Book 1 Chapter 7 | |
1 | sūta uvāca |
1 | śaptas tu bhṛguṇā vahniḥ kruddho vākyam athābravīt
kim idaṃ sāhasaṃ brahman kṛtavān asi sāṃpratam |
2 | dharme prayatamānasya satyaṃ ca vadataḥ samam
pṛṣṭo yad abruvaṃ satyaṃ vyabhicāro 'tra ko mama |
3 | pṛṣṭo hi sākṣī yaḥ sākṣyaṃ jānamāno 'nyathā vadet
sa pūrvān ātmanaḥ sapta kule hanyāt tathā parān |
4 | yaś ca kāryārthatattvajño jānamāno na bhāṣate
so 'pi tenaiva pāpena lipyate nātra saṃśayaḥ |
5 | śakto 'ham api śaptuṃ tvāṃ mānyās tu brāhmaṇā mama
jānato 'pi ca te vyaktaṃ kathayiṣye nibodha tat |
6 | yogena bahudhātmānaṃ kṛtvā tiṣṭhāmi mūrtiṣu
agnihotreṣu satreṣu kriyāsv atha makheṣu ca |
7 | vedoktena vidhānena mayi yad dhūyate haviḥ
devatāḥ pitaraś caiva tena tṛptā bhavanti vai |
8 | āpo devagaṇāḥ sarve āpaḥ pitṛgaṇās tathā
darśaś ca paurṇamāsaś ca devānāṃ pitṛbhiḥ saha |
9 | devatāḥ pitaras tasmāt pitaraś cāpi devatāḥ
ekībhūtāś ca pūjyante pṛthaktvena ca parvasu |
10 | devatāḥ pitaraś caiva juhvate mayi yat sadā
tridaśānāṃ pitṝṇāṃ ca mukham evam ahaṃ smṛtaḥ |
11 | amāvāsyāṃ ca pitaraḥ paurṇamāsyāṃ ca devatāḥ
manmukhenaiva hūyante bhuñjate ca hutaṃ haviḥ sarvabhakṣaḥ kathaṃ teṣāṃ bhaviṣyāmi mukhaṃ tv aham |
12 | cintayitvā tato vahniś cakre saṃhāram ātmanaḥ
dvijānām agnihotreṣu yajñasatrakriyāsu ca |
13 | niroṃkāravaṣaṭkārāḥ svadhāsvāhāvivarjitāḥ
vināgninā prajāḥ sarvās tata āsan suduḥkhitāḥ |
14 | atharṣayaḥ samudvignā devān gatvābruvan vacaḥ
agnināśāt kriyābhraṃśād bhrāntā lokās trayo 'naghāḥ vidhadhvam atra yat kāryaṃ na syāt kālātyayo yathā |
15 | atharṣayaś ca devāś ca brahmāṇam upagamya tu
agner āvedayañ śāpaṃ kriyāsaṃhāram eva ca |
16 | bhṛguṇā vai mahābhāga śapto 'gniḥ kāraṇāntare
kathaṃ devamukho bhūtvā yajñabhāgāgrabhuk tathā hutabhuk sarvalokeṣu sarvabhakṣatvam eṣyati |
17 | śrutvā tu tad vacas teṣām agnim āhūya lokakṛt
uvāca vacanaṃ ślakṣṇaṃ bhūtabhāvanam avyayam |
18 | lokānām iha sarveṣāṃ tvaṃ kartā cānta eva ca
tvaṃ dhārayasi lokāṃs trīn kriyāṇāṃ ca pravartakaḥ sa tathā kuru lokeśa nocchidyeran kriyā yathā |
19 | kasmād evaṃ vimūḍhas tvam īśvaraḥ san hutāśanaḥ
tvaṃ pavitraṃ yadā loke sarvabhūtagataś ca ha |
20 | na tvaṃ sarvaśarīreṇa sarvabhakṣatvam eṣyasi
upādāne 'rciṣo yās te sarvaṃ dhakṣyanti tāḥ śikhin |
21 | yathā sūryāṃśubhiḥ spṛṣṭaṃ sarvaṃ śuci vibhāvyate
tathā tvadarcirnirdagdhaṃ sarvaṃ śuci bhaviṣyati |
22 | tad agne tvaṃ mahat tejaḥ svaprabhāvād vinirgatam
svatejasaiva taṃ śāpaṃ kuru satyam ṛṣer vibho devānāṃ cātmano bhāgaṃ gṛhāṇa tvaṃ mukhe hutam |
23 | evam astv iti taṃ vahniḥ pratyuvāca pitāmaham
jagāma śāsanaṃ kartuṃ devasya parameṣṭhinaḥ |
24 | devarṣayaś ca muditās tato jagmur yathāgatam
ṛṣayaś ca yathāpūrvaṃ kriyāḥ sarvāḥ pracakrire |
25 | divi devā mumudire bhūtasaṃghāś ca laukikāḥ
agniś ca paramāṃ prītim avāpa hatakalmaṣaḥ |
26 | evam eṣa purāvṛtta itihāso 'gniśāpajaḥ
pulomasya vināśaś ca cyavanasya ca saṃbhavaḥ |