Book 1 Chapter 122 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | tato drupadam āsādya bhāradvājaḥ pratāpavān
abravīt pārṣataṃ rājan sakhāyaṃ viddhi mām iti |
2 | drupada uvāca |
2 | akṛteyaṃ tava prajñā brahman nātisamañjasī
yan māṃ bravīṣi prasabhaṃ sakhā te 'ham iti dvija |
3 | na hi rājñām udīrṇānām evaṃ bhūtair naraiḥ kva cit
sakhyaṃ bhavati mandātmañ śriyā hīnair dhanacyutaiḥ |
4 | sauhṛdāny api jīryante kālena parijīryatām
sauhṛdaṃ me tvayā hy āsīt pūrvaṃ sāmarthyabandhanam |
5 | na sakhyam ajaraṃ loke jātu dṛśyeta karhi cit
kāmo vainaṃ viharati krodhaś cainaṃ pravṛścati |
6 | maivaṃ jīrṇam upāsiṣṭhāḥ sakhyaṃ navam upākuru
āsīt sakhyaṃ dvijaśreṣṭha tvayā me 'rthanibandhanam |
7 | na daridro vasumato nāvidvān viduṣaḥ sakhā
śūrasya na sakhā klībaḥ sakhipūrvaṃ kim iṣyate |
8 | yayor eva samaṃ vittaṃ yayor eva samaṃ kulam
tayoḥ sakhyaṃ vivāhaś ca na tu puṣṭavipuṣṭayoḥ |
9 | nāśrotriyaḥ śrotriyasya nārathī rathinaḥ sakhā
nārājñā saṃgataṃ rājñaḥ sakhipūrvaṃ kim iṣyate |
10 | vaiśaṃpāyana uvāca |
10 | drupadenaivam uktas tu bhāradvājaḥ pratāpavān
muhūrtaṃ cintayām āsa manyunābhipariplutaḥ |
11 | sa viniścitya manasā pāñcālaṃ prati buddhimān
jagāma kurumukhyānāṃ nagaraṃ nāgasāhvayam |
12 | kumārās tv atha niṣkramya sametā gajasāhvayāt
krīḍanto vīṭayā tatra vīrāḥ paryacaran mudā |
13 | papāta kūpe sā vīṭā teṣāṃ vai krīḍatāṃ tadā
na ca te pratyapadyanta karma vīṭopalabdhaye |
14 | atha droṇaḥ kumārāṃs tān dṛṣṭvā kṛtyavatas tadā
prahasya mandaṃ paiśalyād abhyabhāṣata vīryavān |
15 | aho nu dhig balaṃ kṣātraṃ dhig etāṃ vaḥ kṛtāstratām
bharatasyānvaye jātā ye vīṭāṃ nādhigacchata |
16 | eṣa muṣṭir iṣīkāṇāṃ mayāstreṇābhimantritaḥ
asya vīryaṃ nirīkṣadhvaṃ yad anyasya na vidyate |
17 | vetsyāmīṣīkayā vīṭāṃ tām iṣīkām athānyayā
tām anyayā samāyogo vīṭāyā grahaṇe mama |
18 | tad apaśyan kumārās te vismayotphullalocanāḥ
aveṣkya coddhṛtāṃ vīṭāṃ vīṭāveddhāram abruvan |
19 | abhivādayāmahe brahman naitad anyeṣu vidyate
ko 'si kaṃ tvābhijānīmo vayaṃ kiṃ karavāmahe |
20 | droṇa uvāca |
20 | ācakṣadhvaṃ ca bhīṣmāya rūpeṇa ca guṇaiś ca mām
sa eva sumahābuddhiḥ sāṃprataṃ pratipatsyate |
21 | vaiśaṃpāyana uvāca |
21 | tathety uktvā tu te sarve bhīṣmam ūcuḥ pitāmaham
brāhmaṇasya vacas tathyaṃ tac ca karmaviśeṣavat |
22 | bhīṣmaḥ śrutvā kumārāṇāṃ droṇaṃ taṃ pratyajānata
yuktarūpaḥ sa hi gurur ity evam anucintya ca |
23 | athainam ānīya tadā svayam eva susatkṛtam
paripapraccha nipuṇaṃ bhīṣmaḥ śastrabhṛtāṃ varaḥ hetum āgamane tasya droṇaḥ sarvaṃ nyavedayat |
24 | maharṣer agniveśyasya sakāśam aham acyuta
astrārtham agamaṃ pūrvaṃ dhanurvedajighṛkṣayā |
25 | brahmacārī vinītātmā jaṭilo bahulāḥ samāḥ
avasaṃ tatra suciraṃ dhanurvedacikīrṣayā |
26 | pāñcālarājaputras tu yajñaseno mahābalaḥ
mayā sahākarod vidyāṃ guroḥ śrāmyan samāhitaḥ |
27 | sa me tatra sakhā cāsīd upakārī priyaś ca me
tenāhaṃ saha saṃgamya ratavān suciraṃ bata bālyāt prabhṛti kauravya sahādhyayanam eva ca |
28 | sa samāsādya māṃ tatra priyakārī priyaṃvadaḥ
abravīd iti māṃ bhīṣma vacanaṃ prītivardhanam |
29 | ahaṃ priyatamaḥ putraḥ pitur droṇa mahātmanaḥ
abhiṣekṣyati māṃ rājye sa pāñcālyo yadā tadā |
30 | tvadbhojyaṃ bhavitā rājyaṃ sakhe satyena te śape
mama bhogāś ca vittaṃ ca tvadadhīnaṃ sukhāni ca |
31 | evam uktaḥ pravavrāja kṛtāstro 'haṃ dhanepsayā
abhiṣiktaṃ ca śrutvainaṃ kṛtārtho 'smīti cintayan |
32 | priyaṃ sakhāyaṃ suprīto rājyasthaṃ punar āvrajam
saṃsmaran saṃgamaṃ caiva vacanaṃ caiva tasya tat |
33 | tato drupadam āgamya sakhipūrvam ahaṃ prabho
abruvaṃ puruṣavyāghra sakhāyaṃ viddhi mām iti |
34 | upasthitaṃ tu drupadaḥ sakhivac cābhisaṃgatam
sa māṃ nirākāram iva prahasann idam abravīt |
35 | akṛteyaṃ tava prajñā brahman nātisamañjasī
yad āttha māṃ tvaṃ prasabhaṃ sakhā te 'ham iti dvija |
36 | na hi rājñām udīrṇānām evaṃbhūtair naraiḥ kva cit
sakhyaṃ bhavati mandātmañ śriyā hīnair dhanacyutaiḥ |
37 | nāśrotriyaḥ śrotriyasya nārathī rathinaḥ sakhā
nārājā pārthivasyāpi sakhipūrvaṃ kim iṣyate |
38 | drupadenaivam ukto 'haṃ manyunābhipariplutaḥ
abhyāgacchaṃ kurūn bhīṣma śiṣyair arthī guṇānvitaiḥ |
39 | pratijagrāha taṃ bhīṣmo guruṃ pāṇḍusutaiḥ saha
pautrān ādāya tān sarvān vasūni vividhāni ca |
40 | śiṣyā iti dadau rājan droṇāya vidhipūrvakam
sa ca śiṣyān maheṣvāsaḥ pratijagrāha kauravān |
41 | pratigṛhya ca tān sarvān droṇo vacanam abravīt
rahasy ekaḥ pratītātmā kṛtopasadanāṃs tadā |
42 | kāryaṃ me kāṅkṣitaṃ kiṃ cid dhṛdi saṃparivartate
kṛtāstrais tat pradeyaṃ me tad ṛtaṃ vadatānaghāḥ |
43 | tac chrutvā kauraveyās te tūṣṇīm āsan viśāṃ pate
arjunas tu tataḥ sarvaṃ pratijajñe paraṃtapaḥ |
44 | tato 'rjunaṃ mūrdhni tadā samāghrāya punaḥ punaḥ
prītipūrvaṃ pariṣvajya praruroda mudā tadā |
45 | tato droṇaḥ pāṇḍuputrān astrāṇi vividhāni ca
grāhayām āsa divyāni mānuṣāṇi ca vīryavān |
46 | rājaputrās tathaivānye sametya bharatarṣabha
abhijagmus tato droṇam astrārthe dvijasattamam vṛṣṇayaś cāndhakāś caiva nānādeśyāś ca pārthivāḥ |
47 | sūtaputraś ca rādheyo guruṃ droṇam iyāt tadā
spardhamānas tu pārthena sūtaputro 'tyamarṣaṇaḥ duryodhanam upāśritya pāṇḍavān atyamanyata |