Kṣemendra: Avadānakalpalatā

Kṣemendraviracitā

Bodhisattvāvadānakalpalatā /

namaḥ sarvajñāya /

1. prabhāsāvadānam /

cittaṃ yasya sphaṭikavimalaṃ naiva gṛhṇāti rāgaṃ
kāruṇyārdre manasi nikhilāḥ śoṣitā yena doṣāḥ /
akrodhena svayamabhihato yena saṃsāraśatruḥ
sarvajño 'sau bhavatu bhavatāṃ śreyase niścalāya // KAvk_1.1 //

sacchāyaḥ sthiradharmamūlavalayaḥ puṇyālavālasthitir
dhīvidyākaruṇāmbhasā hi vilasadvistīrṇaśākhānvitaḥ /
saṃtoṣojjvalapallavaḥ śuciyaśaḥpuṣpaḥ sadāsatphalaḥ
sarvāśāparipūrako vijayate śrībuddhakalpadrumaḥ // KAvk_1.2 //

jāyate jagaduddhartuṃ saṃsāramakarākarāt /
matirmahānubhāvānāmatrānuśrūyate yathā // KAvk_1.3 //

asti prabhāvatī nāma hemaharmyagṛhairvṛtā /
purī prabhāvatīva dyaurvimānaiḥ puṇyakarmaṇām // KAvk_1.4 //

vidyādharavatī siddhagandharvagaṇasevitā /
gāṃ śritā śakranagarī sukṛtena satāmiva // KAvk_1.5 //

sevitā satataṃ satyavratadānadayāmayaiḥ /
rājadhānīva dharmasya puṇyāvasathaśālinī // KAvk_1.6 //

abhūdbhūtilakastasyāṃ prabhāso nāma bhūpatiḥ /
saprabhā sādarairyasya kīrtirabhyarcyate suraiḥ // KAvk_1.7 //

guṇasaurabhasaṃbhārāḥ sarvāsāṃ hariṇīdṛśām /
yadyaśaḥpuṣpamañjaryo yātāḥ karṇavataṃsatām // KAvk_1.8 //

upāyajñasya yasyājñāṃ suvaṇakusumojjvalām /
mālāmiva mahīpālā maulicakreṣu cakrire // KAvk_1.9 //

taṃ kadācitsamāsīnamabhyetya bhuvaneśvaram /
uvāca kṣitivinyastajānurnāgavanādhipaḥ // KAvk_1.10 //

deva divyadyutirdantī gṛhīto 'smābhiradbhutaḥ /
tvatkīrtiśravaṇādbhūmimairāvaṇa ivāgataḥ // KAvk_1.11 //

dvāri sthito 'sau dviradastridaśārhaḥ pradṛśyatām /
bhṛtyānāṃ prabhunāṃ dṛṣṭaḥ saphalo hi pariśramaḥ // KAvk_1.12 //

etadākarṇya nṛpatirnirgatyāmātyasaṃmataḥ /
dadarśa dviradaṃ dvāri kailāsamiva jaṅgamam // KAvk_1.13 //

uddāmasaurabhāhūtairbhramarairgaṇḍaḍiṇḍimaiḥ /
śṛṅgārābharaṇodāraṃ vasantamiva sevitam // KAvk_1.14 //

dantaparyantaviśrāntakaraṃ mīlitalocanam /
smarantaṃ vindhyakadalīsallakīkānanaśriyaḥ // KAvk_1.15 //

agastyaśāsanād yātaṃ bhuvi kuñjararājatām /
sphuratsaptacchadāmodaṃ vindhyācalamivonnatam // KAvk_1.16 //

taṃ vilokya kṣitipatirdantastambhavibhūṣitam /
lakṣmīvilāsabhavanaṃ vismayādityacintayat // KAvk_1.17 //

aho navanavotkarṣā nirmāṇāścaryaśālinām /
karmaṇāmanavacchinnā saṃsārasargasaṃtatiḥ // KAvk_1.18 //

amanthena sudhāmbhodheranāyāsena vāsukeḥ /
anākarṣeṇa śailasya kenāyaṃ janito gajaḥ // KAvk_1.19 //

atha hastimahāmātraṃ saṃyātaṃ nāma bhūpatiḥ /
ādideśārcitādeśaṃ gajo 'yaṃ damyatāmiti // KAvk_1.20 //

tadādiśya mahīpāle yāte 'ntaḥpuramandiram /
nāgaṃ jagrāha saṃyātaḥ sarvaśikṣābharakṣamam // KAvk_1.21 //

sa sacchiṣya iva prājñaḥ prāgjanmābhyāsayantritaḥ /
nītastena prayatnena sarvaśikṣāvinītatām // KAvk_1.22 //

bahudānanirudvegaḥ śaktyutsāhayutaḥ kṣamī /
ripupraghātasugatiḥ sa rājñastulyatāṃ yayau // KAvk_1.23 //

damyakriyāsamuttīrṇaṃ tatastaṃ kuñjareśvaram /
nareśvarāya saṃyātaḥ kṛtakṛtyo nyavedayat // KAvk_1.24 //

dṛṣṭvā tamaṅkuśāyattaṃ nirvikārabalodayam /
utsāhaśikharārūḍhaṃ mene rājā jayaśriyam // KAvk_1.25 //

sa saṃjātapraharṣotthadākṣyaśikṣādidṛkṣayā /
tamāruroha sotsāhaḥ sahasrāṃśurivodayam // KAvk_1.26 //

saṃyāto 'tha gajendrasya mantrīva vaśavartinaḥ /
sarvamaṇḍalasaṃcāracāturthaṃ samadarśayat // KAvk_1.27 //

gajaprekṣāprasaṅgena mṛgayākelilālasaḥ /
rājā nijotsāhamiva vyagāhata vanaṃ mahat // KAvk_1.28 //

sa yayau ratnakeyūrakiraṇairdūrasarpībhiḥ /
sallakīpallavavarairdignāgānāhvayanniva // KAvk_1.29 //

vrajantaṃ tatra dadṛśustaṃ vane vanadevatāḥ /
praharṣavismayākīrṇakarṇapūrīkṛtekṣaṇāḥ // KAvk_1.30 //

śabarīkabarīpāśapuṣpasaurabhanirbharāḥ /
vaindhyā vasuṃdharādhīśaṃ marutastaṃ siṣevire // KAvk_1.31 //

atha vindhyopakaṇṭheṣu svacchandasukhaśākhiṣu /
smṛtvā vilāsavṛttāntaṃ gajaḥ sotkaṇṭhatāṃ yayau // KAvk_1.32 //

kariṇyāḥ premabaddhāyā gandhamāghrāya sa dvipaḥ /
nītiṃ nṛpa ivotsiktastatyājāṅkuśayantraṇām // KAvk_1.33 //

savegaṃ dhāvatastasya rāgākṛṣṭasya daṇḍinaḥ /
vimūḍhasyeva saṃsāre nābhavadviratiḥ kkacit // KAvk_1.34 //

dṛṣṭvā prabhañjanajavaṃ kuñjaraṃ rājakuñjaraḥ /
vrajantaṃ jātasaṃdehaḥ saṃyātamidamabravīt // KAvk_1.35 //

aho batāyaṃ bhavatā vinayaṃ grāhito gajaḥ /
dṛṣṭaḥ prayāto vaimukhyaṃ gurorasyāṅkuśasya yaḥ // KAvk_1.36 //

bhramatīva diśāṃ cakramanuyāntīva pādapāḥ /
pādanyāsabhareṇāsya kṣībeṇādhūrṇate kṣitiḥ // KAvk_1.37 //

asmin deva ivākāle prayāte pratikūlatām /
sarvāḥ puruṣakārasya niṣphalā yatnavṛttayaḥ // KAvk_1.38 //

vacaḥ śrutveti saṃyātaḥ prabhorāyātasādhvasaḥ /
śikṣāpavādavailakṣyāduvāca racitāñjaliḥ // KAvk_1.39 //

deva sarvakriyāyattaḥ kuñjaro 'yaṃ mayā kṛtaḥ /
kariṇīgandhamāghrāya yātaḥ kiṃ tvadya vikriyām // KAvk_1.40 //

nopadeśaṃ na niyamaṃ na dākṣiṇyaṃ na sādhutām /
smaranti jantavaḥ kāmaṃ kāmasya vaśamāgatāḥ // KAvk_1.41 //

kena ratirasotsiktā viṣayābhimukhī matiḥ /
adabhraśvabhravibhraṣṭaśaolakulyeva vāryate // KAvk_1.42 //

śarīraśramaśikṣāyāṃ damakāḥ kuśalā vayam /
manoniyamaśikṣāyāṃ munayo 'pi na paṇḍitāḥ // KAvk_1.43 //

rāgādagaṇitāyāsaḥ skhalitākhilasaṃyamaḥ /
eṣa dhāvatyamāreṇa mūrkhaḥ khala iva dvipaḥ // KAvk_1.44 //

vṛkṣaśākhāṃ samālambya tyajemaṃ pṛthivīpate /
vyasanī patitaḥ satyaṃ pātayatyeva durjanaḥ // KAvk_1.45 //

saṃyātasya vacaḥ śrutvā tatkālasadṛśaṃ nṛpaḥ /
tenaiva sahitaḥ śākhāmālalambe mahātaroḥ // KAvk_1.46 //

avatīrya taroraśvamāruhya nṛpatau gate /
prāpyāliliṅga kariṇīṃ vigāhya gahanaṃ gajaḥ // KAvk_1.47 //

tataḥ śāntasmaro hastī dinairabhyetya saptabhiḥ /
svayamālānasaṃbaddhastasthau bhuktvā yathāsukham // KAvk_1.48 //

śikṣāsaṃyamayantritaṃ taṃ dṛṣṭvā svayamāgatam /
saṃyātaḥ kauśalotkarṣaharṣādrājñe nyavedayat // KAvk_1.49 //

rāgavāgurayākṛṣṭaḥ prayayau yaḥ smarāturaḥ /
śikṣāyāmavisaṃvādī so 'yaṃ prāptaḥ svayaṃ gajaḥ // KAvk_1.50 //

saṃketayantrito vaśyo rasajñaḥ sallakībhuvām /
saṃtaptalohakavalaṃ gṛhṇāti vinaye sthitaḥ // KAvk_1.51 //

eṣa kāmarasākṛṣṭaḥ kaṣṭāṃ vikṛtimāyayau /
punaḥ prakṛtimāpannaḥ praśāntamadanajvaraḥ // KAvk_1.52 //

śakyā damayituṃ deva siṃhavyāghragajādayaḥ /
na tu rāgāsavakṣībaviṣayābhimukhaṃ manaḥ // KAvk_1.53 //

etadākarṇya bhūpālastattatheti vicintayan /
uvāca satyamucitaṃ saṃyāta kathitaṃ tvayā // KAvk_1.54 //

apyasti kaścilloke 'smin yena cittamadadvipaḥ /
nītaḥ praśamaśīlena saṃyamālānalīnatām // KAvk_1.55 //

ityukte de vatāviṣṭaḥ saṃyātastamabhāṣata /
deva santi jagatkleśaniḥśeṣonmūlanodyatāḥ // KAvk_1.56 //

vivekālokitā loke vairāgyajanitāgrahāḥ /
śamasaṃtoṣaviśadā buddhā eva prabodhinaḥ // KAvk_1.57 //

iti buddhābhidhāṃ śrutvā samyaksaṃbodhicetasaḥ /
rājñaḥ prāgjanmajābhyāsapraṇidhānamajāyata // KAvk_1.58 //

vinimajjajjagadidaṃ saṃsāre makarākare /
saṃtārayeyaṃ saṃbodhimuktaḥ kuśalasetunā // KAvk_1.59 //

athocurdevatā vyonmastaṃ śuddhāvāsakāyikāḥ /
samyaksaṃbodhisaṃbuddho bhaviṣyasi mahāmate // KAvk_1.60 //

iti tadvacanaṃ śrutvā rājā virajasāṃ varaḥ /
jātismaro divyacakṣuḥ prayayau bodhisattvatām // KAvk_1.61 //

atha sa vipulasattvastattvanikṣiptacakṣur
bhavajalanidhimajjatsarvabhūtānukampī /
abhavadabhinavodyatsaṃvuditsāhayogād
dalitakuśalasetuḥ sattvasaṃtāraṇāya // KAvk_1.62 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ prabhāsāvadānaṃ nāma prathamaḥ pallavaḥ samāptaḥ //

2. śrīsenāvadānam /

te jayanti jagatyasjin puṇyacandanapādapāḥ /
chedanirgharṣadāhe 'pi ye parārtheṣu nirvyathāḥ // KAvk_2.1 //

gaṇanīyā guṇagaṇairastyariṣṭābhidhā purī /
spardhayā śakranagarī yasyā na syādgarīyasī // KAvk_2.2 //

tasyāṃ babhūva bhūpālaḥ śrīsena iti viśrutaḥ /
samagraguṇaratnānāṃ ratnākara ivākaraḥ // KAvk_2.3 //

paropakāraśaktasya caturasya prabhāvataḥ /
anuraktā diśaḥ sarvāḥ sūryasyeva prabhāvataḥ // KAvk_2.4 //

yaśobhi śobhitaṃ yena dhanadānasugandhibhiḥ /
gajaiśca bhūtidhavalairjagatkalpadrumairiva // KAvk_2.5 //

kalālayo 'pi saralaḥ saralo 'pi mahāmatiḥ /
yo babhūva prajāpuṇyairmatimānapyavañcakaḥ // KAvk_2.6 //

yāvattapati tigmāṃśuryāvadvahati mārutaḥ /
tāvadājñā ca kīrtiśca yasyāpratihatābhavat // KAvk_2.7 //

śamavyāyāmaviduṣāṃ ṣasṅguṇajñānacakṣuṣām /
yaṃ dvādaśasahasrāṇi mantriṇāṃ paryupāsate // KAvk_2.8 //

tasmindharmapare rājñi babhūva sukṛtī janaḥ /
bhartṛtulyā bhavantyeva guṇaiḥ striya iva prajāḥ // KAvk_2.9 //

tasya puṇyādhivāsena janāstridivagāminah /
vimānaiḥ śakranagarīṃ niḥsaṃcārāḥ pravakrire // KAvk_2.10 //

dṛṣṭvā manujalokena suralokasamāvṛtim /
jātavairaḥ kṣitiopatau śatakraturacintayat // KAvk_2.11 //

seneva lakṣmī vasudheṣu cārasyāścaryakartavya ca dattanityam /
kalyāṇaśīlena ca sa rvacetanyapravyahāsāmana asmakāśca (?) // KAvk_2.12 //

tasyākhaṇḍitacetasaḥ daddhidvalyānubhāvapām (?) /
kartavyā dhairyājijñāsā mayā māyāvidhāyinā // KAvk_2.13 //

iti saṃcintya suciraṃ sarvairanugataḥ suraiḥ /
rūpaṃ śakraḥ parāvartya martyalokamavātarat // KAvk_2.14 //

atrāntare prajākāryaparyālocanatatparaḥ /
rājyarakṣāgururmantrī nṛpamūce mahāmatiḥ // KAvk_2.15 //

rājan virajasā rājyarājamānena nirjitaḥ /
nirvyājadānairbhavatā lajjate tridaśeśvaraḥ // KAvk_2.16 //

parasya pūrṇaguṇatāmātmanastadvihīnatām /
dṛṣṭvā ko nāma nāyāti mātsaryasya vidheyatām // KAvk_2.17 //

īrṣyālavaḥ parotkarṣasaṃgharṣasya juṣo janāḥ /
prāyeṇodvegamāyānti mahatām sukṛteṣvapi // KAvk_2.18 //

sarvasvadānamaryādādānavyasanino 'stu te /
putradārātmadāne tu saṃkalpo hyatisāhasaḥ // KAvk_2.19 //

dṛśyante dāruṇāste te svapnāḥ sādhvasahetavaḥ /
jagataḥ sūcyate tīvraṃ yaiścūḍāmaṇikhaṇḍanam // KAvk_2.20 //

daivajñānāṃ pravādaśca śrūyate tattvavādinām /
śarīraṃ pṛthivīpālo dāsyatīti suduḥsahaḥ // KAvk_2.21 //

śarīradānaṃ sarvārthisārthanaiṣphalyakāraṇam /
sarvaprado bhavatyeva tiṣṭhan kalpamahīruhaḥ // KAvk_2.22 //

tasmādasmānmahīpāla virama tyāgasāhasāt /
rakṣāratnaṃ hi jagataḥ prajāyattaṃ vapustava // KAvk_2.23 //

iti mantrireṇoktamākarṇya vasudhādhipaḥ /
tamūce sattvadhavalasmitaghautādharadyutiḥ // KAvk_2.24 //

uktaṃ hitaṃ mhāmātya bhavatā sacivocitam /
kiṃ tvarthinavaimukhyasaṃtāpaṃ nāhamutsahe // KAvk_2.25 //

dehīti vādiṣu giro niṣedhaparuṣākṣarāḥ /
sphuranti vadane yeṣāṃ sajīvāste gatāsavaḥ // KAvk_2.26 //

idamasmādavāpsyāmītyādhāya hṛdi yācakaḥ /
prāpyaḥ prayāti vaimukhyaṃ yasmin kiṃ tena jīvatā // KAvk_2.27 //

dhigjanma puṇyahīnasya tasya niṣkaruṇātmanaḥ /
yasyārtajanasaṃtāpaśravaṇe śītalaṃ manaḥ // KAvk_2.28 //

etadarthamayaṃ kāyaḥ sāpāyo 'pi satāṃ priyaḥ /
yatkasyacit kkacid yāti kadācidupakāritām // KAvk_2.29 //

śrutveti nṛpatervākyamamātyaḥ sattvaśālinaḥ /
novāca kiṃcidacalāṃ vicintya bhavitasyatām // KAvk_2.30 //

tataḥ kadācidbhūbhartustasya līlāvihāriṇaḥ /
jāyāṃ jayaprabhāṃ nāma ratiṃ ratipateriva // KAvk_2.31 //

dūrād yadṛcchayāyātāṃ cittasāsaṅgavāgurām /
muniradhyāpakaḥ kāntām dadarśa vinimeṣadṛk // KAvk_2.32 //

prāgjanmābhyāsasaṃbandhasnehātparicitāmiva /
tāṃ dṛṣṭvā sa dhṛteḥ prāpa dhairyarāśiranīśatām // KAvk_2.33 //

tasya vītaspṛhasyāpi vāsanollasitaṃ manaḥ /
utsṛjya bhavavaimukhyamabhilāṣabhuvaṃ yayau // KAvk_2.34 //

iyaṃ hi satatasyūtā saṃtataprītitantubhiḥ /
nāpaiti sarvajantūnāṃ prāgjanmābhyāsavāsanā // KAvk_2.35 //

tadāśramapadaṃ prāptaḥ samāptādhyayanavrataḥ /
śiṣyo māṇavakaḥ prāha dakṣiṇā gṛhyatāmiti // KAvk_2.36 //

sa tamūce na me vatsa vane vṛttiḥ prayojanam /
tathāpi yadi nirbandhaḥ śrūyatāṃ yadabhīpsitam // KAvk_2.37 //

śrīsenasya kṣitipateyadi devī jayaprabhā /
labhyate bhavatā dātuṃ tadasau mama dakṣiṇā // KAvk_2.38 //

ityuktaṃ guruṇā śrutvā śiṣyaḥ kampitamānasaḥ /
aśakyaprārthanālābhe saṃśayākulito 'bhavat // KAvk_2.39 //

sa gatvā satatasvecchāvivṛtadvāramarthinām /
viveśa svairaviśrambhabhavanaṃ bhūbhṛtāṃ prabhoḥ // KAvk_2.40 //

alabhyārthārthanādainyacintātikliṣṭamānasaḥ /
namrānano 'tivailakṣyād vīkṣamāṇa iva kṣitim // KAvk_2.41 //

taṃ dṛṣṭvārthinamāyātaṃ prahṛṣṭo 'bhūnmahīpatiḥ /
sudhāpradānasannaddhasamudbhūtirivāmbudhiḥ // KAvk_2.42 //

kiṃ tavepsitamityuktvā pūjitaḥ sa mahībhujā /
uvācānucitākhyānavailajjaskhalitākṣaraḥ // KAvk_2.43 //

anarthitaparaḥ pūrvamarthikalpatarostava /
garvarthamarthitāṃ yātaḥ sudurlabhapade 'pyaham // KAvk_2.44 //

mama vidyāvrate pūrṇe dakṣiṇābhimatā guroḥ /
rājan jayaprabhā devī dīyatā yadi śakyate // KAvk_2.45 //

ityukre muniśiṣyeṇa sahasaiva mahīpateḥ /
snehadānasāviddhaṃ dvidhābhūtamabhūnmanaḥ // KAvk_2.46 //

sa jagād vijaṃ dantajyotiṣāgravisāriṇā /
gṛhyatāṃ dayitā svacchavāsasācchādayanniva // KAvk_2.47 //

avicārya mayā deyamīpsitaṃ tava yadguroḥ /
viyogacakitaṃ cetaḥ satyaṃ na gaṇayāmyaham // KAvk_2.48 //

ityuktvāhūya dayitām rājā rājīvalocanām /
sadā hṛdayasaṃsaktām jīvavṛttimivāparām // KAvk_2.49 //

nivārito 'pi guruṇā viyogavyasanāgninā /
niṣiddho 'pyativṛddhena snehena smarabandhunā // KAvk_2.50 //

pradadau muniśiṣyāya sahasā hariṇīmiva /
kimetaditi sāyāsasaṃtrāsataralekṣaṇām // KAvk_2.51 //

dattāyāṃ tyāgaśīlena priyāyāṃ pṛthivībhujā /
cakampe tyāgabhīteva bhūmirlolābdhimekhalā // KAvk_2.52 //

yatkṛte durdaśāṃ dehe sehire duḥsahāmapi /
indracandrādayo devāstāh priyāḥ kasya na priyāḥ // KAvk_2.53 //

śīlaṃ keciddhanaṃ keciddharmaṃ kecittapaḥ pare /
lajjāṃ kecittanuṃ kecittyajanti yoṣitāṃ kṛte // KAvk_2.54 //

yadeva rāgasarvasvaṃ puṃsāṃ jīvitajīvitam /
tadeva sphīṭasattvānām dāne tṛṇalavāyate // KAvk_2.55 //

tāmādāya gate tasmin virahākulito nṛpaḥ /
viraheṇa sukhadveṣī manobhava ivābhavat // KAvk_2.56 //

śiṣyeṇa munirānītām dṛṣṭvā bhūpativallabhām /
rahitāṃ jīviteneva paralokabhuvaṃ gatām // KAvk_2.57 //

gāḍhānuśayasaṃtaptaḥ paraṃ lajjānimīlitaḥ /
acintayadanaucityamātmanaḥ karmavuplavāt // KAvk_2.58 //

aho nu bālakeneva mayā kevalacāpalāt /
niḥśankamayaśaḥpaṅke svayamātmā nipatitaḥ // KAvk_2.59 //

iyaṃ prajānāṃ jananī bharmyāṇāṃ dharmakāriṇā /
varṇāśramagurorjāyām mayā duḥkhānale 'rpitā // KAvk_2.60 //

kiṃ tu nākalitaṃ śīlaṃ na smṛtaḥ saṃyamo mayā /
gaṇitaṃ naiva vairāgyaṃ viveko nāvalokitaḥ // KAvk_2.61 //

aho 'tra nirvicārāṇāṃ sanmārgavimukhaṃ manaḥ /
asaṃyamāsavakṣībamapatheṣveva dhāvati // KAvk_2.62 //

iti saṃcitya sa munirvailakṣyakṣapitadyutiḥ /
abhyetya rājadayitāmuvāca vinatānanaḥ // KAvk_2.63 //

samāśvasihi he mātarna śokaṃ kartukarhasi /
bhavitavyatayaivāyaṃ kleśaste durnayaśca me // KAvk_2.64 //

tyaktvā hi śramasaṃtāpamasya tīrataroradhaḥ /
adhunaiva nijaṃ dhāma sahāsmābhirgamiṣyasi // KAvk_2.65 //

ityukte muninā devī sīktevāmṛtavṛṣṭibhiḥ /
avāptajīvitadhṛtistatyāja bhayasaṃbhramam // KAvk_2.66 //

śrutvaitat tridivavyāpi dātuścaritamadbhutam /
rājñaḥ sattvadayām jñātuṃ vāsavaḥ samupāyayau // KAvk_2.67 //

bhakṣitādhaḥśarīrārdho vyāghreṇa vijane vane /
putraiścaturbhirākrandairgṛhīto brāḥmaṇākṛtiḥ // KAvk_2.68 //

prasravadbhūrirūdhiro lambamānāntramaṇḍalah /
kṛccheṣvapagataprāṇaḥ pāpairiva dṛḍhīkṛtaḥ // KAvk_2.69 //

pratyagrāmiṣyāgandhena kravyādairbhṛśamanvitaḥ /
lubdhapārthivacaurotthairanarthairarthavāniva // KAvk_2.70 //

nagarāntaramāsādya sa yayau puravāsinām /
kāruṇyadainyaduḥkhārto smayāvismayahetutām // KAvk_2.71 //

sa śoka iva sākāraḥ sa trāsa iva duḥsahaḥ /
vidadhe sādhvasāyāsaṃ sahasā paurayoṣitām // KAvk_2.72 //

so 'rthisaṃdarśanasthānasthitasyātha mahīpateḥ /
putrarūpaiścaturbhistairnyasto 'gre mañcikārpitah // KAvk_2.73 //

taṃ dṛṣṭvā vaiśasāveśaviṣamakleśavihvalam /
niṣkūṇitānanavano jano 'bhūnmīlitekṣaṇah // KAvk_2.74 //

sa kampavihvalaṃ vakṣo muktamudyamya dakṣiṇam /
bhujaṃ jagāda bhūpālaṃ vyathāśithilitākṣaraḥ // KAvk_2.75 //

svasti tubhyaṃ mahīpate brāhmaṇo 'hamimāṃ daśām /
tīvrapāpa iva prātaḥ paśya māṃ karuṇānidhe // KAvk_2.76 //

saṃsāreghoragahane vane vyāghreṇa bhakṣitaḥ /
jīvāmyavaśyabhogyatvādduḥkhasyāsya garīyasaḥ // KAvk_2.77 //

asminnapi vipattāpe tīvrakleśasahiṣṇavaḥ /
vimuñcanti na māṃ prāṇāḥ sahṛdaḥ sajjanā iva // KAvk_2.78 //

dadāti yadi te kaścit chittvā dehārdhamātmanaḥ / tatte jīvitamastīti māmūce vyomadevatā // KAvk_2./ 79 //

ko dadāti jagatyasmin jīvitaṃ karuṇānidhe /
prāyeṇa svasukhānveṣī parārthavimukho janaḥ // KAvk_2.80 //

sarvadā sarvadātāraṃ dīnavyasanabāndhavam /
dehadāne 'pyavimukhaṃ tvāmasmi śaraṇaṃ gataḥ // KAvk_2.81 //

ekastvameva loke 'smin jātaḥ sukṛtapādapaḥ /
nirvyājamādarodāraṃ dānaṃ yasya phalodgatiḥ // KAvk_2.82 //

kimanyairvā vadānyasya kīrtitairbhavato guṇaiḥ /
dānamevāhato yasya loke sukṛtaḍiṇḍimaḥ // KAvk_2.83 //

āpannārtiparitrāṇapavitracaritavratāḥ /
prāyante puṇyapaṇyena vipatkāle bhavadvidhāḥ // KAvk_2.84 //

amandānandasuhṛdo haricandanaśītalāḥ /
haranti santaḥ saṃtāpaṃ dakṣiṇāḥ pavanā iva // KAvk_2.85 //

pūrṇendusundarādasmāduditā vadanāttava /
jyoptsneva jīvayatyeva vāṇī pīyūṣavarṣiṇī // KAvk_2.86 //

ityuktastena sahasā hṛdi saṃkrāntatadvyathaḥ /
saṃmohamūrcchitaṃ rājā tamūce vācamākulam // KAvk_2.87 //

samāśvasihi muñca tvaṃ bahyaṃ prāṇaviyogajam /
prayacchāmi śarīrārdhamavicāryaiva te dvija // KAvk_2.88 //

dhanyasy ayātyayaṃ kāyaḥ paropakṛtaye kṣatim /
kṣaṇakṣayī hi deho 'yaṃ rakṣyamāṇo 'pi nākṣayaḥ // KAvk_2.89 //

ityuktavati bhūpāle samutkampitamānasaḥ /
vajrāhata ivovāca mahāmātyo mahāmatiḥ // KAvk_2.90 //

aho nu sāhasābhyāsādāyāsavyasanī prabhuḥ /
hitaṃ na gaṇayatyeva prajāpuṇyaparikṣayāt // KAvk_2.91 //

prajānāṃ bhūtaye śaktaḥ ko 'nyastvatsadṛśo guṇī /
yadbhaktimukharo bhṛtyaḥ śrotā kartā ca bhūpatiḥ // KAvk_2.92 //

na karoti hitaṃ svāmī gajalīlānimīlitaḥ /
gaṇanīyāḥ subhṛtyānāmiyatyo bhogasaṃpadaḥ // KAvk_2.93 //

bhānti t e suciraṃ karṇe yaiḥ kṛtā madhumañjarī /
kalyāṇakarṇikākīrṇā vāṇī vinayavādinām // KAvk_2.94 //

rākṣaso 'yaṃ piśāco ca chadmanā brāhmaṇākṛtiḥ /
rakṣāratnasya jagatāṃ śarīrairarthitām gatah // KAvk_2.95 //

yadi nāma na māyeyaṃ kṛtā tena mahīyasī /
tatkathaṃ kṛttadehasya kṣaṇamapyasti jīvitam // KAvk_2.96 //

avicāryaiva sukṛtaṃ kriyate durgraheṇa yat /
tadātmapīḍāoparuṣaṃ paraloke 'pi niḥsukham // KAvk_2.97 //

śakyameva sadā dadyādaśakyaṃ dīyate katham /
sarvasvadehadānādipravāda eva śobhanaḥ // KAvk_2.98 //

karṇāmṛtamidaṃ dūrādyanmahārthimaṇipradaḥ /
saṃprāptānāṃ punastatra pānamasyānyato 'rthinām // KAvk_2.99 //

rakṣyaḥ sarvaprayatnena pareṣāmapi jīvitaiḥ /
prajānāṃ jīvitaṃ rājannarthicintāmaṇirbhavān // KAvk_2.100 //

prasīda dayasvāsmāsu deva mā sāhasaṃ kṛthāḥ /
n akācaśakalasyārthe kriyate cātmavikrayaḥ // KAvk_2.101 //

ityuktvā pādayoḥ patyuḥ papātāmātyapuṃgavaḥ /
śarīradānasaṃkalpānnoccacāla ca bhūpatiḥ // KAvk_2.102 //

so 'vadat praṇayasmeracikasaddaśanadyutiḥ /
jīvitasnehasaṃmohatamah pariharanniva // KAvk_2.103 //

kevalaṃ bhaktisaṃyuktamuktaṃ vyaktamidaṃ tvayā /
na sahe 'haṃ mahāmātya viprasya prāṇasaṃśayam // KAvk_2.104 //

hāraistuṣāraiḥ kamalairmṛṇālairinducandanaiḥ /
nivartate 'ntaḥsaṃtāpo nārthivaimukhyaduḥkhajaḥ // KAvk_2.105 //

sarvathā sarvaduḥkhārtiharaṇodyatacetasaḥ /
na bodherantarāyaṃ me sumate kartumarhasi // KAvk_2.106 //

janmāntare 'pi dadato dehaṃ me na vyathābhavat /
smarāmyatītavṛttasya samyaksaṃbodhicetasā // KAvk_2.107 //

purā dṛṣṭvodyatām vyāghrīṃ kṣutkṣāmāṃ potabhakṣaṇe /
tadrakṣāyai mayā dattaṃ śarīramavikṣariṇā // KAvk_2.108 //

śibijanmani cāndhāya dattaṃ netrayugaṃ mayā /
rakṣitaśca svadehena kapotaḥ śyenakādbhayāt // KAvk_2.109 //

candraprabhāvatāre ca raudrākṣāyārpitaṃ śiraḥ /
sarvasvaputradārādi dattaṃ cānyeṣu janmasu // KAvk_2.110 //

ityukte bodhisattven abhūbhujāmātyapuṃgavaḥ /
na sajīvo n anirjīva ivābhūdvyathitendriyaḥ // KAvk_2.111 //

alaṅghyaśāsanenātha rājñā krakacadhārayā /
niyuktau palagaṇḍākhyau śarīracchedakarmaṇi // KAvk_2.112 //

tau tīvraśokavivaśau śakramāyāvimohitau /
kathaṃcidiva bhūbharturdehacchede samudyatau // KAvk_2.113 //

nṛpaternirvikārasya krūrakrakacadhārayā /
vidāryamāṇe dehārdhe pṛthivī samakampata // KAvk_2.114 //

bhraṣṭolkā raktavasanā virghātacyutatārakā /
dyauḥ saśabdaṃ rurodeva kīrṇāśrukaṇasaṃtatiḥ // KAvk_2.115 //

vaiśasālokanedbhūtatīvraduḥkhāsahiṣṇunā /
tūrṇaṃ rajaḥpaṭeneva raviṇā pihitaṃ mukham // KAvk_2.116 //

tasmin prajāh prajānāthe krakacākrāntavigrahe /
cakranduḥ pūritākrandā digvadhūmiḥ pratisvanaiḥ // KAvk_2.117 //

akṣubdhasattvamālokya nṛpaṃ śakro dvihākṛtiḥ /
vismayānuśayākrāntacittaściramacintayat // KAvk_2.118 //

aho mahāmaterasya karuṇākomalaṃ manaḥ /
prāptaṃ parārthapīḍāsu vajrādapi kaṭhoratām // KAvk_2.119 //

sāgarādapi gambhīraṃ merorapi samunnatam /
tridivādapi sāścaryamaho vṛttaṃ mahātmanām // KAvk_2.120 //

ahi prāṇapravāse 'pi sattvaṃ sattvamahodadheḥ /
sādhoriva vipatpāte mahattvaṃ nāvahīyate // KAvk_2.121 //

iti cintayati kṣipraṃ sahasrākṣe kṣitiprabhoḥ /
nābheradhaḥśarīrārdhaṃ nikṛttamapatat kṣitau // KAvk_2.122 //

sa dvidhābhūtadehoapi harṣotsāhamayo 'bhavat /
sarvabhūtaparitrāṇasattvena dhṛtajīvitaḥ // KAvk_2.123 //

tadājñayā śarīrārdhe śleṣṭe saṃpūrṇavigrahaḥ /
svasthakṣatiḥ samutthāya brāḥmaṇastamabhāṣata // KAvk_2.124 //

aho virājase rājan pūnjaṃ virajasastava /
nirvyājadehadānena viśeṣaṃ tu bnhavadyaśaḥ // KAvk_2.125 //

tvanmanomaṇivaimalyatulyaṃ kiṃcidakurvataḥ /
upamānena dāridyramaho mugdhasya vedhasaḥ // KAvk_2.126 //

kṛttaḥ suvṛttaḥ saralaḥ parārthe madhurāśayaḥ /
sahase duḥsahāṃ pīḍāmikṣukāṇḍa ivonnataḥ // KAvk_2.127 //

ityuktvā brāhmaṇākāraḥ śakrasta smṛtijanmabhiḥ /
saṃjīvanaiṣadhijātaiḥ sudhāsyandairapūrayat // KAvk_2.128 //

tataḥ prakaṭitākāraḥ paritoṣātpuraṃdaraḥ /
suśliṣṭanijadehārdhaṃ praśaśaṃsa mahīpatim // KAvk_2.129 //

athābmarānnipatitaḥ sitakusumasaṃcayaḥ /
tatkālollāsitakṣoṇīharṣahāsa ivābabhau // KAvk_2.130 //

atrāntare munistasmau priyāṃ jāyāṃ jayaprabhām /
ādāyābhyetya tadvṛttaṃ jātāścaryo nyavedayat // KAvk_2.131 //

pūtayā saṃgataḥ patnayā svakīrtyeva viśuddhayā /
uvāca pṛṣṭaḥ śakreṇa nikāre nirvikāritah // KAvk_2.132 //

tataḥ siṃhāsane divyae viśvakarmavinirmite /
ratnavarṣasamākīrṇe jambudvīpe sa bhūpatiḥ // KAvk_2.133 //

abhiṣiktaḥ surendreṇa prasādya dayitāsakhaḥ /
dānapuṇyaprabhāvotthakuśalavyāpitaprajaḥ // KAvk_2.134 //

samāptasattvasaṃsārasaṃtāraṇakṛtavratah /
samyaksaṃbodhisaṃbuddhamanāḥ pramudito 'bhavat // KAvk_2.135 //

maitraṃ cetastaruṇakaruṇaṃ sattvasiddhaṃ viśuddhaṃ āpannārtipraśamanaphalasphūītamātmapradānam /
dṛṣṭvā rājñah pramudasalilakṣālitākṣo vilakṣaḥ
śakraḥ prāyādamaranagarīṃ pūritāṃ tadyaśobhiḥ // KAvk_2.136 //

iti sa vibudhavṛndaiḥ siddhayakṣoragendraiḥ pulakaruciravarcairarcyamānaprabhāvaḥ /
avanimavanaśaktaḥ kalpayannākakalpāmabahvavibhavaśobhāmāptavān bodhisattvaḥ // KAvk_2.137 //

pūrvāvatārasaṃvāde dānotkarṣamudāharan /
upadeśāya bhikṣūṇāmityāha bhagavān jinah // KAvk_2.138 //

iti kṣemendraviracitāyām bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ śrīsenāvadānaṃ nāma dvitīyaḥ pallavaḥ //

3. maṇicūḍāvadānam /

asminnadbhutasarge makarākarajāyamānamaṇīvarte /
ko 'pi prakaṭitasugatiḥ puruṣamaṇirjāyate (bhavyaḥ) // KAvk_3.1 //

asti saubhiprabhāpūrakarpūraparipāṇḍuram /
sāketaṃ nāma nagaraṃ saubhāgyatilakaṃ bhuvaḥ // KAvk_3.2 //

sevyaiḥ prabhāsattvamayairgaṅgāvimalamānasaiḥ /
tīrthairiva sthitaṃ yatra pavitraḥ puṇyakartṛbhiḥ // KAvk_3.3 //

yaśaḥkusumite yatra puṇyasaurabhanirbhare /
ramante sukṛtodyāne nandane puravāsinaḥ // KAvk_3.4 //

tatrābhūd bhūpatirbhuriguṇaratnamahodadhiḥ /
bhīturyaśaḥśaśāṅasya mehacūḍa iti śrutaḥ // KAvk_3.5 //

sadā sadāśrayārheṇa kalikālāpahāriṇā /
kṛtaḥ kṛtayugeneva yena dharmadharo janaḥ // KAvk_3.6 //

mahīpatiḥ kṣamāśaktaḥ śrīvṛtaḥ karuṇārataḥ /
vallabho 'bhūt prajānāṃ yaḥ prakhyāto vijitendriyaḥ // KAvk_3.7 //

amarāsavasaṃpūrṇamahiṃsāsatradīkṣitaḥ /
dadau yaḥ sarvabhūtānāṃ puṇyāmabhayadakṣiṇam // KAvk_3.8 //

nirmado yaḥ prabhāve 'pi vibhave 'pi priyaṃvadaḥ /
kṣamāśīlaḥ prabhutve 'pi yauvane 'pi jitendriyaḥ // KAvk_3.9 //

gambhīreṇonnatimatā śūreṇa śaśikāntinā /
satpakṣeṇa kṣitibhṛtā yenātanyata vismayaḥ // KAvk_3.10 //

rājñastasyādvitīyasya babhūvābharaṇadvayam /
tyāgapūrṇaṃ ca kāruṇyaṃ tārūṇyaṃ sukṛtaśriyaḥ // KAvk_3.11 //

padmākarasya tasyābhūddevī kāntimatī priyā /
prabhātaśrīriva sadā nirdoṣābhyudayotsavā // KAvk_3.12 //

nītiḥ prabhuguṇevena tyāgena śrīrivojjvalā /
rarāja rājacandreṇa sā śīleneva cārutā // KAvk_3.13 //

sadānandanavikhyātayaśaḥprasarayā tayā /
merūstridivalakṣmyeva babhau bhūmibhṛtāṃ varaḥ // KAvk_3.14 //

kāle kalyāṇanilayaṃ bhartuḥ sā garbhamādadhe /
bhūtyai bhuvanapadmasya divākaramivāditiḥ // KAvk_3.15 //

araṇiḥ pāvakeneva velevābdheḥ sudhāṃśunā /
brahmābjeneva govindanābhirgarbheṇa sā babhau // KAvk_3.16 //

tasyā garbhānubhāvena dohadābhimataṃ nṛpaḥ /
dadau sarvārthisārthebhyo vāñchitābhyadhikaṃ vasu // KAvk_3.17 //

punarbhūmibhujā pṛṣṭā dohadaṃ śubhagarbhiṇī /
sarasvatīva sā cakre svayaṃ saddharmadeśanām // KAvk_3.18 //

pūrṇapuṇyamaṇirdharmanidhirvidhisamuddhṛtaḥ /
vupadvipuladuḥkhebhyaḥ sadā rakṣati rakṣitaḥ // KAvk_3.19 //

kāntāradurgeṣu paricyutānāṃ tāpāturāṇāṃ paralokamārge /
snigdhaḥ pravṛddhaḥ phalapūritāśaḥ chāyātarurdharmasamo 'sti nānyaḥ // KAvk_3.20 //

ālokastimire vipadviṣamaṇiḥ pāte karālambanaṃ
yācñākalpatarurjagajjayarathaḥ pātheyamanthe pathi /
duḥkhavyādhimahauṣadhaṃ bhavabhayodbhāntāśayāśvāsanaṃ
tāpe candanakānanaṃ sthirasuhṛddharmaḥ satāṃ bāndhavaḥ // KAvk_3.21 //

ityādi dharmadhavalaṃ śrutvā nṛpavadhūvacaḥ /
dharmaikaśaraṇaḥ śrīmān babhūva bhuvane janaḥ // KAvk_3.22 //

tataḥ kālena saṃpūrṇaṃ dyaurivāmṛtadīdhitim /
asūta dārakaṃ devī jagattimiradārakam // KAvk_3.23 //

ajāyatāsya sahajaścūḍālaṃkaraṇaṃ maṇiḥ /
prāgjanmāntarasaṃsakto viveka iva nirmalaḥ // KAvk_3.24 //

sa babhau subhagastasya mūrdhni puṇyamayo maṇiḥ /
yasya prabhāprabhāveṇa yāminyo dinatām yayuḥ // KAvk_3.25 //

soṣṇīṣasya maṇestasya pīyūṣasyandibindivaḥ /
nayanti hematām lohaṃ duritaṃ śamayanti ca // KAvk_3.26 //

śiśorjātismarasyātha vacasā tasya bhūpatiḥ /
dadau hema sadārthibhyaḥ sarvaṃ maṇirasodbhavam // KAvk_3.27 //

puṣparatnadhvajacchatrapatākāvyajanāṃśukaiḥ /
apūrayan puraṃ vyonmastasya janmani devatāḥ // KAvk_3.28 //

suprakāśoditāśeṣavidyāvidyotitātmanaḥ /
maṇicūḍa iti khyātaṃ nāma tasyākaronnṛpaḥ // KAvk_3.29 //

sa cakārāśayaṃ harṣapīyūṣocchalitaṃ pituḥ /
abhijātaḥ suto jātaḥ pārijāta ivodadheḥ // KAvk_3.30 //

paulomīva jayanteṇa jananī pūjyajanmanā /
babhau tena kumāreṇa kumāreṇeva pārvatī // KAvk_3.31 //

tataḥ kālena sukṛtasopānaiḥ pṛthivīpatau /
divyadhāmasamārūḍhe maṇicūḍo 'bhavannṛpaḥ // KAvk_3.32 //

arthicintāmaṇestasya dānena paripūrite /
loke puṇyasukhāloke nārto 'bhūnna ca yācakaḥ // KAvk_3.33 //

tasya bhadragirirnāma babhūvaṃ gajapuṃgavaḥ /
prabhorivānukāreṇa dānārdrakarapuṣkaraḥ // KAvk_3.34 //

taṃ kadācinmahāsthānasthitaṃ bhuvananāyakam /
bhavabhūtiḥ samabhyāyādbhṛguvaṃśabhavo muniḥ // KAvk_3.35 //

divyakānyāṃ samādāya lāvaṇyalalitānanām /
mūrtāmiva prabhālakṣmīmakṣīṇasya kṣapāpateḥ // KAvk_3.36 //

kucayoravivekena rāgeṇa caraṇābjayoḥ /
netrayoścāpaleneva sā jagatyatilajjitā // KAvk_3.37 //

tapaḥśriyeva sahitaṃ taṃ kanyānugataṃ munim /
aoūjayat prajānāthaḥ kṛtāsanaparigraham // KAvk_3.38 //

kanyāpi nṛpamālokya dhīraṃ gambhīrasundaram /
parapīḍāsu kāruṇyānnyastacāpamiva smaram // KAvk_3.39 //

cūḍāratnasya kīraṇairduritakṣayakāribhiḥ /
likhantaṃ kuṅkumeneva dikṣu rakṣākṣarāvalim // KAvk_3.40 //

vikṣepakṣiptamarutā cāmareṇa virājitam /
socchāseneva sattvena jagatsaṃtāraṇaṃ vinā // KAvk_3.41 //

ratnodāreṇa hāreṇa hṛdayagrahakāriṇā /
pātālavipadāṃ śāntyai śaiṣeṇeva niṣevitam // KAvk_3.42 //

vahantaṃ mahatā doṣṇā kṣamāṃ cittena ca kṣamām /
prayayau sābhilāṣasya vismayasya vidheyatām // KAvk_3.43 //

gṛhītvā munirutsaṅge kuraṅgataralekṣaṇām /
jīvanīṃ tāmanaṅgasya jagād jagatīpatim // KAvk_3.44 //

uditena jagannetraśatapatravikāśinā /
bhavatā bhāti loko 'yaṃ devena ca vivasvatā // KAvk_3.45 //

aho nu tava nāstyeva vibhūtisulabhodbhavaḥ /
sādhoriva guṇadveṣaḥ saṃmohopacito madaḥ // KAvk_3.46 //

lokanāthasya te lokakāruṇyapūrṇacetasaḥ /
rājan maitrījuṣā kīrtiḥ sthirā pāramitā param // KAvk_3.47 //

akhedasaralo dātā nirvyājasukṛto bhavān /
ata eva viśeṣeṇa mānanīyo manīṣiṇām // KAvk_3.48 //

padmodarasamudbhūtā kanyā kamalalocanā /
homāvaśeṣapayasā vardhiteyaṃ mayāśrame // KAvk_3.49 //

gṛhyatāmagramahiṣī patnītve bhavatā nṛpa /
viṣṇoḥ śrīriva yogyeyaṃ tavaiva puruṣottama // KAvk_3.50 //

yajñapuṇyaphalaṃ pūrṇaṃ kālena mama dāsyasi /
ityuktvā vidhinā rājñe kanyāṃ datvā yayau muniḥ // KAvk_3.51 //

priyāṃ padmāvatīṃ rājā ratiṃ prāpyeva manmathaḥ /
araṃsta rucirodyāne sukṛte puṇyavāniva // KAvk_3.52 //

tataḥ kālena sā putraṃ vaṃśavalliva mauktikam /
asūta padmacūḍākhyaṃ guṇānāṃ darpaṇaṃ pituḥ // KAvk_3.53 //

śakrādibhirlokapālairanullaṅghyamahodayaḥ /
saṃstūyamānacaritaḥ svayaṃ kamalajanmanā // KAvk_3.54 //

yaśaḥsaurabhasaṃbhārasaṃpūritadigantaraḥ /
sarvārthisārthakalyāṇakalanākalpapādapaḥ // KAvk_3.55 //

smṛtvā munervacaḥ kāle kartuṃ vipuladakṣiṇām /
ahiṃsāvasusaṃpūrṇāmājahāra mahīpatiḥ // KAvk_3.56 //

tasmin yajñe samājagmuḥ sarvakāmairanargale /
munayo bhārgavamukhā nṛpā duṣprasahādayaḥ // KAvk_3.57 //

vartamāne makhe tasmin niḥsaṃkhyavasuvarṣiṇi /
rakṣorūpaḥ samuttasthau vahnimadhyāt sureśvaraḥ // KAvk_3.58 //

upasṛtya sa bhūpālaṃ kṛśo vikṛtavigrahaḥ /
kṣuptipāsārdito 'smīti yayāce pānabhojanam // KAvk_3.59 //

śāsanādatha bhūbhartustasmai vividhabhojanam /
upaninyuḥ paricitāḥ pānaṃ ca paricārakāḥ // KAvk_3.60 //

tataḥ kiṃcidvihasyaiva kṣitipaṃ prāha rākṣasaḥ /
nedamasmatpriyaṃ rājan vayaṃ hi piśitāśanāḥ // KAvk_3.61 //

sadyohatasya māṃsena rudhireṇa ca bhūyasā /
tṛptirutpadyate 'smākaṃ dīyatāṃ yadabhīpsitam // KAvk_3.62 //

sarvakāmaprado 'sīti tvamahaṃ samupāgataḥ /
dadāmīti pratiśrutya na niṣedhastavocitaḥ // KAvk_3.63 //

iti rakṣavacaḥ śrutvā karuṇakulito nṛpaḥ /
ahiṃsāniyamenābhūdarthivaimukhyaduḥkhitaḥ // KAvk_3.64 //

so 'cintayattadā daivājjāto 'yaṃ dharmasaṃśayaḥ /
na sahe duḥsahāṃ hiṃsāṃ naṃ naiṣphalyamarthinaḥ // KAvk_3.65 //

na ca māṃsaṃ śarīrebhyo labhyate vaiśasaṃ vinā /
nāhaṃ pipīlakasyāpi kāyakleśalavaṃ sahe // KAvk_3.66 //

datvāhaṃ sarvabhūtebhyaḥ puṇyāmabhayadakṣiṇam /
kathamasmai prayacchāmi māṃsaṃ prāṇivadhodbhavam // KAvk_3.67 //

iti saṃcitya nṝpatistamūce karuṇākulaḥ /
svaśarīrasamutkṛttamasṛṅbhāṃsaṃ dadāmi te // KAvk_3.68 //

ityukte bhūmipatinā babhūvākulitaṃ jagat /
na ca dehavyayotsāhaṃ sacivāstasaya sehire // KAvk_3.69 //

praṇayādvāryamāṇo 'pi bhūpālairmunibhistathā /
dadau svadehamutkṛtya tasmai māṃsamasṛgvasām // KAvk_3.70 //

ākaṇṭhaṃ pītaraktena rākṣasena kṣitiprabhoḥ /
bhakṣyamāṇeṣu māṃseṣu kṣḥaṇaṃ khṣitirakampataḥ // KAvk_3.71 //

tataḥ padmāvatī devī patiṃ dṛṣṭvā tathāgatam /
vilapantī nipatitā mohamūrcchākulābhavat // KAvk_3.72 //

manujendrasya devendrastaddṛṣṭvā sattvamūrjitam /
rakṣorūpaṃ parityajya tamuvāca kṛtāñjaliḥ // KAvk_3.73 //

aho nu karmaṇā rājan duṣkareṇa tavāmunā /
romāñcakañcukākīrṇaḥ kāyaḥ kasya na jāyate // KAvk_3.74 //

aho puṇyamasāmānyamaho sattvamanuttaram /
aho dhariyamamaryādaṃ rājān virajasastava // KAvk_3.75 //

duḥkhitāḥ paraduḥkheṣu nirlobhā durlabheṣu ca /
vipakṣeṣu kṣamāvantaḥ santaḥ sukṛtasetavaḥ // KAvk_3.76 //

samunmiṣati ko 'pyeṣa sattvotsāho mahātmanām /
trailokyaṃ karuṇārdrāṇāṃ yena yātyanukampyatām // KAvk_3.77 //

uktveti divyauṣadhibhistaṃ kṛtvā svasthavigraham /
prasādya lajjāvanataḥ śakraḥ svanilayaṃ yayau // KAvk_3.78 //

tataḥ samāpte vidhivadyajñe rājñāṃ mahīpatiḥ /
cakre munivarāṇāṃ ca pūjāṃ tridaśapūjitaḥ // KAvk_3.79 //

sa ratnavarṣairyajñānte kanyāgrāmapurapradaḥ /
sahitaṃ tridaśārheṇa hariṇā hemamālinā // KAvk_3.80 //

dadaru rājagajaṃ brahmarathākhyāya purodhase /
yojanānāṃ śataṃ tūrṇaṃ ekenāhnā prayāti yaḥ // KAvk_3.81 //

tasmai samarpitaṃ dṛṣṭvā rājñā bnhadragiriṃ gajam /
abhūdduṣprasaho rājā tatspṛhākṛṣṭamānasaḥ // KAvk_3.82 //

prayāteṣvatha bhūpeṣu vismiteṣu makhaśriyā /
samarpite yajñaphale bhārgavāya mahībhujā // KAvk_3.83 //

tamuvāca samabhyetya svastivādapuraḥsaram /
marīciśiṣyo vāhīkaḥ prāptapūjāsano munoḥ // KAvk_3.84 //

rājannadhyayanasyānte gururme gurudakṣiṇām /
īhate paricaryārthī sāmānyajanadurlabhām // KAvk_3.85 //

ekastvameva vidhinā nirmito durlabhapradaḥ /
bahavo jātu jāyante na loke kalpapādapāḥ // KAvk_3.86 //

devī padmāvatī putrasahitā gurave mama /
tapaḥkṛśāya vṛddhāya dīyatām paricārikā // KAvk_3.87 //

ityukte muninā rājā dayitāviprayogajām /
rujaṃ saṃstabhya manasa tamūce dhairyabhūdharaḥ // KAvk_3.88 //

prayacchāmi mune tubhyamīpsītām gurudakṣiṇām /
sahitāṃ yuvajārena jīvitābhyadhikāṃ priyām // KAvk_3.89 //

ityuktvā sasutāṃ tasmai dadau padmāvatīṃ nṛpaḥ /
svajīvite vinisnehastyāgaḥ sattvamayātmanām // KAvk_3.90 //

ādāya rājadayitāṃ virahakleśakātarām /
saputrāmāśramaṃ gatvā pradadau gurave muniḥ // KAvk_3.91 //

atrāntare duṣprasahaḥ kururājaḥ kṣitīśvaram /
dṛpto yayāce dūtena bhūtyai bhadragiriṃ gajam // KAvk_3.92 //

purohitārpitaṃ rājā na dadau d viradaṃ yadā /
tadā vipulasaunyena svayaṃ yoddhuṃ samāyayau // KAvk_3.93 //

balinā kururājena ruddheṣu puravatmasu /
babhūva bhūmipālasya sainyaṃ raṇarasodbhaṭam // KAvk_3.94 //

sa vīrakuñjarahariḥ śakto 'pyarividāraṇe /
janakṣayabhayodvignaḥ kāruṇyāt samacintayat // KAvk_3.95 //

aho 'nukūlamitram me rājā duṣprasahaḥ param /
mātaṅgalobhamohena sahasā śatrutāṃ gataḥ // KAvk_3.96 //

snehāntāḥ sujanaiḥ snehā niḥsnehāntāśca madhyamaiḥ /
durjanairghoravairāntā bhavanti prāṇahāriṇaḥ // KAvk_3.97 //

aho bibhavalibhena kṣaṇakṣayiṇi jīvite /
samudyamo 'yamasmākaṃ paraprāṇanipātane // KAvk_3.98 //

hiṃsayāpapraśāntānām saktānāṃ kalikarmasu /
raṇaraktābhiṣiktānāṃ bhaktārtho 'yaṃ samudyamaḥ // KAvk_3.99 //

sevāvikrītajīvānāṃ caṇḍapiṇḍārthināmayam /
kalaho duḥsahaḥ kruryapiśunānāṃ śunāmiva // KAvk_3.100 //

aho vibhavalubdhānām parasaṃtāpaśītalāḥ /
svasukhāyaiva dhāvanti nṛśaṃsacaritā dhiyaḥ // KAvk_3.101 //

ye yudhi siddhisaṃnaddhā raktāntām bhuñjate śriyam /
kutaḥ kruratare teṣāṃ hṛdaye karuṇākaṇaḥ // KAvk_3.102 //

eṣa duṣprahaso rājā lubdho vibahvamohitaḥ /
na vadhyaḥ sāparādho 'pi kāruṇyāyatanaṃ mama // KAvk_3.103 //

iti cintayatastasya kāruṇyāta kānanaiṣiṇaḥ /
pratyekabuddhāścatvāraḥ svayaṃ vyomnā samāyayuḥ // KAvk_3.104 //

prātapūjāsanāḥ śrutvā sarvajñāstatsamīhitam /
rājñaḥ praśamaśīlasya prasannāstattvamūcire // KAvk_3.105 //

saṃmohapaṭalāndheṣu saṃsāriṣu dayālutā /
śobhate tava bhūpāla sattvalokavivekinaḥ // KAvk_3.106 //

kriyatāmīpsitaṃ rājan bodhau buddhirnidhīyatām /
saṃprati pratirodhe 'smin vanameva vigāhyatām // KAvk_3.107 //

svairanirjnarajnaṅkārakīrṇasaṃtoṣaśīkarāḥ /
viviktakānanoddeśāḥ śamināmeva vallabhāḥ // KAvk_3.108 //

ityuktvānugrahadhiyā vidhāyāsya viyadgatim /
prabhāprasādhitadiśaste tena sahitā yayuḥ // KAvk_3.109 //

yāteṣu svapadaṃ teṣu himavattaṭakānanam /
saṃprāpya pṛthivīpālaḥ prayatapraśamo 'bhavat // KAvk_3.110 //

vivekavimalāstasya dhiyaḥ sattvavatāmiva /
babhuḥ priyanivuḥ pūrṇanirvāṇyo (?)vanabhūmayaḥ // KAvk_3.111 //

bhūdharāntarite tasmin sahasā bhūpabhāsvati /
śuśucurmohatimiraprāptaśokaprajāḥ prajāḥ // KAvk_3.112 //

tatastatsacivā jagmurmarīcaṃ munimāśrame /
śaktaṃ rājyasya rakṣāyai rājaputraiṃ yayācire // KAvk_3.113 //

muninā nirvikāreṇa dattamādāya mantriṇaḥ /
rājasūnuṃ svanagare cakruḥ sainyasamudyamam // KAvk_3.114 //

muninā nirvikāreka dattamādāya mantriṇaḥ /
subhaṭāgresarah prāpa kururājaṃ raṇājire // KAvk_3.115 //

sa tena hatavidhvastabhagnasyandnakuñjarah /
palāyanaparitrāṇaḥ prayayauḥ hastināpuram // KAvk_3.116 //

balinā rājaputreṇa jite duṣprasahe yudhi /
mantribhistadbhujanyastā bhūmiḥ śeṣadhṛtiṃ yayau // KAvk_3.117 //

rājño duṣprasahasyātha kālena kaluṣātmanah /
babhūvāvṛṣṭidurbhikṣamarakopalpavaḥ pure // KAvk_3.118 //

sa vicintyānutāpārtastībrāṃ janapadāpadam /
na viveda paritrāṇaṃ viphalasvastikakriyaḥ // KAvk_3.119 //

pṛṣṭhā vipatpratīkāraṃ tenāmātyāstamūcire /
duḥsaho 'yaṃ mahārāja prajānāṃ vyasanodbhavaḥ // KAvk_3.120 //

maṇicūḍasya bhūbharturyadi cūḍāmaṇiḥ prabho /
labhyate sa sudhāsyandī teneyaṃ tīryate vipat // KAvk_3.121 //

cārebhyaḥ śrutamasmābhiḥ sa rājā himavattaṭe /
sthitaḥ saṃsāravaimukhyavivekavimalāśayaḥ // KAvk_3.122 //

arthitaḥ sa dadātyeva viśvacintāmaṇirmaṇim /
putradāraśarīrādi nādeyaṃ tasya kiṃcana // KAvk_3.123 //

iti mantrivacaḥ śrutvā tathetyādhārya cetasi /
sa dvijān maṇiyācñāyau visasarja tadantikam // KAvk_3.124 //

asminnavasare rājā maṇicūṣaścaran vane /
marīcerāśramopāntamavāpa vipulaṃ muneḥ // KAvk_3.125 //

devī padmāvatī tatra phalamūladhṛtavratā /
vrajantī vijane bhītā vipune muniśāsanāt // KAvk_3.126 //

śabarairmṛgayāyātairdṛṣṭvā kaṣṭadaśāṃ śritā /
jughṛkṣubhiḥ kampamān ācukrośa karuṇasvaram // KAvk_3.127 //

ākarṇya karuṇākrande kurarūīkūjitopamam /
hā rājan maṇicūḍeti trāyasveti suduḥsaham // KAvk_3.128 //

sahasābhidrutaḥ kāntām dadarśa nṛpatirnijām /
rāhusaṃtrāsitasyendordyutiṃ nipatitāmiva // KAvk_3.129 //

vītarāgāṅgavasanāṃ nirañjanaparigrahām /
vadantīmiva saṃbhogasaṃyogānāmanityatām // KAvk_3.130 //

tāṃ rājahaṃsasugatām vihārastanamaṇḍalām /
aśrukāṣāyanayanāṃ vilokya karuṇāvanīm // KAvk_3.131 //

saṃsāracaritāścaryavicāreṣvapi karkaśam /
kṛpākṛpāṇīnirlūnamivāsīrbhūpatermanaḥ // KAvk_3.132 //

ekākīnaṃ vane devī vigatacchatracāmaram /
dṛṣṭvā nāthamanāthaiva lokanāthaṃ tathāgatam // KAvk_3.133 //

tadviyogaviṣākrāntā taddarśanarasākulā /
śokaharṣasamākīrṇā babhūva bhṛśavihvalā // KAvk_3.134 //

sā nītā śabarā rājñā śāpabhītāḥ pradurdruvuḥ /
na nāmābhyudaye bhānordṛṣṭaṃ sapratibhaṃ tamah // KAvk_3.135 //

atrāntare śamadveṣī sar vabhūtāśayāśayaḥ /
māraḥ puruṣarūpeṇa sametya nṝpamabravīt // KAvk_3.136 //

rājan rājīvanayanāṃ priyāṃ praṇayiṇīmimām /
na tyakrumarhasyajane vane vanajalocana // KAvk_3.137 //

iyaṃ hi te manovṛttiriva niḥsukhatāṃ gatā /
varjitā rājyabhogena rājarāja na rājate // KAvk_3.138 //

etadārkarṇya nṛpatistaṃ vijñāya manobhavam /
antarāyaṃ vivekasya pratyabhāṣata sasmitaḥ // KAvk_3.139 //

jānāmi tvāmahaṃ kāmamakāmaṃ śamasaṃyame /
saṃtoṣavatām ko nāma bhavatā na vimohitaḥ // KAvk_3.140 //

itivādini bhūpāle sahasāntarite smare /
babhūva viklavā devī taptā virahavahninā // KAvk_3.141 //

duḥkhitāṃ tāmārtaduḥkhāṃ patibhogaviyoginīm /
uvācāśvāsayan rājā jāyāṃ jitamanobhavaḥ // KAvk_3.142 //

devi dharmakriyāyuktā na śokaṃ kartumarhasi /
duḥkhāvasānī virasaḥ sarvo 'yaṃ bhogacibhramaḥ // KAvk_3.143 //

dehināṃ yaditāsaṅgāstaraṅgataralāyuṣām /
lolapadmapalāśāgraskhalajjalalavākulāḥ // KAvk_3.144 //

imā muhūrtanartakyaḥ kālameghataḍillatāḥ /
saṃsārasarparasanā vilāsacapalāḥ śriyāḥ // KAvk_3.145 //

bhogakṣaṇenaiva viyogarogo vibhūtayaḥ svapnavivāhatulyāḥ /
vātāhatā dīpaśikhā sukhaśrīrunmattanṝtyaṃ bhavavṛttametat // KAvk_3.146 //

sarvopajīvyā karuṇā na lakṣmīḥ dharmaḥ prakāśaḥ satataṃ na dīpāḥ /
yaśāṃsi ramyāṇi na yauvanāni sthirāṇi puṇyāni na jīvitāni // KAvk_3.147 //

satyavratastāmiti sāntvayitvā visṛjya jāyāṃ nilaye maharṣeḥ /
cacāra saṃsāraparāṅbhukhānāṃ saṃtoṣapuṇyeṣu tapovaneṣu // KAvk_3.148 //

tadāgatāste tvarayā visṛṣṭāḥ pañca dvijā duṣprasahena rājñā /
tamarthināmakamakālabandhuṃ viśuddhasattvaṃ dadṛśurvanānte // KAvk_3.149 //

te svastivādaṃ śanakaurvidhāya viśastadhairyā iva sādhvasena /
tamūcire sūcitatīvratapāḥ dīrghoṣṇaniśvāsasamīraṇena // KAvk_3.150 //

rājan pure duṣprasahasya rājñaḥ krūropasargaurhataśāntavargaḥ /
janaḥ kṛtaḥ kṛttasamastakāmaḥ prakāmamārtasvanamātraśeṣaḥ // KAvk_3.151 //

aśoṣadoṣapraśamaikahetuḥ trailokyarakṣāprathitaprabhāvaḥ /
cūḍāmaṇirdeva bhavadvitīrṇaḥ karoti tasyopanipātaśāntim // KAvk_3.152 //

dayāyuṣaścandanapallavārdrāḥ svacchāśayāścandramaṇiprakāśāḥ /
saṃtāpakāle śaraṇaṃ janānāṃ bhavadvidhā eva bhave bhavanti // KAvk_3.153 //

ityarthitastairaviluptasattvaḥ saṃpūryamāṇaḥ karuṇārasena /
uvāca saṃcintya janopatātaṃ saṃkrāntamantaḥ śrutivartmaneva // KAvk_3.154 //

aho sa rājā sahate kathaṃ nu devopaghātena nipīḍitānām /
vidāritāntaḥkaraṇaṃ prajānāṃ viyogaḥduḥkhodbhavamārtanādam // KAvk_3.155 //

ayaṃ maṇirmastakamūlajanmā niṣkṛttya tūrṇaṃ pratigṛhṛtāṃ me /
dhanyo 'smi yadyarthijanasya duḥkhakṣaye kṣaṇaṃ kāraṇatāṃ vrajāmi // KAvk_3.156 //

ityuktamātre vasudhādhipena dharādharāmbhodhimahīdharitrī /
ciraṃ cakampe cakiteva tasya śirastaṭotpāṭanatīvraduḥkhāt // KAvk_3.157 //

tataḥ kṛpākomalacittavṛtteḥ sutīkṣṇaśastrairvacasā nṛpasya /
sutīkṣṇaśastrādapi tīkṣṇacittaḥ svayaṃ śiraḥ pāṭayituṃ pravṛttaḥ // KAvk_3.158 //

tadduṣkaraṃ karma nareśvarasya vyomni vimānairnalināsanādyāḥ /
surāḥ savidyādharasiddhasākhyāḥ samāyayudraṣṭumaluptasattvam // KAvk_3.159 //

vipāṭyamāne śirasi prasahya ratnaprabhāvibhramamādadhānaiḥ /
sa raktapūrairabhikṣiktakāyaḥ sehe vyathāmarthisukhe pravṛttaḥ // KAvk_3.160 //

vilpkya taṃ sattva nibaddhadhairyaṃ tīvravyathāveganimīlitākṣam /
yayurvirāmaṃ na nṛśaṃsavṛtterviprāḥ kṣaṇaṃ rākṣasatāmavāptāḥ // KAvk_3.161 //

vicārya rājā śvaśarīraduḥkhaṃ saṃsāriṇāṃ kleśamayaṃ śarīram /
evaṃvidhairduḥkhasahasralakṣairākrāntamityārtataro babhūva // KAvk_3.162 //

so 'cintayaddehanibaddharatnadānena yatpuṇyphalaṃ mayāptam /
tenograduḥkhaṃ kalayāmi mā bhūdapuṇyapāke narake narāṇam // KAvk_3.163 //

samuddhṛte rakravasavasikte tasminmaṇau niścalatālumūlāt /
mūrcchākulo 'pi prayayau saharṣaṃ saṃpūraṇenārthimanorathasya // KAvk_3.164 //

sa kampamānāṅgulipallavena datvā svahastena maṇiṃ dvijebhyaḥ /
nimīlayan samtamasena lokaṃ papāta tigmāṃśurivātiraktaḥ // KAvk_3.165 //

aluptasattve patite pṛthivyāṃ tasmin surāṇāṃ saha puṣpavarṣaiḥ /
maṇiṃ samādāya yayurdvijāste tūrṇaṃ puraṃ duṣprasahasya rājñaḥ // KAvk_3.166 //

sa ten asadyaḥ śamitopasargaḥ svargocitāsāditabhogavargaḥ /
tadbodhisattvasya samastasattvasaṃtāraṇārhaṃ praśaśaṃsa sattvam // KAvk_3.167 //

atrāntare kiṃcidavāptasaṃjñaṃ nareśvaraṃ viśrutaratnadānam /
samāyayurbhārgavagautamādyā marīcimukhyā munayo vanebhyaḥ // KAvk_3.168 //

marīcimevānugatā ca devī padmāvatī vīkṣya parikṣataṃ tam /
saṃmohavegābhihatā papāta kṣaṇaṃ kṣitau bālalateva lūnā // KAvk_3.169 //

digantasaṃcāriṇī cāraṇānāṃ nabhaścarāṇāṃ nṛpasādhuvāde /
sarājaputrāḥ saha mantrimukhyaiḥ prajāḥ prajānāthamathopajagmuḥ // KAvk_3.170 //

vīkṣyaḥ kṣitīśaṃ kṣatajokṣitāṅgamakṣīṇasattvaṃ patitaṃ pṛthivyām /
pṛthavyathākleśajuṣaṃ janānāmabhūdabhūtārthavikalpajalpaḥ // KAvk_3.171 //

kuṭhārikaiḥ kaiścidaho dayārdraḥ sarvārthisevyaḥ saralaḥ suvṛttaḥ /
durātmabhiḥ svārthalavābhiyuktaiḥ chāyātaruḥ kaṣṭamayaḥ nikṛttaḥ // KAvk_3.172 //

aho parārthojjhitajīvito 'yaṃ parāṃ camatkāradaśāṃ prayātaḥ /
sasaurabhacchinnatanurgatātmā bhavatyudāraḥ sahakāra eva // KAvk_3.173 //

lubdhasya na svaḥ svajano 'pi jantoḥ na kāmakāmasya dhane 'nurodhaḥ /
sarvātmanā sattvahitodyatasya deho 'pi na snehapadaṃ dayāloḥ // KAvk_3.174 //

yeṣāṃ kṛte dainyamayaṃ prayāti sarvātmanā cārthijano 'rthibhāvam /
ta eva dīnoddharaṇavratānāṃ prāṇāḥ paritrāṇapaṇe tṛṇāni // KAvk_3.175 //

iti pravāde vividhānubhāve vijṛmbhamāṇe munimaṇḍalasya /
bhūpālamabhyetya sabāṣpacakṣurmunirmarīciḥ praṇayāduvāca // KAvk_3.176 //

aho nu niṣkāraṇabandhubhāvamālambya rājan dayayā janasya /
prajāparitrāṇavidhānabhūmistanustaveyaṃ tṛṇavadvitīrṇā // KAvk_3.177 //

kṣayaḥ pravṛtto nirapekṣavṛttestavārthibandhornijajīvite 'pi /
yadeṣa kāmaṃ kamalānikāyaḥ kāyastvayāpāyapade niyuktaḥ // KAvk_3.178 //

apyasti rājan sukṛtavrate 'smin phalaspṛhā prāṇapaṇe 'pi kācit /
asthārthihetostava pālubhedakhedādvikāraṃ bhajate na cetaḥ // KAvk_3.179 //

ityadbhutāviṣkṛtamānasena munīndramadhye muninā sa pṛṣṭaḥ /
uvāca saṃstabhya rujaṃ prayatnādraktābhiṣiktaṃ vadanaṃ pramṛjya // KAvk_3.180 //

phalaspṛhā nāsti mune mamānyā kiṃ tveka eva pracuro 'bhilāṣaḥ /
yaddhorasaṃsāranimagnajantusaṃtāraṇāyaiva bhave bhaveyam // KAvk_3.181 //

arthipriye dehavidāraṇe 'smin naivāsti me ko 'pi vikāraleśaḥ /
yadyeṣa satyaḥ samayo mayoktastadastu me svasthamidaṃ śarīram // KAvk_3.182 //

ityuktamātre sahajānubhāve sattvocite sa tyadhanena rājñā /
abhūdvapuḥ satyabalena tasya rūḍhavraṇaṃ tatkṣaṇajātaratnam // KAvk_3.183 //

tataḥ suraiḥ śakraviriñcimukhyairnātapraharṣairmunibhiśca sarvaiḥ /
abhyarthito 'pi kṣitipālanāya bhogābhilāṣī na babhūva bhūpaḥ // KAvk_3.184 //

avāptasaṃjñā muninā prayuktā padmāvatī rājasutena sārdham /
patiṃ yayāve virahopaśāntyai siṃhāsanākrāntisukhaṃ prajānām // KAvk_3.185 //

tatastamabhyetya kṛpākulāste pratyekabuddhā jagato hitāya /
dehaprabhāpūritadigvibhāgā babhāṣire harṣamivodgirantaḥ // KAvk_3.186 //

cirādavāpte virahāvasāne punaḥ parityāgadaśāmasahyām /
na rājaputraḥ sahate na devī duḥkhānubandho hyasamṛnnipātaḥ // KAvk_3.187 //

svamarthine yaḥ radadāti dehamāpannaduḥkhapraśamaikahetuḥ /
kathaṃ sa kuryāt svajane 'pyupekṣāṃ dharmo 'pyayaṃ yasya parārtha eva // KAvk_3.188 //

ityuktamākarṇya nareśvarastaistatheti niścitya dhiyā kathaṃcit /
vyomnā vimānaiḥ svapurīmavāpya bheje nijaṃ rājyapadaṃ saputraḥ // KAvk_3.189 //

iti sa vipulasattvaḥ satyavān bodhisattvaḥ suciravihitarājyaḥ saugataṃ dhāma bheje /
jinapuramaṇicaityacchatraratnapradīpaprakaṭitavividhaśrīrlakṣaṇābhyastabodhiḥ // KAvk_3.190 //

ityāha bhagavān buddhaḥ svavṝttāntanidarśane /
dānopadeśe bhikṣūṇāṃ samyaksaṃbodhisiddhaye // KAvk_3.191 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ maṇicūḍāvadānaṃ nāma tṛtīyaḥ pallavaḥ //

4. māndhātravadānam /

śobhante bhuvaneṣu bhavyamanasāṃ yannākakāntākara- prauḍhodañcitacārucāmarasitacchatrasmitāḥ saṃpadaḥ /
yaccotsarpati tarpitaśruti yaśaḥ karpūrapūrojjvalaṃ
svalpaṃ dānakaṇasya tat phalamaho dānaṃ nidānaṃ śriyaḥ // KAvk_4.1 //

abhūdupoṣadho nāma bhūbhṛdhyasya vibhāvataḥ /
vibudhābhimatā kīrtiḥ sudhā dugdhodadheriva // KAvk_4.2 //

vasudhāmavato yasya vasudhāmavataḥ puraḥ /
nanāma praṇatau kasya na nāma nṛpateḥ śiraḥ // KAvk_4.3 //

śuddhā dhīriva dharmeṇa dāneneva dayālutā /
vibhūtirvinayeneva bhūṣitā yena bhūrabhūt // KAvk_4.4 //

guṇinaḥ prāṃśuvaṃśasya babhūvendudyuteḥ sthitiḥ /
yasya sarvātapatrasya mūrdhni sarvamahībhṛtām // KAvk_4.5 //

yasyeśvaraśiraḥsthāyi śubhaṃ gaṅgājalojjvalam /
bhramatyadabhraṃ lokeṣu bhuvanābharaṇaṃ yaśaḥ // KAvk_4.6 //

kartu kratusahasrāṇāṃ sahasrākṣādhikaśriyaḥ /
yasya ṣaṣṭisahasrāṇi kalatraṃ sudṛśāmabhūt // KAvk_4.7 //

kadācinmunirakṣāyai rakṣaḥkṣayakṛtakṣaṇaḥ /
vicacārāśvamāruhya sa taponanabhūmiṣu // KAvk_4.8 //

tatra rājarṣibhiḥ kaiścitputreṣṭikalaśaṃ dhṛtam /
dūrādhvaśramasaṃtaptaḥ sa payaḥpūrṇamāpapau // KAvk_4.9 //

vijanāsāditaṃ pītvā sa mantrakalaśāt payaḥ /
rājadhānīṃ samāsādya garbhaṃ lebhe vibhurbhuvaḥ // KAvk_4.10 //

svapnamāyendrajālādi yasyāḥ kautukavipraṣuḥ /
jayatyadbhutasaṃbhārabhūmiḥ sā bhavitavyatā // KAvk_4.11 //

vidhervividhavaicitryacitrakarmavidhāyinaḥ /
āścaryarekhāvinyāsaṃ kaḥ paricchettumīśvaraḥ // KAvk_4.12 //

kālena tasya mūrdhānaṃ bhittvā bāloṃ 'śumāniva /
rūḍhavraṇasya sahasā divyadyutirajāyata // KAvk_4.13 //

taṃ rājajāyā jagṛhurjagatsāmrājyalakṣaṇam /
vātsalyaprasrutakṣīrāḥ puṇyaṃmūrtimivāśritam // KAvk_4.14 //

māṃ dhārayiṣyati śiśuḥ ślāghyo 'yaṃ jananīpade /
iti tāsāṃ mitho vākyairmāndhātābhūnnṛpātmajaḥ // KAvk_4.15 //

tasya pravardhamānasya bālakrīḍāvilāsinaḥ /
ṣaḍindraḥ prayayau kālaḥ puṇyakrīḍakṣayāyuṣaḥ // KAvk_4.16 //

navayauvanamārūḍhaḥ sarvavidyāsu pāragaḥ /
sa yāte pitari svargaṃ bheje rājyaṃ kramāgatam // KAvk_4.17 //

yakṣo divaukaso nāma sukṛterdāsatām gataḥ /
abhiṣekopakaraṇaṃ divyaṃ tasyopanītavān // KAvk_4.18 //

sa svarṇairbaddhamukuṭaḥ kalpitoṣṇīṣaśekharaḥ /
śradabhrāvataṃsasya meroḥ śobhāmavāptavān // KAvk_4.19 //

sapta ratnāni tasyātha prādurbhūtāni takṣaṇe /
cakrāśvamaṇihastiśrīgṛhasenāgragāṇyapi // KAvk_4.20 //

babhuva cāsya putrāṇāṃ tulyarūpabalaujasām /
sahasraṃ vijitārāterbhujānāmiva bhūbhujaḥ // KAvk_4.21 //

vasuṃdharāṃ samastābdhuivelākalitamekhalām /
nikhilāṃ vidadhe doṣṇi śeṣaviśrāntirnirvṛtām // KAvk_4.22 //

bhuvanatrāṇasaṃsaddhah pratyagrakamalāśrayaḥ /
cakravartī sa sukṛterviṣṇoḥ kara ivābabhau // KAvk_4.23 //

trijagajjāhnavī kīrtiḥ prabhāvābharaṇāḥ śriyaḥ /
so 'yaṃ sukṝtavallīnāṃ prathamaṃ kusumodgamaḥ // KAvk_4.24 //

sa kadāciddvanānteṣu vikāśikusumaśriyaḥ /
ruciraṃ sacivaiḥ sārdhaṃ vicacāra vilokayan // KAvk_4.25 //

dadarśa tatra niṣpakṣān vihagān pādacāriṇaḥ /
vyomamārgagatiṃ smṛtvā prayātān kṛśatāmiva // KAvk_4.26 //

pakṣahīnānagatikān vṛttikṣīṇānnirambarān /
daridrāniva tān vīkṣya provāca kṛpayā nṛpaḥ // KAvk_4.27 //

aho varākaurvihagaiḥ kimetaiḥ kukṛtaṃ kṛtam /
yadete pakṣavikalāḥ kṛcchracaraṇacāriṇaḥ // KAvk_4.28 //

ityukte bhūmipatinā karuṇākulitātmanā /
puraḥsthito mahāmātyaḥ satyasenastamabravīt // KAvk_4.29 //

śrutametanmayā deva kathyamānaṃ vanecaraiḥ /
kāraṇaṃ pakṣapatane yadabhūt pakṣiṇāmiha // KAvk_4.30 //

santi pañca śatānyatra puṇyadhāmni tapovane /
tapaḥsvādhyāyasaktānāṃ munīnāṃ dīptatejasām // KAvk_4.31 //

teṣāmadyayanadhyānajapavighnavidhāyinaḥ /
ete lokāhalaṃ cakruḥ khagāstarūvane sadā // KAvk_4.32 //

tasmai vihagasaṃghāya karṇāpāyakṛte param /
atisaṃvardhamānāya cukopa munimaṇḍalam // KAvk_4.33 //

tadurbhūtamahāśāpatāpalpoṣeṇa sarvataḥ /
kṣaṇena pakṣiṇāṃ pakṣā vyaśīryanta kṛtāgasām // KAvk_4.34 //

ta ete vihagāḥ pakṣarahitāḥ kṛcchravartinaḥ /
tvadvipakṣā iva vane śrāntāśracaraṇacāriṇaḥ // KAvk_4.35 //

mahāmātyena kathitaṃ niśmaitanmahīpatiḥ /
uvāca karuṇākrāntastaptaḥ śāpena pakṣiṇām // KAvk_4.36 //

aho tejaḥ pariṇataṃ śāntānāmapi kānane /
aṅgārāṇāṃ munīnāṃ ca dahatyevānivāritam // KAvk_4.37 //

mithyātapasvibhiḥ kiṃ taiḥ svasukhāya na yaiḥ kṛtaḥ /
manasaḥ kopataptasya pariṣekaḥ kṣamāmbubhiḥ // KAvk_4.38 //

prasannā dhīrmaṇo maitraṃ dayā dānaṃ damah kṣamā /
yeṣāṃ teṣāṃ tapaḥ ślādhyaṃ śeṣāṇāṃ kāyaśoṣaṇam // KAvk_4.39 //

kiṃ tapobhiḥ sakopānāṃ vilputānāṃ vanena kim /
vibhavaiḥ kiṃ salobhānāṃ durvṛttānāṃ śrutena kim // KAvk_4.40 //

evaṃ kaluṣacittāste tībramanyuparāyaṇāḥ /
duḥsahā eva munayaḥ prayāntu viṣayānmama // KAvk_4.41 //

ityuktvā prāḥiṇottebhyaḥ saṃdeśaṃ puruṣairnṛpaḥ /
yāvatī madvaśā bhūmistāvatī tyajyatāmiti // KAvk_4.42 //

vihaṃgapakṣapātena kupitasya mahīpateḥ /
saṃdeśaṃ munayaḥ śrutvā vilakṣāḥ samacintayan // KAvk_4.43 //

catuḥsamudraparikhāmekhalāyāḥ kṣiteḥ patiḥ /
narendro 'yaṃ kkva gacchāmaḥ ko deśo 'sya vaśe na yaḥ // KAvk_4.44 //

iti saṃcintyaṃ munayaḥ pārśvaṃ kanakabhūbhṛtaḥ /
surasiddhasamākīrṇaṃ jambūkhaṇḍāntikaṃ yayuḥ // KAvk_4.45 //

atha tasya mahībhartuḥ prabḥāveṇa mahīyasā /
abhūdadṛṣṭaśasyā bhūdyāśca ratnāmbaraprasūḥ // KAvk_4.46 //

pākaśāsanavailakṣyakaraṇāstasya śāsanāt /
saptāhaṃ hema vavṛṣurmeghāḥ saṃgḥātavarṣiṇaḥ // KAvk_4.47 //

sa prabhāveṇa mahatā saha sainyairnabhogatiḥ /
cakre pūrvavidehākhyaṃ dvīpaṃ divyajanaṃ vaśe // KAvk_4.48 //

babhūvuragre saunyāni sphīṭaśauryabalaujasāṃ /
bhaṭānāṃ vyomagamane tasyāṣṭādaśakoṭayaḥ // KAvk_4.49 //

godānīyaṃ tato dvīpamathottarakurūnapi /
pārśvāni sa sumerośca śaśāsāsataśāsanaḥ // KAvk_4.50 //

sukhaṃ viharatastasya meroḥ kanakasānuṣu /
bahuśakro yayau kālaścaturdvīpamahīpateḥ // KAvk_4.51 //

sa kadācit surān draṣṭuṃ vyāmnā gaccan suropamaḥ /
cakāra nīlajaladairvyāptā iva gajairdiśaḥ // KAvk_4.52 //

atha teṣāṃ nirastānāṃ merupārśve tapasyatām /
munīnāmapatan mūrdhni tadgajāśvaśakṛddivaḥ // KAvk_4.53 //

tataste krodhasaṃtaptadṛśā vyomāvalokinaḥ /
cakruḥ piṅgaparbhāvallikalāpakapilā diśaḥ // KAvk_4.54 //

kopātkimetadityuktvā śāpāgnivisisṛkṣatā /
abhyetya devadūtastān praharṣākulito 'vadat // KAvk_4.55 //

eṣā niḥśeṣabhūpālamauliviśrāntaśāsanaḥ /
pākaśāsanatulyaśrīrmāndhātā pṛthivīpatiḥ // KAvk_4.56 //

nabhasā naradevi 'yaṃ saha sainyaiḥ prasarpati /
yasya kīrtanadhanyeyaṃ vāṇī puṇyābhimāninī // KAvk_4.57 //

na dṛṣṭo yasya nirdiṣṭasarvalokasukhaśriyaḥ /
mohaḥ saṃbinmayasyeva vibhavaprabhavo madaḥ // KAvk_4.58 //

kauberaṃ dhanadavyaktyā kaumāraṃ śaktimattayā /
aiśvaraṃ vṛṣasaṃyogādvaiṣṇavaṃ śrīsamāgamāt // KAvk_4.59 //

pratāpaprasarāt sauramaindavaṃ jananandanāt /
aindraṃ dṛptabalacchadāddivyaṃ rūpaṃ bibhartyayam // KAvk_4.60 //

baliḥ prayātaḥ pātālaṃ dadhīco 'pyasthiśeṣatām /
asya tyāgena jaladhiḥ kṣobhamadyāpi nojjhati // KAvk_4.61 //

śrutveti devadūtasya vacanaṃ munimadhyagaḥ /
sasarja durmukho nāma muniḥ śāpajalaṃ divi // KAvk_4.62 //

prahasannatha taṃ prāha senānāṃ pariṇāyakaḥ /
maharṣe saṃhara rūṣaṃ mā kṛthāstapasaḥ kṣayam // KAvk_4.63 //

vaiphalyalajjāṃ śāpo 'thaṃ yāsyatyagre mahīpateḥ /
naite bata khagā yeṣāṃ yūyaṃ pakṣakṣayakṣamāḥ // KAvk_4.64 //

ityukte sauntyapatinā śāpastabdhāmanīkinīm /
dṛṣṭvāgre vismayādūce kimetaditi bhūpatiḥ // KAvk_4.65 //

saṃrabdho 'tha samabhyetya senāpatiruvāca tam /
teṣāṃ deva maharṣīṇāṃ śāpāt saimyaṃ na sarpati // KAvk_4.66 //

idaṃ ca cakraratnaṃ te vyomni śāpavighūrṇitam /
dhatte jaladasaṃruddhatigmadīdhititulyatām // KAvk_4.67 //

etadākarṇya nṛpatirdṛṣṭā cāgre tathaiva tat /
dṛśaiva divadhe śāpaṃ viphaloccaṇḍavilpavam // KAvk_4.68 //

dehakṣayaṃ maharṣīṇāṃ parirakṣan kṛpākulaḥ /
jaṭā nyapātayad bhūmau sa līlālasaśāsanaḥ // KAvk_4.69 //

ajitakrodhamohānāṃ bhārabhūtā vṛthā vayam /
itīva lajjayā teṣāṃ līnāḥ kṣititale jaṭāh // KAvk_4.70 //

atha meruśiraḥ prāpya nṛpaḥ suraniketanam /
puraṃ sudarśanaṃ nāma dardarśa priyadarśanam // KAvk_4.71 //

nāgāstatra kṛtārakṣāḥ prakhyātodakaniḥsṛtāḥ /
karoṭapāṇayo yakṣāḥ surā mālādharābhidhāḥ // KAvk_4.72 //

sadāmattāstathā devāḥ krodhottambhitasainikāḥ /
mahārājakāyikākhyāstridaśā balavattarāḥ // KAvk_4.73 //

mahārājāśca catvāraḥ saṃnaddhakavacāyudhāḥ /
jitvā rājñā prabhāveṇa nijasenāgragāh kṛtāḥ // KAvk_4.74 //

tataḥ kalpadrumodārakocidāramanoharam /
dadarśa pārijātākhyaṃ saṃśrayaṃ tridivaukasām // KAvk_4.75 //

merormūrdhni tataḥ śubhraprabhāṃ mālāmivāmalām /
sudharmākhyāṃ sabhāṃ prāpa svabhāsodbhāsitāmbarām // KAvk_4.76 //

hemavidramavaidūryastambhasaṃbḥārabhāsvaraḥ /
prāsādo vaijayāntākhyaḥ prakhyāto yatra rājate // KAvk_4.77 //

yatrābjervadanairbhṛṅgairalakaistulyatāṃ gatāḥ /
padminyaḥ suranārīṇāṃ padminīnāṃ surāṅganāḥ // KAvk_4.78 //

bimbataistridaśairyatra maṇibhūstambhabhittiṣu /
suraloko bibhartyeko 'pyanekasuralokatām // KAvk_4.79 //

ratnatoraṇaharmyāṃnivahairyatra citritāḥ /
vyāptā vibhānti kakubhaḥ śakrāyudhaśatairiva // KAvk_4.80 //

yatra bālānilālolakalpapādapapallavaiḥ /
nṛtyaddhastā ivābhānti nandinyo nandanaśriyaḥ // KAvk_4.81 //

yatra caitrarathaṃ nāma devodyānaṃ manoramam /
dhatte nityotsavaṃ premikāmaṃ kāmavasantayoḥ // KAvk_4.82 //

sarvakāmaṃ sarvasukhaṃ sarvartukusumojjvalam /
sarvātiśayitaṃ dṛṣṭvā devānām sadanaṃ nṛpaḥ // KAvk_4.83 //

muhūrtavisamyāspandasānandasnigdhalocanaḥ /
acnitayat sukṛtināmimāstāh phalabhūmayaḥ // KAvk_4.84 //

airāvaṇaṃ surapaterlolāliovalayākulam /
dadarśa tatra sāmodaṃ sākāramiva nandanam // KAvk_4.85 //

puraṃdarastato jñātvā prāptaṃ bhūmipuraṃdaram /
pratyudyayau pramuditaḥ saha sarvairmarudgaṇaiḥ // KAvk_4.86 //

pūjitaḥ surarājena ratnarājivirājitāṃ /
rājarājah sabhābhūmiṃ bheje virajasāṃ varah // KAvk_4.87 //

tridaśeṣūpaviṣṭeṣu ratnaparyaṅkapaṅktiṣu /
upāviśannṛpaḥ śrīmānāsanārdhe śatakratoḥ // KAvk_4.88 //

ekāsanajuṣostatra surendramanujendrayoḥ /
rūpaṃ guṇagaṇodāram nirviśeṣamadṛśyata // KAvk_4.89 //

tatah sarvasurotsṛṣṭaspaṣṭalocanaṣaṭpadaiḥ /
pīyamānamukhāmbhojaṃ vyājahāra harirnṛpam // KAvk_4.90 //

aho udayaḥ ślādhyaste tejasā tejasāṃ nidhe /
bhavatā bhūṣitā bhūmirdyauśca devena bhāsvatā // KAvk_4.91 //

abhyunnataprabhāvo 'yaṃ lasatsitayaśoṃśukaḥ /
bhrājate te tribhuvane sāmrājyavijayadhvajaḥ // KAvk_4.92 //

tvatkathāmṛtapānasya tvaddarśanarasasya ca /
preryate śrotranetreṇa sukhākhyāne sarasvatī // KAvk_4.93 //

sthirīkṛtastvayaivāyaṃ sukṛtāptavibhūtinā /
karmaṇāṃ phalavādasya niścaraśchinnasaṃśayaḥ // KAvk_4.94 //

ata evendriyagrāme cakṣureva spṛhāspadam /
puṇyaiḥ puṇyocitācārā dṛśyante yadbhavadvidhāḥ // KAvk_4.95 //

ityukte tridaśendreṇa māndhātā yaśasāṃ nidhiḥ /
tvatprasādaprabhāvo 'yamityuvāca natānanaḥ // KAvk_4.96 //

ityevaṃ pūjyamānasya tasya nityādaraiḥ suraiḥ /
ṣaḍindraḥ praṇayau kālastridive vasataḥ sataḥ // KAvk_4.97 //

tatparākramavidhvastasamastāsuramaṇḍalaḥ /
babhūva surarājasya nirapāyodayo jayaḥ // KAvk_4.98 //

dīptadānavasaṃgrāme tasya śauryamahātaroḥ /
viśrāntiṃ bhejire devā bhujacchāyopajīvinaḥ // KAvk_4.99 //

tasya puṇyapaṇakrītaṃ bhiñjānasyākṣayaṃ sukham /
kālapravāhe mahati prayayuḥ ṣaṭ puraṃdarāḥ // KAvk_4.100 //

satkarmaphalabhogasya lāñchanaṃ vimalaṃ manaḥ /
kāluṣyājjāyate tasya pratyāsannaḥ parikṣayaḥ // KAvk_4.101 //

atha kālena kāluṣyakalitasya manorathaḥ /
abhūllobhābhibhūtasya bhūtaperabhimāninaḥ // KAvk_4.102 //

tridaśānāmiyaṃ lakṣmīrmadbāhubalapālitā /
tadimāṃ na sahe tāvadardhāsanaviḍambanām // KAvk_4.103 //

ahamekaḥ surapatiḥ prabhāvānna bhavāmi kim /
ayaṃ mama bhujaḥ sarvajagadbhārabharakṣamaḥ // KAvk_4.104 //

cyāvayitvā surāśīśaṃ svargasāmrājyasaṃpadam /
ekātapatratilakāṃ svayaṃgrāhocitāṃ bahje // KAvk_4.105 //

iti cintayatastasya śakradrohābhilāṣiṇaḥ /
śubhraprabhā prabhāvaśrīrmāleva mlānatām yayau // KAvk_4.106 //

ghanodayasamutsiktā saujanyataṭapātinī /
lolaṃ kaluṣayatyeva mānasaṃ śrītaraṅgiṇī // KAvk_4.107 //

pramādo vipadāṃ dūto duḥsaho mahatāmapi /
kuśalonmūlanāyaiva kilbiṣākulitā matiḥ // KAvk_4.108 //

pāpasaṃkalpamātreṇa kṣitau kṣitipatiḥ kṣaṇāt /
papāta visrastaphalaśchinnamūla iva drumaḥ // KAvk_4.109 //

hanti vidyāmanabhyāsaḥ śriyaṃ hanti madodayaḥ /
vidveṣaḥ sādhutām hanti lobhaḥ samunnatim // KAvk_4.110 //

aho bata mahotkarṣaśṛṅgāroho mahodayaḥ /
vibhavodbhavamattānāṃ sahasaiva patatyadhaḥ // KAvk_4.111 //

tena sarvavibhurnāma pūjitaḥ pūrvajanmani /
tatphalādāptavān rājyaṃ spṛhaṇīyaṃ marūtpateḥ // KAvk_4.112 //

surādhipādhikaḥ ko 'pi prabhāvo vismayāvahaḥ /
analpapiṇḍastasyābhut pātradānāṃśasaṃbhavah // KAvk_4.113 //

dbandhumatyabhidhānāyāṃ nagaryāmuṣitaḥ śuciḥ /
vaṇigutkariko nāma so 'bhavat pūrvajanmani // KAvk_4.114 //

vipaśyī nāma bhikṣāyai samyaksaṃbuddhāṃ gataḥ /
viveśa ta dgṛhaṃ sarvasattvasaṃtāraṇodyataḥ // KAvk_4.115 //

pātre tasya ca cikṣepa mudgamuṣṭiṃ prasannadhīḥ /
phalāni tatra catvāri petuḥ śeṣāṇī bhūtale // KAvk_4.116 //

tena dānaprabhāveṇa māndhātā pṛthivīpatiḥ /
sarvadvīpapatirbhūtvā śakrārdhāsanamāptavān // KAvk_4.117 //

mudgaśeṣaścyuto yasmād bhūtau tasyānyacetasaḥ /
tadasau phalaparyante patitastridaśālayāt // KAvk_4.118 //

luṭhati vikalakalpā yatra saṃkalpamālā
sphuranti na ca kadācit svapnamāyāntare yā /
bhavati vibhavabhogābhoginī bhāgyabhājā-
matulaphalatatiḥ sā dānakalpadrumāṇām // KAvk_4.119 //

ityāha bhagavān buddhaḥ prītyā dānaphalaśriyam /
nijajanmāntarākhyāne bhikṣūṇāmanuśāsane // KAvk_4.120 //

iti kṣemendraviracitāyām bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ māndhātravadānaṃ nāma caturthaḥ pallavaḥ //

5. candraprabhāvadānam /

dugdhābdhirvibudhārthanātividhuraḥ kṣubdhaścakampe ciraṃ
kampante ca nisargataḥ kila phalotsargeṣu kalpadrumāḥ /
ekaḥ ko 'pi sa jāyate tanuśatairabhyastadānasthitir
niṣkampaḥ pulalotkaraṃ vahati yaḥ kāyaṃ pradāneṣvati // KAvk_5.1 //

asti kaulāsahāsinyāmuttarasyāmanuttarā /
diśi bhadraśilā nāma bhuvanābharaṇaṃ purī // KAvk_5.2 //

yasyāṃ sitayaśaḥpuṣpāḥ saphalāḥ sarvasaṃpadaḥ /
dānodyānalatāḥ prītyai babhūvuḥ puravāsinām // KAvk_5.3 //

yatra tripurajinnetraśikhitrasto manobhavaḥ /
abalābhiścalakrīḍabhrūbhaṅgaireva rakṣyate // KAvk_5.4 //

muktājālojjvalā yatr abhāti hemagṛhāvalī /
meroḥ śikharamāleva visphutatsphītatārakā // KAvk_5.5 //

tasyāṃ candraprabhaḥ śrīmānabhūd bhūmibhṛtāṃ varaḥ /
kaulāsa iva yaḥ kāntyā cakāra dinacandrikām // KAvk_5.6 //

yasya dehaprabhāpūraiḥ pūrṇindudyutihāribhiḥ /
niśāsu dīpakābhāsu nābhūtu snehaguṇakṣayaḥ // KAvk_5.7 //

smarajvaraṃ bhajante 'sya darśanenaiva tārakāḥ /
iti cchatrachalādasya chāditaṃ khamivendunā // KAvk_5.8 //

pradiśatyeṣa satataṃ śriyaṃ satkośasaṃśrayām /
iti taddarśanenaiva saṃkocaṃ prāpa padminī // KAvk_5.9 //

senāhaṃkāramutsṛjya tyāgaśubhraśriyā śriyaḥ /
nirdiṣṭāśchatramukuṭaprakaṭāḥ puravṣinām // KAvk_5.10 //

śuśubhe vibhavastasya puṇyālaṃkāraṇonnateḥ /
ārohati parām koṭīṃ namrasya dhanuṣo guṇaḥ // KAvk_5.11 //

catvāriṃśatsahasrāṇi vatsarāṇāṃ śatāṇi ca /
babhūva dehināmāyustasya kāle kalidviṣaḥ // KAvk_5.12 //

tasya ṣaṣṭisahasrāṇi purīṇāṃ pūrṇasaṃpadām /
babhūvurlokapālasya lokapālādhkāśriyaḥ // KAvk_5.13 //

yajvānaḥ kīrtitilakāstasya puṇyavibhūṣaṇāḥ /
yajñadhūmalatābhaṅgairbabhurlolālakāḥ śriyaḥ // KAvk_5.14 //

tasya saṃpatkumudinīvikāsena sadoditaḥ /
abhūnmantrī mahācandraścadraloka ivojjvalaḥ // KAvk_5.15 //

yena niścalalakṣyeṇa prabhoḥ prajñāpatākayā /
rājyābdhikarṇadhāreṇa pāramuttaritaṃ yaśaḥ // KAvk_5.16 //

mahīdharābhidhaścāsau babhūvāmātyakuñjaraḥ /
bhūmibhārasahastasya diṅgāga iva pañcamah // KAvk_5.17 //

mantraṇābhinnamantrasya yasya nītibṛhaspateḥ /
tyājitāḥ pratisāmantāḥ śauryaṃ viṣamivāhayaḥ // KAvk_5.18 //

tenāmātyena sa nṛpaḥ sa ca rājñā vibhūṣitaḥ /
guṇaḥ satpuruṣeṇeva guṇeneva ca sajjanaḥ // KAvk_5.19 //

kṛtajñaḥ saralaḥ svāmī sadbhṛtyo bhaktinirbharaḥ /
sukṛtaprabhaveṇaiva bhāgyayogena labhyate // KAvk_5.20 //

iyameva cirabhrāntiviśrāntiḥ sarvasaṃpadām /
yadguṇajñatayā vetti svāmisatpuruṣāntaram // KAvk_5.21 //

tau kadaciddadṛśatuḥ svapnamanye ca mantriṇah /
kṣayo yasya phalaṃ dānavyasanena mahīpateḥ // KAvk_5.22 //

tau dṛṣṭvā durnimittāni prādurbhūtāni śaṅkitau /
vyagrao babhūvaturnityaṃ śāntisvastikakarmasu // KAvk_5.23 //

nimittadarśanodvignāstapivanagatā api /
viśvāmitraprabhṛtayaḥ svāmītyūcurmaharṣayaḥ // KAvk_5.24 //

atrāṇtare brahmabandhuḥ prāgjanmabrahmarākṣasaḥ /
raudrākṣo nāma mātsaryakrauryadaurjanyaduḥsahaḥ // KAvk_5.25 //

śrutvā dānodbhavām kīrtiṃ rājñaḥ sarvaguṇojjvalām /
nirguṇaḥ sa guṇadveṣi saṃtaptaḥ samacintayat // KAvk_5.26 //

aho batāsya nṛpatergīyate gagane yaśaḥ /
aniśaṃ siddhagandharvagīrvāṇalalanāgaṇaiḥ // KAvk_5.27 //

sadā viśanti me karṇe tadguṇastutisūcayaḥ /
kiṃ karomi prakṛtyaiva sahe nānyaguṇonnatim // KAvk_5.28 //

tadgatvā dānaśīlasya tasya dānārjitaṃ yaśaḥ /
karomyeṣa śiroyācñāpratiṣedhena khaṇḍitam // KAvk_5.29 //

yaśastyājyate dānotthaṃ śiraścenna pradāsyati /
atha dāsyati vidveṣapraśāntirme bhaviṣyati // KAvk_5.30 //

iti saṃcintya suciraṃ sa kauryakaṭhinaḥ śaṭhaḥ /
gandhamādanapādāṇtavāsī bhadraśilāṃ yayau // KAvk_5.31 //

indrajālaprayogajñaḥ sa kṛtvā praśamocitam /
veṣaṃ kaluṣasaṃkalpaḥ purīṃ prāpa mahīpateḥ // KAvk_5.32 //

asmin bhavavane nityaṃ guṇadoṣasamākule /
kalpavṛkṣāḥ prajāyante jāyante ca viṣadrumāḥ // KAvk_5.33 //

aśeṣanāśapiśunairghorasaṃtrāsakāribhiḥ /
durnimittairiva khalaiḥ khedaḥ kasya na dīyate // KAvk_5.34 //

guṇidveṣaḥ prakṛtyaiva prakāśaparipanthinaḥ /
doṣaāśrayasya ko bhedaḥ khalasya timirasya ca // KAvk_5.35 //

svacchandaghātī sādhūnāṃ vidveṣaviṣaduḥsahaḥ /
dīrghapakṣaḥ khalavyālakarālaḥ kena nirmitaḥ // KAvk_5.36 //

tasmin praviṣṭe nagaraṃ rūpiṇī puradevatā /
uvācābhyetya bhūpālaṃ saṃtrāsataralekṣaṇā // KAvk_5.37 //

śiroyācaka eṣa tvāṃ brahmabandhurupāgataḥ /
vadhyo 'sau jīvitocchedī jagato jīvitasya te // KAvk_5.38 //

niruddho nagaradvāri sa mayā malināśayaḥ /
mama taddarśanatrastaṃ dhṛtiṃ na labhate manaḥ // KAvk_5.39 //

iti bruvāṇāṃ bhūpālaḥ provāca puradevatām /
arthisaṃrodhasaṃjātalajjayā namitānanaḥ // KAvk_5.40 //

devi yācñābhiyāto 'sau praviśatvanivāritaḥ /
dirghocchvāsaṃ sahe nāhamāśāvaiphalyamarthinaḥ // KAvk_5.41 //

yācñā praṇayināmarthe puṇyaprāptastanuvyayaḥ /
yugasaṃkhyāmapi sthitvā vipadyante hi dehinaḥ // KAvk_5.42 //

etadeva sujātānāṃ pūjyaṃ jagati jīvitam /
yadeṣāmagrato yāti nārthī bhagnamanorathah // KAvk_5.43 //

kriyatāmānukūlyaṃ me bhavatyā kuśalocitam /
āśāvighāte saṃtāpastasya tūrṇaṃ nivāratām // KAvk_5.44 //

iti bhūmibhṛtaḥ śrutvā vaco niścalaniścayam /
jagāmādarśanaṃ devī cintāsaṃtāpamānasā // KAvk_5.45 //

athāyayau sa kuṭilaḥ khalaḥ krakacaceṣṭitaḥ /
dāruṇaḥ saralasyaiva cchedāya svayamudyataḥ // KAvk_5.46 //

tasminnṛpagṛhaṃ prāpte vivṛtadvāramarthinām /
bhūrbhūpatikṣayabhayāccakampe sadharādharā // KAvk_5.47 //

narendracandramāsādya sa rāhurica durmukhaḥ /
samabhyadhādvidhāya prāgaśivārthāmivāśiṣam // KAvk_5.48 //

svasti rājan dvijanmā hi vijane siddhisādhakaḥ /
prātastvāmīpsitaprāptyai sarvārthisurapādapam // KAvk_5.49 //

dṛṣṭirvṛṣṭirivāmṛtasya mahatī saujanyamitraṃ manaḥ
kṣāntiḥ krodharajaḥpramārjanadī duḥkhārtamātā matiḥ /
lakṣmīrdānajalābhiṣekavimalā satyopayujktaṃ vacaḥ
nityaṃ yasya sa eka eva hi bhavān jāto jagadbāndhavaḥ // KAvk_5.50 //

siddhaye kathitaṃ kaiściccakravartiśiro mama /
dīyatāṃ ta tvadanyo vā dātuṃ śaknoti kaḥ parah // KAvk_5.51 //

santi spaṣṭārthadāścintāmaṇikalpadrumādayaḥ /
durlabhārthapradātāro viralāstu bhavadvidhāḥ // KAvk_5.52 //

ityukte tena nṛpatirniṣkampavipulāśayaḥ /
arthisaṃdarśanānandanirbharastamabhāṣata // KAvk_5.53 //

dhanyo 'haṃ yasya me brahmannarthināmarthasiddhaye /
nirvikalpopakaraṇaṃ vyayaṃ yāti sujīvitam // KAvk_5.54 //

kadā prāṇāḥ parārthe me prayāntīti manorathaḥ /
kimetāni na puṇyāni prārthyante te yadi tvayā // KAvk_5.55 //

āhopakaraṇasiddhyai ślāghyaṃ me gṛhyatāṃ śiraḥ /
tattadeva sthiraṃ loke yadyadarthisamarpitam // KAvk_5.56 //

ityukte harṣayuktena bhūbhujā sattvaśālinā /
tamūcaturmahāmātyau mahācandramahīdharau // KAvk_5.57 //

nijajīvitarakṣaiva dharmaste prathamaḥ prabho /
tvayi jīvati jīvanti sarve jagati jantavaḥ // KAvk_5.58 //

na dātumarhasi śiraḥ sarvādhāraṃ hi te vapuḥ /
dīyatāṃ brāhmaṇāyāsmai hemaratnamayaṃ śiraḥ // KAvk_5.59 //

sarvārthairarthisārthānāṃ pūryante yairmanorathāḥ /
teṣāṃ saṃrakṣaṇenaiva sarvaṃ bhavati rakṣitam // KAvk_5.60 //

saṃkalpo 'yaṃ dvijasyāsya krūraḥ kaluṣacetasaḥ /
mūlacchedopajīvyo hi na kalpatarurarthinām // KAvk_5.61 //

hemaratnaśiraḥ prāpya yātveṣa śirasāsya kim /
cintāmaṇirviniṣprekṣyo bhujyate na bubhukṣitaiḥ // KAvk_5.62 //

ityukte mantrimukhyābhyām hemaratnamayaṃ śiraḥ /
siddho naivopayogyaṃ tanmameti brāhmaṇo 'bravīt // KAvk_5.63 //

athonmumoca nṛpatirmukuṭaṃ mauktikāṃṣubhiḥ /
śrirovirahaduḥkhena sāśrudhāramivābhitaḥ // KAvk_5.64 //

mukuṭāni kṣaṇe tasminnipetuḥ puravāsinām /
digdāhonmukhatulyābhirulkābhiḥ saha bhūtale // KAvk_5.65 //

rājñā pradāne śirasaḥ sarvathā parikalpite /
tau cakratustanutyāgaṃ mantriṇau draṣṭumakṣamau // KAvk_5.66 //

ratnagarbhamathodyānaṃ praviśya pṛthivīpatiḥ /
utphullacampakasyādhaḥ śiraśchettuṃ samudyayau // KAvk_5.67 //

udyānadevatā dṛṣṭvā taṃ śiraśchettumudyatam /
mā kṛthāḥ sāhasaṃ rājannityuvāca śucākulā // KAvk_5.68 //

kampamānāḥ pralāpinyastaṃ mattālukulasvanaiḥ /
nyavārayannavalatā lolapallavapāṇibhiḥ // KAvk_5.69 //

so 'pi niścalasaṃkalpaḥ prasādyodyānadevatām /
vimalāṃ bodhimālambya babhūva praṇidhānavān // KAvk_5.70 //

asmin ratnamayodyāne puṇyarāśisamunnatam /
stūpamastu praśāstustu sattvasaṃtāraṇocitam // KAvk_5.71 //

yatkiṃcidarjitaṃ puṇyaṃ saṃkalpena mayāmunā /
bhavantu tena saṃsāre niḥsaṃsārāḥ śarīriṇaḥ // KAvk_5.72 //

dhyātveti campakataroḥ śākhāyāṃ nṛpatiḥ śiraḥ /
baddhvā kacakalāpena chittvā prādāddvijanmane // KAvk_5.73 //

atha narapate sattvotsāhasphuṭapraṇidhānataḥ
kimapi vimalaiḥ puṇyālokairdigantavisāribhiḥ /
vigalitamahāmohaughāntaḥ śritaḥ parinirvṛtiṃ
praviratabhavābhyāsāyāsaḥ kṣaṇādabahvajjanah // KAvk_5.74 //

iti prāgjanmavṛttāntakathayā bhagavān jinaḥ /
bhikṣūṇām vidadhe śuddhadānasaddharmadeśanām // KAvk_5.75 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ candraprabhāvadānaṃ nāma pañcamaḥ pallavaḥ //

6. badaradvīpayātrāvadānam /

dānodyatānām pṛthuvīryabhājāṃ śuddhātmanāṃ sattvamahodadhīnām /
aho mahotsāhavatām parārthe bhavantyacintyāni samāhitāni // KAvk_6.1 //

harmyārohaṇahelayā yadacalāḥ svabhraiḥ sahābhraṃlihā
yadvā goṣpadalīlayā jalabharakṣobhoddhatāh sindhavaḥ /
laṅghyante bhavanasthalīkalanayā ye cāṭavīnāṃ taṭās
tadvīryasya mahātmanām vilasataḥ sattvorjitaṃ sphūrjitam // KAvk_6.2 //

purā hi bhagavān buddhaḥ śrāvastyāṃ puravāsināṃ /
upadeśaprakāśena jahārājñānajaṃ tamaḥ // KAvk_6.3 //

bhikṣusaṃghaiḥ parivṝtaḥ sa kadācidvaṇigjanaiḥ /
kṛtānuyātro magadhāt svayaṃ cārikayā yayau // KAvk_6.4 //

mahārthasārthānugataṃ vrajantaṃ vanavartmanā /
taṃ dṛṣṭvā taskaragaṇaḥ sālāṭavyāmacintayat // KAvk_6.5 //

eṣa prayātu bahgavān puraḥ sattvahite rataḥ /
paścāt sārthaṃ grahīṣyāmaḥ pūrṇaṃ draviṇarāśibhiḥ // KAvk_6.6 //

bhagavānatha sarvajñasteṣāṃ jñātvā samīhitam /
kimetaditi tānūce nirvikārasmitānanaḥ // KAvk_6.7 //

te tamūcuḥ parityajya krauryaṃ madhurayā girā /
tatprasādasmitālokairvinaṣṭatimirā iva // KAvk_6.8 //

bhagavan jīvikāsmākaṃ nindyeyaṃ karmanirmitā /
na bhṛtirna kṛṣirnānyarakṣaṇaṃ na pratigrahah // KAvk_6.9 //

sahajaṃ krauryamasmākaṃ nisargakaluṣātmanām /
kriyate kiṃ svabhāvasya deva tīkṣṇā hi karṇikā // KAvk_6.10 //

tasmānna vṛttilopo naḥ kartumarhasi gamyatām /
yāte tu tvayi sārthasya vayaṃ sarvārthahāriṇah // KAvk_6.11 //

iti teṣāṃ vacaḥ śrutvā karuṇāpūrṇamānasaḥ /
dolālolāyitamatirbabhūva bahgavān kṣaṇam // KAvk_6.12 //

tataḥ sārthadhanaṃ sarvaṃ parisaṃkhyāya tatsamam /
sa dadau cauracakrāya tatkṣaṇāptanidhānataḥ // KAvk_6.13 //

tadvidhena krameṇaiva punaḥ pathi gatāgataiḥ /
ṣaṭkṛtvaḥ pradadau tebhyaḥ so 'rthaṃ sārthasya muktaye // KAvk_6.14 //

punaścopagate tasmin vartmanā tena sānuge /
babhūva buddhiścaorāṇāṃ tadbhojananimantraṇe // KAvk_6.15 //

dṛśā diśanti vaimalyaṃ śubhaṃ saṃbhāṣaṇena ca /
vrajanti saṃgamābhyāsaiḥ santaḥ sanmārgasetutām // KAvk_6.16 //

tatrātiryagdṛśā sarvaṃ sarvākuśalasaṃkṣayāt /
teṣāṃ samāhitaṃ śuddhaṃ vidadhe bhagavān jinah // KAvk_6.17 //

yeṣāṃ saṃgrahavastūni vatvāri niyatātmanām /
arthacaryā samānārthabḥāvastyāgaḥ priyaṃ vacaḥ // KAvk_6.18 //

yeṣāṃ brahmavihārāśca catvāraḥ sattvaśālinām /
karuṇā muditopekṣā maitrī ceti parigrahaḥ // KAvk_6.19 //

yeṣāṃ kuśalamūlāni saktāni trīṇi cetasi /
alobhaścāparidveṣo 'pyamohaśca mahātmanām // KAvk_6.20 //

dānaśīlakṣamāvīryadhyānaprajñājuṣāṃ sadā /
upāyapraṇidhijñānabalairāśritacetasām // KAvk_6.21 //

paritrāṇaikavīrāṇāṃ sadaivādvayavādinām /
vidyātrayapradīptānāṃ caturvaimalyaśālinām // KAvk_6.22 //

pañcaskandhavumiktānāṃ ṣaḍayatanabhedinām /
saptabodhyaṅgayuktānāmaryāṣṭāṅgopadeśinām // KAvk_6.23 //

navasaṃyogahīnānām teṣāṃ daśabalātmanām /
kiṃ vastvaviditaṃ loke jinānāṃ janaceṣṭitam // KAvk_6.24 //

tatasteṣvatikāruṇyāccaraṇālīnamūrdhasu /
tathetyuvāca bhagavāṃstadbhojyopanimantraṇe // KAvk_6.25 //

taistatsaṃdarśanakṣīṇakilbiṣaiḥ samamarpitam /
bhikṣusṃghairvṛto bhojyaṃ vidhivat sarvamādade // KAvk_6.26 //

tatastatpraṇidhānena jñānālokaśalākayā /
te samunmīlitadṛśaḥ prakāśaṃ dadṛśuḥ padam // KAvk_6.27 //

te sadyastīvravairāgyaparipakkāḥ prasādinaḥ /
pravrajyāyogamāsajya jagmurjagati pūjyatām // KAvk_6.28 //

tatteṣāṃ kuśalaṃ dṛṣṭvā sahasopanataṃ puraḥ /
babhāṣe bhagavān pṛṣṭaḥ kimetaditi bhikṣubhiḥ // KAvk_6.29 //

etairyamāyaṃ saṃbandhaḥ sārtharakṣaṇaniṣkrayaiḥ /
dvīpayātrāgatasyāsīdanyasminnapi janmani // KAvk_6.30 //

asti vistīrṇamārgasya svargavargāvadhirvidheḥ /
purī vārāṇasī nāma kauśalotkarṣaharṣabhūḥ // KAvk_6.31 //

yasyāmamalakallolavāhinī suravāhinī /
sadā dayeva hṛdayaṃ prasādayati dehinām // KAvk_6.32 //

ahiṃseva satām sevyā vidyeva viduṣāṃ matā /
kṣameva sarvabhūtānāṃ yā viśrambhasukhasthitiḥ // KAvk_6.33 //

brahmakalpe nṛpe tasyā vikasatkamalāśraye /
brahmadattābhidhe lokaṃ trailokyamiva rakṣati // KAvk_6.34 //

priyasenābhidhāno 'bhūt tatra vaiśravaṇopamaḥ /
sārthavāho 'rthasārthānām sthānamabdhirivāmbhasāṃ // KAvk_6.35 //

tasyāsīt supriyo nāma saujanyanilayaḥ sutaḥ /
prayayau yaṃ samāśritya guṇasārthaḥ kṛtārthatām // KAvk_6.36 //

dānaśīlakṣamāvīryadhyānaprajñāsamanvitah /
dhātrā vilobhavāyaiva yaḥ kṛtaḥ sukṛtaśriyaḥ // KAvk_6.37 //

taṃ sarvavidyāḥ viśadāḥ kalāśca vipulāśayam /
viviśuḥ sarasodārā mahodadhimivāpagāḥ // KAvk_6.38 //

guṇālaṃkṛtacāritraṃ lakṣaṇālaṃkṛtākṛtim /
puruṣottamalubdheva yaṃ ślāghyaṃ śrīraśiśriyat // KAvk_6.39 //

kālena sukṛtakrītaṃ pitari tridivaṃ gate /
cakre skandhataṭe tasya vyavahārabharaḥ sthitim // KAvk_6.40 //

so 'cintayadiyaṃ lakṣmīrvipulātmakramāgatā /
tathāpi manye paryāptā na sarvārthimanorathe // KAvk_6.41 //

kiṃ tayā sumahatyāpi śriyā satpuruṣasthayā /
pūrvāgatārthiubhukteva yā śeṣārthiṣu niṣphalā // KAvk_6.42 //

ratnākarasya vaipulyaṃ niṣphalaṃ vedhasā kṛtam /
adyāpi pūrito yena naiko 'pyarthī sa vāḍavaḥ // KAvk_6.43 //

athavā pṛthusaṃkalpaḥ kenārthī paripūryate /
jagāmābdhiragastyasya culukācamanīyatām // KAvk_6.44 //

kiṃ karomyatitāpo 'yaṃ śrīrekā bahavi 'rthinaḥ /
na tadāsādyate vittaṃ yat sarvārthibharakṣamam // KAvk_6.45 //

pañca ṣaṭ pūritā evaṃ nānye śrīkaustukādibhiḥ /
itivādyāpi tapto 'ntarjvaladaurvānalo 'mbudhiḥ // KAvk_6.46 //

tasmāt karomi yatnena niṃsaṃkhyadraviṇārjanam /
na sahe duḥkhaniḥśvāsaṃ vimukhasya mukhe 'rthinaḥ // KAvk_6.47 //

iti saṃcintya sa ciraṃ sārthena mahatā vṛtaḥ /
ratnadvīpapuraṃ gatvā vidadhe ratnasaṃgraham // KAvk_6.48 //

tataḥ pratīpamāyāntaṃ kṛtārthaṃ taṃ vanecarāḥ /
sārthārtharaṇonmuktā dadṛśurdasyavaḥ pathi // KAvk_6.49 //

sārthārthaharaṇe dṛṣṭvā sa teṣāṃ sāhasodyamam /
nijasaravsvadānena saṃrarakṣānuyānim // KAvk_6.50 //

punaḥ krameṇa tenaiva ratnadvīpagatāgatiḥ /
sārthatrāṇāya caurāṇāṃ ṣaṭkṛtvaḥ pradadau dhanam // KAvk_6.51 //

tathaiva tvāṃ puṇyavipanvānisaṃprāptastathaiva tān (?) /
dadarśa caurān sārthārthaharaṇe adhikādarān // KAvk_6.52 //

so 'cintayadaho vittairmahadbhiḥ paripūritāḥ /
mayaite na nivartante parārthaharaṇodyamāt // KAvk_6.53 //

jagat saṃpūrayāmyarthairiyuktvāpi mayāsakṛt /
aho nu dasyavo naite varākāḥ paripūritāḥ // KAvk_6.54 //

acitotsāhahīnasya vyāhatottaravādinaḥ /
vikatthanapratijñasya dhiṅme janma kujanmanaḥ // KAvk_6.55 //

iti cintayatastasya taptasyānuśayāgninā /
vijane prayayau rātriḥ saṃvatsaraśatopamā // KAvk_6.56 //

taṃ śokapaṅkasaṃmagnaṃ gajendramiva niścalam /
dīrghocchvāsaṃ maheśākhyā svapne provāca devatā // KAvk_6.57 //

sumate mā kṛthāḥ śokaṃ śarīrocchoṣaṇaṃ vṛthā /
satsaṃkalpābhirūḍhasya bhaviṣyati tavepsitam // KAvk_6.58 //

na tadasti jagatyasmin svapnasaṃkalpadurlabham /
yanna sidhyati yatnena dhīrāṇāṃ vyavasāyinām // KAvk_6.59 //

sā kāpyanupamā śaktirekasyāpi dvijanmanaḥ /
yadājñāspanditenaiva vindhyaḥ kṣmāsamatām yayau // KAvk_6.60 //

viṣamaṃ samatāṃ yāti dūramāyāti cāntikam /
salilaṃ sthalatāmeti kāryakāle mahātmanām // KAvk_6.61 //

parārtho 'yaṃ tavārambhaḥ phalatyeva na saṃśayam /
na bhavanti visaṃvādasaṃdigdhāḥ sattvavṛttayaḥ // KAvk_6.62 //

ratnāni badaradvīpe santi tridaśasevite /
yeṣāmekaprabhāvo 'pi trijagatpūraṇakṣamaḥ // KAvk_6.63 //

martyabhūmimatikramya sā hi bhūmirmahīyasī /
āsādyate puṇyamayī nāsattvairnākṛtātmabhiḥ // KAvk_6.64 //

viṣādastyajyatām putra sthirā buddhirvidhīyatām /
badaradvīpayātrāyāmutsāhaḥ parigṛhyatām // KAvk_6.65 //

śrūyatāmeṣa tatprāptyau diṅbhātrānukramakramaḥ /
sphītasattvaprabhāvastvaṃ saṃsārottaraṇakṣamah // KAvk_6.66 //

asti paścimadigbhāge samullaṅghya mahīyasām /
śatāni sapta dvīpānāṃ tathā sapta mahācalān // KAvk_6.67 //

saptāpatāścānulomapratilomābhidho 'mbudhiḥ /
anukūlānilairyasmin pāramāpnoti puṇyavān // KAvk_6.68 //

tatastattulyanāmādrirvātaistimiramihakṛt /
yatrākṣṇordiśati svāsthyamamoghākhyā mahauṣadhiḥ // KAvk_6.69 //

athāvartābhidho 'mbhodhirvairambhairyatra vāyubhiḥ /
majjanonmajjanairjantuḥ saptāvarteṣu tāryate // KAvk_6.70 //

āvartākhyastataḥ śailaḥ śaṅkhanābho niśācarah /
ghoraḥ prāṇaharo yatra tridaśatrāsakṛt sthitaḥ // KAvk_6.71 //

kṛṣṇasarpāvṛtā yatra śankhanābhirmahauṣadhiḥ /
trāyate puṇyasaṃpannaṃ netre śirasi cārpitā // KAvk_6.72 //

atha nīlodanāmābdhī raktākṣo yatra rākṣasaḥ /
makaryābhibhūtāṃ buddhavidyāvidvān vaśe (?) // KAvk_6.73 //

atha nīlodanāmādrirnīlagrīvaḥ kṣapācaraḥ /
pratīptanetro yatrāste rakṣasāṃ pañcabhiḥ śataiḥ // KAvk_6.74 //

tatraoṣadhimamoghākhyām rakṣatyāśīviṣaḥ sadā /
dṛṣṭiniḥ śvāsasaṃsparśadaṃṣṭrotsṛjadviṣānalaḥ // KAvk_6.75 //

upoṣadhavratavatā maitreṇa karuṇātmanā /
labhyate sā samutsārya kṛṣṇasarpaṃ mahauṣadhiḥ // KAvk_6.76 //

taṃ rakṣaḥśakaṭaṃ śailaṃ niṣphalaślakṣṇakandaram /
tāmajjane śikhāyāṃ ca kṛtvā tarati puṇyavān // KAvk_6.77 //

atha vairambhanāmādriḥ pāre yasyottarā taṭe /
ghorā tāmrāṭavī nāma mahāśālavanāntarā // KAvk_6.78 //

mahānajagarastatra tāmrākṣo nāma duḥsahaḥ /
āsta yasyogragandhena vāyunaiva na jīvyate // KAvk_6.79 //

ṣaṇmāsān svapato yasya lālā vyāpnoti yojanam /
kṣutsaṃtaptasya ṣaṇmāsānalpībhavati jāgrataḥ // KAvk_6.80 //

veṇugulmaśilābaddhāṃ guhāmutpāṭya medinīm /
prāyauṣadhīṃ divārātraṃ jvalantīmañjanocitām // KAvk_6.81 //

tasmādajagarād ghorādanyato vā mahaujasaḥ /
avairākhyāṃ buddhavidyāṃ japato na bhavedbhayam // KAvk_6.82 //

tataḥ sapta mahāśailā veṇukaṇṭakasaṃkaṭāḥ /
tāmrapaṭāṅkapādena tīryante vīryaśālinā // KAvk_6.83 //

tataśca śālmalīvanaṃ sapta kṣārataraṅgiṇīḥ /
uttīryāsādyate prāṅgustriśaṅkurnāma parvataḥ // KAvk_6.84 //

tatra triśaṅkavo nāma kaṇṭakā vajrabhedinaḥ /
pādayorna viśantyeva tāmrapaṭṭāvanaddhayoḥ // KAvk_6.85 //

triśankurnāma taṭinī tatrāyaḥśaṅkuparvataḥ /
upaskīlanadī tatra tato dvidhā dvidhā sarit // KAvk_6.86 //

athāṣṭādaśavakrākhyaḥ parvato niravagrahaḥ /
tattulyasaṃjñātha nadī ślakṣṇi nāma giristataḥ // KAvk_6.87 //

athādridhūmanetrākhyo dhūmanirdigdhadiktaṭaḥ /
dṛṣṭisparśaviṣairvyāptaḥ krūrāśīviṣamaṇḍalaiḥ // KAvk_6.88 //

tanmūrdhni palvalasyāntaḥ śilābaddhā mahāguhā /
jyotīraso maṇiryasyāṃ jīvanī ca mahauṣadhiḥ // KAvk_6.89 //

bhittvā guhām tadabhyakraśiraḥpādakarodaraḥ /
vajra-mantrabalopetaḥ krūrasarpairna bādhyate // KAvk_6.90 //

athograsattvasaṃkīrṇāḥ saptāśīviṣaparvatāḥ /
nadyaśca tadvidhā yāsāmapāravārisaṃpadaḥ // KAvk_6.91 //

etaduttīrya nikhilaṃ puṇyaiḥ parahitodyataḥ /
ārohati sudhāśailaṃ śṛṅgairāliṅgitāmbaram // KAvk_6.92 //

tatastasyāpare pārśve kalpavṛkṣopaśobhitam /
puraṃ rohitakaṃ nāma dṛśyate svargasaṃnibham // KAvk_6.93 //

asti tatra magho nāma maghavāniva viśrutaḥ /
sārthavāho mahāsattvaḥ sarvasattvahite rataḥ // KAvk_6.94 //

badaradvīpayātrāyāmudyatasyānavadyadhīḥ /
mārgopadeśaṃ deśajñaḥ sa te sarvaṃ kariṣyati // KAvk_6.95 //

ityuktvotsāhya bahuśaḥ śubhadrairiva supriyam /
vacobhiricitairdevī sahasāntaradhīyata // KAvk_6.96 //

prabuddhaḥ supriyaḥ sarvaṃ tattatheti vicintayan /
pratasthe sattvamāruhya nijotsāhapuraḥsaraḥ // KAvk_6.97 //

sa vrajan vinitāyāsastena nirdiṣṭavartmanā /
puṇyairdvādaśabhirvarṣaiḥ prāpa rphitakaṃ puram // KAvk_6.98 //

atrāntare karmayogāt tatra sārthapatirmaghaḥ /
vyādhinā duścikitsyena babhūvāsvasthavigrahaḥ // KAvk_6.99 //

alabdhāntaḥpraveśo 'tha gṛhe rājagṛhopame /
tasya vyalambata dvāraṃ supriyaḥ kāryasiddhaye // KAvk_6.100 //

tato vaidyāpadeśena sa praveśamavāptavān /
upayogakathāprajñā na kasyādarabhūmayaḥ // KAvk_6.101 //

āyurvedavidhānajñaḥ sa tasyāriṣṭalakṣaṇaiḥ /
ṣaṇmāsaśeṣamevāyurjñātvā cintāntaro 'bhavat // KAvk_6.102 //

tasya priyahitaprāyo bhaiṣajyaparicaryayā /
atyalpenaiva kālena supriyaḥ priyatāṃ yayau // KAvk_6.103 //

bhaiṣajyayuktistatprītyā tasya vallabhatāṃ yayau /
priyopanītaṃ yatkiṃ cit tatsarvaṃ manasaḥ priyam // KAvk_6.104 //

priyopacāraistasyātha vyādhirādrāvamāyayau /
ādhiḥ śāmyati satsaṅgāt tao vyādhirviśīryate // KAvk_6.105 //

tataḥ saṃjātaviśrambhaḥ supriyaḥ praṇayānmagham /
cakre viditavṛttāntaṃ paścānnijakathākṣaṇe // KAvk_6.106 //

badaradvīpayātrāyāṃ tasyotsāhaṃ mahātmanah /
parārthe niścalaṃ jñātvā tamūce vismayānmaghaḥ // KAvk_6.107 //

aho batāsmin saṃsāre viḥsāre sārarūpiṇaḥ /
jāyante maṇayaḥ kecit paracintāparāyaṇāḥ // KAvk_6.108 //

navaṃ vayaḥ priyā mūrtiḥ parārthapravaṇaṃ manaḥ /
puṇyocitastathaivāyaṃ sthāne guṇasamāgamaḥ // KAvk_6.109 //

iyatīṃ bhūmimullaṅghya parārthe tvamupāgataḥ /
karomi tava sāhāyyaṃ kiṃ tvahaṃ bhṛśamāturaḥ // KAvk_6.110 //

nibaddhāvadhayaḥ prāṇāḥ prayāntyeva śarīriṇām /
te vrajantu mamānte 'pi tvatsamāhitahetutām // KAvk_6.111 //

evameva vyayo yastu vyayaḥ sa parigaṇyate /
parārthe jīvitasyāpi vyayo lābhaśataiḥ samaḥ // KAvk_6.112 //

na mayā badaradvīpaṃ dṛṣṭaṃ kiṃ tu śrutaṃ mayā /
mahābdhau diskamuddeśaṃ taistairjānāmi lakṣaṇaiḥ // KAvk_6.113 //

ityuktvā bhūpatiṃ suhṛdbandhuvākye 'pyanādaraḥ /
sa maṅgalapravahaṇaṃ supriyeṇa sahādadhe // KAvk_6.114 //

tataḥ pravahaṇārūḍhau tau yojanśatānyapi /
pavanasyānulomyena jagmaturvipulāśayau // KAvk_6.115 //

sthāne sthāne jalaṃ dṛṣṭvā nānāvarṇaṃ mahodadheḥ /
kimetaditi prapaccha supriyaḥ kautukānmagham // KAvk_6.116 //

jale lohācalāḥ pañca santyasya payasāṃ nidheḥ /
tāmrarūpyamayāścānye hemaratnamayāḥ pare // KAvk_6.117 //

teṣāṃ chāyāviśeṣeṇa nānāvarṇaḥ pade pade /
dṛśyate 'bdhirayaṃ dīptaḥ prāptāntarodgatauṣadhiḥ // KAvk_6.118 //

ityuktvā vyādhinākrāntaḥ prāptakālāvadhirmaghaḥ /
prāṇānmumoca satkītivinyastasthirajīvitaḥ // KAvk_6.119 //

vajralepādapi dṛḍhaṃ yathā sattvaṃ mahātmanām /
tathā yadi bhadedāyuḥ kimasādhyaṃ bhave bahvet // KAvk_6.120 //

kūlāvāptapravahaṇah supriyastadviyogajam /
śucaṃ saṃstabhya vidadhe suhṝdastanusatkriyām // KAvk_6.121 //

etadevonnataṃ lakṣma sattvotsāhamahātmanām /
vicchinnālambane kāle yatkartavyadṛḍhaṃ manaḥ // KAvk_6.122 //

punaḥ pravahaṇārūḍhaḥ sa samuttīrya vāridhim /
ratnaparvatapārśvena viveśa vikaṭāṭavīm // KAvk_6.123 //

na viyogairna codvegairnābhiyogairdviṣāmapi /
na rogaiḥ kleśabhogairvā hīyate mahatāṃ matiḥ // KAvk_6.124 //

sa tatrākrāntagaganaṃ niruddhāśeṣadiktaṭam /
durārohaṃ dadarśāgre mūrtaṃ vighnamivācalam // KAvk_6.125 //

upāyahīnastaṃ dṛṣṭvā giriṃ mūrkhamivoddhatam /
adhaḥ pallavaśayyāyām suptaḥ so 'cintayat kṣasṇam // KAvk_6.126 //

aho bata kiyān kālaḥ prayātaḥ prasthitasya me /
badaradvīpanāmāpi na nāma śrūyate kkacit // KAvk_6.127 //

vyavasāyasahāyo me yo 'bhūtpuṇyapaṇaiḥ param /
bhagnaplava ivākāle so 'pi karmormiviplavaiḥ // KAvk_6.128 //

naṣṭopāye 'pyupāye 'smin vyavasāyānmahīyasaḥ /
na nāma vinivarte 'haṃ siddhirnidhanamastu vā // KAvk_6.129 //

tadekaṃ janmayātrāsu pūjyaṃ janma jagatrtraye /
yasmin paropakrārāya jāyate jīvitavyayaḥ // KAvk_6.130 //

iti cintākulaṃ tatra taṃ jñātvā satyasāgaram /
nīlo nāma samabhyetya yakṣaḥ prāhācalāśrayaḥ // KAvk_6.131 //

pūrveṇa yojanaṃ gatvā trīṇi śṛṅgāṇi bhūbhṛtaḥ /
vetrasopānaniśreṇyā samāruhyātha gamyatām // KAvk_6.132 //

iti yakṣopadeśena sa vilaṅghya mahācalam /
dadarśāgre samuttuṅgaśrṛṅgaṃ sphaṭīkabhūdharam // KAvk_6.133 //

tasminnekaśilāślakṣṇe durgame pakṣiṇāmapi /
muhūrtamabhavattasya nirvyāpāro manorathaḥ // KAvk_6.134 //

abhyunnatam nirālambaṃ svasaṃkalpamivācalam /
sa taṃ vicārya suciraṃ citranyasta ivābhavat // KAvk_6.135 //

atha candraprabho nāma yakṣaḥ śailaguhāśayaḥ /
abhyetyaḥ sattvasaṃpannaṃ tamabhāṣaṭa vusmitaḥ // KAvk_6.136 //

krośamātramito gatvā pūrveṇāpūrvavibhramam /
dṛśyate candanavanaṃ bālānilacalallatam // KAvk_6.137 //

tatrāste prasarā nāma guhālīnā mahauṣadhiḥ /
labhyate deharakṣāyai samuttolya mahāśilām // KAvk_6.138 //

tatprabhāvakṛtālokaṃ sopānaiḥ sphaṭikācalam /
sahasaiva samāruhya gamyatāmīpsitāptaye // KAvk_6.139 //

tatkṣaṇāt kṛtakārtheva sā prayāti mahāuṣadhiḥ /
na khedastatkṛte kāryastaḍillolāḥ priyāptayaḥ // KAvk_6.140 //

iti yakṣopadiṣṭena vidhānena sa bhūdharam /
samutkramya dadarśāgre nagaraṃ hemamandiram // KAvk_6.141 //

merūkūṭairivākīrṇaṃ prakāśairiva nirmitam /
savāścaryairiva kṛtaṃ tad dṛṣṭvā vismito 'bhavat // KAvk_6.142 //

mahāhemakapāṭābhyāṃ ruddhaddhāram vilokya tat /
nirjanaṃ vārasaṃcāraṃ vanānte niṣasāda saḥ // KAvk_6.143 //

atrāntare dinasyānte vyomānantapathādhvagaḥ /
avāpāstācalopāntaṃ pariśrānta ivāṃśumān // KAvk_6.144 //

astaṃ gate sahasrāṃśau rajanīramaṇī śanaiḥ /
tārāpatimivānveṣṭuṃ prasasārābhisārikā // KAvk_6.145 //

atha prakāśavibahvaiḥ sarvāśāpūraṇonmukhaḥ /
bodhisattva iva svacchaḥ sudhādīdhitirudyayau // KAvk_6.146 //

sphīṭā tamaḥ samūhasya niḥśeṣapraśamocitā /
mānasollāsinī jyotsnā sattvavṛttirivābabhau // KAvk_6.147 //

tamomohaṃ jahārendurdiśāṃ dinaviyogajam /
paropakāre hi paro dūrāroho mahātmanām // KAvk_6.148 //

supriyaścandrakiraṇaiḥ pūryamāṇatanuḥ kṣaṇam /
nidrāṃ kāryasamudrormikṣobhamudrāmavāptavān // KAvk_6.149 //

kṣapāyām kṣīyamāṇāyāṃ guṇadākṣiṇyasādarā /
jagāda devatā svapne maheśākhyā sametya tam // KAvk_6.150 //

aho bata mahāsattva sattattvābhiniveśinā /
parārthe vipulaḥ kleśaḥ kṛtaḥ sukṛtinā tvayā // KAvk_6.151 //

alpaśeṣe prayāse 'smin nodvegaṃ kartumarhasi /
aparyuṣitasattvānāṃ svādhīnāḥ sarvasiddhayaḥ // KAvk_6.152 //

haimaṃ yadetannagaraṃ trīṇi cānyānyataḥ param /
santi ratnapurāṇyatra vicitrāṇyuttarottaram // KAvk_6.153 //

tebhyo niryānti kinnaryaścataśro 'ṣṭau ca ṣoḍaśa /
dvātriṃśacca krameṇaiva tvayā dvāri vighaṭṭite // KAvk_6.154 //

jitendriyasya bhavatastatpramādamavedinaḥ /
kimanyadacireṇaiv vāñchitāptirbhaviṣyati // KAvk_6.155 //

ityuktaḥ sādaraṃ devyā pratibuddho 'tha supriyaḥ /
jaghāna nagaradvāraṃ triḥ samabhyetya pāṇinā // KAvk_6.156 //

tataścatasraḥ k innaryo niryayustaralekṣaṇāḥ /
āścaryatarumañjarya iva līlānilākulāḥ // KAvk_6.157 //

mānasillāsakāriṇyo nayanāmṛtavṛṣṭayaḥ /
vadanendusamudyotairdivāpi kṛtacandrikāḥ // KAvk_6.158 //

tāḥ saṃpūjya smarodāraṃ supriyaṃ priyadarśanāḥ /
tasyābhilāṣapraṇayairātithyamiva cakrire // KAvk_6.159 //

candrakāntasamāsīnaṃ kṛtāsanaparigrahāḥ /
jīvanauṣadhayo jātāḥ smarasyeva savigrahāḥ // KAvk_6.160 //

tāstamūcuḥ samunmīladvilāsahasitatviṣaḥ /
dadatya iva karpūraṃ premopāyanatām puraḥ // KAvk_6.161 //

aho dhanyā vayaṃ yāsāṃ sadguṇālakṛtākṛtiḥ /
svayaemvābhigamyo 'pi bhavānadyāgato gṛham // KAvk_6.162 //

vidheṣaḥ kasya pīyūṣe candane kasya vāruciḥ /
indau mandādaraḥ ko vā sādhuḥ kasya na saṃmataḥ // KAvk_6.163 //

strīṇāṃ yadyapi saubhāgyabhaṅgāya praṇayaḥ svayam /
kramastvaddarśanenaiva tathāpi mukharīkṛtāḥ // KAvk_6.164 //

idaṃ ca kinnarapuraṃ vayaṃ ca praṇayārpitāḥ /
ratnaṃ ca saubhāṣaṇikaṃ sādho svādhīnameva te // KAvk_6.165 //

iti tāsāṃ vacaḥ śrutvā supriyaḥ praṇayocitam /
uvāca sattvadhavalāṃ diśan daśanacandrikām // KAvk_6.166 //

bahumānāspadaṃ kasya nedaṃ saṃbhāṣaṇāmṛtam /
ātmano 'pyādarasthānam bahvatībhiḥ kṛtādaraḥ // KAvk_6.167 //

ślāghyaṃ darśanamevedaṃ tatrāpyayamanugrahaḥ /
muktālatāstāpaharāḥ kiṃ punaścandanokṣitāḥ // KAvk_6.168 //

evaṃ vidhānām svacchānāmaindavīnāmiva tviṣām /
ākṛtīnām samucitā rucirā lokavṛttayaḥ // KAvk_6.169 //

aucityacārucaritaṃ prasādaviśadaṃ manah /
vātsalyapeśalā vāṇī na kasyādarabhūmayaḥ // KAvk_6.170 //

gṛhīto 'smābhirācāraḥ pūjāparikarocitah /
ātmārpaṇaṃ kulāntaṃ vaḥ parāyattā hi yoṣitaḥ // KAvk_6.171 //

kanyābhāvādapakrāntā yūyaṃ paraparigrahāḥ /
viśrambheṇa bhagiṇyo me jananyaḥ snehagauravāt // KAvk_6.172 //

paravittaṃ viṣaṃ yeṣāṃ jananyaścānyayoṣitaḥ /
parahiṃsātmahiṃsauva pakṣāsteṣāṃ niratyayāḥ // KAvk_6.173 //

pauśunyāsatyapāruṣyabhinnavādojjhitaṃ vacaḥ /
sadaiva vadane yeṣām teṣām sarvāśiṣā diśaḥ // KAvk_6.174 //

abhidhyārahitaṃ ceto vyāpāraparivarjitam /
mithyādṛṣṭivihīnaṃ ca yeṣāṃ te satpathaṃ śritāḥ // KAvk_6.175 //

daśākuśalamārgebhyo nirgatānāṃ nisargataḥ /
ete kuśalavargasya mārgāḥ svarge nirargalāḥ // KAvk_6.176 //

dhīreva dhanyaṃ dhanamunnatānāṃ vidyaiva cakṣurvijitendriyāṇām /
dayaiva puṇyaṃ puruṣottamānāṃ ātmaiva tīrthaṃ śucimānasānām // KAvk_6.177 //

evaṃvidho 'yaṃ guṇasaṃniveśaḥ śīlena vaimalyamupaiti puṃsām /
sadratnamuktānikarātiritaṃ śīlaṃ satāmābharaṇaṃ vadanti // KAvk_6.178 //

ityuktamākarṇya guṇānurūpaṃ sattvārthinā tena jitendriyeṇa /
tuṣṭāstamūcurbhuvi candralokaṃ tāḥ kautukāyaivamukhaiḥ sṛjantyaḥ // KAvk_6.179 //

maṇerivānarghaguṇojjvalasya dṛṣṭaiva sādhorucitā ruciste /
yayaiva maulau hṛdaye śrutau ca sadbhiḥ sadaivābharaṇīkṛto 'si // KAvk_6.180 //

maṇirmahārhaḥ prathitaprabhāvaḥ pragṛhyatāmātmasamastvayāyam /
dhvajārpito varṣati yojanānāṃ sahasramevārthisamīhitaṃ yaḥ // KAvk_6.181 //

uktveti ratnapravaraṃ taruṇyastasmei dadurmūrtamiva prasādam /
ādāya taṃ ca praṇayopacāraṃ so 'pi dvitīyaṃ puramāpa raupyam // KAvk_6.182 //

tatrādarāttaddviguṇābhireva sa pūjitah kinnarakāminībhiḥ /
krameṇa tenaiva viśuddhabuddhirlebhe maṇiṃ taddviguṇaprabhāvam // KAvk_6.183 //

* * * * * * * * * * * * * * * * /
* * * * * * * * * * * * * * * * // KAvk_6.184 //

prāptaśca taṃ ratnamayaṃ caturthaṃ puraṃ tataḥ sarvapurādhikaści /
so 'bhyarthitastaddviguṇābhiragre guṇādhikaḥ kinnarasundarībhiḥ // KAvk_6.185 //

tathaiva saddharmakathāprasaṅgaistātoṣitāstena susaṃyatena /
utphullanītpaladāmadīrghakaṭākṣavikṣiptakarāstamūcuḥ // KAvk_6.186 //

bhrātāsti naḥ kinnararājavaṃśaratnākarendurbadarābhidhānaḥ /
tasyāspadaṃ dvīpamidaṃ mahārhaṃ svanāmacihnaṃ prathitaṃ samṛddhyā // KAvk_6.187 //

ratnaṃ cedam niyamavidhinā poṣadhākhyavratena nyastaṃ bhāsvatkiraṇanikaraṃ puṇyabhājāṃ prayatnāt varṣatyeva sthiraparahitavyāptaye gṛhyatām tat // KAvk_6.188 //

ityutpāṭyāmarataruphalaṃ sādaraṃ sundarībhiḥ
premoddāmapraṇayasubhagaṃ dattamāsādya ratnam /
bālāhākhyaṃ vijitapavanaṃ taṃ prakṛṣṭaṃ turaṅgaṃ
so 'pyāruhya svanagaramagāllabdhamārgopadeśaḥ // KAvk_6.189 //

tasmin kāle vipulakuśalaiḥ svargamārgaṃ prayāte
vārāṇasyāṃ viśadayaśasi kṣmāpatau brahmadatte /
śrīmān sarvapraṇayiphaladaḥ supriyaḥ pauramukhyair
lokatrāṇe vinihitamatirdharmarājye 'bhiṣiktaḥ // KAvk_6.190 //

tataḥ śiraḥsnānavidhikrameṇa tatpañcadaśyām dhvajamūrdhni ratnam /
sa poṣadhopoṣita eva dhṛtvā cakāra viśvaṃ paripūrṇakāmam // KAvk_6.191 //

kṛtvā yātrām parahitaphalāṃ vatsarāṇām śatena
sthitvā rājye mahati nikhilaṃ pūrayitvā ca lokam /
putraṃ dhṛtvā narapatipade prāpya sarvopaśāntiṃ
tattvajño 'sau kimapi paramaṃ brahmabhāvaṃ jagāma // KAvk_6.192 //

syurete dasyavaḥ sarve pūrvaṃ ye pūritā mayā /
ratnadrīpābhigamane tasmin supriyajanmani // KAvk_6.193 //

iti śāstā svavṛttāntakathayā vidadhe vibhuḥ /
dānavīryopadeśena bhikṣūṇāmanuśāsanam // KAvk_6.194 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ badaradvīpayātrāvadānaṃ nāma ṣaṣṭhaḥ pallavaḥ //

7. muktālatāvadānam /

kuślapraṇidhānaśuddhadhānmāṃ vimalālokavivekabodhakānām /
parikīrtanamātrameva yeṣāṃ bhavamohāpahatesta eva dhanyāḥ // KAvk_7.1 //

purā parṣatsahasrāṇāṃ nyagrodhopavanasthitiḥ /
kapilākhye pure cakre bhagavān dharmadeśanām // KAvk_7.2 //

amandānandasaṃdohasyandi candanaśītalam /
tasya vāgamṛtaṃ dhanyāḥ kṛtāṅjalipuṭāḥ papuḥ // KAvk_7.3 //

rājā śuddhodanastatra dharmaśravaṇasaṃgame /
puṇyopadeśasalilairlebhe vaimalyanirvṛtim // KAvk_7.4 //

atha tatra mahānāmā śākyarājakulodbhavaḥ /
dharmopadeśamākarṇya prātaḥ svagṛhamabravīt // KAvk_7.5 //

aho nu bhagavān buddho dharmaḥ saṃghaśca siddhaye /
buddhotpādo 'yamasmākaṃ nirvāṇāya mahāphalaḥ // KAvk_7.6 //

upadeśaviśeṣāptānirvṛtestasya tadvacaḥ /
śrutvā śaśiprabhā patnī praṇayāttamabhāṣataḥ // KAvk_7.7 //

anugrāhyā bhagavataḥ puruṣāḥ puṇyabhāginah /
nindyāstadupadeśānāmanarhā yoṣito vayam // KAvk_7.8 //

iti jāyāvacaḥ śrutvā sa jagāda jagadguroḥ /
bhadre bhagavato nāsti bhedaḥ kāruṇyadarśane // KAvk_7.9 //

samā sarvatra bhā bhānoḥ samā vṛṣṭiḥ payomucaḥ /
samā bhagavato dṛṣṭiḥ sarvasattvānukampinaḥ // KAvk_7.10 //

mahāprajāpatervākyādaparāhṇakṣaṇaṃ tapaḥ /
śuddhodanaḥ karotyeva rājā bahgavato 'ntike // KAvk_7.11 //

iti patyuḥ priyagirā vṛtā śākyāṅganāgaṇaiḥ /
yācane tadbhagavatah sā puṇyopavanaṃ yayau // KAvk_7.12 //

sā satvakusumaṃ tatra taṃ dadarśa mahāphalam /
praśamāmṛtasaṃsiktaṃ karuṇākalpapādapam // KAvk_7.13 //

lateva pavanānamrā taṃ dūrāt praṇanāma sā /
lobheneva parityakrā cyutakarṇotpalacchalāt // KAvk_7.14 //

vilokya kāñcanaruciṃ ratnabhūṣaṇabhūṣitām /
ānandanāmā bhikṣustāmuvāca prahitodyataḥ // KAvk_7.15 //

veṣaḥ praśamaśūnyo 'yaṃ mātarmunitapovane /
darpotsikto na yuktaste viraktānāmidaṃ padam // KAvk_7.16 //

guṇasaṃyamasiktāni mukharābhraṇānyaho /
nehāstadgrahaṇaṃ yuktamitīvopadiśanti te // KAvk_7.17 //

ityuktā tena sā tanvī vailajyavinatānanā /
unmucyābharaṇaṃ sarvaṃ prāḥiṇonnijamadniram // KAvk_7.18 //

upaviṣṭeṣu sarveṣu nirdiṣṭakuśalastataḥ /
anityataivaṃ bhagavānupadeśaṃ pravakrame // KAvk_7.19 //

mahāmohaprabhāvo 'yaṃ yena nityamanityatām /
nityatāmiva manyante mūḍhā jagati jantavaḥ // KAvk_7.20 //

asatye ramate lokaḥ satyapratyayamohitaḥ /
na vetti sarvabhāvānāmabhāvānubhavāṃ sthitim // KAvk_7.21 //

kecid vyākaraṇaiḥ pare śrutipathaistarkapravādaiḥ pare kecittantraparigrahairbahuvidhairanyaiḥ kalākauśalaiḥ /
saṃsaktāḥ punaruktajanmaśaraṇau yātā sahaiva kṣayaṃ
tatrāpyakṣyayalīlayā kṣaṇapadaṃ mugdhaurnibaddhā dhṛtiḥ // KAvk_7.22 //

viṣayaviṣamāpāyaḥ kāyaḥ prapañca(ma)yāśayā
kharataramarusphārākāro mohabhāvo bhavaḥ /
hitabhūmi (?) tathākāryaṃ kāryaṃ vivekināṃ tathā
niravadhirayaṃ dṛṣṭvā vyādhiryathā (hi) nivartate // KAvk_7.23 //

ityādyanityasaṃskārasaṃyuktaṃ yuktamudyate /
dharmopadeśakuśalaṃ vaktuṃ bhagavati svayam // KAvk_7.24 //

ekā śākyavadhūstatra rūpasaubhāgyagarvitā /
sthitā śauśavatāruṇyasaṃghau vayasi duḥsahe // KAvk_7.25 //

muktāhāraṃ stanataṭe lolāpāṅgairmuhurmuhuḥ /
āliloke yaśaḥsphārasāraṃ ratipateriva // KAvk_7.26 //

hārāvalokinīṃ dṛṣṭvā tāmanekāgrahādasau /
acintayādviraktena magatpatnī śaśiprabhā // KAvk_7.27 //

iyaṃ dharmopadeśe 'pi capalā hāramīkṣate /
bhāvānāṃ na śṛṇotyeva mūḍhā kṣaṇikatāmimām // KAvk_7.28 //

svaṃ hāraṃ darśayitvāsyā hārotsāhaṃ harāmyaham /
adhikālokanenaiva darpaḥ śāmyati dehinām // KAvk_7.29 //

iti saṃcintya sā dāsīṃ rohikākhyāmabhāṣata /
rohike gaccha me hāraṃ gṛhāt satvaramāhara // KAvk_7.30 //

ityuktā sā tayā tatra pravṛtte dharmasaṃśrave /
akālagamanodvignā niḥśvasyācintayat kṣaṇam // KAvk_7.31 //

aho batāntarāyo 'yaṃ saṃjātaḥ kuśale mama /
nāsmin śrotuṃ labhe dharmaṃ yatparāyattajīvitā // KAvk_7.32 //

puṇyasaurabhasaṃbhārāt kīrṇakāruṇyakesarāt /
mukhapadmād bhagavato dhanyaḥ prāpnoti vāṅbhadhuḥ // KAvk_7.33 //

aho svācchandyavicchedastanubhaṅgaḥ sukhakṣayaḥ /
sevā jagati jantūnāṃ duḥkhe duḥkhaparaṃparā // KAvk_7.34 //

sevāprayāsasaṃprāptaṃ dhanamānakaṇodayam /
tatpamatyuṣṇaniḥśvāsairaho kṛcchreṇa pīyate // KAvk_7.35 //

mānaglānirguṇaglānirojaḥpunaśamaḥ śramah /
prathamaṃ sevakasyaitat phalamīśvaradarśane // KAvk_7.36 //

lauhī bandhanaśṛṅkhalā caraṇayorhelāvamānāvanī
svavyāpāraniṣedhanityaniyatī nidrāsukhadrohiṇī /
āśāsyasya viśālajālasaraṇiḥ satsaṅgabhogāśaniḥ
mugdhānāṃ mṛgatṛṣṭikāmarumahī sevā śarīrakṣayaḥ // KAvk_7.37 //

iti saṃcintya suciraṃ sā jagāma tadājñayā /
sevāvikrītakāyānāṃ svecchāviharaṇaṃ kutaḥ // KAvk_7.38 //

vrajantīṃ tām parapreṣyāṃ kṛpaṇāṃ karuṇākulaḥ /
nirīkṣya bahgavān divyacakṣuṣācintayat kṣasṇam // KAvk_7.39 //

asmin janmani śeṣo 'syā saṃpūrṇo jīvitāvadhiḥ /
iyaṃ varākī saṃsārāduddhartavyā svayaṃ mayā // KAvk_7.40 //

atha tām karmayogena vrahantīṃ sahasā pathi //

vatsavātsalyavivaśā śṛṅgābhyāmājaghāna gauḥ // KAvk_7.41 //

sā pradaghyau bhagavataḥ prasādāt tanmayasmṛtiḥ /
janmāntarādhivāsena buddhālambanamānasā // KAvk_7.42 //

aho karmormibhiḥ śīrṇe saṃsāramakarākare /
janmāvarteṣu jantūnāṃ majjanonmajjanakramaḥ // KAvk_7.43 //

puṃso lalāṭavipulopalapaṭṭikāsu niḥśarmakarmaghaṭitaprakaṭāṅkaṭaṅkaiḥ /
nayastāni janmamaraṇaprasarākṣarāṇi naitāni pāṇiparimārjanayā calanti // KAvk_7.44 //

iyaṃ karmāyattā pracuracitravaicitraracanā
narāṇāṃ māyūracchadapaṭalatulyā pariṇatiḥ /
yayā garbhārambhe kramanipatane vṛddhisamaye
kṣaye vā nānyat prābhajata tanulekhācchavirati // KAvk_7.45 //

saṃcintyātha puraḥ pravṛttasudaśāsannāvasannasthitiṃ prāptevāsamadāsabhāvakalanāvailakṣyaniḥ spandatām /
ādhāya praṇidhānadhāmni dhavale saddharmaśuddhāṃ dhiyaṃ
saṃsāre vicikitsya eva malinaṃ tatyāja sā jīvitam // KAvk_7.46 //

tataḥ sā siṃhaladvīpe samīpe svargasaṃpadām /
candralekheva dugdhābdhau divyadyutirajāyata // KAvk_7.47 //

ādhānajanmanastasya muktāvarṣeṃ divaścyute /
sābhūnmuktālatā nāma siṃhalādhipateḥ sutā // KAvk_7.48 //

sā puṇyamiva lāvaṇyaṃ vahantī vṛddhimāgatā /
lebhe vivekenāṅgānāṃ saṃtoṣamiva yaovanam // KAvk_7.49 //

tataḥ kadācidvaṇijaḥ śrāvastīpuravāsinaḥ /
makarākaramuttīrya siṃhaladvīpamāyayuḥ // KAvk_7.50 //

te tatra rātriparyante viśrāntisukhamājaguḥ /
dharmārthagāthāsaṃnaddhaprabuddhabuddhabhāṣitam // KAvk_7.51 //

tdantaḥpuraharmyasthā śrutvaiva śravaṇāmṛtam /
kimetaditi papraccha tānānāyya nṛpātmajā // KAvk_7.52 //

te tāmūcuḥ pramuditāmidaṃ buddhasya bḥāṣitam /
svabhāvārhaṃ bhagavataḥ sarvasattvānukampinah // KAvk_7.53 //

buddhāmidhānaṃ śrutviva pulakālaṃkṛtākṛtiḥ /
sā babhūva samudbhūtasaṃvidbhavyānubhāvabhūḥ // KAvk_7.54 //

unmubhī sāmayūriva śabdaireva payomucaḥ /
ka eṣa bhagavān buddha iti paparcchaḥ tān punaḥ // KAvk_7.55 //

tataste nikhilaṃ tasyai śraddhāsaṃvardhitādarāḥ /
nyavedayan puṇyamayīṃ bhagavaccaritasthitim // KAvk_7.56 //

atha sā tatkathāvāptaprāgjanmakuśalodayā /
vijñaptilekhaṃ pradadau teṣāṃ bhagavataḥ kṛte // KAvk_7.57 //

kālena sindhumuttīrya saṃrpāptāste nijāṃ pirīm /
praṇamyāvedya tadvṛttaṃ dadurlekhaṃ mahātmane // KAvk_7.58 //

bhagavānapi sarvajñaḥ pūrvameva vibhāvya tat /
muktālatāyāḥ kṛpayā svayaṃ lekhamavācayat // KAvk_7.59 //

aho smaraṇameva te kimapi puṇyapaṇyaṃ satāṃ
bhavātibahvabhaiṣajaṃ vyasanatāpatṛṣṇāpahat /
bhavanmayakathākramopanatasaṃvidāsvādabhūḥ
sa eṣa bhagavan mahānamṛtasaṃvibhāgo mama // KAvk_7.60 //

iti saṃkṣiptalekhārthaṃ vibhāvya bhagavān svayam /
īṣatsmitviṣā sattvaprakāśamadiśaddiśām // KAvk_7.61 //

tataścitrakarāśakyāṃ prabhāvairanupūritām /
bhagavān prāhiṇot tasyai nyastāṃ svapratimāṃ paṭe // KAvk_7.62 //

punaḥ pravahaṇārūḍhā vaṇijaste tadājñayā /
avāpya siṃhaladvīpaṃ tasyai paṭamadarśayan // KAvk_7.63 //

hemasiṃhāsananyaste paṭe dṛṣṭvā tathāgatam /
janastanmayatādhyānādekībhāvamivāyayau // KAvk_7.64 //

adhastāllikhitaṃ tasmin puṇyaprāptamadṛśyata /
tisraḥ śaraṇyā gatayaḥ pañca śikṣāpadāṇi ca // KAvk_7.65 //

sapratītyasamutpādaḥ sānulomaviparyayaḥ /
āryāṣṭāṅgastathā mārgaḥ paramāmṛtanirbharaḥ // KAvk_7.66 //

svayaṃ bhagavatā vyastaṃ tasyopari subhāṣitam /
śobhate bhāvanālīnaṃ bhrājiṣṇu kanakākṣaram // KAvk_7.67 //

viṣamaviṣayālolavyālāvalīvalayākulāt
taruṇatimirānniṣkramyāsmāt pramohamayādgṛhāt /
jananamaraṇakleśāveśapravṛttapṛthivyathā
vrajata śaraṇaṃ bauddhaṃ dharmaṃ na cātra bhavādbhayam // KAvk_7.68 //

jinapratikṛtiṃ puṇyām paśyantī pārthivātmajā /
anādikālopacitāṃ mumocājñānavāsanām // KAvk_7.69 //

prāṃśuṃ kavata(?) kāñcanakāntakāyaṃ suskandhamājānubhujābhirāmam /
dhyānāvadhānārthanimīlitākṣaṃ lāvaṇyadhārāyitatuṅganāsam // KAvk_7.70 //

svabhāvabhavyaṃ pravibhāsamānaṃ pralambanirbhūṣaṇakarṇapāśam /
bālapravālāruṇavalkalāṅkaṃ saṃsaktasaṃdhyābhramivāmarādrim // KAvk_7.71 //

tviṣā diṣāṃ śīlamivādiśantaṃ ānandadānodyatavaktracandram /
kṣamāguṇaṃ kṣāmiva śikṣayantaṃ puṇyocitā sā subhagaṃ vilokya // KAvk_7.72 //

praṇāmaparyantakapolacumbikarṇotpalānāṃ parivartanena /
nirasya niḥsāraśarīratṛptiṃ satyānubhāvaṃ paramaṃ prapede // KAvk_7.73 //

srotaḥsamāpattiphalaprakāśaṃ sāsādya tatra kṣaṇalabdhabodhiḥ /
vicintayantī sugataprabhāvaṃ samabhyadhādvismayaharṣabhūmiḥ // KAvk_7.74 //

aho mahāmohatamohareṇa dūrasthitenāmi tathāgatena /
prasahya bḥāsvadvapuṣārpiteyaṃ vikāsalakṣmīḥ kuśalāmbujasya // KAvk_7.75 //

tīrṇo bahvaḥ satpraṇidhānamāptaṃ prasannamantaḥkaraṇaṃ kṣaṇena /
aho nu tṛṣṇāparitāpaśāntyai samucchalantīva samāmṛtaughāḥ // KAvk_7.76 //

ityuktvā sā bahgavate muktāratnānyupāyanam /
vitīrya saṃghapūjāyāṃ visasarja vaṇigjanam // KAvk_7.77 //

te mahodadhimuttīrya prāptā bahgavato 'ntikam /
tanmuktāratnanikaraṃ praṇamyāsmai nyavedayan // KAvk_7.78 //

vaṇigbhiḥ kathitāṃ śrutvā tatkathāṃ tatra bhikṣuṇā /
ānandanāmnā pṛṣṭho 'tha babhāṣe bhagavān jinaḥ // KAvk_7.79 //

yāsau purā rohitākhyā dāsī śākyagṛhe 'bahvat /
saiva muktālatā jātā satkarmapraṇidhānataḥ // KAvk_7.80 //

abhūnmahādhano nāma vārāṇasyāṃ vaṇik purā /
tasya ratnavatī nāma patnī puṇyocitābhavat // KAvk_7.81 //

sā patyau pañcatāṃ yāte niḥputrā stūpaśekhare /
pūjāṃ kṛtvā mahāhārāṃ bhaktiyuktā nyavedayat // KAvk_7.82 //

tena puṇyavipākena siṃhalādhipateḥ sutā /
jātā muktālatā saiva prātā ca parinirvṛtim // KAvk_7.83 //

saiva janmani cānyasminnairvaryamadamohitā /
pūjādhikṣepadakṣābhūddhāsī tenātivatsaram // KAvk_7.84 //

janmabhūmau janenātpaṃ yadyatkarma śubhāśubham /
tasya tasya sa tadrūpaṃ bhuṅkte pariṇataṃ phalam // KAvk_7.85 //

nikhilakuśalamūlā kīrtipuṣpojjvalaśrīḥ
śubhaphalabharasūrirdharmavallī narāṇām /
bhavati ca viṣavallī kilbiṣakleśamūla-
bhramanipatanamohānantasaṃtāpahetuḥ // KAvk_7.86 //

saṃtapte 'smin kharataramaruṣphārasaṃsāramārge
pāpaṃ punyaṃ tyajata janatāḥ saktatīvrānutāpam /
puṇyaṃ puṇyaṃ kuruta satataṃ puṇyapīyūṣasiktāḥ
puṇyacchāyātarutalabhuvaḥ śītalāḥ puṇyabhājām // KAvk_7.87 //

iti satpraṇidhānasya phalaṃ kathayatā svayam /
bhikṣūṇāmupadeśo 'yaṃ bhaktyai bhagavatā kṛtaḥ // KAvk_7.88 //

iti kṣemendraviracitāyām bodhisattvāvadānakalpatāyāṃ muktālatāvadānaṃ nāma saptamaḥ pallavaḥ //

8. śrīguptāvadānam /

kṛtāpakāre 'pi kṛpākulāni krūre 'pyalaṃ pallavakomalāni /
dveṣoṣmatapte 'pyatiśītalāni bhavanti cittāni sadāśayānām // KAvk_8.1 //

purā surapurodāre pure rājagṛhābhidhe /
śrīguptākhyo gṝhapatirbabhūva dhandopamaḥ // KAvk_8.2 //

dṛptaḥ sujanavidveṣī guṇeṣu viratādaraḥ /
sadā dhanamadādhmātaḥ sā jahāsa matiṃ satām // KAvk_8.3 //

kaṭhine 'ṣvativakreṣu śūnyeṣu mukhareṣu ca /
śankheṣviva khaleṣveva lakṣmīrdākṣiṇyamāśritā // KAvk_8.4 //

taṃ kadācit gururjñātiputraḥ kṣapaṇakaḥ khalah /
mithaḥ svairakathāsaktaḥ puṇyadveṣādabhāṣata // KAvk_8.5 //

ya eṣa gṛdhrakūṭākhye girau bhikṣuśatairvṛtaḥ /
sarvajñakīrtiḥ sugatāstrijagatpūjyatāṃ gataḥ // KAvk_8.6 //

naivāsya pratibhāṃ kāṃcid bhavyāmupalabḥāmahe /
nītaḥ kiṃ tūnnatiṃ mūrkhairbahgavān bhagavāniti // KAvk_8.7 //

avicāyava satataṃ paroktamanubhāṣate /
gatānugatikaḥ prāyaḥ prasiddhasaraṇau janaḥ // KAvk_8.8 //

vratādiniyamastasya dambha eva vibhāvyate /
aśnāti maunakṛt matsyānekapādavrato bakaḥ // KAvk_8.9 //

tasmaāt tasyopahāsāya kriyatām kāpi vajṇcanā /
māyāmohito dhūrtānām paro 'pi parituṣyati // KAvk_8.10 //

iti tenoktamākarṇya śrīguptaḥ karkmamohitaḥ /
patituṃ pāpaśvabhreṣu yuktyā tadupadiṣṭayā // KAvk_8.11 //

pradīptakhadirāṅgārapūrṇāṃ gūḍhāṃ khadāṃ gṛhe /
kṛtvā saviṣamannaṃ ca yayau bhagavato 'ntikam // KAvk_8.12 //

tena mithyāvihitayā bhaktyā bhoktuṃ nimantritaḥ /
vijñāya sarvaṃ sarvajñastatheti prāha sasmitaḥ // KAvk_8.13 //

viṣagniyogakupitām patnīṃ saddharmavādinīm /
gṛhe babandha śrīguptaḥ śaṅkito mantraviśravāt // KAvk_8.14 //

atha vijñātavṛtto 'pi bhagavān svayamāyayau /
vandyamāno jagadvandyaiścaturmukhamukhaiḥ suraiḥ // KAvk_8.15 //

śrīguptasya tamārambhaṃ vivedaṃ nagare janaḥ /
dikṣu dhāvati pāpānāṃ suguptamapi pātamak // KAvk_8.16 //

tataḥ kaścit samabhyetya bhagavantamupāsakaḥ /
uvāca caraṇālīnāścintayan dahanaṃ viṣam // KAvk_8.17 //

mithyānamrah priyālāpī guḍhavahniviṣānnadaḥ /
parihāryaḥ prayatnena bhagavanneṣa durjanah // KAvk_8.18 //

kuryādanārye nāśvāsi kāryaṃ mādhuryamāśriye /
antracchedī vigīrṇo hi madhudigdhamukhaḥ kṣuraḥ // KAvk_8.19 //

nānyastutiṃ guṇadveṣī sahate guṇinām khalaḥ /
santastuṣyanti yenaiva tenakupyanti durjanāḥ // KAvk_8.20 //

tvayi lokatraye netraśatapatravikāśini /
asya rāhoḥ padaṃ prāpte nāndhībhavati kiṃ jagat // KAvk_8.21 //

tacchrutvā bhagavānūce kiṃcit smitasitāṃśubhiḥ /
tannikārogratimiraṃ dūrāt pariharanniva // KAvk_8.22 //

na mamāṅgaṃ spṛśatyagniḥ prabahvatyapi vā viṣam /
paradveṣadaridrāṇāṃ doṣo 'pi nirupadravaḥ // KAvk_8.23 //

aroṣaśītalaṃ cetaḥ siktaṃ yasya śamāmṛtaiḥ /
kiṃ karotyanalastasya viṣaṃ vā viṣayadviṣaḥ // KAvk_8.24 //

viṣāyate tu pīyūṣaṃ kusumaṃ kuliśāyate /
dveṣadoṣottarasyaiva candanaṃ dahanāyate // KAvk_8.25 //

tiryagyonigatasyāpi bodhisattvapadāsthiteḥ /
kāruṇyamaitrīyuktasya nāgnirdahati vigraham // KAvk_8.26 //

purā kaliṅganṛpatiḥ khaṇḍadvīpābhidhāvanīm /
dadāha mṛgasaṃghānām saṃkṣepe sa samudyataḥ // KAvk_8.27 //

kānane jvalite tasminnekastittiriśāvakaḥ /
maitryā bodhiṃ samālambya dahanapraśamaṃ vyaghāt // KAvk_8.28 //

tasmādadrohamanasāṃ na bhayaṃ vidyate kkacit /
śrūyatāṃ sattvasaṃpatteridamanyacca kautukam // KAvk_8.29 //

avṛṣṭiviṣame kāle muneḥ kasyacidāśrame /
manuṣyasadṛśālāpaḥ śaśakaḥ suciraṃ sthitaḥ // KAvk_8.30 //

kṣutkṣāmaṃ munimālokya phalamūlaparikṣayāt /
uvācācalasaṃkalpastadvyathāvyathitāśayaḥ // KAvk_8.31 //

bhagavan mam māṃsānāṃ saṃprati prāṇavartanam /
kriyatāṃ rakṣaṇīyaṃ tat śarīraṃ dharmasādhanam // KAvk_8.32 //

ityuktvā dāvaśeṣāgnau vikṣepa śahskastanum /
vāryamāṇo 'pi yatnena praṇayānmuninā muhyuḥ // KAvk_8.33 //

tasya sattvaprabhāveṇa jvalajjvālākulo 'nalaḥ /
prayayau majṇjuśiñjānabhramarāmbhojakhaṇḍatām // KAvk_8.34 //

so 'pi divyavapustatra kamale mahati sthitaḥ /
praṇamyamāno munirbhirvidadhe dharmadeśanām // KAvk_8.35 //

iti bodhipravṛttānāṃ na vahnerna viṣādbhayam /
bhagavān kathayitveti śrīguptabhavanaṃ yayau // KAvk_8.36 //

tatra tena praviśyaiva nikṣipte dakṣiṇe pade /
babhūvāgnikhadā mañjuguñjadbhṛṅgasarojinī // KAvk_8.37 //

dṛṣṭvopaviṣṭaṃ śrīguptastaṃ sarorihavistare /
taddṛṣṭinaṣṭakāluṣyaḥ provācaḥ caraṇānataḥ // KAvk_8.38 //

bhagavan mama pāpasya kṣantavyo 'yaṃ vyatikramaḥ /
mohāndhapatite rucyaṃ kāruṇyamadhikaṃ satām // KAvk_8.39 //

mamākalyāṇamitreṇa yo 'yaṃ pāpapathe kṛtaḥ /
upadeśaḥ pramoheṇa tatra trāṇaṃ bhavatsmṛtiḥ // KAvk_8.40 //

viṣadigdharasaṃ sarvaṃ bhojyaṃ te kalpitaṃ mayā /
aho mamaiva saṃkrāntaṃ paścāttapamayaṃ viṣam // KAvk_8.41 //

iti bruvāṇaṃ śrīguptaṃ sāśrunetraṃ kṛpānidhiḥ /
dṛṣṭvā babhāṣe bhagavān bhikṣusaṃghasya śṛṇyavataḥ // KAvk_8.42 //

viṣādaṃ mā kṛthāḥ sādho na vayaṃ vimukhāstvayi /
ghoravairaviṣatyāgānnaivāsmāstapate viṣam // KAvk_8.43 //

vārāṇasyāṃ purā śrīmān brahmadatto 'bhavannṛpaḥ /
abhūdanupamā nāṃ atasya prāṇasamāśrayā // KAvk_8.44 //

suvarṇabhāsasaṃjñasya tatpurāntavanasthiteḥ /
ravaṃ mayūrarājasya sā kadācidathāśṛṇot // KAvk_8.45 //

sā tasya śadamākarṇya veṇuvīṇāsvanopamam /
kimetaditi papraccha naranāthaṃ sakautukā // KAvk_8.46 //

rājovāca vanānte 'sminnasti ratnacchadaḥ śikhī /
madhuraṃyojanavyāpi yasyaitat kaṇṭhakūjitam // KAvk_8.47 //

iti bruvāṇo nṛpatistatsaṃdarśanamarthitaḥ /
premaprayatnaiḥ preyasyā prahasan punarabravīt // KAvk_8.48 //

darśanaṃ durlabhaṃ mugdhe tadvidhādbhutarūpiṇaḥ /
tathāpi yadi nirbandhaḥ kriyate tatpariśramaḥ // KAvk_8.49 //

ityuktvā nṛpatistasya grahaṇe jālajīvinaḥ /
vyasṛjat tasya saṃrpāptyaiḥ vidhāya vadhasaṃvidam // KAvk_8.50 //

vaśīkṛto na vettyeva mohādakṣiparīkṣayā /
anurāgāhataḥ strībhirakarmāṇyapi kāryate // KAvk_8.51 //

prāptānām praṇayāt patnyāḥ prauḍhāyāḥ pādapīṭhatām /
īrṣyayaiva vinaśyanti dhīdhṛtismṛtikīrtayaḥ // KAvk_8.52 //

tataḥ śākunikairnyastāḥ pāśabandhāḥ pade pade /
prabhāvādbarhirājasy vyaśīryantaiva saṃtatam // KAvk_8.53 //

duḥkhitān yatnavaiphalyādbhītān nṛpatiśāsanāt /
mayūrarājastān dṛṣṭvā karuṇākulatāṃ yayau // KAvk_8.54 //

so 'cintayadaho bhītāḥ kṣmāpateḥ śrūraśāsanāt /
madbandhane visaṃvādādvarākā jālajīvinah // KAvk_8.55 //

saṃcintya kṛpayā spaṣṭagbhirvisṛjya tān /
nṛpamānāyya tadveśma tenaiva sahito yayau // KAvk_8.56 //

sa tatrāntaḥpure nityaṃ sabhāryeṇa mahībhujā /
pūjyamānaḥ paricayāduvāsa vihitādaraḥ // KAvk_8.57 //

snigdhaśyāmāmbudatviṣā sunīlamaṇiveśmasu /
citrapatrarucā cakre saṃsaktendrāyudhabhamam // KAvk_8.58 //

atha digjayayātrāyām kadācidvasudhādhipaḥ /
yayau tadupacārāya devīmādiśya sādaraḥ // KAvk_8.59 //

tataścānupamā devī patyau yāte pramādinī /
rūpayauvanadarpāndhā nāluloke kulasthitim // KAvk_8.60 //

taruṇaṃ prekṣya rāgiṇyāstasyāḥ kandarpaviplave /
bhūyaḥ pralambhabhīteva lajjā dūrataraṃ yayau // KAvk_8.61 //

malinaḥ kuṭilastīkṣṇaḥ karṇasaṃsparśanocitaḥ /
capalaścapalākṣīṇāṃ sudṛśāṃ sadṛśaḥ kramaḥ // KAvk_8.62 //

vividhonmādakāriṇyaḥ saṃsāramakarākare /
caranti prāṇahāriṇyaḥ kālakūṭacchadāḥ striyaḥ // KAvk_8.63 //

kusumāt sukumārasya krūrasya krakacādapi /
ko jānāti paricchedaṃ strīṇāṃ citrasya cetasaḥ // KAvk_8.64 //

pracarantīṃ priyāṃ kaṇṭhe kṛtvā ye yānti nirvṛtim /
śītalāṃ vimalāṃ snigdhāṃ khaṅgadhārāṃ pibanti te // KAvk_8.65 //

sācintayat sthitaḥ śalyamayamantaḥpure mama /
mayūrarājaḥ śīlajñaḥ puruṣālāpaveṣṭitaḥ // KAvk_8.66 //

kathayiṣyatyavaśyaṃ me vṛttameṣa mahīpateḥ /
nindyaṃ karma kṛtaṃ tāvadadhunā kiṃ karomyaham // KAvk_8.67 //

āstāṃ parijñātatattvo marmajño 'sau vidagdhadhīḥ /
jātā me kṛtapāpāyāḥ śaṅkā niścetaneṣvapi // KAvk_8.68 //

iti saṃcintya sā t asya saviṣaṃ bhojanaṃ dadau /
rāgamattāḥ khalāyattāḥ kiṃ kiṃ kurvanti na striyaḥ // KAvk_8.69 //

tayopācaryamāṇasya saviṣaiḥ pānabhojanaiḥ /
vivṛddhā barhirājasya ruruce rucirā ruciḥ // KAvk_8.70 //

svasthamālokya taṃ devī rahasyodbhedaśaṅkitā /
śanaiḥ śokāmayagrasyā trasyā tatyāja jīvitam // KAvk_8.71 //

evaṃ tasya viṣeṇāpi naiva glānirajāyata /
mahatāṃ cittavaimalyaṃ nirviṣaṃ kurute viṣam // KAvk_8.72 //

rāgo viṣaṃ viṣaṃ moho dveṣaśca viṣamaṃ viṣam /
buddho dharmastathā saṃghaḥ satyaṃ ca paramāmṛtam // KAvk_8.73 //

ghoraṃ viṣaṃ sṛjati mohamahāmburāśiḥ ghoraṃ viṣaṃ sṛjati rāgamahoragaśca /
ghoraṃ viṣaṃ sṛjati vairavanāvaniśca janmakramo 'sti viṣamasya viṣasya nānyaḥ // KAvk_8.74 //

adharmakāmaḥ kṛtavānevamevānyajanmani /
śrīgupto 'gnikhadāṃ sāpi tasyābhūtsahadharmiṇī // KAvk_8.75 //

ityuktvā bhagavān samyakkaruṇālokanāmbubhiḥ /
cakāra vītarajasaṃ śrīguptaṃ śāsanonmukham // KAvk_8.76 //

kalitakuśalaḥ śrīgupto 'tha prakāśapadāptaye
śaraṇagamanānyeva trīṇi smaran vimalasmṛtiḥ /
jinaparicayāt puṇyaṃ lebhe satām hi vilokanaṃ
bhavati mahate kalyāṇāya pramodasukhāya ca // KAvk_8.77 //

śrīguptasya nikārakilbiṣajuṣo 'pyajñānamohāpahaḥ
kṛtvāvaśyamanugraheṇa bhagavān kāruṇyapuṇyodyataḥ /
bhikṣūṇāṃ bhavasaṃkṣayāya vidadhe nirvairatāśāsanaṃ
yenaite na bhavanti bandhabhavane bhūyo bhavagranthaye // KAvk_8.78 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ śrīguptāvadānaṃ nāma aṣṭamaḥ pallavaḥ //

9. jyotiṣkāvadānam /

dhanyānāmaśivaṃ bibharti śubhatāṃ bhavyasvabhāvodbhavaṃ
mūrkhāṇāṃ kuśalaṃ prayātyahitatāmityeṣa lakṣyaḥ kramaḥ /
niśīthatimirāndhyamauṣadhivanasyātyantakāntipradaṃ
etaccaulukakūladṛṣṭahataye sarvatra maitraṃ mahaḥ // KAvk_9.1 //

purā rājagṛhābhikhye bimbisārasya bhūpateḥ /
abhūt pauraḥ subhadrākhyaḥ paripūrṇagṛhasthiteḥ // KAvk_9.2 //

maurkhyānmohaprapannasya sarvadarśanavidviṣaḥ /
tasya kṣapaṇakeṣveva babhūvābhyadhikādaraḥ // KAvk_9.3 //

tasya satyavatī nāma jāyābhijanaśālinī /
garbhamādhatta pūrṇendubimbaṃ pauradarīva dik // KAvk_9.4 //

kalandakanivāsākhyo veṇukānanasaṃśrayaḥ /
kadācit bhagavāt buddhaḥ prāptaḥ piṇḍāya targṛham // KAvk_9.5 //

pūjāṃ sabhāryaḥ kṛtvātmai taṃ sa papraccha sādaraḥ /
garbhasthitamapatyaṃ yat kiṃrūpaṃ tadbhaviṣyati // KAvk_9.6 //

so 'vadat saṃpadaṃ bhuktvā putraste divyamānuṣīm /
pravrajyayā śāsane me saṃyukto muktimeṣyati // KAvk_9.7 //

yāte bhagavati spaṣṭamityādiśya nijāśrayam /
abhyāyayau gṛhapaterbhūrikaḥ kṣapaṇo gṛham // KAvk_9.8 //

bhagavadbhāṣitaṃ tattu subhadreṇa niveditam /
śrutvā kṣapaṇakah kṣipramabhūddeṣaviṣākulaḥ // KAvk_9.9 //

gaṇayitvā sa suciraṃ grahajñānakṛtaśramaḥ /
yadevoktaṃ bhagavatā praśne 'paśyattathāvidham // KAvk_9.10 //

so 'cintayadayo satyamuktaṃ tena na saṃśayaḥ /
tatprabhāvopamādāya kiṃ svasatyaṃ vadāmyaham // KAvk_9.11 //

tasya sarvajñatāṃ vetti subhadro yadi madgirā /
tadeṣa kṣapaṇaśraddhāṃ tyakṣyati śramaṇādarāt // KAvk_9.12 //

iti saṃcintya sāmarṣaḥ sa subhadramabhāṣata /
asatyemetat kathitaṃ tena sarvajñamāninā // KAvk_9.13 //

manuṣyaḥ kathamāpnoti devārhāṃ divyasaṃpadam /
pravrajyā kiṃ tu satyeva kathaṃ tenāsya cintitā // KAvk_9.14 //

kṣīṇaḥ kṣudupasaṃtapto yasya nāstyanyato gatiḥ /
tasya tasya subhikṣārhaṃ śaraṇaṃ śramaṇavratam // KAvk_9.15 //

paśyāmyahaṃ gṛhapate pramāṇaṃ yadi madvacaḥ /
pratyutāyaṃ śiśurjātaḥ kulaṃ saṃtāpayiṣyati // KAvk_9.16 //

ityudīrya kṣapaṇake yāte gṛhapatiściram /
vicārya vidadhe tāṃ tām yuktiṃ garbhanipātane // KAvk_9.17 //

yadā dravyaprayoge 'pi naiva garbhah paricyutaḥ /
tadāsya patnīmavadhīdekānte haṭhamardanaiḥ // KAvk_9.18 //

tataḥ śītavanaṃ tasyāṃ śmaśānaṃ tena pāpinā /
prāpitāyām kṣapaṇakāstadvārtānanditā jaguḥ // KAvk_9.19 //

aho batāho sarvajñaḥ śiśoḥ satyaṃ taduktavān /
seyaṃ sūnāvajāte 'sya jananī pañcatāṃ gatā // KAvk_9.20 //

iyaṃ sā śrīḥ śiśordivyā soktā divyamanuṣyatā /
iyaṃ ca sāsya pravrajyā yat kukṣau nidhanaṃ gataḥ // KAvk_9.21 //

iti teṣāṃ pravādena sopahāsena sarvataḥ /
śmaśānadarśanāyaiva babhūva janasaṃgamaḥ // KAvk_9.22 //

atrāntare divyadṛśā bhagavān bhūtabhāvanaḥ /
sarvaṃ vijñāya tadbuddhaḥ pradadhyau sasmitaḥ kṣaṇam // KAvk_9.23 //

aho mohānubandhena dūrasthairapi dehinām /
ālokaśchādyate mūrkhairmeghairiva vikāribhiḥ // KAvk_9.24 //

śubhaṃ kṣapayatā tena kṣapaṇena sa mugdhadhīḥ /
aho gṛhapatiḥ pāpādakāryamapi kāritaḥ // KAvk_9.25 //

iti saṃcintya bahgavān svayaṃ bhikṣugaṇairvṛtaḥ /
yayau śītavanaṃ kṣipraṃ śmaśānaṃ karuṇākulaḥ // KAvk_9.26 //

śmaśānacārikāṃ jñātvā rājā bhagavataḥ svayam /
bimbisāraḥ sahāmātyaistāmeva bhivamāyayau // KAvk_9.27 //

tataḥ subhadrajāyāyāṃ prakṣiptāyāṃ citānale /
kukṣiṃ bhittvāmbujāsīnaḥ śiśuḥ sūrya ivodyayau // KAvk_9.28 //

jvālitāṇalamadhyasthaṃ taṃ kaścinnāgrahīdyadā /
tadā janasamūhasya hāhākāro mahānabhūt // KAvk_9.29 //

tatastaṃ saṃbhramāvṛddhagatiḥ sugataśāsanāt /
kumārabhṛtyo jagrāha jīvakākhyaḥ kumārakam // KAvk_9.30 //

jināvalokanenaiva bālakagrahaṇakṣaṇe /
abhūccitānalastasya haricandanaśītalaḥ // KAvk_9.31 //

jīvantaṃ jvalanānmuktaṃ ruciram vīkṣya dārakam /
vailakṣyeṇa kṣapaṇakāḥ kṣaṇaṃ tasthurmṛtā iva // KAvk_9.32 //

tataḥ subhadraṃ bhagavān sarvabhūtahite rataḥ /
babhāṣe vismayodbhāntaṃ putro 'yaṃ gṛhyatāmiti // KAvk_9.33 //

sa tu dolākulamatiḥ kiṃ karomīti saṃśayāt /
kṣapanānāṃ mukhānyeva śikṣāyai kṣaṇamaikṣata // KAvk_9.34 //

te tamūcurna bālo 'yaṃ grāhyaḥ śmāśānavahnijaḥ /
yatrāyaṃ tiṣṭhati vyaktaṃ na bhavatyeva tadgṛham // KAvk_9.35 //

iti teṣāṃ girā mūrkhaḥ sa jagrāha na taṃ yadā /
tadā kṣitipatirbālamādade jinaśāsanāt // KAvk_9.36 //

jyotirmadhyādavāptasya jyotiṣkasadṛśatviṣaḥ /
jyotiṣka iti nāmāsya cakāra bhagavān svayam // KAvk_9.37 //

tasya pravardhamānasya bhūpālabahvane śiśoḥ /
deśāntaragataḥ kāle mātulaḥ samupāyayau // KAvk_9.38 //

sa viditvā svasurvṛttaṃ nidhanaṃ putrajanmani /
kopāt subhadramabhyetya kampamānaḥ samabhyaghāt // KAvk_9.39 //

mūrkha kṣapaṇabhaktena tadgirā hatayoṣitā /
tvayā tyaktasvaputreṇa kiṃ nāma sukṛtā kṛtam // KAvk_9.40 //

niścetanāḥ svabhāvena paramantrasamutthitāḥ /
sahanto 'pi vinighnanti vetālā iva durjanāḥ // KAvk_9.41 //

adhunaiva na gṛhṇāsi yadi rājagṝhāt sutam /
tatte strīvadhamuddhuṣya kārayāmyarthanigraham // KAvk_9.42 //

ityuktastena tadbhītyā sa bhūpatigṛhāt sutam /
ānināya cirānmuktamakāmena mahībhujā // KAvk_9.43 //

tataḥ subhadre kālena kālasya vaśamāgate /
abhūnnirdirvibhūtīnāṃ jyotiṣko 'rka iva tviṣām // KAvk_9.44 //

arthikalpadrumaḥ prāya saṃpadaṃ divyamānuṣīm /
sa buddhadharmasaṃgheṣu śaraṇyeṣvakaronmatim // KAvk_9.45 //

tadbhaktyupanataṃ divyaratnasaṃcayamadbhutam /
pradadau bhikṣusaṃghebhyaḥ puṇyaratnārjanodyataḥ // KAvk_9.46 //

tasya devanikāyebhyaḥ sāścaryā vividharddhayaḥ /
svayamevāyayurveśma mahodadhimivāpagāḥ // KAvk_9.47 //

tṛṇe ratne ca samadhīrbhavagānapi tadgṛhe /
cakre tadanurodhena ratnapātraparigraham // KAvk_9.48 //

sa divyavastrayugalaṃ yaśasāmupamākṣamam /
prāpa puṇyapaṇakrītaṃ nijaṃ gṛhamivāmalam // KAvk_9.49 //

kadācidatha tadvastraṃsnānārdraṃ nyastamātape /
samīraṇenāpahṛtaṃ nyapatanmūrdhi bhūpateḥ // KAvk_9.50 //

vilokyāpūrvaruciram jyotiṣkasya tadaṃśukam /
vidyaśrīvismito rājā tṛṇaṃ mene nijaśriyam // KAvk_9.51 //

bhoktuṃ nimantritaḥ prāpya tasya ratnamayaṃ gṛham /
nṛpatiḥ svargamajñāsīt jyotiṣkabhavanasthitaḥ // KAvk_9.52 //

atha kālena bhūpālaḥ putreṇājātaśatruṇā /
chadmanā rājyalubdhena dharmaśīlo nipātitaḥ // KAvk_9.53 //

atīte sadguṇe rājñi tasmin kṛtayugopame /
adharma iva sa prāpa rājyaṃ rājavarātmajaḥ // KAvk_9.54 //

sa bhūbhṛddurlabhāṃ dṛṣṭvā jyotiṣkasya gṛhe śriyam /
tamuvāca samabhyetya matpitrā tvaṃ vivardhitaḥ // KAvk_9.55 //

bhrātā tavāhaṃ dharmeṇa vibhavārdhaṃ prayaccha me /
na cedbhāgadhandrohāt kalireva prajāyate // KAvk_9.56 //

ityuktastena kauṭilyāt jyotiṣkaḥ krūrakāriṇā /
ratnapūrṇaṃ gṛhaṃ tasmai datvā prāyāt paraṃ gṛham // KAvk_9.57 //

sā divyaratnarucirasphītā lokopakāriṇī /
hyotiṣkamevānuyayau śrīḥ prabheva divākaram // KAvk_9.58 //

punastyaktāpi sā saṃpat saptakṛtvaḥ prabhāvatī /
jyotiṣkamaspṛṣṭanṛpā sādhvī parimivāyayau // KAvk_9.59 //

sarvasvāharaṇodyuktaṃ dasyucaurādiyuktibhiḥ /
jyotiṣkaḥ kupitaṃ jñātvā nirviṇṇaḥ samacintayat // KAvk_9.60 //

apuṇyaparipākeṇa prajānāṃ janakopamaḥ /
saṃyātaḥ smṛtiśeṣatvaṃ rājā vātsalyapeśalaḥ // KAvk_9.61 //

ko 'nyastatsadṛśo yasmin nirvyājasarale prajāḥ /
pitarīva kṛtāśvāsāḥ sukhaṃ rātriṣu śerate // KAvk_9.62 //

dhaninastṛṇavatprāpyāḥ prāpyante ratnavadbudhāḥ /
amṛtādapi duṣprāpyaḥ saujanyasaralo janah // KAvk_9.63 //

nirvyājavaidagdhyajuṣāmamugdhasaralātmanām /
anuddhatonnatānāṃ ca viralaṃ janma tādṛśām // KAvk_9.64 //

adhunā dveṣadurvṛttaḥ pravṛttanikṛtirnṛpaḥ /
pāpapākena lokānāmakāle kalirāgataḥ // KAvk_9.65 //

mitre jagati yāte 'staṃ tasmin bhāsvati bhūpatau /
doṣodayaḥ pravṛddho 'yamandhakārāya tatsutaḥ // KAvk_9.66 //

nūnaṃ satāmatītānāṃ niṣkāraṇasuhṛt khalaḥ /
yadvṛttaparabhāgeṇa yaśasteṣāṃ prakāśate // KAvk_9.67 //

tasmādiyaṃ parityājyā nṛpatyadhiṣṭhitā mahī /
kāle k alau kṣitīśe ca janānāṃ jīvitaṃ kutaḥ // KAvk_9.68 //

varaparicayodārā dārāh satāṃ guṇinām guṇāḥ
kulamavikalaṃ bhavyā bhūtiryaśaḥ śaśisaṃnibham /
sthitisamucitaṃ vṛttaṃ vittamanimittamanāpadaṃ
guṇavati nṛpe sarvaṃ bhavatyapāṃśulaṃ prajākulam // KAvk_9.69 //

dharmadrumasya dhanamūlasamudgatasya nirdoṣakāmakusumapravarojjvalasya /
lokaḥ sukhāni kila puṇyaphalāni bhuṅkte hato na cet kunṛpatervinipātavātaiḥ // KAvk_9.70 //

kaliḥ kālaḥ patirbālastatpratāpaścitānalah /
akālaviplavottālakhalavetālasaṃkulaḥ // KAvk_9.71 //

prītirviṣaṇṇā khinnā dhīḥ sukhaśrīrgatayauvanā /
adhunā vibhavābhoge bhogayoge na me ruciḥ // KAvk_9.72 //

dhanaṃ bhūmirgṛhaḥ dārāḥ sutā bhṛtyāḥ paricchadāḥ /
aho niravadhiḥ puṃsāmādhivyādhiparigrahaḥ // KAvk_9.73 //

yathā yathā vivardhante grīṣmoṣmaviṣamāḥ śriyaḥ /
tathā tathā jvalatyeva tṛṣṇātāpaḥ śarīriṇām // KAvk_9.74 //

pravṛddhairapi vittaughe rājanyopārjitairnṛṇām /
lavaṇābdheriva jalairvitṛṣṇā naiva jāyate // KAvk_9.75 //

nāsti nāstītyasaṃtoṣād ya eva dhanināṃ japaḥ /
pubarbhave bhavet ko vā sa eva praśamo yadi // KAvk_9.76 //

kiṃ vittairdurnimittaiḥ kalikalahamohalobhānuvṛttaiḥ kiṃ bhogairviprayogairvyasanaśatapatanābhyāsasaṃsaktarogaiḥ /
kiṃ vā mithyābhimānairnarapatisadanaprātasevāvamānaiḥ
asmin vairāgyameva kṣayasamayabhaye bhogyamārogyayogyam // KAvk_9.77 //

atikrānte kāle svajanasuhṛdālokavimale
samāpanne mohaprabala (tara) kāluṣyamaline /
sukhāśvāsah puṃsāṃ praśamasalilasnātamanasāṃ
parityaktāyāse vijanavanavāse parivayaḥ // KAvk_9.78 //

iti saṃcintya sa ciraṃ paraṃ vairāgyamāyayau /
duḥkhaṃ mohāya mūrkhāṇāṃ vivekāya ca dhīmatām // KAvk_9.79 //

sa datvā sarvamarthibhyaḥ prayayauḥ sugatāśramam /
śrīśṛṅkhalākṛṣṭamatirna hi satyasukhonmukhaḥ // KAvk_9.80 //

yadaiva rājhaṃsena smaryate śuci mānasam /
tadaivāsmai vasumatī sarasīva na rocate // KAvk_9.81 //

yāte duḥsahamohadhūmamaline bhogānurāgānale
saṃtoṣāmṛtanirjhareṇa manasi prāte śanaiḥ śītatām /
naitāḥ pānamadottaraṅgavicaladvārāṅgarāṅganābhaṅgura-
bhrūbhaṅgakṣaṇasaṃgamāḥ śamavatāṃ kurvanti vighnaṃ śriyaḥ // KAvk_9.82 //

sarvajñaśāsanavinaṣṭabhavādhvakaṣṭaḥ pravrajyayā vimalameva padaṃ praviṣṭaḥ /
saṃprāpya sarvasamatāmasamaprakāśaḥ nirlakṣyamokṣagamanāya munirbabhūva // KAvk_9.83 //

tām bodhisiddhimālokya jyotiṣkasya savismayaiḥ /
bhikṣubhirbhagavān pṛṣṭaḥ prāgvṛttāntamabhāṣataḥ // KAvk_9.84 //

janmakṣetraśatoptānāṃ bījānāmiva karmaṇām /
bhujyate phalasaṃpattiravisaṃvādinī janaiḥ // KAvk_9.85 //

rājño bandhumataḥ puryāṃ bandhumatyām mahāyaśāḥ /
abhūdanaṅgano nāma śrīmān gṛhapatiḥ purā // KAvk_9.86 //

śāstātha samyaksaṃbyddho viaśvī nāma tā purīm /
janacārikayā prātaḥ kadācit sukṛtaiḥ satām // KAvk_9.87 //

dvāṣaṣṭibhiḥ sa bhikṣūṇāṃ sahasaiḥ parivāritaḥ /
śraddhayānaṅganenaitya praṇamyopanimantritaḥ // KAvk_9.88 //

sarvopakaraṇaistena traimāsaṃ paricāritaḥ /
yathā tathaiva rājñāpi praṇipatya nimantritaḥ // KAvk_9.89 //

bhogaiḥ spardhānubandhena sa tābhyāmadhivāsitaḥ /
anaṅganena paurārhairbhūpālārhaiśca bhūbhujā // KAvk_9.90 //

gajadhvajamaṇicchatracāmarodārayā śriyā /
taṃ dṛṣṭvā pūjitaṃ rājña cintārto 'bhūdanaṅganaḥ // KAvk_9.91 //

tasya sattvāvadātasya pakṣapātī śatakratuḥ /
cakāra divyayā lakṣmyā sāhāyyāṃ jinapūjane // KAvk_9.92 //

sa tayā divyayā bhūtyā bhagavantamapūjayat /
yadagre cakravartidhrīrlajjābhājanatām yayau // KAvk_9.93 //

ratnairnyakṣatacandrasūryabhānarākaṃkīraṇairāvaṇabhair (?)
amlānāmbaragandhamālyaśabalaiḥ kampadrumāṇāṃ phalaiḥ /
bhaktiprahvaścīvilāsacanāhelocchasaccāmaraṃ
tenābhyarcitamākalayya sugataṃ lajjānato 'bhūnnṛpaḥ // KAvk_9.94 //

iti bahutaraṃ bhaktyā śāstuḥ phalaṃ tadanaṅganaḥ
śubhapariṇateḥ puṇyodāraḥ purā samavāptavān /
vimalamanasastasyaivāsau kṣaṇapraṇidhānataḥ para
iva ravijyotiṣko 'bhūt sa eva padāśritaḥ // KAvk_9.95 //

ityāha vimalajñānaprakāśitagatrtrayaḥ /
praṇīdhānopadeśāya bhikṣūṇāṃ bhagavān jinaḥ // KAvk_9.96 //

iti kṣemendraviracitāyām bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ jyotiṣkāvadānaṃ nāma navamaḥ pallavaḥ //

10. sundarīnandāvadānam /

te ke 'pi sattvahitasaṃnihitānukampā bhavyā bahvanti bhuvane bahvabhītibhājām /
vātsalyapeśaladhiyaḥ kuśalāya puṃsāṃ kurvanti ye varamanugrahamāgraheṇa // KAvk_10.1 //

nyagrodhārāmanirataṃ druṣṭuṃ kapilavastuni /
bhagavantaṃ yayau nandaḥ śākyarājasutaḥ purā // KAvk_10.2 //

naiṣkamyadeśanāmantrakathāntesa puraḥsthitam /
uvāca bhagavān prītyā pravrajyā gṛhyatāmiti // KAvk_10.3 //

prasādyābhinivedyāsya taṃ nandaḥ pratyabhāṣataḥ /
bhagavan puṇyalābhāpi pravrajyābhimatā na me // KAvk_10.4 //

sarvopasthāyako bhūtvā bhikṣusaṃghaṃ yathepsitaiḥ /
sarvopakaraṇaistāvat bhikṣyaṃ paricarāmyaham // KAvk_10.5 //

ityuktvā ratnamukuṭaiḥ spṛṣṭatatpādapaṅkajaḥ /
rājaputraḥ svabhavanaṃ yayau jāyāsamutsukaḥ // KAvk_10.6 //

sa sundarī samāsādya dayitām ratisundarīm /
vijahāra varodyānaṃ muhūrtavirahāsahaḥ // KAvk_10.7 //

tataḥ kadācid bhagavān prakṛtyaiva guṇipriyaḥ /
svayaṃ nandasya bhavanaṃ bhikṣusaṃghaiḥ sahāyayau // KAvk_10.8 //

sānandavadanaḥ kṛtvā nandastatpādavandanāṃ /
taṃ mahāharsanāsīnaṃ pūjayitvā vyajijñapat // KAvk_10.9 //

keṣāṃ puṇyaprarohāṇāṃ paripāko 'yamīdṛśaḥ /
kṛto 'yaṃ yadbhagavatā darśanānugrahaḥ svayam // KAvk_10.10 //

smaraṇaṃ śravaṇaṃ vāpi darśanaṃ vā mahātmanām /
seyaṃ kuśalavallīnāṃ mahatī phalasaṃtatiḥ // KAvk_10.11 //

asya maitrasya mahatastadālokasya darśanāt /
hṛdayasya vikāsaśrīḥ kasya nāma na jāyate // KAvk_10.12 //

dānādapi priyataraṃ puṇyādapi mahāphalam /
sadācārādapi śrlāghyaṃ mahatāṃ kilaṃ darśanam // KAvk_10.13 //

iti tasya bruvāṇasya bhaktipraṇayapeśalam /
abhinandya puraḥ pūjāṃ bhagavān gantumudyayau // KAvk_10.14 //

anuvavrāja taṃ nandaḥ svacche kanakabhājane /
varopacāramādāya madhuraṃ svamivāśayam // KAvk_10.15 //

pahcādvrajantamālokya bhaktyā bhagavataḥ pathi /
niraikṣata kaṭākṣeṇa sundarī virahāsahā // KAvk_10.16 //

gurūṇāmagre sā saralataralāṃ locanagatiṃ
vihāyaiva trāsāñcitamukutitākṣī priyatamā /
nirīkṣyālakṣyaṃ yat kṣaṇamavanatābhūttadadhikaṃ
na gantavyaṃ nāthetyavadadivaṃ maonādavacanam // KAvk_10.17 //

nandaḥ praṇayiṇīṃ dṛṣṭvā socchvāsaṃ calitānanām /
ayamāgata evāhamacirādityabhāṣata // KAvk_10.18 //

tataḥ svamāśramaṃ prāptaṃ bhagavantaṃ kṛtāñjaliḥ /
vrajāmi svagṛhaṃ tāvadityāha virahāsahaḥ // KAvk_10.19 //

tatastamāsanāsīnaḥ praṇataṃ bhagavān puraḥ /
uvāca sasmitaṃ keyaṃ gamane saṃprati tvarā // KAvk_10.20 //

viṣayāsvādasauhārdasaṃmohārditavetasām /
aho gṛhasukheṣveva nirvedavimukhā matiḥ // KAvk_10.21 //

guṇābharaṇamevāyurvivekābharaṇo guṇaḥ /
praśamābahraṇaścāsau vairāgyābharaṇaḥ śamaḥ // KAvk_10.22 //

tajjāḍyaṃ tadasahyaśalyaśalakaṃ nyastaṃ suhṛccetasi
prājñistadgaṇitaṃ virācasamayairvaiphalyamevāyuṣaḥ /
yadvairāgyavivekaśūnyamanasāmete paśūnāṃ yathā
yāntyāyānti ca cakranemicalanairnirlakṣaṇānāṃ kṣaṇāḥ // KAvk_10.23 //

puṇyaṃ sattvavatām śrutaṃ matimatām śīlaṃ ca vidyāvatām
sarvaṃ bhāgyavatām sukhaṃ śamavatāṃ naiva kkacit durlabham /
duṣprāpastu samastavastuvasateḥ svalpāṃśako 'pyāyuṣaḥ
tadyasya kṣayameti niṣphalatayā śocyāya tasmai namaḥ // KAvk_10.24 //

vāmāvarte viṣayajaladhau pūrṇalāvaṇyasāre darpotsarpadviṣamamakarāṅkodbhavakṣobhyamāṇe /
nityāsannaprabalavirajaprajjvaladvāḍavāgnau
puṃsāṃ setustaraṇaśaraṇe tīvravairāgyameva // KAvk_10.25 //

tasmādgṛhāṇa pravrajyāṃ rājaputra jitendriyaḥ /
etāḥ striya iva kṣipraṃ samagamasukhāḥ śriyaḥ // KAvk_10.26 //

kriyatām kuśalāyaiva brahmacaryaparigrahaḥ /
tyajyatāmeṣa niḥsāragṛhasaṃsāradurgrahaḥ // KAvk_10.27 //

iti śrutvā bhagavataḥ karuṇābahraṇaṃ vacaḥ /
pratyabhāṣata taṃ nandaḥ pūrvapraṇayayantritaḥ // KAvk_10.28 //

sadā bhavadupāyaiva pravrajyā bhagavan mama /
bhikṣusaṃghopakārārthe gṛha evādaraḥ param // KAvk_10.29 //

ityuktvā bhagavadvākyamatikrāntumanīśvaraḥ /
kṛṣyamāṇaḥ priyāpremṇā so 'bhūddolākulāśayaḥ // KAvk_10.30 //

punaḥ punaścakārāsya bhagavān vratadeśanām /
upakārodyatāḥ santaścintayanti na yogyatām // KAvk_10.31 //

yadā necchati nandastām pravrajyāmajitendriyaḥ /
tadāsya bahgavadvākyamapatadvapuṣi svayam // KAvk_10.32 //

nandaḥ kāṣāyāvaraṇaḥ pātrapāṇiḥ sa tatkṣaṇam /
babhau cābhīkararucirmahāpuruṣalakṣaṇaiḥ // KAvk_10.33 //

sa śāsanājjinasyābhūdāraṇyapiṇḍapātrikah /
ākārādanagāratām prayātaḥ pāṃśukūlikaḥ // KAvk_10.34 //

priyāmuvāha satataṃ śyāmāṃ pravrajito 'pi saḥ /
śaśāṅka iva saṃvyaktāṃ hṛdaye lāñchanacchavim // KAvk_10.35 //

manasaḥ sphaṭikasyeva na vidmaḥ kena vartmanā /
rāgaḥ ko 'pi viśatyantarnāpaiti kṣālito 'pi yaḥ // KAvk_10.36 //

virahāpāṇḍuraruciḥ saṃsaktāruṇacīvaraḥ /
sa saṃdhyābhrakalaṅkasya jahāra śaśinaḥ śriyam // KAvk_10.37 //

vicaran virahākṣamaḥ sa vismṝtadhṛtirvane /
janmavidyāmanaṅgasya na visasmāra sundarīm // KAvk_10.38 //

saṃpūrṇacandravadanāvadanadhyānaniścalaḥ /
acintyacciraṃ tattadupaviṣya śilātale // KAvk_10.39 //

aho bhagavatāpyeṣa kṛto yatnādanugrahaḥ /
nāyāti mama vaimalyaṃ rāgādhiṣṭhitacetasaḥ // KAvk_10.40 //

śrutaṃ saṃsāracaritaṃ niḥsaṅgavratamāsthitam /
tathāpi mṛgasāvākṣīṃ na vismarati me manaḥ // KAvk_10.41 //

kāntākuṅkumalagnarāgasubhage gātre kṛtaṃ cīvaraṃ
tatpīnastanamaṇḍalapraṇayinā pātraṃ dhṛtaṃ pāṇinā /
rāgo 'yaṃ mama vardhate 'sya yadi vānyasyeva vṛddhiḥ paraṃ yadbodhivyavadhānabhūtamaniśaṃ dhyānaṃ tadālambanam // KAvk_10.42 //

kṣaṇena māṃ prāptamavehi mugdhe tāmevamuktvā gamane purastāt /
aho mayā darśanavighnabhūtaṃ paścāt kṛtaghnavratametadāttam // KAvk_10.43 //

no gantavyamiti prakampataralā vākyaṃ yadūce na sā
saṃtyajya vyajanaṃ sthite gurujane jagrāha pāṇyañcalam /
yatpādena likhantyapi kṣititalaṃ māmaukṣatālakṣitā
tenātyantaniṣedhamugdhavidhinā baddhaṃ tayā me manaḥ // KAvk_10.44 //

madviyuktā na sā nūnaṃ śete śokapralāpinī /
puline cakravākīva harmye hariṇyalocanā // KAvk_10.45 //

hā priye taktasaktena kitaveneva kevalam /
śritaṃ taccittacaureṇa mithyāvratamidaṃ mayā // KAvk_10.46 //

tyaktvā vratamidaṃ tāvad gacchām idayitāntikam /
anurāgāgnitaptānāṃ tapastāpo hi duḥsahaḥ // KAvk_10.47 //

rājaputrī cirāyātaṃ nṛśaṃsamavalokya mām /
manyunā navalagnena na jāne kiṃ kariṣyati // KAvk_10.48 //

na sarvatra vikārāya nikāraḥ premaduḥsahaḥ /
durnivāro bhavatyeva snehalīno rajaḥkaṇaḥ // KAvk_10.49 //

yasmin kṣaṇe bhagavatā paśyāmi rahitaṃ vanam /
mayā tadaiva gantavyaṃ gṝhamityeṣa niścayaḥ // KAvk_10.50 //

asminneva śilāpaṭṭe rucirairgiridhātubhiḥ /
likhāmi tām śaśimukhīṃ saṃrpāpyālambanaṃ dhṛteḥ // KAvk_10.51 //

athavā kathamālekhyaviṣayaṃ yāti sā priyā /
saundaryabidnako yasyāḥ sudhākuvalayendavaḥ // KAvk_10.52 //

dṛṣṭirmugdhakurangasaṃcaladalivyāptotpalodvātanī
lāvaṇyodadhikūlavidrumavanaṃ bimbādharāgratviṣaḥ /
nirdoṣāmṛtaraśmisārthasaraṇiḥ sā kāpi vaktradyutiḥ
saundaryaṃ kathameti citrapadavīścaryasāraṃ vapuḥ // KAvk_10.53 //

iti saṃcintya sa śanairālilekha śilātale /
sundarīṃ mukhamuktāśrusnātakampākulāṅguliḥ // KAvk_10.54 //

sa saṃkalpasamudgīrṇaṃ pratibimbamivāśritām /
kṛtvā puraḥ priyatamāmūce 'darbāṣpagadgadaḥ // KAvk_10.55 //

priyāmālikhyāhaṃ nikhilasukhavṛṣṭiṃ nayanayor
na paśyāmyudbāṣpaḥ kṣaṇamapi śaraccandravadanām /
ayaṃ nūnaṃ tanvīvirahanirapekṣavratavataḥ
sphurattāpaḥ śāpaḥ kimapi mama pāpādupanataḥ // KAvk_10.56 //

phullāmbhojavanatviṣā spṛhāvaśāsaktāśrutoyaṃ vapus
tatkālopagatāntarāyajanitaḥ kopaḥ samutsṛjyatām /
haṃho sundari dehi me prativacaḥ kiṃ maunamālambase
satyaṃ tvanmayarāgavīcaramidaṃ cittavrataṃ me vratam // KAvk_10.57 //

iti bruvāṇaṃ taṃ dṛṣṭvā dūrādālikhitaṃ ca tat /
sāsūyā bhikṣavo 'bhyetya bhagavantaṃ babhāṣire // KAvk_10.58 //

bhagavan durvinītasya vātsalyādeva kevalam /
śunaḥ kusumamāleva pravrajyeyaṃ tvayārpitā // KAvk_10.59 //

ākhilya sundarīmukhaṃ nandaḥ svairaṃ śilātale /
tatpralāpajapāsakto dhyānālambanatāṃ gataḥ // KAvk_10.60 //

etadākarṇya bhagavān nandamāhvāyya kananāt /
kimetaditi papraccha priyāvirahamohitam // KAvk_10.61 //

so 'bravīd bhagavan satyaṃ kāntāsaktasya me param /
bhikṣūṇāṃ saṃmate 'pyasmin vane na ramate matiḥ // KAvk_10.62 //

iti dandavacaḥ śrutvā tamūce bhagavān jinah /
mīlayanneva vaktrendukāntyā rāgasaroruham // KAvk_10.63 //

sādho tāvanna yuktā te saṃrāgānugatā matiḥ /
vighnairnākṛṣyate cetaḥ kalyāṇābhiniveśinām // KAvk_10.64 //

kvāyaṃ yogastanutṛṇatulātyaktabhogābhiyogaḥ
kkāyaṃ nindyaḥ kṣaṇasukhalavāsvādasaṃvāda eṣaḥ /
jātyaivāyaṃ harati kuśalaṃ dustaro māramārgaḥ
premāndhānām bhavati sahasā duḥsaho yoktrajātaḥ // KAvk_10.65 //

ityasya bhagavān kṛtvā ciraṃ vairāgyadeśanām /
saṃsthātavyamihetyuktvā svakṛtyāya svayaṃ yayau // KAvk_10.66 //

tamevāvasaraṃ nandaḥ saṃcintya gamanocitam /
pratasthe svagṛhaṃ hṛṣṭaḥ sundarīdarśanotsukaḥ // KAvk_10.67 //

vrajan dvāri pidhānāptairvihārairbahubhiścirāt /
nagarābhimukhaṃ mārgaṃ sa kathaṃcidavāptavān // KAvk_10.68 //

atha vijñāya sarvajñastaṃ rāgād gantumudyatam /
uvācābhyetya bhagavān nanda tūrṇaṃ kka gamyate // KAvk_10.69 //

sa jagāda vane tāvat bhagavan nāsti me ratiḥ /
na hyaviśrāntacittānāṃ kriyā kācit prasīdati // KAvk_10.70 //

sā śrīścāmarahāsinī maṇimayī sā ramyaharmyāvalī
sā bālānilalolacārulatikā kāntā navodyānabhūḥ /
sā tanvī kusumeṣukārmukalatā kṣāmodarī sundarī
no janmāntaravāsanā iva manaḥ saktaṃ vimuñcanti me // KAvk_10.71 //

sarāgeṇaiva manasā brahacaryaṃ carāmyaham /
vratapañjarabandhena vihaṅga iva yantritaḥ // KAvk_10.72 //

tyaktvā vrajāmi pravrajyāmastu me narako 'kṣayaḥ /
na vītarāgatāmeti mañjiṣṭhāraktamaṃśukam // KAvk_10.73 //

iti bruvāṇamasakṛt svapadaṃ gantumudyatam /
nivāryānugrahadhiyā tamūce bhagavān jinaḥ // KAvk_10.74 //

mā kṛthā viplavaṃ nanda ninditaṃ hi śrutāśrutam /
vidvajjanopadiṣṭena yathā yāti pṛthagjanaḥ // KAvk_10.75 //

vivekavyastadoṣāṇāṃ viduṣāṃ śīlaśālinām /
niḥsārasukhalābhena nākārye dhīḥ pravartate // KAvk_10.76 //

gāḍharāgagṛhītasya jugupsāyatane param /
jadhanyakarmaṇyāsaktiḥ kiṃ lajjājanane na te // KAvk_10.77 //

yonijayonisaṃsaktāḥ stanapastanamardinaḥ /
aho bata na lajjante janmanyeva layaṃ gatāḥ // KAvk_10.76 //

sadāsajjanavarjitā jananījaghanāsaktiḥ /
saṃmohāhatacittānāṃ paśūnāmeva dṛśyate // KAvk_10.79 //

rāmāramaṇamāno 'yaṃ viramya tyajyatāṃ tvayā /
bhogaiḥ saha bhujaṅgānāṃ dṛṣṭo bhavabile kṣayaḥ // KAvk_10.80 //

jaghanyā janayatyeva na kasya viratiṃ ratiḥ /
yasyāṃ bhavati paryanteṣvapi naiva parāṅmukhaḥ // KAvk_10.81 //

gṛhajālavimuktastvaṃ kiṃ tatraivābhidhāvasi /
na hi nirgasya sāraṅgaḥ punarviśati vāgurāṃ // KAvk_10.82 //

iti vākyād bhagavataḥ śāsanena niyantritaḥ /
cintayan sundarīṃ nandaḥ praviveśāśramaṃ punaḥ // KAvk_10.83 //

tataḥ kadācidādiśya nanda māśramamārjane /
āsanānugrahavyagraḥ prayayau bhagavān punah // KAvk_10.84 //

tacchāsanāt pravṛttasya nandasyāśramaśodhane /
no bhūtalādapayayau rajo rāga ivāśayat // KAvk_10.85 //

tasyāhartuṃ gatasyātha salilaṃpārabhāgikam /
muhuḥ pūrṇasamutkṣiptah śūnya evābhavaddhaṭaḥ // KAvk_10.86 //

tena vighnena gamane sutarām khinnamānasaḥ /
tyaktvā tuprayayau nandaḥ sundarīdarśanotsukaḥ // KAvk_10.87 //

atha vijñāya sarvajñastaṃ yāntaṃ divyacakṣuṣā /
babhāṣe sahasābhyetya stambhamānamanorathah // KAvk_10.88 //

pātrayogena taptasya śyāmaraktaruceḥ param /
aho snehakalaṅkaste dīpasyeva na śāmyati // KAvk_10.89 //

alaṃ vāmābhilāṣeṇa nīlīrāga ivaiṣa te /
saṃsaktaḥ ko 'pi hṛdaye yannādyāpi virajyase // KAvk_10.90 //

andhīkaroti prārambhe ratistatkālakātaram /
āliṅgati jugupseva vṛtte mukhyāṅgasaṃgame // KAvk_10.91 //

viṣayākhvādasaṅgena pāpamitrairivendriyaiḥ /
duḥsahavyasanāvarte pātyate narake narah // KAvk_10.92 //

adhivāsayati sparśalekhenāpi kusaṃgamaḥ /
praklinnamatsyakuṇapāt pūtigandha ivodgataḥ // KAvk_10.93 //

kalyāṇamitrasaṃparkaḥ sarvathā kuśalāvahaḥ /
śubhāmeda iva vyāpto yaḥ karoti mahārhatām // KAvk_10.94 //

ityukte tasya bhagavān sākṣāts adasatoḥ pathi /
ghrāṇasparśena saṃdarśya cakre tatsaṅgadeśanām // KAvk_10.95 //

atha nandaṃ samādāya bhagavān gandhamādane /
yayau viriñciramarībālavyajanavījitaḥ // KAvk_10.96 //

tatra dāvānalapliṣṭāmaniṣṭakliṣṭavigrahām /
kāṇāṃ karmaṭīkāmasmai darśayitvāvadajjinaḥ // KAvk_10.97 //

imāṃ paśyasi kiṃ nanda māndyanindyatarākṛtim /
kasmaiciducitā ceyaṃ rocate priyadarśanā // KAvk_10.98 //

sattā sadasatornāsti rāgaḥ paśyati ramyatām /
sa tasya lalito loke yo yasya dayito janaḥ // KAvk_10.99 //

pakṣapātaṃ samṛtsṛjya satyaṃ nanda tvayocyatām /
asyāstasyāśca sundaryā lāvaṇyasya kimantaram // KAvk_10.100 //

anarthitvādvayaṃ naiva saundaryāntaravedinaḥ /
arthipriyatvamāyāti prārthitaṃ tacca cārutām // KAvk_10.101 //

paśyāmyahaṃ viśeṣaṃ tu tasyā nāsyāśca kaṃcana /
ramyatvaṃ māṃsavarmāsthiyantre samayamātrakam // KAvk_10.102 //

iti pṛṣṭo bahgavatā nandastaṃ pratyabhāsata /
atyantānucitaḥ praśnaḥ ko 'pi gauravayantritaḥ // KAvk_10.103 //

kimetad bhagavān vakti keyaṃ śoke biḍambanā /
kkāpi vā viśvaguravo vineyāḥ prabhaviṣṇavah // KAvk_10.104 //

ratiḥ sādhikasundaryāḥ parabhāgeṇa rajyate /
yāṃ dṛṣṭvā jagatāṃ jetā na ratiṃ smarati smaraḥ // KAvk_10.105 //

jyotsnayeva na tatkāntyā nodate kumudākaraḥ /
guṇāntaraṃ na jānāti prasiddhiśaraṇo janaḥ // KAvk_10.106 //

baddhaṃ tayā vadanasaurabhasārahāramālokya puṣyanicayaṃ pṛthukeśapāśe /
manye vilāsagatilovanakānticauraiḥ bhītyeva haṃsahariṇairvanamiva yātam // KAvk_10.107 //

analpaiḥ saṃkalpairbahuvidhavikalpairanupamā
na sā sāraṅgākṣīlikhitumapi śakyā paricitaiḥ /
tulārohe ysyā vadanaparabhāge laghutaraḥ
sa nūnaṃ tārāṇāṃ gaganamadhirūḍhaḥ parivṛḍhaḥ // KAvk_10.108 //

puṇyaprahvaṃ lalitalalitabhrūlatālāsyalīlā
ramyaṃ tasyā yadi na vadanaṃ nandanaṃ labhyate tat /
pravrajyeyaṃ sukṛtamadhikaṃ kiṃkarī kiṃkarī me
kasmādetaṃ vrataparikaraṃ bhārabhūtaṃ vahāmi // KAvk_10.109 //

iti nandavacaḥ śrutvā bhagavān rāganirbharam /
upakṣipya prabhāveta ta nināya surālayam // KAvk_10.110 //

adarśayacca tatrāsya līlodyāne śatakratoḥ /
sudhāmanthasamudbhūtāḥ kāntāstridaśayoṣitaḥ // KAvk_10.111 //

aruṇaiḥ kāntisaṃtānaiḥ pādapadmavanoditaiḥ /
anuyātā ivāmbhodhikūlavidrumakānanaiḥ // KAvk_10.112 //

viśālalāsyasacivaiḥ pāṇibhirvijitāmbujaiḥ /
saṃsaktaiḥ sahajasyeva pārijātasya pallavaiḥ // KAvk_10.113 //

kāntimādhuryalalitairmadanānandabāṇdhavaiḥ /
helānimīlitāmbhojavadanaiścandrasundaraiḥ // KAvk_10.114 //

saṃmohanairjīvanaiśca kṛṣṇasārairvilokanaiḥ /
kālakūṭacchadaspṛṣṭairamṛtoghairivāvṛtāḥ // KAvk_10.115 //

pūrṇayauvanalāvaṇyāḥ sahasaiva vilokya tāḥ /
nandaḥ sānandavadanaḥ svedasnāta ivābhavat // KAvk_10.116 //

padmānanāsu vipulotpalalocanāsu kundastimātu nibiḍastabakastanīṣu /
nandasya tāsu hṛdayaṃ yugapannipatya dolāvilāsataralālitumavāpa // KAvk_10.117 //

tataḥ provāca bahgavān nandaṃ tadgatamānasam /
āsāṃ saṃdarśane nanda prītyā te ramate matiḥ // KAvk_10.118 //

āsāṃ tasyāśca sundaryā lāvaṇye kiyadantaram /
utkarṣaḥ parabhāgeṇa sphuṭamevābhibhāvyate // KAvk_10.119 //

nirastasundarīrūpaṃ rūpamapsarasām yadi /
tadetā eva kālena kariṣyāmi tvadāśrayāḥ // KAvk_10.120 //

ārogeṇaiva manasā brahmacaryaṃ prasannadhīḥ /
cara tāvattataste 'haṃ dāsyāmyapsarasām gaṇam // KAvk_10.121 //

evaṃ bhagavato vākyānnandaḥ saṃjātaniścayaḥ /
tathetyuktvā vrate cetaścakre svargāṅganāśayā // KAvk_10.122 //

mandādaraḥ svadāreṣu so 'bhūt tatsaṃgamecchayā /
guṇapṇyatulāvṛtternāsti snehasya satyatā // KAvk_10.123 //

aho cismṛtasaṃvāsapravāsapariśoṣitā /
puṃsāmābhyāsikī prītiḥ sahasānyatra dhāvati // KAvk_10.124 //

kṣaṇayauvanaramyāṇi premāṇi praṇayavyayaiḥ /
na satyāni na nityāni na sukhāni śarīriṇām // KAvk_10.125 //

tato bhagavatā nandaḥ kṣaṇānītaḥ svamāśramam /
tanniścayād brahmacaryaṃ cacāra niyatavrataḥ // KAvk_10.126 //

sa cisasmāra sundaryāḥ kāntisaṃpadamanyadhīḥ /
kṣaṇapramuṣitā prītirmalaṃ yāti guṇeṣvapi // KAvk_10.127 //

tataḥ kadācidvicaran nandaḥ kkāpi vyalokayat /
karālanarakāsaktāṃ dhīmān kumbhībhṛtāṃ bhuvam // KAvk_10.128 //

tām vilokyaiva sākampaḥ kimetaditi duḥkhitaḥ /
sa papraccha tadāsaktān ghoranarakakāraṇam // KAvk_10.129 //

te tamūcuriyaṃ bhūmistaptakumbhīśatācitā /
kalpitā rājaputrasya nandasyānandarāgiṇaḥ // KAvk_10.130 //

mithyāvrataḥ sa nādyāpi bhajate vītarāgatām /
brahamcaryaṃ caratyeva svargastrūīsaṃgamāśayā // KAvk_10.131 //

mithyāvratānām lubdhānāṃ rāgadveṣakaṣāyiṇām /
etāsu nityataptāsu kumbhīṣvevākṣayaḥ kṣayaḥ // KAvk_10.132 //

iti nanda samākarṇya jātaromāñcakañcukah /
tatra cyutāmiva tanūṃ paścāttāpādamanyataḥ // KAvk_10.133 //

samamyetya tyaktarāgasaṃvāsavāsanah svayam /
babhūvānuttarabrahmacaryaparyāptāṃyamaḥ // KAvk_10.134 //

ghanamohakṣayāttasya vimukte saṃśaye tataḥ /
mahaḥ prasādamāpede śaradīvedadheḥ payaḥ // KAvk_10.135 //

niṣkāmaḥ praśamaṃ prāptaḥ parāṃ niṣṭhāmupāgataḥ /
śuddhadhīḥ sa samabhyetya bhagavantamabhāṣata // KAvk_10.136 //

nāpsarobhirna sundaryā bhagavan kṛtyamasti me /
etāḥ paryantavicchāyāḥ sapātā viṣayaśriyaḥ // KAvk_10.137 //

yathā yatheyaṃ bhāvānāṃ bhāvyate niḥsvabhāvatā /
tathā tathā prqsīdanti nirāvaraṇavṛttayaḥ // KAvk_10.138 //

iti dandasya vadataḥ prāptasyārtapadaṃ śanaiḥ /
bhagavān nirvāṇaśuddhāmasya siddhimamanyata // KAvk_10.139 //

keṣāṃ kuśalamūlānāṃ nandenāsāditaṃ phalam /
iti bhikṣubhirabhyetya pṛṣṭhastānavadajjinaḥ // KAvk_10.140 //

janmāntarārjitaiḥ puṇyaiḥ sukṛtābhyāsakāriṇā /
prāptāḥ kuśalamūlānāṃ nandena phalasaṃpadaḥ // KAvk_10.141 //

vipulavimala vaṃśe janma smarapratimā tanuḥ
surajanasakhī lakṣī vṛttiḥ priyāḥ satataṃ satām /
praśamasalilasnātaṃ cetaḥ svabhāvagatirgatiḥ
kuśalakusumasyeyaṃ puṃsāṃ viśālaphalodgatiḥ // KAvk_10.142 //

stūpe vipaśyinaḥ samyaksaṃbuddhasyādaraḥ purā /
nagaryāmaruṇāvatyāmaruṇena mahībhūhā // KAvk_10.143 //

kriyamāṇo maṇimaye maitro nāma dvijanmajaḥ /
mahataḥ puṇyabhogasya bhāgī kārakatām yayau // KAvk_10.144 //

tatpuṇyapraṇidhānena jāto gṝhapateḥ kule /
sa eva bhikṣusaṃghasya jantukāsnānasatrakṛt // KAvk_10.145 //

sa puṇyaśīlaḥ pratyekabuddhopasthāyakah purā /
stūpaṃ cakre śobhamānaṃ mālabhivaraṇojjvalam // KAvk_10.146 //

tatpuṇyapraṇidhānena kṛkeḥ kāśīpateḥ sutaḥ /
so 'bhvaddyutimān nāma divyalakṣaṇalakṣitaḥ // KAvk_10.147 //

kāśyapasyārhataḥ samyaksaṃbuddasyāntanirvṛtau /
saptaratnamaye stūpe kṛte kāśīmahībhujā // KAvk_10.148 //

tatsūnurdhyutimān haumacchatramāropya bhāsvaram /
jātastatpraṇidhānena nandaḥ śākyamuke 'dhunā // KAvk_10.149 //

iti sukṛtasamutthaiḥ pūrvajanvakramāptaiḥ kimapi vipulapuṇyaireva nandaḥ prapede /
kulamamalamudāraṃ rūmamagryaṃ ca bhogaṃ śamaparicitamante satpadaṃ saugataṃ ca // KAvk_10.150 //

kathayotveti bhagavān nandakalyāṇakāraṇam /
cakāra bhikṣusaṃghasya tāṃ tāṃ sukṛtadeśanām // KAvk_10.151 //

iti kṣemendraviracitāyām bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ sundarīnandāvadānaṃ nāma daśamaḥ pallavaḥ //

11. virūḍhakāvadānam /

ārohati padamunnatamamalamatirvimalakuśalasopānaiḥ /
narakakuhareṣu nipatati malinamatirghoratimireṣu // KAvk_11.1 //

śākyānāṃ nagare pūrvaṃ sphīte kapilavāstuni /
mahataḥ śākyamukhyasya sumukhī dāsakanyākā // KAvk_11.2 //

śāstre kṛtaśramā sarvakalākauśalaśālinī /
mālikā nāma kāmasya mālikeva guṇocitā // KAvk_11.3 //

prabhorgirā varodyāne kusumāvacayodyatā /
bhramantaṃ taṃ samāyāntaṃ dadarśa sugataṃ puraḥ // KAvk_11.4 //

tasyānte 'syāstamālokya prasannamabhavanmanaḥ /
śaratkāla iva svacchaḥ prasādayati mānasam // KAvk_11.5 //

sācintayattadā lokaprītyā dṛḍhīkṛtāspadā /
sukṛtaiḥ piṇḍapātaṃ me gṛhṇīyādbhagavānapi // KAvk_11.6 //

vijñāya tasyāh sarvajñaḥ saṃkalpaṃ karuṇākulaḥ /
prasārya pātraṃ bhagavān bhadre dehītyuvāca tām // KAvk_11.7 //

datvā praṇamya sā tasmai paripūrṇamanorathā /
praṇidhānaṃ pravidadhe dāsyaduḥkhanivṛttaye // KAvk_11.8 //

tataḥ kadācidāyātaḥ pituastasyāḥ sakhā dvijaḥ /
naumittikastaṃ pradeśaṃ dṛṣṭvā tām vismito 'va dat // KAvk_11.9 //

aho gṛhapatestasya putrī tvaṃ śrīmatah sutā /
bandhuhīnā gatā dāsyaṃ dhanabhogavivarjitā // KAvk_11.10 //

aho mohaghanārambhakṣaṇoddyotanavidyutaḥ /
saṃsārasarparasanāvilāsacapalāḥ śriyaḥ // KAvk_11.11 //

gamyānāṃ mā kṛthāścintāṃ jāne 'haṃ hastalakṣaṇaiḥ /
acireṇaiva bhūbharturvallabhā tvaṃ bhaviṣyasi // KAvk_11.12 //

idaṃ paśyāmi te pāṇau lakṣmīkamalakomale /
mālācakrāṅkuśākāramityuktvā prayayau dvijaḥ // KAvk_11.13 //

atha manmathasaṃbhogasuhṛnmadhupabāndhavaḥ /
latāliṅganasaubhāgyabhavyo 'dṛśyata mādhavaḥ // KAvk_11.14 //

madhoḥ kesariṇastasya kāntāmānadvipadviṣaḥ /
vibabhau jihmamānasya jihvevāśokamañjarī // KAvk_11.15 //

bālākapolalāvaṇyacauraścampakasaṃcayaḥ /
sudṛśāṃ keśapāśeṣu yayau bandhanayogyatām // KAvk_11.16 //

sahakārairvirahiṇīnidhanaṃ vidadhe madhu /
nirapekṣāparavadhe vidhurāḥ prabhaviṣṇavaḥ // KAvk_11.17 //

yayurmadhulihāṃ cūtalatā nirbharabhogyatām /
sahasauva vidgadhānāmiva mugdhavibhūtayaḥ // KAvk_11.18 //

rūtāyudhaścūtalatācāpanyastaśilīmukhaḥ /
jayatīti jagau bandī kandarpasyeva kokilaḥ // KAvk_11.19 //

asminnavasare śrīmān kosalendraḥ prasenajit /
mṛgayānirgato 'śvena hṛtastaṃ deśamāyayau // KAvk_11.20 //

dhanvīmanobhavākāraḥ so 'vatīrya turaṃgamāt /
dadarśānanyalāvaṇyām kanyāṃ ratimivāparām // KAvk_11.21 //

tadvilokanavistīrṇaṃ manastasya mahātmanaḥ /
vismayāddṛṣṭimārgeṇa praviveśa manobhavaḥ // KAvk_11.22 //

tāṃ lajjāvanatāṃ dṛṣṭvā sahasodbhūītasādhvasām /
acintayannarapatiḥ kāntikallilinīhṛtaḥ // KAvk_11.23 //

keyaṃ navā śaśimukhī śyāmā taralatārakā /
yatkāntiraniśaṃ netraśatapatravikāśinī // KAvk_11.24 //

bakulāmodavibhrāntabhramare pāṭalādhare /
kāntaṃ vasantaṃ paśyāmi mukhe 'syāḥ kumudāyudham // KAvk_11.25 //

aho lāvaṇyamamlānaṃ tāruṇyābharaṇaṃ tanoḥ /
dhīrasyāpi dhṛtiryena śaṅkhe saṃgaliteva me // KAvk_11.26 //

aho nu madhumañjaryāḥ prārambhe 'pyadbhuto guṇaḥ /
yena gantuṃ na śaknoti ṣaṭpado 'pi padātpadam // KAvk_11.27 //

iti saṃcintya bhīpālastāṃ matvā vanadevatām /
pṛṣṭvā viveda tadvṛttaṃ krameṇa kathitaṃ tayā // KAvk_11.28 //

tatastatra kṛtātithyastayā pallavavījanaiḥ /
śuciśītaiśca salilaiḥ prāptavān nirvṛtiṃ nṛpaḥ // KAvk_11.29 //

śrāntaḥ saṃvāhane tasya tayā caraṇapadmayoḥ /
kṛte karāptasaṃsparśe sa nidrām sahasā yayau // KAvk_11.30 //

kṣaṇena pratibyddho 'tha viśrāntamṛgayāśramaḥ /
divyasparśena tām mene ratiṃ rūpāntarāgatām // KAvk_11.31 //

mahānapi tataḥ śākyaḥ saṃprāptaṃ kosaleśvaram /
śrutvā taṃ deśamabhyetya pūjārhaṃ tamapūjayat // KAvk_11.32 //

sādareṇārthitāṃ tena svasutāmiva mālikām /
ratnārhāya dadau tasmai smaramaṅgalamālikām // KAvk_11.33 //

tāmādāya manojanmavaijayantīṃ sitasmitām /
nijaṃ jagāma nagaraṃ gajamāruhya bhūpatiḥ // KAvk_11.34 //

tasminnāganagotsaṅge sā lolālakaṣaṭpadā /
babhau rājavasantena saṃgatā navamālikā // KAvk_11.35 //

rājadhānīṃ samāsādya sundaryā sahitastayā /
ratnaharmyakarodāramandire vijahāra saḥ // KAvk_11.36 //

varṣākārābhidhā devī rājñaḥ prathamavallabhā /
abhinnavṛttiṃ tām mene rājalakṣmīmiva kṣitiḥ // KAvk_11.37 //

divyasparśena sā tasyāḥ sā cāsyā rūpasaṃpadā /
parasparaguṇotkarṣātparaṃ vismayamāpatuḥ // KAvk_11.38 //

divyarūpavatī jyeṣṭhā divyasparśavatī par ā /
iti pravādaḥ sāścaryastayuorlokeṣu paprathe // KAvk_11.39 //

atrāntare tayordivyarūpasaṃsparśakāraṇam /
āśrame bhikṣubhiḥ pṛṣṭaḥ provāca bhagavān jinaḥ // KAvk_11.40 //

purā śrutavarākhyasya dvijasya gṛhamedhinaḥ /
kāntā śirīṣikā ceti priye bhārye babhūvatuḥ // KAvk_11.41 //

sa kadācidatho kāntābhrātā pravrajyayā śanaiḥ /
pratyekabuddhatāṃ yātaḥ svasurbhavanamāyayau // KAvk_11.42 //

traimāsikopacāreṇa sa tayā patyurājñayā /
bhaktyā nimantritastasthau tatsaptnyāvapūjitaḥ // KAvk_11.43 //

te cārumṛdubhirbhogaistamabhyarcyānyajanmani /
jāte 'dhunā cārurūpadivyasaṃsparśasaṃyute // KAvk_11.44 //

kṛṣṭeṣu prathamaṃ prayuktavinayāmādāya gosaṃpadaṃ
satkṣetreṣu tapaḥ pratatptanuṣu prāptiṣvatisvādutām /
yatkāle śubhabījamuptamucitaṃ satkarmaśakteḥ paraṃ
bhujyante phalasaṃpadaḥ sumatibhistasyaiva pākojjvalāḥ // KAvk_11.45 //

iti sarvajñavacanam tathyamākarṇya bhikṣavaḥ /
tattatheti viniścitya babhūvuḥ śāntisaṃśrayāḥ // KAvk_11.46 //

atha kālena bhūbharturmālikāyāmabhūtsutaḥ /
virūḍhaketimukhyākhyo vidyāsu ca kṛtaśramah // KAvk_11.47 //

priyastulyavayāstasya purohitasuto 'bhavat /
māturduḥkhena jātatvādviśruto duḥkhamātṛkaḥ // KAvk_11.48 //

kadācit sahitastena hayārūḍho virūḍhakah /
prāpa śākyavarodyānaṃ mṝgayāyām vinirgataḥ // KAvk_11.49 //

nyakkāraṃ cakrire tatra śākyāstasyodyatāyudhāḥ /
ayaṃ dāsīsuto 'smākamiti darpapravādinah // KAvk_11.50 //

gatvāsau svapuraṃ teṣāṃ vairaṃ darpyamacintayat /
kuladarpāpavādo hi śalyatodaḥ śarīriṇām // KAvk_11.51 //

tasya nirdahyamānasya tatpratīkāracintayā /
rājyāya jātā janake jīvatyapi parā spṛhā // KAvk_11.52 //

sa cārāyaṇamukhyānāṃ mantriṇāṃ śatapañcakam /
svavaśaṃ piturākṛṣya vidadhe bhedayuktibhiḥ // KAvk_11.53 //

tataḥ kadācitsaṃjātavivekaḥ pṛthivīpatiḥ /
dharmopadeśaśravaṇe vardhamānādaraḥ param // KAvk_11.54 //

cārātyaṇagṛhītāśvaṃ rathamāruhya saṃyataḥ /
draṣṭuṃ jagāma sarvajñaṃ bhagavantam prasenajit // KAvk_11.55 //

prāyāśramaṃ bhagavataḥ kṛtvā pādābhivandanam /
dharmānvayam sa śuśrāva tatprasādaprasannadhīḥ // KAvk_11.56 //

cārāyaṇo 'pyāśu gatvā rathena nagaraṃ javāt /
akarodantare tasmin rājaputrābhiṣecanam // KAvk_11.57 //

bhagavantamathāmantrya nṛpatirgantumudyataḥ /
dadarśa nānugānagre na rathaṃ na ca mantriṇam // KAvk_11.58 //

sa padbhyāmeva śanakaiḥ prasthitām pṛthivīpatiḥ /
dūrādapaśyadāyāntīṃ varṣākārāṃ samālikām // KAvk_11.59 //

te pṛṣṭvā tadgirā jñātvā so 'bhiṣiktaṃ virūḍhakam /
visasarja sutaiśvaryaparibhogāya mālokām // KAvk_11.60 //

varṣākārāṃ samādāya sa mitrasya mahīpateḥ /
ajātaśatrornagaraṃ prāta rājagṛhābhidham // KAvk_11.61 //

sa tatptaśchatravirahāt kṣuptipāsāśramānvitaḥ /
yayau vamanniva śvāsaṃ dīrgheśvāramamārutaiḥ // KAvk_11.62 //

sukhamaskhalitaṃ kena prāptaṃ kasyāyurāyatam /
na kasyānupadaṃ dṛṣṭaḥ kṣayaḥ sapadi saṃpadaḥ // KAvk_11.63 //

sa jīrṇamūlakaṃ bhuktvā karmamūlamivāyatam /
kṣaṇaṃ pītvā ca pānīyaṃ papātāptaviṣūcikaḥ // KAvk_11.64 //

anityatāmavijñāya mohāya patate janah /
sa cāpāyanikāyasya kāyasyopāyatṛṣṇayā // KAvk_11.65 //

ajātaśatruḥ śrutvaiva kosaleśvaramāgatam /
abhyetya pāṃśupūrṇāsyaṃ vigatāsuṃ dadarśa tam // KAvk_11.66 //

tasya jāyānuyātasya sa kṛtvā dehasatkriyām /
bhagavantaṃ yayau druṣṭuṃ sugataṃ duḥkhaśāntaye // KAvk_11.67 //

sa taṃ praṇamya provāca bhagavan kosaleśvaraḥ /
puraṃ me suhṝdaḥ prāya nirdhano nidhanaṃ gataḥ // KAvk_11.68 //

dhiṅbhāmasaṃpadaṃ pāpaṃ mihādayaśasaḥ padam /
vibhavo yena naivāyaṃ mitropakaraṇīkṛtaḥ // KAvk_11.69 //

hṛdaye viniveśyāśāṃ prāptaḥ suhṝdamāpadi /
suhṛnnaiṣphalyamāyāti yasya kiṃ tena jīvatā // KAvk_11.70 //

mitropakaraṇaṃ lakṣmīrdīnopakaraṇam dhanam /
bhītopakaraṇaṃ prāṇā yeṣāṃ teṣāṃ sujīvitam // KAvk_11.71 //

kukarma kiṃ kṛtaṃ tena bhagavan ūrvajanmani /
yasya pākena paryante prapede so 'tidurdaśām // KAvk_11.72 //

iti pṛṣṭaḥ kṣitīśena bhagavān sāśrucakṣuṣā /
tamūce tāpaśamanīṃ diśan daśanacandrikām // KAvk_11.73 //

mā śucaḥ pṛthivīpāla svabhāvo 'yaṃ bhavasthitaḥ /
evaṃvidhaiva bhāvānāmasatyānāmanityatā // KAvk_11.74 //

visārisaṃsāravanāntare 'smin nisargalolaḥ kila kāmabhṛṅgaḥ /
svacchandajātajanapuṣkarajīvapuñjakiñjalkapuñjamaniśaṃ kavalīkaroti // KAvk_11.75 //

taraṅganto bhogāścakitahariṇīlocanacalāḥ kṣaṇe 'lakṣyā lakṣmīrjanajaladavidyotanataḍit /
śarīrābje bālātapacapalarāgaṃ navavayaḥ kṣayaṃ yāti kṣipraṃ bhavamarūtaṭe jīvitakaṇaḥ // KAvk_11.76 //

mano maitrīpātraṃ parahitaratirdharmadhanatā
madodbhedacchedakṣamaśamavicāre paricayaḥ /
ayaṃ tatvānveṣo viṣayasukhavaimukhyasukhinām
asāre saṃsāre parihṛtavikāraḥ paribhavaḥ // KAvk_11.77 //

janah śocati duḥkheṣu kṣipraṃ hata ivāśmanā /
na karoti punastīvratadāpātapratikriyām // KAvk_11.78 //

paśyato 'pibhavāyāsaṃ nirvivekasya sarvathā /
kriyate kiṃ janasyāsya mohādakuśalaspṛśaḥ // KAvk_11.79 //

purā vipraḥ suśarmākhyaḥ kutaścitprāpya mūlakam /
nidhāya jananīhaste yayau snātuṃ nadītaṭam // KAvk_11.80 //

sāpi pratyekabuddhāya tām pāptāya tadantare /
praṇatā pātrahastāya tadevābhimūkhī dadau // KAvk_11.81 //

atha snātvā samāyātastatsutastvaritaṃ kṣudhā /
jananīṃ bhojanārambhe yayāce nijamūlakam // KAvk_11.82 //

puṇyaṃ putrānumodasva tanmayātithaye 'rpitam /
iti māturvacaḥ śrutvāso 'bhūdviddha iveṣuṇā // KAvk_11.83 //

sadyo viṣūcikārtasya manmūlakamanalpakam /
kukṣiṃ bhittvā viniryātu prāṇaiḥ saha ta vātitheḥ // KAvk_11.84 //

iti tasyāptapāpasya vākyāruṣyeṇa bhūyasā /
visūcikaiva paryante babhūvaparajanmani // KAvk_11.85 //

prākpuṇyāntarapākena sa evādya prasenajit /
vipulaṃ rājyamāsādya tayaivānte kṣayaṃ gataḥ // KAvk_11.86 //

saṃsārapathapānthānāmevaṃ karma śubhāśubham /
pātheyamiva hastastham bhogāyaivopapadyate // KAvk_11.87 //

iti śrutvā bhagavatastathyaṃ pathyaṃ ca tadvacaḥ /
evametaditi dhyātvā taṃ praṇamya yayau nṛpaḥ // KAvk_11.88 //

atrāntare prāptarājyaḥ śākyavairaṃ virūḍhakaḥ /
purohitasutenaitya smāritastatkṣayodyataḥ // KAvk_11.89 //

prayayau śākyanagaraṃ gajāśvarathareṇunā /
moheneva diśāṃ kurvan nirvivekaṃ dhiyāmiva // KAvk_11.90 //

sarvajño bhagavān jñātvā tasya tadduṣṭaceṣṭitam /
gatvā śākyapuropānte tasthau śuṣkataroradhah // KAvk_11.91 //

dūrāttatra sthitaṃ dṛṣṭvā tamāgacchan virūḍhakaḥ /
avatīrya rathādagramabhyetya praṇato 'vadat // KAvk_11.92 //

satsu snigdhapalāśeṣu ghanacchāyeṣu śākhiṣu /
bhagavannatra viśrāntiḥ kimu śuṣkataroradhaḥ // KAvk_11.93 //

ityuktaḥ kṣitipālena taṃ prāha bhagavān jinaḥ /
jñāticchāyā narapateḥ candanādapi śītalā // KAvk_11.94 //

nāsti jñātisamaṃ vittaṃ nāsti jñātisamā dhṛtiḥ /
nāsti jñātisamā chāyā nāsti jñātisamah priyaḥ // KAvk_11.95 //

mamaite bhūpate śākyā jñātayasyatpurāntike /
jātaḥ priyo 'yaṃ tatprītyā śuṣkaśākho 'pi pādapaḥ // KAvk_11.96 //

śrutvaitadviratāmarṣaḥ śākyānāṃ pakṣapātinam /
bhagavantaṃ viditvaiva nyavartataḥ virūḍhakaḥ // KAvk_11.97 //

bhagavānapi śākyānāṃ jñātvāgāmi bhayaṃ tataḥ /
śreyase śuddhasattvānām vidadhe dharmadeśanām // KAvk_11.98 //

śrotāpattiphalaṃ kaiścit sakṛdāgāmi cāparaiḥ /
anāgāmiphalaṃ cānyaiḥ saṃprāptaṃ tasya śāsanāt // KAvk_11.99 //

śeṣāstu mūḍhamatayaḥ śākyāḥ prāpurna tatpadam /
santi ke 'pi khagā yeṣām vāsare timiro 'dbhavaḥ // KAvk_11.100 //

nivṛttasyātha nṛpateḥ purohitasutastataḥ /
vairasarpasya suptasya vidadhe pratibodhanam // KAvk_11.101 //

sa tena preritaścakre matiṃ śākyakulakṣaye /
vairānalaṃ pracalanaṃ karoti piśunānilaḥ // KAvk_11.102 //

ghoradurjanamantreṇa sahasotthāpitāḥ khalāḥ /
vetālā kṣitipālāśca na kasya prāṇahāriṇah // KAvk_11.103 //

sainye gajarathodagre tatastasmin prasarpati /
babhūva purasaṃkṣobhaḥ śākyānāṃ rūddhavartmanām // KAvk_11.104 //

tasmin bhagavān rakṣārthaṃ śākyānāṃ pakṣapātinam /
samudyataṃ tatra mahāmaudgalyāyanamabravīt // KAvk_11.105 //

śākyānāṃ karmadoṣo 'yaṃ sarvathā samupasthitaḥ /
tatra rakṣavidhānaṃ te gagane setubandhanam // KAvk_11.106 //

puṃsamavintyavibhavāni śubhāśubhāni āyānti yānti ca muhurniravagrahāṇi /
karmākṣarāṇi nijajanmapadasvahastanyastāni nāma na bhavanti nirarthakāni // KAvk_11.107 //

iti vākyādbhagavatastasmin yāte praṇamya tam /
cakrire saṃvidaṃ śākyāh pratyāsanne virūḍhake // KAvk_11.108 //

hiṃsāsmābhirna kartavyā prāṇimātrasya kasyacit /
śarāḥ śarīramasmākaṃ viśantvarisamīritāḥ // KAvk_11.109 //

iti saṃvidamādhāya te viyaṣṭikapāṇayaḥ /
dhīrḥ parodyame tasthuravārayitakārmukāḥ // KAvk_11.110 //

atrāntare karmayogānnijadeśānavasthitaḥ /
ajñātvā saṃvidaṃ śākyaḥ śaṃpākah samupāyayau // KAvk_11.111 //

sa dṛṣṭvā nagare baddhasaṃnāhaṃ vasudhādhipam /
kopādekaścakārāsya raṇe subhaṭasaṃkṣayam // KAvk_11.112 //

yuddhe puruṣasiṃhena hatāste vīrakuñjarāḥ /
prayayuḥ spṛhaṇīyatvaṃ yaśobhirmaktikairiva // KAvk_11.113 //

sa ko 'pi tasya jajvāla kopitasya parairasiḥ /
sa yayau yatpratāpena vipulāṃ ripuvāhinīm // KAvk_11.114 //

praveśaṃ na daduḥ śākyāḥ śaṃpākasya dviṣāṃ vadhāt /
svajano 'pi parityaktaḥ sa tairnistriṃśakarmaṇā // KAvk_11.115 //

nije 'pi vimukhāḥ krūre sādhave dahrambandhavaḥ /
dhānādapi vadānyatvaṃ sukṛtaṃ svajanādapi // KAvk_11.116 //

* * * * * * * * /
śatamaucityanityānāmāyuṣo 'pi yaśaḥ priyam // KAvk_11.117 //

nirvāsitaḥ sa taiḥ prāptaḥ śanairbhagavato 'ntikam /
yayāce 'bhyudayāyāiva taṃ kiṃcinnijalāñchanam // KAvk_11.118 //

ṛddhaṃ bhagavatā dattaṃ nijakeśanakhāṃśakam /
sa jagāma samādāya vākuḍaṃ nāma maṇḍalam // KAvk_11.119 //

tatra prajñāprabhāveṇa śauryotsāhaguṇena ca /
sa prāpa rājyaṃ dhīrāṇāṃ sarvatra sulabhāḥ śriyaḥ // KAvk_11.120 //

dakṣāṇāṃ lakṣaṇaṃ lakṣmīḥ sahajaṃ viduṣāṃ yaśaḥ /
vyavasāyasahāyānām kalatraṃ sarvasiddhayaḥ // KAvk_11.121 //

tatra sthito bhagavataḥ so 'tha keśanakhāṃśake /
stūpapratiṣṭhāmakarodvarratnavirājitām // KAvk_11.122 //

virūḍhako 'pi śākyānāṃ vairapāratitīrṣayā /
punaryuktyā puradvhārabhedena sahasāviśat // KAvk_11.123 //

hatvā tatra sahasrāṇi śākyānāṃ saptasaptati /
baddhvā kanyākumārāṇāṃ sa sahasramathāharat // KAvk_11.124 //

śatāni pañca śākyānām gajairlohaiśca mardanaiḥ /
saṃpramṛjya purīṃ cakre kṛtāntanagarīmiva // KAvk_11.125 //

bhagavānapi śākyānām śatrūṇā bhedanaṃ kṛtam /
karmānubaddhaṃ vijñāyaṃ babhūva vimanāḥ kṣaṇam // KAvk_11.126 //

papracchustaṃ samabhyetya bhikṣavaḥ karuṇākulāḥ /
kiṃ karma vihitaṃ śākyairghoraṃ yasyedṛśaṃ phalam // KAvk_11.127 //

bhagavānaniti taiḥ pṛṣṭaḥ sarvajñastānabhāṣata /
nijakarmavipākena śākyānāmeṣa saṃkṣayaḥ // KAvk_11.128 //

kṛṣṭau purā mahāmatsyau dhīvaraiḥ sarito 'ntarāt /
tadā nikṛttau śalyena bhūyo 'pyavyathayan dhṛtau // KAvk_11.129 //

kālena cārutām yātaistaireva parajanmani /
hatau gṝhapatī dagdhvā tāveva dhanahāribhiḥ // KAvk_11.130 //

tau matsyau tau gṛhasthau ca virūḍhakapurohitau /
dāsānāṃ taskarāṇām ca śākyānām mṛtyutām gatau // KAvk_11.131 //

iti śrutvā bhagavataḥ karmaṇāṃ phalasaṃtatim /
avisaṃvādinīmeva menire sarvabhikṣavaḥ // KAvk_11.132 //

virūḍhako 'tha svapuraṃ prāpya vijayadurmadaḥ /
jetānāmnā sutenoktaḥ praṇayādbālalīlayā // KAvk_11.133 //

deva kiṃ nihatāḥ śākyān na te 'smākaṃ kṛtāgasaḥ /
iti bruvāṇamavadhīnnijasūnuṃ virūḍhakaḥ // KAvk_11.134 //

nipātamatimṛdgati nihanti na karoti kim /
madalabdhanadhāyāso mātaṃga iva darjanaḥ // KAvk_11.135 //

sa jagāda sabhāsīnaḥ svabhūjāvavalokayan /
aho nu mama tāpāgnau dvisadbhiḥ śalabhāyitam // KAvk_11.136 //

kṛtāntatoraṇastambhau prājyau mama bhujāvimau /
niṣḥśeṣavadhadīkṣāyāṃ śākyānāṃ gurutāṃ gatau // KAvk_11.137 //

taṃ tasya vikramaṃ ślāghyaṃ hṛtāstāḥ śākyakanyakāḥ /
śrutvā babhāṣire tīvramudveganamitānanāḥ // KAvk_11.138 //

karmapāśanibaddhānāṃ khagānāmiva dehinām /
nidhanollaṅghane śaktirnāsti pakṣavatāmapi // KAvk_11.139 //

yenāgniḥ śamameti tatkila jalaṃ prāpnotyalaṃ vāḍavaḥ
tigmāṃśugrahaṇaṃ karoti samaye helāvalehyaṃ tamah /
paryālocanavartmanāmaviṣayaṃ sāścaryacaryāspadaṃ
sarvaṃ kārmikatantrayantimidaṃ kaḥ kasya kartuṃ kṣamaḥ // KAvk_11.140 //

etadākarṇya nṛpatiḥ padāntara iveragaḥ /
karacchedaṃ dideśāsāṃ ghorāmarṣaviṣotkaṭaḥ // KAvk_11.141 //

tīre yasyāḥ kṛtaṃ tāsāṃ pāṇicchedanavaiśasam /
sādyāpi hastagabhati khyātā puṣkariṇī bhuvi // KAvk_11.142 //

latāsvapi hkukūlāgniṃ krakacaṃ nalīnīṣvapi /
mālāsvapi śilāvarṣaṃ pātayantyeva nirghṛṇāḥ // KAvk_11.143 //

tāśchinnapāṇikamalāstatra tīvravyathāturāḥ /
bhagavantaṃ dhiyā dhyātvā śaraṇaṃ śaraṇaṃ yayuḥ // KAvk_11.144 //

tāsāṃ vijñāya sarvajñastīvrām marmāhativyathām /
śacīmacintayaddevīṃ tatsamāśvāsanocitām // KAvk_11.145 //

tatsparśajātahastābjāstā divyavasanāvṛtāḥ /
yayuścittaprasādena tāh svargaṃ tyaktavigrahā // KAvk_11.146 //

devakalpāstamāsādya divyapadmotpalāṅkitāḥ /
dharmadeśanayā śāstustāh prāpurvipulaṃ padam // KAvk_11.147 //

bhikṣubhirbhagavān pṛṣṭastatkarmaphalamabhyadhāt /
pāṇicāpalyametābhiḥ kṛtaṃ bhikṣuviḍambane // KAvk_11.148 //

karmaṇastasya pākena viśase patitāh param /
mayi cittaprasādena prāptāścaitāh śubhāṃ gatim // KAvk_11.149 //

ityuktvā bhagavān karmaphalapākavicitratām /
bhukṣīṇāṃ tatprasaṅgena vidadhe dharmadeśanām // KAvk_11.150 //

atrāntare gūḍhacārī rājñā praṇihitaścaraḥ /
bhagavaccaritaṃ jñātvā virūḍhakamupāyayau // KAvk_11.151 //

so 'vadaddeva bhikṣūṇāṃ tenedaṃ kathitaṃ puraḥ /
svakarmaphalamāsannaṃ tasya paśyāmi bhūpateh // KAvk_11.152 //

saptāhenāgninā dagdhaḥ sa pāpātmā purohitaḥ /
avīcināmni narake duḥsahe nipatiṣyati // KAvk_11.153 //

iti tadvacanaṃ śrutvā nṛpatiḥ sapurohitaḥ /
yatnāduvāsa saptāhaṃ jalānvitagṛhāntare // KAvk_11.154 //

kṣaṇāvaśeṣe saptāhe tasminnantaḥpuraṃ gate /
sūryakāntārkasaṃtāpayogājjajvāla pāvakaḥ // KAvk_11.155 //

udbhūtena pralayasavanāvartinevāśu vegān
nirdagdho 'sau dhagiti śikhinā nārakaṃ prāpa vahnim /
asmiṃllike jvalanajaṭilāḥ pāpināṃ pretya rāgāḥ
sarvatraiva sthirasukhabhuvaḥ śītalāḥ puṇyabhājām // KAvk_11.156 //

iti kṣemendraviracitāyām bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ virūḍhakāvadānaṃ nāma ekādaśaḥ pallavaḥ //

12. hārītikādamanāvadānam /

duḥkhaṃ nudanti sukhasaṃpadamādiśanti saṃjīvayanti janatām timiraṃ haranti /
sanmānasasya kalayanti vikāsahāsaṃ santaḥ sudhārdravadanāḥ śaśina karāśca // KAvk_12.1 //

bimbisāraḥ kṣiteḥ sāre pure rājagṛhābhidhe /
sāraḥ samastabhūpānāmabhūdbhūmipuraṃdaraḥ // KAvk_12.2 //

kṣamādhāre bhuje yasya kṣamādhāre ca cetasi /
bāhyaḥ samastacittānāmaśu nyastakaro janaḥ // KAvk_12.3 //

kurvatastyāgaśauryābhyāmāśāyāḥ paripūraṇam /
pāṇau vimuktaratnaughe subaddho 'bhūdasigrahaḥ // KAvk_12.4 //

kadācidabhavattasya viplavo nagare guruḥ /
navābhyudayasaṃjātadarpakāla ivākulaḥ // KAvk_12.5 //

tamāsthānasamāsīnaṃ janacintākṛtakṣaṇam /
vyajijñipata saurājaṃ prajānāṃ janakopamam // KAvk_12.6 //

deva divyaprabhāvasya niyataḥ śāsanena te /
janah sadā samudro 'yaṃ maryādāṃ nātivartate // KAvk_12.7 //

yenāsya kṛtavṛttasya sanmārgeṇa prasarpataḥ /
upasargodgamaḥ kasmādakasmādayamāgataḥ // KAvk_12.8 //

svadharmasaṃvṛttena hi karmaṇā śarmaṇā nṛṇām /
sunṛpe na ca guhyānāmāpatanti vipattayaḥ // KAvk_12.9 //

hriyante naḥ prasūtīnāṃ gṛhiṇīnāṃgṛhe kayā /
apatyāni phalānīva satkriyāṇāmasaṃyamāt // KAvk_12.10 //

kiṃtu bhūtānna vidmastān māyām cāpi mahīpate /
yatprabhāveṇa nīyante kulāni nirapatyatām // KAvk_12.11 //

iti teṣāṃ girā bhūbhṛdabhūtsaṃkrāntatadvyathaḥ /
paraṃ duḥkhaṃ viśatyantaḥ satāṃ kedāravārivat // KAvk_12.12 //

sarvāṅgavyāpinā tena janaduḥkhena bhūyasā /
viṣeṇevāvṛtaḥ so 'bhūdudbhrāntahṛdayaḥ kṣaṇam // KAvk_12.13 //

so 'bravīt kiṃ karomyatrābhujādhīne vipaurūṣe /
kathaṃ nāma pravartante durlakṣyeṣu pratikriyāḥ // KAvk_12.14 //

dinamekaṃ vrajantvadya bhavanto nijamāspadam /
savrataścintayāmyeva rakṣāṃ vaḥ prasvakṣaye // KAvk_12.15 //

iti rājavacaḥ śrutvā hṛṣṭāḥ pauramahattamāḥ /
jagadustaṃ samāvarjya pūjāvyañjanamajṇjalim // KAvk_12.16 //

deva tvadavadhānena praṇayākarṇanena ca /
tvayi vinyastacintānāṃ nāsmākamadhunā śramaḥ // KAvk_12.17 //

anuddhatamudāraṃ c atvatprasādāvalokanam /
idameva janasyāsya jīvitānīva varṣati // KAvk_12.18 //

kiṃ punaḥ priyametatte pīyūṣasadṛśaṃ vacaḥ /
tāpāpahaṃ mṛhu svādu kiṃ kiṃ na vidadhāti naḥ // KAvk_12.19 //

kṛtī kṛtajñaḥ kāruṇyanidhiḥ sulabhadarśanaḥ /
labhyate bhāgyabhogyena saujanyasaralaḥ prabhu // KAvk_12.20 //

pīyūṣādatipeśalaḥ paricayaḥ śrāvyaṃ vacaḥ pañcamam
ācāraḥ śaradinduvṛndamahaso 'syānandasaṃdohadaḥ /
saccitte vasatāṃ satām kimaparaṃ puṣpānmanah komalaṃ
saujanyaṃ haricandanādapi paraṃ saṃtāpanirvāpaṇam // KAvk_12.21 //

ityuktvā prayayuḥ paurāstaṃ praṇamya prasādinam /
kirantastadguṇodārāmāśākusumamālikām // KAvk_12.22 //

rājāpi nagare kṛtvā bhūtapūjāvidhikramam /
śāntisvastikasaṃbhāraṃ cakāra niyatavrataḥ // KAvk_12.23 //

yakṣī hārītikā nāma bālakān puravāsinī /
haratīti sa śuśrāva puradevatayoditam // KAvk_12.24 //

tataḥ paurajanaiḥ sārdhaṃ sāmātyaḥ pṛthīvīpatiḥ /
kalandakanivāsākhye sthitaṃ veṇuvanāśrame // KAvk_12.25 //

bhagavantaṃ yayau draṣṭuṃ sugataṃ doṣaśāntaye /
sarvaduḥkhajvarāyāsajuṣāmakaṭukauṣadham // KAvk_12.26 //

taṃ dṛṣṭvā nṛpatirdūrātpraṇamya priyadarśanam /
upaviśyāgratastasmai pauraduḥkhaṃ nyavedayat // KAvk_12.27 //

bhagavānapi vijñāya paurāṇāṃ saṃtatikṣayam /
cintāniścañcalaḥ kṣipramuvāca karuṇānidhiḥ // KAvk_12.28 //

sa visṛjya jagadbandhuḥ sanṛpaṃ pauramaṇḍalam /
pātracīvaramādāya yayau yakṣīniketanam // KAvk_12.29 //

tayā virahitaṃ prāpya tadgṛhaṃ bhagavān jinaḥ /
priyaṃkarākhyaṃ tatputraṃ nināyaikamadarśanam // KAvk_12.30 //

yāte bhagavati kṣipraṃ yakṣī svagṛhamāgatā /
prabhūtaputrā nāpaśyat priyaṃ putraṃ priyaṃkaram // KAvk_12.31 //

tamīkṣamāṇāṃ vivaśā hṛtavatseva dhenukā /
babhrāma saṃbhramodbhrāntā sā janeṣu cā // KAvk_12.32 //

hā priyaṃkara hā putra kka nu paśyāmi te mukham /
iti pralāpinī tāraṃ niḥśeṣāḥ sā yayau diśaḥ // KAvk_12.33 //

sā vicityāśu sarvāśā nirāśā putradarśane /
krośantī parvatadvīpaṃ samudravalayam yayau // KAvk_12.34 //

martyabhūmimatikramya ghoreṣu nagareṣu sā /
svargoddeśeṣva śeṣeṣu vimānodyānaśāliṣu // KAvk_12.35 //

śrāntā kkacinna viśrāntā yakṣiṇī praṇighātinī /
putramanviṣya nāpaśyallokapālapureṣu ca // KAvk_12.36 //

kuberasyātha vacasā gatvā ca sugatāśramam /
bhagavantaṃ viyogārtā śaraṇyaṃ śaraṇaṃ yayau // KAvk_12.37 //

tayā tadduḥkhavṛttāntaṃ sam niśamya niveditam /
tāmavocata śocantīṃ kiṃcit smitasitādharaḥ // KAvk_12.38 //

hārīti tava putrāṇāṃ santi pañcaśatānyaho /
iti tenoktamākarṇya yakṣī duḥkhakṣatāvadat // KAvk_12.39 //

putralakṣe 'pi bhagavan sahyā naikasutakṣatiḥ /
putrāt priyataraṃ nānyatkiṃ duḥkhaṃ tatkṣayātparam // KAvk_12.40 //

putravāneva jānāti putrasnehaviṣavyathām /
sahajaiva sutaprītirakāraṇanibandhanā // KAvk_12.41 //

* * * * * * * * /
malino vikalaḥ kṣīṇaḥ kasya nendusamaḥ sutaḥ // KAvk_12.42 //

iti yakṣavadhūvākyaṃ śrutvā vātsalyavihvalam /
bhūtānukampī bhagavān sasmitastāmabhāṣata // KAvk_12.43 //

śoko 'yaṃ bahyputrāyā yadyekavirahe tava /
hṛte tvayaikavatsānāṃ putraike kīdṛśī vyathā // KAvk_12.44 //

tvaṃ praviśya sadā gehaṃ strīṇāṃ putramalakṣitāṃ /
aśnāsi putramātāpi vyāghrīva mṛgaśāvakān // KAvk_12.45 //

yena yena svadehasya duḥkhaṃ yātyupabhogatām /
na tatparasya kurvīta samāno 'nubhavaḥ śucām // KAvk_12.46 //

tvaṃ buddhadharmasaṃghānāṃ trīṇi śikṣāpadāni cet /
gṛhṇāsi hiṃsāvimukhī tatprāpnoṣi priyaṃ sutam // KAvk_12.47 //

ityuktā sā bhagavatā prāptaśikṣāpadā tataḥ /
hiṃsāvirāmāt taṃ gatvā putraṃ prāpa priyaṃkaram // KAvk_12.48 //

tasyāḥ prāgjanmavṛttāntaṃ tasyāḥ karmaphalānvayam /
bhikṣubhirbhagavān pṛṣṭastadvṛttāntamabhāṣataḥ // KAvk_12.49 //

purāsminneva nagare paurāh ke 'pyupabhoginaḥ /
parvatodyānamālāyāṃ vijahrurnartanādinā // KAvk_12.50 //

atha tena pathā kāpi gopakāntā ghanastanī /
mathitaṃ paṇyamādāya hariṇākṣī samāyayau // KAvk_12.51 //

garbhabhārālasagatiḥ pratyuptā gajagāminī /
sā śanairupasarpantī saspṛhaṃ tān vyalokayat // KAvk_12.52 //

tasyā vanamṛgīmugdhairavadagdhā vilokanaiḥ /
asaṃvṛttā vilāsārdraiste 'pi sotkaṇṭhatāṃ yayuḥ // KAvk_12.53 //

sā tairnimantritā tatra madanakṣībatām gatā /
hāritaṃ sahasā śīlaṃ na viveda pramādinī // KAvk_12.54 //

tatasteṣū prayāteṣu tadā tasyā ratiśramāt /
papāta saha dhairyeṇa garbhaū kopādivāruṇaḥ // KAvk_12.55 //

atrāntare samāyātaṃ tatpuṇyaistena vartamanā /
pratyekabuddhaṃ sādrākṣītkāyacittaprasādanam // KAvk_12.56 //

sāsmai mathitamūlyāptamāmrāṇāṃ śatapañcakam /
dūrātpraṇāmavinatā manasaiva nyavedat // KAvk_12.57 //

tataḥ puṇyarddhimatyasmin jātā yakṣakule 'dhunā /
jātamāmrārpaṇenāsyāḥ putrāṇāṃ śatapañcakam // KAvk_12.58 //

hiṃsāvatī pāpatyāgāt śīlavismaraṇātparam /
pratyekabuddhapraṇateḥ prāptaśikṣāpadādya sā // KAvk_12.59 //

iti vividhavipākaṃ karmatantraṃ vicitraṃ kimapisa kathayitvā tatra yakṣāṅganāyāḥ /
kalitakuśalasetuḥ saṃbhavābdhau janānāmakṛta sukṛtacittaṃ sarvalokasya śāstā // KAvk_12.60 //

iti kṣemendraviracitāyām bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ hārītikādamanāvadānaṃ nāma dvādaśaḥ pallavaḥ //

13. pratihāryāvadānam //

yaḥ saṃkalpapathā sadaiva carati projjṛmbhamāṇādbhutaṃ
svapnairyasya na saṃgatiḥ paricayo yasminnapūrvakramaḥ /
vāṇī maunavatī ca yatra hi nṛṇāṃ yaḥ śrotranetrātithis
taṃ nirvyājajanaprabhāvavibhavaṃ manaurameyaṃ numaḥ // KAvk_13.1 //

pure rājagṛhābhikhye bimbirāseṇa bhūbhujā /
pūjyamānaṃ jina dṛṣṭvā sthitaṃ veṇuvanāśrame // KAvk_13.2 //

mātsaryaviṣasaṃtaptā mūrkhāḥ sarvjñamāninaḥ /
na sehire tadutkarṣaṃ prakāśamiva kauśikāḥ // KAvk_13.3 //

malinaiḥ svavināśāya parabhāgoditaiḥ sadā /
kriyate vāsaraspardhā śārvaraistimirotkaraiḥ // KAvk_13.4 //

maskarī saṃjayī vairairajitaḥ kakudastathā /
pūraṇajñātiputrādyā mūrkhāḥ kṣapaṇakāḥ pare // KAvk_13.5 //

ūcurnṛpatimabhyetya māramāyāvimohitāḥ /
saṃgharṣadveṣadoṣeṇa dhūmenevāndhakāritāḥ // KAvk_13.6 //

eṣa sarvajñatāmānī vane yaḥ śramaṇaḥ sthitaḥ /
ṛddhiprabhāvo bhavatā tasyāsmākaṃ ca dṛśyatām // KAvk_13.7 //

ṛddhiprabhāvādyatkiṃcit janavyāvarjanorjitam /
drśyate mahadāścaryaṃ prātihāryaṃ taducyate // KAvk_13.8 //

śaktiḥ saṃsadi yasyāsti pratihāryasya darśane /
asmākaṃ tasya vā rājan pūjāḥ santu jagatrtraye // KAvk_13.9 //

iti teṣām vacaḥ śrutvā taddarpavimukho nṛpaḥ /
uvāca vāñchā keyaṃ vaḥ paṅgūnāṃ girilaṅghane // KAvk_13.10 //

asamañjasamevaitat kā spardhāgneḥ pataṅgakaiḥ /
naitadvācyaṃ punarvādī mayā niṣkāsyate purāt // KAvk_13.11 //

iti rājñā guṇajñena pratyākhyātodyamāḥ khalāḥ /
prayayuste nirālambe lambamānā ivāmbare // KAvk_13.12 //

bimbisāro narapatirmūrkhatāpakṣapātavān /
anyaṃ vrajāmo bhūpālamiti te samacintayan // KAvk_13.13 //

atrāṇtare bhagavati śrāvastīmabhitaḥ purīm /
prāpte tejavanārāmaṃ digantāneva te yayuḥ // KAvk_13.14 //

te prasenajitaṃ tatra prāpya kosalabhūpatim /
prātihāryakṛtaspardhāṃ tāmevāsmai nyavedayan // KAvk_13.15 //

guṇāntarajño nṛpatisteṣām darpakṣayecchayā /
ṛddhisaṃdarśanotsāhādyayau bhagavato 'ntikam // KAvk_13.16 //

sa samabhyetya vinayāt praṇipatya tamabravīt /
bhagavan darpabalanaṃ tīrthyānāṃ kartumarhasi // KAvk_13.17 //

ṛddhispardhānubandhena tvatprabhāvadidṛkṣayā /
svaguṇaślāghayāsmākaṃ taiḥ karṇau badhirīkṛtau // KAvk_13.18 //

prakāśaya nijaṃ tejaḥ sajjanāvarjanam vibho /
tīrthyābhidhānāmakhilaṃ prayātu pralayaṃ tamaḥ // KAvk_13.19 //

iti rājavacaḥ śrutvā nirvikāro mahāśayaḥ /
bhagavān viratāmarṣaḥ saharṣastamabhāṣataḥ // KAvk_13.20 //

rājannānyopamardāya vivādāya madāya vā /
vivekābharaṇārho 'yaṃ kriyate guṇasaṃgrahaḥ // KAvk_13.21 //

mātsaryamalinaiḥ kiṃ tairvicāraviguṇairguṇaiḥ /
ye haranti parotkarṣaṃ spardhābandhaprasāritāḥ // KAvk_13.22 //

guṇācchādanamanyasya svaguṇena karoti yaḥ /
dharmastenāpraśastena svayameva nighātitaḥ // KAvk_13.23 //

sadguṇānāṃ parikṣaiva paravailakṣyakāriṇī /
ucitā na hi śuddhānāṃ tulārohaviḍambanā // KAvk_13.24 //

guṇavānapi nāyāti yaḥ pareṣu prasannatām /
sa dīpahastastatpātracchāyayā malinīkṛtaḥ // KAvk_13.25 //

loka ta eva sarvajñā vidmaḥ kimadhikaṃ vayam /
parābhimānābhibhavaprāgalbhyaṃ svaparābhavaḥ // KAvk_13.26 //

iti śrutvā bhagavataḥ praśamābhimataṃ vacaḥ /
bhṛśamabhyarthanāṃ rājā cakārāścaryadarśane // KAvk_13.27 //

tataḥ dṛcchrādbhagavatā kṛtābhyupagamo nṛpaḥ /
rājadhānīṃ yayau hṛṣṭaḥ saptāhāvadhisaṃvidā // KAvk_13.28 //

asminnavasare bhrātā bhūmibharturasodaraḥ /
cacārāntaḥpuropānte prāsādatalavartmanā // KAvk_13.29 //

salīlaṃ vrajatastasya karmavātairiveritā /
kusumasrak papātāṃse rājapatnīkarāccyutā // KAvk_13.30 //

tasya vijñātadoṣasya doṣaṃ saṃbhāvya sākṣibhiḥ /
piśunāḥ kiṃvadantīṃ tām cakrire rājagāminīm // KAvk_13.31 //

chidramalpamapi prāpya kṣudrāḥ sarvāpakāriṇaḥ /
dvijihvāḥ praviśantyāśu prabhūnāṃ śūnyamāśayam // KAvk_13.32 //

piśunapretiro rājā bhrāturīrṣyāviṣolbaṇaḥ /
chedamasyādideśāśu pāṇipādasya mūrcchitaḥ // KAvk_13.33 //

nikṛttapāṇicaraṇaḥ kumāraḥ karmaviplavāt /
sa vadhyavasudhāśāyī viveśa viṣamāpadam // KAvk_13.34 //

tīvravyathāparivṛtaṃ śocadbhirmātṛbandhubhiḥ /
dadṛśustaṃ kṣapaṇakāḥ kṣaṇaṃ nayanacālane // KAvk_13.35 //

tān samabhyetya śokārtāste rājasutabāndhavāḥ /
jagadustatparitrāṇasaṃliptāḥ sarvaprāṇinah // KAvk_13.36 //

doṣaṃ nigṛhīto 'yaṃ kālanāmā nṛpātmajam /
sarvajñavādino yūyaṃ prasādo 'sya vidhīyatām // KAvk_13.37 //

iti tai prasaradbāṣpairarthyamānāh pralāpibhiḥ /
te maunino niṣpratibhā vailakṣyādanyato yayuḥ // KAvk_13.38 //

atha tena yathāyāto bhikṣuḥ sugataśāsanāt /
ānando vidadhe 'ṅgāni tasya satyopayācanāt // KAvk_13.39 //

rājaputrastu saṃjātapāṇipādaḥ prasannadhīḥ /
jinaṃ śaraṇamabhyetya tadupasthāyako 'bhavat // KAvk_13.40 //

saptaratre vyatīte 'tha śrāntihāryaṃ gṛhaṃ mahat /
ṛddhiṃ bhagavato draṣṭuṃ mahīpatirakārayat // KAvk_13.41 //

upaviṣṭe nṛpe tatra saha kṣapaṇakādibhiḥ /
kalpavṛkṣīkṛtā bhūmirabhavat sugatecchayā // KAvk_13.42 //

tataḥ prāpteṣu deveṣu draṣṭuṃ bhagavataḥ prabhām /
ratnapradīpaṃ bhagavān bheje siṃhāsanam mahat // KAvk_13.43 //

tejodhātuṃ prapannasya tasya gaṇḍasamudgataiḥ /
vyāptaṃ pāvakasaṃghātairabhūdbhuvanamaṇḍalam // KAvk_13.44 //

śānte śanaiḥ kamalakānanasaṃnikāśe vahnau samastabhuvanasthitibhaṅgabhītyā /
dehāttato bhagavataḥ karuṇāmburāśeḥ pūrṇāmṛtormivimalā rucayaḥ prasasruḥ // KAvk_13.45 //

lāvaṇyasāramaticandrasahasrakāntiṃ tejaḥ pratānaviphalīkṛtasūryacakram /
taṃ nāganāyakanikāyavilocanāni prītyā papuḥ sukṛtalabdhamapūrvaharṣam // KAvk_13.46 //

vaidūryanālavipulāruṇaratnapātrakāntollasatkanakakesarakarṇikāni /
abhyudyayuḥ kṣititalādatha tatsamīpe padmāni saurabhabharāhṛtaṣaṭpadāni // KAvk_13.47 //

teṣūpaviṣṭamatha kāñcanacārukāntiṃ snigdhekṣasṇaṃ sugatacakramadṛśyatārāt /
pīyūṣapeśalaśaśidyutiśītalena yasyodayena sahasā sukhamāpa lokaḥ // KAvk_13.48 //

teṣāṃ prabhāvavibhavaṃ bahgavān babhāra madhye 'dhikaṃ kanakaśaila ivācalānām /
suskandhabandhuraghanadyutisaṃniveśaḥ prāṃśuḥ surakṣitiruhāmiva pārijātaḥ // KAvk_13.49 //

svargāṅganākarakuśeśayakīryamāṇairamlānamālyavalayaiḥ kalitottamāṅgāḥ /
tasyānanāmbujavilokananirnimeṣe martyā api kṣaṇamavāpuramartyabhāvam // KAvk_13.50 //

vyomāṅgaṇeṣu suradundubhiśaṅkhatūryaghoṣāvṛtaḥ kusumavarṣamahāṭṭahāsaḥ /
gandharvakinnaramunīśvaracāraṇānāṃ sphīṭaścacāra bhagavatstutivādanādaḥ // KAvk_13.51 //

tatrāruṇādharadalāddaśanāṃśuśubhrād vyākīrṇakeśarakulāddaśanāravindāt /
satsaurabhaṃ bhagavataḥ svarasaṃnivṛttaṃ dhanyāḥ papurmadhuravāṅbhadhu puṇyasūtam // KAvk_13.52 //

pāpaṃ vimuñcata niṣiñcata puṇyabījaṃ vairaṃ parityajata sāmyasukhaṃ bhajadhvam /
jñānāmṛtaṃ pibataṃ mṛtyuviṣāpahāri neyaṃ tanuḥ kuśalakarmasakhī cirāya // KAvk_13.53 //

lakṣmīścalā taruṇatā ca jarānuyātā kāyo 'pyapāyanicayasya nivāsa eva /
prāṇāḥ śarīrakakuṭiṣu muhūrtapānthā nityodaye kuruta dharmamaye prayatnam // KAvk_13.54 //

ityādibhirbhagavataḥ pravibhaktadīptajñānairvivekavimalaiḥ kuśalopadeśaiḥ /
vajrairivāśu dalanaṃ prayayau janānāṃ satkāyadṛṣṭisamaviṃśatiśṛṅgaśailaḥ // KAvk_13.55 //

ṛddhiprabhāṃ bhagavataḥ pravibhāvya tīrthyā mantrahatā viṣadharā iva bhagnadarpāḥ /
dīpā ivārkakiraṇapratibhābhibhūtāścitrārpitā iva yayuściraniścalatvam // KAvk_13.56 //

atrāntare bhagavataḥ satataṃ vipakṣaḥ sarvātmanā kṣapaṇako navadharmayakṣaḥ /
kṣiptaśravān sa vṛtavarṣavaraiścakāra vidravya randhraśaraṇān bhuvi vajrapāṇiḥ // KAvk_13.57 //

addiśya tānatha kṛpārdrabhayāśaraṇyaḥ sarvopadeśaviṣayān bhagavān babhāṣe /
bhūbhṛdvanābanimaṇirvivarādi sarvaṃ tene bhayeṣu śaraṇaṃ kila kātarāṇām // KAvk_13.58 //

buddhiṃ prabodha mama dhāmbi nidhāya buddhiṃ
dharmaṃ sasaṃghamapi ye śaraṇaṃ prapannāḥ /
teṣā jagatkṣayabhayeṣvapi nirbhayāṇāṃ
naivānyataḥ śaraṇadainyaparigraho 'sti // KAvk_13.59 //

durvāre paralokatīvratimire dharmaḥ pravṛddho 'śumān
dānaṃ duḥsahapāpatāpavipadāmabhyudgame vāridaḥ /
prajñā mohamahāprapātaviṣamaśvabhre karālambanaṃ
dainyākrāntamahīnameva śaraṇaṃ sarvatra puṇyaṃ nṛṇām // KAvk_13.60 //

iti timiravṛtākṣṇāṃ cakṣurunmīlanārhaṃ daśanamaṇimarīcivyajyamānaprakāśam /
sadasi sugatacandraḥ śuddhadharmopadeśaṃ sthirapadamiva kṛtvā kānanaṃ svaṃ jagāma // KAvk_13.61 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ prātihāryāvadānaṃ nāma trayodaśaḥ pallavaḥ //

14. devāvatāravadānam /

jayati mahatāṃ prabhāvaḥ paścādagre ca vartamāno yaḥ /
janakuśalakarmasaraṇiḥ prakāśaratnadīpo vaḥ // KAvk_14.1 //

purā surapure pāṇḍukambalākhye śilātale /
samīpe pārijātasya kovidārasya suprabhe // KAvk_14.2 //

kṛtvā tridaśasaṃghānāṃ bhagavān dharmadeśanām /
anugrahāya martyānāṃ jambūdvīpamavātarat // KAvk_14.3 //

amarairanuyātasya tasyāvatarato bhuvam /
vimānakānanākīrṇaṃ babhūva bhuvanāṅgaṇam // KAvk_14.4 //

tasya dantāṃśusaṃtānairupadeśamivācitam /
jagrāha candraruciram cāmaraṃ caturānanaḥ // KAvk_14.5 //

chatraṃ śataśalākāṅkamanaṅkaṃ raṅkupāṇḍuram /
prasādamiva sākāramādade 'sya puraṃdaraḥ // KAvk_14.6 //

saṃkāśyanagaropānte kānanodumbarāntike /
avatīrṇaṃ sukṛtinaḥ sānandāstaṃ vavandire // KAvk_14.7 //

tasminnutpalavarṇākhyā bhikṣukī janasaṃgame /
alabdhāvasarā draṣṭuṃ nṛparūpamupādade // KAvk_14.8 //

pradīptaratnamukuṭaṃ gaṇḍatāṇḍavikuṇḍalam /
dṛṣṭvaivāsya navaṃ rūpaṃ jahāsoṣṇīṣapallavaḥ // KAvk_14.9 //

sā cintayantī ko vāyaṃ janairnirvivaraḥ puraḥ /
antaraṃ nṛparūpaṃ me dṛṣṭvā dāsyati sādaraḥ // KAvk_14.10 //

atp 'nyathā tu bhagavatpraṇatirmama durlabhā /
na guṇaṃ gauravasthānamaiśvaryapraṇayī janaḥ // KAvk_14.11 //

aho tṛṇatṛlālolairniḥsāravirasairdhanaiḥ /
hriyate vāsanābhyāsānnirvicāratayā janaḥ // KAvk_14.12 //

dattāntarā sā sahasā janena nṛpagauravāt /
lolahāraṃ bhagavataḥ praṇāmamakārot puraḥ // KAvk_14.13 //

asminnavasare bhikṣurudayī nāma saṃsadi /
tāṃ vilokya tathārūpāmavadat sasmitānanaḥ // KAvk_14.14 //

iyamutpalavarṇākhyā bhikṣukī nṛparūpiṇī /
ṛddhyā bhagavataḥ pādau vandate janavanditā // KAvk_14.15 //

utpalāmodavarṇābhuāṃ vijñāteyaṃ mayā purā /
ityuktvā virate tasmin bhagavānapyabhāṣata // KAvk_14.16 //

ayuktameva bhikṣukyā darpadṛddhiprakāśanam /
karoti praśamaglānimabhimānena ca jvaraḥ // KAvk_14.17 //

ityuktvā bhagavān kṛtvā tāṃ tāṃ śubhropadeśanām /
visṛjya devān prayayau svapadaṃ saha bhikṣubhiḥ // KAvk_14.18 //

tatropaviṣṭaḥ pṛṣṭastaiḥ praṇatairbhikṣukīkathām /
prāgjanmakarmasaṃbaddhāṃ sarvajñastānabhāṣata // KAvk_14.19 //

vārāṇasyāmabhūtpūrvaṃsārthavāho mahādhanaḥ /
patnī dhanavatī nāma tasya prāṇasamābhavat // KAvk_14.20 //

pāṇipallavinī tanvīyaovanodyānamañjarī /
phalapuṣpavatī kāle sā tasmādgarbhamādadhe // KAvk_14.21 //

atrāntare jalanidhidvīpānugamanodyatam /
pratyāsannaviyogārtā sā vallabhamabhāṣata // KAvk_14.22 //

kiyatī dhanasaṃpattirvṛddhimadyāpi nīyate /
yatkṛte ghpragambhīrastīryate makarākaraḥ // KAvk_14.23 //

bahvapāyaṃ dhanādānaṃ nirapāyā guṇārjanam /
svadeśāt paradeśaṃ hi gacchanti draviṇārthinah // KAvk_14.24 //

kecidduḥkhānnivartante dūraṃ gatvāpi niṣphalāḥ /
niścalā dhaninaścānye karmaṇāmeṣa niścayaḥ // KAvk_14.25 //

iti priyāvacaḥ śrutvā sārthavāhastato 'bhyadhāt /
mugdhe saṃbhāvanāpātro bhavatyevaṃ dhanodyataḥ // KAvk_14.26 //

dhanārjanavihīnānāṃ puṅguvanmūlabhakṣaṇāt /
adya śvo vā sukhasthānāṃ bhogaiḥ saha parikṣayaḥ // KAvk_14.27 //

svagṛhe 'pi daridrāṇāṃ janah krakacaniṣṭhuraḥ /
dhanināṃ paraloko 'pi premasnigdhajanaṃ bhuvaḥ // KAvk_14.28 //

kṣīṇamapyudyataṃ vṛddhyai na veṇuṃ bandhate janaḥ /
na tu sa pūrṇatāṃ yāti pratyāsannaparikṣayaḥ // KAvk_14.29 //

mūrkho 'pi viduṣāṃ vandyaḥ strīṇāṃ vṛddho 'pi vallabhaḥ /
klibo 'pi sevyaḥ śūrāṇāmāsannābhyudayo janaḥ // KAvk_14.30 //

kenānyakaraṇaṃ bhuktvā pītvā kāvyāmṛtāni vā /
kṣaṇaṃ vicakṣaṇenāpi kṣuptipāse vivarjite // KAvk_14.31 //

yasyārthaḥ sa guṇonnataiḥ kṛtanutiḥ kaṃ vā na dhatte guṇaṃ
dāridyrodayadoṣadūṣitarucāṃ nirmālyatulyā guṇāḥ /
vittenaiva guṇā guṇī na tu dhanī dhanyo dhanī no guṇī kāyādduṣkṛtasaṃnipātaśamanādāyurguṇānāṃ dhanam // KAvk_14.32 //

iti prāṇādhikārthasya patyurākarṇya sā vacaḥ /
sāñjanāśrukaṇotkīrṇā latevābhṛtaṣaṭpadā // KAvk_14.33 //

atha pravahaṇaṃ bheje sārthanāthastayā saha /
tīvratṛṣṇāgṛhītānāṃ hastapātraṃ mahodadhiḥ // KAvk_14.34 //

tasya jāyāsakhasyāsau karmavātānuvartinaḥ /
abhajyata pravahaṇaṃ samanorathajīvitam // KAvk_14.35 //

tataḥ phalakamāsādya bhāgaśeṣācca karmaṇaḥ /
kaśerudvīpamāsādya tatpatirvipadaṃ gataḥ // KAvk_14.36 //

anāthām tatra śocantīṃ vihaṅgaḥ puruṣākṛtiḥ /
tāmāpa pādadīrṇāśāṃ suvarṇakulasaṃbhavaḥ // KAvk_14.37 //

sa kāntāṃ sumukho nāma tāmuvāca rucākṛtaḥ /
samāśvasihi lolākṣi nirbhayo 'yaṃ tavāśrayaḥ // KAvk_14.38 //

divyeyaṃ subhagā bhūmirvayaṃ tvatpraṇayaiṣaṇaḥ /
puṇyāyātāsi kalyāṇi ghoro 'yaṃ makarākaraḥ // KAvk_14.39 //

ityuktvā tena śanakairnītā ratnālayaṃ gṛham /
saṃpūrṇagarbhā tanayaṃ cārurūpamasūta sā // KAvk_14.40 //

vardhamāne śiśau tasmin sā śanaiḥ priyavādinā /
mugdhā tena vidagdhena saṃbhogābhimukhīkṛtā // KAvk_14.41 //

saralatvānmṛdutvācca samīpapraṇayī janaḥ /
svayamāliṅgyate strībhirlatābhiriva pādapaḥ // KAvk_14.42 //

divyodyāneṣu sā tena ramamāṇāṃ ghanastanī /
kumāraṃ rucirākāraṃ suṣuve sadṛśaṃ pituḥ // KAvk_14.43 //

tasmin padmamukhābhikhye yauvanālaṃkṛtākṛtau /
sumukhaḥ pakṣiṇāṃ rājā kāle lokāntaraṃ yayau // KAvk_14.44 //

tataḥ padmamukhaḥ śrīmānāsasāda padaṃ pituḥ /
guṇināmavivādena svādhīnāḥ kulasaṃpadaḥ // KAvk_14.45 //

prāptaiśvaryaṃ tamavadadvijane jananī sutam /
tatprabhāvasya saṃbhāvya sarvatra prabhaviṣṇutām // KAvk_14.46 //

putra prāptā tvayā lakṣmīriyaṃ nijakulocitā /
ayaṃ tu sārthavāhānme jātaḥ putro niraṃśakaḥ // KAvk_14.47 //

vārāṇasyāmayaṃ rājā śaśaktyā kriyatāṃ tvayā /
prītīsaṃvādasāsvādaḥ svadeśe seva saṃpadaḥ // KAvk_14.48 //

iti māturgirā pakṣī pakṣapātena bhūyasā /
skandhe bhrātaramāropya vyomnā vārāṇasīṃ yayau // KAvk_14.49 //

tatra siṃhāsanāsīnaṃ brahmadattaṃ mahīpatim /
saṃjaghānaikadainaṃ sa vajragranakharaiḥ kharaiḥ // KAvk_14.50 //

abhiṣicyāgrajaṃ pūrṇaṃ tasminneva nṛpāsane /
amātyān so 'vadadbhītān samagrānagravikramaḥ // KAvk_14.51 //

yasya rājño 'bhiṣiktasya mayā yaḥ pracalīkaraḥ (?) /
so 'pyatītaḥ prabho bhaktyā tamevānugamiṣyati // KAvk_14.52 //

ityuktvā pravarāmātyān svairaṃ vihagapuṇgavaḥ /
yayau bhrātaramāmantrya punardeśanasaṃvidā // KAvk_14.53 //

sa eva brahmadatto 'yamiti mantrita mantriṇām (?) /
sa nṛpaḥ khyātimāyātaḥ svajaneṣu pareṣu ca // KAvk_14.54 //

atrāntare samānītā sagarbhā hastinī vanāt /
na mumocārdhaniryātagarbhaṃ ruddhamivāntare // KAvk_14.55 //

sādhvīkarāgrasaṃsparśādiyaṃ garbhaṃ vimuñcati /
iti mauhūrtikādiṣṭaṃ rājñe mantrī nyavedayat // KAvk_14.56 //

śāsanādatha bhūbhartuḥ spṛṣṭvā hastena hastinīm /
antaḥ purāṅganāścakrustatra satyopayāvanam // KAvk_14.57 //

tāsāṃ satyagirā garbhaṃ nātyajat kariṇī yadā /
tadā vilakṣyaḥ sarvo 'bhūt bhūpasyāntaḥpure janaḥ // KAvk_14.58 //

atha gopāṅganābhyetya śīlasatyopayācanam /
kṛtvā pasparśa kariṇīṃ yenāsau garbhamatyajat // KAvk_14.59 //

kṛtvā nijajāyānāṃ jñātvā śīladaridratām /
mene gopāṃ manaḥsveva tāṃ jagatrtritaye satīm // KAvk_14.60 //

sa satījātilobhena sośumbāṃ nāma tatsutām /
pariṇīyānināyāgre devīśabdasya pātratām // KAvk_14.61 //

tasyāḥ saṃcintya lāvaṇyaṃ capalatvaṃ ca yoṣitām /
sa sarvagāmīnīṃ nidrāmapi tatyāja śaṅkitaḥ // KAvk_14.62 //

asminnavasare druṣṭuṃ bhrātaraṃ vihagādhiyaḥ /
yayau padmamukhastatra snehādatiśayotsukhaḥ // KAvk_14.63 //

bhūpālo 'pi tamāliṅgya prītyā vihitasatkṛtiḥ /
vijane svakathāmasmai nivedya punarabravīt // KAvk_14.64 //

śīlasatyatulārohāt dṛṣṭadoṣeṇa yoṣitām /
mamāntaḥpuravaimukhyāt vivāho 'bhinavaḥ kṛtaḥ // KAvk_14.65 //

rūpayauvanagāminmyām tasyāmapi na me dhṛtiḥ /
ekatra dṛṣṭadoṣāṇāṃ sarvatrāśaṅkate manaḥ // KAvk_14.66 //

tasmāttava pure bhrātarvimānuṣye nidhīyatām /
śīlaśankāṃ parityajya bhavāmi vigatajvaraḥ // KAvk_14.67 //

tasmāt pratiniśaṃ pakṣī śāsanāt tava madgṛham /
prāpayiṣyati tāṃ svairamityayaṃ me manorathaḥ // KAvk_14.68 //

iti bhrāturvacaḥ śrutvā tamuvāca vihaṅgamaḥ /
īrṣyāśaṅkākalaṅkena rājan mithyaiva mā kṛthāḥ // KAvk_14.69 //

na nāma ramate ramye nāsvādaṃ vetti bhojane /
na paśyati na nidrāti nityamīrṣyāvaśāturaḥ // KAvk_14.70 //

klībaḥ kāmī sukhī vidvān dhanī namraḥ prabhuḥ kṣamī /
arthī mānyaḥ khalaḥ snigdhaḥ strī satīti kathaiva kā // KAvk_14.71 //

saralatve 'pi kuṭilāḥ sthāyinyo 'pyaticañcalāḥ /
kulīnā apui pārśvasthamāliṅgantyabalā latāḥ // KAvk_14.72 //

dṛṣṭirlolādharo rāgī bhrūrvākrā kaṭhinau stanau /
dṛśyate naiva nirdoṣaḥ strīṇāmavayaveṣvapi // KAvk_14.73 //

bhujyante kuśalaiḥ śyāmā bhramadbhramaravibhramaiḥ /
mūlānveṣī sarojinyāḥ paṅkenaivāvalipyata // KAvk_14.74 //

naikasmin vismayabhuvāṃ sasmitānāṃ niyantrite /
śuciśīlavirāmāṇāṃ rāmāṇāṃ ramaṇe matiḥ // KAvk_14.75 //

tathāpi matpurodyāne nirjane sā nidhīyatām // KAvk_14.76 //

ityuktaḥ pakṣiṇā bhrātā nṛpatirvisasarja tām /
kāntāṃ kaśerukadvīpe taṃ ca satkṛtya sādaraḥ // KAvk_14.77 //

sāpi pratiniśaṃ vyomnaḥ khagārūḍhā samāyayau /
divyagandhamayīṃ mālāmādāya dvīpasaṃbhavām // KAvk_14.78 //

pārijātānvayatarostāni puṣpāṇyavāpa sā /
khyātāni timirāṇīva bhramadbhṛṅgāndhakārataḥ // KAvk_14.79 //

atha vārāṇasīvāsī kadācinmānavābhudhaḥ /
prayayau samidhāhārī dvijanmā kānanaṃ yuvā // KAvk_14.80 //

tatra kinnarakāminyā sa dṛṣṭaḥ spaṣṭamanmathaḥ /
yasya saṃdarśanenaiva sābhavadvismṛtasmṛtiḥ // KAvk_14.81 //

asau navābhilāṣeṇa janakeneva sārpitā /
kāntā kāntimayī nāma vijahāra guhāgṛhe // KAvk_14.82 //

tatrābharaṇaratnāśuḥ pratītatimirotkare /
ramamāṇā ciraṃ tena kāle putramavāpa sā // KAvk_14.83 //

balavān marududbhavaḥ sa bālye 'pi yadā śiśuḥ /
tadā mātā tasya saṃjñāṃ śīghraga ityasādhayat // KAvk_14.84 //

sāpi nivāghnasaṃbhogā sukhātṛptā guhāntare /
priyaṃ dhṝtvā sadā yāti pidhāya śilayā gṛham // KAvk_14.85 //

kadācidatha vṛttāntaṃ nijapitrā niveditam /
ākarṇya śīghragaścintāvismayākulito 'vadat // KAvk_14.86 //

śilānibaddhadvāre 'sminnandhasyaiva gṝhāntare /
aho sneho 'pyayaṃ tāta tava bandhanatāṃ gataḥ // KAvk_14.87 //

ehi vārāṇasīmeva gacchāvaste nijāspadam /
vioulāmapyayatnena śilāmutsārayāmyaham // KAvk_14.88 //

svadeśavirahakleśaṃ dyḥśaṃ sahase katham /
tyaktuṃ na śakyate kauściddeśo deha iva svakaḥ // KAvk_14.89 //

bhāraṃ draviṇasaṃbhāraṃ vetti granthiguṇāguṇaḥ /
bhogaṃ nirupabhogaṃ ca svadeśavirahī janaḥ // KAvk_14.90 //

ityuktvā sa guhāgohādutpāṭya vipulāṃ śilām /
kṛtābhyupagamenāśu janakena yayau saha // KAvk_14.91 //

prayātayostatastūrṇaṃ samabhyetyātha kinnarī /
śūnyaṃ dṛṣṭvā guhāgehaṃ nirvedādityavintayat // KAvk_14.92 //

aho me vismṛtasnehaḥ sa gataḥ kkāpi durjanaḥ /
dvijihvānāṃ bhujaṃgānāṃ kauṭilyaṃ vā kimadbhutam // KAvk_14.93 //

na ramante palāyante paryante sukharāgiṇaḥ /
cirasthā api niḥsnehāḥ śukā iva dvijātayaḥ // KAvk_14.94 //

iti saṃcintya sā patyurnikārātprītimatyajat /
puṣpopamāni premāṇi na sahante kadarthanām // KAvk_14.95 //

vidyāguṇena kenāsau putro me bhuvi jāīvati /
iti dhyātvā sakhīhaste tasmai vīṇāṃ dideśa sā // KAvk_14.96 //

saṃbhogasukhapaṇyaiva prītiḥ patiṣu yoṣitām /
aparyuṣitavātsalyā putraprītistu niścalā // KAvk_14.97 //

javena vrajatostūrṇaṃ tayordaurjanyalajjayā /
śīgragāya dadau vīṇāṃ tatsakhī vegagāminī // KAvk_14.98 //

ādyā tantririyaṃ nāsyāḥ spraṣṭavyā vighnakāriṇī /
ityābhāṣya tayā dattāṃ vīṇāṃ prāpya jagāma saḥ // KAvk_14.99 //

tataḥ svadeśe janakaṃ svagṛhe viniveśya saḥ /
vīṇāpravīṇaḥ sarvatra lābhapūjāmavāptavān // KAvk_14.100 //

tataḥ kadāvidvāṇijā ambudhidvīpagāminā /
āropitaḥ pravahaṇaṃ divyavīṇānurāgiṇā // KAvk_14.101 //

vīṇāmūrcchanayā tasya śrotrapīyūṣadhārayā /
kṣaṇe kṣaṇe samudro 'pi nistaraṅga ivābhavat // KAvk_14.102 //

athādyatantrisaṃsparśādutpannopaplavoplute /
bhagne pravahaṇe sarvavaṇijāmabhavat kṣayaḥ // KAvk_14.103 //

tato balāhakāvāptyā pavanapretitaḥ kṣaṇāt /
kaśerudvīpamāsede karmaśeṣeṇa śīghragaḥ // KAvk_14.104 //

tatrābdhikūlasaṃlīnaṃ divyodyānaṃ praviśya saḥ /
śyāmāṃ dadarśa sośumbāṃ mūrdhanyastabakastanām // KAvk_14.105 //

grandhantīṃ timirākhyānāṃ puṣpāṇāmujjvalasrajam /
nibandhanaṃ tanuguṇaiḥ kurvāṇāmapyacetasām // KAvk_14.106 //

sāpi taṃ rucirākāraṃ dṛṣṭvā vismayamāyayau /
dhīraṃ śaiśavatāruṇyasaṃdhimadhyasthatāṃ gatam // KAvk_14.107 //

māramārutasaṃcālasakampakarapallavā /
sā śīrṇaśīlakusumā lateva praṇanāma tam // KAvk_14.108 //

cirārūḍheva sahasā prītiḥ prauḍhā tayorabhūt /
prāgjanmasnehasaṃlīnaṃ na muñcati mano manaḥ // KAvk_14.109 //

ramamāṇāṃ divā tena niśāyāṃ ca mahībhujā /
mene vāmācaritatāṃ tām priyo gūḍhakāmukaḥ // KAvk_14.110 //

tena vārāṇasīṃ gantuṃ jñātvā vṛttaṃ samarthitā /
tannināya khagārūḍhā tadgirā mīlitekṣaṇam // KAvk_14.111 //

vārito 'pi tadā vyomni nayanonmīlane tayā /
so 'bahvatsahasaivāndhaścāpalādvivṛtekṣaṇaḥ // KAvk_14.112 //

sā tamantaḥpurodyāne nidhāya bhayakātarā /
viveśa śokasaṃtaptā śayyāveśma mahīpateḥ // KAvk_14.113 //

dūyamānena manasā rajanīmativāhya tām /
prātarna gantuṃ na sthātuṃ cintākrāntā śaśāka sā // KAvk_14.114 //

atrāntare samudbhūtaścyutasaurabhanirbharaḥ /
madhumāso vilāsānāṃ yauvanaṃ puṣpadhanvanaḥ // KAvk_14.115 //

kokilālikulaiḥ kālaḥ kālaḥ kālo viyoginām /
śīrṇaśokanavāśokaduḥsahaḥ pratidṛṣyate // KAvk_14.116 //

rājāpyaviratautsukyādudyānaṃ gantumudyataḥ /
dinamekaṃ na tatyāja sośumbāṃ kāmamohitaḥ // KAvk_14.117 //

sa tayāsaha rāgasya madasya madanasya ca /
saṃsāramiva viśrāntipadapuṣpavanaṃ yayau // KAvk_14.118 //

tatra bālānilālolalatāvailakṣyakāriṇīm /
paśyan pramodamāsede yaditāmeva bhūpatiḥ // KAvk_14.119 //

anyarāgaviṣākrāntā sāpyabhūnmalinasmṛtiḥ /
sukhamapyasukhaṃ vetti cintāśalyākulaṃ manaḥ // KAvk_14.120 //

antargatabhujaṃgābhiḥ strībhiratyantarāgiṇaḥ /
kaṇṭhe kṛtābhirnṛtyanti mālābhiriva mohitāḥ // KAvk_14.121 //

tatraikāntalatākuñjanikuñjanihitasthitiḥ /
andhaḥ saurabhamāghrāya sośumbātimirasrajaḥ // KAvk_14.122 //

sahasaiva vikāreṇa rāgādvismṛtasaṃvṛtiḥ /
agāyanmadanakṣībā gaṇayanti bahyaṃ kutaḥ // KAvk_14.123 //

tanupavanavilāsaiḥ kīryamāṇaḥ priyāyāḥ
samadabadanapadmāmodasaṃbhārasāraḥ /
timirakusumagandhaḥ so 'yamāyāti dūrāt
bhramarasaraṇivīṇāvibhramārāvaramyaḥ // KAvk_14.124 //

śrutvā hṛdayasaṃvādagītaṃ tattasya bhūpatiḥ /
udyānavicayaṃ kṛtvā taṃ dadarśa latāntare // KAvk_14.125 //

gāḍharocamadakṣībaṃ sa taṃ papraccha śaṅkitaḥ /
api jānasi sośumbāṃ tasya vā lakṣaṇaṃ tanoḥ // KAvk_14.126 //

so 'bravīt kiṃ na jānāmi sośumbāṃ bimbapāṭalām /
upaviṣṭo 'dhare yasyā rāgarājye manobhavaḥ // KAvk_14.127 //

nyastaṃ smareṇeva tadūrūmūle lekhāmayaṃ svastikamasti kāntam /
āvartaśobhā stanamaṇḍale vā lāvaṇyakallolanibhāsti tasyāḥ // KAvk_14.128 //

etadākarṇya nṛpatiḥ sadyaḥ saṃtāpaśoṣitam /
mumoca rāgakusumaṃ nirmālyaminva cetasaḥ // KAvk_14.129 //

so 'bravīnnāsti nārīṇāṃ śīlarakṣā śatairati /
khapuṣpamāleva satī sarvathā naiva jāyate // KAvk_14.130 //

ityuktvāndhena tāṃ rājā saha śmaśānakānanam /
gardabhāropitāṃ tūrṇaṃ tatyāja nagarādbahiḥ // KAvk_14.131 //

sā tena saha nirlajjā vrajantī dinasaṃkṣaye /
aṭavyāṃ caurapatinā prāptaiva saha saṃpadā // KAvk_14.132 //

janairabhidrute tasmin sahasā cauramaṇḍale /
niraparāśa evāndhaścaurabhrāntyā nipātitaḥ // KAvk_14.133 //

cauro 'pi niśāṃ bhuktvā sośumbāṃ kṣasṇasaṃgataḥ /
gṛhītvābharaṇānyasyā jagāmottīrya nimnagām // KAvk_14.134 //

kāraṇḍavāyāh saritastasyāstīre nirambarā /
śuśova sāñjanairaśrujālaiḥ sā malinastanī // KAvk_14.135 //

tasmin kṣaṇe mukhāsaktaṃ māṃsamutsṛjya jambuke /
yāte jalotplutaṃ matsyaṃ tajjahāraṃ vihaṅgamaḥ // KAvk_14.136 //

matsye nimagne sahasā khagena piśite hṛte /
sa babhūvobhayabhraṃśāccintāniścalalocanaḥ // KAvk_14.137 //

tasyāstaṃ vīkṣyaṃ duḥkhe 'pi mukhe smitamadṝśyata /
hāsaḥ parasya skhalite duḥsthasyāpyupajāyate // KAvk_14.138 //

sa tāṃ vailakṣyakupitaḥ provācānucitasmitām /
aho hasasi māṃ loke hāsyāyatanatām gatām // KAvk_14.139 //

nṛpaṃ tyaktvāgatā hyandhamtyaktavāndhaṃ cauramāśritā /
tavāhamubhayabhraṣṭaḥ tribhraṣṭāyāḥ smitāspadam // KAvk_14.140 //

āstām vaḥ parihāso 'yaṃ taṃ yuktyāhaṃ karomi te /
khalāste viṣamasthānām ye biḍambanapaṇḍitāḥ // KAvk_14.141 //

ityuktvā nagarīṃ gatvā sa nṛpāya nyavedayat /
sośumbā te nadītīre tapoyukteti manmatiḥ // KAvk_14.142 //

atha nināya tām rājā vitīryābharaṇāmbaram /
doṣamācchādayatyeva rāgadveṣaḥ śarīriṇām // KAvk_14.143 //

saivādyotpalavarṇeyamudāyī śīghrago 'pyasau /
prāgjanmāntarapuṇyena bhikṣḥuvratamupāgatau // KAvk_14.144 //

abhavadatirasārdraṃ mānāsṃ rāgayoge
yadu madanavidheyaṃ rāgayuktaṃ yadasyāḥ /
virataśamavirārā tena tasmin muhūtre
kṛtanarapatirūpānandinaṃ mām vavande // KAvk_14.145 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ devāvatārāvadānaṃ nāma caturdaśaḥ pallavaḥ //

15. śilānikṣepāvadānam /

balabhatuladhairyavīryaṃ sāścaryaṃ bhavati saprabhāvāṇām /
mahadāśrayayogādyasmai sarvaṃ mahimatvamāyāti // KAvk_15.1 //

purā kuśīpurīṃ ramyāṃ mallānāṃ balaśālinām /
svecchāvihārī bhagāvān pratasthe sugataḥ svayam // KAvk_15.2 //

te tadāgamanaṃ śrutvā kalyāṇaṃ kuśalaiṣiṇaḥ /
vartmasaṃśodhanaṃ cakrurupacārapadodyatāḥ // KAvk_15.3 //

deśaṃ bhūṣayatāṃ teṣāṃ saṃsiktaṃ candanodakaiḥ /
tṛṇakaṇṭakapāṣāṇasarkarāreṇuvarjitam // KAvk_15.4 //

madhye samāyayau bhūminimagnā mahatī śilā /
avasannā visannā ca vadhūrvindhyagireriva // KAvk_15.5 //

tāmutpāṭayatāṃ teṣāṃ kuddālabhujarajjubhiḥ /
māso jagāma na tvasyāḥ sahasrāṃśe 'pyabhūta kṣatiḥ // KAvk_15.6 //

atha samsārasaṃtāpapraśamāmṛtadīdhitiḥ /
āyayau bhagavān sarvamānasollāsabāndhavaḥ // KAvk_15.7 //

ghanāndhakāravirativyaktasatphaladarśanaḥ /
prasādasaṃvibhaktāśaḥ prakāśa iva śāradaḥ // KAvk_15.8 //

sa tān dṛṣṭvā pariśrāntān viphalakleśapiḍāītān /
śrutvā ca tadvyavasitaṃ tānūce praṇatānanān // KAvk_15.9 //

aho kleśaphalārambhaḥ prayāsavyavasāyinām /
saṃsārakarmaṇīvāsmin vyāpāre vaḥ samudyamaḥ // KAvk_15.10 //

prārambhe viṣamakleśaṃ kriyamāṇaṃ sasaṃśayam /
siddhamapyanupādeyaṃ na prājñāḥ karma kurvate // KAvk_15.11 //

ityuktvā caraṇāṅguṣṭhaghaṭṭitām vāmapāṇinā /
vinyasya dakṣiṇe pāṇau bhagavān vipulāṃ śilām // KAvk_15.12 //

visṛjya brahamlokāntamaparyantaparākramaḥ /
cacārāścaryacaryāyāṃ dūtamiva jagattraye // KAvk_15.13 //

kṣiptāyāṃ sahasā tasyām tenātyadbhutakāriṇā /
udabhūdganodbhūta iva vyāptajanaḥ svanaḥ // KAvk_15.14 //

anityaḥ sarvasaṃskāra ityabhrāntavidhāyinaḥ /
sarvadharmā nirātmānaḥ śāntanirvāṇameva tat // KAvk_15.15 //

iti sphuṭodite śabde śilā bhagavataḥ kare /
girīndraśīrṣakākārā sthitā punaradṛśyata // KAvk_15.16 //

kṣaṇena sā bhagavatā kṣiptā vadanamārutaiḥ /
kṛtā visāriṇī dikṣu paramāṇuparaṃparā // KAvk_15.17 //

punarekīkṛtāmeva bhagavān paramāṇubhiḥ /
śilāmanyatra nidadhe vismayaṃ ca jagattraye // KAvk_15.18 //

āścaryaniścaladṛśastato mallā balirjitam /
vīryaṃ bhagavato vīkṣya praṇatāstaṃ babhāṣire // KAvk_15.19 //

aho mahāprabhāvo 'yaṃ balavīryodayastava /
niścayādhigame yasya na pragalbhāḥ surā api // KAvk_15.20 //

anugrahapravṛttena balena guruṇā tava /
adhogatinimagneyaṃ janateva dhṛtā śilā // KAvk_15.21 //

vīryaprajñābalādīnām pramāṇāvadhiniścayam /
api jānāti te kaścidāścaryatarakāriṇaḥ // KAvk_15.22 //

iti bruvāṇānāścaryaniścalānavalokya tān /
tasyāṃ śilāyāmāsīnaḥ provāca bhagavān jinaḥ // KAvk_15.23 //

ekībhūtabalaṃ yaddhi bhūtānām bhuvanatraye /
sugatasya tadekasya loke naiva samaṃ balam // KAvk_15.24 //

ambhāṃsi kumbhairambhodherjaganti paramāṇubhiḥ /
śakyānyalaṃ laṅghayituṃ prabhāvo na tu saugataḥ // KAvk_15.25 //

saṃkhyāṃ sumeroryo vetti tulāmānena tattvataḥ /
sugatānām na jānāti so 'pi sudguṇagauravam // KAvk_15.26 //

kathayitveti bhagavān saṃprāpte suramaṇḍale /
saśakrapadmanilaye cakre kuśaladeśanam // KAvk_15.27 //

mallāstadupadeśena tattadbodhisamāśrayāt /
saśrāvakākhyāṃ pratyekasamyaksaṃbuddhatāṃ yayuḥ // KAvk_15.28 //

srotaḥprāptiphalaṃ kauścitsakṛdāgāmi cāparaiḥ /
anāgāmiphalaṃ cāṇyaiḥ prāptamarhatpadaṃ paraiḥ // KAvk_15.29 //

ityāśyayānuśayadhātugatiṃ nirīkṣya jñātvā tathāprakṛtimapratimopadeśam /
teṣāṃ cakāra bhagavāṃścaturāryasatyasamyakprakāśaviśadaṃ kuśalodayāya // KAvk_15.30 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ śilānikṣepāvadānaṃpañcadaśaḥ pallavaḥ //

16. maitreyavyākaraṇāvadānam /

asaṃgamo nāma viśuddhidhāmo śreyāṃsi sūte kuśalābhikāmaḥ /
saṃsāravāmaḥ sukṛtābhirāmo manomalairvairarajovirāmaḥ // KAvk_16.1 //

purā gaṅgāṃ samuttīrya nāgānāṃ phaṇasetunā /
bhagavān sugataḥ pāraṃprāpya bhikṣūnabhāṣata // KAvk_16.2 //

iha ratnamayaḥ pūrvaṃ yūpo 'bhūdadbhutadyutiḥ /
darśayāṃi tamatraiva draṣṭuṃ vaḥ kautukaṃ yadi // KAvk_16.3 //

ityuktvā bhagavān bhūmau pāṇinā divyalakṣmaṇā /
spṛṣṭvā nāgagaṇotkṣiptaṃ ratnayūpadarśayat // KAvk_16.4 //

taṃ dṛṣṭvā bhikṣavaḥ sarve nirnimeṣekṣaṇāściram /
babhūvuścitralikhitām iva niścalavigrahāḥ // KAvk_16.5 //

tatkathāmatha taiḥ pṛṣṭaḥ provāca bhagavān punaḥ /
atītānāgatajñānaṃ dantālokaiḥ kirannivaḥ // KAvk_16.6 //

devaputraḥ purā kaścit kāle svargaparicyutaḥ /
mahāpraṇādanāmābhūnnṛpatiḥ śakraśāsanāt // KAvk_16.7 //

dharmavṛttānusaraṇasmaraṇāya mahītale /
ucitaṃ lakṣaṇaṃ kiṃcit sa yayāce śatakratum // KAvk_16.8 //

tataḥ surapatervākyādviśvakarmā tadālaye /
bhāsvaraṃ vidadhe ratnayūpaṃ puṇyamivonnatam // KAvk_16.9 //

tatastaddarśanāsakte jane kautukaniścale /
kṛṣyādikarmaṇyucchinne rājñaḥ koṣakṣayo 'bhavat // KAvk_16.10 //

tatastena kṣitibhujā kṣipto 'yaṃ jāhnavījale /
tiṣṭhatyadyāpi pātāle ratnaiḥ sūryairivācitaḥ // KAvk_16.11 //

bhaviṣyatyasya kālena paricchinnaḥ parikṣayaḥ /
na tajjagati nāmāste pariṇāme yadakṣayam // KAvk_16.12 //

āgāmisamaye puṃsāṃ varṣāśītisahasrake /
śaṅkhaśubhrayaśāḥ śaṅkho nāma rājā bhaviṣyati // KAvk_16.13 //

puṇyalabdhamimaṃ yūpaṃ nṛpaḥ kalpadrumopamaḥ /
sa purohitaputrāya maitreyāya pradāsyati // KAvk_16.14 //

maitreyo 'pyanmumādāya kṛtvā sapadi khaṇḍaśaḥ /
arthicintāmaṇirlokamadaridraṃ kariṣyati // KAvk_16.15 //

yūpaṃ datvātha maitreyaḥ samyaksaṃbuddhatām gataḥ /
anuttarajñānanidhirbhaviṣyati surārcitaḥ // KAvk_16.16 //

śaṅko rājā sahasrāṇāmaśītyā parivāritaḥ /
sāntaḥpurāmātyagaṇo rājāpi pravrajiṣyati // KAvk_16.17 //

prāgjanmapraṇidhānena śaṅkhasya kuśalodayaḥ /
kṛtasyāvaśyabhogyatvātpariṇāme phaliṣyati // KAvk_16.18 //

madhyadeśe purā rājā vāsavo vāsavopamaḥ /
dhanasaṃmatanāmā ca nṛpo 'bhūduttarāpathe // KAvk_16.19 //

tayorvibhavasaṃgharṣo bhūto vairāgnitaptayoḥ /
abhūd yuddhasamārambhasaṃbhārarabhasaṃ manah // KAvk_16.20 //

nagaraṃ ca praviśyātha sametya dhanasaṃmataḥ /
cakre garajathānīkairgaṅgātīraṃ nīrantaram // KAvk_16.21 //

tatra ratnaśīkhī nāṃa samyaksaṃbuddhatām gataḥ /
dṛṣṭastenārcyāmānāṅghrirbrahmaśakrādibhiḥ suraiḥ // KAvk_16.22 //

so 'cintayadaho rājā vāsavaḥ pṛthipuṇyavān /
viṣayānte vasatyeṣ ayo hi tridaśavanditaḥ // KAvk_16.23 //

tatastasyānubhāvena tatra bhūpālayostayoḥ /
yayau vairarajaḥ śāntyā mithyāmohaparikṣayam // KAvk_16.24 //

kṝtasaṃghiḥ pareṇātha vāsavaḥ pṛthivīpatiḥ /
bhagavantaṃ samabhyetya sarvabhogaurapūjayat // KAvk_16.25 //

praṇidhānaṃ ca vidadhe pūjānte praṇamāmi tam /
ahaṃ kuśalamūlena syāmetena mahāniti // KAvk_16.26 //

asminnavasare ghore śankhaśabde samudgate /
provāca taṃ ratnaśikhī praṇataṃ purataḥ sthitam // KAvk_16.27 //

śankho nāma mahīpālaścakravartī bhaviṣyasi /
paryante bodhiyuktaśca kuśalaṃ samāvāpsyasi // KAvk_16.28 //

evaṃ satpraṇidhānatah kṣitipatiḥ puṇyodayādvāsavaḥ
śaṅkho nāma nṛpa sa ratnaśikhinādiṣṭaḥ śriyaṃ prāpsyati /
maitreyaḥ praṇayātkariṣyati tathā bodhau viśuddhāṃ dhiyaṃ
kalyāṇābhiniveśapuṇyataraṇirāḍya hi satsaṃgamaḥ // KAvk_16.29 //

iti kṣemendraviracitāyām bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ maitreyavyākaraṇāvadānaṃ nāma ṣoḍaśaḥ pallavaḥ //

17. ādarśamukhāvadānam /

cittaprasādavimalapraṇayojjvalasya svalpasya dānakusumasya phalāṃśakena /
hemādrirohaṇanagendrasudhābdhidānasaṃpatphalaṃ na hi tulākalanāmupaiti // KAvk_17.1 //

purā manojñe sarvajñaḥ śrāvastyāṃ jetakānane /
anāthapiṇḍadārāme vijahāra mahāśayaḥ // KAvk_17.2 //

āryo mahākāśyapākhyastacchiṣyaḥ karuṇānidhiḥ /
nagaropavanasyāntaṃ janacārikayā yayau // KAvk_17.3 //

tatra sudrugatiryoṣinnagarāśravalambikā /
apaśyat kuṣṭharogārtā kāśyapaṃ taṃ yadṛcchayā // KAvk_17.4 //

sā taṃ dṛṣṭvā prasādinyā śraddhayā samacintayat /
pātre 'sya piṇḍapātārhā kiṃ na jātāsmi puṇyataḥ // KAvk_17.5 //

vijñāya tasyā āścaryaśraddhāyuktaṃ manoratham /
prasārya pātraṃ jagrāha piṇḍaṃ taṃ karuṇākulaḥ // KAvk_17.6 //

tīvracittaprasādena bhaktasārasamaraṇe /
kuṣṭhinyā nipapātāsyāḥ pātre śīrṇakarāṅguliḥ // KAvk_17.7 //

tataḥ sā pātakamiva tyaktvānityakalevaram /
devānāṃ tuṣitākhyānāṃ nilaye samajāyata // KAvk_17.8 //

śakrastadadbhutaṃ jñātvā dānapuṇypditādaraḥ /
yatnātkāśyapasatpātraṃ sudhayā samapūrayat // KAvk_17.9 //

sudhārpaṇe 'pyasau bhikṣurnispṛhastṛṇalīlayā /
praśamāmṛtasaṃpūrṇaścakre pātramadhomukham // KAvk_17.10 //

bhajante praṇayaprītiṃ kṛpaṇeṣu kṛpākulāḥ /
santaḥ saṃpatsamādhmātavadane mīlitādarāḥ // KAvk_17.11 //

śrutvā tāṃ tuṣite devanikāye niratām nṛpaḥ /
prasenajit bhagavataścakre bhojyādhivāsanām // KAvk_17.12 //

rājñastasya gṛhe dṛṣṭvā lakṣmīmāścaryakāriṇaḥ /
āryānandena bhagavān pṛṣṭastatpuṇyamabhyadhāt // KAvk_17.13 //

purā gṛhapateḥ sūnurdāridyrāddāsatāṃ gataḥ /
kṣetrakarmāṇi saṃsaktaḥ kṣutkṣāmaḥ klāntimāyayau // KAvk_17.14 //

svajananyā samānītāṃ niḥsnehalavaṇāṃ cirāt /
kulmāṣapiṇḍimāsādya bhoktuṃ sādaramāyayau // KAvk_17.15 //

dhautahastaḥ kṣaṇe tasmin saṃprāptāya yadṛcchayā /
dadau pratyekabuddhāya tām prasannena cetasā // KAvk_17.16 //

jātaḥ sa eva kālena bhūpālo 'yaṃ prasenajit /
tasya dānakaṇasyaivaṃ vibhūtiḥ prathamaṃ phalam // KAvk_17.17 //

śrutveti bhagavadvākyaṃ bhikṣūrvismayamāyayau /
rājāpi vipulāṃ pūjāṃ cakre bhagavataḥ puraḥ // KAvk_17.18 //

rājārhairakhilairbhogaiḥ kṛtvā bhaktinivedanam /
sa koṭīstailakumbhānāṃ dīpamālāmakalpayat // KAvk_17.19 //

dīpamekaṃ dadau tatra svalpakaṃ durgatāṅganā /
snehakṣayātprayāteṣu sarveṣu na jagāma yaḥ // KAvk_17.20 //

vicintya praṇidhānena tayā vimalacetasā /
bhāvinīm śākyamunitāṃ sarvajño 'syāh samabhyadhāt // KAvk_17.21 //

ratnadīpāvaliṃ datvā rājā bhagavataḥ purah /
upaviśya praṇamyāgre praṇayāttaṃ vajijñapat // KAvk_17.22 //

bhagavatpraṇidhānena tattatpuṇyānubhāvataḥ /
na kasyānuttarā samyaksaṃbodhirbhavadarpitā // KAvk_17.23 //

bhavatprasādapraṇayāt prāptumicchāmi tāmaham /
nirvikalpaphalāvāptyai sevyante kalpapādapāḥ // KAvk_17.24 //

iti rājavacaḥ śrutvā bhagavān samabhāṣata /
durlabhānuttarā samyaksaṃbodhiḥ pṛthivīpate // KAvk_17.25 //

sūkṣmā mṛṇālatantubhyo giribhyo 'pi garīyasī /
samudrebhyo 'pi gambhīrā sā sukhena na labhyate // KAvk_17.26 //

na dānairbahubhirlabdhaṃ mayaivānyeṣu janmasu /
cittaprasādaviśadaṃ jñānaṃ tatkāraṇaṃ jaguḥ // KAvk_17.27 //

caturdvīpādhipatyena mayā māndhātṛjanmani /
ciraṃ dānaphalaṃ bhuktaṃ bodhirnādhigatā tu sā // KAvk_17.28 //

dānena cakravartīśrīḥ sā sudarśanajanmani /
bhuktā mayāmahīyasī bodhirnādhigatā tu sā // KAvk_17.29 //

purā datvā gajānaṣṭau velāmadvijajanmāni /
mayā prāptaṃ mahatpuṇyaṃ bodhirnādhigatā tu sā // KAvk_17.30 //

kurūpaḥ kuśalātmāhaṃ rājaputraḥ purābhavam /
yaḥ piśāco 'yamityuktvā nijalatnyā vivarjitaḥ // KAvk_17.31 //

śriyai śrīskandho bhūtyāge prītiryasya sadā sthitā /
sa duḥkhī rūpavaikalyāt kka vā sarvaguṇodayaḥ // KAvk_17.32 //

taṃ rūpavirahe dehatyāgārūḍhaṃ śacīpatiḥ /
divyacūḍāmaṇiṃ datvā cakre pañcaśaropamam // KAvk_17.33 //

ṣaṣṭiḥ purasahasrāṇi tasya yajñeṣu yajvanaḥ /
hemayūpābhirūpāṇi prāpurmerubalaśriyam // KAvk_17.34 //

tasmin mayātidānādrikṛte kuśalajanmani /
tāni puṇyānyavāptāni bodhirnādhigatā tu sā // KAvk_17.35 //

mayā satyaprabhāveṇa triśaṅkunṛpajanmani /
kṛtā vṛṣṭiḥ sudurbhikṣā bodhirnādhigatā tu sā // KAvk_17.36 //

mithilāyāṃ mahādevanṛpajanmani yajvanā /
mayāptā puṇyasaṃpattirbodhirnādhigatā tu sā // KAvk_17.37 //

mithilāyāṃ purā puṇyaṃ nimibhūpālajanmani /
prāptaṃ dānatapoyajñairbodhirnādhigatā tu sā // KAvk_17.38 //

purā nandasya nṛpateścatvāraḥ piśunāḥ sutāḥ /
babhūvurādarśamukhaḥ pañcamaśca guṇādhikaḥ // KAvk_17.39 //

kālenāpannaparyantaḥ sa bhūpatiracintayat /
ete madante catvāro rājyaṃ nārhanti karkaśāḥ // KAvk_17.40 //

putre mamādarśamukhe rājyaśrī pratibimbitā /
suvṛtte labhate śobhāṃ prajñāvaimalyaśālini // KAvk_17.41 //

dhyātvetyamātyān so 'vādīt sa bhavadbhirnareśvaraḥ /
kṛto 'ntaḥpuravargeṇa yo 'bhyutthānena pūjyate // KAvk_17.42 //

maulirna kampate yasya sameva maṇipādukaiḥ /
dvāradrumādrivāpīṣu nidhiṣaṭkaṃ sa paśyati // KAvk_17.43 //

ityuktvā tridivaṃ yāte nṛpatau mantriṇaḥ kramāt /
taduktrairlakṣaṇaiścakrurādarśamukhamīśvaram // KAvk_17.44 //

dharmanirṇayakāryeṣu yaṃ vādiprativādinah /
vilokyaiva svayaṃ tasthurnyāyairjayaparājaye // KAvk_17.45 //

purā nirabhiasṃghena prātavaiśasakilbiṣam /
brāhmaṇaṃ daṇḍinaṃ nāma dayāluḥ prayayau puraḥ // KAvk_17.46 //

guyugārthe gṛhasthena mṛtena vaḍavāhateḥ /
kuṭhārapātataḥ patnyā takṣavāsī vivāditaḥ // KAvk_17.47 //

śauṇḍikenātmajavadhāddīkṣitaṃ tulyanigraham /
tadvipakṣabhayenoktvā tatsaṃtyaktaṃ vyamokṣayat // KAvk_17.48 //

amānuṣāṇāṃ sattvānāmadhyāśayaviśeṣataḥ /
cakāra cittaśodhanaṃ tattatsaṃdehanirṇayam // KAvk_17.49 //

avṛṣṭimṛṣṭe durbhikṣe yena dvādaśavarsake /
vihitaṃ sarvasattvānāmaśanaprāṇavartanam // KAvk_17.50 //

ityamūnmama puṇyāptirādarśamukhajnmani /
na tu sā samyaksaṃbodhirvibodhitā mahodayā // KAvk_17.51 //

bahujanmaśatābhyāsaprasāsena mahīyasā /
adya tu jñānavaimalyaṃ mayāptaṃ lutpasaṃvṛti // KAvk_17.52 //

jñānaprajñādhigamyā kimapi paratarānuttarā satyāsaṃvit
samyaksaṃbodhireṣā na ca khalu nṛpate labhyate dānapuṇyaiḥ /
mohaśyāmāvirāme gataghanagaganavyaktavaimalyabhājāṃ
nirvyājānandabhūmirbhavati bhavatamaśchedinī sā dinaśrīḥ // KAvk_17.53 //

iti kṣemendraviracitāyām bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ ādarśamukhāvadānaṃ nāma saptadaśaḥ pallavaḥ //

18. śāriputrapravrajyāvadānam /

nedaṃ bandhunoṃ suhṛt sodaro vā nedaṃ mātā na pitā vā karoti /
yatsaṃsārāmbhodhesetuṃ vidhatte jñānācāryaḥ ko 'pi kalyāṇahetuḥ // KAvk_18.1 //

kalandakanivāsākhye ramye veṇuvanāśrame /
bhagavān viharan buddhaḥ pure rājagṛhe purā // KAvk_18.2 //

kilitaṃ copayiṣyaṃ ca dvau parivrājakau purā /
prapannau bhikṣubhāvena cakāra śamasaṃvṛtau // KAvk_18.3 //

tataśca śāriputrasya bhikṣoḥ saṃdeśanāṃ vyaghāt /
yayā sākṣātkṛtārhattvo so 'bhūnmokṣagatikṣamaḥ // KAvk_18.4 //

tasya tadadbhutaṃ dṛṣṭvā dhanārhaṃ sarvabhikṣubhiḥ /
papracchuḥ pūrvavṛttāntaṃ sa ca tebhyo vyabhāṣata // KAvk_18.5 //

brāhmaṇasyāgnimitrasya bhāryā guṇavarābhavat /
śūrpiketi kṛtaṃ pitrā krīḍānāma ca bibhratī // KAvk_18.6 //

bhrātā prathamaśīlākhyaḥ tasya śūrpasamābhidhaḥ /
pratyekabuddhatāṃ yātaḥ kadācid gṛhamāyayau // KAvk_18.7 //

sa tayā bharturādeśād gṛhībhaktyādhivāsitaḥ /
praṇatipraṇayācāraistoṣitaḥ paricaryayā // KAvk_18.8 //

kadāciccīvare tasya kurvāṇasya vipātraṇam (?) /
sūcīkarmavahād dṛṣṭvā praṇidhānaṃ samādadhe // KAvk_18.9 //

yatheyaṃ kartarīṃ tīkṣṇā yathā gambhīragāmiṇī /
sūcī tathāparā prajñā mama syāditi sādarā // KAvk_18.10 //

pratyekabuddhavinayāt praṇidhānena tena ca /
gatāsmin janmani saiva saprajñaśāriputratām // KAvk_18.11 //

sa eṣa śāriputro 'dya bhikṣuṣtīkṣṇatarāgradhīḥ /
kalyāṇapātratām yātaḥ kalpavallī hi sanmateḥ // KAvk_18.12 //

vākyaṃ bhagavataḥ śrutvā papracchurbhikṣavaḥ punah /
kasmānnāṭyakule jātaḥ śāriputro narādhame // KAvk_18.13 //

tatastān bhagavānūce pūrvasminneṣa janmani /
abhūnmahāmatirnāma rājaputraḥ satāṃ mataḥ // KAvk_18.14 //

śrīmato 'pi matistasya pravrajyāyāmajāyata /
paripākaprasannānāṃ kāluṣyāya na saṃpadaḥ // KAvk_18.15 //

pravrajyā rājaputrāṇāṃ yūnāṃ naiva kulocitā /
ityuktvā janakaḥ prītyā taṃ yatnena nyavārayat // KAvk_18.16 //

kadācit kuñjarārūḍhaḥ sa vrajan janavartmani /
dṛṣṭvā daridraṃ sthaviraṃ kāruṇyādidamabravīt // KAvk_18.17 //

adhanyā dhanīno loke bandhubandhanayantritāḥ /
pravrajyāṃ nāpnuvantyeva tvaṃ tu kena nivāritaḥ // KAvk_18.18 //

sa nyavedayanme daridrasya na pātraṃ na ca cīvaram /
dhanopakaraṇānyeva śamopakaraṇānyapi // KAvk_18.19 //

rājasūnuriti śrutvā gatvā munitapovanam /
pravrajyāṃ kārayitvāsya pradadau pātracīvaram // KAvk_18.20 //

so 'cireṇaiva kālena yātaḥ pratyekabuddhatām /
rājaputraṃ samabhyetya divyāmṛddhimadarśayat // KAvk_18.21 //

tasya prabhāvamālokya sa pradadhyau nṛpātmajaḥ /
aho mahodayatvānme pravrajyā durlabhābhavat // KAvk_18.22 //

dāridyrādavivekācc nīcānāmapi durlabhā /
jāyeyamadhame kule tasmadasmi vivekavān // KAvk_18.23 //

sa eva śāriputro 'yaṃ jñātastatpraṇidhānataḥ /
pravrajito bhagavatā kāśyapenānyajanmani // KAvk_18.24 //

tenāyaṃ niyamapraṇayavinayī samyakprasādodayād
ādiṣṭaḥ kuśalāya satyanidhinā prajñāvatāmagraṇīḥ /
kāle śākyamunerbhaviṣyati mataḥ śiṣyatvayogādvaraṃ
maudgalyāyana eṣa cātra kathitaḥ saṃvinmayānāṃ vadaḥ // KAvk_18.25 //

anyajanmani daridraḥ kārmikaḥ kenacidapi dayayā maharṣiṇā /
dattapātracīvaro 'bhavaddarśitarddhirāsīdatulaprabhāvavān // KAvk_18.26 //

iti kṣemendraviracitāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ śāriputraprajajyāvadānam nāmāṣṭādaśaḥ pallavaḥ //

19. śroṇakoṭikarṇāvadānam /

sa ko 'pi puṇyātiśayodayasya varaḥ prabhāvaḥ paramākṣayo yaḥ /
pratyakṣalakṣyaḥ śubhapakṣasākṣī janmāntare lakṣaṇatāmupaiti // KAvk_19.1 //

ramye purā bhagavati śrāvastyāṃ jetakānane /
anāthapiṇḍadārāme vihāriṇi tathāgate // KAvk_19.2 //

babhūva vāsavagrāme balasenābhidho gṛhī /
pūritāśaḥ phalabharaiśchāyātarurivārthinām // KAvk_19.3 //

jāyāyāṃ jayasenāyāṃ kāle kamalalocanaḥ /
ajāyata sutastasya puṇyairmīrta ivotsavaḥ // KAvk_19.4 //

sajahā ratnadīpārcirabhūtkarṇasya karṇikā /
nābhūnmūlyatulā yasya hemakoṭiśatairapi // KAvk_19.5 //

śravaṇānakṣatrajāto 'sau ratnakoṭyarhakarṇikāḥ /
sa śroṇakoṭikarṇākhyaḥ kumāro 'bhūdguṇocitaḥ // KAvk_19.6 //

sa nirmalaruciḥ kāntaḥ kalābhiṃ paripūritaḥ /
amandānandaniṣyandī na kasyendurivābhavat // KAvk_19.7 //

sa yuvā vāryamāṇo 'pi pitrā dhanadasaṃpadā /
jananī sāśrunayanā paraṃ puruṣayā girā // KAvk_19.8 //

priyaṃvado 'pi nirbhartsyo viṣavarṣīva candramāḥ /
mahāsārthena ratnārthī dūradvīpāntaraṃ yayau // KAvk_19.9 //

makarākaramuttīrya vrajatasyasya nirjane /
karmormiviplavenābhūt svasārthavirahaḥ pathi // KAvk_19.10 //

sārtho 'pi tamanāsādya vinivṛttaṃ śucā śanaiḥ /
svadeśamarjitakleśaḥ praviveśa viśṛṅkhalāḥ // KAvk_19.11 //

so 'pi taptamaruśreṇīlakṣaṇāṃ dakṣiṇāṃ diśam /
śrāntaḥ praśāntaviśrāntirvāpigāhaṃ vyagāhata // KAvk_19.12 //

so 'cintayadaho vitte pratinittārjanodyamaḥ /
mamāyamanayenaiva jātakleśaḥ phalodayaḥ // KAvk_19.13 //

aho dhanārjanāveśaḥ saṃtoṣavirahānnṛṇām /
sarvāpavādasaṃvādo nindyānām vipadāṃ padam // KAvk_19.14 //

hemācale 'pi saṃprāpte na paryāptirhanārjane /
saṃsāre vāsanābhyāsadveṣamohaḥ śarīriṇām // KAvk_19.15 //

pṛthuprayāsavirasā dīpitā śrīrivāyatā /
tṛṣṇāṃ tanoti nitarāmiyaṃmarumahītale // KAvk_19.16 //

aho bata kuraṅgāṇāṃ tṛṣṇāndhānāṃ pade pade /
mamāpi janayantyeva mohaṃ marumarīcikāḥ // KAvk_19.17 //

iyaṃ tṛṣṇā śramaścāyamimā nirudakā bhuvaḥ /
kiṃ karomi kka gacchāmi paśyāmi jvalitā diśaḥ // KAvk_19.18 //

iti saṃcintya sa śanaiḥ prasarpan salilāśayā /
āyāsamiva sākāraṃ dadarśa puramāyasam // KAvk_19.19 //

ghoraṃ dvāri sthitaṃ tatra saṃtrāsasyeva sodaram /
dadarśa puruṣaṃ kālakarālaṃ raktalocanam // KAvk_19.20 //

sa tena pṛṣṭaḥ pānīyaṃ yadā novāca kiṃcana /
tadā svayaṃ praviṣṭena pretaloko vilokitah // KAvk_19.21 //

dagdhakaṣṭhopamān dhūlimalaliptānnirambarān /
śuṣkāsthinsāyuśeṣāṅgān pretān dṛṣṭvā sa vivyathe // KAvk_19.22 //

tairyācitah sa pānīyaṃ pānīyavirahārditaḥ /
parityajya nijāmārtimabhūttadduḥkhaduḥkhitaḥ // KAvk_19.23 //

tīvratṛṣṇāturānūce sa tānārtapralāpinah /
mamāsmin marukāntāre niṣkṛpasya kutaḥ payaḥ // KAvk_19.24 //

kṛcchre 'smin duḥsahe nyastāḥ ke yūyaṃ kena karmaṇā /
yuṣmadaprakriyabandhaścātaḥ kṛcchraścarāmyaham // KAvk_19.25 //

nidrā niḥśalyakalpasya sukhasikteva tasya yā /
nārtānnapaśyati dṛṣṭvā teṣāṃ kleśakṣaye kṣamā // KAvk_19.26 //

te tamūcurviruddhena karmaṇā mohasaṃcayāt /
anivartya vayaṃ martyāḥ kṣiptā vyasanasaṃkaṭe // KAvk_19.27 //

adhikṣepāt kṣepakṣatipataradhairyairmadabharād anāryairmānavyasanerṣyābhiravāryavyatikaraiḥ /
kṛtāsmābhirnityaṃ suhanahṛdaye nirdayatayā
vacobhirnārācairviṣaparicitaiḥ śalyakalanā // KAvk_19.28 //

dānaṃ nadattaṃ hṛtameva vittaṃ hiṃsānimittīkṛtameva cittam /
asmārbhiraṅgairvihitā vikārāḥ parasya dārāpahṛtiprakārāḥ // KAvk_19.29 //

te vayaṃ kuhakāsaktā dakṣāḥ kṣudreṣu karmasu /
prayātāḥ pretanagare ghore 'smin kleśapātratām // KAvk_19.30 //

iti teṣāṃ vacaḥ śrutvā so 'nyatra ca tathāvidhān /
pretān dṛṣṭvānabhipretān karuṇakulito 'bhavat // KAvk_19.31 //

nirgamya durgamāt tasmāt purātpuṇyabalena saḥ /
vimalaṃ śītalacchāyamāsasāda vanāntaram // KAvk_19.32 //

atha dūradhvasaṃtaptaḥ pariśrāntaḥ śanaiḥ śanaiḥ /
nipapātācalādandhastṛṣṭārta iva bhāṣkaraḥ // KAvk_19.33 //

dine puṇya iva kṣīṇe niḥśeṣāśāprakāśake /
saṃmohamalinaṃ loke tamaḥ pāpamivodyayau // KAvk_19.34 //

kṣīṇabhṛṅgavihaṅgānāṃ nalinīnāṃ prasaṅginī /
vikāsāsṃpasā mudrā nidreva samajāyata // KAvk_19.35 //

kāruṇyādiva śītāṃśurjyotsnāmṛtaśalākayā /
sphāratāraṃ jagannitraṃ cakre vitimitaṃ tataḥ // KAvk_19.36 //

kṣayodayaparāvṛttirdrśitānekavibhramaḥ /
saṃsāradinayāminyorjahāseva sudhākaraḥ // KAvk_19.37 //

netrānandasudhāvarṣe sukhasparśe niśākare /
digvadhūvadanādarśe harṣe mūrta ivotite // KAvk_19.38 //

śroṇakoṭirdadarśāgre vimānamānanadyutim /
kautukādanyarūpeṇa svargādbhuvamivāgatam // KAvk_19.39 //

tasminnapaśyatsamadāścatasrastridaśāṅganāḥ /
diśaścandrodayānandavihārāyeva saṃgatāḥ // KAvk_19.40 //

tāsāṃ madhye varākāraṃ ramamāṇaṃ vyalokayat /
taruṇapremasaṃbhāramiva sākāratām gataḥ // KAvk_19.41 //

ratnamaṇḍaleyūrakirīṭikacirāmśubhiḥ /
ālikhantamivāścaryamamaryādaṃ diśāṃ mukhe // KAvk_19.42 //

tasya tāmadbhutām dṛṣṭvā saṃbhogasukhasaṃpadam /
mene sa sukṛtākhyasya taroḥ sphītāṃ phalaśriyam // KAvk_19.43 //

prītyā tena kṛtātithyaḥ svādupānāśanādibhiḥ /
tāṃ śroṇakoṭikarṇo 'tha nināya rajanīṃ sukham // KAvk_19.44 //

tārākusumavātāliprabhā prābhātikī tataḥ /
anityateva śaśinaścakre lakṣmīparikṣayam // KAvk_19.45 //

kṣayaṃ kṣapāyāṃ yātāyām bhānau bhuvanacakṣuṣi /
udite sarvabhūtānām sukhaduḥkhaikasākṣiṇi // KAvk_19.46 //

vimānaṃ suranāryaśca kṣasṇādadṛśyatāṃyayuḥ /
vinaṣṭavadanacchāyaḥ puruṣaścāpatatkṣitau // KAvk_19.47 //

tatastasyāpatat pṛṣṭhe śunāṃ saṃgho 'tibhīṣaṇaḥ /
trailokyaśāpapāpotthaḥ kleśarāśirivākhilaḥ // KAvk_19.48 //

sa taigrīvāmukhārabdhamāṃsagrāsāgrakarṣaṇaiḥ /
ākrandirudhirakṣīrairbhakṣyamāṇaḥ kṣayaṃ yayau // KAvk_19.49 //

dinānte punarāyāntaṃ tadvimānamapaśyata /
catasro 'psarāsastāśca puruṣaḥ sa ca kāntimān // KAvk_19.50 //

taṃ śroṇakoṭikarṇo 'tha papracchātyantavismitaḥ /
sakhe kimetadāścaryaṃ dṛśyate kathyatāmiti // KAvk_19.51 //

sa tena pṛṣṭaḥ provāca vayasya śrūyatāmidam /
tvāṃ śroṇakoṭikarṇākhyaṃ jānāmi sukṛtocitam // KAvk_19.52 //

abhavaṃ vāsavagrāme duṣkṛtī paśupālakaḥ /
paśūnāṃ māṃsamutkṛtya vikrītaṃ satata mayā // KAvk_19.53 //

piṇḍapātāya saṃprāpto māmāryaḥ karuṇānidhiḥ /
kātyāyanākhyaḥ provācaḥ viramāsmāt kukarmaṇaḥ // KAvk_19.54 //

hiṃsāmayo hyayaṃ kleśo duḥsahaḥ sāhasaiṣiṇām /
svaśarīre patatyeva chinnamūla iva drumaḥ // KAvk_19.55 //

ityahaṃ vāryamāṇo 'pi tenānāryaḥ kṛpātmanā /
yadā na virataḥ pāpāt tadā sa prāha māṃ punaḥ // KAvk_19.56 //

divā tvaṃ kuruṣe hiṃsāṃ sarvathā yadi nirdayaḥ /
rātrau śīlasamādānaṃ gṛhāṇa samayānmama // KAvk_19.57 //

ityuktvā tena yatnena sarvasattvahitaiṣiṇā /
dattā śīlasamādānamayī puṇyamatirmama // KAvk_19.58 //

kālena kālavaśagaḥ prāptaḥ so 'hamimāṃ daśām /
taptāṅgārasudhāvarṣairiva kīrṇo divāniśam // KAvk_19.59 //

rātrau śīlasamādānaphalaṃ hiṃsāphalaṃ dine /
caryā matpuṇyapāpābhyām patitaḥ sukhaduḥkhayoḥ // KAvk_19.60 //

tasya me kuru kāruṇyaṃ sakhe kalusakāriṇaḥ /
gatvā svadeśaṃmatputraṃ brūhi madvacasā rahaḥ // KAvk_19.61 //

asti me gṛhakoṭānte nikhātaṃ hemabhājanam /
taduddhṛtya parityaktapāpavṛtti vidhīyatām // KAvk_19.62 //

āryakātyāyano nityaṃ piṇḍapātena pūjyatām /
ityuktastena vinayāt tathetyuktvā jagāma saḥ // KAvk_19.63 //

sa dadarśa vrajan divyavimānamaparaṃ punaḥ /
ratnapadmalatākāntaṃ dvitīyamiva nandanam // KAvk_19.64 //

tasmin sāṅgamivānaṅgaṃ saṃgataṃ divyayoṣitā /
apaśyadvāsarārambhe puruṣaṃ ratnabhūṣitam // KAvk_19.65 //

tena prītyupacāreṇa kṛtātithyastathaiva saḥ /
dinaṃ nināya dīrghaṃ ca kleśamadhye sudhāmayam // KAvk_19.66 //

atha vyomavimānāgrāt patite padminīpatau /
apūryata jagad ghorairduḥkhairiva tamobharaiḥ // KAvk_19.67 //

tataḥ kṣapāpatirjyotsnāṃ vamanneva kṣapājaḍaḥ /
śanakaiḥ pāṇḍurogīva gauradyutiradṛśyata // KAvk_19.68 //

sukumāre dināloke rātrau rākṣasayoṣitā /
bhakṣite 'lakṣyata śaśī kapālabalasaṃnibhaḥ // KAvk_19.69 //

vyāpte candrikayā loke kālacandranacarcayā /
vimānamagamat kkāpisā ca svargamṛgekṣaṇā // KAvk_19.70 //

vimānapatitaḥ so 'pi puruṣaḥ sarvarūpayā /
śanaiḥ saptabhirāvartaiḥ śatapadyā viveṣṭitaḥ // KAvk_19.71 //

sā tasya mūrdhni vivaraṃ kṛtvā mastiṣkaśoṇitam /
āsvādayantī śanakaiścakāra śuṣiraṃ śiraḥ // KAvk_19.72 //

athāruṇakaracchanne socchvāsavadāne dine /
bībhatsadarśanakleśādiva mīlitatārake // KAvk_19.73 //

prādurāsan punardivyavimānaṃ sā ca kāminī /
yuvā sa cādbhutatanurdivyābharaṇabhūṣitaḥ // KAvk_19.74 //

pṛṣṭo 'tivismayāt tena svavṛttāntaṃ jagād saḥ /
dvijo 'haṃ vāsavagrāmanivāsī manasābhidhaḥ // KAvk_19.75 //

taruṇī prātiveśyasya patnī malayamañjarī /
abhūnmama bhujaṅgasya svairiṇī vallabhā bhṛśam // KAvk_19.76 //

paradāraratergrāme vyagrā me kṣamate matiḥ /
minagnā viṣayagrāme samagrā me kṣayaṃ gatā // KAvk_19.77 //

āryakātyāyanaḥ pāpaṃ jñātvā mām cauryakāmukam /
dayāvidheyaḥ kāruṇyāt provāca vijane śanaiḥ // KAvk_19.78 //

parāṅganāṅgasaṃsargaprītyā rūparateḥ kṣaibam (?) /
anaṅgāgnau patannāśaṃ pataṅgaṃ iva mā gamaḥ // KAvk_19.79 //

aho āsaktaraktānāṃ saṃpatanapramādinām /
kāminām hiṃsakānāṃ ca paradārādaraḥ param // KAvk_19.80 //

pṛthu pravepathu (?) svāpaśramavihvalānām gṛdhrāṅganāmukhanikhātanakhakṣatānām /
saṃmohane paravadhūvihitaspṛhāṇāṃ romāñcakāriṇi paraṃ narake ca kāmaḥ // KAvk_19.81 //

tasmādasmānnivartasva vatsa kutsitakarmaṇaḥ /
jāyate pātakaṃ sparśe śunāmevāśucau ratiḥ // KAvk_19.82 //

ityahaṃ kṛpayā tena niṣiddho 'pyaviśuddhadhīḥ /
aniruddhena rāgeṇa baddhastāmeva nātyajam // KAvk_19.83 //

vijñāya māmavirataṃ tataḥ kātyāyano dadau /
mahyaṃ śīlasamādānaṃ dinacaryāhitodyataḥ // KAvk_19.84 //

dinaśīlasamādānāt parastrīgamanānniśi /
iyaṃ me puṇyapāpotthā sukhaduḥkhamayī sthitīḥ // KAvk_19.85 //

gatena vāsavagrāmaṃ vācyaḥ putro mama tvayā /
suvarṇamagniśālāyāmasti gūḍhaṃ dhṛtaṃ mayā // KAvk_19.86 //

vṛttiḥ kāryā tadudbhṛtya pūjyaḥ kātyāyanaśca saḥ /
praṇayāditi tenoktaḥ śroṇakoṭiryayau tataḥ // KAvk_19.87 //

so 'paśyaddivyalalanāmagre maṇivimānagām /
lakṣmīṃ lāvaṇyadugdhābdheranāyāsodgatāmiva // KAvk_19.88 //

tasya vimānapādeṣi caturṣu snāyusaṃyutam /
sa dadarśātidurdaśaṃ baddhaṃ pretacatuṣṭayam // KAvk_19.89 //

sāpi taṃ pratyabhijñāya saṃbhāṣya snigdhayā girā /
surocitaṃ dadau tasmai rasavat pānabhojanam // KAvk_19.90 //

bhuñjānasaṃjñayāṃ dūrāt pretairdainyena yācitaḥ /
sa dadau kṛpayā tebhyaḥ kākebhya iva piṇḍikāḥ // KAvk_19.91 //

piṇḍo busatvamekasya prayāto 'nyasya lohatām /
svamāṃsatvaṃ tṛtīyasya caturthasya prapūyatām // KAvk_19.92 //

vilokya tatkṛpāviṣṭaḥ sa teṣāṃ kaṣṭaceṣṭayā /
papraccha tanmukhacchāyām vicchāyīkṛtapaṅkajām // KAvk_19.93 //

pṛṣṭā tadadbhutaṃ tena uvāca sā mṛgekṣaṇā /
na śroṇakoṭirṇaiṣāṃ dattaṃ bhavati tṛptaye // KAvk_19.94 //

brāhmaṇasyāsya bhāryāhaṃ pūrvapādābalambinaḥ /
nandanāmnaḥ sunandākhyā vāsavagrāmavāsinaḥ // KAvk_19.95 //

dvitīyapādasaṃsaktaḥ putro me niṣṭhurābhidhaḥ /
paścātpādāvalambinyau dāsī ceyaṃ snuṣā ca me // KAvk_19.96 //

nakṣatrayogapūjāyām purā sajjīkṛate mayā /
bhaikṣyopahāre me gehamāryakātyāyano 'viśat // KAvk_19.97 //

mayā cittaprasādinyā piṇḍapātena so 'rcitaḥ /
kurvanneva yayau kāntyā vaimalyānugrahaṃ diśām // KAvk_19.98 //

tataḥ snātvā samāyātastūrṇaṃ patirayaṃ mama /
patpiṇḍapātamākarṇya pramidāya mayoditam // KAvk_19.99 //

kopāduvāca māṃ kasmād viśikhaḥ śramaṇaḥ śaṭhaḥ /
apūjiteṣu pūjyeṣu busārhaḥ pūjitastvayā // KAvk_19.100 //

iti mohādanenokte putro 'pyeṣa jagād mām /
pāke pūrvāśanāyogyaḥ sa kiṃ nāśnātyayoguḍān // KAvk_19.101 //

iyaṃ snuṣā me satataṃ pūrvabhakṣyāvabhoginā /
mayokte śapathaṃ cakre svamāṃsādanavādinī // KAvk_19.102 //

iyaṃ dāsī ca bhaikṣyāṇā cairyāttadvyayakāriṇī /
ākṣiptā cākarot satyaṃ pūyaśoṇitavādinī // KAvk_19.103 //

tatra te pretatām yātāḥ svavākyasadṛśāśanāḥ /
ahaṃ tvāryaprasādena divyabhogopabhoginī // KAvk_19.104 //

tvayā tvāryaśamāptena vaktavyā duhitā mama /
santi hemanidhānāni gṛhe catvāri te pituḥ // KAvk_19.105 //

tānyuddhṛtya yathāyogaṃ bhajasv asvajanisthitim /
pūjanīyaḥ piturbhrātā nāmnā kātyāyana sadā // KAvk_19.106 //

sa ḥ śroṇakoṭikarṇastvaṃ gaccha deśaṃ tyaja śramam /
varṣā dvādaśa saṃpūrṇāḥ svagṛhānnirgatasya te // KAvk_19.107 //

ityuktvā taṃ samādiśaya tasya pretacatuṣṭayam /
suptasyaiva muhūrtena svadeśāptimakārayat // KAvk_19.108 //

utthitaḥ so 'pi sahasā svadeśodyānakānanāt /
viyogaśokātpitarau śuśrāvāndhyamupāgatau // KAvk_19.109 //

bhikṣudvijātithigaṇe pūjyamāne surālaye /
svakaṃ pitṛgṛhaṃ dṛṣṭvā paraṃ vismayamāyayau // KAvk_19.110 //

niścitya sarvaṃ bhāvānāṃ kṣaṇikatvādanityatām /
sneharāgaṃ samutsṛjya tatrasthaḥ samacintayat // KAvk_19.111 //

aho saṃmohanidreyaṃ nirantato divāniśam /
svapnamāyāvilasitaiḥ karotyadbhutavibhramam // KAvk_19.112 //

janmavartmapradā mātā pitā bījavapatkhagaḥ /
pānthapūjāsanaṃ kāyaḥ ko 'yaṃ niyamasaṃgamaḥ // KAvk_19.113 //

śriyaḥ saṃsārābhrabhramaparicitāḥ kāñcanarucā
āśā dig (?) nirbandhāstaḍita iva nirlepacapalāḥ /
vapuḥ sarvāpāyaiḥ kṣayabhayanikāyaiḥ parigataṃ
jarārogodvegaistadapi na virāgastanubhṛtām // KAvk_19.114 //

śriye svastisamāptaye svajanasyāyamañjaliḥ /
dākṣiṇyaiḥ kṣamataṃ śrīṣu pravrajyaiva priyā mama // KAvk_19.115 //

iti dhyātvā sa pitarau samāśvāsyāptalocanau /
buddhau dharmapathe śuddhe śamadhāmni nyaveśayat // KAvk_19.116 //

sārthabhraṣṭaścirāyāt kṛśo 'pi svajanasya ca /
aluptasattvavibhavānnakṛpāspadatāṃ yayau // KAvk_19.117 //

anukampasva yadyetaṃ saṃsārakleśavihvalam /
sataḥ kasyānukampyāste saṃpatsaṃparkanitspṛhāḥ // KAvk_19.118 //

paśupālakaviprastrīsaṃdeśādi yathoditam /
nigadya tebhyaḥ kanakaprāptipratyayalakṣaṇam // KAvk_19.119 //

śāntaḥ kātyāyanaṃ prāpya pravrajyāṃ sa samādade /
mugdhānām yadviṣādāya tatprasādāya dhīmatām // KAvk_19.120 //

sa samāsādya viśadaṃ sritaḥprāptiphalaṃ tataḥ /
sakṛdāgāmyanāgāmiphalamarhatphalaṃ tathā // KAvk_19.121 //

traidhātuko vītarāgaḥ samaloṣṭāśmakāñcanaḥ /
ākāśapāṇitulyo 'bhūdasicandanayoḥ samah // KAvk_19.122 //

śrāvastyām veṇugahane jinaṃ jetavane sthitam /
bhagavantaṃ yayau draṣṭuṃ so 'tha kātyāyanājñayā // KAvk_19.123 //

praṇitātakṛtātithyaḥ prītyā bhagavatā svayam /
sa śroṇakoṭīkarṇo 'tha babhāṣe harṣanirbharaḥ // KAvk_19.124 //

bhagavān dharmakāyena dṛṣṭo 'yaṃ śrotravartmani /
adhunā rūpakāyena puṇyairālokito mayā // KAvk_19.125 //

analpasukṛtaprāpyamidaṃ taddarśanāmṛtam /
pītvā na tṛptimāyānti vañcitā eva te param // KAvk_19.126 //

aspṛhasyāpi te mūrtiḥ kurute kasya na spṛhām /
nirlopasyāpi te dṛṣṭiraho harṣeṇa limpati // KAvk_19.127 //

tvatkathā tvadanudhyānaṃ tvatprāptistvanniṣevaṇam /
etāḥ kuśalamūlānāṃ sphītāḥ phalasamṛddhayaḥ // KAvk_19.128 //

iti śrutvā bhagavatā prasādenābnhinanditaḥ /
tadādiṣṭaṃ śamārāmaṃ sa vihāramavāptavān // KAvk_19.129 //

tasyāspadaṃ samabhyetya praṇayādbhagavānapu /
śrutvāsya madhuraṃ dharmaṃ svādhyāyaṃ praśaśaṃsa saḥ // KAvk_19.130 //

tāṃ śroṇikoṭikarṇasya dṛṣṭvā praśamasaṃpadam /
bhikṣubhirbhagavān pṛṣṭaḥ pūrvavṛttamabhāṣata // KAvk_19.131 //

vārāṇasyāṃ purā samyaksaṃbuddhe kāśyapābhidhe /
nirvāṇadhātau niḥśeṣakāryatvāt parinirvṛte // KAvk_19.132 //

kṛkināmanṛpaścaityaṃ tasya ratnairakārayat /
svayaṃ tatpuṇyasaṃbharaṃ svargaṃ vaktumivodgatam // KAvk_19.133 //

śīrṇasthāpitasaṃskāre tasmin saṃjñādhṛtaṃ dhanam /
tatputraḥ prāptarājyo 'tha na dadau lobhamohitaḥ // KAvk_19.134 //

athottarāpathāyātaḥ sarthavāho 'rthadābhidhaḥ /
pradadau pṛthivīmūlyaṃ tatkṛte karṇabhūṣaṇam // KAvk_19.135 //

kālāntaropagato 'pi datvā cānyaddhanaṃ mahat /
praṇidhānaṃ sa kṛtavān bhūyāsaṃ puṇyavāniti // KAvk_19.136 //

sa śroṇakoṭikarṇo 'yaṃ puṇyaiḥ prātapadaṃ mahat /
tadvidhenaiva saṃyātaḥ karṇabhūṣaṇalakṣaṇaḥ // KAvk_19.137 //

prasthānasamaye mātā śrāvitā paruṣaṃ vacaḥ /
yasmādanena tenāsya babhūvāsya śramo mahān // KAvk_19.138 //

madhyeṣu mahataḥ śuklaguṇasatkarmavāsasaḥ /
kṛṣṇakarmalavāṃśo 'pi sphuṭa evāvadhāryate // KAvk_19.139 //

sukṛtasacivaḥ sattvetsāhaḥ pravāsasakhī dhṛtiḥ
viṣamataraṇe vīryaṃ seturvipadyadhikā kṛpā /
śamaparicitā paryante ca prasādamayī matiḥ
pariṇatiriyaṃ puṇyaprāpteḥ sphuratphalaśālinī // KAvk_19.140 //

iti kṣemendraviracitāyām bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ śroṇakoṭikarṇāvadānaṃ nāmonaviṃśatitamaḥ pallavaḥ //

20. āmrapālyavadānam /

dvijihvasaṅge kathamasti vṛttiranekamukhye kathamasti saukhyam /
karmāntabandhe 'sti kathaṃ svaśaktiḥ prajñāprakarṣe kathamastyapāyaḥ // KAvk_20.1 //

mithilāyāṃ videheṣu jalasattvābhidho nṛpaḥ /
abhūd bhujabhujaṅgasya viśrāntapṛthivībharaḥ // KAvk_20.2 //

khaṇḍo nāma mahāmātyastasyākhaṇḍalasaṃpadaḥ /
babhūvāśeṣaṣāṅguṇyaparijñānabṛhaspatiḥ // KAvk_20.3 //

nītijñagauravāttasya nṛpe vyaktaṃ nalokini /
sadābhavanmukhaprekṣī sarvaḥ kāryavaśājjanaḥ // KAvk_20.4 //

gatānugatikatvena pravāhapraṇayī bharaḥ /
vardhate vāryamāṇasya svajanasya jalasya ca // KAvk_20.5 //

sarvaṃ tanmayamālokya janaṃ mātsaryamūrcchitāḥ /
mantriṇaḥ saṃhatāstasya vinipātamacintayan // KAvk_20.6 //

te praviśyāśramam rājñastāṃ tasya prabahviṣṇūtām /
muhuḥ śaṅkāspadaṃ kṛtvā śaśaṃsurbhedakovidāḥ // KAvk_20.7 //

tadgirā śaṅkito rājā tasya vaimukhyamāyayau /
abalābālabhūpālā varṇapratyayāḥ param // KAvk_20.8 //

aśaṅkyādapi śaṅkante śaṅkādoṣe 'pyaśaṅkitāḥ /
aviśeṣajñacapalā bhūpālāḥ kākaśaṅkinaḥ // KAvk_20.9 //

prabhorviraktiliṅgāni vilokyāmātyapuṃgavaḥ /
svasutau gopasiṃhākhyau saśaṅkaḥ svairamabravīt // KAvk_20.10 //

dhūrtairme vītaviśvāsaḥ piśunairnṛpatiḥ kṛtaḥ /
pratyayaṃ naiti hṛdaye vidāryāpi pradarśite // KAvk_20.11 //

viraktaḥ sthagitālāpadarśanaśravaṇaḥ prabhuḥ /
śepha iva vṛddhasya yātaḥ śithilatāṃ mama // KAvk_20.12 //

piśunodbhūtabhedasya premṇaḥ saṃdhirna vidyate /
na maṇiḥ śliṣyāti punaḥ pāṣāṇaśakalīkṛtaḥ // KAvk_20.13 //

dvijihṇakuṭilakrāntaḥ prabhuścandanapādapaḥ /
na yātyarthakriyākārī guṇavānapi sevyatām // KAvk_20.14 //

kathaṃ nṛpanidhānārthī kuśalaṃ bhajate naraḥ /
ghoradveṣaviṣāviṣṭadvijihvāghātavihvalaḥ // KAvk_20.15 //

tasmādvrajāmaḥ saṃtyajya dveṣadoṣeṇa bhūpateḥ /
śaṅkāśalyamaye vṛtte me 'smin deśe sthitena kim // KAvk_20.16 //

dakṣā rakṣākṣamāḥ śūrāḥ prabhutārthāḥ susaṃhatāḥ /
santaḥ santi viśālāyāṃ vāsastatra mamepsitaḥ // KAvk_20.17 //

iti bruvāṇaḥ putrābhyāṃ tathetyuktaḥ sa sānugaḥ /
udyānagatimānena prayayau saparicchadaḥ // KAvk_20.18 //

prayāṇaṃ nṛpatirjñātvā nivartanasamudyataḥ /
yatnenāpi na taṃ prāpa notsṛṣṭaṃ labhyate punaḥ // KAvk_20.19 //

mūrkhāḥ satsu kṛtāvajñā vimuhyante kṣaṇena taiḥ /
yāti teṣāṃ tu sarvatra ko 'pi nārthī kṛtārthatām // KAvk_20.20 //

dhīmānamātyaḥ prāpto 'tha kṛṣṭo vaiśālikairguṇaiḥ /
pūjitaḥ praṇayācāraiḥ saṃghamukhye pade sthitaḥ // KAvk_20.21 //

tadbuddhivibhavāptaśrīḥ so 'tha tatpramukho gaṇaḥ /
kadācidanayāllekhe na parābahvapātratām // KAvk_20.22 //

atha kālena siṃhasya mantrisūnoḥ kanīyasaḥ /
ajāyata sutā kāntā cailā nāma guṇocitā // KAvk_20.23 //

dvitīyā copacailākhyā sutā jātāsya sundarī /
nanmanyeva tayoḥ prāha nimittajño vicakṣaṇaḥ // KAvk_20.24 //

cailāyāstanayo bhāvī pitṛhantā mahīpatiḥ / guṇavānupacailāyāḥ pūrṇalakṣahṇavāniti // KAvk_20.25 /

jyeṣṭho mantrisutaḥ śauryādgopaḥ prauḍhamadoddhataḥ /
udyānamardanakṣepairgaṇānāṃ dveṣyatām yayau // KAvk_20.26 //

tatpiturgauravāttasmai sānujāya vimanyavaḥ /
viśālaśālatāmante jīrṇodyānadvayaṃ daduḥ // KAvk_20.27 //

sugatapratimāṃ cakre tatraikaḥ sukṛtocitām /
vihāraṃ vaibhavodāraṃ bhuvanābharaṇaṃ paraḥ // KAvk_20.28 //

atha pitrā balotsiktaḥ sutaḥ pratyantamaṇḍale /
gaṇakopabhayādgopaḥ karmāntopārjane dhṛtaḥ // KAvk_20.29 //

kālena tridivaṃ yāte tasmin mantrivare gaṇaiḥ /
kanīyasastu sādhutvāt siṃhastasya pade dhṛtaḥ // KAvk_20.30 //

gopaḥ piturasaṃprāpya padaṃ gaṇavimānitaḥ /
taddeśavāsavirasaḥ parihāramacintayat // KAvk_20.31 //

vāstavya kaṇṭakākīrṇe vyāghrāghrāte varaṃ vane /
anekasvāmisaṃbhinnajane na tu viśṛṅkhale // KAvk_20.32 //

nānāmatakriyālāpaḥ kathamārādhyate gaṇaḥ /
samīhitaṃ yadekasya datanyasmai na rocate // KAvk_20.33 //

itmānī sa saṃcintya gatvā rājagṛhaṃ puram /
bimbisāraṃ narapatiṃ guṇaśriyamaśiśriyat // KAvk_20.34 //

sa tena mānitaḥ prītyā tasya viśrambhabhūrabhūt /
cirarucyeva tatkālamābhāti guṇasaṃgatiḥ // KAvk_20.35 //

rājño 'tha bimbisārasya vallabhā pañcatāṃ yayau /
tadviyogāgnisaṃtaptaṃ taṃ vicintya sa buddhimān // KAvk_20.36 //

upacailāṃ sutāṃ bhrātustadvivāhocitā vadhūm /
gūḍhacārī tadādeśāt vaiśālakapurīṃ yaya // KAvk_20.37 //

kanyā gaṇopabhogyauva na kasmaicitpradīyate /
iti vaiśālikaiḥ pūrvaṃ svadeśe niyamaḥ kṛtaḥ // KAvk_20.38 //

tatpure dvārarakṣāyai yakṣasthānāvalambinī /
parapraveśe kurute śabdaṃ ghaṇṭī paṭīyasī // KAvk_20.39 //

sa praviśya tato bhrāturgūḍhamudyānacāriṇīm /
upacailāṃ samāhatuṃ gataścailāmavāptavān // KAvk_20.40 //

yātastaṃ rathamāruhya ghaṇṭāśabdādabhidryutam /
sa hatvā vīrapuruṣānavāpa nṛpateḥ puram // KAvk_20.41 //

tamūce devakanyeyaṃ prātā vimanasātmanā /
pitṛhantā suto hyāsyā nimittajñena sūcitaḥ // KAvk_20.42 //

tasmādeṣā narapatermahiṣī na tavocitā /
tvayi jīvati jīvanti prajānāṃ sarvasaṃpadaḥ // KAvk_20.43 //

ityuktastena tāṃ dṛṣṭvā tyuktaṃ naiva śaśāka saḥ /
niruddhaḥ karmaṇā hyeva tanmukhālekhyalekhayā // KAvk_20.44 //

so 'vadat kka kadā dṛṣṭa putreṇa nihataḥ pitā /
svayaṃ mayābhiṣektavyaḥ suto yady bhaviṣyati // KAvk_20.45 //

ityuktvā nṛpatiḥ kanyāṃ pariṇīyābhavatsukhī /
kṛtakarmorminirmāṇe prabhavanti na buddhayaḥ // KAvk_20.46 //

bhoginastasya kālena tasyām sūnurajāyata /
jyotiṣkacarite yasya vṛttamuktaṃ pitṛdruhaḥ // KAvk_20.47 //

tapovanamṛgādhānamṛgayāvyasane vane /
evaṃvidho hyabhūttasya muniśāpaḥ sutākṛtiḥ // KAvk_20.48 //

atrāntare mahānnāma vaiśālikagaṇāgraṇīḥ /
kanyāmāmravanātprāpa kadalīskandhanirgatām // KAvk_20.49 //

sā tasya bhavane kāntā vardhamānā śanaiḥ śanaiḥ /
vidadhe vipulāṃ prītiṃ dānacintāṃ ac cetasi // KAvk_20.50 //

praṇayādāmrapālīti bandhubhiḥ sā kṛtābhidhāḥ /
sūnuhīnamina tyaktvā bālyaṃ yauvanamādade // KAvk_20.51 //

tadvivāhodyatasyātha na sehe tatpiturgaṇaḥ /
gaṇopabhogyā kanyeti samayasya vyatikramam // KAvk_20.52 //

pitaraṃ duḥkhasaṃtaptaṃ sametyātha jagād sā /
bhavāmi gaṇabhogyaiva kiṃ tveṣa samayo yadi // KAvk_20.53 //

ekasyopari nānyasya praveśaḥ svapade sthitiḥ /
paṇaḥ kārṣāpaṇaśataiḥ pañcabhiḥ pratyahaṃ mama // KAvk_20.54 //

saptāhenaiva vicayaḥ karyo veśmani nānyadā /
ityasmin samaye va dhyaḥ sarvaścaiva vyatikramī // KAvk_20.55 //

iti tatsamayaṃ jñātvā tatpiturvacasā gaṇaḥ /
akārod bāḍhamityuktvā dṛḍhaniścayamādarāt // KAvk_20.56 //

tataḥ saratnabhavane varābharaṇabhūṣite /
hemaharmyasamārūḍhā dideśa dinacandrikām // KAvk_20.57 //

tataḥ paṇīkṛtaḥ kāmī yo yastāṃ samupāyayau /
tasya tasyābhavat tasyāḥ prabhāveṇaujasaḥ kṣayaḥ // KAvk_20.58 //

draṣṭumeva na śekuste kiṃ punaḥ spraṣṭumākulāḥ /
bhujaṅgabhogasaṃruddhāṃ tāṃ candanalatāmiva // KAvk_20.59 //

tataḥ sā sundarī bheje yauvanasyāpi yauvanam /
guruṇā stanabhāreṇa madhyabhaṅgabhayapradam // KAvk_20.60 //

smarasaṃbhogarahitaṃ tattasyā rūpamadbhutam /
śvabhrahemalatāpuṣpamiva niṣphalatāṃ yayau // KAvk_20.61 //

kautukāśāvinodāya nānādeśāntarāgataiḥ /
akāri citrakārairbhūpālapratikṛtirgṛhe // KAvk_20.62 //

vidhāya citralikhitān sā krameṇa nareśvarān /
dadarśa bimbirāsaya rūpaṃ ratipateciva // KAvk_20.63 //

tamālokyaiva sahasā samudbhūtamanobhavā /
sa yena likhitastatra taṃ papraccha kutūhalāt // KAvk_20.64 //

ko 'yaṃ sakhe prītilatāmādhavo vasudhāpatiḥ /
prīṇāti locane yasya sudhāparicitā ruciḥ // KAvk_20.65 //

dhanyā kā nāma bhūbharturasya praṇayabhāgiṇī /
lakṣyaṃ saubhagyajaṃ garvamurvaśyāḥ saṃhṛtaṃ yayā // KAvk_20.66 //

iti pṛṣṭatayā svairaṃ tāmūce citrakovidaḥ /
bhūpatirbimbasāro 'yaṃ sāraṃ sukṛtasaṃpadām // KAvk_20.67 //

śuaryarūpatulārohe devāḥ ke nākanāyakāḥ /
śaṅke karoti naivāsya manmatho vā manoratham // KAvk_20.68 //

ityukte tena sā tasthau bhūpālanyastalocanā /
sahasaivābhilāṣeṇa navīnābhimukhīkṛtā // KAvk_20.69 //

atrāntare bimbisāraḥ svairaveśmani nijane /
kathānte gopamavadat kiṃcitsmitasitādharaḥ // KAvk_20.70 //

śrūyatāṃ yanmama sakhe kiṃcinmanasi vartate /
niryantramitrasvacchandavādaḥ ko 'pi sudhārasaḥ // KAvk_20.71 //

vaiśālikaurvarārohā gaṇaiḥ sādhāraṇikṛtā / rambhorūḥ śrūyate kāntā rambhāgarbhasamudbhavā // KAvk_20.72 // KAvk_20.tatprabhāvavinaṣṭāśaistejasvipraṇayocitā / sā tairna dūṣitādyāpi mātaṅgairiva padminī // KAvk_20.73 //

śravaṇādeva sānandamaparyuṣitakautukam /
na karoti manaḥ kasya tatstrīratnamayonijam // KAvk_20.74 //

abhilāṣi manastasyāṃ śrotāya jātaṃme saha cakṣuṣā /
tadguṇaśrutidhanyāya śrotrāya spṛhayāmyaham // KAvk_20.75 //

ityukte bhūmipatinā gopastaṃ prayabhāṣata /
bhujaṅgagaṇasaṃruddhaḥ sa rājan mānmatho nidhiḥ // KAvk_20.76 //

atyalpaskhalitaṃ prāpya duḥsahāpātadurgamaḥ /
eṣa te viṣamaḥ panthā darśito viṣameṣuṇā // KAvk_20.77 //

labhate sā na nirgantuṃ na yuktaṃ gamanaṃ ca te /
kimasmin viratopāye vadāmyubhayasaṃśaye // KAvk_20.78 //

ityuktastena nṛpatirnotkaṇṭhāgrāhamatyajat /
vidvāṃso 'pyucitām nītiṃ na smaranti smarāturāḥ // KAvk_20.79 //

vaiśālikapurīṃ yāto gopena sahito 'tha saḥ /
praviveśānyaveśena mandiraṃ hariṇīdṛśaḥ // KAvk_20.80 //

sā citradarśanenaiva dṛṣṭvā paricitaṃ dṛśoḥ /
naranāthaṃ savailakṣyalakṣaṇaṃ kṣitimaikṣata // KAvk_20.81 //

lajjāniruttare tasyāḥ kampavyatikare param /
raṇantī rasanā cakre svāgataṃ nṛpaterivaḥ // KAvk_20.82 //

vilokya dhanyatāmānī tatra citre nijaṃ vapuḥ /
tāṃ lāvaṇyanadīṃ rājā nayanāñjalinā papau // KAvk_20.83 //

lajjāveśena sundaryāmābhijātyena bhūpatau /
ābaddhamainayoḥ kṣipraṃ gopastāṃ sasmito 'vadat // KAvk_20.84 //

ayaṃ te citralikhitākāradhyānāvadhānataḥ /
vyaktaṃ bhakṣiviśeṣena devaḥ pratyakṣatāṃ gataḥ // KAvk_20.85 //

tvayāyaṃ likhitaścitre tvamanena tu cetasi /
na jāne yuvayoḥ ko nu prayātaḥ premadūtatām // KAvk_20.86 //

ityādibhiḥ kathābandhaiḥ parīpūrṇapramodayoḥ /
yadyadeva smarādiṣṭam tattadāsvādatām gatam // KAvk_20.87 //

ghaṇṭāravākule loke rājā pracchannakāmukah /
saptarātramanālokye tasthau tadbhavane rahaḥ // KAvk_20.88 //

lateva puṣpitā kāle tasmādgarbhamavāpya sā /
cakre viditavṛttāntaṃ taṃ lajjāvanatā śanaiḥ // KAvk_20.89 //

āsanne viśmavicaye datvāsmai nṛpatiryayau /
bhāviputraparijñānapratyayādaṅgulīyakam // KAvk_20.90 //

yāte bhāsvadvapiṣu nṛpatau saṃmate locanānāṃ sadyaḥ prodyadvirahatimirākrāntimīrākrāntimīlanmukhābjā /
sābhūtsāyaṃtanatanutarāpāravātābhibhūtā
śokocchvāsavyatikaravatī hāsahīnā niśeva // KAvk_20.91 //

kapolaṃ pāṇipadmena saṃkalpena mahīpatim /
navaṃ tānavamaṅgena vahantī nimimīla sā // KAvk_20.92 //

tataḥ kālena kalyāṇī pratibimbopamaṃ pituḥ /
ajījanatsā natayaṃ vinayaṃ sādhudhīriva // KAvk_20.93 //

vardhamāne śanaistasmin kāle bimba ivaindave /
bimbisārasya putro 'yamiti lokeṣu paprathe // KAvk_20.94 //

apavādaparaistaistaistaṃ pratyanucittairyadā /
bādhante śiśavaḥ krīḍāprasaṅge 'marṣasaṃyatāḥ // KAvk_20.95 //

tataḥ sā preṣayāmāsa putraṃ vidyārjanocitam /
vaṇiksārthena mahatā sāṅgulīyaṃ pituḥ padam // KAvk_20.96 //

bimbisāro 'pi saṃprāpya sadṛśākāramātmajam /
harṣadṛptaḥ pariṣvajya cakre tasya parigraham // KAvk_20.97 //

vṛttāṇte viśrute tasminnāmrapālyāh sakautukaiḥ /
bhikṣubhirbhagavān pṛṣṭastatkathāmavadajjinaḥ // KAvk_20.98 //

pure rājagṛhe rājavallabhodyānakānane /
babhūva mālatī nāma pūrvamudyānapālikā // KAvk_20.99 //

sā kadācit prasādārdraṃ puraḥ prāptaṃ yadṛcchayā /
pratyekabuddhaṃ rājaṣiṃ cūtapuṇpaipūjayat // KAvk_20.100 //

ayonijā nṛpasyāhaṃ patnī syāmiti tatra sā /
praṇidhānaṃ puraścakre tasya cittaprasādinī // KAvk_20.101 //

puṇyapuṣpaphalabhogaśālinī saiva divyatanurāmrapālikā /
ityudāracaritā niśamya te bhikṣavaḥ sapadi vismayaṃ yayuḥ // KAvk_20.102 //

iti kṣemendraviracitāyām bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ āmrapālyavadānaṃ nāma viṃśatitamaḥ pallavaḥ //

21. jetavanapratigrahāvadānam /

dṛṣṭaṃ muṣṭiniviṣṭapāradakaṇākāraṃ narāṇāṃ dhanaṃ
dhanyo 'sau yaśasā sahākṣayapadaṃ yadyasya vidyotate /
dīnānāthagaṇārpaṇopakaraṇībhūtaprabhūtaśriyaḥ
puṇyārāmavihāracaityabhagavadbimbapratiṣṭhādibhiḥ // KAvk_21.1 //

śrīmān babhūva śrāvastyāṃ datto nāma gṛhābhipaḥ /
sutastasya sudatto 'bhūdākaraḥ puṇyasaṃpadām // KAvk_21.2 //

sa bālya evālaṃkāraṃ yācakebhyaḥ sadā dadau /
prāgjanmavāsanābhyāsaḥ kasya kena nirvāyate // KAvk_21.3 //

nityamābharaṇatyāgātparaṃ pitrā nivāritaḥ /
nadīsamuddhṛtānyasmai sadaivānyānyadarśayat // KAvk_21.4 //

nidhidarśī sa sarvatra pitari tridivaṃ gate /
dīnānāthapradānena babhūvānāthapiṇḍadaḥ // KAvk_21.5 //

kṛtadānah sa kālena putravān putravtsalaḥ /
abhūt putravivāhārthī kanyānveṣaṇayatnavān // KAvk_21.6 //

kanyakāṃ yācituṃ kāṃcit puraṃ rājagṛhaṃ tataḥ /
madhuskandhābhidhaṃ dakṣaṃ brāhmaṇaṃ visarsarja saḥ // KAvk_21.7 //

āsādya magadhān rājagṛhaṃ nagarametya saḥ /
mahādhanaṃ gṝhapatiṃ yayāce kanyakām dvijaḥ // KAvk_21.8 //

anāthapiṇḍado nāma śrāvastyāmasti viśrutaḥ /
tatputrāya sujātāya kanyāyām dehītyuvāca saḥ // KAvk_21.9 //

so 'bravīdeśa saṃbandhaḥ paramo 'smatkulocitaḥ /
vaṃśe 'smākaṃ tu kanyānām śuklamādīyate mahat // KAvk_21.10 //

śataṃ śataṃ rathāgryāṇāṃ gajāśvāśvatarasya ca /
dāśīnicayaniṣkānāṃ dīyatāṃ yadi śakyate // KAvk_21.11 //

ityukte tena taṃ vipraṃ sasmitaḥ pratyabhāṣata /
anāthapiṇḍadagṛhe dāsye śulkaṃ tadalpakam // KAvk_21.12 //

brāhmaṇenākhile tasmin kanyāśulke pratiśrute /
tamādarādgṛhapatirbhojanāya nyamantrayat // KAvk_21.13 //

sa bhuktvā vividhaṃ tatra bhakṣyabhojyamayantritaḥ /
rātrau visūcikākrāntaścukrośa vipulavyathaḥ // KAvk_21.14 //

ye 'nnamaśnanti laulyena niśi nidrāsukhāpaham /
janmakarma kathaṃ kuryuḥ paralokasukhāya te // KAvk_21.15 //

tatyājāśucibhītyā taṃ gṛhātparijano bahiḥ /
āspadaṃ nairapekṣyasya jātyā dāsajanaḥ śaṭhaḥ // KAvk_21.16 //

śubhena karmaṇā tasya saṃprāptastena vartmanā /
samaudgalyāyanaḥ śāriputraḥ kāruṇyapeśalaḥ // KAvk_21.17 //

taṃ vaṃśasya dalāgreṇa nirlikhyāpi tathā mṛdā /
prakṣālya dharmamādiśya tau tasya yayatuḥ śanaiḥ // KAvk_21.18 //

so 'pi cittaṃ tayoragre prasādya tyaktavigrahaḥ /
caturmahārājikeṣu deveṣu samājāyata // KAvk_21.19 //

tatra viśravaṇādeśānmartyaloke niketane /
sa cakre śibiradvāre pūjādhiṣṣṭhānasaṃnidhim // KAvk_21.20 //

lekhavijñātasaṃbandhaviścayo 'tha yathoditam /
anāthapiṇḍadaḥ śulkamādāya svayamāyayau // KAvk_21.21 //

sa saṃbandhigṛhaṃ prāpya dadarśāścaryakāriṇīm /
śikharākārarājārhabhakṣyasaṃbhārasaṃpadam // KAvk_21.22 //

sa vismayādgṛhapatiṃ papraccha svacchamānasaḥ /
bhūribhakṣyptsavaḥ ko 'yamapi rājā nimantritaḥ // KAvk_21.23 //

sa taṃ babhāṣe bhagavān buddhaḥ saṃghaparigrahaḥ /
mayā nimantritaḥ saṃghe so 'yam mama mahotsavaḥ // KAvk_21.24 //

iti buddhābhidhānena jātaromāzncakaṇṭakaḥ /
indusyandirivālkinnaḥ sahasaiva babhūva saḥ // KAvk_21.25 //

aviditaparamārthe kasyacinnāmamātre
sphurati sahajabhāvaḥ ko 'pi janmānubandhaḥ /
abhinavaghananāde vyaktaharṣabhilāṣaḥ
spṛśati lalitanṛtyodvṛttavṛttiṃ mayūraḥ // KAvk_21.26 //

so 'vadadvadanāmbhojasaṃjātābhinavadyutiḥ /
ka eṣa bhagavān buddhaḥ kaśca saṃgho 'bhidhīyate // KAvk_21.27 //

iti pṛṣṭo gṛhapatistena provāca sasmitaḥ /
aho bata na jānīṣe śāstāraṃ bhuvanatraye // KAvk_21.28 //

saṃsārapāśabhītānāṃ śaraṇyaṃ śaraṇaiṣiṇām /
jina yastaṃ na jānāti sa loke vañcitaḥ param // KAvk_21.29 //

kiṃ tena mohalīnena viphalīkṛtajanmanā /
ajñānataraṇopāyaṃ vayo yena vyayīkṛtam // KAvk_21.30 //

gotamo bhagavān buddhaḥ śākyarājakuladbhivaḥ /
saṃbudhyānuttaraṃ samyaksaṃbodhimanagārikaḥ // KAvk_21.31 //

paścāt pravrajitānām ca tasyaivānugrahātparam /
bhikṣūṇāṃ gatarāgāṇām samūhaḥ saṃgha ucyate // KAvk_21.32 //

sa eṣa buddhapramukhaḥ saṃghaḥ svakuśalaiṣiṇāḥ /
mayā puṇyapaṇaṃ prāpyaṃ praṇayena nimantritaḥ // KAvk_21.33 //

iti tadvacanaṃ śrutvā tatsmṛtvānāthapiṇḍadaḥ /
buddhālambanabhāvena niśi nidrāṃ samāyayau // KAvk_21.34 //

rajanyāṃ yāmaśeṣāyāṃ samākṛṣṭa ivetsukaḥ /
prabhātamiti sa jñātvā puradvāreṇa niryayau // KAvk_21.35 //

śibikādvāramāsādya saṃprāpta iva devatām /
madhuskandhena nirdiṣṭaṃ śreyaḥpanthānamāptavān // KAvk_21.36 //

bhagavāṃstaṃ tataḥ prāpya sa tṛṣṇārta ivāmṛtam /
babhūvānupamāsvādaṃ pramodāmodanirvṛtaḥ // KAvk_21.37 //

taṃ dṛṣṭvā sādaraṃ dūrāt chāyātarumivādhvagaḥ /
avāpa gatasaṃtāpaḥ śrāntiṃ viśrāntiśītalām // KAvk_21.38 //

tasya taddarśaneva vimalābhigataḥ manaḥ /
śaratsamāgameneva ghanadhvāntojjhitaṃ nabhaḥ // KAvk_21.39 //

sa ko 'pi puṇyaśīlānāmanubhāvaḥ prasādinām /
bhavanti yatprasādena nirvighnāścittavṛttayaḥ // KAvk_21.40 //

so 'cintayadaho mohavihīnasya hi me tathā /
anucchedavikāro 'yaṃ jātaḥ praśamasaṃpadaḥ // KAvk_21.41 //

vañcito 'smi na yatpūrvaṃ dṛṣto 'yaṃ bhagavān mayā /
nādhanyānāmiyaṃ yāti mūrtirlocanagocaram // KAvk_21.42 //

amṛtamadhirodārā dṛṣṭirdyutiḥ śaśipeśalā taruṇakaruṇāyattā vṛttiḥ prasādamayī matiḥ /
ayamatiśayaṃ pratyāsannaḥ karoti virāgatāṃ vigatarajasāṃ niḥsaṃsāraḥ priyo 'pi parigrahaḥ // KAvk_21.43 //

iti cittaprasādena cintayannupasṛtya saḥ /
vidadhe tasya sānandaḥ pādapadmābhivandanam // KAvk_21.44 //

bhagavānapi tatprāptiprasādānandalakṣaṇam /
uvāha vadanacchāyaṃ pūrṇakāruṇyapūritam // KAvk_21.45 //

dṛṣṭimāśvāsajananīṃ kāmaṃkāmapi tasya saḥ /
visasarjojjvalāṃ janmarajaḥśuddhyai sudhānadīm // KAvk_21.46 //

athāsya bhagavān bhradrāṃ vidadhe dharmadeśanām /
caturṇāmāryasatyānāṃ pratibhāvavidhāyinīm // KAvk_21.47 //

sa śāsanāddhi saṃvyastasamastakleśasaṃtatiḥ /
nijaṃ janma nivedyāsmai praṇatastamabhāṣataḥ // KAvk_21.48 //

atikrānto 'smi bhagavan bhavantaṃ śaraṇaṃ gataḥ /
vipannavāsanābhyāsaḥ saṃsāre na rame param // KAvk_21.49 //

karotyakuśalaṃ dūre śubhamāśu prayacchati /
sūcayatyucitācāraṃ mahatamavalokanam // KAvk_21.50 //

sukhārhaṃ tvadvihārāya vihāraṃ paramādarāt /
ratnasārapurodāraṃ svapuraṃ kārayāmyaham // KAvk_21.51 //

karotu tatra bhagavān satataṃ sthityanugraham /
dhanairāsevito 'smābhiḥ saparyāparicaryayā // KAvk_21.52 //

ityarthanāṃ tathetyasya bhagavān pratyapadyata /
praṇayuprārthanābhaṅgapragalbhā na hi sādhavaḥ // KAvk_21.53 //

bhagavantamathāmantrya śrāvastīṃ sa purīṃ yayau /
tadādiṣṭena sahitaḥ śāriputreṇa bhikṣuṇā // KAvk_21.54 //

tatra jetakumāreṇa hiraṇyārghoṇa bhūyasā /
dattaṃ kāñcanamādāya vihāraṃ tamasūtrayat // KAvk_21.55 //

bhaktyutsāhādathārambhakṛtasāhāyyakah suraiḥ /
vihāraṃ tridivākāraṃ cakārānāthapiṇḍadaḥ // KAvk_21.56 //

tatra jetakumāro 'pi bhaktyā bhagavataḥ param /
yaśaḥpuṇyapratiṣṭhāyai vidadhe dvārakoṣṭhakam // KAvk_21.57 //

ath atīrthyāstamālokya vihārārambhamadbhutam /
sāpavādavivādena cakrurdveṣākulāḥ kalim // KAvk_21.58 //

raktākṣapramukhasteṣām mātsaryātkṣudrapraṇḍitaḥ /
sapakṣa iva kṛṣṇāhiścakitaḥ purataḥ sadā // KAvk_21.59 //

ruddhe vihārasaṃbhāre tena vādajayāvadhi /
anāthapiṇḍadagirā śāriputraḥ samāyayau // KAvk_21.60 //

raktākṣo 'tha tamāhūya prabhāvotkarṣadarśane /
indrajālabalotphullaṃ sahakāramadarśayat // KAvk_21.61 //

śāriputraprabhāvotthairvipulaistanmukhānilaiḥ /
unmūlitaḥ śakalatāṃ tīrthyotsāha ivāpa saḥ // KAvk_21.62 //

raktākṣavihitāṃ phullakamalāṃ padminīṃ tataḥ /
paṅkaśeṣāṃ dvipaścakre śāriputravinirmitaḥ // KAvk_21.63 //

ratkākṣavakṣonikṣiptaḥ saptaśīrṣamahoragaḥ /
śāriputreṇa nikṣiptastārkṣyapakṣāgramārutaiḥ // KAvk_21.64 //

tadāhūto 'tha vetālaḥ śāriputreṇa kīlitaḥ /
prerito mantravirtyeṇa raktākṣaṃ hantumudyayau // KAvk_21.65 //

vetālābhihatastrāsānnaśyanmānamadajvaraḥ /
śaraṇaṃ pādapatitaḥ śāriputraṃ jagāma saḥ // KAvk_21.66 //

raktākṣastena bhaṅgena śaraṇyaṃ śaraṇaṃ gataḥ /
pravrajyāyām vītarāgaḥ śuddhāṃ bodhismavāptavān // KAvk_21.67 //

tīrthyāstvanye paridveṣakrodhapāramitāṃśavaḥ /
tatra karmakaravyājāttasthurbhikṣavadhodyatāḥ // KAvk_21.68 //

te 'tha dharmadruhaḥ kāle śāriputreṇa lakṣitāḥ /
taddṛṣṭipātamātreṇa babhūvurmaitramānasāḥ // KAvk_21.69 //

āśayānuśayaṃ dhātuṃ prakṛtiṃ ca vicārya saḥ /
dharmadeśanayā teṣāṃ dideśānuttarāṃ daśām // KAvk_21.70 //

atha tasya vihārasya nirvighnārambhakarmaṇi /
anāthapiṇḍadaṃ prāha śāriputraḥ smitānanaḥ // KAvk_21.71 //

vihārasūtrapātasya tulya eva kṣaṇe mahān /
haumo vihāraḥ saṃvṛttastuṣite devasadmani // KAvk_21.72 //

etadākarṇya saṃjātaprasādadviguṇāntaraḥ /
hemaratnavarāgāraṃ vihāraṃ samakārayat // KAvk_21.73 //

vibhavairatha rājārhaiḥ pathi tenopakalpitaiḥ /
vijñaptistridivaiḥ sārdhamāyayau bhagavān jinah // KAvk_21.74 //

tadāgamanaharṣeṇa prasanne bhavanatraye /
anāthapiṇḍadastasmai vāridhārāmapātayat // KAvk_21.75 //

tasmin yadā na pradeśe vāridhārā papāta sā /
tadā bhagavato vākyāt tvaritaṃ patitānyataḥ // KAvk_21.76 //

taṃ dṛṣṭvā kautukāt pṛṣṭo bhikṣubhirbhagavān punaḥ /
uvāca śrūyatāmetad vāristambhasya kāraṇam // KAvk_21.77 //

anena pūrvabuddhebhye asminnevedamāspadam /
pratipāditamityeṣā vāridhārānyataścyutā // KAvk_21.78 //

anenaiva purā samyaksaṃbuddhāya vipaśyine /
ayameva varārāmapradeśaḥ pratipāditaḥ // KAvk_21.79 //

buddhāya śikhine prādāt puṣyajanmanyayaṃ punaḥ /
tato dadau viśvabhuve jināya raghijanmani // KAvk_21.80 //

bhavadattābhidho bhūtvā kakucchandāya dattavān /
dadau bṛhaspatirbhūṭvā kanakākhyāya tāyine // KAvk_21.81 //

kāśyapāya punaścāyaṃ prādādāṣāḍhajanmaniḥ /
anenaivādhunā mahyaṃ deśo 'yaṃ pratipāditaḥ // KAvk_21.82 //

kālena sudhanākhyo 'yaṃ maitreyāya pradāsyati /
sattvavān kṣāntiśīlatvānnidhānānyeṣa paśyati // KAvk_21.83 //

punaścāyaṃ gṝhapatirbhūtvā hemapradābhidhaḥ /
cakre pratyekabuddhasya saṃskāraṃ parinirvṛtau // KAvk_21.84 //

ratnakumbhe tadasthīni dhṛtvā tatpraṇidhānataḥ /
adhunā ratnakośārhaḥ saṃjāto 'yaṃ suvarṇabhās // KAvk_21.85 //

śrutveti śāsturvacanābhidhānaṃ te bhikṣavaḥ sāramivāmṛtasya /
kartuḥ pratiṣṭhārjitapūrṇapuṇyapuṣpādhivāsena bhṛśaṃ nananduḥ // KAvk_21.86 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ jetavanapratigrahāvadānaṃ nāma ekaviṃśaṃ pallavaḥ //

22. pitāputrasamādānam /

aho mahārhaṃ maṇivanmahattvaṃ bhavyā bhajante guṇagauraveṇa /
vinā guṇaṃ yadvapuṣām gurutvaṃ sthūlopalānāmiva niṣphalaṃ tat // KAvk_22.1 //

śrīmān purā śākyapure narendraḥ śuddhodanaḥ śuddhisudhānidhānam /
vairāgyayogātsugatatvamāptaṃ smṛtvā sutaṃ sutsukatāmavāpaṃ // KAvk_22.2 //

so 'cintayatpuṇyaguṇādhivāsaṃ sarasvatīvāsasaroruhaśri /
manaḥ prasādasya vilāsasaudhaṃ drakṣāmi sūnorvadanaṃ kadāham // KAvk_22.3 //

ehīti taddarśanalālasena ye ye mayā jetavanaṃ visṛṣṭāḥ /
te te tadālokananirnimeṣaṃ tatraiva tiṣṭhantyamṛtaṃ pibantaḥ // KAvk_22.4 //

saṃpreṣitastasya mayā sa nāyayau yo 'pyātmatulyaṃ praṇayādudāyī /
sa lekhahastastridivābhirāme tatraiva lekhatvamirābhiyātaḥ // KAvk_22.5 //

saṃdeśavākyaṃ prahitaṃ mayā yat tadvismṛtaṃ tasya mukhena nūnam /
sarvo hi nāma svahitābhilāṣī dhatte parārthe kila śītalatvam // KAvk_22.6 //

vilokanenaitya niṣiñca tūrṇaṃ pīyūṣapūreṇa mamāṅgasaṅgam /
niḥsaṅgato viśramatāṃ muhūrtaṃ dayāvidheyaḥ kuru bandhukāryam // KAvk_22.7 //

ityetadākarṇya kathām sa kuryāt kṣaṇaṃ vilambaṃ mama darśane 'pi /
taccetasaḥ pallavapeśalasya na hi svabhāvaḥ praṇayāvabhaṅgaḥ // KAvk_22.8 //

manoratheneti puraḥ prayāte taddarśanāyeva dharādhināthe /
pravrajyā vyañjitatatprasādaḥ samāyayau harṣarasādudāyī // KAvk_22.9 //

dṛṣṭvā tamānandavipūrṇamānasaṃ pravrajyayā tatsadṛśānubhāvam /
utkaṇṭhitaḥ kuṇṭhitadhairyavṛttiḥ saṃmohamūrcchāṃ nṛpatiḥ prapede // KAvk_22.10 //

sa labdhasaṃjñaḥ śiśiraiḥ payobhiḥ papraccha taṃ kiṃ nu sameṣyatīti /
so 'pyabravīddeva dinairbhavantamasaṃbhṛtaiḥ sādarameṣyatīti // KAvk_22.11 //

tataḥ prayāteṣu dineṣu keṣu vyomnā śanairbhikṣugaṇānuyātaḥ /
sahāyayau nākasadām nikāyaiḥ sarvārthasiddhairbhagavān kumāraḥ // KAvk_22.12 //

dyusundarīpāṇisarojamuktamandāramālākalitaścakāśe /
svargīyagaṅgāsphuṭaphenakūṭavilāsahāsāṅga ivāmarādriḥ // KAvk_22.13 //

saṃghaṭṭabhinnābhrasakhaiḥ skhalidbhiḥ saśabdajāmbūnadakiṅkiṇīkaiḥ /
babhurvimānaiḥ kakubhāṃ mukhāni bhaktyeva śāsturvihitastavāni // KAvk_22.14 //

nirantarairantarivārkatāraiḥ suraiḥ savidyādharasiddhasaṃghaiḥ /
paryāptasaṃsaktasitātapatrairvyāptaḥ samāptiṃ gaganaṃ jagāma // KAvk_22.15 //

taṃ sarvalokopakṛtiprapannaṃ sarvākṛtiṃ sarvamayāvabhāsam /
samāpatantaṃ nabhaso 'tha digbhyaḥ kṣiteśca sarve dadṛśuḥ kṣaṇena // KAvk_22.16 //

praharṣarāśiṃ janalocanānāṃ puṇyapramāṇaṃ sukṛtotsavānām /
lokastamālokanidhiṃ vilokya samullalannucchalitādbhutormiḥ // KAvk_22.17 //

āścaryabhūtaṃ ruciraprabhāvamudāyinā sūcitamākalayya /
jagadguruṃ bhūmipatiḥ kumāraṃ kṛtāñjalistaṃ praṇanāma dūrāt // KAvk_22.18 //

athāvatīryāryajanānuyātaḥ saṃpūjyamānaḥ praṇayena rājñā /
sphīṭaprabhābhāsitadigvibhāgāṃ nyagrodhinīṃ ratnabhuvam viveśa // KAvk_22.19 //

hemāsanaṃ śāsanasaṃniviṣṭalokatrayaḥ saṃgatapādapīṭham /
sa tatra ratnāṅkuracitrapatraṃ bhāsvadvapurmerun // KAvk_22.20 //

tanmānasendornayanāmṝtaughaṃ manorathaprārthanayopayātam /
vilokayannirvṛtinirnimeṣaḥ kṣaṇaṃ kṣitīśastridaśatvamāpa // KAvk_22.21 //

sa taṃ jagādāśruniruddhakaṇṭhaḥ sotkarṣaharṣākulitaṃ kumāram /
hārāgraratnapratibimbasaktaṃ praveśayan prītirasādivāntaḥ // KAvk_22.22 //

saṃtoṣaśītācalavat svabhāvāt sarve ramante kuśalasthalīṣu /
kṛtastvayāsmākamayaṃ tu kasmāt satsūpakārī virahopadeśaḥ // KAvk_22.23 //

snehātpramodādguṇagauravācca dhīrdhāvatīyaṃ tvayi me prasahya /
āliṅganāya sthirasaṃgamāya pādapraṇāmāya ca tulyameva // KAvk_22.24 //

yadvastu kiṃcidgaditaṃ mayā tat śrotavyameva praṇayoparodhāt /
guṇojjhitaṃ vā virasakramaṃ vā na snehamohasya bhavatyavācyam // KAvk_22.25 //

pratyarṇaratnapratibimbitārkaprauḍhaprabhāprāvaraṇānyamūni /
tvaṃ hemaharmyāṇi vihāya kasmāt vigāhase śūnyavanāntarāṇi // KAvk_22.26 //

kāntākarāvarjitahemakumbhasatsaurabhāmbhaḥpravarābhiṣiktaḥ /
ekaḥ kathaṃ snāsi vikāsipāṃśusaṃtaptatoyāsu marusthalīṣu // KAvk_22.27 //

gaṇḍasthalāt kuṇḍalaratnakānti kiṃ lambitaṃ maṇḍanameva vetsi /
kasmādakasmāttava niḥsukhasya na candanaṃ nandanaminduśubhram // KAvk_22.28 //

mahāvitāne śayane nṛpārhe śeṣe na kiṃ śeṣaviśeṣaśubhre /
lakṣmīnavāliṅganabhogayogyā kathaṃ tanuste sahate kuśayyām // KAvk_22.29 //

kāntāsmitormipratimāṃśukārhaṃ kiṃ cīvarasyocitametadaṅgam /
pāṇau ca līlākamalāspade 'smin pātraṃ kathaṃ te priyamadya jātam // KAvk_22.30 //

ayaṃ vihārastava kaṇṭhapīṭhaḥ sotkaṇṭhakāntābhujabandhanārhaḥ /
saṃbhogalakṣmīkṣapitapramodaḥ karotyakasmāt praṇayāvabhaṅgam // KAvk_22.31 //

rūpaṃ vilakṣīkṛtapuṣpacāpaṃ mattebhakumbhoccakucā vibhūtiḥ /
ratervilāsppavanaṃ vayaśca kenāsamaste kalito virāgaḥ // KAvk_22.32 //

śratveti taṃ śīlanidhirbadhāṣe śaśāṅkalekhālalitasmitena /
saṃkrāntanānānṛparatnarāgāṃ kurvannalakṣāmiva rājalakṣmīm // KAvk_22.33 //

rājan jarārogahateva na syāttaraṅgalolā yadi jīvavṛttiḥ /
tatkasya na syādaniśaṃ praharṣapīyūṣavarṣī viṣayābhilāṣaḥ // KAvk_22.34 //

śamāmṛtāsvādanasusthirāṇāmapātanaṃ śūnyavanāntabhūmeḥ /
vibhūtilīlāmadavihvalānāṃ harmyāṇi paryantanipātanāni // KAvk_22.35 //

sakuṅkumaiḥ snāntiḥ nṛpāḥ payobhiḥ sarāgatāṃ yaiḥ satataṃ prayānti /
saṃtoṣaśīlastu manaḥ prasādaśuddhāmbudhautā vimalībhavanti // KAvk_22.36 //

śrotraṃ śrutenaivana kuṇḍalena dānena pāṇirna tu kaṅkaṇena /
vibhāti kāyaḥ karuṇākulānāṃ paropakāreṇa na candanena // KAvk_22.37 //

etāni mohāhatavallabhāni saṃsaktamuktāṃśusitasmitāni /
satāṃ na bhogyāni bhavanti bhūbhṛducchiṣṭaśiṣṭāni vibhūṣaṇāni // KAvk_22.38 //

rāgāturāṇāṃ ritupāpitānāṃ nidrā dhanadhyānavatāṃ na nāma /
śayyāsu susparśavatīṣu rājñā sarvatra śāntaḥ sukhameva śete // KAvk_22.39 //

nirmokakāntena varāmśukena bhujaṅgavṛttirna tu cīvareṇa /
pātraṃ pavitrāṇi samāplitāni pīyūṣamaitrāṇyaśanāni sūte // KAvk_22.40 //

chatrāṇi vakrkraṃ bhṛśamaprakāśaṃ manivilolaṃ vyajanānilaughāḥ /
saṃsaktajāṅyaṃ hṛdayaṃ nṛpāṇāṃ kurvanti hārā haricandanārdrāḥ // KAvk_22.41 //

viyogarogānugatā vibhūtiḥ kāntāh kṣaṇāntā viraso vilāsaḥ /
yasminnapāyaḥ satatānuśāyī sa kasya bhogaḥ subhagopayogaḥ // KAvk_22.42 //

jāḍyaṃ sajṛmbhaṃ janayatyajasraṃ tanoti tṛṣṇābhramamohamūrcchāḥ karotyasahyaṃ sarasatvameva bhogopabhogaḥ prasabhaprayogaḥ // KAvk_22.43 //

yadā sukhaśrīrnavacandralekhā prabhātapuṣpāṇyapi yaivanāṇi /
karmormimālāgrahaṇaṃ śarītaṃ tadā mamāyaṃ gamito 'nurāgaḥ // KAvk_22.44 //

sacāmarāh sadhvajapuñjapaṭṭāḥ savājivālā dvipakarṇatālāḥ /
svabhāvalolāḥ kila rājalakṣmyaḥ sarve vilāsāh kṣaṇabhaṅgasaṅgāḥ // KAvk_22.45 //

uktveti tattatkuśalāya rājñaścittaprasādaṃ paramaṃ vidhāya /
sa śāntikallolasudhāpravāhaṃ kiran dṛśā pārṣadamāluloke // KAvk_22.46 //

manīṣiṇāṃ śākyakulodgatānāṃ saptāyutāni pratipādya dharmam /
cakre sahasrāṇi ca sapta tatra saṃprāptaparyāptaviśeṣabhāñji // KAvk_22.47 //

śaklodanādyaiḥ kuśalopapannaiḥ gaṇe 'tha tattulyasahasrasaṃkhyaiḥ /
droṇodanādyairamṛtpdanādyaiścittaprasādaḥ sumahānavāptaḥ // KAvk_22.48 //

kecidyayuḥ śrāvakabodhiyuktapratyekabodhau niratāśca kecit /
samyak tathānuttarabodhisaktāḥ pare babhūvurgaganaprasannāḥ // KAvk_22.49 //

srotaḥ pariprāptaphalaṃ tato 'nye sakṛttathāgāmiphalaṃ tathānye /
anye 'pyanāgāṃiphalaṃ tadāpurarhatphalaṃ kleśavimuktimanye // KAvk_22.50 //

ekastu tatrārjitapāpaśāpastamaḥsamūhopahitapramohaḥ /
māyeyamityāha hasan janānāṃ satyasthitiṃ saṃsadi devadattaḥ // KAvk_22.51 //

nṛpaṃ tu vātsalyanilīnameva putrodayātpratyupajātadarpam /
maudgalyabhikṣurjinaśāsanena maharddhibhirvītamadaṃ cakāram // KAvk_22.52 //

dṛṣṭvāpi rājā bhagavatprabhāvaṃ nātyadbhutam pauruṣameva mene /
abhyāsalīnāni janasya nūnaṃ sotkarṣakṛtyāni na vismayāya // KAvk_22.53 //

athāparedyurbhagavān surendrasaṃpādite hemamahāvimāne /
sumeruśīrrṣṇīva samānakāntau siṃhāsane ratnamaye nyaṣīdat // KAvk_22.54 //

brahmendramukhyeṣu tataḥ sureṣu tatropaviṣṭeṣu pṛthuprabheṣu /
babhustaduṣṇīṣaśikhāvilāsaiścandrāṃśumālājaṭīlā ivāśāḥ // KAvk_22.55 //

anyonyasaṃghaṭṭavilolahārairdhanāvahāraistridaśairviśadbhiḥ /
nirantarām tām bhavametya rājā dvāreṣu mārgānna caturṣu lebhe // KAvk_22.56 //

sabhrūbhramaistatra kuveramukhyairnivāryamāṇābhimatapraveśah /
vicchāyavakraḥ skhalitābhidhāyī bhūbhṛtparaṃ niṣpratibho babhūva // KAvk_22.57 //

praveśitastairjinaśāsanena kadācidāsādya tadagrabhūmim /
śuddhodanast apraṇipatya mūrdhnā cittaprasādena puro 'sya tasthau // KAvk_22.58 //

śāstā tu tasmai caturāryasatyaprabodhikāṃ dharmakathām dideśa /
jñānena yā viṃśatiśṛṅgamasya satkāyadṛgbhūdharamapyabḥāṅkṣīt // KAvk_22.59 //

tataḥ sa gatvā kṛtakṛtyajanmā śuklodanaṃ prāpta bhajasva rājyam /
svasyāvratīttaṃ bhagavatpradiṣṭaṃ tacchāsanaṃ modayituṃ na rājyam // KAvk_22.60 //

droṇodane rājyaparāṅbhukhe 'pi vairāgyayogādamṛtodane ca /
jagrāha śuddhodanasaṃpradiṣṭāṃ tāṃ rājalakṣmīmatha bhadrakākhyaḥ // KAvk_22.61 //

rājārhabhogairatha pūjayitvā jinaḥ janeśaḥ śucisaṃpraṇitaiḥ /
nyagrodhadhāma pratipādya cāsmai śuddhodanaṃ śuddhamanoratho 'bhūt // KAvk_22.62 //

droṇodanasyāpi sutau yuvānau rājājñayā preraṇayā ca mātuḥ /
ekastu yaḥ pravrajito 'niruddhaḥ paro mahānnāma gṛhī babhūva // KAvk_22.63 //

athābhavaccetasi bhadraksya rājño viraktasya vanābhilāṣaḥ /
vivekabhājāṃ praśamapravṛttaṃ navāpi lakṣmīrna mano ruṇaddhi // KAvk_22.64 //

tataḥ samāhūya sa devadattaṃ rājyābhiṣekapratipannacittam /
uvāca me pravrajanasya kālaḥ samāgataḥ kiṃ bhavatābhidheyam // KAvk_22.65 //

taṃ pratyuvācāttavivekadambhaḥ susaṃvṛtaṃ saṃsadi devadattaḥ /
rājanna rājye 'sti mamābhilāṣaḥ pravrajyayā tvatsadṛśo bhavāmi // KAvk_22.66 //

śrutveti rājā kuṭilasya tasya mithyāvinītasya kadarthavākyam /
udīritaṃ śākyagaṇastavāyaṃ saṃkalpasākṣīti hasannuvāca // KAvk_22.67 //

athārthatāpopahataḥ pradadhyau bhogānurāgāditi devadattaḥ /
mayā kimetadavipātamuktaṃ bhajeta vā pravrajito 'pi rājyam // KAvk_22.68 //

rājyaṃ samutsṛjya nijaṃ vrajantaḥ śākyaṃ kumārāḥ saha bhadrakādyāḥ /
śuddhodanaṃ niryayurāyavṛttaprītiṃ puraskṛtya rathairdvipaiśca // KAvk_22.69 //

vrajatsu sarveṣvatha devadattaḥ kirīṭasaktaṃ pṛthipadmarāgam /
jahāra raktāktamivāmiṣārthī śyenaḥ prabhāpallavitāmbarārkam // KAvk_22.70 //

naimittikairuktamathāsya lakṣmadṛṣṭvā tadugraṃ narakaprayāṇam /
cittaṃ sadoṣaṃ kila durnimittaṃ nimittamanyat punaruktameva // KAvk_22.71 //

kokālikhaṇḍotkaṭamorakāṇāṃ tithyādināmnām madadurmadānāṃ /
saṃsūcitānyatyadhikāni tatra tathāvidhānairbahulakṣaṇāni // KAvk_22.72 //

bhūpapramodādatha bhadrako 'pi tairdevadatapramukhaiḥ sahaiva /
pravrajyayā cīvarapātrayogāt cakāra vairāgyamayīmiva kṣmām // KAvk_22.73 //

rājñastathā rājakumārakāṇāmutsṛṣṭahārāṅgadakuṇḍalānām /
sāsro virāgādavatārya teṣāṃ keśānupālī kila kalpako 'bhūt // KAvk_22.74 //

mūrkhaḥ sa nīco 'pi jinājñayaiva pravrajyayā pūjyataro babhūva /
cittaprasādasya parasya manye na kāraṇaṃ paṇḍitatā najātiḥ // KAvk_22.75 //

sāmīcikāyāmatha bhadrako 'pi jñātvā nṛpaḥ pārṣadikaṃ tamenam /
nīcasya pādau kathamasya vande mahīpati sanniti niścalo 'bhūt // KAvk_22.76 //

tamabravīdaskhalitābhimānaṃ vikalpabhinnaṃ bhagavān vihasya /
pravrajyayā mohamahānuvandhī saṃtyajyate jātimayo 'bhimānaḥ // KAvk_22.77 //

śrutveti rājñā saha rājaputraiḥ kṛte praṇāme pṛthivī cakampe /
na devadattaḥ paruṣābhidhāyī padau vavande bhagavadgirāsya // KAvk_22.78 //

kampāt kṣitervismitamānasena pṛṣṭastato bhikṣugaṇena śāstā /
uvaca rājā kila kalpasya janmāntare 'pyasya kṛtaḥ praṇāmaḥ // KAvk_22.79 //

purā yuvā kāśipure vilokya bhadrābhidhānām gaṇīkāṃ daridraḥ /
sevām vyaghāt sundarakastadāsyai rāgo hi sarvavysanopadeṣṭā // KAvk_22.80 //

tayā visṛṣṭaḥ kusumoccayāya punahpunarbhṛṅga ivādhikārthī /
tatsaṅgamānaṅgamanorathena śrāntaḥ sa babhrāma vanāntareṣu // KAvk_22.81 //

atrāntara śrāntataraḥ kṣitīśaḥ prāpto vanāntaṃ mṝgayārasena /
taṃ brahmadattaḥ prasamīkṣya gītaṃ tasyāśṛṇocchannatanurlatābhiḥ // KAvk_22.82 //

navanavakusumāśayā kimevaṃ madhukaraṃ tāpahato 'si gaccha tūrṇam /
vikasitakamalānanābjinī sā bhavati hi saṃkucitā dināvasāne // KAvk_22.83 //

tasyā hi gītaṃ nṝpatirniśamya smitaprabhāghaṭṭitahārakāntiḥ /
uvāca taṃ tīvrakarārkatāpaḥ ko 'yaṃ sakhe gītarasābhioyogah // KAvk_22.84 //

so 'pyabravīdbhūmipate na nāma tapto ravistaptatarastu kāmaḥ /
svakarmaduḥkhāni vihanti loke na grīṣmadagdhāni marusthalāni // KAvk_22.85 //

ityarthavadvākyaguṇārpaṇena sa bhūpatervallabhatāmavāpa /
saṃvādasaṃsparśasubhāṣitaṃ hi keṣām c asatkārapadaṃ na yāti // KAvk_22.86 //

tenātha rājā vijane śramāturaḥ śītopacārairapanītatāpaḥ /
prītyā tamādāya tataḥ sahaiva svarājadhānīmagamat kṛtajñah // KAvk_22.87 //

tatrāsya jīvaprada ityudantasaṃtoṣa saṃpūritacittavṛttiḥ /
rājyārdhadānābhimukhaḥ sa tasthau cittānuvṛttasya kimasya deyam // KAvk_22.88 //

rājyārdhadānaprasṛte 'tha tasmin nācintayat sundarakaḥ kṛpāyām bhadrāṃ vinā rājyasukhena kiṃ me dhanyo hi tatprītisudhābhiṣiktaḥ // KAvk_22.89 //

mahmaṃ na rājyādyapi rocate 'rdhamakhaṇḍitālpāpi hi śobhate śrīḥ /
ekārthayoge hi sadā vivādaḥ dvayorhi bhogaiḥ kalireva mūrtaḥ // KAvk_22.90 //

tasmānnṛpaṃ kuṇṭhamahaṃ nipātya samastarājyena bhavāmi pūrṇaḥ /
kṣaṇaṃ vicintyetyanutāpataptaḥ tīvraṃ manaḥ svasya punaḥ pradadhyau // KAvk_22.91 //

kiṃ cintitaṃ nindyaparaṃ mayaitat ko 'yaṃ prakāraḥ khalu tīkṣṇatāyāḥ /
kṛtaghnasaṃkalpakalaṅkalepādaho nu lajjā nijacetaso 'pi // KAvk_22.92 //

svastyastu rājyāya namaḥ sukhebhyaḥ saṃmohamātā kṣamatāṃ ca lakṣmīḥ /
yeṣāmanāsvāditacintitānāmevaṃvidhā dhīḥ prathamaḥ svabhāvaḥ // KAvk_22.93 //

bhramaṃ vidhatte vidadhāti mūrcchāṃ nipātayatyeva tamastanoti /
āghrātamātraiva karoti puṃsāmaho vināśaṃ viṣavallarī śrīḥ // KAvk_22.94 //

ciraṃ vicintyeti sa jātacittaḥ pratyekabodhirvimalaḥ prabhāte /
abhyarthamāno 'pi nareśvareṇa rājyaṃ n ajagrāha nivṛttatṛṣṇaḥ // KAvk_22.95 //

pratyekabuddhatvamavāptamenaṃ kālena dṛṣṭvā nṛpatirmaharddhiḥ /
tatpādapadmacyutamaulimālyaścittaprasādocitamityavecat // KAvk_22.96 //

sa ko 'pi satkarmavipākajanmā vandyo vivekaḥ praśamābhiṣekaḥ /
yasya prabhāvādvirataspṛhāṇāṃ tyājyeva ratnākaramekhalā bhūḥ // KAvk_22.97 //

śrutveti rājñā kathitaṃ tadarthajātaṃ tadabhyarthanayā vidhāya /
tatkalpakaḥ śāntipadaṃ prapede sevāntaraṅgaḥ kila gaṅgapālaḥ // KAvk_22.98 //

prāptaṃ tamayuttamakarmayogāt pravrajyayā sajjanapūjyabhāvam /
rājā vavande praṇataḥ pṛthivyāḥ kampastadābhūdapi ṣaḍvikāraḥ // KAvk_22.99 //

so 'yaṃ rājā vihitavinatirbhadrako brahmadatto
paśyopālī sa kila kuśalī kalpako gaṅgapālaḥ /
ityāścaryaṃ bhagavaduditaṃ bhikṣavaste niśamya
svacchaṃ cittaṃ sukṝtaśaraṇe menire hetumeva // KAvk_22.100 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ pitāputrasamādānam nāma dvāviṃśatitamaḥ pallavaḥ //

23. viśvaṃtarāvadānam /

cintārantādadhkarucayaḥ sarvalokeṣvanindyā
vandyāste 'nyaiḥ puruṣamaṇayaḥ ke 'pyapūrvaprabhāvāḥ /
yeṣāṃ naiva priyamapi paraṃ putradārādi datvā
sattvārthānām bhavati vadanamlānatā dainyadūtī // KAvk_23.1 //

bhagavān bhikṣubhiḥ pṛṣṭaḥ purā śākyapure jinaḥ /
jagāda pūrvavṛttāntaṃ devadattakathāntare // KAvk_23.2 //

purī babhūva viśvākhyā viśvāsavasatiḥ śriyaḥ /
viśvopakārasaktasyasukṝtasyeva janmabhūḥ // KAvk_23.3 //

saṃjayākhyo 'bhavat tasyāmamitratimirāṃśumān /
netrānandasudhāsūtirvicitracarito nṛpaḥ // KAvk_23.4 //

tasya viśvaṃtaro nāma vadānyastanayo 'bhavat /
apūrvatyāginā yena hṛtaṃ kalpatayoryaśaḥ // KAvk_23.5 //

īrṣyāvirahitāstulyaṃ vidagdhena prsādhitāḥ /
satyena bhāratī yena dānena śrīḥ śrutena dhīḥ // KAvk_23.6 //

adyāpi yasya dikkāntākarṇābharaṇatām gatam /
vibhāti ketakīgarbhapalāśaviśadaṃ yaśah // KAvk_23.7 //

sa kadāciddadau divyaratnālakāramarthine /
athaṃ vijayasāmrājyamanorathaharaṃ tviṣā // KAvk_23.8 //

datte rathavare tasmin vismayenākhilo janaḥ /
babhūvākrāṇtahṛdayaścintayā ca nareśvaraḥ // KAvk_23.9 //

mahāmātyānathāhūya harṣahīno mahīpatiḥ /
uvācopacitodvegacintākrāntamanorathah // KAvk_23.10 //

datto rathaḥ kumāreṇa sa jaitraḥ śatrumardanaḥ /
yatprabhāvārjitā seyaṃ mahārathavarūthinī // KAvk_23.11 //

lakṣmī sukhaniṣaṇṇā me yātā niścalatām tayā /
rathe sauryapathe tasmin jayakuznje ca kuñjare // KAvk_23.12 //

iti rājavacaḥ śrutvā tamabhāṣanta mantriṇaḥ /
rājan doṣastavaivāyaṃ vātsalyena pramādyataḥ // KAvk_23.13 //

dharmaḥ kasya na harṣāya dānaṃ kasya na saṃmatam /
kiṃ tu mūlahatādvṛkṣānnivartante palārthinaḥ // KAvk_23.14 //

vikrītaḥ paradeśe ca rathastena dvijanmanā /
ityuktvā mantriṇaḥ sarve śalyaviddhā ivābhavan // KAvk_23.15 //

atha kālena saṃprāpte vasante madanotsave /
vipāke sukṛtasyeva hṛdayānandadāyini // KAvk_23.16 //

svayaṃgrahopajīvyasya madhormadhukarārthinaḥ /
lokaḥ puṣpavanairyāto yaśobhiriva śubhratām // KAvk_23.17 //

aśokaṃ lokasacchāyamupakārodyataṃ drumam /
madhu vidhūtaṃ saṃnaddhe kalikālaṃ kṛtaṃ jagat // KAvk_23.18 //

rājaputraḥ samāruhya kuñjaraṃ rājavardhanam /
yayau phullān vane druṣṭumarthikalpatarustarūn // KAvk_23.19 //

vrajantaṃ prati sāmantaprayuktātaṃ dvijāḥ pathiḥ /
babhāṣire samabhyetya svastivādapuraḥsarāḥ // KAvk_23.20 //

cintāmaṇirgīyase tvaṃ ślāghyo jagati jaṅgamaḥ /
yasya saṃdarśanenārthī gāḍhamāliṅgyate śriyā // KAvk_23.21 //

dvāveva viśrutotkarṣavideṣau bhadrajanmani /
dānārdrahastastvaṃ loke gajaścāyaṃ sthironnatiḥ // KAvk_23.22 //

asmabhyaṃ sukṛtpdāra kuñjaro 'yaṃ pradīyatām /
tvadanyena vadānyena dātumeṣa na śakyate // KAvk_23.23 //

ityarthitastaiḥ sotsāhaḥ sa tebhyastu dadau dvipam /
sajīvamiva sāmrājyaṃ saśaṅkhadhvajacāmaram // KAvk_23.24 //

datvā bodhipradhānena praṇidhānena śuddhadhīḥ /
ratharatnaṃ dvipendraṃ ca so 'bhūdānandanirbharaḥ // KAvk_23.25 //

śrutvaiva nṛpatirdattaṃ viśrutaṃ jayakuznjaram /
rakṣāprakārarahitāṃ rājalakṣmīmamanyata // KAvk_23.26 //

sa rājyabhraṃśabhītena kupitena mahībhujā /
niṣkāsitaḥ kumāro 'tha pratasthe praṇipatya tam // KAvk_23.27 //

mādrīdayitayā sārdhaṃ jālinaṃ nāma dārakam /
kṛṣṇābhidhāṃ tathā kanyāmādāya sa yayau vanam // KAvk_23.28 //

vane 'pi śeṣa ṃ sa dadau vāhanādikamarthine /
samaṃ hi mahatāṃ sattvaṃ saṃpatsu ca vipatsu ca // KAvk_23.29 //

mādyrāṃ kadācidyātāyāṃ puṣpamūlaphalāptaye /
brāhmaṇaḥkaścidabhyetya rājaputramabhāṣata // KAvk_23.30 //

paricārakāhīnāya caturau bālakāvimau /
dehi mahyaṃ mahāsattvaṃ sarvado hyasi viśrutaḥ // KAvk_23.31 //

śrutvaitadavicāryaiva dārakau dayitau param /
datvā sa tasmai sahasā sehe tadvirahavyathām // KAvk_23.32 //

dhanaputrakalatrādi loke kasya navallabham /
dānādanyadvadānyānāṃ na dayāvatām // KAvk_23.33 //

atha mādrī samabhyetya bālakau bālavatsalā /
apaśyantī puraḥ patyuḥ patitāpannamūrcchitā // KAvk_23.34 //

sā labdhasaṃjñā dīptena vyāptā śokakṛśānunā /
śiśupradānavṛttāntaṃ śrutvaivābhūtpalāpinī // KAvk_23.35 //

tasyāścetasi duḥkhāgnirapatyasnehaduḥsahaḥ /
priyapremānusṛtyaiva prayayau puṭapākatām // KAvk_23.36 //

atrāṇtare samabhyetya viprarūpaḥ sureśvaraḥ /
bhṛtyārthī dayitām patnīṃ rājaputramayācata // KAvk_23.37 //

yācitastena sahasā śucaṃ jāyāviyogajām /
dhiyā saṃstabhya sattvābdhiḥ sa tasmai vitatāra tām // KAvk_23.38 //

sadyaḥ pradānataralāṃ saṃtrastāṃ hariṇīmiva /
so 'vadaddayitāmantaḥ kalayan bodhivāsanām // KAvk_23.39 //

samāśvāsihi kalyāṇi na śokaṃ kartukarhasi /
svapnapraṇayakalpo 'yamasatyaḥ priyasaṃgamaḥ // KAvk_23.40 //

śuśrūṣayā dvijasyāsya dharme te ramatām matiḥ /
vilolalokayātrāyāṃ dharmaḥ sthirasuhṛt satām // KAvk_23.41 //

dṛṣṭvā sarve svajanasujanā bāndhavāścānubhūtāḥ
nyastā kaṇṭhe kṣaṇaparimalamlāyinī mitrālā /
dāre putre kṣapitamaniśaṃ yauvanaṃ jīvitaṃ ca
prāpto nāptaśtiraparicayaḥ ko 'pi dharmādṛte 'nyaḥ // KAvk_23.42 //

ityuktvā vallabhāṃ lobhaparityāgāduvāha saḥ /
dyutiṃ vadanapadmena dhairyavṛttiṃ ca cetasā // KAvk_23.43 //

viyogaśokavikalāṃ mādrīṃ dṛṣṭvā kṛpākulaḥ /
nijarūpaṃ samādhāya śacīpatiruvāc atām // KAvk_23.44 //

viṣādaṃ mā kṛthāh putri devo 'haṃ tridaśeśvaraḥ /
arthibhyastvā dadātyeṣa tasmādasi mayarthitā // KAvk_23.45 //

adhunā saiva patyustvaṃ nyāsībhūtā mayārpitā /
taṃ dadātyeṣa nānyasmau dīyate katham // KAvk_23.46 //

kariṣyāmi tavāvaśyaṃ dārakābhyāṃ samāgamam /
ityudīrya sahasrākṣaḥ sahasāṇtaradhīyataḥ // KAvk_23.47 //

atha tau dārakau vipraḥ samādāyārthalipsayā /
viśvāmitrapuraṃ gatvā lobhādvokretumudyatah // KAvk_23.48 //

viśyāmitraḥ parijñāya rājaputrasya dārakau /
jagrāha mahatārthena bāṣpasaṃruddhalocanaḥ // KAvk_23.49 //

kālena tridivaṃ yāte viśvāmitramahīpatau /
bheje viśvaṃtaro rājyaṃ paurāmātyagaṇārthitaḥ // KAvk_23.50 //

rājye viraktasya tasya dānavyasaninaḥ param /
sattvena vardhamānarddhirna kaścid yācako 'bhavat // KAvk_23.51 //

tadvittapūrṇavibhavo brāhmaṇaḥ so 'pi jambukah /
kṛtaghnaḥ svaprabhāvānme saṃpadityabhyadhājjanam // KAvk_23.52 //

viśvaṃtaraḥ sa evāham devadattaḥ sa ca dvijaḥ /
uktveti cakre bhagavān bhikṣūṇāṃ dānadeśanām // KAvk_23.53 //

ālambanaṃ śvabhraśatāvapāte ghorāndhakāre suciraprakāśaḥ /
āśvāsanaṃ duḥsahaduḥkhakāle dānam narāṇāṃ paralokabandhuḥ // KAvk_23.54 //

iti kṣemendraviracitāyām bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ viśvaṃtarāvadānam nām atrayoviṃśaḥ pallavaḥ //

24. abhiniṣkramaṇāvadānam /

hasati sakalalolālokasargāya bhānuḥ paramamamṛtavṛṣṭayai pūrṇatāmeti candraḥ /
iyati jagati pūjyaṃ janma gṛhṇāti kaścit vipulakuśalasetuḥ sattvasaṃtāraṇāya // KAvk_24.1 //

purā śuddhodanaḥ śrīmān rājā śākyapure 'bhavat /
yaśaḥśaśāṅkajanakaḥ sudhāsindhurivāparaḥ // KAvk_24.2 //

khalāsaktā svabhāvena lakṣmīrguṇigaṇārpitā /
āścaryakāriṇā yena kṛtā satpakṣapātinī // KAvk_24.3 //

adyāpyakhiladiktīryavanāsaktairvivekibhiḥ /
yaśobhiḥ śucibhiryasya munivratamivohyate // KAvk_24.4 //

syāmahaṃ śuddhamāteti purā praṇidhitaḥ kila /
viśvakarmasuto martyamājagāmāmaladyutiḥ // KAvk_24.5 //

kīrtiḥ satpuruṣasyeva tasyābhūdvallabhā param /
mahāmāyābhidhā devī candrasyeva kumudvatī // KAvk_24.6 //

sāpaśyaddantinaṃ śvetaṃ svapne kukṣau vihāyasā /
gatamārohaṇaṃ śaile praṇatiṃ ca mahājanāt // KAvk_24.7 //

atrāntare bodhisattvastuṣitāt tridaśālayāt /
garbhaṃ tasyāḥ samāpede svayaṃ lokānukalpayā // KAvk_24.8 //

vahantī bodhisattvaṃ sā garbhe bhuvananandanam /
induṃ dugdhābdhiveleva babhūva pāṇḍuradyutiḥ // KAvk_24.9 //

ikṣvākurājavaṃśyena tena garbhasthitena sā /
bhūrnidhānavatīvābhūd bhavyalakṣaṇalakṣitā // KAvk_24.10 //

babhūva dohadastasyā dānapuṇyamayodayaḥ /
aṅkure 'pyavisaṃvādi sahakārasya saurabham // KAvk_24.11 //

atgha kālena saṃpūrṇaṃ sā lumbinīvane sthitā /
asūta tanayaṃ devī divākaramivāditiḥ // KAvk_24.12 //

māturgarbhamalāspṛṣṭaṃ kukṣiṃ bhittvā sa nirgataḥ /
tāṃ cakre 'tha svabhāvena svasthāṅgī vigatavyathām // KAvk_24.13 //

nirgacchanneva ruddho 'sau balajijñāsayā kṣaṇam /
śakreṇa vajrasārāṅgastasyāśakyatvamāyayau // KAvk_24.14 //

jātamātaḥ śuiśurgatvā svayaṃ sapta padāni saḥ /
diśo vilokayannūce suvyaktākṣarayā girā // KAvk_24.15 //

iyaṃ nirvṛtiḥ pūrvā ca gatirlokeṣu dakṣiṇā /
paścimā jātirapyeṣā saṃsārādiyamuttarā // KAvk_24.16 //

iti tasya bruvāṇasya pṛthivī samakampata /
tamakṣayabalaṃ dhartumaśakteva jagadgurum // KAvk_24.17 //

chatraṃ tasya yaśaḥ śubhraṃ sattvasmeraṃ sacāmaram /
vyomāmbudhārādhautasya jagṛhustasya devatā // KAvk_24.18 //

asminnavasare pṛṣṭaḥ s vastrīyeṇāsitābhidhaḥ /
nāradena prabhāṃ dṛṣṭvā kiṣkindhādristhito muniḥ // KAvk_24.19 //

kasmādarkaśatāloka ivālokaḥ pradṛśyate /
tamodaridrāṃ yeneti girayaḥ saguhāgṛhāḥ // KAvk_24.20 //

vismayāditi tenoktaḥ so 'vadaddivyalocanaḥ /
jātaḥ puṇyaprabhāso 'yaṃ bodhisattvasya janmani // KAvk_24.21 //

acireṇaiva taṃ vatsa drakṣāvaḥ kuśalāptaye /
ityuktvā munirānandād viśrāntisukhito 'bhavat // KAvk_24.22 //

putrajanmani sarvārthasiddhiṃ śuddhodanaḥ param /
dṛṣṭvā sarvārthasiddho 'yamiti nāmāsya nirmame // KAvk_24.23 //

śākyavardhananāmābhūd yakṣaḥ śākyapurāśrayaḥ /
yatpraṇāmeṇa śākyānāṃ śiśavo nirupadravāḥ // KAvk_24.24 //

tatsthityā preṣitaḥ pitrā praṇāmāya saguhyakaḥ /
taṃ bodhisattvamālokya nipapātāsya pādayoḥ // KAvk_24.25 //

athotsaṅge samādāya hṛṣṭastaṃ pṛthivīpatiḥ /
lakṣaṇāni nimittajñaistasya dehe vyalokayat // KAvk_24.26 //

lakṣaṇajñāstataḥ sarve nṛpamūcuḥ savismayāḥ /
deva divyakumāro 'yaṃ lakṣaṇairupalakṣyate // KAvk_24.27 //

jāyate lakṣaṇairetairviśvaviśrāntaśāsanaḥ /
śakrādhipaścakravartī bhagavān sa tathāgataḥ // KAvk_24.28 //

dīrghāṅgulidalau cakralāñchanau supratiṣṭhitau /
aruṇau caraṇāvasya kāntau kamalakomalau // KAvk_24.29 //

rājahaṃsa iva prāṃśuḥ sajālāṅgulipallavaḥ /
eṣa jānuyugaḥ śrīmānājānubhujabhūṣitaḥ // KAvk_24.30 //

sakośabastiguhyaśca nyagrodhaparimaṇḍalaḥ /
dakṣiṇāvartaromāṅkaḥ pariṇāhasamonnatiḥ // KAvk_24.31 //

rajomalalavāspṛṣṭastajāmbūnadadyutiḥ /
hastapādāṃsakaṇṭhāgraspaṣṭasaptacchadākṛtiḥ // KAvk_24.32 //

siṃhapūrvārdhakāyaśca bṛhatspaṣṭāṅgavigrahaḥ /
catvāriṃśatsamāprotaśukladantaḥ sunāsikaḥ // KAvk_24.33 //

dīrghapratanujihvaśca meghadundubhiniśvanaḥ /
abhinīlākṣagokṣmaḥ sahajoṣṇīṣamastakaḥ // KAvk_24.34 //

sitorṇāṅko bhruvorbhāgaḥ svastikoraḥsthalojjvalaḥ /
lekhāśṛṅgābjahasto 'yaṃ chatrākāraśirāḥ śiśuḥ // KAvk_24.35 //

rājannayam te tanayaścakravartī bhaviṣyati /
samyaksaṃbodhisaṃbuddhaḥ sarvajño vā bhaviṣyati // KAvk_24.36 //

ityuktvā teṣu jāteṣu lebhe harṣaṃ mahīpatiḥ /
saptabhidivasaiḥ śāsturjananī tridivaṃ yayau // KAvk_24.37 //

tasya janmani śākyānāṃ munīnāmiva śāntatā /
dṛṣṭvā yadā śākyamunirnāmābhūtsa tadā śiśuḥ // KAvk_24.38 //

devānāmapi devo 'yamiti niścitya tejasā /
devātideva ityasya nāma cakre mahīpatiḥ // KAvk_24.39 //

nāradenātha sahitastattvadarśī tapovanāt /
taṃ samabhyāyayau draṣṭumādarādasito muniḥ // KAvk_24.40 //

sa bodhisattvaṃ bālārkamiva kalpaprakāśanam /
dṛṣṭvā vikāsivakrkraśrīrlebhe kamalatulyatām // KAvk_24.41 //

so 'brāvīdvihitātithyaṃ nṛpatiṃ praṇataṃ muniḥ /
rājan guṇagaṇeneva spṛhaṇīyo 'si sūnunā // KAvk_24.42 //

etāni lakṣaṇānyasya mokṣalakṣmīsamāgamam /
vadanti cakravartiśrīḥphalaṃ naiṣāṃ vinaśvaram // KAvk_24.43 //

asya bodhiprabhāveṇa saṃbuddhasy mukhāmbujam /
dhanya padmākarasyeva netrapātraṃ kariṣyati // KAvk_24.44 //

vibudhāḥ śuddhasattvasya bodhidugdhamahodadheḥ /
dhanyā vāgamṛtairasya bhaviṣyantyupajīvinaḥ // KAvk_24.45 //

puṇyabhāji jagatyasminneka evāsmi vañcitaḥ /
etatsaṃdarśanaṃ yasya pūrṇakālasya durlabham // KAvk_24.46 //

ityuktvā nṛpamāmantrya gatvā vyomnā tapovanam /
suprasannaṃ manaḥ kṛtvā dehatyāgamacintayat // KAvk_24.47 //

sa paryantopadeśāya nāradenābhicoditaḥ /
tamuvācāmṛtaṃ vatsaṃ kumāraḥ kathayiṣyati // KAvk_24.48 //

adhigamyāmṛtaṃ tasmānnṛpasūnoranāmayam /
tariṣyasi bhavāmbodhimityuktvā tanumatyajat // KAvk_24.49 //

śrīrasatkriyāṃ tasya kṛtvā sapadi nāradaḥ /
yayau vārāṇasīṃ siddhyai lebhe kātyāyanābhidhām // KAvk_24.50 //

vardhamānaḥ kumāro 'tha sarvavidyāsu pāragaḥ /
lipipravīṇo 'bhinavām lipiṃ brāhmīṃ vinirmame // KAvk_24.51 //

nāgāyutasamaprāṇe tasmin jagati viśrute /
vaiśālikaiḥ priyāyāsmai preṣito mattakuñjaraḥ // KAvk_24.52 //

bhaviṣyati cakravartītyasya prātamupāyanam /
devadattaḥ paridveṣāt taṃ jaghāna mahāgajam // KAvk_24.53 //

cyutaṃ cakarṣaṃ dvidataṃ nandaḥ sapta padāni tam /
kumārastu tadutkṣipya prākārād bahirakṣipat // KAvk_24.54 //

ekanārāvanirbhinnasaptatālamahītalaḥ /
chedyabhedyāstraśastreṣu sa evātiśayaṃ yayau // KAvk_24.55 //

tatatulyaguṇāṃ patnīṃ rājasūnuryaśodharām /
avāpa viśrutāṃ loke śuddhaśīla ivonnatim // KAvk_24.56 //

atrāntare mahāvātavicyutaḥ saptayojanaḥ /
saritpravāhasaṃrodhaṃ vidadhe vipuladrumaḥ // KAvk_24.57 //

sāṃ sphāratarusaṃruddhā rohikā nāma nimnagā /
śīlabhraṣṭeva vanitā prayayau pratilomatām // KAvk_24.58 //

rājaputrastamutkṣipya bhaṅktvā vikṣupya taṃ drumam /
nyavārayat prajāmatsyajalakallolaviplavam // KAvk_24.59 //

tataḥ kadācidudyāne haṃsaṃ niśitayantriṇā /
devadattena nihataṃ kumāraḥ samajīvayat // KAvk_24.60 //

saṃtāpaṃ tadvivādena devadatto 'dhikaṃ yayau /
na sahante hi kuṭilāstulyakulagoṇonnatim // KAvk_24.61 //

kadācid gopikā nāma kumāraṃ rājakanyakā /
kandarparūpamālokya kimapyautsukyamāyayau // KAvk_24.62 //

śuddhodanaḥ sutasthaitāṃ jñātvā cittocitāṃ vadhūm /
apūrayadvivāhena manmathasya manoratham // KAvk_24.63 //

naimittikāstato 'bhyetya nṛpamūcuḥ suniścayāḥ /
putraste cakravartī vā munirvā saptame 'hani // KAvk_24.64 //

tacchrutvā nṛpatiḥ sūnoścakrāvrtipadāptaye /
pravrajyācakitaścintāṃ dinasaṃkhyāmayīṃ yayau // KAvk_24.65 //

lolāṃ sarvaḥ srhiyaṃ vetti śāntasthirasukhāmapi /
atthāpi bhogaraktānāṃ saṃpatsvevādaraḥ param // KAvk_24.66 //

tataḥ kadācidudyānavihārāya nṛpātmajaḥ /
prayayau rathamāruhya valgutuṅgaturaṅgamam // KAvk_24.67 //

sa vivarṇaṃ jarājīrṇam kīrṇaśīrṇaśiroruham /
suśuṣkaparuṣākāraṃ dadarśa puruṣaṃ pathi // KAvk_24.68 //

sa taṃ dṛṣṭvā nijaṃ kāyamālokyācintayacciram /
aho paryāptapāko 'yaṃ kāyasyāsya jugupsitaḥ // KAvk_24.69 //

vayaḥ paryāptamāpto 'pi paryāptaṃ nāśrayatyayam /
atīva palitavyājājjarā vṛddhaṃ hasatyasau // KAvk_24.70 //

śarīre saṃtatasnāyupāśaprotāsthipañjare /
vṛddhaḥ puṣṇāti manye 'hamaho mohavihaṅgamam // KAvk_24.71 //

sārathe kiṃ karotyeṣa kiṃ na yāti tapovanam /
asṃkocameti vṛddhasya dehena saha sā matiḥ // KAvk_24.72 //

vṛddho 'valambate yaṣṭiṃ na tu dharmamayīṃ dhiyam /
jarākuṭilakāyasya svabhāvo nirvivekatā // KAvk_24.73 //

jugupsāṃ janayatyeṣa vṛddhaḥ praskhalitākṣaraiḥ /
vacobhiścyutadantābhairgalallālālavākulaiḥ // KAvk_24.74 //

naṣṭā dṛṣṭiḥ kṛśaḥ kāyaḥ śaktirluptā hatā śrutiḥ /
tathāpi mohād dṛṣṭaiva vṛddhasya taruṇīpriyā // KAvk_24.75 //

dhatte dhavalatāṃ vṛddhaḥ kimetāmatigarhitām /
lolā paraṃ viraktāpi yadyasyātipriyā tanuḥ // KAvk_24.76 //

iti cintayatastasya nirvedaḥ samajāyata /
manyamānasya sāpāyaṃ kāyaṃ nicayamāpadām // KAvk_24.77 //

punaśca samaye 'nyasminnapaśyad vyādhitaṃ naram /
vipakkakūṇapaprāyaṃ sapūyamiva pāṇḍaram // KAvk_24.78 //

sa pradadhyau tamālokya samuddiśya nijāṃ tanum /
aho nu sahajaivāsmin kāye rogagaṇodgatiḥ // KAvk_24.79 //

idameva mahaccitramiyaṃ māṃsamayī tanuḥ /
na yāti kledavaiklavyaṃ kṣaṇaṃ paryuṣīte 'pi yat // KAvk_24.80 //

iti dhyātvā sa sodvegaḥ śarīravicikitsayā /
babhūva rājyasaṃbhopgarāge vigatitādaraḥ // KAvk_24.81 //

athānyasmin kṣaṇe mālyavastrācchāditavigraham /
dadarśa dehasatkāravyagrabandhujanaṃ śavam // KAvk_24.82 //

taṃ dṛṣṭvā sahasodvegadayāduḥkhaghṛṇākulaḥ /
ciraṃ niḥsārasaṃsāraparihāramacintayat // KAvk_24.83 //

eṣa pretavanaṃ yāti saṃsaktāṃ hṛdaye vahan // KAvk_24.84 //

aho nu viṣayābhyāsavilāsādhyavasāyinām /
nṛṇāmantyakṣaṇe kaṣṭā kāṣṭhapāṣāṇatulyatā // KAvk_24.85 //

udvegavāribhavasāgarabudbude 'smin kālānilākulitakarmalatāgrapuṣpe /
māyāvadhūnayanavibhramasaṃvibhāge puṃsāṃ ka eṣa vapuṣi sthiratābhimānaḥ // KAvk_24.86 //

noktaṃ kiṃcit parahitayutaṃ na śrutaṃ dharmayuktaṃ
naiva ghrātaṃ kuśalakusumaṃ satyarūpaṃ na dṛṣṭam /
naiva spṛṣṭaṃ śamapadamiti vyaktamāsaktacintā-
viśrānto 'yaṃ vahati sahasā niścalatvaṃ gatāyuḥ // KAvk_24.87 //

rājasūnurvicintyeti śarīraṃ vipadāplutam /
aśeṣaviṣayāsaṅge parām naḥ snehatām yayau // KAvk_24.88 //

athāgre nirmitaṃ devaiḥ sa śuddhāvāsakāyikaiḥ /
vyalokayat pravrajitaṃ pātrakāṣāyadhāriṇam // KAvk_24.89 //

taṃ dṛṣṭvaiva babhūvāsya pravrajyābhimukhī matiḥ /
īpsitālokanaprītyā svabhāvo hi vibhāvyate // KAvk_24.90 //

virāgyakāraṇam tatra nṛpasūnoḥ pade pade /
vilokya sārathiḥ sarvaṃ kṣitipāya vyanedayat // KAvk_24.91 //

kumāro 'tha piturvākyāt grāmālokanakautukī /
vrajan pathi nidhānāni vivṛtāni vyalokayat // KAvk_24.92 //

tatpūrvapuruṣanyastaiḥ strīkarairutthitānyapi /
yadā sa nāgrahīttāni tadā viviśurambudhim // KAvk_24.93 //

tataḥ sa karṣakān pāṃśuvyāptapāṇḍuśiroruhān /
vidīrṇapāṇicaraṇān kṣutpipāsāśramāturān // KAvk_24.94 //

halakaddālaviṣamollekhapakṣavraṇāditān /
vilokya kleśavivaśān babhūva karuṇākulaḥ // KAvk_24.95 //

vidhāya dayayā teṣāṃ draviṇauradaridratām /
sa vṛṣāṇāṃ vṛṣarataḥ kleśamuktimakārayat // KAvk_24.96 //

tataḥ pratinivṛtto 'tha sānujaḥ pārthivātmajaḥ /
madhyāhnapṛthusaṃtāpe taralastaraṇitviṣaḥ // KAvk_24.97 //

rathaghoṣonmukhaśikhiśyāmīkṛtadigantaraḥ /
svedavārikaṇākīrṇaḥ prabhāsnigdhavanasthalīm // KAvk_24.98 //

so 'varuhya rathāttatra gaṇḍaskhalitakuṇḍalah /
viśrāṇtyai viśrutayaśā jambucchāyāmaśiśriyat // KAvk_24.99 //

sa babhārorasi vyaktāṃ svedāmbukaṇasaṃtatim /
vapurāśleṣalalitāṃ hārasyeva kuṭumbinīm // KAvk_24.100 //

chāyāsu parivṛttāsu śanakaiḥ sarvaśākhinām /
tasya jambūtarucchāyā na cacāla tanustanoḥ // KAvk_24.101 //

sā tasya śītalacchāyā tāpaklāntimavārayat /
saṃsāraviratasyeva tīvravairāgyavāsanā // KAvk_24.102 //

putradarśanasotkaṇṭhastaṃ deśamatha bhūpatiḥ /
ājagāma gajotsarpatrastabhramaracāmaraḥ // KAvk_24.103 //

chāyāṃ sa niścalāṃ dṛṣṭvā kumārasya prabhāvataḥ /
gauravādbhutasaṃprāptaḥ praṇataṃ praṇanāma tam // KAvk_24.104 //

tataḥ sa sahitaḥ pitrā nagaraṃ gantumudyataḥ /
apaśyat puraparyante śmaśānaṃ śavasaṃkulam // KAvk_24.105 //

sa dṛṣṭvā kuṇapākīrṇamaśivaṃ śivakānanam /
sodvegaṃ sārathiṃ prāha sthagitasyandanaḥ kṣaṇam // KAvk_24.106 //

sārathe paśya jantūnāṃ kāyāpāyamatīṃ daśām /
dṛṣṭvedamapi rāgārdraṃ mano mohapramādinām // KAvk_24.107 //

parastrīdarśanāttṛptaṃ netramāsvādya sādaram /
asyāsatyavatī jihvā paśya kākena kṛsyate // KAvk_24.108 //

asyāḥ stanamukhanyastanakhollekhasukhasthitiḥ /
khṇḍayatyadharaṃ gṝdhraḥ kāmīva madanirbharah // KAvk_24.109 //

ete dṛṣṭaniṣakṭavāyasaśakṛnniṣṭhivinaḥ pādapā
mūrcchantīva vipākapūyakuṇapāghrāṇena niṣkūṇitāḥ /
dṛṣṭvā gṛdhravidāryamāṇamasakṛt kīrṇārdratantra śavaṃ
bhūyo vātavilolapallavakarairācchādayantīva ca // KAvk_24.110 //

kṣībasyevācalasya drutahṛtahṛdayā jambukī kaṇṭhasaktā
raktābhivyaktakāmā kamapi nakhamukhollekhamāsutrayantī /
āsvādyāsvādya yūnaḥ kṣaṇamadharadalaṃ dattadantavraṇāṅkaṃ lagnānaṅgakriyāyāmiyamatirabhasotkarṣamāviṣkaroti // KAvk_24.111 //

ityuktvā jātaviratirbhavabībhatsakutsayā /
kalayan kleśanirvāṇaṃ praviveśa purāntaram // KAvk_24.112 //

tatra harmyagatāpaśyat taṃ kanyābhijanojjvalā /
mṛgajā nāma mṛgajānodinī mṛgalocanā // KAvk_24.113 //

sarāgataralā dṛṣṭḥ śrotrasaṃcāriṇī param /
abhūttaddarśane tasyāḥ sahasaiva virekiṇī // KAvk_24.114 //

sā tadālokanenaiva bālā lajjāsahiṣṇūnā /
smareṇeva samākṛṣṭā sakhīṃ prāha puraḥsthitām // KAvk_24.115 //

kā dhanyā lalanā loke sparśenāsya śaśitviṣaḥ /
yasyā madanasaṃtaptā tanurnirvāṇameṣyati // KAvk_24.116 //

nirvāṇaśabdaṃ śrutvaiva rājaputraḥ samīhitam /
tāṃ dadarśonmukhaḥ padmavanānīva diśan dṛśā // KAvk_24.117 //

sa tasyāstena vacasā vapuṣā va prasāditaḥ /
hāraṃ suvṛttaṃ cittaṃ ca vikṣepāsyai guṇojjcalam // KAvk_24.118 //

ālokanānukūlyena bhāvaṃ vijñāya bhūpatiḥ /
putrasyāntaḥpurapade tāmādāya nyaveśayat // KAvk_24.119 //

ṣaṇṇāṃ kāṇtāsahasrāṇāṃ vṛtamantaḥpuraṃ tataḥ /
viveśa rājatanayaḥ priyāṃ śāntiṃ vicintayan // KAvk_24.120 //

atrāṇtare narapatiṃ prāhurnaimittikāḥ sphuṭam /
munirvā cakravartī vā prātaste bahvitā sutaḥ // KAvk_24.121 //

tataḥ saṃcintya nṛpatiḥ pravrajyām cakitaḥ param /
akārayat puradvāraguptiṃ ruddhagamāgamām // KAvk_24.122 //

droṇodanamukhān bhrātṝn dvāreṣu viniveśya saḥ /
nagarasya svayaṃ makhye tathā sāmātyasainikaḥ // KAvk_24.123 //

rājaputrādatha prāptagarbhā devī yaśodharā /
vabhāṣe śāradīva dyauḥ pratyāsannendupāṇḍurā // KAvk_24.124 //

ekarātrāvaśeṣe 'tha nagaradvārarakṣaṇe /
śamapravṛttārkamabhūt pravrajyābhimukhaṃ dinam // KAvk_24.125 //

ciraṃ vicarya saṃsāraṃ śāntiṃ yāte divaspatau /
kāṣāyāmbaramālambya yayau saṃdhyāvadṛśyatām // KAvk_24.126 //

aśeṣāśātamomohavirāmavimalāṃ śanaiḥ /
indurgāmuditaścakre pūrṇālokavilokinīm // KAvk_24.127 //

sarāgatāpe vabhasaścetasīva gate ravau /
śuddhenduhṛdayasyābhūt prasādaḥ ko 'pyaviplavaḥ // KAvk_24.128 //

athāsminnantare kāntāsaṃtatāntaḥpurodare /
ratnaharmyapraviṣṭendudyutisaṃdohahāsini // KAvk_24.129 //

niḥsāravirasaṃ sarvaṃ rājasūnurvilokayan /
jagāa gaganasvacchasvacchandocchalitasmṛtiḥ // KAvk_24.130 //

gaṇo 'yaṃ nārīṇāṃ madanadahanolkāparikaraḥ
parityājyastīvravyasanaśatasaṃtāpasacivaḥ /
idānīṃ yuktā me tarutalalatāśītalare
parityaktāgārapraśamasukhasāre pariṇatiḥ // KAvk_24.131 //

etāścandradyutimadamayā yāmi nāryo vane 'smin
nidrāmudrāniyamitadṛśaḥ saṃstarasrastavatrāḥ /
svapnotpannānucitavacanāḥ keśasaṃchāditāṃsāḥ
kṣipraṃ mandānilavicalitān lajjayantīva dīpān // KAvk_24.132 //

saralasrastagātrāṇāṃ nirlajjānāṃ vivāsasām /
suptānāṃ ca mṛtānāṃ ca bhedaḥ ko nāma dehinām // KAvk_24.133 //

iti tasya bruvāṇasya saṃjāte gamanodyame /
mithaḥ kathā samabhavannagaradvārarakṣiṇām // KAvk_24.134 //

bho bhoḥ kaḥ ko 'tra jāgarti jāgrato nāsti viplavaḥ /
prabhucittagrahavyagrāḥ samagrā eva jāgrati // KAvk_24.135 //

jāgarti saṃsāragṛhe manīṣī mohāṇdhakāre svapiti pramattaḥ /
jjīvitameva loke mṛtasya suptasya ca ko viśeṣaḥ // KAvk_24.136 //

iti marhyasthitaḥ śrutvā rātrau rājasutaḥ kathāḥ /
prasthitaṃ satpatheneva nijaṃ mene manoratham // KAvk_24.137 //

nivṝtterlakṣaṇaṃ dṛṣṭvā sa svapnaṃ kṣaṇanidrayā // KAvk_24.138 //

tataḥ prabuddhā sahasā trastā devī yaśodharā /
tatkālopanataṃ svapnaṃ dayitāya nyavedayat // KAvk_24.139 //

paryaṅkābharaṇāngāni svapne bhagnāni me vibho /
śrīrvrajantī mayā dṛṣṭvā candrārkau ca torihitau // KAvk_24.140 //

ityākarṇya sa tāmūce mugdhe satyavivarjitaḥ /
saṃsāra eva svapno 'yaṃ svapne svapno 'pi kīdṛśaḥ // KAvk_24.141 //

svapne 'dya nābhisaṃjātā latā vyāptā vihārasā /
merūpadhānaśirasā pūrvapaścimavāridhau // KAvk_24.142 //

bhujābhyāṃ caraṇābhyām ca dakṣiṇābdhirmayā dhṛtaḥ /
bhadre svapnaḥ śubho 'yaṃ te strīṇāṃ bhartuśubhaṃ śubham // KAvk_24.143 //

ityukte bodhisattvena noce kiṃcid yaśodharā /
punaśca nidrābhimukhī babhūva mīlitekṣaṇā // KAvk_24.144 //

śakrabrahmamukhāḥ sarve sametyātha sudhābhujaḥ /
cakrire bodhisattvasya sattvotsāhaprapūraṇam // KAvk_24.145 //

tairdevaputrāścatvāraḥ samādiṣṭā mahājavāḥ /
sahāyā gamane tasya bhūśailābdhidhṛtikṣamāḥ // KAvk_24.146 //

śakrādiṣṭena yakṣeṇa pāñcikākhyena nirmitaiḥ /
saharmyāsaktasopānairavatīrya viniryayau // KAvk_24.147 //

suptaṃ sārathimādāya chandakākhyaṃ prabodhya saḥ /
utsādamiva jagrāha kaṇṭhakākhyaṃ turaṅgamam // KAvk_24.148 //

taṃ tīkṣṇaruciraṃ lakṣmīkaṭākṣataralaṃ harim /
sa cakre saṃyamālīnaṃ mūrdhi saṃspṛśya pāṇinā // KAvk_24.149 //

śamodyame sumanasā s ako 'pyantarbahiḥ samah /
śiśavo 'pi vimuñcanti yatprabhāveṇa cāpalam // KAvk_24.150 //

balajijñāsayā nyastaṃ tenātha caraṇaṃ kṣitau /
na te kampayituṃ śekurdevaputrāḥ savismayāḥ // KAvk_24.151 //

chandakena sahāruhya nistaraṅgaṃ turaṅgamam /
sa jagāhe mahadvyoma vimalaṃ svamivāśayam // KAvk_24.152 //

prayayau taralāvartinartitoṣṇīṣapallavaḥ /
saṃsarpipavanollasaiḥ śokocchvāsa iva śriyaḥ // KAvk_24.153 //

tasyābharaṇaratnāṃśulekhābhiḥ śabalaṃ nabhaḥ /
jagrāha sūtrapatrālīvicitramjiva cīvaram // KAvk_24.154 //

kīrṇāśrubindukalitā vilolanayanotpalāḥ /
vrajantaṃ dadṛśurdṛśyāstamantaḥpuradevatāḥ // KAvk_24.155 //

saṃsāramiva vistīrṇaṃ puraṃ sanṛpabāndhavam /
dūrāt pradakṣiṇīkṛtya kṣamyatāmityabhāṣata // KAvk_24.156 //

kṣapāyāṃ kṣaṇaśeṣāyām jane nidrābhimudrite /
taṃ dadarśa mahānnāma prabuddho rājabāndhavaḥ // KAvk_24.157 //

divi dṛṣṭvā vrajantaṃ taṃ śaśāṅkaśaṅkayā hṛtaḥ /
ūce ciraṃ vicāryoccairbāṣyāzncitavilocanah // KAvk_24.158 //

citrametad viraktavtaṃ bandhujīvopamasya te /
kumāra rucirākāra na yuktaṃ yuktakāraṇam // KAvk_24.159 //

vaṃśotkarṣaviśeṣārthū nibaddhāśaḥ pitā tvayi /
kasmānnirāśa kriyate sarvāśābharaṇa tvayā // KAvk_24.160 //

iti śākyasya mahataḥ śrutvā vākyaṃ nṛpātmajaḥ /
tamūce bāndhavaprītirbandho vandhanaśṛṅkhalā // KAvk_24.161 //

ayaṃ kāyaḥ kṣayaṃ yāti mithyāgṛhasukhapriyaḥ /
viṣayograviṣrtānāmamṛtāyatanaṃ vanam // KAvk_24.162 //

hastākṛṣṭastriphaṇiphaṇabhṛnmastakanyastamṛtyu
kaṇṭhābaddhitkaṭaviṣalatāpallavālolamālaḥ /
dīptāṅgāraprkaragahanaṃ gāhate durgamārgaṃ
saṃsāre 'smin viṣayanicaye sapramodaḥ pramādī // KAvk_24.163 //

ityudīrya vrajan vyomnā vilaṅghya nagaraṃ kṣaṇāt /
bahirbhūtalamabhyetya sa yayau vājinā javāt // KAvk_24.164 //

mahatā śākyamukhyena bodhitasyātha bhūpateḥ /
antaḥpure ca kāntānāmudbhūtaḥ karuṇaḥ svaraḥ // KAvk_24.165 //

atha brahmendradhanadapramukhastridaśairvṛtaḥ /
rājasūnurvanaṃ prāpa gatvā dvādaśayojanam // KAvk_24.166 //

avaruhyātha turagātg vimucyābharaṇāni saḥ /
uvāca sūcitānandaśchandakaṃ vadanatviṣā // KAvk_24.167 //

gṛhītvābahraṇāni tvaṃ hayaṃ ca vraja mandiram /
medānīmasti me kṛtyametairmāyānibandhanaiḥ // KAvk_24.168 //

vane 'sminnahamekākī śamasaṃtoṣabāndhavaḥ /
ekaḥ saṃjāyate jantureka eva vipadyate // KAvk_24.169 //

viṣamaviṣayayogaṃ bhogamutsṛjya re kaḥ sarasarati viśeṣakleśaśoṣapravṛttaḥ /
paribhavabhuvane 'sminneṣa naḥ saṃniveśaḥ śamitamadanakāntiḥ śāntimeva śrayāmi // KAvk_24.170 //

ityuktvābharaṇānyasya dīptānyaṅke mumoca saḥ /
tyaktaśokānvitānīva muktāpakkaṇasaṃcaye // KAvk_24.171 //

cūḍāṃ niskṛṣya khaṅgena sa cikṣepa nabhaḥsthale /
śakraśca tam samādāya nināya divamādarāt // KAvk_24.172 //

keśaḥ kleśa ivotkṛtto yatra tena mahātmanā /
keśapratigrahaṃ caityaṃ sadbhistatra niveśitam // KAvk_24.173 //

chandako 'pyaśvamādāyaṃ prayātaḥ saptabhirdinaiḥ /
śanaiḥ prāpa puropāntaṃ śokārtaḥ samacintayat // KAvk_24.174 //

śūnyaṃ turagamādāya parityajya nṛpātmajam /
draṣṭuṃ śaknomi nṛpatiṃ kathaṃ putrapralāpinam // KAvk_24.175 //

vicintyeti hayaṃ tyaktvā sa tatraiva vyalambata /
śūnyāsanaḥ paraṃ vājī mūrtaḥ śoka ivāviśat // KAvk_24.176 //

taṃ dṛṣṭvāntaḥ purajanaḥ sāmātyaśca mahīpatiḥ /
pratipralāpamukharāścakrire nikhilā diśaḥ // KAvk_24.177 //

udbhūtārtasvaraiḥ kaṇṭhaiḥ sotkaṇṭhaiḥ sa viṣādavān /
sarvairgṛhītakīrṇāśrurvājī jīvitamatyajat // KAvk_24.178 //

sa bodhisattvasaṃsparśapuṇyaprāptipavitritaḥ /
jagrāha brāhmaṇakule janma saṃsāramuktaye // KAvk_24.179 //

śakradattaṃ kumārastu yatra kāṣāyamagrahīt /
kāṣāyagrahaṇam tatra caityaṃ cakre mahājanaḥ // KAvk_24.180 //

vibhavamabhavavṛttyai janma janmapramuktyai
vijanamapi janānāṃ mohagartānnivṛttyai /
iti sa kuśalakāmaḥ kāmamutsṛjya bheje
guṇakṛtajanarāgaḥ ślāghyatāṃ tyaktarāgaḥ // KAvk_24.181 //

iti kṣemendraviracitāyām bodhisattvāvadānakalpalatāyāmabhiniṣkramaṇāvadānaṃ caturviśaḥ pallavaḥ //

25. māravidrāvaṇāvadānam /

jayanti te janmabhayapramuktā bhavaprabhāvābhibhavābhiyuktāḥ /
yaiḥ sundarīlocanacakravartī māraḥ kṛtaḥ śāsanadeśavartī // KAvk_25.1 //

tatastapovane cāsmin bodhisattve tapojuṣi /
tadupasthāpakāḥ pañca vārāṇasyāṃ pravavrajuḥ // KAvk_25.2 //

spṛhaṇīyo munīndrāṇāmatha śākyamuniḥ śanaiḥ /
svayaṃ senāyanīgrāmaṃ janacārikayā yayau // KAvk_25.3 //

tatra senābhidhānasya kanye gṛhapateḥ sute /
nandā nandabalākhyā ca cāruvṛtte babhūvatuḥ // KAvk_25.4 //

śuddhodanasya bhūbhartuste śrutvā viśrutaṃ sutam /
cakrāte tadvivāhārthaṃ vrataṃ dvādaśavārṣikam // KAvk_25.5 //

āmodinīnāṃ hṛdaye sadā sūtravadāsthitaḥ /
mālānāmiva bālānāmabhilāṣaḥ svabhāvajaḥ // KAvk_25.6 //

dhenūnāṃ pītadugdhānāṃ dugdhaṃ tābhyāṃ punaḥ punaḥ /
gṛhīṭvā sphaṭikasthālyā vratānte pāyasaṃ śubham // KAvk_25.7 //

vidhivatpāyase siddhe viprarūpaḥ sureśvaraḥ /
taṃ samabhyāyayau deśaṃ devaśca kamalāsanaḥ // KAvk_25.8 //

harṣādatithibhāge 'tha kanyakābhyām samuddhṛte /
śakro 'vadatsarvaguṇodayāyāgre pradīyatām // KAvk_25.9 //

matto 'yamadhikastāvadbrahmaṇaḥ prathamo 'pi ca /
ityukte surarājena provāca caturānanaḥ // KAvk_25.10 //

matto 'dhiko deva āste śuddhāvāsanikāyikaḥ /
ityukte brahmaṇā te 'pi jagadurgaganasthitāḥ // KAvk_25.11 //

sarvaprativiśiṣṭo 'sau bodhisattvastapaḥkṛśaḥ /
nadyāṃ nirājanākhyāyāṃ vigāhya salile sthitaḥ // KAvk_25.12 //

etadākarṇya kanyābhyāmāhūya maṇibhājane /
avatīryārpitaṃ bhaktyā tadasmai madhupāyasam // KAvk_25.13 //

bodhisattvastadādāya ratnapātrīṃ dadau tayoḥ /
datteyaṃ na punargrāhyetyuktvā jagṛhaturna te // KAvk_25.14 //

sā tena nadyāṃ nikṣiptā nāgairnītā prabhāvatī /
vikṣobhyāpyāhṛtā tebhyastārkṣyarūpeṇa vajriṇā // KAvk_25.15 //

prasādī bodhisattvo 'tha kanyāyugalamabhyadhāt /
dānasya praṇidhānena bhavatyoḥ kiṃ samīhitam // KAvk_25.16 //

te tamūcaturānandanidhiḥ śuddhodanātmajaḥ /
sarvārthasiddho 'bhimataḥ kumāraḥ patirāvayoḥ // KAvk_25.17 //

udyamaṃ māralīlāyāḥ sarasaṃ tadvacastayoḥ /
na lilimpa manastasya pādmaṃ dalamivodake // KAvk_25.18 //

sa jagāda kumāro 'sau na kiṃ pravrajitaḥ śrutaḥ /
na tasya lolanayanāḥ priyāh śriya iva striyaḥ // KAvk_25.19 //

ityanīpsitamākarṇya dīrghaṃ niśvasya kanyake /
ūcaturdānadharmo 'yaṃ siddhau tasyaiva jāyatām // KAvk_25.20 //

adṛṣṭasnehasaṃśliṣṭaḥ praviṣṭo 'ntaḥ parāṅbhukhaḥ /
na nāma sucirābhyastaḥ pakṣapāto nivartate // KAvk_25.21 //

iti tadvacanaṃ śrutvā bodhisattvaḥ prasannadhīḥ /
prayātaste samāmantrya viśrāntyai kānanāntaram // KAvk_25.22 //

pāyasāmṛtabhāgena labdhadivyabalodayaḥ /
pracchāyatarusucchāyamāruroha mahīdharam // KAvk_25.23 //

paryaṅkabandhamādhāya tatra tasmin sukhaṃ sthite /
ahaṃkāra ivātyuccaśirāh so 'drirvyagīryata // KAvk_25.24 //

viśīrṇabhūdhare tasmin sa pradadhyau viṣaṇṇadhīḥ /
sapakṣālāni karmāṇi mayā kāni kṛtānyaho // KAvk_25.25 //

iti cintāśatocchvāsaṃ tamūcurvyomadevatāḥ /
na tvayā vihitaṃ sādho karma kiṃcidasāṃpratam // KAvk_25.26 //

acchinnottaptakuśalaṃ dhartuṃ na kṣamate kṣitiḥ /
sa tvamuttaptakuśalaḥ proccaśailaśatāgdguruḥ // KAvk_25.27 //

nirañjanīṃ samuttīrya saritaṃ vraja niścalam /
siddhidaṃ bodhisattvānām deśaṃ vajrāasnābhidham // KAvk_25.28 //

devatādiṣṭamārgeṇa prasthitasyāsya bhūtale /
pādanyāsairabhūttasya hemapadmaparaṃparā // KAvk_25.29 //

pṛthivī vrajatastasya prollasatsalilākulā /
raṇantī kāṃsyapātrīva pronnanāma nanāma ca // KAvk_25.30 //

tāni tāni nimittāni pravṛttāni dadarśa saḥ /
yeṣāmanuttarajñānanidhānasādhanaṃ phalam // KAvk_25.31 //

nirañjanāya bhuvane nāgo 'ndhaḥ kālikābhidhaḥ /
buddhotpāditadṛrabhūmeḥ śabdamākarṇya niryayau // KAvk_25.32 //

sarvalakṣaṇasaṃpannaṃ dīptajāmbūnadadyutim /
sa bodhisattvamālokya provāca racitāznjaliḥ // KAvk_25.33 //

nalinanayana kāntastvaṃ vane yauvane 'smin
viharasi virahārtiṃ saṃpadāmarpayitvā /
aśamaśamaviśeṣonmeṣasaṃtoṣahetur
bhavasi bhavasamudre dehināṃ satyasetuḥ // KAvk_25.34 //

athāmuñcantyete bhayataralatāmatra hariṇāḥ
yathā līlācakraṃ viharati samīpe khagagaṇaḥ /
sasattvāsattvānā kimapi hṛdayāśvāsasadanaṃ
tathā manye bauddhaṃ vapuridamanāyāsasukhadam // KAvk_25.35 //

karikalabhakah padmaprītyā karoti hareḥ karaṃ
sukhayati śikhī snigdhālāpaṃ kalāpaśikhānilai /
bhavati hariṇī lolāpāṅgā puraḥ praṇayonmukhī
praśamasamayasyeyaṃ puṇyaprasādamayī sthitiḥ // KAvk_25.36 //

adyaiva buddhatvamavāpya śuddhaṃ tvaṃ bodhimeṣyatya(?)khilāṃ trilokīm /
sadyaḥprasādapramadāvadātāṃ kumudvatī pūrṇa ivāmṛtāṃśuḥ // KAvk_25.37 //

anyonyaṃ dinanāthadīptamahasaḥ sadyastavālokanāl
lokānāṃ kanalaprabodhakalayā divyaprakāśaspṛśām /
niryātī hṝdayānnibaddhamadhupaśreṇiva saṃbandhana-
trastāntarna punaḥ kariṣyati padaṃ mohāndakārāvaliḥ // KAvk_25.38 //

iti bruvāṇāṃ vinayānnāgarājaḥ prasannadhīḥ /
bodhisattvaṃ samābhāsya samuttīrya nadīṃ yayau // KAvk_25.39 //

vajrāsanapadaṃ prāpya bodhimūlamanākulam /
dakṣiṇāgraiḥ kuśaiścakre śaktadattaiḥ sa saṃstaram // KAvk_25.40 //

tatropaviśya paryaṅkabaddho niścalaniścayaḥ /
manthāvasānaviśrāntaḥ sa dugdhābdhirivābabhau // KAvk_25.41 //

asādhāraḥ kṣamādhāraḥ sa dhīrasaralākṛtiḥ /
ruruce kāñcanaruciḥ paro merurivācalaḥ // KAvk_25.42 //

asāvakṣayaparyantaḥ paryaṅko 'yaṃ mama sthiraḥ /
babandheti sa saṃkalpaṃ kṛtvā pratimukhīṃ smṛtim // KAvk_25.43 //

atrāṇtare samabhyetya māraḥ saṃyamamatsaraḥ /
lekhahārastatra tūrṇaṃ bodhisattvamabhāṣataḥ // KAvk_25.44 //

akāmakāmatā keyaṃ loke bandhanadā matā /
akālakalikākārā matiste kāsya kāmanā // KAvk_25.45 //

gṛhītaṃ hataśaṅkena devadattena te puram /
niruddhantaḥpuraśreṇīrbaddhaḥ śuddhodano nṛpaḥ // KAvk_25.46 //

iti śrutvaiva vacanaṃ śokāmarṣaviṣojjhitaḥ /
aśikṣitavikāreṇa cetasā sa vyacintayat // KAvk_25.47 //

aho batāntarāyaṃ me māraḥ kartuṃ samudyataḥ /
nartayatyeṣa durvṛttaḥ śisvaṇḍikrīḍayājagat // KAvk_25.48 //

māra māra virāmaste daurjanyasya na jāyate /
ekena hiṃsāyajñena prāpteyaṃ kamratā tvayā // KAvk_25.49 //

yajñadāṇatapaḥślāghāṃ nātmanaḥ kartumutsahe /
svaguṇodīraṇamlānaṃ puṇyapuṣpaṃ hi śīryati // KAvk_25.50 //

iti nirbhatsitastena cittastenaḥ śarīriṇām /
sāmarṣaḥ prayayau māraḥ samārambhād hatodyamaḥ // KAvk_25.51 //

athādṛśyanta lalitā lālityāñcitalocanāḥ /
bhramadbhṛṅgaraṅgiṇyaḥ kāntāścūtalatā iva // KAvk_25.52 //

cārutaccaritātṛptāstisrastāḥ kāmakanyakāḥ /
sarāgaṃ pādanalinīnyāsaiścakrustapovanam // KAvk_25.53 //

vilocanena hariṇī kariṇī gativibhramaiḥ /
tatra tābhirmukhāmbhojairnalinī malinīkṛtā // KAvk_25.54 //

yauvanābharaṇairaṅgauranurāgāvilepanaiḥ /
lāvaṇyavasanaistāsāṃ kāmo 'bhūdapyacetasām // KAvk_25.55 //

vajrāsanasamādhānadhyānaniścalalocanam /
taṃ vilokyābhavat tāsāṃ vismayadhyānadhāraṇā // KAvk_25.56 //

tā bodhisattvasaṃkalpān madarāgamayaṃ vayaḥ /
parityajyaiva sahasā salajjā bhejire jarām // KAvk_25.57 //

pratīpagamanāttāsāmatha bhagnamanorathaḥ /
manmathaḥ prathitārambhaḥ sainyasaṃbḥāramādade // KAvk_25.58 //

sarvapraharaṇairvyāptaṃ nānāprāṇimukhairbhayaiḥ /
ṣaṭtriṃśatkoṭīvipulaṃ balaṃ tasya samudyayau // KAvk_25.59 //

svayamākarṇaniṣkṛṣṭakopakrūraśarāsanaḥ /
māraḥ sphāravikāreṇa bodhisattvaṃ samādravat // KAvk_25.60 //

śastravṛṣṭistadutsṛṣṭā saha pāṃśuviṣāśmabhiḥ /
prayayau bodhisattvasya mandārāmbujatulyatām // KAvk_25.61 //

punarmārabalotsṛṣṭā śastravṛṣṭirghṛtakṣame /
cakrire devatāstasya vajrapratisamāśrayam // KAvk_25.62 //

smaro 'pi naṣṭasaṃkalpaḥ samādheḥ śrotrakaṇṭakam /
ghaṇṭāpaṭuraṭatpatraṃ nirmame sphaṭīkadrumam // KAvk_25.63 //

taṃ tāramukharaṃ vṛkṣaṃ māraṃ ca sabalāyudham /
cakravāṭe samutkṣipya cikṣipurvyomadevatāḥ // KAvk_25.64 //

bhagavānatha saṃprāptaprasannajñānanirmalaḥ /
sarvavitsarvagaḥ saravjātismṛtiparo 'bhavat // KAvk_25.65 //

sa tatrānuttarajñānasamyaksaṃbodhimāpitaḥ /
dadarśa sarvabhutāṇi gatiṃ karmorminirmitām // KAvk_25.66 //

atha śākyapure māraḥ pravādamasṛjaddivaḥ /
bodhisattvaḥ prayāto 'staṃ tapaḥkleśavaśāditi // KAvk_25.67 //

tatra śuddhodano rājā putrasnehaviṣāturaḥ /
nipapāta tamākarṇya vajrāhata iva kṣitau // KAvk_25.68 //

antaḥpure sahanṛpe prāṇatyāgakṛtakṣaṇe /
suvṛttapakṣapātinyastamūcurvyomadevatāḥ // KAvk_25.69 //

putrastavāmṛtaṃ pītvā samyaksaṃbuddhatām gataḥ /
tenāvalokitasyāpi nāste bhṛtyubhayaṃ kutaḥ // KAvk_25.70 //

iti sāntaḥpurāmātyaḥ śrutvā narapatirvacaḥ /
abhūtpratyāgataprāṇaḥ sudhāsikta iva kṣaṇāt // KAvk_25.71 //

tasmin mahotsavānande bodhisattvavadhūḥ sutam /
kāntaṃ yaśodhaāsūta rāhugraste niśākare // KAvk_25.72 //

rāhulākhyaḥ sa bālo 'pi nṛpaterjanmaśaṅkinaḥ /
jananyā saśilaḥ śuddhyai nikṣipto 'mbhasi pupluve // KAvk_25.73 //

bhagavānapi saptāhaṃ sthito niścalavigrahaḥ /
vajraparyaṅkabandhena devānām vismayaṃ vyadhāt // KAvk_25.74 //

sa brahmakāyikākhyābhyām devatābhyāṃ virodhitaḥ /
avadatparamānandasudhāsaṃdohasundaraḥ // KAvk_25.75 //

aho tava mayā jñātā pūrvameṣā sukhasthitiḥ /
yayā surāsuraiśvaryasukhaṃ duḥkhagaṇāyate // KAvk_25.76 //

lāvaṇyāmbhaḥplāvitāṅgāstaruṇyaḥ pīyūṣārdraḥ svargasaṃbhogavargaḥ /
asyāśeṣatyāgahelāsukhasya spardhābandhe pāṃśuniḥsāra eva // KAvk_25.77 //

saṃtapto 'haṃ viṣayaviṣamakleśasaṃsārapānthaḥ
klāntaḥ śāntyāśritimupagataścandanacchāyayeva /
saṃjāteyaṃ sakalakaraṇavyāpinī nirvṛtime
viśrāntānām śamahimavane kiṃ sukhasyopamānam // KAvk_25.78 //

asminnavasare puṇyaparipākeṇa tadvanam /
vaṇijau pṛthusārthena prāptau trapusabhallikau // KAvk_25.79 //

devatāpretitau bhaktyā bhagavantamupetya tau /
praṇatau piṇḍapāto 'yaṃ gṛhyatāmityabhāṣatām // KAvk_25.80 //

dayāvidheyaḥ sarvajñastadākarṇya vyacintayat /
pūrvaiḥ pātre gṛhīto 'yaṃ na pāṇī pātravarjite // KAvk_25.81 //

iti cintayatastasya mahārājābhidhāḥ surāḥ /
datvā sphaṭikapātrāṇi catvāri tridivaṃ yayuḥ // KAvk_25.82 //

kṛtvātha bhagavān pātre piṇḍapātapratigraham /
anugrahaṃ tayoścakre śaraṇyatrayaśāsanāt // KAvk_25.83 //

vitatasukṛtasākṣī puṇyanikṣepadakṣaḥ kṣayitavipadaśeṣaḥ prārthanākalpavṛkṣaḥ /
bhavati kuśalamūlaiḥ kasyacidbhāgyabhājaḥ śubhapariṇatidīkṣādakṣiṇaḥ sādhusaṅgaḥ // KAvk_25.84 //

iti kṣemendraviracitāyām bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ māracidrāvaṇāvadānam nāma pañcaviṃśaḥ pallavaḥ //

26. śākyotpattiḥ /

vaṃśaḥ sa ko 'pi vipulaḥ kuśalānubandhī yaścāruvṛttamucitaṃ guṇasaṃgrahasya /
ratnaṃ viśuddharucisūcitasatprakāśaṃ muktāmayaṃ jagadalaṃkaraṇaṃ prasūte // KAvk_26.1 //

nyagrodhārāmanirataṃ purā kapulavāstuni /
śākyāḥ svavaṃśaṃ papracchurbhagavantaṃ tathāgatam // KAvk_26.2 //

taiḥ pṛṣṭaḥ svakulotpattiṃ sa maudgalyāyanaṃ puraḥ /
vaktuṃ nyayuṅkta kṛtvāsya vimalajñānadarśanam // KAvk_26.3 //

sa vilokya yathātattvamatītaṃ jñānacakṣuṣā /
tānavocata saṃsmṛtya śrūyatāṃ śākyasaṃbhavaḥ // KAvk_26.4 //

aśeṣe 'smin jalamaye jagatyekārṇave purā /
sthite pavanasaṃsparśātpayaḥ paya ivābhavat // KAvk_26.5 //

jale tasmin ghanatayā yāte kaṭhinatām śanaiḥ /
abhūdvarṇarasasparśaśabdagandhamayī mahī // KAvk_26.6 //

tasyāmābhāsvarā devāścyutāḥ karmaparikṣayāt /
tattulyavarṇasaṃbhūtāḥ sattvāḥ sattvabalādhikāḥ // KAvk_26.7 //

aṅgulyā rasamāsvādya tattṛṣṇātīvramohitāḥ /
āhāradoṣātsaṃprāpourgururūkṣavivarṇatām // KAvk_26.8 //

annaprasavinī teṣāṃ krameṇābhūdvasuṃdharā /
tamobhiśca viluptānām kṣetrāga // KAvk_26.9 //

tatasteṣāṃ kṣatatrāṇāt kṣatriyaḥ kṣitipālane /
mahāsaṃmatanāmābhūjjanasya mahato mataḥ // KAvk_26.10 //

tasyānvaye mahatyāsīnṛpaḥ śrīmānupoṣadhaḥ /
amlānakīrtikusumaḥ pārijāta ivodadhau // KAvk_26.11 //

cakravartī sutastasya māndhātābhūdayonijaḥ /
jagatyekātapatrasya yasya vaṃśo mahānabhūt // KAvk_26.12 //

vaṃśe sahasravaṃśasya kṛkistasyābhavannṛpaḥ /
cittaprasādamakarod bhagavān yasya kāśyapaḥ // KAvk_26.13 //

ikṣvākuranvaye tasya tasya cābhūd virūḍhakaḥ /
prītyā kanīyasaḥ sūnorjyeṣṭhāstena vivāsitāḥ // KAvk_26.14 //

ekībhūya tataḥ sarve svadeśavigataspṛhāḥ /
kumārāḥ kapilākhyāsya maharṣerāśramaṃ yayuḥ // KAvk_26.15 //

dhyānakālāṇtarāyāṇāṃ bālyāduccaiḥ pralāpinām /
so 'nyatra nirmame teṣāṃ puraṃ kapulavāstviti // KAvk_26.16 //

kālena putravātsalyādanutāpena bhūpatiḥ /
ānīyantāṃ kumārāste sacivānityabhāṣata // KAvk_26.17 //

tamūrcurmantriṇaḥ sarve rājan prāptapurottamāḥ /
pratyānetumaśakyāste jātāpatyapṛthuśriyaḥ // KAvk_26.18 //

iti teṣāṃ pitustatra śakyāśakyavicintane /
babhūvuḥ śākyasaṃjñāste nṝpurasteṣu vaṃśakṛt // KAvk_26.19 //

tadvaṃśeṣu pañcapañcasahasreṣu mahībhujām /
atīteṣu kṣitipatiḥ śrīmān daśaratho 'bahvat // KAvk_26.20 //

tasyānvaye siṃhahanurbabhūva pṛthivīpatiḥ /
na raṇe siṃhamiva yaṃ sehire rājakuñjarāḥ // KAvk_26.21 //

jyeṣṭhaḥ śuddhodanastasya sutaḥ śuklodanaḥ paraḥ /
droṇodanastadanujaḥ kanīyānamṛtodanaḥ // KAvk_26.22 //

kanyāścatasraḥ śuddhākhyā śuklā droṇāmṛtā tathā /
śuddhodanasya bhagavān sūnurnandastathāparaḥ // KAvk_26.23 //

śuklodanasya tanayau dvau tiṣyākhyo 'tha bhadrikaḥ /
droṇodanasya dvau putrāvaniruddho mahāṃstathā // KAvk_26.24 //

ānandadevadattākhyāvamṛtodanasaṃbahvau /
śuddhāsutaḥ supraśuddhaḥ śuklāsūnuśva mālikaḥ // KAvk_26.25 //

droṇāputraśca bhadrāṇirvaiśālyakhyo 'mṛtāsutaḥ /
rāhulo bhagavatsūnuryasmin vaṃśaḥ pratiṣṭhitaḥ // KAvk_26.26 //

ityujjvalajñānamayena tena vaṃśaṃ yathāvatkathitaṃ niśamya /
śākyā babhūvarbhagavatprabhāvaiḥ
saṃbhāvitotkarṣaviśeṣaśuddhāḥ // KAvk_26.27 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ śākyotpattīrnāma ṣaḍviṃśaḥ pallavaḥ //

27. śroṇākoṭīviṃśāvadānam /
sa ko 'pi sattvasya vivekabandhoḥ puṇyopasannasya mahān prabhāvaḥ /
nāpaiti yaḥ kāyaśateṣu puṃsaḥ kastūrikāmoda ivāṃśukasya // KAvk_27.1 //

jine sarvajagajjantusaṃtāpakaruṇāhrade /
pure rājagṛhe veṇuvanāntaravihāriṇi // KAvk_27.2 //

śrīmānabhūdbhūmipatiścampāyāṃ potalābhidhaḥ /
jahāra dhanadarpāndhyaṃ dhanena dhanadasya yaḥ // KAvk_27.3 //

ajāyata sutastasya manorathaśatānvitaḥ /
dhanānāmīpsitāvāptya sukhasakhyo vibhūtayaḥ // KAvk_27.4 //

śravaṇarkṣeṇa jātasya sa sūnostasya janmani /
prītyā dadau daridrasya koṭīnāṃ viṃśatiṃ tadā // KAvk_27.5 //

sa śroṇakoṭiviṃśākhyaḥ śiśuḥ khyātastadābhavat /
vibhavaḥ sukṛtenaiva yena vaṃśo vibhūṣitaḥ // KAvk_27.6 //

prāptavidyaḥ sa sarvārthaiḥ saha vṛddhimupāgataḥ /
cakāra sukhaviśrāntiṃ vyavahāradharaḥ pituḥ // KAvk_27.7 //

sa kadācitprabhāpuñjamiav sūryasya maṇḍalāt /
avatīrṇaṃ puraprātaṃ maudgalyāyanamabravīt // KAvk_27.8 //

ko bhavānarkasaṃkāśaḥ prakāśitadigantaraḥ /
tridaśeśaḥ śaśāṅko vā devo vā draviṇeśvaraḥ // KAvk_27.9 //

sa taṃ babhāṣe na suraḥ śiṣyo bhagavatastvaham /
buddhasya vibudhādhīśavandyamānaguṇaśriyaḥ // KAvk_27.10 //

svacchaṃ tasya prayacchantaṃ piṇḍapātaṃ mahāmuneḥ /
sattvaśuddhodayāvāptaṃ bhogyaṃ bhagavataḥ priyam // KAvk_27.11 //

iti śroṇasya bhagavannāmnā śravaṇagāminā /
ravibhakrasya jātyāpi romāñcaḥ samajāyataḥ // KAvk_27.12 //

prāgjanmavāsanāyuktaḥ svabhāvo yasya yaḥ sthitaḥ /
sa tasyodīraṇenāpi sphuṭa eva vibhāvyate // KAvk_27.13 //

sa tasmai viṃśatisthālībhāgaṃ nākajanocitam /
prahiṇodbhaktisaṃsaktaśraddhāyuktena cetasā // KAvk_27.14 //

tatastaṃ preṣitaṃ tena bhagavān bhaktisaṃsadā /
anugrahāgrahavyagraḥ samagraṃ svayamagrahīt // KAvk_27.15 //

asminnavasare bhaktyā sthālībhāgaṃ nṛpocitam /
samādāya svayaṃ rājā bimbisāraḥ samāyayau // KAvk_27.16 //

śroṇaprahītabhogānāmāmodaṃ tatra pārthivaḥ /
āghrāya śakraprahitaṃ sarvaṃ divyamamanyata // KAvk_27.17 //

pātraśeṣaṃ bhagavatā dattamāsvādya bhūpatiḥ /
śroṇena preṣitaṃ śrutvā tadanu vismayaṃ yayau // KAvk_27.18 //

bhagavantaṃ praṇamyātha rājadhānīṃ nareśvaraḥ /
praviśyācintayatsphītāṃ divyāṃ śroṇasya saṃpadam // KAvk_27.19 //

gacchāmi taṃ svayaṃ gatvā draṣṭavyo 'sau amhāyaśāḥ /
iti niścitya sacivaiḥ sa yātrārambhamādiśat // KAvk_27.20 //

potalaḥ kṣitipaṃ jñātvā svayamāgamanodyatam /
nītijñaṃ putramekāṇte śroṇakoṭimabhāṣata // KAvk_27.21 //

putra tvām draṣṭumāyāti varṇāśramagururnṛpaḥ /
ityeṣa bhṛśamutkarṣaḥ sadoṣaḥ pratibhāti me // KAvk_27.22 //

kṣitīśā lakṣatāṃ yātaṃpakṣapātodyatā iva /
avilambitamāghnanti śarā iva guṇacyutāḥ // KAvk_27.23 //

bhṛtyānāmapi vidveṣyo bhavatyatiśayonnatiḥ /
abhimānaikasārāṇāṃ kiṃ punaḥ pṛthivībhūjām // KAvk_27.24 //

rūpe vayasi saubhāgye prabhāve vibhave śrute /
svasutasyāpi saṃgharṣānnotkarṣaṃ sahate janaḥ // KAvk_27.25 //

jane dveṣamaye putra guṇamācchādya jīvyate /
ācchāditaguṇaḥ padmaḥ priyastīkṣṇarucerapi // KAvk_27.26 //

uddhataḥ kasya na dveṣyaḥ praṇataḥ kasya na priyaḥ /
drumaṃ pātayati stabdhaṃ namtraṃ rakṣati mārutaḥ // KAvk_27.27 //

sa cābhigamyo bhūpālastvāṃ yadi svayameṣyati /
tadeṣaṃ darpamohaste śreyase na bahviṣyati // KAvk_27.28 //

tasmāditaḥ svayaṃ gatvā praṇamyaṃ praṇama prabhum /
nakṣatrarāśisadṛśaṃ datvā hāramupāyanam // KAvk_27.29 //

pituḥ śrutveti vacanaṃ śroṇakoṭirhahīpatim /
prayayau nāvamāruhya draṣṭuṃ ratnavibhūṣitaḥ // KAvk_27.30 //

sa rājadhānīmāsādya prāpya dṛṣṭvā ca bhūpatim /
dadau hāraṃ parṇamyāsmai harṣahāsamiva śriyaḥ // KAvk_27.31 //

taṃ dṛṣṭvā svayamāyātaṃ nṛpatiḥ snigdhayā dṛśā /
hemaromāṅkacaraṇaṃ vismayādityabhāṣata // KAvk_27.32 //

aho puṇyamaheśākhyaḥ ko 'pi tvaṃ sattvabāmdhavaḥ /
yasya saṃdarśanenaiva manovṛttiḥ prasīdati // KAvk_27.33 //

guṇebhyaḥ paramaiśvaryamaiśvaryātsukhamuttamam /
sukhebhyaḥ paramārogyamārogyātsādhusaṃgamaḥ // KAvk_27.34 //

api dṛṣṭastvayā sādho bhagavān veṇukānane /
tatpādapadmayugalaṃ draṣṭumarhasi me mataḥ // KAvk_27.35 //

ityukte kṣitināthena saujanyātpakṣapātinā /
taṃ śroṇakoṭīviṃśo 'pi praṇayātpratyabhāṣata // KAvk_27.36 //

asmādatulyakalyāṇātprasādāddevadeva te /
adhunā yogyatāyātā bhagavaddarśane mama // KAvk_27.37 //

ityukte tena sahitaḥ pratasthau sthitikovidaḥ /
bhaktyā tathāgataṃ draṣṭuṃ padbhyāmeva mahīpatiḥ // KAvk_27.38 //

aspṛṣṭapādasya bhuvā śruṇasyājanmavāsarāt /
mahārhavastraiḥ prasthāne bhṛtyairācchāditā mahī // KAvk_27.39 //

bhagavadbhaktivinayādgauravācca sa bhūpateḥ /
vastrāṇyavārayadbhṛtyairavācca iva kṣitau // KAvk_27.40 //

vāriteṣvatha vastreṣu divyavastrairvṛtā mahī /
aprayatnopakaraṇāḥ saṃpadaḥ puṇyaśālinām // KAvk_27.41 //

nivārya dinyavastrāṇi bhūmau tenārpite pade /
vicacālācalā pṛthvī saśailavanasāgarā // KAvk_27.42 //

tataḥ sa bhūmipatinā saha prāpya jināśramam /
bhagavantaṃ vilokyāsya vidadhe pādavandanam // KAvk_27.43 //

upaviṣṭasya tasyāgre hṛṣṭasyālokanāmṛtaiḥ /
cakre śamavivekasya bhagavānabhiṣecanam // KAvk_27.44 //

āśayānuśayaṃ dhātuṃ prakṛtiṃ ca vicārya saḥ /
satyasaṃdarśanāyāsya vidaśe dharmadeśanām // KAvk_27.45 //

satkāyadṛṣṭiśailo 'sya tayā viṃśatiśṛṅgavān /
jñānavajreṇa nirbhinnaḥ srotaḥprāptipadaspṛśaḥ // KAvk_27.46 //

pravrajyāyāṃ tatastasya jātāyāṃ sahasā svayam /
bhagavantaṃ praṇamyātha vismitaḥ prayayau nṛpaḥ // KAvk_27.47 //

tīvravrate 'pi śroṇasya kadācitsamajāyata /
vāsanāśeṣasaṃskārādbandhabhogasukhasmṛtiḥ // KAvk_27.48 //

sa tamāhūya bhagavān vilakṣaṃ prāha sasmitaḥ /
ko 'yaṃ parivitarkaste pratisaṃlīnacetasaḥ // KAvk_27.49 //

viśliṣṭātyantakṛṣṭā vā tantrī bahvati visvarā /
samā mādhuryamāyāti tasmātsāmyaṃ samāśrayet // KAvk_27.50 //

ityādeśādbhagavataḥ sarvasāmyamupāgataḥ /
sa prāpa vimalajñānaṃ paścāttāpavivarjitaḥ // KAvk_27.51 //

tasya tāmadbhutāṃ siddhiṃ vilokya pṛthuvismayāḥ /
papracchurbhikṣavaḥ sarve bhagavantaṃsa cābhyadhāt // KAvk_27.52 //

śroṇasya śrūyatām śreyaḥkarma janmāntarārhitam /
na hyapuṇyānubhāvānāṃ bhavantyadbhutasaṃpadaḥ // KAvk_27.53 //

vipaśvī bhagavān samyaksaṃbuddhaḥ sugataḥ purā /
purīṃ bandhumatīṃ nāma janacārikayā yayau // KAvk_27.54 //

tatra bhaktyā sukṛtibhirbhaktāyopanimantritaḥ /
vāreṇa pratyahaṃ gehaṃ yayau teṣāṃ sahānugaḥ // KAvk_27.55 //

tato daridraḥsaṃprāptavāro brāhmaṇadārakaḥ /
indrasomābhidhaścakre yatnāt yadyogyabhojanam // KAvk_27.56 //

sa prayatnena mahatā bhojyaṃ bhaktipavitritam /
āchādya vastrairvasudhāṃ prahvastasmai nyavedayat // KAvk_27.57 //

tadbhogapraṇidhānena jātaḥ so 'yaṃ mahādhanaḥ /
sauvarṇaromacaraṇaḥ śroṇakoṭī suropamaḥ // KAvk_27.58 //

na vastrarahitā bhūmiḥ spṛṣṭānena kadācana /
kampastaccaraṇasparśādata evābhavadbhuvaḥ // KAvk_27.59 //

iti sugatavacaḥ sudhāvadātaṃ daśanamayūkhamivonmiṣatsvabhāvam /
praṇihitahṛdayaḥ paraṃ nipīya sthirakuśalāya babhūva bhikṣusaṃghaḥ // KAvk_27.60 //

iti kṣemendraviracitāyām bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ śroṇakoṭīviṃśāvadānaṃ saptaviṃśaḥ pallavaḥ //

28. dhanapālāvadānam /

daurjanyaduḥsahaviśālakhalāpakārairnaivāśaye vikṛtirasti mahāśayānām /
vyālolvaṇakṣitibhṛdākulito 'pi sindhurnaivotsasarja hṛdayādamṛtasvabhāvam // KAvk_28.1 //

pure purā rājagṛhe bahgavān veṇukānane /
kalandakanivāsākhye vijahāra manohare // KAvk_28.2 //

tatra vitrāsitānekaśatrinistriṃśabāndhavaḥ /
ajātaśatrunāmābhūd bimbisārasuto nṛpaḥ // KAvk_28.3 //

śākyavaṃśyaḥ suhṛttasya devadattābhidho 'bhavat /
kṣudramantreṇa yasyāsīt sa vetāla ivotkaṭaḥ // KAvk_28.4 //

sa kadācitsukhāsīnaṃ rahaḥ prāha mahīpatim /
na rājan phalito 'dyāpi mamāpi tvatsamāśrayaḥ // KAvk_28.5 //

nithopacārarahitaḥ sukhaniryantratantrayoḥ /
mitho manorathatrāṇānmitraśabdaḥ pravartate // KAvk_28.6 //

ya eṣa śākyaśramaṇaḥ sukhe veṇuvane sthitaḥ /
taṃ hatvā prāptumicchāmi tatpadaṃ devavanditam // KAvk_28.7 //

kṣīyate na yayā śatrurlabhyate na yayā yaśaḥ /
vardhate na yayā mānaḥ kiṃ tayā mitrasaṃpadā // KAvk_28.8 //

mahādhanābhidhānena tatpaureṇa nimantritaḥ /
sa puraṃ prātarāgantā dāmbhikaḥ saha bhikṣubhiḥ // KAvk_28.9 //

rājamārgaṃ praviśataḥ sa tasya vyālakuñjaraḥ /
utsṛjyatāmabhimukhaḥ krodhāndho dhanapālakaḥ // KAvk_28.10 //

ityukte devadattena nṛpatirmitravatsalaḥ /
buddhaprabhāvaṃ saṃcintya nāha kiṃcidavāṅbhukhaḥ // KAvk_28.11 //

devadatto 'pi nirgatya rājasauhārdadurmadaḥ /
prāha hastimahāmātraṃ hāraṃ datvāsya toṣaṇam // KAvk_28.12 //

śramaṇaḥ prātarāgantā puraṃ bhikṣuśatairvṛtaḥ /
preraṇīyastvayā tasmai gaja ityāha bhūpatiḥ // KAvk_28.13 //

devadattavacaḥ śrutvā tathetyuce dvipādhipaḥ /
śreṇī hi meṣamūrkhāṇāmekayātānupātinī // KAvk_28.14 //

jñātvāpi tamabhiprāyaṃ sarvajñaḥ pāpacetasām /
prātaḥ samāyayau sārdhaṃ bhikṣūṇāṃ pañcabhi śataiḥ // KAvk_28.15 //

atha hastipakotsṛṣṭaḥ kṛṣṭaprāsādapādapaḥ /
tamabhyadhāvadāviddhaḥ krodhāndhaḥ krūrakuñjaraḥ // KAvk_28.16 //

anāyattaḥ paricayādaṅkuśasya gurorapi /
khalaviddhāniva dveṣī madena malinīkṛtaḥ // KAvk_28.17 //

sevavyasanasaktānāmasakṛtkarṇacāpalāt /
prāṇāpahārī bhṛṅgāṇāṃ bhṛtyānāmiva duṣpatiḥ // KAvk_28.18 //

mandaropadrave tasmin drumadrohiṇyabhidrute /
vidrute sahasā loke hāhākāro mahānabhūt // KAvk_28.19 //

tasyāñcatkarṇatālānilatulitasaratsāndrasindūrapūraiḥ
saṃpūrṇe rājamārge cyutacakitavadhūraktavastrāsamānaiḥ /
uddaṇḍoccaṇḍaśuṇḍabhramaṇaravalasatsādhvasāyāsitāśā
vyālolālakābhabhramaramiladvibhramaḥ saṃbhramo 'bhūt // KAvk_28.20 //

purapramāthavyathite jane kolāhalākule /
āruroha mahāharmyaṃ devadattaḥ pramattadhīḥ // KAvk_28.21 //

bhagavadgrahaṇaṃ draṣṭuṃ so 'bhavadbhṛśamutsukaḥ /
unmūlanena guṇināṃ mātaṅgaḥ parituṣyati // KAvk_28.22 //

vidruteṣu gajatrāsāt teṣu sarveṣu bhikṣuṣu /
ānanda eka evābhūd bhikṣurbhagavato 'ntike // KAvk_28.23 //

tatra pañcānanāh pañca niryayurbhagavatkarāt /
karālakesarasaṭāstannakhāṃśucitā iva // KAvk_28.24 //

dvipastadgandhamāgrāya pardāpasmāravāraṇam /
abhūt srutaśakṛnmūtraḥ sahasaiva parāṅmukhaḥ // KAvk_28.25 //

javena vidrutastatra dantī darpadaridratām /
prāptaḥ pradīpadahanāḥ sa dadarśa diśo daśa // KAvk_28.26 //

sa vilokya jālavahnijvalajjvālākulaṃ jagat /
pādapadmāntikaṃ śāstuḥ śītalaṃ samupāyayau // KAvk_28.27 //

saṃkocābhiruceḥ sacintamanasaḥ pradhvastavaktradyuter dainyāpannavihīnadānamadhupaprārabdhakolāhalaḥ /
lobhāndhasya mahāvyayotsava iva kleśoṣmaniśvāsinas tasyābhūtparitāpaniślathagaterbhārāyamāṇaḥ karaḥ // KAvk_28.28 //

taṃ pādamūlamāyāntaṃ bhītaṃ kāruṇyasāgaraḥ /
śāstā kareṇa pasparśa cakrasvastikalakṣmaṇā // KAvk_28.29 //

kumbhavinyastahastastaṃ provāca bhagavān jinaḥ /
putra svakarmaṇainemāṃ prāpto 'si tvamimāṃ daśām // KAvk_28.30 //

vivekālokahaladaḥ kāyo 'yaṃ māṃsabhūdharaḥ /
bhāraste mohasaṃbhāraḥ pāpādupanataḥ paraḥ // KAvk_28.31 //

ityukte karuṇardreṇa bhito bhagavatā gajaḥ /
sa labdhaścāsamālānalīno niścalatām yayau // KAvk_28.32 //

devadattasya saṃkalpe kuñjare ca mahotkaṭe /
bhagne nirvighnaharṣo 'bhūtsamudgatādbhuto janaḥ // KAvk_28.33 //

tataḥ kṛtvā gṛhapatergṛhe bhojyapratigraham /
bhagavān bhikṣubhiḥ sārdhaṃ kānanaṃ gantumudyayau // KAvk_28.34 //

abhisṛtya gajendro 'pi jinasya caraṇābjayoḥ /
kṛtvā kareṇa saṃsparśaṃ vapustatyāja kauñjaram // KAvk_28.35 //

cāturmahārājikeṣu deveṣu viśadadyutiḥ /
upapannaḥ sa sahasā sugataṃ draṣṭumāyayau // KAvk_28.36 //

svamāśramapadaṃ prāptaṃ bhagavantamupetya saḥ /
praṇanāmārkasaṃkāśaṃ pradīptamaṇikuṇḍalaḥ // KAvk_28.37 //

tasya keyūramukuṭaprabhāpallavapūritāḥ /
śakracāpairiva vyāptā virejurghanarājayaḥ // KAvk_28.38 //

vinayādupaviśyāgre sa śāstuḥ srastakalmaṣaḥ /
taṃ divyapuṣpairākīrya sattva śubhrairabhāṣataḥ // KAvk_28.39 //

bhagavan bhavataḥ pādapadmasaṃsparśanena me /
durdaśāduḥkhasaṃtāpaḥ śāntaḥ saṃtoṣaśālinaḥ // KAvk_28.40 //

śamaślāghyā kāpi vyasanaviṣadoṣoṣmaśamanī
sudhāvṛṣṭirdṛṣṭirbata bhagavataḥ snigdhamadhurā /
yayā spṛṣṭaspṛṣṭaṃ kharataravikāravyatikaraṃ
vimutyāntaḥśāntiṃ śrayati hatamoha paśurapi // KAvk_28.41 //

iti tasya bruvāṇasya bhagavān bhavaśāntaye /
satyadarśanasaṃśuddhāṃ vidadhe dharmadeśanām // KAvk_28.42 //

maulimuktāṃśuśubhreṇa śirasā caraṇadvayam /
sa śāstuḥ prayayau natvā hasanniva bhavabhramam // KAvk_28.43 //

gate tasmin mukhaśaśiprakāśitanabhastale /
bhagavān bhikṣubhiḥ pṛṣṭastadvṛttāntamabhāṣata // KAvk_28.44 //

pūrvakalpāntare śāstuḥ kāśyapākhyasya śāsane /
abhūtpravrajito 'pyeṣa śikṣāpadanirādaraḥ // KAvk_28.45 //

anādarātkuñjaratābhogaḥ saṃghopasevanāt /
satyadṛṣṭibalenānte saṃprāptaḥ śāsanagrahaḥ // KAvk_28.46 //

prāgjanmavihitaṃ karma kasyacinna nivartate /
karmopadiṣṭasaṃbandhabhaktibhogaiḥ sacetasaḥ // KAvk_28.47 //

tasmin vyatikare ghore sarvaistyakro 'smi bhikṣibhiḥ /
na tvānandena tatrāpi śrūyatām pūrvasaṃgatiḥ // KAvk_28.48 //

śaśāṅkaśītasarasi bhrātarau rucirau purā /
pūrṇamukhaḥ śukhaśceti rājahaṃsau babhūvatuḥ // KAvk_28.49 //

kadācidbrahmadattasya vārāṇasyāṃ mahīpateḥ /
brahamamatīṃ puṣkariṇīṃ ramyāṃ pūrṇamukho yayau // KAvk_28.50 //

sa tasyāṃ lolakamalakiñjalkaparipiñjaraḥ /
vijahāra sarojinyāṃ haṃsānāṃ pañcabhiḥ śataiḥ // KAvk_28.51 //

pūrvapuṇyānubhāvena taṃ rūpātiśayojjvalam /
dadarśaṃ kāryāṇyutsṛjya jano niścalalocanah // KAvk_28.52 //

taṃ śrutvā bhūpatistatra sthitaṃ taddarśanotsukaḥ /
kuśalān grahaṇe tasya vyasṛjajjālajīvinaḥ // KAvk_28.53 //

tasmin gṛhīte nalīnīlīlāsmitasitatviṣi /
śatāni pañca haṃsānāṃ tyaktvā taṃ prayayurjavāt // KAvk_28.54 //

ekastu tasya saujanyādabaddho 'pi subaddhavat /
tadarthaṃ vyathitastasthau premapāśavaśīkṛtaḥ // KAvk_28.55 //

tatastaiḥ prāpitaṃ rājā rājahaṃsaṃ vilokya tam /
snehabaddhaṃ dvitīyaṃ ca vismitastāvavalokayat // KAvk_28.56 //

haṃsaḥ pūrṇamukhaḥ so 'hamānandastasya cānugaḥ /
gatāstadadya ca tyaktvā māṃ gaṃsā eva bhikṣavaḥ // KAvk_28.57 //

pūrvasminnabahvatkāle vārāṇasyāṃ mahīpatiḥ /
tutturnāma manaḥpaṭṭe likhitaṃ yadyaśaḥ paraiḥ // KAvk_28.58 //

sahasrayodhastasyābhūd dākṣiṇātyo niratyayaḥ /
karadaṇḍīti vikhyātaḥ saṃgrāmāgresaraḥ priyaḥ // KAvk_28.59 //

kadācid ghorasamare pañcāmātyaśatāni tam /
nṛpaṃ tyaktvā yayurbhītyā karadaṇḍī tu nātyajat // KAvk_28.60 //

ahameva sa bhūpālaḥ sacivāste ca bhikṣavaḥ /
karadaṇḍī sa evāyamānando na jahāti mām // KAvk_28.61 //

janmāntare 'pi siṃho 'haṃ māsaṃ kūpe nipātitaḥ /
upekṣitaḥ kṣaṇādbhṛtyaiḥ śṛgālairye 'dya bhikṣavaḥ // KAvk_28.62 //

ekena ca nakhaiḥ khātaṃ dīrghaṃ kṛtvāsmi mokṣitaḥ /
jambukena sa evāyamānando 'dya mamānugaḥ // KAvk_28.63 //

kūṭapāśanibaddhasya mṛgayūthapateḥ purā /
lubdhakāgamane eva jagmustadanugā mṛgāḥ // KAvk_28.64 //

anuraktā na tatyāja taṃ mṛgī sāśrulocanā /
prītiśṛṅkhalayā baddhā yātā nispandatāmiva // KAvk_28.65 //

atha lubdhakamāyāntaṃ dṛṣṭvā mṛgavadhodyatam /
sāvadanmama bāṇena prathamaṃ hara jīvitam // KAvk_28.66 //

iti spaṣṭagirā tasyāḥ snehena ca sa vismitaḥ /
mumoca lubdhakaḥ prītyā hariṇaṃ hariṇīsakham // KAvk_28.67 //

mṝgayūthapatiḥ so 'hamānandaḥ sā kuraṅgikā /
ityeṣa prītisaṃbandhaḥ prāgvṛttamanuvartate // KAvk_28.68 //

śrutveti vākyaṃ sugatasya sarve lajjānilīnā iva bhikṣavaste /
sānandamānandamukhāravindaṃ prabhābhirāmaṃ dadṛśuḥ spṛhārdrāḥ // KAvk_28.69 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ dhanapālāvadānaṃ aṣṭaviṃśaḥ pallavaḥ //

29. kāśīsundarāvadānam /

jayati sa sattvaviśeṣaḥ sattvavatām sarvasattvasukhahetuḥ /
dehadalane 'pi śamayati kopāgniṃ śāntimuccairyaḥ // KAvk_29.1 //

dharmopadeśe bhagavān kauṇḍinyasyāgravartinaḥ /
bhikṣoḥ kathāprasaṅgena pṛṣṭp bhikṣubhirabhyadhāt // KAvk_29.2 //

brahmadattasya tanayo vārāṇasyāṃ mahīpateḥ /
kāśisundaranāmā va kālabhūśca babhuvatuḥ // KAvk_29.3 //

yauvarājyabharaikarhaḥ kumāraḥ kāśisundaraḥ /
dharmādharmamayaṃ rājyaṃ vicāryācintayacciram // KAvk_29.4 //

kṣaṇakṣayiṇi tāruṇye jīvite vīcicañcale /
rājye svapnavivāhe 'smin mohamūle na me matiḥ // KAvk_29.5 //

rāgapralāpabahule māyāmphamahe muhuḥ /
veśyārodananiḥsāre saṃsāre nāsti satyatā // KAvk_29.6 //

pravrajyāmanaghastasmādagārādanagārikam /
nistriṃśavṛttisaṃsaktābhirāgaḥ kiṃ vibhūtibhiḥ // KAvk_29.7 //

rājasūnurvicintyeti vivekavimalāśayaḥ /
uvācābhyetya bhūpālamaraṇyagamanotsukaḥ // KAvk_29.8 //

mama saṃbhogavargo 'yaṃ rājannaivopayujyate /
yauvarājyābhiṣekārhaḥ samārambho nivāryatām // KAvk_29.9 //

krodhāgnitaptāḥ sutarāmetāstāta na me matāḥ /
baddhabandhabhayāyāsajananyo rājasaṃpadaḥ // KAvk_29.10 //

vyāptāḥ krūratarācārairjvalitāḥ pārthivaśriyaḥ /
kurvanti kasya nodvegaṃ śmaśānāgniśikhā iva // KAvk_29.11 //

chatrasaṃchāditā lokāścāmarānilalolitāḥ /
patanti pātakaśvabhre madakṣībāḥ kṣitīśvarāḥ // KAvk_29.12 //

mṛdubhogāṃśukābhyāsasukumāre mahībhujām /
kāye patati paryante kleśaḥ kuliśadāruṇaḥ // KAvk_29.13 //

cintāsaṃtatasaṃtāpatīvratṛṣṇāpralāpinām /
rājyajvarajuṣāṃ naiṣāṃ mohamūrcchā nivartate // KAvk_29.14 //

vakrāṇāṃ ratnadīptānāṃ dvijihānāṃ pade pade /
chidrasaṃdarśināṃ rājñāṃ vyāpāraḥ paramāraṇam // KAvk_29.15 //

nṛpavaṃśaśatocchiṣṭāṃ manyate māmananyagām /
itīva śrīḥ kṣītīśānāṃ hāracāmarahāsinī // KAvk_29.16 //

vyañjitavyajanocchvasā lakṣmīrmuktāśrusaṃtatiḥ /
rājñāṃ mohābhṛtātītabhūpatismaraṇādiva // KAvk_29.17 //

tasmādvrajāmi pravrajyāvivarjitajanasthitiḥ /
saṃtoṣaśītalacchāyaṃ saṃtāpaśamanaṃ vanam // KAvk_29.18 //

aviśrāntasya saṃsārapathapānthasya durvahaḥ /
kāyo 'sya yatsadāpāyaḥ kiṃ punaḥ pṛthivībharaḥ // KAvk_29.19 //

iti putravacaḥ śrutvā bhūptirbhṛśamapriyam /
pravrajyāśabdacakitaḥ sodvegastamabhāṣataḥ // KAvk_29.20 //

asya vaṃśasya mahataḥ sāmrājyasya vṛddhaye /
āśānibaddhavṛddhena tvayi putra mayā param // KAvk_29.21 //

vatsa saṃkalpabhangaṃ me na kāle krtumarhasi /
idaṃ tava mahacchāyaṃ yauvanaṃ na vanocitam // KAvk_29.22 //

samantrābhyāsayuktānām śaktānāṃ sādhudarśane /
jitendriyāṇāṃ saravtra nṛpāṇāmavanaṃ tapaḥ // KAvk_29.23 //

svapade 'pi sarojasya niḥsaṅgasalilasthitiḥ /
dṛṣṭvā vane 'pyaśokasya lalanācaraṇāhatiḥ // KAvk_29.24 //

svagehasulabhairbhogairyāvaddṛṣṭivisūcikā /
tāvadete parityuktaṃ śakyante viṣayāḥ kṣaṇam // KAvk_29.25 //

sukhamantaḥ parityajya svajanaṃ gṛhanirgataḥ /
abhyastabhogacirahakleśaṃ na sahate janaḥ // KAvk_29.26 //

śrūyate smaryate dharmaḥ kriyate ca sukhād gṛhe /
vane śuṣyanti śuṣkāṇāṃ śravaṇāsmaraṇakriyāḥ // KAvk_29.27 //

kṣaratkṣatajapādasya darbhasaṃdarbhasūcibhiḥ /
tataḥ kiṃ duḥkhamaparaṃ paralole bhaviṣyati // KAvk_29.28 //

bhuñjānaṃ janamīkṣante yātāścarmāsthiśeṣatām /
paradataṃ sadāśnanti pretā iva tapasvinaḥ // KAvk_29.29 //

vane nivasanaṃ putra pāṃśuprāvaraṇaṃ samam /
pālanaṃ brahmacaryasya makarākaraśoṣaṇam // KAvk_29.30 //

dāvāgnidhūmavikaṭabhrukuṭimukheṣu gonāsavāsaghanaghūkaguhāgṛheṣu /
siṃhāhatadviradalohitalohiteṣu tyaktvā gṛhaṃ bhavati kasya dhṛtirvaneṣu // KAvk_29.31 //

kāmī saṃyamamicchati smarati ca śyāmārateḥ saṃyamī
tṛptastīvrataravrateṣu ramate bhakṣyaṃ kṣudhā kāṅkṣḥati /
ekākī janamīhate janavanodvegī vanaṃ vāñchati
tyaktvānveṣaṇatatparāḥ punarapi prāpyāvamānaṃ janāḥ // KAvk_29.32 //

na māṃ putra parityajya gahanaṃ gantumarhasi /
bhavantu tava śatrūṇāṃ vanavāsamanorathāḥ // KAvk_29.33 //

vyaktamauktikahāsinyaḥ karavālalatā iva /
tyaktā na punarāyānti māninyo nṛpasaṃpadaḥ // KAvk_29.34 //

ityukro 'pyasakṛt pitrā niścayānna cacāla saḥ /
vajraratnaśikhākalpaḥ saṃkalpo hi mahātmanām // KAvk_29.35 //

jananībhiramātyaiśca bandhupauramahattamaiḥ /
sa prārthito 'pyabhūnmaunī nirāhāro dinatrayam // KAvk_29.36 //

rājabhogī tapasvī vā jīvatveṣa nijecchayā /
kāmānuvartī lolo 'yamityūciḥ sacivā nṛpam // KAvk_29.37 //

sa kathaṃcidanujñātaḥ sāśrunetreṇa bhūbhujā /
yayau paurajanākrandamaunī munitapovanam // KAvk_29.38 //

vairāgyaparipākeṇa tatra maitrīpavitritām /
bheje sa sarvasattveṣu vivekadayitāṃ dayām // KAvk_29.39 //

babhūvustatprabhāveṇa tatra sarvavanaukasāṃ /
jātivairājalatyāgaśītalāścittavṛttayaḥ // KAvk_29.40 //

tyakte prāṇavadhe prasaktahariṇīvṛndaiḥ pulindaiḥ paraṃ
siṃhairvāraṇadāraṇanyuparame sarvāṅgasaṅgīkṛte /
māyūrāvaraṇairdaridrajaghanā muktākalāpojjhitās
tatrocchvāsavirāgaśuṣyadadharā jātāḥ kirātāṅganāḥ // KAvk_29.41 //

kṣamāṃ tyaktvābdhivasanāṃ saravbhūtakṣamāśritaḥ /
so 'bhavat kṣāntivādīti viśutaḥ kāśisundaraḥ // KAvk_29.42 //

atrāntare mahīharṣe brahmadatte divaṃ gate /
udvega iva bhūtānāṃ bhūpālaḥ kalibhūrabhūt // KAvk_29.43 //

athadabhrabhramadbhṛṅgabhrūbhaṅgamalinānanaḥ /
munisaṃyamavidveṣī vasantaḥ pratyadṛśyata // KAvk_29.44 //

madanonmādabhutasya prodbhūtasya mṛgīdṛśām /
mānavidhvaṃsadūtasya cutasya ruruce ruciḥ // KAvk_29.45 //

raktāśokasya pārśvasthalatāliṅganaśaṅkitaḥ /
īrṣyāluriva puṣpāṇi jahāra malayānilaḥ // KAvk_29.46 //

udyānayauvane tasmin kāle kokilasaṃkule /
sāntaḥpuro nṛpaḥ prāyād vanālokanakautukī // KAvk_29.47 //

nānāvarṇapatatpuṣpaprakārapracitāni saḥ /
paśyan vanāni ramyāṇi śanaiḥ prāpa tapovanam // KAvk_29.48 //

vanasthalīṣu kāntāsu tatra kanyāsakhaściram /
vihṛtya rativiśrāntaḥ kṣasṇaṃ nidrāmavāptavān // KAvk_29.49 //

apūrvakusumasmerāścinvānāstatra mañjarī /
antaḥpurāṅganāśceruḥ saṃcāriṇyo latā iva // KAvk_29.50 //

atrāntare kṣāntivādī viviktoddeśanirvṛtaḥ /
ekānte niścalastasthau śāntimantarvicintayan // KAvk_29.51 //

amandānandaciṣyandī vandanīyo manīṣiṇām /
kṛśo 'pyakṛśasaundaryaḥ śaśīva prathamoditaḥ // KAvk_29.52 //

pariṇāmamanojñena rekhāsaṃsthānaśobhinā /
purāṇacitrarūpeṇa naiva śūnyā tadākṛtiḥ // KAvk_29.53 //

taṃ dṛṣṭvā rājalalanāścittadarpaṇamārjanam /
tatraiva niścalāstasthustāścitralikhitā iva // KAvk_29.54 //

prabuddho 'tha nṛpaḥ kṣipraṃ nāpaśyaddayitāḥ puraḥ /
dadarśa vanamanviṣya parivārya sthitā munim // KAvk_29.55 //

bhujaṅgastā vilokyaiva śvasannīrṣyāviṣākulaḥ /
visasarja varocūpahalāhalamivotkaṭam // KAvk_29.56 //

kastvaṃ munivyañjanayā citrakṛtrimamātrayā /
muṣṇāsi mugdhagṛdayā nūnaṃ nārīpratārakaḥ // KAvk_29.57 //

parastrīharaṇe dhyāna japastadvighnavāraṇe /
dhūrtānāṃ paramopāyaḥ saralāśvāsanaṃ tapaḥ // KAvk_29.58 //

mukhamādhuryadhūrtasya vṛttirvalkalinastava /
aho nu mohajananī vane viṣataroriva // KAvk_29.59 //

munikalpasamākalpaścaritaṃ punarīdṛśam /
siddhiṃ saṃbhāvitāṃ vāpi vetti kastattvamāntaram // KAvk_29.60 //

ityukte bhūbhujā krodhādakrodhamadhurāśayaḥ /
nirvikāreṇa manasā kṣāntivādī jagād tam // KAvk_29.61 //

kṣāntivādī munirahaṃ na māṃ śankitumarhasi /
etāsu nirviśeṣo me kāntāsu ca talāsu ca // KAvk_29.62 //

iti tenoktamākarṇya kṣāntaṃ paśyāmi te 'dhunā /
iti bruvāṇaściccheda hastau tasyāsinā nṛpaḥ // KAvk_29.63 //

viśase 'pi kṣamāśīlaṃ nivikāraṃ vilokya tam /
cakarta caraṇau tasya praśamāya samatsaraḥ // KAvk_29.64 //

pradiśantyaśivaṃ mārge jihvayā dūṣayanti ca /
lumpantyaṅgāni paryante khalāḥ kauleyakā iva // KAvk_29.65 //

tāḍane 'pi kṣamāsaktāḥ skandhacchede 'pi mauninaḥ /
śītalāstīvratāpe 'pi saralāḥ saralā iva // KAvk_29.66 //

nikṛttapāṇicaraṇaḥ sa saṃstabhya pṛthuvyathām /
rakṣan manyumanaḥkṣobhaṃ kṣamayā samacintayat // KAvk_29.67 //

tyaktānyakarmaṇānena cchinnānyaṅgāṇi me yathā /
saṃsāraviṣamakleśacchedaṃ kuryāmahaṃ tathā // KAvk_29.68 //

kopamohādavajñāya nṛpatau bhrātaraṃ munim /
purīṃ prayāte rajasā śokamlāneva bhūrabhūt // KAvk_29.69 //

tatastadduḥkhakupitā rājñe tatkṣāntidevatā /
cakre nagaryāṃ durbhokṣamarakāvṛṣṭiviplavam // KAvk_29.70 //

naimittikebhyo vijñāya rājāmuniparābhavāt /
devatākoapajaṃ doṣaṃ taṃ prasādayituṃ yayau // KAvk_29.71 //

nipatya pādayostasya kṣamasvetyabhidhāya saḥ /
paścāttāpaviṣādena niścetana ivābhavat // KAvk_29.72 //

tamabravītkṣāntivādī rājan manyurna me 'ṇvapi /
karmarekhāparicchedādīdṛśī bhavitavyatā // KAvk_29.73 //

sarvāṇi na gaṇayati svacchandā bhavitavyatā /
na dhairyaṃ na guṇaṃ nārthaṃ na tapo nāpi gauravam // KAvk_29.74 //

antrasthitaprasavabījaparaṃparāṇi bhinnāni kālaparipākavicitritāni /
janmasthale vipulamūlabalasya janturbhuṅkte phalāni nijakarmamahīruhasya // KAvk_29.75 //

tvayi tasmānna me kaścid vikāro 'sti mahīpate /
satyenānename paśya rudhiraṃ kṣīratāṃ gatam // KAvk_29.76 //

aṅgacchede 'pyakaluṣi babhūva yadi me manaḥ /
satyenaitena ściṣṭāni tānyevāṅgāni santu me // KAvk_29.77 //

iti śuddhadhiyastasya tībrasayopayācanāt /
śliṣṭānyaṅgāni tānyeva sahasā sv āsthyamāyayuḥ // KAvk_29.78 //

mukuṭaspṛṣṭacaraṇastamuvāca nṛpastataḥ /
mune mahāprabhāvo 'si tapasā tatkimicchasi // KAvk_29.79 //

puṇyahastāvalambena mphāndhaṃ karuṇānidhe /
pāpāvasāne patitaṃ māṃ tvamuddhartumarhasi // KAvk_29.80 //

ityarthitaḥ kṣitīśena pratyabhāṣata taṃ muniḥ /
saṃtāraṇāya magnānāṃ baddhānāmapi muktaye // KAvk_29.81 //

āśvāśanāya bhītānāṃ nirvāṇāya vimuhyatām // KAvk_29.82 //

yadā tu samyaksaṃbodhiṃ tāmavāpnoṣyanuttarām /
mohacchedaṃ kariṣyāmi tadā jñānāsinā tava // KAvk_29.83 //

prayayau munirityuktvā tamāmantrya svamāśramam /
tameva manasā dhyāyan rājadhānīṃ nṛpo 'pyagāt // KAvk_29.84 //

kṣāntivādī sa evāhaṃ kauṇḍinyaḥ kālabhūrayam /
āsādya samyaksaṃbodhimṛddhṛto 'yaṃ mayādhunā // KAvk_29.85 //

iti sugatamukhāravindanirmitamadhuramadhupratimaṃ vacaḥ prasannam /
bhramarabhava ivoditapramodaḥ kimapi babhūva nipīya bhikṣusaṃghaḥ // KAvk_29.86 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ kāśīsundarāvadānaṃ nāma ūnatriṃśaḥ pallavaḥ //

30. suvarṇapārśvāvadānam /

ślāṣyaḥ ko 'pi sa sattvasārasaralaḥ saujanyapuṇyasthitir
nindya ko 'pi sa dharmamārgagamane vighnaḥ kṛtaghnaḥ param /
citraṃ yaccaritaṃ vicārya suciraṃ romāñcacarcācitas
tulyaṃ yāti janaḥ sabāṣpanayanastadvarpane mūkatām // KAvk_30.1 //

devadattaprasaṅgena bhikṣubhirbhagavān purā /
pṛṣṭaḥ kathāmakathayat pūrvavṛttāntasaṃśrayām // KAvk_30.2 //

mahendrasenanāmābhūd vārāṇasyāṃ nareśvaraḥ /
yayuḥ kṣitīśvarāḥ sarve yasya lakṣmyā vilakṣatām // KAvk_30.3 //

candraprabhābhavattasya divyakīrtiriva priyā /
yasyāḥ patyuḥ prabhāveṇa svapnāḥ satyatvamāyayuḥ // KAvk_30.4 //

babhūva samaye tasmin mṛtayūthapatirvane /
suvarṇapārśva ityāptanāmā hemamayacchaviḥ // KAvk_30.5 //

nīlaratnodarāspharamuktāhāranibhaprabhā /
abhūddṛṣṭicchaṭā yasya bhūṣaṇaṃ kānanaśriyaḥ // KAvk_30.6 //

pravālavalliśṛṅgasya citraratnacitatvacaḥ /
tasyāścaryasudhāmbhodhilaharī ruruce ruciḥ // KAvk_30.7 //

bodhisattvāvatārasya tasya kāntamabhūdvapuḥ /
pūrvaṃ sukṛtacitrasya lakṣaṇaṃ hi surūpatā // KAvk_30.8 //

dīrghadṛṣṭirbabhūvāsya vayasyo vṛddhavāyasaḥ /
labdhakānveṣaṇatrāse digvilokanatatparaḥ // KAvk_30.9 //

tau kathābhirmithaḥ prītyā vivikteṣu vijasratuḥ /
prākpuṇyairjāyate vāṇī tiraścāmapi māṇuṣī // KAvk_30.10 //

sa kadācijjalānveṣī yathūnāthaḥ sahānugaiḥ /
taṭinyā veṇumālinyāḥ pulinaṃ samupāyayau // KAvk_30.11 //

tasya tārataraṃ śrutvā dīrghamākrandaniśvanam /
hariṇā dudruvuḥ sarve grīvāvalanavibhramaiḥ // KAvk_30.12 //

suvarṇapārśvastu tadā kṛpāpāśavaśīkṛtaḥ /
tatraiva niścalastasthau marmaviddha iveṣuṇā // KAvk_30.13 //

taduddharaṇasaṃnaddhaṃ dīrghadṛṣṭiṃ vilokya tam /
kākaḥ provāca na sakhe yukto 'taṃ te samudyamaḥ // KAvk_30.14 //

puṣpopamā vipatkāle kṛtārthāḥ kuliśopamāḥ /
kṛtamete na manyante svakāyasuhṛdaḥ khalāḥ // KAvk_30.15 //

ityasau vāryamāṇo 'pi kākena karuṇākulaḥ /
avatīryāśu saritaṃ saralastamatārata(?) // KAvk_30.16 //

vimucya bandhanānyasya sa śṛṅgābhyāmaśaṅkitaḥ /
taṃ pādapatitaṃ dīnamavadadgantumudyatam // KAvk_30.17 //

na tvayā kathanīyo 'hamatrasthaḥ kasyacitsakhe /
prārthayante suvarṇaṃ māṃ carmalubdhā hi lubdhakāḥ // KAvk_30.18 //

ityuktastena vinayāt tattathetyabhidhāya saḥ /
yayau kuṭilakākhyastaṃ praṇamya prastutastutiḥ // KAvk_30.19 //

atrāntare narapateḥ patnī candraprabhā niśi /
svapne dadarśāsanasthaṃ mṛgaṃ saddharmavādinam // KAvk_30.20 //

satysvapnātha sā devī prabuddhā nṛpamabravīt /
suvarṇahariṇaḥ svapne deva dṛṣṭo mayādbhutaḥ // KAvk_30.21 //

tamahaṃ draṣṭumicchāmi sākṣādupagataṃ mṛgam /
aṅkādiva mṛgāṅkasya nirgataṃ rāhuśaṅkayā // KAvk_30.22 //

ityuktaḥ praṇayātprīto devyā ca pṛthivīpatiḥ /
mṛgagrahāya vyasṛjat lubdhakān draviṇapradaḥ // KAvk_30.23 //

tataḥ pratinivṛttāste vanamanviṣya lubdhakāḥ /
niṣphalāgamanakruddhaṃ sakampā jagadurnṛpam // KAvk_30.24 //

iyatīṃ jagatī deva vicitā nicitācalaiḥ /
bhrāntā vayamaviśrāntā na labhyastadvidho mṛgaḥ // KAvk_30.25 //

āścaryaracanākṛṣṭalocanaś cārulocanaḥ /
svapnasaṃpannarūpo 'sau hiraṇyahariṇaḥ kutaḥ // KAvk_30.26 //

mano vinodane tasmin yadi deva prasīdati /
kurvantu kāñcanamṛgaṃ kuśalāḥ ke 'pi śilpinaḥ // KAvk_30.27 //

iti śrutvā sa nṛpatirdadadbahutaraṃ dhanam /
mṛgānveṣaṇasaṃkalpe babhūvābhiniveśavān // KAvk_30.28 //

tataḥ kuṭilako 'bhyetya nṛpaṃ śrutvā bahupradam /
uvāca draviṇādāne lubdhakebhyo 'pi lubdhadhīḥ // KAvk_30.29 //

prasādaḥ kriyatāṃ deva mṛgaṃ saṃdarśayāmyamah /
dṛṣṭaḥ kanakasārāṅga sāraṅgaḥ samayā vane // KAvk_30.30 //

ityākarṇya kṣitipatiḥ praharṣitphullalocanaḥ /
bhadra saṃdarśaya kkāsau kkāsāvityavadanmuhuḥ // KAvk_30.31 //

tamevāgresaraṃ kṛtvā mṛgamārgapradarśakam /
sasainyaḥ sa yayau svacchacchatracandrodayācalaḥ // KAvk_30.32 //

dīrghadṛṣṭirdadarśātha kākastaruśiraḥsthitaḥ /
gajavājivrajodīrṇareṇupravāraṇaṃ vanam // KAvk_30.33 //

suvarṇapārśvamabhyetya jagāda mṛyayūthapam /
hitamuktaṃ mayā pūrvaṃ na śrutaṃ na kṛtaṃ tvayā // KAvk_30.34 //

sa eṣa puruṣaḥ prāptaḥ saṃnaddhaiḥ saha dhanvibhiḥ /
mayā nivāritenāpi saṃhāreṇa na tṛpyate // KAvk_30.35 //

adhunā kka nu gantavyaṃ kiṃ kartavyaṃ bhayodbhave /
hitaṃ kimanuvartavyaṃ tulyaṃ martavyameva vā // KAvk_30.36 //

kṛtaghnaḥ krūracaritaḥ kṣudro 'yaṃ saṃghapātakah /
tvayaivātmavināśāya rakṣito viṣapādapaḥ // KAvk_30.37 //

svaśarīrapradasyāpi saṃhāreṇa na tṛpyate /
sasattvasāgaragrāsī kṛtaghno vāḍavānalaḥ // KAvk_30.38 //

upakāraḥ kṛtaghneṣu viśvāsaḥ kuṭulātmasu /
upadeśaśca mūrkheṣu karturdoṣāya kevalam // KAvk_30.39 //

iti kākena kathite pratyāsanne ca pārthive /
acintayat prāptakālaṃ hitaṃ yūthasya yūthapah // KAvk_30.40 //

subhaṭānāmiyaṃ senā vigāhedgahanaṃ mahat /
karoti matprasaṅgena muhūrtenaiva nirmṛgam // KAvk_30.41 //

tasmātsainyapradhānasya gacchāmi svayamantikam /
ekasyaiva vadho me 'stu sarve jīvantvamī mṛgāḥ // KAvk_30.42 //

iti niścitya sa yayau samīpaṃ bhūpatermṛgaḥ /
paraprāṇaparitrāṇe tṛṇaṃ prāṇāṃ mahātmanām // KAvk_30.43 //

tamāyāntaṃ drutaṃ dṛṣṭvā hṛṣṭaḥ kuṭulakah puraḥ /
so 'yamityāśu pāṇibhyām rājñe dūre vyadarśayat // KAvk_30.44 //

tatkṣaṇe droṇaśāpena vajreṇeva nipātinā /
karu paricyutau tasya pāpapādapapallavau // KAvk_30.45 //

tadvṛttaṃ vismitaḥ śrutvā mṛgeṇa kathitaṃ nṛpaḥ /
abhūtkṛtaghnacarite dhikkāramukharānanaḥ // KAvk_30.46 //

tataḥ kṣitipatiḥ prītyā parayā mṛgam /
tam nināya svanagarīṃ gauraveṇa garīyasā // KAvk_30.47 //

rājadhānīmathāsādya tasmai ratnāsanaṃ nṛpaḥ /
datvā sāntaḥpurāmātyastasyāgre samupāviśat // KAvk_30.48 //

sa bodhisattvo hariṇastasyāṃ parṣadi divyadhīḥ /
dharmaṃ dideśa yenābhūjjanaḥ śikṣāpadānvitaḥ // KAvk_30.49 //

suvarṇapārśvaḥ sāraṅgaḥ so 'yamevābhavaṃ purā /
yo 'bhavat kuṭilaḥ krūro devadattaḥ sa cādhunā // KAvk_30.50 //

iti sukṛtacitaṃ bhagavatā bhavabhītibhidā
kathitamudārasattvarucirasya tataścaritam /
praśamamayaṃ niśamya kuśalāya sa bhikṣugaṇaḥ
kimapi babhūva puṇyaparipākavivekaruciraḥ // KAvk_30.51 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ suvarṇapārśvāvadānaṃ triṃśaḥ pallavaḥ //

31. kalyāṇakāryavadānam /

pratyakṣalakṣaṇaparīkṣita eṣa loke saṃlakṣyate sujanadurjanayorviśeṣaḥ /
arkaḥ prakāśaviśadaṃ vidadhāti viśvamandhīkaroti nikhilaṃ jagadandhakāraḥ // KAvk_31.1 //

sarvajñaḥ pūrvavṛttāntamaśeṣamavalokayan /
asminneva kathārambhe bhagavān punarabravīt // KAvk_31.2 //

nṛpaḥ pātaliputrākhye pure bhūmipuraṃdaraḥ /
abhūtpuraṃdaro nāma mandiraṃ puṇyasaṃpadaḥ // KAvk_31.3 //

kalyāṇakārī tasyābhūt sūnurguṇagaṇonnataḥ /
akalyāṇābhidhānaścadvitīyo nirguṇaḥ sutaḥ // KAvk_31.4 //

kalyāṇakārī sarvārthikaruṇākalpapādapaḥ /
chatrāvaśeṣāmakarod dāṇaśīlaḥ śriyaṃ pituḥ // KAvk_31.5 //

tasmai manoramāṃ nāma puṇyaseno mahīpatiḥ /
dūtaṃ visṛjya lekhena svasutām v acasā dadau // KAvk_31.6 //

pratyāsannavivāho 'tha nṛpaṃ rājasuto 'bhyadhāt /
prāptaḥ pariṇayastāta saṃpratyeṣa na me mataḥ // KAvk_31.7 //

vātsalyapeśalatayā madāttāḥ prakṛtiśriyaḥ /
mayā dānavyasaninā koṣaste śuṣirīkṛtaḥ // KAvk_31.8 //

tasmātpravahaṇenāhaṃ samuttīrya mahodadhim /
ratnadvīpaṃ vrahāmyeva divyaratnārjanodyataḥ // KAvk_31.9 //

divyasaṃpadamāsādya kariṣye dārasaṃgraham /
kalatramakṛtārthasya trāsanaṃ sukhasaṃpadām // KAvk_31.10 //

iyuktvā sa pituḥ prāpya śāsanaṃ caraṇānataḥ /
jagāhe jaladhiṃ lolakallolāliṅgitāmbaram // KAvk_31.11 //

bhrātā tamanuvajrāja saujanyavyañjano 'nujaḥ /
nirguṇaḥ saguṇadveṣadrohamantarvicintayan // KAvk_31.12 //

jyeṣṭhastamabravīdvatsa samudre karmaviplavāt /
ahaṃ grāhyastvayā skandhe jāte pravahaṇakṣaye // KAvk_31.13 //

iti bhrātrā kṛtāśvāsastathetyūve sa taṃ śaṭhaḥ /
doṣodyataḥ praṇayitāṃ khalaḥ samavalambate // KAvk_31.14 //

tataḥ pravāhaṇārūḍhaḥ pavanairanukūlatām /
yātaiḥ puṇyairiva prāpya ratnadvīpaṃ nṛpātmajaḥ // KAvk_31.15 //

dovyaratnāni saṃprāpya pratyāvṛtte tataḥ śanaiḥ /
rājaputre pravahaṇaṃ drāgabhañjat prabhañjanaḥ // KAvk_31.16 //

bhagne pravahaṇe tasmin bhrātaraṃ pūrvasaṃvidā /
sa jagrāha śaṭhaḥ kaṇṭhe taṃ bhujaṅga ivānujaḥ // KAvk_31.17 //

karmavāteritastūrṇaṃ kūlaṃ prāpya nṛpātmajaḥ /
avāpa sahasā nidrāmāndhyaprathamadūtikām // KAvk_31.18 //

tasya suptasya ratnāni dṛṣṭvā baddhānyathānujaḥ /
prahartuṃ vyasanacchidre krūraḥ samupacakrame // KAvk_31.19 //

utpāṭya gāḍhabaddhasya sa tasya nayanāmbujam /
taṃ tārakaṃ bhayāmbhodhau cakāra gatatārakam // KAvk_31.20 //

āttaratne gate tasmin vājasūnurgatadyutiḥ /
mātaṅgonmūlitāmbhoja ivābhūtkamalākaraḥ // KAvk_31.21 //

sa babhūva nirālokaḥ śokatīvratamovṛtaḥ /
kṛṣṇapakṣakṣapārambha iva sūryenduvarjitaḥ // KAvk_31.22 //

atrāntare samāyātastaṃ deśaṃ gokuśādhipaḥ /
rājaputraṃ vilokyāndhamabhūt saṃkrāntatadvyathah // KAvk_31.23 //

sa taṃ nītvā svanilayaṃ paricaryāparaḥ pārḥ /
tasyāsīdguṇasaujanyasnehāveśavaśīkṛtaḥ // KAvk_31.24 //

tatra śokasujāṃ śāntyai sadā cetovinodinīm /
vīṇāṃ svarapravīṇo 'sau pūrvābhyastamavādayat // KAvk_31.25 //

satsaṃgamaḥ pṛthuvivekakathābhoyogaḥ
kāvyāsavaḥ priyasuhṛtpraṇayo vihāraḥ /
vīṇāsvanah kusumakāntavanāntavāsaḥ
śokāgnitaptamanasāmamṛtāvagāhaḥ // KAvk_31.26 //

tasya gopapateḥ patnī tīgavīṇāvicakṣaṇā /
paśyantī rājatanayaṃ prayayau sābhilāṣatām // KAvk_31.27 //

kṛtopadeśā satataṃ kuṭilā vīṇayeva sā /
mūrcchantī navarāgeṇa sotkaṇṭhā samacintayat // KAvk_31.28 //

subhago 'yaṃ mamātīva dṛśi citte ca cartate /
nivartate na me tāpaḥ premṇi cenna pravartate // KAvk_31.29 //

dhanyeyaṃ nakhasaṃpātaiḥ kkaṇantī rāgiṇīmuhuḥ /
yātāsya vallakī puṇyairaṅkārohaṇayogyatām // KAvk_31.30 //

iti saṃcintya sā svairaṃ tamuvāca savibhamam /
spṛśantī tatkarāmbhojaṃ sakampakarapallavā // KAvk_31.31 //

lalanāsulabhāṃ lajjāṃ mamedaṃ tvadgataṃ manaḥ /
akṛtajña iva prītiṃ na saṃsmarati mānada // KAvk_31.32 //

na śīlaṃ na kulācāraṃ nābhimānaṃ na saṃśayam /
apekṣante smarakṣiptā vailakṣyarahitāḥ striyaḥ // KAvk_31.33 //

praṇayānmama saṅkalpaṃ saphalaṃ kartumarhasi /
bhavanti mānitāḥ prītyai devatā iva yoṣitaḥ // KAvk_31.34 //

iti tasya vacaḥ śrutvā bhinnasvaraviśṛṅkhalam /
capalāṃ rājaputrastāṃ trastāntaḥkarṇo 'vadat // KAvk_31.35 //

neyaṃ mātaḥ samucitā sataḥ śīlaparicyutiḥ /
dhikkilbiṣaviṣaspṛṣṭaḥ naṣṭaśīlasya jīvitam // KAvk_31.36 //

parāṅganāpariṣvaṅgamaṅgairaṅgīkaroti yaḥ /
āliṅgati pataṅgo 'yaṃ narakāgniśikhāṃ punah // KAvk_31.37 //

paropakāraniratāh paradāranirādarāḥ /
ye 'pyahiṃsāvyasaninaste jīvanti mṛtāḥ pare // KAvk_31.38 //

iti tenoktamākarṇya sābhūdbhagnamanorathā /
nidhanābhyadhikaḥ prītipratiṣedho hi yoṣitām // KAvk_31.39 //

tataḥ svapatimabhyetya bhujaṅgī bhaṅgamāgate /
manorathe manyuviṣaṃ vamantīva jagāda sā // KAvk_31.40 //

paravatsalatā sādho doṣāya saralasya te /
ko hyavijñātaśīlānāṃ svādhīnīkurute gṛham // KAvk_31.41 //

pareṣu bhṛśamāśvāsaṃ spṛśataste na śobhanam /
guptaṃ cittaṃ ca vittaṃ ca jano jānāti kasya kaḥ // KAvk_31.42 //

paradārasahasrākṣastvayāndhaḥ sa gṛhe dhṛtaḥ /
dīnāndhajanavātsalyāt paśya tasyocitaṃ phalam // KAvk_31.43 //

adyāhaṃ tena vijane saṃgame bhṛśamarthitā /
yadyasya nayane syātāṃ syāt kathaṃ me palāyanam // KAvk_31.44 //

ityuktaḥ sa tayā kopāttapto gopapatirbhṛśam /
dvare niṣkāsya taṃ cakre gehaṃ cittaṃ ca śītalam // KAvk_31.45 //

pitā tyajati yatputraṃ suhṛnmitraṃ nihanti yat /
bandhucchedāsidhārāṇāṃ taddārāṇāṃ vijṛmbhitam // KAvk_31.46 //

bhruvordṛśoryatkauṭilyaṃ yattaikṣṇyaṃ yacca cāpalam /
kucayoryacca kāṭhinyaṃ tatsarvaṃ hṛdi yoṣitām // KAvk_31.47 //

kalyāṇakārisārthena pathaḥ saṃtāritaṃ śanaiḥ /
pitari tridivaṃ yāte śuśrāva bhrātaraṃ nṛpam // KAvk_31.48 //

sa puraṃ puṇyasenasya śvaśurasya mahīpateḥ /
kālena prāppa dūrādhvakleśapraśamabāndhavam // KAvk_31.49 //

atrāntare sutā tatra mahībharturmanoramā /
vācā dattā purā yasmai tasminnabdhicyute śrute // KAvk_31.50 //

āhūteṣu narendreṣu niviṣṭeṣu yathākramam /
āruhya ratnaśibikāṃ svayaṃvarabhuvaṃ yayau // KAvk_31.51 //

vilokayantī bhūpālān sā śanaiścalalocanā /
yadṛcchayāgataṃ tatra rājaputraṃ dadarśa tam // KAvk_31.52 //

andho 'pi tasyāḥ sahas āsa yayau priyatāṃ dṛśoḥ /
grahamadhye kumudvatyā meghāndho 'pi priyaḥ śaśī // KAvk_31.53 //

nṛpeṣu pratiyāteṣu vilakṣeṣvaphalāgamāt /
mahīpatisutāntastaṃ vavre guṇavinirgatam // KAvk_31.54 //

sāpu hāraṃ parikṣipya kaṇṭhe tasyāyatekṣaṇā /
śanakaurmadhurālāpā tvadvaśāsmītyuvāca tam // KAvk_31.55 //

strīvṛttacakitaḥ so 'pi vijane tāmabhāṣata /
prajñādaridrayā nedaṃ striyā yuktaṃ kṛtaṃ tvayā // KAvk_31.56 //

smarasauhārdamitreṣu padmanetreṣu rājasu /
sthiteṣu vandhyajanmāndhaḥ kasmādasmi vṛtastvayā // KAvk_31.57 //

anyavakrkrāvalokinyo jāyāścakṣuṣmatāmapi /
vadhūḥ kiṃ punarandhasya dine 'pyanyābhisārikā // KAvk_31.58 //

lalanābhirna me kṛtyaṃ pratyayastāsu nāsti me /
kulakūlanipātinyo nimnagāḥ kuṭilāḥ stiyaḥ // KAvk_31.59 //

ityuktā tena paruṣaṃ lajjālolā nṛpātmajā /
tamūce nātha sar vatra na śaṅkāṃ kartumarhasi // KAvk_31.60 //

dṛṣṭadoṣaḥ kkacinnāryām yadi tvamatiśaṅkitaḥ /
aduṣṭāpi tvayā nāma tadvyāptā kriyate katham // KAvk_31.61 //

tvayyeva yadi me prītirananyaśaraṇam manaḥ /
tena satyena te netramekaṃ bhavatu nirmalam // KAvk_31.62 //

ityuktamātre sudṛśā dakṣiṇaṃ tasya lecanam /
satyānubhāvenābhūttatpraphullakamalopamam // KAvk_31.63 //

rājaputraḥ prahṛṣṭo 'tha tām prasādya silocanām /
uvāca tanmukhāmbhojalāvaṇyaguṇacismitḥ // KAvk_31.64 //

kalyāṇakārī subhagaḥ sa evāhaṃ nṛpātmajaḥ /
yasmau purā tvaṃ guruṇā vacasā pratipāditā // KAvk_31.65 //

sa evāhaṃ yadi paraṃ nirvairaḥ pāṭane dṛśaḥ /
tena satyena nayanaṃ svasthaṃ bhavatu me 'param // KAvk_31.66 //

satyopayācaneneti sahasaivāsya locanam /
dvitīyamapi vaimalyamavāpa saha cetasā // KAvk_31.67 //

tato viditavṛttena puṇyasenena bhūbhujā /
kṛtasāhāyyakaḥ prāpa svarājya sa priyāsakhaḥ // KAvk_31.68 //

kalyāṇkārī yaḥ so 'haṃ devadattaḥ sa cānujaḥ /
tena pūrvānubhāvena tadvidho 'dyāpi vartate // KAvk_31.69 //

ityudāramupakāranirmalaṃ bodhisattvacaritaṃ niśamya te /
bhikṣavaḥ khalviceṣṭitaṃ ca tattulyamapratimavismayaṃ yayuḥ // KAvk_31.70 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ kalyāṇākāryavadānamekatriṃśaḥ pallavaḥ //

32. viśākhāvadānam /

vāmāḥ sajjanavāmāḥ prāyeṇa bhavanti nīrogiṇyaḥ /
timironmukhī sarāgā kṣipati raviṃ bhūdharātsaṃdhyā // KAvk_32.1 //

devadattasya carite bahujanmāntarāśraye /
kathite 'pi punaḥ prāha bhagavān jñānasāgaraḥ // KAvk_32.2 //

purā kaliṅgaviṣaye nṛpatiḥ śatrubhaṅgakṛt /
śrīmānabhūdaśokākhyaḥ prakhyātāsaṃkhyavikramaḥ // KAvk_32.3 //

tasya śākhaḥ praśākhaśca catvāraḥ sadṛśāḥ sutāḥ /
anuśākho viśākhaścetyabhavan bhuvi viśrutāḥ // KAvk_32.4 //

tāruṇyamattāste pitrā sapatnīkāḥ pravāsitāh /
savikāranikāreṇa putrasneho 'pi naśyati // KAvk_32.5 //

te śanaiḥ kṣīṇapātheyā durdaśāmiva duḥsahām /
vikaṭāmaṭavīṃ prāpyaṃ kṣutkṣāmāḥ samacintayan // KAvk_32.6 //

etāḥ striyo vipatkāle gulphabandhanaśṛṅkhalāḥ /
kṛcchralabdhe ca bhāginyaḥ sthitāḥ parṇāśane 'pi naḥ // KAvk_32.7 //

iti cintayatāmāsīt teṣāṃ strībadhaniścayah /
durdaśādagdhabhāgyānāṃ ghorā saṃjāyate matiḥ // KAvk_32.8 //

teṣāṃ madhyādviśākhastu pāpasaṃkalpaśaṅkitaḥ /
bhāryāmādāya kṛpayā palāyya prayayau pṛthak // KAvk_32.9 //

sā kalaṅkavatī nāma bhṛśaṃ vaiklavyamāgatā /
dūrādhvadhāvanaśrāntā mūrcchitā nyapatadbhuvi // KAvk_32.10 //

tataḥ sā karuṇārdreṇa bhartrā prāṇakṣayakṣaṇe /
śarāvedhasamudbhūtaṃ pāyitā nijaśoṇitam // KAvk_32.11 //

tām raktapānasaṃprāptajīvitām sattvasāgaraḥ /
svāṅgaṃ niṣkṛtya māṃsena prāṇavṛttimakārayat // KAvk_32.12 //

nirjalaṃ ghorakāntāraṃ samuttīrya krameṇa tau /
pracchāyapādapaśyāmaṃ prāptau girinadītaṭam // KAvk_32.13 //

viśrāntayostayostatra kṛttapādakaro naraḥ /
tīvrākrandī nadīvegenohyamānaḥ samāyayau // KAvk_32.14 //

dṛṣṭvaiva karuṇāśliṣṭaḥ kaṣṭāṃ vipadamāśritaḥ /
vigāhya saritaṃ dorbhyāṃ viśākhastamatārayat // KAvk_32.15 //

tataḥ pratyāgataprāṇāṃ toyamūlaphalādibhiḥ /
sa taṃ cakre dinaireva saṃrūḍhacchedanirvyatham // KAvk_32.16 //

svastho 'pi gativaikalyānnaiva gantuṃ kkacit kṣamaḥ /
sa tasthaui tatra tatpatnyā kāle kalitabhojanah // KAvk_32.17 //

rājaputrastu jāyāyāmabhūdviralasaṃgamaḥ /
siṃhālparatayaḥ śūrāḥ prāyeṇa vijigīṣavaḥ // KAvk_32.18 //

divyauṣadhirasāhāraparipūrṇatanuḥ śanaiḥ /
tatpatnī vikalāyāsmau cakāra surataspṛhām // KAvk_32.19 //

snehena nopalipyante na badhyante guṇena ca /
gurave na ca sajjanti svecchasparśasukhāḥ striyaḥ // KAvk_32.20 //

sā tena niśi niḥśabdaṃ ramamāṇā ghanastanī /
niḥśaṅkasuratātṛptā patiṃ vighnamamanyata // KAvk_32.21 //

sā patyuḥ svairiṇī tena vidadhe vadhasaṃvidam /
pāpeṣu śikṣākuśalāḥ kaluṣāḥ kila yoṣitaḥ // KAvk_32.22 //

sā śiraḥśūlamatulaṃ vadantī svasya chadmanā /
cakre likhitapāpāsyā lalāṭe paṭṭabandhanam // KAvk_32.23 //

tasyāḥ śirorujāṃ tīvrāṃ vyatītaḥ pārthivātmajaḥ /
kāruṇyāttatpratīkāre tāṃ tāṃ yuktimacintayat // KAvk_32.24 //

viṣādacintāstimitaṃ śvasantaṃ sā jagād tam /
śītārtakūjadbhramarā himamlāneva padminī // KAvk_32.25 //

evaṃvidhaṃ me kanyāyāh śiraḥśūlaṃ purābhavat /
pāṣāṇabhedalepena bhiṣagbhiśca nivāritam // KAvk_32.26 //

pāṣāṇabhedavyāpto 'yaṃ prāgbhāgo 'sy mahībhṛtaḥ /
rājjvāvatīrya bhavatā gṛhyatāṃ yadi śakyate // KAvk_32.27 //

dhārayiṣyāmi pāṇibhyāmahamālambanaṃ tava /
ityuktaḥ praṇayātpatnayā tathetyāha nṛpātmajaḥ // KAvk_32.28 //

tatpāṇidhṛtarajjvātha vihitālambanaḥ śanaiḥ /
so 'vatīrṇaḥ śilāsphālagarjadgirinadītaṭam // KAvk_32.29 //

bheṣajādānasaṃsaktaḥ saṃtyaktālambanastayā /
sa papāta mahāśvabhre strīcittacapalāmbhasi // KAvk_32.30 //

śubhasya karmaṇaḥ śeṣādabhagnatanureva saḥ /
uhyamānaḥ pravāheṇa dhīraścitamacintayat // KAvk_32.31 //

nārīcittābhamāvartaṃ darśayantyā nijāśayam /
mama strīniyame nūnamupadeśaḥ kṛto 'nayā // KAvk_32.32 //

durvijñeyāḥ pratatamatibhiḥ svapnasaṃkalpakalpā
rāgadveṣavyasanaviṣamāyāsavinyāsasaktāḥ /
kāmātkāmī sakalajanatāmohane saṃpravṛttāḥ
pātāyaiva kṣasṇaparicitasyāpi māyāḥ striyaśca // KAvk_32.33 //

iti saṃcintayanneva nadīvegena bhūyasā /
prāpitaḥ sukṛteneva sa purīṃ puṣkarāvatīm // KAvk_32.34 //

tasminnavasare tatra niṣputre nṛpatau mṛte /
nimittajñairmahāmātyairgṛhītaḥ sa sulakṣaṇaḥ // KAvk_32.35 //

abhiṣiktaḥ sa taistatra vidhivanmaṅgalodakaiḥ /
abhūdvivāhavidveṣī dṛṣṭastrīcaritādbhutaḥ // KAvk_32.36 //

kalaṅkavatyapi girau bodhisattvavivarjite /
mandvīryauṣadhiḥ kāle vṛtticchedākulābhavat // KAvk_32.37 //

skandhe bhagnāṅgamāropya sā grāmapuravartmasu /
janaṃ pativratāsmīti girā bhikṣāmayācata // KAvk_32.38 //

parivratāgauraveṇa sarvastasyau dadau bahu /
mithyāśīlapravādo 'pi sūte vipadi saṃpadam // KAvk_32.39 //

aṭantī sā śanaiḥ prāptā nagarīṃ puṣkarāvatīm /
satīti vanditā sarvairvṛpadvārāntike yayau // KAvk_32.40 //

rājā strīvṛttavidveṣī vandate tu pativratām /
iti saṃcintya tadbhaktyā nṛpaṃ prāha puhohitaḥ // KAvk_32.41 //

dūredeśāntarāddeva prāptā kāpi pativratā /
yayeyaṃ caraṇanyāsairbhūtadhātrī pavitritā // KAvk_32.42 //

he deva paśya tāṃ śādhvīṃ skandhāropitabhartṛkām /
pativratāpraṇāmena puṃsāmāyurvivardhate // KAvk_32.43 //

nṛpaḥ purohiteneti tatsaṃdarśanamarthitaḥ /
tamuvāca na jānīṣe brāhmaṇaḥ sarale bhavān // KAvk_32.44 //

snigdhā strīti pravādo 'yaṃ nirvyājeti matibhramaḥ /
satīti vyomapuṣpāptiḥ pāpā strīti na saṃśayaḥ // KAvk_32.45 //

niṣphalāścagnurohiṇyaḥ saralā janasaṃgame /
nāryo vetasavallarya iva nirmūlabandhanāḥ // KAvk_32.46 //

bhedadrohaikaśīlābhyo duḥśīlābhyaḥ svabhāvataḥ /
namaḥ strībhyo namaḥ strībhyo namaḥ strībhyo namo namah // KAvk_32.47 //

dṛṣṭastrīvṛttadoṣāya taccintāvyathitānmane /
apyeṣā pṛthivī mahyaṃ ratnapūrṇā na rocate // KAvk_32.48 //

nagamṛgavadhūmugdhāstīkṣṇāḥ paraṃ paravañcane
tanuvitaraṇe saktāḥ puṃsāṃ haranti ca jīvitam /
dadhati ca bhayaṃ puṣpāyāte pibanti ca pāvakaṃ
saralakuṭilā naiva jñātā vicāraśataiḥ striyaḥ // KAvk_32.49 //

tathāpi yadi nirbandhastava paśyāmi tāṃ striyam /
ityuktvā harmyamāruhya tām dadarśa nareśvaraḥ // KAvk_32.50 //

tāmeva sa parijñāya pāpāṃ kṛttāṅgasaṅginīm /
sacivebhyaḥ kṣitipatistadvṛttāntaṃ nyavedayat // KAvk_32.51 //

nṛpaṃ sāpi parijñāya pāpā kṣaṇamadhomukhī /
nirastā prayayau tūrṇaṃ pihitaśravaṇairjanaiḥ // KAvk_32.52 //

viśākhanāmā naranāthasūnuḥ so 'haṃ vadhūḥ sāsya ca devadattaḥ /
śrutvetivṛttaṃ kathitaṃ jinena bhikṣuvrajastaccaritaṃ nininda // KAvk_32.53 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ viśākhāvadānaṃ dvātriṃśaḥ pallavaḥ //

33. nandīpanandāvadānam /

sa ko 'pi puṇyapraśamānubhāvaḥ śuddhātmanāmastyamṛtasvabhāvaḥ /
yasya prabhāveṇa bhavanti sadyaḥ krūrā api krodhaviṣapramuktāḥ // KAvk_33.1 //

purā tathāgate jetavanārāmavihāriṇi /
tadājñayā bhikṣugaṇe girikānanacāriṇi // KAvk_33.2 //

sumerupariṣaṇḍāyāṃ sthitvā dhyānaparāyaṇāḥ /
āyayurbhikṣavaḥ pāṇḍuvicchāyavadanāḥ kṛśāḥ // KAvk_33.3 //

te 'tha kṛtvā bhagavataḥ pādapadmābhivandanām /
ūcire bhikṣubhiḥ pṛṣṭā dehadaurbalyakāraṇam // KAvk_33.4 //

sumeruṃ triguṇāvṛttyā veṣṭayitvā vyavasthitau /
adṛṣṭau vainateyasya nāgau nandopanandakau // KAvk_33.5 //

tau sadā trividhocchvāsaṃ sṛjataḥ kīrṇapāvakam /
bhavanti bhasma sparśena sahasaiva śilā api // KAvk_33.6 //

vayaṃ tadviṣaniśvāsairnidagdhā dhyānayoginaḥ /
vivarṇavadanacchāyāh kevalaṃ kṛśatāṃ gatāḥ // KAvk_33.7 //

iti taiḥ kathite śāstā bhikṣusaṃghārthitaḥ puraḥ /
nāgayordamane yogyaṃ maudgalyāyanamādiśat // KAvk_33.8 //

sa sumeruṃ samāsādya śṛṅgairāliṅgitāmbaram /
suptau dadarśa nāgendrau yogenāntarhitākṛtiḥ // KAvk_33.9 //

yodhyamānau śanaistena bubudhāte yadā na tau /
tadā mahānāgavapurbhūtvā sa samaveṣṭayat // KAvk_33.10 //

prabuddhau pīḍitau tena dṛṣṭvā taṃ bhīṣaṇākṛtim /
viṃdrutau nararūpeṇa tasthaturbhayavihvalau // KAvk_33.11 //

nāgarūpaṃ parityajya kṛtvā rūpaṃ svakaṃ tataḥ /
palāyamānāvanyonyaṃ t au maudgalyāyano 'vadat // KAvk_33.12 //

nāgau kka gamyate tūrṇa bhayaṃ saṃtyajyatāmidam /
na sa nāgaḥ sthitastatra yena vidrāvitau yuvām // KAvk_33.13 //

sarvathā yadi nastyea tadbhayād yivayordhṛtiḥ /
kriyate kiṃ śaraṇyasya na buddhasyābhivandanam // KAvk_33.14 //

iti tenoktamākarṇya vinayāttau tamūcatuḥ /
prasādaḥ kriyatāmārya bhagavaddarśanena nau // KAvk_33.15 //

iti bravāṇau nāgendrau nītvā bhagavato 'ntikam /
sa ta dvṛttāntamāvedya praṇamya samupāviśat // KAvk_33.16 //

bhagavānatha nāgendrau babhāṣe śaraṇāgatau /
praṇāmaṃ cakratū ratnaprabhābhūṣītabhūtalau // KAvk_33.17 //

śikṣāpadāni saṃprāpya sarvabhūtābhayapradau /
śaraṇaprāptisamayādadhunā nirbhayau yuvām // KAvk_33.18 //

ityālokanamātreṇa doṣadveṣavivarjitau /
kṛtau bhagavatā samyak jagmatustaṃ praṇamya tau // KAvk_33.19 //

saṃdarśanenaiva mahāśayānāṃ prabhāpadeśena śarīralagnaiḥ /
sīṃsrā api dveṣaviṣoṣmataptāḥ śamāmṛtaiḥ śītalatāṃ vrajanti // KAvk_33.20 //

tatpūrvajanmavṛttāṇtaṃ bhikṣubhirbhagavān jinaḥ /
prabhāvavismayātpṛṣṭaḥ sarvadarśī jagādā tān // KAvk_33.21 //

kṛkirnāma purā śrīmān vārāṇasyāṃ nareśvaraḥ /
kāśyapākhyād bhagavataḥ prāptavān dharmaśāsanam // KAvk_33.22 //

amātyayoḥ sa vinyasya rājyaṃ nandopanandayoḥ /
babhūva bodhisaṃsaktaḥ satyadarśananirvṛtaḥ // KAvk_33.23 //

dharmadahrmamayaṃ rājyaṃ kṛtvā tau tasya mantriṇau /
sarvopakaraṇairyuktaṃ vihāraṃ kāśyapāya ca // KAvk_33.24 //

kālena jātau nāgendrāvetau nandopanandakau /
vihārārpaṇapuṇyena padaṃ merurabhūttayoḥ // KAvk_33.25 //

iti jinanigaditaphaṇivaracaritaṃ paratanupariṇatiparicitasukṛtam /
śrutavati śamanayamuniparinivahe viṣadharaniyamanaguṇanutirudabhūt // KAvk_33.26 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ nandopanandāvadānaṃ trayastriṃśaḥ pallavaḥ //

34. gṛhapatisudattāvadānam /

dattaḥ parahitabhāvanayā yadu tanudhanakaṇaśeṣaḥ /
aparikṣayaguṇakalpanayā bhavati supuṇyaviśeṣaḥ // KAvk_34.1 //

atha vyatīte kasmiṃścit kāle bhagavato 'ntike /
nandopanandayordharmadeśanāṃ śrotumāyayau // KAvk_34.2 //

rājā prasenajiddraṣṭuṃ bhagavantamupāgataḥ /
tābhyāmakṛtasatkārapraṇāmaḥ komapāyayau // KAvk_34.3 //

sa praṇamya jinaṃ gatvā pradadhyau nigrahaṃ tayoḥ /
śastravṛṣṭiṃ saṃsṛjantau tau ca vyomnā samāgatau // KAvk_34.4 //

sarvajñapreṣitastūraṇaṃ maudgalyāyana etya tām /
śastravṛṣṭiṃ narapateścakre padmotpalāvalim // KAvk_34.5 //

punargatvā bhagavataḥ samīpaṃ pṛthivīpatiḥ /
saṃprāptau kṣamayāmāsa tasyādeśāt phaṇīśvarau // KAvk_34.6 //

athārthitaḥ pārthivena bhagavān rājamandiram /
bhaktipūtaṃ yayau bhoktuṃ bhaktaṃ bhikṣugaṇaiḥ saha // KAvk_34.7 //

bhakṣyeṣu pacyamāneṣu rātrau tatrāgnivilpavaḥ /
jāto jinaprabhāveṇa sahasā śāntimāyayau // KAvk_34.8 //

bhuktvā gate bhagavati kṣitipaḥ svapure 'bhyadhāt /
jvalanajvālanaṃ rātrau vārayan daṇḍasaṃvidā // KAvk_34.9 //

atrāṇtare gṛhapatiḥ sudattasyātmaji yuvā /
mithyādoṣadṛddhibalo nāma rājñābhighātitaḥ // KAvk_34.10 //

pūrvaṃ bhagavataḥ śāstuḥ śāsanānugraheṇa saḥ /
labdhajñānadhṛtiḥ putraduḥkhe 'pyāsīdaduḥkhitaḥ // KAvk_34.11 //

aputraḥ svadhanaṃ bhūri dīnebhyaḥ pratipādya saḥ /
cakārātirasādekapaṇaśeṣaṃ śanaiḥ śriyaḥ // KAvk_34.12 //

paṇalābhakṛtāśeṣadharmaḥ svalpaprado 'tha saḥ /
abhūd gṛhī sudattākhyo gṛhaṃ hi svaplamucyate // KAvk_34.13 //

kadāciddarśanāyātaṃ bhagavān purataḥ sthitam /
taṃ svalpadānanāmnaiva lajjitaṃ dayayāvadat // KAvk_34.14 //

alpadānaṃ gṛhapaterna lajjāṃ kartumarhasi /
yāti śraddhārpito dānakaṇaḥ kanakaśailatām // KAvk_34.15 //

purā bahutaraṃ dattaṃ velamena dvijanmanā /
śraddhāvirahasāmānyānna tathā vṛddhimāyayau // KAvk_34.16 //

yaḥ sarvaṃ bhojayedbhaktyā jambudvīpagataṃ janam /
yaścaikaṃ bodhisaṃyuktaṃ tasya puṇyaṃ tato 'dhikam // KAvk_34.17 //

iti vākyaṃ bhagavatastathyaṃ śrutvābhinandya ca /
nijagehaṃ gṛhapatiḥ prayayau praṇipatya tam // KAvk_34.18 //

dīpaṃ datvā paṭhan rātrau tatar buddhānuśāsanam /
daṇḍāya rājapuruṣaiḥ sa nīto 'gnipravartanāt // KAvk_34.19 //

daṇḍasya saṃbhavādbaddhaṃ bandhanāgāravartinam /
taṃ draṣṭumāyayurdevā rātrau śakrabrahmādayaḥ // KAvk_34.20 //

sa tairdhanaṃ gṝhāṇeti prārthito nāgrahīdyadā /
tadā dharmopadeśo 'yaṃ pravṛttastsya mandire // KAvk_34.21 //

rājāpi tatprabhāveṇa dṛṣṭvā prajvālitaṃ puram /
muktvā taṃ bandhanāgārānna dadarśa jalaṃ kkacit // KAvk_34.22 //

sa gataḥ sugataṃ draṣṭuṃ kadācittatpuraḥ sthitaḥ /
nṛpaṃ jinapraṇāmāya prāptaṃ paścād vyalokayat // KAvk_34.23 //

agre bhagavataścakre praṇayaṃ na sa bhūpateḥ /
jagatpūjyasya purataḥ pūjāmarhati nāparaḥ // KAvk_34.24 //

jinamāmantrya nṛpatiḥ praṇataḥ svapuraṃ gataḥ /
vivāsanaṃ gṛhapaterādideśa nijāt purāt // KAvk_34.25 //

prasādinī sudattasya devatā nṛpatiṃ tataḥ /
kṣudrajantubhirutsṛṣṭaiścakre daṃśaviṣākulam // KAvk_34.26 //

sa trastastairnṛpaḥ prāptaḥ sāmātyāntaḥ purānugaḥ /
gatvā prasādayāmāsa sudattam jinaśāsanāt // KAvk_34.27 //

iti sa satatapratyāsattyā parāmṛtanirbharaṃ
bhagavaduditaṃ śāntiṃ bheje sudattagṛhādhipaḥ /
svamiva labhate vighnayāsapravāsavivarjitaṃ
vimalamanasāmantevāsī vivekamahānidhim // KAvk_34.28 //

iti kṣemendravicaritāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ gṛhapatisudattāvadānaṃ caturstriśaḥ pallavaḥ //

35. ghoṣīlāvadānam /

phalaṃ samānaṃ labhate sa dāturyāti kṣaṇaṃ dānasahāyatāṃ yaḥ /
paropakārapraṇayodyatānāṃ nāpuṇyakarmā sacivatvameti // KAvk_35.1 //

ramye purā bhagavati śrāvastyāṃ jetakānane /
anāthapiṇḍadārāmavihārādhirate jine // KAvk_35.2 //

kauśāmbyāṃ vatsanṛpatirbabhūvodayanābhidhaḥ /
gāyatyadyāṣi yatkīrtirvidyādharavadhūjanaḥ // KAvk_35.3 //

abhavadviṣaye tasya karmāntākarajīvanaḥ /
gṛhasthaḥ sudhano nāma dhanādhānavicakṣaṇaḥ // KAvk_35.4 //

nṛpaḥ kadāciṃdāsthāne taṃ kāryārthinamāgatam /
vacasaiva parijñāya jagād vihitādaraḥ // KAvk_35.5 //

jānāmyahaṃ gṛhapate hiraṇyopacitasvaram /
vipulaḥ saṃcayajñasya suvarṇanidhirasti te // KAvk_35.6 //

ityuktaḥ sasmitaṃ rājñā sa tamūce kṛtāñjaliḥ /
satyamastyeva me rājan gṛhe kāñcanasaṃcayaḥ // KAvk_35.7 //

sadvṛttacintānirate deve vātsalyapeśale /
kiṃ vā nāsti janāsyāsya pitari tvayi goptari // KAvk_35.8 //

dhanino yāntyadhanatāṃ nidhanaṃ yānti cādhanāḥ /
vyāghratām yāti dedbhūbhṛdāmiṣāghrāṇanirghṛṇaḥ // KAvk_35.9 //

niḥsaṅkairarjyate vittamarjitaṃ ca vibhajyate /
vibhaktaṃ bhujyate spaṣṭaṃ janairdharmadhane nṛpe // KAvk_35.10 //

upapannaṃ vacaḥ śrutvā dhīmatastasya bhūpatiḥ /
tamūce daśanodyotaiḥ prasādaṃ darśayanniva // KAvk_35.11 //

matimān kāryasacivastvaṃ me bhavitumarhasi /
dhīdhūryaistvadvidhaireva dhāryate dharaṇībharaḥ // KAvk_35.12 //

iti rājavacaḥ śrutvā śudhanastamabhāṣata /
n avayaṃ rājasevāsu sabhāmaṇḍalapaṇḍitāḥ // KAvk_35.13 //

svācchandyodyānavicchedaḥ sunidrāsukhavikrayaḥ /
sevā hi puṃsāṃ saṃsāraduḥkhadainyabhayaṃkaraḥ // KAvk_35.14 //

īśvarairmastakanyastacaraṇaḥ kṛtakṛtyatām /
pādapīṭha ivāyāti sevako 'haṃ sthitaḥ sadā // KAvk_35.15 //

sevāyāsaprayāsena prāptānāmapi saṃpadām /
saṃbhogaḥ piśunāsaṅgī prabhubhrūbhangabhaṅguraḥ // KAvk_35.16 //

etāśca nāvatiṣṭhante prayatnena dhṛtā api /
darpogradurgrahagrāhadurgrahā nṛpasaṃpadaḥ // KAvk_35.17 //

kṣaṇaṃ navanavāśliṣaviśeṣapraṇayodyatāḥ /
avācavāraramaṇīramaṇīyā vibhūtayaḥ // KAvk_35.18 //

ityuktapratiṣedho 'pi sa rājñā sacivaḥ kṛtaḥ /
atikrāmati ko nāma prabhaviṣṇoḥ samīhitam // KAvk_35.19 //

prāptaprauḍhapadaṃ rājñā nītaṃ sarvādhikāritām /
vidveṣadūṣitāḥ sarve mantriṇastaṃ na sehire // KAvk_35.20 //

dharmajijñāsayā rājñā piśunapreritena saḥ /
naivākarodasatkāryaṃ niyukto 'pi puna punaḥ // KAvk_35.21 //

āghātaṃ prekṣitaḥ so 'tha mithyākopena bhūbhujā /
tathāpyadharmasaṃyuktaṃ na śāsanamatanyata // KAvk_35.22 //

ekajanmasukhāyaiva bahujanmaśatārditam /
na sādhuninditaṃ karma karomīti jagāda saḥ // KAvk_35.23 //

bhayadharmopadhāśuddhaḥ pratimuktaḥ sa bhūbhujā /
dānasatramavicchinnamakarodakhilārthinām // KAvk_35.24 //

sarvatra viśrute tasya dānasatre yaśasvinah /
kalpavṛkṣādaraḥ puṃsāṃ paraṃ pratanutāṃ yayau // KAvk_35.25 //

atrāntare munigaṇāstīrthārthā dakṣiṇāpathāt /
āgatā kṛcchrakāntāramaviśan nirjanaṃ vanam // KAvk_35.26 //

tatra tṛṣṇāturāḥ sarve mūrcchitāḥ śayanāśritāḥ /
ayācanta jalaṃ mohāduccairniścetanānapi // KAvk_35.27 //

devagandharvanāgebhyaḥ kaścidyo 'tra dayāmbudhiḥ /
sthitaḥ prayacchatu jalaṃ so 'smākamiti te 'bruvan // KAvk_35.28 //

tataḥ sa ratnakeyūrakkanatkaṅkaṇasaddhvaniḥ /
bhujasthamemabhṛṅgārastarumadhyādviniryayau // KAvk_35.29 //

te tasmādamṛtāsvādaṃ pāṇipadmāvanāmitāt /
ākaṇṭhaṃ salilaṃ pītvā jahṛṣurlabdhajīvitāḥ // KAvk_35.30 //

prārthitaḥ punarabhyetya papracchuste savismayāḥ /
adṛśyavṛkṣanilayādudbhūtaṃ ko bhavāniti // KAvk_35.31 //

so 'bravīdviśrutayaśāḥ śrāvastyāmāśayaḥ śriyaḥ /
anāthapiṇḍado nāma sarvado 'sti gṛhādhipaḥ // KAvk_35.32 //

saucikena mayā pūrvaṃ tadgṛhāntikavāsinā /
bhujamudyabhya tadveśma darśitaṃ nityamarthinām // KAvk_35.33 //

tena puṇyena devatvaṃ prāpto 'tra viharāmyaham /
bāhurmam vibhātyeṣa dakṣiṇaḥ so 'rthidakṣiṇaḥ // KAvk_35.34 //

te tamāmantrya munayaḥ punaḥ saṃprasthitā vane /
kṣudhitāḥ snigdhasacchāyaṃ dadṛśuḥ pādapaṃ param // KAvk_35.35 //

tamapyuccairayācanta bhojanaṃ tadvadeva te /
uccacāra ca gambhīrā vāṇī vismayakāriṇī // KAvk_35.36 //

atra puṣkariṇītīre droṇyāṃ divyānnabhojanam /
saṃpūrṇamasti tadgatvā bhujyatāṃ yadabhīpsitam // KAvk_35.37 //

iti tena samādiṣṭaṃ bhuktvā te divyabhojanam /
ko bhavaniti papracchustaṃ divyatarusaṃśrayam // KAvk_35.38 //

so 'pyācacakṣe śrāvastyāṃ gṛhastho 'nāthapiṇḍadaḥ /
asti tasyāhamabhavaṃ brāhmaṇaḥ saṃghahojane // KAvk_35.39 //

caturaḥ paricaryāyāṃ dadhikumbhapracārakaḥ /
tadbhojanānte saṃprāpte svalpaśeṣānnabhojanaḥ // KAvk_35.40 //

bhikṣuṇāṃ gauraveccāraṃ dṛṣṭvāhaṃ rājabhojanam /
ātmanaścānnamakṣāramabhavaṃ khinnamānasaḥ // KAvk_35.41 //

anāthapiṇḍadagirā bhojane gauravāśayā /
tato mayāṣṭāṅgayuktaṃ gṛhītaṃ poṣadhaṃ vratam // KAvk_35.42 //

asamāptavratenātha bhuktaṃ laulyānmayā niśi /
tenāhamabhavaṃ loke vijñātaḥ khaṇḍapoṣadhaḥ // KAvk_35.43 //

khaṇḍenāpi vratenāhaṃ devaputratvamāgataḥ /
iti te tadvacaḥ śrutvā munayo vismitā yayuḥ // KAvk_35.44 //

acintayan vrajantaste tīvreṇa tapasā vayam /
suciraṃ kevalaṃ kliṣṭāṃ nādyāpi kuśalaspṛśaḥ // KAvk_35.45 //

adhunā poṣadhaṃ prāptuṃ vratameva yatāmahe /
nirapāyasukhopāye svahite kasya nādaraḥ // KAvk_35.46 //

iti saṃcintayantaste kauśāmbīmabhito gatāḥ /
sudhanasya gṛhaṃ prāpurviśrutaṃ gṛhamedhinaḥ // KAvk_35.47 //

tatra tena kṛtātithyā nivedyāsmai tadadbhutam /
anāthapiṇḍadaṃ draṣṭuṃ tenaiva sahitā yayuḥ // KAvk_35.48 //

śrāvastyām te samāsādya pūjitāstena sādaram /
asmai nyavedayan sarvaṃ yathādṛṣṭaṃ yathāśrutam // KAvk_35.49 //

sa tān vratārthina sarvān suhṛdaṃ sudhanaṃ ca tam /
nināya dharmasacivaḥ prīto bhagavato 'ntikam // KAvk_35.50 //

bhagavānapi tadvākyāccakre teṣāmanugraham /
satyadarśanasaṃbuddhā yena te sugatiṃ yayuḥ // KAvk_35.51 //

teṣu yāteṣu sudhanaṃ pakṣapātādrayā dṛśā /
vilokya bhagavān samyag vidadhe jñānabhājanam // KAvk_35.52 //

satyasaṃdarśanāvāptaviśeṣakuśalodayaḥ /
gatvā jināya kauśāmbyām sa vihāramakārayat // KAvk_35.53 //

yasmādbhagavatādiṣṭastasmin yātaḥ sahāyatām /
bhikṣuścundābhidhastasmāt so 'bhūccundavihārabhūḥ // KAvk_35.54 //

rādhābhidhā tadā dāsī vihāraparicārikā /
dayayā bhagavānasyāḥ śīrṇavastraṃ samagrahīt // KAvk_35.55 //

adāsī syāmiti śraddhāpraṇidhānārpitastayā /
sa cīvaro bhagavataḥ prayayāvekavarṇatām // KAvk_35.56 //

sudhanasyojjvalaṃ dṛṣṭvāṃpuṇyasaṃbhāramadbhutam /
bhikṣubhirbhagavān pṛṣṭastatpūrvodayamabhyadhāt // KAvk_35.57 //

sundhānākhyo gṛhapatirvārāṇasyāmabhūtpurā /
nodārakuznjarasyābhūd yasya dānaparikṣayaḥ // KAvk_35.58 //

anāvṛṣṭihate kāle tasya dvādaśavārṣike /
avāritamabhūcchatramavicchinnānnamarthinām // KAvk_35.59 //

tasya padmākaro nāma koṣāgārapatirgṛhe /
dānasāhāyyakaṃ cakre sahasthā hi samṛddhayaḥ // KAvk_35.60 //

pratyekabuddhasaṃghasya bhaktakālanivedakah /
dharmadūtābhidhastasya mantrī dhīmānapasthitaḥ // KAvk_35.61 //

karmavyākṣepatastasya jāte kālavyatikrame /
kadācit kukurasteṣāṃ kālasaṃjñāṃ vyadhātpuraḥ // KAvk_35.62 //

sundhāno 'dya sa evāhaṃ koṣṭhiko 'nāthapiṇḍadaḥ /
saṃghasya dharmadūto yaḥ sa evodayano nṛpaḥ // KAvk_35.63 //

saṃjñānideśako yaśca kukuraḥ sudhano 'pi saḥ /
rājñā ghoṣeṇa vijñāto ghoṣilāparanāmabhṛt // KAvk_35.64 //

caritamityucitaṃ bhavabhedinā bhagavatā kathitaṃ kila bhikṣavaḥ /
sukṛtasaurabhasārasudhārasaṃ sumanasā śravaṇāñjalibhiḥ papuḥ // KAvk_35.65 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ ghoṣilāvadānaṃ pañcatriṃśaḥ pallavaḥ //

36. pūrṇāvadānam /

vibudhasarasiḥ padmaiḥ śobhite paṅkajinyā śuciparisarajātaṃ spṛśyate na sthale 'bjam (?) /
sahajaparicitānāṃ nityamantargatānām bhavati sitaguṇānām kāraṇaṃ naiva jātiḥ // KAvk_36.1 //

śrāvastyāṃ sarvasattvānāṃ svastidhyānaparāyaṇe /
jinakalpadrume jetavanārāmasthite purā // KAvk_36.2 //

śūrpārakākhye nagare ratnasaṃcayasāgaraḥ /
bhavo nāmābhavatsārthaparirmatimatāṃ varaḥ // KAvk_36.3 //

bhavilo bhavabhadraśca bhavanandī ca viśrutāḥ /
ketakyāṃ tasya jāyāyāṃ babhūvustanayāstrayaḥ // KAvk_36.4 //

rogayogādupagaraḥ sa kadācinmumūrṣutām /
pāruṣyād bhṛśamudvignaiḥ patnīputrairupekṣitaḥ // KAvk_36.5 //

bhaktyā dāsī tu tasyaikā paricaryāparā param /
mallikākhyābhavattasyāḥ sevayā svāsthyamāyayau // KAvk_36.6 //

snehopakārapraṇataḥ kṛtajñaḥ sa tayānvitaḥ /
ṛtau saṃgamamabhyetya tasyāḥ putramajījanat // KAvk_36.7 //

yadā tajjanmani pituḥ sarvārthāḥ pūrṇatām yayuḥ /
sa tadā pūrṇanāmābhūdbālaḥ pūrṇendusundaraḥ // KAvk_36.8 //

jyeṣṭhāstrayaḥ kṛtidvāhā yayurabdhiṃ dhanārthinaḥ /
pūrṇastu bhāṇḍaśālāyāṃ pituścakre dhanārjanam // KAvk_36.9 //

tataḥ pratinivṛttāste prāptārthaḥ sāgarātpunaḥ /
gaṇanāṃ hemalakṣāṇāṃ kṛtvā svamudire puram // KAvk_36.10 //

samudragamane teṣām yāvānāsīddhanāgamaḥ /
pūrṇasya svagṛhe paṇyaurbabhūvābhyadhikastataḥ // KAvk_36.11 //

taddṛṣṭvā janakasteṣāṃ vṛddhaḥ paryantavāsare /
tamūcehitamāyatyāṃ tṛṣṇā naikakṣayodayaḥ // KAvk_36.12 //

dṛṣṭaṃ bhavadbhiḥ sāmudralābhe kṛtapariśramaiḥ /
pūrṇenoārjitaṃ vittamakleśena mahīyasā // KAvk_36.13 //

śubhakarmavipākena bhavantyarthā dhanārthinām /
hastāt palāyate 'nyasya prāpnoti patitaṃ paraḥ // KAvk_36.14 //

sanmārgasyāparityāgād yuktāyuktavivecanāt /
deśakālaparijñānātsatāṃ sarvatra saṃpadaḥ // KAvk_36.15 //

bhavanti svagṛhe śanyāḥ sudhiyo dharmabhāginaḥ /
gatvā ratnākaraṃ cānye labhante prāṇasaṃśayam // KAvk_36.16 //

yatnena boddhavyā sadbhiḥ dhanasyopaniṣtparā /
adrohaśuddhabuddhīnāṃ svādhīnānāṃ dhanācchriyaḥ // KAvk_36.17 //

rakṣaṇīyo bhavadbhiśca bhedaḥ satatasaṃhateḥ /
bhinnāt skhalati kalyāṇaṃ kulāt kumbhādivodakam // KAvk_36.18 //

athābhinnendhanasyāgnernaśyante sadṛśāstviṣaḥ /
tathā vipulavaṃśasya bhinnajñātervibhūtayāḥ // KAvk_36.19 //

bhrātṝṇāṃ saṃtato bhedaḥ kathaṃ nāma nivartate /
adhyāpitānāṃ patnībhirdveṣavidyāṃ sadā niśi // KAvk_36.20 //

unnatānāṃ svavaśānāṃ dvaidhaṃ tāvanna jāyate /
yāvatkuṭhāradhāreva yoṣidviśati nāntaram // KAvk_36.21 //

bhrāturarthānuvādena guruṃ pāruṣyakutsayā /
mitramekābhilāṣeṇa nayanti dvaidhatāṃ striyaḥ // KAvk_36.22 //

tadvadanti hasantyo 'pi bhrūvilāsena yoṣitaḥ /
yatprayāti suhṛtsnehamūlonmūlanahetutām // KAvk_36.23 //

hitamuktveti putrāṇāṃ bhūtaye 'bhimataṃ bhavaḥ /
anityatāpariyuktaḥ kāle nidhanamāyayau // KAvk_36.24 //

avibhakte dhane śaktā deśāntaradhanārjane /
jyeṣṭhā babhūvuḥ pūrṇastu gṛhe vittamacintayat // KAvk_36.25 //

kālena gṛhamāptānām vastrāśanavivādinām /
strīmantradattakarṇānāṃ bhedasteṣāmajāyata // KAvk_36.26 //

vitte vibhajyamāne 'th atairvidveṣavaśīkṛteḥ /
dāsīsuto 'yamtyuktvā nītaḥ pūrṇo niraṃśatām // KAvk_36.27 //

so 'pi pūrṇaśanaḥ kāle śītasaṃkucitaṃ pathi /
dadarśa grīṣmatāpr 'pi vivaśaṃ dārubhārakam // KAvk_36.28 //

ādāya dārumūlyena sa tasmāddārubhārakam /
divyacandanamadrākṣīddahanasyāpi śītadam // KAvk_36.29 //

sukṛtenaiva mahatā tena labdhamahādhanaḥ /
sa sevyaḥ sārthavāhānāṃ pūjyo 'bhūtpṛthivīpateḥ // KAvk_36.30 //

ratnākaraṃ sa ṣaṭkṛtvaḥ prayātaḥ sarvado 'rthinām /
cakāra sarvavaṇījāṃ taraśulkādyanugraham // KAvk_36.31 //

srhāvastīvāsibhiḥ sārthavaṇigbhiḥ punararthitaḥ /
yayau pravahaṇārūḍhaḥ samudradvīpamāśu saḥ // KAvk_36.32 //

pratyāvṛtte pravahaṇe so 'tha śuśrāva gāyatām /
vaṇijāṃ sthāvirāḥ śailagāthāḥ sugatasaṃśrayāḥ // KAvk_36.33 //

kasyaitā iti te tena pṛṣṭāḥ sarve babhāṣire /
etā bhagavatā gītā gāthā buddhena dhīmatā // KAvk_36.34 //

iti buddhābhidhāmeva śrutvā harṣamavāpa saḥ /
puṃsāṃ svavāsanārūḍhaṃ vyaktimāyātyudīritam // KAvk_36.35 //

tairvistareṇa kathitāmākarṇya bhagavatkathām /
so 'bhavattadgatamanāstaddarśanasamutsukaḥ // KAvk_36.36 //

sa śanairgṛhamāgatya tyaktvā sarvaparicchadam /
anāthapiṇḍadaṃ draṣṭuṃ śrāvastyāṃ suhṛdaṃ yayau // KAvk_36.37 //

abhilāṣaṃ nivedyāsmai pravrajyāyāṃ jitendriyaḥ /
jagāma sahitastena bhaktyā bhagavato 'ntikam // KAvk_36.38 //

dṛṣṭvaiva tatra sarvajñaṃ mohadhvāntadivākaram /
tatpādadarśanenaiva mene sa kṛtakṛtyatām // KAvk_36.39 //

vijñāya tasya bhagavān saṃkalpaṃ tamabhāṣata /
daśanajyotsnayā kurvan vivekavimalā diśaḥ // KAvk_36.40 //

ehi bhikṣi nirāśaṅke nirvipakṣe kṣayojjhite /
ākhyāte dharmavinaye brahmacaryāṃ carepsitam // KAvk_36.41 //

iti prasādaśīlena jinenodīrite purah /
pravrajyā sahasaivāsya papātālakṣitā tanau // KAvk_36.42 //

tataḥ sa śatrau mitre ca praśamāt samatāṃ śritaḥ /
śāstuḥ śāsanamādāya praṇipatya jagāma tam // KAvk_36.43 //

śroṇāparāntakaṃ nāma deśaṃ śrūrajanāśrayam /
svayaṃ parīkṣituṃ kṣāntiṃ janena sa samāyayau // KAvk_36.44 //

tato dṛṣṭvā tamāyāntaṃ mṛgayāyāmamaṅgalam /
lubdhakaścāpamākṛṣya hantuṃ kridhāt samādravat // KAvk_36.45 //

nirvikāraṃ nirudvegaṃ sa taṃ vigatasādhvasam /
prahareti bruvāṇaṃ ca dṛṣṭvaiva śamamāptavān // KAvk_36.46 //

śāmyatastasya sahasā prasādī lubdhakasya saḥ /
dharmaṃ dideśa yenāsau bodhiṃ prāpa sahānugaiḥ // KAvk_36.47 //

sa tatra sugatārhāṇāṃ sarvopaskarasaṃpadām /
śatāni paznca ramyāṇāṃ vihārāṇāmakārayat // KAvk_36.48 //

pūrṇo 'pi jñānasaṃpūrṇaḥ prāptistridaśapūjyatām /
vairāgyalakṣmyā yukto 'bhūnmunīnāṃ spṛhaṇīyayā // KAvk_36.49 //

atha tasyāgrajo bhrātā bhavilaḥ kṣīṇavittatām /
kālenopagataḥ prāyāt samduraṃ draviṇāśayā // KAvk_36.50 //

tataḥ pravahaṇārūḍhaḥ so 'nukūlaiḥ samīraṇaiḥ /
gośīrṣacandanavanaṃ prāpitaḥ svalpavāsaraiḥ // KAvk_36.51 //

kuṭhārikaśataistasmin pañcabhiśchettumudyate /
taccandanavanaṃ divyaṃ bhujaṅgagaṇāsaṃkulam // KAvk_36.52 //

tatsvāmī yakṣasenānāṃ maheśvaraṃ iti śrutaḥ /
kopādudasṛjad ghoraṃ kālikākhyaṃ mahānilam // KAvk_36.53 //

marutā mahatā tena prāpitāḥ prāṇasaṃśayam /
cakrandurvaṇijaḥ sarve śarvaśakramukhān surān // KAvk_36.54 //

tānārtarāvamukharān bhavilaḥ sārthanāyakaḥ /
uvāca saṃcintya ciraṃ paścāttāpasamākulaḥ // KAvk_36.55 //

pūrṇaḥ kanīyān bhrātā sa hitaiṣī māṃ purāvadat /
bahukleśo hyalpasukhaḥ kka gantavyastvayāmbudhiḥ // KAvk_36.56 //

akṛtvā dhīmatastasya vacanaṃ satyadarśinaḥ /
cyuto 'haṃ dhanalobhena ghore 'smin vyasanārṇave // KAvk_36.57 //

śrutvaitadvaṇijaḥ sarve prabhāvaṃ lokaviśrutam /
pūrṇasya manasā dhyātvā tameva śaraṇaṃ yayuḥ // KAvk_36.58 //

namastubhyaṃ jagatkleśaviṣadhoṣāpahāriṇe /
pūrṇayodīrṇakaruṇāsudhāsaṃpūrṇacetase // KAvk_36.59 //

ityekasvararāveṇa teṣāṃ saṃpūrite 'mbare /
kṣaṇena gatvā tadvṛttaṃ pūrṇaḥ prāha svadevatāḥ // KAvk_36.60 //

śroṇāparāntakagataḥ śrutvā teṣāṃ sa viplavam /
vyomnā samādhisaṃnaddhaḥ prāpa pravahaṇaṃ kṣaṇāt // KAvk_36.61 //

tasmin paryaṅkabandhanena sthito merurivācalah /
pralayottālavegasya gatiṃ vāhorjahāra sah // KAvk_36.62 //

pūrṇena pavanaṃ ruddhaṃ jñātvā yakṣagaṇāgraṇīḥ /
taṃ prasādya yayau tyaktvā tebhyaścandanakānanam // KAvk_36.63 //

pūrṇaprasādādādāya bhavilaścandanadrumān /
hṛṣṭastenaiva sahitaḥ śūrpāraṃ svapuraṃ yayau // KAvk_36.64 //

pūrṇo 'th saṃmate bhrātustatra gośīrṣacandanaiḥ /
cakre candanamālākhyaṃ prāsādaṃ sugato 'citam // KAvk_36.65 //

tatra pūrṇena bhagavān dhyātastūrṇaṃ vihāysā /
samāyayau jetavanādullaṅghya śatayojanīm // KAvk_36.66 //

āgacchato bhagavataḥ puraḥprasṛtayā jagat /
dehakāntyā kapiśitaṃ sarvaṃ himamivābhavat // KAvk_36.67 //

puropāntanivāsinyastaṃ vilokya gṛhāṅganāḥ /
tīvracittaprasādena praśamonmukhatāṃ yayuḥ // KAvk_36.68 //

kuśalopacitāṃ tāsāṃ bhagavān satyadeśanām /
cakre bhavādṛtāṃ kāntāstāh prāpuḥ kuśalaṃ yayuḥ // KAvk_36.69 //

ṛddhyā bhagavatastatra caityaṃ paurāṅganābhidham /
tābhirvihitamadyāpi vandante caityavandakāḥ // KAvk_36.70 //

munīnāṃ bhagavān kṛtvā tathā valkalino muneḥ /
pravrajyānugrahaṃ śuddhāṃ vidadhe dharmadeśanām // KAvk_36.71 //

tataścandanamālākhyaṃ prāsādaṃ bhagavān jinaḥ /
praviśya sphāṭikaṃ cakre janasaṃghabharakṣamam // KAvk_36.72 //

atha ratnāsanāsīnaḥ sa tatra karuṇānidhiḥ /
vidadhe sarvasattvānāṃ śāntyai nirvāṇadeśanām // KAvk_36.73 //

atrāntare sānucarau munīndrau kṛṣṇāgautamau /
abhyetya dharmaśravaṇeśāstuḥ śāsanamāpatuḥ // KAvk_36.74 //

tatra kṛtvātha bhagavān prāsādasya pratigraham /
punarjetavanaṃ gacchannudyayau saha bhikṣubhiḥ // KAvk_36.75 //

vrahan mārīcilokasthām maudgalyāyanamātaram /
sagdirā cāryasatye tāṃ dharmamārge nyaveśayat // KAvk_36.76 //

atha jetavanaṃ prāptaṃ bhagavantaṃ savismayāḥ /
pūrṇasya puṇyaṃ papracchurbhikṣavaḥ so 'pyabhāṣata // KAvk_36.77 //

kāśyapasya purā samyaksaṃbuddhasyānyajanmani /
vihārādhikṛtaḥ pūrṇaḥ saṃghopasthāyako 'bhavat // KAvk_36.78 //

sa kadācidasaṃmṛṣṭāṃ dṛṣṭvā vaihārikīṃ bhuvam /
prāha pravrajitaṃ tīvraṃ krodhādupadhivārikam // KAvk_36.79 //

dṛptasyopadhivāro 'dya vihāro 'sminnamārjitaḥ /
kasya dāsīsutasyeti bruvāṇastamabhartsayat // KAvk_36.80 //

tena pāruṣyapāpena bhuktvā narakadurgatim /
dāsīsuto 'bhavat pūrṇaḥ pañca janmaśatāni saḥ // KAvk_36.81 //

saṃghopāsanamevāsya puṇyāyābhūnmahīyasā /
arhattvaṃ yena niḥśeṣabhavakleśojjhitaḥ śritaḥ // KAvk_36.82 //

iti prabhāvaṃ kathitaṃ jinena pūrṇasya puṇyopacayapraṇitam /
śrutvādbhutaṃ saṃsadi bhikṣusaṃghaḥ puṇyaprasaṃśābhirato babhūva // KAvk_36.83 //

iti kṣemendraviracitāyām bodhisattvāvadānakalpalatāyām pūrṇāvadānaṃ ṣaṭtriṃśaḥ pallavaḥ //

37. mūkapaṅgvavadānam /

ākiṃcanyasukhāya niḥspṛhatayā vairāgyalakṣmījuṣaḥ
sarvaṃ yānti vihāya kāyasacivāḥ santaḥ praśāntyai vanam /
tatrāpi vrataḍambare parikarārambhāya cet saṃcayas
tatkaḥ kośaparicchadopakaraṇairgehe 'parādhaḥ kṛtaḥ // KAvk_37.1 //

jine jetavanārāmavihārābhirate purā /
śākyarājakumārāṇāṃ pravrajyāsaṃjuṣāṃ puraḥ // KAvk_37.2 //

citracīvarasatpātrayogapaṭṭādisaṃcayam /
prabhūtataramālokya bhagavān samacintayat // KAvk_37.3 //

aho bataiṣāṃ nādyāpi bandhaheturnivartate /
abhimānamayaḥ kāye priyaḥ parikaragrahaḥ // KAvk_37.4 //

kāye kāyapariṣkārastasyopakaraṇāvalī /
tasyāḥ parikarādānamaho nu bandhaśṛnkhalā // KAvk_37.5 //

iti saṃcintya bhagavān naikāntavihitasthitiḥ /
kāruṇyādupasannānāṃ kuśalāya samudyataḥ // KAvk_37.6 //

māsatrayamupasthānaṃ kartavyaṃ yena kenacit /
adarśanāya bhikṣūṇāmakaroditi saṃvidam // KAvk_37.7 //

pravṛtte niyame tasmin bhikṣurāraṇyakavrataḥ /
āyayāvupasenākhyaḥ kāryārthaṃ tanucīvaraḥ // KAvk_37.8 //

pravāritaḥ sa saṃprāpya dhanyaḥ sugatadarśanam /
kṛtakṛtyaḥ kṣasṇaṃ sthitvā pratasthe praṇipatya tam // KAvk_37.9 //

vrajantametya papracchurbhikṣavaḥ parivārya tam /
tavārya darśanamaho dattaṃ bhagavatā katham // KAvk_37.10 //

māsatrayaṃ darśane 'sya niyamaḥ śāsanena yaḥ /
sa kathaṃ bhavatā bhagnaḥ saṃghasyonmārgagāminā // KAvk_37.11 //

śrutvā tadvacanaṃ teṣāmupasenaḥ smitottaram /
tānuce n amayā kaścit kṛtaḥ samayaviplavaḥ // KAvk_37.12 //

ahamukto bhagavatā darśanāvasare svayam /
āraṇyakasya me bhikṣorniṣedho nāsti darśane // KAvk_37.13 //

paricchadopakaraṇatyāganirmuktabandhanāḥ /
avāryadarśanā vṛkṣamūlikāḥ pāṃśukūlikāḥ // KAvk_37.14 //

idamadya paraṃ prātariti ye saṃcaye ratāḥ /
pātravīcaravargeṣu teṣāṃ nāstīha darśanam // KAvk_37.15 //

pāthobhiḥ prasarattuṣāraśiśiraistṛṣṇāturāste paraṃ
te nityaṃ ca nidhānadhāmni vivṛte 'pyanyādalaṃ durgatāḥ /
teṣāṃ candanapādapādupanataḥ saṃtāpakaḥ pāvako
yaireṣa praśamavratopakaraṇe baddho 'bhimānagrahaḥ // KAvk_37.16 //

ityuktamupasenena śrutvā te śākyabhikṣavaḥ /
vailakṣyakṣayitotsāhāḥ sahasaiva vyacintayan // KAvk_37.17 //

etadbhagavatādiṣṭamasmānuddhiśya nāparān /
vicitracīvaracayaprāvārā vayameva yat // KAvk_37.18 //

viratecchāḥ priyāh śāsturmahecchā vayamapriyāḥ /
tasmādicchāṃ parityajya bhavāmastasya saṃmatāḥ // KAvk_37.19 //

iti saṃcintya te sarve cārucīvarasaṃcayam /
prāvṛtyābhyadhikaṃ tyaktvā yayurbhagavato 'ntikam // KAvk_37.20 //

icchāvirāme bhagavān vyadhātteṣāmanugraham /
jñānavajreṇa satkāyadṛṣṭiśailaṃ bibheda yaḥ // KAvk_37.21 //

śākyarājakumārāṇāṃ śrotaḥprāptiphalaspṛśām /
bhikṣubhiḥ pūrvavṛttāntaṃ pṛṣṭaḥ prāha tathāgataḥ // KAvk_37.22 //

vārāṇasyāmabhūtpūrvaṃ brahmadatto mahīpatiḥ /
dānārdrahasto yadbāhuḥ kṣmāmadhāddigdvipopamaḥ // KAvk_37.23 //

tasya brahmāvatī muktālateva guṇaśālinī /
kīrtiḥ satpuruṣasyeva viśrutā vanitābhavat // KAvk_37.24 //

pratibimbopamaṃ patyuḥ sā sutaṃ vimalāśayā /
jalakrīḍāgatā kāle suṣuve divyalakṣaṇam // KAvk_37.25 //

udakākhyaḥ sa bālo 'bhūt saṃjātaḥ salilāntare /
vardhamānaḥ pitustulyaṃ yauvarājyānorathaiḥ // KAvk_37.26 //

śatāni pañcāmātyānāṃ tasya janmadinaṃ samam /
avāpustulyarūpāṇāṃ putrāṇām śatapañcakam // KAvk_37.27 //

nijaṃ jātismaraḥ smṛtvā prāgvṛttaṃ sa śiśuḥ śanaiḥ /
acintayat prāptakālaṃ hitaṃ sukṛtamātmanaḥ // KAvk_37.28 //

ṣaṣṭivarṣāṇi kṛtvā tu yauvarājyamahaṃ purā /
abhavaṃ kṛcchrasaṃtaptaściraṃ narakasaṃkaṭe // KAvk_37.29 //

janmanyasminnapi punaryauvarājyamupasthitam /
sarvathā prārthyamāno 'pi na kariṣyāmi pātakam // KAvk_37.30 //

iti saṃcintya sa ciraṃ rājabhogaparāṅmukhaḥ /
piturudvegajananīmagrahīt paṅgumūkatām // KAvk_37.31 //

sarvalakṣaṇayukto 'pi rājavṛtterabhājanam /
sa mūkapaṅgurnāmābhūd bandhūnāṃ duḥkhavardhanaḥ // KAvk_37.32 //

prāpteṣu mantriputreṣu śastraśāstrabalodayam /
rājaputraḥ pravṛddho 'pi nodatiṣṭhanna cāvadat // KAvk_37.33 //

pṛṣṭastataḥ kṣitīśena vaidyāstaddoṣabheṣajam /
avadan vaikalyaṃ rājan rājasūnorna dṛśyate // KAvk_37.34 //

abhyāsādyadi jāto 'sya doṣo 'pi sukhasevinaḥ /
tadeṣa bhayasaṃvegāduttiṣṭhati ca vakti ca // KAvk_37.35 //

iti vaidyairabhihitaṃ tathetyuktvā kṣitīśvaraḥ /
mithyaiva vadhyavasudhāṃ bhayāya vyasṛjatsutam // KAvk_37.36 //

sa bhartsyamānah puruṣaistamuvāca rathasthitam /
api kaścidvasatyasyāṃ vārāṇasyāṃ na vā janaḥ // KAvk_37.37 //

iti tadvacanaṃ śrutvā tairnītaḥ sa nṛpāntikam /
tatra pitrārthyamāno 'pi mūka evābhavat punaḥ // KAvk_37.38 //

punarvadhyabhuvaṃ nītaḥ śavaṃ dṛṣṭvā jagād saḥ /
astyeṣa jīvati śavaḥ kiṃ vā sarvātmanā mṛtaḥ // KAvk_37.39 //

śrutvaitat taiḥ pituḥ pārśve nyasto maunaṃ vyadhātpunaḥ /
punarvadhabhayāccaiva nītaḥ provāca tān pathi // KAvk_37.40 //

rāśirya eṣa dhānyasya sa hi bhukto 'nubhujyate /
ityuktavākyo 'pi punarnoce kiṃcit pitu paraḥ // KAvk_37.41 //

tataḥ khyātapratikṣepe tasyādiṣṭe mahībhujā /
so 'vadadvaradānena vacmi pradbhyāṃ vrajāmi ca // KAvk_37.42 //

athāsya rājñā hṛṣṭena varadāne pratiśrute /
sa padbhyāṃ svayamabhyetya spaṣṭaṃ pitaramabravīt // KAvk_37.43 //

nāhaṃ paṅgurna mūko 'haṃ naiva cāhaṃ jaḍāśayaḥ /
kiṃtu janmāntarakleśaṃ smṛtvā vaihvalyamāśritaḥ // KAvk_37.44 //

yauvarājyasukhaṃ bhuktvā ṣaṣṭivarṣāṇyahaṃ purā /
ṣaṣṭivarṣasahasrāṇi nyavasaṃ narakodare // KAvk_37.45 //

rājabhītyā mayā tasmāt kṛteyaṃ mūkapaṅgutā /
pravrajyayā brahmacaryaṃ carāmyeṣa varo mama // KAvk_37.46 //

iti tenoktamākarṇya tamuvāca mahīpatiḥ /
amūka ityāptadhṛtirvirakta iti duḥkhitaḥ // KAvk_37.47 //

dharmamūlamidaṃ rājyaṃ putra na tyaktumarhasi /
yajñadānaprajātrāṇaiḥ puṇyapūrṇā nṝpaśriyaḥ // KAvk_37.48 //

ekaputrastvayā putra parityāgarasādaham /
nidrādaridratām nītaḥ śokaśayyāsamāśrayaḥ // KAvk_37.49 //

saṃpūrṇacandrarucirāṃ vyaktamauktikahāsinīm /
kathaṃ saṃpadamutsṛjya pravrajyābhimatā tava // KAvk_37.50 //

kathaṃ śayyāḥ parityajya prājyarājyasukhocitāḥ /
vanāntavāsavyasanī sevase pāṃśulāḥ sthalīḥ // KAvk_37.51 //

kāntālīlāmukuramaṇimanmandirīṃ rājadhānīm
etāṃ tyaktvānanu vanabhuvaḥ saṃpatadvyāghraghorāḥ /
sarvaprītyai jaradajagarāśvāsavipluṣṭapatrāḥ
kliṣṭacchāyāh praviralalatāstāḥ kathaṃ te bhavanti // KAvk_37.52 //

pituḥ śrutveti vacanaṃ rājaputrastamabravīt /
dantakāntādhararuciṃ vairāgyaṃ grāhayanniva // KAvk_37.53 //

śītalā nirmalajalāh saṃtoṣaśaśiśītalāḥ /
vane vairāgyasubhagā bhuvaḥ kasya na vallabhāḥ // KAvk_37.54 //

paradārā iva kṣiprasukhāvarjitadurjanāḥ /
narakapratyayāyāme sāpāyā na priyāḥ priyāḥ // KAvk_37.55 //

dhyānaṃ mantraḥ parijñānamindriyāṇāṃ canirjayaḥ /
rājñāṃ hiṃsāprayatnena yogo 'yaṃ narakapradaḥ // KAvk_37.56 //

hasantyaḥ saṃsāraṃ kusumakalilāḥ kānanabhuvaḥ
svabhāvena prītiṃ vidadhati budhānāṃ śamamayīm /
dṛḍhaṃ cintāśrāṇtā vyajanapavanocchvāsabahulā
vibhūtirbhūpānāṃ śiraḥsaktāmanityatām // KAvk_37.57 //

anujānīhi māṃ tāta vrajāmyeṣa tapovanam /
jānīhi sarvabhāvānāṃ śiraḥsaktāmanityatām // KAvk_37.58 //

iti putravacaḥ śrutvā tattatheti vicintayan /
uvācopacitāścaryastaṃ manīṣī mahīpatiḥ // KAvk_37.59 //

vivekavimalaṃ putra tvamicchāsi sa cedvanam /
hitvāme saṃśayaṃ tāvat paścādyuktiṃ kariṣyasi // KAvk_37.60 //

vrajatā badhyavaśudhāṃ tiryaguktaṃ tvayā vacaḥ /
pracuraṃ tadabhiprāyaṃ vaktumarhasi tattvataḥ // KAvk_37.61 //

iti kṣitibhujā pṛṣṭaḥ so 'bravīttanmayoditam /
vasatyatra na kaścit tvā madvadhādyo nivartayet // KAvk_37.62 //

sukṛtī jīvati śavaḥ sa pāpastu mṛto 'mṛtaḥ /
prāk puṇyaṃ bhakṣyate mūlāt sadhanairdhānyarāśivat // KAvk_37.63 //

ityāśayānmayā tāta taduktaṃ vacanaṃ priyam /
* * * * * * * * // KAvk_37.64 //

iti śrutvā kṣitipatistaṃ pariṣvajya sādaraḥ /
ucitaṃ kriyatām putra kuśalāyetyabhāṣataḥ // KAvk_37.65 //

tataḥ sa pitrānujñātaḥ sāśrunetreṇa kānanam /
prayayau mantriputrāṇāṃ sahitaḥ pañcabhiḥ śataiḥ // KAvk_37.66 //

maharṣerantike tatra pravrajyāṃ prāpya sānugah /
teṣāṃ kālena so 'paśyat kuṇḍavalkalasaṃcayam // KAvk_37.67 //

tataḥsa saṃcayadveṣī tadadarśanasaṃvidā /
ekākī vijane tasthau kaṃcit kālaṃmahāmatiḥ // KAvk_37.68 //

darśanābhāṣaṇe baddhaniyamo 'pi yadṛcchayā /
prāptaṃ svāgatamityuktvā papraccha kuśalaṃ mṛgam // KAvk_37.69 //

punaśca pūjitaṃ dṛṣṭvā muniṃ tena mṛgavratam /
amātyatanayāḥ sarve vilakṣāḥ samacintayan // KAvk_37.70 //

mṛgo mṛgavrataścāyaṃ pūjitau niṣparigrahau /
etāvanajinau daṇḍasaṃbḥārāḍambarojjhitau // KAvk_37.71 //

etadarthamanenāsmaddarśane niyamaḥ kṛtaḥ /
vratopakaraṇavyagrānnūnamasyāpi vārayet // KAvk_37.72 //

iti saṃcintya sarvaṃ te vratopacārasaṃcayam /
nadyāṃ prakṣipya vārāyāṃ yayuḥ śuddhāstadantikam // KAvk_37.73 //

tyaktvā gṛhabhūvaṃ teṣāmāśayānuśayocitām /
sa dhātuṃ prakṛtiṃ jñātvā vidadhe dharmadeśanām // KAvk_37.74 //

rājaputraḥ sa evāhaṃ śākyāste mantrisūnavaḥ /
punastyāgopadeśo 'yamadyāpyeṣāṃ mayā kṛtaḥ // KAvk_37.75 //

iti śākyakumāravṛttametat kathitaṃ bhikṣugaṇaḥ svayaṃ jinena /
avadhārya parāmapūjayat tāṃ karuṇāmāśritavatsalasya tasya // KAvk_37.76 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ mūkapaṅgvavadānaṃ nāma saptatriṃśaḥ pallavaḥ //

38. kṣānyavadānam /

te jayanti dhṛtiśīlinaḥ paraṃ nirvikārarucisūcitādbhutāḥ /
śeṣavat pṛthulabhāranirvyathāḥ ye vahanti sukṛtakṣamāḥ kṣamām // KAvk_38.1 //

purā purā puṇyaviparyayeṇa ripuḥ prajānāṃ janitaprakampaḥ /
udunbanāmā nibiḍopatāpairyakṣa kṣayāyaiva kṛtakṣaṇo 'bhūt // KAvk_38.2 //

akālakālaṃ tamanāthabandhurlokānukampī bhagavān prasahya /
śikṣopadeśaṃ śaraṇaṃ prapannaṃ śamābhidhāyī vinaye nyayuṅkta // KAvk_38.3 //

tasmin praśānte bhuvanopatāpe draṣṭuṃ prahṛṣṭaḥ sugataṃ sametya /
saṃcāriṇaṃ nākapatiḥ praṇamya tatkālajātasmitamityuvāca // KAvk_38.4 //

kasmādakasmāt smitacandralekhā mukhāmbuje bhāti tavādbhuteyam /
akāraṇaṃ sattvasudhāsamudrā na lokasāmānyatayām hasanti // KAvk_38.5 //

śrutveti vākyaṃ tridaśeśvarasya tat taṃ sarvadarśī bhagavān babhāṣe /
asmin pradeśe nijapūrvavṛttaṃ smṛtvā smtaṃ jātamidaṃ mamendraṃ // KAvk_38.6 //

purā muniḥ kṣāniratirvane 'sminnuvāsa nirvāsitaroṣadoṣaḥ /
yo 'bhūdbhuvo rāgarajaḥsvabhāve vidveṣavānindurivāravinde // KAvk_38.7 //

athottarāśādhipatirvasante vanāntarālokanakautukena /
sāntaḥpuraḥ kelisukhāya kāmī tadāśramopāntamahīmavāpa // KAvk_38.8 //

rāgī kalirnāma sa bhūmipālaḥ pādaprahārairvadanāsavaiśca /
lebhe vilāseṣu nitambinīnāmaśokaśobhāṃ bakulaśriyaṃ ca // KAvk_38.9 //

diśastapolopapṛthuprakopabhrūbhaṅgavṛndairiva tāpasānām /
tatra bhramadbhirbhramarairbabhūvuḥ kāmāgnidhūmairiva sāndhakārāh // KAvk_38.10 //

līlāvilolāḥ pavanākulālīstanāvanamrāḥ stabakā latānām /
raktādharāḥ pāṭalapallavānām prāpurvilāsaṃ lalanā latānām // KAvk_38.11 //

rājāṅganāḥ kautukavibhrameṇa vane carantyastamṛṣiṃ vilokya /
acañcaladhyānasamādhisaktaṃ vimuktarāgaṃ parivārya tasthuḥ // KAvk_38.12 //

taddeśamabhyetya nareśvaro 'tha dṛṣṭvā vabhūbhiḥ parivāritaṃ tam /
īrṣyāprakopānaladurnirīkṣyaḥ ciccheda tasyāśu sa pāṇipādam // KAvk_38.13 //

chinnāṅgavargo 'pi sa nirvikāraścukopa bhūpāya na nāma dhīraḥ /
nyavārayat krūrataraṃ ca tasmai gandharvayakṣoragadevasaṃgham // KAvk_38.14 //

tataḥ prayāte nṛpatau puraṃ svāṃ sametya sarve munayo vanebhyaḥ /
taṃ tatra kṛtāvayavaṃ vilokya kṣāntā api krodhadhutā babhūvuḥ // KAvk_38.15 //

śāpapradānābhimukhān nivārya kṣantavyamityeva sa tānuvāca /
kṣāmāsamāliṅgitamānasānām kopakriyābhiḥ kriyate na saṅgaḥ // KAvk_38.16 //

vikāravego 'pi na pāṇipādacchede mamābhūd yadi vītamanyoḥ /
satyena tenākṣatadeha eva syāmityavādīt sa punaḥ prasādī // KAvk_38.17 //

tataḥ kṣaṇāt saṃgatapāṇipādaṃ rūḍhavraṇaṃ pretya sadodayena /
apūjayat kṣāntiguṇaṃ stavena taṃ devatā sattvasitaiśca puṣpaiḥ // KAvk_38.18 //

rājāpi tatkilbiṣakālakūṭavisphoṭasaṃghaṭṭavinaṣṭaceṣṭaḥ /
pūrotkaṭāvartavivartamānaḥ saṃvartapākaṃ narakaṃ jagāma // KAvk_38.19 //

yo 'bhūtpurā kṣāntiratirmaharṣiḥ so 'haṃ kaliryaśca sa devadattaḥ /
atītavṛttasmaraṇena śakra nākāraṇaṃ jātamidaṃ smitaṃ me // KAvk_38.20 //

iti bhagavataḥ śrutvā vākyaṃ sa vismayamānasaḥ
pramadavikacavyaktotsāhā vahannayanāvalīḥ /
taraṇikiraṇasparśeneva sphuṭaḥ kamalākaras
tridaśavasatiṃ prītaḥ prāyāt patistridivaikasām // KAvk_38.21 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ kṣāntyavadānamaṣṭatriṃśaḥ pallavaḥ //

39. kapilāvadānam /

atyantamunnatimatāṃ mahatāṃ vināśadoṣasya durjanasamāgama eva hetuḥ /
kūladrumāḥ kila phalaprasavaiḥ sahaiva sadyaḥ patanti jalasaṃgatibhinnamūlāḥ // KAvk_39.1 //

rucirāgāraśālinyām vaiśālyāṃ bhagavān purā /
valgumatyāstaṭe nadyā vicacāra tathāgataḥ // KAvk_39.2 //

tasyāḥ kaivartasarthena gambhīre 'mbhasi dustare /
kadācid ghoramakaraḥ kṣiptvā jālaṃ samuddhṛtaḥ // KAvk_39.3 //

aṣṭādaśaśirāḥ siḥsadviraprakharānanaḥ /
nṛṇāṃ sahasrairākṛṣṭaḥ parvatākāravigrahaḥ // KAvk_39.4 //

taṃ dṛṣṭvā tatra vitrastāh srastākarṣaṇarajjavaḥ /
āścaryaniścaladṛśo na tasthurna yayuḥ kṣaṇam // KAvk_39.5 //

gaṇanāṃ gahanāścaryaviśeṣaśataśālinām /
saṃsāre karmavaicitrye vikārāṇāṃ karoti kaḥ // KAvk_39.6 //

atrāntare tamuddeśaṃ bhagavān bhūtabhāvanaḥ /
jinah samāyayau sarvajanatrāṇakṛtakṣaṇah // KAvk_39.7 //

savṛddhabālalalanaṃ janaṃ kautukasaṃgatam /
dṛṣṭvā tatrākarottīre bhagavānāsanagraham // KAvk_39.8 //

bhikṣusaṃghaiḥ parivṛtaṃ dṛṣṭvā tatra tathāgatam /
jano 'bhūdunmukhaḥ sarvaḥ pratyāvṛttaḥ ivodadhiḥ // KAvk_39.9 //

taṃ vilokyaiva vinatāḥ kaivartāḥ prāṇibandhanam /
viśālajālaṃ sahasā saṃsāramiva tatyajuḥ // KAvk_39.10 //

matsyakumbhīnakrādisaṃsāraṃ tadgirāmbhasi /
tyaktvā te viratāṭopā babhūvuḥ kilbiṣadviṣaḥ // KAvk_39.11 //

tairnyastaṃ bhagavān dṛṣṭvā mahākamaramagrataḥ /
taṃ jagāda sṛjan dantakāntyaiva karuṇānadīm // KAvk_39.12 //

api tvaṃ kapilaḥ putra kiṃ n asmarasi duṣkṛtam /
vacoduścaritasyāyaṃ paripāko 'nubhūyate // KAvk_39.13 //

sāpyakalyāṇamitraṃ te jananī kkādya vartate /
sarvajñenetyabhihitaḥ smṛtvā jātimuvāca saḥ // KAvk_39.14 //

vibho bhavāmi kapilaḥ smarāmi nijaduṣkṛtam /
vacoduścaritasyāyaṃ paripāko 'nubhūyate // KAvk_39.15 //

yātā me narakaṃ mātā narakādeśinī purā /
ityuktvā makarastatra ruroda paruṣasvaram // KAvk_39.16 //

taṃ śokasāgare magnaṃ babhāṣe bhagavān punaḥ /
akāle kiṃ karomyadya tiryagyonigatasya te // KAvk_39.17 //

apuṇyaprārambhe rabhasahasitollāsavihite
pramattānāṃ yāte narakaparipākapraṇayitām /
aśānteḥ saṃtāpaṃ ruditaśaraṇāni pratiniśaṃ
bhṛśaṃ kleśāveśairdiśati viṣatulyairanuśayaḥ // KAvk_39.18 //

kṣaṇaṃ duḥkhakṣayāyaiva mayi cittaṃ prasādaya /
prasannamānasaḥ kāle yāsyasi tridaśālayam // KAvk_39.19 //

śṛṇu vatsa hitaṃ cedaṃ vicārya kuru cetasi /
anityāḥ sarvasaṃskārāḥ śāntinirvāṇamakṣayam // KAvk_39.20 //

ityājñayāḥ bhagavatastasmin yāte prasannatām /
janasaṃghaḥ sa suciraṃ babhūvāścaryaniścalaḥ // KAvk_39.21 //

āryānandaḥ praṇayinā janenābhyarthitastataḥ /
tatpūrvavṛttaṃ papraccha bhagavantaṃ kṛtāñjaliḥ // KAvk_39.22 //

sa tena pṛṣṭaḥ provāca vimapajñānalocanaḥ /
asyākuśalaśīlasya vṛttāntaḥ śrūyatāmayam // KAvk_39.23 //

bhadrakākhye purā kalpe varṣāyutayugāyuṣi / jane babhūva bhagavān kāśyapākhyastathāgataḥ// KAvk_39.24 //

kṛkirnāma mahīpālaḥ kalpaśāla ivārthinām /
abhavat samaye tasmin vārāṇasyāṃ bahupradaḥ // KAvk_39.25 //

kadācidvibudhāsthāne sahasrākṣamivāparam /
āsīnaṃ vādisiṃhākhyastaṃ vidvānāyayau dvijaḥ // KAvk_39.26 //

avilambitasaṃprāptadarśanāsanasatkṛtiḥ /
sa dattāśīrnarapatiṃ śiṣyaśreṇivṛto 'bhyadhāt // KAvk_39.27 //

svasti svastimate budhādhipasabhāsīnāya tubhyaṃ vibho
lubdhāḥ saccaritāmṛte tava paraṃ saṃdarśane rāgiṇaḥ /
sadveṣāḥ parabhūpanāmni mukharāste sudguṇodīraṇe
kasmātsarvaguṇāśrayeṇa bhavatā duṣairvayaṃ yojitāḥ // KAvk_39.28 //

yadyācakā api nirantararatnavarṣe nānārthisārthaparipūrakatām prayānti /
sarvaṃ bhavānupamapuṇyanidhe vadānya nirdainyadānavibhavasya vijṛmbhitaṃ te // KAvk_39.29 //

rājan kiṃcitparicitaguṇaiḥ sevayā sadgurubhyaḥ
prāpto 'smābhirvibudhavijayī ko 'pi vidyāṃśaleśaḥ /
asyāṃ vidvatkamalabharasaumyaprabhāyāṃ sabhāyāṃ
tasyotkarṣaṃ katipayapadaṃ pratyayaṃ darśayāmaḥ // KAvk_39.30 //

nijaguṇagaṇane dhīrlajjate sajjanānāṃ mukharayati tathāpi prauḍhavādābhilāṣaḥ /
iyati jagati rājan kṣipramānviṣyatām me prativacanaruciśedasti kaścidvipaścit // KAvk_39.31 //

saṃdarbhagarbhagambhīramiti tasyotkaṭaṃ vacaḥ /
śrutvā kṣitipatiḥ kṣipraṃ vilakṣaḥ samacintayat // KAvk_39.32 //

aprāptapratimallo 'yaṃ yadi yāyānmadoddhataḥ /
tadeṣa mam adeśasya yaśaḥkhaṇḍanadiṇḍimaḥ // KAvk_39.33 //

guṇāpamānakṛd yatra mūrkho bhavati bhūpatiḥ /
na karoti janastatra vidyārjanapariśramam // KAvk_39.34 //

vivekavimalāloke dharmārāme mahīpatau /
loke vidyāḥ pravartante sadācārakriyā iva // KAvk_39.35 //

tasmādasya prayatnena kartavyo madanigraha /
vidyādaridratā deśe doṣa eva viśāṃpateḥ // KAvk_39.36 //

iti saṃcintya nṛpatirvipraṃ karvaṭavāsinam /
ānināya mahāmatyairanviṣaya viduṣāṃ gurum // KAvk_39.37 //

abhūbhṛtsabhāmupādhyāya pretya taṃ tarkakarkaśam /
cakāra vādisiṃhasya darpakesarakartanam // KAvk_39.38 //

tasya tena jitasyāśu vijitāśeṣavādinaḥ /
maunasūtraṃ samāpede lajjiteva sarasvatī // KAvk_39.39 //

ārūḍhāḥ śubhramahasaṃ nakṣatrāṇāmivodayāḥ /
uparyupari dṛśyante guṇotkarṣā manīṣiṇām // KAvk_39.40 //

vādisiṃhaṃ visṛjyātha datvā bhūri dhanaṃ nṛpaḥ /
dadau dvijāya jayine karvaṭaṃ nagaropamam // KAvk_39.41 //

labdharājagajāśvo 'tha carukeyūrakaṅkaṇaḥ /
upādhyāyaḥ svabhavanaṃ praviveśa saha śriyā // KAvk_39.42 //

bhujairjitā bhūmibhujāṃ vaṇijāṃ sāgarārjitāḥ /
vidyāvatāṃ virājante guṇotkarṣarjitāḥ śriyaḥ // KAvk_39.43 //

kālena śrīmatastasya putrajanmotsavo 'bhavat /
sukhe 'pi sukhasaṃpattirlakṣaṇaṃ puṇyakarmaṇām // KAvk_39.44 //

kapilo nāma sa śiśustejaḥpiṅgaśiroruhaḥ /
vardhamānamatirvidvān piturabhyadhiko 'bhavat // KAvk_39.45 //

kule mahati vaiduṣyaṃ vibhavodbhavaḥ /
vibhave satsutotkarṣaḥ phalaṃ sukṛtaśākhinaḥ // KAvk_39.46 //

kadācidvyādhisaṃyogātpratyāsannatanukṣayaḥ /
vijane putramāhūya so 'vadat putravatsalaḥ // KAvk_39.47 //

bālye guṇārjanaṃ putra paralokasukhārjanam // KAvk_39.48 //

uttamarṇa iva prāpte kāle sugaṇitāvadhau /
adhunā vivaśaḥ kkāhaṃ kka sā vidyā kka taddhanam // KAvk_39.49 //

guṇapuṣpe sukhaphale baddhamūle dhanairjane /
vane vajra ivākālakālaḥ patatiḥ duḥsahaḥ // KAvk_39.50 //

kṣapayati sakalābhirjanma vidyākalābhiḥ kṣaṇikasukhanimittaṃ saṃnidhatte ca vittam /
paśuśiśuṣu manuṣyaḥ prīyate mohaśiṣyaḥ tanuvirahamūrhūrte sarvamanyat sa cānyaḥ // KAvk_39.51 //

idaṃ tu te hitaṃ vacmi snehamohavaśīkṛtaḥ /
saṃsārasāraśaraṇaṃ vatsa vetsi bahuśrutaḥ // KAvk_39.52 //

santaḥ praṇamyāḥ paruṣaṇ na vācyaṃ kāryaḥ prayatnena paropakāraḥ /
pāpāvapāte satataṃ hi puṃsāmetāni puṇyānyavalambanāni // KAvk_39.53 //

alobhaśobhābharaṇā vibhūtiradveṣasaktiḥ svasukheṣvamohaḥ /
mūlatraye 'smin kuśaladrumasya vasatyaśeṣākhilasatphataśrīḥ // KAvk_39.54 //

yāvattapati tīkṣṇāṃśurasmin bhuvanamaṇḍale /
tāvattvatsadṛśaḥ putra vidvān vādī na vidyate // KAvk_39.55 //

bhikṣubhistu na kartavyastvayā vādaḥ kadācanah /
gambhīrajñānadurbodhaprabuddhā bauddhabuddhayaḥ // KAvk_39.56 //

purā bhikṣurmayā pṛṣṭaḥ padasyārthaṃ jahāsa mām /
praśnaṃ kartuṃ na jānīṣe vidvāniti jagāda ca // KAvk_39.57 //

tasmād bhikṣuvivādaste paraṃ pāṇḍityapīḍanam /
balaprabhāvakāmo hi giriṃ mūrdhnāṃ na tāḍayet // KAvk_39.58 //

ityuktvā tanayaṃ vipraḥ paralokabhuvaṃ yayau /
kāyāvasathapānthānāṃ dehinām na cirasthitiḥ // KAvk_39.59 //

vāgmī kālena kapilaḥ khaṇḍitākhilapaṇḍitaḥ /
nṛpādbahugrṇaṃ prāpa dhanamānamahodayam // KAvk_39.60 //

tataḥ kadācidekānte kapilaṃ kācarābhidhā /
saṃprāptaṃ vādisāmrājyaṃ jagāda jananī śanaiḥ // KAvk_39.61 //

vādidarpacchidā putra digdvīpajayinā tvayā /
durjanāḥ śramaṇāḥ kasmāddarpāndhāḥ parivarjitāḥ // KAvk_39.62 //

parotkarṣādhirūḍhasya pratipakṣe kṣamārateḥ /
akṣamo 'yamiti vyaktaṃ kṣaṇena kṣīyate yaśaḥ // KAvk_39.63 //

iti māturvacaḥ śrutvā so 'vadad biduṣo vacaḥ /
na vādaḥ śramaṇaiḥ kāryaḥ pitrāhamiti vāritaḥ // KAvk_39.64 //

iyaṃ durjīvikāsmākam patrālambanavādinām /
kriyate guṇamānyānāṃ mānamlānirmukhe yayā // KAvk_39.65 //

dhigetaccaṇḍapāṇḍityaṃ guruvidveṣaduḥsaham /
mahatāṃ sukhabhaṅgāya sadā tasmin samudyamaḥ // KAvk_39.66 //

yasyāṃ na mayā sā buddhiḥ sā śrīrlobhaṃ nihanti yā /
darpo na yasya vidyā sā śaktiryā ca kṣamāvatī // KAvk_39.67 //

evameva na kartavyaḥ parairvidveṣavigrahaḥ /
kiṃ mātarjagatām pūjyabhikṣubhiḥ khyātalakṣmabhiḥ // KAvk_39.68 //

vijetuṃ na ca te śakyāḥ praṃānapariniṣṭhitāḥ /
pratipakṣairavikṣiptaṃ yeṣāṃ nairātmyaśāsanam // KAvk_39.69 //

iti putravacaḥ śrutvā kupitā tamuvāca sā /
abhūttava pitā nūnaṃ pāpaśramaṇacetakaḥ // KAvk_39.70 //

mahati brāhmaṇakule jātaḥ prājño bahuśrutaḥ /
bhikṣapakṣe nipatitaḥ kathaṃ tvamapi tādṛśaḥ // KAvk_39.71 //

pṛthupramāṇakhaṅgena kuru śramaṇanigraham /
avidāryābhrasaṃghātaṃ tīrkṣṇāṃśurna virājate // KAvk_39.72 //

it sa prerito māturgirā tadbhaktiyantritaḥ /
bhikṣūṇāmāśramapadaṃ śanairgantuṃ samudyayau // KAvk_39.73 //

vrajan sa saṃmukhāyātaṃ bhikṣuṃ jijñāsayā pathi /
granthasāraṃ pramāṇaṃ ca papraccha samayocitam // KAvk_39.74 //

sa tena pṛṣṭaḥ provāca gāḍhaśabdārthanirṇayam /
lakṣatrayapramāṇaṃ na śastraṃ tīrthikadurlabham // KAvk_39.75 //

kutaḥ pāre 'tivartante kka ca vartmātivartate /
sukhaduḥkhe ca lokasya kkacit samabhibandhataḥ // KAvk_39.76 //

iti gambhīraśabdārthaṃ śāsturbhagavato vacaḥ /
anupāsitasarvajñairjñāyate na yathā tathā // KAvk_39.77 //

etadākarṇya kapilaḥ ślokagāmbhīryavismitaḥ /
yayau bhagavataḥ puṇyaṃ kāśyapasya tapovanam // KAvk_39.78 //

tathā bhikṣugaṇaṃ dṛṣṭvā prasannahṛdayānanaḥ /
acintayat tadaśraddhāṃ vihāya gatamatsaraḥ // KAvk_39.79 //

eteṣāṃ dveṣakāluṣyāt krauryaṃ kaḥ kartumarhati /
yeṣāṃ saṃdarśanenaiva vaimalyaṃ labhate manaḥ // KAvk_39.80 //

iti saṃcintya sa ciraṃ tadvivādaparāṅmukhaḥ /
dūrādhvakhinnaḥ svagṛhaṃ gatvā provāca mātaram // KAvk_39.81 //

mithyaivāhaṃ tvayā mātaḥ preritaḥ kalikarmaṇi /
ajayāḥ śramaṇā loke gūḍhārthagranthavādinaḥ // KAvk_39.82 //

ślokamātraṃ mayā śrutvā bhikṣorekasya vartmani /
ajñātārthena vailakṣyāt suciraṃ vīkṣitāṃ kṣitiḥ // KAvk_39.83 //

tadgrantheṣvakṝtābhyāsastān vaktuṃ kah pragalbhate /
kathayanti svaśastraṃ te na hi pravrajitādṛte // KAvk_39.84 //

iti tenoditaṃ śrutvā jananī tamabhāṣata /
āyāsitāhaṃ bhavatā garbhabhāreṇa kevalam // KAvk_39.85 //

saṃgharṣamarṣaśūnyena dainyāt sarvapraṇāminā /
dharṣaṇānirvimarṣeṇa kriyate puruṣeṇa kim // KAvk_39.86 //

loke sakalaratnānāṃ tejasaiva mahārghatā /
ko hyarthaḥ puruṣaprāṇaistejojīvanavarjitaiḥ // KAvk_39.87 //

mithyā tadgranthalābḥāya pravrajyā gṛhyate na kim /
mūrdhni kṛtteṣu jāyante kiṃ keśeṣu kuśaḥ punaḥ // KAvk_39.88 //

iti māturgirā tasya manaḥ kaluṣatāṃ yayau /
sahasā kālavātālīrajoruddhamivāmbaram // KAvk_39.89 //

tataḥ sa kūṭapraśamapraṇayī bhikṣukānanam /
gatvā gṛhītvā pravrajyāṃ śāstraṃ saugatamāptavān // KAvk_39.90 //

kālena dharmakathakaḥ sa vidvān guṇagauravāt /
siṃhāsanaṃ samāruhya vidadhe dharmadeśanām // KAvk_39.91 //

jananyā preritastasyāṃ deśanāyāṃ krameṇa saḥ /
bhikṣudharmaviruddhārthaṃ avktuṃ samupacakrame // KAvk_39.92 //

dharmaprahāravyathitairbhikṣubhiḥ sa pade pade /
nivāryamāṇastānūce kṛtvā vikṛtamānanam // KAvk_39.93 //

ajñātvā darpamukharairayathā bahuvādibhiḥ /
bhavadbhiḥ sthūladantoṣṭhairvyākhyā mama visūditā // KAvk_39.94 //

yūyaṃ gardabhamarkaṭoṣṭravadanā dvīpyāsyapaśvānanā
mārjāraiṇavarāhakukkuramukhā durdarśavakrkraḥ param /
sahyā maunajuṣo 'pi naiva vikaṭāṭopaṃ raṭantaḥ kimu
bhrūbhaṅgairiti bhikṣusaṃghamasakṛnnirbhartsayan so 'bhyadhāt // KAvk_39.95 //

tasya vākyaśaraistīkṣṇairvikṛttā iva bhikṣavaḥ /
anuktvaiva prativacastyaktvā taṃ yayuranyataḥ // KAvk_39.96 //

tena vākpātakenātha paścāttāpamupāgataḥ /
tatyāja jananīmeva pravrajyām na tu tāṃ dvijaḥ // KAvk_39.97 //

śramaṇairme hṛtaḥ putra iti sā vipralāpinī /
unmādinī tanuṃ tyaktvā prapede narakasthitim // KAvk_39.98 //

tataḥ kālena kapilaḥ svayaṃ kalitakilbiṣaḥ /
dehānte vākyapāruṣyādimāṃ makaratāṃ gataḥ // KAvk_39.99 //

tānyetāni mukhānyasya yānyūce bhikṣubhartsane /
phalaṃ sadṛśarūpaṃ hi karmabījāt prajāyate // KAvk_39.100 //

ityuktvā tatra bhagavān dharmamādiśya śāśvatam /
janasyānugrahaṃ cakre nānābodhividhāyakam // KAvk_39.101 //

tataḥ prayāte svapadaṃ jine tanmayamānasaḥ /
kamaraḥ projjhitāhārastyaktvā dehaṃ divaṃ yayau // KAvk_39.102 //

cāturmahārājikeṣu deveṣu viśadadyutiḥ /
śrīmān sa jātaḥ sugate kṣaṇaṃ cittaprasādanāt // KAvk_39.103 //

tataḥ pūrṇenduvadanaḥ sragvī rucirakuṇḍalah /
sa sākāra ivānandaḥ sugataṃ draṣṭumāyayau // KAvk_39.104 //

prakīrṇadivyakusumaḥ kirīṭaspṛṣṭabhūtalaḥ /
prabhāpūritadikcakrastaṃ bhaktyā praṇanāma saḥ // KAvk_39.105 //

cakre tasyopaviṣṭasya bhagavān dharmadeśanām /
yayā srotaḥphalaṃ prāpya satyadarśī jagāma saḥ // KAvk_39.106 //

tṛṇamiva gurukāyo 'pyuddhṛtaḥ pāpapaṅkād
iti sa jananikāyaḥ so 'pi duḥkhājjinena /
vyasananipatitānāṃ līlayā puṇyaśīlā
nikhilamatulamūlaṃ kleśamunmūlayanti // KAvk_39.107 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ kapilavadānaṃ nāma ekonacatvāriṃśaḥ pallavaḥ //

40. udrāyaṇāvadānam /

tulyameva puruṣeṇa bhujyate kāyabhājanagataṃ śubhāśubham /
dehināṃ vividhakarmajaṃ phalaṃ na hyabhuktamupayāti saṃkṣayam // KAvk_40.1 //

bhagavān sugataḥ pūrvaṃ pure rājagṛhābhidhe /
kalandakanivāsākhye vijahāra vanāntare // KAvk_40.2 //

bimbisāraḥ kṣitipatistatrābhūdviśrutaḥ śriyā /
ākaraḥ saravratnānāṃ ratnākaram ivāparaḥ // KAvk_40.3 //

babhūva samaye tasmin raurukākhye pure nṛpaḥ /
śrīmānudrāyaṇo nāma yaśaścandramahodadhiḥ // KAvk_40.4 //

tasya candraprabhā nāma patnī candrānanābhavat /
śikhaṇḍī yuvarājaśca sūnurvikramakarkaśaḥ // KAvk_40.5 //

hiruko bhirukaśceti tasyāmātyau babhūvatuḥ /
gaṇanīyau na vinaye yayuḥ śukrabṛhaspatī // KAvk_40.6 //

jātā bhūmibhujaḥ prītirlekhakhatviṣastayoḥ /
raverdūrasthitasyāpi kamalākarayoriva // KAvk_40.7 //

apūrvaratnanicayapreṣaṇairbahuśastayoḥ /
paripūrṇaṃ paraṃ prāpa sakhyaṃ prema vidhānataḥ // KAvk_40.8 //

dūrasthāpi paraṃ prītiḥ satāṃ kīrtirivākṣayā /
saṃsaktāpi khalaprītistṛṇajvāleva na sthirā // KAvk_40.9 //

kadāciddivyaratnāṅkaṃ kavacaṃ kāñcanojjvalam /
prāhiṇod bimbisārāya sāramudrāyaṇo nṛpaḥ // KAvk_40.10 //

viṣahsastrāgnirakṣārhaṃ vicitraratnakaṃ ca tat /
suhṛtpreṣitamādāya provāca saciavān nṛpaḥ // KAvk_40.11 //

idaṃ me prahitaṃ tena saujanyamiva bhūbhujā /
sarva rakṣākṣamaṃ varma gāḍhapremanivedakam // KAvk_40.12 //

na paśyāmyasya sadṛśaṃ pratideyaṃ tathādhikam /
alpapratikriyā śalyamupakārāpakārayoḥ // KAvk_40.13 //

ucitaṃ cintyatāṃ kiṃcit preṣaṇīyamato 'dhikam /
sarvairbhadbhirityuktvā nṝpaścintākulo 'bhavat // KAvk_40.14 //

atha dhīmān mahāmātyaściraṃ dhyātvā tamabravīt /
varṣakārābhidho vipraḥ sarvavidyāsu pāragaḥ // KAvk_40.15 //

ato bahuguṇaṃ rāgannekamevāstyupāyanam /
tasya saṃpreṣane yatnaḥ kriyatāṃ yadi śakyate // KAvk_40.16 //

ya eṣa bhagavān buddhaḥ sthitastvadviṣayāntike /
devānāmādarasthānaṃ paṭastatpratimānvitaḥ // KAvk_40.17 //

aśeṣalokakalyāṇakalikākalpapādapaḥ /
citre svapne 'tha saṃkalpe pṛthupuṇyaiḥ sa dṛśyate // KAvk_40.18 //

iti mantrivacaḥ śrutvā tathetyuktvā mahīpatiḥ /
gatvā bhagavate namrastamevārthaṃ nyavedayat // KAvk_40.19 //

anujñātastatastena nṛpaścitrakarān varān /
ādideśāśu bhagavatpratimollekhakarmaṇi // KAvk_40.20 //

jinasyālokayantaste mūrti rūpavśīkṛtāḥ /
yayuḥ pramāṇagrahaṇe pragalbhā apyaśaktatām // KAvk_40.21 //

saṃkrāntāṃ nimalapaṭe chāyāṃ bhagavatastataḥ /
suvarṇabhāvanābhikhyāṃ te śanaiḥ samapūrayan // KAvk_40.22 //

prāḥiṇodatha bhūpālastaṃ buddhapratimāpaṭam /
jagannayanapuṇyānāṃ mūrtānāmiva saṃcayam // KAvk_40.23 //

bimbisārasya hastāṅkalekhāmudrāyaṇo nṛpaḥ /
paṭasya purataḥ prāptām hṛṣṭaḥ svayamavācayat // KAvk_40.24 //

sugatacaraṇapadmanyāsapuṇyopakaṇṭhāt
tridaśapuraviśeṣānmāgadhodāraradeśāt /
kuśalakalitamūrtirbhūpatirbimbisāraḥ
kṣititalatilakaṃ tvāṃ dharmabandhurbravīti // KAvk_40.25 //

etatte prahitaṃ hitaṃ bhavamahāmohāmaye bheṣajaṃ
rājadveṣaviṣāpahaṃ bhagavato bimbaṃ śaśāṅkatviṣaḥ /
tṛṣṇāpacchamanaṃ prasannamadhuraṃ tvannetrapātrārpitaṃ
dhanyaḥ puṇyarasāyanaṃ piba haṭhādākaṇṭhamutkaṇṭhitaḥ // KAvk_40.26 //

sanmārge viniyojanaṃ sguṇagaṇādhāne sadādhyāpanaṃ
durvyāpāranivāraṇam thirasukhaprāptau paripreraṇam /
nirvyājopakṛtau nirantaratayā sarvātmanā vartanaṃ
kartavyaṃ kimataḥ paraṃ priyahitaṃ kalyāṇamitraiḥ satām // KAvk_40.27 //

iti lekhārthamāsvādya suhṛtpremāmṛtocitam /
rājā gajādhirūḍhasya paṭasya prayayau puraḥ // KAvk_40.28 //

abhinandya tamānandāt sāmātyaḥ sapurohitaḥ /
hemasiṃhāsanotsaṅge sa prasārya nyaveśayat // KAvk_40.29 //

lāvaṇyapuṇyanilayaṃ dṛṣṭvā tatsaugataṃ vapuḥ /
namo namah prabuddhāyetyavadajagatījanaḥ // KAvk_40.30 //

buddhābhidhānaṃ śrutvaiva pulakālaṃkṛtākṛtiḥ /
puṣpavarṣe surairmukte vismito 'bhūnmahīpati // KAvk_40.31 //

puṇyaṃ bhagavataḥ śrutvā sa tatra caritāmṛtam /
payodānādasotkaṇṭhanīlakaṇṭhatulāṃ yayau // KAvk_40.32 //

dvādaśāṅgaṃ paṭasyādha sānulomaviparyayam /
pratītyasamutpādaṃ ca dṛṣṭvā mohaṃ mumoca saḥ // KAvk_40.33 //

srotaḥprāptiphalenaivaṃ dṛṣṭasatyo 'tha bhūpatiḥ /
dideśa pratisaṃdeśaṃ sakhyurbhikṣurvisarjanaiḥ // KAvk_40.34 //

bimbisārastatastasmai kṛtvā bhagavato 'rthanām /
kātyāyanaṃ ca vyasṛjat śailākhyām cāpi bhikṣuṇīm // KAvk_40.35 //

udrāyaṇasya nṝpaterāryaḥ kātyāyano 'tha saḥ /
pūjāvidhāyinastatra vidadhe dharmadeśanām // KAvk_40.36 //

dharmadeśanayā tasya saṃgataḥ sumahān janaḥ /
srotaḥsakṛdanāgāmiphalārhatpadamāptavān // KAvk_40.37 //

tasmin gṛhapatī khyātau tiṣyapuṣyābhidhau pure /
śāntyai pravrajya tasyāgre parinirvṛtimāpatuḥ // KAvk_40.38 //

kālena vihitai stūpau dehānte jñātibhistayoḥ /
tannāmacihnāvadyāpi vandante caityavandakāḥ // KAvk_40.39 //

devyāścandraprabhāyāśca śaolākhyā sāpi bhikṣuṇī /
krameṇāntaḥpure cakre satataṃ dharmadeśanām // KAvk_40.40 //

kadācidatha bhūpālah krīḍagāragatāṃ priyām / tāmajñāsīnnimittajñaḥ saptāhāvadhijīvitām // KAvk_40.41 /

jñātasaṃsāracaritastatastāṃ vaśudhādhipaḥ /
anujajñe śubhapadaṃ prātuṃ pravrajyayā puraḥ // KAvk_40.42 //

svākhyāte dharmavinmaye bhikṣukyā nṛpatergirā /
devī pravrajitā dehaṃ dine tatyāja saptame // KAvk_40.43 //

cāturmahārājikeṣu deveṣu sahasaiva sā /
prayātā devakanyātvaṃ jagāma jinakānanam // KAvk_40.44 //

tatra pūrṇenduvadanā divyābharaṇabhūṣitā /
dṛṣṭvā śākyamuniṃ hṛṣṭā sā papātāsya pādayoḥ // KAvk_40.45 //

prakīrṇadivyapuṣpāyāstasyāścakre tathāgataḥ /
dharmopapādanaṃ yena dṛṣṭasatyā jagāma sā // KAvk_40.46 //

sā gatvā nagaraṃ patyurvyomnā mūrtirivaindavī /
vibodhya niśi suptasya cakre bodhiprakāśanam // KAvk_40.47 //

yātāyāṃ svapadaṃ tasyāṃ prabhāte vasudhādhipaḥ /
pravrajyābhimukhaḥ putramabhiṣicya śikhaṇḍinam // KAvk_40.48 //

prajātrāṇāya nikṣipya taṃ mahāmātyayostataḥ /
nṛpaterbimbisārasya suhṛdaḥ sa yayau puram // KAvk_40.49 //

bimbisārastamāyātaṃ vigatacchatracāmaram /
nṛpopacāraiḥ praṇataḥ prītipūtairapūjayat // KAvk_40.50 //

viśrāntamāsanāsīnaṃ sa tamūce savismayaḥ /
hṛṣṭhaḥ saṃdarśanenāsya śrīviyogena duḥkhitaḥ // KAvk_40.51 //

rājannanantasāmantamauliviśrāntaśāsanaḥ /
pākaśāsanatulyastvaṃ kathamevamupāgataḥ // KAvk_40.52 //

abhinnavakrkraprakṛterguptamantrasya dhīmataḥ /
pareṇa rājyaharaṇaṃ vīra saṃbhāvyate na te // KAvk_40.53 //

iti pṛṣṭaḥ sa suhṛdā sasmitastamabhāṣata /
rājan vṛddhivibhūtirme na priyā sarvagāminī // KAvk_40.54 //

viṣayāsvādavaimukhyād vitṛṣṇena mayā svayam /
utsṛṣṭamiva saṃtyaktamaiśvaryaṃ bhogabhājanam // KAvk_40.55 //

tvayā kalyāṇamitreṇa sugatapratimāpaṭaḥ /
yo 'sau hitāya prahitaḥ s avairāgyagururmamaḥ // KAvk_40.56 //

adhunā tvatprasādena gatvā bhagavato 'ntike /
icchāmyavāptuṃ pravrajyāmagārādanagārikaḥ // KAvk_40.57 //

iti sakhyurvacaḥ śrutvā tattatheti vicintya ca /
sādarastadvivekena bimbisārastamabravīt // KAvk_40.58 //

dhanyo bahumataścāsi satāṃ tvaṃ pṛthivīpate /
kathaṃ saṃsāravimukhī jātā te matirīdṛśī // KAvk_40.59 //

saṃtoṣavibhavo bhogasubhagaḥ śobhase param /
lakṣaṇaṃ śuddhasattvānāṃ vairājyābharaṇaṃ manah // KAvk_40.60 //

kiṃ sāmrājyamahaujasā sarajasā duḥsādhanaiḥ sādhanaiḥ
kiṃ bhogaiḥ kṣaṇabhojanaiḥ kulaṣadaiḥ kiṃ sattvaduḥkhaiḥ sukhaiḥ /
saṃsāroparamāya cetasi satāṃ janmāntaropārjitaṃ
vairāgyaṃ kurute padaṃ yadi mahāmohaprarohāpaham // KAvk_40.61 //

yena prāṇamanaḥpriyā vasumatī saṃtyajyate līlayā
trailokyābhimate 'pi yaḥ smarasukhe vaimukhyadīkṣāguruḥ /
saṃmohavysanāturaṃ jagadidaṃ yenānukampāspadaṃ
puṇyaiḥ ko 'pi sa jāyate matimatāṃ saṃsāravāmaḥ śamah // KAvk_40.62 //

ityuktvā bimbisārastaṃ nītvā veṇuvanāśramam /
sapraṇāmaṃ bhagavate tadvṛttāntaṃ nyavedayat // KAvk_40.63 //

udrāyaṇo 'pi sugatākāraṃ suciracintitam /
vilokya harṣādātmānaṃ kṛtakṛtyamamanyata // KAvk_40.64 //

parṇāmavyagraśirasā saṃsāracchedini tanau /
papāta bhagavaddṛṣṭistasya pravrajyayā saha // KAvk_40.65 //

bhikṣubhāvamathāsādya pātrapāṇiḥ sa cīvarī /
nagare piṇḍapātārthī cakāra janavismayam // KAvk_40.66 //

prajāḥ śikhaṇḍī dharmeṇa pālayitvā prasannadhīḥ /
yātaḥ kālena kāluṣyamadharmābhirato 'bahvat // KAvk_40.67 //

kaluṣaṃ kāñcanarucivyaktavidyudvilāsinī /
na kasya kurute lakṣmīrmeghamāleva mānasam // KAvk_40.68 //

anāyattaṃ mahāmātyau hiruko bhirukaśca tam /
adharmakarmanirataṃ kruddhau tatyajatuḥ prabhum // KAvk_40.69 //

tatpade vihitau rājñā sacivau daṇḍamugdarau /
cittānuvṛttikuśalau svairaṃ saktaṃ tamūcatuḥ // KAvk_40.70 //

prajārañjanasaṃsaktā rājadaurjanyavādinaḥ /
svayaśaḥkhyāpanāyaiva jāyante dhūrtamantriṇaḥ // KAvk_40.71 //

na dharmaṃ na sukhaṃ nārthaṃ na kīrti na ca jīvitam /
gaṇayanti prabhorarthe te bhṛtyā bhavyabhaktayaḥ // KAvk_40.72 //

nākhaṇḍitā nākṣayitā nātaptā nāpyapīḍitāḥ /
kurvantyarthakriyā rājñastilatulyāḥ kila prajāḥ // KAvk_40.73 //

iti bruvāṇau tau rājñā niyuktau rājyacintane /
lobhāt pravṛttau durnītau hantuṃ niḥśaraṇāḥ prajāḥ // KAvk_40.74 //

nirvicāre durācāre kumatau pṛthivīpatau /
luptasatye mahāmātye prajānāṃ jīvitaṃ kutaḥ // KAvk_40.75 //

udrāyaṇo 'thācireṇa kadācid vaṇijaṃpathi /
nijadeśāgataṃ vārtāṃ papraccha nṛparāṣṭrayoḥ // KAvk_40.76 //

so 'vadaddeva kuśalī sutastava mahīpatiḥ /
kiṃ tu sanmantrirahitaḥ kumantrivaśamāgataḥ // KAvk_40.77 //

tatra prajānāṃ vitatopatāpaḥ ko 'pi pravṛttaḥ prabhuśāsanena /
yenādya tatkutsitadeśajanma divāniśaṃ śocati pauralokaḥ // KAvk_40.78 //

yatra dhvāntaṃ sṛjati taraṇiryatra candro 'gnivarṣī
yatrodeti prakaṭamamṛtādutkaṭaḥ kālakūṭaḥ /
yatra trātā harati nṛpatirjīvavṛttiṃ prajānāṃ
tatrākrandaṃ prasṝtavipulopaplavaṃ kaḥ śṛṇoti // KAvk_40.79 //

ityāsaktanṛpāyāsakhinnasyārtimayaṃ vacaḥ /
duḥsahaṃ vaṇijaḥ śrutvā sa tamūce kṛpānidhiḥ // KAvk_40.80 //

dadgirā tvamito gatvā tūrṇamāśvāsaya prajāḥ /
sthāpayiṣyāmyahaṃ dharme svayametya śikhaṇḍinam // KAvk_40.81 //

ityuktastena sānandaḥ svadeśaṃ śanakairvaṇik /
gatvā prajānāṃ vidadhe svairamāśvāsanaṃ puraḥ // KAvk_40.82 //

pravāde prasṛte tasminnamātyau daṇḍamudgarau /
atītabhūpāgamanatrastau bhūpatimūcatuḥ // KAvk_40.83 //

sarvatra śrūyate deva pravādaḥ sādhuninditaḥ /
vṛddhaḥ pravrajito rājā rājyārthī yatnavāniti // KAvk_40.84 //

tīvravrataparikliṣṭaḥ saṃbhogābhimukhādaraḥ /
lajjāṃ pravrajyayā sārdhaṃ tyaktvā sa punareṣyati // KAvk_40.85 //

rājannapakkavairāgyāstyajanti sahasaiva yat /
tat pūrvābhyadhikaṃ teṣāṃ prayāti priyatāṃ punaḥ // KAvk_40.86 //

lokasthitiviruddheṣu viṣayeṣu viśeṣataḥ /
spṛhā saṃjāyate jantorapathyeṣviva rogiṇaḥ // KAvk_40.87 //

sukhotsekātparityaktaṃ prahastamupāgatam /
prāyaḥ sarvaṃ bhavatyeva jaḍasyāmramiva priyam // KAvk_40.88 //

tasmādbhavantamutsārya pratāpanidhimāsanāt /
kṣīṇaḥ śaśīva sthaviraḥ sa rājyaṃ bhoktumicchati // KAvk_40.89 //

cīvarodvignagātrasya varavastrābhilāṣiṇaḥ /
jātāsya muṇḍite mūrdhni ratnāṅkamukuṭaspṛhā // KAvk_40.90 //

ratnaharmyeṣu navatāsaṃbhogavibhavodbhavam /
tyaktvā vilāsamāyāsaṃ vanavāsaṃ saheta kaḥ // KAvk_40.91 //

mṛduśayanasukhārhā ye kathaṃ śerate te
hariṇakharakhurodyatkatkaṇṭakāsu sthalīṣu /
madhu vidhukaraśītaṃ yairnipītaṃ kathaṃ te
vanajagajamadoṣṇaṃ tiktamambhaḥ pibanti // KAvk_40.92 //

adhunaiva tavāsannapraveśaviṣamasthiteḥ /
ādyaṃmataṃ nyāyavidāṃ rājaputra nipātanam // KAvk_40.93 //

tasmādanāgato rājā pūrvaṃ vadhyastava prabho /
dīpaṃ hanti pataṅgo hi na dagdhaścetsamāpatan // KAvk_40.94 //

tayoriti girā kṣipramabhūd bhūpatirākūlaḥ /
khalameghaiḥ kaluṣatāṃ nītaṃ kasya na mānasam // KAvk_40.95 //

sa tau babhāṣe sāśaṅkaḥ krakacakrūratāṃ gataḥ /
bādhaḥ sādhāraṇaścāyaṃ yuvayormama cāgrataḥ // KAvk_40.96 //

bhavadbhyāmeva vinayopāyaviśrāntayā dhiyā /
vicārya kāryatātparyaṃ yad yuktaṃ tadvidhīyatām // KAvk_40.97 //

iti rājñā kṛtotsāhau tau visṛjyāśu ghātakān /
udrāyaṇasyāgrapathaṃ vadhāyaiva babandhatuḥ // KAvk_40.98 //

so 'piprajñāparitrāṇe niyoktuṃ putramudyataḥ /
bhagavantaṃ samabhyetya vrajāmīti vyajijñapat // KAvk_40.99 //

sarvajñenābhyanujñātaḥ svakṛtaṃ bhujyatāmiti /
karmapāśasamākṛṣṭaḥ sa yayau rorukaṃ puram // KAvk_40.100 //

tasmādvrajantaṃ nirvyājamācāramiva durjanāḥ /
duṣṭāmātyaprayuktāste jagnurvartmani ghātakāḥ // KAvk_40.101 //

tasya cāīvarapātrādīn gṛhītvā nihatasya te /
vyadevayan kṛtaṃ prītyau rājākāryamamātyayoḥ // KAvk_40.102 //

tataḥ pāpaprahṛṣṭābhyāṃ nṛpastābhyāṃ pradarśitam /
dṛṣṭvā mumoha sahasā raktāktaṃ cīvaraṃ pituḥ // KAvk_40.103 //

sa labdhasaṃjñaḥ śanakaiḥ śuśoca na tathā gurum /
yathā patitamātmānaṃ ghore narakagahvare // KAvk_40.104 //

so 'vadadvatsa saṃprāptaṃ phalaṃ khalajanānmayā /
aiśvaryamadhulubdhena pāpapātamapaśyatā // KAvk_40.105 //

aho bata nirālambe ghore narakasaṃkaṭe /
unnatārohiṇāṃ sadyaḥ pātakaṃ khalasaṃgatam // KAvk_40.106 //

kṛtametanmahatpāpaṃ duṣṭāmātyadhiyā mayā /
patitasya mamedānīṃ pāvako 'pi na pāvakah // KAvk_40.107 //

tulyaṃ pituścārhatasya vadhe kā mama niṣkṛtiḥ /
pītaṃ yatra mayaikasmin pātre sadahanaṃviṣam // KAvk_40.108 //

vṛddhe pitari niḥsaṅke śamaṃ pravrajyayāśrite /
svacitta niśitaṃ śastraṃ lobhādvyāpāritaṃ mayā // KAvk_40.109 //

yatsaṃcintitameva kampajanakaṃ śrotuṃ nayat śakyate
dṛṣṭaṃ yacca karoti śokakalanāṃ niścetanānāmapi /
yatra krairyamapi prayāti mṛdutāṃ tīvrānutāpāgninā
tatrāpi prasaranti nirghṛṇadhiyām nistriṃśatīkṣṇāḥ kriyāḥ // KAvk_40.110 //

ityuktvā duḥkahsaṃtaptaḥ pralāpamukharānanaḥ /
nyavārayattayoḥ kopātpraveśaṃ duṣṭamantriṇoḥ // KAvk_40.111 //

guṇāntaraṃ parijñāya bhirukaṃ hirukaṃ ca saḥ /
ānināya prasādyāśu purāṇau sacivau pituḥ // KAvk_40.112 //

tataścintākṛśe rājñi śokāt pāṇḍuratām gate /
svairaṃ tajjananīmetya duṣṭāmātyāvavocatām // KAvk_40.113 //

devi tvatanayaḥ śrīmān svabhāvasaralāśayaḥ /
rājyarakṣāṃ na jānāti svajanocchedakarkaśām // KAvk_40.114 //

pitā pravrajito 'pyasya rājyaṃ hartumupāgataḥ /
āvābhyāṃ praśamaṃ nītastatra kā nāma vācyatā // KAvk_40.115 //

nīcatantropapannaścet kramo 'yamaśubhakramaḥ /
rājyābhilāṣiṇo bhikṣostasyāpi sa kathaṃ kramaḥ // KAvk_40.116 //

āvāṃ pitṛvadhakridhād vāritau bhūbhujā padāt /
svayamadyāpi śokena kiṃ mithyā pariśuṣyate // KAvk_40.117 //

sukṛtaṃ kṛtamāvābhyām prabhorduḥkhakṛśāṅgatā /
bhavanti sarvabhāveṣu bhṛjyā evāparādhinaḥ // KAvk_40.118 //

gataṃ śocati kiṃ rājā yatkṛtaṃ kṛtameva tat /
upekṣyate tvayā devi kasmāccintākṛśaḥ sutaḥ // KAvk_40.119 //

tābhyāmityuditaṃ śrutvā sā rājajananī śanaiḥ /
ūce taralikā nāma tadvākyavihitādarā // KAvk_40.120 //

ānantaryamidaṃ karma dvayornarakapātakam /
yuṣmanmatādupanataṃ rājñaḥ pūrvakṛtena vā // KAvk_40.121 //

ahaṃ tu vārayāmyasya śokaṃ pitṛvadhodbhavam /
arhadvadhodbhavaṃ duḥkhaṃ bhavadbhyāmapi vāryatāṃ // KAvk_40.122 //

iti tau svairamādiśya sā gatvā pārthivāntikam /
tamuvāca śucākrāntaṃ parikṣīṇamivoḍupam // KAvk_40.123 //

dharmādharmamayaṃ putra rājyaṃ rājñāṃ bahucchalam /
pāpānāṃ śaṅkayā tasmin kiṃ śucā pariśuṣyasi // KAvk_40.124 //

piturvadhāt pratapto 'si yadi nāma gurupriyaḥ /
tatrocyate samutsṛjya lajjāṃ tvadduḥkhasaṃkaṭe // KAvk_40.125 //

svairaṃ jātastvamanyena na sa taddharmataḥ pitā /
svecchāhārasukhāḥ putra striyo hi nirapatrpāḥ // KAvk_40.126 //

ityapriyamapi śrutvā rājā tadvacanaṃ rahaḥ /
pitṛvaiśasapāpograduḥkhasaṃtāpamatyajat // KAvk_40.127 //

prakurvantyastādrerudayagiriṇā kleśakalanāṃ
kṣaṇāt kṣoṇīkṣmābhṛdvighaṭanavonodaṃ vidadhati /
sṛjantyetā vahniṃ sapadi salilāttacca dahanād
aśādhyaṃ nārīṇāṃ na hi bhavati kiṃcitrtribhuvane // KAvk_40.128 //

atha so 'rhadvadhenaiva śalyatulyena pīḍitaḥ /
nṛpaḥ papraccha dharmajñānniṣkṛtiṃ tasya karmaṇaḥ // KAvk_40.129 //

tatastau duṣṭasacivau tiṣyapuṣyākhyacaityayoḥ /
mārjārapotau dhṛtvāntaḥsaktāvāmiṣaśikṣayā // KAvk_40.130 //

niṣiddhāvapi dhāṣṭaryena praviśya nṛpateḥ sabhām /
tamūcatustīvratāpasaṃtāpapraśamārthinam // KAvk_40.131 //

deva mithyaiva bhavatā cittamāyāsyate bhṛśam /
sarvakalyāṇā loke 'smin nārhantaḥ santi te matāḥ // KAvk_40.132 //

yadi satyaṃ bhaveyuste nabhaso rājahaṃsavat /
ṛddhimantaḥ kathaṃ teṣāmanyena vadhasaṃbhavaḥ // KAvk_40.133 //

na santi tasmādarhantaḥ kutastadvadhapātakam /
sīmāvivādaḥ kastatr yatra grāmo na vidyate // KAvk_40.134 //

tiṣyapuṣyau gṛhapatī yāvarhatpadamāpatuḥ /
mārjārāvantare jātau tāvevādy asvacaityayoḥ // KAvk_40.135 //

prakaṭau tau ca dṛśyete pratyakṣaṃ kasya saṃśayaḥ /
pratyayo yadi nāstyeva svayaṃ kiṃ na nirīkṣyate // KAvk_40.136 //

ityuktvā bhūpateḥ kṛtvā khalau dolākulaṃ manaḥ /
jagmatuḥ sahitau tena caityasaṃdarśanāya tau // KAvk_40.137 //

apūrvakautukāveśāt tatra saṃghaṭite jane /
vilokanodyate rājño sāmātye duṣṭamantriṇau // KAvk_40.138 //

āmiṣābhyāsasaṃbaddhatiṣyapuṣyābhidhānayoḥ /
dhūrtau cakraturāhvānaṃ śanairbālabiḍālayoḥ // KAvk_40.139 //

tau tiṣyapuṣyāvarhantau mārjārau stho yuvāṃ yadi /
pradakṣīṇaṃ vā kriyatāṃ tena satyena caityayoḥ // KAvk_40.140 //

māṃsadānakṣaṇe tābhyāmiti vācamudīritau /
tūrṇaṃ nirgatya mārjārau cakratustau pradakṣiṇam // KAvk_40.141 //

taddṛṣṭvā sahasāvāptapratyaye sānuge nṛpe /
yāte durjanamāyaiva jagajjayamahīṃ yayau // KAvk_40.142 //

muṣṭau vāyuṃ dṛṣadi kamalaṃ citramākāśadeśe
jihvāgre ca pracuraracanāsṛṣṭisaṃhāralīlāḥ /
kiṃ vā nānyat paśuśiśudhiyāṃ mohanāyendrajālaṃ
mūrtaṃ dhurtāḥ kṣaṇaparicitapratyayaṃ darśayanti // KAvk_40.143 //

niṣpratyayaparo rājā tataḥ saugatadarśane /
āryakātyāyanasyāgre śraddhāpūjāmavārayat // KAvk_40.144 //

rājadhānyāṃ niṣiddho 'tha bahireva sasānugaḥ /
vineyakṛpayā tatra tasthau śailā ca bhikṣuṇī // KAvk_40.145 //

tataḥ kadācidāyāntaṃ dṛṣṭvā kātyāyanaḥ puraḥ /
nṛpatiṃ janasaṃpātādavamānabhayād yayau // KAvk_40.146 //

preṣitaṃ pūrvamantribhyāṃ vrajantamavalokya tam /
duṣṭāmātyau narapatiṃ dīrghavairāvavocatām // KAvk_40.147 //

rājannamaṅgalanidhirmuṇḍo 'yaṃ viśiraḥ pathi /
dṛṣṭo 'dya bhikṣurasmābhirna vidmaḥ kiṃ bhaviṣyati // KAvk_40.148 //

na paśyāmi mukhaṃ rājñaḥ pāpasyeti bhaṇatyasau /
tathā hi kṣaṇamekānte gatvā dūramitaḥ sthitaḥ // KAvk_40.149 //

śrutvaitaddurjanāmarṣāduvācānucarān nṛpaḥ /
eṣa dūrasthitaḥ pāṃśumuṣṭibhiḥ pūryatāmiti // KAvk_40.150 //

pūryamāṇaḥ sa taiḥ pāṃśumuṣṭibhirduṣṭaceṭakaiḥ /
divyāṃ kuṭīṃ praveśena parihārāya nirmame // KAvk_40.151 //

amarṣakopitāḥ sarpāḥ vyāghrā vā pītalohitāḥ /
śānterāyānti mṛdutāṃ nat u bhūpaticeṭakāḥ // KAvk_40.152 //

tataḥ prayāte nṛpatau pāṃśurāśiśatāvṛtam /
duḥkhādūcaturabhyetya hiruko bhirukaśca tam // KAvk_40.153 //

ārya kṛcchramavāpto 'si rājñā krūreṇa duṣkṛtaiḥ /
locanāni dhigasmākaṃ yairidaṃ dṛśyate pureḥ // KAvk_40.154 //

mohāndhaḥ pātakaśvabhre durjanaiḥ pātito nṛpaḥ /
karmaṇo vayamapyasya darśanāt pāpabhāginaḥ // KAvk_40.155 //

bhūriyam bhūripāpārtā tyājyā prājyamatestava /
duḥsahaḥ khalasaṃvāsaḥ tyāgaḥ kasya na saṃmataḥ // KAvk_40.156 //

prayāti na śamaḥ śamaṃ kṣayamupaiti naiva kṣamā
bhavanti na ca buddhayaḥ paruṣaroṣadoṣaspṛśaḥ /
vasanti na vimānanā manasi śalyatulyāḥ satāṃ
na duṣṭajanavarjanādaparamāsti loke sukham // KAvk_40.157 //

aiśvaryaṃ guṇināmadhonipatanāyāsaprayāsapradaṃ
gāmbhīryaṃ timirākāraṃ praviśatāṃ prāṇāpahaṃ prāṇinām /
naṣṭā sāpi nikṛṣṭduṣṭkuṭilavyālairupādeyatā
kūpasyeva khalasya nāsti tadaho doṣāliyuktaṃ yataḥ // KAvk_40.158 //

tayoriti vacaḥ śrutvā mahākātyāyano 'vadat /
na nikāre 'pi me kopaḥ karmaṇo gatirīdṛśī // KAvk_40.159 //

etāvadeva me duḥkhaṃ yanmūḍhasya mahīpateḥ /
khalasaṃgamadoṣeṇa bhayaṃ mahadupasthitam // KAvk_40.160 //

prathame hi mahāvāyuḥ pureasya nipatiṣyati /
dvitīye puṣpavṛṣṭiśca vastravṛṣṭistataḥ pare // KAvk_40.161 //

rūpyavṛṣṭiścaturthe ca hemavṛṣṭiśca pañcame /
ratnavṛṣṭistataḥ ṣaṣṭhe pāṃśuvṛṣṭiśca saptame // KAvk_40.162 //

tayā sabandhurāṣṭro 'say na bhaviṣyati bhūpatiḥ /
tasmād bhavadbhyāṃ gantavyaṃ ratnānyādāya bhūyase // KAvk_40.163 //

iti tadvacanaṃ śrutvā viniścitya tatheti tau /
hirukaḥ śyāmakaṃ putraṃ tasyopasthāpakaṃ vyadhāt // KAvk_40.164 //

bhirukaśca sutāṃ śyāmāvatīmādāya pāṇinā /
abhyetya bhikṣukīṃ śailāṃ praṇayādidamabravīt // KAvk_40.165 //

ārye bhavatyā me kanyā ghoṣilasya gṛhaprabhoḥ /
gṛhe samarpaṇīyeyamāsannapratipannayā // KAvk_40.166 //

evamuktvārpayitvā tāvamātyau jagmaturgṛham /
śailāpi kanyāmādāya prayayau ghoṣilālayam // KAvk_40.167 //

tataḥ krameṇa tadabhūdyathoktaṃ bhikṣuṇā pure /
jñānadīpavatī prajñā yathātattvaṃ hi paśyati // KAvk_40.168 //

ṣaṣṭhe 'hni ratnavarṣe 'tha patite ratnapūritām /
yayaturnāvamādāya tāvamātyāvalakṣitau // KAvk_40.169 //

tau dakṣiṇāṃ diśaṃ gatvā cakraturnagaradvayam /
hiruko hirukākhyānaṃ bhirukākhyaṃ tathāparaḥ // KAvk_40.170 //

pare 'hni pāṃśuvarṣeṇamahatā patatā nṛpaḥ /
sabandhurāṣṭraḥ pralayṃ prayayau narakātithiḥ // KAvk_40.171 //

sadaṇḍimudgare rājñi yāte kilbiṣaśeṣatām /
taṃ mantriputramādāya vyomnā kātyāyano yayau // KAvk_40.172 //

tamevānugatā prītyā nabhasā puradevatā /
tadājñayā khavacanīkarvaṭe vidadhe sthitim // KAvk_40.173 //

bhikṣupuṇyānubhāvena bhāgyairmantrisutasya ca /
adhiṣṭhānena devyāśca śrīmattadabahvat puram // KAvk_40.174 //

tatrātha devatā cakre caityaṃ kātyāyanasya sā /
suravatyāṃ yadadyāpi vandante caityavandakāḥ // KAvk_40.175 //

mantrisūnumathādāya lagnaṃ cīvarakarṇike /
lambanaṃ sa yayau vyomnā deśaṃ kātyāyanaḥ param // KAvk_40.176 //

lambate lambate ko 'yamityukte vismayājjanaiḥ /
babhūvuste janāstatra lambakā iti viśrutāḥ // KAvk_40.177 //

atrāntare divaṃ yāte tatrāputre mahīpatau /
sa kṛtaḥ śyāmako rājā lakṣaṇajñistadājñayā // KAvk_40.178 //

gatvā bhokkānakaṃ nāma diśā kātyāyanastataḥ /
jananyāstatra saṃśuddhāṃ vidasdhe dharmadeśanām // KAvk_40.179 //

sā dṛṣṭasatyā putrasya yaṣṭīmādāya sādaram /
vandyamādyapi mahatī yaṣṭicaityamakārayat // KAvk_40.180 //

śrāvastīmatha sotkaṇṭhaḥ prāpya kātyāyanaḥ śanaiḥ /
jinaṃ vilokya sānandaścakre tatpādavandanam // KAvk_40.181 //

udrāyaṇasutakathām tatra tena niveditām /
ākarṇya bhikṣubhiḥ pṛṣṭaḥ sarvajñastānabhāṣata // KAvk_40.182 //

lubdhakah kālapāśākhyaḥ karvaṭopāntakānane /
sakūṭāṃ mṛgabandhāya nidadhe vāgurām puraḥ // KAvk_40.183 //

yantraṃ pāśāvṛtaṃ datvā yāte tasmin yadṛśchayā /
pratyekabuddhastaṃ deśaṃ prāpya viśrāntimāptavān // KAvk_40.184 //

tasya puṇyānubhāvena bandhaṃ na viviśurmṛgāḥ /
na hi śuddhātmanāmagre prāpnotyakuśalaṃ janah // KAvk_40.185 //

lubdhako 'pi tato 'bhyetya pāśānālokya nirmṛgān /
pratyekabuddhaṃ krodhāndho viṣadigdheṣuṇāvadhīṭ // KAvk_40.186 //

tasya sāyakaviddhasya jvalajjvalanatejsaḥ /
prabhāvamadbhutaṃ dṛṣṭvā pādayornipapāta saḥ // KAvk_40.187 //

akāryakaraṇodvegasaṃtāpādatha lubdhakaḥ /
nininda śocannātmānaṃ saṃtyajya śaravāgurāḥ // KAvk_40.188 //

parinirvāṇamāptasya tasyāsthīni nidhāya saḥ /
chatradhvajādisaṃbhāraiḥ stūpaṃ cakre sadārcitam // KAvk_40.189 //

lubdhakastena puṇyena babhūvodrāyaṇo nṛpaḥ /
vadhāt pratyekabuddhasya bahuśo vadhamāptavān // KAvk_40.190 //

nandanāmno gṛhapatermadalekhābhidhā sutā /
babhūva dhanadhanyādisphūtiḥ karvaṭavāsinaḥ // KAvk_40.191 //

sā kadācinmadotsiktāḥ gṛhamārjanareṇubhiḥ /
pratyekabuddhamāyāntaṃ pathi mohādavākirat // KAvk_40.192 //

tasminneva dine tasyāściracintābhirarthitaḥ /
varaḥ stanabharārtāyā varaṇārthī samāyayau // KAvk_40.193 //

mūdhni pratyekabuddhasya pāṃśumuṣṭiunipātanāt /
pratyāsannavivāhāhamiti bhrātaramāha sā // KAvk_40.194 //

tatastasyāh pravādena cikṣipurvaraṇāptaye /
mūrdhni pratyekabuddhasya rajāṃsi prauḍhakanyakāḥ // KAvk_40.195 //

guṇākārapravṛttena prayayena vimohitāḥ /
nirvicārya pravartante viruddheṣvapi vastuṣu // KAvk_40.196 //

pravṛttapātakācāre tasmin buddhabudhābhidhau /
nivāraṇaṃ gṛhapatī karmaṇastasya cakratuḥ // KAvk_40.197 //

saiva kanyā narapatiḥ śikhaṇḍī pāpabhāgabhūt /
pravādakartā tadbhrātā bhikṣuḥ katyāyano 'pyayam // KAvk_40.198 //

jātau gṛhapatī rūḍhaduṣṭācāranivāraṇāt /
puripatāpānnirmuktau hiruko bhirukaśca tau // KAvk_40.199 //

iti bhagavataḥ śrutvā vākyaṃ vicārya ca bhikṣavaḥ
phalapariṇatiṃ jñātvā citrām śubhāśubhakarmaṇām /
khalajanavacastulyaṃ śatruṃ vicārasamaṃ guruṃ
sukṛtasadṛśaṃ bandhuṃ loke na kiṃcana menire // KAvk_40.200 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāmudrāyaṇāvadānaṃ catvāriṃśaḥ pallavaḥ //

41. kapilāvadānam /

yadbhūpālaviśāladānabibhavaprodbhūtapuṇyādhikaṃ
dānasyātikṛśasya satphalabharamapnotyalaṃ durgataḥ /
śuddhasyaiva vivṛddhadharmadhavalaśraddhāsamṛdhyānvitaṃ
niḥsaṃsāravijṛmbhitaṃ taducitaṃ cittasya vittasya ca // KAvk_41.1 //

jine jetavanārāmavihāriṇi mahādhanah /
dhīrābhidhānaḥ śrāvastyāmabhūd gṛhapatiḥ purāḥ // KAvk_41.2 //

tasya paṇḍitanāmabhūt putraḥ sukṛtapaṇḍitaḥ /
akhaṇḍitayaśaḥpuṇyadānālaṃkāramaṇḍitaḥ // KAvk_41.3 //

sa bāla eva bhikṣūṇām rājārhairvastrabhojanaiḥ /
śāriputrapradhānānāṃ cakārātithisatkriyām // KAvk_41.4 //

tataḥ kadācidakṣīṇādurbhikṣakṣayite jane /
yācyayācakatulyatve piṇḍicchedo 'thināmabhūt // KAvk_41.5 //

bhikṣūṇāṃ saṃkaṭe tasmin kāle paramadāruṇe /
paṇḍitaḥ sugatāhūtaḥ pratasthe jetakānanam // KAvk_41.6 //

taṃ vrajantaṃ turaṅgeṇa kāñcanādāmaśobhinam /
ūcurviṭāḥ samabhyetya guṇotsāhāsahiṣṇavaḥ // KAvk_41.7 //

arthisārthārthanākalpavṛkṣastvaṃ dikṣu viśrutaḥ /
śatāni pañca saṃprāptāstvāmuddiśyāśayā vayam // KAvk_41.8 //

alaṃkārāṃśukayugaṃ pratyekaṃ naḥ samīhitam /
adhunaivāvilambena dīyatām yadi śakyate // KAvk_41.9 //

ityuktastaiḥ sadācāraḥ so 'vatīrya turaṅgamāt /
sādhu pūjāṃ vidhāyaiṣāṃ dhīmān kṣaṇamacintayat // KAvk_41.10 //

bhagavantamadṛṣṭvaiva gacchāmi svagṛhaṃ yadi /
āsannāmṛtapānasya taṃ vighnaṃ kathamutaśe // KAvk_41.11 //

adatvā priyamarthibhyo vrajāmi yadi nistrapah /
kathaṃ karomi dānasya tāṃ svayaṃ vratakhaṇḍanām // KAvk_41.12 //

iti cintayatastasya bhittvā bhūmiṃ samudgataḥ /
nāgarājaḥ svayaṃ śeṣaḥ prādādarthisamīhitam // KAvk_41.13 //

dattāni nāgarājena vastrāṇyābharaṇāni ca /
sa tebhyaḥ pratipādyāśu yayau niḥśalyatāmiva // KAvk_41.14 //

te 'pi dṛṣṭvā tadāścaryaṃ puṇyāṃ sugatabhāvanām /
sarvārthasaṃpatsiddhīnāṃ jananīmeva menire // KAvk_41.15 //

jātacittaprasādāste tenaiva sahitāstataḥ /
bhagavantaṃ yayurdraṣṭuṃ vinaṣṭadveṣakalmaṣāḥ // KAvk_41.16 //

bhagavantamathālokya kumāraḥ praṇatānanaḥ /
tatpādapadmarajasā dhanyaścakre lalāṭikām // KAvk_41.17 //

hāraṃ punaścaraṇayoḥ śāstuḥ śaśikarojjvalam /
vinyasya praṇatānagre sa tānasmai nyavedayat // KAvk_41.18 //

dharmadeśanayā teṣāṃ bhagavān jñānavajrabhṛt /
bhittvā satkāyadṛṣṭyadriṃ srotaḥprāptiphalaṃ vyadhāt // KAvk_41.19 //

dṛṣṭasatyeṣu yāteṣu tatasteṣu praṇamya tam /
kumāraṃpaṇḍitaṃ prītyā bhagavān svayamabhyadhāt // KAvk_41.20 //

vatsa puṇyairavāpto 'si paryāptiṃ sukṛtaśriyām /
durbhikṣesvapi bhikṣūṇāṃ kuru bhojyādhivāsanām // KAvk_41.21 //

parigraho me bhikṣūṇāṃ śatānyarhatrayodaśa /
anye cānviṣya kṛcchrārtāḥ saṃvibhajyāstvayā pure // KAvk_41.22 //

iti śrutvā bhagavataḥ paṇḍitaḥ pramadākulaḥ /
bhaktyā saṃghasya vidadhe yāvajjīvaṃ nimantraṇam // KAvk_41.23 //

tataḥ svagṛhamabhyetya rājārhaibhikṣusaṃmataiḥ /
saṃbuddhapramukhaṃ saṃghaṃ sadā bhojyairapūjayat // KAvk_41.24 //

daridrānadaridrāṃśca yācyānapi ca yācakān /
anukampyān sa vidadhe dānenānyānukampinah // KAvk_41.25 //

śeṣān kṛpaṇasaṃghātān so 'nviṣya karuṇāmbudhiḥ /
ratnarāśiṃ dadau tebhyo daurgatyatimirāpaham // KAvk_41.26 //

sa ratnanikarasteṣāṃ jagāmāṅgārarāśitām /
nṛṇāṃ bhāgyāni ratnāni maṇayaḥ prasthajātayaḥ // KAvk_41.27 //

te tamūcuḥ samabhyetya svapnadṛṣṭadhanā iva /
ratnanāmnā tvayāsmākaṃ sa datto 'ṅgārasaṃcayaḥ // KAvk_41.28 //

dhanalābhena mahatā sadyaḥ prāptonnatirjanah /
tatsaṃkṣayāt kṣaṇenaiva paribhraṣṭo na jīvati // KAvk_41.29 //

iti teṣāṃ vacaḥ śrutvā paṇḍitaḥ karuṇānidhiḥ /
tānūce puṇyadīnānāṃ ratnānyāyāntyaratnatām // KAvk_41.30 //

yuṣmābhirna kṛtaḥ pūrvaṃ mohāt sukṛtasaṃcayaḥ /
tenāyaṃ ratnarāśirvaḥ prayāto 'ṅgārasāratām // KAvk_41.31 //

ratnāni yatnanihitānyapi yānti dūraṃ puṇyakṣayādupanayanti ca bhāgyayogāt /
vittārjanaṃ patitaśokanimittameva vittaṃ hi cittamucitaṃ sukṛtapravṛttam // KAvk_41.32 //

tasmād bhavadbhirbhojyāya bhikṣusaṃgho 'dhivāsyatām /
bhogasaṃbhārasaṃpattimahaṃ saṃpādayāmi vaḥ // KAvk_41.33 //

ityuktāstena taddattavittabhojanasaṃpadā /
te buddhapramukhaṃ saṃghaṃ dinamekamapūjayan // KAvk_41.34 //

saṃghaṃ yathāvadabhyarcya praṇīdhānamakāri taiḥ /
m ākadācana dāridyraṃ syādasmākamiti kṣaṇam // KAvk_41.35 //

tataste paṇḍitagirā gatvā dadṝśuragrataḥ /
tamevāṅgāranikaraṃ prayātaṃ ratnarāśitām // KAvk_41.36 //

bhavane paṇḍitasyātha kumārasya prabhavataḥ /
vivṛtānāṃ nidhānānāṃ nirvighnaṃ śatamudyayau // KAvk_41.37 //

sa prasenajite rājñe dharmajñaḥ sthitirakṣaṇāt /
dadau nidhānaṣaḍbhāgaṃ sa cāsyāṅgāratāmagāt // KAvk_41.38 //

kumārasyaiva sukṛtairbhogyo 'yaṃ nidhisaṃcayaḥ /
ityantarīkṣādvacanaṃ tataḥ śuśrāva bhūpatiḥ // KAvk_41.39 //

kumārasyaiva vacasā tānnidhīnnirdhitāṃ punaḥ /
prāptāṃ vilokya sāścaryaḥ prahiṇottadgṛhaṃ nṛpaḥ // KAvk_41.40 //

tatastadakhilaṃ vittaṃ vitīrya vipulāśayaḥ /
kumāraḥ saṃpadāṃ cakre sthitiṃ durgataveśmasu // KAvk_41.41 //

atha niḥsārasaṃsāravicāravirataspṛhaḥ /
anityatāṃ sa saṃcintyaḥ dīraḥ pitarabravīt // KAvk_41.42 //

anujānīhi māṃ tāvat gantuṃ tāta patovanam /
imā janmaśatocchiṣṭāḥ kliṣṭā mama vibhūtayaḥ // KAvk_41.43 //

trailokyasaṃpatsaṃprāptiryasmin vrajati bhogyatām /
tadidaṃ sarvabhūtānāmāyurbhājanamalpakam // KAvk_41.44 //

śīte yasya karomi saṃtatamṛdusparśāṃśukaurgūhanaṃ
saṃtāpe racayāmi yasya śiśiraśrīkhaṇḍacarcārcanam /
yasyārthe viṣaśastravahnibhujagavrātātparaṃ me bhayaṃ
prāptaḥ so 'pyamapāyataḥ parihṛte 'pyāyāti kāyaḥ kṣayam // KAvk_41.45 //

bhogādviraktaḥ pravrajyāmādāya dayitāṃ vane /
viharāmi haran cintāṃ cintātaptasya cetasaḥ // KAvk_41.46 //

ityuktvā sa parityajya viṣayasnehabandhanam /
kṛtābhyuopagamaḥ pitrā śāriputrāśamaṃ yayau // KAvk_41.47 //

tatra pravrajitastena pātrapāṇiḥ sacīvaraḥ /
tasyaivānucaro bhūtvā vicacāra yatavfataḥ // KAvk_41.48 //

sa dṛṣṭvā karṣakairdhārāṃ kṣetrāt kṣetrapravartitām /
nirdiṣṭena pathā yāntīṃ vismayādityacintayat // KAvk_41.49 //

aho vihitamārgeṇa gacchatāmapyacetasām /
jalānāṃ karmasaṃsiddhardṛśyate natu dehinām // KAvk_41.50 //

saṃcintyeti vrajannagre dṛṣṭvā yaṣṭīkṛtaṃ śaram /
prataptamiṣukāreṇa pradadhyau dhīmatāṃ varaḥ // KAvk_41.51 //

tāpāt praguṇatāmete yānti niścetanāḥ śarāḥ /
na tu saṃsārasaṃtaptā api vakrāḥ śarīriṇaḥ // KAvk_41.52 //

iti dhyāyan vilokyāgre takṣṇā śakaṭacakratām /
nītāni dṛḍharūpāṇi punaścintāṃ samāyayau // KAvk_41.53 //

aho nu ghaṭanāyogād yānti karmaṇyatāṃ kṣaṇāt /
niścetanānid ārūṇi na cittāni śarīriṇām // KAvk_41.54 //

it caṃcintya saṃyātaḥ sudharmaniyamādaraḥ /
vatsalaṃ pitaraṃ putra ivācāryamuvāca saḥ // KAvk_41.55 //

ārya eva prayātvadya piṇḍapātāya matkṛte /
ahaṃ tu bhavatādiṣṭaṃ cintayāmi nijavratam // KAvk_41.56 //

ityupādhyāyamabhyarthya bhaktakṛtyāya paṇḍitaḥ /
tasmin yāte tadādiṣṭaṃ vihārāgāramāviśat // KAvk_41.57 //

tatra yaṣṭīkṛtatanuḥ kṛtvā pratimukhīṃ smṛtim /
sa pradadhyau nijaṃ dharmaṃ baddhaparyaṅkaniścalaḥ // KAvk_41.58 //

tasmin samādhisaṃnaddhe vasudhā sadharādharā /
vicacālākhilāmbhodhijalaloladukūlinī // KAvk_41.59 //

śakrastaṃ dhyānanirataṃ jñātvā nirvighnasiddhaye /
dideśa dikṣu rakṣāyai dikpālān sendubhāskarān // KAvk_41.60 //

bhagavānatha sarvajñastasya siddhimupasthitām /
pākāt kuśalamūlānāṃ jñātvā kṣaṇamacintayat // KAvk_41.61 //

āsannārhatpadasyāsya śāriputraḥ sametya cet /
dvāramuddhāṭayenmadhye vighna eṣa na saṃśayaḥ // KAvk_41.62 //

tasmādāgacchatastasya gatvā svayamahaṃ puraḥ /
karomi kālahārāya nānāpraśnāśrayāḥ kathāḥ // KAvk_41.63 //

iti saṃcintya bhagavān svayaṃ taddiśamāgataḥ /
bhikṣorāgacchatasyasya vjlambaṃ kathayākarot // KAvk_41.64 //

suraprabhāvānniḥśabde nabhogatavihaṃgame /
loke nirvātadīpasya tulyatāṃ prāpa paṇḍitaḥ // KAvk_41.65 //

srotaḥ prāptiphalādūrdhvaṃ sakṛdāgāmyavāpya saḥ /
anāgāmiphalaṃ prāpya tato 'rhatphalamāptavān // KAvk_41.66 //

tataḥ kathānte sugate prayāte nijamāśramam /
śāriputraḥ praviśyarkamiva śiṣyaṃ vyalokayat // KAvk_41.67 //

taṃ dṛṣṭvā sahasottīrṇaṃ viśīrṇabhavabandhanam /
siddhiṃ yugaśataprāpyāṃ tasya tām praśaśaṃsa saḥ // KAvk_41.68 //

tāṃ tasyārhatpadaprāptiṃ śrutvā jagati viśrutām /
bhikṣubhirbhagavāṇ pṛṣṭastatkathāmabravījjinah // KAvk_41.69 //

bhagavān kāśyapaḥ pūrvaṃ vārāṇasyāṃ tathāgataḥ /
saha bhikṣūsahasrāṇāṃ viṃśatyā puravāsibhiḥ // KAvk_41.70 //

śraddhāpraṇītaiḥ śucibhiḥ sarvabhogyairmanonugaiḥ /
uvāsa pūjitah kaṃcit kālaṃ sattvahitodyataḥ // KAvk_41.71 //

bhikṣupūjāpare tatra vartamāne gṛhe gṛhe /
acintyayadviniḥśvasya durgato nāma durgataḥ // KAvk_41.72 //

dhiṅ māmatīva dāridyrāt nīcaṃ niṣkuśalakriyam /
naiko 'pi mandabhāgyena yena bhikṣurnimantritaḥ // KAvk_41.73 //

tyājyā janasya sakalavyavahārabāhyāḥ vākyapramāṇapadasaṃdhiṣu naiva yogyāḥ /
naṣṭakriyā vigatakārakatarkahīnāḥ śabdā ivārtharahitāḥ puruṣā bhavanti // KAvk_41.74 //

iti cintānalākrāntaṃ ninditaṃ dhanahīnataḥ /
taṃ samāhūya ko 'pyetya sukṛtaprerako 'bhyadhāt // KAvk_41.75 //

kṣīṇārthenāpi bhavatā janmāntaraśubhāptaye /
yathākathaṃcideko 'pi bhikṣuḥ kiṃ na nimantritaḥ // KAvk_41.76 //

ityuktastena saṃsaktaśalyaḥ punarivāhataḥ /
bhiokṣubhojanavaikalyāt sa bhṛdhaṃ vyathito 'bhavat // KAvk_41.77 //

kathaṃcitkṣḥutparikṣāmaḥ sa gatvā śreṣṭhimandiram /
yatnena prāpa mūlyāṃśaṃ dārupāṭanakarmaṇā // KAvk_41.78 //

kṛtvā tatraiva tadbhāryā śuddhataṇḍulakhaṇḍanam /
tadaṃśabhṛtimūlyāptaṃ bhaktyā bhartre nyavedayat // KAvk_41.79 //

samudyatasya tasyātha bhikṣubhojanasiddhaye /
śuddhaye śuddhasattvasya śakro 'bhūdanusādhakah // KAvk_41.80 //

divyavarṇarasāmode bhojye śakreṇa sādhite /
prītyā pracchannarūpeṇa bhikṣuṃ lekhe na durgataḥ // KAvk_41.81 //

vibhūtimohitairgūḍhaiḥ pūrvaṃ puranivāsibhiḥ /
saṃghe nimantrite duḥkhāt durgato martumudyayau // KAvk_41.82 //

kṛpayā tasya bhagavān svayamabhyetya kāśyapaḥ /
śuddhisiddhiṃ parijñāya cakre bhojyapratigraham // KAvk_41.83 //

aho 'haṃ bhavato bhojyaṃ prayacchāmīti bhūbhujā /
prayatnāt prārtito 'pyarthaṃ naivāmanyata durgataḥ // KAvk_41.84 //

guṇadraviṇasaṃpūrṇaḥ syāṃ daridraprasādanaḥ /
bhagavantamathābhyarcya praṇīdhānaṃ cakāra saḥ // KAvk_41.85 //

svāśramaṃ kāśyape yāte surendre ca divaṃ gate /
durgatasya gṛhaṃ sarvaṃ divyaratnaipūrayat // KAvk_41.86 //

viśvakarmā tatastasya vidadhe śakraśāsanāt /
bhavanaṃ rucirodyānaṃ ratnastambhavibhūṣitam // KAvk_41.87 //

saṃprāptavimalaiśvaryaḥ sahitaṃ sarvabhikṣubhiḥ /
saptāhaṃ vibhavairbhogaiḥ sa kāśyapamapūjayat // KAvk_41.88 //

kṣutkṣāmāṅganamarthibhiḥ parihṛtadvāraṃ rudaddārakaṃ
gehaṃ niścalakajjalānyapi sthalīkoṇasvananmakṣikam (?) /
cullīsuptabiḍālabālamaparaṃ yasyābhavadrauravaṃ
śrīstasyaiva nṛpaspṛhāspadatayāścaryaṃ na kasya svayam // KAvk_41.89 //

tena dānaprabhāveṇa sudhāśuddhena durgataḥ /
janmāntare paṇḍitatāmavāpyārhattvamāgataḥ // KAvk_41.90 //

iti paṇḍitapūrvajanmavṛttaṃ kathitaṃ sarvavidā guṇādareṇa /
avadhārya viśuddhadānapuṇyaṃ kuśalārhaṃ praśaśaṃsa bhikṣusaṃghaḥ // KAvk_41.91 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ kapilāvadānaṃ nāmaikacatvāriṃśaḥ pallavaḥ //

42. kanakavarṇāvadānam /

sattvena sūryarucayastamasi sphuranti dharmeṇa ratnanicayā nabhasaḥ tapanti /
dhairyeṇa sarvavipadaḥ praśamaṃ vrajanti dānena bhogasubhagāḥ kakubho bhavanti // KAvk_42.1 //

bhagavān sugataḥ pūrvaṃ śrāvastyāṃ jetakānane /
kuśalānāṃ prapānnānāṃ vidadhe dharmadeśanām // KAvk_42.2 //

pūrvakalpāntarajane vatsarāṣṭāyutāyuṣi /
śrīmān kanakavarṇākhyo babhūva pṛthivīpatiḥ // KAvk_42.3 //

kanakākhyā purī tasya śakrasyevāmarāvatī /
sarvalokeśvarasyāpi vasatirvallabhābhavat // KAvk_42.4 //

nāyakārhaṃ yaśaḥśubhraṃ cāruvṛttaguṇocitam /
hṝdaye yaḥ prajākāryaṃ muktāhāramivāvahat // KAvk_42.5 //

prajākarmavipākena pure paramadāruṇā /
avṛṣṭirabhavat tatra sarvabhūtabhayapradā // KAvk_42.6 //

sā dhairyahāriṇī sarvalokasaṃtāpakāriṇī /
avṛṣṭiḥ prayayau bhūbhṛnmānasāyāsahetutām // KAvk_42.7 //

kuṇṭhasarvapratīkāraḥ sa cintāstimitaṃ puraḥ /
uvāca suciraṃ dhyātvā pradhānāmātyamaṇḍalam // KAvk_42.8 //

avarṣopanipāto 'yaṃ prajānāṃ niṣpratikriyaḥ /
karoti me yatnakṛtaṃ niṣphalaṃ paripālanam // KAvk_42.9 //

nivṛttavarṣāḥ kakubho bhavantyabhrāśca svacchakāḥ /
pravṛttabāṣpavarṣāśca prajāḥ pāpena bhūbhujām // KAvk_42.10 //

trāṇaṃ mahābhayādrājā prajānāṃ na karoti yaḥ /
tasya spaṣṭaṃ naṭasyeva kirīṭamukuṭagrahaḥ // KAvk_42.11 //

tadā kṝtayugaṃ loke yadā rājā prajāhitaḥ // KAvk_42.12 //

durbhikṣakṣayitāḥ pṛthutarakleśāvalīvihvalāḥ /
hāhākāraviśṛṅkhalāḥ khalatarairatyarditā vallabhaiḥ
śocantyaḥ pralayaṃ prayāntaśaraṇāḥ pāpairnṛpāṇāṃ prajāḥ // KAvk_42.13 //

tasmātsamastakoṣeṇa rakṣaṇīyā mayā prajāḥ /
rājñāṃ prajāparitrāṇapuṇyaṃ ratnamayo nidhiḥ // KAvk_42.14 //

ityuktvā sarvalokasya saṃcintya koṣṭhakoṣayoḥ /
sa nināya nijaṃ sarvaṃ sadā bhogyopabhogyatām // KAvk_42.15 //

tataḥ kālena tasyogradurbhikṣeṇānnasaṃcayaḥ /
yayau mahāvyayādekapuruṣāśanaśeṣatām // KAvk_42.16 //

tasminnavasare vyomnā samabhyetya raviprabhaḥ /
pratyekabuddhastasyātha vidadhe bhojanārthanām // KAvk_42.17 //

niyame saṃśaye tasminnātmanaḥ prāṇadhāraṇe /
nirvikalpya sa tatasrvaṃ dadau tasmai prasannadhīḥ // KAvk_42.18 //

svaprāṇavṛttiṃ tenāsau kṛtvātithyaprasādinā /
prayayau nabahsā tasya prasaṃśan sattvaśīaltām // KAvk_42.19 //

athodyayau vyaomamahādvipasya nīlālimāleva sadambulekhā /
meghāvalī paścimadikpralambā kapolakālāgurumañjarīva // KAvk_42.20 //

tataḥ samastaṃ gaganāntarālamutphullanīlotpalakānanābham /
ācchādyamānaṃ sarasairbabhāse bhṛṅgapravandhauriva meghasaṃghaiḥ // KAvk_42.21 //

tataḥ papātākhilabhojyavṛṣṭiriṣṭā prajānāṃ bhuvi sapta rātrīḥ /
dhānyādivṛṣṭistadanantaraṃ ca ratnadivṛṣṭiśca tataḥ krameṇa // KAvk_42.22 //

iti sa kanakavarṇaḥ kṣmāpatirbhūpatīnāṃ mukuṭamaṇirivoccairbhrājamānaḥ prajānām /
akṛta sukṛtasaṃpatprīṇitah prāṇarakṣāṃ prabhavati hi parārthe sajjanānāṃ prabhāvaḥ // KAvk_42.23 //

bhūpatiḥ kanakavarṇa eṣa yaḥ so 'hameva vapuṣātmanādhunā /
ityudīrya bhagavān jinaḥ satāṃ dhīmatāṃ vyadhita dharmadeśanām // KAvk_42.24 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ kanakavarṇāvadānaṃ nāma dvicatvāriṃśaḥ pallavaḥ //

43. hiraṇyapāṇyavadānam /

sarvopakārapraṇayī prabhāvaḥ sarvopajīvyā mahatī vibhūtiḥ /
puṇyāṅkurārhasya phalaṃ viśālapalārhametat prathamaṃ hi puṣpam // KAvk_43.1 //

jine jetavanārāmavihārābhigate purā /
śrāvastyāṃ devasenākhyaḥ śrīmānāsīdgṛhādhipaḥ // KAvk_43.2 //

hiraṇṃyapāṇistasyābhūtputraḥ satputramāninaḥ /
yasya hemamayaṃ jātaṃ pāṇidvitayamadbhutam // KAvk_43.3 //

rūpyalakṣadvayaṃ tasya prātaḥ prātaḥ karadvaye /
prādurāsītsa tenābhūdarthināṃ kalpapādapaḥ // KAvk_43.4 //

tasya vyaktavivekena paripākena bhūyasā /
kāle kuśalamūlānāṃ jine bhaktirajāyata // KAvk_43.5 //

atha jetavana gatvā bahgavantaṃ tathāgatam /
sa dṛṣṭvā vidadhe tasya sānandaḥ pādavandanam // KAvk_43.6 //

bhagavānapi saṃṣāratāpapraśamacandikām /
sudhāsakhīṃ dideśāsmai dṛśaṃ kuśalavṛtikām // KAvk_43.7 //

sa śāsturdarśanenaiva saṃmohatimitojjhita /
babhāse suryakiraṇaprabuddhakamalopamaḥ // KAvk_43.8 //

bhagavān vidadhe tasya tataḥ saddharmadeśanām /
yayā dharmamayaṃ cakṣurakṣuṇṇālokamudyayau // KAvk_43.9 //

prākpuṇyapariṇāmena jātavairāgyavāsanaḥ /
praṇamya vimalaprajñaḥ sa sarvajñamabhāṣataḥ // KAvk_43.10 //

śaraṇya śaraṇāptasya bhagavan bhavahāriṇī /
aśeṣakleśanāśāya pravrajyā me vidhīyatām // KAvk_43.11 //

capalaṃ prāṇināmāyuṣtato 'pi navayauvanam /
vidyudvilāsacapalāstato 'pyetā vibhūtayaḥ // KAvk_43.12 //

iti tasya bruvāṇasya sugatānugrahoditā /
papāta vitarajasaḥ pravrajyā vapuṣi svayam // KAvk_43.13 //

raktacīvarasuvyaktāṃ bibhrāṇaḥ sa viraktatām /
pātragraheṇa tatyāja punaḥ saṃsārapātratām // KAvk_43.14 //

tasya tāmadbhutāṃ siddhiṃ pratyakṣaṃ vīkṣyaṃ bhikṣavaḥ /
tatpūrvavṛttaṃ papracchurbhagavantaṃ sa cābravīt // KAvk_43.15 //

vārāṇasyāṃ purā rājā kṛkirnāma tathāgate /
kāśyapākhye bhagavati prayāti parinirvṛtim // KAvk_43.16 //

śarīramasya samkṛtya stūpaṃ ratnamayaṃ vyadhāt /
svargāvagāhanaprauḍhaṃ mūrtaṃ puṇyamivonnatam // KAvk_43.17 //

tasminnāropyamāṇāyāṃ yaṣṭayāṃ pūjāparigrahe /
kitavaḥ kandalo nāma nidadhe rūpakadvayam // KAvk_43.18 //

cittaprasādaśuddhena tena puṇyena bhūyasā /
hiraṇyapāṇiḥ prāpto 'dya mahatāṃ spṝhaṇīyatām // KAvk_43.19 //

bhavati vibhavastyāgodāraḥ samagraguṇo bhuvi
prasaratiḥ yaśaḥ śuklaṃ loke sudhāṃśusahodaram /
pariṇatipade puṇyaṃ dhatte yadalpamanalpatāṃ
vimalamanasaḥ śraddhāśuddhaṃ tadeva vijṛmbhitam // KAvk_43.20 //

iti prabhāvaṃ kathitaṃ jinena puṇyānubhāvasya hiraṇyapāṇeḥ /
śrutvaiva harṣādaravismayānāṃ sa bhikṣusaṃghaḥ praṇayī babhūva // KAvk_43.21 //

iti kṣemandraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ hiraṇyapāṇyavadānaṃ tricatvāriṃśaḥ pallavaḥ //

44. ajātaśatrupitṛdrohāvadānam /

durjanaduḥsahaviṣadharabhīṣaṇataratimirapatitānām /
ālambanajananaṃ bhavabhayaharaṇaṃ jinasmaraṇam // KAvk_44.1 //

pure rājagṛhābhikhye bhagavān bhūbhṛtaḥ purā /
kaṭake gṛdhrakūṭasya vijahāra tathāgataḥ // KAvk_44.2 //

tasminnavasare rājā bimbisāraḥ sutapriyaḥ /
ajātaśatruṇā tatra putreṇa krūrakāriṇā // KAvk_44.3 //

suhṛdaḥ pāvakasyeva devadattasya saṃmatam /
ghorāndhabandhanāgāraṃ niḥsaṃcāraṃ praveśitaḥ // KAvk_44.4 //

patnyā praveśitaṃ tasya bandhane gūḍhabhojanam /
jñātvā sa tatkṣayākāṅkṣī kṣutkṣāmasya nyavārayat // KAvk_44.5 //

rūkṣaḥ kṛśo 'timalinaḥ so 'bhavat pṛthivīpatiḥ /
akālakālameghārtaḥ kṛṣṇapakṣa ivoḍupaḥ // KAvk_44.6 //

saṃkīrṇavāsasaṃtāpātprāyaḥ peśalacetasām /
karotyāliṅganaṃ prauḍhā gāḍhapraṇayinī vipat // KAvk_44.7 //

sa samuddhiśya śokārtaḥ sugatādhyuṣitāṃ diśam /
kṛtāñjalirnataśirāḥ kṣāmasvaramabhāṣata // KAvk_44.8 //

nāmastubhyaṃ bhagavate mahārhāya mahārhate /
dīnoddharaṇasaṃnaddhasamyaksaṃbodhibodhicetase // KAvk_44.9 //

namaste ghorasaṃsāramakarākarasetave /
jināya janatājanmakleśapraśamahetave // KAvk_44.10 //

namo nityaprabuddhāya sarvasattvaikabandhave /
viśuddhadhānme buddhāya karuṇāmṛtasindhave // KAvk_44.11 //

iti bhaktisudhāṃ śiktvā sugataśravaṇocitām /
puṇyapuṣpaprasavinīṃ sa cakre stutimañjarīm // KAvk_44.12 //

sarvajñastasya vijñāya kāyakleśaśamayīṃ daśām /
bandhanāgāravivarālokairāpyāyanam vyadhāt // KAvk_44.13 //

ajātaśatrustadvṛttaṃ jñātvā śaṅkākulaḥ pituḥ /
nyavārayadbandhagṛhe susūkṣmavivarāṇyapi // KAvk_44.14 //

tatastasya tadādeśāt cakrurbandhanarakṣiṇaḥ /
kṣureṇa gāḍhabaddhasya pādayostadvikartanam // KAvk_44.15 //

sa tīvravaiśasakleśavyathitah pārthivaḥ param /
namo buddhāya buddhāyetyārtasaṃkrandanaṃ vyadhāt // KAvk_44.16 //

bhagavānatha sarvajñaḥ puraḥ pratyakṣatāṃ gataḥ /
śakradattāsanāsīnaḥ kāruṇyāttamabhāṣataḥ // KAvk_44.17 //

rājan kiṃ kriyate krūrakarmaṇāṃ gatirīdṛśī /
śubhāśubhasamudbhūtaṃ na bhuktaṃ kṣiyate phalam // KAvk_44.18 //

rāgadveṣaviṣāsakte nānāvyasanaduḥsahe /
evaṃvidhaiva niḥsāre saṃsāre duḥkhasāratā // KAvk_44.19 //

saṃkleśakalile kāle vipatsaṃpadvisaṃkaṭe /
dhairyameva paritrāṇaṃ vairāgyaṃ ca nirākulam // KAvk_44.20 //

saṃsāraghoragahanāntaravardhamānaiḥ duḥkhānalavyatikaraprasṛtairasiktāḥ /
dhūmodgamairiva punaḥ sukṛtocitānāṃ bāṣpāmbubindukalilā na dṛśo bhavanti // KAvk_44.21 //

bhajasva dhairyaṃ duḥkhe 'smin bhogāśāṃ tyaja bhūpate /
pariṇāmavirodhinyaḥ sarvāḥ saṃsāravṛttayaḥ // KAvk_44.22 //

adhunaiva tavāsannā dehātte kuśalasthitiḥ /
ityuktvā taṃ samāśvasya bhagavān svapadaṃ yayau // KAvk_44.23 //

bimbisāro 'pi dehānte tasminneva kṣaṇe divi /
abhūjjinarṣabho nāma śrīmān vaiśravaṇātmajaḥ // KAvk_44.24 //

ajātaśatrurjanakaṃ jñātvā vigatajīvitam /
śarīramasya satkṛtya nininda nijaduṣkṛtam // KAvk_44.25 //

tasyātitīvrapāpārtaṃ cittaṃ durvṛttadūṣitam /
paścāttāpāgnipatanaṃ prāyaścittamivākarot // KAvk_44.26 //

so 'vadadbata saṃmohādaiśvaryamadalubdhadhīḥ /
durvṛttapātakaśvabhre patito 'hamadhomukhaḥ // KAvk_44.27 //

śrutaprajñādaridrāṇāṃ nijanidrāsukhāpahā /
cintā dahati gātrāṇi khalamantrānuvartinām // KAvk_44.28 //

patitasyāvasannasya pāpapaṅke pramādinah /
anālambasya saṃtrāṇaṃ jinasaṃsmaraṇaṃ mama // KAvk_44.29 //

iti saṃcintya suciraṃ sa gatvā sugatāntikam /
jugupsamānaḥ kukṛtātparaṃ saṃkocamāyayau // KAvk_44.30 //

tatrāpavitramātmānaṃ manyamānaḥ sapatrapaḥ /
praṇanāma jinaṃ dūrāt pāpasparśabhayādiva // KAvk_44.31 //

sāśrunetraḥ paritrāṇaṃ sa sarvajñaṃ vyajijñapat /
sakampaḥ kāyasaṃsaktaṃ vidhunvanniva duṣkṛtam // KAvk_44.32 //

bhagavan kṛtapāyo 'hamāsannanarakānalaḥ /
uttaptaḥ karuṇāsindhuṃ tvāmeva śaraṇaṃ gataḥ // KAvk_44.33 //

māmiyaṃ śoṇaparyantā dṛṣṭiste puṣkaraprabhā // KAvk_44.34 //

khalamantrapravṛttena durvṛttena pramādinā /
mayā vibhavalubdhena pāpena nihataḥ pitā // KAvk_44.35 //

iti pralāpinastasya vacaḥ śrutvā tathāgataḥ /
sasarha tatpāparajaḥśuddhyai puṇyasarasvatīm // KAvk_44.36 //

rājanna cintitaḥ pāpaḥ khaleneva svakarmaṇā /
preritastvaṃ pitṛvadhe patitaḥ pāpasaṃkaṭe // KAvk_44.37 //

duḥkhaṃ tattena bhoktavyaṃ prāptavyaṃ kilbiṣaṃ tvayā /
tava tasya ca bhūpāla tulyaiṣā bhavitavyatā // KAvk_44.38 //

nijakaṇṭhasamutkīrṇāṃ lalāṭapaṭavartinī /
śilāśakalalekheva niścalā niyatirnṛṇām // KAvk_44.39 //

kurvatā kaluṣaṃ karma khalapreraṇayā tvayā /
pratyāsannāmṛtaśreyaḥ svahastena tiraskṛtam // KAvk_44.40 //

adyāpi yadi te pāpaṃ hantuṃ prāptuṃ ca saṃpadam /
vāñchāsti tatkuru matiṃ puṇye pāpaśamātmani // KAvk_44.41 //

dīpavṛttyā sukhaṃ sūte jīvayatyujjvalaṃ yaśah /
amṛtasya prakāro 'yaṃ suvṛttaḥ satsamāgamaḥ // KAvk_44.42 //

paścāttāpāgnupātena sādhunā saṃgamena ca /
saṃkīrtanena dānena pāpaṃ naśyati dehinām // KAvk_44.43 //

pātraṃ pavitrayati naiva guṇān kṣiṇoti snehaṃ na saṃharati naiva malaṃ prasūte /
doṣāvasānaruciraścalatāṃ na dhatte satsaṃgamaḥ sukṛtasadmani ko 'pi dīpaḥ // KAvk_44.44 //

guṇigaṇavipaddīkṣādakṣaḥ kṣapākṣaṇasaṃnibhaḥ
sakalanayanavyāpārāṇāṃ janeṣu nirodhakaḥ /
asamaviṣamāyāsāvāsaḥ prakāśaparikṣayāt
sṛjati hi mahāmohāgdāḍhaṃ tamaḥ khalasaṃgamaḥ // KAvk_44.45 //

pratyekabuddhastvaṃ rājan kālena kṣīṇakilbiṣaḥ /
bhaviṣyasi vivekena kṛtālekaḥ śanaiḥ śanaiḥ // KAvk_44.46 //

iti tasya dayāśvāsaṃ cakāra bahgavān jinah /
patiteṣvadhikaṃ santaḥ karuṇāsnigdhalocanāḥ // KAvk_44.47 //

tataḥ praṇamya sugataṃ prayātaḥ svapadaṃ nṛpaḥ /
mahataḥ pāpabhārasya viveda laghutāmiva // KAvk_44.48 //

tasmin prayāte sarvajñaḥ pṛṣṭastatkarma kautukāt /
bhikṣubhiḥ kṣitipālasya pūrvavṛttamabhāṣata // KAvk_44.49 //

vārāṇasyāṃ nirāyāsavilāsavyavasāyinaḥ /
catvāraḥ śreṣṭhitanayā babhūvuḥ śrīviśṛṅkhalāḥ // KAvk_44.50 //

te kadācit sukhakṣībā mithaḥ kalikathāsthitāḥ /
pratyekabuddhamāyāntaṃ dadṛśuryauvanoddhatāḥ // KAvk_44.51 //

taṃ dṛṣṭvā jātavidveṣāḥ śamasaṃyamanindakāḥ /
jyeṣṭhaḥ sundarako nāma bhrātṝn provāca sasmitaḥ // KAvk_44.52 //

ayaṃ cīvarapātrāṅkaḥ pānena gatajīvitaḥ /
kṣibo vidhīyate bhikṣurityayaṃ me manorathaḥ // KAvk_44.53 //

ityukte cāpalāt tena dvitīyaḥ kundarābhidhaḥ /
uvāca bhikṣuṃ kṣiptvemaṃ hantumicchāmyahaṃ jale // KAvk_44.54 //

tatastṛtīyo 'pyavadat pāpaḥ sundarakābhidhaḥ (?) /
eṣa bhikṣurvaraṃ tasyāṃ vīthyāṃ nikṣipyate javāt // KAvk_44.55 //

caturtho 'pyavadat krūramatiḥ kandarakābhidhaḥ /
bhikṣoḥ kṣureṇa kriyate niścarma caraṇadvayam // KAvk_44.56 //

iti teṣāṃ bruvāṇānāṃ kaluṣo 'bhūnmanorathaḥ /
yena janmāntare prāpuste svecchāsadṛśaṃ phalam // KAvk_44.57 //

dhanaṃ paśyati lobhāndhaḥ kridhāndhaḥ śatrumeva ca /
kāmāndhah kāminīmeva darpāndhastu na kiṃcana // KAvk_44.58 //

dhanidbhūtavikārāṇāṃ prayātyaniyatātmanām /
madamandavicārāṇāmānandaḥ kleśabandhatām // KAvk_44.59 //

krudhyantyakāraṇamakāraṇamutpatanti snihyantyakāraṇamakāraṇamāmananti /
mohāhatāḥ khalu hitāhitanirvicārāḥ tṛptāḥ paraṃ nṛpaśavaḥ samadā bhavanti // KAvk_44.60 //

jyeṣṭhaḥ śreṣṭhisutaḥ pāpātsa evāparajanmani /
śāriryānābhidhaḥ śākyaḥ pītvā madyaṃ vyapadyata // KAvk_44.61 //

dvitīyo 'pi mahānnāma śākyastoye kṣayaṃ gataḥ /
tṛtīyaśca svaputreṇa vyasto rājā prasenajit // KAvk_44.62 //

bimbisāraścaturtho 'sau dhṛtaḥ putreṇa bandhane /
prayuktaṃ dhanavatkarma bhujyate hi savṛddhikam // KAvk_44.63 //

mohāhatairiha hi sadbhirasadbhireṣāṃ niḥśarma karma sahasaiva viḍambyate yat / bāṣpāmbupūrṇanayanairanayopanītaḥmastokaśokavivaśairanubhūyate 'tra // KAvk_44.64 // KAvk_44.//

sugatakathitametat pūrvajanmapravṛttaṃ viṣaviṣamavipākaṃ bimbisārasya vṛttam /
vibudhasadasi bhikṣuḥ spaṣṭamākarṇya mene vyasanaśatanimittaṃ dūṣitaṃ cittameva // KAvk_44.65 //

iti kṣemendraviracitāyām bodhisattvāvadānakalpalatāyāmajātaśatrupitṛdrodāvadānaṃ nāma catuścatvāriṃśaḥ pallavaḥ //

45. kṛtajñāvadānam /

andhīkṛto 'pi svadṛśā tamasā khalena lakṣmīvihāravirahe vinipātito 'pi /
kaṣṭāṃ daśāmiva niśāmativāhya padmaḥ svāmeva saṃpadamupaiti punarguṇāḍhyaḥ // KAvk_45.1 //

śrāvastyāṃ sugate jetavanodyānavihāriṇi /
devadattaḥ paridveṣavyādhivyāpto vyacintayat // KAvk_45.2 //

tulyaḥ samāno me bhrātā manuṣyaḥ śākyavaṃśajaḥ /
prāptaḥ puṇyaprabhāveṇa trijagatpūjyatāṃ jinaḥ // KAvk_45.3 //

jīvitodvṛttaye tasmāt taysya yatnaṃ karomyaham /
na hyanastaṃgate bhānau paratejaḥ prakāśate // KAvk_45.4 //

vijñānenānubhāvena vidyayā tapasā śriyā /
paraprakarṣaṃ sahate na hi mānonnataṃ manah // KAvk_45.5 //

viṣaṃ nijanakhāgreṣu dhṛtvā tasya praṇāmakṛt /
saṃcārayāmi vapuṣi nediṣṭhaḥ pādapīḍaṇaiḥ // KAvk_45.6 //

iti saṃcintya kaluṣaṃ vidveṣavivaśaḥ khalah /
sa tiṣyapramukhānetya bāndhavānidamabhyadhāt // KAvk_45.7 //

krūraḥ kṛtāpakāro 'haṃ sugatasyādya pādayoḥ /
saralasya prasādāya ptāmi gurupātakah // KAvk_45.8 //

iti bruvāṇastaiḥ sarvaiḥ sudattānumataiḥ saha /
jinaṃ jetavanāsīnaṃ draṣṭuṃ duṣṭamatiryayau // KAvk_45.9 //

bhagavantaṃ vilokyābhūttatra yāvatsa sarvaśaḥ /
tāvaddagdho 'hamityuccairutkṣiptacaraṇo 'vadat // KAvk_45.10 //

huiṃsāsaṃkalpapāpena vrajreṇeva samāhataḥ /
saśarīraṃ kṣaṇe tasmin narakāgnau papāta saḥ // KAvk_45.11 //

sarvajñaḥ sahasā dṛṣṭvā taṃ ghoranarake cyutam /
uvāca śrutatadvṛttavismitāṃ bhikṣusaṃsadam // KAvk_45.12 //

eṣa kilbiṣadoṣeṇa patitaḥ kleśasaṃkaṭe /
tīvram hi timira sūte sarvathā malinaṃ manaḥ // KAvk_45.13 //

nagaryāmatighoṣāyāṃ ratisomasya bhūpateḥ /
kṛtajñaścākṛtajñaśca purā putrau babhūvatuḥ // KAvk_45.14 //

kṛtajñaḥ kṛpayārthibhyaḥ kalpavṛkṣaḥ ivāniśam /
nijaṃ vimucya pradadau ratnābharaṇasaṃcayam // KAvk_45.15 //

avibhaktaṃ piturdravyaṃ sarvaṃ sādhāraṇaṃ tayoḥ /
vadannityakṛtajñpo 'pi ten adattaḥ jahat tat // KAvk_45.16 //

tataḥ ślādhyāya vacasā matighoṣābhodho nṛpaḥ /
janakalyānikāṃ nāma kṛtajñāya sutāṃ dadau // KAvk_45.17 //

svayamevārjitaṃ vittaṃ dātuṃ jātamanorathaḥ /
āruroham pravahaṇaṃ kṛtajño 'tha mahodadhau // KAvk_45.18 //

ratnārjanodyataṃ yāntaṃ taṃ dveṣaspardhitādaraḥ /
tamevānuyayau lobhādakṛtajño 'pi durjanaḥ // KAvk_45.19 //

saṃpūrṇaṃ vaṇijāṃ sārthaiḥ tataḥ pravahaṇaṃ śanaiḥ /
ānukūlyena matutāmavāpa dvīpamīpsitam // KAvk_45.20 //

tasmin pratinivṛtte 'tha svadeśaṃ gantumudyate /
ratnarāśibhirāpūrṇasaṃklape svadeśaṃ gantumudyate // KAvk_45.21 //

kṛtajñaḥ pṛthivīmūlyaṃ ratnānāṃ śatapaḥñcakam /
ādāya granthipaṭṭena babandhāṃśukapallave // KAvk_45.22 //

ratnabhārapariśrāntaṃ tataḥ pravahaṇaṃ mahat /
abhajyata mahāvātairaiśvaryamiva durnayaiḥ // KAvk_45.23 //

tataḥ phalakavāhastaṃ kṛtajñaḥ prāptajīvitaḥ /
akṛtajñaṃ nimajjantaṃ pṛṣṭhena samatārayat // KAvk_45.24 //

tāritaḥ kṛpayā bhrātrā sa ghoramakarākarāt /
apaśyadañcale tasya ruciraṃ ratnasaṃcayam // KAvk_45.25 //

sa tasya ratnalobhena dveṣena ca vaśīkṛtaḥ /
samudratīre śrāntasya bhrāturdrohamacintayat // KAvk_45.26 //

tasya nidrānilīnasya śastreṇotpāṭya locanam /
gṛhītvā ratnanicayaṃ kṛtaghnaḥ sa yayau javāt // KAvk_45.27 //

krūreṇāṅgīkṛtastena rāhuṇeva divākara /
lokopakāravihato duḥkhitaḥ so 'pyacintayat // KAvk_45.28 //

adhunārthipradāne 'rthe vyarthībhūte manorathe /
kiṃ mamāndhasya vandhyena jīvitena prayojanam // KAvk_45.29 //

aprāptaviṣayāḥ prāṇā na prayānti yadi kṣayam /
tadasaṃgatayo yogāḥ kleśaynti kṣyakṣamāḥ // KAvk_45.30 //

kṣaṇe dhane jane dveṣamānavaikalyavihvale /
pūjye puṃsāṃ samenaiva śeṣasya ca yaśovyayaḥ // KAvk_45.31 //

iti saṃcintya sa śanairvrajansārthena tāritaḥ /
avāpa nagaropāntaṃ matighoṣasya bhūpateḥ // KAvk_45.32 //

gopālabhavane tatra sa kaṃcitkālamāsthitaḥ /
udyānayātrāgatayā rājaputryā vilokitah // KAvk_45.33 //

taṃ dṛṣṭvāndhamapi vyaktarājalakśaṇalakṣitam /
prāgjanmapremabandhena sābhilāṣā babhūva sā // KAvk_45.34 //

tataḥ svayaṃvaravidhiṃ sā kṛtvā śāsanātpituḥ /
rājñāṃ madhye ca mānyānāṃ vavre vigatalocanam // KAvk_45.35 //

bhūmipālān parityajya vṛto 'ndhaḥ pāpayā tvayā /
uktveti pitrā kopena nirastā śuśubhe na sā // KAvk_45.36 //

udyāne sā nidhāyāndhaṃ yatnenāhṛtya bhojanam /
sadā tasmai dadau premapraṇayopacitādarā // KAvk_45.37 //

kadācittāṃ cirāyātāmāhārāvasare gate /
uvāca rājatanayaḥ paraṃ mlānānanaḥ kṣudhā // KAvk_45.38 //

asamīkṣitakāriṇā tvayā kevalacāpalāt /
vṛto 'hamandhaḥ saṃtyajya nṛpān vipulalocanān // KAvk_45.39 //

paścāttāpena nūnaṃ tvaṃ mayi paryuṣitādarā /
adhunā tāṇḍavaṃ premṇah pradarśayitumudyatā // KAvk_45.40 //

andhasaṃdarśanodvignā surūpālokanonmukhī /
āhārakāle 'tikrānte cireṇeha tvamāgatā // KAvk_45.41 //

ityuktvā paruṣaṃ tena kampamānā lateva sā /
uvāca guñjanmadhupaśreṇīmadhuravādinī // KAvk_45.42 //

nātha mithyaiva me śankāṃ na kopātkartumarhasi /
vāgbāṇapātaṃ sahate na cetaḥ prītipeśalaṃ // KAvk_45.43 //

tvāmeca devatāṃ jāne yadyahaṃ śuddhamānas ā /
tena satyena sālokamekaṃ nayanamastu te // KAvk_45.44 //

ityukte sattvaśālinyā tayā tasyāśu locanam /
utphullakamalākāramekaṃ vimalatām yayau // KAvk_45.45 //

tasyāh satyaprabhāveṇa saṃjātapṛthuvismayah /
satyapratyayasotsāhaṃ kṛtajñastāmabhāṣata // KAvk_45.46 //

bhrātrā tenākṛtajñna pāṭite locanadvaye /
tasmin vikāro vairaṃ vā na nikāro 'pyabhūnmama // KAvk_45.47 //

svacchaṃ tenāstu satyena dvitīyamapi locanam /
ityukte takṣaṇenāsya spaṣṭaṃ cakṣuralakṣyata // KAvk_45.48 //

ataḥ kathitavṛttāntaṃ kṛtajñamucitaṃ patim /
prahṛṣṭā janakalyāṇī gatvā pitre nyavedayat // KAvk_45.49 //

pūjitaḥ śvaśureṇātha sa ratnagajavājibhiḥ /
śriyeva kāntayā sārdhaṃ jagāma nagaraṃ pituḥ // KAvk_45.50 //

sa tatra pitrā hṛṣṭena caraṇālīnaśekharaḥ /
janānurāgasubhage yaivarājye pade dhṛtaḥ // KAvk_45.51 //

akṛtajño 'pi nirlajjastaṃ prasādayituṃ śaṭhaḥ /
vicintya pādapatane tasya drohaṃ samāyayau // KAvk_45.52 //

unmanā hantumāyātaḥ sa taṃ kuṭulaceṣṭitaḥ /
hāhā dagdho 'smi dagdho 'smītyuktvaiva narake 'patat // KAvk_45.53 //

sa eva devadatto 'sau kṛtajño 'pyahameva ca /
janmāntarānubandhena dveṣo 'sya na nivartate // KAvk_45.54 //

sarvajñabhāṣitamiti pracuropakāraṃ taddevadattacaritaṃ paritāpakāri /
janmāntaropacitapātakasaṃnibaddhaṃ śrutvā babhūva vimanā iva bhikṣusaṃghaḥ // KAvk_45.55 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ kṛtajñāvadānaṃ pañcacatvāriṃśaḥ pallavaḥ //

46. śālistambāvadānam /

dānaikatānamanasāṃ pṛthusattvabhājāmutsāhamānaguṇabhogavibhūṭipūtaḥ /
prākuṇyasaṃcayamayaḥ kuśalabhidhānaḥ kāle phalatyavikalaḥ kila kalpavṛkṣaḥ // KAvk_46.1 //

kosalendrasya bhūbhartuḥ śrāvastyām bhagavān purā /
vijahāra va rodyāne saha bhikṣagaṇairjinaḥ // KAvk_46.2 //

ādimadhyāṇtakalyāṇaṃ bahvābhibhavasādhakam /
saṃdideśa sa saddharmaṃ trailokyakuśalodyataḥ // KAvk_46.3 //

atrāṇtare nāgarājaputrāḥ sāgaravāsinah /
catvāraḥ sugatodīrṇaṃ saddharmaṃ paramāmṛtam // KAvk_46.4 //

abhiratyākhyayā svasrā preritāḥ śrotumāgatāḥ /
te balātibala-śvāsa-mahāśvāsābhidhāḥ samam // KAvk_46.5 //

krakucchandasya sudhiyaḥ kāle bhagavataḥ pura /
kanakākhyasya ca muneḥ kāśyapasya ca yatnataḥ // KAvk_46.6 //

ājagmuḥ śrīsukhāsaktāḥ śrotumaprārthitā api /
tatpuṇyapariṇāmena prāptāḥ śākyamuneḥ purā // KAvk_46.7 //

teṣu praṇamya śāstāraṃ caraṇālīnamauliṣu /
vidhāya mānuṣaṃ rūpamupaviṣṭeṣu parṣadi // KAvk_46.8 //

saddharmamāyayau śrotuṃ kosalendraḥ prasenajit /
lakṣmīmandasmitacchāyaṃ nivārya cchatracāmaram // KAvk_46.9 //

śāstuḥ pādapraṇāmāya viśatastasya saṃsadi /
avakāśaṃ natāścakruḥ sarve nṛpatigauravāt // KAvk_46.10 //

tasyābhinandyamānasya varṣāśramagurornṛbhiḥ /
nāgarājasutāścakrurnāvakāśaṃ na satkṛtam // KAvk_46.11 //

tasyābhinandyamānasya varṇāśramagurornṛbhiḥ /
nāgarājasutāścakrurnāvakāśaṃ na satkṛtam // KAvk_46.12 //

sa saṃjñayā samādiśya nijaṃ parijanaṃ puraḥ /
gamane nigraham teṣāṃ nirvikāra ivābhavat // KAvk_46.13 //

bhagavānapi sarvajñastasya jñātvā ca niścayam /
dharmopadeśaparyante provāca racitasmitaḥ // KAvk_46.14 //

na vidveṣarajaḥpūrṇamanomalinadarpaṇe /
bhāti dharmopadeśasya pratibimbapratigrahaḥ // KAvk_46.15 //

avihitasamatānāṃ kopamohāhatānāṃ kṛśamapi kuśalāṃśaṃ nopadeśaḥ karoti /
na hi vahutaradoṣe śuddhihīne śarīre vrajati hatamatīnām bheṣajaṃ bheṣajatvama // KAvk_46.16 //

iti yuktaṃ bhagavatā hitamuktaṃ mahīpatiḥ /
śrutvāpi na ca tatyāja nāgeṣu vimanaskatām // KAvk_46.17 //

bhagavantaṃ praṇamyātha prayāte svapadaṃ nṛpe /
nāgāstatsainikābaddhamārge vyomapathā yayuḥ // KAvk_46.18 //

te vicintya svabhavane kṣmāsaṃkṣayakṛtakṣaṇāḥ /
ghoranirghātameghaughagrastalokāḥ samāyayuḥ // KAvk_46.19 //

teṣāṃ vyavasitaṃ jñātvā sarvajñaḥ pakṣapātinām /
rakṣḥākṣamaṃ kṣitipatermaudgalyāyanamādiśat // KAvk_46.20 //

atha nāgagaṇotsṛṣṭā vajravṛṣṭirmahīpatau /
bhūbhartustatprabhāveṇa prayayau puṣpavṛṣṭitām // KAvk_46.21 //

śastrāstravṛṣṭirnibiḍakṣiptā tairatha duḥsahā /
maudgalyāyanasaṃkalpādyayau rājārhabhojyatām // KAvk_46.22 //

tatprabhāvātprayāteṣu bhognotsāheṣu bhogiṣu /
gatvā vavande sugataṃ nṛpatirvītaviplavaḥ // KAvk_46.23 //

sa maudgalyāyanasyārghyamucitaṃ bhogasaṃpadā /
bhaktisaṃskārasubhagaṃ vidadhe jianśāsanāt // KAvk_46.24 //

tataḥ svargocitām bhikṣurvibhūtiṃ vīkṣya bhūpateḥ /
papraccha kautukavaśāt sarvajñaṃ caritāñjaliḥ // KAvk_46.25 //

bhagavan kasya puṇyasya prabhāveṇa prasenajit /
sarvairvirājitaṃ bhogaiḥ prājyaṃ rājyamavāptavān // KAvk_46.26 //

ikṣustambavadetasya śālistambaśca jāyate /
divyapānānnasaṃpattiḥ phalaṃ tatkasya karmaṇaḥ // KAvk_46.27 //

iti pṛṣṭaḥ praṇayinā bhikṣuṇā bhagavān jinaḥ /
uvāca śrūyatāṃ rājñaḥ kāraṇaṃ bhogasaṃpadām // KAvk_46.28 //

kosale 'smin janapade khaṇḍākhyaguḍakarṣakaḥ /
dadau pratyekabuddhāya pūrvamikṣurasaudanam // KAvk_46.29 //

bhuktenekṣurasānnena tena vātagadārditaḥ /
pratyekabuddhastatpuṇyaiḥ prasannaḥ susthatāṃ yayau // KAvk_46.30 //

rājā prasenajit so 'yaṃ puṇyavān guḍakarṣakah /
tena puṇyaprabhāveṇa bhogabhāgī virājate // KAvk_46.31 //

upakāraḥ kṛtajñānāṃ nikāraḥ krūracetasām /
sukṛtāṃśaśca śādhūnāmaplo 'pyāyātyanalpatām // KAvk_46.32 //

sarvajñeneti kathite pūrvapuṇye mahīpateḥ /
babhūva sukṛtotkarṣe bhikṣurāścaryaniścalah // KAvk_46.33 //

atha bhaktyā bhagavataḥ kṛtvā rājādhivāsanām /
upaninye svayaṃ tāṃ tāṃ surārhāṃ bhogasaṃpadam // KAvk_46.34 //

paropacārai rucirairarcite kāñcanāsane /
sukhopaviṣṭaṃ provāca naranāthastathāgatam // KAvk_46.35 //

bhagavan me bhavadbhaktivibhaktasukṛtaśriyaḥ /
cayah kuśalamūlānāmanirmuktyai bhaviṣyati // KAvk_46.36 //

vinayātpārthiveneti pūrṇapuṇyābhimāninā /
pṛṣṭaḥ smitasitālokaṃ jagāda sugataḥ sṛjan // KAvk_46.37 //

rājan saṃsāramārgo 'yamanādinidhanodbhavaḥ /
helālaṅghyaḥ kathaṃ puṃsāmaprāpya kleśasaṃkṣayam // KAvk_46.38 //

ciraparicitaiścakrāvartairasaktagatāgatiḥ
prakṛtigahanaḥ saṃsāro 'yaṃ sukhena na laṅghyate /
asati hi vinā yogābhyāsaṃ kṣaye kila karmaṇāṃ
sphuṭaphalatatirdharmo 'pyasminnibandhanatām gataḥ // KAvk_46.39 //

sarvato vinivṛttasya dānābhyāsena bhūyasā /
mamāpi dharmasaṃsāro babhūva bhūrijanmakṛt // KAvk_46.40 //

dhaniko nāma dhanavān vārāṇasyāmabhūtpurā /
tāpāpahaḥ phalasphīṭaśchāyāvṛkṣa ivārthinām // KAvk_46.41 //

durbhikṣakṣapite loke viṣamakleśavihvale /
bhojyaṃ pratyekabuddhānāṃ so 'rthitaḥ pañcabhiḥ śataiḥ // KAvk_46.42 //

sa teṣāṃ parabhogārhaṃ durbhikṣāvadhi bhojanam /
akalpayadanalpaśrīḥ koṣṭhāgārī gatasmayaḥ // KAvk_46.43 //

śatapañcakasaṃghātairbhoktuṃ tasya gṛhaṃ tataḥ /
kramātpratyekabuddhānām sahasradvayamāyayau // KAvk_46.44 //

tasya tatpuṇyavāsena jāto labdhaphalaśriyā /
durbhikṣadānajanito ratnakośastadākṣayaḥ // KAvk_46.45 //

sukhaṃ sanātanaṃ puṇyabhogyatvaṃ praṇidhānataḥ /
śāstustataḥ pareṇāyaṃ samyaksaṃbodhimāpitaḥ // KAvk_46.46 //

puṇyena pāpena ca veṣṭiteyaṃ saṃsāriṇāṃ karmaphalapravṛttiḥ /
sitāsitā bandhanarajjureṣā tatsaṃkṣaye mokṣapathaṃ vadanti // KAvk_46.47 //

iti kṣitīśaḥ kathitaṃ jinena mohavyapāyena niśamya mokṣam /
kleśakṣayārhaṃ śamameva matvā puṇyābhimānaṃ śithilīvakāra // KAvk_46.48 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ śālistambāvadānaṃ nāma ṣaṭcatvāriṃśaḥ pallavaḥ //

47. sarvārthasiddhāvadānam /

svārthapravṛttau vigataspṛhāṇāṃ paropakāre satatodyatānām /
kleśeṣvabhītā vyasanairanītā vighnairapīḍākarameti siddhiḥ // KAvk_47.1 //

śrāvastyāṃ bhagavān pūrvaṃ jino jetavanasthitaḥ /
dharmākhyānaprasaṅgena bhikṣusaṃghamabhāṣata // KAvk_47.2 //

āsīdakhilabhūpālamaulilālitaśāsanah /
siddhārtho nāma sukṛtī sārvabhaumo mahīpatiḥ // KAvk_47.3 //

sāgarākhyasya nāgasya sūnurjaladhivāsinah /
sarvārthasiddhaḥ putratvaṃ prayayau tasya bhūpateḥ // KAvk_47.4 //

sa bhādrakalpiko bodhisattvaḥ sattvojjvalaprabhaḥ /
jātamātraḥ kṣititalaṃ cakre pūrṇaṃ svaṛddhibhiḥ // KAvk_47.5 //

tasya pravardhamānasya dharmasyeva samudyayau /
samastabhuvanavyāpi vibudhābhyarcitaṃ yaśaḥ // KAvk_47.6 //

sa kadācidvarodyāne syandanena yuvā vrajan /
dadarśa vṛddhapuruṣaṃ devatānirmitaṃ puraḥ // KAvk_47.7 //

taṃ vilokya jarājīrṇaṃ jātavairāgyavāsanah /
saṃsāramiva niḥsāraṃ sa śarīvamamanyata // KAvk_47.8 //

udyānayātrāvirataḥ śanaiḥ pratinivṛtya saḥ /
dāridyravidrutacchāyānadrākṣīt kṛpaṇān pathi // KAvk_47.9 //

dṛṣṭvā tānasukhakleṣṭān karuṇākṛṣṭamānasaḥ /
acintayadaho duḥkhaṃ sahante bhuvi durgatāḥ // KAvk_47.10 //

adānaprabhavaṃ duḥkhaṃ vadantīti visaṃgatāḥ /
pṛthivyāṃ ratnapūrṇāyāṃ parapiṇḍopajīvinaḥ // KAvk_47.11 //

idamevāvisaṃvādi cihnaṃ kaluṣakarmaṇām /
dīnāṃ yadete yācante puruṣaṃ puruṣāḥ param // KAvk_47.12 //

aho duṣkṛtameteṣāmavadhūtāḥ pade pade /
yadete mārgaṇodvignā bhikṣitvāpi bubhukṣitāḥ // KAvk_47.13 //

iti saṃcintya suciraṃ viścakleśakṣayodyataḥ /
yadaridraṃ jagatkartuṃ ratnārthī jaladhiṃ yayau // KAvk_47.14 //

kathacidiva saṃsaktaḥ sa pitrā dṛḍhaniścayaḥ /
smāruhya pravahaṇaṃ ratnadvīpamavāptavān // KAvk_47.15 //

tatra pravahaṇārūḍhān vaṇijaḥ sahayāyinaḥ /
so 'bravītkriyatām kāmaṃ yuṣmābhirmaṇisaṃgrahaṃ // KAvk_47.16 //

etaiḥ sāmānyaratnaistu mama nāsti prayojanam /
kośe mahānti bhāsvanti santi ratnottamāni naḥ // KAvk_47.17 //

kiṃ tu cintāmaṇiprāptyai vipulo 'yaṃ mamodyamaḥ /
tena vidrutadāridyrāṃ kartumicchāmi modenīm // KAvk_47.18 //

śrutaṃ mayā nāgarājaḥ sāgarākhyo mahodadhau /
vasatyasti gṛhe tasya cintitārthaprado maṇiḥ // KAvk_47.19 //

vilaṅghya viṣamaṃ mārgaṃ tamādātuṃ vrajāmyaham /
nāsti dhairyasahāyānām durgamaṃ vyavasāyinām // KAvk_47.20 //

na ca madvirahe kiṃcid vyasanaṃ vo bhaviṣyati /
satyameva parārtho 'yaṃ yadi me sukṛtodyamaḥ // KAvk_47.21 //

ityuktvā tān samāmantrya pratasthe sthiraniścayaḥ /
mahatīṃ dhṛtimālambya sattvavān pārthivātmajaḥ // KAvk_47.22 //

gulphamātreṇa saptāhaṃ gatvā gaṅgamavartmanā /
jānudaghnena saptāhaṃ saptāhaṃ pauruṣeṇa ca // KAvk_47.23 //

catvāri saptarātrāṇi tataḥ puṣkariṇījalaiḥ /
gatvā dṛṣṭiviṣān ghorān dadarśa phaṇinaḥ puraḥ // KAvk_47.24 //

maitrīyuktena manasā kṛtvā tānatha nirviṣān /
krūrakopairvṛtaṃ yakṣairyakṣadvīpamavāpa saḥ // KAvk_47.25 //

tatra maitreṇa manasā vītakrodhān vidhāya tān /
śuśrāva tairabhihitaṃ vipulotsāhavismitaiḥ // KAvk_47.26 //

kumāra sphīṭasattvena tathā vīryeṇacāmunā /
nāgarājasya bhavanaṃ samāhitamavāpya tam // KAvk_47.27 //

kālena samyaksaṃbuddhaḥ sarvajñastvaṃ bhaviṣyasi /
śrāvakāśca bhaviṣyāmo vayaṃ tvadanuyāyinaḥ // KAvk_47.28 //

prasannairiti tairuktamabhinandya nṛpātmajaḥ /
rakṣevarāvṛtaṃ prāpa rākṣasadvīpamutkaṭam // KAvk_47.29 //

tathaiva vigatakrūravikāraistaiḥ sa pūjitaḥ /
bhūjotkṣepeṇa nikṣiptaḥ kṣaṇānnāgendrasadmāni // KAvk_47.30 //

sa tatra dīptavibhave divyotsāsasukhocitaḥ /
aśṛṇoddīrghaduḥkhārtisūcakaṃ rodanadhvanim // KAvk_47.31 //

sa tamākarṇya sodvegaḥ prakṛtyaiva dayārdradhīḥ /
kimetaditi papraccha dṛṣṭvāgre nāgakanyakām // KAvk_47.32 //

sā taṃ babhāṣe saṃsaktaśokoṣmapiśunairmuhuḥ /
mlānayantīṃ svaniśvāsaurbimbādharadalatviṣam // KAvk_47.33 //

guṇāvān nāgarājasya putraḥ kamalalocanaḥ /
jyoṣṭhaḥ sarvārthasiddhākhyaḥ priyaḥ pañcatvamāgataḥ // KAvk_47.34 //

tataḥ pratigatānande vinivṛttasukhotsave /
dhanena rodanenāsminna bhavedbhavane sthitiḥ // KAvk_47.35 //

iti tasyā vacaḥ śrutvā so 'ntaḥ paricitāṃ vahan /
svadeśadarśanaprāpto nāgarājāntikaṃ yayau // KAvk_47.36 //

nāgarājastamāyāntaṃ parijñāya priyāsakhaḥ /
ehyehi putreti vadan babhūvānandavihvalaḥ // KAvk_47.37 //

martyajanmakathām tena svaṃ cāgamanakāraṇam /
śrutvā niveditaṃ nāgaḥ pariṣvajya jagāda tam // KAvk_47.38 //

cintāmaṇirayaṃ putra mama maulivibhūṣaṇam /
gṛhyatām tava saṃkalpaṃ na vandhyaṃ kartumutsahe // KAvk_47.39 //

deyaḥ kṛtajagatkṛtyo mamaivāyaṃ punastvayā /
ityuktvāsmai dadau divyacūḍaṃ ratna vimucya saḥ // KAvk_47.40 //

hṛṣṭaḥ praṇamya nāgendraṃ yayau pravahaṇāntikam // KAvk_47.41 //

samudradevatā tatra taṃ dṛṣṭvā śrutatatkathā /
uvāca kīdṛśaḥ sādho prāptaścintāmaṇīstvayā // KAvk_47.42 //

* * * * / * * * * // KAvk_47.43 //

* * * * / * * * * // KAvk_47.44 //

samudre patitaṃ dṛṣṭvā ratnaṃ kṛcchratarārjitam /
sa jagāda dṛḍhodyogavaiphalyodveganiścalaḥ // KAvk_47.45 //

aho guṇocitākārā praṇayānmṛduvādinī /
vidveṣakaluṣaṃ karma kṛtvā tvaṃ na vilajjase // KAvk_47.46 //

parotkarṣeṣu saṃgharṣaśokakleśamupaiti yaḥ /
śītalā api tasyaitā jvālāvalayitā diśaḥ // KAvk_47.47 //

paritsāhaḥ priyo yasya tasya sattvamahodadheḥ /
karpūradhavalaṃ dhatte trilokītilakaṃ yaśaḥ // KAvk_47.48 //

devi prayaccha me ratnamasmādvirama pātakāt /
apavādalatāṃ karma na sādhoradhirohhati // KAvk_47.49 //

lobhātpramādāddveṣādvā ratnaṃ cenna prayacchasi /
śoṣayāmyeṣa jaladhiṃ tadimaṃ te samāśrayam // KAvk_47.50 //

ityuktvā pyasakṛttena sā ratne na dadau yadā /
sa tadā svaprabhāveṇa śoṣāyābdheḥ samudyayau // KAvk_47.51 //

dhyātamātraṃ sahasrākṣavacasā viśvakarmaṇā /
nirmitaṃ sahasā tasya patramāvirabhutkare // KAvk_47.52 //

sa tenāgastyaculukākāreṇāmbhaḥ payonidheḥ /
antarīkṣe samutkṣipya cikṣepa kṣamaṇodyataḥ // KAvk_47.53 //

kṛte bhūbhāgaśeṣe 'bdhau tenātyadbhutakāriṇā /
suranirbhartsitā bhītā devatāsmai maṇīṃ dadau // KAvk_47.54 //

nirvyājaṃ sāhasaṃ dīptiṃ ratnānāmiva tattvataḥ /
prabhāvaṃ vetti mahatāṃ mantrāṇāṃ tapasāṃ ca kaḥ // KAvk_47.55 //

sphārastāvadapāravārivirasavyāpārahelābalāt
kallolāvaliyantritāmbaratayā ratnākaraḥ śrūyate /
gambhīraḥ punaraprameyamahimā ko 'pi prabhāvaḥ satāṃ
yasmin vismayadhāmni cintanavidhāvante plavante dhiyaḥ // KAvk_47.56 //

tataścintāmaṇiṃ buddhvā nijasārthena saṃgataḥ /
rājasūnuḥ svanagaraṃ prāpa pūrṇamanorathaḥ // KAvk_47.57 //

kṛtakṛtyaḥ prahṛṣṭenaḥ sa pitrā tatra pūjitaḥ /
dhvajāgre ratnamādhāya jagāda janasaṃsadi // KAvk_47.58 //

parārtha eva yatno 'yaṃ nātmārtho yadi me kkacit /
tena satyena loko 'ya sarvaṃ yātvadaridratām // KAvk_47.59 //

ityukte sattvanidhinā tena dīnadayālunā /
ratnavṛṣṭiraparyantā nipapāta mahītale // KAvk_47.60 //

tena ratnasamūhena dikṣu sarvāsu bhāsvatā /
yayau janasya dāridyramayaṃ niḥśeṣatāṃ tamaḥ // KAvk_47.61 //

āśāpāśavatāṃ balāptraviśatāṃ bāhyāṅgaṇaṃ śrīmatāṃ
dvāḥsthāghātavatām muhurvicalatāṃ dvārodare sīdatām /
dīrghairniḥśvasitaiḥ śucā nipatitāṃ dehakṣayaṃ kāṅkṣatāṃ
dīnānāṃ maṇirāśiraśmiśabalaḥ śrīsaṃgamaḥ ko 'pyabhūt // KAvk_47.62 //

tacchāsanāduraganāyakameva yāte cintāmaṇau vigatadainyajane ca loke /
sarvatra dānarasikasya janasya cetaḥ sarvārthisārthaviratākulitaṃ babhūva // KAvk_47.63 //

sarvārthasiddhaḥ kṣitipālasūnuḥ yo 'bhūtsa evāhamihānyadehaḥ /
śrutvetivṛttaṃ kathitaṃ jinena te bhikṣavastanmayatāmavāpuḥ // KAvk_47.64 //

iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ sarvārthasiddhāvadānaṃ satpacatvāriṃśaḥ pallavaḥ //

48. hastakāvadānam /

mattebhakumbhoccakucābhirāmāḥ karpūrahārāṃśuvilāsahāsāḥ /
prītipradāḥ puṇyavatāṃ bhavanti prauḍhā yuvatyaśca vibhūtayaśca // KAvk_48.1 //

tathāgate bhagavati śrāvastyāṃ vanacāriṇi /
abhavatsuprabuddhākhyaḥ śrīmān gṛhapatiḥ purā // KAvk_48.2 //

babhūva hastako nāma tasyātidayitaḥ sutaḥ /
pūrvārjitānāṃ puṇyānāṃ sākāra iva saṃcayaḥ // KAvk_48.3 //

tasya janmadine jātaścāmīkaramayo mahān /
ekībhūta ivāścaryavrajaḥ pravarakuñcaraḥ // KAvk_48.4 //

sa gajendraḥ kumāraśca tatpituśca manorathaḥ /
lokakautukakośāśca pūrṇatāṃ tyulyamāyayuḥ // KAvk_48.5 //

sa śaśīva śiśuḥ kāle kalānilayatāṃ gataḥ /
ruruce rucimān sarvalokalocanabāndhavaḥ // KAvk_48.6 //

sa śanaiḥ pūritābhogabhujastambhavibhūṣaṇam /
lebhe manobhavārambhabhavanaṃ navayauvanam // KAvk_48.7 //

kadācidatha bhūbhartuḥ sa prasenajitaḥ sutām /
tanucīvaracihnena sahajena virājitām // KAvk_48.8 //

kanyāṃ cīvarakanyākhyāṃ lāvaṇyalalitānanām /
udyānadarśanāyātāṃ dadarśāyatalocanām // KAvk_48.9 //

akliṣṭarūpāmālokya tāmaparyuṣitadyutim /
vismayasmarayostulyamāyayau sahasā vaśam // KAvk_48.10 //

so 'cintayadaho kāntamidamatyadbhutaṃ vapuḥ /
yasmin bhāti mukhavyājādadoṣaviśadaḥ śaśī // KAvk_48.11 //

lāvaṇyamapratimameva bibhati tanvī bandhūkabandhuradharo madhurasvabhāvaḥ /
drohodyataḥ sarasavidrumapallavānāṃ bimbaprabhāprasabhabhramavandhyakāraḥ // KAvk_48.12 //

vakrkraṃ na kṣamate madaṃ śaśamṛtaḥ kleśnāti kāntiḥ sudhām
utphullotpalakānanasya kurute dṛṣṭiḥ prabhābhrtsanam /
manye manmathasaṃgamocitatanoḥ sāptnyabhītipradā
līlāyāsyāḥ sahasā vilāsalaharīśoṣaṃ vidhatte rateḥ // KAvk_48.13 //

udvṛtte kaṭhine parodharayuge naśyadviveke ciraṃ
yasyā doṣamaye 'pyaho guṇavatā hāreṇa baddhā sthitiḥ /
yaccāsminnavalambate 'mbujadhiyā rolambarekhā mukhe
lolākṣyāḥ kimapi praśāntanayane līnaṃ munīnāṃ manaḥ // KAvk_48.14 //

iti cintayatastasya vapuḥ puṣpaśaropamam /
vilokya bhūpatisutā babhūvāścaryaniścalā // KAvk_48.15 //

hṛte lajjāṃśuke tasyāḥ smareṇa smitakāriṇā /
pratyagrapulakākīrṇaṃ vapuḥ spaṣṭamadṛśyata // KAvk_48.16 //

ruddhā navābhilāṣeṇa vailakṣyeṇa nivartitā /
manastatraiva nikṣipya sā śūnyeva śanairyayau // KAvk_48.17 //

rājadhānīṃ samāsādya lajjāvismayamanmathaiḥ /
mīliteva nilīneva proṣiteva babhūva sā // KAvk_48.18 //

kumāro 'pi svabhavane samudbhūtamanobhāvḥ /
tāmevendumukhīmagre saṃkalpairalikhanmuhuḥ // KAvk_48.19 //

sa tāṃ mānasasarvasvaṃ smaravidyāmiva smaran /
pradadhyau kurlabhām matvā tanayām cakravartinaḥ // KAvk_48.20 //

janmāntare tanuryasya tapaḥparicitā ciram /
dhanyaḥ sa tāmavāpnoti latāṃ sukṛtaśākhinaḥ // KAvk_48.21 //

ramyapradānapuṇyena taddarśanamavāpyate /
na jāne tāni puṇyāni yeṣāṃ tatsaṃgamaḥ phalam // KAvk_48.22 //

tadvakrkraśītakiraṇasmaraṇotsavena
tasyāśca durlabhatayā virahoṣmaṇā me /
no vedmi kiṃ dhṛtiriyaṃ kimayaṃ vimohaḥ
kiṃ jīvitaṃ kimasubhiḥ sahaḥ viprayogaḥ // KAvk_48.23 //

tadvakrkrabjajitaḥ prasahra bhajate kṣaiṇyaṃ kṣapāvallabhaḥ
tadbhūvibhramalajjitaṃ ca vinatiṃ dhate dhanurmānmatham /
tasyāh pallavapeśaladyutimuṣā śoṣādhareṇārditaṃ
nūnaṃ prāpya parājayaṃ vanamahīṃ bimba samālambate // KAvk_48.24 //

iti pūrṇenduvadanāvadanadhyānaniścalah /
niśāṃ nināya saṃtyaktaḥ serṣyayeva sanidrayā // KAvk_48.25 //

kanyādarśanavṛttāntaṃ tatastena niveditam /
śrutvā pitāsya saṃkrantacintāparicito 'bhavat // KAvk_48.26 //

sa tamūce vayaṃ putra rājño 'sya puravāsinah /
sa kathaṃ te duhitaraṃ cakravartī pradāsyati // KAvk_48.27 //

aśakyaṃ naiva kurvanti samīhante na durlabham /
asaṃbhāvyaṃ na bhāṣante mānakāmā manīṣiṇaḥ // KAvk_48.28 //

cūtacampakavallīṣu svādhīnāsu nirādaraḥ /
cintayan pārijātasya latām śuṣyati ṣaṭpadaḥ // KAvk_48.29 //

tava tasyāśca saṃbandhaḥ prājganmavihito yadi /
tadavaśyaṃ bhavatyeva niṣprayatnaphalodayah // KAvk_48.30 //

āśāpāśairanākṛṣṭaṃ vicārairakadarthitam /
prayatnabhārairaśrāntaṃ vidhatte bhavitavyatā // KAvk_48.31 //

ityākarṇya piturvākyaṃ tattatheti vicintayan /
na cetaḥ kanyakānītaṃ samānetuṃ śaśāka saḥ // KAvk_48.32 //

sa gatvā dantayugalaṃ yayāce hemakuñcaram /
navasaṃdarśane rājñaḥ prītiyogyamupāyanam // KAvk_48.33 //

puṇyabandhena kariṇā dattaṃ dantayugaṃ tataḥ /
sa hemamayamādāya draṣṭuṃ bhūmipatiṃ yayau // KAvk_48.34 //

sa ratnaruciraṃ prāpya bhavanaṃ pṛthivīpateḥ /
praviśyaḥ praṇataḥ prītyai hemadantadvayaṃ dadau // KAvk_48.35 //

bhūbhujā viśrutaguṇaḥ prasādenābhinanditaḥ /
varaṃ gṛhāṇetyuktaśca sa na jagrāha kiṃcana // KAvk_48.36 //

tasyādīnadyuteścakre mānamabhyadhikaṃ nṛpaḥ /
aucityacārucaritaḥ priyaḥ kasya na niḥspṛhaḥ // KAvk_48.37 //

sa sadā darśane rājñaḥ kāñcanāṅgāni dantinaḥ /
punarjātanavāṅgena dattāṇi prīyate dadau // KAvk_48.38 //

tamuvāca mahīpālaḥ sevāpraṇayayantritaḥ /
dūtīṃ manaḥprasādaya vadanadyutimudvahan // KAvk_48.39 //

prabhūtahemasaṃbhārāṃ gurvīṃ sovāmimāmaham /
na sahe prauravārgo hi bhavaṇīyo mahībhṛtām // KAvk_48.40 //

saṃvibhajya janānītaiḥ kā prītirmama kāñcanaiḥ /
tavānarghaguṇā mūrtiriyameva mama priyā // KAvk_48.41 //

lobhaḥ puruṣaratneṣu bhūṣaṇārheṣu śobhate /
rājñāṃ kośeṣu sīdanti hemaratnāśmasaṃcayāḥ // KAvk_48.42 //

samīhitatamaṃ tubhyaṃ kiṃ prayacchāmi kathyatām /
niḥśeṣakośadānena na nāmānuśayo 'stu me // KAvk_48.43 //

rājñṃ dṛkpātapātreṇa prāpyante yadi na śriyaḥ /
tadanarthaṃ gatārthinyā ko 'thaḥ pārthivasevayā // KAvk_48.44 //

ityuktaḥ kṣitipālena kumāraḥ kalitāñjaliḥ /
tamabhāṣata bhūpāla dātumarhati ko 'paraḥ // KAvk_48.45 //

anarthitena ratnāni vibudhebhyaḥ prayacchatā /
tadunnidraṃ samudrasya mudritaṃ bhavatā yaśaḥ // KAvk_48.46 //

mahatāpi prayatnena pūryate na mahāśayaḥ /
alpakānāṃ tadairśvaryaṃ dāridyaṃ tanmahīyasām // KAvk_48.47 //

kiṃ tu tvadbhujaguptānāṃ dharmamārgeṇa jīvatāṃ /
janānāṃ nāsti dāridyaṃ draviṇaṃ yena mṛgyate // KAvk_48.48 //

dhanārthino na tu vayaṃ na ca sevādhikāriṇaḥ /
dhanaṃ dhanaṃ dhanadhiyāṃ māna eva manasvinām // KAvk_48.49 //

mīladguṇena parameśvarasevanena nurmūlatām sumanasāṃ sahasā gatānām /
dainyātpunaḥ kṛpaṇapaṇyapathe cyutānāṃ na sparśamātramapi sādhujanaḥ karoti // KAvk_48.50 //

arthitvānmaraṇam varaṃ tanubhṛtām dainyāvasannātmanāṃ
arthī sarvajanāvamānavasatiḥ satkārayogyaḥ śavaḥ /
kumbhastāvadadhah prayāti guṇavān kūpāvatāre paraṃ
yāvanmohatamaḥpraveśavivaśaḥ prāpto 'rthitā lambate // KAvk_48.51 //

sāmānyā dhanasaṃpadaḥ krayakṛṣiprāpyā sadā dhīmatāṃ
saṃtoṣo yadi nāsti tatkimaparā bhūmirnidhānāvṛtā /
santyevātiśayaprasādaniratāstā hemaratnakriyāḥ
kasyeṣṭaḥ priyasaṃgamāya vapuṣāṃ sevāmayo vikrayaḥ // KAvk_48.52 //

ityapāradhiyastasya vacaḥ śrutvā mahīpatiḥ /
gṝhyatāmaparaṃ kiṃcidityabhāṣata sādaraḥ // KAvk_48.53 //

aucityacaturālāpaḥ karkaśo 'pi nṛpāṃ priyaḥ /
kṛpaṇaścāṭukāro 'pi karṇaśūlāya kevalaḥ // KAvk_48.54 //

aurdāryaparituṣṭena sa rājñabhyarthitaḥ param /
tamūce yadu tuṣṭo 'si sutā mahyaṃ pradīyatām // KAvk_48.55 //

ityukte tena nṛpatiḥ saṃdehāndolitāśayaḥ /
prātarvaktāhamityuktvā kṣaṇaṃ kṣmātalamaikṣata // KAvk_48.56 //

sa kumāraṃ visṛjyātha pradhānāmātyamabravīt /
prasādarabhasenaiva kṛtaṃ vākcāpalaṃ mayā // KAvk_48.57 //

cakravartikulotpannā kanyā puṇyapaṇocitā /
kathaṃ sāmānyapaurāya guṇamātreṇa dīyate // KAvk_48.58 //

dadāmīti pratiśrutya paścādanuśayākulaḥ /
kathaṃ sarādhano bhūtvā bhaviṣyāmyarthiniṣphalaḥ // KAvk_48.59 //

kathaṃ prāptasya tasyāhaṃ prātardraṣṭ mukhaṃ puraḥ /
priyo 'pyapriyatāṃ yātaḥ sa me durlabhayecchayā // KAvk_48.60 //

nūnaṃ guṇopapanno 'pi prakṛtyaiva śarīriṇām /
vakti yāvanna dehīti tāvadgavati vallabhah // KAvk_48.61 //

iti bhūmipateḥ śrutvāḥ vaco dolāvalambinaḥ /
tamuvāca mahāmātyaḥ saṃcintyāvasarocitam // KAvk_48.62 //

anālocitaparyantāḥ pratyagrasarasādarāḥ /
svabhāvarabhasā eva bhavanti prabhubuddhayaḥ // KAvk_48.63 //

aśakyārthanayā tena lubdheneva guṇodayaḥ /
rājasevāpravṛttena hemahastī vināśitaḥ // KAvk_48.64 //

vācyo 'sau bhavatā svairaṃ kanyārthī punarāgataḥ /
hemahastinamāruhya prāptaḥ prāpsyasi me sutām // KAvk_48.65 //

tenotkṛttaḥ svahastena kutastasya sa kuñjaraḥ /
na cāsau tadvirahitaḥ punarāyāti lajjayā // KAvk_48.66 //

ityamātyasya vacasā nṛpatiryuktimāśritaḥ /
prāptaṃ kumāramanyedyustadevābhimukho 'vadat // KAvk_48.67 //

kumāro 'pi gṝhaṃ gatvā vivāhocitamaṅgalaiḥ /
haumadviradamāruhya svajanena sajāyayau // KAvk_48.68 //

svarṇavāraṇasaṃrūḍhaṃ tamāyāntaṃ mahīpatiḥ /
vilokyāścaryavibhavaṃ mene puṇyavatāṃ varam // KAvk_48.69 //

kautukādatha bhūpālastaṃ gajaṃ hemavigraham /
āruroha mahotsāhaḥ sumerumiva vajrabhṛt // KAvk_48.70 //

ārūḍhe pṛthivīpāle na cacāla sa kuñjaraḥ /
prasarsarpa kumāreṇa punaścālaṃkṛtāsanaḥ // KAvk_48.71 //

taṃ jñātvā nṛpatirdevaṃ tatprabhāveṇa vismitaḥ /
dhanyo 'smīti vadan kanyāṃ dadau tasmai smaraśriyam // KAvk_48.72 //

abhyarcya kanyāratnena nṛpatiḥ puruṣottamam /
harṣotsavasamuddhūtaḥ sudhāsindhurivābabhau // KAvk_48.73 //

tataḥ kumāre dayitāmādāya svagṛhaṃ gate /
saphalo 'bhūdanaṅgasya kārmukākarṣaṇaśramaḥ // KAvk_48.74 //

nave vayasi bhogārhe navakāntāsamāgame /
tasyābhūdvibhavodāraḥ sadā navanavotsavaḥ // KAvk_48.75 //

tataḥ kadācidbhūpālaḥ kṛtakṛtyaḥ prasenajit /
puṇyaprabhāvaṃ jāmātuḥ kalayan samacintayat // KAvk_48.76 //

aho divyaḥ prabhāvo 'sau kumārasya pradṛśyate /
na hi sāmānyapuṇyānāṃ pāko bhavati tadvidhaḥ // KAvk_48.77 //

kulaṃ lakṣmīharmyaṃ hṛtaśaśimadā rūpalaharī
vayaḥ saṃbhogārhaṃ guṇaparicayo bhūṣaṇacayaḥ /
yaśaḥ puṇyodyānaprasṛtakusumollāsaruciraṃ
na vidmaḥ kasyāyaṃ kuśalapariṇāmasya vibhavaḥ // KAvk_48.78 //

iti saṃcintya suciraṃ sa saṃjātakutūhalaḥ /
sarvajñadarśanāvaddhamāruroha manoratham // KAvk_48.79 //

sa jātātaramāhūya sutāṃ ca sacivaiḥ saha /
bhagavantaṃ yayau draṣṭuṃ manasā prathamaṃ gataḥ // KAvk_48.80 //

yāte dṛṣṭipathaṃ jetavane saṃtyajya vāhanam /
upasṛtyaḥ nṛpaḥ padbhyāṃ bhagavantaṃ vyalokayat // KAvk_48.81 //

sa taṃ praṇamya tatpādapadmabhūtiśikhāmaṇiḥ /
sutāṃ jāmātaraṃ cāsmai namro nāmnā nyavedayat // KAvk_48.82 //

upaviṣṭeṣu sarveṣu praṇāmānatamauliṣu /
papraccha rājā sarvajñaṃ bhagavantaṃ kṛtāñjaliḥ // KAvk_48.83 //

ayaṃ guṇagaopetaḥ kumāraḥ śrīmatāṃ varaḥ /
haimeva dantināyāto bhagavan kena karmaṇā // KAvk_48.84 //

iyaṃ cīvarakanyā ca matsutāsya navā vadhūḥ /
kena puṇyaprabhāveṇa jīvitādadhivallabhā // KAvk_48.85 //

iti pṛṣṭaḥ kṣitīśena sarvavidbhagavān jinaḥ /
tamūce bhūpate puṃsāṃ puṇyodbhūtā vibhūtayaḥ // KAvk_48.86 //

yadudāro yaducito yad bhrājiṃṣṇu yadadbhutam /
spṛhaṇīyaṃ ca yalloke tattatpuṇyasamudbahvam // KAvk_48.87 //

vipaśvī bhagavān pūrvaṃ sugataḥ saha bhikṣubhiḥ /
cacāra lokakṛpayā rājño bandhumataḥ pure // KAvk_48.88 //

tasminnavasare tatra kumāryā saha dārakaḥ /
vikrīḍāvartmani puraḥ kṛtvā dārumayaṃ gajam // KAvk_48.89 //

tau vilokya samāyāntaṃ dhmātajambūnadadyutim /
phullapadmadalākārakaruṇāsnigdhalocanam // KAvk_48.90 //

bhagavantaṃ samudbhūtatadbhaktisarasonmukhau /
krīḍāgajaṃ nivedyāsmai praṇatau tasthatuḥ puraḥ // KAvk_48.91 //

bhagavānapi sarvajñastayorjñātvā manoratham /
dayayā caraṇasparśaṃ vidadhe dārudantinaḥ // KAvk_48.92 //

samyak cittaprasādena dṛṣṭau bhagavatātha tau /
praṇīdhānaṃ vivāhāya cakraturdārakau mithaḥ // KAvk_48.93 //

kulaprabhāvavibhavairbhūyājjanma mamocitam /
vāhanaṃ hemadantī ca kumārasyetyabhūnmatiḥ // KAvk_48.94 //

dṛṣṭvā bhagavataḥ kanyā saṃsaktre cārucīvare /
janmacīvarayuktāṃ syāmahametacintayat // KAvk_48.95 //

sa eṣa praṇidhānena jātasteneha hastakaḥ /
iyaṃ cīvarakanyā ca tanucīvaralakṣaṇa // KAvk_48.96 //

iti kṣrutvā kṣitipatistadvṛttaṃ sugato 'ditam /
mukuṭaspṛṣṭatatpādapadmaḥ svabhavanaṃ yayau // KAvk_48.97 //

yāte savismayaṃ rājñi kumāraḥ saha jāyayā /
kathyamānaṃ bhagavatā dharmaṃ śuśrāva śuddhadhīḥ // KAvk_48.98 //

tatastau jātavairāgyau kṣīṇasaṃsāravāsanau /
pravrajyayā jitakleśau śuddhāṃ bodhimavāpatuḥ // KAvk_48.99 //

vitatasukṛtapuṇyābhyāsayogena puṃsāṃ bhavati kuśalabhājāṃ dharmakāmārthasaṃpat /
abhimatamatha bhuktvā tatphalaṃ sadārāste vighanagaganakāntiṃ śāntimante bhajante // KAvk_48.100 //

iti kṣemandraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ hastakāvadānamaṣṭacatvāriṃśaḥ pallavaḥ //