Book 1 Chapter 126 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | datte 'vakāśe puruṣair vismayotphullalocanaiḥ
viveśa raṅgaṃ vistīrṇaṃ karṇaḥ parapuraṃjayaḥ |
2 | sahajaṃ kavacaṃ bibhrat kuṇḍaloddyotitānanaḥ
sadhanur baddhanistriṃśaḥ pādacārīva parvataḥ |
3 | kanyāgarbhaḥ pṛthuyaśāḥ pṛthāyāḥ pṛthulocanaḥ
tīkṣṇāṃśor bhāskarasyāṃśaḥ karṇo 'rigaṇasūdanaḥ |
4 | siṃharṣabhagajendrāṇāṃ tulyavīryaparākramaḥ
dīptikāntidyutiguṇaiḥ sūryendujvalanopamaḥ |
5 | prāṃśuḥ kanakatālābhaḥ siṃhasaṃhanano yuvā
asaṃkhyeyaguṇaḥ śrīmān bhāskarasyātmasaṃbhavaḥ |
6 | sa nirīkṣya mahābāhuḥ sarvato raṅgamaṇḍalam
praṇāmaṃ droṇakṛpayor nātyādṛtam ivākarot |
7 | sa sāmājajanaḥ sarvo niścalaḥ sthiralocanaḥ
ko 'yam ity āgatakṣobhaḥ kautūhalaparo 'bhavat |
8 | so 'bravīn meghadhīreṇa svareṇa vadatāṃ varaḥ
bhrātā bhrātaram ajñātaṃ sāvitraḥ pākaśāsanim |
9 | pārtha yat te kṛtaṃ karma viśeṣavad ahaṃ tataḥ
kariṣye paśyatāṃ nṝṇāṃ mātmanā vismayaṃ gamaḥ |
10 | asamāpte tatas tasya vacane vadatāṃ vara
yantrotkṣipta iva kṣipram uttasthau sarvato janaḥ |
11 | prītiś ca puruṣavyāghra duryodhanam athāspṛśat
hrīś ca krodhaś ca bībhatsuṃ kṣaṇenānvaviśac ca ha |
12 | tato droṇābhyanujñātaḥ karṇaḥ priyaraṇaḥ sadā
yat kṛtaṃ tatra pārthena tac cakāra mahābalaḥ |
13 | atha duryodhanas tatra bhrātṛbhiḥ saha bhārata
karṇaṃ pariṣvajya mudā tato vacanam abravīt |
14 | svāgataṃ te mahābāho diṣṭyā prāpto 'si mānada
ahaṃ ca kururājyaṃ ca yatheṣṭam upabhujyatām |
15 | karṇa uvāca |
15 | kṛtaṃ sarveṇa me 'nyena sakhitvaṃ ca tvayā vṛṇe
dvandvayuddhaṃ ca pārthena kartum icchāmi bhārata |
16 | duryodhana uvāca |
16 | bhuṅkṣva bhogān mayā sārdhaṃ bandhūnāṃ priyakṛd bhava
durhṛdāṃ kuru sarveṣāṃ mūrdhni pādam ariṃdama |
17 | vaiśaṃpāyana uvāca |
17 | tataḥ kṣiptam ivātmānaṃ matvā pārtho 'bhyabhāṣata
karṇaṃ bhrātṛsamūhasya madhye 'calam iva sthitam |
18 | anāhūtopasṛptānām anāhūtopajalpinām
ye lokās tān hataḥ karṇa mayā tvaṃ pratipatsyase |
19 | karṇa uvāca |
19 | raṅgo 'yaṃ sarvasāmānyaḥ kim atra tava phalguna
vīryaśreṣṭhāś ca rājanyā balaṃ dharmo 'nuvartate |
20 | kiṃ kṣepair durbalāśvāsaiḥ śaraiḥ kathaya bhārata
guroḥ samakṣaṃ yāvat te harāmy adya śiraḥ śaraiḥ |
21 | vaiśaṃpāyana uvāca |
21 | tato droṇābhyanujñātaḥ pārthaḥ parapuraṃjayaḥ
bhrātṛbhis tvarayāśliṣṭo raṇāyopajagāma tam |
22 | tato duryodhanenāpi sabhrātrā samarodyataḥ
pariṣvaktaḥ sthitaḥ karṇaḥ pragṛhya saśaraṃ dhanuḥ |
23 | tataḥ savidyutstanitaiḥ sendrāyudhapurojavaiḥ
āvṛtaṃ gaganaṃ meghair balākāpaṅktihāsibhiḥ |
24 | tataḥ snehād dharihayaṃ dṛṣṭvā raṅgāvalokinam
bhāskaro 'py anayan nāśaṃ samīpopagatān ghanān |
25 | meghacchāyopagūḍhas tu tato 'dṛśyata pāṇḍavaḥ
sūryātapaparikṣiptaḥ karṇo 'pi samadṛśyata |
26 | dhārtarāṣṭrā yataḥ karṇas tasmin deśe vyavasthitāḥ
bhāradvājaḥ kṛpo bhīṣmo yataḥ pārthas tato 'bhavan |
27 | dvidhā raṅgaḥ samabhavat strīṇāṃ dvaidham ajāyata
kuntibhojasutā mohaṃ vijñātārthā jagāma ha |
28 | tāṃ tathā mohasaṃpannāṃ viduraḥ sarvadharmavit
kuntīm āśvāsayām āsa prokṣyādbhiś candanokṣitaiḥ |
29 | tataḥ pratyāgataprāṇā tāv ubhāv api daṃśitau
putrau dṛṣṭvā susaṃtaptā nānvapadyata kiṃ cana |
30 | tāv udyatamahācāpau kṛpaḥ śāradvato 'bravīt
dvandvayuddhasamācāre kuśalaḥ sarvadharmavit |
31 | ayaṃ pṛthāyās tanayaḥ kanīyān pāṇḍunandanaḥ
kauravo bhavatā sārdhaṃ dvandvayuddhaṃ kariṣyati |
32 | tvam apy evaṃ mahābāho mātaraṃ pitaraṃ kulam
kathayasva narendrāṇāṃ yeṣāṃ tvaṃ kulavardhanaḥ tato viditvā pārthas tvāṃ pratiyotsyati vā na vā |
33 | evam uktasya karṇasya vrīḍāvanatam ānanam
babhau varṣāmbubhiḥ klinnaṃ padmam āgalitaṃ yathā |
34 | duryodhana uvāca |
34 | ācārya trividhā yonī rājñāṃ śāstraviniścaye
tatkulīnaś ca śūraś ca senāṃ yaś ca prakarṣati |
35 | yady ayaṃ phalguno yuddhe nārājñā yoddhum icchati
tasmād eṣo 'ṅgaviṣaye mayā rājye 'bhiṣicyate |
36 | vaiśaṃpāyana uvāca |
36 | tatas tasmin kṣaṇe karṇaḥ salājakusumair ghaṭaiḥ
kāñcanaiḥ kāñcane pīṭhe mantravidbhir mahārathaḥ abhiṣikto 'ṅgarājye sa śriyā yukto mahābalaḥ |
37 | sacchatravālavyajano jayaśabdāntareṇa ca
uvāca kauravaṃ rājā rājānaṃ taṃ vṛṣas tadā |
38 | asya rājyapradānasya sadṛśaṃ kiṃ dadāni te
prabrūhi rājaśārdūla kartā hy asmi tathā nṛpa atyantaṃ sakhyam icchāmīty āha taṃ sa suyodhanaḥ |
39 | evam uktas tataḥ karṇas tatheti pratyabhāṣata
harṣāc cobhau samāśliṣya parāṃ mudam avāpatuḥ |