Book 1 Chapter 76 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | atha dīrghasya kālasya devayānī nṛpottama
vanaṃ tad eva niryātā krīḍārthaṃ varavarṇinī |
2 | tena dāsīsahasreṇa sārdhaṃ śarmiṣṭhayā tadā
tam eva deśaṃ saṃprāptā yathākāmaṃ cacāra sā tābhiḥ sakhībhiḥ sahitā sarvābhir muditā bhṛśam |
3 | krīḍantyo 'bhiratāḥ sarvāḥ pibantyo madhumādhavīm
khādantyo vividhān bhakṣyān vidaśantyaḥ phalāni ca |
4 | punaś ca nāhuṣo rājā mṛgalipsur yadṛcchayā
tam eva deśaṃ saṃprāpto jalārthī śramakarśitaḥ |
5 | dadṛśe devayānīṃ ca śarmiṣṭhāṃ tāś ca yoṣitaḥ
pibantīr lalamānāś ca divyābharaṇabhūṣitāḥ |
6 | upaviṣṭāṃ ca dadṛśe devayānīṃ śucismitām
rūpeṇāpratimāṃ tāsāṃ strīṇāṃ madhye varāṅganām śarmiṣṭhayā sevyamānāṃ pādasaṃvāhanādibhiḥ |
7 | yayātir uvāca |
7 | dvābhyāṃ kanyāsahasrābhyāṃ dve kanye parivārite
gotre ca nāmanī caiva dvayoḥ pṛcchāmi vām aham |
8 | devayāny uvāca |
8 | ākhyāsyāmy aham ādatsva vacanaṃ me narādhipa
śukro nāmāsuraguruḥ sutāṃ jānīhi tasya mām |
9 | iyaṃ ca me sakhī dāsī yatrāhaṃ tatra gāminī
duhitā dānavendrasya śarmiṣṭhā vṛṣaparvaṇaḥ |
10 | yayātir uvāca |
10 | kathaṃ nu te sakhī dāsī kanyeyaṃ varavarṇinī
asurendrasutā subhru paraṃ kautūhalaṃ hi me |
11 | devayāny uvāca |
11 | sarva eva naravyāghra vidhānam anuvartate
vidhānavihitaṃ matvā mā vicitrāḥ kathāḥ kṛthāḥ |
12 | rājavad rūpaveṣau te brāhmīṃ vācaṃ bibharṣi ca
kiṃnāmā tvaṃ kutaś cāsi kasya putraś ca śaṃsa me |
13 | yayātir uvāca |
13 | brahmacaryeṇa kṛtsno me vedaḥ śrutipathaṃ gataḥ
rājāhaṃ rājaputraś ca yayātir iti viśrutaḥ |
14 | devayāny uvāca |
14 | kenāsy arthena nṛpate imaṃ deśam upāgataḥ
jighṛkṣur vārijaṃ kiṃ cid atha vā mṛgalipsayā |
15 | yayātir uvāca |
15 | mṛgalipsur ahaṃ bhadre pānīyārtham upāgataḥ
bahu cāpy anuyukto 'smi tan mānujñātum arhasi |
16 | devayāny uvāca |
16 | dvābhyāṃ kanyāsahasrābhyāṃ dāsyā śarmiṣṭhayā saha
tvadadhīnāsmi bhadraṃ te sakhā bhartā ca me bhava |
17 | yayātir uvāca |
17 | viddhy auśanasi bhadraṃ te na tvām arho 'smi bhāmini
avivāhyā hi rājāno devayāni pitus tava |
18 | devayāny uvāca |
18 | saṃsṛṣṭaṃ brahmaṇā kṣatraṃ kṣatraṃ ca brahmasaṃhitam
ṛṣiś ca ṛṣiputraś ca nāhuṣāṅga vahasva mām |
19 | yayātir uvāca |
19 | ekadehodbhavā varṇāś catvāro 'pi varāṅgane
pṛthagdharmāḥ pṛthakśaucās teṣāṃ tu brāhmaṇo varaḥ |
20 | devayāny uvāca |
20 | pāṇidharmo nāhuṣāyaṃ na pumbhiḥ sevitaḥ purā
taṃ me tvam agrahīr agre vṛṇomi tvām ahaṃ tataḥ |
21 | kathaṃ nu me manasvinyāḥ pāṇim anyaḥ pumān spṛśet
gṛhītam ṛṣiputreṇa svayaṃ vāpy ṛṣiṇā tvayā |
22 | yayātir uvāca |
22 | kruddhād āśīviṣāt sarpāj jvalanāt sarvatomukhāt
durādharṣataro vipraḥ puruṣeṇa vijānatā |
23 | devayāny uvāca |
23 | katham āśīviṣāt sarpāj jvalanāt sarvatomukhāt
durādharṣataro vipra ity āttha puruṣarṣabha |
24 | yayātir uvāca |
24 | ekam āśīviṣo hanti śastreṇaikaś ca vadhyate
hanti vipraḥ sarāṣṭrāṇi purāṇy api hi kopitaḥ |
25 | durādharṣataro vipras tasmād bhīru mato mama
ato 'dattāṃ ca pitrā tvāṃ bhadre na vivahāmy aham |
26 | devayāny uvāca |
26 | dattāṃ vahasva pitrā māṃ tvaṃ hi rājan vṛto mayā
ayācato bhayaṃ nāsti dattāṃ ca pratigṛhṇataḥ |
27 | vaiśaṃpāyana uvāca |
27 | tvaritaṃ devayānyātha preṣitaṃ pitur ātmanaḥ
śrutvaiva ca sa rājānaṃ darśayām āsa bhārgavaḥ |
28 | dṛṣṭvaiva cāgataṃ śukraṃ yayātiḥ pṛthivīpatiḥ
vavande brāhmaṇaṃ kāvyaṃ prāñjaliḥ praṇataḥ sthitaḥ |
29 | devayāny uvāca |
29 | rājāyaṃ nāhuṣas tāta durge me pāṇim agrahīt
namas te dehi mām asmai nānyaṃ loke patiṃ vṛṇe |
30 | śukra uvāca |
30 | vṛto 'nayā patir vīra sutayā tvaṃ mameṣṭayā
gṛhāṇemāṃ mayā dattāṃ mahiṣīṃ nahuṣātmaja |
31 | yayātir uvāca |
31 | adharmo na spṛśed evaṃ mahān mām iha bhārgava
varṇasaṃkarajo brahmann iti tvāṃ pravṛṇomy aham |
32 | śukra uvāca |
32 | adharmāt tvāṃ vimuñcāmi varayasva yathepṣitam
asmin vivāhe mā glāsīr ahaṃ pāpaṃ nudāmi te |
33 | vahasva bhāryāṃ dharmeṇa devayānīṃ sumadhyamām
anayā saha saṃprītim atulāṃ samavāpsyasi |
34 | iyaṃ cāpi kumārī te śarmiṣṭhā vārṣaparvaṇī
saṃpūjyā satataṃ rājan mā caināṃ śayane hvayeḥ |
35 | vaiśaṃpāyana uvāca |
35 | evam ukto yayātis tu śukraṃ kṛtvā pradakṣiṇam
jagāma svapuraṃ hṛṣṭo anujñāto mahātmanā |