Book 1 Chapter 199 | |
1 | drupada uvāca |
1 | evam etan mahāprājña yathāttha vidurādya mām
mamāpi paramo harṣaḥ saṃbandhe 'smin kṛte vibho |
2 | gamanaṃ cāpi yuktaṃ syād gṛham eṣāṃ mahātmanām
na tu tāvan mayā yuktam etad vaktuṃ svayaṃ girā |
3 | yadā tu manyate vīraḥ kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ
bhīmasenārjunau caiva yamau ca puruṣarṣabhau |
4 | rāmakṛṣṇau ca dharmajñau tadā gacchantu pāṇḍavāḥ
etau hi puruṣavyāghrāv eṣāṃ priyahite ratau |
5 | yudhiṣṭhira uvāca |
5 | paravanto vayaṃ rājaṃs tvayi sarve sahānugāḥ
yathā vakṣyasi naḥ prītyā kariṣyāmas tathā vayam |
6 | vaiśaṃpāyana uvāca |
6 | tato 'bravīd vāsudevo gamanaṃ mama rocate
yathā vā manyate rājā drupadaḥ sarvadharmavit |
7 | drupada uvāca |
7 | yathaiva manyate vīro dāśārhaḥ puruṣottamaḥ
prāptakālaṃ mahābāhuḥ sā buddhir niścitā mama |
8 | yathaiva hi mahābhāgāḥ kaunteyā mama sāṃpratam
tathaiva vāsudevasya pāṇḍuputrā na saṃśayaḥ |
9 | na tad dhyāyati kaunteyo dharmaputro yudhiṣṭhiraḥ
yad eṣāṃ puruṣavyāghraḥ śreyo dhyāyati keśavaḥ |
10 | vaiśaṃpāyana uvāca |
10 | tatas te samanujñātā drupadena mahātmanā
pāṇḍavāś caiva kṛṣṇaś ca viduraś ca mahāmatiḥ |
11 | ādāya draupadīṃ kṛṣṇāṃ kuntīṃ caiva yaśasvinīm
savihāraṃ sukhaṃ jagmur nagaraṃ nāgasāhvayam |
12 | śrutvā copasthitān vīrān dhṛtarāṣṭro 'pi kauravaḥ
pratigrahāya pāṇḍūnāṃ preṣayām āsa kauravān |
13 | vikarṇaṃ ca maheṣvāsaṃ citrasenaṃ ca bhārata
droṇaṃ ca parameṣvāsaṃ gautamaṃ kṛpam eva ca |
14 | tais te parivṛtā vīrāḥ śobhamānā mahārathāḥ
nagaraṃ hāstinapuraṃ śanaiḥ praviviśus tadā |
15 | kautūhalena nagaraṃ dīryamāṇam ivābhavat
yatra te puruṣavyāghrāḥ śokaduḥkhavināśanāḥ |
16 | tata uccāvacā vācaḥ priyāḥ priyacikīrṣubhiḥ
udīritā aśṛṇvaṃs te pāṇḍavā hṛdayaṃgamāḥ |
17 | ayaṃ sa puruṣavyāghraḥ punar āyāti dharmavit
yo naḥ svān iva dāyādān dharmeṇa parirakṣati |
18 | adya pāṇḍur mahārājo vanād iva vanapriyaḥ
āgataḥ priyam asmākaṃ cikīrṣur nātra saṃśayaḥ |
19 | kiṃ nu nādya kṛtaṃ tāvat sarveṣāṃ naḥ paraṃ priyam
yan naḥ kuntīsutā vīrā bhartāraḥ punarāgatāḥ |
20 | yadi dattaṃ yadi hutaṃ vidyate yadi nas tapaḥ
tena tiṣṭhantu nagare pāṇḍavāḥ śaradāṃ śatam |
21 | tatas te dhṛtarāṣṭrasya bhīṣmasya ca mahātmanaḥ
anyeṣāṃ ca tadarhāṇāṃ cakruḥ pādābhivandanam |
22 | kṛtvā tu kuśalapraśnaṃ sarveṇa nagareṇa te
samāviśanta veśmāni dhṛtarāṣṭrasya śāsanāt |
23 | viśrāntās te mahātmānaḥ kaṃ cit kālaṃ mahābalāḥ
āhūtā dhṛtarāṣṭreṇa rājñā śāṃtanavena ca |
24 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
24 | bhrātṛbhiḥ saha kaunteya nibodhedaṃ vaco mama
punar vo vigraho mā bhūt khāṇḍavaprastham āviśa |
25 | na ca vo vasatas tatra kaś cic chaktaḥ prabādhitum
saṃrakṣyamāṇān pārthena tridaśān iva vajriṇā ardhaṃ rājyasya saṃprāpya khāṇḍavaprastham āviśa |
26 | vaiśaṃpāyana uvāca |
26 | pratigṛhya tu tad vākyaṃ nṛpaṃ sarve praṇamya ca
pratasthire tato ghoraṃ vanaṃ tan manujarṣabhāḥ ardhaṃ rājyasya saṃprāpya khāṇḍavaprastham āviśan |
27 | tatas te pāṇḍavās tatra gatvā kṛṣṇapurogamāḥ
maṇḍayāṃ cakrire tad vai puraṃ svargavad acyutāḥ |
28 | tataḥ puṇye śive deśe śāntiṃ kṛtvā mahārathāḥ
nagaraṃ māpayām āsur dvaipāyanapurogamāḥ |
29 | sāgarapratirūpābhiḥ parikhābhir alaṃkṛtam
prākāreṇa ca saṃpannaṃ divam āvṛtya tiṣṭhatā |
30 | pāṇḍurābhraprakāśena himarāśinibhena ca
śuśubhe tat puraśreṣṭhaṃ nāgair bhogavatī yathā |
31 | dvipakṣagaruḍaprakhyair dvārair ghorapradarśanaiḥ
guptam abhracayaprakhyair gopurair mandaropamaiḥ |
32 | vividhair atinirviddhaiḥ śastropetaiḥ susaṃvṛtaiḥ
śaktibhiś cāvṛtaṃ tad dhi dvijihvair iva pannagaiḥ talpaiś cābhyāsikair yuktaṃ śuśubhe yodharakṣitam |
33 | tīkṣṇāṅkuśaśataghnībhir yantrajālaiś ca śobhitam
āyasaiś ca mahācakraiḥ śuśubhe tat purottamam |
34 | suvibhaktamahārathyaṃ devatābādhavarjitam
virocamānaṃ vividhaiḥ pāṇḍurair bhavanottamaiḥ |
35 | tat triviṣṭapasaṃkāśam indraprasthaṃ vyarocata
meghavṛndam ivākāśe vṛddhaṃ vidyutsamāvṛtam |
36 | tatra ramye śubhe deśe kauravyasya niveśanam
śuśubhe dhanasaṃpūrṇaṃ dhanādhyakṣakṣayopamam |
37 | tatrāgacchan dvijā rājan sarvavedavidāṃ varāḥ
nivāsaṃ rocayanti sma sarvabhāṣāvidas tathā |
38 | vaṇijaś cābhyayus tatra deśe digbhyo dhanārthinaḥ
sarvaśilpavidaś caiva vāsāyābhyāgamaṃs tadā |
39 | udyānāni ca ramyāṇi nagarasya samantataḥ
āmrair āmrātakair nīpair aśokaiś campakais tathā |
40 | puṃnāgair nāgapuṣpaiś ca lakucaiḥ panasais tathā
śālatālakadambaiś ca bakulaiś ca saketakaiḥ |
41 | manoharaiḥ puṣpitaiś ca phalabhārāvanāmitaiḥ
prācīnāmalakair lodhrair aṅkolaiś ca supuṣpitaiḥ |
42 | jambūbhiḥ pāṭalābhiś ca kubjakair atimuktakaiḥ
karavīraiḥ pārijātair anyaiś ca vividhair drumaiḥ |
43 | nityapuṣpaphalopetair nānādvijagaṇāyutam
mattabarhiṇasaṃghuṣṭaṃ kokilaiś ca sadāmadaiḥ |
44 | gṛhair ādarśavimalair vividhaiś ca latāgṛhaiḥ
manoharaiś citragṛhais tathā jagatiparvataiḥ vāpībhir vividhābhiś ca pūrṇābhiḥ paramāmbhasā |
45 | sarobhir atiramyaiś ca padmotpalasugandhibhiḥ
haṃsakāraṇḍavayutaiś cakravākopaśobhitaiḥ |
46 | ramyāś ca vividhās tatra puṣkariṇyo vanāvṛtāḥ
taḍāgāni ca ramyāṇi bṛhanti ca mahānti ca |
47 | teṣāṃ puṇyajanopetaṃ rāṣṭram āvasatāṃ mahat
pāṇḍavānāṃ mahārāja śaśvat prītir avardhata |
48 | tatra bhīṣmeṇa rājñā ca dharmapraṇayane kṛte
pāṇḍavāḥ samapadyanta khāṇḍavaprasthavāsinaḥ |
49 | pañcabhis tair maheṣvāsair indrakalpaiḥ samanvitam
śuśubhe tat puraśreṣṭhaṃ nāgair bhogavatī yathā |
50 | tān niveśya tato vīro rāmeṇa saha keśavaḥ
yayau dvāravatīṃ rājan pāṇḍavānumate tadā |