Book 2 Chapter 20 | |
1 | jarāsaṃdha uvāca |
1 | na smareyaṃ kadā vairaṃ kṛtaṃ yuṣmābhir ity uta
cintayaṃś ca na paśyāmi bhavatāṃ prati vaikṛtam |
2 | vaikṛte cāsati kathaṃ manyadhvaṃ mām anāgasam
ariṃ vibrūta tad viprāḥ satāṃ samaya eṣa hi |
3 | atha dharmopaghātād dhi manaḥ samupatapyate
yo 'nāgasi prasṛjati kṣatriyo 'pi na saṃśayaḥ |
4 | ato 'nyathācaraṃl loke dharmajñaḥ san mahāvrataḥ
vṛjināṃ gatim āpnoti śreyaso 'py upahanti ca |
5 | trailokye kṣatradharmād dhi śreyāṃsaṃ sādhucāriṇām
anāgasaṃ prajānānāḥ pramādād iva jalpatha |
6 | vāsudeva uvāca |
6 | kulakāryaṃ mahārāja kaś cid ekaḥ kulodvahaḥ
vahate tanniyogād vai vayam abhyutthitās trayaḥ |
7 | tvayā copahṛtā rājan kṣatriyā lokavāsinaḥ
tad āgaḥ krūram utpādya manyase kiṃ tv anāgasam |
8 | rājā rājñaḥ kathaṃ sādhūn hiṃsyān nṛpatisattama
tad rājñaḥ saṃnigṛhya tvaṃ rudrāyopajihīrṣasi |
9 | asmāṃs tad eno gaccheta tvayā bārhadrathe kṛtam
vayaṃ hi śaktā dharmasya rakṣaṇe dharmacāriṇaḥ |
10 | manuṣyāṇāṃ samālambho na ca dṛṣṭaḥ kadā cana
sa kathaṃ mānuṣair devaṃ yaṣṭum icchasi śaṃkaram |
11 | savarṇo hi savarṇānāṃ paśusaṃjñāṃ kariṣyati
ko 'nya evaṃ yathā hi tvaṃ jarāsaṃdha vṛthāmatiḥ |
12 | te tvāṃ jñātikṣayakaraṃ vayam ārtānusāriṇaḥ
jñātivṛddhinimittārthaṃ viniyantum ihāgatāḥ |
13 | nāsti loke pumān anyaḥ kṣatriyeṣv iti caiva yat
manyase sa ca te rājan sumahān buddhiviplavaḥ |
14 | ko hi jānann abhijanam ātmanaḥ kṣatriyo nṛpa
nāviśet svargam atulaṃ raṇānantaram avyayam |
15 | svargaṃ hy eva samāsthāya raṇayajñeṣu dīkṣitāḥ
yajante kṣatriyā lokāṃs tad viddhi magadhādhipa |
16 | svargayonir jayo rājan svargayonir mahad yaśaḥ
svargayonis tapo yuddhe mārgaḥ so 'vyabhicāravān |
17 | eṣa hy aindro vaijayanto guṇo nityaṃ samāhitaḥ
yenāsurān parājitya jagat pāti śatakratuḥ |
18 | svargam āsthāya kasya syād vigrahitvaṃ yathā tava
māgadhair vipulaiḥ sainyair bāhulyabaladarpitaiḥ |
19 | māvamaṃsthāḥ parān rājan nāsti vīryaṃ nare nare
samaṃ tejas tvayā caiva kevalaṃ manujeśvara |
20 | yāvad eva na saṃbuddhaṃ tāvad eva bhavet tava
viṣahyam etad asmākam ato rājan bravīmi te |
21 | jahi tvaṃ sadṛśeṣv eva mānaṃ darpaṃ ca māgadha
mā gamaḥ sasutāmātyaḥ sabalaś ca yamakṣayam |
22 | dambhodbhavaḥ kārtavīrya uttaraś ca bṛhadrathaḥ
śreyaso hy avamanyeha vineśuḥ sabalā nṛpāḥ |
23 | mumukṣamāṇās tvattaś ca na vayaṃ brāhmaṇabruvāḥ
śaurir asmi hṛṣīkeśo nṛvīrau pāṇḍavāv imau |
24 | tvām āhvayāmahe rājan sthiro yudhyasva māgadha
muñca vā nṛpatīn sarvān mā gamas tvaṃ yamakṣayam |
25 | jarāsaṃdha uvāca |
25 | nājitān vai narapatīn aham ādadmi kāṃś cana
jitaḥ kaḥ paryavasthātā ko 'tra yo na mayā jitaḥ |
26 | kṣatriyasyaitad evāhur dharmyaṃ kṛṣṇopajīvanam
vikramya vaśam ānīya kāmato yat samācaret |
27 | devatārtham upākṛtya rājñaḥ kṛṣṇa kathaṃ bhayāt
aham adya vimuñceyaṃ kṣātraṃ vratam anusmaran |
28 | sainyaṃ sainyena vyūḍhena eka ekena vā punaḥ
dvābhyāṃ tribhir vā yotsye 'haṃ yugapat pṛthag eva vā |
29 | vaiśaṃpāyana uvāca |
29 | evam uktvā jarāsaṃdhaḥ sahadevābhiṣecanam
ājñāpayat tadā rājā yuyutsur bhīmakarmabhiḥ |
30 | sa tu senāpatī rājā sasmāra bharatarṣabha
kauśikaṃ citrasenaṃ ca tasmin yuddha upasthite |
31 | yayos te nāmanī loke haṃseti ḍibhaketi ca
pūrvaṃ saṃkathite pumbhir nṛloke lokasatkṛte |
32 | taṃ tu rājan vibhuḥ śaurī rājānaṃ balināṃ varam
smṛtvā puruṣaśārdūla śārdūlasamavikramam |
33 | satyasaṃdho jarāsaṃdhaṃ bhuvi bhīmaparākramam
bhāgam anyasya nirdiṣṭaṃ vadhyaṃ bhūmibhṛd acyutaḥ |
34 | nātmanātmavatāṃ mukhya iyeṣa madhusūdanaḥ
brahmaṇo 'jñāṃ puraskṛtya hantuṃ haladharānujaḥ |