Input by the Sri Lanka Tripitaka Project

[CPD Classification ]
[SL Vol Pds - ] [\z Pds /] [\w I /]    
[SL Page 001] [\x   1/]     

PadasÃdhanaæ

ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿
³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!	³
³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE.	³
³							³
³ Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for   ³
³ WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes 	³
³ BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): 			³
³ 							³
³ description             character  =	ASCII		³
³  							³
³ long a                  Ã             195		³
³ long A                  ù             249		³
³ long i                  Å             197		³
³ long I                  ý             253		³
³ long u                  Æ             198		³
³ long U                  ô             244		³
³ vocalic r               ­             173		³
³ vocalic R               ã             227		³
³ long vocalic r          Ì             204		³
³ vocalic l               Ê             202		³
³ long vocalic l          Ë             203		³
³ velar n                 Ç             199		³
³ velar N                 §             167		³
³ palatal n               ¤             164		³
³ palatal N               ¥             165		³
³ retroflex t             Â             194		³
³ retroflex T             è             232		³
³ retroflex d             ¬             172		³
³ retroflex D             Ö             214		³
³ retroflex n             ï             239		³
³ retroflex N             ×             215		³
³ palatal s               Ó             211		³
³ palatal S               Á             193		³
³ retroflex s             «             171		³
³ retroflex S             å             229		³
³ anusvara                æ             230		³
³ capital anusvara        õ             245		³
³ visarga                 ÷             247		³
³ capital visarga         ê             234		³
ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ


Namo tassa bhagavato arahato sammÃ sambuddhassa.
---------
Buddhambujaæ namassitvÃ saddhammamadhu bhÃjanaæ
Guïamopadapadaæ saÇghamadhubbatanisevitaæ.

MoggallÃyanÃcariya cara¤ca yena dhÅmatÃ
Kataæ laghumayandiddhamanunaæ saddalakkhaïaæ.

ùrabhissaæ samÃsena bÃlatthaæ padasÃdhanaæ
MoggallÃyanasaddattharatanÃkarapaddhatiæ.

Sa¤¤Ãpariggaheneva lakkhaïesu sarÃdayo
¥Ãyantiti tamevÃdo dassayissaæ vibhÃgato.

AÃdayo titÃÊÅsa vaïaïÃ.

JinavacanÃnurÆpÃ akÃradeyo niggahitantÃ tecattÃÊÅ sakkharÃ paccekaæ vaïïÃ nÃma honti
yathÃ - a Ã i Å u Æ e ã o ¯ ka kha ga gha Ça ca cha ja jha ¤a Âa Âha ïa ta tha da dha na pa
pha ba bha ma ya ra la va sa ha Êa aæ iti-kakÃrÃdisvakÃro uccÃraïattho = vaïaïÅyati attho
etehÅti vaïnÃ-aÃdi mariyÃdÃ bhÆto yesanto aÃdayo.

AÃdayoti vattate yÃva "binduniggahÅta" nti-ta¤cakhoattha vasÃ vibhatticÅparinÃmoti
sattamyantamabhisambandhÅyate.


DasÃdo sarÃ

AÃdisvÃdimhi niddiÂÂhÃ odantÃ dasavaïïÃ sarÃ nÃma honti-yathÃ-a Ã i Å u Æ e ã o ¯  = 
saranti pavattantÅti sarÃ-dasÃ doti vattate tÅsu cakkamÃnesu.


Dve dve savaïïÃ.

AÃsvÃdimesu dassu dve dve savaïïÃ nÃma honti. YathÃkkamaæ-yathÃ-aÃ iti, uÆ iti, eã iti,
o¯ iti  =  samÃnÃ sÃdisÃ vaïïÃ savaïïÃ-samÃnatta¤ca ÂhÃnato.

Cha vaïïÃnaæhi uppattiÂÂhÃnÃni kaïÂhÃtÃlumuddhadantaoÂÂhÃnÃ sikÃvasena-tesu
avaïïakavaggahÃnaæ kaïÂhoÂhÃnaæ-ivaïïa cavaggayÃnaæ tÃlu-ÂavaggaraÊÃnaæ
muddhÃ-tavaggalasÃnaæ dantÃ-u vaïïapavaggÃnaæ oÂÂhÃ-evaïïassa
kaïÂhatÃlu-ovaïïassa


[SL Page 002] [\x   2/]     

KaïÂhoÂÂhaæ-vakÃrassa dantoÂÂhaæ-niggahitassa nÃsikÃ-Ça¤aïanamÃnaæ sakaÂÂhÃnaæ
nÃsikÃ ca-dvedveti vattate.


Pubbo rasso

Tesceva dasasu ye dve dve savaïïÃ tesu yo yo pubbo so so rassasa¤¤o hoti-yathÃ-a i u e
o-tesu saæyoga pubbÃca dissanti dve panantimÃ dÅpetuæ tattha sÃdhuttaæ tesampi idha
saÇgaho  =  rassakÃlayogÃ tabbantatÃya vÃ rassÃ-tathÃ dÅghÃ-idhÃpidvedveti vattate.


Paro dÅgho.

AÃdisvÃdibhutesu dasasu ye dve dve savaïïÃ tesu yo yo paro so so dÅghasa¤¤o
hoti-yathÃ-Ã Å Æ ã ¯.


KÃdayo bya¤janÃ.

AÃdisu kÃdayo niggahÅtapariyantÃ tettiæsa bya¤janÃnÃma honti-yathÃ-ka kha ga gha Ça ca
cha ja jha ¤a Âa Âha ¬a ïa ta tha da dha na pa pha ba bha ma ya ra la va sa ha Êa aæ  = 
bya¤jÅyati attho etehÅti bya¤janÃ-kÃdayoti vattate.


Pa¤ca pa¤cakÃ vaggÃ.

AÃdasu kakÃrÃdayo makÃrantÃ pa¤ca pa¤cakÃ vaggÃ nÃma honti-yathÃ-kakhagaghaÇa,
cachajajha¤a, ÂaÂha¬a¬haïa, tathadadhana, paphababhama.
 = Vajjenti yakÃrÃdayoti vaggÃ.


Bindu niggahitaæ

AkÃrÃdÅsuyavÃyaæ vaïïo bindumatto so niggahitasa¤¤ohoti  =  rassasaraæ nissÃya
gahitamuccÃritaæ niggahÅtaæ.

Sa¤¤Ã vidhÃnaæ.
---------

Sandhi vuccate-purisa uttamo, pa¤¤Ã indriyaæ. SatiÃrakkho,bhogi indo, cakkhu Ãyatanaæ,
abhibhu Ãyatanaæ, dhanamme atthi, kuto etthÃ 'tidha-


Saro lopo sare.

Saro saro lopanÅyo hoti-saretopasilesikÃdhÃrasattamÅ tato vaïïakÃlavyavadhÃne kÃriyaæ na
hoti-tvamasi, katamÃ cÃnanda aniccasa¤¤Ã'ti-a¤¤atthÃpi saæhatÃyamopasilesakÃdhÃ reyeva
sattamÅ-vidhÅti vattamÃne.


Sattamiyaæ pubbassa.

SattamÅniddese pubbasseva vidhiti pubbasaralopo-purisuttamo,pa¤¤indriyaæ, satÃrakkho,
bhogindo, cakkhÃyatanaæ. AbhibhÃyatanaæ, dhanammatthi, kutettha.


[SL Page 003] [\x   3/]     
Pubbassa kÃriyavidhÃnÃ sattamÅniddiÂÂhassa paratÃva gamyateti paretuparivacanampi
ghaÂate-so ahaæ, cattÃro ime, yato udakaæ, pÃto evaæ 'tÅdha-"saro lopo sare"'ti vattate.


Paro kvaci.

SaramhÃ paro saro kvaci lopanÅyo hoti-sohaæ, cattÃrome, yatodakaæ.
PÃtoca-kvacitikiæ?-Pa¤¤indriyaæ-assÃdhikÃro sabbasandhisu-tassa idaæ, tassa idaæ, vÃta
Åritaæ, vÃta Åritaæ, sÅta udakaæ, sÅta udakaæ, vÃma Æru,vÃma Æru, itidha-pubbasara lope-sare
veti ca vattate.


YuvaïaïÃnameo luttÃ.

LuttÃ sarÃparesaæ ivaïïavaïïÃnaæ eo honti vÃyathÃkkamaæ.


Vaïïaparena savaïïepi.

Vaïïasaddo paro yasmÃ tena savaïïopi gayhati sayaæ ce ti Å Æ nampi e o-tassedaæ,
tassidaæ-vÃteritaæ. VÃtiritaæ-sÅtodakaæ, "bya¤jane
dÅgarassÃ"'tidÅghe-sÅtudakaæ-vÃmoru,vÃmÆru-luttetikiæ?-Dasa ime.

AtippasaÇgabÃdhakassa kvacisaddassÃnuvattanato na vikappavidhÅ niyatÃ-tena upeto 'ti
evamÃdÅsu vikakeppÃ nÃrakitÃdisu vidhi ca na hoti-ci akÃsi, ci akÃsi. Su Ãgataæ, su
Ãgataæ'tidhayuvaïïÃnaæ ve'ti ca vattate.


YavÃ sare.

Sare pare iva ïïuvaïïÃnaæ yakÃravakÃrÃ honti vÃ yathÃkkamaæ-akÃrassa dÅghe-vyÃkÃsi,
"vanataragÃvÃ gÃmÃ"ti yÃgame-viyÃkÃsi-svÃgataæ. SÃgataæ-kvacitveva-yÃnÅdha.

Te ajja, te ajja, so ayaæ, so ayaæ, itÅdha-"yavÃsare"ve'ti ca vattate.


Eonaæ

Eonaæ yakÃravakÃrÃ honti vÃ sare pare yathÃkkamaæ.

Tyajja, tejja-"bya¤jane dÅgharassÃ"tidÅghe-svÃyaæ,soyaæ.

KvacÅtveva-dhanammatthÅ-go eÊakamitidha-sare 'ti vattate.


GossÃvaÇ.

Sare pare gossa avaÇ Ãdeso hoti-saca"ÂanubandhÃneka vaïïÃsabbassÃ"ti
sabbassappasaÇge-antasse'ti vattamÃne.


§anu bandho.

§akÃronubandho yassa so nekavaïïopi antassa hoti ti ¯kÃrasseva hoti,-"saÇketonavayavonu
bandho"tivacanÃ ÇakÃrassÃppayogo-payojanaæ"Çanubandho"ti saÇketo-gaveÊakaæ.


[SL Page 004] [\x   4/]     

Iti eva, iti evÃ "tÅdha-


Vitisseve vÃ

Evasadde pare itissa vo hoti vÃ-saca.


ChaÂÂhiyantassa.

ChaÂÂhinaddiÂÂhassa yaæ kÃriyaæ tadantassa vi¤¤eyyanti ikÃrassÃdeso hoti =
ÂhÃnÅnamÃmaddiyadissati uccÃriyati'ti Ãdeso-itveva, a¤¤atra yÃdese-"tavaggavaraïanaæ ye
cavaggabaya¤Ã"ti takÃrassa vo-"vaggalayehi te"ti yassa ca cakÃro, icceva-du aÇgikaæ, ci itvÃ,
ajja agge, pÃtu ahesuæ, pÃ eva, idha ijjhati, pari antaæ, atta atthamitidha-"mayadÃsare"ti
vattate.


VatataragÃ cÃgamÃ.

Ete mayadÃ vÃgamÃ honti vÃ sare kvaci,-Ãgamino aniyamepi saroyevÃgamÅ hoti
vanÃdinantu ¤ÃpakÃ-a¤¤athÃhi padÃdÅnaæ yukvÅdhÃna manatthakaæ-duvaÇgikaæ, cinitvÃ,
ajjatagge, pÃturahesuæ,-"bya¤janedÅgharassÃ"ti rasse-pageva, idhamijjhati, pariyantaæ,
attadatthaæ-vÃtveva-attatthaæ.

Cha abhi¤¤Ã, cha abhi¤¤Ã, 'tÅdha-vÃ sare Ãgamo'ti ca vattate.


ChÃ Êo.

Cha saddÃ parassa sarassa ÊakÃro Ãgamo hoti vÃ-chaÊabhi¤¤Ã, chaabhi¤¤Ã.

Sarasandhi.
---------
Ka¤¤Ã iva-ka¤¤Ã ivÃ"tÅdha-pubbaparasarÃnaæ lope sampatte-saro paroti ca vattate.


NadvevÃ.

PubbaparasarÃ dvepi vÃ kvaci na lupyante-ka¤¤Ãiva, ka¤¤eva, ka¤¤Ãva.

Sarasandhi nisedho.
---------
Tatra abhirati, khanti paramaæ, sammÃ akkhÃto 'tÅdha-


Bya¤chane dÅgharassÃ.

RassadÅghÃnaæ kvaci dÅgharassÃ honti bya¤jane-tatrÃbhirati, khantÅparamaæ,
'sammadakkhÃto' tidÃgame rasso-kvacÅtveca-tyajja-kathaæ yÃniva antalikkhe
'ti?-DÅgharassÃti yogavibhÃgÃ.

Ci gaho, tatiya jhÃnaæ. Vi khopo, itidha-bya¤jane'ti vattate.


SaramhÃ dve.

SaramhÃ parassa bya¤janassa kvaci dverÆpÃni honti-viggaho.


[SL Page 005] [\x   5/]     

Catuttha dutiyesvesaæ tatiya paÂhamÃ.

Catutthadutiyesu paresvesaæ catutthadutiyÃnaæ tabbagge tatiya paÂhamÃ honti paccÃsatyÃti
pubbajhakÃrakhakÃrÃnaæ jakÃrakakarÃ-tatiyajjhÃnaæ, vikkhepo-saramhÃ'tikiæ?-Taæ vanaæ.
Akarambhasete, akarambhasete, eso attho, eso attho, itidha-ce'tivattate.


E o na ma vaïïe.

E o naæ vaïïe kvaci a hoti vÃ-akarambhasane, akaramha sete-esaattho,
esoattho-vaïïetikiæ?-So.

Sarabya¤janasandhi.
---------

At yantaæ. Tath yaæ. Mad yaæ, budhi yati, dhan yaæ. Sev yo, paryesanÃ, pokkharaï yo,
itidha-


Tavaggavaraïanaæye cavaggakhaya¤Ã.

Tavaggavaraïanaæ cavaggabaya¤Ã honti yathÃkkamaæ yakÃre, "vaggalasehi te" ti vaggÃ
parassa yassa pubbarÆpaæ-accantaæ. Tacchaæ, majjaæ, bujjhati, dha¤¤aæ, sebbo, payyesanÃ,
pokkhara¤¤o-kvacÅtveca, matyÃ-yeti vattate vakkhamÃnesu tÅsu. Sak yate, ruc yate, paÂyate,
lupyate, salyate, disyate'tÅdha.


Vaggalasehi te

Vaggalasehi parassa yakÃrassa kvaci te vaggalasÃ honti.

Sakkate, ruccate,paÂÂate, luppate, sallate, dissate. 
Kvacitveva-kyÃhaæ-muh = yatÅ 'tÅdha-


Hassa vipallÃso

Hassa vipallÃso hoti yakÃro-muyhati,

BahuÃbÃdho, bahu ÃbÃdho'tÅdha-ussavakÃre"hassa vipallÃso"'ti vattate.

VevÃ.

Hassa vipallÃso hotivÃ vakÃre-bavhÃbÃdho, bahvÃbÃdho.


Bya¤jana sandhi.
---------
Akkhirujati. AkkhirujatÅ'tÅdha-veti vattate yÃva"mayadÃsare"ti.


Niggahitaæ.

NiggahÅtamÃgamo hotivÃ kvaci = ÂhÃnÅnamÃliÇgiya gacchati pavattatÅ'ti Ãgamo-akkhiæ
rujati,akkhi rujati-"yÃvadvidhÃ"ti Ãdo niccaæ vavatthita vibhÃsattÃ vÃdhikÃrassa-vÃsaddo hi
atthavaye vattate katthaci vikappe katthaci yathÃvavatthitarÆpa pariggaheti-yadÃ pacchime
tadÃ naccamaniccamasanta¤ca vidhiæ dÅpeti-ettha pana kva


[SL Page 006] [\x   6/]     

CisaddassÃnu vattanato tenevÃsantavidhi siddho'ti vÃsadde nitaradvayaæ-saæ ramho,
saæramho, puæ liÇgaæ,puæ liÇgamitÅdha-niggahÅtÃdhikÃro Ã "mayadÃ sareti".


Lopo.

NiggahÅtassa lopo hoti vÃ kvaci-dÅghadittÃni, sÃramho, sÃramho-pulliÇgaæ,
puæliÇgaæ-paÂisallÃïe pÃtukÃmo'ti Ãdisu niccaæ-pupphaæ assÃ, pupphaæ assÃ, kiæ iti, kiæ
itÅ'tÅdha-


Parasarassa.

NiggahÅtamhÃ parassa sarassa lopo hoti vÃ kvaci.


SaæyogÃdi lopo.

AnantarÃ bya¤janÃ saæyogo-atra yo ÃdabhutÃvayavo tassa vÃ kvaci lopo hotÅ'ti sassÃdissa
lopo-pupphaæsÃ, "mayadÃ sare" ti niggahÅtassa makÃro-pupphamassÃ, "vagge vagga 'nto"ti
no naggahÅtassa-kinti, kimiti.

Taæ kha ïaæ, taæ khaïaæ, dhammaæ care, dhammaæ care, taæ ¬ahati, taæ ¬ahati, taæ
dÃnaæ, taæ dÃnaæ, taæ phalaæ, taæ elamitÅdha-


Vagge vagganto.

NaggahÅtassa kho vagge vagganto vÃ hoti paccÃsatyÃ-taÇkaïaæ,taækhaïaæ-dhamma¤care,
dhammaæcare-taï¬ahati, taæ¬ahati-tandÃnaæ, taædÃnaæ-tamphalaæ, taæphalaæ-gantvÃ
sammatoti'Ãdisu niccaæ-Ãnantarikaæ yamÃhu, Ãnantarikaæ yamÃhu, paccattaæ eva, paccattaæ
eva, taæ hi. Taæ hi, itidha-

Yevahisu¤¤o.

Yaevahisaddesu niggahÅtassa¤o vÃ hoti-"vaggalasehi te'ti yassa ¤akÃre-Ãnantarika¤¤a mÃhu.
ùnantarikaæ yamÃhu, ¤assa dvitte-paccatta¤¤eva, paccattaæeva-ta¤hi, taæhÅ-eva
saddasahacariyÃyaiti yasaddasseva gahaïaæ-saæyato, saæyato'tÅdha


Ye saæssa

Saæsaddassa yaæ niggahÅtaæ tassa vÃ ¤o hoti yakÃre-

Sa¤¤ato, saæyato-idhayakÃramattova gayhate punabbacanÃ.

Taæ eva, taæ eva, taæ idaæ, taæ idaæ, taæ iminÃ, taæ iminÃtÅdha-


MayadÃsare.

NiggahÅtassa mayadÃ honti vÃ sare kvaci-tameva, taæeva-tayidaæ' taæidaæ-tadaminÃ, taæ
iminÃ ettha-"tadaminÃdÅnÅ" tinipÃtanÃ ikÃrassa
akÃro-lakkhaïantarenÃvihitÃdesalopÃgamavipallÃsÃ sabbattha iminÃva daÂÂhabbÃ-tena
nijako. Niyako, 'tiÃdi siddhaæ-buddham saraïamiccÃdisu yogavibhÃgÃ.

Niggahita sandhi.
---------


[SL Page 007] [\x   7/]     

Atha nÃmÃni vuccante.

TÃni vividhÃni saligÃligavasena-tattha saligeyu tÃva akÃrantato pulliÇgÃ buddhasaddÃ
sattavibhattiyo parÃ yojÅyanto-buddha iti Âhite.


Dve dve kÃnekesu nÃmasmÃ siyo aæyo nÃhi yanaæ smÃsanaæ smiæsu

Etesaæ dvedve honti ekÃnekatthesu vattamÃnato nÃma smÃti yathÃkkamaæ ekamhi cattabbo
ekavacanÃnaæ bahumhi vattabbe bahuvacanÃnaæ cÃtiyamenappayaÇge-nÃmasmÃ 'tiadhikÃro.


PaÂhamÃtthamatte

SakatthadabbaliÇgÃni saÇkhyÃkammÃdipa¤cakaæ

NÃmattho tassa sÃma¤¤amattamattaæ pavuccate.

NÃmassÃbhidheyya matte paÂhamÃvibhatti hoti'ti vatticchÃvasÃ
paÂhamÃyekavacanabahuvacanÃni.

Siyoiti paÂhamÃ, sissikÃrassÃnubandhattappeyogo-payojanaæ"ki maæ sÅsÆ"ti saÇketo-tathÃ aæ
vacanassakÃrassa-si-ato'ti vattate-tassa nÃmavisesanattÃ "vidhibbisesanantassÃ"'ti tadantato
vidhi.


Sisso.

AkÃrantato nÃmasmÃ parassa sissa ¯hoti-pubbasaralopo buddho tiÂÂhati-yo.


Ato yonaæ ÂÃÂe.

AkÃrantato nÃmasmÃ paresaæ paÂhamÃdutiyÃyonaæ ÂÃÂe honti
yathÃkkamaæ-ÂakÃrÃnubandhattÃ"ÂanubandhÃnekavaïïÃ sabbassÃ"ti sabbÃdeso-buddhÃ
tiÂÂhanti. 'PaÂhamÃtthamatte''tivattate.


ùmantaïe.

SaddenÃbhimukhÅ kÃro vijjamÃnassa vatthuno
ùmantaïaæ vidhÃtabbe natthi rÃjÃ bhaveti taæ.

ùmantaïadhike atthamatte paÂhamÃ vibhatti hotÅ'ti ekasmiæ ekavacanaæ si.


GosyÃlapaïe.

ùlapaïe si gasa¤¤o hoti-lopo'ti vattate


GasÅnaæ.

NÃmasmÃgasÅnaælopohoti-bhobuddhamaæpÃlaya-ge'tivattate.


Ayunaæ vÃ dÅgho.

Aiu iccesaæ vÃ dÅgho hoti gepare tiliÇge'tidÅgho-buddhÃ, keci dÅghaæ dÆrÃlapaïe
yevicchanti samÅpÃlapaïepi dassato taæ na gahetabbaæ-yomhi,-buddhÃ maæ pÃletha.


[SL Page 008] [\x   8/]     

Kamme dutiyÃ

KattukriyÃbhisambandhaæ kÃrakaæ kammamuccate
Nibbatti vikatippatti bhedÃ taæ tividhaæ bhave

Asmiæ dutiyÃ vibhattihoti-aæyo iti dutiyÃ-aæ-buddhaæpaïamÃmi, yossaÂe-buddhe.


Kattukaraïesu tatiyÃ.

Kriyaæ yo kurute mukhyo sa kattÃ yojito na vÃ
Karaïaæ taæ visesena yaæ kriyÃsiddhihetukaæ.
Tesu kÃrakesu tatiyÃ vibhatti hoti-nÃbhi iti tatiyÃ-nÃ-nÃssÃ'ti vattate.


Atena

AkÃrantato nÃmasmÃ parassa nÃvacanassa enÃdeso hoti-buddhena desito dhammo-hi-


Suhisvasesa.

AkÃrantassa suhÅsvehoti-buddhehi-ve'ti vattate.


SmÃhisminnaæ mhÃbhÅmhi.

NÃmasmÃ paresaæ smÃhisminnaæ mhÃbhÅmhi vÃ honti yathÃkkamaæ-hissa
bhiyÃdeso-buddhebhÅ, karaïe-buddhena loko sucarati, buddhehi, buddhehi, vÃ.


CatutthÅ sampadÃne.

AnumantvanirÃkattujjhesakÃnaæ vasÃ tadhÃ
DadÃti kammanÃ yuttaæ sampadÃnamudiritaæ.

Tasmiæ sampadÃnakÃrake catutthi siyÃ-sanaæ iti catutthÅ-sa.


Su¤sassa.

NÃmasmÃ parassa sassa su¤hoti-saca-chaÂÂhiyÃ'tivattamÃne


¥akÃnubandhÃdyantÃ.

ChaÂÂhÅniddiÂÃÂhassa ¤ÃnubandhakÃnubandhÃdyantÃ hontÅ'ti Ãdibhuto hoti-ukÃro
uccÃraïattho-¤ÃkÃro ettheva saÇketattho-buddhassa pupphaæ dehi.-Ato vÃ bahulamitica
vattate.


SassÃya catutthiyÃ

AkÃrantato parassa sassa catutthiyÃ Ãyo hoti vÃ bahulaæ-buddhÃya, yebhuyyena tÃdatthe
yevÃyamÃyo dissatÅ'ti itoparaæ nodÃharÅyate-naæ-dÅgho'tivattate.


Sunaæhisu

Esu nÃmassa dÅgho hoti-buddhÃnaæ.


Pa¤camyavadhismÃ.

SÅmÃbhuto padatthÃnaæ yo calo niccalo'tha vÃ
Accuto pubbakÃ rÆpÃ namÃhuravadhimbudhÃ.


[SL Page 009] [\x   9/]     

EtasmÃ kÃrakÃ pa¤camÅvibhatti hoti-smÃ hÅ iti pa¤camÅ-smÃ-ato yonaæ ÂÃÂe veti dva vatta
te.


SmÃsmintaæ.

AkÃrantato nÃmasmÃ paresaæ smÃsminnaæ ÂÃÂe vÃ honti yathÃkkamaæ.

BuddhÃ pahÃ niccharati. BuddhamhÃ, buddhasmÃvÃ-hi-buddhehi, buddhebhi.


ChaÂÂhi sambandhe

KriyÃkÃrakasa¤jÃto assedamhÃvahetuko
Sambandho'ti pavutto so sambandhidvayanissito.

SambandhittÃvisesepi chaÂÂhÅ hedakato siyÃ
Tato hi jÃtÃ sambandhaæ vadeyya na pana¤¤ato.

Sambandhe chaÂÂhi vibhatti hoti-sa naæ iti chaÂÂhi-sa-buddhassa vihÃro-naæ-buddhÃnaæ.


SattamyÃdhÃre.

KiriyÃ kattukammaÂÂhÃ ÃdhÃrÅyati yena so
ùdhÃro catudhÃ vutto vyÃpakÃdippabhedato.

ùdhÃrakÃrake sattamÅ vibhatti hoti-

Smiæ su iti sattamÅ-smiæ-buddhe pasanno-buddhamhi, buddhasmiæ, vÃ-su buddhesu.

Buddho sabbatthadÃyÅ bhavati hi bhajataæ buddha buddhaæ na taæ kiæ
Dinnaæ buddhena loke sivapadamapi te yanti buddhena yasmÃ
AsmÃ buddhassa pÅtiæ parahitavidhayaædeti buddhÃnapeto
Ma¤¤o buddhassa niccaæ ghaÂayati matimÃ konu bhattiæ na buddhe.

Evama¤¤eyampi ghaÂapaÂÃdÅnamakÃrantÃnaæ pulliÇgÃnaæ rÆpanayo kriyÃbhisambandho
ca-visesanampana vakkhÃma-ito paraæ chaÂÂhiyÃ catutthÅsamattÃ pa¤camÅbahuvacanassa ca
tatiyÃsamattÃ na tÃ dassÅyante-gumbasi-ato sissÃ ti ca vattate.


Kvace vÃ.

AkÃrantato nÃmasmÃ parassa sissa e hoti vÃ kvacÅ-gumbe, gumbo-sesaæ buddhasamaæ-evaæ
vattabbe, vattabbo iccÃdi.

Yossa Âe'ti ca vattate.


EkaccÃdÅhato.

AkÃrantehi ekaccÃdÅhi yonaæ Âe hoti-ekacce,(bho)ekacce, ekacce-evaæ
paÂhamasaddassa-nÃssa sÃ ve'ti ca vattate.


KodhÃdÅhi.

Ehi nÃssa sÃ hoti vÃ-kodhasÃ, kodhena, atthasÃ, attheneccÃdi-veti vattate.


[SL Page 010] [\x  10/]     

ManÃdÅhi smiæsannÃsmÃnaæ sisoosÃsÃ.

ManÃdÅhi smamÃdinaæ sisomasÃsÃ honti vÃ yathÃkkamaæ-mano, manaæ-manasÃ,
manena-manaso, manassa-manasÃ, manÃ, manamhÃ, manasmÃ-manasi, mane, manamhi,
manasmiæ.

Tama tapa teja ura sirappabhutayo manÃdayo.

Gacchantasi-sissa ve'ti ca vattate-parato bhiyyo nÃnu vattayissÃma
vuttiyÃyevÃnuvuttassagamyamÃnattÃ.


Ntassaæ.

Simhi ntappaccayassa aæ hoti vÃ-"gasÅna"nti silope-gacchaæ-a¤¤atra-gacchanto.

Ntantunaæ nto yomhi paÂhame.

PaÂhame yomhi ntantunaæ savibhattÅnaæ nto iccÃdeso vÃ hoti-bahulÃdhikÃrÃ
pumeyeva-gacchanto, gacchantÃ.


 aÂÃaæ ge.

Ge pare ntantunaæ savibhattÅnaæ ÂaÂÃaæ iccÃdesÃ honti bahulaæ-(bho)gaccha, gacchÃ,
gacchaæ, gacchanto, gacchantÃ.


Ntassa ca Âa vaæse.

Aæsesu ntappaccayassa Âa hoti vÃ ntussa ca-vavatthitavibhÃsÃyÃyaæ-gacchaæ, gacchantaæ.


TotÃtitÃ sasmÃsmiænÃsu.

SÃdisu ntantunaæ savibhattÅnaæ totÃtitÃ honti vÃ yathÃkkamaæ-gacchatÃ,
gaccantena-gacchato, gacchassa, gacchantassa.


Naæ namhi.
Namhi ntantunaæ savibhattÅnaæ taæ vÃ hoti-gaccataæ. GacchantÃnaæ-gacchatÃ, gacchantÃ,
gacchantamhÃ,gacchantasmÃ-gacchati,gacchante, gacchantamhi, gaccantasmiæ-evaæ tapanta
japantÃdayo-bhavantasi.


Bhuto.

BhudhÃtuto ntassa aæ hoti simhi niccampunabbidhÃnÃ-bhavaæ.


Bhavato vÃ bhonto gayonÃse.

Bhavantasaddassa bhontÃdeso vÃ hoti gayonÃse-bhonto, bhontÃ, bhavanto,
bhavantÃ-evamÃlapanepi-ge pana-(bho) bhonta, bhontÃ, bhava, bhavÃ, bhavaæ-bhavaæ,
bhavantaæ, bhonte, bhavante-bhotÃ, bhontena, bhavatÃ, bhavantena-bhoto, bhontassa,
bhavato, bhavassa, bhavantassa.


Satosabbhe.

Santasaddassa sab bhavati bhakÃre-sabbhi.


[SL Page 011] [\x  11/]     

MahantÃrahantÃnaæ vÃ ÂÃ

Simhi mahantÃrahantÃnaæ natassa ÂÃ vÃ hoti-mahÃ, mahaæ, mahanto-arahÃ, arahaæ,
arahanto-bhavantÃdÅnaæ sesaæ gacchantasamaæ-asmasi.


RÃjÃdiyuvÃditvÃ.

RÃjÃdihi yuvÃdÅhi ca parassa sissa Ã hoti-asmÃ.


YonamÃno.

RÃjÃdÅhi yuvÃdÅhi ca yonamÃno vÃ hoti-asmÃno,asmÃ-(bho)asma,asmÃ,asmÃno, asmÃ.


VÃmhÃ naÇ.

RÃjÃdinaæ yuvÃdanaæ cÃnaÇhoti vÃmhi-asmÃnaæ,asmiæ,asmÃno,asme.


NÃsseno

KammÃdito nÃvacanassa eno vÃ hoti-asmena, asmanÃ.


KammÃdito.

KammÃdito smino ni hoti vÃ-asmani, asme, asmamhi, asmasmiæ-sesaæ
buddhasaddasamaæ-muddha gÃï¬Åvadhatva anima laghimÃdayo asmÃsamÃ-evaæ rÃjÃ
kÃladdhÃnavÃcÅ addhÃca paÂhamÃdutiyÃsu attÃtu mÃno tatiyÃsattamyekavacanesuca.


RÃjassi nÃmhi.

RÃjassi vÃ hoti nÃmhi-rÃjinÃ-a¤¤atra-


NÃsmÃsura¤¤Ã.

NÃsmÃsu rÃjassa savibhattissa ra¤¤Ã hoti-ra¤¤Ã.


Sunaæ hisÆ.

RÃjassa Æ hoti vÃ sunaæhisu-rÃjÆbhi, rÃjehi, rÃjÆbhi, rÃjebhi.


Ra¤¤o ra¤¤assa rÃjino se.

Se rÃjassa savibhattissa ete ÃdesÃ honti-ra¤¤o ra¤¤assa, rÃjino, rÃjÆnaæ.


RÃjassa ra¤¤aæ.

Namhi rÃjasaddassa savibhattissa ra¤¤aæ hoti vÃ-ra¤¤aæ, rÃjÃnaæ-ra¤¤Ã.


Smimhi ra¤¤erÃjini.

Smimhi rÃjassa savibhattissa ra¤¤erÃjinÅ honti-ra¤¤e, rÃjini, rÃjusu, rÃjesu

"SamÃse vÃ"ti rÃjassa nÃsasmÃsmiæsu yaæ vuttaæ taæ vÃ hoti-yathÃ-kÃsira¤¤Ã, kÃsirÃjena =
kÃsira¤¤o, kÃsira¤¤assa, kÃsirÃjino, kÃsirÃjassa-kÃsira¤¤Ã, kÃsirÃjÃ, kÃsirÃjamhÃ,
kÃsirÃjasmÃ-kÃsira¤¤e, kÃsirÃjini, kÃsirÃje, kÃsirÃjamhi, kÃsirÃjasmiæ-addhato nÃmhi.


[SL Page 012] [\x  12/]     

PumakammathÃmaddhÃnaæ vÃ sasmÃsuca

PumÃdinamuhoti vÃ sasamÃsunÃmhi ceti utte-addhunÃ-a¤¤atra kammÃdittÃ vÃ
ene-addhena-addhanÃ-se ukÃre ca.


IyuvaïïÃjjhalÃ nÃmassaneka.

NÃmassante vattamÃnÃ ivaïïuvaïïÃjhalasa¤¤Ã honti yathÃkkamaæ.


JhalÃ sassa no.
Jhalato sassa no vÃ hoti-addhuno, addhussa, addhassa.


NÃ smÃssa

Jhalato smÃssa nÃ hoti vÃ-addhunÃ, addhumhÃ, addusmÃ, addhÃ, addhamhÃ,
addhasmÃ-addhani, addhe, addhamhi, addhasmiæ-attasaddanohamhi


SuhÅsu nak.

AttaÃtumÃnaæ suhÅsu vÃ nak hoti-kakÃro antÃvayavattho.
Attanehi, attanebhi, attehi, attehi.


NotatÃtumÃ.

AttaÃtumehi sassa no hoti vÃ-attano, attassa.


SmÃssa nÃ braÓmÃ ca.

BrahmÃ attaÃtumehi ca parassa smÃssa nÃ hoti-attanÃ-attanesu, attesu-ÃtumÃ attÃva-brahma
ge.


GhabrahmÃdite

Ghasa¤¤ato brahma kattu isi sakhÃdÅhi ca gasse vÃ hoti-brahme, brahma, brahmÃ.


NÃmhÅ.

Brahmassu hoti nÃmhi-brahmunÃ.


Brahmasasu vÃ.

Brahmassu vÃ hoti sanaæsu-brahmuno, brahamussa, brahmassa,
brahmÆnaæ,brahmÃnaæ-brahamunÃ-"ambÃdihÅ"'ti smino nihoti vÃ-brahmani. Brahme,
brahmamhi, brahmasmiæ-sesaæ asmasamaæ.

SakhÃ-rÃjÃdittÃ sissa Ã.


ùyono ca sakhÃ.

Sakhato yonamÃyo no honti vÃ Ãno ca-sakhÃyo, sakhÃno.


NonÃsesmi.

Sakhassa i hoti nonÃsesu-sakhino-a¤¤atra-

Yosvaæhisu cÃraÇ.

Sakhassa vÃ ÃraÇ hoti yosvaæhisu smÃnaæsu ca.


ùraÇsmÃ

ùraÇÃdesato paresaæ yonaæ Âo hoti-sakhÃro-ÃraddhÃdo.


[SL Page 013] [\x  13/]     

SabhÃve-sakhÃ-evamÃlapane-getu-sakho, sakha, sakhÃ-amhi-sakhÃnaæ, sakhÃraæ, sakhaæ,
sakhÃyo, sakhÃ no, sakhino.


 oÂe vÃ.

ùraÇÃdesamhÃ yonaæ ÂoÂe vÃ honti yathÃkkamanti Âe-pakkhe-"ÃraÇismÃ" tiÂo-sakhÃre,
sakhÃro, sakhe-sakhÅnÃ, sakhÃrehi, sakhehi, sakhÃrehi, sakhehi-sakhino, sakhissa,
sakhÃrÃnaæ.


SamÃnaæsu vÃ.

Sakhassa vÃ i hoti smÃnaæsu-sakhÅnaæ, sakhÃnaæ.


 Ã nÃsmÃnaæ.

ùraÇÃdesamhÃ nÃsmÃnaæ ÂÃ hoti-sakhÃrÃ-bahulÃdhikÃrÃ sakhÃrasmÃ-sakhÅnÃ,
sakhÅmhÃ,sakhismÃ, sakhÃ, sakhamhÃ, sakhasmÃ.


 e smino.

Sakhato smino Âe hoti niccaæ-sakhe, sakhÃresu, sakhesu-"dhammovÃ¤¤atthe'ti rÃjÃdÅyu
pÃÂhÃ daÊhadhammÃdayo vÃ asmasamÃ.


Yonaæ none vÃ.

YuvÃdihi yonaæ none vÃ honti yathÃkkamaæ.


NonÃnesmÃ.

Esu yuvÃdinamÃ hoti-yuvÃno, yuvÃ-yuvÃnaæ, yuvaæ, yuvÃne, yuve-yuvÃnÃ.


YuvÃdinaæ suhisvÃnaÇi.

Suhisu yuvÃdinamÃnaÇihoti-yuvÃnehi,yuvÃnebhi.

YuvÃ sassino.

YuvÃ sassa vÃ ino hoti-yuvano, yuvassa.


SamÃsaminnaæ nÃne.

YuvÃdihi smÃsminnaæ nÃne honti yathÃkkamaæ-yuvÃnaæ-yuvÃne,yuvÃnesu-rÆpasiddhiyaæ
panassa a¤¤athÃ rÆpanayo dassito naiso gahetabbo-amÆlattÃ-nahi
tatthÃgamÃdimÆlamatthi-evamidÅ sama¤¤ampi-maghavapumavattahasaddÃ
yuvasaddasamÃ-ayantu viseso.


Gassaæ.

Pumasaddato gassa aæ vÃ hoti-pumaæ, puma, pumÃ.


NÃmhi.

NÃmhi pumassa vÃ Ã hoti-pumÃnÃ-a¤¤atra-vÃ utte = pumunÃ, pumena-pumuno, pumussa,
pumassa-pumunÃ, pumÃnÃ-"pumÃ" ti smino ne vÃ hoti-pumÃne, pume,pumamhi, pumasmiæ.


SumhÃ ca.

Pumassa sumhi yaæ vuttaæ taæ Ã ca vÃ hotÅti ÃnaÇi Ã ca hoti-pumÃnesu pumÃsu pumesu.



[SL Page 014] [\x  14/]     

VattahÃ sanannaæ nonÃnaæ.

VattahÃ sanannaæ nonÃnaæ honti yathÃkkamaæ-vattahÃno vattahÃnÃnaæ.


AkÃrantaæ.

SÃsi

Ekavacanayosvaghonaæ.

Ekavacane yosu ca ghaokÃrantavajjitÃnaæ nÃmÃnaæ rasso hoti tiliÇge'ti rasse
sampatte-"sisminnÃnapuæsakassÃ"ti anapuæsakassa simhi tuna hoti-sÃ-yuvÃdittÃ sissa Ã-sÃno,
nottÃbhÃvapakkhe-"yonamÃno"ti vÃdhikÃrassa vavatthita vibhÃ sattÃniccamÃno-sÃno-tathÃ
nottÃbhÃva pakkhe.


SÃssaæse cÃnaÇi.

SÃsaddassa ÃnaÇi hoti aæse ge ca-(bho)sÃna, sÃnÃ, sÃno, sÃnaæ, sÃne, sÃno-sesaæ
yuvasaddasamaæ-setu-sÃnassa-suvÃyuvÃva-"ekavacanayosvaghonaæ"tira- ssattaæva
viseso-getu.

Ge vÃ.

Aghonaæ ge vÃ rasso hoti tiliÇge-(ho)suva, suvÃ.

ùkÃrantaæ.

Muni.

Yosujjhissa pume.

Jhasa¤¤assa issa yosu vÃ Âa hoti pulliÇge-munayo-ato'ti sÃma¤¤aniddesÃ ato yonaæ ÂÃÂe
sampattÃpi avidhÃna sÃmatthiyÃ na honti-a¤¤atra-


Lopo.

Jhalato yonaæ lopo hotÅ'ti yo lope.


Yolopanisu dÅgho.

Yonaæ lopo nisu ca dÅgho hoti-munÅ-(bho)munÅ, munayo, munÅ-muniæ munayo munÅ =
muninÃ munÅhi munÅbhi-yolopa nÅsu vÅ mantuvantunamiccÃdi ¤ÃpakÃ ikÃrÃ kÃrÃnaæ
"sunaæhisÆti" dÅgha ssÃniccattÃ munihaccÃdÅpi hoti-munino, munissa munÅnaæ, muninÃ
munimhÃmunismÃ, munimhi munismiæ munÅsu-evaæ kavikapigiri Ãdayo-aggiisÅnaæ ayaæ
vaseso.


SassÃggi to ni.

AggismÃ sissa ni hoti vÃ-aggini. Aggi, aggayo, aggÅ.


 e sissisismÃ.

IsismÃ sissa Âe vÃ hoti-ise, isi-brahmÃdittÃ gasse vÃ-(bho)ise isi isÅ.


Dutiyassa yossa.


[SL Page 015] [\x  15/]     

IsasmÃ parassa dutiyÃ yossa Âe vÃ hoti-ise, isayo, isi, sesaæmunisaddasamaæ-Ãdisaddano
smimhi-


RatyÃdihi Âo smino.

RatyÃdÅhi smino Âo hoti vÃ-Ãdo, Ãdimhi, Ãdismiæ.
SamÃse ikÃrantato yosmiæsu viseso.

Ito¤¤atthe pume.

A¤¤apadatthe vattamÃnÃ ikÃrantato nÃmasmÃ yonaæ no ne vÃ honti yathÃkkamaæ
pulliÇge-ariyavuttino, ariyavuttayo, ariyavutti-evamÃlapane-ariyavuttine, ariyavuttayo
ariyavuttÅ.


Ne smino kvaci.

A¤¤apadatthe vattamÃnÃ ikÃrantato nÃmasmÃ smino ne hoti vÃ
kvaci-ariyavuttine,ariyavuttimhi, ariyavuttismiæ, "kvacÅ"ti vuttattÃ yathÃdassanaæ na
sabbatta ne Ãdeso.

IkÃrantaæ.

DaddhÅ, silopo, anapuæsakattÃ na rasso.


Yonaæ none pume.

Jhasa¤¤ito yonaæ nonevÃhonti yathÃkkamaæ pulliÇge. Daddhino.


JantuhetvÅghapehi vÃ.

Jantuhetuhi ÅkÃrantehi ghapasa¤¤ehi ca paresaæ yonaæ vÃ lopo
hoti-daddhÅ,daddhiyo-evamÃlapane-getu-daddhi,daddhÅ.


Na jhÅko.

Jhasa¤¤ito aævacanassa naæ vÃ hoti-daï¬inaæ, daï¬iæ,daï¬ine. 

No.

Jhito yonaæ no vÃ hoti pulliÇgehi dutiyÃ yossa no daï¬ino, daï¬i, daï¬inÃ, daï¬Åhi,
daï¬Åbhi-daï¬ino, daï¬issa, daï¬inaæ-daï¬inÃ, daï¬imhÃ, daï¬ismÃ.


Smino ni.

Jhito smiævacanassa ni hoti vÃ-daï¬ini. Daï¬imhi, daï¬ismiæ, daï¬Åsu0evaæ saÇghi gaïi
gÃmaïippabhutayo.

ýkÃrantaæ.

Bhikkhu.

LÃ yonaæ vo pume.

Lato yonaæ vo hoti vÃ pulliÇge.

Vevosu lussa
Lasa¤¤assa ussa vevosu Âa hoti-bhikkhavo-a¤¤atra-yo lope dÅgho-bhikkhu (bho)bhikkhu.


[SL Page 016] [\x  16/]     

PumÃlapane vevo.

Lasa¤¤ato uto yossÃlapane vevo honti vÃ pulliÇge-bhikkhave, bhikkhavo, bhikkhu-bhikkhuæ,
bhikkhavo, bhikkhu-bhikkhunÃ, bhikkhuhi,bhikkhÆbhi-bhikkhuno, bhikkhussa,
bhikkhÆnaæ-bhikkhunÃ, bhikkhumhÃ.BhikkhusmÃ-bhikkhumhi. Bhikkhusmiæ,
bhikkhÆsu-evaæ setu ketu bhÃnu Ãdayo-jantuhetÆnaæ yosvayamhedo-jantvÃdinÃ vÃ yossa
lope-jantu.


CantvÃdito no ca.

JantvÃdito yonaæ no hoti vo ca vÃ pulliÇge-jantuno, jantavo, jantuyo-evaæ dutiyÃyomhi-(bho)
jantu, jantu, jantuno jantavo-"pumÃlapane vevo" tivÃ ve vo ca jantave, jantavo, jantuyo-hetu,
hetavo, hetu. Hetuyo-"yomhivÃ kvacÅ"tÅ yosulasa¤¤assa ussa vÃ ÂÃ deso hetayo,
hetuyo-(bho)hetu, hetu, hetave, hetavo, hetayo, hetuyo-hetuæ, hetu, hetavo, hetayo, hetuyo
bahusaddÃ namhi.


Bahukatinnaæ

NamhÅ bahuno katissa ca nuk hoti tiliÇge-bahunnaæ0sesaæ bhikkhusamaæ-bahu. Bahavo,
bahÆ-(bho) bahu,bahu,bahave,bahavo, bahu bahuæ, bahavo,
bahu-bahunÃ.Bahuhi,bahÆbhi-bahuno,bahussa,
bahunnaæ-bahunÃ,bahumhÃ.BahusmÃ-bahumhi, bahusmiæ,bahusu-vattusi.


LatupitÃdinamÃ simhi.

LatuppaccayantÃnaæ pitu mÃtu bhÃtu dhÅtu duhitu jÃmÃtu nattu hotu potunaæ cÃ hoti
simhi-vattÃ.


LatupitÃdinamase.

LatuppaccayantÃnaæ pitÃdinaæ cÃraÇi hoti sato¤¤atra-"ÃraÇismÃ"ti Âo-vattÃro.


Ge Ã ca.

LatupitÃdÅnaæ a hoti ge Ã ca-(bho) vatta, vattÃ. VattÃro, vattÃraæ. VattÃre,
vattÃro-nÃvacanassa "ÂÃnÃsmÃna" nti ÂÃ-vattÃrÃ.


SuhisvÃraÇi

Subhisu tupitÃdÅnamÃraÇi vÃ hoti-vattÃrehi, vattÃrebhi, vattÆhi, vattÆbhi.


Salopo.
LatupitÃdÅhisassa lopo vÃ hoti-vattu, navattuno, vattussa.


Namhi vÃ.

Namhi latupatÃdinamÃraÇi vÃ hoti-vattÃrÃnaæ0a¤¤atra.


[SL Page 017] [\x  17/]     

ù

Namhi latupitÃdÅnamÃvÃ hoti-vattÃnaæ.Vattunaæ-smÃssa vÃ-vattÃrÃ.


 ismino.

ùraÇÃdesamhÃsmano Âi hoti.


RassÃra Çi.

Smimhi Ãro rasso hoti-vattari, vattÃresu, vattusu-evaæ bhattu hottu Ãdayo-satthusaddassa
pana namhi bahulÃdhikÃrÃ vÃ ÃraÇÃdese-satthÃrÃ, satthunÃ-pitÃ.


PitÃdinamanatvÃdinaæ

NatvÃdivajjitÃnaæ pitÃdinamÃro rasso hoti sabbÃsu vibhattisu-pitaro iccÃdi
cattusamaæ-rassova viseso-natvÃdi nantu rassÃbhÃvÃ nattÃro iccÃdi guïavantusi.


Ntussa.

Simhi ntussa ÂÃ hoti-guïavÃ-ntuva vantvÃdi sambandhiyeva gayhate
ntuvantumantvÃvantutavantusambandhi'ti vacanato na
jantutanatvÃdinaæ-yo-ntantunamÃdinÃvÃnto-guïavanto a¤¤atra.


YvÃdo ntussa.

YavÃdisu ntussa a hoti-akÃrantattÃ ÂÃ-guïavantÃ-na ce ha avidhÃnasÃmatthiyÃ aptti
avidhÃnassa caritatthatÃya guïavantassÃti-(bho) guïava,guïavÃ, guïavaæ,
guïavanto,guïavantÃ-guïavaæ, guïavantaæ, guïavante-guïavatÃ, guïavantena,
guïavantehi, guïavantebhi-guïavato, guïavassa, guïavantassa, guïavataæ.
GuïavantÃnaæ-guïavatÃ, guïavantÃ, guïavantamhÃ, guïavantasmÃ-guïavati, guïavante,
guïavantamhi. Guïavantasmiæ, guïavantesu-evaæ maghavantu bhagavantuppabhutayo.


Himavato vÃ o.

Himavato simhi ntussa o vÃ hoti-himavanto, himavÃ-sesaæ guïavÃva.

UkÃrantaæ.

Vessabhu. Vessabhuvo, vessabhu-(bho) vessabhu, vessabhuve, vessabhuvo, vessabhu-sesaæ
bhikkhusaddasamaæ-evaæ sayambhu parÃbhibhu abhibhuÃdayo-gotrabhu sahabhu
saddehipanayonaæ"jantvÃdito no ve"ti no vo vÃ-gotrabhuno,
gotrabhuvo,gotrabhu-sabhabhuno, sahabhuvo. Sahabhu-sabba¤¤Šsaddassayosveva viseso.


Kuto.

Kuppaccayantato yonaæ no vÃ hoti pulliÇge-sabba¤¤Šno-a¤¤atra lopo ca-"lÃ yonaæ vo
pume"ti na vo


[SL Page 018] [\x  18/]     

"Kuto"ti jantvÃdÅhi puthakkaraïa-sabba¤¤u-evaæ vi¤¤uvidu vedagu pÃragu Ãdayo
kuppaccayantÃ.

ôkÃrantaæ.

Go.

GossÃgayihinaæsu gÃvagavÃ.

GasihinaævajjitÃsu vibhattisu gosaddassa gÃvagavÃ honti.

Abhagohi Âo

Ubhagohi yonaæ Âo hoti-gÃvo, gavo-(bho) go, gÃvo, gavo.


GÃvumhi.

Aævacanegossa gÃvuvÃhoti-gÃvuæ, gÃvaæ, gavaæ, gÃvo, gavo.

NÃssÃ.

Goto nÃssa Ã hoti vÃ-gÃvÃ, gÃvena, gavÃ, gavena gohi, gobhi.


Gavaæ sena

Gossa se vÃ gavaæ hoti saha sena-gavaæ, gÃvassa, gavassa.


Gunnaæ ca nantÃ.

Naævacanena saha gossa gunnaæ hoti gavaæ ca vÃ-gunnaæ gamaæ, gonaæ-gÃvÃ, gÃvamhÃ,
gÃvasmÃ, gavÃ, gavamhÃ, gavasmÃ-gÃve, gÃvamhi, gÃvasmiæ, gave, gavamhi, gavasmiæ.


Sumhi vÃ.
Gossa sumhi gÃvagavÃ honti vÃ-gÃvesu, gavesu, gosu.

¯kÃrantaæ-pulliÇgaæ.
---------
Ka¤¤Ã.

SÃ.

Itthiyaæ vattamÃnassa nÃmassante vattamÃno ÃkÃro ghasa¤¤o hoti-jantvÃdinÃ
vÃyolopo-ka¤¤Ã, ka¤¤Ãyo-"ghabrahmÃdite"ti gassevÃ-ka¤¤e, ka¤¤Ã-yomhi-ka¤¤Ã, ka¤¤Ãyo.


Gho ssaæsasÃsasÃyaætiæsu

SsamÃdisu gho rasso hoti-ka¤¤aæ, ka¤¤Ã, ka¤¤Ãyo-


Ghapatekasmiæ nadÅnaæ yayÃ.

Ghapato nadÅnamekasmiæ yayÃ honti yathÃkkamaæ-ka¤¤Ãya, ka¤¤Ãhi, ka¤¤Ãbhi-ka¤¤Ãya,
ka¤¤Ãnaæ,-smimhi-


Yaæ.

Ghapato smino yaæ vÃ hoti-ka¤¤Ãyaæ. Ka¤¤Ãya, ka¤¤Ãsu. Evaæ saddhÃ sudhÃ
sukhÃÃdayo-"nÃmmÃdÅhÅ"ti ammÃ annÃ ambÃhi gassa ekÃrÃbhÃve.


Rasso vÃ.

AmmÃdinaæ ge rasso vÃ hoti-amma, ammÃ iccÃdi-sesaæka¤¤Ãva-sahÃparisÃhi smino "tiæ
sabhÃparisÃyÃ"ti tiæ vÃ hoti


[SL Page 019] [\x  19/]     

"Ghossa" miccÃdinÃ rasse-sahatiæ-a¤¤atra-sahÃyaæ, sahÃya-parisatiæ, parisÃyaæ, parisÃya.

ùkÃrantaæ.
---------
Mati-yomhi-

Pitthiyaæ.

Itthiyaæ vattamÃnassa nÃmassante vattamÃnÃ ivaïïuvaïïÃ pasa¤¤Ã honti.


Yepassavaïïassa.

Pasa¤¤assa ivaïïassa lopo vÃ hoti yakÃre-vacatthitavi bhÃsÃyaæ-matyo-a¤¤atra-jantvÃdinÃ
vÃ yolope-matÅ, matiyo-(bho)mati, matyo,mati, matiyo-matiæ, matyo, matÅ, matiyo "ghapa"
iccÃdinÃ yÃdese-matyÃ,matiyÃ,matÅhi, matihi-matyÃ,matiyÃ, matÅnaæ-smimhi-matyaæ,
matiyaæ, matyÃ, matiyÃ, matÅsu-evaæ kitti kanti tantippabhutayo-rattiyÃ smino "ratyÃdÅhivo
smino"ratyÃdÅhivo smino" ti Âo vÃ-ratte-a¤¤atra-ratyaæ, rattiyaæ, ratyÃ, rattiyÃ-sesaæ matiyÃ
samaæ.


IkÃrantaæ.
---------
DÃsÅ, dÃsyo, dÃsÅ, dÃsiyo-(bho)dÃsi, dÃsÅ, dÃsyo, dÃsÅ, dÃsiyo.


Yaæ pÅto.

Pasa¤¤ito aævacanassa yaæ vÃ hoti-dÃsyaæ, dÃsiyaæ, dÃsiæ, dÃsyo, dÃsÅ, dÃsiyo-dÃsyÃ,
dÃsiyÃ, dÃsÅhi, dÃsÅbhi-dÃsyÃ, dÃsiyÃ, dÃsÅnaæ-dÃsyaæ, dÃsiyaæ, dÃsyÃ, dÃsiyÃ,
dÃsÅsu-evamosadhÅ pokkharaïÅ Ãdayo-nadisaddÃ yosu-


NajjÃ yosvÃm.

Yosu nadisaddassa Ãm vÃ hoti-saca.


Manubandho sarÃnamantÃ paro.

MakÃronubandho yassa so sarÃnamantÃ sarÃ paro hotÅ'ti ÅkÃrÃ paro-"yavÃ sare"ti yakÃre
dassa cavaggo yassa pubba rÆpaæ-najjÃyo-a¤¤atra-vÃ palopayolopesu-najjo, nadÅ, nadiyo
iccÃdi.


ýkÃrantaæ.
---------
YÃgu, yÃgu, yÃguyo-(bho)yÃgu, yÃgu, yÃguyo-yÃguæ, yÃgu, yÃguyo-yÃguyÃ, yÃguhi,
yÃgubhi-yÃguyÃ, yÃgunaæ-yÃguyaæ, yÃguyÃ,yÃgusu-evaæ dhenu sassu
piyaÇguppabhutayo-mÃtu dhÅtu duhitu saddÃ pitusaddasamÃ-salopÃbhÃvapakkhe yÃdese
mÃtusaddassa pana "ye passÃ"ti yogavibhÃgÃ vÃ palopo-matyÃ,mÃtuyÃ.

UkÃrantaæ.
---------
VadhÆ, vadhÆ, vadhuyo-(bho)vadhu, vadhu, vadhuyo-vadhuæ, vadhÆ, vadhuyo-vadhuyÃ,
vadhÆhi, vadhÆbhi-vadhuyÃ, vadhÆnaæ-vadhuyaæ, vadhuyÃ, vadhÆsu-evaæ jambu vÃmorÆ
sarabhu Ãdayo.

ôkÃrantaæ.
---------


[SL Page 020] [\x  20/]     

Go iccÃdi pumena samaæ.

ItthiliÇgaæ.
---------
Cittasi.

Aæ napuæsake.

AkÃrantato nÃmasmÃ sissa aæ hoti napuæsakaliÇge-mittaæ-yomhi.


Yonanti.

AkÃrantato nÃmasmÃ yonaæ nÅ hoti napuæsake'ti ni Ãdeso.


NÅnaæ vÃ.

AkÃrantato nÃmasmÃ nÅnaæ ÂÃÂe vÃ honti yathÃkkamaæ-cittÃ, a¤¤atra-"yolopanÅsu dÅgho"
tidÅghe-cittÃni-(bho) citta, cittÃ, cittÃ, cittÃni-cittaæ, citte, cittÃni-citteneccÃdi
buddhasaddasamaæ-evaæ pÃnadÃnappabhutayo-ekaccÃdinaæ tu paÂhamÃnimhi viseso.


Na nissa ÂÃ.

EkaccÃdÅhi parassa nissa ÂÃ na hoti-ekaccÃni, paÂhamÃni-padÃdÅhi nÃsmiæsu.

NÃssa sÃ.

PadÃdihi nÃssa sÃ hoti vÃ-padasÃ, padesa-bilasÃ, bilena.


PadÃdihi si.

Ehi smino si hoti vÃ-padasi, pade, padamhi, padasmiæ-kamma saddato nÃssa"nÃsseno"ti eno
vÃ-kammena-a¤¤atra pumÃdinÃ vÃ utte-kammunÃ, kammanÃ-iminÃva sasmÃsu uttaæ-tassa
lasa¤¤Ãyaæ-sasmÃnaæ yathÃyogaæ nonÃ niccaæ-vavatthitavibhÃsÃyaæ-kammuno,
kammassa-kammunÃ, kammÃ, kammamhÃ, kammasmÃ-"kammÃdito"ti smino vÃ
nimhi-kammani, kamme, kammamhi, kammasmiæ-sesaæ cittasamaæ-camma vesma
bhasmÃdayo kammasmÃ uttato¤¤atra-gacchantasi-"ntassaæ"ti vÃ amhisilopo-gacchaæ-a¤¤atra
sissa aæ-gacchantaæ, gacchantÃ gacchantÃni-(bho)gaccha, gacchÃ, gacchaæ, gacchantÃ,
gacchantÃni-gacchaæ, gacchantaæ, gacchante, gacchantÃni-nÃdisu pulliÇgasmaæ-evaæ yajanta
vajantÃdayo.

AkÃrantaæ.
---------

AÂÂhi

JhalÃ vÃ.

Jhalato yonaæ ni hoti vÃ napuæsakaliÇge-aÂÂhini-yo lopadighesu-aÂÂhi-(bho)aÂÂhi,aÂÂhÅni,
aÂÂhÅ-aÂÂhiæ, aÂÂhini, aÂÂhi = tatiyÃdisu munisaddasamaæ-evamacchi akkhi dadhi satthi
Ãdayo.

IkÃrantaæ.
---------


[SL Page 021] [\x  21/]     
Daï¬Å-"ekavacane"ccÃdinÃ rasso-silopo-daï¬Åni, daddhÅ-(bho)daï¬i,daï¬Å, daï¬Åni,
daddhÅ-daï¬inaæ,daï¬iæ, daï¬Åni, daï¬Å-sesaæ pulliÇgasmaæ-evaæ sukhakÃrÅ sÅghayÃyÅ
Ãdayo.


ýkÃrantaæ.
---------
Cakkhu, cakkhuni, cakkhu-aÂÂhisaddasama-evamÃyu madhu matthu dhanu
cittaguppabhutayo-ÃyusÃti kodhÃdittÃ nÃssa sÃ vÃ-ambusaddÃ 

Smino"ambavÃdÅhÅ"ti vÃ ni ÃdesÃ-ambuni, ambumhi, ambusmiæ.

Guïavantusi.


Addhaænapuæsake.

Ntussa addhaæ hoti simhi napuæsake-guïavaæ, guïavantaæ-yomhi-"yavÃdontussÃ"ti
akÃre"yonaæ nÅ"ti ni tassa vÃ ÂÃdese-guïavanatÃniccÃdi-gacchantasamaæ-evaæ yasavantu
dhanavantu gomantvÃdayo.


UkÃrantaæ.
---------
Gotrabhu, gotrabhuti, gotrabhu-(bho)gotrabhu, gotrabhuni, gotrabhu-gotrabhuæ, gotrabhuti,
gotrabhu-gotrabhunÃ iccÃdi pulliÇge vessabhusaddasamaæ-evaæ abhibhu sayamabhu
dhamma¤¤Á Ãdayo.


ôkÃrantaæ-napuæsakaliÇgaæ.
---------

Atha sabbÃdÅnaæ rÆpanayo niddisÅyate-sabba katara katama ubhaya itara a¤¤a a¤¤atara
a¤¤atama pubba parÃpara dakkhiïuttarÃdha rÃnivavatthÃyamasa¤¤Ãyaæ-ya tya ta eta ima
amu kiæ eka tumhaamha iccete sabbÃdayo-sabbo. 

YonameÂ.

AkÃrantehi sabbÃdihi yonameÂ hoti-sabbe-evamÃlapana dutiyÃyosu.


SabbÃdÅnaæ namhi ca.

AkÃrantÃnaæ sabbÃdÅnaæ e hoti namhi suhisu ca.


SaæsÃnaæ.

SabbÃdito naævacanassa saæsÃnaæ honti-sabbesaæ, sabbesÃnaæ-sesaæ buddhasamaæ-itthiyaæ
"itthiyamatvÃ"ti Ãppaccaye saralope ca kate ÃkÃrassa ghasa¤¤Ãyaæ ka¤¤Ãsaddasseva
rÆpanayo, ayantu viseso.


GhapÃ sassa ssÃ vÃ.

SabbÃdÅnaæ ghapato sassa ssÃ vÃ hoti-"ghossa" miccÃdanÃ rasse-sabbassÃ.
SabbÃya-namhi-sabbÃsaæ. SabbÃsÃnaæ.


[SL Page 022] [\x  22/]     

Smino ssaæ.

SabbÃdinaæ ghapato smino ssaæ vÃ hoti-sabbassaæ, sabbÃyaæ,
sabbÃya-napuæsake-sabbaæ-yossa nimhi-


SabbÃdÅhi.

SabbÃdihi parassa nissa ÂÃ na hoti-sabbÃni-(bho)sabba, sabbÃ, sabbÃni-sabbaæ, sabbe,
sabbÃni-nÃdisu pumeva-katarÃdayo tayo tÅsu liÇgesu sabbasamÃ-evaæ itara
a¤¤asaddÃ-ssÃssaæsu viseso.


SsaæssÃsyÃyesvitareka¤¤etimÃnami.

SsamÃdisu itaraekaa¤¤aeta imai¤¤esaæ i hoti-itarissÃ, itarissaæ-a¤¤issÃ,
a¤¤issaæ-a¤¤ataraa¤¤atamasaddÃ liÇgattaye sabbasamÃ-pubbo-yo.


PubbÃdÅhi chahi.

Etehi chahi savisaye eÂ vÃ hoti'ti yosseÂ-pubbe, pubbÃ-(bho)pubba, pubbÃ, pubbe,
pubbÃ-pubbaæ, pubbe, pubbÃ-sesaæ sabbaliÇge sabbasamaæ-evaæ parÃdayo pa¤ca-yo, yÃ,
yamiccÃdi sabbasamaæ-yÃdinamÃlapane rÆpaæ na sambhavati-tyasi.


TyatetÃnaæ tassa so.

TyatetÃnamanapuæsakÃnaæ tassa so hoti simhi-syo, syÃtyamiccÃdi-so.


Ta tassa no sabbÃsu.

Tasaddassa tassa no vÃ hoti sabbÃsu vibhattisu-ne, te-naæ taæ, ne, te-nena, tena, nehi, tehi,
nebhi, tebhi-


 a sasmÃsmiæssÃyassaæssÃsaæmhÃmhismimimassa ca.

SÃdasvimassa tasaddatakÃrassa ca Âo vÃ hoti-pubbasara lope-assa, nassa, tassa-nesaæ,
nesÃnaæ, tesaæ, tesÃnaæ-amhÃ, asmÃ, namhÃ, nasmÃ, tamhÃ, tasmÃ-amhi, asmiæ, namhi,
nasmiæ, tambhi, tasmiæ, nesu. Tesu-itthiyaæ-sÃ, nÃ, nÃyo, tÃ, tÃyo-naæ, taæ, nÃ, nÃyo, tÃ,
tÃyo-nÃmhi kate-


SsÃ vÃ tetimÃmÆhi.
Ghapasa¤¤ehi tÃ etÃ imÃ amÆhi nÃdanamekasmiæ ssÃ vÃ hoti-vÃ ÂÃ dese-assÃ, nassÃ, nÃya.


TÃya vÃ.

SsaæssÃssÃyesu tassa vÃ i hoti-tissÃ, tassÃ, tÃya-nÃhi, nÃbhi, tÃhi, tÃbhi-sassa vÃ ssÃmhi-assÃ,
nassÃ, tissÃ, tassÃ, ssÃdesÃbhÃvapakkhe.


TetimÃto sassa ssÃya.

TÃ etÃ imÃto sassa ssÃyo hoti vÃ-assÃya, nassÃya,


[SL Page 023] [\x  23/]     

TissÃya, tassÃya-dvihi muttapakkhe-tÃya tÃya-naævacanassa samÃdese takÃrassa ca vÃ ÂÃdese
"sunaæhisu"ti dÅghe ca kate-Ãsaæ, nÃsaæ, nÃsÃnaæ, tÃsaæ, tÃsÃnaæ-sattamiyaæ-assaæ, assÃ,
nassaæ, nassÃ, nÃyaæ, nÃya, tissaæ, tissÃ, tassaæ, tassÃ, tÃyaæ, tÃya, nÃsu, tÃsu-napuæsake-naæ,
taæ, nÃti, tÃti, naæ, taæ,ne, nÃ, ni, te, tÃni-nÃdisu pumeva-evametasaddassa tÅsu
liÇgesu-ÂanÃdesÃbhÃvo'va viseso-imasi.


Simhi napuæsakassÃyaæ.

ImasaddassÃnapuæsakassÃyaæ hotisimhi-ayaæ, ime, imaæ, imenÃ.


NÃmhinimi.

ImasaddassÃnitthiyaæ nÃmhi anaimiccÃdesÃ honti-anena, iminÃ-hi-


ImassÃ nitthiyaæ Âe.

ImasaddassÃnitthiyaæ Âe hotivÃ sunaæhisu-ehi, ehi, imehi, imehi-sa-ÂasasmÃsmi miccÃdinÃ
sabbassimassa vÃ ÂÃdese-assa, imassa, esaæ, esÃnaæ. Imesaæ, imesÃnaæ-amhÃ, asmÃ, imamhÃ,
imasmÃ-amhi, asmiæ, imamhi, imasmiæ, esu, imesu-itthiyaæ-ayaæ, imÃ, imÃyo-imaæ, imÃ,
imÃyo-nÃ-"ssÃ vÃ tetimÃmÆhÅ"ti ssÃ vÃ, ÂÃdese ssamiccÃdinÃ i Ã dese ca-assÃ, imissÃ-a¤¤atra
= imÃya, imÃhi, imÃhi-sa-assÃ, imissÃ, assÃya, imissÃya, imÃya, naævacanassa samÃdese
imassa ca ÂÃdese "sunaæhasÆ"ti dÅghe ca kane-Ãsaæ,
imÃyaæ-sÃnamÃdese-imÃsÃnaæ-sattamiyaæ-assaæ, imissaæ. AssÃya, imissÃya, imÃyaæ, imÃya,
imÃsu-napuæsake.


Imassidaæ vÃ.

Aæsisu saha tehi imassidaæ vÃ hoti napuæsake-idaæ, imaæ, imÃ, imÃni-idaæ, imaæ, ime,
imÃni-tatiyÃdisu pulliÇgasmaæ-amusi.


MassÃmussa.

AnapuæsakassÃmussa makÃrassa so bhoti simhi-asu-yo-

Lopo musmÃ.

Amusaddato yonaæ lopo vÃ hoti pulliÇge'ti niccaæyo lope digho-amu-amuæ, amÆ-amunÃ,
amÆhi, amÆbhi-


Na no sassa.

AmusmÃ sassa no na hoti-amussa, amusaæ, amusÃnaæ-amunÃ, amumhÃ,
amusmÃ-amumhi,amusmiæ, amusu-itthiyaæ-asu, amu, amuyo-

Amuæ, amÆ, amuyo-nÃ-"ssÃvÃ, tetimÃmÆhÅ"ti ssÃ vÃ-amussÃ, amuyÃ, amÆhi, amÆbhi-amussÃ,
amuyÃ, amusaæ, amÆsÃnaæ-sattamiyaæ0amussÃ. Amussaæ. Amuyaæ, amuyÃ,
amusu-napuæsake-


AmussÃduæ.

Aæsisu saha tehi amussa aduæ hoti vÃ napuæsake-aduæ-a¤¤a


[SL Page 024] [\x  24/]     

Tra silope-amu, amuna, amÆ, aduæ, amuæ, amuni, amÆ-sesaæ pumeva-kiæsi.


Kissa ko sabbÃsu.

SabbÃsu vibhattÅsu kissa ko hoti-sisso-ko, ke, kaæ, ke, kena, kahi, kehi.


Ki sasmiæsu vÃ nitthiyaæ.

Anitthiyaæ kissa ki vÃ hoti sasmiæsu-kissa, kassa, kesaæ, kesÃnaæ, kamhÃ, kasmÃ, kimhi,
kismiæ, kamhi, kasmiæ, kesu-itthiyaæ-kaÃdese akÃrantattÃ Ãppaccayo-kÃ,kÃ,kÃyo iccÃdi
sabbÃva-napuæsake.


Kimaæsisu saha napuæsake.

Aæsisu saha tehi kiæsaddassa kiæ hoti napuæsake-kiæ, kÃni, kiæ, ke, kÃni-keneccÃdi
pumeva-ekasaddo saÇkhyÃtulya¤¤Ã sahÃyavacano-atra saÇkhyÃsaddo saækheyyavÃci-yadÃ
saÇkheyya vÃcÅ tadekavacananto a¤¤atra bahuvacanantopi-eko ekÃ ekamiccÃdi-sabbasamaæ
tiliÇgesu-ssÃssaæsu pana-ssamÃdinÃ imhi ekissÃ ekissaæ-tumha ambhasaddÃ aliÇgÃ-tathÃ
ubha kati¤ci saddÃ pa¤cÃdayo aÂÂhÃrasantÃ ca-tumhasi amhasi.


Tumhassa tuvaæ tvamamhi ca.

Amhisimhi ca tumhassa savihattissa tuvaæ tvaæ honti-tuvaæ tvaæ. 


Simhi haæ.

Simhi amhassa savibhattissa ahaæ hoti-ahaæ-yo-tumhe.


MayamasamÃmhassa.

Yosvamhassa savibhattissa mayamasmÃ vÃ honti yathÃkkamaæ-mayaæ, asmÃ,
amhe-aæ-tuvaæ. Tvaæ.


Amhi taæ maæ tavaæ mamaæ.

Amhi tumhaamhasaddÃnaæ savibhattÅnaæ taæ maæ tavaæ mamaæ honti yathÃkkamaæ-taæ,
tavaæ, maæ, mamaæ.


Dutiye yomhi vÃ.

TumhaamhasaddÃnaæ savihattÅnaæ paccekaæ Çaæ ÇÃkaæ vÃ honti dutiye yomhi-tumhÃkaæ
tumhe, amhaæ, amhÃkaæ, asmÃ, amhe.

NÃsmÃsu tayÃ mayÃ.

NÃsmÃsu tumhaamhasaddÃnaæ savibhattÅnaæ tayÃ mayÃ honti yathÃkkamaæ.


TayÃtayinaæ tva vÃ tassa.

Tumhassa tayÃtayÅnaæ takÃrassa tva hoti vÃ-tvayÃ, tayÃ, mayÃ, tumhehi, tumhebhi. Amhehi,
amhebhi.


[SL Page 025] [\x  25/]     

Tava mama tuyhaæ mayhaæ se.

Se tumhaamhasaddÃnaæ svibhattÅnaæ tava mama tuyhaæ mayhaæ honti yathÃkkamaæ-tava
tuyhaæ mama mayhaæ.


Naæsesva samÃkaæ mamaæ.

Naæsesvamhassa savibhattissa asmÃkaæ mamaæ honti yathÃkkamaæ-mamaæ.


§aæ ÇÃkaæ namhi.

Namhi tumhaamhasaddÃnaæ savibhattÅnaæ Çaæ ÇÃkaæ honti paccekaæ-tumhaæ tumhÃkaæ
amhaæ amhÃkaæ asmÃkaæ.


SmÃmhi tvamhÃ.
SmÃmhi tumhassa savibhattissa tvamhÃ hoti vÃ-tvamhÃ tvayÃtayÃ mayÃ.


Smimhi tumhÃmhÃnaæ tayi mayi.

Smimhi tumha amhasaddÃnaæ savibhattÅnaæ tayi mayi honti yathÃkkamaæ-tvayi tayi mayi,
tumhesu.


SumhÃmhasayÃsmÃ.

Amhassa asmÃ hoti vÃ sumhi-asmÃsu amhesu.

"ApÃdÃdo padatekavÃkye"ti adhikÃro.


Yonaæ hisvapa¤camyÃ vo no.

Apa¤camiyÃ yonaæ hisvapÃdÃdo vattamÃnÃnaæ padasmÃ paresa mekavÃkye ÂhitÃnaæ
tumhaambhasaddÃnaæ savibhattÅnaæ vo no honti vÃ yathÃkkamaæ-tiÂÂhatha vo, tiÂÂhatha
tumhe, tiÂÂhÃma no, tiÂÂhÃma mayaæ-passati vo, passati tumhe, passati no, passati
amhe-diyate vo, diyate tumhaæ, diyate no, diyate amhaæ-dhanaæ vo, dhanaæ
tumhaæ,dhanaæ no, dhanaæ amhaæ-kataæ vo, kataæ tumhehi, kataæ no, kataæ amhehi.


Te me nÃ se.

NÃmhi se ca apÃdÃdo vattamÃnÃnaæ padasmÃ paresaæ ekavÃkye ÂhitÃnaæ
tumhaamhasaddÃnaæ savihattÅnaæ te me vÃ honti yathÃkkamaæ-kataæ te, kataæ tayÃ, kataæ
me, kataæ mayÃ-diyate te, dÅyate tava, dÅyate me, diyate mama-dhanaæ te, dhanaæ tava,
dhanaæ me, dhanaæ mama.


NacavÃhÃhevayoge.

CavÃhaahaevehiyoge tumhaamhasaddÃnamÃdesÃna honti. GacchÃma tumhe ca,
maya¤ca-passati tumhe ca, amhe ca-kataæ tumhehi ca, amhehi ca-diyate tumha¤ca,
amha¤ca-dhanaæ tumha¤ca, amha¤ca-kataæ tayÃ ca, mayÃ ca-dÅyate tava ca, mama
ca-dhanaæ tava ca mama ca-vÃdiyogepyevaæ ¤eyyaæ-ubha kati saddÃ
bahuvacanattÃ-"ubhagohi Âo"ti yonaæ Âo-ubho, ubho-


[SL Page 026] [\x  26/]     

Suhisubhasso.

Ubhassa suhisvo hoti-ubhohi ubhohi-


Ubhinnaæ.

UbhÃ naævacanassa innaæ hoti-ubhinnaæ, ubhosu.

 i katimhÃ
KatimhÃyonaæÂi hoti-kati,kati,katÅhi,katÅbhi, katinnaæ katÅsu.
---------

Atha saÇkhyÃsaddÃ vuccante.

EkÃdayo aÂÂhÃrasantÃ saÇkheyyavacanÃ-vÅsatiÃdayo pana saÇkhyÃnavacanÃca-ekasaddo
sabbÃdisu vuttova-dvÃdinamaÂÂhÃrasantÃnaæ bahuvacanantattÃ ekavacanÃbhÃvo-dvisaddÃ
yomhi.


Yomhi dvinnaæ duve dve.

Yomhi dvissa savibhattissa duve dve honti paccekaæ-duve dve, dvÅhi dvÅbhi.


Duvinnaæ namhi vÃ.

Namhi dvissa savibhattissa duvinnaæ hoti vÃ-duvinnaæ-a¤¤atra.


Namhi nuk dvÃdÅnaæ sattarasantaæ.

DvÃdÅnaæ sattarasannaæ saÇkhyÃnaæ nukhoti namhi vibhattimhi. UkÃrouccÃraïattho-kakÃro
antÃvayavattho-tena nambhÅna dÅgho-dvinnaæ,dvÅsu-tisaddÃ yomhi.


Pume tayo cattÃro.

Yomhi savibhattÅnaæ tivatunnaæ tayo cattÃro honti yathÃkkamaæ pulliÇge-tayo, tayo, tÅhi,
tÅbhi.


×ïaæ ïïannaæ titojjhÃ.

Jhasa¤¤ato tito naævacanassa ïïaæ ïïannaæ honti-tiïïaæ tinïannaæ,tÅsu-itthÅyaæ.


Tisso catasso yomhi savibhattÅnaæ.

VibhattisahitÃnaæ tivatunnaæ yomhi tisso catasso hontitthiyaæ yathÃkkamaæ-tisso, tisso, tÅhi
tÅbhi.


Namhi ticatunnamitthiyaæ tissacatassÃ.

Namhi ticatunnaæ tissa catassÃ hontitthiyaæ yathÃkkamaæ-tissannaæ, tÅsu-napuæsake.


TÅïi cattÃri napuæsake.

Yomhi savibhattÅnaæ ticatunnaæ yathÃkkamaæ tÅïi cattÃri honti napuæsake-tÅïi tÅïi-sesaæ
pulliÇgasamaæ-catu yo.


Caturo vÃ catussa.

Catusaddassa savibhattissa yomhi caturo vÃ hoti pulliÇge-caturo, caturo-a¤¤atra-cattÃro,
cattÃro-catÆhi catÆbhi.


[SL Page 027] [\x  27/]     

 a pa¤cÃdÅhi cuddasahi.

Pa¤cÃdÅhi cuddasahi saÇkhyÃhi yonaæ Âo hoti-pa¤ca, pa¤ca.


Pa¤cÃdÅnaæ cuddasannama.

Pa¤cÃdÅnaæ cuddasannaæ sunaæhisva hoti-ettÃpavÃdoyaæ-pa¤cahi pa¤cabhi, pa¤cantaæ
pa¤casu-evaæ chÃdayo aÂÂhÃrasantÃ-eko ca da sa cÃti catthasamÃse ekena adhikÃ dasÃti
tatiyÃsamÃse vÃ kate"ekatthatÃya"nti vibhattilopo-evamupari ca.


EkaÂÂhÃnamÃ.

EkaaÂÂhÃnaæ Ã hoti dase pare.


Ra saÇdhyÃto vÃ.

SaÇkhyÃto parassa dasassa ra hoti vibhÃsÃ-saca"pa¤camiyaæ parasse"ti anuvattamÃne
"ÃdissÃ"ti dakÃrasseva hoti-ekÃ rasa, ekÃdasa.


ù saÇkhyÃyÃsatÃdo'na¤¤atthe.

SaÇkhyÃyamuttarapade dvissa Ã hotasatÃdo'na¤¤atthe-dvÃdasa.


KhÃ cattÃÊÅsÃdo.

Dvissa khÃ vÃ hotacattÃÊÅsÃdo'na¤¤atthe-bÃrasa.


Tisse.

SaÇkhyÃyamuttarapade tissa e hotasatÃdo'na¤¤atthe.


ChatÅhi Êo ca.

Chatihi parassa dasassa Êo hoti ro ca-teÊasa-terasa.


Catussa cuco honti vÃ dasasadde pare-dvitte-cuddasa coddasa catuddasa.

VÅsatidasesu pa¤cassa païïupaïïÃ.

VÅsatidasesu paresu pa¤cassa païïupaïïÃ honti vÃ yathÃkkamaæ-païïarasa pa¤cadasa.


Chasasa so.

Chassa so iccayamÃdeso hoti dasasadde pare-soÊasa sorasa, sattarasa sattadasa, aÂÂhÃrasa
aÂÂhÃdasa-ekena ÆnÃ vÅsatÅti visesanasamÃsagabbhe tatiyÃsamÃse.


ItthiyamhÃsitapumitthi pumevekatthe.

Itthiyaæ vattamÃne ekatthe samÃnÃdhikaraïe uttarapade pare bhÃsitapumitthi pumeva
hotÅti pumbhÃvÃ Ãppaccayo nivattate-ekÆnavÅsati-itthiliÇgekavacananto-vÅsatiÃdayo hi
ÃnavutiyÃ ekavacanantÃ itthiliÇgÃ-(bho) ekÆnavÅsati ekÆnavÅsatimiccÃdi-evaæ vÅsati ekavÅsati
dvÃvÅsati bÃvÅsati tevÅsatippabhutayo.


[SL Page 028] [\x  28/]     

VÅsatayaæ pa¤cassa vÃ païïaÃdese-païïuvÅsati, pa¤cavÅsati-ekena ÆnÃ tiæsati tiæsÃ vÃ
ekunatiæsati ekunatiæsÃ-matika¤¤Ã samÃ-evaæ tiæsati tiæsÃppabhutayo-tiæsÃsaddassa pana
silope-dÅgharassÃti yogavibhÃgÃ rasse-tiæsa-niggahÅtÃgame ca tiæsantipi hoti-evamupari ca
yathÃsambhavaæ-dvattiæsatiÃdinaæ rassa¤cattÃni-cattÃÊÅsÃya samhi-cattÃÊÅsÃ cattÃÊÅsa
cattÃÊÅsaæ vÃ,evaæ cattÃrÅsÃ cattÃrisa cattÃrÅsaæ.


DvissÃ ca.

AsatÃdo'na¤¤atthe cattÃÊÅsÃdo dvissa e hoti vÃ Ã ca-dve cattÃÊÅsa dvÃcattÃÊÅsa
dvÅcattÃÊÅsa-evaæ dvevattÃrisa dvÃcattÃrÅsa dvicattÃrÅsa, dvecattÃÊÅsati dvÃcattÃÊÅsati
dvicattÃÊÅsati.


CattÃÊÅsÃdo vÃ.

AsatÃdo 'na¤¤atthe cattÃÊÅsÃdo tisse vÃ hoti-tecattÃÊÅsa tivattÃÊÅsa tecattÃÊÅsati
ticattÃÊÅsati-tecattÃrÅsa ticattÃrÅsa-dvepa¤¤Ãsa dvÃpa¤¤Ãsa dvipa¤¤Ãsa dvepaïïÃsa ti
païïÃsa, dvesaÂÂhi dvÃsaÂÂhi dvisaÂÂhi, tesaÂÂhi tisaÂÂhi, dvesattati dvÃ sattati dvÅsattati
dvesattari dvÃsattari dvisattari, tesattati tisattati tesattari tisattari, dveasÅti dvÃasÅti
dvÅyÃsÅti-yÃgamo-teasÅti tiyÃsÅti, dvenavuti dvÃnavuti dvinavuti, tenavuti tinavuti-sataæ,
napuæsaka mekavacanantaæ-evaæ sahassadayo-koÂi pakoÂi koÂippakoÂi akkhohiïiyo
itthiliÇgekavacanantÃ-vaggabhede tu sabbÃsampi saÇkhyÃnaæ bahuvacana¤ca
hoteva-yathÃ-dve visatiyo, tisso vÅsatiyo iccÃdi-dasa asakaæ sataæ nÃma,dasasataæ sahassaæ,
dasasahassaæ nahutaæ, dasanahutaæ lakkhaæ, satasahassantipi vuccati-lakkhasataæ koÂi,
koÂilakkhasataæ pakoÂi, pakoÂilakkhasataæ koÂippakoÂi-evaæ nahutaæ ninnahutaæ
akkhohiïÅ bindu abbudaæ nirabbudaæ ahakahaæ ababaæ aÂaÂaæ sogandhikaæ uppalaæ
kumudaæ puï¬arikaæ padumaæ kathÃnaæ mahÃkathÃnaæ asaÇkheyyanti yathÃkkamaæ
satalakkhaguïaæ veditabbaæ.
---------
AthÃsaÇkhyamuccate.

Taæ duvidhaæ pÃdicÃdibhedena-tattha-pa parÃ apa saæ anu ava o ni du vi adhi api ati su u
abhi pati pari upa Ã-ime vÅsati pÃdayo-cÃdayo pana-ca vÃ ha aha eva evamiccÃdayo-ime
dvepi liÇgasaÇkhyÃrahitÃ-etehi pana yathÃsambhavaæ vihitÃnaæ vibhattinaæ.


AsaÇkhyehi sabbÃsaæ.

AvijjamÃnasaÇkhyohi parÃsaæ sabbÃsaæ vibhattÅnaæ lopo hotÅti lopo ca.



[SL Page 029] [\x  29/]     

VibhattiyÃ tato bhedo saliÇgÃnaæ bhave tathÃ
TumhÃdinaæ tvaliÇgesu nevatthi pÃdivÃdinaæ.

VutatÃni syÃdyantÃni.
---------
Athekatthamuccate-upasaddÃ paÂhamekavacanaæ si-tassa"asaÇkhyehi sabbÃsaæ"ti
lopo-kumbhasaddÃ chaÂÂh­yekavacanaæ sa-upa kumÓasa iti Âhite"aviggabho niccasamÃso
padantaraviggaho ve"ti samÅpaæ kumbhasseti padantaraciggahe-"syÃdi syÃdinekattha"nti
sabbatthekatthe vattate.


AsaÇkhyaæ vibhatti sampatti samipa sÃkalyÃhÃva yathÃpacchÃ yugapadatthe.

AsaÇkhyaæ syÃdyantaæ vibhattyÃdinamatthevattamÃnaæ syÃdyantena sahekatthambhavati.


EkatthatÃyaæ.

ýyÃdiïadisamÃsehi ekatthibhÃvo ekatthatÃ-tasmiæ syÃdi lopo hoti-"taæ
napuæsaka"mitinapuæsakaliÇgaæ-tato syÃdi-"pubbasmÃmÃdito"ti lope sampatte.


NÃto mapa¤camiyÃ.

AmÃdekatthÃ pubbaæ yadekatthamakÃrantaæ tato parÃsaæ sabbÃsaæ vibhattÅnaæ lopo na hoti
aætu bhavatyapa¤camiyÃ-upakumbhaæ tiÂÂhati-kumbhassa samÅpaæ tiÂÂhatÅti
attho-upakumbhaæ pakassa.


VÃ tatiyÃsattamÅnaæ.

AmÃdekatthÃ pubbaæ yadekatthamakÃrantaæ tato parÃsaæ tatiyÃ sattamÅnaæ aæ hoti
vÃ-upakumbhaæ kataæ, upakumbhena vÃ, upa kumbhaæ dehi-pa¤camiyaæ
amabhÃvÃ-upakumbhÃ apehi-upakumbhamÃyattaæ-upakumbhaæ nÅdhehi, upakumbhe
vÃ-evamupanagaramiccÃdi-samÅpaæ agginoupaggi-etthapana-"pubbasmÃmÃdito"ti
sabbasyÃdi lopova-evamupaguru-veti sabbattha vattate.


AmÃdi.

AmÃdi syÃdyantaæ syÃdyantena saha bahulamekatthaæ hoti-gÃmaæ gato gÃmagato,
muhuttaæ sukhaæ muhuttasukhaæ-vuttiyevopapadasa mÃse-kumbhakÃro, ettha
bahulÃdhikÃrÃ asyÃdyantenÃpi samÃso. NtamÃnaktavantÆhi vÃkya-dhammaæ suïanto,
dhammaæ suïamÃno, odanaæ bhuttavÃ, ra¤g¤Ã bhato rÃjahato, asinÃ jinno asicchinno,
pitarÃsadisopitusadiso, dadhinÃ upasittaæ bhojanaæ dadhibhojanaæ, guÊena misso odano
guÊodano-iha pana vutti padenevopasittÃdi kriyÃyÃkhyÃpanato na
tatthÃyuttatthatÃ-kvacivuttiyeva-urago-kvaci vÃkyameva-erasunÃ chinnavÃ, dassanena
pahÃtabbÃ, brÃhmaïassa deyyaæbrÃhmaïadeyyaæyupÃya dÃru yupadÃ


[SL Page 030] [\x  30/]     

Ru, idha nahoti saÇghassa dÃtabbaæ-gÃmÃ niggato gÃma niggato, kvacivutti
yeva-kammajaæ-idha na hoti rukkhÃ patito-ra¤¤o puriso rÃjapuriso-bahulÃdhikÃrÃ
ntamÃnaniddhÃriyapuraïa bhÃvati bhÃvati ttatthehi nahoti-mamÃnukubbaæ,
mamÃnukurukamÃno, gunnaækaïhÃ sampannakhÅratamÃ, sissÃnaæ pa¤camo, paÂassa
sukkatÃ-kvaci hoteva-vattamÃnasÃmÅpyaæ, phalÃnaæ titto, phalÃnaæ suhito, brÃhmaïassa
kaïhÃ dantÃ iccatra dantÃpekkhÃ chaÂÂhiti kaïhenasambandhÃbhÃvÃ na
samÃso-a¤¤ama¤¤asambandhÃnaæhi samÃsoyadÃ tu kaïhÃ ca te dantÃ ceti visesanasmÃso
tadÃ chaÂÂhi kaïhadantÃpekkÃti brÃhmaïakaïhadantÃti hoteva-ra¤¤o mÃgadhassa
dhanamiccatra ra¤¤oti chaÂÂhi dhanamapekkhate na mÃgadhaæ rÃjÃ eva mÃgadhasadadena
vuccateti bhedÃbhÃvÃ sambandhÃbhÃvoti tulyÃdhikaraïena mÃgadhena saha rÃjÃ na
samasyate-ra¤¤o asso ca puriso cÃti ettha ra¤¤o asso purisoti ca paccekaæ sambandhato
sÃpekkatÃya na samÃso-asso ca puriso cÃti catthasamÃse kate tu rÃjassapurisÃti
hoteva¤¤ÃnapekkhattÃ-ra¤¤o garuputtoti ettha pana rÃjÃpekkhinopi garuno puttena saha
samÃso gamakattÃ-gamakattampihi samÃsassa nibandhanaæ-dÃne soï¬o dÃnasoï¬o-kvaci
vuttiyeva-pabbataÂÂho-kvacÅ samÃsepi vibhatyalopo-jane suto.


Visesanamekatthena.

Visesanaæ syÃdyantaæ vasessena syÃdyantena samÃnÃdhikÃraïena sahekatthaæ hoti-nÅlaæ
ca taæ uppalaæ ceti niluppalaæ-vÃkye tulyÃdhikaraïabhÃvappakÃsanatthaæ
catasaddappayogo-vuttiyantu samÃseneva tappakÃsanato na tappayogo-eva ma¤¤atrÃpi
vuttaÂÂhÃnamappayogo-bahulÃdhikÃrÃ kvaci upamÃnabhutaæ visesanamparaæ
bhavati-sÅho'ca sÅho-muni ca so sÅho cÃti munisÅho-munisaddoyeva vÃ
visesanaæ-tathÃhi-sÅhoti vutte upacaritÃnupacaritasÅhÃnaæ sÃma¤¤appatÅtiyaæ munisaddo
viseseti-sÅlameva dhanaæ sÅladhanaæ-dhammoti sammato dhammasammato-mahanti ca sÃ
saddhÃ cÃti samÃse kate-"itthiyambhÃsitapumitthi pumevekattha"ta pumbhÃvÃ
ÇÅppaccayÃbhÃvo-"Âantantunanti" ntassa Âe-"bya¤jane dÅgharassÃ"ti dighe-mahÃsaddhÃ.


Na¤.

Na¤iccetaæ syÃdyantaæ syÃdyantena sahekatthaæ hoti-¤akÃro"Âana¤¤assÃ"ti
visesanattho-pÃmanaputtÃdÅsu mÃ hotÆti.


 ana¤¤assa.

Uttarapade na¤saddassa Âa hoti-na brÃhmaïo abrÃhmaïo, na¤ayaæ pariyudÃsavutti
pasajjappaÂisedhavutti ca-paÂhamapakkhe-


[SL Page 031] [\x  31/]     

BrÃhmaïa a¤¤o brÃhmaïantÃnajjhÃsino khattiyÃdi brÃhmaïa sadiso yeva abrÃhmaïeti
vutte patiyate-itarasmiæ pana pakkhe kenaci saæsayanimittena khattiyÃdo brÃhmaïeti
pavantassa micchÃ¤Ãïanivutti karÅyati-brÃhmaïe yaæ 'na bhavati brÃhmaïeti
brÃhmaïantajjhÃsito na bhavatÅti attho-tattha vinÃ sadisattaæ micchÃ¤ÃïasambhavÃ
payogasÃmatthiyÃ ca sadisapaÂippatti taggatÃca liÇgasaÇkhyÃ bhavanti-atoyevoccate
na¤ivayutta ma¤¤asadisÃdhikaraïe tathÃ hi atthasampaccayoti-tadevaæ pakkha¤ca yeva
pubbapadatthappadhÃnattaæ-evamanasso-ihatu.


An sare.

SarÃdo uttarapade na¤saddassa an hotÅti nassa an.


KupÃdayo niccamasyÃdividhimhi.

Kusaddo pÃdayo ca syÃdyantena sahekatthÃ honti niccaæ
syÃdividhivisayato'¤¤attha-kucchito brÃhmaïo kubrÃhmaïo-evaækupuriso-"purise vÃ"ti
pakkhe kÃdese-kÃpuriso-Åsakaæ uïhaæ kaduïhaæ-"sare kad kussuttaratthe"ti kussa
kadÃdeso-appakaæ lavaïaæ kÃlavaïaæ-"kÃppatthe"ti kÃdeso.


PÃdayo gatÃdyatthe paÂhamÃya.

Pagato Ãcariyo pÃcariyo-evaæ pantevÃsÅ-suÂÂh­kataæ sukataæ-kicchena kataæ dukkataæ.


AccÃdayo kantÃdyatthe dutiyÃya.

Atikkanto mÃlamatimÃlo.


GhapassÃntasyÃppakÃnassa.

AntabhutassÃppadhÃnassa ghapassa syÃdisu rasso hotÅti rasso.


AvavÃdayo kuÂÂhÃdyatthe tatiyÃya.

AvakuÂÂhaæ kokilÃya vanamavakokilaæ-avakuÂÂhanti pariccattaæ.


PariyÃdayo gilÃnÃdyatthe catutthiyÃ.

ParigilÃno'jjhenÃya pariyajjheno.


NyÃdayo kantÃdyatthe pa¤camiyÃ.

Nikkanto kosambiyÃ nikkosambi-ghapÃdinÃ rasso.

VÃ neka¤¤atthe.

Anekaæ syÃdyanta ma¤¤assa padassatthe ekatthaæ vÃ hoti-o tiïïo haæso yaæ so
otiïïahaæso-(jalÃsayo).

Jito mÃro yena so jitamÃro-(bhagavÃ)-jinnotaru yena so chinnataru(pharasu)dinno suÇko
yassaso dinnasuÇko(rÃjÃ)-apagataæ kÃlakaæ yasmÃ so apagatakÃlako (paÂo)pahutaæ dhanaæ
yassa so pahutadhano-(puriso)-natthi samo yassa so asamo-nassa ÂÃdeso-cittÃ gÃvo yassÃti
samÃse kate.


[SL Page 032] [\x  32/]     

Gossu

AntabhutassÃppadhÃnassa gossa syÃdÅsu u hoti-cittagu-(gomÃ)-mattÃneke gajÃ yasmiæ taæ
mattÃnekagajaæ-(vanaæ) saha puttena vattamÃno saputto saha putto vÃ-"sahassa so'¤¤atthe"ti
pakkhe sahassa so-dhavÃ ca badirÃ ca palÃsÃ ceti viggahe.


Catthe.

Anekaæ syÃdyantaæ catthe ekatthaæ vÃ bhavati-samuccayo'nvÃvayo itarÅtarayogo samÃhÃro
ceti catatÃro catthÃ-tattha itarÅtarayoge samÃhÃre ca ekatthÅbhÃvo sambhavati padÃnaæ
a¤¤ama¤¤asambandhato-na samuccaye nÃpyanvÃcaye tadabhÃvato, casaddanivutti.


SamÃhÃre napuæsakaæ.

Catthe samÃhÃre yadekatthaæ taæ napuæsakaliÇgaæ bhavati-samÃhÃrassekattÃ
ekavacanameva-dhavakhadirapalÃsaæ-kattha ci na hoti 'sabhÃparisÃyÃ'ti
¤ÃpakÃ-ÃdhipaccaparivÃro-itarÅtarayoge avayavappadhÃnattÃ
bahuvacanaæ-dhavakhadirapalÃsÃ-samÃse yaæ pubbaæ vÆttaæ tadeva pubbaæ
nipatati-kamÃtikkame payojanÃbhÃvÃ-kvaci vipallÃsopi hoti bahulÃdhikÃrato-dantÃnaæ rÃjÃ
rÃjadanto-pÃpÃ bhumi yasmiæ pÃpÃ ca sÃbhumi ceti vÃ viggayha samÃse
samÃsantvaiccÃdhikÃro.


PÃpÃdÅhi bhumiyÃ.

PÃpÃdÅhi parÃ yÃ bhumi tassÃ samÃsanto a hoti-pÃpabhumaæ,
(ÂhÃnaæ)-itthiyamiccÃdinÃÃppaccayo nivattane-jÃtiyÃ upa lakkhitÃ bhumi jÃtibhumaæ.


SaÇkhyÃhi

SaÇkhyÃhi parÃ yÃ bhumi tassÃ samÃsanto ahoti-dve bhumiyo assÃti dvÅbhumaæ-evaæ
tibhumaæ, catubhumaæ-bahulÃdhikÃrÃ kvaci na hekÃti-catubhumi.


DÅghÃhovassekadesehi ca ratyÃ.

DÅghÃdÅhi asaÇkhyehi saÇkhyÃhi ca parasmÃ rattisaddÃ ana¤¤ÃsaÇkhyatthesu samasitÃ
samÃsanto a hoti-dÅghÃ ca sÃ ratti cÃti dÅgharattaæ-aho ca ratti ca ahorattaæ-ahassa apÃdittÃ
"manÃdyapÃdÅnamo maye ce"ti o-vassÃsu ratti vassÃrattaæ-pubbÃ ca sÃ ratti cÃtÅ
pubbarattaæ-evaæ apararattaæ, a¬¬harattaæ-atikkanto rattiæ atiratto-dvinnaæ rattÅnaæ
samÃhÃro dvirattaæ-ana¤¤ÃsaÇkhyatthesutveva-digharatti-(hemanto)-upa ratti-kvaci hoteva
bahulaæ vidhÃnÃ-yathÃrattaæ.


Gotva catthe cÃlope.

GosaddÃ alopacisayÃ samÃsanto a hoti na ce catthe


[SL Page 033] [\x  33/]     

SamÃso a¤¤apadatthe asaÇkhyatte ca-ra¤¤o go rÃjagavo-avaÇ-pa¤ca gÃvo dhanamassa
pa¤cagavadhano-visesanasamÃsagabbho a¤¤apadatthasamÃso-dasannaæ gunnaæ
samÃhÃrodasagavaæ-alopeti kiæ?-Pa¤cahigobhi kÅto pa¤cagu-visesanasamÃse-"tena kataæ
kÅta" miccÃdinÃ ïike "lopo"ti tassa lope ca kane "gossuti ukÃro-avattheti
kiæ?-AjassagÃvo-ana¤¤ÃsaÇkhyattheyutveva-cittagu, upagu-visÃlÃni akkhÅni assÃti
a¤¤apadatthasamÃse"akkhismÃ¤¤atthe"ti akÃre-visÃlakkho-padhÃnatthatÃvasena
catubbidhamekattaæ tividhanti keci-vuttahi.

Pubbuttarobhaya¤¤atthamiccekatthaæ catubbidhaæ
Visessa¤¤obhayatthatÃ tidhÃ vakkhanti taæ pare.

Ekatthaæ.
---------
Atha itthippaccayantÃ niddisÅyante.


ItthiyamatvÃ.

Itthiyaæ vattamÃnato akÃrantato nÃmasmÃ Ãppaccayo hoti-devadattÃ, ajÃ, kokilÃ, iccÃdi.


NadÃdito ÇÅ.

ùkatigaïe'yaæ-nadÃdÅhi itthiyaæ ÇÅppaccayo hoti-ÇakÃro "ntantunaæ Çimhi to ve"ti
saÇketattho-nadÅ, mahÅ, kumÃrÅ, taruïi, vÃruïi, gotamÅ, gacchanti-"ntantunaæ Çimhi to
ve"ti vÃ takÃre-gacchatÅ-gacchatÅ-evaæ guïavanti, guïavatÅ-"gotovÃ"ti nadÃdisu pÃÂhÃ vÃ
ÇÅmhi "gossÃvaÇ"ti gosaddassa ÃvaÇ-gÃvÅ, go.


YakkhÃditvinÅ ca.

YakkhÃdito itthÅyaminÅ hoti ÇÅ ca-yakkhinÅ,yakkhÅ-nÃginÅ,nÃgÅ.


Yuvaïïehi nÅ.

Itthiyamivaïïuvaïïantehi nÅ hoti bahulaæ-payatapÃïinÅ, daï¬inÅ, bhikkhunÅ,
paracittavidunÅ.


YuvÃ tÅ.

Yuvasaddato tÅ hotitthiyaæ-yuvatÅ.

ItthippaccayantÃ.
---------
Atha ïadayo vuccante-raghussÃpaccamÅti viggahe.


×e vÃpacce.

ChaÂÂhiyantÃ nÃmasmÃ vÃ ïappaccayo hotapacce'bhidheyye-ïakÃro
ïanubandhakÃriyattho-ïeneva apaccatthassa vuttattÃ
apaccasaddÃppayogo-"ekatthatÃya"miti syÃdi lopo.


[SL Page 034] [\x  34/]     

SarÃnamÃdissÃyuvaïïassÃ e o ïanubandhe.

SarÃnamÃdibhuta ye akÃrivaïïavaïïÃ tesaæ Ã e o honti yathÃkkamaæ ïanubandheti
akÃrassa akÃro.


UvaïïassÃvaÇ sare

SarÃdo ïanubandhe uvaïïassa avaÇhoti-tato syÃdi-rÃghavoccÃdi-itthiyaæ-rÃghavaccÃdi-vÃ
vidhÃnÃ raghussÃpaccaæ ragvapaccantipi hoti.

×adayo'bhidheyyaliÇgÃ apacce tvanapuæsakÃ
Napuæsake sakatthe ïyo bhiyyo bhÃvasamÆhajÃ.
TÃ tutthiyamasaÇakkhyÃne tvÃdi cippaccayantakÃ
Napuæsakena liÇgena saddÃ'dÃhu pumenai vÃ
NiddissatÅti ¤atabbamavisese panicchite.

VÃ apacceti vÃdhikÃro.


VacchÃdito ïana ïayanÃ.

VacchÃdito gottÃdibhutÃ gaïato ca ïana ïayanappaccayÃ honti
paputtÃdo'pacce-paputtappabhuti gottaæ-vacchassÃ paccaæ vacchÃno, vacchÃyano-'saæyoge
kvacÅ'ti vuttattÃ na vuddhi-katissÃpaccaæ kaccÃno, kaccÃyano-yakÃracavaggapubba
rÆpÃni-yÃgame-kÃtiyÃno.

KattikÃya apaccamiccevamÃdi viggahe.


KattikÃvidhavÃdÅhi ïeyyaïerÃ.

KattikÃdÅhi vidhavÃdÅhi ca ïeyyaïerÃ vÃ yathÃkkamaæ, honta pacce-kattikeyyo,
veïateyyo-vedhavero, sÃmaïero.

×ya diccÃdÅhi

DitippabhutÅhi ïyo vÃ gotapacce.


Saæyoge kvaci.

SarÃnamÃdibhutÃ ye ayuvaïïÃ tesaæ Ã e o honti kvaci deva saæyogavisaye ïanubandheti
visayasattamiyÃ niddiÂÂhattÃ saæyogato pubbeva ekÃro.


Lopo'vaïïivaïïÃnaæ.

YakÃrÃdo paccaye avaïïivaïïÃnaæ lopo hoti-ditiyÃ apaccaæ decco, kuï¬aniyÃ apaccaæ
koï¬a¤¤o-nassa ¤e pubbarÆpaæ-bhÃtuno apaccaæ bhÃtabbo-ettha-


Yamhi gossa ca.

YakÃrÃdo paccaye gossuvaïïassa ca avaÇ hotÅti ukÃrassa avaÇ.


ù ïi.

AkÃrantato ïi vÃ hotapacce bahulaæ-dakkassÃpaccaæ dakkhi-evaæ vÃruïi-bahulaæ vidhÃnÃ
na sabbehi akÃrantehi-te neva vasiÂÂhassÃpaccaæ vÃsiÂÂho tveva hoti.


[SL Page 035] [\x  35/]     

RÃjato ¤¤o jÃtiyaæ

RÃjasaddato ¤¤o vÃ hotapacce jÃtiyaæ gammamÃnÃyaæ-ra¤¤o apaccaæ rÃja¤¤o-jÃtiyanti
kiæ?-RÃjÃpaccaæ.


KhattÃ yÅyÃ.

KhattasaddÃ yaiyÃ hontapacce jÃtiyaæ-khattassÃpaccaæ khattyo, khattiyo-jÃtiyantveva-khatti.


Manuto ssa saï.

Manusaddato jÃtiyaæ ssa saï hotapacce-makanuno apaccaæ manusso,
mÃnuso-jÃtiyantveva-mÃnavo.


JanapadanÃmasmÃ khattiyÃ ra¤¤e ca ïo.

Janapadassa yaæ nÃma, tannÃmasmÃ khattiyÃpacce ra¤¤e ca ïe hoti-pa¤cÃlÃnaæ apaccaæ rÃjÃ
vÃ pa¤cÃlo, mÃgadho-janapadanÃmasmÃti kiæ?-DÃsarathi-khantiyÃti kiæ?
Pa¤cÃlassabrÃhmaïassÃpaccaæ pa¤cÃli.

×ya kurusivÅhi.

KurusivÅhapacce ra¤¤e ca ïyo hoti-kurunaæ apaccaæ rÃjÃvÃ korabbo, sebbo.


×a rÃgÃtena rattaæ.

Rajjate yena so rÃgo-tato rÃgavÃcitatiyantato rattamiccetasmiæ attheïe hoti-kasÃvena rattaæ
kÃsÃvaæ, kosumhaæ-idha kasmÃ na hoti 'nÅlaæ pÅtanti? GuïavacanattÃ vinÃpi ïena
ïatthassÃbhidhÃnato.


Nakkhato ninduyuttena kÃle.

Tatiyattato nakkhattÃ tena lakkhite kÃle ïe hoti ta¤ce nakkhattaminduyuttaæ hoti-phussena
induyuttena lakkhitÃ puïïamÃsÅ phussÅ, pusso (aho)-maghÃya induyuttÃyalakkhitÃ
puïïamÃsÅ mÃghÅ, mÃgho (aho)


YÃ ssa devatÃ puïïamÃsi.

Seti paÂhamantÃ asseti chaÂÂhatthe ïe hoti yaæ paÂhamantaæ sÃ dve devatÃ puïïamÃsÅ
vÃ-sugato devatÃ asseti sogato-mÃhindo, yÃmo, cÃruïo-phussÅ pu«ïamÃsÅ assa
sambandhinÅti phusso, (mÃso) evammÃgho.

VyÃkaraïamadhite jÃnÃti vÃtvevamÃdivaggahe.


TamadhÅte ta¤jÃnÃti kaïikÃ ca.

Dutiyantato tamadhÅte ta¤jÃnÃtÅti etesvattesu ïehoti koïiko
ca-veyyÃkaraïe-katayÃdesassikÃrassa"tadÃ desÃ tadiva bhavanti"ti ¤ÃyÃ sarÃnamaccÃdinÃ
ekÃre yÃgamadvittÃni-ke-kamako, padako-ïike-suttantiko, venayi


[SL Page 036] [\x  36/]     

Ko-"tena nibbatte"ti tatiyantÃ nibbattattheïe-kusambena nibbattÃ kosambÅ, (nagarÅ.)


Tatra bhave.

SattamyantÃ bhavatthe ïe hoti-udake bhavo odako-"ajjÃdÅhi tano"ti bhavatthe
tano-ajjabhavo ajjatano-evaæ hÅyattano-"eonamavaïïe"ti akÃro-"sarambhÃ dve"ti tassa
dvibhÃvo.


PurÃtoïo ca


PurÃ iccetasmÃ bhavatthe ïe hoti tano va-purÃ bhavo purÃïe, purÃtano.


AmÃtvacco.
AmÃ saddato acco hoti bhavatthe-amÃ bhavo amacco.


MajjhÃditvimo.

MajjhÃdÅhi sattamyantehi bhavatthe imo hoti-majjhe bhavo majjhimo, antimo-kusiïarÃyaæ
bhavo ccevamÃdiviggahe.


Kaïïeyya ïeyyakayyÃ.

SattamyantÃ ete paccayÃ honti bahulaæ bhavatthe-kaï-kosiïarako-ïeyya-gaÇgeyyo,
vÃneyyo-ïeyyaka-koleyyako-ya-gammo-rassÃkÃralopapu- bbarÆpÃni-iya-gamiyo,
udariyaæ-"ïiko"ti sattamyantÃ bhavatthe ïiko hoti sarade bhÃvo sÃradiko, hemantiko.


Tamassa sippaæ sÅlampaïyampaharaïampayojanaæ.

PaÂhamantÃ sippÃdivÃcakÃ asseti chaÂÂhatthe ïiko hoti-vÅïÃvÃdanaæ sippamassa
veïiko.PaæjasukÆladhÃraïaæ sÅlamassa pakaæsukuliko, gandho païyamassa gandhiko,
vÃpo paharaïamassa vÃpiko, sataæ payojanamassa sÃtikaæ"taæhantÃrahati
gacchatu¤chaticarati"ti dutiyantÃ bhanticcevamÃdisavatthesu ïiko hoti-pakkhÅnobhantiti
pakkhiko-sÃkuïÅko-satamarahatÅti sÃtikaæ-paradÃraæ gacchatÅtipÃradÃriko-badare u¤chatÅti
bÃdariko-dhammaæ caratÅti dhammiko-adhammiko-"tena kataæ kÅtaæ
baddhamabhiyaÇkhataæ kasaæsaÂÂhaæ hataæ hanti jitaæ jayati dibbati khanati tarati carati
vahati jÅvati"ti tatiyantÃ katÃdisvatthesu ïiko hoti-kÃyena kataævakÃyikaæ-satena kÅtaæ
sÃtikaæ-varattÃya baddhovÃ rattiko-ghatena abhisaÇkhataæ kasaæsaÂÂhaæ vÃ
ghÃtikaæ-(abhisaÇkhataæ katÃbhisaÇkhÃraæ, kasaæsaÂÂhaæ missitaæ)-jÃlena hato bhantÅtivÃ
cÃliko-akkhehi jitamakkhikaæ-akkhehi jayati dibbatÅti vÃ akkhiko-khanittiyÃ khanatÅti
khÃnittiko-iha nabhavati "aÇguliyÃ khantÅ"ti anabhidhÃnÃ abhidhÃnalakkhaïa hi tabbÃdi
ïadisamÃsÃ-uÊumpena taratÅti oÊumpiko-sakaÂena caratÅti sÃkaÂi


[SL Page 037] [\x  37/]     

Ko-khandhena vahatÅti khandhiko-vetanena jÅvatÅti vetaniko-"tassa saævattatÅ"ti
catutthyantÃ saævattatÅti ponobhaviko-"manÃdyapÃdinamo maye ce"ti dutiyokÃro.


TatosambhutamÃgataæ.

Pa¤camyantÃ sambhu tamÃgatanti etesvatthesuïiko hoti-mÃtito sambhutamÃgataæ vÃ
mattikaæ, pettikaæ.

Surabhito samabhutanti naviggahe.


Dissanta¤¤epi paccayÃ.

Vuttato'¤¤epi paccayÃ dissanti vuttÃvuttatthesutiïyo-sorabbhaæ-"tattha vasati kaviditobhatto
niyutto"ti ïiko-rukkhamÆle vasatÅti rukkhamÆliko, loke vidito lokiko, catumahÃrÃjesu bhattÃ
catummahÃrÃjikÃ-dvÃre niyutto dovÃriko-dassok tadaminÃdipÃÂhÃ.

Tassidaæ.

ChaÂÂhiyantÃ idamiccasmiæ atthe ïiko hoti-saÇghassa idaæ saÇghikaæ, puggalikaæ-"ïe"ti
chaÂÂhiyantÃ idamiccatasmiæ attheïe-moggallÃyanassa idaæ moggallÃyanaæ,
(vyÃkaraïaæ)-sogataæ, (sÃsanaæ).


Pitito bhÃtari reyyaï.

PitusaddÃ tassa bhÃtari reyyaï hoti-ronu'bandho.


RÃnubandhe'ntasarÃdissa.

Anto saro Ãdi yassÃvayavassa tassa lopo hoti rÃnubandheti ulopo-pitu bhÃtÃ petteyyo.


MÃtito ca haginiyaæ cho.

MÃtuto cai pituto ca tesaæ bhaginiyaæ cho hoti-mÃtubhagini mÃtucchÃ-"itthiyamatvÃ"ti
Ã-evampitucchÃ.


MÃtÃpitusvÃmaho.

MÃtÃpituhi tesaæ mÃtÃpitusvÃmaho hoti-mÃtu mÃtÃ mÃtÃmahÅ-mÃtu pitÃ mÃtÃmaho-pitu
mÃtÃ pitÃmahÅ-pitu pitÃ pi nÃmaho.


Hite reyyaï.

MÃtÃpitÆhi hite reyyaï hoti-mÃtu hito matteyyo, pitu hito petteyyo.


Tamasya parimÃïaæ ïiko ca.

PaÂhamantÃ asseti asmiæ atthe ïiko hoti kova ta¤ce paÂhamantaæ parimÃïambhavati.

Doïe parimÃïamassa doïiko, (vÅhi)-ekamparimÃïamassa ekakaæ-dvikaæ, tikaæ, catukkaæ,
pa¤cakamiccÃdi.


Sa¤jÃtÃ tÃrakÃditvito

TÃrakÃdihi paÂhamantehi asseti chaÂÂhatthe ito hoti te


[SL Page 038] [\x  38/]     

Ce sa¤jÃtÃ honti-tÃrakÃ sa¤jÃtÃ assa tÃrakitaæ-(gaganaæ)-pupchito-(rukkho).


MÃne matto.
PaÂhamantÃ mÃnavuttito asseti asmiæ atthe matto hoti-phakhalaæ ummÃnamassa
khaphalamattaæ. Hattho parimÃïamassa hatthamattaæ, sataæ mÃnamassa satamattaæ.


×e ca purisÃ

PurisÃ paÂhamantÃ uddhamÃnavuttito asseti asmiæ atthe ïe hoti matta tagghÃ ca-puriso
ummÃnamassa porisaæ, purisamattaæ. Purisatagghaæ.


Tassa bhÃvakammesu tta tÃ ttanaïyaïeyya ïigha ïiyÃ.

Bhavanti etasmÃ saddabuddhÅti bhÃvo saddappavatti nimittaæ-kammaæ kriyÃ-chaÂÃÂhiyantÃ
bhÃve kamme ca tta tÃdayo honti bahulaæ-sÃma¤¤avidhayo payogamanusÃrayantiti kuto ci
dvÅsukuto ci bhÃve yeva-na ca sabbe sabbato honti a¤¤atra ttatÃhi-nÅlassa paÂÃssa bhÃvo
nÅlattaæ nÅlatÃti guïe bhÃvo-iha guïavasÃ nilasaddonÅlaguïayutte dabbe vattate
nimittassarupÃnugatÃ¤cabuddhi-evama¤¤atrÃpi yathÃnurÆpaæ¤Ãtabbaæ nÅlassaguïassa
bhÃvo nÅlattaænÅlatÃti nÅlaguïajÃti-gottaæ gotÃti gojÃti-pÃcakattatti
pacanakriyÃsambandho-rÃjapurisattanti rÃjasambandho-devadattaæ candattaæ suriyattanti
tadavatthÃvisesa sÃma¤¤aæ-ÃkÃsattaæ abhÃvattanti upacaritabhedasÃma¤¤aæ-alasassa bhÃvo
kammaæ vÃ alasattaæ alasatÃ-ttana, puthujjanattanaæ-ïya,
cÃpakalyaæ"sakatthetÅ"sakatthepi-aki¤canameva Ãki¤ca¤¤aæ-ïeyya, soceyyaæ-ïa,
pÃÂavaæ-avaÇ-iya, naggiyaæ-ïi ya, porohitiyaæ.


Tara tamissikiyiÂÂhÃtisaye.

Atisaye vattamÃnanato hontete paccayÃ-atisayena pÃpo pÃpataro, pÃpatamo, pÃpissiko.
PÃpiyo. PÃpiÂÂho-atisayantÃpi atisayappaccayo-atisayena pÃpiÂÂho
pÃpiÂÂhataro-udumbarassa vikÃro'vayavotvevamÃdiviggahe.


Tassa vikÃrÃvayavesu ïa ïika ïeyya mayÃ.

PakatiyÃ uttaramavatthantaraæ vikÃro-chaÂÂhiyantÃ nÃmasmÃ vikÃre'vayave ca ïadayo honti
bahulaæ-ïa, odumbaraæ-(bhasmaæ païïaæ vÃ)-ïika, kappÃsikaæ-neyya, eïeyyaæ-maya.
Tiïamayaæ-"a¤¤asminti" atthantarepi-gunnaæ karisaæ gomayaæ.

ManussÃnaæ samuhotvevamÃdiviggahe.


[SL Page 039] [\x  39/]     

Samuhe kaïïaïikÃ.

ChaÂÂhiyantÃ samÆhe kaïïaïikÃ honti-mÃnussakaæ. KÃkaæ, Ãpupikaæ-"janÃdÅhi tÃ" ti
samÆhe tÃ-janÃnaæ samÆho janatÃ. GajatÃ, bandhutÃ.


EkÃ kÃkyasahÃye.

EkasmÃ asahÃyatthe ka ÃkÅ honti-eko'va ekako, ekÃkÅ.

AyubhadvitÅhaæse.

UpadvitÅhi avayavavuttÅhi paÂhamantehi asseti chaÂÂhatthe ayo hoti-ubho aæsÃ assa
ubhayaæ. Dvayaæ. Tayaæ-cintaæ puraïeccÃ diviggahe-"catutthadutiyesvesaæ
tatiyapaÂhamÃ"ti nipÃtanÃ pÆraïatthe dvito tiyo dvissa du ca ticatuhi atiyattÃca-dutiyo.
Tatiyo. Catuttho.


Ma pa¤cÃdihi katÅhi.

ChaÂÂhiyantÃya pa¤cÃdikÃya saÇkhyÃya katismÃ ca mo hoti pÆraïatthe-pa¤cannaæ puraïe
pa¤camo-evaæ sattamo, aÂÂhamo, iccÃdi.


ChÃÂÂha ÂÂhamÃ.

ChasaddÃ ÂÂha ÂÂhamÃ honti puraïatthe-channaæ pÆraïe chaÂÂho, chaÂÂhamo vÃ.


Tassa puraïekÃdasÃdito vÃ.

ChaÂÂhiyantÃyekÃdasÃdikÃya saÇkhyÃya ¬o hoti pÆraïatthe
vibhÃsÃ-¬akÃro'nubandho-ekÃdasantaæ pÆraïe ekÃdaso-a¤¤atra-ekÃdasamoccÃdi-evaæ
dvÃdaso iccÃdi-ekÆnavÅsatyÃdihitu¬e.


Öe satissa tissa.

Öe pare satyantassa tikÃrassa lopo hotÅti tilopo. EkunavÅso.


SatÃdÅnami ca.

SatÃdikÃya saÇkhyÃya chaÂÂhiyantÃya puranatthe mo hoti satÃ dinami cÃntÃdeso-satassa
pÆraïe satimo, sahassimo. 
VÅsati adhikÃ asmiæ sate sahasse vÃti evamÃdiviggahe.


SaÇkhyÃya saccutÅsÃsadasantÃyÃdhikÃsmiæ satasahasse ¬o.

SatyantÃya mutyantÃya ÅsantÃya ÃsantÃya dasantÃya ca saÇkhyÃya paÂhamantÃya asminti
sattamyatthe ¬o hoti sÃ ce saÇkhyÃ adhikÃ hoti yadasminti ta¤ce sataæ sahassaæ
satasahassaæ vÃ hoti-tilope-vÅsaæ-sataæ, sahassaæ, satasahassaæ vÃ-utyantÃya-nahutaæ-sataæ.
Sahassaæ, satasahassaæ vÃ-ÅsantÃya-cattÃrÅsaæ-sataæ. Sahassaæ, satasahassaæ
vÃ-ÃsantÃya-pa¤¤Ãsaæ-sataæ, sahassaæ. Satasahassaæ vÃ-dasantÃya-ekÃdasaæ-sataæ, sahassaæ,
satasahassaæ vÃ-saccutÅsÃsadasantÃyÃti kiæ? Cha adhikÃ asmiæ sate-adhiketi kiæ? Pa¤cadasa
hÅnÃ asmiæ sate-asminti kiæ?VÅsati adhikÃ etasmÃ satÃ-satasahasseti kiæ? EkÃdasÃdhikÃ
assaæ vÅsatiyaæ.


[SL Page 040] [\x  40/]     

TametthassatthÅti mantu.

PaÂhamantÃ ettha assa atthÅti etesvatthesu mantu hoti-itisaddassa vivakkhÃniyamanatthattÃ
pahutÃdiyutte yeva atthyatthe hoti-vuttaæhi.

Pahute ca pasaæsÃyaæ nindÃyadvÃtisÃyane
Niccayoge ca saæsagge hontime mantuÃdayo.

PahutÃ gÃvo ettha dese assa vÃ purisassa santÅti sagomÃpasaæsÃyaæ. PasatthÃ jÃti assa atthÅti
jÃtimÃ-nindÃyaæ, valimÃ0atisÃyane, buddhimÃ-niccayoge, jutimÃ-saæsagge, haliddimÃ.
TametthassatthÅti adhikÃro.


VantvavaïïÃ.

PaÂhamantato avaïïantÃ mantvatthe vantu hoti-sÅlavÃ, dayÃvÃ-avaïïÃti kiæ? BuddhimÃ.


Daï¬ÃditvikaÅ.

Daï¬ÃdÅhi ika Å honti vÃ mantvatthe-daï¬iko, daï¬Å-gandhiko gandhi-itisaddassa
visasaniyamantthattÃ kuto ci dve kutoce kamekaæva-nÃviko, sukhÅ.


TapÃdihi ssÅ.

TapÃdito vÃ ssÅ hoti mantvatthe-tapassÅ, yasassÅ-vÃtveca-yasavÃ.


SaddhÃditva.

SaddhÃdÅhimantvatthaahotivÃ-saddho, pa¤¤o-vÃtveva-pa¤¤avÃ.


×e tapÃ.

TapasaddÃ ïe hoti mantvatthe-tÃpaso-manÃdittÃ "manÃdÅnaæ sak"iti ïanubandhe
sak-"mÃyÃmedhÃhi vÅ"ti mantvatthe vÅ-mÃyÃvi, medhÃvÅ.


To pa¤camyÃ.

Pa¤camyantÃ bahulaæ to hoti-gÃmasmÃ gÃmato-imena kiæ saddehi tomhi-"ito tetto kuto"ti
imassa Âi nipaccate etassa Âaet kassa kutta¤ca-imasmÃ ito, etasmÃ ato etto, kasmÃ kuto.


AbhyÃdihi.

AbhiÃdÅhi to hoti-apa¤camyantehipi vidhÃnatto'yaæ-abhito, parito, pacchato, heÂÂhato.


ùdyÃdÅhi.

ùdippabhutÅhi to hoti-Ãdo Ãdito, majjhe majjhato, yaæ yato.


SabbÃdito sattamyÃ tratthÃ.

SabbÃdÅhi sattamyantehi tratthÃ honti-sabbasmiæ sabbatra, sabbattha-yasmiæ yatra,
yattha-bahulÃdhikÃrÃ na tumhÃmhehi.


[SL Page 041] [\x  41/]     

Katthettha kutrÃtra kvehidha.

Ete saddÃ nipaccante-kasmiæ kattha, kutra, kva-etasmiæ ettha, atra-asmiæ iha, idha.


DhÅ sabbÃ vÃ.

Sattamyantato sabbasmÃ dhivÃ hoti-sabbadhi-vÃtikiæ, sabbatra.


YÃ hiæ.

SattamyantÃ yasaddÃ hiæ vÃ hoti-yahiæ-vÃtveva-yatra.


TÃ haca.

SattamyantÃ tato vÃhaæ hoti hi¤ca-tahaæ, tahiæ-vÃtveva-tatra.


Kuhiækataæ.

KiæsaddÃ sattamyantÃ hiæ haæ nipaccante kissa kukÃ ca-kuhiæ kahaæ-sabbasmiæ
kÃleccevamÃdi viggahe.


Sabbeka¤¤ayatehi kÃle dÃ.

Etehi sattamyantehi kÃle dÃ hoti-sabbadÃ ekadÃ, a¤¤adÃ, yadÃ, tadÃ.


KadÃ kudÃ sadÃ dhunedÃni.

Ete saddÃ nipaccante-kasmiæ kÃle kadÃ, kudÃ-sabbasmiæ kÃle sadÃ-imasmiæ kÃle adhunÃ,
idÃni.


Ajja sajjavaparajjevatarahi karahÃ.

Ete saddÃ nipaccante-

Pakati paccayo Ãdeso kÃlavisesoti sabbametaæ nipÃtanÃ labbhati-imassa Âo jjo vÃhani
nipaccate-asmiæ ahani ajja-samÃnassa sabhÃvojju vÃhati-samÃne ahati sajju-aparasmÃ jju
vÃhati-aparasmiæ ahati aparajju-imasseto kÃlerahi ca-imasmiæ kÃleetarahi-kiæsaddassa ko
raha vÃnajjatane-kasmiæ kÃle karaha.

SabbÃdÅhi pakÃre thÃ.

SÃma¤¤assa bhedako viseso pakÃro, tattha vattamÃnehi sabbÃdÅhi thÃ hoti-sabbena pakÃrena
sabbathÃ-yathÃ, tathÃ.


Kathamitthaæ.

Ete saddÃ nipaccante pakÃreti kimimehi thaæpaccayokait tesaæ yathÃkkamaæ-kena pakÃrena
kathaæ, iminÃ pakÃrena itthaæ.

Ekena pakÃrena ekaæ vÃ pakÃraæ karoticcevamÃdiviggahe.


DhÃ saÇkhyÃhi.

SaÇkhyÃvÃcÅhi pakÃre dhÃ paro hoti-ekadhÃ karoti-dvidhÃ,tidhÃ, catudhÃ, pa¤cadhÃ
karoticcevamÃdiviggaho-bahusaddÃ vepullavÃcÅ saÇkhyÃvÃcÅ ca-yadÃ saÇkhyÃvÃcÅ tadÃ
bahudhÃ karoti.


VekÃ jjhaæ.

EkasmÃ pakÃre jjhaæ vÃ hoti-ekajjhaæ-vÃti kiæ, ekadhÃ.


[SL Page 042] [\x  42/]     

DvitÅhedhÃ.

DvitÅhi pakÃre edhÃ vÃ hoti-medhÃ, tedhÃ-vÃtveva-dvidhÃ, tidhÃ-ekaæ vÃraæ
bhu¤jaticcevamÃdiviggahe.


VÃra saÇkhyÃya kkhattuæ.

VÃrasambandhitiyÃ katisaÇkhyÃya kkhattuæ hoti-kativÃre bhujati katikkhattuæ bhu¤jati.


BahumhÃ dhÃ ca paccÃsattiyaæ.

VÃrasambandhiniyÃ bahusaÇkhyÃya dhÃ hoti kkhattu¤ca vÃrÃna¤ce paccÃsatti hoti-bahuvÃre
bu¤jati bahudhÃ vÃ divasassa bu¤jati,khahukkhattuæ vÃ, paccÃsattiyanti kiæ, bahukkhattuæ
makÃsassa bhu¤jati.


Sakiæ vÃ.

Ekaæ vÃramiccasmiæ atthe sakinti vÃ nipaccate ekasmÃ kiæ ekassa ca sÃdeso-ekaæ vÃraæ
bhu¤jati sakiæ bhu¤jati-vÃti kiæ, ekakkhattuæ bhu¤jati.


So vÅcchÃppakÃresu.
KriyÃya guïena dabbena vÃ bhinne atthe vyÃpitumicchÃ vÅcchÃvÅcchÃyampakÃre ca so hoti
bahulaæ-sÃma¤¤aniddesÃ yathÃsambhavaæ vibhattyantÃ yato kuto visaddÃ
hoti-vicchÃyaæ-khaï¬aæ khaï¬aæ karoti khaï¬aso karoti-sabbena pakÃrena sabbaso.


Abhuta tabbhÃve karÃyabhuyoge vikÃrÃ cÅ.

AvatthÃvato'vatthantarenÃbhutassa tÃyÃvatthÃya bhÃve karÃsabhÆhi sambandhe sati
vakÃravÃcakÃcÅ hoti-cakÃro"cÅ kriyatthehÅ"ti visesanattho-adhavalaæ dhavalaæ karotÅti
dhavalÅkaroti-adhavalo dhavalo siyÃ bhavati vÃ dhavalÅsiyÃ. DhavalÅbhavati-abhutatabbhÃ
veti kiæ, ghaÂaæ karoti-karÃsabhuyogeti kiæ. Adhavalo dhavalo jÃtate-vikÃrÃti kiæ, suvaïïaæ
kuï¬alÅkaroti.

×ada yo.
---------
Atha tabbÃdayo vuccante kriyatthehi "kriyatthÃ"ti adhikÃrato, kriyÃ attho etassÃti
kriyÃttho(dhÃtu)-so ca dvividho sakammakÃ kamakmakavasena-tatta yasmiæ kriyatthe
kattuvÃcini kammaæ gavesÅyate, so sakammako itaro akammako-tesu yathÃrahaæ sakamma
kato kammÃdo kÃrake kammÃvacanicchÃyambhÃve ca tabbÃdayo veditabbÃ-akammakato
pana bhÃvo kammavajjite ca kÃrake0-kriyÃti ca gamanapacanÃdiko asattasammato kattarÅ
kammevÃ patiÂÂhito kÃrakasamÆhasÃdhiyo padattho vuccati, vuttaæhi.


[SL Page 043] [\x  43/]     

"Addabbabhutaæ kattÃdi-kÃrakaggÃmasÃdhiyaæ
Padatthaæ kattukammaÂÃÂhaæ-kriyamicchanti tabbidu".

Kara karaïe-akÃro uccÃraïattho-evamuttaratrÃpi-kariti Âhite-bahulamiti sabbattha vattate.


BhÃvakammesu tabbÃnÅyÃ.

TabbaaniyÃ kriyatthÃ pare bhÃvakammesu bahulaæ bhavanti-paccayeti
paccayavidhÃnato¤¤asmiæ sabbatthÃdhikÃro.


Tuætunatabbesu vÃ.

TumÃdisu paccayesu vÃ karassa Ã hoti-a¤¤atra.


PararÆpamayakÃre bya¤jane.

KriyatthÃnamantabya¤janassa pararÆpaæ hoti yakÃrato'¤¤asmiæ bya¤janÃdo paccayeti
pararÆpaæ-karaïaæ kÃtabbaæ. Kattabbaæ vÃ-napuæsakaliÇgaæ-bhÃvassekattÃpi
tabbÃdyabhihito bhÃvo dabbamiva pakÃsatÅti bahuvacana¤ca hoti-kamme-karÅyatÅti
kÃtabboka kattabbo-abhidheyyasseva liÇgavacanÃni.

VisessaliÇgÃ tabbÃdi tatthÃdo pa¤ca bhÃvajÃ
Napuæsake siyuæ bhÃve kto cÃno akantarÅ.
BhÃvasmiæ ghyaï pume evaæ iyuvaïïagahÃdijo
Appaccayo'pi cÃsaÇakkhyÃ tumÃdi katvÃntakÃ siyuæ.
AnÅye-


RÃ nassa ïe.

RÃntato kriyatthÃ parassa paccayanakÃrassa ïo hoti-karaïÅyaæ-bahulÃdhikÃrÃ karaïÃdisupi
bhavantÅ-sinÃ soceyye-divÃ diseso-sinÃyante'nenÃti sinÃnÅyaæ0(cuïïaæ)-dÃ dÃne-diyate
assÃti dÃnÅyo-(brÃhmaïe)-ÂhÃ gatinivuttiyaæ-upa pubbo-upatiÂÂhatÅti
upaÂÂhÃnÅyo-(sisso)-dhÃtunamanekatthattÃ yeva ÂhÃ iccasmiæ dhÃtumhi
santamevopaÂÂhÃnatthaæ upasaddo joteti-vuttaæhi.

"Santameva hi nÅlÃdi-vaïïaæ dÅpÃdayo viya.
DhÃtusmiæ santamevatthaæ upasaggÃ pakÃsako".

Vaca byattavacane-


Ghyaï.

BhÃvakammesu kriyatthÃ paro ghyaï hoti bahulaæ-ghakÃraïakÃrÃnubandhÃ.


KagÃ cajÃnaæ ghÃnubandhe.

GhÃnubandhe cakÃrajakÃrantÃnaæ kriyatthÃnaæ kagÃ honti yathÃkkamanti vassa ko.


AssÃ ïanubandhe.

×akÃrÃnubandhe paccaye pare upantassa akÃrassa Ã hoti-vuccatÅti vÃkyaæ-ci vaye-ghyaï.



[SL Page 044] [\x  44/]     

YuvaïïÃnameo paccaye.

IvaïïuvaïïantÃnaæ kriyattÃnaæ e o honti yathÃkkamaæ paccayeti issekÃre"saramhÃ dve"ti
yassa dvibhÃve ca-cayanaæ ciyatÅti vÃ ceyyaæ-dÃ dÃne.


ùsse ca.

ùkÃrantato ghyaï hoti bhÃvakammesu Ãssa e ca-dÃnaæ dÅyatÅti vÃ deyyaæ-vada
pacane"vadÃdÅhi yo"ti bhÃvakammesu yocavaggapubbarÆpesu-vadanaæ vaditabbaæ vÃ
vajjaæ-ama gama gamane vadÃdittÃ ye-gamanaæ gamyateti vÃ gamyaæ-guha
saævaraïe-"guhÃdÅhiyak" iti bhÃvakammesu yak-kakÃro kÃnubandhakÃriyattho.


Lahussupantassa

Lahubhutassa upantassa yuvaïïassa e o honti yathÃkkamaæ paccayeti sampattasso kÃrassa
"nate kÃnubandhanÃgamesu"ti paÂisedho-guhaïaæ guhitabbaæ kavÃ guyhaæ-vipallÃso-sÃsa
anusaÂÂhiyaæ-yak.


SÃsasya sis vÃ.

SÃsassa vÃ sis hoti kÃnubandhe-pubbarÆpe-sÃsÅyatÅti sisso-sisÃdesÃbhÃvapakkhe-


¥i bya¤janassa.

KriyatthÃ parassa bya¤janÃdippaccayassa ¤i vÃ hoti-¤akÃro "¤i lasse"-ti
visesanattho,sÃsiyo-vavatthitavibhÃsattÃ vÃdhikÃrassa kvaci ¤issÃbhÃvo-kattabbaæ.


Kattari latuïakÃ.

Kattari kÃrake kriyatthÃ latuïakÃ honti-lakÃro"latupitÃdanamÃ simhÅ"ti visesanattho-dadÃtÅti
dÃtÃ-ïake-


AssÃïapimhi yuk.

AkÃrantassa kriyatthassa yuk hoti ïapito'¤¤asmiæ ïanubandhe,
dÃyako-vadhahiæsÃyaæ-"¤ibya¤janassÃ"ti ¤i-vadhetÅtivadhitÃ,ïake-"assÃnanubandhe"ti
upantassa assa Ãttesampatte-


A¤¤atrÃpi.

KÃnubandhanÃgamato'¤¤asmimpi te e o Ã kvaci na hontÅki paÂÃsedho-vadhako-lucchedane.


Kvavaï.

Kammato parÃ kriyatthÃ kvaci aï hoti kattari-okÃre-


ùyÃvÃ ïanubandhe.

EonamÃyÃvÃ honti yathÃkkamaæ sarÃdo ïanubandheti tassÃ vÃdeso-saraæ luïatÅti saralÃvo,
kumbhaæ karotÅti kumbhakÃro-kvacÅti kiæ, kammakÃro-ettha"bhÃvakÃrakesva
ghaïaghakÃ"ti appaccayo-disa pekkhaïe.


[SL Page 045] [\x  45/]     

SamÃna¤¤abhavantayÃditupamÃnÃ disÃ kamme rÅrikkhakÃ

SamÃnÃdihi yÃdÅhi copamÃnehi parÃ disÃ kammakÃrake rÅrikkhakÃ
honti-"rÃnubande'ntasarÃdissÃ"ti disassa isabhÃgassa lope"rÅrikkhakesÆ"-ti samÃnassa sÃdese
ca-samÃno viya dassatÅti sadÅ, sadikkho-ke-


Na te kÃnubandhanÃgamesu.

Te e o Ã kÃnubandhe nÃgame ca na hontÅti ettÃbhÃve, sadiso.


SamÃnÃ ro rÅrikkhake.

SamÃnasaddato parassa disassa ra hoti vÃ rÅrikkakesÆti pakkhe dassa rÃdese-sarÅ, sarikkho,
sariso.


SabbÃdÅnamÃ.

RÅrikkhakesu sabbÃdÅnamÃ hoti-a¤¤ÃdÅ, a¤¤Ãdikko, a¤¤Ãdiso.


NtakimimÃnaæ ÂÃ kÅ ÂÅ.

RÅrikkakesu nta kiæ ima saddÃnaæ ÂÃ kÅ ÂÅ honti yathÃkkamaæ ÂakÃrÃ
sabbÃdesatthÃ-bhavÃdÅ, bhavÃdikkho, bhavÃdiso-yÃdi, yÃdikkho, yÃdiso-tyÃdi, tyÃdikkho,
tyÃdisoccÃdi-tumhÃmhÃ nantu ayaæ viseso.


TumhÃmhÃnaæ tÃ mekasmiæ.

RÅrikkhakesutumhaamhÃnaæ tÃ mÃ honte kasmiæ yathÃkkamaæ-tÃdi, mÃdi, tÃdikkho,
mÃdikkho, tÃdiso, mÃdiso-ekaisminti kiæ, tumhÃdiso, amhÃdiso-ci caye.


BhÃvakÃra kesvaghaïaghakÃ.

Bhave kÃrake ca kriyatthÃ a ghaïa gha kÃ honti bahulaæ-a-issekÃre.


EonamayavÃ sare.

Sare pare eonamayavÃ honti yathÃkkamanti tassa ayÃdeso ca-vayanaæ ciyatÅti
vÃcayo-nÅpÃpuïane-vi pubbo0vinayanaæ vinetÅti vÃ vinayo-ru sadde-ravanaæ ravo-bhu
sattÃyaæ. Bhavanaæ bhavo-gaha upÃdÃne-pa pubbo-paggaïhaïaæ paggaho-gaha mada dapa
raïa sara vara carÃdayo gahÃdayo-kara karaïe, kicchatthe dumhi akicchatthesu Åsaæ susu
cuppadesu-dukkhena karÅyatÅti karaïaæ vÃ dukkaraæ-sukhena karÅyatÅti karaïaæ vÃ
Åsakkaraæ, sukaraæ-caja hÃniyaæ-ghaï-cajanaæ cÃgo-paca pÃke-ni pubbogha,nipacatÅti
nipako-khipa peraïe-ka-khipatÅti khipako-pÅtappaïe.


YuvaïaïÃnamiyaddhuvaÇ sare.

IvaïïuvaïïantÃnaæ kriyatthÃnamiyabuddhavaÇ honti sare kvacÅti iyaÇ-ïetÅti piyo-bhu
sattÃyaæ-abhi pubbo.


[SL Page 046] [\x  46/]     

Kvi

KriyatthÃ kvi hoti bahulaæ bhÃvakÃrakesu.


KvÅssa.

KriyatthÃ parassa kvissa lopo hotÅti kvilope-abhibhavatÅti abhibhu-evaæ sayambhu-ama
gama gamane-kvimhi-"kvimhi lopo'ntabya¤janassÃ"ti malopo-urasÃ gacchatÅti urago-dÃ dÃ
ne-"ano" ti kriyatthÃ bhÃvakÃrakesvÃno-datti diyatÅti vÃdÃnaæ-saæpa pubbe-sammÃ padÅyate
yassa taæ sampadÃnaæ-apa Ã pubbe-apÃdadÃti etasmÃti apÃdÃnaæ-kara karaïe-adhi
pubbo-"rÃ nassa ïe"-ti ïe-adhikarÅyati etasminti adhikaraïaæ-gaha upÃdÃne.


TathanarÃnaæ ÂaÂhaïaÊÃ.

TathanarÃnaæ ÂaÂhaïaÊÃ honti vÃ yathÃkkamanti nassa ïadese-gaïhitabbaæ gahaïaæ-pada
gamane-nipubbo.


PadÃdÅnaæ kvaci.

PadÃdÅnaæ yuk hoti kvaci paccaye-nÅpatti nipajjanaæ-pÅ tappaïe-anamhi vanÃdinÃ nÃgame
ca'na te' iccÃdinÃ e na hoti-pÅti pÅïanaæ-viji bhaya calanesu-saæ pubbo-saævinti
saævejanaæ-"a¤¤atrÃpÅ"ti ettÃbhÃve-saævijanaæ-kudha kope-kujjhati sÅlenÃti
kodhano-bhikkha yÃcane.


Itthiyama ïa kti ka yak yÃ ca.

ItthilaÇge bhÃve kÃrake ca kriyatthÃ aÃdayo hontyano ca bahulaæ-a-bhikkanaæ bhikkhÅyatÅti
vÃ bhikkhÃ-Ãpaccayo-ïo-kÃraïaæ kÃrÃ-cÃrakaæ-yathÃkatha¤ci saddanipphanti rÆÊhito
atthaniccayo-bhida vidÃraïe-kti-bhedanaæ bhijjateti vÃ bhitti-rÆja bhaÇge-ko-rujatÅti rujÃ-vida
¤Ãïe-yak-vedanaæ vidanti etÃyÃti vÃ vijjÃ-aja vaja gamane-pa puddho-yo-pabbaja naæ
pabbajjÃ-"cavaggabaya¤Ã"ti yogavibhÃgÃ vassa bakÃre ¤cittaæ-vanda
abhivÃdanatthutisu-ano-vandanaæ vandanÃ.


I ki ti sarÆpe.

Kriyatthassa sarÆpe'bhidheyye kriyatthÃ pare i ki tÅ honti-i-vaca iccayaæ dhÃtu eva
vaci-kimhi-yudhi-ti-sarupe timhi karo tissa kho ti vikaraïassa ¤ÃtattÃ "kattari lo"ti
lo-pacati-kathamakÃro iccÃdi? Ghaïantena kÃrasaddena chaÂÂhisamÃso-assa kÃro
akÃro-bhuja pÃlanajjhohÃresu.


SÅlÃbhikkha¤¤Ãvassakesu ïÅ.

KriyatthÃïi hoti sÅlÃdÅsu patÅyamÃnesu-uïhaæ bhu¤jati sÅlenÃti uïhabhojÅ-pÃ
pÃne-"assÃïapimhi yuka"iti-yuk-khÅrambhikkha¤¤ampibatÅti khÅrapÃyÅ-avassaæ karotÅti
avassakÃrÅ, satamavassaæ dadÃtÅti satandÃyÅ.


[SL Page 047] [\x  47/]     

Kattari bhÆte ktavantu ktÃvi.

Bhute parisamatte atte vattamÃnato kriyatthÃktantuktÃvÅ honti kattara-abhu¤jÅti
bhuttavÃ,bhuttÃvÅ-susavakaïe-asuïi tisutavÃ, sutÃvÅ.


Kto bhÃvakammesu

BhÃve kammeca bhute kto hoti-Ãsa upavesane-ÃsanamÃsitaæ-¤i-ruda rodane.


VÃ kvaci.

Te e o Ã kvaci vÃ na honti kÃnubandhanÃgamesu-rodanaæ ruditaæ, roditaæ-karÅyitthÃti kato,


GamÃdirÃnaæ lopo'ntassa.

GamÃdinaæ rakÃrantÃna¤cÃntassa lopo hoti takÃrÃdo

KÃnubandhe paccaye katvÃnakatvÃvajjiteti ralopo-yÃ pÃ puïane.


GamanatthÃkammakÃdhÃre ca.

Gamanatthato akammakato ca kriyatthÃ ÃdhÃre kto hoti kattari bhÃvakammesu
ca-yÃtavanto'sminti yÃtaæ-(ÂhÃnaæ)-yÃ tavanto yÃnÃ-yÃnaæ yÃtaæ-yÃyitthÃti
yÃto-(patho)-Ãsitavanto'sminti Ãsitaæ-(ÂhÃnaæ)-Ãsitavanto ÃsitÃ-Ãsana mÃsitaæ-¤i.


NetÃ kattari vattamÃne.

ùraddhÃparisamatte atthe vattamÃnato kriyatthÃ nto hoti kattari.


Kattari lo.

Kuyatthato aparokkhesu kattuvihitamÃnantadisu lo hoti-lakÃro"¤i lasse"-ti
visesanattho-pavatÅti pavanto-"mÃno"ti kattari mÃno-pacamÃno.


BhÃvakammesu

VattamÃnatthe vattamÃnato kriyatthÃ bhÃve kamme ca mÃno hoti.


Kyo bhÃvakammesvaparokkhesu mÃnantatyÃdisu

BhÃvakammavihitesu parokkhÃvajjitesu mÃnantÃdisu paresu kyo hoti kriyatthÃ-kakÃro
avuddhattho-bhÃve-bhuyateti bhuyamÃnaæ-kamme-paccateti paccamÃno.

Te ssapubbÃnÃgate

AnÃraddhe atthe vattamÃnato kriyatthÃ te ntamÃnÃ ssapubbÃ honti
savisaye-¤i-kattari-pacissatÅti pacissanto,pacissamÃno-hÃve-bhuyissatÅti
bhuyissamÃnaæ-kamme-paccissa teti paccissamÃno-kara karaïe.


Tuæ tÃye tave bhÃve bhavissatikriyÃyaæ tadatthÃyaæ.

Bhavissatiatthe vattamÃnato kriyatthÃ bhÃve tuæ tÃye tave


[SL Page 048] [\x  48/]     

Honti kriyÃyaæ tadatthÃyaæ patÅyamÃnÃyaæ-"tuætunatabbesu vÃ"ti vÃ akÃro-a¤¤atra
pararÆpaæ-karaïaya gacchati kÃtuæ gacchati kattuæ, kattÃye vÃ-tave-"karassÃ tave"-ti
Ã-kÃtave-bhÃveti kiæ, karissÃmÅti gacchati-kriyÃyanti kiæ, bhikkhissaæ iccassa
jaÂÃ-tadatthÃyanti kiæ, gacchissato te bhavissati bhattaæ bhojanÃya-gaha upÃdÃne.


PubbekakattukÃnaæ.

Eko kattÃ yesaæ byÃpÃrÃnaæ tesu yo pubbo tadatthato kriyatthÃ tunakatvÃna katvÃ honti
bhÃve-¤i.


¥i lassa ca.

¥ilÃname hoti kvaci-gaïhaïaæ katvÃ yÃti gahetÆna yÃti, gahetvÃna, gahetvÃ vÃ-assa
rudhÃdittÃ.


Maæ vÃ rudhÃdÅnaæ.

RudhÃdÅnaæ kvaci maæ vÃ hoti paccayeti pakkhe maæ bhavaæ api manubandhattÃ akÃrÃ
paro.


×e niggahÅtassa.

Gahassa niggahÅtassa ïe hoti-gaïhi tuna, gaïhitvÃna, gaïhitvÃ-ekakattukÃnanti kiæ,
bhuttasmiæ devadatte ya¤¤a datto vajati-pubbÃti kiæ, bhu¤jati ca pacati ca-appatvÃ nadiæ
pabbato bhavati atikkamma pakabbataæ nadÅti bhudhÃtussa sabbattha sambhavÃ
ekakattukatÃ pubbakÃlatÃ ca gamyate.

YebhuyyavuttiyÃ liÇgaæ dassitaæ tattha sabbaso
Viseso pana vi¤¤ahi ¤eyyo pÃÂhÃnusÃrato.

TabbÃdayo.
---------
IdÃni tyÃdayo vuccante-paca pÃke-pac iti Âhite-kriyatthÃ bahulamiti ca sabbattha vattate.


VattamÃne ti anti sithamimate ante se vega emhe.

VattamÃne ÃraddhÃ parisamatte atthe vattamÃnato kriyatthÃtyÃdayo honti-tesampaniyame.


PubbaparacchakkÃnamekÃnekesu tumhÃmhasesesu dvedve majjhimuttamapaÂhamÃ.

EkÃnekesutumhÃmhasaddavacanÅyesutada¤¤asaddavacanÅyesu ca kÃrakesu
pubbacchakkÃnaæ paracchakkana¤ca majjhimuttamapaÂhamÃ dvedve honti yathÃkkamaæ
kriyatthÃti ekamhi vattabbe ekavacanaæ ti-ti anti iti paÂhamo Ãdo niddiÂÂhattÃ-si tha iti
majjhimo majjhi niddiÂÂhettÃ-mi ma iti uttamo-uttamasaddoyaæ sabhÃvato
tippabhutÅnamantadvayamÃha-evaæ paracchakkepaki yathÃkkamaæ yojanÅyaæ-tyÃdisu
parabhutesu kattukammabhÃva vihitesu kyalÃdayobhavantÅti "kyo
bhÃvakammesvakakaparokkhesu mÃnanta


[SL Page 049] [\x  49/]     

TyÃdisu kattarÅ lo"iccÃdinÃ tesaæ vidhÃnÃ tyÃdayo kattu kammabhÃvesceva vi¤¤ÃyantÅti
kattari timhi lo-pacati-bahumhi cattabbe antiæ


Kvaci vikaraïanaæ.

Vikaraïanaæ kvaci lopo hotÅti lassÃkÃrassa lopo-pavanti-pacasi pacatha.


Himimesvassa.

AkÃrassa dÅgho hoti himimesu-pacÃmi pacÃma-paracchakke-pacate pacante, pacase
pacavhe,pace pacÃmhe-kamme-kyo bhÃvakammesvaccÃdinÃ kyo.


Kyassa.

KriyatthÃ parassa kyassa Å¤ vÃ hoti-¤akÃro Ãdyavayavattho, pacÅyati paccati.


GurupubbÃ rassÃre 'nte'ntÅnaæ.

GurupubbasmÃ rassÃ paresaæ ante 'ntinaæ re vÃ hoti-pacÅyare pacÅyanti paccare paccanti,
pacÅyasi paccasi pacÅyatha paccatha, pacÅyÃmi paccÃmi pacÅyÃma paccÃma-pacÅyate,
paccate pacÅyare pacÅyante paccare paccante, pacÅyase paccase pacÅyavhe paccavhe, pacÅye
pacce pacÅyÃmhe paccÃmhe-bhÃve-bhu sattÃyaæ-bhÃvassekattÃ ekavacanameva-ta¤ca
paÂhamapurise yeva sambhavati-bhuyati devadattena, buyate vÃ-devadattassa sampati
bhavananti attho-nehi¤ bahulaæ vidhÃnÃ.

KriyatthÃ kattari tyÃdi kammasmi¤ca sakammakÃ,
BhÃve cÃ'kammakÃkakammÃ'vacanicchÃyama¤¤ato.

Bhavissati ssati ssanti ssasi ssatha ssÃmi ssÃma ssate ssante ssase ssavhe ssaæ ssÃmhe.

Bhavissati anÃraddhe atthe vattamÃnato kriyatthÃ ssatyÃdayo honti.


A ÅssÃdinaæ bya¤janassi¤.
KriyatthÃ paresaæ aÃdÅnaæ ÅÃdÅnaæssÃdÅna¤ca bya¤janassi¤hekÃti vÃ-vavatthÅtavibhÃsÃyaæ
sseti ssÃdÅnaæssaccÃdÅnadvÃvayo adhippeto-"¤i bya¤janassÃ"ti siddhepi tyÃdisu parabhutesu
ete samevÃti niyamattoyamÃramho-lassÃkÃrassa lope-pacissati pacissare pacissanti, pacissasi
pacissatha, pacissÃmi pacissÃma-pacissate pacissare pacissante, pacissasepacissavhe, pacissaæ
pacissÃmhe-kamme-paciyissati.


Kyassa sse.

Kyassa vÃ lopo hoti sse-pacissati paccissati, pacÅyissa


[SL Page 050] [\x  50/]     

Re pacayissanti pacissare pacassanti paccissare paccissanticcÃdi-kattusamaæ-kyova
viseso-bhÃve-bhuyissati bhavissati, bhuyissate bhavissate.


NÃme garahÃvamhayesu.

NÃmasadde nipÃte sati garahÃyaæ vimbhaye ca gamyamÃne ssa tyÃdayo
honti-garahÃyaæ-sÃpi nÃma pacissatÅccÃdi-vimbaye-acchariyaæ vata bho abbhÆtaæ vata bho
andho nÃma pacissaticcÃdi.


Bhute Å uæ dha ttha iæ mhÃ Ã Æ sevhaæ a mhe.

Bhute parisamatte atthe vattamÃnato kriyatthÃ Å Ãdayo honti-bhutÃnajjatane vakkhamÃnattÃ
ime bhutanajjatane bhutasÃma¤¤e ca bhavanti.

Ahassubhayato a¬¬harattaæ vÃva tadupa¬¬hakaæ
Anto katvÃna vi¤¤eyyo aho ajjano iti.

Tada¤¤o pana yo kÃlo so'najjatanasa¤¤ito.


ùÅssÃdisva¤ vÃ.

ùÃdo ÅÃdo ssÃÃdo ca kriyatthassa a¤ vÃ hoti,


EyyÃtha sse a Ã Å thÃnaæ o a aæ ttha ttho vehÃk.

ùsahacaritova akÃro gayhate-na parokkhe vihito-tho pana 'nte niddesÃ tvÃdisambandhi yeva
tasseva vÃ nissitattÃ-nissayakaraïampi hi suttakÃrÃciïïaæ-eyyÃthÃdÅnaæ oÃdayo vÃ honti
yathÃkkamanti ÅssavÃttho-apacittho pacittho apavattho pacattho.


ùÅÆmhÃssÃssamhÃnaæ vÃ.

Etesaæ vÃ rasso hotÅti pakkhe rasse ca-apaci paci apacÅ pacÅ.


Uæssiæsvaæsu.

Umiccassa iæsu aæsu vÃ honti-apaviæsu paviæsu apacaæsu pacaæsu apavuæ pacuæ.


Ossa a i ttha ttho.

Ossa aÃdayo vÃ honti-apaca paca apaci paci apacittha pacittha apavattha pacattha apacitthe
pacittho apacattho pacattho.


Si.

Ossa si vÃ hoti-apacisi pacisi apacasi pacasi apaco paco.


MhÃtthÃna mu¤.

MhÃtthÃnamu¤ vÃ hoti-ÅÃdisambandhinameva gahaïaæ-apavuttha pacuttha.


Iæssa ca si¤.

Imiccassa si¤ vÃ hoti mhÃtthÃna¤ca bahulaæ-¤akÃro Ãdyavaya vattho-apacasittha pacasittha
apacittha pacittha apacattha pacattha, apacisiæ pacisiæ apacasiæ pacasiæ apaciæ paciæ,
apacumha pacumha apacumhÃ pacumhÃ apacamha pacamha apacamhÃ pacamhÃ
apacasimha pacasimha apacasimhÃ pacasimhÃ apacimha pacimha apacimhÃ pacimhÃ


[SL Page 051] [\x  51/]     

Apacamha pacamha apacamhÃ pacamhÃ-paracchakke-apavittha pacittha apavattha pavattha
apaca paca apacÃ pacÃ, apacu pacu apacu pacu, apacise pacise apacase pacase, apacivhaæ
pacivhaæ apacavhaæ pacavhaæ-assa vÃ amÃdese-apacaæ pacaæ apaca paca apacimhe pacimhe
apacamhe pacamhe-kamme-apacÅyittho paciyittho apacÅyattho pacÅyattho apaccittho
paccittho apaccattho paccattho apacÅyi pacÅyi apacÅyÅ paciyÅ apacci pacci apacci pacci,
apacÅyiæsu paciyiæsu apacciæsu pacciæsu apaciyaæsu pacÅyaæsu apaccaæsu paccaæsu
apacÅyuæ pacÅyuæ apaccuæ paccumiccÃdi-bhÃve-abhuyittho bhuyittho abhuyattho bhuyattho
abhuyi bhuyi abhuyÅ bhÆyÅ, abhuyittha bhuyittha abhuyattha bhuyattha abhuya bhuya
abhayÃ bhuyÃ-"sambhÃvanevÃ"ti ito veti vattamÃne.


MÃyoge ÅÃÃdi.

MÃyoge sati ÅÃdayo ÃÃdayo ca vÃ honti-asakkÃla tthoyamÃramho-mÃ bhavaæ punapi
evarÆpamapacittho iccÃdi-vÃvi dhÃnato ssatyÃdi eyyÃdi tvÃdayopi honti-mÃbhavaæ pacissati,
mÃ bhavaæ paceyya, mÃ bhavaæ pacatu iccÃdi.


Anajjatane Ã Æ o ttha a mhÃ ttha tthuæ sevhaæ iæ mhase.

AvijjamÃnajjatane bhutatthevattamÃnato kriyatthÃÃÃdayo honti-vÃtthe rasse ca-apacattha
pavattha apaca paca apacÃ pacÃ, apacu pacu apacu pacÆ-o-apaca paca apaci paci apacattha
pacattha apacattho pacattho apacasi pacasi apaco paco, apavattha pacattha apacaæ pacaæ
apacapaca, apacamha pacamha apacamhÃ pacamhÃ-apacattha pacattha, apacatthuæ
pacatthuæ, apacase pacase, apacavhaæ pacavhaæ. Apasiæ pacasiæ apaciæ paciæ, apacamhase
pacamhase-kamme-apacÅyattha pacÅyattha apaccattha paccattha apacÅya pacÅya apacÅyÃ
pacÅyÃ apacca pacca apaccÃ paccÃ, apacÅyu pacÅyu, apacÅyu pacÅyu, apaccu paccu apaccÆ
paccÆccÃdi-bhÃve-abhuyattha bhuyattha abhuya bhuya abhuyÃ bhuyÃ-abhuyattha
bhuyattha-"mÃyoge ÅÃÃdi"ti iminÃ mÃyogepi ÃÃdayo honti-mÃ bhavaæ apacittha iccÃdi.


Parokkhe a u e ttha amha tthare ttho vho imhe.

Apaccakkhe bhutÃnajjatanatthe vattamÃnato kriyatthÃ aÃdayo honti-aparokkhesÆti vacanÃ na
vikaraïuppatti.


ParokkhÃya¤ca.

ParokkhÃyaæ paÂhamamekassaraæ saddarÆpaæ dve bhavati.


Lopo'nÃdibya¤janassa.

Dvitte pubbassÃdito'¤¤assa bya¤janassa lopo hoti-papaca ppacu'papace
papacittha-i¤abhÃvapakkhe saæyogÃdi lopopapacattha, papaca papacimha, papacittha
papacattha papacire, papacittho papacattho papacivho, pakapaci papacimhe-evaæ
kammepi-bhÃve-


[SL Page 052] [\x  52/]     

Bhusya vuk.

AÃdiyu bhussa vuk hoti.


Pubbassa a.

AÃdisu dvatte pubbassa bhussa a hoti.


CatutthadutiyÃnaæ tatiyapaÂhamÃ.

Dvitte pubbesaæ catutthadutiyÃnaæ tatiyapaÂhamÃ honti yathÃkkamanti bakÃre-babhuva
babhuvittha.


EyyÃdo vÃ'tipattiyaæ ssÃ sasaæsusse sasathassaæ ssamhÃ ssathassiæsu sasase ssavhe ssiæ
ssÃmhase.

EyyÃdo visaye kriyÃtipattiyaæ ssÃdayo honti vibhÃsÃ-vidhurappaccayopanipÃtato
kÃraïavekallato vÃ kriyÃyÃtipatti anipphatti kriyÃtipatti-etecassÃdayo sÃmatthiyÃ tÅtÃnÃgate
svevahonti-na vattamÃnena tatra kriyÃtipattyasambhavÃ-ÃÅi ccÃdinÃvÃ rasse-apacissa pacissa
apacissÃ pacissÃ, apacissaæsu pacissaæsu-ssessa eyyÃthÃdÅnÃ vÃ akÃre-apacissa pacissa
apacisse pacisse,apacissatha pacissatha,apacissaæ pacissaæ. Apacissamha, pacissamha,
apacissamhÃ pacissamhÃ, apacissatha pacissatha, apacissiæsu pacissiæsu, apacissase
pacissase, apacissavhe pacissavhe, apacissiæpacissiæ, apacissÃmhaye
pacissÃmhase-kamme-apacÅyissa paciyissaapacÅyissÃ paciyissÃ-kyassa vÃ lope-apacissa
pacissa apacissÃ pacissÃ apaccissa paccissa apaccissÃna paccissÃ, apaciyissaæsu
pacÅyissaæsuapacissaæsu pacissaæsu. Apaccissaæsu paccissaæsu, iccÃdi0bhÃve-abhuyissa
bhuyissa abhuyissÃ bhuyissÃ, abhuyissatha bhuyissatha-vÃti vakiæ, dakkhiïenana ce
gamissati nÃyakaÂampariyÃ bhavissati.


Hetuphalesveyya eyyuæ eyyÃsi eyyÃtha eyyÃmi eyyÃma etha eraæ etho eyyavho eyyaæ
eyyÃmhe.

HetubhutÃyaæ phalabhÆtÃya¤ca kriyÃyaæ vattamÃnato kriyattha eyyÃdayo vÃ honti.


EyyeyyÃsentaæ Âe.

Eyya eyyÃsi eyyamiccesaæ Âe vÃ hoti-pace paceyya.


Eyyuæssuæ.

Eyyumiccassa uæ vÃ hoti-pacuæ paceyyuæ,pace paceyyÃsi,-vÃ okÃre-paceyyÃtho paceyyÃtha,
paceyyÃmi.


EyyÃmassemu ca

EyyÃmassa emu vÃ hoti u ca-pacemu paceyyÃmu paceyyÃmaka, pacetha paceraæ pacetho
paceyyavho, pace paceyyaæ paceyyÃmhe-kamme-pacÅye pacÅyye pacce pacceyya, paciyuæ
pacÅyeyyuæ paccuæ pacceyyumiccÃdi-bhÃve-bhuye bhuyeyya, bhuyetha.


[SL Page 053] [\x  53/]     

PÃto paceyya ce bhu¤je iccettha pacanakriyÃ

HetubhutÃti vi¤¤eyyÃ phalanatvanubhavakriyÃ.


Sattya rahesveyyÃdi.

Sattiyaæ arahatthe va kriyatthÃ eyyÃdayo honti-bhavaæ khalu bhattaæ paceyya, bhavaæ
samattho, bhavaæ arabho.


SambhÃvane vÃ.

SambhÃvane gamyamÃne dhÃtunÃ vuccamÃne ca eyyÃdayo honti navibhÃsÃ-api bhavaæ
gilitaæ pÃsÃïaæ paceyya udaragginÃ-samhÃvemi saddahÃmi bhavaæ paceyya,bhavaæ
pacissati.Bhavaæ apaci.


Pa¤hapatthanÃvidhisu.

Pa¤hÃdisu kriyattato eyyÃdayo honti.

Pa¤ho sampucchanaæ iÂÂhÃ siæsanaæ yÃcanaæ duve
PatthanÃ bhattiyÃ vÃtha na navÃ vyÃpÃraïa vidhi.

Pa¤he, kiæ so bhattaæ paceyya udÃhu bya¤janaæ vÃ-patthanÃyaæ, aho vata so paceyya
me-vidhimhi, bhavaæ bhattaæ paceyya.


Tu antu hi tha mi ma taæ antaæ ssu vho e Ãmase.

Pa¤hapattanÃvidhisvete honti kriyatthato-pacatu pacantu.


Hissa'to lopo.

Ato parassa hissa vÃ lopo hoti-paca pacÃhi-thassa vÃ vehÃk-pacavho pacatha,pacÃmi pacÃma,
pacataæ pacantaæ, pacassu pacavho, pace pacÃmase-kamme-pacÅyatu paccatu pacÅyantu
paccantu iccÃdi-bhÃve, bhuyatu bhuyataæ-pacituæ payuttÅti pacanicchÃyaæ.


PayojakavyÃpÃre ïapi ca.

KattÃraæ yo payojeti tassa vyÃpÃre kriyatthÃ ïi ïpi honti bahulaæ-"assÃïanubandhe"ti
Ã-payojakavyÃpÃre ïiïapinaæ vidhÃnÃ tadantassa kriyatthatÃti pÃcisaddato tyÃdayo.


×iïapyÃpihi vÃ.

×yÃdyantehi kriyatthehi aparokkesukattuvihita kamÃnantatyÃdisu lo hoti
vibhÃsÃ-"yuvaïïÃname oppaccaye"ti ekÃre "eonamayavÃ sare"ti ayÃdese
ca-pÃcayati-a¤¤atra-pÃceti-pÃcayare pÃcayanti pÃcenticcÃdi-kamme-


DÅgho sarassa.

Sarantassa kriyatthassa dÅgho hÃti kye-pÃcÅyati pÃcÅyare pÃcÅyanticcÃdi-vuttanayena
¤eyyaæ-payojakavyÃpÃre ïiïapyantÃnaæ sakammakattÃ na nabhÃve rÆpanayo.

AkammakÃpi hontaiva ïiïapyantÃ sakammakÃ
SakammakÃ dvÅkammÃssu dvikammÃ ca tikammakÃ.

Bhavissati-pÃcayissati pÃcessati pÃcayissare pÃcayissanti pÃcessare
pÃcessanticcÃdi-kamme-pÃcÅyissati-kyalopo-


[SL Page 054] [\x  54/]     

PÃcissatÅccÃdi-bhute-apÃcayittho pÃcayatto apÃcayattho pÃcayattho apÃcettho pÃcettho
apÃcayi pÃcayi. ApÃcayÅ pÃcayÅ apÃcayiæsu pÃcayiæsu apÃcayaæsu pÃcayaæsu.

EottÃ suæ.

EÃdesato oÃdesato ca parassa umiccassa suæ vÃ hoti-apÃcayasuæ pÃcayasuæ apÃcesuæ
pÃcesuæ apÃcayuæ pÃcayumiccÃdi-ussa sumeva viseso-kamme-apÃcÅyittho pÃcÅyittho
apÃcÅyattho pÃcÅyattho apÃciyi pÃcÅyi apÃciyÅ pÃcÅyi iccÃdi-anajjatane-apÃcayattha
pÃcayattha apÃcettha kapÃcettha apÃcaya pÃcaya apÃcayÃ pÃcayÃ apÃcayu pÃcayu apÃcayÆ
pÃcayÆ iccÃdi-kamme-apÃcÅyattha pÃcÅyattha apÃcÅya pÃcÅya apÃcÅyÃ pÃcÅyÃ
iccÃdi-parokkhe-


Rasso pubbassa.

Dvitte pubbassa saro rasso hoti-papÃcaya papÃcayu papÃcaye papÃcayittha papÃcettha
iccÃdi-kamme-sabbaæ kattusamaæ-atapattiyaæ0apÃcayissa pÃcayissa apÃcayissÃ pÃcayissÃ
apÃcayissaæsu pÃcayissaæsu iccÃdi-kamme-apÃciyissa pÃciyissa apÃcÅyissÃ pÃciyissa apÃcissa
pÃcissa apÃcissÃ pÃcissÃ iccÃdi-hetuphalesu-pÃcaye pÃcayeyya pÃcayuæ
pÃcayeyayumiccÃdi-kamme-pÃcÅye pÃcÅyeyayumiccÃdi-tvÃdisu-pÃcayatu pÃcetu pÃcayantu
pÃcentu iccÃdi-kamme-pÃcÅyatu pÃcÅyantu iccÃdi-ïapimhi-pÃcÃpayati pÃcÃpeticcÃdi
nyantasamaæ-pÃcayitumpayuttiti ïyantatopi ïi.


×iïapinaæ tesu.

×Å ïapinaæ lopo nahoti tesu ïÅ ïapisu'tika pubbaïilope-pÃcayati pÃceticcÃdi
sabbattha¤eyyaæ-ïapicevaæ.


BhuvÃdi nayo.

AdhunÃ vikaraïappabhedappakÃsanatthaæ rudhÃdÅnaæ aÂÃÂhagaïanamÃdibhutassekekassa
kriyatthassa kÃni ci rÆpÃni udÃhariyante-rudha Ãvaraïe-tyÃdi.


Ma¤ca rudhÃdÅnaæ.

RudhÃdito aparokkhesukattuvihitamÃnantatyÃdisu lohoti ma¤cÃntasarÃ paro-rundhati
rundhare rundhanticcÃdi-kamme-"maæ vÃ rudhÃdÅna"nti vÃ maæ-rundhiyati
rujjhatÅcacÃdi-paciviya sabbattha ¤eyyaæ.


RudhÃdi nayo.

Diva kÅÊÃ vijigiæsÃ vohÃrajjuti thuti gatÅsu.


DivÃdÅhi yak.

DivÃdÅhi lavisaye yak hoti-kakÃro kÃnubandhakÃriyattho-evamuparica-dibbati dibbare
dibbanticcÃdi-kamme-kivÅyati dibbati divÅyare diviyanti dibbare dibbanticcÃdi.

DivÃdi nayo.


[SL Page 055] [\x  55/]     
Tuda vyathane.


TudÃdÅhi ko.

TudÃdÅhi lavisaye ko hoti-tudati tudanticcÃdi-kamme-tudÅyati tujjati tudÅyaretudiyanti
tujjare tudyanticcÃdi.


TudÃdi nayo.

Ji jaye.


JyÃdÅhi ktÃ.

JiÃdÅhi kalavisaye knÃ hoti-jinÃti jinanticcÃdi-kamme-jiyati jiyare jiyanticcÃdi.


JyÃdi nayo.

KÅ dabbavinÅmaye.


KyÃdÅhi kïÃ.

KÅÃdÅhÅ lavisaye kaïÃ hoti.


NÃïasu rasso.

NÃïasu kriyatthassa rasso hoti-kiïati kiïanticcÃdi-kamme-kÅyati kÅyare kÅyanticcÃdÅ.

KyÃdi nayo.

Su savaïe.

SvÃdÅhi keïÃ.

SvÃdÅhi lavisaye keïÃ hoti-suïeti suïanticcÃdi.
Kamme-sÆyati sÆyare sÆyanticcÃdi.

SvÃdi nayo.

Tana vitthÃre.

TanÃditvo.

TanÃdÅhi lavisaye o hoti-tanoti tanonticcÃdi.
Paracchakke.


Ovikaraïassu paracchakke.
Ovikaraïassa u hoti paracchakkavisaye-tanute tatvante iccÃdi-kamme-


TanassÃ vÃ.

Tanassa Ã hoti vÃ kye-tÃyati ta¤¤Ãti tÃyare tÃyanti ta¤¤are ta¤¤anticcÃndi.

TanÃdi nayo.

VÆra theyye.

CurÃdito ïi.

CurÃdÅhi kriyattehi sakatthe ïi paro hoti bahulaæ-corayati corati corayare
corayanticorenticcÃdi-kamme-coriyati corÅyare corÅyanticcÃdi.

CurÃdi nayo-tyÃdayo.
---------


[SL Page 056] [\x  56/]     

ParatthÃya mayÃ laddhaæ katvÃna padasÃdhanaæ
Pu¤¤ena tena loko'yaæ sÃdhetu padamaccunaæ.

SuddhÃsayena parisuddhaguïeditena
SÃrena sÃrayatisaÇghanisevitena
Ramme 'nurÃdhanagare vasatambujena
VidvÃlitaæ nijavisuddha kuladdhajena.

MÃnentena tathÃgataæ paÂipadÃyogena saddhÃlunÃ
NiccÃkhaï¬atapo'nalehi nikhilappÃpÃrisantÃpitÃ
SaddhammavhayasÅhatelaÂh­tiyÃ cÃmÅkaratthÃlinÃ
NÃnÃvÃdikudiÂÂhibhedapaÂunÃ navÃïi kanavadhÆ sÃminÃ.

SatthÃnaæ karuïavatÃ gatavatÃ kapÃramparaæ dhÅmatÃ
TherenÃtumapÃdapa¤jaragato yo saddasattÃdisu
MoggallÃyanavissutetiha suvacchÃpo vinÅto kayathÃ
So'kÃsÅ piyadassi nÃma yatidaæ byattaæ sukhappattiyÃ.

Vuttova vuttamupabhoginiyÃ sakÃya
PinappayodharavanÃpagasevikÃya
RamhÃvihÃravadhuyÃ tilakÃtulena
Santena kappiïasamavhayamÃtulena.

Pada sÃdhanaæ niÂÂhitaæ.
---------