Book 2 Chapter 33 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | tato 'bhiṣecanīye 'hni brāhmaṇā rājabhiḥ saha
antarvedīṃ praviviśuḥ satkārārthaṃ maharṣayaḥ |
2 | nāradapramukhās tasyām antarvedyāṃ mahātmanaḥ
samāsīnāḥ śuśubhire saha rājarṣibhis tadā |
3 | sametā brahmabhavane devā devarṣayo yathā
karmāntaram upāsanto jajalpur amitaujasaḥ |
4 | idam evaṃ na cāpy evam evam etan na cānyathā
ity ūcur bahavas tatra vitaṇḍānāḥ parasparam |
5 | kṛśān arthāṃs tathā ke cid akṛśāṃs tatra kurvate
akṛśāṃś ca kṛśāṃś cakrur hetubhiḥ śāstraniścitaiḥ |
6 | tatra medhāvinaḥ ke cid artham anyaiḥ prapūritam
vicikṣipur yathā śyenā nabhogatam ivāmiṣam |
7 | ke cid dharmārthasaṃyuktāḥ kathās tatra mahāvratāḥ
remire kathayantaś ca sarvavedavidāṃ varāḥ |
8 | sā vedir vedasaṃpannair devadvijamaharṣibhiḥ
ābabhāse samākīrṇā nakṣatrair dyaur ivāmalā |
9 | na tasyāṃ saṃnidhau śūdraḥ kaś cid āsīn na cāvrataḥ
antarvedyāṃ tadā rājan yudhiṣṭhiraniveśane |
10 | tāṃ tu lakṣmīvato lakṣmīṃ tadā yajñavidhānajām
tutoṣa nāradaḥ paśyan dharmarājasya dhīmataḥ |
11 | atha cintāṃ samāpede sa munir manujādhipa
nāradas taṃ tadā paśyan sarvakṣatrasamāgamam |
12 | sasmāra ca purāvṛttāṃ kathāṃ tāṃ bharatarṣabha
aṃśāvataraṇe yāsau brahmaṇo bhavane 'bhavat |
13 | devānāṃ saṃgamaṃ taṃ tu vijñāya kurunandana
nāradaḥ puṇḍarīkākṣaṃ sasmāra manasā harim |
14 | sākṣāt sa vibudhārighnaḥ kṣatre nārāyaṇo vibhuḥ
pratijñāṃ pālayan dhīmāñ jātaḥ parapuraṃjayaḥ |
15 | saṃdideśa purā yo 'sau vibudhān bhūtakṛt svayam
anyonyam abhinighnantaḥ punar lokān avāpsyatha |
16 | iti nārāyaṇaḥ śaṃbhur bhagavāñ jagataḥ prabhuḥ
ādiśya vibudhān sarvān ajāyata yadukṣaye |
17 | kṣitāv andhakavṛṣṇīnāṃ vaṃśe vaṃśabhṛtāṃ varaḥ
parayā śuśubhe lakṣmyā nakṣatrāṇām ivoḍurāṭ |
18 | yasya bāhubalaṃ sendrāḥ surāḥ sarva upāsate
so 'yaṃ mānuṣavan nāma harir āste 'rimardanaḥ |
19 | aho bata mahad bhūtaṃ svayaṃbhūr yad idaṃ svayam
ādāsyati punaḥ kṣatram evaṃ balasamanvitam |
20 | ity etāṃ nāradaś cintāṃ cintayām āsa dharmavit
hariṃ nārāyaṇaṃ jñātvā yajñair īḍyaṃ tam īśvaram |
21 | tasmin dharmavidāṃ śreṣṭho dharmarājasya dhīmataḥ
mahādhvare mahābuddhis tasthau sa bahumānataḥ |
22 | tato bhīṣmo 'bravīd rājan dharmarājaṃ yudhiṣṭhiram
kriyatām arhaṇaṃ rājñāṃ yathārham iti bhārata |
23 | ācāryam ṛtvijaṃ caiva saṃyuktaṃ ca yudhiṣṭhira
snātakaṃ ca priyaṃ cāhuḥ ṣaḍ arghyārhān nṛpaṃ tathā |
24 | etān arhān abhigatān āhuḥ saṃvatsaroṣitān
ta ime kālapūgasya mahato 'smān upāgatāḥ |
25 | eṣām ekaikaśo rājann arghyam ānīyatām iti
atha caiṣāṃ variṣṭhāya samarthāyopanīyatām |
26 | yudhiṣṭhira uvāca |
26 | kasmai bhavān manyate 'rgham ekasmai kurunandana
upanīyamānaṃ yuktaṃ ca tan me brūhi pitāmaha |
27 | vaiśaṃpāyana uvāca |
27 | tato bhīṣmaḥ śāṃtanavo buddhyā niścitya bhārata
vārṣṇeyaṃ manyate kṛṣṇam arhaṇīyatamaṃ bhuvi |
28 | eṣa hy eṣāṃ sametānāṃ tejobalaparākramaiḥ
madhye tapann ivābhāti jyotiṣām iva bhāskaraḥ |
29 | asūryam iva sūryeṇa nivātam iva vāyunā
bhāsitaṃ hlāditaṃ caiva kṛṣṇenedaṃ sado hi naḥ |
30 | tasmai bhīṣmābhyanujñātaḥ sahadevaḥ pratāpavān
upajahre 'tha vidhivad vārṣṇeyāyārghyam uttamam |
31 | pratijagrāha tat kṛṣṇaḥ śāstradṛṣṭena karmaṇā
śiśupālas tu tāṃ pūjāṃ vāsudeve na cakṣame |
32 | sa upālabhya bhīṣmaṃ ca dharmarājaṃ ca saṃsadi
apākṣipad vāsudevaṃ cedirājo mahābalaḥ |