Book 1 Chapter 112 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | evam uktā mahārāja kuntī pāṇḍum abhāṣata
kurūṇām ṛṣabhaṃ vīraṃ tadā bhūmipatiṃ patim |
2 | na mām arhasi dharmajña vaktum evaṃ kathaṃ cana
dharmapatnīm abhiratāṃ tvayi rājīvalocana |
3 | tvam eva tu mahābāho mayy apatyāni bhārata
vīra vīryopapannāni dharmato janayiṣyasi |
4 | svargaṃ manujaśārdūla gaccheyaṃ sahitā tvayā
apatyāya ca māṃ gaccha tvam eva kurunandana |
5 | na hy ahaṃ manasāpy anyaṃ gaccheyaṃ tvad ṛte naram
tvattaḥ prativiśiṣṭaś ca ko 'nyo 'sti bhuvi mānavaḥ |
6 | imāṃ ca tāvad dharmyāṃ tvaṃ paurāṇīṃ śṛṇu me kathām
pariśrutāṃ viśālākṣa kīrtayiṣyāmi yām aham |
7 | vyuṣitāśva iti khyāto babhūva kila pārthivaḥ
purā paramadharmiṣṭhaḥ pūror vaṃśavivardhanaḥ |
8 | tasmiṃś ca yajamāne vai dharmātmani mahātmani
upāgamaṃs tato devāḥ sendrāḥ saha maharṣibhiḥ |
9 | amādyad indraḥ somena dakṣiṇābhir dvijātayaḥ
vyuṣitāśvasya rājarṣes tato yajñe mahātmanaḥ |
10 | vyuṣitāśvas tato rājann ati martyān vyarocata
sarvabhūtāny ati yathā tapanaḥ śiśirātyaye |
11 | sa vijitya gṛhītvā ca nṛpatīn rājasattamaḥ
prācyān udīcyān madhyāṃś ca dakṣiṇātyān akālayat |
12 | aśvamedhe mahāyajñe vyuṣitāśvaḥ pratāpavān
babhūva sa hi rājendro daśanāgabalānvitaḥ |
13 | apy atra gāthāṃ gāyanti ye purāṇavido janāḥ
vyuṣitāśvaḥ samudrāntāṃ vijityemāṃ vasuṃdharām apālayat sarvavarṇān pitā putrān ivaurasān |
14 | yajamāno mahāyajñair brāhmaṇebhyo dadau dhanam
anantaratnāny ādāya ājahāra mahākratūn suṣāva ca bahūn somān somasaṃsthās tatāna ca |
15 | āsīt kākṣīvatī cāsya bhāryā paramasaṃmatā
bhadrā nāma manuṣyendra rūpeṇāsadṛśī bhuvi |
16 | kāmayām āsatus tau tu parasparam iti śrutiḥ
sa tasyāṃ kāmasaṃmatto yakṣmāṇaṃ samapadyata |
17 | tenācireṇa kālena jagāmāstam ivāṃśumān
tasmin prete manuṣyendre bhāryāsya bhṛśaduḥkhitā |
18 | aputrā puruṣavyāghra vilalāpeti naḥ śrutam
bhadrā paramaduḥkhārtā tan nibodha narādhipa |
19 | nārī paramadharmajña sarvā putravinākṛtā
patiṃ vinā jīvati yā na sā jīvati duḥkhitā |
20 | patiṃ vinā mṛtaṃ śreyo nāryāḥ kṣatriyapuṃgava
tvadgatiṃ gantum icchāmi prasīdasva nayasva mām |
21 | tvayā hīnā kṣaṇam api nāhaṃ jīvitum utsahe
prasādaṃ kuru me rājann itas tūrṇaṃ nayasva mām |
22 | pṛṣṭhato 'nugamiṣyāmi sameṣu viṣameṣu ca
tvām ahaṃ naraśārdūla gacchantam anivartinam |
23 | chāyevānapagā rājan satataṃ vaśavartinī
bhaviṣyāmi naravyāghra nityaṃ priyahite ratā |
24 | adya prabhṛti māṃ rājan kaṣṭā hṛdayaśoṣaṇāḥ
ādhayo 'bhibhaviṣyanti tvad ṛte puṣkarekṣaṇa |
25 | abhāgyayā mayā nūnaṃ viyuktāḥ sahacāriṇaḥ
saṃyogā viprayuktā vā pūrvadeheṣu pārthiva |
26 | tad idaṃ karmabhiḥ pāpaiḥ pūrvadeheṣu saṃcitam
duḥkhaṃ mām anusaṃprāptaṃ rājaṃs tvadviprayogajam |
27 | adya prabhṛty ahaṃ rājan kuśaprastaraśāyinī
bhaviṣyāmy asukhāviṣṭā tvaddarśanaparāyaṇā |
28 | darśayasva naravyāghra sādhu mām asukhānvitām
dīnām anāthāṃ kṛpaṇāṃ vilapantīṃ nareśvara |
29 | evaṃ bahuvidhaṃ tasyāṃ vilapantyāṃ punaḥ punaḥ
taṃ śavaṃ saṃpariṣvajya vāk kilāntarhitābravīt |
30 | uttiṣṭha bhadre gaccha tvaṃ dadānīha varaṃ tava
janayiṣyāmy apatyāni tvayy ahaṃ cāruhāsini |
31 | ātmīye ca varārohe śayanīye caturdaśīm
aṣṭamīṃ vā ṛtusnātā saṃviśethā mayā saha |
32 | evam uktā tu sā devī tathā cakre pativratā
yathoktam eva tad vākyaṃ bhadrā putrārthinī tadā |
33 | sā tena suṣuve devī śavena manujādhipa
trīñ śālvāṃś caturo madrān sutān bharatasattama |
34 | tathā tvam api mayy eva manasā bharatarṣabha
śakto janayituṃ putrāṃs tapoyogabalānvayāt |