Book 1 Chapter 218 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | tasyābhivarṣato vāri pāṇḍavaḥ pratyavārayat
śaravarṣeṇa bībhatsur uttamāstrāṇi darśayan |
2 | śaraiḥ samantataḥ sarvaṃ khāṇḍavaṃ cāpi pāṇḍavaḥ
chādayām āsa tad varṣam apakṛṣya tato vanāt |
3 | na ca sma kiṃ cic chaknoti bhūtaṃ niścarituṃ tataḥ
saṃchādyamāne khagamair asyatā savyasācinā |
4 | takṣakas tu na tatrāsīt sarparājo mahābalaḥ
dahyamāne vane tasmin kurukṣetre 'bhavat tadā |
5 | aśvasenas tu tatrāsīt takṣakasya suto balī
sa yatnam akarot tīvraṃ mokṣārthaṃ havyavāhanāt |
6 | na śaśāka vinirgantuṃ kaunteyaśarapīḍitaḥ
mokṣayām āsa taṃ mātā nigīrya bhujagātmajā |
7 | tasya pūrvaṃ śiro grastaṃ puccham asya nigīryate
ūrdhvam ācakrame sā tu pannagī putragṛddhinī |
8 | tasyās tīkṣṇena bhallena pṛthudhāreṇa pāṇḍavaḥ
śiraś ciccheda gacchantyās tām apaśyat sureśvaraḥ |
9 | taṃ mumocayiṣur vajrī vātavarṣeṇa pāṇḍavam
mohayām āsa tatkālam aśvasenas tv amucyata |
10 | tāṃ ca māyāṃ tadā dṛṣṭvā ghorāṃ nāgena vañcitaḥ
dvidhā tridhā ca ciccheda khagatān eva bhārata |
11 | śaśāpa taṃ ca saṃkruddho bībhatsur jihmagāminam
pāvako vāsudevaś ca apratiṣṭho bhaved iti |
12 | tato jiṣṇuḥ sahasrākṣaṃ khaṃ vitatyeṣubhiḥ śitaiḥ
yodhayām āsa saṃkruddho vañcanāṃ tām anusmaran |
13 | devarāḍ api taṃ dṛṣṭvā saṃrabdham iva phalgunam
svam astram asṛjad dīptaṃ yat tatānākhilaṃ nabhaḥ |
14 | tato vāyur mahāghoṣaḥ kṣobhayan sarvasāgarān
viyatstho 'janayan meghāñ jaladhārāmuco 'kulān |
15 | tadvighātārtham asṛjad arjuno 'py astram uttamam
vāyavyam evābhimantrya pratipattiviśāradaḥ |
16 | tenendrāśanimeghānāṃ vīryaujas tadvināśitam
jaladhārāś ca tāḥ śoṣaṃ jagmur neśuś ca vidyutaḥ |
17 | kṣaṇena cābhavad vyoma saṃpraśāntarajastamaḥ
sukhaśītānilaguṇaṃ prakṛtisthārkamaṇḍalam |
18 | niṣpratīkārahṛṣṭaś ca hutabhug vividhākṛtiḥ
prajajvālātulārciṣmān svanādaiḥ pūrayañ jagat |
19 | kṛṣṇābhyāṃ rakṣitaṃ dṛṣṭvā taṃ ca dāvam ahaṃkṛtāḥ
samutpetur athākāśaṃ suparṇādyāḥ patatriṇaḥ |
20 | garuḍā vajrasadṛśaiḥ pakṣatuṇḍanakhais tathā
prahartukāmāḥ saṃpetur ākāśāt kṛṣṇapāṇḍavau |
21 | tathaivoragasaṃghātāḥ pāṇḍavasya samīpataḥ
utsṛjanto viṣaṃ ghoraṃ niścerur jvalitānanāḥ |
22 | tāṃś cakarta śaraiḥ pārthaḥ saroṣān dṛśya khecarān
vivaśāś cāpatan dīptaṃ dehābhāvāya pāvakam |
23 | tataḥ surāḥ sagandharvā yakṣarākṣasapannagāḥ
utpetur nādam atulam utsṛjanto raṇārthiṇaḥ |
24 | ayaḥkaṇapacakrāśmabhuśuṇḍyudyatabāhavaḥ
kṛṣṇapārthau jighāṃsantaḥ krodhasaṃmūrcchitaujasaḥ |
25 | teṣām abhivyāharatāṃ śastravarṣaṃ ca muñcatām
pramamāthottamāṅgāni bībhatsur niśitaiḥ śaraiḥ |
26 | kṛṣṇaś ca sumahātejāś cakreṇārinihā tadā
daityadānavasaṃghānāṃ cakāra kadanaṃ mahat |
27 | athāpare śarair viddhāś cakravegeritās tadā
velām iva samāsādya vyātiṣṭhanta mahaujasaḥ |
28 | tataḥ śakro 'bhisaṃkruddhas tridaśānāṃ maheśvaraḥ
pāṇḍuraṃ gajam āsthāya tāv ubhau samabhidravat |
29 | aśaniṃ gṛhya tarasā vajram astram avāsṛjat
hatāv etāv iti prāha surān asurasūdanaḥ |
30 | tataḥ samudyatāṃ dṛṣṭvā devendreṇa mahāśanim
jagṛhuḥ sarvaśastrāṇi svāni svāni surās tadā |
31 | kāladaṇḍaṃ yamo rājā śibikāṃ ca dhaneśvaraḥ
pāśaṃ ca varuṇas tatra vicakraṃ ca tathā śivaḥ |
32 | oṣadhīr dīpyamānāś ca jagṛhāte 'śvināv api
jagṛhe ca dhanur dhātā musalaṃ ca jayas tathā |
33 | parvataṃ cāpi jagrāha kruddhas tvaṣṭā mahābalaḥ
aṃśas tu śaktiṃ jagrāha mṛtyur devaḥ paraśvadham |
34 | pragṛhya parighaṃ ghoraṃ vicacārāryamā api
mitraś ca kṣuraparyantaṃ cakraṃ gṛhya vyatiṣṭhata |
35 | pūṣā bhagaś ca saṃkruddhaḥ savitā ca viśāṃ pate
āttakārmukanistriṃśāḥ kṛṣṇapārthāv abhidrutāḥ |
36 | rudrāś ca vasavaś caiva marutaś ca mahābalāḥ
viśvedevās tathā sādhyā dīpyamānāḥ svatejasā |
37 | ete cānye ca bahavo devās tau puruṣottamau
kṛṣṇapārthau jighāṃsantaḥ pratīyur vividhāyudhāḥ |
38 | tatrādbhutāny adṛśyanta nimittāni mahāhave
yugāntasamarūpāṇi bhūtotsādāya bhārata |
39 | tathā tu dṛṣṭvā saṃrabdhaṃ śakraṃ devaiḥ sahācyutau
abhītau yudhi durdharṣau tasthatuḥ sajjakārmukau |
40 | āgatāṃś caiva tān dṛṣṭvā devān ekaikaśas tataḥ
nyavārayetāṃ saṃkruddhau bāṇair vajropamais tadā |
41 | asakṛd bhagnasaṃkalpāḥ surāś ca bahuśaḥ kṛtāḥ
bhayād raṇaṃ parityajya śakram evābhiśiśriyuḥ |
42 | dṛṣṭvā nivāritān devān mādhavenārjunena ca
āścaryam agamaṃs tatra munayo divi viṣṭhitāḥ |
43 | śakraś cāpi tayor vīryam upalabhyāsakṛd raṇe
babhūva paramaprīto bhūyaś caitāv ayodhayat |
44 | tato 'śmavarṣaṃ sumahad vyasṛjat pākaśāsanaḥ
bhūya eva tadā vīryaṃ jijñāsuḥ savyasācinaḥ tac charair arjuno varṣaṃ pratijaghne 'tyamarṣaṇaḥ |
45 | viphalaṃ kriyamāṇaṃ tat saṃprekṣya ca śatakratuḥ
bhūyaḥ saṃvardhayām āsa tad varṣaṃ devarāḍ atha |
46 | so 'śmavarṣaṃ mahāvegair iṣubhiḥ pākaśāsaniḥ
vilayaṃ gamayām āsa harṣayan pitaraṃ tadā |
47 | samutpāṭya tu pāṇibhyāṃ mandarāc chikharaṃ mahat
sadrumaṃ vyasṛjac chakro jighāṃsuḥ pāṇḍunandanam |
48 | tato 'rjuno vegavadbhir jvalitāgrair ajihmagaiḥ
bāṇair vidhvaṃsayām āsa gireḥ śṛṅgaṃ sahasradhā |
49 | girer viśīryamāṇasya tasya rūpaṃ tadā babhau
sārkacandragrahasyeva nabhasaḥ praviśīryataḥ |
50 | tenāvākpatatā dāve śailena mahatā bhṛśam
bhūya eva hatās tatra prāṇinaḥ khāṇḍavālayāḥ |