Input by the Sri Lanka Tripitaka Project

[CPD Classification ?]
[SL Vol Vyka- ] [\z VÃky-m /] [\w I /]   
[SL Page 001] [\x   1/]     

VÃkyamÃlÃva.

ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿
³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!	³
³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE.	³
³							³
³ Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for   ³
³ WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes 	³
³ BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): 			³
³ 							³
³ description             character  =	ASCII		³
³  							³
³ long a                  Ã             195		³
³ long A                  ù             249		³
³ long i                  Å             197		³
³ long I                  ý             253		³
³ long u                  Æ             198		³
³ long U                  ô             244		³
³ vocalic r               ­             173		³
³ vocalic R               ã             227		³
³ long vocalic r          Ì             204		³
³ vocalic l               Ê             202		³
³ long vocalic l          Ë             203		³
³ velar n                 Ç             199		³
³ velar N                 §             167		³
³ palatal n               ¤             164		³
³ palatal N               ¥             165		³
³ retroflex t             Â             194		³
³ retroflex T             è             232		³
³ retroflex d             ¬             172		³
³ retroflex D             Ö             214		³
³ retroflex n             ï             239		³
³ retroflex N             ×             215		³
³ palatal s               Ó             211		³
³ palatal S               Á             193		³
³ retroflex s             «             171		³
³ retroflex S             å             229		³
³ anusvara                æ             230		³
³ capital anusvara        õ             245		³
³ visarga                 ÷             247		³
³ capital visarga         ê             234		³
ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ


NamobuddhÃya.

VÃkyavÃduttamaæ buddhaæ - dhammaæ saÇgha manuttaraæ
NamassitvÃ pavakkhÃmi - vÃkyamÃlaæ samÃsato.
NÃmÃkkhyÃtÃnu sÃrena - vÃkyamÃlÃ payujjate
Uggaïhantu imaæ nÃma - ÃkkhyÃta samanantaraæ.

Buddhasaddassa ekavacanehi bahuvacanehi saha 
Saddhiæ vÃkyamÃlÃ. VÃkyamÃlÃ.

PaÂhamÃ - buddho anudinaæ buddha buddha divase divase buddhakiccÃni karonti
KiccÃni karoti. 
ùlapanaæ - (he) buddha (buddhÃ)tvaæ (bhavanto) buddhÃ tumhe amhe pÃlayatha.
Maæ pÃlaya.

DutiyÃ - buddhaæ saraïaæ gacchÃmi. Buddhe saraïaæ gacchÃma.

TatiyÃ - buddhena dhammo desÅyate buddhebhi (buddhehi) dhammÃ desÅyante.

Karaïaæ - buddhena tihetuka paÂisandhikÃ buddhehi (buddhehi) paï¬itÃ santaæ sukhaæ
paÂilabhanti. NibbÃnaæ adhigacchantÅ

Catutthi - (buddhÃya) buddhassa catupaccayaæ buddhÃnaæ ariyasÃvakÃ jÅvitaæ pariccajanti. 
PÆjenti upÃsakÃ.

Pa¤camÅ - buddhÃ(buddhamhÃ buddhasmÃ) buddhehi (buddhehi) chabbaïïaraæsiyo
niccharanti. RaæsÅ niccharati. 

ChaÂÂhi - buddhassa dvattiæsa mahÃ buddhÃnaæ dve aggasÃvakÃ ahesuæ.
PurisalakkhaïÃ bhavanti

SattamÅ - buddhe (buddhamhi buddhasmiæ) buddhesu lokÃ pasÅdanti
Loko pasÅdati. 

Abujjhi bujjhati bujjhissatÅti buddho, budha bodhena, tena buddhasaddena
catusaccapaÂivedhako sabba¤¤Šbuddho vuccati. Ito paraæ ekassaæ vibhattiyaæ ekameva
padaæ gahetvÃ vÃkyamÃlÃ yojiyate, na buddhasadde viya sabbapadÃni, surÃ'surÃdisaddehi
pi yathÃsambhavaæ vÃkyamÃlÃ iminÃnusÃrena ¤ÃtabbÃ.


[SL Page 002] [\x   2/]     

Attasaddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

Pa - 1. AttÃ ciraæ jÅvatu. AttÃno ciraæ jÅvantu.

ù - 1.(He) atta bhÃvanaæ anuyu¤jassu. (Bhavanto) attÃno bhÃvanaæ anuyu¤javho.
Du - 2. Viddasu attÃnaæ rakkheyya. DhÅrÃ attÃno rakkheyyuæ.

Ta - 3. Attena sukhaæ anubhavÅyataæ attanehi sukhÃni anubhavÅyantaæ 
Ka - 3. AttanÃ jano pÃpaæ karoti attanehi janÃ pÃpÃni karonti

Ca - 4. PÃpakÃrÅ attassa dukkhaæ pÃpakÃrino attÃnaæ dukkhaæ uppÃdenti. UppÃdeti.

Pa - 5. AttambhÃ ghammaka lese do attanehi gimhe sedÃ parigalanti.
Paggharati. 
Cha - 6. Attano putta dÃro sukhaæ attÃnaæ pa¤cakkhandhÃ dharanti. 
JÅvati. 

Sa - 7. Attani kusaladhammo pavattati. Attanesu kusalÃ dhammÃ pavattanti. 

Adati khÃdatÅti attÃ ada, khÃda, bhakkhaïe - ayaæ pana attasaddo "citte kÃye sabhÃve ca -
so attÃ parimattanÅ"ti nighaï¬umhi vuttattÃ vi¤¤ÃïÃdÅsu catusu atthesu vattate. Tassa
paÂhamÃ Ãlapana bahuvacanaÂÂhÃnesu attÃiti rÆpa¤ca, dutiyÃ bahuvacanaÂÂhÃne atte iti ca,
tatiyÃkaraïa pa¤camÅ bahuvacanaÂÂhÃnesu attehi attehi iti imÃni dve rÆpÃni ca, sattamye'ka
vacanaÂÂhÃne atte iti rÆpa¤ca moggallÃyana byÃkaraïamhi dassitÃni, tÃni hi tato
uggahetabbÃni. 
 

RÃjasaddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

Pa - 1. RÃjÃ pÃsÃde tiÂÂheyya. RÃjÃno pÃsÃde tiÂÂheyyuæ.

ù - 1.(He) rÃja duggatÃnaæ dÃnaæ (bhavanto) rÃjÃno daliddÃnaæ dÃnaæ detha.
Dehi. 

Du - 2. Tvaæ rÃjÃnaæ vilokesi. Tumhe rÃjÃno viloketha.


[SL Page 003] [\x   3/]     

Ta - 3. Ra¤¤Ã,ÃïÃ pavattÅyatu rÃjÆ bhi, jinasÃsanaæ rakkhÅyatu. Ka - 3. RÃjena amacco
ciraæjÅvetha. RÃjehi amaccÃ ciraæ jÅveraæ.

Ca - 4. Ra¤¤o ahaæ païïÃkÃraæ rÃjÆnaæ mayaæ païïakÃrÃni dadÃma.
DadÃmi. 

Pa - 5. RÃjasmÃ raÂÂhavÃsÅnaæ bhayaæ rÃjÆhi gÃmavarÃni labheyyÃtha.
Uppajjati. 
Cha - 6. Ra¤¤o sattaratanaæ vijjotati. Ra¤¤aæ pu¤¤avantÅ mahesiyo sukhaæ tiÂÂhanti.

Sa - 7. Ra¤¤e dasarÃjadhammÃ vattanti. RÃjesu lokÃ pasÅdanti.

Catuhi saægahavatthÆhi janaæ ra¤jetÅti rÃjÃ. Ra¤jarÃge, ayaæ pana rÃjasaddo "rÃjÃ tu khattiye
vutto naranÃthe pabhumhivÃ"ti nighaï¬umhi vuttattÃ khattiyÃdÅsu tÅsu atthesu vattate.
Tassa paÂhamÃ Ãlapana bahuvacanesu rÃjÃ iti ca tatiyÃ karaïekavacanesu rÃjinÃ iti ca
catutthi chaÂÂhekavacanesu rÃjassa iti ca moggallÃyana saddanÅtyÃdi vyÃkaraïaganthesu
dissanti. 
Guïavantekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. GuïavÃ sÅlaæ samÃdiyati. GuïavantÃ sukhaæ labhanti. 

1. (He) guïavaæ tvaæ bhÃvanaæ (he) guïavanto bhÃvanÃya anuyujitvÃ dukkhÃ 
Karohi. Mu¤catha.

2. Guïavantaæ tapassiæ olokeyya. Guïavante samaïe anussareyyuæ.

3. GuïavatÃ nirantaraæ kusalaæ karÅyate. Guïavantehi sundarakammÃni karÅyante.

3. Guïavantena visuddhiæ pÃpuïÃmi. Guïavantehi jano sukataæ karoti. 

4. Guïavantassa jano sakkÃraæ guïavataæ bahujanÃ pÆjÃni karonte.
Karoti. 

5. GuïavantasmÃ dhammavinayaæ uggaïhÃma. Guïavantehi sÅlÃni samÃdiyavhe. 

[SL Page 004] [\x   4/]     

6. Guïavato saddhÃbalaæ vijjati guïavantÃnaæ sÅlaguïÃ tiÂÂhanti. 

7. Guïavati sÃdhujanÃ ramanti. Guïavantesu pa¤¤avantÃ pasÅdanti. 

Guïo assa atthi tasmiæ vijjatÅti guïavÃ. Ayaæ pana guïavantusaddo
guïavantapuggalasmiæ vattate, ÅdisÃkÃrena maghavantu kulavantu saddÃdÅhi sabhÃpi
vÃkyamÃlÃ kÃtabbÃ. Tassa guïavantusaddassa paÂhamÃ Ãlapana bahuvacanaÂÂhÃnesu
guïavÃ iti rÆpa¤ca pa¤camyekavacane guïavantÃ iti rÆpa¤ca cÆlaniruttÃdi
vyÃkaraïakkamena veditabbaæ.
 
Gacchantekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. Gacchaæ(bhÆpÃlo) disaæ viloketi. GacchantÃ (samaïÃ) disÃnudisaæ na vilokenti.

1. (He) gacchaæ(narÃdhipa)maæ (bhonto) gacchanto (samaïÃ) sukhaæ dharantu. PÃleyyÃsi.

2. Gacchantaæ (bhÆpatiæ) dakkheyyÃsi. Gacchante (pabbajite) passitvÃ vandeyyÃtha.

3. GacchatÃ (naradevena) sakkÃro gacchantehi (narÃdhipehi) daddhÃni pÃpÅyante.
KarÅyate.

3. Gacchantena(bhÆpatinÃ)gÃmikÃ gacchantehi(tapodhanehi)gÃmavÃsino pu¤¤aæ 
Sucaranti. Karonti 
4. Gacchato (naradevassa) suækaæ gacchataæ (pabbajitÃnaæ) piï¬apÃtaæ adaæsu.
Denti. 

5. GacchantamhÃ (ra¤¤Ã) so gacchantehi (tapassÅhi) te pu¤¤aæ alabhiæsu. 
 hÃnantaraæ alabhi.

6. Gacchantassa (sunakhassa) jivhÃ gacchantÃnaæ(rÃjÆnaæ)ÃnubhÃvÃ pa¤¤Ãyanti.
Lalati. 

7. Gacchante(satthari)ekacce manaæ gacchantesu (naranÃthesu) tejÃ pavattante.
PasÃdetvÃ devaloke nibbattissanti. 

[SL Page 005] [\x   5/]     

"GacchatÅti gacchaæ" gamugatimhi, ayaæ pana gacchantasaddo gamanakiriyaæ karontasmiæ
puggale vattati. IminÃ ca nayena mahanta caranta saddehi pi vÃkyamÃlÃ yojetabbÃ.
 
Aggisaddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. Aggi vanaæ ¬ahati. Aggayo kaÂÂhÃni bhasmÅkaronti. 
1. (He) aggi me sÅtaæ vinodehi. (Bhavanto) aggayo lokassa sÅtaæ 
 Vinodetha.

2. DÃrakÃ udakaæ okiritvÃ aggiæ aggayo dÃrÆni pakkhipitvÃ jÃlavhe. NibbÃpesuæ

3. AgginÃ puriso ¬ahÅyati. AggÅhi da¬¬hÃ vanÃ mÅyanti. 

3. AgginÃ bhattÃdÅni randhante. AggÅhi sanikaæ yÃguyo randhamhe.

4. VanakammikÃ aggissa upÃdÃnaæ dÃrikÃyo aggÅnaæ punappunaæ kaÂÂhÃni 
Adaæsu. Apakkhipiæsu.

5. AggimhÃ dhÆmo apagacchati. AggÅhi tejo uggacchati.

6. Aggino mahanta bhÃvo hoti. AggÅnaæ ÃlokÃ pharanti. 
 
7. Aggimhi sisire manaæ ramati. AggÅsu gimhe manÃni na ramanti. 

Aggati kuÂilabhÃvaæ gacchatÅti aggi, dahanto gacchatÅti vÃ aggi, agga gatikoÂille, ayaæ pana
aggisaddo pÃvake vattate, iminÃkkamena joti pÃni Ãdisaddehi pi yathÃlÃbhaæ vÃkyamÃlÃ
yojetabbÃ.
 
ùdisaddassa ekavacanehi. Bahuvacanehi. 
1. GÃmÃnaæ antare Ãdi vijjati. RaÂÂhajanapada majjhesu Ãdayo vijjanti.

2. (He) Ãdi tvaæ raÂÂhaæ bhÃjehi. (Bhonto) Ãdayo rajjÃni puthakkaritvÃ tiÂÂhatha. 

[SL Page 006] [\x   6/]     

2. GÃmasmiæ gÃmasmiæ Ãdiæ gÃmakkhettesu Ãdayo passeyyÃtha.
PasseyyÃhi.

3. ùdinÃ bhÆmibhÃgo paricchindÅyate. ùdÅhi khettavatthuyo puthakkarÅyanti. 

3. ùdinÃ paÂhavinissito jano jÅvati. ùdÅhi bhogÃni ropetvÃ manussÃ jÅvanti.

4. ùdino jalaæ si¤catu. ùdÅnaæ tiïapaïïÃni dadantu. 
5. ùdimhÃ kÃlena kÃlaæ mahÃbhayaæ ÃdÅbhi rÃjapurisÃ apagacchanti. 
Hoti. 
6. ùdino balaæ mahantaæ bhavati. ùdÅnaæ balÃni sandhÃya rajjÃpi visesÃ honti. 
7. ùdiæ (Ãdo) pÃkÃraæ cinoti ÃdÅsu vatiyo bandhanti. 

"ùdÅyatÅti Ãdi" ÃpubbodÃdÃne, ayaæ pana Ãdisaddo "Ãdi sÅmÃ pakÃresu samÅpe vayave
mato"ti abhidhÃnasatthe vuttattÃ mariyÃdÃdi catusu atthesu vattate. Idha pana
madhisaækhÃte simÃyameva daÂÂhabbo.
 
Daï¬isaddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. Daï¬i goïaæ paharissati. Daï¬ino a¤¤ama¤¤aæ paharissanti.

1. (He) daï¬Å bhaï¬ÃgÃraæ gopaya. (Bhonto) daï¬ino dvÃraæ rakkhavho.

2. Daï¬iæ bandhitvÃ Ãïehi. Daï¬ino sÅghaæ gaïhÃtha.

3. Daï¬inÃ sunakho mÃrÅyati. Daï¬Åhi balivaddÃ ghÃtÅyante.

3. Daï¬inÃ vatthusmiæ gehaæ karissÃmi. Daï¬Åhi vasabhÃ sukhaæ jÅvanti. 

4. Daï¬ino purisassa pahareyyÃsi. Daï¬Ånaæ daï¬apurisÃ rocenti.

5. Daï¬imhÃ sabbadÃ bhayaæ uppajjati. Daï¬Åhi ekaccÃnaæ bhayaæ natthi. 

[SL Page 007] [\x   7/]     

6. Daï¬issa kakkhalabhÃvo hoti. Daï¬Ånaæ thaddhabhÃvÃ niccaæ pa¤¤Ãyanti. 
7. Daï¬ini dÃrake mettacittaæ natthi. Daï¬Åsu sappurisÃ kadÃci na ramanti. 

"Daï¬o assa atthi tasmiæ vijjatÅti daï¬Åti" vuttattÃ ayaæ pana daï¬isaddo daï¬aæ
gahetvÃ caraïakapurisasmiæ vattate. IminÃ nayena dhammÅ saÇghÅ saddÃdÅhipi
kirayÃkÃrakapadasambandho yathÃ sambhavaæ daÂÂhabbo. Imassa daï¬Åsaddassa
dutiyÃbahuvacanasmiæ sattamÅekavacanamhi ca daï¬ite itirÆpa¤ca sattamÅ
bahuvacanasmiæ daï¬inesu iti ca saddanÅti byÃkaraïamhi dissate. 
 
Bhikkhusaddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. Bhikkhu dhammapadÃni bhÃsati. Bhikkhavo dhammavinayaæ uggaïhantu.

1. (He) bhikkhu tvaæ kusalÃkusale (he) bhikkhavo tumhe saggamokkhamagge 
PakÃsehi. Desetha.

2. Bhikkhuæ namasseyya upÃsako. Bhikkhavo pasannamanasÃ namasseyyÃma.

3. BhikkhunÃ nibbÃnamaggo bhÃvÅyate. BhikkhÆhi ariyadhammÃ va¬¬hÅyantaæ. 

3. BhikkhunÃ upÃsako nibbÃnaæ bhikkhÆhi buddhabhattikÃ sugatÃgamaæ pavattenti. 
Adhigacchati. 

4. Bhikkhuno cÅvarÃdi paccayaæ dÃtabbaæ bhikkhÆnaæ divase divase dÃnÃni detha.
 5. BhikkhumhÃ pa¤casÅlÃni samÃdiyÃmi. BhikkhÆhi aÂÂhaÇgasÅlaæ yÃcitvÃ gaïhÃma.

6. Bhikkhussa patto ayomayo vÃ bhikkhÆnaæ acirataæ sÅlÃdiguïÃ saævijjanti.
MattikÃmayo vÃ hoti. 

7. Bhikkhusmiæ sogatena pasÅditabbaæ bhikkhÆsu sammÃdiÂÂhikÃ sadÃ gÃravaæ akÃsuæ.
Hoti. 


[SL Page 008] [\x   8/]     

"Jinnabhiïïa paÂadharattÃvÃ bhikkhÃcÃraæ ajjhÆpagatoti vÃ saæsÃre bhayaæ ikkhatÅti vÃ
bhikkhÆ"ti vuttattÃ iminÃ bhikkhusaddena sÃsane pabbajitÃ vuccante, anena nayena setu
ketu Ãdisaddehipi vÃkyamÃlÃ yojetabbÃ.
 
Jantusaddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. Jantu ÃhÃraæ nissÃya yÃpeyya. Jantuyo kabalÅkÃrÃÃhÃrehi yÃpentaæ.

1. (He) jantu vassasataæ tiÂÂheyyÃsi. (He) jantuno sakalapÃïesu dayaæ karovho.

2. Jantuæ le¬¬uÃdÅhi mÃ viheÂhehi. Jantavo pÃnidaddhÃdÅhi mÃ paharatha. 

3. JantunÃ ahorattaæ kusalaæ karÅyataæ. Jantuhi nirantaraæ maraïaæ anussarÅyatu.

3. JantunÃ dukkhaæ pavattati. JantÆhi saæsÃravaÂÂo dÅghakÃlaæ pavattati. 

4. Jantuno jantunÃ sahÃyena bhavitabbaæ. JantÆnaæ a¤¤ama¤¤e upakÃrino hotha.

5. JantumhÃ akhilapÃpÃ uppajjanti. JantÆhi yeva kusalÃpi dhammÃ nibbattanti. 

6. Jantuno pa¤cakkhandhÃ. JantÆnaæ pa¤caindriyÃni.

7. Jantumhi rÃgadosamohÃ santi. JantÆsu cattÃro mahÃbhÆtÃ atthi (tiÂÂhanti.)
(Saævijjanti.)

Janeti pÃtubhavatÅti jantu - jana uppÃde, ayaæ pana jantusaddo sabbapÃïesu vattate,
jantusaddassa pana paÂhamÃ Ãlapana dutiyÃ bahuvacanesu "jantuno - jantuyo" iti dve rÆpÃni
bhikkhusaddato visesÃ. 


[SL Page 009] [\x   9/]     

Satthusaddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. SatthÃ nibbÃnadhÃtuyÃ parinibbÃyi. SatthÃro lokÃ'nukampÃya anu sÃsissanti. 
1. (He) satthÃ idha loka paralokaæ (he) satthÃro kammavipÃke pÃkaÂe karotha.
Dassehi.

2. SatthÃraæ dhammadesanatthaæ ÃrÃdhesi satthÃre niccabhattena nimantenti upÃsakÃ.
MahÃbrahmÃ.

3. SatthÃrÃ pÃpimÃ sabbakÃlaæ satthÃrehi bujjhanasamaye pa¤camÃrÃ 
ParÃjÅyate. ParÃjÅyante. 

3. SatthÃrÃ sÃvako pa¤¤avÃ satthÃrehi sÃvakÃ iddhimanto bhavissanti.
Bhavissati. 

4. Satthuno upahÃraæ harissÃmi. SatthÃrÃnaæ paÂipattipÆjÃhi pÆjessÃma.

5. SatthÃrÃ sÃvakÃnaæ kicchaæ natthi. SatthÃrehi titthiyÃnaæ uttÃsÃ ajÃyiæsu.

6. Satthussa iddhibalena sakkabhavanaæ satthÃnaæ chabbaïïaraæsÅhi dasasahassacakkavÃÊe 
Kampittha. ApabhÃsuæ. 

7. Satthari paduÂÂho devadatto satthÃresu pasannÃ paï¬itÃ janÃ nibbÃnasukhaæ
AvÅcimhi uppajjÅ. Labhiæsu.

Sadevake loke asÃsi sÃsati sÃsissatÅti satthÃ, sa parasantÃnagata kilese sÃsatÅ hiæsatÅti vÃ
satthÃ. IminÃ satthu saddena sadevakaæ lokaæ anusÃsanto tathÃgato vuccati, imassa pana
satthusaddassa paÂhamÃbahuvacanasmiæ satthÃ iti ca, tatiyÃ karaïe'kavacanesu satthunÃ iti
ca, catutthi chaÂÂhÅ bahuvacanesu satthÆnaæ iti ca saddanÅtiyaæ dissante. 
 
Nattusaddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. NattÃ dÃrakehi saddhiæ kÅÊati. NattÃro mÃtÃmahiyÃ khajjabhojjaæ yÃcanti. 
1. (He) natta tvaæ sippaæ uggaïha. (He) nattÃro tumhe yathÃ ruciæ kÅÊatha.


[SL Page 010] [\x  10/]     

2. NattÃraæ poseti ayyako nattÃre tosenti papitÃro khajjabhojja
VaæsÃ'nu rakkhaïatthaæ. DÃnena.

3. NattÃrÃ kÅÊÃbhaï¬aæ sÃdhÅyatu. NattÃrehi ma¤capÅÂhÃni sÃdhÅyante.

3. NattÃrÃ ayyakÅ kÃlena kÃlaæ nattÃrehi ayyakÃ pamodaæ Ãpajjiæsu.
Tussissati. 

4. Nattussa pitÃmaho khettavatthuæ nattÃrÃnaæ pitÃmahiyo kÅÊÃbhaï¬Ãni Ãnesuæ.
Adadi.

5. NattÃrÃ kadÃcipi ahaæ na nattÃrehi viramituæ ke sakkonti?
ViramÃmi.

6. Nattu jananÅ hÅyyo kÃlaæ karÅ. NattÃrÃnaæ mÃtÃpitaro sassÃni karonti. 

7. Nattari diÂÂhakÃle sineho uppajjati. NattÃresu subhÃ'siæsanaæ patthetha. 

Nahati ayyake pemaæ bandhatÅti nattÃ naha bandhane, tena nattusaddena paputto vuccati.
IminÃ anukkamena a¤¤ehi kattu bhattu saddÃdÅhipi yathÃyogaæ kirayÃkÃraka sambandho
¤Ãtabbo, nattusaddassa catutthichaÂÂhÅ bahuvacanesu nattÆnaæ iti rÆpaæ pubbe
vuttÃnusÃrena ¤Ãtabbaæ.
 
Pitusaddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. PitÃ sukhaæ vasissati. Pitaro dukkhaæ viharissanti. 
1. (He) pita mayhaæ dÃyÃdaæ (he) pitaro amhe dÃyÃdÃnuppadÃnena 
Dehi. Tosetha. 
2. Pitaraæ upaÂÂhahissÃmi. Pitaro sÃyapÃtaæ vandissÃma.

3. PitarÃ putto jÅvÅyate. Pitarehi puttÃ rakkhiyante.
 3. PitarÃ sukhaæ vasÃmi. Pitarehi phÃsuæ viharÃma.

4. Pituno dinÃnu'dinaæ annapÃnaæ pitÃnaæ niccaæ yÃgubhattehi upaÂÂhahatha.
DadÃhi.

5. PitarÃ vinÃ vasituæ na icchÃmi. Pitarehi viyogadukkhaæ sahituæ phÃsu na hoti.

[SL Page 011] [\x  11/]     

6. Pitusantakassa putto Ãyatto pitarÃnaæ bhogÃnaæ ke dÃyÃdÃ bhavanti?
Hoti. 

7. Pitari satataæ samitaæ mettaæ pitaresu gÃravaæ katvÃ atrajÃ saggalokaæ yanti.
BhÃvetu.

Puttaæ pÃletÅti pitÃ tÃ pÃlane, tena pitusaddena janakapitaro vuccante, tassa
paÂhamÃbahuvacanasmiæ pitÃiti ca tatiyÃkaraïa pa¤camÅ ekavacanesu petyÃ iti rÆpa¤ca
yujjantÅti ÃcariyÃ vadanti. 
 
BhÃtusaddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. BhÃtÃ sÃtaæ dharatu. BhÃtaro sÃtaæ dharantu.

1. (He) bhÃtÃ tvaæ mÃtÃpitaraæ (he) bhÃtaro pitupitÃmahÃnaæ sukhadukkhaæ 
Posehi. Oloketha.

2. BhÃtaraæ piyacakkhÆhi passissaæ. BhÃtare mettacittÃ mayaæ anussarÃma.

3. BhÃtarÃ ¤Ãtimajjhe kathÃ bhÃtarehi dÃrÃbharaïÃya gehÃni sÃdhÅyante.
PavattÅyate. 

3. BhÃtarÃ parijano sukhÅjÃto. BhÃtarehi kulasmiæ vivÃdÃ uppannÃ.

4. BhÃtussa setavatthaæ dehi bhÃtÆnaæ maÇgalabhojanÃni pariccajasi. 
NivÃsanatthÃya. 

5. BhÃtarÃ pucchitvÃ jÃnissasi. BhÃtarehi pucchitvÃ jÃnissÃma.

6. BhÃtuno pahÆtaæ dhana dha¤¤aæ bhÃtÃnaæ muttÃmaïayo obhÃsanti.
Ahosi. 

7. BhÃtari kÃlena kÃlaæ pemo bhÃtaresu anumpi veraæ na bandhatha.
PÃtubhavati. 

Piyakathaæ bhÃsatÅti bhÃtÃ bhÃsavÃcÃyaæ, tena bhÃtusaddena sodariyÃ vuccante. 


[SL Page 012] [\x  12/]     

AbhibhÆsaddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. AbhibhÆ caï¬atÃya janaæ pÅÊesi. AbhibhÆvo jane vadhabandhanÃni akÃsuæ.

1. (He) abhibhÆ maæ mocetvÃ (bhonto) abhibhuvo amhe na ghÃtetha.
Vissajja.

2. Abhibhuæ bhÃyÃmi bhÅyyo abhibhÆ disvÃ na tÃse Ãpajjanti keci.
SomattÃya.

3. AbhibhunÃ kÆpo khaïÅyate abhibhÆhi nadi'yÃdÅnaæ setavo bhindÅyante.
PÃnÅyatthÃya.

3. AbhibhÆnÃ gÃmo damati. AbhibhÆhi gÃmÃ damiæsu.

4. Abhibhussa anubalaæ mÃ dadatha. AbhibhÆnaæ anubale dinne gÃmo kilamati. 
5. AbhibhumhÃ tÃso Ãgacchati. AbhibhÆhi apanetvÃ sÅghaæ dhÃvatha. 

6. AbhibhÆno puttadÃrÃ kakkhalÃ abhibhÆnaæ vasÆni yebhuyyena adhammikÃni bhavanti.
Honti. 

7. AbhibhÆmhi caï¬ikkatÃ pavattati. AbhibhÆsu mettacittÃni kuto labhanti.

Abhibhavati attano heÂÂhÃbhÃvaæ upanetÅti abhibhÆ. AbhisaddÆpapada bhÆsattÃyaæ. Tena
abhibhÆsaddena tÃÊanamaddanÃdi kÃrakÃ purisÃ vuccante. Evaæ sayambhÆ saddÃdÅhipi
yathÃyogaæ vÃkyamÃlÃ yojetabbÃ.
 
Sabba¤¤Æ - ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. Sabba¤¤Æ tilokaseÂÂho'ti vuccati. Sabba¤¤uto loke agga puggalÃti aveduæ.

1. (He) sabba¤¤u me dhammacakkhuæ (he) sabba¤¤uno amhe saæsÃradukkhamhÃ
PÃtukarohi. Uddharatha. 

2. Sabba¤¤uæ dassanatthÃya yÃtraæ sabba¤¤uno vanditvÃ anekajanÃ bhavakantÃrÃ 
KarissÃmi. Uttariæsu. 


[SL Page 013] [\x  13/]     

3. Sabba¤¤unÃ devabrahmÃdayopi sabba¤¤Æhi ariyasaccÃni avabujjhÅyantaæ.
SikkhÅyante.

3. Sabba¤¤unÃ avijjÃmÆlake kilese sabba¤¤Æhi anantajanÃ maggaphalÃni paÂilabhiæsu.
Vineti.

4. Sabba¤¤uno me jÅvitaæ pariccajÃmi. Sabba¤¤unaæ dinnadÃnÃni yÃmamahapphalÃ
bhavissanti.

5. Sabba¤¤umhÃ sattaariyadhanÃni labhissasi. Sabba¤¤Æhi iddhipÃÂihÃriyÃni uggaïhissÃma.

6. Sabba¤¤ussa anÃvaraïa¤Ãïaæ hoti. Sabba¤¤unaæ cha asÃdhÃraïa¤ÃïÃni bhavanti.

7. Sabba¤¤umhi seÂÂhapaï¬itÃpi pasÅdanti. Sabba¤¤usu sakalasmiæ kÃle mÃrÃ virujjhanti. 
AtÅtÃnÃgata paccuppanna saÇkhÃtesu tÅsu kÃlesu sabbÃ ¤eyyadhammaæ jÃnÃtisÅlenÃti
sabba¤¤Æ. Sabbasaddupapada¤Ã avabodhane, tena sabba¤¤Æsaddena sabba¤¤ÆbuddhÃva
vÃcÅyante. Evaæ magga¤¤usaddÃdÅhipi yathÃlÃbhaæ vÃkyamÃlÃ yojetabbÃ. 
 
Gosaddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. Go tiïaæ bhu¤jati. GÃvo tiïÃni bhu¤janti. 

1. (He) go pÃnÅyaæ pivÃhi. (Bhonto) gÃvo kedÃraæ mÃ pavisatha.

2. GÃvuæ vassavuÂÂhiyÃ mÃ temÃhi. GÃvo divasassa ekavÃraæ na hÃpetha.

3. GÃvena sakaÂaæ aparÃparaæ nÅyate. Gobhi nÃnÃbhÃrÃ vahÅyante.

3. Gavena sÃkaÂiko rathaæ sÃreti. Gohi sÃrathayo sakaÂÃni pÃjenti. 

4. GÃvassa tiïapaïïaæ ruccati. Gunnaæ navasassÃni yebhuyyena rocante.

5. GÃvasmÃ gorocanaæ uppajjati. Gobhi pa¤cagorasÃ jÃyanti. 

[SL Page 014] [\x  14/]     

6. GÃvassa siÇgaæ thaddhaæ hoti. Gunnaæ khurehi khaï¬itÃ bhÆmi kharÃ hoti. 

7. GÃve bahuguïÃ vijjanti. GÃvesu sabbejanÃ ramanti. 

GacchatÅ'ti go,gamÆ gatimhi,

"Go goïe indriye bhumyaæ - vacane ceva buddhiyaæ
ùdicce raæsiya¤ceva - hÃnÅyampi ca vattate." 

Iti saddanÅtibyÃkaraïe vuttattÃ gosaddo goïÃdi bahÆsÆ atthesÆ pavattati. Idha pana
balivaddo vuccati. IndriyÃdi attha visaye pana gosaddo yathÃsambhavaæ
itthinapuæsakaliÇgesu daÂÂhabbo.

"AvaïïivaïïuvaïïantÃ - okÃranto ti sattadhÃ,
 hitÃ pulliÇgabhedÃ ti - vi¤¤ÃtabbÃ vibhÃvinÃ."

Iti pulliÇgasaddavisaye vibhantyantapadehi saddhiæ vÃkyamÃlÃ.
 
Atha itthiliÇgikÃnaæ vÃkyamÃlÃ vuccate. 

Ka¤¤Ã - ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. Ka¤¤Ã thÃliyaæ kaÂÂhehi bhattaæ ka¤¤Ãyo divasassa dvattikkhattuæ bya¤janÃni 
Pacati. Pacanti. 

1. (He) ka¤¤e bhattÃraæ (bhoti) ka¤¤Ãyo sodarÅnaæ sukhadukkhaæ gavesatha.
AnuvattÃhi.

2. Ka¤¤aæ kuhiæ'ti na passeyyÃmi. Ka¤¤Ã alaÇkÃrÃ'nuppadÃne na anuggaïheyyÃma.

3. Ka¤¤Ãya sundarakavacaæ asibbiyi. Ka¤¤Ãhi pilandhanÃni pilandhÅyiæsu.

3. Ka¤¤Ãya tÃpasÃnaæ sÅlÃni ka¤¤Ãbhi kulÃni obhÃseyyu.
Bhijjanti. 

4. Ka¤¤Ãya itthÃlaækÃro ka¤¤Ãnaæ anavarataæ rakkhÃ'va raïagutti dÃtabbÃ.
DÃtabbo hoti.

5. Ka¤¤Ãya duÂÂhÃ dÃsiyo ka¤¤Ãhi samaïÃnaæ bhayÃni pÃpuïanti. 
Apenti. 

[SL Page 015] [\x  15/]     

6. Ka¤¤Ãya pitupitÃmahÃdayo sukhaæ ka¤¤Ãnaæ mÃtÃmahiyo rogÃturÃ vihariæsu.
Viharanti. 

7. Ka¤¤Ãya pÃsÃdikatÃ patiÂÂhÃti. Ka¤¤Ãsu itthimÃyÃyo sadÃ passÅyante. 

KanÅyati purisehi kÃmÅyatÅti ka¤¤Ã, kanati dippati virocatÅti vÃ ka¤¤Ã, kana kantiyaæ, ayaæ
pana ka¤¤Ã saddo dasavassadÃrikaæ vÃcati, iminÃ anukkamena saddhÃ medhÃ disaddehipi
yathÃ sambhavaæ vÃkyamÃlÃ yojetabbÃ.
 Rattisaddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. JuïhÃya ratti vijjotati. PuïïamÅsu rattiyo pabhÃsanti. 

1. (He) ratti kÃlapakkhe janaæ (bhoti) rattiyo ghaïatame amÃvasiyaæ jane 
MÃ viheÂhÃhi. Gopayatha.

2. Rattiæ atikkamitvÃ tumhe rattiyo agaïetvÃ dhammaæ suïÃtha. 
Gacchatha.

3. RattiyÃ maggo pithÅyati. RattÅhi ÃlokÃ nihatÃ. 

3. RattiyÃ ulÆko phÃsuæ yÃpeti. RattÅhi bhayÃni uppajjanti bhÅrukajÃtikÃnaæ.

4. RattiyÃ thomenti nagarasobhiniyo. RattÅnaæ mosakÃ pasaæsanti.

5. RattiyÃ suriyo dÆrataro hoti. RattÅhi ÃlokÃ nilÅyante. 

6. RattiyÃ tayo yÃmÃ honti. RattÅnaæ dÅghabhÃvo na pa¤¤Ãyati supantÃnaæ. 

7. Rattiyaæ suriyo na pÃtu bhavati. RattÅsu uhuækÃrÃ gocarÃya pakkamanti. 

Ra¤jati etthÃti ratti, ra¤jarÃge, ayaæ pana rattisaddo rajanikÃlaæ vadati, patti yutti
saddÃdÅhipi iminÃvanayena yathÃyogaæ kirayÃkÃraka pada samabandho veditabbo.
Rattisaddassa paÂhamÃÃlapana dutiyÃ bahuvacanaÂÂhÃnesu ratyo iti rÆpa¤ca labbhatÅti
ÃcariyÃ vadanti. 


[SL Page 016] [\x  16/]     

NadÅsaddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. NadÅ paripuïïÃ sandati. Nadiyo heÂÂhÃpadesaæ sandanti.

1. (He) nadÅ ÃcchodikÃ hohi. (Bhoti) nadiyo udakaæ pasÃdetha.

2. Nadiæ pakkandanti dÃrakÃ nahÃnatthÃya. Nadiyo atikkamitvÃ gacchanti. 

3. NadiyÃ deso subhikkho karÅyati. NadÅbhi setuyo bhindÅyante. 

3. NadiyÃ khettÃni vapanti. NadÅhi kullÃni pÃjentÃnenti. 

4. NadiyÃ dujjano akkosati. NadÅnaæ pasaæsanti kassakÃ.

5. NadiyÃ udakaæ gaïhÃma. NadÅhi vÃlikÃyo ukkirÃma.

6. NadiyÃ kÆlaæ bandhÃma. NadÅnaæ kÆlÃni uccinatha. 

7. Nadiyaæ macchÃ saæcaranti. NadÅsu sakkarakaÂhalÃni tiÂÂhanti. 

Nadati abyattasaddaæ karotÅti nadÅ - abhikkhaïaæ nadatÅti vÃ nadÅ, nada 'byattasadde,
tena gaÇgÃsoïÃdayo vÃcÅyante - a¤¤ehi tÃdisehi mahÅ vetaraïÅ Ãdisaddehi'pi evamevaæ
vÃkyamÃlÃ yojetabbÃ.
 
YÃgusaddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. YÃgu vatthiæ sodheti. YÃguyo jighacchÃ uppÃdenti

1. (He) yÃgu bhottukamyataæ (bhoti) yÃguyo khudaæ vinodayatha. 
Janayassu. 

2. YÃguæ pÃtarÃse pivituæ yÃguyo sÃyaïhe mÃ pivatha. 
Icchanti ekacce.

3. YÃguyÃ udaraggi muhuttaæ yÃgÆhi udararogÃ nÃsÅyante. HanÅyati. 


[SL Page 017] [\x  17/]     

3. YÃguyÃ'pi amÃtiko jÅvati. YÃgÆhi gilÃnÃ jÅvite rakkhanti. 

4. YÃguyÃ lavanaæ pakkhipatu. YÃgÆnaæ ceÂakÃ rodanti.

5. YÃguyÃ dhÆmo uggacchati. YÃgÆhi vinÃ kesa¤ci rogÃ na upasamanti. 

6. YÃguyÃ dasa ÃnisaæsÃ vuttÃ yÃgÆnaæ bahuguïÃ vijjanti yadi sundaraæ paceyyuæ.
BhagavatÃ. 

7. YÃguyÃ vattabbadoso natthi. YÃgÆsu sitthakÃni mudukÃ honti. 

YÃti pÃpuïÃtÅti yÃgu, yÃ pÃpuïane, anena yÃgusaddena taralaæ vuccati. Evaæ dhÃtu dhenÆ
saddÃdÅhipi yathÃyogaæ vÃkyamÃlÃ yojetabbÃ.
 
MÃtusaddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. MÃtÃ khandhena puttaæ vahati. MÃtaro putte pÅtiyÃ cumbanti.

1. (He) mÃta me khÅraæ dehi. (Bhoti) mÃtaro puttadhÅtare pemena rakkhatha.

2. SÃdhu putto ahorattaæ sappurisaputtÃ mÃtaro rattiæ divaæ upaÂÂhahanti. 
MÃtaraæ anussarati. 

3. MÃtuyÃ putto khÅra'nna mÃtarehi puttÃ samantato posÅyante. 
PÃnadÃnena va¬¬hÅyate. 

3. MÃtuyÃ kulapaveïi asaækiliÂÂhÃ mÃtarehi puttadhÅtaro sukhino yÃpenti. 
TiÂÂhati. 
4. MÃtuyÃ pu¤¤aæ dehi anudinaæ mÃtarÃnaæ gilÃnasamaye yÃgubhattaæ anuppadÃtha.
Kusalaæ katvÃ.

5. MÃtuyÃ sutvÃ kuladhammaæ uggaïhatha. MÃtarehi viyogo nÃma ativa dukkho hoti. 

6. MÃtuyÃ puttesu pemo balavÃ mÃtÃnaæ mettÃ karuïÃdi guïÃ sandissantÅ 
Hoti. Puttesu.

7. MÃtari aïumpi cittapadosaæ mÃtaresu appasannÃnaæ sÆnÆnaæ sadÃ pÃpaæ 
Nakarotha kadÃcipi. Va¬¬hati. 


[SL Page 018] [\x  18/]     

Puttaæ mÃnetÅti mÃtÃ, mÃna pÆjÃyaæ, tena mÃtusaddena janetti vuccate. DhÅtu duhitu
saddÃdÅhipi vÃkyamÃlÃ yathÃsambhavaæ yojetvÃ daÂÂhabbÃ. Ettha pana
paÂhamÃbahuvacane mÃtÃ iti ca tatiyÃ karaïa catutthi pa¤cami chaÂÂhi sattamÅ ekavacanesu
matyÃ iti ca sattamÅekavacane matyaæ mÃtuyÃ mÃtuyaæ iti ca tatiyÃ karaïa pa¤camÅ
ekavacanesu mÃtarÃ iti ca tabbahu vacanesu mÃtÆhi mÃtÆhi iti ca catutthi chaÂÂhi
ekavacanesu mÃtu mÃtussa iti imÃni rÆpÃni nÃmapadamÃlÃyaæ vuttÃni. 
 
JambÆ saddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. JambÆ imassa dÅpassa kapparukkho. Jambuyo rukkhÃna'mantare atÅva pÃkaÂÃ ahesuæ.

1. (He) jambu jambonadaæ (bhoti) jambuyo khudaæ vinodetha.
UppÃdehi.

2. Jambuæ ropetuæ dukkaraæ jambuyo corÃ haranti. 
Hoti. 

3. JambuyÃ ekacce jÅvÅyante. JambÆhi jÃtasuvaïïÃ anagghÃ honti. 

3. JambuyÃ upa lakkhito dÅpo jambÆhi pakkhigaïÃ jÅvikaæ kappenti. 
JambudÅpo.

4. JambuyÃ na ki¤ci visaæ dadÃhi. JambÆnaæ ke na ppasaæsanti. 

5. JambuyÃ niggato nÅyyÃso jambÆhi rasadhÃrÃ apagghariæsu. 
Suvaïïaæ bhavati. 

6. JambuyÃ sÃkhÃpalÃsaæ atÅva jambÆnaæ raso atimadhuro bhavati. 
Sobhati. 

7. JambuyÃ kulÃvakaæ karoti jambÆsu appasanna manÃ na saæ vijjanti. 
Pakkhigaïo. 

JÃyatÅti jambu, jana janane jamu adane vÃ, iminÃ jambÆ saddena jamburukkho vuccati.
JambuyÃ phalaæ jambÆti lokavohÃrato siddhattÃ jambÆphalaæ pi, harÅtakiyÃ phalaæ
harÅtakiccÃdisu viya, vadhu bhÅrÆsaddÃdÅhi pi evamevaæ vÃkyamÃlÃ yojetvÃ jÃnitabbÃ.

Iti itthiliÇga saddavisayasmiæ vibhatyantapadehi saha vÃkyamÃlÃ. 

[SL Page 019] [\x  19/]     

Atha napuæsakaliÇgikÃnaæ vÃkyamÃlÃ.

Cittasaddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. Cittaæ yadi parisuddhaæ abhavissatha na so cittÃni santataæ kÃlusiyabhÃvaæ Ãpajjanti.
Dukkhaæ paÂilabhissati. 

1. (He) citta upakkilesehi vimuccÃhi. (Bhavanto) cittÃ pÃpaæ na cintetha. 

2. Cittaæ rakkhati paï¬ito pÃpadhammehi. Kusaladhammesu cittÃni patiÂÂhÃpenti budhÃ.

3. Cittena saddhiæ mantetvÃ cittehi samaæ pÃpakÃ akusalÃdhammÃ 
JÃnissÃmi. Uppajjanti. 

3. Cittena satto kusalaæ akarissÃ cittehi dehino pÃpaæ katvÃ nirayesu 
ApÃyaæ na gaccheyya. Nibbattanti. 

4. Cittassa ovÃdaæ dadÃmi. CittÃnaæ viveko dÃtabbo.

5. CittamhÃ akusalÃ dhammÃ apagacchanti cittehi bhÃvanÃbalena pÃpadhamme pahÃtuæ
YonisomanasikÃrÃ. SakkÃ.

6. Cittassa lakkhaïÃ ativicitrÃ cittÃnaæ santabhÃvena sattÃ paramasukhaæ 
Ahesuæ. PÃpuïanti. 

7. Cittasmiæ dvipa¤¤Ãsa cetasikÃ cittesu niruddhesu sattÃpi nirujjhanti. 
DhammÃ uppajjanti. 

ùrammaïaæ cintetÅti cittaæ. Citi cintÃyaæ, tena vi¤¤Ãïakkhandho vuccate. Pu¤¤a pÃpÃdi
saddehipi atthapada yojanÃ vuttÃnusÃrena daÂÂhabbÃ. "Cittaæ ceto mano nitthÅti"
abhidhÃnappadÅpikÃya vuttattÃ cittasaddo ca manasaddo ca ekameva atthaæ pakÃseti. TatiyÃ
karaïa pa¤camÅsu manasÃ iti ca catutthi chaÂÂhÅsu manaso iti ca sattamiyÃ manasi iti ca
dissati a¤¤aæ cittasadda sadisameva. TasmÃ visuæ vÃkyamÃlaæ na vadÃma. 

[SL Page 020] [\x  20/]     

Guïavantu - ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. Guïavaæ manaæ khippÃ parisuddhaæ bhavati. GuïavantÃ manÃ sappurisesu dissante. 

1. (He) guïavÃ mana buddhaæ (bho) guïavantÃ manÃni ratanattayaguïaæ anussarÃhi.
JÃnÃtha. 
2. Guïavantaæ manaæ ava¬¬hisse tvaæ guïavante manÃni paccattaæ pavattetha.
Sugatiæ agamisse.

3. GuïavatÃ manasÃ bhÃvanÃ karÅyate. Guïavantehi manehi ariyamaggÃ bhÃviyiæsu. 

3. GuïavatÃ manasÃ jano sukha' guïavantehi manehi samaggavÃsaæ vasatha. 
Madhigacchati. 

4. Guïavato manaso ke na guïavataæ manÃnaæ upatiÂÂhanti samÃdhiyo. Ppasaæsanti. 

5. GuïavatÃ manamhÃ vimutto hoti guïavantehi manehi apagatÃ kilesÃ.
DussÅlo.

6. Guïavato manassa parisuddhabhÃvo guïavantÃnaæ manÃnaæ santatÃyo paÂibhanti.
Pa¤¤Ãyati. 

7. Guïavati manasi bhÃvanÃ uppajjati. Guïavantesu manesu kusalÃ dhammÃ pÃtubhavanti.

"Guïaæ assa atthÅti guïavaæ" iti vuccamÃnattÃ iminÃ guïavantusaddena guïavanta
napuæsakaæ vuccati, idha pana paÂhamÃ ekavacanaÂÂhÃne guïavantaæ iti padaæ
moggallÃyana vuttiyaæ dissati. 
 
Gacchanta - ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. Gacchaæ tÃrakaæ na obhÃseyya gacchantÃni tÃrakÃ obhÃseyyuæ andhakÃrÃ na andhakÃro
abhavissÃ. Abhavissaæsu.

1. (He) gaccha tÃraka ciraæ atiroca (bho) gacchantÃni tÃrakÃni magge na 
BhesajjagahaïatthÃya. AtikkÃmetha. 

[SL Page 021] [\x  21/]     

2. Gacchantaæ tÃrakaæ valÃhako chÃdeti. GacchantÃ tÃrakÃni meghÃ ajjhottharanti.

3. GacchatÃ tÃrakena andhakÃro gacchantehi tÃrÃgaïehi cando anu 
NÃsÅyati. ParivÃrÅyate. 

3. GacchatÃ tÃrakena iÂÂhÃni ÂÂhaphalaæ gacchantehi tÃrakehi lokassa kammaphalaæ 
PaÂilabhatÅ loko. JÃnituæ sakkÃ. 
4. Gacchato tÃrÃgaïassa piyaæ gacchantÃnaæ tÃrakÃnaæ okÃsaæ dadissatha. Karassu. 

5. GacchantamhÃ tÃrakÃ ekacce gacchantehi tÃrakehi ekacce sukhaæ 
Dukkhaæ paÂilabhissanti. PaÂilabhissanti. 
6. Gacchantassa nakkhattassa gacchantÃnaæ nakkhattÃnaæ obhÃse passissatha.
PasantatÃ. 

7. Gacchantamhi tÃrakasmiæ gacchantesu tÃrakesu sabbe tumhe pasÅdissatha.
RogahÃrino osadhÃni gaïhiæsu. 

GacchatÅti gacchaæ, gamugatimhi, ayaæ gacchantasaddo gacchantaæ napuæsakaæ vadati.
Tattha paÂhamÃekavacanasmiæ gacchantaæ iti pada¤ca Ãlapane'ka vacanasmiæ gacchantÃ iti
pada¤ca saddanÅti byÃkaraïe dissati. 
 
AÂÂhisaddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. AÂÂhi khaïe khaïe kÃyabalaæ uppÃdessati. AÂÂhini punappunaæ va¬¬hissanti. 

1. (He) aÂÂhi ciraæ apavattissase (bho) aÂÂhi sarÅrahitÃya ciraæ pavattissatha. NÃmagottampi
tattakaæ vatteyya. 
2. AÂÂhiæ vinÃ khuddajantukÃ jÅvissanti. AÂÂhi va¬¬heti ayaæ satto jÃtijÃtiyaæ.

3. AÂÂhinÃ saha kÃyo pavattati. AÂÂhÅhi saddhiæ nahÃruyo pi pavattanti. 

[SL Page 022] [\x  22/]     

3. AÂÂhinÃ kammaÂÂhÃnaæ bhÃveti paï¬ito. AÂÂhÅhi sarÅrÃni dharanti (pavattanti.)

4. AÂÂhissa ko nÃma budho pasaæsati. AÂÂhÅnaæ dehino pihayanti.

5. AÂÂhismÃ mi¤jaæ nikkhamati. AÂÂhÅhi aÂÂhimalÃni kesalomÃni jÃyanti

6. AÂÂhino setavaïïo pÃsÃdiko aÂÂhÅnaæ duggandho vÃyati.
Na hoti. 

7. AÂÂhismiæ loko jigucchati yathÃbhÆtaæ aÂÂhÅsu bhÃvanÃcittaæ Ãropenti adassanÃ. Yogino. 

Asati khepetÅti aÂÂhi, asu kkhepane, ayaæ pana aÂÂhisaddo sarÅraÂÂhiæ vadati. Evaæ satthi
dadhi saddÃdÅhipi yathÃlÃbhavasena kirayÃkÃrakapadÃdayo ghaÂetvÃ attho ¤Ãtabbo. 
 
Daï¬Åsaddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. Daï¬i kammaæ cakÃra. Daï¬Åni kammante cakÃru.

1. (He) daÂÂhi gÃmaæ vajÃhi. (Ho) daï¬ino manÃni pasÃdetha.

2. Tvaæ daï¬i mamare'ti sutaæ mayÃ. Tumhe daï¬Åni mamarittha. 

3. Daï¬inÃ gehaæ cakÃriyittha. Daï¬Åhi dabbasambhÃrÃ bibhindÅyire.

3. Daï¬inÃ ocarakaæ vacÃra. Daï¬Åhi ocarake vacÃrimha.

4. Daï¬ino alaæ muggariko daï¬Ånaæ kujjhanti sunakhÃdayo.

5. Daï¬imhÃ uttÃsaæ jagÃma. Daï¬Åhi apayanti opÃyikÃ. 

6. Daï¬issa caï¬abhÃvaæ ahaæ papassa. Daï¬Ånaæ thaddhabhÃve papassimhe.

7. Daï¬ini sÆratÃ vavattittha. Daï¬Åsu keci guïÃ na vavattire.

Daddho assa atthÅti daï¬Å, anena napuæsakaliÇge daï¬isaddena daï¬aæ gahetvÃ
vicaraïaka napuæsakÃ vuccante. 


[SL Page 023] [\x  23/]     

ùyusaddassa ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. ùyu muhuæ muhuæ na aparihÃyissÃ kathaæ ÃyÆni na ciraæ pavattanti pÃïa'tipÃtÅnaæ.
Amarissatha.

1. (He) Ãyu maæ jÅvÃpehi (bho) ÃyÆni ciraæ mÃ parihÃyittha.
Pu¤¤akaraïatthÃya.

2. Sucaritakammi Ãyuæ pÃletuæ pÃpakÃrino ÃyÆni sÅghaæ parihÃpenti.
Sakkhissati.

3. ùyunÃ saha vattati dehÅ, ÃyÆhi samÃ kima¤¤asampadÃ vijjati. 

3. ùyunÃ laddhÆ patthambhena ÃyÆhi laddhÃ'sevanehi pÃïino dÅghakÃlaæ 
Satto satÃdhika saævaccharaæ jÅvati. Dharanti.

4. ùyuno tittirabrahmacariya gocaraæ ÃyÆnaæ thomitÃ manussÃ ciraæ yÃpesuæ.
DÃtabbaæ. 

5. ùyumhÃ kÃye apagate matoti ÃyÆhi payojanaæ gaïhantÃ anavarataæ kusalaæ
Vuccati. Karonti. 

6. ùyussa gatÃ'gatassa pamÃïaæ ÃyÆnaæ gaïanato jÅvitassa pamÃïaæ jÃnanto anudinaæ
dhammaæ carati. Sallakkhetabbaæ. 
7. ùyumhi khaye maraïaæ bhavissati khippaæ. ùyÆsu khiyantesu kÃyasaækhÃrÃ khÅyanti.

ùyati ciraæ vattatÅti Ãyu, aya gamane, tena Ãyusaddena sattÃnaæ jÅvitindriyassa pavattikÃlaæ
vuccati, cakkhu vasu dhanu saddÃdÅhipi iminÃnu'sÃrena vÃkyamÃlÃ kÃtabbÃ.

Iti napuæsakaliÇgika saddavisayasmiæ vibhantyantapadehi saddhiæ vÃkyamÃlÃ.
 
Atha sabbanÃmasaddÃnaæ vÃkyamÃlÃ vuccate. 
 
"Sabbesaæ buddhiÂÂhÃnaæ nÃmÃni sabbanÃmÃnÅ"ti vuttattÃ pulliÇgÃdi nÃmasaddÃnaæ
sÃdhÃraïavasena payujjamÃnasaddÃ sabbanÃmÃti daÂÂhabbÃ. Te pana: - 


[SL Page 024] [\x  24/]     

Sabbo pubbo ca ekoca - ya ta eta imaæ amu.
Kiæ tumha amha iccÃdi - saddÃ liÇgattaye matÃ. 

Iti vuttattÃ tÅsu liÇgesu daÂÂhabbÃ. Tattha tumha amha saddÃ pana aliÇga sabbanÃmÃ.
Tada¤¤e saliÇga sabbanÃmÃ honti. Te pana yadÃ a¤¤ena nÃmena sambandhaæ gacchanti
tadÃ guïattha vÃcakÃ, "sabbo loko vinassati"ccÃdisu viya, yadÃ a¤¤anÃmena
sambandharahitÃ tadÃ dabbatthavÃcakÃ "sabbe maccuparÃyanÃ" iccÃdÅsu viya. 

Sabbasaddassa guïattha vÃcakakÃle vÃkyamÃlÃ. 
 
Ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. Sabbo loko vinassati. Sabbe lokÃ vinassanti,

1. (He) sabbÃ loka kappaæ (bho) sabbe lokÃ mahÃkappaæ tiÂÂheyyÃtha.
TiÂÂheyyÃsi. 

2. Sabbaæ lokaæ pÆretvÃ sabbe manusse dibbacakkhÆhi passanti iddhimantÃ. 
ùkÃsadhÃtu tiÂÂhati. 

3. Sabbena lokena pÆjito bhagavÃ. Sabbehi devehi sakkato tathÃgato. 

3. Sabbena lokena naradevo sabbehi naradevehi lokÃ ekÅbhÆtÃ dharanti.
Rajjaæ kÃreti.

4. Sabbassa lokassa buddho sabbesaæ lokÃnaæ dhammaæ desenti tathÃgatÃ.
Abhayaæ deti. 

5. SabbamhÃ lokamhÃ vippamutto sabbehi bhÆtehi ati virocati sambuddho.
KhÅïÃsavo.

6. Sabbassa lokassa samannato sabbesaæ sattÃnaæ gaïanÃ appamÃïÃ.
ParimÃïÃ natthi. 

7. Sabbasmiæ lokasmiæ buddhÃ sabbesu cakkavÃlesu ekeko suriyo na pÃtubhavanti.
ObhÃsati.

Iti pulliÇge sabbasaddassa vÃkyamÃlÃ. 

[SL Page 025] [\x  25/]     

1. SabbÃ paÂhavi ekappahÃre na kampati. SabbÃ nÃvÃyo bhÃraæ vahanti. 
1. (He) sabbe bhÆmÅ paÂhavirasaæ (he) sabbÃ nÃvÃyo nivatteyyÃtha.
UppÃdehi.

2. Sabbaæ paÂhaviæ vijessati sekho. SabbÃyo paÂhaviyo ¤assanti asekhÃ. 

3. SabbÃya paÂhaviyÃ rukkhati ïÃni sabbÃhi paÂhavÅhi ÃkÃsÃ nÃsÅyante. 
JÅvÃpÅyanti.

3. SabbÃya vijjÃya loko sabbÃhi paÂhavÅhi pÃïino jÅvanti. ObhÃsati. 

4. SabbassÃ paÂhaviyÃ megho jalaæ sabbÃsÃ nÃvÃnaæ bhaï¬Ãni dadeyyÃtha.
Deti. 

5. SabbÃya paÂhaviyÃ dhÆmo uggacchati. SabbÃhi nÃvÃhi bhaï¬Ãni gaïhÃma.

6. SabbassÃ paÂhaviyÃ visÃlattaæ sabbÃsaæ nÃvÃnaæ dhajapantiyo sobhanti.
Pa¤¤Ãyati. 

7. Sabbassaæ paÂhaviyaæ rukkha tiïÃni sabbÃsu nÃvÃsu bhaï¬Ãni vikkiïanti. 
JÃyanti.

Evaæ itthiliÇge sabbasaddassa vÃkyamÃlÃ.
 
Ekavacanehi - bahuvacanehi - 

1. Sabbaæ gahanaæ obhÃsati. SabbÃni ratanÃni virocanti.

1. (He) sabba gagana sakalasamayaæ (he) sabbÃni ratanÃni pÅtiæ janayatha.
TiÂÂheyyÃsi. 

2. Sabbaæ gaganaæ chÃdetvÃ sabbÃni ratanÃni pariyesanti narÃdhipÃ.
TiÂÂhati iddhimÃ.

3. Sabbena antalikkhena saha pavano sabbehi ratanehi pÆrÃpitagabbhÃ obhÃsanti.
Pavattati. 

3. Sabbena antalikkhena pakkhÅ sabbehi ratanehi loko obhÃsajÃto.
Vicaranti. 
4. Sabbassa gaganatalassa ko sabbesaæ ratanÃnaæ ke na ppasÅdanti. 
Akkosati. 

[SL Page 026] [\x  26/]     

5. SabbasmÃ ambaramhÃ devo sabbehi ambarehi paÂhaviyo suvidÆre ahesuæ.
Vassatu. 

6. Sabbassa khassa nimmalabhÃvo sabbesaæ ratanÃnaæ mahagghabhÃvo. 
Saradasamaye.

7. Sabbasmiæ ambarasmiæ tÃrakÃni sabbesu ratanesu ke na allÅyanti. 
Pa¤¤Ãyanti. 

Iti napuæsakaliÇge sabbasaddassa vÃkyamÃlÃ.
 
Atha sabbasaddassa dabbatthavÃcinÅ vÃkyamÃlÃ.

1. Sabbo khaïe khaïe vinassati. Sabbe niccaæ uppajjanti. 

1. (He) sabba aniccataæ pÃkaÂaæ (he) sabbe addhuvÃ bhavatha.
Karohi.

2. Sabbaæ pahÃya gantabbaæ. Sabbe parÃjetha nibbhayÃ.

3. Sabbena maccusantikaæ gamitabbÃ. Sabbehi nibbÃnasukhaæ adhigantabbaæ.

3. Sabbena sabbaæ pavattati. Sabbehi sabbe nirujjhanti. 

4. Sabbassa na icchati pa¤¤avÃ. Sabbesaæ mÃ kujjha kudÃcanaæ.

5. SabbamhÃ vimuccati ariyasÃvako. Sabbehi nÃnÃ bhÃvo vinÃbhÃvo hoti.

6. Sabbassa aniccatÃ pa¤¤Ãyati. SabbesÃnaæ udayabbayaæ oloketha.

7. Sabbamhi majjhatto hoti sabbesu anupalittÃ hotha.
KhÅïÃsavo.

IminÃ'nusÃrena sabbasaddassa itthiliÇga napuæsaka liÇgesupi dabbattha vÃcakasamaye
yathÃsambhavaæ vÃkyamÃlÃ kÃtabbÃ. 

"RÆÊhikkhyÃtaæ nipÃta¤cÆ - pasaggÃ'lapanaæ pi ca
SabbanÃmanti etesu - viggaho na kato chasu"ti. 

NiruttisÃrama¤jÆsÃyaæ vuttattÃ sabbanÃmavisaye viggahavÃkya dassanaæ na labbhati.
Sabbasaddo hi sabbasabba padesasabba 

[SL Page 027] [\x  27/]     

SakkÃyasabbesu dissati. Idha pana sabbasabbesu vattate, tasmÃ anena sabbasaddena
anavasesattho pakÃsÅyate. Ito paraæ sabbasadde viya pubba eka ya tÃdi saddesupi tÅsu
liÇgesu vÃkya mÃlÃ yojetvÃ jÃnitabbÃ. SabbanÃmesu yÃdÅna'mÃlapanaæ natthi. TÃdisa
saddasattissabhÃvÃ'bhÃvÃ. TumhÃmhasaddÃ tÅsu liÇgesu ekasadisÃ. 

Atha saÇkhyÃsaddÃnaæ vÃkyamÃlÃ vuccate. 
 
Ekasaddo yadÃ saÇkhyatthaæ vadati, tade'kavacano tadÃ'lapanampi natthi. 1. Eko buddho
dhammaæ deseti. 2. Ekaæ pupphaæ passÃmi. 3. Ekena ra¤¤Ã kato pÃsÃdo. 3. Ekena
paccekabuddhena bahujanÃ sugatiæ yantÅ. 4. Ekassa cakkavattira¤¤o ÃrÃdho
catumahÃdÅpavÃsÅnaæ. 5. EkasmÃ upajjhÃyÃ bahavo bhikkhusÃmaïerÃ sikkhaæ gaïhanti. 6.
Ekassa bhikkhuno bahÆ antevÃsÅkÃ dhammavinayaæ pakÃsenti. 7. Ekasmiæ bhikkhumhi
bahÆguïÃvijjanti, iccÃdivasena vÃkyayojanÃ kÃtabbÃ.

Dvisaddo tÅsu liÇgesu sadiso, bahuvacanavisayo ca.

Duve rÃjÃno Ãgacchanti, dve rattiyo atikkamiæsu, dve cittÃni ekato na uppajjanti,
iccÃdivasena tiliÇgasaddehi sattasu vibhattÅsu yojetvÃ jÃnitabbÃ, tyÃdayo aÂÂhÃrasantÃ
bahuvacanantÃ.

PulliÇgika tisaddassa bahuvacanehi saddhiæ vÃkyamÃlÃ evaæ daÂÂhabbÃ: - 

1. Tayo bhikkhavo pÃrisuddhiuposathaæ karonti. 2. Tayo paccekabuddhe namassissÃma. 3.
TÅhi rÃjÆ hi aÂÂo vinicchito. 3. TÅhi khettehi uppannakalaho na tÃva vÆpasami. 4. Tiïïaæ
bhikkhÆnaæ catupaccayaæ dadissÃmi. 5. TÅhi akusalamÆlehi viramÃma. 6. Tiïïaæ
kusalamÆlÃnaæ ÃnubhÃvo mahanto. 7. TÅsu bhavesu paÂisandhiæ Ãharati mano sa¤cetanÃ.

ItthiliÇgika tisaddassa vÃkyamÃlÃ evaæ daÂÂhabbÃ: - 

1. Tisso vijjÃyo pÃturahaæsu. 2. Tisso vÅïÃyo Ãnesuæ. 3. TÅhi vijjÃhi kilesavisuddhi karÅyate.
3. TÅhi sikkhÃhi 

[SL Page 028] [\x  28/]     

NibbÃnamaggaæ adhigacchati. 4. Tissannaæ vedanÃnaæ adhivÃsanÃ dÃtabbÃ. TÅhi latÃhi
kusumÃni gaïhÃti. 6. Tissannaæ ÅhÃnaæ dukkhavipÃko hoti. 7. TÅsu bodhÅsu rattÃ sattÃ
bodhisattÃ.

NapuæsakaliÇgika tisaddassa vÃkyamÃlÃ evaæ daÂÂhabbÃ: - 

1. TÅni ratanÃni tilokassa saraïÃni bhavanti. 2. TÅni ratanÃni satataæ samitaæ anussarÃma. 3.
TÅhi pu¤¤akammehi akusalamÆlÃ samÆhatÃ. 3. TÅhi pÃpakammehi pÃpakÃrÅ duggatiæ
gacchati. 4. Tiïïaæ sukhÃnaæ mÃ pihayittha. 5. TÅhi maraïehi vippamuttÃ nibbuti. 6.
Tiïïaæ kÃraïÃnaæ sammukhÅbhÃvÃ bahuæ pu¤¤aæ pasavati saddho. 7. TÅsu roganidÃnesu
cheko hoti bhisakko. 

Pume catusaddassa vÃkyamÃlÃ evaæ yojetabbÃ: - 

1. CattÃro satipaÂÂhÃnÃ bhÃvetabbÃ. 2. Caturo mittapatirÆpake ÃrakÃ parivajjaye. 3. CatÆhi
mahÃrÃjehi catuddisÃ rakkhitabbÃ. 3. CatÆhi iddhipÃdehi vuddhikÃmo va¬¬hati. 4.
Catunnaæ ÃgamÃnaæ pihayanti paï¬itÃ. 5. CatÆhi apÃyadukkhehi vippamutto sotÃ'panno.
6. Catunnaæ vedÃnaæ sÃrabhÃvo natthi. 7. Catusu ariyasaccesu pasÅdati vibhÃvÅ.

Itthiyaæ catusaddassa evaæ vÃkyamÃlÃ ¤ÃtabbÃ: - 

1. Catasso senÃyo yuddhasajjÃ nikkhamanti. 2. Catasso vimuttiyo paÂilabhissÃma. 3. CatÆhi
jÃtÅhi va¬¬hitÃ rÃjadhÃni sobhati. 3. CatÆhi vÃcÃhi samannÃgato silavÃ. 4. Catassannaæ
sÃkhÃnaæ ÃdhÃratthamhÃ dÃtabbÃ. 5. CatÆhi dhitÅhi parihÅno kusÅta puggalo dukkhaæ
paÂilabhati. 6. Catassannaæ disÃnaæ pasannabhÃvo. 7. Catusu aÇgulÅsu muddikÃyo
obhÃsanti. 

Paï¬ake - catusaddassa vÃkyamÃlÃ evaæ daÂÂhabbÃ: - 

1. CattÃri ariyasaccÃni culla sotÃpannassa ¤Ãïamukhe pÃtubhavanti. 2. CattÃri ariyasaccÃni
sammappa¤¤Ãya passati buddhasÃvako, sesÃ pume vuttanayÃnusÃrena ¤eyyÃ. 

Padvasaddo tiliÇgesu samo, tasmÃ pa¤cabhikkhavo piï¬Ãya vicaranti, pa¤caitthiyo
Ãgacchanti pa¤ca Ãja¤¤arathasatÃni ÃgatÃni honti, iccÃdivasena yojetabbÃ. Evaæ chÃ'dayo
aÂÂhÃrasa'ntÃ tiliÇgesu samÃ, bahuvacanantÃ ca bhavanti. 


[SL Page 029] [\x  29/]     

EkÆna vÅsatisaddassa vÃkÃmÃlÃ vuccate: - 

1. EkunavÅsati paÂisandhicittÃni bhavanti. 1. (He) ekÆnavÅsati vadhayo nahÃnatthÃya
gacchatha. 2. EkÆnavÅsatiæ kusumalatÃyo chinditvÃ Ãnetha. 3. EkÆnavÅsatiyÃ pokkharaïÅhi
sobhÃpitaæ uyyÃnaæ. 3. EkÆnavÅsatiyÃ rathehi rÃjaparisÃ ÃgatÃ. 4. EkÆnavÅsatiyÃ
kammakarÃnaæ bhattavetanaæ dinnaæ. 5. EkÆnavÅsatiyÃ saævasathehi yodhÃjÅvÃ nikkhantÃ
6. EkÆnavÅsatiyÃ bhikkhÆnaæ pattacÅvarÃni. 7. EkÆnavÅsatiyaæ pÃsÃdesu rÃjakumÃrÃ
nivasanti. 

Ekena ÆnÃ vÅsati ekÆnavÅsatÅti nibbacanato iminÃ navÃdhika dasa saækhyÃ vuccate.
"VÅsatyÃdayo ÃnavutiyÃ itthiliÇge'kavacanantÃ"ti nÃmamÃlÃyaæ vuttattÃ vÅsatisaddÃdayo
niccaæ itthiliÇgekavacanantÃ, natthi tesaæ bahuvacanaæ, atha ca pana te vÅsatyÃdayo
bavhatthÃ yeva, tasmÃ tesaæ atthakathanasamaye tiliÇgikasaddÃnaæ yathÃrahaæ
bahuvacanehi yojetvÃ attho kathetabbo idha ekÆnavÅsatisadde viya. 

VÅsatyÃ'dayo ikÃrantasaddÃ rattisaddassa ekavacanasadisÃ sattasu vibhattÅsu yojetabbÃ.
EkÆnatiæsÃ'dayo akÃranta saddÃ ka¤¤Ãsaddassa ekavacanasadisÃ. Tesampi bavhatthattÃ
tiliÇgikasaddÃnaæ bahuvacanehi yathÃrahaæ yojetvÃ atthÃ pakÃsetabbÃ.

EkÆnasataæ napuæsaka'mekavacanantaæ, tassa niccaliÇge'ka vacanattÃ bavhatthattÃ ca
tiliÇgakasadda bahuvacanehi yathÃrahaæ yojetvÃ attho pakÃsetabbo - tassevaæ
pulliÇgikasaddehi vÃkyamÃlÃ veditabbÃ: - 

1. EkÆnasataæ rÃjÃno yuddhasajjÃ ÃgatÃ. 1. (Bhavanto) ekÆnasata rÃjÃno lokaæ na nÃsayatha.
2. EkÆnasataæ rÃjÃno passitvÃ gacchÃma. 3. EkÆnasatena bhikkhÆhi sÅmÃ sammatÃ. 3.
EkÆnasatena nattÃrehi papitaro sukhaæ jÅvanti. 4. EkÆnasatassa bhÃtarÃnaæ pa¤cagorasÃ. 6.
EkÆnasatassa bhÃtarÃnaæ rajjaæ acchindi asoko. 7. EkÆnasatasmiæ bhÃtaresu anuddayaæ
mÃ'kÃsi duÂÂhÃ'so kÃ.

Evaæ itthi puæsaka liÇgika saddÃnaæ bahuvacanehipi yathÃsambhavaæ vÃkyayojanÃ kÃtabbÃ. 

[SL Page 030] [\x  30/]     

"Evaæ satatoppabhÆti yÃva satasahassaæ"ti vuttattÃ sataæ dvisataæ tisataæ catusataæ
pa¤casataæ chasataæ sattasataæ aÂÂhasataæ navasataæ (dasasataæ) sahassaæ'ticcÃdivasena
saÇkhyÃpatho daÂÂhabbo. Sesaæ nÃmamÃlÃyaæ vuttanayameva, abhidhÃnappadÅpikÃyaæ
pana evaæ vuttaæ: - 

1. AÂÂhÃrasantÃ saÇkheyye - saÇkhyÃ ekÃdayo tÅsu,
SaÇkhyÃne tu ca saÇkheyye - ekatte vÅsatÃ'dayo,
Vaggabhede bahutte pi - tÃ Ãnavuti nÃriyaæ. 

Tassattho: - ekÃdayo, ekasadda dvisaddÃdayo, aÂÂhÃrasantÃ, aÂÂhÃrasasaddapariyantÃ,
saækhyÃ, saÇkhyÃsaddÃ, saækheyyo, saÇkhyÃya vuccamÃna dabbe vattanti, eko puriso dve
itthiyo tyÃdisuviya, tÅsu, ekÃdayo aÂÂhÃrasapariyantÃ saÇkhyÃsaddÃ itthipumanapuæsaka
nÃmikesu tÅsu liÇgesu bhavanti sÃma¤¤ato. 

VisatÃdayo, vÅsati saddatoppabhÆti, Ã navutiyÃ, navuti saddapariyantÃ saÇkhyÃ saddÃ,
saæÇkhyÃnetu ca saÇkhyatthesu ca itthÅnaæ vÅsati purisÃnaæ tiæsaticcÃdisu viya, saÇkheyye,
dabbatthe ca vÅsati itthiyo tiæsati purisÃ'ccÃdisu viya vattanti, tÃ, vÅsatyÃdayo navuti
saddapariyantÃ tÃ saÇkhyÃ saddÃ, nÃriyaæ, itthiliÇge, ekatte, ekavacanasmiæ yeva dissanti,
vaggabhede, tesaæ vÅsati saddÃdÅnaæ samÆhavÃcini, bahuttepi, bahuvacanasmiæpi yujjanti
dve vÅsatiyo buddhadantÃ tisso vÅsatiyo dinaghaÂikÃ'ccÃdisu viya. 

2. Sataæ sahassaæ niyutaæ lakkhaæ koÂi pakoÂiyo,
KoÂi ppakoÂi nahutaæ tathÃ ninnahuta'mpi ca.

3.
Akkhohiïi'tthiyaæ bindu abbuda¤ca nirabbudaæ,
Ahahaæ ababaæ ce'vÃ ÂaÂaæ sogandhiku'ppalaæ.
Kumudaæ buddharÅka¤ca padumaæ kathÃnampi ca, 
MahÃkathÃnÃ saÇkheyyÃ nicce'tÃsu satÃdi ca,
KoÂyÃdikaæ dasaguïaæ sata lakkhaguïaæ kamÃti. 

TÃsaæ adhippÃyo: - sataæ sahassaæ iccÃdi asaÇkheyya pariyantÃni catuvÅsati ÂhÃnÃni
gaïanabhedÃni. EtÃsu saÇkhyÃsu satÃdica, satasaddaæ Ãdiæ katvÃ lakkhasadda pariyantaæ
ca, koÂyÃdikaæ, koÂisadda'mÃdiæ katvÃ yÃvÃ'saÇkheyyaæ ca, kamÃ, paÂipÃÂiyÃ, dasaguïaæ,
dasahi dasahi guïitaæ bhavati, satalakkhaguïaæ, satalakkhehi guïitaæ bhavati. 


[SL Page 031] [\x  31/]     

Kiæ vuttaæ hoti: - ekÃ lekhÃ dvesu¤¤asahitÃ sataæ bhavati, tathÃ tisu¤¤asahitÃ sahassaæ
catusu¤¤asahitÃ niyutaæ pa¤casu¤¤asahitÃ lakkhaæ sattasu¤¤asahitÃ koÂi, ekÃ lekhÃ
craddasu¤¤asahitÃ pakoÂi, ekÃ lekhÃ ekavÅsati su¤¤asahitÃ nahutaæ, pa¤catiæsati
su¤¤asahitÃ ninnahutaæ, dvecattÃÊÅsatisu¤¤asahitÃ akkhohiïÅ, navacattÃÊÅsati su¤¤asahitÃ
bindu, chappaïïÃsasu¤¤asahitÃ abbudaæ, tisaÂÂhi su¤¤asahitÃ nirabbudaæ, sattati
su¤¤asahitÃ abhabhaæ, sattasattati su¤¤asahitÃ ababaæ, caturÃsÅti su¤¤asahitÃ aÂaÂaæ,
ekanavuti su¤¤asahitÃ sogandhikaæ, aÂÂhanavuti su¤¤asahitÃ uppalaæ, satÃdhika
pa¤cabindusahitÃ lekhÃ kumudaæ, satÃdhika dvÃdasa bindusahitÃ lekhÃ puï¬arikaæ,
satÃdhika navadasa bindusahitÃ lekhÃ padumaæ, satÃdhika chabbÅsati bindusahitÃ lekhÃ
kathÃnaæ, satÃdhika tettiæsati bindusahitÃ mahÃkathÃnaæ, satÃdhika cattÃÊÅsati su¤¤asahitÃ
asaÇkheyyaæ bhavatÅ'ti vuttaæ hoti. 

Iti vÃkyamÃlÃyaæ saÇkhyÃsaddamÃlÃnÃma pa¤camo bhÃgo. 
 
Anantaraæ pavakkhÃmi - niruttinaya dassanaæ
SotÆnaæ hita'mesanto - taæ suïantu samÃhitÃ.

Sa¤¤Ã sandhi lopa Ãdesa Ãgama dÅgha rassa dvitta liÇga vibhatti samÃsa paccaya kiriya
pakati vuddhi vipallÃsa nipÃtana niyama aniyama asantavidha vasena ettha vÅsati
byÃkaraïa vidhayo bhavanni

AkkharÃdÅnaæ nÃmena ca lakkhaïena ca sa¤jÃnÃpanaæ sa¤¤ÃnÃma, tÃ pana akkhara sara
rassa dÅgha bya¤jana vagga ghosa aghosa niggahÅta liÇga sabbanÃma pada upasagga nipÃta
taddhita ÃkkhyÃta kitaka kammappaccanÅya upadhÃ garu sithila dhanita kaïÂhaja tÃlucha
muddhaja dantaja oÂÂhaja nÃsikaÂÂhÃnÃja kaïÂhatÃluja kaïÂhoÂÂhaja dantoÂÂhaja uraja
sa¤¤Ãdivasena bahuvidhÃ bhavanti. 

1. Tattha akÃrÃdayo niggahÅta pariyantÃjinavacanÃnukÆlÃ ekacattÃlÅsati vaïïÃ akkharÃ
nÃma nakkharanti anantamabhidheyyaæ patvÃ nakhÅyantÅti vÃ akkharÃti katvÃ, taæ yathÃ:
- a Ã i Å u Æ e o, ka kha ga gha Ça, ca cha ja ndha ¤a, Âa Âha ¬a ¬ha ïa, ta tha da dha na,
pa pha ba bha ma, ya ra la va sa ha Êa aæ iti. 


[SL Page 032] [\x  32/]     

2. AkÃrÃdayo okÃrapariyantÃ aÂÂha akkharÃ sarÃ nÃma saranti saddaæ karonti, bya¤jane
sÃrentÅti vÃ katvÃ, sara gatimhi. 

3. LahumattÃ a i u iti tayo rassÃ nÃma honti "rasanti appakaæ kÃlaæ assÃdenti" rasa assÃde,
"rasso kÃlo etassa atthÅti"vÃ katvÃ. 

4. DÅghakÃlena vattabbÃ Ã Å Æ e o iti pa¤ca sarÃ dÅghÃ nÃma 'dvÅsu mattÃsu ha¤¤anti"
dvisaddÆpa pada hanahiæsÃyaæ,"dÅgho kÃlo etassa atthÅti"vÃ katvÃ. 

5. KÃdayo niggahitapariyantÃ a¬¬hamattÃ tettiæsakkharÃ bya¤janÃ nÃma, "visesena
a¤jantÅ"ti katvÃ, a¤ju byattigatiyaæ, taæ yathÃ: - k kh g gh Ç, c ch j jhi ¤, Â Âh ¬ ¬h ï, t th
d dh n, p ph b bh m, y r l v, s h Ê iti. 

6. KÃdayo makÃrantÃ pa¤cavÅsati akkharÃ pa¤ca pa¤ca vibhÃgena vaggÃ nÃma honti,
"vaggantÅ samÆhabhÃvaæ gacchantÅ" ti katvÃ, vahi gatiyaæ, "vajjÅyanti antaÂÂhehi
yaralavÃdÅhi"ti vÃ katvÃ vaja gatimhi. 

7.  hapetvÃ sakÃra¤ca vaggÃnaæ paÂhamadutiyakkhare ca ÊantÃ a¤¤e ghosÃ nÃma 'sughanti
saddaæ karontÅ"ti katvÃ, ghusa sadde.

8. VaggÃnaæ paÂhamadutiyÃ socÃ'ghosÃ nÃma "natthi ghoso etesaæ'ti katvÃ. 

9. CÆÊÃmaïÅÃkÃro bindu niggahitaæ nÃma "karaïaæ niggahetvÃ gayhati, rassasaraæ nissÃya
gayhatÅ"ti vÃ katvÃ, nipubbo gaha upÃdÃne.

10. VisadÃ'kÃravohÃrappattÃ saddÃ pulliÇgÃ, avisadÃkÃra vohÃrappattÃ itthiliÇgÃ,
ubhayamuttÃkÃra vohÃrappattÃ napuæsakaliÇgÃ nÃma "lÅnaæ aÇgaæ lÅnaæ atthaæ gamayati
bodhayatÅ" ti katvÃ, lÅnasaddÆpapada gamugatiyaæ, tena vuttaæ: - 

VisadÃ'visadÃkÃra - vohÃro bhayamuttako
PumÃdijÃnane hetu - bhÃvato liÇgamÅritaæ'ti. 
11. SabbasaddÃ'dayo vÅsati sabbanÃmasa¤¤Ãyo honti "sabbesaæ liÇgatthÃnaæ sÃdhÃraïÃni
nÃmÃni sabbanÃmÃnÅ'ti katvÃ. 


[SL Page 033] [\x  33/]     

12. SyÃdyÃntatyÃdyÃntÃ padaæ nÃma "pajjate atthaæ pakÃsetÅ"ti katvÃ, pada gatimhi.

13. Pa parÃdayo vÅsati upasaggÃ nÃma "upeccatthaæ sajantÅ"ti katvÃ, upapubbo sajÃliÇgana
vissajje. 

14. Ca nÃ dayo ekakkharato yÃva chakkharÃ nipÃtÃ nÃma"padÃna mÃdyantesu nipatantÅ"ti
katvÃ, nipubbo pata gatiyaæ,

15. Padena ca paccayena ca saæhitaæ ekÅbhÆtaæ taddhitaæ nÃma. "Tassa (padassa atthÃya)
hitaæ taddhita'nti" katvÃ. 

16. TyÃdyantÃ vattamÃnÃdayo aÂÂhavibhatyantapadÃ ÃkkhyÃtaæ nÃma. "Kiriyaæ ÃcikkhatÅ'ti
ÃkhyÃtaæti" katvÃ, ÃpubbokhyÃ pakathane.

17. DhÃtuyÃ paccayena ca saæhitaæ ekÅbhÆtaæ padaæ kitakaæ nÃma, "karotÅ'ti kitaæ kitaæ eva
kitakaæ"ti katvÃ, kara karaïe. 

18. LakkhaïÃdisu vattamÃnÃ anu pati pari abhi iccete upasaggÃ kammappaccanÅyÃ nÃma,
"kammaæ paccanÅyaæ yesaæ te kammappaccanÅyÃ"ti katvÃ. 

19. DhÃtvÃdi vaïïasamudÃye antavaïïasmÃ pubbakkharo upadhÃ nÃma, "upa samÅpe
dhÅyateti" katvÃ, upa pubbo dhÃ - dhÃraïe. 

20. DÅgho ca saæyoganiggahÅtantÃ ca vaïïÃ garukÃ nÃma, "gareti lahuto uddhaæ ruhatÅ"ti
katvÃ, gara - uggame. 

21. Rasso vaïïo lahuko nÃma, "laghÅyatÅ'ti lahÆ'ti katvÃ, lahu - sosagatimhi.

22. MudunÃ vacÅpayogena vattabbÃ vagga paÂhama tatiya pa¤camÃ sithilÃ nÃma, "sathati
mandasaddaæ karotÅ"ti katvÃ, satha - sethille.

23. Thaddhena vacÅpayogena vattabbÃ vaggadutiya catutthÃ dhanitÃ nÃma, "dhaneti sithilato
thaddhaæ saddetÅ"ti katvÃ, dhana - sadde.


[SL Page 034] [\x  34/]     

(24) KaïÂhapadesÃnaæ a¤¤ama¤¤aæ saæghaÂÂanavasena uppannÃ avaïïa kavagga hakÃrÃ
kaïÂhajÃ nÃma, kaïÂhe jÃtÃ kaïÂhajÃti katvÃ, kaïÂhasaddÆpa pada janajanane. 

(25) TÃlumhi jÅvhÃmajjha saæghaÂÂanena uppannÃ ivaïïacavagga yakÃrÃ tÃlujÃ nÃma,
tÃlumhi jÃtÃ tÃlujÃti katvÃ, tÃlu saddÆpapadajana janane. 
(26) Mukhabbhantara muddhani jivhopagga saæghaÂÂanena uppannÃ Âavagga raÊakÃrÃ
muddhajÃ nÃma, muddhani jÃtÃ muddhajÃti katvÃ, muddha saddÆpapada jana janane. 

(27) Upari dantapantiyaæ jivhagga saæghaÂÂanena uppannÃ tavagga lasakÃrÃ dantajÃ nÃma,
dante jÃtÃ dantajÃti katvÃ, dantasaddÆpapada jana janane. 

(28) OÂÂhadvaya saæghaÂÂanena uppannÃ uvaïïa pavaggÃ oÂÂha jÃnÃma, oÂÂhe jÃtÃ
oÂÂhajÃti katvÃ, oÂÂha saddÆpapada jana janane.

(29) NiggahÅtaæ nÃsikaÂÂhÃnajaæ nÃma, "nÃsikaÂÂhÃne jÃtaæ nÃsikaÂÂhÃnajaæ"ti katvÃ,
nÃsikaÂÂhÃna saddÆpa pada jana janane.

(30) EkÃro kaïÂhatÃlujo, kaïÂhe ca tÃlumhi ca jÃto kaïÂhatÃlujo"ti katvÃ. 
(31) OkÃro kaïÂhoÂÂhajo "kaïÂhe ca oÂÂhe ca jÃto kaïÂhoÂÂhajo"ti katvÃ.

(32) VakÃro dantoÂÂhajo "dantesu ca oÂÂhesu ca jÃto dantoÂÂhajo"ti katvÃ. 

(33) ¥a ïa na mehi ca ya la va Êehi ca saæyutto hakÃro urajasa¤¤o hoti, "urasmiæ jÃto
urajo"ti katvÃ. 

TadudÃhaïaæ: - pa¤ho, tuïhÅ, hnÃto, vimhito, gayhate, vÆlhate, avhÃnaæ, rÆÊhi, iccÃdi. 

2. PubbÃ'paravaïïÃnaæ lopÃ'desÃdi vidhinÃ ghaÂanaæ sandhi nÃma, paÂigha+Ãsavo -
paÂighÃsavo, dasa+ime - dasime, iccÃdÅ.

3. VaïïapadÃnaæ vinÃso anuccÃraïaæ lopo nÃma, alÃbu+lÃbu - paÂisaækhÃya+yoniso,
paÂisaÇkhÃyoniso rÆpabhavo, rÆpaæ - arÆpabhavo+arÆpaæ, iccÃdi. 

[SL Page 035] [\x  35/]     

4. Vaïïalopaæ katvÃ a¤¤avaïïassa karaïaæ Ãdeso nÃma, etaæ+avoca - etadavoca,
na+upaneti - nopeti, evaæ+assa - evamassa, iccÃdi.

5. Vaïïaæ upanissÃya na taæ vinÃsetvÃ bhavanaæ Ãgamo nÃma, ti+aÇgikaæ - tivaÇgikaæ,
lahu+essati - lahumessati, cakkhÆ+aniccaæ - cakkhuæ aniccaæ, iccÃdÅ.

6. Ekamattavaïïassa dvimattakaraïaæ dÅgho nÃma. Tatra+ayaæ - tatrÃyaæ,
khantÅ+paramaæ - khantÅparamaæ, iccÃdi.

7. Dvimattakkharassa ekamattakaraïaæ rasso nÃma, puggalÃ+dhammadasÃ te -
puggaladhammadasÃ te, yathÃ+idaæ - yathayidaæ, iccÃdi. 

8. VaïïapadÃnaæ dvirÆpassa karaïaæ dvittaæ nÃma, para+kamo - parakkamo, ni+kamo -
nikkhamo, pac+yati - paccati, rukkhe rukkhe, bhave bhave iccÃdÅ.

9. Eso - esÃ - etaæ - iti vohÃrassa karaïaæ liÇgaæ nÃma, rukkho. LatÃ. Gharaæ. IccÃdÅ.

10. NÃmato purÃ atthaæ vibhajanatthÃya payujjamÃnÃ rÆpÃ vibhattinÃma. TÃ - si yo - aæ yo
- nÃ hi - sa naæ - smÃ hi - sa naæ - smiæ su - ti cuddasavidhÃ honti, atha vÃ dhÃtuto parÃ
tyÃdayopi. 

11. AnekasaddÃnaæ ekasaddÃkÃrena ghaÂanaæ samÃso nÃma, kÃÊasÅho - bhadramukho -
pa¤casÅlaæ - bhÆmigato - nÅlagÅvo - mukhanÃsikaæ - yÃvajÅvaæ - iccÃdÅ.

12. DhÃtunÃmehi parÃ payujjamÃnÃ akkharÃ paccayÃ nÃma, pacati - bhayadassÃvÅ - bhÅrÆ -
devÅ - yakkhÅ - mÃtulÃnÅ - gahapatÃnÅ - vÃseÂÂho daï¬iko - iccÃdÅ.

13. Dabbaæ nissÃya vattamÃnaæ chahi kÃrakehi sÃdhitaæ dhÃtumayaæ kiriyaæ nÃma, adÃsi,
karoti, Ãgamissati, gaccha, dadÃmi, karoma, dÃpetha, bubhukkhati, vatthÅyati, iccÃdÅ.

14. Pakati pana duvidhÃ hoti dhÃtupakati saddapakati, padÃnaæ yonibhÆtÃ dhÃtupakati,
vibhattÅnaæ ÃsayabhÆtÃ saddapakati nÃma, hÆ - bhavane, bhÆ - sattÃyaæ. DÃ - dÃne kara -
karaïe cura - theyye - buddha - rÃja - aggi, hetu, kÃru, vidÆ, go, ka¤¤Ã, cittaæ, iccÃdÅ.


[SL Page 036] [\x  36/]     

15. Vaïïassa va¬¬hanaæ vuddhi, sÃ pana a i u iccetesaæ Ã e o Ãdesavasena bhavati, pÃceti
venateyyo kodhano iccÃdÅ. 

16.  hapetvÃ niyamaæ a¤¤ÃkÃrena bhavanaæ vipallÃso nÃma, so pana sara bya¤jana pada
vibhatti kiriya vipallÃsa vasena pa¤ca vidho hoti, tadaminÃ kehaæ akarambhasate kiccaæ
iccÃdi saravipallÃso nÃma, bavhÃbÃdho sayhamÃno iccÃdi bya¤jana vipallÃso, khattiyabhÆto,
jÃtamÃso pacchÃbhattaæ purebhattaæ iccÃdi padavipallÃso, sahadhammikaæ vuccamÃno -
sarena viyojaye - kumbhakÃrassa kataæ - iccÃdi vibhatti vipallÃso, mÃ ÃyasmÃ
saÇghabhedÃya parakkami - anekajÃtisaæsÃraæ sandhivissaæ, iccÃdi kiriyavipallÃso, evaæ
pa¤cavipallÃsÃ veditabbÃ.

17. Pakatiæ nisasÃya vÃ anissÃya vÃ bhÆtaæ nipÃtanaæ nÃma, therapÃdo samÃno vanantaæ
suttantaæ diÂÂhigataæ rukkhajÃtaæ ajjatanaæ svÃtanaæ taddhitaæ iccÃdi. 

18. YÃ kÃriyaæ niccaæ bhavati taæ niyamavidhi, cittaæ attÃ cakkhundriyaæ iccÃdi. 

19. Yaæ pana kadÃci bhavati ca kadÃci na bhavati ca taæ aniyamavidhÅ, yassa'dÃni yassi'dÃni
chÃyÃ'va chÃyÃ iva vande'haæ vande ahaæ iccÃdi. 

20. VuttakÃriyassa abhavanaæ asantavidhi nÃma, pa¤cindri'yÃni saddhi'ndriyaæ yasse'te
sattu'ttamo iccÃdi ca - vibhattiyÃ yujjamÃnÃya api pakatirÆpena tiÂÂhamÃnasaddÃ ca
avibhattika saddÃ ca nipÃto'pasaggÃ ca iccÃdi.

Iti vÅsati vyÃkaraïa lakkhaïÃni. 

Atha padabhedo vuccate. 

Padaæ catubbidhaæ vuttaæ - nÃmÃkkhyÃto'pasaggajaæ nipÃtajaæ ca ta¤¤Æhi - asso khalvabhi
dhÃvati. 

Ettha asso iti nÃmapadaæ, khalu iti nipÃtapadaæ, abhi iti upasaggapadaæ, dhÃvati iti
kirayÃpadaæ, evaæ padavasena sabbasaddÃ catubbidhÃ honti. 


[SL Page 037] [\x  37/]     

NÃmabhedo pana. 

NÃmanÃmaæ sabbanÃmaæ - samÃsaæ taddhitaæ tathÃ,
KitanÃmanti nÃma¤¤Æ - nÃmaæ pa¤ca viniddise.

Ettha nÃmikatÃ sadda nÃmanÃmÃ ti daÂÂhabbÃ, sabbesaæ nÃmÃnaæ sÃdhÃraïÃ saddÃ
sabbanÃmÃ nÃma, nÃnÃ saddÃ ekapadattÆpagamanavasena ekato hutvÃ ekatthappakÃsakÃ
samÃsÃ nÃma, atha vÃ padasaækhepo samÃso ti vuccati, nÃmato paraæ paccayÃ katvÃ
payujjamÃnÃ ekatthappakÃsakÃ taddhitÃ nÃma, atha vÃ padappaccaya saæhitaæ taddhitanti
vuccati, dhÃtuto parÃ paccayÃ hutvÃ ekatthappakÃsakÃ kitakÃ nÃma, atha vÃ
dhÃtuppaccayasaæhitaæ kikatanti. Tena vuttaæ: - 

SamÃso padasaækhepo - padappaccaya saæhitaæ,
Taddhitaæ nÃma kitakaæ - dhÃtuppaccaya saæhitanti. 

Upasagga bhedo.

NÃmÃkhyÃte upecca atthaæ sajantÅ ti upasaggÃ, te pana pa parÃ ni nÅ iccÃdi vasena
vÅsatividhÃ. Tena vuttaæ: - 
Upeccatthaæ sajantÅ ti - upasaggÃ hi pÃdayo,
CÃdi padÃna majjhante - nipÃtÃ nipatanti hÅ ti.

NipÃtabhedo vuccate. 

NÃmÃkhyÃtapadÃnaæ Ãdi majjhantesu nipatantÅti nipÃtÃ, te pana nipphannÃnipphanna
vasena duvidhÃ, tesu - idha, etarahi, tadÃ, kudÃcanaæ, mÃtito, corato, ajja, aparajju, atra,
attha, kva, tidhÃ, itthaæ, sabbathÃ, a¤¤athattaæ, iccÃdi nipphannÃ nÃma. AnipphannÃ pana
ekakkhara dvakkhara tiyakkhara caturakkhara padvakkhara chaÊakkharavasena chabbidhÃ
bhavanti, te pana bÃlÃvatÃre ca na va vÃ mÃ hi iccÃdi vasena paÂipÃÂiyÃ dissante.

KirayÃpada bhedo.

KirayÃ hi pubba apara kitakavasena tividhÃ, tesu tuæ tuna tvÃ na tvÃdi ppaccayantÃ ÃkhyÃta
padassa pubbabhÃge payujjamÃnattÃ pubbakirayÃ ti vuccante.


[SL Page 038] [\x  38/]     

AparakirayÃ hi vattamÃna padvamÅ sattamÅ parokkhÃ hÅyattanÅ ajjatanÅ bhavissanti
kÃlÃtipatti vasena aÂÂhavidhÃ, sÃ pana "dhÃtvatthaæ ÃkkhyÃyatÅti ÃkkhyÃtikÃ"ti ca -
pubbakirayÃto aparabhÃge (vÃkyÃvasÃne) payujjamÃnattÃ aparakirayÃti ca - vuccate karaïaæ
kiriyaæ, kiriyatthajotakÃ saddÃ kitakiriyÃ nÃma, sÃ pana paÂhamÃ dutiyÃdi sattavibhattÅsu
payujjati, 

Kattu bhedo.

Yo attappadhÃno hutvÃ kiriyaæ karoti so kattÃ nÃma - tena vuttaæ"kiriyaæ karotÅti kattÃ"ti,
so pana pakati vikati bhedena duvidho - suddhakattÃ hetukattÃ kammakattÃ ti tividho,
sayaækattÃ hetukattÃ kammakattÃ abhihitakattÃ anabhihitakattÃ ti pa¤cavidho.

Cittaæ parisuddhaæ hotÆ ti - ettha cittaæ iti pakatikattÃ, parisuddhaæ iti vikatikattÃ, evaæ
pakati vikati bhedena duvidho, sÆdo odanaæ pacatÅti - ettha sÆdo iti suddhakattÃ nÃma
"sÆdajeÂÂho sÆdena odanaæ pÃcetÅ"tÅ - ettha sÆdajeÂÂho iti hetu kattÃ, sÆdena iti
kammakattÃ, so pana dutiyÃvibhattiyÃ vÃ tatiyÃvibhattiyÃ vÃ payujjate. 

Kusalo bhijjate'tyatra kusÆlo iti sayaækattÃ. HetukattÃ kammakattÃ pana vuttanayÃva,
kiriyÃya vuttattÃ pana suddhakattÃca abhihitakattÃti vuccati - "pumunÃ pu¤¤aæ karÅyate"
tyatra pumunÃ iti kirayÃya akathitattÃ anabhihitakattÃ ti voharÅyati. 

Kamma bhedo.

"KarÅyate ti kammaæ" kattÃrÃ yaæ ki¤ci karoti taæ kammaæ nÃma - taæ hi pakati vikati
bhedena duvidhaæ, nibbatti vikati pattivasena tividhaæ - icchitaæ anicchitaæ vuttakammaæ
anuttakammaæ akathita'nti padvavidhaæ.

Tesu buddhaæ saraïaæ gacchÃmi - iti ettha buddhaæ iti pakatikammaæ saraïaæ iti
vikatikammaæ, evaæ pakati vikati bhedena duvidhaæ. 

"Va¬¬hakÅ pÃsÃdaæ karotÅ"tyatra pubbe avijjamÃnassa pÃsÃdassa uppÃditattÃ pÃsÃdaæ iti
nibbatti kammaæ, "veri gehaæ 


[SL Page 039] [\x  39/]     
JhÃpetÅ'tyatra pubbe vijjamÃnassa gehassa vikÃritattÃ nÃsitattÃ gehaæ iti vikatikammaæ, "jano
dhammaæ suïÃtÅ"tyatra sotadvÃrassa ÃpÃthagatattÃ dhammaæ iti pakatikammaæ, evaæ
nibbatti kammÃdi vasena tividhaæ hoti.

"Bhattaæ bhu¤jatÅ"tyatra atticchÃ vasena bhojanakirayÃya karaïato bhattÃ iti icchitakammaæ,
"karÅsaæ akkamatÅ"ti ettha pana asati amanasikÃra vasena vÃ parassa ÃïÃvasena vÃ
asucÅnaæ akkamanato karÅsaæ iti anicchitakammaæ, "sÆdena odano paccate"tyatra
pacanakirayÃya vÃcakattÃ odano iti vuttakammaæ taæ paÂhamÃvibhattiyÃ yujjati, "khÅraæ
pivatÅ"tyatra pÃnakirayÃya avÃcakattÃ khÅraæ iti avuttakammaæ, "bhikkhÆ janaæ dhammaæ
sÃvetÅ"tyatra sÃvaïakirayÃya asambandhattÃ janaæ iti akathitakammaæ, evaæ icchitÃ
nicchitÃdi vasena kammassa pa¤cavidhatÃ. 

Atha saddabhedena vuccate. 

SakalasaddÃ pana jÃti dabba guïa kirayÃ nÃma vasena pa¤cavidhÃ honti. Tattha
bhiïïatthesu saddabuddhiyo abhedavasena pavattanaæ sÆrattÃdi sÃma¤¤aæ jÃti. SÆro naro
go tiracchÃno iccÃdi jÃtisaddÃ nÃma. 

JÃtyÃdÅnaæ ÃdhÃrabhÆto dabbaæ nÃma, thambho kumbho khÃïu kaÂhalaæ iccÃdi -
dabbanissito nÅlÃdiko guïo nÃma, seto rattaæ nÅlo dÅgho rasso thulaæ mahantaæ
khuddakaæ iccÃdi. 

KattukammaÂÂhaæ padatthaæ kirayÃ nÃma - sÃ duvidhÃ hoti atthakiriyÃ bhÃvakiriyÃti. Tattha
atthakiriyÃ nÃma dento sayanto vutto desito kÃrito kÃritavÃ daÂÂho viddho buddho pÃragu
iccÃdi, bhÃvakiriyÃ nÃma gamanaæ dÃnaæ bhu¤janaæ pacanaæ sayanaæ naccanaæ desanaæ
pariyesanaæ namassanaæ iccÃdi. VohÃratthaæ kariyamÃno saÇketo nÃmaæ nÃma - tisso
phusso brahmadatto devadatto kokÃliko iccÃdi. 

Visesana visessa bhedo.

PÃmokkhattho viseso hi, vaïïitatthÃ visesanÃ,
Visesse liÇgasaækhyÃdi, visesane ca yujjati. 


[SL Page 040] [\x  40/]     

Iti vuttattÃ padhÃno hi vacanattho viseso nÃma, yathÃ rÃjÃ dharati kehi visiÂÂho rÃjÃ
dharatÅti visesÃ pekkhÃyaæ hi guïavÃ rÃjÃ dhitimÃ viriyavÃ pa¤¤avÃ rÃjÃti apekkhiyate,
tattha yehi padehi ra¤¤o guïÃ vaïïitÃ te visesanÃ nÃma, rÃjÃ iti visessapade yÃ liÇga
saækhyÃ vibhattiyo dissanti visesanesu pi sabbesu tÃ liÇgasaækhyÃ vibhattiyo va yujjante.
Ayamettha tulyÃdhikaraïa visesana visessa naye mukhamatta dassanaæ. 

BhinnÃdhikaraïa visesano'pi hoti, ra¤¤o dhanaæ tyattha dhanaæ iti visesapadaæ, kassa
dhananti visesÃpekkhÃyaæ ra¤¤o dhananti apekkhiyamÃnantÃ ra¤¤o iti bhinnÃdhikaraïa
visesanapadaæ, tattha visesso paÂhamÃ visayo visesano chaÂÂhiyÃ visayo. 

PariyÃya visesanopi hoti: - samayoti kÃlo iccatra samaya saddo kasmiæ atthe vattatÅti
visesÃpekkhÃyaæ tappariyÃyena kÃlasaddena kÃlo iti atthassa visesitattÃ kÃlasaddo pariyÃya
visesanoti vuccati, samayasaddo visesso nÃma.

VÃkyavibhÃgo panevaæ veditabbo: - 

KattukammÃdi kÃraka sabhito ekenÃkkhyÃta padena yutto padasamÆho vÃkyaæ nÃma - taæ
pana sattavidhaæ bhavati, ekasÃdhanikaæ dvisÃdhanikaæ tisÃdhanikaæ catusÃdhanikaæ
pa¤casÃdhanikaæ chasÃdhanikaæ pubbakirayÃ pubbakanti. TadudÃharaïaæ yathÃ: - 1 rÃjÃ
tiÂÂhati, (2) rÃjÃ dhanaæ deti, (3) ra¤¤Ã amaccehi ÃïÃ ÂhapÅyate, (4) ra¤¤Ã va¬¬hakinÃ
dabbasambhÃrehi pÃsÃdo kÃrÃpÅyate, (5) rÃjÃ dubbhikkhakÃle duggatÃnaæ amaccehi dhanaæ
dÃpesi, rÃjÃ amaccehi bhÃï¬ÃgÃrato dhanaæ dÃpesi dubbhikkhe kÃle daÊiddÃnaæ
yÃpanatthÃya, dhammiko rÃjÃ dÃnaæ datvÃ sÅlaæ samÃdiyitvÃ uposathakammaæ katvÃ
bhÃvanama'nuyutto diÂÂhedhamme pariïibbÃyatÅ'ti.

Atha kirayÃkÃraka sambandha vidhi vuccate: - 

Ekasmiæ vÃkye labbhamÃnaka kirayÃkÃrakÃnaæ vuttÃ'nuttÃdividhinÃ sambandho
kirayÃkÃrakasambandho nÃma. 
KirayÃkÃraka sambandhaæ - ye na jÃnanti mÃnavÃ,
PasÆhi saha te tulyÃ - khurasiÇga vivajjitÃti. 

[SL Page 041] [\x  41/]     

Bhadanta buddhappiyÃcariyena vuttattÃ tabbijÃnane ussÃho karaïÅyo. "EkakkhyÃto
padacayo - siyÃ vÃkyaæ sakÃrako'ti - abhidhÃnappadÅpikÃyaæ vuttanayena vÃkyaæ
jÃnitabbaæ. 

Kattukamma¤ca karaïaæ - sampadÃna dvÃpÃdÃnaæ,
ùdhÃro iti etesaæ - channaæ kÃraka muccate.

KÃrakÃ te vibhattyatthÃ - karonti kiriyaæ iti,
KirayÃnipphÃdena hetu - bhÃvato kÃrakÃ matÃ. 

SÃmÅ cÃ lapanattho ca - bÃhirÃ kÃrakavhayÃ,
Kattukamma¤ca bhÃvoti - ÃkkhyÃte kÃrakÃ tayo. 
KirayÃkÃrakasambandhe vuttÃvuttavidhi evaæ ¤Ãtabbo.

YadÃ ÃkkhyÃtapadaæ kattÃraæ vadati tadÃ tena kattÃ vutto nÃma. KammÃdayo a¤¤a kÃrakÃ
avuttÃ nÃma honti - yadÃ panÃkkhyÃtaæ kammaæ vadati tadÃ tena kammaæ vuttÃ. NÃma
hoti kattÃdayo a¤¤akÃrakÃ avuttÃ nÃma. Vutta kattÃ ca vuttakamma¤ca paÂhamÃ vibhatti
visayÃ avuttÃ pana dutiyÃdi yathÃrahaæ saka saka vibhatti visayÃ honti yattha kattukammÃ
sarÆpato nÃgatÃ tattha ajjhÃharitvÃ dassetabbÃ honti 
VuttÃ vuttavidhi kathanÃkÃro evaæ veditabbo: - 

Buddho anudinaæ buddhakiccÃni karoti iccatra kirayÃkÃraka padasambandho. 

KarotÅti kattukÃraka paÂhamapurisa ekavacana kirayÃya vuttattÃ buddho iti vuttakattu
niddeso tÃya avuttattÃ buddha kiccÃni iti avuttakamma niddeso, anudinaæ iti kirayÃvisesana
niddeso, iccatra vuttÃvuttanayo. 

(He) buddha maæ pÃlaya iccatra kirayÃkÃraka padasambandho. PÃlaya iti kattukÃraka
majjhimapurisa ekavacana kirayÃya vuttattÃ tvaæiti ajjhÃhaÂa vuttakattu niddeso, tÃya
avuttattÃ maæ iti avuttakamma niddeso. 

Buddhena dhammo desÅyate iccatra kirayÃkÃraka padasambandho desÅyate iti
kammakÃraka paÂhamapurisa ekavacana kirayÃya vuttattÃ dhammo iti vuttakamma
niddeso, tÃya avuttattÃ buddhena iti avuttakattu niddeso. 
 
[SL Page 042] [\x  42/]     

Buddhena loko nibbÃnasukhaæ adhigacchati iccatra kirayÃkÃraka padasambandho.
AdhigacchatÅti kattukÃraka paÂhamapurisa ekavacana kirayÃya vuttattÃ loko iti vuttakattu
niddeso. TÃya avuttattÃ nibbÃnasukhaæ iti avuttakamma niddeso buddhena iti avuttakaraïa
niddeso. Buddhassa upÃsakÃ catupaccayaæ pÆjenti iccatra kirayÃkÃraka padasambandho,
pÆjentÅti kattukÃraka paÂhamapurisa bahuvacana kirayÃya vuttattÃ upÃsakÃ iti vuttakattu
niddeso. TÃya avuttattÃ catupaccayaæ iti avuttakamma niddeso, buddhassa iti
avuttasampadÃna niddeso.

BuddhasmÃraæsi niccharati iccatra kirayÃkÃraka padasambandho niccharatÅti kattukÃraka
paÂhamapurisa ekavacana kirayÃya vuttattÃ raæsi iti vuttakattu niddeso, tÃya avuttattÃ
buddhasmÃ iti avuttÃpÃdÃna niddeso. 

Buddhassa sÃvako ahosi iccatra kirayÃkÃraka padasambandho ahosÅti kattukÃraka
paÂhamapurisa ekavacana kirayÃya vuttattÃ sÃvako iti vuttakattu niddeso, tÃya avuttattÃ
buddhassa iti avuttasambandha niddeso. 

Buddhe loko pasÅdati iccatra kirayÃkÃraka padasambandho. PasÅdatÅti kattukÃraka
paÂhamapurisa ekavacana kirayÃya vuttattÃ loko itivuttakattu niddeso, tÃya avuttattÃ buÇe
iti avuttÃdhÃra niddeso, iccatravuttÃ vuttanayo. 

Gacchante satthari manaæ pasÃdetvÃ devaloke nibbattissanti iccatra
kirayÃkÃrakapadasambandho pasÃdetvÃ iti pubbakirayÃyavuttattÃ upÃsakÃ iti ajjhÃhaÂa
vuttakattu niddeso, tÃya avuttattÃ manaæ iti avuttakamma niddeso, satthari iti avuttÃdhÃra
niddeso, gacchante iti tulyÃdhikaraïa visesana niddeso, nibbattissanti iti ÃkkhyÃtakirayÃya
vuttattÃ upÃsakÃ iti ajjhÃhaÂa vuttakattu niddeso, tÃya avuttattÃ devaloke iti avuttÃdhÃra
niddeso, evaæ ekasmiæ vÃkye labbhamÃnaka kirayÃnaæ ca kÃrakÃna¤ca vasena vuttÃvutta
vidhi kathanÃkÃro ¤Ãtabbo.

Iti chakÃraka vÃkyaæ: - 
BhÃsantaramÃ ropaïiyaajjhÃyÃ. 

Yasmiæ yasmiæ ajjhÃye sissÃnaæ mÃgadhabhÃsÃya vÃ sÅhaÊabhÃsÃya vÃ Ãropetuæ
dukkaraÂÂhÃnÃni bhavanti, Ãcariyehi


[SL Page 043] [\x  43/]     

TÃni nÃmÃni sissÃnaæ vitthÃretvÃ kathetabbÃni. BhÃsantarÃya parivattitavÃkyÃni ca sodhetvÃ
uggaïhÃpetabbÃni. 

(1)
Gajjame'taæ sÅhaÊabhÃsamÃ ropetabbaæ.

GÃvo usabhasaddaæ nadanti. HayÃ dhevataæ ravanti. MayÆrÃchajjaæ ghosanti. AjÃ
gandhÃraæ gÃyanti. Ko¤cÃ majjhimaæ ravanti. ParapuÂÂhÃ pa¤camaæ gÃyanti. VÃraïÃ
nisÃdaæ uggiranti. YakkhÃ bhiækÃraæ karonti. SunakhÃ bhuækÃraæ karonti. BiÊÃrÃ mÆsike
mÃrenti. Gajjante meghe balÃkÃ gabbhaæ gaïhanti. 

(2)
Gajja'metaæ mÃgadhabhÃsamÃ'ropanÅyaæ.

PinvatunÂa sŠpatak vvo. ùyu«mattema dÅrghÃyu Šttek vvo. SvÃmÅnvahansã daham
desannãya. Mahajana temã desÆdaham asÃ manÃkoÂa piÊipadinnã nam sagamok sŠpa
labannãya. Magã mÃmÃ Åyã rÃtirayã maÊãya. Numbã piyÃ perãdÃ seæka¬agala nuvara siÂa
gedara Ãyãlu. ArayÃgã mitrayÃ ohugã bhÃryyÃva mŠruïÃyayi s¯kavemin siÂiyye. Mã
sarÅrayehi detisak kuïapakoÂÂhÃsay¯ ŠttÃhuyayi buduvaray¯ vŠdÁrÆha. Api sŠmadenÃma
saæsÃradukin mirikemin siÂinnemu.

(3)
Geyya'midaæ sÅhaÊabhÃsamÃ'ropanÅyaæ. 

CakkhumantÃ nayanehi rÆpÃnipasseyyuæ. Sotavanto kaïïehi saddÃni suïeyyuæ. GhÃïavÃ
nÃsikÃya gandhaæ ghÃyissati. Jivho rasanÃya rasaæ sÃyissati. ItthipurisÃ kÃyehi phoÂÂhabbaæ
phusanti. CittavÃ manena ¤eyyaæ ¤assissati. Imasmiæ sarÅrabbhantare kÃrako vÃ vedako vÃ
koci attÃ nÃma natthi. NÃmarÆpasaækhyÃta sabhÃva dhamma mattameva vijjati. 

(4)
Gajja'midaæ mÃgadhabhÃsamÃ'ropanÅyaæ. 
EyÃ nŠndÃ dŠkalÃ enÂa gamaÂa giyye. MassinÃÂa putek lŠbuïãyayi ohu satuÂin siÂina bava
naægi ada udã mÃ samaga kÅvÃya. Kurull¯ v­k«Ãgravala vasamin nÃda karannÃhuya. VŠ¬a


[SL Page 044] [\x  44/]     

KÃrÅ uyanageyi hinda valan s¯dannÅya. VŠ¬akÃrayÃ kuliya gŠna bahinbasvÅ svÃmiyÃÂa
paharak gŠsÆyye. Gedara lamayi midulã sellamkaramin siÂiy¯ya. AmmÃ lamayinÂa kiridÅ
hãnaÂa dara kŠ¬ÅmaÂa giyÃya. DaruvanÂa ÓÃstranÆganvana mavpiyavaru ovungã satur¯yayi
kiyayutuveti. 

(5)
Geyya'midaæ sÅhaÊabhÃsÃya parivattetabbaæ.

AjÃto ca mato ca dÃrako mÃtÃpitunnaæ ekavÃraæ dukkhaæ uppÃdeti. Sippasatthaæ ajÃnanto
pana pÃde pÃde anekavÃraæ dukkhÃ uppÃdeti. TasmÃ dÃrakasampattiyÃ sukhamicchantehi
mÃtÃpitÆhi mahantena vÃyÃmena puttadhÅtÃnaæ nÃnÃsippa vijjÃÂÂhÃnÃni uggaïhÃpetabbÃni.
Pa¤¤Ãsampatti rahito pana putto dhanavÃpi paramparÃyÃbhatampi dhanasampattiæ nÃsetvÃ
duggato bhavissati. VijjÃ pana vinayaæ dadÃti. Vinayato suvaco mudu anatimÃnÅ hoti.
SuvacatÃdiguïehi dhanaæ pÃpuïÃti. VijjÃ sampanna dhanavÃ puggalo pana dhammacÃrÅ
hoti. Dhammaæ caranto diÂÂhadhammika samparÃyika sukhaæ pÃpuïÃti.

(6)
Idaæ tantibhÃsamÃ'ropetabbaæ.

Gautama sarvag¤ayan vahansã anÃgatayehi sÃsanaprati«ÂhÃpaïaya piïisa dambadiven mã
laækÃdvÅpayaÂa tunvarak vŠ¬iyasãka. Gautama budun pirinivanpÃna davasãdÅ dambadiva
lÃ¬adesayã siæhapurayen vijayarÃjakumÃra temã hatsÅyak minisunsamaga mã ÓÅra
laækÃdvÅpayaÂa pŠmiïa evakaÂa mã divayinehi padiæciva siÂiya yak«a sãnÃva kuvãnÅ
yak«aïiya sahÃyakoÂa geïa marÃdamÃ mema divayinã siæhaÊarÃjyaya pihiÂevvãya.
VijayarÃja paramparÃvã pasvenivÆ muÂasÅva rajugã putravÆ devana pÁtis rajudavasã
dambadiva dharmÃÓokaraja tumÃgã putravÆ mahÃmahinda sthavirayÃï¯ iÂÂhiya uttiya
bhaddasÃla sambala yana mahÃk«ÅïÃÓravayan sataranamat abhig¤ÃlÃbhÅ
sumanasÃmaïerayan hÃ anÃgÃmi bhaï¬uka upÃsaka tumÃt yana hayadenÃ samaga
dambadiva veÂÅsagiri vihÃrayen piÂatvÅ ahasin mema ÓÅralaækÃdvÅpayaÂa vŠ¬amavÃ
devana pÁtis rajatumÃ pradhÃna lÃækika siæhaÊa senaÇga bauddhayan karavÃ mehi
buddhaÓÃsanaya pihiÂevvãya.


[SL Page 045] [\x  45/]     
(7)
Idaæ sÅhaÊavohÃramÃ'ropetabbaæ.

KusÅta puggalassa anuppannÃ ceva pÃpakÃ akusalÃ dhammÃ uppajjanti. UppannÃ kusalÃ
dhammÃ parihÃyanti. KusÅto pa¤¤ÃsampattiyÃ ceva dhanasampadÃya ca parihÃyati. Alaso
hi puggalo dukkhaæ viharati. Sukhato parihÃyati. TasmÃ kusÅtena na bhavitabbaæ.
KunthakipillikÃ ceva upacikÃyo ca rattiæ divaæ akusÅtÃ attano kiccÃni karontÃ ussukkÃ
viharanti. TasmÃ gahaÂÂha pabbajitehi satataæ samitaæ attano sampatta kiccesu ussÃho
karaïÅyo.

"GihÅna'mupa karontÃnaæ - niccamÃ'misa dÃnato, karotha dhammadÃnena - tesaæ
paccÆpakÃrakaæ"ti bhagavatÃ desitattÃ bhikkhÆ sÃmaïerehi pariyatti dhammaæ
mahussÃhena ÃcariyÃnaæ santike uggaïhitvÃ mÃsassa aÂÂhavÃraæ dhammo desetabbo.
DhammaparisÃ ÆnÃ appakÃ iti anosakkitvÃ sampattassa eka puggalassÃpi samaussÃhena
dhammo desetabbo "mÃ dhammagÃravo paribhÃyÅ"ti. KusÅtapuggalÃ pana imasmiæ
sÃsanavare patiÂÂhaæ na labhanti. TasmÃ dinacÃrittasaÇgahe vuttanayena divasakiccaæ
kÃtabbaæ. 

(8)
MÃgadhavohÃramÃ'ropetabbamidaæ.

L¯kayehi anya divayinvalaÂa va¬Ã samavÆ s­tuguïaya Šti heyin mã laækÃdvÅpaya
manu«yayanÂa sŠpadÃyaka vã. MahavŠligaÇga laækÃvã siyalu gaæÇgÃvalaÂa va¬Ã visÃla vã.
Mã raÂã anya mÃsvalaÂa va¬Ã mŠndina bak yana demÃsaya u«ïayi. LaÇkÃvã siyalu
tŠnvalaÂa va¬Ã nuvaraeliya sÅtalaya. L¯kayehi anya siyalu kanduvalaÂa va¬Ã himÃlakanda
usayi. Badulla ÆvapalÃtã itÃ honda nuvarayi. SamanaÊa kandehi gautama budungã
vamÓÅrapÃdaya pihiÂÃ tibã. PidurutalÃgala kanda laækÃvã anya kanduvalaÂa va¬Ã usaya.
KuruïÁgalaÂa va¬Ã mÃtalã sÃravat palÃtaki. Satiya mÃsayakin sataren koÂasak vã. MÃsaya
var«ayakin doÊahen paæguvaki. VijayarajatumÃ paÂan iægÅrasÅnÂa pÃvÃdenulŠbÆ
narendrasiæha raju dakvÃ mãraÂa rajakamkaÊa utum¯ 175 deneki. Eyin kÅpadenek hŠra anya
siyall¯ma bauddha rajavaru veti. 


[SL Page 046] [\x  46/]      
(9)
SÅhaÊavuttiyÃ parivattanÅya'midaæ.

Mayameva amhÃkaæ patiÂÂhÃ bhavÃma. A¤¤o a¤¤assa paÂisaraïena bhavituæ na sakkÃ.
Cittassa damaneneva ayaæ satto dullabha patiÂÂhaæ labhati. SotÃpatti magga sakadÃgÃmi
magga anÃgÃmi magga arahatta magga saækhÃtÃnaæ catunnaæ lokuttara magga cittÃnaæ
ceva catunnaæ phalacittÃnaæ ca ÃrammaïabhÆtÃ nibbanadhÃtu pana dullabhapatiÂÂhÃti
buddhÃdayo ariyÃ vadanti. Taæ sampÃdentena yoginÃ sappurisÆ'passayo
saddhammasavaïaæ yoniso ca manasikÃro dhammÃ'nudhamma paÂipattÅtÅ ayaæ
catucakkasampatti paÂhamaæ sampÃdetabbÃ.

Yo ca bhikkhu yÃ ca bhikkhuïÅ attano pa¤¤atta sikkhÃpadaæ jinavelaæ jinamariyÃdaæ
jinakÃlasuttaæ anumattampi avÅtikkamanto sÅla ÃcÃra pa¤¤atti dhutaÇga samÃdÃnaæ yÃva
gotrabhunÃ sammÃpaÂipadaæ ÃrÃdheti yo ca upÃsako yÃ ca upÃsikÃ tÅsu saraïesu pa¤casu
dasasu sÅlesu paripÆrakÃrÅ hoti, mÃsassa aÂÂha vÃre uposathe karoti dÃnaæ deti
gandhapÆjaæ mÃlÃpÆjaæ karoti mÃtaraæ upaÂÂhÃti pitaraæ upaÂÂhÃti kulejeÂÂhÃpacÃyiko hoti
dhammike samaïabrÃhmaïe upaÂÂhÃti buddha dhamma saÇgha ratanesu gÃravaæ karoti
pa¤ca adhammika vaïijjaæ pahÃya dhammena samena jÅvikaæ kappeti, ayaæ
dhammÃnudhamma paÂipanno nÃma. "DhammÃ'nudhamma paÂipanno - dukkhasantaæ
karosiyÃ"ti vinÃyakena bhagavatÃ desitattÃ tappaÂipattiyÃ yogo karaïÅyoti. 

(10)
TantibhÃsamÃ'ropaïiya'midaæ. 

MahyaÇgaïa caityaya pihiÂitŠna samasnehi vŠ¬ahinda evakaÂa meraÂasiÂi balasampanna
yak«asãnÃva irdhaddhibalayen yakgiridivayinaÂa pannÃdŠmÅmenda meraÂa padiæciyaÂa
enÂa piÂatvÆ pirivara sahita vijayakumÃrayÃ saha laækÃ sÃsanayat Ãrak«Ãkaravayi
sakdevrajahaÂa aïakirÅmenda meraÂa manu«yÃvÃsavÅma piïisa saha matu budusasun
pihiÂuvÅma piïisat mÅÂa var«a 2500 Âa pÆrvayehi apa gautama budurajÃnan vahansã
visinma kaÂayutu salasvanaladÅ.

Pera bauddha rajadaruvan visin tunvarak buddhÃgamaÂa pÆjÃkara tibena apã mã
laÇkÃrÃjyaya dŠnaÂa mitthyÃd­«Âika rajunÂa 


[SL Page 047] [\x  47/]     

AtpatvÅ tibennã namudu mitthyÃd­«Âika rajadaruvanÂa mema rÃjyaya tahavuru novannãya.
SiæhaÊajÃtiyat buddhÃgamat vinÃsakirÅmaÂa apa ataraÂa dŠn pŠmiïasiÂina pÃdilivarun visin
rÁ dÃval dekã ã sandahÃ karaïa kaÂayutu gŠïa apa bhik«u pirisa visin nitara soyÃ
parÅk«ÃkaÊa yutuyi. 

BauddhÃ gam madhyayehi palli saha kirastiyÃni pÃsŠl pihiÂuvÃ lakvŠsiyÃÂa ayiti Ãï¬uvã
podumudalen grunÂ nam ÃdhÃra mudalak labÃganimin pÃdilivarun apã bauddha daruvan
ã magin kirastiyÃniyaÂa haravÃganiti. Pansal asala bauddha pÃÂhaÓÃlÃ pihiÂuvÃ Ãï¬uven
ÃdhÃramudala labÃgŠïÅmen bauddha lamayinÂa ÃgamÃnukÆla igŠnvÅma labÃdÅma gŠna
gihi pŠvidi ubhayapak«aya visinma nitara utsÃhadŠrÅma mekala ÅÂa kaÊayutu pratikÃraya
vã. 

Samahara nÆgat bauddha taruïay¯ dÃyÃda l¯bhaya h¯ stÅra l¯latvaya nisÃ buddhÃgama
athŠradamÃ kirastiyÃniya vŠlandagaïimin kasÃdajÅvitayaÂa ŠtuÊatveti. Bauddha pavulaka
ebandu deyak siduvenÂayÃma asanÂa lŠbuïu k«aïayehima ovunÂa mitthyÃd­«Âiyã daruïu
vipÃka pennumkaradÅmen eya valakvÃlÅmaÂada apa bhik«u pirisavisin
utsÃhakanaÂayutuyi. Kulupaga bhik«uva visin bauddha pavlã delova abhiv­ddhiya sandahÃ
vinayÃnukÆla kaÂayutu soyÃ parÅk«Ãkara bŠliya yutuyi. Bauddhayangã sivpasaya pray¯jana
gŠïÅmen pansalã kusÅtava siÂÅma mekala buddhÃgama diyuïuvaÂa hetunovana bŠv
bhik«Æn visin menehikaÊayutuyi. 

(11)
ParicayanÅya'jjhÃyÃ. 

Ekissaæ lokadhÃtuyaæ atha vÃ ekasmiæ cakkavÃÊe sakala vatthÆni savi¤¤ÃïakÃ'vi¤¤Ãïaka
vasena duvidhÃni bhavanti. Savi¤¤ÃïakÃ pana paÂhavinissitÃ pÃïÃ manussÃ tiracchÃnÃ petÃ
asurÃ nerayikÃ'ti pa¤cavidhÃ honti. BhummanissitÃ pana devÃ cÃtummahÃrÃjikÃ tÃvatiæsÃti
duvidhÃ. Siddha vijjÃdhara nÃgagandhabbÃdayo ca tÃvatiæsehi saÇgahÅtÃ ÃkÃsaÂÂhÃca - yÃmÃ
tusitÃ nimmÃïaratino paranimmita vasavattÅti catubbidhÃ honti. EkÃ dasavidhÃhi ete pÃïÃ
"rÆpÃdÅsu pa¤casu kÃmaguïesu caranti vicarantÅ"ti iminÃ vacanatthena kÃmÃvacarÃti
vuccanti. Devalokato upari ÃkÃse soÊasa rÆpalokÃ ahesuæ: - brahma 


[SL Page 048] [\x  48/]     

PÃrisajjÃ brahmapurohitÃ mahÃbrahmÃ parittÃbhÃ appamÃïabhÃ ÃbhassarÃ parittasubhÃ
appamÃïasubhÃ subhakiïïÃ, vehapphalÃ asa¤¤asattÃ avihÃ atappÃ sudassÃ sudassÅ
akaniÂÂhakÃ'ti.

TatÆ'pari cattÃro arÆpalokÃ ahesuæ: - ÃkÃsÃ na¤cÃyatanaæ vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ
Ãki¤ca¤¤Ãyatanaæ neva sa¤¤Ã nÃsa¤¤Ã yatanaæti. Etesu vÅsatiyÃ ÂhÃnesu uppannÃ hi sattÃ
"brahanti catuhi brahmavihÃrehi vuddhiægacchantÅti iminÃ vacanatthena brahmÃnoti
vuccanti. Evaæ ekatiæsa bhava pariyÃpannÃ sattÃ imasmiæ maÇgalacakkavÃÊe savi¤¤Ãïaka
vatthunÃma.

Avi¤¤Ãïaka vatthÆni pana paÂhavi sÃgaro meruti tividhÃ. PaÂhavÅca vÅsatiyojana sahassa
bahalÃ paæsupaÂhavi. TappamÃïÃ yeva silÃpaÂhavÅ, saÂÂhiyojana sahassa gambhÅrÃ
udakapaÂhavi asÅti yojana sahassabahalÃ vÃyo paÂhavÅti catubbidhÃ bhavanti. SÃgaro pana
pakati sÅdanta vasena duvidho tatoca pakati sÃgaro loïa khÅra nÅlakadvana vasena
catubbidho, sÅdanta sÃgarohi. 
Yugandharo Åsadharo - karaviko sudassano
Nemindharo vinatako - assakaïïo sinerucÃti. 

Imesaæ aÂÂhannaæ mahÃpabbata kÆÂÃnaæ antare patiÂÂhÃnavasena sattavidho hoti. Pakati
sÃgare dvesahassa khuddaka dÅpaparivÃrÃ jambudÅpo pubbavideho aparagoyÃno
uttarakuruti cattÃro mahÃdÅpÃ honti. DÅghato ca puthulato ca aparimÃne paÂhavisandhÃraka
mahÃukakkhandhe aparimÃnÃ lokadhÃtuyo patiÂÂhitÃ honti. PaÂhavinissitÃ
rukkhatiïalatÃdayo ca. Evaæ avi¤¤Ãïakavatthu veditabbaæ. 

(12) 
TantibhÃsamÃropanÅya'midaæ. 

Bauddharajungã pÃlanayak nŠti vartamÃna laækÃ buddhaÓÃsanaya Ãrak«ÃkaragŠïÅma gihi
pŠvidi ubhayapak«aya visin kaÂayutu vã. Nitara dharmadeÓanÃkirÅmen g­hasthayan
sÃsanika k­tyavala yedavÅma bhik«Æn visin karaviya yutuyi. ùrÃdhanÃvak nŠtikalhida
sammukhavÆ ayaÂa dharmapada kiyÃdÅmen avavÃda kaÊayutuya. BudurajÃïan vahansã
ÂavakaÂa l¯kayÃatara pŠvati brahma bhaktiya duralÅmaÂa upÃyak vaÓayen prathama
dharmadesanÃvaÂa mahÃ brahmayÃgã 


[SL Page 049] [\x  49/]     

ùrÃdhanÃva balÃporottuvÆsãka. Inpasu dharmadesanÃval gŠïa budurajÃnan vahansã da
ÃrÃdhanÃvak balÃporottunovÅ janapadacaryyÃvehi hŠsiremin mahajanayÃÂa nitara
dharmadeÓanÃ kaÊasãka. Bhik«ÆnÂa ãgŠna aïakaramin mã gÃthÃva vadÃÊasãka. 

KarontÃ dhammadÆteyyaæ - vikkhyÃpayatha bhikkhavo
SantiatthÃya sattÃnaæ - subbatÃ vacanaæ mama.

MitthyÃd­«Âika pÃdilivaru apã bauddha raÂaÂa pŠmiïa visa vapurannÃkmen bŠyibalaya
namin prakaÂa asÃravÆ tuccha nindita pralÃpa hÁllak dãvadharmayak hŠÂiyaÂa siæhaÊa
bauddhayanÂa uganvamin siæhaÊajÃtiyat buddhÃgamat vŠnasÅmaÂa rÁdÃval dekhi sÅghrava
kaÂayutukaraïa mã kÃlayehi bauddhayan visinda kusÅtakam duralÃ uÂÂhÃnavÅryyayen
sasun diyuïuva piïisa nitara vyÃyÃm kaÊayutuvã. Apa mahab¯satÃnan vahansã upa nupan
jÃtiyã parÃrtthaya piïisa karatibena dã nitara menehi kaÊayutuyi. 

(13)
DipabhÃsamÃ'ropanÅya'midaæ.

Yassaæ lokadhÃtuyaæ buddhÃ ceva pacceka buddha khÅïÃsavÃ ca cakkavatti rÃjÃno ca
pÃtubhavanti sÃ ekÃva maÇgala lokadhÃtu nÃma. Tato a¤¤atrapa¤casuddhÃvÃsÃ natthi.
Tiïïaæ lokadhÃtÆnaæ antare lokantarika mahÃnirayÃ bhavanti. Tesu uppannÃ nerayikÃ sattÃ
paÂhavisandhÃraka mahÃudakakkhandhe patitvÃ sÅtena vilÅyamÃnÃ mahÃdukkhaæ
paÂilabhanti. Ayaæ pana lokadhÃtu buddhakkhettavasena tividhÃ hoti, jÃtikkhettaæ
ÃïÃkhettaæ visayakkhettanti. Imassa maÇgala cakkavÃÊassa samantÃ dasasahassÅ lokadhÃtu
jÃtikkhettaæ nÃma, buddhÃnaæ uppatti kÃlÃdÅsra kampanato. Tato samantÃ koÂisata
sahassacakkavÃÊÃ ÃïÃkhettaæ nÃma, ratanaparitta khandha mora ÃÂÃnÃÂiya parittÃnaæ ÃïÃ
pavattanato. Tato samantÃ anantÃ'parimÃïa cakkavÃÊÃ visayakkhettaæ nÃma, buddhÃnaæ
bhagavantÃnaæ ¤Ãïamukhe gocarabhÃva'mÃgamanato. Tena vuttaæ: - "yÃvatakaæ ¤Ãïaæ
tÃvatakaæ ¤eyyaæ yÃvatakaæ ¤eyyaæ tÃvatakaæ ¤Ãïaæ, ¤Ãïapariyantikaæ ¤eyyaæ
¤eyyapariyantikaæ ¤Ãïaæti" lokadhÃtuvaïïanÃ pana sabbÃkÃrena visuddhimagge vitthÃritÃ. 

[SL Page 050] [\x  50/]     

TantivohÃramÃ ropetabba'midaæ. 
Numba dÅrghÃyu«a vŠlandÅmaÂa satuÂunam numbã sarÅrayehi ŠttÃvÆ rasa lã mas mãda ŠÂa
ŠÂamidulu Óukra yana sapta dhÃtÆn Ãrak«Ã karagaïin. ùhÃra rasayen lãda leyin masda
masin mãda telada mãdatelen ŠÂada ŠÂavalin ŠÂamiduluda ŠÂamiduluvalin ÓukradhÃtuvada
vŠ¬ennãya. ùhÃra rasaya sarÅragatavÆtŠn paÂan mÃsayak giyatŠna ÓukradhÃtuva svalpayak
haÂagannãya. DurlabhavaÓayen upadina ÓukradhÃtuva devisivar«ayen a¬uÃyu«aŠti
taruïayÃ upakramayen dÆ«yakaragattã vÅnam k«ayakaragattã vÅnam dirÃyana
v­k«ayakmen kÃÓasvÃsÃdÅ anãka rogayanÂa ÃkaravÅ akÃlayehi miyayannãya. Eheyin
indriyasaævarayen numbã ÓukradhÃtuva saærak«aïaya karagaïin. SarÅragata vÃ pit sem
yana do«ayangã k¯payenda s­tu peralÅmenda vi«ama pŠvŠtumvalinda chedanabhedanÃdÅ
upakramayenda karmavipÃkayenda r¯ga upadinabava lokasvÃmin vahansã visin
vadÃraïaladÅ. Eheyin tundoskipÅmaÂa hetudeya vaidyaÓÃstrÃnusÃrayen nopamÃva dŠna
igaïa patthyavÆ ÃhÃra pÃna bhojana viharaïÃdiyen tundos samava pavatvÃgŠïÅmaÂa nitara
sihiyã tabÃganin, bÃlavayasãdÅ sellam kirÅmaÂa tibena adahasa athŠrapan. IgaïÅmaÂa
tibena, ÓÃstra anantaya. DŠnagatayutu dharmaya itÃ boh¯ya. Numbã vayasa itÃma Âikaya,
ÃyukÃlayen ardhayak nindaÂa gatavennãya. Eyin ardhakÃlayak jarÃ vyÃdhi ÃdiyaÂa gatavÅ
yannãya. PramÃdavÅmaÂa sinÃ semin kÅra¬Ãven gatakirÅmaÂa kÃlayak nŠttãya. Eheyin
muniÓre«ÂavÆ tathÃgatayan vahansã visin "pramÃdayehi noyedev, kÃmaratiyehi noyedev,
apramÃdapratipadÃvehi Šlev, tamÃgã hita pÃpayen valakvÃ gaïiv" yayi vadÃÊasãka.

(15)
Geyya'midaæ Ãcariyato uggahetabbaæ. 
Ayaæ savi¤¤Ãïaka vatthusaækhÃto sattaloko pana duvidhohoti nÃmaloko rÆpaloko ti. Tattha
vedanÃ sa¤¤Ã saækhÃrÃ vi¤¤Ãïaæ pana nÃmanti pavuccati "rÆpaæ namatÅti" katvÃ.
VediyatÅti vedanÃ, sÃ pana tividhÃ sukhÃ dukkhÃ adukkhama sukhÃti, sukhaæ dukkhaæ
somanassaæ domanassaæ upekkhÃti ca 

[SL Page 051] [\x  51/]     

Bhedena pana pa¤cavidhÃhoti. ùrammaïaæ sa¤jÃnÃtÅti sa¤¤ÃsÃ chabbidhÃ hoti rÆpasa¤¤Ã
saddasa¤¤Ã gandhasa¤¤Ã rasasa¤¤Ã phoÂÂhabbasa¤¤Ã dhammasa¤¤Ãti. "Saækhata'mabhisaæ
kharontÅti saækhÃrÃ" te pana sabba cittasÃdhÃraïÃ pakiïïakÃ akusalÃ kusalÃti catubbidhÃ.

Phasso (vedanÃ sa¤¤Ã) cetanÃ ekaggatÃ jÅvitindriyaæ manasÅkÃroti sattime cetasikÃ
sabbacitta sÃdhÃraïÃ nÃma tesu dvevedanÃ sa¤¤Ãyo saækhÃrakkhandha pariyÃpannÃ na
honti, vitakko vicÃro adhimokkho viriyaæ pÅti chandocÃ'ti chayi'me cetasikÃ pakiïïakÃ
nÃma (eva mete terasa cetasikÃ a¤¤asamÃnÃti ca veditabbÃ.) Moho ahirikaæ anottappaæ
uddhaccaæ, lobho (diÂÂhi mÃno doso issÃ macchariyaæ kukkuccaæ, thÅnaæ middhaæ
vicikicchÃceti cuddasi'me cetasikÃ akusalÃ nÃma saddhÃ sati hiriottappaæ alobho adoso tatra
majjhattatÃ kÃya passaddhi cittapassaddhi kÃyalahutÃ cittalahutÃ kÃyamudutÃ cittamudutÃ
kÃyakamma¤¤atÃ cittakamma¤¤atÃ kÃyapÃgu¤¤atÃ cittapÃgu¤¤atÃ kÃyujjukatÃ cittujjukatÃ,
sammÃvÃcÃ sammÃ kammanto sammÃÃjÅvo mettÃ karuïÃ muditÃ pa¤¤indriyanti
pa¤cavÅsati'me cetasikÃ kusalÃ nÃma ete sama païïÃsa cetasikÃ dhammÃ idha saækhÃrÃ
nÃma 

"ùrammaïaæ vijÃnÃtÅti vi¤¤Ãïaæ" tampana kusala vi¤¤Ãïaæ akusalavi¤¤Ãïaæ abyÃkata
vi¤¤Ãïanti tividhaæ hoti, tattha aÂÂhakÃmÃvacara kusalÃ pa¤carÆpÃvacara kusalÃ cattÃro
arÆpÃvacara kusalÃ cattÃro lokuttarÃ kusalÃti kusalavipÃka vi¤¤Ãïaæ ekavÅsati vidhaæ
bhavati lobha mÆlikÃ aÂÂha dosamÆlikÃ dve mohamÆlikÃ dveti akusalavi¤¤Ãïaæ
dvÃdasavidhaæ hoti 

"Kusalanti vÃ akusalanti vÃ nabyÃkataæ abyÃkataæ' tampana vipÃka kirayÃ rÆpa nibbÃna
vasena catubbidhampi imasmiæ ÂhÃne vipÃka kirayÃbyÃkatÃ yeva adhippetÃ tattha vipÃka
abyÃkataæ hi sahetukaæ ahetukanti duvidhaæ hoti, tesu sahetukaæ abyÃkataæ aÂÂha
kÃmÃvacaravipÃkÃ pa¤ca rÆpÃvacaravipÃkÃ cattÃro ÃruppavipÃkÃ cattÃro lokuttara vipÃkÃti 


[SL Page 052] [\x  52/]     

EkavÅsati vidhaæ hoti . Ahetukaæ abyÃkataæ pana satta akusala vipÃkÃ aÂÂhakusala vipÃkÃ'ti
païïara sa vidhaæ hoti kirayÃabyÃkatampi sahetukaæ ahetukanti duvidhaæ tattha
sahetukaæ aÂÂhakÃmÃvacara kirayÃ padvarÆpÃvacarakirayÃ cattÃro ÃrÆppÃ kirayÃti sattara sa
vidhÃ ahetukaæ kirayÃabyÃkatampi padvadvÃrÃvajjanaæ manodvÃrÃ vajjanaæ hasituppÃdanti
tividhaæ hoti evaæabyÃkatavi¤¤Ãïaæ pa¤capaïïÃsa vidhaæ hoti 

ùkÃsÃna ¤cÃyatanÃ'dayo cattÃro ÃruppÃ etesaæ vedanÃdÅnaæ catunnaæ dhammakkhandhÃnaæ
vasena pavattanato arÆpalokoti ca nÃmalokoti ca pavuccanti. Evaæ nÃma loko veditabbo.

CattÃro ca mahÃbhÆtÃ catunna¤ca mahÃbhutÃnaæ upÃdÃya rÆpanti duvidhampetaæ rÆpaæ
aÂÂhavÅsati vidhaæ hoti sarÆpavasena kathaæ: - Ãpo tojo vÃyo paÂhavi mahÃbhÆtÃ nÃma,
cakkhu sotaæ ghÃïaæ jivhÃ kÃyo pasÃdarÆpaæ nÃma, rÆpaæ saddo gandho raso ÃpodhÃtu
vajjitaæ bhutattaya saækhÃtaæ phoÂÂhabbaæ visayarÆpaæ nÃma, itthattaæ purisattaæ
bhÃvarÆpaæ nÃma, hadayavatthu hadayarÆpaæ nÃma, jÅvitindriyaæ jÅvitarÆpaæ nÃma,
kabalÅkÃro ÃhÃro ÃhÃra rÆpaæ nÃma, paÂhavÅ Ãdayo ete aÂÂhÃrasa nipphannarÆpÃ'ti
pavuccanti. 
ùkÃsadhÃtu paricchedaæ rÆpaæ nÃma, kÃyavi¤¤atti vacÅvi¤¤atti vi¤¤attirÆpaæ nÃma, rÆpassa
lahutÃ mudutÃ kamma¤¤atÃ vi¤¤attidvayaæ vikÃrarÆpaæ nÃma, paricchedÃ'dayo ete dasa
anipphannarÆpÃ nÃma, tena vuttaæ abhidhammattha saægahe: - 

BhÆtappasÃda visayÃ - bhÃvo hadaya miccapi,
JÅvitÃ'hÃra rÆpehi - aÂÂhÃrasa vidhaæ tathÃ 
Paricchado ca vi¤¤atti - vikÃro lakkhaïanti ca,
AnipphannÃ dasace'ti - aÂÂhavÅsavidhaæ bhave'ti 

Etesaæ pana nÃmarÆpadhammÃnaæ vitthÃro abhidhammattha saægahÃdÅsu vutto. Asa¤¤a
sattÃ pana devÃ nÃmadhamme nirodhetvÃ kevalaæ rÆpadhammehi vattanato asa¤¤ÅbhavÃ'ca
rÆpa


[SL Page 053] [\x  53/]     

Loko'ti vuccati. A¤¤atra nÃmaloka rÆpalokÃ avaseso sabbo'pi aÂÂhavÅsati bhavo
nÃmarÆpaloko nÃma 

ApicÃ'yaæ sattaloko navavidho hoti: - kÃmabhavo rÆpabhavo arÆpabhavo sa¤¤Åbhavo
asa¤¤Åbhavo nevasa¤¤Å nÃsa¤¤Åbhavo ekavokÃra bhavo catuvokÃra bhavo pa¤cavokÃra
bhavoti. Ettha vokÃrasaddena rÆpa vedanÃ sa¤¤Ã saækhÃra vi¤¤Ãïa saækhatÃ
pa¤cadhammakkhandhÃ vuttÃ. AhiækÃra mamiækÃra vasena gahitÃ tebhÆmakÃ
pa¤cakkhandhÃ upÃdÃnaloko nÃma asaækhatadhÃtu saækhÃtaæ nibbÃnaæ hi "pa¤ca
upÃdÃnakkhandha saækhÃta lokato uttiïïattÃ lokuttaraæ ti pavuccati, taæ catumagga
phalÃnaæ yeva Ãrammaïaæ hoti sassataæ aviparinÃmadhammaæ, tasmÃ nibbÃnaæ paramaæ
sukhanti desitaæ.

NiÂÂhitÃyaæ vÃkyamÃlÃ buddhassa bhagavato pariïibbÃnÃ dvesahassa catusatÃdhike
sattapa¤¤Ãsatime saævacchare assa yujÅmÃsassa sukkapakkhe aÂÂhamiyaæ candavÃreti
daÂÂhabbÃ.

 Nimi