Book 1 Chapter 90 | |
1 | janamejaya uvāca |
1 | śrutas tvatto mayā vipra pūrveṣāṃ saṃbhavo mahān
udārāś cāpi vaṃśe 'smin rājāno me pariśrutāḥ |
2 | kiṃ tu laghvarthasaṃyuktaṃ priyākhyānaṃ na mām ati
prīṇāty ato bhavān bhūyo vistareṇa bravītu me |
3 | etām eva kathāṃ divyām ā prajāpatito manoḥ
teṣām ājananaṃ puṇyaṃ kasya na prītim āvahet |
4 | saddharmaguṇamāhātmyair abhivardhitam uttamam
viṣṭabhya lokāṃs trīn eṣāṃ yaśaḥ sphītam avasthitam |
5 | guṇaprabhāvavīryaujaḥsattvotsāhavatām aham
na tṛpyāmi kathāṃ śṛṇvann amṛtāsvādasaṃmitām |
6 | vaiśaṃpāyana uvāca |
6 | śṛṇu rājan purā samyaṅ mayā dvaipāyanāc chrutam
procyamānam idaṃ kṛtsnaṃ svavaṃśajananaṃ śubham |
7 | dakṣasyāditiḥ
aditer vivasvān vivasvato manuḥ manor ilā ilāyāḥ purūravāḥ purūravasa āyuḥ āyuṣo nahuṣaḥ nahuṣasya yayātiḥ |
8 | yayāter dve bhārye babhūvatuḥ
uśanaso duhitā devayānī vṛṣaparvaṇaś ca duhitā śarmiṣṭhā nāma atrānuvaṃśo bhavati |
9 | yaduṃ ca turvasuṃ caiva devayānī vyajāyata
druhyuṃ cānuṃ ca pūruṃ ca śarmiṣṭhā vārṣaparvaṇī |
10 | tatra yador yādavāḥ
pūroḥ pauravāḥ |
11 | pūror bhāryā kausalyā nāma
tasyām asya jajñe janamejayo nāma yas trīn aśvamedhān ājahāra viśvajitā ceṣṭvā vanaṃ praviveśa |
12 | janamejayaḥ khalv anantāṃ nāmopayeme mādhavīm
tasyām asya jajñe prācinvān yaḥ prācīṃ diśaṃ jigāya yāvat sūryodayāt tatas tasya prācinvatvam |
13 | prācinvān khalv aśmakīm upayeme
tasyām asya jajñe saṃyātiḥ |
14 | saṃyātiḥ khalu dṛṣadvato duhitaraṃ varāṅgīṃ nāmopayeme
tasyām asya jajñe ahaṃpātiḥ |
15 | ahaṃpātis tu khalu kṛtavīryaduhitaram upayeme bhānumatīṃ nāma
tasyām asya jajñe sārvabhaumaḥ |
16 | sārvabhaumaḥ khalu jitvājahāra kaikeyīṃ sunandāṃ nāma
tasyām asya jajñe jayatsenaḥ |
17 | jayatsenaḥ khalu vaidarbhīm upayeme suṣuvāṃ nāma
tasyām asya jajñe arācīnaḥ |
18 | arācīno 'pi vaidarbhīm evāparām upayeme maryādāṃ nāma
tasyām asya jajñe mahābhaumaḥ |
19 | mahābhaumaḥ khalu prāsenajitīm upayeme suyajñāṃ nāma
tasyām asya jajñe ayutanāyī yaḥ puruṣamedhānām ayutam ānayat tad asyāyutanāyitvam |
20 | ayutanāyī khalu pṛthuśravaso duhitaram upayeme bhāsāṃ nāma
tasyām asya jajñe akrodhanaḥ |
21 | akrodhanaḥ khalu kāliṅgīṃ karaṇḍuṃ nāmopayeme
tasyām asya jajñe devātithiḥ |
22 | devātithiḥ khalu vaidehīm upayeme maryādāṃ nāma
tasyām asya jajñe ṛcaḥ |
23 | ṛcaḥ khalv āṅgeyīm upayeme sudevāṃ nāma
tasyāṃ putram ajanayad ṛkṣam |
24 | ṛkṣaḥ khalu takṣakaduhitaram upayeme jvālāṃ nāma
tasyāṃ putraṃ matināraṃ nāmotpādayām āsa |
25 | matināraḥ khalu sarasvatyāṃ dvādaśavārṣikaṃ satram ājahāra |
26 | nivṛtte ca satre sarasvaty abhigamya taṃ bhartāraṃ varayām āsa
tasyāṃ putram ajanayat taṃsuṃ nāma |
27 | atrānuvaṃśo bhavati |
28 | taṃsuṃ sarasvatī putraṃ matinārād ajījanat
ilinaṃ janayām āsa kālindyāṃ taṃsur ātmajam |
29 | ilinas tu rathaṃtaryāṃ duḥṣantādyān pañca putrān ajanayat |
30 | duḥṣantaḥ khalu viśvāmitraduhitaraṃ śakuntalāṃ nāmopayeme
tasyām asya jajñe bharataḥ tatra ślokau bhavataḥ |
31 | mātā bhastrā pituḥ putro yena jātaḥ sa eva saḥ
bharasva putraṃ duḥṣanta māvamaṃsthāḥ śakuntalām |
32 | retodhāḥ putra unnayati naradeva yamakṣayāt
tvaṃ cāsya dhātā garbhasya satyam āha śakuntalā |
33 | tato 'sya bharatatvam |
34 | bharataḥ khalu kāśeyīm upayeme sārvasenīṃ sunandāṃ nāma
tasyām asya jajñe bhumanyuḥ |
35 | bhumanyuḥ khalu dāśārhīm upayeme jayāṃ nāma
tasyām asya jajñe suhotraḥ |
36 | suhotraḥ khalv ikṣvākukanyām upayeme suvarṇāṃ nāma
tasyām asya jajñe hastī ya idaṃ hāstinapuraṃ māpayām āsa etad asya hāstinapuratvam |
37 | hastī khalu traigartīm upayeme yaśodharāṃ nāma
tasyām asya jajñe vikuṇṭhanaḥ |
38 | vikuṇṭhanaḥ khalu dāśārhīm upayeme sudevāṃ nāma
tasyām asya jajñe 'jamīḍhaḥ |
39 |
ajamīḍhasya caturviṃśaṃ putraśataṃ babhūva kaikeyyāṃ nāgāyāṃ gāndhāryāṃ vimalāyām ṛkṣāyi
pṛthak pṛthag vaṃśakarā nṛpatayaḥ tatra vaṃśakaraḥ saṃvaraṇaḥ |
40 | saṃvaraṇaḥ khalu vaivasvatīṃ tapatīṃ nāmopayeme
tasyām asya jajñe kuruḥ |
41 | kuruḥ khalu dāśārhīm upayeme śubhāṅgīṃ nāma
tasyām asya jajñe viḍūrathaḥ |
42 | viḍūrathas tu māgadhīm upayeme saṃpriyāṃ nāma
tasyām asya jajñe 'rugvān nāma |
43 | arugvān khalu māgadhīm upayeme 'mṛtāṃ nāma
tasyām asya jajñe parikṣit |
44 | parikṣit khalu bāhudām upayeme suyaśāṃ nāma
tasyām asya jajñe bhīmasenaḥ |
45 | bhīmasenaḥ khalu kaikeyīm upayeme sukumārīṃ nāma
tasyām asya jajñe paryaśravāḥ yam āhuḥ pratīpaṃ nāma |
46 | pratīpaḥ khalu śaibyām upayeme sunandāṃ nāma
tasyāṃ putrān utpādayām āsa devāpiṃ śaṃtanuṃ bāhlīkaṃ ceti |
47 | devāpiḥ khalu bāla evāraṇyaṃ praviveśa
śaṃtanus tu mahīpālo 'bhavat atrānuvaṃśo bhavati |
48 | yaṃ yaṃ karābhyāṃ spṛśati jīrṇaṃ sa sukham aśnute
punar yuvā ca bhavati tasmāt taṃ śaṃtanuṃ viduḥ |
49 | tad asya śaṃtanutvam |
50 | śaṃtanuḥ khalu gaṅgāṃ bhāgīrathīm upayeme
tasyām asya jajñe devavrataḥ yam āhur bhīṣma iti |
51 | bhīṣmaḥ khalu pituḥ priyacikīrṣayā satyavatīm udavahan mātaram
yām āhur gandhakālīti |
52 | tasyāṃ kānīno garbhaḥ parāśarād dvaipāyanaḥ
tasyām eva śaṃtanor dvau putrau babhūvatuḥ citrāṅgado vicitravīryaś ca |
53 | tayor aprāptayauvana eva citrāṅgado gandharveṇa hataḥ
vicitravīryas tu rājā samabhavat |
54 | vicitravīryaḥ khalu kausalyātmaje 'mbikāmbālike kāśirājaduhitarāv upayeme |
55 | vicitravīryas tv anapatya eva videhatvaṃ prāptaḥ |
56 | tataḥ satyavatī cintayām āsa
dauḥṣanto vaṃśa ucchidyate iti |
57 | sā dvaipāyanam ṛṣiṃ cintayām āsa |
58 | sa tasyāḥ purataḥ sthitaḥ kiṃ karavāṇīti |
59 | sā tam uvāca
bhrātā tavānapatya eva svaryāto vicitravīryaḥ sādhv apatyaṃ tasyotpādayeti |
60 | sa param ity uktvā trīn putrān utpādayām āsa dhṛtarāṣṭraṃ pāṇḍuṃ viduraṃ ceti |
61 | tatra dhṛtarāṣṭrasya rājñaḥ putraśataṃ babhūva gāndhāryāṃ varadānād dvaipāyanasya |
62 | teṣāṃ dhṛtarāṣṭrasya putrāṇāṃ catvāraḥ pradhānā babhūvur duryodhano duḥśāsano vikarṇaś citrasei |
63 | pāṇḍos tu dve bhārye babhūvatuḥ kuntī mādrī cety ubhe strīratne |
64 | atha pāṇḍur mṛgayāṃ caran maithunagatam ṛṣim apaśyan mṛgyāṃ vartamānam
tathaivāplutam anāsāditakāmarasam atṛptaṃ bāṇenābhijaghāna |
65 | sa bāṇaviddha uvāca pāṇḍum
caratā dharmam imaṃ yena tvayābhijñena kāmarasasyāham anavāptakāmaraso 'bhihatas tasmāt tvam apy etām avasthām āsādyāni |
66 | sa vivarṇarūpaḥ pāṇḍuḥ śāpaṃ pariharamāṇo nopāsarpata bhārye |
67 | vākyaṃ covāca
svacāpalyād idaṃ prāptavān aham śṛṇomi ca nānapatyasya lokā santīti |
68 | sā tvaṃ madarthe putrān utpādayeti kuntīm uvāca |
69 | sā tatra putrān utpādayām āsa dharmād yudhiṣṭhiraṃ mārutād bhīmasenaṃ śakrād arjunam iti |
70 | sa tāṃ hṛṣṭarūpaḥ pāṇḍur uvāca
iyaṃ te sapatnyanapatyā sādhv asyām apatyam utpādyatām iti |
71 | sa evam astv ity uktaḥ kuntyā |
72 | tato mādryām aśvibhyāṃ nakulasahadevāv utpāditau |
73 | mādrīṃ khalv alaṃkṛtāṃ dṛṣṭvā pāṇḍur bhāvaṃ cakre |
74 | sa tāṃ spṛṣṭvaiva videhatvaṃ prāptaḥ |
75 | tatrainaṃ citāsthaṃ mādrī samanvāruroha |
76 | uvāca kuntīm
yamayor āryayāpramattayā bhavitavyam iti |
77 | tatas te pañca pāṇḍavāḥ kuntyā sahitā hāstinapuram ānīya tāpasair bhīṣmasya vidurasya ca niveditāḥ |
78 | tatrāpi jatugṛhe dagdhuṃ samārabdhā na śakitā viduramantritena |
79 | tataś ca hiḍimbam antarā hatvā ekacakrāṃ gatāḥ |
80 | tasyām apy ekacakrāyāṃ bakaṃ nāma rākṣasaṃ hatvā pāñcālanagaram abhigatāḥ |
81 | tasmād draupadīṃ bhāryām avindan svaviṣayaṃ cājagmuḥ kuśalinaḥ |
82 | putrāṃś cotpādayām āsuḥ
prativindhyaṃ yudhiṣṭhiraḥ sutasomaṃ vṛkodaraḥ śrutakīrtim arjunaḥ śatānīkaṃ nakulaḥ śrutakarmāṇaṃ sahadeva iti |
83 | yudhiṣṭhiras tu govāsanasya śaibyasya devikāṃ nāma kanyāṃ svayaṃvare lebhe
tasyāṃ putraṃ janayām āsa yaudheyaṃ nāma |
84 | bhīmaseno 'pi kāśyāṃ baladharāṃ nāmopayeme vīryaśulkām
tasyāṃ putraṃ sarvagaṃ nāmotpādayām āsa |
85 |
arjunaḥ khalu dvāravatīṃ gatvā bhaginīṃ vāsudevasya subhadrāṃ nāma bhāryām udavahat
tasyāṃ putram abhimanyuṃ nāma janayām āsa |
86 | nakulas tu caidyāṃ kareṇuvatīṃ nāma bhāryām udavahat
tasyāṃ putraṃ niramitraṃ nāmājanayat |
87 | sahadevo 'pi mādrīm eva svayaṃvare vijayāṃ nāmopayeme
tasyāṃ putram ajanayat suhotraṃ nāma |
88 | bhīmasenas tu pūrvam eva hiḍimbāyāṃ rākṣasyāṃ ghaṭotkacaṃ nāma putraṃ janayām āsa |
89 | ity ete ekādaśa pāṇḍavānāṃ putrāḥ |
90 | virāṭasya duhitaram uttarāṃ nāmābhimanyur upayeme
tasyām asya parāsur garbho 'jāyata |
91 | tam utsaṅgena pratijagrāha pṛthā niyogāt puruṣottamasya vāsudevasya
ṣāṇmāsikaṃ garbham aham enaṃ jīvayiṣyāmīti |
92 | saṃjīvayitvā cainam uvāca
parikṣīṇe kule jāto bhavatv ayaṃ parikṣin nāmeti |
93 | parikṣit tu khalu mādravatīṃ nāmopayeme
tasyām asya janamejayaḥ |
94 | janamejayāt tu vapuṣṭamāyāṃ dvau putrau śatānīkaḥ śaṅkuś ca |
95 | śatānīkas tu khalu vaidehīm upayeme
tasyām asya jajñe putro 'śvamedhadattaḥ |
96 | ity eṣa pūror vaṃśas tu pāṇḍavānāṃ ca kīrtitaḥ
pūror vaṃśam imaṃ śrutvā sarvapāpaiḥ pramucyate |