Book 1 Chapter 89 | |
1 | janamejaya uvāca |
1 | bhagavañ śrotum icchāmi pūror vaṃśakarān nṛpān
yadvīryā yādṛśāś caiva yāvanto yatparākramāḥ |
2 | na hy asmiñ śīlahīno vā nirvīryo vā narādhipaḥ
prajāvirahito vāpi bhūtapūrvaḥ kadā cana |
3 | teṣāṃ prathitavṛttānāṃ rājñāṃ vijñānaśālinām
caritaṃ śrotum icchāmi vistareṇa tapodhana |
4 | vaiśaṃpāyana uvāca |
4 | hanta te kathayiṣyāmi yan māṃ tvaṃ paripṛcchasi
pūror vaṃśadharān vīrāñ śakrapratimatejasaḥ |
5 | pravīreśvararaudrāśvās trayaḥ putrā mahārathāḥ
pūroḥ pauṣṭyām ajāyanta pravīras tatra vaṃśakṛt |
6 | manasyur abhavat tasmāc chūraḥ śyenīsutaḥ prabhuḥ
pṛthivyāś caturantāyā goptā rājīvalocanaḥ |
7 | subhrūḥ saṃhanano vāgmī sauvīrītanayās trayaḥ
manasyor abhavan putrāḥ śūrāḥ sarve mahārathāḥ |
8 | raudrāśvasya maheṣvāsā daśāpsarasi sūnavaḥ
yajvāno jajñire śūrāḥ prajāvanto bahuśrutāḥ sarve sarvāstravidvāṃsaḥ sarve dharmaparāyaṇāḥ |
9 | ṛcepur atha kakṣepuḥ kṛkaṇepuś ca vīryavān
sthaṇḍilepur vanepuś ca sthalepuś ca mahārathaḥ |
10 | tejepur balavān dhīmān satyepuś cendravikramaḥ
dharmepuḥ saṃnatepuś ca daśamo devavikramaḥ anādhṛṣṭisutās tāta rājasūyāśvamedhinaḥ |
11 | matināras tato rājā vidvāṃś carceputo 'bhavat
matinārasutā rājaṃś catvāro 'mitavikramāḥ taṃsur mahān atiratho druhyuś cāpratimadyutiḥ |
12 | teṣāṃ taṃsur mahāvīryaḥ pauravaṃ vaṃśam udvahan
ājahāra yaśo dīptaṃ jigāya ca vasuṃdharām |
13 | ilinaṃ tu sutaṃ taṃsur janayām āsa vīryavān
so 'pi kṛtsnām imāṃ bhūmiṃ vijigye jayatāṃ varaḥ |
14 | rathaṃtaryāṃ sutān pañca pañcabhūtopamāṃs tataḥ
ilino janayām āsa duḥṣantaprabhṛtīn nṛpa |
15 | duḥṣantaṃ śūrabhīmau ca prapūrvaṃ vasum eva ca
teṣāṃ jyeṣṭho 'bhavad rājā duḥṣanto janamejaya |
16 | duḥṣantād bharato jajñe vidvāñ śākuntalo nṛpaḥ
tasmād bharatavaṃśasya vipratasthe mahad yaśaḥ |
17 | bharatas tisṛṣu strīṣu nava putrān ajījanat
nābhyanandanta tān rājā nānurūpā mamety uta |
18 | tato mahadbhiḥ kratubhir ījāno bharatas tadā
lebhe putraṃ bharadvājād bhumanyuṃ nāma bhārata |
19 | tataḥ putriṇam ātmānaṃ jñātvā pauravanandanaḥ
bhumanyuṃ bharataśreṣṭha yauvarājye 'bhyaṣecayat |
20 | tatas tasya mahīndrasya vitathaḥ putrako 'bhavat
tataḥ sa vitatho nāma bhumanyor abhavat sutaḥ |
21 | suhotraś ca suhotā ca suhaviḥ suyajus tathā
puṣkariṇyām ṛcīkasya bhumanyor abhavan sutāḥ |
22 | teṣāṃ jyeṣṭhaḥ suhotras tu rājyam āpa mahīkṣitām
rājasūyāśvamedhādyaiḥ so 'yajad bahubhiḥ savaiḥ |
23 | suhotraḥ pṛthivīṃ sarvāṃ bubhuje sāgarāmbarām |
24 | mamajjeva mahī tasya bhūribhārāvapīḍitā
hastyaśvarathasaṃpūrṇā manuṣyakalilā bhṛśam |
25 | suhotre rājani tadā dharmataḥ śāsati prajāḥ
caityayūpāṅkitā cāsīd bhūmiḥ śatasahasraśaḥ pravṛddhajanasasyā ca sahadevā vyarocata |
26 | aikṣvākī janayām āsa suhotrāt pṛthivīpateḥ
ajamīḍhaṃ sumīḍhaṃ ca purumīḍhaṃ ca bhārata |
27 | ajamīḍho varas teṣāṃ tasmin vaṃśaḥ pratiṣṭhitaḥ
ṣaṭ putrān so 'py ajanayat tisṛṣu strīṣu bhārata |
28 | ṛkṣaṃ dhūminy atho nīlī duḥṣantaparameṣṭhinau
keśiny ajanayaj jahnum ubhau ca janarūpiṇau |
29 | tatheme sarvapāñcālā duḥṣantaparameṣṭhinoḥ
anvayāḥ kuśikā rājañ jahnor amitatejasaḥ |
30 | janarūpiṇayor jyeṣṭham ṛkṣam āhur janādhipam
ṛkṣāt saṃvaraṇo jajñe rājan vaṃśakaras tava |
31 | ārkṣe saṃvaraṇe rājan praśāsati vasuṃdharām
saṃkṣayaḥ sumahān āsīt prajānām iti śuśrumaḥ |
32 | vyaśīryata tato rāṣṭraṃ kṣayair nānāvidhais tathā
kṣunmṛtyubhyām anāvṛṣṭyā vyādhibhiś ca samāhatam abhyaghnan bhāratāṃś caiva sapatnānāṃ balāni ca |
33 | cālayan vasudhāṃ caiva balena caturaṅgiṇā
abhyayāt taṃ ca pāñcālyo vijitya tarasā mahīm akṣauhiṇībhir daśabhiḥ sa enaṃ samare 'jayat |
34 | tataḥ sadāraḥ sāmātyaḥ saputraḥ sasuhṛjjanaḥ
rājā saṃvaraṇas tasmāt palāyata mahābhayāt |
35 | sindhor nadasya mahato nikuñje nyavasat tadā
nadīviṣayaparyante parvatasya samīpataḥ tatrāvasan bahūn kālān bhāratā durgamāśritāḥ |
36 | teṣāṃ nivasatāṃ tatra sahasraṃ parivatsarān
athābhyagacchad bharatān vasiṣṭho bhagavān ṛṣiḥ |
37 | tam āgataṃ prayatnena pratyudgamyābhivādya ca
arghyam abhyāharaṃs tasmai te sarve bhāratās tadā nivedya sarvam ṛṣaye satkāreṇa suvarcase |
38 | taṃ samām aṣṭamīm uṣṭaṃ rājā vavre svayaṃ tadā
purohito bhavān no 'stu rājyāya prayatāmahe om ity evaṃ vasiṣṭho 'pi bhāratān pratyapadyata |
39 | athābhyaṣiñcat sāmrājye sarvakṣatrasya pauravam
viṣāṇabhūtaṃ sarvasyāṃ pṛthivyām iti naḥ śrutam |
40 | bharatādhyuṣitaṃ pūrvaṃ so 'dhyatiṣṭhat purottamam
punar balibhṛtaś caiva cakre sarvamahīkṣitaḥ |
41 | tataḥ sa pṛthivīṃ prāpya punar īje mahābalaḥ
ājamīḍho mahāyajñair bahubhir bhūridakṣiṇaiḥ |
42 | tataḥ saṃvaraṇāt saurī suṣuve tapatī kurum
rājatve taṃ prajāḥ sarvā dharmajña iti vavrire |
43 | tasya nāmnābhivikhyātaṃ pṛthivyāṃ kurujāṅgalam
kurukṣetraṃ sa tapasā puṇyaṃ cakre mahātapāḥ |
44 | aśvavantam abhiṣvantaṃ tathā citrarathaṃ munim
janamejayaṃ ca vikhyātaṃ putrāṃś cāsyānuśuśrumaḥ pañcaitān vāhinī putrān vyajāyata manasvinī |
45 | abhiṣvataḥ parikṣit tu śabalāśvaś ca vīryavān
abhirājo virājaś ca śalmalaś ca mahābalaḥ |
46 | uccaiḥśravā bhadrakāro jitāriś cāṣṭamaḥ smṛtaḥ
eteṣām anvavāye tu khyātās te karmajair guṇaiḥ |
47 | janamejayādayaḥ sapta tathaivānye mahābalāḥ
parikṣito 'bhavan putrāḥ sarve dharmārthakovidāḥ |
48 | kakṣasenograsenau ca citrasenaś ca vīryavān
indrasenaḥ suṣeṇaś ca bhīmasenaś ca nāmataḥ |
49 | janamejayasya tanayā bhuvi khyātā mahābalāḥ
dhṛtarāṣṭraḥ prathamajaḥ pāṇḍur bāhlīka eva ca |
50 | niṣadhaś ca mahātejās tathā jāmbūnado balī
kuṇḍodaraḥ padātiś ca vasātiś cāṣṭamaḥ smṛtaḥ sarve dharmārthakuśalāḥ sarve bhūtahite ratāḥ |
51 | dhṛtarāṣṭro 'tha rājāsīt tasya putro 'tha kuṇḍikaḥ
hastī vitarkaḥ krāthaś ca kuṇḍalaś cāpi pañcamaḥ haviḥśravās tathendrābhaḥ sumanyuś cāparājitaḥ |
52 | pratīpasya trayaḥ putrā jajñire bharatarṣabha
devāpiḥ śaṃtanuś caiva bāhlīkaś ca mahārathaḥ |
53 | devāpis tu pravavrāja teṣāṃ dharmaparīpsayā
śaṃtanuś ca mahīṃ lebhe bāhlīkaś ca mahārathaḥ |
54 | bharatasyānvaye jātāḥ sattvavanto mahārathāḥ
devarṣikalpā nṛpate bahavo rājasattamāḥ |
55 | evaṃvidhāś cāpy apare devakalpā mahārathāḥ
jātā manor anvavāye ailavaṃśavivardhanāḥ |