Book 1 Chapter 43
1	sūta uvāca
1	vāsukis tv abravīd vākyaṃ jaratkārum ṛṣiṃ tadā sanāmā tava kanyeyaṃ svasā me tapasānvitā
2	bhariṣyāmi ca te bhāryāṃ pratīcchemāṃ dvijottama rakṣaṇaṃ ca kariṣye 'syāḥ sarvaśaktyā tapodhana
3	pratiśrute tu nāgena bhariṣye bhaginīm iti jaratkārus tadā veśma bhujagasya jagāma ha
4	tatra mantravidāṃ śreṣṭhas tapovṛddho mahāvrataḥ jagrāha pāṇiṃ dharmātmā vidhimantrapuraskṛtam
5	tato vāsagṛhaṃ śubhraṃ pannagendrasya saṃmatam jagāma bhāryām ādāya stūyamāno maharṣibhiḥ
6	śayanaṃ tatra vai kḷptaṃ spardhyāstaraṇasaṃvṛtam tatra bhāryāsahāyaḥ sa jaratkārur uvāsa ha
7	sa tatra samayaṃ cakre bhāryayā saha sattamaḥ vipriyaṃ me na kartavyaṃ na ca vācyaṃ kadā cana
8	tyajeyam apriye hi tvāṃ kṛte vāsaṃ ca te gṛhe etad gṛhāṇa vacanaṃ mayā yat samudīritam
9	tataḥ paramasaṃvignā svasā nāgapates tu sā atiduḥkhānvitā vācaṃ tam uvācaivam astv iti
10	tathaiva sā ca bhartāraṃ duḥkhaśīlam upācarat upāyaiḥ śvetakākīyaiḥ priyakāmā yaśasvinī
11	ṛtukāle tataḥ snātā kadā cid vāsukeḥ svasā bhartāraṃ taṃ yathānyāyam upatasthe mahāmunim
12	tatra tasyāḥ samabhavad garbho jvalanasaṃnibhaḥ atīva tapasā yukto vaiśvānarasamadyutiḥ śuklapakṣe yathā somo vyavardhata tathaiva saḥ
13	tataḥ katipayāhasya jaratkārur mahātapāḥ utsaṅge 'syāḥ śiraḥ kṛtvā suṣvāpa parikhinnavat
14	tasmiṃś ca supte viprendre savitāstam iyād girim ahnaḥ parikṣaye brahmaṃs tataḥ sācintayat tadā vāsuker bhaginī bhītā dharmalopān manasvinī
15	kiṃ nu me sukṛtaṃ bhūyād bhartur utthāpanaṃ na vā duḥkhaśīlo hi dharmātmā kathaṃ nāsyāparādhnuyām
16	kopo vā dharmaśīlasya dharmalopo 'tha vā punaḥ dharmalopo garīyān vai syād atrety akaron manaḥ
17	utthāpayiṣye yady enaṃ dhruvaṃ kopaṃ kariṣyati dharmalopo bhaved asya saṃdhyātikramaṇe dhruvam
18	iti niścitya manasā jaratkārur bhujaṃgamā tam ṛṣiṃ dīptatapasaṃ śayānam analopamam uvācedaṃ vacaḥ ślakṣṇaṃ tato madhurabhāṣiṇī
19	uttiṣṭha tvaṃ mahābhāga sūryo 'stam upagacchati saṃdhyām upāssva bhagavann apaḥ spṛṣṭvā yatavrataḥ
20	prāduṣkṛtāgnihotro 'yaṃ muhūrto ramyadāruṇaḥ saṃdhyā pravartate ceyaṃ paścimāyāṃ diśi prabho
21	evam uktaḥ sa bhagavāñ jaratkārur mahātapāḥ bhāryāṃ prasphuramāṇoṣṭha idaṃ vacanam abravīt
22	avamānaḥ prayukto 'yaṃ tvayā mama bhujaṃgame samīpe te na vatsyāmi gamiṣyāmi yathāgatam
23	na hi tejo 'sti vāmoru mayi supte vibhāvasoḥ astaṃ gantuṃ yathākālam iti me hṛdi vartate
24	na cāpy avamatasyeha vastuṃ roceta kasya cit kiṃ punar dharmaśīlasya mama vā madvidhasya vā
25	evam uktā jaratkārur bhartrā hṛdayakampanam abravīd bhaginī tatra vāsukeḥ saṃniveśane
26	nāvamānāt kṛtavatī tavāhaṃ pratibodhanam dharmalopo na te vipra syād ity etat kṛtaṃ mayā
27	uvāca bhāryām ity ukto jaratkārur mahātapāḥ ṛṣiḥ kopasamāviṣṭas tyaktukāmo bhujaṃgamām
28	na me vāg anṛtaṃ prāha gamiṣye 'haṃ bhujaṃgame samayo hy eṣa me pūrvaṃ tvayā saha mithaḥ kṛtaḥ
29	sukham asmy uṣito bhadre brūyās tvaṃ bhrātaraṃ śubhe ito mayi gate bhīru gataḥ sa bhagavān iti tvaṃ cāpi mayi niṣkrānte na śokaṃ kartum arhasi
30	ity uktā sānavadyāṅgī pratyuvāca patiṃ tadā jaratkāruṃ jaratkāruś cintāśokaparāyaṇā
31	bāṣpagadgadayā vācā mukhena pariśuṣyatā kṛtāñjalir varārohā paryaśrunayanā tataḥ dhairyam ālambya vāmorūr hṛdayena pravepatā
32	na mām arhasi dharmajña parityaktum anāgasam dharme sthitāṃ sthito dharme sadā priyahite ratām
33	pradāne kāraṇaṃ yac ca mama tubhyaṃ dvijottama tad alabdhavatīṃ mandāṃ kiṃ māṃ vakṣyati vāsukhiḥ
34	mātṛśāpābhibhūtānāṃ jñātīnāṃ mama sattama apatyam īpṣitaṃ tvattas tac ca tāvan na dṛśyate
35	tvatto hy apatyalābhena jñātīnāṃ me śivaṃ bhavet saṃprayogo bhaven nāyaṃ mama moghas tvayā dvija
36	jñātīnāṃ hitam icchantī bhagavaṃs tvāṃ prasādaye imam avyaktarūpaṃ me garbham ādhāya sattama kathaṃ tyaktvā mahātmā san gantum icchasy anāgasam
37	evam uktas tu sa munir bhāryāṃ vacanam abravīt yady uktam anurūpaṃ ca jaratkārus tapodhanaḥ
38	asty eṣa garbhaḥ subhage tava vaiśvānaropamaḥ ṛṣiḥ paramadharmātmā vedavedāṅgapāragaḥ
39	evam uktvā sa dharmātmā jaratkārur mahān ṛṣiḥ ugrāya tapase bhūyo jagāma kṛtaniścayaḥ