Book 1 Chapter 113 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | evam uktas tayā rājā tāṃ devīṃ punar abravīt
dharmavid dharmasaṃyuktam idaṃ vacanam uttamam |
2 | evam etat purā kunti vyuṣitāśvaś cakāra ha
yathā tvayoktaṃ kalyāṇi sa hy āsīd amaropamaḥ |
3 | atha tv imaṃ pravakṣyāmi dharmaṃ tv etaṃ nibodha me
purāṇam ṛṣibhir dṛṣṭaṃ dharmavidbhir mahātmabhiḥ |
4 | anāvṛtāḥ kila purā striya āsan varānane
kāmacāravihāriṇyaḥ svatantrāś cārulocane |
5 | tāsāṃ vyuccaramāṇānāṃ kaumārāt subhage patīn
nādharmo 'bhūd varārohe sa hi dharmaḥ purābhavat |
6 | taṃ caiva dharmaṃ paurāṇaṃ tiryagyonigatāḥ prajāḥ
adyāpy anuvidhīyante kāmadveṣavivarjitāḥ purāṇadṛṣṭo dharmo 'yaṃ pūjyate ca maharṣibhiḥ |
7 | uttareṣu ca rambhoru kuruṣv adyāpi vartate
strīṇām anugrahakaraḥ sa hi dharmaḥ sanātanaḥ |
8 | asmiṃs tu loke nacirān maryādeyaṃ śucismite
sthāpitā yena yasmāc ca tan me vistarataḥ śṛṇu |
9 | babhūvoddālako nāma maharṣir iti naḥ śrutam
śvetaketur iti khyātaḥ putras tasyābhavan muniḥ |
10 | maryādeyaṃ kṛtā tena mānuṣeṣv iti naḥ śrutam
kopāt kamalapatrākṣi yadarthaṃ tan nibodha me |
11 | śvetaketoḥ kila purā samakṣaṃ mātaraṃ pituḥ
jagrāha brāhmaṇaḥ pāṇau gacchāva iti cābravīt |
12 | ṛṣiputras tataḥ kopaṃ cakārāmarṣitas tadā
mātaraṃ tāṃ tathā dṛṣṭvā nīyamānāṃ balād iva |
13 | kruddhaṃ taṃ tu pitā dṛṣṭvā śvetaketum uvāca ha
mā tāta kopaṃ kārṣīs tvam eṣa dharmaḥ sanātanaḥ |
14 | anāvṛtā hi sarveṣāṃ varṇānām aṅganā bhuvi
yathā gāvaḥ sthitās tāta sve sve varṇe tathā prajāḥ |
15 | ṛṣiputro 'tha taṃ dharmaṃ śvetaketur na cakṣame
cakāra caiva maryādām imāṃ strīpuṃsayor bhuvi |
16 | mānuṣeṣu mahābhāge na tv evānyeṣu jantuṣu
tadā prabhṛti maryādā sthiteyam iti naḥ śrutam |
17 | vyuccarantyāḥ patiṃ nāryā adya prabhṛti pātakam
bhrūṇahatyākṛtaṃ pāpaṃ bhaviṣyaty asukhāvaham |
18 | bhāryāṃ tathā vyuccarataḥ kaumārīṃ brahmacāriṇīm
pativratām etad eva bhavitā pātakaṃ bhuvi |
19 | patyā niyuktā yā caiva patny apatyārtham eva ca
na kariṣyati tasyāś ca bhaviṣyaty etad eva hi |
20 | iti tena purā bhīru maryādā sthāpitā balāt
uddālakasya putreṇa dharmyā vai śvetaketunā |
21 | saudāsena ca rambhoru niyuktāpatyajanmani
madayantī jagāmarṣiṃ vasiṣṭham iti naḥ śrutam |
22 | tasmāl lebhe ca sā putram aśmakaṃ nāma bhāminī
bhāryā kalmāṣapādasya bhartuḥ priyacikīrṣayā |
23 | asmākam api te janma viditaṃ kamalekṣaṇe
kṛṣṇadvaipāyanād bhīru kurūṇāṃ vaṃśavṛddhaye |
24 | ata etāni sarvāṇi kāraṇāni samīkṣya vai
mamaitad vacanaṃ dharmyaṃ kartum arhasy anindite |
25 | ṛtāv ṛtau rājaputri striyā bhartā yatavrate
nātivartavya ity evaṃ dharmaṃ dharmavido viduḥ |
26 | śeṣeṣv anyeṣu kāleṣu svātantryaṃ strī kilārhati
dharmam etaṃ janāḥ santaḥ purāṇaṃ paricakṣate |
27 | bhartā bhāryāṃ rājaputri dharmyaṃ vādharmyam eva vā
yad brūyāt tat tathā kāryam iti dharmavido viduḥ |
28 | viśeṣataḥ putragṛddhī hīnaḥ prajananāt svayam
yathāham anavadyāṅgi putradarśanalālasaḥ |
29 | tathā raktāṅgulitalaḥ padmapatranibhaḥ śubhe
prasādārthaṃ mayā te 'yaṃ śirasy abhyudyato 'ñjaliḥ |
30 | manniyogāt sukeśānte dvijātes tapasādhikāt
putrān guṇasamāyuktān utpādayitum arhasi tvatkṛte 'haṃ pṛthuśroṇi gaccheyaṃ putriṇāṃ gatim |
31 | evam uktā tataḥ kuntī pāṇḍuṃ parapuraṃjayam
pratyuvāca varārohā bhartuḥ priyahite ratā |
32 | pitṛveśmany ahaṃ bālā niyuktātithipūjane
ugraṃ paryacaraṃ tatra brāhmaṇaṃ saṃśitavratam |
33 | nigūḍhaniścayaṃ dharme yaṃ taṃ durvāsasaṃ viduḥ
tam ahaṃ saṃśitātmānaṃ sarvayatnair atoṣayam |
34 | sa me 'bhicārasaṃyuktam ācaṣṭa bhagavān varam
mantragrāmaṃ ca me prādād abravīc caiva mām idam |
35 | yaṃ yaṃ devaṃ tvam etena mantreṇāvāhayiṣyasi
akāmo vā sakāmo vā sa te vaśam upaiṣyati |
36 | ity uktāhaṃ tadā tena pitṛveśmani bhārata
brāhmaṇena vacas tathyaṃ tasya kālo 'yam āgataḥ |
37 | anujñātā tvayā devam āhvayeyam ahaṃ nṛpa
tena mantreṇa rājarṣe yathā syān nau prajā vibho |
38 | āvāhayāmi kaṃ devaṃ brūhi tattvavidāṃ vara
tvatto 'nujñāpratīkṣāṃ māṃ viddhy asmin karmaṇi sthitām |
39 | pāṇḍur uvāca |
39 | adyaiva tvaṃ varārohe prayatasva yathāvidhi
dharmam āvāhaya śubhe sa hi deveṣu puṇyabhāk |
40 | adharmeṇa na no dharmaḥ saṃyujyeta kathaṃ cana
lokaś cāyaṃ varārohe dharmo 'yam iti maṃsyate |
41 | dhārmikaś ca kurūṇāṃ sa bhaviṣyati na saṃśayaḥ
dattasyāpi ca dharmeṇa nādharme raṃsyate manaḥ |
42 | tasmād dharmaṃ puraskṛtya niyatā tvaṃ śucismite
upacārābhicārābhyāṃ dharmam ārādhayasva vai |
43 | vaiśaṃpāyana uvāca |
43 | sā tathoktā tathety uktvā tena bhartrā varāṅganā
abhivādyābhyanujñātā pradakṣiṇam avartata |