Book 1 Chapter 97 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | tataḥ satyavatī dīnā kṛpaṇā putragṛddhinī
putrasya kṛtvā kāryāṇi snuṣābhyāṃ saha bhārata |
2 | dharmaṃ ca pitṛvaṃśaṃ ca mātṛvaṃśaṃ ca māninī
prasamīkṣya mahābhāgā gāṅgeyaṃ vākyam abravīt |
3 | śaṃtanor dharmanityasya kauravyasya yaśasvinaḥ
tvayi piṇḍaś ca kīrtiś ca saṃtānaṃ ca pratiṣṭhitam |
4 | yathā karma śubhaṃ kṛtvā svargopagamanaṃ dhruvam
yathā cāyur dhruvaṃ satye tvayi dharmas tathā dhruvaḥ |
5 | vettha dharmāṃś ca dharmajña samāsenetareṇa ca
vividhās tvaṃ śrutīr vettha vettha vedāṃś ca sarvaśaḥ |
6 | vyavasthānaṃ ca te dharme kulācāraṃ ca lakṣaye
pratipattiṃ ca kṛcchreṣu śukrāṅgirasayor iva |
7 | tasmāt subhṛśam āśvasya tvayi dharmabhṛtāṃ vara
kārye tvāṃ viniyokṣyāmi tac chrutvā kartum arhasi |
8 | mama putras tava bhrātā vīryavān supriyaś ca te
bāla eva gataḥ svargam aputraḥ puruṣarṣabha |
9 | ime mahiṣyau bhrātus te kāśirājasute śubhe
rūpayauvanasaṃpanne putrakāme ca bhārata |
10 | tayor utpādayāpatyaṃ saṃtānāya kulasya naḥ
manniyogān mahābhāga dharmaṃ kartum ihārhasi |
11 | rājye caivābhiṣicyasva bhāratān anuśādhi ca
dārāṃś ca kuru dharmeṇa mā nimajjīḥ pitāmahān |
12 | tathocyamāno mātrā ca suhṛdbhiś ca paraṃtapaḥ
pratyuvāca sa dharmātmā dharmyam evottaraṃ vacaḥ |
13 | asaṃśayaṃ paro dharmas tvayā mātar udāhṛtaḥ
tvam apatyaṃ prati ca me pratijñāṃ vettha vai parām |
14 | jānāsi ca yathāvṛttaṃ śulkahetos tvadantare
sa satyavati satyaṃ te pratijānāmy ahaṃ punaḥ |
15 | parityajeyaṃ trailokyaṃ rājyaṃ deveṣu vā punaḥ
yad vāpy adhikam etābhyāṃ na tu satyaṃ kathaṃ cana |
16 | tyajec ca pṛthivī gandham āpaś ca rasam ātmanaḥ
jyotis tathā tyajed rūpaṃ vāyuḥ sparśaguṇaṃ tyajet |
17 | prabhāṃ samutsṛjed arko dhūmaketus tathoṣṇatām
tyajec chabdaṃ tathākāśaḥ somaḥ śītāṃśutāṃ tyajet |
18 | vikramaṃ vṛtrahā jahyād dharmaṃ jahyāc ca dharmarāṭ
na tv ahaṃ satyam utsraṣṭuṃ vyavaseyaṃ kathaṃ cana |
19 | evam uktā tu putreṇa bhūridraviṇatejasā
mātā satyavatī bhīṣmam uvāca tadanantaram |
20 | jānāmi te sthitiṃ satye parāṃ satyaparākrama
icchan sṛjethās trīṃl lokān anyāṃs tvaṃ svena tejasā |
21 | jānāmi caiva satyaṃ tan madarthaṃ yad abhāṣathāḥ
āpaddharmam avekṣasva vaha paitāmahīṃ dhuram |
22 | yathā te kulatantuś ca dharmaś ca na parābhavet
suhṛdaś ca prahṛṣyeraṃs tathā kuru paraṃtapa |
23 | lālapyamānāṃ tām evaṃ kṛpaṇāṃ putragṛddhinīm
dharmād apetaṃ bruvatīṃ bhīṣmo bhūyo 'bravīd idam |
24 | rājñi dharmān avekṣasva mā naḥ sarvān vyanīnaśaḥ
satyāc cyutiḥ kṣatriyasya na dharmeṣu praśasyate |
25 | śaṃtanor api saṃtānaṃ yathā syād akṣayaṃ bhuvi
tat te dharmaṃ pravakṣyāmi kṣātraṃ rājñi sanātanam |
26 | śrutvā taṃ pratipadyethāḥ prājñaiḥ saha purohitaiḥ
āpaddharmārthakuśalair lokatantram avekṣya ca |