Samantapasadika, Buddhaghosa's Commentary on the Vinaya Pitaka, Vol. I: Nidana; Vinayapitaka: Suttavibhanga: Bhikkhuvibhanga: Parajika (I.1) Based on the edition J. Takakusu and Makoto Nagai, assisted by Kogen Mizuno, London : Pali Text Society 1924 (Reprinted 1975) Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996 [GRETIL-Version vom 12.4.2016] NOTICE This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License. These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting. ADDITIONAL NOTES Headline references have been standardized according to the following pattern: Bhvibh_n.n. = Bhikkhuvibhaïga_Class of offence(Roman).rule(Arabic). Bhnãvibh_n.n. = Bhikkhuõãvibhaïga_Class of offence(Roman).rule(Arabic). The original PTS references in Volume I refer to: Pàràjika-rule.section.subsection (now bracketed). Italicized catchwords of the printed edition were already reduced to plain Roman type in the original Dhammakaya file. ANNOTATED VERSION IN PTS LAYOUT #<...># = BOLD %<...>% = ITALICS *<...>* = SUPERSCRIPT \<...>\ = REDLINE @<...>@ = OUTLINE/BLUE ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 vocalic L ì 236 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ #<[page 001]># %<1>% SAMANTAPâSâDIKâ NâMA VINAYAòòHAKATHâ Namo tassa bhagavato arahato sammàsambuddhassa. Yo kappakoñãhi pi appameyyaü kàlaü karonto atidukkaràõi\<*<1>*>\ khedaü gato lokahitàya nàtho, namo mahàkàruõikassa tassa. // Sp_0.1 // asambuddhaü buddhanisevitaü yaü bhavàbhavaü gacchati jãvaloko, namo avijjàdikilesajàla- vidhaüsino dhammavarassa tassa. // Sp_0.2 // guõehi yo sãlasamàdhipa¤¤à- vimutti¤àõappabhutãhi yutto, khettaü janànaü kusalatthikànaü tam ariyasaüghaü sirasà namàmi. // Sp_0.3 // icc evam accantanamassaneyyaü\<*<2>*>\ namassamàno ratanattayaü yaü, pu¤¤àbhisandaü vipulaü alatthaü tassànubhàvena hatantaràyo. // Sp_0.4 // yasmiü ñhite sàsanam aññhitassa patiññhitaü hoti susaõñhitassa, taü vaõõayissaü vinayaü amissaü nissàya pubbàcariyànubhàvaü. // Sp_0.5 // kàma¤ ca pubbàcariyàsabhehi ¤àõambuniddhotamalàsavehi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sp.B.B1.B2.Bp. -karàni. 2 Sp.-namassanãyaü. >\ #<[page 002]># %<2 Samantapàsàdikà>% visuddhavijjàpañisambhidehi saddhammasaüvaõõanakovidehi, // Sp_0.6 // sallekhiye no sulabhåpamehi Mahàvihàrassa dhajåpamehi, saüvaõõito 'yaü vinayo nayehi cittehi sambuddhavaranvayehi. // Sp_0.7 // saüvaõõanà Sãharadãpakena\<*<1>*>\ vàkyena esà pana saïkhañattà,\<*<2>*>\ na ki¤ci atthaü abhisambhuõàti\<*<3>*>\ dãpantare bhikkhujanassa yasmà, // Sp_0.8 // tasmà imaü pàlinayànuråpaü\<*<4>*>\ saüvaõõanaü dàni samàrabhissaü ajjhesanaü Buddhasirivhayassa therassa sammà samanussaranto. // Sp_0.9 // saüvaõõanaü ta¤ ca samàrabhanto\<*<5>*>\ tasmà\<*<6>*>\ Mahàaññhakathaü sarãraü katvà Mahàpaccariyaü tatheva Kurundinàmàdisu\<*<7>*>\ vissutàsu // Sp_0.10 // vinicchayo aññhakathàsu vutto yo yuttam atthaü apariccajanto, tato pi antogadhatheravàdaü saüvaõõanaü sammasamàrabhissaü. // Sp_0.11 // taü me nisàmentu pasannacittà therà ca bhikkhå navamajjhimà ca dhammappadãpassa tathàgatassa sakkacca\<*<8>*>\ dhammaü pañimànayantà\<*<9>*>\: // Sp_0.12 // buddhena dhammo vinayo ca vutto yo tassa puttehi tatheva ¤àto, so yehi tesaü matim accajantà yasmà pure aññhakathà akaüsu, // Sp_0.13 // \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.B.B1.B2.Bp. Sãhaëa-. 2 B.B1.B2.Bp. saïkhata-. 3 Sp.B.B1.-bhunàti. 4 S.B.B1.B2.Bp. pàëi-. 5 B.sammàra-. 6 S.B.B1.B2.Bp. tassà. 7 B.B1.Bp. -àdãsu. 8 B. sakkaccaü. 9 S.Sp. pati-. >\ #<[page 003]># %< Introduction 3>% tasmà hi yaü aññhakathàsu vuttaü taü vajjayitvàna pamàdalekhaü, sabbam pi sikkhàsu sagàravànaü yasmà pamàõaü idha paõóitàna // Sp_0.14 // tato ca bhàsantaram eva hitvà vitthàramagga¤ ca samàsayitvà, vinicchayaü sabbam asesayitvà tantikkamaü ka¤ci\<*<1>*>\ avokkamitvà, // Sp_0.15 // suttantikànaü vacanànam atthaü suttànuråpaü paridãpayantã,\<*<2>*>\ yasmà ayaü hessati vaõõanà pi sakkacca tasmà anusikkhitabbà ti.\<*<3>*>\ // Sp_0.16 // Tattha taü vaõõayissaü vinayan ti vuttattà vinayo tàva vavatthapetabbo, ten' etaü vuccati: vinayo nàma idha sakalaü Vinayapiñakaü adhippetaü. saüvaõõanatthaü pan' assa ayaü màtikà: vuttaü yena yadà yasmà dhàritaü yena càbhataü, yattha-ppatiññhitaü c'etametaü vatvà vidhiü tato, tenà 'ti àdipàñhassa atthaü nànappakàrato dassayanto karissàmi vinayass' atthavaõõanan 'ti. tattha vuttaü yena yadà yasmà cà 'ti\<*<4>*>\ idam tàva vacanaü tena samayena buddho bhagavà Vera¤jàyaü viharatãti evam- àdivacanaü sandhàya vuttaü. idaü hi buddhassa bha- gavato attapaccakkhavacanaü\<*<5>*>\ na hoti, tasmà vattabbam \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.B1.B2.Bp. ki¤ci. 2 S.Sp.B.B1.B2. -yanti. 3 The Chinese translation Aô. 489 omits the verses 6-16 chiefly referring to the sãhala atthakathà, while it adds 6 other verses which are not found in Pàli. The general purport is something like this: (I expound the meaning of Vinaya) ‘so that the good law may long remain in the world and all beings fully enjoy its benefit. By the merit of this I desire to dispel all evils (hatantaràyo). If one wishes to keep the precept (sãla) one should keep it (until one is) freed from all sufferings.' As to vv.4 and 5, only the first half of 4 and the second half of 5 are reproduced in Chinese, though not precisely. 4 Sp.B.B1.B2.Bp. yasmà ti. 5 S. paccakka-. >\ #<[page 004]># %<4 Samantapàsàdikà>% ev' etaü\<*<1>*>\ idaü vacanaü kena\<*<2>*>\ vuttam, kadà kasmà ca vuttan ti.\<*<3>*>\ àyasmatà Upàlittherena vuttaü taü ca pana pañhamamahàsaïgãtikàle. pañhamamahàsaïgãti\<*<4>*>\ nàma c' esà ki¤càpi pa¤casatikasaïgãtikkhandhake suvuttà,\<*<5>*>\ nidàna- kosallatthaü pana idhàpi iminà nayena veditabbà. dhammacakkappavattanaü\<*<6>*>\ hi àdiü katvà yàva Su- bhaddaparibbàjakavinayanà katabuddhakicce Kusinàràyaü Upavattane\<*<7>*>\ Mallànaü sàlavane yamakasàlànam antare Visàkhapuõõamadivase\<*<8>*>\ paccåsasamaye\<*<9>*>\ anupàdisesàya nib- bànadhàtuyà\<*<10>*>\ parinibbute bhagavati lokanàthe bhagavato parinibbàne\<*<11>*>\ sannipatitànaü sattannaü bhikkhusatasahas- sànaü saüghatthero àyasmà Mahàkassapo sattàhaparinib- bute bhagavati, Subhaddena buóóhapabbajitena\<*<12>*>\: alaü àvuso mà socittha mà paridevittha, sumuttà mayaü tena mahàsamaõena, upaddutà ca homa idaü vo kappati idam vo\<*<13>*>\ na kappatãti, idàni pana mayaü yaü icchissàma taü karissàma, yaü na icchissàma taü na\<*<14>*>\ karissàmà'ti vutta- vacanam anussaranto, ñhànaü\<*<15>*>\ kho pan' etaü vijjati yaü pàpabhikkhå\<*<16>*>\ atãtasatthukaü pàvacanan ti ma¤¤amànà pakkhaü labhitvà na cirass' eva\<*<17>*>\ saddhammaü antara- dhàpeyyuü. yàva ca dhammavinayo tiññhati tàva anatãta- satthukam eva pàvacanaü hoti.\<*<18>*>\ vuttaü h' etaü bhaga- vatà: yo vo mayà ânanda\<*<19>*>\ dhammo ca vinayo ca desito \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.eva taü; B.B1.B2.Bp. omit ev'. 2 S.tena. 3 B.B1. kadà vuttaü, kasmà ca vuttan ti; B2. kadà ca vuttaü, kasmà ca vuttan ti; Bp. kadà vuttaü, kasmà vuttan ti. 4 B2. saügiti, sic passim. 5 B.B1.B2.Bp. vuttà. 6 From here to p. 104 àbhatan ti has been edited by H. Oldenberg in his Vinaya, iii, 283 f., London,1881. 7 Sum. Upavattaü. 8 B.B1. Visàkhà-. 9 B2. paccusa-. 10 Sp. nibbàõa-; B.parinibbàna-, sic passim. 11 Sum. dhàtubhàjanadivase for parinibbàne. 12 Ch. puts mahalla for buóóha-. 13 Sp. omits vo. 14 S.Sp.B.B1.B2.Bp. na taü. 15 Sum. inserts before ñhànaü, ‘edisassa ca saüghasannipàtassa puna dullabhabhàvaü ma¤¤amàno.' 16 S.B.B1.-bhikkhu atãta-. 17 B2. cãrass' eva. 18 S1.(D).Sum. pàvacanan ti. 19 S.Sp.B2.Sum. yo vo ânanda mayà; Bp. yo kho ânanda mayà. >\ #<[page 005]># %< Introduction 5>% pa¤¤atto so vo\<*<1>*>\ mam' accayena satthà ti. yan nånàhaü dhamma¤ ca vinaya¤ ca saügàyeyyaü yathàyidaü\<*<2>*>\ sàsa- naü addhaniyaü assa ciraññhitikaü.\<*<3>*>\ yaü càhaü bhaga- vatà: dhàressasi pana tvaü me\<*<4>*>\ Kassapa sànàni\<*<5>*>\ paüsukå- làni\<*<6>*>\ nibbasanànãti vatvà civare sàdhàraõaparibhogena anuggahito\<*<7>*>\: ahaü bhikkhave yàvad eva àkaïkhàmi vivicc' eva kàmehi --pe-- pañhamajjhànaü\<*<8>*>\ upasampajja viharàmi, Kassapo pi bhikkhave yàvad eva àkaïkhati vivicc' eva kà- mehi --pe-- pañhamajjhànaü\<*<8>*>\ upasampajja viharatãti evam- àdinà nayena navànupubbavihàrachaëabhi¤¤àdibhede\<*<9>*>\ uttari- manussadhamme attanà samasamaññhapanena\<*<10>*>\ ca anug- gahito,\<*<11>*>\ tassa\<*<12>*>\ me\<*<13>*>\ kiü a¤¤aü ànaõyaü\<*<14>*>\ bhavissati. nanu maü bhagavà ràjà viya sakakavacaissariyànuppadànena\<*<15>*>\ attano kulavaüsapatiññhàpakaü\<*<16>*>\ puttaü saddhammavaü- sapatiññhàpako\<*<16>*>\ me ayaü bhavissatãti mantvà iminà asà- dhàraõena anuggahena anuggahesãti\<*<17>*>\ cintayanto, dhamma- vinayasaügàyanatthaü bhikkhånaü ussàhaü janesi.\<*<18>*>\ yathàha: atha kho àyasmà Mahàkassapo bhikkhå àma- ntesi\<*<19>*>\: ekam idàhaü àvuso samayaü Pàvàya Kusinàraü\<*<20>*>\ addhànamaggapañipanno\<*<21>*>\ mahatà bhikkhusaüghena sad- dhiü pa¤camattehi bhikkhusatehãti sabbaü Subhaddakaõóaü vitthàrato veditabbaü.\<*<22>*>\ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. yo vo. 2 S.Sp.B1.B2.Sum. yathayidaü. 3 B.B1. cãrañhãtikaü; B2. cãraññhitikaü. 4 S.Sp.B2.Bp.Sum. pana me tvaü. 5 B.B1.B2.Bp.sàõàni. 6 B2. -kulàni. 7 S.Sp.B2.Bp. omit anuggahito; Sp.Bp. however put c'eva instead. 8 S.Sp.B.B1.B2.Bp. pañhamaü jhànaü. 9 B.B1.-chaëàbhi- ; B2.-chaëabhi¤¤àpabhede; Bp.-chaëabhi¤¤àppa- bhede; Sum. -vihàrasamàpattichaëabhi¤¤àppabhede. 10 Sum. -ññhànena. 11 S.Sp. -ggahãto. 12 Sum.adds before tassa ‘yathà àkàse pàniü càletvà alaggacittatàya c' eva candopamapañipadàya ca pasaüsito.' 13 B.B1.B2.Bp. omit me. 14 S. ànanyaü; B2.Bp.àõaõyaü. 15 Sp. sakkacca issari-. 16 Bp.-ppañiññh-. 17 Sum. omits iti and adds ‘imàya ca uëàràya pasaüsàya pasaüsãti.' 18 B.Bp. janeti. 19 S. àmantehi. 20 S1.(D).Sum.Kusinàràyaü. 21 Bp.-ppañipanno. 22 Sum. adds‘atthaü pan'assa mahàparinibbànàvasàne àgataññhàne eva kathayissàma.' >\ #<[page 006]># %<6 Samantapàsàdikà>% tato paraü àha: handa mayaü àvuso dhamma¤ ca vinaya¤ ca saügàyàma\<*<1>*>\ pure adhammo dippati\<*<2>*>\ dhammo pañibàhãyati,\<*<3>*>\ avinayo dippati\<*<2>*>\ vinayo pañibàhãyati,\<*<3>*>\ pure adhammavàdino balavanto honti dhammavàdino dubbalà honti, avinayavàdino balavanto honti vinayavàdino dubbalà hontãti. bhikkhå àhaüsu\<*<4>*>\: tena hi bhante thero bhikkhå uccinatå 'ti. thero sakalanavaïgasatthusàsanapariyattidhare puthujja- nasotàpannasakadàgàmianàgàmisukkhavipassakakhãõàsava- bhikkhå anekasate anekasahasse ca\<*<5>*>\ vajjetvà\<*<6>*>\ tipiñakasab- bapariyattippabhedadhare\<*<7>*>\ pañisambhidàppatte mahànu- bhàve yebhuyyena bhagavatà etadaggaü àropite tevijjàdi- bhede khãõàsavabhikkhå yeva ekånapa¤casate pariggahesi. ye sandhàya idaü vuttaü: atha kho àyasmà Mahàkassapo eken' ånapa¤càrahantasatàni uccinãti.\<*<8>*>\ kissa pana thero eken' ånam akàsãti. àyasmato ânan- dattherassa okàsakaraõatthaü. tena h'\<*<9>*>\ àyasmatà sahàpi vinàpi na sakkà\<*<10>*>\ dhammasaügãti\<*<11>*>\ kàtuü. so h' àyasmà sekho\<*<12>*>\ sakaraõãyo, tasmà saha\<*<13>*>\ na sakkà. yasmà pan' assa ki¤ci dasabaladesitaü\<*<14>*>\ suttaü geyyàdikaü\<*<15>*>\ \<*<16>*>\bhagavato asammukhà patiggahiñaü\<*<16>*>\ nàma n'atthi,\<*<17>*>\ tasmà vinà pi\<*<18>*>\ na sakkà. yadi evaü sekho\<*<12>*>\ pi samàno dhammasaügãtiyà bahåpakàrattà\<*<19>*>\ therena\<*<20>*>\ uccinitabbo assa. atha kasmà\<*<21>*>\ na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.Sp.B.B2 Bp.saügàyeyyàma. 2 B.B1.B2. dibbati. 3 B2.Bp. pañibàhiyyati. 4 B. ahaüsuü. 5S.Sp.B. omit ca. 6 Sum. bajjayitvà. 7 S.Sp.-pabheda-. 8 Cullavagga xi, 1, 2. 9 Sp. tena àyas-; B2. tena hi àyas-. Old. tenàh': àyas-. 10 B. nàsakkà. 11 Sum. -gãtiü. 12 B.B1.B2.Bp. sekkho. 13 B.B2.Bp.sahàpi 14 B2. dasabalena desitaü. 15 S. suttaü geyyàdiü; Sp. suttageyyàdim; B.B1.B2.Bp.Sum. sutta- geyyàdikaü. 16-16 Sum. omits and has ‘apaccakkhaü' instead; S.Sp.pañiggahãtaü. 17 Sum. adds ‘yathàha: dvàsãtiü Buddhato gaõhiü dvesahassàni bhikkhuto | caturàsãtisahassàni ye me dhammà pavattino ti|| (Thera- gàthà i,1024). 18 S.Sp.Sum. omit pi. 19 B.B2.Bp. bahukàrattà; B1. bahupakàrattà. 20 S. thereõa, sic passim. 21 Sum. omits atha. >\ #<[page 007]># %< Introduction 7>% uccinito ti\<*<1>*>\ paråpavàdavivajjanato.\<*<2>*>\ thero hi àyasmante ânande ativiya vissattho ahosi tathà hi naü sirasmiü pa- litesu\<*<3>*>\ jàtesu pi: na v' àyaü kumàrako mattam a¤¤àsãti, kumàrakavàdena ovadati.\<*<4>*>\ Sakyakulappasåto\<*<5>*>\ càyaü àyas- mà\<*<6>*>\ tathàgatassa bhàtà cålapituputto,\<*<7>*>\ tatra hi\<*<8>*>\ bhikkhå chandàgamanaü viya ma¤¤amànà bahå\<*<9>*>\ asekha-\<*<10>*>\ pañisam- bhidappatte\<*<11>*>\ bhikkhå ñhapetvà ânandaü sekha-\<*<12>*>\ pañisam- bhidappattaü\<*<13>*>\ thero uccinãti upavadeyyum. taü paråpa- vàdaü parivajjento\<*<14>*>\:ânandaü vinà saügãti\<*<15>*>\ na sakkà kàtum, bhikkhånaü yevànumatiyà\<*<16>*>\ gahessàmãti taü\<*<17>*>\ na uccini.\<*<18>*>\ atha sayaü eva bhikkhå ânandass' atthàya\<*<19>*>\ theraü yàci- üsu. yathàha: bhikkhå àyasmantaü Mahàkassapaü etad avocuü: ayaü bhante àyasmà ânando ki¤càpi sekho\<*<20>*>\ abhab- bo\<*<21>*>\ chandà dosà mohà bhayà agatiü gantuü,\<*<22>*>\ bahu vata tena\<*<23>*>\ bhagavato santike dhammo ca vinayo ca pariyatto. tena hi bhante thero àyasmantaü pi ânandaü uccinatå 'ti. atha kho àyasmà Mahàkassapo àyasmantam pi ânandaü uccini. evaü bhikkhånaü anumatiyà uccinitena tenàyas- matà saddhim pa¤ca therasatàni ahesuü. atha kho therànaü bhikkhånaü etad ahosi: kattha nu\<*<24>*>\ kho mayaü dhamma¤ ca vinaya¤ ca saügàyeyyàmà 'ti. atha kho\<*<25>*>\ therànaü bhikkhånaü etad ahosi: Ràjagahaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sum. omits ti. 2 S.patiråpavàdaviv-; B. paråpavàdappavajjanato;Sum.-vàdavaj- janato. 3 S.phalitesu. 4 S.S1.(D).Sp. vadati; Sum.ovadeti. 5 S.Sp.B2.Bp.-ppasuto; B.B1. -kålappasuto. 6 S.(D). adds ânando; B.B1. c' àyasmà. 7 S.B.B1.B2.Bp. cåëa-; Sum. culla-. 8 Sum.keci for hi. 9 B2.bahu-. 10 Sp.Bp. asekkha-. 11 B. -bhãdà-; B1. -bhãda-; Bp.Sum. -bhidà-. 12 Sp.Bp.sekkha-. 13 See note 11. 14 B.B1.B2. -vajjanto. 15 B2.saügãtiü. 16 Bp. yeva anuma-; Sum. yeva naü anuma-. 17 B.B1.B2.Bp.Sum. omit taü. 18 Sum. adds iti. 19 Sum. ânandattherass' aññhàya. 20 Bp. sekkho. 21 B. ca after abh-. 22 B.B1. bhayà mohàgati gantuü; B2.Sum. bhayà mohà agatiü gantuü. 23 S. bahum ànena; Sp.B2.Bp. bahu cànena; B. bahu¤ jànena; B1. bahuü c' anena; Sum. bahå ca tena; Cullavagga xi, 1, 2. bahu ca tena. 24 S.kathan nu. 25 B. omits kho. >\ #<[page 008]># %<8 Samantapàsàdikà>% kho mahàgocaraü pahåtasenàsanaü. yan nåna mayaü Ràjagahe vassaü vasantà\<*<1>*>\ dhamma¤ ca vinaya¤ ca saü- gàyeyyàma, na a¤¤e bhikkhå Ràjagahe vassaü upagacchey- yun ti. kasmà pana tesaü\<*<2>*>\ etad ahosi. idaü amhàkaü thàvarakammaü\<*<3>*>\ koci visabhàgapuggalo saüghamajjhaü pavisitvà\<*<4>*>\ ukkoñeyyà 'ti. athàyasmà Mahàkassapo ¤attidutiyakammena\<*<5>*>\ sàvesi. taü Saügãtikkhandhake vuttanayen' eva veditabbaü.\<*<6>*>\ atha tathàgatassa parinibbànato sattasu sàdhukãëanadi- vasesu\<*<7>*>\ sattasu ca dhàtupåjàdivasesu vãtivattesu aóóhamàso atikkanto, idàni gimhànaü\<*<8>*>\ diyaóóho màso seso upakaññhà vassåpanàyikà ti mantvà Mahàkassapatthero: Ràjagahaü àvuso gacchàmà 'ti upaóóhaü bhikkhusaüghaü gahetvà\<*<9>*>\ ekaü maggaü gato. Anuruddhatthero pi\<*<10>*>\ upaóóhaü\<*<11>*>\ ga- hetvà ekaü maggaü gato. ânandatthero pana bhagavato pattacãvaraü gahetvà bhikkhusaüghaparivuto\<*<12>*>\ Sàvatthiü gantvà Ràjagahaü gan- tukàmo yena Sàvatthi tena càrikaü pakkàmi.\<*<13>*>\ ânandat- therena gatagataññhàne mahàparidevo ahosi: bhante ânanda kuhiü satthàraü ñhapetvà àgato 'sãti. anupubbena pana Sàvatthiü anuppatte there ca\<*<14>*>\ bhagavato parinibbànadivase viya mahàparidevo ahosi. tatra sudaü àyasmà ânando aniccatàpañisaüyuttàya\<*<15>*>\ dhammiyà kathàya taü mahàja- naü sa¤¤àpetvà Jetavanaü pavisitvà\<*<16>*>\ dasabalena vasita- gandhakuñiyà dvàraü vivaritvà ma¤capãñhaü\<*<17>*>\ nãharitvà pappoñhetvà\<*<18>*>\ gandhakuñiü sammajjitvà milàtamàlàkaca- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S1.(D). vassanto. 2 S.Sp.B.B1.B2.Bp.Sum. nesaü. 3 B.B1. dhàvara-. 4 B.B1. pavãsitvà. 5 S.Sp.B.B2.Bp.-dutiyena kammena. 6 B.B1.B2.Bp. ¤àtabbaü. Sum. gives the kammavàca proceedings in full, after which the paragraphs greatly differ from our text. 7 S.Sp.-kãlana-. 8 B. gimànaü; B1. gimmànaü. 9 S. -tvà ti. 10 S. Sp. omit pi. 11 B. adds bhikkhusaüghaü as before. 12 B.-saüghaü pari-. 13 Bp. pakkami. 14 S. Sp. B2.Bp. omit ca. 15 B. B2. Bp. aniccatàdipañisaüyuttàya. 16 B2. pavãsitvà, sic passim. 17 B1. ma¤capidhaü, sic passim; B2. ma¤capiññham, sic passim. 18 S.Bp.papphoñhetvà; B.pappoñetvà; B1.pabbodetvà; B2. pappho- tetvà. >\ #<[page 009]># %< Introduction 9>% varaü\<*<1>*>\ chaóóetvà\<*<2>*>\ ma¤capãñhaü atiharitvà puna yathàññhàne ñhapetvà bhagavato ñhitakàle karaõãyaü vattaü sabbaü akàsi. atha\<*<3>*>\ thero bhagavato parinibbànato ppabhuti\<*<4>*>\ ñhànanisajjabahulattà\<*<5>*>\ ussannadhàtukaü kàyaü samassà- setuü\<*<6>*>\ dutiyadivase khãravirecanaü pivitvà vihàre yeva nisãdi. yaü sandhàya Subhena màõavena\<*<7>*>\ pahitaü màõa- vakaü etaü\<*<8>*>\ avoca: akàlo kho màõavaka, atthi me ajja bhesajjamattà pãtà, app eva nàma sve pi upasaükameyyà- mà 'ti. dutiyadivase Cetakattherena pacchàsamaõena gantvà Subhena màõavena puññho Dãghanikàye Subhasuttam nàma dasamaü suttam abhàsi. atha kho\<*<9>*>\ thero Jetavanavihàre khaõóaphullapañisaükharaõaü kàràpetvà upakaññhàya\<*<10>*>\ vassåpanàyikàya\<*<11>*>\ Ràjagahaü gato. tathà Mahàkassapatthero ca\<*<12>*>\ Anuruddhatthero ca sabbaü bhikkhusaüghaü gahetvà Ràjagaham eva gato. tena\<*<13>*>\ kho pana samayena Ràjagahe aññhàrasa mahàvihàrà honti. te sabbe pi chaóóitapatitauklàpà\<*<14>*>\ ahesuü. bhaga- vato hi parinibbàne sabbe bhikkhå attano attano pattacãva- raü gahetvà vihàre ca pariveõe\<*<15>*>\ ca chaóóetvà\<*<16>*>\ agamaüsu. tattha therà bhagavato vacanapåjanatthaü titthiyavàdapa- rimocanatthaü ca pañhamaü màsaü khaõóaphullapañisaü- kharaõaü\<*<17>*>\ karomà 'ti cintesuü. titthiyà hi vadeyyuü\<*<18>*>\: samaõassa Gotamassa sàvakà satthari ñhite yeva vihàre pañijaggiüsu, parinibbute chaó- óesun\<*<16>*>\ ti. tesaü vàdaparimocanattha¤ ca cintesun ti vuttaü hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Old. milàna-. 2 S. chaóóhetvà; B.B1. chaññetvà. 3 B2. adds kho. 4 B.B1.Bp. pabhuti; B2. pabhåti. 5 S. ñhàõa-, sic passim. 6 B. sammassàsetuü; B1. samayàpetuü. 7 Sp. mànavena, sic passim. 8 Sp.B.B1.B2.Bp. etad. 9 B.B1.Bp. omit kho. 10 B. upakathàya; B1. upakatthàya. 11 B.B1. vassupa-. 12 S.Sp.B2.Bp. omit ca. 13 From here the text again agrees roughly with Sum. (18). 14 B. chaññitapañitaullàpà; B1. chaññitapatitauklàpà. 15 S. parivene. 16 S.Sp. chaóóhetvà; B.B1. chaññetvà. 17 B.-saükhàraõaü here. 18 B. hi upavadeyyuü; B2.Bp. hi evaü vad-. >\ #<[page 010]># %<10 Samantapàsàdikà >% vuttam pi c' etaü\<*<1>*>\: atha kho therànaü bhikkhånaü etad ahosi: bhagavatà kho àvuso khaõóaphullapañisaükharaõaü vaõõitaü.\<*<2>*>\ handa mayaü àvuso pañhamaü màsaü khaõóa- phullapañisaükharaõaü karoma, majjhimaü màsaü sanni- patitvà dhamma¤ ca vinaya¤ ca saügàyissàmà 'ti.\<*<3>*>\ te dutiyadivase gantvà ràjadvàre aññhaüsu. Ajàtasattu ràjà àgantvà vanditvà, kiü bhante àgata 'tthà 'ti\<*<4>*>\ attanà kattabbakiccaü\<*<5>*>\ pañipucchi. therà aññhàrasamahàvihàra- pañisaükharaõatthàya hatthakammaü pañivedesuü. sàdhu bhante ti ràjà hatthakammakàrake manusse adàsi. therà pañhamamàsaü\<*<6>*>\ sabbavihàre pañisaükhàràpetvà\<*<7>*>\ ra¤¤o àro- cesuü: niññhitaü mahàràja vihàrapañisaükharaõaü, idàni dhammavinayasaügahaü karomà 'ti. sàdhu bhante vissat- thà\<*<8>*>\ karotha, mayhaü àõàcakkaü, tumhàkaü dhammacak- kaü hotu, àõàpetha me\<*<9>*>\ bhante kiü karomãti. dhammasa- ügahaü\<*<10>*>\ karontànaü bhikkhånaü sannisajjaññhànam\<*<11>*>\ ma- hàràjà 'ti. kattha karomi bhante ti. Vebhàrapabbatapasse Sattapaõõiguhàdvàre\<*<12>*>\ kàtum yuttaü mahàràjà 'ti. sàdhu bhante ti kho ràjà Ajàtasattu Vissakammunà\<*<13>*>\ nimmitasadisaü suvibhattabhittithaübhasopànaü\<*<14>*>\ nànàvi- dhamàlàkammalatàkammavicittaüabhibhavantamivarà- jabhavanavibhåtiü avahasantam\<*<15>*>\ iva devavimànasiriü si- riyà niketam iva ekanipàtanatittham\<*<16>*>\ iva ca devamanussa- nayanavibhaïgànaü\<*<17>*>\ lokaràmaõeyyakam iva\<*<18>*>\ sampiõóitaü daññhabbasàramaõóaü maõóapaü\<*<19>*>\ kàràpetvà, vividhaku- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.B1.B2.Bp. h' etaü. 2 B. saüvaõõitaü. 3 Cull. xi, 1-5. 4 Bp. àgatàtthà 'ti. 5 S.Sp. kattabbaü kiccaü; B2. kàtabbakiccaü. 6 Sp.B.B2.Bp. pañhamaü màsaü. 7 S.Sp.sabbavihàrapañisaükharaõaü kàràpetvà; S1.(D). sabbavi- hàre pañisaükharaõaü kàràpetvà; B.B1. sabbe vihàre pañisaükhàrà- petvà; B2. sabbavihàre pañisaükharàpetvà. 8 B. vissaññhà. 9 Bp. omits me. 10 B.B1.B2.Bp. omit dhamma. 11 B. sannisànaññhànaü and adds laddhuü vaññati after it. 12 B.B2. sattapaõõaguhadvàre; B1. sattapaõõagåhadvàre; Bp satta- paõõaguhàdvàre. 13 B.B1.B2.Bp. Visukammunà. 14 B2.-sopànanànà-; Bp.Sum.-bhittitthambha-. 15 S.S1.(D). Sp. apahasantaü. 16 S.Sp.B1.B2.Bp.-nipàtatitthaü. 17 S.-vihagànaü; Sp B1 B2.Bp.-vihaïgànaü. 18 B.B2. iva ca. 19 B.B1.B2. maõóappaü. >\ #<[page 011]># %< Introduction 11>% sumadàmaolambakaviniggalantacàruvitànaü\<*<1>*>\ ratanavicitra- maõikoññimatalam iva ca naü\<*<2>*>\ nànàpupphåpahàravicitrasu- pariniññhitabhåmikammaü brahmavimànasadisaü alaüka- ritvà, tasmiü mahàmaõóape pa¤casatànaü bhikkhånaü anagghàni pa¤ca kappiyapaccattharaõasatàni pa¤¤àpetvà,\<*<3>*>\ dakkhiõabhàgaü nissàya uttaràbhimukhaü theràsanaü maõ- óapamajjhe puratthàbhimukhaü buddhassa bhagavato àsa- nàrahaü dhammàsanaü pa¤¤àpetvà,\<*<3>*>\ dantakhacitaü vãja- niü ñhapetvà\<*<4>*>\ bhikkhusaüghassa àrocàpesi: niññhitaü bhante mama kiccan ti. tasmiü\<*<5>*>\ kho pana samaye\<*<6>*>\ ekacce bhikkhå àyasmantaü ânandaü sandhàya evam àhaüsu: imasmiü bhikkhusaüghe eko bhikkhu vissagandhaü vàyanto\<*<7>*>\ vicaratãti. thero taü sutvà imasmiü bhikkhusaüghe a¤¤o vissagan- dhaü vàyanto vicaraõabhikkhu nàma n' atthi, addhà ete maü sandhàya vadantãti saüvegaü àpajji. ekacce bhikkhå àyas- mantaü ânandaü àhaüsu\<*<8>*>\: sve àvuso sannipàto\<*<9>*>\ tva¤ ca sekho\<*<10>*>\ sakaraõãyo, tena te na yuttaü sannipàtaü gantuü, appamatto hohãti. atha kho àyasmà ânando: sve sannipàto,\<*<11>*>\ na kho pana me taü patiråpaü yv àham\<*<12>*>\ sekho samàno sannipàtaü gacchey- yan ti bahud eva rattiü kàyagatàya satiyà\<*<13>*>\ vãtinàmetvà rattiyà paccåsasamayaü\<*<14>*>\ caükamà orohitvà vihàraü pa- visitvà nipajjissàmãti kàyaü àvajjesi, dve pàdà bhåmito muttà appatta¤ ca sãsaü bimbohanaü,\<*<15>*>\ etasmiü antare anupàdàya àsavehi cittam vimucci.\<*<16>*>\ ayaü hi àyasmà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.Sp.-viniggilanta-. 2 S.-koññimatalavacanaü; B.-koñi-; Sumñaü for naü. 3 S.Sp.pa¤¤apàpetvà; Bp. pa¤¤apetvà. 4 S.Sp.B1.B2.Bp. bãjaniü c' ettha ñhapetvà; Sum.-khacitavãjaniü c' ettha ñhapetvà. 5 S.Sp.omit the passage 'tasmiü kho' to 'àpajji, ekacce,' about five lines. 6 Sum. divase for samaye. 7 Sum. vàyyanto. 8 S. àhaüsuü; Sum. ekacce naü àhaüsu. 9 B2. àvuso ânanda saüghasannipàto. 10 B.B1.B2.Bp. sekkho, sic passim. 11 B1. adds bhavissati. 12 S.S1.(D) Sp. sv àhaü; B2. Sum. y'àhaü. 13 S.Sp.kàyagatà satiyà. 14 Sum. -samaye. 15 B.B1.B2.Bp. bibbohanaü, sic passim. 16 S. vimucciü. >\ #<[page 012]># %<12 Samantapàsàdikà>% caükamena bahi vãtinàmetvà visesaü nibbattetum asak- konto cintesi: nanu maü\<*<1>*>\ bhagavà etad avoca\<*<2>*>\: katapu¤¤o 'si tvaü ânanda padhànam anuyu¤ja, khippaü\<*<3>*>\ hohisi\<*<4>*>\ anàsavo ti. buddhàna¤ ca kathàdoso nàma n' atthi. mama accàraddhaü viriyan,\<*<5>*>\ tena me cittaü uddhaccàya saü- vattati. handàhaü viriyasamathaü\<*<6>*>\ yojemãti, caükamà orohitvà pàdadhovanaññhàne\<*<7>*>\ ñhatvà pàde dhovitvà vihàraü pavisitvà\<*<8>*>\ ma¤cake nisãditvà thokaü vissamissàmãti kàyaü ma¤cake apanàmesi.\<*<9>*>\ dve pàdà bhåmito muttà sãsam bim- bohanam asampattaü.\<*<10>*>\ etasmim antare anupàdàya àsavehi cittaü vimuttaü.\<*<11>*>\ catuiriyàpathavirahitaü\<*<12>*>\ therassa ara- hattaü ahosi.\<*<13>*>\ tena imasmiü sàsane anipanno anisinno\<*<14>*>\ aññhito acaükamanto ko\<*<15>*>\ bhikkhu arahattaü patto ti vutte, ânandatthero ti vattuü vaññati. atha\<*<16>*>\ therà bhikkhå dutiyadivase\<*<17>*>\ katabhattakiccà pat- tacãvaraü pañisàmetvà dhammasabhàyaü sannipatità.\<*<18>*>\ ânandatthero\<*<19>*>\ pana attano arahattapattiü\<*<20>*>\ ¤àpetukàmo bhikkhåhi saddhim na gato. bhikkhå yathàbuóóhaü attano attano àsane\<*<21>*>\ nisãdantà ânandattherassa àsanaü ñhapetvà\<*<22>*>\ nisinnà. tattha kehici pi\<*<23>*>\ etam àsanam kassà 'ti vutte, ânandassà 'ti.\<*<24>*>\ ânando pana kuhim gato ti. tasmiü samaye thero cintesi: idàni mayhaü hamanakàlo ti. tato attano \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. mayaü. 2 Mahàpari. v,35. 3 Old. kippaü. 4 S.Spþohi; B2. hohãsi. 5 Sum. mama¤ ca pana accàraddha-viriyaü. 6 S.Sp.B.B1. viriya-samataü; Bp. vãriya-samataü. 7 S1.(D). pàdedhovana-. 8 B2. pavãsitvà. 9 S.Sp.S1.(D). upanàmesi; B. appanàmesi. 10 B. bibbohaõaü; B2.Bp. sãsa¤ ca bibbohanaü. 11 Sum. vimmuttaü. 12 Sum. caturiri-; B.-pathavinimuttaü. 13 S.Sp.omit ahosi. 14 B. anippanno anissinno. 15 Old. kho. 16 B.B2.Bp. add kho. 17 Sum. (24) adds pa¤camiyà pakkhassa after this, so Chin. 18 Sum. (24) sannipatiüsu. 19 Sum. alengthy addition here. 20 Sp.B.B1.Bp.Sum.-ppattiü. 21 B.B2.Bp. pattàsane. 22 B. dhapetvà; B1. thapetvà. 23 S.Sp.kehic' àpi; B.B1.B2.Sum. (26) kehici, omit pi. 24 B2.Bp. ânandattherassà 'ti. >\ #<[page 013]># %< Introduction 13>% ànubhàvaü dassento pañhaviyaü\<*<1>*>\ nimujjitvà attano àsane yeva attànaü dassesi. àkàsena gantvà\<*<2>*>\ nisãdãti pi eke. evaü nisinne\<*<3>*>\ tasmiü àyasmante Mahàkassapatthero bhikkhå àmantesi: àvuso kim\<*<4>*>\ pañhamaü saügàyàma dhammaü và vinayaü và ti. bhikkhå àhaüsu\<*<5>*>\: bhante Mahàkassapa, vinayo nàma buddhasàsanassa\<*<6>*>\ àyu, vinaye ñhite sàsanaü ñhitam hoti, tasmà pañhamaü vinayaü saügàyàmà 'ti. kaü\<*<7>*>\ dhuram katvà ti. àyasmantaü Upàlin\<*<8>*>\ ti. kiü ânando na ppahotãti. no na ppahoti, api ca kho pana sammàsam- buddho dharamàno\<*<9>*>\ yeva vinayapariyattiü nissàya àyasman- taü Upàliü etadagge ñhapesi: etadaggaü bhikkhave mama sàvakànaü bhikkhånaü vinayadharànaü\<*<10>*>\ yadidaü Upàlãti. tasmà Upàlittheraü pucchitvà vinayaü saügàyàmà 'ti. tato thero vinayaü pucchanatthàya attanà 'va attànaü\<*<11>*>\ sammanni, Upàlitthero pi vissajjanatthàya sammanni. tatràyaü pàli.\<*<12>*>\ atha kho àyasmà Mahàkassapo saüghaü ¤àpesi: suõàtu me àvuso saügho. yadi saüghassa patta- kallaü, ahaü Upàliü vinayaü puccheyyan ti. àyasmà pi\<*<13>*>\ Upàli saüghaü ¤àpesi: suõàtu me bhante saügho. yadi saüghassa pattakallaü, ahaü àyasmatà Mahàkassapena vinayaü puññho vissajjeyyan ti.\<*<14>*>\ evaü attànaü\<*<15>*>\ samman- nitvà àyasmà Upàli vuññhàyàsanà\<*<16>*>\ ekaüsaü cãvaraü katvà there bhikkhå vanditvà dhammàsane nisãdi dantakhacitaü vãjaniü gahetvà.\<*<17>*>\ tato\<*<18>*>\ Mahàkassapo theràsane nisãditvà àyasmantaü Upàliü vinayaü pucchi: pañhamaü àvuso Upàli pàràjikaü kattha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. pathaviyaü. 2 B2.Bp. Sum. (26) àkàsenàgantvà. 3 Sum. (27) àgate pana. 4 B. adds pana. 5 B.B1. àhaüsuü. 6 Sum. (27) buddhassa sàsanassa. 7 S1. (D). kiü. 8 S. Upàëin, sic passim. 9 S. dharamàõo; S1.(D). -sambuddho (corrected -ddhe) dharamàne. 10 S. -dharàõaü. 11 S. attaü. 12 S.B.B2.Bp.Sum. (28) pàëi. 13 B.B1 omit pi. 14 Cullavagga xi, 1, 7. 15 B.B2.Bp. attanà 'va attànaü. 16 B.B2. uññhàyàsane; B2.Sum. (28) uññhàyàsanà. 17 B. bãjanaü; B1. bãjani, B2. Bãjaniü; Sum. (28) -khacita-vãjaniü. 18 B.B1.B2.Bp. tato àyasmà. >\ #<[page 014]># %<14 Samantapàsàdikà>% bhagavatà\<*<1>*>\ pa¤¤attan ti. Vesàliyaü bhante ti. kaü\<*<2>*>\ àrabbhà 'ti. Sudinnaü Kalandakaputtaü\<*<3>*>\ àrabbhà 'ti. kismiü vatthusmin ti. methunadhamme ti. atha kho àyasmà Mahàkassapo àyasmantaü Upàliü pañha- massa pàràjikassa vatthum pi pucchi, nidànam pi pucchi, puggalam pi pucchi, pa¤¤attim pi pucchi, anuppa¤¤attim\<*<4>*>\ pi pucchi, àpattim pi pucchi, anàpattim pi pucchi. yathà\<*<5>*>\ ca pañhamassa tathà dutiyassa tathà tatiyassa tathà catut- thassa pàràjikassa vatthum pi pucchi --pe-- anàpattim pi pucchi,\<*<5>*>\ puññho puññho Upàlitthero\<*<6>*>\ vissajjesi. tato\<*<7>*>\ imàni cattàri pàràjikàni pàràjikakaõóaü nàma idan ti saügahaü àropetvà\<*<8>*>\ terasa saüghàdisesàni terasakan ti ñhapesuü.\<*<9>*>\ dve sikkhàpadàni aniyatànãti ñhapesuü tiü- sasikkhàpadàni nissaggiyapàcittiyànãti ñhapesuü. dvena- vutisikkhàpadàni pàcittiyànãti ñhapesuü. catàri sikkhà- padàni pàñidesaniyànãti ñhapesuü. pa¤casattatisikkhàpadàni sekhiyànãti ñhapesuü. satta dhamme adhikaraõasamathà ti\<*<10>*>\ ñhapesuü. evaü\<*<11>*>\ Mahàvibhaõgaü saügahaü àropetvà Bhikkhunã- vibhaïge aññha sikkhàpadàni pàràjikakaõóaü nàma idan ti ñhapesuü. sattarasa sikkhàpadàni sattarasakan\<*<12>*>\ ti ñhape- suü. tiüsasikkhàpadàni nissaggiyapàcittiyànãti ñhapesuü. chasaññhisatasikkhàpadàni\<*<13>*>\ pàcittiyànãti ñhapesuü. aññha sikkhàpadàni pàñidesaniyànãti ñhapesuü. pa¤casattati sik- khàpadàni sekhiyànãti ñhapesuü. satta dhamme adhika- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.Sp.B2.Sum. (29) omit bhagavatà. 2 Sum. (29) kiü. 3 Sp.B.B1.B2.Bp. Kalandaputtaü. 4 S.Sp.B.B1.B2.Bp. anupa¤¤-. 5-5 Sum. (29) omits. 6 Sum. àyasmà Upàli. 7 Sum. inserts two paragraphs (30-31) here; Sum. 32 agrees only in substance with this paragraph. 8 B. àropetvà ñhapetum: B2.Bp. àropetvà ñhapesuü. 9 B.B1.B2. terasa kaõóan ti. 10 S1.(D). -samathànãti. 11 Sum. (32) evaü vãsàdhikàni dve sikkhàpadasatàni Mahàvibhaïgo ti kittetvà ñhapesuü. Mahàvibhaïgàvasàne pi purimanayen' eva mahàpañhavã akampittha. 12 B.B1.B2. sattarasakaõóan. 13 Sum. (33) chasàññhi-. >\ #<[page 015]># %< Introduction 15>% raõasamathà ti ñhapesuü. evaü\<*<1>*>\ Bhikkhunãvibhaïgaü saügahaü àropetvà eten' eva upàyena Khandhaka-Parivàre pi àropesuü.\<*<2>*>\ evaü etaü saubhatovibhaïgakkhandhakaparivàraü Vi- nayapiñakaü saügahaü àråëhaü. sabbaü Mahàkassapat- thero pucchi, Upalitthero vissajjesi. pucchàvissajjanapa- riyosàne\<*<3>*>\ pa¤ca arahantasatàni\<*<4>*>\ saügahaü àropitanayen' eva gaõasajjhàyaü\<*<5>*>\ akaüsu. vinayasaügahàvasàne Upàlitthero dantakhacitaü vãjaniü nikkhipitvà dhammàsanà orohitvà buóóhe\<*<6>*>\ bhikkhå vanditvà attano pattàsane nisãdi. vinayaü saügàyitvà dhammaü saügàyitukàmo àyasmà Mahàkassapo bhikkhå pucchi: dhammaü saügàyantehi kaü\<*<7>*>\ puggalaü dhuraü\<*<8>*>\ katvà dhammo saügàyitabbo ti. bhikkhå ânandattheraü dhuraü\<*<9>*>\ katvà ti àhaüsu. atha kho àyasmà Mahàkassapo saügha¤ ¤àpesi: suõàtu me àvuso saügho. yadi saüghassa pattakallaü, ahaü ânandaü dhammaü puccheyyan ti. atha kho àyasmà ânando saü- ghaü ¤àpesi: suõàtu me bhante saügho. yadi saüghassa pattakallaü, ahaü àyasmatà Mahàkassapena dhammaü puññho vissajjeyyan ti. atha kho àyasmà ânando uññhàyà- sanà ekaüsaü cãvaraü katvà there bhikkhå vanditvà dham- màsane nisãdi dantakhaciü vãjaniü\<*<10>*>\ gahetvà.\<*<11>*>\ Mahà- kassapatthero\<*<12>*>\ ânandattheraü dhammaü pucchi: Brah- majàlaü àvuso ânanda kattha bhàsitan ti. antarà ca bhante \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sum. (33) tãni sikkhàpadasatàni cattàri ca sikkhàpadàni Bhikkhu- nãvibhaïgo ti kittetvà, ayaü ubhato-vibhaïgo nàma catusaññhi bhà- õavàrà ti ñhapesuü. ubhato-vibhaïgàvasàne pi vuttanayen' eva ma- hàpañhavã akampittha. 2 Sum. (34) asãti-bhàõavàraparimàõaü Khandhakaü pa¤cavãsati- bhàõavàraparimàõaü parivàra¤ ca saügahaü àropetvà, etc. 3 B. -visajjanàpariyo-; B2. -visajjanapariyo-. 4 S. arahatta-. 5 S1.(D). ghana. 6 B.B1.B2.Bp. vuóóhe. 7 S. taü. 8 B2. omits puggalaü; dhåraü for dhuraü. 9 B2. dhåraü. 10 Sum. (36) -khacita-vãj-. 11 Sum. inserts here a paragraph (37) on Kassapa's questions to bhik- khus. 12 B.B1.B2. atha kho Mah-; Bp. atha Mah-. Hereafter Sum. agrees only in substance. >\ #<[page 016]># %<16 Samantapàsàdikà>% Ràjagahaü antarà ca Nàlandaü\<*<1>*>\ ràjàgàrake Ambalaññhikàyan ti. kaü àrabbhà 'ti. Suppiya¤ ca paribbàjakaü Brahma- datta¤ ca màõavakan\<*<2>*>\ ti. \<*<3>*>\kismiü vatthusmiü. vaõõà- vaõõe ti.\<*<3>*>\ atha kho àyasmà Mahàkassapo àyamantaü ânandaü Brahmajàlassa nidànam pi pucchi, puggalam pi pucchi. Sàma¤¤aphalaü panàvuso ânanda kattha bhàsitan ti. Ràjagahe bhante Jãvakambavane ti. kena saddhin ti. Ajàtasattunà Vedehiputtena saddhin ti. atha kho àyasmà Mahàkassapo àyasmantaü ânandaü Sàma¤¤aphalassa ni- dànam pi pucchi, puggalam pi pucchi. eten' eva upàyena pa¤ca pi\<*<4>*>\ nikàye pucchi. pa¤ca nikàyà nàma Dãghanikàyo Majjhimanikàyo Saüyuttanikàyo Aïguttaranikàyo Khud- dakanikàyo ti. tattha Khuddakanikàyo nàma cattàro ni- kàye ñhapetvà avasesaü buddhavacanaü. tattha vinayo àyasmatà Upàlittherena\<*<5>*>\ vissajjito,\<*<6>*>\ sesa- Khuddakanikàyo\<*<7>*>\ cattàro ca nikàyà ânandattherena.\<*<8>*>\ tad' etaü\<*<9>*>\ sabbam pi\<*<10>*>\ buddhavacanaü rasavasena eka- vidhaü, dhammavinayavasena duvidhaü,\<*<11>*>\ pañhamamajjhi- mapacchimavasena\<*<12>*>\ tividhaü tathà piñakavasena, nikàyava- sena pa¤cavidhaü, aïgavasena navavidhaü, dhammak- khandhavasena caturàsãtisahassavidhan ti veditabbaü. kathaü rasavasena ekavidhaü. yaü hi bhagavatà anut- taraü sammàsambodhiü abhisambujjhitvà yàva anupàdise- sàya nibbànadhàtuyà parinibbàyati\<*<13>*>\ etthantare pa¤cacattà- ëãsavassàni\<*<14>*>\ devamanussanàgayakkhàdayo anusàsantena\<*<15>*>\ paccavekkhantena và vuttaü sabbaü taü ekarasaü vimut- tirasam eva hoti. evaü rasavasena ekavidhaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.B2.Bp. Nàëandaü; B1. Nàëantaü. 2 S. mànavan; B.B2.Bp. màõavan; B1. màõavaü and omits ti. 3-3 S.Sp.omit; S1.(D). kasmiü; B. kiüsmiü vatthusmin ti; B1. kiü- smiü vatthusmiü; B2.Bp. kismiü vatthusmin ti. 4 S.Sp.B.B2.Bp. omit pi. 5 S. -tthereõa na. 6 B2. visajjito. 7 B.B1. add ca. 8 The above sections roughly correspond with Sum. 38-42. From this section to p. 30, l.5, vavatthapetvà omitted by Oldenberg. 9 Sum. (43) evam etaü. 10 B. omits pi. 11 S. adds hoti. 12 B. pacchimabuddhavacanavasena. 13 Sum. (44) adds tàva. 14 S.B.B1.B2.Bp. -cattàlãsa. 15 S. anusàsentena. >\ #<[page 017]># %< Introduction 17>% kathaü dhammavinayavasena duvidhaü. sabbam ev' etaü\<*<1>*>\ dhammo ca\<*<2>*>\ vinayo cà 'ti saïkhaü\<*<3>*>\ gacchati. tattha Vinayapiñakaü vinayo, avasesaü buddhavacanaü dhammo. ten' evàha: yan nåna\<*<4>*>\ mayaü àvuso dhamma¤ ca vinaya¤ ca saügàyeyyàmà 'ti,\<*<5>*>\ ahaü Upàliü vinayaü puccheyyaü ânandaü dhammaü puccheyyan ti ca. evaü dhammavina- yavasena duvidhaü. kathaü pañhamamajjhimapacchimavasena\<*<6>*>\ tividhaü. sabbam eva h' idaü pañhamabuddhavacanaü majjhima- buddhavacanaü pacchimabuddhavacanan ti tippabhedaü hoti. tattha: anekajàtisaüsàraü sandhàvissaü anibbisaü, gahakàrakaü gavesanto,\<*<7>*>\ dukkhà jàti punappunaü. gahakàraka diññho 'si puna gehaü na kàhasi, sabbà te phàsukà bhaggà gahakåñaü visaükhitaü, visaükhàragataü cittaü taõhànaü khayam ajjhagà 'ti.\<*<8>*>\ idam pañhamabuddhavacanam. keci, yadà have pàtubha- vanti dhammà ti khandhake\<*<9>*>\ udànagàthaü àhu.\<*<10>*>\ esà pana pàñipadadivase sabba¤¤åbhàvappattassa\<*<11>*>\ somanassamaya- ¤àõena\<*<12>*>\ paccayàkàraü paccavekkhantassa\<*<13>*>\ uppannà udàna- gàthà ti veditabbà. yam pana parinibbànakàle abhàsi: handa dàni bhikkhave àmantayàmi vo vayadhammà\<*<14>*>\ saü- khàrà, appamàdena sampàdethà 'ti\<*<15>*>\ idaü pacchimabud- dhavacanaü. ubhinnam\<*<16>*>\ antare yaü vuttam etaü\<*<17>*>\ majjhi- mabuddhavacanaü.\<*<18>*>\ evaü pañhamamajjhimapacchima- vasena tividhaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.B.B1.B2.Bp.Sum. (45) eva c' etaü. 2 S.B.B1.B2.Bp.Sum. (45) c' eva. 3 B.B1.B2.Bp. saïkhyaü. 4 B. yaü na nu; B1.B2. yaü nu na; Sum. yaü nåna. 5 Sum. (45) omits ti. 6 B. -cchimabuddhavacanavasena. 7 B. -kàraõagave-; B1. -kàrakagave-; B2.Bp. -kàraü gave-. 8 Dhammapada, 153, 4; Th. 1, 183 f (cf. trs. p. 140. n1); Sum. 46. 9 Vin., Mahàvagga, i, 1, 3. 10 Sum (46) vadanti. 11 S. -¤¤åvayappatt-; Sp.B.B1.B2. -¤¤ubhàva-. 12 B.B1. somanassa¤àõena. 13 B. paccaventassa by mistake. 14 B. -dhamma-. 15 Mahàparin. vi, 10. 16 Sum. (46) ubhiõõaü. 17 B. taü. 18 B.B1.B2.Bp. -vacanan ti; Sum. (46) -vacanaü nàma. I 2 >\ #<[page 018]># %<18 Samantapàsàdikà>% kathaü piñakavasena tividhaü. sabbam pi h' etaü Vi- nayapiñakaü Suttantapiñakaü Abhidhammapiñak ti tip- pabhedam eva hoti. tattha pañhamasaügãtiyaü saügãta¤ ca asaügãta¤\<*<1>*>\ ca sabbam pi samodhànetvà, ubhayàni Pàtimok- khàni, dve Vibhaïgàni,\<*<2>*>\ dvàvãsati Khandhakàni,\<*<3>*>\ soëasa Parivàrà ti idaü Vinayapiñakaü nàma. Brahmajàlàdicatuttiüsasuttasaügaho Dãghanikàyo, Må- lapariyàyasuttàdidiyaóóhasatadvesuttasaügaho Majjhima- nikàyo, Oghataraõasuttàdisattasuttasahassasattasatadvàsañ- ñhisuttasaügaho\<*<4>*>\ Saüyuttanikàyo, Cittapariyàdànasuttàdi- navasuttasahassapa¤casatasattapa¤¤àsasuttasaügaho Aõgut- taranikàyo, Khuddakapàñha\<*<5>*>\-Dhammapada-Udàna-Itivutta- ka-Suttanipàta-Vimànavatthu-Petavatthu - Thera - Therãgà- thà\<*<6>*>\-Jàtaka-Niddesa-Pañisambhidà-Apadàna-Buddhavaüsa- Cariyàpiñakavasena pa¤¤arasabhedo\<*<7>*>\ Khuddakanikàyo ti idaü Suttantapiñakaü nàma.\<*<8>*>\ Dhammasaïgani,\<*<9>*>\ Vibhaïgo, Dhàtukathà, Puggalapa¤- ¤atti, Kathàvatthu, Yamakaü, Paññhànan\<*<10>*>\ ti idaü Abhi- mapiñakaü nàma. tattha: vividhavisesanayattà vinayanato\<*<11>*>\ c' eva kàyavàcànaü, vinayatthavidåhi ayaü vinayo vinayo ti akkhàto. vividhà hi ettha pa¤cavidhaPàtimokkhuddesa-Pàràjikàdi- sattàapattikkhandha-Màtikà-Vibhaïgàdippabhedanayà,\<*<12>*>\ vi- sesabhåtà ca daëhãkammasithilãkaraõapayojanà\<*<13>*>\ anuppa¤- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.B1. anusaügãta¤ ca. 2 Ch. omits dve Vibh-. 3 B2. Sum. (47) khandhakà. 4 B. suttà ti for -suttàdi-. 5 Ch. omits Khuddakapàñha and puts at the end ‘14 divisions' instead of 15 of our text. This proves that it is an interpolation later than Aô. 489. 6 B.B1.B2. Theragàthà-Therãgàthà. 7 S. panna-; Sp. paõõa-; B.B1.Bp. pannarasappabhedo; B2. panna- rasapabhedo; Ch. Fourteen divisions. 8 S. idaü suttaü Suttapiñakan nàma. 9 B.B1.B2.Bp.Sum. (47) Dhammasaügaho. 10 Ch. puts Yamakaü Paññhànaü before Pugg-. 11 S.B.B1. vinayato. 12 B2. -ppabhedà nayà. 13 S. va dalhik-; Sum. (48), ca daëhik-; B.B1.B2.Bp. sitthilakaraõap- payojanà. >\ #<[page 019]># %< Introduction 19>% ¤attinayà, kàyikavàcasikàjjhàcàranisedhanato c' esa kàyaü\<*<1>*>\ vàca¤ ca vineti, tasmà vividhanayattà visesanayattà kàya- vàcàna¤ ca vinayanato vinayo ti akkhàto.\<*<2>*>\ ten' etam etassa vacanatthakosallatthaü vuttaü: vividhavisesanayattà vinayanato\<*<3>*>\ c' eva kàyavàcànaü, vinayatthavidåhi ayaü vinayo vinayo ti akkhàto ti. itaraü pana: atthànaü såcanato suvuttato savanato\<*<4>*>\ ca\<*<5>*>\ sådanato suttàõà suttasabhàgato\<*<6>*>\ ca suttaü suttan ti\<*<7>*>\ akkhàtaü. taü hi attatthaparatthàdibhede atthe såceti,\<*<8>*>\ suvuttà c' ettha atthà veneyyajjhàsayànulomena\<*<9>*>\ vuttattà, pasavati\<*<10>*>\ c' etaü\<*<11>*>\ atthe sassam iva phalaü pasavatãti vuttaü hoti. sådati c' etaü\<*<12>*>\ dhenu viya khãraü paggharatãti\<*<13>*>\ vuttaü hoti. suññhu\<*<14>*>\ ca ne tàyati rakkhatãti vuttaü hoti. suttasabhàga¤ ca naü\<*<15>*>\ yathà hi tacchakànaü suttaü pamàõaü hoti, evam etam pi vi¤¤ånaü yathà ca suttena saügahãtàni\<*<16>*>\ pup- phàni na vikirãyanti\<*<17>*>\ na viddhaüsiyanti\<*<18>*>\ evam etena saü- gahãtà\<*<19>*>\ atthà. ten' etam etassa vacanatthakosallatthaü vuttaü: atthànaü såcanato suvuttato savanato\<*<20>*>\ ca\<*<21>*>\ sådanato suttàõà suttasabhàgato\<*<22>*>\ ca suttaü\<*<23>*>\ suttan ti akkhàtan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. kàya-. 2 B. àkkhàto, sic passim. 3 S. vinayanayato, but see above, note 11, p. 18. 4 Sp. savaõato. 5 B2.Bp.Sum. (49) 'tha. 6 S.Sp.suttànà. 7 B.B1.B2.Bp.Sum. (49) has one suttan only. 8 S.B.Sum. (49) suceti. 9 Sp. -sayànålomen 10 B.B2.Bp.Sum. (49) savati. 11 Sp. kaü v' etaü. 12 S. ettha. 13 B2. paggharàpetãti. 14 B.B1. suttàõà ti suññhu. This reading shows that suttàõà is abl. of sutràõa (=suññhu tàyati, rakkhati) and ought not to be joined with the next sutta as in Sum. (49). B2. suññhuü. 15 B.B1.B2.Bp. c' etaü. 16 B.B1.Bp. -gahitàni. 17 S.B.B1.Bp. vikiriyanti. 18 Sp. -sãyanti. 19 B.Bp. -gahità. 20 Sp. savaõato. 21 B2.Bp. 'tha. 22 B.S.Sp.suttànà. 23 B.B1.B2. have one suttaü only. >\ #<[page 020]># %<20 Samantapàsàdikà>% itaro pana: yaü ettha vuddhimanto\<*<1>*>\ salakkhaõà påjità paricchinnà vuttàdhikà ca dhammà abhidhammo tena akkhàto. ayaü hi abhisaddo vuddhisalakkhaõapåjitaparicchinnàdhi- kesu dissati. tathà h' esa, bàëhà\<*<2>*>\ me\<*<3>*>\ dukkhà vedanà abhik- kamanti no pañikkamantãti\<*<4>*>\ àdisu\<*<5>*>\ vuddhiyaü\<*<6>*>\ àgato. yà tà rattiyo abhi¤¤àtà abhilakkhità ti àdisu salakkhaõe.\<*<7>*>\ ràjàbhiràjà manujindo\<*<8>*>\ ti àdisu påjite. pañibalo vinetuü abhidhamme abhivinaye ti àdisu paricchinne. a¤¤ama¤¤aü\<*<9>*>\ saükaravirahite dhamme ca vinaye cà 'ti vuttaü hoti. abhikkantena vaõõenà 'ti àdisu adhike. ettha ca råpåpapat- tiyà maggaü bhàveti, mettàsahagatena cetasà ekaü disaü pharitvà viharatãti àdinà nayena vuddhimanto pi dhammà vuttà. råpàrammaõaü và saddàrammaõaü và ti àdinà nayena àrammaõàdãhi lakkhaõãyattà\<*<10>*>\ salakkhaõà pi. sekhà dhammà asekhà dhammà lokuttarà dhammà ti àdinà nayena påjità pi påjàrahà\<*<11>*>\ ti adhippàyo. phasso hoti, vedanà ho- tãti àdinà nayena sabhàvaparicchinnattà paricchinnà pi.\<*<12>*>\ mahaggatà dhammà appamàõà dhammà anuttarà dhammà ti àdinà nayena adhikà pi dhammà vuttà. ten' etam etassa vacanatthakosallatthaü vuttaü: yaü ettha vuddhimanto salakkhaõà påjità paricchinnà\<*<13>*>\ vuttàdhikà ca dhammà abhidhammo tena akkhàto ti. yaü pan' ettha avisiññhaü, taü\<*<14>*>\ piñakaü piñakatthavidå pariyattibhàjanatthato\<*<15>*>\ àhu, tena samodhànetvà tayo pi vinayàdayo ¤eyyà. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.B1.B2.Bp. vuóóhi-, sic passiü. 2 S. bàlhà. 3 B.B1.B2.Bp. me àvuso. 4 Saüyutta-nikàya part v, p. 80, it is the word of Mahàkassapa; Sp. abhikkhamantãti; Suü. (50) abhikkhamantãti, both omit no pañikka- manti.' So Chin. 5 B.B2.Bp. àdãsu, sic passim. 6 B.B2. Vuóóhiyaü. 7 S. sakalakkhaõe; Sum. (50) salakkhaõo. 8 Sp.Bp. anujindo. 9 Sp.B1.B2.Bp.Sum. (50) a¤¤ama¤¤asaükara-; B. a¤¤ama¤¤asaü- khara-. 10 S.Sp.salakkhaõãyattà; B. lakkhiyattà. 11 B. påjàràhà. 12 Sum. (50) ti. 13 S. paricchinnaü. 14 B. omits taü. 15 Bp.Sum. (51) pariyattibbhàjana-. >\ #<[page 021]># %< Introduction 21>% pariyatti pi hi, mà piñakasampadànenà 'ti àdisu piñakan ti vuccati. atha puriso àgaccheyya kuddàlapiñakaü\<*<1>*>\ àdàyà 'ti àdisu yaü ki¤ci bhàjanam pi. tasmà: piñakaü piñakatthavidå pariyattibhàjanatthato\<*<2>*>\ àhu, tena\<*<3>*>\ samodhànetvà tayo pi vinayàdayo ¤eyyà ti. tena evaü duvidhatthena\<*<4>*>\ piñakasaddena saha samàsaü katvà vinayo ca so piñaka¤ ca pariyattibhàvato tassa tassa\<*<5>*>\ atthassa bhàjanato cà 'ti Vinayapiñakaü. Yathà vutten' eva nayena sutta¤ ca\<*<6>*>\ taü piñakaü cà 'ti Suttapiñakaü,\<*<7>*>\ abhi- dhammo ca so piñakaü cà 'ti Abhidhammapiñakan ti, evam ete tayo pi vinayàdayo ¤eyyà. evaü ¤atvà ca\<*<8>*>\ puna pi tesv eva\<*<9>*>\ piñakesu nànappakàrakosallatthaü: desanàsàsanakathàbhedaü tesu\<*<10>*>\ yathàrahaü sikkhàppahànagambhãrabhàva¤\<*<11>*>\ ca paridãpaye. pariyattibhedaü sampattiü vipatti¤\<*<12>*>\ càpi yaü yahiü\<*<13>*>\ pàpuõàti yathà bhikkhu tam pi sabbaü vibhàvaye ti.\<*<14>*>\ tatràyaü paridãpanà vibhàvanà ca. etàni hi tãõi\<*<15>*>\ piñakàni yathàk-kamam àõàvohàraparamatthadesanà,\<*<16>*>\ yathàparàdha- yathànulomayathàdhammasàsanàni, saüvaràsaüvaradiññhi- viniveñhananàmaråpaparicchedakathà\<*<17>*>\ cà'ti\<*<18>*>\ vuccanti. ettha hi Vinayapiñakaü àõàrahena bhagavatà àõàbàhullato desi- tattà àõàdesanà, Suttapiñakaü\<*<19>*>\ vohàrakusalena bhagavatà vohàrabàhullato desitattà vohàradesanà, Abhidhammapiña- kaü\<*<20>*>\ paramatthakusalena bhagavatà paramatthabàhullato desitattà paramatthadesanà ti vuccati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.Bp. kudàla-; B1. kuóàla-. 2 B2. pariyattibbhàjanatthato. 3 B.B1.B2.Bp.Sum. (51) add idàni before tena. 4 S. duvidhattena. 5 Sum. (51) tassa once only. 6 B2.. suttanta¤ ca. 7 B.B1.B2.Bp. suttantapiñakaü. 8 Bp. va. 9 sum. (51) tesu yeva. 10 S.B.B1.B2. -bhedan tesu. 11 B.B1.B2. sikkhàpahàna-; Sum. (51) sikkhappahàna-. 12 B.B1. sampattivipatti¤. 13 B. yahi. 14 B.B1.Sum. (51) omit ti. 15 Sp. tãni; B.B1. tiõi. 16 S. ànà-; B1. àõàboh-. 17 S. -vinivethana-; B.B1.B2. -vinivedhana. 18 B.B1.Bp. ti ca instead of cà 'ti. 19 B2. suttantapiñ-, sic passim. 20 S. abhidhamme. >\ #<[page 022]># %<22 Samantapàsàdikà>% tathà pañhamaü ye te pacuràparàdhà sattà te yathàparà- dhaü ettha sàsità ti yathàparàdhasàsanaü. dutiyaü anekaj- jhàsayànusayacaritàdhimuttikà\<*<1>*>\ sattà yathànulomaü ettha sàsità ti yathànulomasàsanaü. tatiyaü dhammapu¤ja- matte ahaü mamà 'ti sa¤¤ino sattà yathàdhammaü ettha sàsità ti yathàdhammasàsanan ti vuccati. tathà pañhamaü ajjhàcàrapañipakkhabhåto saüvaràsaü- varo ettha kathito ti saüvaràsaüvarakathà.\<*<2>*>\ dutiyaü dvà- saññhi diññhipañipakkhabhåtà diññhiviniveñhanà\<*<3>*>\ ettha ka- thità ti diññhiviniveñhanakathà.\<*<3>*>\ tatiyaü ràgàdipañipakkhabhåto nàmaråpaparicchedo ettha kathito ti nàmaråpaparicchedakathà ti vuccati. tãsu pi ca etesu tisso\<*<4>*>\ sikkhà tãni\<*<5>*>\ pahàõàni catubbidho ca gambhãrabhàvo veditabbo. tathà hi Vinayapiñake visesena adhisãlasikkhà vuttà, Suttapiñake adhicittasikkhà, Abhidham- mapiñake adhipa¤¤àsikkhà. Vinayapiñake ca vãtikkamap- pahànaü\<*<6>*>\ kilesànaü vãtikkamapañipakkhattà sãlassa. Sut- tapiñake pariyuññhànappahànaü pariyuññhànapañipakkhattà samàdhissa. Abhidhammapiñake anusayappahànaü anu- sayapañipakkhattà pa¤¤àya. pañhame ca tadaïgappahànaü kilesànaü itaresu vikkhambhanasamucchedappahànàni. pa- ñhame\<*<7>*>\ duccaritasaükilesassa pahànaü itaresu taõhàdiññhi- saükilesànaü. ekamekasmiü c' ettha catubbidho pi dham- matthadesanàpañivedhagambhãrabhàvo veditabbo. tattha dhammo ti pàli,\<*<8>*>\ attho ti tassà yeva attho,\<*<9>*>\ desanà ti tassà manasà avatthàpitàya\<*<10>*>\ pàliyà\<*<11>*>\ desanà, pañivedho ti pàliyà pàliatthassa\<*<12>*>\ ca yathàbhåtàvabodho. tãsu pi c' etesu ete \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.B.B1.Bp. cariyàdhimuttikà. 2 Sum. (52) adds here an explanation of saüvaràsaüvara as follows: saüvaràsaüvaro ti kuddako c' eva mahanto ca saüvaro, kammà- kammaü viya phalàphalaü viya ca. 3 B.B1.B2. -vinivedhanà; S. -vinivethana-. 4 S. tisisso. 5 S.B.B1.Bp. tãõi. 6 S.Sp.-ppahàõaü, sic passim; B.B1. vitikkamapahànaü, sic passim. 7 B2.Bp. add ca. 8 S.B.B1.B2.Bp. pàëi, sic passim; Sum. (53) tanti for pàli. 9 B.B1.B2.Bp. yev' attho. 10 B.B1.B2.Bp.Sum. (53) manasà vavatthàpitàya. 11 Sum. (53) tantiyà. 12 Sum. (53) tantiyà tantiatthassa. B2. adds ca after pàliyà. >\ #<[page 023]># %< Introduction 23>% dhammatthadesanà pañivedhà yasmà sasàdãhi viya mahà- samuddo mandabuddhãhi\<*<1>*>\ dukkhogàhà\<*<2>*>\ alabbhaneyyapatiñ- ñhà ca, tasmà gambhãrà. evaü ekamekasmiü ettha\<*<3>*>\ catub- bidho pi gambhãrabhàvo veditabbo. aparo nayo. dhammo ti hetu, vuttaü h' etaü: hetumhi ¤àõaü dhammapañisambhidà ti.\<*<4>*>\ attho ti hetuphalaü, vut- taü h' etaü: hetuphale ¤àõaü atthapañisambhidà ti. desanà ti pa¤¤atti. yathàdhammaü dhammàbhilàpo ti adhippàyo.\<*<5>*>\ pañivedho ti abhisamayo, so ca lokiyo lokuttaro\<*<6>*>\ visayato\<*<7>*>\ asammohato ca atthànuråpaü dhammesu dhammànuråpaü atthesu pa¤¤atti, pathànuråpaü\<*<8>*>\ pa¤¤attãsu\<*<9>*>\ avabodho.\<*<10>*>\ idàni yasmà etesu\<*<11>*>\ piñakesu yaü yaü dhammajàtaü attha- jàtaü yo càyaü\<*<12>*>\ yathà yathà ¤àpetabbo attho sotånaü\<*<13>*>\ ¤àõassa abhimukho hoti tathà tathà tadatthajotakadesanà\<*<14>*>\ yo c' ettha aviparãtàvabodhasaükhàto\<*<15>*>\ pañivedho\<*<16>*>\ sabbaü p' etaü\<*<17>*>\ anupacitakusalasaübhàrehi duppa¤¤ehi sasàdãhi ma- hàsamuddo viya\<*<18>*>\ dukkhogàhaü\<*<19>*>\ alabbhaneyyapatiññhaü\<*<20>*>\ ca, tasmà\<*<21>*>\ evam pi ekamekasmiü ettha\<*<22>*>\ catubbidho pi gambhãrabhàvo\<*<23>*>\ veditabbo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. candabuddhãhi. 2 Sum. (53) -ogàëhà. 3 B2.Sum. (53) c' ettha. 4 Sum. (54) omits ti. 5 Sum. (54) inserts after this: ‘anulomapañilomasaükhepavitthàràdi- vasena và kathanaü.' 6 B.B2.Bp. lokiyalokuttaro; B1. lokãyalokuttaro. 7 B2. adds ca. 8 S.Sum. (54) yathànu-; B.B1. padhànu-. 9 S. pa¤¤atisu. 10 Sum. (54) adds: ‘tesaü tesaü và tattha tattha vuttadhammànaü pañivijjhitabbo salakkhaõasaükhàto aviparãtasabhàvo.' 11 Sum. (54) adds tãsu pi. 12 B.B2.Sum. (54) -jàtaü và, yà càyaü; Bp. dhammajàtaü và atthajàtaü và, yà càyaü. 13 S. sotunaü. 14 S.Bp. -jotikadesanà; B.B1.B2.Sum. (54) -jotikà desanà. 15 S.B2. aviparitàva-. 16 Sum. (54) inserts here: ‘tesaü tesaü và dhammànaü pañivijjhi- tabbo salakkhaõasamkhàto aviparãtasabhàvo.' 17 B. sabbah' etaü; B2.Bp. sabbam etaü; Sum. (54) sabbam pi etaü. 18 B2.Bp. put viya before mahàsamuddo. 19 Sum. (54) -ogàëhaü. 20 B2. patiñha¤; Sum. (54) alabbhaõeyyapatiññha¤. 21 B. adds gambhãrà; B2.Bp. gambhãraü. 22 B2. c' ettha. 23 S. gabhãra-. >\ #<[page 024]># %<24 Samantapàsàdikà>% ettàvatà ca: desanàsàsanakathàbhedaü\<*<1>*>\ tesu yathàrahaü sikkhàppahànagambhãrabhàva¤\<*<2>*>\ ca paridãpaye iti ayaü gàthà vuttatthà\<*<3>*>\ hoti. pariyattibhedaü sampattiü vippattiü càpi yaü yahiü pàpuõàti yathà bhikkhu tam pi sabbaü vibhàvaye iti. ettha pana tãsu piñakesu tividho\<*<4>*>\ pariyattibhedo daññhabbo. tisso hi pariyattiyo, alagaddåpamà nissaraõatthà bhaõóà- gàrikapariyattãti. tattha\<*<5>*>\ duggahità\<*<6>*>\ upàrambhàdihetu pari- yàputà alagaddåpamà.\<*<7>*>\ yaü sandhàya vuttaü: seyyathà pi bhikkhave puriso alagaddatthiko alagadda- gavesã alagaddapariyesanaü caramàno so passeyya mahan- taü alagaddaü. tam enaü\<*<8>*>\ bhoge và naïguññhe và gaõ- heyya. tassa so alagaddo pañiparivattitvà\<*<9>*>\ hatthe và bàhàya và a¤¤atarasmiü và aïgapaccaïge óaseyya.\<*<10>*>\ so tatonidà- naü maraõaü và nigaccheyya maraõamattaü và dukkhaü. taü kissa hetu. duggahãtattà\<*<11>*>\ bhikkhave alagaddassa. evam eva kho bhikkhave idh' ekacce moghapurisà dhammaü pariyàpuõanti suttaü --pe-- Vedallaü.\<*<12>*>\ te taü dhammaü pariyàpuõitvà \<*<13>*>\tesaü dhammànaü pa¤¤àya atth na upa- parikkhanti,\<*<13>*>\ tesaü te dhammà pa¤¤àya atthaü anupaparik- khataü na nijjhànaü khamanti, te pàrambhànisamsà\<*<14>*>\ c' eva dhammaü pariyàpuõanti itivàdappamokkhànisaüsà\<*<15>*>\ ca,\<*<16>*>\ yassa c' atthàya dhammaü pariyàpuõanti, taü c' assa atthaü nànubhonti, tesaü te dhammà duggahãtà dãgharattaü ahitàya dukkhàya saüvattanti. taü kissa hetu. duggahã- tattà\<*<17>*>\ bhikkhave dhammànan ti.\<*<18>*>\ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. -sàsanà-. 2 Sp. -pahàõa-; B.B1.B2. -pahàna-. 3 B2. adds va. 4 S. tidhà. 5 B.B1.B2.Bp. add yà. 6 Sp. -hãtà. 7 B. -puñà ayaü aladdåpa-; B1. -putà ayaü alagad dåpa-; B2.Bp. -puñà ayaü alagaddåpa-. 8 S. tam etaü. 9 B.B2.Bp. parivattitvà. 10 B.B1.Bp. óaüseyya; B1. aïgapa¤caïge óaüseyya. 11 B.B1.Bp. duggahita-. 12 See p. 28, 1. 6. 13-13 S. omits. 14 B2. upàrabbhà-. 15 B. -kkhanisaüsà. 16 Sp. va. 17 B.B1.B2.Bp. duggahita-. 18 Majjhima, i, 133. >\ #<[page 025]># %< Introduction 25>% yà pana suggahãtà\<*<1>*>\ sãlakkhadhàdipàripåriü\<*<2>*>\ yeva àkaü- khamànena pariyàputà\<*<3>*>\ na upàrambhàdihetu ayaü nissara- õatthà. yaü sandhàya vuttaü: tesaü te dhammà suggahãtà\<*<1>*>\ dãgharattaü hitàya sukhàya saüvattanti. taü kissa hetu. suggahãtattà bhikkhave dhammànan ti. yaü\<*<4>*>\ pana pari¤¤àtakkhandho pahãõakileso\<*<5>*>\ bhàvitamaggo pañividdhàkuppo\<*<6>*>\ sacchikatanirodho khãõàsavo kevalaü pa- veõipàlanatthàya\<*<7>*>\ vaüsànurakkhaõatthàya pariyàpuõàti,\<*<8>*>\ ayaü bhaõóàgàrikapariyattãti. vinaye pana\<*<9>*>\ suppañipanno bhikkhå\<*<10>*>\ sãlasampattim\<*<11>*>\ nis- sàya tisso vijjà pàpuõàti, tàsaü yeva ca tattha pabhedavaca- nato. sutte suppañipanno samàdhisampadaü nissàya cha abhi¤¤à pàpuõàti, tàsaü yeva ca tattha pabhedavacanato. abhidhamme suppañipanno pa¤¤àsampadaü nissàya ca- tasso pañisambhidà pàpuõàti, tàsa¤\<*<12>*>\ ca tatth' eva pabhe- davacanato. evam etesu suppañipanno yathàkkamaü\<*<13>*>\ imaü vijjàtta- yaü\<*<14>*>\ chaëabhi¤¤àcatupañisambhidàbhedaü\<*<15>*>\ sampattiü pà- puõàti. vinaye pana duppañipanno anu¤¤àtasukhasamphassàttha- raõapàpuraõàdiphassasàma¤¤ato\<*<16>*>\ pañikkhittesu upàdinna- phassàdisu\<*<17>*>\ anavajjasa¤¤ã hoti. vuttam pi h' etaü\<*<18>*>\: tathàhaü bhagavatà dhammaü desitaü àjànàmi yathà ye me antaràyikà dhammà vuttà bhagavatà te pañisevato nàlaü antaràyàyà 'ti. tato dussãlabhàvaü pàpuõàti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.B1.B2.Bp. suggahità; sic passim. 2 B2. pàripåri. 3 B.B2.Bp. pariyàpuñà; B1. pariyàpunaõà. 4 S. yà. 5 S.B.B2.Bp.Sum. (56) pahãna-; B1. pahina-. 6 B. -kubbo. 7 S. paveni-; B2.Bp. paveõã-. 8 B. -pu¤¤àti. 9 S. vinayena. 10 Sp.B.B1. bhikkhu, so Sum. (56) 11 Sum. (56) -sampadaü. 12 S. tassa¤. 13 B.B1.B2.Bp.Sum. (56) -kkamena. 14 B.B1.B2.Bp. vijjattaya-. 15 B.B2. chaëàbhi¤¤à-. 16 B. inserts anupàdiõõa before phassasàma-; Bp. pàvuraõàdi for pàpuraõàdi. 17 B. upàdiõõakapha-; B1. B2.Sum. (57) upàdiõõapha-. 18 Comp. Suttavibhaïga ii, p. 134 (pàcittiya 68). >\ #<[page 026]># %<26 Samantapàsàdikà>% sutte duppañipanno, cattàro 'me\<*<1>*>\ bhikkhave puggalà santo saüvijjamànà ti àdisu adhippàyaü ajànanto duggahã- taü\<*<2>*>\ gaõhàti. yaü sandhàya vuttaü\<*<3>*>\: attanà duggahãtena amhe c' eva abbhàcikkhati attàna¤ ca khaõati\<*<4>*>\ bahu¤ ca apu¤¤am pasavatãti. tato micchàdiññhitaü pàpuõàti. abhidhamme duppañipanno dhammacittaü atidhàvanto\<*<5>*>\ acinteyyàni pi cinteti.\<*<6>*>\ tato cittakkhepaü pàpuõàti. vuttaü h' etaü: cattàri 'màni bhikkhave acinteyyàni, na cintetabbàni yàni cintento ummàdassa vighàtassa bhàgã assà 'ti.\<*<7>*>\ evam etesu\<*<8>*>\ duppañipanno yathàkkamena imaü dussãlabhàvamic- chàdiññhitàcittakkhepabhedaü\<*<9>*>\ vipattiü pàpuõàtãti. ettà. vatà\<*<10>*>\: pariyattibhedaü sampattiü vipattiü càpi yaü yahiü pàpuõàtiathà bhikkhu tam pi sabbaü vibhàvaye iti, ayam pi gàthà vuttatthà\<*<11>*>\ hoti. evam pi\<*<12>*>\ nànappakàrato piñakàni ¤atvà tesaü vasen' etaü\<*<13>*>\ buddhavacanaü tividhan ti ¤àtabbaü.\<*<14>*>\ kathaü nikàyavasena pa¤cavidhaü sabbam eva c' etaü Dãghanikàyo, Majjhimanikàyo, Saüyuttnikàyo, Aïguttara- nikàyo, Khuddakanikàyo ti pa¤cappabhedaü hoti. tattha katamo Dãghanikàyo. tivaggasaügahàni\<*<15>*>\ Brah- majàlàdãni catuttiüsasuttàni. catuttiüs' eva suttantà tivaggo yassa saügaho esa Dãghanikàyo ti pañhamo anulomiko.\<*<16>*>\ kasmà pan' esa Dãghanikàyo ti vuccati. dãghappamàõà- naü suttànaü\<*<17>*>\ samåhato nivàsato ca, samåhanivàsà hi ni- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sum. (57) nu. 2 B.B1.B2.Bp. duggahitaü, sic passim. 3 Comp. Cullavagga, i, 32, 33. 4 B.B2.Bp.Sum. (57) khanati; B1. målaü khanati. 5 B. dhamme cintaü abhidhàvanto; B1 dhamme cittaü abhidha-; B2.Bp.Sum. (57) dhammacintaü atidhà-. 6 S.Cinteyyà 'ti; B1. cintesi. 7 S.B1. bhàgi assà 'ti.; Ang. ii, 80. 8 B. ete. 9 B. cittavikkhepa-. 10 B2. adds ca. 11 B2. adds 'va. 12 B2.Sum. (57) omit pi. 13 B. vasena taü. 14 Sum. (57) ¤àtabbo. 15 Sp. saïgahãtàni; B.B1. saïgahitàni. 16 Suü. (58) adds ti. 17 Sum. (58) -ppamàõasuttànaü. >\ #<[page 027]># %< Introduction 27>% kàyo ti\<*<1>*>\ vuccanti. nàhaü bhikkhave a¤¤am ekanikàyam pi samanupassàmi evaücittaü yathayidaü bhikkhave tirac- chànagatà pàõà, ponikinikàyo,\<*<2>*>\ cikkhallikanikàyo ti evam- àdãni c' ettha sàdhakàni sàsanato\<*<3>*>\ lokato ca. evaü sesànam pi nikàyabhàve vacanattho veditabbo. katamo Majjhimanikàyo. majjhimappamàõàni pa¤cada- savaggasaügahàni Målapariyàyasuttàdãni diyaóóhasataü dve ca suttàni. diyaóóhasatasuttantà dve ca suttàni yattha so nikàyo majjhimo pa¤cadasavaggapariggaho.\<*<4>*>\ katamo Saüyuttanikàyo. devatàsaüyuttàdivasena ñhitàni\<*<5>*>\ Oghataraõasuttàdãni\<*<6>*>\ satta suttasahassàni satta ca sutta- satàni dvàsaññhi ca suttàni. satta suttasahassàhi\<*<7>*>\ satta suttasatàni ca dvàsaññhi c' eva suttantà eso saüyuttasaügaho.\<*<8>*>\ katamo Aïguttaranikàyo. ekekàïgàtirekavasena ñhitàni\<*<5>*>\ Cittapariyàdànàdãni nava suttasahassàni pa¤ca suttasatàni sattapaõõàsà ca suttàni.\<*<9>*>\ nava suttasahassàni pa¤ca suttasatàni ca sattapa¤¤àsasuttàni\<*<10>*>\ saïkhà\<*<11>*>\ aïguttare ayaü. katamo Khuddakanikàyo. sakalaü Vinayapiñakaü, Abhi- dhammapiñakam Khuddakapàñhàdayo ca pubbe nidassità pa¤cadasabhedà\<*<12>*>\ ñhapetvà cattàro nikàye avasesaü buddha- vacanan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.B.B1.B2. nikàyà 'ti. 2 B. poõikanikàyà; B1.B2.Bp.Sum. (58) poõikanikàyo; ponika may be from pravaõa ‘hill-side'or from pavana ‘air.' 3 S.B.B1.B2.Bp. add ca. 4 Sum. (58) adds ti. 5 Sum. (58) kathitàni. 6 B2.Sum. (58) Oghataraõàdãni; Ch. Oghataraõa-apadànàdãni. 7 B2. suttantànaü sahassàni. 8 Sum. (58) adds ti. 9 B.B1.B2. -pa¤¤àsasuttàni; Bp. -paõõàsa¤ ca suttàni; Sum. (58) -pa¤¤àsa¤ ca suttàni. 10 Bp. paõõa-. 11 B.B1.B2.Bp. saïkhyà. 12 B2. pannarasappabhedà. >\ #<[page 028]># %<28 Samantapàsàdikà>% ñhapetvà caturo p' ete nikàye dãghàdike\<*<1>*>\ tada¤¤aü buddhavacanaü nikàyo khuddako mato ti. evaü nikàyavasena\<*<2>*>\ pa¤cavidhaü. kathaü aïgavasena navavidhaü. sabbam eva h' idaü suttaü, geyyaü, veyyàkaraõaü, gàthà, udànaü, itivutta- kaü, jàtakaü, abbhutadhammaü, vedallan ti navappabhe- daü hoti. tattha ubhato-Vibhaïga-Niddesa-Khandhaka-Parivàrà, sut- tanipàte Maïgalasutta-Ratanasutta-Nàlakasutta-Tuvañaka- suttàni,\<*<3>*>\ a¤¤am pi\<*<4>*>\ suttanàmakaü tathàgatavacanaü suttan ti veditabbaü. sabbam pi sagàthakaü suttaü geyyan ti veditabbaü visesena saüyuttake sakalo pi sagàthakavaggo.\<*<5>*>\ sakalaü Abhidhammapiñakaü niggàthakaü suttaü ya¤ ca a¤¤am pi\<*<6>*>\ aññhahi aïgehi asaügahãtaü\<*<7>*>\ buddhavacanaü taü veyyàkaraõan ti veditabbaü. Dhammapadaü Theragàthà Therigàthà\<*<8>*>\ Suttanipàti nosuttanàmikà suddhikagàthà ca gàthà ti veditabbà. somanassa¤àõamayikagàthà pañisaüyuttà dve asãti\<*<9>*>\ sut- tantà udànan ti veditabbaü. vuttaü h' etaü bhagavatà ti àdinayappavattà\<*<10>*>\ dvàda- suttarasatasuttantà\<*<11>*>\ itivuttakan ti veditabbaü. Apaõõakajàtakàdãni pa¤¤àsàdhikàni pa¤ca jàtakasatàni jàtakan ti veditabbaü. cattàro 'me\<*<12>*>\ bhikkhave acchariyà abbhutà dhammà\<*<13>*>\ ânandeti\<*<14>*>\ àdinayappavattà sabbe pi acchariyàbbhutadhammapañisaüyuttasuttantà\<*<15>*>\ abbhuta- dhamman\<*<16>*>\ ti veditabbaü. Cåëavedalla-Mahàvedalla-Sammàdiññhi-Sakkapa¤ha-Saü- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sum. (58) Dãgha-àdike. 2 S. omits vasena, and nikàya goes on with the next word. 3 B.B1.B2.Bp. Tuvaññaka-; Sum. (59) Tuvañaka-suttàni. 4 B.B1.B2.Bp. add ca. 5 B.B1.B2.Bp. sagàthàvaggo. 6 B.B1. omit pi. 7 B.B1.B2.Bp. -gahitaü. 8 B.B1.Bp.Sum. (59) Therãgàthà. 9 Bp. dvàsãti. 10 S. -ppamattà. 11 B.B1.Bp.Sum. (59) dasuttarasataü suttantà for dvàdas-. 12 B. omits 'me. 13 B.B1.B2.Bp. abbhutadham-. 14 Mahàparinib. v, 38. 15 B. -abbhutaguõadhaü-; B1. -guõadhaü-. 16 B.B1.B2.Bp.Sum. (59) -pañisaüyuttà dham-. >\ #<[page 029]># %< Introduction 29>% khàrabhàjaniya\<*<1>*>\-Mahàpuõõamasuttàdayo\<*<2>*>\ sabbe pi vedaü ca tuññhiü ca laddhà laddhà pucchitasuttantà vedallan ti veditabbaü. evaü aïgavasena navavidhaü. kathaü dhammakkhandhavasena caturàsãtisahassavidhaü. sabbam eva c' etaü buddhavacanaü dvàsãtiü\<*<3>*>\ buddhato gaõhiü dve sahassàni bhikkhuto caturàsãtisahassàni ye'me dhammà pavattino ti, evaü paridãpitadhammakkhandhavasena caturàsãtisahassap- pabhedaü hoti. tattha ekànusandhikaü suttaü eko dhammakkhandho. yaü anekànusandhikaü tattha anusandhivasena dhammak- khandhagaõanà.\<*<4>*>\ gàthàbandhesu pa¤hapucchanaü\<*<5>*>\ eko dhammakkhandho vissajjanaü eko. abhidhamme ekamekaü tikadukabhàjanaü ekamekaü ca cittavàrabhàjanaü eko dhammakkhandho. vinaye atthi vatthu, atthi màtikà, atthi padabhàjaniyaü,\<*<6>*>\ atthi antaràpatti,\<*<7>*>\ atthi anàpatti, atthi tikacchedo\<*<8>*>\. tattha ekameko koññhàso ekameko dhammakkhandho ti veditabbo. evaü dhammakkhandhavasena caturàsãtihassavidhaü. evam etaü abhedato rasavasena ekavidhaü bhedato dham- mavinayàdivasena duvidhàdibhedaü buddhavacanaü saü- gàyantena Mahàkassapapamukhena vasãgaõena, \<*<9>*>\ayaü dham- mo, ayam vinayo, idaü pañhamabuddhavacanaü, idaü maj- jhimabuddhavacanaü, idaü pacchimabuddhavacanam, idaü Vinayapiñakaü, idaü Suttapiñakaü,\<*<10>*>\ idaü Abhidhammapi- ñakam, ayaü Dãghanikàyo ...pe... ayaü Khuddakanikàyo, imàni suttàdãni navaïgàni, imàni caturàsãti dhammakkhan- dhasahassànãti imaü\<*<11>*>\ pabhedaü vavatthapetvà 'va saü- gãtaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.B2. -bhàjanãya-. 2 S. -puõõaca-; Sum. (59) -suttantàdayo. 3 B.B1.B2.Bp.Sum. (60) dvàsãti. 4 S. -gananà. 5 Bp.-pucchànaü. 6 B.B1.B2. -bhàjanaü. 7 B2.Bp. insert atthi àpatti; Sum. (60) atthi àpatti for atthi antarà- patti. 8 S. titikacchedo. 9 S.B2. vasigaõena. 10 B.B1.B2.Bp. Suttantapiñakaü. 11 B.B1.B2. idaü. >\ #<[page 030]># %<30 Samantapàsàdikà>% na kevalaü\<*<1>*>\ ettakam eva\<*<2>*>\ a¤¤am pi uddànasaügaha\<*<3>*>\- vaggasaügaha\<*<4>*>\-peyyàlasaügaha-ekanipàtadukanipàtàdinipà- tasaügaha\<*<5>*>\-saüyuttasaügaha-paõõàsakasaügahàdiü\<*<6>*>\ aneka- vidhaü tãsu piñakesu sandissamànaü\<*<7>*>\ saügahappabhedaü vavatthapetvà\<*<8>*>\ evaü\<*<9>*>\ sattahi màsehi saügãtaü. saügãtipariyosàne c' assa: idaü Mahàkassapattherena da- sabalassa sàsanaü pa¤cavassasahassaparimàõaü kàlaü\<*<10>*>\ pa- vattanasamatthaü\<*<11>*>\ katan ti sa¤jàtappamodà sàdhukàraü viya dadamànà ayaü mahàpañhavã\<*<12>*>\ udakapariyantaü katvà anekappakàram kampi\<*<13>*>\ saükampi sampakampi sampavedhi. anekàni ca acchariyàni pàtur ahesun ti.\<*<14>*>\ ayaü pañhamamahàsaügãti nàma, yà loke: satehi pa¤cahi katà tena pa¤casatà ti ca, thereh' eva katattà ca therikà ti pavuccatãti.\<*<15>*>\ imissà pana\<*<16>*>\ pañhamamahàsaügãtiyà pavattamànàya\<*<17>*>\ vina- yaü pucchantena àyasmatà Mahàkassapena: pañhamaü àvuso Upàli\<*<18>*>\ pàràjikaü kattha pa¤¤attan ti evamàdivaca- napariyosàne vatthum pi pucchi, nidànam pi pucchi, puggalam pi pucchãti ettha nidàne pucchite taü\<*<19>*>\ nidànaü àdito pabhuti\<*<20>*>\ vitthàretvà yena ca pa¤¤attaü yasmà ca pa¤¤attaü sabbam etaü kathetukàmena àyasmatà Upàlittherena vuttaü: tena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.B1.B2.Bp.Sum. (60) add ca. 2 S.Sum. (60) imam eva. 3 S. -saügahà; B1. -saügahaü. 4 B1. -saügahaü. 5 S. -dukanipàtàdãninipàta-. 6 B.B1.Bp. paõõàsasaügahàdiü; B2. paõõasàsasaügahàdi; Sum. (61) pa¤¤àsasaügahàdini. 7 S. -màõaü; Sum. (61) -màna- and goes on with the next saügaha-. 8 Here ends the portion omitted in Prof. Oldenberg's text, see p. 291. 9 Bp. eva; Sum. (61) omits evaü. 10 B. goes on with the preceding, -parimàõakàlaü. 11 B. pavattasamatthaü. 12 S.Sp.pañhavi; B.B1. pathavã. 13 S.Sum. (61) omit kampi. 14 Sum. (61) omits ti. 15 Sum. (61) -vuccate ti. Here ends the introductory portion of the Sumaïgala vilàsinã. 16 S.Sp.B. omit pana. 17 S.Sp.vattamànàya, as in Sum. p. 26. 18 S.Sp.Upàëi, sic passim. 19 S. pucchit' esaü. 20 Sp. ppabhuti; B.B1.B2. pabhåti, sic passim. >\ #<[page 031]># %< Introduction 31>% samayena buddho bhagavà Vera¤jàyaü viharatãti sabbaü vattabbaü. evam idaü àyasmatà Upàlittherena vuttaü. ta¤ ca pana pañhamamahàsaügãtikàle vuttan ti veditabbaü. ettàvatà ca idaü vacanaü kena vuttaü kadà ca\<*<1>*>\ vuttan ti\<*<2>*>\ etesaü padànaü\<*<3>*>\ attho pakàsito hoti. idàni kasmà\<*<4>*>\ vuttan ti ettha vuccate. yasmà ayam\<*<5>*>\ àyas- mà\<*<6>*>\ Mahàkassapattherena nidànaü puññho tasmà pan' etaü\<*<7>*>\ nidànaü àdito pabhuti vitthàretuü vuttan ti, evam idaü àyasmatà Upàlittherena pañhamamahàsaügãtikàle vadante- nàpi iminà kàraõena vuttan ti veditabbaü. ettàvatà ca ‘vuttaü yena yadà yasmà' ti imesam màtikà- padànaü attho pakàsito hoti. idàni . . . . . . . . dhàritam yena càbhataü yattha pañiññhitaü\<*<8>*>\ c' etam etaü\<*<9>*>\ vatvà vidhiü tato ti\<*<10>*>\ etesaü atthappakàsanatthaü idaü vuccati. taü pan' etaü, tena samayena buddho bhagavà Vera¤jàyaü viharatãti evamàdivacanapañimaõóitanidànaü\<*<11>*>\ Vinayapiñakaü kena\<*<12>*>\ dhàritaü kenàbhataü kattha patiññhitan\<*<13>*>\ ti vuccate. àdito tàva idaü bhagavato sammukhà àyasmatà Upàlittherena dhàritaü, tassa sammukhato aparinibbute\<*<14>*>\ tathàgate cha- ëabhi¤¤àdibhedehi\<*<15>*>\ anekehi bhikkhusahassehi, parinibbute tathàgate Mahàkassapapamukhehi dhammasaügàhakatthe- rehi. kenàbhatan ti, Jambudãpe tàva Upàlittheram adiü\<*<16>*>\ katvà àcariyaparamparàya yàva tatiyasaügãti tàva àbha- taü.\<*<17>*>\ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.Bp. omit ca. 2 S. vuccanti. 3 B. padàsaü. 4 B.B2. add ca. 5 B. omits ayaü. 6 S. adds Upàli; B.B2.Bp. àyasmatà. 7 S.Sp.tasmà tena taü; B2.Bp. tasmànena taü. 8 Sp. Bp. ppañi-. 9 S1. (D). c' etaü and omits the second etaü. 10 S. vidhin ti. 11 S. parimaõóita-; Sp. patimaõóita-. 12 S. keõa. 13 S.Sp.ppatiññhitan ti. 14 B.B1. aparinibbåte, sic passim. 15 B.B2. chaëàbhi-. 16 S. àdikaü. 17 S. àhataü. >\ #<[page 032]># %<32 Samantapàsàdikà>% tatràyaü àcariyaparamparà: Upàli Dàsako c' eva Sonako\<*<1>*>\ Siggavo tathà Tisso Moggaliputto ca pa¤c' ete vijitàvino paramparàya vinayaü dãpe Jambusirivhaye\<*<2>*>\ acchijjamànaü\<*<3>*>\ ànesuü tatiyo yàva saügaho. àyasmà hi Upàli imaü vinayavaüsaü vinayatantiü vinaya- paveõiü\<*<4>*>\ bhagavato sammukhà\<*<5>*>\ uggahetvà bahunnaü\<*<6>*>\ bhik- khånam\<*<7>*>\ hadaye patiññhàpesi. tassa h' àyasmato santike vinayaü\<*<8>*>\ uggahetvà vinaye pakata¤¤utaü pattesu puggalesu puthujjanasotàpannasaka- dàgàmianàgàmino\<*<9>*>\ gaõanapathaü\<*<10>*>\ vãtivattà, khãõàsavànaü sahassaü ekaü ahosi. Dàsakatthero pi tass' eva saddhivi- hàriko ahosi. so Upàlittherassa sammukhà uggahetvà tath' eva vinayaü vàcesi. tassàpi\<*<11>*>\ àyasmato santike uggahetvà vinaye pakata¤¤utaü pattà puthujjanàdayo gaõanapathaü\<*<10>*>\ vãtivattà, khãõàsavànaü sahassam eva\<*<12>*>\ ahosi. Sonakatthero pana\<*<13>*>\ Dàsakattherassa saddhivihàriko ahosi. so pi attano upajjhàyassa Dàsakattherassa sammukhà uggahetvà tath' eva vinayaü vàcesi. tassàpi àyasmato santike\<*<14>*>\ uggahetvà vinaye pakata¤¤utaü pattà puthujjanàdayo gaõanapathaü vãtivattà, khãõàsavànaü sahassam eva ahosi. Siggavatthero pi Sonakattherassa saddhivihàriko\<*<15>*>\ ahosi. so pi attano upajjhàyassa Sonakattherassa santike vinayaü uggahetvà arahantasahassassa\<*<16>*>\ dhuraggàho\<*<17>*>\ ahosi. tassa panàyasmato santike uggahetvà vinaye pakata¤¤utaü\<*<18>*>\ pattà puthujjanasotàpannasakadàgàmianàgàmino pi\<*<19>*>\ khãõàsavàpi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.B1.B2.Bp. Soõako, sic passim. 2 B. Jambåsãrivhaye; B1. Jambusarivhaye; S1.(D). Jambusiruvhaye. 3 S. -maõaü. 4 S. paveniü. 5 B. samukhà, sic passim. 6 B.Bp. bahånaü. 7 S. omits bhikkhånaü. 8 B.B1.B2.Bp. vinayavaüsaü. 9 Sp. -sotàpaõõa-. 10 S. ganana-. 11 S1.(D). tassa pi. 12 S. ekaü. 13 B.B1.B2.Bp. pi. 14 B. adds ca. 15 S.Sp.add therassa, and omit ‘ahosi. so pi attano upajjhàyassa Sonakattherassa.' 16 S. arahantasasahassa-. 17 Sp.B2. dhåra-. 18 Sp. paka¤¤àtaü. 19 S. -gamiõo pi; Sp. -sotàpaõõa . . . anàgàmi and omits pi. >\ #<[page 033]># %< Introduction 33>% ettakàni satànãti và ettakàni sahassànãti và aparicchinnà\<*<1>*>\ ahesuü. tadà kira\<*<2>*>\ Jambudãpe atimahàbhikkhusamudayo\<*<3>*>\ ahosi. Moggaliputtatissattherassa pana ànubhàvo tatiya- saügãtiyaü pàkaño\<*<4>*>\ bhavissati. evaü idaü Vinayapiñakaü Jambudãpe tàva imàya àcariyaparamparàya yàva tatiya- saügãti tàva àbhatan ti veditabbaü. dutiyasaügãtivijànanatthaü\<*<5>*>\ pana ayam anukkamo ve- ditabbo. yadà hi saügàyitvàna saddhammaü jotayitvà ca\<*<6>*>\ sabbadhã\<*<7>*>\ yàva jãvitapariyantaü ñhatvà pa¤casatàpi te, khãõàsavà jutãmanto therà Kassapàadayo khãõasnehapadãpà\<*<8>*>\ va nibbàyiüsu anàlayà. athànukkamena\<*<9>*>\ gacchantesu rattiüdivesu\<*<10>*>\ vassasatapari- nibbute bhagavati Vesàlikà Vajjiputtakà bhikkhå Vesàliyaü, kappati siïgiloõakappo\<*<11>*>\ kappati dvaïgulakappo kappati gàmantarakappo kappati àvàsakappo kappati anumati- kappo kappati àciõõakappo kappati amathitakappo\<*<12>*>\ kap- pati jalogi pàtuü\<*<13>*>\ kappati adasakaü\<*<14>*>\ nisãdanaü kappati jàtaråparajatan ti imàni dasa vatthåni dãpesuü. tesaü Susunàgaputto Kàlàsoko\<*<15>*>\ nàma ràjà pakkho ahosi. tena khpana samayena àyasmà Yaso Kàkaõóakaputto Vaj- jãsu càrikaü caramàno Vesàlikà kira Vajjiputtakà bhikkhå Vesàliyaü dasa vatthåni dãpentãti sutvà na kho pan' etaü\<*<16>*>\ patiråpaü yv àham\<*<17>*>\ dasabalassa sàsanavipattiü sutvà appos- sukko\<*<18>*>\ bhaveyyaü, handàhaü adhammavàdino niggahetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.B1.B2. -cchinnàni. 2 B. omits kira. 3 Sp. -samåho; B.B1.Bp. -samudàyo. 4 S1.(D). pàkato. 5 S1.(D) -saügãtiü vij-. 6 The òãkà Vimati-vinodanã has va for ca. 7 S.B2.Bp. sabbadhi. 8 Sp. khãõà-. 9 S1.(D). ath' anukk-. 10 B.B1.B2.Bp. rattidivesu. 11 Sp. siïgiëoõa-; Bp. singãloõa-. 12 B2. amadhita-; S1.(D). amatha-. 13 B.B2p. jaëogiü pàtuü; B1. jaëogã pàtuü. Old. jalohi pàtuü. We presume jalogi to be jala-ogha with -in, ‘containing a quantity of water'---i.e., the juice of khajjårã not yet fermented. Ch. translates: ‘sui' ‘water'--i.e., ‘waterly.' 14 S1.(D). adàsakaü. 15 B1.B2.Bp. Kàëàsoko. 16 B2. panam etaü. 17 B2. y' àhaü; S1.(D). sv àhaü. 18 B2. apposukko. >\ #<[page 034]># %<34 Samantapàsàdikà>% dhammaü dãpemãti cintento\<*<1>*>\ yena\<*<2>*>\ Vesàlã\<*<3>*>\ tad avasari. tatra sudam àyasmà Yaso Kàkaõóakaputto Vesàliyaü vi- harati Mahàvane Kåñàgàrasàlàyaü. tena kho pana samayena Vesàlikà\<*<4>*>\ Vajjiputtakà\<*<5>*>\ bhikkhå tadah' uposathe kaüsapàtiü udakena påretvà majjhe bhik- khusaüghassa ñhapetvà àgate\<*<6>*>\ Vesàlike upàsake evaü va- denti\<*<7>*>\: dethàvuso saüghassa kahàpaõam pi aóóham pi pàdam pi màsakaråpam pi, bhavissati saüghassa parikkhàrena\<*<8>*>\ ka- raõãyan ti sabbaü tàva vattabbaü yàva,\<*<9>*>\ imàya pana vi- nayasaügãtiyà satta bhikkhusatàni anånàni anadhikàni ahe- suü, tasmàyaü\<*<10>*>\ dutiyasaügãti sattasatikà 'ti vuccatãti. evaü tasmi¤\<*<11>*>\ ca sannipàte dvàdasabhikkhusatasahassàni sannipatiüsu àyasmatà Yasena samussàhità. tesaü majjhe àyasmatà Revatena puññhena Sabbakàmit- therena vinayaü vissajjentena\<*<12>*>\ tàni dasa vatthåni vinicchi- tàni adhikaraõaü våpasamitaü. atha therà puna dhamma¤ ca vinaya¤ ca saügàyissàmà 'ti tipiñakadhare pattapañisam- bhide sattasate bhikkhå uccinitvà Vesàliyaü Vàëukàràme\<*<13>*>\ sannisãditvà\<*<14>*>\ Mahàkassapattherena saügàyitasadisam eva sabbaü sàsanamalaü sodhetvà puna piñakavasena nikàyava- sena aïgavasena dhammakkhandhavasena ca sabbaü dham- ma¤ ca vinaya¤ ca saügàyiüsu. ayaü saügãti aññhahi màsehi niññhità, yà loke satehi sattahi katà tena sattasatà ti ca pubbe katam upàdàya dutiyà ti ca vuccatãti. sà panàyaü yehi therehi saügãtà saügãti tesu vissutà Sabbakàmã ca\<*<15>*>\ Sàëho\<*<16>*>\ ca Revato Khujjasobhito \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.B1. cintayanto. 2 S. yeva. 3 S.Sp.B2. Vesàli. 4 S.Sp.Vesàliyà. 5 B1. Vajjãputtakà. 6 B. àgate àgate; B2.Bp. àgat' àgate. 7 Sp.B.B1.B2.Bp. vadanti. 8 S. reõa. 9 Cullavagga xii, pp. 294-307, is here understood. The following ‘imàya pana vinayasaügãtiyà,' etc., is the concluding portion of the section xii. 10 Bp. tasmà ayaü. 11 S.Sp.etasmi¤, and omit evaü; B2. evaü etasmiü. 12 B2. visajjantena. 13 Sp.B. Vàlukà-; B1.B2.Bp. Vàlikà-. 14 B2.Bp. sannipatitvà. 15 S1.(D). Sabbakàm' eva. 16 S. Sàlho. >\ #<[page 035]># %< Introduction 35>% Yaso ca Sànasambhåto\<*<1>*>\ ete saddhivihàrikà therà ânandattherassa diññhapubbà tathàgataü. Sumano\<*<2>*>\ Vàsabhagàmã ca ¤eyyà\<*<3>*>\ saddhivihàrikà dve ime Anuruddhassa diññhapubbà tathàgataü. dutiyo pana saügãto yehi therehi saügaho sabbe pi pannabhàrà te katakiccà anàsavà ti, ayaü dutiyasaügãti. evam imaü\<*<4>*>\ dutiyasaügãtiü saügàyitvà te\<*<5>*>\ therà uppajjissati nu kho anàgate pi sàsanassa evaråpaü abbudan ti olokayamànà\<*<6>*>\ idaü\<*<7>*>\ addasaüsu: ito vassasatassa upari aññhàrasame vasse Pàñaliputte\<*<8>*>\ Dhammàsoko nàma ràjà uppajjitvà sakala-Jambudãpe rajjaü kàressatãti.\<*<9>*>\ so bud- dhasàsane pasãditvà mahantaü làbhasakkàraü pavattayis- sati. tato titthiyà làbhasakkàraü patthayamànà sàsane pab- bajitvà sakaü sakaü diññhiü paridãpessanti. evaü sàsane mahantaü abbudaü uppajjissatãti. atha nesaü etad ahosi: kin nu kho mayaü etasmiü abbude uppanne sammukhà bhavissàma na bhavissàmà 'ti. atha\<*<10>*>\ sabb' eva tadà attano asammukhabhàva¤ ¤atvà, ko nu kho taü adhikaranaü våpasametuü\<*<11>*>\ samattho bhavissatãti sakalamanussaloka¤\<*<12>*>\ ca chakàmàvacaradevaloka¤\<*<13>*>\ ca\<*<14>*>\ olo- kentà na ka¤ci\<*<15>*>\ disvà Brahmaloke Tissaü nàma mahàbrah- mànaü\<*<16>*>\ addasaüsu parittàyukaü uparibrahmaëokåpapattiyà bhàvitamaggaü. disvàna nesaü\<*<17>*>\ etad ahosi: sace mayaü etassa brahmuno manussaloke nibbattanatthàya ussàhaü kareyyàma, addhà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. -Sambhuto; B.B1.Bp. Sàõa-; B2. Sàõasambhuto. 2 S. Sumaõo. 3 S1.(D). ¤eyyaü; Dãp. iv, 51 seyyà. 4 Sp.B1. idaü. 5 S. te te. 6 S. -mànaü. 7 S.B.B1.Bp. imaü. 8 B2. Pàtaliputte. 9 S.Sp.B.B1.B2.Bp. kàressati and omit iti. 10 B.B2.Bp. add te. 11 Sp. vupasametuü. 12 B.B1.B2.Bp. sakalaü man-. 13 S. omits cha; B.B1.B2.Bp. chakàmà- but omit ca before. 14 S.S1.(D).B.B1. omit ca. 15 S.Sp.B1.B2.Bp. na ki¤ci; S1.(D). nà ki¤ci. 16 S. bràhmàõaü. 17 S. tesaü. >\ #<[page 036]># %<36 Samantapàsàdikà>% esa Moggalibràhmaõassa\<*<1>*>\ gehe pañisandhiü gahessati tato ca mantehi palobhito nikkhamitvà pabbajissati, so evaü pabbajitvà sakalabuddhavacanaü\<*<2>*>\ uggahetvà adhigatapañi- sambhido hutvà titthiye madditvà taü adhikaraõaü vinic- chinitvà\<*<3>*>\ sàsanaü paggaõhissatãti. te\<*<4>*>\ Brahmalokaü gantvà Tissaü mahàbrahmànaü etad avocuü: ito vassasatassa upari aññhàrasame vasse sàsane mahantaü abbudaü uppajjissati, maya¤ ca\<*<5>*>\ sakalaü ma- nussalokam chakàmàvacaradevaloka¤\<*<6>*>\ ca olokayamànà ka¤ci\<*<7>*>\ sàsanaü paggaõhetuü\<*<8>*>\ samatthaü adisvà Brahmalokaü vicinantà bhavantaü\<*<9>*>\ addasàma. sàdhu sappurisa manus- saloke nibbattitvà dasabalassa sàsanaü paggaõhituü pañi¤- ¤aü dehãti.\<*<10>*>\ evaü vutte mahàbrahmà, ahaü kira sàsane uppannaü abbudaü sodhetvà sàsanaü paggahetuü samattho bhavissàmãti haññhapahaññho udaggudaggo hutvà sàdhå 'ti pañisuõitvà pañi¤¤aü adàsi. therà Brahmaloke taü karaõã- yaü tãretvà puna paccàgamiüsu. tena kho pana samayena Siggavatthero ca Candavajjit- thero\<*<11>*>\ ca dve pi navakà honti daharabhikkhå tipiñakadharà pattapañisambhidà khãõàsavà, te taü adhikaraõaü na pàpu- õiüsu.\<*<12>*>\ therà tumhe àvuso amhàkaü imasmiü adhikaraõe no sahàyakà ahuvattha,\<*<13>*>\ tena vo idaü daõóakammaü hotu: Tisso nàma brahmà\<*<14>*>\ Moggalibràhmaõassa gehe pañisandhiü gaõhissati, taü tumhàkaü eko nãharitvà pabbàjetu, eko buddhavacanaü uggaõhàpetå 'ti vatvà sabbe pi yàvatàyu- kaü ñhatvà. Sabbakàmippabhutayo te pi therà mahiddhikà\<*<15>*>\ aggikkhandhà va lokamhi\<*<16>*>\ jalitvà parinibbutà.\<*<17>*>\ dutiyasaügahaü\<*<18>*>\ katvà visodhetvàna sàsanam \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. -brahmaõassa. 2 B.B1.B2.Bp. sakalaü bud-. 3 B.B1.B2.Bp. vinicchitvà. 4 Sp. omits te. 5 Sp. omits ca. 6 S.Sp.omit cha. 7 B.B1.B2.Bp. ki¤ci. 8 S.Sp.B.B1.B2. paggahetuü. 9 B.B2.Bp. add eva. 10 S.Sp.paggaõhitvà dehãti, and omit pati¤¤aü. 11 S.Sp.B.B2.Bp. Caõóa-; B1. Caõóavajjã-. 12 Sp.B.B1.B2.Bp. sampàpuõiüsu. 13 S1.(D). àhuvettha. 14 B2. mahàbrahmà. 15 S1.(D). mahiddhiko. 16 B2. lokimhi. 17 S1.(D). -nibbuto. 18 S.Sp.B1.B2.Bp. dutiyaü saügahaü. >\ #<[page 037]># %< Introduction 37>% anàgate pi katvàna hetuü saddhammasuddhiyà khãõàsavà vasippattà pabhinnapañisambhidà aniccatàvasaü therà te pi nàma upàgatà. evaü aniccataü jammiü ¤atvà durabhisambhavaü taü pattuü vàyame dhãro yaü niccaü amataü padanti. ettàvatà sabbàkàrena dutiyasaügãtivaõõanà niññhità hoti. Tisso pi kho mahàbrahmà Brahmalokà\<*<1>*>\ cavitvà Moggali- bràhmaõassa gehe pañisandhiü aggahesi. Siggavatthero pi tassa pañisandhigahaõato\<*<2>*>\ pabhuti\<*<3>*>\ sattavassàni brahma- õassa gehaü piõóàya pàvisi. ekadivasam pi uëuükamattaü và yàguü kañacchumattaü và bhattaü nàlattha.\<*<4>*>\ sattan- naü pana vassànaü accayena ekadivasaü, aticchatha bhante ti vacanamattaü alattha.\<*<5>*>\ taü divasam eva bràhmaõo pi bahiddhà ki¤ci karaõãyaü katvà àgacchanto pañipathe theraü disvà, bho pabbajita amhàkaü gehaü agamitthà 'ti\<*<6>*>\ àha. àma bràhma agamamhà 'ti.\<*<7>*>\ api ki¤ci labhitthà 'ti. àma bràhmaõa labhimhà 'ti. so gehaü gantvà pucchi: tassa pabbajitassa ki¤ci adatthà 'ti. na ki¤ci adamhà 'ti. bràhmaõo dutiyadivase gharadvàre yeva nisãdi, ajja pabba- jitaü musàvàdena niggahessàmãti. thero\<*<8>*>\ dutiyadivase bràh- maõassa gharadvàraü\<*<9>*>\ saüpatto.\<*<10>*>\ bràhmaõo theraü disvà 'va evaü àha: tumhe hiyyo\<*<11>*>\ amhàkaü gehe ki¤ci aladdhà yeva labhimhà 'ti avocuttha. vaññati nu kho tumhàkaü musàvàdo ti. thero àha: mayaü bràhmaõa tumhàkaü gehe sattavassàni aticchathà 'ti vacanamattam pi alabhitvà hiyyo\<*<11>*>\ aticchathà 'ti vacanamattaü labhimha. ath' etaü pañisanthàraü\<*<12>*>\ upàdàya evam avocamhà 'ti. bràhmaõo cintesi: ime pañisanthàramattam\<*<13>*>\ pi labhitvà labhimhà 'ti pasaüsanti. a¤¤aü ki¤ci khàdaniyaü bhoja- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. -lokato. 2 Bp. -ggahaõato. 3 Sp. ppabhuti; B.B1.B2. pabhåti, sic passim. 4 B2. nàlatthaü. 5 B2. alatthaü. 6 S.Sp.agamatthà 'ti; B1. gehe 'gamitthà 'ti. 7 B2.Bp. agamimhà 'ti. 8 S. there. 9 Bp. ghare dvàraü. 10 S.S1.(D). sampatte; comp. Milinda, p. 9. 11 S.Spþãyyo. 12 B2.Bp. pañisandhàraü. 13 B2.Bp. pañisandhàra-. >\ #<[page 038]># %<38 Samantapàsàdikà>% niyaü\<*<1>*>\ labhitvà kasmà na ppasaüsantãti pasãditvà attano atthàya pañiyàditabhattato kañacchubhikkhaü\<*<2>*>\ tadåpiya¤\<*<3>*>\ ca vya¤janaü dàpetvà imaü bhikkhaü sabbakàlaü tumhe labhissathà 'ti àha. so punadivasato pabhuti upasaükaman- tassa therassa upasamaü disvà\<*<4>*>\ bhiyyosomattàya pasãditvà theraü niccakàlaü attano\<*<5>*>\ ghare bhattavissaggakaraõat- thàya yàci. thero adhivàsetvà divase divase bhattakiccaü katvà gacchanto thokathokaü\<*<6>*>\ buddhavacanaü kathetvà gacchati. so pi kho màõavako soëasavassuddesiko yeva tiõõaü vedà- naü pàragu\<*<7>*>\ ahosi. Brahmalokato àgatasuddhasattassa àsane và sayane và a¤¤o koci nisajjità và nipajjità và\<*<8>*>\ n' atthi. so yadà àcariyagharaü gacchati tadàssa\<*<9>*>\ ma¤capã- ñhaü setena vatthena pañicchàdetvà laggetvà ñhapenti. thero cintesi: samayo dàni màõavakaü pabbàjetuü, cira¤ ca me idhàgacchantassa\<*<10>*>\ na kàci\<*<11>*>\ màõavakena saddhiü kathà uppajjati.\<*<12>*>\ handa dàni iminà upàyena pallaïkaü nissàya\<*<13>*>\ uppajjissatãti. gehaü gantvà yathà tasmiü gehe ñhapetvà màõavakassa pallaïkaü a¤¤aü na ki¤ci àsanaü dissati tathà adhiññhàsi. bràhmaõassa gehe jano theraü disvà a¤¤aü ki¤ci àsanaü apassanto màõavakassa pallaïkaü attharitvà\<*<14>*>\ adàsi. nisãdi thero pallaïke. màõavako pi kho taükhaõaü yeva\<*<15>*>\ àcari- yagharà àgamma theraü attano pallaïke nisinnaü disvà kupito anattamano, ko mama pallaïkaü samanassa pa¤¤à- pesãti\<*<16>*>\ àha. thero bhattakiccaü katvà våpasante\<*<17>*>\ màõava- kassa caõóikkabhàve evaü àha\<*<18>*>\: kiü pana tvaü màõavaka \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sp.Bp. khàdanãyaü bhojanãyaü; B2 simply bhojanãyaü. 2 B2.Bp. kañacchumattaü bhikkhaü. 3 S.Sp.B.B1.B2.Bp. tadupiya¤ ca. 4 S.Spóisvà disvà. 5 B1. anto. 6 B.B1.B2.Bp. thokaü thokaü. 7 S.Sp.B.B1.B2.Bp. pàragå. 8 S. omits nipajjità và; B.B1.B2. nippajjità và. 9 S.B. tadassa. 10 S.Sp. me gacchantassa. 11 S.Sp.B.B1.B2.Bp. na ca kàci; S1.(D). na koci. 12 B. uppajji. 13 B.B1. add kathà. 14 B.B1.B2.Bp. add therassa. 15 B.B1. taükhaõe yeva; B2.Bp. taükhaõa¤ ¤eva. 16 B1.Bp. pa¤¤apesãti. 17 S. vupasante; Sp. vupasanto. 18 S. àhà. >\ #<[page 039]># %< Introduction 39>% ka¤ci\<*<1>*>\ mantaü jànàsãti. màõavo\<*<2>*>\, bho pabbajita mayi dàni mante ajànante a¤¤e ke jànissantãti vatvà theraü pucchi: tumhe pana mantaü jànàthà 'ti. puccha màõava,\<*<3>*>\ pucchitvà sakkà jànitun ti. atha kho màõavo\<*<4>*>\ tãsu vedesu sanighaõóukeñubhesu\<*<5>*>\ sàkkharappabhedesu\<*<6>*>\ itihàsapa¤camesu yàni yàni gaõñhiñ- ñhànàni\<*<7>*>\ yesaü\<*<8>*>\ nayaü n' eva attanà passati nàpi 'ssa\<*<9>*>\ àcariyo addasa tesu\<*<10>*>\ theraü pucchi. thero pakatiyàpi tiõõaü vedànaü pàragu,\<*<11>*>\ idàni pana patisambhidapatto,\<*<12>*>\ ten' assa n' atthi nesaü\<*<13>*>\ pa¤hànaü vis- sajjane 'va bhàro\<*<14>*>\ ti tàvad eva te\<*<15>*>\ pa¤he vissajjetvà\<*<16>*>\ màõa- vaü\<*<17>*>\ àha: màõava\<*<18>*>\ ahaü tayà bahuü pucchito, aham pi dàni taü ekaü pa¤haü pucchàmi, vyàkarissasi me ti. àma bho pabbajita puccha, vyàkarissàmãti. thero Cittayamake imaü pa¤haü pucchi: yassa cittaü uppajjati na nirujjhati, tassa cittaü nirujjhissati n' uppajjis- sati,\<*<19>*>\ yassa và pana cittaü\<*<20>*>\ nirujjhissati n' uppajjissati,\<*<19>*>\ tassa cittaü uppajjati na nirujjhatãti. màõavo uddhaü và adho và sarituü\<*<21>*>\ asakkonto, kiü nàma bho pabbajita idan ti àha. buddhamanto nàmàyaü màõavà 'ti. sakkà panàyàü bho mayhaü pi dàtun ti. sakkà màõava amhehi gahitaü\<*<22>*>\ pabbajjaü gaõhantassa dàtun ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 All MSS. ki¤ci. 2 B.B1.B2.Bp. màõavako. 3 S.B2.Bp. puccha màõavaka; B. pucchi màõava; B1. màõavaka, and omits puccha. 4 Bp. màõavako. 5 Bp. sanighaõñu-; Sp. sanighaõóå. 6 Sp.B1.B2.Bp. sàkkhara-; S1.(D). sàakkhara-; B. sakkhara-. 7 B2. gaõhi-. 8 B.B2. tesaü tesaü; B1. tesaü once; Bp. yesaü yesaü. 9 S.Sp. omit 'ssa. 10 Bp. tesu tesu. 11 S.B.B1.B2.pàragå. 12 B.B1. pañisambhãdàpatto; B2. pañi (saü) bhidappatto; Bp. patisam- bhidàppatto. 13 Sp.B.B1.Bp. tesaü. 14 S.Sp.B.B1.B2.Bp. vissajjane bhàro. 15 S.Sp.tesaü. 16 B2. visajjitvà. 17 B2.Bp. màõavakaü. 18 B2.Bp. màõavaka. 19 Sp. n' åppajjissati. 20 S1.(D). inserts here ‘na' which is superfluous ancorrected by Prof. Oldenberg quoting the Cittayamaka and Mahàvaüsa, p. 32 (Turnour). In all the MSS. S.Sp.B.B1.B2.Bp. ‘na' is not found. 21 S. harituü. 22 S.Sp.B.B1.B2.Bp. gahita-. >\ #<[page 040]># %<40 Samantapàsàdikà >% tato màõavo màtàpitaro upasaükamitvà àha: ayaü pabba- jito buddhamantaü nàma jànàti na ca attano santike apabba- jitassa deti. ahaü etassa santike pabbajitvà mantaü uggaõ- hissàmãti. ath' assa màtàpitaro, pabbajitvà pi no putto mante gaõhàtu,\<*<1>*>\ gahetvà punàgamissatãti\<*<2>*>\ ma¤¤amànà, gaõha\<*<3>*>\ puttà 'ti anujàniüsu. thero dàrakaü pabbàjetvà dvatiüsàkàrakammaññhànaü tàva àcikkhi. so tattha parikammaü karonto na cirass' eva\<*<4>*>\ sotàpattiphale patiññhàsi.\<*<5>*>\ tato thero cintesi: sàmaõero sotàpattiphale patiññhito, abhabbo dàni sàsanato nivattituü. sace pan' assàhaü kammaññhànaü vaóóhetvà katheyyaü, arahattaü pàpuõeyya\<*<6>*>\ appossukko\<*<7>*>\ bhaveyya buddhava- canaü gahetuü. samayo dàni naü Candavajjittherassa\<*<8>*>\ santikaü pesetun ti. tato naü\<*<9>*>\ àha: ehi tvaü sàmaõera therassa santikaü gantvà buddhavacanaü uggaõha. mama vacanena\<*<10>*>\ àro- gyaü puccha evaü ca vadehi: upajjhàyo maü bhante tumhàkam santikaü pahiõãti. konàmo te upajjhàyo ti ca vutte Siggavatthero nàma bhante ti vadeyyàsi. ahaü konàmo ti vutte avaü vadeyyàsi: mama upajjhàyo bhante tumhàkaü nàmaü jànàtãti. evaü bhante ti kho Tisso sàmaõero theraü abhivàdetvà padakkhiõaü katvà anupubbena Candavajjittherassa\<*<8>*>\ santikaü gantvà vanditvà ekamantaü aññhàsi. thero sàmaõeraü pucchi\<*<11>*>\: kuto àgato 'sãtã àha. upajjhàyo maü bhante tumhàkaü santikaü pahiõãti. konàmo te upajjhàyo ti. Siggavatthero nàma bhante ti. ahaü konàmo ti. mama upajjhàyo bhante tumhàkaü nàmaü jànàtãti. pattacãvaraü dàni pañisàmehãti. sàdhu bhante ti sàmaõero \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. gaõhatu. 2 S. punàpi gamissatãti; B.B1.B2. puna àgami-. 3 B2.Bp. uggaõha. 4 B2. cãrass' eva. 5 B. patiññhati; B1. patiññhàti; B2.Bp. patiññhahi. 6 S. pàpuneyya. 7 B2. apposukko. 8 S.Sp.B.B1.B2.Bp. Caõóa-. 9 Bp. omits naü. 10 Bp. inserts ta¤ ca after vacanena. 11 S.Sp.sàmaõera for sàmaõeraü pucchi. >\ #<[page 041]># %< Introduction 41>% pattacãvaraü pañisàmetvà punadivase pariveõaü sammaj- jitvà udakadantapoõaü upaññhàpesi.\<*<1>*>\ thero\<*<2>*>\ sammaññhaññhànaü\<*<3>*>\ pana sammajji, taü udakaü chaóóetvà a¤¤aü udakaü àhari, ta¤ ca dantakaññhaü apa- netvà a¤¤aü dantakaññhaü gaõhi. evaü sattadivasàni katvà sattame divase puna pucchi. sàmaõero puna pi pubbe kathitasadisam eva kathesi. thero so vatàyaü bràhmaõo\<*<4>*>\ ti sa¤jànitvà, kimatthaü àgato 'sãti àha. buddhavacanaü uggaõhanatthàya\<*<5>*>\ bhante ti. thero uggaõha dàni sàmaõerà 'ti\<*<6>*>\ vatvà punadivasato pabhuti.\<*<7>*>\ buddhavacanaü paññhapesi. Tisso sàmaõero 'va hutvà ñhapetvà Vinayapiñakaü sabbaü buddhavacanaü uggaõhi saddhiü aññhakathàya. upasampannakàle pana avassiko 'va samàno\<*<8>*>\ tipiñakadharo ahosi. àcariyupajjhàyà\<*<9>*>\ Moggaliputtatissattherassa hatthe saka- labuddhavacanaü\<*<10>*>\ patiññhapetvà\<*<11>*>\ yàvatàyukaü ñhatvà parinibbàyiüsu. Moggaliputtatissatthero pi aparena samayena kammaññhà- naü vaóóhetvà arahattaü patto\<*<12>*>\ bahunnaü\<*<13>*>\ dhammavi- nayaü vàcesi. tena kho pana samayena Bindusàrassa ra¤¤o ekasataputtà ahesuü. te sabbe Asoko attanà saddhiü ekamàtikaü Tissakumàraü ñhapetvà ghàtesi. ghàtento\<*<14>*>\ cattàri vassàni anabhisitto 'va rajjaü kàretvà catunnaü\<*<15>*>\ vassànaü acca- yena tathàgatassa parinibbànato dvinnaü\<*<16>*>\ vassasatànaü upari aññhàrasame vasse sakala\<*<17>*>\-Jambudãpe ekarajjàbhisekaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.B1. upaññhapesi; B2. upañhapesi. 2 B.B2.Bp. add tassa. 3 S.Spþave sammaññhaññhànaü as in Milinda, p. 15; S1.(D).B1. samajjaññhànaü; B. sammajjanaññhànaü; B2.Bp. sammajjitaññhànaü. 4 B2. brahmà. 5 B.B1.B2 uggahaõatthàya; Bp. uggaõhatthàya. 6 S1.(D). sàmaõero ti. 7 Sp. ppabhuti; B.B1.B2. pabhåti. 8 S1.(D). 'va vasamàno. 9 S.S1.(D). -upajjhàyo. 10 S.Sp.B.B1.B2.Bp. sakalaü buddha-. 11 Sp.B.B2.Bp. patiññhàpetvà. 12 Bp. arahattapatto. 13 B.B1.B2.Bp. bahånaü. 14 B.B1.B2.Bp. ghàtento ca. 15 Sp. catuõõaü. 16 Sp. dviõõaü. 17 S. sakaëa-. >\ #<[page 042]># %<42 Samantapàsàdikà>% pàpuõi. abhisekànubhàvena\<*<1>*>\ c' assa\<*<2>*>\ imà ràjiddhiyo àgatà: mahàpañhaviyà\<*<3>*>\ heññhà yojanappamàõe àõà pavattati,\<*<4>*>\ tathà upari àkàse, Anotattadahato\<*<5>*>\ aññhahi, kàjehi soëasa pàniyaghañe\<*<6>*>\ divase divase devatà àharanti, yato sàsane uppannasaddho hutvà aññhaghañe bhikkhusaüghassa adàsi, dve ghañe saññhimattànaü sahassànaü tipiñakadharabhikkhå- naü,\<*<7>*>\ dve ghañe aggamahesiyà Asandhimittàya, cattàro ghañe attanà paribhu¤ji. devatà eva, Himavante nàgalatà- dantakaññhaü nàma atthi siniddhaü mudukaü rasavantaü, taü divase divase àharanti, yena ra¤¤o ca mahesiyà\<*<8>*>\ ca soëasanna¤ ca nàñakasahassànaü\<*<9>*>\ saññhimattàna¤ ca bhik- khusahassànaü devasikaü dantapoõakiccaü\<*<10>*>\ nippajjati.\<*<11>*>\ devasikam eva tassa\<*<12>*>\ devatà agadàmalakaü agadaharã- takaü\<*<13>*>\ suvaõõavaõõa¤ ca gandharasasampannaü amba- pakka¤ ca\<*<14>*>\ àharanti. tathà Chaddantadahato pa¤cavaõõaü nivàsanapàpuraõaü\<*<15>*>\ pãtakavaõõaü\<*<16>*>\ hatthapu¤chanapaññakaü\<*<17>*>\ dibba¤ ca pàna- kaü\<*<18>*>\ àharanti pi nànàgandhaü.\<*<19>*>\ devasikam eva pana 'ssa\<*<20>*>\ anuvilepanagandhaü,\<*<21>*>\ pàrupanatthàya\<*<22>*>\ asuttamayikaü su- manapupphapañaü, mahàraha¤ ca a¤janaü\<*<23>*>\ nàgabhava- nato\<*<24>*>\ nàgaràjàno àharanti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. abhiseko 'nubhàvena. 2 S. ca tassa. 3 Sp. pañhaviyaü; B.B1. -pathavãyà; B2.Bp. -pathaviyà. 4 B.B1.B2.Bp. pavatti. 5 B.B1. Anodatta-; Bp. Anotattha-. 6 S.Sp.B2.Bp. pànãya-. 7 S.Sp.Bp. tipiñakabhikkhånaü; B2. tipiñakadharànaü bhikkhå- naü. 8 B2. aggamahesiyà. 9 B. nàñakiññhisaha-; Bp. nàñakitthisaha-. 10 S. -pona-. 11 B. uppajjati. 12 B.B1.B2.Bp. c' assa. 13 S.Sp.Bp. -harãñakaü; B. akadàharitakaü; B1. aggañahariñakaü; B2. agadahariñakaü. 14 B.B1.B2.Bp. omit ca. 15 B2. -pàvuraõaü. 16 B1. pãtavaõõaü; B2. pita-. 17 S.Sp.-pu¤janapaññakaü; S1.(D). -pu¤janàpaññakaü; B. -pu¤- chanapañakaü; B1.pu¤chapañakaü; B2. -pu¤janapañakaü. 18 B. pàõakaü. 19 S.Sp.B.B1.B2.Bp. omit pi nànàgandhaü. 20 S1.(D). assà; B.Bp. 'ssa nhànagandhaü; B1. 'ssàpi nànàgandhaü; B2. 'ssa sisanhànagandhaü, nhàna=nahàna. 21 S.Sp.anulepana-. 22 B.B1. pàrumpana-. 23 B.B1. a¤canaü. 24 B. nàgabhàvato. >\ #<[page 043]># %< Introduction 43>% Chaddantadahe ca\<*<1>*>\ uññhitassa sàlino nava vàhasahassàni divase divase suvà\<*<2>*>\ àharanti, musikà\<*<3>*>\ nitthusakaü\<*<4>*>\ karonti, eko pi khaõóataõóulo na hoti,\<*<5>*>\ ra¤¤o sabbaññhànesu ayaü eva taõóulo paribhogaü gacchati. madhumakkhikà madhuü karonti. kammàrasàlàdãsu\<*<6>*>\ acchà kåñaü paharanti. kara- vikasakuõà\<*<7>*>\ àgantvà madhurassaraü vikåjantà\<*<8>*>\ ra¤¤o bali- kammaü karonti. imàhi iddhãhi samannàgato\<*<9>*>\ ràjà ekadivasaü suvaõõa- saükhalikabandhanaü pesetvà catunnaü buddhànaü adhi- gataråpadassanaü kappàyukaü Kàlaü\<*<10>*>\ nàma\<*<11>*>\ nàgaràjàü ànayitvà setacchattassa heññhà mahàrahe pallaõke nisãdà- petvà anekasatavaõõehi jalajathalajapupphehi suvaõõa- pupphehi ca påjaü katvà sabbàlaïkàrapatimaõóitehi\<*<12>*>\ soëasahi nàñakasahassehi\<*<13>*>\ samantato parikkhipitvà,\<*<14>*>\ anan- ta¤àõassa tàva me saddhammavaracakkavattino sammà- sambuddhassa råpaü imesaü akkhãnaü àpàthaü\<*<15>*>\ karohãti vatvà tena nimmitaü sakalasarãre\<*<16>*>\ vippakiõõapu¤¤appa- bhàvanibbattàsãtianuvya¤janapatimaõóitaü\<*<17>*>\ dvattiüsama- hàpurisalakkhaõasassirãkatàya\<*<18>*>\ vikasitakamaluppalapuõóa- rãkapatimaõóitam\<*<19>*>\ iva salilatalaü\<*<20>*>\ tàràgaõarasmiü\<*<21>*>\ jàla- visadavisphuritasobhàsamujjalam\<*<22>*>\ iva gaganatalaü nã- lapãtalohitàdibhedavicitravaõõaraüsivinaddhabyàmappabhà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.Sp.B2.Bp. va for ca. 2 B.B1. såvakà; B2.Bp. suvakà. 3 S.Sp.B2.Bp. måsikà. 4 S.Sp.B2. nitthåsakaõe; B. nithåsakaõaü; B1. nidhåsakaü. 5 B.B1. nàhoti. 6 S.B.B1.B2. -sàlàsu. 7 S.Sp.karavãka-. 8 S.B.B2. vikujantà-. 9 B. sampannàgato. 10 B.Bp. Kàëaü. 11 S.Sp.omit nàma. 12 S.Sp.add ca. 13 B2.Bp. nàñakitthisahas-. 14 B2. parikkhãpitvà. 15 B2. àbàdhaü. 16 B.B1.Bp. -sarira-; B2. -sarãra-. 17 S. -parimaõóita-; Sp. pañimaõóita-; B.Bp. -àsãtànuvya¤janapa- ñimaõóita-; B1.B2. -àsãtànuvya¤janapañimaõóitaü. 18 B. -sassarãka-; B2. -sasirika-. 19 S. -kamaëu-; B.B1. vikasitaniluppalapuõóarãkapañimaõóitaü; B2.Bp. -pañimaõóitaü. 20 S1.(D) sallitalaü; B1. saülilatalaü. 21 S.Sp.B.B2. -rasmi-. 22 S.Sp.-jàlavisaravipphurita-; S1.(D). jàlavisaravisphurita-; B.B2.Bp. -jàlavisadavipphuritasobhàsamujjalitaü; B1. jàlavisadavipphuritaso- bhàsamusitaü. >\ #<[page 044]># %<44 Samantapàsàdikà>% parikkhepavilàsitàya\<*<1>*>\ sandhyàppabhànuràgaindadhanuvij- jullatàparikkhittam\<*<2>*>\ iva kanakagirisikharaü nànàviràgavi- malaketumàlàsamujjalitacàrumatthakasobhaü\<*<3>*>\. nayanara- sàyanam\<*<4>*>\ iva brahmadevamanujanàgayakkhagaõànaü bud- dharåpam passanto sattadivasàni akkhipåjaü nàma akàsi. ràjà kira abhisekaü pàpuõitvà tãõi yeva saüvaccharàni bàhirakapàsaõóaü parigaõhi, catutthe saüvacchare buddha- sàsane pasãdi. tassa kira pità Bindusàro bràhmaõabhatto ahosi. so bràhmaõàna¤ ca bràhmaõajàtiyapàsaõóàna¤ ca paõóaraïgaparibbàjakàdãnaü saññhisahassamattànaü nicca- bhattaü paññhapesi. Asoko\<*<5>*>\ pitarà pavattitaü dànaü attano antepure tath' eva dadamàno ekadivasaü sãhapa¤jare\<*<6>*>\ ñhito te upasamapari- bàhirena àcàrena bhu¤jamàne asantindriye\<*<7>*>\ avinãtairiyà- pathe disvà cintesi: ãdisaü dànaü\<*<8>*>\ upaparikkhitvà yuttañ- ñhàne dàtum vaññatãti. evaü cintetvà amacce àha: gaccha- tha\<*<9>*>\ bhaõe\<*<10>*>\ attano attano sàdhusammate\<*<11>*>\ samaõabràh- maõe\<*<12>*>\ antepuraü atiharatha\<*<13>*>\ dànaü dassàmà 'ti. amaccà, sàdhu devà 'ti ra¤¤o pañissutvà\<*<14>*>\ te te paõóaraïgaparibbàja- kàjãvikaniganthàdayo\<*<15>*>\ ànetvà, ime mahàràja amhàkaü ara- hanto ti àhaüsu.\<*<16>*>\ atha ràjà antepure uccàvacàni àsanàni pa¤¤àpetvà\<*<17>*>\ àgac- chantå 'ti vatvà àgatàgate àha: attano attano patiråpe\<*<18>*>\ àsane \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. -bhedaü vicittavaõõaraüsivinaddhavyàma-; Sp. -bhedaü vici- travaõõaraüsivinaddhavyàma-; B. -bhedavicitravaõõaraüsmivinan- dabyàma-; B1. -bhedavicitravaõõaraüsivinandhabyàma-. 2 S.Sp.Bp. sa¤jhà-; B.B2. sa¤cyà-; B1. sa¤cà-. 3 S. -màlàya samujjalita-. 4 B.B1.B2.Bp. -rasàyatanaü. 5 S.B1.B2. add pi. 6 B. sãhama¤care; B1. sãhapa¤care. 7 S1.(D). bhu¤jamàno asaünindriye; Sp. bhu¤jamàne asaüyatin- driye. 8 B.B1. dàna¤ ca. 9 Old. amacce àgacchatha by mistake. 10 S.Sp.bhane. 11 B. -samate; B1. -sampate. 12 B.B1.B2. -brahmaõe. 13 Sp. abhiharatha. 14 B.B1.B2.Bp. pañissuõitvà. 15 Sp.B.B1.Bp. -jãvakanigaõñhà-; B2. -jãvakanigandhà-. 16 S. àhaüsuü; B. ahaüsu. 17 S.Sp.pa¤¤àpàpetvà; Bp. pa¤¤apetvà. 18 B.B1. pañiråpe. >\ #<[page 045]># %< Introduction 45>% nisãdathà 'ti. te\<*<1>*>\ ekacce bhaddapãñhakesu ekacce phalaka- pãñhakesu nisãdiüsu. taü\<*<2>*>\ disvà ràjà: n' atthi tesaü\<*<3>*>\ anto- sàro ti ¤atvà tesaü anuråpaü khàdaniyabhojaniyaü\<*<4>*>\ datvà uyyojesi. evaü gacchante kàle ekadivasaü\<*<5>*>\ sãhapa¤jare\<*<6>*>\ ñhito addasa Nigrodhaü\<*<7>*>\ sàmaõeraü ràjaïgaõena gacchantaü dantaü guttaü santindriyaü\<*<8>*>\ iriyàpathasampannaü. ko panàyaü Nigrodho nàma. Bindusàrara¤¤o jeññhaput- tassa Sumanaràjakumàrassa\<*<9>*>\ putto. tatràyaü anupubbikathà\<*<10>*>\: Bindusàrara¤¤o kira dubbala- kàle yeva Asokakumàro attanà laddhaü Ujjenirajjaü pahàya àgantvà\<*<11>*>\ sabbaü nagaraü\<*<12>*>\ attano hatthagataü katvà Su- manaü ràjakumàraü\<*<13>*>\ aggahesi. taü divasam eva Suma- nassa ràjakumàrassa Sumanà nàma ràjadevã\<*<14>*>\ paripuõõa- gabbhà ahosi. sà a¤¤àtakavesena nikkhamitvà avidåre a¤¤ataraü caõóàlagàmaü sandhàya gacchantã jeññhaka- caõóàlassa gehato avidåre a¤¤atarasmim\<*<15>*>\ nigrodharukkhe adhivatthàya devatàya, ito ehi Sumaneti\<*<16>*>\ vadantiyà saddaü sutvà tassà samãpaü gatà.\<*<17>*>\ devatà attano ànubhàvena ekaü sàlaü\<*<18>*>\ nimminitvà, ettha vasàhãti pàdàsi.\<*<19>*>\ sà taü sàlaü pàvisi. gatadivase yeva\<*<20>*>\ puttaü vijàyi. sà tassa nigrodhadevatàya pariggahitattà Nigrodho tv eva nàmaü akàsi. jeññhakacaõóàlo diññhadi- vasato pabhuti taü attano sàmidhãtaraü\<*<21>*>\ ma¤¤amàno ni- baddhavattaü\<*<22>*>\ paññhapesi. ràjadhãtà tattha satta vassàni vasi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.B.B1.B2.Bp. tesu. 2 B2.Bp. te. 3 B.B1.B2.Bp. nesaü. 4 S.Sp.khàdanãyaü bhojanãyaü; B2. khàdaniyaü bhojaniyaü; Bp. khàdanãyabhojanãyaü. 5 S.Sp.B2.Bp. add ràjà. 6 B. -ma¤care; B1.B2. pa¤care. 7 Sp.B2.Bp. Nigrodha-. 8 B1. sanvutindriyaü. 9 S. Sumaõa-, sic passim. 10 S.Sp.ànupubbikathà. 11 S.S1.(D).Sp. àgantvàna. 12 B2.Bp. sabbanagaraü. 13 S.Sp.Sumanaü nàma kum-; B.B1.Bp. Sumanaràjakum-. 14 B.B1.B2.Bp. simply devã. 15 B. a¤¤atrarasmiü. 16 B.B1.B2. Sumaõadevãti. 17 B2. gatàya. 18 S. ekasàlaü. 19 B.B1.B2. adàsi; Bp. àdàsi. 20 S.Sp.B.B1.Bp. yeva ca. 21 S.Sp.B2.Bp. add viya. 22 Sp. -vaññaü; S1.(E). nibaddhavaddhaü; B.B1.B2. nibandhavat- taü. >\ #<[page 046]># %<46 Samantapàsàdikà>% Nigrodhakumàro pi satta vassiko jàto. tadà Mahàvaru- õatthero nàma eko arahà dàrakassa hetusampadaü disvà tattha\<*<1>*>\ viharamàno: sattavassiko dàni dàrako, kàlo naü pabbàjetun ti cintetvà ràjadhãtàya àrocàpetvà Nigrodha- kumàraü pabbàjesi. kumàro khuragge yeva arahattaü pàpuõi. so ekadivasaü pàto 'va sarãraü jaggetvà\<*<2>*>\ àcariyu- pajjhàyavattaü katvà pattacãvaram àdàya màtu\<*<3>*>\ upàsikàya gehadvàraü gacchàmãti nikkhami. màtu nivesanaññhàna¤\<*<4>*>\ c' assa dakkhiõadvàrena naïgaraü\<*<5>*>\ pavisitvà nagaramaj- jhena gantvà pàcãnadvàrena nikkhamitvà gantabbaü hoti. tena ca samayena Asoko dhammaràjà pàcãnadisàbhi- mukho sãhapa¤jare\<*<6>*>\ caïkamati. taükhaõaü yeva\<*<7>*>\ Nigro- dho ràjaïgaõaü sampàpuõi santdriyo santamànaso yuga- mattaü pekkhamàno. tena vuttaü: ekadivasaü\<*<8>*>\ sãhapa¤- jare ñhito addasa Nigrodhaü\<*<9>*>\sàmaõeraü ràjaïgaõena gac- chantaü dantaü guttaü santindriyaü\<*<10>*>\ iriyàpathasampannan ti.\<*<11>*>\ disvà pan' assa\<*<12>*>\ etad ahosi: ayaü jano sabbo pi vikkhit- tacitto bhantamigapañibhàgo,\<*<13>*>\ ayaü pana dàrako avikkhit- tacitto ativiya c' assa\<*<14>*>\ àlokitavilokitaü sammi¤janapasàra- õa¤\<*<15>*>\ ca sobhati, addhà etassa abbhantare lokuttaradhammo bhavissatãti ra¤¤o saha dassanen' eva sàmaõere cittaü pasãdi, pemaü saõñhahi.\<*<16>*>\ kasmà. pubbe pi\<*<17>*>\ kira pu¤¤akaraõakàle esa ra¤¤o jeññha- bhàtà\<*<18>*>\ vàõijako\<*<19>*>\ ahosi. vuttam pi c' etaü\<*<20>*>\: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.Spóisvà disvà and omit tattha; B.B2.Bp. disvà rakkhitvà tattha. 2 B.B1.B2.Bp. jaggitvà. 3 B2. màtuyà. 4 B.B1.B2.Bp. nivàsana-. 5 S.Sp.B.B1.B2.Bp. nagaraü. 6 B. sãhama¤care; B1.B2. sãhapa¤care, sic passim. 7 B.B1.B2.Bp. taïkhaõa¤ ¤eva. 8 Bp. adds ràjà. 9 B.B1.B2.Bp. Nigrodha-. 10 B2 sandriyaü- 11 See above, p. 45, line 6. 12 B. disvàna pan' assa. 13 B1. bhandamigapañibhàgo: Bp. bhantamigappañibhàgo; S1.(D). bhattamigapañibhàgo. 14 S.Sp.avikkhito ativiy' assa. 15 B.B2. sama¤chana-; B1. sami¤cana-; S. -pasàrana¤ ca. 16 S1.(D). sandhahi; B.B1. saõñhati; B2. saõñhàti. 17 S.Sp.B1. omit pi; B.B2.Bp. hi for pi. 18 B. jeññhaka-. 19 B.B1. vànijjako. 20 B.B1.B2. h' etaü. >\ #<[page 047]># %< Introduction 47>% pubbeva sannivàsena paccuppannahitena và evaü taü jàyate pemaü uppalaü\<*<1>*>\ va yathodake ti. atha ràjà sa¤jàtapemo sabahumàno\<*<2>*>\, etaü sàmaõeraü pakkosathà 'ti amacce pesesi. te aticiràyantãti puna dve tayo pesesi turitaü àgacchatå 'ti. sàmaõero attano pakatiyà yeva\<*<3>*>\ agamàsi. ràjà, patiråpam àsanaü ¤atvà nisãdathà 'ti àha. so ito c' ito ca viloketvà n' atthi dàni a¤¤e bhikkhå ti samussitasetacchattaü ràjapal- laïkaü upasaükamitvà pattagahaõatthàya\<*<4>*>\ ra¤¤o àkàraü dassesi. ràjà taü pallaïkasamãpaü upagacchantaü eva\<*<5>*>\ disvà cintesi: ajj' eva dàni ayaü sàmaõero imassa gehassa sàmiko bhavissatãti. sàmaõero ra¤¤o hatthe pattaü datvà pallaõkaü abhirå- hitvà nisãdi. ràjà attano atthàya sampàditaü sabbaü yà- gukhajjakabhattavikatiü upanàmesi. sàmaõero khàdaniyabhojaniyaü\<*<6>*>\ attano yàpaniyamattam\<*<7>*>\ eva sampañicchi. bhattakiccàvasàne ràjà àha: satthàrà tumhàkaü dinnaovàdaü\<*<8>*>\ jànàthà 'ti. jànàmi\<*<9>*>\ mahàràja ekadesenà 'ti. tàta mayham pi naü kathehãti. sàdhu mahàràjà 'ti ra¤¤o anuråpaü Dhammapade appamàdavaggaü anumodanatthàya abhàsi. ràjà pana ‘appamàdo amatapadaü\<*<10>*>\ pamàdo maccuno padan' ti\<*<11>*>\ sutvà 'va a¤¤àtaü tàta pariyosàpehãti àha. anumodanàva- sàne,\<*<12>*>\ aññha te tàta dhuvabhattàni\<*<13>*>\ dammãti àha. sàmaõero àha: etàni ahaü upajjhàyassa dammi mahàràjà 'ti. ko ayaü tàta upajjhàyo nàmà 'ti. vajjàvajjaü disvà codetà sàretà\<*<14>*>\ mahàràjà 'ti. a¤¤àni pi te tàta\<*<15>*>\ aññha dammãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. upalaü. 2 S1.(D).B.B1.B2.Bp. sambahumàno. 3 B.B1.B2.Bp. eva. 4 Bp. pattaggahaõa-. 5 B.B1.B2.Bp. yeva. 6 S.Sp.Bp. omit khàdaniyabhojaniyaü; B2. khàdaniyaü bhojaniyaü. 7 S.Sp.B2.Bp. yàpanãyamattakaü; B.B1. yàpaniyamattakaü. 8 Sp.Bp. dinnovàdaü; B.B1.B2. dinnaü ovàdaü. 9 S.Sp.jànàma; B1. omits jànàmi. 10 B.B1.B2.Bp. amataü padaü. 11 Dhammapada ii, 1 (21). 12 B.B1.B2.Bp. add ca. 13 S.Sp.B2.Bp. dhurabhattàni; B. dhåvabhattàni; B1. dhåvabhat- tàni. 14 B.B1.Bp. sàretà ca; B2. ca sàretà ca. 15 B2.sàdhu tàta a¤¤àni pi te. >\ #<[page 048]># %<48 Samantapàsàdikà>% etàni àcariyassa dammi mahàràjà 'ti. ko ayaü tàta àcariyo nàmà 'ti. imasmiü sàsane sikkhitabbakadhammesu patiñ- ñhàpetà mahàràjà 'ti. sàdhu tàta a¤¤àni pi te aññha dammãti. etàni bhikkhusaüghassa dammi mahàràjà 'ti. ko ayaü tàta bhikkhusaügho nàmà 'ti. yaü nissàya mahàràja amhàkaü àcariyupajjhàyàna¤ ca mama¤ ca pabbajjà ca upasampadà cà 'ti. ràjà bhiyyosomattàya\<*<1>*>\ tuññhacitto àha: a¤¤àni pi te tàta aññha dammãti. sàmaõero sàdhå 'ti sampa- ñicchitvà punadivase dvattiüsa bhikkhå gahetvà ràjante- puraü pavisitvà bhattakiccaü akàsi. ràjà\<*<2>*>\ a¤¤e pi dvattiüsa bhikkhå tumhehi saddhiü sve\<*<3>*>\ bhikkhaü gaõhantå 'ti eten' eva upàyena\<*<4>*>\ divase divase vaóóhàpento saññhisahassànaü bràhmaõaparibbàjakàdãnaü bhattaü upacchinditvànto nivesane saññhisahassànaü bhikkhånaü niccabhattaü pañ- ñhapesi Nigrodhatthere gaten' eva pasàdena. Nigrodhatthero pi ràjànaü saparisaü tãsu saraõesu pa¤- casu ca sãlesu patiññhàpetvà buddhasàsane pothujjanikena pasàdena acalappasàdaü katvà patiññhàpesi. puna ràjà Asokàràmaü nàma mahàvihàraü kàràpetva\<*<5>*>\ saññhisahassànaü bhikkhånaü niccabhattaü paññhapesi. sakala-Jambudãpe caturàsãtiyà naïgarasahassesu\<*<6>*>\ caturàsãti vihàrasahassàni kàràpesi caturàsãtisahassacetiyapatimaõói- tàni dhammen' eva no adhammena. ekadivasaü kira ràjà Asokàràme mahàdànaü datvà saññhisahassasaükhassa\<*<7>*>\ bhikkhusaüghassa majjhe nisajja saüghaü catåhi\<*<8>*>\ paccayehi pavàretvà imaü\<*<9>*>\ pa¤haü puc- chi: bhante bhagavatà desitadhammo\<*<10>*>\ nàma kittako hotãti. aïgato mahàràja navaïgàni,\<*<11>*>\ khandhato\<*<12>*>\ caturàsãti- dhammakkhandhasahassànãti. ràjà dhamme pasãditvà\<*<13>*>\ eka- mekaü\<*<14>*>\ dhammakkhandhaü ekekavihàrena påjessàmãti,\<*<15>*>\ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.Sp.bhãyyoso-. 2 B.B1.B2. tàta for ràjà. 3 S.Sp.yeva. 4 Bp. ev' upàyena. 5 B.B1.B2.Bp. kàretvà. 6 S.Sp.B.B1.B2.Bp. nagara-. 7 S.Spþave -saïkhassa; B.B1.Bp. omit saïkhassa and go on with the next. 8 S.Sp.catuhi. 9 S1.(D). idaü. 10 B2. desito dhammo. 11 S.Spõava aïgàni; S1.(D).; nava ca aïgàni. 12 B.B2. dhammakhandhato. 13 B. passiditvà. 14 B.B1.B2.Bp. ekekaü. 15 B2. påjissàmãti. >\ #<[page 049]># %< Introduction 49>% ekadivasam eva channavutikoñidhanaü vissajjetvà\<*<1>*>\ amacce àõàpesi\<*<2>*>\: etha bhaõe\<*<3>*>\ ekamekasmiü nagare ekamekaü vi- hàraü kàràpentà\<*<4>*>\ caturàsãtiyà naïgarasahassesu\<*<5>*>\ caturàsãti- vihàrasahassàni kàràpethà 'ti, saya¤ ca Asokàràme Asoka- mahàvihàratthàya kammaü paññhapesi. saügho Indaguttattheraü nàma mahiddhikaü\<*<6>*>\ mahànu- bhàvaü khãõàsavaü navakammàdhiññhàyakaü adàsi. thero yaü yaü kammaü\<*<7>*>\ na niññhàti taü taü attano ànubhàvena niññhàpesi. evam pi tãhi saüvaccharehi vihàrakammaü niñ- ñhàpesi. ekadivasam eva sabbanagarehi paõõàni àgamimsu; amaccà ra¤¤o àrocesum: niññhitàni deva caturàsãtivihàrasahassànãti. àjà naïgare\<*<8>*>\ bheri¤ caràpesi: ito sattannaü divasànaü accayena vihàramaho bhavissati, sabbe aññha sãlaïgàni sa- màdiyitvà antonaïgare ca bahinaïgare ca vihàramahaü pañiyàdentå 'ti. tato sattannaü divasànaü accayena sabbàlaïkàravibhåsi- tàya anekasatasahassasaükhàya\<*<9>*>\ caturaïginãsenàya\<*<10>*>\ pari- vuto devaloke Amaravatiyà ràjadhàniyà\<*<11>*>\ sirito adhikatara- sassirikaü\<*<12>*>\ viya naïgaraü kàtukàmena ussàhajàtena ma- hàjanena\<*<13>*>\ alaükatapañiyattaü naïgaraü\<*<14>*>\ anuvicaranto vi- hàraü gantvà bhikkhusaüghassa majjhe aññhàsi. tasmi¤ ca khaõe sannipatità asãtibhikkhukoñiyo ahesuü bhikkhunãna¤ ca channavutisatasahassàni. tattha khãõàsa- vabhikkhå yeva satasahassasaükhà\<*<15>*>\ ahesuü. tesaü etad ahosi: sace ràjà attano adhikàraü anavasesaü passeyya, ativiya buddhasàsane pasãdeyyà 'ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. visajjitvà. 2 S. ànàpesi. 3 Sp. bhane. 4 B2. kàràpento. 5 S.Sp.B.B1.B2.Bp. nagara-. 6 S.Spüahiddhiyaü. 7 S.B2. omit kammaü. 8 S.Sp.B.B1.B2.Bp. nagare, sic passim. 9 B. -saïkàra-; Bp. saïkhyàya. 10 Sp. caturaïgiõãyà senàya; B.B1.B2.Bp. caturaïginiyà senàyà. 11 B2. ràjathàniyà. 12 S. -tarassasirãkaü; Sp. -tarasassirãkaü; B.B1. -tarasassãrikaü. 13 S.Sp.omit mahà. 14 Sp. -pañiyatta-nagaraü; B. pañiyuttaü nagaraü. 15 Bp. saïkhyà. >\ #<[page 050]># %<50 Samantapàsàdikà>% tato lokavivaraõaü nàma pàñihàriyaü\<*<1>*>\ akaüsu. ràjà Asokàràme ñhito 'va catuddisà anuvilokento samantato sa- muddapariyantaü Jambudãpaü passati caturàsãti¤ ca\<*<2>*>\ vi- hàrasahassàni passati\<*<3>*>\ uëàràya vihàramahapåjàya\<*<4>*>\ viroca- mànàni. so taü vibhåtiü passamàno uëàrena pãtipàmojjena saman- nàgato, atthi pana a¤¤assa pi kassaci evaråpaü pãtipàmojjaü uppàpubban ti cintento bhikkhusaüghaü pucchi: bhante amhàkaü lokanàthassa\<*<5>*>\ dasabalassa sàsane ko mahàparic- càgaü pariccaji, kassa pariccàgo mahanto ti vadantãti. bhik- khusaügho Moggaliputtatissattherassa bhàraü akàsi. thero àha: mahàràja dasabalassa sàsane paccayadàyako nàma tayà sadiso dharamàne pi tathàgate pi\<*<6>*>\ na koci ahosi, tav' eva pariccàgo mahà ti. ràjà therassa vacanaü sutvà uëàrena pãtipàmojjena nirantaraü phuñasarãro hutvà cintesi: n' atthi kira mayà sadiso paccayadàyako, mayhaü kira pariccàgo mahà, ahaü kira deyyadhammena sàsanaü paggaõhàmãti.\<*<7>*>\ kiü panàhaü evaü sati sàsanassa dàyàdo homi na homãti. tato bhikkhusaüghaü pucchi: bhavàmi nu kho ahaü bhante sàsanassa dàyàdo ti. tato Moggaliputtatissatthero ra¤¤o idaü vacanaü sutvà ràjaputtassa Mahindassa\<*<8>*>\ upa- nissayasampattiü sampassamàno, sace ayaü kumàro pab- bajissati sàsanassa ativiya vuddhi\<*<9>*>\ bhavissatãti cintetvà rà- jànaü etad avoca: na kho mahàràja sàsanassa ettàvatà\<*<10>*>\ dàyàdo hoti, api ca kho paccayadàyako ti và upaññhàyako\<*<11>*>\ ti và saükhaü\<*<12>*>\ gacchati. yo pi hi\<*<13>*>\ mahàràja pañhavito\<*<14>*>\ yàva brahmalokaparimàõam paccayaràsiü dadeyya so pi sàsane dàyàdo ti saükhaü\<*<15>*>\ na gacchatãti. atha, katha¤ carahi bhante sàsanassa dàyàdo hotãti. yo hi\<*<16>*>\ koci mahàràja \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sp. pañihàriyaü; S1.(D). pàñihàriü; B.B1. pàñihàraü. 2 B. catåràsãti ca; B1. caturàsiti ca; B2.Bp. caturàsãti ca. 3 S.Sp.B2. omit passati. 4 S.B. -mahàpåjàya. 5 S.Sp.omit loka. 6 S.Sp.B2. omit pi. 7 S.Sp.B.B1.B2.Bp. omit iti. 8 B2. Mahindakumàrassa. 9 B.B1.B2.Bp. vuóóhi. 10 S.Sp.B.B1.B2.Bp. ettàvatà sàsanassa. 11 S.Sp.B.B2.Bp. upaññhàko. 12 B.Bp. saükhyaü. 13 S1.(D). pi ha. 14 B.B1. pathavãto; B2.Bp. pathavito. 15 B.B1.Bp. saïkhyaü. 16 B. omits hi. >\ #<[page 051]># %< Introduction 51>% aóóho và daliddo\<*<1>*>\ và attano orasaü puttaü pabbàjeti, ayaü vuccati mahàràja dàyàdo sàsanassà 'ti. evaü vutte Asoko ràjà\<*<2>*>\: ahaü kira evaråpaü pariccàgaü katvàpi n' eva sàsanassa dàyàdabhàvaü patto\<*<3>*>\ ti sàsane dàyàdabhàvaü patthayamàno ito c' ito ca viloketvà\<*<4>*>\ addasa Mahindaku- màraü\<*<5>*>\ avidåre ñhitaü. disvà pan' assa\<*<6>*>\ etad ahosi: ki¤càpi ahaü imaü kumàraü Tissakumàrassa pabbajitakàlato pabhuti oparajje\<*<7>*>\ patiññhàpetukàmo,\<*<8>*>\ atha kho oparajjato pi pabbajjà va uttamà ti. tato kumàraü àha: sakkhissasi\<*<9>*>\ tvaü tàta pabbajitun ti. kumàro pana\<*<10>*>\ pakatiyàpi Tissakumàrassa pabbajitakàlato pabhuti pabbajitukàmo va ra¤¤o vacanaü sutvà ativiya pàmujjajàto\<*<11>*>\ hutvà àha: pabbajàmi deva maü pabbàjetvà tumhe sàsane dàyàdo\<*<12>*>\ hothà 'ti. tena ca samayena ràja- dhãtà Saüghamittà pi tasmiü yeva ñhàne\<*<13>*>\ ñhità\<*<14>*>\ hoti. tassà ca sàmiko Aggibrahmà nàma kumàro uparàjena\<*<15>*>\ Tissakumà- rena saddhiü pabbajito hoti. ràjà taü disvà àha: tvam pi amma pabbajituü sakkhissasãti.\<*<16>*>\ sàdhu tàta sakkomãti. ràjà puttànaü manaü labhitvà pahaññhacitto bhikkhusaü- ghaü etad avoca: bhante ime dàrake pabbàjetvà maü sàsane dàyàdaü karothà 'ti. aügho ra¤¤o vacanaü sampañicchitvà kumàraü Mogga- liputtatissattherena upajjhàyena Mahàdevattherena\<*<17>*>\ ca àca- riyena pabbàjesi,\<*<18>*>\ Majjhantikattherena àcariyena upasam- pàdesi. tadà kira kumàro paripuõõavãsativasso va hoti. So tasmiü yeva upasampadàsãmàmaõóale\<*<19>*>\ saha pañisam- bhidàhi arahattaü pàpuõi. Saüghamittàya pi ràjadhãtàya àcariyà âpàlittherã\<*<20>*>\ nàma upajjhàyà pana Dhammapàlit- therã\<*<21>*>\ nàma ahosi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.Spóaëiddo. 2 B2. dhammaràjà. 3 S.Sp.patto 'siü. 4 B1. oloketvà. 5 S.Sp.B. Mahindaü kuüàraü. 6 B.B1p. disvàn' assa. 7 B.B1.B2. uparajje. 8 S.Sp.patiññhapetu-; B.B1.B2.Bp. ñhapetu-. 9 B2.Bp. sakkhasi. 10 B.B1.B2.Bp. omit pana. 11 Sp.B.B1.B2.Bp. pàmojjajàto. 12 B2. sàsanassa dàyàdà; Bp. sàsanadàyàdà. 13 S. ñhàõe. 14 S. ñhito. 15 B2. yuvaràjena. 16 B2.Bp. sakkhasãti. 17 B2. Mahàreva-. 18 S.Sp.B. pabbajjàpesi. 19 S.Sp.upasampadamaõóale; B.B1.B2.Bp. upasampadasãmamaõóale. 20 S. âyupàëi-; B. âyupàlã-. 21 S. -pàëi-. >\ #<[page 052]># %<52 Samantapàsàdikà>% tadà Saüghamittà aññhàrasa vassàni\<*<1>*>\ hoti. taü pabbaji- tamattaü tasmiü yeva sãmàmaõóale\<*<2>*>\ sikkhàya patiññhà- pesuü. ubhinnaü\<*<3>*>\ pabbajitakàle ràjà chavassàbhiseko hoti. atha Mihindatthero upasampannakàlato pabhuti attano upajjhàyass' eva santike dhamma¤ ca vinaya¤ ca pariyà- puõanto dve pi saügãtiyo àråëhaü tipiñakasaügahãtaü\<*<4>*>\ sañ- ñhakathaü\<*<5>*>\ sabbattheravàdaü\<*<6>*>\ tiõõaü vassànaü abbhantare uggahetvà attano upajjhàyassa antevàsikànaü sahassamat- tànaü bhikkhånaü pàmokkho ahosi. tadà Asoko dhammaràjà navavassàbhiseko hoti. ra¤¤o pana aññhavassàbhisekakàle yeva Kontiputtatissatthero\<*<7>*>\ vyà- dhipañikammatthaü bhikkhàcàravattena àhiõóanto\<*<8>*>\ pasa- tamattaü sappiü alabhitvà vyàdhibalena parikkhãõàyusaü- khàro bhikkhusaüghaü appamàdena ovaditvà\<*<9>*>\ àkàse pal- laïkena nisãditvà tejodhàtuü samàpajjitvà parinibbàyi. ràjà taü pavattiü sutvà therassa sakkàraü katvà, mayi nàma rajjaü kàrente evaü bhikkhånaü paccayà dullabhà ti naïgarassa catusu\<*<10>*>\ dvàresu pokkharaõiyo kàràpetvà\<*<11>*>\ bhesajjassa påràpetvà dàpesi. tena kira samayena Pàñaliputtassa\<*<12>*>\ catusu\<*<10>*>\ dvàresu cattàri satasahassàni, sabhàyaü\<*<13>*>\ satasahassan ti divase divase pa¤casatasahassàni ra¤¤o uppajjanti, tato ràjà Nigrodhat- therassa devasikaü satasahassaü vissajjesi, buddhassa tiye gandhamàlàdãhi påjanatthàya satasahassaü, dhammassa satasahassaü, taü dhammadharànaü bahussutànaü catu- paccayatthàya upanãyati,\<*<14>*>\ saüghassa satasahassaü, catusu dvàresu bhesajjatthàya\<*<15>*>\ satasahassaü. evaü sàsane uëàro \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.Sp.B.B1.Bp. vassà. 2 S.B.B1.B2. sãmamaõóale. 3 Sp. ubhiõõaü. 4 B. tipiñakaü saïgahitaü; B1.B2.Bp. tipiñakasaïgahitaü. 5 S.Sp.B2.Bp. sàññhaka-; B.B1. sàññhaka-. 6 S.Sp.B1.B2.Bp. sabbaü theravàdaü. 7 S.Sp.B1.B2.Bp. Kontaputtatissatthero. 8 S.Sp.omit àhiõóanto; B.B1. àhindanto. 9 B2. ovàditvà. 10 B.B2.Bp. catåsu. 11 S.B.B1. kàretvà. 12 Sp. Pàñaëiputtassa; B. Pàtaliputtassa. 13 S.Sp.B.B1.B2. sabhàyaü as Oldenberg supposed. S1.(D). sahàyaü. 14 S. upanãyyati; B.B1.B2. upaniyyati. 15 S. bhesajjatthaü; B2. bhesajjattaü. >\ #<[page 053]># %< Introduction 53>% làbhasakkàro nibbatti. titthiyà parihãnalàbhasakkàrà an- tamaso ghàsacchàdanam pi alabhantà làbhasakkàraü pat- thayamànà sàsane pabbajitvà sakàni sakàni diññhigatàni ayaü dhammo ayaü vinayo ti dãpenti. pabbajjaü alabha- mànàpi\<*<1>*>\ sayam eva muõóetvà kàsàyàni vatthàni\<*<2>*>\ acchàdetvà vihàresu vicarantà uposatham pi pavàraõam pi saüghakam- mam pi gaõakammam pi pavisanti. bhikkhå tehi saddhiü uposatham na karonti. tadà Moggaliputtatissatthero, uppannaü dàni idaü adhi- karaõaü, taü na cirass'\<*<3>*>\ eva kakkhalaü\<*<4>*>\ bhavissati, na kho pan' etaü sakkà imesaü majjhe vasantena våpasametun\<*<5>*>\ ti Mahindattherassa gaõaü niyyàdetvà\<*<6>*>\ attano\<*<7>*>\ phàsukavihà- rena\<*<8>*>\ viharitukàmo Ahogaïgàpabbataü\<*<9>*>\ agamàsi. te pi kho titthiyà bhikkhusaüghena dhammena vinayena satthusàsanena\<*<10>*>\ niggayhamànàpi dhammavinayànulomàya pañipattiyà asandhahantà\<*<11>*>\ anekaråpaü sàsanassa abbuda¤ ca mala¤ ca kaõñaka¤ ca samuññhàpesuü. keci aggiü pari- caranti, keci pa¤càtape tappanti,\<*<12>*>\ keci àdiccaü anuparivat- tanti, keci dhamma¤ ca vinaya¤ ca vobhindissàmà 'ti paggaõ- hiüsu. tadà bhikkhusaügho na tehi saddhiü uposathaü và pa- vàraõaü và àkàsi. Asokàrame satta vassàni uposatho upac- chijji. ra¤¤o pi etam atthaü àrocesuü. ràjà ekaü amaccaü àõàpesi, vihàraü gantvà adhikaraõaü våpasametvà\<*<13>*>\ upo- sathaü kàràpehãti. amacco ràjànaü pañipucchituü avisa- hanto a¤¤e amacce upasaükamitvà àha: ràjà maü vihàraü gantvà adhikaraõaü våpasametvà\<*<13>*>\ uposathaü kàràpehãti pahiõi. kathan nu kho adhikaraõaü våpasamatãti.\<*<14>*>\ te \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S1.(D). alabbhamànà pi. 2 Sp. omits vatthàni. 3 B2. cãrass'. 4 B.B2.Bp. kakkhaëaü. 5 S.Sp.vupasametun. 6 Sp. nãyàdetvà. 7 S.Sp.B.Bp. attanà. 8 B2. phàsuvihàrena. 9 B2. Ahogaïgaü. 10 S1.(D). -sàsane; all the rest have -sàsanena. 11 S.Sp.B.B1.B2.Bp. asaõñhahantà. 12 S.S1.(D). Sp. pa¤ca tàpe tappanti; B. pa¤ca tape tappanti; B1. pa¤càtàpe tapanti; B2. pa¤càtape tapanti; Bp. pa¤càtapena ñàpenti. 13 S. vupasametvà. 14 S.Sp.Bp. våpasammatãti; B. våpasametãti. >\ #<[page 054]># %<54 Samantapàsàdikà>% àhaüsu: mayaü evaü sallakkhema: yathà nàma paccantaü våpasamentà\<*<1>*>\ core ghàtenti evam evaü\<*<2>*>\ ye uposathaü na karonti te màràpetukàmo\<*<3>*>\ ràjà bhavissatãti. atha\<*<4>*>\ so amacco vihàram gantvà bhikkhusaüghaü sanni- pàtetvà àha\<*<5>*>\: ahaü\<*<6>*>\ ra¤¤à\<*<7>*>\, uposathaü kàràpehãti pesito, karotha dàni bhante uposathan ti. bhikkhå: na mayaü titthiyehi saddhiü uposathaü karomà 'ti àhaüsu\<*<8>*>\. amacco\<*<9>*>\ theràsanato paññhàya asinà sãsàni pàtetuü àraddho. addasà kho Tissatthero taü amaccaü tathà vippañipannaü. Tissatthero nàma na yo và so và, ra¤¤o ekamàtiko bhàtà Tissakumàro nàma. taü kira ràjà pattàbhiseko oparajje ñhapesi, so ekadivasaü vanacàraü gato addasa mahantaü migasaüghaü cittàya kãëikàya kãëantaü.\<*<10>*>\ disvà tassa\<*<11>*>\ etad ahosi: ime tàva tiõabhakkhà migà evaü kãëanti, ime pana samaõà ràjakule paõãtàni bhojanàni bhu¤- jitvà mudukàsu seyyàsu sayamànà kãva nàma kãëikaü\<*<12>*>\ na\<*<13>*>\ kãëissantãti. so tato àgantvà imaü attano vitakkaü ra¤¤o àrocesi. ràjà: aññhàne kukkuccàyitaü kumàrena, handa naü evaü sa¤¤àpessàmãti ekadivasaü kenaci kàraõena\<*<14>*>\ kuddho viya hutvà, ehi sattadivase\<*<15>*>\ rajjaü sampañiccha, tato taü\<*<16>*>\ ghàtes- samãti maraõabhayena tajjetvà tam atthaü sa¤¤àpesi. so kira kumàro, sattame maü divase màressantãti\<*<17>*>\ na cittaråpaü nahàyi,\<*<18>*>\ na bhu¤ji, na supi, ativiya låkhasarãro\<*<19>*>\ ahosi. tato naü ràjà pucchi: kissa tvaü evaråpo jàto ti. maraõa- bhayena devà 'ti. are tvaü nàma paricchinnamaraõaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.B2. våpasamento. 2 B.B1.B2.Bp. evaü eva. 3 Bp. màretu-. 4 B2 adds kho. 5 B1.B2. omit àha. 6 B. omits ahaü. 7 S. ra¤¤o. 8 S. àhaüsuü. 9 B2.Bp. atha amacco. 10 Sp. Bp. cittakãëàya kãë-; B. cittàya kiëitàya kië-; B1.=B. except kilitàya; B2. cittàya kãëitàya kãë-. 11 S.Sp.B.B2.Bp. disvàna 'ssa; B1. disvàna tassa. 12 S.Sp.kãva manàpaü kãëitaü; B.Bp. kiüva nàma kãëitaü; B2. kiva nàma kãëitaü. 13 S.Sp.omit na. 14 S1.(D). kàraõe. 15 B.B1.Bp. -divasena. 16 Sp. naü. 17 S.Sp.B.B1.B2.Bp. màressatãti. 18 B.B1.B2.Bp. nhàyi. 19 S. ëåkhasarãro; B. lukhasariüyo; B1. lukhasariro. >\ #<[page 055]># %< Introduction 55>% sampassamàno\<*<1>*>\ vissattho na kãëasi, bhikkhå assàsapassàsu- panibaddhaü\<*<2>*>\ maraõaü pekkhamànà kathaü kãëissantãti. tato pabhuti kumàro sàsane pasãdi. so puna ekadivasaü migavaü nikkhamitvà ara¤¤e anuvi- caramàno addasa Yonakamahàdhammarakkhitattheraü a¤- ¤atarena hatthinàgena sàlasàkhaü gahetvà vãjayamànaü\<*<3>*>\ nisinnaü. disvà pàmujjajàto\<*<4>*>\ cintesi: kadà nu kho aham pi ayaü mahatthero viya pabbajeyyaü. siyà nu kho so divaso ti. thero tassa ajjhàsayaü\<*<5>*>\ viditvà tassa passantass' eva àkàse uppatitvà Asokàràme pokkharaõiyà udakathale ñhatvà cãvara¤ ca uttaràsaïga¤ ca àkàse laggetvà nahàyituü\<*<6>*>\ àrad- dho, kumàro therassànubhàvaü disvà ativiya pasanno, ajj' eva pabbajissàmãti nivattitvà ra¤¤o àrocesi: pabbajissàm' ahaü devà 'ti. ràjà anekappakàram yàcitvà\<*<7>*>\ tam nivattetum asakkonto Asokàràmagamanãyaü maggaü\<*<8>*>\ alaïkàràpetvà kumàraü chaõavesaü\<*<9>*>\ gàhàpetvà alaïkatàya senàya parivàràpetvà vihàraü nesi. yuvaràjà kira pabbajissatãti sutvà bahubhikkhå\<*<10>*>\ patta- cãvaràni pañiyàdesum, kumàro padhànagharaü gantvà Ma- hàdhammarakkhitattherass' eva santike pabbaji saddhiü purisasatasahassena. kumàrassa pana anupabbajitànaü\<*<11>*>\ gaõanaparicchedo\<*<12>*>\ n' atthi. kumàro ra¤¤o catuvassàbhisekakàle pabbajito. ath' a¤¤o pi ra¤¤o bhàgineyyo Saüghamittàya sàmiko Aggi- brahmà nàma kumàro atthi. Saüghamittà tassa\<*<13>*>\ ekam eva puttaü vijàyi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S1.(D). paricchinnà maraõaü samphassamàno. 2 Sp. -passàsåpanibaddhaü; B. -passàsupanibandhaü; B1.Bp. -passàsanibaddhaü; B1. -passàsanibandhaü. 3 S.Sp.Bp. vãjiyamànaü. 4 B2. disvàna pàmojjajàto; Bp. disvà pàmojjajàto. 5 S.Sp.B2.Bp. tassàsayaü; B. tassa taü ajjhàsayaü. 6 B2. nhàyituü. 7 B.B1.Bp. add pi. 8 B.B1. -gamaniyaü magg-; B2. -gamaniyamagg-; Bp.-gamanãya- magg-; Sp. -gamaõãyaü magg-. 9 Sp. chana-. 10 Sp.Bp. bahå. 11 S.Sp.anupabbajitakànaü. 12 S. ganana-. 13 B2.Bp. omit tassa and insert ‘taü pañicca'; B. tassa pañicca. >\ #<[page 056]># %<56 Samantapàsàdikà>% so pi, yuvaràjà pabbajito ti sutvà ràjànaü upasaükamitvà, aham pi deva pabbajissàmãti yàci. pabbaja tàtà\<*<1>*>\ 'ti ca\<*<2>*>\ ra¤¤à anu¤¤àto taü\<*<3>*>\ divasam eva pabbaji. evam anupab- bajitauëàravibhavena\<*<4>*>\ khattiyajàtena\<*<5>*>\ ra¤¤o kaniññhabhàtà Tissatthero ti vi¤¤eyyo.\<*<6>*>\ so taü amaccaü tathà vippañipannaü disvà cintesi: na ràjà there màretum\<*<7>*>\ pahiõeyya, addhà imass' ev' etaü amac- cassa duggahãtaü\<*<8>*>\ bhavissatãti gantvà sayaü tassa àsanne\<*<9>*>\ àsane nisãdi. so theraü sa¤jànitvà satthaü nipàtetuü avisahanto gantvà ra¤¤o àrocesi: ahaü deva uposathaü kàtuü anicchan- tànaü ettakànaü nàma bhikkhånaü sãsàni pàtesiü,\<*<10>*>\ atha ayyassa Tissattherassa pañipàñi sampattà, kinti karomãti. ràjà sutvà 'va: are kiü pana tvaü mayà bhikkhå ghàtetuü pesito ti, tàvad ev' assa sarãre\<*<11>*>\ uppannaóàho hutvà vihàraü gantvà there bhikkhå pucchi: ayaü bhante amacco mayà anàõatto va evaü akàsi. kassa nu kho iminà pàpena bhavitabban ti. ekacce therà ayaü tava vacanena akàsi, tuyh' etaü pàpan ti àhaüsu. ekacce ubhinnam pi vo etaü pàpan ti àhaüsu. ekacce evam àhaüsu: kim pana te mahàràja atthi cittaü, ayaü gantvà bhikkhå ghàtetå 'ti. n' atthi bhante kusalàdhippàyo ahaü pesesiü,\<*<12>*>\ samaggo bhikkhusaügho uposathaü karotå 'ti. sace tvaü kusalà- dhippàyo, n' atthi tuyhaü pàpaü, amaccass' ev' etaü pàpan ti. ràjà dveëhakajàto\<*<13>*>\ àha: atthi nu kho bhante koci bhikkhu mam' etaü dveëhakaü\<*<14>*>\ chinditvà sàsanaü paggahetuü samattho ti. atthi mahàràja Moggaliputtatissatthero nàma, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S1.(D). pabbaji tàtà; B. pabbajjato tà corrected to pabbajjate tà; B1.B2. pabbajja tàtà. 2 B.B2. omit ca. 3 S. taü taü. 4 S.Sp.B.B2.Bp. anupabbajito uëàra-. 5 S.Sp.B.B2.Bp. khattiyajanena; B1. khattiyajananena. Sp. vi¤¤eyyà. 7 Bp. màràpetuü. 8 S.B.B1.B2.Bp. -gahitaü. 9 B.Bp. tassàsanne. 10 B2. pàtesi. 11 S.Sp.Bp. eva sarãre and omit assa. 12 B2 pesemi. 13 S. dvelhaka-. 14 S. dvelhakaü. >\ #<[page 057]># %< Introduction 57>% so te imaü\<*<1>*>\ dveëhakaü\<*<2>*>\ chinditvà sàsanaü paggaõhituü samattho ti. ràjà tadah' eva cattàro dhammakathike eke- kaü bhikkhusahassaparivàraü cattàro ca amacce ekekaü purisasahassaparivàraü, theraü\<*<3>*>\ gaõhitvà àgacchathà 'ti, pesesi. te gantvà, ràjà\<*<4>*>\ pakkosatãti àhaüsu. thero nàga¤chi,\<*<5>*>\ dutiyam pi kho ràjà aññha dhammakathike aññha ca amacce sahassasahassaparivàre yeva pesesi, ràjà bhante pakkosatãti vatvà gaõhitvà 'va\<*<6>*>\ àgacchathà 'ti. te tath' eva àhaüsu. dutiyam pi thero nàga¤chi.\<*<7>*>\ ràjà there pucchi: ahaü bhante dvikkhattuü pahiõiü,\<*<8>*>\ kasmà thero nàgacchatãti. ràjà pakkosatãti vuttattà mahàràja nàgacchatãti,\<*<9>*>\ evaü pana vutte àgaccheyya: sàsanaü bhante osãdati, amhàkaü sàsanaü paggaõhanatthàya\<*<10>*>\ sahàyakà hothà ti. atha ràjà tathà vatvà soëasa dhammakathike soëasa\<*<11>*>\ ca amacce sahassa- sahassaparivàre pesesi. bhikkhå ca pañipucchi: mahallako nu kho bhante thero daharo nu kho 'ti. mahallako mahà- ràjà 'ti. vayhaü và sivikaü và abhiråhissati\<*<12>*>\ bhante 'ti. nàbhiråhissati\<*<13>*>\ mahàràjà 'ti. kuhiü bhante thero vasatãti. upari-Gaïgàya mahàràjà 'ti. ràjà àha: tena hi bhaõe\<*<14>*>\ nàvà- saüghàñaü bandhitvà tattha\<*<15>*>\ theraü nisãdàpetvà dvãsu ca\<*<16>*>\ tãresu àrakkhaü saüvidhàya theraü ànethà 'ti.\<*<17>*>\ bhikkhå ca amaccà ca therassa santikaü gantvà ra¤¤o sàsanaü àroce- suü. thero sutvà, ayaü\<*<18>*>\ kho ahaü målato paññhàya sàsanaü paggaõhissàmãti pabbajito 'mhi,\<*<19>*>\ ayaü dàni me so\<*<20>*>\ kàlo anuppatto ti cammakhaõóaü gaõhitvà 'va uññhahi. atha' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S1.(D). ime. 2 S. dvelhakaü. 3 S.B.B1.Bp. -parivàre theraü. 4 B2. adds bhante. 5 S.Sp.B.Bp. nàgacchi; B1.B2. na àgacchi. 6 S. inserts àgaõhitvà after 'va; B. omits 'va. 7 S.Sp.B.B2.Bp. nàgacchi; B1. na àgacchi. 8 B2. pahiõi. 9 S. nàgacchatã; Sp.B2. nàgacchati. 10 B.B2.Bp. paggahatthàya; B1. paggahanatthàya. 11 S. solasa. 12 s.Sp. abhiruhissati. 13 S.Spõàbhiruhissati; S1.(D). nàbhiruhissatãti. 14 S.Sp.bhane. 15 B.B1.B2.Bp. tattheva. 16 S.Sp.B.B1.B2.Bp. pi for ca. 17 Sp. anethàti by mistake. 18 S.Sp.B.B2.Bp. sutvà yaü. 19 S.Sp.omit 'mhi. 20 S1.(D). pabbajito t(ti is expunged) ayaü dàni pabbajito ayaü dàni pabbajito na hi me so. >\ #<[page 058]># %<58 Samantapàsàdikà>% thero sve Pàñaliputtaü sampàpuõissatãti rattibhàge ràjà supinaü addasa. evaråpo supino ahosi: sabbaseto hatthi- nàgo àgantvà ràjànaü sãsato paññhàya paràmasitvà dakkhi- õahatthe aggahesi.\<*<1>*>\ punadivase ràjà supinajjhàyake pucchi: mayà evaråpo supino diññho, kim me bhavissatãti. eko taü mahàràja samaõanàgo dakkhiõahatthe gaõhissatãti. atha ràjà tàvad eva\<*<2>*>\, thero àgato ti sutvà Gaïgàtãraü gantvà nadiü otaritvà abbhuggacchanto jànumatte\<*<3>*>\ udake theraü sampàpuõitvà therassa nàvàto otarantassa hatthaü adàsi. thero ràjànaü dakkhiõahatthe aggahesi. taü disvà asiggà- hà\<*<4>*>\ therassa sãsaü pàtessàmà 'ti kosito\<*<5>*>\ asiü abbàhiüsu.\<*<6>*>\ kasmà, etaü kira càrittaü ràjakulesu yo\<*<7>*>\ ràjànaü hatthe gaõhàti\<*<8>*>\ tassa asinà sãsaü pàtetabban ti. ràjà chàyaü yeva disvà àha: pubbe pi ahaü bhikkhåsu viruddhakàraõà\<*<9>*>\ assàsaü\<*<10>*>\ na vindàmi, mà kho there virajjhitthà 'ti.\<*<11>*>\ thero pana kasmà ràjànaü hatthe aggahesãti. yasmà ra¤¤à pa¤- haü pucchanatthàya pakkosàpito, tasmà antevàsiko me ayan ti aggahesi. ràjà theraü attano uyyànaü netvà bà- hirato tikkhattuü parivàràpetvà àrakkhaü ñhapetvà sayam eva therassa pàde dhovitvà telena\<*<12>*>\ makkhetvà therassa\<*<13>*>\ santike nisãditvà, pañibalo nu kho thero mama kaïkhaü chiïditvà uppannaü adhikaraõaü våpasametvà sàsanaü paggaõhitun ti vãmaüsanatthàya, ahaü bhante ekaü pàñi- hàriyaü daññhukàmo 'ti àha. kataraü\<*<14>*>\ pàñihàriyaü dañ- ñhukàmo 'si maharàjà 'ti. pañhavikampanaü\<*<15>*>\ bhante 'ti. sakalapañhavikampanaü\<*<16>*>\ daññhukàmo 'si mahàràja\<*<17>*>\ padesa- pañhavikampanan\<*<16>*>\ ti. kataraü pan' ettha bhante dukkaran ti. kin nu kho mahàràja kaüsapàtiyà udakapuõõàya sabbaü udakaü kampetuü dukkaraü udàhu\<*<18>*>\ upaóóhan ti. upaó- óhaü bhante ti. evam eva kho\<*<19>*>\ mahàràja padesapañhavi- kampanaü\<*<15>*>\ dukkaran ti. tena hi bhante padesapañhavi\<*<16>*>\ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.B2.Bp. aggahesãti. 2 B2. adds so. 3 B1.B2.Bp. jàõumatte. 4 S.Sp.asiggàhakà; S1.(D). asiggahakà; B1. asiügàhà. 5 B2. kosato. 6 S1.(D). abbàyiüsu; B. abàhiüsu; B1. abbhàhiüsu. 7 S1.(D). so. 8 B2.Bp. gaõhati. 9 Sp.Bp. viraddhakàraõà;B. viruddhakàraõaü. 10 S.Sp.B.B1.B2.Bp. assàdaü. 11 B2. virujjhitthà. 12 S.Sp.omit telena. 13 S.Sp.omit therassa. 14 Sp. katamaü. 15 B.B1.B2. pathavã; Bp. pathavi-. 16 B.B1.B2.Bp. pathavã-. 17 B2. adds udàhu. 18 S.Sp.omit udàhu. 19 S.Sp.omit kho. >\ #<[page 059]># %< Introduction 59>% kampanaü passissàmà 'ti.\<*<1>*>\ tena hi mahàràja samantato yojane yojane\<*<2>*>\ puratthimàya\<*<3>*>\ disàya ekena cakkena sãmaü akkamitvà ratho tiññhatu, dakkhiõàya disàya dvãhi pàdehi\<*<4>*>\ sãmaü akkamitvà asso tiñatu, pacchimàya disàya ekena pàdena sãmaü akkamitvà puriso tiññhatu, uttaràya disàya\<*<5>*>\ upaóóhabhàgena sãmaü akkamitvà ekà udakapàtã\<*<6>*>\ tiññhatå 'ti. ràjà tathà kàràpesi. thero abhi¤¤àpàdakaü catutthaj- jhàõaü samàpajjitvà vuññhàya,\<*<7>*>\ ràjà\<*<8>*>\ passatå' ti yojanappa- màõaü\<*<9>*>\ pañhavicalanaü adhiññhahi. puratthimàya disàya\<*<10>*>\ rathassa anto sãmàya ñhito 'va cakkapàdo cali,\<*<11>*>\ itaro na cali, evaü dakkhiõapacchimadisàsu assapurisànaü anto sãmàya ñhitapàdà eva\<*<12>*>\ caliüsu upaóóhupaóóhaü sarãra¤ ca, uttaràya disàya\<*<13>*>\ udakapàtiyàpi anto sãmàya ñhitaü upaóóhabhàgañhitam\<*<14>*>\ eva udakaü cali, avasesaü niccalam ahosãti. ràjà taü pàñihàriyaü disvà, sakkhissati\<*<15>*>\ dàni thero sàsanaü paggaõhitun ti niññhaü gantvà attano kukkuccaü pucchi: ahaü bhante ekaccaü amaccaü,\<*<16>*>\ vihàraü gantvà adhikaraõaü våpasametvà uposathaü kàrehãti\<*<17>*>\ pahiõiü,\<*<18>*>\ so vihàraü gantvà ettake bhikkhå jãvità voropesi. etaü pàpaü kassa hotãti. kim pana te\<*<19>*>\ mahàràja atthi cittaü, ayaü vihàraü gantvà bhikkhå ghàtetå'ti. n' atthi bhante.\<*<20>*>\ sace te mahàràja n' atthi evaråpaü cittaü, n' atthi tuyhaü pàpan ti. atha thero ràjànaü etam atthaü iminà suttena sa¤¤àpesi: cetanàhaü bhikkhave kammaü vadàmi, ceta- yitvà\<*<21>*>\ kammaü karoti kàyena vàcà\<*<22>*>\ manasà 'ti. tam eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B1.Bp. passissàmãti. 2 S.Sp.Bp. have only one yojane. 3 B2. påratthi-. 4 S. padehi; B1. dvehi pàdehi. 5 Bp. disàyà. 6 B.B1.B2.Bp. udakapàti. 7 S.B.B2.Bp. tato vuññhàya; Sp. tato uññhàya. 8 S1.(D). ràjànaü. 9 B.B1.B2.Bp. yojanappamàõapathavãcalanaü. 10 B.B1.Bp. puratthimadisàya; B2. påratthi-. 11 S.Sp.ñhito 'va pàdo cali; B.B2.Bp. ñhito pàdo 'va cali. 12 S.Sp.Bp. yeva. 13 B1.B2.Bp. uttara-disàya. 14 S.Sp.Bp. ñhitaupaóóhabhàgagatam eva. 15 B.B2.Bp. sakkhati. 16 S.Sp.B.B1.B2.Bp. ekam amaccaü. 17 Sp.B2.Bp. kàràpehãti. 18 B2. pahini. 19 S1.(D). paõete. 20 Bp. adds ti. 21 B1. cetetvà. 22 B.B1.B2.Bp. vàcàya. >\ #<[page 060]># %<60 Samantapàsàdikà>% atthaü\<*<1>*>\ pidãpetuü Tittirajàtakaü àhari: atãte mahàràja dãpakatittiro\<*<2>*>\ tàpasaü pucchi: ¤àtako no nisinno 'ti bahu àgacchati\<*<3>*>\ jano, pañiccakammaü phusati, tasmiü me saïkati mano 'ti. tàpaso àha: atthi pana te\<*<4>*>\ cittaü mama saddena ca råpa- dassanena\<*<5>*>\ ca àgantvà ete pakkhino bajjhantu và ha¤¤antu và ti. n' atthi bhante ti tittiro àha. tato naü tàpaso pa¤¤àpesi\<*<6>*>\: sace te n' atthi cittaü, n' atthi pàpaü, cetayan- tam eva hi kammaü\<*<7>*>\ phusati nàcetayantaü.\<*<8>*>\ na pañiccakammaü phusati mano ce na ppadussati, appossukkassa bhadrassa\<*<9>*>\ na pàpam upalimpatãti.\<*<10>*>\ evaü thero ràjànaü sa¤¤àpetvà tatth' eva ràjuyyàne\<*<11>*>\ satta divasàni vasanto ràjànaü samayaü uggaõhàpesi. ràjà sat- tame divase Asokàràme bhikkhusaüghaü sannipàtàpetvà\<*<12>*>\ sàõipàkàraü parikkhipàpetvà\<*<13>*>\ sàõipàkàrantare\<*<12>*>\ nisinno eka- laddhike ekaladdhike\<*<14>*>\ bhikkhå ekato ekato\<*<15>*>\ kàretvà\<*<16>*>\ eka- mekaü bhikkhusamåhaü pakkosàpetvà pucchi: kiüvàdã sammàsambuddho ti. tato sassatavàdino sassatavàdãti àhaüsu, ekaccasassatikà\<*<17>*>\ antànantikà\<*<18>*>\ amaràvikkhepikà\<*<19>*>\ adhiccasamuppattikà\<*<20>*>\ sa¤¤ãvàdà\<*<21>*>\ asa¤¤ãvàdà\<*<22>*>\ nevasa¤¤ãnà- #<[page 061]># %< Introduction 61>% sa¤¤ãvàdà\<*<1>*>\ ucchedavàdà\<*<2>*>\ diññhadhammanibbànavàdà\<*<3>*>\ ti àhaüsu. ràjà pañhamam eva samayassa uggahitattà,\<*<4>*>\ na ime\<*<5>*>\ bhikkhå a¤¤atitthiyà ime ti ¤atvà tesaü setakàni vat thàni\<*<6>*>\ datvà upapabbàjesi.\<*<7>*>\ te sabbe pi\<*<8>*>\ saññhisahassà ahesuü. ath' a¤¤e bhikkhå pakkosàpetvà pucchi: kiüvàdã bhante sammàsambuddho ti. vibhajjavàdã\<*<9>*>\ mahàràjà 'ti. evaü vutte ràjà theraü pucchi: vibhajjavàdã bhante sammà- sambuddho ti. àma mahàràjà 'ti. tato ràjà: suddhaü dàni bhante sàsanaü, karotu bhikkhusaügho uposathan ti àrak- khaü datvà naïgaraü\<*<10>*>\ pàvisi. samaggo saügho sanni- pativà uposathaü akàsi. tasmiü sannipàte saññhi bhikkhu- satasahassàni ahesuü. tasmiü samàgame Moggaliputta- tissatthero parappavàdaü maddamàno Kathàvatthuppaka- raõaü abhàsi. tato saññhisatasahassasaükheyyesu\<*<11>*>\ bhik- khåsu uccinitvà tipiñakapariyattidharànaü\<*<12>*>\ pabhinnapañi- sambhidànaü tevijjàdibhedànaü bhikkhånaü sahassam ekaü gahetvà yathà Mahàkassapatthero ca Kàkaõóakaputto\<*<13>*>\ Yasatthero ca dhamma¤ ca vinaya¤ ca saügàyiüsu, evam eva\<*<14>*>\ dhamma¤ ca vinaya¤ ca saügàyanto sabbaü sàsana- malaü visodhetvà tatiyasaügãtiü akàsi. saügãtipariyosàne anekappakàraü pañhavi\<*<15>*>\ akampittha. ayaü saügãti navahi màsehi niññhità yà loke katà bhikkhusahassena tasmà sahassikà\<*<16>*>\ ti ca purimà dve upàdàya tatiyà 'ti ca vuccatãti, ayaü tatiyasaügãti. ettàvatà ca kenàbhatan ti etassa pa¤hassa vissajjanatthaü yad\<*<17>*>\ avocumha\<*<18>*>\: Jambudãpe tàva Upàlittheraü àdiü katvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. nevasa¤¤ãnàsa¤¤ivàdà; Sp. adds --pe-- ; B. nevasa¤¤inàsa¤- ¤ivàdà. 2 Sp. adds --pe-- . 3 Sp.B.B2.Bp. diññhadhammanibbànavàdà diññhadhammanibbàna- vàdãti, but Sp. -nibbàõa-; B. diññhà- for diññha-. 4 Sp. uggahãtattà. 5 B.B1.B2.Bp. yime. 6 S.Sp.omit vatthàni. 7 S.Sp.Bp. uppabbàjesi; B.B1.B2. upabbàjesi. 8 B. omits pi. 9 B. adds bhagavà. 10 S.Sp.B.B1.B2.Bp. nagaraü. 11 Sp.B.B1.B2. saükhàsu; Bp. saükhyàsu. 12 S. -dharàõaü. 13 S.Sp.omit Kàkaõóakaputto. 14 S.Sp.evam evaü. 15 B.B1.B2.Bp. pathavã. 16 S. sàhassikà. 17 Bp. yaü avocumha. 18 B2. avocumhà. >\ #<[page 062]># %<62 Samantapàsàdikà>% àcariyaparamparàya yàva tatiyasaügãti tàva àbtaü, tatràyaü àcariyaparamparà: Upàli Dàsako c' eva Sonako\<*<1>*>\ Siggavo tathà, Tisso Moggaliputto ca pa¤c' ete vijitàvino, paramparàya vinayaü dãpe Jambusirivhaye\<*<2>*>\ acchijjamànaü\<*<3>*>\ ànesuü tatiyo yàva saügaho 'ti, tass'attho ettàvatà\<*<4>*>\ pakàsito\<*<5>*>\ hoti. tatiyasaügahato\<*<6>*>\ pana uddhaü imaü dãpaü Mahindàdãhi àbhataü, Mahindato uggahetvà ka¤ci\<*<7>*>\ kàlaü Ariññhattherà- dãhi àbhataü, tato yàva ajjatanà\<*<8>*>\ tesaü yeva\<*<9>*>\ antevàsika- paramparàbhåtàya\<*<10>*>\ àcariyaparamparàya àbhatan ti vedi- tabbaü. yathàhu poràõà: [tato Mahindo Iññhiyo Uttiyo\<*<11>*>\ Sambalo pi ca,\<*<12>*>\ Bhadda- nàmo ca paõóito;] ete nàgà mahàpa¤¤à Jambudãpà idhàgatà: vinayaü te vàcayiüsu piñakaü Taübapaõõiyà. nikàye pa¤ca vàcesuü satta c' eva\<*<13>*>\ pakàraõe.\<*<14>*>\ tato Ariññho medhàvã\<*<15>*>\ Tissadatto ca paõóito [visàrado Kàlasumano\<*<16>*>\ thero ca Dãghanàmako,\<*<17>*>\ Dãghasumano ca paõóito. punar eva\<*<18>*>\ Kàlasumano\<*<19>*>\ Nàgatthero ca Buddharakkhito,] Tissatthero ca medhàvã Devatthero\<*<20>*>\ ca paõóito. punar eva\<*<18>*>\ Sumano medhàvã vinaye ca visàrado, bahussuto Cålanàgo\<*<21>*>\ gajo 'va duppadhaüsiyo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sp.B2.Bp. Soõako. 2 S1.(D). -siruvhaye; B1.B2. sãrivhaye. 3 S. acchijjamàõaü. 4 B2. omits ettàvatà. 5 S.Sp.B.B1.Bp. add 'va before hoti. 6 S. saügato by mistake. 7 B2. ki¤ci. 8 B2. yàv' ajjatanà. 9 S. te 'va. 10 S. -parampabhåtàya; Sp. B.B2.Bp. -paramparabhåtàya. 11 S1.(D). Vuddhiyo. 12 S. c' eva sambalo Bhadda-; B2. Sampalo tathà Bhadda-. 13 S. sattam eva. 14 S.Sp.B.B2.Bp. pakaraõe. 15 S.Spüedhàvi, sic passim. 16 B.B2.Bp. Kàëasumano. 17 S. Dãghanàgo ca. 18 B.B1.B2.Bp. punad eva. 19 S.B.B2.Bp. Kàëasumano; Sp. Kàlasumano ca. 20 B.B1.B2.Bp. Revatthero. 21 S.Sp.B.B1.B2.Bp. Cåëanàgo. >\ #<[page 063]># %< Introduction 63>% Dhammapàlinàmo\<*<1>*>\ ca Rohaõe\<*<2>*>\ sàdhupåjito, tassa sisso mahàpa¤¤o Khemanàmo tipeñako. dãpe tàrakaràjà 'va pa¤¤àya atirocatha,\<*<3>*>\ Upatisso ca medhàvã Phussadevo mahàkathi\<*<4>*>\. punar eva\<*<5>*>\ Sumano medhàvã Phussanàmo\<*<6>*>\ bahussuto, mahàkathi\<*<4>*>\ Mahàsãvo piñake sabbattha kovido. punar eva Upàli medhàvã vinaye ca visàrado, Mahànàgo mahàpa¤¤o saddhammavaüsakovido. punar eva Sahayo\<*<7>*>\ medhàvã piñake sabbattha kovido, Tissatthero ca medhàvã vinaye ca visàrado. tassa sisso mahàpa¤¤o Pupphanàmo\<*<8>*>\ bahussuto, sàsanaü anurakkhanto Jambudãpe patiññhito. Cålàbhayo\<*<9>*>\ ca medhàvã vinaye ca visàrado, Tissatthero ca medhàvã saddhammavaüsakovido. Cåladevo\<*<10>*>\ ca medhàvã vinaye ca visàrado, Sãvatthero\<*<11>*>\ ca medhàvã vinaye sabbattha kovido, ete nàgà mahàpa¤¤à vinaya¤¤å maggakovidà, vinayaü dãpe pakàsesuü piñakaü Tambapaõõiyà 'ti. tatràyaü ànupubbikathà\<*<12>*>\: Moggaliputtatissatthero kira imaü tatiyaü dhammasaügã- tiü katvà evam cintesi: kattha nu kho anàgate sàsanaü suppatiññhitaü bhaveyyà\<*<13>*>\ 'ti. ath' assa upaparikkhato etad ahosi: paccantimesu kho janapadesu suppatiññhitaü bhavis- satãti. so tesaü tesaü bhikkhånaü bhàraü katvà te te bhikkhå tattha tattha pesesi. Majjhantikattheraü Kasmãra- gandhàraraññhaü pesesi, tvaü etaü raññhaü gantvà ettha sàsanaü patiññhàpehãti. Mahàdevattheraü\<*<14>*>\ tath' eva vatvà Mahisakamaõóalaü\<*<15>*>\ pesesi, Rakkhitattheraü Vanavàsiü, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.Spôhammapàëitanàmo; B.B1.B2.Bp. -pàlitanàmo. 2 S.B. Rohane; Sp. Rohaõo. 3 B2. atirocati. 4 B.Bp. mahàkathã, sic passim; S.Spüahàkavã. 5 B.B1.Bp. punad eva, sic passim. 6 S.Sp.B.B2.Bp. Pupphanàmo; B1. Pubbanàmo. 7 S.Sp.B.B1.B2.Bp. Abhayo, so the Chinese. 8 B. Puppanàmo; B1. Pubbanàmo. 9 S.Sp.B.B1.B2.Bp. Cåëàbhayo. 10 S.Sp.B.B1.B2.Bp. Cåëadevo. 11 S.Sp.B.B1.B2.Bp. Sivatthero. 12 S. ànupubbikathà; Sp. ànupubbãkathà. 13 S. bhaveyyan ti. 14 B.B1.B2.Bp. Mahàreva-. 15 S.Sp.B.B1.Bp. Mahiüsaka-. >\ #<[page 064]># %<64 Samantapàsàdikà>% Yonakadhammarakkhitattheraü Aparantakaü, Mahàdham- marakkhitattheraü Mahàraññhaü, Mahàrakkhitattheraü Yo- nakalokaü, Majjhimattheraü Himavantapadesabhàgaü,\<*<1>*>\ So- nakatthera¤\<*<2>*>\ ca Uttaratthera¤ ca Suvaõõabhåmiü, attano saddhivihàrikaü Mahindattheraü Iddhiyattherena\<*<3>*>\ Uttiyat- therena Sambalattherena\<*<4>*>\ Bhaddasàlattherena ca saddhiü Tambapaõõidãpaü pesesi, tumhe Tambapaõõidãpaü gantvà ettha sàsanaü patiññhàpethà 'ti. sabbe pi taü taü disàbhà- gaü gacchantà attapa¤camà agamaüsu, paccantimesu jana- padesu pa¤cavaggo gaõo alaü upasampadakammàyà 'ti ma¤¤amànà. ena kho pana samayena Kasmãragandhàraraññhe\<*<5>*>\ sassa- pàkasamaye Aravàlo\<*<6>*>\ nàma nàgaràjà karakavassaü\<*<7>*>\ nàma vassaü\<*<8>*>\ vassàpetvà sassaü haràpetvà mahàsamuddaü pà- pesi.\<*<9>*>\ Majjhantikatthero\<*<10>*>\ Pàñaliputtato\<*<11>*>\ vehàsaü abbhug- gantvà Himavati Aravàladahassa upari otaritvà Aravàlada- hapiññhiyaü caïkamati pi tiññhati pi nisãdati pi seyyam pi kappeti. nàïgamàõavakà\<*<12>*>\ disvà\<*<13>*>\ Aravàlassa nàïgaràjassa\<*<14>*>\ àrocesuü: mahàràja eko chinnabhinnapañadharo bhaõóu- kàsàvavasano amhàkaü udakaü dåsetãti. õàïgaràjà tàvad eva kodhàbhibhåto nikkhamitvà theraü disvà makkhaü asahamàno antalikkhe anekàni bhiüsanakàni nimmini, tato tato bhusaü\<*<15>*>\ vàtà vàyanti, rukkhà bhijjanti,\<*<16>*>\ pabbatakåñàni patanti, meghà gajjanti, vijjullatà\<*<17>*>\ niccharanti, asaniyo pha- lanti, bhinnaü\<*<18>*>\ viya gaganaü\<*<19>*>\ udakaü paggharati, bhayà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.B.B1.B2.Bp. Himavantadesabhàgaü. 2 S.B.B1.B2.Bp. Soõatthera¤ ca; Sp. Soõaka-. 3 S.S1.(D).Sp. Iññhiya-; B.B1.B2.Bp. Iññiya-. 4 B2. Sampala-. 5 B2. Kasmiüra-. 6 S.Sp.B.B1.B2.Bp. Aravàëo, sic passim. 7 S. karakavassa nàma. 8 B.B1.B2.Bp. omit vassaü. 9 S.Sp.B1.B2.Bp. pàpeti. 10 S.Sp.Bp. add pana. 11 Sp. Pàñaëiputtato. 12 S. nàgamànavikà; S1.(D). nàïgamanavikà; Sp. nàgamàõavikà; B.B1.B2.Bp. nàgamàõavakà. 13 B.B1.B2.Bp. taü disvà. 14 S.Sp.B.B1.B2.Bp. nàgaràja-, sic passim. 15 S.B.B1.Bp. bhusà vàtà; B2. bhåsà vàtà. 16 Bp. chijjanti. 17 B.B1.B2.Bp. vijjulatà. 18 Sp. bhiõõaü. 19 B. gaganaü corrected to gaganatalaü; B1.B2. gagaõaü; Bp. ga- ganatalaü. >\ #<[page 065]># %< Introduction 65>% nakaråpà nàgakumàrà sannipatanti, sayam pi dhåmayati\<*<1>*>\ pajjalati paharaõavuññhiyo vissajjeti, ko ayaü muõóako chinnabhinnapañadharo ti àdãhi pharusavacanehi theraü santajjesi,\<*<2>*>\ etha gaõhatha bandhatha\<*<3>*>\ niddhamatha imaü samaõan ti nàgabalam\<*<4>*>\ àõàpesi. thero sabban taü bhiü- sanakaü\<*<5>*>\ attano iddhibalena pañibàhitvà\<*<6>*>\ nàgaràjànaü àha: sadevako pi ce loko àgantvà tàsayeyya maü\<*<7>*>\ na me pañibalo assa janetuü bhayabheravaü. sace pi tvaü mahiü sabbaü sasamuddaü sapabbataü\<*<8>*>\ ukkhipitvà\<*<9>*>\ mahànàga khipeyyàsi\<*<10>*>\ mam' åpari. n' eva me sakkuõeyyàsi janetuü bhayabheravaü. a¤¤adatthu tav' assa\<*<11>*>\ vighàto uragàdhipà\<*<12>*>\ 'ti. evaü vutte nàgaràjà vihatànubhàvo\<*<13>*>\ nipphalavàyàmo dukkhã dummano ahosi. taü thero taükhaõànuråpàya dhammiyà kathàya sandassetvà samàdapetvà samuttejetvà sampa- haüsetvà tãsu saraõesu ca\<*<14>*>\ pa¤casu ca sãlesu patiññhàpesi saddhiü caturàsãtiyà nàgasahassehi. a¤¤e pi bahå Hima- vantavàsino yakkhà ca gandhabbakumbhaõóà ca\<*<15>*>\ therassa dhammakathaü sutvà saraõesu ca sãlesu ca pañiññhahiüsu, Pa¤cako pi yakkho saddhiü bhariyàya yakkhiniyà pa¤cahi ca puttasatehi\<*<16>*>\ pañhame phale patiññhito. atha àyasmà\<*<17>*>\ Majjhantikatthero sabbe pi nàgayakkharakkhase àmantetvà evaü àha: mà dàni kodhaü janayittha ito uddhaü yathà pure, sassaghàta¤\<*<18>*>\ ca mà kattha sukhakàmà hi pàõino; karotha mettaü sattesu, vasantu manujà sukhan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.Sp.B.B1.Bp. dhåmàyati; B2. dhumàyati. 2 S.B.B2. santajjeti; B1. santejjeti. 3 B.B1.B2.Bp. hanatha. 4 Sp. nàgabaëaü. 5 Sp.B2. vibhiüsanakaü; B. bhisanakaü. 6 S. pañibàhetvà. 7 S. tàsaye va maü; Sp. tàsaye mamaü; S1.(D). tàsaye mamà. 8 S. saüpabbataü. 9 B2. ukkhãpitvà. 10 B2. khãpeyyàsi. 11 S.Sp.B.B1.B2.Bp. tavev' assa. 12 B2. -dhippà. 13 S.Sp. vigatànubhàvo. 14 Sp. puts ca after tãsu; B.B1.B1.Bp. omit this ca. 15 B.B1.B2.Bp. gandhabbà ca kumbhaõóà ca. 16 S. puttasahasatehi; Ch. has Harãtã for bhariyà. 17 Sp. B2. athàyasmà. 18 S. sahassaghàta¤ ca. I 5 >\ #<[page 066]># %<66 Samantapàsàdikà>% te sabbe sàdhu bhante ti therassa\<*<1>*>\ pañissutvà\<*<2>*>\ yathànusiññhaü pañipajjiüsu. taü divasam eva ca nàgaràjassa påjàsamayo hoti. atha nàgaràjà attano ratanamayaü pallaïkaü àharà- petvà therassa pa¤¤àpesi.\<*<3>*>\ nisãdi thero pallaïke,\<*<4>*>\ nàgarà- jàpi theraü vãjayamàno\<*<5>*>\ samãpe aññhàsi. tasmiü khaõe Kasmãragandhàraññhavàsino\<*<6>*>\ àgataü\<*<7>*>\ theraü\<*<8>*>\ disvà, amhà- kaü nàgaràjato pi thero mahiddhikataro ti theram eva van- ditvà nisinnà. thero tesaü âsivisopamasuttantaü\<*<9>*>\ kathesi. suttapariyosàne asãtiyà pàõasahassànaü\<*<10>*>\ dhammàbhisamayo ahosi, kulasatasahassaü pabbaji,\<*<11>*>\ tato pabhuti\<*<12>*>\ ca Kasmãra- gandhàrà yàva ajjatanà\<*<13>*>\ kàsàvapajjotà isivàtaparivàtà\<*<14>*>\ eva. gantvà Kasmãragandhàraü isi Majjhantiko tadà ruññhaü\<*<15>*>\ nàgaü pasàdetvà mocesi bandhanà bahå ti. Mahàdevatthero\<*<16>*>\ pi Mahiüsakamaõóalaü gantvà Deva- dåtasuttaü kathesi,\<*<17>*>\ suttapariyosàne cattàlãsapàõasahassàni dhammacakkhuü pañilabhiüsu, cattàlãsaü yeva pàõasahas- sàni pabbajiüsu. [gantvàna raññhaü Mahisaü\<*<18>*>\ Mahàdevo\<*<19>*>\ mahiddhiko, codetvà Devadåtehi mocesi bandhanà bahå ti.] Rakkhitatthero ca\<*<20>*>\ Vanavàsiü gantvà àkàse ñhañvà Anama- taggapariyàyakathàya\<*<21>*>\ Vanavàsike pasàdesi, kathàpariyo- sàne pana\<*<22>*>\ saññhisahassànaü dhammàbhisamayo ahosi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.adds vacanaü 2 B.B1.pañisuõitvà ; Bp. pañissuõitvà. 3 Bp. pa¤¤apesi. 4 S.pallaïkena. 5 S.Sp.vãjamàno. 6 B2. Kasmiüra-, sic passim. 7 B.B2.Bp.àgantvà ; B1.àgatà. 8 S.therà. 9 Bp.âsãvisopama-; B2.-suttaü. S.iv,172. 10 S.pàna.- 11 B2. adds ca. 12 Sp. ppabhuti ; B.B1.B2.pabhåti. 13 B.B1.B2.Bp.yàv' ajjatanà. 14 Sp.Bp.-pañivàtà. 15 S.Sp.S1.(D).raññhaü ; Bóuññha-nàgaü ; B1.B2.Bp. duññhaü nàgaü. 16 B.B1.B2.Bpýahàreva-. 17 M.iii,178 ; A.i,138. 18 S.Sp.B.Bp. Mahiüsaü. 19 B.B1.B2.Bpýahàrevo. 20 S.Sp.omit ca ; B.B1.B2.Bp.put pana instead. 21 S.ii, 178,187 ; iii, 149, 151 ; v,226,441 ; cfôh.A. ii,268. 22 Sp.pan'assa. >\ #<[page 067]># %< Introduction 67>% sattatiüsasahassamattà\<*<1>*>\ pabbajiüsu, pa¤cavihàrasatàni patiññhahiüsu. evaü so tattha sàsanaü patiññhàpesi. gantvàna Rakkhitatthero Vanavàsiü mahiddhiko antalikkhe ñhito tattha desesi Anamataggiyan ti. Yonakadhammarakkhitatthero pi Aparantakaü gantvà Aggik- khandhåpamasuttantakathàya\<*<2>*>\ Aparantake pasàdetvà sat- tatimsapàõasahassàni\<*<3>*>\ dhammàmatam pàyesi. khattiyakulato yeva\<*<4>*>\ purisasahassaü\<*<5>*>\ pabbajiüsu\<*<6>*>\ samadhikàni\<*<7>*>\ cha\<*<8>*>\ itthi- sahassàni. evaü so tattha sàsanaü patiññhàpesi. Aparantaü vigàhitvà Yonako Dhammarakkhito Aggikkhandhåpamen' ettha pasàdesi jane bahå ti. Mahàdhammarakkhitatthero pana Mahàraññhaü gantvà Mahànàradakassapajàtakakathàya Mahàraññhake pasàdetvà caturàsãtipàõasahassàni maggaphalesu patiññhàpesi, terasa sahassàni pabbajiüsu. evaü so tattha sàsanaü patiññhà- pesi. Mahàraññhaü isi\<*<9>*>\ gantvà so Mahàdhammarakkhito jàtakaü kathayitvàna pasàdesi mahàjanan ti. Mahàrakkhitatthero pi Yonakaraññhaü gantvà Kàlakàrà- masuttantakathàya\<*<10>*>\ Yonakalokaü pasàdetvà sattatiüsasa- hassàdhikassa\<*<11>*>\ pàõasatasahassassa maggaphalàlaükàraü adàsi, santike c' assa dasasahassà\<*<12>*>\ pabbajiüsu. evaü so pi tattha sàsanaü patiññhàpesi. Yonakaraññhaü\<*<13>*>\ tadà gantvà so Mahàrakkhito isi Kàlakàràmasuttena\<*<14>*>\ te pasàdesi Yonake ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.B1.B2.Bp. sattatisa-. 2 A. iv, 128. 3 B2. sattatibàõa-. 4 B.B1.B2.Bp. eva. 5 B.B1.B2. purisasahassàni; Bp. purisasahassànaü. 6 S.Sp.pabbaji. 7 S. samàdhikàni. 8 S. omits cha; B.B1.B2.Bp. ca cha. 9 S.Sp.B. isã; S1.(D). isiü. Jàt. No. 544. 10 S.Bp. Kàëakàràma-. A. i, 188. 11 B.B1.B2.Bp. sattatisa-. 12 B.B2. dasasahassàni; Bp. dasasahassànaü. 13 S.B1.Bp. Yonaraññhaü. 14 S.B2.Bp. Kàëakàràma-. >\ #<[page 068]># %<68 Samantapàsàdikà>% Majjhimatthero pana Kassapagottattherena Alakadevat- therena\<*<1>*>\ Dundubhissarattherena\<*<2>*>\ Sahadevattherena\<*<3>*>\ ca sad- dhim Himavantapadesabhàgaü\<*<4>*>\ gantvà Dhammacakkappa- vattanasuttantakathàya taü desaü pasàdetvà asãtipàõako- ñiyo maggaphalaratanàni pañilàbhesi. pa¤ca pi c' ete\<*<5>*>\ therà pa¤caraññhàni pasàdesuü, ekamekassa santike satasahassa- mattà pabbajiüsu. evaü te tattha sàsaõaü pañiññhàpesuü. gantvàna Majjhimatthero Himavantaü pasàdayi yakkhasenaü pakàsento Dhammacakkappavattanan\<*<6>*>\ ti. Sonakatthero\<*<7>*>\ pi saddhiü Uttarattherena Suvaõõabhåmiü agamàsi. tena ca samayena tattha ekà rakkhasã samuddato nikkhamitvà ràjakule jàte jàte dàrake khàdati. taü divasam eva ràjakule eko dàrako jàto hoti. manussà theraü disvà, rakkhasànaü sahàyako eso ti ma¤¤amànà àvudhàni\<*<8>*>\ gahetvà theraü pariharitukàmà\<*<9>*>\ gacchanti.\<*<10>*>\ thero kiü tumhe àvudhahatthà\<*<11>*>\ àgacchathà'ti àha. te àhaüsu: ràjakule jàte jàte dàrake rakkhasà khàdanti, tesaü tumhe sahàyakà ti. thero, na mayaü rakkhasànaü\<*<12>*>\ sahàyakà, samaõà nàma ma- yaü viratà pàõàtipàtà --pe-- viratà majjapànà ekabhattikà sãlavanto kalyàõadhammà ti àha. tasmiü yeva ca khaõe sà rakkhasã saparivàrà samuddato nikkhami, ràjakule dàrako jàto taü khàdissàmãti. manussà taü disvà, esà bhante rakkhasã\<*<13>*>\ àgacchatãti\<*<14>*>\bhãtà\<*<15>*>\ viraviüsu. thero rakkhasehi diguõe\<*<16>*>\ attabhàve nimminitvà tehi attabhàvehi taü rakkha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. âëakadevatthereõa; B.B1.Bp. Aëakadevattherena; S1.(D). Ala- nadevatthero pana; B2. Nàëakadevattherena. 2 B.B1. Duddabhiya; Bp. Dundabhiya-. 3 S. Mahàdeva-; Sp. Sahassadeva-; B.B2.Bp. Mahàreva-; S1.(D). Sahassadeva-; corrected to Sahadeva-. 4 S. Himavantapadesa-, corrected to Himavantadesa-; B.B1.B2.Bp. Himavantadesa-. 5 B.B1.Bp. pi ca te; Sp.B2. pi te. 6 Vin. i. 10; S. v, 420. 7 S. Sonatthero; Sp.B.B1.B2.Bp. Soõatthero. 8 Sp. àyudhàni. 9 S.Sp.B.B1.Bp. paharitukàmà.; B2. paharitukàmo. 10 B.B1.B2.Bp. àgacchanti. 11 Sp. àyudha-. 12 S.Sp.rakkhasasahàyakà; B1. rakkhasàsanaü sahàyakà. 13 S.Sp.rakkhasi. 14 Sp. agacchatãti. 15B2. bhità. 16 Sp.B.B1. dviguõe. >\ #<[page 069]># %< Introduction 69>% siü saparisaü majjhe katvà ubhosu passesu parikkhipi.\<*<1>*>\ tassà saparisàya etad ahosi: addhà imehi imaü\<*<2>*>\ ñhànaü lad- dhaü bhavissati, mayaü pana imesaü bhakkhà bhavissàmà 'ti, sabbarakkhasà\<*<3>*>\ vegena\<*<4>*>\ palàyiüsu. thero pi te yàva adassanaü tàva palàpetvà dãpassa samantato rakkhaü\<*<5>*>\ ñhapesi. tasmi¤ ca samaye sannipatitaü mahàjanakàyaü Brahmajàlasuttantakathàya pasàdetvà saraõesu ca sãlesu ca patiññhàpesi. sisahassànaü pan' ettha dhammàbhisam- ayo ahosi, kuladàrakànaü aóóhuóóhàni sahassàni pabbajiüsu, kuladhãtànaü diyaóóhasahassaü. evaü so tattha sàsanaü patiññhàpesi. tato pabhuti\<*<6>*>\ ràjakule jàtadàrakàõaü Sonuttaranàmam\<*<7>*>\ eva karonti. Suvaõõabhåmiü\<*<8>*>\ gantvàna Sonuttarà\<*<7>*>\ mahiddhikà pisàce niddhamitvàna\<*<9>*>\ Brahmajàlaü adesayun\<*<10>*>\ ti. Mahindatthero pana, Tambapaõõidãpaü gantvà sàsanaü patiññhàpehãti upajjhàyena ca bhikkhusaüghena ca ajjhiññho cintesi: kàlo nu kho me Tambapaõõidãpaü gantuü\<*<11>*>\ no ti. ath' assa vãmaüsato, na tàva kàlo ti ahosi. kiü pan' assa disvà etad ahosi. Muñasãvara¤¤o\<*<12>*>\ mahallakabhàvaü. tato cintesi: ayaü ràjà mahallako, na sakkà imaü gaõhitvà sà- sanaü paggahetuü, idàni pan' assa putto Devànampiyatisso rajjaü kàressati taü gaõhitvà sakkà bhavissati sàsanaü paggahetuü. handa yàva so samayo àgacchati tàva ¤àtake olokema, puna dàni mayaü imaü janapadaü àgaccheyyàma và na và ti. so evaü cintetvà upajjhàya¤ ca bhikkhusaügha¤ ca vanditvà Asokàràmato nikkhamma tehi Iddhiyàdãhi\<*<13>*>\ ca- tåhi\<*<14>*>\ therehi Saüghamittàya puttena Sumanasàmaõerena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. parikkhã pi. 2 B2.Bp. idaü. 3 B.Bp. sabbe; B2. sabbà. 4 S.Sp.rakkhasà vegasà; B.Bp. rakkhasà bhãtà vagasà; B.B2. rak- khasà bhità. 5 B2. àrakkhaü. 6 Sp. ppabhuti; B.B1.B2. pabhåti. 7 Sp.B.B1.Bp. Soõuttara-. 8 B. -bhummi. 9 S.Sp.Bp. niddhametvàna; B1. niddhanitvàna. 10 S. adesasun; B. adesiså; B1.Bp. adesisun; B2. adesiüså. D. i, 1. 11 B2. gantu. 12 B.B2. Muññasiva-; Bp. Muñasiva-. 13 S.Sp.Iññhiyàdãhi; B.B1.B2.Bp. Iññiyàdãhi. 14 S.Sp.catuhi. >\ #<[page 070]># %<70 Samantapàsàdikà>% Bhaõóukena ca upàsakena saddhiü Ràjagahanagaraparivat- takena Dakkhiõagirijanapade càrikaü\<*<1>*>\ caramàno ¤àtake olokento cha màse atikkàmesi.\<*<2>*>\ athànupubbena màtu nivesanaññhànaü\<*<3>*>\ Vedisanagaraü\<*<4>*>\ nàma\<*<5>*>\ sampatto. Asoko kira kumàrakàle janapadaü labhitvà Ujjeniü gacchanto Vedisanagaraü\<*<6>*>\ patvà Devaseññhissa\<*<7>*>\ dhãtaraü aggahesi. sà taü divasam eva gabbhaü gaõhitvà Ujjeniyaü Mahindaku- màraü vijàyi. kumàrassa cuddasavassakàle ràjà abhisekaü pàpuõi. sà tassa màtà tena samayena ¤àtighare vasati. tena vuttaü: anupubbena\<*<8>*>\ màtu nivesanaññhànaü\<*<9>*>\ Vedisa- nagaraü nàma sampatto ti. sampatta¤ ca pana theraü disvà theramàtà Devã pàde\<*<10>*>\ sirasà\<*<11>*>\ vanditvà bhikkhaü datvà theraü attano\<*<12>*>\ kataü Vedisagirimahàvihàraü nàma àropesi. thero tasmiü vihàre nisinno cintesi: amhàkaü idha kattabba- kiccaü niññhitaü, samayo nu kho idàni Laïkàdãpaü gantun ti. tato cintesi: anubhavatu tàva me pitarà\<*<13>*>\ pesitaü abhi- sekaü Devànampiyatisso ratanattayaguõa¤ ca suõàtu cha- õattha¤ ca\<*<14>*>\ nagarato nikkhamitvà Missakapabbataü abhi- råhatu,\<*<15>*>\ tadà taü tattha dakkhissàmà 'ti. athàparam eka- màsaü tatth' eva saükappesi.\<*<16>*>\ màsàtikkamena ca jeññhamå- lamàsapuõõamàyaü uposathadivase sannipatità sabbe pi, kàlo nu kho amhàkaü Tambapaõõidãpaü\<*<17>*>\ gamanàya udàhu no ti\<*<18>*>\ mantayiüsu. tenàhu poràõà: Mahindo nàma nàmena saüghatthero tadà ahå,\<*<19>*>\ Iddhiyo\<*<20>*>\ Vuttiyo\<*<21>*>\ thero Bhaddasàlo ca Sambalo; \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. -janapadacàrikaü. 2 B.B1.S1.(D). atikkamesi. 3 B2. nivàsana-. 4 Sp. Veñãsa-; Bp. Veñisa-, sic passim. 5 S1.(D).Sp. omit nàma. 6 See note 4. 7 B.B2. Vedisaseññhissa; Bp. Veñisaseññhissa. 8 B. athàpubbena; B2.Bp. athànupubbena. 9 B2. nivàsana-. 10 S.B.B1.B2.Bp. pàdesu. 11 B2. sãrasà. 12 Sp.B2.Bp. attanà. 13 Old. pitaro. 14 S. chaõatthanagarato. 15 Sp. abhiruhatu. 16 S.Sp.B.B2.Bp. vàsaü kappesi. 17 S. -dãpagamanàya. 18 S. õo ti. 19 S.Sp.B2.Bp. ahu. 20 S.Sp.Iññhiyo; B.B1.B2.Bp. Iññiyo. 21 S.Sp.B.B2.Bp. Uttiyo; B1. Uddiyo. >\ #<[page 071]># %< Introduction 71>% sàmaõero ca Sumano chaëabhi¤¤o\<*<1>*>\ mahiddhiko, Bhaõóuko sattamo tesaü diññhasacco upàsako: iti ete\<*<2>*>\ mahànàgà mantayiüsu rahogatà ti. tadà Sakko devànam Indo Mahindattheraü upasaükamitvà etad avoca: kàlakato\<*<3>*>\ bhante Muñasãvaràjà,\<*<4>*>\ idàni Devànam- piyatissamahàràjà rajjaü kàreti.\<*<5>*>\ sammàsambuddhena ca tumhe vyàkatà: anàgate Mahindo nàma bhikkhu Tambapaõ- õidãpaü pasàdessatãti. tasmàt iha vo bhante kàlo dãpava- raü gamanàya, ahaü pi vo sahàyo bhavissàmãti. kasmà pana Sakko evam àha. bhagavà kir' assa bodhimåle yeva buddhacakkhunà lokaü oloketvà\<*<6>*>\ anàgate imassa dãpassa sampattiü disvà etaü atthaü àrocesi, tadà tvam pi\<*<7>*>\ sahàyo bhaveyyàsãti ca\<*<8>*>\ àõàpesi.\<*<9>*>\ tasmà evaü àha. thero tassa vacanaü sampañicchitvà attasattamo Vedisakapabbatà\<*<10>*>\ ve- hàsaü uppatitvà Anuràdhapurassa puratthimadisàya\<*<11>*>\ Mis- sakapabbate patiññhahi yaü pan'\<*<12>*>\ etarahi Cetiyapabbato ti pi sa¤jànanti. tenàhu poràõà: Vedisagirimhi\<*<13>*>\ Ràjagahe\<*<14>*>\ vasitvà tiüsarattiyo kàlo ca\<*<15>*>\ gamanassà\<*<16>*>\ 'ti gacchàmi\<*<17>*>\ dãpam uttamaü. palãnà\<*<18>*>\ Jambudãpàto\<*<19>*>\ haüsaràjà va ambare evam uppatità therà nipatiüsu naguttame. purato puraseññhassa pabbate meghasannibhe patiññhahiüsu\<*<20>*>\ kåñamhi\<*<21>*>\ haüsà va nagamuddhanãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. chaëà-. 2 B.B1.B2.Bp. iti h' ete. 3 B.B1.B2.Bp. kàlaü kato. 4 B. Muññasiva-; B2. Muññhasiva-; Bp. Muñasiva-. 5 Sp. karoti; B2. kàresi. 6 B.B1.B2.Bp. v' oloketvà. 7 B2. pi 'ssa. 8 S.Sp.omit ca. 9 S. ànàpesi. 10 Sp. Veñãsaka-; Bp. Veñisaka-; B2. Vedisa-. 11 S.Sp.puratthimadisàyaü. 12 Sp. omits pan'. 13 Sp. Veñãsa-; Bp. Veñisa-. 14 Dãpavaüsa xii, 35, ramme. 15 B.B1.B2.Bp. kàlo va. 16 Sp. gamaõa-. 17 Sp.B2.Bp. gacchàma. 18 S. phalina; S1.(D).Sp.Bp. phalinà; B.B1. paëhinà; B2. paëinà. 19 B2. -dãpato. 20 B2.Bp. patiüsu. 21 Sp. piëa-; B2.Bp. sila-. >\ #<[page 072]># %<72 Samantapàsàdikà>% evaü Iddhiyàdãhi\<*<1>*>\ saddhiü àgantvà patiññhahanto ca àyasmà Mahindatthero sammàsambuddhassa parinibbànato dvinnaü\<*<2>*>\ vassasatànaü upari chattiüsatime vasse imasmiü dãpe patiññhahãti veditabbaü.\<*<3>*>\ Ajàtasattussa hi aññhame vasse sammàsambuddho pari- nibbàyi. tasmiü yeva vasse\<*<4>*>\ Sãhakumàrassa putto Tamba- paõõidãpassa àdiràjà Vijayakumàro imaü dãpam àgantvà manussavàsaü\<*<5>*>\ akàsi. Jambudãpe Udayabhadrassa\<*<6>*>\ cud- dasame vasse idha\<*<7>*>\ Vijayo kàlam akàsi. Udayabhadrassa pa¤cadasame vasse Paõóuvàsadevo\<*<8>*>\ nàma imasmiü dãpe rajjaü pàpuõi. tattha Nàgadassakara¤¤o\<*<9>*>\ vãsatime vasse idha Paõóuvàsadevo\<*<10>*>\ tiüsavassàni rajjaü kàretvà\<*<11>*>\ kàlam akàsi. tasmiü\<*<12>*>\ vasse Abhayo nàma ràjakumàro\<*<13>*>\ imasmiü dãpe rajjaü pàpuõi. tattha Susunàgara¤¤o sattarasame vasse idha Abhayara¤¤o vãsaü\<*<14>*>\ vassàni paripåriüsu. atha Abha- yassa vãsatime vasse Pakuõóakàbhayo nàma dàmariko rajjam aggahesi. tattha Kàlàsokassa\<*<15>*>\ soëasame vasse idha Pa- kuõóakàbhayassa\<*<16>*>\ sattarasa vassàni paripåriüsu. tàni heñ- ñhà ekena vassena saha aññhàrasa honti. tattha Candagut- tassa cuddasame vasse idha Pakuõóakàbhayo kàlam akàsi, Muñasãvaràjà\<*<17>*>\ rajjaü pàpuõi. tattha Asokadhammaràjassa sattarasame vasse idha\<*<18>*>\ Muñasãvaràjà\<*<19>*>\ kàlam akàsi, Devà- naüpiyatisso rajjaü pàpuõi. \<*<20>*>\parinibbute ca pana sam- buddhe\<*<20>*>\ Ajàtasattu catuvãsativassàni rajjaü kàresi, Udaya- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See p. 70, note 20. 2 Sp. dviõõaü, sic passim. 3 S.Sp.B.B1.B2.Bp. veditabbo. 4 B.B2. add idha. 5 B.B1.Bp. manussàvàsaü. 6 Sp. -bhaddassa. 7 S1.(D). tiññha. 8 S.Sp.B.B1.B2.Bp. Paõóuvàsudevo, so the Chinese. 9 S.Sp.B.B2.Bp. Nàgadàsaka-. 10 Sp.B.B1.B2.Bp. -vàsudevo. 11 S.Sp.B.B1.B2.Bp. Ch. omit tiüsavassàni rajjaü kàretvà. 12 S.Sp.B.B1. add yeva; B2.Bp. add yeva ca. 13 S.Sp.omit ràjakumàro. 14 B.B1.B2.Bp. vãsati. 15 B2.Bp. Kàëàsokassa. 16 S.Sp.B2. Pakuõóakassa. 17 B.B1.Bp. Muñasiva-; B2. Muññasiva-. 18 S. omits idha. 19 See note 17. 20-20 B. parinibbåte ca sammàsambuddhe; B1. parinibbhåte ca sam- buddhe; B2. parinibbute ca sambuddhe; Bp. parinibbute ca sammà- sambuddhe. >\ #<[page 073]># %< Introduction 73>% bhadro\<*<1>*>\ ca soëasa, Anuruddho ca Muõóo ca aññhàrasa,\<*<2>*>\ Nà- gadassako\<*<3>*>\ catuvãsati, Susunàgo aññhàrasa, tass' eva putto Asoko\<*<4>*>\ aññhavãsati, Asokassa\<*<5>*>\ puttà\<*<6>*>\ dasabhàtukaràjàno dvevãsativassàni rajjaü kàresuü. tesaü pacchato\<*<7>*>\ nava Nandà dvevãsatiü eva, Candagutto ca\<*<8>*>\ catuvãsati, Bindu- sàro aññhavãsaü.\<*<9>*>\ tassàvasàne\<*<10>*>\ Asoko rajjaü pàpuõi.\<*<11>*>\ tassa pure abhisekà cattàri, abhisekato aññhàrasame vasse imasmiü dãpe Mahindatthero patiññhito.\<*<12>*>\ evam etena rà- javaüsànusàrena veditabbam eva tam\<*<13>*>\ sammàsambud- dhassa parinibbànato dvinnaü vassasatànaü upari chattiü- satime vasse imasmiü dãpe patiññhahãti.\<*<14>*>\ tasmi¤ ca divase Tambapaõõidãpe jeññhamålanakkhattaü nàma nakkhattaü\<*<15>*>\ hoti. ràjà nakkhattaü ghosàpetvà chaõaü karothà 'ti amacce\<*<16>*>\ àõàpetvà\<*<17>*>\ cattàlãsapurisasahassa- parivàro nagaramhà nikkhamitvà yena Missakapabbato tena pàyàsi migavaü kãëitukàmo.\<*<18>*>\ atha tasmiü pabbate adhi- vatthà ekà devatà ra¤¤o there dassessàmãti rohitamigaråpaü gahetvà avidåre tiõapaõõàni khàdamànà\<*<19>*>\ viya carati. ràjà disvà,\<*<20>*>\ ayuttaü dàni pamattaü vijjhitun ti jiyaü\<*<21>*>\ poñhesi. migo Ambatthalamaggaü gahetvà palàyituü àrabhi. ràjà piññhito piññhito anubandhanto Ambatthalam eva abhiråhi. migo pi therànaü avidåre antaradhàyi. Mahindatthero ràjànaü avidåre àgacchantaü disvà, mamaü yeva ràjà pas- satu mà itare ti adhiññhahitvà, Tissa Tissa ito ehãti àha. ràjà sutvà cintesi: imasmiü dãpe jàto man Tissà\<*<22>*>\ 'ti nàmaü ga- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sp. -bhaddo and omits ca. 2 S.Sp.B.B1.B2.Bp. aññha; so also the Chinese; B2. añha, sic passim. 3 S.Sp.B.B2.Bp. Nàgadàsako; B1. Nàgadasako. 4 B. Kàlàsoko; B2.Bp. Kàëàsoko. 5 B. Kàlàsokassa. 6 S.Sp.B2.Bp. puttakà. 7 B2. pacchito. 8 B.B1.B2.Bp. omit ca. 9 B.B2.Bp. aññhavãsati; B1. aññhavãsa. 10 B.B1. -vassàne. 11 B. rajjaü kàresi. 12 B2. patiñhito. 13 B.B1. ev' etaü; S.Sp.B2.Bp. etam. 14 B2. patiñhahãti. 15 S.Sp.B.B1.B2.Bp. omit this nakkhattaü. 16 S. amacce 'va; Sp.B2.Bp. amacce ca. 17 S. ànàpetvà. 18 S. kãlitukàmo; B.B1.B2. kiëitukàmo. 19 S.B. khàdamàno. 20 B.B1.B2.Bp. taü disvà. 21 Sp. jãyaü. 22 B.B2. Tissa Tissà 'ti. >\ #<[page 074]># %<74 Samantapàsàdikà>% hetvà àlapituü samattho nàma n' atthi. ayaü pana chinna- bhinnapañadharo bhaõóukàsàvavasano maü nàmena àlapati. ko nu kho ayaü bhavissati manusso và amanusso và ti. thero àha: samaõà mayaü mahàràja dhammaràjassa sàvakà tam\<*<1>*>\ eva anukampàya Jambudãpà idhàgatà ti. tena ca samayena Devànampiyatisso\<*<2>*>\ mahàràjà ca Asoka- dhammaràjà ca adiññhasahàyakà honti. Devànampiyatissa- mahàràjassa ca pu¤¤ànubhàvena Chàtakapabbatapàde\<*<3>*>\ ekamhi veõugumbe\<*<4>*>\ tisso veõuyaññhiyo\<*<4>*>\ rathayaññhippamàõà uppajjiüsu, ekà latàyaññhi nàma, ekà pupphayaññhi nàma, ekà sakuõayaññhi nàma. tàsu latàyaññhiyaü\<*<5>*>\ rajatavaõõà hoti, taü alaükaritvà uppannalatà ka¤canavaõõà khàyati. pupphayaññhiyaü\<*<6>*>\ pana nãlapãtalohitàvadàtakàëavaõõàni\<*<7>*>\ pupphàni suvibhattavaõñapattaki¤jakkhàni\<*<8>*>\ hutvà khàyanti, sakuõayaññhiyaü haüsakukkuñajãvajãvakàdayo\<*<9>*>\ sakuõà nànappakàràni\<*<10>*>\ catuppadàni\<*<11>*>\ sajãvàni\<*<12>*>\ viya khàyanti. vuttam pi c' etaü Dãpavaüse\<*<13>*>\: Chàtapabbatapàdamhi veõuyaññhi\<*<14>*>\ tayo ahu\<*<15>*>\: setà rajatayaññhi ca\<*<16>*>\ latà ka¤canasannibhà, nãlàdi yàdisaü\<*<17>*>\ pupphaü\<*<18>*>\ pupphayaññhiühi\<*<19>*>\ tàdisaü, sakuõà sakuõayaññhimhi saråpen' eva saõñhità ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.B1.B2.Bp. tav' eva. 2 S.Sp.B.B2.Bp. -tissa-mahàràjà; B1. -tissadhammaràjà. 3 S.B1. Chàtapabbata-. 4 S. venu-; B.B1.B2.Bp. veëu-, sic passim. 5 S.Sp.tàsu latàyaññhi sayaü raja-; B. tàsu latàyaññhi nàma,tàsu latàyaññhiyaü raja-; Bp. tàsu latàyaññhi raja-. 6 Bp. pupuppha probably by mistake. 7 Sp.B.B1.B2.Bp. -lohit' odàtakàëavaõõàni; S. -lohitodànakàëa-. 8 B.B1. -ki¤cakkhàni. 9 S. jãvaüjãvakàdayo. 10 B.B1. nànàppa-. 11 S.Sp.pakkhigaõàni sajãvàni; B.B2.Bp. ca catuppadàni. 12 B. sajãvà viya. 13 Dãp. xi, 15. 14 Sp.Bp. -yaññhã, sic passim. 15 B. veëuyaññhã tisso ahuü. 16 S.B.B1.Bp. -yaññhãva. 17 S1.(D). yaüdisaü. 18 B. pubbaü; B1. omits pupphaü. 19 B. puppaya-. >\ #<[page 075]># %< Introduction 75>% samuddato pi 'ssa muttamaõiveëuriyàdi\<*<1>*>\ anekavihitaratanaü\<*<2>*>\ uppajji. Tambapaõõiyaü\<*<3>*>\ aññha muttà uppajjiüsu, haya- muttà gajamuttà rathamuttà àmalakamuttà valayamuttà aïguliveñhakamuttà\<*<4>*>\ kakudhaphalamuttà pàkatikamuttà ti so tà\<*<5>*>\ yaññhiyo tà ca muttàyo\<*<6>*>\ a¤¤a¤ ca bahuü\<*<7>*>\ ratanaü Asokassa dhammara¤¤o paõõàkàratthàya\<*<8>*>\ pesesi. Asoko pa- sãditvà tassa\<*<9>*>\ pa¤caràjakakudhabhaõóàni pahiõi\<*<10>*>\ chattaü càmaraü\<*<11>*>\ khaggaü moliü\<*<12>*>\ ratanaü pàdukaü\<*<13>*>\ a¤¤a¤ ca abhisekatthàya bahuvidhaü paõõàkàraü, seyyath' ãdaü,\<*<14>*>\ saïkhaü Gaïgodakaü vaóóhamànaü vañaüsakaü\<*<15>*>\ bhiï- kàraü\<*<16>*>\ nandiyàvaññaü sivikaü ka¤¤aü kañacchuü\<*<17>*>\ adho- vimaü dussayugaü hatthapu¤chanaü\<*<18>*>\ haricandanaü aru- õavaõõamattikaü a¤janaü\<*<19>*>\ harãtakaü\<*<20>*>\ àmalakan ti. vut- tam pi c' etaü Dãpavaüse\<*<21>*>\: vàlavãjani\<*<22>*>\ uõhãsaü chattaü khagga¤ ca pàdukaü veñhanaü\<*<23>*>\ sàrapàmaïgaü bhiïkàraü\<*<16>*>\ nandivaññakaü. sivikaü saïkhaü vañamsa¤\<*<24>*>\ ca adhoviü\<*<25>*>\ vatthakoñikaü sovaõõapàtikàñacchuü\<*<26>*>\ mahagghaü hatthapu¤chaniü\<*<27>*>\ Anotattodakaü\<*<28>*>\ kàjaü\<*<29>*>\ uttamaü haricandanaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sp. -veluriyàdi-. 2 S.Sp.B.B1.B2.Bp. -vihitaü ra-. 3 S.Sp.B.B1.B2.Bp. add pana. 4 B2. aïgulivedhaka-. 5 S.Sp.B.Bp. so tà ca; B2. so tisso tà ca. 6 B.B1.B2.Bp. muttà. 7 B2. bahuratanaü. 8B1. one folio is missing. 9 S. satta by mistake 10 S. pahãõi; B. pahiõiü. 11 B. jàmira (ü)-; B2. càmari-. 12 B2.Bp. moëiü. 13 S.Sp.B.B2.Bp. ratanapàdukaü. 14 B2.Bp. seyyath' idaü. 15 B. viñaüsakaü (B1. a leaf missing). 16 B2.Bp. bhiïgàraü. 17 B.B2. katacchukaü. 18 S.B2. pu¤janaü; B. pucchanaü. 19 B. a¤canaü. 20 S.Sp.Bp. harãñaü; B2. harãñukaü. 21 Dãp. xii, 1-6; xvii, 83. 22 Sp.B2.Bp. vàëavãjani; B. vàlavãjaniü. 23 B2. veññhanaü. 24 B. vañaüsaüka¤ ca. 25 B.B2.Bp. adhovimaü. 26 S. sovaõõapàõiü kañacchuü; Sp.Bp.-pàtiü katacchuü. 27 S. pu¤janiü; B. pucchannaü; B2. pu¤janaü; Bp. -pu¤chanaü. 28 B. anodattodakaü. 29 S.Sp.ka¤¤aü. >\ #<[page 076]># %<76 Samantapàsàdikà>% aruõavaõõamattika¤\<*<1>*>\ ca a¤janaü\<*<2>*>\ nàgamàhañaü. harãtakaü\<*<3>*>\ àmalakaü mahaggham amatosadhaü\<*<4>*>\ saññhivàhasataü sàliü sugandhaü suvakàhañaü pu¤¤akammàbhinibbattaü pàhesi Asokasavhayo\<*<5>*>\ ti. na kevala¤ ca etaü\<*<6>*>\ àmisapaõõàkàraü imaü kira dhamma- paõõàkàram pi pesesi: ahaü buddha¤ ca dhamma¤ ca saügha¤ ca saraõaü gato upàsakattaü vedesiü\<*<7>*>\ Sakyaputtassa sàsane. imesu tãsu vatthåsu uttame\<*<8>*>\ jinasàsane\<*<9>*>\ tvam pi cittaü pasàdehi saddhàsaraõam upehisãti.\<*<10>*>\ sv' àyam ràjà taü divasaü Asokara¤¤o\<*<11>*>\ pesitena abhisekena ekamàbhisitto\<*<12>*>\ hoti, Visàkhapuõõamàya\<*<13>*>\ hi 'ssa abhisekaü akaüsu. so acirasutaü taü sàsanapavattiü\<*<14>*>\ anussaramàno taü therassa, samaõà mayaü mahàràja dhammaràjassa sà- vakà ti vacaõaü sutvà, ayyà nu kho àgatà ti tàvad eva àvu- dhaü nikkhipitvà\<*<15>*>\ ekamantaü nisãdi sammodanãyaü\<*<16>*>\ ka- thaü kathayamàno. yathàha\<*<17>*>\: àvudhaü nikkhipitvàna\<*<15>*>\ ekamantaü upàvisi, nisajja ràjà sammodi bahuü atthåpasaühitan ti. sammodanãyaü\<*<18>*>\ kathaü ca kurumàne yeva tasmiü tàni pi cattàlãsapurisasahassàni\<*<19>*>\ àgantvà taü parivàresuü. tadà thero itare pi cha jane dassesi. ràjà disvà, ime kadà àgatà ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.S1.(D). aruõavatimattika¤ ca; Sp. aruõavatã-; B2. omits ca; so Dãp. xii, 3. 2 B. a¤canaü. 3 B.B2. hariñakaü; Sp.Bp. harãtakaü. 4 B. amatosataü. 5 Asokavhayo. 6 B. idaü for ca etaü; B2.Bp. c' etaü. 7 B. desemi; B2. desesi; Bp. desesiü. 8 S.Sp.uttamesu. 9 S.Spõaruttama. 10 S.Sp.B.B2. upehãti. 11 Sp.B2.Bp. Asokara¤¤à. 12 S.Sp.B.B2.Bp. ekamàsàbhisitt 13 B. Visàkhàpuõõamàyaü.; B2.Bp. Visàkhapuõõamàyaü. 14 Bp. -ppavattiü. 15 B2. nikkhãpitvà. 16 S. sammodanãyakathaü; B. samodaniyaü kathaü. 17 Dãp. xii, 52. 18 S. sammodaniyaü; B. samodaniyaü. 19 S.Sp.cattàëãsa-; B. cattàlisa-. >\ #<[page 077]># %< Introduction 77>% àha. mayà saddhiü yeva mahàràjà 'ti. idàni pana Jambu- dãpe a¤¤e pi evaråpà samaõà santãti.\<*<1>*>\ santi mahàràja, eta- rahi Jambudãpo kàsàvapajjoto isivàtaparivàto,\<*<2>*>\ tasmiü. tevijjà iddhippattà ca cetopariyàyakovidà\<*<3>*>\ khãõàsavà arahantà\<*<4>*>\ bahå\<*<5>*>\ buddhassa sàvakà ti. bhante kena àgata 'tthà 'ti. n' eva mahàràja udakena\<*<6>*>\ na thalenà 'ti. ràjà àkàsena àgatà 'ti a¤¤àsi. thero atthi nu kho ra¤¤o\<*<7>*>\ pa¤¤àveyyattikan\<*<8>*>\ ti vãmaüsanatthàya\<*<9>*>\ àsannàmbarukkhaü\<*<10>*>\ àrabbha pa¤haü pucchi: kiünàmo ayaü mahàràja rukkho ti. ambarukkho\<*<11>*>\ nàma bhante ti. imaü\<*<12>*>\ pana mahàràja ambaü mu¤citvà a¤¤o ambo\<*<13>*>\ atthi n' atthãti. atthi bhante a¤¤e pi bahå ambarukkhà ti. ima¤ ca ambaü te ca ambe mu¤citvà atthi nu kho mahàràja a¤¤e rukkhà ti. atthi bhante, te pana na ambarukkhà ti. a¤¤e ambe ca anambe ca mu¤citvà atthi pana a¤¤o rukkho ti. ayam eva bhante ambarukkho ti. sàdhu mahàràja paõóito 'si.\<*<14>*>\ atthi pana te mahàràja ¤àtakà ti. atthi me\<*<15>*>\ bhante bahå janà 'ti. te mu¤citvà a¤¤e keci a¤¤àtakàpi atthi ma- hàràjà 'ti. a¤¤àtakà bhante ¤àtakehi bahutarà ti. tava ¤à- take ca a¤¤àtake ca mu¤citvà atth'\<*<16>*>\ a¤¤o koci mahàràjà 'ti. ahaü\<*<17>*>\ bhante. sàdhu mahàràja attà\<*<18>*>\ nàma attano n' eva ¤àtako na a¤¤àtako ti. atha thero, paõóito ràjà sakkhissati dhammaü a¤¤àtun ti Cålahatthipadopamasuttaü\<*<19>*>\ kathesi. kathàpariyosàne ràjà tãsu saraõesu patiññhahi saddhim cat- tàlãsàya\<*<20>*>\ pàõasahassehi. taü khaõa¤ ¤eva\<*<21>*>\ ra¤¤o bhattaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. va santãti. 2 Sp.B2.Bp. -pañivàto. 3 B2.Bp. cetopariyakovidà. 4 S.Sp.B.B2.Bp. arahanto. 5 S.Sp.bahu. 6 S. udanena. 7 S1.(D). ra¤¤à. 8 S.Sp.B2.Bp. pa¤¤àveyyattiyan ti. 9 S. vãmaünatthàya by mistake. 10 S.Sp.B.B2.Bp. àsannaü. Mhvs. xiv, 16-23: M. i, 175 f. 11 S1.(D). ambarukkho ti. 12 B. idaü. 13 S.Sp.B. a¤¤e ambà. 14 S.B. paõóito 'sãti. 15 B.B2.Bp. omit me. 16 B2. atthi. 17 B. ahaü meva bhante ti; B2.Bp. aham eva bhante ti; Sp. ahaü bhante ti. 18 S1.(D). atta nàma attano; B. attanà attano. 19 S.B.B2.Bp. Cåëa-. 20 Sp. cattàëã-. 21 S.B. khaõaü yeva; B2.Bp. khaõa¤ ¤eva ca. >\ #<[page 078]># %<78 Samantapàsàdikà>% àhariyittha. ràjà suttaü\<*<1>*>\ suõanto yeva evaü\<*<2>*>\ a¤¤àsi: na imesaü imasmiü kàle bhojanaü kappatãti, àpucchitvà\<*<3>*>\ pana bhu¤jituü ayuttan ti cintetvà, bhu¤jissatha bhante ti pucchi. na mahàràja amhàkaü imasmiü kàle bhojanaü kappatãti. kasmiü kàle bhante kappatãti. aruõuggamanato\<*<4>*>\ paññhàya\<*<5>*>\ yàva majjhantikasamayà\<*<6>*>\ mahàràjà 'ti. gacchàma bhante nagaran ti. alaü mahàràja idh' eva vasissàmà 'ti. sace bhante tumhe vasatha ayaü dàrako àgacchatå 'ti. mahàràja ayaü dàrako àgataphalo vi¤¤àtasàsano pabbajjàpekho idàni pabbajissatãti. ràjà tena hi bhante sve rathaü\<*<7>*>\ pesessàmi taü abhiråhitvà àgaccheyyathà\<*<8>*>\ 'ti vatvà vanditvà pakkàmi.\<*<9>*>\ thero acirapakkantassa\<*<10>*>\ ra¤¤o Sumanasàmaõeraü àmantesi: ehi tvaü Sumana dhammasavaõassa kàlaü ghosehãti. bhante kittakaü ñhànaü sàvento ghosemãti. sakalaü Tamba- paõõidãpan ti. sàdhu bhante ti sàmaõero abhi¤¤àpàdakaü catutthajjhàõaü samàpajjitvà vuññhàya adhiññhahitvà samà- hitena cittena sakalaü\<*<11>*>\ Tambapaõõidãpaü sàvento tikkhat- tuü dhammasavaõassa kàlaü\<*<12>*>\ ghosesi. ràjà taü\<*<13>*>\ saddaü sutvà therànaü santikaü pesesi: kim bhante atthi koci upaddavo'ti. n' atth' amhàkaü koci upaddavo ti\<*<14>*>\ dhamma- savaõassa kàlaü ghosàpayimha buddhavacanaü kathetu- kàma 'mhà 'ti. ta¤ ca pana sàmaõerassa saddaü sutvà bhummà\<*<15>*>\ devatà saddam anussàvesuü, eten' upàyena yàva Brahmalokà saddo abbhugga¤chi.\<*<16>*>\ tena saddena mahà- devatàsannipàto ahosi. thero ca\<*<17>*>\ mahantaü devatàsanni- pàtaü disvà Samacittasuttantaü\<*<18>*>\ kathesi, kathàpariyosàne asaükheyyànaü\<*<19>*>\ devatànaü dhammàbhisamayo ahosi, bahå \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.B2.Bp. ràjà ca suttantaü. 2 B.B2.Bp. eva for yeva evaü. 3 S.Sp.B.B2.Bp. apucchitvà. 4 B. anuõuggamanato; S. arunuggamanato; Sp. aruõuggamaõato. 5 B2. pañhàya. 6 Bp. majjhanhikasamayà; S1.(D). majjhantikasamaya. 7 B. rataü. 8 Sp.Bp. -yyàthà 'ti. 9 Bp. pakkami. 10 B2. acãra-. 11 S.B. sakala-. 12 S. dhammasavanakàlaü. 13 S. naü. 14 S.Sp.B1.B2.Bp. omit pi. 15 B2. bhåmà. 16 S.B1.B2.Bp. abbhuggacchi. 17 S.Sp.B.B1.B2.Bp. omit ca. 18 A. i, 61 f. 19 B.B1. asaükhyeyànaü; B2.Bp. asaükhyeyyànaü. >\ #<[page 079]># %< Introduction 79>% nàgà ca supaõõà ca saraõesu patiññhahiüsu. yàdiso\<*<1>*>\ Sàri- puttattherassa imaü suttantaü kathayato devatàsannipàto ahosi tàdiso Mahindattherassàpi jàto. atha tassà rattiyà accayena ràjà therànaü rathaü pesesi. sàrathi\<*<2>*>\ rathaü ekamante ñhapetvà therànaü àrocesi: àhaño\<*<3>*>\ bhante ratho, abhiråhatha\<*<4>*>\ gacchissàmà 'ti. therà, na mayaü rathaü abhiråhàmàccha tvaü, pacchà mayaü àgacchissà- mà 'ti vatvà vehàsaü abbhuggantvà Anuràdhapurassa purat- thimadisàyaü Pañhamacetiyaññhàne\<*<5>*>\ otariüsu. taü hi ce- tiyaü\<*<6>*>\ therehi pañhamaü otiõõaññhàne katattà yeva Pañha- macetiyan\<*<5>*>\ ti vuccati. ràjàpi sàrathiü pesetvà antonivesane maõóapaü pañiyàdethà 'ti amacce àõàpesi. tàvad eva sabbe haññhatuññhà ativiya pàsàdikaü maõóapaü pañiyàdesuü. puna ràjà cintesi: hiyyo\<*<7>*>\ thero sãlakkhandhaü kathayamàno uccàsayanamahàsayanaü\<*<8>*>\ na\<*<9>*>\ kappatãti àha. nisãdissanti nu kho ayyà àsanesu na nisãdissantãti. tass' evaü cintayan- tass' eva so sàrathi\<*<10>*>\ nagaradvàraü sampatto. tato\<*<11>*>\ addasa there\<*<12>*>\ pañhamataraü àgantvà kàyabandhanaü bandhitvà cãvaraü pàrupante. disvà\<*<13>*>\ ativiya pasannacitto hutvà àgantvà ra¤¤o àrocesi: àgatà deva therà ti. ràjà rathaü àråëhà 'ti pucchi. na àråëhà deva api ca mama pacchato nikkhamitvà pañhamataraü àgantvà pàcãnadvàre ñhità ti. ràjà ratham pi nàråhiüså\<*<14>*>\; 'ti sutvà, na dàni ayyà uccàsaya- naü\<*<15>*>\ sàdiyissantãti cintetvà, tena hi bhaõe therànaü bhum- mattharaõasaükhepena\<*<16>*>\ àsanàni pa¤¤àpethà\<*<17>*>\ 'ti vatvà pañi- pathaü agamàsi. amaccà pañhaviyaü taddhikaü\<*<18>*>\ pa¤¤à- petvà upari kojavakàdãni\<*<19>*>\ vicitrattharaõàni\<*<20>*>\ pa¤¤àpesuü. uppàdapàñhakà\<*<21>*>\ disvà, gahità\<*<22>*>\ dàni imehi pañhavã,\<*<23>*>\ ime \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.B1.B2.Bp. yàdiso'va. 2 Sp.Bp. sàrathã. 3 B.B1.B2.Bp. àgato. 4 Sp. abhiru-. 5 S.Sp.B.B1.B2.Bp. Pañhamakacetiya-. 6 B. taü pi hi cetiyaü. 7 Sp. hãyyo. 8 S. uccàsanamahàsanaü. 9 S.Spþi na. 10 Sp.Bp. sàrathã. 11 Bp. tatho. 12 S1.(D)ñhera. 13 B2. disvàna. 14 S.Spõàruhiüså; B. nàråhiüsu; Bp. nàbhiråhiüså. 15 B.B2.Bp. uccàsayanamahàsayanaü. 16 B2. bhåmattha-. 17 B1.Bp. pa¤¤apethà 'ti, sic passim. 18 S.Sp.B.B1.B2.Bp. taññikaü. 19 S. kojavanakàdãni; S1.(D). kojavanikàdãni. 20 B.B1.B2.Bp. cittattaraõàni. 21 B.B2. upàda-; Bp. uppàta-. 22 S1.(D). gatità. 23 Sp. pañhavi, sic passim. >\ #<[page 080]># %<80 Samantapàsàdikà>% Tambapaõõidãpassa sàmikà bhavissantãti vyàkariüsu. ràjàpi gantvà there vanditvà Mahindattherassa hatthato pattaü gahetvà mahatiyà påjàya ca sakkàrena ca there nagaraü pavesetvà antonivesanaü pavesesi. thero àsanapa¤¤attiü disvà amhàkaü sàsaõaü sakala-Laïkàdãpe pañhavã viya patthataü\<*<1>*>\ niccala¤ ca hutvà patiññhahissatãti cintento nisãdi. ràjà there paõãtena\<*<2>*>\ khàdaniyena bhojaniyena\<*<3>*>\ sahatthà santappetvà sampavàretvà,\<*<4>*>\ Anulàdevipamukhàni\<*<5>*>\ pa¤ca itthisatàni therànaü abhivàdanaü påjàsakkàra¤ ca karontãti\<*<6>*>\ pakkosàpetvà ekamantaü nisãdi. thero bhat- takiccàvasàne\<*<7>*>\ ra¤¤o saparijanassa dhammaratanavassaü vassento\<*<8>*>\ Petavatthuü Vimànavatthuü Saccasaüyutta¤ ca kathesi. taü therassa dhammadesanaü sutvà tàni pa¤ca pi itthisatàni sotàpattiphalaü sacchikariüsu.\<*<9>*>\ ye pi te manussà purimadivase Missakapabbate there addasaüsu te tesu tesu\<*<10>*>\ ñhànesu therànaü guõe kathenti, tesaü sutvà mahàjanakàyo ràjaïgaõe\<*<11>*>\ sannipatitvà mahàsaddaü akàsi. ràjà kiü eso saddo 'ti pucchi. nàgarà deva, there daññhuü na labhàmà 'ti vilapanti.\<*<12>*>\ ràjà, sace idha pavisissanti okàso na bhavissatãti cintetvà, gacchatha bhaõe\<*<13>*>\ hatthisàlaü pañi- jaggitvà vàëukaü\<*<14>*>\ àkiritvà pa¤cavaõõàni pupphàni vikiritvà celavitànaü\<*<15>*>\ bandhitvà maïgalahatthiññhàne therànaü àsanàni pa¤¤àpethà\<*<16>*>\ 'ti àha. ràjàmaccà\<*<17>*>\ tathà akaüsu. thero tattha gantvà nisãditvà Devadåtasuttantaü kathesi. kathàpariyosàne pàõasahassaü sotàpattiphale patiññhahi. tato, hatthisàlà atisambàdhà 'ti dakkhiõadvàre Nandana- vanuyyàne\<*<18>*>\ àsanaü pa¤¤àpesuü. thero tattha nisãditvà âsivisopamasuttaü\<*<19>*>\ kathesi. tam pi sutvà pàõasahassaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.Sp.B1.B2.Bp. patthañaü; B. pattañaü. 2 S. panãtena. 3 Sp.Bp. khàdanãyena bhojanãyena, sic passiü. 4 S.Sp.omit sampavàretvà. 5 S.B.B1.B2.Bp. Anuëàdevã-. 6 S.Sp.B.B1.B2.Bp. karontå 'ti. 7 S.Sp.omit bhattakiccàvasàne. 8 B2. vassanto. 9 B.B1.B2.Bp. sacchàkaüsu. 10 S1.(D). thesu for te tesu tesu. 11 S. ràjaïgane. 12 S.Sp.B.B2.Bp. vilavanti. 13 Sp. bhane. 14 Sp.B.B1.Bp. valukaü; B2. vàlukaü. 15 Sp. ceëavitànaü. 16 See p. 79, 17. 17 B.B1.B2.Bp. amaccà for ràjàmaccà. 18 S. Nandavanuyyàne by mistake. 19 Bp. âsãvisopamasuttaü; S. âsivisopamasuttantaü. >\ #<[page 081]># %< Introduction 81>% sotàpattiphalaü pañilabhi. evaü àgatadivasato dutiyadivase aóóhateyyànaü sahassànaü dhammàbhisamayo ahosi. therassa Nandanavane àgatàgatàhi kulitthãhi kulasuõhàhi\<*<1>*>\ kulakumàrãhi saddhiü sammodamànass' eva sàyaõhasamayo jàto. thero kàlaü sallakkhetvà, gacchàma dàni Missakapabba- tan ti uññhahi.\<*<2>*>\ amaccà kattha bhante gacchathà 'ti. amhà- kaü nivesanaññhànan\<*<3>*>\ ti. te ra¤¤o saüviditaü katvà ràjà- numatena àhaüsu: akàlo bhante idàni tattha gantuü, idam eva Nandanavanaü uyyànaü\<*<4>*>\ ayyànam àvàsaññhànaü\<*<5>*>\ hotå 'ti. alaü gacchàmà\<*<6>*>\ 'ti. puna ra¤¤o vacanenàhaüsu: ràjà bhante àha, etaü Meghavanaü nàma uyyànaü mama pitu santakaü nagarato nàtidåran nàccàsannaü gamanàgamana- sampannaü, ettha therà vàsaü kappentå 'ti. vasiüsu therà Meghavane uyyàne.\<*<7>*>\ ràjàpi kho tassà rattiyà accayena therassa samãpaü gantvà sukhasayitabhàvaü pucchitvà, kappati bhante bhikkhusaüghassa àràmo ti pucchi. thero kappati mahàràjà 'ti vatvà imaü suttaü àhari: anujànàmi bhikkhave àràman ti.\<*<8>*>\ ràjà tuññho suvaõõabhiïkàraü gahetvà therassa hatthe udakaü pàtetvMahàmeghavana- uyyànaü\<*<9>*>\ adàsi. saha udakapàtena pañhavã kampi. ayaü Mahàvihàre pañhamo pañhavikampo\<*<10>*>\ ahosi. ràjà bhãto theraü pucchi: kasmà bhante pañhavã kampatãti. mà bhàyi mahàràja, imasmiü dãpe dasabalassa sàsanaü patiññhahissati, idam ca pañhamaü vihàraññhànaü bhavissati, tass' etaü pubbanimittan ti. ràjà bhiyyosomattàya\<*<11>*>\ pasãdi. thero punadivase pi ràjagahe yeva bhu¤jitvà Nandanavane Anama- taggiyàni kathesi. punadivase Aggikkhandhopamasuttaü kathesi. eten' eva upàyena\<*<12>*>\ satta divasàni kathesi, aóóhana- vamànaü\<*<13>*>\ pàõasahassànaü dhammàbhisamayo ahosi. tato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. kulasuõhàhã. 2 B2. uññhàhi. 3 S.B.B1.B2.Bp. nivàsana-. 4 B2. Nandanavanauyyànaü; Bp. Nandanavan' uyyanaü. 5 B.B1. àvàsanaññhànaü; S1.(D). àsanaññhànaü. 6 Bp. gacchamà 'ti. 7 B.B1.B2.Bp. Meghavan' uyyàne. 8 Vin, Mahàv. i. 22, 18. 9 S.Sp.B.B1.B2.Bp. -van' uyyànaü. 10 B. pathavikampo; B1.B2.Bp. pathavãkampo. 11 S. bhãyosomattàya; Sp. bhãyyosomattàya. 12 Bp. ev' upàyena. 13 B.B2.Bp. insert desanàpariyosàne before aóóha-. I 6 >\ #<[page 082]># %<82 Samantapàsàdikà>% paññhàya\<*<1>*>\ Nandanavanaü sàsanassa jotipàtubhàvaññhànaü ti katvà Jotivanan ti nàmaü labhi.\<*<2>*>\ sattame pana divase therà antopure\<*<3>*>\ ra¤¤o Mahàappamàda- suttaü\<*<4>*>\ kathayitvà Cetiyagirim eva agamaüsu. atha kho ràjà amacce pucchi: thero amhe gàëhena ovàdena ovadati,\<*<5>*>\ gaccheyya\<*<6>*>\ nu kho 'ti. amaccà, tumhehi deva thero ayàcito\<*<7>*>\ sayam eva àgato, tasmà tassa anàpucchà 'va\<*<8>*>\ gamanam\<*<9>*>\ pi bhaveyyà 'ti àhaüsu. tato ràjà rathaü abhiråhitvà dve ca deviyo àropetvà Cetiyagiriü agamàsi mahaccà\<*<10>*>\ ràjànubhà- vena. gantvà deviyo ekamantaü apakkamàpetvà sayaü\<*<11>*>\ therànaü samãpaü upasaükamanto ativiya kilantaråpo hutvà\<*<12>*>\ tato naü thero àha: kasmà tvaü mahàràja evaü kilamamàno àgato ti. tumhe mama gàëhaü ovàdaü datvà idàni gantukàmà nu kho ti jànanatthaü bhante ti. na mayaü mahàràjà gantukàmà, api ca vassåpanàyikakàlo nàmàyaü mahàràja, tatra samaõena ca\<*<13>*>\ vassåpanàyikaññhànaü ¤àtuü vaññatãti. taü divasam eva Ariññho nàma amacco pa¤ca- pannàsajeññhakaniññhakabhàtukehi\<*<14>*>\ saddhiü ra¤¤o samãpe ñhito àha\<*<15>*>\: icchàma mayaü deva therànaü santike pabba- jitun ti. sàdhu bhaõe\<*<16>*>\ pabbajasså\<*<17>*>\ 'ti ràjà anujànitvà theraü sampañicchàpesi. thero tadah' eva pabbàjesi. sabbe khu- ragge yeva arahattaü pàpuõiüsu. ràjàpi kho taükhaõaü\<*<18>*>\ yeva Kaõñakacetiyaïgaõaü\<*<19>*>\ parikkhipitvà\<*<20>*>\ aññhasaññhiyà\<*<21>*>\ lenesu kammaü paññhapetvà nagaram eva agamàsi. te pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. add ca. 2 B2. labhati; Sp. pañilabhi. 3 S.Sp.B2.Bp. ante pure; B.B1. ante påre. 4 B.B1.B2.Bp. omit mahà. 5 S.Sp.ovadi. 6 S. gaccheyyà. 7 S1.(D). àyàcito. 8 S.Sp.omit 'va. 9 Sp. gamaõaü. 10 S.Sp.Bp. mahacca-ràjànu-; B1. amaccà ràjànu-; Dãp. vi, 77, mahatà. 11 B2.Bp. sayam eva. 12 B2. adds upasaïkami. 13 B.B1.B2.Bp. omit ca. 14 S.B1.B2.Bp. Pa¤capaõõàsàya jeññhakaniññhabhàtukehi; Sp.B. pa¤capaõõàsajeññhakaniññhabhàtukehi. 15 B.B1.B2.Bp. icchàm' aham; S1.(D). pucchàma corrected to picchàma (sic). 16 Sp. bhane. 17 Sp.B2. pabbajjasså 'ti; B. pabbajjaså 'ti; B1. pabbajaså 'ti. 18 B.B1.B2.Bp. khaõe. 19 S1.(D). Kaõñhakacetiya-; B.B2. Kaõóakena cetiya-; B1. Kaõóa- kena cetãya-; so Ch. 20 B2. parikkhãpitvà. 21 B.B1.B2.Bp. dvàsaññhiyà. Ch.=the text. >\ #<[page 083]># %< Introduction 83>% therà dasabhàtikasamàkulaü ràjakulaü\<*<1>*>\ pasàdetvà mahà- janaü ovadamànà Cetiyagirimhi vassaü vasiüsu. tadà\<*<2>*>\ Cetiyagirimhi pañhamavassaü\<*<3>*>\ upagatà dvàsaññhi arahanto ahesuü. athàyasmà Mahàmahindo vutthavasso pavàretvà kattika- puõõamàyaü uposathadivase ràjànaü etad avoca: mahàràja amhehi ciradiññho\<*<4>*>\ sammàsambuddho, anàthavassaü\<*<5>*>\ va- simha, icchàma\<*<6>*>\ Jambudãpaü gantun ti. ràjà,\<*<7>*>\ ahaü bhante tumhe catåhi paccayehi upaññhahàmi aya¤ ca mahàjano tumhe nissàya tãsu saraõesu patiññhito, kasmà tumhe ukkaõ- ñhathà\<*<8>*>\ 'ti. ciradiññho\<*<4>*>\ no mahàràja sammàsambuddho abhivàdanapaccuññhànà¤jalikammasàmãcikammakaraõañ- ñhànaü\<*<9>*>\ n' atthi, tena 'mha\<*<10>*>\ ukkaõñhità ti. nanu bhante tumhe avocuttha\<*<11>*>\: parinibbuto sammàsambuddho ti. ki¤ càpi mahàràja parinibbuto, atha khv assa sarãradhàtuyo tiññhantãti. a¤¤àtam bhante thåpapatiññhànaü tumhe àkaï- khathà 'ti, karomi bhante thåpåmibhàgaü dàni vici- nàtha. api ca bhante dhàtuyo kuto lacchàmà 'ti. Sumanena saddhiü mantehi mahàràjà 'ti. sàdhu bhante ti ràjà Suma- naü\<*<12>*>\ upasaükamitvà pucchi: kuto dàni bhante dhàtuyo lac- chàmà 'ti. Sumano àha: appossukko tvaü mahàràja vãthiyo sodhàpetvà dhajapatàkapuõõaghañàdãhi\<*<13>*>\ alaükàràpetvà sa- parijano\<*<14>*>\ uposathaü samàdiyitvà\<*<15>*>\ sabbatàlàvacare\<*<16>*>\ upañ- ñhapetvà\<*<17>*>\ maïgalahatthiü\<*<18>*>\ sabbàlaïkàrapatimaõóitaü\<*<19>*>\ kàretvà\<*<20>*>\ upari c' assa setacchattaü ussàpetvà sàyaõhasa- maye\<*<21>*>\ Mahànàgavanuyyànàbhimukho yàhi, addhà etasmiü\<*<22>*>\ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. omits ràjakulaü. 2 S.B.B1.B2.Bp. tadàpi; Sp. tadà hi. 3 B.B1.B2.Bp. pañhamaü. 4 B2. cãra-. 5 Sp.B2.Bp. -vàsaü. 6 B2.Bp. icchàma mayaü. 7 S.Sp.B2.Bp. ràjà àha; B. omits ràjà. 8 B2. ukkaõñhithà 'ti. 9 S1.(D). -paccupaññhàõa; B. -paccupaññhànà¤calãkammasàmici- ka-; B1. -paccupaññhàna¤calãkammasàmicika-; Bp. -sàmicika-. 10 S. 'mhà; S1.(D).Sp. 'mhe; B1. 'mhi. 11 S. avàcuttha. 12 S. Sumaõaü, sic passim. 13 S.B.B1.B2.Bp. -pañàka-. 14 S. saparijane. 15 S1.(D). samàdhiyitvà. 16 B.B1.B2.Bp. sabbatàëàvacare. 17 S.B2.Bp. upaññhàpetvà. 18 S. maïgaëa-. 19 B1.B2.Bp. -pañimaõóitaü. 20 Sp.Bp. kàràpetvà. 21 B.B2.Bp. sàyanha-. 22 S.Sp.Bp. addhà tasmiü; S1.(D). aññhà etasmin; B. yyàhi for yàhi. >\ #<[page 084]># %<84 Samantapàsàdikà>% ñhàne dhàtuyo lacchasãti. sa\<*<1>*>\ ràjà sàdhå 'ti sampañicchi. therà Cetiyagirim eva agamaüsu. tatràyasmà Mahindat- thero Sumanasàmaõeram àha: gaccha tvaü sàmaõera Jam- budãpe tava ayyakaü Asokaü\<*<2>*>\ dhammaràjànaü upasaü- kamitvà mama vacanena evaü vadehi: sahàyo te\<*<3>*>\ mahàràja Devànampiyatisso buddhasàsane pasanno thåpaü patiññhà petukàmo, tumhàkaü kira hatthe dhàtuyo\<*<4>*>\ atthi, taü me dethà 'ti. taü gahetvà Sakkaü devaràjànaü upasaüka- mitvà\<*<5>*>\ evaü vadehi: tumhàkaü kira mahàràja hatthe dve dhàtuyo\<*<4>*>\ atthi, dakkhiõadàñhà dakkhiõakkhaka¤\<*<6>*>\ ca, tato tumhe dakkhiõadàñhaü påjetha, dakkiõakkhakaü pana mayhaü dethà 'ti. eva¤ ca naü vadehi: kasmà tvaü mahàràja amhe Tambapaõõidãpaü pahiõitvà pamajjitthà 'ti. sàdhu bhante ti kho Sumano therassa vacanaü sampañicchitvà tàvad eva pattacãvaram àdàya vehàsaü abbhuggantvà Pàñaliputtadvàre oruyha ra¤¤o santikaü gantvà tam\<*<7>*>\ attham àrocesi. ràjà tuññho sàmaõerassa hatthato pattaü gahetvà gandhehi ubbaññetvà\<*<8>*>\ varamuttasadisànaü dhàtånaü påretvà adàsi. so taü gahetvà Sakkaü devaràjànaü upasaükami. Sakko devaràjà sàmaõeraü disvà 'va:\<*<9>*>\ kiü bhante Sumana àhiõóa- sãti àha. tvaü mahàràja amhe Tambapaõõidãpaü pesetvà kasmà pamajjasãti.\<*<10>*>\ na ppamajjàmi\<*<11>*>\ bhante, vadehi kiü karomãti. tumhàkaü kira hatthe dve dhàtuyo atthi dak- khiõadàñhà ca dakkhiõakkhaka¤ ca, tato tumhe dakkhiõa- dàñhaü påjetha dakkhiõakkhakam pana mayhaü dethà 'ti. sàdhu bhante 'ti kho Sakko devànam Indo yojanappamàõaü\<*<12>*>\ maõithåpaü\<*<13>*>\ ugghàñetvà\<*<14>*>\ dakkhiõakkhakadhàtuü nãharit- và Sumanassa adàsi. so taü gahetvà Cetiyagirimhi yeva patiññhàsi. atha kho Mahindapamukhà sabbe pi te mahà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.Sp.B.B1.B2.Bp. omit sa. 2 S.Sp.Asoka-. 3 B2.Bp. vo. 4 S. dhàtu 5 B2. inserts mama vacanena before evaü. 6 B2.Bp. add ca. 7 B.B2.Bp. etam. 8 B. upaññhetvà; B1. upaññetvà; B2. uppaññetvà; S1.(D). ubbad- dhetvà. 9 S.Sp.omit 'va. 10 S. pamajjãti. 11 Sp. ppajjàmi by mistake. 12 S.Sp.-ppamàõa-. 13 Sp. mani-. 14 S.Sp.S1.(D). ugghàñàpetvà; B. ugghañetvà. >\ #<[page 085]># %< Introduction 85>% nàgà Asokadhammaràjena dinnadhàtuyo Cetiyagirimhi yeva\<*<1>*>\ patiññhàpetvà dakkhiõakkhakaü àdàya vaóóhamànakac- chàyàya Mahànàgavanuyyànam agamaüsu.\<*<2>*>\ ràjàpi kho Sumanena vuttappakàraü påjàsakkàraü katvà hatthikkhan- dhavaragato sayaü maïgalahatthimatthake setacchattaü dhàrayamàno Mahànàgavanaü sampàpuõi. ath' assa etad ahosi: sace ayaü sammàsambuddhassa dhàtu, chattaü apanetu,\<*<3>*>\ maïgalahatthã\<*<4>*>\ jannukehi\<*<5>*>\ bhåmiyaü patiññha- hatu, dhàtucaïgoñakaü\<*<6>*>\ mayhaü matthake patiññhàtå 'ti.\<*<7>*>\ saha ra¤¤o cittuppàdena chattaü apanami, hatthã jannukehi\<*<8>*>\ patiññhahi, dhàtucaïgoñakaü\<*<9>*>\ ra¤¤o matthake patiññhahi.\<*<10>*>\ ràjà amateneva abhisittagatto\<*<11>*>\ paramena pãtipàmojjena samannàgato hutvà pucchi: dhàtuü bhante kiü karomà 'ti. hatthikumbhamhi yeva tàva mahàràja ñhapehãti. ràjà dhàtucaïgoñakam\<*<6>*>\ gahetvà hatthikumbhe ñhapesi. pamu- dito nàgo ko¤canàdaü\<*<12>*>\ nadi, mahàmegho uññhahitvà pokkha- ravassaü vassi, udakapariyantaü katvà mahàbhåmicàlo ahosi, paccante\<*<13>*>\ pi nàma sammàsambuddhassa dhàtu patiñ- ñhahissatãti devamanussà pamodiüsu.\<*<14>*>\ evaü iddhànubhà- vasiriyà devamanussànaü\<*<15>*>\ pãtiü janayanto, puõõamàyaü mahàvãro càtumàsiniyà idha àgantvà devalokamhà hatthikumbhe patiññhito ti. ath' assa\<*<16>*>\ so hatthinàgo\<*<17>*>\ anekatàlàvacaraparivàrito\<*<18>*>\ ativiya uëàràya\<*<19>*>\ påjàya sakkàrena sakkariyamàno\<*<20>*>\ pacchimadisàbhi- mukho\<*<21>*>\ hutvà apasakkanto yàva nagarassa puratthimadvà- raü\<*<22>*>\ tàva gantvà puratthimadvàrena\<*<23>*>\ nagaraü pavisitvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. omits yeva. 2 B2. àgamaüsu. 3 S.Sp.B.B1.B2.Bp. apanamatu. 4 S. maïgaëa-, sic passim. 5 B2. jàõukehi. 6 B2. -caïkoñakaü. 7 S.Sp.patiññhahatå 'ti. 8 B2. maïgalahatthi jànu-. 9 B2. -caïkodakaü. 10 B2. patiññhahi. 11 B.B2.Bp. add viya. 12 Sp. ku¤ca-. 13 B2. paccantenàpi. 14 Sp. sampamo-. 15 B2. pãtijanayanto. 16 S.Sp.omit assa. 17 S1.(D). hatthi so nàgo. 18 B.B1.B2.Bp. anekatàëà-. 19 B.B1.B2.Bp. uëàrena. 20 B.B1.Bp. påjàsakkàrena sakkariyamàno; B2. påjàsakkàrena sak- kàriyamàno; S.Sp.påjàya sakkarãyamàno. 21 B.B1.B2.Bp. add 'va. 22 B2. påratthima-, sic passim. 23 puratthimena dvàrena. >\ #<[page 086]># %<86 Samantapàsàdikà>% sakalanagarena\<*<1>*>\ uëàràya påjàya kayiramànàya\<*<2>*>\ dakkhiõa- dvàrena nikkhamitvà Thåpàràmassa pacchimadisàbhàge Pa- hecivatthu\<*<3>*>\ nàma\<*<4>*>\ kira atthi tattha gantvà puna Thåpàràmà- bhimukho eva\<*<5>*>\ patinivatti.\<*<6>*>\ tena ca samayena Thåpàràme\<*<7>*>\ purimakànaü\<*<8>*>\ tiõõaü sammàsambuddhànaü paribhogace- tiyaññhànaü hoti.\<*<9>*>\ atãte kira ayaü dãpo Ojadãpo nàma ahosi, ràjà pana\<*<10>*>\ Abhayo nàma, nagaraü Abhayapuraü nàma, Cetiyapabbato Devakå- ñapabbato nàma, Thåpàràmo Pañiyàràmo nàma. tena kho pana samayena Kakusandho\<*<11>*>\ bhagavà loke uppanno hoti. tassa sàvako Mahàdevo nàma\<*<12>*>\ bhikkhusahassena saddhiü Devakåñe patiññhàsi Mahindatthero viya Cetiyapabbate. tena ca samayena\<*<13>*>\ Ojadãpe sattà pajjarakena anayavyasanaü\<*<14>*>\ àpajjanti. addasà kho Kakusandho bhagavà buddhacak- khunà lokaü olokento te satte anayavyasanam\<*<14>*>\ àpajjante, disvà\<*<15>*>\ cattàlãsàya bhikkhusahassehi parivuto agamàsi. tas- sànubhàvena tàvad eva pajjarako våpasanto. roge våpa- sante bhagavà dhammaü desesi, caturàsãtipàõasahassànaü\<*<16>*>\ dhammàbhisamayo ahosi. bhagavà dhammakarakaü\<*<17>*>\ datvà pakkàmi.\<*<18>*>\ taü anto pakkhipitvà Pañiyàràme cetiyaü akaüsu. Mahàdevo dãpaü anusàsanena pàlayanto vihàsi.\<*<19>*>\ Konàgamanassa\<*<20>*>\ pana bhagavato kàle ayaü dãpo Varadãpo nàma ahosi, ràjà Samiddho\<*<21>*>\ nàma, nagaraü Vaóóhamànaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sp.B2.Bp. -nàgarena. 2 S. karãyamànàya; B.B1.B2.Bp. kariyamànàya. 3 S.Sp.Pabhejavatthu; S1.(D). Pabheci- corrected to Paheci-; B.B1. B2. Mahejja-; Bp. Maheja-. Mahàvaüsa (p. 106) Pabhedavatthuü. 4 B1. nàmaü. 5 B.B1.B2.Bp. yeva. 6 Sp.Bp. pañi-. 7 S. Thåpàràmo. 8 B2. påri-. 9 B2. ahosi. 10 B2.Bp. omit pana. 11 Sp. adds nàma. 12 B.Bp. add thero. 13 B.B1.B2.Bp. tena kho pana samayena. 14 B.B1.B2. anayabyasanaü; Bp. anayavyàsanaü; Sp. anayabya- sanaü. 15 B2. disvàna. 16 B.B2.Bp. caturàsãtiyà pàõa-. 17 B.B1.B2. dhammakaraõaü; Bp. dhama (sic) karaõaü. 18 Bp. pakkami. 19 S.Sp.Bp. anusàsanto vihàsi; B. anupàlento vihàsi; B1. anupàlanto vihàsi; B2. anusàsento vihàsi. 20 S.B1.Bp. Koõàgamanassa; B. Koõàgamaõassa. 21 B.B2. Sameõói; B1. Samenti; Bp. Sameõóã. >\ #<[page 087]># %< Introduction 87>% nàma, pabbato Suvaõõakåño nàma. tena kho pana sama- yena Varadãpe dubbuññhikà ahosi dubbhikkhaü dussassaü, sattà chàtakarogena anayavyasanaü\<*<1>*>\ àpajjanti. addasà\<*<2>*>\ kho Konàgamano bhagavà buddhacakkhunà lokaü olokento te satte anayavyasanaü\<*<3>*>\ àpajjante, disvà tiüsabhikkhusahas- saparivuto agamàsi. buddhànubhàvena devo sammà dhà- raü anupavecchi,\<*<4>*>\ subhikkhaü ahosi. bhagavà dhammaü desesi, caturàsãtiyà pàõasahassànaü dhammàbhisamayo ahosi. bhagavà bhikkhusahassaparivàraü Mahàsumanaü nàma theraü dãpe ñhapetvà kàyabandhanaü datvà pakkàmi,\<*<5>*>\ taü anto pakkhipitvà\<*<6>*>\ cetiyaü akaüsu. Kassapassa pana bhagavato kàle ayaü dãpo Maõóadãpo nàma ahosi, ràjà Jayanto nàma, nagaraü Visàlaü nàma, pabbato Subhakåño nàma. tena kho pana samayena Maõ- óadãpe mahàvivàdo hoti, bahusattà kalahaviggahajàtà ana- yavyasanaü àpajjanti. addasà\<*<7>*>\ kho Kassapo bhagavà bud- dhacakkhunà lokaü olokento\<*<8>*>\ te satte anayavyasanaü àpaj- jante, disvà vãsatibhikkhusahassaparivuto àgantvà vivàdaü våpasametvà dhammaü desesi. caturàsãtiyà pàõasahassà- naü dhammàbhisamayo ahosi. bhagavà bhikkhusahà- parivàraü Sabbanandaü nàma theraü dãpe patiññhàpetvà udakasàñikaü\<*<9>*>\ datvà pakkàmi.\<*<10>*>\ tam pi\<*<11>*>\ anto pakkhipitvà cetiyaü akaüså 'ti.\<*<12>*>\ evaü Thåpàràme purimakànaü\<*<13>*>\ tiõõaü\<*<14>*>\ buddhànaü cetiyàni patiññhahiüsu, tàni sàsanantaradhàne nassanti\<*<15>*>\ ñhànamattaü avasissati. tasmà vuttaü: tena ca samayena Thåpàràme purimakànaü tiõõaü sammàsambuddhànaü paribhogacetiyaññhànaü hotãti.\<*<16>*>\ tad etaü\<*<17>*>\ vinaññhesu ce- \<-------------------------------------------------------------------------- 1.Sp. anayabya-; Bp. anayabyà- by mistake. 2 B2.Bp. addasa. 3 Sp.Bp. anayabya-; sic passim. 4 Sp. anuppavecchi; B2.Bp. anuppavacchi. 5 Bp. pakkami. 6 B2. pakkhãpitvà, sic passim. 7 B.B2.Bp. addasa. 8 B2. volokento. 9 S.Sp.udakasàñiyaü; B.B1.B2.Bp. udakasàñakaü. 10 See note 5 above. 11 S.Sp.B2.Bp. omit pi. 12 B.B1.B2.Bp. omit 'ti. 13 S. purimikànaü; B.B2. pårimakànaü, sic passim. 14 Sp. tinnaü. 15 S.B.B2.Bp. -dhànena nassanti; B1. -ñhànena nassanti. 16 B. hosãti; B2.Bp. ahosãti. 17 B1. tattha taü. >\ #<[page 088]># %<88 Samantapàsàdikà>% tiyesu devatànubhàvena kaõñakasamàkiõõasàkhehi nànà- gacchehi parivutaü tiññhati, mà naü koci\<*<1>*>\ ucchiññhàsucima- lakacavarehi\<*<2>*>\ sandåsesãti.\<*<3>*>\ atha khv assa\<*<4>*>\ hatthino purato\<*<5>*>\ gantvà ràjapurisà sabbe gacche chinditvà bhåmiü sodhetvà taü hatthatalasadisaü akaüsu. hatthinàgo gantvà taü ñhànaü purato katvà tassa pacchi- madisàbhàge bodhirukkhaññhàne aññhàsi. ath' assa mattha- kato dhàtuü oropetuü àrabhiüsu. nàgo oropetuü na deti. ràjà theraü pucchi: kasmà bhante nàgo dhàtuü oropetuü na detãti. àråëhaü mahàràja oropetuü na vaññatãti. tasmi¤ ca kàle Abhayavàpiyà udakaü chinnaü hoti, samantà bhåmi phalità\<*<6>*>\ hoti, såddharà mattikàpiõóà.\<*<7>*>\ tato mahàjano sãghasãghaü\<*<8>*>\ mattikaü àharitvà hatthikumbhappamàõaü vatthum akàsi. tàvad eva ca thåpakaraõatthaü iññhikà\<*<9>*>\ kàtuü àrabhiüsu. yàva\<*<10>*>\ iññhikà pariniññhanti tàva hatthi- nàgo katipàhaü divà bodhirukkhaññhàne hatthisàlàyaü tiññhati, rattiü\<*<11>*>\ thåpapatiññhànabhåmiü pariyàyati. atha vatthuü cinàpetvà\<*<12>*>\ ràjà theraü pucchi: kãdiso\<*<13>*>\ bhante thåpo kàtabbo ti. vãhiràsisadiso mahàràjà 'ti. sàdhu bhante ti ràjà\<*<14>*>\ jaïghappamàõaü thåpaü cinàpetvà dhàtuoropanat- thàya mahàsakkàraü kàresi. sakalanagara¤ ca janapado ca dhàtumahaü dassanatthaü\<*<15>*>\ sannipati. sannipatite ca pana tasmiü mahàjanakàye dasabalassa dhàtu hatthikum- bhato sattatàlappamàõaü vehàsaü abbhuggantvà yamaka- pàñihàriyaü dassesi, tehi tehi dhàtuppadesehi channaü vaõõànaü udakadhàrà ca aggikkhandhà ca pavattanti. Sàvatthiyaü gaõóambamåle\<*<16>*>\ bhagavatà dassitapàñihàriya- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. tiññhahi, taü ñhànaü koci; B1. tiññhati taü ñhànaü koci; S1.(D). màõaü koñi. 2 Sp. ucci-. 3 B. mà dåsehãti; B1. na dåsesãti; B2. padusesãti; Bp. padåsehãti. 4 S.Sp.ath' assa. 5 B.B5.Bp. purato purato; B2. pårato pårato. 6 B1. phàlità. 7 B2. mattikapiõóà. 8 B. sighaü sighaü; B1.B2. siïghaü siïghaü; Bp. sãghaü sãghaü. 9 B.B1.B2.Bp. iññhakà, sic passim. 10 B2.Bp. na yàva. 11 B2. rattiyà. 12 S1.(D). vinàpetvà. 13 B2. kiüdiso. 14 S. omits ràjà. 15 S.B2.Bp. dhàtumahadassanatthaü. 16 Sp. -rukkhamåle; B2. kaõóambarukkhamåle; Bp. kaõóambamåle. >\ #<[page 089]># %< Introduction 89>% sadisam eva pàñihàriyaü ahosi. ta¤ ca kho n' eva therà- nubhàvena na devatànubhàvena api ca kho buddhànubhà- ven' eva. bhagavà kira dharamàno 'va\<*<1>*>\ adhiññhàsi: mayi parinibbute\<*<2>*>\ Tambapaõõidãpe Anuràdhapurassa dakkhiõa- bhàge\<*<3>*>\ purimakànaü tiõõaü buddhànaü paribhogacetiyañ- ñhàne mama dakkhiõakkhakadhàtupatiññhànadivase yama- kapàñihàriyaü hotå 'ti. evaü acintiyà buddhà buddhadhammà acintiyà acintiyesu\<*<4>*>\ pasannànaü vipàko hoti acintiyo ti. sammàsambuddho kira imaü dãpaü dharamànakàle pi\<*<5>*>\ tikkhattuü agamàsi.\<*<6>*>\ pañhamaü yakkhadamanatthaü\<*<7>*>\ ekako 'va àgantvà yakkhe dametvà, mayi parinibbute imas- miü dãpe sàsanaü patiññhahissatãti Tambapaõõidãpe rak- khaü karonto tikkhattuü dãpaü àvijjhi.\<*<8>*>\ dutiyaü màtu- labhàgineyyànaü nàgaràjånaü damanatthàya\<*<9>*>\ ekako 'va àgantvà te dametvà agamàsi. tatiyaü pa¤casatabhikkhu- parivàro\<*<10>*>\ àgantvà Mahàcetiyaññhàne\<*<11>*>\ ca\<*<12>*>\ Thåpàràmacetiyañ- ñhàne\<*<13>*>\ ca mahàbodhipatiññhitaññhàne ca Mutiyaïganaceti- yaññhàne\<*<14>*>\ ca Dãghavàpicetiyaññhàne ca Kalyàõicetiyaññhàne\<*<15>*>\ ca nirodhasamàpattiü samàpajjitvà nisãdi. idam assa catut- thaü dhàtusarãrena àgamanaü. dhàtusarãrato ca pan' assa nikkhantaudakaphusitehi sakala\<*<16>*>\-Tambapaõõitale na koci aphuññhokàso nàma ahosi. evam assa taü dhàtusarãraü udakaphusitehi Tambapaõõitalassa pariëàhaü våpasametvà mahàjanassa pàñihàriyaü dassetvà otaritvà ra¤¤o matthake \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S1.(D). dharamàõe va. 2 S.Sp.omit mayi parinibbute; B.B1. parinibbåte. 3 Bp. dakkhiõadisàbhàge. 4 B.B1.B2. acintiye. 5 S.Sp.omit pi. 6 S.Sp.Bp. àgamàsi. 7 B2. yakkhànaü dama-. 8 B. avi¤chi; B1. àvi¤ci; B2.Bp. àvi¤chi. 9 B2. damanatthaü. 10 B.B1.B2.Bp. pa¤cabhikkhusata-. 11 S. -ññhàõena ca. 12 B.B1. omit ca. 13 B1. dhåtàràmacetãya-. 14 B. Mahiyaïgaõacetãyaññhàne ca Mutuïgaõacetãyà ca; B1. Mutuï- gaõacetãya; S1.(D). Muñiyaïgaõe ceti-; B2.Bp. Mahiyaïgaõacetiyañ- ñhàne ca Muduïgaõacetiya-. 15 Sp. Kalyàõiyacetiya-; B.B1.B2. Kalyàõãyacetãya-. 16 S.Sp.sakale. >\ #<[page 090]># %<90 Samantapàsàdikà>% patiññhàsi. ràjà, saphalaü manussapañilàbhaü ma¤¤amàno mahantaü sakkàraü karitvà dhàtuü patiññhàpesi. saha dhàtupatiññhàne\<*<1>*>\ mahàbhåmicàlo ahosi. tasmi¤ ca pana dhàtupàñihàriye cittaü pasàdetvà ra¤¤o bhàtà Abhayo nàma ràjakumàro purisasahassena saddhiü pabbaji. Cetàli- gàmato\<*<2>*>\ pa¤ca dàrakasatàni pabbajiüsu. tathà Dvàramaõ- óalàdãhi gàmakehi nikkhamitvà pa¤ca\<*<3>*>\ dàrakasatàni sabbàni pi antonagarato ca bahinagarato ca\<*<4>*>\ pabbajitàni. tiüsa bhikkhusahassàni ahesuü. niññhite pana thåpasmiü ràjà ca ràjabhàtikà ca deviyo ca devanàgayakkhànam pi vim- hayakaraü paccekaü paccekaü påjaü akaüsu. niññhitàya pana dhàtupåjàya patiññhite dhàtuvare Mahindatthero Me- ghavanuyyànam eva gantvà vàsaü kappeti. tasmiü kho pana samaye Anulà\<*<5>*>\ devã pabbajitukàmà hutvà ra¤¤o àrocesi. ràjà tassà vacanaü sutvà theraü etad avoca: Anulà\<*<6>*>\ bhante devã pabbajitukàmà, pabbàjetha nan ti. na mahàràja amhàkaü màtugàmaü pabbàjetuü kappati. Pà- ñaliputte pana mayhaü bhaginã Saüghamittattherã nàma atthi, taü pakkosàpehãti.\<*<7>*>\ imasmi¤ ca\<*<8>*>\ mahàràja dãpe purimakànaü\<*<9>*>\ tiõõaü sammàsambuddhànaü bodhi patiñ- ñhàsi, amhàkam pi bhagavato sarasaraüsijàlavissajjanakena bodhinà idha patiññhàtabbaü. tasmà tathà sàsanaü pa- hiõeyyàsi yathà Saüghamittàpi\<*<10>*>\ bodhiü gahetvà\<*<11>*>\ àgacchey- yà'ti. sàdhu bhante ti ràjà therassa vacanaü sampañicchitvà amaccehi saddhiü mantento Ariññhaü nàma attano bhàgi- neyyaü àha: sakkhissasi tvaü\<*<12>*>\ Pàñaliputtaü gantvà mahà- bodhinà saddhiü ayyaü Saüghamittattheriü ànetun ti. sakkhissàmi deva sace\<*<13>*>\ pabbajjaü anujànissasãti.\<*<14>*>\ gaccha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.Sp.Bp. -patiññhànena; B.B1.B2. -patiññhàpanena. 2 S.Sp.Cetàëigàmato; B.B1.B2. Cetaraññhagàmato; Bp. Cetaraóóha- gàmato; S1.(D). Vetàlidàrakogàmato (dàrako expunged); Mahàv. Cetà- pigàmato (p. 109). 3 S.Sp.B.B1.B2.Bp. pa¤ca pa¤ca. 4 S. omits bahinagarato ca. 5 S.B1.B2.Bp. Anuëà; B. Anuëhà. 6 B. Anulà here. 7 S.Sp.B.B1.B2.Bp. omit iti. 8 B.B1.B2.Bp. add pana. 9 S. supurimakàõaü; Sp. purimikànaü; B. pårimakànaü; B1. puri- makàõaü. 10 Sp.B2. omit pi. 11 Bp. gahatvo by a misprint. 12 S.Sp.B.B1.B2.Bp. tvaü tàta. 13 S.Sp.B.B1.B2.Bp. sace me. 14 Sp. -tãti. >\ #<[page 091]># %< Introduction 91>% tàta theriü ànetvà pabbajàhãti. so ra¤¤o ca therassa ca sàsanaü gahetvà therassa adhiññhànavasena\<*<1>*>\ ekadivasena\<*<2>*>\ Jambukolapaññanaü\<*<3>*>\ gantvà nàvaü abhiråhitvà samuddaü atikkamitvà Pàñaliputtam eva agamàsi. Anulàpi\<*<4>*>\ kho devã pa¤cahi ca\<*<5>*>\ ka¤¤àsatehi pa¤cahi ca antepurikàsatehi\<*<6>*>\ saddhiü dasa sãlàni samàdiyitvà kàsàyàni vatthàni\<*<7>*>\ acchàdetvà na- garassa ekadese upassayaü kàràpetvà nivàsaü kappesi. Ariññho ca\<*<8>*>\ taü divasam eva gantvà\<*<9>*>\ ra¤¤o sàsanaü appesi, eva¤ ca avoca: putto te deva Mahindatthero evam àha: sahàyassa\<*<10>*>\ kira te Devànampiyatissassa\<*<11>*>\ bhàtu jàyà Anulà\<*<4>*>\ nàma devã pabbajitukàmà, taü pabbàjetuü ayyaü Saüghamittattheriü pahiõatha\<*<12>*>\ ayyày' eva ca\<*<13>*>\ saddhiü mahàbodhin ti therassa sàsanaü àrocetvà Saüghamittat- theriü upasaükamitvà evaü àha: ayye\<*<14>*>\ tumhàkaü bhàtà Mahindatthero maü tumhàkaü santike\<*<15>*>\ pesesi, Devànam- piyatissara¤¤o bhàtu jàyà Anulà nàma\<*<16>*>\ devã pa¤cahi ka¤- ¤àsatehi ca\<*<17>*>\ pa¤cahi ca antepurikàsatehi\<*<18>*>\ saddhiü pabba- jitukàmà, taü kira àgantvà pabbàjethà\<*<19>*>\ 'ti\<*<20>*>\ tumhàkaü bhàtà Mahindatthero maü pesesãti àrocesi.\<*<20>*>\ sà tàvad eva turita- turità ra¤¤o santikaü gantvà evam àha: mahàràja mayhaü bhàtà Mahindatthero evaü pahiõi: ra¤¤o kira bhàtu jàyà Anulà nàma devã pa¤cahi ca\<*<21>*>\ ka¤¤àsatehi pa¤cahi ca antepu- rikàsatehi\<*<18>*>\ saddhiü pabbajitukàmà mayhaü àgamanam udikkhati, gacchàm' ahaü mahàràja Tambapaõõidãpan ti. ràjà àha: amma puttopimeMahindattheronattàca\<*<22>*>\ Suma- nasàmaõero maü chinnahatthaü viya karontà\<*<23>*>\ Tambapaõ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. addhiññhàõa-. 2 B.B1.B2.Bp. ekadivasen' eva. 3 B2. Jamkoëa-. 4 B2.Bp. Anuëàpi; B. Anuëàpi; B1. Anuëàpi here. 5 B2.Bp. omit ca. 6 B2. antepurikasatehi. 7 S.Sp.omit vatthàni. 8 S.Sp.B.B1.B2.Bp. pi for ca. 9 B.B1.B2.Bp. omit gantvà. 10 B2.Bp. sahàyakassa. 11 B.B2.Bp. add ra¤¤o. 12 S.Sp.pahiõàtha. 13 S.Sp.omit ca. 14 Sp. ayyà. 15 B.B1.B2.Bp. santikaü. 16 S. omits nàma. 17 B2. omits ca. 18 B2. antepurikasatehi. 19 Bp. pabbajethà 'ti. 20-20 S.Sp.B.B2.Bp. omit this passage. 21 B.B1.B2.Bp. omit ca. 22 B. nettà ca; B1. netto ca; B2.Bp. nattà ca me. 23 B.B1.Bp.S1.(D). karonto. >\ #<[page 092]># %<92 Samantapàsàdikà>% õidãpaü gatà. tassa mayhaü te pi apassantassa uppanno soko tava mukhaü passantassa\<*<1>*>\ våpasammati. alaü amma mà\<*<2>*>\ agamàsãti. bhàriyaü me mahàràja bhàtuno\<*<3>*>\ vacanaü, Anulàpi khattiyà itthisahassaparivutà pabbajjàpurekkhàrà\<*<4>*>\ maü patimàneti. gacchàm' ahaü mahàràjà 'ti. tena hi amma mahàbodhiü gahetvà gacchàhãti.\<*<5>*>\ kuto ra¤¤o mahà- bodhi.\<*<6>*>\ ràjà kira tato pubbe eva dhàtugahaõatthàya\<*<7>*>\ anà- gate Sumane Laïkàdãpaü mahàbodhiü pesetukàmo, kathan nu kho asatthaghàtàrahaü mahàbodhiü pesessàmãti upàyaü apassanto Mahàdevaü nàma amaccaü pucchi. so àha: santi deva bahå paõóità bhikkhå ti. taü sutvà ràjà bhik- khusaüghassa bhattaü pañiyàdetvà bhattakiccàvasàne saü- ghaü pucchi: gantabbaü nu kho bhante bhagavato bodhinà\<*<8>*>\ Laïkàdãpaü no ti. saügho Moggaliputtatissattherassa bhà- raü akàsi. thero gantabbaü mahàràja mahàbodhinà Laï- kàdãpan ti vatvà bhagavato pa¤ca mahàadhiññhànàni kathesi. katamàni pa¤ca. bhagavà kira mahàparinibbànama¤ce nipanno, Laïkàdãpe mahàbodhipatiññhàpanatthàya Asahàjàmahàbodhi- gaõhaõatthaü\<*<9>*>\ gamissati, tadà mahàbodhissa dakkhiõasàkhà sayam eva chijjitvà suvaõõakañàhe patiññhàtå 'ti adhiññhàsi. idam ekaü adhiññhànaü. tattha patiññhànakàle 'va,\<*<10>*>\ mahà- bodhi himavalàhakagabbhaü pavisitvà\<*<11>*>\ tiññhatå 'ti\<*<12>*>\ adhiñ- ñhàsi. idaü dutiyam adhiññhàõaü. sattame divase hima- valàhakagabbhato oruyha suvaõõakañàhe patiññhahanto, pattehi ca phalehi ca chabbaõõaraüsiyo\<*<13>*>\ mu¤catå\<*<14>*>\ 'ti adhiñ- ñhàsi. idaü tatiyam adhiññhàõaü Thåpàràme dakkhiõak- khakadhàtu cetiyamhi patiññhànadivase, yamakapàñihàriyaü karotå'ti adhiññhàsi. imaü\<*<15>*>\ catuttham adhiññhànaü. Laï- kàdãpamhi yeva me doõamattadhàtuyo\<*<16>*>\ Mahàcetiyamhi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. passantass'eva. 2 B2. adds tvam. 3 B.B1.Bp. bhàtu-vacanaü. 4 B2. pabbajjapårekkhàrà. 5 S.Sp.yàhãti. 6 S.S1.(D). mahàbodhiü. 7 S. -gahana-; Bp. -ggahaõa-. 8 B.B2.Bp. mahàbodhinà. 9 S. -gahana-; Sp.B.B1.B2. -gahaõa-; Bp. -ggahaõa-. 10 S.Sp.B.B2.Bp. ca for va; B1. omits va. 11 B2. pavãsitvà. 12 B2.Bp. patiññhàtå 'ti. 13 Sp. chabbaõõakàra-. 14 Sp.B2. mu¤cantå ti. 15 S.Sp.B.B1.B2.Bp. idaü. 16 B2. doõamattà dhàtuyo. >\ #<[page 093]># %< Introduction 93>% patiññhànakàle buddhavesaü gahetvà vehàsaü uppatitvà\<*<1>*>\ yamakapàñihàriyaü karontå 'ti adhiññhàsi. idaü pa¤camaü adhiññhànaü.\<*<2>*>\ ràjà imàni pa¤ca mahàadhiññhànàni sutvà pasannacitto Pàñaliputtato yàva mahàbodhi tàva maggaü pañijaggàpetvà suvaõõakañàhatthàya bahuü suvaõõaü nãharàpesi. tàvad eva ca ra¤¤o cittaü ¤atvà Vissakammadevaputto\<*<3>*>\ kammà- ravaõõam nimminitvà purato\<*<4>*>\ aññhàsi. ràjà naü\<*<5>*>\ disvà, tà- ta imaü\<*<6>*>\ suvaõõaü gahetvà kañàhaü karohãti àha. pamà- naü deva jànathà\<*<7>*>\ 'ti. tvam eva tàta ¤atvà karohi.\<*<8>*>\ sàdhu deva karissàmãti suvaõõaü gahetvà attano ànubhàvena hatthena parimadditvà\<*<9>*>\ suvaõõakañàhaü nimmini navahat- thaparikkhepaü pa¤cahatthubbedhaü tihatthavikkhambhaü aññhaïgulabahalaü hatthisoõóapamàõamukhavaññim.\<*<10>*>\ atha ràjà sattayojanàyàmàni yojanavitthàràya\<*<11>*>\ mahatiyà senàya Pàñaliputtato nikkhamitvà ariyasaüghaü àdàya mahàbo- dhisamãpaü agamàsi. senà samussitadhajapatàkaü\<*<12>*>\ nànà- ratanavicittaü anekàlaükàrapatimaõóitaü\<*<13>*>\ nànàvidhaku- sumasamàkiõõaü anekaturiyasaüghuññhaü\<*<14>*>\ mahàbodhiü parikkhipi.\<*<15>*>\ ràjà sahassamatte gaõapàmokkhe mahàthere gahetvà sakala-Jambudãpe pattàbhisekànaü ràjànaü\<*<16>*>\ sa- hassena attàna¤ ca mahàbodhi¤ ca parivàràpetvà mahà- bodhimåle ñhatvà mahàbodhiü ullokesi. mahàbodhissa khandha¤ ca dakkhiõamahàsàkhàya¤\<*<17>*>\ catuhatthappamàõaü padesaü\<*<18>*>\ ñhapetvà avasesaü adassanaü agamàsi. ràjà taü pàñihàriyaü disvà uppannapãtipàmojjo, ahaü bhante imaü pàñihàriyaü disvà tuññho mahàbodhiü sakala-Jambudãpe rajjena\<*<19>*>\ påjemãti bhikkhusaüghassa tvà abhisekaü adàsi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. abbhugantvà; B1.B2.Bp. abbhuggantvà. 2 B1.B2.Bp. adhiññhànan ti. 3 B2. Visu-. 4 B2. pårato, sic passim. 5 S.Sp.B.B1.B2.Bp. taü. 6 B2. idaü. 7 Sp.B.B1.B2.Bp. jànàthà 'ti. 8 S.Sp.B.B1.B2.Bp. karohãti. 9 B2.Bp. parimajjitvà. 10 Sp.B.Bp. -ppamàõa-. 11 S.Sp.B.B2.Bp. -àyàmàya tiyojana-; B1. -àyàmàya tiyojanaü vi-. 12 Sp.Bp. -pañàkaü. 13 S. anekàlaükàraü patima-. 14 B2. anekatåri-. 15 B2. parikkhãpi. 16 S.Sp.B.B1.B2.Bp. ràjånaü. 17 S.Sp.B2.Bp. -sàkhàya. 18 S.Sp.B.B1.B2.Bp. padesa¤ ca. 19 S.Sp.B.B1.B2.Bp. -dãparajjena. >\ #<[page 094]># %<94 Samantapàsàdikà>% tato pupphagandhàdãhi\<*<1>*>\ påjetvà tikkhattuü padakkhiõaü katvà aññhasu ñhànesu vanditvà uññhàya a¤jaliü paggayha ñhatvà saccavacanakiriyàya bodhiü gaõhitukàmo bhåmito yàva mahàbodhissa dakkhiõasàkhà tàva uccaü katvà ñhapi- tassa sabbaratanamayapãñhassa upari suvaõõakañàhaü ñha- pàpetvà ratanapãñhaü àruyha suvaõõatålikaü gahetvà manosilàya lekhaü katvà, yadi mahàbodhinà Laïkàdãpe patiññhàtabbaü yadi càhaü buddhasàsane nibbematiko bhaveyyaü\<*<2>*>\ mahàbodhi sayam eva imasmiü suvaõõakañàhe\<*<3>*>\ patiññhàtå 'ti saccavacanakiriyam akàsi. saha saccakiri- yàya bodhisàkhà\<*<4>*>\ manosilàya paricchinnaññhàne chijjitvà gandhakalalapårassa suvaõõakañàhassa upari aññhàsi.\<*<5>*>\ tassa ubbedhena dasahattho khandho hoti, catuhatthà catuhatthà pa¤ca mahàsàkhà pa¤cahi eva phalehi patimaõóità,\<*<6>*>\ khud- dakasàkhànaü pana sahassaü. atha ràjà måle lekhàya\<*<7>*>\ upari tivaïgule padese\<*<8>*>\ a¤¤aü lekhaü paricchinditvà\<*<9>*>\ tato tàvad eva bubbulakà\<*<10>*>\ hutvà dasa mahàmålàni nikkhamiüsu, puna uparåpari tivaïgule tivaïgule a¤¤à nava lekhà paric- chindi.\<*<11>*>\ tàpi\<*<12>*>\ dasadasabubbulakà hutvà navuti målàni\<*<13>*>\ nikkhamiüsu. pañhamakà dasa mahàmålà caturaïgula- mattaü nikkhantà, itare pi\<*<14>*>\ gavakkhajàlasadisaü anusib- bantà nikkhantà. ettakaü pàñihãraü\<*<15>*>\ ràjà ratanapãñha- matthake ñhito yeva disvà a¤jalim paggayha mahànàdaü nadi, anekàni bhikkhusahassàni sàdhukàram akaüsu,\<*<16>*>\ saka- laràjasenà unnàdinã\<*<17>*>\ ahosi,\<*<18>*>\ ceëukkhepasatasahassàni\<*<19>*>\ pavat- tiüsu,\<*<20>*>\ bhummaññhakadeve\<*<21>*>\ àdim katvà yàva brahmakàyikà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. pupha-. 2 B2. omits bhaveyyaü. 3 B2. adds oruyha. 4 B2. mahàbodhi-. 5 B2. patiññhàsi. 6 B2. pañimaõóità; Bp. pañimaõóitvà. 7 S.Sp.B.B2.Bp. måla-lekhàya. 8 B.B1.B2. tivaïgulapadese; Bp. tivaïgula-ppadese. 9 S.B.B1.B2.Bp. paricchindi; Sp. paricchijji. 10 B.B1.Bp. bubbuëakà, sic passim; B2. pubbuëhakà. 11 S1.(D). paricchi¤ji. 12 S.Sp.B.B1.B2.Bp. tà hi pi. 13 S1.(D). cålàni. 14 B1. itaràpi. 15 B1. pàñihàriyaü. 16 B2. adaüsu. 17 S.B2. unnàdãni. 18 B2.Bp. ahesuü. 19 Sp.B.B2.Bp. celu-. 20 B.B1.B2.Bp. pavattayiüsu. 21 B2. bhåma-. >\ #<[page 095]># %< Introduction 95>% devà\<*<1>*>\ tàva sàdhukàraü pavattayiüsu. ra¤¤o imaü pàñi- hàriyaü passantassa pãtiyà nirantaraü phuñasarãrassa\<*<2>*>\ a¤- jàlim paggahetvà ñhitass' eva mahàbodhi målasatena\<*<3>*>\ suvaõ- õakañàhe patiññhàsi. dasa mahàmålà\<*<4>*>\ suvaõõakañàhatalaü\<*<5>*>\ àhacca aññhaüsu, \<*<6>*>\avasesà navuti anupubbena vaóóhanà\<*<6>*>\ hutvà gandhakalale oruyha\<*<7>*>\ ñhità.\<*<8>*>\ evaü suvaõõakañàhe patiññhitamatte mahàbodhimhi mahàputhuvi\<*<9>*>\ cali, àkàse devadundubhiyo\<*<10>*>\ phaliüsu, pabbatànaü naccehi devatà- naü\<*<11>*>\ sàdhukàrehi yakkhànaü hiükàrehi\<*<12>*>\ asurànaü thuti- jappehi\<*<13>*>\ brahmàõaü appoñhanehi\<*<14>*>\ meghànaü gajjitehi ca- tuppadànaü ravehi pakkhãnaü virutehi\<*<15>*>\ sabbatàlàvacarà- naü\<*<16>*>\ sakasakapañibhànehi puthuvitalato\<*<17>*>\ yàva brahmalokà tàva ekakolàhaëaü ekaninnàdaü ahosi. pa¤casu sàkhàsu phalato phalato\<*<18>*>\ chabbaõõaraüsiyo nikkhamitvà\<*<19>*>\ sakalacak- kavàlaü\<*<20>*>\ ratanagopànasãvinaddham\<*<21>*>\ viya kurumànà yàva brahmalokà abbhuggacchiüsu. taükhaõato ca pana pabhuti satta divasàni mahàbodhi himavalàhakagabbhaü pavi- sitvà\<*<22>*>\ aññhàsi; na koci mahàbodhiü passati. ràjà\<*<23>*>\ ratana- pãñhato oruyha satta divasàni mahàbodhipåjaü kàresi. sat- tame divase sabbadisàhi himà ca\<*<24>*>\ chabbaõõaraüsiyo\<*<25>*>\ ca àvattitvà mahàbodhim eva pavisiüsu. vigatahimavalà- hake vippasanne cakkavàlagabbhe\<*<26>*>\ mahàbodhi paripuõõa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sp. devatà ca. 2 B2.phuññha-. 3 S. måle satena. 4 B.B1. mahàmålàni. 5 S. suvaõõaü ka-. 6-6 Sp. -óóhanakà; B. avasesà navuti khuddakamåëà anupubbena vaóóhakà; B1.B2.=text except the last part -vaóóhanakà; Bp. avase- sàni navuti khuddakamålàni anapubbena (probably anu-) vaóóhana- kàni. 7 B.B1. onãyha. 8 Bp. ñhitàni. 9 S. -puthavi; Sp. puthuvã; B.B1.B2.Bp. -pathavã. 10 B.B1.B2.Bp. devadudrabhiyo. 11 B.B1.B2.Bp. devànaü. 12 Sp. bhiükàrehi; B2. hikàrehi. 13 B2. thåtija-. 14 S.Bp. apphoñanehi; B.B1. appoñanehi; B2. àpphoñanehi. 15 B.B1. vidutehi; B2. vidåtehi; Bp. rutehi. 16 S.B.B1.B2.Bp. sabbatàëà-. 17 B.B1.B2.Bp. pathavã-. 18 S. has phalato once. 19 S. nikkhitvà. 20 B.B1.B2.Bp. -vàëaü. 21 S. -sivinaddhaü. 22 B2. pavãsitvà. 23 B2. tadhà before ràjà. 24 S.Sp.B2. hima¤ ca; S1.(D). sabbadisàbhima¤ca; Mahàvaüsa. p. 114, line 4. 25 S.Sp.B2. omit chabbaõõa; but B2. rasmiyo. 26 Sp.B.B1.B2.Bp. cakkavàëa-. >\ #<[page 096]># %<96 Samantapàsàdikà>% khandhasàkhàpasàkho pa¤caphalapatimaõóito suvaõõaka- ñàhe patiññhito 'va pa¤¤àyittha. ràjà mahàbodhiü disvà tehi pàñihàriyehi sa¤janitapãtipàmojjo,\<*<1>*>\ sakala-Jambudãpe\<*<2>*>\ rajjena taruõamahàbodhiü påjessàmãti\<*<3>*>\ abhisekaü datvà satta divasàni mahàbodhiññhàne yeva aññhàsi. mahàbodhi pubbakattikajuõhapavàraõadivase\<*<4>*>\ sàyaõhasamaye\<*<5>*>\ pañha- maü suvaõõakañàhe patiññhahi. tato himagabbhasattàhaü abhisekasattàha¤ ca vãtinàmetvà kàlapakkhass'\<*<6>*>\ eva uposa- thadivase ràjà ekadivasen' eva Pàñaliputtaü pavisitvà kattikajuõhapakkhassa pàñipadadivase mahàbodhim pàcã- namahàsàlamåle ñhapesi. suvaõõakañàhapatiññhitadivasato\<*<7>*>\ sattarasame divase mahàbodhissa abhinavaïkurà pàtura- hesuü. te disvàpi pasanno ràjà puna mahàbodhiü rajjena påjento sakala-Jambudãpàbhisekam adàsi. Sumanasàma- õero\<*<8>*>\ kattikapuõõamadivase dhàtugahaõatthaü gato mahà- bodhissa kattikachaõapåjaü addasa. evaü mahàbodhiü maõóato\<*<9>*>\ ànetvà Pàñaliputte ñhapitaü mahàbodhiü sandhàya àha: tena hi amma mahàbodhiü gahetvà yàhãti.\<*<10>*>\ sà sàdhå 'ti sampañicchi. ràjà mahà- bodhirakkhaõatthàya aññhàrasa devakulàni\<*<11>*>\ aññha\<*<12>*>\ amacca- kulàni aññha bràhmaõakulàni aññha kuñumbikakulàni\<*<13>*>\ aññha gopakakulàni aññha taracchakulàni\<*<14>*>\ aññha ca Kàliïgakulàni\<*<15>*>\ datvà udakàsi¤canatthàya\<*<16>*>\ aññha\<*<17>*>\ suvaõõaghañe aññha ca rajataghañe datvà iminà parivàrena mahàbodhiü Gaïgàya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. -pàmujjo; Sp.Bp. sa¤jàtapãtipàmojjo; B.B2. sa¤jàtapitipàmojjo; B1. sa¤canitapitipàmujjo. 2 B. Jambådãparajjena; B1.B2.Bp. Jambudãparajjena. 3 B2. påjissàmãti. 4 S.Sp.B.B2.Bp. pubbakattikapavàraõadivase. (B1.=text.) 5 B.B2.Bp. sàyanha-. 6 B.B2.Bp. kàëa-, sic passim. 7 S.Sp.B.B1.B2.Bp. suvaõõakañàhe patiññhita-. 8 B.B2.Bp. tadà before Sumana. 9 S.Sp.B1.B2.Bp. mahàbodhimaõóato; B. mahàbodhimaõóapato. 10 B2.Bp. gacchàhãti. 11 S. raññhàrasa devakulàni; Sp.B2.Bp. aññhàrasa devatàkulàni; B.B1. aññhàrasa devakulàni. 12 B2. añha, sic passim. 13 S. kuñimbikakålàni; B. kuñambyakålàni; B1. kuñumbiyayakå- làni; B2.Bp. kuñumbiyakulàni. 14 B.B1. tiracchakålàni. 15 B.B1. Kàliïkakålàni. 16 B1.Bp. udakasi¤cana-. 17 B2. adds ca. >\ #<[page 097]># %< Introduction 97>% nàvaü àropetvà sayam pi nagarato nikkhamitvà Vi¤jhà- ñaviü\<*<1>*>\ samatikkamma anupubbena sattahi divasehi Tàma- littiü anuppatto. antarà-magge devanàgamanussà uëàraü mahàbodhipåjaü akaüsu. ràjàpi samuddatãre satta divasàni mahàbodhim ñhapetvà sakala-Jambudãpe mahàrajjaü\<*<2>*>\ adàsi. idam assa tatiyaü Jambudãpe\<*<3>*>\ rajjasampadànaü hoti. evaü mahàrajjena påjetvà màgasiramàsassa\<*<4>*>\ pañhamapàñipada- divase Asoko dhammaràjà mahàbodhiü ukkhipitvà galap- pamàõaü udakaü oruyha nàvàyaü patiññhapetvà\<*<5>*>\ Saü- ghamittattherim pi saparivàraü nàvaü àropetvà Ariññhaü amaccaü etad avoca: ahaü tàta mahàbodhiü tikkhattuü sakala-Jambudãpe\<*<3>*>\ rajjena påjetvà galappamàõaü udakaü oruyha mama sahàyassa\<*<6>*>\ pasesiü, so pi evam eva mahàbo- dhiü påjetå 'ti. evaü sahàyassa\<*<6>*>\ sàsanaü datvà, gacchati vata re dasabalassa sarasaraüsijàlaü vimu¤camàno\<*<7>*>\ mahà- bodhirukkho ti kanditvà\<*<8>*>\ a¤jaliü paggahetvà assåni pavatta- yamàno aññhàsi. sàpi kho mahàbodhisamàråëhà\<*<9>*>\ nàvà passa- to\<*<10>*>\ mahàràjassa mahàsamuddatalaü pakkhantà.\<*<11>*>\ mahà- samudde pi samantà yojanaü vãciyo våpasantà, pa¤cavaõ- õàni padumàni pupphitàni, antalikkhe dibbàni turiyàni vajjiüsu,\<*<12>*>\ àkàsato\<*<13>*>\ jalathalarukkhàdisannissitàhi devatàhi pavattità ativiya uëàrà påjà ahosi. Saüghamittattherã\<*<14>*>\ supaõõaråpena mahàsamudde\<*<15>*>\ nàgakulàni santàsesi.\<*<16>*>\ te samutrastaråpà\<*<17>*>\ nàgà àgantvà taü vibhåtiü passitvà therim yàcitvà mahàbodhiü nàgabhavanaü atiharitvà sattadivasàni \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. Vi¤càñaviü. 2 B.B1.B2.Bp. -dãpamahàrajjaü. 3 B.B1.B2.Bp. -dãparajj-. 4 Sp. magasiramàsassa; S. magasirassa; B2. migasirassa. 5 B2. patiññhàpetvà. 6 B1.B2.Bp. sahàyakassa. 7 B2.Bp. vimu¤canto. 8 B.B1.B2.Bp. vanditvà. 9 B2. -råëà. 10 S.Sp.B.B1.B2.Bp. passato passato. 11 B.B2.Bp. pakkhandà; B1. pakkandà. 12 B2.Bp. pavajjiüsu. 13 S.Sp.àkàsa-jala-; B.B2.Bp. àkàse jala-. 14 B2.Bp. add pi. 15 Sp. samudde. 16 B. santàpesi. 17 S.Sp.te samutrastaråpà, as corrected by Oldenberg; S1.(D). te mu- trastharåpà; B.B2. te c' utràsaråpà; B1. te mutrassaråpà; Bp. te ca utrastaråpà. See Mahàvaüsa, p. 116, line 13. I 7 >\ #<[page 098]># %<98 Samantapàsàdikà>% nàgarajjena påjetvà puna nàvàyaü patiññhàpesuü. taü divasam eva nàvà Jambukolapaññanaü\<*<1>*>\ agamàsi. Asoka- mahàràjàpi\<*<2>*>\ mahàbodhiviyogadukkhito\<*<3>*>\ pi\<*<4>*>\ kanditvà roditvà yàva dassanavisayaü oloketvà pañinivatti. Devànampiyatisso mahàràjàpi kho Sumanasàmaõerassa vacanena màgasiramàsassa\<*<5>*>\ pañhamapàñipadadivasato pa- bhuti uttaradvàrato paññhàya yàva Jambukolapaññanaü\<*<1>*>\ maggaü\<*<6>*>\ sodhàpetvà alaükàràpetvà nagarato nikkhamana- divase uttaradvàrasamãpe samuddasàlàvatthusmiü\<*<7>*>\ ñhito yeva tàya vibhåtiyà mahàsamudde àgacchantaü yeva mahàbodhiü therassa ànubhàvena disvà tuññhamànaso nik- khamitvà sabbaü maggaü pa¤cavaõõehi pupphehi okirà- pento antarantare\<*<8>*>\ pupphàgghiyàni ñhapento ekàhen' eva Jambukolapaññanaü\<*<1>*>\ gantvà sabbatàlàvacaraparivuto\<*<9>*>\ pup- phadhåpagandhàdãhi\<*<10>*>\ påjayamàno galappamàõaü udakaü oruyha, àgato vata re dasabalassa sarasaraüsijàlavissajja- nako\<*<11>*>\ bodhirukkho\<*<12>*>\ ti pasannacitto mahàbodhiü ukkhipitvà uttamaïge sirasmiü patiññhapetvà\<*<13>*>\ mahàbodhiü parivàretvà àgatehi soëasahi jàtisampannakulehi saddhiü samuddato paccuttaritvà samuddatãre mahàbodhiü\<*<14>*>\ ñhapetvà tãõi di- vasàni sakala-Tambapaõõidãpe rajjena\<*<15>*>\ påjesi, soëasannaü jàtisampannakulànaü rajjaü vicàresi. atha catutthe divase mahàbodhiü àdàya uëàraü påjaü kurumàno anupubbena Anuràdhapuraü sampatto. Anuràdhapure pi mahàsakkà- raü katvà càtuddasadivase\<*<16>*>\ yeva\<*<17>*>\ vaóóhamànakacchàyàya mahàbodhiü uttaradvàrena pavesetvà nagaramajjhena ati- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. Jambukoëapaññanaü, so Chinese Yan-fu-ku-na. 2 S. Asokaràjàpi. 3 S. bodhi viyoga-. 4 S.Sp.B.B1.B2.Bp. omit pi. 5 S.Spüagasiramàsassa; B. migasiramàsassa; B1. migasãramàsassa; B2. migasirassa. 6 B.B2.Bp. add tàva. 7 Sp.B2. samuddasàlava-. 8 S.Sp.antarantarà. 9 S.B.B1.B2. sabbatàëà-. 10 B. pupphadhuma-; B1. pupphadhåma-; B2. pupphadhumagan- dhavàsàdãhi; Bp. pupphadhåmagandhavàsàdãhi. 11 B2. vissajjako. 12 S.B.B1.B2.Bp. mahàbodhirukkho 'ti. 13 B2.Bp. patiññhàpetvà. 14 S.Sp.bodhiü. 15 B.B1.B2.Bp. -dãparajjena. 16 B. cuddasãdivase; B1.B2.Bp. càtuddasãdivase. 17 B.B1.B2.Bp. omit yeva. >\ #<[page 099]># %< Introduction 99>% haranto dakkhiõadvàrena nikkhamitvà dakkhiõadvàrato pa¤cadhanusatikaññhàne\<*<1>*>\ yattha amhàkaü sambuddho\<*<2>*>\ ni- rodhasamàpattiü samàpajjitvà nisãdi, purimakà ca tayo sammàsambuddhà samàpattiü appetvà nisãdiüsu, yattha Kakusandhassa bhagavato mahàsirãsabodhi\<*<3>*>\ Konàgamanassa bhagavato udumbarabodhi Kassapassa\<*<4>*>\ sammàsambuddhassa ca\<*<5>*>\ nigrodhabodhi patiññhàsi, tasmiü Mahàmeghavanuyyà- nassa tilakabhåte Sumanasàmaõerassa vacanena pañhamam eva katabhåmiparikamme ràjavatthudvàrakoññhakaññhàne mahàbodhiü patiññhàpesi. kathaü. tàni kira bodhiü pa- rivàretvà àgatàni soëasa jàtisampannakulàni ràjavesaü gaõ- hiüsu, ràjà\<*<6>*>\ dovàrikavesaü gaïhi, soëasa kulàni ca\<*<7>*>\ mahà- bodhiü gahetvà oropayiüsu, mahàbodhi tesaü hatthato muttasamanantaram eva asãtihatthappamàõaü vehàsaü abbhuggantvà chabbaõõaraüsiyo mu¤ci, sarasaraüsiyo\<*<8>*>\ sakaladãpaü pattharitvà upari brahmalokaü àhacca aññhaü- su.\<*<9>*>\ mahàbodhipàñihàriyaü disvà sa¤jàtappasàdàni dasa purisasahassàni anupubbavipassanaü paññhapetvà arahat- taü patvà pabbajiüsu. yàva suriyass'\<*<10>*>\ atthaügamà mahà- bodhi antalikkhe aññhàsi; atthaügamite\<*<11>*>\ pana suriye\<*<12>*>\ rohiõi- nakkhattena\<*<13>*>\ pañhaviyaü patiññhahi.\<*<14>*>\ saha bodhipatiññhà- nà udakapariyantaü katvà mahàpañhavi akampi. patiññha- hitvà ca pana mahàbodhi satta divasàni himagabbhe sanni- sãdi, lokassa adassanaü agamàsi. sattame divase vigatavalà- hakaü\<*<15>*>\ nabhaü ahosi, chabbaõõaraüsiyo jalantà vipphu- rantà nicchariüsu, mahàbodhissa khandho ca sàkhàyo ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.B1.B2.Bp. -satike ñhàne. 2 S.Sp.B.B1.B2.Bp. sammàsambuddho. 3 Sp. mahàsirisa-; B2. mahàsãrisa-. 4 S.Sp.B1.Bp. Kassapa-sammàsa-. 5 S.Sp.omit ca. 6 B2. adds pana. 7 B.B1.B2.Bp. omit ca. 8 S1.(D). mucci, sarasa-; B. mu¤ci, yasmiü yo sakaladãpaü; B1. mu¤ci, atha raüsiyo sakaladãpaü; Bp. mu¤ci, raüsiyo sakaladãpaü. 9 S. àhaüsu. 10 B1.B2.Bp. såriyatthaügamà. 11 S.Sp.atthamite. 12 B.B1.B2.Bp. såriye. 13 S. rohinã-; Sp.Bp. rohiõã-. 14 B.B2. patiññhàhi; Bp. patiññhàsi; B1 patiññhàti. 15 S. vigakavalàhakaü. >\ #<[page 100]># %<100 Samantapàsàdikà>% tàni ca pa¤ca phalàni dissiüsu.\<*<1>*>\ Mahindatthero ca Saü- ghamittattherã ca ràjà ca saparivàrà mahàbodhiññhànam eva agamiüsu,\<*<2>*>\ yebhuyyena ca sabbadãpavàsino\<*<3>*>\ sannipatiüsu. tesaü passantànaü yeva uttarasàkhato ekaü phalaü pac- citvà sàkhato mucci. thero hatthaü upanàmesi. phalaü therassa hatthe patiññhàsi. taü thero,ropaya\<*<4>*>\ mahàràjà'ti ra¤¤o adàsi. ràjà gahetvà suvaõõakañàhe madhurapaüså\<*<5>*>\ àkiritvà gandhakalalaü påretvà ropetvà mahàbodhiàsan- naññhàne\<*<6>*>\ ñhapesi. sabbesaü passantànaü yeva catuhatthap- pamàõà aññha taruõabodhirukkhà uññhahiüsu. ràjà taü acchariyaü disvà aññha taruõabodhirukkhe setacchattena påjetvà abhisekaü adàsi. tato ekaü bodhirukkhaü àgama- nakàle\<*<7>*>\ mahàbodhinà pañhamapatiññhitokàse Jambukola- paññane\<*<8>*>\ ropayiüsu, ekaü Tavakkabràhmaõassa\<*<9>*>\ gàmadvàre, ekaü Thåpàràme, ekaü Issaranimmànavihàre,\<*<10>*>\ ekaü Pañha- macetiyaññhàne, ekaü Cetiyapabbate, ekaü Rohaõajanapa- damhi Kàñaragàme,\<*<11>*>\ ekaü Rohaõajanapadamhi yeva Canda- nagàme. itaresaü catunnaü phalànaü bãjehi\<*<12>*>\ dvattiüsa- bodhitaruõe yojaniyayojaniyesu àràmesu\<*<13>*>\ patiññhàpesuü.\<*<14>*>\ evaü puttanattaparamparàya\<*<15>*>\ samantà dãpavàsãnaü hitàya sukhàya patiññhite\<*<16>*>\ dasabalassa dhammadhajabhåte\<*<16>*>\ mahà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.Sp.ca tàni pa¤ca phalàni dissiüsu; B. ca pattàni ca pa¤ca phalàni passisu; B2. ca pattàni ca pa¤ca phalàni ca passiüsu; Bp. ca pattàni ca pa¤ca phalàni ca dassiüsu. 2 S. agaümiüsu; B. àgamaüsu; B1.Bp. agamaüsu. 3 B2.Bp. sabbe dãpavàsino. 4 B1. ropetha; comp. Mahàvaüsa, p. 119, line 9. 5 S.Sp.B.B1.B2.Bp. paüsuü. 6 Sp.B.Bp. mahàbodhiàsanaññhàne; S.B1.B2. mahààsanaññhàne. 7 S1 [D]. -kàlo. 8 B2. Jambukoëaññhane. 9 S1. [D]. Cakkabràhmaõassa gamantare; Sp. Tacakkabràhmanassa; M hàvaüsa [p. 119], Tivakkabràhmaõaggàme; Chinese Bak-ku-ba-la- mon. 10 S1. [D].Sp. Issaranimmàõa-; Mahàvaüsa [pp.119, 123], Issara- samaõa. 11 B.B1. Bhojanàgàme; B2. BpGocaragàme; S. Kajaragàme; S1.[D]. Kàmaràgàme [corrected to Kàñaragàme]; Sp. Kàcaragàme; Mahàvaüsa [p. 120], Kàcharagàme; Chinese has Wan-ra. 12 B2. adds jàte. 13 S. yojaniyayojaniya àràmesu; B.B1.B2.Bp. yojaniya àràmesu. 14 B.B1.patiññhapesuü. 15 S.Sp.puttanattu-; B. puttanettha-. 16-16 S.Sp.omit the passage. >\ #<[page 101]># %< Introduction 101>% bodhimhi Anulà\<*<1>*>\ devã pa¤cahi ka¤¤àsatehi pa¤cahi ca ante- purikàsatehãti\<*<2>*>\ màtugàmasahassena saddhiü Saüghamittat- theriyà santike pabbajitvà na cirass'\<*<3>*>\ eva saparivàrà arahatte patiññhàsi. Ariññho pi kho ra¤¤o bhàgineyyo pa¤cahi puri- sasatehi saddhiü therassa santike pabbajitvà na cirass' eva saparivàro arahatte patiññhàsi. ath' ekadivasaü ràjà mahàbodhiü vanditvà therena saddhiü Thåpàràmaü gacchati. tattha\<*<4>*>\ Lohapàsàdaññhànaü sampattassa purisà pupphàni abhihariüsu. ràjà therassa pupphàni adàsi. thero pupphehi Lohapàsàdaññhànaü påjesi. pupphesu bhåmiyà\<*<5>*>\ patitamattesu mahàbhåmicàlo ahosi.\<*<6>*>\ ràjà,kasmà bhante bhåmi calità ti pucchi. imasmiü mahà- ràja okàse saüghassa anàgate uposathàgàraü bhavissati, tass' etaü pubbanimittan ti. ràjà puna therena saddhiü gacchanto Ambaïgaõaññhànaü patto, tatth' assa vaõõa- gandharasasampannaü\<*<7>*>\ atimadhurarasam ekaü ambapak- kaü àhariyittha. ràjà taü therassa paribhogatthàya adàsi. thero tatth' eva paribhu¤jitvà, idaü etth' eva ropàpethà 'ti\<*<8>*>\ àha. ràjà taü ambaññhiü gahetvà tatth' eva ropàpetvà\<*<9>*>\ udakaü àsi¤ci. saha ambabãjaropanena pañhavi saükampi.\<*<10>*>\ ràjà kasmà bhante pañhavi kampitthà 'ti pucchi. imasmiü mahàràja okàse saüghassa anàgate Ambaïgaõaü nàma sannipàtaññhànaü bhavissati, tass' etaü pubbanimittan ti. ràjà tattha aññha pupphamuññhiyo okiritvà vanditvà puna therena saddhiü gacchanto Mahàcetiyaññhànaü patto. tatth' assa\<*<11>*>\ campakapupphàni abhihariüsu, tàni ràjà therassa adàsi. thero Mahàcetiyaññhànaü pupphehi påjetvà vanditvà\<*<12>*>\ tàvad eva mahàpañhavikampi.\<*<13>*>\ ràjà kasmà bhante pañhavi kampihà 'tiucc. imasmiü mahàràja okàse anàgate buddhassa bhagavato asadiso mahàthåpo bhavissati, tass' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.B1.B2.Bp. Anuëà. 2 B2. antepurika-. 3 B2. cãrass', sic passim. 4 B2.Bp. tassa. 5 B.B2.Bp. bhåmiyaü. 6 Bp. aho asi. 7 S.Bp.B2. -gandhasampannaü; Sp. -gandhasampaõõaü. 8 S.B.B1.B2.Bp. ropethà 'ti; Sp. ropàpehãti. 9 B.B1.B2.Bp. ropetvà. 10 B2.Bp. pathavã akampi. 11 B2.Bp. assa purisà. 12 S.Sp.B.B2.Bp. vandi; B1.vanditvà-corrected to vandi tà [vadeva]. 13 S.Sp.B.B1.B2.Bp. mahàpathavã saükampi. >\ #<[page 102]># %<102 Samantapàsàdikà>% etaü pubbanimittan ti. ahaü eva karomi bhante 'ti. alaü mahàràja tumhàkaü a¤¤aü bahuü kammaü\<*<1>*>\ atthi, tumhà- kaü pana nattà Duññhagàmini\<*<2>*>\ Abhayo nàma ràjà\<*<3>*>\ kàressatãti. atha ràjà, sace bhante mayhaü nattà karissati kataü yeva mayà 'ti dvàdasahatthaü pàsàõatthambham\<*<4>*>\ àharàpetvà, Devànampiyatissara¤¤o\<*<5>*>\ nattà Duññhagàmini\<*<2>*>\ Abhayo nàma imasmiü padese thåpaü karotå'ti likhàpetvà\<*<6>*>\ patiññhàpetvà\<*<7>*>\ theraü pucchi: patiññhitaü nu kho bhante Tambapaõõidãpe sàsanan ti. patiññhitaü mahàràja sàsanaü, målàni pan' assa na tàva otarantãti. kadà pana bhante målàni otiõõàni nàma bhavissantãti. yadà mahàràja Tambapaõõidãpakànaü màtàpitunnaü\<*<8>*>\ Tambapaõõidãpe\<*<9>*>\ jàto dàrako Tambapaõõi- dãpe\<*<10>*>\ pabbajitvà Tambapaõõidãpamhi yeva vinayaü ugga- hetvà Tambapaõõidãpe vàcessati, tadà sàsanassa målàni otiõõàni nàma bhavisantãti. atthi pana bhante ediso bhikkhå 'ti. atthi mahàràja Ariññho\<*<11>*>\ bhikkhu pañibalo etasmiü kamme.\<*<12>*>\ kiü\<*<13>*>\ mayà ettha bhante\<*<14>*>\ kàtabban ti.\<*<15>*>\ maõóa- paü mahàràja kàtuü vaññatãti. sàdhu bhante ti ràjà Megha- vaõõàbhayassa amaccassa pariveõaññhàne mahàsaügãtikàle Ajàtasattumahàràjena katamaõóapàkàraü\<*<16>*>\ ràjànubhàvena maõóapaü kàràpetvà\<*<17>*>\ sabbatàlàvacare\<*<18>*>\ sakasakasippe\<*<19>*>\ pa- yojetvà, sàsanassa målàni otarantàni passissàmãti anekapuri- sasahassaparivuto Thåpàràmaü anuppatto. tena kho pana samayena Thåpàràme aññhasaññhi\<*<20>*>\ bhikkhusahassàni sanni- patiüsu. Mahàmahindattherassa àsanaü dakkhiõàbhimu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.B1.B2.Bp. bahukammaü; Sp. bahuü kiccaü. 2 S.Sp. Duññhagàminã; B.B1.B2.Bp. Duññhagàmaõi, sic passim; Chinese Mokkhagàmaõi. 3 B2. omits ràjà. 4 S. pàsàna-. 5 B2.Bp. -tissassa ra¤¤o. 6 S.Sp.B.B1.B2.Bp. akkharàni likhàpetvà. 7 B2.Bp. add vanditvà. 8 B. -pãtånaü; B1.B2.Bp. -pitånaü. 9 B2. has always Tampa- for Tamba-. 10 B2. adds yeva. 11 S.Sp.B.B1.B2.Bp. Mahà-ariññho. 12 S.Sp.B.B2.Bp. kamme 'ti. 13 S.Sp.B.B2. Bp. omit kiü. 14 S.Sp.B.B2.Bp. insert kiü here.15 B.B1.Bp. kattabban ti. 16 S.Sp.Bp. -maõóapappakàraü; B.B1. -maõóappapakàraü; B2. -maõóapapakàraü. 17 S.Sp.B.B1.B2. Bp. retvà. 18 B2. sabbatàëà-. 19 B.B1.B2.Bp. -sippesu. 20 S. saññhi, so Chinese. >\ #<[page 103]># %< Introduction 103>% khaü pa¤¤attaü hoti, Mahàariññhattherassa dhammàsanaü uttaràbhimukham pa¤¤attaü hoti. atha kho Mahàariññhat- thero Mahindattherena ajjhiññho attano anuråpena pattà- nukkamena\<*<1>*>\ dhammàsane nisãdi. Mahindattherapamukhà añ- ñhasaññhi mahattherà\<*<2>*>\ dhammàsanaü parivàretvà nisãdiüsu. ra¤¤o pi kaniññhabhàtà Mattàbhayatthero nàma dhuraggàho\<*<3>*>\ hutvà, vinayaü gaõhissàmãti\<*<4>*>\ pa¤cahi\<*<5>*>\ bhikkhusatehi sad- dhim Mahàariññhattherassa dhammàsanaü eva parivàretvà nisãdi. avasesàpi bhikkhå saràjikà ca parisà attano attano pattàsane nisãdiüsu. athàyasmà Mahàariññhatthero: tena samayena buddho bhagavà Vera¤jàyaü viharati Naleru- pucimandamåle\<*<6>*>\ ti vinayanidànaü abhàsi. bhàsite ca panà- yasmatà Ariññhattherena vinayanidàne àkàsaü\<*<7>*>\ mahàviravi- taü viravi,\<*<8>*>\ akàlavijjullatà\<*<9>*>\ nicchariüsu, devatà sàdhukàraü adaüsu, mahàpañhavi udakapariyantaü katvà saükampi- evaü anekesu pàñihàriyesu vattamànesu àyasmà Ariññhatthero Mahàmahindattherapamukhehi\<*<10>*>\ aññhasaññhiyà paccekagaõãhi khãõàsavamahàtherehi tada¤¤ehi ca aññhasaññhisahassehi\<*<11>*>\ bhikkhåhi parivuto pañhamakattikapavàraõadivase Thå- pàràmavihàramajjhe satthu karuõàguõaparidãpakaü\<*<12>*>\ bha- gavato anusiññhikarànaü\<*<13>*>\ kàyakammavacãkammavipphan- ditavinayanaü Vinayapiñakaü\<*<14>*>\ pakàsesi, pakàsetvà ca yàva- tàyukaü tiññhamàno bahunnaü\<*<15>*>\ vàcetvà bahunnaü\<*<15>*>\ hadaye patiññhàpetvà\<*<16>*>\ anupàdisesàya nibbànadhàtuyà parinibbàyi. te pi kho Mahàmahindattherapamukhà\<*<17>*>\ tasmiü samàgame \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. vattànukkamena. 2 Sp.B2.Bp. mahàtherà. 3 B2. dhåraggàho. 4 B.B2.Bp. uggaõhissàmãti. 5 S.Sp.pa¤ca. 6 S.Sp2.Bp. Naëeru-; B. Naëerupucimantamåle; B1. Naëerupuji mandamåle. 7 B.B1. àkàse. 8 S.Sp.B.B1.B2. mahàviravaü viravi; Bp. mahàviravaü ravi. 9 B. akàle vijjulatà; B1.B2.Bp. -vijjulatà. 10 S.Sp.B2.Bp. omit -tthera-. 11 S.B2. saññhisahassehi; Bp. aññhasaññhi bhikkhusahassehi;so Chinese. 12 B.B1. B2.Bp. -guõadãpakaü. 13 S anusatthikaraõaü; S1.(D). anusatthikaràõaü; Sp. anusatthi- karànaü; B. anusiññhikaràna-. 14 B1. simply piñakaü. 15 B.B1.B2.Bp. bahånaü. 16 S.B.B1. patiññhapetvà. 17 S.Sp.B.B1.B2.Bp. omit -tthera-. >\ #<[page 104]># %<104 Samantapàsàdikà>% aññhasaññhi mahàtherà dhuraggàhà\<*<1>*>\ samàgatà paccekagaõino sabbe dhammaràjassa sàvakà; khãõàsavà vasippattà tevijjà iddhikovidà uttamattham abhi¤¤àya anusàsiüsu ràjino. àlokaü dassayitvàna obhàsetvà mahiü imaü jalitvà aggikkhandhà va parinibbàyiüsu\<*<2>*>\ mahesayo. tesaü parinibbànato aparabhàge a¤¤e pi tesaü theràõaü antevàsikà Tissadatta-Kàlasumana\<*<3>*>\-Dãghasumanàdayo ca Mahàariññhattherassa antevàsikà\<*<4>*>\ antevàsikànaü antevàsikà cà 'ti evaü pubbe vuttappakàrà àcariyaparamparà imaü Vinayapiñakaü yàva ajjatanà\<*<5>*>\ ànesuü.\<*<6>*>\ tena vuttaü. tatiyasaügahato pana uddhaü imaü dãpaü Mahindàdãhi àbhataü. Mahindato uggahetvà ka¤ci\<*<7>*>\ kàlaü Ariññhattheràdãhi àbhataü, tato yàva ajjatanà\<*<5>*>\ tesaü yeva antevàsikaparamparàbhåtàya\<*<8>*>\ àcariyaparamparàya àbha- tan ti.\<*<9>*>\ kattha ppatiññhitan ti, yesaü pàlito\<*<10>*>\ ca atthato ca anå- naü vattati maõighañe pakkhittatelam iva ãsakam pi na paggharati, evaråpesu adhimattasatigatidhitimantesu\<*<11>*>\ laj- jikukkuccakesu\<*<12>*>\ sikkhàkàmesu puggalesu patiññhitan ti ve- ditabbaü, tasmà vinayapatiññhàpanatthaü vinayapariyat- tiyà ànisaüsaü sallakkhetvà sikkhàkàmena bhikkhunà\<*<13>*>\ vinayo pariyàpuõitabbo. tatràyaü vinayapariyattiyà àni- saüso: vinayapariyattikusalo hi puggalo sàsane pañiladdha- saddhànaü kulaputtànaü màtupituññhàniyo\<*<14>*>\ hoti, tadà- yattà hi nesaü pabbajjà upasampadà\<*<15>*>\ vattànuvattapañipatti àcàragocarakusalatà. api c' assa vinayapariyattiü nissàya attano sãlakhandho sugutto hoti surakkhito kukkuccapaka- tànaü\<*<16>*>\ pañisaraõaü hoti, visàrado saïghamajjhe voharati, paccatthike sahadhammena suniggahãtaü\<*<17>*>\ niggaïhàti, sad- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. dhåraggàhà. 2 S.Sp.B1. parinibbiüsu; B2.Bp. nibbàyiüsu. 3 B2. Kàëa-. 4 S.Sp.omit this first antevàsikà. 5 B2.Bp. yàv' ajjatanà. 6 S.Sp.ànesi. 7 B.B1.B2.Bp. ki¤ci. 8 B.B1.B2.Bp. paramparabhåtàya. 9 Oldenberg's text: ‘Historical Introduction' ends here. 10 B.B1.B2.Bp. pàëito. 11 B1. -dhãti-. 12 S.B. lajjisu ku-; B1.B2.Bp. lajjãsu ku-. 13 B2. bhikkhånà. 14 B.B1.B2.Bp. màtàpitu-. 15 B2. adds ca. 16 B2. adds bhikkhånaü. 17 B.B2.Bp. -hitaü. >\ #<[page 105]># %< Introduction 105>% dhammaññhitiyà pañipanno hoti. tenàha bhagavà: pa¤cime bhikkhave ànisaüsà vinayadhare puggale, attano sãlak- khandho sugutto hoti surakkhito --pe-- saddhammaññhitiyà pañipanno hotãti. ye càpi saüvaramålakà kusaladhammà vuttà bhagavatà, vinayadharo puggalo tesaü dàyàdo vina- yamålakattà tesaü dhammànaü. vuttam pi h' etaü bha- gavatà:--vinayo saüvaratthàya saüvaro avippañisàratthàya avippañisàro pàmujjatthàya pàmujjaü\<*<1>*>\ pãtatthàya pãti pas- saddhatthàya passaddhi sukhatthàya sukhaü samàdhatthàya samàdhi yathàbhåta¤àõadassanatthàya yathàbhåta¤àõadas- sanaü nibbidatthàya nibbidà viràgatthàya viràgo vimuttat- thàya vimutti vimutti¤àõadassanatthàya vimutti¤àõadas- sanaü anupàdàparinibbànatthàya, etadatthà kathà etadatthà mantanà etadatthà upanisà etadatthaü sotàvadhànaü ya- didaü anupàdà cittassa vimokkho ti. tasmà vinayapariyat- tiyà àyogo\<*<2>*>\ karaõãyo ti. ettàvatà ca yà sà vinayasaüvaõõanatthaü màtikà ñha- pità, tattha vuttaü yena yadà yasmà dhàritaü yena càbhataü, yattha ppatiññhitaü c' etam etaü vatvà vidhiü tato ti, imissà tàva gàthàya attho pakàsito, vinayassa ca bàhirani- dànavaõõanà\<*<3>*>\ yathàdhippàyaü saüvaõõità hotãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B.B2.Bp. pàmojjatthàya pàmojjaü. 2 S. ayogo. 3 B2. bàhãra-. >\ #<[page 106]># %<106 SUTTAVIBHAðGA-VAööANâ>% I PâRâJIKA I Idàni tenà 'ti àdipàñhassa atthaü nànappakàrato dassa- yanto karissàmi vinayass' atthavaõõanan\<*<1>*>\ ti, vuttattà tena samayena buddho bhagavà ti àdãnaü\<*<2>*>\ atthavaõõanaü\<*<3>*>\ karis- sàmi. seyyathãdaü\<*<4>*>\: tenà 'ti aniyamaniddesavacanaü, tassa saråpena avuttenàpi\<*<5>*>\ parabhàge\<*<6>*>\ atthato siddhena yenà 'ti iminà vacanena pañiniddeso kattabbo.\<*<7>*>\ parabhàge\<*<6>*>\ hi vinaya- pa¤¤attiyàcanahetubhåto\<*<8>*>\ àyasmato Sàriputtassa parivi- takko siddho. tasmà yena samayena so parivitakko uda- pàdi, tena samayena buddho bhagavà Vera¤jàyaü viharatãti evam ettha sambandho veditabbo. ayaü hi sabbasmiü\<*<9>*>\ vi- naye yutti yadidaü yattha yattha tenà 'ti vuccati, tattha tattha pubbe và pacchà và atthato siddhena yenà 'ti iminà vacanena pañiniddeso kattabbo ti,\<*<10>*>\ tatrãdaü\<*<11>*>\ mukhamatta- nidassanaü: tena hi bhikkhave bhikkhånaü sikkhàpadaü pa¤¤àpessàmi yena Sudinno methunaü dhammaü pañisevi, yasmà pañisevi tasmà pa¤¤àpessàmãti vuttaü hoti. evaü tàva pubbe atthato siddhena yenà 'ti iminà vacanena pañi- niddeso yujjati, tena samayena buddho bhagavà Ràjagahe viharati, yena samayena Dhaniyo Kumbhakàraputto ra¤¤o dàråni adinnaü àdiyãti evaü pacchà atthato siddhena yenà 'ti iminà vacanena so\<*<12>*>\ pañiniddeso yujjatãti vutto tenà 'ti vacanassa attho. samayenà 'ti ettha pana samayasaddo\<*<13>*>\ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. -vannanan ti. 2 S. àdãõaü. 3 B. tattha-. 4 B2.Bp. seyyathidaü. 5 Bp. avuttena pi. 6 Bp. aparabhàge. 7 B2. veditabbo; Bp. kàtabbo. 8 S. -pa¤¤attiyà vacanahetubhåto. 9 S. sabbasmiü hi; B2.Bp. sabbasmim pi. 10 B2.Bp. kàtabbo ti. 11 S.Bp. tatridaü. 12 B2. Bp. omit so. 13 B2.Bp. add tàva after -saddo. >\ #<[page 107]># %% samavàye khaõe kàle samåhe hetudiññhisu\<*<1>*>\ pañilàbhe pahàne\<*<2>*>\ ca pañivedhe ca dissati. tathà hi 'ssa, appevanàma sve pi upasaïkameyyàma yàva\<*<3>*>\ kàla¤ ca samaya¤ ca upàdàyà 'ti evamàdisu\<*<4>*>\ samavàyo attho. eko 'va bhikkhave\<*<5>*>\ khaõo ca samayo ca brahmacariyavàsàyà 'ti evamàdisu khaõo attho.\<*<6>*>\ uõhasamayo pariëàhasamayo ti evamàdisu kàlo, mahàsamayo pavanasmiü ti evamàdisu samåho, samayo pi kho te Bhaddàli appañividdho ahosi, bhagavàpi kho Sàvatthiyaü viharati, bhagavàpi maü jànis- sati Bhaddàli nàma bhikkhu sàsane\<*<7>*>\ sikkhàya aparipårakà- rãti, ayam pi kho te Bhaddàli samayo appañividdho ahosãti evamàdisu hetu, tena\<*<8>*>\ samayena uggahamàno paribbàjako samaõamuõóikàputto\<*<9>*>\ samayappavàdake tindukàcãre eka- sàlake mallikàya àràme pañivasatãti evamàdisu\<*<10>*>\ diññhi. [diñ- ñhe 'va\<*<11>*>\ dhamme yo attho yo c' attho samparàyiko, atthà- bhisamayà dhãro paõóito ti pavuccatãti] evamàdisu pañilàbho, sammà mànàbhisamayà antam akàsi dukkhassà 'ti evamàdisu pahànaü, dukkhassa pãëanaññho saükhataññho santàpaññho viparinàmaññho abhisamayaññho ti evamàdisu pañivedho attho. idha pan' assa kàlo attho. tasmà yena kàlena àyas- mato Sàriputtassa vinayapa¤¤attiyàcanahetubhåto parivi- takko\<*<12>*>\ udapàdi tena kàlenà 'ti evam ettha attho daññhabbo. etthàha: atha kasmà yathà suttante ekaü samayaü ti upa- yogavacanena niddeso kato, abhidhamme ca yasmim samaye kàmàvacaran ti bhummavacanena, tathà akatvà idha tena samayenà 'ti karaõavacanena niddeso kato ti tattha tathà idha ca\<*<13>*>\ a¤¤athà atthasambhavato. kathaü suttante tàva accantasaüyogattho sambhavati yaü hi samayaü bhagavà Brahmajàlàdãni suttantàni desesi accantam eva taü sama- yaü karuõàvihàrena vihàsi, tasmà tadatthajotanatthaü tattha upayoganiddeso\<*<14>*>\ kato. abhidhamme ca adhikaraõat- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. hetudiññhãsu. 2 S.Sp. pahàõe. 3 S. B2.Bp. omit yàva. 4 B2.Bp.-àdãsu, sic passim. 5 B2. Bp. add kho. 6 B2.Bp. omits attho. 7 B2.Bp. satthusàsane. 8 B2.Bp. add kho pana. 9 S.Sp. -maõdikàputto. 10 S.-àdãsu pi. 11 B2.Bp. omits va. 12 S. pañivitakko. 13 S. idhaü ca. 14 B2.Bp. upayogavacanena ni-. >\ #<[page 108]># %<108 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.1.)>% tho bhàvena bhàvalakkhaõattho ca sambhavati; adhikaraõaü hi kàlattho samåhattho ca samayo tattha vuttànaü phas- sàdidhammànaü, khaõasamavàyahetusaïkhàtassa\<*<1>*>\ ca sama- yassa bhàvena tesaü bhàvo lakkhãyati,\<*<2>*>\ tasmà tadattha- jotanatthaü tattha bhummavacanena niddeso kato. idha pana hetuattho karaõattho ca sambhavati. yo hi so sikkhà- padapa¤¤attisamayo Sàriputtàdãhi pi dubbi¤¤eyyo tena samayena hetubhåtena karaõabhåtena ca sikkhàpadàni pa¤- ¤àpayanto sikkhàpadapa¤¤attihetu¤ ca avekkhamàno\<*<3>*>\ bha- gavà tattha tattha vihàsi, tasmà tadatthajotanatthaü idha karaõavacanena niddeso kato ti veditabbo. hoti c' ettha: upayogena bhummena taü taü attham apekkhiya a¤¤atra samayo vutto karaõen' eva so idhà 'ti poràõà pana vaõõayanti, taü\<*<4>*>\ samayan ti và tasmiü\<*<5>*>\ samaye ti và tena samayenà 'ti và abhilàpamattabhedo esa sabbattha bhummam eva attho hi, tasmà tesaü laddhiyà tena samayenà 'ti vutte pi tasmiü samaye ti attho veditabbo. buddho bhagavà 'ti imesaü padànaü parato atthaü vaõõa- yissàma. Vera¤jàyaü viharatãti, ettha pana Vera¤jà ti a¤¤atarassa nagarass' etaü adhivacanaü, tassaü Vera¤jà- yaü samãpaññhe\<*<6>*>\ bhummavacanaü, viharatãti avisesena iri- yàpathadibbabrahmàriyavihàresu a¤¤ataravihàrasamaïgipa- ridãpanam\<*<7>*>\ etaü; idha pana ñhànagamanàsanasayanappa- bhedesu\<*<8>*>\ iriyàpathesu a¤¤atarairiyàpathasamàyogaparidãpa- naü, tena ñhito pi gacchanto pi nisinno pi sayàno pi bhagavà viharati 'cc eva veditabbo, so hi ekaü iriyàpathabàdhanaü a¤¤ena iriyàpathena vicchinditvà aparipañantaü\<*<9>*>\ attabhà- vaü harati pavatteti, tasmà viharatãti vuccati. Naëerupu- cimandamåle\<*<10>*>\ ti, ettha Naëeru nàma yakkho,\<*<11>*>\ pucimando \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. khaõasamayavàya-. 2 B2.Bp. lakkhiyati. 3 S. avekkhamàõo; B2.Bp. apekkhamàno. 4 Bp. ekaü. 5 Bp. yasmiü. 6 Bp. samãpatthe. 7 B2.Bp. -vihàrasaïgãparidãpanam. 8 B2. ñhànagamananisajjasayanappabhedesu; Bp. ñhànagamanani- sajjàsayanappabhedesu. 9 Bp. aparipatantaü. 10 S1. (D). Naleru-, sic passim. 11 S. yakkhà. >\ #<[page 109]># %% ti nimbarukkho, målan ti samãpaü. ayaü hi målasaddo, målàni uddhareyya antamaso usãranàëamattàni\<*<1>*>\ pãti àdisu målamåle dissati, lobho akusalamålaü ti àdisu asàdhàra- õahetumhi,\<*<2>*>\ yàva majjhantike\<*<3>*>\ kàle chàyà pharati nivàte paõõàni pañanti\<*<4>*>\ ettàvatà rukkhamålaü ti àdisu samãpe. idha pana samãpe adhippeto, tasmà Naëeruyakkhena adhig- gahãtassa\<*<5>*>\ pucimandassa samãpe ti evam ettha attho dañ- ñhabbo. so kira pucimando ramaõãyo pàsàdiko anekesaü rukkhànaü àdhipaccaü viya kurumàno tassa nagarassa avi- dåre gamanàgamanasampaõõe\<*<6>*>\ ñhàne ahosi. atha bhagavà Vera¤jaü. gantvà patiråpe ñhàne viharanto tassa rukkhassa samãpe heññhàbhàge vihàsi. tena vuttaü Vera¤jàyaü viharati Naëerupucimandamåle ti. tattha siyà yadi tàva bhagavà Vera¤jàyaü viharati Naëerupucimandamåle ti na vattabbaü, atha tattha viharati Vera¤jàyaü ti na vattabbaü, na hi sakkà ubhayattha ten' eva samayena apubbaü acarimaü viharitun ti; na kho pan' etaü evaü daññhabbaü. nanu avo- cumha\<*<7>*>\ samãpaññhe\<*<8>*>\ bhummavacanaü ti, tasmà yathà Gaïgà- yamunàdãnaü samãpe goyåthàni\<*<9>*>\ carantàni Gaïgàya caranti Yamunàya carantãti vuccanti evam idhàpi yadidaü Vera¤- jàya samãpe Naëerupucimandamålaü tattha viharanto vuc- cati Vera¤jàyaü viharati Naëerupucimandamåle ti. gocara- gàmanidassanatthaü hi 'ssa Vera¤jàvacanaü, pabbajitànu- råpanivàsanaññhànanidassanatthaü Naëerupucimandamåla- vacanaü. tattha Vera¤jàkittanena àyasmà Upàëitthero\<*<10>*>\ bhagavato gahaññhànuggahakaraõaü dasseti, Naëerupuciman- damålakittanena pabbajitànuggahakaraõaü, tathà purimena paccayagahaõato\<*<11>*>\ attakilamathànuyogavivajjanaü,\<*<12>*>\ pacchi- mena vatthukàmappahàõato kàmasukhallikànuyogavivajja- nåpàyadassanaü, purimena\<*<13>*>\ ca dhammadesanàbhiyogaü, pacchimena vivekàdhimuttiü, purimena karuõàya upaga- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. usãranàëimattàni. 2 S. àsàdhàraõa-. 3 S. majjhattike; Bp. majjhanhike. 4 S. pabatti; Bp. patanti. 5 B2.Bp. adhiggahitassa. 6 S.B2.Bp. -sampanne. 7 B2. avocumhà. 8 B2.Bp. samãpatthe. 9 B2. goyudhàni. 10 S.B2.Bp. Upàli-, sic passim. 11 Bp. -ggahaõato. 12 S. attakiëa-. 13 B2.pårimena, sic passim. >\ #<[page 110]># %<110 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.1.)>% manaü, pacchimena pa¤¤àya apagamanaü, purimena sat- tànaü hitasukhanipphàdanàdhimuttataü, pacchimena para- hitasukhakaraõe nirupalepanaü,\<*<1>*>\ purimena dhammikasukha- pariccàganimittaü\<*<2>*>\ phàsuvihàraü, pacchimena uttarimanus- sadhammànuyoganimittaü, purimena manussànaü upakà- rabahulataü,\<*<3>*>\ pacchimena devatànaü, purimena loke jàtassa loke saüvaddhabhàvaü,\<*<4>*>\ pacchimena lokena anupalittataü, purimena: ekapuggalo bhikkhave loke uppajjamàno uppajjati bahujanahitàya bahujanasukhàya lokànukampàya\<*<5>*>\ atthàya hitàya sukhàya devamanussànaü. katamo ekapuggalo, ta- thàgato arahaü sammàsambuddho ti vacanato yadatthaü bhagavà uppanno tadatthaparinipphàdanaü,\<*<6>*>\ pacchimena yattha uppanno tadanuråpavihàraü, bhagavà hi pañhamaü Lumbinivane\<*<7>*>\ dutiyaü bodhimaõóe\<*<8>*>\ tilokiyalokuttaràya up- pattiyà vane yeva uppanno ten' assa vane yeva vihàraü dassesãti evamàdinà nayen' ettha yojanà\<*<9>*>\ veditabbà. mahatà bhikkhusaïghena saddhin ti ettha mahatà ti guõa- mahantenàpi\<*<10>*>\ mahatà saïkhyàmahantenàpi,\<*<11>*>\ so hi bhikkhu- saïgho guõehi pi mahà ahosi, yasmà yo tattha pacchimako so sotàpanno, saïkhyàya pi mahà pa¤casatasaïkhattà,\<*<12>*>\ bhik- khånaü saïghena bhikkhusaïghena,\<*<13>*>\ diññhisãlasàma¤¤asaï- khàtasaïghàtena samaõagaõenà 'ti attho. saddhin ti ekato, pa¤camattehi bhikkhusatehãti pa¤camattà etesan ti pa¤ca- mattà,\<*<14>*>\ mattà 'ti pamàõaü vuccati, tasmà yathà bhojane matt 'ti vuttehoje mattaü jànàti pamàõaü jànàtãti attho hoti, evam idhàpi tesaü bhikkhusatànaü pa¤camattà pa¤capamàõan\<*<15>*>\ ti evam attho daññhabbo, bhikkhånaü satàni bhikkhusatàni, tehi pa¤camattehi bhikkhusatehi; etena yaü vuttaü mahatà bhikkhusaïghena saddhin ti ettha tassa mahato bhikkhusaïghassa saïkhyàmahattaü dassitaü hoti. parato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. nirupaëepanaü; B2.Bp. niråpalepanaü. 2 S. dhammikaü sukha-. 3 S. -bahuëataü. 4 B2.Bp. saüvaóóha-. 5 S. lokànukampakàya. 6 S. tadatthaü pari-. 7 S.Bp. Lumbinã-. 8 S. bodhimaõóale. 9 B2.Bp. atthayo-. 10 S. guõamahantena pi; B2.Bp. guõamahattena pi. 11 S. -mahantena pi; B2.Bp. -mahattena pi. 12 B2. -saïkhyattà. 13 S. omits bhikkhusaïghena. 14 B2.Bp. pa¤camattàni. 15 Bp. pa¤cappamàõan ti. >\ #<[page 111]># %% pan' assa: nirabbudo hi Sàriputta bhikkhusaïgho niràdãnavo apagatakàlako\<*<1>*>\ suddho sàre patiññhito, imesaü pi Sàriputta pa¤cannaü bhikkhusatànaü yo pacchimako so sotàpanno ti vacanena guõamahattaü àvibhavissati.\<*<2>*>\ assosi kho Vera¤jo bràhmaõoti, assosãti suõi upalabhi sotadvàrasampattavacananigghosànusàrena a¤¤àsi, kho ti padapåraõamatte avadhàraõatthe và nipàto, tattha ava- dhàraõatthena assosi eva nàssa koci savaõantaràyo\<*<3>*>\ àhosãti ayam attho veditabbo. padapåraõena pana vya¤janasiliñ- ñhatàmattam\<*<4>*>\ eva. Vera¤jàyaü jàto Vera¤jàyaü bhavo Vera¤jà\<*<5>*>\ và assa nivàso ti Vera¤jo, màtàpitåhi\<*<6>*>\ katanàma- vasena panàyaü udayo ti vuccati, brahmaü aõatãti bràh- maõo,\<*<7>*>\ mante sajjhàyatãti attho, idam eva hi jàtibràhmaõà- naü\<*<8>*>\ niruttivacanaü, ariyà pana bàhitapàpattà bràhmaõà\<*<9>*>\ ti vuccanti. idàni yam atthaü Vera¤jo bràhmaõo assosi\<*<10>*>\ taü pakàsento samaõo khalu\<*<11>*>\ bho Gotamo ti àdim àha. tattha samitapàpattà samaõo ti veditabbo, vuttaü h' etaü: bàhita- pàpo ti bràhmaõo, samitattà\<*<12>*>\ samaõo ti vuccatãti, bhagavà ca anuttarena ariyamaggena samitapàpo, ten' assa yathàbhuc- caguõàdhigatam\<*<13>*>\ etaü nàmaü yadidaü samaõo ti. khalå 'ti anussavatthe\<*<14>*>\ nipàto, bho ti bràhmaõajàtikànaü, jàtisamu- dàgataü àlapanamattam, vuttam pi h' etaü: bhovàdã\<*<15>*>\ nàma so hoti sace hoti saki¤cano ti. Gotamo ti bhagavantaü gottavasena parikitteti, tasmà samaõo khalu bho Gotamo ti ettha samaõo kira bho Gotamagotto ti evam attho daññhabbo. Sakyaputto ti idaü pana bhagavato uccàkulaparidãpanaü, Sakyakulà pabbajito ti saddhàpabbajitabhàvaparidãpanaü kenaci pàriju¤¤ena\<*<16>*>\ anabhibhåto aparikkhãõaü yeva taü kulaü pahàya saddhàya pabbajito ti vuttaü hoti. tato paraü vuttattham eva. taü kho panà' ti itthambhåtakkhyà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. -kàëako. 2 B2. àvãbhavissati. 3 S. savana-. 4 S. -siliññhà nàmattam. 5 S. Vera¤jaü. 6 S. matàpituhi. 7 B2.Bp. brahmaõo. 8 B2.Bp. -brahmaõànaü. 9 B2. brahmaõà. 10 S. assosu. 11 S. khaëu, sic passim. 12 B2.Bp. samitapàpattà. 13 S.-bhumma-. 14 B2.Bp. anussavanatthe. 15 S. bhovàdi nàma. 16 S. pàripu¤¤ena. >\ #<[page 112]># %<112 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.1.)>% natthe\<*<1>*>\ upayogavacanaü, tassa kho pana bhoto Gotamassà' ti attho. kalyàõo ti kalyàõaguõasamannàgato, seññho ti vuttaü hoti. kittisaddo ti kitti eva thutighoso và. iti pi so bhagavà ti àdisu pana ayaü tàva yojanà: so bha- gavà iti pi arahaü, iti pi sammàsambuddho --pe-- iti pi bha- gavà ti, iti\<*<2>*>\ iminà ca iminà ca\<*<3>*>\ kàraõenà 'ti vuttaü hoti. idàni vinayadharànaü suttantanayakosallatthaü vinaya- saüvaõõanàrambhe buddhaguõapañisaüyuttàya dhammiyà kathàya cittasampahaüsanattha¤ ca etesaü padànaü vit- thàranayena saüvaõõanaü\<*<4>*>\ karissàmi, tasmà yaü vuttaü so bhagavà iti pi arahaü ti àdi, tattha àrakattà, arãnaü arà- na¤ ca hatattà, paccayàdãnaü arahattà, pàpakaraõe rahà- bhàvà ti imehi tàva kàraõehi so bhagavà arahaü ti vedi- tabbo. àrakà hi so sabbakiëesehi\<*<5>*>\ suvidåravidåre ñhito mag- gena savàsanànaü kilesànaü viddhaüsitattà ti àrakattà arahaü. te ca nena\<*<6>*>\ kilesàrayo maggena hatà ti arãnaü hatattàpi arahaü. ya¤ c' etaü avijjàbhavataõhàmayanàbhi pu¤¤àdiabhisaïkhàràraü\<*<7>*>\ jaràmaraõanemi\<*<8>*>\ àsavasamuda- yamayena akkhena vijjhitvà tibhavarathe samàyojitaü anà- dikàlappavattaü saüsàracakkaü, tassànena bodhimaõóe viriyapàdehi sãlapañhaviyaü\<*<9>*>\ patiññhàya saddhàhatthena kammakkhayakara¤àõapharasuü\<*<10>*>\ gahetvà sabbe arà hatà ti arànaü hatattàpi arahaü. athavà saüsàracakkan ti anamataggasaüsàravaññaü\<*<11>*>\ vuccati, tassa ca avijjànàbhi- målattà jaràmaraõanemi\<*<12>*>\-pariyosànattà sesà dasadhammà arà avijjàmålakattà jaràmaraõapariyantattà ca, tattha duk- khàdisu a¤¤àõaü avijjà. kàmabhave ca avijjà kàmabhave saïkhàrànaü paccayo hoti. tathà\<*<13>*>\ råpabhave avijjà råpa- bhave saïkhàrànaü paccayo hoti. aråpabhave avijjà arå- pabhave saïkhàrànaü pacca hoti. kàmabhave saïkhàrà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.B2.Bp. -bhåtàkhyànatthe. 2 B2.Bp. omit iti. 3 Sþas iminà once. 4 B2. vaõõanaü. 5 S.Bp. sabbakilesehi. Cf. Vism. 198 f. 6 B2.Bp. cànena. 7 B2.Bp. -khàràraü. 8 Sp. -nemã-. 9 B2. -pathavãyaü; Bp. -pathaviyaü. 10 B2.Bp. kammakkhayakaraü ¤àõaparasuü. 11 S. anamataggaü saüsà-. 12 S.B2.Bp. jaràmaraõaü nemi. 13 B2.Bp. omit tathà. >\ #<[page 113]># %% kàmabhave pañisandhivi¤¤àõassa paccayà honti. esa nayo itaresu. kàmabhave pañisandhivi¤¤àõaü kàmabhave nà- maråpassa paccayo hoti. tathà råpabhave, aråpabhave nàmass' eva paccayo hoti. kàmabhave nàmaråpaü kàma- bhave saëàyatanassa paccayo hoti. råpabhave nàmaråpaü råpabhave tiõõaü àyatanànaü paccayo hoti. aråpabhave nàmaü aråpabhave ekassàyatanassa paccayo hoti. kàma- bhave saëàyatanaü kàmabhave chabbidhassa phassassa paccayo hoti. råpabhave tãõi àyatanàni råpabhave tiõõaü phassànaü aråpabhave ekam àyatanaü aråpabhave ekassa phassassa paccayo hoti. kàmabhave cha phassà kàmabhave channaü vedanànaü paccayà honti. råpabhave tayo tatth' eva tissannaü aråpabhave eko tatth' eva ekissà vedanàya paccayo hoti. kàmabhave cha vedanà kàmabhave channaü taõhàkàyànaü paccayà honti. råpabhave tisso tatth' eva tiõõaü, aråpabhave\<*<1>*>\ ekà vedanà aråpabhave ekassa taõhà- kàyassa paccayo hoti. tattha tattha sà sà taõhà\<*<2>*>\ upàdà- nassa,\<*<3>*>\ upàdànàdayo bhavàdãnaü.\<*<4>*>\ kathaü. idh' ekacco kàme paribhu¤jissàmãti kàmåpàdànapaccayà\<*<5>*>\ kàyena duc- caritaü carati vàcàya manasà duccaritaü carati, duccarita- pàripåriyà apàye uppajjati\<*<6>*>\ tatth' assa uppattihetubhåtaü\<*<7>*>\ kammaü kammabhavo kammanibbattà khandhà uppatti- bhavo, khandhànaü nibbatti jàti, paripàko jarà, bhedo maraõaü.\<*<8>*>\ aparo saggasampattiü anubhavissàmãti tath' eva sucaritaü carati, sucaritapàripåriyà sagge uppajjati.\<*<9>*>\ tatth' assa uppattihetubhåtaü kammaü kammabhavo\<*<10>*>\ ti so eva nayo. aparo pana brahmalokasampattiü anubhavis- sàmãti kàmåpàdànapaccayà\<*<11>*>\ eva mettaü\<*<12>*>\ bhàveti karuõaü muditaü upekkhaü bhàveti, bhàvanà pàripåriyà brahma- loke nibbattati. tatth' assa nibbattihetubhåtaü kammaü kammabhavo ti so yeva nayo. aparo aråpabhave sampattiü\<*<13>*>\ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sp. àråpabve by mistake. 2 B2.Bp. insert tassa tassa after taõhà. 3 B2.Bp. add paccayo after upàdànassa. 4 B2 adds paccayà honti. 5 S.B2.Bp. kàmupàdàna-. 6 B2.Bp. upapajjati. 7 B2.Bp. upapatti-, sic passim. 8 B2üaraõan ti. 9 Bp. upapajjati. 10 S. kammabhàvo. 11 B2.Bp. kàmupàdàna-. 12 S. metaü. 13 B2.Bp. aråpabhavasaüpattiü. I 8 >\ #<[page 114]># %<114 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.1.)>% anubhavissàmãti tath' eva àkàsàna¤catanàdi samàpattiyo bhàveti, bhàvanà pàripåriyà tattha tattha\<*<1>*>\ nibbattati. tatth' assa nibbattihetubhåtaü kammaü kammabhavo, kamma- nibbattà khandhà uppattibhavo, khandhànaü nibbatti jàti, paripàko jarà, bhedo maraõan ti esa nayo sesesu 'pàdànamå- likàsu\<*<2>*>\ pi yojanàsu. evam ayaü avijjàhetu, saõkhàràhetu- samuppannà ti\<*<3>*>\ ubho p' ete hetusamuppannà ti paccayapa- riggahe pa¤¤à dhammaññhiti¤àõaü.\<*<4>*>\ atãtam pi addhànaü anàgatam pi addhànaü avijjàhetu, saïkhàràhetu-samup- pannà, ubho p' ete hetusamuppannà ti paccayapariggahe pa¤¤à dhammaññhiti¤àõan ti etena nayena sabbapadàni vitthàretabbàni. tattha avijjà saïkhàrà eko saïkhepo, vi¤- ¤àõanàmaråpasaëàyatanaphassavedanà\<*<5>*>\ eko, taõhåpàdàna- bhavà\<*<6>*>\ eko, jàtijaràmaraõaü eko, purimasaïkhepo\<*<7>*>\ c' ettha atãto addhà, dve majjhimà paccuppanno, jàtijaràmaraõaü anàgato, avijjà saïkhàragahaõena\<*<8>*>\ c' ettha taõhåpàdàna- bhavà\<*<6>*>\ gahità 'va hontãti ime pa¤ca dhammà atãte kamma- vaññaü, vi¤¤àõàdayo pa¤ca\<*<9>*>\ etarahi vipàkavaññaü. taõ- håpàdànabhavagahaõena\<*<6>*>\ avijjàsaïkhàrà gahità 'va hontãti ime pa¤ca dhammà etarahi kammavaññaü, jàtijaràmaraõà- padesena\<*<10>*>\ vi¤¤àõàdinaü niddiññhattà ime pa¤ca dhammà àyati vipàkavaññaü. te àkàrato\<*<11>*>\ vãsatividhà honti, saïkhà- ravi¤¤àõànaü\<*<12>*>\ c' ettha antarà eko sandhi, vedanàtaõhànam antarà eko, bhavajàtãnam antarà eko ti,\<*<13>*>\ iti bhagavà etaü\<*<14>*>\ catusaïkhepaü tiyaddhaü visatàkàraü tisandhiü pañicca- samuppàdaü sabbàkàrato jànàti passati a¤¤àti pañivijjhati. taü ¤àtaññhena ¤àõaü pajànanaññhena pa¤¤à, tena vuccati paccayapariggahe pa¤¤à dhammaññhiti¤àõaü ti, iminà dham- maññhiti¤àõena bhagavà te dhamme yathàbhåtaü ¤atvà tesu nibbindanto virajjanto vimuccanto vuttappakàrassa imassa saüsàracakkassa are hani vihani viddhaüsesi, evam pi arànaü hatattà arahaü. aggadakkhiõeyyattà ca cãvarà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. has one tattha only. 2 B2.Bp. sesu-. 3 B2. omits ti. 4 B2.Bp. -¤àõan ti. 5 S. -salàyatana-. 6 B2.Bp. taõhupa-. 7 B2. pårima-, sic passim. 8 B2.Bp. -ggahaõena, sic passim. 9 B2.Bp. pa¤ca dhammà. 10 S. -maraõapadesena. 11 S. akàrato. 12 S.-vi¤¤àõaü. 13 B2. omits ti. 14 B2.Bp. evaü. >\ #<[page 115]># %% dipaccaye arahati påjàvisesa¤ ca, ten' eva\<*<1>*>\ uppanne tathàgate ye keci mahesakkhà devamanussà na te a¤¤attha påjaü karonti, tathà hi Brahmà Sahampati Siõerumattena\<*<2>*>\ ratana- dàmena tathàgataü påjesi, yathàbala¤ ca a¤¤e\<*<3>*>\ devà ma- nussà ca Bimbisàrakosalaràjàdayo, parinibbutam pi ca bha- gavantaü uddissa channavutikoñidhanaü vissajjetvà Aso- kamahàràjà sakala-Jambudãpe caturàsãti vihàrasahassàni patiññhàpesi, ko pana vàdo a¤¤esaü påjàvisesànan ti\<*<4>*>\ pacca- yàdãnaü arahattàpi arahaü. yathà ca loke keci\<*<5>*>\ paõdita- mànino bàlà asilokabhayena raho pàpaü karonti evam esa na kadàci karotãti pàpakaraõe rahàbhàvato pi arahaü. hoti c' ettha: àrakattà hatattà ca kilesàrãna so muni,\<*<6>*>\ hatasaüsàracakkàro paccayàdãna càraho, na raho karoti pàpàni arahaü tena pavuccatãti. sammà sàma¤ ca sabbadhammànaü buddhattà pana sam- màsambuddho, tathà h' esa sabbadhamme sammàsambuddho,\<*<7>*>\ abhi¤¤eyye dhamme abhi¤¤eyyato buddho, pari¤¤eyye\<*<8>*>\ pari¤¤eyyato, pahàtabbe\<*<8>*>\ pahàtabbato, sacchikàtabbe sac- chikàtabbato, bhàvetabbe bhàvetabbato. ten' eva càha\<*<9>*>\: abhi¤¤eyyaü abhi¤¤àtaü, bhàvetabba¤ ca bhàvitaü, pahàtabbaü pahãnaü me, tasmà buddho 'smi bràhmaõà 'ti. api ca cakkhuü\<*<10>*>\ dukkhasaccaü, tassa målakàraõabhàvena\<*<11>*>\ samuññhàpikà purimataõhà samudayasaccaü, ubhinnam appa- vatti nirodhasaccaü, nirodhapajànanà\<*<12>*>\ pañipadà maggasac- can ti evaü ekekapaduddhàrenàpi sabbadhamme sammà sàma¤ ca buddho. esa nayo sotaghàõajivhàkàyamanesu,\<*<13>*>\ eten' eva nayena råpàdãni cha àyatanàni, cakkhuvi¤¤àõàdayo cha vi¤¤àõakàyà, cakkhusamphassàdayo cha phassà, cak- khusamphassajàdayo cha vedanà, råpasa¤¤àdayo cha sa¤¤à, råpasa¤cetanàdayo cha cetanà, råpataõhàdayo cha taõhà- kàyà, råpavitakkàdayo cha vitakkà, råpavicàràdayo cha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. add ca. 2 S.B2.Bp. Sinerumatte. 3 B2.Bp. add pi. 4 Bp. ti evaü. 5 B2. ekeci for keci. 6 S. muõi. 7 B2.Bp. sammà sàma¤ ca buddho. 8 B2.Bp. add dhamme. 9 B2. ten' evàha. Sutta-Nip. ver. 558. 10 B2.Bp. cakkhu. 11 B2.Bp. insert taü after -bhàvena. 12 Bp. nirodhappajànanà. 13 B2.Bp. add pi. >\ #<[page 116]># %<116 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.1.)>% vicàrà, råpakkhandhàdayo pa¤cakkhandhà, dasakasiõàni, dasànussatiyo, uddhumàtakasa¤¤àdivasena dasasa¤¤à, ke- sàdayo dvattiüsàkàrà, dvàdasàyatanàni, aññhàrasa dhàtuyo, kàmabhavàdayo navabhavà, pañhamàdãni cattàri jhànàni, mettàbhàvanàdayo catasso appama¤¤à, catasso aråpasamà- pattiyo, pañilomato jaràmaraõàdãni anulomato avijjàdãni pañiccasamuppàdaïgàni ca yojetabbàni. tatràyaü ekapa- dayojanà: jaràmaraõaü dukkhasaccaü, jàti samudayasac- caü, ubhinnam pi nissaraõaü nirodhasaccaü, nirodhapajà- nanà\<*<1>*>\ pañipadà maggasaccan ti, evaü ekekapaduddhàrena sabbadhamme sammà sàma¤ ca buddho anubuddho pañivid- dho,\<*<2>*>\ tena vuttaü sammà sàma¤ ca sabbadhammànaü bud- dhattà pana sammàsambuddho ti. vijjàhi pana caraõena ca sampannattà vijjàcaraõasam- panno, tattha vijjà ti tisso\<*<3>*>\ vijjà aññha pi vijjà, tisso\<*<4>*>\ Bha- yabheravasutte vuttanayena\<*<5>*>\ veditabbà, aññha\<*<6>*>\ Ambaññha- sutte, tatra hi vipassanà¤àõena manomayiddhiyà ca saha cha abhi¤¤à pariggahetvà aññhavijjà vuttà. caraõan ti sãlasaü- varo, indriyesu guttadvàratà, bhojane matta¤¤utà, jàgari- yànuyogo, sattasaddhammà, cattàri råpàvacarajjhànànãti\<*<7>*>\ ime paõõarasadhammà veditabbà, ime yeva hi paõõarasa- dhammà yasmà etehi carati ariyasàvako gacchati amataü disaü tasmà caraõan ti vuttà. yathàha: idha mahànàma ari- yasàvako sãlavà hotãti vitthàro, bhagavà imàhi vijjàhi iminà ca\<*<8>*>\ caraõena samannàgato tena vuccati vijjàcaraõasampanno ti. tattha vijjàsampadà bhagavato sabba¤¤utam påretvà ñhità, caraõasampadà mahàkàruõikataü\<*<9>*>\ so sabba¤¤utàya sabbasattànaü atthànatthaü ¤atvà mahàkàruõikatàya anat- thaü parivajjetvà atthe niyojeti, yathà taü vijjàcaraõasam- panno. ten' assa\<*<10>*>\ sàvakà suppañipannà honti no duppañi- pannà, vijjàcaraõavipannànaü hi sàvakà attantapàdayo viya. sobhanagamanattà\<*<11>*>\ sundaraü ñhànaü gatattà sammà gatattà sammà ca gadattà\<*<12>*>\ sugato, gamanam pi hi gatan ti vuccati ta¤ ca bhagavato sobhanaü\<*<11>*>\ parisuddham anavajjaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. nirodhappajànà. 2 B2.Bp. pañivuddho. 3 B2. adds pi. 4 B2.Bp. tisso vijjà. 5 B2.Bp. -nayen'eva 6 B2.Bp. aññha vijjà. 7 B2. -vacarajhànànãti. 8 B2.omits ca. 9 B2. inserts påretvà ñhità. 10 B2. adds bhagavato. 11 B2.Bp. sobhaõa-. 12 S. gatattà. >\ #<[page 117]># %% kim pana tan ti. ariyamaggo tena h' esa gamanena khemaü disaü asajjamàno gato ti sobhanagamanattà sugato. sun- daraü c' esa ñhànaü gato amataü nibbànan ti sundaraü\<*<1>*>\ gatattàpi sugato. sammà ca gato tena tena maggena pa- hãõakilese\<*<2>*>\ puna apaccàgacchanto, vutta¤ c' etaü: sotàpat- timaggena ye kilesà pahãõà\<*<3>*>\ te kilese na pun' eti na pacceti na paccàgacchatãti sugato --pe-- arahattamaggena \<*<4>*>\ye kilesà pahãõà te kilese na pun' eti na pacceti\<*<4>*>\ na paccàgacchatãti.\<*<5>*>\ sammà và gato\<*<6>*>\ Dãpaïkarapàdamålato ppabhåti yàva bodhi- maõóà tàva samatiüsapàramãpåritàya sammàpañipattiyà sabbalokassa hitasukham eva karonto sassataü ucchedaü kàmasukham attakilamathan ti ime ca ante anupagacchanto gato\<*<6>*>\ ti sammàgatattàpi sugato. sammà c' esa gadati yutta- ñhàne yuttam eva vàcaü bhàsatãti sammà gadattàpi sugato. tatrãdaü Sàdhakasuttaü: yaü tathàgato vàcaü jànàti abhå- taü atacchaü anatthasaühitaü sà ca paresaü appiyà ama- nàpà \<*<7>*>\tam pi tathàgato vàcaü na\<*<7>*>\ bhàsati, ya¤ ca kho\<*<8>*>\ tathàgato vàcaü jànàto bhåtaü tacchaü anatthasaühitaü sà ca paresaü appiyà amanàpà tam pi tathàgato vàcaü na bhàsati, ya¤ ca kho tathàgato vàcaü jànàti bhåtaü tacchaü atthasaühitaü sà ca paresaü appiyà amanàpà tatra kàla¤- ¤u\<*<9>*>\ tathàgato hoti tassà vàcàya veyyàkaraõàya, yaü tathà- gato vàcaü jànàti abhåtaü atacchaü anatthasaühitaü sà ca paresaü piyà manàpà na taü tathàgato vàcaü bhàsati, yam pi tathàgato vàcaü jànàti bhåtaü tacchaü anattha- saühitaü sà ca paresaü piyà manàpà tam pi tathàgato vàcaü na bhàsati, ya¤ ca kho tathàgato vàcaü jànàti bhåtaü tacchaü atthasaühitaü sà ca paresaü piyà manàpà tatra kàla¤¤u\<*<9>*>\ tathàgato hoti tassà vàcàya veyyàkaraõàyà 'ti, evaü sammàgadattàpi sugato ti veditabbo. sabbathà viditalokattà\<*<10>*>\ lokavidå, so hi bhagavà sabhàvato samudayato nirodhato nirodhåpàyato ti sabbathà lokaü avedi abhi¤¤àsi\<*<11>*>\ pañivijjhi, yathàha: yattha kho àvuso na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. add ñhànam after sundaraü. 2 S. pahãnakilese; B2.Bp. pahãne kilese. 3 S.B2. pahãnà. 4-4 B2.Bp. put pe for this sentence. 5 B2.Bp. add sugato ti. 6 Bp. àgato. 7-7 B2.Bp. na taü tathàgato vàcaü bhàsati. 8 B2.Bp. yam pi for ya¤ ca kho. 9 B2.Bp. kàla¤¤u. 10 B2.Bp. add pana. 11 B2.Bp. a¤¤àsi. >\ #<[page 118]># %<118 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.1.)>% jàyati na jãyati na mãyati na cavati na uppajjati\<*<1>*>\ nàhan taü gamanena lokass' antaü ¤àteyyaü daññheyyaü\<*<2>*>\ patteyyan ti vadàmi, na càhaü àvuso appatvà 'va\<*<3>*>\ lokass' antaü duk- khassa antakiriyaü vadàmi, api càhaü àvuso imasmiü yeva vyàmamatte kalebare\<*<4>*>\ sa¤¤imhi\<*<5>*>\ samanake loka¤ ca pa¤¤à- pemi lokasamudaya¤ ca lokanirodha¤ ca lokanirodhagàmi- ni¤\<*<6>*>\ ca pañipadaü. gamanena na pattabbo lokass' anto kudàcanaü, na ca appatvà lokantaü dukkhà atthi pamocanaü. tasmà have lokavidå sumedho, lokantagu\<*<7>*>\ vusitabrahmacariyo, lokassa antaü samitàvã ¤atvà, nàsiüsatã\<*<8>*>\ lokam imaü para¤ cà 'ti.\<*<9>*>\ api ca tayo lokà, saïkhàraloko sattaloko okàsaloko ti, tatra\<*<10>*>\ eko loko: sabbe sattà àhàraññhitikà ti àgataññhàne saïkhàraloko veditabbo; sassato loko ti và sassato lo và ti àgataññhàne sattaloko. yàvatà candimasuriyà\<*<11>*>\ pariharanti disàbhanti virocanà,\<*<12>*>\ tàva sahassadhà loko, ettha te vattatã\<*<13>*>\ vaso ti,\<*<14>*>\ àgataññhàne okàsaloko; tam pi bhagavà sabbathà avedi. tathà hi 'ssa eko loko sabbe sattà àhàraññhitikà, dve lokà nàma¤ ca råpa¤ ca, tayo lokà tisso vedanà, cattàro lokà cattàro àhàrà, pa¤ca lokà pa¤cupàdànakkhandhà, cha lokà cha ajjhattikàni àyatanàni, satta lokà sattavi¤¤àõaññhitiyo, aññha lokà aññha lokadhammà, nava lokà nava sattàvàsà, dasa lokà dasàyatanàni, dvàdasa lokà dvàdasàyatanàni, aññha- rasa lokà aññhàrasa dhàtuyo ti ayaü saïkhàraloko pi sabbathà vidito. yasmà pan' esa sabbesam pi sattànaü àsayaü jànàti anusayaü jànàti caritaü jànàti adhimuttim jànàti appara- jakkhe mahàrajakkhe tikkhindriye mudindriye svàkàre dvàkàre suvi¤¤àpaye duvi¤¤àpaye bhabbe abhabbe satte jànàti, tasmàssa\<*<15>*>\ sattaloko pi sabbathà vidito; yathà ca satta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. upapajjati. 2 .Bp. diññheyyaü. 3 B2. ca for va. 4 B2.Bp. kaëebare. 5 B2.Bp. sasa¤¤imhi. 6 B2. lokaü niro-. 7 B2.Bp. lokantagå våsita-. 8 B2.Bp. nàsãsatã. 9 S. i,62; A. ii,48. 10 B2. Bp. tattha. 11 B2.Bp. -såriyà. 12 B2.Bp. virocamànà. 13 S. vattatãti. 14 M. i,328; A. i.227. 15 B2.Bp. omit assa. >\ #<[page 119]># %% loko evaü okàsaloko pi, tathà h' esa ekaü cakkavàëaü\<*<1>*>\ àyàmato ca vitthàrato ca yojanànaü dvàdasasatasahassàni tãõi sahassàni cattàri satàni\<*<2>*>\ pa¤¤àsa¤ ca yojanàni parikkhe- pato [sabbaü satasahassàni chattiüsa parimaõóalaü, dasa c' eva\<*<3>*>\ sahassàni aóóhuóóhàni satàni ca.] tattha, [duve sata- sahassàni cattàri nahutàni ca, ettakaü bahalattena saïkhà- tàyaü vasundharà,] tassà eva sandhàrakam: [cattàri satasa- hassàni aññh' eva nahutàni ca, ettakaü bahalattena jalaü vàte patiññhitaü.] tassàpi sandhàrako: [nava satasahassàni màluto\<*<4>*>\ nabhamuggato, saññhi c' eva sahassàni esà lokassa saõñhiti.] evam saõñhite c' ettha yojanànaü, [caturàsãti sahas- sàni ajjhogàëho mahaõõave,\<*<5>*>\ accuggato tàvad eva Siõeru- pabbatuttamo.\<*<6>*>\ tato upaóóhupaóóhena pamàõena yathàk- kamaü, ajjhogàëhuggatà dibbà nànàratanacittità\<*<7>*>\:--Yugan- dharo äsadharo\<*<8>*>\ Karavãko Sudassano, Nemindharo Vina- tako Assakaõõo giribrahà. ete satta mahàselà Siõerussa\<*<6>*>\ samantato mahàràjànamàvàsà devayakkhanisevità,\<*<9>*>\ yojanànaü satànucco Himavà pa¤ca pabbato, yojanànaü sahassàni tãõi\<*<10>*>\ àyatavitthato,\<*<11>*>\ caturàsãti sahassehi kåñehi patimaõóito, tipa¤cayojanakkhandhà parikkhepà nagavhayà pa¤¤àsayojanakkhandhasàkhàyàmà samantato, satayojana- vitthãõõà\<*<12>*>\ tàvad eva ca uggatà, jambå yassànubhàvena Jambådãpo\<*<13>*>\ pakàsito, dve asãti sahassàni ajjhogàëho ma- haõõave, accuggato tàvad eva cakkavàëasiluccayo,\<*<14>*>\ parik- khipitvà taü sabbaü lokadhàtum ayaü ñhito.] tattha candamaõóalaü ekåõapa¤¤àsayojanaü, suriyamaõóalaü\<*<15>*>\ pa¤¤àsayojanaü, Tàvatiüsabhavanaü dasasahassayojanaü, tathà Asurabhavanaü Avãcimahànirayo Jambudãpo ca, Aparagoyànaü sattasahassayojanaü, tathà Pubbavideho\<*<16>*>\ Ut- tarakuru aññhasahassayojanaü,\<*<17>*>\ ekameko c' ettha mahàdãpo pa¤casatapa¤casataparittadãpaparivàro, taü sabbam pi ekaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. cakkavàlaü. 2 B2. -sahassàni catutiüsasatàni, and omits tãõi sahassàni cattàri. 3 S. dasam eva; Bp. dasa¤ c' eva. 4 S. màëuto. 5 S. mahannave. 6 S.B2.Bp. Sineru-. 7 B2.Bp. -ratanavicittà. 8 B2. Isindharo. 9 S. devayakkhànisevità. 10 S. tãni. 11 B2. àyàmavitthato. 12 S.-vitthinna. 13 S.Sp.Bp. Jambudãpo. 14 S. cakkavàla-. 15 B2.Bp. såriya. 16 B2. -videham. 17 B2.Bp. -yojano. >\ #<[page 120]># %<120 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.1.)>% cakkavàëaü\<*<1>*>\ ekà lokadhàtu, tadanantaresu\<*<2>*>\ lokantarikani- rayà evaü anantàni cakkavàëàni anantà lokadhàtuyo bha- gavà anantena buddha¤àõena avedi a¤¤àsi pañivijjhi, evam assa okàsaloko pi sabbathà vidito evam pi sabbathà vidita- lokattà lokavidå. attano pana guõehi visiññhatarassa kassaci abhàvà n' atthi etassa uttaro ti anuttaro, tathà h' esa sãlaguõenàpi sabbalo- kam\<*<3>*>\ abhibhavati, samàdhipa¤¤àvimuttivimutti¤àõadassana- guõenàpi, sãlaguõenàpi asamo asamasamo appañimo appañi- bhàgo appañipuggalo --pe-- vimutti¤àõadassanaguõenàpi, ya- thàha: na kho panàhaü bhikkhave samanupassàmi sadevake loke samàrake\<*<4>*>\ --pe-- sadevamanussàya attanà\<*<5>*>\ sãlasam- paõõataran\<*<6>*>\ ti vitthàro, evaü Aggappasàdasuttàdãni,\<*<7>*>\ na me àcariyo atthãti àdikà gàthàyo\<*<8>*>\ ca vitthàretabbà. purisadamme sàretãti purisadammasàrathã, dameti vinetãti vuttaü hoti, tattha purisadammà 'ti adantà dametuü yuttà tiracchàna- purisàpi manussapurisàpi amanussapurisàpi, tathà hi bhaga- vatà tiracchànapurisàpi Apalàëo\<*<9>*>\ nàgaràjà Cåëodaro Maho- daro\<*<10>*>\ Aggisikho Dhåmasikho Dhanapàlo\<*<11>*>\ hatthãti evamàdayo damità nibbisà katà saraõesu ca sãlesu ca patiññhàpità, manus- sapurisàpi Saccakanigaõñhaputta\<*<12>*>\-Ambaññhamàõava\<*<13>*>\-Pok- kharasàti-Soõadaõóa\<*<14>*>\-Kåñadantàdayo,\<*<15>*>\ amanussapurisàpi âëavaka\<*<16>*>\-Såciloma\<*<17>*>\-Kharalomayakkha\<*<18>*>\-Sakkadevaràjàdayo damità vinãtà vicitrehi vinayanåpàyehi, ahaü kho Kesi\<*<19>*>\ puri- sadamme saõhena pi vinemi pharusena\<*<20>*>\ pi vinemi saõhapha- rusena pi vinemãti idaü c' ettha suttaü\<*<21>*>\ vitthàretabbaü. athavà\<*<22>*>\ anuttaro purisadammasàrathãti ekam ev' idaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. cakkavàla-. 2 B2.Bp. tadantaresu. 3 B2.Bp. sabbaü lokam. 4 B2. omits samàrake. 5 B2.Bp. pajàya attano. 6 S.B2.Bp. sãlasampanna-. 7 S. i, 139. 8 Vin., Mahàv., i, 8. 9 S.B2. Apalàlo. 10 Bp. Mahàdaro. 11 S.B2.Bp. Dhanapàlako 12 B2. -gandhiputta. 13 B2.Bp. Ambaññhamànavakà-. 14 B2.Bp. Soõadanta. 15 B2. Kuña-. 16 S.B2.Bp. âëavaka. 17 Bp. Såciloma. 18 Sp. Khararoma-. 19 S. Kesiyaü purisadamme; B2. keci purisadamme; Chinese 'Chi-su'; Bp. Kesã purisadamme. 20 S. parusena pi. 21 A. ii, 112. 22 Bp. has the following passage after athavà: visuddhasãlàdãnaü pañhamajjhànàdãnaü sotàpannàdãna¤ ca uttarimaggapañipadaü àcik khanto dante pi dameti yeva. athavà anuttaro ... >\ #<[page 121]># %% atthapadaü, bhagavà hi tathà purisadamme sàreti yathà ekapallaïken' eva nisinnà aññhadisà asajjamànà dhàvanti tasmà anuttaro purisadammasàrathãti vuccati,\<*<1>*>\ hatthidamakena bhikkhave hatthidammo sàrito ekaü yeva disaü dhàvatãti ida¤ c' ettha suttaü vitthàretabbaü. diññhadhammikasamparàyikaparamatthehi yathàrahaü an- usàsatãti satthà, api ca satthà viyà 'ti satthà bhagavà sattha- vàho; yathà satthavàho satthe kantàraü tàreti corakantàraü tàreti vàëakantàraü,\<*<2>*>\ dubbhikkhakantàraü,\<*<2>*>\ nirådakakan- tàraü\<*<3>*>\ tàreti uttàreti nittàreti patàreti khemantaü bhåmiü\<*<4>*>\ sampàpeti, evam evaü\<*<5>*>\ bhagavà satthà\<*<6>*>\ satthavàho satte kantàraü tàreti jàtikantàraü tàretãti àdinà niddesanayena p' ettha attho veditabbo. devamanussànan ti devànaü ca manussànaü ca ukkaññhaparicchedavasen' etaü vuttam bhabbapuggalaparicchedavasena\<*<7>*>\ ca, bhagavà pana tiracchà- nagatànam pi anusàsanippadànena satthà yeva. te pi hi bhagavato dhammasavaõena upanissayasampattiü patvà tàya eva upanissayasampattiyà dutiye\<*<8>*>\ tatiye và attabhàve maggaphalabhàgino honti, Maõóukadevaputtàdayo\<*<9>*>\ c' ettha nidassanaü: bhagavati\<*<10>*>\ kira Gaggaràya pokkharaõiyà tãre Campànagaravàsãnaü dhammaü desayamàne\<*<11>*>\ eko maõóuko\<*<12>*>\ bhagavato sare nimittaü aggahesi, taü eko vacchapàlako daõóam olubbha tiññhanto sãse\<*<13>*>\ sannirumbhitvà\<*<14>*>\ aññhàsi. so tàvad eva kàlaü katvà Tàvatiüsabhavane dvàdasayojanike kaõakavimàne\<*<15>*>\ nibbatti suttappabuddho viya ca.\<*<16>*>\ tattha accharàsaïghaparivutaü attànaü disvà: are aham pi nàma idha nibbatto\<*<17>*>\ kin nu kho kammaü akàsiü ti àvajjento\<*<18>*>\ nà¤- ¤aü\<*<19>*>\ ki¤ci addasa\<*<20>*>\ a¤¤atra bhagavato sare nimittaggàhà, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. vuccatãti. 2 B2.Bp. add tàreti each time. 3 S.Bp. niruda-; B2. niroda-. 4 S.B2.Bp. khemantabhåmiü. 5 B2.Bp. evam eva. 6 B2. sattha. 7 S. sabba-. 8 B2. adds và. 9 Sp.Bp. Maõóåka-. 10 B2. adds hi. 11 B2. dhamme desiyamàne. 12 Sp.B2.Bp. maõóåko. 13 B2.Bp. tassa sãse. 14 S. sannirumhitvà; B1. sannirujjhitvà. 15 B2.Bp. kana-. 16 B2. omits ca. 17 B2.Bp. add 'smi. 18 B2. àvajjanto. 19 S.B2.Bp. na a¤¤aü. 20 Bp. adassaü. >\ #<[page 122]># %<122 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.1.)>% so tàvad eva saha vimànena àgantvà bhagavato pàde sirasà\<*<1>*>\ vandi, bhagavà jànanto 'va pucchi:[ko me vandati pàdàni iddhiyà yasasà jalaü abhikkantena vaõõena sabbà obhà- sayaü disà ti. maõóuko\<*<2>*>\ 'haü pure àsiü udake vàrigocaro, tava dhammaü suõantassa avadhi vacchapàlako\<*<3>*>\ ti.\<*<4>*>\] bhagavà tassa dhammaü desesi.\<*<5>*>\ desanàvasàne\<*<6>*>\ caturàsãtiyà pàõa- sahassànaü dhammàbhisamayo ahosi, devaputto pi sotà- pattiphale patiññhàya sitaü katvà pakkàmãti.\<*<7>*>\ yaü pana ki¤ci atthi neyyaü\<*<8>*>\ nàma tassa\<*<9>*>\ sabbassa bud- dhattà vimokkhantika¤àõavasena buddho, yasmà và cattàri saccàni attanàpi bujjhi a¤¤e pi satte bodhesi tasmà evamàdãhi pi\<*<10>*>\ kàraõehi buddho, imassa c' atthassa vi¤¤àpaõatthaü\<*<11>*>\ bujjhità\<*<12>*>\ saccànãti buddho bodhetà pajàyà 'ti buddho ti evaü pavatto sabbo pi niddesanayo pañisambhidànayo ca\<*<13>*>\ và vitthàretabbo. bhagavà ti idaü pan' assa guõavisiññhasattuttamagaru- gàravàdhivacanaü. tenàhu poràõà: [bhagavà ti vacanaü seññhaü bhagavà ti vacanam uttamaü, garugàravayutto so bhagavà tena pavuccatãti.\<*<14>*>\] catubbidhaü và\<*<15>*>\ nàmaü àvat- thikaü liïgikaü nemittikaü adhiccasamuppannan\<*<16>*>\ ti. adhic- casamuppannaü nàma lokiyavohàrena yadicchakan\<*<17>*>\ ti vut- taü hoti. tattha vaccho dammo balivaddo ti evamàdi àvat- thikaü. daõóã chattã sikhã karãti evamàdi liïgikaü. tevijjo chaëabhi¤¤o\<*<18>*>\ ti evamàdi nemittikaü. sirivaóóhako dhana- vaóóhako ti evamàdi vacanattham anapekkhitvà pavattaü adhiccasamuppannan ti.\<*<19>*>\ idaü pana bhagavà ti nàmaü nemittikaü, na Mahàmàyàya na Suddhodanamahàràjena na asãtiyà ¤àtisahassehi kataü, na Sakkasantusitàdãhi devatà- visesehi, vuttaü c' etaü\<*<20>*>\ Dhammasenàpatinà\<*<21>*>\: bhagavà ti pan' etaü nàmaü na màtarà kataü\<*<22>*>\ --pe-- vimokkhanti- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. sãrasà. 2 B2.Bp. maõóåko. 3 S. sunantassa avadhã vacchapàëako. 4 V.V. 51, 1, 2. 5 S. desehi. 6 S. Omits desanàvasàne; B2. desanàpariyosàne. 7 Bp. pakkamãti. 8 B2.Bp. ¤eyyaü. 9 B2.Bp. omit tassa. 10 B2. omits pi. 11 S. vi¤¤apaõatthaü. 12 S. bujjhitvà. 13 B2.Bp. omit ca. 14 B2.Bp. vuccatãti. 15 B2.Bp. hi for và. 16 S. adhimucca-. 17 B2. yàdicchakan. 18 B2. chaëà-. 19 B2.Bp. omit ti. 20 Bp. vutta¤ h' etaü. 21 S. -patãnà. 22 B2.Bp. bhagavà 'ti n' etaü nàmaü màtaràkataü. >\ #<[page 123]># %% kam etaü buddhànaü bhagavantànaü bodhiyà måle saha sabba¤¤uta¤àõassa pañilàbhà saccikà pa¤¤atti yadidaü bhagavà ti, yaü guõanemittikaü c' etaü nàmaü tesaü guõànaü pakàsanatthaü imaü gàthaü vadanti: bhagã bhajã bhàgi\<*<1>*>\ vibhattavà iti akàsi bhaggan ti garå 'ti bhàgyavà bahåhi ¤àyehi subhàvitattano bhavantago so bhagavà ti vuccatãti. niddese\<*<2>*>\ vuttaõayen' eva c' ettha tesaü tesaü padànam attho daññhabbo. ayaü pana aparo nayo: bhàgyavà bhaggavà\<*<3>*>\ yutto bhagehi ca vibhattavà bhattavà vantagamano bhavesu bhagavà tato ti. tattha vaõõàgamo vaõõavipariyayo\<*<4>*>\ ti etaü\<*<5>*>\ niruttilak- khaõaü gahetvà\<*<6>*>\ saddanayena và pisodaràdipakkhepalak- khaõaü gahetvà yasmà lokiyalokuttarasukhàbhinibbatta- kaü dànasãlàdipàrappattaü bhàgyam assa atthi tasmà bhàgyavà ti vattabbe bhagavà ti vuccatãti ¤àtabbaü. yasmà pana lobhadosamoha -viparãtamanasikàra -ahirikànottappa- kodhåpanàha-makkhapalàsa\<*<7>*>\-issàmacchariya-màyà-sàñheyya- thambhasàrambha\<*<8>*>\-mànàtimàna -madappamàda -taõhàvijjà- tividhàkusalamåla -duccaritasaïkilesamala -visamasa¤¤à-vi- takkapapa¤ca -catubbidhavipariyesa -àsavagantha\<*<9>*>\- oghayo- gàgati-taõhuppàdupàdàna\<*<10>*>\-pa¤cacetokhila -vinibandhanãva- raõàbhinandanà\<*<11>*>\-chavivàdamåla-taõhàkàya-sattànusaya- aññhamicchatta - navataõhàmålaka - dasàkusalakammapatha- dvàsaññhidiññhigata -aññhasatataõhàvicaritappabheda -sabba- darathapariëàhakilesasatasahassàni\<*<12>*>\ saõkhepato và pa¤ca kilesakhandha\<*<13>*>\-abhisaïkhàramaccudevaputtamàre abha¤ji, tasmà bhaggattà etesaü parissayànaü bhaggavà ti\<*<14>*>\ vattabbe bhagavà ti vuccati, àha c' ettha: bhaggaràgo\<*<15>*>\ bhaggadoso bhaggamoho anàsavo, bhaggàssa pàpakà dhammà bhagavà tena pavuccatãti.\<*<16>*>\ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. bhàgã. 2 Nid. 142. 3 Sp. bhagavà. 4 B2.Bp. vaõõavipariyàyo ti. 5 S. àdikaü etaü. 6 Sp. gagetvà by mistake. 7 B2. makkhapaëàsa. 8 S. tambha-. 9 B2. àsavagandha. 10 B2.Bp. taõhupàdàna-.11 B2.Bp. -nandana-. 12 S. parilàha-. 13 S. bandha-; Bp. kilesa-abhisaükhàra-khandha-. 14 Sp. bhagavà ti. 15 S. bhaggaràge. 16 B2.Bp. vuccatãti. >\ #<[page 124]># %<124 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.1.)>% bhàgyavatàya\<*<1>*>\ c' assa satapu¤¤alakkhaõadharassa\<*<2>*>\ rå- pakàyasampatti\<*<3>*>\ dipità\<*<4>*>\ hoti, bhaggadosatàya dhammakàya- sampatti,\<*<3>*>\ tathà lokikaparikkhakànam\<*<5>*>\ bahumatabhàvo ga- haññhapabbajitehi abhigamanãyatà abhigatàna¤ ca tesaü\<*<6>*>\ kàyacittadukkhàpanayane pañibalabhàvo, àmisadànadham- madànehi upakàrità lokiyalokuttarasukhehi ca sa¤¤ojana- samatthatà\<*<7>*>\ dãpità hoti, yasmà ca loke issariyadhammayasa- sirikàmappayatanesu\<*<8>*>\ chasu dhammesu bhagasaddo vattati, parama¤ c' assa sakacitte issariyaü aõimalaghimàdikaü\<*<9>*>\ và lokiyasammataü sabbàkàraparipåraü atthi, tathà lokut- taro dhammo lokattayavyàpako yathàbhuccaguõàdhigato\<*<10>*>\ ativiyaparisuddho yaso råpakàyadassanavyàvañajananaya- namanappasàdajananasamatthà\<*<11>*>\ sabbàkàraparipårà sabbaï- gapaccaïgasiri\<*<12>*>\ yaü yaü etena icchitapatthitaü\<*<13>*>\ attahitaü parahitaü và tassa tassa tatheva abhinippannattà\<*<14>*>\ icchitat- thanippattisa¤¤ito\<*<15>*>\ kàmo sabbalokagarubhàvappattihetu- bhåto sammàvàyàmasaïkhàto payatano và atthi,\<*<16>*>\ tasmà imehi bhagehi yuttattàpi bhagà assa santãti iminà atthena bhagavà ti vuccati, yasmà pana kusalàdãhi bhedehi sabba- dhamme khandhàyatanadhàtusaccaindriyapañiccasamuppà- dàdãhi và kusalàdidhamme pãëanasaïkhatasantàpavipariõà- maññhena\<*<17>*>\ và dukkham ariyasaccaü, àyåhananidànasaüyo- gapaëibodhaññhena\<*<18>*>\ samudayaü, nissaraõavivekasaïkhata- amataññhena\<*<19>*>\ nirodhaü, nãyyànikahetudassanàdhipateyyañ- ñhena\<*<20>*>\ maggaü, vibhattavà vibhajitvà vivaritvà desitavà ti vuttaü hoti, tasmà vibhattavà ti vattabbe bhagavà ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. bhàgyavantatàya. 2 Bp. satapu¤¤ajalakkhaõa. 3 B2. -sampattiü. 4 S.B2.Bp. dãpità hoti. 5 S. -parikkhakàõaü; B2.Bp. lokiya-. 6 B2.Bp. nesaü. 7 B2. saüyojana-; Bp. sampayojana-. 8 B2.Bp. -payattesu. 9 B2.Bp. aõimà-laïghimàdikaü. 10 S. yathàbhumma-. 11 Bp. -jananayanappasàdajananasamatthà. 12 S. sabbaïgapaccasiri; B2. sabbaïgapaccaïgasãri; Bp. sabbaïga- paccaïgasirã. 13 B2.Bp. icchitaü pa-. 14 B2.Bp. abhinipphannattà. 15 B2. icchitatthanipphattisa¤¤ito; p. icchiticchitatthanipphat- tisa¤¤ito. 16 B2.Bp. payatto ca atthi. 17 S. pãëanasaükhàta-. 18 B2.Bp. -pali-. 19 S.B2.Bp. -vivekà-. 20 S.B2.Bp. niyyànika-. >\ #<[page 125]># %% vuccati, yasmà ca esa dibbabrahmàriyavihàre kàyacitta- upadhiviveke su¤¤atàppaõihitànimittavimokhe a¤¤e ca loki- yalokuttare uttarimanussadhamme bhaji sevi bahulam akàsi tasmà bhattavà ti vattabbe bhagavà ti vuccati, yasmà pana tãsu bhavesu taõhàsaïkhàtaü gamanaü anena vantaü, tasmà bhavesu vantagamano ti vattabbe bhavasaddato bhakàraü gamanasaddato gakàraü vantasaddato vakàra¤ ca dãghaü katvà àdàya bhagavà ti vuccati, yathà loke mehanassa khassa màlà ti vattabbe mekhalà ti vuccati. so imaü lokan ti so bhagavà imaü lokaü idàni vattabbaü nidasseti, sadevakan ti saha devehi sadevakaü, evaü saha màrena samàrakaü, saha brahmuõà\<*<1>*>\ sabrahmakaü, saha samaõabràhmaõehi sassamaõabràhmaõiü,\<*<2>*>\ pajàtattà pajà, taü pajaü, saha devamanussehi sadevamanussaü, tattha sadevakavacanena pa¤cakàmàvacaradevagahaõaü\<*<3>*>\ veditab- baü, samàrakavacanena chaññhakàmàvacaradevagahaõaü,\<*<4>*>\ sabrahmavacanena\<*<5>*>\ brahmakàyikàdibrahmagahaõaü, sassa- maõabràhmaõavacanena\<*<6>*>\ sàsanassa paccatthikapaccàmit- tasamaõabràhmaõagahaõaü samitapàpabàhitapàpasamaõa- bràhmaõagahaõa¤ ca, pajàvacanena sattalokagahaõaü, sadevamanussavacanena sammutidevàvasesamanussagaha- õaü, evam ettha tãhi padehi okàsaloko dvãhi pajàvasena sattaloko gahito ti veditabbo. aparo nayo: sadevakagaha- õena aråpàvacaraloko\<*<7>*>\ gahito, samàrakagahaõena chakà- màvacaradevaloko, sabrahmakagahaõena råpãbrahmaloko, sassamaõabràhmaõàdigahaõena\<*<8>*>\ catuparisavasena sammuti- devehi và saha manussaloko avasesasabbasattaloko và. api c' ettha sadevakavacanena ukkaññhaparicchedato sabbas- sàpi lokassa sacchikatabhàvaü sàvento\<*<9>*>\ tassa bhagavato kittisaddo abbhuggato, tato yesaü siyà màro mahànubhàvo chakàmàvacarissaro vasavatti\<*<10>*>\ kiü so pi etena sacchikato ti, tesaü vimatiü vidhamanto samàrakan ti abbhuggato, yesaü pana siyà brahmà mahànubhàvo ekaïguliyà ekasmiü cakka- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.B2.Bp. brahmunà. 2 B2.Bp. -bràhmaõã. 3 Bp. -ggahaõaü, sic passim. 4 S. adds veditabbaü. 5 B2.Bp. sabrahmaka-. 6 B2.Bp. sassamaõabrahmaõãva-. 7 B2.Bp. -vacaradevaloko. 8 B2. -brahmaõà-. 9 B2.Bp. sàdhento. 10 S.Sp.vasavattã. >\ #<[page 126]># %<126 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.1.)>% vàëasahasse àlokaü pharati, dvãhi --pe-- dasahi aïgulãhi dasasu cakkavàëasahassesu àlokaü pharati anuttara¤ ca jhànasamàpattisukhaü pañisaüvedeti kiü so pi sacchikato ti, tesaü vimatiü vidhamanto sabrahmakan ti abbhuggato, tato yesaü siyà puthusamaõabràhmaõà\<*<1>*>\ sàsanapaccatthikà kiü te pi sacchikatà ti, tesaü vimatiü vidhamanto sassama- õabràhmaõim\<*<2>*>\ pajan ti abbhuggato, evaü ukkaññhukkaññhà- naü sacchikatabhàvaü pakàsetvà atha sammutideve ava- sesamanusse ca upàdàya ukkaññhaparicchedavasena sesa- sattalokassa sacchikatabhàvaü pakàsento sadevamanussan ti abbhuggato, ayam ettha anusandhikkamo. sayaü abhi¤¤à sacchikatvà pavedetãti ettha pana sayan ti sàmaü aparaneyyo hutvà, abhi¤¤à ti abhi¤¤àya adhikena ¤àõena ¤atvà ti attho, sacchikatvà ti paccakkhaü katvà etena anumànàdipañikkhepo kato hoti, pavedetãti bodheti ¤àpeti pakàseti, so dhammaü deseti àdi --pe-- pariyosànakaëyàõan ti so bhagavà sattesuàru¤¤ataü ñic hitvàpi anuttaraü vivekasukhaü dhammaü deseti ta¤ ca kho appaü và bahuü và desento àdikalyàõàdippakàram eva deseti. kathaü. eka- gàthàpi hi samantabhadrakattà dhammassa pañhamapàdena àdikalyàõaü\<*<3>*>\ dutiyatatiyapàdehi majjhekalyàõam\<*<3>*>\ pacchima- pàdena pariyosànakalyàõaü\<*<3>*>\ ekànusandhikaü suttaü ni- dànena àdikalyàõaü nigamanena pariyosànakalyàõaü sesena majjhe-kalyàõaü, nànànusandhikaü suttaü pañhamànusan- dhinà àdikalyàõaü pacchimena pariyosànakalyàõaü sesehi majjhe-kalyàõaü, sakalo pi sàsanadhammo attano atta- bhåtena sãlena àdikalyàõo samathavipassanàmaggaphalehi majjhe-kalyàõo nibbànena pariyosànakalyàõo, sãlasamàdhãhi và àdikalyàõo vipassanàmaggehi majjhekalyàõo phalanib- bànehi pariyosànakalyàõo, buddhasubodhitàya và àdikal- yàõo dhammasudhammatàya majjhe\<*<4>*>\-kalyàõo saïghasup- pañipattiyà pariyosànakalyàõo, taü sutvà tathattàya pañi- pannena adhigantabbàya abhisambodhiyà và àdikalyàõo paccekabodhiyà majjhe -kalyàõo sàvakabodhiyà pariyo- sànakalyàõo, suyyamàno c' esa nãvaranàõi vikkhambhaõato\<*<5>*>\ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. -brahmaõà. 2 B2. -brahmaõi. 3 B2.Bp. -kalyàõà. 4 S. inserts và before majj-. 5 B2.Bp. nivaraõavikkhaübhaõato. >\ #<[page 127]># %% savaõena pi kalyàõam eva àvahatãti àdikalyàõo, pañipajji- yamàno samathavipassanàsukhàvahanato pañipattiyàpi kal- yàõam eva àvahatãti majjhe-kalyàõo, tathà pañipanno ca pañipattiphale niññhite tàdibhàvàvahanato pañipattiphalena pi kalyàõam eva àvahatãti pariyosànakalyàõo, nàthappabha- vattà ca pabhavasuddhiyà àdikalyàõo atthasuddhiyà majjhe- kalyàõo kiccasuddhiyà pariyosànakalyàõo, tasmà eso bha- gavà appaü và bahuü và desento àdikalyàõàdippakàram eva desetãti veditabbo. sàtthaü sabya¤janan ti evamàdisu pana yasmà imaü dhammaü desento sàsanabrahmacariyaü maggabrahmaca- riya¤ ca pakàseti nànànayehi dãpeti, ta¤ ca yathànuråpaü atthasampattiyà sàtthaü, bya¤janasampattiyà\<*<1>*>\ sabya¤ja- naü, saïkàsanapakàsanavivaraõavibhajanauttànikaraõapa¤- ¤attiatthapadasamàyo\<*<2>*>\ gato sàtthaü, akkharapadavya¤ja- nàkàraniruttiniddesasampattiyà sabya¤janaü, atthagambhã- ratàpañivedhagambhãratàhi sàtthaü, dhammagambhãratà- desanàgambhãratàhi sabya¤janaü, atthapañibhàõapañisam- bhidàvisayato sàtthaü, dhammaniruttipañisambhidàvisayato sabya¤janaü, paõóitavedanãyato parikkhakajanappasàdakan ti sàtthaü, saddheyyato lokiyajanappasàdakan ti sabya¤- janaü, gambhãràdhippàyato sàtthaü, uttànapadato sabya¤- janaü, upanetabbassa abhàvato sakalaparipuõõabhàvena kevalaparipuõõaü, apanetabbassa abhàvato niddosabhàvena parisuddhaü, sikkhàttayapariggahãtattà\<*<3>*>\ brahmabhåtehi señ- ñhehi caritabbato tesaü\<*<4>*>\ cariyabhàvato brahmacariyaü, tasmà sàtthaü sabya¤janaü --pe-- brahmacariyaü pakàsetãti vuccati. api ca: yasmà sanidànaü sauppattika¤ ca desento àdikalyàõaü deseti, veneyyànaü anuråpato atthassa avi- parãtatàya ca hetu udàharaõayuttato ca majjhekalyàõaü sotånaü saddhàpañilàbhena nigamanena ca pariyosànakalyà- õam deseti, evaü desento ca parisuddhaü\<*<5>*>\ brahmacariyaü pakàseti, ta¤ ca pañipattiyà adhigamavyattito sàtthaü, pari- yattiyà àgamavyattito sabya¤janaü, sãlàdipa¤cadhammak- khandhayuttato kevalaparipuõõaü, nirupakkilesato nittha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. sabya¤janasampattiyà. 2 Bp. -uttànãkaraõa-. 3 S. pariggahãtattà; B2.Bp. sikkhattayapariggahitattà. 4 B2.Bp. add ca. 5 B2.Bp. omit parisuddhaü. >\ #<[page 128]># %<128 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.1)>% raõatthàya pavattito lokàmisanirapekkhato ca parisuddhaü, seññhaññhena brahmabhåtànaü buddhapaccekabuddhabud- dhasàvakànaü\<*<1>*>\ cariyaü\<*<2>*>\ brahmacariyan ti vuccati, tasmà pi so dhammaü deseti àdikalyàõaü --pe-- brahmacariyaü pakà- setã ti vuccati. sàdhu kho panà 'ti sundaraü kho pana atthà- vahaü sukhàvahan ti vuttaü hoti. tathàråpànaü arahatan ti yathàråpo so bhavaü Gotamo evaråpànaü yathàbhuc- caguõàdhigamena\<*<3>*>\ loke arahanto ti laddhasaddànam\<*<4>*>\ ara- hataü. dassanaü hotãti pasàdasommàni akkhãni ummãletvà dassanamattam pi sàdhu hotãti. ||1|| evaü ajjhàsayaü katvà, atha kho Vera¤jo bràhmaõo yena bhagavà ten' upasaïkami.\<*<5>*>\ yenà 'ti bhåmmatthe\<*<6>*>\ karaõava- canaü, tasmà yattha bhagavà tattha upasaïkamãti evam ettha attho daññhabbo, yena và kàraõena bhagavà deva- manussehi upasaïkamitabbo tena kàraõena upasaïkamãti evam ettha attho daññhabbo. kena ca kàraõena bhagavà upasaïkamitabbo. nànappakàraguõavisesàdhigamàdhippà- yena sàduphalåpabhogàdhippàyena dvijagaõehi\<*<7>*>\ niccapha- litamahàrukkho viya, upasaïkamãti ca gato ti vuttaü hoti, upasaïkamitvà ti upasaïkamaõapariyosànadãpanaü,\<*<8>*>\ atha và evaü gato tato àsannataraü ñhànaü bhagavato samãpasaïkhàtaü gantvà ti\<*<9>*>\ vuttaü hoti. bhagavatà saddhiü sammodãti yathàkhamanãyàdãni pucchan- to bhagavà tena evaü so pi bhagavatà saddhim samappa- vattamodo ahosi sãtodakaü viya uõhodakena sammoditaü ekãbhàvaü agamàsi, yàya ca:kacci bho Gotama khamanãyaü kacci yàpanãyaü kacci bhoto ca\<*<10>*>\ Gotamassa Gotamasàva- kàna¤\<*<11>*>\ ca appàbàdhaü appàtaïkaü lahuññhànaü balaü phàsuvihàro ti àdikàya kathàya sammoditaü pãtipàmujjasaï- khàtasammodajananato\<*<12>*>\ sammodituü yuttabhàvato ca sam- modanãyaü, atthabya¤janamadhuratàya suciram\<*<13>*>\ pi kàlaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. -paccekabuddhasàvakànaü. 2 B2.Bp. cariyato. S. yathà bhumma-. See p. 124, note 10. 4 B2.Bp. laddhasaddhànaü. 5 B2.Bp. add iti. 6 S.Bp. bhummatthe. 7 S.B2.Bp. dijagaõehi. 8 B2. -paridãpanaü. 9 B2.Bp. add pi. 10 B2.Bp. put ca after Gotamassa. 11 B2.Bp. omit Gotama before sàvakàna¤. 12 B2.Bp. pãtipàmojjasaükhàtaü sammodaü jananato. 13 B2. sucãram. >\ #<[page 129]># %% sàretuü nirantaraü pavattetuü araharåpato saritabbabhà- vato ca sàràõãyaü,\<*<1>*>\ suyyamànasukhato ca\<*<2>*>\ sammodanãyam anussariyamànasukhato\<*<3>*>\ sàràõãyaü, tathà bya¤janaparisud- dhatàya sammodanãyam, atthaparisuddhatàya sàràõãyan ti evaü anekehi pariyàyehi sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü\<*<4>*>\ vãtisàretvà pariyosàpetvà niññhàpetvà yen' atthena àgato taü pucchitukàmo ekamantaü nisãdi. ekamantan ti bhàva- napuüsakaniddeso visamaü candimasuriyà\<*<5>*>\ parivattantãti\<*<6>*>\ àdisu\<*<7>*>\ viya, tasmà yathà nisinno pana\<*<8>*>\ ekamante\<*<9>*>\ nisinno hoti, tathà nisãdãti\<*<10>*>\ evam ettha attho daññhabbo; bhummatthe và etaü upayogavacanaü. nisãdãti upàvisi, paõóità hi purisà garuññhànãyaü\<*<11>*>\ upasaïkamitvà àsanakusalatàya eka- mantaü nisãdanti, aya¤ ca tesaü a¤¤ataro tasmà ekamantaü nisãdi. kathaü nisinno pana ekamantaü nisinno hotãti. cha nisajjadose vajjetvà; seyyathãdaü: atidåram accàsan- naü uparivàtam unnatappadesaü atisammukham atipac- chà ti. atidåre nisinno hi sace kathetukàmo hoti uccàsaddena kathetabbaü hoti, accàsanne nisinno saïghaññanaü karoti, uparivàte nisinno sarãragandhena bàdhati, unnatappadese nisinno agàravaü pakàseti, atisammukhà nisinno sace dañ- ñhukàmo hoti cakkhunà cakkhuü àhacca daññhabbaü hoti, atipacchà nisinno sace daññhukàmo hoti gãvaü pasàretvà daññhabbaü hoti, tasmà ayam pi ete cha nisajjadose vajjetvà nisãdi. tena vuttaü ekamantaü nisãdãti. ekamantaü nisinno kho Vera¤jo bràhüano\<*<12>*>\ bhagavantaü etad avocà'ti\<*<13>*>\ etan ti idàni vattabbam atthaü dasseti, dakàro padasandhikaro. avocà 'ti abhàsi, sutam metan ti sutaü me etaü, etaü mayà sutan ti idàni vattabbam atthaü dasseti, bho Gotamà 'ti bha- gavantaü gottena\<*<14>*>\ àlapati. idàni yaü tena sutaü taü dassento na samaõo Gotamo ti evam àdim àha. tatràyaü anuttànapadavaõõanà: bràhmaõe ti jàtibràhmaõe,\<*<15>*>\ jiõõe ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. sàraõãyaü, sic passim. 2 Bp. và. 3 B2. adds ca. 4 Bp. omits sàràõãyaü. 5 B2.Bp. -såriyà. 6 S. pavattantãti. 7 B2.Bp. àdãsu. 8 B2.Bp. omit pana. 9 B2.Bp. ekamantaü. 10 S. nisidi. 11 S. garuññhàõãyaü; B2.Bp. garuññhàniyaü. 12 B2. brahmaõo. 13 B2. avoca, omits ti. 14 B2. gottavasena. 15 S. bràhmaõo ti jàtibràhmaõo; B2. brahmaõe ti jàtibrahmaõe. I 9 >\ #<[page 130]># %<130 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.2.)>% jajjarãbhåte\<*<1>*>\ jaràya khaddhiccàdibhàvaü\<*<2>*>\ àpàdite, vuddhe\<*<3>*>\ ti aïgapaccaïgànaü vuddhimariyàdappatte,\<*<4>*>\ mahallake ti jà- timahallakatàya samannàgate cirakàlappasute\<*<5>*>\ ti vuttaü hoti. addhagate ti addhànaü gate dve tayo ràjaparivaññe atãte ti adhippàyo, vayo anuppatte ti pacchimavayaü sam- patte, pacchimavayo nàma vassasatassa pacchimo tatiya- bhàgo. api ca jiõõe ti\<*<6>*>\ poràõe cirakàlappavattakulanvaye\<*<7>*>\ ti vuttaü hoti, vuddhe ti sãlàcàràdiguõavuddhiyutte.\<*<8>*>\ mahal- lake ti vibhavamahantatàya\<*<9>*>\ samannàgate\<*<10>*>\ mahaddhane mahàbhoge, addhagate ti maggapañipanne bràhmaõànaü\<*<11>*>\ vatacariyàdimariyàdaü avãtikkamma caramàõe,\<*<12>*>\ vayo anup- patte ti jàtivuddhabhàvam\<*<13>*>\ antimavayaü anuppatte ti evam p' ettha yojanà veditabbà. idàni abhivàdetãti evamàdãni na samaõo Gotamo ti ettha vuttanakàrena yojetvà evam atthato veditabbàni: na van- dati nàsanà ññhahati nàpi idha bhonto nisãdantå 'ti evaü àsanena và upanimantetãti. ettha hi vàsaddo\<*<14>*>\ vibhàvano\<*<15>*>\ nàma attho,\<*<16>*>\ råpaü niccaü và aniccaü và ti àdisu viya, evaü vatvà atha attano abhivàdanàdãni akarontaü bhaga- vantaü disvà àha: tayidaü bho Gotama tath' evà 'ti, yaü taü mayà sutaü taü tath' eva, taü savaõa¤ ca me dassana¤ ca saüsandati sameti atthato ekãbhàvaü gacchati na hi bhavaü Gotamo\<*<17>*>\ --pe-- àsanena và nimantetãti evaü attanà sutaü diññhena nigametvà nindanto\<*<18>*>\ àha: tayidaü bho Gotama na sampannam evà 'ti, taü, abhivàdanàdãnaü akaraõaü ayut- tam\<*<19>*>\ eva. ath' assa bhagavà attukkaüsanaparavambhana- dosaü anupagamma karuõàsãtalahadayena taü a¤¤àõaü vidhamitvà\<*<20>*>\ yuttabhàvaü dassetukàmo àha: nàhan taü brah- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. jiõõo ti jajjaribhåte. 2 Bp. khaõóiccàdi-. 3 Bp. vuóóhe, sic passim. 4 Bp. vuóóhi-, sic passim. 5 B2.Bp. cãrakàla-. 6 S. jiõõo ti. 7 B2.cãrakala-. 8 S. -yutto. 9 B2.Bp. -mahattatàya. 10 S. samannàgato. 11 B2. brahma-. 12 S. caramàno. 13 B2.Bp. add pi; Bp. jàtivuóóha-. 14 S. na vàsaddo. 15 S.B2.Bp. vibhàvane. 16 B2.Bp. atthe. 17 S. bho Gotamo. 18 S. nidanto. 19 B2.Bp. na yuttam. 20 B2. vidhametvà. >\ #<[page 131]># %% maõa --pe-- muddhàpi tassa vipateyyà 'ti, tatràyaü saïkhe- pattho: ahaü bràhmaõa appañihatena sabba¤¤uta¤àõacak- hunà\<*<1>*>\ olokento pi taü puggalaü etasmiü sadevakàdibhede loke na passàmi yam ahaü abhivàdeyyaü và paccuññheyyaü và àsanena và nimanteyyaü,anacchariyaü và etaü yv àhaü ajja sabba¤¤utaü patto evaråpaü nipaccakàràrahaü pugga- laü na passàmi, api ca kho yadàp' ahaü\<*<2>*>\ sampatijàto 'va uttaràbhimukho\<*<3>*>\ sattapadavãtihàre\<*<4>*>\ gantvà sakalaü dasasa- hassãlokadhàtuü\<*<5>*>\ olokesiü tadàpi etasmiü sadevakàdibhede loke taü puggalaü na passàmi yam ahaü abhivàdeyyaü và paccuññheyyaü và àsanena và nimanteyyaü, atha kho maü soëasakappasahassàyuko khãõàsavamahàbrahmàpi a¤- jaliü paggahetvà: tvaü loke mahàpuriso tvaü sadevakassa lokassa aggo ca jeññho ca seññho ca,n' atthi tayà uttaritaro ti sa¤jàtasomanasso pañimànesi, tadàpi càhaü attanà uttari- taraü apassanto àsabhiü vàcaü nicchàresiü:\<*<6>*>\ aggo 'ham asmi lokassa, jeññho 'ham asmi lokassa, seññho 'ham asmi lokassà 'ti, evaü sampatijàtassàpi mayhaü abhivàdanàdiraho puggalo n' atthi sv àhaü idàni sabba¤¤utaü patto kaü abhivàdeyyaü và --pe-- àsanena và nimanteyyaü, tasmà tvaü bràhmaõa mà tathàgatà\<*<7>*>\ evaråpaü nipaccàkàraü\<*<8>*>\ patthayittha yaü hi bràhmaõa tathàgato abhivàdeyya và---pe ---àsanena và nimanteyya, muddhàpi tassa puggalassa rattipari- yosàne paripàkasithilabandhanaü vaõñà pamuttatàlaphalam\<*<9>*>\ iva gãvato pacchijjitvà sahas' eva\<*<10>*>\ bhåmiyaü vipateyyà'ti.\<*<11>*>\ ||2|| evaü vutte pi bràhmaõo\<*<12>*>\ dua¤¤atàya tathàgatassa lokajeññhabhàvaü\<*<13>*>\ asallakkhento\<*<14>*>\ kevalaü taü vacanaü asahamàno àha: arasaråpo bhavaü Gotamo ti. ayaü kir' assa adhippàyo: yaü loke abhivàdanapaccuññhànà¤jalikammasà- mãcikammaü\<*<15>*>\ sàmaggiraso ti vuccati taü bhoto Gotamassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. -¤¤ànacakkhunà. 2 B2.Bp. yadàpàhaü. 3 S. sampattijàto 'va uttarena mukho; B2. sampatijàto 'va uttarena mukho. 4 B2.Bp. -hàrena. 5 B2.Bp. dasasahassi-. 6 B2. nicchàresi. 7 B2. tathàgato; Bp. tathàgate. 8 B2.Bp. nipaccakàraü. 9 B2. vaõóàpamutta-; Bp. vaõñàpavutta-. 10 S. sahayeva; B2.Bp. sahasà 'va. 11 B2. vipateyya, omits ti. 12 B2. brahmaõo. 13 B2. ca loke jeññhakabhà-; Bp. loke jeññha-bhà-. 14 B2. asaülakkhanto. 15 B2.Bp. -sàmicikammaü. >\ #<[page 132]># %<132 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.3.)>% n' atthi, tasmà arasaråpo bhavaü Gotamo arasajàtiko arasa- sabhàvo ti. ath' assa bhagavà cittamudubhàvajananatthaü ujuvipaccanãkabhàvaü\<*<1>*>\ pariharanto a¤¤athà tassa vacanas- sa 'ttham attani sandassento atthi khv esa bràhmaõa\<*<2>*>\ pariyàyo ti àdim àha, tattha pariyàyo ti kàraõaü; ayaü hi pariyà- yasaddo desanàvàrakàraõesu vattati. madhupiõóikapariyàyo tv\<*<3>*>\ eva naü\<*<4>*>\ dhàrehãti àdisu hi esa desanàyaü vatatti. kassa nu kho ânanda ajja pariyàyo bhikkhuõiyo ovadituü ti àdisu\<*<5>*>\ vàre. sàdhu bhante bhagavà a¤¤aü pariyàyaü àcikkhatu\<*<6>*>\ yathàyaü bhikkhusaïgho a¤¤àya saõñhaheyyà 'ti àdisu kàraõe. sv àyaü idha kàraõe vatatti, tasmà ettha evam attho daññhabbo: atthi kho bràhmaõa etaü kàraõaü yena kàraõena maü arasaråpo bhavaü Gotamo ti vadamàno puggalo sammà vadeyya avitathavàdãti saïkham\<*<7>*>\ gaccheyya, katamo pana so ti. ye te bràhmaõa råparasà --pe-- phoññhab- barasà te tathàgatassa pahãõà\<*<8>*>\ ti, kiü vuttaü hoti. ye te jàtivasena\<*<9>*>\ uppattivasena\<*<10>*>\ và seññhasammatànam pi puthuj- janànaü råpàrammaõàdãni assàdentànaü abhinandantànaü rajjantànaü uppajjanti kàmasukhassàdasaïkhàtà \<*<11>*>\råparasà saddarasà gandharasà rasarasà phoññhabbarasà\<*<11>*>\ ye imaü lokaü gãvàya bandhitvà viya àvi¤janti\<*<12>*>\ vatthàrammaõàdi- sàmaggiya¤ ca uppannattà sàmaggirasà ti vuccanti te sabbe pi tathàgatassa pahãõà,\<*<13>*>\ mayhaü pahãõà ti vattabbe pi mamaü\<*<14>*>\ kàrena attànaü anukkhipanto\<*<15>*>\ dhammaü deseti, desanàvilàso và esa bhagavato. tattha pahãõà ti cittasan- tànato vigatà jahità và etasmiü pan' atthe\<*<16>*>\ karaõe sàmiva- canaü daññhabbaü, ariyamaggasatthena ucchinnaü taõhà- vijjàmayaü målam etesan ti ucchinnamålà, tàlavatthu viya nesaü vatthu katan ti tàlà vatthukatà,\<*<17>*>\ yathà hi talarukkhaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.Bp. ujuvipaccanãka-. 2 B2. -brahmaõa sic passim. 3 M. i, 114. 4 S. tvenam. tveva naü for ti-eva naü. 5 M. iii, 270. 6 S. àcikkhitu. Loc. cit.? 7 B2.Bp. saïkhyaü. 8 B2.Bp. pahãnà, sic passim. 9 B2.Bp. insert và here. 10 B2.Bp. upapattivasena. 11-11 B2.Bp. råparasasaddagandharasapoññhabbarasà. 12 B2.Bp. àvi¤chanti. 13 B2.Bp. pahãnà ti, sic passim. 14 Bp. mamàkarena. 15 B2.anukkhipento. 16 S. pan' etthe. 17 S1.(D). vatthukathà; Bp. tàlavatthukatà. >\ #<[page 133]># %% samålaü uddharitvà\<*<1>*>\ tassa vatthumatte tasmiü padese kate na puna tassa tàlassa uppatti pa¤¤àyati. evaü ariyamagga- satthena samåle råpàdirase uddharitvà tesaü pubbe uppanna- pubbabhàvena vatthumatte cittasantàne kate sabbe pi te tàlà vatthukatà ti vuccanti, aviråëhidhammattà\<*<2>*>\ và mattha- kacchinnatàlo viya katà ti tàlà vatthukatà, yasmà pana evaü tàlà vatthukatà anabhàvakatà\<*<3>*>\ honti, yathà nesaü pacchàbhàvo na hoti tathà katà honti, tasmà àha anabhà- vakatà\<*<3>*>\ ti. ayaü h' ettha padacchedo anuabhàvaü katà anabhàvakatà, anabhàvaügatà\<*<4>*>\ ti pi pàñho, tassa anuabhà- vaü gatà ti attho, tattha padacchedo anuabhàvaü gatà anabhàvaügatà ti yathà anuacchariyà\<*<5>*>\ anacchariyà ti. àyatiü anuppàdadhammà ti anàgate anuppajjanakasabhàvà, ye hi abhàvaïgatà\<*<6>*>\ te puna kathaü uppajjissanti, tenàha anabhàvagatà\<*<7>*>\ àyatiü anuppàdadhammà ti. ayaü kho bràh- maõa pariyàyo ti idaü kho bràhmaõa kàraõaü, yena maü sammàvadamàno vadeyya arasaråpo samaõo Gotamo ti. no ca kho yaü tvaü sandhàya vadesãti ya¤ ca kho tvaü sandhàya vadesi so pariyàyo na hoti. kasmà pana bhagavà evam àha, nanu evaü vutte so bràhmaõena vutto sàmaggiraso tass' attani\<*<8>*>\ vijjamànatà anu¤¤àtà hotãti vuccate. na hoti. yo hi taü sàmaggirasaü kàtuü bhabbo hutvà na karoti so tad abhàvena arasaråpo ti vattabbo bhaveyya. bhagavà pana abhabbo 'va taü\<*<9>*>\ kàtuü, ten'assa karaõe abhabbataü pa- kàsento àha: no ca kho yaü tvaü sandhàya vadesãti, yaü pariyàyaü sandhàya tvaü maü arasaråpo ti vadesi so amhesu n' eva vattabbo ti. evaü bràhmaõo attanà adhippetaü arasaråpataü àrope- tuü asakkonto athàparaü nibbhogo bhavaü\<*<10>*>\ ti àdim àha. sabbapariyàyesu c' ettha vuttanayen' eva yojanàkkamaü\<*<11>*>\ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S1.(D). uddharetvà. 2 S. aråëhi-. 3 B2.Bp. anabhàvaü katà. 4 S1.(D). anubhàvaü katà ti; Sp. anabhàvagatà ti; B2.Bp. anabhà- vaü katà ti. 5 Sp. anu-accariyà. 6 After this some 48 leaves of S. are missing. 7 B2.Bp. anabhàvaü gatà. 8 Bp. tassa attani. 9 B2.Bp. etaü for taü. 10 Bp. adds Gotamo before ti. 11 Bp. yojanakkamaü. >\ #<[page 134]># %<134 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.3.)>% viditvà sandhàya bhàsitam atthaü evaü veditabbam: bràh- maõo tam eva vayovuóóhànaü\<*<1>*>\ abhivàdanakammàdiü loke sàmaggiparibhogo ti ma¤¤amàno tad abhàvena bhagavantaü nibbhogo ti àha, bhagavà\<*<2>*>\ yv àyaü råpàdisu\<*<3>*>\ sattànaü chandaràgaparibhogo tad abhàvaü attani sampassamàno aparaü\<*<4>*>\ pariyàyaü anujànàti. puna bràhmaõo yaü loke vayovuóóhànaü abhivàdanàdi kulasamudàcàrakammaü lo- kiyà karonti tassa akiriyaü sampassamàno bhagavantakiriyavàdti a, bhagavà pana yasmà kàyaduccaritàdãnaü akiriyaü vadati tasmà taü akiriyavàdaü attani sampassamà- no aparaü\<*<5>*>\ pariyàyaü anujànàti. tattha ca kàyaduccaritan ti pàõàtipàtàdinnàdànamicchàcàracetanà veditabbà, vacã- duccaritan ti musàvàdapisunàvàcapharusàvàcasapphappalà- pacetanà\<*<6>*>\ veditabbà, manoduccaritan ti abhijjhàbyàpàda- micchàdiññhiyo veditabbà, ñhapetvà te dhamme avasesà akusaladhammà anekavihità pàpakà akusalà dhammà ti veditabbà. puna bràhmaõo tam eva abhivàdanàdikammaü bhagavati apassanto imaü àgamma ayaü lokatanti lokapa- veõi\<*<7>*>\ ucchijjatãti ma¤¤amàno bhagavantaü ucchedavàdo ti àha. bhagavà pana yasmà aññhasu lobhasahagatacittesu up- pajjamànassa\<*<8>*>\ pa¤cakàmaguõikaràgassa dvãsu akusalacittesu uppajjamànakadosassa ca anàgàmi-maggena ucchedaü vadati, sabbàkusalasambhavassa pana niravasesassa mohassa ara- hattamaggena ucchedaü vadati, ñhapetvà te tayo avasesà- naü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü yathànuråpaü catåhi maggehi ucchedaü vadati, tasmà taü ucchedavàdaü attani sampassamàno aparaü\<*<9>*>\ pariyàyaü anujànàti. puna bràhmaõo jigucchati ma¤¤e samaõo Gotamo idaü vayovuó- óhànaü abhivàdanàdikulasamudàcàrakammaü tena naü\<*<10>*>\ na karotãti ma¤¤amàno bhagavantaü jegucchãti àha. bhaga- và pana yasmà jigucchati kàyaduccaritàdãhi, kiü vuttaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sp. -vuddhànaü sic passim. 2 B2.Bp. add pana after bhagavà. 3 B2.Bp. råpàdãsu. 4 B2.Bp. add pi. 5 B2.Bp. add pi after aparaü. 6 B2. piüsuõavàcàpharusavàcàsamphapalàpàcetanà; Bp. -pisuõa- vàcàpharusavàsamphappalàpacetanà. 7 B2.Bp. lokatantiü lokapaveõiü. 8 B2.Bp. omit uppajjamànassa. 9 B2.Bp. add pi. 10 Bp. taü. >\ #<[page 135]># %% hoti. ya¤ ca tividhaü kàyaduccaritam ya¤ ca catubbidhaü vacãduccaritaü ya¤ ca tividaü manoduccaritaü yà ca ñha- petvà tàni duccaritàni avasesànaü làmakaññhena pàpakà- naü akosallasambhåtaññhena akusalànaü dhammànaü sa- màpatti samàpajjanà samaïgibhàvo\<*<1>*>\ taü sabbam pi gåthaü viya maõóanakajàtiyo puriso jigucchati hirãyati tasmà taü jegucchitaü attani sampassamàno aparaü\<*<2>*>\ pariyàyaü anujà- nàti. tattha kàyaduccaritenà 'ti upayogatthe karaõavacanaü daññhabbaü. puna bràhmaõo tam eva abhivàdanàdikam- maü bhagavati apassanto ayaü imaü lokajeññhakakammaü vineti vinàseti, athavà yasmà etaü sàmãcikammaü na karoti tasmà ayaü vinetabbo niggaõhitabbo ti ma¤¤amàno bhaga- vantaü venayiko ti àha. tatràyaü padattho: vinayatãti vinayo vinàsetãti vuttaü hoti, vinayo eva venayiko vinayaü và arahatãti venayiko niggahaü arahatãti vuttam hoti, bha- gavà pana yasmà ràgàdãnaü vinayàya våpasamàya dham- maü deseti tasmà venayiko hoti, ayam eva c' ettha padattho: vinayàya dhammaü desetãti venayiko, vicitràhi taddhita- vutti, sv àyaü taü venayikabhàvaü attani sampassamàno aparaü\<*<3>*>\ pariyàyaü anujànàti. puna bràhmaõo, yasmà abhi- vàdanàdãni sàmãcikammàni\<*<4>*>\ karontà vayovuóóhe tosenti hàsenti, akarontà pana tàpenti vihesenti domanassaü nesaü uppàdenti, bhagavà ca tàni na karoti, tasmà ayaü vayovuóóhe tapatãti ma¤¤amàno sappurisàcàravirahitattà và kapaõa- puriso ayaü ti ma¤¤amàno bhagavantaü tapassãti àha. tatràyaü padattho: tapatãti tapo roseti\<*<5>*>\ vihesetãti vuttaü hoti, sàmãcikammàkaraõass'\<*<6>*>\ etaü nàmaü, tapo assa atthãti tapassã, dutiye atthavikappe vya¤janàni avicàretvà loke kapaõapuriso tapassãti vuccati. bhagavà pana ye akusalà dhammà lokaü tapanato tapanãyà ti vuccanti tesaü hi\<*<7>*>\ pa- hãõattà yasmà tapassãti saïkhaü\<*<8>*>\ gato, tasmà taü tapassi- taü attani sampassamàno aparaü\<*<9>*>\ pariyàyaü anujànàti. tatràyaü padattho: tapantãti tapà, akusalànaü dhammànam \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. samaïgãbhàvo. 2 B2.Bp. add pi. 3 B2.Bp. add pi. 4 B2.Bp. sàmici-, sic passim. 5 B2.Bp. doseti. 6 B2.Bp. sàmici-. 7 B2.Bp. omit hi. 8 B2.Bp. saïkhyaü. 9 B2.Bp. add pi. >\ #<[page 136]># %<136 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.4.)>% etaü adhivacanaü. vuttam pi h' etaü: idha tappati pecca\<*<1>*>\ tappatãti,\<*<2>*>\ tathàyaü\<*<3>*>\ te tape assi nirassi pahàsi vidhaüsãti\<*<4>*>\ tapassã. puna bràhmaõo taü abhivàdanàdikammaü deva- lokagabbhasampattiyà devalokapañisandhipañilàbhàya saü- vattatãti. ma¤¤amàno bhagavati c' assa abhàvaü disvà bhagavantaü apagabbho ti àha, kodhavasena và bhagavato màtukucchismiü pañisandhigahaõe dosaü dassento pi evam àha. tatràyaü padattho: gabbhato apagato ti apagabbho, abhabbo devalokåpapattiü pàpuõitun ti adhippàyo. hãno và gabbho assà 'ti apagabbho, devalokagabbhaparibàhirattà àyatiü hãnagabbhapañilàbhabhàgãti hãno vàssa màtukucchis- miü\<*<5>*>\ gabbhavàso ahosãti adhippàyo. bhagavato pana yas- mà àyatiü gabbhaseyyà apagatà tasmà so taü apagabbhataü attani sampassamàno aparaü\<*<6>*>\ pariyàyaü anujànàti. tatra ca yassa kho bràhmaõa àyatiü gabbhaseyyà punabbhavàbhi- nibbatti pahãõà ti etesaü padànaü evam attho daññhabbo: bràhmaõa yassa puggalassa anàgate gabbhaseyyà punab- bhave ca abhinibbatti anuttarena maggena vigatakàraõattà\<*<7>*>\ pahãõà,\<*<8>*>\ gabbhaseyyàgahaõena c' ettha jalàbujayoni gahità, punabbhavàbhinibbattigahaõena itarà tisso pi, api ca gab- bhassa seyyà gabbhaseyyà, punabbhavo eva abhinibbatti punabbhavàbhinibbattãti evam ettha attho daññhabbo. ya- thà ca vi¤¤àõaññhitãti vutte pi na vi¤¤àõato a¤¤à ñhiti atthi evam idhàpi na gabbhato a¤¤à seyyà veditabbà. abhinib- batti ca nàma yasmà punabbhavabhåtàpi apunabbhava- bhåtàpi atthi idha ca punabbhavabhåtàpi\<*<9>*>\ adhippetà tasmà vuttaü punabbhavo eva abhinibbatti punabbhavàbhinib- battãti. ||3|| evaü àgatakàlato paññhàya arasaråpatàdãhi aññhahi ak- kosavatthåhi akkosantam pi bràhmaõam bhagavà dham- missaro dhammaràjà dhammassàmi tathàgato anukampàsãta- leneva\<*<10>*>\ cakkhunà bràhmaõaü olokento yaü dhammadhà- tuü pañivijjhitvà desanàvilàsappatto hoti tassà dhammadhà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. pacca. 2 Dhammapada, v. 17. 3 B2.Bp. tathà. 4 B2.Bp. vidhaüsesãti. 5 Bp. -kucchiühi. 6 B2.Bp. aparam pi. 7 B2.Bp. vihatakàraõattà. 8 B2.Bp. add ti. 9 B2.Bp. omit pi. 10 B2.Bp. anukampàya sãtaleneva. >\ #<[page 137]># %% tuyà suppañividdhattà vigatavalàhake antalikkhe samab- bhuggato puõõacando viya saradakàlasuriyo\<*<1>*>\ viya ca bràh- maõassa hadayandhakàraü vidhamanto tàni yeva akkosa- vatthåni tena tena pariyàyena a¤¤athà dassetvà puna pi attano karuõàvipphàraü aññhahi lokadhammehi akampiya- bhàvena pañiladdhaü\<*<2>*>\ tàdiguõalakkhaõaü pañhavisamacit- tataü\<*<3>*>\ akuppadhammata¤ ca pakàsento ayaü bràhmaõo kevalaü patasirakhaõóadantavalittacatàdãhi attano vuó- óhabhàvaü sa¤jànàti no ca kho jànàti attànaü jàtiyà anu- gataü jaràya anusañaü vyàdhinàbhibhåtaü maraõena abbhàhataü\<*<4>*>\ vaññakhànubhåtaü ajja maritvà puna sv eva uttànasayanadàrakabhàvagamanãyaü, mahantena kho pan' assa ussàhena\<*<5>*>\ mama santikaü àgato tad assa àgamanaü sàtthakaü hotå 'ti cintetvà imasmiü loke attano appañisa- maü purejàtabhàvaü dassento seyyathàpi bràhmaõà 'ti àdinà nayena bràhmaõassa dhammadesanaü vaóóhesi. tattha seyyathàpãti\<*<6>*>\ opammatthe nipàto, pãti sambhàvanatthe, ubhayenàpi yathà nàma bràhmaõà 'ti dasseti. kukkuñiyà aõóàni aññha và dasa và dvàdasa và ti ettha pana ki¤càpi kuk- kuñiyà vuttappakàrato ånàdhikàni pi aõóàni honti atha kho vacanasiliññhatàya evaü vuttan ti veditabbaü. evaü hi loke siliññhaü vacanaü\<*<7>*>\ hoti. tàn' asså'ti tàni assu, bhavey- yun ti vuttaü hoti. kukkuñiyà sammà adhisayitànãti tàya janettiyà kukkuñiyà pakkhe pasàretvà tesaü upari sayantiyà sammà adhisayitàni. sammà pariseditànãti kàlena kàlaü utuü gaõhàpentiyà suññhu samantato seditàni, usmãkatànãti vuttaü hoti. sammà paribhàvitànãti kàlena kàlaü suññhu samantato bhàvitàni, kukkuñagandhaü gàhàpitànãti vuttaü hoti. idàni yasmà tàya kukkuñiyà evaü tãhi pakàrehi tàni aõóàni paripàliyamànàni na påtãni honti. yo pi nesaü allasineho so pariyàdànaü gacchati, kapàlaü tanukaü hoti, pàdanakhasikhà\<*<8>*>\ ca mukhatuõóaka¤ ca kharaü hoti, kuk- kuñapotakà pariõàmaü\<*<9>*>\ gacchanti, kapàlassa tanukattà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. saradakàle såriyo. 2 B2.Bp. pañiladha-. 3 B2.Bp. pathavã-. 4 Bp. abbhàhañaü. 5 B2.Bp. pana ussàhena. 6 B2. seyyathà 'ti; Bp. seyyathàpi. 7 B2,Bp. siliññhavacanaü. 8 B2. khasãkhà. 9 B2.Bp. paripàkaü. >\ #<[page 138]># %<138 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.4.)>% bahiddhà àloko anto pa¤¤àyati. atha te kukkuñapotakà, ciraü vata mayaü saükucitahattapàdà\<*<1>*>\ sambàdhe sayimha, ayaü ca bahi àloko dissati ettha dàni no sukhavihàro bha- vissatãti nikkhamitukàmà hutvà kapàlaü pàdena paharanti gãvaü pasàrenti. tato taü kapàlaü dvedhà bhijjati, kukku- ñapotakà pakkhe vidhånantà taü khaõànuråpaü viravantà nikkhamanti. evaü nikkhamantàna¤ ca tesam\<*<2>*>\ yo pañha- mataraü nikkhamati so jeññho ti vuccati, tasmà bhagavà tàya upamàya attano jeññhabhàvaü\<*<3>*>\ sàdhetukàmo bràhmaõaü pucchati\<*<4>*>\ yo nu kho tesaü kukkuñacchàpakànaü --pe-- kinti sv àssa\<*<5>*>\ vacanãyo ti. tatra\<*<6>*>\ kukkuñacchàpakànan ti kukku- ñapotakànaü. kinti sv àssa\<*<5>*>\ vacanãyo ti so kinti vacanãyo assa, kiü\<*<7>*>\ vattabbo bhaveyya jeññho và kaniññho và ti sesaü uttànattham eva. tato bràhmaõo àha: jeññho ti'ssa bho Gotama vacanãyo ti bho Gotama jeññho\<*<8>*>\ iti assa vacanãyo, kasmà iti\<*<9>*>\ ce so hi nesaü jeññho ti.\<*<10>*>\ yasmà\<*<11>*>\ so nesaü vuóóhataro ti attho. ath' assa bhagavà opammaü sampañipàdento àha: evam eva kho\<*<12>*>\ bràhmaõa\<*<13>*>\ yathà so kukkuñacchàpako\<*<14>*>\ evaü aham pi avij- jàgatàya pajàyà\<*<15>*>\ 'ti àdi, tattha avijjàgatàyà 'ti avijjà vuccati a¤¤àõaü, tattha gatàya pajàyà 'ti sattàdhivacanam etaü, tasmà ettha avijjaõóakosassa\<*<16>*>\ anto paviññhesu satteså 'ti evaü attho daññhabbo. aõóabhåtàyà 'ti aõóe bhåtàya jàtàya sa¤jàtàya, yathà hi aõóe nibbattà ekacce sattà aõóabhåtà ti vuccanti, evam ayaü sabbàpi pajà avijjaõóakose nibbat- tattà aõóabhåtà ti vuccati. pariyonaddhàyà 'ti tena avijjaõ- óakosena samantato onaddhàya baddhàya veñhitàya.\<*<17>*>\avij- jaõóakosaü padàëetvà\<*<18>*>\ ti taü avijjàmayaü aõóakosaü chin- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. saïkuñitahatthàpàdà. 2 B2.Bp. nesaü. 3 B2.Bp. jeññhaka-. 4 Bp. pucchi. 5 B2.Bp. sv assa. 6 B2.Bp. tatta. 7 Bp. kin ti. 8 B2.Bp. bho Gotama so jeññho. 9 Bp. kasmà ti. 10 B2.Bp. omit ti. 11 B2. tasmà nesaü; Bp. tasmà so nesaü. 12 Bp. kho ahaü. 13 B2. brahmaõà 'ti àdi; Bp. bràhmaõà 'ti àdi. 14 B2.Bp. insert here jeññho ti saïkhyaü gacchati. 15 B2.Bp. pajàya, and omit ti àdi, tattha. 16 B2.avijjàkosassa. 17 B2. vedhitàya. 18 B2.Bp. padàletvà, sic passim. >\ #<[page 139]># %% ditvà. eko 'va loke ti sakale pi lokasannivàse aham eva eko adutiyo. anuttaraü sammà sambodhiü abhisambuddho ti anuttaran ti uttaravirahitaü sabbaseññhaü, sammàsambodhin ti sammà sàma¤ ca bodhiü, atha và pasatthaü\<*<1>*>\ sundara¤ ca bodhiü, bodhãti rukkho pi maggo pi sabba¤¤uta¤àõam pi nibbànam pi. bodhirukkhamåle pañhamàbhisambuddho ti ca antarà ca Bodhiü antarà ca Gayaü ti\<*<2>*>\ àgataññhànesu hi rukkho bodhi.\<*<3>*>\ bodhãti vuccati catåsu\<*<4>*>\ maggesu ¤àõaü ti àgataññhàne maggo. pappoti bodhiü varabhårimedhaso ti àgataññhàne sabba¤¤uta¤àõaü. patvàna bodhim amataü asaïkhataü ti àgataññhàne nibbànaü. idha pana bhagavato arahattamagga¤àõaü adhippetaü. sabba¤¤uta¤àõan ti pi vadanti. a¤¤esaü arahattamaggo anuttarà bodhi hoti na hotãti. na hoti. kasmà. asabbaguõadàyakattà, tesaü hi kassaci arahattamaggo arahattaphalam eva deti kassaci tisso vijjà kassaci cha abhi¤¤à kassaci catasso pañisambhidà kassaci sàvakapàramã¤àõaü,\<*<5>*>\ paccekabuddhànam pi pacce- kabodhi¤àõam eva deti, buddhànaü pana sabbaguõasam- pattiü deti, abhiseko viya ra¤¤o sabbalokissariyabhàvaü. tasmà a¤¤assa kassaci pi anuttarà bodhi na hotãti. abhi- sambuddho ti abbha¤àsiü pañivijjhiü, patto 'mhi adhigato 'mhãti vuttaü hoti. idàni yad etaü bhagavatà evam eva kho ahaü bràhmaõà 'ti àdinà nayena vuttaü opammasampañipàdanaü taü evaü atthena saüsandetvà\<*<6>*>\ veditabbam: yathà hi tassà kukkuñiyà attano aõóesu adhisayanàdi\<*<7>*>\ tividhakiriyà\<*<8>*>\-karaõaü, evaü bodhipallaïke nisinnassa bodhisattabhåtassa bhagavato at- tano santàne\<*<9>*>\ aniccaü dukkham anattà ti tividhànupassanà- karaõaü. kukkuñiyà tividhakiriyà-sampàdanena aõóànaü apåtibhàvo viya bodhisattabhåtassa bhagavato tividhànu- passanàsampàdanena vipassanà¤àõassa aparihàni. kukku- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. pasaññhasundara¤ ca. 2 B2.Bp. ca antarà ca Gayaü antarà ca Bodhin ti ca. 3 B2.Bp. omit bodhi. 4 B2.Bp. put bodhi vuccati again before catåsu. 5 Bp. pàrami¤àõaü. 6 B2.Bp. saddhiü saüsanditvà. 7 B2.Bp. adhisayamànàdi. 8 Bp. -kuriyà, sic passim. 9 B2.Bp. cittasantàne. >\ #<[page 140]># %<140 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.4-5.)>% ñiyà tividhakiriyà-karaõena aõóànaü allasinehapariyàdànaü viya bodhisattabhåtassa bhagavato tividhànupassanà -sam- pàdanena bhavattayànugatanikantisinehapariyàdànaü. kuk- kuñiyà tividhakiriyà -karaõena aõóakapàlànaü tanubhàvo viya bodhisattabhåtassa bhagavato tividhànupassanà -sampà- danena avijjaõóakosassa tanubhàvo. kukkuñiyà tividhakiriyà- karaõena kukkuñacchàpakassa pàdanakhatuõóakànaü\<*<1>*>\ thad- dhakharabhàvo viya bodhisattabhåtassa bhagavato tividhà- nupassanà -sampàdanena vipassanà¤àõassa tikkhakharavip- pasannasårabhàvo. kukkuñiyà tividhakiriyà -karaõena kuk- kuñacchàpakassa pariõàmakàlo viya bodhisattabhåtassa bha- gavato tividhànupassanàsampàdanena vipassanà¤àõassa pa- riõàmakàlo\<*<2>*>\ vaóóhitakàlo gabbhagahaõakàlo ti\<*<3>*>\ veditabbo. tato kukkuñiyà tividhakiriyàkaraõena kukkuñacchàpakassa pàdanakhasikhàya\<*<4>*>\ và mukhatuõóakena và aõóakosaü padàëetvà\<*<5>*>\ pakkhe papphoñetvà sotthinà abhinibbhijjanakàlo\<*<6>*>\ viya tassa\<*<7>*>\ bhagavato tividhànupassanà-sampàdanena vipas- sanà¤àõaü\<*<8>*>\ gabbhaü gaõhàpetvà anupubbàdhigatena ara- hattamaggena avijjaõóakosaü papadàëetvà\<*<9>*>\ abhi¤¤àpakkhe papphoñetvà sotthinà sakalabuddhaguõasacchikatakàlo vedi- tabbo. sv àhaü bràhmaõa jeññho seññho lokassà 'ti so ahaü bràhmaõa yathà tesaü kukkuñapotakànaü pañhamataraü aõóakosaü padàëetvà abhinibbatto\<*<10>*>\ kukkuñapotako jeññho hoti---evaü avijjàgatàya pajàya taü avijjaõóakosaü padà- ëetvà pañhamataraü ariyàya jàtiyà jàtattà jeññho vuddha- tamo\<*<11>*>\ ti saïkhaü\<*<12>*>\ gato, sabbaguõehi pana appañisamattà seññho ti. ||4|| evaü bhagavà attano anuttaraü jeññhaseññhabhàvaü bràhmaõassa pakàsetvà idàni yàya pañipadàya taü adhigato taü pañipadaü pubbabhàgato ppabhåti dassetuü àraddhaü kho pana me bràhmaõà 'ti àdim àha. imaü và bhagavato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. pàdanakhasãkhàtuõóakànaü; Bp. pàdanakhasikhatuõóa- kànaü. 2 Bp. paripàkakàlo. 3 Bp. omits ti. 4 B2. -khasãkhàya. 5 B2.Bp. padàletvà. 6 B2. abhinibbidàkàlo; Bp. abhinibbhidàkàlo. 7 B2.Bp. bodhisattabhåtassa instead of tassa. 8 B2. vipassanà¤ànassa gabbhaü; Bp. vipassanà¤ànagabbhaü. 9 B2.Bp. padàletvà. 10 B2. abhinibbido; Bp. abhinibbhido. 11 B2.Bp. vuóóhataro. 12 B2.Bp. saïkhyaü. >\ #<[page 141]># %% anuttaraü jeññhaseññhabhàvaü sutvà bràhmaõassa cittaü evam\<*<1>*>\ uppannaü kàya nu kho pañipadàya imaü patto ti, tassa cittam a¤¤àya imàyàhaü pañipadàya imaü anuttaraü jeññhaseññhabhàvaü patto ti dassento evam àha. ettha\<*<2>*>\ àraddhaü kho pana me bràhmaõa viriyaü\<*<3>*>\ ahosãti bràh- maõa na mayà ayaü anuttaro jeññhaseññhabhàvo kusãtena muññhassatinà sàraddhakàyena vikkhittacittena adhigato, api ca kho tad adhigamàya àraddhaü kho pana me viriyaü ahosi, bodhimaõóe nisinnena mayà caturaïgasamannàgataü viriyaü àraddhaü ahosi paggahãtaü\<*<4>*>\ asithilappavattitan ti vuttaü hoti. àraddhattà yeva ca me taü asallãnaü ahosi, na kevala¤ ca viriyam eva sati pi me àrammaõàbhimukhã- bhàvena upaññhità ahosi upaññhitattà eva\<*<5>*>\ ca apammuññhà.\<*<6>*>\ passaddho kàyo asàraddho ti kàyacittapassaddhivasena kàyo pi me passaddho ahosi, tattha yasmà nàmakàye passaddhe råpakàyo\<*<7>*>\ passaddho yeva hoti, tasmà nàmakàyo råpakàyo ti avisesetvà va passaddho kàyo ti vuttaü. asàraddho ti so ca kho passaddhattà yeva asàraddho, vigatadaratho ti vuttaü hoti. samàhitaü cittaü ekaggan ti cittam pi me sammà àhitaü suññhapitaü\<*<8>*>\ appitaü viya ahosi, samàhitattà eva ca ekaggaü acalaü nipphandaü.\<*<9>*>\ ettàvatà jhànassa pubba- bhàgapañipadà kathità hoti. idàni imàya pañipadàya adhigataü pañhamaü\<*<10>*>\ jhànaü àdiü katvà vijjàttayapariyosànaü\<*<11>*>\ visesaü dassento so kho ahaü\<*<12>*>\ ti àdim àha, tattha vivicc'eva kàmehi vivicca akusalehi dhammehãti àdãnaü, ki¤càpi tattha katame kàmà, chando kàmo, ràgo kàmo, chandaràgo kàmo, saïkappo kàmo, ràgo kàmo, saïkapparàgo kàmo, ime vuccanti kàmà, tattha katame akusalà dhammà kàmacchando --pe-- vicikicchà, ime vuccanti akusalà dhammà, iti imehi\<*<13>*>\ kàmehi imehi ca akusalehi dham- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. eva. 2 B2.Bp. tattha. 3 Bp. vãriyaü, sic passim. 4 B2.Bp. paggahitaü. 5 Bp. yeva. 6 B2. asaümuññhà; Bp. asammuññhà. 7 B2.Bp. add pi. 8 B2.Bp. suññhuñhapitaü. 9 B2.Bp. nipphandanan ti. 10 B2. pañhamajhànaü; Bp. pañhamajjhànaü. 11 B2.Bp. vijjattaya-. 12 B2.Bp. so ca kho ahaü. 13 B2.Bp. add ca. >\ #<[page 142]># %<142 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.5.)>% mehi vivitto hoti pavivitto, tena vuccati, vivicc'eva kàmehi vivicca akusalehi dhammehãti àdinà nayena Vibhaïge yeva attho vutto,\<*<1>*>\ tathàpi aññhakathànayaü vinà na suññhu pàkaño hoti aññhakathànayen' eva naü pakàsayissàmi. seyyathã- daü. vivicc' eva kàmehãti kàmehi viviccitvà vinà hutvà apasakkitvà,\<*<2>*>\ yo panàyam ettha evakàro so niyamattho ti veditabbo. yasmà ca niyamattho tasmà tasmim pañhamaü jhànaü upasampajja viharaõasamaye avijjamànànam pi\<*<3>*>\ kàmànaü tassa pañhamajjhànassa pañipakkhabhàvaü kà- mapariccàgen' eva c' assa adhigamaü dãpeti. kathaü vivicc' eva kàmehãti evaü hi niyame kayiramàne\<*<4>*>\ idaü pa¤- ¤àyati nånam assa\<*<5>*>\ jhànassa kàmà pañipakkhabhåtà yesu sati idaü na ppavattati andhakàre sati padãpo viya, tesaü pariccàgen' eva c' assa adhigamo hoti orimatãrapariccàgena\<*<6>*>\ pàrimatãrasseva, tasmà niyamaü karotãti. tattha siyà: kasmà pan' esa pubbapade yeva vutto na uttarapade kiü akusalehi dhammehi aviviccàpi jhànaü upasampajja viharey- yà 'ti, na kho pan' etaü evaü daññhabbaü, taü nissaraõato hi pubbapade eva\<*<7>*>\ vutto kàmadhàtusamatikkamaõato hi kàmaràgapañipakkhato ca idaü jhànaü kàmànam eva nissara- õaü. yathàha: kàmànam etaü nissaraõaü yadidaü nekkha- mman ti, uttarapade pi pana yathà, idh' eva bhikkhave samaõo\<*<8>*>\ idha dutiyo samaõo ti ettha evakàro ànetvà vuccati evaü vattabbo, na hi sakkà ito a¤¤ehi pi nãvaraõasaïkhàtehi akusaladhammehi\<*<9>*>\ avivicca jhànaü upasampajja viharituü, tasmà vivicc' eva kàmehi vivicc' eva akusalehi dhammehi evaü padadvaye pi esa daññhabbo. padadvaye pi ca ki¤càpi viviccà 'ti iminà sàdhàraõavacanena tadaïgavivekàdayo kàyavivekàdayo ca sabbe pi vivekà saïgahaü gacchanti, tathàpi kàyaviveko cittaviveko vikkhambhaõaviveko ti tayo eva idha daññhabbo. kàmehãti iminà pana padena ye ca Niddese, katame vatthukàmà manàpiyà råpà ti àdinà nayena vatthukàmà vuttà yeva,\<*<10>*>\ tatth' eva Vibhaïge ca, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Vbh. 256 f. 2 B2.Bp. apasakketvà. 3 Bp. pi omitted. 4 B2.Bp. kariya-. 5 B2.Bp. nanv imassa. 6 Bp. -pariccàgen' eva. 7 B2.Bp add esa. 8 B2.Bp. pañhamo samaõo. 9 B2.Bp. akusalehi dhammehi. 10 B2.Bp. ye ca. >\ #<[page 143]># %% chando kàmo ti àdinà nayena kilesakàmà vuttà, te sabbe pi saïgahãtà icc' eva daññhabbà. evaü hi sati vivicc' eva kà- mehãti vatthukàmehi pi vivicc' evà 'ti attho yujjati, tena kàyaviveko vutto hoti. vivicca akusalehi dhammehãti kilesa- kàmehi sabbàkusalehi và\<*<1>*>\ viviccà 'ti attho yujjati, tena citta- viveko vutto hoti. purimena c' ettha vatthukàmehi vive- kavacanato yeva kàmasukhapariccàgo, dutiyena kilesakà- mehi vivekavacanato nekkhammasukhapariggaho vibhàvito hoti. evam vatthukàmakilesakàmavivekavacanato yeva ca etesaü pañhamena saükilesavatthuppahàõaü, dutiyena saü- kilesappahàõaü, pañhamena lolabhàvassa\<*<2>*>\ hetu pariccàgo, dutiyena bàlabhàvassa, pañhamena ca payogasuddhi, duti- yena àsayaposanaü vibhàvitaü hotãti vi¤¤àtabbaü. esa tàva nayo kàmehãti ettha vuttakàmesu vatthukàmapakkhe, kilesakàmapakkhe pana chando ti ca ràgo ti ca evamàdãhi anekabhedo kàmacchando yeva ko ti adhippeto. so ca akusalapariyàpanno pi samàno, tattha katamo kàmacchando kàmo ti àdinà nayena Vibhaïge jhànapañipakkhato viü vutto, kilesakàmattà và purimapade vutto, akusalapariyà- pannattà dutiyapade, anekabhedato c' assa kàmato ti avatvà kàmehãti vuttaü. a¤¤esam pi ca dhammànaü akusala- bhàve vijjamàne, tattha katame akusalà dhammà kàmac- chando ti àdinà nayena Vibhaïge uparijhànaïgànaü pac- canãkapañipakkhabhàvadassanato\<*<3>*>\ nãvaraõàn' eva vuttàni. nãvaraõàni hi jhànaïgapaccanãkàni, tesaü jhànaïgàn' eva pañipakkhà,\<*<4>*>\ viddhaüsakàni vighàtakànãti\<*<5>*>\ vuttaü hoti, yathà hi samàdhi kàmacchandassa pañipakkho, pãti byàpà- dassa, vitakko thãnamiddhassa,\<*<6>*>\ sukhaü uddhaccakukkuc- cassa, vicàro vicikicchàyà 'ti Peñake vuttaü---evam ettha vivicc' eva kàmehãti iminà kàmacchandassa vikkhambhaõa- viveko vutto hoti. viviccàkusalehi\<*<7>*>\ dhammehãti iminà pa¤- cannam pi nãvaraõànaü, agahitagahaõena\<*<8>*>\ pañhamena kà- macchandassa, dutiyena sesanãvaraõànaü, tathà pañhamena tãsu akusalamålesu pa¤cakàmaguõabhedavisayassa lobhassa, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. dhammehi và. 2 B2ëoëabhàvassa. 3 Bp. paccanãka-, sic passim. 4 B2.Bp. pañipakkhàni. 5 B2.Bp. omit vighàtakàni. 6 B2.Bp. thinamiddhassa. 7 B2.Bp. vivicca akusalehi. 8 B2.Bp. add pana. >\ #<[page 144]># %<144 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.5.)>% dutiyena àghàtavatthubhedàdivisayànaüdosamohànaü, oghàdisu\<*<1>*>\ và dhammesu pañhamena kàmoghakàmayogakà- màsavakàmåpàdànàbhijjhàkàyaganthakàmaràgasaüyojanà- naü,\<*<2>*>\ dutiyena avasesaoghayogàsavaupàdànaganthasaüyo- janànaü,\<*<2>*>\ pañhamena ca taõhàya taü sampayuttakàna¤ ca, dutiyena avijjàya taü sampayuttakàna¤ ca, api ca pañha- mena lobhasampayuttàññhacittuppàdànaü, dutiyena sesà- naü catunnaü akusalacittuppàdànaü vikkhambhaõaviveko vutto hotãti veditabbo. ayaü tàva vivicc' eva kàmehi vivicca akusalehi dhammehãti ettha atthappakàsanà. ettàvatà ca pañhamassa jhànassa pahàõaïgaü dassetvà idàni sampayogaïgaü dassento savitakkaü savicàran ti àdim àha. tattha vitakkaõaü vitakko åhanan\<*<3>*>\ ti vuttaü hoti. sv àyaü àrammaõe cittassa abhiniropaõalakkhaõo, àhanana- pariyàhananaraso, tathà hi tena yogàvacaro àrammaõaü vitakkàhataü vitakkapariyàhataü karotãti vuccati, àram- maõe cittassa ànayanapaccupaññhàno. vicaraõaü vicàro, anusa¤caraõan ti vuttaü hoti, sv àyaü àrammaõànumajja- nalakkhaõo, tattha sahajàtànuyojanaraso, cittassa anuppa- bandhanapaccupaññhàno,\<*<4>*>\ sante pi ca tesaü\<*<5>*>\ katthaci avippa- yoge oëàrikaññhena ghaõñàbhighàtasaddo\<*<6>*>\ viya cetaso pañha- màbhinipàto vitakko, sukhumaññhena anuràvo\<*<7>*>\ viya anup- pabandho vicàro, vipphàravà c' ettha vitakko paripphanda- bhàvo cittassa àkàse uppatitukàmassa pakkhino pakkhavik- khepo viya padumàbhimukhapàto viya ca gandhànubaddha- cetaso\<*<8>*>\ bhamarassa, santavutti vicàro na\<*<9>*>\ atiparipphanda- bhàvo cittassa àkàse uppatitassa pakkhino pakkhappasàra- õaü viya paribbhamaõaü viya ca padumàbhimukhapatitassa bhamarassa padumassa uparibhàge, so pana nesaü viseso pañhamadutiyajjhànesu pàkaño hoti. iti iminà ca vitakkena iminà ca vicàrena saha vattati rukkho viya pupphena ca phalena cà 'ti idaü jhànaü savitakkaü savicàran ti vuccati. Vibhaïge pana iminà ca vitakkena iminà ca vicàrena upeto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. oghàdãsu. 2 B2. -gandha- for -gantha-. 3 B2. uhanan ti. 4 B2. anubandha-. 5 B2.Bp. nesaü. 6 B2. ghaõóà-. 7 B2.Bp. anuravo. 8 B2.Bp. -bandha-. 9 B2.Bp. nàtipari-. >\ #<[page 145]># %% hoti samupeto hotãti\<*<1>*>\ àdinà nayena puggalàdhiññhànà desanà katà, attho pana tatràpi evam eva daññhabbo. vivekajan ti ettha vivitti viveko, nãvaraõànaü\<*<2>*>\ vigamo ti attho, vivitto ti và viveko, nãvaraõà vivitto jhànasampayutta- dhammaràsãti. attho, tasmà vivekà tasmiü và viveke jàtan ti vivekajam. pãtisukhan ti ettha pãõayatãti pãti, sà sampiyà- yanalakkhaõà kàyacittapãõanarasà pharaõarasà và, odagya- paccupaññhànà, sukhanaü sukhaü, suññhu và khàdati khaõati ca kàyacittàbàdhan ti sukhaü, taü sàtalakkhaõaü sampayut- tànaü\<*<3>*>\ upabråhaõarasaü anuggahapaccupatñhànaü, sati pi ca nesaü katthaci avippayoge iññhàrammaõapañilàbhatuñ- ñhi pãti, pañiladdharasànubhavanaü sukhaü, yattha pãti tattha sukhaü, yattha sukhaü tattha na niyamato pãti, saïkhàrakkhandhasaïgahãtà pãti, vedanàkkhandhasaïgahã- taü sukhaü, kantàrakhinnassa vanantådakadassanasava- õesu\<*<4>*>\ viya pãti, vanacchàyàpavesaudakaparibhogesu\<*<5>*>\ viya sukhaü. tasmiü tasmiü samaye pàkañabhàvato c' etaü vuttan ti veditabbaü. aya¤ ca pãti ida¤ ca sukhaü assa jhànassa asmiü và jhàne atthãti idaü jhànaü pãtisukhan ti vuccati, athavà pãti ca sukha¤ ca pãtisukhaü dhammavina- yàdayo viya. vivekajaü pãtisukham assa jhànassa asmiü và jhàne atthãti evaü vivekajaü\<*<6>*>\ pãtisukhaü. yatheva hi jhànaü evaü pãtisukham p' ettha vivekajam eva hoti, ta¤ c' assa atthãti tasmà ekapaden' eva vivekajaü pãtisukhan ti pi vattuü yujjati. Vibhaïge pana, idaü sukha¤ imàya pãtiyà sahagataü ti àdinà nayen' etaü vuttaü, attho pana tatràpi evam eva daññhabbo. pañhaman ti gaõanànupubbato pañhamaü, idaü pañhamaü samàpajjatãti\<*<7>*>\ pañhamaü. pac- canãkadhamme\<*<8>*>\ jhàpetãti jhànaü, iminà yogino jhàyantãti pi jhànaü, paccanãkadhamme dahanti gocaraü và cinten- tãti attho. sayaü và taü jhàyati upanijjhàyatãti jhànaü, ten' eva upanijjhàyanalakkhaõan\<*<9>*>\ ti vuccati. tad etaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. omit hoti. 2 B2.Bp. nãvaraõavigamo, 3 B2.Bp. sampayuttakànaü. 4 B2.Bp. vanantodaka-. 5 B2.Bp. vanacchàyappavesanaudaka-. 6 B2. vivivekajam. 7 B2.Bp. add pi. 8 Bp. paccanãka-, sic passim. 9 Bp. upanijjhàna-. 1 10 >\ #<[page 146]># %<146 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.5.)>% àrammaõåpanijjhànaü lakkhaõåpanijjhànan ti duvidhaü hoti. tattha àrammaõåpanijjhànan ti saha upacàrena aññha samàpattiyo vuccanti. kasmà. kasiõàrammaõåpanijjhàya- nato;\<*<1>*>\ lakkhaõåpanijjhànan ti vipassanàmaggaphalàni vuc- canti. kasmà. lakkhaõåpanijjhàyanato, ettha hi vipassanà aniccalakkhaõàdãni upanijjhàyati. vipassanàya upanijjhà- nakiccaü\<*<2>*>\ pana maggena sijjhatãti maggo lakkhaõå- panijjhànan ti vuccati. phalaü pana nirodhassa tathàlak- khaõam upanijjhàyatãti lakkhaõåpanijjhànan ti vuccati; imasmiü pan' atthe àrammaõåpanijjhànam eva jhànan ti adhippetaü. etthàha: katamaü pana jhànaü nàma yaü savitakkaü savicàraü --pe-- pãtisukhan ti evaü apadesaü arahatãti vuccati.\<*<3>*>\ yathà sadhano saparijano ti àdisu ñhapetvà dhanaü ca parijanaü ca a¤¤o apadesàraho na\<*<4>*>\ hoti evaü ñhapetvà vitakkàdidhamme a¤¤aü apadesàrahaü n' atthi, yathà pana sarathà sapattisenà ti vutte senaïgesu eva senà sammuti--evam idha pa¤casu aïgesu yeva jhànasammuti veditabbà. katamesu pa¤casu. vitakko vicàro pãti sukhaü cittekaggatà ti, etesu etàn' eva hi 'ssa\<*<5>*>\ savitakkaü savicà- ran ti àdinà nayena aïgabhàvena vuttàni. avuttattà ekag- gatà aïgaü na hotãti ce, ta¤ ca na. kasmà. vuttattà eva. sàpi hi Vibhaïge, jhànan ti vitakko vicàro pãti sukhaü cittass'\<*<6>*>\ ekaggatà 'ti evaü vuttà yeva, tasmà yathà savitakkaü savicàran ti evaü sacittekaggatan ti idha avutte pi iminà Vibhaïgavacanena cittekaggatàpi aïgam evà 'ti veditabbà, yena hi adhippàyena bhagavatà uddeso kato so evànena\<*<7>*>\ Vibhaïge pi pakàsito ti. upasampajjà 'ti upagantvà, pà- puõitvà ti vuttaü hoti, upasampàdayitvà\<*<8>*>\ và nipphàdetvà ti vuttaü hoti. Vibhaïge pana, upasampajjà 'ti pañhamassa jhànassa làbho pañilàbho patti sampatti passanà\<*<9>*>\ sacchikiri- yà upasampadà ti vuttaü, tassàpi evam ev' attho veditabbo. vihàsin ti bodhimaõóe nisajjàsaïkhàtena\<*<10>*>\ iriyàpathavihàrena, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. kasiõàdi àramma-. 2 B2. kiccaü, and omits upanijjhàna; Bp. upanijjhàyanakiccaü. 3 B2.Bp. vuccate. 4 B2.Bp. omit na. 5 B2. omits 'ssa. 6 B2. cittassa eka-. 7 B2.Bp. eva anena. 8 B2. upasampàdiyitvà. 9 B2.Bp. phusanà samphusanà for passanà. 10 B2.Bp. nisajja-. >\ #<[page 147]># %% iti vuttappakàrajhànasamaïgã hutvà attabhàvassa irãyanaü\<*<1>*>\ vuttiü pàlanaü yapanaü yàpanaü càraü vihàraü abhinip- phàdesin ti attho. vuttaü h' etaü Vibhaïge, viharatãti irãyati\<*<2>*>\ vattati pàleti yapeti yàpeti carati viharati, tena vuccati viharatãti. kiü pana katvà bhagavà imaü jhànaü upasam- pajja vihàsãti.\<*<3>*>\ kammaññhànaü bhàvetvà. kataraü. ànà- pàõasatikammaññhànaü. a¤¤ena tadatthikena kiü kàtabban ti. a¤¤ena pi etaü và kammaññhànaü pañhavikasiõàdãnaü\<*<4>*>\ và a¤¤ataraü bhàvetabbaü. tesaü bhàvanànayo Visuddhi- magge vuttanayen' eva veditabbo.\<*<5>*>\ idha pana vuccamàne atibhàriyaü vinayanidànaü hoti, tasmà pàliyà\<*<6>*>\ atthappa- kàsanamattam eva karomà 'ti. pañhamajjhànakathà niññhità. vitakkavicàrànaü våpasamà ti vitakkassa ca vicàrassa cà 'ti imesaü dvinnaü våpasamà samatikkamà, dutiyajjhànak- khaõe apàtubhàvà ti vuttaü hoti. tattha ki¤càpi dutiyaj- jhàne sabbe pi pañhamajjhànadhammà na santi, a¤¤e yeva hi pañhamajjhàne phassàdayo a¤¤e idha, olàrikassa olàri- kassa pana\<*<7>*>\ aïgassa samatikkamà pañhamajjhànato pare- saü dutiyajjhànàdãnaü adhigamo hotãti dãpanatthaü vitak- kavicàrànaü våpasamà ti evaü vuttan ti veditabbam. ajjhattan ti idha niyakajjhattam adhippetaü, Vibhaïge pana ajjhattaü paccattaü ti ettakam eva vuttaü, yasmà pana niyakajjhattaü adhippetaü, tasmà attani jàtaü attano santàne nibbattan ti ayam ettha attho. sampasàdanan ti sampasàdanaü vuccati saddhà, sampasàdanayogato jhà- nam pi sampasàdanaü nãlavaõõayogato nãlavatthaü\<*<8>*>\ viya, yasmà và taü jhànaü sampasàdanasamannàgatattà vitak- kavicàrakkhobhavåpasamanena\<*<9>*>\ ceto sampasàdayati tasmàpi sampasàdanan ti vuttaü, imasmi¤ ca atthavikappe sampasà- danaü cetaso ti evaü padasambandho\<*<10>*>\ veditabbo. puri- masmiü pana atthavikappe cetaso ti etaü ekodibhàvena saddhiü yojetabbaü. tatràyaü atthayojanà: eko udetãti ekodi, vitakkavicàrehi anajjhàråëhattà aggo seññho hutvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. iriyaü. 2 B2.Bp. iriyati, sic passim. 3 B2.Bp. viharatãti. 4 B2.Bp. pathavã-. 5 Vism. p. 122 f. 6 B2.Bp. pàëiyà. 7 B2.Bp. oëàrikassa pana oëàrikassa. 8 B2. nãlavatthaü. 9 B2. -våpasamena. 10 B2. -sampandho. >\ #<[page 148]># %<148 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.5.)>% udetãti attho; seññho pi hi loke eko ti vuccati, vitakkavicàra- virahato\<*<1>*>\ và eko asahàyo hutvà iti pi vaññati,\<*<2>*>\ athavà sampa- yuttadhamme udàyatãti udi, uññhàpetãti attho, seññhaññhena eko ca so udi cà 'ti ekodi; samàdhiss' etaü adhivacanaü. iti imaü ekodiü bhàveti vaóóhayatãti idam dutiyajjhànaü ekodibhàvaü, so panàyaü ekodi yasmà cetaso na sattassa na jãvassa tasmà etaü cetaso ekodibhàvan ti vuttam. nanu càyaü saddhà pañhamajjhàne pi atthi aya¤ ca ekodinàmako samàdhi, atha kasmà idam eva sampasàdanaü cetaso ekodi- bhàva¤ cà 'ti vuttaü.\<*<3>*>\ vuccate: aduü hi pañhamaü jhà- naü\<*<4>*>\ vitakkavicàrakkhobhena vãcitaraïgasamàkulam iva jalaü na suppasannaü hoti, tasmà satiyàpi saddhàya sam- pasàdanan ti na vuttaü, na suppasannattà yeva c' ettha samàdhi pi na suññhu pàkaño tasmà ekodibhàvan ti pi na vuttaü. imasmiü pana jhàne vitakkavicàrapalibodhàbhà- vena laddhokàsà balavatã saddhà, balavasaddhàsahàya pañi- làbhen' eva ca samàdhi pi\<*<5>*>\ pàkaño tasmà idam eva\<*<6>*>\ evaü vuttan ti veditabbaü. Vibhaïge pana sampasàdanan ti yà saddhà saddahanà okappanà abhippasàdo, cetaso eko- dibhàvan ti yà cittassa ñhiti --pe-- sammàsamàdhãti ettakam eva vuttaü, evaü vuttena pan' etena\<*<7>*>\ saddhiü ayaü attha- vaõõanà yathà na virujjhati a¤¤adatthu saüsandati c' eva sameti ca evaü veditabbo. avitakkaü avicàran ti bhàvanàya pahãõattà etasmiü etassa và vitakko n' atthãti avitakkaü, iminà 'va nayena avicàram. Vibhaïge pi vuttaü, iti ayaü ca vitakko ayaü ca vicàro santà honti samità våpasantà atthaïgatà abbhatthaïgatà appità vyappità sosità visosità vyantikatà, tena vuccati avitakkaü avicàraü ti. etthàha: nanu ca vitakkavicàrànaü våpasamà ti iminàpi ayam attho siddho, atha kasmà puna vuttaü avitakkaü avicàran ti. vuccate: evam etaü siddho vàyam attho na pan' etaü tad atthadãpakaü nanu avocumha, oëàrikassa oëàrikassa pana\<*<8>*>\ aïgassa samatikkamà pañhamajjhànato paresaü dutiyajjhà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. -virahito. 2 B2.Bp. ti pi vattuü vaññati. 3 B2.Bp. vuttan ti. 4 B2. pañhamajhànaü; Bp. pañhamajjhànaü. 5 Bp. omits pi. 6 B2.Bp. add ca. 7 B2. pana tena. 8 B2.Bp. oëàrikassa pana oëàrikassa. >\ #<[page 149]># %% nàdãnaü adhigamo hotãti dãpanatthaü vitakkavicàrànaü våpasamà ti evaü vuttaü ti. api ca vitakkavicàrànaü våpasamà idaü sampasàdanaü na kilesakàlussiyassa vitak- kavicàrànaü ca våpasamà ekodibhàvaü na upacàrajjhànam iva nãvaraõappahàõà\<*<1>*>\ pañhamajjhànam iva ca aïgapàtu- bhàvà ti, evaü sampasàdanaekodibhàvànaü hetuparidãpakam idaü vacanaü. tàa vitakkavàràü våpasamà idaü avitakkaü avicàraü na tatiyacatutthajjhànàni viya cakkhu- vi¤¤àõàdãni viya ca abhàvà ti. evaü avitakkàvicàrabhà- vassa hetuparidãpaka¤ ca na vitakkavicàràbhàvamattapari- dãpakaü, vitakkavicàràbhàvamattaparidãpakam eva pana avitakkaü avicàran ti idam vacanaü, tasmà purimaü vatvà pi vattabbam evà 'ti. samàdhijan ti pañhamajjhànasamàdhito sampayuttasamàdhito và jàtan ti attho. tattha ki¤càpi pañhaman pi sampayuttasamàdhito jàtaü atha kho ayam eva samàdhãti vattabbataü arahati vitakkavicàrakkhobhavira- hena ativiya acalattà suppasannattà ca, tasmà imassa vaõõa- bhaõanatthaü\<*<2>*>\ idam eva samàdhijan ti vuttaü. pãtisukhan ti idaü vuttanayam eva. dutãyan ti gaõanànupubbato duti- yaü, idaü dutiyaü samàpajjatãti\<*<3>*>\ dutiyaü. jhànan ti ettha pana yathà pañhamajjhànaü\<*<4>*>\ vitakkàdãhi pa¤caï- gikaü hoti am idaü sampasàdàdãhi caturaïgikan ti vedi- tabbaü. yathàha: jhànan ti sampasàdo pãti sukhaü cittassa\<*<5>*>\ ekaggatà ti pariyàyo yeva, cetaso\<*<6>*>\ sampasàdaü\<*<7>*>\ pana ñha- petvà nippariyàyena tivaïgikam ev' etaü hoti. yathàha: katamaü tasmiü samaye tivaïgikaü jhànaü hoti, pãti sukham cittassa ekaggatà ti. sesaü vuttanayam evà 'ti. dutiyajjhà- nakathà niññhità. pãtiyà ca viràgà ti ettha vuttatthà yeva pãti, viràgo ti tassà jigucchanaü và samatikkamo và, ubhinnam antarà ca saddo sampiõóanattho, so\<*<8>*>\ våpasamaü và sampiõóeti vitakkavi- càravåpasam và, tattha yadà våpasamam eva sampiõóeti tadà pãtiyà viràgà ca ki¤ca bhãyyo\<*<9>*>\ våpasamà cà 'ti evaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. -ppahànà. 2 Bp. -bhaõatthaü. 3 B2.Bp. add pi. 4 B2. pañhamaü jhànaü. 5 Bp. cittass' ekaggatà 'ti, sic passim. 6 B2.Bp. ceso. 7 B2.Bp. sampasàdanaü. 8 B2.Bp. so hi. 9 B2.Bp. bhiyyo, sic passim. >\ #<[page 150]># %<150 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.5.)>% yojanà veditabbà. imissà ca yojanàya viràgo jigucchanattho hoti, tasmà pãtiyà jigucchanà ca våpasamà cà 'ti ayam attho daññhabbo. yadà pana vitakkavicàravåpasamaü sampiõóeti, tadà pãtiyà ca viràgà ki¤ca bhãyyo vitakkavicàràna¤ ca vå- pasamà ti evaü yojanà veditabbà. imissà ca yojanàya viràgo samatikkamanattho hoti, tasmà pãtiyà ca samatik- kamà vitakkavicàràna¤ ca våpasamà ti ayam attho daññhabbo. kàma¤ c' ete vitakkavicàrà dutiyajjhàne yeva våpasantà. imassa pana jhànassa maggaparidãpanatthaü vaõõabhaõa- nattha¤ c' etaü vuttaü. vitakkavicàràna¤ ca\<*<1>*>\ våpasamà ti hi vutte idaü pa¤¤àyati: nåna\<*<2>*>\ vitakkavicàrànaü\<*<3>*>\ våpasamo maggo imassa jhànassà 'ti, yathà ca tatiye ariyamagge appahã- õànaü\<*<4>*>\ pi sakkàyadiññhàdãnaü pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü pahàõà ti\<*<5>*>\ vuccamànaü vaõõabhaõanaü hoti, tad adhigamàya ussukkànaü ussàhajanakaü,\<*<6>*>\ evam evaü\<*<7>*>\ idha avåpasantànam pi vitakkavicàrànaü våpasamo vuccamàno vaõõabhaõanaü hoti, tenàyam attho vutto pãtiyà ca samatikkamà vitakkavicàràna¤ ca våpasamà ti. upekkhako ca vihàsin ti ettha uppattito\<*<8>*>\ ikkhatãti upekkhà samaü passati apakkhapatità 'va hutvà passatãti attho. tàya visadàya vipulàya thàmagatàya\<*<9>*>\ samannàgatattà ta- tiyajjhànasamaïgã upekkhako ti vuccati. upekkhà pana dasavidhà hoti, chaëaïgupekkhà brahmavihàrupekkhà boj- jhaïgupekkhà viriyåpekkhà\<*<10>*>\ saïkhàrupekkhà vedanåpek- khà\<*<11>*>\ vipassanåpekkhà\<*<12>*>\ tatra majjhattupekkhà jhànupekkhà pàrisuddhiupekkhà\<*<13>*>\ ti, evam ayaü dasavidhàpi tattha tattha àgatanayato bhåmipuggalacittàrammaõato\<*<14>*>\ khandhasaïga- haekakkhaõakusalattikasaïkhepavasena ca\<*<15>*>\ Atthasàliniyà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. omit ca. 2 B2.Bp. na nu. 3 B2.Bp. vicàravåpasamo. 4 B2.Bp. appahãnànam. 5 B2.Bp. add evaü pahànaü. 6 B2. -jananatthaü. 7 B2. evam eva. 8 B2.Bp. uppapattito. 9 B2. thàgamatàya. 10 Bp. vãriyupekkhà. 11 Bp. vedanup-. 12 Bp. vipassanup-. 13 Bp. pàrisuddhupekkhà. 14 B2. -rammaõakkhandha-; Bp. -rammaõakhandha-. 15 B2. after ca inserts Papa¤casådaniyà Majjhimaññhakathàya, Saka- bheravasuttavaõõanàya (? Bhayabherava-, p. 109 f .). The Chinese here only mentions Atthasàlinã (Dhammasaïgaõi-aññhakathà) and Visuddhimagga. >\ #<[page 151]># %% Dhammasaïgahaññhakathàya vuttanayena\<*<1>*>\ veditabbà, idha pana vuccamànà vinayanidànaü atibhàriyaü karotãti na vuttà. lakkhaõàdito pana idha adhippetupekkhà majjhat- talakkhaõà anàbhogarasà abyàpàrapaccupaññhànà\<*<2>*>\ pãtivi- ràgapadaññhànà ti. etthàha: nanu càyaü atthato tatra majjhattupekkhà 'va hoti, sà ca pañhamadutiyajjhànesu pi atthi tasmà tatràpi upekkhako ca vihàsin ti evam ayaü vattabbà siyà, sà kasmà na vuttà ti. aparivyattakiccato;\<*<3>*>\ aparivyattaü hi tassà tattha kiccaü vitakkàdãhi abhibhå- tattà, idha panàyaü vitakkavicàrapãtãhi anabhibhåtattà ukkhittasirà viya hutvà parivyattakiccà jàtà, tasmà vuttà 'ti. niññhità ca\<*<4>*>\ upekkhako ca vihàsin ti etassa sabbaso atthavaõõanà. idànã sato ca sampajàno ti ettha saratãti sato, sampajànàtãti sampajàno; puggalena sati ca sampaja¤¤a¤ ca vuttaü, tattha saraõalakkhaõà sati apammussanarasà\<*<5>*>\ àrakkhapaccupañ- ñhànà, asammohalakkhaõaü sampaja¤¤aü tãraõarasaü pavi- cayapaccupaññhànaü. tattha ki¤càpi idaü satisampaja¤- ¤aü purimajjhànesu pi atthi, muññhassatissa hi asampajà- nassa upacàramattam\<*<6>*>\ pi na sampajjati pageva appanà oëàrikattà pana tesaü jhànànaü bhåmiyaü viya purisassa cittassa gatisukhà hoti, aparivyattaü\<*<7>*>\ tattha satisampa- ja¤¤akiccaü, oëàrikaïgappahàõena pana sukhumattà imassa jhànassa purisassa khuradhàràyaü viya satisampaja¤¤a- kiccapariggahãtà yeva cittassa gati icchitabbà ti idh' eva vuttaü. ki¤ca bhãyyo yathàpi dhenåpago\<*<8>*>\ vaccho dhenuto apanãto arakkhiyamàno punad eva dhenuü upagacchati, evam idaü tatiyajjhànasukhaü pãtito apanãtaü taü\<*<9>*>\ sati- sampaja¤¤arakkhena\<*<10>*>\ arakkhiyamànaü punad eva pãtiü upagaccheyya, pãtisampayuttam eva siyà, sukhe càpi\<*<11>*>\ sattà rajjanti idaü ca atimadhuraü sukhaü tato paraü sukha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. -nayen' eva. 2 B2. abyàpàda-. 3 B2.Bp. aparibyatta-, sic passim. 4 B2.Bp. omit this ca. 5 B2. asammussa-; Bp. asaümussa-. 6 B2. upacàrajhànamattam; Bp. upacàrajjhanamattam. 7 B2.Bp. abyattaü. 8 B2. -pako. 9 B2.Bp. apanãtam pi, and omit taü. 10 B2.Bp. -ja¤¤àrakkhena. 11 B2.Bp. vàpi. >\ #<[page 152]># %<152 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.5.)>% bhàvà,\<*<1>*>\ satisampaja¤¤ànubhàvena pan' ettha sukhe asàraj- janà hoti no a¤¤athà ti imam pi atthavisesaü dassetuü idaü idh' eva vuttan ti veditabbaü. idàni sukha¤ ca kàyena pa- ñisaüvedesin ti ettha ki¤càpi tatiyajjhànasamaïgino sukha- pañisaüvedanàbhogo\<*<2>*>\ n' atthi evaü sante pi yasmà tassa nàmakàyena sampayuttaü sukhaü yaü và taü nàmakà- yasampayuttaü sukhaü taü samuññhànen' assa yasmà ati- paõãtena råpena råpakàyo phuño yassa phuñattà jhànà vuñ- ñhito pi sukhaü pañisaüvedeyya, tasmà etam atthaü das- sento sukha¤ ca kàyena pañisaüvedesin ti àha. idàni yaü taü ariyà àcikkhanti upekkhako satimà sukhavihàrãti ettha yaü jhànahetu yaü jhànakàraõà taü tatiyajjhànasamaïgi- puggalaü buddhàdayo ariyà àcikkhanti desenti pa¤¤apenti\<*<3>*>\ paññhapenti vivaranti vibhajanti uttànã-karonti pakàsenti pasaüsantãti adhippàyo. kin ti upekkhako satimà sukha- vihàrãti, taü tatiyajjhànaü upasampajja vihàsin ti evam ettha yojanà veditabbà. kasmà pana taü te evaü pasaü- santãti, pasaüsàrahato, ayaü hi yasmà atimadhurasukhe sukhapàramippatte\<*<4>*>\ pi tatiyajjhàne upekkhako na tattha sukhàbhisaïgena àkaóóhãyati, yathà ca pãti na uppajjati evaü upaññhitasatitàya satimà. yasmà ca ariyakantaü ariyajanasevitam eva ca asaïkiliññhasukhaü\<*<5>*>\ nàmakàyena pañisaüvedeti tasmà pasaüsàraho, iti pasaüsàrahato naü ariyà te evaü pasaüsàhetubhåte guõe pakàsentà\<*<6>*>\ upekhako satimà sukhavihàrãti evaü pasaüsantãti veditabbaü. tatiyan ti gaõanànupubbato tatiyaü. idaü tatiyaü samàpajjatãti tatiyaü.\<*<7>*>\ jhànan ti ettha ca yathà dutiyaü sampasàdàdãhi caturaïgikaü evam idaü upekkhàdãhi pi\<*<8>*>\ pa¤caïgikaü. yathàha: jhànan ti upekkhà satisampaja¤¤aü sukhaü cit- tassa ekaggatà ti, pariyàyo 'va\<*<9>*>\ c' eso, upekkhà satisaüpaja¤- ¤àni\<*<10>*>\ ñhapetvà nippariyàyena duvaïgikam eva\<*<11>*>\ taü hoti. yathàha: katamaü tasmiü samaye duvaïgikaü jhànaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. sukhàbhàvà. 2 B2. sukhaü pati-. 3 B2. pa¤¤àpenti. 4 B2. -pàramã-. 5 B2.Bp. asaïkiliññhaü sukhaü. 6 B2. pakàsento. 7 B2.Bp. pi tatiyaü. 8 B2.Bp. omit pi. 9 B2.Bp. pariyàyo yeva. 10 B2.Bp. add pana. 11 B2.Bp. ev' etaü. >\ #<[page 153]># %% hoti, sukhaü cittass' ekaggatà ti,\<*<1>*>\ sesaü vuttanayam evà 'ti. tatiyajjhànakathà niññhità. sukhassa ca pahàõà dukkhassa ca pahàõà ti kàyikasukhassa ca kàyikadukkhassa ca pahàõà. pubbevà'ti ta¤ ca kho pub- beva na catutthajjhànakkhaõe. somanassadomanassànaü atthagamà\<*<2>*>\ ti cetasikasukhassa\<*<3>*>\ cetasikadukkhassa cà 'ti imesam pi dvinnaü pubbe yeva\<*<4>*>\ atthagamà\<*<2>*>\ pahàõà icc eva vuttaü hoti. kadà pana nesaü pahàõaü hoti, catunnaü jhànànaü upacàrakkhaõe, somanassaü hi catutthassa jhà- nassa upacàrakkhaõe yeva pahãyati, dukkhadomanassa--su- khàni pañhamadutiyatatiyànaü upacàrakkhaõesu, evam ete- saü pahàõakkamena avuttànaü Indriyavibhaïge\<*<5>*>\ pana indriyànaü uddesakkamen' eva idhàpi vuttànaü sukhaduk- khasomanassadomanassànaü pahàõaü veditabbaü. yadi pan' etàni tassa tassa jhànass' åpacàrakkhaõe\<*<6>*>\ yeva pahã- yanti, atha kasmà: kattha c' uppannaü dukkhindriyaü apa- risesaü nirujjhati, idha bhikkhave bhikkhu vivicc' eva kà- mehi --pe-- pañhamaü jhànaü upasampajja viharati etth' uppannaü dukkhindriyam aparisesam nirujjhati, kattha c' uppannaü domanassindriyaü sukhindriyaü somanassin- driyaü aparisesaü nirujjhati, idha bhikkhave bhikkhu su- khassa ca pahàõà --pe-- catutthajjhànaü\<*<7>*>\ upasampajja vihara- ti, etth' uppannaü somanassindriyaü aparisesaü nirujjhatãti evaü jhàne sv' eva nirodho vutto ti. atisayanirodhattà, atisayanirodho hi nesaü pañhamajjhànàdãsu na, nirodho yeva pana\<*<8>*>\ upacàrakkhaõe, nàtisayanirodho, tathà hi nà- nàvajjane pañhamajjhànåpacàre nirudhassàpi dukkhindri- yassa óaüsamakasàdisamphassena và visamàsanåpatàpena và siyà uppatti na tv eva anto appaõàya,\<*<9>*>\ upacàre và nirud- dham p' etaü na suññhu niruddhaü hoti pañipakkhena avi- hatattà, anto appaõàya\<*<9>*>\ pana pãtipharaõena sabbo kàyo sukhokkanto hoti, sukhokkantakàyassa ca suññhu niruddhaü hoti dukkhindriyaü pañipakkhena vihatattà, nànàvajjane \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. cittassa ekaggatà. 2 B2.Bp. atthaïgamà. 3 B2.Bp. add ca. 4 B2.Bp. pubb' eva. 5 Vbh. 122 f. 6 B2.Bp. jhànassa upa-. 7 B2.Bp. catutthaü jhànaü. 8 B2.Bp. na nirodho yeva, nirodho yena pana. 9 B2.Bp. appaõàyaü. >\ #<[page 154]># %<154 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.5.)>% eva ca dutiyajjhànåpacàre pahãõassàpi\<*<1>*>\ domanassindriyassa. yasmà etaü vitakkavicàrappaccaye pi kàyakilamathe cittå- paghàte ca sati uppajjati, vitakkavicàràbhàve ca\<*<2>*>\ n' eva uppajjati, yattha pana uppajjati tattha vitakkavicàràbhàve, appahãõà\<*<3>*>\ eva ca dutiyajjhànåpacàre vitakkavicàrà ti tatth' assa siyà uppatti appahãõapaccayattà, na tv eva dutiyaj- jhàne pahãõapaccayattà, tathà tatiyajjhànåpacàre pahãõassàpi sukhindriyassa pãtisamuññhànapaõãtaråpaphuñakàyassa siyà uppatti na tv eva tatiyajjhàne, tatiyajjhàne hi sukhassa pac- cayabhåtà pãti sabbaso niruddhà ti, tathà catutthajjhànå- pacàre pahãõassàpi somanassindriyassa àsannattà appaõà- ppattàya upekhàya abhàvena sammà anatikkantattà ca siyà uppatti na tv eva catutthajjhàne, tasmà eva ca etth' uppan- naü dukkhindriyaü aparisesam nirujjhatãti tattha tattha aparisesagahaõaü katan ti. etthàha: ath' evaü tassa tassa jhànass' åpacàre pahãõàpi età vedanà idha kasmà samàha- rãti. sukhagahaõatthaü. yàhi ayaü adukkhamasukhan ti ettha adukkhamasukhavedanà\<*<4>*>\ vuttà, sà sukhumà duvi¤- ¤eyyà\<*<5>*>\ na sakkà sukhena gahetuü, tasmà yathà nàma duñ- ñhassa yathà tathà và\<*<6>*>\ upasaïkamitvà gahetuü asakkuney- yassa goõassa\<*<7>*>\ gahaõatthaü gopo ekasmiü vaje sabbà\<*<8>*>\ gàvo samàharati ath' ekekaü nãharanto pañipàñiyà àgataü ayaü so, gaõhàtha\<*<9>*>\ naü ti tam pi gàhayati\<*<10>*>\ evam evaü\<*<11>*>\ bhagavà sukhagahaõatthaü sabbà età samàhari. evaü hi samàhañà età dassetvà yaü n' eva sukhaü na dukkhaü na somanassaü na domanassaü ayaü adukkhamasukhà vedanà ti sakkà hoti esà gàhayituü. api ca adukkhamasukhàya ceto vimut- tiyà paccayadassanatthaü cà 'ti pi\<*<12>*>\ età vuttà ti veditabbà, sukhappahàõàdayo hi tassà paccayà. yathàha: cattàro kho àvuso paccayà adukkhamasukhàya cetovimuttiyà samàpat- tiyà: idhàvuso bhikkhu sukhassa ca pahàõà --pe-- catutthaj- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. pahãnassa, and omit api. 2 B2.Bp. omit ca. 3 B2.Bp. appahãnà, sic passim. 4 B2 Bp. -asukhàvedanà. 5 B2.Bp. atiduvi¤¤eyyà. 6 B2.Bp. yathà và tathà và. 7 B2.Bp. goõassa. 8 B2.Bp. sabbe. 9 B2.Bp. gaõhatha. 10 B2.Bp. gàhàpayati. 11 Bp. evaü eva. 12 B2.Bp. càpi. >\ #<[page 155]># %% jhànaü\<*<1>*>\ upasampajja viharati, ime kho àvuso cattàro paccayà adukkhamasukhàya cetovimuttiyà samàpattiyà ti. yathà và a¤¤attha pahãõàpi sakkàyadiññhiàdayo tatiyamaggassa vaõõabhaõanatthaü tattha pahãõà ti vuttà, evaü vaõõa- bhaõanattham p'etassa\<*<2>*>\ jhànass' età idha vuttà ti\<*<3>*>\ veditabbà. paccayaghàtena và ettha ràgadosànaü atidårabhàvaü dasse- tum p' età vuttà ti veditabbà. etàsu hi sukhaü somanas- sassa paccayo, somanassaü ràgassa, dukkhaü domanassassa paccayo, domanassaü dosassa, sukhàdighàtena ca sappac- cayà\<*<4>*>\ ràgadosà hatà atidåre\<*<5>*>\ hontãti. adukkhamasukhan ti dukkhàbhàvena adukkhaü, sukhàbhàvena asukhaü, eten' ettha\<*<6>*>\ dukkhasukhapañipakkhabhåtaü tatiyavedanaü dãpeti na dukkhasukhàbhàvamattaü, tatiyavedanà nàma adukkhà asukhà upekkhà ti pi vuccati, sà iññhàniññhaviparãtànubha- vanalakkhaõà, majjhattarasà avibhåtapaccupaññhànà sukha- nirodhapadaññhànà\<*<7>*>\ ti veditabbà. upekhàsatipàrisuddhin ti upekhàya janitasatipàrisuddhiü, imasmiü\<*<8>*>\ jhàne suparisuddhà sati, yà ca tassà satiyà pàrisud- dhi sà upekkhàya katà na a¤¤ena, tasmà etaü upekhàsati- pàrisuddhãti\<*<9>*>\ vuccati. Vibhaïge pi vuttaü, ayaü sati imàya upekhàya visadà hoti parisuddhà pariyodàtà tena vuccati upekhàsatipàrisuddhãti,\<*<10>*>\ yàya ca upekhàya ettha satiyà pàrisuddhi hoti sà atthato tatra majjhattatà ti vedi- tabbà. na kevala¤ c' ettha tayà satiy' eva parisuddhà api ca kho sabbe pi sampayuttadhammà, satisãsena pana desanà vuttà. tattha ki¤càpi ayaü upekhà heññhàpi tãsu jhànesu vijjati, yathà pana divà suriyappabhàbhibhavà sommabhà- vena ca attano upakàrakattena và shàgàya rattiyà alàbhà divà vijjamànàpi candalekhà aparisuddhà hoti apariyodàtà, evam ayam pi tatra majjhattupekkhà candalekhà vitakkàdi- paccanãkadhammatejàbhibhavà\<*<11>*>\ sabhàgàya ca upekkhà ve- danà rattiyà alàbhà vijjamànàpi pañhamàdijhànabhede\<*<12>*>\ apa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. catutthaü jhànaü. 2 B2. etassa for p' etassa. 3 B2.Bp. add pi. 4 Bp. te sappaccayà. 5 B2.Bp. add ti. 6 B2. eten' v' ettha. 7 Bp. sukhadukkhanirodha-. 8 B2.Bp. imasmi¤ hi. 9 B2.Bp. -pàrisuddhin ti. 10 Bp. -pàrisuddhin ti. 11 B2.Bp. vitakkavicàràdipaccanãka-. 12 B2.Bp. bhedesu. >\ #<[page 156]># %<156 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.5.)>% risuddhà hoti, tassà ca aparisuddhàya divà aparisuddhacan- dalekhàya pabhà viya sahajàtàpi satiàdayo aparisuddhà 'va\<*<1>*>\ honti, tasmà tesu ekam pi upekhàsatipàrisuddhãti\<*<2>*>\ na vuttaü. idha pana vitakkàdipaccanãkadhammatejàbhibhavà\<*<3>*>\ sabhà- gàya\<*<4>*>\ ca upekhàvedanàrattiyà pañilàbhà ayaü tatra majjhat- tupekkhà candalekhà ativiya parisuddhà tassà parisuddhattà parisuddhacandalekhàppabhà\<*<5>*>\ viya sahajàtàpi satiàdayo pa- risuddhà honti pariyodàtà, tasmà idam eva upekkhàsati- pàrisuddhin ti vuttan ti veditabbaü. catutthan ti gaõanànu- pubbato\<*<6>*>\ catutthaü, idaü catutthaü samàpajjatãti\<*<7>*>\ catut- thaü. jhànan ti ettha yathà tatiyaü upekkhàdãhi pa¤caï- gikaü evam idaü upekkhàdãhi tivaïgikaü. yathàha: jhà- nan ti upekkhà sati cittass' ekaggatà ti, pariyàyo eva c' eso, ñhapetvà pana sati\<*<8>*>\ upekhàvedanam eva gahetvà nippariyà- yena duvaïgikam etaü\<*<9>*>\ hoti. yathàha: katamaü tasmiü samaye duvaïgikajhànaü hoti, upekkhà cittass' ekaggatà ti, sesaü vuttanayam evà 'ti. catutthajjhànakathà niññhità. iti imàni cattàri jhànàni kesa¤ci cittekaggatatthàni honti, kesa¤ci vipassanàpàdakàni, kesa¤ci abhi¤¤àpàdakàni, ke sa¤ci nirodhapàdakàni, kesa¤ci bhavokkamanatthàni. tat- tha khãõàsavànaü cittekaggatatthàni honti. te hi, samà- pajjitvà ekaggacittà sukhaü divasaü viharissàmà 'ti icc' evaü kasiõaparikammaü katvà aññhasamàpattiyo nibbat- tentiekhaputhujnàn samàpattito vuññhàya samà- hitena cittena vipassissàmà\<*<10>*>\ 'ti nibbattentànaü vipassanà- pàdakàni honti. ye pana aññhasamàpattiyo nibbattetvà abhi¤¤àpàdakam jhànaü samàpajjitvà samàpattito vuññhàya eko pi hutvà bahudhà hotãti vuttanayà abhi¤¤àyo patthentà nibbattenti tesaü abhi¤¤àpàdakàni honti. ye pana aññha- samàpattiyo nibbattetvà nirodhasamàpattiü samàpajjitvà sattàhaü acittà\<*<11>*>\ hutvà diññh' eva dhamme nirodhaü nibbà- naü patvà sukhaü viharissàmà 'ti nibbattenti, tesaü niro- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. omits 'va. 2 B2.Bp. -pàrisuddhin ti. 3 Bp. -paccanãka-. 4 B2. adds bhàvà before sabhà-. 5 B2.Bp. parisuddhacandalekhàya pabhà. 6 Bp. gaõanànupubbatà. 7 B2.Bp. add pi. 8 B2.Bp. satiü. 9 B2.Bp. duvaïgikam ev' etaü. 10 B2. visamissàmà. 11 B2.Bp. acittakà. >\ #<[page 157]># %% dhapàdakàni honti. ye pana aññhasamàpattiyo nibbattetvà aparihãõajjhànà brahmaloke\<*<1>*>\ uppajjissàmà 'ti nibbattenti, tesaü bhavokkamanatthàni honti. bhagavatà pan' idaü catutthajjhànaü bodhirukkhamåle nibbattitaü taü tassa vipassanàpàdaka¤ c' eva ahosi abhi¤¤àpàdaka¤ ca nirodhapà- daka¤ ca sabbakiccasàdhaka¤ ca, sabbalokiyalokuttaraguõa- dàyakan ti veditabbaü. ||5|| yesa¤ ca guõànaü dàyakaü ahosi tesaü ekadesaü das- sento so evaü samàhite citte ti àdim àha. tattha so ti so ahaü. evan ti catutthajjhànakkamanidassanam etaü, iminà kkamena\<*<2>*>\ catutthajjhànam pañilabhitvà ti vuttaü hoti. samàhite ti iminà catutthajjhànasamàdhinà samàhite. pari- suddhe ti àdisu pana upekhàsatipàrisuddhibhàvena parisud- dhe. parisuddhattà yeva pariyodàte, pabhassare ti vuttaü hoti. sukhàdãnaü paccayànaü ghàtena vihataràgàdi -aïga- õattà anaïgaõe. anaïgaõattà yeva\<*<3>*>\ vigatåpakkilese, aïga- õena hi cittaü upakkilissati. subhàvitattà mudubhåte va- sãbhàvappatte ti vuttaü hoti, vase\<*<4>*>\ vattamànaü hi cittaü mudå 'ti vuccati. muduttà eva ca kammaniye,\<*<5>*>\ kammak- khame kammayogge ti vuttaü hoti. mudå hi cittaü kam- maniyaü\<*<5>*>\ hoti suddhantam iva suvaõõaü, tad ubhayam pi ca subhàvitattà eva. yathàha: nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanupassàmi yaü evaü bhàvitaü bahu- lãkataü mudu¤ ca\<*<6>*>\ hoti kammaniya¤\<*<5>*>\ ca yathayidaü bhik- khave cittaü ti. etesu parisuddhabhàvàdisu\<*<7>*>\ ñhitattà ñhite. ñhitattà yeva ànejjappatte\<*<8>*>\ acale niri¤jane ti\<*<9>*>\ vuttaü hoti. mudukamma¤¤abhàvena và attano vase ñhitattà ñhite. saddhàdãhi pariggahãtattà ànejjappatte. saddhàpariggahãtaü hi cittaü assaddhiyena na i¤jati, viriyapariggahãtaü\<*<10>*>\ kosaj- jena na i¤jati, satipariggahãtaü pamàdena na i¤jati, samà- dhipariggahãtam uddhaccena na i¤jati, pa¤¤àpariggahãtaü avijjàya na i¤jati, obhàsagataü kilesandhakàrena na i¤jati, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. hutvà brahma-. 2 B2.Bp. kamena. 3 B2.Bp. eva ca. 4 Bp. vasãvasena. 5 B2.Bp. kammanãy-. 6 Bp. mudu ca. 7 B2. -dãsu. 8 B2.Bp. àne¤japatte, sic passim; Old. has àna¤jappatte. 9 S1.(D). niccale ti. 10 Bp. vãriyaparigahitam, sic passim. >\ #<[page 158]># %<158 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.6.)>% imehi chahi dhammehi pariggahãtaü ànejjappattaü\<*<1>*>\ hoti. evaü aññhaïgasamannàgataü cittaü abhinãhàrakkhamaü hoti abhi¤¤àsacchikaraõãyànaü dhammànaü abhi¤¤à sac- chikiriyàya. aparo nayo: catutthajjhànasamàdhinà samà- hite, nãvaraõadårãbhàvena parisuddhe, vitakkàdisamatik- kamena pariyodàte, jhànapañilàbhapaccayànaü\<*<2>*>\ pàpakànaü icchàvacarànaü abhàvena anaïgaõe, abhijjhàdãnaü cittå- pakkilesànaü vigamena vigatåpakkilese, ubhayam pi c' etaü Anaïgaõavatthasuttànusàrena\<*<3>*>\ veditabbaü. vasippattiyà mudubhåte, iddhipàdabhàvåpagamena\<*<4>*>\ kammaniye, bhàva- nàpàripåriyà paõãtabhàvåpagamena\<*<5>*>\ ñhite ànejjappatte, yathà anejabhàvam\<*<6>*>\ ànejjappattaü hoti evam ñhite ti attho. evaü pi aññhaïgasamannàgataü cittaü abhinãhàrakkhamaü hoti abhi¤¤àsacchikaraõãyànaü dhammànaü abhi¤¤à sac- chikiriyàya pàdakaü padaññhànabhåtan ti.\<*<7>*>\ pubbenivàsànussati¤àõàyà 'ti evaü abhi¤¤àpàdake jàte etasmiü citte pubbenivàsànusstimhi yaü ¤ànaü tad atthàya. tattha pubbenivàso ti pubbe atãtajàtãsu nivutthak- khandhà, nivutthà ti ajjhàvutthà anubhåtà attano santàne uppajjitvà niruddhà, nivutthadhammà và; nivutthà ti goca- ranivàsena nivutthà attano vi¤¤àõena vi¤¤àtà paricchinnà paravi¤¤àõavi¤¤àtàpi và. chinnavañumakànussaraõàdisu pubbenivàsànussatãti yàya satiyà pubbenivàsaü anussarati,\<*<8>*>\ pubbenivàsànussati, ¤àõan ti tàya satiyà sampayuttaü ¤àõaü.\<*<9>*>\ evam imassa pubbenivàsànussati¤àõassa atthàya pubbenivàsànussati¤àõàya, etassa ¤àõassa adhigamàya pat- tiyà 'ti vuttaü hoti. abhininnàmesin ti abhihariü.\<*<10>*>\ so ti so ahaü. anekavihitan ti anekavidhaü, anekehi và pakàrehi pavattitaü saüvaõõitan ti attho. pubbenivàsan ti sama- nantaràtãtaü bhavaü àdiü katvà tattha tattha nivutthasan- tànaü. anussaràmãti ekam pi jàtiü dve pi jàtiyo ti evaü jàtipañipàtiü\<*<11>*>\ anugantvà anugantvà saràmi, anudeva và\<*<12>*>\ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2p. add cittaü. 2 Bp. -paccanãyànaü. 3 B2p. anaïgaõavatthusu-. 4 B2.Bp. -våpagamanena. 5 B2. våpagamanena. 6 B2.Bp. àne¤ja-. 7 B2.Bp. add attho. 8 B2 Bp. add sà. 9 Bp. sampayutta¤ànaü. 10 B2.Bp. abhinãhariü. 11 Bp. -pañipàtiyà. 12 B2.Bp. add saràmi after và. >\ #<[page 159]># %% citte abhininnàmitamatte eva saràmãti dasseti. påritapàra- mãnaü hi mahàpurisànaü parikammakaranaü n' atthi, tena te cittaü abhininnàmetvà 'va saranti, àdikammikakulaputtà pana parikammaü katvà\<*<1>*>\ saranti, tasmà tesaü vasena pa- rikammaü vattabbaü siyà, tam pana vuccamànaü atibhà- riyaü vinayanidànaü karoti tasmà taü na vadàma. atthi- kehi pana Visuddhimagge vuttanayena\<*<2>*>\ gahetabbaü, idha pana pàëim eva vaõõayissàma. seyyathãdan ti àraddhappa- kàradassanatthe nipàto. ten' eva yv àyaü pubbenivàso àraddho tassa pakàraü\<*<3>*>\ pabhedaü dassento ekam pi jàtin ti àdim àha. tattha ekam pi jàtin ti ekam pi pañisandhimå- laü cutipariyosànaü ekabhavapariyàpannaü khandhasan- tànaü. esa nayo dve pi jàtiyo ti àdisu. aneke pi saüvañña- kappe ti àdisu pana parihàyamàno kappo saüvaññakappo, vaóóhamàno\<*<4>*>\ vivaññakappo ti veditabbo. tattha saüvañ- ñena saüvaññaññhàyã gahito hoti taü målakattà, vivaññena ca vivaññaññhàyã. evaü hi sati yàni tàni: cattàrimàni bhik- khave kappassa asaïkheyyàni,\<*<5>*>\ katamàni cattàri, saüvañño saüvaññaññhàyã vivañño vivaññaññhàyãti vuttàni, tàni sabbàni pariggahãtàni honti. tattha tayo saüvaññà tejosaüvañño àposaüvañño vàyosaüvañño ti, tisso saüvaññasãmà àbhassarà subhakiõhà vehapphalà ti. yadà kappo tejena saüvaññati àbhassarato heññhà agginà óayhati, yadà udakena saüvaññati subhakiõhato heññhà udakena vilãyati, yadà vàtena saü- vaññati vehapphalato heññhà vàtena viddhaüsãyati. vitthà- rato pana sadàpi ekaü buddhakkhettaü vinassati. buddhak- khettaü nàma tividhaü hoti, jàtikkhettaü àõakkhettaü visayakkhetta¤ ca. tattha jàtikkhettaü dasasahassacakkavà- ëapariyantaü hoti, yaü tathàgatassa pañisandhiàdisu\<*<6>*>\ kam- pati. àõakkhettaü\<*<7>*>\ koñisatasahassacakkavàëapariyantaü yathà ratanaparittaü khandhaparittaü dhajaggaparittaü àñànàñiyaparittaü\<*<8>*>\ moraparittan ti imesaü parittànaü ànu- bhàvo pavattati. visayakkhettaü\<*<9>*>\ anantam aparimàõaü, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. add và. 2 B2.Bp. -nayen'eva. 3 B2.Bp. pakàrappabhedaü. 4 B2. vaóóhamànokappo; Bp. vaóóhamànakappo. 5 B2.Bp. asaïkhyeyyàni. 6 B2.Bp. add pathavã. 7 B2.Bp. àõàkkhettaü, sic passim. 8 B2. àñànàdiya-. 9 Bp. adds pana. >\ #<[page 160]># %<160 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.6.)>% yaü yàvatà và pana àkaïkheyyà 'ti\<*<1>*>\ vuttaü, yattha yaü yaü àkaïkhati taü taü anussarati. evam etesu tãsu buddhak- khettesu ekaü àõakkhettaü vinassati, tasmiü pana vinas- sante jàtikkhettaü vinaññham eva hoti, vinassanta¤ ca ekato va vinassati, saõñhahanta¤ ca\<*<2>*>\ ekato va saõñhahati, tassa vinàso ca saõñhahana¤ ca\<*<3>*>\ Visuddhiüagge vuttaü,\<*<4>*>\ atthikehi tato gahetabbaü. ye pana\<*<5>*>\ te saüvaññavivaññà vuttà-- etesu bhagavà bodhimaõóe sammàsambodhiü abhisambuj- jhanatthàya nisinno aneke pi saüvaññakappe aneke pi vivañña- kappe aneke pi saüvaññavivaññakappe sari.\<*<6>*>\ kathaü. amutràsin ti àdinà nayena. tattha amutràsin ti amumhi saüvaññakappe ahaü amumhi bhave và yoniyà và gatiyà và vi¤¤àõaññhitiyà và sattàvàse và sattanikàye và ahosiü. evaünàmo ti Vessan- taro và Jotipàlo và. evaügotto ti Bhaggavo và Gotamo và. evaüvaõõo ti odàto và sàmo và. evamàhàro ti sàlimaü sodanàhàro và pavattaphalabhojano và. evaüsukhadukkha- pañisaüvedãti\<*<7>*>\ anekappakàrena kàyikacetasikànaü sàmisa- niràmisàdippabhedànaü và sukhadukkhànaü pañisaüvedã.\<*<8>*>\ evamàyupariyanto ti evaü vassasataparamàyupariyanto và caturàsãtikappasahassaparamàyupariyanto.\<*<9>*>\ so tato cuto amutra uppàdin ti\<*<10>*>\ so 'haü\<*<11>*>\ tato bhavato yonito gatito vi¤- ¤àõaññhitito sattàvàsato và\<*<12>*>\ sattanikàyato và cuto puna amukasmiü nàma bhave yoniyà gatiyà vi¤¤àõaññhitiyà sattàvàse sattanikàye và uppàdiü.\<*<13>*>\ tatràp' àsin ti atha ta- tràpi bhave yoniyà gatiyà vi¤¤àõaññhitiyà sattàvàse sattani- kàye và puna ahosiü. evaünàmo ti àdivuttanayam eva. athavà yasmà amutràsin ti idaü anupubbena àrohantassa yàvadicchakaü saraõaü. so tato cuto ti pañinivattantassa paccavekkhaõaü; tasmà idhåpapanno ti imasmà\<*<14>*>\ idhåpa- pattiyà anantaraü amutra uppàdin ti Tusitabhavanaü\<*<15>*>\ sandhàyà 'ti\<*<16>*>\ veditabbo.\<*<17>*>\ tatràp'àsim evaü nàmo ti tatràpi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. akaïkhyeyyà 'ti. 2 B2p. saõñhahantaü pi. 3 Bp. saõñhàhana¤ ca. 4 Vism. 414. 5 B2.Bp. pan' ete. 6 B2. sariü. 7 B2. -dukkhaü pañisaüvedin ti. 8 B2. -vediü. 9 B2.Bp. add và. 10 B2.Bp. udapàdin ti. 11 B2.Bp. ahaü. 12 B2.Bp. omit và. 13 B2.Bp. udapàdiü, sic passim. 14 B2.Bp. imissà. 15 B2. Tussita-. 16 B2.Bp. sandhàyàhà 'ti 17 Bp. veditabbaü. .p 161 1 B2. Tussita. 2. B2. -vedin ti. 3 B2. -vediü 4 B2.Bp. kucchimhi. 5 B2.Bp. add datto. 6 B2.Bp. uddisiyati. 7 B2. gottauddeso. 8 B2.Bp. yeva. 9 B2.Bp. kappasatasahassaü. 10 B2.Bp. asaïkhyeyyaü, sic passim. 11 B2.Bp. paccekabuddhà. 12 B2.Bp. tapañicchà-. I 11 >\ #<[page 161]># %% Tusitabhavane\<*<1>*>\ Setaketu nàma devaputto ahosiü. evaügotto ti tàhi devatàhi saddhiü ekagotto. evaüvaõõo ti suvaõ- õavaõõo. evamàhàro ti dibbasudhàhàro. evaüsukhaduk- khapañisaüvedãti\<*<2>*>\ evaü dibbasukhapañisaüvedi,\<*<3>*>\ dukkhaü pana saükhàradukkhamattam eva. evamàyupariyanto ti evaü sattapa¤¤àsavassakoñisaññhivassasatasahassàyupariyan- to. so tato cuto ti so ahaü tato Tusitabhavanato\<*<1>*>\ cuto, idh' åpapanno ti idha Mahàmàyàya deviyà kucchismiü\<*<4>*>\ nibbatto. itãti evaü. sàkàraü sauddesan ti nàmagotta- vasena sauddesaü vaõõàdivasena sàkàraü, nàmagottena hi satto\<*<5>*>\ Tisso Gotamo ti uddisãyati\<*<6>*>\ vaõõàdãhi odàto sàmo ti nànattato pa¤¤àyati, tasmà nàmagottaü\<*<7>*>\ ud- deso, itare àkàrà. kiü pana buddhà eva\<*<8>*>\ pubbenivàsaü sarantãti. vuccate, na buddhà yeva, paccekabuddhabuddha- sàvakatitthiyàpi no ca kho avisesena, titthiyà hi cattàëãsaü yeva kappe saranti na tato paraü. kasmà. dubalapa¤¤attà; tesaü hi nàmaråpaparicchedavirahato dubbalà pa¤¤à hoti. sàvakesu pana asãtimahàsàvakà satasahassaü\<*<9>*>\ saranti, dve aggasàvakà ekam asaïkheyyaü\<*<10>*>\ satasahassa¤ ca, pacceka- sambuddhà\<*<11>*>\ dve asaïkheyyàni satasahassa¤ ca; ettako hi tesaü abhinãhàro, buddhànaü pana paricchedo n' atthi, yàva icchanti tàva saranti. titthiyà ca khandhapañipàtim eva saranti pañipàñiü mu¤citvà cutipañisandhivasena sarituü na sakkonti, tesaü hi andhànaü viya icchitapadesokkama- õam n' atthi; sàvakà ubhayathàpi saranti, tathà pacceka- buddhà, buddhà pana khandhapañipàñiyàpi cutipañisandhi- vasena pi sãhokkantavasena pi anekàsu kappakoñãsu heññhà và upari và yaü yaü ñhànaü àkaïkhanti taü sabbaü saranti yeva. ayaü kho me bràhmaõà 'ti àdisu, me ti mayà. vijjà ti vidi- takaraõaññhena vijjà. kim viditaü karoti, pubbenivàsaü. avijjà ti tass' eva pubbenivàsassa aviditakaraõaññhena tappa- ñicchàdakamoho\<*<12>*>\ vuccati. tamo ti sv eva moho pacchàda- #<[page 162]># %<162 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.6-7.)>% kaññhena tamo ti vuccati. àloko ti sà yeva vijjà obhàsakara- õaññhena\<*<1>*>\ àloko ti vuccati. ettha ca vijjà adhigatà ti ayaü attho, sesaü pasaüsàvacanaü, yojanà pan' ettha ayaü kho me bràhmaõa vijjà adhigatà tassa me adhigatavijjassa avijjà vihatà vinaññhà ti attho. kasmà. yasmà vijjà uppannà, esa nayo itarasmim pi padadvaye. yathà tan ti ettha yathà ti opamme,\<*<2>*>\ tan ti nipàto. satiyà avippavàsena appamattassa, viriyatàpena atàpino,\<*<3>*>\ kàye ca jãvite ca anapekkhatàya pahi- tattassa pasitattassà 'ti attho. idaü vuttaü hoti: yathà appamattassa àtàpino pahitattassa viharato avijjà viha¤¤eyya vijjà uppajjeyya tamo viha¤¤eyya àloko uppajjeyya, evam evaü\<*<4>*>\ mama avijjà vihatà vijjà uppannà tamo vihato àloko uppanno, etassa me padhànànuyogassa anuråpam eva phalaü laddhan ti. ayaü kho me bràhmaõa pañhamà abhinibbhidà\<*<5>*>\ ahosi kukkuñacchàpakass' eva aõóakosamhà ti ayaü kho mama bràhmaõa pubbenivàsànussati¤àõamukhatuõóakena pubbe nivutthakkhandhapañicchàdakaü avijjaõóakosaü padàletvà pañhamà abhinibbhidà pañhamà nikkhanti pañhamà ariyà jàti ahosi kukkuñacchàpakass' eva mukhatuõóakena và pàda- nakhasikhàya\<*<6>*>\ và aõóakosaü padàletvà tamhà aõóakosamhà abhinibbhidà nikkhanti kukkuñanikàye paccàjàtãti. pub- benivàsakañhà niññhità. ||6|| so evaü --pe-- cutåpapàta¤àõàyà 'ti cutiyà ca upapàte ca ¤àõàya, yena ¤àõena sattànaü cuti ca upapàto ca ¤àyati tad atthan ti vuttaü hoti. cittaü abhininnàmesin. ti parikammacittaü nãhariü. so dibbena --pe-- passàmãti ettha pana påritapàramãnaü mahàsattànaü parikammakaraõaü n' atthi, te hi citte abhininnàmitamatte yeva\<*<7>*>\ dibbena cak- khunà satte passanti, àdikammikakulaputtà pana parikam- maü katvà, tasmà tesaü vasena parikammaü vattabbaü siyà, taü pana vuccamànaü atibhàriyaü vinayanidànaü karoti tasmà taü na vadàma. atthikehi pana Visuddhi- magge\<*<8>*>\ vuttanayena gahetabbaü, idha pana pàëim eva vaõ- õayissàma. so ti so ahaü. dibbenà 'ti àdisu dibbasadisattà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. okàsakaranaññhena. 2 B2. opammaü; Bp. opammatthe. 3 B2.Bp. vãriyàtàpena àtàpino. 4 Bp. evam eva. 5 Oldenberg, Vinaya iii, p.5, -bbidhà; see V.R. at the end. 6 B2. -sãkhàya. 7 B2.Bp. eva. 8 Vism. p. 423. >\ #<[page 163]># %% dibbaü, devatànaü hi sucaritakammanibbattaü pittasem- haruhãràdãhi\<*<1>*>\ apaëibuddhaü\<*<2>*>\ upakkilesavimuttatàya\<*<3>*>\ dåre pi àrammaõasampañicchanasamatthaü dibbaü pasàdacak- khuü\<*<4>*>\ hoti. ida¤ càpi viriyabhàvanàbalanibbattaü ¤àõa- cakkhuü.\<*<5>*>\ tàdisam evà 'ti dibbasadisattà dibbaü, dibbavi- hàravasena pañiladdhattà attanà ca dibbavihàrasannissi- tattàpi dibbaü, àlokapariggahena mahàjutikattàpi dibbaü, tirokuóóàdigataråpadassanena mahàgatikattàpi dibbaü, taü sabbaü saddasatthànusàrena veditabbaü. dassanaññhena cakkhu, cakkhukiccakaraõena\<*<6>*>\ cakkhum ivà 'ti pi cakkhu. cutåpapàtadassanena diññhivisuddhihetuttà visuddhaü, yo hi cutimattam eva passati na upapàtaü so ucchedadiññhiü gaõhàti, yo upapàtamaññam eva passati na cutiü so navasattapàtubhàvadiññhiü gaõhàti, yo pana tad ubhayaü passati so yasmà duvidham pi taü diññhigataü anivattati,\<*<7>*>\ tasmàssa taü dassanaü diññhivisuddhihetu hoti; tad ubhayaü\<*<8>*>\ bhagavà addasa, ten' etaü vuttaü: cutåpapàtadassanena diññhivisuddhihetuttà visuddhan ti. ekàdasa upakkilesavira- hato và visuddhaü, bhagavato hi ekàdasåpakkilesavirahitaü\<*<9>*>\ dibbacakkhu. yathàha: so kho ahaü Anuruddhà\<*<10>*>\ vicikicchà cittassa upakkileso ti iti viditvà vicikicchaü cittassa upakki- lesaü pajahiü, amanasikàro cittassa,\<*<11>*>\ thãnamiddhaü\<*<12>*>\ cit- tassa, chambhitattaü cittassa, ubbillaü\<*<13>*>\ cittassa, duññhullaü cittassa, accàraddhaviriyaü cittassa, atilãnaviriyaü cittassa, abhijappà cittassa, nànattasa¤¤à cittassa, atinijjhàyitattaü råpànaü cittassa upakkileso ti iti viditvà atinijjhàyitattaü råpànaü cittassa upakkilesaü pajahiü, so kho ahaü Anu- ruddhà\<*<14>*>\appamatto àtàpi\<*<15>*>\ pahitatto viharanto obhàsaü hi kho sa¤jànàmi na ca råpàni passàmi, råpàni hi kho passàmi na ca obhàsaü sa¤jànàmãti evam àdi, tad evaü ekàdasåpak- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. pisemharuhi-; Bp. pittasemharuhi-. 2 Bp. apali-. 3 B2.Bp. upakkilesavinimu-. 4 B2.Bp. -cakkhu hoti. 5 B2.Bp. -cakkhu. 6 B2. -karaõaññhena. 7 B2.Bp. ativattati. 8 B2.Bp. -bhaya¤ ca. 9 B2.Bp. ekàdasaupakkilesa-. 10 B2.Bp. Anuruddha. M.iii, 162. 11 B2.Bp. add upakkileso. 12 B2.Bp. thinamiddhaü. 13 Bp. uppilavaü; B2. uppillaü. 14 Bp. Anuruddha. 15 B2.Bp. àtàpã. >\ #<[page 164]># %<164 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.7.)>% kilesavirahato\<*<1>*>\ và\<*<2>*>\ visuddhaü. manussåpacàraü\<*<3>*>\ atikka- à råpadasnenatikkantamànusakaü,\<*<4>*>\ mànusakaü và maüsacakkhuü atikkantattà atikkantamànusakan ti vedi- tabbaü; tena dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamà- nusakena. satte passàmãti manussamaüsacakkhunà viya satte passàmi dakkhàmi olomi. cavamàne uppajjamàne\<*<5>*>\ ti ettha cutikkhaõe và uppattikkhaõe\<*<6>*>\ và dibbacakkhunà daññhuü na sakkà, ye pana àsannacutikà idàni cavissantãti te cava- mànà, ye ca gahitapañisandhikà sampati nibbattà và te uppajjamànà\<*<5>*>\ ti adhippetà, te evaråpe cavamàne uppajja- màne\<*<5>*>\ ca passàmãti dasseti. hãne ti mohanissandayuttattà hãnànaü jàtikulabhogàdãnaü vasena hãëite ohãëite o¤àte\<*<7>*>\ ava¤àte. paõãte ti amohanissandayuttattà tabbiparãte. su- vaõõe ti adosanissandayuttattà iññhakantamanàpavaõõayutte. dubbaõõe ti dosanissandayuttattà aniññhàkantàmanàpavaõ- õayutte,\<*<8>*>\ abhiråpaviråpe ti\<*<9>*>\ pi attho. sugate ti sugatigate alobhanissandayuttattà và aóóhe mahaddhane. duggate ti duggatigate lobhanissandayuttattà và daëidde\<*<10>*>\ appannapàne. yathàkammåpage ti yaü yaü kammaü upacitam tena tena upagate. tattha purimehi cavamàne ti àdãhi dibbacakkhukic- caü vuttaü, iminà pana padena yathà kammåpaga¤àõa- kiccaü,\<*<11>*>\ tassa ca ¤àõassa ayam uppattikkamo: heññhà\<*<12>*>\ nira- yàbhimukhaü àlokaü vaóóhetvà nerayikasatte passati ma- hantaü dukkham anubhavamàne, taü dassanaü dibbacak- khukiccam eva. so evaü manasikaroti: kin nu kho kammaü katvà ime sattà evaü\<*<13>*>\ dukkham anubhavantãti, ath' assa idaü nàma katvà ti taü kammàrammaõam ¤àõaü uppajjati, tathà uparidevalokàbhimukhaü àlokaü vaóóhetvà Nanda- navana-Missakavana-Phàrusakavanàdisu satte passati ma- hàsampattiü anubhavamàne, tam pi dassanaü dibbacakkhu- kiccam eva. so evaü manasikaroti: kin nu kho kammaü katvà ime sattà etaü sampattiü anubhavantãti. ath' assa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. ekàdasupa-. 2 B2. omits và; Bp. ca for và. 3 Bp. manussupa-. 4 B2.Bp. -mànussakaü, sic passim. 5 B2.Bp. upapajja-. 6 B2.Bp. upapatti-. 7 B2. u¤¤àte; Bp. o¤¤àte. 8 B2. -kantàmanàpa-. 9 B2.Bp. abhiråpe viråpe ti. 10 B2.Bp. dalidde. 11 Bp. -ga¤¤àõa-. 12 B2.Bp. so heññhà. 13 B2.Bp. etaü. >\ #<[page 165]># %% idaü nàma kammaü\<*<1>*>\ katvà ti taü kammàrammaõaü ¤àõaü uppajjati. idaü yathà-kammåpaga¤àõaü\<*<2>*>\ nàma, imassa visuü parikammaü nàma n' atthi, yathà c' imassa evaü anàgataü sa¤àõassàpi,\<*<3>*>\ dibbacakkhupàdakàn' eva hi imàni dibbacak- khunà sah' eva ijjhanti, kàyaduccaritenà 'ti àdisu duññhu caritaü duññhaü\<*<4>*>\ và caritaü kilesapåtikattà 'ti duccaritaü. kàyena duccaritaü kàyato và uppannaü duccaritan ti kàya- duccaritaü, evaü vacãmanoduccaritàni pi daññhabbàni. samannàgatà ti samaïgãbhåtà, ariyànaü upavàdakà ti buddha- paccekabuddhabuddhasàvakànaü ariyànam antamaso gi- hãsotàpannànam\<*<5>*>\ pi anatthakàmà hutvà antimavatthunà và guõaparidhaüsanena và upavàdakà, akkosakà garahakà ti vuttaü hoti. tattha n' atthi imesaü samaõadhammo assama- õà ete ti vadanto antimavatthunà upavadati, n' atthi imesaü jhànaü và vimokkho và maggo và phalaü và ti vadanto, guõaparidhaüsanena upavadatãti veditabbo. so ca jànaü và upavadeyya ajànaü và, ubhayathàpi ariyåpavàdo 'va hoti. bhàriyaü\<*<6>*>\ kammaü saggàvaraõaü maggàvaraõa¤ ca, tassa ca àvibhàvatthaü idaü vatthum udàharanti: a¤¤a- tarasmiü kira gàme eko thero ca daharabhikkhu ca piõóàya caranti, te pañhamaghare yeva uëuïkamattaü uõhayàguü labhiüsu, therassa ca kucchivàto atthi, so cintesi ayaü yàgu mayhaü sappàyà yàva na sãtalà hoti tàva naü pivàmãti, so manussehi ummàratthàya àhañe dàrukhaõóe nisãditvà taü pivi. itaro taü jigucchi, aticchàto vatàyaü mahallako am- hàkaü lajjitabbakaü akàsãti. thero gàme caritvà vihàraü gantvà daharabhikkhuü àha: atthi te àvuso imasmiü sàsane patiññhà 'ti. àma bhante sotàpanno ahaü ti. tena h' àvu- so\<*<7>*>\ upari maggatthàya vàyàmaü mà akàsi khãõàsavo tayà upavadito ti. so taü khamàpesi, ten' assa taü pàkatikaü ahosi. tasmà yo a¤¤o pi ariyam upavadati\<*<8>*>\ tena gantvà sace attanà buóóhataro hoti: ahaü àyasmantaü ida¤ c' ida¤ ca avacaü taü me khamàhãti khamàpetabbo, sace navakataro \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. omit kammaü. 2 B2. kammupa-; Bp. -paga¤¤àõaü. 3 B2.Bp. sa¤¤àõassàpi. 4 B2.Bp. duññhuü. 5 B2.Bp. gihiso-. 6 B2.Bp. atibhàriyaü. 7 Bp. tena àvuso. 8 B2. upavadi. >\ #<[page 166]># %<166 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.7.)>% hoti vanditvà ukkuñikaü nisãditvà a¤jaliü paggahetvà\<*<1>*>\: ahaü bhante tumhàkaü\<*<2>*>\ ida¤ c' ida¤ ca avacaü tam me khamathà 'ti khamàpetabbo, sace so na kkhamati\<*<3>*>\ disà pak- kanto và hoti, ye tasmiü vihàre bhikkhå vasanti tesaü santikaü gantvà, sace attanà buóóhataro hoti ñhitaken' eva, sace navakataro ukkuñikaü nisãditvà a¤jaliü paggahetvà\<*<1>*>\ khamàpetabbaü\<*<4>*>\: ahaü bhante asukaü nàma àyasmantaü ida¤ c' ida¤ ca avacaü khamatu me so àyasmà ti evaü va- dantena khamàpetabbam,\<*<5>*>\ sace so parinibbuto hoti parinib- butama¤caññhànaü gantvà yàva sãvathikaü\<*<6>*>\ gantvà pi kha- màpetabbaü,\<*<5>*>\ evaü kate saggàvaraõa¤ ca maggàvaraõa¤ ca na hoti pàkatikam eva hoti. micchàdiññhikà ti viparãtadassanà,\<*<7>*>\ micchàdiññhikammasamà- dànà ti micchàdiññhivasena samàdinnanànavidhakammà, ye ca micchàdiññhimålakesu kàyakammàdisu a¤¤e pi samàda- penti; tattha vacãduccaritagahaõen' eva ariyåpavàde mano- duccaritagahaõena ca micchàdiññhiyà saïgahãtàya pi imesaü dvinnaü puna vacanaü mahàsàvajjabhàvadassanatthan ti veditabbaü. mahàsàvajjo hi ariyåpavàdo ànantariyasadiso,\<*<8>*>\ yathàha: seyyathàpi Sàriputta bhikkhu sãlasampanno samà- dhisampanno pa¤¤àsampanno diññh' eva dhamme a¤¤aü àràdheyya, evaü sampadam idaü Sàriputta vadàmi, taü vàcaü appahàya taü cittaü appahàya taü diññhiü appañi- nissajjitvà yathàbhataü nikkhitto evam niraye ti, micchà- diññhito ca mahàsàvajjataraü nàma a¤¤aü n' atthi. yathàha: nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanupassàmi evaü mahàsàvajjataraü yathayidaü micchàdiññhi, micchà- diññhiparamàni bhikkhave vajjànãti. kàyassa bhedà ti upà- dinnakkhandhapariccàgà, paraü maraõà ti tad anantaraü abhinibbattakhandhagahaõe. athavà kàyassa bhedà ti jãvi- tindriyass' upacchedà,\<*<9>*>\ param maraõà ti cuticittato uddhaü. apàyan ti evam àdi sabbaü nirayavevacanaü, nirayo hi saggamokkhahetubhåtà pu¤¤asammatà ayà apetattà su- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. paggahitvà. 2 B2.Bp. tumhe. 3 B2. khamati. 4 B2.Bp. omit khamapetabbaü. 5 Bp. -tabbo. 6 B2.Bp. sivathikaü. 7 B2.Bp. viparita-. 8 B2. ananta-. 9 B2. jãvitindraya-. >\ #<[page 167]># %% khànaü và àyassa abhàvà apàyo, dukkhassa gati pañisaraõan ti duggati, dosabahulatàya và duññhena kammunà nibbattà gatãti duggati, vivasà nipatanti tattha dukkatakàrino\<*<1>*>\ ti vini- pàto, vinassantà và ettha nipatanti sambhijjamànaïgapac- caïgà ti vinipàto, n' atthi ettha assàdasa¤¤ito ayo ti nirayo. athavà apàyagahaõena tiracchànayoniü dãpeti, tiracchàna- yoni hi apàyo sugatito apetattà na duggati mahesakkhànaü nàgaràjàdãnaü sambhavato, duggatigahaõena pettivisayaü dãpeti, so hi apàyo c' eva duggati ca sugatito apayàtattà\<*<2>*>\ dukkhassa ca gatibhåñattà, na tu vinipàto asurasadisaü avi- nipatitattà,\<*<3>*>\ petamahiddhikànaü hi vimànàni pi nibbattanti, vinipàtagahaõena asurakàyaü dãpeti, so hi yathàvutten' atthena apàyo c' eva duggati ca, sabbasamussayehi ca vini- patitattà\<*<3>*>\ vinipàto ti vuccati, nirayagahaõena avãciàdim anekappakàraü nirayam eva dãpeti. uppannà\<*<4>*>\ ti upagatà, tattha abhinibbattà ti adhippàyo. vuttavipariyàyena suk- kapakkho veditabbo, ayaü pana viseso. ettha sugatigaha- õena manussagati\<*<5>*>\ pi saïgayhati, saggagahaõena devagati yeva, tattha sundarà gatãti sugati, råpàdãhi visayehi suññhu aggo ti saggo, so sabbo pi lujjanapalujjanaññhena loko ti ayaü vacanattho. vijjà ti dibbacakkhu¤àõavijjà. avijjà ti sattànaü cutipañisandhicchàdikà avijjà. sesaü vuttana- yam evà 'ti.\<*<6>*>\ dibbacakkhukathà niññhità.\<*<7>*>\ ||7|| ayam eva h' ettha viseso. yathà pubbenivàsakathàya pub- benivàsànussati¤àõamukhatuõóakena pubbenivutthakhan- dhapañicchàdakaü avijjaõóakosaü padàëetvà\<*<8>*>\ ti vuttaü, evam idha cutåpapàta¤àõamukhatuõóakena cutåpapàtapa- ñicchàdakaü avijjaõóakosaü padàëetvà ti vattabbaü.\<*<9>*>\ so evaü samàhite citte ti idha vipassanàpàdakaü catutthajjhàna- cittaü veditabbaü. àsavànaü khaya¤àõàyà 'ti arahattamag- ga¤àõatthàya, arahattamaggo hi àsavavinàsanato àsavànaü khayo ti vuccati, tatra c' taü ¤àõaü tattha\<*<10>*>\ pariyàpannattà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. dukkaña-. 2 B2.Bp. apetattà. 3 B2. avinipàtattà. 4 B2.Bp. upapannà. 5 B2. -gatiü pi. 6 B2.Bp. omit ti. 7 B2.Bp. omit this sentence. 8 B2.Bp. padàletvà, sic passim. 9 B2.Bp. add ti. dibbacakkhu¤àõakathà niññhità. 10 B2.Bp. tappariyà- for tattha pariyà-. .pa 168 1 B2.Bp. vimuttamhãti. 2 B2.Bp. àdãni. 3 B2.Bp. catåsu. 4 B2.Bp. catåhi. 5 B2.Bp. -kiriyà. >\ #<[page 168]># %<168 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.8.)>% ti. cittaü abhininnàmesin ti vipassanàcittaü abhinãhariü. so idaü dukkhan ti evam àdisu ettakaü dukkhaü na ito bhãyyo ti sabbam pi dukkhasaccaü sarasalakkhaõapañive- dhena yathàbhåtam abbha¤¤àsiü jàniü pañivijjhiü, tassa ca dukkhassa nibbattikaü taõhaü ayaü dukkhasamudayo ti tad ubhayam pi yaü ñhànaü patvà nirujjhati taü tesaü appa- vatti nibbànaü ayaü dukkhanirodho ti tassa ca sampàpakaü ariyamaggaü ayaü dukkhanirodhagàminã pañipadà ti sarasa- lakkhaõapañivedhena yathàbhåtaü abbha¤¤àsiü jàniü pa- ñivijjhin ti evam attho veditabbo. evaü saråpato saccàni dassetvà idàni kilesavasena pariyàyato dassento ime àsavà ti àdim àha. tassa me evaü jànato evaü passato ti tassa may- haü evaü jànantassa evaü passantassa saha vipassanàya koñippattaü maggaü katheti. kàmàsavà ti kàmàsavato. vimuccitthà 'ti iminà phalakkhaõaü dasseti, maggakkhaõehi cittaü vimuccati phalakkhaõe vimuttaü hoti. vimuttasmiü vimuttam\<*<1>*>\ iti ¤àõan ti iminà paccavekkhaõa¤àõaü dasseti, khãõà jàtãti àdãhi tassa bhåmiü; tena hi ¤àõena bhagavà paccavekkhanto khãõà jàtãti àdinà\<*<2>*>\ abbha¤¤àsi. katamà pana bhagavato jàti khãõà katha¤ ca naü abbha¤¤àsãti. vuccate: na tàv' assa atãtà jati khãõà pubbe va khãõattà na anàgatà anàgate vàyàmàbhàvato na paccuppannà vijjamànattà, yà pana maggassa abhàvitattà uppajjeyya ekacatupa¤cavokà- rabhavesu ekacatupa¤cakkhandhappabhedà jàti, sà maggassa bhàvitattà anuppàdadhammataü àpajjanena khãõà, taü so maggabhàvanàya pahãõakilese paccavekkhitvà kilesàbhàve vijjamànam pi kammaü àyatiü appañisandhikaü hotãti jànanto abbha¤¤àsi. vusitan ti vutthaü parivutthaü kataü caritaü niññhitan ti attho. brahmacariyan ti maggabrahma- cariyaü, puthujjanakalyàõakena hi saddhiü sattasekhà brahmacariyavàsaü vasanti nàma, khãõàsavo vutthavàso, tasmà bhagavà attano brahmacariyavàsaü paccavekkhanto vusitaü brahmacariyan ti abbha¤¤àsi. kataü karaõãyan ti catusu\<*<3>*>\ saccesu catuhi\<*<4>*>\ maggehi pari¤¤àpahàõasacchikiri- yabhàvanàvasena\<*<5>*>\ soëasavidham pi kiccaü niññhàpitan ti #<[page 169]># %% attho. puthujjanakalyàõakàdayo hi taü\<*<1>*>\ kiccaü karonti, khãõàsavo katakaraõãyo, tasmà bhagavà attano karaõãyaü paccavekkhanto kataü karaõãyan ti abbha¤¤àsi. nàparaü itthattàyà 'ti idàni puna itthabhàvàya evaü soëasakiccabhà- vàya kilesakkhayàya và maggabhàvanàkiccaü me n' atthãti abbha¤¤àsi. idàni evaü paccavekkhaõa¤àõapariggahãtaü taü àsavànaü khaya¤àõàdhigamaü bràhmaõassa\<*<2>*>\ dassento ayaü kho me bràhmaõà\<*<2>*>\ 'ti àdim àha. tattha vijjà ti arahat- tamagga¤àõavijjà. avijjà ti catusaccapañicchàdikà avijjà, sesaü vuttanayam eva. ayaü pana viseso: ayaü kho me bràhmaõa\<*<2>*>\ tatiyà abhinibbhidà\<*<3>*>\ ahosãti ettha ayaü kho mama bràhmaõa\<*<4>*>\ àsavànaü khaya¤àõamukhatuõóakena catusac- capañicchàdakaü\<*<5>*>\ avijjaõóakosaü padàëetvà tatiyà abhinib- bhidà tatiyà nikkhanti tatiyà ariyajàti\<*<6>*>\ ahosi\<*<7>*>\ kukkuñacchà- pakasseva mukhatuõóakena\<*<8>*>\ và pàdanakhasikhàya\<*<9>*>\ và aõóakosaü padàëetvà tamhà aõóakosamhà abhinibbhidà nikkhanti kukkuñanikàye paccàjàtãti. ettàvatà kiü dassetãti so hi bràhmaõa kukkuñacchàpako aõóakosaü padàëetvà tato nikkhanto sakid eva jàyati ahaü pana pubbe nivutthakkhan- dhapañicchàdakaü avijjaõóakosaü bhinditvà pañhamaü tàva pubbenivàsànussati¤àõavijjàya jàto tato sattànaü cutipañisandhipañicchàdakaü avijjaõóakosaü padàëetvà duti- yaü dibbacakku¤àõavijjàya jàto. puna catusaccapañicchà- dakaü avijjaõóakosaü padàëetvà tatiyaü àsavànaü khaya- ¤àõavijjàya jàto. evaü tãhi vijjàhi tikkhattuü jàto 'mhi, sà ca me jàti ariyà suparisuddhà ti idaü dassesi.\<*<10>*>\ evaü dassento ca pubbenivàsa¤àõena atãtaüsa¤àõaü dibba- cakkhuõà paccuppannànàgataüsa¤àõaüàsavakkhayena sakalalokiyalokuttaraguõan ti evaü tãhi vijjàhi sabbe pi sabba¤¤uguõe pakàsetvà attano ariyàya jàtiyà jeññha- seññhabhàvaü bràhmaõassa dassesi.\<*<11>*>\ àsavakkhayakathà\<*<12>*>\ niññhità. ||8|| \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. etaü. 2 B2. brahma-. 3 See above, p. 162, note 5. 4 B2. brahmaõa, sic passim. 5 B2. -paricchàdakaü. 6 B2. ariyà jàti. 7 B2. adds iti. 8 B2. måkha-. 9 B2. -khasãkhàya. 10 B2. dasseti. 11 Bp. adds pi. 12 B2.Bp. -kkhaya¤ànakathà. >\ #<[page 170]># %<170 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.9.)>% evaü vutte Vera¤jo bràhmaõo ti evaü bhagavatà lokànu- kampakena bràhmaõaü anukampamànena vinigåhitabbe pi attano ariyàya jàtiyà jeññhaseññhabhàve\<*<1>*>\ vijjàttayappakàsi- kàya\<*<2>*>\ dhammadesanàya vutte pãtivipphàraparipuõõagatta- citto Vera¤jo bràhmaõo taü bhagavato ariyàya jàtiyà jeñ- ñhaseññhabhàvaü viditvà, ãdisaü nàmàhaü sabbalokajeñ- ñhaseññhaü\<*<3>*>\ sabbaguõasamannàgataü sabba¤¤uü a¤¤esaü abhivàdanàdikammaü na karotãti avacaü, dhiratthu vata re a¤¤àõaü ti attànaü garahitvà, ayaü dàni loke ariyàya jàtiyà pure jàtaññhena jeññho sabbaguõehi appañisamaññhena seññho ti niññhaü gantvà bhagavantaü etad avoca: jeññho bhavaü Gotamo seññho bhavaü Gotamo ti. eva¤ ca pana\<*<4>*>\ vatvà puna taü bhagavato dhammadesanaü abbhanumodamàno, abhik- kantaü bho Gotama abhikkantaü bho Gotamà 'ti àdim àha. tatthàyaü abhikkantasaddo khayasundaràbhiråpàbbhanu- modanesu dissati. abhikkantà bhante ratti nikkhanto pa- ñhamo yàmo ciranisinno bhikkhusaïgho ti àdisu hi khaye dissati. ayaü imesaü catunnaü puggalànaü abhikkanta- taro ca paõãtataro cà 'ti àdisu sundare. [ko me vandati pàdàni iddhiyà yasasà jalaü, abhikkantena vaõõena sabbà obhà- sayaü disà ti] àdisu abhiråpe. abhikkantaü bhante ti àdisu abbhanumodane. idhàpi abbhanumodane yeva; yasmà ca abbhanumodane tasmà, sàdhu sàdhu bho Gotamà 'ti vuttaü hotãti veditabbaü. [bhaye kodhe pasaüsàyaü turite kotå- halacchare hàse soke pasàde ca kare àmeõóitaü budho ti,] iminà ca lakkhaõena idha pasàdavasena pasaüsàvasena càyaü dvikkhattuü vutto ti veditabbo. atha và abhikkan- tan ti atikantaü\<*<5>*>\ atiiññhaü atimanàpaü atisundaran ti vuttaü hoti. tattha ekena abhikkantasaddena desanaü thometi ekena attano pasàdaü. ayaü hi ettha adhippàyo: abhikkantaü bho Gotama yadidaü bhoto Gotamassa dham- madesanà abhikkantaü yadidaü bhoto Gotamassa dhamma- desanaü àgamma mama pasàdo.\<*<6>*>\ bhagavato yeva và vacanaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 The Chinese translation (Tokyo ed.), folio 25a. 2 B2.Bp. vijjattayapakàsitàya. 3 B2 -jeññhaü, and omits seññhaü; Bp. -jeññhaseññhasabba-. 4 B2 omits pana. 5 B2.Bp. omit atikantaü. 6 B2.Bp. add ti. >\ #<[page 171]># %% dve dve atthe sandhàya thometi: bhoto Gotamassa vacanaü abhikkantaü dosanàsanato abhikkantaü guõàdhigamanato, tathà saddhàjananato pa¤¤àjananato sàtthato sabya¤janato uttànapadato gambhãratthato kaõõasukhato hadayaïgamato anattukkaüsanato aparavambhanato karuõàsãtalato pa¤¤à- vadàtato àpàtharamaõãyato vimaddakkhamato suyyàna- sukhato maüsiyamànahitato ti evam àdãhi yojetabbaü. tato param pi catuhi\<*<1>*>\ upamàhi desanaü yeva thometi. tattha nikkujjitan ti adhomukhañhapitaü, heññhà mukhajà- taü và. ukkujjeyyà 'ti upari mukhaü kareyya. pañicchan- nan ti tiõapaõõàdãhi pañicchàditaü. vivareyyà 'ti ugghàñeyya. måëhassà 'ti disàmåëhassa. maggaü àcikkheyyà 'ti hatthe gahetvà esa maggo ti vadeyya. andhakàre ti kàëapakkha- càtuddasã\<*<2>*>\ aóóharattighaõavanasaõóameghapañalehi catu- raïge\<*<3>*>\ tamasi, ayaü tàva anuttànapadattho; ayaü pana adhippàyayojanà: yathà koci nikkujjitaü ukkujjeyya evaü saddhammavimukhaü asaddhamme patiññhitaü maü asad- dhammà uññhàpentena\<*<4>*>\ yathà pañicchannaü vivareyya evaü Kassapassa bhagavato sàsanantaradhànà pabhåti (sic) micchà- diññhigahaõapañicchannaü\<*<5>*>\ sàsanaü vivarantena yathà måë- hassa maggaü àcikkheyya evaü kummaggamicchàmaggapa- ñipannassa me saggamokkhamaggaü àcikkhantena yathà andhakàre telapajjotaü dhàreyya, evaü mohandhakàre\<*<6>*>\ ni- muggassa me buddhàdiratanaråpàni\<*<7>*>\ apassato tappañicchàda- kamohandhakàraviddhaüsakadesanàpajjotadhàraõena may- haü bhotà Gotamena etehi pariyàyehi pakàsitattà ane- kapariyàyena dhammo pakàsito.\<*<8>*>\ evaü desanaü thometvà imàya desanàya ratanattaye pasannacitto pasannàkàraü karonto esàhan ti àdim àha. tattha esàhan ti eso ahaü. bhagavantaü\<*<9>*>\ Gotamaü saraõaü gacchàmãti bhagavantaü\<*<9>*>\ Gotamaü saraõan ti gacchàmi bhavaü me Gotamo saraõaü paràyanaü aghassa tàtà\<*<10>*>\ hitassa ca vidhàtà ti iminà adhip- pàyena bhavantaü Gotamaü gacchàmi bhajàmi sevàmi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. catåhi. 2 B2. -càtåddasã. 3 B2.Bp. caturaïga-. 4 B2.Bp. vuññhàpentena. 5 B2. pañicchanna-. 6 B2 -kàra-. 7 B2.Bp. -ratanattayaråpàni. 8 B2.Bp. and pi. 9 B2.Bp. bhavantaü. 10 B2.Bp. hatà (tàtà=tràt0r). >\ #<[page 172]># %<172 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.9.)>% payirupàsàmi\<*<1>*>\ evaü jànàmi bujjhàmãti, yesaü hi dhàtånaü gati attho buddhi pi tesaü attho tasmà gacchàmãti imassa jànàmi bujjhàmãti ayam pi attho vutto. dhamma¤ ca bhik- khusaïgha¤ cà 'ti ettha pana adhigatamagge sacchikatani- rodhe yathànusiññhaü pañipajjamàne catusu\<*<2>*>\ apàyesu apata- màne dhàretãti dhammo, so atthato ariyamaggo c' eva nib- bàna¤ ca, vuttaü h' etaü: yàvatà bhikkhave dhammà saï- khatà\<*<3>*>\ ariyo aññhaïgiko maggo tesaü aggam akkhàyatãti vitthàro. na kevalaü ariyamaggo c' eva\<*<4>*>\ nibbàna¤ ca api ca kho ariyaphalehi saddhiü pariyattidhammo pi. vuttam pi h' etaü Chattamànavakavimàne: [ràgaviràgam anejam aso- kaü dhammam asaïkhatam appañikålaü madhuram imaü paguõaü suvibhattaü dhammam imaü saraõattham upehãti.\<*<5>*>\] ettha hi ràgaviràgo\<*<6>*>\ ti maggo kathito, anejam asokan ti phalaü, dhammam asaïkhatan ti nibbànaü, appañikålaü madhuram imaü paguõaü suvibhattan ti piñakattayena vibhattasabbadhammakkhandhà\<*<7>*>\ ti. diññhisãlasaïghàtena saühato ti saïgho, so atthato aññha ariyapuggalasamåho. vuttaü h' etaü tasmiü yeva vimàne: [yattha ca dinnamahap- phalam àhu catusu sucãsu purisayugesu, aññha ca puggala- dhammadasà te, saïgham imaü saraõattham upehãti.\<*<5>*>\] bhik- khånaü saïgho bhikkhusaïgho. ettàvatà ca bràhmaõo tãõi saraõagamanàni pañivedesi. idàni te sv eva tãsu saraõagamanesu kosallatthaü saraõaü saraõagamanaü yo saranaü gacchati saraõagamanappabhedo saranagamanaphalaü saïkileso bhedo ti ayaü vidhi vedi- tabbo. so pana idha vuccamàno atibhàriyaü vinayanidà- naü karotãti na vutto, atthikehi pana Papa¤casådaniyaü và Majjhimaññhakathàyaü Bhayabheravasuttavaõõanato,\<*<8>*>\ Su- maïgalavilàsiniyaü và Dãghaññhakathàyaü\<*<9>*>\ saraõavaõõato gahetabbo ti. upàsakaü maü bhavaü Gotamo dhàretå 'ti maü bhavaü Gotamo, upàsako ayaü ti evaü dhàretå 'ti attho. upàsakavidhikosallatthaü pan' ettha ko upàsako, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. payiråpàsàmi. 2. B2. ca for catusu. 3 dhammà-asaïkhatà; Ch. Fa-put-so. 4 B2. eva. 5 V.V., p. 51. 6 B2.Bp. -viràgan. 7. Bp. vibhattà-. 8. Pap. Såd. p. 129f. 9 B2.Bp. Dãghanikàyaññha-. Sum. V. i, p. 229f. >\ #<[page 173]># %% kasmà upàsako ti vuccati. kim assa sãlaü, ko àjãvo, kà vi- patti, kà sampattãti, imaü\<*<1>*>\ pakiõõakaü veditabbaü. taü atibhàriyakaraõato idha na vibhattaü, atthikehi pana Pa- pa¤casådaniyaü Majjhimaññhakathàyaü vuttanayena ve- ditabbaü. ajjatagge ti\<*<2>*>\ ayaü aggasaddo àdikoñikoññhàsa- seññhesu dissati, ajjatagge samma dovàrika àvaràmi dvàraü nigaõñhànaü\<*<3>*>\ nigaõñhãnaü\<*<4>*>\ ti àdisu hi àdimhi dissati, ten' eva aïgulaggena taü aïgulaggaü paràmaseyya ucchaggaü velaggan\<*<5>*>\ ti àdisu koñiyaü, ambilaggaü và madhuraggaü và tittaggaü và anujànàmi bhikkhave vihàraggena và pariveõag- gena và bhàjetuü ti àdisu koññhàse, yàvatà bhikkhave sattà apàdà và dvipàdà\<*<6>*>\ và --pe-- tathàgato tesaü aggam akkhà- yatãti àdisu\<*<7>*>\ seññhe: idha panàyaü àdimhi daññhabbo, tasmà ajjatagge ti ajjataü àdiü katvà ti evam ettha attho vedi- tabbo. ajjatan ti ajjabhàvan ti vuttaü hoti. ajjadagge icc' eva và pàñho dakàro padasandhikaro, ajja aggaü katvà ti vuttaü hoti. pàõupetan ti pàõehi upetaü yàva me jãvitaü pavattati tàva upetaü ana¤¤asatthukaü tãhi saraõagamanehi saraõagataü maü bhavaü Gotamo dhàretu jànàtu; ahaü hi sace pi me tikhiõena asinà sãsaü chindeyyuü\<*<8>*>\ n' eva bud- dhaü na buddho ti và dhammaü na dhammo ti và saïghaü na saïgho ti và vadeyyan ti. ettha ca bràhmaõo pàõupetaü saraõagatan ti puna saraõagamanam vadanto attaniyyàta- naü\<*<9>*>\ pakàsetãti veditabbo. evaü attànaü nãyyàtetvà\<*<10>*>\ bha- gavantam saparisaü upaññhàtukàmo àha: adhivàsetu ca me bhavaü Gotamo Vera¤jàyaü vassàvàsaü saddhiü bhikkhusaï- ghenà 'ti. kim vuttaü hoti. upàsaka¤ ca maü bhavaü Gotamo dhàretu, adhivàsetu ca me Vera¤jàyaü vassàvàsaü, tayo màse Vera¤jaü upanissàya mama anuggahatthaü vassàvà- saü\<*<11>*>\ sampañicchatå 'ti. adhivàsesi bhagavà tuõhãbhàvenà 'ti ath' assa vacanaü sutvà bhagavà kàyaïgaü và vàcaïgaü và acopetvà abbhantare yeva khantiü càretvà\<*<12>*>\ tuõhãbhàvena adhivàsesi, bràhmaõassa anuggahatthaü manasà 'va, sam- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. idaü. 2 B2.Bp. add etta. 3 B2. nigandhànaü. 4 B2õigandhãnaü. 5 B2.Bp. veëa-. 6 B2.Bp. dvipadà. 7 A. v, 21. 8 B2. chindeyyaü; Bp. chindeyya. 9 B2.Bp. attasanniyyàtanaü. 10 B2.Bp. niyyà-. 11 B2.Bp. vàsaü. 12 B2. vicàretvà; Bp. dhàretvà. >\ #<[page 174]># %<174 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.1.9;2.1.)>% pañicchãti vuttam hoti. atha kho Vera¤jo bràhmaõo bhagavato adhivàsanaü viditvà ti atha Vera¤jo bràhmaõo, sace me sa- maõo Gotamo nàdhivàseyya kàyena và vàcàya và pañikkhi- peyya, yasmà pana apañikkhitvà\<*<1>*>\ abbhantare khantiü càresi\<*<2>*>\ tasmà me manasà 'va adhivàsesãti evaü àkàrasallakkhaõaku- salatàya bhagavato adhivàsanaü viditvà, attano nisinnà- sanato vuññhàya catusu disàsu bhagavantaü sakkaccaü abhivàdetvà\<*<3>*>\ tikkhattuü padakkhiõaü katvà àgatakàlato pabhåti\<*<4>*>\ jàtimahallakabràhmaõànaü abhivàdanàdãni na ka- rotãti vigarahitvà pi idàni vi¤¤àtabuddhaguõo kàyena vàcàya manasà ca anekakkhattuü vandanto pi atitto yeva hutvà dasanakhasamodhànasamujjalaü anjaliü paggayha sirasmiü patiññhapetvà\<*<5>*>\ yàva dassanavisayo tàva pañimukho yeva apakkamitvà\<*<6>*>\ dassanavisayaü vijahanaññhàne vanditvà pak- kàmi. ||9||1|| tena kho pana samayena Vera¤jà dubbhikkhà hotãti yasmiü samaye Vera¤jena bràhmaõena bhagavà Vera¤jaü upanis- sàya vassàvàsaü yàcito tena samayena Vera¤jà dubbhikkhà hoti. dubbhikkhà ti dullabhabhikkhà, sà pana dullabha- bhikkhatà yattha manussà assaddhà honti appasannà tattha susassakàle pi atisamahagghe\<*<7>*>\ pi pubbaõõàparaõõe hoti. Vera¤jàyaü pana yasmà na tathà ahosi, api ca kho dussassa tàya chàtakadosena\<*<8>*>\ ahosi, tasmà tam atthaü dassento dvãhitikà\<*<9>*>\ ti àdim àha. tattha dvãhitikà\<*<9>*>\ ti dvidhàpavatta- ãhitikà,\<*<10>*>\ ãhitikaü\<*<11>*>\ nàma iriyà dvidhà pavattà cittairiyà\<*<12>*>\ cittaãhà, ettha lacchàma nu kho ki¤ci bhikkhamànà\<*<13>*>\ na lac- chàmà 'ti jãvituü và sakkhissàma nu kho no ti ayam ettha adhippàyo. athavà dvãhitikà\<*<9>*>\ ti dujjãvitikà\<*<14>*>\ ãhataü\<*<15>*>\ ãhà irãyanaü\<*<16>*>\ pavattanam jãvitan ti àdãni pi padàni ekatthàni, tasmà dukkhena ãhitaü ettha pavattatãti\<*<17>*>\ dvãhitikà\<*<9>*>\ ti ayam \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. apañikkhãpitvà; Bp. appañikkhipitvà. 2 B2. vicàresi; Bp. dhàresi. 3 B2.Bp. vanditvà. 4 Sic. 5 Bp. patiññhàpetvà. 6 B2. -metvà. 7 B2.Bp. atisamagghe. 8 B2. chàdaka-. 9 S1.(D). dvãhãtikà. 10 S1.(D). ãhãtikà. 11 S1.(D). B2.Bp. ãhitaü. 12 S1.(D). omits cittairiyà. 13 S1.(D). adds pi. 14 S1.(D). B2.Bp. dujjãvikà. 15 S1.(D). ãhãti; B2.Bp. ãhitaü. 16 S1.(D). iriyànipa-. 17 S1.(D). pavattãti. >\ #<[page 175]># %% ettha padattho. setakàni aññhãni etthà 'ti setaññhikà, divasam pi yàcitvà ki¤ci aladdhà matakànaü\<*<1>*>\ kapaõamànusakànàü ahicchattakavaõõehi aññhikehi\<*<2>*>\ tatra tatra parikiõõà ti vuttaü hoti. setaññikà ti pi pàñho, tass' attho setà aññi etthà ti setaññikà. aññãti àturatà vyàdhi rogo. tattha ca sassànaü gabbhagaha- õakàle setakarogena upahatam eva pacchinnakhãraü agahi- tataõóulaü paõóarapaõóaraü\<*<3>*>\ sàlisãsaü và yavagodhåma- sãsaü và nikkhamati tasmà setaññikà ti vuccati. vappakàle suññhu abhisaïkharitvà pi vuttasassaü tattha salàkà yeva sampajjatãti salàkàvuttà. salàkàya và tattha jãvikaü\<*<4>*>\ pavat- tentãti salàkàvuttà. kiü vuttaü hoti. tattha kira dha¤¤a- vikkayakànaü\<*<5>*>\ santikaü kayakesu\<*<6>*>\ gatesu dubbalamanusse abhibhavitvà balavamanussà va\<*<7>*>\ dha¤¤aü kiõitvà gacchanti, dubbalamanussà alabhamànà mahàsaddaü karonti. dha¤ ¤avikkayakà\<*<8>*>\ sabbesaü saïgahaü karissàmà 'ti dha¤¤akara- õaññhàne dha¤¤amàpakaü nisãdàpetvà ekapasse vaõõajjhak- khaü nisãdàpesuü. dha¤¤atthikà vaõõajjhakkhassa san- tikaü gacchanti. so àgatapañipàñiyà målaü gahetvà itthan- nàmassa ettakaü dàtabban ti salàkaü likhitvà deti. te taü gahetvà dha¤¤amàpakassa santikaü gantvà dinnapañipàñiyà dha¤¤aü gaõhanti, evaü salàkàya tattha jãvitaü vattentãti salàkàvuttà. na sukarà u¤chena paggahena yàpetun ti pagga- hena yo u¤cho tena yàpetuü na sukarà. pattaü gahetvà yaü ariyà u¤chaü karonti, bhikkhàcariyaü caranti, tena u¤chena yàpetuü na sukarà ti vuttaü hoti. tadà kira tattha sattaññhagàme piõóàya caritvà ekadivasam pi yàpanamattaü na labhanti. tena kho pana samayena uttaràpathakà\<*<9>*>\ assavàõijà --pe-- assosi kho bhagavà udukkhalasaddan ti, tenà 'ti yasmiü samaye bhagavà Vera¤jaü upanissàya vassàvàsaü upagato tena samayena. uttaràpathavàsikà uttaràpathato và àgatattà evaü laddhavohàrà assavàõijà uttaràpathe\<*<10>*>\ assànaü uññhà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. matànaü kapaõamanusànaü; Bp. matànaü kapaõamanus- sànaü. 2 B2.Bp. aññhãhi. 3 B2.Bp. paõóaraü paõóaraü. 4 B2.Bp. jãvitaü vattentãti. 5 Bp. -vikkayikànaü. 6 Bp. kayikesu. 7 Bp. -ssà 'vaü. 8 Bp. -yikà. 9 Sp. uttara-. 10 B2. repeats uttarà. >\ #<[page 176]># %<176 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.2.1.)>% naññhàne pa¤càssasatàni gahetvà diguõaü tiguõaü làbhaü patthayamànà desantaraü gacchantà tehi attano vikkàyika- bhaõóabhåtehi pa¤camattehi assasatehi Vera¤jaü vassàvàsaü upagatà honti. kasmà. na hi sakkà tasmiü dese vassike cattàro màse addhànaü pañipajjituü, upagacchantà ca ba- hinagare udakena anajjhottharaõãye ñhàne attano ca vàsà- gàràni assàna¤ ca mandiraü kàràpetvà vatiyà parikkhipiüsu,\<*<1>*>\ tàni tesaü vasanaññhànàni assamaõóalikàyo ti pa¤¤àyiüsu. tenàha: tehi assamaõóalikàsu bhikkhånaü patthapatthapula- kaü\<*<2>*>\ pa¤¤attaü hotãti, patthapatthapulakan\<*<2>*>\ ti ekamekassa bhikkhuno patthapatthapamàõaü pulakaü,\<*<3>*>\ pattho nàma nàëimattaü hoti, ekassa purisassa alaü yàpanàya. vuttam pi h' etaü, patthodano nàëamayaü\<*<4>*>\ duvinnaü ti. pulakaü\<*<5>*>\ nàma nitthusaü katvà ussedetvà gahitayavataõóulà vuccanti. yadi hi sathusà honti pàõakà vijjhanti addhànakkhamà na honti, tasmà te vàõijà addhànakkhamaü katvà yavataõóulaü àdàya addhànaü pañipajjanti, yattha assànaü khàdani- yatinaü dullabhaü bhavissati tatth' etaü assabhattaü bhavissatãti. kasmà pana tehi taü bhikkhånaü pa¤¤attan ti. vuccate, na hi te dakkhiõàpathamanussà viya\<*<6>*>\ appasannà te pana saddhà pasannà buddhamàmakà dhammamàmakà saïghamàmakà, te pubbaõhasamayaü kenacid eva karaõã- yena nagaraü pavisantà\<*<7>*>\ dve tayo divase addasaüsu sattañ- ñhabhikkhå sunivatthe supàrute iriyàpathasampanne sakalam pi nagaraü piõóàya caritvà ki¤ci alabhamàne, disvàna nesaü etad ahosi: ayyà imaü nagaraü upanissàya vassaü upagatà, chàtaka¤ ca vattati, na ca ki¤ci labhanti ativiya kilamanti, maya¤ c' amhàgantukà\<*<8>*>\ na sakkoma nesaü devasikaü yàgu¤ ca bhatta¤ ca pañiyàdetuü, amhàkaü pana assà sàya¤ ca pàto ca dvikkhattuü bhattaü labhaõti, yannåna mayaü ekamekassa assassa pàtaràsabhattato ekamekassa bhikkhuno patthapatthapulakaü dadeyyàma, evaü ayyà ca na kila- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. parikkhã-. 2 B2.Bp. -målakaü. 3 S1.(D). B2.Bp. målakaü, sic passim. 4 S1.(D). nàli-. 5 B2. nàla-; Bp. nàëi-. 6 B2.Bp. add assaddhà. 7 B2. pavãsantà. 8 Sp. maya¤ c' amhà àgantukà; Bp. maya¤ c' a' àgantukà. >\ #<[page 177]># %% missanti assà ca yàpessantãti. te bhikkhånaü santikaü gantvà etam atthaü àrocetvà, bhante tumhe patthapattha- pulakaü pañiggahetvà yaü và taü và katvà paribhu¤jathà 'ti yàcitvà devasikaü patthapatthapulakaü pa¤¤àpesuü.\<*<1>*>\ tena vuttaü: tehi assamaõóalikàsu bhikkhånaü pattha- patthapulakaü pa¤¤attaü hotãti. pa¤¤attan ti niccabhatta- saïkhepena ñhapitaü. idàni bhikkhå pubbaõhasamayaü nivàsetvà ti àdisu pub- baõhasamayan ti divasassa pubbabhàgasamayaü pubbaõ- hasamaye ti attho. pubbaõhe và samayaü pubbaõhasama- yaü pubbaõhe ekaü khaõan ti vuttaü hoti, evaü accan- tasaüyoge upayogavacanaü labbhati. nivàsetvà ti pari- dahitvà vihàranivàsanaparivattanavasenedaü\<*<2>*>\ veditab- baü; na hi te tato pubbe anivatthà ahesum. pattacãvaraü àdàyà 'ti pattaü hatthehi cãvaraü kàyehi\<*<3>*>\ àdiyitvà sampañic- chitvà\<*<4>*>\ dhàretvà ti attho; yena\<*<5>*>\ tena và hi pakàrena gaõ- hantà àdàya icc' eva vuccanti, yathà samàdày' eva pakkama- tãti.\<*<6>*>\ piõóaü alabhamànà ti sakalam pi Vera¤jaü caritvà tiññhatu piõóo antamaso aticchathà 'ti vàcam pi alabhamànà. pattha patthapulakaü àràmaü haritvà ti gatagataññhàne lad- dhaü ekamekaü patthapatthapulakaü gahetvà àràmaü netvà. udukkhale koññetvà koññetvà paribhu¤jantãti therànaü koci kappiyakàrako n' atthi, yo nesaü taü gahetvà yàguü và bhattaü và paceyya, sàmam pi pacanaü samaõasàruppaü na hoti, na ca vaññati, te evaü no sallahukavuttità ca bhavis- sati sàmapàkaparimocana¤ cà 'ti aññhaññhajanà\<*<7>*>\ và dasadasa- janà và ekato hutvà udukkhale koññetvà koññetvà sakaü sakaü pañiviüsaü udakena temetvà paribhu¤janti. evaü paribhu¤jitvà appossukkà samaõadhammaü karonti. bha- gavato pana te assavàõijà patthapulaka¤ ca denti tadupiya¤\<*<8>*>\ ca sappimadhusakkaraü,\<*<9>*>\ taü àyasmà ânando àharitvà silàyaü piüsati; pu¤¤avatà paõóitapurisena kataü manàpam eva hoti. atha naü piüsitvà sappiàdãhi samàyojetvà bhaga- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. pa¤¤àvapesuü; Bp. pa¤¤apesuü. 2 B2.Bp. -sen' etaü. 3 B2.Bp. kàyena. 4 B2.Bp. -pañicchàdetvà. 5 B2.Bp. add và. 6 B2.Bp. pakkamantã. 7 Bp. aññha aññha-. 8 Generally tadåp-. See Muller, Pàli Grammar, p. 12. 9 B2.Bp. -sakkàraü. >\ #<[page 178]># %<178 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.2.1.)>% vato upanàmeti. ath' ettha devatà dibbojaü pakkhipanti, tam bhagavà paribhu¤jati, paribhu¤jitvà phalasamàpattiyà kàlaü atinàmeti, na tato paññhàya piõóàya carati. kim pan' ânandatthero\<*<1>*>\ tadà\<*<2>*>\ upaññhàko hotãti.\<*<3>*>\ no ca kho nibaddha- upaññhàkaññhànaü\<*<4>*>\ laddho.\<*<5>*>\ bhagavato hi pañhamabodhi- yam vãsativassantare nibaddhupaññhàko nàma n' atthi. kadàci Nàgasamàlatthero bhagavantaü upaññhàsi, kadàci Nàgitatthero, kadàci Meghiyatthero, kadàci Upavànatthero, kadàci Sàgatatthero, kadàci Sunakkhatto\<*<6>*>\ Licchaviputto, te attano ruciyà upaññhahitvà yadà icchanti tadà pakkamanti. ânandatthero tesu\<*<7>*>\ upaññhahantesu appossukko hoti, pakkan- tesu sayam eva vattapañivattaü karoti, bhagavà pi ca\<*<8>*>\: ki¤càpi me ¤àtiseññho upaññhàkaññhànaü na tàva labhati, atha kho evaråpesu ñhànesu ayam eva patiråpo ti adhivàseti. tena vuttaü: àyasmà\<*<9>*>\ ânando patthapulakaü silàyaü piü- sitvà\<*<10>*>\ bhagavato upanàmeti taü bhagavà paribhu¤jatãti. nanu ca manussà dubbhikkhakàle ativiya ussàhajàtà pu¤¤àni karonti, attanà abhu¤jitvà pi bhikkhånaü dàtabbaü ma¤¤an- ti, te tadà kasmà kañacchubhikkham pi na adadaüsu.\<*<11>*>\ aca Vera¤jo bràhmaõo mahatà ussàhena bhagavantaü vassà- vàsaü yàci. so kasmà bhagavato atthibhàvam pi na jànàtãti. vuccate, màràvaññanàya. Vera¤jaü hi bràhmaõaü bha- gavato santikà pakkantamattam eva sakala¤ ca nagaraü samantà ca yojanamattaü yattha sakkà purebhattaü piõóàya caritvà paccàgantuü taü sabbaü màro àvaññetvà\<*<12>*>\ mohetvà\<*<13>*>\ sabbesaü asallakkhaõabhàvaü katvà pakkàmi, tasmà na koci antamaso sàmãcikammam pi kattabbaü ma¤¤ittha. kiü pana bhagavà pi màràvaññanaü ajànitvà va tattha vas- saü upagato ti. no ajànitvà. atha kasmà Campà-Sàvatthi- Ràjagahàdãnam a¤¤atarasmiü na upagato ti. tiññhantu Campà-Sàvatthi-Ràjagahàdãni, sace pi bhagavà tasmiü saü- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. -thero, sic passim. Cf. Pss. of the Brethren, p. 350. 2 B2.Bp. add bhagavato. 3 B2. adds na hoti; Bp. adds hoti. 4 B2.Bp. omit nibaddha. 5 B2.Bp. laddhà. 6 B2.Bp. Sunakkhattatthero. 7 B2.Bp. repeat tesu. 8 B2.Bp. omit ca. 9 Bp. adds pana. 10 B2.Bp. pisitvà. 11 Bp. adaüsu. 12 B2. àvaññitvà. 13 B2. mohitvà. >\ #<[page 179]># %% vacchare Uttarakuruü và Tidasapuraü và gantvà vassaü upagaccheyya tam pi màro àvaññeyya. so kira taü saü- vaccharaü ativiya àghàtena pariyuññhitacitto ahosi. idha pana bhagavà imaü atirekakàraõaü addasa: assavàõijà bhikkhånaü saïgahaü karissantãti. tasmà Vera¤jàyam eva vassaü upaga¤chi.\<*<1>*>\ kiü pana màro vàõijake àvaññetuü na sakkotãti. no na sakkoti, te pana màràvaññitapariyosàne\<*<2>*>\ àgamiüsu. pañinivattitvà kasmà na àvaññesãti.\<*<3>*>\ avisaya- hatàya.\<*<4>*>\ na hi so tathàgatassa abhihañabhikkhàya nib- baddhadànassa appitavaññassa antaràyo\<*<5>*>\ kàtuü visahati. catunnaü hi na sakkà antaràyo kàtuü, katamesaü catun- naü, tathàgatassa abhihañabhikkhàsaïkhepena và nibad- dhadànasaïkhepena\<*<6>*>\ và appitavaññasaïkhepena\<*<6>*>\ và paric- cattànaü catunnaü paccayànaü na sakkà kenaci antaràyo kàtuü, buddhànaü jãvitassa na sakkà kenaci antaràyo kà- tuü, asãtiyànubya¤janànaü\<*<7>*>\ vyàmappabhàya và na sakkà kenaci antàrayo kàtuü, candimasuriyadevabrahmànam\<*<8>*>\ pi hi pabhà tathàgatassa anuvya¤janavyàmappabhàpadesaü patvà vigatànubhàvà\<*<9>*>\ honti, buddhànaü sabba¤¤uta¤àõassa na sakkà kenaci antaràyo kàtun ti imesaü catunnaü na sakkà kenaci antaràyo kàtuü\<*<10>*>\. tasmà màrena akatantarà- yaü bhikkham bhagavà sasàvakasaïgho tadà paribhu¤jãti\<*<11>*>\ veditabbo. evaü paribhu¤janto ca ekadivasaü assosi kho bhagavà udukkhalasaddan ti\<*<12>*>\ bhagavà patthapatthapulakaü koññen- tànaü bhikkhånaü musalasaïghaññajanitaü\<*<13>*>\ udukkhalasad- daü suõi. tato paraü jànantàpi tathàgatà ti evamàdiyam parato kin nu kho so ânanda udukkhalasaddo ti pucchitassa parihàradassanatthaü vuttaü. tatràyaü saïkhepavaõõanà: tathàgatà nàma jànantàpi sace tàdisaü pucchàkàraõaü hoti pucchanti, sace pana tàdisaü pucchàkàraõaü n' atthi jànan- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. upagacchi. 2 B2.Bp. àvattita- for màràvaññita-. 3 B2. nàvaññesãti; Bp. nàvaññetãti. 4 B2.Bp. avisahatàya. 5 B2.Bp. antaràyaü. 6 B2.Bp. nibaddhadànàppitavattasaïkhepena. 7 B2.Bp. asãtiyà anu-. 8 B2.Bp. -såriya-. 9 B2.Bp. vihatànu-. 10 Bp. adds ti. 11 B2.Bp. paribhu¤jatãti. 12 B2. omits ti. 13 B2. -janitaudu-. >\ #<[page 180]># %<180 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.2.1.)>% tàpi na pucchanti, yasmà pana buddhànaü ajànanaü nàma n' atthi tasmà ajànantàpãti na vuttaü. kàlaü viditvà pucchan- tãti sace tassà pucchàya yo kàlo hoti evaü taü kàlaü viditvà pucchanti, sace na hoti evam pi kàlaü viditvà na pucchanti, evaü pucchantàpi ca atthasaühitaü tathàgatà pucchanti yaü atthanissitaü\<*<1>*>\ kàraõanissitaü tadeva pucchanti no anatthasaühitaü. kasmà. yasmà anatthasaite setughàto tathàgatànaü; setu vuccati maggo, maggen' eva tàdisassa vaca- nassa ghàto samucchedo ti vuttaü hoti. idàni atthasaühitan ti ettha yaü atthanissitaü\<*<2>*>\ vacanaü tathàgatà pucchanti taü dassento dvãhi àkàrehãti àdim àha. tattha àkàrehãti kàraõehi, dhammaü và desessàmà\<*<3>*>\ 'ti aññhuppattiyuttaü suttaü và pubbacaritakàraõayuttaü jàtakaü và kathayis- sàma. sàvakànaü và sikkhàpadaü pa¤¤àpessàmà 'ti sàva- kànaü và tàya pucchàya vãtikkamaü pàkañaü katvà garu- kaü và lahukaü và sikkhàpadaü pa¤¤àpessàma, àõaü ñhapessàmà 'ti atha kho bhagavà --pe-- etam atthaü àrocesãti ettha n' atthi ki¤ci vattabbaü pubbe vuttaü eva,\<*<4>*>\ bhik- khånaü \<*<5>*>\patthapatthapulakapañilàbhaü\<*<6>*>\ sallahukavuttitaü sàmaü\<*<7>*>\ pàkaparimocana¤ ca àrocento etam atthaü àrocesãti vuccati. sàdhu sàdhu ânandà 'ti idaü pana bhagavà àyas- mantaü ânandaü sampahaüsento àha. sàdhukàraü pana datvà dvãsu àkàresu ekaü gahetvà dhammaü desento àha: tumhehi ânanda sappurisehi vijitaü, pacchimà janatà sàli- maüsodanaü atima¤¤issatãti. tatràyam adhippàyo: tumhehi ânanda sappurisehi evaü dubbhikkhe dullabhapiõóe imàya sallahukavuttitàya iminà ca sallekhena vijitaü. kiü vijitan ti, dubbhikkhaü vijitaü lobho vijito icchàcàro vijito. kathaü. ayaü Vera¤jà dubbhikkhà samantato pana antarà\<*<8>*>\ gàmani- gamà phalabhàranamitasassà subhikkhà sulabhapiõóà evaü sante pi bhagavà idh' eva amhe gaõhitvà vasatãti ekabhik- khussa pi cintà và vighàto và n' atthi, evaü tàva dubbhik- khaü vijitaü abhibhåtaü attano vase vattitaü. kathaü lobho vijito. ayaü Vera¤jà dubbhikkhà samantato pana antarà\<*<8>*>\ gàmanigamà phalabhàranamitasassà subhikkhà su- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. -nissataü. 2 Bp. atthasannissitaü. 3 B2. desissàmà. 4 B2.Bp. add hi. 5 B2. has one pattha. 6 Bp. -làbha-. 7 B2.Bp. sàmapàka-. 8 B2.Bp. anantarà. >\ #<[page 181]># %% labhapiõóà, handa mayaü tattha gantvà paribhu¤jissàmà 'ti lobhavasena ekabhikkhunàpi ratticchedo và pacchimikàya\<*<1>*>\ tattha vassaü upagacchissàmà\<*<2>*>\ 'ti vassacchedo và na kato, evaü lobho vijito. kathaü icchàcàro vijito. ayaü Vera¤jà dubbhikkhà ime ca manussà amhe dvetayo màse vasante pi na kismici\<*<3>*>\ ma¤¤anti, yan nåna mayaü guõavaõijjaü\<*<4>*>\ katvà asuko bhikkhu pañhamajjhànassa\<*<5>*>\ làbhã --pe-- asuko chaëa- bhi¤¤o\<*<6>*>\ ti evaü manussànaü a¤¤ama¤¤aü pakàsetvà kuc- chiü pañijaggitvà pacchà sãlaü adhiññhaheyyàmà 'ti ekabhik- khunà pi evaråpà icchà na uppàdità, evaü icchàcàro vijito abhibhåto attano vase vattito ti. anàgate pana pacchimà janatà vihàre nisinnà\<*<7>*>\ appakasiren' eva labhitvàpi: kiü idaü uttaõóulaü atikilinnaü aëoõaü\<*<8>*>\ atiëoõaü\<*<9>*>\ anambilaü ac- cambilaü, ko iminà attho ti àdinà nayena sàlimaüsodanaü atima¤¤issati, o¤àtaü\<*<10>*>\ ava¤àtaü karissati. athavà jana- pado nàma na sabbakàlaü dubbhikkho hoti, ekadà dubbhik- kho hoti ekadà subhikkho hoti. sv àyaü yadà subhikkho bhavissati tadà tumhàkaü sappurisànaü imàya pañipattiyà pasannà manussà bhikkhånaü yàgukhajjakàdippabhedena anekappakàraü sàlivikatiü maüsodana¤ ca dàtabbaü ma¤- ¤issanti, taü tumhe nissàya uppannaü sakkàraü tumhàkaü sabrahmacàrisaïkhàtà\<*<11>*>\ pacchimà janatà tumhàkaü antare nisãditvà anubhavamànà ca\<*<12>*>\ atima¤¤issati tappaccayaü màna¤ ca omàna¤ ca karissati. kathaü. kasmà ettakaü pakkaü kiü tumhàkaü bhàjanàni n' atthi yattha attano santakaü pakkhipitvà thapeyyathà 'ti.\<*<13>*>\ ||1|| atha kho àyasmà Mahàmoggallàno ti àdisu, àyasmà ti piya- vacanam etaü, garugàravasappatissàdhivacanam etaü. Ma- hàmoggallàno ti mahà ca so guõamahantatàya Moggallàno ca gottenà 'ti Mahàmoggallàno. etad avocà 'ti etaü avoca, idàni vattabbaü etarahi bhante ti àdivacanaü dasseti. kas- mà avoca. thero kira pabbajitvà sattame divase sàvaka- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. pacchimakàya. 2 B2.Bp. upagacchàmà. 3 B2.Bp. kismi¤ci. 4 B2.Bp. guõavànijjaü. 5 B2.Bp. pañhamassa jhànassa. 6 B2.chaëà-. 7 B2. nisinno. 8 B2.Bp. aloõaü. 9 B2. akiloõaü; Bp. atiloõam. 10 B2. u¤¤àtaü. 11 Bp. sabrahmacàrã-. 12 B2.Bp. va for ca. 13 The Chinese translation (Tokyo ed.), folio 26b. >\ #<[page 182]># %<182 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.2.2.)>% pàramã¤àõassa matthakaü patto satthàràpi mahiddhikatàya etadagge ñhapito.\<*<1>*>\ so taü attano mahiddhikataü nissàya cintesi: ayaü Vera¤jà dubbhikkhà bhikkhå ca kilamanti yan nånàhaü puthaviü\<*<2>*>\ parivattetvà bhikkhå pappaña- kojaü bhojeyyaü ti. ath' assa etad ahosi: sace panàhaü bhagavato santike viharanto bhagavantaü ayàcitvà evaü kareyyaü na me taü assa patiråpaü, yugaggàho viya bhaga- vatà saddhiü kato bhaveyya,\<*<3>*>\ tasmà yàcitukàmo àgantvà bhagavantaü etad avoca. heññhimaü\<*<4>*>\ talaü sampannan ti pañhaviyà kira heññhimatale pañhavimaõóo\<*<5>*>\ pañhavojo pa- ñhavipappañako\<*<5>*>\ atthi, taü sandhàya vadati, tattha sam- pannan ti madhuraü sàdurasan ti attho. yath' eva hi, tatràssa rukkho sampannaphalo ca uppannaphalo\<*<6>*>\ cà 'ti ettha madhuraphalo ti attho. evam idhàpi sampannan ti madhuraü sàdurasan ti veditabbaü. seyyathàpi khuddaü\<*<7>*>\ madhuü anãëakan\<*<8>*>\ ti idaü pan' assa\<*<9>*>\ madhuratàya opammani- dassanatthaü vuttaü, khuddaü\<*<7>*>\ madhun ti khuddakamak- khikàhi katamadhuü.\<*<10>*>\ anãëakan\<*<8>*>\ ti nimmakkhikaü nim- makkhikaõóakaü parisuddhaü etaü kira madhuü\<*<11>*>\ sabba- madhåhi agga¤ ca seññha¤ ca surasa¤ ca ojavanta¤ ca. tenà- ha: seyyathàpi khuddaü\<*<12>*>\ madhuü anãëakaü\<*<13>*>\ evam assàdan ti. sàdh' àhaü bhante ti sàdhu ahaü bhante, ettha ca sàdhå 'ti àyàcanavacanam etaü, puthaviparivattanaü\<*<14>*>\ àyàcanto hi thero bhagavantaü evam àha. parivatteyyan ti ukkujjey- yaü heññhimaü \<*<15>*>\ talaü uparimaü kareyyaü. kasmà. evaü hi kate sukhena bhikkhå pappañakojaü pañhavimaõóaü\<*<16>*>\ paribhu¤jissantãti. atha bhagavà ananu¤¤àtukàmo\<*<17>*>\ pi theraü sãhanàdaü nadàpetuü pucchi: ye pana te\<*<18>*>\ Moggal- làna puthavinissità pàõà te kathaü karissasãti, ye puthavinis- sità gàmanigamàdisu pàõà te pañhaviyà parivattiyamànàya\<*<19>*>\ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A. i, 23. 2 B2.Bp. pathaviü. 3 Bp. adds ti. 4 B2.Bp. heññhimatalaü. 5 B2.Bp. pañhavã-. 6 B2.Bp. upapanna-. 7 S1.(D). B2.Bp. khudda-. 8 B2. anãla-. 9 B2. pan' assà. 10 Bp. -madhu. 11 Bp. madhu. 12 B2.Bp. khuddamadhuü. 13 B2. anãlakaü. 14 B2.Bp. pathavã-, sic passim. 15 B2.Bp. heññhima-. 16 B2.Bp. pañhavã-. 17 Bp. ananujànàtu-. 18 B2. ye pan' ete. 19 B2. parivattaya-. >\ #<[page 183]># %% àkàse saõñhàtuü asakkonte kathaü karissasi kattha ñha- pessasãti. atha thero bhagavatà etadagge ñhapitabhàvànu- råpaü attano iddhànubhàvaü pakàsento ekàhaü bhante ti àdim àha. tass' attho: ekaü ahaü bhante hatthaü yathà ayaü mahàputhavi, evaü abhinimminissàmi puthavisadisaü karissàmi, evaü katvà ye puthavinissità pàõà te ekasmiü hatthatale ñhite pàõe\<*<1>*>\ dutiyahatthatale saïkàmento viya tattha saïkàmessàmãti. ath' assa bhagavà àyàcanaü pañik- khipanto\<*<2>*>\ alaü Moggallànà 'ti àdim àha; tattha alan ti pañik- khepavacanaü. vipallàsam pi sattà pañilabheyyun ti viparã- tagàham pi sattà sampàpuõeyyuü. kathaü. ayaü na kho puthuvi udàhu na ayan ti, athavà amhàkaü nu kho ayaü gàmo udàhu a¤¤esan ti, evaü nigamajanapadakhettàràmà- disu. na và esa vipallàso, acinteyyo hi iddhimato iddhi- visayo, evaü pana vipallàsaü pañilabheyyuü, idaü dub- bhikkhaü nàma na idàni\<*<3>*>\ yeva hoti, anàgate pi bhavissati tadà bhikkhå tàdisaü iddhimantaü sabrahmacàriü kuto labhissanti, te sotàpannasakadàgàmianàgàmisukkavipassa- kajhànalàbhipañisambhidappattà khãõàsavàpi samànà iddhi- balàbhàvà parakulàni piõóàya upasaïkamissanti, tatra ca\<*<4>*>\ manussànaü evaü bhavissati: buddhakàle bhikkhå sikkhàsu paripårakàrino\<*<5>*>\ ahesuü te guõe nibbattetvà dubbhikkha- kàle puthuviü parivattetvà pappañakojaü paribhu¤jiüsu, idàni pana sikkhàya paripårakàrino\<*<5>*>\ n' atthi, yadi siyuü tath' eva kareyyuü, amhàkaü\<*<6>*>\ yaü ki¤ci pakkaü và àmaü và khàdituü na\<*<7>*>\ dadeyyun ti, evaü te santesu yeva ariya- puggalesu n' atthi ariyapuggalà 'ti imaü\<*<8>*>\ vipallàsaü pañila- bheyyuü, vipallàsavasena ca ariye garahantà upavadantà apàyåpagà bhaveyyuü, tasmà mà te\<*<9>*>\ rucci puthuviü\<*<10>*>\ pari- vattetun ti. atha thero imaü yàcanaü alabhamàno a¤¤aü yàcanto sàdhu bhante ti àdim àha. tam pi'ssa bhagavà pañikkhipanto\<*<11>*>\ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. add tato. 2 B2. -kkhãpento. 3 B2. idànimeva. 4 B2.Bp. omit ca. 5 B2. -påri-. 6 B2.Bp. na before amhàkaü. 7 B2.Bp. omit na. 8 B2. idaü for imaü. 9 B2. se for te. 10 Bp. pathavã. 11 B2. pañikkhãpento. >\ #<[page 184]># %<184 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.2.2;3.1.)>% alaü Moggallànà 'ti àdim àha. tattha ki¤càpi na vuttaü vi- pallàsam pi sattà pañilabheyyun ti. atha kho pubbe vuttana- yen'eva gahetabbaü, attho pi c' assa vuttasadisam eva vedi- tabbo. yadi pana bhagavà anujàneyya thero kiü kareyyà 'ti. mahàsamuddaü ekena padavãtihàrena atikkamitabbaü màtikàmattaü adhiññhahitvà\<*<1>*>\ Naëerupucimandato Uttara- kuru-\<*<2>*>\ abhimukhaü maggaü nãharitvà Uttarakuruü gamanà- gamanasampanne ñhàne katvà dasseyya, yathàpi bhikkhå gocaragàmaü viya yathà sukhaü piõóàya pavisitvà nikkha- meyyun ti. niññhità\<*<3>*>\ Mahàmoggallànassa sãhanàdakathà. ||2||2|| idàni àyasmà Upàli vinayapa¤¤attiyà målatoppabhåti ni- dànaü dassetuü Sàriputtattherassa sikkhàpadapañisaüyut- taü vitakkuppàdaü dassento atha kho àyasmato Sàriputtassà 'ti àdim àha. tattha rahogatassà 'ti rahasi gatassa. patisallã- nassà 'ti lãnassa\<*<4>*>\ ekibhàvaü\<*<5>*>\ gatassa. katamesànan ti atãtesu Vipassi àdisu buddhesu katamesaü ciraü\<*<6>*>\ assa ñhiti cirà và assa ñhitãti ciraññhitikaü. sesam ettha uttànapadattham eva. kiü pana thero imaü attano parivitakkaü sayaü vinicchi- tuü na sakkotãti. vuccate, sakkoti ca na sakkoti ca, ayaü hi imesaü nàma buddhànaü sàsanaü na ciraññhitikaü ahosi imesaü ciraññhitikan ti ettakaü sakkoti vinicchituü, iminà pana kàraõena na ciraññhitikaü ahosi iminà ciraññhitikan ti etaü na sakkoti. Mahàpadumatthero pana àha: etam pi soëasavidhàya pa¤nàya matthakaü pattassa aggasàvakassa na bhàriyaü, sammàsambuddhena pana saddhiü ekaññhàne vasantassa sayaü vinicchayakaraõaü tulaü chaóóetvà\<*<7>*>\ hatthena tulanasadisaü hotãti bhagavantaü yeva upasaïka- mitvà pucchi.\<*<8>*>\ ath' assa bhagavà\<*<9>*>\ pucchaü\<*<10>*>\ vissajjento\<*<11>*>\ bhagavato ca Sàriputta Vipassissà 'ti àdim àha, tam uttànat- tham eva. ||1|| puna thero kàraõaü pucchanto ko nu kho bhante hetå'ti àdim àha. tattha ko nu kho bhante ti kàraõapuc- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. -hetvà. 2 B2.Bp. -kuruü. 3 B2.Bp. add ca. 4 B2.Bp. salãnassa. 5 Bp. ekã-. 6 B2. cãraü, sic passim. 7 B2. chaññetvà. 8 B2.Bp. add ti. 9 B2. adds taü. 10 Bp. omits pucchaü. 11 B2. visajjento. >\ #<[page 185]># %% chà, tassa katamo nu kho bhante ti attho. hetu-paccayo ti ubhayam etaü kàraõàdhivacanaü kàraõaü hi, yasmà tena tassa phalaü hinoti pavattati tasmà hetå 'ti vuccati, yasmà taü pañicca eti pavattati tasmà paccayo ti vuccati. evaü atthato ekam pi vohàravasena\<*<1>*>\ vacanasiliññhatàya ca tatra tatra etaü ubhayam pi vuccati, sesam ettha uttànam eva.\<*<2>*>\ idàni taü hetun ca paccaya¤ ca dassetuü bhagavà: bhagavà\<*<3>*>\ ca Sàriputta Vipassãti àdiü àha. tattha kiëàsuno\<*<4>*>\ ahesun ti na àlasiyakiëàsuno\<*<5>*>\ ahesuü,\<*<6>*>\ na hi buddhànaü àlasiyaü và osannaviriyatà\<*<7>*>\ và atthi, buddhà hi ekassa và dvinnaü và sakalacakkavàëassa và dhammaü desentà samaken' eva ussàhena\<*<8>*>\ desenti, na parisàya\<*<9>*>\ appabhàvaü disvà osanna- viriyà\<*<7>*>\ honti, nàpi mahantabhàvaü disvà ussannaviriyà,\<*<7>*>\ yathà\<*<10>*>\ sãho migaràjà sattannaü divasànaü accayena goca- ràya pakkamanto khuddake và mahante và pàõe ekasadisena\<*<11>*>\ vegena patati.\<*<12>*>\ taü kissa hetu. mà me\<*<13>*>\ javo parihàyãti. evaü buddhà\<*<14>*>\ appakàya và mahatiyà và parisàyaü\<*<15>*>\ sama- ken' eva ussàhena dhammaü desenti. taü kissa hetu. mà no dhammagarutà parihàyãti, dhammagaruno hi buddhà dhammagàravà ti. yathà pana amhàkaü bhagavà mahàsa- muddaü pårayamàno viya vitthàrena dhammaü desesi evaü te na desesuü. kasmà. sattànaü apparajakkhatàya. tesaü kira kàle dãghàyukà sattà apparajakkhà ahesuü, te catusaccapañisaüyuttaü ekagàtham pi sutvà dhammaü abhisamenti, tasmà na vitthàrena dhammaü desesuü. ten' eva kàraõena appaka¤ ca tesaü\<*<16>*>\ ahosi suttaü --pe-- vedallan ti. tattha suttàdãnaü nànattaü pañhamasaïgãtivaõõanàya vuttam eva. apa¤¤attaü sàvakànaü sikkhàpadan ti sàva- kànaü niddosatàya dosànuråpato pa¤¤àpetabbaü\<*<17>*>\ sattà- pattikkhandhavasena àõàsikkhàpadaü apa¤¤attaü. anud- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. add ca. 2 B2.Bp. uttànattham eva. 3 B2.Bp. have one bhagavà. 4 B2.Bp. kilà-. 5 B2.Bp. -kila-. 6 B2.Bp. omit ahesuü. 7 Bp. -vãri-. 8 B2.Bp. add dhammaü. 9 B2. pariyàya. 10 B2.Bp. add hi. 11 B2.Bp. -diseneva. 12 B2. padhàvati; Bp. dhàvati. 13 B2. pe for me. 14 Sp. buddhaü. 15 B2.Bp. parisàya. 16 B2.Bp. nesaü. 17 Bp. pa¤¤ape-. >\ #<[page 186]># %<186 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.3.1.)>% diññhaü pàtimokkhan ti anvaddhamàsaü àõàpàtimokkhaü anuddiññhaü ahosi. ovàdapàtimokkham eva te uddisiüsu, tam pi ca no\<*<1>*>\ anvaddhamàsaü, tathà hi Vipassã bhagavà chan- naü channaü vassànaü sak sakiü ovàdapàtimokkhaü uddisi, ta¤ ca kho sàmaü yeva, sàvakà pan' assa attano attano vasanaññhànesu na uddisiüsu. sakala-Jambudãpe ekasmiü yeva ñhàne Bandhumatiyà ràjadhàniyà\<*<2>*>\ kheme Migadàye Vipassissa bhagavato vasanaññhàne sabbo pi bhik- khusaïgho uposathaü akàsi, ta¤ ca kho saïghuposatham eva na gaõåposathaü na puggalåposathaü na pàrisuddhiuposa- thaü na adhiññhànåposathaü.\<*<3>*>\ tadà kira Jambudãpe catu- ràsãti vihàrasahassàni honti ekam ekasmiü vihàre abbokiõ- õàni dasa pi vãsatim\<*<4>*>\ pi bhikkhusahassàni vasanti bhãyyo pi vasanti, uposathàrocitakà\<*<5>*>\ devatà tattha tattha gantvà àro- centi: màrisà ekaü vassaü atikkantaü dve tãõi cattàri pa¤ca vassàni atikkantàni idaü chaññhaü vassaü àgàminiyà\<*<6>*>\ puõ- õamàsiniyà\<*<7>*>\ buddhadassanatthaü uposathakaraõattha¤ ca gantabbaü sampatto vo sannipàtakàlo ti. tato sànubhàvà bhikkhå attano attano ànubhàvena gacchanti, itare deva- tànubhàvena. kathaü. te kira bhikkhå pàcãnasamuddante\<*<8>*>\ pacchimauttaradakkhiõasamuddante và ñhità gamiyavattaü påretvà pattacãvaram àdàya, gacchàmà 'ti cittaü uppàdenti, saha cittuppàdà uposathaggaü gatà 'va honti. te Vipassã- sammàsambuddhaü\<*<9>*>\ abhivàdetvà nisãdanti, bhagavà pi sannisinnàya parisàya idaü ovàdapàtimokkhaü uddisati: [khantã paramaü tapo titikkhà, nibbànaü paramaü vadanti buddhà: na hi pabbajito paråpaghàti,\<*<10>*>\ samaõo hoti paraü vihe- ñhayanto.] sabbapàpassa akaraõaü kusalassa upasampadà sacittapariyodapanaü etaü buddhàna sàsanaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. no tam pi ca for tam pi ca no. 2 B2.-tthàniyà. 3 B2. -ññhànåpo-. 4 B2.Bp. vãsati-. 5 B2. -cità; Bp. -cikà. 6 B2. àgàmaniya. 7 B2.Bp. -màsiyà. 8 B2.Bp. add và. 9 Bp. Vipassiü. 10 B2.Bp. add na; Dhammapada 184 -ghàtã. >\ #<[page 187]># %% anupavàdo anupaghàto pàtimokkhe ca saüvaro matta¤¤utà ca bhattasmiü pattha¤ ca sayanàsanaü adhicitte ca àyogo etaü buddhàna sàsanan ti.\<*<1>*>\ eten' eva upàyena itaresam pi\<*<2>*>\ buddhànaü pàtimokkhud- deso veditabbo, sabbabuddhànaü hi imà tisso\<*<3>*>\ ovàdapàti- mokkhagàthà honti, tà dãghàyukabuddhànaü yàva sàsana- pariyantà uddesam àgacchanti, appàyukabuddhànaü pañha- mabodhiyaü yeva sikkhàpadapa¤¤attikàlato\<*<4>*>\ pabhåti àõà- pàtimokkham eva uddisãyati, ta¤ ca kho bhikkhå yeva uddi- santi na buddhà. tasmà amhàkam pi bhagavà pañhamabo- dhiyaü vãsativassamattam eva idaü ovàdapàtimokkhaü uddisi. ath' ekadivasaü Pubbàràme Migàramàtupàsàde nisinno bhikkhå àmantesi: na dàn' àhaü bhikkhave ito paraü uposathaü karissàmi pàtimokkhaü uddisissàmi, tumhe 'va dàni bhikkhave ito paraü uposathaü kàreyyàtha pàtimok- khaü uddiseyyàtha, aññhànam etaü bhikkhave anavakàso yaü tathàgato aparisuddhàya parisàya uposatham kareyya pàtimokkhaü uddiseyyà 'ti. tato paññhàya bhikkhå àõàpà- timokkhaü uddisanti, idaü àõàpàtimokkhaü tesaü anuddiñ- ñhaü ahosi, tena vuttaü anuddiññhaü pàtimokkhan ti. tesaü buddhànan ti tesaü Vipassã àdãnaü tiõõaü buddhà- naü. antaradhànenà 'ti khandhantaradhànena parinibbànenà 'ti vuttaü hoti. buddhànubuddhànan ti ye tesaü buddhànaü anubuddhà sammukhasàvakà tesa¤ ca khandhantaradhànena. ye te pacchimasàvakà\<*<5>*>\ ti ye tesaü sammukhasàvakànaü san- tike pabbajità pacchimà sàvakà. nànànàmà ti Buddharak- khito Dhammarakkhito ti àdinàmavasena vividhà nàmà.\<*<6>*>\ nànàgottà ti Gotamo Moggallàno ti àdigottavasena vividhà gottà.\<*<7>*>\ nànàjaccà ti khattiyo bràhmaõo ti àdijàtivasena nànàjaccà. nànàkulà\<*<8>*>\ pubbajità ti khattiyakulàdivasen' eva uccanãcauëàruëàrabhogàdikulavasena và vividhakulà nik- khamma pabbajità. te taü brahmacariyan ti te pacchimasà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 For the verses see Dhammapada 183, 184, 185. Sp.Bp. pantha¤ for pattha¤. 2 B2.pa. 3 B2.Bp. add va. 4 B2.Bp. add pana. 5 B2.Bp. pacchimà-. 6 B2.Bp. vividhanàmà. 7 B2.Bp. vividhagottà. 8 Sp. -kålà. >\ #<[page 188]># %<188 Samantapàsàdika [Bhvibh_I.1. (I.3.1.)>% vakà\<*<1>*>\ yasmà ekanàmà ekagottà ekajàtikà ekakulà pabbajità, amhàkaü sàsanaü\<*<2>*>\ tanti paveõãti attano bhàraü katvà brahmacariyaü rakkhanti ciraü pariyattidhammaü pariha- ranti, ime ca tàdisà na honti, tasmà a¤¤ama¤¤aü viheñhentà\<*<3>*>\ vilomaü gaõhantà, asukho thero jànissati asukho thero jà- nissatãti sithilaü karontà naü\<*<4>*>\ brahmacariyaü khippaü yeva\<*<5>*>\ antaradhàpesuü, saïgahaü àropetvà na rakkhiüsu. seyya- thàpãti tass' atthassa opammanidassanaü. vikiratãti vikkhi- pati.\<*<6>*>\ vidhamatãti ñhànantaraü neti. viddhaüsetãti ñhitaññhà- nato apaneti. yathà taü suttena asaïgahãtattà\<*<7>*>\ ti yathà \<*<8>*>\suttena aganthitattà abaddhattà\<*<8>*>\ evaü vikirati, yathà suttena asaïgahãtàni vikirãyanti\<*<9>*>\ evaü vikiratãti vuttaü hoti. evam eva kho ti opammasampañipàdanaü. antaradhàpesun ti vaggasaïgahapaõõàsasaïgahàdãhi asaïgaõhantà yaü yaü attano ruccati taü tad eva gahetvà dassesuü sesaü vinàsesuü adassanaü nayiüsu. akilàsuno ca te bhagavanto ahesuü sàvakànaü\<*<10>*>\ cetasà ceto paricca ovaditun ti api ca Sàriputta te buddhà attano cetasà sàvakànaü ceto paricca paricchinditvà ovadituü akilàsuno ahesuü paracittaü ¤atvà anusàsaniü na bhàriyato na papa¤- cato addasaüsu.\<*<11>*>\ bhåtapubbaü Sàriputtà 'ti àdi tesaü aki- làsubhàvappakàsanatthaü vuttaü. bhiüsanake\<*<12>*>\ ti bhayà- nake, bhayajanake.\<*<13>*>\ evaü vitakkethà 'ti nekkhammavitak- kàdayo tayo vitakke vitakketha. mà evaü vitakkayitthà 'ti kàmavitakkàdayo tayo akusalavitakke mà vitakkayittha. evaü manasikarothà 'ti aniccaü dukkham anattà asubhan ti manasikarotha. mà evaü manas' àkatthà\<*<14>*>\ 'ti niccaü sukhaü attà subhan ti mà manasi akattha.\<*<15>*>\ idaü pajahathà 'ti aku- salaü pajahatha. idaü upasampajja viharathà 'ti kusalaü upasampajja pañilabhitvà nipphàdetvà viharatha.\<*<16>*>\ anupà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. pacchimà. 2 B2. sàsana-. 3 B2. vihedhentà. 4 B2.Bp. taü. 5 B2.Bp. khippa¤ ¤eva. 6 B2. vikkhãpati. 7 B2.Bp. -gahitattà. 8-8 B2.Bp. suttena asaïgahitattà agandhitattà abandhattà. 9 B2.Bp. vikiriya-. 10 B2.Bp. sàvake. 11 B2.Bp. addaüsu. 12 B2. bhisana-, sic passim. 13 B2.Bp. bhayajananake. 14 B2.Bp. manas' àkaritthà. 15 B2.Bp. -akarittha. 16 Sp. virahatha. >\ #<[page 189]># %% dàya àsavehi cittàni vimucciüså 'ti agahetvà vimucciüsu, tesaü hi cittàni yehi àsavehi vimucciüsu, na ca\<*<1>*>\ te tàni ga- hetvà vimucciüsu, anuppàdanirodhena pana nirujjhamànàni\<*<2>*>\ agahetvà va\<*<3>*>\ vimucciüsu, tena vuttaü anupàdàya àsavehi cittàni vimucciüsu 'ti, sabbe pi te arahattappattà\<*<4>*>\ suriyaras- misamphuññham iva padumavanaü vikasitacittà ahesuü. tatra sudaü Sàriputta bhiüsanakassa vanasaõóassa bhiü- sanakatasmiü hotãti, tatrà 'ti purimavacanàpekkhaü.\<*<5>*>\ sudan ti padapåraõamatte nipàto. Sàriputtà 'ti àlapanaü ayaü pan' ettha atthayojanà. tatrà 'ti yaü vuttaü a¤¤atarasmiü bhiüsanake vanasaõóe ti, tatra yo so bhiüsanako ti vana- saõóo vutto tassa bhiüsanakassa vanasaõóassa bhiüsanaka- tasmiü hoti bhiüsanakiriyàya\<*<6>*>\ hotãti attho. kiü hoti. idaü hoti: yo koci avãtaràgo --pe-- lomàni haüsantãti. athavà tatrà 'ti sàmi atthe bhummaü.\<*<7>*>\ su iti nipàto, kiüsu nàma te bhonto samaõabràhmaõà ti àdisu viya. idan ti adhip- petamatthaü paccakkhaü viya katvà dassanavacanaü. suidan ti sudam,\<*<8>*>\ sandhivasena ikàralopo veditabbo, cakkhun- driyaü itthindriyaü ana¤¤àta¤¤assàmitindriyaü\<*<9>*>\ kiüsådha vittaü ti àdisu viya. ayaü pan' ettha atthayojanà: tassa Sàriputta bhiüsanakassa vanasaõóassa bhiüsanakatasmiü idaü su hoti, bhiüsanakatasmin ti bhiüsanakabhàve ti attho. ekassa takàrassa lopo daññhabbo. bhiüsanakattasmiü\<*<10>*>\ yeva và pàñho, bhiüsanakatàya iti và vattabbo liïgavipallàso kato, nimittatthe c' etaü bhummavacanaü,\<*<11>*>\ tasmà evaü sam- bandho veditabbo. bhiüsanakabhàve idaü su hoti bhiüsana- kabhàvanimittaü bhiüsanakabhàvahetu bhiüsanakabhàvap- paccayà idaü su hoti. yo koci avãtaràgo taü vanasaõóaü pavisati yebhuyyena lomàni haüsantãti bahutaràni lomàni haüsanti uddhamukhàni\<*<12>*>\ såcisadisàni\<*<13>*>\ kaõñakasadisàni\<*<14>*>\ ca hutvà tiññhanti appàni na haüsanti, bahutarànaü và sattà- naü haüsanti appakànaü atisårapurisànaü na haüsanti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. omit ca. 2 B2.Bp. -mànà. 3 B2.Bp. omit va. 4 B2. arahattaü pattà; Bp. arahattaü patvà. 5 B2. pårima-. 6 B2. bhisanakakiriyàya; Bp. bhiüsanakriyàya. 7 Sp. bhåmmam. 8 B2. omit sudaü. 9 B2.Bp. -ssàmã-. 10 Bp. adds ti. 11 Sp. bhåmma-; B2. bhåma-. 12 B2.Bp. uddhaü mukhàni. 13 B2. suci-. 14 B2. kandaka-. >\ #<[page 190]># %<190 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.3.2-3.)>% idàni ayaü kho Sàriputta hetå 'ti àdi nigamanaü. ya¤ c' ettha antarantarà na vuttaü taü uttànattham eva tasmà pàëikkamen' eva veditabbaü. yaü pana vuttaü na cirañ- ñhitikaü ahosãti taü purisayugavasena vuttan ti veditabbaü. vassagaõanàya hi Vipassissa bhagavato asãtivassasahassàni àyu sammukhasàvakànam pi 'ssa tattakam eva, evaü\<*<1>*>\ yv' àssa subbapacchimako sàvako tena saha ghañetvà satasa- hassaü saññhimattàni ca vassasahassàni brahmacariyaü añ- ñhàsi, purisayugavasena pana yugaparamparàya àgantvà dve yeva purisayugàni aññhàsi, tasmà na ciraññhitikan ti vuttaü. Sikhissa pana bhagavato sattativassasahassàni àyu sammu- khasàvakànam pi 'ssa tattakam eva, Vessabhussa bhagavato saññhivassasahassàni àyu sammukhasàvakànam pi 'ssa tat- takam eva, evaü tesam pi ye sabbapacchimakà sàvakà tehi saha ghañetvà satasahassato uddhaü cattaëãsamattàni\<*<2>*>\ vã- satimattàni ca vassasahassàni brahmacariyaü aññhàsi, puri- sayugavasena pana yugaparamparàya àgantvà dve dve yeva purisayugàni aññhàsi, tasmà na ciraññhitikan ti vuttaü. ||2|| evaü àyasmà Sàriputto tiõõaü buddhànaü brahmaca- riyassa na ciraññhitikàraõaü\<*<3>*>\ sutvàna\<*<4>*>\ itaresaü tiõõaü brah- macariyassa ciraññhitikàraõaü\<*<3>*>\ sotukàmo puna bhagavan- taü ko pana bhante hetå 'ti àdinà nayena pucchi. bhagavà pi 'ssa vyàkàsi. taü sabbaü vuttapañipakkhavasena veditab- baü. ciraññhitikabhàve pi c' ettha tesaü buddhànaü àyu- parimàõato pi purisayugato pi ubhayathà ciraññhitikatà vedi- tabbà. Kakusandhassa hi bhagavato cattàëãsaü\<*<5>*>\ vassasa- hassàni àyå, Konàgamanassa\<*<6>*>\ bhagavato tiüsavassasahas- sàni, Kassapassa bhagavato vãsativassasahassàni, sammukha- sàvakànam pi nesaü tattakaü eva, bahåni ca nesaü sàvaka yugàni paramparàya brahmacariyam pavattesuü, evaü tesaü àyuparimàõato pi sàvakayugato pi ubhayathà brah- macariyaü ciraññhitikam ahosi. amhàkaü pana bhagavato Kassapassa bhagavato upaóóhàyuppamàõe\<*<7>*>\ dasavassasa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. evaü yv àyaü; Bp. evam assa yv àyaü. 2 B2.Bp. cattàlãsa-. 3 B2. -tikakàraõaü. 4 B2.Bp. sutvà. 5 B2.Bp. cattàlãsa-. 6 B2. Konà-, corrected to Koõà-; Bp. Koõà-. 7 B2. -yupamàõe; Bp. -yukappamàõe. >\ #<[page 191]># %% hassàyukakàle uppajjitabbaü siyà, taü asambhuõantena pa¤cavassasahassàyukakàle ekavassasahassàyukakàle\<*<1>*>\ pa¤ca- vassasatàyukakàle pi và uppajjitabbaü siyà, yasmà pan' assa buddhattakàrake dhamme esantassa pariyesantassa ¤àõaü paripàcentassa gabbhaü gaõhàpentassa vassasatà- yukakàle ¤àõaü paripàkam agamàsi, tasmà atiparittàyuka- kàle uppanno ten' assa sàvakaparamparàvasena ciraññhiti- kam pi\<*<2>*>\ brahmacariyaü àyuparimàõavasena vassagaõanàya aciraññhitikam\<*<3>*>\ evà 'ti vattuü vaññati.\<*<4>*>\ ||3|| atha kho àyasmà Sàriputto ti ko anusandhi. evaü tiõõaü buddhànaü brahmacariyassa ciraññhitikàraõaü\<*<5>*>\ sutvà sik- khàpadapa¤¤atti yeva ciraññhitikabhàvahetå 'ti niññhaü gantvà bhagavato pi brahmacariyassa ciraññhitikabhàvaü icchanto àyasmà Sàriputto bhagavantaü sikkhàpadapa¤¤at- tiü yàci, tassà yàcanavidhi\<*<6>*>\ dassanattham etaü vuttaü: atha kho àyasmà Sàriputto uññhàyàsanà --pe-- ciraññhitikan ti. tattha addhaniyan ti addhànakkhamaü dãghakàlikan ti vuttaü hoti, sesaü uttànattham eva. ath' assa bhagavà na tàvàyaü sikkhàpadapa¤¤attikàlo ti pakàsento àgamehi tvaü Sàriputtà 'ti àdim àha. tattha àgamehi tvan ti tiññha tàva tvaü adhivàsehi tàva tvan ti vuttaü hoti. àdaravasena c' etaü dvikkhattuü vuttaü. etena bhagavà sikkhàpada- pa¤¤attiyà sàvakànaü visayabhàvaü pañikkhipitvà\<*<7>*>\ bud- dhavisayo sikkhàpadapa¤¤attãti àvãkaronto\<*<8>*>\ tathàgato và 'ti àdim àha. ettha ca tatthà 'ti sikkhàpadapa¤¤attiyàcanà- pekkhaü bhummavacanaü.\<*<9>*>\ tatràyaü yojanà: yaü vuttaü tayà\<*<10>*>\ sikkhàpadaü pa¤¤àpeyyà\<*<11>*>\ 'ti tattha tassà sikkhàpada- pa¤¤attiyà tathàgato yeva\<*<12>*>\ kàlaü jànissàtãti. evaü vatvà akàlaü tàva dassetuü na tàva Sàriputtà 'ti àdim àha. tattha àsavà tiññhanti eteså 'ti àsavaññhànãyà, yesu diññhadhammika- samparàyikà paråpavàdavippañisàravadhabandhanàdayo\<*<13>*>\ c' eva apàyadukkhavisesabhåtà ca àsavà tiññhanti yeva, yasmà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. omits eka. 2 B2. omits pi. 3 B2.Bp. na ciraññhi-. 4 The Chinese translation (Tokyo ed.), folio 27a. 5 B2.-tikakàraõaü. 6 B2. -vidhiü. 7 B2. pañikkhãpi-. 8 B2. àvãkaronto. 9 Sp. bhåmma-. 10 B2.Bp. omit tayà. 11 Bp. pa¤¤ape-. 12 B2. eva. 13 Bp. inserts dukkhàsavà kilesàsavà ca before parå-. >\ #<[page 192]># %<192 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.3.4.)>% nesaü te kàraõà hontãti attho. te àsavaññhànãyà vãtikka- madhammà yàva na saïghe pàtubhavanti, na tàva satthà sàvakànaü sikkhàpadaü pa¤¤àpetãti\<*<1>*>\ ayam ettha yojanà. yadi hi pa¤¤àpeyya\<*<1>*>\ paråpavàdà paråpàrambhà garahadosà na parimucceyya. kathaü. pa¤¤apentena\<*<2>*>\ hi: yo pana bhikkhu methunaü dhammaü patiseveyyà 'ti àdi sabbaü pa¤¤apetabbaü bhaveyya, adisvà 'va vãtikkamadosaü imaü pa¤¤attiü ¤atvà pare evaü upavàda¤ ca upàrambha¤ ca garaha¤ ca pavatteyyuü: kathaü hi nàma samaõo Gotamo bhikkhusaïgho me anvàyiko vacanakaro ti ettàvatà ca sik- khàpadehi paliveñhessati\<*<3>*>\ pàràjikaü pa¤¤apessati,\<*<2>*>\ nanu ime kulaputtà mahantaü bhogakkhandham mahanta¤ ca ¤àtiparivaññaü hatthagatàni\<*<4>*>\ rajjàni pi pahàya pabbajità, ghàsacchàdanaparamatàya santuññhà sikkhàya tibbagàravà kàye ca jãvite ca nirapekkhà viharanti, tesu nàma ko lokàmi- sabhåtaü methunaü và pañisevissati parabhaõóaü và harissati parassa và iññhaü kantaü atimadhuraü jãvitaü upacchijjissati\<*<5>*>\ abhåtaguõakathàya và jãvikaü\<*<6>*>\ kappessati, nanu pàràjike appa¤¤atte pi pabbajjà saïkhepen'ev'etaü pàkañaü kaü ti, tathàgatassa ca thàma¤ ca bala¤ ca sattà na jàneyyuü pa¤¤attam pi sikkhàpadaü kuppeyya na ya- thàññhàne tiññheyya. seyyathàpi nàma akusalo vejjo ka¤ci\<*<7>*>\ anuppannagaõóaü purisaü pakkositvà\<*<8>*>\: eh'\<*<9>*>\ ambho purisa imasmiü te sarãrappadese mahàgaõóo uppajjitvà anaya- byasanaü pàpessati, pañigacc' eva naü tikicchàpehãti vatvà: sàdhàcariya tvaü yeva naü tikicchasså\<*<10>*>\ 'ti vutto,\<*<11>*>\ tassa arogaü sarãrappadesaü phàletvà lohitaü nãharitvà àlepana- bandhanadhovanàdãhi taü padesaü sacchaviü katvà taü purisaü vadeyya: mahàrogo te mayà tikicchito dehi me dey- yadhammaü ti. so\<*<12>*>\ kim ayaü bàlo\<*<13>*>\ vejjo vadati kataro kira me iminà rogo tikicchito nanu me ayaü dukkha¤ ca janesi\<*<14>*>\ lohitakkhaya¤ ca pàpesãti, evaü upavadeyya c' eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. pan¤ape-. 2 B2. pa¤¤à-. 3 B2. palivedhissati. 4 B2.Bp. add ca. 5 B2.Bp. upacchindissati. 6 B2.Bp. jãvitaü. 7 B2.Bp. ki¤ci. 8 Bp. pakkosàpetvà. 9 B2. Bp. ehi bho. 10 B2. tikicchàhãti. 11 B2.Bp. vutte. 12 B2.Bp. add taü. 13 B2.Bp. vàlavejjo. 14 B2.Bp. janeti. >\ #<[page 193]># %% upàrambheyya\<*<1>*>\ ca garaheyya ca na c' àssa guõaü jàneyya, evam evaü\<*<2>*>\ yadi anuppanne vãtikkamadose satthà sàvakànaü sikkhàpadaü pa¤¤apeyya paråpavàdàdãhi ca na parimuc- ceyya na c' àssa thàmaü và balaü và sattà jàneyyuü pa¤- ¤attam pi sikkhàpadaü kuppeyya na yathàññhàne tiññheyya, tasmà vuttaü na tàva Sàriputta satthà sàvakànaü --pe-- pàtubhavantãti. evaü akàlaü dassetvà puna kàlaü dassetuü yato ca kho Sàriputtà 'ti àdim àha. tattha yato ti yadà yasmiü kàle ti vuttaü hoti, sesaü vuttànusàren' eva veditabbaü. ayaü và ettha saïkhepattho: yasmiü nàma\<*<3>*>\ kàle àsavaññhànãyà dhammà ti saïkhaïgatà\<*<4>*>\ vãtikkamadosà saïghe pàtubhavanti, tadà satthà sàvakànaü sikkhàpadaü pa¤¤apeti\<*<5>*>\ uddissati pàtimokkhaü. kasmà. tesaü yeva àsavaññhànãyà dhammà ti saïkhaïgatànaü vãtikkamadosànaü pañighàtàya evaü pa¤¤apento,\<*<6>*>\ yathànàma kusalo vejjo uppannaü gaõóaü phàlanalepanabandhanadhovanàdãhi tikicchanto rogaü vå- pasametvà sacchaviü\<*<7>*>\ katvà na tv eva upavàdàdiraho hoti, sake ca àcariyake viditànubhàvo hutvà sakkàraü pàpuõàti evaü na ca\<*<8>*>\ upavàdàdiraho hoti, sake ca sabba¤¤uvisaye viditànubhàvo hutvà sakkàraü pàpuõàta¤ c' assa sikk- padaü akuppaü hoti yathàññhàne tiññhatãti. evaü àsavañ- ñhànãyànaü dhammànaü anuppatti sikkhàpadapa¤¤attiyà akàlaü uppatti\<*<9>*>\ ca kàlan ti vatvà idàni tesaü dhammànaü anuppattikàla¤ ca uppattikàla¤ ca dassetuü na tàva Sàriputta idh' ekacce ti àdim àha. tattha uttànatthàni padàni pàëi- vasen' eva veditabbàni. ayaü pana anuttànapadavaõõanà: rattiyo jànantãti ratta¤¤u,\<*<10>*>\ attano pabbajitadivasato paññhà- ya pahåtà\<*<11>*>\ rattiyo jànanti cirapabbajità ti vuttaü hoti. ratta¤¤åhi mahattaü ratta¤¤umahattaü,\<*<12>*>\ cirapabbajitehi mahantabhàvan ti attho. tatra ratta¤¤umahattaü\<*<12>*>\ patte \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. upàrabbheyya. 2 B2.Bp. evam eva. 3 B2.Bp. samaye for nàma kàle. 4 B2.Bp. saïkhyaü-. 5 B2. pa¤¤à-. 6 B2. pa¤¤à-. 7 B2. saüchaviü; Bp. sa¤chaviü. 8 B2. omits ca. 9 B2.Bp. uppattiü. 10 B2.Bp. -¤¤å. 11 B2.Bp. bahukà rattiyo. 12 B2. ratta¤¤å-. I 13 >\ #<[page 194]># %<194 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.3.4.)>% saïghe Upasenaü Vaïgantaputtaü àrabbha sikkhàpadaü pa¤¤attan ti veditabbaü. so h' àyasmà ånadasavasse bhik- khå upasampàdente disvà ekavasso saddhivihàriyam\<*<1>*>\ upa- sampàdesi. atha kho\<*<2>*>\ bhagavà sikkhàpadaü pa¤¤apesi\<*<3>*>\: na bhikkhave ånadasavassena upasampàdetabbo yo upa- sampàdeyya àpatti dukkañassà 'ti.\<*<4>*>\ evam pa¤¤atte sikkhà- pade puna bhikkhå dasavass'\<*<5>*>\ amha\<*<6>*>\ dasavass' amhà 'ti bàlà abyattà upasampàdenti. atha bhagavà aparam pi sikkhàpa- daü pa¤¤apesi\<*<3>*>\: na bhikkhave bàlena abyattena dasavas- sena\<*<7>*>\ upasampàdetabbo yo upasampàdeyya àpatti dukkañassa, anujànàmi bhikkhave vyattena bhikkhunà pañibalena dasa- vassena và atirekadasavassena và upasampàdetuü\<*<8>*>\ ti, ratta¤¤umahattaü\<*<9>*>\ pattakàle dve sikkhàpadàni pa¤¤attàni. vepullamahattan ti vipulabhàvena mahattaü, saïgho hi yàva na theranavamajjhimànaü vasena vepullamahattaü patto hoti, tàva senàsanàni pahonti, sàsane ekacce àsavaññhànãyà dhammà na uppajjanti, vepullamahattaü patte pana te uppaj- janti, atha satthà 'va\<*<10>*>\ sikkhàpadaü pa¤¤apeti,\<*<11>*>\ tattha vepul- lamahattaü patte saïghe pa¤¤attasikkhàpadàni: yo pana bhikkhu anupasampannena uttariü\<*<12>*>\ dvirattatirattaü saha- seyyaü kapeyya pàcittiyaü\<*<13>*>\; yà pana bhikkhunã anuvassaü vuññhàpeyya pàcittiyaü; yà pana bhikkhunã ekaü\<*<14>*>\ vassaü dve vuññhàpeyya pàcittiyaü ti, iminà nayena veditabbàni. làbhaggamahattan ti làbhassa aggamahattaü, yo làbhassa aggo uttamo mahantabhàvo taü patto hotãti attho. làbhena và aggamahattam\<*<15>*>\ pi làbhena seññhatta¤ ca mahattatta¤\<*<16>*>\ ca patto ti attho. saïgho hi yàva na làbhaggamahattaü patto hoti, tàva\<*<17>*>\ làbhaü pañicca àsavaññhànãyà dhammà na\<*<18>*>\ up- pajjanti, patte pana uppajjanti. atha satthà\<*<19>*>\ sikkhàpadaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. -rikaü. 2 B2.Bp. omit kho. 3 B2. pa¤¤à-. 4 Vin., Mahà-vagga, i, 31. 5 Bp. -vassàmhà. 6 Sp. -amhà. 7 B2.Bp. omit dasavassena. 8 Mahàvagga, i, 31. 9 B2. ratta¤¤å-. 10 B2.Bp. satthàsàvakànaü for satthà 'va. 11 B pa¤¤àpesi. 12 B2.Bp. uttaridiratta-. 13 Pàcittiya, 5 (Vin., vol. iv, p. 16). 14 B2. eka-. 15 Bp. aggaü mahanti pi. 16 B2.Bp. mahantatta¤. 17 B2.Bp. add na. 18 B2.Bp. omit na. 19 B2.Bp. add sàvakànaü. >\ #<[page 195]># %% pa¤¤apeti\<*<1>*>\: yo pana bhikkhu acelakassa và paribbàjakassa và paribbàjikàya và sahatthà khàdaniyaü\<*<2>*>\ và bhojaniyaü và dadeyya pàcittiyaü\<*<3>*>\ ti, idaü hi làbhaggamahattaü patte saïghe sikkhàpadaü pa¤¤attaü. bàhusaccamahattan\<*<4>*>\ ti bàhusaccassa\<*<4>*>\ mahantabhàvaü. saïgho hi yàva na bàhu- saccamahattaü\<*<4>*>\ patto hoti, tàva na àsavaññhànãyà dhammà uppajjanti, bàhusaccamahattaü\<*<4>*>\ patte pana yasmà ekam pi nikàyaü dve pi --pe-- pa¤ca pi nikàye uggahetvà ayoniso ummujjamànà puggalà rasena rasaü saüsandetvà\<*<5>*>\ uddham- maü ubbinayaü satthusàsanaü dãpenti. atha satthà: yo pana bhikkhu evaü vadeyya tathàhaü bhagavatà dhammaü desitaü àjànàmi\<*<6>*>\ --pe-- samaõuddeso pi ce evaü vadeyyà 'ti àdinà nayena sikkhàpadaü pa¤¤apetãti. evaü bhagavà àsavaññhànãyànaü dhammànaü anuppatti- kàla¤ ca uppattikàla¤ ca dassetvà tasmiü samaye sabbaso pi tesaü abhàvam dassento nirabbudo hi Sàriputtà 'ti àdim àha. tattha nirabbudo ti abbudavirahito; abbudà vuccanti corà niccoro ti attho, corà ti ca imasmiü atthe dussãlà adhip- petà, te hi assamaõà\<*<7>*>\ 'va hutvà samaõapañi¤¤atàya\<*<8>*>\ paresaü paccaye corenti, tasmà nirabbudo\<*<9>*>\ niccoro niddussãlo ti vut- taü hoti. niràdãnavo ti nirupaddavo nirupassaggo\<*<10>*>\ dussã- làdãnavarahito\<*<11>*>\ yevà 'ti vuttaü hoti. apagatakàëako ti kàëakà vuccanti dussãlà yeva, te hi suvaõõavaõõà pi saüànà kàëaka- dhammayogà kàëakà tv eva veditabbà, tesaü abhàvà apaga- takàëako, apagatakàëako\<*<12>*>\ ti pi pàñho. suddho ti apagatakà- ëakattà yeva suddho pariyodàto pabhassaro. sàre patiññhito ti sàrà\<*<13>*>\ vuccanti sãlasamàdhipa¤¤àvimuttivimutti¤àõadas- sanaguõà; tasmiü sàre patiññhitattà sàre patiññhito. evaü sàre patiññhitabhàvam vatvà puna so c' assa sàre patiññhita- bhàvo evaü veditabbo ti dassento imesaü hi Sàriputtà 'ti àdim àha. tatràyaü saïkhepavaõõanà: yàn' imàni Vera¤- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. pa¤¤à-. 2 B2.Bp. -nãyaü và bhojanãyaü. 3 Pàcittiya, 41 (vin., vol. iv, p. 92). 4 Bp. bàhussacca-. 5 B2.Bp. -ditvà. 6 Pàcittiya, 68 (Vin., vol. iv, p. 135). 7 B2. asamaõà va. 8 B2. -pañi¤¤àtàya. 9 Bp. adds ti. 10 B2. niråpasaggo; Bp. nirupasaggo. 11 B2.Bp. -navavirahito. 12 B2.Bp. add apahatakàëako. 13 B2. sàro ti vuccanti; Bp. sàro vuccanti. >\ #<[page 196]># %<196 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.3.4;4.)>% jàyaü vassàvàsaü upagatàni pa¤cabhikkhusatàni imesaü yo guõavasena pacchimako sabbaparittaguõo bhikkhu so sotàpanno. sotàpanno ti sotaü àpanno, soto ti ca maggass' etaü adhivacanaü, sotàpanno ti tena samannàgatassa pug- galassa. yathàha: soto soto ti h' idaü Sàriputta vuccati katamo nu kho Sàriputta soto ti. ayam eva hi bhante ariyo aññhaïgiko maggo, seyyathãdaü: sammàdiññhi --pe-- sammà- samàdhi,\<*<1>*>\ sotàpanno sotàpanno ti h' idaü Sàriputta vuccati, katamo nu kho Sàriputta sotàpanno ti. yo hi bhante iminà ariyena aññhaïgikena maggena samannàgato ayaü vuccati sotàpanno, yo 'yam àyasmà evaü-nàmo evaü-gotto ti idha pana maggena phalassa nàmaü dinnaü tasmà phalaññho sotàpanno ti veditabbo. avinipàtadhammo ti vinipàtetãti vinipàto, nàssa vinipàto dhammo ti avinipàtadhammo, na attànaü apàyesu vinipàtanasabhàvo ti vuttaü hoti. kasmà. ye dhammà apàyagamaniyo tesaü parikkhayà,\<*<2>*>\ vinipàtanam\<*<3>*>\ và vinipàto, nàssa vinipàto dhammo ti avinipàtadhammo, apàyesu vinipàtanasabhàvo assa n' atthãti vuttaü hoti. sammattaniyàmena maggena niyatattà niyato. sambodhi- paraü ayanaü parà gati assà 'ti sambodhi paràyano, upari- maggattayaü avassaü sampàpako ti attho. kasmà. pañi- laddhapañhamamaggattà ti. ||4||3|| evaü dhammasenàpatiü pa¤¤àpetvà Vera¤jàyaü taü vassàvàsaü vãtinàmetvà vutthavasso mahàpavàraõàya pa- vàretvà, atha kho bhagavà àyasmantaü ânandaü àmantesi. àmantesãti àlapi abhàsi sambodhesi. kinti. àciõõaü kho pan' etan ti\<*<4>*>\ evam àdi. àciõõan ti caritaü vattaü anudham- matà taü kho pan' etaü àciõõaü duvidhaü hoti buddhà- ciõõaü sàvakàciõõan ti. katamaü buddhàciõõam. idaü tàva ekaü: yehi nimantità vassaü vasanti na te anapaloketvà anàpucchitvà janapadacàrikaü pakkamanti, sàvakà pana apaloketvà và anapaloketvà và yathàsukhaü pakkamanti. aparam pi buddhàciõõaü: vutthavassà pavàretvà janasaï- gahatthàya janapadacàrikaü pakkamanti yeva. janapada- càrikaü carantà ca mahàmaõóalaü majjhimamaõóalaü anti- mamaõóalan ti, imesaü tiõõaü maõóalànaü a¤¤atarasmiü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. adds iti. S. v, 347. 2 B2. parikkharà. 3 Bp. vinipatanaü. 4 B2. pan' ettan ti. >\ #<[page 197]># %% maõóale caranti. tattha mahàmaõóalaü navayojanasatikaü majjhimamaõóalaü chayojanasatikaü antimamaõóalaü tiyo- janasatikaü. yadà mahàmaõóale càrikaü caritukàmà honti,\<*<1>*>\ mahàpavàraõàya pavàretvà pàñipadadivase mahàbhikkhu- saïghaparivàrà nikkhamitvà gàmanigamàdisu mahàjanaü àmisapañiggahena anuggaõhantà dhammadànena c' assa vivaññupanissitaü kusalam vaóóhentà navahi màsehi jana- padacàrikaü pariyosàpenti. sace pana antovasse bhikkhånaü samathavipassanà taruõà honti mahàpavàraõàya apavàretvà pavàraõàsaïgahaü datvà kattikapuõõamàya\<*<2>*>\ pavàretvà mag- gasirassa\<*<3>*>\ pañhamadivase mahàbhikkhusaïghaparivàrà nik- khamitvà vuttanayen' eva majjhimamaõóale aññhahi màsehi càrikaü pariyosàpenti. sace pana nesaü vutthavassànaü aparipàkindriyà veneyyasattà honti tesaü indriyaparipàkaü àgamentà màgasiramàsam\<*<4>*>\ pi tatth' eva vasitvà phussamà- sassa pañhamadivase mahàbhikkhusaïghaparivàrà nikkha- mitvà vuttanayen' eva antimamaõóale sattahi màsehi càrikaü pariyosàpenti. tesu ca maõóalesu yattha katthaci vicarantà pi te te satte kilesehi viyojentà sotàpattiphalàdãhi saüyo- jentà\<*<5>*>\ veneyyavasen' eva nànàvaõõàni pupphàni ocinantà viya caranti. aparam pi buddhànaü àciõõaü: devasikaü paccåsasamaye\<*<6>*>\ santaü sukhaü nibbànàrammaõaü\<*<7>*>\ katvà phalasamàpattisamàpajjanaü, phalasamàpattiyà vuññhahitvà\<*<8>*>\ mahàkaruõàsamàpattiyà samàpajjanaü, tato\<*<9>*>\ dasasahassacak- kavàëe bodhaneyyasattasamolokanaü.\<*<10>*>\ aparam pi àciõõaü: àgantukehi saddhiü pañhamataraü pañisanthàrakaraõaü,\<*<11>*>\ aññhuppattivasena dhammadesanà otiõõe dose sikkhàpada- pa¤¤àpaõan ti idaü buddhàciõõaü. katamaü sàvakàciõ- õaü. buddhassa bhagavato kàle dvikkhattuü sannipàto, pure\<*<12>*>\ vassåpanàyikàya ca kammaññhànagahaõatthaü, vuttha- vassàna¤ ca adhigataguõàrocanatthaü uparikammaññhàna- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. add tadà. 2 B2.Bp. -puõõamàyaü. 3 B2. migasãrassa; Bp. màgasirassa. 4 B2, migasira-; Bp. màgasira-. 5 Bp. payojentà. 6 B2. paccusasamaye. 7 B2.Bp. nibbànaü àrammaõaü. 8 B2.Bp. add devasikaü. 9 B2.Bp. add vuññhahitvà. 10 B2.Bp. -sattasamavalokanaü. 11 B2.Bp. -sandhàra-. 12 B2. påre. >\ #<[page 198]># %<198 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.4.)>% gahaõattha¤ ca, idaü sàvakàciõõaü. idha pana buddhàciõ- õaü dassento àha: àciõõaü kho pan' etaü ânanda tathà- gatànaü ti. àyàmà 'ti àgaccheyyàma.\<*<1>*>\ apalokessàmà 'ti càrikaü caraõatthàya àpucchissàma. evan ti sampañiccha- natthe nipàto. bhante ti gàravàdhivacanam etaü, satthuno pañivacanadànan ti pi vaññati.\<*<2>*>\ bhagavato paccassosãti bha- gavato vacanaü patiassosi, abhimukho hutvà suõi sampa- ñicchi. evan ti iminà vacanena pañiggahesãti vuttaü hoti. atha kho bhagavà nivàsetvà ti idha pubbaõhasamayan ti và sàyaõhasamayan ti và na vuttaü. evaü sante pi bhagavà katabhattakicco majjhantikaü\<*<3>*>\ vãtinàmetvà àyasmantaü ânandaü pacchàsamaõaü katvà nagaradvàrato paññhàya nagaravãthiyo suvaõõarasapi¤jaràhi buddharasmãhi\<*<4>*>\ samujjo- tayamàno yena Vera¤jassa bràhmaõassa nivesanaü ten' upasaïkami. gharadvàre ñhitamattam eva c' assa bhagavan- taü disvà parijano àrocesi. bràhmaõo satiü pañilabhitvà saüvegajàto sahasà vuññhàya mahàrahaü àsanaü pa¤¤à- petvà\<*<5>*>\ bhagavantaü paccuggamma, ito bhagavà upasaï- kamatå 'ti àha. bhagavà upasaïkamitvà pa¤¤atte àsane nisãdi. atha kho Vera¤jo bràhmaõo bhagavantaü upani- sãditukàmo attanà ñhitapadesato yena bhagavà ten' upasaï- kami, ito paraü uttànattham eva. yaü pana bràhmaõo àha: api ca yo deyyadhammo so na dinno ti. tatràyam adhip- pàyo: mayà nimantànaü vassaü\<*<6>*>\ vutthànaü tumhàkaü temàsaü divase divase pàto yàgukhajjakaü majjhantike khà- danãyaü\<*<7>*>\ bhojanãyaü sàyaõhe anekavidhapànavikatigandha- pupphàdãhi påjàsakkàro ti evam àdiko yo deyyadhammo dàtabbo assa, so na dinno ti. ta¤ ca kho no asantan ti ettha pana liïgavipallàso veditabbo, so ca kho deyyadhammo amhàkaü no asanto ti ayaü h' ettha attho. athavà yaü yaü mayaü\<*<8>*>\ tumhàkaü dadeyyàma ta¤ ca kho no asantan ti evam p' ettha\<*<9>*>\ attho veditabbo. no pi adàtukamyatà ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. àgacchayàma. 2 B2.Bp. vadanti. 3 Bp. majjhanhikaü. 4 B2.Bp. -raüsãhi. 5 Bp. pa¤¤apetvà. 6 Bp. vassavutthànaü. 7 Bp. khàdaniyabhoja-. 8 B2. yaü dànavattuü mayhaü tum-; Bp. yaü dànavattuü mayaü tum-. 9 B2.Bp. evam ettha. >\ #<[page 199]># %% adàtukàmatàpi no\<*<1>*>\ atthi, yathà pahåtavittåpakaraõànaü maccharãnaü. taü kut' ettha labbhà bahukiccà gharàvàsà ti tatràyaü yojanà: yasmà bahukiccà gharàvàsà tasmà h' ettha\<*<2>*>\ sante pi deyyadhamme dàtukamyatàya ca, taü kuto labbhà kuto taü sakkà laddhuü yaü mayaü tumhàkaü deyyadham- maü dadeyyàmà 'ti gharàvàsaü garahanto àha. so kira màrena àvaññitabhàvaü na jànàti, gharàvàsapalibodhena me satisammoso\<*<3>*>\ jàto ti ma¤¤i, tasmà evam àha. api ca taü kut' ettha labbhà ti imasmiü temàsabbhantare yam ahaü tumhàkaü dadeyyaü taü kuto labbhà bahukiccà hi gha- ràvàsà ti evam p' ettha\<*<4>*>\ yojanà veditabbà. atha bràhmaõo: yan nånàhaü yaü me tãhi màsehi dàtab- baü siyà taü sabbaü ekadivasen' eva dadeyyaü ti cintetvà, adhivàsetu me bhavaü Gotamo ti àdiü àha. tattha svàtanàyà 'ti yaü me tumhesu sakkàraü karoto sve\<*<5>*>\ bhavissati pu¤¤a¤ c' eva pãtipàmujja¤\<*<6>*>\ ca tad atthàya. atha tathàgato: sace 'haü\<*<7>*>\ nàdhivàseyyaü ayaü temàsaü ki¤ci aladdhà kupito ma¤¤e, tena me yàciyamàno ekaü bhattam pi na patigaõhàti n' atthi imasmiü adhivàsanakhanti asabba¤¤å ayaü ti evaü bràhmaõo ca Vera¤jàvàsino ca gahetvà\<*<8>*>\ bahuü apu¤¤aü pasaveyyuü taü tesaü\<*<9>*>\ mà ahosãti, tesaü anukampàya adhivàsesi bhagavà tuõhãbhàvena. adhivàsetvà ca atha kho bhagavà Vera¤jaü bràhmaõaü, alaü gharàvàsapalibodhacin- tàyà 'ti sa¤¤àpetvà taïkhaõànuråpàya dhammiyà kathàya diññhadhammikasamparàyikaü atthaü sandassetvà kusale dhamme samàdapetvà gaõhàpetvà tattha ca naü samutte- jetvà saussàhaü katvà tàya saussàhatàya a¤¤ehi ca vijjamà- naguõehi sampahaüsetvà dhammaratanavassaü vassetvà\<*<10>*>\ uññhàyàsanà pakkàmi.\<*<11>*>\ pakkante ca pana bhagavati Vera¤jo bràhmaõo puttadàraü àmantesi: mayaü bhaõe bhagavantaü temàsaü nimantetvà ekadivasaü ekabhattam pi nàdamha, handa dàni tathà dànaü pañiyàdetha yathà temàsiko pi deyyadhammo sve ekadivasen' eva dàtuü sakkà hotãti. tato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. no n'atthi. 2 B2.Bp. ettha. 3 B2. sammoho. 4 B2.Bp. evam ettha. 5 B2. adds va. 6 B2.Bp. -pàmojja¤. 7 B2.Bp. sace ahaü. 8 B2.Bp. garahitvà. 9 B2. nesaü. 10 B2. vassitvà. 11 Bp. pakkami. >\ #<[page 200]># %<200 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.4.)>% paõãtaü dànaü pañiyàdàpetvà yaü divasaü\<*<1>*>\ bhagavà ni- mantito tassà rattiyà accayena àsanaññhànaü alaïkàràpetvà\<*<2>*>\ mahàrahàni àsanàni pa¤¤àpetvà\<*<3>*>\ gandhadhåmavàsakusuma- vicitramahàpåjaü\<*<4>*>\ sajjetvà bhagavato kàlaü àrocàpesi. tena vuttaü: atha kho Vera¤jo bràhmaõo tassà rattiyà accayena --pe-- niññhitaü bhattan ti. bhagavà bhikkhusaïghaparivuto tattha agamàsi. tena vuttaü: atha kho bhagavà --pe-- nisãdi saddhiü bhikkhusaïghenà 'ti. atha kho Vera¤jo bràhmaõo buddhapamukhaü bhikkhusaï- ghan ti, buddhapamukhan ti buddhaparinàyakaü buddhaü saïghattheraü katvà nisinnan ti vuttaü hoti. paõãtenà 'ti uttamena. sahatthà ti sahatthena. santappetvà ti suññhu tappetvà, paripuõõaü suhitaü yàvadatthaü katvà. sam- pavàretvà ti suññhu\<*<5>*>\ pavàretvà alaü\<*<6>*>\ alan ti hatthasa¤¤àya mukhasa¤¤àya\<*<7>*>\ vacãbhedena ca pañikkhipàpetvà.\<*<8>*>\ bhåt- tàvin\<*<9>*>\ ti bhuttavantaü. oõãtapattapàõin ti pattato oõãta- pàõiü, apaõãtahatthan ti vuttaü hoti. ticãvarena acchàdesãti ticãvaraü bhagavato adàsi, idaü pana vohàravacanamattaü hoti ticãvarena acchàdesãti. tasmim\<*<10>*>\ ticãvare ekameko sàñako sahassaü agghati, iti bràhmaõo bhagavato tisahassagghaõa- kaü ticãvaram adàsi uttamaü Kàsikavatthasadisaü. ekam- eka¤ ca bhikkhuü ekamekena dussayugenà 'ti ekamekena dussa- yugalena, tatra ekasàñako pa¤casatàni agghati, evaü pa¤- cannam bhikkhusatànaü pa¤casatasahassagghaõakàni dus- sàni adàsi. bràhmaõo ettakam pi datvà atuññho puna sattaññhasahassagghaõake anekarattakambale ca \<*<11>*>\pattuõõa- paññapañe\<*<12>*>\ ca phàletvà\<*<13>*>\ àyogàüsavaññakakàyabandhana- parissàvanàdãnaü\<*<14>*>\ atthàya adàsi, satapàkasahassapàkàna¤ ca bhesajjatelànaü tumbàni påretvà ekamekassa bhikkhuno abbha¤janatthàya sahassagghaõakaü telam adàsi. kiü bahunà catusu paccayesu na koci parikkhàro samaõapari- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. parisaü for divasaü. 2 B2. alaïkaràpetvà. 3 Bp. pa¤¤apetvà. 4 Bp. -vicitraü mahà-. 5 B2. suññhuü. 6 B2.Bp. omit alaü. 7 B2. måkha-. 8 B2. pañikkhã-. 9 B2.Bp. bhuttàvin. 10 B2.Bp. add ca. 11 B2. pattaõõa-. 12 Bp. -pañña-. 13 B2.Bp. phàletvà twice. 14 B2. -aüsabandhaka-; Bp. -aüsabaddhaka-. >\ #<[page 201]># %% bhogo adinno nàma ahosi, pàëiyam pana cãvaramattam eva vuttaü. evaü mahàyàgaü yajitvà saputtadàraü vanditvà nisinnaü atha kho bhagavà Vera¤jaü bràhmaõaü temàsaü màràvaññanena dhammasavaõàmatarasaparibhogà parihã- naü ekadivasen' eva dhammàmatavassaü vaetvà\<*<1>*>\ par põasaïkappaü kurumàno dhammiyà kathàya sandassetvà---- pe---uññhàyàsanà pakkàmi\<*<2>*>\. bràhmaõo pi saputtadàro 'va\<*<3>*>\ bhagavanta¤ ca bhikkhusaïgha¤ ca vanditvà, puna pi bhante amhàkaü anuggahaü kareyyàthà 'ti evam àdãni vadanto anupajjitvà\<*<4>*>\ assåni pavattayamàno nivatti. atha kho bhagavà Vera¤jàyaü yathàbhirantaü viharitvà\<*<5>*>\ yathàjjhàsayaü yathà- rucitaü vàsaü vasitvà Vera¤jàya nikkhamitvà mahàmaõóa- lacàrikàcaraõakàle\<*<6>*>\ gantabbaü buddhavãthiü pahàya dub- bhikkhadosena kilantaü bhikkhusaïghaü ujunà 'va maggena gahetvà gantukàmo Soreyyàdãni anupagamma Payàgapatiñ- ñhànaü gantvà tattha Gaïgànadiü\<*<7>*>\ uttaritvà yena Bàràõasã tad avasari. tena avasari tad avasari. tatràpi yathàjjhà- sayaü yathàrucitaü và\<*<8>*>\ viharitvà Vesàliü agamasi. tena vuttaü: anupagamma Soreyyaü --pe-- Vesàliyaü viharati Mahàvane Kåñàgàrasàlàyan ti.\<*<9>*>\ ||4|| Samantapàsàdikàya vinayasaüvaõõanàya Vera¤jakaõóavaõõanà niññhità.\<*<10>*>\ @*>\ Samantapàsàdikàya Samantapàsàdikattasmiü:--- àcariyaparamparato, nidànavatthuppabhedadãpanato, parasamayavivajjanato, sakasamayavisuddhito c' eva, vya¤janaparisodhanato, padatthato, pàëiyojanakka- mato, sikkhàpadanicchayato, vibhaïganayabhedadassanato, sampassataü na dissati ki¤ci apàsàdikaü yato ettha, vi¤¤ånam ayaü tasmà Samantapàsàdikà tv' eva.>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. vassitvà. 2 Bp. pakkami. 3 B2.Bp. omit 'va. 4 Bp. anubandhitvà. 5 B2.Bp. add ti. 6 B2.Bp. -càrikàya caraõa-. 7 B2.Bp. Gaïgaü nadiü. 8 B2.Bp. omit yathàrucitaü và. 9 Chinese translation (Tokyo ed.), folio 29b. 10 B2. omits this sentence here, and puts it at the end. 11 B2.Bp. tatr' idaü. >\ #<[page 202]># %<202 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.5.1.)>% @@ ito paraü tena kho pana samayena Vesàliyà avidåre ti àdi yebhåyyena\<*<1>*>\ uttànatthaü, tasmà anupadavaõõanaü pahàya yattha yattha vattabbaü atthi, taü, tadeva vaõõayissàma. Kalandagàmo ti kalandakà vuccanti kàëakà tesaü vasena laddhanàmo gàmo. Kalandaputto ti gàmavasena laddhanà- massa ràjasammatassa cattàëãsakoñivibhavassa Kalandaseñ- ñhino putto. yasmà pana tasmiü gàme a¤¤e pi Kalanda- nàmakà manussà atthi tasmà Kalandaputto ti vatvà puna seññhiputto ti vuttaü. sambahulehãti\<*<2>*>\ bahulakehi.\<*<3>*>\ sahà- yakehãti sukhadukkhàni saha àyanti upagacchantãti sahàyà, sahàyà eva sahàyakà, tehi sahàyakehi. saddhin ti ekato. kenacid eva karaõãyenà 'ti kenacid eva\<*<4>*>\ bhaõóapayojanaud- dhàrasàraõàdinà kiccena, kattikanakkhattakãëàkiccenà\<*<5>*>\ 'ti pi vadanti, bhagavà hi kattikajuõhapakkhe Vesàliü sampà- puõi. kattikanakkhattakãëà c' ettha uëàlà hoti tad atthaü gato ti veditabbo. addasa\<*<6>*>\ kho ti kathaü addasa. so kira nagarato bhuttapàtaràsaü suddhuttaràsaïgaü màlàgandha- vilepanahatthaü\<*<7>*>\ buddhadassanatthaü dhammasavaõattha¤ ca nikkhamantaü mahàjanaü disvà kuhiü\<*<8>*>\ gacchathà 'ti pucchi. buddhadassanatthaü dhammasavaõattha¤ cà 'ti. tena hi aham pi gacchàmãti\<*<9>*>\ gantvà catubbidhàya\<*<10>*>\ parisàya parivåtaü\<*<11>*>\ brahmassarena dhammaü desentaü bhagavantaü addasa. tena vuttaü addasa kho --pe-- desentan ti. disvàn' assà 'ti disvàna assa. etad ahosãti pubbe katapu¤¤atàya codiyamànassa bhabbakulaputtassa etaü ahosi. kim ahosi. yan nånàham\<*<12>*>\ pi dhammaü suõeyyan ti, tattha yan nånà\<*<12>*>\ 'ti parivitakkadassanam etaü, evaü kira 'ssa parivitakko uppanno yam ayaü parisà ekaggacittà dhammaü suõàti, aho vatàham pi taü suõeyyan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2,Bp. yebhuyyena. 2 B2.sampahålehãti. 3 B2. pahukehi; Bp. bahukehi. 4 B2. adds ca. 5 Bp. -kãëà-. 6 Sp. addasà. 7 B2. suññhumàlà. 8 B2.Bp. kva. 9 Sp. àgacchàmãti. 10 B2. catubbãdhàya. 11 B2.Bp. parivutaü. 12 B2. yaü nunàham. >\ #<[page 203]># %% atha kho Sudinno Kalandaputto yena sà parisà ti, idha kasmà yena bhagavà ti avatvà yena sà parisà ti vuttaü ti ce, bha- gavantaü hi parivàretvà uëàruëàrajanà mahatiparisà\<*<1>*>\ nisinnà, tatra na sakkà iminà pacchà àgatena bhagavantaü upasaï- kamitvà nisãdituü, parisàya pana ekasmiü padese sakkà ti so taü parisaü yeva upasaïkanto,\<*<2>*>\ tena vuttaü atha kho Sudinno Kalandaputto yena sà parisàti. ekamantaü nisin- nassa kho Sudinnassa Kalandaputtassa etad ahosãti na nisin- namattass' eva ahosi, atha kho bhagavato sikkhàttayåpasaü- hitaü\<*<3>*>\ thokaü dhammakathaü sutvà, taü pan' assa yasmà ekamantaü nisinnass' eva ahosi, tena vuttaü ekamantaü ni- sinnassa kho Sudinnassa Kalandaputtassa etad ahosãti. kiü ahosãti. yathà yathà kho ti àdi, tatràyaü saïkhepakathà: ahaü kho yena yena àkàrena bhagavatà dhammaü desitaü àjànàmi, tena tena me upaparikkhato evaü hoti yad etaü sikkhàttayabrahmacariyaü ekam pi divasaü akhaõóaü katvà carimakacittaü pàpetabbatàya ekantaparipuõõaü caritabbaü ekadivasam pi ca kilesamalena amalinaü\<*<4>*>\ katvà carimakacittaü pàpetabbatàya ekantaparisuddhaü saïkhali- khitaü\<*<5>*>\ likhitasaïkhasadisaü dhotasaïkhasappañibhàgaü ca- ritabbaü, idaü na sukaraü agàraü ajjhàvasatà\<*<5>*>\ agàramajjhe vasantena ekantaparipuõõaü --pe-- carituü, yan nånàhaü\<*<6>*>\ kese ca massu¤ ca ohàretvà kasàyarasapãtatàya\<*<7>*>\ kàsàyàni brahmacariyaü carantànaü anucchavikàni vatthàni acchà- detvà paridahitvà agàramhà\<*<8>*>\ nikkhamitvà anagàriyaü\<*<9>*>\ pabbajeyyaü.\<*<10>*>\ ettha ca yasmà agàrassa hitaü kasivaõij- jàdikammaü\<*<11>*>\ agàriyan ti vuccati, ta¤ ca pabbajjàya n' atthi tasmà pabbajjà anagàriyà ti ¤àtabbà, taü anagàriyaü pabbajjaü. pabbajeyyan ti parivajeyyaü\<*<12>*>\ aciravuññhitàya parisàya yena bhagavà ten' upasaïkamãti Sudinno aciravuñ- ñhitàya\<*<13>*>\ parisàya na bhagavantaü pabbajjaü yàci. kasmà. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. mahatã-. 2 B2.Bp. -kamanto. 3 B2. sikkhattayupasa¤hitaü; Bp. sikkhattayåpasaühitaü. 4 Bp. amalãnaü. 5 B2 adds ti. 6 B2. yaü nunàhaü. 7 B2. kàsàya-. 8 B2 Bp. agàrasmà. 9 B2. anàgàriyaü. 10 B2.Bp. -yyan ti. 11 B2. kasivàõijàdi-; Bp. kasivànijjàdi-. 12 B2. pañipajjeyyaü; Bp. paribbajeyyaü. 13 B2.Bp. avuññhitàya. >\ #<[page 204]># %<204 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.5.1-2.)>% tatrassa\<*<1>*>\ bahu¤àti\<*<2>*>\-sàlohità mittàmaccà santi. te: tvaü mà- tàpitunnaü\<*<3>*>\ ekaputtako na labbhà tayà pabbajituü ti bà- hàyam pi gahetvà àkaóóheyyuü, tato pabbajjàya antaràyo bhavissatãti. sah' eva parisàya vuññhahitvà\<*<4>*>\ thokaü gantvà puna kenaci sarãrakiccalesena nivattitvà bhagavantaü upa- saïkamma pabbajjaü yàci. tena vuttaü atha kho Sudinno Kalandaputto aciravuññhitàya parisàya --pe-- pabbàjetu maü bhagavà 'ti. bhagavà pana yasmà Ràhulakumàrassa pabbaj- jato\<*<5>*>\ pabhåti màtàpitåhi ananu¤¤àtaü puttaü na pabbàjeti, tasmà taü\<*<6>*>\ pucchi, anu¤¤àto 'si pana tvaü Sudinna màtà- pitåhi\<*<7>*>\ --pe-- pabbajjàyà 'ti. ||1|| ito paraü pàñhànusàren' eva gantvà taü karaõãyaü tãretvà ti ettha evam attho veditab- bo: dhuranikkhepen'\<*<8>*>\ eva taü karaõãyaü niññhapetvà,\<*<9>*>\ na hi pabbajjàya tibbacchandassa bhaõóapayojanauddhàrasà- raõàdisu\<*<10>*>\ và nakkhattakiëàya\<*<11>*>\ và cittaü namati. amma tàtà 'ti ettha pana ammà 'ti màtaraü àlapati tàtà ti pitaraü. tvaü kho 'sãti tvaü kho asi. ekaputtako ti eko 'va puttako a¤¤o te jeññho và kaniññho và n' atthi. ettha ca ekaputto ti vat- tabbe anukampàvasena\<*<12>*>\ ekaputtako ti vuttaü. piyo ti pãti- janako. manàpo ti manavaóóhanako. sukhedhito ti sukhena edhito sukhasaüvaóóhito ti attho. sukhaparibhaño ti sukhena paribhaño jàtakàlato pabhåti dhàtãhi aïkato aïkaü\<*<13>*>\ haritvà dhàriyamàno assakarathakàdãhi bàlakãëanakehi kãëamàno sàdurasabhojanaü bhojiyamàno sukhena paribhaño. na tvaü tàta Sudinna ki¤ci dukkhassa jànàsãti tvaü tàta Sudinna ki¤ci appamattakam pi kalabhàgaü dukkhassa na jànàsi, athavà ki¤ci dukkhena nànubhosãti attho. karaõatthe sàmivacanaü anubhavanatthe ca jànanà, athavà ki¤ci duk- khaü na sarasãti attho. upayogathe sàmivacanaü saraõatthe ca jànanà. vikappadvaye pi purimapadassa uttarapadena samànavibhattilopo\<*<14>*>\ daññhabbo. taü sabbaü saddasatthà- nusàrena ¤àtabbaü. maraõena pi mayaü te akàmakà vinà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. tatràssa. 2 B2.Bp. bahå¤àti. 3 B2. màtàpãtånaü; Bp. màtàpitånaü. 4 B2.Bp. uññhahitvà. 5 B2.Bp. pabbajitato. 6 B2.Bp. naü for taü. 7 B2. -pãtåhi. 8 B2. dhåra-. 9 Bp. adds ti. 10 Bp. -ppayojana-. 11 B2. -kiëàyaü; Bp. -kãëayaü. 12 B2. anukampavasena. 13 B2. aïgato aïgaü. 14 Sp. samana-. >\ #<[page 205]># %% bhavissàmà 'ti, sace pi tava amhesu jãvamànesu maraõaü bhaveyya tena te maraõena pi mayaü akàmakà anicchakà, na attano ruciyà vinà bhavissàma tayà viyogaü và\<*<1>*>\ pàpuõis- sàmà 'ti attho. kiü pana mayaü tan ti evaü sante kiü pana kiü nàma taü kàraõaü yena mayaü taü jãvantaü anujà- nissàma, athavà kiü pana mayaü tan ti, kena pana kàraõena mayaü taü jãvantaü anujànissàmà 'ti evam ettha attho daññhabbo. tatth' evà 'ti yattha naü ñhitaü màtàpitaro\<*<2>*>\ nànujàniüsu tatth' eva ñhàne. anantarahitàyà 'ti kenaci attharaõena anatthattàya. paricàrehãti gandhabbanaña- nàñakàdãhi\<*<3>*>\ paccupaññhàpetvà\<*<4>*>\ tattha sahàyakehi saddhiü yathàsukhaü indriyàni càrehi sa¤càrehi ito c' ito ca upane- hãti vuttaü hoti. athavà paricàrehãti gandhabbanañanàña- kàdãni paccupaññhapetvà\<*<5>*>\ sahàyakehi saddhiü laëa upalaëa rama kãëasså 'ti pi vuttaü hoti. kàme paribhu¤janto ti attano puttadàrehi saddhiü bhoge bhunjanto. pu¤¤àni karonto ti buddha¤ ca dhamma¤ ca saïgha¤ ca àrabbha dànappadànà- dãni sugatimaggasaüsodhakàni\<*<6>*>\ kusalakammàni karonto. tuõhã ahosãti kathànuppabandhavicchedanatthaü niràlà- pasallàpo\<*<7>*>\ ahosi. ||2|| ath' assa màtàpitaro\<*<2>*>\ tikkhattuü vatvà pañivacanam pi alabhamànà sahàyake pakkosàpetvà, esa vo sahàyako pabbajitukàmo nivàretha naü ti àhaüsu. te pi taü upasaïkamitvà tikkhattuü avocuü, tesam pi tuõhã ahosi. tena vuttaü atha kho Sudinnassa Kalanda- puttassa sahàyakà --pe-- tuõhã ahosãti. ||3|| ath' assa sahà- yakànaü etad ahosi: sace ayaü pabbajjaü alabhamàno marissati, na koci guõo bhavissati. pabbajitaü pana naü màtàpitaro pi kàlena kàlaü passissanti, mayam pi passissàma. pabbajjà pi ca nàm' esà bhàriyà, divase divase mattikàpat- taü\<*<8>*>\ gahetvà piõóàya caritabbaü ekaseyyà\<*<9>*>\ ekabhattaü brahmacariyaü atidukkaraü aya¤ ca sukhumàlo nàgariya- jàtiyo\<*<10>*>\ so taü\<*<11>*>\ asakkonto na\<*<12>*>\ cirass' eva àgamissati, hand' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. omit và. 2 B2. -pãtaro. 3 B2.Bp. -kàdãni. 4 B2.Bp. -paññhapetvà. 5 B2.Bp. add tattha. 6 Bp. -maggasodhakàni. 7 B2. nillàpasallàpo. 8 B2. mattikapattaü. 9 B2.Bp. ekaseyyaü. 10 B2.Bp. nàgarikajà-. 11 B2.Bp add carituü. 12 B2.Bp. puna idh' eva for na cirass' eva. >\ #<[page 206]># %<206 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.5.4.)>% assa màtàpitaro anujànàpemà 'ti te tathà akaüsu; màtàpitaro pi naü anujàniüsu. tena vuttaü atha kho Sudinnassa Ka- landaputtassa sahàyakà yena Sudinnassa Kalandaptassa màtàpitaro --pe-- anu¤¤àto 'si màtàpitåhi agàrasmà anagàri- yaü pabbajjàyà 'ti. haññho ti tuññho. udaggo ti pãtivasena abbhunnatakàyacitto. katipàhan ti katipayàni divasàni. balaü gàhetvà\<*<1>*>\ ti sappàyabhojanàni bhu¤janto ucchàdana- nahànàdãhi\<*<2>*>\ ca kàyaü pariharanto kàyabalaü janetvà. màtàpitaro vanditvà assumukhaü\<*<3>*>\ ¤àtiparivaññaü pahàya yena bhagavà ten' upasaïkami --pe-- pabbàjetu maü bhante bhagavà 'ti. bhagavà samãpe ñhitaü a¤¤ataraü piõóacàri- kaü bhikkhuü àmantesi: tena hi bhikkhu Sudinnaü pabbàjehi c' eva upasampàdehi cà 'ti. sàdhu bhante ti kho so bhikkhu bhagavato pañissutvà\<*<4>*>\ Sudinnaü Kalandaputtaü Jinadat- tiyaü saddhivihàrikaü laddhà pabbàjesi c' eva upasampà- desi ca. tena vuttam: alattha kho Sudinno Kalanda putto bhagavato santike pabbajjaü alattha upampadan ti. ettha pana ñhatvà sabbàññhakathàsu pabbajjà ca upasam- padà ca kathità, mayaü pana yathà ñhitapàëivasen' eva Khan- dhake kathayissàma. na kevala¤ c' etaü a¤¤am pi yaü Khandhake và Parivàre và kathetabbaü aññhakathàcariyehi Vibhaïge kathitaü\<*<5>*>\ taü sabbaü tattha tatth' eva kathayis- sàma. evaü hi kathãyamàne pàëikkamen' eva vaõõanà katà hoti. tato tena tena vinicchayena atthikànaü pàëikkamen' eva imaü vinayasaüvaõõanaü oloketvà, so so vinicchayo suvi¤¤eyyo bhavissatãti. aciråpasampanno\<*<6>*>\ ti aciraü\<*<6>*>\ upasam- panno hutvà, upasampadato na cirakàlen'\<*<7>*>\ evà 'ti vuttaü hoti. evaråpe ti evaü-vidhe evaü-jàtike. dhutaguõe\<*<8>*>\ ti kilesanid- dhunanake guõe. samàdàya vattatãti samàdiyitvà gaõhitvà vattati carati viharati. àra¤¤iko\<*<9>*>\ hotãti gàmantasenàsanaü pañikkhipitvà\<*<10>*>\ àra¤¤akadhutaïgavasena\<*<11>*>\ ara¤¤avàsiko\<*<12>*>\ hoti. piõóapàtiko ti atirekalàbhapañikkhepena cuddasabhattàni \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Old. Vin. gahetvà. 2 B2.Bp. ucchàdananhànàdãhi. 3 B2. assumåkhaü. 4 B2.pañisuõitvà; Bp. pañissuõitvà. 5 S. Vin. 330. 6 B2. acãr-. 7 B2. cãra-; Bp. cirakàle yevà. 8 Suttavibhaïga has dhåtaguõe. 9 B2. àra¤¤ako. 10 B2. pañikkhãpitvà, sic passim. 11 B2. -dhåtaïga-. 12 B2. àra¤¤a-. >\ #<[page 207]># %% pañikkhipitvà piõóapàtiyadhutaïgavasena\<*<1>*>\ piõdapàtiko hoti. paüsukåliko ti gahapaticãvaraü pañikkhipitvà paüsukåli- kadhutaïgavasena\<*<2>*>\ paüsukåliko hoti. sapadànacàriko\<*<3>*>\ ti loluppacàraü\<*<4>*>\ pañikkhipitvà sapadànacàriyadhutaïgava- sena\<*<5>*>\ sapadànacàriko hoti, gharapañipàñiyà bhikkhàya pavi- sati.\<*<6>*>\ Vajjigàman ti Vajjãnaü và\<*<7>*>\ gàmaü Vajjãsu và gàmaü. ||4|| aóóhà mahaddhanà ti àdisu \<*<8>*>\upabhogaparibhogåpakara- õamahantatàya\<*<9>*>\ aóóhà ye hi tesaü upabhogàyàni ca upa- bhogåpakaraõàni\<*<8>*>\ tàni mahantàni bahulàni sàrakànãti vuttaü hoti. nidhetvà ñhapitadhanamahantatàya\<*<9>*>\ mahaddhanà. mahàbhogà ti divasaparibbayasaükhàtabhogamahantatàya\<*<9>*>\ mahàbhogà. a¤¤ehi upabhogehi jàtaråparajatass' eva pa- håtatàya\<*<10>*>\ pahåtajàtaråparajatà. alaükàrabhåtassa vittåpa- karaõassa pãtipàmujjakaraõassa\<*<11>*>\ pahåtatàya pahåtavittå- pakaraõà.\<*<12>*>\ vohàravasena parivattentassa dhanadha¤¤assa pahåtatàya pahåtadhanadha¤¤à ti veditabbà. senàsanaü saüsàmetvà ti senàsanaü pañisàmetvà; yathà na vinassati tathà naü suññhu ñhapetvà ti attho. saññhimatte thàlipàke ti gaõanaparicchedato saññhi thàlipàke, ekameko c' ettha thàlipàko dasannaü bhikkhånaü bhattaü gaõhàti. taü sabbam pi channaü bhikkhusatànaü bhattaü hoti. bhattàbhihàraü abhihariüså 'ti ettha abhiharãyatãti\<*<13>*>\ abhihàro, kiü abhiharãyati,\<*<13>*>\ bhattaü; bhattam eva abhihàro bhattà- bhihàro, taü bhattàbhihàraü, abhihariüså'ti abhimukhà\<*<14>*>\ hariüsu. tassa santikaü gantvà \<*<15>*>\ agamaüså'ti attho. etassa\<*<16>*>\ kim pamàõan ti saññhithàlipàkà. tena vuttam saññhimatte thàlipàke bhattàbhihàraü abhihariüså 'ti. bhikkhånaü vissaj- jetvà\<*<17>*>\ ti sayaü ukkaññhapiõóapàtikattà sapadànacàraü cari- tukàmo bhikkhånaü paribhogatthàya pariccajitvà datvà. ayaü hi àyasmà bhikkhå ca làbhaü lacchanti aha¤ ca piõóa- kena na kilamissàmãti, etad attham eva àgato. tasmà attano \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. -pàtika-. 2 B2. -dhåtaïga-. 3 Bp. sappadàna-, sic passim. 4 B2. loëuppa-. 5 Bp. -càrika-. 6 B2. pavãsati. 7 B2.Bp. omit this và. 8 B2. -bhogupa-. 9 B2.Bp. -mahattatàya. 10 B2. pahuta-. 11 B2.Bp. -pàmojja-. 12 B2. -vittupa-. 13 B2. abhihariyyati; Bp. abhihariyati. 14 B2. abhimåkhà. 15 B2.Bp. gahetvà. 16 Sp. tassa. 17 B2. visejjetvà. >\ #<[page 208]># %<208 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.5.5-6.)>% àgamanànuråpaü karonto bhikkhånaü vissajjetvà\<*<1>*>\ sayaü piõóàya pàvisi. ||5|| ¤àtidàsãti ¤àtakànaü dàsi.\<*<2>*>\ àbhidosi- kan ti pàrivàsikaü ekarattàtikkantaü påtibhåtaü. tatràyaü padattho: påtibhàvadosena abhibhåto ti abhidoso, abhidoso 'va àbhidosiko, ekarattàtikkantassa và nàmaü\<*<3>*>\ sa¤¤à esà yadidaü àbhidosiko ti taü àbhidosikaü kummàsan ti yava- kummàsaü. chaóóetukàmà hotãti yasmà antamaso dàsakam- makarànam pi goråpànam pi aparibhogàraho tasmà taü kacavaraü viya bahi chaóóetukàmo hoti. sacetan ti sace etaü. bhaginãti ariyavohàrena ¤àtidàsiü àlapati. chaóóani- yadhamman\<*<4>*>\ ti chaóóetabbasabhàvaü. idaü vuttaü hoti: bhagini\<*<5>*>\ sace etaü\<*<6>*>\ bahi chaóóaniyadhammaü\<*<4>*>\ nissaññha- pariggahaü idha\<*<7>*>\ me patte àkirà 'ti. kiü pana evaü vattuü labbhati vi¤¤atti và payuttavàcà và na hotãti. na hoti. kasmà. nissaññhapariggahattà. yaü hi chaóóaniyadham- maü\<*<4>*>\ nissaññhapariggahaü yattha sàmikà anàlayà honti taü sabbaü detha àharatha idha àkirathà 'ti vattuü vaññati. tathà hi aggàriyavaüsiko àyasmà Raññhapàlo pi chaóóaniya- dhammaü\<*<4>*>\ kummàsaü idha me patte àkirà 'ti avaca. tasmà yaü evaråpaü chaóóaniyadhammaü\<*<4>*>\ a¤¤aü và aparigga- hãtaü\<*<8>*>\ vanamålaphalabhesajjàdikaü\<*<9>*>\ sabbaü yathàsukhaü àharàpetvà paribhu¤jitabbaü. na kukkuccàyitabbaü. hat- thànan ti bhikkhàgahaõatthaü pattaü upanàmayato maõi- bandhato pabhuti dvinnam pi hatthànaü. pàdànan ti nivàsanantato paññhàya dvinnam pi pàdànaü. sarassà 'ti sacetaü\<*<10>*>\ bhaginãti vàcaü nicchàrayato sarassa ca. nimit- taü aggahesãti gihãkàle sallakkhitapubbaü àkàraü aggahesi sa¤jàni sallakkhesi. Sudinno hi bhagavato dvàdasame vasse pabbajito vãsatime vasse ¤àtikulaü piõóàya paviññho, sayaü pabbajjàya aññhavassiko hutvà; tena naü sà ¤àtidàsã disvà 'va na sa¤jàni, nimittaü pana aggahesãti. Sudinnassa mà- taraü etad avocà 'ti atigarunàmapabbajjåpagatena\<*<11>*>\ sàmiput- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. visajjetvà. 2 B2.Bp. dàsã. 3 B2.Bp. nàmasa¤¤à. 4 Old. V.P. chaddanãya-. 5 B2. bhaginã. 6 B2.Bp. etaü sace for sace etaü. 7 B2.Bp. add taü before idha. 8 B2.Bp. -ggahitaü. 9 B2. -jjàdi taü; Bp. -jjàdikaü taü. 10 B2. sace for sacetaü. 11 B2.Bp. atigarunà pabbajjupa-; Bp. atigarunà pabbajjåpa-. >\ #<[page 209]># %% tena saddhiü: tvaü nu kho me bhante ayyo Sudinno ti, àdivacanaü vattuü avisahantã\<*<1>*>\ vegena gharaü pavisitvà Sudinnassa màtaraü etaü avoca. yagghe ti àrocaõatthe\<*<2>*>\ nipàto. sace je saccan ti ettha je ti àlapane nipàto, evaü hi tasmiü dese dàsijanaü\<*<3>*>\ àlapanti, tasmà: hambho dàsi\<*<4>*>\ sace saccaü bhaõasãti evam ettha attho daññhabbo. a¤¤a- taraü kuóóamålan ti tasmiü kira dese dànapatãnaü gharesu sàlà honti àsanàni c' ettha pa¤¤attàni honti, upaññhàpitaü udakaka¤jiyaü; tattha pabbajità piõóàya caritvà nisãditvà bhu¤janti. sace icchanti dànapatãnam pi santakaü gaõhanti. tasmà tam pi a¤¤atarassa kulassa ãdisàya sàlàya a¤¤ataraü kuóóamålan ti veditabbaü. na hi pabbajità kapaõamanussà viya asàruppe ñhàne nisãditvà bhu¤jantãti. atthi nàma tàtà 'ti ettha atthãti vijjamànatthe; nàmà 'ti pucchanatthe ma¤¤a- natthe ca nipàto. idaü\<*<5>*>\ vuttaü hoti: atthi nu kho tàta Sudinna amhàkaü dhanaü, na mayaü niddhanà ti vattabbà, yesaü no tvaü ãdise ñhàne nisãditvà àbhidosikaü kummàsaü\<*<6>*>\ bhu¤jissasi\<*<7>*>\ tathà atthi nu kho tàta Sudinna amhàkaü jãvitaü, na mayaü matà ti vattabbà, yesaü no tvaü ãdise ñhàne nisãditvà àbhidosikaü kummàsaü paribhu¤jissasi. tathà atthi ma¤¤e tàta Sudinna tava abbhantare sàsanaü nissàya pañiladdho samaõaguõo yaü tvaü subhojanarasa- saüvaóóhito\<*<8>*>\ pi imaü jigucchanãyaü\<*<9>*>\ àbhidosikaü kummà- saü amatam iva nibbikàro paribhu¤jissasãti. so pana gaha- pati dukkhàbhituõõatàya etam atthaü paripuõõaü katvà vattum asakkonto atthi nàma tàta Sudinna àbhidosikaü kummàsaü paribhu¤jissasãti ettakam eva avoca. akkhara- cintakà pan' ettha imaü lakkhaõaü vadanti: anokappanà- marisanatthavasena\<*<10>*>\ etaü atthi nàma sadde upapade pari- bhu¤jissasãti anàgatavacanaü kataü. tassàyam attho: atthi nàma --pe-- paribhu¤jissasãti idaü paccakkham pi\<*<11>*>\ ahaü na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. adds sà. 2 B2.Bp. -natthe. 3 B2. dàsãjanaü. 4 B2. tvaü bho dàsã; Bp. tvaü bho ti dàsã. 5 B2.Bp add hi. 6 B2. kumàsaü, sic passim. 7 B2.Bp. paribhu¤ji-. 8 B2. -vaddhito. 9 B2.Bp. -neyyaü. 10 B2. -nàparisanatthavasen' etaü; Bp. -nàparisahanatthavasen'etaü. 11 B2.Bp. asi for pi. I 14 >\ #<[page 210]># %<210 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.5.6-7.)>% saddahàmi na parisayàmãti.\<*<1>*>\ tatràyaü àbhidosiko ti tato tava gehato ayaü àbhidosiko kummàso\<*<2>*>\ laddho ti attho. tato 'yan ti pi pàñho. tadàyan ti pi pañhanti taü na sundaraü. yena sakapitu nivesanan ti yena sakassa pitu attano pitu nivesanan ti attho. thero pitari pemen' eva subbaco hutvà agamàsi. adhivàsesãti thero ukkaññhapiõóapàtiko pi samàno sace ekabhattam pi na gahessàmi ativiya nesaü domanas- saü bhavissatãti ¤àtãnaü anukampàya adhivàsesi. opu¤jà- petvà ti upalimpàpetvà. ekaü hira¤¤assà 'ti ettha hira¤¤an ti kahàpaõo veditabbo. puriso ti na atidãgho na atirasso\<*<3>*>\ majjhimappamàõo veditabbo. tirokaraõãyan\<*<4>*>\ ti karaõatthe bhummaü\<*<5>*>\; sàõipàkàrena parikkhipitvà ti attho. athavà tirokaronti etenà 'ti tirokaraõãyaü,\<*<6>*>\ taü parikkhipitvà saman- tato katvà ti attho. tena hãti yasmà ajja Sudinno àgamissati tena kàraõena. hi iti padapåraõatthe\<*<7>*>\ nipàto. tenà 'ti ayam pi\<*<8>*>\ uyyojanatthe nipàto yeva. ||6|| pubbaõhasamayan ti ettha ki¤càpi pàëiyaü kàlàrocanaü na vuttaü, atha kho àrocite yeva kàle agamàsãti veditabbo. idaü te tàtà 'ti te\<*<9>*>\ dve pu¤je dassento àha. màtu iti janettiyà. mattikan ti màtito àga- taü, idaü te màtàmahiyà màtu imaü gehaü àgacchantiyà dinnadhanan ti attho. itthikàya itthidhanan ti hãëento àha, itthikàya nàma itthiparibhogànaü yeva nahànacuõõàdãnaü\<*<10>*>\ atthàya laddhaü dhanaü kittakaü bhaveyya, tassa\<*<11>*>\ pi tàva parimàõaü passa, athavà idaü te tàta Sudinna màtudhanaü ta¤ ca kho mattikaü na mayà dinnaü tava màtu yeva san- takan ti vuttaü hoti. taü pan' etaü na kasiyà na vaõijjàya\<*<12>*>\ sambhataü,\<*<13>*>\ api ca\<*<14>*>\ itthikàya itthidhanaü yaü itthikàya ¤àtikulato sàmikulaü\<*<15>*>\ gacchantiyà laddhabbaü nahànacuõ- õàdãnaü\<*<16>*>\ atthàya itthidhanaü, taü tàva ettakan ti evam\<*<17>*>\ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sp. marisayàmãti; Bp. parisahàmãti. 2 B2. kumàso. 3 B2.Bp. nàtidigho nàtirasso. 4 B2. -karaõãyan. 5 B2. bhåmaü. 6 B2.Bp. -karaõãyaü. 7 B2.Bp. -påraõamatte. 8 B2.Bp. add và. 9 B2.Bp. omit te. 10 B2.Bpõhàna-. 11 B2.Bp. tassàpi. 12 B2. vàõijàya; Bp. vàõijjàya.13 B2. sambhavati; Bp. sambhåtaü. 14 B2.Bp. add kho. 15 B2. sàmakakulaü; Bpsàmikakulaü. 16 B2.Bp. nhàna-. 17 B2.Bp. evam ettha. >\ #<[page 211]># %% p' ettha attho daññhabbo. a¤¤aü pettikaü a¤¤aü pitàmahan ti yaü pana te pitu ca pitàmahàna¤ ca santakaü taü a¤¤aü yeva nihita¤ ca payutta¤ ca ativiya bahu.\<*<1>*>\ ettha ca pità- mahan ti taddhitalopaü katvà veditabbaü, petàmahan ti và pàñho. labbhà tàta Sudinna hãnàyàvattitvà ti tàta Sudinna uttamaü ariyadhajaü pabbajitaliïgam pahàya hãnàya gihã- bhàvàya\<*<2>*>\ àvattitvà labbhà bhogà bhu¤jituü, nàlabbhanti,\<*<3>*>\ na tvaü ràjabhãto pabbajito na iõàyikehi paëibuddho\<*<4>*>\ hutvà 'ti. tàta na ussahàmãti ettha pana tàtà 'ti vacanaü gehasita- pemena àha na samaõatejena, na ussahàmãti na sakkomi, na visahàmãti na ppahomi na samattho 'mhi. vadeyyàma kho taü gahapatãti idaü pana vacanaü samaõatejen' àha. nàti- kaóóheyyasãti yaü te mayi pemaü patiññhitaü taü kodha- vasena na atikaóóheyyàsi, sace na kujjheyyàsãti vuttaü hoti. tato seññhi, putto me saïgahaü ma¤¤e kattukàmo ti udagga- citto àha: vadehi tàta Sudinnà 'ti. tena hãti uyyojanatthe vibhattipatiråpako nipàto. tato nidànan ti taü nidànaü taü hetukan ti paccattavacanassa to àdeso veditabbo, samàso\<*<5>*>\ c' assa tolopàbhàvo.\<*<6>*>\ bhayaü và ti kinti me bhoge n' eva ràjàno hareyyun ti àdinà nayena vuttaü ràjàdibhayaü cittutràso ti attho. chambhitattan ti ràjåhi và corehi và dhanaü dehãti kammakàraõaü\<*<7>*>\ kàriyamànassa kàyi¤janaü kàyakampo hadayamaüsacalanaü. lomahaüso ti uppanne bhaye lomànaü haüsanaü uddhaggabhàvo. àrakkho ti anto ca bahi ca ratti¤ ca divà ca àrakkhaõaü. tena hi vadhå 'ti seññhi gahapati dhanaü dassetvà puttaü attano\<*<8>*>\ gihã- bhàvatthàya palobhetuü asakkonto màtugàmasadisaü dàni purisànaü bandhanaü n' atthãti ma¤¤itvà tassa puràõaduti- yikaü àmantesi tena hi vadhå 'ti. purànadutiyikan ti purànaü dutiyikaü pubbe gihãkàle\<*<9>*>\ dutiyikaü gehasitasukhåpabho- gasahàyikaü.\<*<10>*>\ bhåtapubbabhariyan ti attho. tena hã ti yena kàraõena màtugàmasadisaü bandhanaü n' atthi. pàdesu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. -bahuü. 2 B2.Bp. gihibhà-. 3 B2. na alabhanta, bhu¤jituü; Bp. na alabbhà bhu¤jituü. 4 B2.Bp. palibuddho hutvà. 5 B2.Bp. samàse. 6 Sp. tàlopàbhàvo; B2.Bp. as the text--i.e., to-lopa-abhàvo. 7 B2. -karaõaü. 8 B2.Bp. attangihi. 9 B2.Bp. gihi-. 10 B2.Bp. -sukhumabho-. >\ #<[page 212]># %<212 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.5.7-8-9.)>% gahetvà ti pàde gahetvà; upayogatthe bhummavacanaü,\<*<1>*>\ pàdesu và naü\<*<2>*>\ gahetvà. kãdisà\<*<3>*>\ nàma tà ayyaputta accha- ràyo ti kasmà evam àha. tadà kira sambahule\<*<4>*>\ khattiyaku- màre pi bràhmaõakumàre pi seññhiputte pi mahàsampattiyo pahàya pabbajante disvà pabbajjàguõaü ajànantà kathaü samuññhàpenti kasmà ete pabbajantãti. ath' a¤¤e vadanti, devaccharànaü devanàñakànaü kàraõà ti. sà kathà vitthà- rikà ahosi. taü gahetvà ayaü evam àhà 'ti. thero taü pañik- khipanto\<*<5>*>\ na kho ahaü bhaginãti àha. samudàcaratãti voha- rati vadeti. tatth' eva mucchità papatà ti taü\<*<6>*>\ bhaginivàdena samudàcarantaü disvà, anatthiko dàni mayà\<*<7>*>\ ayaü yo maü pajàpatiü\<*<8>*>\ samànaü attanà saddhiü ekamàtukucchiyà sayi- tadàrikaü viya ma¤¤atãti samuppannabalavasokà hutvà tasmiü yeva padese mucchità papatà, patità ti attho. ||7|| mà no viheñhayitthà\<*<9>*>\ 'ti mà amhe dhanaü dassetvà màtugàma¤ ca uyyojetvà viheñhayittha\<*<9>*>\; vihesà h' esà pabbajitànan ti. tena hi tàta Sudinna bãjakam pi dehãti ettha tena hãti abhira- tiyaü uyyojeti. sace tvaü abhirato brahmacariyaü carasi, cara.\<*<10>*>\ àkàse nisãditvà parinibbàyità hoti. amhàkaü pana kulavaüsabãjakaü ekaü puttaü dehi. mà no aputtakaü sàpateyyaü Licchaviyo atiharàpeyyun\<*<11>*>\ ti mayaü hi Liccha- vãnaü gaõaràjånaü rajje vasàma, te te pituno accayena imaü sàpateyyaü evaü mahantaü\<*<12>*>\ vibhavaü aputtakaü kuladha- naü\<*<13>*>\ rakkhaõakena puttena virahitaü attano ràjantepuraü atiharàpessanti\<*<14>*>\; taü te mà atiharàpesuü, mà atiharàpentå 'ti. ||8|| etaü kho me amma sakkà kàtun ti, kasmà evam àha. so kira cintesi etesaü sàpateyyassa aham eva sàmi a¤¤o n' atthi. te maü sàpateyyarakkhaõatthàya\<*<15>*>\ niccaü\<*<16>*>\ anubandhis- santi, tenàhaü na lacchàmi appossukko samaõadhammaü kàtuü, puttakaü pana labhitvà oramissanti, tato ahaü yathà- sukhaü sumaõadhammaü karissàmãti iti\<*<17>*>\ imaü nayaü pas- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. bhåma-. 2 B2.Bp. taü for naü. 3 B2. kiüdisà. 4 B2. sambahåle. 5 B2. pañikkhipento. 6 B2.Bp. naü for taü. 7 B2.Bp. mayi. 8 B2. pajàpati. 9 B2. vihedhayitthà. 10 B2.Bp. caritvà. 11 B2.Bp. -pesun. 12 B2.Bp. add amhàkaü. 13 B2.Bp. -dhana rakkha-. 14 B2.Bp. -peyyun. 15 B2. -natthàya. 16 B2. nicca anu-. 17 B2.Bp. omit iti. >\ #<[page 213]># %% santo evam àhà 'ti. pupphan ti utukàle uppannalohitassa nàmaü. màtugàmassa hi utukàle gabbhapatiññhànaññhàne lohitavaõõà piëakà saõñhahitvà sattadivasàni vaóóhitvà bhijjanti, tato lohitaü paggharati; tass' etaü nàmaü pupphan ti. tam pana yàva balavaü hoti bahuü\<*<1>*>\ paggharati, tàva dinnà pi pañisandhi na tiññhati, dosen' eva saddhiü paggharati, dose pana paggharite suddhe vatthumhi dinnà pañisandhi khippaü patiññhàti. pupphaüsà uppajjãti pupphaü assà uppajji; akàralopena saddhiü\<*<2>*>\ saüyogalopo.\<*<3>*>\ puràõadutiyi- kàya bàhàyaü gahetvà ti puràõadutiyikàya yà bàhà tatra naü gahetvà ti attho. appa¤¤atte sikkhàpade ti pañhamapàrà- jikasikkhàpade aññhapite. bhagavato kira pañhamabodhi- yaü vãsativassàni bhikkhå cittam àràdhayiüsu, na evarå- paü ajjhàcàram akaüsu, taü sandhày' eva idaü suttam àha: àràdhayiüsu vata me bhikkhave bhikkhå ekaü samayaü cittan ti. atha bhagavà ajjhàcàraü apassanto pàràjikaü và saïghàdisesaü và na pa¤¤àpesi.\<*<4>*>\ tasmiü tasmiü pana vatthusmiü avasese pa¤cakhuddakàpattikkhandhe\<*<5>*>\ 'va pa¤¤apesi.\<*<6>*>\ tena vuttaü appa¤¤atte sikkhàpade ti. anàdãna- vadasso ti yaü bhagavà idàni sikkhàpadaü pa¤¤àpento\<*<7>*>\ àdãnavaü dasseti\<*<8>*>\ taü apassanto anavajjasa¤¤ã hutvà, sace hi ayaü idaü na karaõãyan ti và målacchejjàya\<*<9>*>\ và saüvat- tatãti jàneyya saddhàpabbajito kulaputto tato nidànaü jãvitakkhayaü pàpuõanto pi na kareyya. ettha pana àdãna- vaü apassanto niddosasa¤¤ã ahosi. tena vuttaü anàdãnava- dasso\<*<10>*>\ ti. puràõadutiyikàyà 'ti bhummavacanaü\<*<11>*>\ abhi- vi¤¤àpesãti pavattesi. pavattanàpi hi kàyavi¤¤atticopanato vi¤¤àpaõà ti vuccati. tikkhattum abhivi¤¤àpaõaü c' esa gabbhasaõñhànasanniññhànatthaü\<*<12>*>\ akàsãti veditabbo. sà tena gabbhaü gaõhãti sà ca ten' eva ajjhàcàrena gabbhaü gaõhi, na a¤¤athà. kim pana a¤¤athàpi gabbhagahaõaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. bahu. 2 B2.Bp. sandhi. 3 B2.Bp. omit saüyogalopo. 4 Bp. pa¤¤apesi. 5 B2.Bp. -kkhandhe eva. 6 B2. pa¤¤apesi. 7 Bp. pa¤¤a-. 8 B2.Bp. dassessati. 9 B2. mulacchajjàya. 10 Bp. anàdãnadasso. 11 B2. bhåma-. 12 B2p. -ññhànam. >\ #<[page 214]># %<214 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.5.9.)>% hotãti. hoti. kathaü. kàyasaüsaggena coëagahaõena\<*<1>*>\ asu- cipànena nàbhiparàmasanena råpadassanena saddena gan- dhena. itthiyo hi ekaccà utusamaye chandaràgarattà purisà- naü hatthagàhaveõigàhàïgapaccaïgaparàmasanaü\<*<2>*>\ sà- diyantiyo pi gabbhaü gaõhanti. evaü kàyasaüsaggena gab- bhagahaõaü hoti. Udàyittherassa pana puràõadutiyikà bhikkhunã taü asuciü ekadesaü mukhena aggahesi ekadesaü coëaken'\<*<3>*>\ eva saddhim aïgajàte pakkhipi. sà tena gabbhaü gaõhi. evaü coëagahaõena\<*<1>*>\ gabbhagahaõaü hoti. Migasiï- gatàpasassa màtà migã utusamaye tàpasassa passàvaññhà- naü àgantvà sa-sambhavaü passàvaü pivi. sà tena gabbhaü gaõhitvà Migasiïgaü vijàyi. evaü asucipànena gabbhagaha- õaü\<*<1>*>\ hoti. Sàmassa pana bodhisattassa màtàpitunnaü\<*<4>*>\ cakkhuparihàniü ¤atvà Sakko puttaü dàtukàmo Duku- lapaõóitaü àha: vaññati tumhàkaü methunadhammo ti. anatthikà mayaü etena isipabbajjaü pabbajit' amhà\<*<5>*>\ 'ti. tena hi imissà utusamaye aïguññhena nàbhiü paràmaseyyathà 'ti. so tathà akàsi. sà tena gabbhaü gaõhitvà Sàmaü\<*<6>*>\ tà- pasadàrakaü vijàyi. evaü nàbhiparàmasanena gabbhaga- haõaü\<*<1>*>\ hoti. eten' eva nayena Maõóavyassa ca Caõóapajjo- tassa ca vatthu veditabbaü. kathaü råpadassanena hoti. idh' ekaccà itthi utusamaye purisasaüsaggaü alabhamànà chandaràgavasena antogehagatà 'va purisaü upanijjhàyati ràjorodhà viya. sà tena gabbhaü gaõhàti, evaü råpadassa- nena gabbhagahaõaü hoti. balàkàsu pana puriso nàma n' atthi, tà utusamaye meghasaddaü sutvà gabbhaü gaõhanti. kukkuñiyo pi kadàci ekassa kukkuñassa saddaü sutvà bahu- kàpi gabbhaü gaõhanti. tathà gàvã usabhassa. evaü saddena gabbhagahaõaü hoti. gàvã\<*<7>*>\ eva kadàci usabhagandhena gabbhaü gaõhanti. evaü ganhena gabbhagahaõaü\<*<8>*>\ hoti. idha panàyaü ajjhàcàrena gabbhaü gaõhi. yaü sandhàya vuttaü: màtàpitaro\<*<9>*>\ ca sannipatità honti màtà ca utunã hoti gandhabbo ca paccupaññhito hoti evaü tiõõaü sanni- pàtà gabbhassàvakkanti hotãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. -ggaha-. 2 Bp. hatthaggàhaveniggàha-. 3 Sp. cola-. 4 B2. -pãtånaü; infra pãtaro; Bp. pitånaü. 5 Bp. -jitàmhà. 6 B2.Bp. Sàmatàpasa-. 7 Sp. gàvo yeva. 8 Bp. gabbhaggahaõaü. 9 B2. gabbhassa okkanti; Bp. gabbhassàvokkanti. M. i, 266. >\ #<[page 215]># %% bhummà\<*<1>*>\ devà saddam anussàvesun ti yasmà n' atthi loke raho nàma pàpakammaü pakubbato\<*<2>*>\ sabbapañhamaü hi 'ssa taü pàpaü attà\<*<3>*>\ jànàti, tato àrakkhadevatà, ath' a¤¤àpi paracittavidåniyo devatà. tasmàssa paracittavidå sakalava- nasaõóanissità bhummà\<*<1>*>\ devà taü ajjhàcàraü disvà saddaü anussàvesuü, yathà a¤¤e pi devà suõanti tathà nicchàresuü. kinti. nirabbudo vata bho --pe-- adãnavo uppàdito ti, tass' attho Vera¤jakaõóe vuttanayen' eva veditabbo. bhummà- naü\<*<4>*>\ devànaü saddaü sutvà càtummahàràjikà\<*<5>*>\ ti ettha pana bhummànaü\<*<4>*>\ devànaü saddaü àkàsaññhà\<*<6>*>\ devatà assosuü, àkàsaññhànaü càtummahàràjikà\<*<5>*>\ ti ayam anukkamo vedi- tabbo. brahmakàyikà ti asa¤¤asatte ca aråpàvacare ca ñha- petvà sabbe pi brahmàno assosuü, sutvà 'va\<*<7>*>\ saddam anussà- vesun ti veditabbo. iti ha tena khaõenà 'ti evaü tena Sudin- nassa ajjhàcàrakkhaõena. tena muhuttenà 'ti ajjhàcàramu- hutten' eva. yàva brahmalokà ti yàva akaniññhabrahmalokà. abbhugga¤chãti\<*<8>*>\ abhiugga¤chã\<*<9>*>\ abbhåññhàsi\<*<10>*>\ ekakolàhaëam\<*<11>*>\ ahosãti. puttaü vijàyãti suvaõõabimbasadisaü pacchima- bhavikasattaü janesi. Bãjako ti nàmaü akaüså 'ti na a¤¤aü nàmaü kàtum adaüsu, bãjakam pi dehãti pitàmahiyà\<*<12>*>\ vutta- bhàvassa pàkañattà Bãjako tv ev' assa nàmaü hotå 'ti Bãjako ti nàmam akaüsu. puttassa\<*<13>*>\ nàmavasen' eva ca màtàpitun- naü\<*<14>*>\ pi 'ssa nàmam akaüsu. te aparena samayenà 'ti Bãjaka¤ ca Bãjakamàtara¤ ca sandhàya vuttaü. Bãjakassa kira sattañ- ñhavassakàle tassa màtà bhikkhunãsu so ca bhikkhåsu pabba- jitvà kalyàõamitte upanissàya arahatte patiññhahiüsu. tena vuttaü: ubho agàrasmà anagàriyaü pabbajitvà arahattaü sacchàkaüså 'ti. ||9|| evaü màtàputtànaü pabbajjà saphalà ahosi. pità pana vippañisàràbhibhåto vihàsi. tena vuttaü: atha kho àyasmato Sudinnassa ahud eva kukkuccan ti àdi. tattha ahud evà 'ti ahu eva dakàro padasandhikaro, ahosi evà 'ti attho. kukkuccan ti ajjhàcàrahetuko pacchànutàpo. vippañisàro ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. bhåmà. 2 B2.Bp. pakrubbato. 3 B2.Bp. attanà. 4 B2.Bp. bhåmànaü. 5 B2.Bp. càtumahà-. 6 B2.Bp. -saññha. 7 B2.Bp. 'va for ca. 8 Bp. -ggacchãti abhiuggacchi. 9 B2.Bp. -ugga¤chi. 10 B2.Bp. abbhå-. 11 B2.Bp. -lam. 12 Bp. màtàmahiyà. 13 Bp. adds pana. 14 B2. -pãtånaü; Bp. -pitånaü. >\ #<[page 216]># %<216 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.5.10.)>% pi tass' eva nàmaü; so hi vi¤¤åhi akattabbatàya kucchita- kiriyabhàvato\<*<1>*>\ kukkuccaü; kataü ajjhàcàraü nivattetuü asamatthatàya taü pañicca viråpaü saraõabhàvato vippañi- sàro ti vuccati. alàbhà vata me ti mayhaü vata alàbhà; ye jhànàdãnaü; guõànaü alàbhà nàma te mayhaü na a¤¤assà 'ti adhippàyo. na vata me làbhti ye pi me pañiddhà pab- bajjà saraõagamanasikkhàsamàdànaguõà te pi n' eva mayhaü làbhà ajjhàcàramalinattà.\<*<2>*>\ dulladdhaü vata me ti idaü sàsanaü laddham pi me dulladdhaü. na vata me suladdhan ti yathà a¤¤esaü kulaputtànaü, evaü na vata me suladdhaü. kasmà. so 'haü\<*<3>*>\ evaü svàkkhàte dhammavinaye --pe-- brahma- cariyaü caritun ti. brahmacariyan ti sikkhàttayasaïga- hãtamaggabrahmacariyaü.\<*<4>*>\ kiso ahosãti khàdituü và bhu¤- jituü và asakkonto tanuko ahosi appamaüsalohito. uppaõ- óuppaõóukajàto ti sa¤jàtuppaõóuppaõóukabhàvo paõóu- palàsapañibhàgo. dhamanisanthatagatto ti pariyàdinnamaü- salohitattà siràjàlen' eva santharitagatto. antomano ti anusocanavasena abbhantare yeva ñhitacitto; hadayavatthuü nissàya vattanavasena\<*<5>*>\ pana sabbe pi antomanà\<*<6>*>\ yeva. lã- namano ti uddese paripucchàya kammaññhàne adhisãle adhi- citte adhipa¤¤àya vattapañivattapåraõe\<*<7>*>\ ca nikkhittadhuro\<*<8>*>\ avipphàriko a¤¤adatthukosajjavasen' eva lãno saükucito\<*<9>*>\ mano assà 'ti lãnamano. dukkhãti cetodukkhena dukkhã. dummano ti dosena duññhamano viråpamano và domanassà- bhibhåtatàya.\<*<10>*>\ pajjhàyãti vippañisàravasena vahacchinno viya gadrabho taü taü cintayi. sahàyakà bhikkhå ti taü evam bhåtaü gaõasaïgaõikàpapa¤cena vãtinàmentaü disvà yassa vissàsikà kathàphàsukà bhikkhå, te naü etad avocuü. pãõitindriyo\<*<11>*>\ ti pasàdapatiññhànokàsassa sampuõõattà pari- puõõacakkhàdi\<*<12>*>\ indriyo. so dàni tvan ti ettha dànãti nipà- to, so pana tvan ti vuttaü hoti. kacci no tvan ti kacci nu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. -kuriya-. 2 Bp. alãnattà. 3 B2.Bp. yo 'haü; Old. Vin. yv àhaü. 4 B2.Bp. -gahitam magga-. 5 B2.Bp. pavattana-. B2.Bp. antomano. 7 B2.Bp. vattapañipatti- 8 B2. -dhåro. 9 B2. saükuñito. 10 Bp. domanassàtibhåtatàya. 11 B2. piõindriyo; Bp. pãõindriyo; Old. Vin. pãnindriyo. 12 B2.Bp. -cakkhuàdi. >\ #<[page 217]># %% tvaü. anabhirato ti ukkaõñhito gihãbhàvaü\<*<1>*>\ patthayamàno ti attho. tasmà tam eva anabhiratiü pañikkhipanto\<*<2>*>\ àha na kho ahaü àvuso anabhirato ti. adhikusalànaü pana dhammànaü bhàvanàya anabhirato vàhan ti.\<*<3>*>\ atthi me pàpaü\<*<4>*>\ kammaü katan ti mayà kataü ekaü pàpakammaü atthi upalabbhati saüvijjati, niccakàlaü abhimukhaü viya me tiññhati. atha naü pakàsento puràõadutiyikàyà\<*<5>*>\ 'ti àdim àha. alaü\<*<6>*>\ hi te àvuso Sudinna kukkuccàyà 'ti àvuso Sudinna tuyh' etaü pàpakammaü alaü samatthaü kukkuccàya; pañi- balaü kukkuccam uppàdetun ti vuttaü hoti. yaü tvan ti àdimhi yena pàpena tvaü na sakkhissasi brahmacariyaü carituü taü te pàpaü alaü kukkuccàyà 'ti evaü sambandho veditabbo. atha naü anusàsantà nanu àvuso bhagavatà ti àdim àhaüsu. tattha nanu iti anumatigahaõatthe nipàto. anekapariyàyenà 'ti anekakàraõena. viràgàyà 'ti viràgatthàya. no saràgàyà 'ti no ràgena ra¤janatthàya,\<*<7>*>\ bhagavatà hi imaü me dhammaü sutvà sattà sabbabhavabhogesu virajjissanti no rajjissantãti, etadatthàya dhammo desito ti adhippàyo. esa nayo sabba- padesu. idam pan' ettha pariyàyavacanamattaü. visaü- yogàyà 'ti kilesehi visaüyujjanatthàya. no saüyogàyà 'ti na saüyujjanatthàya. anupàdànàyà 'ti agahaõatthàya. no savupàdànàyà\<*<8>*>\ 'ti na saïgahaõatthàya. tattha nàma tvan ti tasmiü nàma tvaü. saràgàya cetessasãti saràgena\<*<9>*>\ vattamà- nàya methunadhammàya cetessasi kappessasi pakappessasi, etadatthaü vàyamissatãti attho. esa nayo sabbattha. puna ràgaviràgàdãni navapadàni nibbattitalokuttaranibbànam eva sandhàya vuttàni. tasmà ràgaviràgàyà 'ti và madanimmadanàyà 'ti và vutte pi nibbànatthàyà 'ti evam\<*<10>*>\ ettha attho daññhab- bo. nibbànaü hi yasmà taü àgamma àrabbha pañicca ràgo virajjati na hoti tasmà ràgaviràgo ti vuccati. yasmà pana taü àgamma mànamadapurisamadàdayo madà nimmadà amadà honti vinassanti tasmà madanimmadanan ti vuccati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. gihi-. 2 B2. pañikkhãpento. 3 B2.Bp. va ahan ti. 4 B2.Bp. pàpa-. 5 B2. påràõa-. 6 B2. ala¤ hi. 7 B2.Bp. rajja-. 8 B2.Bp. sa upàdà-. 9 B2.Bp. saharàgena. 10 B2.Bp. evam eva. >\ #<[page 218]># %<218 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.5.10-11.)>% yasmà và\<*<1>*>\ taü àgamma sabbàpi kàmapipàsà vinayaü ab- bhatthaü yàti tasmà pipàsavinayo ti vuccati. yasmà pana taü àgamma pa¤cakàmaguõàlayà samugghàtaü gacchanti tasmà àlayasamugghàto ti vuccati. yasmà ca taü àgamma tebhåmakavaññaü ucchijjati\<*<2>*>\ tasmà vaññupacchedo ti vuccati. yasmà pana taü àgamma sabbaso taõhà khayaü gacchati virajjati nirujjhati ca tasmà taõhakkhayo\<*<3>*>\ viràgo nirodho ti vuccati. yasmà pan' etaü catasso yoniyo pa¤cagatiyo satta- vi¤¤àõaññhitiyo navasattàvàse\<*<4>*>\ aparàparabhàvàya vinanato àbandhanato saüsibbanato vànan ti laddhavohàràya taõhàya nikkhantaü nissañaü visaüyuttam tasmà nibbànan ti vuc- catãti. kàmàõaü pahàõaü akkhàtan ti vatthukàmànaü kilesakàmàna¤ ca pahàõaü vuttaü. kàmasa¤¤ànaü pari¤- ¤à ti sabbàsam pi kàmasa¤¤ànaü ¤àtatãraõapahàõavasena tividhà pari¤¤à akkhàtà. kàmapipàsànan ti kàmesu pàta- byatànaü kàme và pàtumicchataü.\<*<5>*>\ kàmavitakkànan ti kàmåpasaühitànaü vitakkànaü. kàmapariëàhànan ti pa¤- cakàmaguõikaràgavasena uppannapariëàhànaü anto-dàhà- naü. imesu pa¤casu ñhànesu kilesakkhayakaro lokuttara- maggo' va kathito. sabbapañhamesu pana tãsu ñhànesu loki- yalokuttaramissako maggo kathito ti veditabbo. n' etaü àvuso ti etaü àvuso tava pàpaü\<*<6>*>\ kammaü na\<*<7>*>\ appasannànaü và\<*<1>*>\ pasàdaya evaråpànaü pasàdatthàya\<*<8>*>\ na hoti. atha khv etan ti atha kho etaü, atha kho tan ti pi pàñho. a¤¤athattàyà 'ti pasàda¤¤athàbhàvàya vippañisàràya hoti; ye maggena anà- gatasaddhà tesaü vippañisàraü karoti: ãdise pi nàma dhamma- vinaye mayaü pasannà yatth' evaü duppañipannà bhikkhå ti. ye pana maggenàgatasaddhà tesaü Sineru viya vàtehi acalo pasàdo, ãdisehi vatthåhi ito và dàruõatarehi. tena vut- tam: ekaccànaü a¤¤athattàyà 'ti. ||10|| bhagavato etam atthaü àrocesun ti bhagavato etaü attham àcikkhiüsu pañi- vedayiüsu, àrocayamànà ca n' eva piyakamyatàya,\<*<9>*>\ na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. ca for và. 2 B2.Bp. upacchijjati. 3 Bp. taõhàkkhayo. 4 B2.Bp. nava ca sattàvàse. 5 B2.Bp. -micchànaü. 6 B2.Bp. pàpa-. 7 B2.Bp. put na before etaü àvuso. 8 B2.Bp. pasàdanatthàya. 9 B2. viyakamyatàya. >\ #<[page 219]># %% bhedapurekkhàratàya\<*<1>*>\, na tass' àyasmato avaõõaü pakàsa- natthàya, na kalisàsanaü\<*<2>*>\ àropaõatthàya, nàpi idaü sutvà bhagavà imassa sàsane patiññhànaü\<*<3>*>\ na dassati nikkaóóhà- pessati nan ti ma¤¤amànà àrocesuü. atha kho imaü sàsane uppannaü abbudaü ¤atvà bhagavà sikkhàpadaü pa¤¤a- pessati\<*<4>*>\ velaü mariyàdaü àõaü ñhapessatãti àrocesuü. etasmiü nidàne etasmiü pakaraõe ti ettha Sudinnassa ajjhà- càravãtikkamo sikkhàpadapa¤¤attiyà kàraõattà nidàna¤ c' eva pakaraõa¤ cà 'ti vutto ti veditabbo. kàraõaü hi yasmà nideti attano phalaü gaõhatha nan ti dassentaü viya appeti, pakaro ti ca naü kattuü àrabhati karoti yeva và, tasmà nidàna¤ c' eva pakaraõa¤ cà 'ti vuccati. vigarahi buddho bhagavà ti buddho bhagavà vigarahi nindi, yathà taü vaõõà- vaõõarahànaü\<*<5>*>\ vaõõa¤ ca avaõõa¤ ca bhaõantesu aggapug- galo, na hi bhagavato sãlavãtikkamakàrakaü\<*<6>*>\ puggalaü disvà ayaü jàtiyà và gottena và kolaputtiyena và ganthena\<*<7>*>\ và dhutaïgena\<*<8>*>\ và ¤àto yasassã, ãdisaü puggalaü rakkhituü vaññatãti cittaü uppajjati. nàpi pesalaü guõavantaü disvà tassa guõaü pañicchàdetuü cittaü uppajjati. atha kho gara- hitabbaü garahati eva pasaüsitabba¤ ca pasaüsati eva, aya¤ ca garahitabbo. tasmà taü tàdilakkhaõe ñhito avikam- pamànena cittena vigarahi buddho bhagavà ananucchaviyan ti àdãhi vacanehi. tatthàyaü atthavaõõanà: yadidaü tayà moghapurisa tucchamanussa kammaü kataü taü samaõa- karaõànaü dhammànaü maggaphalanibbànasàsanànaü\<*<9>*>\ và ananucchavikaü, tesaü chaviü chàyaü sundarabhàvaü na anveti nànugacchati, atha kho àrakàva tehi.\<*<10>*>\ ananucchavi- kattà eva ca ananulomikaü tesaü ananulometi,\<*<11>*>\ atha kho vilomapaccanãkabhàve\<*<12>*>\ ñhitaü; ananulomikattà eva ca appa- tiråpaü patiråpaü sadisaü pañibhàgaü na hoti, atha kho asa- disam appañibhàgam eva. appatiråpattà eva ca assàmaõakaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. -påre-. 2 Bp. -sàsanàropa-. 3 Bp. patiññhaü. 4 B2. pa¤¤à-. 5 B2.Bp. -vaõõàrahànaü. 6 Bp. -vãtikkamakaraü. 7 B2. gandhena. 8 B2. dhåtaõgena. 9 B2.Bp. -nibbànànaü sàsanànaü và na anuccha-. 10 B2.Bp. add dhammehi. 11 B2.Bp. na anulometi for ananulometi. 12 B2. vilomam paccanika-; Bp. vilomaü paccanãka-. >\ #<[page 220]># %<220 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.5.11.)>% samaõànaü kammaü na hoti; assàmaõakattà akappiyaü, yaü hi samaõakammaü na hoti taü tesaü na kappati. akappiyat- tà akaraõãyaü, na hi samaõà\<*<1>*>\ yaü na kappati taü karonti; ta¤ c' etaü tayà kataü tasmà: ananucchaviyaü\<*<2>*>\ te moghapurisa kataü --pe-- akaraõãyan ti. kathaü hi nàmà 'ti kena nàma kàraõena kiü nàma kàraõaü passanto ti vuttaü hoti. tato kàraõàbhàvaü dassento parato nanu mayà moghapurisà ' ti àdim àha, taü sabbaü vuttattham eva. idàni yasmàyaü tena pàpaü\<*<3>*>\ kammaü kataü, taü vipaccamànaü ativiya- dukkhavipàkaü hoti, tasmàssa taü vipàkaü dassetuü katà- paràdhaü viya puttaü anukampakà màtàpitaro dayàlukena cittena Sudinnaü paribhàsanto varaü te moghapurisà 'ti àdim àha. tattha àsu\<*<4>*>\ sãghaü etassa visaü àgacchatãti àsiviso, ghoraü caõóam assa visan ti ghoraviso, tassa àsivisassa ghora- visassa pakkhittan ti etassa varan ti iminà sambandho. ãdisassa àsivisassa ghoravisassa mukhe aïgajàtaü varaü pakkhittaü; sace pakkhittaü bhaveyya varaü siyà sundaraü sàdhu suññhu siyà ti attho. na tv evà 'ti na\<*<5>*>\ tv eva varaü na sundaram eva na sàdhum eva na suññhum eva, esa nayo sabbat- tha. kaõhasappassà 'ti kàëasappassa. aïgàrakàsuyà ti aï- gàrapuõõakåpe aïgàraràsimhi và. àdittàyà 'ti padittàya gahitaggivaõõàya. sampajjalitàyà 'ti samantato pajjalitàya acciyo muccantiyà.\<*<6>*>\ sajotibhåtàyà 'ti sappabhàya, saman- tato vuññhitàhi\<*<7>*>\ jàlàhi ekappabhàsamudayabhåtàyà 'ti vuttaü hoti. taü kissa hetå 'ti yaü mayà vuttaü varan ti taü kissa hetu katarena kàraõenà 'ti ce. maraõaü và nigaccheyyà 'ti yo tattha aïgajàtaü pakkhipeyya so maraõaü và nigaccheyya.\<*<8>*>\ itonidàna¤ ca kho --pe-- uppajjeyà 'ti yaü idaü màtugà- massa aïgajàte aïgajàtapakkhipaõaü, itonidànaü tassa kàrako puggalo nirayaü uppajjeyya.\<*<9>*>\ evaü kammassa ma- hàsàvajjataü passanto taü garahi na tassa dukkhàgamaü icchamàno. tattha nàma tvan ti tasmiü nàma evaråpe kamme \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. samaõànaü yaü kappati taü na karonti; Bp. samaõànaü yaü na kappati taü karonti. 2 B2. -vikaü. 3 B2.Bp. pàpa-. 4 B2. àsuü siüghaü. 5 B2.Bp. tu eva varaü. 6 B2. mu¤cantiyà. 7 B2.Bp. uññhitàhi. 8 B2.Bp. insert maraõamattaü và dukkhaü before ito. 9 B2.Bp. upapajjeyya. >\ #<[page 221]># %% evaü mahàsàvajje samàne pi tvaü. yaü tvan ti ettha yan ti hãëanatthe nipàto, tvan ti taü-saddassa vevacanaü. dvãhi pi yaü và taü và hãëitam ava¤¤àtan ti vuttaü hoti. asad- dhamman ti asataü nãcajanànaü dhammaü; tehi sevitabban ti attho. gàmadhamman ti gàmànaü dhammaü; gàmavàsi- kamanussànaü dhamman ti vuttaü hoti. vasaladhamman ti pàpadhamme vassanti paggharantãti vasalà, tesaü vasalà- naü hãnapurisànaü dhammaü; vasalaü và kilesapaggha- raõakadhammaü.\<*<1>*>\ duññhullan ti duññha¤\<*<2>*>\ ca kilesasandåsi taü\<*<3>*>\ thåla¤ ca asukhumaü anipunan\<*<4>*>\ ti vuttaü hoti. oda- kantikan ti udakakiccaü antikam avasànaü assà 'ti odakan- tiko taü odakantikaü. rahassan ti rahobhàvaü pañicchanne okàse uppajjanakaü. ayaü hi dhammo jigucchanãyattà na sakkà àvi a¤¤esaü dassanavisaye kàtuü. tena vuttaü rahassan ti. dvayaü-dvayasamàpattin\<*<5>*>\ ti dvãhi dvãhi samàpajjitabbaü. dvayaü dvayaü\<*<6>*>\ samàpattin ti pi pàñho. dayaü-dayasa- màpattin\<*<7>*>\ ti pi pañhanti, taü na sundaraü. samàpajjissasãti etaü tattha nàma tvan ti ettha vuttanàmasaddena yojetab- baü, samàpajjissasi nàmà 'ti. bahuïnaü\<*<8>*>\ kho --pe-- àdikattà pubbaïgamo ti sàsanaü sandhàya vadati. imasmiü sàsane tvaü bahunnaü\<*<8>*>\ puggalànaü akusalànaü dhammànaü àdikattà, sabbapañhamaü karaõato pubbaïgamo. sabbapa- ñhamaü etaü maggaü pañipannattà dvàraü-dado,\<*<9>*>\ upà- yadassako ti vuttaü hoti. imaü hi lesaü laddhà tava anusikkhamànà bahupuggalà nànappakàrake makkañiyà methunapatisevanàdike akusaladhamme karissantãti ayam ettha adhippàyo. anekapariyàyenà 'ti imehi ananucchavi- yan ti àdinà nayena vuttehi\<*<10>*>\ bahåhi kàraõehi. dubhara- tàya\<*<11>*>\ --pe-- kosajjassa avaõõaü bhàsitvà ti dubharatàdãnaü\<*<11>*>\ vatthubhåtassa asaüvarassa avaõõaü nindaü\<*<12>*>\ garahaü bhàsitvà ti attho. yasmà hi asaüvare ñhitassa puggalassa attà dubharata¤\<*<13>*>\ c' eva dupposata¤ ca àpajjati tasmà asaü- varo dubharatà\<*<11>*>\ dupposatà ti ca vuccati. yasmà pana asaü- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. -raõakaü dhammaü. 2 Bp. duññhu. 3 B2.Bp. kilesadåsitaü. 4 B2.Bp. anipuõan. 5 S1.(D). -pattivan. 6 S1.(D). dvayasamà-. 7 S1.(D). B2.Bp. dayaü samàpa-.8 B2.Bp. bahånaü. 9 B2. dato. 10 B2.Bp. add pi. 11 B2.Bp. dubbhara-, sic passim. 12 B2. nindiü. 13 B2.Bp. -dubbharatan. >\ #<[page 222]># %<222 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.5.11.)>% vare ñhitassa attà catusu\<*<1>*>\ paccayesu mahicchataü Siõerup- pamàõe pi ca paccaye laddhà asantuññhitaü àpajjati tasmà asaüvaro mahicchatà asantuññhità ti ca vuccati. yasmà ca asaüvare ñhitassa attà gaõasaïgaõikàya c' eva kilesasaï- gaõikàya ca saüvattati kosajjànugato ca hoti aññhakusãta- vatthupàripåriyà saüvattati tasmà asaüvaro saïgaõikà c' eva kosajja¤ cà 'ti vuccati. subharatàya-pe-viriyàram- bhassa\<*<2>*>\ vaõõaü bhàsitvà ti subharatàdãnaü vatthubhåtassa saüvarassa ca\<*<3>*>\ vaõõaü bhàsitvà ti attho. yasmà hi asaü- varaü pahàya saüvare ñhitassa attà subharo hoti supposo, catusu\<*<4>*>\ paccayesu appicchataü nittaõhabhàvaü àpajjati, ekam ekasmi¤ ca paccaye yathàlàbha-yathàbala-yathàsà- ruppavasena tippabhedàya santuññhiyà\<*<5>*>\ sàüvattati tasmà saüvaro subharatà c' eva supposatà\<*<6>*>\ ca appiccho ca santuññho cà 'ti vuccati. yasmà pana asaüvaraü pahàya saüvare ñhitassa attà kilesànaü\<*<7>*>\ sallekhanatàya c' eva niddhunana- tàya ca saüvattati tasmà saüvaro sallekho\<*<8>*>\ ca dhuto cà 'ti vuccati. yasmà ca asaüvaraü pahàya saüvare ñhitassa attà kàyavàcànaü apàsàdikaü appasàdanãyaü asantam asàruppaü kàyavacãduccaritaü cittassa apàsàdikam appa- sàdanãyaü asantam asàruppaü akusalavitakkattaya¤ ca anupagamma tabbiparãtassa kàyavacãsucaritassa\<*<9>*>\ kusalavi- takkattayass'\<*<10>*>\ eva ca pàsàdikassa pasàdanãyassa santassa sàruppassa pàripåriyà saüvattati, tasmà saüvaro pàsàdiko ti vuccati. yasmà pana asaüvaraü pahàya saüvare ñhitassa attà sabbakilesàpacayabhåtàya vivaññàya aññhaviriyàram- bhavatthupàripåriyà\<*<11>*>\ ca saüvattati, tasmà saüvaro apacayo c' eva viriyàrambho\<*<11>*>\ cà 'ti vuccati.\<*<12>*>\ bhikkhånaü tadanuc- chavikaü tadanulomikan ti tattha sannipatitànaü bhikkhå- naü yaü idàni sikkhàpadaü pa¤¤apessati\<*<13>*>\ tassa anucchavi- ka¤ c' eva anulomika¤ ca. yo và ayaü subharatàdãhi saü- varo vutto tassa anucchavika¤ c' eva anulomika¤ ca saü- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. catåsu. 2 B2. -rabbhassa; Bp. vãriyàraü-. 3 B2.Bp. omit ca. 4 B2.Bp. catåsu ca pa-. 5 B2.Bp. -ññhitàyà. 6 Old. Vin. suposatà-. 7 B2.Bp. kilesa-. 8 Bp. saülekho. 9 B2.Bp. add c' eva. 10 Bp. -yassa ca. 11 B2. -viriyàrabbha-; Bp. -vãriyàrambha-. 12 B2.Bp. vuccatãti. 13 B2. pa¤¤à-. >\ #<[page 223]># %% varapahàõapañisaüyuttaü asuttantanibaddhaü pàëivinim- muttaü okkantikadhammadesanaü katvà ti attho. bhagavà kira ãdesesu ñhànesu pa¤cavaõõakusumamàlaü\<*<1>*>\ karonto viya ratanadàmaü sajjento viya\<*<2>*>\ ye pañikkhipaõàdhippàyà\<*<3>*>\ asaüvaràbhiratà te samparàyikena\<*<4>*>\ vaññabhayena tajjento anekappakàràdãnavaü\<*<5>*>\ dassento ye sikkhàkàmà saüvare ñhità te appekacce arahatte patiññhàpento\<*<6>*>\ appekacce anàgà- misakadàgàmisotàpattiphalesu upanissayavirahite pi sagga- magge patiññhàpento\<*<6>*>\ Dãghanikàyappamàõam pi Majjhimani- kàyappamàõam pi dhammadesanaü karoti, taü sandhày' etaü vuttaü: bhikkhånaü tad anucchavikaü tad anulomi- kaü dhammiü\<*<7>*>\ kathaü katvà ti. tena hãti tena Sudinnassa ajjhàcàrena kàraõabhåtena. sikkhàpadan ti ettha sikkhi- tabbà ti sikkhà, pajjate iminà ti padaü, sikkhàya padaü sikkhàpadaü, sikkhàya adhigamåpàyo ti attho. athavà målaü nissayo patiññhàti vuttaü hoti. methunaviratiyà methunasaüvarass' etaü adhivacanaü. methunasaüvaro hi tad a¤¤esaü sikkhàsaïkhàtànaü sãlavipassanàjhànamà- dhammànaü vtatthavasena padattà idha sikkhàpadan ti adhippeto. aya¤ ca attho sikkhàpadavibhaïge vuttanayen' eva veditabbo. api ca tass' atthassa dãpakaü vacanam pi sikkhàpadan ti veditabbaü. vuttam pi c' etaü: sikkhà- padan ti yo tattha nàmakàyo padakàyo niruttikàyo vya¤- janakàyo ti. athavà yathà anabhijjhà dhammapadan ti vutte anabhijjhà eko dhammakoññhàso ti attho hoti evam idhà pi sikkhàpadan ti sikkhàkoññhàso sikkhàya eko padeso ti pi attho veditabbo. dasa atthavase pañiccà 'ti dasakàraõavase sikkhàpadapa¤¤at- tihetuadhigamanãye hitavisese pañicca àgamma àrabbha, dasannaü hitavisesànaü nipphattiü sampassamàno ti vut- taü hoti. idàni te dasa atthavase dassento saïghasuññhutàyà 'ti àdim àha. tattha saïghasuññhutà nàma saïghassa suññhu- bhàvo, suññhu devà 'ti àgataññhàne viya suññhu bhante ti vacanasampañicchanabhàvo; yo ca tathàgatassa vacanaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. -vaõõaü kusu-. 2 B2.Bp. add ca. 3 B2. patikkhã-. 4 Bp. -paràbhikena. 5 B2.Bp. -kàram àdãnavaü. 6 B2.Bp. patiññhapento. 7 B2. dhammi. >\ #<[page 224]># %<224 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.5.11.)>% sampañicchati tassa taü dãgharattaü hitàya sukhàya hoti tasmà saïghassa suññhu bhante ti mama vacanaü sampañic- chanatthaü pa¤¤apessàmi,\<*<1>*>\ asampañicchane àdinavaü\<*<2>*>\ sam- pañicchane ca ànisaüsaü dassetvà, na balakkàrena abhi- bhavitvà ti etam atthaü àvikaronto àha saïghasuññhutàyà 'ti. saïghaphàsutàyà 'ti saïghassa phàsubhàvàya sahajãvità- ya sukhavihàratthàyà 'ti attho. dummaïkånam puggalànaü niggahàyà 'ti dummaïkå nàma\<*<3>*>\ dussãlapuggalà, ye maïku- taü\<*<4>*>\ àpàdiyamànà pi dukkhena àpajjanti vãtikkamaü\<*<5>*>\ karonto và katvà và na lajjanti tesaü niggahatthàya. tehi sikkhàpade asati kiü tumhehi diññhaü kiü sutaü kiü amhehi kataü katamasmiü\<*<6>*>\ vatthusmiü katamaü àpattiü àropetvà\<*<7>*>\ amhe niggaõhathà 'ti saïghaü viheñhessanti\<*<8>*>\ sikkhàpade pana sati tesaü saïgho sikkhàpadaü dassetvà dhammena vinayena satthusàsanena niggahessati. tena vuttaü: dummaï- kånaü puggalànaü niggahàyà 'ti. pesalànaü bhikkhånaü phàsuvihàràyà 'ti pesalànaü piyasãlànaü bhikkhånaü phà- suvihàratthàya. piyasãlà hi bhikkhå kattabbàkattabbaü sàvajjànavajjaü velaü mariyàdaü ajànantà sikkhàttaya- pàripåriyà\<*<9>*>\ ghañamànà\<*<10>*>\ kilamanti sandiññhamànà ubbàëhà honti. kattabbàkattabbaü pana sàvajjànavajjaü velaü mariyàda¤ ca\<*<11>*>\ ¤atvà sikkhàttayapàripåriyà\<*<9>*>\ ghañantà\<*<12>*>\ na kilamanti sandiññhamànà na ubbàëhà honti, tena tesaü\<*<13>*>\ sikkhàpadapa¤¤àpanaü\<*<14>*>\ phàsuvihàràya saüvattati. yo và dummaïkånaü\<*<15>*>\ puggalànaü niggaho sv eva etesaü phàsuvi- hàro. dussãlapuggale nissàya hi uposatho\<*<16>*>\ tiññhati pavàraõà\<*<16>*>\ tiññhati saïghakammàni na ppavattanti sàmaggi\<*<17>*>\ na hoti, bhikkhå anekaggà uddesaparipucchàkammaññhànàdãni anu- yuïjituü na sakkonti. dussãlesu pana niggahãtesu sabbo pi ayaü upaddavo na hoti, tato pesalà bhikkhå phàsu viharanti. evaü pesalànaü bhikkhånaü phàsuvihàràyà 'ti ettha dvidhà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. pa¤¤à-. 2 Bp. àdãnavaü. 3 B2. -kunàma. 4 B2. dummaïkutaü. 5 B2. vitikkamaü. 6 B2.Bp. katarasmiü. 7 B2.Bp. -ropetvà. 8 B2. vihedhessanti. 9 B2.Bp. sikkhatta-. 10 B2. ghañantà. 11 Bp. omits ca. 12 Bp. ghañamànà. 13 B2.Bp. nesaü. 14 B2.Bp. -pa¤¤àpanà. 15 B2. -kunaü. 16 B2.Bp. add na. 17 Bp. sàmaggã. >\ #<[page 225]># %% attho veditabbo. diññhadhammikànaü àsavànaü saüvaràyà 'ti diññhadhammikà àsavà nàma asaüvare ñhitena tasmiü yeva\<*<1>*>\ attabhàve pattabbà pàõippahàradaõóappahàrahatthac- chedapàdacchedàkittiayasavippañisàràdayo dukkhavisesà, iti imesaü diññhadhammikànaü àsavànaü saüvaràya pidhànàya àgamanamaggatthakanàyà\<*<2>*>\ 'ti attho. samparàyikànaü àsa- vànaü pañighàtàyà 'ti samparàyikà àsavà nàma asaüvare ñhitena katapàpakammamålakà samparàye narakàdisu pat- tabbà dukkhavisesà, tesaü pañighàtatthàya pañippassambha- natthàya våpasamanatthàyà 'ti vuttaü hoti. appasannànaü và\<*<3>*>\ pasàdàyà 'ti sikkhàpadapa¤¤attiyà hi sati sikkhàpadapa¤- ¤attiü ¤atvà và yathà pa¤¤attaü pañipajjamàne bhikkhå disvà và ye pi appasannà paõóitamanussà te: yàni vata loke mahàjanassa rajjanadussanamuyhanaññhànàni\<*<4>*>\ tehi, ime sa- maõà sakyaputtiyà àrakà viratà viharanti, dukkaraü vata karonti bhàriyaü vata karontãti pasàdaü àpajjanti, Vinaya- piñake potthakaü disvà micchàdiññhikativedi\<*<5>*>\ bràhmaõo viya. tena vuttaü appasannànaü\<*<6>*>\ pasàdàyà 'ti. pasannànaü bhãyyobhàvàyà 'ti ye pi sàsane pasannà kulaputtà te pi sikkhà- padapa¤¤attiü\<*<7>*>\ và yathà-pa¤¤attaü pañipajjamàne bhikkhå và disvà: aho ayyà dukkarakàrino ye yàvajãvaü ekabhattaü brahmacariyaü vinayasaüvaraü anupàlentãti bhãyyo bhãyyo pasãdanti. tena vuttaü pasannànaü bhãyyobhàvàyà 'ti. saddhammaññhitiyà 'ti tividho saddhammo: pariyattisad- dhammo pañittisaddhammo adhigamasaddhammo 'ti. tattha piñakattayasaïgahãtaü sabbam pi buddhavacanaü pariyat- tisaddhammo nàma, terasadhutaguõà\<*<8>*>\ cuddasa khandhaka- vattàni dveasãti mahàvattàni sãlasamàdhivipassanà ti ayaü pañipattisaddhammo nàma, cattàro ariyamaggà cattàri ca sàma¤¤aphalàni nibbàna¤ cà 'ti ayaü adhigamasaddhammo nàma. so sabbo pi yasmà sikkhàpadapa¤¤attiyà sati bhikkhå sikkhàpada¤ ca tassa vibhaïga¤ ca tadatthajotanatthaü a¤¤a¤ ca buddhavacanaü pariyàpuõanti, yathàpa¤¤atta¤\<*<9>*>\ ca pañipajjamànà pañipattiü påretvà pañipattiyà adhigantab- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. tasmi¤ ¤eva. 2 B2.Bp. -maggathaka-. 3 B2.Bp. omit và. 4 B. -muyhaõa-. 5 B2. -katavedi; Bp. -kokatavedã. 6 Sp. -sannanaü. 7 B2.Bp. add ¤atvà . 8 B2. -dhåña-. 9 B2. -pa¤¤atti¤. >\ #<[page 226]># %<226 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.5.11.)>% baü lokuttaradhammaü adhigacchanti, tasmà sikkhàpada- pa¤¤attiyà ciraññhitiko\<*<1>*>\ hoti. tena vuttaü saddhammaññhi- tiyà 'ti. vinayànuggahàyà 'ti sikkhàpadapa¤¤attiyà hi sati saüvaravinayo ca pahàõavinayo\<*<2>*>\ ca samathavinayo ca pa¤- ¤attivinayo cà 'ti catubbidho pi vinayo anuggahãto hoti upat- thambhito såpatthambhito. tena vuttaü vinayànuggahàyà 'ti. sabbàn' eva cetàni padàni sikkhàpadaü pa¤¤àpessàmãti\<*<3>*>\ iminà vacanena saddhiü yojetabbàni. tatràyaü pañhamapac- chimapadayojanà: saïghasuññhutàya sikkhàpadaü pa¤¤a- pessàmi\<*<4>*>\ vinayànuggahàya sikkhàpadaü pa¤¤apessàmãti.\<*<4>*>\ api c' ettha yaü saïghasuññhu taü saïghaphàsu, yaü saïgha- phàsu taü dummaïkånaü puggalànaü niggahàyà 'ti evaü saïkhalikanayaü, yaü saïghasuññhu taü saïghaphàsu yaü saïghasuññhu taü dummaïkånaü puggalànaü niggahàyà 'ti eva¤ ca ekekapadamålikaü dasakkhattuü yojanaü katvà, yaü vuttam Parivàre: [atthasataü dhammasataü dve ca niruttisatàni, cattàri ca ¤àõasatàni atthavase pakaraõe ti,] taü sabbaü veditabbaü. taü pan' etaü yasmà Parivàre yeva àvibhavissati\<*<5>*>\ tasmà idha na vaõõitan ti. evaü sikkhà- padapa¤¤attiyà ànisaüsaü dassetvà tasmiü sikkhàpade bhikkhåhi kattabbakiccaü dãpento: eva¤ ca pana bhikkhave imaü sikkhàpadaü uddiseyyàthà 'ti àha. kiü vuttaü hoti. bhikkhave imaü pana mayà iti sandassitànisaüsaü sikkhà- padaü evaü Pàtimokkhuddese uddiseyyàtha ca pariyà- puõeyyàtha ca dhàreyyàtha ca a¤¤esa¤ ca vàceyyàthà 'ti. atirekànayanattho hi ettha ca saddo tenàyam attho ànãto hotãti. idàni yaü vuttaü, imaü sikkhàpadan ti taü dassento yo pana bhikkhu methunaü dhammaü patiseveyya pàràjiko hoti asaüvàso ti àha. evaü målacchejjavasena daëhaü katvà pañhamapàràjike pa¤¤atte aparam pi anuppa¤¤attatthàya makkañãvatthuü\<*<6>*>\ udapàdi. tassuppattidãpanattham etaü vuttaü: eva¤ c' idaü bhagavatà bhikkhånaü sikkhàpadaü pa¤¤attaü hotãti. tass' attho bhagavatà bhikkhånaü idaü sikkhàpadaü evaü pa¤¤attaü hoti ca ida¤ ca a¤¤aü vatthuü udapàdãti. pañhamapa¤¤attikathà niññhità. ||11||5|| \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. cãraññhãtiko. 2 B2.Bp. pahàna-. 3 Bp. pa¤¤a-. 4 B2. pa¤¤à-. 5 B2. àvãbha-. 6 B2.Bp. -vatthu. >\ #<[page 227]># %% idàni yaü taü a¤¤aü vatthuü\<*<1>*>\ uppannaü taü dassetuü tena kho pana samayenà 'ti àdim àha. tatràyaü anuttàna- padavaõõanà. makkañiü àmisenà 'ti Mahàvane bhikkhånaü khantimettàdiguõànubhàvena niràsaïkacittà bahå migamora- kukkuñamakkañàdayo tiracchànà padhànàgàraññhànesu vi- caranti. tattha\<*<2>*>\ ekaü makkañiü àmisena yàgubhatta- khajjakàdinà upalàpetvà saïgaõhitvà ti vuttaü hoti. tassà 'ti bhummavacanaü. pañisevatãti\<*<3>*>\ pacurapañisevano\<*<3>*>\ hoti pacuratthe\<*<4>*>\ vattamànavacanaü. so bhikkhå 'ti so methuna- dhammapañisevanako bhikkhu. senàsanacàrikaü àhiõóantà ti te bhikkhå àgantukà buddhadassanàya àgatà\<*<5>*>\ pàto 'va àgantukabhattàni labhitvà katabhattakiccà bhikkhånaü nivàsanaññhànàni passissàmà 'ti vicariüsu, tena vuttaü senàsanacàrikaü àhiõóantà ti. yena te bhikkhå ten' upasaï- kamãti tiracchànagatà nàma ekabhikkhunà saddhiü vissàsaü katvà a¤¤esu pi tàdisa¤ ¤eva cittaü uppàdenti. tasmà sà makkañã yena te bhikkhå ten' upasaïkami, upasaïkamitvà ca attanà\<*<6>*>\ vissàsikabhikkhussa viya\<*<7>*>\ tesam pi taü vikàraü dassesi. cheppan ti naïguññhaü. oóóãti\<*<8>*>\ abhimukhaü ñhapesi. nimittam pi akàsãti yena niyàmena yàya kiriyàya\<*<9>*>\ methunàdhippàyaü te jànanti taü akàsãti attho. so bhikkhå 'ti yassàyaü vihàro. ekamantaü nilãyiüså 'ti ekasmiü okàse pañicchannà\<*<10>*>\ acchiüsu. saccaü àvuso ti sabhaõóagahito\<*<11>*>\ coro viya paccakkhaü disvà coditattà kiü và mayà kataü ti àdãni vattuü asakkonto saccaü àvuso ti àha. nanu àvuso tath' eva taü hotãti àvuso yathà manussitthiyà nanu tiracchà- nagatitthiyàpi taü sikkhàpadaü tath' eva hoti, manussitthi- yàpi hi dassanam pi gahaõaü pi àmasanam pi phusanam pi ghaññanam pi duññhullam eva, tiracchànagatitthiyàpi taü sabbaü duññhullam eva. ko ettha viseso; alesaññhàne tvaü lesaü oóóesãti.\<*<12>*>\ antamaso tiracchànagatàya pi pàràjiko hoti asaüvàso ti tiracchànagatàya pi methunaü dhammaü patise- vitvà pàràjiko eva hotãti daëhataraü sikkhàpadam akàsi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. vatthu. 2 B1.Bp. tatra. 3 B2.Bp. pañiseva-. 4 Bp. adds hi. 5 B2. àgantà. 6 B2.Bp. attano. 7 B2.Bp. -bhikkhusseva. 8 B2. oññãti. 9 Bp. kriyàya. 10 B2. pañicchanne. 11 B2. sahotthagahito; Bp. sahoóóaggahito. 12 B2. oññesãti. >\ #<[page 228]># %<228 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.6.-7.)>% duvidhaü hi sikkhàpadaü: lokavajjaü paõõattivajja¤ ca. tattha yassa sacittakapakkhe cittaü akusalam eva hoti taü lokavajjaü nàma, sesaü paõõattivajjaü. tattha lokavajje anuppa¤¤atti uppajjamànà rundhanti\<*<1>*>\ dvàraü pidahanti\<*<1>*>\ sotaü pacchindamànà gàëhataraü karonti\<*<1>*>\ uppajjati, a¤¤atra adhimànàa¤¤atra\<*<2>*>\ supinantà ti ayaü pana vãtikkamà- bhàvà abbohàrikattà ca vuttà. paõõattivajje akate vãtikka- me uppajjamànà sithilaü karonti\<*<1>*>\ mocanti\<*<3>*>\ dvàraü dadamà- nà ca\<*<4>*>\ aparàparaü\<*<5>*>\ anàpattiü\<*<6>*>\ kurumànà ca\<*<4>*>\ uppajjati, gaõabhojanaparamparabhojanàdisu anuppa¤¤attiyo viya. antamàso, taïkhaõikàya pãti evaråpe pana kate vãtikkame uppannattà pa¤¤attigatikà va hoti. idaü pana pañhamasik- khàpadaü yasmà lokavajjaü na paõõattivajjaü tasmà ayam anuppa¤¤atti rundhanti\<*<1>*>\ dvàraü pidahanti\<*<1>*>\ sotaü pacchin- damànà gàëhataraü karonti\<*<1>*>\ uppajjati.\<*<7>*>\ evaü dve pi vat- thåni sampiõóetvà\<*<8>*>\ målacchejjavasena daëhataraü katvà pañhamapàràjike pa¤¤atte aparam pi anuppa¤¤attatthàya Vajjiputtakavatthuü\<*<9>*>\ udapàdi. tass' uppattidassanattham etaü vuttaü: eva¤ c' idaü bhagavatà bhikkhånaü sikkhà- padaü pa¤¤attaü\<*<10>*>\ hotãti. tass' attho: bhagavatà bhik- khånaü idaü sikkhàpadaü evaü pa¤¤attaü hoti ca ida¤ ca a¤¤aü vatthuü\<*<11>*>\ udapàdãti. makkañiyà\<*<12>*>\ vatthukathà niññhità. ||6|| idàni yaü taü a¤¤aü pi vatthuü uppannaü taü dassetuü tena kho pana samayenà 'ti àdim àha. tatràpi ayam anuttà- napadavaõõanà. Vesàlikà ti Vesàlivàsino.\<*<13>*>\ Vajjiputtakà ti Vajjiraññhe Vesàliyaü kulànaü puttà. sàsane kira yo yo upaddavo àdãnavo abbudam uppajji sabbaü taü Vajjiput- take nissàya. tathà hi Devadatto pi Vajjiputtake pakkhe labhitvà saïghaü bhindi. Vajjiputtakà eva ca vassasatapari- nibbute bhagavati uddhammaü ubbinayaü satthusàsanaü dãpesuü. ime pi tesaü yeva ekaccà.\<*<14>*>\ evaü pa¤¤atte pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. -ntã. 2 Bp. a¤¤atara-. 3 Bp. mocentã. 4 B2.Bp. omit ca. 5 B2.Bp. add pi. 6 B2. -patti. 7 B2.Bp. uppajji. 8 B2. -piõóitvà. 9 B2.Bp. vatthu. 10 B2. pa¤¤attiü. 11 B2.Bp. a¤¤aü pi vatthu. 12 B2.Bp. makkañã-. 13 Bp. Vesàlã-. 14 Bp. ekacce. >\ #<[page 229]># %% sikkhàpade yàvadatthaü nahàyiüsu\<*<1>*>\ --pe-- methunaü dham- maü patiseviüså 'ti. ¤àtibyasanena pãti ettha asanaü vyasa- naü vikkhepo viddhaüsanaü vinàso ti sabbam etaü ekat- thaü, ¤àtãnaü byasanaü ¤àtibyasanaü tena ¤àtibyasanena. ràjadaõóabyàdhimaraõavippavàsanimittena ¤àtivinàsenà 'ti attho. esa nayo dutiyapade pi. tatiyapade pana àrogyavi- nàsako\<*<2>*>\ rogo eva\<*<3>*>\ rogabyasanaü, so hi àrogyaü vyasati vik- khipati\<*<4>*>\ vinàsetãti byasanaü, rogo 'va byasanaü rogabyasa- naü tena rogabyasanenàpi.\<*<5>*>\ phuññhà ti adhipannà abhibhåtà tàya\<*<6>*>\ samannàgatà ti attho. na mayaü bhante ânanda bud- dhagarahino ti bhante ânanda mayaü buddhaü na\<*<7>*>\ garahàma na buddhassa dosaü vadena,\<*<8>*>\ na dhammagarahino na saï- ghagarahino. attagarahino mayan ti attànam eva mayaü garahàma attano dosaü vadema.\<*<8>*>\ alakkhikà ti nissirãkà. appapu¤¤à ti parittapu¤¤à. vipassakà kusalànaü dhammà- nan ti ye aññhatiüsàrammaõesu vibhattà kusalà dhammà tesaü vipassakà; tato tato àrammaõato vuññhàya te ca\<*<9>*>\ dhamme vipassamànà ti attho. pubbarattàpararattan ti ratti- yà pubbaü pubbarattaü rattiyà aparaü apararattaü; pañha- mayàma¤ ca pacchimayàma¤ cà 'ti vuttaü hoti. bodhipak- khikànan ti bodhissa pakkhe bhavànaü arahattamagga¤à- õassa upakàrakànan ti attho. bhàvanànuyogan ti vaóóha- nànuyogaü. anuyuttà vihareyyàmà 'ti gihãpaëibodhaü\<*<10>*>\ àvàsapaëibodha¤\<*<11>*>\ ca pahàya vivittesu senàsanesu yuttà payuttà ana¤¤akiccà vihareyyàma. evam àvuso ti thero etesaü àsayaü ajànanto idaü nesaü mahàgajjitaü sutvà, sace ime ãdisà bhavissanti sàdhå 'ti ma¤¤amàno evam àvuso ti sampañicchi. aññhànam etaü anavakàso ti ubhayam p' etaü\<*<12>*>\ kàraõapañikkhepavacanaü. kàraõaü hi yasmà tattha ta- dàyattavuttibhàvena phalaü tiññhati yasmà c' assa taü okàso hoti tadàyattavuttibhàvena, tasmà ñhàna¤ ca avakàso cà 'ti vuccati, taü pañikkhipanto\<*<13>*>\ àha: aññhànam etaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. nhàyiüsu. 2 B2. àrogyaü vi-. 3 B2. adds byasanaü. 4 B2. vikkhãpati. 5 B2.Bp. omit pi. 6 B2.Bp. omit tàya. 7 B2. na before buddhaü. 8 B2.Bp. dema. 9 B2.Bp. va for ca. 10 B2.Bp. gihipali-. 11 B2.Bp. -pali-. 12 B2. ubhayam etaü. 13 B2. pañikkhãpento. >\ #<[page 230]># %<230 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (7-8.1.)>% ânanda anavakàso ti, etaü ñhànaü và okàso\<*<1>*>\ n' atthi. yaü tathàgato ti yena tathàgato. Vajjãnaü và --pe-- samåhaneyya, taü kàraõaü n' atthãti attho. yadi hi bhagavà etesaü, labheyyàma upasampadaü ti yàcantànaü upasampadaü dadeyya, evaü sante pàràjiko hoti asaüvàso ti pa¤¤attaü samåhaneyya, yasmà pan' etaü na samåhanti tasmà aññhà- nam etan ti àdim àha. so àgato na upasampàdetabbo ti yadi hi evaü àgato upasampadaü labheyya sàsane agàravo bha- veyya sàmaõerabhåmiyaü pana ñhito sagàravo\<*<2>*>\ bhavissati attattha¤ ca karissatãti ¤atvà anukampamàno 'va\<*<3>*>\ bhagavà àha: so àgato na upasampàdetabbo ti. so àgato upasampàde- tabbo ti yadi\<*<4>*>\ hi evaü àgato bhikkhubhàve ñhatvà avipanna- sãlatàya sàsane sagàravo bhavissati, so sati upanissaye na cirass'\<*<5>*>\ eva uttamatthaü pàpuõissatãti\<*<6>*>\ upasampàdetabbo ti àha. evaü methunaü dhammaü patisevitvà àgatesu anu- pasampàdetabba¤ ca upasampàdetabba¤ ca dassetvà tãõi pi vatthåni samodhànetvà paripuõõam katvà sikkhàpadaü pa¤¤àpetukàmo\<*<7>*>\ eva¤ ca pana bhikkhave imaü sikkhàpadaü uddiseyyàthà\<*<8>*>\ 'ti vatvà yo pana bhikkhu --pe-- asaüvàso ti paripuõõaü sikkhàpadaü pa¤¤apesi. ||7|| idàni 'ssa atthaü vibhajanto yo panà 'ti yo yàdiso ti àdim àha. tasmiü pana sikkhàpade ca sikkhàpadavibhaïge ca sakale ca vinayavinicchaye kosallaü patthayantena catub- bidho vayo jànitabbo: catubbidhaü hi vinayaü mahàtherà mahiddhikà nãharitvà pakàsesuü dhammasaïgàhakà purà. katamaü catubbidhaü; suttaü, suttànulomaü, àcariyavà- do,\<*<9>*>\ attanomatãti. yaü sandhàya vuttaü: àhaccapadena kho mahàràja rasena àcariyavaüsatà adhippàyo ti.\<*<10>*>\ ettha hi àhac- capadan ti suttaü adhippetaü, raso ti suttànulomaü, àcari- yavaüso ti àcariyavàdo, adhippàyo ti attanomati. tattha suttaü nàma sakalavinayapiñake pàëi, suttànulomaü nàma cattàro mahàpadesà, ye bhagavatà evaü vuttà: yaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. add và. 2 B2.Bp. add ca. 3 Bp. omits va. 4 B2.Bp. omit yadi hi. 5 B2. cãra-. 6 B2.Bp. add ¤atvà. 7 Bp. pa¤¤à-. 8 Bp. uddiseyyathà ti. 9 B2.Bp. -vàdaü. 10 Milinda-pa¤ha, p. 148. >\ #<[page 231]># %% bhikkhave mayà idaü na kappatãti apañikkhittaü ta¤ ce akappiyaü anulometi kappiyaü pañibàhati, taü vo na kap- pati; yaü bhikkhave mayà idaü na kappatãti apañikkhittaü ta¤ ce kappiyaü anulometi akappiyaü pañibàhati, taü vo kappati; yaü bhikkhave mayà idaü kappatãti ananu¤¤àtaü ta¤ ce akappiyam anulometi kappiyaü pañibàhati, taü vo na kappati; yaü bhikkhave mayà idaü kappatãti ananu¤¤àtaü\<*<1>*>\ ta¤ ce kappiyaü anulometi akappiyaü pañibàhati, taü vo kappatãti. àcariyavàdo nàma dhammasaïgàhakehi pa¤cahi arahantasatehi ñhapità pàëivinimmuttà okkantikaviniccha- yappavattà\<*<2>*>\ aññhakathà-tanti. attanomati nàma suttasuttà- nulomàacariyavàde mu¤citvà anumànena attano anubuddhi- yà nayaggàhena upaññhitàkàrakathanaü. api ca\<*<3>*>\ suttan- tàbhidhammavinayaññhakathàsu àgato sabbo pi theravàdo attanomati nàma. taü pana attanomatiü gahetvà kathen- tena na daëhagàhaü gahetvà voharitabbaü. kàraõaü sallak- khetvà atthena pàëiü pàëiyà ca atthaü saüsandetvà\<*<4>*>\ kathe- tabbaü. attanomati àcariyavàde otàretabbà. sace tattha otarati c' eva sameti ca gahetabbà. sace n' eva otarati na sameti na gahetabbà. ayaü hi attanomati nàma sabbadub- balà, attanomatito àcariyavàdo balavataro. àcariyavàdo pi suttànulome otàretabbo. tattha otaranto samento eva gahe- tabbo, itaro na gahetabbo. àcariyavàdato hi suttànulomaü balavataraü, suttànulomam pi sutte otàretabbaü, tattha otarantaü samentam eva gahetabbaü, itaraü na gahetabbaü. suttànulomato hi suttam eva balavataraü. suttaü hi appati- vattiyaü kàrakasaïghasadisaü buddhànaü ñhitakàlasadi- saü. tasmà yadà dve bhikkhå sàkacchanti sakavàdã suttaü gahetvà katheti paravàdã suttànulomaü, tehi a¤¤ama¤¤aü khepaü và garahaü và akatvà suttànulomaü sutte otàre- tabbaü. sace otarati sameti gahetabbaü; no ce na gahetab- baü. suttasmiü yeva ñhàtabbaü. athàyaü suttaü gahetvà katheti, paro àcariyavàdaü, tehi pi a¤¤ama¤¤aü khepaü và garahaü và akatvà àcariyavàdo sutte otàretabbo. sace otarati sameti gahetabbo; anotaranto asamento ca gàrayhàcari- yavàdo na gahetabbo. suttasmiü yeva ñhàtabbaü. athàyaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sp. anu¤¤àtaü. 2 B2.Bp. okkantavini-. 3 Sp. va. 4 B2.Bp. -sanditvà. >\ #<[page 232]># %<232 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.8.1.)>% suttaü gahetvà katheti, paro attanomatiü, tehi pi a¤¤ama¤- ¤aü khepaü và garahaü và akatvà attanomati sutte otàre- tabbà. sace otarati sameti gahetabbà; no ce na gahetabbà. suttasmiü yeva ñhàtabbaü. athàyaü suttànulomaü ga- hetvà katheti paro suttaü, suttaü suttànulome otàretabbaü. sace otarati sameti tisso saïgãtiyo àråëhaü pàëiàgataü pa¤- ¤àyati, gahetabbaü; no ce tathà pa¤¤àyati na otarati na sameti, bàhirakasuttaü\<*<1>*>\ và hoti siloko và a¤¤aü và gàrayha- suttaü gåëhavessantaragåëhavinayavedallàdãnaü a¤¤atarato àgataü, na gahetabbaü. suttànulomasmiü yeva ñhàtabbaü. athàyaü suttànulomaü gahetvà katheti paro àcariyavàdaü, àcariyavàdo suttànulome otàretabbo. sace otarati sameti gahetabbo; no ce na gahetabbo. suttànulome yeva ñhàtabbaü. athàyaü suttànulomaü gahetvà katheti, paro attanomatiü, attanomati suttànulome otàretabbà. sace otarati sameti gahetabbà; no ce na gahetabbà. suttànulome yeva ñhàtabbaü. atha panàyaü àcariyavàdaü gahetvà katheti paro suttaü, suttaü àcariyavàde otàretabbaü. sace otarati sameti gahetab- baü. itaraü gàrayhasuttaü na gahetabbaü. àcariyavàde yeva ñhàtabbaü. athàyaü àcariyavàdaü gahetvà katheti paro suttànulomaü, suttànulomaü àcariyavàde otàretabbaü. ota- rantaü samentam eva gahetabbaü. itaraü na gahetabbaü. àcariyavàde yeva ñhàtabbaü. athàyaü àcariyavàdaü ga- hetvà katheti paro attanomatiü, attanomati àcariyavàde otàretabbà. sace otarati sameti gahetabbà; no ce na gahetabbà. àcariyavàde yeva ñhàtabbaü.\<*<2>*>\ atha panàyaü attanomatiü gahetvà katheti paro suttaü, suttaü attanomatiyaü otàre- tabbaü. sace otarati sameti gahetabbaü. itaraü gàrayha- suttaü na gahetabbaü. attanomatiyam eva ñhàtabbaü. athàyaü attanomatiü gahetvà katheti paro suttànulo- maü, suttànulomaü attanomatiyaü otàretabbaü. otarantaü samentam eva gahetabbaü. itaraü na gahetabbaü. attano- matiyam eva ñhàtabbaü. athàyaü attanomatiü gahetvà katheti paro àcariyavàdaü, àcariyavàdo attanomatiyaü otàretabbo. sace otarati sameti gahetabbo. itaro gàrayhàca- riyavàdo na gahetabbo. attanomatiyam eva ñhàtabbaü. attano \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. bàhãraka-. 2 B2. inserts the sentence: attano gahaõaü eva baliyam na kàtabbam. >\ #<[page 233]># %% gahaõam eva balãyaü kàtabbaü. sabbaññhànesu ca khepo và garahà và na kàtabbà ti. atha panàyaü kappiyan ti gahetvà katheti paro akappiyan ti, sutte ca suttànulome ca otàretabbaü. sace kappiyaü hoti kappiye ñhàtabbaü, sace akappiyaü akappiye ñhàtabbaü. athàyaü tassa kappiyabhàvasàdhakaü suttato bahuü kà- raõa¤ ca vinicchaya¤ ca dasseti, paro kàraõaü na vindati, kappiye\<*<1>*>\ ñhàtabbaü. atha paro tassa akappiyabhàvasàdha- kaü suttato bahuü kàraõa¤ ca vinicchaya¤ ca dasseti, anena attano gahaõan ti katvà daëhaü àdàya na ñhàtabbaü. sàdhå 'ti sampañicchitvà akappiye eva ñhàtabbaü. atha dvinnam pi kàraõacchàyà dissati, pañikkhittabhàvo yeva sàdhu, akap- piye ñhàtabbaü. vinayaü hi patvà kappiyàkappiyavicàraõam àgamma rundhitabbaü gàëhaü kattabbaü sotaü pacchin- ditabbaü garukabhàve yeva ñhàtabbaü. atha panàyaü akappiyan ti gahetvà katheti paro kappiyan ti, sutte ca suttà- nulome ca otàretabbaü. sace kappiyaü hoti kappiye ñhà- tabbaü, sace akappiyaü akappiye ñhàtabbaü. athàyaü bahåhi suttavinicchayakàraõehi akappiyabhàvaü dasseti, paro kàraõaü na vindati, akappiye ñhàtabbaü. atha paro bahåhi suttavinicchayakàraõehi kappiyabhàvaü dasseti ayaü kàraõaü na vindati, kappiye ñhàtabbaü. atha dvinnam pi kàraõacchàyà dissati, attano gahaõaü na vissajjetabbaü. yathà càyaü kappiyàkappiye akappiyàkappiye\<*<2>*>\ ca vinicchayo vutto evaü anàpattiàpattivàde àpattànàpattivàde ca lahuka- garukàpattivàde\<*<3>*>\ garukalahukàpattivàde càpi\<*<4>*>\ vinicchayo veditabbo. nàmamatto\<*<5>*>\ yeva hi ettha nànaü, yojanànaye nànaü n' atthi; tasmà na vitthàritaü. evaü kappiyàkappi- yàdi vinicchaye uppanne yo suttasuttànulomàacariyavàda- attanomatãsu atirekakàraõaü labhati, tassa vàde ñhàtabbaü. sabbaso pana kàraõavinicchayaü alabhantena suttaü na jahitabbaü suttasmiü yeva ñhàtabban ti. evaü tasmim sikkhàpade ca sikkhàpadavibhaïge ca sakale ca vinayavi- nicchaye kosallaü patthayantena ayaü catubbidho vinayo jànitabbo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. adds va. 2 B2.Bp. akappiyakappiye. 3 B2.Bp. add ca. 4 Bp. càyaü. 5 B2.Bp. -mattaü. >\ #<[page 234]># %<234 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.8.1.)>% ima¤ ca pana catubbidhaü vinayaü ¤atvà pi vinaya- dharena puggalena tilakkhaõasamannàgatena bhavitabbaü. tãõi hi vinayadharassa lakkhaõàni icchitabbàni. katamàni tãõi. sutta¤ c' assa svàgataü hoti suppavatti suvinicchitaü suttato anuvya¤janaso\<*<1>*>\ ti idam ekaü lakkhaõaü, vinaye kho pana ñhito hoti asaühãro ti idaü dutiyaü, àcariyaparamparà kho pan' assa suggahãtà\<*<2>*>\ hoti sumanasikatà såpadhàrità\<*<3>*>\ ti idaü tatiyaü. tattha suttaü nàma sakalaü Vinayapiñakaü; tad assa\<*<4>*>\ svàgataü hoti\<*<5>*>\ suññhu àgataü. suppavattãti suññhu pavattaü paguõaü vàcuggataü suvinicchitaü. suttato anuvya¤janaso\<*<1>*>\ ti pàëito ca paripucchato ca aññhakathàto ca suvinicchitaü hoti kaïkhàchedaü\<*<6>*>\ katvà uggahãtaü.\<*<7>*>\ vi- naye kho pana ñhito hotãti vinaye lajjibhàvena\<*<8>*>\ patiññhito hoti; alajjã hi bahussuto pi samàno làbhagarukatàya\<*<9>*>\ tantiü visaüvàdetvà uddhammaü ubbinayaü satthusàsanaü dã- petvà sàsane mahantaü upaddavaü karoti saïghabhedam pi saïgharàjim pi uppàdeti. lajjã pana kukkuccako sikkhà- kàmo jãvitahetu pi tantiü avisaüvàdetvà dhammam eva vinayam eva ca dãpeti satthusàsanaü garuü katvà ñhapeti. tathàhi: pubbe mahàtherà tikkhattuü vàcaü nicchàresuü: anàgate lajjã rakkhissati lajjã rakkhissati lajjã rakkhissatãti. evaü yo lajji so vinayaü avijahanto avokkamanto lajjibhà- vena vinaye ñhito hoti patiññhito ti.\<*<10>*>\ asaühãro\<*<11>*>\ ti, saühãro \<*<12>*>\nàma pàëiyà heññhato và upari và padapañipàñiyà và aññhaka- thàya và paripucchiyamàno vitthanati\<*<13>*>\ vipphandati\<*<12>*>\ santiñ- ñhituü na sakkoti. yaü yaü parena vuccati taü taü anujà- nàti sakavàdaü chaóóetvà\<*<14>*>\ paravàdaü gaõhàti.\<*<15>*>\ yo và\<*<16>*>\ pana pàëiyaü và aññhakathàya\<*<17>*>\ và heññhupariyena và padapañi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. -nato. 2 B2.Bp. suggahità. 3 B2.Bp. supa-. 4 B2.Bp. ta¤ c' assa. 5 B2.Bp. hotãti. 6 B2.Bp. kaïkha-. 7 B2.Bp. uggahi-, sic passim. 8 Bp. lajjãbhà-. 9 B2.Bp. -garutàya. 10 B2. patiññhito hoti; Bp. suppatiññhito ti. 11 B2.Bp. -hiro, sic passim. 12-12 B2. nàma yo paëiyà heññhato và uparito và padapañipàñiyà và aññhakathàya và pucchiyamàno vitthunati vipphandati; Bp. nàma yo pàëiyaü và aññhakathàyaü và heññhato và uparito và padapañipà- tiyà và pucchiyamàno vitthunati vipphandati. 13 B.Bp. vutthunati. 14 B2. chaññetvà. 15 B2.Bp. gaõhati. 16 B2.Bp. omit và. 17 B2.Bp. -kathàyaü. >\ #<[page 235]># %% pàñiyà và pucchiyamàno na vitthanati\<*<1>*>\ na vipphandati eke- kalomaü saõóàsena gaõhanto viya, evaü mayaü vadàma evaü no àcariyà vadantãti vissajjeti, yamhi pàëi ca pàëi- vinicchayo ca suvaõõabhàjane pakkhittasãhavasà viya parik- khayaü pariyàdànaü agacchanto\<*<2>*>\ tiññhati, ayaü vuccati asaühãro ti. àcariyaparamparà kho pan' assa suggahãtà\<*<3>*>\ hotãti theraparamparà vaüsaparamparà ca assa\<*<4>*>\ suññhå gahità hoti. sumanasikatà ti suññhå manasikatà, àvajjita- matte ujjalitapadãpo viya hoti. såpadhàrità\<*<5>*>\ ti suññhu upa- dhàrità pubbàparànusandhito atthato kàraõato ca upadhàrità; attanomatiü pahàya àcariyasdhiyà vattà hoti, mayhaü àcariyo asukàcariyassa santike uggaõhi so asukassà 'ti evaü sabbaü àcariyaparamparaü\<*<6>*>\ therataraïgaü àharitvà yàva Upàëitthero Sammàsambuddhassa santike uggaõhãti pàpetvà ñhapeti. tato pi àharitvà Upàëitthero Sammàsambuddhassa santike uggaõhi, Dàsakatthero attano upajjhàyassa Upàëit- therassa, Soõakatthero attano upajjhàyassa Dàsakattherassa, Siggavatthero attano upajjhàyassa Soõakattherassa, Mogga- liputtatissatthero attano upajjhàyassa Siggavattherassa, Caõ- óavajjittherassa cà 'ti evaü sabbaü àcariyaparamparaü\<*<6>*>\ therataraïgaü àharitvà attano àcariyaü pàpetvà ñhapeti. evaü uggahãtà hi àcariyaparamparà suggahãtà hoti. evaü asakkontena pana avassaü dve tayo parivaññà uggahetabbà sabbapacchimena hi nayena yathà àcariyo ca àcariyàcariyo ca pàëi¤ ca paripuccha¤ ca vadanti tathà ¤àtuü vaññati. imehi ca pana tãhi lakkhaõehi samannàgatena vinaya- dharena vatthuvinicchayatthaü\<*<7>*>\ sannipatite saïghe otiõõe vatthusmiü codakena ca\<*<8>*>\ cuditakena ca vutte vattabbe sahasà avinicchinitvà\<*<9>*>\ 'va cha ñhànàni oloketabbàni. kata- màni cha. vatthuü\<*<10>*>\ oloketabbaü màtikà oloketabbà pa- dabhàjaniyaü oloketabbaü tikaparicchedo oloketabbo anta- ràpatti oloketabbà anàpatti oloketabbà ti. vatthuü olo- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. vitthunati. 2 B2. àga-. 3 B2.Bp. suggahità, sic passim. 4 Bp. c' assa. 5 B2.Bp. supa-. 6 B2. -paratheravàdaïgaü; Bp. -paraü theravàdaïgaü. 7 B2. vatthuü vini-. 8 B2.Bp. omit ca. 9 B2. avinicchinditvà. 10 B2.Bp. vatthu. >\ #<[page 236]># %<236 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.8.1.)>% kento pi hi: tiõena và paõõena và pañicchàdetvà àgantabbaü na tv eva naggena àgantabbaü yo àgaccheyya àpatti dukka- ñassà\<*<1>*>\ 'ti, evaü ekaccaü àpattiü passati, so taü suttaü ànetvà taü adhikaraõaü våpasamessati. màtikaü olokento pi: sampajànamusàvàde pàcittiyaü\<*<2>*>\ ti àdinà nayena pa¤cannaü àpattãnaü a¤¤ataraü àpattiü passati, so taü suttaü ànetvà taü adhikaraõaü våpasamessati. padabhàjaniyaü olokento pi: akkhayite sarãre methunaü dhammaü patisevati àpatti pàràjikassa yebhåyyena khàyite\<*<3>*>\ methunaü dhammaü pa- tisevati àpatti thullaccayassà\<*<4>*>\ 'ti àdinà nayena sattannaü àpattãnaü a¤¤ataraü àpattiü passati, so padabhàjaniyato suttaü ànetvà taü adhikaraõaü våpasamessati. tikaparic- chedaü olokento pi tikasaïghàdisesaü và tikapàccitiyaü và tikadukkañaü và a¤¤ataraü và àpattiü tikaparicchede passati, so tato suttaü ànetvà taü adhikaraõaü våpasames- sati. antaràpattiü olokento pi: pañilàtaü ukkhipati\<*<5>*>\ àpatti dukkañassà\<*<6>*>\ 'ti, evaü yà sikkhàpadantaresu antaràpatti hoti taü passati, so taü suttaü ànetvà taü adhikaraõaü våpasam- essati. anàpattiü olokento pi: anàpatti bhikkhu asàdiyan- tassa atheyyacittassa na maraõàdhippàyassa anullapanàdhip- pàyassa na mocanàdhippàyassa asa¤cicca asatiyà ajànantassà 'ti, evaü tasmiü tasmiü sikkhàpade niddiññhaü anàpattiü passati, so taü suttaü ànetvà taü adhikaraõaü våpasames- sati. yo hi bhikkhu catubbidhavinayakovido tilakkhaõa- sampanno imàni cha ñhànàni oloketvà adhikaraõaü våpasam- essati tassa vinicchayo appativattiyo, buddhena sayaü nisã- ditvà vinicchitasadiso hoti. ta¤ ce evaü\<*<7>*>\ vinicchayakusalaü bhikkhuü koci katasik- khàpadavãtikkamo bhikkhu upasaïkamitvà attano kukkuc- caü puccheyya, tena sàdhukaü sallakkhetvà sace anàpatti hoti anàpattãti vattabbaü, sace panàpatti hoti àpattãti vattab- baü, sà desanàgàminã ce desanàgàminãti vattabbaü uññhàna- gàminã\<*<8>*>\ ce uññhànagàminãti\<*<8>*>\ vattabbaü, ath' assa pàràjikac- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Old. Vin. vol. iii., p. 212. 2 Old. Vin. vol. iv., p. 2. 3 B2.Bp. khayite sarãre methunaü. 4 Old. Vin. vol. iii., p. 29. 5 B2. ukkhãpati. 6 Old. Vin. vol. iv., p. 116. 7 B2.Bp. ta¤ c' evaü. 8 B2.Bp. vuññhàna-. >\ #<[page 237]># %% chàyà dissati pàràjikàpattãti na\<*<1>*>\ vattabbaü. kasmà. me- thunadhammavãtikkamo ca\<*<2>*>\ uttarimanussadhammavãtikkamo ca oëàriko adinnàdànamanussaviggahavãtikkamà pana su- khumà cittalahukà. te sukhumen' eva àpajjati sukhumena rakkhati, tasmà visesena taü-vatthukaü kukkuccaü puc- chiyamàno àpattãti avatvà, sac' assa àcariyo dharati tato tena so bhikkhu: amhàkaü àcariyaü pucchà 'ti pesetabbo. sace so puna àgantvà: tumhàkaü àcariyo suttato nayato oloketvà sa-tekiccho ti maü àhà 'ti vadati, tato tena\<*<3>*>\ so: sàdhu suññhu yaü àcariyo bhaõati taü karohãti vattabbo. atha pan' assa àcariyo n' atthi saddhiü uggahitathero pana atthi tassa santikaü pesetabbo: amhehi saddhiü\<*<4>*>\ uggahitathero gaõa- pàmokkho taü gantvà pucchà 'ti. tenàpi satekiccho ti vinic- chite: sàdhu suññhu tass' eva vacanaü karohãti vattabbo. atha saddhiü uggahitathero pi n' atthi antevàsiko paõóito atthi tassa santikaü pesetabbo: asukadaharam\<*<5>*>\ gantvà pucchà 'ti. tenàpi satekiccho ti vinicchite: sàdhu suññhu tass' eva vacanaü karohãti vattabbo. atha daharassàpi pàràjikacchàyà 'va upaññhàti tenàpi pàràjiko 'sãti na vattabbo. dullabho hi buddhuppàdo tato dullabhatarà pabbajjà ca upa- sampadà ca. evaü pana vattabbaü: vivittaü okàsaü sam- majjitvà divà vihàraü nisãditvà sãlàni sodhetvà dvattiüsà- kàram tàva manasikarohãti. sace tassa arogaü\<*<6>*>\ sãlaü kam- maññhànaü ghañãyati\<*<7>*>\ saïkhàrà pàkañà hutvà upaññhahanti upacàrappanàpattaü viya cittaü\<*<8>*>\ ekaggaü hoti divasaü atikkamantam\<*<9>*>\ pi na jànàti, so divasàtikkame upaññhànaü àgato evaü vattabbo: kãdisà\<*<10>*>\ te cittappavattãti. àrocitàya\<*<11>*>\ cittappavattiyà vattabbo: pabbajjà nàma cittavisuddhat- thàya, appamatto samaõadhammam karohãti. yassa pa sãlaü bhinnaü ti tassa kammaññhànaü na ghañãyati\<*<7>*>\ pa- todàbhituõõaü\<*<12>*>\ viya cittaü vikampati vippañisàragginà óayhati tattapàsàõe nisinno viya taïkhaõaü yeva\<*<13>*>\ vuññhàti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. add tàva. 2 B2.Bp. hi for ca. 3 B2.Bp. anena. 4 Bp. saha. 5 B2. asukaü da-. 6 B2.Bp.bhedaü. 7 B2.Bp. ghañiyati. 8 B2.Bp. add pi. 9 B2.Bp. atikkantam. 10 B2. kiüdisà. 11 B2. adds ca. 12 B2.Bp. -tunnaü. 13 Bp. taïkhaõa¤ ¤eva. >\ #<[page 238]># %<238 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.8.1.)>% so àgato: kà te pavattãti\<*<1>*>\ pucchitabbo. àrocitàya ca pavattiyà\<*<1>*>\: n' atthi loke raho nàma pàpakammaü pakubbato\<*<2>*>\ sabba- pañhamaü hi pàpaü karonto attanà jànàti, ath' assa àrak- khadevatà paracittavidå samaõabràhmaõà a¤¤e ca devatà\<*<3>*>\ jànanti tvaü yeva dàni tava sotthiü pariyesàhãti vattabbo. niññhità catubbidhavinayakathà\<*<4>*>\ vinayadharassa ca lakkha- õàdi kathà. idàni sikkhàpadavibhaïgassa atthaü vaõõayissàma. yaü vuttaü, yo panà 'ti yo yàdiso ti àdi, ettha yo panà 'ti vibhaji- tabbaü\<*<5>*>\ padaü. yo yàdiso ti àdãni tassa vibhajanapadàni. ettha ca yasmà panà 'ti nipàtamattaü, yo ti atthapadaü, ta¤ ca aniyamena puggalaü dãpeti, tasmàssa\<*<6>*>\ atthaü dassento aniyamena puggaladãpakaü yo-saddam eva àha. tasmà ettha evam attho veditabbo. yo panà 'ti yo kocãti vuttaü hoti, yasmà pana yo\<*<7>*>\ koci nàma so avassaü liïgayuttajàti-nàma- gottasãlavihàragocaravayesu ekenàkàrena pa¤¤àyati tasmà taü tathà ¤àpetuü taü và\<*<8>*>\ bhedaü pakàsento yàdiso ti àdim àha. tattha yàdiso ti liïgavasena yàdiso và tàdiso và hotu, dãgho và rasso và kàlo\<*<9>*>\ và odàto và maïguracchavã và kiso và thålo và ti attho. yathàyutto ti yogavasena yena và tena và yutto hotu, navakammayutto và uddesayutto và vàsadhurayutto và ti attho. yathàjacco ti jàtivasena yaü- jacco và taü-jacco và hotu, khattiyo và bràhmaõo và vesso và suddo và ti attho. yathànàmo ti nàmavasena yathànàmo và tathànàmo và hotu, Buddharakkhito và Dhammarakkhito và Saïgharakkhito và ti attho. yathàgotto ti gottavasena yathàgotto và tathàgotto và yena và tena và gottena hotu, Kaccàyano và Vàseññho\<*<10>*>\ và Kosiyo và ti attho. yathàsãlo ti sãlesu yathàsãlo và tathàsãlo và hotu, navakammasãlo và uddesasãlo và vàsadhurasãlo và ti attho. yathà--vihàrãti vihàresu pi yathàvihàrã và tathàvihàrã và hotu, navakammavi- hàrã và uddesavihàrã và vàsadhuravihàrã và ti attho. yathà- gocaro ti gocaresu pi yathàgocaro và tathàgocaro và hotu, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B1.Bp. cittappava-. 2 B2.Bp. pakrubbato. 3 B2.Bp. devà. 4 B2.Bp. catubbidhà-. 5 B2.Bp. -tabbapadaü. 6 B2.Bp. tasmà tassa. 7 B2.Bp. yo yo. 8 B2.Bp. pabhedaü for và bhedaü. 9 B2.Bp. kàëo. 10 B2.Bp. Vàsiññho. >\ #<[page 239]># %% navakammagocaro và uddesagocaro và vàsadhuragocaro và ti attho. thero và ti àdisu vayovatthàsu\<*<1>*>\ yo và so và hotu, paripuõõadasavassatàya thero và ånapa¤cavassatàya navo và atirekapa¤cavassatàya majjhimo và ti attho. atha kho sabbo 'va imasmiü atthe eso vuccati yo panà 'ti. bhikkhuniddese bhikkhatãti bhikkhako, labhanto và ala- bhanto và ariyàya yàcanàya yàcatãti attho. buddhàdãhi ajjhåpagataü\<*<2>*>\ bhikkhàcariyaü ajjhåpagatattà bhikkhàca- riyaü ajjhåpagato nàma. yo hi koci appaü và mahantaü và bhogakkhandhaü pahàya agàrasmà anagàriyaü\<*<3>*>\ pab- bajito so kasigorakkhàdãhi jãvikakappanaü hitvà liïgasam- pañicchanen' eva bhikkhàcariyaü ajjhåpagato ti bhikkhu. parapañibaddhajãvikattà và vihàramajjhe kàjabhattaü bhu¤- jamàno pi bhikkhàcariyaü ajjhåpagato ti bhikkhu. piõóiyà- lopabhojanaü nissàya pabbajjàya ussàhajàtattà và bhikkhà- cariyaü ajjhåpagato ti bhikkhu. agghaphassavaõõabhedena bhinnaü pañaü dhàretãti bhinnapañadharo. tattha sattha- kacchedanena agghabhedo veditabbo, sahassagghanako pi hi paño satthakena khaõóhaõóikaü chinno bhinnaggho hoti purimagghato upaóóham pi na agghati. suttasaüsibbanena phassabhedo veditabbo. sukhasamphasso\<*<4>*>\ pi hi paño suttehi saüsibbito bhinnaphasso hoti. kharasamphassataü pàpuõàti. såcimalàdãhi vaõõabhedo veditabbo. parisuddho\<*<5>*>\ pi hi paño såcikammato paññhàya såcimalena hatthasedamalajallikàhi avasàne rajanakappakaraõehi ca bhiõõavaõõo hoti, pakati- vaõõaü vijahati. evaü tãhàkàrehi bhinnaü pañam dhàraõato bhinnapañadharo ti bhikkhu. gihãvatthavisabhàgànaü và kàsàvànaü dhàraõamatten' eva bhinnapañadharo ti bhikkhu. sàma¤¤àyà\<*<6>*>\ 'ti pa¤¤atiyà vohàrenà 'ti attho, sàma¤¤àya\<*<6>*>\ eva hi ekacco bhikkhå 'ti pa¤¤àyati. tathà hi nimantanàdimhi bhikkhåsu gaõãyamànesu sàmaõere pi gahetvà sataü bhikkhå sahassaü\<*<7>*>\ bhikkhå ti vadanti. pañi¤¤àyà 'ti attano pañi- jànanena. pañi¤¤àya pi hi ekacco bhikkhå 'ti pa¤¤àyati, tassa ko etthà 'ti ahaü àvuso bhikkhå 'ti evamàdisu sambhavo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. vayovuddhàdãsu. 2 B2.Bp. ajjhupa-, sic passim. 3 B2. anàgàriyaü. 4 B2.Bp. atisukha-. 5 B2.Bp. supari-. 6 Sp.Bp. sama¤¤àya. 7 B2. sahassa. >\ #<[page 240]># %<240 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.8.1.)>% daññhabbo. ayaü pana ânandattherena vuttatà dhammikà pañi¤¤à, rattibhàge pana dussãlà pi pañipathaü àgacchantà ko etthà 'ti vutte adhammikàya pati¤¤àya abhåtattàya\<*<1>*>\ mayaü bhikkhå ti vadanti. ehi bhikkhå 'ti ehibhikkhu nàma bhagavato ehi bhikkhå 'ti vacanamattena bhikkhubhàvaü ehibhikkhåpasampadaü\<*<2>*>\ patto. bhagavà hi ehibhikkhu- bhàvàya upanissaya-sampannaü puggalaü disvà rattapaü- sukålantarato suvaõõavaõõaü dakkhiõahatthaü nãharitvà brahmaghosaü nicchàrento: ehi bhikkhu cara brahmacari- yaü sammà dukkhassa antakiriyàyà 'ti vadati.\<*<3>*>\ tassa sah' eva bhagavato vacanena gihiliïgaü antaradhàyati pabbajjà ca upasampadà ca råhati bhaõóukàsàvavasano\<*<4>*>\ hoti, ekaü nivàsetvà ekaü pàrupitvà ekaü aüse ñhapetvà, vàmaüsa- kåñe\<*<5>*>\ àsattanãluppalavaõõamattikàpatto. [ticãvara¤ ca patto ca, vàsi såci ca bandhanaü, parissàvanena aññh' ete yuttayo- gassa bhikkhuno ti,] evaü vuttehi aññhahi parikkhàrehi sarãre pañimukkehi yeva vassasaññhikatthero\<*<16>*>\ viya iriyàpathasam- panno buddhàcariyako buddhåpajjhàyako\<*<6>*>\ sammàsambud- dhaü vandamàno yeva tiññhati. bhagavà hi pañhamabodhiyaü ekasmiü kàle ehibhikkhu\<*<7>*>\ upasampadàya eva upasampàdesi. evaü upasampannàni\<*<8>*>\ ca sahassassåpari\<*<9>*>\ ekacattàëãsuttaràni tãõi bhikkhusatàni ahesuü, seyyathãdaü\<*<10>*>\ pa¤cavaggiyà\<*<11>*>\ therà Yaso kulaputto tassa parivàrà catupaõõàsa sahàyakà tiüsa bhaddavaggiyà sahassaü\<*<12>*>\ puràõajañilà saddhiü dvãhi aggasàvakehi aóóha- teyyasatà paribbàjakà eko Aïgulimàlatthero ti. vutta¤ c' etaü\<*<13>*>\ aññhakathàyaü:-- tãni sataü sahassaü ca cattàëãsaü punàpare\<*<14>*>\ eko ca thero sappa¤¤o sabbe te ehibhikkhukà ti. na kevala¤ ca ete\<*<15>*>\ a¤¤e pi bahå santi, seyyathãdaü\<*<10>*>\ tisa- taparivàro Selo bràhmaõo sahassaparivàro Mahàkappino \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. abhåttàya. 2 B2. ehibhikkhu upa-. 3 Vin. i. 17. 4 B2.Bp. -kàsàyavasano. 5 B2. vàmàüsa-. 6 B2.Bp. buddhupa-. 7 Bp. -bhikkhåpa-. 8 Bp. -pannà. 9 B2.Bp. sahassupari. 10 B2.Bp. seyyathidaü. 11 B2.Bp. pa¤capa¤cavaggiya-. 12 B2.Bp. sahassa påràõà-. 13 B2.Bp. h' etaü. 14 B2.Bp. punàparo. 15 B2.Bp. add eva. 16 Cc. -satika-. >\ #<[page 241]># %% dasasahassà\<*<1>*>\ Kapilavatthuvàsino kulaputtà soëasasahassà Pàràyaõikabràhmaõà ti evaü àdayo. te pana Vinayapiñake pàëiyaü na niddiññhattà na vuttà. ime tattha niddiññhattà vuttà ti. sattavãsasahassàni tãõi yeva satàni ca ete hi sabbe saïkhàtà sabbe te ehibhikkhukà ti. tãhi saraõagamaõehi upasampanno ti buddhaü saraõaü gacchàmãti àdinà nayena tikkhattuü vàcaü bhinditvà vuttehi tãhi saraõagamaõehi upasampanno. ayaü hi upasampadà nàma aññhavidhà: ehibhikkhåpasampadà\<*<2>*>\ saraõagamanaupa- sampadà\<*<3>*>\ ovàdapañiggahaõaupasampadà\<*<4>*>\ pa¤havyàkaraõa- upasampadà\<*<5>*>\ garudhammapañiggahaõaupasampadà\<*<4>*>\ dåtena- upasampadà\<*<6>*>\ aññhavàcikà\<*<7>*>\ upasampadà ¤atticatutthakamma- upasampadà\<*<8>*>\ ti. tattha ehibhikkhåpasampadà\<*<9>*>\ saraõagama- naupasampadà\<*<10>*>\ cavuttà eva. ovàdapañiggahaõaupasampadà\<*<4>*>\ nàma, tasmà-ti-ha te Kassapa evaü sikktabbaü: tibbaü me hirottappaü paccupaññhitaü bhavissati theresu navesu majjhimesu cà 'ti evaü hi te Kassapa sikkhitabbaü, tasmà- ti-ha te Kassapa evaü sikkhitabbaü: yaü ki¤ci dhammaü sossàma\<*<11>*>\ kusalåpasaühitaü sabbaü taü aññhikatvà\<*<12>*>\ mana- sikatvà sabbacetaso\<*<13>*>\ samannàharitvà ohitasoto dhammaü sossàmãti evaü hi te Kassapa sikkhitabbaü, tasmà-ti-ha te Kassapa evaü sikkhitabbaü: sàtasahagatà ca me kàyagatà sati\<*<14>*>\ na vijahissatãti evaü hi te Kassapa sikkhitabbaü ti iminà ovàdapañiggahaõena Mahàkassapattherassa anu¤- ¤àtaupasampadà. pa¤havyàkaraõaupasampadà\<*<5>*>\ nàma So- pàkassa anu¤¤àtaupasampadà. bhagavà kira Pubbàràme anucaïkamantaü Sopàkaü\<*<15>*>\ sàmaõeraü: uddhumàtakasa¤¤à ti và Sopàka råpasa¤¤à ti và ime dhammà nànaññhànà\<*<16>*>\ nà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. -sahassa. 2 Bp. -bhikkhåpa. 3 Bp. -gamanåpa-. 4 Bp. -haõåpa-. 5 B2. pa¤hàvyà-; Bp. pa¤hàvyàkaraõåpa-. 6 B2. dutena upa-; Bp. dåtenåpa-. 7 Bp. -vàcikåpa-. 8 Bp. -kammåpa-. 9 Bp. bhikkhåpa-. 10 Bp. -gamanåpa-. 11 B2.Bp. sossàmi. 12 B2. atthiü katvà; Bp. aññhiü katvà. 13 B2.Bp. sabbaü cetasà. 14 B2.Bp. satiü. 15 B2.Bp. Sopàkà-. 16 B2.Bp. nànaññhà. I 16 >\ #<[page 242]># %<242 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.8.1.)>% nàvya¤janà udàhu ekaññhànà\<*<1>*>\ vya¤janam eva nànaü ti dasàsubhanissite pa¤he pucchi. so te vyàkàsi, bhagavà tassa sàdhukàraü datvà, kati vasso 'si tvaü Sopàkà 'ti pucchi. satta- vasso 'haü bhagavà ti. Sopàka tvaü mama saba¤¤uta¤àõena saddhiü saüsandetvà\<*<2>*>\ pa¤he vyàkàsãti àraddhacitto upasam- padaü anujàni. ayaü pa¤havyàkaraõaupasampadà.\<*<3>*>\ garu- dhammapañiggahaõaupasampadà\<*<4>*>\ nàma Mahàpajàpatiyà añ- ñhagarudhammapañiggahaõe\<*<5>*>\ anu¤¤àtaupasampadà. dåtena-\<*<6>*>\ upasampadà nàma Aóóhakàsiyà gaõikàya anu¤¤àtaupasam- padà. aññhavàcikà\<*<7>*>\ upasampadà nàma bhikkhuniyà bhik- khunãsaïghato\<*<8>*>\ ¤atticatutthena bhikkhusaïghato ¤atticatut- thenà 'ti imehi dvãhi kammehi upasampadà. ¤atticatuttha- kammaupasampadà\<*<9>*>\ nàma bhikkhånaü etarahi upasampadà. imàsu aññhasu upasampadàsu yà ayaü: anujànàmi bhikkhave imehi tãhi saraõagamanehi pabbajjaü upasampadaü ti evaü anu¤¤àtàya\<*<10>*>\ imàya upasampadàya upasampanno ti vuttaü hoti. bhadro ti apàpako; kalyàõaputhujjanàdayo hi yàva arahà, tàva bhadrena sãlena samàdhinà pa¤¤àya vimuttiyà vimutti- ¤àõadassanena ca samannàgatattà bhadrà bhikkhå 'ti saïkhaü gacchanti. sàro ti tehi yeva sãlasàràdãhi samannàgatattà nãlasamannàgamena nãlo paño viya sàro bhikkhå 'ti veditabbo, vigatakilesapheggubhàvato\<*<11>*>\ khãõàsavo va sàro ti veditabbo. sekho ti puthujjanakalyàõakena saddhiü sattàriyà. tisso sikkhà sikkhantãti sekho, tesu yo koci sekho bhikkhå 'ti veditabbo. na sikkhatãti asekho, sekhadhamme atikkamma aggaphale ñhito; tato uttariü\<*<12>*>\ sikkhitabbàbhàvato khãõàsavo asekho ti vuccati. samaggena saïghenà 'ti sabbantimena pariyàyena pa¤cavaggakaraõãye kamme yàvatikà bhikkhå kammappattà tesaü àgatattà chandàrahànaü chandassa àhañattà sammukhãbhåtàna¤ ca apañikkosanato ekasmiü kamme samaggabhàvaü upagatena saïghena.\<*<13>*>\ ¤atticatut- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. ekaññhà. 2 Bp. saüsanditvà. 3 See p. 241, note 5. 4 See p. 241, note 4. 5 B2.Bp. -dhammassa pañiggahanena. 6 See p. 241, note 6. 7 See p. 241, note 7. 8 B2.Bp. bhikkhuni-. 9 See p. 241, note 8. 10 B2.Bp. anu¤¤àtà. 11 B2.Bp. add và. 12 B2.Bp. uttari-. 13 B2.Bp. omit saïghena. >\ #<[page 243]># %% thenà 'ti tãhi anusàvaõàhi\<*<1>*>\ ekàya\<*<2>*>\ ¤attiyà kattabbena.\<*<3>*>\ kam- menà 'ti dhammikena vinayakammena. akuppenà 'ti vatthu- ¤attianusàvaõasãmàparisasampatti-sampannattà akopetab- bataü appañikkositabbataü\<*<4>*>\ upagatena. ñhànàrahenà 'ti kà- raõàrahena satthusàsanàrahena. upasampanno nàma upa- ribhàvaü samàpanno patto ti attho. bhikkhubhàvo hi upari- bhàvo, ta¤ c' esa yathàvuttena kammena samàpannattà upa- sampanno ti vuccati. ettha ca ¤atticatutthakammaü ekam eva àgataü. imasmiü pana ñhàne ñhatvà cattàri saïghakam- màni nãharitvà vitthàrato kathetabbànãti sabbàññhakathàsu vuttaü. tàni ca apalokanakammaü ¤attikammaü ¤attidu- tiyakammaü ¤atticatutthakamman ti pañipàñiyà ñhapetvà vitthàrena Khandhakato Parivàràvasàne Kammavibhaïgato ca pàëiü àharitvà kathitàni, tàni mayaü Parivàràvasàne Kammavibhaïge yeva vaõõayissàma. evaü hi sati pañha- mapàràjikavaõõanà ca na bhàriyà bhavissati, yathàñhitàya ca pàëiyà vaõõanà suvi¤¤eyyà bhavissati, tàni ca ñhànàni asu¤¤àni bhavissanti; tasmà anupadavaõõanam eva karoma. tatrà 'ti tesu bhikkhako ti àdinà nayena vuttesu bhikkhåsu. yv àyaü bhikkhå 'ti yo ayaü bhikkhu. samaggena saïghena--- pe---upasampanno ti aññhasu upasampadàsu ¤atticatutthen' eva kammena upasampanno. ayaü imasmiü atthe adhippeto bhikkhå 'ti ayaü imasmiü methunaü dhammaü patisevitvà pàràjiko hotãti atthe bhikkhå 'ti adhippeto, itare pana bhik- khako ti àdayo atthuddhàravasena vuttà. tesu ca bhikkhako ti àdayo niruttivasena vuttà, sama¤¤àya\<*<5>*>\ bhikkhu pañi¤¤àya bhikkhå 'ti ime dve abhilàpavasena vuttà, ehi bhikkhå 'ti buddhena upajjhàyena pañiladdhaupasampadàvasena vutto, saraõagamanabhikkhu anuppannàya kammavàcàya upasam- padàvasena vutto, bhadro ti àdayo guõavasena vuttà ti veditabbo. idàni bhikkhånan ti imaü\<*<6>*>\ padaü visesatthàbhàvato avibhajitvà va yaü sikkha¤ ca sàjãva¤ ca samàpannattà bhikkhånaü sikkhàsàjãvasamàpanno hoti, taü dassento sikkhà ti àdim àha. tattha sikkhitabbà ti sikkhà. tisso ti gaõana- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. -sàvanàhi. 2 B2.Bp. add ca. 3 B2.Bp. kàtabbena. 4 B2.Bp. -ta¤ ca. 5 Old. Vin. sàma¤¤àya. 6 B2.Bp. idaü. >\ #<[page 244]># %<244 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.8.1.)>% paricchedo. adhisãlasikkhà ti adhikaü uttamaü sãlan ti adhisãlaü, adhisãla¤ ca taü sikkhitabbato sikkhà cà 'ti adhisã- lasikkhà. esa nayo adhicittàdhipa¤¤àsikkhàsu. katamaü pan' ettha sãlaü, katamaü adhisãlaü, katamaü cittaü, katamaü adhicittaü, katamà pa¤¤à, katamà adhipa¤¤à ti. vuccate, pa¤caïgadasaïgasãlaü tàva sãlam eva; taü hi buddhe uppanne pi anuppanne pi loke pavattati. uppanne buddhe tasmiü sãle buddhàpi sàvakàpi mahàjanaü samàda- penti, anuppanne buddhe paccekabuddhà ca kammavàdino dhammikà samaõabràhmaõà\<*<1>*>\ cakkavatti\<*<2>*>\ ca mahàràjà\<*<3>*>\ mahàbodhisattà ca samàdapenti; sàmam pi paõóità samaõa- bràhmaõà samàdiyanti. te taü kusalaü dhammaü paripå- retvà devesu ca manussesu ca sampattiü anubhonti. pàti- mokkhasaüvarasãlaü pana adhisãlan ti vuccati. taü hi suriyo\<*<4>*>\ viya pajjotànaü Siõeru viya pabbatànaü sabbaloki- yasãlànaü adhika¤ c' eva uttama¤ ca buddhuppàde eva ca pavattati, na vinà buddhuppàdà. na hi taü pa¤¤attiü uddha- ritvà a¤¤o satto ñhapetuü sakkoti. buddhà eva pana sabbaso kàyavacãdvàrajjhàcàrasotaü\<*<5>*>\ chinditvà tassa tassa vãtikka- massa anucchavikaü taü sãlasaüvaraü pa¤¤apentãti.\<*<6>*>\ pà- timokkhasaüvarato pi ca maggaphalasampayuttam eva sãlaü adhisãlaü, taü pana idha anadhippetaü, na hi taü samàpanno bhikkhu methunaü dhammaü pañisevati. kà- màvacaràni pana aññhakusalacittàni lokiyàññhasamàpatti- cittàni ca ekajjhaü katvà cittam evà 'ti veditabbàni. bud- dhuppàdànuppàde c' assa pavatti samàdapanasamàdàna¤ ca sãle vuttanayen' eva veditabbaü. vipassanàpàdakàññha- samàpatticittaü\<*<7>*>\ pana adhicittan ti vuccati. taü hi adhisãlaü viya sãlànaü sabbalokiyacittànaü adhika¤ c' eva uttama¤ ca buddhuppàde eva ca hoti na vinà buddhuppàdà. tato pi ca maggaphalacittam eva adhicittaü; taü pana idha ana- dhippetaü, na hi taü samàpanno bhikkhu methunaü dham- maü patisevati. atthi dinnaü atthi yiññhan ti àdinayappavat- taü pana kammassakata¤ànaü pa¤¤à; sà hi buddhe uppanne \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. adds ca. 2 Bp. cakkavattã. 3 B2.Bp. mahàràjàno. 4 Bp. såriyo. 5 B2.Bp. -dvàràjjhà-. 6 B2. pa¤¤àpenti; Bp. pa¤¤apenti. 7 B2.Bp. -pàdakam aññha-. >\ #<[page 245]># %% pi anuppanne pi loke pavattati. uppanne buddhe tassà pa¤¤àya buddhàpi sàvakà\<*<1>*>\ pi mahàjanaü samàdapenti, anuppanne buddhe paccekabuddhà kammavàdino ca dhammikà samaõa- bràhmaõà\<*<2>*>\ cakkavatti\<*<3>*>\ ca mahàràjà\<*<4>*>\ mahàbodhisattà ca samàdapenti; sàmam pi paõóitasattà\<*<5>*>\ samàdiyanti. tathà hi Aïkuro dasavassasahassàni mahàdànaü adàsi, Velàmo Vessantaro a¤¤e ca bahå paõóitamanussà mahàdànàni adaü- su, te taü kusalaü dhammaü paripåretvà devesu ca manussesu ca sampaiü anubhavisuü.\<*<6>*>\ tilakkhaõapariccheda- kaü\<*<7>*>\ pana vipassanà¤àõaü adhipa¤¤à ti vuccati. sà hi adhi- sãlàdhicittàni viya sãlacittànaü sabbalokiyapa¤¤ànaü adhikà c' eva uttamà ca; na\<*<8>*>\ vinà buddhuppàdà loke pavattati. tato pi ca maggaphalapa¤¤à 'va adhipa¤¤à, sa pana idha anadhip- petà, na hi taü samàpanno bhikkhu methunaü dhammaü pañisevatãti. tatrà 'ti tàsu tãsu sikkhàsu. yàyaü adhisãla- sikkhà ti yà ayaü pàtimokkhasãlasaïkhàtà adhisãlasikkhà. etaü sàjãvaü nàmà 'ti etaü sabbam pi bhagavatà vinaye ñhapitaü sikkhàpadaü, yasmà ettha nànàdesajàtigottà- dibhedabhinnà bhikkhå saha jãvanti ekajãvikà\<*<9>*>\ sabhàga- vuttino honti tasmà sàjãvan ti vuccati. tasmiü sikkhatãti ki¤càpi\<*<10>*>\ taü sikkhàpadaü cittassa adhikaraõaü katvà yathà sikkhàpadaü nu kho sikkhàmi na sikkhàmãti cittena olokento sikkhati. na kevala¤ càyam eva\<*<11>*>\ tasmiü\<*<12>*>\ sàjãvasaïkhàte sikkhàpade yeva sikkhati, sikkhàya pi sikkhati, etaü sàjãvaü nàmà 'ti imassa pana anantarassa padassa vasena tasmiü sikkhatãti vuttaü. ki¤càpi taü evaü vuttaü atha kho evam\<*<13>*>\ ettha attho daññhabbo. tassà ca sikkhàya sikkhaü paripå- rento sikkhati, tasmi¤ ca sikkhàpade avãtikkamanto sikkhatãti. tena vuccati sàjãvasamàpanno ti idam pi anantarassa sàjãvapa- dassa\<*<14>*>\ vasena vuttaü, yasmà pana so sikkham pi samàpanno tasmà sikkhàsamàpanno ti pi atthato veditabbo. evaü hi sati sikkhàsàjãvasamàpanno ti etassa padassa padabhàjanaü\<*<15>*>\ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. buddhasàvakà for sàvakà. 2 B2. adds ca. 3 Bp. -vattã. 4 B2.Bp. -ràjàno. 5 B2.Bp. paõóità sattà. 6 B2.Bp. -viüsu. 7 B2.Bp. tilakkhaõàkàrapari-. 8 B2.Bp. add ca. 9 B2.Bp. sabhàgajãvikà. 10 B2.Bp. omit ki¤càpi. 11 B2.Bp. omit eva. 12 B2.Bp. etasmiü. 13 B2.Bp. ayam for evam. 14 B2.Bp. -padass'eva. 15 B2.Bp. add pi. >\ #<[page 246]># %<246 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.8.2.)>% paripuõõaü hoti.\<*<1>*>\ ||1|| sikkhaü apaccakkhàya dubbalyaü anà- vikatvà\<*<2>*>\ ti sikkha¤ ca apañikkhipitvà dubbalabhàva¤ ca ap- pakàsetvà, yasmà\<*<3>*>\ dubbalye àvikate\<*<4>*>\ pi sikkhà apaccakkhàtà 'va hoti, sikkhàya pana paccakkhàtàya dubbalyaü àvikatam\<*<4>*>\ eva hoti, tasmà dubbalyaü anàvikatvà\<*<2>*>\ ti iminà padena na koci visesattho labbhati, yathà pana dvirattatirattaü\<*<5>*>\ sa- haseyyaü kappeyyà 'ti vutte dvirattavacanena\<*<5>*>\ na koci vise- sattho labbhati kevalaü lokavohàravasena vya¤janasiliññha- tàya mukhàråëhatàya etaü vuttaü, evam idam pi vohàrasu- khatàya\<*<6>*>\ bya¤janasiliññhatàya mukhàråëhatàya vuttan ti veditabbaü. yasmà và bhagavàsàtthaü sabya¤janaü dham- maü deseti tasmà sikkhaü apaccakkhàyà 'ti iminà atthaü sampàdetvà dubbalyaü anàvikatvà\<*<7>*>\ ti iminà byaïjanaü sampàdeti, parivàrakapadavirahitam hi ekam eva atthapadaü vuccamànaü parivàravirahito ràjà viya vatthàlaïkàravi- rahito viya ca puriso na sobhati, parivàrakena pana atthànu- lomena sahàya-padena saddhiü taü sobhatãti. yasmà và sikkhàpaccakkhànassa ekaccaü dubbalyàvikammaü\<*<8>*>\ attho hoti tasmà taü\<*<9>*>\ sandhàya sikkhaü apaccakkhàyà 'ti padassa atthaü vivaranto dubbalyaü anàvikatvà\<*<7>*>\ ti àha. tattha siyà yasmà na sabbaü dubbalyàvikammaü\<*<8>*>\ sikkhàpaccak- khànaü tasmà dubbalyaü anàvikatvà\<*<7>*>\ ti pañhamam vatvà tassa atthaniyamanatthaü sikkhaü apaccakkhàyà 'ti vattab- ban ti. ta¤ ca na kasmà. atthànukkamàbhàvato. sikkhàsàjã- vasamàpanno ti hi vuttattà yaü sikkhaü samàpanno taü apaccakkhàyà 'ti vuccamàno anukkamena attho vutto hoti na a¤¤athà. tasmà idam eva pañhamam vuttan ti. api ca anupañipàñiyàpi ettha attho veditabbo, kathaü sikkhàsà- jãvasamàpanno ti ettha yaü sikkhaü samàpanno taü apac- cakkhàya ya¤ ca sàjãvaü samàpanno tattha dubbalyaü anàvikatvà\<*<7>*>\ ti. idàni sikkhàpaccakkhànadubbalyàvikammànaü\<*<10>*>\ visesàvi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. insert sàjãvapadabhàjaniyaü niññhitaü after hoti. 2 B1. anàvãkatvà. 3 B2.Bp. add ca. 4 B2. àvã-. 5 B2.Bp. diratta-. 6 B2.Bp. vohàravasena. 7 B2. anàvã-. 8 B2. -vãkammaü. 9 Bp. naü for taü. 10 B2. -vikamma-. >\ #<[page 247]># %% sesaü sikkhàpaccakkhànalakkhaõa¤ ca dassento atthi bhik- khave ti àdim àha. tattha atthi bhikkhave ti àdãni dve màtikà-padàni; tàni vibhajanto katha¤ ca bhikkhave ti àdim àha. tatràyaü anuttànapadavaõõanà. kathan ti kena àkà- rena. dubbalyàvikamma¤ cà 'ti dubbalyassa àvikamma¤\<*<1>*>\ ca. idhà 'ti imasmiü sàsane. ukkaõñhito ti anabhiratiyà imasmiü sàsane kicchajãvikaü\<*<2>*>\ patto. athavà ajja yàmi sve yàmi ito yàmi ettha yàmãti uddhaü kaõñhaü katvà viharamàno vik- khitto\<*<3>*>\ anekaggo ti vuttaü hoti. anabhirato ti sàsane abhi- rativirahito. sàma¤¤à cavitukàmo ti samaõabhàvato apa- gantukàmo. bhikkhubhàvan ti bhikkhubhàvena; karaõatthe upayogavacanaü. kaõñhe àsattena aññiyeyyà 'ti àdisu pana yathàlakkhaõaü karaõavacanen' eva vuttaü. aññiyamàno\<*<4>*>\ ti aññaü pãëitaü dukkhitaü viya attànaü àcaramàno; tena và bhikkhubhàvena añño kayiramàno\<*<5>*>\ pãëiyamàno ti attho. haràyamàno ti lajjamàno. jigucchamàno ti asuciü\<*<6>*>\ viya taü jigucchanto. gihãbhàvaü\<*<7>*>\ patthayamàno ti àdãni uttànat- thàni yeva. yan nånàhaü buddhaü paccakkheyyan ti ettha yan nånà 'ti parivitakkadassane nipàto. iü vuttaü hoti: sac' àhaü buddhaü paccakkheyyaü sàdhu vata me siyà 'ti. vadati vi¤¤àpeti,\<*<8>*>\ imam atthaü etehi a¤¤ehi\<*<9>*>\ vya¤janehi vacãbhedaü katvà vadati c' eva yassa ca vadati taü vi¤¤à- peti jànàpeti. evam pãti upariatthasampiõóanattho\<*<10>*>\ pikàro. evam pi dubbalyàvikamma¤\<*<11>*>\ c' eva hoti sikkhà ca apaccak- khàtà. a¤¤athàpi,\<*<12>*>\ dubbalyàvikammaü\<*<11>*>\ sikkhàya ca apac- cakkhànaü dassento athavà panà 'ti àdim àha, taü sabbaü atthato uttànam eva. padato pan' ettha àditopaññhàya buddhaü paccakkheyyaü dhammaü saïghaü sikkhaü vi- nayaü pàtimokkhaü uddesaü upajjhàyaü àcariyaü sad- dhivihàrikaü antevàsikaü samànupajjhàyakaü samànàcari- yakaü sabrahmacàriü paccakkheyyan ti imàni cuddasapa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. àvãka-. 2 B2.Bp. -jãvika-. 3 B2. vikkhittacitto. 4 Bp. aññãya-. 5 Bp. kariyamàno. 6 B2. asuci. 7 B2.Bp. gihi-, sic passim. 8 B2.Bp. -petãti. 9 B2.Bp. etehi và a¤¤ehi và. 10 B2. upari atthaü sam-; Bp. uparim atthasam-. 11 B2. -vãkamma-. 12 B2.Bp. insert idàni taü a¤¤athàpi after pi. >\ #<[page 248]># %<248 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.8.2-3.)>% dàni paccakkhanàkàrena\<*<1>*>\ vuttànil gihã assan ti àdãni gihã upàsako àràmiko sàmaõero titthiyo titthiyasàvako assamaõo\<*<2>*>\ asakyaputtiyo assan ti imàni aññhapadàni assan ti iminà bhà- vavikappàkàrena vuttàni. evaü yan nånàhan ti iminà pa- ñisaüyuttàni dvàvãsati padàni, yathà ca etàni, evaü yadi panàhaü ap' àhaü handàhaü hoti me ti imesu ekamekena pañisaüyuttàni dvàvãsatãti sabbàn' eva sata¤ ca dasa ca pa- dàni honti. tato paraü saritabbavatthudassananayena pavat- tàni màtaraü saràmãti àdãni\<*<3>*>\ sattarasapadàni. tattha khettan ti sàëikhettàdi. vatthun ti tiõapaõõasàkaphalàphalasamuñ- ñhànaññhànaü.\<*<4>*>\ sippan ti kumbhakàrapesakàrasippàdikaü. tato paraü saki¤canasapalibodhabhàvadassanavasena pavat- tàni màtà me atthi sà mayà posetabbà ti àdãni navapadàni. tato paraü sanissayasappatiññhabhàvadassanavasena pavat- tàni màtà me atthi sà maü posessatãti àdãni soëasapadàni. tato paraü ekabhattaekaseyyàbràhmacariyànaü dukkarabhàva- dassanavasena pavattàni dukkaran ti àdãni aññhapadàni. tattha dukkaran ti ekabhattàdãnaü karaõe dukkarataü das- seti. na sukaran ti sukarabhàvaü pañikkhipati. evaü duc- caraü na sucaran ti ettha. na ussahàmãti tattha ussàhà- bhàvaü asakkuneyyataü dasseti. na visahàmãti asayha- taü dasseti. na ramàmãti ratiyà abhàvaü dasseti. nàbhi- ramàmãti abhiratiyà abhàvaü dasseti. evaü imàni ca pa¤ ¤àsa purimàni ca dasuttarasatan ti saññhisataü\<*<5>*>\ padàni dub- balyàvikammavàre\<*<6>*>\ vuttànãti veditabbàni. ||2|| sikkhàpaccak- khànavàre pi katha¤ ca bhikkhave ti àdim àha,\<*<7>*>\ sabbaü atthato uttànam eva, padato pan' etthàpi buddhaü paccakkhàmi dhammaü saïghaü sikkhaü vinayam pàtimokkhaü udde- saü upajjhàyaü àcariyaü saddhivihàrikam antevàsikaü samànupajjhàyakaü samànàcariyakaü sabrahmacàriü pac- cakkhàmãti imàni cuddasapadàni sikkhàpaccakkhànavacana- sambandhena pavattàni. sabbapadesu ca vadati vi¤¤àpetãti vacanassa ayam attho: vacãbhedaü katvà ca\<*<8>*>\ vadati yassa ca vadati taü ten' eva vacãbhedena ayaü sàsanaü jahitukàmo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. paccakkhà-. 2 B2. asamaõo. 3 Bp. -diü. 4 B2.Bp. omit tiõa; Bp. -paõõà-. 5 B2.Bp. -sata-. 6 B2. -vãkamma-. 7 B2.Bp. àdi for àdim àha. 8 B2.Bp. omit ca. >\ #<[page 249]># %% sàsanato muccitukàmo\<*<1>*>\ bhikkhubhàvaü jahitukàmo\<*<2>*>\ imaü vàkyabhedaü karotãti vi¤¤àpeti sàveti jànàpeti, sace panà- yaü buddhaü paccakkhàmãti vattukàmo padapaccàbhañ- ñhaü katvà paccakkhàmi buddhan ti và vadeyya, milakkha- bhàsàdãsu\<*<3>*>\ và a¤¤atarabhàsàya tam atthaü vadeyya, bud- dhaü paccakkhàmãti vattukàmo uppañipàñiyà dhammaü paccakkhàmãti và sabrahmacàriü paccakkhàmãti và vadeyya, seyyathàpi uttarimanussadhammavibhaïge\<*<4>*>\ pañhamajjhà- naü\<*<5>*>\ samàpajjàmãti vattukàmo dutiyajjhànan\<*<6>*>\ ti vadati, sace yassa\<*<7>*>\ vadati so ayaü bhikkhubhàvaü cajitukàmo etam atthaü vadatãti ettakam pi\<*<8>*>\ jànàti, viraddhaü nàma n' atthi, khettam eva otiõõaü, paccakkhàtà va hoti sikkhà, Sakkattà và Brahmattà và cutasatto viya cuto va hoti sàsanà. sace pana buddhaü paccakkhin ti và buddhaü paccakkhissàmãti và buddhaü paccakkheyyan ti và ti atãtànàgataparikappa- vacanehi vadati dåtaü và pahiõàti\<*<9>*>\ sàsanaü và peseti ak- kharaü và chindati hatthamuddàya và tam atthaü àroceti apaccakkhàtà hoti sikkhà. uttarimanussadhammàrocanaü pana hatthamuddàya pi sãsaü eti. sikkhàpaccakkhànaü manussajàtikasattassa santike cittasampayuttavacãbhedaü\<*<10>*>\ karontass' eva sãsaü eti. vacãbhedaü katvà vi¤¤àpento pi ca yadi ayam eva jànàtå 'ti ekaü niyametvà àroceti ta¤ ca so eva\<*<11>*>\ jànàti paccakkhàtà hoti sikkhà. atha so na jànàti, a¤¤o samãpe ñhito jànàti, apaccakkhàtà hoti sikkhà. atha dvinnaü ñhitaññhàne dvinnam pi niyametvà etesaü àroce- mãti vadati, tesu ekasmiü jànante pi dvãsu jànantesu pi pac- cakkhàtà 'va hoti sikkhà. evaü sambahulesu pi veditabbaü\<*<12>*>\ sace pana anabhiratiyà pãëito sabhàge bhikkhå parisaïka- màno yo koci jànàtå 'ti uccàsaddaü karonto buddhaü pac- cakkhàmãti vadati, ta¤ ca avidåre ñhito navakammiko\<*<13>*>\ và a¤¤o và samaya¤¤åpuriso sutvà, ukkaõñhito ayaü samaõo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. mu¤citu-. 2 B2.Bp. cajitukàmo. 3 B2. milakkhubhàsàdãsu; Bp. milakkhabhàsàsu. 4 B2. -dhammaü vibhaïge. 5 B2.Bp. pañhamaü jhànaü. 6 B2.Bp. dutiyaü jhànan. 7 B2. adds ca. 8 B2. etthakam attaü pi; Bp. ettakam att pi. 9 B2.Bp. pahiõati. 10 B2.Bp. -yuttaü vacã-. 11 B2.Bp. yeva. 12 B2.Bp. veditabbà. 13 Most, vana. >\ #<[page 250]># %<250 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.8.3.)>% gihãbhàvaü patthayati\<*<1>*>\ sàsanato cuto ti jànàti, paccakkhàtà 'va hoti sikkhà. taïkhaõa¤ ¤eva pana apubbaü acarimaü dujjànaü, sace àvajjanasamaye na jànàti yathà pakatiyà loke manussà vacanaü sutvà jànanti paccakkhàtà 'va\<*<2>*>\ hoti sikkhà. athàparabhàge\<*<3>*>\ kiü iminà vuttan ti kaïkhanto cirena jànàti apaccakkhàtà 'va\<*<2>*>\ hoti sikkhà. idaü hi sik- khàpaccakkhàna¤ ca\<*<4>*>\ upari abhåtàrocanaduññhullavàcàtta- kàmaduññhadosabhåtàrocanasikkhàpadàni\<*<5>*>\ ca ekaparicche- dàni, àvajjanasamayena\<*<6>*>\ ¤àte eva sãsaü enti. kiü ayaü bhaõatãti kaïkhatà cirena ¤àte sãsaü na enti. yathà càyaü buddhaü paccakkhàmãti pade vinicchayo vutto evaü sab- bapadesu veditabbo. yasmà ca yadà sikkhà paccakkhàtà hoti tadà yan nånàhaü buddhaü\<*<7>*>\ paccakkheyyan ti àdãni ava- datàpi dubbalyaü àvikatam\<*<8>*>\ eva hoti, tasmà sabbesaü padà- naü avasàne vuttaü evam pi bhikkhave dubbalyàvikamma¤\<*<8>*>\ c' eva hoti sikkhà ca paccakkhàtà ti. tato paraü gihãti maü dhàrehãti ettha sace\<*<9>*>\ gihã bhavissàmãti và gihã homãti và gihã jàto 'mhãti và vadati\<*<10>*>\ apaccakkhàtà 'va\<*<11>*>\ hoti sikkhà. sace pana ajja paññhàya gihãti maü dhàrehãti và jànàhãti và ma- nasikarohãti\<*<12>*>\ và vadati ariyakena và vadati milakkhakena và, evam eva\<*<13>*>\ tasmiü atthe vutte yassa vadati sace so jànàti, paccakkhàtà hoti sikkhà. esa nayo sesesu pi upàsako ti àdisu sattasu padesu. evaü imàni ca aññha purimàni ca cuddasàti dvàvãsati padàni honti. ito paraü purimàn' eva cuddasa alaü me, kinnu me, na mam' attho, sumutt' àhan ti imehi catåhi yojetvà vuttàni chappa¤¤àsà\<*<14>*>\ honti. tattha alan ti hotu pariyattan ti attho. kinnu me ti kiü mayhaü kiccaü kiü karanãyaü kiü sàdhetabban ti attho. na mam' attho ti n' atthi mama attho. sumutt' àhan ti sumutto ahaü. sesam ettha vuttanayam eva. evaü imàni ca chap- pa¤¤àsa purimàni ca dvàvãsatãti aññhasattatipadàni saråpen' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. pattheti. 2 B2.Bp. omit va. 3 B2.Bp. atha aparabhàge. 4 Sp. omits ca. 5 B2.Bp. -vàcà attakàmà-. 6 B2.Bp. -samaye. 7 Sp. omits buddhaü. 8 B2. àvãka,-sic passim. 9 B2.Bp. add pi. 10 B2.Bp. insert gihimhãti và before vadati. 11 B2.Bp. omit va. 12 B2.Bp. insert sa¤jànàhãti và before mana-. 13 B2. omits eva. 14 B2. -sàni; Bp. -sa. >\ #<[page 251]># %% eva vuttàni. yasmà pana tesaü vevacanehi pi sikkhàpaccak- khànaü hoti tasmà yàni và pan' a¤¤àni pãti àdim àha. tattha yàni và pan' a¤¤àni pãti pàëiyà\<*<1>*>\ buddhan ti àdãni àga- tapadàni ñhapetvà yàni a¤¤àni atthi buddhavevacanàni và ti buddhassa và pariyàyanàmàni --pe-- asakyaputtiyassa và ti.\<*<2>*>\ tattha vaõõapaññhàne àgataü nàmasahassaü Upàëi- gàthàsu nàmasataü a¤¤àni ca guõato labbhamànàni nàmàni buddhavevacanànãti veditabbàni. sabbàni pi dhammassa nàmàni dhammavevacanànãti veditabbàni. esa nayo sabbat- tha. ayaü pan' ettha yojanà: buddhaü paccakkhàmãti na vevacanena paccakkhànaü yathàrutam eva, sammàsambud- dhaü paccakkhàmi anantabuddhiü anomabuddhiü bodhi- pa¤¤àõaü dhãram vigatamohaü pabhinnakhãlaü vijitavi- jayaü paccakkhàmãti evam àdi buddhavevacanena sikkhà- paccakkhànaü. dhammaü paccakkhàmãti na vevacanena paccakkhànaü yathàrutam eva, svàkkhàtaü dhammaü pac- cakkhàmi, sanditññhikaü akàlikaü ehipassikaü opanayikaü\<*<3>*>\ paccattaü veditabbaü vi¤¤åhi dhammaü paccakkhàmi asaïkhataü dhammaü paccakkhàmi viràgaü nirodhaü amataü dhammaü paccakkhàmi, Dãghanikàyaü paccakkhàmi Brahmajàlaü paccakkhàmi\<*<4>*>\ Majjhimanikàyaü Målapariyà- yaü Saüyuttanikàyaü Aïguttaranikàyaü Jàtakanikàyaü abhidhammaü kusalaü dhammaü akusalaü dhammaü abyàkataü dhammaü satipaññhànaü sammappadhànaü iddhipàdaü indriyaü balaü bojjhaïgaü maggaü phalaü nibbànaü paccakkhàmãti\<*<5>*>\ caturàsãtidhammakkhandhasahas- sesu\<*<6>*>\ ca\<*<7>*>\ ekadhammakkhandhassàpi nàmaü dhammaveva- canam eva, evaü dhammavevacanena sikkhàpaccakkhànaü hoti. saïghaü paccakkhàmãti na vevacanena paccakkhànaü\<*<8>*>\ supañipannaü saïghaü paccakkhàmi ujupañipannaü ¤àya- pañipannaü sàmãcipañipannaü saïghaü, cattàripurisayugaü saïghaü aññhapurisapuggalaü saïghaü àhuneyyaü\<*<9>*>\ pàhu- neyyaü\<*<9>*>\ dakkhiõeyyaü\<*<9>*>\ \<*<10>*>\a¤jalikaraõãyaü\<*<9>*>\ anuttaraü pu¤- ¤akkhettaü saïghaü paccakkhàmãti, evaü saïghavevaca- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. pàëiyaü. 2 B2.Bp. omit ti. 3 B2.Bp. opaneyikaü. 4 B2.Bp. omit paccakkhàmi. 5 Sp. -kkhàmi. 6 B2. caturàsãtiyàdha-. 7 B2.Bp. omit ca. 8 B2. inserts yathà rutam eva after -khànaü. 9 B2. adds saïghaü. 10 B2.Bp. a¤jalã-. >\ #<[page 252]># %<252 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.8.3.)>% nena sikkhàpaccakkhànaü hoti. sikkhaü paccakkhàmãti na vevacanena paccakkhànaü. bhikkhusikkhaü paccak- khàmi bhikkhunãsikkhaü paccakkhàmi\<*<1>*>\ adhisãlasikkhaü adhi- cittasikkhaü adhipa¤¤àsikkhaü paccakkhàmãti evaü sik- khàvevacanena sikkhàpaccakkhànaü hoti. vinayaü paccak- khàmãti na vevacanena paccakkhànaü. bhikkhuvinayaü paccakkhàmi bhikkhunãvinayaü paccakkhàmi\<*<1>*>\ pañhama- pàràjikaü dutiyaü tatiyaü catutthaü pàràjikaü saïghàdi- sesaü thullaccayaü pàcittiyaü pàñidesaniyaü dukkañaü dubbhàsitaü paccakkhàmãti evam àdinà\<*<2>*>\ vinayavevacanena sikkhàpaccakkhànaü hoti. pàtimokkhaü paccakkhàmãti na vevacanena paccakkhànaü. bhikkhupàtimokkhaü bhikkhu- nãpàtimokkhaü paccakkhàmãti evaü pàtimokkhavevacanena sikkhàpaccakkhànaü hoti. uddesaü paccakkhàmãti na veva- canena paccakkhànaü. bhikkhupàtimokkhuddesaü bhik- khunãpàtimokkhuddesaü pañhamaü pàtimokkhuddesaü\<*<3>*>\ du- tiyaü tatiyaü catutthaü pa¤camaü pàtimokkhuddesaü sammàsambuddhuddesaü anantabuddhiuddesaü anomabud- dhiuddesaü bodhipa¤¤àõuddesaü dhãruddesaü vigatamo- huddesaü pabhiõõakhãluddes\<*<4>*>\ vijitavijayuddesaü paccak- khàmãti, evam àdi udddesavevacanena sikkhàpaccakkhànaü hoti. upajjhàyaü paccakkhàmãti na vevacanena paccak- khànaü. yo maü pabbàjesi yo maü upasampàdesi yassa målenàhaü pabbajito yassa målenàhaü upasampanno yassa målikà mayhaü pabbajjà yassa målikà mayhaü upasampadà tàhaü paccakkhàmãti evaü upajjhàyavevacanena sikkhàpac- cakkhànaü hoti. àcariyaü paccakkhàmãti na vevacanena paccakkhànaü. yo maü pabbàjesi yo maü anusàvesi yàhaü nissàya vasàmi yàhaü uddisàpemi yàhaü paripuc- chàmi yo maü uddisati yo maü paripucchàpeti, tàhaü pac- cakkhàmãti evaü àcariyavevacanena sikkhàpaccakkhànaü hoti. saddhivihàrikaü paccakkhàmãti na vevacanena paccak- khànaü. yàhaü pabbàjesiü yàhaü upasampàdesiü may- haü målena yo pabbajito mayhaü målena yo upasampanno mayhaü målikà yassa pabbajjà mayhaü målikà yassa upasampadà, tàhaü paccakkhàmãti evaü saddhivihàrika- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. omit paccakkhàmi. 2 B2.Bp. àdi. 3 B2. omits pàti-. 4 B2.Bp. pabhinna-. >\ #<[page 253]># %% vevacanena sikkhàpaccakkhànaü hoti. antevàsikaü paccak- khàmãti na vevacanena paccakkhànaü. yàhaü pabbàjesiü yàhaü anusàvesiü, yo maü nissàya vasati yo maü uddisà- peti yo maü paripucchati yassàhaü uddisissàmi yàhaü pa- ripucchàpemi, taü paccakkhàmãti evaü antevàsikavevaca- nena sikkhàpaccakkhànaü hoti. samànupajjhàyakaü pac- cakkhàmãti na vevacanena paccakkhànaü. mayhaü upaj- jhàyo yaü pabbàjesi yaü upasampàdesi, yo tassa måle pab- bajito yo tassa måle upasampanno yassa tam målikà pabbajjà- yassa tam målikà upasampadà taü paccakkhàmãti evaü samànupajjhàyakavevacanena sikkhàpaccakkhànaü hoti. samànàcariyakaü paccakkhàmãti na vevacanena paccakkhà- naü. mayhaü àcariyo yaü pabbàjesi yaü upasampàdesi\<*<1>*>\ yaü anusàvesi, yo taü nissàya vasati, yo taü uddisàpeti paripucchati, yassa me àcariyo uddisati yaü paripucchàpeti taü paccakkhàmãti evaü samànàcariyakavevacanena sik- khàpaccakkhànaü hoti. sabrahmacàriü paccakkhàmãti na vevacanena paccakkhànaü. yenàhaü saddhiü adhisãlaü sikkhàmi adhicittaü adhipa¤¤aü sikkhàmi, taü paccak- khàmãti evaü sabrahmacàrãvevacanena sikkhàpaccakkhànaü hoti. gihãti maü dhàrehãti na vevacanena paccakkhànaü. àgàriko ti maü dhàrehi kassako vàõijo gorakkho otallako\<*<2>*>\ molibaddho\<*<3>*>\ kàmaguõiko ti maü dhàrehãti evam gihãvevaca- nena sikkhàpaccakkhànaü hoti. upàsako ti maü dhàrehãti na vevacanena paccakkhànaü. dvevàciko upàsako ti maü dhàrehi tevàciko\<*<4>*>\ buddhaü saraõagamaniko dhammaü saï- ghaü saraõagamaniko pa¤casikkhàpadiko dasasikkhàpadiko upàsako ti maü dhàrehãti evaü upàsakavevacanena sikkhà- paccakkhànaü hoti. àràmiko ti maü dhàrehãti na vevacanena paccakkhànaü. kappiyakàrako ti maü dhàrehi veyyàvac- cakaro appaharitakàrako yàgubhàjako phalabhàjako khajja- kabhàjako ti maü dhàrehãti evaü àràmikavevacanena sik- khàpaccakkhànaü hoti. sàmaõero ti maü dhàrehãti na veva- canena paccakkhànaü. kumàrako ti maü dhàrehi cellako ceñako monigallo\<*<5>*>\ samanuddeso ti maü dhàrehãti evaü sàma- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. omits yaü upasampàdesi. 2 B2.Bp. okallako. 3 Bp. moëibandho. 4 Bp. adds upàsako. 5 B2. moëigallo; Bp. moëikatto. >\ #<[page 254]># %<254 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.8.3-4.)>% õeravevacanena sikkhàpaccakkhànaü hoti. titthiyo ti maü dhàrehãti na vevacanena paccakkhànaü. nigaõñho\<*<1>*>\ ti maü dhàrehi àjãvako tàpaso paribbàjako paõóaraïgo ti maü dhàrehãti evaü titthiyavevacanena sikkhàpaccakkhànaü hoti. titthiyasàvako ti maü dhàrehãti na vevacanena paccak- khànaü. nigaõñhasàvako\<*<2>*>\ ti maü dhàrehi àjãvakatàpasa- paribbàjakapaõóaraïgasàvako\<*<3>*>\ ti maü dhàrehãti evaü tit- thiyasàvakavevacanena sikkhàpaccakkhànaü hoti. assama- õo ti maü dhàrehãti na vevacanena paccakkhànaü. dus- sãlo ti maü dhàrehi pàpadhammo asucisaïkassarasamàcàro pañicchannakammanto assamaõo samaõapañi¤¤o abrahma- càrã brahmacàrãpañi¤¤o antopåti avassuto kasambujàto\<*<4>*>\ koõóo\<*<5>*>\ ti maü dhàrehãti evaü assamaõavevacanena sikkhà- paccakkhànaü hoti. asakyaputtiyo ti maü dhàrehãti na ve- vacanena paccakkhànaü. na sammàsambuddhaputto ti maü dhàrehi na anantabuddhiputto na anomabuddhiputto na bodhipa¤¤àõaputto na dhãraputto na vigatamohaputto na pabhinnakhãlaputto na vijitavijayaputto ti maü dhàrehãti evamàdi asakyaputtiyavevacanena sikkhàpaccakkhànaü hoti. tehi àkàrehi tehi liïgehi tehi nimittehãti tehi buddhavevaca- nàni và ti àdinà nayena vuttehi buddhàdãnaü vevacanehi. vevacanàni hi sikkhàpaccakhànassa kàraõattà àkàrà\<*<6>*>\, bud- dhàdãnaü saõñhànadãpanattà sikkhàpaccakkhànasaõñhànattà eva và liïgàni. sikkhàpaccakkhànassa sa¤jànanahetuto ma- nussànaü tilakàdãni viya nimittànãti vuccanti. evaü kho bhikkhave ti ito paraü a¤¤assa sikkhàpaccakkhànakàraõassa abhàvato niyamento àha. ayaü h' ettha attho evam eva dubbalyàvikamma¤ c' eva hoti sikkhàpaccakkhàna¤ ca na ito paraü kàraõam atthãti. ||3|| evaü sikkhàpaccakkhànalakkhàõaü dassetvà apaccak- khàne\<*<7>*>\ asammohatthaü tass' eva ca sikkhàpaccakkhànalak- khaõassa puggalàdivasena vipattidassanatthaü katha¤ ca bhikkhave apaccakkhàtà ti àdim àha. tattha yehi àkàrehãti àdi vuttanayam eva. ummattako ti yakkhummattako và pittummattako và yo koci viparãtasa¤¤o; so sace paccakkhàti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. nigandho. 2 B2. nigandha-. 3 Sp. -jako paõóa-. 4 B2. kasambukajàto. 5 B2.Bp. koõñho. 6 B2.Bp. àkàràni. 7 Bp. appacca-, sic passim. >\ #<[page 255]># %% apaccakkhàtà\<*<1>*>\ hoti sikkhà, ummattakassà 'ti tàdisass' eva um- mattakassa; tàdisassa hi santike sace pakatatto sikkhaü paccakkhàti ummattako na jànàti,apaccakkhàtà\<*<2>*>\ hoti sikkhà. khittacitto ti yakkhummattako vuccati; purimapade pana ummattakasàma¤¤ena vuttaü yakkhummattako và pittum- mattako và.\<*<3>*>\ ubhinnam pi viseso anàpatti vàre àvibhavissati. evaü khittacitto \<*<4>*>\paccakkhàtàpi apaccakkhàtà hoti,\<*<4>*>\ tassa santike paccakkhàtàpi tamhi ajànante apaccakkhàtà hoti. vedanañño ti balavatiyà dukkhavedanàya phuññho mucchà- pareto; tena vippalapantena\<*<5>*>\ paccakkhàtàpi apaccakkhàtà\<*<2>*>\ hoti. tassa santike paccakkhàtàpi tam hi ajànante apaccak- khàtà hoti. devatàya santike ti Bhummadevataü àdiü katvà yàva Akaniññhadevatàya pi santike paccakkhàtàpi apaccak- khàtà 'va hoti. tiracchànagatassà 'ti nàgamàõavakassa và supaõõamàõavakassa và kinnarahatthimakkañàdãnaü và yassa kassaci santike paccakkhàtàpi apaccakkhàtà 'va hoti. tatra ummattakàdãnaü santike ajànanabhàvena apaccak- khàtà ti àha. devatàya santike atikhippaü jànanabhàvena, devatà nàma mahàpa¤¤à tihetupañisandhikà\<*<6>*>\ atikhippaü jànanti; citta¤ ca nàmetaü lahuparivattaü tasmà cittala- hukassa puggalassa cittavasen' eva mà atikhippaü vinàso ahosãti devatàya santike sikkhàpaccakkhànaü pañikkhipi. manussesu pana niyamo n' atthi. yassa kassaci sabhàgassa và visabhàgassa và gahaññhassa và pabbajitassa và vi¤¤ussa santike paccakkhàtà paccakkhàtà 'va hoti. sace pana so na jànàti apaccakkhàtà 'va hotãti etam atthaü dassento ariya- kenà 'ti àdim àha. tattha ariyakaü nàma ariyavohàro Ma- gadhabhàsà.\<*<7>*>\ milakkhakaü\<*<8>*>\ nàma yo koci anariyako Andha Damiëàdi.\<*<9>*>\ so ca na pañivijànàtãti bhàsantare và anabhi¤¤à- tàya buddhasamaye và akovidatàya imaü nàma atthaü esa bhaõatãti na pañijànàti. davàyà 'ti sahasà a¤¤aü bhaõi- tukàmo sahasà buddhaü paccakkhàmãti bhaõati. ravàyà 'ti ravà bha¤¤ena, a¤¤aü bhaõissàmãti a¤¤aü bhaõanto, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. adds va. 2 B2.Bp. add va. 3 B2.Bp. add pi. 4 B2.Bp. sikkhaü paccakkhàti appaccakkhàtà 'va hoti. 5 B2.Bp. vilap-. 6 B2.Bp. tihetuka-. 7 B2.Bp. Màgada-. 8 S1.(D). milakkhukaü. 9 S1.(D). -Damilàdi. >\ #<[page 256]># %<256 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.8.4-5.)>% purimena ko viseso ti ce. purimaü paõóitassàpi sahasà- vasena a¤¤aü\<*<1>*>\ bhaõanaü, idaü pana mandattà momåhattà apakata¤¤uttà pakkhalantassa a¤¤aü bhaõissàmãti a¤¤aü\<*<1>*>\ bhaõanaü. asàvetukàmo sàvetãti imassa sikkhàpadassa pà- liü\<*<2>*>\ vàceti paripucchati uggaõhàti sajjhàyaü karoti vaõõeti, ayaü vuccati asàvetukàmo sàvetãti. sàvetukàmo na sàvetãti dubbalabhàvaü àvikatvà sikkhaü paccakkhanto vacãbhedaü na karoti, ayaü vuccati sàvetukàmo na sàvetãti. avi¤¤ussa sàvetãti mahallakassa và potthakaråpasadisassa garumedhassa và samaye akovidassa gàmadàrakànaü và avi¤¤utaü pattà- naü sàveti. vi¤¤ussa na sàvetãti paõóitassa ¤àtuü samat- thassa na sàveti. sabbaso và panà 'ti buddhaü paccakkhàmãti àdisu yena yena\<*<3>*>\ pariyàyena sikkhàpaccakkhàtà hoti, tato ekam pi vacãbhedaü katvà na sàveti.\<*<4>*>\ evaü kho ti apaccak- khànalakkhaõaü niyameti. ayaü hi ettha\<*<5>*>\ attho: evam eva sikkhà apaccakkhàtà hoti na a¤¤ena kàraõenà 'ti attho.\<*<6>*>\ ||4|| idàni methunaü dhammaü patiseveyyà 'ti àdãnaü attha- dassanatthaü methunadhammo nàmà 'ti àdim àha. tattha methunadhammo nàmà 'ti idaü niddisitabbassa methuna- dhammassa uddesapadaü. asaddhammo ti asataü nãcajanà- naü dhammo. gàmadhammo ti gàmavàsãnaü sevanadham- mo. vasaladhammo ti vasalànaü dhammo kilesavassanato và sayam eva vasalo dhammo ti vasaladhammo. duññhullan ti duññhu ca kilesehi duññhattà thåla¤ ca anipuõabhàvato ti duññhullaü. ito paññhàya ca tãsu padesu yo so ti idaü parivat- tetvà yaü\<*<7>*>\ tan ti katvà yojetabbaü, yaü taü\<*<8>*>\ duññhullaü yaü taü odakantikaü yaü taü rahassan ti. ettha ca yasmà tassa kammassa parivàrabhåtaü dassanam pi gahaõam pi àmasanam pi phusanam pi ghaññanam pi duññhullaü, tasmàpi taü kammaü duññhullaü. yaü taü duññhullaü so methu- nadhammo. udakaü assa ante suddhatthaü àdiyissatãti\<*<9>*>\ udakantaü udakantam eva odakantikaü. yaü taü odakan- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. a¤¤a-. 2 B2.Bp. pàëiü. 3 B2. yena kenaci for yena yena. 4 B2. sàvetãti. 5 B2.Bp. h' ettha. 6 B2.Bp. omit attho, and add paccakkhànavibhaïgaü niññhitaü. 7 B2.Bp. yan. 8 B2.Bp. yan taü, sic passim. 9 B2.Bp. àdãyatãti. >\ #<[page 257]># %% tikaü so methunadhammo. raho pañicchanne okàse kattab- batàya rahassaü. yaü taü rahassaü so methunadhammo ti evaü yojanà veditabbà. dvayena dvayena samàpajjitabbato\<*<1>*>\ dvayaü-dvayasamàpatti. tattha yojanà: yà sà dvayaü-dvaya- samàpatti so methunadhammo nàmà 'ti. idha pana taü sabbaü ekajjhaü nigamento àha, eso methunadhammo nàmà 'ti. kiü kàraõà vuccati methunadhammo ti. ubhinnaü rattànaü sàrattànaü avassutànaü pariyuññhitànaü ubhin- naü sadisànaü dhammo ti, taü-kàraõà vuccati methuna- dhammo ti. patisevati\<*<2>*>\ nàmà 'ti idaü patiseveyyà 'ti ettha yenàkàrena patiseveyyà 'ti vuccati, tassàkàrassa dassanat- thaü màtikàpadaü. yo nimittena nimittan ti àdisu yo bhik- khu itthiyà nimittena attano nimittaü itthiyà aïgajàtena attano aïgajàtaü sabbantimena pamàõena ekatilabãjamattam pi vàtena asamphuññhe allokàse paveseti, eso patisevati nàmà; ettakena\<*<3>*>\ sãlabhedaü pàpuõàti pàràjiko hoti. ettha ca itthinimitte cattàri passàni vemajjhan cà 'ti pa¤ca ñhànàni labbhanti. purisanimitte cattàri passàni majjhaü uparãti\<*<4>*>\ cha. tasmà itthinimitte heññhàpavesento pi pàràjiko hoti, uparito pavesento pi ubhohi passehi pavesento pi cattàri ñhànàni mu¤citvà majjhena pavesento pi pàràjiko hoti. purisanimittaü pana heññhàbhàgena chupantaü pavesento pi pàràjiko hoti, uparibhàgena chupantaü pavesento pi ubhohi passehi chupantaü pavesento pi majjhen' eva chupan- taü pavesento pi sammi¤jitaïguli\<*<5>*>\ viya majjhimapabba- piññhiyà saïkocetvà uparibhàgena chupantaü pavesento pi pàràjiko hoti. tattha tuëàdaõóasadisaü\<*<6>*>\ pavesentassàpi cattàri passàni majjhan cà ti pa¤cañhànàni. saïkocetvà pavesentassàpi cattàri passàni uparibhàgam\<*<7>*>\ majjha¤ cà ti pa¤ca ñhànàni. evaü sabbàni pi purisanimitte dasa ñhànàni honti. nimitte jàtaü anaññhakàyappasàdaü cammakhãlaü và piëakaü\<*<8>*>\ và paveseti àpatti pàràjikassa. naññhakàyap- pasàdaü matacammaü và sukkhapiëakaü\<*<8>*>\ và paveseti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. -tabbabhàvato. 2 Bp. pañi-. sic passim; Old. Vin. sic. 3 B2. ettha kena. 4 B2.Bp. upari cà 'ti. 5 B2. sami¤chi-; Bp. sama¤chitaïguliü. 6 B2.Bp. tulà-. 7 B2.Bp. uparibhàga-. 8 Bp. pãëakaü; Cc. tilakaü. >\ #<[page 258]># %<258 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.8.5.)>% àpatti dukkañassa. methunassàdena lomaü và aïguli aï- guññhabãjàdãni và pavesentassàpi dukkañam eva. aya¤ ca methunakathà nàma yasmà duññhullakathà asabbhakathà\<*<1>*>\ tasmà etaü và a¤¤aü và vinaye ãdisaü ñhànaü kathentena pañikkålamanasikàra¤\<*<2>*>\ ca samaõasa¤¤a¤ ca hirottappa¤ ca paccupaññhàpetvà\<*<3>*>\ sammàsambuddhe gàravaü uppàdetvà asamakaruõassa\<*<4>*>\ lokanàthassa karuõàguõaü àvajjetvà ka- thetabbà.\<*<5>*>\ so hi nàma bhagavà sabbaso kàmehi vinivatta- mànaso pi sattànuddayalokànukampàya\<*<6>*>\ sattesu kàru¤¤ataü pañicca sikkhàpadapa¤¤àpanatthàya\<*<7>*>\ ãdisaü kathaü kathesi, aho satthukaruõàguõo ti evaü lokanàthassa karuõàguõaü àvajjitvà\<*<8>*>\ kathetabbaü. api ca yadi\<*<9>*>\ bhagavà sabbàkàrena ãdisam kathaü na katheyya, ko jàneyya ettakesu ñhànesu pàràjikaü, ettakesu thullaccayaü, ettakesu dukkañan ti, tasmà suõantenàpi\<*<10>*>\ kathentenàpi\<*<10>*>\ vãjanakena,\<*<11>*>\ mukhaü\<*<12>*>\ apidhàya dantavidaüsakaü hasamànena na\<*<13>*>\ nisãditabbaü. sammàsambuddhenàpi ãdisaü kathitan ti paccavekkhitvà ussàhena gabbhitena\<*<14>*>\ hirottappasampannena sathupañi- bhàgena hutvà kathetabban ti. målapa¤¤attaü niññhitaü. anuppa¤¤attivàre antamaso ti sabbantimena paricchedena. tiracchànagatàya pãti pañisandhivasena tiracchànesu gatàya.\<*<15>*>\ pageva manussitthiyà 'ti pañhamataraü manussajàtikàya itthiyà, pàràjikavatthubhåtà eva c' ettha tiracchànagatitthi\<*<16>*>\ tiracchànagatà ti gahetabbà, na sabbà. tatràyaü paric- chedo: apadànaü ahi\<*<17>*>\ macchà dvipadàna¤ ca kukkuñã catuppadànaü majjàri\<*<18>*>\ vatthu pàràjikass' imà 'ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. asabbhikathà. 2 B2. pañikkula-; Bp. pañikåla-. 3 B2. pañhapetvà-; Bp. -paññhapetvà. 4 B2.Bp. asamakàruõikassa. 5 B2.Bp. -tabbaü. 6 B2.Bp. -ddayàyalo-. 7 B2. sikkhàpadaü pa¤¤à-. 8 B2.Bp. àvajjetvà. 9 B2. yadi pi. 10 B2.Bp. -tena. 11 B2. bãjanakena; Bp. bãjakena. 12 B2. mukha. 13 B2.Bp. omit na. 14 B2. gabbitena. 15 Bp. adds pi. 16 Bp. -gatitthã. 17 Bp. ahã. 18 B2. ma¤jàrã; Bp. majjàrã. >\ #<[page 259]># %% tattha ahigahaõena sabbàpi ajagaragonisàdibhedà\<*<1>*>\ dãgha- jàti saïgahãtà\<*<2>*>\, tasmà dãghajàtãsu yattha tiõõaü maggànaü a¤¤atarasmiü sakkà tilaphalamattaü\<*<3>*>\ pavesetuü sà pàràji- kavatthu. avasesà dukkañavatthå 'ti veditabbà. macchaga- haõena sabbàpi macchakacchapamaõóåkàdibhedà odakajàti saïgahãtà, tatràpi dãghajàtiyaü vuttanayen' eva pàràjikavat- thu¤\<*<4>*>\ ca dukkañavatthu¤\<*<5>*>\ ca veditabbaü. ayam pana viseso baraïkamukhamaõóukà\<*<6>*>\ nàma honti, tesaü mukha- saõñhànaü mahantaü chiddaü appakaü, tattha\<*<7>*>\ pavesanaü na ppahoti, mukhasaõñhànaü\<*<6>*>\ pana vaõasaïkhepaü gacchati, tasmà taü thullaccayavatthå 'ti veditabbaü. kukkuñãgaha- õena\<*<8>*>\ sabbàpi kàkakapotàdibhedà pakkhijàti\<*<9>*>\ saïgahãtà,\<*<2>*>\ tatràpi vuttaneyen' eva pàràjikavatthu¤\<*<4>*>\ ca dukkañavatthu¤\<*<4>*>\ ca veditabbaü. majjàrigahaõena\<*<10>*>\ sabbàpi rukkhasuõa- khamuïgusagodhàdibhedà\<*<11>*>\ catuppadajàti saïgahãtà,\<*<2>*>\ tatràpi vuttanayen' eva pàràjikavatthu¤\<*<12>*>\ ca dukkañavatthu¤\<*<12>*>\ ca veditabbaü. pàràjiko ti paràjito paràjayaü àpanno. ayaü hi pàràjikasaddo sikkhàpadàpattipuggalesu\<*<13>*>\ vattati. tattha, aññhànam etaü ânanda anavakàso yaü tathàgato Vajjãnaü và Vajjiputtakànaü và kàraõà sàvakànaü pàràjikaü\<*<14>*>\ sik- khàpadaü pa¤¤attaü taü\<*<15>*>\ samåhaneyyà 'ti evam sikkhàpade vattamàno veditabbo. àpattiü\<*<16>*>\ tvaü bhikkhu àpanno pàràjikaü ti evaü àpattiyà.\<*<17>*>\ na mayaü pàràjikà yo ava- haño so pàràjiko ti evaü puggale vattamàno veditabbo. pàràjikena dhammena anuddhaüseyyà 'ti àdisu pana dhamme vattatãti vadanti. yasmà pana tattha dham ti katthaci àpatti katthaci sikkhàpadam eva adhippetaü, tasmà so visuü na vattabbo. tattha sikkhàpadaü yo taü atikkamati taü paràjeti, tasmà pàràjikan ti vuccati. àpatti pana yo naü ajjhàpajjati taü paràjeti tasmà pàràjikà ti vuccati. puggalo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. -gonasàdi-. 2 B2.Bp. saïgahità. 3 B2.Bp. add pi. 4 B2.Bp. -vatthu. 5 B2. pañaïgamåkhamaõóåkà; Bp. pataïgamukhamaõóåkà. 6 B2. måkha-. 7 B2. inserts sace pana. 8 B2.Bp. kukkuñi-. 9 B2. pakkhã-. 10 B2. ma¤jàrã-; majjàrigga-. 11 B2.Bp. -maïgusa-. 12 See note 4. 13 B2. -pada àpatti. 14 B2. pàràjika. 15 B2.Bp. omit taü. 16 B2. àpatti. 17 Bp. àpattiyaü. >\ #<[page 260]># %<260 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.8.5;9.1.)>% yasmà paràjito paràjayam àpanno tasmà pàràjiko ti vuccati. etam eva hi atthaü sandhàya Parivàre pi: [pàràjikan ti yaü vuttaü taü suõohi yathà-tathaü, cuto' paraddho bhaññho ca saddhammàbhiniraïkato,\<*<1>*>\ saüvàso ca\<*<2>*>\ tahiü n' atthi; ten' etaü iti vuccatãti] vuttaü. ayaü h' ettha attho: taü sikkhàpadaü vãtikkamanto àpatti¤ ca àpanno puggalo cuto hotãti sabbaü yojetabbaü. tena vuccatãti yena kàraõena assamaõo hoti asakyaputtiyo paribhaññho chinno paràjito sàsanato tena vuccati kinti pàràjiko hotãti. saha vasanti etthà 'ti saüvàso, taü dassetuü saüvàso nàmà 'ti vatvà ekaü\<*<3>*>\ kamman ti àdim àha. tatràyaü saddhiü yojanàya vaõõanà: catubbidham pi saïghakammaü sãmàparicchinnehi pakatat- tehi bhikkhåhi ekato kattabbattà ekaü\<*<3>*>\ kammaü nàma, tathà pa¤cavidho pi pàtimokkhuddeso ekato uddisitabbattà ekuddeso nàma pa¤¤attaü pana sikkhàpadaü sabbehi pi lajjipuggalehi\<*<4>*>\ samaü sikkhitabbabhàvato samasikkhatà\<*<5>*>\ nàma. ettha yasmà sabbe pi lajjino etesu kammàdisu saha vasanti, na eko pi tato bahiddhà sandissati, tasmà tàni sabbàni pi gahetvà eso saüvàso nàmà 'ti àha. so ca vuttappakàro saüvàso tena puggalena saddhiü n' atthi, tena kàraõena so pàràjiko puggalo asaüvàso ti vuccatãti. ||5||8|| evaü udiññhasikkhàpadaü padànukkamena vibhajitvà idàni yaü taü patiseveyyà 'ti ettha yenàkàrena patiseveyyà 'ti vuccati, tassàkàrassa dassanatthaü patisevati nàmà 'ti idaü màtikàpadaü ñhapetvà nimittena nimittaü aïgajàtena aïgajàtan ti vuttaü. tattha yasmà na kevalaü itthiyà eva nimittaü pàràjikavatthu, nàma\<*<6>*>\ manussitthiyà eva, suvaõõa- rajatàdimayàna¤ ca itthinam\<*<7>*>\ pi nimittaü vatthum eva na hoti, tasmà yaü yaü vatthu hoti, taü taü dessetuü tisso itthiyo ti àdinà nayena yesaü nimittàni vatthåni honti, te satte vatvà manussitthiyà tayo magge ti àdinà nayena tàni vatthåni àha. tattha tisso itthiyo tayo ubhatobya¤janakà tayo paõóakà tayo purisà ti pàràjikavatthånaü nimittà- naü nissayà dvàdasa sattà honti. tesu itthipurisà pàkañà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. -màhi-. 2 B2.Bp. pi for ca. 3 B2.Bp. eka-. 4 B2.Bp. lajjã-. 5 B2. -sikkhàtà. 6 B2.Bp. na ca for nàma. 7 B2.Bp. itthãnam. >\ #<[page 261]># %% eva. paõóakaubhatobya¤janakabhedo pabbajjàkhandhaka- vaõõanàyaü pàkaño bhavissati. manussitthiyà tayo magge methunaü dhammaü patisevantassà 'ti ettha ca manussit- thiyà tãsu maggeså 'ti attho veditabbo. ||1|| evaü sabbattha sabbe eva c' ete manussitthiyà tayo maggà, amanussitthiyà tayo tiracchànagatitthiyà tayo ti nava, manussaubhatobya¤jana- kàdãnaü nava manussapaõóakàdãnaü dvedve katvà cha, tathà manussapurisàdànan ti samatiüsa maggà honti. etesu nimittasaïkhàtesu yattha katthaci attano aïgajàtaü tila- phalamattam pi pavesetvà methunaü dhammaü patisevanto pàràjikaü àpajjati, àpajjanto pana yasmà sevanacitten' eva àpajjati, na vinà tena, tasmà taü lakkhaõaü dassento bhagavà bhikkhussa sevanacittaü paccupaññhitan\<*<1>*>\ ti àdim àha. tattha bhikkhussà 'ti methunasevanakassa bhikkhussa, sevanacittaü paccupaññhitan\<*<1>*>\ ti bhåmmatthe\<*<2>*>\ paccattavacanaü, sevana- citte paccupaññhite ti attho. vaccamaggaü aïgajàtaü pave- sentassà 'ti yena maggena vaccaü nikkhamati taü maggaü attano aïgajàtaü purisanimittaü tilaphalamattam pi pa- vesentassa. àpatti pàràjikassà 'ti àpatti pàràjikà assa hotãti attho. athavà àpattãti àpajjanaü hoti. pàràjikassà 'ti pàrà- jikadhammassa. ||2|| esa nayo sabbattha evaü sevanacitten' eva pavesentassa àpatti\<*<3>*>\ dassetvà idàni yasmà taü pavesanam nàma na kevalaü attåpakkamena\<*<4>*>\ paråpakkamenàpi hoti. tatràpi ca sàdiyantass' eva àpatti sevanacittasamaïgissa na itarassa. tasmà ye saddhà pabbajità kulaputtà sammà pa- ñipannakà paråpakkamena pavesane pi sati na sàdiyanti, tesaü rakkhaõatthaü bhikkhupaccatthikà manussitthin ti àdim àha. tattha pañipakkhaü atthaü\<*<5>*>\ yanti icchantãti paccatthikà, bhikkhå eva paccatthikà bhikkhupaccatthikà, visabhàgànaü verãbhikkhånam etaü adhivacanaü. ma- nussitthiü bhikkhuno\<*<6>*>\ santike ànetvà ti issàpakatà taü bhik- khuü nàsetukàmà àmisena và upalàpetvà mittasanthava- vasena\<*<7>*>\ và idaü amhàkaü kiccaü karohãti vatvà ki¤ci ma- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. and Old. Vin. upaññhite ti. 2 B2. bhåmatthe; Bp. bhummatthe. 3 B2.Bp. àpattiü. 4 B2.Bp. attupakkamen' eva. 5 B2.Bp. atthayanti. 6 B2.Bp. bhikkhussa. 7 B2.Bp. -sandha-. >\ #<[page 262]># %< 262 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.9.4.)>% nussitthiü rattibhàge tassa bhikkhussa vasanokàsaü ànetvà. vaccamaggena aïgajàtaü abhinisãdentãti taü bhikkhuü hat- thapàdasãsàdãsu sugahitaü nipparipphandaü gahetvà itthiyà vaccamaggena tassa bhikkhuno aïgajataü abhinisãdenti sampayojentãti attho. so ce ti àdisu so ce bhikkhu vaccamag- gabbhantaraü attano aïgajàtassa pavesanaü sàdiyati adhi- vàseti, tasmiü khaõe sevanacittaü upaññhàpeti\<*<1>*>\ paviññhaü sàdiyati adhivàseti, paviññhakàle sevanacittaü upaññhàpeti, ñhitaü sàdiyati adhivàseti, ñhànappattakàle sukkavissaññhi- samaye sevanacittaü upaññhàpeti, uddharaõaü sàdiyati adhi- vàseti, nãharaõakàle sevanacittaü\<*<2>*>\ upaññhàpeti, evaü catusu\<*<3>*>\ ñhànesu sàdiyanto mama verãsamaõehi idaü kataü ti vattuü na labhati, pàràjikàpattim eva àpajjati. yathà ca imàni cattàri sàdiyanto àpajjati, evaü purimaü ekaü asàdiyitvà tãõi sàdiyanto pi dve asàdiyitvà dve sàdiyanto pi tãõi asàdiyitvà ekaü sàdiyanto pi àpajjati yeva. sabbaso pana asàdiyanto àsivisamukhaü\<*<4>*>\ viya aïgàrakàsuü viya ca paviññhaü aïgajàtaü ma¤¤amàno nàpajjati, tena vuttaü pavesanaü na sàdiyati --pe-- uddharaõaü na sàdiyati anà- pattãti. imaü hi evaråpaü àraddhavipassakaü kàye ca jãvite ca anapakkhaü ekàdasahi aggãhi sampajjalitàni va\<*<5>*>\ sabbàyatanàni\<*<6>*>\ ukkhittàsike viya ca vàdhake pa¤cakàma- guõe passantaü puggalaü rakkhanto bhagavà paccatthikà- na¤ c' assa manorathavighàtaü karonto imaü pavesanaü na sàdiyatãti àdikaü catukkaü nãharitvà thapesãti. pañhamacatukkakathà niññhità.\<*<7>*>\ evaü pañhamacatukkaü dassetvà idàni yasmà bhikkhupac- catthikà itthiü ànetvà na kevalaü vaccamaggen' eva abhi- nisãdenti, atha kho passàvamaggena pi mukhena\<*<8>*>\ pi. itthiü ànentàpi ca keci jàgarantiü ànenti, keci suttaü, keci mattaü, keci ummattaü, keci pamattaü, a¤¤avihitaü\<*<9>*>\ vikkhittacittan \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. upaññhapeti, sic passim. 2 Bp. pañisevana-. 3 B2.Bp. catåsu. 4 B2. -måkham; Bp. àsãvisamukhaü. 5 B2.Bp. ca for va. 6 BP. inserts upaññhahantaü. 7 Chinese translation (Tokyo ed.,) folio 39a. 8 B2. måkhena. 9 B2.Bp. a¤¤à-. >\ #<[page 263]># %% ti attho. keci mataü akkhayitaü sonasigàlàdãhi\<*<1>*>\ akkhayita- nimittan ti attho. keci mataü yebhuyyena akkhayitaü, ye- bhuyyena akkhayità nàma yassà nimitte vaccamagge và\<*<2>*>\ passàvamagge và\<*<2>*>\ mukhe và bahutaro okàso akkhayito hoti. keci mataü yebhuyyena khayitaü, yebhuyyena khayità nàma yassà vaccamaggàdike nimitte bahuü\<*<3>*>\ khayitaü hoti appaü akkhayitaü. na kevala¤ ca manussitthim eva ànenti, atha kho amanussitthim pi tiracchànagatitthim pi, na kevala¤ ca vuttappakàraü itthim eva ubhatobya¤janakam pi paõóa- kam pi purisam pi ànenti. tasmà tesaü vasena a¤¤àni pi catukkàni dassento bhikkhupaccatthikà manussitthiü jàga- rantin ti àdim àha. tattha pàliyà\<*<4>*>\ asammohatthaü vutta- catukkàni evaü saïkhàto\<*<5>*>\ veditabbàni. manussitthiyà tiõ- õam maggànaü vasena tãõi suddhikacatukkàni tãõi jàgaran- ticatukkàni tãõi suttacatukkàni tãõi mattacatukkàni tãõi ummattacatukkàni tãõi pamattacatukkàni tãõi matàkkhayi- tacatukkàni tãõi yebhuyyena akkhayitacatukkàni tãõi yebhuy- yena khayitacatukkànãti sattavãsati catukkàni. tathà ama- nussitthiyà tathà tiracchànagatitthiyà ti itthivàre ekàsãti catukkàni. yathà ca itthivàre evaü ubhatobya¤janakavàre. paõóakapurisavàresu pana dvinnaü maggànaü vasena catu- paõõàsa catupaõõàsa honti. evaü sabbàni pi dvesatàni sattati ca catukkàni honti. tàni uttànatthàni yeva. sabbavàresu pan' ettha mataü yebhuyyena akkhayitaü khayitan ti etasmiü ñhàne ayaü vinicchayo: Tambapaõõi- dãpe kira dve vinayadharà samànàcariyakà therà ahesuü, Upatissatthero ca Phussadevatthero\<*<6>*>\ ca. te mahàbhaye up- panne\<*<7>*>\ Vinayapiñakaü pariharantà rakkhiüsu. tesu Upatis- satthero byattataro. tassàpi dve antevàsikà ahesuü Mahà- padumatthero ca Mahàsummatthero\<*<8>*>\ ca. tesu Mahàsummat- thero\<*<8>*>\ navakkhattuü Vinayapiñakaü assosi. Mahàpadumat- thero tena saddhiü navakkhattuü visu¤ ca ekako 'va navak- khattun ti aññhàrasakkhattuü assosi. ayam\<*<9>*>\ etesu byatta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. sonasiïgàlàdãhi. 2 B2.Bp. omit và. 3 B2. bahu. 4 B2.Bp. pàëiyà. 5 B2. saïkhyato; Bp. saïkhyàto. 6 B2.Bp. Phusareva-. 7 B2.Bp. omit uppanne. 8 B2.Bp. Mahàsuma-. 9 B2.Bp. ayam eva tesu for ayam etesu. >\ #<[page 264]># %<264 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.9.4-6.)>% taro. tesu Mahàsummatthero\<*<1>*>\ navakkhattuü Vinayapiñakaü sutvà àcariyaü mu¤citvà aparagaïgaü agamàsi. tato Ma- hàpadumatthero àha: såro vata re esa vinayadharo, yo dhara- mànakaü yeva àcariyaü mu¤citvà a¤¤attha vasitabbaü ma¤¤ati, nanu àcariye dharamàne Vinayapiñaka¤ ca aññha- kathà ca anekakkahattuü gahetvàpi na vissajjetabbaü, nic- cakàlaü sotabbaü, anusaüvaccharaü sajjhàyitabban ti. evaü vinayagarukànaü bhikkhånaü kàle ekadivasaü Upa- tissatthero pana Mahàpadumattherapamukhànaü pa¤can- naü antevàsikasatànaü pañhamapàràjikasikkhàpade imaü padesaü vaõõento\<*<2>*>\ nisinno hoti. taü antevàsikà pucchiüsu: bhante yebhuyyena akkhayite pàràjikaü, yebhuyyena khayite thullaccayaü, upaóóhakkhayite kena bhavitabban ti. thero àha: àvuso buddhà nàma pàràjikaü pa¤¤àpento\<*<3>*>\ na sàva- sesaü katvà pa¤¤àpenti anavasesaü\<*<4>*>\ katvà sabbaü pariyà- diyitvà sotaü chinditvà pàràjikavatthusmiü pàràjikam eva pa¤¤àpenti. idaü hi sikkhàpadaü lokavajjaü na paõõatti- vajjaü. tasmà yadi upaóóhakkhayite pàràjikaü bhaveyya, pa¤¤àpeyya sammàsambuddho, pàràjikacchàyà pan' ettha na dissati, thullaccayam eva dissatãti. api ca matasarãre pàràjikaü pa¤¤àpento bhagavà yebhuyyena akkhayite ñha- pesi, tato paraü pàràjikaü n' atthãti dassetuü thullaccayaü pa¤¤àpento yebhuyyena khayite ñhapesi, tato paraü thullac- cayaü n' atthãti dassetun ti pi veditabbaü. khayitàkhayita¤ ca nàm' etaü matasarãrasmiü yeva veditabbaü na jãvamàne. jãvamàne hi nakhapiññhippamàõe\<*<5>*>\ chavimaüse và nahàrumhi\<*<6>*>\ và sati pàràjikam eva hoti. yadi pi nimittaü sabbaso khayi- taü chavicammaü n' atthi nimittasaõñhànaü pa¤¤àyati pavesanaü jàyati pàràjikam eva. nimittasaõñhànaü pana anavasesetvà sabbasmiü nimitte chinditvà samantato tac- chetvà uppàñite vaõasaïkhepavasena thullaccayaü. nimittato patitàya maüsapesiyà upakkamantassa dukkañaü. matasa- rãre pana yadi pi sabbaü\<*<7>*>\ sarãraü khayitaü hoti, yadi pi akkhayitaü, tayo pana maggà akkhayità, tesu upakkaman- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. Mahàsuma-. 2 B2. saüvaõõento. 2 Bp.pa¤¤a,-sicpassim. 4 B2.Bp. insert eva. 5 Bp. inserts pi. 6 B2.Bp. nhà-. 7 B2. sabba-. >\ #<[page 265]># %% tassa pàràjikaü. yebhuyyena akkhayite pàràjikam eva, upaóóhakkhayite ca yebhuyyena khayite ca thullaccayaü. manussànaü jãvamànakasarãre akkhinàsakaõõacchiddavat- thikosesu\<*<1>*>\ satthakàdãhi katavaõe và methunaràgena tilapha- lamattam pi aïgajàtaü pavesantassa thullaccayam eva. avasesasarãre upakacchakàdisu dukkataü. mate allasarãre pàràjikakkhette pàràjikaü thullaccayakkhette thullaccayaü dukkañakkhette dukkataü. yadà pana sarãraü uddhumàta- kaü hoti kuthitaü\<*<2>*>\ nãlamakkhikasamàkiõõaü kimikulasam- àkulaü\<*<3>*>\ navahi vaõamukhehi paggaëitapubbam\<*<4>*>\ kuõapa- bhàvena upagantum pi asakkuneyyaü, tadà pàràjikavatthu¤ ca thullaccayavatthu¤ ca vijahati. tàdise sarãre yattha katthaci upakkamato dukkañaü eva. tiracchànagatànaü hatthiassagogadrabhaoññhamahisàdãnaü\<*<5>*>\ nàsàya thullac- cayaü. vatthikose thullaccayam eva. sabbesam pi tirac- chànagatànaü akkhikaõõanàsàvaõesu\<*<6>*>\ dukkañaü. avase- sasarãre\<*<7>*>\ dukkañam eva. matànam allasarãre pàràjikak- khette pàràjikaü thullaccayakkhette thullaccayaü dukka- ñakkhette dukkañaü. kuthitakuõape\<*<8>*>\ pubbe vuttanayen' eva sabbattha dukkañaü. kàyasaüsaggaràgena\<*<9>*>\ methuna- ràgena và jãvamànakapurisassa vatthikosaü appavesento nimittena nimittaü chupati dukkañaü. methunaràgena it- thiyà appavesento nimittena nimittaü chupati thullaccayaü. Mahàaññhakathàyaü pana itthinimittaü methunaràgena mukhena chupati thullaccayan ti vuttaü. Cammakkhan- dhake: chabbaggiyà bhikkhå Aciravatinadiyà\<*<10>*>\ gãvãnaü taran- tãnaü visàõesu pi gaõhanti kaõõesu pi gaõhanti gãvàya pi gaõhanti cheppàya pi gaõhanti piññhim pi abhiråhanti, ratta- cittàpi aïgajàtaü chupantãti imissà aññhåppattiyà\<*<11>*>\ avisesena vuttaü: na ca bhikkhave rattacittena aïgajàtaü chupitab- baü, yo chupeyya àpatti thullaccayassà 'ti. taü sabbam pi saüsandetvà\<*<12>*>\ yathà na virujjhati, tathà gahetabbaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. -kaõõachidda-. 2 B2. kudhitaü. 3 Bp. kãmi-. 4 B2.Bp. gaëita-. 5 B2.Bp. gona ... mahimsà-. 6 B2.Bp. -kaõõavanesu. 7 B2.Bp. insert pi. 8 B2. kudhita-. 9 B2.Bp. add và. 10 B2.Bp. Aciravatiyà nadi-. 11 B2.Bp. aññhuppattiyà. 12 B2.Bp. saüsanditvà. >\ #<[page 266)]># %<266 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.9.4-6.)>% katha¤ ca na virujjhati. yaü tàva Mahàaññhakathàyaü vuttaü, methunaràgena mukhena chupatãti, tatra kira ni- mittamukhaü mukhan ti adhippetaü. methunaràgenà 'ti ca vuttattàpi ayam eva tattha adhippàyo ti veditabbo. na hi itthinimitte pakatimukhena methunåpakkamo\<*<1>*>\ hoti. Khan- dhake pi,ye piññhiü abhiruhantà\<*<2>*>\ methunaràgena aïgajàtena aïgajàtaü chupiüsu, te sandhàya thullaccayaü vuttan ti veditabbaü. itarathàhi dukkañaü siyà. keci panàhu: Khan- dhake pi mukhen'\<*<3>*>\ eva chupantaü\<*<4>*>\ sandhàya olàrikattà\<*<5>*>\ kammassa thullaccayaü vuttaü, aññhakathàyam pi taü sandhàya bhàsitaü gahetvà 'va methunaràgena mukhena\<*<3>*>\ chupati thullaccayan ti vuttaü ti. tasmà suññhu sallak- khetvà ubhosu vinicchayesu yo yuttataro so gahetabbo. vinaya¤¤å pana purimaü pasaüsanti kàyasaüsaggaràgena pana pakatimukhena\<*<6>*>\ nimittamukhena và itthinimittaü chupantassa saïghàdisesaü. tiracchànagatitthiyà passàva- maggaü nimittamukhena chupantassa vuttanayen' eva thul- laccayaü,kàyasaüsaggaràgena dukkañan ti. avasesaekånasattatidvisatacatukkakathà niññhità. evaü bhagavà vippañipannakassa\<*<7>*>\ bhikkhuno rakkhaõat- thaü\<*<8>*>\ sattati dvisatacatukkàni nãharitvà idàni ye anàgate pàpabhikkhå santhataü imaü na ki¤ci upàdinnakaü\<*<9>*>\ upà- dinnakena chupati,\<*<10>*>\ ko ettha doso ti sa¤cicca lesaü oóóes- santi, tesaü sàsane patiññhà evna bhavissatãti disvà tesu sattati dvisatacatukkesu ekam ekaü catukkaü catåhi santha- tàdi-bhedehi bhinditvà dassento: bhikkhåpaccatthikà\<*<11>*>\ manus- sitthiü bhikkhussa santike ànetvà vaccamaggena passàvamag- gena mukhena\<*<12>*>\ aïgajàtaü abhinisãdenti santhatàya asantha- tassà 'ti àdim àha. tattha santhatàya asanthatassà 'ti àdisu santhatàya itthiyà vaccamaggena passàvamaggena mukhena\<*<12>*>\ asanthatassa bhikkhussa aïgajàtaü abhinisãdentãti iminà nayena yojanà veditabbà. tattha santhatà\<*<13>*>\ nàma yassà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. methunupa-. 2 B2.Bp. abhiråhantà. 3 B2. måkhe-. 4 Bp. chupanaü. 5 B2.Bp. oëà-. 6 B2.Bp. add và. 7 B2.Bp. pañipanna-. 8 B2. -natthaü. 9 B2. diõõa-, sic passim. 10 B2.Bp. phusati. 11 B2.Bp. bhikkhupa-. 12 B2. måkhena. 13 Bp. santhataü. >\ #<[page 267]># %% tãsu maggesu yo koci maggo paëiveñhetvà\<*<1>*>\ và anto và pave- setvà yena kenaci vatthena và paõõena và vàkapaññena và cammena và tipusãsàdãnaü paññena và pañicchanno santhato nàma. yassa aïgajàtaü tesaü yeva vatthàdãnaü na kenaci pañicchannaü tattha upàdinnakena và anupàdinnakaü ghaññãyatu,anupàdinnakena và upàdinnakaü, anupàdinnakena và anupàdinnakaü, upàdinnakena và upàdinnakaü, sace yattake paviññhe pàràjikaü hotãti vuttaü tattakaü pavisa- ti, sabbattha sàdiyantassa pàràjikakkhette pàràjikaü thul- laccayakkhette thullaccayaü dukkañakkhette dukkañam eva hoti. sace itthinimittaü khàõuü katvà santhataü khàõuü ghaññentassa dukkañam. sace purisanimittaü khàõuü katvà santhataü khàõuü pavesantassa\<*<2>*>\ dukkañaü. sace ubhayaü khàõuü katvà santhataü khàõunà khàõuü ghaññentassa dukkañaü. sace itthinimitte veëunaëapabbàdãnaü ki¤ci pak- khittaü tassa heññhàbhàga¤ ce pi phusanto tilaphalamattaü pavesati pàràjikaü. uparibhàga¤ ce pi ubhosu passesu ekaü\<*<3>*>\ passa¤ ce pi phusanto paveseti pàràjikaü. cattàri pi passàni aphusanto pavesetvà tassa tala¤ ce pi phusati pàrà- jikaü. yadi pana passesu và talesu\<*<4>*>\ và aphusanto àkàsaga- tam eva katvà pavesetvà nãharati dukkañaü, bahiddhà khàõuke phusati dukkañam eva. yathà ca itthinimitte vut- taü evaü sabbattha lakkhaõaü veditabban ti. santhatacatukkabhedakathà\<*<5>*>\ niññhità.\<*<6>*>\ evaü santhatacatukkabhedaü\<*<7>*>\ vatvà idàni yasmà na keva- laü manussitthiàdike bhikkhussa\<*<8>*>\ santike ànenti, atha kho bhikkhum pi tàsaü santike ànenti, tasmà taü\<*<9>*>\ pabhedaü dassento bhikkhupaccatthikà bhikkhuü manussitthiyà santike ti àdinà nayena sabbàni tàni catukkàni puna pi nãharitvà dassesi. tesu vinicchayo vuttanayen' eva veditabbo.\<*<10>*>\ bhikkhupaccatthikavasena catukkabhedavaõõanà\<*<7>*>\ niñ- ñhità.\<*<6>*>\ ||6|| \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. palivedhetvà; Bp. paliveñhetvà. 2 B2.Bp. pavesentassa. 3 B2.Bp. eka-. 4 B2.Bp. tale. 5 B2. -kkappabheda-. 6 Chinese translation (Tokyo ed.), folio 39b. 7 B2. -kkappabhe-. 8 Bp. adds eva. 9 Bp. tappabhedaü. 10 B2.Bp. add ti. >\ #<[page 268]># %<268 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.9.7.)>% yasmà pana na bhikkhupaccatthikà eva evaü karonti ràjapaccatthikàdayo\<*<1>*>\ pi karonti, tasmà tam pi bhedaü\<*<2>*>\ dassento ràjapaccatthikà ti àdiü àha. tattha ràjàno yeva\<*<3>*>\ paccatthikà ràjapaccatthikà, te ca sayaü ànentàpi a¤¤ehi ànàpentàpi ànenti yevà 'ti veditabbà. corà eva paccatthikà corapaccatthikà. dhuttà ti methunåpasaühitakhióóàpasu- tà\<*<4>*>\ nàgariyakeràñiyapurisà,\<*<5>*>\ itthidhuttasuràdhuttàdayo và. dhuttà yeva\<*<3>*>\ paccatthikà dhuttapaccatthikà. gandhan ti ha- dayaü vuccati, taü uppàñentãti uppalagandhà, uppalagandhà eva paccatthikà uppalagandhapaccatthikà. ete kira na kasi- vaõijjàdãhi\<*<6>*>\ jãvanti, panthaghàtagàmaghàtàdãni katvà put- tadàraü posenti. te kammasiddhiü patthayamànà devatà\<*<7>*>\ àyàcitvà\<*<8>*>\ tàsaü balikammatthaü manussànaü hadayaü uppàñenti. sabbakàla¤\<*<9>*>\ ca manussà dullabhà. bhikkhå pana ara¤¤e viharantà sulabhà honti. te sãlavantaü bhikkhuü gahetvà sãlavato vadho nàma bhàriyo hotãti ma¤¤amànà tassa sãlavinàsanatthaü manussitthiàdike và ànenti, taü và tattha nenti. ayam ettha viseso. sesaü vuttanayen' eva veditabbaü. bhikkhupaccatthikavàre vuttanayen' eva ca imesu catusu\<*<10>*>\ pi vàresu catukkàni veditabbàni. pàli\<*<11>*>\ pana saïkhittena vuttàni. sabbàkàrena catukkabhedakathà\<*<12>*>\ niññhità. ||7|| idàni yaü vuttaü: manussitthiyà tayo magge methunaü dhammaü pañisevantassà 'ti àdi. ettha asammohatthaü maggena maggan ti àdim àha. tattha maggena maggan ti itthiyà tãsu maggesu a¤¤atarena maggena attano aïgajàtaü paveseti. athavà sambhiõõesu dvãsu maggesu passàva- maggena vaccamaggaü vaccamaggena và passàvamaggaü paveseti. maggenàmaggan\<*<13>*>\ ti passàvàdimaggena pavesetvà tassa sàmanta-vaõena\<*<14>*>\ nãharati. amaggena maggan ti mag- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. ràjacorapacca-. 2 B2.Bp. pabhedaü. 3 B2.Bp. eva. 4 B2.Bp. methunupasaühità. 5 B2.Bp. nàgarikake-. 6 B2. -vànijà-; Bp. -vànijjà-. 7 B2.Bp. devatànaü. 8 B2.Bp. àyàcetvà. 9 B2.Bp. -kàle. 10 B2.Bp. catåsu. 11 B2.Bp. pàëiyaü. 12 B2. -kkappabheda-. 13 B2.Bp. maggena ama-. 14 B2.Bp. sàmantà. >\ #<[page 269]># %% gasàmantavaõena\<*<1>*>\ pavesetvà maggena nãharati. amaggena amaggan ti dvãsu sambhiõõavaõesu ekena vaõena pavesetvà dutiyena nãharati. imassa suttassa anulomavasena sabbat- tha vaõasaïkhepe thullaccayaü veditabbaü. idàni yaü parato vakkhati: anàpatti ajànantassa asàdiyan- tassà 'ti, tattha asammohatthaü bhikkhu suttabhikkhumhãti àdim àha. tatràyaü adhippàyo: yo pañibuddho sàdiyati so, suttamhi mayi eso vippañipajji nàhaü jànàmãti na muccati. ubho nàsetabbà ti ettha\<*<2>*>\ dve pi liïganàsanena nàsetabbà. tatra dåsakassa pañi¤¤àkaraõaü n' atthi. dåsito ti\<*<3>*>\ pucchitvà pañi¤¤àya nàsetabbo. sace na sàdiyati na nàsetabbo. esa nayo sàmaõeravàre pi. ||7|| evaü tattha tattha taü taü àpatti¤ ca anàpatti¤ ca dassetvà, idàni anàpattim eva dassento anàpatti ajànantassà 'ti àdim àha. tattha ajànanto nàma yo mahà- niddaü okkanto\<*<4>*>\ parena kataü upakkamam pi na jànàti Vesàliyaü Mahàvane divàvihàraü\<*<5>*>\ gato bhikkhu viya evarå- passa anàpatti. vuttam pi c' etaü: nàham\<*<6>*>\ bhagavà jànà- mãti anàpatti bhikkhu ajànantassà 'ti. asàdiyanto nàma yo jànitvàpi na sàdiyati tatth' eva sahasà uññhitabhikkhu\<*<7>*>\ viya. vuttam pi c' etaü:nàhaü bhagavà sàdiyin ti anàpatti bhikkhu asàdiyantassà 'ti. ummattako nàma pittummattako. duvi- dhaü hi pittaü,baddhapittaü abaddhapittaü ca;\<*<8>*>\ abaddha- pittaü lohitaü viya sabbaïgagataü tamhi kupite sattànaü kaõóukacchusarãrakampàdãni honti. tàni bhesajjakiriyàya\<*<9>*>\ våpasammanti.\<*<10>*>\ baddhapittaü pana pittakosake ñhitaü. tamhi kupite sattà ummattakà honti, vipallattasa¤¤à hirot- tappaü chaóóetvà asàruppacàriyaü\<*<11>*>\ caranti, lahukagaru- kàni sikkhàpadàni maddantàpi na jànanti, bhesajjakiriyàya\<*<9>*>\ pi atekicchà honti. evaråpassa ummattakassa anàpatti. khittacitto nàma vissaññhacitto yakkhummattako vuccati. yakkhà kira bheravàrammaõàni\<*<12>*>\ dassetvà mukhena hatthaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. maggasàmantena vaõena. 2 B2.Bp. c' ettha. 3 B2.Bp. omit ti. 4 B2. okkamanto. 5 B2.Bp. -vihàragato. 6 Sp. nànaü. 7 B2.Bp. vuññhita-. 8 B2.Bp. càti, tattha. 9 Bp. -kriyàya. 10 Bp. -samanti. 11 Bp. -cariyaü. 12 B2. bheravàni àramma-; Bp. bheravàni và àramma-. >\ #<[page 270]># %<270 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.9.8.)>% pavesetvà hadayaråpaü và maddantà satte vikkhittacitte vipallattasa¤¤e karonti. evaråpassa khittacittassa anàpatti. tesaü pana ubhinnaü ayaü viseso:pittummattako niccam eva ummattako hoti,pakatisa¤¤aü na labhati. yakkhummattako antarantrà pakatisa¤¤aü pañilabhati.\<*<1>*>\ idha pana pittummat- tako và hotu yakkhummattako và, yo sabbaso muññhassati ki¤ci na jànàti aggim pi suvaõõaü pi gåtham pi candanam pi ekasadisaü maddanto\<*<2>*>\ vicarati, evaråpassa anàpatti. anta- rantarà sa¤¤aü pañilabhitvà ¤atvà karontassa pana àpatti yeva. vedanañño nàma, yo adhimattàya dukkhavedanàya àturo ki¤ci na jànàti, evaråpassa anàpatti. àdikammiko nàma, yo tasmiü tasmiü kamme àdhibhåto. idha pana Sudinnatthero àdikammiko. tassa anàpatti. avasesànaü makkañisamaõavajjiputtakàdãnaü àpatti yevà 'ti. padabhàjaniyavaõõanà niññhità. imasmiü\<*<3>*>\ pana sikkhà- pade kosallatthaü imaü\<*<4>*>\ pakiõõakaü veditabbaü:-- samuññhàna¤ ca kiriyà\<*<5>*>\ atho sa¤¤à sacittakaü lokavajja¤ ca kamma¤ ca kusalaü vedanàya ca.\<*<6>*>\ tattha samuññhànan ti sabbasaïgàhiyavasena\<*<7>*>\ cha sikkhà- padasamuññhànàni tàni Parivàre àvibhavissanti.\<*<8>*>\ samàsato pana sikkhàpadaü nàma atthi cha samuññhànaü, atthi catu- samuññhànaü, atthi tisamuññhànaü, atthi kañhinasamuññhà- naü, atthi eëakalomasamuññhànaü,\<*<9>*>\ atthi dhuranikkhepàdisa- muññhànaü.\<*<10>*>\ tatràpi ki¤ci kiriyato\<*<11>*>\ samuññhàti, ki¤ci akiri- yato samuññhàti, ki¤ci kiriyàkiriyato samuññhàti, ki¤ci siyà kiriyato siyà akiriyato samuññhàti, ki¤ci siyà kiriyato siyà kiri- yàkiriyato samuññhàti. tatràpi atthi sa¤¤àvimokkhaü, atthi no sa¤¤àvimokkhaü. tattha yaü cittaïgaü labhati yeva, taü sa¤¤àvimokkhaü. itaraü no sa¤¤àvimokkhaü. puna atthi sacittakaü,\<*<12>*>\ atthi acittakaü. yaü sah' eva cittena àpajjati taü sacittakaü, yaü vinàpi cittena àpajjati taü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp. -labhatãti. 2 B2.Bp. add va. 3 From here onward we have S. text again. 4 Bp. idaü. 5 Bp. kriyà. 6 Bp. cà 'ti. 7 B2. -gàhikà-; Bp. -gàhaka-. 8 B2. àvãbha-. 9 Sp. phala- by mistake. 10 B2.Bp. add ti. 11 Bp. kriyato, sic passim. 12 S. acitta- atthi sacitta-. >\ #<[page 271]># %% acittakaü. taü sabbam pi lokavajjaü paõõativajjan ti du- vidhaü. tesaü lakkhaõaü vuttam eva. kammakusalave- danàvasenàpi c' ettha atthi sikkhàpadaü kàyakammaü, atthi vacãkammaü, tattha yaü kàyadvàrikaü taü kàyakammaü yaü vacãdvàrikaü taü vacãkamman ti veditabbaü. atthi pana sikkhàpadaü kusalaü, atthi akusalaü, atthi avyàka- taü. dvattiüs' eva hi àpattisamuññhàpakacittàni: aññha kà- màvacarakusalàni, dvàdasàkusalàni, dasa kàmàvacarakiri- yacittàni\<*<1>*>\ kusalato ca kiriyato ca dve abhi¤¤àcittànãti. tesu yaü kusalacittena àpajjati taü kusalaü. itarehi itaraü. atthi ca sikkhàpadaü tivedanaü, atthi dvivedanaü. atthi ekavedanaü. tattha yaü àpajjanto tãsu vedanàsu a¤¤atara- vedanàsamaïgã hutvà àpajjati taü tivedanaü. yaü àpaj- janto sukhasamaïgã và upekkhàsamaïgã và àpajjati taü dvivedanaü. yaü àpajjanto dukkhavedanà-samaïgã yeva àpajjati taü ekavedanan ti veditabbaü. evaü: samuññhàna¤ ca kiriyà atho sa¤¤à sacittakaü lokavajja¤ ca kamma¤ ca kusalaü vedanàya cà 'ti. idaü\<*<2>*>\ pakiõõakaü viditvà tesu samuññhànàdãsu imaü sikkhàpadaü samuññhànato ekaü samuññhànaü.\<*<3>*>\ aïga- vasena dåkasamuññhànaü\<*<4>*>\ kàyacittato samuññhàti. kiriya- samuññhàna¤\<*<1>*>\ ca karonto yeva hi eva\<*<5>*>\ taü àpajjati. methu- napañisaüyuttàya kàmasa¤¤àya abhàvena muccanato sa¤- ¤àvimokkhaü. anàpatti ajànantassa asàdiyantassà 'ti hi vuttaü methunacitten' eva nam\<*<6>*>\ àpajjati,na vinà cittenà 'ti sacittakaü. ràgavasen' eva àpajjitabbato lokavajjaü. kàya- dvàren' eva samuññhànato kàyakammaü. cittaü pan' ettha aïgamattaü hoti, na tassa vasena kammabhàvo labbhati. lobhacittena àpajjitabbato akusalacittaü, sukhasamaïgã và upekkhàsamaïgã\<*<7>*>\ và taü àpajjatãti dvivedanan ti veditabbaü. sabba¤ c' etaü àpattiyaü yujjati. sikkhàpadasãsena pana aññhakathàsu\<*<8>*>\ desanà àråëhà,tasmà evam vuttan ti.\<*<9>*>\ ||8||9|| \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. -kiriyà-. 2 S. imaü. 3 B2.Bp. ekasamuññhànaü; S. ekasamuññhànato ekasamuññhànaü. 4 S.Bp. duka-; B2. dukka-. 5 S.B2.Bp. etaü for eva taü. 6 S. taü. 7 S. upekkhà-. 8 B2.Bp. sabbàññha-. 9 Bp. omits ti. >\ #<[page 272]># %<272 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.10.1-5.)>% makkhañã Vajjiputtà ca --pe-- buóóhapabbajitomigo\<*<1>*>\ ti idaü kiü. imàni\<*<2>*>\ vinãtavatthåni bhagavatà sayaü vinicchi- tànaü tesaü tesaü vatthånaü uddànagàthà\<*<3>*>\ nàma. tàni vatthåni sukhaü vinayadharà uggaõhissantãti dhammasaï- gàhakattherehi ñhapità.\<*<4>*>\ vatthugàthà pana dharamàne yeva bhagavati Upàëittherena ñhapità, iminà lakkhaõena àyatiü vinayadharà\<*<5>*>\ vinayaü vinicchinissantãti,\<*<6>*>\ tasmà ettha vut- talakkhaõaü sàdhukaü sallakkhetvà pañhamasikkhàpadaü vinchinitabbaü.\<*<7>*>\ dutiyàdãna¤ ca vinãtavatthåsu vuttalak- khaõena\<*<8>*>\ dutiyàdãni. vinãtavatthåni hi sippikànaü pañic- chandakaråpàni\<*<9>*>\ viya vinayadharànaü pañicchandakavat- thåni\<*<9>*>\ hontãti. tattha purimàni dve vatthåni anuppa¤¤atti- yaü yeva vuttatthàni. tatiye vatthumhi gihãliïgenà\<*<10>*>\ 'ti gihãvesena\<*<10>*>\ odàtavattho hutvà. catutthe na\<*<11>*>\ ki¤ci vattab- baü. tato paresu sattasu\<*<12>*>\ kusacãran ti kuse ganthitvà\<*<13>*>\ kata- cãraü. vàkacãraü nàma\<*<14>*>\ tàpasànaü vakkalaü. phalaka- cãraü nàma phalakasaõñhànàni\<*<15>*>\ phalakàni sibbetvà\<*<16>*>\ katacã- raü. kesakambalo\<*<17>*>\ ti kesehi tante vàyitvà katakambalo.\<*<17>*>\ vàëakambalo\<*<18>*>\ ti camaravàëehi\<*<19>*>\ vàyitvà katakambalo. uëåka- pakkhan\<*<20>*>\ ti ulukasakunassa\<*<21>*>\ pakkhehi katanivàsanaü. aji- nakkhipan ti salomaü sakhuraü ajinamigacammaü. ||3|| dvàdasame vatthumhi sàratto ti kàyasaüsaggaràgena sàratto, taü ràgaü ¤atvà bhagavà: àpatti saïghàdisesassà 'ti àha. ||4|| terasame vatthumhi, Uppalavaõõà ti sà therã Sàvatthiyaü seññhidhãtà satasahassakappe abhinãhàrasampannà tassà paka- tiyàpi atidassaniyà\<*<22>*>\ nãlåppalavaõõakàyacchavi\<*<23>*>\ abbhantare \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. miho. 2 S.Sp.imà vinãtavatthånaü. 3 Bp. udàna-. 4 B2.Bp. ñhapitàni. 5 S. àyati. 6 S. vinicchanis-; B2.Bp. vinicchis-. 7 S.B2.Bp. vinicchitabbaü. 8 S. vuttaü la-. 9 B2. Bp. pañicchannaka-. 10 S.B2.Bp. gihi-. 11 B2.Bp. natthi for na. 12 B2.Bp. add vatthåsu. 13 B2. gandhitvà; Bp. ganthetvà. 14 S. ti for nàma. 15 S. phaõaka-. 16 B2.Bp. sibbitvà. 17 B2. -kampalo. 18 B2.Bp. vàla-. 19 S. camaravàlehi; B2.Bp. càmarãvàlehi. 20 S. ulåka-; B2.Bp. ulåkapakkhikan. 21 S. uëåka-; B2.Bp. ulåka-. 22 Bp. -nãyà. 23 S.B2. nãluppalavaõõà kàya--; Bp. nãluppalavaõõà kàyacchavã. >\ #<[page 273]># %% pana kilesasantàpassa abhàvena ativiya virocati. sà tày' eva vaõõapokkharatàya Uppalavaõõà ti nàmaü labhi. pañi- baddhacitto ti gihãkàlato\<*<1>*>\ paññhàya rattacitto, so kira tassà ¤àtidàrako hoti. atha kho ti anantaratthe nipàto; ma¤cake nisinnànantaram evà 'ti vuttaü hoti. divà bàhirato\<*<2>*>\ àgantvà dvàraü pidhàya \<*<3>*>\nisinnànaü hi pañhamaü\<*<3>*>\ andhakàraü\<*<4>*>\ hoti, so yàv' assà taü\<*<5>*>\ andhakàraü\<*<4>*>\ na nassati tàvad eva evam akàsãti attho. dåsesãti padhaüsesi, therã pana ana- vajjà attano samaõasa¤¤aü paccupaññhapetvà asàdiyanti\<*<6>*>\ nisãdã\<*<7>*>\ asaddhammàdhippàyena paràmaññhà aggikkhandha- silàtthambhakhadirasàrakhàõukà\<*<8>*>\ viya. so pi attano mano- rathaü påretvà gato. tassa\<*<9>*>\ theriyà dassanapathaü vijahan- tass' eva ayaü mahàpañhavã Siõerupabbataü dhàretuü sam- atthàpi taü pàpapurisaü byàmamattaü kalebalaü dhàre- tuü asakkonti\<*<10>*>\ viya bhijjitvà vivaram adàsi. so taïkhaõa¤ ¤eva\<*<11>*>\ avãcijàlànaü indhanabhàvaü agamàsi. bhagavà taü sutvà: anàpatti bhikkhave asàdiyantiyà 'ti vatvà theriü san- dhàya Dhammapade imaü gàthaü abhàsi: vàri pokkharapatte 'va, àragger iva sàsapo, yo na limpati\<*<12>*>\ kàmesu, taü ahaü bråmi bràhmaõan\<*<13>*>\ ti ||5|| cuddasame vatthumhi itthiliïgaü pàtubhåtan ti rattibhàge niddaü okkantassa purisasaõñhànaü massudàñhikàdisab- baü\<*<14>*>\ antarahitaü itthisaõñhànaü uppannaü. taü yeva\<*<15>*>\ upajjhaü tam eva upasampadan ti pubbe gahitaupajjham\<*<16>*>\ eva pubbe kataupasampadam eva ca\<*<17>*>\ anujànàmi, puna upaj- jhaü\<*<18>*>\ na gahetabbaü,\<*<19>*>\ upasampadà na kàtabbà ti attho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.B2.Bp. gihi-. 2 B2. bàhãrato. 3-3 S. omits pañhamaü; B2.Bp. nisãdi, pañhamanisinnàna¤ hi. 4 Bp. andhakàro. 5 Bp. omits taü. 6 B2.Bp. -yantã. 7 S.B2.Bp. nisãdi. 8 B2.Bp. silàthambha-. 9 S.B2. tassà. 10 S.B2.Bp. asakkontã. 11 S. taükhaõaü yeva. 12 S. lippati. 13 Dhammapada, ver. 401. 14 B2.Bp. massudàdhi-. 15 S.B2.Bp. tam eva. 16 S. gahitam up-; Bp. -upajjhàyaü. 17 B2.Bp. omit ca. 18 S.B2.Bp. upajjhà. 19 S.B2.Bp. -tabbà. >\ #<[page 274]># %<274 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.10.6-7.)>% tàni vassànãti bhikkhåpasampadato\<*<1>*>\ ppabhuti\<*<2>*>\ yàva\<*<3>*>\ vassa- gaõanà ca\<*<4>*>\ taü yeva vassagaõanaü anujànàmi,na ito paññhà- ya vassagaõanà kàtabbà ti attho. bhikkhunãhi saïkamitun ti bhikkhunãhi c' assà\<*<5>*>\ saddhiü saïkamituü saïgantuü samaïgã-bhavituü anujànàmãti attho. idaü vuttaü hoti: appatiråpaü dàn' assà\<*<6>*>\ bhikkhånaü majjhe vasitum, bhik- khunãupassayaü gantvà bhikkhånãhi saddhiü vasatå ti. yà àpattiyo bhikkhånaü bhikkhånãhi sàdhàraõà ti yà desanà- gàminiyo và uññhànagàminiyo\<*<7>*>\ và àpattiyo bhikkhånaü bhikkhunãhi saddhiü sàdhàraõà. tà àpattiyo bhikkhunãnaü santike vuññhàtun ti tà sabbàpi bhikkhunãhi kàtabbaü vina- yakammaü katvà bhikkhunãnaü santike vuññhàtuü anujà- nàmãti attho. tàhi àpattãhi anàpattãti yà pana bhikkhånaü bhikkhunãhi asàdhàraõà sukkavissaññhikàdikà\<*<8>*>\ àpattiyo. tàhi anàpattãti\<*<9>*>\ liïgaparivattanena\<*<10>*>\ tà àpattiyo uññhità\<*<11>*>\ 'va honti. puna pakatiliïge uppanne pi tàhi àpattãhi tassa anàpatti yevà 'ti\<*<12>*>\ ayaü tàv ettha pàlivinicchayo.\<*<13>*>\ ||6|| ayaü pana pàlimutto\<*<14>*>\ okkantikavinicchayo\<*<15>*>\: imesu tàva dvãsu liïgesu purisaliïgaü uttamaü itthiliïgaü hãnaü. tasmà purisaliïgaü balavàkusalena antaradhàyati. itthi- liïgaü dubbalakusalena patiññhàti. itthiliïgaü pana antara- dhàyantaü dubbalàkusalena antaradhàyati purisaliïgaü balavakusalena patiññhàti, evaü ubhayam pi akusalena antaradhàyati kusalena pañilabbhati. tattha sace dvinnaü bhikkhånaü ekato sajjhàyaü và dhammasàkaccaü và katvà ekàgàre nipajjitvà niddaü okkantànaü ekassa itthiliïgaü pàtubhavati ubinnam pi sahaseyyàpatti hoti. so ce\<*<16>*>\ pañi- bujjhitvà attano taü vippakàraü disvà dukkhã dummano rattibhàge yeva itarassa àroceyya. tena samassàsetabbo: hotu mà citayittha vaññass' ev' eso doso sammàsambuddhena dvàraü dinnaü bhikkhu và hotu bhikkhunã và anàvaño \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. bhikkhu upa-. 2 S. pabhuti, sic passim. 3 S. yà for yàva. 4 S.B2.Bp. omit ca. 5 B2.Bp. omit c' assà. 6 B2.Bp. dàni 'ssà. 7 S. B2.Bp. vuññhà-. 8 S.Bp. -ññhi àdikà. 9 B2.Bp. anàpatti. 10 S. -vattena. 11 S.B2.Bp. vuññhità va. 12 B2. yeva. 13 B2.Bp. pàëi-. 14 S.B2.Bp. pàëi-. 15 S. okkantaka-. 16 S. sace. >\ #<[page 275]># %% dhammo arito saggamaggo ti. samassàsetvà ca\<*<1>*>\ evaü vat- tabbaü: tumhehi bhikkhunãupassayaü\<*<2>*>\ gantuü vaññati, atthi vo\<*<3>*>\ kàci sandiññhà bhikkhuniyo ti. sac' assà honti tàdisà bhikkhuniyo, atthãti no ce honti n' atthãti vatvà so bhikkhu vattabbo: mama saïgahaü karotha idàni yeva\<*<4>*>\ maü\<*<5>*>\ bhik- khunãupassayaü\<*<2>*>\ nethà 'ti. tena bhikkhunà taü gahetvà tassà và sandiññhànaü attano và sandiññhànaü bhikkhu- nãnaü santikaü gantabbaü. gacchantena ca na\<*<6>*>\ ekakena gantabbaü. catåhi pa¤cahi bhikkhåhi saddhiü jotika¤ ca kattaradaõóa¤ ca gahetvà saüvidahanaü parimocetvà mayaü amukaü\<*<7>*>\ nàma ñhànaü gacchàmà 'ti\<*<8>*>\ gantabbaü. sace bahi gàme dåre vihàro hoti antaràmagge gàmantara- nadãpàrarattivippavàsagaõaohiyanàpattãhi\<*<9>*>\ anàpatti. bhik- khunopassayaü\<*<10>*>\ gantvà tà bhikkhuniyo vattabbà: asukaü nàma bhikkhuü jànàthà 'ti. àma ayyà.\<*<11>*>\ tassa itthiliïgaü pàtubhåtaü saïgahaü dàni 'ssa\<*<12>*>\ karothà 'ti. tà ce: sàdhu ayyà idàni mayam pi sajjhàyissàma dhammaü sossàma gacchatha tumhe ti vatvà saïgaham karonti. àràdhikà ca honti saïgàhikà lajjiniyo, tà kopetvà a¤¤attha na gantabbaü. gacchati ce gàmantaranadãpàrarattivippavàsagaõaohiyanà- pattãhi\<*<13>*>\ na muccati. sace pana lajjiniyo honti na saïgà- hikàyo\<*<14>*>\ a¤¤attha gantuü labbhati. sace pi alajjiniyo honti saïgahaü pana karonti, tàpi pariccajitvà a¤¤attha gantuü labbhati. sace lajjiniyo ca saïgàhikà ca ¤àtikà na honti, àsannagàme pana\<*<15>*>\ ¤àtikà honti pañijagginikà\<*<16>*>\ tàsam pi santikaü gantuü vaññatãti vadanti. gantvà sace bhikkhu- bhàve pi nissayapañipanno patiråpàya bhikkhuniyà santike nissayo gahetabbo. màtikà và vinayo và uggahito sugga- hito puna uggaõhanakàraõaü\<*<17>*>\ n' atthi. sace bhikkhubhàve parisàvacaro tassa santike ye\<*<18>*>\ upasampannà såpasampannà\<*<19>*>\ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2. va for ca. 2 Bp. bhikkhunupa-. 3 B2.Bp. te for vo. 4 S. idànim eva; B2.Bp. omit yena. 5 B2.Bp. add pañhamaü. 6 B2. ekakena na for na ekakena. 7 B2.Bp. asukaü. 8 S. omits ti. 9 Bp. ohãyanà-. 10 S.Bp. bhikkhunupassayaü; B2. bhikkhuniupassayaü. 11 B2.Bp. add ti. 12 Sp. dàni 'ssà. 13 S. ohãyana-. 14 S. sangàhitàyo. 15 B2. adds a¤¤à ¤àtikà; Bp. a¤¤à ¤àtikàyo. 16 B2 Bp. pañijagganikà. 17 S. uggaõha-kàraõaü. 18 B2.Bp. yeva. 19 S.Bp. supa-; B2. såpa-. >\ #<[page 276]># %<276 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.10.7.)>% a¤¤atarassa\<*<1>*>\ santike nissayo gahetabbo. pubbe taü nissàya vasantehi pi a¤¤assa santike nissayo gahetabbo. paripuõõa- vassa sàmaõerenàpi a¤¤assa santike\<*<2>*>\ upajjhà gahetabbà.\<*<3>*>\ yaü pan' assa bhikkhubhàve adhiññhitaü ticãvara¤ ca patto ca taü adhiññhànaü vijahati, puna adhiññhàtabbaü. saï- kaccikà\<*<4>*>\ ca udakasàñikà ca gahetabbà. yaü atirekacãvaraü và atirekapatto và vinayakammaü katvà ñhapito hoti, tam pi sabbaü\<*<5>*>\ vinayakammaü vijahati, puna kàtabbaü. pañig- gahitatelamadhapphàõitàdãni\<*<6>*>\ pi pañiggahaõaü vijahanti. sace pañiggahaõato sattame divase liïgaü parivattati puna pañiggahetvà sattàhaü vaññati, yaü pana bhikkhukàle a¤- ¤assa bhikkhuno santakaü pañiggahãtaü taü pañiggahaõaü na vijahati. yam pi\<*<7>*>\ ubhinnaü sàdhàraõaü avibhajitvà ñhapitaü taü pakatatto rakkhati, yaü pana vibhattaü etass' eva santakaü, taü\<*<8>*>\ pañiggahaõaü vijahati. vutta¤\<*<9>*>\ c' etaü Parivàre: [telaü madhuü\<*<10>*>\ phàõitaü càpi sappiü, sàmaü gahetvàna nikkhipeyya avãtivatte sattàhe, sati paccaye paribhu¤jantassa àpatti, pa¤hà m-esà kusalehi cintità ti.] idaü hi liïgaparivattanaü sandhàya vuttaü. pañigga- haõaü nàma liïgaparivattena kàlakiriyàya\<*<11>*>\ sikkhàpaccak- khànena hãnàyàvattanena anupasampannassa dànena ana- pekkhavissajjanena acchinditvà gàhena\<*<12>*>\ ca vijahati. tasmà sace pi harãñakakhaõóam\<*<13>*>\ pi pañiggahetvà ñhapitam atthi, sabbam assa pañiggahaõaü vijahati. bhikkhuvihàre pana yaü ki¤c' assà\<*<14>*>\ santakaü pañiggahetvà và apañiggahetvà\<*<15>*>\ và ñhapitaü, sabbassa sàva issarà, àharàpetvà gahetabbaü. yaü pan' ettha thàvaraü\<*<16>*>\ tassà santakaü senàsanaü và uparopakà và, te yass' icchati tassa dàtabbà. terasasu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. a¤¤assa. 2 Bp. adds yeva. 3 S. -tabbo. 4 B2. saïkacchikà. 5 B2.Bp. sabbaü pi. 6 S. -pphànità-. 7 Bp. omits pi. 8 S. omits taü. 9 B2.Bp. add pi. 10 S. madhu. 11 B2.Bp. kàlaü kiriyàya. 12 B2.Bp. gahaõena. 13 B2. haritaka-. 14 B2.Bp. ki¤ci 'ssa. 15 B2.Bp. appañi-. 16 B2. add và. >\ #<[page 277]># %% sammutãsu yà bhikkhukàle laddhà sammuti sabbà tà\<*<1>*>\ pañip- passambhanti,\<*<2>*>\ purimikàya senàsanagàho\<*<3>*>\ pañippassambhati. sace pacchimikàya senàsane gahite liïgaü parivattati, bhik- khunãsaïgho\<*<4>*>\ c' assà uppannaü làbhaü\<*<5>*>\ dàtukàmo hoti, apaloketvà dàtabbo.\<*<6>*>\ sace bhikkhunãhi sàdhàraõàya pañic- channàya àpattiyà parivasantassa liïgaü parivattati\<*<7>*>\ pak- khamànattam eva dàtabbaü. sace mànattaü carantassa parivattati puna pakkhamànattam eva dàtabbaü. sace ciõõamànattassa parivattati bhikkhunãhi abbhànakammaü kàtabbaü. sace akusalavipàke parikkhãõe pakkhamànat- takàle punad eva liïgaü parivattati, chàrattamànattam\<*<8>*>\ eva dàtabbaü. sace ciõõe\<*<9>*>\ pakkhamànatte parivattati bhik- khåhi abbhànakammaü kàtabban ti. anantare bhikkhuniyà liïgaparivattanavatthumhi idha vuttanayen' eva sabbo vinicchayo veditabbo. ayaü pana viseso: sace pi bhikkhunãkàle àpannà sa¤carittàpatti pañic- channà hoti parivàsadànaü n' atthi. chàrattamànattam\<*<10>*>\ eva dàtabbaü. sace pakkhamànattaü carantiyà liïgaü\<*<11>*>\ parivattati, tato tatth' eva\<*<12>*>\ chàrattamànattam\<*<10>*>\ eva dàtab- baü. sace ciõõamànattàya parivattati, puna mànattaü adatvà bhikkhåhi abbhetabbo. atha bhikkhåhi mànatte adinne puna liïgaü parivattati, bhikkhunãhi pakkhamànat- tam eva dàtabbaü. atha chàrattamànattaü\<*<10>*>\ carantassa puna parivattati, pakkhamànattam eva dàtabbaü. ciõõa- mànattassa pana\<*<13>*>\ liïgaparivatte jàte bhikkhunãhi abbhà- naü\<*<14>*>\ kàtabbaü. puna parivatte ca liïge bhikkhunãbhàve\<*<15>*>\ ñhitàya pi yà àpattiyo pubbe pañipassaddhà tà suppañippassad- dhà evà 'ti. ito paràni màtuyà methunaü dhammanti àdãni cattàri vatthåni uttànatthàni yeva. ||7|| mudupiññhikavatthumhi so kira bhikkhu nañapubbako\<*<16>*>\ tassa sippakosallatthaü pari- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S.B2.Bp. omit tà. 2 S.B2.Bp. -bhati. 3 Bp. -ggàho. 4 S. bhikkhusaïgho. 5 S. uppannalàbho. 6 B2. dàtabbaü. 7 B2. adds puna. 8 B2.Bp. chàrattam mànattam. 9 S. ciõõa-. 10 S.B2.Bp. chàrattam mà-. 11 B2. liïga. 12 B2.Bp. na ten' attho for tato tattheva. 13 Bp. puna. 14 S.B2.Bp. abbhànakammaü. 15 S. bhikkhubhàve. 16 S. navapubbako. >\ #<[page 278]># %<278 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.10.8-13.)>% kammakatà piññhi mudukà ahosi, tasmà evaü kàtuü asakkhi. lambãvatthumhi\<*<1>*>\ tassa bhikkhussa aïgajàtaü dãghaü hoti lambati tasmà lambãti vutto. ito paràni dve vaõavatthåni uttànàn' eva. ||8-9|| lepacittavatthumhi lepacittaü nàma cittakammaråpaü.\<*<2>*>\ dàrudhãtalikavatthumhi, dàrudhãtalikà nàma kaññharåpaü. yathà ca imesu dvãsu evaü\<*<3>*>\ a¤¤esu pi dantaråpapotthakaråpaloharåpàdãsu anupàdinnakesu itthi- råpesu nimitte methunaràgena upakkamantassa asuci muc- catu và mà và dukkañam eva. kàyasaüsaggaràgena upak- kamantassàpi tath' eva dukkañaü. mocanaràgena pana upakkamantassa mutte saïghàdiseso amutte thullaccayan ti. ||10|| Sundaravatthumhi ayaü Sundaro nàma Ràja- gahe kuladàrako saddhàya pabbajito attabhàvassa abhirå- patàya Sundaro ti nàmaü labhi. taü rathiyàya gacchan- taü disvà samuppannachandaràgà\<*<4>*>\ sà itthi imaü vippa- kàraü akàsi. thero pana anàgàmã tasmà so na sàdiyi,\<*<5>*>\ a¤¤esaü pana avisayo eso. ||11|| ito paresu catusu\<*<6>*>\ vat- thusu te bhikkhå jaëà dummedhà màtugàmassa vacanaü gahetvà tathà katvà pacchà kukkuccàyiüsu. ||12|| akkhà- yitàdãni\<*<7>*>\ tãõi vatthåni uttànatthàn' eva. dvãsu chinna- sãsavatthåsu ayaü vinicchayo: vattakate mukhe\<*<8>*>\ vivañe aïgajàtaü pavesanto sace heññhà và upari và ubhaya- passe\<*<9>*>\ và chupantaü paveseti pàràjikaü. catuhi\<*<10>*>\ passehi acchupantaü pavesetvà abbhantare tàlukaü\<*<11>*>\ chupati pàrà- jikam eva. cattàri passàni tàluka¤\<*<11>*>\ ca acchupanto àkàsaga- tam eva katvà paveseti ca nãharati ca dukkañaü. yadi pana dantàdi\<*<12>*>\ suphassità anto-mukhe okàso\<*<13>*>\ n' atthi, dantà ca bahi oññhamaüsena pañicchannà, tattha vàtena asamphuñ- ñhaü allokàsaü tilaphalamattam pi pavesantassa\<*<14>*>\ pàràji- kam eva. uppàñite pana oññhamaüse dantesu\<*<15>*>\ yeva upak- kamantassa thullaccayaü. yo pi danto bahi nikkhamitvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. ambi-. 2 S. cittaü kamma-. 3 S. omits evaü. 4 S. samuppana-. 5 B2. sàdãyi. 6 B2.Bp. catåsu vatthåsu. 7 B2.Bp. akkhayi-. 8 B2. måkhe. 9 S.B2.Bp. -passehi. 10 B2.Bp. catåhi pi. 11 S. taëukaü. 12 S.B2.Bp. dantà suphussità. 13 Bp. okàse. 14 S.B2.Bp. pavesentassa. 15 S. dante. >\ #<[page 279]># %% tiññhati na sakkà oññhehi pidahituü, tattha upakkamante pi bahi nikkhantajãvhàya upakkamante pi thullaccayam eva. jãvamànasarãre\<*<1>*>\ pi bahi nikkhantajãvhàya thullaccayam eva. yadi pana bahi nikkhantajãvhàya\<*<2>*>\ paëiveñhetvà\<*<3>*>\ antomukhaü pavesayati\<*<4>*>\ pàràjikam eva. upari gãvàya chinnasãsassàpi adhobhàgena aïgajàtaü pavesetvà tàlukaü\<*<5>*>\ chupantassa pàràjikam eva. aññhikavatthumhi susànaü gacchantassàpi dukkañaü, aññhikàni saïkaóóhantassàpi\<*<6>*>\ ghaññentassàpi\<*<7>*>\ nimitte methunaràgena upakkamantassàpi kàyasaüsaggarà- gena\<*<8>*>\ upakkamantassàpi muccatu và mà và\<*<9>*>\ dukkañam eva. mocanaràgena pana upakkamantassa\<*<10>*>\ muccante saïghàdise- so, amuccante thullaccayaü.\<*<11>*>\ ||13|| nàgitavatthumhi\<*<12>*>\ nà- gamàõavikà và hotu kinnarãadãnaü và a¤¤atarà, sabbattha pàràjikaü. yakkhivatthumhi sabbàpi\<*<13>*>\ devatà yakkhiyo 'va.\<*<14>*>\ petivatthumhi\<*<15>*>\ nijjhàmataõhikàdi\<*<16>*>\ petiyo allãyitum pi na sakkà, vimànapetiyo pana atthi, yàsaü kàlapakkhe\<*<17>*>\ akusa- laü vipaccati juõhapakkhe devatà viya sampattiü anubhonti. evaråpàya petiyà và yakkhiyà và sace dassanagahaõàama- sanaphusanaghaññanàni pa¤¤àyanti pàràjikaü. athàpi das- sanaü n'atthi, itaràni pa¤¤àyanti, pàràjikam eva. atha dassanagahanàni na pa¤¤àyanti, àmasanaphusanaghaññanehi pa¤¤àyamànehi taü puggalaü visa¤¤aü katvà attano ma- norathaü påretvà gacchati, ayaü avisayo nàma. tasmà ettha avisayattà anàpatti. paõóakavatthu pàkañam eva. ||14|| upahatindriyavatthumhi upahatindriyo ti upahatakàyappa- sàdo khàõukaõñakam\<*<18>*>\ iva sukhaü và dukkham và na vedi- yati. avediyantassàpi sevanacittavasena àpatti. ||15|| chu- pitamattavatthumiü\<*<19>*>\ yo methunaü\<*<20>*>\ sevissàmãti màtugà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. -mànakasarãre. 2 B2.Bp. jãvhàya simply. 3 S.Bp. paliveñhetvà; B2. palivedhetvà. 4 B2.Bp. paveseti. 5 S. tàëukaü. 6 B2. sakaóóha-. 7 B2.Bp. omit ghaññentassàpi. 8 S. -saggena ràgena. 9 S. adds muccatu và after và. 10 B2. adds pi. 11 B2.Bp. add eva. 12 B2.Bp. nàgã-. 13 S. omits pi. 14 B2.Bp. yakkhã yeva. 15 Bp. petã-. 16 S. najjhàma-. 17 S. kàlapekkha-akus-; Bp. kàëapakkhe. 18 S. kàõukaõóaü. 19 B2. -vatthumhi. 20 B2.Bp. methunaü dhammaü pañise-. >\ #<[page 280]># %<280 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.10.16-21.)>% maü gaõhitvà methune virajjitvà vippañisàrã hoti, dukkañam ev' assa hoti. methunadhammassa hi pubbapayogà hattha- gàhàdayo yàva sãsaü na pàpuõanti,\<*<1>*>\ tàva dukkañe tiññhanti. sãse patte pàràjikaü hoti. pañhamapàràjikassa hi dukkañaü eva sàmantaü, itaresaü tiõõam thullaccayaü. ayaü pana bhikkhu methunadhamme virajjitvà kàyasaüsaggaü sàdiyãti veditabbo. tenàha bhagavà àpatti saïghàdisesassà 'ti. ||16|| Bhaddiyavatthusmiü Bhaddiyaü nàma taü nagaraü. jà- tiyà vanaü nàma jàtipupphagumbànaü ussannatàya evaü laddhanàmaü. taü tassa nagarassa upacàre vanaü hoti, so\<*<2>*>\ tattha nipanno, tena vàtupatthambhena mahàniddaü okkami ekarasaü bhavaïgam eva pavattati.\<*<3>*>\ kilinnaü passitvà ti asucikiliññhaü passitvà. ||17|| ito paràni sàdi- yanapañiyuttàni\<*<4>*>\ cattàri vatthåni ajànanavatthu\<*<5>*>\ cà 'ti pa¤ca uttànatthàn' eva. dvãsu asàdiyanavatthusu\<*<6>*>\ sahasà vuññhà- sãti àsivisena\<*<7>*>\ daññho viya agginà daóóho viya ca turitaü vuññhàsi. akkamitvà pavaññesãti appamatto bhikkhu àraddha- vipassako upaññhitasati khippaü vuññhahanto 'va akkamitvà bhåmiyaü vaññento\<*<8>*>\ parivaññento\<*<9>*>\ viloñhento\<*<10>*>\ pàtesi. pu- thujjanakalyàõakena hi evaråpesu ñhànesu cittam rakkhi- tabbaü. aya¤ ca tesaü a¤¤ataro saïgàmasãsayodho bhik- khu. ||18-20|| dvàraü vivaritvà nipannavatthumhi, divà patisallãyan- tenà 'ti divà nipajjantena, dvàraü saüvaritvà patisallãyitun ti dvàraü pidahitvà nippajjituü. ettha ca ki¤càpi pàliyaü\<*<11>*>\ ayaü nàma àpattãti na vuttà, vivaritvà nipannadosena pana uppanne vatthusmiü: anujànàmi bhikkhave divà patisallã- yantena dvàraü saüvaritvà patisallãyitun ti vuttattà asaü- varitvà patisallãyantassa dukkañaü vuttaü. bhagavato hi adhippàyaü ¤atvà Upàëittheràdãhi aññhakathà ñhapità. atthàpatti divà àpajjati no rattin\<*<12>*>\ ti iminàpi c' etaü siddhaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. pàpuõàti. 2 S. omits hoti so and puts yo instead. 3 S.B2.Bp. vattati. 4 S. -pañisaüyuttàni. 5 S.B2. -vattu¤. 6 B2.Bp. -vatthåsu. 7 Bp. àsãvisena. 8 S. pavaññento. 9 S. omits parivañ-. 10 S. loñhento; B2. vihedhento; Bp. viheñhento. 11 S. pàëiyaü. 12 S. rattan ti. >\ #<[page 281]># %% kãdisaü pana dvàraü saüvaritabbaü, kãdisaü na saüvari- tabbaü. rukkhapadaraveõupadarakila¤japaõõàdãnaü\<*<1>*>\ yena kenaci kavàñaü katvà heññhà udukkhale upari uttarapàsake ca pavesetvà kataü parivattakadvàram eva saüvaritabbaü. a¤¤aü goråpànaü vajesu viya\<*<2>*>\ rukkhasucikaõñakadvàraü\<*<3>*>\ gàme\<*<4>*>\ gàmatthakanakaü cakkalakayuttadvàram\<*<5>*>\ phalakesu và kiñikàsu và dve tãõi cakkalakàni\<*<5>*>\ yojetvà kataü saüsara- õakiñikadvàraü àpaõesu viya kataü ugghàñanakiñikadvà- raü dvãsu tãsu ñhànesu veõusalàkà\<*<6>*>\ gopphetvà\<*<7>*>\ paõõakuñãsu kataü salàkahatthakadvàraü, dussasàõidvàran ti evaråpaü dvàraü na saüvaritabbaü. pattahatthassa kavàñapaõàmane pana ekaü dussasàõidvàram eva anàpattikaraü. avasesàni paõàmentassa àpatti. divà patisallãyantassa pana parivat- takadvàram eva àpattikaraü. sesàni saüvaritvà và asaü- varitvà và nipajjantassa\<*<8>*>\ àpatti n' atthi. saüvaritvà pana nipajjitabbaü. etaü vattaü. parivattakadvàraü pana kit- takena saüvutaü hoti. sucighañikàdisu\<*<9>*>\ dinnàsu susaüvu- tam\<*<10>*>\ eva hoti. api ca kho sucimatte\<*<11>*>\ pi dinne vaññati. gha- ñikàmatte\<*<12>*>\ pi dinne vaññati. dvàrabàhaü phassetvà\<*<13>*>\ pihi- tamatte pi vaññati, ãsakaü aphassite\<*<14>*>\ pi vaññati. sabbanti- mena vidhinà yàvatà sãsaü na ppavisati tàvatà aphassite\<*<14>*>\ pi vaññati.\<*<15>*>\ sace bahunnaü\<*<16>*>\ vaëa¤janaññhànaü\<*<17>*>\ hoti, bhik- khuü và sàmaõeraü và dvàraü àvuso jaggàhãti vatvà\<*<18>*>\ nip- pajjituü vaññati. atha bhikkhå cãvarakammaü và a¤¤aü và ki¤ci karonto nisinnà honti, ete dvàraü jaggissantãti àbhogaü katvàpi nipajjituü vaññati. Kurundaññhakathà- yaü pana, upàsakam pi àpucchitvà và: esa jaggissatãti àbho- gaü katvà và nipajjituü vaññati. kevalaü bhikkhuniü và màtugàmaü và àpucchituü na vaññatãti vuttaü. atha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. -venupadara-; B2. -àdãna; Bp. -veëupadara-. 2 B2.Bp. omit viya. 3 B2. -kaõóaka-; Bp. -såci-. 4 B2.Bp. omit gàme. 5 S. cakkaëa-. 6 S. venu-; B2. veëu-. 7 B2. goppetvà. 8 B2.Bp. nipannassa. 9 S. -ghañikàsu; Bp. såci-. 10 Bp. saüvutam. 11 Bp. såci-. 12 B2. ghañikamatte; Bp. ghañikatte. 13 B2.Bp. phusitvà. 14 B2.Bp. aphusite. 15 S.B2.Bp. vaññatãti. 16 B2.Bp. bahånaü. 17 S. -ññhànaü. 18 S.B2.Bp. add pi. >\ #<[page 282]># %<282 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.10.21.)>% dvàrassa udukkhalaü và uttarapàsako và bhinno\<*<1>*>\ hoti aññha- pito và saüvarituü na sakkoti,\<*<2>*>\ navakammatthaü và pana iññhakapu¤jo và mattikàdãnaü và ràsi\<*<3>*>\ anto-dvàre kato hoti, aññaü và bandhanti yathà saüvarituü na sakkoti,\<*<4>*>\ evaråpe antaràye\<*<5>*>\ asaüvaritvàpi nippajjituü vaññati. yadi pana kavàñaü n' atthi laddhakappam eva. upari sayantena nis- seõiü àropetvà nipajjitabbaü.\<*<6>*>\ sace nisseõimatthake tha- kanakaü hoti thaketvà\<*<7>*>\ nipajjitabbaü. gabbhe nipajjan- tena gabbhadvàraü và pamukhadvàraü và yaü ki¤ci saü- varitvà nipajjituü vaññati. sace ekakuóóake gehe dvãsu passesu dvàràni katvà vala¤janti,\<*<8>*>\ dve pi dvàràni jaggitab- bàni. tibhåmake\<*<9>*>\ pi pàsàde dvàraü jaggitabbam eva. sace bhikkhàcàrà pañikkamma lohapàsàdasadisaü pàsàdaü bahå\<*<10>*>\ bhikkhå divàvihàratthaü pavisanti saïghattherena dvàrapàlassa dvàraü jaggàhãti vatvà và\<*<11>*>\ dvàrajagganaü etassa bhàro ti àbhogaü katvà và pavisitvà nipajjitabbaü. yàva saïghanavakena evam eva kattabbaü. pure pavisan- tànaü dvàrajagganaü nàma pacchimànaü bhàro ti evaü àbhogaü kàtum pi vaññati. anàpucchà và àbhogaü và aka- tvà anto gabbhe và asaüvåtadvàre\<*<12>*>\ và\<*<13>*>\ bahi và nipajjantà- naü àpatti. gabbhe và bahi và nipajjanakàle pi dvàrajag- ganaü nàma mahàdvàre dvàrapàlassa bhàro ti àbhogaü katvà nipajjituü vaññati yeva. lohapàsàdàdisu àkàsatale nipajjantenàpi dvàraü saüvaritabbam eva. ayaü h' ettha saïkhepo. idaü hi\<*<14>*>\ divà patisallãn yena kenaci pak- khitte sadvàrabandhe ñhàne kathitaü. tasmà abbhokàse và rukkhamåle và maõóape và yattha katthaci sadvàrabandhe nipajjantena dvàraü saüvaritvà 'va nipajjitabbaü. sace mahàpariveõaü hoti mahàbodhiaõgaõalohapàsàdaïgaõasadi- saü bahunnaü\<*<15>*>\ otaraõaññhànaü, yattha dvàraü saüvutam pi saüvutaññhàne na tiññhati, dvàraü alabhantà pàkàraü àru- hitvàpi pavisanti,\<*<16>*>\ tattha saüvaraõakiccaü n' atthi. rattiü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. add và. 2 S. sakkhati. 3 B2. ràsim. 4 S. sakkàti. 5 Bp. adds sati. 6 B2. nippajj-, sic passim. 7 Bp. adds pi. 8 S. vaëa¤j-. 9 S. -make ti. 10 S. bahu-. 11 S. mà. 12 S. -vutadvàre. 13 S. omits và. 14 B2.Bp. omit hi. 15 B2.Bp. bahaü. 16 B2.Bp. vicaranti. >\ #<[page 283]># %% dvàraü vivaritvà nipanno aruõe uggate uññhahati anàpatti. sace pabujjhitvà puna supati àpatti. yo pana aruõe uggate uññhahissàmãti\<*<1>*>\ paricchinditvà 'va dvàraü asaüvaritvà rattiü nipajjati, yathàparicchedam eva ca\<*<2>*>\ vuññhàti\<*<3>*>\ tassa àpattiü\<*<4>*>\ eva. Mahàpaccariyaü pana evaü nipajjanto anà- dariyadukkañà\<*<5>*>\ na muccatãti vuttaü. yo pana bahud eva rattiü jàgaritvà\<*<6>*>\ addhànaü và gantvà divà kilantaråpo ma¤ce nisinno pàde bhåmito amocetvà 'va niddàvasena ni- pajjati, tassa anàpatti. sace okkantaniddo ajànanto pi pàde ma¤cakaü àropeti àpatti yeva. nisãditvà apassàya supan- tassa anàpatti. yo pi ca niddaü vinodessàmãti caïkamanto patitvà sahasà 'va vuññhàti tassa\<*<7>*>\ pi anàpatti. yo pana patitvà tatth' eva sayati na vaññhàti tassa àpatti. ko muc- cati ko na muccatãti. Mahàpaccariyaü tàva ekabhaïgena nipannako eva muccati. pàde\<*<8>*>\ pana bhåmito mocetvà ni- panno pi\<*<9>*>\ yakkhagahitako pi visa¤¤ibhåto\<*<10>*>\ pi na muccatãti vuttaü. \<*<11>*>\Kurundaññhakathàyaü, bandhitvà nipajjàpito 'va muccatãti vuttaü.\<*<11>*>\ Mahàaññhakathàyaü pana yo caïka- manto mucchitvà patito tatth' eva supati tassàpi\<*<12>*>\ avasattà\<*<13>*>\ àpatti na dissati. àcariyà pana evaü na kathayanti. tasmà àpatti yevà 'ti Mahàpadumattherena vuttaü. dve pana janà àpattito muccanti yeva, yo ca yakkhagahitako, yo ca bandhi- tvà nipajjàpito ti. ||21|| Bhàrukacchakavatthumhi anàpatti supinantenà 'ti yasmà supinante avasattà\<*<13>*>\ evaü hoti. tasmà Upàëitthero bhagavatà avinicchitapubbaü pi imaü\<*<14>*>\ vatthuü\<*<15>*>\ nayaggàhena vinicchini.\<*<16>*>\ bhagavàpi ca sutvà: sukathitaü bhikkhave Upàëinà apade padaü karonto viya àkàse padaü dassento viya Upàëi imaü pa¤haü kathesãti vatvà theraü etadagge ñhapesi. etadaggaü bhikkhave mama sàvakànaü bhikkhånaü vinayadharànaü yadidaü Upàëãti.\<*<17>*>\ ||22|| ito \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B2.Bp. vuññha-. 2 S.B2. omit ca. 3 S. uññhàti. 4 B2.Bp. àpatti. 5 B2.Bp. add pi. 6 B2.Bp. jaggitvà. 7 S.B2.Bp. tassàpi. 8 S. pàdena pana. 9 B2.Bp. omit pi. 10 B2.Bp. visa¤¤ã-. 11-11 S. omits; B2.Bp. add pana after Kurundaññhakathàyaü. 12 S. tassa pi. 13 S.B2.Bp. avisayattà. 14 B2.Bp. idaü. 15 Bp. vatthu. 16 B2.Bp. vinicchindi. 17 A. i, 25. >\ #<[page 284]># %<284 Samantapàsàdikà [Bhvibh_I.1. (I.10.23-27.)>% paràni\<*<1>*>\ supabbàdãni vatthåni uttànatthàn' eva. ||23-24|| bhik- khunãsampayojanàdãsu te Licchavikumàrakà\<*<2>*>\ khióóàpasutà attano anàcàrena\<*<3>*>\ evaü akaüsu. tato paññhàya ca Liccha- vãnaü vinàso eva udapàdi. ||25|| Buóóhapabbajitavatthumhi dassanaü agamàsãti anukampàya taü dakkhissàmãti gehaü agamàsi. ath' assà\<*<4>*>\ attano ca dàrakàna¤ ca nànappakàrehi\<*<5>*>\ anàthabhàvaü saüvaõõesi, anapekkha¤ ca naü ¤atvà kupità ehi vibbhamàhãti balakkàrena aggahesi. so attànaü mocetuü pañikkamanto jaràdubbalatàya uttàno paripati. tato sà attano manaü akàsi. so pana bhikkhu anàgàmi\<*<6>*>\ samucchinnakàmaràgo, tasmà na sàdiyãti. ||26|| migapo- takavatthu uttànattham evà 'ti. ||27||10|| Samantapàsàdikàya vinayasaüvaõõanàya pañhamapàràji- kavaõõanà niññhità.\<*<7>*>\ tatr' idaü Samantapàsàdikàya Samantapàsàdikattasmiü: àcariyaparamparato nidànavatthuppabhedadãpanato, parasamayavivajjanato sakasamayavisuddhito c' eva. bya¤janaparisodhanato padatthato pàëiyojanakkamato,\<*<8>*>\ sikkhàpadanicchayato\<*<8>*>\ vibhaïganayabhedadassanato. sampassataü na dissati ki¤ci apàsàdikaü yato ettha vi¤¤ånamayaü tasmà Samantapàsàdikà tv eva. samvaõõanà pavattà vinayassa vineyyadamanakusalena. vuttassa lokanàthena lokam anukampamànenà 'ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. paràõi. 2 B2.Bp. Licchavã kumàrà. 3 B2.Bp. anàdarena. 4 S.B2.Bp. ath' assa sà. 5 B2. nànàppa-. 6 Bp. anàgàmã. 7 Chinese translation (Tokyo ed.), folio 42a. 8 S. pàëiyojanà nicchayato; B2.Bp. -padavinicchayato. >\