Book 1 Chapter 46 | |
1 | mantriṇa ūcuḥ |
1 | tataḥ sa rājā rājendra skandhe tasya bhujaṃgamam
muneḥ kṣutkṣāma āsajya svapuraṃ punar āyayau |
2 | ṛṣes tasya tu putro 'bhūd gavi jāto mahāyaśāḥ
śṛṅgī nāma mahātejās tigmavīryo 'tikopanaḥ |
3 | brahmāṇaṃ so 'bhyupāgamya muniḥ pūjāṃ cakāra ha
anujñāto gatas tatra śṛṅgī śuśrāva taṃ tadā sakhyuḥ sakāśāt pitaraṃ pitrā te dharṣitaṃ tathā |
4 | mṛtaṃ sarpaṃ samāsaktaṃ pitrā te janamejaya
vahantaṃ kuruśārdūla skandhenānapakāriṇam |
5 | tapasvinam atīvātha taṃ munipravaraṃ nṛpa
jitendriyaṃ viśuddhaṃ ca sthitaṃ karmaṇy athādbhute |
6 | tapasā dyotitātmānaṃ sveṣv aṅgeṣu yataṃ tathā
śubhācāraṃ śubhakathaṃ susthiraṃ tam alolupam |
7 | akṣudram anasūyaṃ ca vṛddhaṃ maunavrate sthitam
śaraṇyaṃ sarvabhūtānāṃ pitrā viprakṛtaṃ tava |
8 | śaśāpātha sa tac chrutvā pitaraṃ te ruṣānvitaḥ
ṛṣeḥ putro mahātejā bālo 'pi sthavirair varaḥ |
9 | sa kṣipram udakaṃ spṛṣṭvā roṣād idam uvāca ha
pitaraṃ te 'bhisaṃdhāya tejasā prajvalann iva |
10 | anāgasi gurau yo me mṛtaṃ sarpam avāsṛjat
taṃ nāgas takṣakaḥ kruddhas tejasā sādayiṣyati saptarātrād itaḥ pāpaṃ paśya me tapaso balam |
11 | ity uktvā prayayau tatra pitā yatrāsya so 'bhavat
dṛṣṭvā ca pitaraṃ tasmai śāpaṃ taṃ pratyavedayat |
12 | sa cāpi muniśārdūlaḥ preṣayām āsa te pituḥ
śapto 'si mama putreṇa yatto bhava mahīpate takṣakas tvāṃ mahārāja tejasā sādayiṣyati |
13 | śrutvā tu tad vaco ghoraṃ pitā te janamejaya
yatto 'bhavat paritrastas takṣakāt pannagottamāt |
14 | tatas tasmiṃs tu divase saptame samupasthite
rājñaḥ samīpaṃ brahmarṣiḥ kāśyapo gantum aicchata |
15 | taṃ dadarśātha nāgendraḥ kāśyapaṃ takṣakas tadā
tam abravīt pannagendraḥ kāśyapaṃ tvaritaṃ vrajan kva bhavāṃs tvarito yāti kiṃ ca kāryaṃ cikīrṣati |
16 | kāśyapa uvāca |
16 | yatra rājā kuruśreṣṭhaḥ parikṣin nāma vai dvija
takṣakeṇa bhujaṃgena dhakṣyate kila tatra vai |
17 | gacchāmy ahaṃ taṃ tvaritaḥ sadyaḥ kartum apajvaram
mayābhipannaṃ taṃ cāpi na sarpo dharṣayiṣyati |
18 | takṣaka uvāca |
18 | kimarthaṃ taṃ mayā daṣṭaṃ saṃjīvayitum icchasi
brūhi kāmam ahaṃ te 'dya dadmi svaṃ veśma gamyatām |
19 | mantriṇa ūcuḥ |
19 | dhanalipsur ahaṃ tatra yāmīty uktaś ca tena saḥ
tam uvāca mahātmānaṃ mānayañ ślakṣṇayā girā |
20 | yāvad dhanaṃ prārthayase tasmād rājñas tato 'dhikam
gṛhāṇa matta eva tvaṃ saṃnivartasva cānagha |
21 | sa evam ukto nāgena kāśyapo dvipadāṃ varaḥ
labdhvā vittaṃ nivavṛte takṣakād yāvad īpsitam |
22 | tasmin pratigate vipre chadmanopetya takṣakaḥ
taṃ nṛpaṃ nṛpatiśreṣṭha pitaraṃ dhārmikaṃ tava |
23 | prāsādasthaṃ yattam api dagdhavān viṣavahninā
tatas tvaṃ puruṣavyāghra vijayāyābhiṣecitaḥ |
24 | etad dṛṣṭaṃ śrutaṃ cāpi yathāvan nṛpasattama
asmābhir nikhilaṃ sarvaṃ kathitaṃ te sudāruṇam |
25 | śrutvā caitaṃ nṛpaśreṣṭha pārthivasya parābhavam
asya carṣer uttaṅkasya vidhatsva yad anantaram |
26 | janamejaya uvāca |
26 | etat tu śrotum icchāmi aṭavyāṃ nirjane vane
saṃvādaṃ pannagendrasya kāśyapasya ca yat tadā |
27 | kena dṛṣṭaṃ śrutaṃ cāpi bhavatāṃ śrotram āgatam
śrutvā cātha vidhāsyāmi pannagāntakarīṃ matim |
28 | mantriṇa ūcuḥ |
28 | śṛṇu rājan yathāsmākaṃ yenaitat kathitaṃ purā
samāgamaṃ dvijendrasya pannagendrasya cādhvani |
29 | tasmin vṛkṣe naraḥ kaś cid indhanārthāya pārthiva
vicinvan pūrvam ārūḍhaḥ śuṣkaśākhaṃ vanaspatim abudhyamānau taṃ tatra vṛkṣasthaṃ pannagadvijau |
30 | sa tu tenaiva vṛkṣeṇa bhasmībhūto 'bhavat tadā
dvijaprabhāvād rājendra jīvitaḥ savanaspatiḥ |
31 | tena gatvā nṛpaśreṣṭha nagare 'smin niveditam
yathāvṛttaṃ tu tat sarvaṃ takṣakasya dvijasya ca |
32 | etat te kathitaṃ rājan yathāvṛttaṃ yathāśrutam
śrutvā tu nṛpaśārdūla prakuruṣva yathepsitam |
33 | sūta uvāca |
33 | mantriṇāṃ tu vacaḥ śrutvā sa rājā janamejayaḥ
paryatapyata duḥkhārtaḥ pratyapiṃṣat kare karam |
34 | niḥśvāsam uṣṇam asakṛd dīrghaṃ rājīvalocanaḥ
mumocāśrūṇi ca tadā netrābhyāṃ pratataṃ nṛpaḥ uvāca ca mahīpālo duḥkhaśokasamanvitaḥ |
35 | śrutvaitad bhavatāṃ vākyaṃ pitur me svargatiṃ prati
niściteyaṃ mama matir yā vai tāṃ me nibodhata |
36 | anantaram ahaṃ manye takṣakāya durātmane
pratikartavyam ity eva yena me hiṃsitaḥ pitā |
37 | ṛṣer hi śṛṅger vacanaṃ kṛtvā dagdhvā ca pārthivam
yadi gacched asau pāpo nanu jīvet pitā mama |
38 | parihīyeta kiṃ tasya yadi jīvet sa pārthivaḥ
kāśyapasya prasādena mantriṇāṃ sunayena ca |
39 | sa tu vāritavān mohāt kāśyapaṃ dvijasattamam
saṃjijīvayiṣuṃ prāptaṃ rājānam aparājitam |
40 | mahān atikramo hy eṣa takṣakasya durātmanaḥ
dvijasya yo 'dadad dravyaṃ mā nṛpaṃ jīvayed iti |
41 | uttaṅkasya priyaṃ kurvann ātmanaś ca mahat priyam
bhavatāṃ caiva sarveṣāṃ yāsyāmy apacitiṃ pituḥ |