Input by the Sri Lanka Tripitaka Project

[CPD Classification ]
[SL Vol Kacc -] [\z Kacc /] [\w I /]   
[SL Page 001] [\x   1/]     

Kaccàyanavyàkaraõaü.

ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿
³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!   ³
³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. ³
³						   ³
³ Text converted to Classical Sanskrit Extended    ³
³ (CSX) encoding:				   ³
³ 						   ³
³ description             character  =	ASCII	   ³
³  						   ³
³ long a                  à             224	   ³
³ long A                  â             226	   ³
³ long i                  ã             227	   ³
³ long I                  ä             228	   ³
³ long u                  å             229	   ³
³ long U                  æ             230	   ³
³ vocalic r               ç             231	   ³
³ vocalic R               è             232	   ³
³ long vocalic r          é             233	   ³
³ vocalic l               ë             235	   ³
³ long vocalic l          í             237	   ³
³ velar n                 ï             239	   ³
³ velar N                 ð             240	   ³
³ palatal n               ¤             164	   ³
³ palatal N               ¥             165	   ³
³ retroflex t             ñ             241	   ³
³ retroflex T             ò             242	   ³
³ retroflex d             ó             243	   ³
³ retroflex D             ô             244	   ³
³ retroflex n             õ             245	   ³
³ retroflex N             ö             246	   ³
³ palatal s               ÷             247	   ³
³ palatal S               ø             248	   ³
³ retroflex s             ù             249	   ³
³ retroflex S             ú             250	   ³
³ anusvara                ü             252	   ³
³ anusvara (overdot)      §             167	   ³
³ capital anusvara        ý             253	   ³
³ visarga                 þ             254	   ³
³ (capital visarga                      255)	   ³
³ 						   ³
³ Other characters of the CSX encoding table are   ³
³ not included. Accents have been dropped in order ³
³ to facilitate word search.			   ³
ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ


Namo tassa bhagavato arahato sammàsambuddhassa.
-----------

Seññhaü tilokamahitaü abhivandiyaggaü
Buddha¤ca dhammamamalaü gaõamuttama¤ca,
Satthussa tassa vacanatthavaraü suboddhuü
Vakkhàmi suttahitamettha susandhikappaü.

Seyyaü jineritanayena budhà labhanti
Ta¤càpi tassa vacanatthasubodhanena,
Attha¤ca akkharapadesu amehabhàvà
Seyyatthiko padamato vividhaü suõeyya.
---------

Attho akkharasa¤¤àto.- 1

Sabbavacanànamattho akkhareheva sa¤¤àyate.
Akkharavipattiyaü hi atthassa dunnayatà hoti tasmà
Akkharakosallaü bahupakàraü suttantesu.

Akkharàpàdayo ekacattàëãsaü.- 2

Te ca kho akkharà akàràdayo ekacattàëãsaü suttantesu sopakàrà-taü yathà.
A à i ã u å e o ka kha ga gha ïa ca cha ja jha ¤a ña ñha óa óha õa ta tha da dha na pa pha
ba bha ma ya ra la va sa ha ëa aü iti

Akkharà nàma honti.
Tena kvattho?-"Attho akkharasa¤¤àto."

Tatthodantà sarà aññha. -3

Tattha akkharesu akàràdisu odantà aññha akkharà sarà nàma honti-taü yathà.


[SL Page 002] [\x   2/]     

A à i ã u å e o iti sarà nàma.

Tena kvattho? - "Sarà sare lopaü"

Lahumattà tayo rassà.- 4

Tattha aññhasu saresu akàràdisu lahumattà tayo sarà rassà nàma honti-taü yathà.

A i u iti tayo rassà nàma.

Tena kvattho?-"Rassaü." 
A¤¤e dãghà. -5

Tattha aññhasu saresu rassehi a¤¤e pa¤ca sarà dãghà nàma honti-taü yathà.

â ã å e o iti dighà nàma.

Tena kvattho?-"Dãghaü"

Sesà bya¤janà. -6

 hapetvà aññha sare sesà akkharà kakàràdayo niggahã tattà bya¤janà nàma honti-taü yathà.

Ka kha ga gha ïa ca cha ja jha ¤a ña ñha óa óha õa ta tha da dha na
Pa pha ba bha ma ya ra la va sa ha ëa aü iti bya¤janà nàma.

Tena kvattho?-"Saràpakati bya¤jane"

Vaggà pa¤capa¤caso mantà. -7

Tesaü kho bya¤janànaü kakàràdayo makàrantà pa¤ca pa¤caso akkharavanto vaggà nàma
honti-taü yathà.

Ka kha ga gha ïa-ca cha ja jha ¤a-ña ñha óa óha õa-
Ta tha da dha na-pa pha ba bha ma -iti vaggà nàma.

Tena kvattho?-"Vaggantaü và vagge."

Aü iti niggahãtaü. -8

Aü iti niggahitaü nàma hoti.
Tena kvattho?- "Aü bya¤jane niggahãtaü."

Paramasama¤¤à payoge. -9

Yà ca pana sakkataganthesu sama¤¤à ghosàtivà aghosà tivà tà payoge sati etthàpi yujjante.
Tattha ghosavanto nàma- ga gha ïa ja jha ¤a óa óha õa da dha na ba bha ma ya ra la va
ha ëa iti ghosà nàma.
Aghosà nàma-ka kha, ca cha, ña ñha, ta tha, pa pha,sa iti aghosà nàma.

Tena kvattho?- "Vagge ghosàghosànaü tatiya pàñhamà."[Kachcha02]

[SL Page 001] [\x   1/]     

Pubbamadhoñhitamassaraü sarena
Viyojaye.-10

Tattha sandhiü kattukàmo pubbabya¤janaü adhoñhitaü assaraü katvà sara¤ca upari katvà
sara¤ca upari katvà sarena viyejaye. Tatràyamàdi. 
Naye paraü yutte.-11

Assaraü kho bya¤janaü adho ñhitaü parakkharaü naye yutte tatràbhiratimaccheyya.

Yutteti kasmà?-Akkocchi maü avadhi maü ajini maü ahàsi me ettha pana yuttaü na hoti.
Iti sandhikappe pañhamo kaõóo.
---------

Sarà sare lopaü.-12

Sarà kho sabbepi sare pare lopaü papponti yassindriyàni samathaü gatàni, nohetaü bhante.
Sametà yasmà saïghena.

Và paro asaråpà.-13

Saramhà asaråpà paro saro lopaü pappoti và. Cattàrome bhikkhave dhammà, kinnumàva
samaõiyo. Vàti kasmà?-Pa¤cindriyàni, tayassudhammà janità bhavanti.

Kvacàsavaõõaü lutte.-14

Saro kho paro pubbasare lutte kvaci asavaõõaü pappoti.

Saïkhyaü nopeti vedagu, bandhusseva samàgamo.
Kvacãti kasmà?-Yassindriyàni, tathupamaü dhammavaraü adesayi.

Dãghaü.-15

Saro kho paro pubbasare lutte kvaci dãghaü pappoti.
Saddhãdha cittaü purisassa seññhaü, anàgàrehi våhayaü.
Kvaciti kasmà?-Pa¤cahupàli aïgehi samannàgato, nattha¤¤aü ki¤ci.

Pubbo ca.-16

Pubbo ca saro parasaralope kate kvaci dãghaü pappoti.


[SL Page 004] [\x   4/]     

Kiüsudha cittaü purisassa seññhaü, sàdhåti pañissuõitvà. Kvacãti kasmà?-Itissa muhuttampi. 
Yamedattassàdeso.-17

Ekàrassaantabhutassa sare pare kvavacã yakàràdeso hoti.
Adhigato kho myàyaü dhammo-tyàhaü evaü vadeyyaü, tyàssa pahãõà honti.
Kvaviti kasmà? -Tenanàgatà iti-nettha.

Vamodudantànaü.-18

Okàrukàrànaü antabhutànaü sare sare kvacivakàrà deso hoti.
Athakhvassa, svassa hoti, bavhàbàdho, vathvettha vihità niccaü, cabvàpàthamàgacchanti.
Kvavãti kasmà?-Cattàrome bhikkhave dhammà, kinnumàva samaõiyo.

Sabboccanti.-19

Sabbo ti icceso tisaddo vya¤jano sare pare kvaci cakàraü pappoti.
Iccetaü kusalaü, iccassa vacaõãyaü, paccuttaritvà-paccà harati.

Kvacãti kasmà?-Itissa muhuttampi.

Do dhassa ca.-20

Dha iccetassa sare pare kvaci dakàràdeso hoti.
Ekamidàhaü bhikkhave samayaü.
Kvaciti kasmà?-Idheva maraõaü bhavissati.
Ca saddaggahaõena dhakàrassa hakàràdeso hoti.
Sàhu dassanamariyànaü.
Suttavibhàgena bahudhàpi siyà.

To dassa-yathà, sugato-ño tassa-yathà, dukkañaü-dho tassa-yathà, gandhabbo-tro tassa-yathà,
atrajo-ko gassa-yathà, kulupako-ëorassa-yathà, mahàsàëo-jo yassa-yathà, gavajo-bo
vassa-yathà, kubbato-ko yassa-yathà, sako-yo jassa-yathà, niyaü puttaü-ko tassa-yathà, niya
ko-co tassa-yathà, bhacco-pho, passa-yathà, nipphattikho passa-yathà, nibbatti-kho
kassa-yathà, nikkhamati-iccevamàdayo.


[SL Page 005] [\x   5/]     

Ivaõõo yaü na và.-21

Pubbo ivaõõo sare pare yakàraü pappoti na và. Pañisanthàravutyassa,
sabbavityanubhuyate.
Na vàti kasmà?-Pa¤cahaïgehi samannàgato muttacàgã anuddhato.

Evàdissa ri pubbo va rasso.-22

Saramhà parassa evassa ekàrassa àdissa ãkàro hoti pubbo ca saro rasso hoti na và.
Yathariva vasudhàthala¤ca sabbaü tathariva guõavà supujaniyo.
Na vàti kasmà?-Yathà eva, tathà e va.

Iti sandhikappe dutiyo kaõóo.
---------
Sarà pakati bya¤jate.-23

Sarà kho bya¤jane pare pakati råpàni honti.
Mano pubbaïgamà dhammà, pamàdo maccuno padaü, tiõõo sàragato ahu.

Sare kvaci.-24

Sarà kho sare pare kvaci pakatiråpàti honti.
Ko imaü pañhaviü vijessati.
Kvacãti kasmà?-Appassutàyaü puriso.

Dãghaü.-25

Sarà kho vya¤jane pare kvaci dãghaü papponti.
Sammà dhammaü vipassato, evaü gàme muõi caro khantã paramaü tapo titikkhà.
Kvacãti kasmà?-Idha modati pecca modati, patilãyati, patiha¤¤ati.

Rassaü.-26

Sarà kho vya¤jane pare kvacã rassaü papponti.
Bhovàdi nànama so hoti, yathà bhàviguõena so.
Kvaciti kasmà?-Sammà samàdhi, sàvitti chandaso mukhaü, upanãyati jãvita mappamàyuü.
Lopa¤ca tatràkàro.-27

Saràkho vya¤jane pare kvaci lopaü papponti tatraca


[SL Page 006] [\x   6/]     

Sandhikappe tatiyo kaõóà.
---------
Lope kate akàràgamo hoti.
Sasilavà, sapa¤¤avà, esadhammo satattano, sace kàsàva marahati, samànakàmo pi bhaveyya,
save munã jàtibhayaü adassã.
Kvacãti kasmà?-So muni, eso dhammo padissati, na so kàsàvamarahati.

Paradvebhàvo ñhàne.-28

Saramhà parassa bya¤janassa dve bhàvo hoti ñhàne.
Idhappamàdo purisassa jantuno. Pabbajjaü kittiyissàmã, àtuddasi pa¤cadasã,
abhikkantatarova paõãtatarova.  hàneti kasmà?-Idha modati pecca modati.

Vagge ghosàghosànaü
Tatiyapañhamà.-29

Vagge kho pubbesaü vya¤janànaü sosàghosabhutànaü saramhà yathà saïakhyaü
tatiyapañhamakkharà dvebhàvaü gacchanti ñhàne.
Eso vatajjhànaphalo, yatraññhitaü nappasaheyya maccu, sele yathà pabbatavuddhaniñàñhito,
cattàriññhànàni naro pamatto.
 hàneti kasmà?-Idha cetaso daëhaü gaõhàti thàmasà

Iti sandhikappe tatiyo kaõóo.
---------
Aü bya¤jane niggahãtaü-30

Niggahãtaü kho bya¤jane papare aü iti hoti.
Evaü vutte taü sàdhåti pañissuõitvà.

Vaggantaü và vagge. -31

Vaggabhute vya¤jane pare niggahãtaü kho vaggantaü và pappoti.
Tantibbutaü, dhamma¤care sucaritaü nanaü duccarita¤care, cãrampavàsimpurisaü,
santantassa manaü hoti, taïkàruõikaü, evaókho bhikkhave sikkhitabbaü.
Vàggahaõena niggahãtaü kho lakàràdeso hoti.
Pulliïgaü.
Dvàti kasmà?-Nataü kammaü kataü sàdhu.


[SL Page 007] [\x   7/]     

Sandhikappe catuttho kaõóo.
---------
Ehe¤¤aü.-32

Ekàre hakàreca pare niggahitaü kho ¤akàraü pappo tã và.
Paccatta¤¤eva parinibbàsissàmi. Ta¤¤evettha pañi pucchissàmi, eva¤hi vo bhikkhave
sikkhitabbaü, ta¤hi tassa musà hoti.
Vàti kanmà?-Evametaü abhi¤¤àya, evaü hoti subhàsitaü.

Sa ye ca.-33

Niggahitaü kho yakàre pare saha yakàrena ¤akàraü pappoti và.
Sa¤¤ogo, sa¤¤Šttaü.
Vàti kasmà?-Saüyogo, saüyuttaü.

Madà sare.-34

Niggahãtassa kho sare pare makàradakàràdesà honti và.
Tamabhaü bråmi bràhmaõaü, etadavoca satthà.
Vàti kasmà?-Akkocchi maü avadhi maü ajini maü ahàsi me.

Yavamadanataraëà vàgamà.-35

Sare pare yakàro vakàro makàro dakàro nakàro takàro rakàro ëakàro ime àgamà honti và.

Na yimassa vijjà, yatha sidaü cittaü, mihã bhantà vudikkhati, sittàme lahumessati, asittà te
garumessata, asso bhadrokasàmiva, sammada¤¤à vimuttànaü, manasàda¤¤à vimuttànaü,
attadatthamahi¤¤àya, ciraü nàyati, ito nàyati, yasmà tiha bhikkhave, tasmà tiha bhikkhave.
Ajjatagge pàõupetaü, sabbhireva samàsetha, àraggeriva sàsapo, sà saporiva àragge,
chaëhi¤¤à, chaëàyatanaü.
Vàti kasmà?-Evaü mahiddhiyà esà. Akkocchi maü avadhi maü ajini maü ahàsi me, ajeyyo
anugàmiyo.
Dvaggahaõena idheva makàrassa pakàro hoti, yathà-virappa vàsiü purisaü.
Kakàrassa dakàro hoti-yathà, sadattha pasuto siyà, dakàrassaca takàro hoti-yathà,
Sugato.

Kvaci o bya¤jane.-36

Vya¤jane pare kvaci okàràgamo hoti.
Atippago kho tàva sàvatthiyaü piõóàya carituü, pare


[SL Page 008] [\x   8/]     

Sahassaü bhikkhusataü.
Kvaciti kasmà?-Etha passathimaü lokaü, andhabhuto ayaü loko.

Niggahãtaü ca.-37

Niggahãtaü ca àgamo hoti sare và bya¤jane và pare kvacã.
Cakkhuü udapàdi, avaüsiro, yàvaüvidaü bhikkhave, purimaü jàti, anuü thålàni sabbaso,
mano pubbaügamà dhammà.
Kvaciti kasmà?-Idha ceva naü pasaüsanti pecca sagge ca modati, nahi etehi ñhànehi
gaccheyya agataü disaü.
Caggahaõena visaddassa ca pakàro hoti và-paccessati-viccessati và.

Kvaci lopaü.-38

Niggahãtaü kho sare pare kvacã lopaü pappoti.
Tàsàhaü santike, vidunaggamiti.
Kvacãti kasmà?- Ahameva nåna bàlo, etadatthaü viditvà.

Vya¤jane ca.-39

Niggahitaü kho vya¤jane pare kvaci lopaü pappoti. Ariyasaccànadassanaü, etaü
buddadhànasàsanaü.
Kvacitikasmà?-Etaü maïgalamuttamaü, taü vo vadàmi-bhaddaü vo

Paro và vasaro.-40

Niggahitamhà paro saro lopaü pappoti và.
Abhinandunti, subhàsitanti, uttantaüva, yathàbãjaüva dha¤¤aüva.
Vàti kasmà?-Ahameva nåna bàlo, etadahosi.

Bya¤jano ca visa¤¤ogo.-41

Niggahitamhà parasmiü sare lutte yadi vya¤jano saüyogo visa¤¤ogo hoti. Evaüsa te àsavà,
pupphaüsà uppajji.
Lutteti kasmà?-Evamassa, vidunaggamiti.
Ca saddaggahaõena tiõõaü vya¤janànamantare ye sarå pà

Tesampi lopo hoti-taü yathà-agyàgàraü, pañisanthà ravutyassa.

Iti sankhikappe catuttho kaõóo.
---------


[SL Page 009] [\x   9/]     

Sandhikappe pa¤camo kaõóo.
---------
Go sare phuthassàgamo kvaci-42

Putha iccetassa ante sare pare kvaci gakàràgamo hoti.
Puthageva.

Kvacãti kasmà?-Puthaeva.

Pàssa cànto rasso.-43

Pàiccetassa ante sare pare kvaci gakàràgamo hoti, anto ca saro rasso hoti.
Pageva vutyassa.

Kvacãti kasmà?-Pà eva vutyassa.

Abbho abhi.-44

Abhi iccetassa sare pare abbhàdeso hoti. Abbhudiritaü, abbhuggacchati.

Ajjho adhi.-45

Adhi iccetassa sare pare ajjhàdeso hoti. Ajjhokàso, ajjhagamà. 
Ke va yà ivaõõe.-46

Tecakho abhi adhi iccete ivaõõe pare abbho ajjho iti vuttaråpà na honti và. Abhijjhitaü,
adhiritaü.
Vàti kasmà?-Abhiritaü, ajjhiõamutto.

Atissa càntassa.-47

Ati iccetassa antabhutassa tisaddassa ivaõõe pare "sabboccantã"ti vuttaråpaü nahoti và.
Atisigaõo, atiritaü.
Ivaõõeti kasmà?-Accantaü.

Kvaci pañi patissa-48

Pati iccetassa sarevà vya¤janevà pare kvaci pañi àdeso hoti.
Pañaggi dàtabbo, pañiha¤¤ati.
Kvaciti kasmà?-Paccantãmesu janapadesu, patiliyati, patiråpadesavàso ca.

Puthassubya¤jane.-49

Putha iccetassa anto saro vya¤jane pare ukàro hoti.


[SL Page 010] [\x  10/]     

Puthujjano, puthubhutaü.
Antaggahaõena aphuthassàpi sare pare antassa ukàro hoti.
Manu¤¤aü.

O avassa.-50

Ava iccenassa okàràdeso hoti kvacã vya¤jane pare.
Andhakàrena onaddho.
Kvacãti kasmà?-Avasussatu me sarãre maüsalohitaü.

Anupadiññhànaü vuttayogato.-51

Anupadiññhànaü upasagganipàtànaü sarasandhãhi bya¤jana sandhihi vuttasandhãhi
yathàyogaü yojetabbaü.
Pàpanaü, paràyanaü, upàyanaü, upàhaõaü, nyàyogo, nirupadhi, anubodho, duvupastaü,
suvupasantaü, dvàlayo, svàlayo, durakkhàtaü, svàkkhàto, udiritaü, samuddiñàñhaü,
viyaggaü, vijjhaggaü, vyaggaü, avayàgamanaü, anveti, anu paghàto, anacchariyo,
pariyesanà, paràmàso, evaü sareca honti.

Vya¤janeca-pariggaho, paggaho, pakkamo, parakkamo, nikkhamo, nikkasàvo, nillayanaü,
dullayanaü, dubbhikkhaü, dubbuttaü, sandiññhaü, duggaho, niggaho, viggaho, niggataü,
evaü vya¤janeca honti-sesàcasabbe yoje tabbà.

Iti sandhikappe pa¤camo kaõóo.
---------

Jinavacanayuttaü hi.-52
"Jinavacanayuttaü hi" iccetaü adhikàratthaü veditabbaü.

Liïga¤ca nipaccate.-53

Yathà yathà jinavacanayuttaü hi liïgaü tathà tathà idha liïga¤ca nipaccate
Taü yathà-eso no satthà, brahmà, attà, sakhà, ràjà.

Tato ca vibhattiyo.-54

Tato jinavacanayuttehi liïgehi vibhattiyo honti.


[SL Page 011] [\x  11/]     

Nàmakappe pañhamo kaõóo.
---------
Si yo aü yo nà hi sa naü smà hi 
Sanaü smiü su.-55

Kàca pana tà vibhattiyo?-Si yo iti pañhamà-aü yo iti dutiyà-nà hi iti tatiyà-sa naü iti
catutthi-smàhi iti pa¤camã-sa naü iti chaññhi-smiü su iti sattamã.
Vibhattiiccatena kvattho?-"Amhassa mamaü savihattissa se."

Tadanuparodhena.-56

Yathà yathà tesaü jinavacanànaü anuparodho tathà tathà idha liïgaü ca nipaccate.

âlapane si gasa¤¤o.-57

âlapanatthe si gasa¤¤o hoti.
Hoti ayyo, hoti ka¤¤e, hoti gharàdiye.
âlapaneti kimatthaü?-Sà ayyà.
Sãti kimatthaü?-Hoti yo ayyàyo.
Ga iccanena kvattho "ghateca"

Ivaõõuvaõõàjjhalà.-58

Ivaõõuvaõõà iccete jhalasa¤¤à honti yathà saïkhyaü.

Isino, daõóino, aggino, gahapatino, setuno, ketuno, bhikkhuno, sayambhuno. 
Jhalaiccanena kvattho?-"Jhalato sassa no và."

Te itthikhyà po.-59

Te ivaõõuvaõõà yadà itthibyà tadà kapasa¤¤à honti.
Rattiyà, itthiyà, vadhuyà, dhenuyà, deviyà.

Itthibyàti kimatthaü?-Isinà, bhikkhunà.
Pa iccanena kvattho?-"Pato yà"

â gho.-60

âkàro yadà itthikhyo tadà sasa¤¤o hoti.
Sabbàya, ka¤¤àya, vãõàya, gaügàya, disàya, sàlàya, màlàya, tulàya, dolàya, pabhàya, sotàya,
pa¤¤àya, karuõàya, nàvàya, kapàlàya.

â iti kimatthaü?-Rattiyà, itthiyà, deviyà, dhenuyà.


[SL Page 012] [\x  12/]     

Itthibyoti kimatthaü?-Satthàrà desito ayaü dhammo. Gha iccanena kvattho?-"Ghato nadinaü".

Sàgamo se.-61

Sakàràgamo hoti se vibhattimhi
Purisassa, aggissa, daõóissa, isissa, bhikkhussa, sayambhussa, abhibhussa.
Seti kimatthaü?-Purisasmiü

Saüsàsvekavacanesu ca.-62

Saüsàyu ekavacanesu vibhattàdesesu sakàràgamo hoti. 
Etissaü, etissà, imissaü, imissà, tissaü, tissà, tassaü, tassà, yassaü, yassà, amussaü, amussà.
Saüsàsvãti kimatthaü?-Agginà, pàõinà.
Ekavacanesvãti kimatthaü?-Tàsaü, sabbàsaü.

Vibhattàdesesvãti kimatthaü?-Manasà, vacasà, thàmasà.

Etimàsami.-63

Etàimà iccetesamanto saro ikàro hoti saü sàsu ekavacanesu vihattàdesesu.
Etissaü, etissà, imissaü, imissà.

Saüsàsvãti kimatthaü?-Etàya, imàya.
Ekavacanesvãti kimatthaü?- Etàsaü, imàsaü.

Tassà và.-64

Tassà itthiyaü vattamànàya àkàrassa ikàro hoti và saüsàsvekavacanesu vibhattàdesesu.
Tissaü, tissà, tassaü, tassà.

Tato sassa ssàya.-65

Tato tà età imàto sassa vibhattissa ssàyàde so hotivà anto ca saro ikàro hoti.
Tissàya, tissà, etissàya, etissà-imissàya, imissà.

Gho rassaü.-66

Gho rassamàpajjate saüsàsu ekavacanesu vibhattàdesesu.
Tassaü, tassà-yassaü, yassà-sabbassaü, sabbassà.
Saüsàsvãti kimatthaü?-Tàya, sabbàya.

Ekavacanesviti kimatthaü?-Tàsaü, sabbàsaü.

No ca dvàdito namhi.-67

Dvi iccevamàdito saïkhyàto nakàràgamo hoti namhi vibhattimhi.


[SL Page 013] [\x  13/]     

Nàmakappe pañhamo kaõóo
---------
Dvinnaüna, tinnaü, catunnanaü, pa¤cannaü, channaü, sattannaü, aññhannaü, navannaü,
dasannaü. Namhiti kimatthaü?-Dvãsu, tãsu.
Casaddaggahaõena ssaü càgamo hoti.
Catassannaü itthãnaü, tissannaü vedanànaü.

Amà pato smiüsmànaü và.-68

Pa iccetasmà smiüsmànaü iccetesaü aü à àdesà honti và yathàsaïkhyà. Matyaü, matiyaü,
matyà, matiyà, ratyaü, ratiyaü, ratyà, ratiyà, nikatyaü, niktiyaü, nikatyà, nikatiyà, vikatyaü,
vikatiyaü, vikatyà, vikatiyà, viratyaü, viratiyaü, viratyà, viratiyà, puthavyaü, puthaviyaü,
puthavyà, puthaviyà, pavatyaü, pavatiyaü, pavatyà, pavatiyà.

âdito o ca.-69

âdi iccenasmàsmiü vacanassa aü o ca àdesà hontivà. âdiü, àdo.

Vàti kimatthaü?-âdismiü, àdimhi nàthaü namassitvà.
Casaddaggahaõena a¤¤asmàpi smiü vacanassa à o aü à desà honti và.
Dãvà ca ratto ca haranti ye baliü-bàrànasiü ahu ràjà.

Jhalàna miyuvà sare và.-70

Jhalaiccetesaü iyauva iccete àdesà honti và sare pare yathàsaïkhyaü.
Tiyantaü, pacchiyàgàre, aggiyàgàre, bhikkhuvàsane nisãdati, puthuvàsane.

Sareti kimatthaü?-Timalaü, tiphalaü, tikacatukkaü, tidaõóaü, tilokaü, tinayanaü, tipàsaü,
tibhàsaü, tibhavaü, tibandhanaü, tivedanaü, tipiñakaü, tivedaü, catuddisaü, puthubhutaü.

Vàti kimatthaü?-Pa¤cahaïgehi samannàgato, tihàkàrehi, cakkhàyatanaü.
Vàti vikappanatthaü-ikirassa ayàdeso hoti- vatthuttayaü.

Yavakàràva.-71

Jhalànaü yakàravakàràdesà hontivà sare pare yathà saükhyaü.


[SL Page 014] [\x  14/]     

Agyàgàre, cabvàyatanaü, svàgataü te mahàvãra.
Casaddaggahaõaü kampiõóanatthaü.

Pasa¤¤assa ca.-72

Pasa¤¤assa vibhattàdese sare pare yakàràdeso hoti.
Puthavyà, ratyà, matyà.

Sareti kimatthaü?-Puthaviyaü.
Casaddaggahaõamanukaóóhanatthaü

Gàva se.-73

Go iccetassa okàrassa àvàdeso hoti se vibhattimhi.
Gàvassa.

Yosu ca.-74

Go iccetassa okàrassa àvàdeso hoti yo icce tesu paresu.
Gàvo gacchanti, gàvo passanti, gàvã gacchanti, gàvã passanti.

Casaddaggahaõaü kimatthaü?-Nà smà smiüsu vacanesu go iccetassa okàrassa àvàdeso hoti.
Gàvena, gàvà, gàve, gàvesu.

Avamhi ca.-75

Go iccetassa okàrassa àva avaiccete àdesà honti amhi vibhattimhi.
Gàvaü, gavaü.
Casaddaggahaõena sàdisesesu pubbattaravacanesuca àvàdeso hoti.
Gàvassa, gàvo, gàvena, gàvà, gàve, gavesu.

âvassuvà-76

âva iccetassa gàvàdesassa antassa sarassa ukàrà deso hoti và amhi vibhattimhi. Gàvuü,
gàvaü.

âvasseti kimatthaü?-Gavaü.

Amhãti kimatthaü?-Gàvo tiññhanti.

Tatonamampatimhàlutte ca
Samàse-77

Tato gosaddato naüvacanassa aü àdeso hoti.


[SL Page 015] [\x  15/]     

Nàmakappe pañhçmo kaõóo.
---------
Goiccetassa okàrassa avàdeso hoti patimhi pare alutteca samàse.
Gavampatissa therassa.

Alutteti kimatthaü?-Gopati.

Casaddaggahaõena asamàsepi naü vacanassa aü àdeso hoti-goiccetassa okàrassa avàdesoca
hoti gavaü.

O sare ca.-78

Goiccetassa okàrassa avàdesoca hoti samàse sare pare.
Gavàssakaü, gaveëakaü,gavàjinaü.
Casaddaggahaõena uvaõõaiccevamantànaü liïgànaü uva ava uràdesà henti smiü yo
iccetesuparesu kvaci.

Guvi, pasavo, guravo, caturo.
Sareti kimatthaü?-Godhano, govindo.

Takhkhiparitupapade vya¤jane ca.-79

Tassa avasaddassa yadà upapade tiññhamànassa tassa okàrassa uciparito hoti vya¤jane pare. 
Uggate suriye, uggacchati, uggahetvà.
Casaddaggahaõamavadhàraõatthaü-avasàne, avakiraõe, avakirati.

Gona namhi và.-80

Sabbasseva gosaddassa gonàdeso hoti navà namhi vibhattimhi.
Gonànaü sattannaü.
Vàti kimatthaü?-Gonaü.

Gava¤ce taramànànaü ujuü gacchati puügavo.
Sabbà gàvã ujuü yanti nette ujugate sati.

Yogavibhàgena a¤¤atràpi gonàdeso hoti-gona bhutànaü.

Suhinàsu ca.-81

Suhinà iccetesuca sabbassa gosaddassa gonàdeso hotivà.


[SL Page 016] [\x  16/]     

Ge nesu, gonehi, gonena.

Vàti kimatthaü?-Gosu, gobhi, gohi, gàvena.
Casaddaggahaõena syàdisesesu pubbuttaravacanesvapi gonagugavayàdesà honti.
Gono, gonà, gonaü, gone, gonassa, gonamhà, gonasmà, gunnaü, gavayehi.

Aümo niggahãtaü jhalapehi.-82

Aüvacanassa makàrassa ca jhalapaiccetehi niggahãtaü hoti.

Aggiü, daõóaü, isiü, mahesiü, gahapatiü, bhikkhuü, sayambhuü, ahibhuü, itthiü, rattiü
vadhuü-puüliïgaü, puühàvo, puükokilo. Aü moti kimatthaü?-Agginà, rattiyà, bhikkhunà,
itthiyà, vadhuyà.

Jhalapehãti kimatthaü?-Sukhaü, dukkhaü.

Punaràrambhaggahaõaü vibhàsànivattanatthaü-aggiü, vadhuü, pañuü, bandhuü, buddhiü.

Saralopopàdesappaccayàdimhi
Saralope tu pakati.-83

Saralopo hoti amàdesappaccayàdimhi saralope katetu pakati hoti.
Purisaü, purise, pàpaü, pàpe, pàpiyo, pàpiññho.
Amàdesappaccayàdimhãti kimatthaü?-Appamàdo amatapadaü.
Saralopeti kimatthaü?-Purisassa, daõóãnaü.
Tusaddaggahaõamavadhàraõatthaü-bhikkhunã, gahapatànã.
Pakatiggahaõasàmatthenapuna sandhibhàvoca hoti.
Seyyo, seññho, jeyyo, jeññho.

Aghorassa mekavacanayosvapica.-84

Aghorassamàpajjate ekavacanayoiccetesuca.
Itthiü, itthiyo, itthiyà-vadhuü, vadhuyo, vadhuyà-daõóinaü,
Daõóino, daõóinà-sayambhuü, sayambhuvo, sayambhunà.
Asoti kimatthaü?-Ka¤¤aü, ka¤¤à, ka¤¤àyo, ka¤¤àya.

Ekavacanesvãti kimatthaü?-Itthãhi, sayambhuhi
Vasaddaggahaõamavadhàranatthaü-nadiü, nadiyo, nadiyà.
Apiggahaneõa na rassamàpajjate-itthã, bhikkhunã.


[SL Page 017] [\x  17/]     

Nàmakappe pañhamo kaõóo.
---------
Na sismimanapuüsakàni.-85

Sismiü anapuüsakàni liïgàni na rassamàpajjante.
Itthi, daõóã, sayambhu, vadhu, bhikkhunã.

Sisminti kimatthaü?-Hoti itthi, bho sayambhu, bhoti vadhu, bho daõóini.

Anapuüsakànãti kimatthaü?-Sukhakàri dànaü, sukhakàri sãlaü, sãghayàyi cittaü.

Ubhàdito naminnaü.-86

Ubhaiccevamàdito naüvacanassa innaü hoti.
Ubhinnaü, duvinnaü.

Ubhàdinotikimatthaü?-Ubhayesaü

Iõõamiõõantaü tãhi saükhyàhi.-87

Naüvacanassa iõõaü iõõannaü iccete àdesà honti tihi saükhyàhi.

Tiõõaü, tiõõannaü.
Tãhãti kimatthaü?-Vinnaü.

Yosu katanikàralopesu dãghaü.-88

Sabbe sarà yosu katanikàralopesu nadãghamàpajjante.
Aggã,bhikkhå, ratti, yàgu, aññhi, aññhini, àyå, àyåni, sabbàni, yàni, tàni, kàni, katamàni,
etàni, amuni, imàni.

Yosvãti kimatthaü?-Aggi, bhikkhu, ratti, yàgu, sabbo, sayambhuvo.

Punaràrambhaggahaõaü kimatthaü?-Niccadãpanatthaü-aggã, bhikkhu, rattã, yàtã, tànã,
katamànã.

Sunaühisu ca.-89

Sunaühi iccetesu ca sabbe sarà dãghamàpajjante.
Aggãsu, aggãnaü, aggãhi-bhikkhåsu, bhikkhånaü, bhikkhåhi, 
Rattãsu, rattãnaü, rattãhi, purisànaü
Etesviti kimatthaü?-Agginà, pàõinà.

Casaddaggahaõamavadhàraõatthaü-sukhettesu brahmavàrisu dhamma makkhàsi
bhagavà-bhikkhånaü dànaü datvà sakehi pàõãhi.


[SL Page 018] [\x  18/]     

Pa¤càdãnamattaü.-90

Pa¤càdinaü saïkhyànamanto attamàpajjate sunaühã iccetesu paresu.
Pa¤casu, pa¤cannaü, pa¤cahi-chasu, channaü, chahi-sattasu, sattannaü, sattahi-aññhasu,
aññhannaü, aññhahi-navasu, navannanaü, navahi-dasasu. Dasannaü, dasahi.

Pa¤càdinamiti kimatthaü?-Dvãsu, dvinnaü,dvãhi.

Attamitibhàvaniddeso ubhayassàgamanatthaü-anto ukàro attamàpajjate-catassantaü itthinaü,
tissaõõaü vedanànaü.

Patissitimhi.-91

Patissanto attamàpajjate inimhi paccaye pare.
Gahapatàni.
Inimhãti kimatthaü?-Gahapati.

Ntussanto nayosuca.-92

Ntuppaccayassanto attamàpajjate sunaühi yo iccetesu paresu.

Guõavantesu, guõavantànaü, guõavantehi,guõavantà, guõavante.

Ntusseti kimatthaü?-Guõavà.
Casaddaggahaõena a¤¤esuca vacanesu attaü ca hoti.
Guõavantasmiü, guõavantena.

Antaggahaõena ntuppaccagassanto atta¤cahoti yonaü ikàro ca.
Guõavanti.

Sabbassa và aü sesu.-93

Sabbasseva ntuppaccayassa attaü hoti và aüsaicce tesu.

Satimaü bhikkhuü, satimantaü bhikkhuü và, bandhumaü ràjànaü, bandhumantaü ràjànaü
và, satimassa bhikkhuno, satimato bhikkhunovà, bandhumassa ra¤¤o, bandhumato ra¤¤o và
suükaü deti.
Etesviti kimatthaü?-Satimà bhikkhu, bandhumà ràjà.

Simhi và.-94

Ntuppaccayassa anto attaü hotivà simhi vibhattimhi.


[SL Page 019] [\x  19/]     

Nàmakappe pañhamo kaõóo
---------
Himavanto va pabbato-himo yassa atthã natasmiü và vijjatãti himavanto.
Vàti kimatthaü?-Himavà pabbato.

Aggissini.-95

Aggissa anto ini hoti kavà simhi vibhattimhi.
Purato aggini-pacchato aggini, dakkhiõato aggini, vàmato aggini.
Vàti kimatthaü?-Aggã.

Yosvakatarasso jjho.-96

Yosu akatarasso jho attamàpajjate.
Aggayo, munayo, isayo, gahapatayo.
Yosvãti kimatthaü?-Aggisu.
Akatarassoti kimatthaü?-Daõóino.
Jhoti kimatthaü?-Rattiyo.

Vevosulo va.-97

Vevo iccetesuakatarassolo attamàpajjate. 
Bhikkhave, bhikkhavo, hetave, hetavo.

Akatarassoti kimatthaü?-Sayambhuvo, vessabhuvo, paràbhi bhuvo.

Vevosmiti kimatthaü?-Hetunà, ketunà, setunà.
Casaddaggahaõaü attamanukaóóhanatthaü.

Màtulàdãnamànattamãkàre.-98

Màtulaiccevamàdãnamanto ànattamàpajjate ãkàrappaccaye pare.

Màtulàni, ayyakànã, vàruõànã

äkàreti kimatthaü?-Bhikkhunã, jinã, jàlinã, gahapatànã.
ânattaggahaõena nadã iccetassa disaddassa jjo jjà àdesà honti sahavibhattiyà yonà sa
iccetesu.
Taü yathà-najjo sandanti, najjà kataü taraïgaü, najjà nera¤jaràya tire.

Smàhismittaü mhàhi mhi và.-99

Sabbato liïakgato smà hi smiü iccetesaü mhàbhimhi iccete àdesà honti và yathàsaïkhyaü.
Purisamhà, purisasmà, purisebhi, purisehi, purisamhi, purisasmiü.

Smàhi sminnamiti kimatthaü? -Vaõõavantaü agandhakaü viruëhapupphaü passasi,
mahantaü chattaü.


[SL Page 020] [\x  20/]     

Natimehi katàkàrehi. -100 
Ka ima iccetehi katàkàrehi smà sminnaü mhà mhi iccete àdesà na honti. 
Asmà, ñhànà bhayaü uppajjati, asmiü ñhàne bhayaü tiññhati, asmà, asmiü.

Katàkàrehãti kihatkhaü?-Namhà, namhi, imamhà, imamhi.

Suhakisvakàro e.-101

Suhiiccetesu akàro etta màpajjate.

Sabbesu, yesu, tesu, kesu, purisesu, imesu, kusalesu, tumhesu, amhesu-sabbehi, yehi, tehi,
kehi, purisehi, imehi, kusalehi, tumhehi, amhehã.

Sabbanàmànaü namhi ca.-102

Sabbesaü sabbanàmànaü akàro ettamàpajjate namhi vibhattimhi.

Sabbesaü, sabbesànaü, yesaü, yesànaü, tesaü, tesànaü, kesaü, kesànaü, imesaü, imesànaü,
itaresaü, itaresànaü, katamesaü, katamesànaü.

Sabbanàmànamiti kimatthaü?-Buddhànaü bhagavantànaü.
Akàroti kimatthaü?-Amusaü, amusànaü.
Namhãti kimatthaü?-Sabbe, ime.

Casaddaggahaõaü eggahaõamanukaóóhanatthaü.

Atonena.-103

Tasmà akàrato nà vacanassa enàdeso hoti.
Sabbena, yena, tena, kena, anena, purisena, råpena.

Atoti kimatthaü?- Muninà, amunà, bhikkhunà.

Nàti kimatthaü?-Nasmà, tasmà.

So.-104

Tasmà akàrato si vacanassa okàro hoti.
Sabbo, yo, so, ko, amuko, puriso.

Sãti kimatthaü?-Purisànaü.

Atoti kimatthaü?-Sayambhu.

Sovà.-105

Tasmà akàrato nàvacanassa so àdeso hotivà.
Atthaso, vya¤janaso, suttaso, padaso, yasaso, upàyaso, sabbaso, ñhànaso, thàmaso.
Vàti kimatthaü?-Pàdenavà padàrahenavà theyyacittenaü.



[SL Page 021] [\x  21/]     

Nàmakappe pañhamo kaõóo
---------
Dãghorehi.-106

Dighambara iccetehi smàvacanassa so àdeso hotivà.

Dãghaso, dãghamhà, oraso, oramhà.
Dãghorehãti kimatthaü?-Amunà, saramhà, vacanamhà.

Sabbayonãnamàe.-107

Tasmà akàrato sabbesaü yoninaü à e àdesà honti kanavà yathàsaïkhyaü.
Purassa, puriso, råpà, råpe.

Vàti kimatthaü?-Aggayo, munayo, isayo.

Yoninanti kimatthaü?-Purisassa, råpassa.
Akàratoti kimatthaü?-Daõóano, aññhini, aggi jalanti, muni caranti.

Smàsminnaü và-108

Tasmà akàrato sabbesaü smà smiü iccetesaü à e àdesà honti và yathàsaïkhyaü.
Purisà, purisasmà, purise, purisasmiü.
Akàratoti kimatthaü?-Daõóinà, daõóismiü-bhikkhunà, bhikkhusmiü.
Vàti kimatthaü?-Purisamhà, purisasmiü.

âya catutthekavacanassa tu.-109

Tasmà akàrato catutthekavacanassa àyàdeso hoti và.

Atthàya hitàya sukhàya devamanussànaü buddho loke uppajjati.

Akàratoti kimatthaü?-Isissa.
Catutthãti kimatthaü?-Purisassa mukhaü.
Ekavacanasseti kimatthaü?-Purisànaü dhanaü dadàti.
Vàti kimatthaü?-Dàtà hoti samaõassavà bràhmaõassa và.
Tusaddaggahaõena tthaü hoti-attatthaü, hitatthaü, suvatthaü.

Tayo neva ca sabbanàmehi.-110

Teni sabbanàmehi akàrantehi smà smiü sa ekavacana iccetesaü tayo à e àyàdesà neva honti.
Sabbasmà, sabbasmiü, sabbassa, yasmà, yasmiü, yassa, tasmà, tasmiü, tassa, kasmà, kasmiü,
kassa, imasmà, imasmiü, imassa.
Sabbanàmehiti kimatthaü?-Pàpà, pàpe, pàpàya.
Casaddaggahaõaü atoggahaõamanukaóóhanatthaü.

[SL Page 022] [\x  22/]     

Ghatotàdãnaü-111

Tasmà ghato nàdinamekavacanànaü vibhattigaõanaü àyàdeso hoti.

Ka¤¤àya kataü kammaü, ka¤¤àya diyate, ka¤¤àya nissañaü vatthaü, ka¤¤àya pariggaho,
ka¤¤àya patiññhitaü sãlaü.

Ghatoti kimatthaü?-Rattiyà, vadhugà, dhenuyà, deviyà.

Nàdinamiti kimatthaü?-Ka¤¤aü, vijjaü, vãõaü, gaügaü.
Ekavacanànamiti kimatthaü?-Sabbàsu, yàsu, tàsu, kàsu, imàsu, pabhàsu.

Patoyà.-112

Tasmà pato nàdinamekavacanànaü vibhattigaõanaü yàdeso hoti.

Rattiyà, itthiyà, vadhuyà, dhenuyà, deviyà
Nàdãnamiti kimatthaü?-Ratti, rattiü, itthi, itthiü.

Patoti kimatthaü?-Ka¤¤àya, vãõàya, gaügàya, pahàya.

Ekavacanànamiti kimatthaü?-Rattãnaü, itthãnaü.

Sakhàto gassevà.-113

Tasmà sakhàto gassa akàra àkàra ikàra ãkàra ekàràdesà honti và.
Bho sakha, bho sakhà, bho sakhi, bho sakhã, bho sakhe.

Ghate ca.-114

Tasmà ghato gassa ekàro hoti.
Bhoti ayye, bhoti ka¤¤e, bhoti gharàdiye.

Casaddaggahaõaü avadhàraõatthaü-santiññhànaü.

Na ammàdito.-115

Tato ammàdito gassa ekàrattaü na hoti.
Bhoti ammà, bhoti annà, bhoti ambà, bhoti tàtà.
Ammàditoti kimatthaü?-Bhoti ka¤¤e.

Akatarassà lato yvàlapanassa ve vo.-116

Tasmà akatarassà lato yvàlapanassa ve vo àdesà honti và.
Bhikkhave, bhikkhavo, hetave, hetavo.

Akatarassàti kimatthaü?-Sayambhuvo.

Latoti kimatthaü?-Nàgiyo, aggayo, dhenuyo, yàguyo.
âlapanasseti nakimatthaü?-Te hetavo, te bhikkhavo.

[SL Page 023] [\x  23/]     

Nàmakappe dutiyo kaõóo.
---------
Jhalato sassa no và.-117

Tasmà jhalato sassa vibhattissa no hoti và.
Aggino, aggissa, sakhino, sakhissa, daõóino, daõóissa, bhikkhuno, bhikkhussa,
sayambhuno, sayambhussa.

Sasseti kimatthaü?-Isinà, bhikkhunà.

Jhalatoti kimatthaü?-Purisassa.

Ghapato ca yonaü lopo.-118 
Tehi ghapajhalaiccetehi yonaü lopo hoti và.
Ratti, rattiyo, itthã, itthãyo, vadhå, vadhåyo, yàgu, yàguyo, aggã, aggayo, bhikkhå,
bhikkhavo, sayambhu, sayambhavo, aññhã, aññhãni, àyå, àyåni.

Lato vokàro ca.-119

Tasmà lato yonaü vokàro hoti và.
Bhikkhavo, bhikkhå, sayambhuvo, sayambhu.

Kàraggahaõaü kimatthaü?-Yonaü noca hoti-jantano.
Casaddaggahaõamavadhàranatthaü?-Amå purisà tiññhanti, amupurise passatha.

Iti nàmakappe pañhamo kaõóo.
---------

Amhassa mamaü savibhattissase.-120

Sabbasseva amhasaddassa savibhattissa mamaü àdeso hoti se vibhattimhi.

Mamaü diyate purisena, mamaü pariggaho.

Mayaü yomhi pañhamo.-121

Sabbesseva amhasaddassa savibhattissa mayaü àdeso hoti yomhi pañhçme.
Mayaü gacchàma, mayaü dema.

Amhasseti kimatthaü?-Purisà tiññhanti.

Yomhãti kimatthaü?-Ahaü gacchàmi.
Pañhameti kimatthaü?-Amhàkaü passasi tvaü.

Ntussanto.-122
Sabbesseva ntuppaccayassa savibhattissa nto àdeso


[SL Page 024] [\x  24/]     

Hoti yomhi pañhame.

Guõavanto tiññhanti.
Ntusseti kimatthaü?-Sabbe sattà gacchanti.

Pañhameti kimatthaü?-Guõavante passanti.

Ntussa se và.-123

Sabbasseva ntuppaccayassa savibhattissa nto àdeso hoti và se vibhattimhi. 
Sãlavantassa jhàyino, sãlavato jhàyino.

Seti kimatthaü?-Sãlavà tiññhati.

â simhi.-124

Sabbasseva ntuppaccayassa savibhattissa à àdeso hoti và simhi vibhattimhi.

Guõavà, pa¤¤avà, sãlavà, balavà, satimà, matimà.

Ntusseti kimatthaü?-Sãlavanto tiññhanti.

Aü napuüsake-125

Sabbasseva ntuppaccayassa savibhattissa aü hoti simhi vibhattimhi napuüsake vattamànassa
liïgassa.
Guõavaü cittaü tiññhati, ruvimaü pupphaü virocati.
Simhãtã kimatthaü?-Vaõõavantaü agandhakaü viråëhapupphaü passasi.

Avaõõà ca ge.-126

Sabbasseva ntuppaccayassa savibhattissa aü a à àdesà honti ge pare.

Bho guõavaü, bho guõava, bho guõavà.

Casaddaggahaõaü aügahaõanukaóóhanatthaü.

To ti tà sa smiü nàsu.-127

Sabbesseva ntuppaccayassa savibhattissa to ti tà àdesà honti và sa smiü nà iccetesu yathà
saïkhyaü.

Guõavato, guõavantassa, guõavati, guõavantasmiü, guõavatà, guõavantena-satimato,
satimantassa, satimati, satimantasmiü, satimatà, satimantena.

Etesviti kimatthaü?-Guõavà, satimà.

Namhi taü và.-128

Sabbasseva ntuppaccayassa savibhattissa tamàdeso


[SL Page 025] [\x  25/]     
Nàmakappe dutiyo kaõóo.
---------
Hotã và namhi vibhattimhi.

Guõavataü, guõavantànaü, satimataü, vasatimantànaü.
Namhãti kimatthaü?-Guõavanto tiññhanti, satimanto tiññhanti.

Imassidamaüsisu napuüsake.-129

Sabbasseva imasaddassa savibhattissa idaü hoti và aü sisu napuüsake vattamànassa liïgassa. 
Idaü cittaü passasi, idaü cittaü tiññhati-imaü cittaü passasi, imaü cittaü tiññhati, và.
Napuüsaketi kimatthaü?-Imaü purisaü passasi, ayaü puriso tiññhçti.

Amussàduü.-130

Sabbasseva amusaddassa savibhattissa aduü hoti aüsisu napuüsake vattamànassa liïgassa. 
Aduü pupphaü passasi, aduü pupphaü virocati.

Napuüsaketi kimatthaü?-Amuü ràjànaü passasi, asu ràjà tiññhati.

Itthipumanapuüsakasaïkhyaü.-131

"Itthipumanapuüsakasaïkhyaü" iccetaü adhikàratthaü veditabbaü.

Yosu dvinnaü dve ca-132

Dvinnaü saïkhyànaü itthipumanapuüsake vattamànànaü savibhattãnaü dve hoti yo iccetesu. 
Dve itthiyo, dve dhammà, dve råpàni.
Yosviti kimatthaü?-Dvãsu.

Casaddaggahaõena dvisaddassa duve dvaya ubha ubhaya duvi ca honti yo nà aü naü
iccetesu.

Duve samaõà, duve buhmaõà, duve janà, dvayena, dvayaü, ubhinnaü, ubhayena,
duvinnaü.

Tivatunnaü tisso nacatasso tayo cattàro tãõã cattàrã.-133

Ticatunnaü saïkhyànaü itthipumanapuüsake vattamànànaü savibhattãnaü tisso catasso tayo
cattàro tãõi cattàri iccete àdesà honti yathà saïkhyaü yo iccetesu.

Tisso vedanà, catasso disà, tayo janà, cattàro


[SL Page 026] [\x  26/]     

Purisà, tãõi àyatanàni, cattàri ariyasaccàni.
Yosvãti kimatthaü?-Tãsu, catusu.

Pa¤càdãnamakàro-134

Pa¤càdinaü saïkhyànaü itthãpumanapuüsake vattamànànaü savibhattissa antasarassa akàro
hoti yo iccetesu.

Pa¤ca, pa¤ca, cha, cha, satta, satta, aññha, aññha, nava, nava, dasa, dasa.
Pa¤càdinamiti kimatthaü?-Dve, tayo, cattàri.

Ràjassa ra¤¤o ràjino se.-135

Sabbasseva ràjasaddassa savibhattissa ra¤¤o ràjino iccete àdesà honti se vibhattimhi.
Ra¤¤o, ràjino.
Seti kimatthaü?-Ra¤¤aü.

Ra¤¤aü namhivà.-136

Sabbasseva ràjasaddassa savibhattissa ra¤¤aü àdesohoti và namhi vibhattimhi.
Ra¤¤aü, ràjånaü.

Nàmhi ra¤¤à và.-137

Sabbasseva ràjasaddassa savibhattissa ra¤¤à àdeso hoti và nàmhi vibhattimhi.
Tena ra¤¤à kataü kammaü, ràjena và kataü kammaü.
Nàmhãti kimatthaü?-Ra¤¤o santakaü.

Smimhi ra¤¤e ràjinã.-138

Sabbasseva ràjasaddassa savibhattissa ra¤¤e ràjini iccete àdesà honti smimhi vibhattimhi.
Ra¤¤e, ràjini.

Tumhàmhànaü tayi mayi.-139

Sabbesaü tumhàmhasaddànaü savibhattãnaü tayi mayi iccete àdesà honti yathà saïkhyaü
smimhi vibhattimhi.

Tayi, mayi
Smimbhiti kimatthaü?- Tvaü bhavasi, ahaü bhavàmi.

Tvamahaü simhi ca.-140

Sabbesaü tumhàmhasaddànaü savibhattãnaü tvaü ahaü icce te àdesà honti yathà saïkhyaü
simhi vibhattimhi.


[SL Page 027] [\x  27/]     

Nàmakappe dutiyo kaõóo.
---------
Tvaü, ahaü.
Simhãti kimatthaü?-Tayi,mayi.
Casaddaggahaõena tuvaü ca hoti-tuvaü satthà.

Tava mama se.-141

Sabbesaü tumhàmhasaddànaü savibhattãnaü tava mama iccete àdesà honti yathà saïkhyaü
se vibhattimhi.
Tava,mama.
Seti kimatthaü?-Tayi,mayi.
Tuyhaü mayhaü ca.-142

Sabbesaü tumhàmhasaddànaü savibhattãnaü tuyhaü mayhaü iccete àdesà honti yathà
saïkhyaü se vibhattimhi.

Tuyhaü, mayhaü.
Seti kimatthaü?-Tayà, mayà.
Casaddaggahaõaü saggahaõamanukaóóhanatthaü.

Taü mamamhi.-143

Sabbesaü tumhàmhasaddànaü savibhattãnaü taü kanamaü icce te àdesà honti navà yathà
saïkhyaü amhi vibhattimhi.
Tavaü, mamaü.
Navàti kimatthaü?-Taü,maü,passasi.

Casaddaggahaõaü aü gahaõànukaóóhanatthaü.

Nàmhi tayà mayà.-145

Sabbesaü tumhàmhasaddànaü savibhattãnaü tayà mayà icce te àdesà honti yathà
nasaükhyaü nàmhi vibhattimhi.

Tayà, mayà.
Nàmhãti kimatthaü?-Tumhehi, amhehi.

Tumhassa tuvaü tvamamhi.-146

Sabbassa tumhasaddassa savibhattissa tuvaü tvaü iccete àdesà honti amhi vibhattimhi.
Kaliïgarassa tuvaü ma¤¤e, kaññhassa tvaü ma¤¤e.


[SL Page 028] [\x  28/]     

Padato dutiyà catutthã chaññhãsu vo no.-147

Sabbesànaü tumhàmhasaddànaü savibhattãnaü yadà padasmà paresaü vo no àdesà honti
yathà saïkhyaü dutiyà catutthi chaññhã iccetesu navà.
Pahàya vo bhikkhave desissàmi-saüvibhajetha no rajjenatuññhesmi vo pakatiyà, satthàno
nabhagavà vaanuppanto.

Navàti kimatthaü?-Eso amhàkaü satthà.
Tumhàmha iti kimatthaü?-Ete isayo passasi.
Padanoti kimatthaü?-Tumhàkaü satthà.
Etesviti kimatthaü?-Gacchatha tumhe.

Temekavacane.-148

Sabbesaü tumhàmhasaddànaü savibhattãnaü yadà padasmà paresaü te me àdesà honti yathà
saïkhyaü catutthi chaññhç iccetesu ekavacanesu.

Dadàmi te gàmacaràni pa¤ca, dadàhi me gàmavaraü, idaü te raññhaü, ayaü me putto.
Padatoti kimatthaü?-Tava ¤àti, mama ¤àti.
Nàmhi.-149

Sabbesaü tumhàmhasaddànaü savibhattãnaü yadà padasmà paresaü te me àdesà na honti
amhi vibhantimhi. Passeyya taü vassasataü àrogyaü, so maü bruvi.

Và tatiye ca.-150

Sabbesaü tumhàmhasaddànaü sacibhattãnaü yadà padasmà paresaü te me àdesà honti và
yathà saïkhyaü tati yekavacane pare.

Kataü te pàpaü, kataü tayà pàpaü, kataü me pàpaü, kataü mayà pàpaü.
Padatoti kimatthaü?-Tayà kataü, mayà kataü.
Casaddaggahaõaü temeggahaõamanukaóóhanatthaü.

Bahuvacanesu vo no.-151

Sabbesaü tumhàmhasaddànaü savibhattãnaü yadà padasmà paresaü vo no àdesà honti
yathàsaïkhyaü tatiyà bahuvacane pare.


[SL Page 029] [\x  29/]     

Nàmakappe dutiyo kaõóo.
---------

Kataü vo kammaü, kataü no kammaü.
Padatoti kimatthaü?-Tumhehi kataü, amhehi kataü.
Bahuvacanaggahaõena yomhi pañhame vo no àdesà honti.

Gàmaü vo ga¤¤eyyàtha, gàmaü no gaccheyyàma.

Pumantassà simhi-152

Pumaiccevamantassa savibhattissa à àdeso hoti simhi vibhattimhi.

Pumà tiññhati.
Sumhiti kimatthaü?-Pumàno tiññhanti.

Antaggahaõena maghava yuva iccevamàdinaü liïgànamantassa savibhattissa à àdeso hoti
simhi vibhattimhi.
Maghavà, yuvà.

Amàlapanekavacane.-153

Pumaiccevamantassa savibhattissa aü hoti àlapaneka vacane pare.
He pumaü.
âlapanekavacaneti kimatthaü?-He pumàno.

Samàse ca vihàsà.-154

Pumaicceva mantassa samàseva aü àdeso hoti vibhàsà. Itthãca pumàca napuüsakaüca
itthãpuünapuüsakàni-itthãpuünapuüsakànaü samåbho itthãpunnapuüsakasamåho.
Vibhàsàti kimatthaü?-Itthãpumanapuüsakàni.
Casaddaggahaõamaügahaõanukaóóhanatthaü.

Yosvàno.-155

Pumaiccevamantassa savibhattissa àno àdeso hoti yosu navibhattisu.
Pumàno, he pumàno.
Yosviti kimatthaü?-Pumà.

âne nasmimhi và.-156

Pumaicceva mantassa savibhattissa àneàdeso ho ti và smãmhi vibhattimhi.
Pumàne, pume và.


[SL Page 030] [\x  30/]     

Hivibhattimhi ca.-157

Pumaiccevamantassa hivihattimhi ca àne àdeso hoti.

Pumànebhi, pumànehi. 
Puna vibhattiggahaõaü kimatthaü?-Savibhattiggahaõanivattanatthaü.

Pumànehi.

Casaddaggahaõena maghava yuva iccevamàdinamantassa àna àdeso hoti si yo aü yo
iccetesu vibhattisu-puma kakakammathàmantassa mukàro hoti sa smà vibhattisu.

Yuvàno, yuvànà, yuvànaü, yuvàne, maghavàno, maghavànà, maghavànaü,
maghavàne-pamano, pumunà, kammuno, kammunà, thàmuno, thàmunà.

Susmimà và.-158

Pumaicceva mantassa su iccetasmiü vibhattimhi à àdeso hoti và.

Pumàsu, pumesu và.

Unàmhi ca.-159

Pumaiccavamantassa à u àdesà honti và nàmhi vibhattimhi.
Pumànà, pumunà, pumena và.
Casaddaggahaõaü àggahaõanukaóóhanatthaü. 
Akammantassa ca.-160.

Kamma icceva mantassa ca a u àdesà honti và nàmhi vibhattimhi.
Kammanà, kammunà, kammena và.
Casaddaggahaõena maghava yuva iccevamàdinamantassa à à deso hoti kvaci nàsu iccetesu.
Maghavànà, maghavàsu, maghavena và-yuvànà, yuvàsu, yuvena và.

Iti nàmakappe dutiyo kaõóo.
---------


[SL Page 031] [\x  31/]     

Nàmakappe tatiyo kaõóo.
---------
Tumhàmhehi namàkaü.-161

Tehi tumhàmhehi naü vacanassa àkaü hoti.
Tumhàkaü, amhàkaü.
Namiti kimatthaü?-Tumhehi, amhehi.

Vàyvappañhamo.-162

Tehi tumhàmhehi yo appañhamo àkaü hoti và.
Tumhàkaü passasi, tumhe passasivà-amhàkaü passasi, amhe passasi và.
Yoti kimatthaü?-Tumhehi, amhehi.
Appañhamoti kimatthaü?-Gacchatha tumhe, gacchàma mayaü.

Vàti vikappanatthaü-yonaü aü ànaü honti.
Tumhaü, tumhànaü, amhaü, amhànaü

Sassaü-163

Tehi tumhàmhehi sassa vibhattissa aü àdeso hoti và.
Tumhaü diyate, tumhaü pariggaho, amhaü diyate, amhaü pariggaho, mayhaü diyate,
mayhaü pariggaho, mama diyate, mama pariggaho.
Sasseti kimatthaü?-Tumhesu, amhesu.

Sabbanàmakàrate pañhamo-164

Sabbesaü sabbanàmànaü akàrato paro yo pañhamo ettamàpajjate.

Sabbe, ye, te, ke, tumhe, amhe, ime.
Sabbanàmànamiti kimatthaü?-Devà, asurà, nàgà, gandhabbà.
Akàratoti kimatthaü?-Amu purisà.
Yoti kimatthaü?-Sabbo, yo, so, ko, ayaü.
Pañhamaggahaõaü uttarasuttatvaü.
Kataro ca katamoca katarakatame, katarakatamà và.

Dvandaññhà và.-165

Tasmà sabbanàma akàrato dvandañàñhà yo pañhamo etta màpajjate và.
Katara katame, katara katamà.

Sabbanàmànamiti kimatthaü?-Devà, asurà, nàgà, gandhabbà, manussà.

Dvandaññhàti kimatthaü?-Te, sabbe.


[SL Page 032] [\x  32/]     

Nà¤¤aü sabbanàmikaü.-166

Sabbanàmikavidhànaü candaññhà nà¤¤aü kàriyaü hoti.
Pubbà ca aparà ca pubbàrànaü-pubbà ca uttarà ca pubbuttarànaü-adharo ca uttaro ca
adharuttarànaü. 

Bahubbihimhiva.-167

Bahubbãhimhica samàse sabbanàmikavidhànaü nà¤¤aü kàriyaü hoti.
Piyo pubbo yassà sà piyapubbàya-piyapubbànaü, piyapubbe, piyapubbassa.
Ceti kimatthaü?-Sabbanàmikavidhànaü ca hoti.

Dakkhiõapubbassaü dakkhiõapubbassà-uttarapubbassaü uttarapubbassà.

Sabbato naü saüsànaü-168

Sabbato sabbanàmato naü vacanassa saüsànaü iccete àdesà honti.
Sabbesaü, sabbesànaü-sabbàsaü, sabbàsànaü-yesaü, yesànaü-yàsaü, yàsànaü-tesaü,
tesànaü-tàsaü, tàsànaü-kesaü, kesànaü-kàsaü, kàsànaü:-imesaü, imesànaü-imànaü,
imàsànaü-amusaü amusànaü.
Nanti kimatthaü?-Sabbassa, yassa, kassa, tassa, evaü sabbattha.

Ràjassa ràju sunaühisu ca.-169

Sabbassa ràjasaddassa ràju àdeso hoti sunaühi iccetesu.
Ràjusu, ràjånaü, ràjåbhi, ràjåhi.
Sunaühisåti kimatthaü?-Ràjà
Casaddaggahaõamavadhàraõatthaü?-Ràjesu, ràjànaü, ràje÷i, ràjehi.

Sabbassimassevà.-170

Sabbassa imasaddassa ekàro hoti và sunaühiicce tesu.
Esu, imesu, esaü, imesaü, ehi, imehi.
Imasseti kimatthaü?-Etesu, etesaü, etehi.

Animãnàmhi ca.-171

Imasaddassa sabbasseva anaimi àdesà honti nàmhi vibhattimhi.


[SL Page 033] [\x  33/]     

Nàmakappe tatiyo kaõóo.
---------
Anena dhammadànena sukhità hotu sà pajà,
Iminà buddhapåjena patvàna amataü padaü.

Nàmhiti kimatthaü?-Imesu, imesaü, imehi.
Casaddaggahaõaü vàggahaõanivattanatthaü.

Anapuüsakassàyaü simhi.-172

Imasaddassa sabbasseva anapuüsakassa ayaü àdeso hoti simhi vibhattimhi.

Ayaü puriso, ayaü itthi.

Anapuüsakasseti kimatthaü?-Idaü cittaü tiññhçti.
Simhãti kimatthaü?-Imaü purisaü passasi tvaü.

Amussa mosaü.-173

Amusaddassa anupuüsakassa makàro sakàramàpajjate vàsimhi vibhattimhi.
Asu ràjà, amuko ràjà, asu itthã, amukà itthã.
Anapuüsakasseti kimatthaü?-Aduü pupphaü virocati.
Amusseti kimatthaü?-Ayaü puriso tiññhati.
Simhãti kimatthaü?-Amuü purisaü passasi.

Etatesaü to.-174

Etata iccetesaü anapuüsakànaü takàro sakàramà pajjate simhi vibhattimhi.
Eso puriso, esà itthã-so puriso, sà itthã.
Etatesmiti kimatthaü?-Itaro puriso, itarà itthã.
Anapuüsakehi kimatthaü?-Etaü cittaü, taü cittaü, etaü råpaü, taü råpaü.

Tassa và nattaü sabbattha.-175

Tassa sabbanàmassa takàrassa nattaü hoti và sabbattha liïgesu.
Nàya, tàya, naü, taü, ne, te, nesu, tesu, namhi, tamhi, nàbhi, tàbhi, nàhi, tàhi. 
Sasmàsmiüsaüsàsvattaü.-176

Tassa sabbanàmassa takàrassa sabbasseva attaü hoti và sa smà smiü saü sà iccetesu
sabbattha liïgesu. 
Assa, tassa, asmà, tasmà, asmiü, tasmiü, assaü, tassà, assà, tassà

Takàrasseti kimatthaü?-Amussaü, amussà.
Etesviti kikamatthaü?-Nesu, tesu


[SL Page 034] [\x  34/]     

Imasaddassa ca.-177

Imasaddassa sabbasseva attaü hoti và vasa smà smiü saü sà iccetesu sabbattha liïgesu.
Assa, imassa, asmà, imasmà, asmiü, imasmiü, assaü, imassaü, assà, imissà.

Imasaddasseti kimatthaü?-Etissaü, etissà.
Casaddaggahaõaü attamanakaóóhanatthaü

Sabbato ko.-178

Sabbato sabbanàmato kakàràgamo bhoti và simhi vibhattimhi.
Sabbako, yako, sako, amuko, asuko.
Vàti kimatthaü?-Sabbo, yo, so, ko.

Sabbanàmatoti kimatthaü?-Puriso.
Puna sabbatoggahaõena a¤¤asmàpi kakàràgamo hoti-hãnako, potako.

Ghapato smiüsànaü saüsà.-179

Sabbato sabbanàmato ghapasa¤¤àto smiüsa iccetesaü saüsà àdeso honti và yathà saïkhyaü.
Sabbassaü, sabbassà, sabbàyaü, sabbàya, imissaü, imàsaü, imissà, imàya, amussaü,amussà,
amåyaü, amuyà.

Sabbanàmatoti kimatthaü?-Itthiyaü, itthiyà.

Smiüsànamiti kimatthaü?-Amuyo.

Netàhi smimàyayà.-180

Etàhi, sabbanàmàhi ghapasa¤¤àto smiü vacanassa neva àyayà àdesà honti.
Etissaü, etàyaü, imissaü, imàyaü, amussaü, amuyaü.

Smimiti kimatthaü?-Tàya itthiyà mukhaü.
Etàhãti kimatthaü?-Ka¤¤àya, gaügàya, vãõàya, saddhàya.

Manogaõàdito smiü nànamià.-181

Tasmà manogaõadito smiü nànaü iccetesaü ikàra àkàràdesà honti và yathàsaïkhyà.

Manasi, manasmiü, sirasi, sirasmiü, manasà, manena, vacasà, vacena, sirasà, sirena, kasarasà,
sarena, tapasà, tapena, vayasà, vayena, yasasà, yasena, tejasà, tejena, urasà, urena, tamasà,
tamena.

Smiünànamiti kimatthaü?-Mano, siro, tapo, tamo, tejo.


[SL Page 035] [\x  35/]     

Nàmakappe tatiyo kaõóo
---------
âdiggahaõena a¤¤asmàpi smiünànaü ikàra àkàràde sà honti-bilasi, bilasà, padàsi, padasà

Sassa vo.-182

Tasmà manogaõadito sassaca okàro hoti.
Manaso, tapaso, thàmaso.

Casaddaggahaõena akhyaggamanaso naroti àdisu manasaddato sisso hoti-manasà pakataü
manomayaü, sesàkàrà deso hoti-evaü yamhi kate yaü yaü sijjhati taü taü idha casaddena
kàtabbaü-abyaggaümanaü yassa so abyaggamanaso, tamaso.

Etesamo lope.-183

Etesaü manogaõadinamanto ottamàpajjate vibhatti lope kate.
Manomayaü, ayomayaü, tejosamena, tapoguõena, siroruhena.
âdiggahaõena a¤¤esamanto ottamàpajjate. âposamena, vàyosamena.
Lopeti kimatthaü?-Padasà, manasà, tapasà, yasasà, vacasà. Evama¤¤epi yojetabbà.

Sasare và gamo.-184

Etehi manogaõadihi vibhattàdese sare pare sakà ràgamo hoti và.
Manasà, manasi, vacasà, vacasi.
Vàti kimatthaü?-Manena, tejena, yasena.
Sareti kimatthaü?-Mano, tejo, yaso.
Punàdiggahaõena a¤¤asmimpi sare paccaye pare sakà ràgamo hoti.
Manasà pakataü kammaü màvasikaü-vacasà pakataü kammaü vàcasikaü.

Santasaddassa so bhe boccante.-185

Sabbasseva santasaddassa sakàràdeso hoti bhakàre pare anteca bakàràgamo hoti. 
Sabbhireva samàsetha, sabbhikubbetha santhavaü
Sataü saddhammama¤¤àya, seyyo hoti na pàpiyo.


[SL Page 036] [\x  36/]     

Jãranti ve ràjarathà sucittà
Atho sarãrampi jaraü upeti
Sataü ca dhammo jaraü upeti,
Santo have sabhipavedayanti

Sataü bhuto sabbhuto-sataü bhàvo sabbhàvo.
Heti kimatthaü?-Santehi påjito bhagavà.
Casaddaggahaõaü kvacã nasakàrasseva pasiddhatthaü-sataü kàro sakkàro, sataü kato
sakkato.

Simhi gacchantàdãnaü ntasaddo aü-186

Simhi gacchantàdãnaü ntasaddo amàpajjate và.
Gacchaü-gacchanto, mahaü, mahanto-caraü, caranto, tiññhaü, tiññhanto, khàdaü, khàdanto.
Gacchantàdinamiti kimatthaü?-Anto, danto, vakanto, santo.

Sesesu ntuva.-187

Etesaü gacchantàdinaü ntasaddo ntuppaccayova dañàñhabbo sesesu vibhattippaccayesu.
Gacchato, mahato-gacchati, mahati, gacchatà, mahatà.
Sesesviti kimatthaü?-Gacchaü, mahaü, caraü, khàdaü.

Brahmattasakharàjàdito amànaü.-188

Brahmattasakharàjàdito aü vacanassa ànaü hoti và
Brahmànaü, brahmaü, attànaü, attaü, sakhànaü, sakhaü, ràjànaü, ràjaü.
Amiti kimattha-ràjà.

Syà ca.-189

Brahmattasakharàjaiccevamàdito sivacanassa à hoti. Brahmà, attà, sakhà, ràjà, àtumà.

Yonamàno.-190

Brahmaattasakharàja iccevamàdãhi yonaüja àno àdeso hoti.
Brahmàno, attàno, sakhàno, ràjàno, àtumàno.

Sakhàto càyo no.-191

Tasmà sakhàto ca yonaü àyo no àdesà honti. Sakhàyo, sakhino.
Yonamiti kimatthaü?-Sakhà.

[SL Page 037] [\x  37/]     

Nàmakappe tatiyo kaõóo
---------
Casaddaggahaõaü yoggahaõamanukaóóhanatthaü

Smi me.-192

Tasmà sakhàto smiü vacanassa ekàro hoti.

Brahmàto gassa ca.-193

Tasmà brahmàto gassa ca ekàro hoti.
He brahme.
Casaddaggahaõaü ekàramanukaóóhanatthaü.

Sakhàntassinonànaüsesu.-194

Tassa sakhàntassa ikàràdeso hoti nonànaüsa iccetesu.
Sakhino, sakhinà, sakhãnaü, sakhissa.
Etesvãti kimatthaü?-Sakhàrehi.

âro himhi và.-195

Tassa sakhàntassa àro hoti và himhi vibhattimhi sakhàrehi, sakhehi.

Sunamaüsu và.-196

Tassa sakhàntassa àro hoti và sunaü aü iccetesu. Sakhàresu, sakhesu, sakhàrànaü, sakhãnaü,
sakhàraü, sakhaü.

Brahmàto tu sminti.-197

Tasmà brahmàto tu smiüvacanassa niyàdeso hoti. Brahmani.
Tusaddaggahaõena abrahmatopi smiü vacanassa ni hoti.

Kammani, nacammani, muddhani.

Uttaü sanàsu.-198

Tassa bramhasaddassa anto uttamàpajjate sanà icce tesu.
Brahmuno, brahmunà.
Sanàsviti kimatthaü?-Brahmà.
Uttamiti bhàvaniddeso katthaci abhàvaüdasseti-brahmassa.

Satthupitàdãnamà sismiü silopo ca.-199

Satthupitàdinamanto àttamàpajjate sismiü silopo ca.



[SL Page 038] [\x  38/]     
Satthà, pità, màtà, bhàtà, kattà.
Sisminti kimatthaü?-Satthussa, pitussa, màtussa, bhàtassa, kattussa.

Casaddaggahaõaü dutiyatthasampiõóanatthaü.

A¤¤esvàrattaü.-200

Satthupituàdinamanto a¤¤esu vacanesu àrattamà pajjate.
Satthàraü, pitaraü, màtaraü, bhàtaraü-satthàrehi, pitarehi, màtarehi, bhàtarehi.
A¤¤esviti kimatthaü?-Satthà, pità, màtà, bhàtà.

ârattaggahaõena katthaci aniyamaü dasseti-satthussa, pitussa, màtussa, bhàtussa.

Và namhi.-201

Satthu pitu àdãnamanto àrattamàpajjate vakà namhi vibhantimhi.

Satthàrànaü, pitarànaü, màtarànaü, bhàtarànaü.
Vàtikimatthaü?-Satthunaü, pitunaü, màtunaü, bhàtunaü.

Satthunàttaü ca.-202

Tassa satthussa anto saro àttaü hoti và namhi vibhattimhi.
Satthànaü, pitànaü, màtànaü, bhàtànaü, dhãtànaü, kattànaü,
Vàti kimatthaü?-Satthàrànaü, pitarànaü, màtarànaü, bhàtarànaü, dhãtarànaü
Casaddaggahaõaü a¤¤esampi saügahaõatthaü-satthusaddato a¤¤esampitàdisaddànaü
saügahaõatthà casaddaggahaõaü kataü.

Usasmiü sa lopo ca.-203

Satthu pitu iccevamàdinaü antassa uttaü hoti và sasmiü sa lopoca hoti.
Satthu, satthussa, satthuno, diyate, pariggaho và.
Pitu, pituno, pitussa, diyate, pariggaho vakà.
Bhàtu, bhàtuno, bhitussa, diyate pariggaho và.
Ca saddaggahaõaü dutiyatthasampiõóanatthaü.

Sakamandhàtàdãnaü ca.-204

Sakamandhàtu iccevamàdãnamanto uttamàpajjate


[SL Page 039] [\x  39/]     

Nàmakappe tatiyo kaõóo.
---------
Sasmiü salopo ca hoti.
Sakamandhàtu iva assa ràjino vibhavo-evaü kattu, gantu, dàtu, iccevamàdi.
Punaràrambhaggahaõaü kimatthaü?-Niccadipanatthaü-sakamandhàtu. Casaddaggahaõaü
dutiyatthalopasaüpiõóanatthaü.

Tato yotamotu.-205

Tato àrodesato sabbesaü yonaü okàràdeso hoti.
Satthàro, pitaro, màtaro, bhàtaro, kattàro, vattàro.

Tusaddaggahaõena a¤¤asmàpi yonaü naokàro hoti caturo janà, ubho purisà, najjo, gà vo.

Tato smimi.-206

Tato àràdesato smiü vacanassa ikàro hoti. Satthari pitari, bhàtari, kattari, dhãtari, vattari,
bhattari. Puna tatoggahaõena a¤¤asmàpi smiü vacanassa ikàrà deso hoti-bhuvi.

Nà à.-207

Tato àràdesato smiü vacanassa ikàro hoti. Satthari pitari, màtari, bhàtari, kattari, dhãtari,
vattari, bhattari. Puna tatoggahaõena a¤¤asmàpi smiü vacanassa ikàrà deso hoti-bhuvi.

Nà à-207

Tato àràdesato nàvacanassa ààdeso hoti. Satthàrà, pitarà, màtarà, bhàtarà, dhãtarà, kattàrà,
vattàrà.

âro rassamikàre-208

âràdeso rassamàpajjate ikàre pare.
Satthari, pitari, màtari,bhàtari, dhãtari, vattari, kattari.

Pitàdinamasimhi.-209

Pitàdinamàràdeso rassamàpajjate asimhi vibhattamhi.
Pitarà, màtarà, bhàtarà, dhãtarà-pitare, màtaro, bhàtaro, dhãtaro.

Asimhiggahaõaü tomhi ikàràdesassa ¤àpanatthaü. Màtito, pitito, bhàtito, duhitito.

Tayà tayinaü takàro tvattaü và-210

Tayà tayã iccetesaü takàro tvattamàpajjate và.
Kvayà, tayà, tvayi, tayi.
Etesviti kimatthaü?-Tuvaü, tavaü.

Iti nàmakappe tatiyo kaõóo.
---------


[SL Page 040] [\x  40/]     

Attànto hismimanattaü.-211

Tassa attano anto anattamàpajjate himhi vibhattimhi.
Attanehi, attanehi.
Attàntoti kimatthaü?-Ràjebhi, ràjehi.
Hisminti kimatthaü?- Attanà
Anattamitibhàvaniddesena attasaddassa sakàdeso hoti sabbàhu vibhattisu.
Sako, sakà, sakaü, sake.

Tatosminti.-212

Tato attano smiü vacanassa ni hoti.
Attani.
Tatoggahaõamavadhàranatthaü-sake pettivisaye.

Sassa no.-213

Tato attano sassa vibhattissa no hoti. Attano.

Smà nà.-214

Tato attato smàvacanassa nà hoti.
Attanà.
Puna tatoggahaõena tassa attano takàrassa rakàro hoti sabbesu vacanesu.
Attani jàto putto atrajo, atrajaü.

Jhalato ca.-215

Jhalaiccetehi smàvacanassa nà hoti.
Aggãnà, pàõãnà, daõóinà, bhikkhunà, sayambhunà.
Smàti kimatthaü?-Aggayo, munayo, isayo.
Casaddaggahaõaü nàggahaõànukaóóhanatvaü.

Ghapatosmiü yaü và.-216

Tasmà ghapato smiü vacanassa yaü hoti và.
Ka¤¤àyaü, ka¤¤àya-gaügàyaü, gaügàya-rattiyaü, rattiyà-itthiyaü, itthiyà-vadhuyaü,
vadhuyà-yàguyaü, yàguyà.

Yonanti napuüsakehi.-217

Sabbesaü yonaü ti hoti và napuüsakehi liïgehi.
Aññhini, aññhç-àyuni, àyu-evaü dutiyàyaü.


[SL Page 041] [\x  41/]     

Nàmakappe catuttho kaõóo
---------
Napuüsakehiti kimatthaü?-Itthiyo

Ato niccaü.-218

Akàrantehi napuüsakaliïgehi yonaü niccaü nihoti. 
Sabbàni, yàni, tàni, kàni, bhayàni, råpàni.

Siü.-219

Akàrantehi napuüsakaliïgehi sivacanassa aü hoti, niccaü.
Sabbaü, yaü, taü, kaü, råpaü.

Sesato lopaü gasipi.-220

Tato niddiññhehi liïgehi sesato gasi iccete lopamàpajjante.
Hoti itthi, sà itthi, bho daõóa, so daõóa, bho satthà, so satthà, bho ràjà, so ràjà.
Sesatoti kimatthaü?-Puriso gacchati.
Gasãti kimatthaü?-Itthiyà, satthussa

Sabbàsamàvusopasagga nipàtàdãhi ca.-221 

Sabbàsaü vibhattinaü ekavacanabahuvacanànaü pañhamà dutiyà tatiyà catutthi pa¤camã
chaññhã sattamãnaü lopo hoti àvusopasagganipàtaiccevamàdihica.
Tvaü panàvuso, tumhe panàvuso padaso dhammaü vàceyya-vihàraü sveva upagacchissati.
Casaddaggahaõamavadhàraõatthaü.

Pa, parà, ni, nã, u, du, saü, vi, ava, anu, pari, adhi, abhi, pati, su, à, ati, api, apa, upa, iti,
vãsati upasaggà.

Pàhàro, paràbhavo, nihàro, nãhàro, ubhàro, dubhàro, saühàro, vihàro, avahàro, anuhàro,
parihàro.
Adhihàro, abhihàro, patihàro, suhàro, àhàro, atihàro, apihàro, apahàro, upahàro, evaü vãsati
upa saggehi ca-

Yathà, tathà, evaü, khalu, kho, yatra, tatra, atho, atha, hã, tu, ca, và, vo, haü, ahaü, alaü, eva,
bho, aho, he, re, are, hare, iccevamàdãhi nipàtehi ca yojetabbà.

Pumassaliïgàdisu samàsesu.-222

Pumaiccetassa anto lopamàpajjate liïgàdisu para padesu pi samàsesu.


[SL Page 042] [\x  42/]     

Pulliïgaü, pumbhàvo, puükokilo.
Pumasseti kimatthaü?-Itthiliïgaü, napuüsakaliïgaü.
Liïgàdisuti kimatthaü?-Pumitthi.
Samàsesuti kimatthaü?-Pumassa liïgaü.

Aü yamito pasa¤¤àto.-223

Aüvacanassa yaü hoti và ãto pasa¤¤àto.
Itthiyaü, itthiü.
Pasa¤¤àtoti kimatthaü?-Daõóinaü, bhoginaü.
Amiti kimatthaü?-Itthãhi.

Naü jhato katarassà.-224

Tasmà jhato katarassà naaüvacanassa naü hoti.
Daõóinaü, bhoginaü.
Jhatoti kimatthaü?-Vessabhuü.
Katarassàti kimatthaü?-Kucchiü.

Yonanto.-225

Sabbesaü yonaü najhato katarassà no hoti.
Daõóino, bhogino-he daõóino, he bhogino
Katarassàti kimatthaü?-Aggayo, nakamunayo, isayo.
Jhatoti kimatthaü?-Sayambhuvo.
Yonanti nakimatthaü?-Daõóinà, bhoginà.

Sminti.--226

Tasmà jhato katarassà smiüvacanassa ni hoti.
Daõóini, bhogini.
Katarassàti kimatthaü?-Vyàdhimhi.

Kissaka ve ca.-227

Kimiccetassa ko hoti vappaccaye pare.
Kva gatosi tvaü devànaü piyatissa
Casaddaggahaõena avappaccaye parepi ko hoti
Ko taü ninditumarahati-kathaü bodhesitvaü dhammaü
Veti kimatthaü?-Kito àgatosi tvaü.

Ku hiühaüsu ca.-228

Kimiccetassa ku hoti hiü haü iccetesuparesu.
Kuhiü gacchasi, kuhaü gacchasi.
Casaddaggahaõena hiücanaü dàcanaü paccayesu paresu a¤¤atthàpi ku hoti kuhiücanaü
kudàcanaü.


[SL Page 043] [\x  43/]     

Nàmakappe catuttho kaõóo.
---------
Sesesu ca.-229

Kimiccetassa ko hoti sesesu vibhattippaccayesu paresu.
Ko pakàro kathaü-kaü pakàraü kathaü.
Vasaddaggahaõaü kakàrànukaóóhànatthaü.

Tratothesu naca.-230

Kimiccetassa ku hoti tra to tha iccetesu
Kutra, kuto, kuttha
Casaddaggahaõaü kiü saddamanukaóóhanatthaü.

Sabbassetassàkàro và.-231

Sabbassa etasaddassa akàro hoti và to tha iccetesu.
Ato, attha, etto, ettha.

Tre niccaü.-232

Sabbassa etasaddassa akàro hoti niccaü tre paccaye pare.

Atra.

E tothesu và.-233

Sabbasseva etasaddassa ekàro hoti kavà to tha iccetesu paresu.

Etto, atto, ettha, attha.

Imassitthandàni nahatodhesu ca.-234

Sabbasseva imasaddassa ikàro hoti thaü dàni ha to dha iccetesu.

Itthaü, idàni, iha, ito, idha.

Casaddaggaõamavadhàraõatthaü.

A dhunàmhi ca.-235

Sabbasseva imasaddassa akàro hoti dhunàmhi paccaye pare.

Adhunà,
Casaddaggahaõamavadhàranatthaü.

Eta rahimhi.-236

Sabbasseva imasaddassa etàdeso hoti rahimhi paccaye pare.

Etarahi.


[SL Page 044] [\x  44/]     

Itthiyamato àppaccayo-237

Itthiyaü vattamànà akàrantato àppaccayo hoti.
Sabbà, yà, tà, sà, kà, ka¤¤à.

Nadàdito và ã.-238

Nadàdito và anadàdito và itthiyaü vattamànà akàrantato ãppaccayo hoti.
Nadã, mahã, kumàrã, taruõã, vàruõã, sakhã, bhatthã, itthã.

öavaõikaõeyyaõantu hi.-239

öavaõikaõeyyaõantu iccetehi itthiyaü vattamànehi ãppaccayo hoti.
Màõavã, paõóavã, nàvikã, veõateyyã, kunteyyã, gotamã, guõavati, somavatã.
Patibhikkhuràjãkàranti itã.-240

Patibhikkhuràjikàrantehi itthiyaü vattamànehi liïgehi inãppaccayo hoti.
Gahapatàni, bhikkhunã, ràjinã, hatthinã, daõóinã, medhàvinã, tapassinã.

Ntussa tamãkàre.-241

Sabbasseva ntuppaccayassa takàro hoti và ãkàre pare.
Guõavatã, guõavantã-kulavatã, kulavantã-satimatã, satimantã-mahatã, mahantã-gottamatã,
gottamantã.

Bhavato bhoto.-242

Sabbasseva bhavantasaddassa bhotàdesohoti ãkàre itthãyaü kate pare.
Bhoti ayye-bhoti ka¤¤e-bhoti gharàdiye.

Bho ge tu.-243

Sabbasseva bhavantasaddassa bho hoti ge pare
Bho purisa, bho aggi, bho ràjà, bho satthà, bho daõóã, bho sayambhu.
Geti kimatthaü?-Bhavato, bhavakaü.
Tusaddaggaõenaa¤¤asmimpi vacane sabbasseva bhavanta
Saddassa bhonta bhantebhonto bhaddebhotà bho to iccete àdesà honti.


[SL Page 045] [\x  45/]     

Nàmakappe catuttho kaõóo.
---------
Bhonta, bhante, bhonto, bhadde, bhotà, bhoto, gotamassa.

Ohàvo kvaci yosu vakàrassa.-244

Bhavantaiccetassa vakàrassa obhàvo hoti kvaci yo iccetesu.
Imaü bhonto nisàmetha-bhavanto và.

Bhadantassa bhaddanta bhante.-245

Sabbasseva bhadantasaddassa bhaddanta bhante iccete àdesà honti kvaci ge pare gosu ca.
Bhe bhaddanta, bhante, bhadantà và

Akàrapitàdyantànamà.-246

Akàroca pitàdinamantoca. âkàrattamàpajjate ge pare.
Bho purisà-bho pità-bho màtà-bho satthà.

Jhalapà rassaü.-247

Jhalapaiccete rassamàpajjante ge pare.
Bho daõói-bho sayambhu-bhoti itthi-bhoti vadhu.

âkàro và.-248

âkàro rassamàpajjate và ge pare.
Bho ràja, bho ràjà-bho atta, bho attà-bho sakha, bho sakhà-bho sattha,bho satthà. 
Iti nàmakappe catuttho kaõóo.
---------
Tvàdayo vibhattisa¤¤àyo.-249

Toàdi yesaü paccayànaü te bhonti kvàdayo-te paccayà tvàdayo vibhattisa¤¤à ca daññhabbà.
Sabbato, yato, tato, kuto, ato, ito, sabbadà, yadà, tadà, kadà, idha, idàni.

Kvaci to pa¤camyatthe.-250

Kvaci toppaccayo hoti pa¤camyatthe.
Sabbato, yato, tato, kuto, ato, ito.
Kvacãti kimatthaü?-Imasmà, sabbasmà.


[SL Page 046] [\x  46/]     

Tratha sattamiyà sabbanàmehi.-251

Tratha iccete paccayà honti sattamyatthe sabbanàmehi.
Sabbatra, sabbattha, yatra, yattha, tatra, tattha

Sabbato dhi.-252

Sabbaiccetasmà óippaccayo hoti kvaci sattamyatthe.
Sabbadhã-sabbasmiü.

Kismà vo ca.-253

Kimiccetasmà cappaccayo hoti sattamyatthe kvaci. Kva gatosi tvaü devànaü piyatissa.
Kvaciti kimatthaü?-Kasmiü gatosi.

Hiü haü hiücanaü-254

Kimiccetasmà hiü haü hiücanaü iccete paccayà honti sattamyatthe.
Kuhiü, kuhaü, kuhiücanaü.

Tamhà ca.-255

Tamhàca hiü haü iccete paccayà honti sattamyatthe.
Tahiü, tahaü.
Casaddaggahaõaü hiücanaggahaõanivattanatthaü.

Imasmà hadhà ca.-256

Imasmà hadha iccete paccayà honti sattamyatthe 
Iha, edha.
Casaddaggahaõamavadhàraõatthaü.

Yato hiü.-257

Tasmà yato hiüpaccayo hoti sattamyatthe.
Yahiü.

Kàle-258

Kàle iccetamadhikàratthaü veditabbaü.

Kiü sabba¤¤ekayakuhi dà dàcanaü.-259

Kiü sabba a¤¤a eka ya ku iccetehi dà dàvanaü iccete paccayà honti kàle sattamyatthe.
Kadà, sabbadà, a¤¤adà, ekadà, yadà, kudàcanaü.

Tamhà dànica.-260

Ta iccetasmà dàni dà iccete paccayà honti kàle sattamyatthe.


[SL Page 047] [\x  47/]     

Nàmakappe pa¤camo kaõóo.
---------
Tadàni, tadà.
Casaddaggahaõaü dàppaccayamanukaóóhanatthaü.

Imasmà rahi dhunà dàni ca.-261

Imasmà rahi dhunà dàni iccete paccayà honti kàle sattamyatthe.
Etarahi, adhunà, idàni.
Casaddaggahaõaü rahi dhunà dàni ppaccayamanukaóóhanatthaü.

Sabbassa so dàmhi và.-262

Avaõõo yeppaccaye pare lopamàpajjate.
Bàhusaccaü, paõóiccaü, vepullaü-kàru¤¤aü, nepu¤¤aü, kosallaü, sàma¤¤aü, sobhajjaü.
Casaddaggahaõaü vàggahaõanivattanatthaü.

Vuddhassa jo iyiññhesu.-264

Sabbasseva vuddhasaddassa jo àdeso hoti iya iññha iccetesu paccayesu paresu.
Sabbe ime vuddhà ayametesaü visesena vuddhoti jeyyo-sabbe ime vuddhà ayametesaü
visesena vuddhoti jeññho.

Pasatthassa so ca.-265
Sabbassa pasatthasaddassa so àdesoca hoti jo àdesoca iya iññha iccetesu paccayesu paresu.
Sabbe ime pasatthà ayamimesaü visesena pasatthoti seyyo-sabbe ime pasatthà ayamimesaü
visesena pasatthoti seññho-jeyyo, jeññho.
Casaddaggahaõaü dutiyaàdesasampiõóanatthaü.

Antikassa nedo-266

Sabbassa antikasaddassa nedàdeso hoti iha iññha iccetesu paresu.
Nediyo, nediññho

Bàëhassa sàdo.-267

Sabbassa bàëhasaddassa sàdàdeso hoti iya iññhaicce


[SL Page 048] [\x  48/]     

Tesu paccayesu paresu.
Sàdiyo, sàdiññho.

Appassa kaõ.-268
Sabbassa appasaddassa kaõ àdeso hoti iya iññha iccetesu paccayesu paresu.
Kaõiyo, kaõiññho.

Yuvàna¤ca.-269

Sabbassa yuvasaddassa kaõadeso hoti iha iññhaicce tesu paccayesu paresu.
Kaniyo, kaõiññho.
Casaddaggahaõaü kaõgahaõamanukaóóhanatthaü.

Vantumantuvãna¤ca lopo.-270

Vantu mantu vã iccetesaü paccayànaü lopo hoti iya iññha iccetesu paccayesu paresu. 
Guõiyo, guõiññho, gaõiyo, gaõiññho, satiyo, satiññho, medhiyo, medhiññho.
Casaddaggahaõamanukaóóhanatthaü.

Yavataü talanadakàrànaüja bya¤janàni nacala¤jakàrattaü.-271

Yavataü talanadakàrànaü bya¤janàni cala¤a jakàratta màpajjante yathà saïkhyaü.

Bàhusaccaü, paõóiccaü, vepullaü, nepu¤¤aü, kàru¤¤aü, sàma¤¤aü, sohajjaü.
Yavatamiti kimatthaü?-Tiõadalaü.
Talanadakàrànamiti kimatthaü?-Maccunà.
Kàraggahaõaü kimatthaü?-Yakàrassa sakàrabhakàramakàradesa sa¤¤àpanatthaü-purisassa
bhàvo porissaü-usabhassa bhàvo osabbhaü, upamàya bhàvo opammaü.

Amhatumhanturàjabrahmattasakha satthupitàdãhi smà nàva.-272 

Amhatumhanturàjabrahmattasakhasatthupituiccevamàdãhi smà vanàva daññhabbà.


[SL Page 049] [\x  49/]     

Kàrakakappo chaññho.
---------
Mayà, tayà, guõavatà, ra¤¤à, brahmunà, attanà, sakhãnà, satthàrà, pitarà, màtarà, bhàtarà,
dhãtarà.
Evamàdihãti kimatthaü?-Purisà.

Iti nàmakappe pa¤camo kaõóo.
---------
Yasmàdapeti bhayamàdatte và tadapàdànaü.-273

Yasmà và apeti yasmà và bhayaü jàyate yasmà navà àdatte taü kàrakaü apàdànasa¤¤aü hoti.
Taü yathà-gàmà apenti munayo-nagarà niggato ràjà, pàpà cittaü nivàraye-corà bhayaü
jàyate-àcariyupajjhàyehi sikkhaü gaõhàti sisso.
Apàdànamiccetena kvattho?-"Apàdàne pa¤camã".

Dhàtunàmànamupasaggayogà disvapi ca.-274

Dhàtunàmànaü payoge ca upasaggayogàdisvapi ca taü kàrakaü apàdànasa¤¤aü hoti.
Dhàtunaü napayoge tàva-ji iccetassa dhàtussa paràpubbassa payoge yo asaho so
apàdànasa¤¤o hoti. Taü yathà-buddhasmà paràjenti a¤¤atitthiyà.

Bhu iccetassa dhàtussa papubbassa payoge-yato acchinnappabhavo so apàdànavasa¤¤o hoti.
Taü yathà-himavatà pabhavantipa¤camahànadiyo-anavatattamhà pabhavanti
namahàsarà-aciravatiyà pabhavanti kunnadiyo.

Nàmappayogepi taü kàrakaü apàdànasa¤¤aü hoti.
Taü yathà-urasmà jàto putto-bhumito vaniggatoraso-ubhato sujàto putto.
Upasaggayogàdisvapica taü kàrakaü apàdànasa¤¤aü hoti.

Taü yathà-apasàlàya àyanti navànijà-àbrahmalokà saddo abbhuggacchati-upari pabbatà devo
kavassati buddhasmàpati sàriputto dhammadesanàya àlapati temàsaü-ghatamassa telasmà
pati dadàti-uppalamassa pati dadàtikanakamassa hira¤¤asmà pati dadàti.


[SL Page 050] [\x  50/]     

âdiggahaõena kàrakamajjhepi pa¤camivibhatti hoti.
Taü yathà-pakkhasmà vijjhati migaü luddako-kosà vijjhati ku¤jaraü-màsasmà bhu¤jati
bhojanaü.
Apiggahaõena nipàtappayoge pi pa¤camã vibhatti hoti dutiyà ca tatiyà ca.

Rahità màtujà pu¤¤aü katvà deti, rahità màtujaü, rahità namàtujena navà-rite saddhammà
kuto sukhaü bhavati, rite saddhammaü, rite saddhammena và-te bhikkhå nànàkulà
pabbajità-vinà saddhammà nattha¤¤o koci nàtho loke vijjati, vinà saddhammaü, vinà
saddhammena và, vinà buddhasmà, vinà buddhaü, vinà buddhena và.

Casaddaggahaõena a¤¤atthàpi pa¤camãvibhatti hoti.
Yatohaü bhagini ariyàya jàtiyà jàto, yatohaü saràmi attànaü, yato pattosmi
vi¤¤utaü-yatdhikaraõametaü abhijjhadayo pàpakà akusalàdhammà anvàssa veyyuü.

Rakkhaõatthànamicchitaü.-275

Rakkhaõatthànaü dhàtunaü payoge yaü icchitaü taü kàrakaü apàpadànasa¤¤aü hoti.
Kàke rakkhanti taõóulà, yavà pañisedhenti gàvo.

Yena vàdassanaü.-276

Yenavà adassanamicchitaü taü kàrakaü apàdànasa¤¤aü hoti.

Upajjhàyà antaradhàyati sisso, màtarà ca pitarà ca antaradhàyati putto.

Vàti kimatthaü?-Sattamãvibhatyatthaü-jetavane naantarahito, veluvane naantarahito
bhagavà.

Durantikaddhakàlanimmàõatvàlopadisàyogavibhattàrappayogasuddhappa-
mocanahetuvivittappamàõa pubbayogabandhanaguõavacanapa¤hakathanathokàkattusu
ca.-277

Duratthe antikatthe addhaõãmmàne kàlaõimmàne tvà lope disàyoge vibhatte àrappayoge
suddhatthe


[SL Page 051] [\x  51/]     

Kàrakakappo chaññho
---------
Pamocanatthe hetvatthe vicittatthe pamàõe pubbayoge bandhane guõavacane pa¤he
kathane thoke akantari iccetesvatthesu payogesu nataü kàrakaü apàdàna sa¤¤aü hoti.

Duratthe tàva-kãva duro ito nalakàragàmo-durato vàgamma, àrakà te moghapurisà imasmà
dhammavinayà.

Dutiyàca tatiyàca-dåraü gàmaü àgato, dårena gàmena và àgato-àrakà imaü dhammavinayaü,
anena dhammavinayena navà, iccevamàdi.

Antikatthe-antikaü gàmà, àsannaü gàmà, samãpaü gàmà, samãpaü saddhammà.

Dutiyà tatiyàca-antikaü gàmaü, antikaü gàmenavà, àsannaü gàmaü, àsannaü
gàmenavà-samãpaü gàmaü, samãpaü gàmenavà-samãpaü saddhammaü, samãpaü
saddhammenavà,iccevamàdi. 
Addhanimmàõe-ito madhuràya catusuyojanesu saükassaü nàma nagaraü atthi tatva
bahujanà vasanti-iccevamàdi.

Kàlanimmàõe-ito kho bhikkhave ekanavutikappe vipassinàma bhagavà loke udapàdi-ito
tiõõaü màsànaü accayena parinibbàyissàmi, iccevamàdi.

Tvàlope kammàdhikaraõesu-pàsàdà saükameyya, pàsàdamahiruhitvà và-pabbatà
saükameyya, pabbatamabhiruhitvà và-hatthikkhandhà saükameyya,
hatthãkkhandhamabhiruhitvà và, àsanà vuññhaheyya, àsane nisiditvà và, iccevamàdi.

Disàyogeg¤aavãcito yàva upari bhavaggamantare bahu sattanikàyà vasanti-yato khemaü,
tato bhayaü-puratthã mato dakkhiõato pacchimato uttarato aggi pajjalati-yato assosuü
bhagavantaü-uddhaü pàdatalà adho kesamatthakà, iccevamàdi.

Vibhatte-yato paõãtataro và, visiññhataro và natthi.
Chaññhica-channavutãnaü pàsaõóànaü dhammànaü pavaraü yadidaü sugatavinayaü,
iccevamàdi.

ârappayoge-gàmadhammà vasaladhammà asaddhammà àrati virati pañivãrati, pàõàtipàtà
veramaõã, iccevamàdi.

Suddhatthe-lobhanãyehi dhammehi suddho asaüsaññho, màtitoca pititoca suddho
asaüsaññho anupakuññho agarahito, iccevamàdi.

Pamocanatthe-parimutto dukkhasmàti vadàmi, muttosmi màrabandhanà, na te muccanti
maccunà, iccevamàdi.


[SL Page 052] [\x  52/]     

Hetvatthe-kasmà hetunà, kena hetunà, kissa hetu, kasmà nu tumhaü daharà namãyare,
kasmà ikheva maraõaü bhavissati, iccevamàdi.

Vivittatthe-vivitto pàpakà dhammà, vivicceva kàmehi viviccàkusalehi dhammehi,
iccevamàdi.

Pamàõatthe-dãghaso navavidatthãyo sugatavidatthiyà pamàõikà kàretabbà majjhimassa
purisassa aóóhateëasahatthà, iccevamàdi.

Pubbayoge-pubbeva me bhikkhave sambodhà, icceva màdi.

Bandhanatthe-satasmà baddho naro ra¤¤à iõatthena. Tatiyàca-satena và baddho naro ra¤¤à,
icceva màdi.

Guõavacane-pu¤¤àya sugatiü yanti, càgàya vipulaü dhanaü, pa¤¤àya mutto mano, issariyà
janaü rakkhati ràjà, iccevamàdi.

Pa¤he tvàlope kammàdhikaraõesu-abhidhammà pucchanti, abhidhammaü sutvà và,
abhidhamme ñhatvà và-vinayà pucchanti, vinayaü sutvà vinaye ñhatvà và.

Dutiyàca tatiyàca-abhidhammaü, abhidhammena và-vinayaü vinayena và-evaü suttà, geyyà,
gàthàya, veyyàkaraõà, udànà, itivuttakà, jàtakà, abbhutadhammà, vedallà, iccevamàdi.

Kathena tvàlope kammàdhikaraõesu-abhidhammà kathayanti, abhidhammaü,
abhidhammena và-vinayaü àkaóóhitvà vinayà kathayanti, vinayaü, vinayena và-evaü suttà,
geyyà, gàthà veyyàkaraõà, udànà, itivuttakà, jàtakà, abbhuta dhammà, vedallà, iccevamàdi.

Thokatthe-thokà muccati, appamattakà muccati, kicchà muccati.

Tatiyàca-thokena, appamattakena, kicchena vakà, iccevamàdi.

Akattari-kammassa katattà, upacitattà, ussannattà, vipakulattà, uppannaü
nacakkhuvi¤¤àõaü, iccevamàdi.

Casaddaggahaõena sesesvapi ye mayà nopadiññhà apà dànappayogikà te
payogavicakkhaõehi yojetabbà.

Yassa dàtukàmo rocate dhàraya te và taü sampadànaü.-278


[SL Page 053] [\x  53/]     

Kàrakakappo chaññho.
---------
Yassavà dàtukàmo yassavà rocate yassavà dhàriyate taü kàrakaü sampadànasa¤¤aü hoti.

Samaõassa cãvaraü dadàti. Samaõassa rocate saccaü, devadattassa suvaõõacchattaü
dhàrayate ya¤¤adatto.
Sampadànamiccanena kvattho?-"Sampadàne catutthi"
Vàti vikappanatthaü-dhàtunàmànaü payogevà upasaggappayogevà nipàtappayogevà
navàyogevà yati attha vikappanatthaü vàsaddo payujjati.

Silàghahanuñhàsapadhàrapihakurdhaduhissosuyaràdhikkhapaccàsuõaanupatigiõapubbaka-
ttàrocanatthatadattha tumatthàlamatthama¤¤atà
nàdarappàõinigatyatthakammanisaüsaññhasammuti bhãyasattamyatthesu naca.-279

Silàghahanuñhàsapadhàrapihakudhaduhaissaiccetesaü dhàtunaü payoge usuyatthànaü ca
payoge ràdhikkhappayoge paccàsuõaanupatiginànaü pubbakattari ca àrocanatthe nadatthe
tumatthe alamatthe ma¤¤atippayoge anàdare appàniõi gatyatthànaü dhàtunaü kammani
àsiüsanatthe sammuti bhãyasattamyattesu naca taü kàrakaü sampadànasa¤¤aü hoti.

Silàghappayoge tàva-buddhassa silàghate, dhammassa silàghate, saïghassa silàghate,
sakaupajjhàyassa silàghate, tava silàghate, mama silàghate, iccevamàdi.

Hanuppayoge-hanute mayhameva, hanute tuyhameva làbhaü, iccevamàdi.

 hàppayoge-upatiññheyya sakyaputtànaü navaóóhakã, bhikkhussa bhu¤jamànassa
pàniyenavà navidhåpanenavà upatiñoñhçyya, iccevamàdi.

Sapappayoge-mayhaü sapapate, tuyhaü sapate, iccevamàdi.
Dhàrappayoge-suvakaõõaü te dhàrayate, iccevamàdi.

Pihapakpayoge-buddhassa a¤¤atitthiyà pihayanti, devà dassanakàmà te, yato icchàmi
bhadantassa, samiddhànaü pihayanti daliddà, iccevamàdi.

Kudha duha issa usåyappayoge-kodhayati devadattassa, tassa mà kujjha mahàvãra, dåhayati
vadisànaü megho, titthiyà


[SL Page 054] [\x  54/]     

Issayanti samaõànaü guõagiddhena, titthiyà samaõànaü usåyanti làbhagiddhena, dujjanà
guõavantànaü usuyanti guõagiddhena, kà usuyà vijànataü, iccevamàdi.

Ràdha ikkha iccetesaü dhàtånaü payoge yassa akthitassa puna vipucchanaü
kammavikhyàpanattha¤cataü kàrakaü sampa dànasa¤¤aü hoti dutiyàca.

âràdho me ra¤¤o, àràdho me ràjànaü, kyàhaü ayyànaü aparajjhàmi, kyàhaü ayye
aparajjhàmi, cakkhuü janassa dassanàya taü naviya ma¤¤e, àyasmato
upàlittherassaupasampadà pekho upatisso àyasmantaü navà, iccevamàdi.

Paccàsuõaanupatiginànaü pubbakattaricasuõotissa dhàtussa paccàyoge yassa kammuno
pubbassa yo kattà so bhagavàti-"yo karoti sakattà"ti suttavacanena evaü yassa kammuno
pubbassa yo kattà so sampadàna sa¤¤o hoti.

Taü yathà-te bhikkhu bhagavato paccassosuü, àsuõanti buddhassa bhikkhå.

Anu pati pubbassa giõassa dhàtussa payoge yassa kammuno pubbassa yo kattà so
sampadànasa¤¤o hoti.
Taü yathà-bhikkhu janaü dhammaü sàveti, tassa bhikkhuno jano anugiõàti, tassa bhikkhuno
jano pati giõàti.

Yo vadeti sakattàti vuttaü nakammanti navuccati,
Yo pañiggàhako tassa sampadànaü vijàniyà.

Iccevamàdi.

ârovanatthe-àrocayàmi vo bhikkhave, àmantayàmi vo bhikkhave, pati vedayàmi vo
bhikkhave, àrocayàmã te mahàràja, àmantayàmi te mahàràja, pati vedayàmi te mahàràja.
Iccevamàdi.

Tadatthe-ånassa pàripåriyà, buddhassa atthàya, dhammassa Štthàya, saïghassa atthàya
jãvitaü pariccajàmi-iccevamàdi.

Tumatthe-lokànukampakàya atthàya hitàya sukhàya, bhikkhånaü phàsuvihàràya,
iccevamàdi.


[SL Page 055] [\x  55/]     
Kàrakakappo chaññho.
---------
Alamatthe-alamiti arahatica pañikkhitteca-alamme buddho, alamme rajjaü, alaü bhikkhu
pattassa, alaü mallo mallassa.

Pañikkhitte-alaü te råpaü karaõãyaü, alaü me hira¤¤a suvaõõena, iccevamàdi.

Ma¤¤atippayoge anàdare Šppàõini-kaññhassa tuü ma¤¤e, kaliïakgarassa tuvaü ma¤¤e.

Anàdareti kimatthaü?-Suvaõõaü tvaü ma¤¤e.
Appàõiniti kimatthaü?-Gadrabhaü tvaü ma¤¤e.

Gatyatthakamakmani-gàmassa dena gato, nagarassa pàdena gato-appo saggàya gacchati,
saggassa gamanenavà, mulàya pañikasseyya bhikkhu.
Dutiyàca-gàmaü pàdena gato, nagaraü pàdena gato-appo saggaü gacchati, saggaü
gamanenavà, namålaü kapañikasseyya bhikkhu, iccevamàdi.

âsiüsanatthe-àyasmato dãghàyu hotu, kusalaü bhavato hotu, bhaddaü bhavato hotu
naanàmayaü bhavato hotu, sukhaü bhavatohotu, svàgataü bhavato hotu, atthaü
bhavatonahotu, hitaü bhavato hotu, iccevamàdi.

Sammutippayoge-a¤¤atra saïghasammutiyà bhikkhussa vippa vatthuü na vaññati,
sàdhusammutiyà me bhagavato dassanàya.

Bhãyyappayoge-bhãyo somattàya, iccevamàdi.
Sattamyatthe ca-tuyhaü cassa àvikaromi, tassa me sakko pàturahosi, iccevamàdi.

Atthaggahaõena bahusu naakkharappayogesu dissati.
Taü yathà-upamaü te karissàmi, dhammaü vo bhikkhave desissàmi, iccevamàdi.

Sàdarattheva-desetu bhante bhagavà dhammaü bhikkhuno, tassa phàsuhoti, etassa
pahiõeyya, yathàno bhagavà vyàkareyya tathàpi tesaü vyàkarissàma, kappati samaõanaü
àyogo, amhàkaü maõinà attho, kimattho me buddhena, seyyo me attho, bahåpakàrà bhante
mahàpajàpatã gotamã bhagavato-bahåpakàrà bhikkhave màtàpitaro puttànaü, iccevamàdi.

Bahusu akkharappayogesu a¤¤epi payogà payoga vicakkhaõehi yojetabbà.
Vasaddaggahaõaü vikappanatthaü vàggahaõanukaóóhanatthaü.


[SL Page 056] [\x  56/]     

Yekeci sampadànappayogikà mayà nopadiññhà tesaü gahaõatthamiti vikappayati.

Taü yathà-bhikkhusaïghassa pabhu ayaü bhagavà, desassa pabhu ayaü ràjà, khettassa
pabhu ayaü gahapati, ara¤¤assa pabhu ayaü luddako, iccevamàdi.

Kvaci dutiyà tatiyàca chaññhi sattamyatthesuca.

Yodhàro tamokàsaü.-280

Yo àdhàro taü okàsasa¤¤aü hoti.
Svàdhàro catubbikho byàpiko opasilesiko vesayãko sàmãpikoti

Tattha byàpiko tàva-jalesu khãraü, tilesu telaü, ucchusu raso.

Opasilesiko-pariyaüke ràjà seti, àsane upaviññho saïgho.
Vesayiko-bhåmisu manussà nacaranti, antalikkhe vàhu vàyanti, àkàse sakuõà pakkhandanti. 
Sàmãpiko-vane hatthãno caranti, gaügàya ghoso tiññhati, vaje gàvo duhayanti, sàvatthiyaü
viharati cetavane.

Okàsaiccanena kvattho?-"Okàse sattamã."

Yena và kayirate taü karaõaü.-281

Yenavà kayirati yenavà passati yenavà suõàti taü kàrakaü karaõasa¤¤aü hoti.

Dàttena vãhiü lunàti, vàsiyà rukkhaü tacchati, pharasunà rukkhaü chindati, kuddàlena
àvàñaü khaõati, hatthena kammaü karoti, cakkhunà råpaü passati, sotena saddaü suõàti.

Karaõaiccanena kvattho?-"Karaõe tatiyà."

Yaü và karoti yaüvà passati yaü và suõàti taü kàrakaü kammasa¤¤aü hoti.

Kañaü karoti, chattaü karoti, rathaü karoti, dhajaü karoti, råpaü passati, saddaü suõàti,
kaõñakaü maddati, visaü gilati.
Kammamiccanena kvattho?-"Kammatthe dutiyà".

Yo karoti sakattà.-283


[SL Page 057] [\x  57/]     

Kàrakakappo chaññho
---------
Yo karoti so kattusa¤¤o hoti.
Ahinà daññho naro, garuëena hato nàgo, buddhena jito màro, upaguttena baddho màro.
Kattumiccanena kvatthà?-"Kattarica."

Yo kàreti sahetu-284

Yo kattàraü kàreti so hetusa¤¤o hoti kattàca.

So puriso taü purisaü kammaü kàreti, so puriso tena purisena tassa purisassa kammaü
kàreti-evaü hàreti, pàñheti, pàceti, dhàreti.

Hetuiccanena kvattho?-"Dhàtuhi õe õaya õapeõapayà kàritàni hetvatthe."

Yassa và pariggaho taü sàmi.-285

Yassavà pariggaho taü sàmisa¤¤aü hoti.
Attano namukhaü, tassa bhikkhuno pañiviüso, tassa bhikkhuno pattaü, tassa bhikkhuno
cãvaraü.

Sàmi iccanena kvattho?-"Sàmismiü chaññhã."

Liïgatthe pañhamà.-286

Liïgatthàbhidhànamatte pañhamàvibhatti hoti.
Puriso, eko, dve, ¤ce, và, àha, he, re, hare, are.

âlapane ca.-287

âlapanatthàdhike liïgatthàbhidhànamatteca pañhamàvibhatti hoti.

Bho purisa, bhavanto purisà, bho ràja, bhavakanto ràjàno, he sakhe, he sakhino.

Casaddaggahaõaü pañhamaggahaõanukaóóhanatthaü.

Karaõe tatiyà.-288

Karaõakàrake tatiyà vibhatti hoti.
Agginà kuñiü jhàpeti, manasà ce paduññhena, manasà ce pasannena, kàyena kammaü karoti.

Sahàdiyoge ca.-289

Sahàdiyogatthe tatiyàvibhatti hoti.
Sahàpi gaggena saïgho uposathaü kareyya, vinàgaggena, mahatà bhikkhusaïghena saddhiü,
sahassena samaü mità.



[SL Page 058] [\x  58/]     

Kattarica.-290

Kattarica tatiyà vibhatti hoti.
Ra¤¤à hato poso, sakkena dinno varo, ahinà daññho naro.

Hetvatthe ca.-291

Hetvattheva tatiyàvibhatti hoti.
Annena vasati, dhammena vasati, vijjàya vasati, sakkàrena vasati.

Sattamyatthe ca.-292

Sattamyatthe ca tatiyàvibhatti bhoti.
Tena kàlena, tena samayena, tenakhopana samayena.

Yenaïgavikàro-293

Yena byàdhimatà aïgena aïgino vikàro lakkhãyate tattha tatiyàvibhatti hoti.

Akkhinà kàõe, hatthena kuõã, kàõaü passati nettena, pàdena kha¤jo, piññhiyà khujjo. 
Vãsesane ca.-294

Visesanattheca tatiyà vibhatti hoti.
Gottena gotamo nàtho, suvaõõena ahiråpo, tapasà uttamo.

Casaddaggahaõaü tatiyaggahaõanukaóóhanatthaü.

Sampadàne catutthã.-295

Sampadànakàrake catutthivibhatti hoti.
Buddhassa và dhammassa và saïghassa và dànaü deti, dàtàhoti samaõassa và bràhmaõassa
và.

Namoyogàdisvapi ca.-296

Namoyogàdisva pica catutthivibhatti hoti.
Namo te buddhavãratthu, sotthi pajànaü, namo karohi nàgassa, svàgataü te mahàràja.

Casaddaggahaõaü catutthuggahaõanukaóóhanatthaü.

Apàdàne pa¤camã.-297

Apàdànakàrake pa¤camãvibhatti hoti.
Pàpà cittaü nivàraye, abbhà muttova candimà, bhayà muccati so naro.


[SL Paage 059] [\x  59/]     

Kàrakakappo chaññho.
---------
Kàraõatthe ca.-298

Kàraõattheca pa¤camivibhatti hoti.
Ananubodhà appañivedhà catunnaü ariyasaccànaü yathà bhutaü adassanà.

Casaddaggahaõaü pa¤camãggahaõanukaóóhanatthaü.

Kammatthe dutiyà.-299

Kammatthe dutiyàvibhatti hoti.
Rathaü karoti, kañaü karoti, chattaü karoti, dhammaü suõàti, buddhaü påjayati, vàcaü
bhàsati, taõóulaü pacati, coraü ghàteti,gavaü bhanti, vãhayo lunàti.

Kàladdhanamaccantasaüyoge.-300

Kàladdhànamaccantasaüyoge dutiyàvibhatti hoti.
Màsamadhite, yojanaü kalahaü karonto gacchati.
Accantasaüyogeti kimatthaü?-Saüvacchare bhu¤jati.

Kammappavacanãyayutte ca.-301

Kammappavavacanãyayutte dutiyàvibhatti hoti.
Taü kho pana bhagavantaü gotamaü evaü kalyàõe kitti saddo abbhuggato,
pabjitamanupabbajiüsu.

Gatibuddhibhujapañhaharakarasayàdãnaü kàrite và.-302

Gatibuddhi bhuja pañhaharakarasayàdinaü payoge kàrite sati dutiyàvibhatti hoti và.

Puriso purisaü gamayati, puriso purisena và-evaü bodhayati, bhojayati, pàñhayati, hàrayati,
kàrayati, sayàpayati.

Evaü sabbattha kàrite.

Sàsmiü chaññhã.-303

Sàmismiü chaññhãvibhatti hoti.
Tassa bhikkhuno pañiviüso, tassa bhikkhuno mukhaü, tassa bhikkhuno pattacãvaraü.

Okàse sattamã.-304

Okàsakàrake sattamã vibhatti hoti.

Gambhãre odakantike, pàpasmiü ramatã mano, bhagavati brahmacariyaü vussati kulaputto.


[SL Page 060] [\x  60/]     

Sàmissaràdhipati dàyàdasakkhipati bhupasutakusalehi ca.-305

Sàmissaràdhipatidàyàdasakkhipatibhupasutakusalaiccetehi payogehi chaññhivibhatti hoti
sattamã ca. Goõànaü sàmã, goõesu sàmã, goõanaü issaro, goõesu issaro, goõanaü adhipati,
goõesu adhipati, goõanaü dàyàdo, goõesu dàyàdo, goõànaü sakkhã, goõesu sakkhã,
goõanaü patibhu, goõesu patibhå, goõanaü pasuto, goõesu pasuto, goõanaü kusalo,
goõesu kusalo.

Niddhàraõe ca.-306

Niddhàraõattheva chaññhivibhatti hoti sattamã ca.
Kaõhà gàvãnaü sampannakhãratamà, kaõhà gàvãsu pampanna khãratamà, sàmà nàrãnaü
dassanãyatamà, sàmà nàrãsu dassanãyatamà, manussànaü khattiyo såratamo, manussesu
khattiyo såratamo, pathikànaü dhàvanto vasãghatamo, pathikesu dhàvanto sãghatamo.

Anàdare ca.-307

Anàdareca chaññhã vibhatti hoti sattamã ca.
Rudato dàrakassa pabbaji, rudantasmiü dàrake pabbaji.

Casaddaggahaõaü chaññhãsattamãggahaõanukaóóhanatthaü.

Kvacã dutiyà chaññhãnamatthe.-308

Chaññhinamatthe kvaci dutiyàvibhatti hoti.
Apissu maü aggivessana tisso upamàyo pañibhaüsu.

Tatiyàsattamãnaü ca.-309

Tatiyàsattamãnaü atthe kvaci dutiyà vibhatti hoti.
Sace maü samaõo gotamo nàlapissati, tvakaü ca maü nàbhibhàsasi-evaü tatiyatthe.

Pubbaõhasamayaü nivàsetvà, ekaü samayaü bhagavà-evaü sattamyatthe.

Chaññhã ca.-310
Tatiyàsattamãnaü atthe ca kvaci chaññhivibhatti hoti.
Kato me kalyàõo, kataü me pàpaü-evaü tatiyatthe.


[SL Page 061] [\x  61/]     

Kàrakakappo chaññho
---------
Kusalà naccagãtassa sikkhãtà càturitthiyo, kusalo tvaü rathassa aïgapaccaïgànaü-evaü
sattamyatthe.

Kvaciti kimatthaü?-Desito ànandamayà dhammo ca, vinayo ca pa¤¤atto, ànando atthesu
vicakkhaõe.

Dutiyàpa¤camãna¤ca.-311

Dutiyàpa¤camãnaücaatthe kvaci chaññhi vibhatti hoti.
Tassa bhavanti vattàro, sahasà tassa kammassa kattàro-evaü dutiyatthe.

Assavanatà dhammassa parihàyanti, kinnukho ahaü tassa sukhassa bhàyàmi, sabbe tasanti
daõóassa sabbe bhàyanti maccuno, bhãto catunnaü àsivisànaü nàgànaü, bhàyàmi
ghoravisassa nàgassa-evaü pa¤camyatthe.

Kammakaraõanimittatthesu sattamã.-312

Kammakaraõanimittatthesu sattamãvibhatti hoti.
Sundaràvuso ime àjãvakà bhikkhåsu abhivàdenti-evaü kammatthe.
Bhatthesu piõóàya caranti, pattesu piõóàya caranti, pathesugacchanti-evaü karaõatthe.
Dãpi cammesu bha¤¤ate, ku¤jaro dantesu ha¤¤ate-evaü nimittatthe.

Sampadàne ca.-313

Sampadàneca sattamãvibhatti hoti.
Saïghe dinnaü mahapphalaü, saïghe gotami dehi saïghe dinne ahaü ceva påjito bhavissàmi.

Pa¤camyatthe ca.-314

Pa¤camyatthe ca sattamãvibhatti hoti.
Kadalãsugaje rakkhanti.

Kàlabhàvesu ca.-315

Kàlabhàvesu ca kattaripayujjamàne sattamã vibhatti hoti.

Pubbaõhasamaye gato, sàyaõhasamaye àgato, bhikkhu saïghesu bhojiyamànesu gato,
guttesu àgato, gosu duyhamànàsu gato, duddhàsu àgato.


[SL Page 062] [\x  62/]     

Upàdhyadhikissaravacane.-316

Upa adhi iccetesaü payoge adhikissaravacanesu sattamãvibhatti hoti.
Upa khàriyà doõo, upa nikkhe kahàpaõà, adhi brahmadattesu pa¤càlà, adhi naccesu
gotamã, adhi devesu buddho.

Maõóãtussukkesu tatiyà ca.-317

Maõóita ussukka iccetesvatthesu ca tatiyàvibhatti hoti sattamãca.

¥àõena pasidito, ¤àõasmiü và pasidito, ¤àõena ussukko, g¤ànasmiü và
ussukkotathàgatovà tathà gatagotto và tathàgata sàvako và.

Iti kàrakakappo chaññho kaõóo.
---------
Nàmànaü samàso yuttattho.-318

Tesaü nàmànaü payujjamànapadatthànaü yo yuttattho so samàsasa¤¤o hoti.

Kañhinassa dussaü kañhinadussaü-àgantukassa bhattaü àgantukabhattaü-jãvitaüca taü
indriyaü càti jãvitindriyaü-samaõà ca bràhmaõaca samaõabràhmaõa-sàriputto ca
moggallànoca sàràputtamoggallànà-bràhmaõa ca gahapati kàca bràhmaõagahapatikà.

Nàmànamiti kimatthaü?-Devadatto pacati.

Yuttatthoti kimatthaü?-Bhavo ra¤¤o, putto deva dantassa.

Samàsaiccanena kvatthà?-"Kvaci samàsantagatànamakàranto."

Tesaü vibhattiyo lopà ca.-319

Tesaüja yuttatthànaü samàsànaü vibhattiyo lopà ca honti.
Kañhinadussaü, àgantukabhattaü.


[SL Page 063] [\x  63/]     

Samàsakappo sattamo
---------
Tesaü gahaõena samàsataddhitaàkhyàtakitakapakpànaü vibhattipaccaya
padakkharàgamàna¤ca lopà honti.
Vasiñàñhassa apaccaü putto vàsiññho-viõatàya apaccaü putto veõateyyà.

Casaddaggahaõamavavadhàraõatthaü-pabhaü karotãti pahaïkaro, amataü dadàtãti
amatandado-medhaü karotãti medhaïkaro, dãpaü karotãti dãpaïkaro.

Pakati vassa sarattassa.-320

Luttàsu vibhattisu assa sarantassa liïgassa pakatiråpàni honti.

Cakkhu ca sotaü ca cakkhusotaü-mukhaü ca nàsikà ca mukha nàsikaü-ra¤¤o putto
ràjaputto-ra¤¤o puriso ràjapuriso.

Upasagga nipàtapubbako abyayãbhàvo.-321

Upasagganipàtapubbako samàso abyayãbhàvasa¤¤o hoti.
Nagarassa samãpe vattatãti upanagaraü-darathànaü abhàvo niddarathaü-makasànaü abhàvo
nimmakasaü-buóóhànaü pañipàñi yathàbuóóhaü-ye ye bràhmaõa buóóhà te te bràhmaõa
nisidanti yathà buóóhaü-jivassa yattako paricchedo yàvajãvaü-cittamadhikiccadhammà
vattantãti adhicittaü-pabbatassa tiro tiropabbataü-sotassa pañivattatãti nàvà
pañisotaü-pàsàdassa anto antopàsàdaü.
Abyayãbhàva iccanena kvattho?-"Aüvibhattãnakàrantà byayã bhàvà."

So napuüsakaliïgo.-322

So abyayã bhàvasamàso napuüsakaliïgova daññhabbo.
Kumàrisu adhikiccakathà vattatãti adhikumàri-vadhuyà samãpe vattatãti upavadhu-gaügàya
samãpe vattatãti upagaügaü-maõikàya samãpe vattatãti upamakaõikaü.

Digussekattaü.-323

Digussa samàsassa ekattaü hoti napuüsakaliïgatta¤ca. Tayolokà tilokaü-tayodaõóà
tidaõóaü-tãõi


[SL Page 064] [\x  64/]     

Nayanàni tinayanaü-tayosiïgà tisiïgaü-catasso disà catuddisaü-dasadisà
dasadisaü-pa¤caindriyàni pa¤cindriyaü.

Tathà dvandepàõituriyayoggasenaïgakhuddajantukavividhaviruddhavisabhàgatthàdãna-
¤ca.-324

Tathà dvande samàse
pàõituriyayoggasenaïgakhuddajantukavivivadhaviruddhavisabhàgattha iccevamàdinaü
ekatta¤ca hoti napuüsakaliïgatta¤ca.

Taü yathà-cakkhusotaü, mukhanàsikaü, chavimaüsalohitaü-evaü pàõyaïgatthe.

Saükhoca paõavoca saükhapaõavaü-gãta¤ca vàdita¤ca gãtavàditaü-daddarica deõóimaüca
daddarideõóamaü-evaü turiyaïgatthe.

Phàla¤ca pàcana¤ca phàlapàcanaü-yuga¤aca naïgala¤ca yuganaïgalaüg¤aevaü
yoggaïakgatthe.

Asica camma¤ca asicammaü-dhanuca kalàpoca dhanukalàpaühatthãca assàca rathàca
pattikàca hatthassarathapattikaü-evaü senaïgatthe.

ôaüsàcamakasàca óaüsamakasaü kunthàca kipillikàca kunthaki pillikaü-kãñàca siriüsapàca
kãñasiriüsapaü-evaü buddajantu katthe.

Ahica nakuloca ahinakulaü-biëàroca måsikoca biëàramusikaü-kàkoca ulåkoca
kàkolukaü-evaü vividha viruddhatthe.

Sãlapa¤¤ànaü, samathavipassanaü, vijjàcaraõaü-evaü visabhà gatthe.

âdiggahaõaü kimatthaü?-Dàsidàsaü, itthãpumaü, pattacãvaraü, tikacatukkaü,
veõarathakàraü, sàkuntikamàgavikaü, dãghamajjhimaü, iccevamàdi.

Vibhàsà rukkhatiõapasudhanadha¤¤a janapadàdãna¤ca.-325
Rukkhatiõapasudhanadha¤¤ajanapada iccevamàdinaü vibhàsà ekattaü hoti
napuüsakaliïgatta¤ca dvandasamàse.

Assatthoca kapitthanoca ayatthakapitthanaü, assatthakapitthanàvà-usiraüca bãraõaüca
usirabãraõaü, usãrakhãraõavà,


[SL Page 065] [\x  65/]     

Samàsakappo sattamo
---------
Ajà ca eëakà ca ajeëakaü, ajeëakàvà-hira¤¤aü ca suvaõõaü ca hira¤¤asuvaõõaü,
hira¤¤asuvaõõàvà-sàlãka ca yavà ca sàliyavaü, sàliyavà và-kàsi ca kosalà ca
kàsikosalaü-kàsikosalàvà.

âdiggahaõaü kimatthaü?-Sàvajjaü ca anavajjaü ca sàvajjànavajjaü, sàvajjànavajjà và-hãnaü ca
paõãtaü ca hãnappaõãtaü, hãnappaõãtàvà-kusalà ca akusalà naca
kusalàkusalaü-kusalàkusalaüvà kaõho ca sukko ca kaõhasukkaü, kaõhasukkà và.

Dvipade tulyàdhikaraõe kammadhàrayo.-326

Dvipadàni tulyàdhikaraõàni yadà samasyante tadà so samàso kamakakmadhàrayasa¤¤o
hoti.

Mahantoca so puriso vàti mahàpuriso-kaõhoca so sappo càti kaõhasappo-nãlaüca taü
uppalaü càti niluppalaü-lotaü ca taü candanaü vàti lohitacandanaü-bràhmaõã ca sà
dàrikàcàti bràhmaõadàrikà-khattiyà ca sà ka¤¤à càti khattiyaka¤¤à.

Kammadhàrayaiccanena kvattho?-"Kammadhàrayasa¤¤e ca"

Saïkhyàpubbo digu.-327

Saïkhyàpubbo kamakmadhàrayasamàso digusa¤¤o hoti.
Tayo lokà tilokaü-tãõi malàni nimalaü-tãõi phalàni tiphalaü-tayo daõóà tidaõóaü-vatasso
disà catuddisaü-pa¤ca indriyaü-satta godhàvaràni sattagodhàvaraü.

Diguiccanena kvattho?-"Digussekattaü".

Ubhe tappurisà.-328

Ubhe digukammadhàrayasamàsà tappurisasa¤¤à honti.
Na bràhmaõe abràhmaõe-na vasalo avasalo-nasattagodhàvaraü asantagodhàvaraü- na
dasagavaü adasagavaü-na pa¤capåli apa¤capuli-napa¤cagàvã apa¤cagàvã. 

Tappurisaiccanena kvattho?-"Attannassa tappurise."

Amàdayo parapadehi.-329

Nà amàdayo nàmehi parapadehi yadà samasyante tadà so samàso tappurisasa¤¤o hoti.


[SL Page 066] [\x  66/]     

Bhumiü gato bhumigato-sabbarattiü sobhano nasabbarattisobhano-apàyaü gato
apàyagato-issarena kataü issarakataü-sallena vivaddho sallaviddho-kañhinassa dussaü
kañhinadussaü-àgantukassa bhattaü àgantukabhattaü-methunasmà apeto methunàpeto-ràjato
bhayaü ràjabhayaü-corasmà bhayaü corabhayaü-ra¤¤o putto ràjaputto-dha¤¤ànaü ràsi
dha¤¤aràsi-råpe sa¤¤à råpasa¤¤à-saüsàre dukkhaü saüsàradukkhaü.

A¤¤apadatthesu bahubbihi.-330

A¤¤esaü padànaü atthesu nàmàni yadà samasyante tadà so samàso bahubbãhi sa¤¤o hoti.

âgatà samaõa (yaü saïghàràmaü) soyaü àgatasamaõo. (Saïghàràmo)
Jitàni indriyàni yena (samaõena) soyaü jitindriyo. (Samaõo)

Dinno suüko yassa(ra¤¤o) soyaü dinnasuüko.(Ràjà) niggatà janà yasmà(gàmà) soyaü
niggatajano.(Gàmo)
Chinnàhatthà yassa (purisassa) soyaü chinnahattho(puriso) sampannàni sassàni yasmiü
(janapade) soyaü sampannasasso.(Janapado)

Nigrodhassa parimaõóalo nigrodha parimaõóalo-nigrodhaparimaõóalo iva parimaõóalo
yo (ràjakumàro) soyaü nigrodhaparimaõóalo.

Athavà-nigrodhaparimaõóalo iva parimaõóalo yassa (ràja kumàrassa) soyaü
nigrodhaparimaõóalo.(Ràjakumàro.)

Cakkhussa bhuto cakkhubhåto, cakkhubhåto iva bhåto yo (bhagavà) soyaü
cakkhubhuto.(Bhagavà)

Suvaõõassa vaõõo suvaõõavaõõo, suvaõõa vaõõo viya vaõõo yassa (bhagavato) soyaü
suvaõõavaõõo.(Bhagavà)

Brahmuno saro brahmassaro, brahmassa saro viya saro yassa (bhagavato) soyaü
brahmassaro. (Bhagavà)

Sayaü patitapaõõapupphaphalavàyutoyàhàràti-paõõaü ca pupphaü ca phalaü ca
paõõapupphaphalàni, sayamevapatitàni sayaüpatitàni, sayaüpatitàni ca tàni
paõõapupphaphalàni ceti sayaü patitapaõõapupphaphalàni, vàyu ca toyaü ca vàyutoyàni,


[SL Page 067] [\x  67/]     

Samàsakappo sattamo
---------
Sayaü patitapaõõapupphaphalàni ca vàyutoyàni ca sayaüpatata paõõa pupphaphalavàyu
toyàni, sayaü patitapaõõapupphalavàyutoyàni eva àhàràni yesaü te sayaübakikabann
bubbha bhapayàñukoñàeràta (isayo)

Ayaü pana dvandakammadhàrayagabbho tulyàdhikaraõabahubbãhi.
Athavà-sayaüpatitapaõõapupphaphalavàyutoyehi àhàràni yesaü te sayaü
patitapaõõapupphaphalavàyutoyàhàrà.

Ayaü pana bhinnàdhikaraõabahubbãhi.

Nànàdumapatitapupphavàsitasànuti-nànappakàrà dumà nà nàdumà, nànàdumehi patitàni
nànàdamapatitàni, nànà dumapatitànica tàni pupphàni ceti nànàdumapatitapupphàni,
nànàdumapatitapupphehi vàsità nànàdumapatita pupphavàsità, nànàdumapatitapupphàni,
nànàdumapatita papphavàsità sànu yassa (pabbataràjassa) soyaü nànàdumapatita
pupapphavàsitasànu. (Pabbataràjà)

Ayaü pana kammadhàrayatappurisagabbho tulyàdhikaraõabahubbãhi.

Athavà-vàsità sànu vàsitasànu,)sàpekkhatte satipi
gamakattàsamàso)-nànàdumapatatapupphehi vàsitasànu gassa(soyaü nànàdumapatita
pupphavàsitasànu. (Pabbataràjà.)

Ayaü pana bhinnàdhikaraõabahubbãhi.

Vyàlambàmbudhara binduvumbitakuñoti-ambuü dhàretãti ambudharo. (Ko so?
Pajjunno)vividho àlambo vyàlambo, vyàlambo ca so ambudharocàti vyàlambàmbudharo,
vyàlambàmbudharassa bindu vyàlambàmbudhara bitdu, vyàlambàmbadhara bindahi
cumbito vyàlambàmbudhara bindu cumbito, vyàlambudharabindu cumbito kuño yassa
(pabbataràjassa) so yaü vyàlambàmbudhara bitdu cambita kuño.

Ayaü pana kammadhàrayatappurisagabho tulyàdhikaraõabahubbãhi.

Athavà-cumbito kuño cumbitakuño, (sàpekkhatte satipi gamakattà samàso,)
vyàlambàmbudhara binducumbitakuño-ayaü pana bhinnàdhikaraõabahubbãhi.

Amitabalaparakkamajjutãti-na mito amito, balaü ca parakkamo ca jutica
balaparakkamajjutiyo, amità balaparakkamajjutiyo yassa soyaü amitabalaparakkamajjuti.


[SL Page 068] [\x  68/]     

Ayaü pana kammadhàrayadvandagabbho tulyàdhikaraõa bahubbãhi.
Piõerakkhaüsabàhåti-uro ca akkhaü ca aüso ca bàhu ca urakkhaüsabàhavo, pãõa
urakkhaüsabàbhavo yassa (bhagavato) soyaü pãõerakkhaüsabàhu. (Bhagavà)

Ayaü pakana dvandagabbho tulyàdhikaraõabahubbãhi.

Pãõagaõóavadanatthanårujaghanàti-gaõóoca vadanaüca thanoca åruca jaghanaü ca
gaõóavadanatthanårujasanà-pãõagaõóavadanatthanårujaghanà yassà(nàriyà) sàyaü
pãõagaõóavadanatthanårujaghanà (nàri.)

Ayaü pana dvandagabbho tulyàdhikaraõabahubbãhi.

Pavakara suràsura garuóa manuja bhujaü gandhabba makuña kuña cumbita
selasaüghaññhita caraõeti-surà ca asurà ca garuóà ca manujà ca bhujagà ca gandhabbà ca
suràsuragaruóamanujabhujaga gandhabbà, pavarà ca te suràsuragaruóamanujabhujaga
gandhabbà, ceti
pavarasuràsuragaruóamakanujabhujagagandhabbà,pavakarasuràsuragaruóamakanujabhuj
aga- gandhabbànaü makuñàni pavarasuràsuragaruóamakanujabhujagagandhabbamakuñàni,
pavarasuràsuragaruóamanujabhujagagandhabba makuñànaü kuñàni
pavarasuràsuragaruóamakanujabhujagagandhabbamakuñakuñàni, pavarasuràsura
garuóamanuja bhujagagandhabba makuña kuñacuambità,
pavarasuràsuragaruóamanujabhujagagandhabba makuña kuñacumbità ca te selàcàtipavara
nasuràsura garuóa manujabhujaga gandhabba makuñakuñacumbitaselà, pavarasuràsura
garuóa manuja bhujagagagandhabba makuña kuñacumbitaselehi saüghaññità pavarasuràsura
garuóa manujabhujaga gandhabbamakuñakuñacumbitaselasaüghañàñità, pavarasuràsura
garuóamanuja bhujaga gandhabba makuña kuña cumbitaselasaüghaññità caraõa yassa
(tathàgatassa) soyaü pavarasuràsuragaruóamanujabhujaga
gandhabbamakuñakuñacumbitasela saüghaññita caraõo.
(Tathàgato.)
Ayaü pana dvandakammadhàrayatappurisagabbho tulyàdhikaraõabahubbãhi.

Athavà-saüghaññità caraõa saüghaññitacaraõa, pavarasuràsura garuóa
makanujabhujagagandhabbamakuñakuñacumbitaselehi saüghaññità caraõa yassa
(tathàgatassa) soyaü pavarasuràsura garuóa
manujabhujagagandhabbamakuñakuñacumbitaselasaüghaññitacaraõo.

Ayaü pana bhinnàdhikaraõa bahubbãhi.


[SL Page 069] [\x  69/]     

Samàsakappo sattamo
---------
Catasso disà yassa soyaü catuddiso. (Bhagavà.)
Pa¤cacakkhåni yassa (tathàgatassa) soyaü pa¤cacakkhu-dasabalàni yassa soyaü dasabalo.
(Bhagavà.)

Ananta¤àõeti-tassa anto anantaü, anantaü ¤àõaü yassa (tathàgatassa) soyaü ananta¤àõo.
(Tathàgato)

Amitaghanasarãroti-na mitaü amitaü, ghanaü eva sarãraü ghanasarãraü, amitaü
ghanasarãraü yassa (bhagavato) soyaü amitaghana sarãro. (Bhagavà.)

Amitabalaparakkakamappattoti-na mità amità, balaü ca parakkamo ca balaparakkamà, amità
eva balaparakkamà Šmitabalaparakkamà, amitabalaparakkamà pattà yena (bhagavatà) soyaü
amitabalaparakkamappatto. (Bhagavà.)

Ayaü pana dvandakammadhàrayatappurisagabbho tulyàdhikaraõa bahubbãhi.

Mattabhamaragaõóumbitavikasita pupphavallinàgarukkhopa sobhitakandaroti-mattàeva
bhamarà mattabhamarà, mattabhamarànaü gaõa mattabhamaragaõà, mattabhamaragaõehi
cumbitàni mattabhamaragaõacumbitàni, vikasitàni eva pupphàni vikasita pupphàni,
mattabhamaragaõacumbitàni vikasitapupphàni yesaü te mattabhamaragaõacumbita
vikasitapupphà, valli ca nàgarukkho ca vallinàgarukkhà,
mattabhamaragaõcumbitavikasitapupphavallinàgarukkhehi upasobhitàni
mattabhamaragaõa cumbitavikasitapupphavallinàgarukkhopasobhitàni,
mattabhamaragaõacumbitavikasitapupphavakallinàgarukkhopasobhitàni kandaràni yassa
(pabbataràjassa)soyaü mattabhamaragaõacumbita
vikasitapupphavallinàgarukkhopasobhitakandaro. (Pabbataràjà)

Ayaü pana dvandakammadhàrayatappurisagabbho tulyàdhikaraõa bahubbãhi.

Athavà-upasobhitàni kandaràni upasobhita kandaràni, (sàpekkhatte sati pi gamakattà
samàso)-mattabhamaragaõa cumbitavikasita pupphavakallinàgarukkhehi
upasobhitakandaràni yassa (pabbataràjassa) soyaü mattabhamaragaõa cumbitavikasita
pupphavallinàgarukkhopasobhita kandaro.
(Pabbataràjà.)


[SL Page 070] [\x  70/]     

Ayaü pana bhinnàdhikaraõabahubbãhi.
Nànàrukkhatiõapatitapupphopasobhita kandaroti-rukkhàvatiõaü ca rukkhatiõàni,
nànàpakàrà eva rukkhatiõàni nànàrukkhatiõàni, nànàrukkhatiõehi patitànã
nànàrukkhatiõapatitàni, nànàrukkhatiõapatitàni ca tàni pupphàni ceti
nànàrukkhatiõapatitapupphàni, nànàrukkhatiõapatitapupphehi upasobhitàni
nànàrukkhatiõapatitapupphopasobhitàni, nànàrukkhatiõapatitapupphopasobhitàni
kandaràni yassa (selaràjassa)soyaü nànàrukkhatiõapatitapupphopasobhitakandaro. (Selaràjà)

Ayaü pana dvandakammadhàraya tappurisagabbho tulyàdhikaraõa bahubbãhi.

Athavà-upasobhitàni eva kandaràni upasobhitakandaràni, (sàpekkhatte satipi gamakattà
samàso)-nànàrukkhatiõapattapupphehi upasobhitakandaràni yassa (selaràjassa) soyaü
nànàrukkhatiõapatitapupphopasobhitakandaro.
(Selaràjà.)
Ayaü pana bhinnàdhikaraõa bahubbãhi.

Nànàmusalaphàlapabbatatarukaliïgarasaradhanugadàsitomara hatthàti-musalo ca phàlo ca
pabbato ca taru ca kaliïgaro ca saro ca dhanu ca gadà ca asi ca tomaro ca
musalaphàlapabbata tarukaliïgarasaradhanugadàsi tomarà, nànàpakàràeva musala
phàlapabbata tarukaliïgara saradhanugadàsi tomarà nànàmusala phalàpabbata tarukaliïgara
saradhanugadàsi tomarà, nànàmusala phàlapabbatatarukaliïgarasaradhanugadàsitomarà
hatthesu ye saü te nànàmusalaphàlapabbata tarukaliïgara saradhanugadàsi tomarahatthà.

Ayampana dvanvdakammadhàrayagabbho bhinnàdhikaraõa bahubbãhi.
Bahubbãhi iccanena kvattho?-"Bahubbãhimhi ca."

Nàmànaü samuccayo ïavando.-331

Nàmànamekavibhattikànaü yo samuccayo so dvandasa¤¤o hoti.

Candimà ca suriyo ca candimasuriyà-samaõabràhmaõà, sàriputtamoggallànà,
bràhmaõagahapatikà, yamavaruõà, kuvera vàsavà.

Dvandaiccanena kvattho?-"Dvandaññhà và".


[SL Page 071] [\x  71/]     

Samàsakappo sattamo
---------
Mahatammahà tulyàdhikaraõe pade.-332

Tesaü mahantasaddànaü mahà àdeso hoti tulyàdhikaraõe pade.

Mahantoca so purisocàti mahàpuriso-mahàdevã, mahàbalaü, mahàphalaü, mahànàgo,
mahàyaso, mahàpadumavanaü, mahànadã, mahàmaõã, mahàgahapatiko, mahàdhanaü,
mahàpa¤¤o.

Bahuvacanaggahaõena kvaci mahantasaddassa maha àdeso hoti-mahaõõavaü,
mahapphalaü, mahabbalaü, mahaddhanaü, mahaddhano, mahabbhayaü.

Itthiyaü bhàsitapumitthi pumàva ce.-333
Itthiyaü tulyàdhikaraõepadebhàsitapumitthi ce pumàva daññhabbà.

Dãghà jaïghà yassa soyaü dãghajaügho-kalyàõa bhàriyà yassa soyaü kalyàõabhariyo,
pahåtà pa¤¤à yassa soyaü pahåtapa¤¤o.

Bhàsitapumeti kimatthaü?-Brahmabandhu ca sà bhariyàcàti brahmabandhubhariyà,
saddhàdhanaü, pa¤¤àratanaü.

Kammadhàrayasa¤¤e ca.-334

Kammadhàrayasa¤¤e ca samàse itthiyaü tulyàdhikaraõe pade pubbe bhàsitapumitthã ce
pumàva daññhabbà.

Bràhmaõadàrikà, khattiyaka¤¤à, khattiyakumàrikà.
Bhàsitapumeti kimatthaü?-Khattiyabandhudàrikà, bràhmaõabandhudàrikà.

Attantassa tappurise.-335

Nassa padassa tappurise uttarapade attaü hoti.
Abràhmaõo, avasalo, abhikkhu, apa¤cavasso, apa¤cagavaü.

Sare an.-336

Nassa padassa tappurise sabbasseva an hoti sare pare.
Anasso, anissaro, anariyo, aniññho.

Kadaü kussa.-337

Kuiccetassa kadaü hoti sare pare.
Kucchitaü antaü kadantaü-kucchitaü asanaü kadasanaü.
Sareti kimatthaü?-Kucchità dàrà yesaü apu¤¤akàrànaü te honti-kudàrà, kujanà, kuputtà,
kubhogà, kuvatthà, kudàsà.


[SL Page 072] [\x  72/]     

Kàppatthesu ca.-338

Kuiccetassa kà hoti appatthesu ca.
Kàlavaõaü, kàpupphaü.

Bahuvacanuccàraõaü kimatthaü?-Kuiccetassa anappakatthesupi kvaci kà hoti-kucchità purisà
kàpurisà, kupurisà.

Kvacisamàsantagatànamakàranto.-339

Samàsantagatànaü nàmànaü anto saro kvaci akàro hoti.

Devànaü ràjà devaràjo, devaràjà-devànaü sabà devasakho, devasakhà-pa¤ca ahàni
pa¤càhaü-sattàhaü, pa¤cagàvo, pa¤cagavaü-chatta¤ca upàhaõà ca chattupàhaõaü, saradassa
samãpe vattatãti upasaradaü-visàlàni akkhãni yassa soyaü visàlakkho-vimukhaü mukhaü
yassa soyaü vimukho.

Kàraggahaõaü kimatthaü?-âkàrikàrato ca hoti-paccakkhà dhammà yassa soyaü
paccakkhadhammà-surabhino gandho surabhigandho, sundaro gandho sugandhi-påtino
gandho påtigandhi.

Nadiantà ca kattuantà ca kappaccayo hoti samàsante-bahavo nadiyo yasmiü(janapade)soyaü
bahunadiko, (janapado)

Bahavo kattàro yassa soyaü bahukattuko.

Nadimhà ca.-340

Nadimhà ca kappaccayo ca hoti samàsanto.
Bahavo nadiyo yassa soyaü bahunadiko.
Bahavo kantiyo yassa soyaü bahukanniko.
Bahavo nàriyo yassa soyaü bahunàriko.

Jàyàya tudaü jàni patimhi.-341

Jàyàya iccetàya tu daü jàni iccete àdesà honti patimhi pare.

Jàyàya pati tudampati, jàyàya pati jànipati.

Dhanumhà ca.-342

Dhanumhàca àppaccayo hoti samàsante.
Gàõóivo dhanu yassa soyaü gàõóivadhanvà.


[SL Page 073] [\x  73/]     

Taddhitakappo aññhamo
---------
Aü vibhattinamakàrantabyayãbhàvà.-343

Tasmà akàrantà abyayãbhàvasamàsà paràsaü vibhattãnaü kvaci aü hoti.

Adhicittaü, yathàbuóóhaü, upakumbhaü, yàvajãvaü, tiropabbataü, tiropàkàraü, tirokuóóaü,
antopàsàdaü.

Kvacãti kimatthaü?-Adhicittassa bhikkhuno

Saro rasso napuüsake.-344

Napuüsakaliïge vattamànassa avyayãbhàvasamàsassa liïgassa saro rasso hoti.

Itthãsu adhikicca kathà pavattatãti adhitthã-kumàrisu adhikicca kathà pavattatãti
adhikumàri, upavadhu, upamaõikaü, upagaïgaü.

A¤¤asmà lopo ca.-345

A¤¤asmà abyayãbhàvasamàsà anakàrantà paràsaü vibhattinaü lopo hoti.

Adhitthã, adhikumàri, upavadhu.
Itinàmakappe samàsakapekpà sattamo kaõóo.
---------
Và õapacce.-346

öapaccayo hoti và tassàpaccamiccetasmiü atthe.
Vasiññhassa apaccaü(putto)vàsiññho-vasiññhassa apaccaü (itthi) vàsiññhi-vasiññhassa apaccaü
vàsiññhaü-vasiññhassa apaccaüputto và.
Evaü bhàradvàjassa apaccaü (putto) bhàradvàjo-bhàradvàjassa apaccaü (itthã) bhàradvàji,
bhàradvàjaü-gotamassa apaccaü (putto) gotamo-gotamassa apaccaü (itthã gotamã-gotamassa
apaccaü gotamaü, gotamassa apaccaü puttovà-vasudevassa apaccaü putto và-evaü bàladevo,
bàladevi-vessàmitto, svàlapako, cittako, paõóuvàsavo.

öàyanaõànà vacchàdito.-347

Tasmà vacchàdito gottagaõato õayanaõanàiccete paccayà honti và tassàpaccamiccetasmiü
atthe.
.

[SL Page 074] [\x  74/]     

Vacchassa apaccaü (putto) vacchàyano-vacchassa apaccaü (putto) vacchàno-evaü
sàkañàyano, sàkañàno, kaõhàyano, kaõhàno, aggivessàyano, aggivessàno, kaccàyano,
kaccàno, moggallàyano, moggallàno, mu¤jàyano, mu¤jàno, ku¤jàyano, ku¤jàno.

öeyyo kattikàdãhi.-348

Tehi gottagaõehi kattikàdihi õeyyapaccayo hoti và tassàpaccamiccetasmiü atthe.

Kattikàya apaccaü (putto) kattikeyyo-kattikàya apaccaü putto và-evaü veõateyyo,
rohiõeyyo, gaïgeyyo, kaddameyyo, nàdeyyo, anteyyo, àheyyo, kàpeyyo, soceyyo, gàveyyo,
bàleyyo, moleyyo, koleyyo.

Ato õivà.-349

Tasmà akàrantato õippaccayo hoti và tassàpacca miccetasmiü atthe.

Dakkhassa apaccaü(putto) dakkhã, dakkhassa apaccaü puttovà-evaü doõi, vàsavi,
sakyaputti, nàthaputti, dàsaputti, vàruõi, kaõhi, bàladevi, pàvaki, jenadatti, buddhi,
dhammi, saïghi, kappi, anuruddhi.

Vàti vikappanatthena tassàpaccamiccetasmiü atthe õikappaccayo hoti-sakyaputtassa
apaccaüputto sakya puttiko-sakyaputtassa apaccaü putto và-nàthaputtassa apaccaü (putto)
nàthaputtiko-nàthaputtassa apaccaü putto và-jenadattiko.

öavo pagvàdãhi.-350

Upaguiccevamàdihi navappaccayo hoti và tassàpacca miccetasmiü atthe.

Upagussa apaccaü (putto) opagavo-upagussa apaccaü putto và-evaü mànavo, gaggavo,
paõóavo, bhaggavo, opakaccànavo, opavindavo.

öera vidhavàdito-351

Tasmà vidhavàdito õerappaccayo hoti và tassà paccamiccetasmiü atthe.

[SL Page 075] [\x  75/]     

Taddhitakappo aññhamo
---------
Vidhavàya apaccaü (putto) vedhavero-vidhavàya apaccaü putto và-evaü bandhakero,
sàmaõero, nàëikero.

Yena và saüsaññhaü tirati carati vahati õiko.-352

Yenavà saüsaññhaü yenavà tarati yenavà carati yenavà vahati iccetesvatthesu õikappaccayo
hoti và.

Tilena saüsaññhaü (bhojanaü) telikaü-tilena saüsaññhaüvà-evaü goëikaü, ghàtikaü.

Nàvàya taratãti nàviko-nàvàya tarati và-evaü olumpiko.

Sakañena caratãti sàkañiko-sakañena carati và.
Evaü pàdiko, daõóiko, dhammiko.
Sãsena vahatãti sãsi, sãsena vahati và.
Evaü aüsiko, khandhiko, aïguliko

Vàti vikappanatthena a¤¤atthesupi õikappaccayo hoti. Ràjagahe vasatãti ràjagahiko-ràjagahe
jàto ràjagahãko-evaü màgadhiko, sàvatthãko, kàpilavatthãko, pàñaëiputtiko.

Tamadhãte tena katàdi sannidhàna niyogasipakpabhaõóajãvikatthesu ca.-353

Tamadhite tena katàdisvatthesu ca taüsannidhàne tattha niyutte tamassa sipakpaü tamassa
bhaõóaü tamassa jãvikaü iccetesvatthesu ca õikappaccayo hoti và.
Vinayamadhãteti venayiko-vinayamadhãte và.
Evaü suttantiko,àbhidhammiko, veyyàkaraõiko.
Kàyena kataü(kammaü) kàyikaü, kàyena kataü kammaü và.
Evaü vàcasikaü, mànasikaü.
Dvàre niyutto dovàriko-dvàre niyutto và.
Evaü bhaõóàgàriko, nàgariko, navakammiko.
Vãõa assa sippanti veõiko-vãõà assa sippaü và-evaü pàõaviko, modaïgiko, vaüsiko.

Gandho assa bhaõóanti gandhiko-gandho assa bhaõóaü và-evaü teliko, goëiko.


[SL Page 076] [\x  76/]     

Urabbhaü hantvà jãvatãti orabbhiko-urabbhaü bhantvà jãvati và.

Evaü màgaviko, såkariko, sàkuõiko.
âdiggahaõena a¤¤atthepi õikappaccayo bhoti-jàlena hato jàliko, jàlena hato và-suttena
baddho suttiko-suttena baddho và-càpo assa àyudhoti càpiko, càpo assa àyudho và.

Evaü tomariko, muggariko, mosaliko.
Vàto assa àbàdhoti vàtiko.
Evaü semhiko, pittiko.
Buddhe pasanno buddhiko-buddhe pasanno và.
Evaü dhammiko, saïghiko-buddhassa santakaü buddhikaü.
Evaü dhammikaü, saïghikaü.
Vatthena kãtaü bhaõóaü vatthãkaü.
Evaü kumbhikaü, thàlikaü, kiükiõikaü, sovaõõikaü.
Kumbho assa parimàõaü kumbhiko-kumbhassa ràsi kumbhiko.
Kumbhaü arahatãtivà kumbhiko-akkhena dibbatãti akkhiko.
Evaü sàlàkiko, tindukiko, ambaphaliko, kavãññhaphaliko, nàëikeriko, iccevamàdi.

öa ràgà tena rattaü tasseda ma¤¤atthesu ca.-354

öappaccayo hoti và ràgamhà tena rattamiccetasmiü atthe tassedama¤catthesu ca.

Kasàvena rattaü(vatthaü) kàsàvaü-kasàvena rattaü vatthaü và.

Evaü kosakumhaü, hàliddaü, pattaïgaü, ma¤jeñàñhçü, kuïkumaü.
Såkarassa idaü (maüsaü) màhãsaü-mahisassa idaü maüsaü và.
Udumbarassa avidåre (vimànaü) odumbakaraü-vidisàya avidure bhavo vediso.
Madhuràya jàto màdhuro-madhuràya àgato màdhuro.
Kattikàdihi yutto màso kattiko.
Evaü màgasiro, phusso, màgho, phagguõo, citto.

Na vuddhi nãlapãtàdo paccaye saõakàrake,
Phakàro phussa saddassa siroti sirasaü vade.

Sikkhànaü samåho sikkho-bhikkhànaü samåho bhikkho.


[SL Page 077] [\x  77/]     

Taddhitakappo aññhamo
---------
Evaü kàpoto, màyuro, kokilo.
Buddho assa devatàti buddho-evaü bhaddo, màro, màhindo, vessavaõo, yàmo, somo,
nàràyaõo.

Saüvaccharaü avecca adhãteti saüvaccharo-evaü mohunto-nimittaü aveccaadhiteti nemitto.

Evaü aïgavijjo, veyyàkaraõo, chandaso, cando, bhàso, vasàtãnaü visayo (deso) vàsàto-evaü
kunto, sàkunto, àtisàro.

Udumbarà asmiü padese santãti odumbaro-sagarehi nibbatto sàgaro-sakalamassa nivàso
sàkalo-madhurà assa nivàso màdhuro-màdhuràya issaro và màdhuro-icceva màdayo
yojetabbà.

Jàtàdãnamimãyà ca.-355

Jàtaiccevamàdinamatthe ima iya iccete paccayà honti.
Pacchà jàto pacchimo.
Evaü antimo, majjhimo, purimo, uparimo, heññhimo, gopphimo.
Bodhisattassa jàtiyà jàto bodhisattajàtiyo.
Evaü assajàtiyo, hatthãjàtiyo, manussajàtiyo.
âdiggahaõena niyuttatthàdisupi tadatthàditopi ima iya ikappaccayà honti.
Ante niyutto antimo.
Evaü antiyo, antiko-putato assa atthi tasmiü và vijjatãti puttimo.
Evaü puttiyo, puttiko-kappimo, kappiyo, kappiko.
Casaddaggahaõena kiyappaccayo hoti niyuttatthe.
Jàtiyà niyutto jàtikiyo-andhe niyutto andhakiyo-(jàtiyà andho jaccandho) jaccandhe niyutto
jaccandhakiyo.

Samåhatthe kaõõà ca.-356

Samåhatthe kaõõa iccete paccayà honti.

Ràjaputtànaü samåho ràjaputtako, ràjaputto và, manussànaü samåho, mànussako-mànusso
và-mayårànaü samåho màyårako-màyåro và-mahisànaü samåho màhisako-màhiso và.



[SL Page 078] [\x  78/]     

Gàmajanabandhusahàyàdãhi tà.-357

Gàmajanabandhusahàya iccevamàdihi tàppaccayo hoti samåhatthe.

Gàmànaü samåho gàmatà-janànaü samåho janatà, bandhånaü samåho bandhutà, sahàyànaü
samåho sahàyatà-nagarànaü samåho nàgaratà.

Tadassaññhànamãyo ca.-358

Tadassaññhànamiccetasmiü atthe ãyappaccayo hoti.
Madanassa ñhànaü vadanãyaü-bandhanassa ñhànaü bandhanãyaü-muccanassa ñhànaü
muccanãyaü.

Evaü rajanãyaü, kamanãyaü, gamanãyaü-dassanassa ñhànaü dassanãyaü-upàdànassa ñhànaü
upàdànãyaü.

Casaddaggahaõena iya ilappaccayà honti-ra¤¤o idaü ñhànaü ràjiyaü-evaü ràjilaü.

Upamànatthàyitattaü.-359

Upamatthe àyitattappaccayo hoti.
Dhåmoviya dissati (aduü ñhànaü.) Tadidaü timiràyitattaü.

Tantissitatthe lo.-360

Tannissitatthe tadassaññhànamiccetasmiü atthe ca lappaccayo hoti.

Duññhuü nissitaü duññhullaü-vedaü nissitaü vedallaü, duññhussa ñhànaü
duññhullaü-vedassa ñhànaü vedallaü.

âlu tabbahule.-361

âluppaccayo hoti tabbahulatthe.
Abhijjhà assa pakati abhijjhàlu-abhijjhà assa bahakulà nakavà abhijjhàlu.
Evaü sãtàlu, dhajàlu, dayàlu.

öyattatà bhàve tu.-362

öyatta tà iccete paccayà honti bhàvatthe.
Alasassa bhàvo àlasyaü-arogassa bhàvo àrogyakaü, paüsukulikassa bhàvo
paüsukulikattaü-anodarikassa bhàvo anodarikattaü-saügaõikàràmassa bhàvo
saügaõikàràmatà-niddàràmassa bhàvo niddàràmatà.


[SL Page 079] [\x  79/]     

Taddhitakappo aññhamo.
---------
Tusaddaggahaõena ttanappaccayo hoti-puthujjanassa bhàvo puthujjanattanaü-vedanassa
bhàvo vedanattanaü.

öa visamàdãhi.-363

öappaccayo hoti visamàdihi tassa bhàvo iccetasmiü atthe.

Visamassa bhàvo vesamaü-suvissa bhàvo socaü.

Ramanãyàdito kaõ.-364

Ramaõãya iccevamàdito kaõ paccayo hoti tassa bhàvo iccetasmiü atthe.

Ramaõãyassa bhàvo ràmaõeyyakaü-manu¤¤assa bhàvo mànu¤¤akaü-aggihomassa bhàvo
aggihomakaü.

Visese taratamissikiyiññhà.-365

Visesatthe tara tama issika iya iññha iccete paccayà honti.

Sabbe ime pàpà ayamimesaü navisesena pàpoti pàpataro.

Evaü pàpatamo, pàpissiko, pàpiyo, pàpiññho.

Tadassàtthãti vã ca.-366

Tadassa atthi iccetasmiü atthe vãppaccayo hoti.
Medhà assa atthi tasmiü và vijjatãti medhàvã.
Evaü màyàvã.
Casaddaggahaõena soppaccayo hoti.
Sumedhà assa atthã tasmiü và vijjatãti sumedhaso.

Tapàdito sã-367

Tapàdito sãppaccayo hoti tadassa atthã iccetasmiü atthe.

Tapo assa atthi tasmiü và vijjatãti tapassã.
Evaü tejassã, yasassã, manassã.

Daõóàdito ika ã.-368

Daõóàdito ika ã iccete paccayà honti tadassa atthãti iccetasmiü atthe.

Daõóo assa atthi tasmiü và vijjatãti daõóiko, daõóã, evaü màliko, màlã.

[SL Page 080] [\x  80/]     

Madhvàdito ro.-369

Madhuiccevamàdito rappaccayo hoti tadassa atthi iccetasmiü atthe.

Madhu assa atthi tasmiü và vijjatãti madhuro-evaü ku¤jaro, muggaro, mukharo,
susiro,subharo, ruciro.

Guõàdito vantu.-370

Guõaiccevamàdito vakantuppaccayo hoti tadassa atthi iccetasmiü atthe.

Guõe assa atthi tasmiü và vijjatãti guõavà-evaü yasavà, dhanavà, balavà, pa¤¤avà.

Satyàdãhi mantu.-371

Sati iccevamàdihi mantuppaccayo hoti tadassa atthã iccetasmiü atthe.

Sati assa atthã tasmiü và vijjatãti satimà.
Evaü jutimà, sutimà, suvimà, thutimà, matimà, yatimà, kittimà, muttimà, bhànumà.

Saddhadito õa.-372

Saddhà iccevamàdito õappaccayo hoti tadassa atthã iccetasmiü atthe.

Saddhà assa atthi tasmiü và vijjatãti-saddho
Evaü pa¤¤o, amaccharo.

âyussukàrasmanantumhi.-373

âyussa ukàro as hoti mantumhi paccaye pare.
âyu assa atthi tasmiü và vijjatãti-àyasmà.

Tappakativacane mayo.-374

Tappakativacanatthe mayappaccayo hoti.
Suvaõõena pakataü(kammaü) sovaõõamayaü, suvaõõamayaü.
Evaü råpimayaü, jatumayaü, rajatamayaü, ayomayaü, mattikàmayaü, iññhakàmayaü,
kaññhamayaü, gomayaü. (Gotonibbattaü)

Saïkhyàpåraõe mo.-375

Saïkhyàpåraõatthe mappaccayo hoti.
Pa¤cannaü påraõe pa¤camo-evaü chaññhamo, sattamo, aññhamo, navamo, dasamo.


[SL Page 081] [\x  81/]     

Taddhitakappo aññhamo.
---------
Sachassa và.-376
Chassa sakàràdeso hoti và saïkhyàpåraõattho.
Channaü påraõe saññho, chaññho và.

Ekàdito dasassã.-377

Ekàdito dasassa ante ãppaccayo hoti và saïkhyà påraõatthe.

Ekàdasannaü påraõã ekàdasã, pa¤càdasannaü påraõã pa¤cadasã, catuddasannaü påraõã
càtuddasi.

Puraõãti kimatthaü?-Ekàdasa, pa¤cadasa.

Dase so niccaü ca.-378

Dasasadde pare niccaü chassa so hoti.
Soëasa.

Ante niggahãtaü ca.-379

Tàsaü saïkhyànamante niggahãtàgamo hoti.
Ekàdasiü, càtuddasiü, pa¤cadasiü.

Ti ca.-380

Tàsaü saïkhyànamante tikàràgamo hoti.
Vãsati, tiüsati.

âa darànaü.-381

Dakàra rakàrànaü saïkhyànaü ëakàràdeso hoti.
Soëasa, cattàëãsaü.

Vãsatidasesu bà dvissa tu.-382

Vãsatidasa iccetesu dvissa bà hoti.
Bàvãsatinduyàni, bàrasa manussà.
Tusaddaggahaõena dvissa du di do àdesà ca honti.
Durattaü, dirattaü, diguõaü, dohaëiti.

Ekàdito dasa ra saïkhyàne.-383

Ekàdito dasassa dakàrassa rakàro hoti và saïkhyàne.
Ekàrasa, ekàdasa, bàrasa, dvàdasa, dvàrasa.
Saïkhyàneti kimatthaü?-Dvàdasàyatanàni.

Aññhàdito ca.-384

Aññha iccevamàdito dasasaddassa dakàrassa rakàràdeso


[SL Page 082] [\x  82/]     

Hoti và saïkhyàne.
Aññhàrasa, aññhàdasa.
Aññhàditoti kimatthaü?-Pa¤cadasa, soëasa.
Saïkhyàneti kimatthaü?-Aññhadasiko.
Casaddaggahaõaü kimatthaü?-Dasaraggahaõanukaóóhanatthaü.

Dvekaññhànamàkàro và.-385

Dvi eka aññha iccetesamanto àkàràdeso hoti và saïkhyàne.

Dvàdasa, ekàdasa, aññhàdasa.
Saïkhyàneti kimatthaü?-Dvãdanto, ekadanto, ekacchanno, aññhatthamho.

Catucchehi tha ñhà.-386

Catu cha iccetehi tha ñha iccete paccayà hontã saïkhyàpåraõatthe.

Catunnaü påraõe catuttho-channaü påraõo chaññho.

Dvitãhi tiyo.-387

Dvi ti iccetehi tiyappaccayo hoti saïkhyàpåraõatthe.
Cinnaü påraõe dutiyo-tiõõaü påraõe tatiyo.

Tiye dutàpi ca.-388

Dvi ti iccetesaü du ta iccete àdesà honti tiyappaccaye pare.

Dutiyo, tatiyo.
Apiggahaõena a¤¤esvapi du ti àdesà honti.
Durattaü, tirattaü.
Casaddaggahaõena dvi iccetassa dikàro hoti.
Diguõaü saïghàñiü pàrupitvà.

Tesamaóóhupapadenaóóhuóóhadivaóóha diyaóóhàóóhatiyà.-389

Tesaü catuttha dutiya tatiyànaü aóóhåpapadànaü aóóhuóóha divaóóha diyaóóha
aóóhatiyàdesà honti-aóóhupapadena saha nipaccante.

Aóóhena catuttho aóóhuóóho-aóóhena dutiyo divaóóho-
Aóóhena dutiyo diyaóóho-aóóhena tatiyo aóóhatiyo.


[SL Page 083] [\x  83/]     

Taddhitakappo aññhamo.
---------
Saråpànamekasesvasakiü.-390

Saråpànaü padabya¤janànaü ekaseso hoti asakiü.
Puriso ca puriso ca-purisà.
Saråpànamiti kimatthaü?-Hatthi ca asso ca ratho ca pattiko ca hatthassarathapattikà.
Asakinti kimatthaü?-Puriso.

Gaõane dasassa dvi ti catu pa¤ca chasattaññhanavakànaü vakã ti cattàra
Pa¤¤à chasattàsanavà yosu yo na¤cãsamàsaü ñhi ri tã tu ti.-391

Gaõane dasassa dvika tika catukkapa¤caka chakka sattaka aññhaka navakànaü saråpànaü
katekasesànaü yathàsaïkhyaü vã ti cattàra pa¤¤à cha satta asa nava iccàdesà honti asakiü
yosu-yonaü naca ãsaü ñhi ri ti ã ti uti iccà desà honti, pacchà puna nipaccante.

Vãsaü, tiüsaü, cattàëãsaü, pa¤¤àsaü, saññhi, sattari, sattati, asãti, navuti.
Asakinti kimatthaü?-Dasa.
Gaõaneti kimatthaü?-Dasadasako puriso

Catupadassa lopo tuttarapadàdi cassa cuvo pi navà.-392

Catupapadassa gaõanapariyàpannassa tukàrassa lopo hoti uttarapadàdissa cakàrassa cu copi
àdesà honti navà.
Catuhi adhikàdasa cuddasa, coddasa, catuddasa.
Apiggahaõena anupapadassàpi uttarapadàdissa cassa lopo hoti navà cassa cuco pi hoti.
Tàëãsaü, cattàëisaü, cuttàëãsaü, cottàëãsaü

Yadanupapannà nipàtanà sijjhanti.-393

Ye saddà aniddiññhalakkhaõa akkharapadabya¤janato itthi pumanapuüsakaliïgato
nàmupasaggatipàtato abyayãbhàva samàsataddhãtàbyàtato
gaõanasaïkhyàkàlakàrakappayoga


[SL Page 084] [\x  84/]     

Sa¤¤àto sandhipakativuddhilopaàgamavikàraviparitato ca vibhatti vibhajanato ca te nipàtanà
sijjhanti.

Dvàdito ko nekatthe ca.-394

Dvi iccevamàdito kappaccayo hoti anekattheva te nipàtanà sijjhanti.

Satassa dvikaü dvisataü-satassa tikaü tisataü-satassa catukkaü catusataü-satassa pa¤cakaü
pa¤casataü-satassa chakkaü chasataü-satassa sattakaü sattasataü-satassa aññhakaü
aññhasataü-satassa navakaü navasataü-satassa dasakaü dasasataü-sahassaü hoti.

Dasadasakaü sataü dasakànaü sataü sahassa¤ca hoti yomhi-395.

Gaõanapariyàpannassa dasadasakassa sataü hoti-satadasakassasahassaü hoti yomhi.
Sataü, sahassaü.

Dvikàdãnaü nataduttarapadàna¤ca nipaccante yathà sambhavaü-satassa dvikaü (tadidaü)
hoti dvisataü-satassa tikaü (tadidaü) hoti tisataü-evaü catusataü, pa¤casataü, chasataü,
sattasataü,aññhasataü, navasataü, dasasataü, sahassaü hoti.

Yàva taduttariü dasaguõita¤ca.-396

Yàva tàsaü saïkhyànaü uttariü dasaguõita¤ca kàtabbaü.

Yathà-dasassa gaõanassa dasaguõitaü katvà vasataü hoti, satassa dasaguõitaü katvà
sahassaü hoti, sahassassa dasa guõitaü katvà dasasahassaü hoti, vadasasahassassa
dasaguõitaü katvà satanasahassaü hoti, satasahassassa dasaguõitaü katvà dasasatasahassaü
hoti, dasasatasahassassa dasaguõitaü katvà koñi hoti, koñisatasahassànaü sataü pakoñi
hoti-evaü sesàni pikàtabbàni.

Casaddaggahaõaü visesanatthaü. 
Sakanàmehi.-397

Yàsaü pana saïkhyànaü aniddiññhanàmedheyyànaü sakehi sakehi nàmehi nipaccante. 
Satasahassànaü sataü koñi-koñisatasahassànaü sataü pakoñi-pakoñisatasahassànaü sataü
koñippakoñi- 


[SL Page 085] [\x  85/]     

Taddhitakappo aññhamo
---------
Koñippakoñi satasahassànaü sataü nahutaü-nahutasatasahassànaü sataü
ninnahutaü-ninnahutasatasahassànaü sataü akkhohiõã.

Tathà bindu, abbudaü, nirabbudaü, ahahaü, ababaü, añañaü, sogandhikaü, uppalaü,
kumudaü, puõóarikaü, padumaü, kathànaü, namakahàkathànaü, asaïkheyyaü.

Tesaü õo lopaü.-398

Tesaü paccayànaü õe lopamàpajjate.
Gotamassa apaccaü (putto) gotamo
Evaü vàsiññho, veõateyyo, àlasyaü, àrogyaü.

Vibhàge dhà va.-399

Vibhàgatthe ca dhàppaccayo hoti.
Ekena vibhàgena ekadhà.
Evaü dvidhà, tidhà, catudhà, pa¤cadhà, chadhà, sahassadhà.
Ceti kimatthaü?-Soppaccayo ca hoti-suttaso, vya¤janaso, padaso.

Sabbanàmehi pakàravacanehi tu thà.-400

Sabbanàmehi pakàravacanatthe tu thàppaccayo hoti.
So pakàro tathà-taü pakàraü tathà-tena pakàrena tathà, tassa pakàrassa tathà, tasmà pakàrà
tathà, tassa pakàrassa tathà, tasmiü pakàre tathà.

Evaü yathà, sabbathà, a¤¤athà, itarathà.

Tusaddaggahaõaü kimatthaü?-Thattàppaccayo ca hoti-so viya pakàro tathàttà-yathattà,
a¤¤athattà, itarathattà, sabbathattà.

Kimimehi thaü.-401

Kiü ima iccetehi thaü paccayo hoti pakàravacanatthe. Ko kapakàro kathaü-kaü kapakàraü
kathaü-kena pakàrena kathaü-kassa pakàrassa kathaü-kasmà pakàrà kathaü-kassa pakàrassa
kathaü-kasmiü pakàre kathaü-ayaü pakàro itthaü-imaü pakàraü itthaü-iminà pakàrena
itthaü-imassa pakàrassa itthaü-imasmà pakàrà itthaü-imassa pakàrassa itthaü-imasmiü
pakàre itthaü. 
[SL Page 086] [\x  86/]     

Vuddhàdisarassa và saüyogantassa saõe ca.-402

âdisarassa và asaüyogantassa àdibya¤janassa và sarassa vuddhi hoti saõakàre paccaye pare.

Abhidhammamadhite àbhidhammiko, viõatàya apaccaü veõa teyyo.

Evaü vàsiññhe, àlasyaü, àrogyaü.
Asaüyogantassàti kimatthaü?- Bhaggavo, manteyyo, kunteyyo.

Màyunamàgamo ñhàne.-403

I u iccetesaü àdibhutànaü màvuddhi hoti tesu ca eo vuddhi àgamo hoti ñhàne.

Vyàkaraõamadhãte veyyàkaraõe-nyàyamadhãte neyyàyiko, vyàvaccassa apaccaü
veyyàvacco, dvàre niyutto dovàriko.

âtta¤ca.-404

I u iccetesà àtta¤ca hoti rikàràgamoca ñhàne.
Isissa bhàvo àrissaü, iõassa bhàvo àõyaü, usabhassa bhàvo àsabhaü, ujuno bhàvo ajjavaü
iccevamàdi.

Yånamiti kimatthaü?-Apàyesu jàto àpàyiko.
 hàneti kimatthaü?-Vematiko, opanayiko, opamayiko, opàyiko.

Kvacàdimakajjhuttarànaü dãgharassà ppaccayesu ca.-405

Kvici àdi majjha uttara iccetesaü nadãgharassà honti kapaccayesu naca apaccayesu naca.

âdi dãgho tàva-pàkàro, nãvàro, pàsàdo, pàkaño, pàñimokkho, pàñikaükho, iccevamàdi.

Majjhe dãgho tàva-aïgamàgadhiko, orabbhamàgaviko, iccevamàdi.

Uttaradãgho tàva-khanti paramaütapo titikkhà, a¤janà giri, koñaràvanaü, aïguliyà
iccevamàdi.

âdirasso tàva-pageva iccevamàdi.


[SL Page 087] [\x  87/]     

Taddhitakappo aññhamo
---------
Majjhe rasso tàva-sumedhaso, suvaõõadharehi, icceva màdi.

Uttararasso tàva-bhovàdinàmaso hoti, yathà bhàvi guõenaso iccevamàdi.

Yathà a¤¤epi jinavacanànuparodhena yojetabbà.

Casaddaggahaõena apaccayesu càti atthaü samucceti.

Tesu vuddhilopàgamavikàravipari tàdesà ca.-406
Tesu àdimajjhuttaresu jinavacanànuparodhena kvacã vuddhi hoti. Kvaci lopo hoti kvaci
àgamo hoti kvaci vikàro hoti kvaci viparito hoti kvaci àdeso hoti. 
âdi vuddhi tàva-àbhidhammiko veõateyyo, iccevamàdi.
Majjhe vuddhi tàva-sukhaseyyaü, sukhakàridànaü, sukhakàrisãlaü, iccevamàdi.

Uttaravuddhi tàva-kàliïgà, màgadhà, paccakkhadhammà, iccevamàdi.
âdilopo tàva-tàëisaü iccevamàdi.
Majjhe lopo tàva-kantukàmo, gantukàmo, dhaniyo kumbhàraputto, vedallaü iccevamàdi.

Uttaralopo tàva-kattukàmo, gantukàmo, dhaniyo kumbhakàraputto, vedallaü iccevamàdi.

Uttaralopo tàva-bhikkhubhikkhuni, icceva màdi.
âdiàgamo tàva-vutto bhagavatà, muttamo, iccevamàdi.
Majjhe àgamo tàva-sasãlavà, vasapa¤¤avà, iccevamàdi.
Uttaràgamo tàva-vedallamiccevamàdi.
âdivikàro tàva-àrissaü, àsabhaü, àõanyaü, iccevamàdi.
Majjhe vikàro tàva-varàrisyaü, paràrisyaü, iccevamàdi.

Uttaravikàro tàva-yàni, tàni, kasukhàni, iccevamàdi.
âdiviparãto tàva-uggate suriye, uggacchanti, iccevamàdi. 

Majjhe viparãto tàva-samuggacchati, samuggate suriye, iccevamàdi.

Uttaraviparãto tàva-digu digunnaü iccevamàdi.
âdiàdeso tàva-yånaü, iccevamàdi.
Majjhe àdeso tàva-nyàyogo, iccevamàdi.


[SL Page 088] [\x  88/]     

Uttaraàdeso tàva-sabbaseyyo, sabbaseññho, iccevamàdi.

Evaü yathànuparodhena sabbattha yojetabbà.

Ayuvaõõànaü vàyo vuddhi.-407

A iti akàro-iã iti ivaõõo-u å iti uvaõõo-tesaü akàraivaõõuvaõõànaü à e o vuddhiyo
hekànti yathàsaïkhyaü.

âbhidhammiko, veõateyyo, olumpiko.

A i u iti avuddhi abhidhammiko, viõateyyo, ulumpiko, 
Puna vuddhiggahaõaü kimatthaü? Uttarapadavuddhibhàvatthaü.
Aïgamagadhehi àgato aïgamàgadhiko.

Nigamo ca janapado ca nigamajanapadà, nigamajanapadesu jàtà negamajànapadà.

Puri ca janapadà ca purijanapadà, purãjanapadesu jàtà porã jànapadà.

Sattaabhàni sattàhaü, sattàhe niyutto sattàhiko, catasso vijjà catuvijjaü, catuvijje niyutto
càtuvijjako, iccevamàdi.

Vuddhi icce tena kvatthekà?- "Vuddhàdisarassavà saüyogantassa saõe ca"
Iti nàmakappe
Taddhita kappo aññhamo kaõóo.
---------


[SL Page 089] [\x  89/]     

âkhyàtakappe pañhamo kaõóo.
---------
âkhyàtasàgaramathajjatanãtaraïgaü
Bàtujjalaü vikaraõagamakàlamãnaü,
Lopànubandharayamatthavibhàgatãraü
Dhãrà tarantã kavayo puthubuddhinàvà.

Vicittasaïkhàraparikkhitaü imaü
âkhyàtasaddaü vipulaü asesato.
Paõamya sambuddhamanantagocaraü
Sugocaraü yaü vadato suõàtha me.

Adhikàre maïgale ceva nipphante avadhàraõe,
Anantare ca pàdàne atha saddo pavattati.

Atha pubbàni vibhattãnaü cha parassapadàni.-408

Atha sabbàsaü vibhattãnaü yàni yàni pubbakàni cha padàni tàni tàni parassapadasa¤¤àni
honti. Taü yathà-ti. Anti-si, tha-mi, ma.
Parassapadamiccanena kvattho?-"Kattari parassapadaü."

Parànyattanopadàni-409

Sabbàsaü vibhattãnaü yàni yàni paràni cha padàni tàni tàni attanopadasa¤¤àni honti.

Taü yathà-te, ante-se, vhe-e, mhe.
Akkanopadamiccanena kvattho?-"Antanopadàni bhàveca kammani."

Dve dve pañhamamajjhimuttamapurisà.-410

Tàsaü sabbàsaü vibhattãnaü parassapadànamattanopadà na¤ca dve dve padàni pañhama
majjhima uttama purisasa¤¤àni honti.

Taü yathà-ti, anti-iti pañhamapurisà-si, tha-iti majjhima purisà-mi,ma-iti uttamapurisà.


[SL Page 090] [\x  90/]     

Attanopadànipi-te, ante-iti pañhamapurisà-se, vhe-iti majjhimapurisà-e,mhe-iti
uttamapurisà-evaü sabbattha.

Pañhamamajjhimuttamapurisaiccanena kvattho?-"Nàmamhi payujjamànepi tulyàdhikaraõe
pañhamo"-"tumhe majjhimo"-"amhe uttamo."

Sabbesamekàbhidhàne paro puriso.-411

Sabbesaü tiõõaü pañhamamajjhimuttamapurisànaü ekàbhidhàne paro puriso gahetabbo.

So ca pañhati, te ca pañhanti-tvaü ca pañhasi, tumhe capañhatha-ahaü ca pañhàmi, mayaü
pañhàma-so ca pacati, te ca pacanti-tvaü ca pacasi, tumhe ca pacatha-ahaü ca pacàmi, mayaü
pacàma-evaü sesàsu vibhattisu paro puriso yojetabbo.

Nàmamhi payujjamànepi tulyàdhikaraõe pañhamo.-412

Nàmamhi payujjamànepi appayujjamànepi tulyàdhikaraõe pañhçmo puriso hoti.

So gacchati, te gacchanti-appayujjamànepi-gacchati, gacchanti.

Tulyàdhikaraõeti kimatthaü?- Tena ha¤¤ase tvaü deva dattena.

Tumhe majjhimo.-413

Tumhe payujjamànepi appayujjamànepi tulyàdhikaraõe majjhimapuriso hoti.
Tvaü yàsi, tumhe yàtha-appayujjamànepi-yàsi, yàtha
Tulyàdhikaraõeti kimatthaü?-Tayà paccate odano.

Amhe uttamo.-414

Amhe pakayujjamànepi appayujjamànepi tulyàdhikaraõe uttamapuriso hoti.

Ahaü yajàmi, mayaü yajàma-appayujjamakànekapi-yajàmi, kayajàma.
Tulyàdhikaraõeti kimatthaü?-Mayà ijjate buddho.

Kàle.-415

Kàle iccetaü adhikàratthaü veditabbaü.


[SL Page 91] [\x  91/]     

âkhyàtakappe pañhamo kaõóo
---------
Vattamànà paccuppanne.-416

Paccuppanne kàle vattamànà vibhatti hoti.
Pàñaëiputtaü gacchati-sàvatthiyaü pavisati-viharati jetavane.

âõatyàsiññhenuttakàle pa¤camã.-417

âõatyatthe ca àsiññhatthe ca anuttakàle pa¤camã vibhatti hoti.

Karotu kusalaü-sukhaü te hotu.

Anumatiparikapakpatthesu sattamã.-418
Anumatyatthe ca parikappatthe ca anuttakàle sattamã vibhatti hoti.

Tvaü gaccheyyàsi-kimahaü kareyyàmi.

Apaccakkhe parokkhàtãte.-419

Apaccakkhe atãte kàle parokkhàvibhatti hoti.
Supine kila màha-evaü kila poràõa àhu.

Hãyoppabhuti paccakkhe hãyattanã.-420

Hãyoppabhuti atite kàle paccakkhe và apaccakkhe và hãyattanã vibhatti hoti.
So maggaü agamà, te maggaü agamå.

Samãpejjatanã.-421

Ajjappabhuti atãtekàle paccakkhe và apaccakkhe và samãpe ajjatanã vibhatti hoti.
So maggaü agami, te maggaü agamuü.

Màyoge sabbakàle ca.-422

Hãyattanã ajjatanã iccetà vibhattiyo yadà màyogo tadà sabbakàle ca honti.
Màgamà, màvacà, màgamã, màvacã.
Casaddaggahaõena pa¤camãvibhatti pi hoti-màgacchàhi.

Anàgate bhavissanti.-423

Anàgate kàle bhavissanti vibhatti hoti.


[SL Page 092] [\x  92/]     

So gacchissati, so karissati-te gacchissanti, te karissanti.

Kriyàtipantetite kàlàti patti.-424

Kriyàtipannamatte atãte kàle kàlàtipattivibhatti hoti.
Soce taü yànaü alabhissà agacchissà-te ce taü yànaü alabhissaüsu agacchissaüsu.

Vattamànà ti anti si ñha mi ma te ante se vhe e mhe.-425

Vattamànàiccesà sa¤¤à hoti-ti,anti-si,tha-mi,ma,te, ante-se,vhe-e, mhe-iccetesaü dvàdasannaü
padànaü.
Vattamànàiccanena kvatthà?"Vattamànà paccuppanne"

Pa¤camã tu attu hi tha mi ma taü antaü ssu vho e àmase.-426

Pa¤camã iccesà sa¤¤à hoti-tu, antu-hi,tha-mi, ma-taü,antaü-ssu, vho-e, àmase-iccetesaü
dvàdasannaü padànaü.

Pa¤camã iccetena kvattho?-"âõatyàsiñeñhanuttakàle pa¤camã."

Sattamã eyya eyyuü eyyàsi eyyàtha eyyàmi eyyàma etha eraü etho eyyavho eyyaü
eyyàmhe.-427

Sattami iccesà pa¤¤à hoti-eyya,eyyuü-eyyàsi, eyyàtha, eyyàmi, eyyàma-etha,eraü-etho,
eyyavho-eyyaü eyyàmhe-iccetesaü dvàdasannaü padànaü.
Sattamã iccetena kvattho?-"Anumatiparikappatthesu sattamã."

Parokkhà a u e ttha amha ttha re ttho vho i mhe-428

Parokkhà iccesà nasa¤¤à hoti-a,u-e, ttha-a, mha-ttha, re-ttho, vho-i, mhe-iccetesaü
dvàdasannaü padànaü.


[SL Page 093] [\x  93/]     

âkhyàkappe pañhamo kaõóo.
---------
Parokkhà iccanena kvatthà?-"Apaccakkhe parokkhàtãte".

Hãyattanã à å o ttha a mhà ttha tthuü se vhaü iü mhase.-429

Hãyattanã iccesà sa¤¤à hoti-à,å-o, ktha-a, mhà-ttha, tthuü-se, vhaü-iü, mhase-iccetesaü
dvàdasannaü padànaü.
Hãyattanã iccanena kvattho?-"Hãyoppabhuti paccakkhe hãyattanã."

Ajjatanã ã uü o ttha iü mhà à å se vhaü a mhe-430

Ajjatanã iccesà sa¤¤à hoti-ã,uü-o, ttha-iü, mhà-à,å-se, vhaü-a, nakamhe-iccetesaü
dvàdasannaü padànaü.

Ajjatanã iccetena kvatthà?-"Samãpejjatanã"

Bhavissanti ssati ssanti ssasi ssatha ssàmi ssàma ssate ssante ssase ssavhe ssaü ssàmhe.-431

Bhavissanti iccesà sa¤¤à hoti-ssati, ssananti-ssasi, ssatha-ssàmi, ssàma-ssate, ssante-ssase,
ssavhe-ssaü, ssàmhe-iccetesaü dvàdasannaü padànaü.

Bhavissanti iccanena kvattho?-"Anàgate bhavissanti"

Kàlàtipatti ssà ssaüsusse ssatha ssaü ssamhà ssatha ssiüsu ssase ssavhe ssaü ssàmhase.-432

Kàlàtipatti iccesà sa¤¤à hoti-ssà, ssaüsu-sse, ssatha-saü, ssamhà-ssatha, ssiüsu-ssase,
ssavhe-ssaü, ssàmhase-iccetesaü dvàdasannaü padànaü.

Kàlàtipatti iccanena kvattho?-"Kriyàtipannetãte kàlàtipatti."

Hãyattanã sattamã pa¤camã vattamànà sabbadhàtukaü.-433

Hãyattanàdayo catasso vibhattiyo sabbadhàtukasa¤¤à honti.


[SL Page 094] [\x  94/]     

Agamà, gaccheyya, gacchatu, gacchati.

Sabbadhàtukamiccanena kvattho?-"Ikàràgamo asabba dhàtukamhi."

Iti àkhyàtakappe pañhamo kaõóo.
---------
Dhàtuliïgi paràpaccayà.-434

Dhàtuluïga iccetehi paràpaccayà honti.
Karoti, gacchati.
Yo koci karoti taü kubbantama¤¤o karohi karohi iccevaü bravãti kàreti.

Athavà-karontaü payojayati kàreti-saïgho pabbatamiva attànamàcarati
pabbatàyati-samuddamiva attànamàcarati, samuddàyati.
Evaü saddo cicciñamiva attànamàcarati cicciñàyati.
Vasiññhassa apaccaü vàsiññho-evama¤¤epi yojetabbà.

Tijagupakitamànehi kha cha sà và-435

Tija gupa kita kamàna iccetehi dhàtuhi kha cha sa iccete paccayà honti và.
Titikkhati, jigucchati, tikicchati, vãmaüsati.
Vàti kimatthaü?-Tejati, gopayati, màneti.

Bhuja ghasa hara supà dãhi tumicchatthe su ca.-436

Bhuja ghasa hara supàiccevamàdãhi dhàtuhi tumicchatthe su kha cha sa iccete paccayà honti
và.
Bhottumicchati, bubhukkhati, ghasitumicchati, jighacchati, haritumicchati, jigiüsati,
sotumicachati, sussåsati, pàtumicchati, pivàsati. Vàti kimatthaü?-Bhottumicchati.
Tumicchatthesuti kimatthaü?-Bhu¤jati.

âya nàmato kattupamànàdà càre.-437

Nàmato kattupamànà iccetasmà àcàratthe àyappaccayo hoti.


[SL Page 095] [\x  95/]     

âkhyàtakappe dutiyo kaõóo.
---------
Pabbatàyati, samuddàyati, vicciñàyati-evama¤¤epi yojetabbà.

äyupamànà ca.-438

Nàmato upamànà àcàratthe ca ãyappaccayo hoti. Achattaü chattamiva àvarati, chattiyati,
aputtaü puttamiva àcarati, puttãyati.

Upanamakànàti kimatthaü?-Dhammamàcarati.
âcàrattheti kimatthaü?-Achattaü chattamiva rakkhati-evama¤¤epi yojetabbà.

Nàmamhàtticchatthe.-439

Nàmamhà attano icchatthe ca ãyappaccayo hoti.
Attano patta micchati, pattãyati-evaü vatthãyati, parikkhàriyati, cãvariyati, dhanãyati,
pañãyati.
Aticchattheti kimatthaü?-A¤¤assa pattamicchati.
Evama¤¤epi yojetabbà.

Dhàtåhi õe õaya õàpe õàpayà kàritàni hetvatthe.-440

Sabbehi dhàtuhi õe õaya õape õapayà iccete paccayà honti kàritasa¤¤àca hetvatthe.
Yo koci karoti taü kubbantama¤¤o karohi karohi iccevaü bravã ti-athavà karontaü
payojayati-kàreti, kàrayati, kàràpeti, kàràpayati,

Ye keci karonti te kubbante a¤¤e karotha karotha iccevaü bravanti-kàrenti, kàrayanti,
kàràpenti, kàràpayanti.

Yo koci pavatitama¤¤o napacàhi pacàhi iccevaü bravãti-athavà, pacantaü payojeti-pàceti,
pàcayati, pàcàpeti, pàcàpayati.

Ye keci pacanti te pacante a¤¤e pacatha pacatha iccevaü bravanti-pàcenti, pàcayanti,
pàcàpenti, pàcàpayanti.

Evaü bhaõeti, bhaõayati, kabhaõapeti, bhaõapayati-bhaõenti, bhaõayanti, bhaõapenti,
bhaõapayanti-tathariva a¤¤epi yojetabbà.
Hetvattheti kimatthaü?-Karoti, pavati.
Atthaggahaõena lappaccayo hoti-jotalati.


[Kachch07]

Dhàturåpe nàmasmà õayo ca .-441

Tasmà nàmasmà õayappaccayo hoti kàritasa¤¤àca dhàturåpe sati. 

Hatthinà atikkàmayati maggaü, atihatthayati-vãõàya upagàyati. Upavãõayati-dalhaü karoti
viriyaü dalhayati-visuddhà hoti ratti, visuddhayati.

Casaddaggahaõena àra àla iccete paccayà honti.

Santaràrati, upakkamàlati.

Bhàvakammesu yo.-442

Sabbehi dhàtuhi bhàvakammesu yappaccayo hoti.

 hãyate, bujjhate, paccateda labbhate, kariyate, ijjate, uccate.

Bhàvakammesåti kimatthaü?-Karoti, pacati, pañhati.

Tassa cavagga yakàravakàrattaü
Sadhàtvantassa.-443

Tassa yappaccayassa cavagga yakàra vakàratta¤ca hoti dhàtvantena saha yathàsambhavaü.

Vuccate, vuccante-uccate, uccante-majjate, majjante-paccate, paccante-bujjhate,
bujdhante-yujjhate, yujjhante-kujjhate, kujjhate, ujjhante-ha¤¤ate, ha¤¤ante-kayyate,
kayyante-dibbate, dibbante.

Ivaõõàgamo và.-444

Sabbehi dhàtåhi tamhi yappaccaye pare ivaõõàgamo hoti và.

Kariyate, kariyati-gacchiyate, gacchiyati.

Vàti kimatthaü?-Kayyate.

Pubbaråpa¤ca.-445

Sabbehi dhàtåhi yappaccayo pubbaråpa màpajjate và.
Vuóóhate, phallate,dammate,labbhate,sakkate,dissate.
Vàti kimatthaü?-Damyate

Yathà kattari ca.-445

Yathà bhàvakammesu yappaccayassàdeso hoti tatà kattari ca yappaccayassàdeso kattabbo.


[SL Page 097] [\x  97/]     

Bujjhati, vijjhati, ma¤¤ati, sibbati.

Bhu vàdito a.-447

Bhu iccevamàdito dhàtugaõato appaccayo hoti kattari. 

Bhavati, pañhati, pacati, jayati.


Rudhàdito niggahãtapubba¤ca.-448

Rudhi iccevamàdito dhàtugaõato appaccayo hoti kattari pubbe niggahãtàgamo ca hoti.

Rundhati,chindati.

Casaddaggahaõena i ã e o iccete paccayà honti niggahãtapubba¤ca-rundhiti, rundhãti,
sumbheti, sumbhoti.


Divàdito yo.-449

Divàdito dhàtugaõato yappaccayo hoti kattari. Dibbati, sibbati, yujjhati, vijjhati, bujjhati.


Svàdito õuõàuõà ca.-450

Su iccevamàdito dhàtugaõato õu õa uõa iccete paccayà honti kattari.

Abhisuõoti, abhisuõàti, saüvuõoti, saüvuõàti, àvuõoti, àvuõàti, pàpuõoti, pàpuõàti.


Kiyàdito nà.-451

Kã iccevamàdito dhàtugaõato õappaccayo hoti kattari.
Kiõàti, jinàti, dhunàti, munàti, lunàti, punàti.


Gahàdito ppaõhà.-452

Gaha iccevamàdito dhàtugaõatoppa õhà iccete paccayà honti kattari.

Gheppati, gaõhàti.


Tanàdito o yirà.-453

Tanu iccevamàdito dhàtugaõato o yira iccete paccayà honti kattari.

Tanoti, tanohi, karoti, karohi, kayirati, kayiràhi.


Curàdito õe õayà.-454

Cura iccevamàdito dhàtugaõato õe õaya iccete paccayà honti kattari kàritasa¤¤àca.

Coreti, corayati, cinteti, cintayati. Manteti, mantayati.


[SL Page 098] [\x  98/]     

Attanopadàni bhàve ca kammani.-455

Bhàve ca kammani ca attanopàdàni honti.

Uccate, uccante-labbhate, labbhante-majjate, majjante-yujjhate, yujjhante, kayyante.


Kattari ca attanopadàni honti.

Ma¤¤ate, rocate, socate, sobhate, bujjhate, jàyate.


Dhàtuppaccayehi vibhattiyo.-457

Dhàtuhi niddiññhehi paccayehi khàdikàritantehi vibhattiyo honti.

Titikkhati, jigucchati, vimaüsati-tañàkaü samuddamiva attànamàcarati, samuddàyati,
puttiyati, kareti, pàceti.


Kattari parassapadaü.-458

Kattari parassapadaü hoti.

Karoti, pacati, pañhati, gacchati.


Bhuvàdayo dhàtavo.-450

Bhu iccevamàdayo ye saddagaõate dhàtusa¤¤à honti. Bhavati, bhavanti-pacati.
Pacanti-carati, caranti-cintayati, cintayanti-hoti, honti-gacchanti.

Iti àkhyàtakappe dutiyo kaõóo.
---------

Kvacàdivaõõànamekassarànaü
Dvehàvo-460

âdibhåtànaü vaõõànaü ekassarànaü kvaci dvebhàvo hoti. Titikkhati, jigucchati. Tikicchati,
vimaüsati, bubhukkhati, pivàsati, daddallati. Dadàti. Jahàti, caïkamati.

Kvacãti kimatthaü?-Kampati, calati.


Pubbobbhàso.-461

Dvebhutassa dhàtussa yo pubbo so abbhàsasa¤¤o hoti.

Dadhàti, dadàti, babhuva.


Rasso.-462

Abbhàse vattamànassa sarassa rasso hoti.

Dadàti, dadhàti, jahàti.


[SL Page 099] [\x  99/]     

Dutiyacatutthànaü pañhamatatiyà.-463

Abbhàsagatànaü dutiyacatutthànaü pañhamatatiyà honti. Cicchedati, bubhukkhati, babhuva,
dadhàti.


Kavaggassa cavaggo.-464

Abbhàse vattamànassa kavaggassa cavaggo hoti. Cikicchati, jigucchati, jighacchati,
caïkamati,jigiüsati, jaïgamati.


Mànakitànaü va tattaü và.-465

Màna kita iccetesaü dhàtunaü abbhàsagatànaü vakàra takàrattaü hoti và yathàsaïkhyaü.

Vimaüsati, tikicchati.
Vàti kimatthaü?-Cikicchati.


Hassa jo.-466

Hakàrassa abbhàse vattamànassa jo hoti.

Jahàti, juvhati, juhoti, jahàra.


Antassivaõõà kàro và.-467

Abbhàsassa antassa ivaõõo hoti akàro ca và yathà saïkhyaü.

Jigucchati, pivàsati, vimaüsati, jighacchati,babhuva dadhàti.

Vàti kimatthaü?-Bubhukkhati.


Niggahãta¤ca.-468

Abbhàsassa ante niggahãtàgamo hoti và.

Caïkamati, ca¤calati, jaïgamati.

Vàti kimattaü?-Pivàsati, daddallati.


Tato pàmànànaü và maü sesu.-469

Tato abbhàsato pàmànànaü dhàtunaü vàmaü iccete àdesà honti và yathàsaïkhyaü
seppaccaye pare.

Pivàsati, vimaüsati.


 hà tiññho.-470

 hà iccetassa dhàtussa tiññhàdeso hoti và.

Tiññhati, tiññhatu, tiññheyya, tiññheyyuü.

Vàti kimatthaü?- hàti.


Pà pibo.-471

Pà iccetassa dhàtussa pibàdeso hoti và.

Pibati,pibatu, pibeyya, pibeyyåü.

Vàti kimatthaü?-Pàti.


[SL Page 100] [\x 100/]     

¥àssa jà jantà.-472

¥à iccetassa dhàtussa jà jannà iccete àdesà honti và.

Jànàti, jàneyya, jànãyà, ja¤¤à, nàyati.

Vàti kimatthaü?-Vi¤¤àyati.


Disassa passa dissa dakkà và.-473

Disa iccetassa dàtussa passa dissa dakkha iccete àdesà honti và.

Passati, dissati, dakkhati.

Vàti kimatthaü?-Addakkhà, addasa.


Vya¤janannassa co chappaccaye su ca.-474

Vya¤janantassa dhàtussa co hoti và chappaccaye pare.

Jigucchati, tikicchati, jighacchati.


Ko khe ca.-475

Vya¤janantassa dhàtussa ko hoti kappaccaye pare.

Titakkhati. Bubhukkhati.


Harassa giü se.-476

Haraiccetassa dhàtussa sabbasseva giü àdeso hoti seppaccaye pare.

Jigiüsati.


Bråbhunamàhabhuvà parokkhàyaü.-477

Brå bhu iccetesaü dhàtunaü àha bhuva iccete àdesà honti yathàsaïkyaü parokkhàyaü
vibhattiyaü.

âha, àhu, babhuva,babhuvu.

Parokkhàyamiti kimatthaü?-Abravuü.


Gamissanto cchovà sabbàsu.-478

Gamu iccetassa dhàtussa anto makàro ccho hoti và sabbàsu paccaya vibhattisu.

Gacchamàno, gacchanto, gacchati-gàmeti, gacchatu, gametu, gaccheyya, gameyya agacchà,
agamà-agacchi, agami-gacchissati, gamissati-agacchissà, agamissà-gacchiyati, gamãyati.

Gamisseti kimatthaü?-Icchati.


Vacassajjatanismimakàro o-479

Vaca iccetassa dhàtussa akàro ottamàpajjate ajjatanimhi.


[SL Page 101] [\x 101/]     

Avoca, avocuü.

Ajjatanimhiti kimatthaü?-Avacà.Avacu.


Akàro dãghaü gimimesu.-480

Akàro dãghamàpajjate hi mi ma iccetàsu vibhattisu.

Gacchàhi, gacchàmi, gacchàma, gacchàmhe.

Mikàraggahaõena hi vibhattimhi akàro kvacã na dãghamàpajjate-gacchahi.


Hi lopaü và.-481

Hivibhatti lopamàpajjate và

Gaccha, gacchàhi, gama, gamehi, gamaya, gamayàhi.

Hiti kimatthaü?-Gacchati, gamayati.


Hotissaro hohe bhavissa
Ntimhi ssassa ca.-482

Hå iccetassa dhàtussa saro eha oha ettamàpajjate bhavissantimhi vibhattimhi ssassaca lopo
hoti và.

Hehiti, heyinti, hohiti, hohinti-heti, henti, hehissati, hehissanti, hohissati, hohissanti, hessati,
hessanti.

Håti kimatthaü?-Bhavissati, bhavissanti.

Bhavissantimhiti kimatthaü?-Hoti.


Karassa sappaccayassa kàho.-483

Kara iccetassa dhàtussa sappaccayassa kàha àdeso hotivà bhavissantivibhattimhi ssassaca
niccaü lopo hoti.

Kàhati, kàhiti, kàhasi, kàhisi, kàhàmi, kàhàma.

Vàti kimatthaü?-Karissati, karissanti.

Sappaccayaggahaõena a¤¤ehipi bhavissantiyà vibhattiyà khàmi khàma chàmi chàma
iccàdayo àdesà honti.

Cakkhàmi, cakkhàma-vacchàmi, vaccàma-vasàmi, vasàma.

Iti àkhyàtakappe tatiyo kaõóo.
---------

Dàntassaü mimesu.-484

Dà iccetassa dhàtussa antassa aü hoti mi ma iccatesu.

Dammi, damma.


[SL Page 102] [\x 102/]     

Asaüyogantassa vuddhikàrite.-485

Asaüyogantassa dhàtussa kàrite vuddhi hoti.

Kareti, kàrenti, kàrayati, kàrayanti, kàràpeti, kàràpenti, kàràpayati, kàràpayanti.

Asaüyogantasseti kimatthaü?-Cintayati, mantayati.


Ghañàdãnaü và.-486

Ghañàdãnaü dhàtunaü asaüyogantànaü vuddihoti và kàrite.

Ghàñeti, ghañeti, ghàñayati, ghañayati, ghàñàpeti, ghañàpeti, ghàñàpayati, ghàñàpayati-gàmeti
gameti, gàmayati. Gamayati, gàmàpeti, gàmàpeti-gàmàpayati. Gamàpayati. 
Ghañàdinamiti kimatthaü?-Karoti.


A¤¤esu ca.-487

A¤¤esu paccayesu sabbesaü dhàtunaü asaüyogantànaü vuddhi hoti.

Jayati, hoti. Bhavati.

Casaddaggahaõena õuppaccayassàpi vuddhi hoti.

Abhisuõoti, abhisuõanti, saüvuõoti.


Guhadusànaü dãghaü.-488
Guha dusa iccetesaü dhàtunaü saro dãghamàpajjate kàrite.

Guhayati, dåsayati.


Vaca vasa vahàdãna mukàro vassa ye.-489

Vaca vasa vaha iccevamàdãnaü dhàtunaü vakàrassa ukàro hoti yeppacacaye pare.

Uccate, vuccati, vussati, vuyhati.


Havipariyayo ëo và.-490

Hakàrassa vipariyayo hoti yappaccaye pare yappacca yassaca ëo hoti và.

Vuëhate, vuyhati.


Gahassa gheppe-491

Gaha iccetassa dhàtussa sabbasseva ghekàro hoti ppappaccaye pare-gheppati.


[SL Page 103] [\x 103/]     

Halopo õhàmhi.-492

Gaha iccetassa dhàtussa hakàrassa lopo hoti õhàmhi paccaye pare.

Gaõhàti.


Karassa kàsattamajjatanimhi-493

Kara iccetassa dhàtussa sabbassa kàsattaü hoti và ajjatanimhi vibhantimhi.

Akàsi, akàsuü-akari, akaruü.

Attamiti bhàvaniddesena a¤¤atthàpi sàgamo hoti.

Ahosi, adàsi.


Asasmà mimànaü mhi mhàntalo po ca-494

Asa iccetàya dhàtuyà mi ma iccetàsaü vibhattãnaü mhi mhàdesà honti và dhàtussanto lopo
ca.

Amhi, amha-asmi, asmi.


Thassa tthattaü-495

Asa iccetàya dhàtuyà thassa vibhattissa tthattaü hoti dhàtvantassa lopoca-attha.


Tissa tthittaü.-496

Asa iccetàya dhàtuyà tissa vibhattissa tthãttaü hoti và dhàtvantassa lopoca-atthã.


Tussa tthuttaü.-497

Asa iccetàya dhàtuyà tussa vibhattissa tthuttaü hoti dhàtvantassa lopoca-atthu.


Simhi ca.-498

Asasseva dhàtussa simhi vibhattimhi antassa lopoca hoti.

Konu tvamasi, màrisa.


Labhasmà ã iõõaü ttha tthaü.-499

Labha iccetàya dhàtuyà ã iõõaü vibhattãnaü ttha tthaü àdesà honti dhàtvantassa lopo ca.

Alattha, alatthaü.


Kusasmà dicchi.-500

Kusa iccetàya dhàtuyà ãvibhattissa icchi hoti dhàtvantassa lopoca.


[SL Page 104] [\x 104/]     

Akkocchi.


Dàdhàtussa dajjaü.-501

Dà iccetassa dhàtussa pabbassa dajjàdeso hoti và.

Dajjàmi, dajjeyya-dadàmi, dadeyya.


Vadassa vajjaü.-502

Vada iccetassa dhàtussa sabbassa vajjàdeso hoti và.

Vajjàmi, vajjeyya-vadàmi, vadeyya.

Gamussa ghammaü.-503333

Gamu iccetassa dhàtussa sabbassa ghammàdeso hotivà.
Ghammatu, ghammàhi, ghammàmi.

Vàti kimatthaü?-Gaccatu, gacchàhi, gacchàmi.


Yamhi dà dhà mà ñhà hà pà maha mathàdãnamã.-504

Yamhi paccaye pare dà dhà mà ñhà hà pà maha matha icceva màdãnaü dhàtunaü anto
ãkàramàpajjate.

Diyati, dhãyati, mãyati, ñhãyati,hãyati, pãyati, mahãyati, mathãyati.


Yajassàdissi.-505

Yaja iccetassa dhàtussa àdissa yakàrassa ikàràdeso hoti yeppaccaye pare.

Ijjate, mayà buddho.


Sabbato uü iüsu.-506

Sabbehi dhàtuhi uü vibhattissa iüsvàdeso hoti.

Upasaükamiüsu, nisãdiüsu.


Jaramarànaü jãra jãyya mãyyàvà.-507

Jara mara iccetesaü dhàtunaü jãra jiyya mãyya àdesà honti và.

Jãrati, jãranti, jãyyati, jãyyanti, mãyati, mãyanti-marati, maranti.


Sabbatthàsassàdilopo ca.-508

Sabbattha vibhattippaccayesu asa iccetassa dhàtussa adissa lopo ca hoti và.

Siyà, santi, sante, samàno.

Vàti kimatthaü?-Asi.


[SL Page 105] [\x 105/]     

Asabbadhàtuke bhu.-509

Asasseva dhàtussa bhu hoti và asabbadhàtuke pare.

Bhavissati, bhavissanti.

Vàti kimatthaü?-âsuü.

Eyyassa ¤àto iyà ¤à và.-510

Eyyavibhattissa ¤à iccetàya dhàtuyà parassa iyà¤àdesà honti và

Jàniyà, ja¤¤à.

Vàti kimatthaü?-Jàneyya.


Nàssa lopo yakàrattaü.-511

¥à iccetàya dhàtuyà nàpccayassa lopo hoti và yakàratta¤ca.

Ja¤¤à, nàyati.

Vàti kimatthaü?-Jànàti.


Lopa¤cetta makàro.-512

Akàrappaccayo lopamàpajjate etta¤ca hoti và. 

Vajjemi, vademi, vajjàmi-vadàmi.


Uttamokàro.-513

Okàrappaccayo uttamàjjate và.

Kurute-karoti.

Okàroti kimatthaü?-Hoti.


Karassakàro ca.-514

Kara iccetassa dhàtussa akàro ca uttamàpajjate và.

Kurute-karoti, kubbate, kubbanti-kayirati.

Karasseti kimatthaü?-Sarati, marati.


O ava sare.-515

Okàrassa dhàtvantassa sare pare avàdeso hoti vàcavati, bhavati.

Sareti kimatthaü?-Hoti-oti kimatthaü?-Jayati.


E aya.-516

Ekàrassa dhàtvantassa sare pare ayàdeso hoti và.
Nayati, jayati.

Sareti kimatthaü?-Neti.


Te àvàyà kàrite.-517

Te o e iccete àva àya àdese pàpunanti kàrite.

Làveti, nàyeti-yoga vibhàgena a¤¤asmimpi ekàrassa àya. âdeso hoti-gàyati, gàyanti.


Ikàràgamo asabbadhàtukamhi.-518

Sabbamhi asabbadhàtukamhi ikàràgamo hoti.

Gamissati, karissati, labhissati, pacissati.


[SL Page 106] [\x 106/]     

Asabbadhàtukamhãti kimatthaü?-Gacchati, karoti. Labhati, pacati.


Kvaci dhàtuvibhattippaccayànaü dãgha viparitàdesa lopàgamà ca.-519

Idha àkhyàte anipphannesu sàdhanesu kvaci dhàtu vibhattappaccayànaü dãgha viparita
àdesa lopa àgama iccetàni kàriyàni jinavacanànu råpàni kàtabbàni.

Jàyati, kareyya, jàniyà, siyà, kare, gacche, ja¤¤à, vakkhetha, dakkhetha, dicchati, àgacchati,
àgacchuü, ahosi, ahesuü, iccevamàdini a¤¤ànipi sàdhanàni yojetabbàni. 

Attano padàni parassa padattaü.-520

Attanopadàni kvaci parassa padantamàpajjante.

Vuccati, labbhati, paccati, gacchati, kariyati, sijjhati.

Kvacãti kimatthaü?-Kariyate, labbhate, vuccate, sijjhate.


Akàràgamo hãyattanajjatani kàlàtipattisu.-521

Kvaci akàràgamo hoti hãyattanajjatanikàlàtipatti iccetàsu vibhantisu.

Agamà, agami, agamissà.

Kvacãti kimatthaü?-Gamà, gami, gamissà.


Bråto ã timhi.-522

Brå iccetàya dhàtuyà ãkàràgamo hoti timhi vibhattimhi-bråviti.

Dhàtussanto lopo nekasarassa.-528

Dhàtussa anto kvacã lopo hoti nekasarassa gacchati, pacati, sarati, marati, carati.

Anekasarasseti kimatthaü?-Pàti, yàti, dàti, bhàti, vàti, kvaciti kimatthaü?-Mahãyati,
mathiyati.


Isuyamànamanto ccho và.-524

Isuyamànaü iccetesaü dhàtunamanto ccho hoti và. 

Icchati, niyacchati.

Vàti kimatthaü?-Phasati, niyamati.


Kàritànaõõo lopaü.-525

Kàritaiccetesaü paccayànaü õe lopamàpajjate.

Kàreti, kàrayati, kàràpeti, kàràpayati.

Sàsanatthaü samuddiññhaü mayàkhyàtaü samàsato
Sakabuddhivisesena cintayantu vicakkhaõà.

Iti àkhyàtakappe catuttho kaõóo.
---------


[SL Page 107] [\x 107/]     

Buddhaü ¤àõasamuddaü sabba¤¤uü lokahetukhinnamatiü,
Vanditvà pubbamahaü vakkhàmi susàdhanaü hi kitakappaü.

Sàdhanamålaü hi payogamàhu payogamulamattha ¤avàpi.
Atthavisàradamatayo sàsanadharà ca jinassa matà.

Andho desakavikalo ghatamadhutelàni bhàjanena vinà,
Naññho naññhàni yathà payogavikalo tathà attho.

Tasmà saürakkhaõatthaü munivacanatthassa dullabhassàhaü,
Vakkhàmi sissakahitaü kitakappaü sàdhanena yutaü.

---------
Dhàtuyà kammàdimhi õo.-526

Dhàtuyà kammàdimhi õappaccayo hoti.

Kammaü akàsi karoti karissatãti kammakàro-evaü kumbhakàro, kaññhakàro, màlàkàro,
rathakàro, rajatakàro, suvaõõakàro,pattagàho, tannavàyo, dha¤¤amàyo, dhammakàmo,
dhammacàro, pu¤¤akàro.

Sa¤¤àyamanu.-527

Sa¤¤àyamabhidheyyàyaü dhàtuyà kammàdimhi akàrappaccayo hoti nàmamhi ca
nukàràgamo hoti.

Ariü dametãti arindamo (ràjà)-vessaü taratãti vessantaro, (ràjà)-taõhaü karotãti taõhaïkaro
(bhagavà) medhaü karotãti medhaïkaro (bhagavà)-saraõaü karotãti saraõaïkaro
(bhagavà)-dãpaü karotãti dãpaïkaro(bhagavà)


Pure dadàca iü.-528

Purasadde àdimhi dadaiccetàya dhàtuyà akàrappaccayo hoti purasaddassa akàrassa ca iü
hoti.

Pure dànaü adàsãti purindado. (Devaràjà.)


Sabbato õavutvà vã và.-529

Sabbato dhàtuto kammàdimhi và akammàdimhi và akàraõavutu àcã iccete paccayà honti và.

Taü karotãti takkaro-hitaü karotãti hitakarovineti etena tasmiü và vinayo-nissàya taü vasatãti
nissayo-abhavi bhavati bhavissatãti bhavo.


[SL Page 108] [\x 108/]     

öavumhi-rathaü karotãti rathakàrako-antaü dadàtãti antadàyako-vineti satteti
vinàyako-karotãti kàrako-dadàtãti dàyako-netãti nàyako.

Tumhi-karotãti kattà-tassa kattà takkattà-dadàtãti 
Dàtà-bhojanassa dàtà bhojanadàtà-saratãti sarità.
âvãmhi-bhayaü passatãti bhayadassàvã, iccevamàdi.


Visarujapadàdito õa.-530

Visarujapada iccevamàdihi dhàtåhi õappaccayo hoti.

Pavisatãti paveso-rujatãti rogo-uppajjatãti uppàdo-phusatãti esso-ucatãti oko-bhavatãti
bhàvo-ayatãti àyo-sammàbujjhatãti sambodho-viharatãti vihàro.


Bhàve ca.-531

Bhàvatthàbhidheyyo sabbadhàtåhi õappaccayo hoti.

Paccate pacanaü và pàko-cajate cajanaü và càgo-bhuyate bhavanaü và bhàvo-evaü yàgo,
yogo, bhàgo, paridàho, ràgo.


Kvica.-532

Sabbadhàtåhi kvippaccayo hoti.

Sambhavatãti sambhu-visesena bhavatãti vibhu-evaü abhibhu, bhujena gacchatãti
bhujago-urena gacchatãti urago-saüsuññhu samuddapariyantato bhåmiü khaõatãti, saïkho.


Dhàràdãhi rammo.-533

Dhara iccevamàdihi dhàtuhi rammappaccayo hoti.

Dharati tenàti dhammo-kariyate tanti kammaü.


Tassãlàdisu õãtvàvã ca.-534

Sabbehi dhàtuhi tassãlàdisvatthesu õãtu àvã icce te paccayà honti.

Piyaü vasaüsituü sãlaü yassa (ra¤¤o) so hoti (ràjà) piya pasaüsã.

Brahmaü carituü sãlaü yassa (puggalassa) so hoti (puggalo) brahmacàri.

Pasayha pavattituü sãlaü yassa (ra¤¤o) so hoti (ràjà) pasayhapavattà.

Bhayaü passituü sãlaü yassa (samaõassa) so hoti (samaõe) bhayadassàvã-iccevamàdi.



[SL Page 109] [\x 109/]     

Sadda kudha cala maõóattha rucàdãhi yu.-535

Sadda kudha cala maõóatthehi ca ruvàdihi ca dhàtuhi yuppaccayo hoti tassãlàdisvatthesu.

Ghosanasãlo ghosano-bhàsanasãlo bhàsano-evaü viggaho kàtabbo.

Kodhano, rosano, calano, kampano, phandano, maõóano, vibhusano, rocano, jotano,
vaóóhano.


Pàràdigamimhà rå.-536

Gamu iccetasmà dhàtumhà pàrasaddàdimhà råppaccayo hoti tassãlàdisvatthesu.

Bhavassa pàraü bhavapàraü, bhavapàraü gantuü sãlaü yassa (purisassa) so hoti (puriso)
bhavapàragu.

Tassãlàdisvãti kamatthaü?-Pàraü gato.

Pàràdigamimhàti kimatthaü?-Anugàmi.


Bhikkhàdito ca.-537

Bhikkha iccevamàdãhi dhàtåhi råppaccayo hoti tassã làdisvatthesu.

Bhikkhaõasãlo yàcanasãlo bhikkhu-vijànanasãlo vi¤¤u.


Hantyàdãnaü õuko.-538

Hantyàdãnaü dhàtunaü ante õukappaccayo hoti tassãlàdisvatthesu.

âhananasãlo àghàtuko-karaõasãlo kàruko.


Nu niggahãtaü padante.-539

Padante nukàràgamo niggahãtamàpajjate.

Ariü dametãti arindamo (ràjà)-vessantaro, pabhaïkaro.


Saühana¤¤àya và ro gho.-540

Saüpubbàya hana iccetàya dhàtuyà a¤¤àyavà dhàtuyà rappaccayo hoti hanassa gho ca hoti.

Samaggaü kammaü samupagacchatãti saïgho-samantato nagarassa bàhire khaõatãti
parikhà-antaü karotãti antako.

Samitikimatthaü?-Upahananaü upaghàto.

Vàti kimatthaü?-Antakaro.


Ramhi ranto ràdino.-541

Ramhi paccaye pare sabbo dhàtvanto rakàràdi ca no lopo hoti.


[SL Page 110] [\x 110/]     

Antako, pàragu-sadevake loke sàsatãti satthà, diññho, iccevamàdi.


Bhàvakammesu tabbànãyà.-542

Bhàvakammaiccetesvatthesu tabbànãyà iccete paccayà honti sabbadhàtåhi.

Abhuyittha bhuyate bhavissate bhavitabbaü, bhavanãyaü-àsãyate àsitabbaü
àsanãyaü-pajjitabbaü pajjanãyaü-kàtabbaü karaõãyaü-gantabbaü gamanãyaü-ramitabbaü
ramaõãyaü.


öyo ca.-543

Bhàvakammesu sabbadhàtåhi õyappaccayo hoti.
Kattabbaü kàriyaü-cetabbaü ceyyaü-netabbaü neyyà-iccevamàdi.

Casaddaggahaõena teyyappaccayo hoti-¤àteyyaü, diññheyyaü, patteyyaü.


Karamhà ricco.-544

Kara iccetamhà dhàtumhà riccappaccayo hoti bhàva kammesu.

Kattabbaü kiccaü.


Bhutobba.-545

Bhu iccetàya dhàtuyà õyappaccayassa åkàrenasaha abbàdeso hoti và bhàvakammesu.

Bhavitabbo, bhabbo, bhavitabbaü, bhabbaü.


Vada mada gama yuja garahàkàràdãhi jja mma gga yheyyà gàro và.-546

Vada mada gama yuja garaha akàranta iccevamàdãhi dhàtåhi õyappaccayassa
yathàsaïkhyaü jja mma gga yha eyya àdesà honti và dhàtvantena saha, garahassa ca gàro
hoti bhàvakammesu.

Vattabbaü vajjaü-madaniyaü majjaü-gamaniyaü gammaü-yojanãyaü yoggaü-garahitabbaü
gàrayhaü-dàtabbaü deyyaü-pà tabbaü peyyaü-hàtabbaü heyyaü-màtabbaü meyyaü-¤àtabbaü
¤eyyaü-iccevamàdi.


Te kiccà.-547

Ye paccayà tabbàdayo riccantà te kiccasa¤¤àti daññhabbà.

[SL Page 111] [\x 111/]     

Kiccasa¤¤àya kiü payojanaü? "Bhàvakammesu kiccattakkhattàvà."


A¤¤e kit-548

A¤¤e paccayà katicceva sa¤¤à honti.

Kitsa¤¤àya kiü payojanaü "kattari kit"


Nandàdãbhi yu-549

Nandàdãhi dhàtåhi yuppavvayo hoti bhàvakammesu.

Nandate nanditabbaü và nandanaü (vanaü) gahaniyaü gahaõaü.

Caritabbaü caraõaü-evaü sabbattha.

Kattukaraõappadesesu ca.-550

Kattukaraõappadesa iccetesvatthesu ca yuppaccayo hoti.

Kattari tàva-rajaü haratãti rajobharaõaü (toyaü)

Karaõetàva-karoti etenàti karaõaü.

Padese tàva-tiññhanti tasmiü iti ñhànaü-evaü sabbattha.


Rahàdito no õa.-551

Rakàrahakàràdyantehi dhàtuhi anàdesassa nassa õo hoti.

Karotinenàti karaõaü-påreti nenàti påraõaü-gayhati nenàti gahaõaü-gahanãyaü nenàti
gahaõaü-evama¤¤epi yojetabbà.

Iti tibidhànakappe pañhamo kaõóo.
---------

öàdayo tekàlikà.-552

öàdayo paccayà yuvantà tekàlikàti veditabbà.

Yathà-kum÷aü karoti akàsi karissatitã kumbhakàro-karoti akàsi karissatinenàti
karaõaü-evama¤¤epi yojetabbà.


Sa¤¤àyaü dàñhàto i.-553

Sa¤¤àyamabhidheyyàyaü dàñhàto ippaccayo hoti.

Pañhamaü àdiyatãti àdi-udakaü dadhàtãti udadhi-mahodakàni dadhàtãti mahodadhi-vàlàni
dadhàti tasmiü iti vàladhi, sammàdhãyati dadhàtãti và sandhi.


[SL Page 112] [\x 112/]     

Ti kiccàsiññhe.-554

Sa¤¤àyamabhidheyyàyaü sabbadhàtåhi tippaccayo hoti kiccàsiññho.

Jino etaü bujjhatåti jinabuddhi-dhanaü assa bhavatuti dhana bhuti-bhavatuti bhuto-bhavatuti
bhàvo-dhammo etaü dadàtuti dhammadinno-àyunà vaóóhatuti vaóóhamàno-evama¤¤epi
yojetabbà.


Itthiyamati yavo và.-555

Itthiyamabhidheyyàyaü sabbadhàtuhi akàra tiyu iccete paccayà honti và.

Jãratãti jarà-saratãti sarà-ma¤¤atãti mati-corayatãti toro-cetayatãti cetanà-vedayatãti
vedanà-eva ma¤¤epi yojetabbà.


Karato ririya.-556

Karato itthiyamanitthãyaü và abhidheyyàya ririyappaccayo hoti và.

Kattabbà kiriyà-karaõãyaü kiriyaü.


Atãte tatavantu tàvã.-557

Atãte kàle sabbadhàtåhi ta tavantu tàvã iccete paccayà honti và.

Ahàvãti huto, hutavà, hutàvã-avasãti vusito, vusitavà, vusitàvã-bhu¤jitthàti bhutto, bhuttavà
bhuttàvã.


Bhàvakammesu ta.-558

Bhàvakammesu atãte kàle tappaccayo hoti sabba dhàtåhi.

Bhàve tàva-gàyate gãtaü, naccanaü. Naññaü, hasanaü, hasitaü.

Kammani tàva-tena bhàsitaü-desayitthàti desitaü-karãyitthàti kataü.


Budhagamàditthe kattari.-559

Budha gamu iccevamàdãhi dhàtuhi tadatthe gamyamàne tappaccayo hoti kattari sabbakàle
yathàsaïkhyaü.

Sabbe saïkhatàsaïkhate dhamme abujjhi bujjhati bujjhissatãti buddho-saraõaü gato,
samathaü gato, amataü gato, ¤àto-iccevamàdi.


[SL Page 113] [\x 113/]     

Jito ina sabbattha.-560

Ji iccetàya dhàtuyà inappaccayo hoti sabbakàle kattari.

Pàpake akusale dhamme ajini jinàti jinissatãti jino.


Supato ca.-561

Supa iccetàya dhàtuyà inappaccayo hoti kattari bhàve ca.

Supatãti supino, supiyateti supino-ko atthosupinena te.


äsadussuhikha.-562

äsa du su saddàdihi sabbadhàtuhi khappaccayo hoti bhàva kammesu.

äsaü sayanaü ãsassayo-duññhusayanaü dussayo-suññhusayanaü sussayo
bhavatà-ãsaükammaü karãyatãti ãsakkaraü, dukkaraü,sukaraü kammaü bhavatà.


Icchatthesu samànakattukesu tave tuü và.-563

Icchatthesu samànakattukesu sabbadhàtuhi tave tuü iccete paccayà honti và sabbakàle
kattari.

Pu¤¤àni kàtumicchatãti kàtave-saddhammaü sotumicchatãti sotave.


Araha sakkàdisu ca.-564

Arahasakkàdisvatthesu ca sabbadhàtuhi tuü paccayo hoti. 

Ko taü ninditumarahati-sakkà jetuü dhanena và-evama¤¤epi yojetabbà.


Pattavacane alamatthesu ca.-565

Pattavacane sati alamatthesu ca sabbadhàtåhi tuü paccayo hoti.

Alameva dànàni dàtuü-alameva pu¤¤àni kàtuü.


Pubbakàlekakattukànaü tånatvàna tvà và.-566

Pubbakàle ekakattukànaü dhàtunaü tåna tvàna tvà iccete paccayà honti và.


[SL Page 114] [\x 114/]     

Kàtunakammaü gacchati-akàtunapu¤¤aü kilamãssanti sattà-sutvàna dhammaü
modanti-jitvàna vasati-sutvànassa etada hosi-ito sutvàna amutu kathayanti-sutvà mayaü
jànissàma-evaü sabbattha yojetabbà.


Vattamàne mànantà.-567

Vattamànakàle sabbadhàtåhi màna anta iccete paccayà honti.

Saratãti saramàno-rudatãti ruhamàno-gacchatãti gacchanto-gaõhatãti gaõhanto.


Sàsàdãhi ratthu.-568

Sàsu iccevamàdãhi dhàtåhi ratthuppaccayo hoti.

Sàsatãti satthà-sasati hiüsatãti và satthà.

Pàdito ritu.-569

Pà iccevamàdito dhàtugaõato rituppaccayo hoti.

Puttaü pàtãti pità.


Mànàdãhi ràtu.-570

Màna iccevamàdãhi dhàtåhi ràtuppaccayo hoti rituppaccayo ca.

Dhammena puttaü mànetãti mànà-pubbe bhàsatãti bhàtà.

Màtàpitåhi dhàriyatãti dhità.


â gamà tuko.-571

â iccàdimhà gamito tukappaccayo hoti.

âgantvà gacchatãti àgantuko (bhikkhu)


Bhabbe ika.-572

Gamu iccetasmà ikappaccayo hoti bhabbe.

Gamissatãti gamiko-gantuü bhabboti và gamiko (bhikkhu)

Iti kibbidhànakappe dutiyo kaõóo.
---------

Paccayàdaniññhà nipàtanà sijjhanti.-573

Saïkhyà nàmasamàsataddhitàkhyàtakitakappamhi sappaccayaü


[SL Page 115] [\x 115/]     

Ye saddà aniññhaü gatà te sàdhanehi nirikkhãtvà sakehi sakehi nàmehi nipàtanà sijjhanti
yathàsaïkhyaü.

Saïkhyàyaü tàva-ekassa ekà hoti, dasassaca dakàrassaro àdeso hoti-eko ca dasa ca ekàdasa,
ekà rasavà-

Dvissa khà hoti, dasassaca dakàrassa ro hoti-dveca dasaca bàrasa, dvàdasavà-dvãssa bàhoti.
Dasassaca vãsaü hoti dveca vãsa¤ca bàvãsaü.

Kathaü? Soëasasaddo-chassa so hoti, dasassaca dakàrassa ëo hoti-cha ca dasaca
soëasa-chaàyatanamhi chassaca saëohoti-saëàyatanàni-evaü sesà saïdhyà kàtabbà.

Nàmike tàva-ima samàna apara iccetehi jja jjuppaccayà honti-imasmiü kàle ajja, ajju, asmiü
kàle và-samàne kàle sajja, sajju.

Aparasmiü kàle aparajja, aparajju, aparasmiü và.

Samàse tàva-bhumigato, apàyagato, issarakataü, sallaviddho, kañhinadussaü, corabhayaü,
dha¤¤aràsi, saüsàra dukkhaü-pubbà ca aparà ca pubbàparaü.

Taddhite tàva-vàsiññho, bhàradvàjo, gaggavo bhaggavo, paõóavo, koleyyo.

âkhyàte tàva-asabhuvãti dhàtuto vattamànesu eka vacanabahuvacanesu ekavacanassa tissa
ssohoti antena saha, bahuvacanassa antissa ssu hoti antenasaha. Evamassa vacanãyo,
evamassu vacanãyà.

âõattiyaü hissa ssu hoti và-gacchassu, gacchàhã.

Kitake tàva-yathà vada hana iccevamàdãhi dhàtuhi

Kappaccayo hoti vadassa ca vàdo hanassaca ghàto-vadatãti vàdo-vadatãti, bhantiti
ghàto,satte hantãti ghàtako.

Nata dhàtuto tappaccayassa cca ññàdesà honti antena saha-naccaü, naññaü, iccevamàdayo
nipàtanà sijjhanti.


Sàsadisato tassa riññho ca.-574

Sàsu disa iccetehi dhàtåhi tappaccayassa riññhàdeso hoti ñhàne.

Anusaññho so mayà-dissayatthàti diññhaü-diññhaü me råpaü 

Casaddaggahaõena kaccatakàrassa tuüpaccayassa ca raññha raññhuü àdesà honti.


[SL Page 116] [\x 116/]     

Dassanãyaü daññhabbaü-daññhuü vihàraü gacchanti samaõànaü. 

Sàdisanta puccha bha¤ja haüsàdãhi ññho.-575

Sakàranta puccha bha¤ja haüsa iccevamàdãhi dhàtåhi tappacca yassa sahàdivya¤janena
ññhàdeso hoti và ñhàne.

Tassiyate tuññhe-tussayitthàti và tuññho-daüsayate daññho-ahinà daüsayitthàti và
daññho-pucchiyate puññho, pucchiyitthàti và puññho-bha¤jiyate bhaññho, bha¤jiyitthàti và
bhaññho-haüsiyate haññho, haüsitthàti và bhaññho-pakàrena haüsitthàti pahaññho.

âdiggahaõena a¤¤ehi dhàtåhi tappaccayassa ca sahàdi vya¤janena ññhàdeso hoti.

Yajiyitthàti yiññho-saüekato samavàyitthàti saüsaññho-visesena sissiyitthàti
visiññho-pavesayitthàti paviññho-evama¤¤epi yojetabbà.


Vasato uttha.-576
Vasa iccetamhà dhàtumhà takàrappaccayassa sahàdivya¤janena utthàdeso hoti ñhàne.

Avasãti, vuttho.


Vasassa vàvu.-577

Vasasseva dhàtussa tappaccaye pare vakàrassa ukàro deso hoti và.

Vasiyatthàti vusitaü brahmacariyaü-vasiyitthoti uttho, vuttho và.


Dhaóhabhahehi dhañhà ca.-578

Dhañha bhaha iccevamàntehi dhàtåhã parassa takàrappacca yassa yathàsaïkhaü dha ñhà
desà honti.

Yathà-sabbe saïkhatàsaïkate dhamme bujjhatãti buddho-vaóóhatãti vuóóho
(bhikkhu)-labhiyitthàti laddhaü-laddhaü mepattacãvaraü-agginà daóóhaü (vanaü.)


Bha¤jato ggo ca.-579

Bha¤jato dhàtumhà takàrappaccayassa ggo àdeso hoti sahàdi vya¤janena.

Abha¤ji bha¤jati bha¤jissatãti bhaggo-pakàrena bha¤jiyitthàti pabhaggo (rukkho)


[SL Page 117] [\x 117/]     

Bhujàdãnamanto nodvica.-580

Bhuja iccevamàdãnaü dhàtunaü anto no hoti tappaccayassa ca vibhàvo hotã.

Abhu¤jãti bhutto, bhuttavà, bhuttàvi-acaji cajati cajissatãti catto-acajiyitthàti và catto-chayu
råpàdisu àrammaõesu sa¤jatãti satto-patantã etthàti patto-ra¤jatãti ratto-yu¤jatãti
yuto-vivecatãti vicitto.


Vaca vàvu.-581

Vaca iccetassa dhatussa vakàrassa ukàràdeso hoti anto ca cakàro no hoti tappaccayassa ca
dvibhàvo hoti và.

Vuccitthàti vuttaü bhagavatà, uctitthàti uttaü và.


Gupàdãna¤ca.-582

Gupa iccevamàdãnaü dhàtunamanto ca bya¤jano no hoti tappaccayassa ca dvibhàvo hoti và.

Suññhu gopayitthàti sugutto-(dhammo) àrammaõaü cinte tãti cittaü-lippatãti
litto-santappatãti santatto-àbhuso dippatãti àditto-ucatãti utto-visesena vicetãti
vicitto-si¤catãti sitto-evama¤¤epi yojetabbà. 

Taràdãhi iõõo.-583

Tara iccevamàdãhi dhàtåhi tassa tappaccayassa iõõà deso hoti anto ca bya¤jano no hoti.

Atari tarati tarissatãti tiõõohaü tàreyyà-uttaratãti uttiõõo-sampuratãti sampuõõo,
paripuratãti paripuõõo-tudatãti tuõõo-parijiratãti parijiõõo-àkiratãti àkiõõo.


Bhidàdito innànta ãõàvà.-584

Bhida iccevamàdãhi dhàtåhã parassa takàrappaccayassa inna anna ãõadesà honti và, anto ca
bya¤jano no hoti.

Bhiditabboti bhinno, sambhinno-chijjiyatãti chinno, ucchijjitthàti ucchinno-dãyatãti dinno,
nisãdatãti nisinno-chàdetãti channo, succhanno, acchanno-khedaü pàpuõatãti khinno,
rodatãti runno, khãyati vayaü pàpuõàtãti khãõà jàti.

Vàti kimatthaü?-Bhijjatãti bhitti.


[SL Page 118] [\x 118/]     

Susapaca sakàto kkha kkà ca.-585

Susa paca saka iccetehi dhàtåhi tappaccayassa kkhakka àdesà honti anto ca bya¤jano no
hoti.

Sussatãti sukkho, (kaññho) paccatãti pakkaü (phalaü) sakkuõatãti sakko-sakkohaü.


Pakkamàdãhi nto ca.-586

Pakkama iccevamàdãhi dhàtåhi tappaccayassa nto àdeso hoti dhàtvanto ca no hoti.

Pakkamatãti pakkanto-vibbhamatãti vibbhanto-saïkamatãti saïkanto-khanto, santo, danto,
vanto.

Casaddaggahaõaü kimatthaü?-Teheva dhàtåhi tappaccayassanti àdeso hoti anto ca no hoti.

Kamanaü kanti, khamanaü khanti-evaü sabbattha.


Janàdãnamà timhi ca.-587

Jana iccevamàdãnaü dhàtunaü antassa bya¤janassa àttaü hoti tappaccaye pare timhi ca.

Ajanãti jàto, jananaü jàti.

Timhãti kimatthaü?-A¤¤asmiü pi paccaye pare àkàranivattanatthaü.

Jinituü, jinàti, janitvà-janetãti janità, janituü, janitabbaü iccevamàdi.

Gama khaõa hana ramàdãnamanto.-588

Gama khaõa hana ramu iccevamàdãnaü dhàtånaü anto bya¤jano no hoti và tappaccaye pare
timhi ca.

Sundaraü nibbàõaü gacchatãti sugato-(bhagavà) sundaraü ñhànaü gacchatãti
sugati-khaõiyateti khataü,khaõãti khati, upagantvà hanãyate taüti upahataü.

Upahantãti upàhaõaü-samagge kamme ramatãti samaggarato, samaggarati, abhirato,
abhirati-ma¤¤atãti mato, mati-maratãti mato, ramatãti rato, iccevamàdi.

Vàti kimatthaü?-Ramito, ramati.


Rakàro ca.-589

Rakàro ca dhàtunamantabhuto no hoti tappaccaye pare timhi ca.

Pakàrena karãyatãti pakato. (Padattho) pakàrena


[SL Page 119] [\x 119/]     

Karãyateti pakati-visesena saratãti visato-visesena saraõaü visatã và.

 hàpànamiãva.-590

 hà pà iccetesaü dhàtånaü antassa àkàrassa ikàra ãkàràdesà honti yathàsaïkhyaü tappaccaye
pare timhi ca. Tatra ññhito, yatra ññhito, ñhàne-ñhiti, yàguü pitassa bhikkhuno, pivi pivati
pivissatãti pãto-pãti.


Hantehi ho hassa ëo và adahanahànaü.-591

Hakàra iccevamantehi dhàtåhi tappaccayassa ca hakàrà deso hoti dhàtvantassa hassa ëo hoti
và adahanahànaü.

âruhatãti àruëho-agàhãti gàëho-gàhatãti gàëho và-bahati vuddhiü pàpuõàtãti
bàëho-muhatãti muëho.

Adahasahànamiti kimatthaü?-Dahitthàti daóóho (vanasaõóo) saüsuññhu nayhatãti
sannaddho.

Iti kabbidhànakappe tatiyo kaõóo.
---------

öamhi ra¤jassa jo bhàvakara õesu.-592

öamhi paccaye pare ra¤jaiccetassa dhàtassa antabhutassa ¤jakàrassa jo àdeso hoti và
bhàvakaranesu. 

Ra¤jitabbo ràgo-ra¤jati tenàti ràgo.

Bhàvakaraõesvãti kimatthaü?-Ra¤jati etthàti raïgo.

Hanassa ghàto.-593

Hana iccetassa dhàtussa sabbasseva ghàtàdeso hoti õamhipaccaye pare.

Upahantãti upaghàto-gàvo hantãti goghàtako.


Vadho và sabbattha.-594

Hana iccetassa dhàtussa sabbasseva vadhàdeso hoti và sabbañhànesu.

Hanatãti vadho, vadhako- ahatãti avadhi, ahani và.


[SL Page 120] [\x 120/]     

âkàrantàna màyo.-595

âkàrantànaü dhàtånaü antasarassa àya àdeso hoti õamhi paccaye pare.

Dànaü dadàtãti dàna dàyako-dànaü dàtuü sãlaü yassàti dàna dàsi-majjaü dàtuü sãlaü yassàti
majjadàyi-nagaraü yàtuü sãlaü yassa so hoti nagarayàyã.


Purasamupaparihi karotissa khakharàvà tappaccayesu ca.-593

Pura saü upa pari iccetehi parassa karotissa dhàtussa khakharàdesà honti và tappaccayepare
õamhi ca.

Pure karãyatãti purakkhato-samaü katanti saïkhato-paccayehi saïgamma karãyitthàti
saïkato-upagantvà kàrayitthàti upakkhato-parisamantato karayatãti parikkhàro-saükarãyatãti
saükhàro-upagantvà karotãti upakàro và.


Tavetunàdisu kà.-597

Tave tuna iccevamàdisu paccayesu karotissa dhàtussa kàdeso hoti và.

Kàtave, kàtuü, kattuü và, karaõaü, kàtåna, kattånavà.


Gamakhana hanàdinaü tuü tabbàdisu na.-593

Gama khana hana iccevamàdãnaü dhàtånaü antassa nakàro hoti và tuü tabbàdisu paccayesu.

Gamanaü gantuü-gamanaü gamituü-gamanãyanti gantabbaü, gamitabbaü-khantuü,
khanituü, khantabbaü, khanitabbaü-hantuü, hanituü, hantabbaü, hanitabbaü-mantuü
manituü, mantabbaü, manitabbaü.

âdiggahaõaü kimatthaü?-Tunaggahaõatthaü-gantåna, khantuna, hantuna, mantuna.


Sabbehi tånàdãnaü yo.-599

Sabbehi dhàtåhi tunàdãnaü paccayànaü yakàràdeso hoti và.

Abhivandiya, abhivanditvà-ohàya, ohitvà-upanãya, upanetvà, passiya, passitvà-uddissa,
uddisitvà-àdàya, àdiyatvà.


Canantehi racca.-600

Cakàranakàrantehi dhàtuhi tunàdinaü paccayànaü raccà deso hoti và.


[SL Page 121] [\x 121/]     

Vivicca, àhacca, upahacca.

Và ti kimatthaü?-Hantvà.


Disà svànasvànta lopo ca.-601

Disa iccetàya dhàtuyà tunàdinaü paccayànaü svàna svàdesà honti antalopo ca.

Disvàna, disvà.


Mahadahehi mma yha jja bha ddhà ca.-602

Ma ha da bha iccevamantehi dhàtuhi tunàdinaü paccayànaü mma yha jja bha ddhàdesà
honti và antalopo ca.

âgamma, àgantvà, okkamma, okkamitvà, paggayha, paggaõhitvà, uppajja, uppajjitvà,
àrabbha, àrabhitvà, àraddha, àrabhitvà.


Taddhita samàsa kitakà nà maü vàtave tånàdisu ca.-603

Taddhitasamàsakitakaiccevamantà saddà nàmaü va daññhabbà tavetunatvànatvàdippaccaye
vajjetvà.

Vàsiññho-patto dhammo yena so pattadhammo-kumbhakàro-iccevamàdi.


Dumhi garu.-604

Dumhi akkhare yo pubbo so garukova daññhabbo.

Bhitvà, chitvà, datvà, hutvà.


Dãgho ca.-605

Dãgho ca saro garukova daññhabbo

âhàro, nadã, vadhu, te, dhammo, opanayiko.


Akkharehi kàraü.-606

Akkharehi akkharatthehi akkharàbhidheyyehi kàrappaccayo hoti payoge sati.

A eva akàro-evaü àkàro, yakàro, sakàro, dhakàro, makàro, bhakàro, lakàro.


Yathà gamamikàro.-607

Yathàgamaü sabbadhàtuhi sabbapaccayesu ikàràgamo hoti.


[SL Page 122] [\x 122/]     

Tena kammaü kàriyaü-bhavitabbaü. Janitabbaü, viditabbaü, karitvà, icchitaü. Icchitabbaü,
gamitabbaü, veditabbaü. Hanitvà,pacitvà, iccevamàdi.


Dadhàntato yokvaci.-608

Dakàra dhakàrantàya dhàtuyà yathàgamaü yakàràgamohoti kvaci tunàdisu paccayesu.

Buddho loke uppajjitvà, dhammaü bujjhitvà.

Dadhàntatoti kimatthaü?-Labhitvà.

Kvacãti kimatthaü?-Uppàdetvà.

Iti kabbidhànakappai catuttho kaõóo.

---------

Niggahãtaü saüyogàdi no.-609

Saüyogàdibhuto nakàro niggahãtamàpajjate.

Raïgo, bhaïgo, saïgo.


Sabbattha ge gã.-610

Ge iccetassa dhàtussa gã àdeso hoti sabbañhàne.
Gãtaü gàyati.


Sadassa sãdattaü.-611

Sada iccetassa dhàtussa sãdàdeso hoti sabbañhàne.
Nisinno, nisãdati.


Yajassa sarassiññho.-612

Yaja iccetassa dhàtussa sarassa ikàràdeso hoti ññhe pare.

Yiññho, yiññhà.
 heti kimatthaü?-Yajanaü.


Hacatutthànamantànaü do dhe.-613

Bhavatutthànaü dhàtvantànaü do àdeso hoti dhe pare.
Sannaddho, kuddho, yuddho, siddho, viddho, laddho, àraddho.


[SL Page 123] [\x 123/]     

ôo óhakàre.-614

Hacatutthànaü dhàtvantànaü óo àdeso hoti óhakàre pare.

ôayhatãti daóóho, paóóhãti vuóóho.
ôhakàreti kimatthaü?-Dàho.


Gahassa ghara õe và.-615

Gaha iccetassa dhàtussa sabbassa gharàdeso hoti và õappaccaye pare.

Gharaü, gharàni.
Vàti kimatthaü?-Gàho.


Dahassa do ëaü.-616

Daha iccetassa dhàtussa dakàro ëattamàpajjate và õappaccaye pare.

Paridahaõaü pariëàho.
Vàti kimatthaü?-Paridàho.


Dhàtvantassa lopo kvimhi.-617

Dhàtvantassa bya¤janassa lopo hoti kvimhi paccaye pare.

Bhujena gacchatãti bhujago-urago, turago,saïkho.


Vidante å.-618

Vida iccetassa dhàtussa ante åkàràgamo hoti kvimhi paccaye pare.
Lokaü vidati jànàtãti lokavidå.


Namakarànamantànaü niyuttatamhi.-619

Nakàra makàra kakàra rakàrànaü dhàtvantànaü lopo nahoti ikàrayutte tappaccaye pare.

Hanituü, gamito, ramito, aïkito, saïkito, sarito, karitvà.

Iyutta tamhãti kimatthaü?-Gato, sato, kato, bhato.


Nakagattaü cajàõavumhi.-620

Cakàra jakàrà kakàragakàrattaü nàpajjante õavuppaccuye pare.


[SL Page 124] [\x 124/]     

Pavatãti pàcako, yajatãti yàjako.


Karassa ca tattaü tusmiü.-621

Kara iccetassa dhàtussa ca antassa rakàrassa takàrattaü hoti và tuppaccaye pare.

Karotãti kattà, karontãti kattàro.


Tuü tunatabbesu và.-622

Kara iccetassa dhàtussa antassa rakàrassa takàrantaü hoti và tuü tuna tabbesu paresu.

Kattuü, kàtuü, kattåna, kàtåna.Kattabbaü, kàtabbaü.


Kàritaü viya õànubandho.-623

öakàrànubandho paccayo kàritaü viya daññhabbo và.

Dàho, deho, nàdo, vàho, bahavo, bodho, vàro, dhàro, parikkhàro, dàyako, nàyako, làvako,
bhàvako, kàrã, ghàtã, dàyi.

Vàti kimatthaü-? Upakkharo.


Anakà yuõavånaü.-624

Yå õavu iccetesaü paccayànaü ana aka iccete àdesà honti.

Nanditabbanti nandanaü-(vanaü) bhuyate bhavanaü-gayhate gahaõaü-nalaïkarotãti
nalakàrako.

Kagà cajànaü.-625

Ca ja iccetesaü dhàtvantànaü kakàragakàràdesà honti nànubandhe paccaye pare.

Pàko, yogo.

Iti kibbãdhànakappe pa¤camo kaõóo.
---------



[SL Page 125] [\x 125/]     

Kattari kit.-626

Kattari iccetasmiü atthe kat paccayà honti.

Kàru, kàruko, kàrako, pàcako, kattà, janità, pavità. Netà.


Bhàvakammesu kiccattakkhatthà.-627

Bhàvakamma iccetesvatthesu kicca-ta-kkha-ttha-icce te paccayà honti.
Upasampàdetabbaü, upasampàdanãyaü bhàvatà-sayitabbaü bhavatà-kattabbaü kammaü
bhavatà-bhottabbo odano bhavatà-asitabbaü bhojanaü bhavatà-asitaü bhavatà-sayitaü
bhavatà-pacito odano bhavatà-asitaü bhojanaü bhavatà-sayitaü sayanaü bhavatà-pacitaü
odanaü bhavatà-ki¤cissayo, ãsassayo, dussayo, sussayo, bhavatà.


Kammani dutiyàyaü kto.-628

Kammani iccetasmiü atthe dutiyàyaü vibhattiyaü kattariktappaccayo hoti.

Dànaü dinno devadatto, sãlaü rakkhito devadanto-bhattaü bhutto devadatto-garumupàsito
devadatto.


Khyàdãhi manmaca to và.-629

Khã bhã su ru hu và dhu hi lu pã ada iccevamàdãhã dhàtåhi man paccayo hoti massa ca to
hoti và.

Khãyanti upaddavà ettàti khemo, bhàyitabboti bhãmo, bhàyanti etthàti và bhãmo-raüsiyo
abhisavetãti somo-romo, homo, vàmo, dhåmo, hemo, lomo, pemo, attà, àtumà.


Samàdãhi thamà.-630

Samu dama dara raha du hi sã hã dà yà sà ñhà bhasa iccevamàdãhi dhàtåhi tha ma
ppaccayà honti.

Sametãti samatho, damatho, daratho, ratho, dumo, himo, sãmo, bhãmo, dàmo, yàmo, sàmo,
thàmo, bhasmà.


[SL Page 126] [\x 126/]     

Gahassupadhasse và.-631

Gaha iccetassa dhàtussa upadhassa akàrassa ettaü hoti và.

Dabbasambhàraü gaõhà tãti gehaü, gahaü.


Masussa sussa cchara ccherà.-632

Masu iccetassa pàñipadikassa sussa cchara ccherà àdesà honti.

Maccharatãti maccharo-evaü macchero.


âpubbacarassa ca.-633

âpubbassa caraiccetassa dhàtussa ccariya cchara ccherà desà honti, àpubbassa ca rasso hoti.

âbhuso caritabbanti acchariyaü-evaü accharaü. Accheraü-accharaü paharituü yuttanti
accharaü,acchariyaü và.

Caggahaõena masussa sussapi cchariyàdeso hoti. Mà acchariyaü etassa hotåti macchariyaü.


Ala kala salehi layà.-634

Ala kala sala iccetehi dhàtåhi la ya ppaccayà honti. 

Alati samatthatãti allaü-kalitabbaü saïkhyàtabbanti kallaü-salati gacchati pavisatãti
sallaü-evaü alyaü, kalyaü, salyaü.


Yàõalàõà.-635

Tehi kala sala iccetehi dhàtuhi yàõalàõappaccayà honti.

Kallaü sukhaü aõati pàletãti kalyàõaü-gaõato pañikkamitvà salati etthàti
pañisallàõaü-evaükallàõe, pañi sallàõo.


Mathassa thassa lo ca.-636

Matha iccetassa dhàtussa thassa lo àdeso hoti.

A¤¤a ma¤¤aü mathati vilolatãti mallo-mallaü.

Casaddaggahaõena lato ko càgamo hoti.

Mallako, mallakaü.


[SL Page 127] [\x 127/]     

Pesàtisagga patta kàlesu kiccà.-637

Pesàtisagga pattakàla iccetesvatthesu kiccappaccayà honti.

Kattabbaü kammaü bhavatà-karaõãyaü kaccaü bhavatà-bhottabbaü bhojanaü
bhavatà-bhojanãyaü bhojjaü bhavatà-ajjhayitabbaü ajjheyyaü bhavatà-ajjhanãyaü ajjheyyaü
bhavatà.


Avassakàdhamiõesu õã ca.-638

Avassaka adhamiõa iccetesmatthesu õãppaccayo hoti kiccà ca.

Avassake tàva-kàrãsi me kammaü avassaü-hàrãsi me bhàraü avassaü.

Adhamiõe-dàyãsime sataü iõaü-dhàrisime sahassaü iõaü.
Kiccàca-dàtabbaü me bhavatà sataü iõaü-dhàrayitabbaü me

Bhavatà sahassaü iõaü-kattabbaü me bhavatà gehaü-karaõãyaü me bhavatà kiccaü-kàriyaü
kayyaüvà me bhavatà vatthaü.


Araha sakkàdãhi tuü.-639

Araha sakka bhabba iccevamàdãhi yoge sabbadhàtåhi tuü paccayo hoti.

Arahati bhavaü vattuü, arahati bhavaü kattuü, sakko bhavaü hantuü, sakko bhavaü jetuü,
sakko bhavaü jinituü, sakko bhavaü netuü, sakko bhavaü bhavituü, sakko bhavaü dàtuü,
sakko bhavaü gantuü, bhabbo bhavaü jinituü, iccevamàdi.


Vajàdãhi pabbajjàdayo nipaccante.-640

Vaja i¤ja a¤ju sada vida saja pada hana isu sada sidhà cara kara ruja pada rãca kita kuca
mada labha rada tira aja tija gamu ghasa rusa puccha muha vasa kama tuda visa piüsa
muda musa sata dhu naña niti tathà iccevamàdãhi dhàtuhi upasaggappaccayàdãhica
pabbajjàdayo saddà nipaccante.

Pañhamameva vajitabbàti pabbajjà-i¤janaü ejjà-samajjanaü samajjà-nisãdanaü nisajjà-vijjanaü
vijjà-vissajjanaü


[SL Page 128] [\x 128/]     

Vissajjà-padanaü pajjà-hananaü vajjhà-esanaü icchà atiesanaü atticchà-sadanaü
sajjhà-abhiesanaü abhijjhà-sayanti etthàti seyyà-sammàcittaü nidheti etàyàti saddhà-caritabbà
cariyà-karaõaü kiriyà-rujanaü rucchà-padanaü pajjhà-ri¤canaü ricchà-tikicchatãti
tikicchà-saükocanaü saükucchà madanaü majjà-labhanaü lacchà-raditabbàti racchà-radanaü
vilekhanaü và racchà-adhobhàgena gacchatãti tiracchà-ajanaü ajjhà-titikkhatã
tikikkhà-sahaàgamanaü sàgacchà-duññhubhakkhanaü dobhacchà-duññhurosanaü
dorucchà-pucchanaü pucchà-muhanaü mucchà-vasanaü vacchà-kathanaü
kacchà-sahakathanaü sàkacchà-tudanaü tucchà-visanaü vicchà-piüsanaü
picchillà-sukhadukkhaü mudatã bhakkhatãti macco-sattànaü pàõaü museti vajetãti
maccu-satanaü saccaü-uddhaü dhunàti kampatãti uddhaccaü-nañanaü naccaü-nitanaü
niccaü-satanaü taccaü-iccevamàdi.


Kvi lopo ca.-641

Bhu dhu bhà gamu khanu yamu mana tanu iccevamàdihi dhàtuhi khvi lopo ca hoti
punanipaccante.

Vividhehi sãlàdiguõehi bhavatãti vibhu-sayambhå, abhibhå, sandhå, uddhå, vibhà, nibhà,
pabhà, sabhà,àbhà, bhujago, urago, turago, saïkho, viyo, sumo, parito, iccevamàdi.


Sacajànaü kagà nànukhandh.-642

Sacaiajànaü dhàtunamantànaü cajànaü kagàdesà honti yathàsaïkhyaü nànubandhappaccaye
pare.

Oko, pàko, seko, soko, viveko, càgo, yogo, bhogo, rogo, ràgo, bhàgo, bhaïgo, raïgo, saïgo.


Nudàdãhi yu õavu na manànanà kà na nakà sakàritehi ca.-643333333

Nuda suda jana su lu hupu bhu ¤à asa samu iccevamàdãhi dhàtåhi phanda citi àna
iccevamàdãhi dhàtåhi sakàritehi ca yuõavunaü paccayànaü ana ànana aka ànanakàdesà
honti yathà saïkhyaü kattari bhàva karaõesu ca.

Kattari tàva-panådatãti panudano-evaü sudano, janano,


[SL Page 129] [\x 129/]     

Savaõo, lavaõo, havano, pavano, bhavano, ¤àõo, asano, samaõo.

Bhàveca-panujjate panudanaü-sujjate sådanaü, jàyate jananaü, såyate savaõaü,låyate
lavanaü, håyate bhavanaü, påyate pavanaü, bhåyate bhavanaü, ¤àyate ¤àõaü, asayate
asanaü, sammate samaõaü, sa¤jàniyate sa¤jànanaü.Kuyate kànanaü.

Kàrite ca-phandàpayate phandàpanaü, cetàpayate cetàpanaü, àõàpayate àõàpanaü.

Karaõe ca-nådati anenàti nådanaü-evaü panådanaü, sådanaü, jananaü, savanaü, lavanaü,
bhavaõaü, pavanaü, havanaü, jànanaü, asanaü, samaõaü.

Puna kattari-nudatãti nudako, sudatãti sudako janekãti janako, suõatãti, sàvako, luõàtãti
làvako, juhotãti hàvako. Puõatãti pàvako, bhavatãti bhàvako. Jànàtãti jànanako, asatãti
asako, upàsatãti upàsako, sametãti samako.

Kàritetu-phandàpayatãti phandàpako. âõapayatãti àõapako-evaü cetàpako, sa¤jànanako.
Iccevamàdi.

I ya ta ma kã e sànamantassaro dãghaü kvaci dusassa guõaü do raü sakkhã ca.-644

I ya ta ma ki e sa iccetesaü sabbanàmànamanto saro dãghamàpajjate kvaci dusa iccetassa
dhàtussa guõa màpajjate dakàro rakàramàpajjate dhàtvantassa sassa ca sa kkha ã iccete
àdesà honti yathà sambhavaü.

Ete saddà sakena sakena nàmena yathànuparodhena buddhasàsane pacchà puna nipaccante.

Emamiva naü passatãti ãdiso-samiva naü passatãti yàdi so-tamiva naü passatãti tàdiso-evaü
màdiso, kãdiso, ediso, sàdiso, ãriso, yàriso, tàriso, màriso, kãriso, eriso, sàriso-ãdikkho,
yàdikkho, tàdikkho màdikkho, kãdikkho, edikkho, sàdikkho-ãdi, yàdi, tàdi, màdi, kãdi, edi,
sàdi. 


[SL Page 130] [\x 130/]     

Casaddaggahaõena tesameva saddànaü iya iccevamàdina mantoca saro kvaci
dãghattamàhu.

ärikkho, yàrikkho, tàrikkho, màrikkho, kirikkho, erikkho, sàrikkho-sàdiso, sàriso, sàdikkho,
sàrikkho.


Hyàdãhi mati buddhi påjàdãhi ca kto.-645

Hi supa mida iccevamàdãhi dhàtuhã matyàdito ca budhyàdito ca påjàdito ca ktappaccayo
hoti.

Bhàyitabboti bhito, supitabboti sutto, miditabbo sinehe tabboti mitto-evaü sammato,
saükappito, sampàdito, avadhàrito,-buddho, ito, vidito, takkito, påjito, apacàyito, mànito,
apavito, vandito, sakkàrito, ¤àto.


Vepu si dava vamu ku dà bhu hvàdãhi thuttimaõimà nibbatte.-646

Vepu si dava vamu ku dà bhu hå iccevamàdãhi dhàtåhi yathà sambhavaü thu tti ma
õimappaccayà honti nibbattatthe.

Vepanaü vepo, tena nibbatto vepathu-sayanaü sayo tena nibbatto sayathu-davanaü davo
tena nibbatto davathu-vamanaü vamo tena nibbatto vamathu-kuti karaõaü tena nibbattaü
kuttimaü-dàti dànaü, tena nibbattaü dattimaü-bhuti bhavanaü tena nibbattaü
bhottimaü-avahåti avahanaü tena nibbattaü ohàvimaü.


Akkose namhàni.-647

Akkosa iccetasmiü atthe namhi pañisedhayutte ànippaccayo hoti sabbadhàtåhi.

Nagamitabbaü agamàni te jamma desaü-nakattabbaü akaràõi te jamma kammaü.

Namhãti kimatthaü vipatti te jamma-vikatti te jamma.
Akkoseti kimatthaü?-Avadhi, ahaõi te.


Ekàdito sakissa kkhattuü.-648
Eka dvã ti catu pa¤ca cha satta aññha nava dasàdito gaõanato sakissa kkhattuü paccayo
hoti.

Yathà-ekassa padatthassa sakiü vàraü ekakkhattuü-dvinnaü padatthànaü sakiü vàraü
dvikkhattuü-tiõõaü padatthànaü sakiü vàraü.


[SL Page 131] [\x 131/]     

Tikkhattuü-evaü catukkhattuü, pa¤cakkhattuü, cakkhattuü, sattakkhattuü, aññhakkhattuü,
navakkhattuü, dasakkattuü-evamàdayo a¤¤epi saddà evaü yojetabbà.


Sunassunassoõavàõuvàõuõuõa khuõàõà.-649

Suna iccetassa pàñipadikassa unassa oõa vàõa uvàõa åõa uõakha uõa à àõàdesà honti.

Sàmikassa vacanaü suõàtãti soõo svàõo-evaü suvàõo, såõo, suõakho, suõo, sà, sàõo.


Taruõassa susu ca.-650

Taruõaiccetassa pàñipadikassa susu àdeso hoti.

Susukàëakeso.


Yuvassuvassu vuvànunånà.-651

Yuva iccetassa pàñipadikassa uvassa uva uvàna una ånàdesà honti.

Yuvà, yuvàno, yuno, yåno.


Kàle vattamànàtãte õvàdayo.-652

Kàle vattamànatthe ca atãtatthe ca õu yu tappaccayà honti.

Akàsi karoti (karissatãti) kàru, agacchi gacchati (gacchissatã)ti vàyu.

Abhavi bhavati (bhavissatã)ti bhåtaü.


Bhavissati gamàdãhi õighiõ.-653

Bhavissati kàlatthe gamubhaja su ñhà iccevamàdihi dhàtuhi õighina paccayà honti.

âyatiü gamituü sãlaü yassa so hoti gàmi, àyatiü bhajituü sãlaü yassa so hoti bhàji-àyatiü
passituü sãlaü yassa so hoti passàvi-àyatiü pañhituü sãlaü yassa so hoti paññhàyi.


Kiriyàyaü õavutavo.-654

Kiriyàya matthe õavu tu iccete paccayà honti bhavissati kàle.

[SL Page 132] [\x 132/]     

Karissatãti kàrako vajati-bhu¤jissatãti hottà vajati.


Bhàvavàcimhi catutthã.-655

Bhàva vàcimhi catutthivibhatti hoti bhavissatikàle.

Pavissate pacanaü và pàko, pàkàya vajati-bhu¤jissate bhojanaü và bhogo, bhogàya
vajati-naccissate nañànaü và, naccaü naccàya vajati.


Kammani õo.-626

Kammani upapade õappaccayo hoti bhavissatikàle.

Nagaraü karissatãti nagarakàro vajati-sàliü lavissatãti sàlilàvo vajati.

Dha¤¤aü vapissatãti dha¤¤avàpo vajati-bhogaü dadissatãti bhogadàyo, vajati-sindhuü
pivissatãti sindhu pàyovajati.


Sese ssantu mànànà.-657

Sesa iccetasmiü atthe ssantu màna àna iccete paccayà honti bhavissatikàle kammåpapade.

Kammaü karissatãti kammaü karissaü-evaü kammaü karonto, kammaü kurumàno, kammaü
karàõo vajati-bhojanaü bhu¤jissatãti bhojanaü bhu¤jissaü-evaü bhojanaü bhu¤janto,
bhojanaü bhu¤jamàno, bhojanaü bhu¤jàno, vajati-khàdanaü khàdissatãti khàdanaü
khàdissaü, khàdanaü khàdanto, khàdanaü khàdamàno, khàdanaü khàdàno, vajati-maggaü
carissatãti maggaü carissaü, caranto, caramàno, caràno vajati-bhikkhaü bhikkhissatãti
bhikkhaü bhikkhissaü, bhikkhaü bhikkhanto, bhikkhaü bhikkhamàno, bhikkhaü bhikkhàno,
vajati.


Chadàdãhitatraõ.-658

Chada citi su si vida pada tnu yata ada mada yuja vatu mida mà pu kala vara vepu gupa
dà iccevamàdihã dhàtåhi tatraõ iccete paccayà honti yathà sambhavaü.

âtapaü chàdetãti chattaü, chatraü-àrammaõaü cintetãti cittaü, citraü-cintenti
sampayuttadhamme etenàti và cittaü, citraü-suttaü, såtraü, nettaü, netraü, pakàrena vidatãti
pavittaü, pavitraü-vividhenàkàrena aïgaü pàpaü punàtãti và pavittaü
pavitraü-pattaü,pàtraü-tattaü


[SL Page 133] [\x 133/]     

Tatraü, yattaü, yatraü-attaü, atraü-mattaü. Matraü-yuttaü. Yutraü-vattaü. Vatraü-mittaü,
mitraü-mattaü, matraü-attano kulaü punàti sedhetãti putto-putro, putraü-kalattaü, kalatraü,
varattaü, varatraü-vettaü, vetraü-gattaü, gàtraü-guttaü, gottaü, gotraü-dàttaü,
dàtraü-iccevamàdi.

Vadàdãhi õitto gaõe.-659

Vada cara vara iccevamàdãhi dhàtåhi õittappaccayo hoti gaõattho.

Vàditànaü gaõe vàdittaü-evaü vàrittaü. Vàrittaü, iccevamàdi.


Midàdãhi ttitiyo.-660

Mida pada ra¤ja tanu dhà iccevamàdãhi dhàtuhi tti ti iccete paccayà honti.

Metti. Patti. Ratti, tatti, dhàti, iccevamàdi.

Usu ra¤ja daüsànaü daüsassa daóóho óhañhà ca.-661

Usu ra¤ja daüsa iccetesaü dhàtånaü daüsassa daóóhà deso hoti óhañhàppaccayà ca honti. 

Uóóho, raññhaü, daóóho.


Suvusànamuvusànamato thova.-662

Su vu asa iccetesaü dhàtånaü u å asànaü atàdeso hoti thappaccayo ca.

Satthaü, vatthaü, attho.


Ra¤judàdãhi dhadidda kirà kvaci jada lopo ca.-663

Ra¤ja udi idi vadi madi khudi chidi rudi dala susa suva vaca vaja iccevamàdãhi dhàtåhi dha
da idda ka ira iccete paccayà honti kvaci jada lopo ca puna nipaccante.

Randhaü, samuddo, indo, cando, mando, khuddo, chiddo, ruddo, daliddo,sukkaü, soko,
vakkaü, vajiraü, iccevamàdi.


Pañito hissa heraõhãraõ.-664

Pañi iccetasmà hissa dhàtussa heraõ hãraõ àdesà honti.


[SL Page 134] [\x 134/]     

Pañipakkhe madditvà gacchati pavattatãti pàñiheraü, pàñihãraü.


Kaóyàdãhi ko.-665

Kaói ghañi vañi karaõói maõói saõói kuñhã bhaõóa paõói daõóã raõóã taõóã isiõóã
caõóã gaõóã aõóã laõóã meõóã eraõóã khaõóã iccevamàdãhi dhàtåhi kappaccayo hoti.
Sahappaccayena ca puna nipaccante yathà sambhavaü.
Kaõóo, ghaõño, caõño, karaõóo, maõóo, saõóo, kuññho, bhaõóaü, paõóako, daõóo,
raõóo, vitaõóo, isiõóo, caõóo, gaõóo, aõóo, laõóo, meõóo, eraõóo, khaõóo,
iccevamàdayo a¤¤e pi saddà bhavanti.


Khàdàmagamànaü khandhàndhagandhà.-666

Khàdaü ama gamu iccetesaü dhàtånaü khandha anda gandhadesà honti kappaccayo ca.

Khandho, andho, gandho-evaü khandhako, andhako, gandhako.


Pañàdãhyalaü.-667

Paña kala kusa kada bhaganda mekha vakka takka palla sadda mula khila vida caõóa
pa¤ca vaca vasa paca maca musa gotthu puthu bahu maïga baha kabi sabi agga
iccevamàdihi dhàtåhi pàñipadikehi ca uttarapadesualaü paccayo hoti pacchà puna
nipaccante.

Pañe alamiti pañalaü-evaü kallaü. Kusalaü, kadalaü, bhagandalaü, mekhalaü, vakkalaü,
takkalaü. Pallalaü, saddalaü. Mulàlaü. Khilàlo, vidalaü. Caõóàlo, pa¤càlo, vàlaü, vasalo,
pacalo, macalo, musalo, gotthulo, puthulo,bahulo-maïgalaü, bahalaü, kambalaü, sambalaü,
aggalaü, iccevamàdayo a¤¤epi saddà bhavanti.


Puthassa puthu pathàmo và.-668

Putha iccetassa pàñipadikassa puthu pathàdesà honti kvaci amappaccayo hoti.

Puthuvã, pañhamo, puthujjano, pañhavã và.


Sàsàdãhi tudavo.-969

Sasu dada ada mada iccevamàdãhi dhàtåhi tudu iccete paccayà honti.

Sattu, daddu, addu, maddu.


[SL Page 135] [\x 135/]     

Cyàdãhi ãvaro.-670

Ci pà dhà iccevamàdãhi dhàtåhi ãvarappaccayo hoti.
Cãvaraü, pãvaraü, dhãvaraü.


Munàdãhi ci.-671

Muna yata agga pata kava suva ruva mahàla bhaddàla maõa iccevamàdãhi dhàtuhã
pàñipadikehi ca ippaccayo hoti. Muni, yati, aggi, pati, kavi, suvi, ruvi, mahàli, bhaddàli,
maõi.


Vidàdãhyuro.-672
Vida valla masa sandha du ku kapu maya unda khajja kura iccevamàdãhi dhàtåhi
pàñipadikehica årappaccayo hoti, viduraññhàne jàto veduro, valluro, masuro, sandhuro,
duro, kuro, kappuro, mayuro, unduro, khajjåro, kururo.


Hanàdãhi nuõutavo.-673

Hana jana bhà riõa khanu ama ve khe dhe dhà si ki hi icce vamàdãhi dhàtuhi nu õu tu
iccete paccayà honti. 

Hanu, jànu, bhànu. Reõu, khàõu, aõu, veõu. Dhenu, dhàtu, setu, ketu, hetu.


Kuñàdãhi ññho.-674

Kuña kusa kaña iccevamàdãhi dhàtåhi pàñipadikehi ca ññhappaccayo hoti.

Kuññho, koññho, kaññhaü.


Manupurasuõàdãhi ussa õusisà.-675

Manu pura suõa ku su siri ila ala maha si ki icceva màdãhi dhàtåhi pàñipadikehi ca ussa
nusa isa iccete paccayà honti.

Yathà-manusso, mànuso, puriso, poso, suõisà, karãsaü, (suriyo,) sirãso, illiso, alaso, mahiso,
sãsaü, kisaü, iccevamàdayo saddà sesà bahukà bhavanti.

Iti kabbidhànakapekpa uõàdikappo chaññho kaõóo.


 
