 | Book 1 Chapter 223
|
| 1 | jaritārir uvāca
|
| 1 | purataḥ kṛcchrakālasya dhīmāñ jāgarti pūruṣaḥ
sa kṛcchrakālaṃ saṃprāpya vyathāṃ naivaiti karhi cit
|
| 2 | yas tu kṛcchram asaṃprāptaṃ vicetā nāvabudhyate
sa kṛcchrakāle vyathito na prajānāti kiṃ cana
|
| 3 | sārisṛkva uvāca
|
| 3 | dhīras tvam asi medhāvī prāṇakṛcchram idaṃ ca naḥ
śūraḥ prājño bahūnāṃ hi bhavaty eko na saṃśayaḥ
|
| 4 | stambamitra uvāca
|
| 4 | jyeṣṭhas trātā bhavati vai jyeṣṭho muñcati kṛcchrataḥ
jyeṣṭhaś cen na prajānāti kanīyān kiṃ kariṣyati
|
| 5 | droṇa uvāca
|
| 5 | hiraṇyaretās tvarito jvalann āyāti naḥ kṣayam
saptajihvo 'nalaḥ kṣāmo lelihānopasarpati
|
| 6 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 6 | evam ukto bhrātṛbhis tu jaritārir vibhāvasum
tuṣṭāva prāñjalir bhūtvā yathā tac chṛṇu pārthiva
|
| 7 | jaritārir uvāca
|
| 7 | ātmāsi vāyoḥ pavanaḥ śarīram uta vīrudhām
yonir āpaś ca te śukra yonis tvam asi cāmbhasaḥ
|
| 8 | ūrdhvaṃ cādhaś ca gacchanti visarpanti ca pārśvataḥ
arciṣas te mahāvīrya raśmayaḥ savitur yathā
|
| 9 | sārisṛkva uvāca
|
| 9 | mātā prapannā pitaraṃ na vidmaḥ; pakṣāś ca no na prajātābjaketo
na nas trātā vidyate 'gne tvad anyas; tasmād dhi naḥ parirakṣaikavīra
|
| 10 | yad agne te śivaṃ rūpaṃ ye ca te sapta hetayaḥ
tena naḥ parirakṣādya īḍitaḥ śaraṇaiṣiṇaḥ
|
| 11 | tvam evaikas tapase jātavedo; nānyas taptā vidyate goṣu deva
ṛṣīn asmān bālakān pālayasva; pareṇāsmān praihi vai havyavāha
|
| 12 | stambamitra uvāca
|
| 12 | sarvam agne tvam evaikas tvayi sarvam idaṃ jagat
tvaṃ dhārayasi bhūtāni bhuvanaṃ tvaṃ bibharṣi ca
|
| 13 | tvam agnir havyavāhas tvaṃ tvam eva paramaṃ haviḥ
manīṣiṇas tvāṃ yajante bahudhā caikadhaiva ca
|
| 14 | sṛṣṭvā lokāṃs trīn imān havyavāha; prāpte kāle pacasi punaḥ samiddhaḥ
sarvasyāsya bhuvanasya prasūtis; tvam evāgne bhavasi punaḥ pratiṣṭhā
|
| 15 | tvam annaṃ prāṇināṃ bhuktam antarbhūto jagatpate
nityaṃ pravṛddhaḥ pacasi tvayi sarvaṃ pratiṣṭhitam
|
| 16 | droṇa uvāca
|
| 16 | sūryo bhūtvā raśmibhir jātavedo; bhūmer ambho bhūmijātān rasāṃś ca
viśvān ādāya punar utsargakāle; sṛṣṭvā vṛṣṭyā bhāvayasīha śukra
|
| 17 | tvatta etāḥ punaḥ śukra vīrudho haritacchadāḥ
jāyante puṣkariṇyaś ca samudraś ca mahodadhiḥ
|
| 18 | idaṃ vai sadma tigmāṃśo varuṇasya parāyaṇam
śivas trātā bhavāsmākaṃ māsmān adya vināśaya
|
| 19 | piṅgākṣa lohitagrīva kṛṣṇavartman hutāśana
pareṇa praihi muñcāsmān sāgarasya gṛhān iva
|
| 20 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 20 | evam ukto jātavedā droṇenākliṣṭakarmaṇā
droṇam āha pratītātmā mandapālapratijñayā
|
| 21 | ṛṣir droṇas tvam asi vai brahmaitad vyāhṛtaṃ tvayā
īpsitaṃ te kariṣyāmi na ca te vidyate bhayam
|
| 22 | mandapālena yūyaṃ hi mama pūrvaṃ niveditāḥ
varjayeḥ putrakān mahyaṃ dahan dāvam iti sma ha
|
| 23 | yac ca tad vacanaṃ tasya tvayā yac ceha bhāṣitam
ubhayaṃ me garīyas tad brūhi kiṃ karavāṇi te
bhṛśaṃ prīto 'smi bhadraṃ te brahman stotreṇa te vibho
|
| 24 | droṇa uvāca
|
| 24 | ime mārjārakāḥ śukra nityam udvejayanti naḥ
etān kuruṣva daṃṣṭrāsu havyavāha sabāndhavān
|
| 25 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 25 | tathā tat kṛtavān vahnir abhyanujñāya śārṅgakān
dadāha khāṇḍavaṃ caiva samiddho janamejaya
|