 | Book 1 Chapter 138
|
| 1 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 1 | tena vikramatā tūrṇam ūruvegasamīritam
pravavāv anilo rājañ śuciśukrāgame yathā
|
| 2 | sa mṛdnan puṣpitāṃś caiva phalitāṃś ca vanaspatīn
ārujan dārugulmāṃś ca pathas tasya samīpajān
|
| 3 | tathā vṛkṣān bhañjamāno jagāmāmitavikramaḥ
tasya vegena pāṇḍūnāṃ mūrccheva samajāyata
|
| 4 | asakṛc cāpi saṃtīrya dūrapāraṃ bhujaplavaiḥ
pathi pracchannam āsedur dhārtarāṣṭrabhayāt tadā
|
| 5 | kṛcchreṇa mātaraṃ tv ekāṃ sukumārīṃ yaśasvinīm
avahat tatra pṛṣṭhena rodhaḥsu viṣameṣu ca
|
| 6 | āgamaṃs te vanoddeśam alpamūlaphalodakam
krūrapakṣimṛgaṃ ghoraṃ sāyāhne bharatarṣabhāḥ
|
| 7 | ghorā samabhavat saṃdhyā dāruṇā mṛgapakṣiṇaḥ
aprakāśā diśaḥ sarvā vātair āsann anārtavaiḥ
|
| 8 | te śrameṇa ca kauravyās tṛṣṇayā ca prapīḍitāḥ
nāśaknuvaṃs tadā gantuṃ nidrayā ca pravṛddhayā
|
| 9 | tato bhīmo vanaṃ ghoraṃ praviśya vijanaṃ mahat
nyagrodhaṃ vipulacchāyaṃ ramaṇīyam upādravat
|
| 10 | tatra nikṣipya tān sarvān uvāca bharatarṣabhaḥ
pānīyaṃ mṛgayāmīha viśramadhvam iti prabho
|
| 11 | ete ruvanti madhuraṃ sārasā jalacāriṇaḥ
dhruvam atra jalasthāyo mahān iti matir mama
|
| 12 | anujñātaḥ sa gaccheti bhrātrā jyeṣṭhena bhārata
jagāma tatra yatra sma ruvanti jalacāriṇaḥ
|
| 13 | sa tatra pītvā pānīyaṃ snātvā ca bharatarṣabha
uttarīyeṇa pānīyam ājahāra tadā nṛpa
|
| 14 | gavyūtimātrād āgatya tvarito mātaraṃ prati
sa suptāṃ mātaraṃ dṛṣṭvā bhrātṝṃś ca vasudhātale
bhṛśaṃ duḥkhaparītātmā vilalāpa vṛkodaraḥ
|
| 15 | śayaneṣu parārdhyeṣu ye purā vāraṇāvate
nādhijagmus tadā nidrāṃ te 'dya suptā mahītale
|
| 16 | svasāraṃ vasudevasya śatrusaṃghāvamardinaḥ
kuntibhojasutāṃ kuntīṃ sarvalakṣaṇapūjitām
|
| 17 | snuṣāṃ vicitravīryasya bhāryāṃ pāṇḍor mahātmanaḥ
prāsādaśayanāṃ nityaṃ puṇḍarīkāntaraprabhām
|
| 18 | sukumāratarāṃ strīṇāṃ mahārhaśayanocitām
śayānāṃ paśyatādyeha pṛthivyām atathocitām
|
| 19 | dharmād indrāc ca vāyoś ca suṣuve yā sutān imān
seyaṃ bhūmau pariśrāntā śete hy adyātathocitā
|
| 20 | kiṃ nu duḥkhataraṃ śakyaṃ mayā draṣṭum ataḥ param
yo 'ham adya naravyāghrān suptān paśyāmi bhūtale
|
| 21 | triṣu lokeṣu yad rājyaṃ dharmavidyo 'rhate nṛpaḥ
so 'yaṃ bhūmau pariśrāntaḥ śete prākṛtavat katham
|
| 22 | ayaṃ nīlāmbudaśyāmo nareṣv apratimo bhuvi
śete prākṛtavad bhūmāv ato duḥkhataraṃ nu kim
|
| 23 | aśvināv iva devānāṃ yāv imau rūpasaṃpadā
tau prākṛtavad adyemau prasuptau dharaṇītale
|
| 24 | jñātayo yasya naiva syur viṣamāḥ kulapāṃsanāḥ
sa jīvet susukhaṃ loke grāme druma ivaikajaḥ
|
| 25 | eko vṛkṣo hi yo grāme bhavet parṇaphalānvitaḥ
caityo bhavati nirjñātir arcanīyaḥ supūjitaḥ
|
| 26 | yeṣāṃ ca bahavaḥ śūrā jñātayo dharmasaṃśritāḥ
te jīvanti sukhaṃ loke bhavanti ca nirāmayāḥ
|
| 27 | balavantaḥ samṛddhārthā mitrabāndhavanandanāḥ
jīvanty anyonyam āśritya drumāḥ kānanajā iva
|
| 28 | vayaṃ tu dhṛtarāṣṭreṇa saputreṇa durātmanā
vivāsitā na dagdhāś ca kathaṃ cit tasya śāsanāt
|
| 29 | tasmān muktā vayaṃ dāhād imaṃ vṛkṣam upāśritāḥ
kāṃ diśaṃ pratipatsyāmaḥ prāptāḥ kleśam anuttamam
|
| 30 | nātidūre ca nagaraṃ vanād asmād dhi lakṣaye
jāgartavye svapantīme hanta jāgarmy ahaṃ svayam
|
| 31 | pāsyantīme jalaṃ paścāt pratibuddhā jitaklamāḥ
iti bhīmo vyavasyaiva jajāgāra svayaṃ tadā
|