Book 1 Chapter 64 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | tato mṛgasahasrāṇi hatvā vipulavāhanaḥ
rājā mṛgaprasaṅgena vanam anyad viveśa ha |
2 | eka evottamabalaḥ kṣutpipāsāsamanvitaḥ
sa vanasyāntam āsādya mahad īriṇam āsadat |
3 | tac cāpy atītya nṛpatir uttamāśramasaṃyutam
manaḥprahlādajananaṃ dṛṣṭikāntam atīva ca śītamārutasaṃyuktaṃ jagāmānyan mahad vanam |
4 | puṣpitaiḥ pādapaiḥ kīrṇam atīva sukhaśādvalam
vipulaṃ madhurārāvair nāditaṃ vihagais tathā |
5 | pravṛddhaviṭapair vṛkṣaiḥ sukhacchāyaiḥ samāvṛtam
ṣaṭpadāghūrṇitalataṃ lakṣmyā paramayā yutam |
6 | nāpuṣpaḥ pādapaḥ kaś cin nāphalo nāpi kaṇṭakī
ṣaṭpadair vāpy anākīrṇas tasmin vai kānane 'bhavat |
7 | vihagair nāditaṃ puṣpair alaṃkṛtam atīva ca
sarvartukusumair vṛkṣair atīva sukhaśādvalam manoramaṃ maheṣvāso viveśa vanam uttamam |
8 | mārutāgalitās tatra drumāḥ kusumaśālinaḥ
puṣpavṛṣṭiṃ vicitrāṃ sma vyasṛjaṃs te punaḥ punaḥ |
9 | divaspṛśo 'tha saṃghuṣṭāḥ pakṣibhir madhurasvaraiḥ
virejuḥ pādapās tatra vicitrakusumāmbarāḥ |
10 | teṣāṃ tatra pravāleṣu puṣpabhārāvanāmiṣu
ruvanti rāvaṃ vihagāḥ ṣaṭpadaiḥ sahitā mṛdu |
11 | tatra pradeśāṃś ca bahūn kusumotkaramaṇḍitān
latāgṛhaparikṣiptān manasaḥ prītivardhanān saṃpaśyan sa mahātejā babhūva muditas tadā |
12 | parasparāśliṣṭaśākhaiḥ pādapaiḥ kusumācitaiḥ
aśobhata vanaṃ tat tair mahendradhvajasaṃnibhaiḥ |
13 | sukhaśītaḥ sugandhī ca puṣpareṇuvaho 'nilaḥ
parikrāman vane vṛkṣān upaitīva riraṃsayā |
14 | evaṃguṇasamāyuktaṃ dadarśa sa vanaṃ nṛpaḥ
nadīkacchodbhavaṃ kāntam ucchritadhvajasaṃnibham |
15 | prekṣamāṇo vanaṃ tat tu suprahṛṣṭavihaṃgamam
āśramapravaraṃ ramyaṃ dadarśa ca manoramam |
16 | nānāvṛkṣasamākīrṇaṃ saṃprajvalitapāvakam
yatibhir vālakhilyaiś ca vṛtaṃ munigaṇānvitam |
17 | agnyāgāraiś ca bahubhiḥ puṣpasaṃstarasaṃstṛtam
mahākacchair bṛhadbhiś ca vibhrājitam atīva ca |
18 | mālinīm abhito rājan nadīṃ puṇyāṃ sukhodakām
naikapakṣigaṇākīrṇāṃ tapovanamanoramām tatra vyālamṛgān saumyān paśyan prītim avāpa saḥ |
19 | taṃ cāpy atirathaḥ śrīmān āśramaṃ pratyapadyata
devalokapratīkāśaṃ sarvataḥ sumanoharam |
20 | nadīm āśramasaṃśliṣṭāṃ puṇyatoyāṃ dadarśa saḥ
sarvaprāṇabhṛtāṃ tatra jananīm iva viṣṭhitām |
21 | sacakravākapulināṃ puṣpaphenapravāhinīm
sakiṃnaragaṇāvāsāṃ vānararkṣaniṣevitām |
22 | puṇyasvādhyāyasaṃghuṣṭāṃ pulinair upaśobhitām
mattavāraṇaśārdūlabhujagendraniṣevitām |
23 | nadīm āśramasaṃbaddhāṃ dṛṣṭvāśramapadaṃ tathā
cakārābhipraveśāya matiṃ sa nṛpatis tadā |
24 | alaṃkṛtaṃ dvīpavatyā mālinyā ramyatīrayā
naranārāyaṇasthānaṃ gaṅgayevopaśobhitam mattabarhiṇasaṃghuṣṭaṃ praviveśa mahad vanam |
25 | tat sa caitrarathaprakhyaṃ samupetya nareśvaraḥ
atīva guṇasaṃpannam anirdeśyaṃ ca varcasā maharṣiṃ kāśyapaṃ draṣṭum atha kaṇvaṃ tapodhanam |
26 | rathinīm aśvasaṃbādhāṃ padātigaṇasaṃkulām
avasthāpya vanadvāri senām idam uvāca saḥ |
27 | muniṃ virajasaṃ draṣṭuṃ gamiṣyāmi tapodhanam
kāśyapaṃ sthīyatām atra yāvadāgamanaṃ mama |
28 | tad vanaṃ nandanaprakhyam āsādya manujeśvaraḥ
kṣutpipāse jahau rājā harṣaṃ cāvāpa puṣkalam |
29 | sāmātyo rājaliṅgāni so 'panīya narādhipaḥ
purohitasahāyaś ca jagāmāśramam uttamam didṛkṣus tatra tam ṛṣiṃ taporāśim athāvyayam |
30 | brahmalokapratīkāśam āśramaṃ so 'bhivīkṣya ca
ṣaṭpadodgītasaṃghuṣṭaṃ nānādvija gaṇāyutam |
31 | ṛco bahvṛcamukhyaiś ca preryamāṇāḥ padakramaiḥ
śuśrāva manujavyāghro vitateṣv iha karmasu |
32 | yajñavidyāṅgavidbhiś ca kramadbhiś ca kramān api
amitātmabhiḥ suniyataiḥ śuśubhe sa tadāśramaḥ |
33 | atharvavedapravarāḥ pūgayājñika saṃmatāḥ
saṃhitām īrayanti sma padakramayutāṃ tu te |
34 | śabdasaṃskārasaṃyuktaṃ bruvadbhiś cāparair dvijaiḥ
nāditaḥ sa babhau śrīmān brahmaloka ivāśramaḥ |
35 | yajñasaṃskāravidbhiś ca kramaśikṣā viśāradaiḥ
nyāyatattvārthavijñānasaṃpannair vedapāragaiḥ |
36 | nānāvākyasamāhārasamavāyaviśāradaiḥ
viśeṣakāryavidbhiś ca mokṣadharmaparāyaṇaiḥ |
37 | sthāpanākṣepasiddhāntaparamārthajñatāṃ gataiḥ
lokāyatikamukhyaiś ca samantād anunāditam |
38 | tatra tatra ca viprendrān niyatān saṃśitavratān
japahomaparān siddhān dadarśa paravīrahā |
39 | āsanāni vicitrāṇi puṣpavanti mahīpatiḥ
prayatnopahitāni sma dṛṣṭvā vismayam āgamat |
40 | devatāyatanānāṃ ca pūjāṃ prekṣya kṛtāṃ dvijaiḥ
brahmalokastham ātmānaṃ mene sa nṛpasattamaḥ |
41 | sa kāśyapatapoguptam āśramapravaraṃ śubham
nātṛpyat prekṣamāṇo vai tapodhanagaṇair yutam |
42 | sa kāśyapasyāyatanaṃ mahāvratair; vṛtaṃ samantād ṛṣibhis tapodhanaiḥ
viveśa sāmātyapurohito 'rihā; viviktam atyarthamanoharaṃ śivam |