Book 1 Chapter 221 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | tataḥ prajvalite śukre śārṅgakās te suduḥkhitāḥ
vyathitāḥ paramodvignā nādhijagmuḥ parāyaṇam |
2 | niśāmya putrakān bālān mātā teṣāṃ tapasvinī
jaritā duḥkhasaṃtaptā vilalāpa nareśvara |
3 | ayam agnir dahan kakṣam ita āyāti bhīṣaṇaḥ
jagat saṃdīpayan bhīmo mama duḥkhavivardhanaḥ |
4 | ime ca māṃ karṣayanti śiśavo mandacetasaḥ
abarhāś caraṇair hīnāḥ pūrveṣāṃ naḥ parāyaṇam trāsayaṃś cāyam āyāti lelihāno mahīruhān |
5 | aśaktimattvāc ca sutā na śaktāḥ saraṇe mama
ādāya ca na śaktāsmi putrān saritum anyataḥ |
6 | na ca tyaktum ahaṃ śaktā hṛdayaṃ dūyatīva me
kaṃ nu jahyām ahaṃ putraṃ kam ādāya vrajāmy aham |
7 | kiṃ nu me syāt kṛtaṃ kṛtvā manyadhvaṃ putrakāḥ katham
cintayānā vimokṣaṃ vo nādhigacchāmi kiṃ cana chādayitvā ca vo gātraiḥ kariṣye maraṇaṃ saha |
8 | jaritārau kulaṃ hīdaṃ jyeṣṭhatvena pratiṣṭhitam
sārisṛkvaḥ prajāyeta pitṝṇāṃ kulavardhanaḥ |
9 | stambamitras tapaḥ kuryād droṇo brahmavid uttamaḥ
ity evam uktvā prayayau pitā vo nirghṛṇaḥ purā |
10 | kam upādāya śakyeta gantuṃ kasyāpad uttamā
kiṃ nu kṛtvā kṛtaṃ kāryaṃ bhaved iti ca vihvalā |
11 | nāpaśyat svadhiyā mokṣaṃ svasutānāṃ tadānalāt
evaṃ bruvantīṃ śārṅgās te pratyūcur atha mātaram |
12 | sneham utsṛjya mātas tvaṃ pata yatra na havyavāṭ
asmāsu hi vinaṣṭeṣu bhavitāraḥ sutās tava tvayi mātar vinaṣṭāyāṃ na naḥ syāt kulasaṃtatiḥ |
13 | anvavekṣyaitad ubhayaṃ kṣamaṃ syād yat kulasya naḥ
tad vai kartuṃ paraḥ kālo mātar eṣa bhavet tava |
14 | mā vai kulavināśāya snehaṃ kārṣīḥ suteṣu naḥ
na hīdaṃ karma moghaṃ syāl lokakāmasya naḥ pituḥ |
15 | jaritovāca |
15 | idam ākhor bilaṃ bhūmau vṛkṣasyāsya samīpataḥ
tad āviśadhvaṃ tvaritā vahner atra na vo bhayam |
16 | tato 'haṃ pāṃsunā chidram apidhāsyāmi putrakāḥ
evaṃ pratikṛtaṃ manye jvalataḥ kṛṣṇavartmanaḥ |
17 | tata eṣyāmy atīte 'gnau vihartuṃ pāṃsusaṃcayam
rocatām eṣa vopāyo vimokṣāya hutāśanāt |
18 | śārṅgakā ūcuḥ |
18 | abarhān māṃsabhūtān naḥ kravyādākhur vināśayet
paśyamānā bhayam idaṃ na śakṣyāmo niṣevitum |
19 | katham agnir na no dahyāt katham ākhur na bhakṣayet
kathaṃ na syāt pitā moghaḥ kathaṃ mātā dhriyeta naḥ |
20 | bila ākhor vināśaḥ syād agner ākāśacāriṇām
anvavekṣyaitad ubhayaṃ śreyān dāho na bhakṣaṇam |
21 | garhitaṃ maraṇaṃ naḥ syād ākhunā khādatā bile
śiṣṭād iṣṭaḥ parityāgaḥ śarīrasya hutāśanāt |