Book 1 Chapter 39 | |
1 | takṣaka uvāca |
1 | daṣṭaṃ yadi mayeha tvaṃ śaktaḥ kiṃ cic cikitsitum
tato vṛkṣaṃ mayā daṣṭam imaṃ jīvaya kāśyapa |
2 | paraṃ mantrabalaṃ yat te tad darśaya yatasva ca
nyagrodham enaṃ dhakṣyāmi paśyatas te dvijottama |
3 | kāśyapa uvāca |
3 | daśa nāgendra vṛkṣaṃ tvaṃ yam enam abhimanyase
aham enaṃ tvayā daṣṭaṃ jīvayiṣye bhujaṃgama |
4 | sūta uvāca |
4 | evam uktaḥ sa nāgendraḥ kāśyapena mahātmanā
adaśad vṛkṣam abhyetya nyagrodhaṃ pannagottamaḥ |
5 | sa vṛkṣas tena daṣṭaḥ san sadya eva mahādyute
āśīviṣaviṣopetaḥ prajajvāla samantataḥ |
6 | taṃ dagdhvā sa nagaṃ nāgaḥ kāśyapaṃ punar abravīt
kuru yatnaṃ dvijaśreṣṭha jīvayainaṃ vanaspatim |
7 | bhasmībhūtaṃ tato vṛkṣaṃ pannagendrasya tejasā
bhasma sarvaṃ samāhṛtya kāśyapo vākyam abravīt |
8 | vidyābalaṃ pannagendra paśya me 'smin vanaspatau
ahaṃ saṃjīvayāmy enaṃ paśyatas te bhujaṃgama |
9 | tataḥ sa bhagavān vidvān kāśyapo dvijasattamaḥ
bhasmarāśīkṛtaṃ vṛkṣaṃ vidyayā samajīvayat |
10 | aṅkuraṃ taṃ sa kṛtavāṃs tataḥ parṇadvayānvitam
palāśinaṃ śākhinaṃ ca tathā viṭapinaṃ punaḥ |
11 | taṃ dṛṣṭvā jīvitaṃ vṛkṣaṃ kāśyapena mahātmanā
uvāca takṣako brahmann etad atyadbhutaṃ tvayi |
12 | viprendra yad viṣaṃ hanyā mama vā madvidhasya vā
kaṃ tvam artham abhiprepsur yāsi tatra tapodhana |
13 | yat te 'bhilaṣitaṃ prāptuṃ phalaṃ tasmān nṛpottamāt
aham eva pradāsyāmi tat te yady api durlabham |
14 | vipraśāpābhibhūte ca kṣīṇāyuṣi narādhipe
ghaṭamānasya te vipra siddhiḥ saṃśayitā bhavet |
15 | tato yaśaḥ pradīptaṃ te triṣu lokeṣu viśrutam
viraśmir iva gharmāṃśur antardhānam ito vrajet |
16 | kāśyapa uvāca |
16 | dhanārthī yāmy ahaṃ tatra tan me ditsa bhujaṃgama
tato 'haṃ vinivartiṣye gṛhāyoragasattama |
17 | takṣaka uvāca |
17 | yāvad dhanaṃ prārthayase tasmād rājñas tato 'dhikam
ahaṃ te 'dya pradāsyāmi nivartasva dvijottama |
18 | sūta uvāca |
18 | takṣakasya vacaḥ śrutvā kāśyapo dvijasattamaḥ
pradadhyau sumahātejā rājānaṃ prati buddhimān |
19 | divyajñānaḥ sa tejasvī jñātvā taṃ nṛpatiṃ tadā
kṣīṇāyuṣaṃ pāṇḍaveyam apāvartata kāśyapaḥ labdhvā vittaṃ munivaras takṣakād yāvad īpsitam |
20 | nivṛtte kāśyape tasmin samayena mahātmani
jagāma takṣakas tūrṇaṃ nagaraṃ nāgasāhvayam |
21 | atha śuśrāva gacchan sa takṣako jagatīpatim
mantrāgadair viṣaharai rakṣyamāṇaṃ prayatnataḥ |
22 | sa cintayām āsa tadā māyāyogena pārthivaḥ
mayā vañcayitavyo 'sau ka upāyo bhaved iti |
23 | tatas tāpasarūpeṇa prāhiṇot sa bhujaṃgamān
phalapatrodakaṃ gṛhya rājñe nāgo 'tha takṣakaḥ |
24 | takṣaka uvāca |
24 | gacchadhvaṃ yūyam avyagrā rājānaṃ kāryavattayā
phalapatrodakaṃ nāma pratigrāhayituṃ nṛpam |
25 | sūta uvāca |
25 | te takṣakasamādiṣṭās tathā cakrur bhujaṃgamāḥ
upaninyus tathā rājñe darbhān āpaḥ phalāni ca |
26 | tac ca sarvaṃ sa rājendraḥ pratijagrāha vīryavān
kṛtvā ca teṣāṃ kāryāṇi gamyatām ity uvāca tān |
27 | gateṣu teṣu nāgeṣu tāpasacchadmarūpiṣu
amātyān suhṛdaś caiva provāca sa narādhipaḥ |
28 | bhakṣayantu bhavanto vai svādūnīmāni sarvaśaḥ
tāpasair upanītāni phalāni sahitā mayā |
29 | tato rājā sasacivaḥ phalāny ādātum aicchata
yad gṛhītaṃ phalaṃ rājñā tatra kṛmir abhūd aṇuḥ hrasvakaḥ kṛṣṇanayanas tāmro varṇena śaunaka |
30 | sa taṃ gṛhya nṛpaśreṣṭhaḥ sacivān idam abravīt
astam abhyeti savitā viṣād adya na me bhayam |
31 | satyavāg astu sa muniḥ kṛmiko māṃ daśatv ayam
takṣako nāma bhūtvā vai tathā parihṛtaṃ bhavet |
32 | te cainam anvavartanta mantriṇaḥ kālacoditāḥ
evam uktvā sa rājendro grīvāyāṃ saṃniveśya ha kṛmikaṃ prāhasat tūrṇaṃ mumūrṣur naṣṭacetanaḥ |
33 | hasann eva ca bhogena takṣakeṇābhiveṣṭitaḥ
tasmāt phalād viniṣkramya yat tad rājñe niveditam |