Input by the Sri Lanka Tripitaka Project [CPD Classification 2.6] [SL Vol Mil - ] [\z Mil /] [\w I /] [SL Page 001] [\x 1/] [PTS Vol Mil -] [\z Mil /] [\f I /] [PTS Page 001] [\q 1/] Milindapa¤ho ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿ ³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! ³ ³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. ³ ³ ³ ³ Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for ³ ³ WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes ³ ³ BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): ³ ³ ³ ³ description character = ASCII ³ ³ ³ ³ long a à 195 ³ ³ long A ù 249 ³ ³ long i Å 197 ³ ³ long I ý 253 ³ ³ long u Æ 198 ³ ³ long U ô 244 ³ ³ vocalic r ­ 173 ³ ³ vocalic R ã 227 ³ ³ long vocalic r Ì 204 ³ ³ vocalic l Ê 202 ³ ³ long vocalic l Ë 203 ³ ³ velar n Ç 199 ³ ³ velar N § 167 ³ ³ palatal n ¤ 164 ³ ³ palatal N ¥ 165 ³ ³ retroflex t  194 ³ ³ retroflex T è 232 ³ ³ retroflex d ¬ 172 ³ ³ retroflex D Ö 214 ³ ³ retroflex n ï 239 ³ ³ retroflex N × 215 ³ ³ palatal s Ó 211 ³ ³ palatal S Á 193 ³ ³ retroflex s « 171 ³ ³ retroflex S å 229 ³ ³ anusvara æ 230 ³ ³ capital anusvara õ 245 ³ ³ visarga ÷ 247 ³ ³ capital visarga ê 234 ³ ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ Namo tassa bhagavato arahato sammÃsambuddhassa. BÃhira kathà Milindo nÃma so rÃjà sÃgalÃyampuruttame Upaga¤ji nÃgasenaæ gaÇgÃ'va yatha sÃgaraæ. ùsajja rÃjà citrakathiæ ukkÃdhÃraæ tamonudaæ, Apucchi nipuïe pa¤he ÂhÃnÃÂhÃnagate puthÆ. Pucchà vissajjanà ceva gambhÅratthupanissità HadayaÇgamà kaïïasukhà abbhutà lomahaæsanÃ. AbhidhammavinayogÃÊhà suttajÃlasamattitÃ. -1. NÃgasenakathà citrà opammehi nayehi ca. Tattha ¤Ãïaæ païidhÃya hÃsayitvÃna mÃnasaæ Suïotha nipuïe pa¤he kaÇkhÃÂhÃnavidÃÊane'ti. Taæ yathÃnusÆyate: atthi yonakÃnaæ nÃnÃpuÂabhedanaæ sÃgalannÃma nagaraæ nadÅpabbatasobhitaæ ramaïÅyabhumippadesabhÃgaæ ÃrÃmuyyÃnopavanataÊÃkapokkharaïÅsampannaæ nadÅpabbatavanarÃmaïeyyakaæ sutavantanimmitaæ nihatapaccatthikapaccÃmittaæ anupapÅÊitaæ vividhavicitradaÊhamaÂÂÃlakoÂÂhakaæ pavarapacuragopÆratoraïaæ gambhÅraparikhapaï¬arapÃkÃraparikkhittantepuraæ suvibhattavÅthicaccaracatukka siÇghÃÂakaæ suppasÃritÃnekavidhavarabhaï¬aparipuritantarÃpaïaæ [PTS Page 002] [\q 2/] vivadhadÃnaggasatasamÆpasobhitaæ himagirisikharasaÇkÃsavarabhavanasatasahassapatimaï¬itaæ gajahayarathapattisamÃkulaæ abhirÆpanaranÃri gaïÃnucaritaæ Ãkiïïajanamanussaæ puthukhattiyabrÃhmaïavessasuddaæ vividhasamaïabrÃhmaïasabhÃjanasaÇghaÂitaæ-3. BahuvidhavijjÃvantanaravÅranisevitaæ kÃsikakoÂumbarakÃdinÃnÃvidhavatthÃpaïasampannaæ suppasÃritarucirabahuvidhapupphagandhÃpaïagandhagandhitaæ ÃsiæsaniyyabahuratanaparipÆritaæ ------ 1. Samattità (sÅ. Mu) 2. Carapavara gopuratoraïaæ (kesuci potthakesu) 3. SaÇghÃÂitaæ (sÅ. Mu. ) [SL Page 002] [\x 2/] DisÃmukhasuppasÃritÃpaïasiÇgÃravÃïijagaïÃnucaritaæ kahÃpaïarajatasuvaïïakaæsapattharaparipÆritaæ-4. PajjotamÃnanidhiniketaæ pahÆtadhanadha¤¤avittÆpakaraïaæparipuïïakosakoÂÂhÃgÃraæbavhannapÃnaæ bahuvidhakhajjabhojjaleyyapeyyÃsÃyanÅyaæ uttarakurusaÇkÃsaæ sampannasassaæ Ãlakamandà viya devapuraæ. 2. Ettha Âhatvà tesaæ pubbakammaæ kathetabbaæ. Kathentena ca chaddhà vibhajitvà kathetabbaæ. SeyyathÅdaæ: pubbayogo milindapa¤haæ lakkhaïapa¤haæ meï¬akapa¤haæ anumÃnapa¤haæ opammakathÃpa¤hanti. Tattha milindapa¤ho lakkhaïapa¤ho vimaticchedanapa¤ho'ti duvidho meï¬akapa¤ho'pi mahÃvaggekà yogikathÃpa¤ho'ti duvidho. Pubbayogo'ti tesaæ pubbakammaæ. Pubbayogo 1. AtÅte kira kassapassa bhagavato sÃsane vattamÃne gaÇgÃya samÅpe ekasmiæ ÃvÃse mahÃbhikkhusaÇgho paÂivasati. Tattha vattasÅlasampannà bhikkhÆ pÃto'va uÂÂhÃya yaÂÂhisammu¤janiyo ÃdÃya buddhaguïe Ãvajjentà aÇgaïaæ sammajjitvà kacavarabyÆhaæ-5. Karonti atheko bhikkhu ekaæ sÃmaïeraæ 'ehi sÃmaïera imaæ kacavaraæ cha¬¬ehÅ'ti Ãha. So asuïanto viya gacchati. So dutiyampi tatiyampi ÃmantÅyamÃno asuïanto viya gacchateva. Tato so bhikkhu 'dubbaco ayaæ sÃmaïero'ti kuddho [PTS Page 003] [\q 3/] sammu¤janidaï¬ena pahÃraæ adÃsi. Tato so rodantobhayena kacavaraæ cha¬¬ento 'iminà kacavaracha¬¬anapu¤¤akammena, yÃvÃhaæ nibbÃïaæpÃpuïÃmi, etthantare nibbattanibbattaÂÂhÃne majjhantika suriyo viya mahesakkho mahÃtejo bhaveyya'nti paÂhamapatthanaæ paÂÂhapesi. Kacavaraæ cha¬¬etvà nahÃnatthÃya gaÇgÃtitthaæ gato gaÇgÃya Æmivegaæ gaggarÃyamÃnaæ disvÃ'yÃvÃhaæ nibbÃïaæ pÃpuïÃmi etthantare nibbattanibbattaÂÂhÃne ayaæ Æmivego viya ÂhÃnuppattikapaÂibhÃno bhaveyyaæ akkhayapaÂibhÃno'ti dutiyampi pathanaæ paÂÂhapesi. So'pi bhikkhu sammu¤janisÃlÃyaæ sammu¤janiæ Âhapetvà nahÃnatthÃya gaÇgÃtitthaæ gacchanto sÃmaïerassa patthanaæ sutvà 'esa mayà payojito'pi tÃva evaæ pattheti. Mayhaæ kiæ na samijjhissatÅ'ti cintetvÃ, yÃvÃhaæ nibbÃïaæ pÃpÆïÃmi, etthantare nibbattanibbattaÂÂhÃne ayaæ gaÇgÃÆmivego viya akkhayapaÂibhÃno bhaveyyaæ. Iminà pucchitapucchitaæ sabbaæ pa¤hapaÂibhÃnaæ vijaÂetuæ nibbeÂhetuæ samattho bhaveyya'nti pathanaæ paÂÂhapesi. Te ubho'pi devesu ca manussesu ca saæsarantà ekaæ buddhantaraæ khepesuæ atha amhÃkaæ bhagavatÃ'pi yathà moggaliputtatissathero dissati evamete'pi ----- 4. ParipÆraæ (sÅ. Mu. ) 5. Kacavaraæ byuhaæ (sÅ. Mu. ) Dissanti "mama parinibbÃïato pa¤cavassasate atikkante ete uppajjissantÅ"ti. "Yaæ mayà sukhumaæ katvà desitaæ dhammavinayaæ, taæ ete pa¤hapucchana - opammayuttivasena nijjaÂaæ niggumbaæ katvà vibhajissantÅ"ti ca niddiÂÂhÃ. 2. Tesu sÃmaïero jambudÅpe sÃgalanagare milindo nÃma rÃjà ahosi paï¬ito vyatto medhÃvÅ paÂibalo, atÅtÃnÃgatapaccuppannÃnaæ samantayogavidhÃnakiriyÃnaæ karaïakÃle nisammakÃrÅ hoti. BahÆni cassa sathÃni uggahitÃni honti seyyathÅdaæ: suti sumati-6. SaÇkhyayogà ¤Ãya-7. VesesikÃgaïitaæ gandhabbaæ tikicchà catubbedà purÃïà itihÃsà jotisaæ mÃyà hetu mantaïà yuddhaæ chando sÃmuddi [PTS Page 004] [\q 4/] vacanena ekÆnavÅsati. VÃdÅ durÃsado duppasaho puthutitthakarÃnaæ aggamakkhÃyati. SakalajambudÅpe milindena ra¤¤Ã samo koci nÃhosi yadidaæ thÃmena javena suriyena pa¤¤Ãya. A¬¬ho mahaddhano mahÃbhogo anantabalavÃhano. 3. Athekadivasaæ milindo rÃjà anantabalavÃhanaæ caturaÇginÅbalaggasenÃbyuhaæ dassanakamyatÃya nagarà nikkhamitvà bahinagare senÃgaïanaæ kÃretvÃ, so rÃjà bhassappavÃdako lokÃyatavitaï¬ajanasallÃpappavattanakotuhalo suriyaæ oloketvà amacce Ãmanatesi: "bahu tÃva divasÃvaseso. Kiæ karissÃma idÃneva nagaraæpavisitvÃ? Atthi koci paï¬ito samaïo và brÃhmaïo và saÇghÅ gaïÅ gaïÃcariyo api arahantaæ sammÃsambuddhaæ paÂijÃnamÃno yo mayà saddhiæ sallapituæ sakkoti kaÇkhaæ paÂivinetunti. ?" Evaæ vutte pa¤casatà yonakà rÃjÃnaæ etadavocuæ: "atthi mahÃrÃja cha sattÃro pÆraïo kassapo, makkhalÅ gosÃlo, nigaïÂho nÃtaputto, sa¤jayo bellaÂÂhiputto, ajito kesakambalÅ, kakudho kaccÃyano. Te saÇghino gaïino gaïÃcariyakà ¤Ãtà yassasino titthakarà sÃdhusammatà bahujanassa. Gaccha tvaæ mahÃrÃja, te pa¤haæ pucchassu, kaÇkaæ paÂivinayassÆ"ti. 4. Atha kho milindo rÃjà pa¤cahi yonakasatehi parivuto bhadravÃhanaæ rathavaramÃruyha yena pÆraïo kassapo tenupasaækami. Upasaækamitvà pÆraïena kassapena saddhiæ sammodi. SammodanÅyaæ Kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaænisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho milindo rÃjà pÆraïaæ kassapaæ etadavoca: "ko bhante kassapa lokaæ pÃletÅ?"Ti. "PaÂhavÅ mahÃrÃja lokaæ pÃletÅ"ti. ------ 6. SammutÅ (sÅ. Mu. ) 7. NÅtÅ (sÅ. Mu. ) [SL Page 004] [\x 4/] "Yadi bhante kassapa paÂhavi lokaæ pÃleti, atha kasmà avÅcinirayaæ gacchantà sattà paÂhaviæ [PTS Page 005] [\q 5/] atikkamitvà gacchantÅ?"Ti. Evaæ vutte pÆraïo neva sakkhi ogilituæ, na và sakkhi uggilituæ. Pattakkhandho tuïhÅbhuto pajjhÃyanto nisÅdi. 5. Atha kho milindo rÃjà makkhaliægosÃlaæ etadavoca: "atthi bhante gosÃla kusalÃkusalÃni kammÃni? Atthi sukaÂadukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko?"Ti. "Nathi mahÃrÃja kusalÃkusalÃni kammÃni natthi sukaÂadukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko. Ye te mahÃrÃja idha loke khattiyà te paralokaæ gantvÃ'pi puna khattiyà 'va bhavissanti. Ye te brÃhmaïà vessà suddà caï¬Ãlà pukkusÃ, te paralokaæ gantvÃpi puna brÃhmaïà vessà suddà caï¬Ãlà pukkusÃ'va bhavissanti. Kiæ kusalÃkusalehi kammehÅ?"Ti. "Yadi bhante gosÃla idha loke khattiyà brÃhmaïà vessà suddà caï¬Ãlà pukkusà te paralokaæ gantvÃpi puna khattiyà brÃhmaïà vessà suddà caï¬Ãlà pukkusÃ'va bhavissanti natthi kusalÃkusalehi kammehi karaïÅyaæ. Tena hi bhante gosÃla ye te idha loke hatthacchinnÃ, te paralokaæ gantvÃpi puna hatthacchinnÃ'va bhavissanti, ye pÃdacchinnà te pÃdacchinnÃ'va bhavissanti. Ye kaïïanÃsacchinnà te kaïïanÃsacchinnÃ'va bhavissantÅ?"Ti. Evaæ vutte gosÃlo tuïhÅ ahosi. Atha kho milindassa ra¤¤o etadahosi: "tuccho vata bho jambudÅpo! PalÃpo vata bho jambudÅpo! Natthi koci samaïo và brÃhmaïo và yo mayà saddhiæ sallapituæ sakkoti kaÇkhaæ paÂivinetu'nti. 6. Atha kho milindo rÃjà amacce Ãmantesi: ramaïÅyà vata bho dosinà ratti! Kannukhavajja samaïaæ và brÃhmaïaæ và upasaÇkameyyÃma pa¤haæ pucchituæ? Ko mayà saddhiæ sallapituæ sakkoti kaÇkhaæ paÂivinetu?"Nti. Evaæ vutte amaccà tuïhÅbhÆtà ra¤¤o mukhaæ olokayamÃnà aÂÂhaæsu. 7. Tena kho pana samayena sÃgalanagaraæ dvÃdasavassÃni su¤¤aæ ahosi samaïabrÃhmaïagahapatipaï¬itehi. Yattha samaïabrÃhmaïagahapatipaï¬ità paÂivasantÅti suïÃti, tatha gantvà rÃjà te pa¤haæ pucchati. [PTS Page 006] [\q 6/] te sabbe'pi pa¤havissajjanena rÃjÃnaæ ÃrÃdhetuæ asakkontà yena và tena và pakkamanti. Ye a¤¤aæ disaæ na pakkamanti te sabbe tuïhÅbhÆtà acchanti. [SL Page 005] [\x 5/] BhikkhÆ pana yebhuyyena himavantameva gacchanti. Tena kho pana samayena koÂisatà arahanto himavante pabbate rakkhitatale paÂivasanti. 8. Atha kho Ãyasmà assagutto dibbÃya sotadhÃtuyà milindassa ra¤¤o vacanaæ sutvà yugandharamatthake bhikkusaÇghaæ sannipÃtetvà bhikkhÆ pucchi: "atthÃvuso koci bhikkhu paÂibalo milindena ra¤¤Ã saddhiæ sallapituæ. KaÇkaæ paÂivinetunti?" Evaæ vutte koÂisatà arahanto tuïhÅ ahesuæ. Dutiyampi kho tatiyampi kho puÂÂhà tuïhÅ ahesuæ. Atha kho Ãyasmà assagutto bhikkhusaÇghaæ etadavoca: "atthÃvuso tÃvatiæsabhavane vejayantassa pÃcÅnato ketumatÅ nÃma vimÃnaæ. Tattha mahÃseno nÃma devaputto paÂivasati. So paÂibalo tena milindena ra¤¤Ã saddhiæ sallapituæ kaÇkhaæ paÂivinetunti. " Atha kho koÂisatà arahanto yugandharapabbate antarahità tÃvatiæsabhavane pÃturahesuæ. Addasà kho sakko devÃnamindo te bhikkhÆ dÆrato'va Ãgacchante. DisvÃna yenÃyasmà assagutto tenupasaÇkami. UpasaÇkamitvà Ãyasmantaæ assaguttaæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhÃsi ekamantaæ Âhito kho sakko devÃnamindo Ãyasmantaæ assaguttaæ etadavoca: "mahà kho bhante bhikkhusaÇgho anuppatto ahaæ saÇghassa ÃrÃmiko. Kenattho? Kiæ mayà karaïÅyanti?" Atha kho ÃyÃsmà assagutto sakkaæ devÃnamindaæ etadavoca: "ayaæ kho mahÃrÃja jambudÅpe sÃgalanagare milindo nÃma rÃjà vÃdÅ durÃsado duppasaho puthutithakarÃnaæ aggamakkhÃyati so bhikkhusaÇghaæ upasaÇkamitvà diÂÂhivÃdena pa¤haæ pacchitvà bhikkhusaÇghaæ viheÂhetÅ"ti. Atha kho sakko devÃnamindo Ãyasmantaæ assaguttaæ etadavoca: "ayaæ kho bhante milindo rÃjà ito cuto manussesu uppanno eso kho bhante ketumatÅvimÃne mahÃseno nÃma devaputto paÂivasati. [PTS Page 007] [\q 7/] so tena milindena ra¤¤Ã saddhiæ paÂibalo sallapituæ, kaÇkhaæ paÂivinetuæ. Taæ devaputtaæ yÃcissÃma manussa lokuppattiyÃ"ti. 9. Atha kho sakko devÃnamindo bhikkusaÇghaæ purakkhatvà ketumatÅvimÃnaæ pavisitvà mahÃsenaæ devaputtaæ ÃliÇgitvà etadavoca: "yÃcati taæ mÃrisa bhikkhusaÇgho manussalokuppattiyÃ"ti. "Na me bhante manussalokenattho. Kammabahulena tibbo manussaloko. IdhevÃhaæ bhante devaloke uparÆparuppattiko hutvà parinibbÃyissÃmÅ"ti. Dutiyampi kho tatiyampi kho sakke devÃnaminde yÃvante mahÃseno devaputto evamÃha: "na me bhante manussalokenatho. Kammabahulena tibbo manussaloko. IdhevÃhaæ bhante devaloke uparÆparuppattiko hutvà parinibbÃyissÃmÅ"ti. [SL Page 006] [\x 6/] 10. Atha kho Ãyasmà assagutto mahÃsenaæ devaputtaæ etadavoca: "idha mayaæ mÃrisaæ sadevakaæ lokaæ anuvilokayamÃnà a¤¤atra tayà milindassa ra¤¤ovÃdaæ bhinditvà sÃsanaæ paggahetuæ samatthaæ a¤¤aæ ka¤ci na passÃma. YÃcati taæ mÃrisa bhikhusaÇgho. SÃdhu sappurisa! Manussaloke nibbattitvà dasabalassa sÃsanaæ paggaïhitvà dehÅ"ti. Evaæ vutte mahÃseno devaputto, "ahaæ kira milindassa ra¤¤o vÃdaæ bhinditvà sÃsanaæ paggahetuæ samattho bhavissÃmÅ"ti haÂÂhatuÂÂho udaggudaggo hutvà "sÃdhu bhante! Manussaloke uppajjissÃmÅ"ti paÂi¤¤aæ adÃsi. 11. Atha kho te bhikkÆ devaloke taæ karaïÅyaæ tÅretvà devesu tÃvatiæsesu antarahità himavante pabbate rakkhitatale pÃturahesuæ. Atha kho Ãyasmà assagutto bhikkhusaÇghaæ etadavoca: "atthÃvuso imasmiæ bhikkhusaÇghe koci bhikkhu sannipÃtaæ anÃgato"ti. Evaæ vutte a¤¤ataro bhikkhu Ãyasmantaæ assaguttaæ etadavoca: "atthi bhante Ãyasmà rohaïo ito sattame divase [PTS Page 008] [\q 8/] himavantaæ pabbataæ pavisitvà nirodhaæ samÃpanno tassa santike dÆtaæ pÃhethÃ"ti. ùyasmÃ'pi rohaïo taæ khaïa¤¤eva nirodhà vuÂÂhÃya "saÇgho maæ patimÃnetÅ?"Ti himavante pabbate antarahito rakkhitatale koÂisatÃnaæ arahantÃnaæ purato paturahosi atha kho Ãyasmà assagutto Ãyasmantaæ rohaïaæ etadavoca: "kinnu kho Ãvuso rohana buddhasÃsane palujjante na passasi saÇghassa karaïÅyÃnÅ?"Ti. "AmanasikÃro me bhante ahosÅ"ti. "Tena hÃvuso rohaïa daï¬akammaæ karohÅ"ti. "Kiæ bhante karomÅ?"Ti. "AtthÃvuso rohaïa himavantapabbatapasse kajaÇgalà nÃma brÃhmaïagÃmo. Tattha sonuttaro nÃma brÃhmaïo paÂivasati. Tassa putto uppajjissati nÃgaseno nÃma dÃrako. Tena hi tvaæ Ãvuso rohaïa dasamÃsÃdhikÃni sattavassÃni taæ kulaæ piï¬Ãya pavisa. Piï¬Ãya pavisitvà nÃgasenaæ dÃrakaæ nÅharitvà pabbÃjehi. Pabbajite ca tasmiæ daï¬akammato muccissasÅ"ti Ãha. 12. ùyasmÃ'pi kho rohaïo sÃdhÆ'ti sampaÂicchi mahÃseno'pi kho devaputto devalokà cavitvà sonuttarabrahmaïassa bhariyÃya kucchismiæ paÂisandhiæ aggahesi. Saha paÂisandhiggahaïà tayo acchariyà abbhutà dhammà pÃturahesuæ: Ãyudhabhaï¬Ãni pajjaliæsu, aggasassaæ [SL Page 007] [\x 7/] Abhinipphannaæ, mahÃmegho abhippavassi. ùyasmÃ'pi kho rohaïo tassa paÂisandhiggahaïato paÂÂhÃya dasamÃsÃdhikÃni sattavassÃni taæ kulaæ piï¬Ãya pavisanto, ekadivasampi kaÂacchumattaæ bhattaæ và uÊuÇkamattaæ yÃguæ và abhivÃdanaævà a¤jalikammaæ và sÃmÅcikammaæ và nÃlatha. Atha kho akkosa¤¤eva paribhÃsa¤¤eva paÂilabhati. 'Aticchatha bhante'ti vacanamattampi vattà nÃma nÃhosi. DasamÃsÃdhikÃnaæ pana sattannaæ vassÃnaæ accayena ekadivasaæ 'aticchatha bhante'ti vacanamattaæ alattha taæ divasameva brÃhmaïo'pi [PTS Page 009] [\q 9/] bahikammantà Ãgacchanto paÂipathe theraæ disvÃ, "kiæ bho pabbajita amhÃkaæ gehamagamatthÃ?"Ti Ãha. "ùma brÃhmaïa agammahÃ"ti. "Api ki¤ci lahitthÃ?"Ti. "ùma brÃhmaïa labhimhÃ"ti. 13. So attamano-8. Gehaæ gantvà pucchi: "tassa pabbajitassa ki¤ci adatthÃ?"Ti. "Na ki¤ci adamhÃ"ti. BrÃhmaïo dutiyadivase gharadvÃre yeva nisÅdi"ajja pabbajitaæ musÃvÃdena niggahessÃmÅ"ti. Thero dutiyadivase brÃhmaïassa gharadvÃraæ sampatto. BrÃhmaïo theraæ disvÃ'va evamÃha: "tumhe hiyyo amhÃkaæ gehe ki¤ci alabhitvÃyeva labhimhÃ"ti avocuttha. VaÂÂati nu kho tumhÃkaæ musÃvÃdo?"Ti. Thero Ãha: "mayaæ brÃhmaïa tumhÃkaæ gehe dasamÃsÃdhikÃni sattavassÃni 'aticchathÃ'ti vacanamattampi alahitvà hiyyo 'aticchathÃ'ti vacanamattaæ labhimha. Athetaæ vacanapaÂisatthÃramattaæ upÃdÃya evamavocumhÃ"ti. BrÃhmaïo cintesi "ime vÃcÃpaÂisanthÃramattampi labhitvà janamajjhe labhimbhÃ'ti pasaæsanti. A¤¤aæ ki¤ci khÃdanÅyaæ và bhojanÅyaæ và labhitvà kasmà nappasaæsantÅ"ti pasÅditvà attano atthÃya paÂiyÃditabhattato kaÂacchubhikkhaæ tadupiyaæ ca vya¤janaæ dÃpetvà "imaæ bhikkhaæ sabbakÃlaæ tumhe labhissathÃ"ti Ãha. So puna divasatoppabhÆti upasaÇkamantassa therassa upasamaæ disvà bhiyyosomattÃya pasÅditvà theraæ niccakÃlaæ attano ghare bhattavissaggakaraïatthÃya yÃci. Thero tuïhÅbhÃvena adhivÃsetvà divase divase bhattakiccaæ katvà gacchanto thokaæ thokaæ buddhavacanaæ kathetvà gacchati. 14. SÃ'pi kho brÃhmaïi dasamÃsaccayena puttaæ vijÃyi. 'NÃgaseno'ti'ssa nÃmaæ ahosi. So anukkamena va¬¬hanto sattavassiko jÃto. Atha kho nÃgasenassa dÃrakassa pità nÃgasenaæ dÃrakaæ etadavoca: [PTS Page 010] [\q 10/] "imasmiæ kho tÃta nÃgasena brÃhmaïakule sikkhÃni sikkheyyÃsÅ"ti. ------- 8. Anattamano (kesuci) [SL Page 008] [\x 8/] "KatamÃni tÃta imasmiæ brÃhmaïakule sikkhÃni nÃmÃ?"Ti. "Tayo kho tÃta nÃgasena vedà sikkhÃni nÃma. AvasesÃni sippÃni sippaæ nÃmÃ"ti. "Tena hi tÃta sikkhissÃmÅ"ti. 15. Atha kho sonuttaro brÃhmaïo Ãcariyassa brÃhmaïassa ÃcariyabhÃgaæ sahassaæ datvà antopÃsÃde ekasmiæ gabbhe ekato ma¤cakaæ pa¤¤Ãpetvà ÃcariyabrÃhmaïaæ etadavoca: "sajjhÃyÃpehi kho tvaæ brÃhmaïa imaæ dÃrakaæ mantÃnÅ"ti. "Tena hi tÃta dÃraka uggaïhÃhi mantÃnÅ"ti. "ùcariyabrÃhmaïo sajjhÃyati. NÃgasenadÃrakassa ekeneva uddesena tayo vedà hadayaÇgatà vÃcuggatà sÆpadhÃrità suvavatthÃpità sumanasikatà ahesuæ. SakimevÃssa cakkhuæ udapÃdi tÅsu vedesu sanighaï¬ukeÂubhesu sÃkkharappabhedesu itihÃsapa¤camesu. Padako veyyÃkaraïo lokÃyatamahÃpurisalakkhaïesu anavayo cÃhosi. 16. Atha kho nÃgaseno dÃrako pitaraæ etadavoca: atthi nukho tÃta imasmiæ brÃhmaïakule ito uttarimpi sikkhitabbÃni udÃhu ettakÃnevÃ?"Ti. "Natthi tÃta nÃgasena imasmiæ brÃhmaïakule ito uttariæ sikkhitabbÃni. EttakÃneva sikkhitabbÃnÅ"ti. Atha kho nÃgaseno dÃrako Ãcariyassa anuyogaæ datvà pÃsÃdà oruyha pubbavÃsanÃya coditahadayo rahogato patisallÅno attano sippassa ÃdimajjhapariyosÃnaæ olokento Ãdimhi và majjhe và pariyosÃne và appamattakampi sÃraæ adisvà "tucchà vata bho ime vedÃ! PalÃpà vata bho ime vedÃ! AsÃrà nissÃrÃ!"Ti vippaÂisÃrÅ anattamano ahosi. 17. Tena kho pana samayena Ãyasmà rohaïo vattaniye senÃsane nisinno nÃgasenassa dÃrakassa cetasà ceto parivitakkama¤¤Ãya nivÃsetvà pÃrupitvà pattacÅvaramÃdÃya vattaniye senÃsane antarahito kajaÇgalabrÃhmaïagÃmassa purato pÃturahosi. Addasà kho nÃgaseno dÃrako attano gharadvÃrakoÂÂhake Âhito Ãyasmantaæ rohaïaæ dÆrato'va Ãgacchantaæ disvÃna attamano udaggo pamudito pÅtisomanassajÃto 'appe va [SL Page 009] [\x 9/] NÃmÃyaæpabbajito ka¤ci sÃraæ jÃneyyÃ!'Ti, yenÃyasmà rohaïo tenupasaÇkami. UpasaÇkamitvà [PTS Page 11] [\q 11/] Ãyasmantaæ rohaïaæ etadavoca: 'ko nu kho tvaæ mÃrisa ediso bhaï¬ukÃsÃvavasano?"Ti. "Pabbajito nÃmÃhaæ dÃrakÃ"ti. "Kena tvaæ mÃrisa pabbajito nÃmÃsÅ?Ti. PÃpakÃnaæ malÃnaæ pabbÃjetuæ pabbajito. TasmÃ'haæ dÃraka pabbajito nÃmÃ"ti. 18. "KiækÃraïà mÃrisa kesà te na yathà a¤¤esanti?" "SoÊasime dÃraka paÊibodhe disvà kesamassuæ ohÃretvà pabbajito katame soÊasa? AlaÇkÃrapaÊibodho, maï¬anapaÊibodho, telamakkhaïapaÊibodho, dhovanapaÊibodho, mÃlÃpaÊibodho, gandhapaÊibodho, vÃsanapaÊibodho, harÅÂakapaÊibodho, ÃmalakapaÊibodho, raægapaÊibodho, bandhanapaÊibodho, kocchapaÊibodho, kappapaÊibodho, vijaÂanapaÊibodho, ÆkÃpaÊibodho, kesesu vilÆnesu socanti kilamanti paridevantÅ urattÃliæ kandanti sammohaæ Ãpajjanti. Imesu kho dÃraka soÊasasu paÊibodhesu paÊiguï¬ità manussà sabbÃni atisukhumÃni sippÃni nÃsentÅ"ti. 19. "KiækÃraïà mÃrisa vatthÃni'pi te na yathà a¤¤esanti?" "KÃmanissitÃni kho dÃraka vatthÃni kamanÅyÃni gihivya¤janÃni yÃni kÃnici kho bhayÃni vatthato uppajjanti, tÃni kÃsÃvavasanassa na honti. Tasmà vatthÃni'pi me na yathà a¤¤esanti. " "JÃnÃsi kho tvaæ mÃrisa sippÃni nÃmÃ?"Ti. "ùma dÃraka jÃnÃmahaæ sippÃni. Yaæ loke uttamaæ mantaæ tampi jÃnÃmÅ"ti. "Mayhampi taæ mÃrisa dÃtuæ sakkÃ?"Ti. "ùma dÃraka sakkÃ"ti. "Tena hi me dehÅ"ti. "AkÃlo kho dÃraka. Antaragharaæ piï¬Ãya paviÂÂhamhÃ"ti. 20. Atha kho nÃgaseno dÃrako Ãyasmato rohaïassa hatthato pattaæ gahetvà gharaæ pavesetvà païÅtena khÃdanÅyena bhojanÅyena sahatthà santappetvà sampavÃretvà ayasmantaæ rohaïaæ bhuttÃviæ onÅtapattapÃïiæ etadavoca: "dehi me'dÃni mÃrisa mantanti. " [SL Page 010] [\x 10/] Yadà kho tvaæ dÃraka nippaÊibodho hutvà mÃtÃpitaro anujÃnÃpetvà mayà gahitaæ pabbajitavesaæ gaïhissasi, tadà dassÃmÅ"ti thero Ãha. Atha kho [PTS Page 12] [\q 12/] nÃgaseno dÃrako mÃtÃpitaro upasaÇkamitvà Ãha: "amma tÃta, ayaæ pabbajito yaæ loke uttamaæ mantaæ taæ jÃnÃmÅ'ti vadati. Na ca attanosantike apabbajitassa deti ahaæ etassa santike pabbajitvà taæ mantaæ ugganhissÃmÅ"ti. 21. Athassa mÃtÃpitaro "pabbajitvÃ'pi no putto mantaæ uggaïhÃtu. Gahetvà punÃgacchatÅ"ti ma¤¤amÃnà 'gaïha puttÃ'ti anujÃniæsu. Atha kho Ãyasmà rohaïo nÃgasenaæ dÃrakaæ ÃdÃya yena vattaniyaæ senÃsanaæ yena vijambhavathu tenupasaÇkami. UpasaÇkamitvà vijambhavathusmiæ senÃsane ekarattiæ vasitvà yena rakkhitatalaæ tenupasaÇkami. UpasaÇkamitvà koÂisatÃnaæ arahantÃnaæ majjhe nÃgasenaæ dÃrakaæ pabbÃjesi pabbajito ca panÃyasmà nÃgaseno Ãyasmantaæ rohaïaæ etadavoca: "gahito me bhante tava veso. Detha me'dÃni mantanti. " Atha kho Ãyasmà rohaïo "kimhi nu kho'haæ nÃgasenaæ paÂhamaæ vineyyaæ suttante và abhidhamme vÃ?"Ti cintetvÃ, "paï¬ito kho ayaæ nÃgaseno, sakkoti sukheneva abhidhammaæ pariyÃpuïitunti" paÂhamaæ abhidhamme vinesi. Ayasmà ca nÃgaseno "kusalà dhammà akusalÃdhammà avyÃkatà dhammÃ"ti tikadukapatimaï¬itaæ dhammasaÇgaïiæ, khandhavibhaÇgÃdiaÂÂhÃrasavibhaÇgapatimaï¬itaæ vibhaÇgappakaraïaæ, "saÇgaho asaÇgaho"ti Ãdinà cuddasavidhena vibhattaæ dhÃtukathÃppakaraïaæ 'khandhapa¤¤atti Ãyatanapa¤¤attÅ"ti Ãdinà chabbidhena vibhattaæ puggalapa¤¤attiæ, "sakavÃde pa¤casuttasatÃni paravÃde pa¤casuttasatÃnÅ"ti suttasahassaæ samodhÃnetvà vibhattaæ kathÃvatthuppakaraïaæ, "mÆlayamakaæ khandhayamakanti" Ãdinà dasavidhena vibhattaæ yamakaæ, "hetupaccayo Ãrammaïapaccayo"ti Ãdinà catuvÅsatividhena vibhattaæ paÂÂhÃnappakaraïanti sabbantaæ abhidhammapiÂakaæ ekeneva sajjhÃyena paguïaæ katvÃ, [PTS Page 13] [\q 13/] "tiÂÂhatha bhante, na puna osÃretha. EttakenevÃhaæ sajjhÃyissÃmÅ"ti Ãha. AthÃyasmà nÃgaseno yena koÂisatà arahanto tenupasaÇkami. UpasaÇkamitvà koÂisatÃnaæ arahantÃnaæ etadavoca: "ahaæ kho bhante 'kusalà dhammà akusalà dhammà avyÃkatà dhammÃ'ti imesu tÅsu padesu pakkhipitvà sabbantaæ abhidhammapiÂakaæ vitthÃrena osÃressÃmÅ"ti. "SÃdhu nÃgasena, osÃrehÅ"ti. [SL Page 011] [\x 11/] 22. Atha kho Ãyasmà nÃgaseno sattamÃsÃni sattappakaraïe vitthÃrena osÃresi. PaÂhavÅ unnadi. Devatà sÃdhukÃramadaæsu. BrahmÃïo appoÂhesuæ. DibbÃni candanacuïïÃni dibbÃni ca mandÃravapupphÃni abhippavassiæsu. Atha kho koÂisatà arahanto Ãyasmantaæ nÃgasenaæ paripuïïavÅsativassaæ rakkhitatale upasampÃdesuæ. Upasampanno ca panÃyasmà nÃgaseno tassà rattiyà accayena pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pÃrupitvà pattacÅvaramÃdÃya upajjhÃyena saddhiæ gÃmaæ piï¬Ãya pavisanto evarÆpaæ parivitakkaæ uppÃdesi"tuccho vata me upajjhÃyo, bÃlo vata me upajjhÃyo. hapetvà avasesaæ buddhavacanaæ paÂhamaæ maæ abhidhamme vinesÅ"ti. 23. Atha kho Ãyasmà rohaïo Ãyasmato nÃgasenassa cetasà ceto parivitakkama¤¤Ãya Ãyasmantaæ nÃgasenaæ etadavoca: "ananucchaviyaæ kho nÃgasenaparivitakkaæ vitakkesi. Na kho panetaæ nÃgasena tavÃnucchavikanti" atha kho Ãyasmato nÃgasenassa etadahosi: 'acchariyaæ vata bho! Abbhutaæ vata bho! Yatra hi nÃma me upajjhÃyo cetasà cetoparivitakkaæ jÃnissati. Paï¬ito vata me upajjhÃyo. YannÆnÃhaæ upajjhÃyaæ khamÃpeyyanti. " Atha kho Ãyasmà nÃgaseno Ãyasmantaæ rohaïaæ etadavoca: "khamatha me bhante. Na puna evarÆpaæ vitakkessÃmÅ"ti. Atha kho Ãyasmà rohaïo Ãyasmantaæ nÃgasenaæ [PTS Page 014] [\q 14/] etadavoca: "na kho tyÃhaæ nÃgasena ettÃvatà khamÃmi. Atthi kho nÃgasena sÃgalaæ nÃma nagaraæ. Tattha milindo nÃma rÃjà rajjaæ kÃreti. So diÂÂhivÃdena pa¤haæ pucchitvà bhikkhusaÇghaæ viheÂheti. Sace tvaæ tattha gantvà taæ rÃjÃnaæ dametvà pasÃdessasi, evÃhantaæ khamissÃmÅ"ti. 24. "TiÂÂhatu bhante eko milindo rÃjÃ. Sace bhante sakalajambudÅpe sabbe rÃjÃno Ãgantvà maæ pa¤haæ puccheyyuæ, sabbantaæ vissajjetvà sampadÃÊessÃmi. Khamatha me bhante"ti vatvÃ, "na khamÃmÅ"ti vutte, "tena hi bhante imaæ temÃsaæ kassa santike vasissÃmÅ?"Ti Ãha: 'ayaæ kho nÃgasena Ãyasmà assagutto vattaniye senÃsane viharati gaccha tvaæ nÃgasena yenÃyasmà assagutto tenupasaÇkama. UpasaÇkamitvà mama vacanena Ãyasmato assaguttassa pÃde sirasà vanda. Eva¤ca naæ vadehi "upajjhÃyo me bhante tumhÃkaæ pÃde sirasà vandati, appÃbÃdhaæ appÃtaÇkaæ lahuÂÂhÃnaæ balaæ phÃsuvihÃraæ pucchati. Imaæ temÃsaæ tumhÃkaæ santike vasituæ maæ pahiïÅ"ti. [SL Page 012] [\x 12/] 25. "Ko nÃmo te upajjhÃyo?'Ti ca vutte, 'rohaïatthero nÃma bhante'ti vadeyyÃsi. 'Ahaæ ko nÃmo'ti vutte, evaæ vadeyyÃsi: mama upajjhÃyo bhante tumhÃkaæ nÃmaæ jÃnÃtÅ"ti. 'Evaæ bhante'ti kho ÃyasmÃnÃgaseno Ãyasmantaæ rohaïaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà pattacivaramÃdÃya anupubbena cÃrikaæ caramÃno yena vattaniyaæ senÃsanaæ, yenÃyasmà assagutto, tenupasaÇkami. UpasaÇkamitvà Ãyasmantaæ assaguttaæabhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Ekamantaæ Âhito kho Ãyasmà nÃgaseno Ãyasmantaæ assaguttaæ etadavoca: "upajjhÃyo me bhante tumhÃkaæ pÃde sirasà vandati. Eva¤ca vadeti. AppÃbÃdhaæ lahuÂÂhÃnaæ balaæ phÃsuvihÃraæ pucchati. UpÃjjhÃyo maæ bhante imaæ temÃsaæ tumhÃkaæ santike vasituæ pahiïÅ"ti. Atha kho Ãyasmà assagutto Ãyasmantaæ nÃgasenaæ etadavoca: [PTS Page 15] [\q 15/] "tvaæ kiænÃmo'sÅ?Ti. "Ahaæ bhante nÃgaseno nÃmÃ"ti. "Ko nÃma te upajjhÃyo?"Ti. "UpajjhÃyo me bhante rohaïatthero nÃmÃ"ti. "Ahaæko nÃmÃ?"Ti. "UpajjhÃyo me bhante tumhÃkaæ nÃmaæ jÃnÃtÅ"ti. "SÃdhu nÃgasena pattacÅvaraæ paÂisÃmetvà puna divase pariveïaæ sammajjitvà mukhodakaæ dantaponaæ upaÂÂhapesi. Thero sammaÂÂhaÂÂhÃnaæ paÂisammajji. Taæ udakaæ cha¬¬etvà a¤¤aæ udakaæ Ãhari. Ta¤ca dantakaÂÂhaæ apanenvà a¤¤aæ dantakaÂÂhaæ gaïhi. Na allÃpasallÃpaæ akÃsi. Evaæ satta divasÃni katvà sattamedivase puna pÆcchitvÃ, puna tena tatheva vutte vassÃvÃsaæ anujÃni. 26. Tena kho pana samayena ekà mahÃupÃsikà Ãyasmantaæ assaguttaæ tiæsamattÃni vassÃni upaÂÂhÃsi. Atha kho sà mahÃupÃsikà temÃsaccayena yenÃyasmà assagutto tenupasaÇkami. UpasaÇkamitvà Ãyasmantaæ assaguttaæ etadavoca: "atthi nu kho tÃta tumhÃkaæ santike a¤¤o bhikkhu?"Ti. "Atthi mahÃupÃsike amhÃkaæ santikenÃgaseno nÃma bhikkhu"ti. "Tena hi tÃta assagutta, adhivÃsehi nÃgasenena saddhiæ svÃtanÃya bhattanti. " AdhivÃsesi kho Ãyasmà assagutto tuïhÅbhÃvena. Atha kho Ãyasmà assagutto tassa rattiyà accayena pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pÃrupitvà pattacÅvaramÃdÃya Ãyasmatà nÃgasenena saddhiæ pacchÃsamaïena yena mahÃupÃsikÃya nivesanaæ tenupasaÇkami. UpasaÇkamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. Atha kho sà mahÃupÃsikà Ãyasmantaæ assaguttaæ Ãyasmanta¤ca nÃgasenaæ païÅtena khÃdanÅyena bhojanÅyena sahatthà santappesi [SL Page 013] [\x 13/] SampavÃresi. Atha kho Ãyasmà assagutto bhuttÃviæ onÅtapattapÃïiæ Ãyasmantaæ nÃgasenaæ etadavoca: "tvaæ nÃgasena, mahÃupÃsikÃya anumodanaæ karohÅ"ti. Idaæ vatvà uÂÂhÃyÃsanà pakkÃmi [PTS Page 16] [\q 16/] 27. Atha kho sà mahÃupÃsikà Ãyasmantaæ nÃgasenaæ etadavoca: "mahallikÃkho'haæ tÃta nÃgasena. GambhÅrÃya dhammakathÃya mayhaæ anumodanaæ karohÅ"ti. Atha kho Ãyasmà nÃgaseno tassà mahÃupÃsikÃya gambhÅrÃya abhidhammakathÃya lokuttarÃya su¤¤atÃpaÂisaæyuttÃya anumodanaæ akÃsi atha kho tassà mahÃupÃsikÃya tasmi¤¤eva Ãsane virajaæ vÅtamalaæ dhammacakkhuæ udapÃdi "yaæ ki¤ci samudayadhammaæ sabbantaæ nirodhadhammanti. " ùyasmÃ'pi kho nÃgaseno tassà mahà upÃsikÃya anumodanaæ katvà attanà desitaæ dhammaæ paccavekkhanto vipassanaæ paÂÂhapetvà tasmi yeva Ãsane nisinno sotÃpattiphale patiÂÂhÃsi. Atha kho Ãyasmà assagutto maï¬alamÃle nisinno dvinnampi dhammacakkupaÂilÃbhaæ ¤atvà sÃdhukÃraæ pavattesi. "SÃdhu sÃdhu nÃgasena: ekena kaï¬appahÃrena dve mahÃkÃyà padÃÊitÃ!"Ti. AnekÃni ca devatÃsahassÃni sÃdhukÃraæ pavattesuæ. 28. Atha kho Ãyasmà nÃgaseno uÂÂhÃyÃsanà yenÃyasmà assagutto tenupasaÇkami. UpasaÇkamitvà Ãyasmantaæ assaguttaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinnaæ kho Ãyasmantaæ nÃgasenaæ Ãyasmà assagutto etadavoca: "gaccha tvaæ nÃgasena pÃÂaliputtaæ. PÃÂaliputtanagare asokÃrÃmeÃyasmà dhammarakkhito paÂivasati. Tassa santike buddhavacanaæ pariyÃpuïÃhÅ"ti. "KÅvadÆro bhante ito pÃÂaliputtanagaranti?" "YojanasatÃni kho nÃgasenÃ"ti. "DÆro kho bhante maggo. AntarÃmagge bhikkhà dullabhÃ. KathÃhaæ gamissÃmÅ?"Ti. "Gaccha tvaæ nÃgasena. AntarÃmagge piï¬apÃtaæ labhissasi sÃlÅnaæ odanaæ vicitakÃlakaæ anekasÆpaæ anekavya¤jananti. " 'Evambhante'ti kho Ãyasmà nÃgaseno Ãyasmantaæ assaguttaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà pattacÅvaramÃdÃyayena pÃÂaliputtaæ tena cÃrikaæ pakkÃmi. [PTS Page 17] [\q 17/] (AvasÃna chedayã siÂalipi gonuvaÂa ŠtuÊat kara Šta. ) [SL Page 013 - [\x 13/] ] (avasÃna chãdayã siÂa:) Tena kho pana samayena pÃÂaliputtako seÂÂhi pa¤cahi sakaÂasatehi pÃÂaliputtagÃmimaggaæ paÂipanno hoti. Addasà kho pÃÂaliputtako seÂÂhi Ãyasmantaæ nÃgasenaæ dÆratova Ãgacchantaæ. [SL Page 014] [\x 14/] DisvÃna pa¤casakaÂasatÃni paÂippanÃmetvÃ, yenÃyasmà nÃgaseno tenupasaÇkami. UpasaÇkamitvà Ãyasmantaæ nÃgasenaæ abhivÃdetvà 'kuhiæ gacchasi tÃtÃ?'Ti Ãha. 'PÃÂaliputtaæ gahapatÅ'ti. "SÃdhu tÃta! Mayam pi pÃÂaliputtaæ gacchÃma. Amhehi saddhaæ sukhaæ gacchathÃ"ti. Atha kho pÃÂaliputtako seÂÂhi Ãyasmato nÃgasenassa iriyÃpathe pasÅditvà Ãyasmantaæ nÃgasenaæ païÅtena khÃdanÅyena bhojanÅyena sahatthà santappetvà sampavÃretvà Ãyasmantaæ nÃgasenaæ bhuttÃviæ onÅtapattapÃïiæ a¤¤ataraæ nÅcaæ Ãsanaæ gahetvà ekamantaæ nisÅdi ekamantaæ nisinno kho pÃÂaliputtako seÂÂhi Ãyasmantaæ nÃgasenaæ etadavoca 'kiænÃmo'si tvaæ tÃtÃ?'Ti "Ahaæ gahapati nÃgaseno nÃmÃ"ti "jÃnÃsi kho tvaæ tÃta buddhavacanaæ nÃmÃ?"Ti. "JÃnÃmi kho'haæ gahapati abhidhammapadÃnÅ"ti. "LÃbhà no tÃta! Suladdhaæ no tÃta! Ahampi kho tÃta Ãbhidhammiko tvampi Ãbhidhammiko. Bhaïatha tÃta abhidhammapadÃnÅ"ti. 29. Atha kho Ãyasmà nÃgaseno pÃÂaliputtakassa seÂÂhissa abhidhammaæ desesi. Desente desenteyeva pÃÂaliputtakassa seÂÂhissa virajaæ cÅtamalaæ dhammacakkhuæ udapÃdi'yaæki¤ci samudayadhammaæ sabbantaæ nirodhadhammanti'. Atha kho pÃÂalÅputtako seÂÂhi pa¤camattÃni sakaÂasatÃni pÆrato uyyojetvÃ, sayaæ pacchato gacchanto, pÃÂaliputtakassa avidÆre dhopathe Âhatvà Ãyasmantaæ nÃgasenaæ etadavoca: "ayaæ kho tÃta nÃgasena asokÃrÃmassa maggo idaæ kho tÃta mayhaæ [PTS Page 18] [\q 18/] kambalaratanaæ soÊasahatthaæ ÃyÃmena, aÂÂhahatthaæ vitthÃrena. PatigaïhÃhi kho tÃta imaæ kambalaratanaæ anukampaæ upÃdÃyÃ"ti. PaÂiggahesi kho Ãyasmà nÃgaseno taæ kambalaratanaæ anukampaæ upÃdÃya. Atha kho pÃÂaliputtako seÂÂhi attamano udaggo pamudito pÅtisomanassajÃto Ãyasmantaæ nÃgasenaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà pakkÃmi. 30. Atha kho Ãyasmà nÃgaseno yena asokÃrÃmo yenÃyasmà dhammarakkhito tenupasaÇkami. UpasaÇkamitvà Ãyasmantaæ dhammarakkhitaæ abhivÃdetvà attano ÃgatakÃraïaæ kathetvÃ, Ãyasmato dhammarakkhitassa santike tepiÂakaæ buddhavacanaæ ekeneva uddesena tÅhi mÃsehi vya¤janato pariyÃpÆïitvÃ, pÆna tÅhi mÃsehi atthato manasÃkÃsi. Atha kho Ãyasmà dhammarakkhito Ãyasmantaæ nÃgasenaæ etadavoca: "seyyathÃpi nÃgasena gopÃlako gÃvo rakkhati, a¤¤e gorasaæ paribhu¤janti, evameva [SL Page 015] [\x 15/] Kho tvaæ nÃgasena tepiÂakaæ buddhavacanaæ dhÃrento'pi na bhÃgÅ sÃma¤¤assÃ"ti. "Hotu bhante. Alaæ ettakenÃ"ti, teneva divasabhÃgena tena rattibhÃgena sahapaÂisamhidÃhi arahattaæ pÃpÆïi. Saha saccapaÂivedhena Ãyasmato nÃgasenassa sabbe devà sÃdhukÃramadaæsu paÂhavÅ unnadi. BrahmÃïo appoÂhesuæ. DibbÃni candanacuïïÃni ceva dibbÃni ca mandÃravapÆpphÃni abhippavassiæsu. 31. Tena kho pana samayena koÂisatà arahanto himavantapabbate rakkhitatale sannipatitvà Ãyasmato nÃgasenassa santike dÆtaæ pÃhesuæ: "Ãgacachatu nÃgaseno. DassanakÃmà mayaæ nÃgasenanti". Atha kho Ãyasmà nÃgaseno dÆtassa vacanaæ sutvà asokÃrÃme antarahito himavantapabbate rakkhitatale koÂisatÃnaæ arahantÃnaæ pÆrato pÃturahosi. Atha kho koÂisatà arahanto Ãyasmantaæ nÃgasenaæ etadavocuæ: "eso kho nÃgasena milindo rÃjà bhikkhusaÇghaæ viheÂheti vÃdapaÂivÃdena, pa¤hapÆcchÃya. SÃdhu nÃgasena! Gaccha tvaæ milindaæ [PTS Page 19] [\q 19/] damehÅ"ti. "TiÂÂhatu bhante eko milindo rÃjÃ. Save bhante sakalajambudÅpe rÃjÃno Ãgantvà maæ pa¤haæ pÆccheyyuæ, sabbantaæ vissajjetvà sampadÃÊessÃmi. Gacchatha vo bhante asambhÅtà sÃgalanagaranti". 32. Atha kho therà bhikkhÆ sÃgalanagaraæ kÃsÃvapajjotaæ isivÃtapaÂivÃtaæ akaæsu. Tena kho pana samayena Ãyasmà ÃyupÃlo saÇkheyyapariveïe paÂivasati. Atha kho milindo rÃjà amacce etadavoca: "ramaïÅyà vata bho dosinÃratti! Kannubijja samaïaæ và brÃhmaïaæ và upasaÇkameyyÃma sÃkacchÃya pa¤hapÆcchanÃya? Ko mayà saddhiæ sallapituæ ussahati, kaÇkhaæ paÂinetunti?" "Evaæ vutte pa¤casatà yonakà rÃjÃnaæ milindaæ etadavocuæ: "atthi mahÃrÃja ÃyupÃlo nÃma thero tepiÂako bahussuto ÃgatÃgamo so etarahi saÇkheyyapariveïe paÂivasati. Gaccha tvaæ mahÃrÃja Ãyasmantaæ ÃyupÃlaæ pa¤haæ pucchassÆ"ti. "Tena hi bhane bhadantassa ÃrocethÃ"ti. Atha kho nemittiko Ãyasmato ÃyupÃlassa santike dÆtaæ pÃhesi "rÃjà bhante milindo Ãyasmantaæ ÃyupÃlaæ dassanakÃmo"ti. ùyasmÃ'pi kho ÃyupÃlo evamÃha "tena hi ÃgacchatÆ"ti. [SL Page 016] [\x 16/] 33. Atha kho milindo rÃjà pa¤camattehi yonakasatehi parivuto rathavaramÃruyha yena saÇkheyyapariveïaæ, yenÃyasmà ÃyupÃlo, tenupasaÇkami. UpasaÇkamitvà Ãyasmatà ÃyupÃlena saddhiæ sammodi sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho milindo rÃjà Ãyasmantaæ ÃyupÃlaæ etadavoca: "kimatthiyà bhante ÃyupÃla tumhÃkaæ pabbajjÃ? Ko ca tumhÃkaæ paramattho?"Ti thero Ãha: "dhammacariyasamacariyatthà kho mahÃrÃja pabbajjÃ"ti "Atthi pana bhante koci gihÅ'pi dhammÃcÃrÅ?"Ti. "ùma mahà rÃja. Atthi gihÅ'pi dhammacÃrÅ samacÃrÅ bhagavatà kho mahÃrÃja [PTS Page 20] [\q 20/] bÃrÃïasiyaæ isipatane migadÃye dhammacakkaæ pavattente aÂÂhÃrasannaæ brahmakoÂÅnaæ dhammÃbhisamayo ahosi. DevatÃnaæ pana dhammÃbhisamayo gaïanapathaæ vÅtivatto. Sabbe te gihÅbhÆtÃ. Na pabbajità puna ca paraæ mahÃrÃja bhagavatà mahÃsamayasuttante desÅyamÃne mahÃmaÇgalasuttante desÅyamÃne samacittapariyÃyasuttante desÅyamÃne rÃhulovÃdasuttante desÅyamÃne parÃbhavasuttante desÅyamÃne gaïanapathamatÅtÃnaæ devatÃnaæ dhammÃbhisamayo ahosi. Sabbe te gihÅbhÆtà na pabbajitÃ"ti. 34. "Tena hi bhante ÃyupÃla niratthikà tumhÃkaæ pabbajjà pubbe katassa pÃpakammassa nissandena samaïà sakyaputtiyà pabbajanti, dhutaÇgÃni ca pariharanti ye kho te bhante ÃyupÃla bhikkhÆ ekÃsanikÃ, nuna te pubbe paresaæ bhogahÃrakà corà te paresaæ bhoge acchinditvà tassa kammassa nissandena etarahi ekÃsanikà bhavanti, na labhanti kÃlenakÃlaæ senÃsanÃni paribhu¤jituæ. Natthi tesaæ sÅlaæ, natthi tapo, natthi brahmacariyaæ. Ye kho pana te bhante ÃyupÃla bhikkhu abebhÃkÃsikÃ, nÆna te pubbe gÃmaghÃtakà corÃ. Te paresaæ gehÃni vinÃsetvà tassa kammassa nissandena etarahi abbhokÃsikà bhavanti, na labhanti senÃsanÃni paribhu¤jituæ. Natthi tesaæ sÅlaæ, natthi tapo, natthi brahmacariyaæ. Ye kho te bhante ÃyupÃla bhikkhu nesajjikÃ, nÆna te pubbe panthadÆsakà corà te panthake jane gahetvà bandhitvà nisÅdÃpetvà tassa kammassa nissandena etarahi nesajjikà bhavanti, na labhanti seyyaæ kappetuæ natthi tesaæ sÅlaæ, natthi tapo brahmacariyanti"Ãha. 35. Evaæ vutte Ãyasmà ÃyupÃlo tuïahÅ ahosi, na ki¤ci paÂibhÃsi. Atha kho pa¤casatà yonakà rÃjÃnaæ milindaæ etadavocuæ: "paï¬ito mahÃrÃja thero api ca kho avisÃrado na ki¤ci [SL Page 017] [\x 17/] PaÂibhÃsatÅ"ti. Atha kho milindo rÃjà Ãyasmantaæ ÃyupÃlaæ tuïhÅbhÆtaæ disvà appoÂhetvà [PTS Page 21] [\q 21/] ukkuÂhiæ katvà yonake etadavoca: "tuccho vata bho jambudÅpo! PalÃpo vata bho jambudÅpo! Natthi koci samaïovà brÃhmaïo và yo mayà saddhiæ sallapituæ ussahati kaÇkhaæ paÂivinetunti. " 36. Atha kho milindassa ra¤¤o sabbantaæ parisaæ anuvilokentassa abhÅte amaÇkubhÆte yonake disvà etadahosi "nissaæsayaæ atthi ma¤¤e a¤¤o koci paï¬ito bhikkhu yo mayà saddhiæ sallapituæ ussahati, yenime yonakà na maÇkubhÆtÃ"ti. Atha kho milindo rÃjà yonake etadavoca: "atthi bhane a¤¤o koci paï¬ito bhikkhu yo mayà saddhiæ sallapituæ ussahati kaækhaæ paÂivinetunti. " 37. Tena kho pana samayena Ãyasmà nÃgaseno samaïagaïaparivuto saÇghÅ gaïÅ gaïÃcariyo ¤Ãto yasassÅ sÃdhusammato bahujanassa paï¬ito vyatto medhÃvÅ nipuïo vi¤¤Æ vibhÃvi vinÅto visÃrado bahussuto tepiÂako vedagu pabhinnabuddhimà ÃgatÃgamo pabhinnapaÂisambhido navaÇgasatthusÃsanapariyattidharo pÃramippatto jinavacane dhammatthadesanÃpaÂivedhakusalo akkhayavicitrapaÂibhÃno citrakathÅ kalyÃïavÃkkaraïo durÃsado duppasaho duruttaro durÃvaraïo dunnivÃrayo, sÃgaro viya akkhobho, girirÃjà viya niccalo, raïaæjaho tamonudo pabhaÇkaro mahÃkathÅ paragaïÅgaïamathano, paratitthiyappamaddano, bhikkhÆnaæ bhikkhunÅnaæ upÃsakÃnaæ upÃsikÃnaæ rÃjÆnaæ rÃjamahÃmattÃnaæ sakkato garukato mÃnito pujito apacito, lÃbhÅ civarapiï¬apÃta-senÃsanagilÃnappaccayabhesajjaparikkhÃrÃnaæ, lÃbhaggasa7ggayappatto vuddhÃnaæ vi¤¤Ænaæ sotÃvadhÃnena samannÃgatÃnaæ, sandassento navaÇgaæ jinasÃsanaratanaæ, upadisanto dhammamaggaæ, dhÃrento dhammapajjotaæ, ussÃpento dhammayÆpaæ, yajanto dhammaÂayÃgaæ, paggaïhanto dhammaddhajaæ, ussÃpento dhammaketuæ, uppalÃpento dhammasaÇkhaæ, Ãhananto dhammabheriæ, nadanto [PTS Page 22] [\q 22/] sÅhanÃdaæ, gajjanto indagajjitaæ, madhuragiragajjitena ¤ÃïavaravijjujÃlapaÊiveÂhitena karuïÃjalabharitena mahatà dhammÃmatameghena sakalaæ lokamabhitappayanto, gÃmanigamarÃjadhÃnisu cÃrikaæ caramÃno anupubbena sÃgalanagaraæ anuppatto hoti. Tatrasudaæ Ãyasmà nÃgaseno asÅtiyà bhikkhusahassehi saddhiæ Çkheyya pariveïe paÂivasati. TenÃhu: "Bahussuto citrakathÅ nipuïo ca visÃrado SÃmayiko ca kusalo paÂibhÃno ca kovido. [SL Page 018] [\x 18/] Te ca tepiÂakà bhikkhÆ pa¤canekÃyikÃ'pi ca CatunekÃyikà ceva nÃgasenaæ purakkharuæ. GambhÅrapa¤¤o medhÃvÅ maggÃmaggassa kovido Uttamatthaæ anuppatto nÃgaseno visÃrado. Tehi bhikkhÆhi parivuto nipuïehi saccavÃdibhi Caranto gÃmanigamaæ sÃgalaæ upasaÇkami. SaÇkheyyapariveïasmiæ nÃgaseno tadÃvasi katheti so manussehi pabbate kesarÅ yathÃ"ti. 38. Atha kho devamantiyo rÃjÃnaæ milindaæ etadavoca: "Ãgamehi tvaæ mahÃrÃja Ãgamehi tvaæ mahÃrÃja. Atthi mahÃrÃja nÃga seno nÃma thero paï¬ito vyatto medhÃvÅ vinÅto visÃrado bahussuto citrakathÅ kalyÃïapaÂibhÃno atthadhammaniruttipaÂibhÃnapaÂisambhidÃsu pÃramippatto. So etarahi saÇkheyyapariveïe paÂivasati. Gaccha tvaæ mahÃrÃja Ãyasmantaæ nÃgasenaæ. Pa¤haæ pucchassu. Ussahati so tayà saddhiæ sallapituæ kaÇkhaæ paÂivinetunti. " 39. Atha kho milindassa ra¤¤o sahasà nÃgaseno'ti saddaæ sutvÃ'va ahudeva bhayaæ, ahudeva chambhitattaæ, ahudeva lomahaæso. Atha kho milindo rÃjà devamantiyaæ etadavoca: "ussahati bho nÃgaseno bhikkhu mayà saddhiæ sallapitunti? "Ussahati mahÃrÃja api inda - yama - varuïa - kuvera - pajÃpati [PTS Page 23 - [\q 23/] ] suyÃma - santusita -lokapÃlehi pitÃmahena mahÃbrahmunÃ'pi saddhiæ sallapituæ kimaÇga pana manussabhutenÃ? "Ti. 40. Atha kho milindo rÃjà devamantiyaæ etadavoca: "tena hi tvaæ devamantiya bhadantassa santike dÆtaæ pesehÅ "rÃjà bhante milindo Ãyasmantaæ dassanakÃmo"ti ÃyasmÃ'pi kho nÃgaseno evamÃha: tena hi Ãgacchatu'ti. 41. Atha kho milindo rÃjà pa¤camattehi yonakasatehi parivuto rathavaramÃruyha mahatà balakÃyena saddhiæ yena saÇkheyyapariveïaæ yenÃyasmà nÃgaseno, tenupasaÇkami. Tena kho pana samayena Ãyasmà nÃgaseno asÅtiyà bhikkhusahassehi saddhiæ maï¬alamÃle nisinno hoti. Addasà kho milindo rÃjà Ãyasmato nÃgasenassa parisaæ dÆrato'va. DisvÃna devamantiyaæ etadavoca "kassesà devamantÅya mahatÅ parisÃ?"Ti. "ùyasmato kho mahÃrÃja nÃgasenassa parisÃ"ti atha kho milindassa ra¤¤o Ãyasmato nÃgasenassa parisaæ dÆrato'va disvà ahudeva chambhitattaæ [SL Page 019] [\x 19/] Ahudeva lomahaæso. Atha kho milindo rÃjà khaggaparivÃrito viya gajo, garuÊaparivÃrito viya nÃgo, ajagaraparivÃrito viya kotthuko, mahisaparivÃrito viya accho, nÃgÃnubaddho viya maï¬uko, saddÆlÃnubaddho viya migo, ahiguïÂhikasamÃgato viya pisÃco, rÃhumukhagato viya cando, pannago viya pelantaragato, sakuno viya pa¤jarantaragato, maccho viya jÃlantaragato, vÃÊavanamanuppaviÂÂho viya puriso, vessavaïÃparÃdhiko viya yakkho, parikkhiïÃyuko viya devaputetà bhÅto ubbiggo utrasto saæviggo lomahaÂÂhajÃto vimano dummano bhantacitto vipariïatamÃnaso 'mà maæ ayaæ jano paribhavÅ'ti dhitiæ upaÂÂhapetvÃ, devamantiyaæ etadavoca: "mà kho tvaæ [PTS Page 24] [\q 24/] devamantiya Ãyasmantaæ nÃgasenaæ mayhaæ ÃcikkheyyÃsi. AnakkhÃta¤¤evÃhaæ nÃgasenaæ jÃnissÃmÅ"ti. "SÃdhu mahÃrÃja, tva¤¤eva jÃnÃhÅ"ti. 42. Tena kho pana samayena Ãyasmà nÃgaseno tassaæ bhikkhuparisÃyaæ purato cattÃÊÅsÃya bhikkhusahassÃnaæ navakataro hoti, pacchato cattÃÊisÃya bhikkhusahassÃnaæ bu¬¬hataro. Atha kho milindo rÃjà sabbantaæ bhikkhusaÇghaæ purato ca pacchato ca majjhato ca anuvilokento addasà kho Ãyasmantaæ nÃgasenaæ dÆrato'va bhikkhusaÇghassa majjhe nisinnaæ kesarasÅhaæ viya vigata bhayabheravaæ vigatalomahaæsaæ vigatabhayasÃrajjaæ. DisvÃna ÃkÃreneva a¤¤Ãsi "eso kho ettha nÃgaseno"ti. Atha kho milindo rÃjà devamantiyaæ etadavoca: "eso kho devamantiya Ãyasmà nÃgaseno?Ti. "ùma mahÃrÃja, eso kho nÃgaseno. SuÂÂhÆ kho tvaæ mahÃrÃja nÃgasenaæ a¤¤Ãsi"ti. Tato rÃjà tuÂÂho ahosi "anakkhÃto'va mayà nÃgaseno a¤¤Ãto "ti. Atha kho milindassa ra¤¤o Ãyasmantaæ nÃgasenaæ disvÃ'va ahudeva bhayaæ, ahudeva chambhitattaæ. Ahudeva lomahaæso'ti. TenÃhu: "Caraïena ca sampannaæ sudantaæ uttame dame Disvà rÃjà nÃgasenaæ idaæ vacanamabravÅ. Kathikà mayà bahÆ diÂÂhà sÃkacchà osaÂà bahÆ. Naæ tÃdisaæ bhayaæ Ãsi ajja tÃso yathà mama. Nissaæsayaæ parÃjayo mama ajja bhavissati Jayo'va nÃgasenassa yathà cittaæ na saïaÂhitanti. " BÃhirakathà niÂÂhitÃ. [PTS Page 25] [\q 25/] [SL Page 020] [\x 20/] 1. MahÃvaggo 1. Atha kho milindo rÃjà yenÃyasmà nÃgaseno tonupasaÇkami. UpasaÇkamitvà Ãyasmatà nÃgasenena saddhiæ sammodi. SammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdi ÃyasmÃ'pi kho nÃgaseno paÂisammodi. Teneva ra¤¤o milindassa cittaæ ÃrÃdhesi. Atha kho milindo rÃjà Ãyasmantaæ nÃgasenaæ etadavoca: "kathambhadanto ¤Ãyati? KinnÃmo'si bhante?" Ti. "NÃgaseno'ti kho ahaæ mahÃrÃja ¤ÃyÃmi. NÃgaseno'ti maæ mahÃrÃja sabrahmacÃrÅ samÆdÃcaranti. Api ca mÃtÃpitaro nÃmaæ karonti nÃgaseno'ti và sÆraseno'ti và vÅraseno'ti và sÅhaseno'ti và apica kho mahÃrÃja saÇkhà sama¤¤Ã pa¤¤atti vohÃranÃmamattaæ yadidaæ nÃgaseno'ti. Na hettha puggalo upalabbhatÅ"ti. Atha kho milindo rÃjà evamÃha: "suïantu me honto pa¤casatà yonakà asÅtisahassà ca bhikkhÆ. Ayaæ nÃgaseno evamÃha'na hettha puggalo upalabbhatÅ'ti. KallannÆ kho tadabhinanditunti?" Atha kho milindo rÃjà Ãyasmantaæ nÃgasenaæ etadavoca "sace bhante nÃgasena puggalo nÆpalabbhati ko vetarahi tumhakaæ cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnappaccayabhesajjaparikkhÃraæ deti? Ko taæ paribhu¤jati? Ko sÅlaæ rakkhati? Ko bhÃvanamanuyujjati? Ko maggaphalanibbÃïÃni sacchikaroti? Ko pÃïaæ hanati? Ko adinnaæ Ãdiyati? Ko kÃmesu micchà carati? Ko musà bhaïati? Ko majjaæ pivati? Ko pa¤cÃnantariyaæ kammaæ karoti? Tasmà nanthi kusalaæ. Natthi akusalaæ. Natthi kusalÃkusalÃnaæ kammÃnaæ kattÃvà kÃretà vÃ. Natthi sukaÂadukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko. [PTS Page 25] [\q 25/] sace bhante nÃgasena yo tumhe mÃreti, natthi tassÃpi pÃïÃtipÃto. TumhÃkampi bhante nÃgasena nathi Ãcariyo, natthi upajjhÃyo, natthi upasampadà "nÃgaseno'ti maæ mahÃrÃja sabrahmacÃrÅ samudÃcarantÅ'ti yaæ vadesi, katamo ettha nÃgaseno? Kinnu kho bhante kesà nÃgaseno?" Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ" ti. "Lomà nÃgaseno?" Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ"ti. [SL Page 021] [\x 21/] "nakhà nÃgaseno?" Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ"ti. "Dantà nÃgaseno?" Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ"ti. "Taco nÃgaseno?" Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ"ti. Maæsaæ, nahÃru, aÂÂhi, aÂÂhimi¤jÃ, vakkaæ, hadayaæ, yakanaæ, kilomakaæ, pihakaæ, papphÃsaæ, antaæ, antaguïaæ, udariyaæ, karÅsaæ, pittaæ, semhaæ, pubbo, lohitaæ, sedo, medo, assu, vasÃ, khelo, siæghÃïikÃ, lasikÃ, muttaæ, matthake matthaluÇgaæ nÃgaseno?" Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ" ti Kinnu kho bhante rÆpaæ nÃgaseno?" Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ"ti. "Vedanà nÃgaseno?" Ti "Na hi mahÃrÃjÃ"ti. "Sa¤¤Ã nÃgaseno?" Ti "Na hi mahÃrÃjÃ"ti. "SaÇkhÃrà nÃgaseno?" Ti "Na hi mahÃrÃjÃ"ti. "Vi¤¤Ãïaæ nÃgaseno?" Ti "Na hi mahÃrÃjÃ"ti. "Kimpana bhante rÆpavedanÃsa¤¤ÃsaÇkhÃravi¤¤Ãïaæ nÃgaseno? Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ" ti. "Kimpana bhante a¤¤atra rÆpavedanÃsa¤¤ÃsaÇkhÃravi¤¤Ãïà nÃgaseno? Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ" ti. "Tamahaæ bhante pucchanto pucchanto na passÃmi nÃgasenaæ. Saddo yeva nu kho bhante nÃgaseno? Ko panettha nÃgaseno? Alikaæ tvaæ bhante bhÃsasi musÃvÃdaæ natthi nÃgaseno" ti. Atha kho Ãyasmà nÃgaseno milindaæ rÃjÃnaæ etadavoca: "tvaæ kho'si mahÃrÃja khattiyasukhumÃlo accantasukhumÃlo. Tassa te mahÃrÃja majjhantikasamayaæ tattÃya bhumiyà uïhÃya vÃlikÃya kharà sakkharakaÂhalavÃlikà madditvà pÃdenÃgacchantassa pÃdà rujanti, kÃyo kilamati, cittaæ upaha¤¤ati, dukkhasahagataæ KÃyavi¤¤Ãïaæ uppajjati. Kinnukho tvaæ pÃdenÃgato'si? UdÃhu vÃhanenÃ? Ti. "NÃhaæ bhante pÃdenÃgacchÃmi. [PTS Page 27] [\q 27/] rathenÃhaæ Ãgato'smÅ"ti. [SL Page 022] [\x 22/] "Sace tvaæ mahÃrÃja rathenÃgato'si, rathaæ me Ãrocehi kinnukho mahÃrÃja Åsà ratho? Ti. "Na hi bhante"ti. "Akkho ratho?"Ti. "Na hi bhante" ti. "CakkÃni ratho?"Ti. "Na hi bhante" ti. "Rathapa¤jaraæ ratho?"Ti. "Na hi bhante" ti. "Rathadaï¬ako ratho?"Ti. "Na hi bhante" ti. "Yugaæ ratho?"Ti. "Na hi bhante" ti. "Ratharasmiyo ratho?"Ti. "Na hi bhante" ti. "PatodalaÂÂhi ratho? Ti. "Na hi bhante" ti. "Kinnu kho mahÃrÃja Åsà - akkha - cakka rathapa¤jara - rathadaï¬a - yuga - rasmi - patodalaÂÂhi ratho?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Kimpana mahÃrÃja a¤¤atra Åsà -akkha -cakka rathapa¤jara - rathadaï¬a - yuga - rasmi - patodà ratho?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Tamahaæ mahÃrÃja pucchanto pucchanto na passÃmi rathaæ saddo yeva nu kho mahÃrÃja ratho? Ko panettha ratho? Alikaæ tvaæ mahÃrÃja bhÃsasi musÃvÃdaæ. Natthi ratho tvaæ 'si mahÃrÃja sakalajambudÅpe aggarÃjÃ. Kassa pana tvaæ bhÃyitvà musà bhÃsasi. Suïantu me bhontà pa¤casatà yonakà asÅtisahassà ca bhikkhu. Ayaæ milindo rÃjà evamÃha 'rathenÃhaæ Ãgato'smÅ'ti. "Sa tvaæ mahÃrÃja rathenÃgato'si, rathaæ me ÃrocehÅ'ti vutto samÃno rathaæ na sampÃdeti. Kallannu kho tadahinanditunti?" Ti. [SL Page 023] [\x 23/] [PTS Page 028] [\q 28/] Evaæ vutte pa¤casatà yonakà Ãyasmato nÃgasenassa sÃdhukÃraæ davÃ, milidaæ rÃjÃnaæ etadavocuæ: "idÃni kho vaæ mahÃrÃja sakkonto bhÃsassu"ti. Atha kho milide rÃjà Ãyasmantaæ nÃgasenaæ etadavoca : "nÃhaæ bhante nÃgasena musà bhaïÃmi, Åsa¤ca paÂicca akkha¤ca paÂicca cakkÃni ca paÂicca rathapa¤jara¤ca paÂicca rathadaï¬aka¤ca paÂicca ratho'ti saÇkhà sama¤¤Ã pa¤¤atti vohÃro nÃmamattaæ pavattatÅ"ti. "SÃdhu kho vaæ mahÃrÃja rathaæ jÃnÃsi evameva kho mahÃrÃja mayhampi kese ca paÂicca lome ca paÂicca -pe- mathaluÇga¤ca paÂicca rÆpa¤ca paÂicca vedana¤ca paÂicca sa¤¤a¤ca paÂicca saÇkhÃre ca paÂicca vi¤¤Ãïa¤ca paÂicca nÃgaseno'ti saÇkhà sama¤¤Ã pa¤¤atti vohÃro nÃmamattaæ pavattati. Paramathato panetha puggalo nÆpalabbhati. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja vajirÃya bhikkhuniyà bhagavato sammukhà : "Yathà hi aÇgasambhÃrà hoti saddo ratho iti Evaæ khadhesu santesu hoti 'satto'ti sammutÅ"ti. "Acchariyaæ bhante nÃgasena, abbhutaæ bhante nÃgasena. AticitrÃni pa¤hapaÂibhÃnÃni vissajjitÃni. Yadi buddho tiÂÂheyya, sÃdhukÃraæ dadeyya sÃdhu sÃdhu nÃgasena aticitrÃni pa¤hapaÂibhÃnÃni vissajjitÃnÅ"ti. 2. "Kativasso'si vaæ bhante nÃgasenÃ?" Ti. "Sattavasso'haæ mahÃrÃjÃ" ti. "Ke te bhante satta? Vaæ và satta, gaïanà và sattÃ?" Ti. Tena kho pana samayena milidassa ra¤¤o sabbÃbharaïapatimaï¬itassa alaÇkatapaÂiyattassa paÂhaviyaæ chÃyà dissati. Udakamaïike'pi chÃyà dissati. Atha kho Ãyasmà nÃgaseno milidaæ rÃjÃnaæ etadavoca : "Ayaæ te mahÃrÃja chÃyà paÂhaviyaæ udakamaïike ca dissati. Kimpana mahÃrÃja vaæ và rÃjà chÃyà và rÃjÃ?"Ti. Ahambhante nÃgasena rÃjà nÃyaæ chÃyà rÃjà maæ pana nissÃya chÃyà pavattatÅ"ti. "Evameva kho mahÃrÃja vassÃnaæ gaïanà sattÃ'ti na panÃhaæ satta. Maæ pana nissÃya satta pavattati chÃyupamaæ mahÃrÃja jÃnÃhÅ"ti. "Acchariyambhante nÃgasena abbhÆtaæ bhante nÃgasena. AticitrÃni pa¤hapaÂibhÃnÃni vissajjitÃnÅ"ti. [SL Page 024] [\x 24/] 3. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena sallapissasi mayà saddhinti?" "Sace tvaæ mahÃrÃja paï¬itavÃdà sallapissasi, sallapissÃmi. Sace pana rÃjavÃdà sallapissasi, na sallapissÃmÅ" ti. "Kathambhante nÃgasena paï¬ità sallapantÅ"ti. "Paï¬itÃnaæ kho mahÃrÃja sallÃpe ÃveÂhanampi kayirati, nibbeÂhanampi kayirati, niggaho'pi kayirati, [PTS Page 29] [\q 29/] paÂikammampi kayirati, viseso'pi kayirati, paÂiviseso'pi kayirati. Na ca tena paï¬ità kuppanti. Evaæ kho mahÃrÃja paï¬ità sallapantÅ"ti. "Kathampana bhante rÃjÃno sallÃpantÅ? " Ti. "RÃjÃno kho mahÃrÃja sallÃpe ekaæ vatthuæ paÂijÃnanti. Yo taæ vatthuæ vilometi, tassa daï¬aæ ÃïÃpenti 'imassa daï¬aæ panethÃ'ti. Evaæ kho mahÃrÃja rÃjÃno sallapantÅ" ti. Paï¬itavÃdÃhaæ bhante sallapissÃmi, no rÃjavÃdÃ. Vissattho bhadanto sallapatu. Yathà bhikkhunà và sÃmaïerena và upÃsakena và ÃrÃmikena và saddhiæ sallapati, evaæ vissattho bhadanto sallapatu, mà bhÃyatu " ti. "SuÂÂhu mahÃrÃjÃ" ti thero abbhanumodi. RÃjà Ãha "bhante nÃgasena pucchissÃmi? " Ti. "Puccha mahÃrÃjÃ"ti. "Pucchito'si me bhante"ti. Vissajjitaæ mahÃrÃjÃ"ti. "Kimpana bhante tayà vissajjitanti?" "Kimpana mahÃrÃja tayà pucchitanti?" 4. Atha kho milindassa ra¤¤o etadahosi: "paï¬ito kho ayaæ bhikkhu paÂibalo mayà saddhiæ sallapituæ bahukÃni ca me ÂhÃnÃni pucchitabbÃni bhavissanti. YÃva apucchitÃni yeva tÃni ÂhÃnÃni bhavissanti, atha suriyo atthaæ gamissati. YannÆnÃhaæ sve antepure sallapeyyanti. " Atha kho rÃjà devamantiyaæ etadavoca: "tena hi tvaæ devamantiya bhadantassa ÃroceyyÃsi ' sve antepure ra¤¤Ã saddhiæ sallÃpo bhavissatÅ'ti idaæ vatvà milindo rÃjà uÂÂhÃyÃsanà theraæ nÃgasenaæ Ãpucchitvà assaæ abhirÆhitvà ' nÃgaseno nÃgaseno'ti sajjhÃyaæ karonto pakkÃmi. [SL Page 025] [\x 25/] Atha kho devamantiyo Ãyasmantaæ nÃgasenaæ etadavoca: "rÃjà bhante milindo 'sve antepure sallÃpo bhavissatÅ" ti. "SuÂÂhÆ" ti thero abbhanumodi. Atha kho tassà rattiyà accayena devamantiyo ca anantakÃyo ca maÇkuro ca sabbadinno ca yena milindo rÃjà tenupasaÇkamiæsu. UpasaÇkamitvà rÃjÃnaæ milindaæ etadavocuæ: 'Ãgacchati mahÃrÃja bhadanto nÃgaseno' [PTS Page 030] [\q 30/] ti. "ùma ÃgÃcchatu;"ti. "Kittakehi bhikkhuhi saddhiæ ÃgÃcchatu?" Ti. "Yattake bhikkhÆ icchati, tattakehi bhikkhÆhi saddhiæ Ãgacchatu" ti. Atha kho sabbadinno Ãha "Ãgacchatu mahÃrÃja dasahi bhikkhÆhi saddhinti" dutiyampi kho rÃjà Ãha "yattake bhikkhÆ icchati, tattakehi bhikkhÆhi saddhiæ Ãgacchatu" ti. Dutiyampi kho sabbadinno Ãha "Ãgacchatu mahÃrÃja dasahi bhikkhÆhi saddhinti. " Tatiyampi kho rÃjà Ãha "yattake bhikkhÆ icchati, tattakehi bhikkhÆhi saddhiæ Ãgacchatu"ti. Tatiyampi kho sabbadinno Ãha "Ãgacchatu mahÃrÃja dasahi bhikkhÆhi saddhinti". "Sabbo pana ayaæ sakkÃro paÂiyÃdito ahaæ bhaïÃmi 'yattake bhikkhÆ icchati tattakehi bhikkhÆhi saddhiæ Ãgacchatu'ti. Ayambhane sabbadinno a¤¤athà bhaïati kinnu pana mayaæ na paÂibalà bhikkhÆnaæ bhojanaæ dÃtunti?" Evaæ vutte sabbadinno maÇku ahosi. Atha kho devamantiyo ca anantakÃyo ca maÇkuro ca yenÃyasmà nÃgaseno tenupasaÇkamiæsu. UpasaÇkamitvà Ãyasmantaæ nÃgasenaæ etadavocuæ: "rÃjà bhante milindo evamÃha 'yattake bhikkhÆ icchati ttakehi bhikkhÆhi saddhiæ Ãgacchatu'ti. Atha kho Ãyasmà nÃgaseno pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaramÃdÃya asÅtiyà bhikkhusahassehi saddhiæ sÃgalaæ pÃvisi. Atha kho anantakÃyo Ãyasmantaæ nÃgasenaæ nissÃya gacchanto Ãyasmantaæ nÃgasenaæ etadavoca: "bhante nÃgasena, yampanetaæ brÆmi 'nÃgaseno'ti, katamettha nÃgaseno?" Ti thero Ãha: "ko patettha nÃgeseno'ti ma¤¤asÅ?Ti. [SL Page 026] [\x 26/] "Yo so bhante abbhantare vÃyo jÅvo pavisati ca nikkhamatÅ ca, so nÃgaseno'ti ma¤¤ÃmÅ?Ti. "Yadipaneso vÃto nikkhamitvÃna na paviseyya pavisitvà và na nikkhameyya, jÅveyya nu kho so puriso?Ti. "Na hi [PTS Page 031] [\q 31/] bhante"ti. "Ye panime saÇkhadhamakà saÇkaæ dhamenti tesaæ vÃto pÆna pavisatÅ"ti. "Na hi bhante"ti. "Ye panime vaæsadhamakà vaæsaæ dhamenti, tesaæ vÃto puna pavisatÅ?'Ti. "Na hi bhante"ti. "Ye panime siÇga dhamakà siÇgaæ dhamenti, tesaæ vÃto puna pavisatÅ?" Ti. "Na hi bhante"ti. "Atha kissa pana te na maranti?" Ti. NÃhaæ paÂibalo tayà vÃdinà saddhiæ sallapituæ. SÃdhu bhante atthaæjappehÅ"ti. "Teso jÅvo. AssÃsapassÃsà nÃmete kÃyasaÇkhÃrÃ"ti. Thero abhidhammakathaæ akÃsi atha anantakÃyo upÃsakattaæ paÂivedesi. 5. Atha kho Ãyasmà nÃgaseno yena milindassa ra¤¤o nivesanaæ tenupasaÇkami. UpasaÇkamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. Atha kho milindo rÃjà Ãyasmantaæ nÃgasenaæ saparisaæ païÅtena khÃdanÅyena bhojanÅyena sahatthà santappetvà sampavÃretvà ekamekaæ bhikkhuæ ekamekena dussayugena acchÃdetvà Ãyasmantaæ nÃgasenaæ ticÅvarena acchÃdetvà Ãyasmantaæ nÃgasenaæ etadavoca: "bhante nÃgasena dasahi bhikkhÆhi saddhiæ idha nisÅdatha. Avasesà gacchantu"ti. Atha kho milindo rÃjà Ãyasmantaæ nÃgasenaæ bhuttÃviæ onÅtapattapÃïiæ viditvà a¤¤ataraæ nÅcaæ Ãsanaæ gahetvà ekamantaænisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho milindo rÃjà Ãyasmantaæ nÃgasenaæ etadavoca: "bhante nÃgasena kimhi hoti kathà sallÃpo?"Ti. "Atthena mayaæ mahÃrÃja atthikà atthena tÃva hotu kathÃsallÃpo"ti. [SL Page 027] [\x 27/] RÃjà Ãha: "kimatthiyà bhante nÃgasena tumhÃkaæ pabbajjÃ? Ko ca tumhÃkaæ paramattho?"Ti. Thero Ãha: "kinti mahÃrÃja idaæ dukkhaæ nirujjheyya, a¤¤a¤ca dukkhaæ na uppajjeyyÃ'ti etadatthà mahÃrÃja amhÃkaæ pabbajjÃ. AnupÃdà parinibbÃïaæ kho pana amhÃkaæ paramattho"ti. "Kimpana bhante nÃgasena sabbe [PTS Page 032] [\q 32/] etadatthÃya pabbajjantÅ. ?Ti. "Na hi mahÃrÃja. Keci etadatthÃya pabbajjanti. Keci rÃjabhÅtiyÃ-9 pabbajjanti. Keci corabhÅtiyÃ-10 pabbajjanti. Keci iïaÂÂà pabbajjanti. Keci ÃjÅvikatthÃya pabbajjanti. Ye pana sammà pabbajjanti. Te etadatthÃya pabbajjantÅ"ti. "Tvaæ pana bhante etadatthÃya pabbajito'sÅ? " Ti. "Ahaæ kho mahÃrÃja daharako santo pabbajito. Na jÃnÃmi 'imassa-11 nÃmatthÃya pabbajÃmÅ'ti. Api ca kho me evaæ ahosi 'paï¬ità ime samaïà sakyaputtiyÃ. Te maæ sikkhÃpessantÅ'ti. SvÃhaæ tehi sikkhÃpito jÃnÃmi ca passÃmi ca "imassa nÃmatthÃya pabbajjÃ"ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ"ti. 6. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena atthi koci mato na paÂisandahatÅ?"Ti. Thero Ãha: "koci paÂisandahati. Koci na paÂisandahatÅ"ti. Ko paÂisandahati? Ko na paÂisandahatÅ?" Ti. "Skikileso mahÃrÃja paÂisandahati. Nikkileso na paÂisandahatÅ"ti. "Tvaæ pana bhante paÂisandahissasÅ?"Ti. "Sace mahÃrÃja saupÃdÃno bhavissÃmi, paÂisandahissÃmÅ. Sace anupÃdÃno bhavissÃmi, na paÂisandahissÃmÅ"ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ"ti. 7. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena, yo na paÂisandahati, nanu so yonisomanasikÃrena paÂisandahatÅ?"Ti. "Yoniso ca mahÃrÃja manasikÃrena, pa¤¤Ãya ca a¤¤ehi ca kusalehi dhammehÅ"ti. -------- 9. RÃjabhÅtità - sÅ. Mu. 10. CorabhÅtità - sÅ. Mu. 11. Imaæ - sÅ. Mu. [SL Page 028] [\x 28/] "Nanu bhante yoniso manasikÃroyeva pa¤¤Ã?"Ti. "Na hi mahÃrÃja. A¤¤o manasikÃro, a¤¤Ã pa¤¤Ã imesaæ kho mahÃrÃja ajelakagomahisaoÂÂhagadrabhÃnampi manasikÃro atthi. Pa¤¤Ã pana tesaæ natthi"ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ"ti. Lakkhaïapa¤hà 8. RÃjà Ãha: ""kiælakkhaïo bhante manasikÃro? KiælakkhaïÃpa¤¤Ã?" Ti. "ôhanalakkhaïo kho mahÃrÃja manasikÃro. Chedanalakkhaïà pa¤¤Ã"ti. "Kathaæ Æhanalakkhaïo manasikÃro? Kathaæ chedanalakkhaïà pa¤¤Ã? Opammaæ karohÅ"ti. "JÃnÃsi tvaæ mahÃrÃja yavalÃvake?" [PTS Page 033] [\q 33/] ti. "ùma bhante. JÃnÃmÅ"ti "Kathaæ mahÃrÃja yavalÃvakà yavaæ lunantÅ?"Ti. "VÃmena bhante hatthena yavakalÃpaæ gahetvà dakkhiïena hatthena dÃttaæ gahetvà dÃttena jindantÅ"ti. "Yathà mahÃrÃja yavalÃvako vÃmena hatthena yavakalÃpaæ gahetvà dakkhiïena hatthena dÃttaæ gahetvà dÃttena jindati, evameva kho mahÃrÃja yogÃvacaro manasikÃrena mÃnasaæ gahetvà pa¤¤Ãya kilese jindati. Evaæ kho mahÃrÃja ôhanalakkhaïo manasikÃro evaæ chedanalakkhaïà pa¤¤Ã"ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ"ti. 9. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena, yampanetaæ brÆsi 'a¤¤ehi ca kusalehi dhammehÅ'ti, katame te kusalà dhammÃ?"Ti. "SÅlaæ mahà rÃja saddhà viriyaæ sati samÃdhi ime te kusalà dhammÃ" ti. "Kiæ lakkhaïaæ bhante sÅlanti?" "PatiÂÂhÃnalakkhaïaæ mahà rÃja sÅlaæ. Sabbesaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ indiyabalabojjhaÇgamaggasatipaÂÂhÃnasammappadhÃnaiddhipÃdajhÃnavimo- kkhasamÃdhisamÃpattÅnaæ sÅlaæ patiÂÂhÃ. SÅle patiÂÂhitassa kho mahÃrÃja sabbe kusalà dhammà na parihÃyantÅ"ti. [SL Page 029] [\x 29/] "Opammaæ karohÅ"ti. "Yathà mahÃrÃja ye keci bÅjagÃmabhÆtagÃmà vu¬¬hiæ virÆlhiæ vepullaæ Ãpajjanti, sabbete paÂhaviæ nissÃya paÂhaviyaæ patiÂÂhÃya eva hete bÅjagÃmabhÆtagÃmà vu¬¬hiæ virÆlhiæ vepullaæ Ãpajjanti. Evameva kho mahÃrÃja yogÃvacaro sÅlaæ nissÃya sÅle patiÂÂhÃya pa¤cindiyÃni bhÃveti saddhindriyaæ viriyindriyaæ satindriyaæsamÃdhindriyaæ pa¤¤indriyanti. " "BhÅyyo opammaæ karohÅ"ti. "Yathà mahÃrÃja ye keci balakaraïiyyà kammantà karÅyanti, sabbe te paÂhaviæ nissÃya paÂhaviyaæ patiÂÂhÃya evamete balakaraïiyyà kammantà karÅyanti. Evameva kho mahÃrÃja yogÃvacaro sÅlaæ nissÃya sÅle patiÂÂhÃya pa¤cindriyÃni bhÃveti saddhindriyaæ [PTS Page 034] [\q 34/] viriyindriyaæ satindriyaæ samÃdhindriyaæ pa¤¤indriyantÅ". "BhÅyyo opammaæ karohÅ"ti. "Yathà mahÃrÃja nagarava¬¬haki nagaraæ mÃpetukÃmo paÂhamaæ nagaraÂÂhÃnaæ sodhÃpetvà khÃïukaïÂakaæ apaka¬¬hÃpetvà samaæ kÃrÃpetvÃ, tato aparabhÃge vÅthicatukkasighÃÂakÃdiparicchedena vibhajitvà nagaraæ mÃpeti, evameva kho mahÃrÃja yogÃvacaro sÅlaæ nissÃya sÅle patiÂÂhÃya pa¤cindriyÃni bhÃveti saddhindriyaæ viriyindriyaæ satindriyaæ samÃdhindriyaæ pa¤¤indriyanti. " "BhÅyyo opammaæ karohÅ"ti. "Yathà mahÃrÃja laÇghako sippaæ dassetukÃmo paÂhaviæ khaïÃpetvà sakkharakaÂhalakaæ apaka¬¬hÃpetvà bhumiæ samaæ kÃrÃpetvà mudukÃya bhumiyà sippaæ dasseti, evameva kho mahÃrÃja yogÃvacaro sÅlaæ nissÃya sÅle patiÂÂhÃya pa¤cindriyÃni bhÃveti saddhindriyaæ viriyindriyaæ satindriyaæ samÃdhindiiriyaæ pa¤¤indriyaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatÃ: "SÅle patiÂhÃya naro sapa¤¤o cittaæ pa¤¤a¤ca bhÃvayaæ ùtÃpÅ nipako bhikkhu so imaæ vijaÂaye jaÂaæ. Ayaæ patiÂÂhà dharaïÅ va pÃïinaæ ida¤ca mulaæ kusalÃbhivuddhiyà Mukha¤cidaæ sabbajinÃnusÃsane yo sÅlakkhandho varapÃtimokkhiyo"ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ"ti. [SL Page 030] [\x 30/] 10. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena kiælakkhaïà saddhÃ?"Ti. "SampasÃdanalakkhaïà ca mahÃrÃja saddhà sampakkhandanalakkhaïà cÃ"ti. "Kathaæ bhante sampasÃdanalakkhaïà saddhÃ?" Ti. "Saddhà kho mahÃrÃja uppajjamÃnà nÅvaraïe vikkhambheti, vinÅvaraïaæ cittaæ karoti [PTS Page 035] [\q 35/] acchaæ vippasannaæ anÃvilaæ. Evaæ kho mahÃrÃja sampasÃdanalakkhaïà saddhÃ"ti. "Opammaæ karohÅ" ti, "Yathà mahÃrÃja rÃjà cakkavattÅ caturaÇginiyà senÃya saddhiæ addhÃnamaggapaÂipanno parittaæ udakaæ tareyya, taæ udakaæ hatthihi ca assehi ca rathehi ca pattihi ca bÆbhitaæ bhaveyya Ãvilaæ lulitaæ kalalÅbhÆtaæ, uttiïïo ca rÃjà cakkavattÅ manusse ÃïÃpeyya 'pÃnÅyaæ bhane Ãharatha pivissÃmÅ'ti. Ra¤¤o ca udakappÃsÃdako maïi bhaveyya. 'Evaæ devÃ' ti kho te manussà ra¤¤o cakkavattissa paÂissutvà taæ udakappasÃdakaæ maïiæ udake pakkhipeyyuæ tasmiæ udake pakkhittamatte saÇkhasevÃlapanakaæ vigaccheyya, kaddamo ca sannisÅdeyya, acchamhaveyya udakaæ vippasannaæ anÃvilaæ, tato ra¤¤o cakkavattissa pÃnÅyaæ upanÃmeyyuæ 'pivatu devo pÃnÅyanti'. Yathà mahÃrÃjaudakaæ, evaæ cittaæ daÂÂhabbaæ yathà te manussÃ, evaæ yogÃvacaro daÂÂhabbo. Yathà saÇkhasevÃlapanakaæ kaddamo ca, evaæ kilesà daÂÂhabbÃ. Yathà udakappasÃdako maïi, evaæ saddhà daÂÂhabbÃ. Yathà udakappasÃdake maïimbhi udake pakkhittamatte saÇkhasevÃlapanakaæ vigaccheyya, kaddamo ca sannisÅdeyya, acchaæ bhaveyya udakaæ vippasannaæ anÃvilaæ, evameva kho mahÃrÃja saddhà uppajjamÃnà nÅvaraïe vikkhambheti, vinÅvaraïaæ cittaæ karoti acchaæ vippasannaæ anÃvilaæ. Evaæ kho mahÃrÃja sampasÃdanalakkhaïà saddhÃ"ti. 11. "Kathambhante sampakkhandanalakkhaïà saddhÃ?" Ti. "Yathà mahÃrÃja yogÃvacaro a¤¤esaæ cittaæ vimuttaæ passitvà sotÃpattiphale và sakadÃgÃmiphale và anÃgÃmiphale và arahatte và sampakkhandati, yogaæ karoti appattassa pattiyà anadhigatassa adhigamÃya asacchikatassa sacchikiriyÃya, evaæ kho mahÃrÃjasampakkhandanalakkhaïà saddhÃ" ti. "Opammaæ karohÅ"ti. [SL Page 031] [\x 31/] "Yathà mahÃrÃja uparipabbate [PTS Page 036] [\q 36/] mahÃmegho abhippavasseyya, taæ udakaæ yathà ninnaæ pavattamÃnaæ pabbatakandarapadarasÃkhà paripÆretvà nadiæ paripÆreyya, sà ubhato kÆlÃni saævissandantÅ gaccheyya, atha mahÃjanakÃyo Ãgantvà tassà nadiyà uttÃnataæ và gambhÅrataæ và ajÃnanto bhÅto vitthattho-12 tÅre tiÂÂheyya, atha¤¤ataro purisoÃgantvà attano thÃma¤ca bala¤ca sampassanto gÃÊhaæ kacchaæ bandhitvà pakkhanditvà tareyya, taæ tiïïaæ passitvà mahÃjanakÃyo'pi tareyya, evameva kho mahÃrÃja yogÃvacaro a¤¤esaæ cittaæ vimuttaæ passitvà sotÃpattiphale và sakadÃgÃmiphale và anÃgÃmiphalevà arahatte và sampakkhandati, yogaæ karoti appattassa pattiyà anadhigatassa adhigamÃya asacchikatassa sacchikiriyÃya. Evaæ kho mahÃrÃja sampakkhandanalakkhaïà saddhÃ"ti. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà saæyuttanikÃyavare: "SaddhÃya tarati oghaæ appamÃdena aïïavaæ Viriyena dukkhaæ acceti pa¤¤Ãya parisujjhatÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 12. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena, kiælakkhaïaæ viriyanti?" "Upatthambhanalakkhaïaæ mahÃrÃja viriyaæ. ViriyÆpatthambhità sabbe kusalà dhammà na parihÃyantÅ" ti. "Opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja puriso gehe patante a¤¤ena dÃrunà upatthambheyya, upatthambhitaæ santaæ evaæ taæ gehaæ na pateyya, evameva kho mahÃrÃja upatthambhanalakkhaïaæ viriyaæ viriyÆpatthambhità sabbe kusalà dhammà na parihÃyanti" ti. "Hiyyo opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja parittakaæ senaæ mahatÅ senà bha¤jeyya, tato ra¤¤o Ãroceyya, RÃjà a¤¤aæ senaæ taæ anusÃreyya, anupeseyye, tÃya saddhiæ parittakÃsenà mahatiæ senaæ bha¤jeyya, evameva kho mahÃrÃja upatthambhanalakkhanaæ viriyaæ. Viriyupatthambhità sabeba kusalà dhammà na parihÃyanti. [PTS Page 037] [\q /] bhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatÃ: "viriyavà kho bhikkhave ariyasÃvako akusalaæ pajahati, kusalaæ bhÃveti, sÃvajjaæ pajahati, anavajjaæ bhÃveti, suddhamattÃnaæ pariharati"ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. --------- 12. SÅ. Mu. Mitthato. [SL Page 032] [\x 32/] 13. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena kiælakkhaïà satÅ?" Ti, "ApilÃpanalakkhaïà mahÃrÃja sati upagaïhanalakkhaïà cÃ" ti "Kathaæ bhante apilÃpanalakkhaïà satÅ?" Ti. "Sati mahÃrÃja uppajjamÃnà kusalÃkusalasÃvajjÃnavajjahÅnappaïitakaïhasukkasappaÂibhÃgadhamme apilÃpeti'ime cattÃro satipaÂÂhÃnÃ, ime cattÃro sammappadhÃnÃ, ime cattÃro iddhipÃdÃ, imÃni pa¤cindriyÃni, imÃni pa¤cabalÃni, ime sattabojjhaÇgÃ, ayaæ ariyo aÂÂhaÇgiko maggo, ayaæ samatho, ayaæ vipassanÃ, ayaæ vijjà ayaæ vimuttÅ'ti. Tato yogÃvacaro sevitabbe dhamme sevati, asevitabbe dhamme na sevati. Bhajitabbe dhamme bhajati abhajitabbe dhamme na bhajati. Evaæ kho mahÃrÃja, apilÃpanalakkhaïà satÅ"ti "Opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja ra¤¤o cakkavattissa bhaï¬ÃgÃriko rÃjÃnaæ cakkavattiæ sÃyaæ pÃtaæ yasaæ sÃrÃpeti, 'ettakà deva te hatthÅ, ettakà assÃ, ettakà rathÃ, ettakà patti, ettakaæ hira¤¤aæ, ra¤¤o sÃpeteyyaæ apilÃpeti, evameva kho mahÃrÃja sati uppajjamÃnà kusalÃkusalasÃvajjÃnavajjahinappaïitakaïhasukkasappaÂibhÃgadhamme apilÃpeti: 'ime cattÃro satipaÂÂhÃnÃ, ime cattÃro sammappadhÃnÃ, ime cattÃro iddhipÃdÃ, imÃni pa¤cindriyÃni, imÃni pa¤cabalÃni, ime sattabojjhaÇgÃ, ayaæ ariyo aÂÂhaÇgiko maggo, ayaæ samatho, ayaæ vipassanÃ, ayaæ vijjà ayaæ vimuttÅ'ti. Tato yogÃvacaro sevitabbe dhamme sevati, asevitabbe dhamme na sevati. Bhajitabbe dhamme bhajati abhajitabbe dhamme na bhajati. Evaæ kho mahÃrÃja, apilÃpanalakkhaïà satÅ"ti. "Kathambhante upagaïhanalakkhaïà satÅ?"Ti. "Sati mahÃrÃja uppajjamÃnà hitÃhitÃnaæ dhammÃnaæ gatiyo samannesati 'ime dhammà hitÃ, ime [PTS Page 038] [\q 38/] dhammà ahitÃ. Ime dhammà upakÃrÃ, ime dhammà anÆpakÃrÃ'ti. Tato yogÃvacaro ahite dhamme apanÆdeti, hite dhamme upagaïhÃti anupakÃre dhamme apanÆdeti, upakÃre dhamme upagaïhÃti evaæ kho mahÃrÃja upagaïhÃti. Evaæ kho mahÃrÃja upagaïhanalakkhaïà satÅ"ti. "Opammaæ karohÅ"ti. [SL Page 033] [\x 33/] "Yathà mahÃrÃja ra¤¤o cakkavattissa parinÃyakaratanaæ ra¤¤o hitÃhite jÃnÃti 'ime ra¤¤o hitÃ, ime ahitÃ. Ime upakÃrÃ, ime anupakÃrÃ'ti. Tato ahite apanÆdeti, upakÃre upagaïhÃti. Evameva kho mahÃrÃja sati uppajjamÃnà hitÃhitÃnaæ dhammÃnaæ gatiyo samannesati 'ime dhammà hitÃ, ime dhammà ahitÃ. Ime dhammà upakÃrÃ, ime dhammà anupakÃrÃ'ti. . Tato yogÃvacaro ahite dhamme apanudeti, hite dhamme upagaïhÃti. AnupakÃre dhamme apanudeti. UpakÃre dhamme upagaïhÃti. Evaæ kho mahÃrÃja upagaïhanalakkhaïà sati. BhÃsimpetaæ mahÃrÃja bhagavatÃ"sati ca khavÃhambhikkhave sabbatthikaæ vadÃmÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ"ti. 14. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena kiælakkhaïo samÃdhÅ?"Ti. Ti. "PamÆkhalakkhaïo mahÃrÃja samÃdhi ye keci kusalà dhammà sabbe te samÃdhippamukhà honti samÃdhininnÃsamÃdhiponà samÃdhipabbhÃrÃ"ti. "Opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja kÆÂÃgÃrassa yà kÃci gopÃnasiyo, sabbà tà kÆÂaÇgamà honti kÆÂaninnà kÆÂasamosaraïÃ. KÆÂaæ tÃsaæ aggamakkhÃyati. Evameva kho mahÃrÃja ye keci kusalà dhammà sabbe te samÃdhippamukhà honti samÃdhininnà samÃdhiponà samÃdhipabbhÃrÃ"ti. "Bhiyyo opammaæ karohÅ"ti. "Yathà mahÃrÃja koci rÃjà caturaÇginiyà senÃya saddhiæ saÇgÃmaæ otareyya, sabbà ca senà hatthÅ ca assà ca rathà ca patti ca tappamukhà bhaveyyuæ tanninnà tapponà tappabbhÃrÃ, taæ yeva anupariyÃyeyyuæ, evameva kho mahÃrÃja ye keci kusalà dhammà sabbe te samÃdhippamukhà samÃdhininnà [PTS Page 039] [\q 39/] samÃdhiponà samÃdhipabbhÃrÃ. Evaæ kho mahÃrÃja pamÆkhalakkhaïo samÃdhi. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà "samÃdhiæ bhikkhave bhÃvetha. SamÃhito yathÃbhÆtaæ pajÃnÃtÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 15. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena kiælakkhaïà pa¤¤Ã?" Ti, "Pubbe kho mahÃrÃja mayà vuttaæ' chedanalakkhaïÃpa¤¤Ã'ti. Api ca obhÃsanalakkhaïÃ'pi pa¤¤Ã"ti. 'Kathambhante obhÃsanalakkhaïà pa¤¤Ã'ti [SL Page 034] [\x 34/] "Pa¤¤Ã mahÃrÃja uppajjamÃnà avijjandhakÃraæ vidhameti, vijjobhÃsaæ janeti, ¤ÃïÃlokaæ vidaæseti, ariyasaccÃni pÃkaÂÃni karoti. Tato yogÃvacaro aniccanti và dukkhanti và anattÃ'ti và sammappa¤¤Ãya passatÅ" ti. "Opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja puriso andhakÃre gehe padÅpaæ paveseyya, paviÂÂho padÅpo andhakÃraæ vidhameti, obhÃsaæ janeti, alokaæ vidaæseti, rÆpÃni pÃkaÂÃni karoti, evameva kho mahÃrÃja pa¤¤Ã uppajjamÃnà avijjandhakÃraæ vidhameti, vijjobhÃsaæ janeti, ¤ÃïÃlokaæ vidaæseti, ariyasaccÃni pÃkaÂÃni karoti. Tato yogÃvacaro aniccanti và dukkhanti và anattÃ'ti và sammappa¤¤Ãya passati. Evaæ kho mahÃrÃja obhÃsanalakkhaïà pa¤¤Ã" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ"ti. 16. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena ime dhammà nÃnà santà ekaæ atthaæ abhinipphÃdenti?" Kilese hanantÅ" ti. "ùma mahÃrÃja. Ime dhammà nÃnà santà ekaæ atthaæ abhinipphÃdenti, kilese hananti? Opammaæ karohÅ"ti. "Yathà mahÃrÃja senà nÃnà santÅ, hatthÅ ca assà ca rathà ca patti ca ekaæ atthaæ abhinipphÃdenti, saÇgÃme parasenaæ abhivijinanti, evameva kho mahÃrÃja ime dhammà nÃnà santà ekaæ atthaæ abhinipphÃdenti, kilese hanantÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ"ti. [PTS Page 040] [\q 40/] Mahà vaggo paÂhamo. (Imasmiæ vagge soÊasa pa¤hÃ) 2. AddhÃnavaggo 1. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena yo uppajjati. So eva so, udÃhu a¤¤o?"Ti. "Thero Ãha: "na ca so na ca a¤¤o" ti. ""Opammaæ karohÅ"ti. "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja. Yadà tvaæ daharo taruïo mando uttÃnaseyyako ahosi, so yeva tvaæ etarahi mahanto?" Ti. [SL Page 035] [\x 35/] "na hi bhante. A¤¤o so daharo taruïo mando uttÃnaseyyako ahosi, a¤¤o ahaæ etarahi mahanto" ti. "Evaæ sante kho mahÃrÃja mÃtÃ'ti'pi na bhavissati. PitÃ'ti'pi na bhavissati, Ãcariyo'tipi na bhavissati sippÃvÃ'ti'pi na bhavissati, sÅlavÃ'ti'pi na bhavissati, pa¤¤avÃ'ti'pi na bhavissati. Kinnu kho mahÃrÃja a¤¤Ã eva kalalassa mÃtÃ, a¤¤Ã abbudassa mÃtÃ, a¤¤Ã pesiyà mÃtÃ, a¤¤Ã ghanassa mÃtÃ, a¤¤Ã khuddakassa mÃtÃ, a¤¤Ã mahantassa mÃtÃ? A¤¤o sippaæ sikakhati? A¤¤o sikkhito bhavati? A¤e¤o pÃpakammaæ karoti? A¤¤assa hatthapÃdà chijjantÅ?" Ti. "Na hi bhante, tvaæ pana bhante evaæ vutto kiæ vadeyyÃsÅ?" Ti. "Thero Ãha: "aha¤¤eva kho mahÃrÃja daharo ahosiæ taruïo mando uttÃnaseyyako. Aha¤¤eva etarahi mahanto ima¤¤eva kÃyaæ nissÃya sabbe te ekasaÇgahÅtÃ" ti "Opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja kocideva puriso padÅpaæ padÅpeyya, kiæ so sabbarattiæ dippeyyÃ?" Ti. "ùma bhante sabbarattiæ dippeyyÃ"ti. "Kinnu kho mahÃrÃja yà purime yÃme acci, sà majjhime yÃme accÅ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Kinnu kho mahÃrÃja a¤¤o so ahosi purime yÃme padÅpo, a¤¤o majjhime yÃme padÅpo, a¤¤o pacchime yÃme padÅpo?" Ti. "Na hi bhante taæ yeva nissÃya sabbarattiæ paditto" ti. "Evameva kho mahÃrÃja dhammasantati sandahati. A¤¤o uppajjati, a¤e¤o nirujjhati, apubbaæ acarimaæ viya sandahati. Tena na ca so na ca a¤¤o. Purimavi¤¤Ãïo pacchimavi¤¤ÃïasaÇgahaæ gacchatÅ" ti. "Bhiyyo opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja [PTS Page 041] [\q 41/] khÅraæ duyhamÃnaæ kÃlantarena dadhi parivatteyya, dadhito navanÅtaæ navanÅtato ghataæ parivatteyya, yo nu kho mahÃrÃja evaæ vadeyya 'yaæ yeva khÅraæ taæ yeva dadhi, taæ yeva navanÅtaæ, taæ yeva ghata'nti sammà nu kho so mahÃrÃja vadamÃno vadeyyÃ?" Ti. [SL Page 036] [\x 36/] "Na hi bhante taæ yeva nissÃya sambhutantÅ" Evameva kho mahÃrÃja dhammasantati sandahati, a¤¤o uppajjati, a¤¤o nirujjhatÅ, apubbaæ acarimaæ viya sandahati. Tena na ca so na ca a¤¤o. Purimavi¤¤Ãïo pacchimavi¤¤ÃïasaÇgahaæ gacchatÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 2. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena, yo na paÂisandahati, jÃnÃti so na paÂisandahissÃmÅ?" Ti. "ùma mahÃrÃja. Yo na paÂisandahati, jÃnÃti so na paÂisandahissÃmÅ" ti. "Kathambhante jÃnÃtÅ?" Ti. "Yo hetu yo paccayo mahÃrÃja paÂisandahanÃya, tassa hetussa tassa paccayassa uparamà jÃnÃti so'na paÂisandahissÃmÅ'ti" "Opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja kassako gahapatiko kasitvà ca vapitvà ca dha¤¤ÃgÃraæ paripÆreyya, so aparena samayena neva kaseyya na vapeyya, yathà sambhata¤ca Âha¤¤aæ paribhu¤jeyya và vissajjeyya và yathÃpaccayaæ và kareyya, jÃnÃti so mahÃrÃja kassako gahapatiko na me dha¤¤ÃgÃramparipÆrissatÅ'ti?" "ùma bhante. JÃneyyÃ"ti. "Kathaæ jÃneyyÃ?" Ti. Yo hetu yo paccayo dha¤¤ÃgÃrassa pÃripÆriyÃ, 13. Tassa hetussa tassa paccayassa uparamà jÃnÃti na me dha¤¤ÃgÃraæ paripÆrissatÅ" ti. Evameva kho mahÃrÃja yo hetu yo paccayo paÂisandahanÃya tassa hetussa tassa paccayassa uparamà jÃnÃti" so'na paÂisandahissÃmÅ'ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ"ti. 3. RÃjà Ãha: bhante nÃgasena yassa ¤Ãïaæ uppannaæ tassa pa¤¤Ã uppannÃ?" Ti. "ùma mahÃrÃja. Yassa ¤Ãïaæ uppannaæ, tassa pa¤¤Ã uppannÃ"ti. ------------ 13. ParipiïÃya - sÅ. Mu. [SL Page 037] [\x 37/] "Kimbhante [PTS Page 042] [\q 42/] ya¤¤eva ¤Ãïaæ sÃyeva pa¤¤Ã?"Ti. "ùma mahÃrÃja. Ya¤¤eva ¤Ãïaæ sÃyeva pa¤¤Ã" ti. "Yassa pana bhante ta¤¤eva ¤Ãïaæ sÃyeva pa¤¤Ã uppannÃ, kiæ sammuyheyya so udÃhu na sammuyheyyÃ?" Ti. "Kathaci mahÃrÃja sammuyheyya katthaci na sammuyheyyÃ" ti. "Kuhiæ bhaneta sammuyheyya? Kuhiæ na sammuyheyyÃ?"Ti. "A¤¤Ãtapubbesu và mahÃrÃja sippaÂÂhÃnesu, agatapubbÃya và disÃya, assutapubbÃya và nÃmapa¤¤attiyà sammuyheyyÃ"ti. "Kuhiæ na sammuyheyyÃ?"Ti. "Yaæ kho pana mahÃrÃja tÃya pa¤¤Ãya kataæ aniccanti và dukkhanti và anattÃ'ti vÃ, tahiæ na sammuyheyyÃ" ti. "Moho panassa bhante kuhiæ gacchatÅ?" Ti. "Moho kho mahÃrÃja ¤Ãïe uppannamatte tattheva nirujjhatÅ" ti, "Opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja kocideva puriso andhakÃre gehe padÅpaæ Ãropeyya, tato andhakÃro nirujjheyya, aloko pÃtubhaveyya, evameva kho mahÃrÃja ¤Ãïe uppannamatte moho tattheva nirujjhatÅ" ti. "Pa¤¤Ã pana bhante kuhiæ gacchatÅ?" Ti. "Pa¤¤Ã'pi kho mahÃrÃja sakiccayaæ katvà tattheva nirujjhati. Yaæ pana tÃya pa¤¤Ãyakataæ aniccanti và dukkhanti và anattÃ'ti vÃ, taæ na nirujjhatÅ" ti. "Bhante nÃgasena yaæ panetaæ brÆsi 'pa¤¤Ã sakiccayaæ katvà tattheva nirujjhatÅ" ti, yaæ pana tÃya pa¤¤Ãya kataæ aniccanti và dukkhanti và anattÃti và taæ na nirujjhatÅ'ti, tassa opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja koci puriso rattiælekhaæ pesetukÃmo lekhakaæ pakkosÃpetvà padÅpaæ Ãropetvà lekhaæ likhÃpeyya, likhite pana lekhe padÅpaæ vijjhÃpeyya vijjhÃpite'pi padÅpe [SL Page 038] [\x 38/] Lekhaæ na vinasseyya, evameva kho mahÃrÃja pa¤¤Ã sakiccayaæ katvà tattheva nirujjhati. Yaæ pana tÃya pa¤¤Ãya kataæ aniccanti và dukkhanti và anattÃ'ti và taæ na nirujjhatÅ" ti. "Bhiyyo opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja puratthimesu [PTS Page 043] [\q 43/] janapadesu manussà anugharaæ pa¤capa¤ca udakaghaÂakÃni Âhapenti Ãlimpanaæ vijjhÃpetuæ, ghare paditte tÃni pa¤ca udakaghaÂakÃni gharassÆpari parikkhipanti, tato aggi vijjhÃyati. Kinnu kho mahÃrÃja tesaæ manussÃnaæ evaæ hoti 'puna tehi ghaÂehi ghaÂakiccaæ karissÃmÃ'ti". "Na hi bhante. Alaæ tehi ghaÂehi. Kintehi ghaÂehÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja pa¤ca udakaghaÂakÃni, evaæ pa¤cindriyÃni daÂÂhabbÃni saddhindriyaæ viriyindriyaæ satindriyaæ samÃdhindriyaæ pa¤¤indriyaæ. Yathà te manussÃ, evaæ yogÃvacaro daÂÂhabbo. Yathà aggi, evaæ kilesà daÂÂhabbà yathà pa¤cahi udakaghaÂakehi aggi vijjhÃpÅyatÅ, evaæ pa¤cindriyehi kilesà vijjhÃpÅyanti, vijjhÃpitÃ'pi kilesà na puna sambhavanti. Evameva kho mahÃrÃja pa¤¤Ãsakiccayaæ katvà tattheva nirujjhati. Yampana tÃya pa¤¤Ãya kataæ aniccanti và dukkhanti và anattÃ'ti và taæ nanirujjhatÅ" ti. Bhiyyo opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja vejjo pa¤camÆlabhesajjÃni gahetvà gilÃnakaæ upasaÇkamitvà tÃni pa¤camÆlabhesajjÃni piæsitvà gilÃnakaæ pÃyeyya, tehi ca dosà niddhameyyuæ, kinnu kho mahÃrÃja tassa vejjassa evaæ hoti 'puna tehi mÆlabhesajjehi bhesajjakiccaæ karissÃmÅ' ti?" "Na hi bhante. Alaæ tehi mÆlabhesajjehi kintehi mÆlabhesajjehÅ?" Ti. "Yathà mahÃrÃja pa¤camÆlabhesajjÃni, evaæ pa¤cindriyÃni daÂÂhabbÃni saddhindriyaæ viriyindriyaæ satindriyaæ samÃdhindriyaæ pa¤¤indriyaæ. Yathà vejjo, evaæ yogÃvacaro daÂÂhabbo. Yathà vyÃdhi evaæ kilesà daÂÂhabbÃ. Yathà vyÃdhito puriso, evaæ puthujjano daÂÂhabbo. Yathà pa¤camÆlabhesajjehi gilÃnasa dose niddhante gilÃno arogo hoti, evaæ pa¤cindriyehi kilesà niddhamÅyanti. Niddhamità ca kilesà na puna sambhavanti. Evameva kho mahÃrÃja pa¤¤Ã sakiccayaæ katvà tattheva nirujjhati. Yaæpana tÃya pa¤¤Ãya kataæ aniccanti [PTS Page 044] [\q 44/] và dukkhanti và anattÃ'ti và taæ nanirujjhatÅ" ti. "Bhiyyo opammaæ karohÅ"ti. [SL Page 039] [\x 39/] "Yathà mahÃrÃja saÇgÃmÃvacaro yodho pa¤ca kaï¬Ãni gahetvà saÇgÃmaæ otareyya parasenaæ vijetuæ, so saÇgÃmato tÃni pa¤ca kaï¬Ãni khipeyya, tehi ca parasenà bhijjeyya, kinnu kho mahÃrÃja tassa saÇgÃmÃvacarassa yodhassa evaæ hoti'puna tehi kaï¬ehi kaï¬akiccaæ karissÃmÅ'ti"? "Na hi bhante. Alaæ tehi kaï¬ehi. Kintehi kaï¬ehÅ?" Ti. "Yathà mahÃrÃja pa¤ca kaï¬Ãni, evaæ pa¤cindriyÃni daÂÂhabbÃni saddhindriyaæ virindriyaæ satindriyaæ samÃdhindriyaæ pa¤¤indriyaæ. Yathà saÇgÃmÃvacaro yodho, evaæ yogÃvacaro daÂÂhabbo. Yathà parasenÃ, evaæ kilesà daÂÂhabbÃ. Yathà pa¤cahi kaï¬ehi parasenà bhijjati, evaæ pa¤cindriyehi kilesà bhijjanti, bhaggà ca kilesà na puna sambhavanti. Evameva kho mahÃrÃja pa¤¤Ã sakiccayaæ katvà tattheva nirujjhati. Yaæpana tÃya pa¤¤Ãya kataæ aniccanti và dukkhanti và anattÃ'ti vÃ, taæ na nirujjhatÅ"ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ"ti. 4. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena yo na paÂisandahati, vedeti so ka¤ci dukkhaæ vedananti?". Thero Ãha: "ka¤ci vedeti ka¤ci na vedetÅ"ti. "Kaæ vedeti? Kaæ na vedetÅ?" Ti. "KÃyikaæ mahÃrÃja vedanaæ vedeti. Cetasikaæ vedanaæ na vedetÅ"ti. "Kathaæ bhante kÃyikaæ vedanaæ vedeti? Kathaæ cetasikaæ vedanaæ na vedetÅ?" Ti. "Yo hetu yo paccayo kÃyikÃya dukkhavedanÃya uppattiyÃ, tassa hetussa tassa paccayassa anuparamà kÃyikaæ dukkhavedanaæ vedeti. Yo hetu yo paccayo cetasikÃya dukkhavedanÃya uppattiyÃ, tassa hetussa tassa paccayassa uparamà cetasikaæ dukkhavedanaæ na vedetÅti. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'yo ekaæ vedanaæ vedeti kÃyikaæ na cetasikanti' "Bhante nÃgasena yo so dukkhavedanaæ vedeti kasmà so na parinibbÃyatÅ?" Ti. "Natthi mahÃrÃja arahato anunayo và paÂigho vÃ. Na ca arahanto apakkaæ pÃcenti. ParipÃkaæ Ãgamenti paï¬ità [PTS Page 045] [\q 45/] bhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena sÃriputtena dhammasenÃpatinÃ: [SL Page 040] [\x 40/] "NÃbhinandÃmi maraïaæ nÃbhinandÃmi jÅvitaæ KÃla¤ca patikaÇkhÃmi nibbisaæ bhatako yathÃ. NÃbhinandÃmi maraïaæ nÃbhinandÃmi jÅvitaæ KÃla¤ca patikaÇkhÃmi sampajÃno patissato"ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ"ti. 5. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena sukhà vedanà kusalà và akusalà và avyÃkatÃvÃ?" Ti. "Siyà mahÃrÃja kusalÃ, siyà akusalÃ, siyà avyÃkatÃ"ti. "Yadi bhante kusalà na dukkhÃ, yadi dukkhà na kusalÃ, kusalaæ dukkhanti na uppajjatÅ?" Ti. "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja? Idha purisassa hatthe tattaæ ayogulaæ nikkhipeyya, dutiye hatthe sÅtaæ himapiï¬aæ nikkhipeyya, kinnu kho mahÃrÃja ubho'pi te daheyyunti?" "ùma bhante ubho'pi te daheyyunti". "Kinnu kho te mahÃrÃja ubho'pi uïhÃ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Kimpana te mahÃrÃja ubho'pi sÅtalÃ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "ùjÃnÃhi niggahaæ yadi tattaæ dahati, na ca te ubho'pi uïhà tena na uppajjati. Yadi sÅtalaæ dahati na ca te ubho'pi sÅtalà tena na uppajjati. Kissa pana te mahÃrÃja ubho'pi dahanti? Na ca te ubho'pi uïhÃ. Na ca te ubho'pi sÅtalà ekaæ uïhaæ ekaæ sÅtalaæ. Ubho'pi te dahanti, tena na uppajjatÅ?" Ti. "NÃhaæ bhante paÂibalo tayà vÃdinà saddhiæ sallapituæ. SÃdhu! Atthaæ jappehÅ"ti. "Tato thero abhidhammasaæyuttÃya kathÃya rÃjÃnaæ milindaæ sa¤¤Ãpesi: "cha imÃni mahÃrÃja gehanissitÃni somanassÃni, cha nekkhammanissitÃni somanassÃni, cha gehanissitÃni domanassÃni, cha nekkhammanissitÃni domanassÃni, cha gehanissità upekkhÃ, cha nekkhammanissità upekkhÃ'ti imÃni [PTS Page 046] [\q 46/] cha cakkÃni. AtÅtÃ'pi chattiæsavidhà vedanÃ, anÃgatÃ'pi chattiæsavidhà vedanÃ, paccuppannÃ'pi chattiæsavidhà vedanÃ. Tadekajjhaæ abhisa¤¤Æhitvà abhisaÇkhipitvà aÂÂhasataæ vedanà hontÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ"ti. [SL Page 041] [\x 41/] 6. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena ko paÂisandahatÅ?"Ti thero Ãha: "nÃmarÆpaæ kho mahÃrÃja paÂisandahatÅ" ti. "Kiæ imaæ yeva nÃmarÆpaæ paÂisandahatÅ?" Ti. "Na kho mahÃrÃja imaæ yeva nÃmarÆpaæ paÂisandahati. Iminà pana mahÃrÃja nÃmarÆpena kammaæ karoti sobhanaæ và pÃpakaæ và tena kammena a¤¤aæ nÃmarÆpaæ paÂisandahatÅ" ti. "Yadi bhante nÃgasena na imaæ yeva nÃmarÆpaæ paÂisandahati, nanu so mutto bhavissati pÃpakehi kammehi?" Ti. Thero Ãha: "yadi na paÂisandaheyya, mutto bhaveyya pÃpakehi kammehi. Yasmà ca kho mahÃrÃja paÂisandahati, tasmà na mutto pÃpakehi kammehÅ" ti. "Opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja kocideva puriso a¤¤atarassa purisassa ambaæ avahareyya, tamenaæ ambasÃmiko gahetvà ra¤¤o dasseyya 'iminà deva purisena mayhaæ ambà avahaÂÃ'ti. So evaæ vadeyya 'nÃhaæ deva imassa ambe avaharÃmÅ. A¤¤e te ambà ye iminà ropità a¤¤e te ambà mayà avahaÂÃ. NÃhaæ daï¬appatto'ti. Kinnu kho so mahÃrÃja puriso daï¬appatto bhaveyyÃ?" Ti. "ùma bhante daï¬appatto bhaveyyÃ?" Ti. "Kena kÃraïenÃ?" Ti. "Ki¤cÃpi so evaæ vadeyya, purimaæ bhante ambaæ appaccakkhÃya pacchimena amabena so puriso daï¬appatto bhaveyyÃ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja iminà nÃmarÆpena kammaæ karoti sobhanaæ và pÃpakaæ vÃ. Tena kamamena a¤¤aæ nÃmarÆpaæ paÂisandahati. Tasmà na mutto pÃpakehi kammehÅ" ti. "Bhiyyo opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja koci puriso a¤¤atarassa purisassa sÃliæ avahareyya, tamenaæ sÃlisÃmiko gahetvà ra¤¤o dasseyya 'iminà deva purisena mayihaæ sÃli avahaÂÃ'ti. So evaæ vadeyya 'nÃhaæ deva imassa sÃli avaharÃmÅ. A¤¤e te sÃli ye iminà ropità a¤¤e te sÃli mayà avahaÂÃ. NÃhaæ daï¬appatto'ti. Kinnu kho so mahÃrÃja puriso daï¬appatto bhaveyyÃ?" Ti. "Yathà mahÃrÃja koci puriso a¤¤atarassa purisassa ucchuæ avahareyya, [PTS Page 047] [\q 47/] tamenaæ ucchusÃmiko gahetvà ra¤¤o dasseyya 'iminà deva purisena mayhaæ ucchÆ avahaÂÃ'ti. So evaæ vadeyya 'nÃhaæ deva imassa ucchÆ avaharÃmÅ. A¤¤e te ucchÆ ye iminà ropità a¤¤e te ucchÆ mayà avahaÂÃ. NÃhaæ daï¬appatto'ti. Kinnu kho so mahÃrÃja puriso daï¬appatto bhaveyyÃ?" Ti. Yathà mahÃrÃja koci puriso hemantike kÃle aggiæ jÃletvà visÅvetvà avijjhÃpetvà pakkameyya, atha kho so aggi a¤¤atarassa sassakhettaæ daheyya, tamenaæ khettasÃmiko gahetvà ra¤¤o dasseyya 'iminà deva purisena mayhaæ khettaæ da¬¬hanti', so evaæ vadeyya 'nÃhaæ deva imassa khettaæ jhÃpemi. A¤¤e so aggi yo [SL Page 042] [\x 42/] Mayà avijjhÃpito. A¤¤o so aggi yenimassa khettaæ da¬¬haæ, nÃhaæ daï¬appatto'ti. Kinnu kho so mahÃrÃja puriso daï¬appatto bhaveyyÃ?" Ti. "ùma bhante, daï¬appatto bhaveyyÃ"ti, "Kena kÃraïenÃ?" Ti. "Ki¤cÃpi so evaæ vadeyya, purimaæ bhante aggiæ appaccakkhÃya pacchimena agginà so puriso daï¬appatto bhaveyyÃ"ti. "Evameva kho mahÃrÃja iminà nÃmarÆpena kammaæ karoti sobhanaæ và pÃpakaæ vÃ, tena kammena a¤¤aæ nÃmarÆpaæ paÂisandahati. Tasmà na mutto pÃpakehi kammehÅ"ti, "Bhiyyo opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja kocideva puriso padÅpaæ ÃdÃya mÃÊaæ-14. AbhirÆhitvà bhu¤jeyya, padÅpo jhÃyamÃno tiïaæ jhÃpeyya, tÅïaæ jhÃyamÃnaæ gharaæ jhÃpeyya, gharaæ jhÃyamÃnaæ gÃmaæ jhÃpeyya, gÃmajano taæ purisaæ gahetvà evaæ vadeyya 'kissa tvaæ bho purisa gÃmaæ jhÃpesÅ?' Ti, so evaæ vadeyya 'nÃhaæ bho gÃmaæ jhÃpemi a¤¤o so padÅpaggi yassÃhaæ Ãlokena bhu¤jiæ, a¤¤o so aggi yena gÃmo jhÃpito'ti. Te vivadamÃnà tava santike Ãgaccheyyuæ, kassa tvaæ mahÃrÃja atthaæ-15. DhÃreyyÃsÅ?" Ti. "GÃmajanassa bhante" ti, Kiæ kÃraïÃ?" Ti. "Ki¤cà pi so evaæ vadeyya, api ca tato eva so aggi nibbatto" ti. "Evameva kho mahÃrÃja ki¤cÃpi a¤¤aæ maraïantikaæ nÃmarÆpaæ a¤¤aæ paÂisandhismiæ nÃmarÆpaæ, api ca tato ye taæ nibbattaæ tasmà na mutto pÃpakehi kammehÅ" ti. "Bhiyyo opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja kocideva puriso dahariæ kumÃrikaæ vÃretvà suÇkaæ datvà pakkameyya. Sà [PTS Page 048] [\q 48/] aparena samayena mahatÅ assa, vayappattà tato a¤¤o puriso suÇkaæ datvà vivÃhaæ kareyya, itaro ÃgantvÃevaæ vadeyya 'kissa pana me Tvaæ ambho purisa bhariyaæ nesÅ?' Ti. So evaæ vadeyya 'nÃhaæ tava bhariyaæ nemi. A¤¤Ã sà dÃrikà daharÅ taruïÅ, yà tayà vÃrità ca dinnasuÇkà ca. A¤¤Ã sà dÃrikà mahatÅ vayappattà mayà vÃrità dinnasuÇkà cÃ'tÅ te vivadamÃnà tava santike Ãgaccheyyuæ. Kassa tvaæ mahÃrÃja atthaæ dhÃreyyÃsÅ?" Ti. ---------- 14. PÃsÃdaæ (ma. ) 15. AÂÂaæ (ma. ) [SL Page 043] [\x 43/] Purimassa bhante" ti. "KiækÃraïÃ?" Ti. "Ki¤cÃpi so evaæ vadeyya, api ca tato yeva sà mahatÅ nibbattÃ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja ki¤cÃpi a¤¤aæ maraïantikaæ nÃmarÆpaæ a¤¤aæ paÂisandhismiæ nÃmarÆpaæ, api ca tato yeva taæ nibbattaæ. Tasmà na parimutto pÃpakehi kammehÅ"ti. "Bhiyyo opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja koci deva puriso gopÃlakassa hatthato khÅraghaÂaæ kiïitvà tasseva hatthe nikkhipitvà pakkameyya 'sve gahetvà gamissÃmÅ'ti. Taæ aparajju dadhi sampajjeyya. So Ãgantvà evaæ vadeyya 'dehi me khÅraghaÂanti' so dadhiæ dadeyya. Itaro evaæ vadeyya 'nÃhaæ tava hatthato dadhiæ kiïÃmi. Dehi me khÅraghaÂanti' so evaæ vadeyya 'ajÃnato te khÅraæ dadhibhÆtanti'. Te vivadamÃnà tava santike Ãgaccheyyuæ, kassa tvaæ mahÃrÃja atthaæ dhÃreyyÃsÅ?" Ti. "GopÃlakassa bhante" ti. "KiækÃraïÃ?" Ti. "Ki¤cÃpi so evaæ vadeyya, api ca tato yeva taæ nibbattanti". "Evameva kho mahÃrÃja ki¤cÃpi a¤¤aæ maraïantikaæ nÃmarÆpaæ, a¤¤aæ paÂisandhismiæ nÃmarÆpaæ, api ca tato yeva taæ nibbattaæ. Tasmà na parimutto pÃpakehi kammehÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 7. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena tvaæ pana paÂisandahissasi?" Ti. "Alaæ mahÃrÃja. Kintena pucchitena. Nanu mayà paÂigacceva akkhÃtaæ 'sace mahÃrÃja sa upÃdÃno [PTS Page 049] [\q 49/] bhavissÃmi paÂisandahissÃmi. Sace anupÃdÃno bhavissÃmi na paÂisandahissÃmÅ'ti". "Opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja kocideva puriso ra¤¤o adhikÃraæ kareyya, rÃjà tuÂÂho adhikÃraæ dadeyya, so tena adhikÃrena pa¤cahi [SL Page 044] [\x 44/] KÃmaguïehi samappito samaÇgibhuto paricareyya. So ce janassa Ãroceyya'na me rÃjà ki¤ci paÂikarotÅ'ti, kinnu kho so mahÃrÃja puriso yuttakÃrÅ bhaveyyÃ?"Ti. "Na hi bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja kinte etena pucchitena. Nanu mayà paÂigacceva akkhÃtaæ 'sace sa upÃdÃno bhavissÃmi, paÂisandahissÃmi. Sace anupÃdÃno bhavissÃmi na paÂisandahissÃmÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 8. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena yampanetaæ brÆsi nÃmarÆpanti, tattha katamaæ nÃmaæ katamaæ rÆpanti?" "Yaæ tattha mahÃrÃja oÊÃrikaæ, etaæ rÆpaæ. Ye tattha sukhumà cittacetasikà dhammà etaæ nÃmanti". "Bhante nÃgasena kena kÃraïena nÃmaæyeva na paÂisandahati? RÆpaæ yeva vÃ?" Ti. "A¤¤ama¤¤Ãpanissità mahÃrÃja ete dhammà ekato'va uppajjantÅ" ti. "Opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja kukkuÂiyà kalalaæ na bhaveyya, aï¬ampi na bhaveyya. Ya¤ca tattha kalalaæ, ya¤ca aï¬aæ, ubhopete a¤¤ama¤¤anissitÃ. Ekato'va tesaæ uppatti hoti. Evameva kho mahÃrÃja yadi tattha nÃmaæ na bhaveyya, rÆpampi na bhaveyya. Ya¤ceva tatthanÃmaæ ya¤ceva rÆpaæ, ubhepete a¤¤ama¤¤anissità ekato'va tesaæ uppatti hoti evametaæ dÅghamaddhÃnaæ sambhÃvitanti. " "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 9. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena yampanetaæ brÆsi 'dÅghamaddhÃna'nti, kimetaæ addhÃnaæ nÃmÃ?" Ti. "AtÅto mahÃrÃja addhÃ, anÃgato addhÃ, paccuppanno addhÃ" ti. "Kimpana bhante addhà atthi" ti. "Koci'pi mahÃrÃja addhà atthi, koci'pi natthi" ti. "Katamo pana bhante atthi? [PTS Page 050] [\q 50/] katamo natthi?" Ti. [SL Page 045] [\x 45/] "Ye te mahÃrÃja saÇkhÃrà atÅtà vigatà niruddhà vipariïatÃ, so addhà natthi. Ye dhammà vipÃkà ye ca vipÃkadhammadhammÃ, te ca a¤¤atra paÂisandhiæ denti, so addhà atthi. Ye sattà kÃlakatà a¤¤atra uppannÃ, so ca addhà atthi. Ye sattà kÃlakatà a¤¤atra anuppannÃ, so addhà natthi. Ye ca sattà parinibbutà so ca addhà natthi parinibbutattÃ" ti. "Kallo' si bhante nÃgasenÃ"ti. AddhÃnavagago dutiyo (Imasmiæ vagge nava pa¤hÃ) 4. VicÃravaggo. 1. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena atÅtassa addhÃnassa kiæ mÆlaæ? AnÃgatassa addhÃnassa kiæ mÆlaæ? Paccuppannassa addhÃnassa kiæ mÆlanti?" "AtÅtassa ca mahÃrÃja addhÃnassa, anÃgatassa ca addhÃnassa, paccuppannassa ca addhÃnassa avijjà mÆlaæ. AvijjÃpaccayà saÇkhÃrÃ. SaÇkhÃrapaccayà vi¤¤Ãïaæ. Vi¤¤Ãïapaccayà nÃmarÆpaæ. NÃmarÆpapaccayà saÊÃyatanaæ. SaÊÃyatanapaccayà phasso. Phassapaccayà vedanÃ. VedanÃpaccayà taïhÃ. TaïhÃpaccayà upÃdÃnaæ. UpÃdÃnapaccayà bhavo. Bhavapaccayà jÃti. JÃtipaccayà jarÃmaraïaæ sokaparidevadukkhadomanassupÃyÃsà sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa addhÃnassa purimà koÂi na pa¤¤ÃyatÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 2. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena yaæ panetaæ brÆsi 'purimà koÂi na pa¤¤ÃyatÅ'ti, tassa opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja puriso parittaæ bÅjaæ paÂhaviyaæ nikkhipeyya, tato aÇkuro uÂÂhahitvà anupubbena vuddhiæ virÆlhiæ vepullaæ Ãpajjitvà phalaæ dadeyya. Tato'pi [PTS Page 051] [\q 51/] bÅjaæ gahetvà puna ropeyya, tato'pi aÇkuro uÂÂhahitvà anupubbena vuddhiæ viruÊhÅæ vepullaæ Ãpajjitvà phalaæ dadeyya, evametissà santatiyà atthi anto?"Ti. "Natthi bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja addhÃnassÃ'pi purimà koÂi na pa¤¤ÃyatÅ" ti. "BhÅyyo opammaæ karohÅ" ti. [SL Page 046] [\x 46/] "Yathà mahÃrÃja kukkuÂiyà aï¬aæ, aï¬ato kukkuÂÅ, kukkuÂiyà aï¬anti evametissà santatiyà atthi anto?" Ti. "Natthi bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja addhÃnassÃ'pi pÆrimà koÂi na pa¤¤ÃyatÅ" ti. "BhÅyyo opammaæ karohÅ" ti. Thero paÂhaviyà cakkaæ Ãlikhitvà milindaæ rÃjÃnaæ etadavoca: "atthi mahÃrÃja imassa cakkassa anto?" Ti. "Natthi bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja imÃni cakkÃni vuttÃni bhagavatà "cakkhu¤ca paÂicca rÆpe ca uppajjati cakkhuvi¤¤Ãïaæ. Tiïïaæ saÇgati phasso phassapaccayà vedanÃ. VedanÃpaccayà taïhÃ. TaïhÃpaccayà kammaæ. Kammato puna cakkhu eva jÃyati. Evametissà santatiyà atthi anto?" Ti. "Natthi bhante" ti. "Sota¤ca paÂicca sadde ca, ghÃna¤ca paÂicca gandhe ca, jivhÃya paÂicca rasse ca, kÃya¤ca paÂicca phoÂÂhabebha ca mana¤ca paÂicca dhamme ca, uppajjati manovi¤¤Ãïaæ. Tiïïaæ saÇgati phasso. Phassapaccayà vedanÃ. VedanÃpaccayà taïhÃ. TaïhÃpaccayà kammaæ. Kammato puna mano jÃyati. Evametissà santatiyà atthi anto?" Ti. "Natthi bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja addhÃnassÃ'pi pÆrimà koÂi na pa¤¤ÃyatÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 3. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena yaæ panetaæ brÆsi 'pÆrimà koÂi na pa¤¤Ãyati'ti, katamà ca sà pÆrimà koÂÅ?" Ti. "Yo kho mahÃrÃja atÅto addhÃ, esà pÆrimà koÂi" ti. "Bhante nÃgasena yaæ panetaæ brÆsi 'purimà koÂi na pa¤¤ÃyatÅ'ti, kimpana bhante sabbÃ'pi pÆrimà koÂi na pa¤¤ÃyatÅ?" Ti. "KÃci mahÃrÃja pa¤¤Ãyati, kÃcÅ na pa¤¤ÃyatÅ" ti. "Katamà bhante pa¤¤Ãyati? Katamà na pa¤¤ÃyatÅ?" Ti. [SL Page 047] [\x 47/] "Ito pubbe mahÃrÃja sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ avijjà nÃhosÅti esà purimÃkoÂi na pa¤¤Ãyati. Yaæ ahutvà sambhoti, hutvà paÂivigacchati, esà purimà koÂi [PTS Page 052] [\q 52/] pa¤¤ÃyatÅ?" Ti. "Bhante nÃgasena yaæ ahutvà sambhoti, hutvà paÂivigacchati, nanu taæ ubhato chinnaæ atthaæ gacchati?" Ti. "Yadi mahÃrÃja ubhato chinnaæ atthaæ gacchati, ubhato chinnà sakkà va¬¬hetunti?" "ùma sÃpi sakkà va¬¬hetunati. " "NÃhaæ bhante etaæ pucchÃmi, koÂito sakkà va¬¬hetunti?" "ùma sakkà va¬¬hetunti. " "Opammaæ karohÅ" ti. Thero tassa rukkhÆpamaæ akÃsi: khandhà ca kevalassa dukkhakkhandhassa bÅjÃnÅ" ti. "Kallo' si bhante nÃgasenÃ" ti. 4. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena atthi keci saÇkhÃrà ye jÃyanti?" Ti. "ùma mahÃrÃja. Atthi saÇkhÃrà ye jÃyantÅ" ti. "Katame te bhante?" Ti. "Cakkhusmiæ ca kho mahÃrÃja sati rÆpesu ca cakkhuvi¤¤Ãïaæ hoti cakkhuvi¤¤Ãïe sati cakkhusamphasso hoti. Cakkhusamphasse sati vedanà hoti. VedanÃya sati taïhà hoti. TaïhÃya sati upÃdÃnaæ hoti. UpÃdÃne sati bhavo hoti. Bhave sati jÃti hoti. JÃtiyà jarà maraïaæ sokaparidevadukkhadomanassupÃyÃsà sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Cakkhusmi¤ca kho mahÃrÃja asati rÆpesu ca asati cakkhuvi¤¤Ãïaæ na hoti. Cakkhuvi¤¤Ãïe asati cakkhusamphasso na hoti. Cakkhusamphasse asati vedanà na hoti. VedanÃyaæ asati taïhà na hoti. TaïhÃya asati upÃdÃnaæ na hoti. UpÃdÃne asati bhavo na hoti. Bhave asati jÃti na hoti jÃtiyà asati jarÃmaraïaæ sokaparidevadukkhadomanassupÃyÃsà na honti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotÅ" ti. "Kallo' si bhante nÃgasenÃ" ti. [SL Page 048] [\x 48/] 5. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena atthi keci saÇkhÃrà ye abhavantà jÃyanti?" Ti. "Natthi mahÃrÃja keci'pi saÇkhÃrà ye abhavantà jÃyanti. Bhavantà yeva kho mahÃrÃja saÇkhÃrà jÃyantÅ" ti. "Opammaæ karohÅ" ti. "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja? Idaæ gehaæ abhavantaæ jÃtaæ, yattha [PTS Page 053] [\q 53/] tvaæ nisinno?" Ti. "Natthi ki¤ci bhante idha abhavantaæ jÃtaæ. Bhavantaæ yeva jÃtaæ. ImÃni kho bhante dÃrÆni vane ahesuæ. Aya¤ca mattikà paÂhaviyaæ ahosi. Itthina¤ca purisÃna¤ca tajjena vÃyÃmena evamidaæ gehaæ nibbattanti. Evameva kho mahÃrÃja natthi keci saÇkhÃrà ye abhavantà jÃyÃnti. Bhavantà yeva saÇkhÃrà jÃyantÅ" ti. "Bhiyyo opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja ye keci bÅjagÃmabhÆtagÃmà paÂhaviyaæ nikkhittà anupubbena vuddhiæ viruÊhiæ vepullaæ ÃpajjamÃnà pupphÃni ca phalÃni ca dadeyyuæ, na te rukkhà abhavantà jÃtÃ. Bhavantà yeva te rukkhà jÃtÃ. Evameva kho mahÃrÃja natthi keci saÇkhÃrà ye abhavantà jÃyanti. Bhavantà yeva te saÇkhÃrà jÃyantÅ" ti. "Bhiyyo opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja kumbhakÃro paÂhaviyà mattikaæ uddharitvà nÃnà bhÃjanÃni karoti, na tÃni bhÃjanÃni abhavantÃni jÃtÃni. BhavantÃni yeva tÃni jÃtÃni. Evameva kho mahÃrÃja natthi keci'pi saÇkhÃrà ye abhavantà jÃyanti bhavantÃyeva te saÇkhÃrà jÃyantÅ" ti. "Bhiyyo opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja vÅïÃya pattaæ na siyÃ, cammaæ na siyÃ, doïi na siyÃ, daï¬o na siyÃ, upavÅïo na siyÃ, tatiyo na siyuæ, koïo na siyÃ, purisassa ca tajjo vÃyÃmo na siyÃ, jÃyeyya saddo?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Yato ca kho mahÃrÃja vÅïÃya pattaæ siyÃ, cammaæ siyÃ, doïi siyÃ, daï¬o siyÃ, upavÅïo siyÃ, tantiyo siyuæ, koïo siyÃ, purisassa ca tajjo vÃyÃmo siyÃ, jÃyeyya saddo?" Ti. "ùma bhante jÃyeyyÃ" ti. [SL Page 049] [\x 49/] "Evameva kho mahÃrÃja natthi keci'pi saÇkhÃrà ye abhavantà jÃyanti. Bhavantà yeva kho saÇkhÃrà jÃyantÅ" ti. "Bhiyyo opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja araïi na siyÃ, araïipotako na siyÃ, araïiyottakaæ na siyÃ, uttarÃraïi na siyÃ, coÊakaæ na siyÃ, purisassa ca tajjo vÃyÃmo na siyÃ, jÃyeyya so aggÅ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Yato ca kho mahÃrÃja araïi siyÃ, araïipotako siyÃ, araïiyottakaæ siyÃ, uttarÃraïi siyÃ, coÊakaæ siyÃ, purisassa ca tajjo vÃyÃmo siyÃ, jÃyeyya so aggÅ?" Ti. "ùma [PTS Page 054] [\q 54/] bhante jÃyeyyÃ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja natthi keci saÇkhÃrà ye abhavantà jÃyanti bhavantÃyeva kho saÇkhÃrà jÃyantÅ" ti. "Bhiyyo opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja maïi na siyÃ, Ãtapo na siyÃ, gomayaæ na siyÃ, jÃyeyya so aggÅ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Yato ca kho mahÃrÃja maïi siyÃ, Ãtapo siyÃ, gomayaæ siyÃ, jÃyeyya so aggÅ?" Ti. "ùma bhante jÃyeyyÃ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja natthi keci'pi saÇkhÃrà ye abhavantà jÃyanti. Bhavantà yeva kho saÇkhÃrà jÃyantÅ" ti. "Bhiyyo opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja ÃdÃso na siyÃ, Ãbhà na siyÃ, mukhaæ na siyÃ, jÃyeyya attÃ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Yato ca kho mahÃrÃja ÃdÃso siyÃ, Ãbhà siyÃ, mukhaæ siyÃ, jÃyeyya attÃ?" Ti. "ùma bhante jÃyeyyÃ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja natthi keci saÇkhÃrà ye abhavantà jÃyanti. Bhavantà yeva kho saÇkhÃrà jÃyÃntÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. [SL Page 050] [\x 50/] 6. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena vedagu upalabbhatÅ?" Ti. "Ko panesa mahÃrÃjavedagu nÃmÃ?" Ti. "Yo bhante abbhantare jÅvo cakkhunà rÆpaæ passati, sotena saddaæ suïÃti, ghÃïena gandhaæ ghÃyati, jivhÃya rasaæ sÃyati, kÃyena phoÂÂhabbaæ phÆsati, manasà dhammaæ vijÃnÃti, yathà mayaæ idhapÃsÃde nisinnà yena yena vÃtapÃnena iccheyyama passituæ tena tena vÃtapÃnena passeyyÃma puratthimena pi vÃtapÃnena passeyyÃma, pacchimenapi vÃtapÃnena passeyyÃma, uttarenapi vÃtapÃnena passeyyÃma, dakkhiïenapi vÃtapÃnena passeyyÃma, evameva kho bhante ayaæ abbhantare jÅvo yena yenadvÃrena icchati passituæ, tena tena dvÃrena passatÅ" ti. Thero Ãha: "pa¤cadvÃraæ mahÃrÃja gaïissÃmi. Taæ suïÃhi, sÃdhukaæ manasi karohi yadi abbhantare jÅvo cakkhunà rÆpaæ passati, yathà mayaæ idha pÃsÃde nisinnÃ, yena yena vÃtapÃnena iccheyyÃma passituæ tena tena vÃtapÃnena rÆpaæyeva passeyyÃma puratthimenapi vÃtapÃnena rÆpaæyeva passeyyÃma, [PTS Page 055] [\q 55/] pacchimenapi vÃtapÃnenarÆpaæyeva passeyyÃma, uttarenapi vÃtapÃnena rÆpaæyeva passeyyÃma, dakkhiïenapi vÃtapÃnena rÆpaæyeva passeyyÃma, evametena abbhantare jÅvena cakkhunÃpi rÆpaæyeva passitabbaæ. Sotenapi rÆpaæ yeva passitabbaæ ghÃïenapi rÆpaæyeva passitabbaæ, jivhÃyapi rÆpaæyeva passitabbaæ, kÃyenapi rÆpaæyeva passitabbaæ. ManasÃpi rÆpaæyeva passitabbaæ, cakkhunÃpi saddoyeva sotabbo, ghÃïenapi saddoyeva sotabbo, jivhÃyapi saddoyeva sotabbo, kÃyenapi saddo yeva sotabbo, manasÃpi saddoyeva sotabbo, cakkhunÃpi gandho yeva ghÃyitabbo, sotenapi gandhoyeva ghÃyitabbo, jivhÃyapi gandhoyeva ghÃyitabbo. KÃyenapi gandhoyeva ghÃyitabbo, manasÃpi gandhoyeva ghÃyitabbo, cakkhunÃpi rasoyeva sÃyitabbo. Sotenapi rasoyeva sÃyitabbo, ghÃïenapi rasoyeva sÃyitabbo, jivhÃyapi rasoyeva sÃyitabbo, kÃyenapi rasoyeva sÃyitabbo, cakkhunÃpi phoÂÂhabbaæ yeva phusitabbaæ, sotenapi phoÂÂhabbaæyeva phusitabbaæ, ghÃïenapi phoÂÂhabbaæ yeva phusitabbaæ, jivhÃyapi phoÂÂhabbaæyeva phusitabbaæ, manasÃpi phoÂÂhabbaæ yeva phusitabbaæ, cakkhunÃpi dhammaæyeva vijÃnitabbaæ, sotenapi dhammaæyeva vijanitabbaæ, ghÃïenapi dhammaæyeva vijÃnitabbaæ, jivhÃyapi dhammaæyeva vijÃnitabbaæ, kÃyenapi dhammaæyeva vijÃnitabbanti?" "Na hi bhanti" ti. [SL Page 051] [\x 51/] "Na kho te mahÃrÃja yujjati purimena và pacchimaæ pacchimena và purimaæ yathà và pana mahÃrÃja mayaæ idha pÃsÃde nisinnà imesu jÃlavÃtapÃnesu ugghÃÂitesu mahantena ÃkÃsena bahimukhà suÂÂhÆtaraæ rÆpaæ passÃma, evametena abbhantare jÅvenÃpi cakkhudvÃresu ugghÃÂitesu mahantena ÃkÃsena suÂÂhÆtaraæ rÆpaæ passitabbaæ. Sotesu ugghÃÂitesu, ghÃïe ugghÃÂite, jivhÃya ugghÃÂitÃya, kÃye ugghÃÂite, mahantena ÃkÃsena suÂÂhutaraæ saddo sotabbo, gandho ghÃyitabbo, raso sÃyitabbo, phoÂÂhabbaæ phusitabbanti". "Na hi [PTS Page 056] [\q 56/] bhante" ti. "Nakho te mahÃrÃja yujjati purimena và pacchimaæ, pacchimena và purimaæ. Yathà và pana mahÃrÃja ayaæ dinno nikhamivà bahidvÃrakoÂÂhake tiÂÂheyya, jÃnÃsi tvaæ mahÃrÃja ayaæ dinno nikkhamitvà bahidvÃrakoÂÂhake Âhito'ti?" "ùma bhante jÃnÃmÅ" ti. "Yathà và pana mahÃrÃja ayaæ dinno anto pavisitvà tava pÆrato tiÂÂheyya, jÃnÃsi tvaæ mahÃrÃja ayaæ dinno anto pavisitvà mama purato Âhito'ti?" "ùma bhante jÃnÃmÅ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja abbhantare so jÅvo, jivhÃya rase nikkhitte jÃneyya ambilattaæ và tittakattaæ và kaÂukattaæ và kasÃyattaæ và madhurattaæ vÃ?" Ti. "ùma bhante. JÃneyyÃ" ti. "Te rase anto paviÂÂhe jÃneyya ambilattaæ và lavaïattaæ và tittakattaæ và kaÂukattaæ và kasÃyattaæ và madhurattaæ vÃ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Na kho te mahÃrÃja yujjati purimena và pacchimaæ, pacchimena và purimaæ. Yathà mahÃrÃja kocideva puriso madhughaÂasataæ ÃharÃpetvà madhudoïiæ pÆrÃpetvà purisassa mukhaæ pidahitvà madhudoïiyà pakkhipeyya, jÃneyya so mahÃrÃja puriso madhu sampannaævà na sampannaæ vÃ? " Ti. "Na hi bhante" ti. [SL Page 052] [\x 52/] "Kena kÃraïenÃ?" Ti. "Na hi tassa bhante mukhe madhu paviÂÂhanti?" "Na kho te mahÃrÃja yujjati purimena và pacchimaæ, pacchimena và purimanti. " "NÃhaæ bhante paÂibalo tayà vÃdinà saddhiæ sallapituæ. SÃdhu bhante! Atthaæ jappehÅ" ti. "Thero abhidhammasaæyuttÃya kathÃya rÃjÃnaæ milindaæ sa¤¤Ãpesi: "idha mahÃrÃja cakkhu¤ca paÂicca rÆpe ca uppajjati cakkhuvi¤¤Ãïaæ. TaæsahajÃtà phasso vedanà sa¤¤Ã cetanà ekaggatà jÅvitindriyaæ manasikÃro'ti evamete dhammà paccayato jÃyanti. Na hettha vedagu upalabbhati. Sota¤ca paÂicca sadde ca uppajjati sotavi¤¤Ãïaæ taæsahajÃtà phasso vedanà sa¤¤Ã cetanà ekaggatà jÅvitindriyaæ manasikÃro'ti evamete dhammà paccayato jÃyanti. Na hettha vedagu upalabbhatÅ" ti. GhÃïa¤ca paÂicca gandhe ca uppajjati ghÃïavi¤¤Ãïaæ taæsahajÃtà phasso vedanà sa¤¤Ã cetanà ekaggatà jÅvitindriyaæ manasikÃro'ti evamete dhammà paccayato jÃyanti. Na hettha vedagu upalabbhatÅ" ti. " Ti. JivhÃya paÂicca rase ca uppajjati jivhÃvi¤¤Ãïaæ taæsahajÃtà phasso vedanà sa¤¤Ã cetanà ekaggatà jÅvitindriyaæ manasikÃro'ti evamete dhammà paccayato jÃyanti. Na hettha vedagu upalabbhatÅ" ti. KÃya¤ca paÂicca sadde ca uppajjati kÃyavi¤¤Ãïaæ taæsahajÃtà phasso vedanà sa¤¤Ã cetanà ekaggatà jÅvitindriyaæ manasikÃro'ti evamete dhammà paccayato jÃyanti. Na hettha vedagu upalabbhatÅ" ti. Mana¤ca paÂicca dhamme ca uppajjati manovi¤¤Ãïaæ taæsahajÃtà phasso vedanà sa¤¤Ã cetanà [PTS Page 057] [\q 57/] ekaggatà jÅvitindriyaæ manasikÃro'ti evamete dhammà paccayato jÃyanti. Na hettha vedagu upalabbhatÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 7. RÃjà Ãha: bhante nÃgasena yattha cakkhuvi¤¤Ãïaæ uppajjati, tattha manovi¤¤Ãïampi uppajjati?" Ti. "ùma mahÃrÃja. Yattha cakkhuvi¤¤Ãïaæ uppajjati, tattha manovi¤¤Ãïampi uppajjatÅ" ti. "Kinnu kho bhante nÃgasena paÂhamaæ cakkhÆvi¤¤Ãïaæ uppajjati pacchà manovi¤¤Ãïaæ? UdÃhu manovi¤¤Ãïaæ paÂhamaæ uppajjati pacchà cakkhuvi¤¤Ãïanti?". "PaÂhamaæ mahÃrÃja cakkhuvi¤¤Ãïaæ uppajjati. Pacchà manovi¤¤Ãïanti". "Kinnu kho bhante nÃgasena cakkhuvi¤¤Ãïaæ manovi¤¤Ãïaæ ÃïÃpeti 'yatthÃhaæ uppajjÃmi, tvampi tattha uppajjÃhÅ' ti? UdÃhu manovi¤¤Ãïaæ cakkhuvi¤¤Ãïaæ ÃïÃpeti 'yattha tvaæ uppajjissasi ahampi tattha uppajjissÃmÅ?" Ti. "Na hi mahÃrÃja. AnÃlÃpo tesaæ a¤¤ama¤¤ehÅ" ti. "Kathambhante nÃgasena yattha cakkhuvi¤¤Ãïaæ uppajjati, tattha manovi¤¤Ãïampi uppajjatÅ?"Ti. [SL Page 053] [\x 53/] "Ninnattà ca mahÃrÃja dvÃrattà ca mahÃrÃja ciïïattà ca samÆdÃcaritattà cÃ" ti. "Kathambhante nÃgasena ninnattà yattha cakkhuvi¤¤Ãïaæ uppajjati tattha manovi¤¤Ãïampi uppajjati? Opammaæ karohÅ" ti. "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja deve vassante katamena udakaæ gaccheyyÃ?" Ti. "Yena bhante ninnaæ, tena gaccheyyÃ" ti. "AthÃparena samayena devo vasseyya. Katamena taæ udakaæ gaccheyyÃ?"Ti. "Yena bhante purimaæ udakaæ gataæ, tampi tena gaccheyyÃ" ti. "Kinnukho mahÃrÃja purimaæ udakaæ pacchimaæ udakaæ ÃïÃpeti. "YenÃhaæ gacchÃmi tvampi tena gacchÃhi" ti? Pacchimaæ và udakaæ purimaæ udakaæ ÃïÃpeti 'yena tvaæ gacchissasi, ahampi tena gacchissÃmÅ?" Ti. "Na hi bhante. AnÃlÃpo tesaæ a¤¤ama¤¤ehi. Ninnattà gacchantÅ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja ninnattà yattha cakkhuvi¤¤Ãïaæ uppajjati, tattha manovi¤¤Ãïampi uppajjati na [PTS Page 058] [\q 58/] cakkhuvi¤¤Ãïaæ manovi¤¤Ãïaæ ÃïÃpeti 'yatthÃhaæ uppajjÃmi tvampi tattha uppajjÃhÅ' ti. Napi manovi¤¤Ãïaæ cakkhuvi¤¤Ãïaæ ÃïÃpeti 'yattha tvaæ uppajjissasi ahampi tattha uppajjissÃmÅ' ti. AnÃlÃpo tesaæ a¤¤ama¤¤ehi. Ninnattà uppajjantÅ" ti. "Kathambhante nÃgasena dvÃrattà yattha cakkhuvi¤¤Ãïaæ uppajjati tattha manovi¤¤Ãïampi uppajjati? Opammaæ karohÅ" ti. "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja? Ra¤¤o paccantimaæ nagaraæ assa daÊhapÃkÃratoraïaæ ekadvÃraæ, tato puriso nikkhamitukÃmo bhaveyya, katamena nikkhameyyÃ?" Ti. "DvÃrena bhante nikkhameyyÃ" ti. "AthÃparo puriso nikkhamitukÃmo bhaveyya, katamena so nikkhameyyÃ?" Ti. "Yena bhante purimo puriso nikkhanto, so'pi tena nikkhameyyÃ" ti. [SL Page 054] [\x 54/] "Kinnukho mahÃrÃja purimo puriso pacchimaæ purisaæ ÃïÃpeti, yenÃhaæ gacchÃmi tvampi tena gacchÃhÅ' ti? Pacchimo và puriso purimaæ purisaæ ÃïÃpeti 'yena tvaæ gacchissasi, ahampi tena gacchissÃmÅ?" Ti. "Na hi bhante anÃlÃpo tesaæ a¤¤ama¤¤ehi dvÃrattà gacchanti" ti. "Evameva kho mahÃrÃja dvÃrattà yattha cakkhuvi¤¤Ãïaæ uppajjati, "tattha manovi¤¤Ãïampi uppajjati na ca cakkhuvi¤¤Ãïaæ manovi¤¤Ãïaæ ÃïÃpeti 'yatthÃhaæ uppajjÃmi tvampi tattha uppajjÃhÅ' ti. NÃpi manovi¤¤Ãïaæ cakkhuvi¤¤Ãïaæ ÃïÃpeti 'yattha tvaæ uppajjissasi ahampi tattha uppajjissÃmÅ' ti. AnÃlÃpo tesaæ a¤¤ama¤¤ehi. DvÃrattà upapajjantÅ" ti. "Kathambhante nÃgasena ciïïattà yattha cakkhuvi¤¤Ãïaæ uppajjati tattha manovi¤¤Ãïampi uppajjati? Opammaæ karohÅ" ti. "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja. PaÂhamaæ ekaæ sakaÂaæ gaccheyya, atha dutiyaæ sakaÂaæ katamena gacchayo?" Ti. "Yena bhante purimaæ sakaÂaæ gataæ, tampi tena gaccheyyÃ" ti. "Kinnu kho mahÃrÃja pÆrimaæ sakaÂaæ pacchimaæ sakaÂaæ ÃïÃpeti, 'yenÃhaæ gacchÃmi tvampi tena gacchÃhÅ'ti? Pacchimaæ [PTS Page 059] [\q 59/] và sakaÂaæ pÆrimaæ sakaÂaæ ÃïÃpeti 'yena tvaægacchissasi, ahampi tena gacchissamÅ'ti?" "Na hi bhante. AnÃlapo tesaæ a¤¤ama¤¤ehi. Ciïïattà gacchantÅ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja ciïïattà yattha cakkhuvi¤¤Ãïaæ uppajjati, tattha manovi¤¤Ãïampi uppajjati. Na ca cakkhuvi¤¤Ãïaæ manovi¤¤Ãïaæ ÃïÃpeti 'yatthÃhaæ uppajjÃmi, tvampi tattha uppajjÃhÅ'ti. NÃpi manovi¤¤Ãïaæ cakkhuvi¤¤Ãïaæ ÃïÃpeti 'yattha tvaæ uppajjissasi, ahampi tattha uppajjissÃmÅ'ti. AnÃlÃpo tesaæ a¤¤ama¤¤ehi. Ciïïattà uppajjantÅ" ti. "Kathambhante nÃgasena samudÃcaritattà yattha cakkhuvi¤¤Ãïaæ uppajjati, tattha manovi¤¤Ãïampi uppajjati? Opammaæ karohÅ" ti. [SL Page 055] [\x 55/] "Yathà mahÃrÃja muddà gaïanà saÇkhà lekhà sippaÂÂhÃnesu Ãdikammikassa dandhÃyanà bhavati, atha aparena samayena nisammakiriyÃya samudÃcaritattà adandhÃyanà bhavati, evameva kho mahÃrÃja samudÃcaritattà yattha cakkhuvi¤¤Ãïaæ uppajjati, tattha manovi¤¤Ãnampi uppajjati. Na ca cakkhuvi¤¤Ãïaæ manovi¤¤Ãïaæ ÃïÃpeti 'yatthÃhaæ uppajjÃmi, tvampi tattha uppajjÃhÅ'ti. NÃpi manovi¤¤Ãïaæ cakkhuvi¤¤Ãïaæ ÃïÃpeti 'yattha tvaæ uppajjissasi, ahampi tattha uppajjissÃmÅ'ti. AnÃlÃpo tesaæ a¤¤ama¤¤ehi ca. SamudÃcaritattà uppajjantÅ" ti. "Bhante nÃgasena yattha sotavi¤¤Ãïaæ uppajjati, tattha manovi¤¤Ãïampi uppajjatÅ? Ti. "Yattha ghÃïavi¤¤Ãïaæ uppajjati, tattha manovi¤¤Ãïampi uppajjatÅ? Ti. "Yattha jivhÃvi¤¤Ãïaæ uppajjati, tattha manovi¤¤Ãïampi uppajjatÅ? Ti. "Yattha kÃyavi¤¤Ãïaæ uppajjati, tattha manovi¤¤Ãïampi uppajjatÅ? Ti. "ùma mahÃrÃja. Yattha kÃyavi¤¤Ãïaæ uppajjati tattha manovi¤¤Ãïampi uppajjatÅ" ti. "Kinnu kho bhante nÃgasena paÂhamaæ kÃyavi¤¤Ãïaæ uppajjati, pacchà manovi¤¤Ãïaæ? UdÃhu manovi¤¤Ãïaæ paÂhamaæ uppajjati, pacchà kÃyavi¤¤Ãïanti?" "KÃyavi¤¤Ãïaæ mahÃrÃja paÂhamaæ uppajjati. Pacchà manovi¤¤Ãïanti". "Kinnu kho bhante nÃgasena [PTS Page 060] [\q 60/] paÂhamaæ kÃyavi¤¤Ãïaæ uppajjati, pacchà manovi¤¤Ãïaæ? AnÃlÃpo tesaæ a¤¤ama¤¤ehi. SamudÃcaritattà uppajjantÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ' ti. 8. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena yattha manovi¤¤Ãïaæ uppajjati phasso'pi vedanÃ'pi tattha uppajjatÅ?" Ti. "ùma mahÃrÃja, yattha manovi¤¤Ãïaæ uppajjati, phassopi tattha uppajjati, vedanÃ'pi tattha uppajjati, sa¤¤Ã'pi tattha uppajjati, cetanÃ'pi tattha uppajjati, vitakko'pi tattha uppajjati, vicÃro'pi tattha uppajjati. Sabbe'pi phassapamÆkhà dhammà tattha uppajjantÅ"ti. "Bhante nÃgasena kiælakkhaïo phasso?" Ti. "Phusanalakkhaïo mahÃrÃja phasso" ti. "Opammaæ karohÅ" ti. [SL Page ' 56] [\x 56/] "Yathà mahÃrÃja dve meï¬Ã yujjheyyuæ, tesu yathà eko meï¬o, evaæ cakkhu daÂÂhabbaæ. Yathà dutiyo meï¬o evaæ rÆpaæ daÂÂhabbaæ. Yathà tesaæ sannipÃto, evaæ phasso daÂÂhabbo" ti. "Bhiyyo opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja dve pÃïÅ vajjeyyuæ, tesu yathà eko pÃïÅ, evaæ cakkhu daÂÂhabbaæ. Yathà dutiyo pÃïi, evaæ rÆpaæ daÂÂhabbaæ. Yathà tesaæ sannipÃto, evaæ phasso daÂÂhabbo" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 9. "Bhante nÃgasena kiælakkhaïà vedanÃ?" Ti. "Vedayitalakkhaïà mahÃrÃja vedanà anubhavalakkhaïà cÃ" ti. "Opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja kocideva puriso ra¤¤o adhikÃraæ kareyya, tassa rÃjà tuÂÂho adhikÃraæ dadeyya, so tena adhikÃrena pa¤cahi kÃmaguïehi samappito samaÇgÅbhuto paricareyya, tassa evamassa 'mayà kho pubbe ra¤¤o adhikÃro kato. Tassa me rÃjà tuÂÂho adhikÃraæ adÃsi. SvÃhaæ tato nidÃnaæ imaæ evarÆpaæ vedanaæ vediyÃmÅ'ti, yathà và pana mahà rÃja [PTS Page 061] [\q 61/] kocideva puriso kusalaæ kammaæ katvà kÃyassa bhedà parammaraïà sugatiæ saggaæ lokaæ upapajjeyya, so tattha dibbehi pa¤cahi kÃmaguïehi samappito samaÇgÅbhuto paricareyya, tassa evamassa 'ahaæ kho pubbe kusalaæ kammaæ akÃsiæ, so'haæ tato nidÃnaæ imaæ evarÆpaæ vedanaæ vediyÃmÅ'ti, evameva kho mahÃrÃja vedayitalakkhaïà ceva vedanÃ, anubhavanalakkhaïà cÃ"ti, "Kallo'si bhante nÃgasenÃ"ti. 10. "Bhante nÃgasena kiælakkhaïà sa¤¤Ã?" Ti. "Sa¤jÃnanalakkhaïà mahÃrÃja sa¤¤Ã. Kiæ sa¤jÃnÃti? NÅlampi sa¤jÃnÃti, pÅtampi sa¤jÃnÃti, lohitampi sa¤jÃnÃti, odÃtampi sa¤jÃnÃti, ma¤jeÂÂhampi sa¤jÃnÃti, evaæ kho mahÃrÃja sa¤jÃnanalakkhaïà sa¤¤Ã" ti. "Opammaæ karohÅ" ti. [SL Page 057] [\x 57/] "Yathà mahÃrÃja ra¤¤o bhaï¬ÃgÃriko bhaï¬ÃgÃraæ pavisitvà nÅlapÅtalohitodÃtama¤jeÂÂhÃni rÃjabhoggÃni-16. RÆpÃni passitvà sa¤jÃnÃti, evameva kho mahÃrÃja sa¤jÃnanalakkhaïà sa¤¤Ã" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 11. "Bhante nÃgasena kiælakkhaïà cetanÃ?" Ti. "Cetayitalakkhaïà mahÃrÃja cetanà abhisaÇkhÃralakkhaïà cÃ" ti. "Opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja kocideva puriso visaæ abhisaÇkharitvà attanà ca piveyya, pare ca pÃyeyya, so attanÃ'pi dukkhito bhaveyya, pare'pi dukkhità bhaveyyuæ, evameva kho mahÃrÃja idhekacco puggalo akusalaæ kammaæ cetanÃya cetayitvà kÃyassa bhedà parammaraïà apÃyaæ duggatiæ vinÅpÃtaæ nirayaæ uppajjeyya, ye'pi tassa anusikkhanti te'pi kÃyassabhedà parammaraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upapajjanti. Yathà và pana mahÃrÃja kocideva puriso sappinavanÅtatelamadhuphÃïitaæ ekajjhaæ abhisaÇkharitvà attanà ca piveyya, pare ca pÃyeyya, so attanà sukhito bhaveyya, pare'pi sukhità bhaveyyuæ, [PTS Page 062] [\q 62/] evameva kho mahÃrÃja idhekacco puggalo kusalaæ kammaæ cetanÃya cetayitvà kÃyassa bhedà parammaraïà sugatiæ saggaæ lokaæ upapajjati. Ye'pi tassa anusikkhanti, te'pi kÃyassa bhedà parammaraïà sugatiæ saggaæ lokaæ upapajjanti. Evameva kho mahÃrÃja cetayitalakkhaïà cetanà abhisaÇkhÃralakkhaïà cÃ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti, 12. "Bhante nÃgasena kiælakkhaïà vi¤¤Ãïanti?" "VijÃnanalakkhaïaæ mahÃrÃja vi¤¤Ãïanti". "Opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja nagaraguttiko majjhe nagare siÇghÃÂake nisinno passeyya puratthimadisato purisaæ Ãgacchantaæ, passeyya dakkhiïadisato purisaæ Ãgacchantaæ, passeyya pacchimadisato purisaæ Ãgacchantaæ, passeyya uttaradisato purisaæ Ãgacchantaæ, evameva kho mahÃrÃja ya¤ca puriso cakkhunà rÆpaæ passati taæ vi¤¤Ãïena vijÃnÃti, ya¤ca sotena saddaæ suïÃti taæ ----------- 16. RÃjabhogÃni. (Ma. , SÅmu) [SL Page 058] [\x 58/] Vi¤¤Ãïena vijÃnÃti, ya¤ca ghÃïena gandhaæ ghÃyati taæ vi¤¤Ãïena vijÃnÃti, ya¤ca jivhÃya rasaæ sÃyati taæ vi¤¤Ãïena vijÃnÃti, ya¤ca kÃyena phoÂÂhabbaæ phusati taæ vi¤¤Ãïena vijÃnÃti, ya¤ca manasà dhammaæ vijÃnÃti taæ vi¤¤Ãïena vijÃnÃti, evaæ kho mahÃrÃja vijÃnanalakkhaïaæ vi¤¤Ãïanti". "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 13. "Bhante nÃgasena kiælakkhaïo vitakko?" Ti. "AppaïÃlakkhaïo mahÃrÃja vitakko" ti. "Opammaæ karohÅ" ti, "Yathà mahÃrÃja va¬¬hakÅ suparikammakataæ dÃruæ sandhismiæ appeti, evameva kho mahÃrÃja appaïÃlakkhaïo vitakko" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 14. "Bhante nÃgasena kiælakkhaïo vicÃro?" Ti. "Anumajjanalakkhaïo mahÃrÃja vicÃro" ti, "Opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja kaæsatÃlaæ ÃkoÂitaæ pacchà [PTS Page 063] [\q 63/] anuravati anusandahati, yathà mahÃrÃja ÃkoÂanà evaæ vitakko daÂÂhabbo. Yathà anuravanà evaæ vicÃro daÂÂhabbo" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. VicÃravagago tatiyo (Imasmiæ vagago cuddasa pa¤hÃ) 4. NibbÃnavaggo 1. RÃjÃÃha: "bhante nÃgasena sakkà imesaæ dhammÃnaæ ekatobhÃvaÇgatÃnaæ vinibbhujitvà vinibbhujitvà nÃnÃkaraïaæ pa¤¤Ãpetuæ 'ayaæ phasso, ayaæ vedanÃ, ayaæ sa¤¤Ã, ayaæ cetanÃ, idaæ vi¤¤Ãïaæ, ayaæ vitakko, ayaæ vicÃro'ti?" "Na sakkà mahÃrÃja imesaæ dhammÃnaæ ekatobhÃvaÇgatÃnaæ vinibbhujitvà vinibbhujitvà nÃnÃkaraïaæ pa¤¤Ãpetuæ 'ayaæ phasso, ayaæ vedanÃ, ayaæ sa¤¤Ã, ayaæ cetanÃ, idaæ vi¤¤Ãïaæ, ayaæ vitakko, ayaæ vicÃro'ti". "Opammaæ karohÅ" ti, [SL Page 059] [\x 59/] "Yathà mahÃrÃja ra¤¤o sÆdo yÆsaæ và rasaæ và kareyya, so tattha dadhimpi pakkhipeyya, loïampi pakkhipeyya, siÇgiverampi pakkhipeyya, jirakampi pakkhipeyya, maricampi pakkhipeyya, a¤¤Ãni'pi pakÃrÃni pakkhipeyya, tamenaæ rÃjà evaæ vadeyya, 'dadhissa me rasaæ Ãhara, loïassa me rasaæ Ãhara, siÇgiverassa me rasaæ Ãhara. Jirakassa me rasaæ Ãhara, maricassa me rasaæ Ãhara, sabbesaæ me pakkhittÃnaæ rasaæ ÃharÃ'ti. Sakkà nu kho mahÃrÃja tesaæ rasÃnaæ ekatobhÃvaÇgatÃnaæ vinibbhujitvà vinibbhujitvà rasaæ Ãharituæ ambilattaæ và lavaïattaæ và tittakattaæ và kaÂukattaæ và kasÃyattaæ và madhurattaæ vÃ?" Ti. "Na hi bhante sakkà tesaæ rasÃnaæ [PTS Page 064] [\q 64/] ekatobhÃvaÇgatÃnaæ vinibabhujitvà vinibbhujitvà nÃnÃkaraïaæ pa¤¤Ãpetuæ 'ayaæ phasso, ayaæ vedanÃ, ayaæ sa¤¤Ã, ayaæ cetanÃ, idaæ vi¤¤Ãïaæ, ayaæ vitakko, ayaæ vicÃro' ti. Api ca kho pana sakena sakena lakkhaïena upaÂÂhahantÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 2. Thero Ãha: "loïaæ mahÃrÃja cakkhuvi¤¤eyyantÅ?" "ùma bhante. Cakkhuvi¤¤eyyanti. " "SuÂÂhu kho mahÃrÃja jÃnÃsÅ?" Ti. "Kimpana bhante jivhÃvi¤¤eyyanti?" "ùma mahÃrÃja jivhÃvi¤¤eyyanti" "Kipana bhante sabbaæ loïaæ jivhÃya vijÃnÃtÅ?" Ti. "ùma mahÃrÃja. Sabbaæ loïaæ jivhÃya vijÃnÃtÅ" ti. "Yadi bhante sabbaæ loïaæ jivhÃya vijÃnÃti, kissa pana taæ sakaÂehi balivaddà Ãharanti? Nanu loïameva Ãharitabbanti?" "Na sakkà mahÃrÃja loïameva Ãharituæ. EkatobhÃvaÇgatà ete dhammà gocaranÃnattaæ gatà loïaæ garubhÃvo cÃ?" Ti. "Sakkà pana mahÃrÃja loïaæ tulÃya tulayitunti?" "ùma bhante. SakkÃ" ti. [SL Page 060] [\x 60/] "Na sakkà mahÃrÃja loïaæ tulÃya tulayituæ. GarubhÃvo tulÃya tulÅyatÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. [PTS Page 065] [\q 65/] 3. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena yÃnimÃni pa¤cÃyatanÃni kinnu tÃni nÃnÃkammehinibbattÃni? UdÃhu ekena kammenÃ?" Ti. "NÃnÃkammehi mahÃrÃja nibbattÃni, na ekena kammenÃ" ti. "Opammaæ karohÅ"ti. Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja? Ekasmiæ khette pa¤ca bÅjÃni vapeyyuæ, tesaæ nÃnÃbÅjÃnaæ nÃnÃphalÃni nibbatteyyunti?" "ùma bhante. Nibbatteyyunti" "Evameva kho mahÃrÃja yÃnimÃni pa¤cÃyatanÃni, tÃni nÃnÃkammehi nibbattÃni, na ekena kammenÃ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 4. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena, kena kÃraïena manussà na sabbe samakÃ, a¤¤e appÃyukÃ, a¤¤e dÅghÃyukÃ, a¤¤e bavhÃbÃdhÃ, a¤¤e appÃbÃdhÃ, a¤¤e dubbaïïÃ, a¤¤e vaïïavanto, a¤¤e appesakkhÃ, a¤¤e mahesakkhÃ, a¤¤e appabhogÃ, a¤¤e mahÃbhogÃ, a¤¤e nÅcakulÅnÃ, a¤¤e mahÃkulÅnÃ, a¤¤e duppa¤¤Ã, a¤¤e pa¤¤Ãvanto?" Ti. Thero Ãha: "kissa pana mahÃrÃja rukkhà na sabbe samakÃ, a¤¤e ambilÃ, a¤¤e lavaïÃ, a¤¤e tittakÃ, a¤¤e kaÂukÃ, a¤¤e kasÃvÃ, a¤¤e madhurÃ?" Ti. "Ma¤¤Ãmi bhante bÅjÃnaæ nÃnÃkaraïenÃ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja kammÃnaæ nÃnÃkaraïena manussà na sabbe samakà a¤¤e appÃyukÃ, a¤¤e dÅghÃyukÃ, a¤¤e bavhÃbÃdhÃ, a¤¤e appÃbÃdhÃ, a¤¤e dubbaïïÃ, a¤¤e vaïïavanto, a¤¤e appesakkhÃ, a¤¤e mahesakkhÃ, a¤¤e appabhogÃ, a¤¤e mahÃbhogÃ, a¤¤e nÅcakulÅnÃ, a¤¤e mahÃkulÅnÃ, a¤¤e duppa¤¤Ã, a¤¤e pa¤¤Ãvanto. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatÃ: 'kammassakà mÃïava sattà kammadÃyÃdà kammayonÅ kammabandhÆ kammapaÂisaraïà kammaæ satte vibhajati yadidaæ hÅnappaïÅtatÃyÃ' ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. [SL Page 061] [\x 61/] 5. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena, tumhe bhaïatha 'kinti imaæ dukkhaæ nirujjheyya, a¤¤a¤ca dukkhaæ na [PTS Page 066] [\q 66/] uppajjeyyÃ'ti etadatthà mahÃrÃja ambhÃkaæ pabbajjÃ'ti? Kiæ paÂigacceva-17. VÃyamitena? Nanu sampatte kÃle vÃyamitabbanti?" "Thero Ãha. " "Sampatte kÃle mahÃrÃja vÃyÃmo akiccakaro bhavati paÂigacceva vÃyÃmo kiccakaro bhavatÅ" ti. "Opammaæ karohÅ" ti. "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja? Yadà tvaæ pipÃsito bhaveyyÃsi, tadà tvaæ udapÃnaæ khanÃpeyyÃsi, talÃkaæ khanÃpeyyÃsi pÃnÅyaæ pivissÃmÅti?" "Na hi bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja sampatte kÃle vÃyÃmo akiccakaro bhavati. PaÂigacceva vÃyÃmo kiccakaro bhavatÅ" ti. "BhÅyyo opammaæ karohÅ" ti. "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja. Yadà tvaæ bubhukkhito bhaveyyÃsi, tadà tvaæ khettaæ kasÃpeyyÃsi, sÃliæ ropÃpeyyÃsi, dha¤¤aæ atiharÃpeyyÃsi 'bhattaæ bhu¤jissÃmÅ'ti?" "Na hi bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja sampatte kÃle vÃyÃmo akiccakaro bhavati. PaÂigacce va vÃyÃmo kiccakaro bhavatÅ" ti. "Bhiyyo opammaæ karohÅ" ti. "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja, yadà te saÇgÃmo paccupaÂÂhito bhaveyya, tadà tvaæ parikhaæ khanÃpeyyÃsi? PÃkÃraæ kÃrÃpeyyÃsi? GopÆraæ kÃrÃpeyyasi? AÂÂÃlakaæ kÃrÃpeyyÃsi? Dha¤¤aæ atiharÃpeyyÃsi? Tadà tvaæ hatthismiæ sikkheyyÃsi? Assasmiæ sikkheyyÃsi? Rathasmiæ sikkheyyÃsi? Dhanusmiæ sikkheyyÃsi? Tharusmiæ sikkheyyÃsÅ?" Ti. "Na hi bhante" ti. Evameva kho mahÃrÃja sampatte kÃle vÃyÃmo akiccakaro bhavati. PaÂigacceva vÃyÃmo kiccakaro bhavati bhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatÃ: ------------- 17. PaÂikacaceva. (Ma) [SL Page 062] [\x 62/] "PaÂigacceva taæ kayirà yaæ ja¤¤Ã hitamattano, Na sÃkaÂikacintÃya mantà dhÅro parakkame. Yathà sÃkaÂiko nÃma samaæ hitvà mahÃpathaæ, Visamaæ maggamÃruyha akkhacchinto'va jhÃyati. [PTS Page 067] [\q 67/] Evaæ dhammà apakkamma adhammamanuvattiya Mando maccumukhaæ patto akkhacchinto'va socati" ti. "Kallo' si bhante nÃgasenÃ" ti. 6. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena, tumhe bhaïatha 'pÃkatikaggito nerayiko aggi mahÃbhimataro hoti. Khuddako'pi pÃsÃïo pÃkatike aggimhi pakkhitto divasampi ¬ayahamÃno na vilayaæ gacchati, kuÂÃgÃramatto'pi pÃsÃïo nerayikaggimhi pakkhittokhaïena vilayaæ gacchatÅ' ti. Etaæ vacanaæ na saddahÃmi. Eva¤ca pana vadetha'ye ca tattha uppannÃsattÃ, te anekÃni'pi vassasahassÃni niraye paccamÃnà na vilayaæ gacchantÅ' ti tampi vacanaæ na saddahÃmÅ" ti. "Thero Ãha: "taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja, yà tà santi makariniyo'pi suæsumÃriniyo'pi kacchapiniyo'pi moriniyo'pi kapotiyo'pi, kinnu tà kakkhalÃni pÃsÃïÃni sakkharÃyo ca khÃdantÅ?" Ti. "ùma bhante khÃdantÅ" ti. "Kimpana tÃni tÃsaæ kucchiyaæ koÂÂhabbhantaragatÃni vilayaæ gacchantÅ?" Ti. "ùma bhante, vilayaæ gacchantÅ" ti. "Yo pana tÃsaæ kucchiyaæ gabbho, so'pi vilayaæ gacchati?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Kena kÃraïenÃ?" Ti. "Ma¤¤Ãmi bhante kammÃdhikatena na vilayaæ gacchatÅ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja kammÃdhikatena nerayikà sattà anekÃni'pi cassasahassÃni niraye paccamÃnà na vilayaæ gacchanti, tattheva jÃyanti, tattheva va¬¬hanti, tattheva maranti. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatÃ: "so na tÃva kÃlaæ karoti yÃva na taæpÃpaæ kammaæ vyantÅhotÅ" ti. "Bhiyyo opammaæ karohÅ" ti. [SL Page 063] [\x 63/] "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja, yà tà santi sÅhiyo'pi vyagaghiyo'pi dipiniyo'pi kukkuriyo'pi, kinnu tà kakkhalÃni'pi aÂÂhikÃni maæsÃni khÃdanti?" Ti. "ùma bhante, khÃdantÅ" ti. "Kimpana tÃni tÃsaæ [PTS Page 068] [\q 68/] kucchiyaæ koÂÂhabbhantaragatÃni vilayaæ gacchantÅ?" Ti. "ùmabhante. Vilayaæ gacchantÅ" ti. "Yo pana tÃsaæ kucchiyaæ gabbho, so'pi vilayaæ gacchatÅ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Kena kÃraïenÃ?" Ti. "Ma¤¤Ãmi bhante, kammÃdhikatena na vilayaæ gacchatÅ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja kammÃdhikatena nerayikà sattà anekÃni'pi cassasahassÃni niraye paccamÃnà na vilayaæ gacchantÅ" ti. "BhÅyyo opammaæ karohÅ" ti. "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja, yà tà santi yonakÃsukhumÃliniyo'pi khattiyasukhumÃliniyo'pi brÃhmaïasukhumÃliniyo'pi gahapatisukhumÃliniyo'pi kinnu tà kakkhalÃni khajjakÃni maæsÃni khÃdantÅ?" Ti. "ùma bhante khÃdantÅ" ti. "Kimpana tÃni tÃsaæ kucchiyaæ koÂÂhabbhantaragatÃni vilayaæ gacchantÅ?" Ti. "ùma bhante vilayaæ gacchantÅ" ti. "Yo pana tÃsaæ kucchiyaæ gabbho so'pi vilayaæ gacchatÅ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Kena kÃraïenÃ?" Ti. "Ma¤¤Ãmi bhante kammÃdhikatena na vilayaæ gacchati" ti. "Evameva kho mahÃrÃja, kammÃdhikatena nerayikà sattà anekÃni'pi vassasahassÃni niraye paccamÃnà na vilayaæ gacchanti, tattheva jÃyanti, tattheva va¬¬hanti, tattheva maranti. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatÃ: "so na tÃva kÃlaæ karoti yÃva na taæ pÃpaæ kammaæ vyantÅ hotÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 7. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena, tumhe bhaïatha "ayaæ mahà paÂhavi udake patiÂÂhitÃ, udakaæ vÃte patiÂÂhitaæ, vÃto ÃkÃse patiÂÂhito'ti. Etampi vacanaæ na saddahÃmÅ" ti. [SL Page 064] [\x 64/] "Thero dhammakarakena udakaæ gahetvà rÃjÃnaæ milindaæ sa¤¤Ãpesi 'yathà mahÃrÃja, imaæ udakaæ vÃtena ÃdhÃritaæ, evaæ tampi udakaæ vÃtena ÃdhÃritanti". "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 8. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena nirodho nibbÃnanti?" "ùma mahÃrÃja nirodho nibbÃnanti". "Kathambhante [PTS Page 069] [\q 69/] nÃgasena nirodho nibbÃnanti?" Sabbe bÃlaputhujjanà kho mahÃrÃja ajjhattikabÃhire Ãyatane abhinandanti, abhivadanti, ajjhosÃya tiÂÂhanti. Te tena sotena vuyhanti, na parimuccanti jÃtiyà jarÃya maraïena sokena paridevena dukkhehi domanassehi upÃyÃsehi, na parimuccanti dukkhasmÃ'ti vadÃmi sutavà ca kho mahÃrÃja ariyasÃvako ajjhattikabÃhire Ãyatane nÃbhinandati, nÃbhivadati, nÃjjhosÃya tiÂÂhati. Tassa taæ anabhinandato anabhivadato anajjhosÃya tiÂÂhato taïhà nirujjhati, taïhÃnirodhà upÃdÃnanirodho, upÃdÃnanirodhà bhavanirodho bhavanirodhà jÃtinirodho, jÃtinirodhà jarÃmaraïaæ sokaparidevadukkhadomanassupÃyÃsà nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Evaæ kho mahÃrÃja nirodho nibbÃnanti". "Kallo' si bhante nÃgasenÃ" ti, 9. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena sabbeva labhanti nibbÃnanti? "Na kho mahÃrÃja sabbeva labhanti nibbÃnaæ. Api ca kho mahÃrÃja yo sammà paÂipanno abhi¤¤eyye dhamme abhijÃnÃti, pari¤¤eyye dhamme parijÃnÃti, pahÃtabbe dhamme pajahati, bhÃvetabbe dhamme bhÃveti, sacchikÃtabbe dhamme sacchikaroti, so labhati nibbÃnanti". "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 10. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena, yo na labhati nibbÃnaæ, jÃnÃti so sukhaæ nibbÃnanti?" "ùma mahÃrÃja, yo na labhati nibbÃnaæ, jÃnÃti so sukhaæ nibbÃnanti". [SL Page 065] [\x 65/] "Kathambhante nÃgasena alabhanto jÃnÃti 'sukhaæ nibbÃnanti?" "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja yesaæ nacchinnà hatthapÃdà jÃneyyuæ te mahÃrÃja dukkhaæ hatthapÃdacchedananti?" "ùma bhante. JÃneyyunti", "Kathaæ jÃneyyunti?" "A¤¤esaæ bhante jinnahatthapÃdÃnaæ paridevitasaddaæ sutvà jÃnanti dukkhaæ [PTS Page 070] [\q 70/] hatthapÃdacchadananti". "Evameva kho mahÃrÃja, yesaæ diÂÂhaæ nibbÃnaæ, tesaæ sutvà jÃnÃti sukhaæ nibbÃnanti". "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. NibbÃnavaggo catuttho. 5. Buddhavaggo 1. RÃjà Ãha "bhante nÃgasena, buddho tayà diÂÂho?" Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ" ti. "Atha te Ãcariyehi buddho diÂÂho?" Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ" ti. "Tena hi bhante nÃgasena natthi buddho?" Ti. "Kimpana mahÃrÃja himavati Æhà nadÅ tayà diÂÂhÃ?" "Na hi bhante" ti. "Atha te pitarà Æhà nadÅ diÂÂhÃ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Tena hi mahÃrÃja, natthi Æhà nadÅ?" Ti. "Atthi bhante. Ki¤cÃpi me Æhà nadÅ na diÂÂhÃ, pitarÃ'pi me Æhà nadÅ na diÂÂhÃ, api ca atthi Æhà nadÅ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja, ki¤cÃpi mayà bhagavà na diÂÂho, Ãcariyehi'pi me bhagavà na diÂÂho, api ca atthi bhagavÃ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. [SL Page 066] [\x 66/] 2. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena buddho anuttaro?" Ti. "ùma mahÃrÃja, bhagavà anuttaro" ti, "Kathambhante nÃgasena, adiÂÂhapubbaæ jÃnÃsi 'buddho anuttaro' ti?" "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja? Yehi adiÂÂhapubbo mahÃsamuddo jÃneyyunte mahÃrÃja mahanto kho samuddo gambhÅro appameyyo duppariyogÃho, yatthimà pa¤ca mahÃnadiyo satataæ samitaæ appenti, seyyathÅdaæ: gaÇgà yamunà aciravatÅ sarabhu mahÅ. Neva tassa Ænattaæ và purattaæ và pa¤¤ÃyatÅ" ti. "ùma bhante, jÃneyyunti". "Evameva kho mahÃrÃja sÃvake mahante [PTS Page 071] [\q 71/] parinibbute passitvà jÃnÃmi bhagavà anuttaro" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 3. RÃjà Ãha: " bhante nÃgasena sakkà jÃnituæ 'buddho anuttaro'ti?" "ùma mahÃrÃja, sakkà jÃnituæ 'bhagavà anuttaro'ti", "Kathambhante nÃgasena, sakkà jÃnituæ 'buddho anuttaro'ti?" "BhÆtapubbaæ mahÃrÃja, tissatthero nÃma lekhÃcariyo ahosi. BahÆni vassÃni'ssa abbhatÅtÃni kÃlakatassa. Kathaæ so ¤ÃyatÅ?" Ti. "Lekhena bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja yo dhammaæ passati, so bhagavantaæ passati. Dhammo hi mahÃrÃja bhagavatà desito" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 4. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena dhammo tayà diÂÂho?" Ti. "Buddhanettiyà kho mahÃrÃja buddhapa¤¤attiyà yÃvajÅvaæ sÃvakehi vattitabbanti". "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti, 5. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena na ca saÇkamati paÂisandahati cÃ?" Ti. "ùma mahÃrÃja, na ca saÇkamati paÂisandahati cÃ"ti. [SL Page 067] [\x 67/] "Kathambhante nÃgasena na ca saÇkamati paÂisandahati ca? Opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja kocideva puriso padÅpato padÅpaæ padÅpeyya, kinnu kho so mahÃrÃja padÅpo padÅpamhà saÇkanto?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja na ca saÇkamati paÂisandahati cÃ" ti. "Bhiyyo opammaæ karohÅ" ti. "AbhijÃnÃsi nu tvaæ mahÃrÃja, daharako santo silokÃcariyassa santike ka¤ci silokaæ gahitanti?". "ùma bhante" ti. "Kinnu kho mahÃrÃja so siloko Ãcariyamhà saÇkanto?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja na ca saÇkamati paÂisandahati cÃ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ"ti. 6. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena vedagu upalabbhatÅ?" Ti. "Thero Ãha: paramatthena kho mahÃrÃja vedagu na upalabbhatÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. [PTS Page 072] [\q 72/] 7. "RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena atthi koci satto yo imambhà kÃyà a¤¤aækÃyaæ saÇkamatÅ?" Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ" ti. "Yadi bhante nÃgasena imambhà kÃyà a¤¤aæ kÃyaæ saÇkamanto natthi, nanu mutto bhavissati pÃpakehi kammehÅ?" Ti. "ùma mahÃrÃja. Yadi na paÂisandaheyya, mutto bhavissati pÃpakehi kammehi. Yasmà ca kho mahÃrÃja paÂisandahati, tasmà na parimutto pÃpakehi kammehÅ" ti. "Opammaæ karohÅ"ti. "Yathà mahÃrÃja kocideva puriso a¤¤atarassa purisassa ambaæ avahareyya, kiæ so daï¬appatto bhaveyyÃ?" Ti. "ùma bhante, daï¬appatto bhaveyyÃ"ti. [SL Page 068] [\x 68/] "Na kho so mahÃrÃja tÃni ambÃni avahariyÃni tena ropitÃni kasmà daï¬appatto bhaveyyÃ?" Ti. "TÃni bhante ambÃni nissÃya jÃtÃni. Tasmà so daï¬appatto bhaveyyÃ?" Ti. "Evameva kho mahÃrÃja iminà nÃmarÆpena kammaækaroti sobhanaæ và asobhanaæ vÃ. Tena kammena a¤¤aæ nÃmarÆpaæ paÂisandahati. Tasmà na parimutto pÃpakehi kammehÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 8. "RÃjà Ãha: bhante nÃgasena iminà nÃmarÆpena kammaæ kataæ kusalaæ và akusalaæ vÃ. Kuhiæ tÃni kammÃni tiÂÂhanti?" Ti. "Anubandheyyuæ kho mahÃrÃja tÃni kammÃni chÃyÃ'va anapÃyinÅ" ti. "Sakkà pana bhante tÃni kammÃni dassetuæ 'idha và tÃni kammÃni tiÂÂhantÅ' ti?" "Na sakkà mahÃrÃja tÃni kammÃni dassetuæ 'idha và idha và tÃni kammÃni tiÂÂhantÅ'ti?" "Opammaæ karohÅ" ti. "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja, yÃnimÃni rukkhÃni anibbattaphalÃni, sakkà tesaæ phalÃni dassetuæ idha và 'idha và tÃni phalÃni tiÂÂhantÅ' ti?" "Na hi bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja abbocchinnÃya santatiyà na sakkà tÃni kammÃni dassetuæ 'idha và idha và tÃni kammÃni tiÂÂhantÅ' ti" "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. [PTS Page 073] [\q 73/] 9. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena yo uppajjati, jÃnÃti so uppajjissÃmÅ" ti?" "ùma mahÃrÃja yo uppajjati, jÃnÃti so uppajjissÃmÅti?" "Opammaæ karohÅ" ti. [SL Page 069] [\x 69/] "Yathà mahÃrÃja kassako gahapatiko bÅjÃni paÂhaviyaæ nikkhipitvà sammà deve vassante jÃnÃti 'dha¤¤aæ nibbattissatÅ' ti?" "ùma bhante jÃneyyÃ" ti. "Evameva kho masahÃrÃja yo uppajjati, jÃnÃti so 'uppajjissÃmÅ' ti". "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 10. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena buddho atthi?" Ti. "ùma mahÃrÃja bhagavà atthi" ti. "Sakkà pana bhante nÃgasena buddho nidassetuæ 'idha và idha vÃ' ti?" "Parinibbuto mahÃrÃja bhagavà anupÃdisesÃya nibbÃnadhÃtuyÃ. Na sakkà bhagavà nidassetuæ 'idha và idha vÃ'ti". "Opammaæ karohÅ" ti. "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja, mahato aggikkhandhassa jalamÃnassa yà acci atthaÇgatÃ, sakkà sà acci dassetuæ 'idha và idha vÃ' ti?" "Na hi bhante. Niruddhà sà acci appa¤¤attiæ gatÃ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja bhagavà anupÃdisesÃya nibbÃïadhÃtuyà parinibbuto. Atthaæ gato bhagavÃ. Na sakkà nidassetuæ 'idha và idha vÃ'ti. DhammakÃyena kho pana mahÃrÃja sakkà bhagavà nidassetuæ dhammo hi mahÃrÃja bhagavatà desito" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. Buddhavaggo pa¤camo. 6. Sativaggo. 1. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena piyo pabbajitÃnaæ kÃyo?" Ti. "Na kho mahÃrÃja piyo pabbajitÃnaæ kÃyo" ti. "Atha kissa nu kho bhante kelÃyatha, mamÃyathÃ?" Ti. "Kimpana te mahÃrÃja kadÃci karabhavi saÇgÃmagatassa kaï¬appahÃro hotÅ?" Ti. "ùma bhante hotÅ" ti. [SL Page 070] [\x 70/] "Kinnu [PTS Page 074] [\q 74/] kho mahÃrÃja so vaïo Ãlepena ca ÃlimpÅyati, telena ca makkhiyati, sukhumena ca colapaÂÂena paliveÂhiyati?" Ti. "ùma bhante. ùlepana ca Ãlimpiyati, telena ca makkhÅyati, sukhumena ca colapaÂÂena paÊiveÂhiyatÅ" ti. "Kinnu ko mahÃrÃja piyo te vaïo, yena Ãlepana ca ÃlimpÅyati, telena ca makkhiyati, sukhumena ca colapaÂÂena paÊiveÂhiyatÅ?" Ti. "Na kho me bhante piyo vaïo. Api ca maæsassa rÆhaïatthÃya Ãlepena ca ÃlimpÅyati, telena ca makkhÅyati, sukhumena ca colapaÂÂena paÊiveÂhiyatÅ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja appiyo pabbajitÃnaæ kÃyo atha ca pabbajità anajjhositÃkÃyaæ pariharanti brahmacariyÃnuggÃhÃya. Api ca kho mahÃrÃja vaïupamo kÃyo vutto bhagavatÃ. Tena pabbajità vaïamiva kÃyaæ pariharanti anajjhosità bhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatÃ: "AllacammapaÂicchanto navadvÃro mahÃvaïo Samantato paggharati asucÅ putigandhiyo" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 2. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena, buddho sabba¤¤Æ sabbadassÃvÅ?" Ti. "ùma mahÃrÃja. Bhagavà sabba¤¤Æ sabbadassÃvÅ" ti. "Atha kissa nu kho bhante nÃgasena sÃvakÃnaæ anupubbena sikkhÃpadaæ pa¤¤ÃpesÅ?" Ti. "Atthi pana te mahÃrÃja koci vejjo yo imissaæ paÂhaviyaæ sabbabhesajjÃni jÃnÃtÅ?" Ti. "ùma bhante. Atthi" ti. "Kinnu kho mahÃrÃja so vejjo gilÃnakaæ sampatte kÃle bhesajjaæ pÃyeti, udÃhu asampatte kÃle?" Ti. "Sampatte kÃle bhante gilÃnakaæ bhesajjaæ pÃyeti, no asampatte kÃle" ti. "Evameva kho mahÃrÃja, bhagavà sabba¤¤Æ sabbadassÃvÅ na akÃle sÃvakÃnaæ sikkhÃpadaæ pa¤¤Ãpeti. Sampatte kÃle sÃvakÃnaæ sikkhÃpadaæ pa¤¤Ãpeti yÃvajÅvaæ anatikkamanÅyantÅ". "Kallo' si bhante nÃgasenÃ" ti. [PTS Page 075] [\q 75/] [SL Page 071] [\x 71/] 3. RÃjà Ãha: bhante nÃgasena buddho dvattiæsamahÃpurisalakkhaïehi samannÃgato asÅtiyà ca anubya¤chanehi parira¤jito suvaïïavaïïo ka¤canasannibhattaco byÃmappabho?"Ti. "ùma mahÃrÃja, bhagavà dvattiæsamahÃpurisalakkhaïehi samannÃgato asÅtiyà ca anubya¤janehi parira¤jito suvaïïavaïïo ka¤canasantibhattaco byÃmappabho" ti. "Kimpanassa bhante mÃtÃpitaro' pi dvattiæsamahÃpurisalakkhaïehi samannÃgatà asÅtiyà ca anubya¤janehi parira¤jità suvaïïavaïïà ka¤canasannibhattacà byÃmappabhÃ?" Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ" ti. "Evaæ sante kho bhante nÃgasena na uppajjati buddho dvattiæsamahÃpurisalakkhaïehi samannÃgato, asÅtiyà ca anubya¤janehi parira¤jito, suvaïïavaïïo ka¤canasannibhattaco byÃmappabho. Api ca mÃtusadiso và putto hoti, mÃtupakkho vÃ, pitusadiso và putto hoti pitupakkho vÃ" ti. "Thero Ãha: atthi pana mahÃrÃja ki¤ci padumaæ satapattanti?" "ùma bhante. Atthi" ti. Tassa pana kuhiæ sambhavo?" Ti. "Kaddame jÃyati udake ÃsÅyatÅ" ti. "Kinnu kho mahÃrÃja padumaæ kaddamena sadisaæ vaïïena và gandhena và rasena vÃ?" Ti. "Na hi bhante" ti. ""Atha udakena sadisaæ vaïïena và gandhena và rasena vÃ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja bhagavà dvattiæsamahÃpurisalakkhaïehi samannÃgato asÅtiyà ca anubya¤janehi parira¤jito suvaïïavaïïo ka¤canasannibhattaco byÃmappabho" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 4. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena buddho brahmacÃrÅ?" Ti. "ùma mahÃrÃja bhagavà brahmacÃrÅ" ti. "Tena hi bhante nÃgasena buddho brahmuno sisso?" Ti. [SL Page 072] [\x 72/] "Atthi pana te mahÃrÃja hatthi pÃmokkho?" Ti. "ùma bhante [PTS Page 076] [\q 76/] atthi" ti. "Kinnu kho mahÃrÃja so hatthi kadÃci karahaci ko¤canÃdaæ nadatÅ' ti. "ùma bhante nadatÅ" ti. Tena hi te mahÃrÃja, so hatthi ko¤cÃnaæ-18. Sisso?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Kimpana mahÃrÃja brahmà sabuddhiko?" Ti. "Sabuddhiko bhante" ti. "Tena hi mahÃrÃja brahmà bhagavato sisso" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 5. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena upasampadà sundarÃ?" Ti. "ùma mahÃrÃja upasampadà sundarÃ" ti. "Atthi pana bhante buddhassa upasampadÃ, udÃhu natthi?" Ti. "Upasampanno kho mahÃrÃja bhagavà bodhirukkhamÆle sahasabba¤¤Æta¤Ãïena. Natthi bhagavato upasampadà a¤¤ehi dinnà yathà sÃvakÃnaæ mahÃrÃja bhagavà sikkhÃpadaæ pa¤¤Ãpeti yÃvajÅvaæ anatikkamanÅyanti". "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 6. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena, yo ca mÃtari matÃya rodati, yo ca dhammapemena rodati, ubhinnaæ tesaæ rodantÃnaæ kassa assu bhesajjaæ? Kassa na bhesajjanti". "Ekassa kho mahÃrÃja assu rÃgadosamohehi samalaæ uïhaæ. Ekassa pÅtisomanassena vimalaæ sÅtalaæ. Yaæ kho mahÃrÃja sÅtalaæ taæ bhesajjaæ. Yaæ uïhaæ taæ na bhesajjanti". "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti, 7. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena kiæ nÃnÃkaraïaæ sarÃgassa ca vÅtarÃgassa cÃ?"Ti. "Eko kho mahÃrÃja ajjhosito, eko anajjhosito" ti. --------- 18. Ko¤casakuïassa (ma. ) [SL Page 073] [\x 73/] "Kiæ etaæ bhante ajjhosito anajjhosito nÃmÃ?" Ti. "Eko kho mahÃrÃja atthiko, eko anatthiko" ti. "PassÃmahaæ bhante evarÆpaæ yo ca sarÃgo yo ca vÅtarÃgo, sabbo peso sobhanaæ yeva icchati khÃdanÅyaæ và bhojanÅyaæ và na koci pÃpakaæ icchatÅ?" Ti. "AvÅtarÃgo kho mahÃrÃja rasapaÂisaævedÅ ca rasarÃgapaÂisaævedÅ ca bhojanaæ bhu¤jati vÅtarÃgo pana [PTS Page 077] [\q 77/] rasapaÂisaævedÅ bhojanaæ bhu¤jati, no ca kho rasarÃgapaÂisaævedÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 8. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena pa¤¤Ã kuhiæ paÂivasatÅ?" Ti. "Na katthaci mahÃrÃjÃ" ti. "Tena hi bhante nÃgasena natthi pa¤¤Ã" ti. "VÃto mahÃrÃja kuhiæ paÂivasatÅ?" Ti. "Na katthaci bhante?" Ti. "Tena hi mahÃrÃja natthi vÃto?" Ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ"ti. 9. RÃjà Ãha: bhante nÃgasena yampanetaæ brÆsi saæsÃro'ti, kataro so saæsÃro?" Ti. "Idha mahÃrÃja jÃto idheva marati, idha mato a¤¤atra uppajjati tahiæ jÃto tahiæ yeva marati. Tahiæ mato a¤¤atra uppajjati. Evaæ kho mahÃrÃja saæsÃro hotÅ" ti. "Opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja kocideva puriso pakkaæ ambaæ khÃditvà aÂÂhiæ ropeyya, tato mahanto ambarukkho nibbattitvà phalÃni dadeyya, atha so puriso tato'pi pakkaæambaæ khÃditvà aÂÂhiæ ropeyya, tato'pi mahanto ambarukkho nibbattitvà phalÃni dadeyya, evametesaæ rukkhÃnaæ koÂi na pa¤¤Ãyati. Evameva kho mahÃrÃja. Idha jÃto idheva marati. Idha mato a¤¤atra uppajjati. Tahiæ jÃto tahiæ yeva marati. Tahiæ mato a¤¤atra uppajjati. Evaæ kho mahÃrÃja saæsÃro hotÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. [SL Page 074] [\x 74/] 10. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena, kena atÅtaæ cirakataæ saratÅ? " Ti, "Satiyà mahÃrÃjÃ" ti. "Tanu bhante nÃgasena cittena sarati no satiyÃ?" Ti. "AbhijÃnÃsi nu tvaæ mahÃrÃja, ki¤cideva karaïÅyaæ katvà pamuÂÂhanti?" "ùma bhante" ti. "Kinnu kho tvaæ mahÃrÃja tasmiæ samaye acittako ahosÅ?" Ti. "Na hi bhante. Sati tasmiæ samaye nÃhosÅ"ti. "Atha kasmà tvaæ mahÃrÃja evamÃha 'cittena sarati, no satiyÃ?" Ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 11. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena sabbà sati abhijÃnantÅ [PTS Page 078] [\q 78/] uppajjati? UdÃhu kaÂumikÃ' va satÅ?" Ti. "AbhijÃnantÅ'pi mahÃrÃja sati uppajjati. KaÂumikÃ'pi satÅ" ti. "Eva¤hi kho bhante nÃgasena sabbà sati abhijÃnantÅ natthi kaÂumikà satÅ?" Ti. "Yadi natthi mahÃrÃja kaÂumikà sati, natthi ki¤ci sippikÃnaæ kammÃyatanehi và sippÃyatanehi và vijjÃÂÂhÃnehi và karaïÅyaæ, niratthakà ÃcariyÃ. Yasmà ca kho mahÃrÃja atthi kaÂumikà sati, tasmà atthi kammÃyatanehi và sippÃyatanehi và vijjÃÂÂhÃnehi và karaïÅyaæ, attho ca ÃcariyehÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. Sativaggo aÂÂhamo (Imasmiæ vagge ekÃdasa pa¤hÃ) 9. ArÆpadhammavavatthÃna vaggo. 1. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena katÅhi ÃkÃrehi sati uppajjatÅ?" Ti. "SoÊasahi ÃkÃrehi mahÃrÃja sati uppajjati. Katamehi soÊasahi ÃkÃrehi? AbhijÃnato'pi mahÃrÃja sati uppajjati, kaÂumikÃyapi sati uppajjati, [SL Page 075] [\x 75/] OÊÃrikavi¤¤Ãïato'pi sati uppajjati, hitavi¤¤Ãïato'pi sati uppajjati, Ahitavi¤¤Ãïato'pi sati uppajjati, sabhÃganimittato'pi sati uppajjati, VisabhÃganimittato'pi sati uppajjati, KathÃbhi¤¤Ãïato'pi sati uppajjati, Lakkhaïato'pi sati uppajjati, Saraïato'pi sati uppajjati, MuddÃto'pi sati uppajjati, GaïanÃto'pi sati uppajjati, DhÃraïato'pi sati uppajjati, BhÃvanÃto'pi sati uppajjati, Potthakanibandhanato'pi sati uppajjati, Upanikkhepato'pi sati uppajjati, AnubhÆtato'pi sati uppajjatÅ" ti. "Kathaæ abhijÃnato sati uppajjatÅ?" Ti. "Yathà mahÃrÃja Ãyasmà ca Ãnando, khujjuttarà ca upÃsikÃ, yevÃpana¤¤e'pi [PTS Page 079] [\q 79/] keci jÃtissarà jÃtiæ saranti. Evaæ abhijÃnato sati uppajjati. Kathaæ kaÂumikÃya sati uppajjati? Yo pakatiyà muÂÂhassatiko, pare ca taæ sarÃpanatthaæ nibandhanti, evaæ kaÂumikÃya sati uppajjati. Kathaæ olÃrikavi¤¤Ãïato sati uppajjati? Yadà rajje và abhisitto hoti, sotÃpattiphalaæ và patto hoti, evaæ oÊÃrikavi¤¤Ãïato sati uppajjati. Kathaæ hitavi¤¤Ãïato sati uppajjati? Yambhi sukhÃpito amukasmiæ evaæ sukhÃpito' ti sarati, evaæ hitavi¤¤Ãïato sati, uppajjati. Kathaæ ahitavi¤¤Ãïato sati uppajjati? Yambhi dukkhÃpito amukasmiæ. Evaæ dukkhÃpito'ti sarati evaæ ahitavi¤¤Ãïato sati uppajjati. [SL Page 076] [\x 76/] Kathaæ sabhÃganimittato sati uppajjati? Sadisaæ puggalaæ disvà mÃtaraæ và pitaraæ và bhÃtaraæ và bhaginiæ và sarati, oÂÂhaæ và goïaæ và gadrabhaæ và disvà a¤¤aæ tÃdisaæ oÂÂhaæ và goïaæ và gadrabhaæ và sarati. Evaæ sabhÃganimittato sati uppajjati. Kathaæ visabhÃganimittato sati uppajjati? Asukassa nÃma evaæ vaïïo ediso saddo ediso gandho ediso raso ediso phoÂÂhabbo'ti sarati. Evaæ visabhÃganimittato sati uppajjati. Kathaæ kathÃbhi¤¤Ãïato sati uppajjati? Yo pakatiyà muÂÂhassatiko hoti, taæ pare sarÃpenti, tena so sarati. Evaæ kathÃbhi¤¤Ãïato sasati uppajjati. Kathaæ lakkhaïato sati uppajjati? Yo balivaddÃnaæ aÇkena jÃnÃti, lakkhaïena jÃnÃti, evaæ lakkhaïato sati uppajjati. Kathaæ saraïato sati uppajjati? Yo pakatiyà muÂÂhassatiko hoti, yo taæ 'sarÃhi bho sarÃhi bho'ti punappunaæ sarÃpeti. Evaæ saraïato sati uppajjati. Kathaæ muddÃto sati uppajjati? Lipiyà sikkhitattà jÃnÃti 'imassa akkharassa anantaraæ imaæ akkharaæ kÃtabbanti. ' Evaæ, muddÃto sati uppajjati. Kathaæ gaïanÃto sati uppajjati? GaïanÃya sikkhitattà gaïakà bahumpi gaïenti. Evaæ gaïanÃto sati uppajjati. Kathaæ dhÃraïato sati uppajjati? DhÃraïÃya sikkhitattaæ dhÃraïakà bahumpi [PTS Page 080] [\q 80/] dhÃrenti. Evaæ dhÃraïato sati uppajjati. Kathaæ bhÃvanÃto sati uppajjati? Idha bhikkhÆ anekavihitaæ pubbenivÃsaæ anussarati, seyyathÅdaæ: ekampi jÃtiæ dve'pi jÃtiyo tisso'pi jÃtiyo catasso'pi jÃtiyo pa¤ca'pi jÃtiyo dasa'pi jÃtiyo vÅsampi jÃtiyo siæsampi jÃtiyo cattÃrÅsampi jÃtiyo pa¤¤Ãsampi jÃtiyo jÃtisatampi jÃtisahassampi aneke'pi saævaÂÂakappe aneke'pi vivaÂÂakappe aneke'pi saævaÂÂavivaÂÂakappe 'amutrÃsiæ evannÃmo evaægotto evaævaïïo evamÃhÃro evaæsukhadukkhapaÂisaævedÅ evamÃyÆpariyanto. So tato cuto amutra upapÃdiæ. TatrapÃsiæ evannÃmo evaægotto evaævaïïoevamÃhÃro evaæsukhadukkhapaÂisaævedÅ evamÃyupariyanto. So tato cuto idhÆpapanno'ti. Iti sÃkÃraæ sauddesaæ pubbenivÃsaæ anussarati. Evaæ bhÃvanÃto sati uppajjati. [SL Page 077] [\x 77/] Kathaæ potthakanibandhanato sati uppajjati? RÃjÃno anusÃsaniyaæ anussarantà 'ekaæ potthakaæ ÃharathÃ'ti, tena potthakena anussaranti. Evaæ potthakanibandhanato sati uppajjati. Kathaæ upanikkhepato sati uppajjati? Upanikkhittaæ bhaï¬aæ disvà sarati. Evaæ upanikkhepato sati uppajjati. Kathaæ anubhÆtato sati uppajjati? DiÂÂhattà rÆpaæ sarati, sutattà saddaæ sarati, ghÃyitattà gandhaæ sarati, sÃyitattà rasaæ sarati, phuÂÂhattà phoÂÂhabbaæ sarati, vi¤¤Ãtattà dhammaæ sarati. Evaæ anubhÆtato sati uppajjati. Imehi kho mahÃrÃja soÊasahi ÃkÃrehi sati uppajjatÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 2. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena, tumhe evaæ bhaïatha 'yo vassasataæ akusalaæ kareyya, maraïakÃle ca ekaæ buddhagataæsatiæ paÂilabheyya, so devesu uppajjeyyÃ'ti. Etaæ na saddahÃmi. Eva¤ca pana vadetha 'ekena pÃïÃtipÃtena nirayaæuppajjeyyÃ'ti. Etampi na saddahÃmÅ" ti. "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja? Khuddako'pi pÃsÃïo vinà nÃvÃya udake uppilaveyyÃ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Kinnu kho mahÃrÃja, vÃhasatampi pÃsÃïaæ nÃvÃya Ãropitaæ udake uppÅlaveyyÃ?" Ti. "ùma bhante, uppilaveyyÃ" ti. "Yathà mahÃrÃja nÃvÃ, evaæ kusalÃni kammÃni daÂÂhabbÃnÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 3. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena kiæ tumhe atÅtassa dukkhassa pahÃnÃya vÃyamathÃ?" Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ" ti. "Kimpana anÃgatassà dukkhassa pahÃnÃya vÃyamathÃ?" Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ" ti. "Kimpana paccuppannassa [PTS Page 081] [\q 81/] dukkhassa pahÃnÃya vÃyamathÃ?" Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ" ti. [SL Page 078] [\x 78/] "Yadi tumhe na atÅtassa dukkassa pahÃnÃya vÃyamatha, na anÃgatassa dukkhassa pahÃnÃya vÃyamatha. Na paccuppannassa dukkhassa pahÃnÃya vÃyamatha, atha kimatthÃya vÃyamathÃ?" Ti. Thero Ãha: "kinti mahÃrÃja ida¤ca dukkhaæ nirujjheyya, a¤¤a¤ca dukkhaæ na uppajjeyyÃti etadatthÃya vÃyamÃmÃ" ti. "Atthi pana bhante nÃgasena anÃgataæ dukkhantÅ?" "Natthi mahÃrÃjÃ" ti. "Tumhe bho bhante nÃgasena, atipaï¬ità ye tumhe asantÃnaæ dukkhÃnaæ pahÃnÃya vÃyamathÃ" ti. "Atthi pana te mahÃrÃja keci paÂirÃjÃno paccatthikà paccÃmittà paccupaÂÂhità hontÅ?" Ti. "ùma bhante. Atthi" ti. "Kinnu kho mahÃrÃja, tadà tumhe parikhaæ khanÃpeyyÃtha, pÃkÃraæ cinÃpeyyÃtha, gopuraæ kÃrÃpeyyÃtha, aÂÂÃlakaæ kÃrÃpeyyÃtha, dha¤¤aæ atiharÃpeyyÃthÃ?" Ti. "Na hi bhante paÂigacceva taæ paÂiyattaæ hotÅ" ti. "Kiæ tumhe mahÃrÃja tadà hatthismiæsikkheyayÃtha. Assasmiæ sikkheyyÃtha, rathasmiæ sikkheyyÃtha. Dhanusmiæ sikkheyÃtha, tharusmiæ sikkheyyÃthÃ?" Ti. "Na hi bhante. PaÂigacceva taæ sikkhitaæ hotÅ" ti. "KissatthÃyÃ?" Ti. "AnÃgatÃnaæ bhante bhayÃnaæ paÂibÃhanatthÃyÃ" ti. "Kinnu kho mahÃrÃja atthi anÃgataæ bhayanti?" "Natthi bhante" ti. "Tumhe ca kho mahÃrÃja atipaï¬itÃ, ye tumhe anÃgatÃnaæ bhayÃnaæ paÂibÃhanatthÃya paÂiyÃdethÃ"ti. "Bhiyyo opammaæ karohÅ" ti. "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja yadà tvaæ pipÃsito bhaveyyÃsi, tadà tvaæ udapÃnaæ khanÃpeyyÃsi, pokkharaïiæ khanÃpeyyÃsi, talÃkaæ khanÃpeyyÃsi pÃïiyaæ pivissÃmÅ?" Ti. [SL Page 079] [\x 79/] "Na hi bhante paÂigacceva taæ paÂiyattaæ hotÅ" ti. "KissatthÃyÃ"ti. "AnÃgatÃnaæ bhante pipÃsÃnaæ paÂibÃhanatthÃya paÂiyattaæ hotÅ" ti. "Atthi pana mahÃrÃja anÃgatà pipÃsÃ?" Ti. "Natthi bhante" ti. "Tumhe kho mahÃrÃja [PTS Page 082] [\q 82/] atipaï¬itÃ, ye tumhe anÃgatÃnaæ pipÃsÃnaæ paÂibÃhanatthÃya taæ paÂiyÃdethÃ" ti. "Bhiyyo opammaæ karohÅ" ti. "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja yadà tvaæ bubhukkhito bhaveyyÃsi, tadà tvaæ khettaæ kasÃpeyyÃsi, sÃliæ vapÃpeyyÃsi, 'bhattaæ bhu¤jissÃmÅ'ti?" "Na hi bhante. PaÂigacceva taæ paÂiyattaæ hotÅ" ti. "KissatthÃyÃti?" Ti. "AnÃgatÃnaæ bhante bubhukkhÃnaæ paÂibÃhanatthÃyÃ" ti. "Atthi pana mahÃrÃja anÃgatà bubhukkhÃ?" Ti. "Natthi bhante" ti. "Tumhe kho mahÃrÃja atipaï¬ità ye tumhe asantÅnaæ anÃgatÃnaæ bubhukkhÃnaæ paÂibÃhanatthÃya paÂiyÃdethÃ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 4. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena kÅvadÆre ito brahamaloko?" Ti. "Duro kho mahÃrÃja ito brahmaloko. KÆÂÃgÃramattà silà tamhà patità ahorattena aÂÂhacattÃÊÅsayojanasahassÃni bhassamÃnà catÆhi mÃsehi paÂhaviyaæ patiÂÂhaheyyÃ" ti. "Bhante nÃgasena tumhe evaæ bhaïatha: 'seyyathÃpi balavà puriso sammi¤jitaæ và bÃhaæ pasÃreyya, pasÃritaæ và bÃhaæ sammi¤jeyya, evamevaæ iddhimà bhikkhu cetovasippatto jambudÅpe antarahito brahmaloke pÃtubhÃveyyÃ'ti etaæ vacanaæ na saddahÃmi. Evaæ atisÅghaæ tÃva bahÆni yojanasatÃni gacchissatÅ?" Ti. "Thero Ãha: "kuhimpana mahÃrÃja tava jÃtabhumÅ?" Ti. [SL Page 080] [\x 80/] "Atthi bhante alasandà nÃma dÅpo. TatthÃhaæ jÃto" ti. "KivadÆre mahÃrÃja ito alasandà hotÅ?" Ti. "DumattÃni bhante yojanasatÃnÅ" ti. "AbhijÃnÃsi nu tvaæ mahÃrÃja tattha ki¤cideva karaïiyaæ karitvà saritÃ?" Ti. "ùma bhante sarÃmÅ" ki. "Lahuæ kho tvaæ mahÃrÃja gato'si dumattÃni yojanasatÃnÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 5. RÃjà Ãha: 'bhante nÃgasena yo idha kÃlakato brahmaloke uppajjeyya, yo ca idha kÃlakato kasmÅre uppajjeyya, ko cirataraæ? Ko sÅghataranti?" "Samakaæ mahÃrÃjÃ" ti. "Opammaæ karohÅ" ti. "Kuhimpana mahÃrÃja [PTS Page 083] [\q 83/] tava jÃtanagaranti?" "Atthi bhante kalasigÃmo nÃma. TatthÃhaæ jÃto" ti. "KÅvadÆre mahÃrÃja ito kalasigÃmo hotÅ? " Ti. "DÆmattÃni bhante yojanasatÃnÅ" ti. "KÅvadÆre mahÃrÃja ito kasmÅraæ hotÅ?" Ti. "DvÃdasa bhante yojanÃtÅ"ti. "Ighaæ tvaæ mahÃrÃja kalasigÃmaæ cintehÅ" ti. "Cintito bhante" ti. "Igha tvaæ mahÃrÃja kasmÅraæ cintehÅ" ti. "Cintitambhante" ti. "Katamannu kho mahÃrÃja cirena cintitaæ? Katamaæ sÅghataranti?" "Samakaæ bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja, yo idha kÃlakato brahmaloke uppajjeyya, yo ca idha kÃlakato kasmÅre uppajjeyya. Samakaæ yeva uppajjantÅ" ti. "Bhiyyo opammaæ karohÅ" ti. [SL Page 081] [\x 81/] "Taæ kima¤¤asi mahÃrÃja, dve sakuïà ÃkÃsena gaccheyyuæ, tesu eko ucce rukkhe nisÅdeyya eko nÅce rukkhe nisÅdeyya, tesaæ samakaæ patiÂÂhitÃnaæ katamassa chÃyà paÂhamataraæ paÂhaviyaæ patiÂÂhaheyya? Katamassa chÃyà cirena paÂhaviyaæ patiÂÂhaheyyÃ?" Ti. "Samakaæ bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja, yo idha kÃlakato, brahmaloke uppajjeyya, yo ca idhakÃlakato kasmÅre upparejjayya, samakaæ yeva uppajjantÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 6. RÃjà Ãha: "kati nÆ kho bhante nÃgasena bojjhaÇgÃ?" Ti. "Satta kho mahÃrÃja bojjhagÃ" ti. "Kati hi pana bhante bojjhaÇgehi bujjhatÅ?" Ti. "Ekena kho mahÃrÃja bojjhaÇgena bujjhatÅ, dhammavicayasambojjhaÇgenà " ti. "Atha kissa nu kho bhante vuccanti satta bojjhaÇgÃ'ti?" "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja, asi kosiyà pakhitto aggahÅto hatthena ussahati chejjaæ chinditunti?" "Na hi bhante"ti. "Evameva kho mahÃrÃja dhammavicayasambojjhaÇgena vinà chahi bojjhaÇgehi na bujjhatÅ"ti. "Kallo' si bhante nÃgasenÃ"ti. 7. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena, katarannu-19. Kho bahutaraæ pu¤¤aæ và apu¤¤aævÃ?" Ti. "Pu¤¤aæ kho [PTS Page 84] [\q 84/] mahÃrÃja bahutaraæ, apu¤¤aæ thokanti. " "Kena kÃraïenÃ?" Ti. "Apu¤¤aæ kho mahÃrÃja karonto vippaÂisÃrÅ hoti 'pÃpaæ kammaæ mayà katanti' tena pÃpaæ na va¬¬hati. Pu¤¤aæ kho mahÃrÃja karonto avippaÂisÃrÅ hoti. AvippaÂisÃrissa pÃmojjaæ ----------- 19. Katamannu (sÅ. Mu. ) [SL Page 082] [\x 82/] JÃyati pamÆditassa pÅti jÃyati pÅtimanassa kÃyo passamhati. PassaÇkÃyo sukhaæ vedeti. Sukhino cittaæ samÃdhiyati. SamÃhito yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti tena kÃraïena va¬¬hati. Puriso kho mahÃrÃja chinnahatthapÃdo bhagavato ekaæ uppalahatthaæ datvà ekanavutikappÃni vinipÃtaæ na gacchissati. IminÃpi mahÃrÃja kÃraïena bhaïÃmi pu¤¤aæ bahutaraæ apu¤¤aæ thokanti" "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 8. RÃjà Ãha: bhante nÃgasena, yo jÃnanto pÃpakammaæ karoti, yo ca ajÃnanto pÃpakammaæ karoti, kassa bahutaraæ apu¤¤anti?" "Thero Ãha: "yo kho mahÃrÃja, ajÃnanto pÃpakammaæ karoti, tassa bahutaraæ apu¤¤anti" "Tena hi bhante nÃgasena, yo ambhÃkaæ rÃjaputto và rÃjamahÃmatto và ajÃnanto pÃpakammaæ karoti, taæ mayaæ diguïaæ daï¬emÃ?" Ti. "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja? Tattaæ ayogulaæ Ãdittaæ sampajjilitaæ sajotibhÆtaæ ekoajÃnanto gaïheyya, eko jÃnanto gaïheyya, katamo balavataraæ-20dayheyyÃ?" Ti. "Yo kho bhante ajÃnanto gaïheyya, so balavataraæ dayheyyÃ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja ajÃnanto pÃpakammaæ karoti, tassa bahutaraæ apu¤¤anti". "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 9. RÃjà Ãha: bhante nÃgasena, atthi koci iminà sarÅrabhedena uttarakuruæ và gaccheyya, brahmalokaæ vÃ, a¤¤aæ và pana dÅpanti?" "Atthi yo mahÃrÃja iminà cÃtummahÃbhÆtikena kÃyena uttarakuruæ và gaccheyya, brahmalokaæ vÃ, a¤¤aæ và pana dÅpanti". "Kathambhante nÃgasena, iminà cÃtummahÃbhÆtikena kÃyena uttarakuruæ và gaccheyya, brahmalokaæ vÃ, a¤¤aæ và [PTS Page 085] [\q 85/] pana dÅpanti?". "AbhijÃnÃsi nu tvaæ mahÃrÃja imissà paÂhaviyà vidatthiæ và ratanaæ và laæghitÃ?" Ti. ---------- 20. Balikataraæ, bahutaraæ, (kesuci) [SL Page 083] [\x 83/] "ùma bhante, abhijÃnÃmi ahaæ bhante nÃgasena aÂÂhapi rataniyo laæghÃmÅ" ti. "Kathaæ tvaæ mahÃrÃja aÂÂhapi rataniyo laæghesÅ?" Ti. "Ahaæ hi bhante cittaæ uppÃdemi 'ettha nipatissÃmÅ'ti. SahacittuppÃdena kÃyo me lahuko hotÅ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja iddhimà bhikkhÆ cetovasippatto kÃyaæ citte samÃropetvà cittavasena vehÃsaæ gacchatÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 10. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena, tumhe evaæ bhaïatha 'aÂhikÃni dÅghÃni yojanasatikÃnipÅ'ti. Rukkho'pi tÃva natthi yojanasatiko kuto pana aÂÂhikÃni dÅghÃniyojanasatikÃni bhavissantÅ?" Ti. "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja sutaæ te mahà samudde pa¤cayojanasatikÃ'pi macchà atthi?" Ti. "ùma bhante sutanti". "Nanu mahÃrÃja pa¤cayojanasatikassa macchassa aÂÂhikÃni dÅghÃni bhavissanti yojanasatikÃni'pÅ?" Ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 11. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena, tumhe evaæ bhaïatha 'sakkà assÃsapassÃse nirodhetunti?" "ùma mahÃrÃja, sakkà assÃsapassÃse nirodhetunti" "Kathambhante nÃgasena sakkà assÃsapassÃse nirodhetunti?" "Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja sutapubbo te koci kÃkacchamÃno?" Ti. "ùma bhante, sutapubbo" ti. "Kinnukho mahÃrÃja so saddo kÃye namite virameyyÃ?" Ti. "ùma bhante virameyyÃ" ti, "So hi nÃma mahÃrÃja saddo abhÃvitakÃyassa abhÃvitasÅlassa abhÃvitacittassa abhÃvitapa¤¤assa kÃye namite viramissati kimpana bhÃvitakÃyassa bhÃvitasÅlassa bhÃvitacittassa bhÃvitapa¤¤assa catutthajjhÃnaæ samÃpannassa assÃsapassÃsà na nirujjhissantÅ?" Ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ' ti. [SL Page 084] [\x 84/] 12. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena 'samuddo samuddo' ti vuccati. Kena kÃraïena udakaæ 'samuddo'ti vuccatÅ?" Ti. [PTS Page 086] [\q 86/] Thero Ãha: "yattakaæ mahÃrÃja udakaæ tattakaæ loïaæ, yattakaæ loïaæ tattakaæ udakaæ, tasmà samudo'ti vuccatÅ" ti. "Kallo si bhante nÃgasenÃ" ti. 13. RÃjà Ãha: bhante nÃgasena, kena kÃraïena samuddo ekaraso loïaraso?" Ti. "CirasaïÂhitattà kho mahÃrÃja udakassa samuddo ekaraso loïaraso" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 14. RÃjà Ãha: bhante nÃgasena sakkà sabbasukhumaæ jinditunti?" "ùma mahÃrÃja, sakkà sabbÃsukhumaæ chinditunti". "Kimpana bhante sabbasukhumanti? Dhammo kho mahÃrÃja sabbasukhumo. Na kho mahÃrÃja dhammà sabbe sukhumà sukhumanti và thÆlanti và mahÃrÃja dhammÃnametamadhivacanaæ. Yaæ ki¤ci chinditabbaæ, sabbaæ taæ pa¤¤Ãya chindati. Natthi dutiyaæ pa¤¤Ãya chedananti". "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 15. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena vi¤¤Ãïanti và pa¤¤Ã'ti và bhÆtasmiæ jÅvo'tivà ime dhammà nÃnatthà ceva nÃnÃbya¤janà ca? UdÃhu ekatthÃ? Vya¤janameva nÃnÃnti?" "VijÃnanalakkhaïaæ mahÃrÃja vi¤¤Ãïaæ. PajÃnanalakkhaïà pa¤¤Ã. BhÆtasmiæ jÅvo na upalabbhatÅ" ti. "Yadi jÅvo na upalabbhati, atha ko carahi cakkhunà rÆpaæ passati, sotena saddaæ suïÃti, ghÃnena gandhaæ ghÃyati, jivhÃya rasaæ sÃyati, kÃyena phoÂÂhabbaæ phÆsati, manasà dhammaæ vijÃnÃtÅ?" Ti. Thero Ãha: "yadi jÅvo cakkhunà rÆpaæ passati, sotena saddaæ suïati, ghÃïena gandhaæ ghÃyati, jivhÃya rasaæ sÃyati, kÃyena phoÂÂhabbaæ phÆsati, manasà dhammaæ vijÃnÃti, so jÅvo cakkhÆsu uppÃÂitesu mahantena ÃkÃsena bahimukho suÂÂhutaraæ rÆpaæ passeyya, sotesu uppÃÂitesu ghÃne uppÃÂite jivhÃya uppÃÂitÃya kÃyeuppÃÂite mahantena ÃkÃsena suÂÂhutaraæ saddaæ suïeyya, gandhaæ ghÃyeyya, rasaæsÃyeyya, poÂÂhabbaæ phuseyyÃ?" Ti. [SL Page 085] [\x 85/] "Na [PTS Page 087] [\q 87/] hi bhante" ti, "Tena hi mahÃrÃja bhÆtasmiæ jÅvo na upalabbhatÅ" ti. "Kallo'si bhante nÃgasenÃ" ti. 16. Thero Ãha: "dukkaraæ mahÃrÃja bhagavatà katanti". "Kimpana bhante nÃgasena bhagavatà dukkaraæ katanti?" "Dukkaraæ mahÃrÃja bhagavatà kataæ imesaæ arÆpinaæ cittacetasikÃnaæ dhammÃnaæ ekÃrammaïe vattamÃnÃnaæ vavatthÃnaæ akkhÃtaæ 'ayaæ phasso, ayaæ vedanÃ, ayaæ sa¤¤Ã, ayaæ cetanÃ, idaæ citta'nti". "Opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja kocideva puriso nÃvÃya mahÃsamuddaæ ajjhogÃhitvÃ. HatthapuÂena udakaæ gahetvÃ, jivhÃya sÃyitvÃ, jÃneyyÃnu kho mahÃrÃja so puriso 'idaæ gaÇgÃya udakaæ, idaæ yamunÃya udakaæ, idaæ aciravatiyà udakaæ, idaæ sarabhuyà udakaæ, idaæ mahiyà udakanti?" "Dukkaraæ bhante jÃnitunti". "Tato dukkarataraæ kho mahÃrÃja bhagavatà kataæ imesaæ arÆpÅnaæ cittacetasikÃnaæ dhammÃnaæ ekÃrammaïe vattamÃnÃnaæ vavatthÃnaæ akkhÃtaæ 'ayaæ phasso, ayaæ vedanÃ, ayaæ sa¤¤Ã, ayaæ cetanÃ, idaæ cittanti". "SuÂÂhu bhante"ti rÃjà abbhanumodi. ArÆpadhammavavatthÃnavaggo sattamo. (Imasmiæ vagge soÊasa pa¤hÃ) 8. Iddhibalavaggo. Thero Ãha: "jÃnÃsi kho mahÃrÃja sampatikà velÃ?" Ti. "ùma bhante jÃnÃmi. Sampati paÂhamo yÃmo atikkanto. Majjhimo yÃmo vattati. Ukkà padipÅyanti. CattÃri paÂÃkÃni ÃïattÃni. Gamissanti bhaï¬ato rÃjadeyyÃnÅ" ti. Yonakà evamÃhaæsu "kallo'si mahÃrÃja, paï¬ito bhikkhÆ" ti. [SL Page 086] [\x 86/] "ùma bhaïe, paï¬ito thero ediso Ãcariyo bhaveyya, mÃdiso [PTS Page 088] [\q 88/] ca antevÃsÅ nacirasseva paï¬ito bhaveyya. Dhammaæ ÃjÃneyyÃ" ti. Tassa pa¤haveyyÃkaraïena tuÂÂho rÃjà theraæ nÃgasenaæ satasahassagghanakena kambalena acchÃdetvà 'bhante nÃgasena, ajjatagge te aÂÂhasataæ bhattaæ pa¤¤Ãpemi. Yaæ ki¤ci antepure kappiyaæ, tena ca pavÃremÅ" ti Ãha. "Alaæ mahÃrÃja, jÅvÃmÅ" ti. "JÃnÃmi bhante nÃgasena jÅvasi. Api ca attÃna¤ca rakkha, mama¤ca rakkhÃhi. Kathaæ attÃnaæ rakkhasi? 'NÃgaseno milindaæ rÃjÃnaæ pasÃdesi, na va ki¤ci alabhÅ'ti parÃpavÃdo ÃgaccheyyÃ'ti evaæ attÃnaæ rakkha kathaæ mamaæ rakkhasi? 'Milindo rÃjà pasanno. PasannakÃraæ na karotÅ'ti parÃpavÃdo ÃgaccheyyÃ'ti evaæ mamaæ rakkhÃhÅ" ti. "Tathà hotu mahÃrÃjÃ" ti. "SeyyathÃpi bhante sÅho migarÃja suvaïïapa¤jare pakkhitto pi bahimÆkho yeva hoti, evameva kho'haæ bhante ki¤cÃpi agÃraæ ajjhÃvasÃmi, bahumÆkho yeva pana acchÃmi. Sace'haæ bhante agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajeyyaæ, naciraæ jÅveyyaæ bahÆ me paccatthikÃ" ti. Atha kho Ãyasmà nÃgaseno milindassa ra¤¤o pa¤haæ vissajjetvà uÂÂhÃyÃsanà saæghÃramaæ agamÃsi. Acirapakkante ca Ãyasmante nÃgasene milindassa ra¤¤o etadahosi "kiæ mayà pÆcchitaæ kimbhadantena vissajjita"nti. Atha kho milindassa ra¤¤o etadahosi "sabbaæ mayà supucchitaæ sabbaæ bhadantena suvissajjita"nti. ùyasmato'pi nÃgasenassa saæghÃrÃmaæ gatassa etadahosi "kiæ milindena ra¤¤Ã pucchitaæ? Kiæ mayà vissajjita?"Nti, atha kho Ãyasmato nÃgasenassa etadahosi, "sabbaæ milindena ra¤¤Ã supucchitaæ. Sabbaæ mayà suvissajjita"nti. Atha kho Ãyasmà nÃgaseno tassà rattiyà accayena pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaramÃdÃya yena milindassa ra¤¤o nivesanaæ tenupasaÇkami. UpasaÇkamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. Atha kho milindo rÃjà Ãyasmantaæ nÃgasenaæ abhivÃdetvà [PTS Page 089] [\q 89/] ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho milindo rÃjà Ãyasmantaæ nÃgasenaæ etadavoca: mà kho bhadantassa evaæ ahosi 'nÃgasenà mayà pa¤ho pucchito'ti teneva somanassena na taæ rattÃvasesaæ supÅ" ti. Na te evaæ daÂÂhabbaæ. [SL Page 087] [\x 87/] Tassa mayhaæ bhante taæ rattÃvasesaæ etadahosi: "kiæ mayà pucchitaæ kimbhadantena vissajjitanti". Sabbaæ mayà supucchitaæ sabbaæ bhadantena suvissajjitatti". Thero"pi evamÃha: "mà kho mahÃrÃjassa evaæ ahosi, milindassa ra¤¤o mayà pa¤ho vissajjito'ti teneva somanassena taæ rattÃvasesaæ vÅtinÃmesÅ" ti. Na te evaæ daÂÂhabbaæ. Tassa mayhaæ mahÃrÃja taæ rattÃvasesaæ etadahosi "kiæ milindena ra¤¤Ã pucchitaæ, kiæ mayà vissajjita?Nti. Sabbaæ milindena ra¤¤Ã supucchitaæsabbaæ mayà suvissajjitanti. Itiha te mahÃnÃgà a¤¤ama¤¤assa subhÃsitaæ samanumodiæsÆ'ti. Milindapa¤hÃnaæ pucchÃvissajjanà samattÃ. [PTS Page 090] [\q 90/] Meï¬aka pa¤hÃrambho. 1. Iddhibalavaggo. "BhassappavedÅ vetaï¬Å atibuddhi vicakkhaïo. Milindo ¤ÃïabhedÃya nÃgasenamupÃgamÅ. Vasanto tassa chÃyÃya paripucchanto punappunaæ Pabhinnabuddhi hutvÃna so'pi Ãsi tipeÂako. NavaÇgaæ anumajjanto rattÅbhÃge rahogato Addakkhi meï¬ake pa¤he dunniveÂhe saniggahe. PariyÃya bhÃsitaæ atthi atthi sandhÃya bhÃsitaæ SabhÃvabhÃsitaæ atthi dhammarÃjassa sÃsane. Tesaæ atthaæ avi¤¤Ãya meï¬ake jinabhÃsÅte AnÃgatamhi addhÃne viggaho tattha hessati. Handa kathiæ pasÃdetvà chejjÃpessÃmi-21. Meï¬ake Tassa niddiÂÂhamaggena niddisissantyanÃgate" ti. 1. Atha kho milindo rÃjà pabhÃtÃya rattiyà uggate aruïe sÅsaæ nahÃtvÃ, sirasi a¤jalimpaggahetvÃ, atÅtÃnÃgatapaccuppanne sammÃsambuddhe anussaritvÃ, aÂÂhavatapadÃni samÃdiyi: "ito me anÃgatÃni satta divasÃni aÂÂhaguïe samÃdiyitvà tapo caritabbo bhavissati so'haæ ciïïatapo samÃno Ãcariyaæ ÃrÃdhetvà meï¬ake pa¤he pucchissÃmÅ" ti. Atha kho milindo rÃjà pakatidussayugaæ apanetvà ÃbharaïÃni ca omu¤citvà --------- 21. BhedÃpessÃmi. [SL Page 088] [\x 88/] KÃsÃvaæ nivÃsetvÃ, muï¬akapaÂisÅsakaæ sÅse paÂimu¤citvÃ, munibhÃvamupagantvÃ, aÂÂhaguïe samÃdiyitvÃ, "imaæ sattÃhaæ mayà na rÃjattho anusÃsitabbo, na rÃgupasaæhitaæ cittaæ uppÃdetabbaæ, na dosÆpasaæhitaæ cittaæ uppÃdetabbaæ, na mohÆpasaæhitaæ cittaæ uppÃdetabbaæ, dÃsakammakaraporisajane'pi nivÃtavuttinà bhavitabbaæ, [PTS Page 091] [\q 91/] kÃyikaæ vÃcasikaæ anurakkhitabbaæ, chapi ÃyatanÃni niravasesato anurakkhitabbÃni, mettÃya bhÃvanÃya mÃnasaæ pakkhipitabba"nti ime aÂÂhaguïe samÃdiyitvÃ, tesveva aÂÂhasu guïesu mÃnasaæ patiÂÂhapetvÃ, bahi anikkhamitvà sattÃhaæ vÅtinÃmetvÃ, aÂÂhame divase pabhÃtÃya rattiyà pageva pÃtarÃsaæ katvÃ, okkhittacakkhu mitabhÃïÅ susaïÂhitena iriyÃpathena avikkhittena cittena haÂÂhena udaggena vippasanne theraæ nÃgasenaæ upasaÇkamitvÃ, therassa pÃde sirasà vanditvà ekamantaæ Âhito, idamavoca: "atthi me bhante nÃgasena koci attho tumhehi saddhiæ mantayitabbo. Na tattha a¤¤o koci tatiyo icchitabbo su¤¤e okÃse pavivitte ara¤¤e aÂÂhaÇgupÃgate samaïasÃruppe tattha so pa¤ho pucchitabbo bhavissati tattha me guyhaæ na kÃtabbaæ na rahassakaæ. ArahÃmahaæ rahassakaæ suïituæ. Sumantaïe upagate upamÃyapi so attho upaparikkhitabbo. Yathà kiæ viya? Yathà nÃma bhante nÃgasena mahÃpaÂhavÅ nikkhepaæ arahati nikkhepe upagate, evameva kho bhante nÃgasena arahÃmahaæ rahassakaæ suïituæ sumantaïe upÃgate" ti. 2. Atha so gurunà saha pavivittaæ pavanaæ pavisitvà idamavoca: "bhante nÃgasena idha purisena mantayitukÃmena aÂÂhaÂÂhÃnÃni parivajjayitabbÃni bhavanti. Na tesu ÂhÃnesu vi¤¤Æ puriso atthaæ manteti. Mantito'pi attho paripaÂati, na sambhavati. KatamÃni aÂÂhaÂÂhÃnÃni? VisamaÂÂhÃnaæ parivajjanÅyaæ, Sabhayaæ parivajjanÅyaæ, AtivÃtaÂÂhÃnaæ parivajjanÅyaæ, PaÂicchannaÂÂhÃnaæ parivajjanÅyaæ, DevaÂÂhÃnaæ parivajjanÅyaæ, Pantho parivajjanÅyo, saækamo parivajjanÅyo, Udakatitthaæ parivajjanÅyaæ, ImÃni aÂÂhaÂÂhÃnÃni parivajjanÅyÃnÅ" ti. [SL Page 089] [\x 89/] 3. Thero Ãha: "ko doso visamaÂÂhÃne, sabhaye, ativÃte, paÂicchanne, devaÂÂhÃne, patthe. Saækame-22. Udakatitthe"? Ti. "Visame [PTS Page 092] [\q 92/] bhante nÃgasena mantito attho vikirati vidhamati paggharati na sambhavati. Sabhaye mano santasati. Santasite na sammà atthaæ samanupassati. AtivÃte saddo avibhuto hoti. PaÂicchanne upassutiæ tiÂÂhanti. DevaÂÂhÃne mantito attho garukaæ pariïamati. Panthe mantito attho tuccho bhavati. Saækame ca¤calo bhavati, Udakatitthe pÃkaÂo bhavati bhavatÅha- "Visamaæ sabhayaæ ativÃto paÂicchannaæ devanissitaæ Pantho ca saækamo titthaæ aÂÂhete parivajjiyÃ" ti. 4. "Bhante nÃgasena aÂÂhime puggalà mantiyamÃnà mantitaæ atthaæ vyÃpÃdenti. Katame aÂÂha? RÃgacarito dosacarito mohacarito mÃnacarito luddho alaso ekacintÅ bÃlo'ti. Ime aÂÂha puggalà mantitaæ atthaæ vyÃpÃdentÅ" ti. 5. Thero Ãha: "tesaæ ko doso?" Ti. "RÃgacarito bhante nÃgasena rÃgavasena mantitaæ atthaæ vyÃpÃdeti. Dosacarito dosavasena mantitaæ atthaæ vyÃpÃdeti. Mohacarito mohavasena mantitaæ atthaæ vyÃpÃdeti. MÃnacarito mÃnavasena mantitaæ atthaæ vyÃpÃdeti. Luddho lobhavasena mantitaæ atthaæ vyÃpÃdeti. Alaso alasatÃya mantitaæ atthaæ vyÃpÃdeti. EkacintÅ ekacintitÃya mantitaæ atthaæ vyÃpÃdeti. BÃlo bÃlatÃya mantitaæ atthaæ vyÃpÃdeti. BhavatÅha- "Ratto duÂÂho ca mÆÊho ca mÃnÅ luddho tathÃ'laso Ekacinti ca bÃlo ca ete atthavinÃsakÃ" ti. 6. "Bhante nÃgasena navime puggalà mantitaæ guyhaæ vivaranti, na dhÃreti. Katame nava? RÃgacarito dosacarito mohacarito bhÅruko Ãmisagaruko itthi soï¬o paï¬ako dÃrako" ti. ----------- 22. SaÇgÃme (ma) [SL Page 090] [\x 90/] Thero Ãha: "tesaæ ko doso?" Ti. "RÃgacarito bhante nÃgasena rÃgavasena mantitaæ guyhaæ vivarati, na dhÃreti. DuÂÂho dosavasena mantitaæ guyhaæ vivarati, na dhÃreti. MuÊho mohavasena mantitaæ guyhaæ vivarati, [PTS Page 093] [\q 93/] na dhÃreti. BhÅruko bhayavasena mantitaæ guyhaæ vivarati, na dhÃreti. ùmisagaruko Ãmisahetu mantitaæ guyhaæ vivarati, na dhÃreti. Itthi ittaratÃya mantitaæ guyhaæ vivarati, na dhÃreti. Soï¬iko surÃlolatÃya mantitaæ guyhaæ vivarati, na dhÃreti. Paï¬ako anekaæsikatÃya mantitaæ guyhaæ vivarati, na dhÃreti. DÃrako capalatÃya mantitaæ guyhaæ vivarati, na dhÃreti. BhavatÅha- "Ratto duÂÂho ca mÆÊho ca bhÅru Ãmisacakkhuko, Itthi soï¬o paï¬ako ca navamo bhavati dÃrako Navete puggalà loke ittarà calità chalÃ-23. Etehi mantitaæ guyhaæ khippaæ bhavati pÃkaÂanti. " 8. "Bhante nÃgasena aÂÂhahi kÃraïehi buddhi pariïamati, paripÃkaæ gacchati. Katamehi aÂÂhahi?" VayapariïÃmena buddhi pariïamati, paripÃkaæ gacchati. YasapariïÃmena buddhi pariïamati, paripÃkaæ gacchati. ParipucchÃya buddhi pariïamati, paripÃkaæ gacchati. TitthasaævÃsena buddhi pariïamati, paripÃkaæ gacchati. YonisomanasikÃrena buddhi pariïamati, paripÃkaæ gacchati. SÃkacchÃya buddhi pariïamati, paripÃkaæ gacchati. SnehÆpasevanena buddhi pariïamati, paripÃkaæ gacchati. PatirÆpadesavÃsena buddhi pariïamati, paripÃkaæ gacchati. BhavatÅha- "Vayena yasapucchÃhi titthavÃsena yoniso, SÃkacchà senahasaæsevà patirÆpavasena ca. EtÃni aÂÂhaÂÂhÃnÃni buddhivisadakÃrakÃ, Yesaæ etÃni sambhonti tesaæ buddhi pabujjhatÅ-24. " Ti. ------------ 23. Calà (sÅ. Mu. Ma. ) (ChaÊÃ?) 24. Pabhijjati (sÅ. Mu. Ma. ) [SL Page 091] [\x 91/] 9. "Bhante nÃgasena, ayaæ bhumibhÃgo aÂÂhamantadosa vivajjito. Aha¤ca loke paramo mantasahÃyo, guyhamanurakkhÅ cÃhaæ. YÃvÃhaæ jÅvissÃmi tÃva guyhamanurakkhissÃmi. AÂÂhahi ca me kÃraïehi buddhi pariïÃmaæ gatÃ. Dullabho etarahi mÃdiso antevÃsÅ [PTS Page 094] [\q 94/] sammÃpaÂipanno. AntevÃsike ye ÃcariyÃnaæ pa¤cavÅsati ÃcariyaguïÃ. Tehi guïehi Ãcariyena sammà paÂipajjitabbaæ. Katame pa¤cavÅsati guïÃ? Idha bhante Ãcariyena antevÃsimhi satataæ samitaæ Ãrakkhà upaÂÂhapetabbÃ, Asevanasevanà jÃnitabbÃ, PamattÃppamattatà jÃnitabbÃ, SeyyÃvakÃso jÃnitabbo, Gela¤¤aæ jÃnitabbaæ, Bhojanaæ laddhÃladdhaæ jÃnitabbaæ, Viseso jÃnitabbo, Pattagataæ saævibhajitabbaæ, AssÃsetabbo 'mà bhÃyi, attho te abhikkamatÅ' ti, Iminà puggalena paÂicaratÅti-25. PaÂicÃro jÃnitabbo, GÃme paÂicÃro jÃnitabbo, vihÃre paÂicÃro jÃnitabbo, Na tena hÃso davo-26. KÃtabbo, 27. Chiddaæ disvà adhivÃsetabbaæ, SakkaccakÃrinà bhavitabbaæ, Akhaï¬akÃrinà bhavitabbaæ, ArahassakÃrinà bhavitabbaæ, TiravasesakÃrinà bhavitabbaæ, 'JanemÅmaæ sippesÆ'ti janakacittaæ upaÂÂhapetabbaæ, 'Kathaæ ayaæ na parihÃyeyyÃ'ti va¬¬hicittaæ upaÂÂhapetabbaæ, ---------- 25. PaÂicarÃhÅ ti (ma) 26. Saha sallÃpo (ma). 27. Tena saha ÃlÃpo kÃtabbo'ti atirekapÃÂho marammakkharamudditapotthakesu dissati. [SL Page 092] [\x 92/] 'Balavaæ imaæ karomi sikkhà balenÃ'ti cittaæ upaÂÂhapetabbaæ, Mettacittaæ upaÂhapetabbaæ, ùpadÃsu na vijahitabbaæ, KaraïÅye nappamajjitabbaæ, Khalite dhammena paggahetabbo'ti. Ime kho bhante pa¤cavÅsati Ãcariyassa ÃcariyaguïÃ. Tehi guïehi mayi sammà paÂipajjassÆ. Saæsayo me bhante uppanno. Atthi meï¬akapa¤hà jinabhÃsitÃ. AnÃgate addhÃne tattha viggaho uppajjissati anÃgate ca addhÃne dullabhà bhavissanti tumhÃdisà buddhimanto tesu me pa¤hesu cakkhuæ dehi paravÃdÃnaæ niggahÃyÃ" ti. Thero "sÃdhu" ti sampaÂicchitvÃ, dasa upÃsakassa upÃsakaguïe paridÅpesi. "Dasa ime mahÃrÃja upÃsakassa upÃsaka guïÃ. Katame dasa? Idha mahÃrÃja upÃsako saæghena samÃna sukhadukkho hoti, DhammÃdhipateyyo hoti, YathÃbalaæ saævibhÃgarato hoti, JinasÃsanaparihÃniæ disvà abhiva¬¬hiyà vÃyamati, SammÃdiÂÂhiko hoti apagatakotuhalamaÇgaliko, jÅvitahetu'pi na a¤¤aæ satthÃraæ uddisati, KÃyikaæ vÃcasika¤cassa rakkhitaæ hoti, SamaggarÃmo hoti samaggarato, anusuyyako hoti, na ca [PTS Page 095] [\q 95/] kuhaïavasena sÃsane carati, Buddhaæ saraïaæ gato hoti, Dhammaæ saraïaæ gato hoti, Saæghaæ saraïaæ gato hoti, Ime kho mahÃrÃja dasa upÃsakassa upÃsakaguïÃ. Te sabbe guïà tayi saævijjanti, taæ te yuttaæ pattaæ anucchivikaæ patirÆpaæ, yaæ tvaæ jinasÃsanaparihÃniæ disvà abhiva¬¬hiæ icchasi. Karomi te okÃsaæ. Puccha maæ tvaæ yathÃsukhanti. " Meï¬akÃrambhakathà niÂÂhitÃ. [SL Page 093] [\x 93/] Meï¬akapa¤hÃ. 1. PÆjÃappaÂiggahana-pa¤ho 1. Atha kho milindo rÃjà katÃvakÃso nipacca garuno pÃdesu sirasi a¤jaliæ katvà etadavoca: "bhante nÃgasena ime titthiyà evaæ bhaïanti 'yadi buddho pÆjaæ sÃdiyati, na parinibbuto buddho. Saæyutto lokena, antobhaviko lokasmiæ, lokasÃdhÃraïo. Tasmà tassà kato adhikÃro va¤jho bhavati aphalo. Yadi parinibbuto visaæyutto lokena, nissaÂo sabbabhavehi, tassa pÆjà na uppajjati. Parinibbuto na ki¤ci sÃdiyati. AsÃdiyantassa kato adhikÃro va¤jho bhavati aphalo'ti. UbhatokoÂiko eso pa¤ho. Neso visayo appattamÃnasÃnaæ. MahantÃnaæ yeveso visayo. Bhindetaæ diÂÂhijÃlaæ. Ekaæse Âhapaya. Taveso pa¤ho anuppatto. AnÃgatÃnaæ jinaputtÃnaæ cakkhuæ dehi paravÃdaniggahÃyÃ" ti. Thero Ãha: "parinibbuto mahÃrÃja bhagavÃ. Na ca bhagavà pÆjaæ sÃdiyati. BodhimÆle yeva tathÃgatassa sÃdiyanà pahÅnà kimaÇga pana anupÃdisesÃya nibbÃïadhÃtuyà parinibbutassa. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena sÃriputtena dhammasenÃpatinÃ. "PÆjiyantÃ'samasamà sadevamÃnusehi te Na sÃdiyanti sakkÃraæ buddhÃnaæ esa dhammatÃ" ti. 2. RÃjà Ãha: "bhante nÃgasena, putto và pituno vaïïaæ bhÃsati pità và puttassa vaïïaæ bhÃsati. Na cetaæ kÃraïaæ paravÃdÃnaæ niggahÃya. PasÃdappakÃsanaæ nÃmetaæ. Iægha me tvaæ tattha kÃraïaæ sammà brÆhi [PTS Page 096] [\q 96/] sakavÃdassa patiÂÂhÃpanÃya diÂÂhijÃlaviniveÂhanÃyÃ" ti. Thero Ãha: "parinibbuto mahÃrÃja bhagavÃ. Na ca bhagavà pÆjaæ sÃdiyati. AsÃdiyantasseva tathÃgatassa devamanussà dhÃturatanaæ vatthuæ karitvà tathÃgatassa ¤ÃïaratanÃrammaïena sammà paÂipattiæ sevantà tisso sampattiyo paÂilabhanti. Yathà mahÃrÃja mahÃaggikkhandho pajjalitvà nibbÃyeyya, api nu kho so mahÃrÃja aggikkhandho sÃdiyati tiïakaÂÂhupÃdÃnanti?" "JalamÃno'pi so bhante mahÃaggikkhandho tiïakaÂÂhupÃdÃnaæ na sÃdiyati. Kimpana nibbuto upasanto acetano sÃdiyati! Tasmiæ pana mahÃrÃja mahÃaggikkhandhe uparate upasante loke aggisu¤¤o hotÅ?" Ti. [SL Page 094] [\x 94/] "Na hi bhante. KaÂÂhaæ bhante aggissa vatthu hoti upÃdÃnaæ. Ye keci bhante manussà aggikÃmà te attano thÃmabalaviriyena paccattapurisakÃrena kaÂÂhaæ manthayitvà aggiæ nibbattetvà tena agginà aggikaraïiyÃni kammÃni karontÅ" ti. "Tena hi mahÃrÃja titthiyÃnaæ vacanaæ micchà bhavati 'asÃdiyantassa kato adhikÃro va¤jho bhavati aphalo'ti. Yathà mahÃrÃja mahÃaggikkhandho pajjali, evameva bhagavà dasasahassiyà lokadhÃtuyà buddhasiriyà pajjali. Yathà mahÃrÃja mahÃaggikkhandho pajjalitvà nibbuto, evameva bhagavà dasasahassiyà lokadhÃtuyà buddhasiriyà pajjalitvà anupÃdisesÃya nibbÃïadhÃtuyà parinibbuto. Yathà mahÃrÃja nibbuto aggikkhandho tiïakaÂÂhupÃdÃnaæ na sÃdiyati, evameva kho lokahitassa sÃdiyanà pahÅnà upasantÃ. Yathà mahÃrÃja manussà nibbute aggikkhandhe anupÃdÃne attano thÃmabalaviriyena paccattapurisakÃrena kaÂÂhaæ manthayitvà aggiæ nibbattetvà tena agginà aggikaraïÅyÃni kammÃni karonti, evameva devamanussà tathÃgatassa parinibbutassa asÃdiyantasseva dhÃturatanaæ vatthuæ karitvà tathÃgatassa [PTS Page 097] [\q 97/] ¤ÃïaratanÃrammaïena sammà paÂipattiæ sevantà tisso sampattiyo paÂilabhanti. IminÃ'pi mahÃrÃja kÃraïena tathÃgatassa parinibbutassa asÃdiyantasseva kato adhikÃro ava¤jho bhavati saphalo" ti. 3. Aparampi mahÃrÃja uttariæ kÃraïaæ suïohi, yena kÃraïena tathÃgatassa parinibbutassa asÃdiyantasseva kato adhikÃro ava¤jho bhavati saphalo. Yathà mahÃrÃja mahavÃto vÃyitvà uparameyya, api nu kho so mahÃrÃja uparato vÃto sÃdiyati puna nibbattÃpananti?" "Na hi bhante upatarassa vÃtassa Ãbhogo và manasikÃro và puna nibbattÃpanÃya. " "KiækÃraïÃ?" "Acetanà sà vÃyodhÃtÆ" ti. "Api nu tassa mahÃrÃja uparatassa vÃtassa 'vÃto'ti sama¤¤Ã upagacchatÅ?" Ti. "Na hi bhante. TÃlavaïÂavidhÆpanÃni vÃtassa uppattiyà paccayÃ. Ye keci manussà uïhÃbhitattà pariÊÃhaparipÅÊitÃ, te tÃlavaïÂena và vidhÆpanena và attano thÃmabalaviriyena paccattapurisakÃrena vÃtaæ nibbattetvà tena vÃtena uïhaæ nibbÃpenti, pariÊÃhaæ vÆpasamentÅ" ti. [SL Page 095] [\x 95/] "Tena hi mahÃrÃja titthiyÃnaæ vacanaæ micchà bhavati 'asÃdiyantassa kato adhikÃro va¤jho bhavati aphalo'ti. Yathà mahÃrÃja mahÃvÃto vÃyi, evameva bhagavà dasasahassiyà lokadhÃtuyà sÅtalamadhurasantasukhumamettÃvÃtena upavÃyi yathà mahÃrÃja mahÃvÃto vÃyitvà uparato, evameva bhagavà sÅtalamadhurasantasukhumamettÃvÃtena upavÃyitvà anupÃdisesÃya nibbÃïadhÃtuyà parinibbuto. Yathà mahÃrÃja uparato vÃto puna nibbattÃpanaæ na sÃdiyati, evameva lokahitassa sÃdiyanà pahÅnà upasantÃ. Yathà mahÃrÃja te manussà uïhÃbhitattà pariÊÃha paripÅÊitÃ, evameva devamanussà tividhaggisantÃpapariÊÃhaparipÅÊita, yathà tÃlavaïÂavidhÆpanÃni vÃtassa nibbattiyà paccayà honti, evameva tathÃgatassa dhÃtu ca ¤Ãïaratana¤ca paccayo hoti tissannaæ [PTS Page 098] [\q 98/] sampattÅnaæ paÂilÃbhÃya. Yathà manussà uïhÃbhitattà pariÊÃhaparipÅÊità tÃlavaïÂena và vidhÆpanena và vÃtaæ nibbattetvà uïhaæ nibbÃpenti parilÃhaæ vÆpasamenti, evameva devamanussà tathÃgatassa parinibbutassa asÃdiyantasseva dhÃtu¤ca ¤Ãïaratana¤ca pÆjetvà kusalaæ nibbattetvà tena kusalena tividhaggisantÃpaparilÃhaæ nibbÃpenti vÆpasementi. IminÃ'pi mahÃrÃja kÃraïena tathÃgatassa parinibbutassa asÃdiyantasseva kato adhikÃro ava¤jho bhavati saphalo. 4. Aparampi mahÃrÃja uttariæ kÃraïaæ suïohi paravÃdÃnaæ niggahÃya. Yathà mahÃrÃja puriso bheriæ ÃkoÂetvà saddaæ nibbatteyya, yo so bherisaddo purisena nibbattito, so saddo antaradhÃyeyya, api nu kho so mahÃrÃja saddo sÃdiyati puna nibbattÃpananti?" "Na hi bhante antarahito so saddo natthi tassa puna uppÃdÃya Ãbhogo và manasikÃro vÃ. Sakiæ nibbatte bherisadde antarahite so bherisaddo samucchinnohoti. Bheri pana bhante paccayo hoti saddassa nibbattiyÃ. Atha puriso paccaye sati attajena vÃyÃmena bheriæ ÃkoÂetvà saddaæ nibbattetÅ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja bhagavà sÅlasamÃdhipa¤¤Ãvimuttivimutti¤ÃïadassanaparibhÃvitaæ dhÃturatana¤ca dhamma¤ca vinaya¤ca anusatthi¤ca satthÃraæ Âhapayitvà sayaæ anupÃdisesÃya nibbÃïadhÃtuyà parinibbuto. Na ca parinibbute bhagavati sampattilÃbho upacchinno hoti. BhavadukkhaparipÅlità sattà dhÃturatana¤ca dhammavinaya¤ca anusatthi¤ca paccayaæ karitvà sampattikÃmà sampattiyo paÂilabhanti iminÃ'pi mahÃrÃja kÃraïena tathÃgatassa parinibbutassa asÃdiyantasseva kato adhikÃro ava¤jho bhavati saphalo'ti. DiÂÂha¤cetaæ [SL Page 096] [\x 96/] MahÃrÃja bhagavatà anÃgatamaddhÃnaæ, kathita¤ca bhaïita¤ca Ãcikkhita¤ca 'siyà kho panÃnanda tumhÃkaæ evamassa: 'atÅtasatthukaæ [PTS Page 099] [\q 99/] pÃvacanaæ, natthi no satthÃ'ti. Na kho panetaæ Ãnanda evaæ daÂÂhabbaæ. Yo kho Ãnanda mayà dhammo ca vinayo ca desito pa¤¤atto so vo mamaccayena satthÃ'ti. Parinibbutassa tathÃgatassa asÃdiyantassa kato adhikÃro va¤jho bhavati aphalo'ti taæ tesaæ titthiyÃnaæ vacanaæ micchà abhÆtaæ vitathaæ alikaæ viruddhaæ viparÅtaæ dukkhudrayaæ dukkhavipÃkaæ apÃyagamanÅyanti. 5. Aparampi mahÃrÃja uttariæ kÃraïaæ suïohi, yena kÃraïena tathÃgatassa parinibbutassa asÃdiyantasseva kato adhikÃro ava¤jho bavati saphalo. SÃdiyati nu kho mahÃrÃja ayaæ mahÃpaÂhavÅ sabbabÅjÃni mayi saævirÆhantu?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Kissa pana tÃni mahÃrÃja bÅjÃni asÃdiyantiyà mahÃpaÂhaviyà saæviruhitvà daÊhamulajaÂÃpatiÂÂhità khandhasÃrasÃkhà parivittiïïà pupphaphaladharà hontÅ?" Ti. "AsÃdiyantÅ'pi bhante mahÃpaÂhavÅ tesaæ bÅjÃnaæ vatthu hoti, paccayaæ deti virÆhaïÃya. TÃni bÅjÃni taæ vatthuæ nissÃya tena paccayena saævirÆhitvà dalhamÆlajaÂÃpatiÂÂhità khandhasÃrasÃkhÃparivitthiïïà pupphaphaladharà hontÅ" ti. "Tena hi mahÃrÃja titthiyà sake vÃde naÂÂhà honti hatà viruddhÃ, sace te bhaïanti'asÃdiyantassa kato adhikÃro va¤jho bhavati aphalo'ti. Yatà mahÃrÃja mahÃpaÂhavÅ, evaæ tathÃgato arahaæ sammÃsambuddho. Yathà mahÃrÃja mahÃpaÂhavÅ na ki¤ci sÃdiyati, yathà mahÃrÃja tÃni bÅjÃni paÂhaviæ nissÃya saævirÆhitvà daÊhamÆlajaÂÃpatiÂÂhità khandhasÃrasÃkhà parivitthiïïà pupphaphaladharà honti, evaæ devamanussà tathÃgÃtassa parinibbutassa asÃdiyantasseva dhÃtu¤ca ¤Ãïaratana¤ca nissÃya daÊhakusalamÆlapatiÂÂhità samÃdhikkhandhadhammasÃrasÅlasÃkhà parivitthiïïà vimuttipupphasÃma¤¤aphaladharà honti. IminÃ'pi mahÃrÃja [PTS Page 100] [\q 100/] kÃraïena tathÃgatassa parinibbutassa asÃdiyantasseva kato adhikÃro ava¤jho bhavati saphalo'ti. 6. Aparampi mahÃrÃja uttariæ kÃraïaæ suïohi, yena kÃraïena tathÃgatassa parinibbutassa asÃdiyantasseva kato adhikÃro ava¤jho bhavati saphalo'ti. SÃdiyanti nu kho mahÃrÃja ime oÂÂhà goïà gadrabhà ajà pasÆ manussà antokucchismiæ kimikulÃnaæ sambhava?"Nti. "Na hi bhante" ti. [SL Page 097] [\x 97/] "Kissa pana te mahÃrÃja kimayo tesaæ asÃdiyantÃnaæ antokucchismiæ sambhavitvà bahuputtanattà vepullataæ pÃpÆïantÅ?" Ti. "PÃpÃssa bhante kammassa balavatÃya asÃdiyantÃnaæ yeva tesaæ sattÃnaæ antokucchismiæ kimayo sambhavitvà bahuputtanattà vepullataæ pÃpuïantÅ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja tathÃgatassa parinibbutattà asÃdiyantasseva dhÃtussa ca ¤ÃïÃrammaïassa ca balavatÃya tathÃgate kato adhikÃro ava¤jho bhavati saphalo' ti. 7. Aparampi mahÃrÃja uttariæ kÃraïaæ suïohi, yena kÃraïena tathÃgatassa parinibbutassa asÃdiyÃntasseva kato adhikÃro ava¤jho bhavati saphalo. SÃdiyanti nu kho mahÃrÃja ime manussà 'ima aÂÂhanavuti rogà kÃye nibbattantu' ti?" "Na hi bhante" ti. "Kissa pana te mahÃrÃja rogà asÃdiyÃntÃnaæ kÃye nipatantÅ?" Ti. "Pubbe katena bhante duccaritenÃ" ti. "Yadi mahÃrÃja pubbe kataæ akusalaæ idha vedanÅyaæ hoti, tena hi mahÃrÃja pubbe katampi idha katampi kusalÃkusalaæ kammaæ ava¤jhaæ bhavati saphalanti. IminÃ'pi mahÃrÃja kÃraïena tathÃgatassa parinibbutassa asÃdiyÃntasseva kato adhikÃro ava¤jho bhavati saphalo' ti. 8. Sutapubbampana tayà mahÃrÃja nandako nÃma yakkho theraæ sÃriputtaæ asÃdayitvÃpaÂhaviæ paviÂÂho" ti. ? "ùma bhante sÆyati. Loke pÃkaÂo eso" ti. "Api nu kho mahÃrÃja thero sÃriputto sÃdiyi nandakassa yakkhassa [PTS Page 101] [\q 101/] mahÃpaÂhavigilananti?" "Ubbattiyante'pi bhante sadevake loke, patamÃne'pi chamÃyaæ candimasuriye, vikirante'pi sinerupabbatarÃje, thero sÃriputto na parassa dukkhaæ sÃdiyeyya taæ kissa hetu? Yena hetunà thero sÃriputto kujjheyya và dusseyya vÃ, so hetu therassa sÃriputtassa samÆhato samucchinno. Hetuno samugghÃtitattà bhante thero sÃriputto jÅvitahÃrake'pi kopaæ na kareyyÃ" ti. [SL Page 098] [\x 98/] Yadi mahÃrÃja thero sÃriputto nandakassa yakkhassa paÂhavigilanaæ na sÃdiyi, kissa pana nandako yakkho paÂhaviæ paviÂÂho?" Ti. "Akusalassa bhante kammassa balavatÃyÃ" ti. "Yadi mahÃrÃja akusalassa kammassa balavatÃya nandako yakkho paÂhaviæ paviÂÂho, asÃdiyantassÃ'pi kato aparÃdho ava¤jho bhavati saphalo tena hi mahÃrÃja kusalassapi kammassa balavatÃya asÃdiyantassa kato adhikÃro ava¤jho bhavati saphalo" ti. IminÃ'pi mahÃrÃja kÃraïena tathÃgatassa parinibbutassa asÃdiyantasseva kato adhikÃroava¤jho bhavati saphalo'ti. 9. Kati nu kho te mahÃrÃja manussà etarahi mahÃpaÂhaviæ paviÂÂhÃ? Atthi te tattha savaïanti?" "ùma bhante sÆyati". "IÇgha tvaæ mahÃrÃja sÃvehÅ" ti. "Ci¤cà mÃïavikà bhante, suppabuddho ca sakko, devadattoca thero. Nandako ca yakkho, nando ca mÃïavako'ti sutaæ metaæ bhante ime pa¤cajanà mahÃpaÂhaviæ paviÂÂhÃ" ti. "Kismiæ te mahÃrÃja aparaddhÃ?" Ti. "Bhagavati ca bhante sÃvakesu cÃ" ti. "Api nu kho mahÃrÃja bhagavà và sÃvakà và sÃdiyiæsu imesaæ mahÃpaÂhavipavisananti?" "Na hi bhante?" Ti. Tena hi mahÃrÃja tathÃgatassa parinibbutassa asÃdiyantasseva kato adhikÃro ava¤jhobhavati saphalo" ti. "Suvi¤¤Ãpito bhante nÃgasena pa¤ho gambhÅro uttanÅkato, guyhaæ [PTS Page 102] [\q 102/] vidaæsitaæ, gaïÂhibhinnÃ, gahanaæ agahanaæ kataæ. NaÂÂhà paravÃdÃ, bhaggà kudiÂÂhi, nippabhà jÃtà kutitthiyà tvaæ gaïÅvarapavaramÃsajjÃ" ti. PÆjÃappaÂiggahaïapa¤ho paÂhamo. [SL Page 099] [\x 99/] 2. Bhagavato sabba¤¤ÆtÃpa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, buddho sabba¤¤Æ?" Ti. "ùma mahÃrÃja, bhagavà sabba¤¤Æ. Na ca bhagavato satataæ samitaæ ¤Ãïadassanaæ paccupaÂÂhitaæ. ùvajjanapaÂibaddhaæ bhagavato sabba¤¤Æta¤Ãïaæ. Avajjetvà yadicchakaæ jÃnÃtÅ" ti. "Tena hi bhante nÃgasena buddho asabba¤¤Æ, yadi tassa pariyesanÃya sabba¤¤Æta¤Ãïaæ hotÅ" ti. "VÃhasataæ kho mahÃrÃja vÅhÅnaæ a¬¬hacÆla¤ca vÃhà vÅhisattammaïÃni dve ca tumbà ekaccharÃkkhaïe pavattacittassa ettakà dvÅhi lakkhaæ ÂhapÅyamÃnà parikkhayaæ pariyÃdÃnaæ gaccheyyuæ tatirame sattavidhà città pavattanti: ye te mahÃrÃja sarÃgà sadosà samohà sakkilesà abhÃvitakÃyà abhÃvitasÅlà abhÃvitacittà abhÃvitapa¤¤Ã, tesaæ taæ cittaæ garukaæ uppajjati, dandhaæ pavattati. KiækÃraïÃ? AbhÃvitattà cittassa. Yathà mahÃrÃja vaæsanÃÊassa vitatassa visÃlassa vitthiïïassa saæsibbitavisibbitassa sÃkhÃjaÂÃjaÂitassa Ãka¬¬hiyantassa garukaæ hoti Ãgamanaæ dandhaæ. KiækÃraïÃ? Saæsibbitavisibbitattà sÃkhÃnaæ. Evameva kho mahÃrÃja ye te sarÃgà sadosà samohà sakkilesà abhÃvitakÃyà abÃvitacittà abhÃvitapa¤¤Ã, tesaæ taæ cittaæ garukaæ uppajjati, dandhaæ pavattati. KiækÃraïÃ? Saæsibbitavisibbitattà kilesehi idaæ paÂhamaæ cittaæ. 2. TatÅradaæ dutiyaæ cittaæ vibhattimÃpajjati. Ye te mahÃrÃja sotÃpannà pihitÃpÃyà diÂÂhippattà vi¤¤ÃtasatthusÃsanÃ, tesaæ taæ cittaæ tÅsu ÂhÃnesu lahukaæ [PTS Page 103] [\q 103/] uppajjati uparibhumisu garukaæ uppajjati dadhaæ pavattati. KiækÃraïÃ? TÅsu ÂhÃnesu cittassa parisuddhattÃ, upari kilesÃnaæ appahÅnattÃ. Yathà mahÃrÃja vaæsanÃÊassa tipabbagaïÂhiparisuddhassa upari sÃkhÃjaÂÃjaÂitassa Ãka¬¬hiyantassa yÃvatipabbaæ tÃva lahukaæ eti. Tato upari thaddhaæ, kiækÃraïÃ? HeÂÂhà parisuddhattÃ, upari sÃkhÃjaÂÃjaÂitattÃ. Evameva kho mahÃrÃja ye te sotÃpannà pihitÃpÃyà diÂÂhippattà vi¤¤ÃtasatthusÃsanÃ, tesaæ taæ cittaæ tÅsu ÂhÃnesu lahukaæ uppajjati, lahukaæ pavattati, uparibhumisu garukaæ uppajjati, dandhaæ pavattati. KiækÃraïÃ? TÅsu ÂhÃnesu parisuddhattà upari kilesÃnaæ appahÅnattÃ. Idaæ dutiyaæ cittaæ. 3. Tatiradaæ tatiyaæ cittaæ vibhattimÃpajjati. Ye te mahÃrÃja sakadÃgÃmino yesaæ rÃgadosamohà tanubhÆtÃ, tesaæ taæ cittaæ pa¤casu ÂhÃnesu lahukaæ uppajjati, lahukaæ pavattati, uparibhumisu [SL Page 100] [\x 100/] Garukaæ uppajjati, dadhaæ pavattati. KiækÃraïÃ? Pa¤casu ÂhÃnesu parisuddhattÃ. UparikilesÃnaæ appahÅnattÃ. Yathà mahÃrÃja vaæsanÃÊassa pa¤capabbagaïÂhiparisuddhassa upari sÃkhÃjaÂÃjaÂitassa Ãka¬¬hiyantassa yÃva pa¤capabbaæ tÃva lahukaæ eti, tato uparithaddhaæ. KiækÃraïÃ? HeÂÂhà parisuddhattÃ, upari sÃkhÃjaÂÃjaÂitattÃ. Evameva kho mahÃrÃja ye te sakadÃgÃmino, yesaæ rÃgadosamohà tanubhÆtÃ, tesaæ taæ cittaæ pa¤casu ÂhÃnesu lahukaæ uppajjati, lahukaæ pavattati, uparibhumisu garukaæ uppajjati, dandhaæ pavattati. KiækÃraïÃ? Pa¤casu ÂhÃnesu cittassa parisuddhattÃ, uparikilesÃnaæ appahÅnattÃ. Idaæ tatiyaæ cittaæ. 4. Tatiradaæ catutthaæ cittaæ vibhattimÃpajjati. Ye te mahÃrÃja anÃgÃmino, yesaæ pa¤corambhÃgiyÃni saæyojanÃni pahÅnÃni, tesaæ taæ cittaæ dasasu ÂhÃnesu lahukaæ [PTS Page 104] [\q 104/] uppajjati, lahukaæ pavattati, uparibhumisu garukaæ uppajjati dandhaæ pavattati. KiækÃraïÃ? DasasuÂhÃnesu cittassa parisuddhattÃ, upari kilesÃnaæ appahÅnattÃ. Yathà mahÃrÃja vaæsanÃÊassa dasapabbagaïÂhiparisuddhassa upari sÃkhÃjaÂÃjaÂitassa Ãka¬¬hiyantassa yÃvadasapabbaæ tÃva lahukaæ eti, tato upari thaddhaæ. KiækÃraïÃ? HeÂÂhà parisuddhattÃ, upari sÃkhÃjaÂÃjaÂitattÃ. Evameva kho mahÃrÃja ye te anÃgÃmino yesaæ pa¤corambhÃgiyÃni saæyojanÃni pahÅnÃni, tesaæ taæ cittaæ dasasu ÂhÃnesu lahukaæ uppajjati, lahukaæ pavattati, uparibhumisu garukaæ uppajjati, dandhaæ pavattati. KiækÃraïÃ?Dasasu ÂhÃnesu cittassa parisuddhattÃ, upari kilesÃnaæ appahÅnattÃ. Idaæ catutthaæ cittaæ. 5. Tatiradaæ pa¤camaæ cittaæ vibhattimÃpajjati. Ye te mahÃrÃja arahanto khÅnÃsavà dhotamalà vantakilesà vusitavanto katakaraïÅyà ohitabhÃrà anuppattasadatthà parikikhÅïabavasaæyojanà pattapaÂisambhidà sÃvakabhÆmÅsu parisuddhÃ, tesaæ cittaæ sÃvakavisaye lahukaæ uppajjati, lahukaæ pavattati, paccekabuddhabhumÅsu garukaæ uppajjati, dandhaæ pavattati. KiækÃraïÃ? Parisuddhattà sÃvakavisaye, aparisuddhattà paccekabuddhavisaye. Yathà mahÃrÃja vaæsanÃÊassa sabbapabbagaïÂhiparisuddhassa Ãka¬¬hiyantassa lahukaæ hoti Ãgamanaæ adandhaæ. KiækÃraïÃ? SabbapabbagaïÂhiparisuddhattà agahanattà vaæsassa. Evameva kho mahÃrÃja ye te arahanto khÅïÃsavà dhotamalà vantakilesà vusitavanto katakaraïÅyà ohitabhÃrà anuppattasadatthà parikkhÅïabhavasaæyojanà pattapaÂisambhidà sÃvakabhumÅsu parisuddhÃ, tesaæ taæ cittaæ sÃvakavisaye lahukaæ uppajjati, lahukaæ pavattati, paccekabuddhabhumÅsu garukaæ uppajjati, dandhaæ pavattati. KiækÃraïÃ? Parisuddhattà sÃvakavisaye, aparisuddhattà paccekabuddhavisaye. Idaæ pa¤camaæ cittaæ. [PTS Page 105] [\q 105/] [SL Page 101] [\x 101/] 6. Tatiradaæ chaÂÂhaæ cittaæ vibhattimÃpajjati. Ye te mahÃrÃja paccekabuddhà sayambhunoanÃcariyakà ekacÃrino khaggavisÃïakappà sakavisaye parisuddhavimalacittÃ, tesaæ taæ cittaæ sakavisaye lahukaæ uppajjati lahukaæ pavattati, sabba¤¤ÆbuddhabhumÅsu garukaæ uppajjati dandhaæ pavattati. KiækÃraïÃ? Parisuddhattà sakavisaye, mahantattà sabba¤¤Æbuddhavisayassa. Yathà mahÃrÃja puriso sakavisayaæ parittaæ nadiæ rattimpi divÃ'pi yadicchakaæ asambhito otareyya, athÃparato mahÃsamuddaæ gambhÅraæ vitthataæ agÃdhamapÃraæ disvà bhÃyeyya. DandhÃyeyya, na visaheyya otarituæ. KiækÃraïÃ? Ciïïattà sakavisayassa, mahantattà ca mahÃsamuddassa. Evameva kho mahÃrÃja ye te paccekabuddhà sayambhuno anÃcariyakà ekacÃrino khaggavisÃïakappÃ, sakavisaye parisuddhavimalacittÃ, tesaæ taæ cittaæ sakavisaye lahukaæ uppajjati, lahukaæ pavattati, sabba¤¤ÆbuddhabhumÅsu garukaæ uppajjati dandhaæ pavattati. KiækÃraïÃ? Parisuddhattà sakavisayassa, mahantattà sabba¤¤Æ buddhavisayassa. Idaæ chaÂÂhaæ cittaæ. 7. Tatiradaæ sattamaæ cittaæ vibhattimÃpajjati. Ye te mahÃrÃja sammÃsambuddhà sabba¤¤uno dasabaladharà catuvesÃrajjavisÃradà aÂÂhÃrasahi buddhadhammehi samannÃgatà anantajinà anÃvaraïa¤ÃïÃ, tesaæ taæ cittaæ sabbattha lahukaæ upajjati, lahukaæ pavattati. KiækÃraïÃ? Sabbatthaparisuddhattà api nu kho mahÃrÃja nÃrÃcassa sudhotassa vimalassa niggaïÂhissa sukhumadhÃrassa ajimhassa avaækassa akuÂilassa dalhavÃpasamÃrÆhaÊhassa khomasukhume và kappÃsasukhume và kambalasukhume và balavanipÃtassa dandhÃyitattaæ và laggattaæ-28. Và hotÅ?" Ti. "Na hi bhante". "KiækÃraïÃ?" "Sukhumattà vatthÃnaæ sudhotattà narÃcassa nipÃtassa ca balavattÃ" [PTS Page 106] [\q 106/] ti. "Evameva kho mahÃrÃja ye te sammÃsambuddhà sabba¤¤uno dasabaladharà catuvesÃrajjavisÃradà aÂÂhÃrasahi buddhadhammehi samannÃgatà anantajinà anÃvaraïa¤ÃïÃ, tesaæ taæ cittaæ sabbattha lahukaæ uppajjati lahukaæ pavattati. KiækÃraïÃ? Sabbattha parisuddhattà idaæ sattamaæ cittaæ. 8. Tatra mahÃrÃja yamidaæ sabba¤¤ubuddhÃnaæ cittaæ, taæ channampi cittÃnaæ gaïanaæ atikkamitvà asaækheyyena guïena parisuddha¤ca lahuka¤ca. Yasmà ca bhagavato cittaæ parisuddha¤ca lahuka¤ca, tasmà mahÃrÃja bhagavà yamakapÃÂihÅraæ dasseti. YamakapÃÂihÅre mahÃrÃja ¤Ãtabbaæ 'buddhÃnaæ bhagavantÃnaæ cittaæ evaæ lahuparivatta'nti. -------28. Lagganaæ (ma) [SL Page 102] [\x 102/] Na tattha sakkà uttariæ kÃraïaæ vattuæ. Te'pi mahÃrÃja pÃÂihÅrà sabba¤¤ubuddhÃnaæ cittaæ upÃdÃya gaïanampi saÇkhampi kalampi kalabhÃgampi na upenti. ùvajjanapaÂibaddhaæ mahÃrÃja bhagavato sabba¤¤uta¤Ãïaæ Ãvajjetvà yadicchakaæ jÃnÃti. Yathà mahÃrÃja puriso hatthe Âhapitaæ yaæ ki¤ci dutiye hatthe Âhapeyya, vivaÂena mukhena vÃcaæ nicchÃreyya, mukhagataæ bhojanaæ gileyya, ummÅletvà và nimÅleyya, nimÅletvà và ummÅleyya, sammi¤jitaæ và bÃhaæ pasÃreyya, pasÃritaæ và bÃhaæ sammi¤jeyya, cirataraæ etaæ mahÃrÃja lahutaraæ bhagavato sabba¤¤uta¤Ãïaæ, lahutaraæ ÃvÃjjanaæ. ùvajjitvà yadicchakaæ jÃnÃti. ùvajjanavikalamattakena te tÃvatà buddhà bhagavanto asabba¤¤uno nÃma na hontÅ" ti. 9. "ùvajjanampi bhante nÃgasena pariyesanÃya kÃtabbaæ. IÇgha maæ tattha kÃraïena sa¤¤ÃpehÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja purisassa a¬¬hassa mahaddhanassa mahÃbhogassa pahÆtajÃtarÆparajatavittupakaraïassa pahÆtadhanadha¤¤assa sÃli - vÅhi - yava - taï¬ula - tila - mugga - mÃsa - pubbaïïÃparaïïa - sappi - tela - navanÅta - khÅra - dadhi - madhu [PTS Page 107] [\q 107/] guÊa phÃïità ca khalopi - kumbhi piÂhara - koÂÂha - bhÃjana gatà bhaveyyuæ, tassa ca purisassa pÃhunako Ãgaccheyya bhattÃrahobhattÃbhikaÇkhÅ, tassa ca gehe yaæ raddhaæ bhojanaæ taæ pariniÂÂhitaæ bhaveyya. Kumbhito taï¬ule nÅharitvà bhojanaæ randheyya, api nu kho so mahÃrÃja puriso tÃvatakena bhojanavekallamattakena adhano nÃma kapaïo nÃma bhaveyyÃ?" Ti. "Na hi bhante. Cakkavattira¤¤o ghare'pi bhante akÃle bhojanavekallaæ hoti, kimaÇgapana gahapatikassÃ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja tathÃgatassa Ãvajjanavikalamattakaæ sabba¤¤uta¤Ãïaæ Ãvajjetvà yadicchakaæ jÃnÃti. 10. Yathà pana mahÃrÃja rukkho assa phalito onatavinato piï¬ibhÃrabharito, na ki¤ci tattha patitaæ phalaæ bhaveyya. Api nu kho so mahÃrÃja rukkho tÃvatakena patita Phalavekallamattakena aphalo nÃma bhaveyyÃ?" Ti. "Na hi bhante. PatanapaÂibaddhÃni tÃni rukkhaphalÃni. Patite yadicchakaæ labhatÅ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja tathÃgatassa ÃvajjanapaÂibaddhaæ sabba¤¤uta¤Ãïaæ. ùvajjetvà yadicchakaæ jÃnÃtÅ" ti. "Bhante nÃgasena, Ãvajjetvà buddho yadicchakaæ jÃnÃtÅ?" Ti. [SL Page 103] [\x 103/] "ùma mahÃrÃja, bhagavà Ãvajjetvà Ãvajjetvà yadicchakaæ jÃnÃti. Yathà mahÃrÃja cakkavattÅ rÃjà yadà cakkaratanaæ sarati 'upetu me cakkaratana'nti, sarite sarite cakkaratanaæ upeti, evameva kho mahÃrÃja tathÃgato Ãvajjetvà Ãvajjatvà yadicchakaæ jÃnÃtÅ" ti. "DaÊhaæ bhante nÃgasena kÃraïaæ. Buddho sabba¤¤Æ sampaÂicchÃma buddho sabba¤¤Æ" ti. Buddhassa bhagavato sabba¤¤ÆbhÃvapa¤ho dutiyo. 3. DevadattapabbajjajÃpa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, devadatto kena pabbÃjito?" Ti. "Chayime mahÃrÃja khattiyakumÃrà bhaddiyo ca anuruddho ca Ãnando ca bhagu ca kimbilo ca devadatto [PTS Page 108] [\q 108/] ca upÃlikappaka sattamo abhisambuddhe satthari sakyakulÃnandajanane bhagavantaæ anupabbajantà nikkhamiæsu. Te bhagavà pabbÃjesÅ" ti. "Nanu bhante devadattena pabbajitvà saægho bhinno?" Ti. "ùma mahÃrÃja, devadattena pabbajitvà saægho bhinno. Na gihÅ saÇghaæ bhindati, na bhikkhuïÅ, na sikkhamÃnÃ, na sÃmaïero, na sÃmaïerÅ saÇghaæ bhindati. Bhikkhu pakatatto samÃnasaævÃsako samÃnasÅmÃyaæ Âhito saÇghaæ bhindatÅ?" Ti. 2. "SaÇghabhedako bhante puggalo kiæ kammaæ phusatÅ?" Ti. "Kimpana bhante nÃgasena buddho jÃnÃti 'devadatto pabbajitvà saÇghaæ bhindissati, saÇghaæ bhinditvà kappaæ niraye paccissatÅ'ti?" "ùma mahÃrÃja, tathÃgato jÃnÃti 'devadatto pabbajitvà saÇghaæ bhindissati, saÇghaæ bhinditvà kappaæ niraye paccissatÅ'ti. " "Yadi bhante nÃgasena buddho jÃnÃti 'devadatto pabbajitvà saÇghaæ bhindissati, saÇghaæ bhinditvà kappaæ niraye paccissatÅ'ti, tena hi bhante nÃgasena, 'buddho kÃruïiko anukampako hitesÅ sabbasattÃnaæ ahitamapanetvà hitamÆpadahatÅ" ti yaæ vacanaæ, tammicchÃ. Yadi taæ ajÃnitvà pabbÃjesi, tena hi buddho asabba¤¤Æ ayampi ubatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto vijaÂehi etaæ mahÃjaÂaæ. Bhinda parappavÃdaæ. AnÃgate addhÃne tayà sadisà buddhimanto bhikkhÆ dullabhà bhavissanti. Ettha tava balaæ pakÃsehÅ" ti. [SL Page 104] [\x 104/] "KÃruïiko mahÃrÃja bhagavà sabba¤¤Æ ca. KÃru¤¤ena mahÃrÃja bhagavà sabba¤¤Æta¤Ãïena devadattassa gatiæ olokento addasà 'devadattaæ aparÃpariyakammaæ Ãyuhitvà anekÃhi kappakoÂisatasahassÃni nirayena nirayaæ vinipÃtena vinipÃtaæ gacchantaæ taæ bhagavà sabba¤¤Æta¤Ãïena jÃnitvà 'imassa apariyantaka taæ kammaæ mama sÃsane pabbajitassa pariyantakaæ bhavissati. [PTS Page 109] [\q 109/] purimaæ upÃdÃya pariyantakataæ dukkhaæ bhavissati. Apabbajito'pi ayaæ moghapuriso kappaÂÂhiyameva kammaæ ÃyÆhissatÅ'ti kÃru¤¤ena devadattaæ pabbÃjesÅ" ti. "Tena hi bhante nÃgasena buddho vadhitvà telena makkheti, papÃte pÃtetvà hatthaæ deti, mÃretvà jÅvitaæ pariyesati. Yaæ so paÂhamaæ dukkhaæ datvà pacchà sukhaæ upadahatÅ" ti. "Vadheti'pi mahÃrÃja tathÃgato sattÃnaæ hitavasena, pÃteti'pi sattÃnaæ hitavasena, mÃreti'pi sattÃnaæ hitavasena. VadhitvÃ'pi mahÃrÃja tathÃgato sattÃnaæ hitameva upadahati. PÃtetvÃ'pi sattÃnaæ hitameva upadahati. MÃretvÃ'pi sattÃnaæ hitameva upadahati. Yathà mahÃrÃja mÃtÃpitaro nÃma vadhitvÃ'pi pÃtayitvÃ'pi puttÃnaæ hitameva upadahanti, evameva kho mahÃrÃja tathÃgato vadheti'pi sattÃnaæ hitavasena, pÃteti'pi sattÃnaæ hitavasena, mÃreti'pi sattÃnaæ hitavasena. VadhitvÃ'pi mahÃrÃja tathÃgato sattÃnaæ hitameva upadahati pÃtetvÃ'pi sattÃnaæ hitameva upadahati mÃretvÃ'pi sattÃnaæ hitameva upadahati. Yena yena yogena sattÃnaæ guïava¬¬hi hoti, tena tena yogena sabbasattÃnaæ hitameva upadahati. Sace mahÃrÃja devadattaæ na pabbÃjeyya, gihÅbhuto samÃno nirayasaævattikaæ bahuæ pÃpakammaæ katvà anekÃni kappakoÂisatasahassÃni nirayena nirayaæ vinipÃtena vinipÃtaæ gacchanto bahuæ dukkhaæ vediyissati. Taæ bhagavà jÃnamÃno kÃru¤¤ena devadattaæ pabbÃjesi 'mama sÃsane pabbajitassa dukkhaæ pariyantakataæ bhavissatÅ'ti. KÃru¤¤ena garukaæ dukkhaæ lahukaæ akÃsi. Yathà và mahÃrÃja dhana - yasa - siri - ¤Ãti balena balavà puriso attano ¤Ãtiæ và mittaæ và ra¤¤o garukaæ daï¬aæ dhÃrentaæ disvà attano bahuvissatthabhÃvena samatthatÃya tassa garukaæ daï¬aæ lahukaæ kÃreti, evameva kho mahÃrÃja bhagavà bahÆni kappakoÂisatasahassÃni dukkhaæ vediyamÃnaæ devadattaæ [PTS Page 110] [\q 110/] pabbÃjetvà sÅlasamÃdhipa¤¤ÃvimuttibalasamatthabhÃvena garukaæ dukkhaæ lahukaæ akÃsi. Yathà và pana mahÃrÃja kusalo bhisakko sallakatto garukaæ vyÃdhiæ balavosadhabalena lahukaæ karoti, evameva kho mahÃrÃja bahÆni kappakoÂisatasahassÃni dukkhaæ vediyamÃnaæ devadattaæ [SL Page 105] [\x 105/] Bhagavà yoga¤¤utÃya pabbÃjetvà kÃru¤¤abalo patthaddhadhammosadhabalena garukaæ dukkhaæ lahukaæ akÃsi api nu kho so mahÃrÃja bhagavà bahuvedanÅyaæ devadattaæ appavedanÅyaæ karonto ki¤ci apu¤¤aæ ÃpajjeyyÃ?" Ti. "Na ki¤ci bhante apu¤¤aæ Ãpajjeyya atamaso gaddÆhanamattampÅ" ti. "Idampi kho tvaæ mahÃrÃja kÃraïaæ atthato sampaÂiccha, yena kÃraïena bhagavà devadattaæ pabbÃjesi. Aparampi mahÃrÃja uttariæ kÃraïaæ suïohi, yena kÃraïena bhagavà devadattaæ pabbÃjesi. Yathà mahÃrÃja coraæ agucÃriæ gahetvà ra¤¤o dasseyyuæ 'ayaæ te deva coro ÃgucÃrÅ imassa yaæ icchasi taæ daï¬aæ païehÅ'ti, tamenaæ rÃjà evaæ vadeyya 'tena hi bhaïe imaæ coraæ bahinagaraæ nÅharitvà ÃghÃtane sÅsaæ jindathÃ'ti. 'Evaæ devÃ'ti kho te ra¤¤o paÂissutvà taæ bahinagaraæ nÅharitvà ÃghÃtanaæ nayeyyuæ. Tamenaæ passeyya kocideva puriso ra¤¤o santikà laddhavaro laddhayasadhanabhogo Ãdeyyavacano balavicchitakÃrÅ. So tassa kÃru¤¤aæ katvà te purise evaæ vadeyya 'alaæ bho! Kiæ tumhÃkaæ imassa sÅsacchedanena? Tena hi bho imassa hatthaæ và pÃdaæ và chinditvà jÅvitaæ rakkhatha. Ahametassa kÃraïà ra¤¤o santike paÂivacanaæ karissÃmÅ'ti. Te tassa balavato vacanena tassa corassa hatthaæ và pÃdaæ và chinditvà jÅvitaæ rakkheyyuæ. Api nu kho so mahÃrÃja puriso evaækÃrÅ tassa corassa kiccakÃrÅ assÃ?" Ti. "JÅvitadÃyako so bhante puriso corassa jÅvite dinne kiæ tassa akataæ nÃma atthi?" Ti. Yà pana [PTS Page 111] [\q 111/] tassa hatthapÃdacchedane vedanÃ, so tÃya vedanÃya ki¤ci apu¤¤aæ ÃpajjeyyÃ?" Ti. "Attanà katena so bhante coro dukkhaæ vedanaæ vediyati. JÅvitadÃyako pana puriso na ki¤ci apu¤¤aæ ÃpajjeyyÃ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja bhagavà kÃru¤¤ena devadattaæ pabbÃjesi 'mama sÃsane pabbajitassa dukkhaæ pariyantakataæ bhavissatÅ'ti. Pariyantakata¤ca mahÃrÃja devadattassa dukkhaæ. Devadatto mahÃrÃja maraïakÃle- [SL Page 106] [\x 106/] "Imehi aÂhÅhi tamaggapuggalaæ devÃtidevaæ naradammasÃrathiæ Samantacakkhuæ satapu¤¤alakkhaïaæ pÃïehi buddhaæ saraïaæ upemÅ" ti. PÃïupetaæ saraïamagamÃsi. Devadatto mahÃrÃja chakoÂÂhÃse kate kappe atikkantepaÂhamakoÂÂhÃse saÇghaæ bhindi. Pa¤cakoÂÂhÃse niraye paccitvà tato muccitvà addhissaro nÃma paccekabuddho bhavissati. Api nu kho so mahÃrÃja bhagavà evaæ kÃrÅ devadattassa kiccakÃrÅ assÃ?" Ti. "Sabbadado bhante nÃgasena tathÃgato devadattassa, yaæ tathÃgato devadattaæ paccekabodhiæ pÃpessati. Kiæ tathÃgatena devadattassa akataæ nÃma atthi" ti. "Yaæ pana mahÃrÃja devadatto saæghaæ bhinditvà niraye dukkhaæ vedanaæ vediyati, api nu kho mahÃrÃja bhagavà tato nidÃnaæ ki¤ca apu¤¤aæ ÃpajjeyyÃ?" Ti. "Na hi bhante. Attanà katena bhante devadatto kappaæ niraye paccati. DukakhapariyantakÃrako satthà nà ki¤ci apu¤¤aæ Ãpajjati"ti. "Imampi kho tvaæ mahÃrÃja kÃraïaæ atthato sampaÂiccha, yena kÃraïena bhagavà devadattaæ pabbÃjesi. Aparampi mahÃrÃja uttariæ kÃraïaæ suïohi, yena kÃraïena bhagavà devadattaæ pabbÃjesi. Yathà mahÃrÃja [PTS Page 112] [\q 112/] kusalo bhisakko sallakatto vÃtapitta - semha - sannipÃta - utupariïÃma - visamaparihÃra - opakka - mikopakkantaæ pÆti - kuïapa - duggandhÃbhissannaæ antosallaæ susiragataæ pubbaruhirasamapuïïaæ vaïaæ vÆpasamento vaïamukhaæ kakkhalatikhiïakhÃrakaÂukena bhesajjena anulimpati paripaccanÃya paripaccitvà mÆdubhÃvamÆpagataæ satthena vikantayitvà dahati salÃkÃya. Da¬¬he khÃralavaïaæ deti bhesajjenÃnulimpati vaïarÆhaïÃya, vyÃdhitassa sotthibhÃvamanuppattiyÃ. Api nu kho so mahÃrÃja hisakko sallakatto ahitacitto bhesajjenÃnulimpati, satthena vikanteti, dahati salÃkÃya, khÃralavaïaæ detÅ?" Ti. "Na hi bhante hitacitto sotthikÃmo tÃni kiriyÃni karotÅ" ti. "Yà panassa bhesajjakiriyÃkaraïena uppannà dukkhavedanÃ, tato nidÃnaæ so bhisakko sallakatto ki¤ci apu¤¤aæ Ãpajjeyya?" Ti. "Hitacitto bhante sotthikÃmo bhisakko sallakatto tÃni kiriyÃni karoti. Kiæ so tato nidÃnaæ apu¤¤aæ Ãpajjeyya? SaggagÃmÅ so bhante hisakko sallakatto" ti. [SL Page 107] [\x 107/] "Evameva kho mahÃrÃja bhagavà kÃru¤¤ena devadattaæ pabbÃjesi dukkhaparimuttiyÃ. Aparampi mahÃrÃja uttariæ kÃraïaæ suïohi, yena kÃraïena bhagavà devadattaæ pabbÃjesi. Yathà mahÃrÃja puriso kaïÂakena viddho assa, atha¤¤ataro puriso tassa hitakÃmo sotthikÃmo tiïhena kaïÂakena và satthamukhena và samantà chinditvà paggharantena lohitena taæ kaïÂakaæ nÅhareyya, api nu kho so mahÃrÃja puriso ahitakÃmo taæ kaïÂakaæ nÅharatÅ?" Ti. "Na hi bhante hitakÃmo se bhante puriso sotthikÃmo kaïÂakaæ nÅharati. Sace so bhante puriso taæ kaïÂakaæ na nÅhareyya. Maraïaæ và so tena pÃpuïeyya maraïamattaæ và dukkhanti". "Evameva kho mahÃrÃja tathÃgato kÃru¤¤ena devadattaæ pabbÃjesi dukkhaparimuttiyÃ. Sace mahÃrÃja bhagavà devadattaæ na pabbÃjeyya, [PTS Page 113] [\q 113/] kappakoÂisatasahassampi devadatto bhavaparamparÃya niraye pacceyyÃ" ti. "AnusotagÃmiæ bhante nÃgasena devadattaæ panthe paÂipÃdesi. PapÃte patitassa devadattassa patiÂÂhaæ adÃsi. Visamagataæ devadattaæ tathÃgato samaæ Ãropesi. Ime ca bhante nÃgasena hetÆ imÃni ca kÃraïÃni na sakkà a¤¤ena dassetuæ a¤¤atra tvÃdisena buddhimatÃ" ti. DevadattapabbajjÃpa¤ho tatiyo. 4. MahÃbhumicÃlapÃtubhÃvapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, bhÃsitampetaæ bhagavatà "aÂÂhime bhikkhave hetu aÂÂha paccayà mahato bhumicÃlassa pÃtubhÃvÃyÃ"ti asesa vacanaæ idaæ, nissevacanaæ idaæ. NippariyÃyavacanaæ idaæ nattha¤¤o navamo hetu mahato bhumicÃlassa pÃtubhÃvÃya. Yadi bhante nÃgasena a¤¤o navamo hetu bhÃveyya mahato bhumicÃlassa pÃtubhÃvÃya, tampibhagavà hetuæ katheyya yasmà ca kho bhante nÃgasena nattha¤¤o navamo hetu mahato bhumicÃlassa pÃtubhÃvÃya, tasmà anÃcikkhito bhagavatà aya¤ca navamo hetu dissati mahato bhumicÃlassa pÃtubhÃvÃya, yaæ vessantarena ra¤¤Ã mahÃdÃne dÅyamÃne sattakkhattuæ mahÃpaÂhavÅ kampitÃ. Yadi bhante nÃgasena aÂÂheva hetu aÂÂha paccayà mahato bhumicÃlassa pÃtubhÃvÃya, tena hi 'vessantarena ra¤¤Ã mahÃdÃne dÅyamÃne [SL Page 108] [\x 108/] Sattakkhattuæ mahÃpaÂhavÅ kampitÃ'ti yaæ vacanaæ, taæ micchà yadi vessanta¬erana ra¤¤Ã mahÃdÃne dÅyamÃne sattakkhattu mahÃpaÂhavÅ kampitÃ, tena hi 'aÂÂheva hetu aÂÂha paccayà mahÃta bhemicÃlassa pÃtubhÃvÃyÃ'ti tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho sukhumo dunnibbeÂhiyo andhakaraïo ca gamabhÅro ca. So tavÃnuppatto. [PTS Page 114] [\q 114/] neso a¤¤ena ittarapa¤¤ena sakkà vissajjetuæ a¤¤atra tvÃdisena buddhimatÃ"ti. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavà 'adhime bhikkhave hetu aÂha paccayà mahato bhumicÃlassa pÃtubhÃvÃyÃ'ti. Vessantarenapi ra¤¤Ã mahÃdÃne dÅyamÃne sattakkhattuæ mahÃpaÂhavÅ kampitÃ. Ta¤ca pana akÃlikaæ, kadÃcuppattikaæ, aÂÂhahi hetuhi vippamuttaæ. Tasmà agaïitaæ aÂÂhahi hetuhi. 2. Yathà mahÃrÃja loke tayo yeva meghà ghaïiyanti 'vassiko hemantiko pÃvussako'ti, yadi te mu¤citvà a¤¤o megho pavassati, na so megho gaïÅyati sammatehi meghehi, akÃlamegho tveva saÇkhaæ gacchati. Evameva kho mahÃrÃja vessantarena ra¤¤Ã mahÃdÃne dÅyamÃne yaæ sattakkhuttuæ mahÃpaÂhavÅ kampitÃ, akÃlikaæ etaæ kadÃcuppattikaæ, aÂÂhahi hetuhi vippamuttaæ. Na taæ gaïÅyati aÂÂhahi hetuhi. 3. Yathà và pana mahÃrÃja himavatà pabbatà pa¤canadÅsatÃni sandanti. Tesaæ mahÃrÃja pa¤cannaæ nadÅsatÃnaæ daseva nadiyo nadÅgaïanÃya gaïÅyanti, seyyathidaæ: gaÇgà yamunà aciravatÅ sarabhu mahÅ sindhu sarassatÅ vetravatÅ-29. VatatthÃ-30. CandabhÃgÃ'ti. Avasesà nadiyo nadÅgaïanÃya agaïità kiækÃraïÃ? Na tà nadiyo dhÆvasalilÃ. Evameva kho mahÃrÃja vessantarena ra¤¤Ã mahÃdÃne dÅyamÃne yaæ sattakkhattuæ mahÃpaÂhavÅ kampitÃ, akÃlikaæ etaæ kadÃcuppattikaæ, aÂÂhahi hetuhi vippamuttaæ. Na taæ gaïÅyati aÂÂhahi hetuhi. 4. Yathà và pana mahÃrÃja ra¤¤o satampi dvisatampi amaccà honti, tesaæ chayeva janà amaccagaïanÃya gaïiyanti, seyyathÅdaæ: senÃpati purohito akkhadasso bhaï¬ÃgÃriko chattagÃhako khaggagÃhako. Ete yeva amaccagaïanÃya gaïÅyanti kiækÃraïÃ? Yuttattà rÃjaguïehi. Avasenà agaïità sabbe amaccÃ'tveva saÇkhaægacchanti. [PTS Page 115] [\q 115/] evameva kho mahÃrÃja, vessantarena ra¤¤Ã mahÃdÃne dÅyamÃne yaæ sattakkhattuæ mahÃpaÂhavÅ kampitÃ, akÃlikaæ etaæ kadÃcuppattikaæ aÂÂhahi hetuhi vippamuttaæ na taæ gaïÅyati. -------- 29. VetrÃvatÅ. 30. CitasÃ, citaso (kesuci). [SL Page 109] [\x 109/] AÂÂhahi hetuhi. SÆyati nu kho mahÃrÃja etarahi jinasÃsane katÃdhikÃrÃnaæ diÂÂhadhammasukhavedanÅyaæ kammaæ, kitti ca yesaæ abbhuggatà devamanussesÆ'ti?. " "ùma bhante. SÆyati etarahi jinasÃsane katÃdhikÃrÃnaæ diÂÂhadhammasukhavedanÅyaæ kammaæ, kitti ca yesaæ abbhuggatà devamanussesu. Satta te janÃ'ti. " "Ko ca ko ca mahÃrÃjÃ? Ti" "Sumano ca bhante mÃlÃkÃro, ekasÃÂako ca brÃhmaïo, puïïo ca bhatako, mallikà ca devÅ, gopÃlamÃtà ca devi, suppiyà ca upÃsikÃ, puïïà ca dÃsÅ' ti ime satta diÂÂhadhammasukhavedanÅyà sattÃ. Kitti ca imesaæ abbhuggatà devamanussesu" ti. "Apare'pi sÆyanti nu kho atÅte mÃnusakeneva sarÅradehena tidasabhavanaæ gatÃ?" Ti. "ùma bhante sÆyantÅ" ti. "Ko ca ko ca mahÃrÃjÃ?" Ti. "Guttilo ca gandhabbo, sÃdhÅno ca rÃjÃ, nimÅ ca rÃjÃ. MandhÃtà ca rÃjÃ'ti ime caturo janà sÆyanti teneva mÃnusakena sarÅradehena tidasabhavanaæ gatÃ'ti. Sucirampi kataæ sÆyati sukatadukkatanti. Sutapubbaæ pana tayà mahÃrÃja atÅte và addhÃne vattamÃne và addhÃne itthannÃmassa dÃne dÅyamÃne sakiæ và dvikkhattuæ và tikkhattuæ và mahÃpaÂhavÅ kampitÃ?" Ti. 6. "Na hi bhaneta" ti. "Atthi me mahÃrÃja Ãgamo adhigamo pariyatti savaïaæ sikkhà balaæ sussÆsà paripucchà ÃcariyupÃsanaæ. MayÃ'pi nassutapubbaæ itthannÃmassa dÃne dÅyamÃne sakiæ và dvikkhattuæ và mahÃpaÂhavÅ kampitÃ'ti Âhapetvà vessantarassa rÃjavasabhassa dÃnavaraæ. Bhagavato ca mahÃrÃja kassapassa bhagavato ca sakyamunino'ti dvinnaæ buddhÃnaæ antare [PTS Page 116] [\q 116/] gaïanapathavÅtivattà vassakoÂiyo atikkantà tatthapi me savaïaæ natthi 'itthannÃmassa dÃne dÅyamÃne sakiæ và dvikkhattuæ và tikkhattuæ và mahÃpaÂhavÅ kampitÃ'ti. "Na mahÃrÃja tÃvatakena viriyena tÃvatakena parakkamena mahÃpaÂhavÅ kampati. GuïabhÃrabharità mahÃrÃja sabba soceyya- kiriya guïahÃra-bharità dhÃretuæ avisahantÅ mahÃpaÂhavÅ calati kampati pavedhati. [SL Page 110] [\x 110/] 7. Yathà mahÃrÃja sakaÂassa atibhÃrabharitassa nÃbhiyo ca nemiyo ca phalanti, akkho bhijjati. Evameva kho mahÃrÃja sabbasoceyyakiriyaguïabhÃrabharità mahÃpaÂhavÅ dhÃretuæ navisabhantÅ calati kampati pavedhati. Yathà và pana mahÃrÃja gaganaæ anila-jala-vega-sa¤jÃditaæ ussannajalabhÃra-baritaæ ativÃtena phuÂitattà nadati ravati galagalÃyati, evameva kho mahÃrÃja mahÃpaÂhavÅ ra¤¤o vessantarassa dÃnabalavipulaussannabhÃrabharità dhÃretuæ avisahantÅ calati kampati pavedhati. 8. Na hi mahÃrÃja ra¤¤o vessantarassa cittaæ rÃgavasena pavattati, na dosavasena pavattati, na mohavasena pavattati, na mÃnavasena pavattati, na diÂÂhivasena pavattati, na kilesavasena pavattati, na vitakkavasena pavattati, na arativasena pavattati. Atha kho dÃnavasena bahulaæ pavattati 'kinni anÃgatà yÃcakà mama santike Ãgaccheyyuæ, Ãgatà ca yÃcakà yathÃkÃmaæ labhitvà attamanà bhaveyyunti' satataæ samitaæ dÃnaæ pati mÃnasaæ Âhapitaæ hoti. 9. Ra¤¤o mahÃrÃja vessantarassa satataæ samitaæ dasasu ÂhÃnesu mÃnasaæ Âhapitaæ hoti: dame same khantiyaæ saævare yame niyame akkodhe avihiæsÃya sacce soceyye. Ra¤¤o mahÃrÃja vessantarassa kÃmesanà pahÅnà bhavesanà paÂippassaddhà brahmacadariyesanà yeva ussukkaæ ÃpannÃ. Ra¤¤o mahÃrÃja vessantarassa attarakkhà pahÅnà pararakkhà ussukkaæ ÃpannÃ: 'kinti ime sattà samaggà assu arogà sadhanà [PTS Page 117] [\q 117/] dÅghÃyukÃ'ti bahulaæ yeva mÃnasaæ pavattati. DadamÃno ca mahÃrÃja vessantaro rÃjà taæ dÃnaæ na bhavasampattihetu deti, na dhanahetu deti, na paÂidÃnahetu deti, na upalÃpanahetu deti, na Ãyuhetu deti. Na vaïïahetu deti, na sukhahetu deti, na balahetu deti, na yasahetu deti, na puttahetu deti. Na dhÅtuhetu deti. Atha kho sabba¤¤uta¤Ãïassa hetu sabba¤¤uta¤ÃïaratanassakÃraïà evarÆpe atulavipulÃnuttare dÃnavare adÃsi. Sabba¤¤utaæ patto ca imaæ gÃthaæ abhÃsi: "JÃliæ kaïhÃjinaæ dhÅtaæ maddideviæ patibbataæ CajamÃno na cintesiæ bodhiyà yeva kÃraïÃ" ti. [SL Page 111] [\x 111/] 10. RÃjà mahÃrÃja vessantaro akkodhena kodhaæ jinÃti, asÃdhuæ sÃdhunà jinÃti, kadariyaæ dÃnena jinÃti, alikaæ saccena jinÃti, sabbaæ akusalaæ kusalena jinÃti. Tassa evaæ dadamÃnassa dhammÃnugatassa dhammasÅsakassa dÃnanissandabalaviriyavipulavihÃrena heÂÂhà mahÃvÃtà sa¤calanti. Sanikasanikaæ sakiæ sakiæ ÃkulÃkulà vÃyanti onamanti unnamanti vinamanti, sÅnapattapÃdapà papatanti, gumbagumbà valÃhakà gahane sandhÃvanti, rajosaæcità vÃtà dÃrunà honti, gaganaæ uppÅÊÅtaæ, vÃtà vÃyanti, sahasà dhamadhamÃyanti, mahÃbhÅmo saddo niccharati, tesu vÃtesu kupitesu udakaæ sanikasanikaæ calati, udake calite khubbhanti macchakacchapÃ, chÃyanti yamakayamakà Æmayo, tasanti jalacarà sattÃ, jalavÅci yuganaddhà vattati, vÅcinÃdo pavattati, ghorà bubbulà uÂÂhahanti, pheïamÃlà bhavanti. Uttarati mahÃsamuddo. DisÃvidisaæ dhÃvati udakaæ ussotapaÂisotamukhà sadanti saliladhÃrÃ. AsuragaruÊanÃgayakkhà ubbijjanti'kinnu kho kathannukho sÃgaro viparivattatÅ'ti gamanapathamesanti bhÅtacittà khubhite lulite jaladhare pakampati mahÃpaÂhavi samahÃnagà [PTS Page 118] [\q 118/] sasÃgarà parivattanti sinerugirikÆÂaselasikharo vinamamÃno hoti. Vimanà honti ahinakulabiÊÃrakotthukasÆkaramigapakkhino, rudanti yakkhà appesakkhÃ, hasanti yakkhà mahesakkhà kampamÃnÃya mahÃpaÂhaviyÃ. 11. Yathà mahÃrÃja mahati mahÃpariyoge uddhanagate udakasampuïïe Ãkiïïataï¬ule heÂÂhato aggi jalamÃno paÂhamaæ tÃva pariyogaæ santÃpeti, pariyogo santatto udakaæ santÃpeti, udakaæ santattaæ taï¬ulaæ santÃpeti, taï¬ulaæ santattaæummujjati nimujjati, bubbulakajÃtaæ hoti, pheïamÃlà uttaranti. Evameva kho mahÃrÃja vessantaro rÃjà yaæ loke duccajaæ taæ caji. Tassa taæ duccajaæ taæ caji. Tassa taæ duccajaæ cajantassa dÃnassa sabhÃvanissandena heÂÂhà mahÃvÃtà dhÃretuæ na visahantà parikuppiæsu. MahÃvÃtesu parikupitesu udakaæ kampi. Udake kampite mahÃpaÂhavÅ kampi. Iti tadà mahÃvÃtà ca udaka¤ca paÂhavi cÃti ime tayo ekamanà viya ahesuæ. MahÃdÃnanissandena vipulabalaviriyena natthediso mahÃrÃja a¤¤assa dÃnÃnubhÃvo yathà vessantarassa ra¤¤o mahÃdÃnÃnubhÃvo. 12. Yathà mahÃrÃja mahiyà bahuvidhà maïayo vijjanti, seyyathidaæ: indanÅlo mahÃnÅlo jotiraso veluriyo ummÃpuppho sirÅsapuppho manoharo suriyakanto candakanto vajiro khajjopanako phussarÃgo lohitaÇko-31. MasÃragallo'ti. 31. LohitaÇgo. (Ma) [SL Page 112] [\x 112/] Ete sabbe atikkamma cakkavattimaïi aggamakkhÃyati. Cakkavattimaïi mahÃrÃja samantà yojanaæ obhÃseti, evameva kho mahÃrÃja yaæ ki¤ci mahiyà dÃnaæ vijjati api asadisadÃnaparamaæ, taæ sabbaæ atikkamma vessantarassa ra¤¤o mahÃdÃnaæ aggamakkhÃyati. Vessantarassa mahÃrÃja ra¤¤o mahÃdÃne dÅyamÃne sattakkhattuæ mahÃpaÂhavÅ kampitÃ"ti. "Acchariyaæ bhante nÃgasena buddhÃnaæ! Abbhutaæ bhante nÃgasena buddhÃnaæ! Yaæ tathÃgato bodhisatto [PTS Page 119] [\q 119/] samÃno asamo lokena evaækhanti evaæcitto evaæ adhimutti evaæadhippÃyo. BodhisattÃnaæ bhante nÃgasena parakkamo dakkhÃpito. PÃramÅ ca jinÃnaæ bhiyyo obhÃsità cariyaæ carato'pi tÃva tathÃgatassa sadevake loke seÂÂhabhÃvo anudassito sÃdhu bhante nÃgasena thomitaæ jinasÃsanaæ, jotità jinapÃramÅ, chinnà titthiyÃnaæ vÃdagaïÂhi, bhinnà parappavÃdakumbhÃ, pa¤ho gambhÅro uttÃnÅkato, gahanaæ agahanaæ kataæ, sammà laddhaæ jinaputtÃnaæ nibbÃhanaæ. Evametaægaïivarapavara, tathà sampaÂicchÃmÃti. MahÃbhumicÃlapÃtubhÃvapa¤ho catuttho. 5. Sivira¤¤o cakkhudÃnapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena tumhe evaæ bhaïatha: "sivirÃjena yÃcakassa cakkhuni dinnÃni, andhassa sato puna dibbacakkhuni uppannÃnÅ"ti. Etampi vacanaæ sakasaÂaæ saniggahaæ sadosaæ. HetusamugghÃte ahetusmiæ avatthusmiæ natthi dibbacakkhussa uppÃdo'ti sute vuttaæ. Yadi bhante nÃgasena sivirÃjena yÃcakassa cakkhÆni dinnÃni, tena hi "puna dibbacakkhÆni uppannÃnÅ'ti yaæ vacanaæ taæ micchÃ. Yadi dibbacakkhÆnÅ uppannÃni, tena hi 'sivirÃjena yÃcakassa cakkhuni dinnÃni'ti yaæ vacanaæ tampi micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho gaïÂhito'pi gaïÂhitaro, veÂhato'pi veÂhataro-32. Gahanato'pi gahanataro so tavÃnuppatto. Tattha chandamabhijanehi nibbÃhanÃya, paravÃdÃnaæ niggahÃyÃ"ti. 2. "DinnÃni mahÃrÃja sivirÃjena yÃcakassa cakkhÆni. Tattha mà vimatiæ uppÃdehi. Puna dibbÃni ca cakkhÆni uppannÃni. Tatthapi mà vimatiæ janehÅ" ti. ---------- 32. Vedhato pi vedhataro (sÅ. Mu. ) [SL Page 113] [\x 113/] "Api nu kho bhante nÃgasena hetusamugghÃte ahetusmiæ avatthumbhi dibbacakkhu uppajjatÅ?" Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ" ti. "Kiæ pana bhante [PTS Page 120] [\q 120/] nÃgasena ettha kÃraïaæ, yena kÃraïena hetusamugghÃte ahetusmiæ avatthumbhi dibbacakkhu uppajjati? IÇgha tÃva kÃraïena maæ sa¤¤ÃpehÅ" ti. 3. "Kiæ pana mahÃrÃja atthi loke saccaæ nÃma, yena saccavÃdino saccakiriyaæ karontÅ?" Ti. "ùma bhante atthiloke saccaæ nÃma. Saccena bhante nÃgasena saccavÃdino saccakiriyaæ katvà devaæ vassÃpenti, aggiæ nibbÃpenti, visaæ hananti, a¤¤ampi vividhaæ kattabbaæ karontÅ" ti. "Tena hi mahÃrÃja yujjati sameti sivirÃjassa saccabalena dibbacakkhÆni uppannÃnÅ'ti saccabalena mahÃrÃja avatthumbhi dibbacakkhu uppajjati saccaæ yeva tattha vatthu bhavati dibbacakkhussa uppÃdÃya. Yathà mahÃrÃja ye keci siddhà saccamanugÃyanti 'mahÃmeghopavasatu'ti, tesaæ sahasaccamanugÅtena mahÃmegho pavassati. Api nukho mahÃrÃja atthi ÃkÃse cassassa hetu sannivito yena hetunà mahÃmegho pavassatÅ?"Ti. "Na hi bhante. Saccaæ yeva tattha hetu bhavati mahÃmeghassa pavassanÃyÃ"ti. "Evameva kho mahÃrÃja natthi tassa pakati hetu. Saccaæ yevettha vatthu bhavati dibbacakkhusasa uppÃdÃyÃ" ti. 4. "Yathà và pana mahÃrÃja ye keci siddhÃ-33 saccamanugÃyanti 'jalitapajjalito mahÃaggikakhandho paÂinivattatu'ti tesaæ sahasaccamanugÅtena jalitapajjalito mahÃaggikkhandho khaïena paÂinivattati. Api nu kho mahÃrÃja atthi tasmiæ jalitapajjalite mahÃaggikkhandhe hetu sannivito yena hetunà jalitapajjalitamahÃaggikkhandho khaïena paÂinivattatÅ?" Ti. "Na hi bhante saccaæ yeva vatthu hoti tassa jalitapajjalitassa mahÃaggikkhandhassa khaïena paÂinivattanÃyÃ"ti. "Evameva kho mahÃrÃja natthi tassa pakati hetu. Saccaæ yevettha vatthu bhavati dibbacakkhussa uppÃdÃyÃ"ti. ----------- 33. Sattà (ma. ) [SL Page 114] [\x 114/] 5. "Yathà và pana mahÃrÃja ye keci siddhà saccamanugÃyanti [PTS Page 121 [\q 121/] ']visaæ halÃhalaæ agadaæ bhavatu'ti, api nu kho mahÃrÃja halÃhalavise vatthu sannicitaæ atthi yena vatthunà visaæ halÃhalaæ agadaæ bhavatÅ?" Ti. "Na hi bhante. Saccaæ yeva tattha hetu bhavati visassa halÃhalassa khaïena paÂighÃtÃyÃ"ti. Evameva kho mahÃrÃja vinà pakatihetuæ saccaæ yevettha vatthu bhavati dibbacakkhussa upÃdÃyÃ"ti. "Catunnampi mahÃrÃja ariyasaccÃnaæ paÂivedhÃya nattha¤¤aæ vatthu. Saccaæ vatthuæ karitvà cattÃri ariyasaccÃni paÂivijjhanti. Atthi mahÃrÃja cÅnavisaye cÅnarÃjÃ. So mahÃsamudde baliæ kÃtukÃmo catumÃse catumÃse saccakiriyaæ katvà saha rathena antomahÃsamudde yojanaæ pavisati. Tassa rathasÅsassa purato mahÃvÃrikkhandho paÂikkamati. Nikkhantassa puna ottharati api nu kho mahÃrÃja so mahÃsamuddo sadevamanussenÃpi lokena pakatikÃyabalena sakkà paÂikkamÃpetunti?" "Atiparittake'pi bhante taÊÃke udakaæ na sakkà sadevamanussenÃpi lokena pakatikÃyabalena paÂikkamÃpetuæ. Kimpana mahÃsamudde udakanti?" 6. "Iti iminÃpi mahÃrÃja kÃraïena saccabalaæ ¤Ãtabbaæ natthi taæ ÂhÃnaæ yaæ saccena na pattabbanti. " Nagare mahÃrÃja pÃÂaliputte asoko dhammarÃjà sanegamajÃnapadaamaccabhaÂabalamahÃmaccehi parivuto gaÇgaæ nadiæ navasalilasampuïïaæ samatitthikaæ samabharitaæ pa¤cayojanasatÃyÃmaæ yojanaputhulaæ sandamÃnaæ disvà amacce evamÃha 'atthi koci bhaïe samattho yo imaæ mahÃgaÇgaæ paÂisotaæ sandÃpetunti?' Amaccà Ãhaæsu 'dukkaraæ devÃ'ti. Tasmiæ yeva gaÇgÃkule Âhità bindumatÅ-34. NÃma ganikà assosi ra¤¤Ã kira [PTS Page 122] [\q 122/] evaæ vuttaæ 'sakkà nu kho imaæ mahÃgaÇgaæ paÂisotaæ sandÃpetunti' sà evamÃha 'ahaæ hi mahÃnagare pÃÂaliputte gaïikà rÆpupajÅvinÅ antimajÅvikÃ. Mama tÃva rÃjà saccakiriyà passatu'ti. Atha sà saccakiriyaæ akÃsi. Saha tassà saccakiriyÃya khaïena sà mahÃgaÇgà galagalÃyantÅ paÂisotaæ sandittha mahato janakÃyassa passato. Atha rÃjà mahÃgaÇgÃya ÃvaÂÂaÆmivegajanitaæ halÃhalÃsaddaæ sutvà vimbhito acchariyabbhutajÃto amacce evamÃha 'kissÃyaæ bhaïe mahÃgaÇgà paÂisotaæ sandatÅ?'Ti. 'BindumatÅ mahÃrÃja gaïikà tava vacanaæ sutvà saccakiriyaæ akÃsi. Tassà saccakiriyÃya mahÃgaÇgà uddhamukhÃ-35. SandatÅ'ti. 34. BandhumatÅ (ma. ) 35. UddhammukhÃ. (Ma. ) [SL Page 115] [\x 115/] Atha saæviggahadayo rÃjà turitaturito sayaæ gantvà taæ gaïikaæ pucchi 'saccaæ kira je tayà saccakiriyÃya ayaæ gaÇgà paÂisotaæ sandÃpitÃ?" Ti. 'ùma devÃ'ti. RÃjà Ãha: 'kiæ te tattha balaæ atthi? Ko và te vacanaæ Ãdiyati anummatto? Kena tvaæ balena imaæ mahÃgaÇgaæ paÂisotaæ sandÃpesÅ?"Ti. Sà Ãha: 'saccabalenÃhaæ mahÃrÃja imaæ mahÃgaÇgaæ paÂisotaæ sandÃpesi'nti rÃjà Ãha: 'kiæ te saccabalaæ atthi coriyà dhuttiyà asatiyà chinnikÃya-36. PÃpikÃya bhinnasÅmÃya atikkantikÃya andhajanavilopikÃyÃ?'Ti. 'Saccaæ mahÃrÃja, tÃdisikà ahaæ. Yadi me mahÃrÃja saccakiriyà atthi, yÃyÃhaæ icchamÃnà sadevakampi lokaæ parivatteyya'nti. RÃjà Ãha: 'katamà pana sà hoti saccakiriyÃ?'Ti. 'IÇgha maæ sÃvehi. Yo me mahÃrÃja dhanaæ deti khattiyo và brÃhmaïo và vesso và suddo và a¤¤o và koci, tesaæ samakaæ yeva upaÂÂhÃhÃmi. Khattiyo'ti viseso natthi. Suddo'ti atima¤¤anà natthi. AnunayapaÂighavippamuttà dhanasÃmikaæ paricarÃmi. Esà me deva saccakiriyà yÃyÃhaæ imaæ mahÃgaÇgaæ paÂisotaæ sandÃpesi'nti. Iti'pi mahÃrÃja sacce Âhità naki¤ci atthaæ na vindanti. DinnÃni mahÃrÃja sivirÃjena yÃcakassa [PTS Page 123] [\q 123/] cakkhÆni. Dibbacakkhuni ca uppannÃni. Ta¤ca saccakiriyÃya. Yampana sutte vuttaæ 'maæsacakkhusmiæ naÂÂhe ahetusmiæ avatthumhi natthi dibbacakkhussa uppÃdo'ti, taæ bhÃvanÃmayacakkhuæ sadhÃya vuttanti. Evametaæ mahÃrÃja dhÃrehÅ"ti. "SÃdhu bhante nÃgasena, sunibbeÂhito pa¤ho. SuniddiÂÂho niggaho. Sumaddità paravÃdÃ. Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ"ti. Sivira¤¤o cakkhudÃnapa¤ho pa¤camo. 6. GabbhÃvakkantipa¤ho "Bhante nÃgasena, bhÃsitampetaæ bhagavatà 'tiïïaæ kho pana bhikkhave sannipÃtà gabbhassa avakkanti hoti. Idha mÃtÃpitaro ca sannipatità honti. MÃtà ca utunÅ hoti. Gandhabbo ca paccupaÂÂhito hoti. Imesaæ kho bhikkhave tiïïaæ sannipÃtà gabbhassa avakkanti hotÅ'ti. Asesavacanametaæ, nissesavacanametaæ, nippariyÃyavacanametaæ, arahassavacanametaæ, sadevamanussÃnaæ majjhe nisÅditvà bhaïitaæ. Aya¤ca dvinnaæ sannipÃtà gabbhassa avakkanti dissati dukulena tÃpasena pÃrikÃya tÃpasiyà utunÅkÃle dakkhiïena hatthaÇguÂÂhena nÃbhi parÃmaÂÂhÃ, tassa tena nÃbhiparÃmasanena sÃmo kumÃro ------- 36. ChindikÃya (sÅmu. ) [SL Page 116] [\x 116/] Nibbatto. MÃtaÇgenÃpi isinà brÃhmaïaka¤¤Ãya utunÅkÃle dakkhiïena hatthaÇguÂÂhena nÃbhi parÃmaÂÂhÃ. Tassa tena parÃmasanena maï¬avyo mÃïavako nibbatto'ti. Yadi bhate nÃgasena bhagavatà bhaïitaæ 'tiïïaæ kho pana bhikkhave sannipÃtà gabbhassa avakkanti hotÅ'ti, tena hi 'sÃmo ca kumÃro maï¬avyo ca mÃïavako ubho'pi te nÃbhiparÃmasanena nibbattÃ'ti yaæ vacanaæ taæ micchÃ. Yadi tathÃgatena bhaïitaæ 'sÃmo kumÃro ca maï¬avyo ca mÃïavako nÃbhiparÃmasanena nibbattÃ'ti, tena hi 'tiïïaæ kho pana bhikkhave sannipÃtà [PTS Page 124] [\q 124/] gabbhassa avakkanti hotÅ'ti yaæ vacanaæ tampi micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho sugambhÅro, sunipuïo, visayo buddhimantÃnaæ. So tavÃnuppatto. Chinda vimatipathaæ. DhÃrehi ¤Ãïavarapajjotanti. " 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'tiïïaæ kho pana bhikkhave sannipÃtà gabbhassa avakkanti hoti. Idha mÃtÃpitaro ca sannipatità honti. MÃtà ca utunÅ hoti. Gandhabbo ca paccupaÂÂhito hoti. Evaæ tiïïaæ sannipÃtà gabbhassa avakkanti hotÅ'ti. Bhanita¤ca 'sÃmo kumÃro maï¬avyo ca mÃïavako nÃbhiparÃmasanena nibbattÃ'ti. " "Tena hi bhante nÃgasena yena kÃraïena pa¤ho suvinicchito hoti, tena kÃraïena maæ sa¤¤ÃpehÅ"ti. 36[B] 3. "Sutapubbaæ pana tayà mahÃrÃja saækicco ca kumÃro isisiÇgo ca tÃpaso thero ca kumÃrakassapo iminà nÃma te nibbattÃ" ti. "ùma bhante suyyati. Abbhuggatà tesaæ jÃti. Dve migadhenuyo tÃva utunÅkÃle dvinnaæ tÃpasÃnaæ passÃvaÂÂhÃnaæ Ãgantvà sasambhavaæ passÃvaæ piviæsu tena passÃvasambhavena saækicco ca kumÃro isisiÇgo ca tÃpaso nibbatto. Therassa udÃyissa bhikkhuïÆpassayaæ upagatassa rattacittena bhikkhuïiyà aÇgajÃtaæ upanijjhÃyantassa sambhavaæ kÃsÃve mucci. Atha kho Ãyasmà udÃyÅ taæ bhikkhÆïiæ etadavoca: 'gaccha bhagini, udakaæ Ãhara, antaravÃsakaæ dhovissÃmÅ'ti. 'ùharayye, ahameva dhovissÃmÅ'ti. Tato sà bhikkhunÅ utunÅsamaye taæ sambhavaæ ekadesaæ mukhena aggahesi. Ekadesaæ aÇgajÃte pakkhipi. Tena thero kumÃrakassapo nibbatto'ti evaæ cetaæ jano ÃhÃ'ti. Api nu kho tvaæ mahÃrÃja saddahasi taæ vacananti?" "ùma bhante. Balavaæ tattha kÃraïaæ upalabhÃma yena mayaæ kÃraïena saddahÃma 'iminà kÃraïena nibbatto'ti. " 36[B] sa¤¤opehÅ"ti [SL Page 117] [\x 117/] Kimpanettha mahÃrÃja kÃraïanti?" [PTS Page 125] [\q 125/] "Suparikammate bhante kalale bÅjaæ nipatitvà khippaæ saævirÆhati?"Ti. "ùma mahÃrÃjÃ"ti. "Evameva kho bhante sà bhikkhuïÅ utunÅ samÃnà saïÂhite kalale rudhire pacchinnavege ÂhapitÃya dhÃtuyà taæ sambhavaæ gahetvà tasmiæ kalale pakkhipi. Tena tassà gabbho saïÂhÃsi. Evaæ tattha kÃraïaæ paccema tesaæ nibbattiyÃ"ti. "Evametaæ mahÃrÃja yathà sampaÂicchÃmi yonippavesena gabbho sambhavatÅti. SampaÂicchasi pana tvaæ mahÃrÃja therassa kumÃrakassapassa gabbhÃvakkamananti?" "ùma bhante'ti. "SÃdhu mahÃrÃja paccÃgato'si mama visayaæ. Ekavidhenapi gabbhassÃvakkantiæ kathayanto mamÃnubalaæ bhavissasi. Atha yà pana tà dve migadhenuyo passÃvaæ pivitvà gabbhaæ paÂilabhiæsu, tÃsaæ tvaæ saddahasi gabbhassÃvakkamananti?" "ùma bhante. Yaæ ki¤ci bhuttaæ pÅtaæ khÃyitaæ lehitaæ sabbantaæ kalalaæ osarati. hÃnagataæ vuddhimÃpajjati. Yathà nÃma bhante nÃgasena yà kÃci sarità nÃma, sabbà tà mahÃsamuddaæ osaranti, ÂhÃnagatà vuddhimÃpajjanti, evameva kho bhante nÃgasena yaæ ki¤ci bhuttaæ pÅtaæ khÃyitaæ lehitaæ. Sabbantaæ kalalaæ osarati, ÂhÃnagataæ vuddhimÃpajjati. TenÃhaæ kÃraïena saddahÃmi mukhagatenapi gabbhassÃvakkanti hotÅti. " "SÃdhu mahÃrÃja. BÃÊhataraæ upagato'si mama visayaæ. MukhapÃnenapi dvayaæsannipÃto-37. Bhavati. Saækiccassa ca mahÃrÃja isisiÇgassa tÃpasassa therassa cakumÃrakassapassa gabbhÃvakkamanaæ sampaÂicchasÅ?"Ti. "ùma bhante. SannipÃto osaratÅ"ti. 5. "SÃmo'pi mahÃrÃja kumÃro maï¬avyo'pi mÃïavako tÅsusannipÃtesu antogadhà ekarasà yeva purimena. Tattha kÃraïaæ vakkhÃmi. Dukulo ca mahÃrÃja tÃpaso pÃrikà ca tÃpasÅ ubho'pi ------- 37. DvayasannipÃto (ma. ) [SL Page 118] [\x 118/] Te ara¤¤avÃsà ahesuæ pavivekÃdhimuttà uttamatthagavesakÃ, tapatejena yÃvabrahamalokà [PTS Page 126] [\q 126/] santÃpesuæ. Tesaæ tadà sakko devÃnamindo sÃyampÃtaæ upaÂÂhÃnaæ Ãgacchati. So tesaæ garugatamettatÃya-38. UpadÃrento addasà anÃgatamaddhÃne dvinnampi tesaæ cakkhÆnaæ antaradhÃnaæ. Disvà te evamÃha 'ekaæ me bhonto vacanaæ karotha. SÃdhu! Ekaæ puttaæ janeyyÃtha. So tumhÃkaæ upaÂÂhÃko bhavissati Ãlambano cÃ'ti. 'Alaæ kosiya mà evaæ bhaïÅ'ti. Te tassa taæ vacanaæ na sampaÂicchiæsu Ãnukampako atthakÃmo sakko devÃnamindo dutiyampi tatiyampi te evamÃha 'ekaæ me bhonto vacanaæ karotha sÃdhu ekaæ puttaæ janeyyÃtha. So tumhÃkaæ upaÂÂhÃko bhavissati Ãlambano cÃ'ti. Tatiyampi te Ãhaæsu 'alaæ kosiya, mà tvaæ ambhe anatthe niyojehi. KadÃyaæ kÃyo na bhijjissati. Bhijjatu ayaæ kÃyo bhedanadhammo. BhijjantiyÃ'pi dharaïiyà patanto'pi selasikhare phalante'pi ÃkÃse patantesupi candimasuriyesu neva mayaæ lokadhammehi missÅyissÃma. Mà tvaæ amhÃkaæ sammukhÅbhÃvaæ upagaccha. Upagatassa te eso vissÃso. Anatthavaro tvaæ ma¤¤e'ti. Tato sakko devÃnamindo tesaæ manaæ alabhamÃno garukato pa¤jaliko puna yÃci 'yadi me vacanaæ na ussabhatha kÃtuæ. Yadà tÃpasÅ utunÅ hoti pupphavatÅ, tadà tvaæ bhante dakkhiïena hatthaÇguÂÂhena nÃbhiæ parÃmaseyyÃsi. Tena sà gabbhaæ lacchati. SannipÃto yevesa gabbhÃvakkantiyÃ'ti 'sakkomahaæ kosiya taæ vacanaæ kÃtuæ. Na tÃvatakena amhÃkaæ tapo bhijjissati. Hotu'ti sampaÂicchiæsu. TÃya ca pana velÃya devabhavane atthi devaputto ussannakusalamÆlo khÅïÃyuko Ãyukkhayaæ patto, yadicchakaæsamattho okkamituæ api cakkavattikule'pi atha sakko devÃnamindo taæ devaputtaæ upasaÇkamitvà evamÃha. 'Ehi kho mÃrisa, suppabhÃto te divaso. Atthasiddhi upagatà yamahaæ te upaÂÂhÃnamÃgamiæ, ramaïÅye te okÃse vÃso bhavissati, [PTS Page 127] [\q 127/] patirÆpe kule paÂisandhi bhavissati, sundarehi mÃtÃpituhi va¬¬hetabbo bhavissasi, ehi me vacanaæ karohÅ'ti yÃci. Dutiyampi tatiyampi yÃci sirasi pa¤jalÅkato. Tato so devaputto evahÃha 'katamaæ pana taæ mÃrisa kulaæ yaæ tvaæ abhikkhaïaæ kittayasi punapputanti?' 'Dukulo ca tÃpaso pÃrikà ca tÃpasÅ'ti. So tassa vacanaæ sutvà tuÂÂho sampaÂicchi 'sÃdhu mÃrisa. Yo tava chando so hotu. ùkaÇkhamÃno ahaæ mÃrisa patthite kule uppajjeyyaæ. 'Kimhi kule uppajjÃmi aï¬ajevà jalÃbuje và saæsedaje và opapÃtike vÃ?' Ti. 'JalÃbujÃya mÃrisa yoniyà uppajjÃhÅ'ti. ------- 38. GarukatamettÃya. (Ma. ) [SL Page 119] [\x 119/] 6. Atha sakko devÃnamindo uppattidivasaæ vigaïetvà dukulassa tÃpasassa Ãrocesi 'asukasmiæ nÃma divase tÃpasÅ utunÅ bhavissati pupphavatÅ, tadà tvaæ bhante dakkhiïena hatthaÇguÂÂhena nÃbhiæ parÃmaseyyÃsÅ'ti. Tasmiæ mahÃrÃja divase tÃpasÅ utunÅ pupphavatÅ ahosÅ, devaputto ca tatthupago paccupaÂÂhito ahosi. TÃpaso ca dakkhiïena hatthaÇguÂÂhena tÃpasiyà nÃbhiæ parÃmasi. Iti te tayo sannipÃtà ahesuæ. NÃbhiparÃmasanena tÃpasiyà rÃgo udapÃdi. So panassà rÃgo nÃbhiparÃmasanaæ paÂicca. Mà taæ sannipÃtaæ ajjhÃcÃrameva ma¤¤i. ôhasanampi sannipÃto. Ullapanampi sannipÃto. UpanijjhÃyanampi sannipÃto. PubbabhÃgabhÃvato rÃgassa uppÃdÃya Ãmasanena sannipÃto jÃyati. SannipÃtà okkamanaæ hoti. 7. AnajjhÃcÃre'pi mahÃrÃja parÃmasanena gabbhÃvakkanti hoti. Yathà mahÃrÃja aggi jalamÃno aparÃmasanenÃpi upagatassa sÅtaæ vyapahanti, evameva kho mahÃrÃja anajjhÃcÃre'pi parÃmasanena gabbhassÃvakkanti hoti. Catunnaæ vasena mahÃrÃja sattÃnaæ gabbhÃvakkanti hoti: kammavasena yonivasena kulavasena ÃyÃcanavasena. Api ca sabbe'pete sattà kammasambhavà kammasamuÂÂhÃnÃ. [PTS Page 128] [\q 128/] kathaæ mahÃrÃja kammavasena sattÃnaæ gabbhÃvakkanti hoti? UssannakusalamÆlà mahÃrÃja sattà yadicchakaæ uppajjanti khattiyamahÃsÃlakule và brÃhmaïamahÃsÃlakule và gahapatimahÃsÃlakule và devesu và aï¬ajÃya và yoniyà jalÃbujÃyà và yoniyà saæsedajÃya và yoniyà opapÃtikÃya và yoniyÃ. Yathà mahÃrÃja puriso a¬¬ho mahaddhano mahÃbhogo pahÆtajÃtarÆparajato pahÆtavittÆpakaraïo pahÆtadhanadha¤¤o pahÆta¤Ãtipakkho dÃsiæ và yaæ ki¤ci manasà abhipatthitaæ yadicchakaæ diguïatiguïampi dhanaæ datvà kiïÃti, evameva kho mahÃrÃja ussannakusalamÆlà sattà yadicchakaæ uppajjanti khattiyamahÃsÃlakule và gahapatimahÃsÃlakule và devesu và aï¬ajÃya và yoniyà jalÃbujÃya và yoniyà saæsedajÃya và yoniyà opapÃtikÃya và yoniyÃ. Evaæ kammavasena sattÃnaæ gabbÃvakkanti hoti. Kathaæ yonivasena sattÃnaæ gabbhÃvakkanti hoti? KukkuÂÃnaæ mahÃrÃja vÃtena gabbhÃvakkanti hoti balÃkÃnaæ meghasaddena gabbhÃvakkanti hoti. Sabbe'pi devà agabbhaseyyakà sattà yeva. Tesaæ nÃnÃvaïïena gabbhÃvakkanti hoti. Yathà mahÃrÃja manussà nÃnÃvaïïena mahiyà caranti, keci purato paÂicchÃdenti, keci pacchato paÂicchÃdenti, keci naggà honti, keci bhaï¬Æ honti setapaÂadharÃ, keci mÃlÃbaddhÃ-39. Honti, ---------- 39. Molibaddhà (ma. ) [SL Page 120] [\x 120/] Keci bhaï¬ukÃsÃvavasanà honti, keci kÃsÃvavasanà honti molibaddhà keci jaÂino vÃkacÅradharà honti, keci cammavasanà honti, keci rasmiyo nivÃsenti. Sabbe'pete manussà nÃnÃvaïïena mahiyà caranti. Evameva kho mahÃrÃja sattà yeva te sabbe. Tesaæ nÃnÃvaïïena gabbhÃvakkanti hoti. Evaæ yonivasena sattÃnaæ gabbhÃvakkanti hoti. 9. Kathaæ kulavasena sattÃnaæ gabbhavakkanti hoti? Kulaæ nÃma mahÃrÃja cattÃri kulÃni aï¬ajaæ jalÃbujaæ [PTS Page 129] [\q 129/] saæsedajaæ opapÃtikaæ. Yadi tattha gandhabbo yato kutoci Ãgantvà aï¬aje kule uppajjati, so tattha aï¬ajo hoti. Yadi tattha jalÃbuje yato kutoci Ãgantvà jalÃbuje kule uppajjati, so tattha jalÃbuje hoti. Yadi tattha gandhabbo yato kutoci Ãgantvà saæjedaje kule uppajjati, so tattha saæsedaje hoti. Yadi tattha gandhabbo yato kutoci Ãgantvà opapÃtike kule uppajjati, so tattha opapÃtiko hoti. Tesu tesu kulesu tÃdisÃyeva sattà sambhavanti. Yathà mahÃrÃja himavati sinerupabbataæ ye keci migapakkhino upenti, sabbe te sakavaïïaæ vijahitvà suvaïïavaïïà honti, evameva kho mahÃrÃja yo koci gandhabbo yato kutoci Ãgantvà aï¬ajaæ yoniæ upagantvà sabhÃvavaïïaæ vijahitvà aï¬ajo hoti. Yo koci gandhabbo yato kutoci Ãgantvà jalÃbujaæ yoniæ upagantvà sabhÃvavaïïaæ vijahitvà jalÃbuje hoti. Yo koci gandhabbo yato kutoci Ãgantvà saæsedajaæ yoniæ upagantvà sabhÃvavaïïaæ vijahitvà saæsedaje hoti. Yo koci gandhabbo yato kutoci Ãgantvà opapÃtikaæ yoniæ upagantvà sabhÃvavaïïaæ vijahitvà opapÃtiko hoti. Evaæ kulavasena sattÃnaæ gabbhÃvakkanti hoti. 10. Kathaæ ÃyÃcanavasena sattÃnaæ gabbhÃvakkanti hoti? Idha mahÃrÃja kulaæ hoti aputtakaæ bahusÃpateyyaæ saddhaæ pasannaæ sÅlavantaæ kalyÃïadhammaæ tapanissitaæ devaputto ca ussannakusalamÆlo cavanadhammo hoti. Atha sakko devÃnamindo tasasa kulassa anukampÃya taæ devaputtaæ ÃyÃcati 'païidhehi mÃrisa amukassa kulassa mahesiyà kÆcchinti'. So tassa ÃyÃcanahetu taæ kulaæ païidheti. Yatà mahÃrÃja manussà pu¤¤akÃmà samaïaæ manobhÃvanÅyaæ ÃyÃcitvà gehaæ upanenti 'ayaæ upagantvà sabbassa kulassa sukhÃvaho bhavissatÅ'ti, evameva kho mahÃrÃja sakko devÃnamindo taæ devaputtaæ ÃyÃcitvà taæ kulaæ upaneti. Evaæ ÃyÃcanavasena sattÃnaæ gabbhÃvakkanti hoti. 11. SÃmo mahÃrÃja kumÃro sakkena devÃnamindena ÃyÃcito pÃrikÃya tÃpasiyà kucchiæ okkanto. SÃmo mahÃrÃja kumÃro katapu¤¤o. MÃtÃpitaro sÅlavanto kalyÃïadhammÃ. ùyÃcanako sakko. Tiïïaæ cetopaïidhiyà sÃmo kumÃro nibbatto. Idha mahÃrÃja nayakusalo puriso sukaÂÂhe anupakhette bÅjaæ ropeyya. Api nÆ tassa bÅjassa antarÃyaæ vivajjentassa vuddhiyà koci antarÃyo bhaveyyÃ?" [PTS Page 130] [\q 130/] ti. [SL Page 121] [\x 121/] "Na hi bhante. NirupaghÃtaæ bÅjaæ khippaæ saævirÆheyyÃ"ti. "Evameva kho mahÃrÃja sÃmo kumÃro mutto uppannantarÃyehi tiïïaæ cetopaïidhiyà nibbatto. Api nÆ kho mahÃrÃja sutapubbaæ tayà isÅnaæ manopadosena iddho phÅto mahÃjanapado sajano samucchinno?" Ti. 'ùma bhante suyati mahiyà daï¬akÃra¤¤aæ mejjhÃra¤¤aæ kÃliÇgÃra¤¤aæ mÃtaÇgÃra¤¤aæ sabbattaæ ara¤¤aæ ara¤¤abhÆtaæ sabbe pete janapadà isÅnaæ manopadosena khayaæ gatÃ"ti. "Yadi mahÃrÃja tesaæ manopadosena susamiddhà janapadà ucchijjanti, api nu kho tesaæ manopasÃdena ki¤ci sukhaæ nibbatteyyÃ?"Ti. "ùma bhante" ti. "Tena hi mahÃrÃja sÃmo kumÃro tiïïaæ balavantÃnaæ cetopasÃdena nibbatto isinimmito devanimmito pu¤¤animmito"ti. "Evametaæ mahÃrÃja dhÃrehi tayo'me mahÃrÃja devaputtà sakkena devÃnamindena ÃyÃcità kulaæ uppannà katame tayo? SÃmo kumÃro, mahÃpanÃdo, kusarÃjÃ. Tayo'pete bodhisattÃ"ti. "SuniddiÂÂhà bhante nÃgasena gabbhÃvakkanti. Sukathitaæ kÃraïaæ. AndhakÃre Ãloko kato. JaÂà vijaÂità nippabhà parappavÃdÃ. Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ"ti. GabbhÃvakkantipa¤ho chaÂÂho 7. SaddhammantaradhÃnapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, bhÃsitampetaæ bhagavatÃ'pa¤ceva'dÃni Ãnanda vassasatÃni saddhammo ÂhassatÅ'ti. Puna ca parinibbÃnasamaye subhaddena paribbÃjakena pa¤haæ puÂÂhena bhagavatà bhaïitaæ "ime ca subhadda bhikkhÆ sammà vihareyyuæ asu¤¤o loko arahantehi assÃ"ti. Asesavacanametaæ nissesavacanametaæ nippariyÃyavacanametaæ. Yadi bhante nÃgasena tathÃgatena bhaïitaæ 'pa¤ceva'dÃni Ãnanda vassasatÃni saddhammo ÂhassatÅ'ti, tena hi asu¤¤o loko arahantehi [PTS Page 131] [\q 131/] assÃ'ti yaæ vacanaæ [SL Page 122] [\x 122/] Taæ micchÃ. Yadi tathÃgatena bhaïitaæ 'asu¤¤o loko arahantehi assÃ'ti, tena hi'pa¤ceva'dÃni Ãnanda vassasahassÃni saddhammo ÂhassatÅ'ti tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto, gahanato'pi gahanataro, balavato'pi balavataro, gaïÂhito'pi gaïÂhitaro. Tattha te ¤ÃïabalavipphÃraæ dassehi makaro viya sÃgarabbhantaragato" ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'pa¤ceva'dÃni Ãnanda vassasatÃni saddhammo ÂhassatÅ'ti. ParinabbÃnasamaye ca subhaddassa paribbÃjakassa bhaïitaæ 'ime ca subhadda bhikkhÆ sammà vihareyyuæ, asu¤¤o loko arahantehi assÃ'ti ta¤ca pana mahÃrÃja bhagavato vacanaæ nÃnattha¤ca hoti nÃnÃbya¤jana¤ca. Ayaæ sÃsanaparicchedo. Ayaæ paÂipattiparidÅpanÃ. Iti dÆraæ vivajjità te ubho a¤¤ama¤¤aæ. Yathà mahÃrÃja nabhaæ paÂhavito dÆraæ vivajjitaæ, nirayaæ saggato dÆraæ vivajjitaæ, kusalaæ akusalato dÆraæ vivajjitaæ, sukhaæ dukkhato dÆraæ vivajjitaæ, evameva kho mahÃrÃja te ubho a¤¤ama¤¤aæ dÆraæ vivajjità api ca mahÃrÃja mà te pucchà moghà assu. Rasato te saæsandetvà kathayissÃmi. 'Pa¤ceva'dÃni Ãnanda vassasatÃni saddhammo ÂhassatÅ'ti yaæ bhagavà Ãha, taæ khayaæ paridÅpayato sesakaæ paricchindi. 'Vassasahassaæ Ãnanda saddhammo tiÂÂheyya sace bhikkhuniyo na pabbÃjeyyuæ. Pa¤ceva'dÃni Ãnanda vassasatÃni saddhammo ÂhassatÅ'ti. Api nu kho mahÃrÃja bhagavà evaæ vadanto saddhammassa antaradhÃnaæ và vadeti abhisamayaæ và paÂikkosatÅ?"Ti. "Na hi bhante"ti. "NaÂÂhaæ mahÃrÃja parikittayato sesakaæ paridÅpayato paricchindi. Yathà mahÃrÃja puriso naÂÂhÃyiko sÃvasesakaæ gahetvà janassa paridÅpeyya 'ettakaæ me bhaï¬aæ naÂÂhaæ, idaæ [PTS Page 132] [\q 132/] sesakanti', evameva kho mahÃrÃja bhagavà naÂÂhaæ paridÅpayanto sesakaæ devamanussÃnaæ kathesi 'pa¤ceva'dÃni Ãnanda vassasatÃni saddhammo ÂhassatÅ'ti. Yampana mahÃrÃja bhagavatà bhaïitaæ 'pa¤ceva'dÃni Ãnanda vassasatÃni saddhammo ÂhassatÅ'ti, sÃsanaparicchedo eso. Yaæ pana parinibbÃnasamaye subhaddassa paribbÃjakassa samaïe parikittayanto Ãha, 'imeca subhadda bhikkhÆ sammà vihareyyuæ asu¤¤o loko arahantehi assÃ'ti, paÂipattiparidÅpanà esÃ. Tvampana taæ pariccheda¤ca paridÅpana¤ca ekarasaæ karosi. Yadi pana te chando, ekarasaæ katvà kathayissÃmi, sÃdhukaæsuïohi manasikarohi avikkhittamÃnaso-40. Idha mahÃrÃja taÊÃko bhaveyya navasalilasampuïïo ---------- 40. AvicalamÃnaso (sÅ. Mu. ) [SL Page 123] [\x 123/] SammukhamuttariyamÃno paricchinno parivaÂumakato, apariyÃdinne yeva tasmiæ taÊÃke udakupari mahÃmegho aparÃparaæ anuppabaddho-41. Abhivasseyya. Api nu kho mahÃrÃja tasmiæ taÊÃke udakaæ parikkhayaæ pariyÃdÃnaæ gaccheyyÃ?"Ti. "Na hi bhante"ti. "Kena mahÃrÃja kÃraïenÃ?" Ti. "Meghassa bhante anuppabaddhatÃyÃ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja jinasÃsanavarasaddhammataÊÃko ÃcÃrasÅlaguïavattapaÂipattivimalanavasalilasampuïïo uttariyamÃno bhavaggamabhibhavitvà Âhito. Yadi tattha buddhaputtà ÃcÃrasÅlaguïavattapaÂipattimeghavassaæ aparÃparaæ anuppabandhÃpeyyuæ abhivassÃpeyyuæ, evamidaæ jinasÃsanavarasaddhammataÊÃko ciraæ dighamaddhÃnaæ tiÂÂheyya, arahantehi ca loko asu¤¤o bhaveyya. Imamatthaæ bhagavatà sandhÃya bhÃsitaæ 'ime ca subhadda bhikkhu sammà vihareyyuæ. Asu¤¤o loko arahantehi assÃ'ti. 3. Idha pana mahÃrÃja mahati aggikkhandhe jalamÃne aparÃparaæ sukkhatiïakaÂÂhagomayÃni upasaæhareyyuæ. Api nu kho so mahÃrÃja aggikkandho nibbÃyeyyÃ?"Ti. [PTS Page 133] [\q 133/] "Na hi bhante. Bhiyyo so aggikkhandho jaleyya. Bhiyyo bhiyyo pabhÃseyyÃ"ti. "Evameva kho mahÃrÃja dasasahassiyÃ-42. LokadhÃtuyà jinasÃsanavaraæ ÃcÃrasÅlaguïavattapaÂipattiyà jalati pahÃsati. Yadi pana mahÃrÃja taduttariæ buddhaputtà pa¤cahi padhÃniyaÇgehi samannÃgatà satatamappamattà padaheyyuæ, tÅsu sikkhÃsu chandajÃtà sikkheyyuæ, cÃritta¤ca vÃritta¤ca sÅlaæ samattaæ paripÆreyyuæ. Evamidaæ jinasÃsanavaraæ bhiyyo bhiyyo ciraæ dÅghamaddhÃnaæ tiÂÂheyya, asu¤¤o loko arahantehi assÃ'ti imamatthaæ bhagavatà sandhÃya bhÃsitaæ 'ime ca subhadda bhikkhÆ sammà vihareyyuæ, asu¤¤o loko arahantehi assÃ'ti. 4. Idha pana mahÃrÃja siniddhasamasumajjitasappabhaæ-43. SuvimalÃdÃsaæ saïhasukhumagerukacuïïena aparÃparaæ majjeyyuæ. Api nu kho mahÃrÃja tasmiæ ÃdÃse malakaddamarajojallaæ jÃyeyyÃ?"Ti. "Na hi bhante a¤¤adatthu vimalataraæ yeva bhaveyyÃ"ti. -------- 41. Anukhandhanto (sÅ. Mu) 42. Dasasahassimhi (si mu), 43. SappahÃsavimalÃdÃsaæ (ma) [SL Page 124] [\x 124/] "Evameva kho mahÃrÃja jinasÃsanavaraæ pakatinimmalaæ vyapagatamalakilesarajojallaæ. Yadi taæ buddhaputtà ÃcÃrasÅlaguïavattapaÂipattisallekhadhutaguïena jinasÃsanavaraæ sallikheyyuæ-44. Evamidaæ, jinasÃsanavaraæ ciraæ dÅghamaddhÃnaæ tiÂÂheyya asu¤¤o ca loko arahantehi assÃ" ti imamatthaæ bhagavatà sandhÃya bhÃsitaæ: 'ime ca subhadda bhikkhu sammà vihareyyuæ. Asu¤¤o loko arahantehi assÃ'ti. PaÂipattimÆlakaæ mahÃrÃja satthusÃsanaæ paÂipattisÃrakaæ-45. PaÂipattiyà anantarahitÃya tiÂÂhatÅ"ti. "Bhante nÃgasena saddhammantaradhÃnanti yaæ vadesi, katamantaæ saddhammantaradhÃnanti?" "TiïimÃni mahÃrÃja sÃsanantaradhÃnÃni. KatamÃni tÅïi? AdhigamantaradhÃnaæ, paÂipattantaradhÃnaæ, liÇgantaradhÃnaæ. [PTS Page 134] [\q 134/] adhigame mahÃrÃja antarahite suppaÂipannassÃpi dhammÃbhisamayo na hoti. PaÂipattiyà antarahitÃya sikkhÃpadapa¤¤atti antaradhÃyati. LiÇgaæ eva tiÂÂhati. LiÇge antarahite paveïupacchedo hoti. ImÃni kho mahÃrÃja tÅïi antaradhÃnÃnÅ"ti. "Suvi¤¤Ãpito bhante nÃgasena pa¤ho gambhÅro uttÃnÅkato, gaïÂhi bhinnÃ, naÂÂhà parappavÃdà bhaggà nippabhà katà tvaæ gaïÅvaravasabhamÃpajjÃ"ti. SaddhammantaradhÃnapa¤ho sattamo. 8. Akusalacchedanapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, tathÃgato sabbaæ akusalaæ jhÃpetvà sabba¤¤utaæ patto, udÃhu sÃvasese akusale sabba¤¤utaæ patto?" Ti. "Sabbaæ mahÃrÃja akusalaæ jhÃpetvà bhagavà sabba¤¤utaæ patto. Natthi bhagavato sesakaæ akusalanti. " "Kimpana bhante dukkhà vedanà tathÃgatassa kÃye uppannapubbÃ?"Ti. "ùma mahÃrÃja, rÃjagahe bhagavato pÃdo sakalikÃya-46. Khato, lohitapakkhandikÃbÃdho uppanno, kÃye abhissanne jÅvakena vÅreko kÃrito, vÃtÃbÃdhe uppanne upaÂÂhÃkena therena uïhodakaæ pariyiÂÂhanti. " ------------ 44. Sallakkheyyuæ. (Ma) 45. PaÂipattikÃraïaæ (ma) 46. SakkhalikÃya (syÃ) [SL Page 125] [\x 125/] 2. "Yadi bhante nÃgasena, tathÃgato sabbaæ akusalaæ jhÃpetvà sabba¤¤utaæ patto, tena hi 'bhagavato pÃdo sakalikÃya khato, lohitapakkhandikÃbÃdho uppanno'ti yaæ vacanaæ, taæ micchÃ. Yadi tathÃgatassa pÃdo sakalikÃya khato lohitapakkhandikÃbÃdho uppanno, tena hi 'tathÃgato sabbaæ akusalaæ jhÃpetvà sabba¤¤utaæ patto'ti tampi vacanaæ micchÃ. Natthi bhante vinà kammena vedayitaæ sabbantaæ vedayitaæ kammamÆlakaæ kammeneva vediyati. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo"ti. 3. "Na hi mahÃrÃja sabbantaæ vedayitaæ kammamÆlakaæ. AÂÂhahi kho mahÃrÃja kÃraïehi vedayitÃni uppajjanti yehi kÃraïehi puthÆ sattà vediyanti katamehi aÂÂhahi vÃtasamuÂÂhÃnÃni'pi kho mahÃrÃja idhekaccÃni [PTS Page 135] [\q 135/] vedayitÃni uppajjanti, pittasamuÂÂhÃnÃni'pi kho mahÃrÃja idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti, semhasamuÂÂhÃnÃni'pi kho mahÃrÃja idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti, sannipÃtajÃni'pi kho mahÃrÃja idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti, utuparinÃmajÃni'pi kho mahÃrÃja idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti, visamaparihÃrajÃni'pi kho mahÃrÃja idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti, opakkamikÃni'pi kho mahÃrÃja idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti, kammavipÃkajÃni'pi kho mahÃrÃja idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. Imehi kho mahÃrÃja aÂÂhahi kÃraïehi puthÆ sattà vedanà vediyanti. Tattha ye te puggalà 'satte kammaæ vibÃdhatÅ'ti vadeyyuæ te ime hontà kÃraïaæ paÂibÃhanti. Tesaæ taæ vacanaæ micchÃ" ti. 4. "Bhante nÃgasena, ya¤ca vÃtikaæ ya¤ca pittikaæ ya¤ca semhikaæ ya¤ca sannipÃtikaæ ya¤ca utupariïÃmajaæ ya¤ca visamaparibhÃrajaæ ya¤ca opakkamikaæ, sabbe te kammasamuÂÂhÃnà yeva. Kammeneva te sabbe sambhavantÅ" ti. "Yadi mahÃrÃja te sabbe'pi kammasamuÂÂhÃnà và ÃbÃdhà bhaveyyuæ, na tesaæ koÂÂhÃsato lakkhaïÃni bhaveyyuæ. VÃto kho mahÃrÃja kuppamÃno dasavidhena kuppati: sÅtena uïhena jighacchÃya pipÃsÃya atibhuttena ÂhÃnena padhÃnena ÃdhÃvanena upakkamena kammavipÃkena tatra ye te navavidhÃ, na te atÅte, na anÃgate, vattamÃnake bhave uppajjanti. Tasmà na vattabbà 'kammasambhavà sabbà vedanÃ'ti. Pittaæ mahÃrÃja kuppamÃnaæ tividhena kuppati sÅtena uïhena visamabhojanena. Semhaæ mahÃrÃja kuppamÃnaæ tividhena kuppati sÅtena uïhena annapÃnena. Yo ca mahÃrÃja vÃto ya¤ca pittaæ ya¤ca semhaæ, tehi tehi kopehi kuppitvà missÅ hutvà sakaæ sakaæ vedanaæ Ãka¬¬hati. UtupariïÃmajà mahÃrÃja vedanà utupariïÃmena uppajjanti, visamaparihÃrajà vedanà visamaparihÃrena uppajjati opakkamikà [SL Page 126] [\x 126/] MahÃrÃja vedanà atthi kiriyÃ, atthi kammavipÃkÃ. KammavipÃkajà vedanà pubbe katena kammena uppajjati. Iti kho mahÃrÃja appaæ kammavipÃkajaæ, bahutaraæ avasesaæ tattha bÃlà [PTS Page 136 [\q 136/] ']sabbaæ kammavipÃkajaæ yevÃ'ti atidhÃvanti tassa kammassa-47. Na sakkà vinà buddha¤Ãïena vavatthÃnaæ kÃtuæ yaæ pana mahÃrÃja bhagavato pÃdo sakalikÃya khato, taæ vedayitaæ neva vÃtasamuÂÂhÃnaæ, na pittasamuÂÂhÃnaæ, na semhasamuÂÂhÃnaæ, na sannipÃtikaæ, na utupariïÃmajaæ, na visamaparihÃrajaæ. Na kammavipÃkajaæ, opakkamikaæ yeva devadatto hi mahÃrÃja bahÆni jÃtisatasahassÃni tathÃgate ÃghÃtaæ bandhi. So tena ÃghÃtena mahatiæ garuæ silaæ gahetvà 'matthake pÃtessÃmÅ'ti muæci. Utha¤¤e dveselà Ãgantvà taæ silaæ tathÃgataæ asampattaæ yeva sampaÂicchiæsu. TÃsaæ pahÃrena papaÂikà bhijjitvà bhagavato pÃde patitvà ruhiraæ uppÃdesi. KammavipÃkato và mahÃrÃja bhagavato esà vedanà nibbattà kiriyato vÃ. Tatuddhaæ nattha¤¤Ã vedanÃ. Yathà mahÃrÃja khettaduÂÂhatÃya và bÅjaæ na sambhavati bÅjaduÂÂhatÃya vÃ, evameva kho mahÃrÃja kammavipÃkato và bhagavato esà vedanà nibbattà kiriyato vÃ, tatuddhaæ nattha¤¤Ã vedanÃ. Yathà và pana mahÃrÃja koÂÂhaduÂÂhatÃya và bhojanaæ visamaæ pariïamati ÃhÃraduÂÂhatÃya vÃ, evameva kho mahÃrÃja kammavipÃkato và bhagavato esà vedanà nibbattà kiriyato vÃ. Tatuddhaæ nattha¤¤Ã vedanÃ. Api ca mahÃrÃja natthi bhagavato kammavipÃkajà vedanÃ. Natthi visamaparihÃrajà vedanÃ. Avasesehi samuÂÂhÃnehi bhagavato vedanà uppajjati. TÃya ca pana vedanÃya na sakkà bhagavantaæ jÅvità voropetuæ. Nipatanti mahÃrÃja imasmiæ catummahÃbhÆtike kÃye iÂÂhÃniÂÂhasubhÃsubhavedanÃ. Idha mahÃrÃja ÃkÃse khitto le¬¬Æ mahÃpaÂhaviyà nipatati. Api nu kho so mahÃrÃja le¬¬Æ pubbe katena mahÃpaÂhaviyà nipatatÅ?" Ti. 5. "Na hi bhante. Natthi so bhante hetu mahÃpaÂhaviyà yena hetunà mahÃpaÂhavÅ kusalÃkusalavipÃkaæ paÂisaævedeyya [PTS Page 137] [\q 137/] paccuppannena bhante akammakena hetunà so le¬¬u mahÃpaÂhaviyà nipatatÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja mahÃpaÂhavÅ, evaæ tathÃgato daÂÂhabbo. Yathà le¬¬Æ pubbe akatena mahÃpaÂhaviyaæ nipatati, evameva kho mahÃrÃja tathÃgatassa pubbe akatena sà sakalikà pÃde nipatitÃ. Idha pana mahÃrÃja manussà mahÃpaÂhaviyaæ bhindanti ca khaïanti ca, api nu kho te mahÃrÃja manussà pubbe katena mahÃpaÂhaviæ bhindanti ca khaïanti vÃ?" Ti. "Na hi bhante" ti. ------------ 47. Taæ kammaæ (ma). [SL Page 127] [\x 127/] "Evameva kho mahÃrÃja yà sà sakalikà bhagavato pÃde nipatitÃ, na sà sakalikà pubbe katena bhagavato pÃde nipatinatÃ. Yo'pi mahÃrÃja bhagavato lohitapakkhandikÃbÃdho uppanne, so'pi ÃbÃdho na pubbe katena uppanno, sannipÃtikeneva uppanno. Ye keci mahÃrÃja bhagavato kÃyikà ÃbÃdhà uppannÃ, na te kammÃbhinibbattÃ, channaæ etesaæ samuÂÂhÃnÃnaæ a¤¤atarato nibbattà bhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena saæyuttanikÃyavarala¤jake moliyasÅvake veyyÃkaraïe: 'PittasamuÂhÃnÃni'pi kho sÅvaka idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. SÃmampi kho etaæ sÅvaka veditabbaæ yathà pittasamuÂÂhÃnÃni'pi idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. Lokassapi kho etaæ sÅvaka saccasammataæ yathà pittasamuÂÂhÃnÃni'pi idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. Tatra sÅvaka ye te samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaædiÂÂhino yaæ ki¤cÃyaæ purisapuggalo paÂisaævedeti sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và sabbantaæ pubbekatahetu'ti, ya¤ca sÃmaæ ¤Ãtaæ ta¤ca atidhÃvanti, yaæ ca loke saccasammataæ, taæ ca atidhÃvanti. Tasmà tesaæ samaïabrÃhmaïÃnaæ micchÃ'ti vadÃmi. 'SemhasamuÂÂhÃnÃni'pi kho sÅvaka idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. SÃmampi kho etaæsÅvaka veditabbaæ yathà semhasamuÂÂhÃnÃni'pi idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. Lokassapi kho etaæ sÅvaka saccasammataæ yathà semhasamuÂÂhÃnÃni'pi idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. Tatra sÅvaka ye te samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaædiÂÂhino yaæ ki¤cà yaæ purisapuggalo paÂisaævedeti sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và sabbantaæ pubbekatahetu'ti, ya¤ca sÃmaæ ¤Ãtaæ ta¤ca atidhÃvanti, yaæ ca loke saccasammataæ, taæ ca atidhÃvanti. Tasmà tesaæ samaïabrÃhmaïÃnaæ micchÃ'ti vadÃmi. 'VÃtasamuÂhÃnÃni'pi kho sÅvaka idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. SÃmampi kho etaæsÅvaka veditabbaæ yathà vÃtasamuÂÂhÃnÃni'pi idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. Lokassapi kho etaæ sÅvaka saccasammataæ yathà vÃtasamuÂÂhÃnÃni'pi idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. Tatra sÅvaka ye te samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaædiÂÂhino yaæ ki¤cà yaæ purisapuggalo paÂisaævedeti sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và sabbantaæ pubbekatahetu'ti, ya¤ca sÃmaæ ¤Ãtaæ ta¤ca atidhÃvanti, yaæ ca loke saccasammataæ, taæ ca atidhÃvanti. Tasmà tesaæ samaïabrÃhmaïÃnaæ micchÃ'ti vadÃmi. 'SannipÃtasamuÂhÃnÃni'pi kho sÅvaka idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. SÃmampi kho etaæ sÅvaka veditabbaæ yathà sannipÃtasamuÂÂhÃnÃni'pi idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. Lokassapi kho etaæ sÅvaka saccasammataæ yathà sannipÃtasamuÂÂhÃnÃni'pi idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. Tatra sÅvaka ye te samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaædiÂÂhino yaæ ki¤cà yaæ purisapuggalo paÂisaævedeti sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và sabbantaæ pubbekatahetu'ti, ya¤ca sÃmaæ ¤Ãtaæ ta¤ca atidhÃvanti, yaæ ca loke saccasammataæ, taæ ca atidhÃvanti. Tasmà tesaæ samaïabrÃhmaïÃnaæ micchÃ'ti vadÃmi. 'UtuparinÃmajÃni'pi kho sÅvaka idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. SÃmampi kho etaæ sÅvaka veditabbaæ yathà utuparinÃmajÃni'pi idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. Lokassapi kho etaæ sÅvaka saccasammataæ yathà utuparinÃmajÃni'pi idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. Tatra sÅvaka ye te samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaædiÂÂhino yaæ ki¤cà yaæ purisapuggalo paÂisaævedeti sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và sabbantaæ pubbekatahetu'ti, ya¤ca sÃmaæ ¤Ãtaæ ta¤ca atidhÃvanti, yaæ ca loke saccasammataæ, taæ ca atidhÃvanti. Tasmà tesaæ samaïabrÃhmaïÃnaæ micchÃ'ti vadÃmi. 'VisamaparihÃrajÃni'pi [PTS Page 138] [\q 138/] kho sÅvaka idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. SÃmampi kho etaæ sÅvaka veditabbaæ yathà visamaparihÃrajÃni'pi idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. Lokassapi kho etaæ sÅvaka saccasammataæ yathà visamaparihÃrajÃni'pi idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. Tatra sÅvaka ye te samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaædiÂÂhino yaæ ki¤cà yaæ purisapuggalo paÂisaævedeti sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và sabbantaæ pubbekatahetu'ti, ya¤ca sÃmaæ ¤Ãtaæ ta¤ca atidhÃvanti, yaæ ca loke saccasammataæ, taæ ca atidhÃvanti. Tasmà tesaæ samaïabrÃhmaïÃnaæ micchÃ'ti vadÃmi. 'OpakkamikÃni'pi kho sÅvaka idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. SÃmampi kho etaæsÅvaka veditabbaæ yathà opakkamikÃni'pi idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. Lokassapi kho etaæ sÅvaka saccasammataæ yathà opakkamikÃni'pi idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. Tatra sÅvaka ye te samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaædiÂÂhino yaæ ki¤cà yaæ purisapuggalo paÂisaævedeti sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và sabbantaæ pubbekatahetu'ti, ya¤ca sÃmaæ ¤Ãtaæ ta¤ca atidhÃvanti, yaæ ca loke saccasammataæ, taæ ca atidhÃvanti. Tasmà tesaæ samaïabrÃhmaïÃnaæ micchÃ'ti vadÃmi. 'KammavipÃkajÃni'pi kho sÅvaka idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. SÃmampi kho etaæ sÅvaka veditabbaæ yathà kammavipÃkajÃni'pi idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. Lokassapi kho etaæ sÅvaka saccasammataæ yathà kammavipÃkajÃni'pi idhekaccÃni vedayitÃni uppajjanti. Tatra sÅvaka ye te samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaædiÂÂhino yaæ ki¤cà yaæ purisapuggalo paÂisaævedeti sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và sabbantaæ pubbekatahetu'ti, ya¤ca sÃmaæ ¤Ãtaæ ta¤ca atidhÃvanti, yaæ ca loke saccasammataæ, taæ ca atidhÃvanti. Tasmà tesaæ samaïabrÃhmaïÃnaæ micchÃ'ti vadÃmÅ'ti. Iti'pi mahÃrÃja na sabbà vedanà kammavipÃkajÃ. Sabbaæ mahÃrÃja akusalaæ jhÃpetvà bhagavà sabba¤¤utaæ patto'ti evametaæ dhÃrehÅ" ti. "SÃdhà bhante nÃgasena evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. Akusalacchedanapa¤ho aÂÂhamo. [SL Page 128] [\x 128/] 9. UttarÅkaraïiyÃbhÃva pa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena tumhe bhaïatha'yaæ ki¤ci karaïÅyaæ tathÃgatassa, sabbantaæ bodhiyà yeva mÆle pariniÂÂhitaæ. Natthi tathÃgatassa uttariæ karaïÅyaæ katassa và paticayo'ti. Ida¤ca temÃsaæ paÂisallÃnaæ dissati. Yadi bhante nÃgasena yaæ ki¤ci karaïÅyaæ tathÃgatassa sabbantaæ bodhiyà yeva mÆle pariniÂÂhitaæ, natthi tathÃgatassa uttariæ karaïÅyaæ katassa và paticayo, tena hi'temÃsaæ paÂisallÅno'ti yaæ vacanaæ, taæ micchà yadi temÃsaæ paÂisallÅno, tena hi yaæ ki¤ci karaïÅyaæ tathÃgatassa sabbantaæ bodhiyÃyeva mÆle pariniÂÂhitanti tampi vacanaæ micchÃ. Natthi katakaraïÅyassa paÂisallÃnaæ sakaraïiyasseva paÂisallÃnaæ [PTS Page 139] [\q 139/] yathà nÃma byÃdhitasseva bhesajjena karaïÅyaæ hoti abyÃdhitassa kiæ bhesajjena? ChÃtasseva bhojanena karaïÅyaæ hoti. AchÃtassa kiæ bhojanena? Evameva kho bhante nÃgasena natthi katakaraïÅyassa paÂisallÃnaæ sakaraïÅyasseva paÂisallÃnaæ ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto so tayà nibbÃhitabbo" ti. 2. Yaæ ki¤ci mahÃrÃja karaïÅyaæ tathÃgatassa sabbantaæ bodhiyà yeva mÆle pariniÂÂhitaæ. Natthi tathÃgatassa uttariæ karaïÅyaæ katassa và paticayo bhagavà ca temÃsaæ paÂisallÅno. PaÂisallÃnaæ kho mahÃrÃja bahuguïaæ. Sabbe'pi tathÃgatà paÂisallÅyitvà sabba¤¤utaæ pattÃ. Taæ te sukataguïamanussarantà paÂisallÃnaæ sevanti. Yathà mahÃrÃja puriso ra¤¤o santikà laddhavaro paÂiladdhabhogo taæ sukataguïamanussaranto aparÃparaæ ra¤¤o upaÂÂhÃnaæ eti, evameva kho mahÃrÃja sabbe'pi tathÃgatà paÂisallÅyitvà sabba¤¤utaæ pattà taæ te sukataguïamanussarantà paÂisallÃnaæ sevanti yathà và pana masahÃrÃja puriso Ãturo dukkhito bÃÊhagilano bhisakkamupasevitvà sotthimanuppatto, taæ sukataguïamanussaranto aparÃparaæ bhisakkamupasevati, evameva kho mahÃrÃja sabbe'pi tathÃgatà paÂisallÅyitvà sabba¤¤utaæ pattÃ. Taæ te sukataguïamanussarantà paÂisallÃnaæ sevanti. 3. AÂÂhavÅsati kho panime mahÃrÃja paÂisallÃnaguïà ye guïe samanupassantà tathÃgatà paÂisallÃnaæ sevanti katame aÂÂhavÅsati? Idha mahÃrÃja paÂisallÃnaæ paÂisallÅyamÃno attÃnaæ rakkhati, Ãyu va¬¬heti, balaæ deti, vajjaæ pidahati, ayasaæ apaneti, yasamÆpaneti, aratiæ vinodeti, ratimÆpadahati, bhayamapaneti, vesÃrajjaæ karoti, kosajjamapaneti, viriyamahijaneti, rÃgamapaneti, dosamapaneti, mohamapaneti, mÃnaæ nihanti, [SL Page 129] [\x 129/] Vitakkaæ bha¤jati, cittaæ ekaggaæ karoti, mÃnasaæ snehayati48. [PTS Page 140] [\q 140/] hÃsaæ janeti, garukaæ karoti, lÃbhamuppÃdayati, namassiyaæ karoti, pÅtiæ pÃpeti, pÃmojjaæ karoti, saÇkhÃrÃnaæ sabhÃvaæ dassayati, bhavapaÂisandhiæ ugghÃÂeti, sabbasÃma¤¤aæ deti. Ime kho mahÃrÃja aÂÂhavÅsati paÂisallÃnaguïÃ, ye guïe samanupassantà tathÃgatà paÂisallÃnaæ sevanti. Api ca mahÃrÃja tathÃgatà santaæ sukhaæ samÃpattiratimanubhavitukÃmà paÂisallÃnaæ sevanti pariyositasaækappÃ. CatÆhi kho mahÃrÃja kÃraïehi tathÃgatà paÂisallÃnaæ sevanti. Katamehi catÆhi? VihÃraphÃsutÃya'pi mahÃrÃja tathÃgatà paÂisallÃnaæ sevanti, anavajjaguïabahulatÃya'pi tathÃgatà paÂisallÃnaæ sevanti. Asesaariyavithito'pi tathÃgatà paÂisallÃnaæ sevanti. SabbabuddhÃnaæ thutavaïïitapasatthato'pi tathÃgatà paÂisallÃnaæ sevanti. Imehi kho mahÃrÃja catÆhi kÃraïehi tathÃgatà paÂisallÃnaæ sevanti. Iti kho mahÃrÃja tathÃgatà na sakaraïÅyattÃ, na katassa paÂicayÃya paÂisÃllÃnaæ sevanti. Atha kho guïavisesadassÃvitÃya tathÃgatà paÂisallÃnaæ sevantÅ"ti. "SÃdhu bhante nÃgasena evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. UttarikaraïÅyÃbhÃvapa¤ho navamo. 10. IddhipÃdabala pa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, bhÃsitampetaæ bhagavatÃ: tathÃgatassa kho Ãnanda cattÃro idhipÃdà bhÃvità bahulÅkatà yÃnÅkatà vatthukatà anuÂÂhità paracità susamÃraddhÃ. ùkaÇkhamÃno Ãnanda tathÃgato kappaæ và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ vÃ'ti. Puna ca bhaïitaæ: ito tiïïaæ mÃsÃnaæ accayena [PTS Page 141] [\q 141/] tathÃgato parinibbÃyissatÅ"ti. Yadi bhante nÃgasena bhagavatà bhaïitaæ " tathÃgatassa kho Ãnanda cattÃro idhipÃdà bhÃvità bahulÅkatà yÃnÅkatà vatthukatà anuÂÂhità paricità susamÃraddhÃ. ùkaÇkhamÃno Ãnanda tathÃgato kappaæ và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ vÃ'ti. Tena hi temÃsaparicchedo micchÃ. Yadi temÃsaparicchedaæ saccaæ, tena hi 'kappaæ và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ vÃ' ti, tampi vacanaæ micchÃ. Natthi tathÃgatÃnaæ aÂÂhÃne gajjitaæ. Amoghavacanà buddhà bhagavanto tathavacanà advejjhavacanÃ-49. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho gambhÅro sunipuïo dunnijjhÃpayo. So tavÃnuppatto bhindetaæ diÂÂhijÃlaæ. Ekaæse Âhapaya. Bhinda parappavÃdanti. ------------- 48. Sobhayati. (SÅmu. ) 49. AbhejjavacanÃ. (SÅ. Mu. ) [SL Page 130] [\x 130/] 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà tathÃgatassa kho Ãnanda cattÃro idhipÃdà bhÃvità bahulÅkatà yÃnÅkatà vatthukatà anuÂÂhità paricità susamÃraddhÃ. ùkaÇkhamÃno Ãnanda tathÃgato kappaæ và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ vÃ'ti. TemÃsaparicchedo ca bhaïito. So ca pana kappo Ãyukappo vuccati. Na mahÃrÃja bhagavà attano balaæ kittayamÃno evamÃha. Iddhibalaæ pana mahÃrÃja bhagavà parikittayamÃno evamÃha: tathÃgatassa kho Ãnanda cattÃro idhipÃdà bhÃvità bahulÅkatà yÃnÅkatà vatthukatà anuÂÂhità paricità susamÃraddhÃ. ùkaÇkhamÃno Ãnanda tathÃgato kappaæ và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ vÃ'ti. Yathà mahÃrÃja ra¤¤o assÃjÃnÅyo bhaveyya sÅghagati anilajavo. Tassa rÃjà javabalaæ parikittayanto sanegamajÃnapadabhaÂabalabrÃhmaïagahapatikaamaccajanamajjhe evaæ vadeyya 'ÃkaÇkhamÃno me bho ayaæ hayavaro sÃgarajalapariyantaæ mahiæ anuvicaritvà khaïena idhÃgaccheyyÃ'ti. Na ca taæ javagatiæ tassaæ parisÃyaæ dasseyya. Vijjati ca so javo tassa. Samattho ca so khaïena sÃgarajalapariyantaæ mahiæ anuvicarituæ. Evameva kho mahÃrÃja bhagavà attano iddhibalaæ parikittayamÃno evamÃha. Tampi tevijjÃnaæ jaÊabhi¤¤Ãnaæ arahantÃnaæ vimalakhÅïÃsavÃnaæ devamanussÃna¤ca majjhe nisÅditvà bhaïitaæ: tathÃgatassa kho Ãnanda cattÃro iddhipÃdà bhÃvità bahulÅkatà yÃnÅkatà vatthukatà anuÂÂhità paricità susamÃraddhÃ. ùkaÇkhamÃno Ãnanda tathÃgato kappaæ và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ vÃ'ti. Vijjati ca taæ mahÃrÃja iddhibalaæ bhagavato. Samattho ca bhagavà iddhibalena kappaæ và ÂhÃtuæ kappÃvasesaæ vÃ. Na ca bhagavà [PTS Page 142] [\q 142/] iddhibalaæ tassaæ parisÃyaæ dasseti. Anatthiko mahÃrÃja bhagavà sabbabhavehi garahità ca tathÃgatassa sabbabhavÃ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatÃ: seyyathÃpi bhikkhave appamattako'pi gutho duggandho hoti, evameva kho ahaæ bhikkhave appamattakampi bhavaæ na vaïïemi antamaso accharÃsaÇghÃtamattampiti. Api nÆ kho mahÃrÃja bhagavà sabbabhavagatiyoniyo guthasamà disvà iddhibalaæ nissÃya bhavesu chandarÃgaæ kareyyÃ?! Ti. "Na hi bhante" "Tena hi mahÃrÃja, bhagavà iddhibalaæ parikittayamÃno evarÆpaæ buddhasÅhanÃdamabhinadÅ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena, evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ"ti. Iddhibaladassanapa¤ho dasamo. PaÂhamo iddhibalavaggo. (Imasmiæ vagge dasa pa¤hÃ. ) [SL Page 131] [\x 131/] 2. Abhejjavaggo KhuddÃnukhuddakapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatÃ: "abhi¤¤eyyÃhaæ bhikkhave dhammaæ desemi, no anabhi¤¤ÃyÃ"ti. Puna ca vinayapa¤¤attiyà evaæ bhaïitaæ 'ÃkaÇkhamÃno Ãnanda saÇgho mamaccayena khuddÃnukhuddakÃni sikkhÃpadÃni samÆhantu'ti. Kinnukho bhante nÃgasena khuddÃnukhuddakÃni sikkhÃpadÃni duppa¤¤attÃni. UdÃhu avatthusmiæ ajÃnitvà pa¤¤attÃni, yaæ bhagavà attano accayena khuddÃnukhuddakÃni sikkhÃpadÃni samÆhanÃpeti? Yadi bhante nÃgasena bhagavatà bhaïitaæ 'abhi¤¤eyyÃhaæ bhikkhave dhammaæ desemi, no anabhi¤¤ÃyÃ'ti. Tena hi 'ÃkaÇkhamÃno Ãnanda saÇgho mamaccayena khuddÃnukhuddakÃni sikkhÃpadÃni samÆhantu'ti yaæ vacanaæ, taæ micchà yadi tathÃgatena [PTS Page 143] [\q 143/] vinayapa¤¤attiyà evaæ bhaïitaæ 'ÃkaÇkhamÃno Ãnanda saÇgho mamaccayena khuddÃnukhuddakÃni sikkhÃpadÃni samÆhanatu'ti. Tena hi 'abhi¤¤eyyÃhaæ bhikkhave dhammaæ desemi, no anabhi¤¤ÃyÃ'ti tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho saïhosukhumosunipuïo sugambhiro dunnijjhÃpayo. So tavÃnuppatto. Tattha te ¤ÃïabalavipphÃraæ dassehÅ" ti. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatÃ: 'abhi¤¤eyyÃhaæ bhikkhave dhammaæ desemi, no anabhi¤¤ÃyÃ'ti. Vinayapa¤¤attiyÃ'pi evaæ bhaïitaæ 'ÃkaÇkhamÃno Ãnanda saÇgho mamaccayena khuddÃnukhuddakÃni sikkhÃpadÃni samÆhantu'ti. Taæ pana mahÃrÃja tathÃgato bhikkhÆ vÅmaæsamÃno Ãha ukka¬¬hissanti-50. Nu kho mama sÃvakà mayà vissajjÃpiyamÃnà mamaccayena khuddÃnukhuddakÃni sikhÃpadÃni udÃhu ÃdiyissantÅ'ti. Yathà mahÃrÃja rÃjà cakkavattÅ putte evaæ vadeyya 'ayaæ kho tÃtà mahÃjanapado sabbadisÃsu sÃgarapariyanto dukkaro tÃtà tÃvatakena balena dhÃretuæ. Etha tumhe tÃtÃ. Mamaccayena paccantedese pajahathÃ'ti-51. Api nu kho te mahÃrÃja kumÃrà pituaccayena hatthagataæ janapadaæ sabbe te paccante dese mu¤ceyyunti. ?" "Na hi bhante. RÃjÃno bhante luddhatarÃ. KumÃrà rajjalobhena taduttariæ diguïatiguïaæ janapadaæ parika¬¬heyyuæ, kiæ pana te hatthagataæ janapadaæ mu¤ceyyunti?" --------- 50. Ussakkissanti, ukkasissanti, ukkalissanti (kesuci) 51. PaÂimu¤cathÃti (kesuci) [SL Page 132] [\x 132/] "Evameva kho mahÃrÃja tathÃgato bhikkhÆ vÅmaæsamÃno evamÃha 'ÃkaÇkhamÃno Ãnanda saÇgho mamaccayena khuddÃnukhuddakÃni sikkhÃpadÃni samÆhantu'ti. Dukkhaparimuttiyà mahÃrÃja buddhaputtà dhammalobhena a¤¤ampi uttariæ diya¬¬hasikkhÃpadasataæ gopeyyuæ, kiæ pana pakatipa¤¤attaæ sikakhÃpadaæ mu¤ceyyunti!. " "Bhante nÃgasena yaæ bhagavà Ãha 'khuddÃnukhuddakÃni [PTS Page 144] [\q 144/] sikkhÃpadÃnÅ'ti, etthÃyaæ jano sammÆÊho vimatijÃto adhikato saæsayaæ pakkhanno. -52 KatamÃni tÃni khuddakÃni sikkhÃpadÃni? KatamÃni anukhuddakÃni sikkhÃpadÃnÅ?" Ti. "DukkaÂaæ mahÃrÃja khuddakasikkhÃpadaæ. DubbhÃsitaæ anukhuddakasikkhÃpadaæ. ImÃni dve khuddÃkhuddakÃni sikkhÃpadÃni. Pubbakehi mahÃrÃja mahÃtherehi ettha vimati uppaditÃ. Tehi'pi ekajjhaæ na kato 'dhammasaïÂhitipariyÃye bhagavatà eso pa¤ho upadiÂÂho" ti. "Ciranikkhittaæ bhante nÃgasena jinarahassaæ ajjetarahi loke vivaÂaæ pÃkaÂaæ katanti. " KhuddÃnukhuddakapa¤ho paÂhamo. 2. hapanÅyabyÃkaraïapa¤ho. 1. Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatà 'natthÃnanda tathÃgatassa dhammesu ÃcariyamuÂÂhi'ti. Puna ca therena mÃluÇkyaputtena pa¤haæ puÂÂho na vyÃkÃsi. Eso kho bhante nÃgasena pa¤ho dvayanto ekantanissito bhavissati ajÃnanena và guyhakaraïena vÃ. Yadi bhante nÃgasena bhagavatà bhaïitaæ. 'NatthÃnanda tathÃgatassa dhammesu ÃcariyamuÂÂhi'ti, tena hi therassa mÃluÇkyaputtassa ajÃnantena na vyÃkataæ. Yadi jÃnantena na vyÃkataæ, tena hi atthi tathÃgatassa dhammesu ÃcariyamuÂÂhi. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto so tayà nibbÃhitabbo" ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'natthÃnanda tathÃgatassa dhammesu ÃcariyamuÂÂhi'ti avyÃkato ca therena mÃluÇkyaputtena pucchito pa¤ho. Ta¤ca pana na ajÃnanena na guyhakaraïena. CattÃrimÃni mahÃrÃja pa¤habyÃkaraïÃni. KatamÃni cattÃri? EkaæsabyÃkaraïÅyo pa¤ho, vibhajjabyÃkaraïÅyo pa¤ho, paÂipucchÃbyÃkaraïÅyo pa¤ho, ÂhapanÅyo pa¤ho'ti. Katamo ca mahÃrÃja ekaæsabyÃkaraïÅyo pa¤ho. RÆpaæ aniccanti [PTS Page 145] [\q 145/] ------------- 52. Pakkanto. (SÅ. Mu. ) Pakkhando (ma. ) [SL Page 133] [\x 133/] EkaæsabyÃkaraïÅyo pa¤ho. Vedanà aniccÃ'ti, sa¤¤Ã aniccÃ'ti, saÇkhÃrà aniccÃ'ti vi¤¤Ãïaæ aniccanti ekaæsabyÃkaraïÅyo pa¤ho. Ayaæ ekaæsabyÃkaraïÅyo pa¤ho. Katamo vibhajjabyÃkaraïÅyo pa¤ho? Aniccaæ pana rÆpanti vibhajjabyÃkaraïÅyo pa¤ho. Aniccà pana vedanÃ'ti, aniccà pana sa¤¤Ã'ti, aniccà pana saÇkhÃrÃ'ti, aniccaæ pana vi¤¤Ãïanti vibhajjabyÃkaraïÅyo pa¤ho ayaæ vibhajjabyÃkaraïÅyo pa¤ho. Katamo paÂipucchÃbyÃkaraïÅyo pa¤ho? Kinnu kho cakkhunà sabbaæ vijÃnÃti?'Ti, ayaæ paÂipucchÃbyÃkaraïÅyo pa¤ho. Katamo ÂhapanÅyo pa¤ho? Sassato loko?Ti ÂhapanÅyo pa¤ho asassato loko?Ti, anattavà loko?Ti, ananto loko?Ti, antavà ca ananto ca loko?Ti, nevantavà nÃnanto loko?Ti, taæ jÅvaæ taæ sarÅranti? A¤¤aæ jÅvaæ a¤¤aæ sarÅranti?, Hoti tathÃgato parammaraïÃ?Ti, na hoti tathÃgato parammaraïÃ?Ti, hoti ca na hoti ca tathÃgato parammaraïÃ?Ti, neva hoti na na hoti tathÃgato parammaraïÃ?Ti ÂhapanÅyo pa¤ho. Ayaæ ÂhapanÅyo pa¤ho. Bhagavà mahÃrÃja therassa mÃluÇkyaputtassa taæ ÂhapanÅyaæ pa¤haæ na byÃkÃsi. So pana pa¤ho kiækÃraïà ÂhapanÅyo? Na tassa dÅpanÃya hetu và kÃraïaæ và atthi tasmà so pa¤ho ÂhapanÅyo. Natthi buddhÃnaæ bhagavantÃnaæ akÃraïaæ ahetukaæ giramudiraïanti. "SÃdhu bhante nÃgasena. Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. hapanÅyÃvyÃkaraïapa¤ho dutiyo. 3. MaccubhÃyanÃbhÃyanapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatà 'sabbe tasanti daï¬assa sabbe bhÃyanti maccuno'ti. Puna ca bhaïitaæ 'arahà sabbabhayamatikkanto'ti. Kinnu kho bhante nÃgasena arahà sabbadaï¬abhayà [PTS Page 146] [\q 146/] nattasati? Niraye và nerayikà sattà jalità kuthità tattà santattà tamhà jalitaggijÃlakà mahÃnirayà cavamÃnà maccuno bhÃyantÅ?Ti. Yadi bhante nÃgasena bhagavatà bhaïitaæ 'sabbe tasanti daï¬assa sabbe bhÃyanti maccuno'ti, tena hi arahà sabbabhayamatikkanto'ti yaæ vacanaæ, taæ micchÃ. Yadi bhagavatà bhaïitaæ 'arahà sabbabhayamatikkanto'ti, tena hi 'sabbe tasanti daï¬assa sabbe bhÃyanti maccuno'ti tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo"ti. [SL Page 134] [\x 134/] "Netaæ mahÃrÃja vacanaæ bhagavatà arahante upÃdÃya bhaïitaæ 'sabbe tasanti daï¬assa sabbe bhÃyanti maccuno'ti. hapità arahanto tasmiæ vatthusmiæ. Samuhato bhayahetu arahantehi. Ye te mahÃrÃja sattà sakkilesÃ, yesa¤ca adhimattà attÃnudiÂÂhi, ye ca sukhadukkhesu unnatÃvanatÃ, te upÃdÃya bhagavatà bhaïitaæ 'sabbe tasanti daï¬assa sabbe bhÃyanti maccuno'ti. Arahato mahÃrÃja sabbagati upacchinnÃ, yoni viddhaæsitÃ, paÂisandhi upahatÃ, bhaggà ca phÃsukÃ, samÆhatÃ-53. Sabbabhavahetuyo, samucchinnà sabbasaÇkhÃrÃ-54, hatà kusalà ca akusalÃ-55, vihatà avijjÃ, abÅjaæ vi¤¤Ãïaæ kataæ da¬¬hà sabbakilesÃ, ativattà lokadhammÃ-56. Tasmà arahà na santasati sabbabhayehi idha mahÃrÃja ra¤¤o cattÃro mahÃmattà bhaveyyuæ, anurattÃ-57. Laddhayasà vissÃsikà Âhapità mahati issariyaÂÂhÃne. Atha rÃjà kismici karaïÅye samuppanne yÃvatà sakavijite janÃ, sabbe te ÃïÃpeyya-58 'sabbeva me baliæ karontu, sodhetha tumhe cattÃro mahÃmattà taæ karaïÅyanni'. Api nÆ kho mahÃrÃja tesaæ catunnaæ mahÃmattÃnaæ balibhayà santÃso uppajjeyyÃ?'Ti. "Na hi bhante" ti. "Kena kÃraïena mahÃrÃjÃ?" Ti. " hapità te bhante ra¤¤Ã uttame ÂhÃne. Natthi tesaæ bali. Samatikkantabalino te. Avasese upÃdÃya ra¤¤Ã [PTS Page 147] [\q 147/] ÃïÃpitaæ 'sabbeva me baliæ karontu'ti. Evameva kho mahÃrÃja netaæ vacanaæ bhagavatà arahante upÃdÃya bhaïitaæ. hapito arahà tasmiæ vatthusmiæ. SamÆhato bhayahetu arahato ye te mahÃrÃja sattà sakkilesÃ, yesa¤ca adhimattà attÃnudiÂÂhi, ye ca sukhadukkhesu unnatÃvanatÃ, te upÃdÃya bhagavatà bhaïitaæ 'sabbe tasanti daï¬assa sabbe bÃyanti maccuno'ti. Tasmà arahà nattasati sabbabhayehÅ'ti. "Netaæ bhante nÃgasena vacanaæ sÃvasesaæ. Niravasesavacanametaæ 'sabbe'ti. Tattha me uttariæ kÃraïaæ brÆhi taæ vacanaæ patiÂÂhÃpetunti. " "Idha mahÃrÃja gÃme gÃmasÃmiko ÃïÃpakaæ ÃïÃpeyya" ehi bho ÃïÃpaka yÃvatà gÃme gÃmikà te sabbe sÅghaæ mama santike sannipÃtehÅ'ti. So 'sÃdhu sÃmÅ'ti sampaÂicchitvà gÃmamajjhe Âhatvà tikkhattuæ saddamanussÃveyya, 'yÃvatà gÃme ----------- 53. SamÆhato. 54. Appavattà saækhÃrà (sÅ. Mu. ) 55. Hataæ kusalÃkusalaæ(ma. ) 56. Lokadhammesu (sÅ. Mu. ) 57. Anurakkhà (ma) 58. Sabbajanassa ÃïÃpeyya (sÅ. Mu. Ma) [SL Page 135] [\x 135/] GÃmikà te sabbe sÅghasÅghaæ sÃmino santike santipatantu'ti. Tato gÃmikà ÃïÃpakassa vacanena turitaturità sannipatitvà gÃmasÃmikassa Ãrocenti 'sannipatità sÃmi sabbe gÃmikÃ. Yaæ te karaïÅyaæ, taæ karohÅ'ti. Iti so mahÃrÃja gÃmisÃmiko kuÂipurise-59. SannipÃtento sabbe gÃmike ÃïÃpeti, te ca Ãïattà na sabbesannipatanti, kuÂipurisà yeva sannipatanti, 'ettakà yeva me gÃmikÃ'ti. GÃmisÃmiko ca tathà sampaÂicchati. A¤¤e bahutarà anÃgatÃ, itthipurisà dÃsidÃsà bhatakà kammakarà gamikagilÃnà gomahisà ajelakà suvÃnà ye anÃgatà 'sabbe te agaïità kuÂipuriseyeva upÃdÃya ÃïÃpitattà sabbe santipatantu'ti. Evameva kho mahÃrÃja netaæ vacanaæ bhagavatà arahante upÃdÃya bhaïitaæ. hapito arahà tasmiæ vatthusmiæ, samÆhato bhayahetu arahato. Ye te mahÃrÃja sattà sakkilesÃ, yesa¤ca adhimattà attÃnudiÂÂhi, ye ca sukhadukkhesu unnatÃvanatÃ, te upÃdÃya bhagavatà bhaïitaæ 'sabbe tasanti daï¬assa sabbe bhÃyanti [PTS Page 148] [\q 148/] maccuno'ti. Tasmà arahà nattasati sabbabhayehi. Atthi mahÃrÃja sÃvasesaæ vacanaæ sÃvaseso attho. Atthi sÃvasesaæ vacanaæ niravaseso attho. Atthi niravasesaæ vacanaæ sÃvaseso attho. Atthi niravasesaæ vacanaæ niravaseso attho. Tena tena attho sampaÂicchitabbo. Pa¤cavidhena mahÃrÃja attho-60. SampaÂicchitabbo: Ãhacca padena, rasena, Ãcariyavaæsena, adhippÃyena, kÃraïuttariyatÃya. Ettha hi Ãhaccapadanti suttaæ adhippetaæ. Raso'ti suttÃnulomaæ Ãcariyavaæso'ti ÃcariyavÃdo. AdhippÃyo'ti attano mati. KÃraïuttariyatà ti imehi catÆhi sametaæ kÃraïaæ imehi kho mahÃrÃja pa¤cahi kÃraïehi attho sampaÂicchitabbo. Evameva so pa¤ho suvinicchito hoti. " 2. "Hotu bhante nÃgasena, tathà taæ sampaÂicchÃmi. hapito hotu arahà tasmiævatthusmiæ. Tasantu avasesà sattÃ. Niraye pana nerayikà sattà dukkhà tippà kaÂukà vedanà vediyamÃnà jalitapajjalitasabbaÇgapaccaÇgà ruïïakÃru¤¤akanditaparidevitalÃlappitamukhà asayhatibbadukkhÃbhibhÆtà atÃïà asaraïà asaraïibhÆtà anappasokÃturà antimapacchimagatikà ekantasokaparÃyaïà uïhatikhiïacaï¬akharatapanatejavantà bhÅmabhayajanakaninnÃdamahÃsaddà saæsibbitachabbidhajÃlÃmÃlÃsamÃkulà samantà satayojanÃnuppharaïaccivegà kadariyà tapanà mahÃnirayà vacamÃnà maccuno bhÃyantÅ" ti. -------- 59. KoÂike pÆrise. (Kesuci potthakesu). 60. Pa¤cavidhehi mahÃrÃja kÃraïahi (ma. ) [SL Page 136] [\x 136/] "Nanu bhante nÃgasena nirayo ekantadukkhavedaniyo?. Kissa pana te nerayikà sattà ekantadukkhavedaniyà nirayà cavamÃnà maccuno bhÃyanti? Kissa niraye ramantÅ?" Ti. "Na te mahÃrÃja nerayikà sattà niraye ramanti muccitu kÃmÃ'va te nirayÃ. Maraïasseso mahÃrÃja ÃnubhÃvo yena tesaæ santÃso uppajjatÅ"ti. "Etaæ kho bhante nÃgasena na saddahÃmi yaæ muccitukÃmÃnaæ [PTS Page 149] [\q 149/] cutiyà santÃso uppajjatÅ'ti. HÃsanÅyaæ bhante nÃgasena taæ ÂhÃnaæ yaæ te patthitaæ labhanti. KÃraïena maæ sa¤¤ÃpehÅ" ti. 3. Maraïanti kho mahÃrÃja etaæ adiÂÂhasaccÃnaæ tÃsaniyaÂÂhÃnaæ etthÃyaæ jano tasati ca ubbijjati ca. Yo ca mahÃrÃja kaïhasappassa bhÃyati, so maraïassa bhÃyanato kaïhasappassa bhÃyati. Yo ca hatthissa bhÃyati. So maraïassa bhÃyanto hatthissa bhÃyati. Yo ca sÅhassa bhÃyati. So maraïassa bhÃyanto sÅhassa bhÃyati. Yo ca vyagghassa bhÃyati. So maraïassa bhÃyanto vyagghassa bhÃyati. Yo ca dÅpissa bhÃyati. So maraïassa bhÃyanto dÅpissa bhÃyati. Yo ca acchassa bhÃyati. So maraïassa bhÃyanto acchassa bhÃyati. Yo ca taracchassa bhÃyati. So maraïassa bhÃyanto taracchassa bhÃyati. Yo ca mahisassa bhÃyati. So maraïassa bhÃyanto mahisassa bhÃyati. Yo ca gavayassa bhÃyati. So maraïassa bhÃyanto mahisassa bhÃyati. Yo ca gavayassa bhÃyati. So maraïassa bhÃyanto gavayassa bhÃyati. Yo ca aggissa bhÃyati. So maraïassa bhÃyanto aggissa bhÃyati. Yo ca udakassa bhÃyati. So maraïassa bhÃyanto udakassa bhÃyati. Yo ca khÃïukassa bhÃyati. So maraïassa bhÃyanto khÃïukassa bhÃyati. Yo ca kaïÂakassa bhÃyati. So maraïassa bhÃyanto kaïÂakassa bhÃyati. Yo ca sattiyà bhÃyati. So maraïassa bhÃyanto sattiyà bhÃyati. Maraïasseso mahÃrÃja sarasabhÃvatejo yaæ sakkilesà sattà maraïassa tasanti bhÃyanti muccitukÃmÃ'pi mahÃrÃja nerayikà sattà maraïassa tasanti. Idha mahÃrÃja purisassa kÃye medo gaïÂhi-61. Uppajjeyya, so tena rogena dukkhito upaddavà parimuccitukÃmo bhisakkaæ sallakattaæ ÃmantÃpeyya, tassa so bhisakko sallakatto sampaÂicchitvà tassa rogassa uddharaïÃya upakaraïaæ upaÂÂhapeyya, satthakaæ tikhiïaæ kareyya, dahanasalÃkà aggimhi pakkhipeyya, khÃralavaïaæ nisadÃya piæsÃpeyya, api nu kho mahÃrÃja tassa Ãturassa tikhiïasatthakacchedanena yamakasalÃkÃdahanena khÃraloïappavesanena tÃso uppajjeyyÃ?"Ti. "ùma bhante" ti. 4. "Iti mahÃrÃja tassa Ãturassa rogà muccitukÃmassÃpi vedanÃbhayasantÃso uppajjati. Evameva kho mahÃrÃja nirayà muccitukÃmÃnampi nerayikÃnaæ sattÃnaæ maraïabhayà tÃso uppajjati. Idha mahÃrÃja puriso issarÃparÃdhiko baddho saÇkhalikabandhanena gabbhe pakkhitto parimuccitukÃmo assa, tamenaæ so issaro mocetukÃmo pakkosÃpeyya, api nu kho mahÃrÃja tassa issarÃparÃdhikassa purisasasa 'katadoso [PTS Page 150] [\q 150/] aha'nti jÃnantassa issaradassanena santÃso uppajjeyyÃ?" Ti. "ùma bhante"ti. ---------- 61. VedanÃviddhÃgaïÂhikà (kesuci) [SL Page 137] [\x 137/] "Iti mahÃrÃja tassa issarÃparÃdhikassa purisassa muccitukÃmassÃpi issarabhayasantÃso uppajjati. Evameva kho mahÃrÃja nirayà parimuccitukÃmÃnampi nerayikÃnaæ maraïabhayà santÃso uppajjeyyÃ"ti. "Aparampi bhante uttariæ kÃraïaæ brÆhi yenÃhaæ kÃraïena okappeyyanti. " 5. "Idha mahÃrÃja puriso daÂÂhavisena ÃsÅvisena daÂÂho bhaveyya. So tena visavikÃrena pateyya uppateyya vaÂÂeyya pavaÂÂeyya, atha¤¤ataro puriso balavantena mantapadena taæ daÂÂhavisaæ ÃsÅvisaæ Ãnetvà taæ daÂÂhavisaæ paccÃvamÃpeyya-62, api nÆ kho mahÃrÃja tassa visagatassa purisassa tasmiæ daÂÂhavise sappe sotthihetu upagacchantesantÃso uppajjeyyÃ?"Ti. "ùma bhante" ti. "Iti mahÃrÃja tathÃrÆpe abhimhi sotthihetu'pi upagacchante tassa santÃso uppajjati, evameva kho mahÃrÃja nirayà parimuccitukÃmÃnampi nerayikÃnaæ sattÃnaæ maraïabhayà santÃso uppajjati. AniÂÂhaæ mahÃrÃja sabbasattÃnaæ maraïaæ. Tasmà nerayikà sattà nirayà parimuccitukÃmÃ'pi maccuno bhÃyantÅ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. MaccubhÃyanÃbhÃyanapa¤ho tatiyo. 3. MaccupÃsÃmuttikapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatÃ: "Na antalikkhe na samuddamajjhe Na pabbatÃnaæ vivaraæ pavissa, na vijjatÅ so jagatippadeso YatthaÂhitaæ nappasaheyya maccuti" -63. Puna bhagavatà parittà ca uddiÂÂhÃ, seyyathÅdaæ ratanasuttaæ khandhaparittaæ moraparittaæ dhajaggaparittaæ [PTS Page 151] [\q 151/] ÃÂÃnÃÂiyaparittaæ aÇgulimÃlaparittaæ. Yadi bhante nÃgasena ÃkÃsagato'pi samuddamajjhagato'pi pÃsÃda - kuÂi lena - guhà pababhÃra - bila - girivivara - --------- 62. PaccÃvapÃpeyya (kesuci) 63. YatthaÂÂhito mu¤ceyya maca8cupÃsà (kesuci) yatthaÂÂhito mu¤ceyya maca8cupÃsà (kesuci) [SL Page 138] [\x 138/] Pabbatantaragato'pi na muccati maccupÃsÃ, tena hi parittakammaæ micchÃ. Yadi parittakaraïena maccupÃsà parimutti bhavati, tena hi "Na antalikkhe na samuddamajjhe Na pabbatÃnaæ vivaraæ pavissa, Na vijjatÅ so jagatippadeso YatthaÂhitaæ nappasaheyya maccu'ti" Yampivacanaæ, taæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho gaïÂhito'pi gaïÂhitaro tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo"ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatÃ: "Na antalikkhe na samuddamajjhe Na pabbatÃnaæ vivaraæ pavissa, Na vijjatÅ so jagatippadeso YatthaÂhitaæ nappasaheyya maccu'ti" Parittà ca bhagavatà uddiÂÂhÃ. Ta¤ca pana sÃvasesÃyukassa vayasampannassa apetakammÃvaraïassa natthi mahÃrÃja khÅnÃyukassa Âhitiyà kiriyà và upakkamo vÃ. Yathà mahÃrÃja matassa rukkhassa sukkhassa kolÃpakassa nisnehassa uparuddhajÅvitassa gatÃyusaÇkhÃrassa kumbhasahassenapi udakena Ãkirante allattaæ và pallavitaharitabhÃvo và na bhaveyya, evameva kho mahÃrÃja bhesajjaparittakammena natthi khÅnÃyukassa Âhitiyà kiriyà và uppakkamo vÃ. YÃni tÃni mahÃrÃja mahiyà osadhÃni bhesajjÃni. TÃni'pi khÅnÃyukassa akiccakarÃni bhavanti. SÃvasesÃyukaæ mahÃrÃja vayasampannaæ apetakammÃvaraïaæ parittaæ rakkhati gopeti. TadatthÃya bhagavatà parittà uddiÂÂhÃ. Yathà mahÃrÃja kassako paripakke dha¤¤e mate sassanÃÊe udakappavesanaæ vÃreyya, yampana sassaæ taruïaæ meghasannibhaæ vayasampannaæ taæ udakava¬¬hiyÃ-64. Va¬¬hati, evameva kho mahÃrÃja khÅïÃyukassa bhesajjaparittakiriyà Âhapità [PTS Page 152] [\q 152/] paÂikkhittÃ. Ye pana te manussà sÃvasesÃyukà vayasampannÃ, tesaæ atthÃya parittabhesajjÃni bhaïitÃni. Te parittabhesajjehi va¬¬hantÅ" ti. 3. "Yadi bhante nÃgasena khÅnÃyuko marati sÃvasesÃyuko jÅvati. Tena hi parittabhesajjÃni niratthakÃni hontÅ" ti. "DiÂÂhapubbo pana tayà mahÃrÃja koci rogo bhesajjehi paÂinivattito?" Ti. "ùma bhante anekasatÃni diÂÂhÃnÅ"" ti. "Tena hi mahÃrÃja 'parittabhesajjakiriyà niratthakÃ'ti yaæ vacanaæ, taæ micchà bhavatÅ" ti. ---------- 64. Udakavantiyà (sÅ. Mu) [SL Page 139] [\x 139/] "Dissanti bhante nÃgasena vejjÃnaæ upakkamà bhesajjapÃnÃnulepà tena tesaæ upakakamena rogo paÂinivattatÅ" ti. "ParittÃni'pi mahÃrÃjà parivattayamÃnÃnaæ saddo sÆyati, jivhà sÆssati-65. Hadayaæ vyÃvaÂÂati. KaïÂho Ãturati-66. Tena tesaæ pavattena sabbe vyÃdhayo vÆpasammanti, sabbà Åtiyo apagacchanti. DiÂÂhapubbo pana tayà mahÃrÃja koci ahinà daÂÂho mantapadena visaæ pÃtiyamÃno visaæ cikkhassanto-67. UÂÂhamadho ÃvamayamÃno?" Ti. 4. "ùma bhante. Ajjetarahi'pi taæ loke vattatÅ" ti. "Tena hi mahÃrÃja parittabhesajjakiriyà niratthakÃ'ti yaæ vacanaæ, taæ micchà bhavati. Kataparittaæ hi mahÃrÃja purisaæ ¬asitukÃmo ahi na ¬asati, vivaÂaæ mukhaæ pidahati. CorÃnaæ ukkhittalaguÊampi na sambhavati. Te laguÊaæ mu¤citvà pemaæ karonti. Kupito'pi hatthinÃgo samÃgantvà uparamati. PajjalitamahÃaggikkandho'pi upagantvà nibbÃyati. Visaæ halÃhalampi khÃyitaæ agadaæ sampajjati, ÃhÃratthaæ và pharati. Vadhakà hantukÃmà upagantvà dÃsabhÆtà sampajjanti. Akkanto'pi pÃso na sa¤carati. Sutapubbaæ pana tayà mahÃrÃja morassa kataparittassa sattavassasatÃni-68. Luddako nÃsakkhi pÃsaæ upanetuæ. Akataparittassa taæ yeva divasaæ pÃsaæ upanesÅti. [PTS Page 153 [\q 153/] "] "ùma bhante sÆyati. Abbhuggato so saddo sadevake loke"ti. 5. "Tena hi mahÃrÃja parittabhesajjakiriyà niratthikÃ'ti yaæ vacanaæ, taæ micchà bhavati. Sutapubbaæ pana tayà mahÃrÃja 'dÃnavo bhariyaæ parirakkhanto samugge pakkhipitvà gilitvà kucchinà pariharati. Atha kho vijjÃdharo tassa dÃnavassa mukhena pavisitvà tÃya saddhiæ abhiramati. Yadà so dÃnavo a¤¤Ãsi atha samuggaæ vamitvà vivari. Samugge vivaÂe vijjÃdharo yathÃkÃmaæ pakkamÅ" ti. "ùma bhante sÆyati, abbhuggato so'pi saddo sadevake loke" ti. "Nanu so mahÃrÃja vijjÃdhÃro parittabalena gahaïà mutto?" Ti. "ùma bhante" ti. "Tena hi mahÃrÃja atthi parittabalanti?" ------- 65. Sukkhati. (Ma. SÅ. Mu) 66. ùkurati. 67. Jikkhassanto (kesuci). 4. SatavassÃni (kesuci). [SL Page 140] [\x 140/] 6. "Sutapubbaæ pana tayà mahÃrÃja aparo'pi vijjÃdharo bÃrÃïasÅra¤¤o antepuremahesiyà saddhiæ sampaduÂÂho gahaïaæ patto samÃno khaïena adassanaæ gatomantabalenÃ?" Ti. "ùma bhante sÆyatÅ" ti. "Nanu so mahÃrÃja vijjÃdharo parittabalena gahaïà mutto?" Ti. "ùma bhante" ti. "Tena hi mahÃrÃja atthi parittabalanti?" "Bhante nÃgasena kiæ sabbe yeva parittaæ rakkhatÅ? " Ti. "Ekacce mahÃrÃja rakkhati, ekacce na rakkhatÅ" ti. "Tena hi bhante bhante nÃgasena parittaæ na sabbatthikanti?" "Api nÆ kho mahÃrÃja bhojanaæ sabbesaæ jÅvitaæ rakkhatÅ?" Ti. "Ekacce bhante rakkhati, ekacce na rakkhatÅ?" Ti. "KiækÃraïÃ?" Ti. "Yato bhante ekacce taæ yeva bhojanaæ atibhu¤jitvà visÆcikÃya marantÅ" ti. "Tena hi mahÃrÃja bhojanaæ na sabbesaæ jÅvitaæ rakkhatÅ?" Ti. "DvÅhÅ bhante nÃgasena kÃraïehi bhojanaæ jÅvitaæ harati. Atibhuttena và usmÃdubbalatÃya vÃ. ùyudadaæ-69. Bhante nÃgasena bhojanaæ durupacÃrena jÅvitaæ haratÅ" ti. 7. Evameva kho mahÃrÃja parittaæ ekacce rakkhati, ekacce na rakkhati. TÅhi mahÃrÃja kÃraïehi parittaæ na [PTS Page 154] [\q 154/] rakkhati: kammÃvaraïena kilesÃvaraïena asaddahanatÃya. SattÃnurakkhanaæ mahÃrÃja parittaæ attanà katena Ãrakkhaæ jahati. Yathà mahÃrÃja mÃtà puttaæ kucchigataæ poseti hitena upacÃrena janeti. JanayitvÃna asucimalasiÇghÃnika¤ca apanetvà uttamavarasugandhaæ upalimpati. So aparena samayena paresaæ putte akkosante và paharante và pahÃraæ deti. Te tassa kujjhitvà parisÃya Ãka¬¬hitvà taæ gahetvà sÃmino upanenti. Yadi pana tassà putto aparaddho hoti velÃtivatto, atha naæ sÃmino manussà Ãka¬¬hayamÃnà daï¬amuggarÃjÃïumuÂÂhihi tÃÊenti poÂhenti. Api nu kho mahÃrÃja tassa mÃtà labhati Ãka¬¬hanaparika¬¬hanagÃhaæ sÃmino upanayataæ kÃtunti?" ----------------- 69. ùyudharaæ (kesuci). [SL Page 141] [\x 141/] 8. "Na hi bhante" ti. "Kena kÃraïenÃ?" Ti. "Attano bhante aparÃdhenÃ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja sattÃnaæ Ãrakkhaæ attano aparÃdhena va¤jhaæ karotÅ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena suvinicchito pa¤ho. Gahanaæ agahanaæ kataæ, andhakÃro Ãloko kato, viniveÂhitaæ diÂÂhijÃlaæ tvaæ gaïÅvarapavaramÃsajjÃ" ti. MaccupÃsÃmuttikapa¤ho catuttho. 5. Bhagavato lÃbhantarÃyapa¤ho. 1. " Bhante nÃgasena, tumhe bhaïatha 'lÃbhÅ tathÃgato cÅvara piï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃna'nti. Puna ca tathÃgato pa¤casÃlaæ brÃhmaïagÃmaæ piï¬Ãya pavisitvà ki¤cideva alabhitvà yathÃdhotena pattena nikkhanto'ti. Yadi bhante nÃgasena tathÃgato lÃbhÅ cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃnaæ, tena hi pa¤casÃlaæ brÃhmaïagÃmaæ piï¬Ãya pavisitvà ki¤cÅdeva piï¬apÃtaæ alabhitvà yathÃdhotena pattena nikkhanto'ti taæ vacanaæ micchÃ. Yadi pa¤casÃlÃbrÃhmaïagÃmaæ piï¬Ãya pavisitvà ki¤cideva piï¬apÃtaæ alabhitvà yathÃdhotena pattena nikkhanto, tena hi 'lÃbhÅ tathÃgato cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃnti' [PTS Page 155] [\q 155/] tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho sumahanto dunnibbeÂho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo" ti. 2. "LÃbhÅ mahÃrÃja tathÃgato cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃnaæ. Pa¤casÃlaæ brÃhmaïagÃmaæ piï¬Ãya pavisitvà kiæcideva alahitvà yathÃdhotena pattena nikkhanto. Ta¤ca pana kammaæ mÃrassa pÃpimato kÃraïÃti. " "Tena hi bhante nÃgasena bhagavato gaïanapathavÅtivattakappe abhisaÇkhataæ kusalaæ kinti niÂÂhitaæ? AdhunuÂÂhitena mÃrena pÃpimatà taæ kusalabalavegavipphÃraæ kinti pihitaæ? Tena hi bhante nÃgasena tasmiæ vatthusmiæ dvÅsu ÂhÃnesu upavÃdo Ãgacchati, kusalato pi akusalaæ balavataraæ hoti, buddhabalato'pi mÃrabalaæ balavataraæ hoti. Kena kÃraïena rukkhassa mÆlato'pi aggaæ bhÃrataraæ hoti. Guïasamparikiïïato'pi pÃpiyaæ balavataraæ hotÅ?"Ti. [SL Page 142] [\x 142/] 3. "Na hi mahÃrÃja tÃvakatena kusalato'pi akusalaæ balavataraæ nÃma hoti, na buddhabalato'pi mÃrabalaæ balavataraæ hoti. Api cettha kÃraïaæ icchitabbaæ. Yathà mahÃrÃja puriso ra¤¤o cakkavattissa madhuæ và madhupiï¬ikaæ và a¤¤aæ và upÃyanaæ abhihareyya, tamenaæ ra¤¤o dvÃrapÃlo evaæ vadeyya 'akÃlo hi bho ayaæ ra¤¤o dassanÃya, tena hi bho tava upÃyanaæ gahetvà sÅghasÅghaæ paÂinivatta. Mà te rÃjà daï¬aæ pÃpeyyÃ' ti. Tato so puriso daï¬abhayà tasito ubbiggo taæ upÃyanaæ ÃdÃya sÅghasÅghaæ paÂinivatteyya. Api nÆ kho so mahÃrÃja cakkavattÅ tÃvatakena upÃyanavikalamattakena dvÃrapÃlato dubbalataro nÃma hoti, a¤¤aæ và pana kiæci upÃyanaæ labheyyÃ?" Ti. 4. "Na hi bhante. IssÃpakato so dvÃrapÃlo upÃyanaæ nivÃreti. A¤¤ena dvÃrena satasahassaguïampi ra¤¤o upÃyanaæ [PTS Page 156] [\q 156/] upetÅ"ti. "Evameva kho mahÃrÃja issÃpakato mÃro pÃpimà pa¤casÃlake brÃhmaïagahapatike anvÃvisi. A¤¤Ãni pana anekÃni devatÃsatasahassÃni amataæ dibbojaæ gahetvà upagatÃni bhagavato kÃye ojaæ odahissÃmÃti bhagavantaæ namassamÃnà pa¤jalikÃni ÂhitÃnÅ"ti. "Hotu bhante nÃgasena. Sulabhà bhagavato cattÃro paccayà loke uttamapurisassa. TÃvatakaæ piï¬iyaæ yathicchitaæ labbhati yÃcito bhagavà devamanussehi cattÃro paccaye paribhu¤jati. Api ca kho pana mÃrassa yo adhippÃyo so tÃvatakena siddho. Yaæ so bhagavato bhojanassa antarÃyamakÃsi, ettha me bhante kaÇkhà nacchijjati. VimatijÃto'haæ saæsayaæ pakkhanno. Na me tattha mÃnasaæ pakkhandati yaæ tathÃgatassa arahato sammÃsambuddhassa sadevake loke aggapuggalavarassa kusalavarapu¤¤asambhavassa asamassa anupamassa appaÂisamassa chavako lÃmako paritto pÃpo anariyo vipanno mÃro lÃbhantarÃyamakÃsÅ" ti. 5. "CattÃro kho mahÃrÃja antarÃyÃ: adiÂÂhantarÃyo uddissakaÂantarÃyo upakkhaÂantarÃyo paribhogantarÃyo'ti. Tattha adiÂÂhantarÃyo nÃma anodissa adassanena ahisaækhaÂaæ koci antarÃyaæ karoti 'kiæ parassa dinnenÃ'ti. Ayaæ adiÂÂhantarÃyo nÃma. Katamo uddissakaÂantarÃyo? Idhekaccaæ puggalaæ upadisitvà uddissa bhojanaæ paÂiyattaæ hoti, taæ koci [SL Page 143] [\x 143/] AntarÃyaæ karoti. Ayaæ uddissakaÂantarÃyo nÃma katamo upakkhaÂantarÃyo? Idha yaæ ki¤ci upakkhaÂaæ hoti apaÂiggahÅtaæ. Tattha koci antarÃyaæ karoti. Ayaæ upakkhaÂantarÃyo nÃma. Katamo paribhogantarÃyo? Idha yaæ ki¤ci paribhogaæ-70. Tattha koci antarÃyaæ karoti. Ayaæ paribhogantarÃyo nÃma. Ime kho mahÃrÃja cattÃro antarÃyÃ. Ya¤ca pana mÃro pÃpimà pa¤casÃlake brÃhmaïagahapatike anvÃvÅsi, taæ neva bhagavato paribhogaæ na upakkhaÂaæ na uddissakaÂaæ [PTS Page 157] [\q 157/] anÃgataæ asampattaæ. Adassanena tassa antarÃyaæ kataæ. Taæ pana nekassa bhagavato yeva. Atha kho ye te tena samayena nikkhantà abbhÃgatÃ, sabbe'pi te taæ divasaæ bhojanaæ na labhiæsu. NÃhantaæ mahÃrÃja passÃmi sadevake loke samÃrake sabrahmake sassamaïabrÃhmaïiyà pajÃya sadevamanussÃya yo tassa bhagavato uddissakaÂassa upakkhaÂassa paribhogantarÃyaæ kareyya. Sace koci issÃya uddissakaÂassa upakkhaÂassa paribhogantarÃyaæ kareyya-71. Phaleyya tassa muddhà satadhà và sahassadhà vÃ. 6. CattÃro'me mahÃrÃja tathÃgatassa kenaci anÃvaraïÅyà guïÃ. Katame cattÃro? LÃbho mahÃrÃja bhagavato uddissakaÂo upakkhaÂo. Na sakkà kenaci tassa antarÃyaæ kÃtuæ. SarÅrÃnugatà mahÃrÃja bhagavato byÃmappabhÃ. Na sakkà kenaci antarÃyaæ kÃtuæ. Sabba¤¤utaæ mahÃrÃja bhagavato ¤Ãïaratanaæ. Na sakkà tassa kenaci antarÃyaæ kÃtuæ. JÅvitassa mahÃrÃja bhagavato na sakkà kenaci antarÃyaæ kÃtuæ. Ime kho mahÃrÃja cattÃro tathÃgatassa kenaci anÃvaraïÅyà guïÃ. Sabbe'pete mahÃrÃja guïà ekarasà arogà akuppà aparupakkamà aphusÃni kiriyÃni adassanena mahÃrÃja mÃro pÃpimà nilÅyitvà pa¤casÃlake brÃhmaïagahapatike anvÃvisi, yathà mahÃrÃja ra¤¤o paccante dese visame adassanena nilÅyitvà corà panthaæ dusenti. Yadi pana rÃjà te core passeyya, api nÆ kho te corà sotthiæ labheyyunti?" "Na hi bhante pharasunà phÃlÃpeyya satadhà và sahassadhà vÃ" ti. 7. "Evameva kho mahÃrÃja adassanena mÃro pÃpimà nilÅyitvà pa¤casÃlake brÃhmaïagahapatike anvÃvisi. Yathà và pana mahÃrÃja itthi sapatikà adassanena nilÅyitvà parapurisaæ sevati, evameva kho mahÃrÃja adassanena mÃro pÃpimà nilÅyitvà pa¤casÃlake brÃhmaïagahapatike anvÃvisi. Yadi [PTS Page 158] [\q 158/] mahÃrÃja itthi sÃmikassa sammukhà parapurisaæ sevati, api nu kho sà itthi sotthiæ labheyyÃ?"Ti. ----------- 70. Paribhoge kenaci aguïena kukkuccaæ uppÃdayitvà (sÅ. Mu. ) 71. UddissakaÂaæ upakkhaÂaæ paribhogaæ antarÃyaæ kareyya. (Ma) [SL Page 144] [\x 144/] "Na hi bhante, haneyyÃpi taæ bhante sÃmiko vadheyyÃpi bandheyyÃpi dÃsittaæ và upaneyyÃ"ti. "Evameva kho mahÃrÃja adassanena mÃro pÃpimà nilÅyitvà pa¤casÃlake brÃhmaïagahapatike anvÃvisi. Yadi mahÃrÃja mÃro pÃpimà bhagavato uddissakaÂassa upakkhaÂassa paribhogantarÃyaæ kareyya, phaleyya tassamuddhà satadhà và sahassadhà vÃ?" Ti. "Evametaæ bhante nÃgasena corikÃya kataæ mÃrena pÃpimatà nilÅyitvà mÃro pÃpimà pa¤casÃlake brÃhmaïagahapatike anvÃvisi. Sace so bhante mÃro pÃpimà bhagavato uddissakaÂassa upakkhaÂassa paribhogantarÃyaæ kareyya, muddhà vÃssa phaleyya satadhà và sahassadhà vÃ, kÃyo vÃssa bhusamuÂÂhi viya vikireyya". "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. Bhagavato lÃbhantarÃyapa¤ho pa¤camo. 6. AjÃnantassa pÃpakaraïe bahuapu¤¤apa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena tumhe bhaïatha 'yo ajÃnanto pÃïÃtipÃtaæ karoti so balavataraæ apu¤¤aæ pasavatÅ' ti puna ca bhagavatà vinayapa¤¤attiyà evaæ bhaïitaæ 'anÃpatti ajÃnantassÃ'ti. Yadi bhante nÃgasena ajÃnitvà pÃïÃtipÃtaæ karonto balavataraæ apu¤¤aæ pasavati, tena hi 'anÃpatti ajÃnantassÃ'ti yaæ vacanaæ, taæ micchÃ. Yadi anÃpatti ajÃnantassa, tena hi ajÃnitvà pÃïÃtipÃtaæ karonto balavataraæ apu¤¤aæ pasavatÅ'ti tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho duruttaro duratikkamo tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo" ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'yo ajÃnanto pÃïÃtipÃtaæ karoti, so balavataraæ apu¤¤aæ pasavatÅ'ti. Puna ca vinayapa¤¤attiyà bhagavatà bhaïitaæ 'anÃpatti ajÃnantassÃ'ti. Tattha pana atthantaraæ atthi. Katamettha [PTS Page 159] [\q 159/] atthantaraæ? Atthi mahÃrÃja Ãpatti sa¤¤ÃvimokkhÃ, atthi Ãpatti nosa¤¤Ãvimokkhà yÃ'yaæ mahÃrÃja Ãpatti sa¤¤ÃvimokkhÃ, taæ Ãpattiæ Ãrabbha bhagavatà bhaïitaæ 'anÃpatti ajÃnantassÃ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena. Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. AjÃnantassa pÃpakaraïe apu¤¤apa¤ho chaÂÂho. [SL Page 145] [\x 145/] 7. BhikkhusaÇghapariharaïa pa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, bhÃsitampetaæ bhagavatÃ: tathÃgatassa kho Ãnanda na evaæ hoti. 'Ahaæ bhikkhusaÇghaæ pariharissÃmÅ'ti và 'mamuddesiko bhikkhusaÇgho'ti vÃ'ti. Puna ca metteyyassa bhagavato sabhÃvaguïaæ paridÅpayamÃnena evaæ bhaïitaæ: so anekasahassaæ bhikkhusaÇghaæ pariharissati seyyathÃpi ahaæ etarahi anekasataæ bhikkhusaÇghaæ pariharÃmÅ'ti. Yadi bhante nÃgasena bhagavatà bhaïitaæ 'tathÃgatassa kho Ãnanda na evaæ hoti ahaæ bhikkhusaÇghaæ pariharissÃmÅ'ti và 'mamuddesiko bhikkhusaÇgho'ti vÃ'ti, tena hi metteyyassa bhagavato sabhÃvaguïaæ paridÅpayamÃno bhaïati 'so aneka sahassaæ bhikkhusaÇghaæ pariharissati seyyathÃpi ahaæ etarahi anekasataæ bhikkhusaÇghaæ pariharÃmÅ'ti yaæ vacanaæ. Taæ micchÃ. Yadi metteyyassa bhagavato sabhÃvaguïaæ paridÅpayamÃnena evaæ bhaïitaæ 'so anekasahassaæ bhikkhusaÇghaæ pariharissati seyyathÃpi ahaæ etarahi anekasataæ bhikkhusaÇghaæ pariharÃmÅ'ti. Tena hi 'tathÃgatassa kho Ãnanda na evaæ hoti ahaæ kho bhikkhusaÇghaæ pariharissÃmÅti và mamuddesiko bhikkhusaÇghoti vÃ'ti, yaæ vacanaæ taæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo"ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'tathÃgatassa kho Ãnanda na evaæ hoti ahaæ bhikkhusaÇghaæ pariharissÃmÅ'ti và 'mamuddesiko bhikkhusaÇgho'ti vÃ'ti. Puna ca metteyyassa bhagavato sabhÃvaguïaæ paridÅpayamÃnena evaæ bhaïitaæ: so anekasahassaæ bhikkhusaÇghaæ pariharissati seyyathÃpi ahaæ etarahi anekasataæ bhikkhusaÇghaæ pariharÃmÅ'ti. Etasmi¤ca mahÃrÃja pa¤he eko attho sÃvaseso eko attho niravaseso. Na mahÃrÃja tathÃgato parisÃya anugÃmiko. Parisà pana tathÃgatassa [PTS Page 160] [\q 160/] anugÃmikÃ. Sammuti mahÃrÃja esà aha'nti 'mamÃ' ti. Na paramatthoeso. Vigataæ mahÃrÃja tathÃgatassa pemaæ. Vigato sineho. Mayhantipi tathÃgatassa gahaïaæ natthi. UpÃdÃya pana avassayo hoti. Yathà mahÃrÃja paÂhavi bhummaÂÂhÃnaæ sattÃnaæ patiÂÂhà hoti. PaÂhaviÂÂhà cete sattÃ. Na ca mahÃpaÂhaviyà 'mayhete'ti tesu apekkhà hoti. Evameva kho mahÃrÃja tathÃgato sabbasattÃnaæ patiÂÂhà hoti, upassayaæ deti. TathÃgatapatiÂÂhà cete sattÃ. Na ca tathÃgatassa 'mayhete'ti tesu apekkhà hoti. 3. Yathà và pana mahÃrÃja mahatimahÃmegho abhivassanto tiïarukkhapasumanussÃnaæ vuddhiæ deti, santatimanupÃleti, vuÂÂhupajÅvino-72. Cete sattà sabbe na ca mahÃmeghassa 'mayhete'ti. ----------- 72. VuÂÂhiyà upajÅvino (sÅ. Mu. ) [SL Page 146] [\x 146/] Tesu apekkhà hoti, evameva kho mahÃrÃja tathÃgato sabbasattÃnaæ kusaladhamme janeti, anupÃleti. VuÂÂhupajÅvino cete sattà sabbe. Na ca tathÃgatassa 'mayhete'ti tesu apekkhà hoti. Taæ kissa hetu? AttÃnudiÂÂhiyà pahÅnattÃ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena sunibbeÂhito pa¤ho bahuvidhehi kÃraïehi. GambhÅro uttÃnÅkato, gaïÂhi bhinnÃ, gahanaæ agahanaæ kataæ, andhakÃro Ãloko kato, bhaggà parappavÃdÃ, jinaputtÃnaæ cakkhu uppÃditanti. " BhikkhusaÇghapariharaïapa¤ho sattamo. 8. AbhejjaparisatÃpa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, tumhe bhaïatha 'tathÃgato abhejjapariso'ti. Puna ca bhaïatha 'devadattena ekappahÃraæ pa¤ca bhikkhusatÃni bhinnÃnÅ'ti. Yadi bhante nÃgasena tathÃgato abhejjapariso, tena hi devadattena 'ekappahÃraæ pa¤cabhikkhusatÃni bhinnÃnÅ'ti yaæ vacanaæ, taæ micchÃ. Yadi devadattena ekappahÃraæ pa¤cabhikkhusatÃni [PTS Page 161] [\q 161/] bhinnÃni, tena hi 'tathÃgato abhejjapariso'ti yaæ vacanaæ, taæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto gambhÅro dunnibbeÂhiyo gaïÂhito'pi gaïÂhitaro. EtthÃyaæ jano Ãvuto nivuto pihito pariyonaddho. Tava ¤Ãïabalaæ dassehi paravÃdesÆ" ti. 2. "Abhejjapariso mahÃrÃja tathÃgato. Devadattena ca ekappahÃraæ pa¤cabhikkhusatÃni bhinnÃni. Ta¤ca pana bhedakassa balena. Bhedake vijjamÃne natthi mahÃrÃja abhejjaæ nÃma. Bhedake sati mÃtÃ'pi puttena bhijjati. Putto'pi pitarà bhijjati. BhÃtÃ'pi bhaginiyà bhijjati. BhaginÅ'pi bhÃtarà bhijjati. SahÃyo'pi sahÃyena bhijjati. NÃva'pi nÃnÃdÃrusaÇghaÂità ÆmivegappahÃrena bhijjati. Rukkho'pi madhukappasampannaphalo anilabalavegÃbhihato bhijjati. Suvaïïampi jÃtimantaæ-73. Lohena bhijjati. 3. Api ca mahÃrÃja neso adhippÃyo vi¤¤Ænaæ, nesà buddhÃnaæ adhimutti, neso paï¬itÃnaæ chando, "tathÃgato bhejjapariso'ti. Api cettha kÃraïaæ atthi, yena kÃraïena 'tathÃgato vuccati 'abhejjapariso'ti. Katamettha kÃraïaæ? TathÃgatassa mahÃrÃja katena adÃnena và appiyavacanena và ----------- 72. Sunibadhito. 73. JÃtarÆpampiæ (sÅ. Mu. ) [SL Page 147] [\x 147/] AnatthacariyÃya và asamÃnattatÃya và yato kutoci cariyaæ carantassÃ'pi parisà paribhinnÃ'ti na satapubbaæ tena kÃraïena tathÃgato vuccati 'abhejjapariso'ti. TayÃpetaæ mahÃrÃja ¤Ãtabbaæ atthi. Ki¤ci navaÇge buddhavacane suttagataæ iminà nÃma kÃraïena bodhisattassa katena tathÃgatassa parisà bhinnÃ?" Ti. "Natthi bhante. No cetaæ loke dissati. No'pi sÆyati. SÃdhu bhante nÃgasena evametaæ tathà sampaÂicchÃmi" ti. AbhejjaparisatÃpa¤ho aÂÂhamo. Abhejjavaggo dutiyo. [PTS Page 162] [\q 162/] (Imasmiævagge aÂÂha pa¤hÃ) 3. PaïÃmitavaggo 1. SeÂÂhadhammapa¤ho. 1. Bhante nÃgasena, bhÃsitampetaæ bhagavatà 'dhammo hi vÃseÂÂha seÂÂho janetasmiæ diÂÂheva dhamme abhisamparÃye'ti. Puna ca 'upÃsako gihÅ sotÃpanno pihitÃpÃyo diÂÂhipatto vi¤¤ÃtasÃsano bhikkhuæ và sÃmaïeraæ và puthujjanaæ abhivÃdeti paccuÂÂhetÅ'ti yadi bhante nÃgasena bhagavatà bhaïitaæ 'dhammo hi vÃseÂÂha seÂÂho janetasmiæ diÂÂheva dhamme abhisamparÃye cÃ'ti. Tena hi upÃsako gihÅ sotÃpanno pihitÃpÃyo diÂÂhippatto vi¤¤ÃtasÃsano bhikkhuæ và sÃmaïeraæ và puthujjanaæ abhivÃdeti paccuÂÂhetÅ'ti yaæ vacanaæ, taæ micchÃ. Yadi upÃsako gihÅ sotÃpanno pihitÃpÃyo diÂÂhippatto vi¤¤ÃtasÃsano bhikkhuæ và sÃmaïeraæ và puthujjanaæ abhivÃdeti paccuÂÂheti tena hi 'dhammo hi vÃseÂÂha seÂÂho janetasmiæ diÂÂheva dhamme abhisamparÃye cÃ'ti tampi vacanaæ micchà ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo" ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavato 'dhammo hi vÃseÂÂha seÂÂho janetasmiæ. DiÂÂheva dhamme abhisamparÃye cÃ'ti. 'UpÃsako ca gihÅ sotÃpanno pihitÃpÃyo diÂÂhippatto vi¤¤ÃtasÃsano bhikkhuæ và sÃmaïeraæ và puthujjanaæ abhivà deti paccuÂÂhetÅ'ti. Tattha pana kÃraïaæ atthi. Katamaæ taæ kÃraïaæ? [SL Page 148] [\x 148/] VÅsati kho panime mahÃrÃja samaïassa samaïakaraïà dhammÃ, dve ca liÇgÃni yehi samaïo abhivÃdanapaccuÂÂhÃnasammÃnanapÆjanÃraho hoti. Katame vÅsati samaïassa samaïakaraïà dhammÃ, dve ca liÇgÃni? SeÂÂhabhumisayo, -74. Aggo niyamo, vihÃro, saæyamo, saævaro, khanti, soraccaæ, ekattacariyÃ, ekattÃbhirati, paÂisallÃnaæ, hiriottappaæ, viriyaæ, appamÃdo, sikkhÃsamÃdÃnaæ-75. Uddeso, paripucchÃ, sÅlÃdiabhirati, nirÃlayatÃ, sikkhÃpadapÃripÆri, kÃsÃvadhÃraïaæ, bhaï¬ubhÃvo. [PTS Page 163] [\q 163/] ime kho mahÃrÃja vÅsati samaïassa samaïakaraïà dhammà dve ca liÇgÃni. Ete guïe bhikkhu samÃdÃya vattati, so tesaæ dhammÃnaæ anÆnattà paripuïïattà samannÃgatattà asekhabhumiæ arahattabhumiæ okkamati. SeÂÂhaæ bhummantaraæ okkamati arahattÃsannagato'ti arahati upÃsako sotÃpanno bhikkhuæ puthujjanaæ abhivÃdetuæ paccuÂÂhÃtuæ. -76 KhÅïÃsavo hi so sÃma¤¤aæ upagato, natthi me so samayo'ti arahati upÃsako sotÃpÃnno bhikkhuæ puthujjanaæ abhivÃdetuæ paccuÂÂhÃtuæ. Aggaparisaæ so upagato, nÃhantaæ ÂhÃnaæ upagato'ti arahati upÃsako sotÃpanno bhikkhuæ puthujjanaæ abhivÃdetu paccuÂÂhÃtuæ. Labhati so pÃtimokkhuddesaæ sotuæ, nÃhantaæ upalabhÃmi sotunti arahati upÃsakosotÃpanno bhikkuæ puthujjanaæ abhivÃdetuæ paccuÂÂhÃtuæ. 'So a¤¤e pabbÃjeti upasampÃdeti jinasÃsanaæ va¬¬heti, ahametaæ na labhÃmi kÃtunti' arahati upÃsako sotÃpanno bhikkhuæ puthujjanaæ abhivÃdetuæ paccuÂÂhÃtuæ. 'AppamÃïesu sikkhÃpadesu samattakÃrÅ, nÃhaæ tesu vattÃmÅ'ti arahati upÃsako sotÃpanno bhikkhuæ puthujjanaæ abhivÃdetuæ paccuÂÂhÃtuæ. 'Upagato so samaïaliÇgaæ buddhÃdhippÃye Âhito, tenÃhaæ liÇgena duramapagato'ti arahati upÃsako sotÃpanno bhikkhuæ puthujjanaæ abhivÃdetuæ paccuÂÂhÃtuæ. ------------ 74. SeÂÂho, dhammÃrÃmo, (ma) 75. SikkhÃpadÃnaæ (sÅ. Mu. SukkÃvadÃnaæ (ma. ) 76. PaccuÂÂhetuæ (sÅ. Mu. ) [SL Page 149] [\x 149/] 'ParÆÊhakacchalomo so ana¤jitÃmaï¬ito anulittasÅlagandho, ahaæ pana maï¬anavibhusanÃbhirato'ti arahati upÃsako sotÃpanno bhikkhuæ puthujjanaæ abhivÃdetuæ paccuÂÂhetuæ. Api ca mahÃrÃja, 'ye te vÅsati samaïakaraïà dhammo dve ca liÇgÃni, sabbepete dhammà bhikkhussa saævijjanti, so yeva te dhamme dhÃreti, a¤¤e'pi tattha sikkhÃpeti, so me Ãgamo sikkhÃpana¤ca natthi'ti arahati upÃsako sotÃpanno'pi bhikkhuæ puthujjanaæ abhivÃdetuæ [PTS Page 164] [\q 164/] paccuÂÂhetuæ. 3. Yathà mahÃrÃja rÃjakumÃro purohitassa santike vijjaæ adhÅyati khattadhammaæ sikkhati, so aparena samayena ahisitto Ãcariyaæ abhivÃdeti paccuÂÂheti 'sikkhÃpako me ayanti', evameva kho mahÃrÃja 'bhikkhÆ sikkhÃpako vaæsadharo'ti arahati upÃsako sotÃpanno bhikkhuæ puthujjanaæ abhivÃdetuæ. Api ca mahÃrÃja iminÃpetaæ pariyÃyena jÃnÃhi bhikkhubhumiyà mahantataæ asamavipulabhÃvaæ. Yadi mahÃrÃja upÃsako sotÃpanno arahattaæ sacchikaroti, dveva tassa gatiyo bhavanti ana¤¤Ã. Tasmiæ yeva divase parinibbÃyeyya và bhikkhubhÃvaæ và upagaccheyya. Acalà hi sà mahÃrÃja pabbajjà mahatÅ accuggatà yadidaæ bhikkhubhÆmÅ" ti. "¥Ãïagato bhante nÃgasena pa¤ho sunibbeÂhito balavatà atibuddhinà tayÃ. Nayimaæ pa¤haæ samattho a¤¤o evaæ vinibbeÂhetuæ a¤¤atra tvÃdisena buddhimatÃ"ti. SeÂÂhadhammapa¤ho paÂhamo. 2. Sabbasatta hitaeraïapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena tumhe bhaïatha 'tathÃgato sabbasattÃnaæ ahitamapanetvà hitamupadahatÅ'ti. Puna ca bhaïatha 'aggikkhandhÆpame dhammapariyÃye bha¤¤amÃne saÂÂhimattÃnaæ bhikkhÆnaæ uïhalohitaæ mukhato uggatanti. AggikkhandhÆpamaæ bhante dhammapariyÃyaæ desentena tathÃgatena saÂÂhimattÃnaæ bhikkhÆnaæ hitamapenetvà ahitamupahitaæ. Yadi bhante nÃgasena tathÃgato sabbasattÃnaæ ahitamapanetvà hitamupadahati, tena hi 'aggikkhandhÆpame dhammapariyÃye bha¤¤amÃne saÂÂhimattÃnaæ bhikkhÆnaæ uïhalohitaæ mukhatouggatanti' yaæ vacanaæ, taæ micchÃ. Yadi aggikkhandhÆpame dhammapariyÃye bha¤¤amÃne saÂÂhimattÃnaæ bhikkhÆnaæ uïhalohitaæ mukhato uggataæ [PTS Page 165] [\q 165/] hoti, tena hi 'tathÃgato sabbasattÃnaæ ahitamapanetvà hitamupadahatÅ'ti tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto so tayà nibbÃhitabbo"ti. [SL Page 150] [\x 150/] 2. "TathÃgato mahÃrÃja sabbasattÃnaæ abhitamapanetvà hitamupadahati. AggikkhandhÆpame dhammapariyÃye bha¤¤amÃne saÂÂhimattÃnaæ bhikkhÆnaæ uïhalohitaæ mukhato uggataæ. Ta¤ca pana na tathÃgatassa katena. Tesaæ yeva attano katenÃ" ti. "Yadi bhante nÃgasena tathÃgato aggikkhandhÆpamaæ dhammapariyÃyaæ na bhÃseyya, api nÆ tesaæ uïhalohitaæ mukhato uggaccheyyÃ?" Ti. "Na hi mahÃrÃja. MicchÃpaÂipannÃnaæ mahÃrÃja tesaæ bhagavato dhammapariyÃyaæ sutvà pariÊÃho uppajjÅ. Tena tesaæ pariÊÃhena uïhalohitaæ mukhato uggatanti. " "Tena hi bhante nÃgasena tathÃgatasse'va katena tesaæ uïhalohitaæ mukhato uggataæ. TathÃgato yeva tattha adhikÃro tesaæ nÃsanÃya. Yathà nÃma bhante nÃgasena abhivammikaæ paviseyya, atha¤¤ataro paæsukÃmo puriso vammikaæ bhinditvà paæsuæ hareyya, tassa paæsuharaïena vammikassa susiraæ pithiyeyya. -76. Atha tattheva so assÃsaæ alabhamÃno mareyya, nanu so bhante ahi tassa purisassa katena maraïaæ patto?" Ti. "ùma mahÃrÃja" ti. "Evameva kho bhante nÃgasena tathÃgato yeva tattha adhikÃro tesaæ nÃsanÃyÃ" ti. 3. "TathÃgato mahÃrÃja dhammaæ desayamÃno anunayapaÂighaæ na karoti. AnunayapaÂighavippamutto dhammaæ deseti evaæ dhamme desÅyamÃne ye tattha sammà paÂipannà te bujjhanti ye pana micchà paÂipannà te patanti. Yathà mahÃrÃja purisassa ambaæ và jambuæ và madhukaæ và cÃlayamÃnassa yÃni tattha phalÃni sÃrÃni daÊhabandhanÃni tÃni tattheva accutÃni tiÂÂhanti, yÃni pana tattha phalÃni putivaïÂamÆlÃni [PTS Page 166] [\q 166/] tÃni patanti, evameva kho mahÃrÃja tathÃgato dhammaæ desayamÃno anunayapaÂighaæ na karoti, anunayapaÂighavippamutto dhammaæ deseti. Evaæ dhamme desÅyamÃne ye tattha sammà paÂipannà te bujjhanti, ye pana micchà paÂipannà te patanti yathà và pana mahÃrÃja kassako dha¤¤aæ ropetukÃmo khettaæ kasati, tassa kasantassa anekasatasahassÃni tiïÃni maranti, evameva kho mahÃrÃja tathÃgato paripakkamÃnase satte bodhetuæ anunayapaÂighavippamutto dhammaæ deseti. Evaæ dhamme desÅyamÃne ye tattha -------- 76. Pidebheyya (sÅ. Mu. Ma. ) [SL Page 151] [\x 151/] Sammà paÂipannà te bujjhanti, ye pana micchà paÂipannà te tiïÃni viya maranti. Yathà và pana mahÃrÃja manussà rasahetu yantena ucchuæ pÅÊayanti, tesaæ ucchuæ pÅÊayamÃnÃnaæ ye tattha yantamukhagatà kimayo te piÊÅyanti. Evameva kho mahÃrÃja tathÃgato paripakkamÃnase satte bodhetuæ dhammayantamabhipÅÊayati. Ye tattha micchà paÂipannà te kimayo viya marantÅ" ti. 4. "Tanu bhante nÃgasena te bhikkhÆ tÃya dhammadesanÃya patitÃ?" Ti. "Api nu kho mahÃrÃja tacchako rukkhaæ rakkhanto-77. Ujukaæ parisuddhaæ karotÅ?" Ti. "Na hi bhante. VajjanÅyaæ apanetvà tacchako rukkhaæ ujukaæ parisuddhaæ karoti. " "Evameva kho mahÃrÃja tathÃgato parisaæ rakkhanto na sakkoti bodhaneyya satte bodhetuæ. Micchà paÂipanne satte apanetvà evamete bodhaneyyo satte bodheti. Attakatena pana te mahÃrÃja micchà paÂipannà patanti. Yathà mahÃrÃja kadalÅ veÊu assatarÅ attajena phalena ha¤¤ati, evameva kho mahÃrÃja ye te micchà paÂipannà te attakatena ha¤¤anti patanti. Yathà mahÃrÃja corà attakatena cakkhuppÃÂanaæ sÆlÃropaïaæ sÅsacchedanaæ pÃpuïanti, evameva kho mahÃrÃja ye te micchà paÂipannà te attakatena ha¤¤anti, jinasÃsanà patanti. [PTS Page 167] [\q 167/] yesaæ mahÃrÃja saÂÂhimattÃnaæ bhikkhÆnaæ uïhalohitaæ mukhato uggataæ, tesaæ taæ neva bhagavato katena na paresaæ katena, atha kho attanoyeva katena. Yathà mahÃrÃja puriso sabbajanassa amataæ dadeyya, te taæ amataæ asitvà arogà dÅghÃyukà sabbÅtiyà parimucceyyuæ, atha¤¤ataro puriso durupacÃrena taæ asitvà maraïaæ pÃpuïeyya api nu kho mahÃrÃja amatadÃyako puriso tato nidÃnaæ ki¤ci apu¤¤aæ ÃpajjeyyÃ?" Ti. 5. "Na hi bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja tathÃgato dasasahassiyÃ-78 lokadhÃtuyà devamanussÃnaæ amataæ dhammadÃnaæ deti. Ye te sattà bhabbÃ, te dhammÃmatena bujjhanti ye pana te sattà abhabbà te dhammÃmatena ha¤¤anti patanti. Bhojanaæ mahÃrÃja sabbasattÃnaæ ------- 77. Tacchanto (ma) 78. Dasasahassimhi (sÅ. Mu. ) Dasasahassiyà (ma) [SL Page 152] [\x 152/] JÅvitaæ rakkhati. Tamekacce bhu¤jitvà visÆcikÃya maranti. Api nu kho so mahÃrÃja bhojanadÃyako puriso tato nidÃnaæ ki¤ci apu¤¤aæ ÃpajjeyyÃ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja tathÃgato dasasahassiyà lokadhÃtuyà devamanussÃnaæ amataæ dhammadÃnaæ deti. Ye te sattà bhabbà te dhammÃmatena bujjhanti, ye pana te sattÃabhabbà te dhammÃmatena ha¤¤anti patantÅ"ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ"ti. Hitapharaïapa¤ho dutiyo. 3. Vatthaguyahatidassanapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ tathÃgatena 'KÃyena saævaro sÃdhu sÃdhu vÃcÃya saævaro Manasà saævaro sÃdhu sÃdhu sabbattha saævaro'ti. Puna ca tathÃgato catunnaæ parisanÃæ majjhe nisÅditvà purato devamanussÃnaæ selabrÃhmaïassa kosohitavatthaguyhaæ dassesi. Yadi bhante nÃgasena [PTS Page 168] [\q 168/] bhagavatà bhaïitaæ 'kÃyena saævaro sÃdhÆ'ti, tena hi 'selabrÃhmaïassa kosohitavatthaguyhaæ dassesÅ'ti yaæ vacanaæ, taæ micchÃ. Yadi selabrÃhmaïassa kosohitavatthaguyhaæ dassesi, tena hi 'kÃyena saævaro sÃdhÆ'ti tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo"ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'kÃyena saævaro sÃdhÆ'ti, selassa ca brÃhmaïassa kosohitavatthaguyhaæ dassitaæ. Yassa kho mahÃrÃja tathÃgate kaÇkhà uppannÃ, tassa bodhanatthÃya bhagavà iddhiyà tappaÂibhÃgaæ kÃyaæ dassesi. So yeva taæ pÃÂihÃriyaæ passatÅ"ti. "Ko panetaæ bhante nÃgasena saddahissati, yaæ parisaæ gato eko yeva taæ vatthaguyhaæ passati, avasesà tattheva vasantà na passissantÅti? IÇgha me taæ tattha kÃraïaæ upadisa kÃraïena maæ sa¤¤ÃpehÅ" ti. [SL Page 153] [\x 153/] "DiÂÂhapubbo pana tayà mahÃrÃja koci vyadhito puriso parikiïïo ¤ÃtimittehÅ?" Ti. "ùma bhante"ti. "Api nu kho mahÃrÃja parisà passati etaæ vedanaæ yÃya vedanÃya so puriso vediyatÅ?" Ti. "Na hi bhante. Attanà yeva so puriso vediyatÅ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja yasseva tathÃgate kaÇkhà uppannÃ, tasseva tathÃgato bodhanÃya iddhiyà tappaÂibhÃgaæ kÃyaæ dassesi so yeva taæ tappaÂihÃriyaæ passati. Yathà và pana mahÃrÃja ka¤cideva purisaæ bhuto Ãviseyya, api nu kho sà mahÃrÃja parisà passati taæ bhÆtaæ Ãgacchantanti?" "Na hi bhante. So yeva Ãturo tassa bhÆtassa Ãgamanaæ passantÅ" tÅ. "Evameva kho mahÃrÃja yasseva tathÃgate kaÇkhà uppannÃ, so yeva taæ pÃÂihÃriyaæ passatÅ" ti. Dukkaraæ bhante nÃgasena bhagavatà kataæ yaæ ekassapi adassanÅyaæ taæ dassentenÃ"ti. "Na mahÃrÃja bhagavà guyhaæ [PTS Page 169] [\q 169/] dasseti, iddhiyà pana chÃyaæ dassesÅ"ti. "ChÃyÃyapi bhante diÂÂhÃya diÂÂhaæ yeva hoti guyhaæ, yaæ disvà niÂÂhaÇgato"ti. "Dukkara¤cÃpi mahÃrÃja tathÃgato karoti bodhaneyye satte bodhetuæ. Yadi mahÃrÃja tathÃgato kiriyaæ hÃpeyya, bodhaneyyà sattà na bujjheyyuæ. Yasmà ca kho mahÃrÃja yoga¤¤Æ tathÃgato bodhaneyyo bodhetuæ, tasmà tathÃgato yenayena yogena bodhaneyyà bujjhanti, tena tena yogena bodhaneyye bodheti. 3. Yathà mahÃrÃja bhisakko sallakatto, yena yena bhesajjena Ãturo arogohoti, tena tena bhesajjena Ãturaæ upasaÇkhamati, vamanÅyaæ vameti, virecanÅyaæ vireceti, anulepanÅyaæ anulimpati, anuvÃsanÅyaæ anuvÃseti, evameva kho mahÃrÃja tathÃgato yena yena yogena bodhaneyyà sattà [SL Page 154] [\x 154/] Bujjhanti, tena tena yogena bodheti. Yathà và pana mahÃrÃja itthi muÊhagabbhà bhisakkassa adassanÅyaæ guyhaæ dasseti, evameva kho mahÃrÃja tatÃgato bodhaneyyobodhetuæ adassanÅyaæ guyhaæ iddhiyà chÃyaæ dassesi. Natthi mahÃrÃja adassanÅyo nÃma okÃso puggalaæ upÃdÃya. Yadi mahÃrÃja koci bhagavato hadayaæ disvà bujjheyya, tassapi bhagavà yogena hadayaæ dasseyya. Yoga¤¤Æ mahÃrÃja tathÃgato desanÃkusalo. Nanu mahÃrÃja tathÃgato therassa nandassa adhimuttiæ jÃnitvà taæ devabhavanaæ netvà devaka¤¤Ãyo dassesi 'iminÃyaæ kulaputto bujjhissatÅ'ti, tena ca so kulaputto bujjhi. Iti kho mahÃrÃja tathÃgato anekapariyÃyena subhanimittaæ pÅÊento garahanto jigucchanto tassa bodhanahetu kakuÂapÃdiniyo accharÃyo dassesi. Evampi tathÃgato yoga¤¤Æ desanÃkusalo. 4. Punacaparaæ mahÃrÃja tathÃgato therassa cullapanthakassa bhÃtarà nikka¬¬hitassa dummanassa upaganatvà sukhumaæ coÊakhaï¬aæ adÃsi 'iminÃyaæ kulaputto bujjhissatÅ'ti. [PTS Page 170] [\q 170/] so pana tena kÃraïena jinasÃsane vasÅbhÃvaæ pÃpuïi. Evampi mahÃrÃja tathÃgato yoga¤¤Æ desanÃkusalo. Punacaparaæ mahÃrÃja tathÃgato brÃhmaïassa mogharÃjassa yÃvatatiyaæ pa¤haæ puÂÂho na vyÃkÃsi, 'evamassa kulaputtassa mÃno upasamissati, mÃnÆpasamà abhisamayo bhavissatÅ'ti. Tena ca tassa kulaputtassa mÃno upasami mÃnÆpasamà so brÃhmaïo chasu abhi¤¤Ãsu vasÅbhÃvaæ pÃpÆïi evampi tathÃgato yoga¤¤Æ desanÃkusalo"ti. "SÃdhu bhante nÃgasena sunibbeÂhito pa¤ho bahuvidhehi kÃraïehi, gahanaæ agahanaæ kataæ, andhakÃro Ãloko kato, gaïÂhi bhinnÃ, bhaggà parappavÃdÃ, jinaputtÃnaæ cakkhu tayà uppÃditaæ, nippaÂibhÃnà titthiyà tvaæ gaïÅvarapavaramÃsajjÃti. Vatthaguyahanidassanapa¤ho tatiyo. 4. PharusavÃcÃbhÃvapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, bhÃsitampetaæ therena sÃriputtena dhammasenÃpatinà 'parisuddhavacÅsamÃcÃro Ãvuso tathÃgato. Natthi tathÃgatassa vacÅduccaritaæ yaæ tathÃgato rakkheyya 'mà me idaæ paro a¤¤ÃsÅ'ti. Puna ca tathÃgato therassa sudinnassa kalandaputtassa aparÃdhe pÃrÃjikaæ pa¤¤Ãpento pharusÃhi vÃcÃhi moghapurisavÃdena samudÃcari. Tena ca so thero garuttÃsena tasito vippaÂisÃrÅ nÃsakkhÅ [SL Page 155] [\x 155/] Ariyamaggaæ paÂivijjhituæ. Yadi bhante nÃgasena parisuddhavacÅsamÃcÃro tathÃgato, natthi tathÃgatassa vacÅduccaritaæ. Tena hi 'bhagavatà therassa sudinnassa kalandaputtassa aparÃdhe moghapurisavÃdena samudÃciïïanti' yaæ vacanaæ, taæ micchÃ. Yadi bhagavatà therassa sudinnassa kalandaputtassa aparÃdhe moghapurisavÃdena [PTS Page 171] [\q 171/] samudÃciïïaæ, tena hi 'parisuddhavacÅsamÃcÃro tathÃgato natthi tathÃgatassa vacÅduccaritanti' tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto so tayà nibbÃhitabbo" ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena sÃriputtena dhammasenÃpatinà 'parisuddhavacÅsamÃcÃro Ãvuso tathÃgato. Natthi tathÃgatassa vacÅduccaritaæ, yaæ tathÃgato rakkheyya 'mà me idaæ paro a¤¤ÃsÅ'ti Ãyasmato sudinnassa kalandaputtassa aparÃdhe pÃrÃjikaæ pa¤¤Ãpentena bhagavatà moghapurisavÃdena samudÃciïïaæ. Ta¤ca pana aduÂÂhacittena asÃrambhena yÃthÃvalakkhaïena. Ki¤ca tattha yÃthÃvalakkhaïaæ? Yassa mahÃrÃja puggalassa imasmiæ attabhÃve catusaccÃbhisamayo na hoti, tassa purisattanaæ moghaæ a¤¤aæ kayiramÃnaæ a¤¤ena sambhavati. Tena vuccati 'moghapuriso'ti. Iti mahÃrÃja bhagavatà Ãyasmato sudinnassa kalandaputtassa sabhÃvavacanena samudÃciïïaæ no abhÆtavÃdenÃ"ti. 3. "SabhÃvampi bhante nÃgasena yo akkosanto bhaïati, tassa mayaæ kahÃpaïaæ daï¬aæ dhÃrema. AparÃdho yeva so. Vatthuæ nissÃya visuæ vohÃraæ Ãcaranto akkosatÅ" ti. "Atthi pana mahÃrÃja sutapubbaæ tayà khalitassa abhivÃdanaæ và paccuÂÂhÃnaæ vaæ sakkÃraæ và upÃyanÃnuppadÃnaæ vÃ?"Ti. "Na hi bhante. Yato kutoci yattha katthaci khalito so paribhÃsanÃraho hoti tajjanÅyÃraho uttamaÇgampi'ssa chindanti hananti pi bandhanti'pi ghÃtenti'pi jÃpenti-79. PÅ" ti. "Tena hi mahÃrÃja bhagavatà kiriyà yeva katà no akiriyÃ"ti. "Kiriyampi bhante nÃgasena kurumÃnena patirÆpena kÃtabbaæ anucchavikena. Savaïenapi bhante nÃgasena tathÃgatassa sadevako loko ottappati hirÅyatÅ, bhiyyo dassanena, tatuttariæ upasaÇkamane payirupÃsanenÃ"ti. [PTS Page 172] [\q 172/] 4. "Api nu kho mahÃrÃja tikicchako abhissanne kÃye kupite dose sinehanÅyÃni bhesajjÃni detÅ?" Ti. "Na hi bhante tiïhÃni lekanÅyÃni bhesajjÃni Ãroga kÃmo detÅ" ti. -------- 79. JhÃpenti. Pi. (Ma. ) [SL Page 156] [\x 156/] "Evameva kho mahÃrÃja tathÃgato sabbakilesavyÃdhivÆpasamanÃya anusatthiæ deti. PharusÃ'pi mahÃrÃja tathÃgatassa vÃcà satte sinehayati, mÆduke karoti. Yathà mahÃrÃja uïhampi udakaæ yaæ ki¤ci sinehanÅyaæ sinehayati mÆduæ karoti, evameva kho mahÃrÃja pharusÃpi tathÃgatassa vÃcà atthavatÅ hoti karuïÃsahagatà yathà mahÃrÃja [SL Page] [\x /] pituvacanaæ puttÃnaæ atthavantaæ hoti karuïÃsahagataæ, evameva kho mahÃrÃja pharusÃ'pi tathÃgatassa vÃcà atthavatÅ hoti karuïÃsahagatÃ. PharusÃ'pi mahÃrÃja tathÃgatassa vÃcà sattÃnaæ kilesappahÃnÃya hoti. Yathà mahÃrÃja duggandhampi gomuttaæ pÅtaæ virasampi agadaæ khÃyitaæ sattÃnaæ vyÃdhiæ hanati, evameva kho mahÃrÃja pharusÃ'pi tathÃgatassa vÃcà atthavatÅ karuïÃsahagatÃ. Yathà mahÃrÃja mahanto'pi tulapu¤jo-80 parassa kÃye nipatitvà rujaæ na karoti, evameva kho mahÃrÃja pharusÃ'pi tathÃgatassa vÃcà na kassaci dukkhaæ uppÃdetÅ"ti. "Suvinicchito bhante nÃgasena pa¤ho bahÆhi kÃraïehi. SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ"ti. TathÃgatassa pharusÃvÃcÃbhÃvapa¤ho catuttho. 5. RukkhÃcetanabhÃvapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ tathÃgatena: 'Acetanaæ brÃhmaïa assuïantaæ JÃnaæ ajÃnantamimaæ palÃsaæ, ùraddhaviriyo dhuvaæ appamatto. Sukhaseyyaæ pucchasi kissa hetu'ti. [PTS Page 173] [\q 173/] Puna ca bhaïitaæ 'iti phandanarukkho tÃvadeva ajjhabhÃsatha: 'mayhampi vacanaæ atthi. BhÃradvÃja suïohi me'ti. Yadi bhante nÃgasena rukkho acetano, tena hi phandanena rukkhena bhÃradvÃjena saha sallapitanti yaæ vacanaæ taæ micchÃ. Yadi phandanena rukkhena bhÃradvÃjena saddhiæ sallapitaæ, tena hi 'rukkho acetano'ti, tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo"ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'rukkho acetano'ti. Phandanena ca rukkhena bhÃradvÃjena saddhi sallapitaæ. Ta¤ca pana vacanaæ lokasama¤¤Ãya bhaïitaæ. Natthi mahÃrÃja acetanassa rukkhassa sallÃpo nÃma. Api ca mahÃrÃja tasmiæ rukkhe ---------- 80. Tulapicu (sÅ. Mu. ) [SL Page 157] [\x 157/] Adhivatthà devatÃ. Tassà yeva taæ adhivacanaæ 'rukkho'ti. 'Rukkho sallapatÅ'ti cesà lokapa¤¤atti. Yathà mahÃrÃja sakaÂaæ dha¤¤aparipuritaæ dha¤¤asakaÂanti jano voharati, ta¤ca pana sakaÂaæ kaÂÂhamayaæ. Tasmiæ dha¤¤assa Ãkiritattà 'dha¤¤asakaÂanti' jano voharati. Evameva khe mahÃrÃja na rukkho sallapati. Rukkho acetano. Yà pana tasmiæ rukkhe adhivatthà devatÃ, tassà yeva taæ adhivacanaæ 'rukkho'ti. 'Rukkho sallapatÅ' ti cesà lokapa¤¤atti. 3. Yathà và pana mahÃrÃja dadhiæ mathayamÃno 'takkaæ mathemÅ'ti voharati. Na taæ takkaæ yaæ so matheti. Dadhiæ yeva so mathento 'takkaæ mathemÅ'ti voharati. Evameva kho mahÃrÃja na rukkho sallapati. Rukkho acetano yà pana tasmiæ rukkhe adhivatthà devatÃ, tassà yeva taæ adhivacanaæ 'rukkho'ti. 'Rukkho sallapatÅ'ti cesà lokapa¤¤atti. Yathà mahÃrÃja asantaæ sÃdhento 'asantaæ sÃdhemÅ'ti voharati. [PTS Page 174 [\q 174/] ']asiddhaæ siddhanti' voharati, eva¤cesà lokasama¤¤Ã. Evameva kho mahÃrÃja na rukkho sallapati. Rukkho acetano. Yà pana tasmiæ rukkhe adhivatthà devatÃ, tassà yeva taæ adhivacanaæ 'rukkho'tÅ. 'Rukkho sallapatÅ' ti cesà lokapa¤¤atti. YÃya mahÃrÃja lokasama¤¤Ãya jano voharati, tathÃgato'pi tÃyeva lokasama¤¤Ãya sattÃnaæ dhammaæ desetÅ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. RukkhÃcetanabhÃvapa¤ho pa¤camo. 6. Piï¬apÃtamahapphalapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ dhammasaÇgÅtikÃrakehi therehi 'Cundassa bhattaæ bhu¤jitvà kammÃrassÃ'ti me sutaæ, ùbÃdhaæ samphusÅ dhiro pabÃÊhaæ mÃraïantika'nti. Puna ca bhagavatà bhaïitaæ "dve 'me Ãnanda piï¬apÃtà samà samaphalÃ-81. SamavipÃkà ati viya a¤¤ehi piï¬apÃtehi mahapphalatarà ca mahÃnisaæsatarà ca. Katame dve? Ya¤ca piï¬apÃtaæ paribhu¤jitvà tathÃgato anuttaraæ sammÃsambodhiæ abhisambujjhi, ya¤ca piï¬apÃtaæ paribhu¤jitvà tathÃgato ------ 81. Sama samaphalà sama samavipÃkà (sÅ. Mu. ) [SL Page 158] [\x 158/] AnupÃdisesÃya nibbÃïadhÃtuyà parinibbÃyÅ ime dve piï¬apÃtà samà samaphalà samavipÃkà ati viya a¤¤ehi piï¬apÃtehi mahapphalatarà ca mahÃnisaæsatarà cÃ'ti yadi bhante nÃgasena tathÃgatassa cundassa bhattaæ bhuttÃvissa-82. Kharo ÃbÃdho uppanno, pabÃÊhà vedanà pavattà mÃraïantikÃ, tena hi 'dve 'me Ãnanda piï¬apÃtà samà samaphalà samavipÃkà ativiya a¤¤ehi piï¬apÃtehi mahapphalatarà ca mahÃnisaæsatarà cÃ'ti yaæ vacanaæ taæ micchÃ. Yadi dve 'me piï¬apÃtà samà samaphalà samavipÃkà ativiya a¤¤ehi piï¬Ãtehi mahapphalatarà ca mahÃnisaæsatarà ca, tena hi 'bhagavato cundassa bhattaæ bhuttÃvissa kharo ÃbÃdho uppanno, pabÃÊhà ca vedanà pavattà mÃraïantikÃ'ti, tampi vacanaæ micchà kinnu kho bhante nÃgasena so piï¬apÃto visagatatÃya mahapphalo, roguppÃdakatÃya mahapphalo, [PTS Page 175] [\q 175/] ÃyuvinÃsakatÃya mahapphalo, bhagavato jÅvitahÃratÃya mahapphalo? Tattha me kÃraïaæ brÆhi parappavÃdÃnaæ niggahÃya. EtthÃya jano sammÆÊho 'lobhavasena atibahuæ khÃyitena lohitapakkhandikà uppannÃ'ti. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto so tayà nibbÃhitabbo" ti. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja dhammasaÇgÅtikÃrakehi mahÃtherehi 'Cundassa bhattaæ bhu¤jitvà kammÃrassÃti me sutaæ, ùbÃdhaæ samphusÅ dhÅro pabÃÊhaæ mÃraïantikanti. ' Bhagavatà ca bhaïitaæ 'dve 'me Ãnanda piï¬apÃtà samà samaphalà samavipÃkà ativiya a¤¤ehi piï¬apÃtehi mahapphalatarà ca mahÃnisaæsatarà ca. Katame dve? Ya¤ca piï¬apÃtaæ paribhu¤jitvà tathÃgato anuttaraæ sammÃsambodhiæ abhisambujjhi, ya¤ca piï¬apÃtaæ paribhu¤jitvà tathÃgato anupÃdisesÃya nibbÃïadhÃtuyà parinibbÃyi, ime dve piï¬apÃtà samà samaphalà samavipÃkÃ, ativiya a¤¤ehi piï¬apÃtehi mahapphalatarà ca mahÃnisaæsatarà cÃ'ti so pana piï¬apÃto bahuguïo bahuvipÃko anekÃnisaæso. Devatà mahÃrÃja haÂÂhà pasannamÃnasà 'ayaæ bhagavato pacchimo piï¬apÃto'ti dibbaæ ojaæ sÆkaramaddave Ãkiriæsu. Taæ pana sammÃpÃkaæ lahupÃkaæ manu¤¤aæ bahurasaæ jaÂharaggitejassa hitaæ. Na hi mahÃrÃja tato nidÃnaæ bhagavato koci anuppanno rogo uppanno. Api ca mahÃrÃja bhagavato pakatidubbale sarÅre khÅïe ÃyusaÇkÃre uppanno rogo bhiyyo abhiva¬¬hi. Yathà mahÃrÃja pakatiyà jalamÃno ------------ 82. Bhujitvà (sÅ. Mu. ) [SL Page 159] [\x 159/] Aggi a¤¤asmiæ upÃdÃne dinne bhiyyo pajjalati, evameva kho mahÃrÃja bhagavato pakatidubbale sarÅre khÅïe ÃyusaÇkhÃre uppanno rogo bhiyyo abhiva¬¬hi. Yathà và pana mahÃrÃja [PTS Page 176] [\q 176/] soto pakatiyà sandamÃno abhivaÂÂhe mahÃmeghe bhiyyo mahoghoudakavÃhako hoti, evameva kho mahÃrÃja bhagavato pakatidubbale sarÅre khÅïe ÃyusaÇkhÃre uppanno rogo bhiyyo abhiva¬¬hi. Yathà và pana mahÃrÃja pakatiyà abhissandamÃnadhÃtuko-83. Kucchi a¤¤asmiæ apakke ajjhoharite bhiyyo Ãmayeyya, -84. Evameva kho mahÃrÃja bhagavato pakatidubbale sarÅre khÅïe ÃyusaÇkhÃre uppanno rogo bhiyyo abhiva¬¬hi. Natthi mahÃrÃja tasmiæ piïa¬apÃte doso. Na ca tassa sakkà doso Ãropetunti". 3. "Bhante nÃgasena kena kÃraïena te dve piï¬apÃtà samà samaphalà samavipÃkÃ, ativiya a¤¤ehi piï¬apÃtehi mahapphalatarà ca mahÃnisaæsatarà cÃ?" Ti. "DhammÃnumajjanasamÃpattivasena mahÃrÃja te dve piï¬apÃtà samà samaphalà samavipÃkÃ, ativiya a¤¤ehi piï¬apÃtehi mahapphalatarà ca mahÃnisaæsatarà cÃ"ti. "Bhante nÃgasena katamesaæ dhammÃnaæ anumajjanasamÃpattivasena te dve piï¬apÃtà samà samaphalà samavipÃkÃ, ativiya a¤¤ehi piï¬apÃtehi mahapphalatarà ca mahÃnisaæsatarà cÃ?"Ti. "Navannaæ mahÃrÃja anupubbavihÃrasamÃpattÅnaæ anulomapaÂilomaæ samÃpajjanavasena te dve piï¬apÃtà samà samaphalà samavipÃkÃ, ativiya a¤¤ehi piï¬apÃtehi mahapphalatarà ca mahÃnisaæsatarà cÃ"ti. "Bhante nÃgasena dvisu yeva divasesu adhimattaæ tathÃgato navÃnupubbavihÃrasamÃpattiyo anulomapaÂilomaæ samÃpajjÅ?" Ti. "ùma mahÃrÃjÃ" ti. "Acchariyaæ bhante nÃgasena, abbhutaæ bhante nÃgasena, yaæ imasmiæ buddhakkhette asadisaæ paramadÃnaæ, tampi imehi dvÅhi piï¬apÃtehi agaïitaæ! Acchariyaæ bhante nÃgasena, abbhutaæ bhante nÃgasena, yÃvamahantÅ navÃnupubbavihÃrasamÃpattiyo, yatra hi nÃma navÃnupubbavihÃrasamÃpattivasena [PTS Page 177] [\q 177/] dÃnaæ mahapphalataraæ hoti mahÃnisaæsataraæ sÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. Piï¬apÃtamahapphalabhÃvapa¤ho chaÂÂho. ------- 83. AbhisandamÃno cÃtakucchi (sÅ. Mu. ) AbhissannadhÃtu kucchi 84. ùmiyeyya (sÅ. Mu. ) ùyameyya (ma. ) [SL Page 160] [\x 160/] 7. BuddhapÆjanapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, bhÃsitampetaæ bhagavatà 'avyÃvaÂà tumhe Ãnanda bhotha tathÃgatassa sarÅrapÆjÃyÃ'ti. Puna ca bhaïitaæ. 'PÆjetha naæ pÆjanÅyassa dhÃtuæ EvaÇkarà saggamito gamissathÃ'ti. Yadi bhante nÃgasena tathÃgatena bhaïitaæ 'avyÃvaÂà tumhe Ãnanda bhotha tathÃgatassa sarÅrapÆjÃyÃ'ti, tena hi 'pÆjetha naæ pÆjanÅyassa dhÃtuæ evaÇkarà saggamito gamissathÃ'ti yaæ vacanaæ, taæ micchà yadi tathÃgatena bhaïitaæ 'pÆjetha naæ pÆjanÅyassa dhÃtuæ evaÇkarà saggamito gamissathÃ'ti, tena hi 'avyÃvaÂà tumhe Ãnanda hotha tathÃgatassa sarÅrapÆjÃyÃ'ti tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo'ti. 2. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'avyÃvaÂà tumhe Ãnanda hotha tathÃgatassa sarÅrapÆjÃyÃ'ti. Puna ca bhaïitaæ 'pÆjetha naæ pÆjanÅyassa dhÃtuæ evaÇkarà saggamito gamissathÃ'ti. Ta¤ca pana na sabbesaæ jinaputtÃnaæ yeva Ãrabbha bhaïitaæ 'avyÃvaÂà tumhe Ãnanda hotha tathÃgatassa sarÅrapÆjÃyÃ'ti. Akamma¤cetaæ mahÃrÃja [PTS Page 178] [\q 178/] jinaputtÃnaæ yadidaæ pÆjÃ. Sammasanaæ saÇkhÃrÃnaæ yoniso manasikÃro satipaÂÂhÃnÃnupassanà ÃrammaïasÃraggÃho kilesayuddhaæ sadatthamanuyu¤janà etaæ jinaputtÃnaæ karaïÅyaæ. AvasesÃnaæ devamanussÃnaæ pÆjà karaïÅyÃ. Yathà mahÃrÃja mahiyà rÃjaputtÃnaæ hatthiassarathadhanutharulekhamuddÃsikkhÃkhattamantasutisumutiyuddhayujjhÃpanaki- riyà karaïÅyÃ, avasesÃnaæ puthuvessasuddÃnaæ kasivaïijjà gorakkhà karaïÅyÃ, evameva kho mahÃrÃja akamma¤cetaæ jinaputtÃnaæ yadidaæ pÆjÃ. Sammasanaæ saÇkhÃrÃnaæ yoniso manasikÃrosatipaÂÂhÃnÃnupassanà ÃrammaïasÃraggÃho kilesayuddhaæ sadatthÃnuyu¤janaæ etaæ jinaputtÃnaæ karaïÅyaæ, avasesÃnaæ devamanussÃnaæ pÆjà karaïÅyÃ. 3. Yathà và pana mahÃrÃja brÃhmaïamÃïavakÃnaæ irubbedaæ yajubbedaæ sÃmavedaæ athabbaïavedaæ lakkhaïaæ itihÃsaæ purÃïaæ nighaï¬u keÂubhaæ akkharappabhedaæ padaæ veyyÃkaraïaæ bhÃsamaggaæ uppÃtaæ supinaæ nimittaæ chaÊaÇgaæ candaggÃhaæ suriyaggÃhaæ sukkarÃhucaritaæ uÊuggahayuddhaæ devadundubhissaraæ okkanti ukkÃpÃtaæ bhumikampaæ-85. DisÃdÃhaæ bhummantalikkhaæ jotisaæ lokà yatikaæ sÃcakkaæ mÅgacakkaæ antaracakkaæ missakuppÃdaæ ---------- 85. Bhumikammaæ (ma. ) [SL Page 161] [\x 161/] Sakuïarutaæ-86 sikkhà karaïÅyÃ. AvasesÃnaæ puthuvessasuddÃnaæ kasivaïijjà gorakkhà karaïÅyÃ. Evameva kho mahÃrÃja akamma¤cetaæ jinaputtÃnaæ yadidaæ pÆjÃ. Sammasanaæ saÇkhÃrÃnaæ yonisomanasikÃro satipaÂÂhÃnÃnupassanà ÃrammaïasÃraggÃho kilesayuddhaæ sadatthamanuyu¤janaæ etaæ jinaputtÃnaæ karaïÅyaæ. AvasesÃnaæ devamanussÃnaæ pÆjà karaïÅyÃ. Tasmà mahÃrÃja tathÃgato 'mà ime akamme yujjantu-87. [PTS Page 179] [\q 179/] sakakamme-88 ime yujjantu'ti Ãha 'ÃvyÃvaÂà tumhe Ãnanda hotha tathÃgatassa sarÅrapÆjÃyÃ'ti. Yadetaæ mahÃrÃja tathÃgato na bhaïeyya, pattacÅvarampi attano pariyÃdÃpetvà bhikkhÆ buddhapÆjaæ yeva kareyyunti. " "SÃdhu bhante nÃgasena evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. BuddhapÆjÃnu¤¤Ãtapa¤ho sattamo. 8. PÃdasakalikÃhatapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena tumhe bhaïatha bhagavato gacchantassa ayaæ acetanà mahÃpaÂhavÅ ninnà unnamati unnatà onamatÅ'ti. Puna ca bhaïatha 'bhagavato pÃdo sakalikÃya khato'ti. Yà sà sakalikà bhagavato pÃde patÅtÃ, kissa pana sà sakalikà pÃdà na nivattÃ. Yadi bhante nÃgasena bhagavato gacchantassa ayaæ acenatà mahÃpaÂhavÅ ninnà unnamati unnatà onamati, tena hi 'bhagavato pÃde sakalikÃya khato'ti yaæ vacanaæ taæ micchÃ. Yadi bhagavato pÃdo sakalikÃya khato tena hi 'bhagavato gacchantassa ayaæ acetanà mahÃpaÂhavÅ ninnà unnamati unnatà onamatÅ'ti tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo" ti. 2. "Saccaæ mahÃrÃja atthetaæ bhagavato gacchantassa ayaæ acetanà mahÃpaÂhavÅ ninnà unnamati unnatà onamati. Bhagavato ca pÃdo sakalikÃya khato. Na ca pana sà sakalikà attano dhammatÃya patitÃ. Devadattassa upakkamena patitÃ. Devadatto mahÃrÃja bahÆni jÃtisatasahassÃni bhagavati ÃghÃtaæ bandhi. So tena ÃghÃtena mahantaæ kÆÂÃgÃrappamÃïaæ pÃsÃïaæ bhagavato uparipÃtessÃmÅ'ti mu¤ci. Atha dve selà paÂhavito uÂÂhahitvà taæ -------- 86. Sakuïarutaracitaæ (ma. ) 87. Yu¤janatu sÅ. Mu, ma. ) 88. Kamme (ma) [SL Page 162] [\x 162/] PÃsÃïaæ sampaÂicchiæsu. Atha nesaæ sampahÃrena pÃsÃïato papaÂikà bhijjitvà yena và tena [PTS Page 180] [\q 180/] và patanti bhagavato pÃde patitÃ" ti. "Yathà ca bhante nÃgasena dve selà pÃsÃïaæ sampaÂicchiæsu, tatheva papaÂikÃ'pi sampaÂicchitabbÃ"ti. "SampaÂicchitampi mahÃrÃja idhekaccaæ paggharatÅ passavatÅ naÂÂhÃnamupagacchati. Yathà mahÃrÃja udakaæ pÃïinà gahitaæ aÇgulantarikÃhi paggharati passavatÅ naÂÂhÃnamÆpagacchati, khÅraæ takkaæ madhu-89. Sappi telaæ maccharasaæ maæsarasaæ pÃïinà gahitaæ aÇgulantarikÃhi paggharati passavati naÂÂhÃnamupagacchati, evameva kho mahÃrÃja sampaÂicchanatthaæ upagatÃnaæ dvinnaæ selÃnaæ sampahÃrena pÃsÃïato papaÂikà bhijjitvà yena và tena và patanti bhagavato pÃde patitÃ. Yathà và pana mahÃrÃja saïhasukhumaæ aïuæ rajasamaæ pulinaæ muÂÂhinà gahitaæ aÇgulantarikÃhi paggharati passavati naÂÂhÃnamupagacchati, evameva kho mahÃrÃja sampaÂicchanatthaæ upagatÃnaæ-90 dvinnaæ selÃnaæ sampahÃrena pÃsÃïato papaÂikà bhijjitvà yena và tena và patantÅ bhagavato pÃde patità yathà và pana mahÃrÃja kabalo mukhena gahito idhekaccassa mukhà muccitvÃ-91. PaggharatÅ passavati naÂÂhÃnamÆpagacchati, evameva kho mahÃrÃja sampaÂicchanatthaæ upagatÃnaæ dvinnaæ selÃnaæ sampahÃrena pÃsÃïato papaÂikà bhijjitvà yena và tena và patantÅ bhagavato pÃde patitÃ"ti. 3. "Hotu bhante nÃgasena. Selehi pÃsÃïo sampaÂicchito hotu. Atha papaÂikÃyapi apaciti kÃtabbà yatheva mahÃpaÂhaviyÃ" ti. "DvÃdasime mahÃrÃja apacitiæ na karonti. Katame dvÃdasa? Ratto rÃgavasena apacitiæ na karoti, duÂÂho dosavasena, muÊho mohavasena, unnato-92. MÃnavasena, nigguïo avisesatÃya, atithaddho anisedhanÃtÃya, hÅno hÅnasabhÃvatÃya, vacanakaro anissaratÃya, pÃpo kadariyatÃya, dukkhÃpito paÂidukkhÃpanatÃya, luddho [PTS Page 181] [\q 181/] lobhÃbhibhÆtatÃya, ÃyÆhito atthasÃdhanatÃya-92. Apacitiæ na karoti. Ime kho mahÃrÃja dvÃdasa apacitiæ na karonti sà ca pana papaÂikà pÃsÃïasampahÃrena bhijjitvà animittakatadisà yena và tena và patamÃnà bhagavato pÃde patitÃ. Yathà và pana mahÃrÃja saïhasukhumo aïu rajo anilabalasamÃgato animittakatadiso yena và tena và abhikirati, evameva kho mahÃrÃja sà papaÂikà pÃsÃïasampahÃrena bhijjitvà animittakatadisà yena và tena và patamÃnà bhagavato pÃde patità yadi mahÃrÃja sà papaÂikà pÃsÃïato visuæ na bhaveyya, -------- 89. Madhuæ (sÅ. Mu) 90. Mu¤citvà sÅ. Mu. ) 91. Uddhato (sÅ. Mu. ) 92. Atthaæ sÃdhento (syÃ, i. SÅ. Mu. ) [SL Page 163] [\x 163/] Tampi te selà pÃsÃïapapaÂikaæ uppatitvà gaïheyyuæ. Esà pana mahÃrÃja papaÂikà na bhummaÂÂhà na ÃkÃsaÂÂhÃ, pÃsÃïasampahÃravegena bhijjitvà animittakatadisà yena và tena và patamÃnà bhagavato pÃde patitÃ. Yathà và pana mahÃrÃja vÃtamaï¬alikÃya ukkhittaæ purÃïapaïïaæ animittakatadisaæ yena và tena và patati, evameva kho mahÃrÃja esà papaÂikà pÃsÃïasampahÃravegena animittakatadisà yena và tena và patamÃnà bhagavato pÃde patitÃ. Api ca mahÃrÃja akata¤¤Æssa kadariyassa devadattassa dukkhÃnubhavanÃya sà papaÂikà bhagavato pÃde patitÃ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. SakalikÃhatapa¤ho aÂÂhamo. 9. Aggaggasamaïapa¤ho "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatà ÃsavÃnaæ khayà samaïo hotÅ'ti. Puna ca bhaïitaæ 'Catubhi dhammehi samaÇgibhÆtaæ Taæ ve naraæ samaïaæ Ãhu loke'ti. TatÅrame cattÃro dhammà khanti appÃhÃratà rativippahÃnaæ Ãki¤ca¤¤aæ. SabbÃni panetÃni aparikkhiïÃsavassa [PTS Page 182] [\q 182/] sakilesasseva honti. Yadi bhante nÃgasena ÃsavÃnaæ khayà samaïo hoti tena hi 'catubbhi dhamhi samaÇgibhÆtaæ taæ ve naraæ samaïaæ Ãhu loke'tiyaæ vacanaæ taæ micchÃ. Yadi catubhi dhammehi samaÇgibhuto samaïo hoti, tena hi 'ÃsavÃnaæ khayà samaïo hotÅ'ti tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo"ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'ÃsavÃïaæ khayà samaïo hotÅ'ti. Bhaïita¤ca bhagavatà 'catubbhi dhammehi samaÇgibhÆtaæ taæ ve naraæ samaïaæ Ãhu loke'ti. Tadidaæ mahÃrÃja vacanaæ tesaæ tesaæ puggalÃnaæ guïavasena bhaïitaæ. 'Catubbhi dhammehi samaÇgibhÆtaæ taæ ve naraæ samaïaæ Ãhu loke'ti. Idaæ pana niravasesavacanaæ 'ÃsavÃnaæ khayà samaïo hotÅ'ti. Api ca mahÃrÃja ye keci kilesÆpasamÃya paÂipannÃ, te sabbe upÃdÃyupÃdÃya samaïo khÅïÃsavo aggamakkhÃyati. Yathà mahÃrÃja yÃni kÃnici jalajathalajapupphÃni, vassikaæ tesaæ aggamakkhÃyati, avasesÃni yÃnikÃnici vividhÃni pupphajÃtÃni, sabbÃni tÃni pupphÃni yeva [SL Page 164] [\x 164/] UpÃdÃyupÃdÃya pana vassikaæ yeva pupphaæ janassa patthitaæ pihayitaæ. Evameva kho mahÃrÃja ye keci kilesupasamÃya paÂipannÃ, te sabbe upÃdÃyupÃdÃya samaïo khÅïÃsavo aggamakkhÃyati yathà và pana mahÃrÃja sabbadha¤¤Ãnaæ sÃli aggamakkhÃyati. Yà kÃci avasesà vividhà dha¤¤ajÃtiyo tà sabbà upÃdÃyupÃdÃya [PTS Page 183] [\q 183/] bhojanÃni sarÅrayÃpanÃya sÃli yeva tesaæ aggamakkhÃyati. Evameva kho mahÃrÃja ye keci kilesupasamÃya paÂipannÃ, te sabbe upÃdÃyupÃdÃya samaïo khÅïÃsavo aggamakkhÃyatÅ"ti. 3. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà samappiÂicchÃmÅ" ti. Aggaggasamaïapa¤ho navamo. 10. Vaïïabhaïanapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, bhÃsitampetaæ bhagavatà mamaæ và bhikkhave pare vaïïaæ bhÃseyyuæ dhammassa và saÇghassa và vaïïaæ bhÃseyyuæ, tatra tumhehi na Ãnando na somanassaæ na cetaso ubbillÃvitattaæ karaïÅya'nti. Puna ca tathÃgato selassa brÃhmaïassa yathÃbhucce vaïïe bha¤¤amÃne Ãnandito sumano ubbillÃvito bhiyyo uttariæ sakaguïaæ pakittesi: 'RÃjÃ'hamasmi sela dhammarÃjà anuttaro, Dhammena cakkaæ vattemi cakkaæ appativattiya'nti. Yadi bhante nÃgasena bhagavatà bhaïitaæ 'mamaæ và bhikkhave pare vaïïaæ bhÃseyyuæ, dhammassa và saÇghassa và vaïïaæ bhÃseyyuæ, tatra tumhe hi na Ãnando na somanassaæ na cetaso ubbillÃvitattaæ karaïÅya'nati, tena hi 'selassa brÃhmaïassa yathÃbhucce vaïïe bha¤¤amÃne Ãnandito sumano ubbillÃvito bhiyyo uttariæ sakaguïaæ pakitteti, tena hi 'mamaæ và bhikkhave pare vaïïaæ bhÃseyyuæ dhammassa và saÇghassa và vaïïaæ bhÃseyyuæ, tatra tumhehi na Ãnando na somanassaæ na cetaso ubbillÃvitattaæ karaïÅya'nti tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto so tayà nibbÃhitabbo" [PTS Page 184] [\q 184/] ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'mamaæ và bhikkhave pare vaïïaæ bhÃseyyuæ, dhammasasa và saÇghassa và vaïïaæ bhÃseyyuæ, tatra tumhehi na Ãnando na somanassaæ na cetaso ubbillÃvitattaæ [SL Page 165] [\x 165/] KaraïÅya'nti. Selassa brÃhmaïassa yathÃbhucce vaïïe bha¤¤amÃne bhiyyo uttariæ sakaguïaæpakittitaæ 'rÃjÃ' hamasmi sela dhammarÃjà anuttaro, dhammena cakkaæ vattemi cakkaæ appativattiya'nti. PaÂhamaæ mahÃrÃja bhagavatà dhammassa sabhÃvasarasalakkhaïaæ sabhÃvaæavitathaæ bhÆtaæ tacchaæ tathattaæ paridÅpayamÃnena bhaïitaæ 'mamaæ và bhikkhave pare vaïïaæ bhÃseyyuæ dhammassa và saÇghassa và vaïïaæ bhÃseyyuæ, tatra tumhehi na Ãnando na somanassaæ na cetaso ubbillÃvitattaæ karaïÅya'nti. Yampana bhagavatà selassa brÃhmaïassa yathÃbhucce vaïïe bha¤¤amÃne bhiyyo uttariæ sakaguïaæ pakittitaæ 'rÃjÃ'hamasmi sela dhammarÃjà anuttaro'ti, taæ na lÃbhahetu, na yasahetu, na pakkhahetu, na antevÃsikamyatÃya. Atha kho anukampÃya kÃru¤¤ena hitavasena. Evaæ imassa dhammÃbhisamayo bhavissati tiïïanna¤ca mÃïavakasatÃnanti. Evaæ bhiyyo uttariæ sakaguïaæ bhaïitaæ 'rÃjà hamasmi sela dhammarÃjà anuttaro" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. Vaïïabhaïanapa¤ho dasamo. 11. AhiæsÃniggahapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatà 'ahiæsayaæ paraæ loke piyo hehisi mÃmako'ti. Puna ca bhaïitaæ 'niggaïhe niggahÃrahaæ paggaïhe paggahÃraha'nti. [PTS Page 185] [\q 185/] niggaho nÃma bhante nÃgasena hatthacchedo pÃdacchedo vadho bandhanaæ kÃraïà mÃraïaæ santativikopanaæ. Na etaæ vacanaæ bhagavato yuttaæ. Na ca bhagavà arahati etaævacanaæ vattuæ. Yadi bhante nÃgasena bhagavatà bhaïitaæ 'ahiæsayaæ paraæ loke piyo hehisi mÃmako'ti, tena hi 'niggaïhe niggahÃrahaæ paggaïhe paggahÃrahanti' yaæ vacanaæ, taæ micchÃ. Yadi tathÃgatena bhaïitaæ 'niggaïhe niggahÃrahaæ paggaïhe paggahÃrahanti' tena hi 'ahiæsayaæ paraæ loke piyo hehisi mÃmako'ti tampi vacanaæ micchà ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto so tayà nibbÃhitabbo"ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'ahiæsayaæ paraæ loke piyo hehisi-94. MÃmako'ti bhaïita¤ca- 'Niggaïhe niggahÃrahaæ paggaïhe paggahÃrahanti, -------- 94. Hohisi (sÅ. Mu. Ma. ) [SL Page 166] [\x 166/] 'Ahiæsayaæ paraæ loke piyo hehisi mÃmako'ti sabbesaæ mahÃrÃja tathÃgatÃnaæ anumataæ etaæ esà anusatthi, esà dhammadesanà dhammo hi mahÃrÃja ahiæsÃlakkhaïo. SabhÃvavacanaæ etaæ yampana mahÃrÃja tathÃgato Ãha: 'niggaïhe niggahÃrahaæ paggaïhe paggahÃrahanti' bhÃsà esà unnataæ mahÃrÃja cittaæ niggahetabbaæ, lÅnaæ cittaæ paggahetabbaæ akusalaæ cittaæ niggahetabbaæ, kusalaæ cittaæ paggahetabbaæ ayoniso manasikÃro niggahetabbo, yoniso manasikÃro paggahetabbo. [PTS Page 186] [\q 186/] micchà paÂipanno niggahetabbo, sammÃpaÂipanno paggahetabbo. Anariyo niggahetabbo, ariyo paggahetabbo. Coro niggahetabbo, acoro paggahetabbo" ti. "Hotu bhante nÃgasena. IdÃni tvaæ paccÃgato'si mama visayaæ yamahaæ pucchÃmi, some attho upagato. Coro pana bhante nÃgasena niggaïhantena kathaæ niggahetabbo?" Ti. "Coro mahÃrÃja niggaïhantena evaæ niggahetabbo: paribhÃsanÅyo paribhÃsitabbo, daï¬anÅyo daï¬etabbo, pabbÃjanÅyo pabbÃjetabbo, bandhanÅyo bandhitabbo, ghÃtanÅyo ghÃtetabbo" ti. "Yampana bhante nÃgasena corÃnaæ ghÃtanaæ, taæ tathÃgatÃnaæ anumata?Nti". "Na hi mahÃrÃjÃ" ti. "Kissa pana coro anusÃsanÅyo anumato tathÃgatÃnanti?" "Yo so mahÃrÃja ghÃtÅyati, na so tathÃgatÃnaæ anumatiyà ghÃtÅyati. Sayaæ katena so ghÃtÅyati. Api ca dhammÃnusiÂÂhiyà anusÃsÅyati. Sakkà pana mahÃrÃja purisaæ akÃrakaæ anaparÃdhaæ vithiyaæ carantaæ gahetvà matimatà ghÃtayitunti?" "Na hi bhante"ti. "Kena kÃraïena mahÃrÃjÃ?"Ti. "AkÃrakattà bhante"ti. "Evameva kho mahÃrÃja na coro tathÃgatÃnaæ anumatiyà bha¤¤ati. Sayaæ katena so ha¤¤ati. Kimpanatthe anusÃsako ka¤ci dosaæ ÃpajjatÅ?" Ti. [SL Page 167] [\x 167/] "Na hi bhante" ti. "Tena hi mahÃrÃja tathÃgatÃnaæ anusatthi sammÃnusatthi hotÅ"ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. AhiæsÃniggahapa¤ho ekÃdasamo. 12. BhikkhupaïÃmitapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatà 'akkodhano vigatakhÅlo hasmÅ'ti, puna ca tathÃgato there sÃriputtamoggallÃne saparise païÃmesi. Kinnu kho bhante nÃgasena tathÃgato [PTS Page 187] [\q 187/] kupito parisaæ païÃmesi, udÃhu tuÂÂho païÃmesi? Etaæ tÃva jÃnÃhi 'imaæ nÃmÃ'ti. Yadi bhante kupito parisaæ païÃmesi, tena hi tathÃgatassa kodho appativattito. Yadi tuÂÂho païÃmesi, tena hi avatthusmiæ ajÃnantena païÃmitÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo" ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'akkodhano vigatakhÅlo hamasmÅ'ti païÃmità ca therà sÃriputtamoggallÃnà saparisÃ. Ta¤ca pana na kopena. Idha mahÃrÃja kocideva puriso mahÃpaÂhaviyà mÆle và khÃïuke và pÃsÃïe và kaÂhale và visame và bhumibhÃge khalitvà patati, api nÆ kho mahÃrÃja mahÃpaÂhavÅ kupità taæ pÃtetÅ?" Ti. "Na hi bhante. Natthi mahÃpaÂhaviyà kopo và pasÃdo và anunayapaÂighavippamuttà mahÃpaÂhavÅ. Sayameva so alaso khalitvà patito"ti. "Evameva kho mahÃrÃja natthi tathÃgatÃnaæ kopo và pasÃdo và anunayapaÂighavippamuttà tathÃgatà arahanto sammÃsambuddhà atha kho sayaæ kateneva te attano aparÃdhena païÃmitÃ. Idha pana mahÃrÃja samuddo na matena kuïapena saævasati. Yaæ hoti mahÃsamudde mataæ kuïapaæ, taæ khippameva nicchubhati, thalaæ ussÃdeti. Api nu kho mahÃrÃja mahÃsamuddo kupito taæ kuïapaæ nicchÆbhatÅ?" Ti. 3. "Na hi bhante natthi mahÃsamuddassa kopo và pasÃdo vÃ. AnunayapaÂighavippamutto mahÃsamuddo"ti. "Evameva kho mahÃrÃja natthi tathÃgatÃnaæ kopo và pasÃdo vÃ. AnunayapaÂighavippamuttà tathÃgatà arahanto sammÃsambuddhÃ. Atha [SL Page 168] [\x 168/] Kho sayaæ kateneva te attano aparÃdhena païÃmitÃ. Yathà mahÃrÃja paÂhaviyà khalito patati, -94. Evaæ jinasÃsanavare khalito païÃmÅyati yathà mahÃsamudde mataæ [PTS Page 188] [\q 188/] kuïapaæ nicchubhati, evaæ jinasÃsanavare khalito païÃmÅyati. Yaæ pana te mahÃrÃja tathÃgato païÃmesi, tesaæ atthakÃmo hitakÃmo sukhakÃmo visuddhikÃmo, 'evaæ ime jÃtijarÃvyÃdhimaraïà parimuccissantÅ'ti païÃmesÅ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena, evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ"ti. BhikkhupaïÃmanapa¤ho bÃrasamo. PaïÃmitavaggo tatiyo. (Imasmiævagge bÃrasa pa¤hÃ) 4. Sabba¤¤uta¤Ãïavaggo 1. Iddhiyà kammavipÃkabalavatara pa¤ho. 1. Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatà 'etadaggaæ bhikkhave mama sÃvakÃnaæ bhikkhÆnaæ iddhimattÃnaæ yadidaæ mahÃmoggallÃno'ti. Puna ca kira so laguÊehi paripothito bhinnasÅso saæcuïïitaÂÂhimaæsadhamanimajjÃparigatto-95. Parinibbuto'ti. Yadibhante nÃgasena thero mahÃmoggallÃno iddhiyà koÂiæ gato, tena hi 'laguÊehi paripothito parinibbuto'ti yaæ vacanaæ taæ micchÃ. Yadi laguÊehi paripothito parinibbuto, tena hi 'iddhiyà koÂiæ gato'ti tampi vacanaæ micchÃ. Kiæ na samattho iddhiyà attano upaghÃtaæ apanayituæ, sadevakassapi lokassa paÂisaraïaæbhavituæ?-96 Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo"ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'etadaggaæ bhikkhave mama sÃkÃnaæ bhikkhÆnaæ iddhimantÃnaæ yadidaæ mahÃmoggallÃno'ti. ùyasmà ca mahÃmoggallÃno laguÊahato parinibbuto. Ta¤ca pana kammÃdhiggahÅtenÃ'ti. " "Nanu bhante nÃgasena iddhimato [PTS Page 189] [\q 189/] iddhivisayo'pi kammavipÃko'pi dve acintiyÃ? Acintiyena acintiyaæ apanayitabbaæ. Yathà nÃma bhante keci phalakÃmà kapitthena kapitthaæ pothenti, ambena ambaæ pothenti, evameva kho bhante nÃgasena acintiyena acintiyaæ pothayitvà apanetabbanti. AcintiyÃnampi mahÃrÃja ekaæ adhimattaæ balavataraæ. Yathà mahÃrÃja mahiyà ------ 94. PatÅyati (ma. ) 95. DhamanÅchinnaparigÃtte, dhamanimajjÃpakanto (sÅ. Mu. ) 96. Bhavituæ arahoti (sÅ. Mu. , Ma. ) [SL Page 169] [\x 169/] RÃjÃno honti samajaccÃ. SamajaccÃnampi tesaæ. Eko sabbe ahibhavitvà Ãïaæ pavatteti. Evameva kho mahÃrÃja tesaæ acintiyÃnaæ kammavipÃko yeva adhimatto balavataro. KammavipÃko yeva sabbe abhibhaviya Ãïaæ pavatteti. KammÃdhiggahitassa avasesà kiriyà okÃsaæ na labhanti. Idha pana mahÃrÃja koci puriso kismivideva pakaraïe aparajjhati na tassa mÃtà và pità và bhaginibhÃtaro và sakhÅsahÃyakà và taæ tÃyanti, atha kho rÃjà eva tattha abhibhaviya Ãïaæ pavatteti. Kiæ tattha kÃraïaæ? AparÃdhikatÃ. Evameva kho mahÃrÃja tesaæ acintiyÃnaæ kammavipÃke yeva adhimatto balavataro kammavipÃko yeva sabbe abhibhaviya Ãïaæ pavatteti. KammÃdhiggahitassa avasesà kiriyà okÃsaæ na labhanti. Yathà và pana mahÃrÃja mahiyà dava¬Ãhe samuÂÂhite ghaÂasahassampi udakaæ na sakkoti nibbÃpetuæ. Atha kho aggi yeva tattha abhibhaviya Ãïaæ pavatteti. Kiæ tattha kÃraïaæ? Balavato tejassa. Evameva kho mahÃrÃja tesaæ acintiyÃnaæ kammavipÃæ yeva adhimattaæ balavataraæ. KammavipÃkaæ yeva sabbe abhibhaviya Ãïaæ pavatteti. KammÃdhiggahitassa avasesà kiriyà okÃsaæ na labhanti. Tasmà mahÃrÃja Ãyasmato mahÃmoggallÃnassa kammÃdhiggahitassa laguÊehi pothiyamÃnassa iddhiyà samannÃhÃro nÃhosÅ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" [PTS Page 190] [\q 190/] ti. IddhikammavipÃkapa¤ho paÂhamo. 2. DhammavinayapaÂicchannÃpaÂicchannapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatà tathÃgatappavedito bhikkhave dhammavinayo vivaÂo virocati no paÂicchanno'ti. Puna ca pÃtimokkuddeso kevala¤ca vinayapiÂakaæ pihitaæ paÂicchannaæ. Yadi bhante nÃgasena jinasÃsane yuttaæ và pattaæ và samayaæ và labhetha, vinayapa¤¤atti vivaÂà sobheyya. Kena kÃraïena? Kevalaæ tattha sikkhÃsaæyamo niyamo sÅlaguïa ÃcÃrapa¤¤atti attharaso dhammaraso vimuttiraso. Yadi bhante nÃgasena bhagavatà bhaïitaæ 'tathÃgatappavedito bhikkhave dhammavinayo vivaÂo virocati, no paÂicchanno'ti, tena hi pÃtimokkhuddeso kevala¤ca vinayapiÂakaæ pihitaæ paÂicchannanti' yaæ vacanaæ, taæ micchà yadi pÃtimokkhuddeso kevala¤ca vinayapiÂakaæ pihitaæ paÂicchannaæ, [SL Page 170] [\x 170/] Tena hi tathÃgatappavedito bhikkhave dhammavinayo vivaÂo virocati no paÂicchanno'titampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo"ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'tathÃgatappavedito bhikkhave dhammavinayo vivaÂo virocati no paÂicachanno'ti. Puna ca pÃtimokkhuddeso kevala¤ca vinayapiÂakaæ pihitaæ paÂicchannaæ. Ta¤ca pana na sabbesaæ, sÅmaæ katvà pihitaæ. Tividhena mahÃrÃja bhagavatà pÃtimokkhuddeso sÅmaæ katvà pihito: pubbakÃnaæ tathÃgatÃnaæ vaæsavasenapihito, dhammassa garukattà pihito, bhikkubhumiyà garukattà pihito. Kathaæ pubbakÃnaæ tathÃgatÃnaæ vaæsavasena pÃtimokkhuddeso sÅmaæ katvà pihito? Vaæso eso mahÃrÃja sabbesaæ pubbakÃnaæ tathÃgatÃnaæ yadidaæ bhikkhumajjhe pÃtimokkuddeso. AvasesÃnaæ pihito. Yathà mahÃrÃja khattiyÃnaæ khattiyamÃyà khattiyesu yeva carati, evametaæ khattiyÃnaæ lokassa paveïi avasesÃnaæ pihitÃ. [PTS Page 191] [\q 191/] evameva kho mahÃrÃja vaæso eso sabbesaæ pubbakÃnaæ tathÃgatÃnaæ yadidaæ bhikkhumajjhe pÃtimokkhuddeso, avasesÃnaæ pihito. Yathà và pana mahÃrÃja mahiyà gaïà vattanti, mallà atonà pabbatà dhammagiriyà brahmagiriyà naÂakà naccakà laÇghakà pisÃvà maïibhaddà puïïabhaddà candimasuriyà siridevatà kÃlidevatà sivà vÃsudevà ghanikà asÅpÃyà bhaddiputtÃ'ti. Tesaæ tesaæ rahassaæ tesu tesu gaïesu yeva carati, avasesÃnaæ pihitaæ. Evameva kho mahÃrÃja vaæso eso sabbesaæ pubbakÃnaæ tathÃgatÃnaæ yadidaæ bhikkhumajjhe pÃtimokkhuddeso, avasesÃnaæ pihito. Evaæ pubbakÃnaæ tathÃgatÃnaæ vaæsavasena pÃtimokkhuddeso sÅmaæ katvà pihito. Kathaæ dhammassa garukattà pÃtimokkuddeso sÅmaæ katvà pihito? Dhammo mahÃrÃja garuko bhÃriyo. Tattha sammattakÃrÅ a¤¤aæ ÃrÃdheti. Taæ tattha paramparÃsammattakÃritÃya pÃpuïÃti na taæ tattha paramparÃsammattakÃritÃya pÃpuïÃti, 'mà cÃyaæ sÃradhammo varadhammo asammattakÃrÅnaæ hatthagato o¤Ãto ava¤Ãto hÅlito khÅlito garahito bhavatu, mà cÃyaæ sÃradhammo varadhammo dujjanagato o¤Ãto ava¤Ãto hilito khÅlito garahito bhavatu'ti. Evaæ dhammassa garukattà pÃtimokkhuddeso sÅmaæ katvà pihito. Yathà mahÃrÃja sÃravarapavaraabhijÃtajÃtimantarattalohitavandanaæ nÃma savarapuramanugataæ o¤Ãtaæ ava¤Ãtaæ hÅlitaæ khÅlitaæ garahitaæ bhavati, evameva kho mahÃrÃja 'mÃyaæ sÃradhammo varadhammo paramparÃasammattakÃrÅnaæ hatthagato o¤Ãto ava¤Ãto hÅlito khÅlito garahito bhavatu, mà cÃyaæ sÃradhammo varadhammo dujjanagato o¤Ãto ava¤¤Ãto [SL Page 171] [\x 171/] HÅlito khÅlito garahito bhavatu'ti, evaæ dhammassa garukattà pÃtimokkhuddeso sÅmaæ katvà [PTS Page 192] [\q 192/] pihito. Kathaæ bhikkhubhumiyà garukattà pÃtimokkuddeso sÅmaæ katvà pihito? BhikkhubhÃvo kho mahÃrÃja loke atuliyo appamÃïo anagghaniyo, na sakkà kenaci agghÃpetuæ tuletuæ parimetuæ. MÃyaæ evarÆpe bhikkhubhÃve Âhito lokena samasamo bhavatu'ti bhikkhunaæ yeva antare pÃtimokkhuddeso carati. Yathà mahÃrÃja lokevarapavarabhaï¬aæ vatthaæ và attharaïaæ và gajaturagarathasuvaïïarajatamaïimuttÃitthiratanÃdÅni và nijjitakammasurÃ-96. VÃ, sabbe te rÃjÃnamupagacchanti, evameva kho mahÃrÃja yÃvatà loke sikkhà sugatÃgamapariyatti ÃcÃrasaæyamasÅlasaævaraguïà sabbe te bhikkhusaÇghamupagatà bhavanti. Evaæ bhikkhubhumiyà garukattà pÃtimokkhuddeso sÅmaæ katvà pihito"ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ"ti. DhammavinayapaÂicchannapa¤ho dutiyo. 3. MusÃvÃdagaruluhubhÃvapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, bhÃsitampetaæ bhagavatà 'sampajÃna musÃvÃde pÃrÃjiko hotÅ'ti. Puna ca bhaïitaæ sampajÃnamusÃvÃde lahukaæ Ãpattiæ Ãpajjati. Ekassa santike desanÃvatthukanti. ' Bhante nÃgasena ko panettha viseso? Kiæ kÃraïaæ yaæ cekena musÃvÃdena ucchijjati, yaæ cekena musÃvÃdena satekiccho hoti? Yadi bhante nÃgasena bhagavatà bhaïitaæ 'sampajÃnamusÃvÃde pÃrÃjiko hotÅ'ti, tena hi sampajÃnamusÃvÃde lahukaæ Ãpattiæ Ãpajjati ekassa santike desanÃvatthukanti yaæ vacanaæ, taæ micchÃ. Yadi tathÃgatena bhaïitaæ sampajÃnamusÃvÃde lahukaæ Ãpattiæ Ãpajjati ekassa santike desanÃvatthukanti, tena hi sampajÃnamusÃvÃde pÃrÃjiko hotÅti, tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto so tayà nibbÃhitabbo"ti. [PTS Page 193] [\q 193/] "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà sampajÃnamusÃvÃde pÃrÃjiko hotÅ'ti. Bhaïita¤ca 'sampajÃnamusÃvÃde lahukaæ Ãpattiæ Ãpajjati ekassa santike desanÃvatthukanti. ' Ta¤ca ------- 96. Vijitakammasurà (ma. ) [SL Page 172] [\x 172/] Pana vatthuvasena garukalahukaæ hoti. Taæ kimma¤¤asi mahÃrÃja idha koci puriso parassa pÃïinà pahÃraæ dadeyya, tassa tumhe kiæ daï¬aæ dhÃrethÃ?"Ti. "Yadi so bhante Ãha 'nakkhamÃmÅ'ti, tassa mayaæ akkhamamÃnassa kahÃpaïaæ harÃpemÃ"ti. "Idha pana mahÃrÃja so yeva puriso tava pÃïinà pahÃraæ dadeyya, tassa pana ko daï¬o?"Ti. "Hatthampi'ssa bhante chedÃpeyyÃma, pÃdampi chedÃpeyyÃma, yÃvasÅsaæ kaÊÅracchejjaæchedÃpeyyÃma. Sabbampi'ssa gehaæ-98 vilumpÃpeyyÃma, ubhatopakkhe yÃva sattamakulà samugghÃtÃpeyyÃmÃ" ti. "Ko panettha mahÃrÃja viseso, kiæ kÃraïaæ, yaæ ekassa pÃïippahÃre sukhumo kahÃpaïo daï¬o, yaæ tava pÃïippahÃre hatthacchejjaæ pÃdacchejjaæ yÃvakaÊÅracchejjaæ sabbagehÃdÃnaæ, ubhatopakkhe yÃva sattamakulà samugghÃto?"Ti. "Manussantarena bhante"ti. "Evameva kho mahÃrÃja sampajÃnamusÃvÃdo vatthuvasena garukalahuko hotÅ"ti. SÃdhubhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. MusÃvÃda garulahubhÃvapa¤ho tatiyo. 4. BodhisattadhammatÃpa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatà dhammatÃdhammapariyÃye 'pubbeva bodhisattÃæ mÃtÃpitaro niyatà honti, bodhi niyatà hoti, aggasÃvakà niyatà honti, putto niyato hoti, upaÂÂhÃko niyato hotÅ'ti. Puna ca tumhe bhaïatha, 'tusitekÃye Âhito bodhisatto aÂÂha mahÃvilokanÃni viloketi: kÃlaæ viloketi, dÅpaæ viloketi, desaæ viloketi, kulaæ viloketi, janettiæ viloketi, Ãyuæ viloketi, mÃsaæ viloketi, nekkhammaæ viloketÅ'ti. [PTS Page 194] [\q 194/] bhante nÃgasena aparipakke ¤Ãïe bujjhanaæ natthi. Paripakke ¤Ãïe na sakkà nimesantarampi Ãgametuæ -------- 98. Sabbampi taæ gehaæ (sÅ. Mu. ) [SL Page 173] [\x 173/] AnatikkamanÅyaæ paripakkamÃnasaæ. Kasmà bodhisatto kÃlaæ viloketi 'kamhi kÃle uppajjÃmÅ?'Ti aparipakke ¤Ãïe bujjhanaæ natthi. Paripakke ¤Ãïe na sakkà nimesantarampi Ãgametuæ kasmà bodhisatto kulaæ viloketi 'kamhi kule uppajjÃmÅ?' Ti. Yadi bhante nÃgasena pubbeva bodhisattassa mÃtÃpitaro niyatÃ, tena hi 'kulaæ viloketÅ'ti yaæ vacanaæ taæ micchà yadi kulaæ viloketi, tena hi 'pubbeva bodhisattassa mÃtÃpitaro niyatÃ'ti tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤he tavÃnuppatto, so tayà nibbÃhitabbo"ti. 2. "Niyatà mahÃrÃja pubbeva bodhisattassa mÃtÃpitaro kula¤ca bodhisatto viloketi. Kinti pana kulaæ viloketi 'ye me mÃtÃpitaro te khattiyà udÃhu brÃhmaïÃ'ti. Evaæ kulaæ viloketi. AÂÂhannaæ mahÃrÃja pubbeva anÃgataæ oloketabbaæ hoti. Katamesaæ aÂÂhannaæ? VÃïijassa mahÃrÃja pubbeva vikkayabhaï¬aæ oloketabbaæ hoti, hatthinÃgassa pubbeva soï¬Ãya anÃgato maggo oloketabbo hoti. SÃkaÂikassa pubbeva anÃgataæ titthaæ oloketabbaæ hoti. NiyÃmakassa pubbeva anÃgataæ tÅraæ oloketvà nÃvà pesetabbà hoti. Bhisakkassa pubbeva Ãyuæ oloketvà Ãturo upasaÇkamitabbo hoti. Uttarasetussa pubbeva thirÃthirabhÃvaæ jÃnitvà abhirÆhitabbaæ hoti. Bhikkhussa pubbeva anÃgataæ kÃlaæ paccavekkhitvà bhojanaæ bhu¤jitabbaæ hoti. BodhisattÃnaæ pubbeva kulaæ oloketabbaæ hoti khattiyakulaæ và brÃhmaïakulaæ vÃ'ti. Imesaæ kho mahÃrÃja aÂÂhannaæ pubbeva anÃgataæ oloketabbaæ hotÅ"ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ. Tathà sampaÂicchÃmÅ"ti. [PTS Page 195] [\q 195/] BodhisattadhammatÃpa¤ho catuttho. 5. AttanipÃtanapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, bhÃsitampetaæ bhagavatà 'na bhikkhave attÃnaæ pÃtetabbaæ, yo pÃteyya yathà dhammo kÃretabbo'ti. Puna ca tumhe bhaïatha 'yattha katthavi bhagavà sÃvakÃnaæ dhammaæ desayamÃno anekapariyÃyena jÃtiyà jarÃya byÃdhino maraïassa samucchedÃya dhammaæ deseti. Yo hi koci jÃtijarÃvyÃdhimaraïaæ samatikkamati, taæ paramÃya [SL Page 174] [\x 174/] PasaæsÃya pasaæsatÅ'ti. Yadi bhante nÃgasena bhagavatà bhaïitaæ 'na bhikkhave attÃnaæ pÃtetabbaæ, yo pÃteyya yathà dhammo kÃretabbo'ti, tena hi 'jÃtiyà jarÃya byÃdhino maraïassa samucchedÃya dhammaæ desetÅ'ti yaæ vacanaæ, taæ micchÃ. YadÅ jÃtiyà jarÃya byÃdhino maraïassa samucchedÃya dhammaæ deseti, tena hi 'na bhikkhave attÃnaæ pÃtetabbaæ. Yo pÃteyya yathà dhammo kÃretabbo'ti tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo"ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'na bhikkhave attÃnaæ pÃtetabbaæ. Yo pÃteyya yathà dhammo kÃretabbo'ti. Yattha katthaci bhagavatà sÃvakÃnaæ dhammaæ desayamÃnena ca anekapariyÃyena jÃtiyà jarÃya byÃdhino maraïassa samucchedÃya dhammo desito. Tattha pana kÃraïaæ atthi, yena bhagavà kÃraïena paÂikkhipi samÃdapesi cÃ"ti. "Kiæ panettha bhante nÃgasena kÃraïaæ, yena bhagavà kÃraïena paÂikkhipi, samÃdapesi cÃ?"Ti. "SÅlavà mahÃrÃja sÅlasampanno agadasamo sattÃnaæ kilesavisavinÃsane, osadhasamo sattÃnaæ kilesabyÃdhivÆpasamo udakasamo sattÃnaæ kilesarajojallÃpaharaïe, maniratanasamo sattÃnaæ sabbasampattidÃne, nÃvÃsamo sattÃnaæ caturoghapÃragamane, satthavÃhasamo sattÃnaæ jÃtikantÃrataraïe, vÃtasamo sattÃnaæ tividhaggisantÃpanibbÃpane, mahÃmeghasamo sattÃnaæ mÃnasaparipÆraïe, Ãcariyasamo sattÃnaæ kusalasikkhÃpane, sudesakasamo sattÃnaæ khemapathamÃcikkhane. EvarÆpo mahÃrÃja bahuguïo anekaguïo appamÃïaguno guïarÃsi [PTS Page 196] [\q 196/] guïapu¤jo sattÃnaæ va¬¬hikaro 'silavà mà vinassÅ'ti sattÃnaæ anukampÃya mahÃrÃja bhagavà sikkhÃpadaæ pa¤¤Ãpesi' 'na bhikkhave attÃnaæ pÃtetabbaæ. Yo pÃteyya yathà dhammo kÃretabbo'ti. Idamettha mahÃrÃja kÃraïaæ yena kÃraïena bhagavà paÂikkhipi bhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena kumÃrakassapena citrakathikena pÃyÃsirÃja¤¤assa paralokaæ dÅpayamÃnena 'yathà yathà kho rÃja¤¤a samaïabrÃhmaïà sÅlavanto kalyÃïadhammà ciraæ dÅghamaddhÃnaæ tiÂÂhanti, tathÃtathà bahujanahitÃya paÂipajjanti bahujanasukhÃya lokÃnukampÃya atthÃya hitÃya sukhÃya devamanussÃna'nti. Kena pana kÃraïena bhagavà samÃdapesi 'jÃti pi mahÃrÃja dukkhÃ, jarà pi dukkhÃ, vyÃdhi pi dukkho, maraïampi dukkhaæ, soko pi dukkho, paridevo pi dukkho, dukkhampi dukkhaæ, domanassampi dukkhaæ [SL Page 175] [\x 175/] UpÃyÃso pi dukkho, appiyehi sampayogo pi dukkho, piyehi vippayogo pi dukkho, mÃtumaraïampi dukkhaæ, pitumaraïampi dukkhaæ, bhÃtumaraïampi dukkhaæ bhaginimaraïampi dukkhaæ, puttamaraïampi dukkhaæ, dÃramaraïampi dukkhaæ, ¤Ãtivyasanampi dukkhaæ, rogabyasanampi dukkhaæ, bhogabyasanampi dukkhaæ, sÅlabyasanampi dukkhaæ, diÂÂhibyasanampi dukkhaæ, rÃjabhayampi dukkhaæ, corabhayampi dukkhaæ, veribhayampi dukkhaæ, dubbhikkhabhayampi dukkhaæ, aggibhayamhi dukkhaæ, udakabhayampi dukkhaæ, Æmiyabhayampi dukkhaæ, ÃvaÂÂabhayampi dukkhaæ, kumbhÅlabhayampi dukkhaæ, susukÃbhayampi dukkhaæ, attÃnuvÃdabhayampi dukkhaæ, parÃnuvÃdabhayampi dukkhaæ, daï¬abhayampi dukkhaæ, duggatibhayampi dukkhaæ, parisasÃrajjabhayampi dukkhaæ, ÃjÅvikabhayampi dukkhaæ, maraïabhayampi dukkhaæ, vettehitÃÊanampi [PTS Page 197] [\q 197/] dukkhaæ, kÃsÃhi tÃÊanampi dukkhaæ, addhadaï¬akehi tÃÊanampi dukkhaæ, hatthacchedanampi dukkhaæ, pÃdacchedanampi dukkhaæ, hatthapÃdacchedanampi dukkhaæ, kaïïacchedanampi dukkhaæ, nÃsacchedanampi dukkhaæ, kaïïanÃsacchedanampi dukkhaæ, bilaÇgathÃlikampi dukkhaæ, saÇkhamuï¬ikampi dukkhaæ, rÃhumukhampi dukkhaæ, jotimÃlikampi dukkhaæ, hatthapajjotikampi dukkhaæ, erakavattikampi dukkhaæ, cÅrakavÃsikampi dukkhaæ, eïeyyakampi dukkhaæ, balisamaæsikampi dukkhaæ, kahÃpaïakampi dukkhaæ, khÃrÃpatacchikampi dukkhaæ, palighaparivattikampi dukkhaæ, palalÃpÅÂhakampi dukkhaæ, tattenapi telena osi¤canampi dukkhaæ, sunakhehi khÃdÃpanampi dukkhaæ, jÅvasÆlÃropanampi dukkhaæ asinÃsÅsacchedanampi dukkhaæ. EvarÆpÃni mahÃrÃja bahuvidhÃni anekavidhÃni dukkhÃni saæsÃragato anubhavati. Yathà mahÃrÃja himavante pabbate abhiva¬¬haæ udakaæ gaÇgÃya nadiyà pÃsÃïasakkharakharamarumbaÃvaÂÂagaggalakaÆmikavaækacadikaÃvaraïanÅvaraïa mÆ la ka sà khà su -99 pariyottharati. Evameva kho mahÃrÃja evarÆpÃni bahuvidhÃni aneka vidhÃni dukkhÃni saæsÃragato anubhavati. Pavattaæ mahÃrÃja dukkhaæ, appavattaæ sukhaæ. Appavattassa guïaæ pavattassa ca bhayaæ dÅpayamÃno mahÃrÃja bhagavà appavattassa sacchakiriyÃya jÃtijarÃvyÃdhimaraïasamatikkamÃya samÃdapesi. Idamettha mahÃrÃja kÃraïaæ yena kÃraïena bhagavà samÃdapesÅ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! SunibbeÂhito pa¤ho. Sukathitaæ kÃraïaæ. Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ"ti. [PTS Page 198] [\q 198/] AttanipÃtanapa¤ho pa¤camo. --------99. PÃsÃïasakkharakharamarumbaÃvaÂÂaggarasusarukkhakallolaÆmiÃvaraïanÅva- raïÅmÆlikasÃdhÃsu. (Kesucipi potthakesu) [SL Page 176] [\x 176/] 6. MettÃnisaæsa pa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatà 'mettÃya bhikkhave ceto vimuttiyà ÃsevitÃya bhÃvitÃya bahulikatÃya yÃnÅkatÃya vatthukatÃya anuÂÂhitÃya paricitÃya susamÃraddhÃya ekÃdasÃnisaæsà pÃÂikaÇkhÃ. Katame ekÃdasa? Sukhaæ supati, sukhaæ paÂibujjhati, na pÃpakaæ supinaæ passati, manussÃnaæ piyo hoti, amanussÃnaæ piyo hoti, devatà rakkhanti, nÃssa aggi và visaæ và satthaæ và kamati, tuvaÂaæ cittaæ samÃdhiyati, mukhavaïïo vippasÅdati, asammuÊho kÃlaæ karoti, uttariæ appaÂivijjhanto brahmalokupago hotÅ'ti. Puna ca tumhe bhaïatha. SÃmo kumÃro mettÃvihÃrÅ migasaÇghena parivuto pavane vicaranto piliyakkhena ra¤¤Ã viddho visapÅtena sallena tattheva mucchito patito'ti. Yadi bhante nÃgasena bhagavatà bhaïitaæ 'mettÃya bhikkhave ceto vimuttiyà ÃsevitÃya bhÃvitÃya bahulikatÃya yÃnÅkatÃya vatthukatÃya anuÂÂhitÃya paricitÃya susamÃraddhÃya ekÃdasÃnisaæsà pÃÂikaÇkhÃ. Katame ekÃdasa? Sukhaæ supati, sukhaæ paÂibujjhati, na pÃpakaæ supinaæ passati, manussÃnaæ piyo hoti, amanussÃnaæ piyo hoti, devatà rakkhanti, nÃssa aggi và visaæ và satthaæ và kamati, tuvaÂaæ cittaæ samÃdhiyati, mukhavaïïo vippasÅdati, asammuÊho kÃlaæ karoti, uttariæ appaÂivijjhanto brahmalokupago hotÅ'ti. Tena hi sÃmo kumÃro mettÃvihÃrÅ migasaÇghena parivuto pavane vicaranto piliyakkhena ra¤¤Ã viddho visapÅtena sallena tattheva mucchito patito'ti yaæ vacanaæ taæ micchÃ. Yadi sÃmo kumÃro mettÃvihÃrÅ migasaÇghena parivuto pavane vicaranto piliyakkhena ra¤¤Ã viddho visapÅtena sallena tatheva mucchito patito, tena hi 'mettÃya bhikkhave ceto vimuttiyà ÃsevitÃya bhÃvitÃya bahulikatÃya yÃnÅkatÃya vatthukatÃya anuÂÂhitÃya paricitÃya susamÃraddhÃya ekÃdasÃnisaæsà pÃÂikaÇkhÃ. Katame ekÃdasa? Sukhaæ supati, sukhaæ paÂibujjhati, na pÃpakaæ supinaæ passati, manussÃnaæ piyo hoti, amanussÃnaæ piyo hoti, devatà rakkhanti, nÃssa aggi và visaæ và satthaæ và kamatÅ' ti tampi vacanaæ mÅcchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho sunipuïo parisaïho sukhumo gambhÅro api sunipuïÃnaæ manujÃnaæ gatte sedaæ moceyya so tavÃnuppatto. VijaÂehi taæ mahÃjaÂÃjaÂitaæ anÃgatÃnaæ jinaputtÃnaæ cakkhuæ dehi nibbÃhanÃyÃ"ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'mettÃya bhikkhave ceto vimuttiyà ÃsevitÃya bhÃvitÃya bahulikatÃya yÃnÅkatÃya vatthukatÃya anuÂhitÃya paricitÃya susamÃraddhÃya ekÃdasÃnisaæsà pÃÂikaÇkhÃ. Katame ekÃdasa? Sukhaæ supati, sukhaæ paÂibujjhati, na pÃpakaæ supinaæ passati, manussÃnaæ piyo hoti, amanussÃnaæ piyo hoti,devatà rakkhanti, nÃssa aggi và visaæ và satthaæ và kamatÅ'ti. SÃmo ca kumÃro mettÃvihÃrÅ migasaÇghena parivuto pavane vicaranto piliyakkhena ra¤¤Ã viddho visapÅtena sallena tattheva mucchito patito. Tattha [PTS Page 199] [\q 199/] pana mahÃrÃja kÃraïaæ atthi. Katamaæ tattha kÃraïaæ? Nete mahÃrÃja guïà puggalassa. MettÃbhÃvanÃyete guïÃ. SÃmo mahÃrÃja kumÃro ghaÂaæ ukkhipanto tasmÅæ khaïe mettà bhÃvanÃya pamatto ahosi. Yasmiæ mahÃrÃja khaïe puggalo mettaæ samÃpanno hoti, na tassa puggalassa tasmiæ khaïe aggi và visaæ và satthaæ và kamati tassa ye keci ahitakÃmà upagantvà taæ na passanti. Na tasmiæ okÃsaæ labhanti. Nete mahÃrÃja guïà puggalassa mettÃbhÃvanÃyete guïÃ. Idha mahÃrÃja puriso saÇgÃmasÆro abhejjakavacajÃlikaæ sannayhitvà saÇgÃmaæ otareyya, tassa sarà khittà upagantvà patanti [SL Page 177] [\x 177/] Vikiranti, na tasmiæ okÃsaæ labhanti. Neso mahÃrÃja guïo saÇgÃmasÆrassa. AbhejjakavacajÃlikÃyeso guïo. Yassa sarà khittà upagantvà patanti vÅkiranti. Evameva kho mahÃrÃja nete guïà puggalassa, mettÃbhÃvanÃyete guïÃ. Yasmiæ mahÃrÃja khaïe puggalo mettaæ samÃpanno hoti, na tassa puggalassa tasmiæ khaïe aggi và visaæ và satthaæ và kamati. Tassa ye keci ahitakÃmà upagantvà taæ na passanti. Tasmiæ okÃsaæ na labhanti. Nete mahÃrÃja guïà puggalassa. MettÃbhÃvanÃyete guïÃ. 3. Idha pana mahÃrÃja puriso dibbaæ antaradhÃnaæ mÆlaæ hatthe kareyya. YÃva taæ mÆlaæ tassa hatthagataæ hoti, tÃva na a¤¤o koci pakatimanusso taæ purisaæ passati. Neso mahÃrÃja guïo purisassa. MÆlassaso guïo antaradhÃnassa, yaæ so pakatimanussÃnaæ cakkhupathe na dissati. Evameva kho mahÃrÃja nete guïà puggalassa. MettÃbhÃvanÃyete guïÃ. Yasmiæ mahÃrÃja khaïe puggalo mettaæ samÃpanno hoti, na tassa puggalassa tasmiæ khaïe aggi và visaæ và satthaæ và kamati, tassa ye keci ahitakÃmà upagantvà taæ na passanti, na tasmiæ okÃsaæ labhanti. Nete mahÃrÃja gunà puggalassa, mettÃbhÃvanÃyete gunÃ. Yathà và pana mahÃrÃja [PTS Page 200] [\q 200/] purisaæ sukataæ mahÃleïamanuppaviÂÂhaæ mahatimahÃmegho abhivassanto na sakkoti temayituæ. Neso mahÃrÃja guïo purisassa, mahÃleïassa so guïo, yaæ mahatimahÃmegho abhivassanto na taæ temeti. Evameva kho mahÃrÃja nete guïà puggalassa. MettÃbhÃvanÃyete guïÃ. Yasmiæ mahÃrÃja khaïe puggalo mettaæ samÃpanno hoti, na tassa puggalassa tasmiæ khaïe aggi và visaæ và satthaæ và kamati. Tassa ye keci ahitakÃmà upaganatvà taæ na passanti, na tassa sakkonti ahitaæ kÃtuæ. Nete mahÃrÃja guïà puggalassa. MettÃbhÃvanÃyete guïÃ" ti. "Acchariyaæ bhante nÃgasena! Abbhutaæ bhante nÃgasena! SabbapÃpanivÃraïà mettÃbhÃvanÃ!" Ti. "SabbakusalaguïÃvahà mahÃrÃja mettÃbhÃvanà hitÃnampi ahitÃnampi. Ye te sattà vi¤¤Ãnabaddhà sabbesaæ mahÃnisaæsà mettÃbhÃvanà saævibhajitabbÃ"ti. MettÃnisaæsapa¤ho chaÂÂho. [SL Page 178] [\x 178/] 7. KusalÃkusalasamapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena kusalakÃrissa pi akusalakÃrissa pi vipÃko samasamo? UdÃhu koci viseso atthi?" Ti. "Atthi mahÃrÃja kusalassa ca akusalassa ca viseso. Kusalaæ mahÃrÃja sukhavipÃkaæ saggasaævattanikaæ. Akusalaæ dukkhavipÃkaæ nirayasaævattanikanti. " 2. "Bhante nÃgasena tumhe bhaïatha 'devadatto ekantakaïho ekantakaïhehi dhammehi samannÃgato. Bodhisatto ekantasukko ekantasukkehi dhammehi samannÃgato'ti. Puna ca devadatto bhave bhave yasena ca pakkhena ca bodhisattena samasamo hoti, kÃci adhikataro vÃ. Yadà devadatto nagare bÃrÃïasiyaæ brahmadattassa ra¤¤o purohitaputto ahosi, tadà bodhisatto chavakacaï¬Ãlo ahosi vijjÃdharo. Vijjaæ parijapitvà akÃle ambhaphalÃni nibbattesi. EttÃvatà bodhisatto devadatteto jÃtiyà nihÅno [PTS Page 201] [\q 201/] yasasà ca nihÅno. Puna ca paraæ yadà devadatto rÃjà ahosi mahÃmahÅpati sabbakÃmasamaÇgÅ, tadà bodhisatto tassÆpabhogo ahosi hatthinÃgo sabbalakkhaïasampanno tassa cÃrugativilÃsaæ asahamÃno rÃjà vadhamicchanto hatthÃcariyaæ evamavoca 'asikkhito te Ãcariya hatthinÃgo. Tassa ÃkÃsagamanaæ nÃma kÃraïaæ karohÅ'ti. Tatthapi tÃva bodhisatto devadattena jÃtiyà nihÅno lÃmako tiracchÃnagato. Puna ca paraæ yadà devadatto manusso ahosi pavane naÂÂhÃyiko, tadà bodhisatto mahÃpaÂhavÅ nÃma makkaÂo ahosi. Etthapi pi tÃva dissati viseso manussassa ca tiracchÃnagatassa ca. Tatthapi tÃva bodhisatto devadattato jÃtiyà nihÅno. 3. Puna ca paraæ yadà devadatto manusso ahosi soïuttaro nÃma nesÃdo balavà balavataro nÃgabalo, tadà bodhisatto jaddanto nÃma nÃgarÃjà ahosi. Tadà so luddako taæ hatthinÃgaæ ghÃtesi. Tatthapi tÃva devadatto'va adhikataro. Puna ca paraæ yadà devadatto manusso ahosi. Vanacarako-100 aniketavÃsÅ, tadà bodhisatto sakuïo ahosi tittiro mantajjhÃyÅ. TadÃpi so vanacarako taæsakuïaæ ghÃtesi. Tatthapi tÃva devadatto'va jÃtiyà adhikataro. --------- 100. VanacÃraïo. (Kesuci) [SL Page 179] [\x 179/] Puna ca paraæ yadà devadatto kalÃbu nÃma kÃsirÃjà ahosi, tadà bodhisatto tÃpaso ahosi khantivÃdÅ. Tadà so rÃjà tassa tÃpasassa kuddho hatthapÃde vaæsakaÊÅre viya chedÃpesi. Tatthapi tÃva devadatto yeva adhikataro jÃtiyà ca yasena ca. Puna ca paraæ yadà devadatto manusse ahosi vanacaro, tadà bodhisatto nandiyonÃma vÃnarindo ahosi. TadÃpi so vanacaro taæ vÃnarindaæ ghÃtesi saddhiæ mÃtarà kaniÂÂhabhÃtikena ca. Tatthapi tÃva devadatto yeva adhikataro jÃtiyÃ. Puna ca paraæ yadà devadatto manusso ahosi acelako kÃrambhiyo nÃma. Tadà bodhisatto paï¬arako nÃma nÃgarÃjà ahosi. Tatthapi tÃva devadatto [PTS Page 202] [\q 202/] yeva adhikataro jÃtiyÃ. Puna ca paraæ yadà devadatto manusso ahosi pavane jaÂilako, tadà bodhisatto tacchako nÃma mahÃsÆkaro ahosi. Tatthapi tÃva devadatto yeva jÃtiyà adhikataro. Puna ca paraæ yadà devadatto cetÅsu suraparicaro nÃma rÃjà ahosi upari purisamatto gagane vehÃsaÇgamo, tadà bodhisatto kapilo nÃma brÃhmaïo ahosi. Tatthapi tÃva devadatto yeva adhikataro jÃtiyà ca yasena ca. Puna ca paraæ yadà devadatto manusso ahosi sÃmo nÃma, tadà bodhisatto rÆru nÃma migarÃjà ahosi. Tatthapi tÃva devadatto yeva jÃtiyà adhikataro. Puna ca paraæ yadà devadatto manusso ahosi luddako pavanacaro. Tadà bodhisatto hatthinÃgo ahosi. So luddako tassa hatthinÃgassa sattakkhattuæ dante jinditvà hari. Tatthapi tÃva devadatto yeva yoniyà adhikataro. Puna ca paraæ yadà devadatto sigÃlo ahosi khattiyadhammo, so yÃvatà jambudÅpe padesarÃjÃno, te sabbe anuyutte akÃsi. Tadà bodhisatto vidhuro nÃma paï¬ito ahosi tatthapi tÃva devadatto yeva yasena adhikataro. 5. Puna ca paraæ yadà devadatto hatthinÃgo hutvà laÂukikÃya sakuïikÃya puttake ghÃtesi, tadà bodhisatto'pi hatthinÃgo ahosi yÆthapati tattha tÃva ubho'pi te samasamà ahesuæ. Puna ca paraæ yadà devadatto yakkho ahosi adhammo nÃma, tadà bodhisatto'pi yakko ahosi dhammo nÃma. Tatthapi tÃva ubho'pi samasamà ahesuæ. [SL Page 180] [\x 180/] Puna ca paraæ yadà devadatto nÃviko ahosi pa¤cannaæ kulasatÃnaæ issaro, tadà bodhisatto'pi nÃviko ahosi pa¤cannaæ kulasatÃnaæ issaro. Tatthapi tÃva ubho'pi samasamà ahesuæ. Puna ca paraæ yadà devadatto satthavÃho ahosi pa¤cannaæ sakaÂasatÃnaæ issaro, tadà bodhisatto'pi satthavÃho ahosi pa¤cannaæ sakaÂasatÃnaæ issaro. Tatthapi tÃva ubho'pi samasamà ahesuæ. Puna ca [PTS Page 203] [\q 203/] paraæ yadà devadatto sÃkho nÃma migarÃjà ahosi. Tadà bodhisatto'pi nigrodho nÃma migarÃjà ahosi. Tatthapi tÃva ubho'pi samasamà ahesuæ. Puna ca paraæ yadà devadatto sÃkho nÃma senÃpati ahosi, tadà bodhisatto nigrodho nÃma rÃjà ahosi. Tatthapi tÃva ubhopi samasamà ahesuæ. 6. Puna ca paraæ yadà devadatto khaï¬ahÃlo nÃma brÃhmaïo ahosi, tadà bodhisatto cando nÃma rÃjakumÃro ahosi. Tadà ayaæ khaï¬ahÃlo yeva adhikataro. Puna ca paraæ yadà devadatto brahmadatto nÃma rÃjà ahosi, tadà bodhisatto tassa putto mahÃpadumo nÃma kumÃro ahosi. Tadà so rÃjà sakaputtaæcorapapÃte khipÃpesi. Yato kutoci pitÃ'va puttÃnaæ adhikataro hoti visiÂÂho'ti, tatthapi tÃva devadatto yeva adhikataro. Puna ca paraæ yadà devadatto mahÃpatÃpo nÃma rÃjà ahosi, tadà bodhisatto tassa putto dhammapÃlo nÃma kumÃro ahosi. Tadà so rÃjà sakaputtassa hatthapÃde sÅsa¤ca chedÃpesi. Tatthapi tÃva devadatto yeva uttaro adhikataro. Ajjetarahi ubho'pi sakyakule jÃyiæsu. Bodhisatto buddho ahosi sabba¤¤Æ lokanÃyako, devadatto tassa devadevassa-101. SÃsane pabbajitvà iddhiæ nibbattetvà buddhÃlayaæ akÃsi. Kinnu kho bhante nÃgasena, yaæ mayà bhaïitaæ, taæ sabbaæ tathà udÃhu a¤¤athÃ?" 7. "Yaæ tvaæ mahÃrÃja bahuvidhaæ kÃraïaæ-102. OsÃresi, sabbaæ taæ tatheva no a¤¤athÃ"ti. "Yadi bhante nÃgasena kaïho'pi sukko'pi samasamagatikà honti, tena hi kusalampi akusalampi samasamavipÃkaæ hotÅ?" Ti. ----------- 101. Atidevassa (sÅ. Mu. ) 102. BahuvidhÃni kÃraïÃni (sÅ. Mu. ) [SL Page 181] [\x 181/] "Na hi mahÃrÃja kusalampi akusalampi samasamavipÃkaæ hoti, ta hi mahÃrÃja devadatto sabbajanehi paÂiviruddho, bodhisatteneva paÂiviruddho. Yo tassa bodhisatte paÂivirodho, -103. So tasmiæ tasmiæ yeva bhave paccati, phalaæ deti. Devadatto'pi mahÃrÃja issariye [PTS Page 204] [\q 204/] Âhito janapadesu Ãrakkhaæ deti, setuæ sabhaæ pu¤¤asÃlaæ kÃreti, samaïabrÃhmaïÃnaæ kapaï¬ikavaïibbakÃnaæ nÃthÃnÃthÃnaæ yathÃpaïihitaæ dÃnaæ deti, tassa so vipÃkena bhave bhave sampattiyo paÂilabhati. Kassetaæ mahÃrÃja sakkà vattuæ 'vinà dÃnena damena saæyamena uposathakammena sampattiæ anubhavissatÅ'ti? Yampana tvaæ mahÃrÃja evaæ vadesi 'devadatto ca bodhisatto ca ekato anuparivattanti" ti, so na jÃtisatassa accayena samÃgamo ahosi. Na jÃtisahassassa accayena, na jÃtisatasahassassa accayena. KadÃci karahaci bahunnaæ ahorattÃnaæ accayena samÃgamo ahosi yampanetaæ mahÃrÃja bhagavatà khÃïakacchapÆpamà upadassità manussattapaÂilÃbhÃya, tathÆpamaæ mahÃrÃja imesaæ samÃgamaæ dhÃrehi. Na mahÃrÃja bodhisattassa devadatteneva saddhiæ samÃgamo ahosi, thero'pi mahÃrÃja sÃriputto anekesu jÃtisatasahassesu bodhisattassa pità ahosi, mahÃpitÃahosi, cullapità ahosi, bhÃtà ahosi, putto ahosi, bhÃgineyyo ahosi, mitto ahosi. Bodhisatto'pi mahÃrÃja anekesu jÃtisatasahasse therassa sÃriputtassa pità ahosi, mahÃpità ahosi, cullapità ahosi, bhÃtà ahosi, putto ahosi, bhÃgineyyo ahosi, mitto ahosi sabbe'pi mahÃrÃja sattanikÃyapariyÃpannÃ-104 saæsÃrasotamanugatà saæsÃrasotena vuyhantà appiyehi'pi piyehi'pi samÃgacchanti. Yathà mahÃrÃja udakaæ sotena vuyhamÃnaæ suciasucikalyÃïapÃpakena samÃgacchati, evameva kho mahÃrÃja sabbe'pi sattanikÃyapariyÃpannà saæsÃrasotamanugatà saæsÃrasotena vuyhantà appiyehi'pi piyehi'pi samÃgacchanti. Devadatto mahÃrÃja yakkho samÃno attanà adhammo pareadhamme niyojetvà sattapa¤¤ÃsavassakoÂiyo saÂÂhi¤ca vassasatasahassÃni mahÃniraye [PTS Page 205] [\q 205/] pacci. Bodhisatto'pi mahÃrÃja yakkho samÃno attanà dhammo pare dhamme niyojetvà sattapa¤¤ÃsavassakoÂiyo saÂÂhi¤ca vassasatasahassÃni sagge modi sabbakÃmasamaÇgÅ. Api ca mahÃrÃja devadatto imasmiæ bhave buddhaæ anÃsÃdaniyamÃsÃdayitvà samagga¤ca saÇghaæ bhinditvà paÂhaviæ pÃvisi. TathÃgato bujjhitvà sabbadhammeparinibbuto upadhisaÇkhaye"ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. KusalÃkusalasamavisamapa¤ho sattamo. --------- 103. PaÂiviruddho (sÅmu. Ma. ) 104. SattakÃyapariyÃpannà (sÅ. Mu. ) [SL Page 182] [\x 182/] 1. Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatà 'Sace labhetha khaïaæ và raho và Nimattakaæ vÃpi labhetha tÃdisaæ SabbÃ'pi itthiyo kareyyuæ pÃpaæ-105 A¤¤aæ aladdhà pÅÂhasappinà saddhinti. ' Puna ca kathiyati mahosadhassa bhariyà amarà nÃma itthi gÃmake Âhapità pavutthapatikà raho nisinnà vivittà rÃjapaÂismaæ sÃmikaæ karitvà sahassena nimantiyamÃnà pÃpaæ nÃkÃsÅti. Yadi bhante nÃgasena bhagavatà bhaïitaæ 'Sace labhetha khaïaæ và raho và Nimattakaæ vÃpi labhetha tÃdisaæ SabbÃ'pi itthiyo kareyyuæ pÃpaæ A¤¤aæ aladdhà pÅÂhasappinà saddhinti. ' Tena hi 'mahosadhassa bhariyà amarà nÃma itthi gÃmake Âhapità pavutthapatikà rahonisinnà vivittà rÃjapaÂisamaæ sÃmikaæ karitvà sahassena nimantÅyamÃnà pÃpaæ nÃkÃsÅ' yaæ vacanaæ taæ micchà yadi mahosadhassa bhariyà [PTS Page 206] [\q 206/] amarà nÃma itthi gÃmake Âhapità pavutthapatikà raho nisinnà vivittà rÃjapaÂisamaæ sÃmikaæ karitvà sahassena nimantÅyamÃnà pÃpaæ nÃkÃsi, tena hi. 'Sace labhetha khaïaæ và raho và Nimattakaæ vÃpi labhetha tÃdisaæ SabbÃ'pi itthiyo kareyyuæ pÃpaæ A¤¤aæ aladdhà pÅÂhasappinà saddhinti. ' Tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo" ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'Sace labhetha khaïaæ và raho và Nimattakaæ vÃpi labhetha tÃdisaæ SabbÃ'pi itthiyo kareyyuæ pÃpaæ A¤¤aæ aladdhà pÅÂhasappinà saddhinti. ' --------- 105. SabbÃva itthi kayiruæ nu pÃpaæ. (Ma. ) [SL Page 183] [\x 183/] Kathiyati ca mahosadhassa bhariyà amarà nÃma itthi gÃmake Âhapità pavutthapatikà raho nisinnà vivittà rÃjapaÂisamaæ sÃmikaæ karitvà sahassena nimantÅyamÃnà pÃpaæ nÃkÃsÅti. Kareyya sà mahÃrÃja itthi sahassaæ labhamÃnà tÃdisena purisena saddhiæ pÃpakammaæ, na sà kareyya, sace khaïaæ và raho và nimantakaæ vÃpi tÃdisaæ labheyya. VicinantÅ sà mahÃrÃja amarà itthi nÃddasa khanaæ và raho và nimantakaæ vÃpi tÃdisaæ. Idha loke garahabhayà khaïaæ na passi, paraloke nirayabhayà khaïaæ na passi, kaÂukavipÃkaæ pÃpanti khaïaæ na passi, piyaæ na mu¤citukÃmà khaïaæ na passi, sÃmikassa garukatÃya khaïaæ na passi, dhammaæ apacÃyantÅ khaïaæ na passi, anariyaæ garahantÅ khaïaæ na passi, kiriyaæ na bhinditukÃmà khaïaæ na passi. EvarÆpehi bahukehi kÃraïehi khaïaæ na passi. Raho'pi sà loke vicinitvà apassantÅ pÃpaæ nÃkÃsi. Sace sà [PTS Page 207] [\q 207/] manussehi raho labheyya, atha amanusasehi raho na labheyya. Sace amanussehi raho labheyaya. Atha paracittavidÆhi pabbajitehi raho na labheyya. Sace paracittavidÆhi pabbajitehi raho labheyya, atha paracittavidÆhi devatÃhi raho na labheyya. Sace paracittavidÆhi devatÃhi raho labheyya atha attanÃ'va pÃpehi raho na labheyya sace attanÃ'va pÃpehi raho labheyya, atha adhammena raho na labheyya evarÆpehi bahukehi -106. KÃraïehi raho alabhitvà pÃpaæ nÃkÃsi. Nimantakampi sà loke vicinitvà tÃdisaæ alabhantÅ pÃpaæ nÃkÃsi. 3. Mahosadho mahÃrÃja paï¬ito aÂÂhavÅsatiyà aÇgehi samannÃgato katamehi aÂÂhavÅsatiyà aÇgehi samannÃgato? Mahosadho mahÃrÃja sÆro, hirimÃ, ottÃpÅ, sapakkho, ottappasampanno, khamo, sÅlavÃ, saccavÃdÅ, soceyyasampanno, akkodhano, anatimÃnÅ, anusuyyako, viriyavÃ, ÃyÆhako, saÇgÃhako, saævibhÃgÅ, sakhilo, nivÃtavutti, asaÂho, amÃyÃvÅ, atibuddhisampanno, kittimÃ, vijjÃsampanno, hitesÅ upanissitÃnaæ, patthito sabbajanassa, dhanavÃ, yasavÃ. Mahosadho mahÃrÃja paï¬ito imehi aÂÂhavÅsatiyà aÇgehi samannÃgato. Sà a¤¤aætÃdisaæ nimantakaæ alahitvà pÃpaæ nÃkÃsÅ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. AmarÃdevÅpa¤ho aÂÂhamo. --------- 106. Bahuvidhehi (ma. ) [SL Page 184] [\x 184/] 9. KhÅïÃsavÃbhÃyanapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatà 'vigatabhayasantÃsà arahanto"ti. Puna ca nagare rÃjagahe dhanapÃlakaæ hatthiæ bhagavati opatantaæ disvà pa¤cakhÅïÃsavasatÃni pariccajitvà jinavaraæ pakkantÃni disÃvidisaæ, ekaæ Âhapetvà theraæ Ãnandaæ. Kinnukhobhante nÃgasena te arahanto bhayà pakkantÃ? UdÃhÆ tathÃgatassa atulaæ vipulamasamaæ pÃÂibhÃriyaæ daÂÂhukÃmà pakkantÃ? [PTS Page 208] [\q 208/] yadi bhante nÃgasena bhagavatà bhaïitaæ 'vigatabhayaæsantÃsà arahanto'ti, tena hi 'nagare rÃjagahe dhanapÃlakaæ hatthiæ bhagavati opatantaæ disvà pa¤cakhÅïÃsavasatÃni pariccajitvà jinavaraæ pakkantÃni disÃvidisaæ, ekaæ Âhapetvà theraæ Ãnandanti' yaæ vacanaæ, taæ micchÃ. Yadi nagare rÃjagahe dhanapÃlakaæ hatthiæ bhagavati opatantaæ disvà pa¤cakhÅïÃsavasatÃni pariccajitvà jinavaraæ pakkantÃni disÃvidisaæ ekaæ Âhapetvà theraæ Ãnandaæ. Tena hi 'vigatabhayasantÃsà arahanto'ti tampi vacanaæ micchà ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo" ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'vigatabhayasantÃsà arahanto'ti. Nagare ca rÃjagahe dhanapÃlakaæ hatthiæ bhagavati opatantaæ disvà pa¤ca khÅïÃsavasatÃni pariccajitvà jinavaraæ pakkantÃni disÃvidisaæ ekaæ Âhapetvà theraæ Ãnandaæ. Ta¤ca pana na bhayÃ, nÃpi bhagavantaæ pÃtetukÃmatÃya. Yena pana mahÃrÃja hetunà arahanto bhÃyeyyuæ và taseyyuæ vÃ, so hetu arahantÃnaæ samucchinno tasmà vigatabhayasantÃsà arahanto. BhÃyati nu mahÃrÃja mahÃpaÂhavÅ khaïante'pi bhindante'pi dhÃrente'pi samuddapabbatagirisikhare: " ti. "Na hi bhante"ti. "Kena kÃraïena mahÃrÃjÃ"ti. "Natthi bhante mahÃpaÂhaviyà so hetu yena hetunà mahÃpaÂhavÅ bhÃyeyya và taseyya vÃ'ti. Evameva kho mahÃrÃja natthi arahantÃnaæ so hetu yena hetunà arahanto bhÃyeyyuæ và taseyyuæ và bhÃyati nu mahÃrÃja girisikharaæ jindante và bhindante và patante và agginà dahante vÃ" ti. "Na hi bhante"ti. "Kena kÃraïena mahÃrÃjÃ"ti. [SL Page 185] [\x 185/] 3. "Natthi bhante girisikharassa [PTS Page 209] [\q 209/] so hetu yena hetunà girisikharaæ bhÃyeyya và taseyya vÃ"ti. "Evameva kho mahÃrÃja natthi arahantÃnaæ so hetu yena hetunà arahanto bhÃyeyyuæ và taseyyuæ vÃ. Sadipi mahÃrÃja lokadhÃtusatasahassesu ye keci sattakÃyapariyÃpannÃ, sabbe'pi te sattihatthà ekaæ arahantaæ upadhÃvitvà tÃseyyuæ, na bhaveyya arahato cittassa ki¤ci a¤¤athattaæ. Kiæ kÃraïÃ? AÂÂhÃnamanavakÃsatÃya. Api ca mahÃrÃja tesaæ khÅïÃsavÃnaæ evaæ cetoparivitakko ahosi 'ajja naravarapavare jinavaravasabhe nagaravaramanuppaviÂÂhe vÅthiyà dhanapÃlako hatthi Ãpatissati, asaæsayamatidevadevaæ upaÂÂhÃko na pariccajissati. Yadi mayaæ sabbe'pi bhagavantaæ na pariccajissÃma, Ãnandassa guïo pÃkaÂo na bhavissati, na heva ca tathÃgataæ samupagamissati hatthinÃgo. Handa mayaæ apagacchÃma. Evamidaæ mahato janakÃyassa kilesabandhanamokkho bhavissati, Ãnandassa ca guïo pÃkaÂo bhavissatÅ'ti. Evaæ te arahanto Ãnisaæsaæ disvà disÃvidisaæ pakkantÃ"ti. "Suvibhatto bhante nÃgasena pa¤ho. Evametaæ natthi arahantÃnaæ bhayaæ và santÃsovÃ. ùnisaæsaæ disvà te arahanto pakkantà disÃvidisanti". KhÅïÃsavÃbhÃyanapa¤ho navamo. 10. TathÃgata sabba¤¤utÃpa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena tumhe bhaïatha 'tathÃgato sabba¤¤Æ'ti. Puna ca bhaïatha tatÃgatena sÃriputtamoggallÃnapamÆkhe bhikkhusaÇghe panÃmite cÃtumeyyakà ca sakyà brahmà ca sahampati bÅjupama¤ca vacchataruïupama¤ca upadaæsetvÃ-107. Bhagavantaæ pasÃdesuæ khamÃpesuæ nijjhattaæ akaæsu'ti. Kinnu kho bhante nÃgasena a¤¤Ãtà tà upamà tathÃgatassa, yÃhi tathÃgato [PTS Page 210] [\q 210/] upamÃhi orato khamito upasanto nijjhattiæ gato? Yadi bhante nÃgasena tathÃgatassa tà upamà a¤¤ÃtÃ, tena hi buddho asabba¤¤Æ, yadi ¤Ãtà tena hi okassa pasayha vÅmaæsÃpekho païÃmesi, tena hi tassa akÃru¤¤atà sambhavati. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo"ti. -------- 107. Upadassetvà (sÅmu - ma. ) [SL Page 186] [\x 186/] 2. "Sabbana¤¤Æ mahÃrÃja tathÃgato. TÃhi ca upamÃhi bhagavà pasanno orato khamito upasanto nijjhattiæ gato. DhammasÃmi mahÃrÃja tathÃgato. TathÃgatappavediteheva tehiopamme hi tathÃgataæ, ÃrÃdhesuæ tosesuæ pasÃdesuæ. Tesaæ ca tathÃgato pasanno 'sÃdhu'ti abbhanumodi. Yathà và pana mahÃrÃja itthi sÃmikassa santakeneva dhanena sÃmikaæ ÃrÃdheti toseti pasÃdeti, ta¤ca sÃmiko 'sÃdhu'ti abbhanumodati. Evameva kho mahÃrÃja cÃtumeyyakà ca sakyà brahmà ca sahampati tathÃgatappavediteheva oppammehi tathÃgataæ ÃrÃdhesuæ tosesuæ pasÃdesuæ tesa¤ca tathÃgato pasanno 'sÃdhu'ti abbhanumodi. 3. Yathà và pana mahÃrÃja kappako ra¤¤o santakeneva suvaïïaphaïakena ra¤¤o uttamaÇgaæ pasÃdhayamÃno rÃjÃnaæ ÃrÃdheti toseti pasÃdeti, tassa ca rÃjà pasanno 'sÃdhu' ti abbhanumodati yathicchitamanuppadeti, evameva kho mahÃrÃja cÃtumeyyakà ca sakyà brahmà ca sahampati tathÃgatappavediteheva opammehi tatÃgataæ ÃrÃdhesuæ tosesuæ pasÃdesuæ tesa¤ca tathÃgato pasanno 'sÃdhu'ti abbhanumodi. Yathà và pana mahÃrÃja saddhivihÃriko upajjhÃyÃbhataæ piï¬apÃtaæ gahetvà upajjhÃyassa upanÃmento upajjhÃyaæ ÃrÃdheti toseti pasÃdeti, ta¤ca upajjhÃyo pasanno 'sÃdhu' ti abbhanumodati, evameva kho mahÃrÃja cÃtumeyyakÃca sakyà brahmà ca sahampati tathÃgatappavediteheva opammehi tathÃgataæ ÃrÃdhesuæ tosesuæ pasÃdesuæ. [PTS Page 211] [\q 211/] tesa¤ca tathÃgato pasanno 'sÃdhu'ti abbhanumoditvà sabbadukkhaparimuttiyà dhammaæ desesÅ"ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ"ti. TathÃgatasabba¤¤utÃpa¤ho dasamo. Sabba¤¤uta¤Ãïavaggo catuttho. (Imasmiæ vagge dasa pa¤hÃ. ) [SL Page 187] [\x 187/] 5. Santhavavaggo 1. Santhavapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, bhÃsitampetaæ bhagavatÃ- 'SanthavÃto bhayaæ jÃtaæ, niketà jÃyatÅ rajo Aniketamasanthavaæ, etaæ ve munidassana'nti. Puna ca bhaïitaæ 'VihÃre kÃraye ramme vÃsayettha bahussute'ti. Yadi bhante nÃgasena tathÃgatena bhaïitaæ 'santhavÃto bhayaæ jÃtaæ, niketà jÃyatÅ rajo. Aniketamasanthavaæ, etaæ ve munidassananti', tena hi 'vihÃre kÃraye ramme vÃsayettha bahussute'ti yaæ vacanaæ, taæ micchÃ. Yadi tathÃgatena bhaïitaæ 'vihÃre kÃraye ramme vÃsayettha bahussute'ti, tena hi 'santhavÃto bhayaæ jÃtaæ, niketà jÃyatÅ rajo, aniketamasanthavaæ, etaæ ve munidassananti', tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo"ti. [PTS Page 212] [\q 212/] 2. "BhÃsatampetaæ mahÃrÃja bhagavatÃ- 'SanthavÃto bhayaæ jÃtaæ niketà jÃyatÅ rajo Aniketamasanthavaæ etaæ ve munidassana'nti. Bhaïita¤ca 'vihÃre karaye ramme vÃsayettha bahussute'ti. Yaæ mahÃrÃja bhagavatà bhaïitaæ 'santhavÃto bhayaæ jÃtaæ niketà jÃyatÅ rajo, aniketamasantavaæ etaæ ve munidassananti', taæ sabhÃvavacanaæ asesavacanaæ nippariyÃyavacanaæ samaïÃnucchavaæ samaïasÃruppaæ samaïapatirÆpaæ samaïÃrahaæ samaïagocaraæ samaïapaÂipadà samaïapaÂipatti. YathÃmahÃrÃja Ãra¤¤ako migo ara¤¤e pavane caramÃno nirÃlayo aniketo yathicchakaæ sayati, evameva kho mahÃrÃja bhikkhÆnà 'santhavÃto bhayaæ jÃtaæ niketà jÃyatÅ rajo, aniketamasanthavaæ etaæ ve munidassananti' cintetabbaæ. 3. Yaæ pana mahÃrÃja bhagavatà bhaïitaæ 'vihÃre kÃraye ramme vÃsayettha bahussute'ti, taæ dve atthavase sampassamÃnena bhagavatà bhaïitaæ. Katame dve? VihÃradÃnaæ nÃma sabbÃbuddhehi vaïïitaæ anumataæ thomitaæ pasatthaæ. Taæ te vihÃradÃnaæ datvà jÃtijarÃmaraïà parimuccissantÅ'ti. Ayaæ tÃva paÂhamo Ãnisaæso vihÃradÃne. Puna ca paraæ vihÃre vijjamÃne bhikkhuniyo byattasaæketà bhavissanti, sulabhaæ dassanaæ dassanakÃmÃnaæ, anikete dussanà bhavissantÅti ayaæ dutiyo Ãnisaæso vihÃradÃne. Ime dve [SL Page 188] [\x 188/] Atthavase sampassamÃnena bhagavatà bhaïitaæ [PTS Page 213 [\q 213/] ']vihÃre kÃraye ramme. VÃsayettha bahussute'ti. Na tattha buddhaputtena Ãlayo karaïÅyo nikete"ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. Santhavapa¤ho paÂhamo. 2. Udarasa¤¤atapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatÃ- 'UttiÂÂhe nappamajjeyya udare saæyato siyÃ'ti. Puna ca bhagavatà bhaïitaæ 'ahaæ kho panudÃyi appekadà iminà pattena samatittikampi bhu¤jÃmi bhiyyo'pi bhu¤jÃmÅ'ti. Yadi bhante nÃgasena bhagavatà bhaïitaæ 'uttiÂÂhe nappamajjeyya udare saæyato siyÃ'ti, tena hi 'ahaæ kho panudÃyi appekadà iminÃpattena samatittikampi bhu¤jÃmi, bhiyyo'pi bhu¤jÃmÅ'ti yaæ vacanaæ taæ micchÃ. Yadi tathÃgatena bhaïitaæ 'ahaæ kho panudÃyi appekadà iminà pattena samatittikampi bhu¤jÃmi bhiyyo'pi bhu¤jÃmÅ'ti, tena hi 'uttiÂÂhe nappamajjeyya, udare saæyato siyÃ'ti tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo"ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'uttiÂÂhe nappamajjeyya udare saæyato siyÃ'ti. Bhaïita¤ca 'ahaæ kho panudÃyi appekadà iminà pattena samitittikampi bhu¤jÃmi, bhiyyo'pi bhu¤jÃmÅ'ti. Yaæ mahÃrÃja bhagavatà bhaïitaæ 'uttiÂÂhe nappamajjeyya udare saæyato siyÃ'ti, [PTS Page 214] [\q 214/] taæ sabhÃvavacanaæ asesavacanaæ nissesavacanaæ nippariyÃyavacanaæ bhÆtavacanaæ tacchavacanaæ yÃthÃvavacanaæ aviparÅtavacanaæ isivacanaæ munivacanaæ bhagavantavacanaæ arahantavacanaæ paccekabuddhavacanaæ jinavacanaæ sabba¤¤ucavanaæ tathÃgatassa arahato sammÃsambuddhassa vacanaæ udare asaæyato mahÃrÃja pÃïampi hanati, adinnampi Ãdiyati, paradÃrampi gacchati, musÃ'pi bhaïati, majjampi pivati, mÃtarampi jÅvità voropeti, pitarampi jÅvità voropeti, arahantampi jÅvità voropeti, saÇghamapi bhindati, duÂÂhena cittena tathÃgatassa lohitampi uppÃdeti. Nanu mahÃrÃja devadatto udare asaæyato saÇghaæ bhinditvà kappaÂÂhiyaæ kammaæ Ãyuhi? EvarÆpÃni mahÃrÃja a¤¤Ãni'pi bahuvidhÃni kÃraïÃni disvà bhagavatà bhaïitaæ 'uttiÂÂhe nappamajjeyya udare saæyato siyÃ'ti. [SL Page 189] [\x 189/] 3. Udare saæyato mahÃrÃja catusaccÃbhisamayaæ abhisameti, cattÃri sÃma¤¤aphalÃni sacchikaroti, catusu paÂisambhidÃsu aÂÂhasu samÃpattisu chasu abhi¤¤Ãsu vasÅbhÃvaæ pÃpuïÃti, kevala¤ca samaïadhammaæ pÆreti. Nanu mahÃrÃja sukapotako udare saæyato hutvà yÃva tÃvatiæsabhavanaæ kampetvà sakkaæ devÃnamindaæ upaÂÂhÃnamÆpanesi. EvarÆpÃni mahÃrÃja a¤¤Ãni'pi bahuvidhÃni kÃraïÃni disvà bhagavatà bhaïitaæ 'uttiÂÂhe nappamajjeyya udare saæyato siyÃ'ti. Yaæ pana mahÃrÃja bhagavatà bhaïitaæ 'ahaæ kho panudÃyi appekadà iminà pattena samatittikampi bhu¤jÃmi, bhiyyo'pi bhu¤jÃmÅ'ti taæ katakiccena niÂÂhitakiriyena siddhatthena vusitavosÃnena nirÃvaraïena sabba¤¤utà sayambhunà tathÃgatena attÃnaæ upÃdÃya bhaïitaæ. Yathà mahÃrÃja vantassa virittassa anuvÃsitassa [PTS Page 215] [\q 215/] Ãturassa sappÃyakiriyà icchitabbà hoti, evameva kho mahÃrÃja sakilesassa adiÂÂhasaccassa udare saæyamo karaïÅyo hoti yathà mahÃrÃja maïiratanassa sappabhÃsassa jÃtimantassa abhijÃtiparisuddhassa majjananighaæsanaparisodhanena karaïÅyo na hoti, evameva kho mahÃrÃja tathÃgatassa buddhavisaye pÃramiæ gatassa kiriyÃkaraïesu Ãvaraïaæ na hotÅ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ"ti. Udarasaæyatapa¤ho dutiyo. 3. Bhagavato appÃbÃdhatÃpa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatà 'ahamasmi bhikkhave brÃhmaïo yÃcayogo sadÃpayatapÃïÅ antimadehadharo anuttaro bhisakko sallakatto'ti. Puna ca bhaïitaæ bhagavatà 'etadaggaæ bhikkhave mama sÃvakÃnaæ bhikkhÆnaæ appÃbÃdhÃnaæ yadidaæ bakkulo'ti. Bhagavato ca sarÅre bahukkhattuæ ÃbÃdho uppanno dissati. Yadi bhante nÃgasena tathÃgato anuttaro, tena hi 'etadaggaæ bhikkhave mama sÃvakÃnaæ bhikkhÆnaæ appÃbÃdhÃnaæ yadidaæ bakkulo'ti yaæ vacanaæ taæ micchà yadi thero bakkulo appÃbÃdhÃnaæ aggo, tena hi 'ahamasmi bhikkhave brÃhmaïo yÃcayogo sadà payatapÃïi antimadehadharo anuttaro bhisakko sallakakatto'ti, tampi vacanaæ micchà ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo"ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'ahamasmi bhikkhave brÃhmaïo yÃcayogo sadÃpayatapÃïi antimadehadharo anuttaro bhisakko sallakatto'ti. Bhaïita¤ca 'etadaggaæ [SL Page 190] [\x 190/] Bhikkhave mama sÃvakÃnaæ bhikkhÆnaæ appÃbÃdhÃnaæ yadidaæ bakkulo'ti. Ta¤ca pana bÃhirÃnaæ ÃgamÃnaæ adhigamÃnaæ pariyattÅnaæ attani [PTS Page 216] [\q 216/] vijjamÃnataæ sandhÃya bhÃsitaæ. Santi kho panamahÃrÃja bhagavato sÃvakà ÂhÃnacaÇkamikÃ. Te ÂhÃnena caÇkamena divÃrattiæ vÅtinÃmenti. Bhagavà pana mahÃrÃja ÂhÃnena caÇkamena nissajjÃya sayanena divÃrattiæ vÅtinÃmeti. Ye te mahÃrÃja bhikkhÆ ÂhÃnacaÇkamikà te tena aÇgena atirekÃ. Santi kho pana mahÃrÃja bhagavato sÃvakà ekÃsanikÃ. Te jÅvitahetu'pi dutiyaæ bhojanaæ na bhu¤janti. Bhagavà pana mahÃrÃja dutiyampi yÃva tatiyampi bhojanaæ bhu¤jati. Ye te mahÃrÃja bhikkhÆ ekÃsanikà te tena aÇgena atirekÃ. AnekavidhÃni mahÃrÃja tÃni kÃraïÃni tesaæ tesaæ taæ taæ sandhÃya bhaïitÃni bhagavà pana mahÃrÃja anuttaro sÅlena samÃdhinà pa¤¤Ãya vimuttiyà vimutti¤Ãïadassanena, dasahi ca balehi catÆhi vesÃrajjehi aÂÂhÃrasehi buddhadhammehi chahi asÃdhÃraïehi ¤Ãïehi. Kevale ca buddhavisaye taæ sandhÃya bhaïitaæ 'ahamasmi bhikkhave brÃhmaïo yÃcayogo sadÃpayatapÃïi antimadehadharo bhisakko sallakatto'ti. 3. Idha mahÃrÃja manusse eko jÃtimà hoti, eko dhanavÃ, eko vijjavÃ, eko sippavÃ, eko sÆro eko vicakkhaïo. Sabbe 'pete abhibhaviya rÃjà yeva tesaæ uttamo hoti. Evameva kho mahÃrÃja bhagavà sabbasattÃnaæ aggo jeÂÂho seÂÂho. Yaæ panÃyasmà bakkulo appÃbÃdho ahosi, taæ abhinÅbhÃravasena. So hi mahÃrÃja anomadassissa bhagavato udaravÃtÃbÃdhe uppanne vipassissa ca bhagavato aÂÂhasaÂÂhiyà ca bhikkhusatasahassÃnaæ tiïapupphakaroge uppanne sayaætÃpaso samÃno nÃnÃbhesajjehi taæ byÃdhi apanetvà appÃbÃdhataæ patto. Bhaïita¤ca 'etadaggaæ bhikkhave mama sÃvakÃnaæ bhikkhÆnaæ appÃbÃdhÃnaæ yadidaæ bakkulo'ti. Bhagavato mahÃrÃja vyÃdhimhi uppajjante'nati anuppajjante'pi dhÆtaÇgaæ Ãdiyante'pi anÃdiyante'pi [PTS Page 217] [\q 217/] natthi bhagavatà sadiso koci satto. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena saæyuttanikÃyavarala¤jake 'yÃvatà bhikkhave sattà apadà và dÅpadà và catuppadà và bahuppadà và rÆpino và arÆpino và sa¤¤ino và asa¤¤ino và nevasa¤¤inÃsa¤¤ino và tathÃgato tesaæ aggamakkhÃyati arahaæ sammÃsambuddho'ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. Bhagavato appabÃdhapa¤ho tatiyo. [SL Page 191] [\x 191/] 4. AnuppannamagguppÃdaka - pa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatà 'tathÃgato bhikkhave arahaæ sammÃsambuddho anuppannassa maggassa uppÃdetÃ'ti. Puna ca bhaïitaæ 'addasà kho'haæ bhikkhave purÃïaæ maggaæ purÃïaæ a¤jasaæ pubbakehi sammÃsambuddhehi anuyÃtanti. Yadi bhante nÃgasena tathÃgato anuppannassa maggassa uppÃdetÃ, tena hi 'addasà kho'haæ bhikkhave purÃïaæ maggaæ purÃïaæ a¤jasaæ pubbakehi sammÃsambuddhehi anuyÃtanti yaæ vacanaæ, taæ micchÃ. Yadi tatÃgatena bhaïitaæ 'addasà kho' haæ bhikkhave purÃïaæ maggaæ purÃïaæ a¤jasaæ pubbakehi sammÃsambuddhehi anuyÃta'nti, tena'tathÃgato bhikkhave arahaæ sammÃsambuddho anuppannassa maggassa uppadetÃ'ti. Pi vacanaæ micchà ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppato so tayà nibbÃhitabbo"ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'tathÃgato bhikkhave arahaæ sammÃsambuddho anuppannassa maggassa uppÃdetÃ'ti. Bhaïita¤ca 'addasà kho'haæ bhikkhave purÃïaæ maggaæ purÃïaæ a¤jasaæ pubbakehi sammÃsambuddhehi anuyÃtanti. ' Taæ dvayampi sabhÃvavacanameva pubbakÃnaæ mahÃrÃja tathÃgatÃnaæ antaradhÃnena asati anusÃsake maggoantaradhÃyi. So taæ tathÃgato maggaæ luggaæ paluggaæ rÆÊhaæ pihitaæ paÂicchannaæ asa¤caraïaæ [PTS Page 218] [\q 218/] pa¤¤Ãcakkhunà sammasamÃno addasà pubbakehi sammÃsambuddhehi anuyÃtaæ. TaækÃraïà Ãha 'addasÃkho'haæ bhikkhave purÃïaæ maggaæ purÃïaæ a¤jasaæ pubbakehi sammÃsambuddhehi anuyÃtanti' pubbakÃnaæ mahÃrÃja tathÃgÃtÃnaæ antaradhÃnena asati anusÃsake luggaæ paluggaæ rÆÊhaæ pihitaæ paÂicachannaæ asa¤caraïaæ maggaæ yaæ 'dÃni tathÃgato sa¤caranaæ akÃsi, taækÃraïà Ãha 'tathÃgato bhikkhave arahaæ sammÃsambuddho anuppannassa maggassa uppÃdetÃ'ti. 3. Idha mahÃrÃja ra¤¤o cakkavattissa antaradhÃnena maïiratanaæ girisikharantare nilÅyati. Aparassa cakkavattissa sammà paÂipattiyà upagacchati. Api nÆ kho taæ mahÃrÃja maïiratanaæ tassa pakatanti?" "Na hi bhante. PÃkatikaæ yeva taæ bhante maïiratanaæ. Tena pana nibbattanti. " "Evameva kho mahÃrÃja pÃkatiæ pubbakehi tathÃgatehi anuciïïaæ aÂÂhaÇgikaæ sivaæ maggaæasati anusÃsake luggaæ paluggaæ rÆÊhaæ pihitaæ paÂicchannaæ asa¤caraïaæ bhagavà pa¤¤Ã- [SL Page 192] [\x 192/] Cakkhunà sammasamÃno uppÃdesi, sa¤caraïaæ akÃsi. TaækÃraïà Ãha: 'tathÃgato bhikkhave arahaæ sammÃsambuddho anuppannassa maggassa uppÃdetÃ'ti. Yathà và pana mahÃrÃja santaæ yeva puttaæ yoniyà janayitvà mÃtà 'janikÃ'ti vuccati, evameva kho mahÃrÃja tathÃgato santaæ yeva maggaæ luggaæ paluggaæ rÆÊhaæ pihitaæ paÂicchannaæ asa¤caraïaæ pa¤¤Ãcakkhunà sammasamÃno uppÃdesi sa¤caranaæ akÃsi. TaækÃraïà Ãha: 'tathÃgato bhikkave arahaæ sammÃsambuddho anuppannassa maggassa uppÃdetÃ'ti. 4. Yathà và pana mahÃrÃja koci puriso yaæ ki¤ci naÂÂhaæ passati, tena taæ bhaï¬aæ nibbattitanti jano voharati, evameva kho mahÃrÃja tatÃgato santaæ yeva maggaæ luggaæ paluggaæ rÆÊhaæ pihitaæ paÂicchannaæ asa¤caraïaæ sammasamÃno uppÃdesi [PTS Page 219] [\q 219/] sa¤caraïaæ akÃsi. TaækÃraïà Ãha: tathÃgato bhikkhave arahaæ sammÃsambuddho anuppannassa maggassa uppÃdetÃ'ti. Yathà và pana mahÃrÃja koci puriso vanaæ sodhetvà bhumiæ nÅharati. 'Tassa sà bhumÅ'ti jano voharati. Na vesà bhumi tena pavattitÃ. Taæ bhumiæ kÃraïaæ katvà bhumisÃmiko nÃma hoti. Evameva kho mahÃrÃja tathÃgato santaæ yeva maggaæ luggaæ paluggaæ rÆlhaæ pihitaæ paÂicchannaæ asa¤caraïaæ pa¤¤Ãcakkhunà sammasamÃno uppÃdesi, sa¤caraïaæ akÃsi. TaækÃraïà Ãha: 'tathÃgato bhikkhave arahaæ sammÃsambuddho anuppannassa maggassa uppÃdetÃ'ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂacchÃmÅ" ti. AnuppannamagguppÃdakapa¤ho catuttho. 5. Lomasakassapa pa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatà 'pubbevÃhaæ manussabhuto samÃno sattÃnaæ aviheÂhakajÃtiko ahosÅ'nti. Puna ca bhaïitaæ 'lomasakassapo nÃma isi samÃno anekasate pÃïe ghÃtayitvà vÃjapeyyaæ mahÃya¤¤aæ yajÅ'ti. Yadi bhante nÃgasena bhagavatà bhaïitaæ 'pubbevÃhaæ manussabhuto samÃno sattÃnaæ aviheÂhakajÃtiko ahosinti, ' tena hi 'lomasakassapena isinà anekasate pÃïe ghÃtayitvà vÃjapeyyaæ mahÃya¤¤aæ yajitanti' yaæ vacanaæ, taæ micchÃ. Yadi lomasakassapena isinà anekasate pÃïe ghÃtayitvà [SL Page 193] [\x 193/] VÃjapeyyaæ mahÃya¤¤aæ yajitaæ, tena hi 'pubbevÃhaæ manussabhuto samÃno sattÃnaæ aviheÂhakajÃtiko ahosinti' tampi vacanaæ micchà ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo"ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'pubbevÃhaæ manussabhuto samÃno sattÃnaæ aviheÂhakajÃtiko ahosinti. ' Lomasakassapena ca isinà anekasate pÃïe [PTS Page 220] [\q 220/] ghÃtayitvà vÃjapeyyaæ mahÃya¤¤aæ yajitaæ. Ta¤ca pana rÃgavasena visa¤¤inà no sacetanenÃ" ti. "AÂÂhime bhante nÃgasena puggalà pÃïaæ hananti. Katame aÂÂha? Ratto rÃgavasena pÃïaæ hanati, duÂÂho dosavasena pÃïaæ hanti, muÊho mohavasena pÃïaæ hanti, mÃnÅ mÃnavasena pÃïaæ hanti. Luddho lobhavasena pÃïaæ hanti, aki¤cano jÅvikatthÃya pÃïaæ hanti. BÃlo hassavasena-108. PÃïaæ hanti, rÃjà vinayanavasena pÃïaæ hanti. Ime kho bhante nÃgasena aÂÂha puggalà pÃïaæ hanti. PÃkatikaæyeva bhante nÃgasena bodhisattena katanti?" "Na mahÃrÃja pakatikaæ bodhisattena kataæ. Yadi mahÃrÃja bodhisatto pakatibhÃvena onameyya mahÃya¤¤aæ yajituæ, nayimaæ gÃthaæ bhaïeyya. "SasamuddapariyÃyaæ mahiæ sÃgarakuï¬alaæ Na icche saha nindÃya evaæ sayha vijÃnahÅ'ti. 3. EvaævÃdÅ mahÃrÃja bodhisatto sahadassanena candavatiyà rÃjaka¤¤Ãya visa¤¤Å ahosi. Khittacitto ratto visa¤¤Åbhuto ÃkulÃkulo turitaturito. So tena vikkhittahantaluÊitacittena mahatimahÃpasughÃtagalaruhirasa¤cayaæ vÃjapeyyaæ mahÃya¤¤aæ yaji. Yathà mahÃrÃja ummattako khittacitto jalitampi jÃtavedaæ akkamati, kupitampi ÃsÅvisaæ gaïhÃti, mattampi hatthiæ upeti, samuddampi atÅradassiæ pakkhandati, candanikampi oligallampi omaddati, kaïÂakÃdhÃnampi abhirÆhati, papÃte'pi patati. Asucimpi bhakkhati, naggo'pi vÅthiyaæ carati, a¤¤ampi bahuvidhaæ akiriyaæ karoti, evameva kho mahÃrÃja bodhisatto saha dassanena candavatiyà rÃjaka¤¤Ãya visa¤¤i ahosi khittacitto. Visa¤¤Åbhuto ÃkulÃkulo turitaturito tena vikkhittabhantaluÊitacittena mahatimahÃpasughÃtagalaruhirasa¤cayaæ vÃjapeyyaæ [PTS Page 221] [\q 221/] mahà ya¤¤aæ yaji. Khittacittena mahÃrÃja kataæ pÃpaæ diÂÂhadhammepi -------- 108. A¤¤Ãïavasena (ka) [SL Page 194] [\x 194/] Na mahÃsavajjaæ hoti, samparÃye vipÃkena'pi no tathÃ. Idha mahÃrÃja koci ummattako vajjhamÃpajjeyya, tassa tumhe kiæ daï¬aæ dhÃrethÃ?" Ti. 4. "Ko bhante ummattakassa daï¬o bhavissati? Taæ mayaæ pothÃpetvà nÅharÃpema 'eso' ca tassa daï¬o'ti. Iti kho mahÃrÃja ummattakassa aparÃdhe daï¬o'pi na bhavati. Tasmà ummattakassa kate'pi na doso bhavati satekiccho. Evameva kho mahÃrÃja lomasakassapo isi sahadassanena candavatiyà rÃjaka¤¤Ãya visa¤¤Å ahosi. Khittacitto ratto visa¤¤Åbhuto visaÂapayÃto ÃkulÃkulo turitaturito. Tena vikkhittabhantaluÊitacittena mahatimahÃpasughÃtagalaruhirasa¤cayaæ vÃjapeyyaæ mahÃya¤¤aæ yaji. Yadà ca pana pakaticitto ahosi paÂiladdhasati, tadà punadeva pabbajitvà pa¤cÃbhi¤¤Ãyo nibbattetvà brahmalokupago ahosÅ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. Lomasakassapa pa¤ho pa¤camo. 6. ChaddantajotipÃla pa¤ho Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatÃ: 'Chaddanto nÃgarÃjà 'Vadhissametanti parÃmasanto KÃsÃvamaddakkhi dhajaæ isÅnaæ Dukkhena phuÂÂhassudapÃdi sa¤¤Ã Arahaddhajo sabbhi avajjharÆpo'ti. Puna ca bhaïitaæ 'jotipÃlamÃïavo samÃno kassapaæ bhagavantaæ arahantaæ sammÃsambuddhaæ muï¬akavÃdena samaïakavÃdena asabbhÃhi pharusÃhi vÃcÃhi akkosi paribhÃsÅ'ti. Yadi bhante nÃgasena bodhisatto tiracchÃnagato samÃno kÃsÃvaæ abhipÆjayi, tena hi 'jotipÃlena [PTS Page 222] [\q 222/] mÃïavena kassapo bhagavà arahaæ sammÃsambuddho muï¬akavÃdena samaïakavÃdena asabbhÃhi pharusÃhi vÃcÃhi akkuÂÂho paribhÃsito'ti yaæ vacanaæ, taæ micchÃ. Yadi jotipÃlena mÃïavena kassapo bhagavà arahaæ sammÃsambuddho muï¬akavÃdena samaïakavÃdena asabbhÃhi pharusÃhi vÃcÃhi akkuÂÂho paribhÃsito, tena hi 'chaddantena nÃgarÃjena kÃsÃvaæ pÆjitanti' tampivacanaæ miccÃ. Yadi tiracchÃnagatena [SL Page 195] [\x 195/] Bodhisattena kakkhaÊakharakaÂukavedanaæ vediyamÃnena luddakena nivatthaæ kÃsÃvaæ pÆjitaæ, kiæ manussabhuto samÃno paripakka¤Ãïo paripakkÃya bodhiyà kassapaæ bhagavantaæ arahantaæ sammÃsambuddhaæ dasabalaæ lokanÃyakaæ uditoditaæ jalitabyÃmobhÃsaæ pavaruttamaæ pavararucirakÃsikakÃsÃvamabhipÃrutaæ disvà na pÆjayi? Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo" ti. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'chaddanto nÃgarÃjÃ, 'Vadhissametanti parÃmasanto KÃsÃvamaddakkhi dhajaæ isÅnaæ Dukkhena phuÂÂhassudapÃdi sa¤¤Ã Arahaddhajo sabbhÅ avajjharÆpo'ti. JotipÃlena ca mÃïavena kassapo bhagavà arahaæ sammÃsambuddho muï¬akavÃdena samaïakavÃdena asabbhÃhi pharusÃhi vÃcÃhi akkuÂÂho paribhÃsito. Ta¤ca pana jÃtivasena kulavasena. JotipÃlo mahÃrÃja mÃïavo assaddhe appasanne kule paccÃjÃto, tassa mÃtÃpitaro bhaginibhÃtaro dÃsidÃsaveÂakaparicÃrakamanussà brahmadevatà brahmagarukÃ. Te 'brÃhmaïà yeva uttamà pavarÃ'ti. Avasese pabbajite garahanti jigucchanti. Tesaæ taæ vacanaæ sutvà jotipÃlo mÃïavo ghaÂikÃrena kumbhakÃrena satthÃraæ dassanÃya pakkosito evamÃha 'kimpana te muï¬akena samaïakena diÂÂhenÃ?'Ti. Yathà [PTS Page 223] [\q 223/] mahÃrÃja amataæ visamÃsajja-109. Tittakaæ, yathà ca sÅtudakaæ aggimÃsajja uïhaæ hoti, evameva kho mahÃrÃja jotipÃlo mÃïavo assaddhe appasanne kule paccÃjÃto. So kulavasena andho hutvà tathÃgataæ akkosi paribhÃsi. Yathà mahÃrÃja jalitapajjalito mahÃaggikkhandho sappabhÃso udakamÃsajja upahatappabhÃtejo sÅtalo kÃlako bhavati paripakkanigguï¬iphalasadiso, evameva kho mahÃrÃja jotipÃlo mÃïavo pu¤¤avà saddho ¤ÃïavipulappabhÃso-110. Assaddhe appasanne kule paccÃjÃto, so kulavasena andho hutvà tathÃgataæ akkosi paribhÃsi, upagantvà ca buddhaguïama¤¤Ãya ceÂakabhutoviya ahosi. JinasÃsane pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà brahmalokupago ahosÅ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ"ti. ChaddantajotipÃlapa¤ho chaÂÂho. ------------ 109. DvisamÃpajja. (Ma. ) 110. ¥ÃïavipulasappabhÃso. (Ma) [SL Page 196] [\x 196/] 7. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatà 'ghaÂikÃrassa kumbhakÃrassa Ãvesanaæ sabbaæ temÃsaæ ÃkÃsacchadanaæ aÂÂhÃsi na cÃbhivassÅ'ti. Punaca bhaïitaæ kassapassa tathÃgatassa kuÂi ovassatÅ'ti. Kissa pana bhante nÃgasena tathÃgatassa evamussannakusalamÆlassa kuÂi ovassati? TathÃgatassa nÃma so ÃnubhÃvo icchitabbo yadi bhante nÃgasena ghaÂikÃrassa kumbhakÃrassa Ãvesanaæ anovassaæ ÃkÃsacchadanaæ ahosi, tena hi 'tathÃgatassa kuÂi ovassatÅ'ti yaæ vacanaæ taæ micchÃ. Yadi tathÃgatassa kuÂi ovassati. Tena hi 'ghaÂikÃrassa kumbakÃrassa Ãvesanaæ anovassakaæ ahosi ÃkÃsacchadananti' tampi vacanaæ micchà ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo'ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'ghaÂÅkÃrassa kumbhakÃrassa Ãvesanaæ sabbaæ temÃsaæ ÃkÃsacchadanaæ [PTS Page 224] [\q 224/] aÂÂhÃsi na cÃbhivassÅ'ti. Bhaïita¤ca 'kassapassa tathÃgatassa kuÂi ovassatÅ'ti. GhaÂÅkÃro mahÃrÃja kumbhakÃro sÅlavà kalyÃnadhammo ussannakusalamÆlo andhe jiïïe mÃtÃpitaro poseti. Tassa asammukhà anÃpucchÃyevassa ghare tiïaæ haritvà bhagavato kuÂiæ chÃdesuæ. So tena tiïaharaïena akampitaæ asa¤calitaæ susaïÂhitaæ vipulamasamaæ pÅtiæ paÂilabhi. Bhiyyo somanassa¤ca atulaæ uppÃdesi 'aho vata me bhagavà lokuttamo suvissattho?'Ti. Tena tassa diÂÂhadhammiko vipÃko nibbatto. Na hi mahÃrÃja tathÃgato tÃvatakena vikÃrena calati. Yathà mahÃrÃja sineru girirÃjà anekasatasahassavÃtasampahÃrenÃpi na kampati na calati, mahodadhivarapavarasÃgaro anekasatanahutamahÃgaÇgÃsatasahassehipi na pÆrati, na vikÃramÃpajjati, evameva kho mahÃrÃja tathÃgato na tÃvatakena vikÃrena calati. Yaæ pana mahÃrÃja tathÃgatassa kuÂi ovassati. Taæ mahato janakÃyassa anukampÃya. Dve 'me mahÃrÃja atthavase sampassamÃnà tathÃgatà sayaæ nimmitaæ paccayaæ na paÂisevanti 'ayaæ aggadakkhiïeyyo satthÃ'ti bhagavato paccayaæ datvà devamanussà sabbaduggatito parimuccissantÅti. 'PÃÂihÃriyaæ dassetvà vuttiæ pariyesantÅ'ti mà a¤¤e upavadeyyunti, ime dve atthavase sampassamÃnà tathÃgatà sayaæ nimmitaæ paccayaæ na paÂisevanti. Yadi mahÃrÃja sakko và taæ kuÂiæ anovassaæ kareyya brahmà và sayaævÃ, sÃvajjaæ bhaveyya taæ yeva karaïaæ-111. Sadosaæ saniggahaæ. Ime vibhÆtaæ-112. Katvà lokaæ sammohenti --------- 111. KÃraïaæ (sÅ. Mu. ) 112. Vibhuyaæ (sÅ. Mu. ) [SL Page 197] [\x 197/] Adhikataæ karontÅ'ti. Tasmà taæ kÃraïaæ vijjanÅyaæ. Na mahÃrÃja tathÃgatà vatthuæ yÃvanti. TÃya avattuyÃcanÃya aparibhÃsiyà bhavantÅ"ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" [PTS Page 225] [\q 225/] ti. GhaÂÅkÃrapa¤ho sattamo. 8. BrÃhmanarÃjavÃdapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ tathÃgatena 'abhamasmi bhikkhave brÃhmaïo yÃcayogo'ti. Puna ca bhaïitaæ 'rÃjÃhamasmi selÃ'ti. Yadi bhante nÃgasena bhagavatà bhaïitaæ 'ahamasmi bhikkhave brÃhmano yÃcayogo'ti, tena hi 'rÃjÃ'hamasmi selÃ'nati yaæ vacanaæ, taæ micchÃ. Yadi tathÃgatena bhaïitaæ 'rÃjÃhamasmi selÃ'ti, tena hi 'ahamasmi bhikkhave brÃhmaïo yÃcayogo'ti tampi vacanaæ micchÃ. Khattiyo và hi bhaveyya brÃhmaïo vÃ, natthi ekÃya jÃtiyà dvevaïïà nÃma. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo"ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'ahamasmi bhikkhave brÃhmaïo yÃcayogo'ti. Puna ca bhaïitaæ 'rÃjÃhamasmi selÃ'ti. Tattha kÃraïaæ atthi yena kÃraïena tathÃgato brahmaïo ca rÃjà ca hotÅ" ti. "Kiæ pana taæ bhante nÃgasena kÃraïaæ yena kÃraïena tathÃgato brÃhmaïo ca rÃjà ca hotÅ?" Ti. "Sabbe mahÃrÃja pÃpakà akusalà dhammà tathÃgatassa bÃhità pahÅnà apagatà byapagatà ucchinnà khÅïà khayaæ pattà nibbutà upasantÃ, tasmà tathÃgato brÃhmaïoti vuccati. BrÃhmaïo nÃma saæsayamanekaæsaæ vimatipathaæ dvÅtivatto. BhagavÃ'pi mahÃrÃja saæsayamanekaæsaæ vimatipathaæ dvÅtivatto. Tena kÃraïena tathÃgato 'brahmaïo'ti vuccati. BrÃhmaïo nÃma sabbabhavagatiyoninissaÂo malarajagatavippamutto asahÃyo bhagavÃ'pi mahÃrÃja sabbabhavagatiyoninissaÂo malarajagatavippamutto asahÃyo tena kÃraïena tathÃgato 'brahmaïo'ti vuccati. 3. BrÃhmaïo nÃma aggaseÂÂhavarapavaradibbavihÃrabahulo, bhagavÃ'pi mahÃrÃja aggaseÂÂhavarapavaradibbavihÃrabahulo. TenÃpi kÃraïena tathÃgato 'brÃhmaïo'ti vuccati. [SL Page 198] [\x 198/] BrÃhmaïo nÃma ajjhayana - ajjhÃpana - dÃna - paÂiggahana - damasaæyama - niyama - pubbÃnusatthi paveïi vaæsa - dhÃraïo. BhagavÃ'pi mahÃrÃja ajjhayana - ajjhÃpanadÃnapaÂiggahanadamasaæyamaniyamapubbajinÃciïïÃnusatthipaveïivaæsa- - [PTS Page 226] [\q 226/] dhÃraïo. TenÃpi kÃraïena tathÃgato brÃhmaïo'ti vuccati. BrÃhmaïo nÃma brahÃsukhavihÃrajjhÃnajhÃyÅ. BhagavÃ'pi mahÃrÃja brahÃsukhavihÃrajjhÃnajhÃyÅ. TenÃpi kÃraïena tathÃgato 'brahmaïo'ti vuccati. 'BrÃhmaïo nÃma sabbabhavÃbhavagatisu abhijÃtivattitamanucaritaæ jÃnÃti. BhagavÃ'pi mahÃrÃjasabbabhavagatisu abhijÃtivattitamanucaritaæ jÃnÃti. TenÃpi kÃraïena tathÃgato 'brÃhmaïo'ti vuccati. BrÃhmaïo'ti mahÃrÃja bhagavato netaæ nÃmaæ mÃtarà kataæ, na pitarà kataæ, na bhÃtarà kataæ, na bhaginiyà kataæ, na mittÃmaccehi kataæ, na ¤ÃtisÃlohitehi kataæ, na samaïabrÃhmaïehi kataæ, na devatÃhi kataæ. Vimokkhantikametaæ buddhÃnaæ bhagavantÃnaæ nÃmaæ bodhiyÃyeva mÆle mÃrasenaæ vidhimitvà atÅtÃnÃgatapaccuppanne pÃpake akusale dhamme bÃhetvà saha sabba¤¤uta¤Ãïassa paÂilÃbhà paÂiladdhapÃtubhÆtasamuppannamatte sacchikà pa¤¤atti yadidaæ 'brÃhmano'ti. Tena kÃranena tathÃgato vuccati 'brÃhmaïo'ti. " 4. "Kena pana bhante nÃgasena kÃraïena tathÃgato vuccati 'rÃjÃ" ti. "RÃjà nÃma mahÃrÃja yo koci rajjaæ kÃreti lokamanusÃsati bhagavÃ'pi mahÃrÃja dasasahassiyaæ-113. LokadhÃtuyà dhammena rajjaæ kÃreti, sadevakaæ lokaæ samÃrakaæ sabrahmakaæ sassamaïabrÃhmaïiæ pajaæ anusÃsati. TenÃpi kÃraïena tathÃgato vuccati 'rÃjÃ'ti. RÃjà nÃma mahÃrÃja sabbajanamanusse abhibhavitvà nandayanto ¤ÃtisaÇghaæ. Socayanto amittasaÇghaæ, mahatimahÃsasiriharaæ thirasÃradaï¬aæ anÆnasatasalÃkÃlaÇkataæ ussÃpeti paï¬aravimalasetacchattaæ. BhagavÃ'pi mahÃrÃja socayanto mÃrasenaæ micchÃpaÂipannaæ, nandayanto devamanusse sammÃpaÂipanne dasasahassiyaæ [PTS Page 227] [\q 227/] lokadhÃtuyà mahatimahÃyasasiriharaæ khantithirasÃradaïa¬aæ ¤ÃïavarasatisalÃkÃlaÇkataæ ussÃpeti aggavaravimuttipaï¬aravimalasetacchattaæ. TenÃpi kÃranena tathÃgato vuccati 'rÃjÃ'ti. ------- 113. Dasasahassimhi. (SÅ. Mu. ) [SL Page 199] [\x 199/] RÃjà nÃma upagatasampattajanÃnaæ bahunnamabhivandanÅyo bhavati. BhagavÃ'pi mahÃrÃja upagatasampattadevamanussÃnaæ bahunnamahivandanÅyo. TenÃpi kÃraïena tathÃgato vuccati 'rÃjÃ'ti. RÃjà nÃma yassa kassaci ÃrÃdhakassa pasÅditvà caritaæ varaæ datvà kÃmena tappayati. BhagavÃpi mahÃrÃja yassa kassaci kÃyena vÃcÃya manasà ÃrÃdhakassa pasÅditvà caritaæ varamanuttaraæ sabbadukkhaparimuttiæ datvà asesakÃmavarana ca tappayati. TenÃpi kÃraïena tathÃgato vuccati 'rÃjÃ'ti. RÃjà nÃma Ãïaæ vÅtikkamantaæ vigarahati jÃpeti dhaæseti. Bhagavato'pi mahÃrÃja sÃsanavare Ãïaæ atikkamanto alajji maÇkubhÃvena o¤Ãto hÅlito garahito bhavitvÃvajjati jinasÃsanavaramhÃ. TenÃpi kÃraïena tathÃgato vuccati 'rÃjÃ'ti. RÃjà nÃma pubbakÃnaæ dhammikÃnaæ rÃjÆ naæ paveïimanusatthiyà dhammÃdhammamanudÅpayitvà dhammena rajjaæ kÃrayamÃno pihayito piyo pattito bhavati. JanamanussÃnaæ. Ciraæ rÃjakulavaæsaæ Âhapayati dhammaguïabalena. BhagavÃ'pi mahÃrÃja pubbakÃnaæ sayambhunaæ paveïimanusatthiyà dhammÃdhammamanudÅpayitvà dhammena lokamanusÃsamÃno pihayito piyo pathito devamanussÃnaæ ciraæ sÃsanaæ pavatteti dhammaguïabalena. TenÃpi kÃraïena tathÃgato vuccati 'rÃjÃ'ti. Evamanekavidhaæ mahÃrÃja kÃraïaæ yena kÃranena tathÃgato brÃhmaïo'pi bhaveyya rÃjÃ'pi bhaveyya. Sunipuïo bhikkhu kappampi no naæ sampÃdeyya, kiæ atibahuæ bhaïitena. SaÇkhittaæ sampaÂicchitabbanti. " "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" [PTS Page 228] [\q 228/] ti. Bhagavato rÃjapa¤ho aÂÂhamo. 9. GÃthÃbhigÅtabhojanakathà - pa¤ho: 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatà 'GÃthÃbhigÅtamme abhojanÅyaæ Sampassataæ brÃhmaïa nesa dhammo GÃthÃbhigÅtaæ panudanti buddhà Dhamme sati brÃhmaïa vuttiresÃ'ti. [SL Page 200] [\x 200/] Puna ca bhagavà pariyÃyadhammaæ desento, kathento Ãnupubbikathaæ, paÂhamaæ tÃva dÃnakathaæ katheti, pacchà sÅlakathaæ. Tassa bhagavato sabbalokissarassa bhÃsitaæ sutvà devamanussà abhisaÇkharitvà dÃnaæ denti. Tassa taæ uyyojitaæ dÃnaæ sÃvakà paribhu¤janti. Yadi bhante nÃgasena bhagavatà bhaïitaæ 'gÃthÃhigÅtamme abhojanÅya'nti, tenahi 'bhagavà dÃnakathaæ paÂhamaæ kathetÅ'ti yaæ vacanaæ, taæ micchÃ. Yadi dÃnakathaæ paÂhamaækatheti, tena hi gÃthÃhigÅtamme abhojanÅyanti tampi vacanaæ micchÃ. KiækÃraïÃ? Yo so bhante dakkhiïeyyo gihÅnaæ piï¬apÃtadÃnassa vipÃkaæ katheti, tassa te dhammakathaæ sutvà pasannacittà aparÃparaæ dÃnaæ denti. Ye taæ dÃnaæ paribhu¤janti. Sabbe te gÃthÃhigÅtaæ paribhu¤janti. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho nipuno gambhÅro tavÃnuppatto so tayà nibbÃhitabbo" ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatÃ: 'GÃthÃhigÅtamme abhojanÅyaæ Sampassataæ brÃhmaïa nesa dhammo. GÃthÃbhigÅtaæ panudanti buddhà Dhamme satÅ brÃhmaïa vuttÅresÃ'ti. Katheti ca bhagavà paÂhamaæ dÃnakathaæ. Ta¤ca pana kiriyaæ sabbesaæ tathÃgatÃnaæ paÂhamaæ dÃnakathÃya tattha cittaæ abhiramÃpetvà pacchà sÅle niyojenti. Yathà mahÃrÃja manussà taruïadÃrakÃnaæ paÂhamaæ [PTS Page 229] [\q 229/] tÃva kÅlÃbhaï¬anÃni denti, seyyathidaæ vaÇkakaæ ghaÂikaæ ciÇgulakaæ pattÃÊhakaæ rathakaæ dhanukaæ, pacchà te sake sake kamme niyojenti, evamevakho mahÃrÃja tathÃgato paÂhamaæ tÃva dÃnakathÃya cittaæ abhiramÃpetvà pacchà sÅle niyojeti yathà và pana mahÃrÃja bhisakko nÃma ÃturÃnaæ paÂhamaæ tÃva catuhapa¤cÃhaæ telaæ pÃyeti balakaraïÃya sinehanÃya, pacchà vireceti, evameva kho mahÃrÃja tathÃgato paÂhamaæ dÃnakathÃya cittaæ abhiramÃpetvà pacchà sÅle niyojeti. DÃyakÃnaæ mahÃrÃja dÃnapatÅnaæ cittaæ mudukaæ hoti maddavaæ siniddhaæ. Tena te dÃnasetusaÇkamena dÃnanÃvÃya saæsÃrasÃgarapÃramanugacchanti. Tasmà tesaæ paÂhamaæ kammabhumimanusÃsati, na ca tena- 114. Vi¤¤attimÃpajjatÅ"ti. 3. "Bhante nÃgasena vi¤¤attinti yaæ vadesi, kati pana tà vi¤¤attiyo?"Ti. ------- 114. Kenaci (ma) [SL Page 201] [\x 201/] 4. "Dve 'mà mahÃrÃja vi¤¤attiyo kÃyavi¤¤atti vacÅvi¤¤atti cÃti. Tattha atthi kÃyavi¤¤atti sÃvajjÃ, atthi anavajjÃ. Atthi vacÅvi¤¤atti sÃvajjÃ, atthi anavajjÃ. Katamà kÃyavi¤¤atti sÃvajjÃ? Idhekacco bhikkhu kulÃni upagantvà anokÃse Âhito ÂhÃnaæ bhajati, ayaæ kÃyavi¤¤atti sÃvajjà tÃya ca vi¤¤Ãpitaæ ariyà na paribhu¤janti. So ca puggalo ariyÃnaæ samaye o¤Ãto hoti hÅÊito khÅlito garahito paribhuto acittÅkato bhinnÃjÅvo'tveva saÇkhaæ gacchati. Puna ca paraæ mahÃrÃja idhekacco bhikkhu kulÃni upagantvà anokÃse Âhito galaæ panÃmetvà morapekkhitaæ pekkhati 'evamime passantÅ'ti. Tena ca te passanti. Ayampi kÃyavi¤¤atti sÃvajjÃ. TÃya ca vi¤¤Ãpitaæ ariyà na paribhu¤janti. So ca puggalo ariyÃnaæ samaye o¤Ãto hoti hÅÊito khÅÊito garahito paribhuto acittÅkato bhinnÃjÅvo'tveva saÇkhaæ gacchati. Puna ca paraæ mahÃrÃja idhekacco bhikku hanukÃya [PTS Page 230] [\q 230/] và bhamukÃya và aÇguÂÂhena và vi¤¤Ãpeti. Ayampi kÃyavi¤¤atti sÃvajjÃ. TÃya ca vi¤¤Ãpitaæ ariyà na paribhu¤janti. So ca puggalo ariyÃnaæ samaye o¤Ãto hoti hÅÊito khÅÊito garahito paribhuto acittÅkato bhinnÃjÅvo'tveva saÇkhaæ gacchati. Katamà kÃyavi¤¤atti anavajjÃ? Idha bhikkhu kulÃni upagantvà sato samÃhito sampajÃno ÂhÃne'pi aÂÂhÃne'pi yathÃnusiÂÂhiæ gantvà ÂhÃne tiÂÂhati, dÃtukÃmesu tiÂÂhati, adÃtukÃmesu pakkamati. Ayaæ kÃyavi¤¤atti anavajjÃ. TÃya ca vi¤¤Ãpitaæ ariyà paribhu¤janti, so ca puggalo ariyÃnaæ samaye vaïïito hoti thuto pasattho sallekhitÃcÃro parisuddhÃjÅvo'tveva saÇkhaæ gacchati. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena: 'Na ce yÃcanti sappa¤¤Ã ariyà garahanti yÃcanaæ, -115 Uddissa ariyà tiÂÂhanti esà ariyÃna yÃcanÃ'ti. 5. Katamà vacÅvi¤¤atti sÃvajjÃ? Idha mahÃrÃja bhikkhu vÃcÃya bahuvidhaæ vi¤¤Ãpeti cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃraæ. Ayaæ vacÅvi¤¤atti sÃvajjÃ. TÃya ca vi¤¤Ãpitaæ ariyà na paribhu¤janti, so ca puggalo ariyÃnaæ samaye o¤Ãto hoti thuto hÅÊito khÅÊito garahito paribhuto acittÅkato bhinnÃjÅvo'tveva saÇkhaæ gacchati. ------- 115. DhÅro ca veditumarahati (ma. ) [SL Page 202] [\x 202/] Puna ca paraæ mahÃrÃja idhekacco bhikku paresaæ sÃvento evaæ bhaïati 'iminà me attho'ti, tÃya ca vÃcÃya paresaæ sÃvitÃya tassa lÃbho uppajjati. Ayampi vacÅvi¤¤atti sÃvajjà tÃya ca vi¤¤Ãpitaæ ariyà na paribhu¤janti. So ca puggalo ariyÃnaæ samaye o¤Ãto hoti hÅÊito khÅlito garahito paribhuto acittÅkato bhinnÃjÅvo'tveva saÇkhaæ gacchati. Puna ca paraæ mahÃrÃja idhekacco bhikkhu vacÅvipphÃrena parisÃya sÃveti 'eva¤ca eva¤ca bhikkhÆnaæ dÃtabbanti. ' Tena ca te vacanaæ sutvà parikittitaæ abhiharanti. Ayampi vacÅvi¤¤atti sÃvajjÃ, tÃya ca vi¤¤Ãpitaæ ariyà na paribhu¤janti so ca puggalo ariyÃnaæ samaye o¤Ãto hotÅ hÅÊito [PTS Page 231] [\q 231/] khÅÊito garahito paribhuto acittÅkato bhinnÃjÅvo'tveva saÇkhaæ gacchati. Nanu mahÃrÃja thero'pi sÃriputto atthaÇgate suriye rattibhÃge gilÃno samÃno therena mahÃmoggallÃnena bhesajjaæ pucchiyamÃno vÃcaæ bhindi. Tassa tena vacÅbhedena bhesajjaæ uppajji atha thero sÃriputto 'vacÅbhedena me imaæ bhesajjaæ uppannaæ. Mà me ÃjÅvo bhijjÅ'ti ÃjÅvabhedabhayà naæ bhesajjaæ pajahi, na upajÅvi. Evamipa vacÅvi¤¤atti sÃvajjà tÃya ca vi¤¤Ãpitaæ ariyà na paribhu¤janti. So ca puggalo ariyÃnaæ samaye o¤Ãto hoti hÅÊito khÅlito garahito paribhuto acittÅkato bhinnÃjÅvo'tveva saÇkhaæ gacchati. 6. Katamà vacÅvŤ¤atti anavajjÃ? Idha mahÃrÃja bhikkhu sati paccaye bhesajjaæ vi¤¤Ãpeti ¤ÃtipavÃritesu kulesu ayaæ vacÅvi¤¤atti anavajjÃ. TÃya ca vi¤¤Ãpitaæ ariyà paribhu¤janti. So ca puggalo ariyÃnaæ samaye vaïïito hoti thuto-116 pasattho parisuddhÃjÅvo'tveva saÇkhaæ gacchati, anumato tathÃgatehi arahantehi sammÃsambuddhehi. Yampana mahÃrÃja tathÃgato kasÅbhÃradvÃjassa brÃhmaïassa bhojanaæ pajahi, taæ ÃveÂhana- viniveÂhana - ka¬¬hana - niggaha - paÂikammena nibbattaæ. Tasmà tathÃgato taæ piï¬apÃtaæ paÂikkhipi na upajÅvi"ti. "SabbakÃlaæ bhante nÃgasena tathÃgate bhu¤jamÃne devatà dibbaæ ojaæ patte Ãkiranti? UdÃhu sÆkaramaddave ca madhupÃyÃse cÃti dvÅsu yeva piï¬apÃtesu ÃkiriæsÆ?" Ti. "SabbakÃlaæ mahÃrÃja tathÃgate bhu¤jamÃne devatà dibbaæ ojaæ gahetvà upatiÂÂhitvà uddhaÂuddhaÂe Ãlope Ãkiranti. Yathà mahÃrÃja ra¤¤o sÆdo ra¤¤o bhu¤jantassa sÆpaæ gahetvà ------- "116. Thomito (ma. SÅ. Mu) 117. SukkhayavamÆlake (ka. ) [SL Page 203] [\x 203/] UpatiÂhitvà kabale kabale sÆpaæ Ãkirati, evameva kho mahÃrÃja sabbakÃlaæ tathÃgate bhu¤jamÃne devatà dibbaæ ojaæ gahetvà upatiÂhitvà uddhaÂÆddhaÂe Ãlope dibbaæ ojaæ Ãkiranti. Vera¤jÃyampi [PTS Page 232] [\q 232/] mahÃrÃja tathÃgatassa sukkhayavapulake-118 bhu¤jamÃnassa devatà dibbena ojena temayitvà temayitvà upasaæhariæsu. Tena tathÃgatassa kÃyo upacito ahosÅ" ti. "LÃbhà vata bhante nÃgasena tÃsaæ devÃtÃnaæ yà tathÃgatassa sarÅrapaÂijaggane satataæ samitaæ ussukkamÃpannÃ. SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. GÃthÃbhigÅtabhojanakathÃ-pa¤ho navamo. 10. DhammadesanÃya appossukabhÃva-pa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, tumhe bhaïatha: tathÃgatena catÆhi ca asaÇkheyyehi kappÃnaæ kappasatasahassena ca etthantare sabba¤¤uta¤Ãïaæ paripÃcitaæ mahato janakÃyassa samuddharaïÃyÃ'ti. Puna ca sabba¤¤Ætaæ pattassa appossukkatÃya cittaæ nami no dhammadesanÃyÃ'ti. Yathà nÃma bhante nÃgasena issÃso và issÃsantevÃsÅ và bahuke divase saÇgÃmatthÃya upÃsanaæ sikkhitvà sampatte mahÃyuddhe osakkeyya. Evameva kho bhante nÃgasena tathÃgatena catÆhi ca asaÇkheyyehi kappÃnaæ kappasatasahassena ca etthantare sabba¤¤uta¤Ãïaæ paripÃcetvà mahato janakÃyassa samuddharaïÃya sabba¤¤utaæ pattena dhammadesanÃya osakkitaæ. Yathà và pana bhante nÃgasena mallo và mallantevÃsÅ và bahuke divase nibbuddhaæ sikkhitvà sampatte mallayuddhe osakkeyya, evameva kho bhante nÃgasena tathÃgatena catÆhi ca asaÇkheyyehi kappÃnaæ kappasatasahassena ca etthantare sabba¤¤uta¤Ãïaæ paripÃcetvà mahato janakÃyassa samuddharaïÃya sabba¤¤utaæ pattena dhammadesanÃya osakkitaæ. 2. Kinnu kho bhante nÃgasena tathÃgatena bhayà osakkitaæ? UdÃhu apÃkaÂatÃya osakkitaæ? UdÃhu dubbalatÃya osakkitaæ? UdÃhu asabba¤¤utÃya [PTS Page 233] [\q 233/] osakkitaæ? Kiæ tattha kÃraïaæ. IÇgha me tvaæ kÃraïaæ brÆhi kaÇkÃvitaraïÃya. Yadi bhante nÃgasena tathÃgatena catÆhi ca asaÇkheyyehi kappÃnaæ kappasatasahassena ca etthantare sabba¤¤Æta¤Ãïaæ paripÃcitaæ mahato janakÃyassa ------- 118. SukkhayavamÆlake (ka) [SL Page 204] [\x 204/] SamuddharanÃya. Tena hi 'sabba¤¤utaæ pattassa appossukkatÃya cittaæ nami no dhammadesanÃyÃ'ti yaæ vacanaæ taæ micchÃ. Yadi sabba¤¤utaæ pattassa appossukkatÃya cittaæ nami no dhammadesanÃya, tena hi 'tathÃgatena catÆhi ca asaÇkheyyehi kappÃnaæ kappasatasahassena ca etthantare sabba¤¤uta¤Ãïaæ paripÃcitaæ mahato janakÃyassa samuddharaïÃyÃ'ti tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho gambhÅro dunnibbeÂho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo"ti. 3. ParipÃcita¤ca mahÃrÃja tathÃgatena catÆhi ca asaÇkheyyehi kappÃnaæ kappasatasahassenaca etthantare sabba¤¤uta¤Ãïaæ mahato janakÃyassa samuddharaïÃya. Pattasabba¤¤uta¤Ãïassa ca appossukkatÃya cittaæ nami, no dhammadesanÃya. Ta¤ca pana dhammassa gambhÅranipuïaduddasaduranubodhasukhumaduppaÂivedhataæ sattÃna¤ca ÃlayÃrÃmataæ sakkÃyadiÂÂhiyà daÊhasuggahitata¤ca disvÃ'kinnu kho?' Kathannu kho?'Ti appossukkatÃyacittaæ nami, no dhammadesanÃya. SattÃnaæ paÂivedhacintanamÃnasaæ yevetaæ. Yathà mahÃrÃja bhisakko sallakatto anekabyÃdhiparipÅlitaæ naraæ upasaÇkamitvà evaæ cintayati 'kena nu kho upakkamena katamena và bhesajjena imassa byÃdhi vÆpasammeyyÃ?'Ti. Evameva kho mahÃrÃja tathÃgatassa sabbakilesabyÃdhiparipÅlitaæ janaæ dhammassa ca gambhÅranipuïaduddasaduranubodhisukhumaduppaÂivedhataæ disvà 'kinnu kho? Kathannukho?'Ti appossukkatÃya cittaæ nami, no dhammadesanÃya. SattÃnaæ [PTS Page 234] [\q 234/] paÂivedhacintanamÃnasaæyevetaæ. 4. Yathà mahÃrÃja ra¤¤o khattiyassa muddhÃvasittassa dovÃrikaanÅkaÂÂha - pÃrisajja -ne gama - bhaÂa - balattha - amacca - rÃja¤¤arÃjÆ pajivino jane disvà evaæ cittamuppajjeyya 'kinnukho kathannu kho ime saægaïhissÃmÅ?'Ti, evameva kho mahÃrÃja tathÃgatassa dhammassa gambhÅranipuïaduddasaduranubodhasukhumaduppaÂivedhanataæ sattÃna¤ca ÃlayÃrÃmataæ sakkÃyadiÂÂhiyà daÊhasuggahitata¤ca disvà 'kinnu kho? Kathannu kho?'Ti appossukkatÃya cittaæ nami, no dhammadesanÃya. SattÃnaæ paÂivedhacintanamÃnasaæ yevetaæ. 5. Api ca mahÃrÃja sabbesaæ tathÃgatÃnaæ dhammatà esà yaæ brahmunà ÃyÃcità dhammaæ desenti. Tattha pana kiæ kÃraïaæ? Ye tena samayena manussà tÃpasaparibbÃjakà samaïabrÃhmanà sabbe te brahmadevatà hontÅ brahmagarukà brahmaparÃyaïÃ. Tasmà 'tassabalavato yasavato ¤Ãtassa pa¤¤Ãtassa uttarassa accuggatassa onamanena sadevako loko onamissati okappessati adhimuccissatÅ'ti iminà ca mahÃrÃja kÃraïena [SL Page 205] [\x 205/] TathÃgatà brahmunà ÃyÃcità dhammaæ desenti. Yathà mahÃrÃja koci rÃjà và rÃjamahÃmatto và yassa onamati, apacitiæ karoti, balavatarassa tassa onamanena avasesà janatà onamati, apacitiæ karoti, evameva kho mahÃrÃja brahme onamite tathÃgatÃnaæ sadevako loko onamissati. PÆjitapÆjako mahÃrÃja loko. Tasmà so brahmà sabbesaæ tathÃgatÃnaæ ÃyÃcati dhammadesanÃya. Tena ca kÃraïena tathÃgatà brahmunà ÃyÃcità dhammaæ desentÅ"ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! SunibbeÂhito pa¤ho. Atibhadrakaæ veyyÃkaraïaæ. Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" [PTS Page 235] [\q 235/] ti. Bhagavato dhammadesanÃya appossukabhÃvapa¤ho dasamo. 11. ùcariyÃnÃcariyakatà - pa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatÃ: 'Na me Ãcariyo atthi sadiso me na vijjati. Sadevakasmiæ lokasmiæ natthi me paÂipuggalo'ti. Puna ca bhaïitaæ 'iti kho bhikkhave ÃÊÃro kÃlÃmo Ãcariyo me samÃno antevÃsiæ maæ samÃnaæ attanà samasamaæ Âhapesi, uÊÃrÃya ca maæ pÆjÃya pÆjesÅ'ti. Yadi bhante nÃgasena tatÃgatena bhaïitaæ 'na me Ãcariyo atthi sadiso me na vijjatÅ ti, tena hi 'iti kho bhikkhave ÃÊÃro kÃlÃmo Ãcariyo me samÃno antevÃsiæ maæ samÃnaæ attanà samasamaæ ÂhapesÅ'ti yaæ vacanaæ, taæ micchà yadi tathÃgatena bhaïitaæ 'iti kho bhikkhave ÃÊÃro kÃlÃmo Ãcariyo me samÃno antevÃsiæ maæ samÃnaæ attanà samasamaæ ÂhapesÅ'ti, tena hi 'na me Ãcariyo atthi sadiso me na vijjatÅ'ti tampi vacanaæ micchÃ. Ayampi ubhatokoÂiko pa¤ho tavÃnuppatto. So tayà nibbÃhitabbo'ti. 2. "BhÃsitampeæ mahÃrÃja bhagavatÃ: 'Na me Ãcariyo atthi sadiso me na vijjati. Sadevakasmiæ lokasmiæ natthi me paÂipuggalo'ti. Bhaïita¤ca 'iti kho bhikkhave ÃÊÃro kÃlÃmo Ãcariyo me samÃno antevÃsiæmaæ samÃnaæ attanà samasamaæ ÂhapesÅ, uÊÃrÃya ca maæ pÆjÃya pÆjesÅ'ti. Ta¤ca pana vacanaæ pubbeva sambodhà anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato ÃcariyabhÃvaæ sandhÃya bhÃsitaæ. [SL Page 206] [\x 206/] "Pa¤cime mahÃrÃja pubbeva sambodhà anabhisambuddhassa bodhisattassa sato ÃcariyÃ, yehi anusiÂÂho bodhisatto tattha tattha vÅtinÃmesi. Katame pa¤ca? Ye te mahÃrÃja aÂÂha brÃhmaïà jÃtamatte bodhisatte [PTS Page 236] [\q 236/] lakkhaïÃni parigaïhiæsu, seyyathidaæ: rÃmo dhajo, lakkhaïo, mantÅ, ya¤¤o, suyÃmo, subhojo,sudatto. Te tassa sotthiæ pavedayitvà rakkhÃkammaæ akaæsu, te ca paÂhamà ÃcariyÃ. Puna ca paraæ mahÃrÃja bodhisattassa pità suddhodano rÃjà yaæ tena samayena abhijÃtaæ udiccaæ jÃtimantaæ padakaæ veyyÃkaraïaæ jaÊaÇgavantaæ sabbamittaæ nÃma brÃhmaïaæ upanetvà sovaïïena bhiÇkÃrena udakaæ onojetvà 'imaæ kumÃraæ sikkhÃpehÅ'ti adÃsi, ayaæ dukiyo Ãcariyo. Puna ca paraæ mahÃrÃja yà sà devatà bodhisattaæ saævejesi, yassà vacanaæ sutvà bodhisatto saæviggo ubbiggo tasmiæ yeva khaïe nekkhammaæ nikkhamitvà pabbaji, ayaæ tatiyo Ãcariyo. Puna ca paraæ mahÃrÃja yo ÃÊÃro kÃlÃmo, ayaæ catuttho ÃcariyÃ. Punai ca paraæ mahÃrÃja yo uddako rÃmaputto, ayaæ pa¤camo Ãcariyo. Ime kho mahÃrÃja pubbeva sambodhà anabhisambuddhassa bodhisattassa sato pa¤ca ÃcariyÃ. Te ca pana Ãcariyà lokiye dhamme. Imasmi¤ca pana mahÃrÃja lokuttare dhamme sabba¤¤uta¤ÃïapaÂivedhÃya natthi tathÃgatassa anuttaro anusÃsako. Sayambhu mahÃrÃja tathÃgato anÃcariyako. Tasmà kÃraïà tathÃgatena bhaïitaæ: 'Na me Ãcariyo atthi sadiso me na vijjati, Sadevakasmiæ lokasmiæ natthi me paÂipuggalo'ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. Buddhassa ÃcariyÃnÃcariyakatà - pa¤ho. Santhavaggo pa¤camo ekÃdasamo (Imasmiæ vagge pa¤hà ekÃdasa) Meï¬akapa¤hà samattÃ. [SL Page 207] [\x 207/] AnumÃnapa¤hÃ. 1. Buddhavaggo 1. EkabuddhadhÃraïÅ - pa¤ho 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatà 'aÂÂhÃnametaæ bhikkhave anavakÃso yaæ ekissà lokadhÃtuyà dve arahanto sammÃsambuddhà apubbaæ acarimaæ [PTS Page 237] [\q 237/] uppajjeyyuæ, netaæ ÂhÃnaæ vijjatÅ'ti. DesentÃ'pi bhante nÃgasena sabbe'pi tathÃgatà sattatiæsabodhipakkhiye dhamme desenti, kathayamÃnà ca cattÃri ariyasaccÃni kathenti, sikkhÃpentà ca tÅsu sikkhÃsu sikkhÃpenti, anusÃsamÃnà ca appamÃdapaÂipattiyà anusÃsenti. Yadi bhante nÃgasena sabbesampi tathÃgatÃnaæ ekà desanà ekà kathà ekà sikkà ekÃnusatthi, kena kÃraïena dve tathÃgatà ekakkhaïe na uppajjanti? Ekenapi tÃva buddhuppÃdena ayaæ loko obhÃsajÃto, yadi dutiyo buddho bhaveyya. Dvinnaæ pabhÃya ayaæ loko bhiyyosomattÃya obhÃsajÃto bhaveyya. OvadamÃnà ca dve tathÃgatà sukhaæ ovadeyyuæ. Tattha me kÃraïaæ brÆhi, yathÃhaæ nissaæsayo bhaveyyanti. " 2. "Ayaæ mahÃrÃja dasasahassÅ lokadhÃtu ekabuddhadhÃraïÅ, ekasseva tathÃgatassa guïaæ dhÃreti. Yadi dutiyo buddho uppajjeyya nÃyaæ dasasahassÅ lokadhÃtu dhÃreyya, caleyya kampeyya nameyya onameyya vinameyya vikireyya vidhameyya viddhaæseyya na ÂhÃnamupagaccheyya. Yathà mahÃrÃja nÃvà ekapurisasandhÃraïÅ bhaveyya, ekasmiæ purise abhirÆÊhe samÆpÃdikà bhaveyya. Atha dutiyo puriso Ãgaccheyya tÃdiso Ãyunà vaïïena vayena pamÃïena kisathÆlena sabbaÇgapaccaÇgena, so taæ nÃvaæ abhirÆheyya, api nu sà mahÃrÃja nÃvà dvinnampi dhÃreyyÃ?" Ti. "Na hi bhante caleyya kampeyya nameyya onameyya vinameyya vikireyya vidhameyya viddhaæseyya naÂÂhÃnamÆpagaccheyya osÅdeyya udake"ti. 3. Evameva kho mahÃrÃja ayaæ dasasahassÅ lokadhÃtu ekabuddhadhÃraïÅ. Ekasseva tathÃgatassa guïaæ dhÃreti. Yadi dutiyo buddho uppajjeyya, nÃyaæ dasasahassÅ lokadhÃtu dhÃreyya, caleyya kampeyya nameyya onameyya vinameyya vikireyya vidhameyya viddhaæseyya naÂÂhÃnamupagaccheyya. [SL Page 208] [\x 208/] Yathà và pana mahÃrÃja [PTS Page 238] [\q 238/] puriso yÃvadatthaæ bhojanaæ bhu¤jeyya chÃdentaæ yÃvakaïÂhamahÅpÆrayitvÃ, so dhÃto piïito paripuïïo nirantaro tandhikato anonami-119 daï¬ajÃto punadeva tattakaæ bhojanaæ bhu¤jeyya, api nu kho so mahÃrÃja puriso sukhito bhaveyyÃ?"Ti. "Na hi bhante, sakiæ bhutto'va mareyyÃ"ti. "Evameva kho mahÃrÃja ayaæ dassahassÅ lokadhÃtu ekabuddhadhÃraïÅ, ekasseva tathÃgatassaguïaæ dhÃreti. Yadi dutiyo buddho uppajjeyya, nÃyaæ dassahassÅlokadhÃtu dhÃreyya, caleyya kampeyya nameyya onameyya vinameyya vikireyya vidhameyya viddhaæseyya, naÂÂhÃnamupagaccheyyÃ"ti. "Kinnu kho bhante nÃgasena atidhammabhÃrena paÂhavÅ calati?" Ti. "Idha mahÃrÃja dve sakaÂà ratanaparipurità bhaveyyuæ yÃvamÆkhasamÃ, ekasmà sakaÂato ratanaæ gahetvà ekasmiæ sakaÂe Ãkireyyuæ, api nu taæ mahÃrÃja sakaÂaæ dvÅnnampi sakaÂÃnaæ ratanaæ dhÃreyyÃ?"Ti. "Na hi bhante, nÃhi'pi tassa phaleyya, arÃpi tassa bhijjeyyuæ nemÅ'pi tassa opateyya, akkho'pi tassa bhijjeyyÃ"ti. "Kinnu kho mahÃrÃja atiratanabhÃrena sakaÂaæ bhijjatÅ?" Ti. "ùma bhante"ti. "Evameva kho mahÃrÃja atidhammabhÃrena paÂhavÅ calati. Api ca mahÃrÃja imaæ kÃraïaæ buddhabalaparidÅpanÃya osÃritaæ. A¤¤ampi tattha abhirÆpaæ kÃraïaæ suïohi, yena kÃraïena dve sammÃsambuddhà ekakkhaïe na uppajjeyyuæ. Tesaæ parisÃya vivÃdo uppajjeyya. 'TumhÃkaæ buddho amhÃkaæ buddho'ti ubhatopakkhajÃtà bhaveyyuæ. MahÃrÃja dvinnaæ balavÃmaccÃnaæ parisÃya vivÃdo uppajjeyya, 'tumhÃkaæ amacco, amhÃkaæ amacco'ti ubhatopakkhajÃtà honti. Evameva kho mahÃrÃja yadi dve sammÃsambuddho ekakkhaïe uppajjeyyuæ, tesaæ parisÃya vivÃdo uppajjeyya, 'tumhÃkaæ buddho, amhÃkaæ buddho'ti ubhatopakkhajÃtà [PTS Page 239] [\q 239/] bhaveyyuæ. Idaæ tÃva mahÃrÃja ekaæ kÃraïaæ yena kÃranena dve sammÃsambuddho ekakkaïe na uppajjantÅ. 5. Aparampi mahÃrÃja uttariæ kÃraïaæ suïohi, yena kÃraïena dve sammÃsambuddhà ekakkhane na uppajjanti. Yadi mahÃrÃja dve sammÃsambuddhà ekakkhaïe uppajjeyyuæ, 'aggo buddho'ti -------- 119. Anonamitadaï¬ajÃto (ma). Yaæ vacanaæ, taæ micchà bhaveyya, 'jeÂÂho buddho'ti yaæ vacanaæ, taæ micchà bhaveyya, 'seÂÂho buddho'ti yaæ vacanaæ, taæ micchà bhaveyya, 'visiÂÂho buddho'ti yaæ vacanaæ, taæ micchà bhaveyya, 'uttamo buddho'ti yaæ vacanaæ, taæ micchà bhaveyya, 'pavaro buddho'ti yaæ vacanaæ, taæ micchà bhaveyya, 'asamo buddho'ti yaæ vacanaæ, taæ micchà bhaveyya, 'asamasamo buddho'ti yaæ vacanaæ, taæ micchà bhaveyya, 'appaÂimo buddho'ti yaæ vacanaæ, taæ micchà bhaveyya, 'appaÂibhÃgo buddho'ti yaæ vacanaæ, taæ micchà bhaveyya, 'appaÂipuggalo buddho'ti yaæ vacanaæ, taæ micchà bhaveyya, idampi kho tvaæ mahÃrÃja kÃraïaæ atthato sampaÂiccha, yena kÃraïena dve sammÃsambuddhà ekakkhaïe na uppajjanti. Api ca kho mahÃrÃja buddhÃnaæ bhagavantÃnaæ sabhÃvapakati esÃyaæ ekoyeva buddho loke uppajjati. Kasmà kÃraïÃ? MahantatÃya sabba¤¤ubuddhaguïÃnaæ. A¤¤ampi mahÃrÃja. Yaæ loke mahantaæ, taæ ekaæ yeva hoti. PaÂhavÅ mahÃrÃja mahantÅ. Sà ekÃyeva sÃgaro mahanto. So ekoyeva. Sineru girirÃja mahanto. So ekoyeva. ùkÃso mahanto. So ekoyeva. Sakko mahanto so ekoyeva. MÃro mahanto. So ekoyeva. MahÃbrahmà mahanto so ekoyeva lokasmiæ. Yattha te uppajjanti, tattha a¤¤assa okÃso na hoti. Tasmà mahÃrÃja tathÃgato arahaæ sammÃsambuddho ekoyeva lokasmiæ uppajjatÅ" ti. "Sukathito bhante nÃgasena pa¤ho opammehi kÃraïehi. Anipuïo 'petaæ sutvà attamano bhaveyya, kiæ pana mÃdiso mahÃpa¤¤o. SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaætathà sampaÂicchÃmÅ" [PTS Page 240] [\q 240/] ti. DvÅbuddhuppÃdapa¤ho paÂhamo. 3. Gotamiyà vatthadÃnapa¤ho. 1. Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatà mÃtucchÃya mahÃpajÃpatiyà gotamiyà vassikasÃÂikÃya dÅyamÃnÃya, 'saÇghe gotami dehi. SaÇghe te dinte aha¤ce va pÆjito bhavissÃmi saÇgho cÃ'ti. Kinnu kho bhante nÃgasena tathÃgato saÇgharatanato na bhÃriko, na garuko, na dakkhiïeyyo, yaæ tathÃgato sakÃya mÃtucchÃya sayampi¤jitaæ sayaælu¤citaæ sayampoÂhitaæ sayaækantitaæ sayaævÃyitaæ vassÅkasÃÂikaæ attano dÅyamÃnaæ saÇghassa dÃpesi? Yadi bhante nÃgasena tathÃgato saÇgharatanato uttaro bhaveyya adhiko và visiÂÂho vÃ, 'mayi dinne mahapphalaæ bhavissatÅ'ti na tathÃgato mÃtucchÃya sayampi¤jitaæ sayaælu¤citaæ sayampoÂhitaæ taæ vassikasÃÂikaæ saÇghe dÃpeyya. [SL Page 210] [\x 210/] Yasmà ca kho bhante nÃgasena tathÃgato attÃnaæ na pattiyati-120 na upanissayati, tasmà tathÃgato mÃtucchÃya taæ vassÅkasÃÂikaæ saÇghassa dÃpesÅ" ti. 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà mÃtucchÃya mahÃpajÃpatiyà gotamiyà vassikasÃÂikÃya dÅyamÃnÃya 'saÇge gotami dehi. SaÇghe te dinne aha¤ceva pÆjito bhavissÃmi saÇgho cÃ'ti. Taæ pana na attano patimÃnanassa avipÃkatÃya na adakkhiïeyyatÃya api ca kho hitatthÃya anukampÃya 'anÃgatamaddhÃnaæ saÇgho mamaccayena cittÅkato bhavissatÅ'ti. VijjamÃneyeva guïe parikittayanto evamÃha 'saÇghe gotami dehi saÇghe te dinne aha¤ceva pÆjito bhavissÃmi saÇgho cÃ'ti. Yathà mahÃrÃja pità dharamÃnoyeva amaccabhaÂabalatthadovÃrikaanÅkaÂÂhapÃrisajjajanamajjhe ra¤¤o santike puttassa vijjamÃnaæ yeva guïaæ pakitteti 'idha Âhapito anÃgatamaddhÃnaæ janamajjhe pÆjito bhavissatÅ'ti, evameva kho mahÃrÃja tathÃgato hitatthÃya anukampÃya 'anÃgatamaddhÃnaæ saÇgho mamaccayena cittÅkato bhavissatÅ'ti vijjamÃne yeva guïe pakittiyanto evamÃha [PTS Page 241 [\q 241/] ']saÇghe gotami dehi. SaÇghe tedinne aha¤ceva pÆjito bhavissÃmi saÇgho cÃ'ti. Na kho mahÃrÃja tÃvatakena vassikasÃÂikÃnuppadÃnamattakena saÇgho tathÃgatato adhiko nÃma hoti visiÂÂho vÃ. Yathà mahÃrÃja mÃtÃpitaro puttÃnaæ ucchÃdenti parimaddanti nahÃpenti sambÃhenti, api nu kho mahÃrÃja tÃvatakena ucchÃdanaparimaddananahÃpanasambÃhanamattakena putto mÃtÃpituhi adhiko nÃma hoti visiÂÂho vÃ?"Ti. 3. "Na hi bhante, akÃmakaraïÅyà bhante puttà mÃtÃpitunnaæ. Tasmà mÃtÃpitaro puttÃnaæ ucchÃdanaparimaddananahÃpanasambÃhanaæ karontÅ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja na tÃvatakena vassikasÃÂikÃnuppadÃnamattakena saÇgho tathÃgatato adhiko nÃma hoti visiÂÂho vÃ. Api ca tathÃgato akÃmakaraïÅyaæ karonto mÃtucchÃya taæ vassikÃsÃÂikaæ saÇghassa dÃpesi. Yathà và pana mahÃrÃja kocideva puriso ra¤¤o upÃyanaæ Ãhareyya. Taæ rÃjà upÃyanaæ a¤¤atarassa bhaÂassa và balatthassa và senÃpatissa và purohitassa và dadeyya, api nu kho so mahÃrÃja puriso tÃvatakena upÃyanapaÂilÃbhamattakena ra¤¤Ã adhiko nÃma hoti visiÂÂho vÃ?"Ti. "Na hi bhante rÃjabhattiko bhante so puriso rÃjÆpajÅvi. Taæ ÂhÃne Âhapento rÃjà upÃyanaæ detÅ" ti. ------ 120. Na patthayati (ma) [SL Page 211] [\x 211/] 4. "Evameva kho mahÃrÃja na tÃvatakena vassikasÃÂikÃnuppadÃnamattakena saÇgho tathÃgatato adhiko nÃma hoti visiÂÂho và atha kho tatÃgatabhattiko tathÃgatupajÅvÅ. Taæ ÂhÃne Âhapento tathÃgato saÇghassa vassikasÃÂikaæ dÃpesi. Api ca mahÃrÃja tathÃgatassa evaæ ahosi: 'sabhÃvapatipÆjanÅyo saÇgho, mama santakena saÇghaæ patipÆjessÃmÅ'ti. Iti saÇghassa vassikasÃÂikaæ dÃpesi. Na mahÃrÃja tathÃgato attanoyeva paÂipÆjanaæ vaïïeti, atha kho ye loke patipÆjanÃrahà tesampi tathÃgato patipÆjanaæ vaïïeti. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena majjhimanikÃyavaralajjhe [PTS Page 242] [\q 242/] dhammadÃyÃdadhammapariyÃye appicchapaÂittiæ pakittayamÃnena. 'Asuyeva me purimo bhikkhu pujjataro ca pÃsaæsataro cÃ'ti. Natthi mahÃrÃja bhavesu koci satto tathÃgateto dakkhiïeyyo và adhiko và visiÂÂho vÃ. TathÃgato'va uttaro adhiko visiÂÂho. 5. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja saæyuttanikÃyavare mÃïavagÃmikena devaputtena bhagavato purato Âhatvà devamanussÃnaæ majjhe- 'Vipulo rÃjagahiyÃnaæ giriseÂÂho pavuccati Seto himavataæ seÂÂho Ãdicco aghagÃminaæ Samuddo'dadhinaæ seÂÂho nakkhattÃna¤ca candimà Sadevakassa lokassa buddho aggo pavuccatÅ'ti. Tà kho panetà mahÃrÃja mÃïavagÃmikena devaputtena gÃthà suhÅtà na duggÅtÃ, subhÃsità na dubbhÃsitÃ, anumatà ca bhagavatÃ. Nanu mahÃrÃja therenapi sÃriputtena dhammasenÃpatinà bhaïitaæ- 'Eko manopasÃdo Saraïagamanama¤jalippaïÃmo và Ussahate tÃrayituæ MÃrabalanisÆdane buddhe'ti. Bhagavatà ca bhaïitaæ devÃtidevena- 'ekapuggalo bhikkhave loke uppajjamÃno uppajjati bahujanahitÃya bahujanasukhÃya lokÃnukampÃya atthÃya hitÃya sukhÃya devamanussÃnaæ. Katamo ekapuggalo? TathÃgato arahaæ sammÃsambuddho vijjÃcaraïa sampanno sugato lokavidÆ anuttaro purisadammasÃrathÅ satthà devamanussÃnanti. " "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicachÃmÅ" ti. GotamÅvatthadÃnapa¤ho dutiyo. [SL Page 212] [\x 212/] 3. GihipabbajitasammÃpaÂipattipa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena bhÃsitampetaæ bhagavatà 'gihino vÃhaæ bhikkhave pabbajitassa và sammÃpaÂipattiæ [PTS Page 243] [\q 243/] vaïïemi. GihÅ và bhikkhave pabbajito và sammÃpaÂipanno sammÃpaÂipattÃdhikaraïaæ ÃrÃdhako hoti ¤Ãyaæ dhammaæ kusala'nti. Yadi bhante nÃgasena gihÅ odÃtavasano kÃmabhogÅ puttadÃrasambÃdhasayanaæ ajjhÃvasanto kÃsikacandanaæ paccanubhonto mÃlÃgandhavilepanaæ dhÃrento jÃtarÆparajataæ sÃdiyanto maïikanakavicittamoÊibaddho-121. SammÃpaÂipanno ÃrÃdhako hoti ¤Ãyaæ dhammaæ kusalaæ, pabbajito'pi bhaï¬u kÃsÃvavatthavasano parapiï¬amajjhÆpagato catusu sÅlakkhandhesu sammà paripÆrakÃrÅ diya¬¬hesu sikkhÃpadasatesu samÃdÃya vattanto, terasasu dhÆtaguïesu anavasesaæ vattanto, sammà paÂipanno ÃrÃdhako hoti ¤Ãyaæ dhammaæ kusalaæ, tattha bhante ko viseso gihino và pabbajitassa vÃ? Aphalaæ hoti tapokammaæ, niratthikà pabbajjÃ. Va¤jhà sikkhÃpadagopanÃ, moghaæ dhÆtaguïasamÃdÃnaæ? Kiæ tattha dukkhamanuviïïena? Nanu nÃma sukheneva sukhaæ adhigantabbanti?" 2. "BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà 'gihino vÃ' haæ bhikkhave pabbajitassa và sammÃpaÂipattiæ vaïïemi. GihÅ và bhikkhave pabbajito và sammÃpaÂipanno sammÃpaÂipattÃdhikaraïaæ ÃrÃdhako hoti ¤Ãyaæ dhammaæ kusala'nti. Evametaæ mahÃrÃja sammà paÂipanno'va seÂÂho. Pabbajito'pi mahÃrÃja pabbajito'mahÅti na sammà paÂipajjeyya. Atha kho so ÃrakÃ'va sÃma¤¤Ã, ÃrakÃ'va brahma¤¤Ã. Pageva gihÅ odÃtavasano. GihÅ'pi mahÃrÃja sammà paÂipanno ÃrÃdhako hoti ¤Ãyaæ dhammaæ kusalaæ. Pabbajito'pi mahÃrÃja sammà paÂipanno ÃrÃdhako hoti ¤Ãyaæ dhammaæ kusalaæ. Api ca mahÃrÃja pabbajito'va sÃma¤¤assa issaro adhipati. Pabbajjà mahÃrÃja bahuguïà anekaguïà appamÃïaguïÃ. Na sakkà pabbajjÃya guïaæ parimÃïaæ kÃtuæ. Yathà mahÃrÃja kÃmadadassa maïiratanassa na sakkà dhanena [PTS Page 244] [\q 244/] aggho parimÃïaæ kÃtuæ 'ettakaæ maïiratanassamÆla'nti. Evameva kho mahÃrÃja pabbajjà bahuguïà anekaguïà appamÃïaguïÃ, na sakkà pabbajjÃya guïo parimÃnaæ kÃtuæ. Yathà và pana mahÃrÃja mahÃsamudde Æmiyo na sakkà parimÃïaæ kÃtuæ 'ettakà mahÃsamudde Æmiyo'ti, evameva kho mahÃrÃja pabbajjà bahuguïà anekaguïà appamÃïaguïÃ, na sakkà pabbajjÃya guïo parimÃïaæ kÃtuæ. Pabbajitassa mahÃrÃja yaæ ki¤ci karaïÅyaæ, sabbantaæ khippameva samijjhati no cirarattÃya. KiækÃraïÃ? Pabbajito mahÃrÃja ---------- 121. Maïikuï¬alavicittamoÊibaddho. [SL Page 213] [\x 213/] Appiccho hoti santuÂÂho pavivitto asaæsaÂÂho Ãraddhaviriyo nirÃlayo aniketo paripuïïasÅlo sallekhitÃcÃro dhÆtapaÂipattikusalo hoti. Taæ kÃraïà pabbajitassa yaæ ki¤ci karaïÅyaæ sabbantaæ khippameva samijjhati no cirarattÃya. Yathà mahÃrÃja niggaïÂhi samasudhotaujuvimalanÃrÃco susajjito sammà vahati, evameva kho mahÃrÃja pabbajitassa yaæ ki¤ci karaïÅyaæ sabbantaæ khippameva samijjhati no cirarattÃyÃ"ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. GihÅpabbajitasammÃpaÂipattipa¤ho tatiyo. 4. PaÂipadÃdosapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena yadà bodhisatto dukkarakÃrikaæ akÃsi, netÃdiso a¤¤atra Ãrambho ahosi nikkamo-122. Kilesayuddhaæ maccusenÃvidhamanaæ ÃhÃrapariggaho dukkarakÃrikà evarÆpe parakkame ki¤ci assÃdaæ alabhitvà tameva cittaæ paribhÃpetvà evamavoca 'na kho panÃhaæ imÃya kaÂukÃya dukkarakÃrikÃya adhigacchÃmi uttarimanussadhammà alamariya¤Ãïadassanavisesaæ, 'siyà nu kho a¤¤o maggo bodhÃyÃ'ti. Tato nibbinditvà a¤¤ena maggena sabba¤¤Ætaæ patto, puna tÃya paÂipadÃya sÃvake anusÃsati samÃdapeti- [PTS Page 245] [\q 245/] 'Arahatha nikkhamatha yujjatha buddhasÃsane, DhunÃtha maccuno senaæ naÊÃgÃraæ'va ku¤jaro'ti. Kena nu kho bhante nÃgasena kÃraïena tathÃgato yÃya paÂipadÃya attanà nibbiïïo virattarÆpo tattha sÃvake anusÃsati samÃdapetÅ?" Ti. 2. "TadÃpi mahÃrÃja etarahi'pi sà yeva paÂipadÃ. Taæ yeva paÂipadaæ paÂipajjitvà bodhisatto sabba¤¤Ætaæ patto. Api ca mahÃrÃja bodhisatto ativiriyaæ karonto niravasesato ÃhÃraæ uparundhi tassa ÃhÃrÆparodhena cittadubbalyaæ uppajji. So tena dubbalyena nÃsakkhi sabba¤¤Ætaæ pÃpuïituæ. So mattamattaæ kabalÅkÃrÃhÃraæsevanto tÃyeva paÂipadÃya na cirasseva sabba¤¤Ætaæ pÃpuïi. Sà yeva mahÃrÃja paÂipadà sabbesaæ tathÃgatÃnaæ sabba¤¤Æta¤ÃïapaÂilÃbhÃya. Yathà mahÃrÃja sabbasattÃnaæ ÃhÃro upatthambho, ÃhÃrÆpanissità sabbe sattà sukhaæ anubhavanti, evameva kho mahÃrÃja sà yeva paÂipadà sabbesaæ ------- 122. Nikkhamo. (SÅ. Mu. ) [SL Page 214] [\x 214/] TathÃgatÃnaæ sabba¤¤Æta¤ÃïapaÂilÃbhÃya. Neso mahÃrÃja doso Ãrambhassa, na nikkamassa, na kilesayuddhassa, yena tathÃgato tasmiæ samaye na pÃpÆïi sabba¤¤uta¤Ãïaæ. Atha kho ÃhÃrÆparodhasseveso doso. Sadà paÂiyattÃyeva sà paÂipadÃ. Yathà mahÃrÃja puriso addhÃnaæ ativegena gaccheyya, tena so pakkhahato và bhaveyya pÅÂhasappÅ và asa¤caro paÂhavitale, api nÆ kho mahÃrÃja mahÃpaÂhaviyà doso atthi, yena so puriso pakkhahato ahosÅ?" Ti. "Na hi bhante. Sadà paÂiyattà bhante mahÃpaÂhavÅ. Kuto tassà doso vÃyÃmasseveso doso, yena so puriso pakkhahato ahosÅ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja neso doso Ãrambhassa, na nikkamassa, na kilesayuddhassa, yena tathÃgato tasmiæ samaye na pÃpuïi sabba¤¤uta¤Ãïaæ. Atha kho ÃhÃrÆparodhasseveso doso. Sadà paÂiyattà [PTS Page 246] [\q 246/] yeva sà paÂipadÃ. Yathà và pana mahÃrÃja puriso kiliÂÂhaæ sÃÂakaæ nivÃseyya. Na so taæ dhovÃpeyya, neso doso udakassa sadÃpaÂiyattaæ udakaæ. Purisasseveso doso. Evameva kho mahÃrÃja neso doso Ãrambhassa, na nikkamassa, na kilesayuddhassa, yena tathÃgato tasmiæ samaye na pÃpÆïi sabba¤¤uta¤Ãïaæ. Atha kho ÃhÃrÆparodhasseveso doso sadà paÂiyattÃyeva sà paÂipadÃ. Tasmà tathÃgato tÃyeva paÂipadÃya sÃvake anusÃsati samÃdapeti. Evaæ kho mahÃrÃja sadà paÂiyattà anavajjà sà paÂipadÃ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. PaÂipadÃdosapa¤ho catuttho. 5. HÅnÃyavattanapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena mahantaæ idaæ tathÃgatasÃsanaæ sÃraæ varaæ seÂÂhaæ pavaraæ anupamaæ parisuddhaæ vimalaæ paï¬araæ anavajjaæ. Na yuttaæ gihiæ tÃvatakaæ pabbÃjetuæ. GihÅyeva ekasmiæ phale vinetvà yadà apunarÃvattÅ hoti tadà so pabbÃjetabbo. KiækÃraïÃ? Ime dujjanà tÃva tattha sÃsane visuddhe pabbajitvà paÂinivattitvà hÅnÃyavattanti. Tesaæ paccÃgamanena ayaæ mahÃjano evaæ vicinteti 'tucchakaæ vata bho etaæ samaïassa gotamassa sÃsanaæ bhavissati yaæ ime paÂinivattantÅ'ti idamettha kÃraïanti. " [SL Page 215] [\x 215/] 2. "Yathà mahÃrÃja taÊÃkaæ bhaveyya samapuïïasucivimalasÅtalasalÅlaæ, atha yo koci kiliÂÂho malakaddamagato taæ taÊÃkaæ gantvà anahÃyitvà kiliÂÂho'va paÂinivatteyya, tattha mahÃrÃja katamaæ jano garaheyya kiliÂÂhaæ và taÊÃkaæ vÃ?"Ti. "KiliÂÂhaæ bhante jano garaheyya 'ayaæ taÊÃkaæ gantvà anahÃyitvà kiliÂÂho'va paÂinivatto, kiæ imaæ anahÃyitukÃmaæ taÊÃko sayaæ nahÃpessati, ko doso taÊÃkassÃ"ti. "Evameva kho [PTS Page 247] [\q 247/] mahÃrÃja tathÃgato vimuttivarasalilasampuïïaæ saddhammavarataÊÃkaæ mÃpesi. Ye keci kilesamalakiliÂÂhà sacetanà buddhÃ. Te idha nahÃyitvà sabbakilese pavÃhayissantÅti. Yadi koci taæ saddhammavarataÊÃkaæ gantvà anahÃyitvà sakileso'va paÂinivattitvà hÅnÃyÃvattati, taæyeva jano garahissati 'ayaæ jinasÃsane pabbajitvà tattha patiÂÂhaæ alabhitvà hÅnÃyÃvatto. Kiæ imaæ appaÂipajjantaæ jinasÃsanaæ sayaæ sodhessati? Ko doso jinasÃsanassÃ?'Ti. 3. Yathà và pana mahÃrÃja puriso paramabyÃdhito roguppattikusalaæ amoghadhuvasiddhakammaæ bhisakkaæ sallakattaæ disvà atikicchÃpetvà savyÃdhiko'va paÂinivatteyya, tattha katamaæ jano garaheyya. ùturaæ và bhisakkaæ vÃ?" Ti. "ùturaæ bhante jano garaheyya 'ayaæ roguppattikusalaæ amoghadhuvasiddhakammaæ bhisakkaæ sallakattaæ disvà atikicchÃpetvà savyÃdhiko'va paÂinivatto. Kiæ imaæ atikicchÃpentaæ bhisakko sayaæ tikicchissati, ko doso bhisakkassÃ?"Ti. Evameva kho mahÃrÃja tathÃgato antosÃsanasamugge kevalaæ sakalakilesa byÃdhivÆpasamanasamatthaæamatosadhaæ pakkhipi. Ye keci kilesabyÃdhipÅÊità sacetanà buddhÃ, te imaæamatosadhaæ pivitvà sabbakilesabyÃdhiæ vÆpasamessantÅ'ti. Yadi koci taæ amatosadhaæ apivitvà sakileso'va paÂinivattitvà hÅnÃyÃvattati, taæ yeva jano garahissati 'ayaæjinasÃsane pabbajitvà tattha patiÂÂhaæ alabhitvà hÅnÃyÃvatto. Kiæ imaæ appaÂipajjantaæ jinasÃsanaæ sayaæ sodhessati? Ko doso jinasÃsanassÃ?'Ti. 4. Yathà và pana mahÃrÃja chÃto puriso mahÃpu¤¤abhattaparivesanaæ gantvà taæ bhattaæ abhu¤jitvà chÃto'va paÂinivatteyya. Tattha katamaæ jano garaheyya chÃtaæ và pu¤¤abhattaæ vÃ?" Ti. [SL Page 216] [\x 216/] "ChÃtaæ bhante jano [PTS Page 248] [\q 248/] garaheyya 'ayaæ khudÃpÅÊito pu¤¤abhattaæ paÂilabhitvà abhu¤jitvà chÃto'va paÂinivatto. Kiæ imassa abhu¤jantassa bhojanaæ sayaæ mukhaæ pavisissati? Ko doso bhojanassÃ?" Ti. "Evameva kho mahÃrÃja tathÃgato antosÃsanasamugge paramapavaraæ santaæ sivaæ païitaæamataæ paramamadhuraæ kÃyagatÃsatibhojanaæ Âhapesi'ye keci kilesacchÃtajjhattÃ-123. TaïhÃparetamÃnasà sacetanà buddhà te imaæ bhojanaæ bhu¤jitvà kÃmarÆpÃrÆpabhavesu sabbaæ taïhamapanessantÅ'ti. Yadi koci taæ bhojanaæ abhu¤jitvà taïhÃsito'va paÂinivattitvà hÅnÃyÃvattati, taæ yeva jano garahissati 'ayaæ jinasÃsane pabbajitvà tattha patiÂÂhaæ alabhitvà hÅnÃyÃvatto kiæ imaæ appaÂipajjantaæ jinasÃsanaæ sayaæ sodhessati? Ko doso jinasÃsanassÃ?"Ti. 5. Yadi mahÃrÃja tathÃgato gihiæ yeva ekasmiæ phale vinÅtaæ pabbÃjeyya, nanu nÃmÃyaæ pabbajjà kilesappahÃnÃya visuddhiyà vÃ? Natthi pabbajjÃya karaïÅyaæ? Yathà mahÃrÃja puriso anekasatena kammena talÃkaæ khaïÃpetvà parisÃya evamanusÃveyya 'mà me bhonto keci saækiliÂÂhà imaæ talÃkaæ otaratha, pavÃhitarajojallà parisuddhà vimalamaÂÂhà imaæ taÊÃkaæ otarathÃ'ti, api nu kho mahÃrÃja tesaæ pavÃhitarajojallÃnaæ parisuddhÃnaæ vimalaÂÂhÃnaæ tena talÃkena karaïÅyaæ bhaveyyÃ?" Ti. 6. "Na hi bhante. YassatthÃya te taæ taÊÃkaæ upagaccheyyuæ, taæ a¤¤atreva tesaækataæ karaïÅyaæ. Kiæ tesaæ tena taÊÃkenÃ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja yadi tathÃgato gihiæ yeva ekasmiæ phale vinÅtaæ pabbÃjeyya, tattheva tesaæ kataæ karaïÅyaæ. Kiæ tesaæ pabbajjÃya? Yathà và pana mahÃrÃja sabhÃvaisibhattiko sutamantapadadharo atakkiko roguppattikusalo amoghadhuvasiddhakammo bhisakko sallakatto sabbarogupasamabhesajjaæ sannipÃtetvà parisÃya evamanusÃveyya 'mà kho [PTS Page 249] [\q 249/] bhonto keci sabyÃdhikà mama santike upagacchatha. AbyÃdhikà arogà mama santike upagacchathÃ'ti api nu kho mahÃrÃja tesaæ abyÃdhikÃnaæ arogÃnaæ paripuïïÃnaæ udaggÃnaæ tena bhisakkena karaïÅyaæ bhaveyyÃ?" Ti. "Na hi bhante. YassatthÃya te taæ bhisakkaæ sallakattaæ upagaccheyyuæ, taæ a¤¤atreva tesaæ kataæ karaïÅyaæ. Kiæ tesaæ tena bhisakkanÃ?" Ti. [SL Page 217] [\x 217/] 8. "Evameva kho mahÃrÃja yadi tathÃgato gihiæ yeva ekasmiæ phale vinÅtaæ pabbÃjeyya, tattheva tesaæ kataæ karaïÅyaæ. Kiæ tesaæ pabbajjÃya?. Yathà và pana mahÃrÃja koci puriso anekathÃlipÃkasataæ bhojanaæ paÂiyÃdÃpetvà parisÃya evamanussÃveyya 'mà me bhonto keci chÃtà imaæ parivesanaæ upagacchatha. Subhuttà tittà dhÃtà piïità paripuïïà imaæ parivesanaæ upagacchathÃ'ti, api nu kho mahÃrÃja tesaæ bhuttÃvinaæ tittÃnaæ suhitÃnaæ dhÃtÃnaæ piïitÃnaæ paripuïïÃnaæ bhojanena karaïÅyaæ bhaveyyÃ?" Ti. "Na hi bhante. YassatthÃya te taæ parivesanaæ upagaccheyyuæ, taæ a¤¤atreva tesaæ kataæ karaïÅyaæ. Kiæ tesaæ tÃya parivesanÃyÃ?" Ti. "Evameva kho mahÃrÃja yadi tathÃgato gihiæyeva ekasmiæ phale vinÅtaæ pabbÃjeyya, tattheva tesaæ kataæ karaïÅyaæ. Kiæ tesaæ pabbajjÃya. ? Api ca mahÃrÃja ye hÅnÃyÃvattanti te jinasÃsanassa pa¤ca atuliye guïe dassenti. Katame pa¤ca? BhumimahantabhÃvaæ dassenti, parisuddhavimalabhÃvaæ dassenti, pÃpehi asaævÃsiyabhÃvaæ dassenti, duppaÂivedhabhÃvaæ dassenti, bahusaævararakkhiyabhÃvaæ dassenti. 9. Kathaæ bhumimahantabhÃvaæ dassenti? Yathà mahÃrÃja puriso adhano hÅnajacco nibbiseso buddhiparihÅno mahÃrajjaæ paÂilabitvà na virasseva paripaÂati paridhaæsati paribhÃyati yasato, na sakkoti issariyaæ sandhÃretuæ. [PTS Page 250] [\q 250/] kiækÃraïÃ? Mahantattà issariyassa. Evameva kho mahÃrÃja ye keci nibbisesà akatapu¤¤Ã buddhiparihÅnà jinasÃsane pabbajanti, te taæ pabbajjaæ pavaruttamaæ sandhÃretuæ avisahantà na cirasseva jinasÃsanà paripaÂitvà paridhaæsitvà parihÃyitvà hÅnÃyÃvattanti, na sakkonti jinasÃsanaæ sandhÃretuæ. KiækÃraïÃ? Mahantattà jinasÃsanabhumiyÃ. Evaæ bhumimahantabhÃvaæ dassenti. 10. Kathaæ parisuddhavimalabhÃvaæ dassenti? Yathà mahÃrÃja vÃripokkharapatte vikirati vidhamati viddhaæsati naÂÂhÃnamupagacchati nÆpalippati. KiækÃraïÃ? Parisuddhavimalattà padumassa. Evameva kho mahÃrÃja ye keci saÂhà kÆÂà vaÇkà kuÂilà visamadiÂÂhino jinasÃsane pabbajanti, te parisuddha - vimala - nikkaïÂaka - paï¬ara - varapavara - sÃsanato na cirasseva vikiritvà viddhaæsitvà asaïÂhahitvà anupalippitvà hÅnÃyÃvattanti. KiækÃraïÃ? Parisuddhavimalattà jinasÃsanassa. Evaæ parisuddhavimalabhÃvaæ dassenti. [SL Page 218] [\x 218/] 11. Kathaæ pÃpehi asaævÃsiyabhÃvaæ dassenti? Yathà mahÃrÃja mahÃsamuddo na matena kuïapena saævasati, yaæ hoti mahà samudde mataæ kuïapaæ, taæ khippameva tÅraæ upaneti thalaæ và ussÃdeti, -124 kiækÃraïÃ? MahÃbhÆtÃnaæ bhavanattà mahÃsamuddassa. Evameva kho mahÃrÃja ye keci pÃkaÂÃ. Asaævutà ahirikà akiriyà osannaviriyà kusÅtà kiliÂÂhà dujjanà manussà jinasÃsane pabbajanti, te na cirasseva jinasÃsanato arahantavimalakhÅïÃsavamahÃbhÆtabhavanato nikkhamitvà asaævasitvà hÅnÃyÃvattanti. KiækÃraïÃ? PÃpehi asaævÃsiyattà jinasÃsanassa. Evaæ pÃpehi asaævÃsiyabhÃvaæ dasesanti. 12. Kathaæ duppaÂivedhabhÃvaæ dassenti? Yathà mahÃrÃja ye keci acchekà asikkhità asippino mativippahÅnà issatthÃ-125. VÃlaggavedhaæ avisahantà vigaÊanti pakkamanti. KiækÃraïÃ? SaïhasukhumaduppaÂivedhattà vÃlaggassa. [PTS Page 251] [\q 251/] evameva kho mahÃrÃja ye keci duppa¤¤Ã jaÊà eÊamugà mÆÊhà dandhagatikà janà jinasÃsane pabbajanti, te taæ paramasaïhasukhumacatusaccapaÂivedhaæ paÂivijjhituæ avisahantà jinasÃsanà vigaÊitvà pakkamitvà na cirasseva hÅnÃyÃvattanti. KiækÃraïÃ? ParamasaïhasukhumaduppaÂivedhatÃya saccÃnaæ. Evaæ duppaÂivedhabhÃvaæ dassenti. 13. Kathaæ bahusaævararakkhiyabhÃvaæ dassenti? Yathà mahÃrÃja kocideva puriso mahatimahÃyuddhabhumimÆpagato parasenÃya disÃvidisÃhi samantà parivÃrito sattihatthaæ janamupentaæ disvà bhÅto osakkati paÂinivattati palÃyati, -kiækÃraïÃ? Bahuvidhayuddhamukharakkhanabhayà evameva kho mahÃrÃja ye keci pÃkaÂÃ-126. Asaævutà ahirikà akiriyà akkhantÅ capalà calità ittarà bÃlajanà jinasÃsane pabbajanti, te bahuvidhaæ sikkhÃpadaæ parirakkhituæ avisahantà osakkitvà paÂinivattitvà palÃyitvà na cirasseva hÅnÃyÃvattanti. KiækÃraïÃ? BahuvidhasaævararakkhiyabhÃvattà jinasÃsanassa. Evaæ bahuvidhasaævararakkhiyabhÃvaæ dassenti. 14. Thalajuttame'pi mahÃrÃja vassikÃgumbe kimividdhÃni pupphÃni honti, tÃni aÇkurÃni saækuÂitÃni antarÃyeva paripaÂanti, na ca tesu paripaÂitesu vassikÃgumbo hÅÊito nÃma hoti. YÃni tattha ÂhitÃni pupphÃnÅ tÃni sammà gandhena disÃvidisaæ abhibyÃpenti. Evameva kho mahÃrÃja ye te jinasÃsane pabbajitvà hÅnÃyÃvattanti, te jinasÃsane kimividdhÃni vassikÃpupphÃni viya vaïïagandharahitÃni nibbaïïÃkÃrasÅlà abhabbà vepullÃya. Na ca tesaæ hÅnÃyÃvattanena jinasÃsanaæ hÅÊitaæ nÃma hoti ye tattha ÂhitÃbhikkhÆ, te ------ 124. UssÃreti. (Ma) 125. IssÃsà (ma. ) 126. PÃpakà (ma) [SL Page 219] [\x 219/] Sadevakaæ lokaæ sÅlavaragandhena abhibyÃpenti. SÃlÅnampi mahÃrÃja nirÃtaÇkÃnaæ [PTS Page 252] [\q 252/] lohitakÃnaæ antare karumbhakaæ nÃma sÃlijÃti uppajjitvà antarà yeva vinassati, naca tassà vinaÂÂhattà lohitakasÃlÅ hÅÊità nÃma honti. Ye tattha Âhità sÃlÅ, te rÃjupabhogà honti. Evameva kho mahÃrÃja ye te jinasÃsane pabbajitvà hÅnÃyÃvattanti, te lohitakasÃlÅnamantare karumbhakà viya jinasÃsane va¬¬hitvà vepullataæ pÃpuïitvà antarÃyeva hÅnÃyÃvattanti. Na ca tesaæ hÅnÃyÃvattanena jinasÃsanaæ hÅÊitaæ nÃma hoti. Ye tattha Âhità bhikkhÆ te arahattassa anucchavikà honti. 15. KÃmadadassÃpi mahÃrÃja maïiratanassa ekadesaæ kakkasaæ uppajjati, na ca tattha kakkasuppannattà maïiratanaæ hÅÊitaæ nÃma hoti. Yaæ tattha parisuddhaæ maïiratanassa, taæ janassa bhÃsakaraæ hoti. Evameva kho mahÃrÃja ye te jinasÃsane pabbajitvà hÅnÃyÃvattanti kakkasÃ, te jinasÃsane papaÂikÃ. Na ca tesaæ hÅnÃyÃvattanena jinasÃsanaæ hÅÊitaæ nÃma hoti ye tattha Âhità bhikkhÆ te devamanussÃnaæ hÃsajanakà honti. JÃtisampannassÃ'pi mahÃrÃja lohitacandassa ekadesaæ putikaæ hoti yaæ tattha aputikaæ sugandhaæ, taæ samantà vidhÆpeti abhivyÃpeti, evameva kho mahÃrÃja ye te jinasÃsane pabbajitvà hÅnÃyÃvattanti, te lohitacandanÃsÃrantare putikadesamiva cha¬¬anÅyà jinasÃsane. Na ca tesaæ hÅnÃyÃvattanena jinasÃsanaæ hÅÊitaæ nÃma hoti. Ye tattha Âhità bhikkhÆ, te sadevakaæ lokaæ sÅlavaracandanagandhena anulimpentÅ" ti. 16. "SÃdhu bhante nÃgasena! Tena tena anucchavikena tena tena sadisena kÃraïena niravajjamanupÃpitaæ jinasÃsanaæ seÂÂhabhÃvena paridÅpitaæ. HÅnÃyÃvattamÃnÃpi te jinasÃsanassa seÂÂhabhÃvaæyeva paridÅpentÅ" [PTS Page 253] [\q 253/] ti. HinÃyÃvattanapa¤ho pa¤camo. 6. Arahato vedanÃvediyanapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena tumhe bhaïatha 'arahà ekaæ vedanaæ vediyati kÃyikaæ na cetasikanti. ' Kinnu kho bhante nÃgasena arahato cittaæ yaæ kÃyaæ nissÃya pavattati, tattha arahà anissaro assÃmi avasavattÅ?" Ti. "ùma mahÃrÃjÃ" ti. [SL Page 220] [\x 220/] "Na kho bhante nÃgasena yuttametaæ yaæ so sakacittassa pavattamÃne kÃye anissaro hoti assÃmi avasavattÅ. Sakuïo'pi tÃva bhante yasmiæ kulÃvake paÂivasati, tattha so issaro hoti sÃmi vasavattÅ" ti. 2. "Dasime mahÃrÃja kÃyÃnugatà dhammà bhave bhave kÃyaæ anudhÃvanti anuparivattanti. Katame dasa? SÅtaæ uïhaæ jighacchà pipÃsà uccÃro passÃvo thinamiddhaæ jarà byÃdhi maraïaæ. Ime kho mahÃrÃja dasa kÃyÃnugatà dhammà bhave bhave kÃyaæ anudhÃvanti anuparivattanti. Tattha arahà anissaro assÃmi avasavattÅ" ti. "Bhante nÃgasena kena kÃraïena arahato kÃye Ãïaæ nappavattati issariyaæ vÃ. Tattha me kÃraïaæ brÆhi" ti. "Yathà mahÃrÃja ye keci paÂhavinissità sattà sabbe te paÂhaviæ nissÃya caranti viharantivuttiæ kappenti, api nÆ kho mahÃrÃja tesaæ paÂhaviyà Ãïà pavattati issariyaævÃ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja arahato cittaæ kÃyaæ nissÃya pavattati. Na ca pana arahato kÃye Ãïà pavattati issariyaæ vÃ" ti. 3. "Bhante nÃgasena kena kÃraïena puthujjano kÃyikampi cetasikampi vedanaæ vediyatÅ?" Ti. "AbhÃvitattà mahÃrÃja cittassa puthujjano kÃyikampi cetasikampi vedanaæ vediyati. YathÃmahÃrÃja gono chÃto paritasito abala-dubbala-parittaka-tiïesu và latÃya và upanibaddho assa, yadà so gono parikupito hoti, tadà sahaupanibandhanena pakkamati, evameva kho mahÃrÃja abhÃvitacittassa vedanà uppajitvà cittaæ parikopeti, cittaæ parikupitaæ kÃyaæ Ãbhujati nibbhujati, samparivattakaæ [PTS Page 254] [\q 254/] karoti. Atha so 'abhÃvitacitto tasati ravati, bheravarÃvamabhiravati. Idamettha mahÃrÃja kÃraïaæ yena kÃraïena puthujjano kÃyikampi cetasikampi vedanaæ vediyatÅ" ti. "Kiæ pana taæ bhante kÃraïaæ yena kÃraïena arahà ekaæ vedanaæ vediyati kÃyikaæ na cetasikanti". "Arahato mahÃrÃja cittaæ bhÃvitaæ hoti subhÃvitaæ dantaæ sudantaæ assavaæ vacanakaraæ. So dukkhÃya vedanÃya phuÂÂho samÃno aniccanti daÊhaæ gaïhÃti, samÃdhitthamhe cittaæ upanibandhati, [SL Page 221] [\x 221/] Tassa taæ cittaæ samÃdhitthambhe upanibaddhaæ na vedhati na calati, Âhitaæ hoti avikkhittaæ. Tassa vedanÃvikÃravipphÃrena kÃyo pana Ãbhujati nibbhujati samparivattati. Idamettha mahÃrÃja kÃraïaæ yena kÃraïena arahà ekaæ vedanaæ vediyati kÃyikaæ, na cetasikanti. 4. "Bhante nÃgasena taæ nÃma loke acchariyaæ yaæ kÃye calamÃne cittaæ na calati. Tattha me kÃraïaæ brÆhÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja mahatimahÃrukkhe khandhasÃkhÃpalÃsasampanne anilabalasamÃhate sÃkhà calati, api nu kho tassa khandho'pi calatÅ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja arahà dukkhÃya vedanÃya phuÂÂho samÃno aniccanti dalhaæ gaïhÃti, samÃdhitthamhe cittaæ upanibandhati. Tassa taæ cittaæ samÃdhitthamhe upanibaddhaæ navedhati na calati, Âhitaæ hoti avikkhittaæ. Tassa vedanÃvikÃravipphÃrena kÃyo Ãbhujati nibbhujati samparivattati. Cittaæ pana tassa na vedhati na calati, khandho viya mahà rukkhassÃ" ti. "Acchariyaæ bhante nÃgasena! Abbhutaæ bhante nÃgasena! Na me evarÆpo sabbakÃliko dhammappadÅpo diÂÂhapubbo"ti. [PTS Page 255] [\q 255/] Arahato vedanÃvediyanapa¤ho chaÂÂho. 7. AbhisamayantarÃyapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, idha yo koci gihÅ pÃrÃjikaæ ajjhÃpanno bhaveyya, soaparena samayena pabbajeyya, attanÃ'pi so na jÃneyya 'gihipÃrÃjikaæ ajjhapanno'smÅ'ti na pi tassa a¤¤o koci Ãcikkheyya 'gihÅ pÃrÃjikaæ ajjhÃpannosÅ'ti, so ca tathattÃya paÂipajjeyya, api nu tassa dhammÃbhisamayo bhaveyyÃ?" Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ" ti. "Kena bhante kÃraïenÃ?" Ti. "Yo tassa hetu dhammÃbhisamayÃya so tassa samucchinno tasmà dhammÃbhisamayo na bhavatÅ" ti. [SL Page 222] [\x 222/] "Bhante nÃgasena tumhe bhaïatha 'jÃnantassa kukkuccaæ hoti, kukkucce sati Ãvaraïaæ hoti, ÃvaÂe citte dhammÃbhisamayo na hotÅ'ti. Imassa pana ajÃnantassa akukkuccajÃtassa santacittassa viharato kena kÃraïena dhammÃbhisamayo na hoti? Visamena visameneso pa¤ho gacchati. Cintetvà vissajjethÃ?" Ti. "RÆhati mahÃrÃja sukaÂÂhe sukalale maï¬akhette sÃradaæ sukhasayitaæ bÅjanti?" "ùma bhante" ti. "Api nu mahÃrÃja taæ yeva bÅjaæ ghanaselasilÃtale rÆheyyÃ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Kissa pana mahÃrÃja taæ yeva bÅjaæ kalale rÆhati, kissa ghanasele na rÆhatÅ?" Ti. 2. "Natthi bhante tassa bÅjassa rÆhanÃya ghanasele hetuahetunà bÅjaæ na rÆhatÅ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja yena hetunà tassa dhammÃbhisamayo bhaveyya, so tassa hetu samucchinno. Ahetunà dhammabhisamayo na hoti. Yathà và pana mahÃrÃja daï¬a-le¬¬u-laguÊa-127. Muggarà paÂhaviyaæ ÂhÃnamupagacchanti. Api nu mahÃrÃja teyeva daï¬amuggarà paÂhaviyaæ ÂhÃnamupagacchanti, api nu mahÃrÃja teyeva daï¬ale¬¬ulaguÊamuggarà gagane ÂhÃnapupagacchantÅ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Kiæ panettha mahÃrÃja kÃraïaæ, yena kÃraïena te yeva daï¬ale¬¬ulaguÊamuggarà paÂhaviyaæ ÂhÃnamupagacchanti? Kena kÃraïena gagane na tiÂÂhantÅ?" Ti. "Natthi bhante tesaæ daï¬ale¬¬ulaguÊamuggarÃnaæ patiÂÂhÃnÃya ÃkÃse hetu. Ahetunà na [PTS Page 256] [\q 256/] tiÂÂhantÅ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja, tassa tena dosena abhisamayehetu samucchinno. HetusamugghÃte ahetunà abhisamayo na hoti. Yathà và pana mahÃrÃja thale aggi jalati, api nu kho mahÃrÃja so yeva aggi udake jalatÅ?" Ti. "Na hi bhante" ti. ----- 127. LakuÂa. (SÅ. Mu. ) [SL Page 223] [\x 223/] "Kiæ panettha mahÃrÃja kÃraïaæ, yena kÃraïena so yeva aggi thale jalati? Kena kÃraïena udake na jalatÅ?" Ti. "Natthi bhante aggissa jalanÃya udake hetu. Ahetunà na jalatÅ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja tassa tena dosena abhisamayehetu samucchinno. HetusamugghÃte ahetunà dhammÃbhisamayo na hoti" ti. 3. "Bhante nÃgasena, punapetaæ atthaæ cintehi. Na me tattha cittasa¤¤atti bhavati. 'AjÃnantassa asati kukkucce Ãvaraïaæ hotÅ'ti. KÃraïena maæ sa¤¤ÃpehÅ" ti. "Api nu kho mahÃrÃja visaæ halÃhalaæ ajÃnantenapi khÃyitaæ jÅvitaæ haratÅ?" Ti. "ùma bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja ajÃnantenapi kataæ pÃpaæ abhisamayantarÃyakaraæ hoti. Api nu mahÃrÃja aggi ajÃnitvà akkamantaæ ¬ahatÅ?" Ti. "ùma bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja ajÃnantenapi kataæ pÃpaæ abhisamayantarÃyakaraæ hoti. Api nu mahÃrÃja ajÃnantaæ ÃsÅviso ¬asitvà jÅvitaæ haratÅ?" Ti. "ùma bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja ajÃnantenapi kataæ pÃpaæ abhisamayantarÃyakaraæ hoti. Na nu mahÃrÃja kÃliÇgarÃjÃsamaïakola¤¤o sattaratanaparikiïïo hatthiratanamabhiruyha kuladassanÃya gacchanto ajÃnanto'pi nÃsakkhi bodhimaïa¬assa uparito gantuæ. Idamettha mahÃrÃja kÃraïaæ yena kÃraïena ajÃnantenapi kataæ pÃpaæ abhisamayantarÃyakaraæ hotÅ" ti. "JinabhÃsitaæ bhante nÃgasena kÃraïaæ na sakkà paÂikkosituæ. Eso'cetassa attho tathà sampaÂicchÃmÅ" [PTS Page 257] [\q 257/] ti. AbhisamayantarÃyapa¤ho sattamo. [SL Page 224] [\x 224/] 8. Dussilapa¤ho 1. Bhante nÃgasena gihidussÅlassa ca samaïadussÅlassa ca ko viseso? Kiæ nÃnÃkaraïaæ? Ubhopete samasamagatikÃ? Ubhinnampi samasamo vipÃko hoti? UdÃhu ki¤ci nÃnÃkaraïaæ atthi?" Ti. "Dasa ime mahÃrÃja guïà samaïadussÅlassa gihidussÅlato visesena atirekÃ. Dasahi ca kÃraïehi uttariæ dakkhiïaæ visodheti. Katame dasa guïà samaïadussÅlassa gihidussÅlato visesena atirekÃ? Idha mahÃrÃja samaïadussÅlo buddhe sagÃravo hoti, dhamme sagÃravo hoti, saÇghe sagÃravo hoti, sabrahmacÃrÅsu sagÃravo hoti, uddesaparipucchÃya vÃyamati, savaïabahulo hoti, hinnasÅlo'pi mahÃrÃja dussÅlo parisagato Ãkappaæ upaÂÂhapeti, garahabhayà kÃyikaæ vÃcasikaæ rakkhati, padhÃnÃbhimukhamassa hoti cittaæ, bhikkhÆsÃma¤¤aæ upagato hoti. Karonto'pi mahÃrÃja samaïadussÅlo pÃpaæ paÂicchannaæ Ãvarati. Yathà mahÃrÃja itthi sapatikà nilÅyitvà rahasseneva pÃpamÃvarati, evameva kho mahÃrÃja karonto'pi samaïadussÅlo pÃpaæ paÂicchannaæ Ãvarati. Ime kho mahÃrÃja dasa guïà samaïadussÅlassa gihÅdussÅlato visesena atirekÃ. 2. Katamehi dasahi kÃraïehi uttariæ dakkhiïaæ visodheti? Avajja - kavaca - dhÃraïatÃyapi dakkhiïaæ visodheti, isi - sÃma¤¤a - bhaï¬u - liÇga - dhÃraïato'pi dakkhiïaæ visodheti, saÇghasamayamanupaviÂÂhatÃyapi dakkhiïaæ visodheti jinasÃsanadhanapariyesanato'pi dakkhiïaæ visodheti, pavaradhammadesanato'pi dakkhiïaæ visodheti, dhammadÅpagatiparÃyaïatÃyapi dakkhinaæ visodheti. 'Aggo buddho'ti ekantaujudiÂÂhitÃyapi dakkhinaæ visodheti. UposathasamÃdÃnato'pi dakkhiïaæ visodheti. Imehi kho mahÃrÃja dasa hi kÃraïehi uttariæ dakkhiïaæ visodheti. [PTS Page 258] [\q 258/] suvipanno'pi mahÃraja samaïadussÅlo dÃyakÃnaæ dakkhinaæ visodheti. Yathà mahÃrÃja udakaæ subahalampi kalalakaddamarajojallaæ apaneti, evameva kho mahÃrÃja suvipanno'pi samaïadussÅlo dÃyakÃnaæ dakkhiïaæ visodheti. Yathà và pana mahÃrÃja uïhodakaæ sukaÂhitampi pajjalantaæ mahantaæ aggikkhandhaæ nibbÃpeti, evameva kho mahÃrÃja suvipanno'pi samaïadussÅlo dÃyakÃnaæ dakkhiïaæ visodheti. Yathà và pana mahÃrÃja bhojanaæ virasampi buddhÃdubbalyaæ apaneti, evameva kho mahÃrÃja suvipanno'pi samaïadussÅlo dÃyakÃnaæ dakkhiïaæ visodheti. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena majjhimanikÃyavarala¤chake dakkhiïÃvibhaÇge veyyÃkaraïe- [SL Page 225] [\x 225/] 'Yo sÅlavà dussÅlesu dadÃni dÃnaæ Dhammena laddhaæ supasannacitto Abhisaddahaæ kammaphalaæ uÊÃraæ Sà dakkhiïà dÃyakato visujjhatÅ' ti. 3. 'Acchariyaæ bhante nÃgasena! Abbhutaæ bhante nÃgasena! YÃvatakaæ mayaæ pa¤haæ apucchimha. Taæ tvaæ opamhi kÃraïehi vibhÃvento amatamadhuraæ samaïÆpagaæ akÃsi. YathÃnÃma bhante sÆdo và sÆdantevÃsÅ và tÃvatakaæ maæsaæ labhitvà nÃnÃvidhehi sambhÃrehi sampÃdetvà rÃjupabhogaæ karoti, evameva kho bhante nÃgasena yÃvatakaæ mayaæ pa¤haæ apucchimha, taæ tvaæ opammehi kÃraïehi vibhÃvetvà amatamadhÆraæ samaïupagaæ akÃsÅ' ti. DussÅlapa¤ho aÂÂhamo 9. UdakasattajÅvatà - pa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, imaæ udakaæ aggimhi tappamÃnaæ cicciÂÃyati ciÂiciÂÃyati saddÃyati bahuvidhaæ. Kinnu kho bhante nÃgasena udakaæ jÅvati? Kiæ kÅÊamÃnaæ saddÃyati? [PTS Page 259] [\q 259/] udÃhu a¤¤ena patÅpÅÊitaæ saddÃyatÅ?" Ti. "Na hi mahÃrÃja udakaæ jÅvati. Natthi udake jÅvo và satto vÃ. Api ca mahÃrÃja aggisantÃpavegassa mahantatÃya udakaæ cicciÂÃyati ciÂiciÂÃyati saddÃyati bahuvidhanti. " "Bhante nÃgasena idhekacce titthiyà udakaæ jÅvatÅ'ti situdakaæ paÂikkhipitvà udakaæ tÃpetvà vekaÂikavekaÂikaæ-128. Paribhu¤janti te tumhe garahanti paribhavanti 'ekindriyaæ samaïà sakyaputtiyà jÅvaæ viheÂhentÅ'ti. Taæ tesaæ garahaæ paribhavaæ vinodehi apanehi nicchÃrehÅ'ti. "Na hi mahÃrÃja udakaæ jÅvati. Natthi mahÃrÃja udake jÅvo và satto vÃ. Api ca mahÃrÃja aggisantÃpavegassa mahantatÃya udakaæ cicciÂÃyati ciÂiciÂÃyati saddÃyati bahuvidhaæ. Yathà mahÃrÃja udakaæ sobbhasarasaritadahataÊÃkakandarapadaraudapÃnaninnapokkharaïÅ ga taæ vÃtÃtapavegassa mahantatÃya pariyÃdiyati parikkhayaæ gacchati, api nÆ tattha udakaæ cicciÂÃyatisaddÃyati bahuvidhanti?". ------ 128. Cekatikacekatikaæ (ma. ) [SL Page 226] [\x 226/] 2. "Yadi mahÃrÃja udakaæ jÅveyya, tatthÃpi udakaæ saddÃyeyya. IminÃpi mahÃrÃja kÃraïena jÃnÃhi natthi udake jÅvo và satto vÃ, aggÅsantÃpavegassa mahantÃya udakaæ cicciÂÃyati saddÃyati bahuvidhanti. Aparampi mahÃrÃja uttariæ kÃraïaæ suïohi 'natthi udake jÅvo và satto vÃ, aggisantÃpavegassa mahantatÃya udakaæ saddÃyatÅ'ti. Yadà pana mahÃrÃja udakaæ taïa¬ulehi sammissitaæ bhÃjanagataæ hoti pihitaæ uddhane aÂÂhapitaæ, api nu tattha udakaæ saddÃyatÅ?" Ti. "Na hi bhante, acalaæ hoti santa - santanti. Taæ yeva pana mahÃrÃja udakaæ bhÃjanagataæ aggiæ ujjÃletvà uddhane Âhapitaæ hoti, api nu tattha udakaæ acalaæ hoti santa - santanti?" "Na hi bhante, calati bubbhati luÊati Ãvilati, ÆmijÃtaæ hoti. Uddhamadho disÃvidisaæ gacchati, [PTS Page 260] [\q 260/] uttarati patarati pheïamÃli hotÅ" ti. "Kissa pana taæ mahÃrÃja pÃkatikaæ udakaæ na calati santa - santaæ hoti? Kissa pana aggigataæ calati bubbhati lÆlati Ãvilati, ÆmijÃtaæ hoti, uddhamadho disÃvidisaæ gacchati? PheïamÃlÅ hotÅ?' Ti. "PÃkatikaæ bhante udakaæ na calati. Aggigataæ pana udakaæ aggisantÃpavegassa mahantatÃya cicciÂÃyati ciÂiciÂÃyati saddÃyati bahuvidhanti". "IminÃpi mahÃrÃja kÃraïena jÃnÃhi 'natthi udake jÅvo và satto vÃ. AggisantÃpavegassa mahantatÃya udakaæ saddÃyatÅ" ti. 3. Aparampi mahÃrÃja uttariæ kÃraïaæ suïohi 'natthi udake jÅvo và satto vÃ, aggisantÃpavegassa mahantatÃya udakaæ saddÃyatÅ'ti. Hoti taæ mahÃrÃja udakaæ ghare ghare udakavÃrakagataæ pihitanti". "ùma bhante"ti. "Api nÆ taæ mahÃrÃja udakaæ calati bubbhati luÊati Ãvilati, ÆmijÃtaæ hoti, uddhamadhodisÃvidisaæ gacchati, uttarati patarati pheïamÃlÅ hotÅ?" Ti. "Na hi bhante. Acalaæ taæ hoti pÃkatikaæ udakavÃrakagataæ udakanti. " [SL Page 227] [\x 227/] "Sutapubbaæ pana tayà mahÃrÃja mahÃsamudde udakaæ calati bubbhati luÊati, Ãvilati ÆmijÃtaæ hoti, uddhamidho disÃvidisaæ gacchati, uttarati patarati, pheïamÃlÅ hoti, ussakkitvà velÃya paharati, saddÃyati bahuvidhanti?" "ùma bhante. Sutapubbaæ etaæ mayà diÂÂhapubba¤ca, mahÃsamudde udakaæ hatthasatampi dve'pi hatthasatÃni gagane ussakkatÅ" ti. "Kissa mahÃrÃja udakavÃrakagataæ udakaæ na calati na saddÃyati? Kissa pana mahÃsamudde udakaæ calati saddÃyatÅ?" Ti. "VÃtavegassa mahantatÃya bhante mahÃsamudde udakaæ calati saddÃyati. UdakavÃrakagataæ udakaæ aghaÂÂitaæ kehici'pi na calati na saddÃyatÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja vÃtavegassa mahantatÃya mahÃsamudde udakaæ calati [PTS Page 261] [\q 261/] saddÃyati, evameva aggisantÃpavegassa mahantatÃya udakaæ saddÃyati. Nanu mahÃrÃja bheripokkharaæ sukkhaæ sukkhena govammena onaddhaæ saddÃyatÅ?" Ti. "ùma bhante" ti. "Api nu mahÃrÃja bheriyà jÅvo và satto và atthi?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Kissa pana mahÃrÃja bheri saddÃyatÅ?" Ti. "Itthiyà và bhante purisassa và tajjena vÃyÃmenÃ" ti. "Yathà mahÃrÃja itthiyà và purisissa và tajjena vÃyÃmena bheri saddÃyati, evameva aggisantÃpavegassa mahantatÃya udakaæ saddÃyati. IminÃ'pi mahÃrÃja kÃraïenajÃnÃhi natthi udake jÅvo và satto vÃ, aggisantÃpavegassa mahantatÃya udakaæ saddÃyatÅti. Mayhampi tÃva mahÃrÃja tava pucchitabbaæ atthi. Evameso pa¤ho suvinicchito hoti. Kinnukho mahÃrÃja sabbesu pi bhÃjanesu udakaæ tappamÃnaæ saddÃyati? UdÃhu ekaccesu 'yeva bhÃjanesu tappamÃnaæ saddÃyatÅ?" Ti. "Na hi bhante sabbesu'pi bhÃjanesu udakaæ tappamÃnaæ saddÃyati. Ekaccesuyeva bhÃjanesuudakaæ tappamÃnaæ saddÃyatÅ" ti. "Tena hi mahÃrÃja jahito'si sakasamayaæ. PaccÃgato'si mama visayaæ, natthi udake jÅvo và satto vÃ" ti. [SL Page 228] [\x 228/] 5. "Yadi mahÃrÃja sabbesu'pi bhÃjanesu udakaæ tappamÃnaæ saddÃyeyya, yuttamidaæ 'udakaæ jÅvatÅ'ti vattuæ. Na hi mahÃrÃja udaka dvayaæ hoti 'yaæ saddÃyati taæ jÅvati, yaæ na saddÃyati taæ na jÅvatÅ'ti. Yadi mahÃrÃja udakaæ jÅveyya, mahantÃnaæ hatthinÃgÃnaæ ussannakÃyÃnaæ pahinnÃnaæ soï¬Ãya ussi¤citvà mukhe pakkhipitvà kucchiæ pavesayantÃnaæ tampi udakaæ tesaæ dantantare khipÅyamÃnaæ saddÃyeyya, hatthasatikÃ'pi mahÃnÃvà garukà bhÃrikà anekasatasahassabhÃraparipÆrà mahÃsamudde vicaranti, tÃhi'pi khipÅyamÃnaæ udakaæ saddÃyeyya. MahatimantÃ'pi [PTS Page 262] [\q 262/] macchà anekasatayojanikakÃyà timÅ timiÇgalà timirapiÇgalà abbhantare nimuggà mahÃsamudde nivÃsaÂÂhÃnatÃya paÂivasantà mahÃudakadhÃrà Ãvamanti dhamanti ca. Tesampi taæ dantantare'pi udarantare'pi khipÅyamÃnaæ udakaæ saddÃyeyya. Yasmà ca kho mahÃrÃja evarÆpehi evarÆpehi mahantehi patipÅÊanehi patipÅÊitaæ udakaæ na saddÃyeyya, tasmÃ'pi natthi udake jÅvo và satto vÃ'ti evametaæ mahÃrÃja dhÃrehÅ" ti. 6. "SÃdhubhante nÃgasena! DesÃgato-129. Pa¤ho anuvacchavikÃya vibhattiyà vibhatto. Yathà nÃma bhante nÃgasena mahatimahagghaæ maïiratanaæ rechakaæ Ãcariyaæ kusalaæ sikkhitaæ manikÃraæ pÃpuïitvà kittiæ labheyya thomanaæ pasaæsaæ, muttÃratanaæ và muttikaæ, dussaratanaæ và dussikaæ, lohitacandanaæ và gandhikaæ pÃpuïitvà kittiæ labheyya thomanaæ pasaæsaæ, evameva kho bhante nÃgasena desÃgato pa¤ho anucchavikÃya vibhattiyà vibhatto. Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ"ti. Udakassa sattajÅvatÃpa¤ho navamo. Buddhavaggo paÂhamo samatto. (Imasmiæ vagge nava pa¤hÃ) 2. Nippapa¤cavaggo 1. Nippapa¤capa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, bhÃsitampetaæ bhagavatà nippapa¤cÃrÃmà bhikkhave viharatha nippapa¤caratino"ti. Katamantaæ nippapa¤canti? "SotÃpattipalaæ mahÃrÃja nippapa¤caæ, sakadÃgÃmiphalaæ nippapa¤caæ, anÃgÃmiphalaæ nippapa¤caæ, arahattaphalaæ nippapa¤canti. " ------ 129. DosÃgato (ma. ) SihalavyÃbyÃnusÃrena 'desatÃgato'ti khÃyati. [SL Page 229] [\x 229/] "Yadi bhante nÃgasena sotÃpattiphalaæ nippapa¤caæ, sakadÃgÃmiphalaæ, anÃgÃmiphalaæ, arahattaphalaæ nippapa¤caæ, [PTS Page 263] [\q 263/] kissa pana ime bhikkhu uddisanti paripucchanti suttaæ geyyaæ veyyakaraïaæ gÃthaæ udÃnaæ itivuttakaæ jÃtakaæ abbhutadhammaæ vedallaæ, navakammena paÊibujjhanti dÃnena ca pÆjÃya ca? Nanu te jinapaÂikkhittaæ kammaæ karontÅ?" Ti. 2. "Ye te mahÃrÃja bhikkhÆ uddisanti paripucchinti suttaæ geyyaæ veyyÃkaraïaæ gÃthaæudÃnaæ itivuttakaæ jÃtakaæ abbhutadhammaæ vedallaæ, navakammena paÊibujjhanti dÃnena ca pÆjÃya ca, sabbe te nippapa¤cassa pattiyà karonti ye te mahÃrÃja sabhÃvaparisuddhà pubbe vÃsitavÃsanà te ekacittakkhaïena nippapa¤cà honti. Ye pana te bhikkhÆ mahÃrajakkhà te imehi payogehi nippapa¤cà honti. Yathà mahÃrÃja eko puriso khette bÅjaæ ropetvà attano yathÃbalaviriyena vinà pÃkÃravatiyà dha¤¤aæ uddhareyya, eko puriso khette bÅjaæ ropetvà vanaæ pavisitvà kaÂÂha¤ca sÃkha¤ca chinditvà vatipÃkÃraæ katvà dha¤¤aæ uddhareyya. Yà tattha tassa vatipÃkÃrapariyesanÃ, sà dha¤¤atthÃya. Evameva kho mahÃrÃja ye te sabhÃvaparisuddhà pubbe vÃsitavÃsanà te ekacittakkhaïena nippapa¤cà honti, vinà vatipÃkÃraæ puriso viya dha¤¤uddhÃro. Ye pana te bhikkhÆ mahÃrajakkhà te imehi payogehi nippapa¤cà honti, vatipÃkÃraæ katvà puriso viya dha¤¤uddhÃro yathà và pana mahÃrÃja mahatimahante ambarukkhamatthake phalapiï¬i bhaveyya, atha tattha yo koci iddhimà Ãgantvà tassa phalaæ hareyya, yo pana tattha aniddhimà so kaÂÂha¤ca valli¤ca jinditvà nisseïiæ bandhitvà tÃya taæ rukkhaæ abhirÆhitvà phalaæ hareyya, yà tattha tassa nisseïipariyesanà sà phalatthÃya. Evameva kho mahÃrÃja ye te sabhÃvaparisuddhà pubbe vÃsitavÃsanà te ekacittakkhaïena nippapa¤cà honti, iddhimà viya rukkhaphalaæ haranto. Ye pana te bhikkhu mahÃrajakkhà te iminà payogena saccÃni abhisamenti, nisseïiyà viya puriso rukkhaphalaæ [PTS Page 264] [\q 264/] haranto. 3. Yathà và pana mahÃrÃja eko puriso atthakaraïiko ekako yeva sÃmikaæ upagantvà attaæ sÃdheti, eko dhanavà dhanavasena parisaæ va¬¬hetvà parisÃya attaæ sÃdheti, yà tattha tassa parisapariyesanà sà atthatthÃya. Evameva kho mahÃrÃja ye te sabhÃvaparisuddhà pubbe vÃsitavÃsanÃ, te ekacittakkhaïena chasu abhi¤¤Ãyu vasÅbhÃvaæ pÃpuïanti puriso viya [SL Page 230] [\x 230/] Ekako atthasiddhiæ karonto. Ye pana te bhikkhÆ mahÃrajakkhà te imehi payogehi sÃma¤¤atthamabhisÃdhenti, parisÃya viya puriso atthasiddhiæ karonto. 4. Uddeso'pi mahÃrÃja bahukÃro, paripucchÃ'pi bahukÃrÃ, navakammampi bahukÃraæ, dÃnampi bahukÃraæ, pÆjÃ'pi bahukÃrà tesu tesu karaïÅyesu. Yathà mahÃrÃja puriso rÃjupasevÅ katÃvÅ amaccabhaÂabalatthadovÃrikaanÅkaÂÂhapÃrisajjajanehi, te tassa karaïÅye anuppatte sabbe'pi upakÃrà honti. Evameva kho mahÃrÃja uddeso'pi bahukÃro, paripucchÃ'pi bahukÃrÃ, navakammampi bahukÃraæ, dÃnampi bahukÃraæ, pÆjÃpi bahukÃrà tesu tesu karaïÅyesu. Yadi mahÃrÃja sabbe'pi abhijÃtiparisuddhà bhaveyyuæ, anusÃsanena-130. KaraïÅyaæ na bhaveyya. Yasmà ca kho mahÃrÃja savaïena karaïÅyaæ hoti, thero mahÃrÃja sÃriputto aparimitamasanaÇkheyyakappaæ upÃdÃya upacitakusalamÆlo pa¤¤Ãya koÂiæ gato, so'pi vinà savaïena nÃsakkhi Ãsavakkhayaæ pÃpuïituæ. Tasmà mahÃrÃja bahukÃraæ savanaæ. Tathà uddeso'pi paripacchÃ'pi tasmà uddesaparipucchÃ'pi nippapa¤cà asaÇkhatÃ" ti. "SunijjhÃpito bhante nÃgasena pa¤ho. Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. Nippapa¤capa¤ho paÂhamo. 2. GihÅarahantapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena tumhe bhaïatha 'yo gihÅ arahattaæ patto, dvevÃ'ssa gatiyobhavanti ana¤¤Ã, tasmiæ yeva divase pabbajati và parinibbÃyati vÃ, na so [PTS Page 265] [\q 265/] divaso sakkà atikkametunti. Sace so bhante nÃgasena tasmiæ divase Ãcariyaæ và upajjhÃyaæ và pattacÅvaraæ và na labhetha, api nu so arahà sayaæ và pabbajeyya, divasaæ và atikkÃmeyya? A¤¤o và koci arahà iddhimà Ãgantvà taæ pabbÃjeyya? ParinibbÃyeyya vÃ?" Ti. "Na so mahÃrÃja arahà sayaæ pabbajeyya, sayaæ pabbajanto theyyaæ Ãpajjati. Na ca divasaæ atikkameyya. A¤¤assa arahantassa Ãgamanaæ bhaveyya và na và bhaveyya, tasmiæ yeva divase parinibbÃyeyyÃ" ti. 130. AnusÃsakena. (SÅ. Mu. ) [SL Page 231] [\x 231/] 2. "Tena hi bhante nÃgasena arahattassa santabhÃvo vijahito hoti, yena adhigatassa jÅvitahÃro bhavatÅ?" Ti. "Visamaæ mahÃrÃja gihi liÇgaæ. Visame liÇge liÇgadubbalatÃya arahattaæ patto gihÅ tasmiæ yeva divase pabbajati và parinibbÃyati vÃ, neso mahÃrÃja doso arahattassa. GihiliÇgasseso doso, yadidaæ liÇgadubbalatÃ. Yathà mahÃrÃja bhojanaæ sabbasattÃnaæ ÃyupÃlakaæ jÅvitarakkhakaæ. VisamakoÂÂhassa mandadubbalagahaïikassa avipÃkena jÅvitaæ harati, neso mahÃrÃja doso bhojanassa. KoÂÂhasseso doso, yadidaæ aggidubbalatÃ. Evameva kho mahÃrÃja visame liÇge liÇgadubbalatÃya arahattaæ patto gihÅ tasmiæ yeva divase pabbajati vÃ. ParinibbÃyati vÃ. Neso mahÃrÃja doso arahattassa. GihÅ liÇghasseso doso. Yadidaæ liÇgadubbalatÃ. 3. Yathà và pana mahÃrÃja parittaæ tiïasalÃkaæ upari garuke pÃsÃïe Âhapite dubbalatÃya bhijjitvà patati, evameva kho mahÃrÃja arahattaæ patto gihÅ tena liÇgena arahattaæ dhÃretuæ asakkonto tasmiæ yeva divase pabbajati và parinibbÃyati vÃ. Yathà và pana mahÃrÃja puriso abalo dubbalo nihÅnachacco parittapu¤¤o mahatimahÃrajjaæ labhitvà khaïena paripaÂati paridhaæsati osakkati, na sakkoti issariyaæ dhÃretuæ, evameva kho mahÃrÃja arahattaæ patto gihÅ tena liÇgena arahattaæ [PTS Page 266] [\q 266/] dhÃretuæ na sakkoti. Tena kÃraïena tasmiæ yeva divase pabbajati và parinibbÃyati vÃ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. GihÅarahantapa¤ho dutiyo. 3. Arahato satisammosapa¤ho. 2. "Bhante nÃgasena atthi arahato satisammoso?" Ti. "Vigatasatisammosà kho mahÃrÃja arahanto, natthi arahantÃnaæ satisammoso" ti. "ùpajjeyya pana bhante arahà Ãpattinti?" "ùma mahÃrÃjÃ" ti. "Kismiæ vatthusminti"? "KuÂikÃre mahÃrÃja sa¤caritte vikÃle kÃlasa¤¤Ãya pavÃrite appÃcÃritasa¤¤Ãya anatiritte atirittasa¤¤ÃyÃ" ti. [SL Page 232] [\x 232/] "Bhante nÃgasena tumhe bhaïatha "ye Ãpattiæ Ãpajjanti, te dvÅhi kÃraïehi ÃpajjantÅ, anÃdariyena và ajÃnantenavÃ'ti. Api nÆ kho bhante arahato anÃdariyaæ hoti, yaæ arahà Ãpattiæ ÃpajjatÅ?" Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ" ti. "Yadi bhante nÃgasena arahà Ãpattiæ apajjati, natthi ca arahato anÃdariyaæ, tena hi atthi arahato satisammoso?" Ti. "Natthi mahÃrÃja arahato satisammoso, Ãpattiæ ca arahà ÃpajjatÅ" ti. "Tena hi bhante kÃraïena maæ sa¤¤Ãpehi. Kiæ tattha kÃraïanti. " 2. "Dve'me mahÃrÃja kilesà lokavajjaæ païïattivajja¤cÃti. Katamaæ mahÃrÃja lokavajjaæ? Dasa akusalakammapathÃ. Idaæ vuccati lokavajjaæ. Katamaæ païïattivijjaæ? Yaæ loke atthi samaïÃnaæ ananucchavikaæ anulomikaæ, gihÅnaæ anavajjaæ, tattha bhagavà sÃvakÃnaæ sikkhÃpadaæ pa¤¤Ãpeti yÃvajÅvaæ anatikkamanÅyaæ. VikÃlabhojanaæ mahÃrÃja lokassa anavajjaæ. Taæ jinasÃsane vajjaæ bhÆtagÃmavikopanaæ mahÃrÃja lokassa anavajjaæ. Taæ jinasÃsane vajjaæ. Udake hassadhammaæ mahÃrÃja lokassa anavajjaæ. Taæ jinasÃsane vajjaæ. Iti evarÆpÃni evarÆpÃni mahÃrÃja jinasÃsane vajjÃni. Idaæ vuccati païïattivajjaæ. Yaæ kilesaæ lokavajjaæ, abhabbo khÅïÃsavo taæ ajjhÃcarituæ. Yaæ kilesaæ païïattivajjaæ, [PTS Page 267] [\q 267/] taæ ajÃnanto Ãpajjeyya. Avisayo mahÃrÃja ekaccassaarahato sabbaæ jÃnituæ na hi tassa balaæ atthi sabbaæ jÃnituæ. Ana¤¤ataæ mahÃrÃja arahato itthipurisÃnaæ nÃmampi gottampi, maggo'pi tassa mahiyà ana¤¤Ãto. Vimuttiæ yeva mahÃrÃja ekacco arahà jÃneyya. ChaÊabhi¤¤o arahà sakavisayaæ jÃneyya. Sabba¤¤Æ mahÃrÃja tathÃgato'ca sabbaæ jÃnÃtÅ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. Arahato satisammosapa¤ho tatiyo. [SL Page 233] [\x 233/] 4. Loke natthibhÃvapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, dissanti loke buddhÃ, dissanti paccekabuddhÃ, dissanti tathÃgatasÃvakÃ, dissanti cakkavattirÃjÃno, dissanti padesarÃjÃno, dissanti devamanussÃ, dissanti sadhanÃ, dissanti adhanà dissanti sugatÃ, dissanti duggatÃ, dissati purisassa itthiliÇgaæ pÃtubhÆtaæ, dissati itthiyà purisaliÇgaæ pÃtubhÆtaæ, dissati sukataæ dukkataæ kammaæ, dissanti kalyÃïapÃpakÃnaæ kammÃnaæ vipÃkupabhogino sattÃ. Atthi loke sattà aï¬ajà jalÃbujà saæsedajà opapatikÃ, atthi sattà apadà dipadà catuppadà bahuppadÃ, atthi loke yakkhà rakkhasà kumbhaï¬Ã asurà dÃnavà gandhabbà petà pisÃcÃ, atthi kinnarà mahoragà nÃgà supaïïà siddhà vijjÃdharÃ, atthi hatthi assà gÃvo mahisà oÂÂhà gadrabhà ajà eÊakà migà sÆkarà sÅhà byagghà dÅpi acchà kokà taracchà soïà sigÃlÃ, atthi bahuvidhà sakuïÃ, atthi suvaïïaæ rajataæ muttà mani saÇkho silà pavÃÊaæ lohitaÇko masÃragallaæ veÊuriyo vajiraæ elikaæ kÃlalohaæ tambalohaæ vaÂÂalohaæ kaæsalohaæ, atthi khomaæ koseyyaæ kappÃsikaæ sÃnaæ bhaÇgaæ kambalaæ. Atthi sÃlÅ dvÅhi yavo kaÇgu kudrÆso varako godhumo muggo mÃso tilaæ kulatthaæ, atthi mÆlagandho sÃragandho pheggugandho tacagandho [PTS Page 268] [\q 268/] pattagandho pupphagandho phalagandho sabbagandho atthi tiïalatÃgaccha - rukkha - osadhivana - sapatinadÅpabbata -samuddamaccha - kacchapÃ. Sabbaæ loke atthi. Yaæ bhante loke natthi taæ me kathehÅ" ti. 2. "TiïimÃni mahÃrÃja loke natthi. KatamÃni tÅïi? Sacetanà và acetanà và ajarÃmarà loke natthi, saÇkhÃrÃnaæ niccatà natthi. Paramatthena sattupaladdhi natthi. ImÃni kho mahÃrÃja tÅïi loke natthi" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. Loke natthibhÃvapa¤ho catuttho. 5. AkammajÃdipa¤ho 1. "Bhante nÃgasena dissanti loke kammanibbattÃ, dissanti hetunibbattÃ, dissanti utunibbattÃ. Yaæ loke akammajaæ ahetujaæ, anutujaæ taæ me kathehÅ" ti. "Dve'me mahÃrÃja lokasmiæ akammajà ahetujà anutujà katame dve? ùkÃso mahÃrÃja akammajo ahetujo anutujo. NibbÃïaæ mahÃrÃja akammajaæ ahetujaæ anutujaæ. Ime kho mahÃrÃja dve akammajà ahetujà anutujÃ" ti. [SL Page 234] [\x 234/] "Mà bhante nÃgasena jinavacanaæ makkhehi, mà ajÃnitvà pa¤haæ byÃkarohÅ" ti. "Kiæ kho mahÃrÃja ahaæ vadÃmi, yaæ maæ tvaæ evaæ vadesi 'mà bhante nÃgasena jinavacanaæ makkhehi, mà ajÃnitvà pa¤haæ byÃkarohÅ"ti. "Bhante nÃgasena yuttamidaæ tÃva vattuæ 'ÃkÃso akammajo ahetujo anutujo?Ti. Anekasatehi pana bhante nÃgasena kÃraïehi bhagavatà sÃvakÃnaæ nibbÃnassa sacchikiriyÃyamaggo akkhÃto. Atha ca pana tvaæ evaæ vadesi 'ahetujaæ nibbÃnanti. " "Saccaæ mahÃrÃja. Bhagavatà anekasatehi kÃraïehi sÃvakÃnaæ nibbÃnassa sacchikiriyÃya maggo akkhÃto. Na ca pana nibbÃnassa uppÃdÃya hetu akkhÃto" ti. 2. "Ettha mayaæ bhante nÃgasena andhakÃrato andhakÃrataraæ [PTS Page 269] [\q 269/] pavisÃma, vanato vanataraæ pavisÃma, gahanato gahanataraæ pavisÃma, yatra hi nÃma nibbÃnassa sacchikiriyÃya hetu atthi, tassa pana dhammassa uppÃdÃya hetu natthi. Yadi bhante nÃgasena nibbÃnassa sacchikiriyÃya hetu atthi, tena hi nibbÃnassa uppÃdÃyapi hetu icchitabbo. Yathà pana bhante nÃgasena puttassa pità atthi, tena kÃraïena pituno'pi pità icchitabbo yathÃantevÃsikassa Ãcariyo atthi, tena kÃraïena Ãcariyassapi Ãcariyo icchitabbo. Yathà aÇkurassa bÅjaæ atthi, tena kÃraïena bÅjassapi bÅjaæ icchitabbaæ. Evameva kho bhante nÃgasena yadi nibbÃnassa sacchikiriyÃya hetu atthi, tena kÃraïena nibbÃnassa uppÃdÃyapi hetu icchitabbo. Yathà rukkhassa và latÃya và agge sati tena kÃraïena majjhampi atthi mÆlampi atthi, evameva kho bhante nÃgasena yadi nibbÃnassa sacchikiriyÃya hetu atthi, tena kÃraïena nibbÃnassa uppÃdÃya pi hetu icchitabbo" ti. "AnuppÃdaniyaæ mahÃrÃja nibbÃnaæ. Tasmà na nibbÃnassa uppÃdÃya hetu akkhÃto"ti. "IÇgha bhante nÃgasena kÃraïaæ dassetvà kÃraïena maæ sa¤¤Ãpehi, yathÃhaæ jÃneyyaæ 'nibbÃnassa sacchikiriyÃya hetu atthi, nibbÃnassa uppÃdÃya hetu natthi" ti. [SL Page 235] [\x 235/] 3. "Tena hi mahÃrÃja sakkaccaæ sotaæ odaha. SÃdhukaæ suïohi. VakkhÃmi tattha kÃraïaæ. Sakkuïeyya mahÃrÃja puriso pÃkatikena balena ito himavantaæ pabbatarÃjaæ upagantunti?" "ùma bhante" ti. "Sakkuïeyya pana so mahÃrÃja puriso pÃkatikena balena himavantaæ pabbatarÃjaæ idhÃharitunti?" "Na hi bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja sakkà nibbÃnÃssa sacchikiriyÃya maggo akkhÃtuæ. Na sakkà nibbÃnassa uppÃdÃya hetu dassetuæ. Sakkuïeyya mahÃrÃja puriso pÃkatikena balena mahÃsamuddaæ nÃvÃya taritvÃ-131. PÃrimatÅraæ gantunti?" "ùma bhante" ti. "Sakkuïeyya pana so [PTS Page 270] [\q 270/] mahÃrÃja puriso pÃkatikena balena mahÃsamuddassa pÃrimatÅraæ idhÃharitunti?" "Na hi bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja sakkà nibbÃnassa sacchikiriyÃya maggo akkhÃtuæ, na sakkà nibbÃnassa uppÃdÃya hetu dassetuæ. KiækÃraïÃ? AsaÇkhatattà dhammassÃ" ti. "AsaÇkhataæ bhante nÃgasena nibbÃnanti?" "ùma mahÃrÃja. AsaÇkhataæ nibbÃïaæ. Na kehici kataæ. NibbÃïaæ mahÃrÃja na vattabbaæ uppannanti và anuppannanti và uppÃdanÅyanti và atÅtanti và anÃgatanti và paccuppannanti và cakkhuvi¤¤eyyanti và sotavi¤¤eyyanti và ghÃnavi¤¤ayyanti và jivhÃvi¤¤eyyanti và kÃyavi¤¤eyyanti vÃ" ti. 4. "Yadi bhante nÃgasena nibbÃnaæ na uppannaæ, na anuppannaæ, na uppÃdanÅyaæ, na atÅtaæ, na anÃgataæ, na paccuppannaæ, na cakkhuvi¤¤eyyaæ, na sotavi¤¤eyyaæ, na ghÃnavi¤¤eyyaæ, na jivhÃvi¤¤eyyaæ, na kÃyavi¤¤eyyaæ, tena hi bhante nÃgasena tumhe natthidhammaæ nibbÃnaæ apadisatha, 'natthi nibbÃna'nti?" "Atthi mahÃrÃja nibbÃnaæ. Manovi¤¤eyyaæ nibbÃnaæ. Visuddhena mÃnasena païÅtena ujukena anÃvaraïena nirÃmisena sammÃpaÂipanno ariyasÃvako nibbÃnaæ passatÅ" ti. ------ 131. Uttaritvà (sÅ. Mu. Ma. ), Otaritvà (kesuci). [SL Page 236] [\x 236/] "KÅdisaæ pana taæ bhante nibbÃnaæ yaæ taæ opammehi ÃdÅpanÅyaæ? KÃraïehi maæ sa¤¤Ãpehi, yathà atthidhammaæ opammehi ÃdÅpanÅyanti. " 5. "Atthi mahÃrÃja vÃto nÃmÃ?"Ti "ùma bhante" ti. "IÇgha mahÃrÃja vÃtaæ dassehi vaïïato và saïÂhÃnato và aïuæ và thÆlaæ và dÅghaævà rassaæ vÃ" ti. "Na sakkà bhante nÃgasena vÃto upadassayituæ. Na so vÃto hatthagahaïaæ và nimmaddanaæ và upeti. Api ca atthi so vÃto" ti. "Yadi mahÃrÃja na sakkà vÃto upadassayituæ, tena hi natthi vÃto?" Ti. "JÃnamyahaæ bhante nÃgasena, 'vÃto atthi'ti. Me hadaye anupaviÂÂhaæ. [PTS Page 271] [\q 271/] na vÃhaæ sakkomi vÃtaæ upadassayitunti". "Evameva kho mahÃrÃja atthi nibbÃnaæ. Na ca sakkà nibbÃnaæ upadassayituæ vaïïena và saïÂhÃnena vÃ" ti. SÃdhu bhante nÃgasena! SÆpadassitaæ opammaæ. SuniddiÂÂhaæ kÃraïaæ. Evametaæ tathà sampaÂicchÃmi 'atthi nibbÃnanti. " AkammajÃdipa¤ho pa¤camo. 6. KammajÃkammajapa¤ho "Bhante nÃgasena, katame ettha kammajÃ? Katame hetujÃ? Katame utujÃ? Katame na kammajà na hetujà na utujÃ?" Ti. 2. "Ye keci mahÃrÃja sattà sacetanÃ, sabbe te kammajÃ. Aggi ca sabbÃni ca bÅjajÃtÃni hetujÃni. PaÂhavÅ ca pabbatà ca udaka¤ca vÃto ca sabbe te utujÃ. ùkÃso ca nibbÃna¤ca ime dve akammajà ahetujà anutujÃ. NibbÃnaæ pana mahÃrÃja na vattabbaæ kammajanti và hetujanti và utujanti và uppannanti và anuppannanti và uppÃdanÅyanti và atÅtanti và anÃgatanti và paccuppannanti và cakkhuvi¤¤eyyanti và sotavi¤¤eyyanti và ghÃnavi¤¤eyyanti và jivhÃvi¤¤eyyanti và kÃyavi¤¤eyyanti vÃ. Api ca mahÃrÃja manovi¤¤eyyaæ nibbÃnaæ, yaæ so sammÃpaÂipanno. AriyasÃvako visuddhena ¤Ãïena passatÅ" ti. 3. "RamaïÅyo bhante nÃgasena pa¤ho suvinicchito nissaæsayo ekantagato. VimaticchinnÃ, tvaæ gaïÅvarapavaramÃsajjÃ"ti. KammajÃkammajapa¤ehà jaÂÂho. 7. YakkhamatasarÅrapa¤ho "Bhante nÃgasena atthi loke yakkhà nÃmÃ?" Ti. "ùma mahÃrÃja, atthi loke yakkhà nÃmÃ" ti. "Cavanti pana te bhante. Yakkhà tamhà yoniyÃ?" Ti. "ùma mahÃrÃja cavanti te yakkhà tamhà yoniyÃ" ti. 2. "Kissa pana bhante nÃgasena tesaæ matÃnaæ yakkhÃnaæ sarÅraæ na dissati, [PTS Page 272] [\q 272/] kuïapagandho'pi na vÃyatÅ?" Ti. "Dissati mahÃrÃja matÃnaæ yakkhÃnaæ sarÅraæ. Kuïapagandho'pi tesaæ vÃyati. MatÃnaæ mahÃrÃja yakkhÃnaæ sarÅraæ kÅÂavaïïena và dissati, kimivaïïena và dissati, kipillikavaïïevà dissati, paÂaÇgavaïïena và dissati, ahivaïïena và dissati, vicchikavaïïena và dissati, satapadivaïïena và dissati, dijavaïïena và dissati migavaïïena và dissatÅ" ti. 3. "Ko hi bhante nÃgasena a¤¤o imaæ pa¤haæ puÂÂho vissajjeyya a¤¤atra tvÃdisena buddhimatÃ!"Ti. YakkhamatasarÅrapa¤ho sattamo. 8. SikkhÃpadapa¤ho. 1. Bhante nÃgasena, ye te ahesuæ tikicchakÃnaæ pubbakà Ãcariyà seyyathÅdaæ nÃrado, dhammantarÅ, aÇgiraso, kapilo, kaï¬araggi, sÃmo, atulo, pubbakaccÃyano. Sabbe 'pete Ãcariyà sakiæ yeva roguppatti¤ca nidÃna¤ca sabhÃva¤ca samuÂÂhÃna¤ca tikiccha¤ca kiriya¤ca siddhÃsiddha¤ca sabbantaæ niravasesaæ jÃnitvà imasmiæ kÃye ettakà rogà [SL Page 238] [\x 238/] Uppajjissantiti ekappahÃrena kalÃpaggÃhaæ karitvà suttaæ bandhiæsu. Asabba¤¤uno ete sabbe. Kissa pana tathÃgato sabba¤¤u samÃno anÃgataæ kiriyaæ buddha¤Ãïena jÃnitvà ettake nÃma vatthusmiæ ettakaæ nÃma sikkhÃpadaæ pa¤¤Ãpetabbaæ bhavissatÅti paricchinditvÃanavasesato sikkhÃpadaæ na pa¤¤Ãpesi? Uppananuppanne vattusmiæ, ayase pÃkaÂe, dose vitthÃrike puthugate, ujjhÃyantesu manusse, tasmiæ tasmiæ kÃle sÃvakÃnaæ sikkhÃpadaæ pa¤¤ÃpesÅ?" Ti. 2. "¥Ãtametaæ mahÃrÃja tathÃgatassa 'imasmiæ samaye imesu manussesu ujjhÃyantesusÃdhikaæ diyava¬¬hasikkhÃpadasataæ pa¤¤Ãpetabbaæ bhavissatÅ'ti. Api ca tathÃgatassa evaæ ahosi 'sace kho ahaæ sÃdhikaæ diya¬¬hasikkhÃpadasataæ ekappahÃraæ pa¤¤ÃpessÃmi, mahÃjano santÃpamÃpajjÅssati [PTS Page 273] [\q 273/] bahukaæ idha rakkhitabbaæ 'dukkaraæ vata bho samaïassa gotamassa sÃsane pabbajitu'nti. PabbajitukÃmÃ'pi na pabbajissanti. Vacana¤ca me na saddahissanti. Asaddahantà te manussà apÃyagÃmino bhavissanti. Uppannuppanne vatthusmiæ dhammadesanÃya vi¤¤Ãpetvà pÃkaÂe dose sikkhÃpadaæ pa¤¤ÃpessÃmÅ" ti. 3. "Acchariyaæ bhante nÃgasena buddhÃnaæ, abbhutaæ bhante nÃgasena buddhÃnaæ! YÃvamahantaæ tathÃgatassa sabba¤¤uta¤Ãïaæ! Evametaæ bhante nÃgasena suniddiÂÂho eso attho tathÃgatena. Bahukaæ idha rakkhi tabbanti sutvà sattÃnaæ santÃso upajjeyya, eko'pi jinasÃsane na pabbajeyya, evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅti. SikkhÃpadapa¤¤Ãpanapa¤ho aÂÂhamo. 9. SuriyatÃpapa¤ho 1. Bhante nÃgasena, ayaæ suriyo sabbakÃlaæ kaÂhinaæ tapati, udÃhu ka¤cikÃlaæ mandaæ tapatÅ?" Ti. "SabbakÃlaæ mahÃrÃja suriyo kaÂhinaæ tapati, na ka¤cikÃlaæ mandaæ tapatÅ" ti. "Yadi bhante nÃgasena suriyo sabbakÃlaæ kaÂhinaæ tapati, kissa pana appekadà suriyo kaÂhinaæ tapati appekadà mandaæ tapatÅ?" Ti. 2. "CattÃro'me mahÃrÃja suriyassa rogà yesaæ a¤¤atarena rogena patipÅÊitosuriyo madaæ tapati. Katame cattÃro? Abbhaæ mahÃrÃja suriyassa rogo. Tena rogena [SL Page 239] [\x 239/] PatipÅÊito suriyo mandaæ tapati. Mahikà mahÃrÃja suriyassa rogo. Tena rogena patipÅÊito suriyo mandaæ tapati. Megho mahÃrÃja suriyassa rogo. Tena rogena patipÅÊito suriyo mandaæ tapati. RÃhu mahÃrÃcha suriyassa rogo tena rogena patipÅÊito suriyo madaæ tapati. Ime kho mahÃrÃja cattÃro suriyassa rogà tesaæ a¤¤atarena patipÅÊito suriyo mandaæ tapatÅ" ti. "Acchariyaæ bhante nÃgasena! Abbhutaæ [PTS Page 274] [\q 274/] bhante nÃgasena! Suriyassapi tÃva tejosampannassa rogo uppajjissati. KimaÇga pana a¤¤esaæ sattÃnaæ. Natthi bhante esà vibhatti a¤¤assa a¤¤atra tvÃdisena buddhimatÃ"ti. SuriyatÃpapa¤ho navamo. 10. Suriyatapana pa¤ho dutiyo 1. "Bhante nÃgasena kissa hemante suriyo kaÂhinaæ tapati, no tathà gimhe?" Ti. 2. "Gimhe mahÃrÃja anupahataæ hoti rajojallaæ. VÃtakkhubhità reïu gaganÃnugatà honti, ÃkÃse'pi abbhà subahalà honti, mahÃvÃto ca adhimattaæ vÃyati. Te sabbe nÃnÃkulà samÃyutà suriyaraæsiyo pidahanti. Tena gimhe suriyo mandaæ tapati. Hemanta pana mahÃrÃja heÂÂhà paÂhavi nibbutà hoti. Upari mahÃmegho upaÂÂhitohoti, upasantaæ hoti rajomallaæ. Reïu ca santasantaæ gagane carati, vigatavalÃhako ca hoti ÃkÃso, vÃto ca mandamandaæ vÃyatÅ. Etesaæ uparatiyÃvisadÃ-132. Honti suriyaraæsiyo upaghÃtavimuttassa suriyassa tÃpo ativiya tapati. Idamettha mahÃrÃja kÃraïaæ yena kÃraïena suriyo hemante kaÂhinaæ tapati, no tathà gimhe"ti. 3. "SabbÅtimutto bhante suriyo kaÂhinaæ tapati, meghÃdisahagato kaÂhinaæ na tapatÅ" ti. Suriyatapanapa¤ho dasamo. Nippapa¤cavaggo dutiyo. (Imasmiæ vagge dasapa¤hÃ) ----- 132. Visuddhà (ma) [SL Page 240] [\x 240/] 3. Vessantaravaggo 1. VessantaraputtadÃnapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena sabbeva bodhisattà puttadÃraæ denti, udÃhu vessantareneva ra¤¤Ã puttadÃraæ dinnanti?" "Sabbe'pi mahÃrÃja bodhisattà puttadÃraæ denti, na vessantareneva ra¤¤Ã puttadÃraæ dinnanti. [PTS Page 275] [\q 275/] " "Api nu kho bhante te tesaæ anumatena dentÅ? " Ti. "Bhariyà mahÃrÃja anumatÃ. DÃrakà pana bÃlatÃya lÃlappiæsu. -133. Yadi te atthato jÃneyyuæ, te'pi anumodeyyuæ, na te vilapeyyunti. " 2. "Dukkaraæ bhante nÃgasena bodhisattena kataæ, yaæ so attano orase piye putte brÃhmaïassa dÃsatthÃya adÃsi". Idampi dutiyaæ dukkarato dukkarataraæ, yaæ so attano orase piye pute bÃlake taruïake latÃya bandhitvà tena brÃhmaïena latÃya anumajjiyante disvà ajjhupekkhi. Idampi tatiyaæ dukkarato dukkarataraæ, yaæ so sakena balena bandhanà muccitvà Ãgate dÃrake sÃrajjamupagate punadeva latÃya bandhitvà adÃsi. Idampi catutthaæ dukkarato dukkarataraæ, yaæ so dÃrake 'ayaæ kho tÃta yakkho khÃdituæ neti amhe'ti vilapante 'mà bhÃyitthÃ'ti na assÃsesi. Idampi pa¤camaæ dukkarato dukkarataraæ, yaæ so jÃlissa kumÃrassa rudamÃnassa pÃdesu nipatitvà 'alaæ tÃta, kaïhÃjinaæ nivattehi, ahameva gacchÃmi yakkhena saha. KhÃdatu maæ yakkho'ti yÃcamÃnassa evaæ na sampaÂicchi. Idampi chaÂÂhaæ dukkarato dukkarataraæ, yaæ so jÃlikumÃrassa 'pÃsaïasamaæ nÆna te tÃta hadayaæ, yaæ tvaæ amhe dukkhite pekkhamÃno nimmanussake brahÃra¤¤e yakkhena nÅyamÃne na nivÃresÅ'ti vilapamÃnassa kÃru¤¤aæ nÃkÃsi. Idaæ pana sattamaæ dukkarato dukkarataraæ, yaæ tassa rÆÊarÆÊassa-134. BhÅmabhÅmassa nÅte dÃrake adassanaæ gamite na phali hadayaæ satadhà và sahassadhà và pu¤¤akÃmena manujena kiæ paradukkhÃpanena? Nanu nÃma sakadÃnaæ dÃtabbaæ hotÅ?" Ti. ------ 133. Vilapiæsu (ma. ) 134. RÆÊarÆÊassa (ma. ) [SL Page 241] [\x 241/] 2. "Dukkarassa mahÃrÃja katattà bodhisattassa kittisaddo dasasahassiyà lokadhÃtuyà sadevamanusse abbhuggato. Devà devabhavane [PTS Page 276] [\q 276/] pakittenti, asurà asurabhavane pakittenti, garuÊà garuÊabhavane pakittenti, nÃgà nÃgabhavane pakittenti, yakkhà yakkhabhavane pakittenti, anupubbena tassa kittisaddo paramparÃya ajjetarahi idha amhÃkaæ samayaæ anuppatto. Taæ mayaæ dÃnaæ pakittente vikopentà nisinnà 'sudinnaæ udÃhu duddinna'nti. So kho panÃyaæ mahÃrÃja kittisaddo nipuïÃnaæ vi¤¤Ænaæ vidunaæ vibhÃcÅnaæ bodhisattÃnaæ dasaguïe anudasseti. Katame dasa? AgedhatÃ, nirÃlayatÃ, cÃgo, pahÃnaæ, apunarÃvattitÃ, sukhumatÃ, mahantatÃ, duranubodhatÃ, dullabhatÃ, asadisatà buddhadhammassa. So kho panÃyaæ mahÃrÃja kittisaddo nipuïÃnaæ vi¤¤Ænaæ vidÆnaæ vibhÃcÅnaæ bodhisattÃnaæ ime dasaguïe anudassetÅ" ti. 3. "Bhante nÃgasena yo paraæ dukkhÃpetvà dÃnaæ deti, api nu taæ dÃnaæ sukhavipÃkaæ hoti saggasaævattanikanti?" "ùma mahÃrÃja. Kiæ vattabbanti?" "IÇgha bhante nÃgasena kÃraïaæ upadassehÅ" ti. "Idha mahÃrÃja koci samaïo và brÃhmaïo và sÅlavà hoti kalyÃïadammo, so bhaveyya pakkhahato và pÅÂhasappi và a¤¤ataraæ và byÃdhiæ Ãpanno. Tamenaæ yo koci pu¤¤akÃmo yÃnaæ Ãropetvà patthitaæ desamanupÃpeyya. Api nu kho mahÃrÃja tassa purisassa tato nidÃnaæ ki¤ci sukhaæ nibbatteyya saggasaævattanikaæ taæ kammanti?" "ùma bhante. Kiæ vattabbaæ? HatthiyÃnaæ và so bhante puriso labheyya, assayÃnaæ vÃ, rathayÃnaæ vÃ, thale thalayÃnaæ, jalejalayÃnaæ, devesu devayÃnaæ, manussesu manussayÃnaæ, tadanucchavikaæ tadanulomikaæ bhave bhave nibbatteyya, tadanucchavikÃni cassa sukhÃni nibbatteyyuæ, sugatito sugatiæ gaccheyya, teneca kammÃbhisandena. IddhiyÃnamabhiruyha patthitaæ nibbÃnanagaraæ pÃpÆïeyyÃ"ti. "Tena hi mahÃrÃja paradukkhÃpanena dinnadÃnaæ sukhavipÃkaæ hoti saggasaævattanikaæ, [PTS Page 277] [\q 277/] yaæ so puriso balivadde dukkhÃpetvà evarÆpaæ sukhaæ anubhavati. Aparampi mahÃrÃja uttari kÃraïaæ suïohi. Yathà paradukkhÃpanena dinnadÃnaæ sukhavipÃkaæ hoti [SL Page 242] [\x 242/] Saggasaævattanikaæ. Idha mahÃrÃja yo koci rÃjà janapadato dhammikaæ baliæ uddharÃpetvà ÃïÃpavattanena dÃnaæ dadeyya, api nu kho so mahÃrÃja rÃjà tato nidÃnaæ ki¤ci sukhaæ anubhaveyya? Saggasaævattanikaæ taæ dÃnanti?" "ùma bhante. Kiæ vattabbaæ? Tato nidÃnaæ so bhante rÃjà uttariæ anekasatasahassaæ guïaæ labheyya: rÃjÆnaæ atirÃjà bhaveyya, devÃnaæ atidevo bhaveyya, brahmÃnaæ atibrahmà bhaveyya, samaïÃnaæ atisamaïo bhaveyya, brÃhmaïÃnaæ atibrÃhmaïo bhaveyya, arahantÃnaæ atiarahà bhaveyyÃ?" Ti. "Tena hi masahÃrÃja paradukkhÃpanena dinnadÃnaæ sukhavipÃkaæ hoti saggasaævattanikaæ, yaæso rÃjà balinà janaæ pÅÊetvà dinnadÃnena evarÆpaæ uttariæ yasasukhaæ anubhavatÅ?"Ti. 5. "AtidÃnaæ bhante nÃgasena vessantarena ra¤¤Ã dinnaæ, yaæ so sakaæ bhariyaæ parassa bhariyatthÃya adÃsi, sake orase putte brÃhmaïassa dÃsatthÃya adÃsi. AtidÃnaænÃma bhante nÃgasena loke vidÆhi ninditaæ garahitaæ. Yathà nÃma bhante nÃgasena atibhÃrena sakaÂassa akkho bhijjati, atibhÃrena nÃvà osÅdati, atibhuttena bhojanaæ visamaæ pariïamati, ativassena dha¤¤aæ vinassati, atidÃnena bhogakkhayaæ upeti, atitÃpena upa¬ayhati, atirÃgena ummatatako hoti, atidosena vajjho hoti, atimohena anayaæ Ãpajjati, atilobhena coragahaïamÆpagacchati, atibhayena-135. Nirujjhati, atipÆrena nadÅ uttarati, ativÃtena asani patati, atiagginà odanaæ uttarati, atisa¤caraïena na ciraæ jÅvati. Evameva kho bhante nÃgasena atidÃnaæ nÃma loke vidÆhi ninditaæ garahitaæ. AtidÃnaæ bhante nÃgasena vessantarena [PTS Page 278] [\q 278/] ra¤¤Ã dinnaæ, na tattha ki¤ci phalaæ icchitabbanti. " 6. AtidÃnaæ mahÃrÃja loke vidÆhi vaïïitaæ thutaæ pasatthaæ. Ye keci yÃdisaæ kÅdisaæ dÃnaæ denti, atidÃnadÃyÅ loke kittiæ pÃpuïÃti. Yathà mahÃrÃja atipavaratÃya dibbaæ vanamÆlaæ gahitaæ api hatthapÃse ÂhitÃnaæ parajanÃnaæ na dassayati, agado atijaccatÃya-136. PÅÊÃya samugghÃtako rogÃnaæ antakaro, aggi atijotitÃya ¬ahati, udakaæ atisÅtatÃya nibbÃpeti, padumaæ atiparisuddhatÃya na upalippati vÃrikaddamena, maïi atiguïatÃya kÃmadado, vajiraæ atitikhiïatÃya vijjhati maïimuttÃphaÊikaæ, paÂhavi atimahantatÃya naroragamigapakkhijalaselapabbatadume dhÃreti, samuddo atimahantatÃya ------ 135. AtibhÃsena (kesuci) 136. AtiusabhatÃya (ma) atija¤¤atÃya (kesuci) [SL Page 243] [\x 243/] Aparipuraïo, sineru atibhÃratÃya-137. Acalo, ÃkÃso ativitthÃratÃya ananto, suriyo atippabhatÃya timiraæ ghÃteti, sÅho atijÃtitÃya vigatabhayo, mallo atibalavatÃya paÂimallaæ khippaæ ukkhipati, rÃjà atipu¤¤atÃya adhipati, bhikkhu atisÅlavantatÃya nÃgayakkhanaramarÆhi namassanÅyo, buddho atiaggatÃya anupamo. Evameva kho mahÃrÃjaatidÃnaæ nÃma loke vidÆhi vaïïitaæ thutaæ pasatthaæ, ye keci yÃdisaæ kÅdisaæ dÃnaæ denti, atidÃnadÃyÅ loke kittiæ pÃpuïÃti. AtidÃnena vessantaro rÃjà dasasahassimhi lokadhÃtuyà vaïïito thuto pasattho mahito kittito. Teneva atidÃnena vessantaro rÃjà ajjetarahi buddho jÃto aggo sadevake loke. Atthi pana mahÃrÃja loke ÂhapanÅyaæ dÃnaæ yaæ dakkhiïeyye anuppatte na dÃtabbanti?" 6. "Dasa kho panimÃni bhante nÃgasena dÃnÃni loke adÃnasammatÃni. Yo tÃni dÃnÃni deti so apÃyagÃmi hoti. KatamÃni dasa? MajjadÃnaæ bhante nÃgasena loke adÃnasammataæ. Yo taæ dÃnaæ deti so apÃyagÃmÅ hoti. SamajjadÃnaæ bhante nÃgasena loke adÃnasammataæ. Yo taæ dÃnaæ deti so apÃyagÃmÅ hoti. ItthidÃnaæ bhante nÃgasena loke adÃnasammataæ. Yo taæ dÃnaæ deti so apÃyagÃmÅ hoti. UsabhadÃnaæ bhante nÃgasena loke adÃnasammataæ. Yo taæ dÃnaæ deti so apÃyagÃmÅ hoti. CittakammadÃnaæ bhante nÃgasena loke adÃnasammataæ. Yo taæ dÃnaæ deti so apÃyagÃmÅ [PTS Page 279] [\q 279/] Hoti. SatthadÃnaæ bhante nÃgasena loke adÃnasammataæ. Yo taæ dÃnaæ deti so apÃyagÃmÅ hoti. VisadÃnaæ bhante nÃgasena loke adÃnasammataæ. Yo taæ dÃnaæ deti so apÃyagÃmÅ hoti. SaÇkhalikadÃnaæ bhante nÃgasena loke adÃnasammataæ. Yo taæ dÃnaæ deti so apÃyagÃmÅ hoti. KukkuÂasÆkaradÃnaæ bhante nÃgasena loke adÃnasammataæ. Yo taæ dÃnaæ deti so apÃyagÃmÅ hoti. TulÃkÆÂamÃnakÆÂadÃnaæ bhante nÃgasena loke adÃnasammataæ. Yo taæ dÃnaæ deti so apÃyagÃmÅ hoti. 7. "NÃhantaæ mahÃrÃja adÃnasammataæ pucchÃmi. Imaæ kho'haæ mahÃrÃja taæ pucchÃmi. Atthi pana mahÃrÃja loke ÂhapanÅyaæ dÃnaæ yaæ dakkhiïeyyo anuppatte na dÃtabbanti?" "Natthi bhante nÃgasena loke ÂhapanÅyaæ dÃnaæ, yaæ dakkhiïeyyo anuppatte na dÃtabbaæ. CittappasÃde uppanne keci dakkhiïeyyÃnaæ bhojana denti, keci acchÃdanaæ, keci sayanaæ, keci Ãvasathaæ, keci attharaïapÃpuraïaæ, keci dÃsidÃsaæ keci khettavatthuæ, keci dipadavatuppadaæ, keci sataæ sahassaæ satasahassaæ, keci mahÃrajjaæ, keci jÅvitampi dentÅ" ti. "Yadi pana mahÃrÃja keci jÅvitimpi denti, kiækÃraïaæ vessantaraæ dÃnapatiæ atibÃÊhaæ paripÃtesi sudinne puttadÃre ca. Api nu kho mahÃrÃja atthi lokapakati lokÃciïïà labhati pità puttaæ iïaÂÂo và ÃjÅvikÃpakato và Ãvapituæ và vikkiïituæ vÃ?" Ti. ------ 137. AtibhÃrikatÃya (sÅ. Mu. ) [SL Page 244] [\x 244/] "ùma bhante, labhati pità puttaæ iïaÂÂo và ÃjÅvikÃpakato và Ãvapituæ và vikkiïituæ vÃ?" Ti. "Yadi maharÃja labhati pità puttaæ iïaÂÂo và ÃjÅvikÃpakato và Ãvapituæ và vikkiïituæ vÃ, vessantaro'pi mahÃrÃja rÃjà alabhamÃno sabba¤¤Æta¤Ãïaæ upadduto dukkhito tassa dhammadhanassa paÂilÃbhÃya puttadÃraæ ÃvapesÅ ca vikkiïi ca. Iti mahÃrÃjavessantarena ra¤¤Ã a¤¤esaæ dinnaæ yeva dinnaæ, kataæ yeva kataæ. Kissa pana tvaæ mahÃrÃja tena dÃnena vessantaraæ dÃnapatiæ atibÃÊhaæ apasÃdesÅ?" Ti. 8. "NÃhaæ bhante nÃgasena vessantarassa dÃnapatino dÃnaæ garahÃmi. Api ca puttadÃraæ yÃcante-138. Niminitvà [PTS Page 280] [\q 280/] attÃnaæ dÃtabbanti. " "Etaæ kho mahÃrÃja asababhikaraïaæ, yaæ puttadÃraæ yÃcante attÃnaæ dadeyya yaæ yaæhi yÃcante taæ tadeva dÃtabbaæ. Etaæ sappurisÃnaæ kammaæ. Yathà mahÃrÃja kocipuriso pÃnÅyaæ ÃhÃrapeyya, tassa yo bhojanaæ dadeyya. Api nu so mahÃrÃja puriso tassa kiccakÃrÅ assÃ?" Ti. "Na hi bhante. Yaæ so ÃharÃpeti, tameva tassa dento kiccakÃrÅ assÃ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja vessantaro rÃjà brÃhmaïe puttadÃraæ yÃcante puttadÃraæyeva adÃsi. Sace mahÃrÃja brÃhmaïo vessantarassa sarÅraæ yÃceyya, na so mahÃrÃja attÃnaæ rakkheyya, na kampeyya, na rajjeyya, tassa dinnaæ pariccattaæyeva sarÅraæ bhaveyya. Sace mahÃrÃja koci vessantaraæ dÃnapatiæ upaganatvÃyÃceyya 'dÃsattaæ me upehi'ti, dinnaæ pariccattaæyevassa sarÅraæ bhaveyya. Na so datvà tappeyya. -139. Ra¤¤o mahÃrÃja vessantarassa kÃyo bahusÃdhÃraïo. Yathà mahÃrÃja pakkà maæsapesi bahusÃdhÃraïÃ, evameva kho mahÃrÃja ra¤¤o vessantarassa kÃyo bahusÃdhÃraïo. Yathà và pana mahÃrÃja phalito rukkho nÃnÃdijagaïasÃdhÃraïo, evameva kho mahÃrÃja ra¤¤o vessantarassa kÃyo bahusÃdhÃraïo. KiækÃraïÃ? 'EvÃhaæ paÂipajjanto sammÃsambodhiæ pÃpuïissÃmÅ'ti. Yathà mahÃrÃja puriso adhano dhanatthiko dhanapariyesanaæ caramÃno ajapathaæ saækupathaæ vettapathaæ gacchati, jalathalavaïijjaæ karoti, kÃyena vÃcÃya manasà dhanaæ ÃrÃdheti, dhanapaÂilÃbhÃya vÃyamati, evameva kho mahÃrÃja vessantaro dÃnapati adhano buddhadhanena ----- 138. YÃcanena (sÅ. Mu. ) 139. Tapeyya (ma. ) hapeyya (sÅ. Mu. ) [SL Page 245] [\x 245/] Sabba¤¤uta¤ÃïaratanapaÂilÃbhÃya yÃcakÃnaæ dhanadha¤¤aæ dÃsidÃsaæ yÃnavÃhanaæ sakalaæ sÃpateyyaæ sakaæ puttadÃraæ attÃna¤ca cajitvà sammÃsambodhiæ yeva pariyesati. Yathà và pana mahÃrÃja amacco muddÃkÃmo muddÃdhikaraïaæ [PTS Page 281] [\q 281/] yaæ ki¤ci gehe dhanadha¤¤aæ hira¤¤asuvaïïaæ taæ sabbaæ datvÃpi, muddÃpaÂilÃbhÃya vÃyamati, evameva kho mahÃrÃja vessantaro dÃnapati sabbantaæ bÃhirabbhantaraæ dhanaæ datvà jÅvitampi paresaæ datvà sammÃsambodhiæ yeva pariyesati. 9. Api ca mahÃrÃja vessantarassa dÃnapatino evaæ ahosi. 'Yaæ so brÃhmaïo yÃcati, tamevÃhaæ tassa dento kiccakÃrÅ nÃma homÅ'ti. Evaæ so tassa puttadÃramadÃsi. Na kho mahÃrÃja vessantaro dÃnapati dessatÃya brÃhmanassa puttadÃramadÃsi, na 'atibahukà me puttadÃrÃ. Na sakkomi te posetu'nti puttadÃramadÃsi, na ukkaïÂhito 'appiyà me'ti nÅharitukÃmatÃya puttadÃramadÃsi. Atha kho sabba¤¤uta¤Ãïaratanasseva piyattà sabba¤¤uta¤Ãïassa kÃraïà vessantaro rÃjà evarÆpaæ atulaæ vipulamanuttaraæ piyaæ manÃpaæ dayitaæ pÃïasamaæ puttadÃradÃnavaraæ brÃhmaïassa adÃsi. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena cariyÃpiÂake: 'Na me dessà ubho puttÃ. MaddÅ devÅ na dessiyà Sabba¤¤Ætaæ piyaæ mayhaæ tasmà piye adÃsaha'nti. Tatra mahÃrÃja vessantaro rÃjà puttadÃnaæ datvà païïasÃlaæ pavisitvà nipajji. Tassaatipemena dukkhitassa balavasoko uppajjÅ. Hadayavatthu uïhamahosi nÃsikÃya appahontiyà mukhena uïhe assÃsapassÃse vissajjesi. AssÆni parivattitvà lohitabinduni hutvà nettehi nikkhamiæsu. Evaæ kho mahÃrÃja dukkheïa vessantaro rÃjà brÃhmaïassa puttadÃnamadÃsi 'mà me dÃnapatho parihÃyÅ'ti. Api ca mahÃrÃja vessantaro rÃjà dve atthavase paÂicca brÃhmaïassa dve dÃrake adÃsi. Katame dve? 'DÃnapatho ca me aparihÅno bhavissati, dukkhite ca me puttake vanamÆlaphalehi ito nidÃnaæ ayyako mocessatÅ'ti. [PTS Page 282] [\q 282/] jÃnÃti hi mahÃrÃja vessantaro rÃjÃ'na me dÃrakà sakkà kenaci dÃsabhogena bhu¤jituæ. Ime ca dÃrake ayyako nikkiïissati. Evaæ amhÃkampi gamanaæ bhavissatÅ'ti. Ime kho mahÃrÃja dve atthavase paÂicca brÃhmaïassa dve dÃrake adÃsi. Api ca mahÃrÃja vessantaro rÃjà jÃnÃti 'ayaæ kho brÃhmaïo jiïïo vuddho mahallako dubbalo bhaggo daï¬aparÃyaïo khÅïÃyuko parittapu¤¤o neso samattho ime [SL Page 246] [\x 246/] DÃrake dÃsabhogena bhu¤jituniti. ' Sakkuïeyya pana mahÃrÃja puriso pÃkatikena balena ime candimasuriye evaæmahiddhike evaæmahÃnubhÃve gahetvà peÊÃya và samugge và pakkhipitvà nippage katvà thÃlakaparibhogena paribhu¤jitunti?" 10. "Vemeva kho mahÃrÃja imasmiæ loke candimasuriyapaÂibhÃgassa vessantarassa dÃrakà na sakkà kenaci dÃsabhogena bhu¤jituæ. Aparampi mahÃrÃja uttariæ kÃraïaæ suïohi, yena kÃraïena vessantarassa dÃrakà na sakkà kenaci dÃsabhogena bhu¤jituæ. Yathà mahÃrÃja ra¤¤o cakkavattissa maïiratanaæ subhaæ jÃtimantaæ aÂÂhasaæ suparikammakataæ catuhatthÃyÃmaæ sakaÂanÃbhipariïÃhaæ na sakkà kenaci pilotikÃya veÂhetvà peÊÃya pakkhipitvà satthakanisÃnaparibhogena paribhu¤jituæ, evameva kho mahÃrÃja loke cakkavattira¤¤o maïiratanapaÂibhÃgassa vessantarassa dÃrakà na sakkà kenaci dÃsabhogena bhu¤jituæ. Aparampi mahÃrÃja uttariæ kÃraïaæ suïohi, yena kÃraïena vessantarassa dÃrakà na sakkà kenaci dÃsabhogena bhu¤jituæ. Yathà mahÃrÃja tidhÃppabhinno sabbaseto sattappatiÂÂhito aÂÂharatanubbedho navaratanÃyÃmapariïÃho pÃsÃdiko dassanÅyo uposatho nÃgarÃjà na sakkà kenaci suppena và sarÃvena và pidahituæ, govacchako viya vacchakasÃlÃya pakkhapitvà [PTS Page 283] [\q 283/] pariharituæ vÃ, evameva kho mahÃrÃja loke upelÃsathanÃgarÃja paÂibhÃgassa vessantarassa dÃrakà na sakkà kenaci dÃsabhogena bhu¤jituæ. Aparampi mahÃrÃja uttariæ kÃraïaæ suïohi, yena kÃraïena vessantarassa dÃrakà na sakkà kenaci dÃsabhogena bhu¤jituæ. Yathà mahÃrÃja mahÃsamuddo dÅghaputhulavitthiïïo gambhÅro appameyyo duruttaro apariyogÃÊho anÃvaÂo na sakkà kenaci sabbattha pidahitvà ekatitthena paribhogaæ kÃtuæ, evameva kho mahÃrÃja loke mahÃsamuddapaÂibhÃgassa vessantarassa dÃrakà na sakkà kenaci dÃsabhogena bhu¤jituæ. Aparampi mahÃrÃja uttariæ kÃraïaæ suïohi, yena kÃraïena vessantarassa dÃrakà na sakkà kenaci dÃsabhogena bhu¤jituæ. Yathà mahÃrÃja himavanto pabbatarÃjà pa¤cayojanasataæ accuggato nabhe tisahassayojanÃyamavitthÃro caturÃsÅtikÆÂasahassapatimaï¬ito pa¤cannaæ mahÃnadÅsatÃnaæ pahavo mahabhÆtagaïÃlayo nÃnÃvidhagandhadharo dibbosadhasatasamalaÇkato nabhe [SL Page 247] [\x 247/] ValÃhako viya accuggato dissati, evameva kho mahÃrÃja loke himavantapabbatarÃjapaÂibhÃgassa vessantarassa dÃrakà na sakkà kenaci dÃsabhogena bhu¤jituæ. Aparampi mahÃrÃja uttariæ kÃraïaæ suïohi, yena kÃraïena vessantarassa dÃrakà na sakkà kenaci dÃsabhogena bhu¤jituæ. Yathà mahÃrÃja rattandhakÃratimisÃyaæ upari pabbatagge jalamÃno mahÃaggikkhandho suvidure'pi pa¤¤Ãyati, evameva kho mahÃrÃja vessantaro rÃjà pabbatagge jalamÃno mahÃaggikkhandho viya suvidÆre'pi pÃkaÂo pa¤¤Ãyati. Tassa dÃrakà na sakkà kenaci dÃsabhogena bhu¤jituæ. Aparampi mahÃrÃja uttariæ kÃraïaæ suïohi, yena kÃraïena vessantarassa dÃrakà na sakkà kenaci dÃsabhogena bhu¤jituæ. Yathà mahÃrÃja himavante pabbate nÃgÃpupphasamaye ujuvÃte vÃyante dasadvÃdasayojanÃni pupphagandho vÃyati, evameva [PTS Page 284] [\q 284/] kho mahÃrÃja vessantarassa ra¤¤o api yojanasahassehi'pi yÃvaakaïiÂÂhabhavanaæ etthantare surÃsuragaruÊagandhabbayakkharakkhasamahoragakinnaraindabhavanesu kittisaddo abbhuggato sÅlavaragandho cassa sampavÃyati, tena tassa dÃrakà na sakkà kenaci dÃsabhogena bhu¤jituæ. AnusiÂÂho mahÃrÃja jÃlÅ kumÃro pitarà vessantarena ra¤¤Ã 'ayyako te tÃta tumhe brÃhmanassa dhanaæ datvà nikkiïanto taæ nikkhasahassaæ datvà nikkiïÃtu. KaïhÃjinaæ nikkiïanto dÃsasataæ dÃsisataæ hatthisataæ assasataæ dhenusataæ usabhasataæ nikkhasatanti sabbasataæ datvà nikkiïÃtu. Yadi te tÃta ayyako tumhe brÃhmanassa hatthako ÃïÃyabalasà mÆdhà gaïhÃti, mà tumhe ayyakassa vacanaæ karittha, brÃhmanasseva anuyÃyino hothÃ'ti evamanusÃsitvà pesesi. Tato jÃlÅ kumÃro gantvà ayyakena puÂÂho kathesi. 'Sahassagghaæ hi maæ tÃta brÃhmaïassa pità adà Atho kanhÃjinaæ ka¤¤aæ hatthi hatthina¤ca sakena cÃ'ti. "SunibbeÂhito bhante nÃgasena pa¤ho. Subhinnaæ diÂÂhijÃlaæ. Sumaddità parappavÃdÃ. Sakasamayo sudÅpito. Byaæ¤janaæ suparisodhitaæ. Suvibhatto atthÃ. Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. VessantaraputtadÃnapa¤ho paÂhamo. [SL Page 248] [\x 248/] 2. DukkarakÃrikÃpa¤ho 1. "Bhante nÃgasena sabbeva bodhisattà dukkarakÃrikaæ karontÅ? UdÃhu gotameneva bodhisattena dukkarakÃrikà katÃ?" Ti. "Natthi mahÃrÃja sabbesaæ bodhisattÃnaæ dukkarakÃrikÃ. Gotameneva bodhisattena dukkarakÃrikà katÃ" ti. "Bhante nÃgasena yadi evaæ ayuttaæ yaæ bodhisattÃnaæ bodhisattehi vemattatà hotÅ" [PTS Page 285] [\q 285/] ti. "CatÆhi mahÃrÃja ÂhÃnehi bodhisattÃnaæ bodhisattehi vemattatà hoti. Katamehi catÆhi? KulavemattatÃ, addhÃnavemattatÃ, ÃyuvemattatÃ, pamÃïavemattatÃ. Imehi kho mahÃrÃja catÆhi ÂhÃnehi bodhisattÃnaæ bodhisattehi vemattatà hoti. Sabbesampi mahÃrÃja buddhÃnaæ rÆpe sÅle samÃdhimhi pa¤¤Ãya vimuttiyà vimutti¤Ãïadassane catuvesÃrajje dasatathÃgatabale chaÊasÃdharaïa¤Ãïe cuddasabuddha¤Ãïe aÂÂhÃrasabuddhadhamme kevale ca buddhaguïe-140 natthi vemattatÃ. Sabbe'pi buddhà buddhadhammehi samasamÃ" ti. 2. "Yadi bhante nÃgasena, sabbe'pi buddhà buddhadhammehi samasamÃ, kena karaïena gotameneva bodhisattena dukkarakÃrikà katÃ?" Ti. "Aparipakke mahÃrÃja ¤Ãïe aparipakkÃya bodhiyà gotamo bodhisatto nekkhammamabhinikkhinto. Aparipakkaæ ¤Ãïaæ paripÃcayamÃnena dukkarakÃrikà katÃ"ti. "Bhante nÃgasena, kena kÃraïena bodhisatto aparipakke ¤Ãïe aparipakkÃya bodhiyà mahÃbhinikkhamanaæ nikkhanto? Nanu nÃma ¤Ãïaæ paripÃcetvà paripakke ¤Ãne nikkhamitabbanti?" "Bodhisatto mahÃrÃja viparÅtaæ itthÃgÃraæ disvà vippaÂisÃri ahosi tassa vippaÂisÃrissa arati uppajji. Araticittaæ uppannaæ disvà a¤¤ataro mÃrakÃyiko devaputto 'ayaæ kho kÃlo araticittassa vinodanÃyÃ'ti vehÃse Âhatvà idaæ vacanamabrÆvi 'mÃrisa, mÃrisa, mà kho tvaæ ukkaïÂhito ahosi. Ito te sattamedivase dibbaæ cakkaratanaæ pÃtubhavissati sahassÃraæ sanemikaæ sanÃhikaæ sabbÃkÃraparipÆraæ. PaÂhavigatÃni ca te ratanÃni ÃkÃsaÂÂhÃni ca sayameva upagacchissanti, dvisahassaparittadÅpavÃresu ------- 140 Buddhadhamme (sÅ. Mu. ) [SL Page 249] [\x 249/] Catusu mahÃdÅpesu ekamukhena Ãïà pavattissati-141. Parosahassa¤ca te puttà bhavissanti sÆrà vÅraÇgarÆpà parasenappamaddanÃ. Tehi putthi parikiïïo sattaratanasamannÃgato catudÅpamanusÃyissasÅ'ti. YathÃnÃma divassantattaæ ayosÆlaæ [PTS Page 286] [\q 286/] sabbattha upa¬ahantaæ kaïïasotaæ paviseyya. Evameva kho mahÃrÃja bodhisattassa taæ vacanaæ kaïïasotaæ pavisittha. Iti so pakatiyÃ'va ukkaïÂhito tassà devatÃya vacanena bhiyyosomattÃya ubbijji saævijji saævegamÃpajji. Yathà và pana mahÃrÃja mahimahÃaggikkhandho jalamÃno a¤¤ena kaÂÂhena upadahito bhiyyosomattÃya jaleyya, evameva kho mahÃrÃja bodhisatto pakatiyÃ'va ukkaïÂhito tassà devatÃya vacanena bhiyyosomattÃya ubbijji saævijji saævegamÃpajji. Yathà và pana mahÃrÃja mahÃpaÂhavÅ pakatitintà nibbattaharitasaddalà Ãsittodakà cikkhallajÃtà punadeva mahÃmeghe abhivaÂÂhe bhiyyosomattÃya cikkhallatarà assa, evameva kho mahÃrÃja bodhisatto pakatiyÃ'va ukkaïÂhito tassà devatÃya vacanena bhiyyosomattÃya ubbijji saævegamÃpajji" ti. 3. "Api nu kho bhante nÃgasena bodhisattassa yadi sattame divase dibbaæ cakkaratanaænibbatteyya, paÂinivatteyya bodhisatto, dibbe cakkaratane nibbatte?" Ti. "Na hi mahÃrÃja sattame divase bodhisattassa dibbaæ cakkaratanaæ nibbatteyya, api ca palobhanatthÃya tÃya devatÃya musà bhaïitaæ. Yadi'pi mahÃrÃja sattame divase dibbaæ cakkaratanaæ nibbatteyya, bodhisatto na nivatteyya. KiækÃraïÃ? 'Anicca'nti mahÃrÃja bodhisatto daÊhaæ aggahesi. 'Dukkhaæ anattÃ'ti daÊhaæ aggahesi. UpÃdÃnakkhayaæ patto. Yathà mahÃrÃja anotattadahato udakaæ gaÇgaæ nadiæ pavisati, gaÇgÃya nadiyà mahÃsamuddaæ pavisati, mahÃsamuddato pÃtÃlamukhaæ pavisati, api nu taæ udakaæ pÃtÃlamukhato paÂinivattitvà mahÃsamuddaæ paviseyya. MahÃsamuddato gaÇgà nadiæpaviseyya. GaÇgÃya nadiyà puna anotattaæ [PTS Page 287] [\q 287/] paviseyyÃ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja bodhisattena kappÃnaæ satasahassaæ caturo ca asaÇkheyyo kusalaæ paripÃcitaæ imassa bhavassa kÃraïÃ. So'yaæ antimabhavo anuppatto. Paripakkaæ bodhi¤Ãïaæ. Chahi ------ 141. ùïÃpanaæ cintissati (sÅ. Mu. ) [SL Page 250] [\x 250/] Vassehi buddho bhavissati sabba¤¤u loke aggapuggalo. Api nu kho mahÃrÃja bodhisatto cakkaratanassa kÃraïà paÂinivatteyyÃ?" Ti. "Na hi bhante" ti, "Api ca mahÃrÃja mahÃpaÂhavÅ parivatteyya sakÃnasapabbatÃ, na tveva bodhisatto paÂinivatteyya appatvà sammÃsambodhiæ. ùroheyayapi ce mahÃrÃja gaÇgÃya udakaæ paÂisotaæ, natveva bodhisatto paÂinivatteyya appatvà sammÃsambÃdhiæ. Visusseyyapi ce mahÃrÃja mahÃsamuddo aparimitajaladharo gopade udakaæ viya, natveva bodhisatto paÂinivatteyya appatvà sammÃsambodhiæ phaleyyÃpi ce mahÃrÃja sinerupabbatarÃjà satadhà vÃ, nateve bodhisatto paÂinivatteyya appatvà sammÃsambodhiæ. Pateyyumpi ce mahÃrÃja candimasuriyà satÃrakà le¬¬u viya chamÃyaæ. Natveva bodhisatto paÂinivatteyya appatvà sammÃsambodhiæ. SaævaÂÂeyyapi ce mahÃja ÃkÃso kila¤jamiva, natveva bodhisatto paÂinivatteyya appatvà sammÃsambodhiæ. KiækÃraïÃ? PadÃlitattà sabbabandhanÃnanti". 4. "Bhante nÃgasena kati leke bandhanÃtÅ?" Ti. "Dasa kho panimÃni mahÃrÃja loke bandhanÃni, yehi bandhanehi baddhà sattà na nikkhamanti, nikkhamitvÃpi paÂinivattanti. KatamÃni dasa? MÃtà mahÃrÃja loke bandhanaæ, Pità mahÃrÃja loke bandhanaæ, Bhariyà mahÃrÃja loke bandhanaæ, Puttà mahÃrÃja loke bandhanaæ, ¥Ãti mahÃrÃja loke bandhanaæ, Mittà mahÃrÃja loke bandhanaæ, Dhanaæ mahÃrÃja loke bandhanaæ, LÃbhasakkÃro [PTS Page 288] [\q 288/] mahÃrÃja loke bandhanaæ, Issariyaæ mahÃrÃja loke bandhanaæ, Pa¤cakÃmaguïà mahÃrÃja loke bandhanaæ, ImÃni kho mahÃrÃja dasa lokebandhanÃni, yehi bandhanehi baddhà sattà na nikkhamanti, nikkhamitvÃ'pi paÂinivattanti. [SL Page 251] [\x 251/] TÃni dasapi bandhanÃni bodhisattassa chinnÃni dÃlitÃni padÃlitÃni. Tasmà mahÃrÃja bodhisatto na paÂinivattatÅ" ti. 5. "Bhante nÃgasena yadi bodhisatto uppanne araticitte devatÃya vacanena aparipakke ¤Ãïe aparikkÃya bodhiyà nekkhammamabhinikkhanto. Kiæ tassa dukkarakÃrikÃyakatÃya? Nanu nÃma sabbabhakkhena bhavitabbaæ ¤ÃïaparipÃkaæ ÃgamayamÃnenÃ?"Ti. "Dasa kho panime mahÃrÃja puggalà lokasmiæ o¤Ãtà ava¤¤Ãtà hÅÊità khÅlità garahità paribhÆtà acittÅkatÃ. Katame dasa? Itthi mahÃrÃja vidhavà lokasmiæ o¤Ãtà ava¤¤Ãtà hÅÊità khÅlità garahità paribhÆtà acittÅkatÃ, Dubbalo mahÃrÃja puggalo, Amitta¤Ãti mahÃrÃja puggalo, Mahagghaso mahÃrÃja puggalo, AgarukulavÃsiko mahÃrÃja puggalo, PÃpamitto mahÃrÃja puggalo, DhanahÅno mahÃrÃja puggalo, ùcÃrahÅno mahÃrÃja puggalo, KammahÅno mahÃrÃja puggalo. PayogahÅno mahÃrÃja puggalo lokasmiæ o¤Ãto ava¤¤Ãto hÅÊito khÅlito garahito paribhuto acittÅkato. Ime kho mahÃrÃja dasa puggalà losmiæ o¤Ãtà ava¤¤Ãtà hÅÊità khÅlità garahità paribhÆtà acittÅkatÃ. ImÃni kho mahÃrÃja dasa ÂhÃnÃni anussaramÃnassa bodhisattassa evaæ sa¤¤Ã uppajjÅ 'mÃhaæ kammahÅno assaæ payogahÅno garahito devamanussÃnaæ. YannÆnÃhaæ kammasÃmi assaæ kammagaru kammÃdhipateyyo kammasÅlo kammadhorayho-142. Kammaniketavà appamatto vihareyyanti'. Evaæ kho mahÃrÃja bodhisatto ¤Ãïaæ paripÃcento dukkarakÃrikaæ akÃsÅ" ti. 6. "Bhante nÃgasena bodhisatto dukkarakÃrikaæ karonto [PTS Page 289] [\q 289/] evamÃha'na kho panÃhaæ imÃya kaÂukÃya dukkarakÃrikÃya adhigacchÃmÅ uttarimanussadhammà alamariya¤Ãïadassanavisesaæ. Siyà nu kho a¤¤o maggo bodhÃyÃ?" Ti. Api nu tasmiæ samaye bodhisattassa maggaæ Ãrabbha satisammoso ahosÅ" tÅ. ----- 142. Dhoreyyà (sÅ. Mu) [SL Page 252] [\x 252/] "Pa¤cavÅsati kho panime mahÃrÃja cittassadubbalÅkaraïà dhammà yehi dubbalÅkataæ na sammà samÃdhiyati ÃsavÃnaæ khayÃya. Katame pa¤cavÅsati? Kodho mahÃrÃja cittassa dubbalÅkaraïo dhammo yena dubbalÅkataæ cittaæ na sammà samÃdhiyati ÃsavÃnaæ khayÃya, upanÃho, makkho, phalÃso, issÃ, macchariyaæ, mÃyÃ, sÃÂheyyaæ, thambho, sÃrambho, mÃno, atimÃno, mado, pamÃdo, thÅnamiddhaæ, tandi, Ãlasyaæ, pÃpamittatÃ, rÆpÃ, saddÃ, gandhÃ, rasÃ, phoÂÂhabbÃ, khudÃ, pipÃsÃ, arati mahÃrÃja cittassadubbalÅkaraïo dhammo yena dubbalÅkataæ cittaæ na sammà samÃdhiyati ÃsavÃnaæ khayÃya. Ime kho maharÃja pa¤cavÅsati cittassadubbalÅkaraïà dhammà yehi dubbalÅkataæ cittaæ na sammà samÃdhiyati ÃsavÃnaæ khayÃya. Bodhisattassa kho mahÃrÃja khuppipipÃsà kÃyaæ pariyÃdiyiæsu, kÃye pariyÃdinne cittaæ na sammà samÃdhiyati ÃsavÃnaæ khayÃya. Satasahassaæ mahÃrÃja kappÃnaæ caturo ca asaÇkheyyo kappe bodhisatto catunnaæ yeva ariyasaccÃnaæ abhisamayaæ anvesi tÃsutÃsu jÃtisu. Kiæ panassa pacchime bhave abhisamayajÃtiyaæ maggaæ Ãrabbha satisammoso hessati? Api ca mahÃrÃja bodhisattassa sa¤¤Ãmattaæ uppajji 'siyà nu kho a¤¤o maggo bodhÃyÃ?"Ti. Pubbe kho mahÃrÃja bodhisatto ekamÃsiko samÃno pitusakkassa kammante sÅtÃya jambucchÃyÃya sirisayane pallaÇkaæ abhujitvà nisinno vivicceva kÃmehi vivicca akusalehi dhammehi savittakaæ savicÃraæ vivekajaæ pÅtisukhaæ paÂhamajjhÃnaæ upasampajja [PTS Page 290] [\q 290/] vihÃsÅ"ti. -143. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmi. ¥Ãïaæ paripÃcento bodhisatto dukkarakÃrikaæ akÃsÅ" ti. DukkarakÃrikapa¤ho dutiyo. 3. KusalÃkusalabalavatarapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena katamaæ adhimattaæ balavataraæ kusalaæ và akusalaæ vÃ?" Ti. "Kusalaæ mahÃrÃja adhimattaæ balavataraæ no tathà akusalanti. " "NÃhaæ bhante nÃgasena taæ vacanaæ sampaÂicchÃmi 'kusalaæ adhimattaæ balavataraæ no tathÃakusalanti. Dissanti bhante nÃgasena idha pÃïÃtipÃtino adinnÃdÃyino kÃmesumicchÃcÃrino musÃvÃdino gÃmaghÃtakà panthadÆsakà nekatikà va¤canikà ------- 142. -Pe- catutthajjhÃnaæ upasampajja vÃbhÃsÅti (sÅ. Mu. Ma. ) [SL Page 253] [\x 253/] Sabbe te tÃvatakena pÃpena labhanti hatthacchedaæ hatthapÃdacchedaæ kaïïacchedaæ nÃsacchedaæ kaïïanÃsacchedaæ bilaÇgathÃlikaæ saÇkhamuï¬ikaæ rÃhumukhaæ jotimÃlakaæ hatthapajjotikaæ erakavattikaæ cÅrakavÃsikaæ eïeyyakaæ balisamaæsikaæ kahÃpaïakaæ khÃrÃpatacchikaæ palighaparivattikaæ palÃlapÅÂhakaæ, tattenapi telena osi¤canaæ, sunakhehi'pi khÃdÃpanaæ, sÆlÃropaïaæ, asinÃpisÅsacchedaæ, keci rattiæ pÃpaæ katvà rattiæ yeva vipÃkaæ anubhavanti, keci rattiæ katvà divà yeva anubhavanti, keci divà katvà rattiæ yeva anubhavanti, keci dve tayo divase dvÅtivattÃ-144. Anubhavanti, sabbe'pi te diÂÂheva dhamme vipÃkaæ anubhavanti. Atthi pana bhante nÃgasena koci ekassa và dvinnaæ và tiïïaæ và catunnaæ và pa¤cannaæ và dasannaæ và satassa và sahassassa và satasahassassa và saparivÃraæ dÃnaæ datvà diÂÂhadhammikaæ bhogaæ và yasaæ và sukhaæ và anubhavitÃ, sÅlena và uposathakammena vÃ? Ti. "Atthi [PTS Page 291] [\q 291/] mahÃrÃja cattÃro purisà dÃnaæ datvà sÅlaæ samÃdiyitvà uposathakammaæ katvà diÂÂheva dhamme teneva sarÅradehena tidasapure yasamanuppattÃ"ti. 2. "Ko ca ko ca bhante?" Ti. "MandhÃtà mahÃrÃja rÃjÃ, nimi rÃjÃ, sÃdhino rÃjÃ, guttilo ca gandhabbo" ti. "Bhante nÃgasena anekehi taæ bhavasahassehi antaritaæ dÅpitaæ. Dvinnampetaæ amhÃkaæ parokkhaæ. Yadi samattho'si vattamÃnake bhave bhagavato dharamÃnakÃle kathehÅ" ti. "VattamÃnake'pi mahÃrÃja bhave puïïako dÃso therassa sÃriputtassa bhojanaæ davà tadaheva seÂÂhiÂÂhÃnaæ ajjhÆpagato, so etarahi puïïako seÂÂhiti pa¤¤Ãyi. GopÃlamÃtà devÅ attano kese vikkiïitvà laddhehi aÂÂhahi kahÃpaïehi therassa mahÃkaccÃyanassa attaÂÂhamakassa piï¬apÃtaæ datvà tadaheva ra¤¤o udenassa aggamahesittaæ pattÃ. Suppiyà upÃsikà a¤¤atarassa gilÃnabhikkhuno attano Ærumaæsena paÂicchÃdaniyaæ datvà dutiyadivase yeva rÆÊhavanà sacchavi arogà jÃtÃ. Mallikà devÅ bhagavato Ãbhidosikaæ kummÃsapiï¬aæ datvà tadaheva ra¤¤o kosalassa aggamahesÅ jÃti. Sumano mÃlÃkÃro aÂÂhahi sumanapupphamuÂÂhÅhi bhagavantaæ pÆjetvà taæ divasaæyeva mahÃsampatti 144. VÅtivatte (sÅ. Mu. ) 254 Patto ekasÃÂako brÃhmaïo uttarasÃÂakena bhagavantaæ pÆjetvà taæ divasaæ yeva sabbaÂÂhakaæ labhi. Sabbe'pete mahÃrÃja diÂÂhadhammikaæ bhoga¤ca yasa¤ca anubhaviæsÆ"ti. 3. "Bhante nÃgasena vicinitvà pariyesitvà cha janeyeva addasÃsÅ?" Ti. "ùma mahÃrÃjÃ" ti. "Tena hi bhante nÃgasena akusalaæ yeva adhimattaæ balavataraæ no tathà kusalaæ. Ahaæ hi bhante nÃgasena ekadivasaæ yeva dasapi purise passÃmi pÃpassa kammassa vipÃkena sulesu ÃropÅyamÃne vÅsatimpi tiæsampi cattÃrÅsampi pa¤¤Ãsampi [PTS Page 292] [\q 292/] purise. Purisasatampi purisasahassampi passÃmi pÃpassa kammassa vipÃkena sÆlesu ÃropÅyamÃnaæ-145. Nandakulassa-146. Bhante nÃgasena bhaddasÃlo nÃma senÃpatiputto ahosi. Tena ca ra¤¤Ã candaguttena saÇgÃmo samÆpabbÆÊho ahosi. Tasmiæ kho pana bhante nÃgasena saÇgÃme ubhato balakÃye asÅtikavandharÆpÃni ahesuæ. Ekasmiæ kira sasakalaÇke-147. Paripuïïe ekaæ kavandharÆpaæ uÂÂhahati. Sabbe'pete pÃpasseva kammassa vipÃkena anayavyasanaæ ÃpannÃ. IminÃ'pi bhante nÃgasena kÃraïena bhaïÃmÅ akusalaæyeva adhimattaæ balavataraæ no tathà kusalanti. Suyyati bhante nÃgasena 'imasmiæ buddhasÃsane kosalena ra¤¤Ã asadisadÃnaæ dinnanti?. "ùma mahÃrÃja suyyatÅ" ti. "Api nu kho bhante nÃgasena kosalarÃjà taæ asadisadÃnaæ datvà tato nidÃnaæ ki¤ci diÂÂhadhammikaæ bhogaæ và yasaæ và sukhaæ và paÂilabhÅ?" Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ? Ti. "Yadi bhante nÃgasena kosalarÃjà evarÆpaæ anuttaraæ dÃnaæ datvÃ'pi na labhi tato nidÃnaæ diÂÂhadhammikaæ bhogaæ và yasaæ và sukhaæ vÃ, tena hi bhante nÃgasena akusalaæyeva adhimattaæ balavataraæ, no tathà kusalanti". 4. "Parittattà mahÃrÃja akusalaæ khippaæ pariïamati. Vipalattà kusalaæ dÅghena kÃlena pariïamati. UpamÃyapi mahÃrÃja etaæ upaparikkhitabbaæ. Yathà mahÃrÃja aparante janapade ------ 145. ùropente (sÅ. Mu. Ma. ) 146. Nandaguttassa (kesuci) 147. SÅsakakhandhe paripÃte sÅ. Mu: kabandhe (ma. ) 255. Kumudabhaï¬ikà nÃma dha¤¤ajÃti mÃsena lÆnÃ-148. Antogehagatà hoti. SÃliyo chappa¤camÃsehi pariïamanti. Kiæ panettha mahÃrÃja antaraæ? Ko viseso kumudabhaï¬ikÃyaca sÃlÅna¤cÃ?" Ti. "Parittatà bhante kumudabhaï¬ikÃya, vipulatà ca sÃlÅnaæ. SÃliyo bhante nÃgasena rÃjÃrahaæ rÃjabhojanaæ, kumudabhaï¬ikà dÃsakammakarÃnaæ bhojananti. [PTS Page 293] [\q 293/] " "Evameva kho mahÃrÃja parittattà akusalaæ khippaæ pariïamati. Vipulattà kusalaæ dÅghena kÃlena pariïamatÅ" ti. "Yaæ tattha bhante nÃgasena khippaæ pariïamati, taæ nÃma loke adhimattaæ balavataraæ. Tasmà akusalaæ adhimattaæ balavataraæ. No tathà kusalaæ. Yathà nÃma bhante nÃgasena yo koci yodho mahatimahÃyuddhaæ pavisitvà paÂisattuæ upakacchake gahetvà Ãka¬¬hitvà khippataraæ sÃmino upaneyya, so yodho loke samattho sÆro nÃma. Yo ca bhisakko khippaæ sallaæ uddharati, rogamapaneti, so bhisakko cheko nÃma. Yogaïako sÅghasÅghaæ gaïetvÃ-149 khippaæ dassayati, so gaïako cheko nÃma. Yomallo khippaæ paÂimallaæ ukkhipitvà uttÃnakaæ pÃteti, so mallo samattho sÆro nÃma. Evameva kho bhante nÃgasena yaæ khippaæ pariïamati kusalaæ và akusalaæ vÃ, taæ loke adhimattaæ balavataranti. " 5. "Ubhayampi taæ mahÃrÃja kammaæ samparÃyavedaniyaæyeva. Api ca akusalaæ sÃvajjatÃya khaïena diÂÂhadhammavedanÅyaæ hoti. Pubbakehi mahÃrÃja khattiyehi Âhapito eso niyamo 'yo pÃïaæ hantÅ so daï¬Ãraho, yo adinnaæ Ãdiyati, yo paradÃraæ gacchati, yo musà bhaïati, yo gÃmaæ ghÃteti, yo panthaæ dÆseti, yo nikativa¤canaæ karoti, so daï¬Ãraho vadhitabbo chettabbo bhettabbo hantabbo'ti. Taæ te upÃdÃya vicinitvà vicinitvà daï¬enti vadhenti chindanti bhindanti hananti ca. Api nu mahÃrÃja atthi kehici Âhito niyamo 'yo dÃnaæ và deti, sÅlaæ và rakkhati, uposathakammaæ và karoti, tassa dhanaæ và yasaæ và dÃtabbanti'! Api nu taæ vicinitvà vicinitvà dhanaæ và yasaæ và denti corassa katakammassa vadhabandhanaæ viyÃ?"Ti. "Na hi bhante" ti. "Yadi mahÃrÃja dÃyakÃnaæ vicinitvà vicininvà dhanaæ và yasaæ dadeyyuæ, kusalampi diÂÂhadhammavedaniyaæ [PTS Page 294] [\q 294/] bhaveyya. Yasmà ca kho mahÃrÃja dÃyake na vicinanti 'dhanaæ và yasaæ và dassamÃ'ti, tasmà ------ 148. MÃsalÆnà (ma) mÃsÃrà (ka. ) MÃseneva (sÅ. Mu. ) 149. Gantvà (sÅ. Mu). [SL Page 256] [\x 256/] Kusalaæ na diÂÂhadhammavedanÅyaæ. Iminà mahÃrÃja kÃraïena akusalaæ diÂÂhadhammavedanÅyaæ. SamparÃyeva so adhimattaæ balavataraæ vedanaæ vediyatÅ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! TvÃdisena buddhimantena vinà neso pa¤ho sunibbedhiyo. Lokiyaæ-149. Bhante nÃgasena lokuttarena vi¤¤Ãpitanti. " KusalÃkusalabalavatarapa¤ho tatiyo. 4. PubbapetÃdisapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena ime dÃyakà dÃnaæ datvà pubbapetÃnaæ Ãdisanti 'imaæ tesaæ pÃpuïÃtu'ti. Api nu te ki¤ci tato nidÃnaæ vipÃkaæ paÂilabhanti?" Ti. "Keci mahÃrÃja paÂilabhanti, keci na paÂilabhantÅ" ti. "Ke bhante paÂilabhanti? Ke na paÂilabhantÅ?" Ti. "NirayÆpapannà mahÃrÃja na paÂilabhanti, saggagatà na paÂilabhanti, tiracchÃnayonigatà na paÂilabhanti, catunnaæ petÃnaæ tayo petà na paÂilabhanti vantÃsikà khuppipÃsino nijjhÃmataïhikÃ. Labhanti petà paradattupajÅvino, te'pi saramÃnà yeva labhantÅ" ti. "Tena hi bhante nÃgasena dÃyakÃnaæ dÃnaæ vissotaæ-150. Hoti aphalaæ, yesaæ uddissa kataæ yadi te na paÂilabhantÅ?"Ti. "Na hi taæ mahÃrÃja dÃnaæ aphalaæ hoti avipÃkaæ. DÃyakÃyeva tassa phalaæ anubhavantÅ"ti. "Tena hi bhante kÃraïena maæ sa¤¤ÃpehÅ" ti. "Idha mahÃrÃja keci manussà macchamaæsasurÃbhattakhajjakÃni paÂiyÃdetvà ¤Ãtikulaæ gacchanti, yadi te ¤Ãtakà taæ upÃyanaæ na sampaÂiccheyyuæ, api nu taæ upÃyanaæ vissotaæ gaccheyya vinasseyya vÃ?" Ti. "Na hi bhante. SÃmikÃnaæyeva taæ hoti" ti. "Evameva kho mahÃrÃja dÃyakà yeva tassa phalaæ anubhavanti. Yathà [PTS Page 295] [\q 295/] và pana mahÃrÃja puriso gabbhaæ paviÂÂho asati purato nikkhamanamukhe kena nikkhameyyÃ?" Ti. "PaviÂÂheneva bhante"ti. ------ 149. Lokikaæ (ma. SÅ. Mu. ) 150. Visositaæ (ma. ) [SL Page 257.] [\x 57/] "Evameva kho mahÃrÃja dÃyakà yeva tassa phalaæ anubhavantÅ" ti. "Hotu bhante nÃgasena. Evametaæ tathà sampaÂicchÃma. DÃyakà yeva tassa phalaæ anubhavanti. Na mayaæ taæ kÃraïaæ vilomemÃ" ti. 2. "Bhante nÃgasena yadi imesaæ dÃyakÃnaæ dinnaæ dÃnaæ pubbapetÃnaæ pÃpuïÃti, te ca tassa vipÃkaæ anubhavanti, tena hi yo pÃïÃtipÃti luddo lohitapÃïi paduÂÂhamanasaækappo manusse ghÃtetvà dÃruïaæ kammaæ katvà pubbapetÃnaæ Ãdiseyya 'imassa me kammassa vipÃko pubbapetÃnaæ pÃpuïÃtu'ti, api nu tassa vipÃko pubbapetÃnaæ pÃpuïÃti?" Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ" ti. "Bhante nÃgasena, ko tattha hetu, kiæ kÃraïaæ, yena kusalaæ pÃpuïÃti akusalaæ na pÃpuïÃtÅ?"Ti. "Neso mahÃrÃja pa¤ho pucchitabbo. Mà ca tvaæ mahÃrÃja 'vissajjako atthi'tiapucchitabbaæ pucchi. Kissa ÃkÃso nirÃlambo? Kissa gaÇgà uddhamukhà na sandahati? Kissa ime manussà cà dijà ca dipadÃ? Migà catuppadÃ?'Ti. Tampi maæ tvaæ pucchissasÅ?" Ti. "NÃhantaæ bhante nÃgasena vihesÃpekkho pucchÃmi. Api ca nibbÃhanatthÃya sandehassa pucchÃmi. BahÆ manussà loke vÃmagÃhino-151. VicakkhukÃ. 'Kinti te otÃraæ na labheyyu'nti evÃhaæ taæ pucchÃmÅ"ti. "Na sakkà mahÃrÃja saha akatena ananumatena saha pÃpaæ kammaæ saævibhajituæ. Yathà mahÃrÃja manussà udakanibbÃhanena udakaæ suvidÆrampi haranti, api nu mahÃrÃja sakkà ghanamahÃselapabbato nibbÃhanena yaticchitaæ haritunti?". "Na hi bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja sakkà kusalaæ saævibhajituæ, na sakkà akusalaæ saævibhajituæ. YathÃvà pana mahÃrÃja sakkà telena padÅpo jÃletuæ, api nu mahÃrÃja sakkà udakena [PTS Page 296] [\q 296/] padÅpo jÃletunti?". "Na hi bhante"ti. ----- 151. VÃmagÃmino (ma. ) 258 "Evameva kho mahÃrÃja sakkà kusalaæ saævibhajituæ, na sakkà akusalaæ saævibhajituæ. YathÃvà pana mahÃrÃja kassakà taÊÃkato udakaæ nÅharitvà dha¤¤aæ paripÃcenti, api nu kho mahÃrÃja sakkà mahasamuddato udakaæ nÅharitvà dha¤¤aæ paripÃcetunti?" "Na hi bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja sakkà kusalaæ saævibhajituæ. Na sakkà akusalaæ saævibhajitunti. " 3. "Bhante nÃgasena, kena kÃraïena sakkà kusalaæ saævibhajituæ. Na sakkà akusalaæ saævibhajituæ? KÃraïena maæ sa¤¤Ãpehi. NÃhaæ andho anÃloko. Sutvà vedissÃmÅ" ti. "Akusalaæ mahÃrÃja thokaæ, kusalaæ bahukaæ. Thokattà akusalaæ kattÃraæ yeva pariyÃdiyati. Bahukattà kusalaæ sadevakaæ lokaæ ajjhottharatÅ" ti. "Opammaæ karohÅ"ti. "Yathà mahÃrÃja parittaæ ekaæ udabindu paÂhaviyaæ nipateyya, api nu kho taæ mahÃrÃja udabinudu dasapi dvÃdasapi yojanÃni ajjhotthareyyÃ?"Ti. "Na hi bhante. Yattha taæ udabindu nipatitaæ, tattheva pariyÃdiyatÅ"ti. "Kena kÃraïena mahÃrÃjÃ?" Ti. "Parittattà bhante udabindussÃ"ti. "Evameva kho mahÃrÃja parittaæ akusalaæ. Parittattà kattÃraæ yeva pariyÃdiyati, na sakkà saævibhajituæ. Yathà và pana mahÃrÃja mahatimahÃmegho abhivasseyya tappayanto dharaïitalaæ, api nu kho so mahÃrÃja mahÃmeghà smaiantagho samantato otthareyyÃ?"Ti. "ùma bhante. PÆrayitvà somahÃmeghosobbha - sara - sarita - sÃkhà - khandara - padara - daha - taÊÃka - udapÃna - pokkharaïÅyo, dasapi dvÃdasapi yojanÃni ajjhotthareyyÃ"ti. "Kena kÃraïena mahÃrÃjÃ?" Ti. "Mahantattà bhante meghassÃ" ti. "Evameva kho mahÃrÃja kusalaæ bahukaæ. Bahukattà sakkà devamanussehi'pi saævibhajitunti. " [SL Page 259] [\x 259/] 4. "Bhante nÃgasena kena kÃraïena akusalaæ thokaæ [PTS Page 297] [\q 297/] kusalaæ bahutaranti?" "Idha mahÃrÃja yo koci dÃnaæ deti, silaæ samÃdiyati, uposathakammaæ karoti, so haÂÂho pahaÂÂho haæsito pahaæsito pamudito pasannamÃnaso vedajÃto hoti, tassa aparÃparaæ pÅti uppajjati pÅtimanassa bhiyyo bhiyyo kusalaæ pava¬¬hati. Yathà mahÃrÃja udapÃne bahusalilasampuïïe ekena desena udakaæ paviseyya, ekena nikkhameyya. Nikkhamante'pi aparÃparaæ uppajjati, na sakkà hoti khayaæ pÃpetuæ, evameva kho mahÃrÃja kusalaæ bhiyyo bhiyyo pava¬¬hati. Vassasate'pi ce mahÃrÃja puriso kataæ kusalaæ Ãvajjeyya. ùvajjite Ãvajjite bhiyyo bhiyyo kusalaæ pava¬¬hati. Tassa taæ kusalaæ sakkà hoti yathicchakehi saddhiæ saævibhajituæ. Idamettha mahÃrÃja kÃraïaæ yenakÃraïena kusalaæ bahutaraæ. Akusalaæ pana mahÃrÃja karonto pacchà vippaÂisÃrÅ hoti. VippaÂisÃrino cittaæ patilÅyati, patikuÂati, pativaÂÂati, na sampasÃrÅyati, socati tappati hÃyati khÅyati, na pariva¬¬hati, tattheva pariyÃdiyati. Yathà mahÃrÃja sukkÃya nadiyà mahÃpuÊinÃya unnatÃvanatÃya kuÂilasaækuÂilÃya uparito parittaæ udakaæ Ãgacchantaæ hÃyati khÅyati na pariva¬¬hati, tattheva pariyÃdiyati, evameva kho mahÃrÃja akusalaæ karontassa cittaæ patilÅyati patikuÂati pativaÂÂati na sampasÃrÅyati. Socati tappati hÃyati khÅyati na pariva¬¬hati, tattheva pariyÃdiyati. Idamettha mahÃrÃja kÃraïaæ yena kÃraïena akusalaæ thokanti". "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. PubbapetÃdisapa¤ho catuttho. 5. Supinapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, imasmiæ loke naranÃriyo supinaæ passanti kalyÃïampi pÃpakampi diÂÂhapubbampi adiÂÂhapubbampi katapubbampi akatapubbampi [PTS Page 298] [\q 298/] khemampi sabhayampi dÆre'pi santike'pi. BahuvidhÃni'pi anekavaïïasahassÃni passanti. Ki¤cetaæ supinaæ nÃma? Ko cetaæ passatÅ?" Ti. "Nimittametaæ mahÃrÃja supinaæ nÃma yaæ cittassa ÃpÃtamÆpagacchati. Chayime mahÃrÃja supinaæ passanti: vÃtiko supinaæ passati, pittiko supinaæ passati, semhiko supinaæ passati, ----- [SL Page 260] [\x 260/] DevatupasaæhÃrato supinaæ passati, samudÃciïïato supinaæ passati, pubbanimittato supinaæpassati. Tatra mahÃrÃja yaæ pubbanimittato supinaæ passati taæ yeva saccaæ, avasesaæ micchÃ"ti. 2. "Bhante nÃgasena yo pubbanimittato supinaæ passati, kiæ tassa cittaæ sayaæ gantvà taæ nimittaæ vicinÃti, taæ và nimittaæ cittassa ÃpÃtamÆpagacchati, a¤¤o và Ãgantvà tassa ÃrocetÅ?" Ti. "Na mahÃrÃja tassa cittaæ sayaæ gantvà taæ nimittaæ vicinÃti, nÃpi a¤¤o koci Ãgantvà tassa Ãroceti. Atha kho taæ yeva nimittaæ cittassa ÃpÃtamÆpagacchati. Yathà mahÃrÃja ÃdÃso na sayaæ kuhi¤ci gantvà chÃyaæ vicinÃti. NÃpi a¤¤o koci chÃyaæ Ãnetvà ÃdÃsaæ Ãropeti. Atha kho yato kutoci chÃyaæ Ãgantvà ÃdÃsassa ÃpÃtamÆpagacchati, evameva kho mahÃrÃja na tassa cittaæ sayaæ gantvà taæ nimittaæ vicinÃti, nÃpi a¤¤o koci Ãgantvà Ãroceti. Atha kho yato kutoci nimittaæ Ãgantvà cittassa ÃpÃtamÆpagacchatÅ"ti. 3. "Bhante nÃgasena, yantaæ cittaæ supinaæ passati, api nu taæ cittaæ jÃnÃti 'evaænÃma vipÃko bhavissati khemaæ và bhayaævÃ?"Ti. "Na hi mahÃrÃja taæ cittaæ jÃnÃti 'evaæ vipÃko bhavissati khemaæ và bhayaæ vÃ'ti. Nimitte pana uppanne a¤¤esaæ katheti. Tato te atthaæ kathentÅ"ti. "IÇgha bhante nÃgasena kÃraïaæ dasseÓi "ti. "Yathà mahÃrÃja sarÅre tilakà pÅÊakà daddÆni uÂÂhahanti lÃbhÃya và alÃbhÃya và yasÃyavà ayasÃya [PTS Page 299] [\q 299/] và nindÃya và pasaæsÃya và sukhÃya và dukkhÃya vÃ, api nu tà mahÃrÃja tilakà piÊakà jÃnitvà uppajjanti "imaæ nÃma mayaæ atthaæ nipphÃdessÃmÃ?"Ti. "Na hi bhante. YÃdise tà okÃse piÊakà sambhavanti, tattha tà piÊakà disvà nemittakà byÃkaronti 'evaæ nÃma vipÃko bhavissatÅ'tÅ. Evameva kho mahÃrÃja yantaæ cittaæ supinaæ passati, na taæ cittaæ jÃnÃti 'evaæ nÃma vipÃko bhavissati khemaæ và bhayaæ vÃ'ti. Nimitte pana uppanne a¤¤esaæ katheti, tato te atthaæ kathentÅ"ti. 4. "Bhante nÃgasena, yo supinaæ passati, so niddÃyanto passati udÃhu jagganto-152. PassatÅ?"Ti. ------ 152. JÃgaranto (ma. ) [SL Page 261] [\x 261/] "Yo so mahÃrÃja supinaæ passati, na so niddÃyanto passati, nÃpi jagganto passati, api ca okkante middhe asampatte bhavaÇge etthantare supinaæ passati. MiddhasamÃrÆÊhassa mahÃrÃja cittaæ bhavaÇgagataæ hoti, bhavaÇgagataæ cittaæ nappavattati. Appavattaæ cittaæ sukhadukkhaæ nappajÃnÃti. AppaÂivijÃnantassa supino na hoti. PavattamÃne citte supinaæ passati. Yathà mahÃrÃja timire andakÃre appabhÃse saparisuddhe'pi ÃdÃse chÃyà na dissati, evameva kho mahÃrÃja middhasamÃrÆÊhe citte bhavaÇgagate tiÂÂhamÃne'pi sarÅre cittaæ appavattaæ hoti. Appavatte citte supinaæ na passati. Yathà mahÃrÃja ÃdÃso evaæ sarÅraæ daÂÂhabbaæ. Yathà andhakÃro evaæ middhaæ daÂÂhabbaæ. Yathà Ãloko evaæ cittaæ daÂÂhabbaæ. Yathà và pana mahÃrÃja mahikotthaÂassa sÆriyassa pabhà na dissati, santÅ yeva suriyarasmi appavattà hoti. AppavattÃya suriyarasmiyà Ãloko na hoti. Evameva kho mahÃrÃja middhasamÃrÆÊhassa cittaæ bhavaÇgagataæ hoti. BhavaÇgagataæ cittaæ nappavattati. Appavatte citte supinaæ na passati. Yathà mahÃrÃja suriyo evaæ sarÅraæ daÂÂhabbaæ. Yathà mahikottharaïaæ evaæ [PTS Page 300] [\q 300/] middhaæ daÂÂhabbaæ yathà suriyarasmi evaæ cittaæ daÂÂhabbaæ. 5. Dvinnaæ mahÃrÃja sante'pi sarÅre cittaæ appavattaæ hoti: middhasamÃrÆÊhassa bhavaÇgagatassa sante'pi sarÅre cittaæ appavattaæ hoti. NirodhasamÃpannassa sante'pi sarÅre cittaæ appavattaæ hoti. JÃgarantassa mahÃrÃja cittaæ lolaæ hoti vivaÂaæ pÃkaÂaæ anibaddhaæ. EvarÆpassa citte nimittaæ ÃpÃtaæ na upeti. Yathà mahÃrÃja purisaæ vivaÂaæ pÃkaÂaæ akiriyaæ-153. Arahassaæ rahassakÃmà parivajjenti, evameva kho mahÃrÃja jÃgarantassa dibbo attho ÃpÃtaæ na upeti. Tasmà jÃgaranto supinaæ na passati. Yathà và pana mahÃrÃja bhikkuæ bhinnÃjÅvaæ anÃcÃraæ pÃpamittaæ dussÅlaæ kusÅtaæ hÅnaviriyaæ kusalà bodhipakkhiyà dhammà ÃpÃtaæ na upenti, evameva kho mahÃrÃja jÃgarantassa dibbo attho ÃpÃtaæ na upeti, tasmà jÃgaranto supinaæ na passatÅ"ti. 6. "Bhante nÃgasena, atthi middhassa ÃdimajjhapariyosÃnanti?" "ùma mahÃrÃja. Atthi middhassa Ãdi, atthi majjhaæ, atthi pariyosÃnanti. " "Katamaæ Ãdi, katamaæ majjhaæ, katamaæ pariyosÃnanti?" ----- 153. ùkiïïaæ (kesuci) [SL Page 262] [\x 262/] "Yo mahÃrÃja kÃyassa onÃho pariyonÃho dubbalyaæ, mandatà akamma¤¤atà kÃyassa, ayaæ middhassa Ãdi. Yo mahÃrÃja kapiniddÃpareto vokiïïakaæ jaggati, idaæ middhassa majjhaæ bhavaÇgagatipariyosÃnamajjhupagato mahÃrÃja kapiniddÃpareto supinaæ passati. Yathà mahÃrÃja koci yatacÃrÅ samÃhitacitto Âhitadhammo acalabuddhi pahÅnakotuhalasaddaæ vanamajjhogÃhitvà sukhumaæ atthaæ cintayati, na ca so tattha middhaæ okkamati. So tattha samÃhito ekaggacitto sukhumaæ atthaæ paÂivijjhati, evameva kho mahÃrÃja jÃgaro na middhasamÃpanno ajjhupagato kapiniddaæ kapiniddÃpareto supinaæ passati. [PTS Page 301] [\q 301/] yathà mahÃrÃja kotuhalasaddo evaæ jÃgaraïaæ daÂÂhabbaæ. Yathà vicittaæ vanaæ evaæ kapiniddà pareto daÂÂhabbo. Yathà so kotuhalasaddaæ ohÃya middhaæ vivajjetvà majjhatthabhuto sukhumaæ atthaæ paÂivijjhati, evaæ jÃgaro na middhasamÃpanno kapiniddÃpareto supinaæ passatÅ"ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. Supinapa¤ho pa¤camo. 6. AkÃlamaraïapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, ye te sattà maranti sabbe te kÃle yeva maranti? UdÃhu akÃle'pi marantÅ" ti. "Atthi mahÃrÃja kÃle'pi maraïaæ, atthi akÃle'pi maraïanti. " "Ke te bhante nÃgasena kÃle maranti? Ke akÃle marantÅ?"Ti. "DiÂÂhapubbà pana mahÃrÃja tayà ambarukkhà và jamburukkhà và a¤¤asmà và pana phalarukkhà phalÃni patantÃni ÃmÃni ca pakkÃni cÃ?"Ti. "ùma bhante"ti. "YÃni tÃni mahÃrÃja phalÃni rukkhato patanti, sabbÃni tÃni kÃle yeva patanti udÃhu akÃlepÅ?"Ti. "YÃni tÃni bhante nÃgasena phalÃni paripakkÃni vilÅnÃni patanti sabbÃni tÃni kÃle patanti. YÃni pana tÃni avasesÃni phalÃni tesu kÃnici kimividdhÃni patanti, kÃnici lakuÂahatÃni patanti, kÃnici vÃtapahaÂÃni patanti, kÃnici antoputikÃni hutvà patanti, sabbÃni tÃni akÃle patantÅ"ti. [SL Page 263] [\x 263/] "Evameva kho mahÃrÃja, ye te jarÃvegahatà maranti, teyeva kÃle maranti. Avasesà keci kammapatibÃÊhà maranti, keci gatipatibÃÊhÃ, keci kiriyapatibÃÊhà marantÅ"ti. "Bhante nÃgasena, ye te kammapatibÃÊhà maranti, ye'pi te gatipatibÃÊhà maranti, ye'pi te kiriyapatibÃÊhà maranti, ye'pi te jarÃvegapatibÃÊhà maranti, sabbe te kÃleyeva maranti yo'pi mÃtukucchigato marati, so tassa kÃlo kÃle yeva so marati. Yo'pi vijÃtaghare marati, so tassa [PTS Page 302] [\q 302/] kÃlo. So'pi kÃle yeva marati. Yo'pi mÃsiko marati -------------pe--------------- yo'pi vassatiko marati. So tassa kÃlo. KÃle yeva so marati. " "Tena hi bhante nÃgasena akÃle maraïaæ nÃma na hoti, ke keci maranti sabbe te kÃle yeva marantÅ"ti. 2. "Sattime mahÃrÃja vijjamÃne'pi uttariæ Ãyusmiæ akÃle maranti. Katame satta? Jighacchito mahÃrÃja bhojanaæ alabhamÃno upahatabbhantaro vijjamÃne'pi uttariæ Ãyusmiæ akÃle marati, PipÃsito mahÃrÃja pÃnÅyaæ alabhamÃno parisukkhahadayo vijjamÃne'pi uttariæ Ãyusmiæ akÃle marati, , Abhinà daÂÂho mahÃrÃja visavegÃbhihato tikicchakaæ alabhamÃnova vijjamÃne'pi uttariæ Ãyusmiæ akÃle marati, VisamÃsito mahÃrÃja ¬ayhantesu aÇgapaccaÇgesu agadaæ alabhamÃno vijjamÃne'pi uttariæ Ãyusmi akÃle marati, Aggigato mahÃrÃja jhÃyamÃno nibbÃpanaæ alabhamÃno vijjamÃne'pi uttariæ Ãyusmiæ akÃle marati, Udakagato mahÃrÃja patiÂÂhaæ alabhamÃno vijjamÃne'pi uttariæ Ãyusmiæ akÃle marati, Sattihato mahÃrÃja ÃbÃdhiko bhisakkaæ alabhamÃno vijjamÃne'pi uttariæ Ãyusmiæ akÃle marati. Ime kho mahÃrÃja satta vijjamÃne'pi uttariæ Ãyusmiæ akÃle maranti. TatrÃpÃhaæ mahÃrÃja ekaæsena vadÃmi. AÂÂhavidhena mahÃrÃja sattÃnaæ kÃlakiriyà hoti. VÃtasamuÂÂhÃnena pittasamuÂÂhÃnena semhasamuÂÂhÃnena sannipÃtikena utupariïÃmena visamaparihÃreta [SL Page 264] [\x 264/] Opakkamikena kammavipÃkena mahÃrÃja sattÃnaæ kÃlakiriyà hoti. Tatra mahÃrÃja yadidaæ kammavipÃkena kÃlakiriyÃ, sÃyeva tattha sÃmayikà kÃlakiriyÃ, avasesà asÃmayikà kÃlakiriyà bhavati ca: "JighacchÃya pipÃsÃya ahinà daÂÂho visena ca Aggiudakasattihi akÃle tattha mÅyati. [PTS Page 303] [\q 303/] VÃtapitte semhena santipÃtenutuhi ca Visamopakkamakammehi akÃle tattha mÅyatÅ'ti. 3. Keci mahÃrÃja sattà pubbe katena tena tena akusalakammavipÃkena maranti. Idha mahÃrÃja yo pubbe pare jighacchÃya mÃreti, so bahuni vassasatasahassÃni jighacchÃya paripÅÊito chÃto parikilanto sukkhamilÃtahadayo bubhukkhito susukkhito-154. JhÃyanto abbhantaraæ pari¬ayhanto jighacchÃyeva marati, daharo'pi majjhimo'pi mahallako'pi. Idampi tassa sÃmayikaæ maraïaæ. Yo pubbe pare pipÃsÃya mÃreti, so bahÆni vassasatasahassÃni peto hutvà nijjhÃmataïhiko samÃno lÆkho kiso parisussitahadayo pipÃsÃyeva marati daharo'pi majjhimo'pi mahallako'pi. Idampi tassa sÃmayikaæ maraïaæ. Yo pubbe pare ahinà dasÃpetvà mÃreti, so bahÆni vassasatasahassÃni ajagaramukheneva ajagaramukhaæ kaïhasappamukheneva kaïhasappamukhaæ parivattitvà tehi khÃyitakhÃyito ahÅhi daÂÂho yeva marati, daharo'pi majjhimo'pi mahallako'pi. Idampi tassa sÃmayikaæ maraïaæ. Yo pubbe pare visaæ datvà mÃreti, so bahÆni vassasatasahassÃni ¬ayhantehi aÇgapaccaÇgehi bhijjamÃnena sarÅrena kuïapagandhaæ vÃyanto visaneva marati daharo'pi majjhimo'pi mahallako'pi. Idampi tassa sÃmayikaæ maraïaæ. Yo pubbe pare agginà mÃreti, so bahÆni vassasatasahassÃni aÇgÃrapabbateneva aÇgÃrapabbataæ yamavisayeneva yamavisayaæ parivattitvà da¬¬havida¬¬hagatto agginà yeva marati daharo'pi majjhimo'pi mahallako'pi. Idampi tassa sÃmayikaæ maraïaæ. ------ 154. SukkhapamilÃtahadayo sukkhino visukkhito. (SÅ. Mu. ) SukkhamilÃnahadayo bubhukkhito visukkhito. (Ma) [SL Page - 265 [\x 265/] ] Yo pubbe pare udakena mÃreti, so bahÆni vassasatasahassÃni hataviluttabhaggadubbalagatto khubhitacitto udake yeva marati daharo'pi majjhimo'pi mahallako'pi. Idampi tassa sÃmayikaæ maraïaæ. Yo pubbe pare sattiyà mÃreti, [PTS Page 304] [\q 304/] so bahÆni vassasatasahassÃni chinnabhinnakoÂÂitavikoÂÂito sattimukhasamÃhato sattiyÃyeva marati daharo'pi majjhimo'pi mahallako'pi. Idampi tassa samÃyikaæ maraïanti. " 4. "Bhante nÃgasena, 'akÃle maraïaæ atthi'ti yaæ vadesi, iÇgha me tvaæ tattha kÃraïaæ atidisÃ"ti. "Yathà mahÃrÃja mahatimahÃaggikkhandho ÃdinnatiïakaÂÂhasÃkhÃpalÃso pariyÃdinnabhakkho upÃdÃnasaÇkhayà nibbÃyati, so aggi vuccati 'anÅtiko anupaddavo samaye nibbutonÃmÃ'ti. Evameva kho mahÃrÃja yo koci bahÆni divasasahassÃni jÅvitvà jarÃjiïïo Ãyukkhayà anÅtiko anupaddavo marati, so vuccati samaye maraïamupagato'ti. Yathà và pana mahÃrÃja mahatimahÃaggikkhandho ÃdinnatiïakaÂÂhasÃkhÃpalÃso assa, taæ apariyÃdinne yeva tiïakaÂÂhasÃkhÃpalÃse mahatimahÃmegho abhippavassitvà nibbÃpeyya. Api nu kho so mahÃrÃja mahÃaggikkhandho samaye nibbuto nÃma hotÅ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Kissa pana so mahÃrÃja pacchimo aggikkhandho purimakena aggikkhandhena samasamagatikonÃhosÅ?" Ti. "ùgantukena bhante meghena patipÅÊito so aggikkhandho asamayanibbuto"ti. "Evameva kho mahÃrÃja yo koci akÃle marati, so Ãgantukena rogena patipÅÊito vÃtasamuÂÂhÃnena và pittasamuÂÂhÃnena và semhasamuÂÂhÃnena và sannipÃtikena và utupariïÃmajena và visamaparihÃrajena và opakkamikena và jÅghacchÃya và pipÃsÃya và sappadaÂÂhena và visamÃsitena và agginà và udakena và sattiyà và patipÅÊito akÃle marati. Idamettha mahÃrÃja kÃraïaæ yena kÃraïena akÃle maraïaæ atthi. 5. Yathà và pana mahÃrÃja gagane mahatimahÃvalÃhako uÂÂhahitvà ninna¤ca thala¤ca paripÆrayanto ahivassati, so vuccati megho anÅtiko anupaddavo vassatÅti, [SL Page 266] [\x 266/] Evameva kho mahÃrà yo koci ciraæ jÅvitvà jarÃjiïïo [PTS Page 305] [\q 305/] Ãyukkhayà anÅtiko anupaddavo marati, so vuccati 'samaye maraïamÆpagato'ti. Yathà và pana mahÃrÃja gagane mahatimahÃvalÃhako uÂÂhahitvà antarÃyeva mahatà vÃtena abbhatthaæ gaccheyya, api nu kho so mahÃrÃja valÃhako samaye vigato nÃma hotÅ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Kissa pana so mahÃrÃja pacchimo valÃhako purimakena valÃhakena samasamagatiko nÃhosÅ?" Ti. "ùgantukena bhante vÃtena patipÅÊito so valÃhako asamayappattoyeva vigato"ti. 6. "Evameva kho mahÃrÃja yo koci akÃle marati, so Ãgantukena rogena patipÅÊito vÃtasamuÂÂhÃnena và pittasamuÂÂhÃnena và semhasamuÂÂhÃnena và sannipÃtikena và utupariïÃmajena và visamaparihÃrajena và opakkamikena và jÅghacchÃya và pipÃsÃya và sappadaÂÂhena và visamÃsitena và agginà và udakena và sattivegapatipÅÊito và akÃle marati. Idamettha mahÃrÃja kÃraïaæ yena kÃraïena akÃle maraïaæ atthi. Yathà và pana mahÃrÃja balavà ÃsÅviso kupito ka¤cideva purisaæ ¬aseyya, tassa taæ anÅtikamanupaddavaæ maraïaæ pÃpeyyaæ, taæ visaæ vuccati anÅtikamanupaddavaæ koÂigatanti. Evameva kho mahÃrÃja yo koci ciraæ jÅvitvà jarÃjiïïo Ãyukkhayà anÅtiko anupaddavo marati, so vuccati anÅtiko anupaddavo jÅvitakoÂigato sÃmayikaæ Maraïamupagato"ti. Yathà và pana mahÃrÃja balavatà ÃsÅvisena daÂÂhassa antarà yeva ahiguïÂhiko agadaæ datvà avisaæ kareyya, api nu kho taæ mahÃrÃja visaæ samaye vigataæ nÃma hotÅ?" Ti. "Na hi bhante"ti. "Kissa pana taæ mahÃrÃja pacchimaæ visaæ purimakena visena samasamagatikaæ nÃhosÅ?" Ti. "ùgantukena bhante agadena patipÅÊitaæ visaæ akoÂigataæ yeva vigatanti. " "Evameva kho mahÃrÃja yo koci akÃle marati, so Ãgantukena rogena patipÅÊito vÃtasamuÂÂhÃnena và pittasamuÂÂhÃnena và semhasamuÂÂhÃnena và sannipÃtikena và utupariïÃmajena và visamaparihÃrajena và opakkamikena và jÅghacchÃya và pipÃsÃya và sappadaÂÂhena và visamÃsitena và agginà và udakena và sattivegapatipÅÊito và akÃle marati. Idamettha mahÃrÃja kÃraïaæ yena kÃraïena akÃle maraïaæ atthi. [SL Page 267] [\x 267/] 7. Yathà và pana mahÃrÃja issattho saraæ pÃteyya, [PTS Page 306] [\q 306/] sace so saro yathÃgati gamanapathamatthakaæ gacchati, so saro vuccati anÅtiko anupaddavo yathÃgati gamanapathamatthakaæ gato nÃmÃti, evameva kho mahÃrÃja yo koci ciraæ jÅvitvà jarÃjiïïo Ãyukkhayà anÅtiko anupaddavo marati, so vuccati anÅtiko anupaddavo samaye maraïamupagato'ti. Yathà và pana mahÃrÃja issattho saraæ pÃteyya, tassa taæ saraæ tasmiæ yeva khaïe koci gaïheyya, api nu kho so mahÃrÃja saro yathÃgati gamanapathamatthakaæ gato nÃma hotÅ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Kissa pana so mahÃrÃja pacchimo saro purimakena sarena samasamagatiko nÃhosÅ? Ti" "ùgantukena bhante gahaïena tassa sarassa gamanaæ upacchinnanti. " "Evameva kho mahÃrÃja yo koci akÃle marati, so Ãgantukena rogena patipÅÊito vÃtasamuÂÂhÃnena và pittasamuÂÂhÃnena và semhasamuÂÂhÃnena và sannipÃtikena và utupariïÃmajena và visamaparihÃrajena và opakkamikena và jÅghacchÃya và pipÃsÃya và sappadaÂÂhena và visamÃsitena và agginà và udakena và sattiyavegapatipÅÊito và akÃle marati. Idamettha mahÃrÃja kÃraïaæ yena kÃraïena akÃle maraïaæ atthi. 8. Yathà và pana mahÃrÃja yo koci lohamayaæ bhÃjanaæ ÃkoÂeyya, tassa ÃkoÂanena saddo nibbattitvà yathÃgati gamanapathamatthakaæ gacchati, so saddo vuccati anÅtiko anupaddavo yathÃgati gamanapathamatthakaæ gato nÃmÃti. Evameva kho mahÃrÃja yo koci bahÆni divasasahassÃni jÅvitvà jarÃjiïïo Ãyukkhayà anÅtiko anupaddavo marati, so vuccati anÅtiko anupaddavo samaye maraïamupagato'ti. Yathà và pana mahÃrÃja yo koci lohamayaæ bhÃjanaæ ÃkoÂeyya, tassa ÃkoÂanena saddo nibbatteyya, nibbatte sadde dÆragate koci Ãmaseyya sahÃmasanena saddo nirujjheyya, api nu kho so mahÃrÃja saddo yathÃgati gamanapathamatthakaæ gato nÃma hotÅ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Kissa pana mahÃrÃja pacchimo saddo purimakena saddena samasamagatiko nÃhosÅ?" Ti. "ùgantukena bhante Ãmasanena so saddo [PTS Page 307] [\q 307/] uparato"ti. [SL Page 268] [\x 268/] "Evameva kho mahÃrÃja yo koci akÃle marati, so Ãgantukena rogena patipÅÊito vÃtasamuÂÂhÃnena và pittasamuÂÂhÃnena và semhasamuÂÂhÃnena và sannipÃtikena và utupariïÃmajena và visamaparihÃrajena và opakkamikena và jÅghacchÃya và pipÃsÃya và sappadaÂÂhena và visamÃsitena và agginà và udakena và sattivegapatipÅÊito và akÃle marati. Idamettha mahÃrÃja kÃraïaæ yena kÃraïena akÃle maraïaæ atthi. 9. Yathà và pana mahÃrÃja khette sucirÆÊhaæ dha¤¤abÅjaæ sammà pavattamÃnena vassena otatavitataÃkiïïabahuphalaæ hutvà sassaÂÂhÃnasamayaæ pÃpuïÃti, taæ dha¤¤aæ vuccati 'anÅtikamanupaddavaæ samayasampattaæ nÃma hotÅ'ti, evameva kho mahÃrÃja yo koci bahÆni divasasahassÃni jÅvitvà jarÃjiïïo Ãyukkhayà anÅtiko anupaddavo marati, so vuccati 'anÅtiko anupaddavo samaye maraïamÆpagato'ti. Yathà và pana mahÃrÃja khette suvirÆÊhaæ dha¤¤abÅjaæ udakena vikalaæ mareyya, api nu kho taæ mahÃrÃja dha¤¤aæ samayasampattaæ nÃma hotÅ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Kissa pana taæ mahÃrÃja pacchimaæ dha¤¤aæ purimakena dha¤¤ena samasamagatikaæ nÃhosÅ?" Ti. "ùgantukena bhante uïhena patipÅÊitaæ dha¤¤aæ matantÅ. " 10. "Evameva kho mahÃrÃja yo koci akÃle marati, so Ãgantukena rogena patipÅÊito vÃtasamuÂÂhÃnena và pittasamuÂÂhÃnena và semhasamuÂÂhÃnena và sannipÃtikena và utupariïÃmajena và visamaparihÃrajena và opakkamikena và jÅghacchÃya và pipÃsÃya và sappadaÂÂhena và visamÃsitena và agginà và udakena và sattivega patipÅÊito và akÃle marati. Idamettha mahÃrÃja kÃraïaæ yena kÃraïena akÃle maraïaæ atthi. Sutapubbaæ pana tayà mahÃrÃja sampannaæ taruïasassaæ kimayo uÂÂhahitvà samÆlaæ nÃsentÅ?" Ti. "Sutapubba¤ceva taæ bhante amhehi diÂÂhapubba¤cÃ"ti. "Kinnu kho taæ mahÃrÃja sassaæ kÃle naÂÂhaæ, udÃhu akÃle naÂÂhanti?" "AkÃle bhante. Yadi kho taæ bhante sassaæ kimayo na khÃdeyyuæ, ssasuddharaïasamayaæ pÃpuïeyyÃ"ti. "Kimpana mahÃrÃja Ãgantukena upaghÃtena sassaæ vinassati, nirupaghÃtaæ sassaæ sassuddharaïasamayaæ pÃpÆïÃtÅ?" Ti. "ùma bhante" ti. [PTS Page 308] [\q 308/] [SL Page 269] [\x 269/] 10. "Evameva kho mahÃrÃja yo koci akÃle marati, so Ãgantukena rogena patipÅÊito vÃtasamuÂÂhÃnena và pittasamuÂÂhÃnena và semhasamuÂÂhÃnena và sannipÃtikena và utupariïÃmajena và visamaparihÃrajena và opakkamikena và jÅghacchÃya và pipÃsÃya và sappadaÂÂhena và visamÃsitena và agginà và udakena và sattivegapatipÅÊito và marati. Idamettha mahÃrÃja kÃraïaæ yena kÃraïena akÃle maraïaæ atthi. 11. Sutapubbaæ pana tayà mahÃrÃja sampanne sasse phalabhÃranamite ma¤jaritapatte karakavassaæ nÃma vassajÃti nipatitvà vinÃseti, aphalaæ karotÅ?" Ti. "Sutapubba¤ceva taæ bhante amhehi diÂÂhapubba¤cÃ" ti. "Api nÆ kho taæ mahÃrÃja sassaæ kÃle naÂÂhaæ, udÃhu akÃle naÂÂhanti?". "AkÃle bhante. Yadi kho taæ bhante sassaæ karakavassaæ na vasseyya. Sassuddharaïasamayaæ pÃpuïeyyÃ" ti. "ùma bhante" ti. "Evameva kho mahÃrÃja yo koci akÃle marati, so Ãgantukena rogena patipÅÊito vÃtasamuÂÂhÃnena và pittasamuÂÂhÃnena và semhasamuÂÂhÃnena và sannipÃtikena và utuparinÃmajena và visamaparihÃrajena và opakkamikena và jighacchÃya và pipÃsÃya và sappadaÂÂhena và visamÃsitena và agginà và udakena và sattivegapatÅpÅÊito và akÃle marati, yadi pana Ãgantukena rogena patipÅÊito na bhaveyya, samayeva maraïaæ pÃpuïeyya. Idamettha mahÃrÃja kÃraïena akÃle maraïaæ atthi. 12. "Acchariyaæ bhante nÃgasena! Abbhutaæ bhante nÃgasena! Sudassitaæ kÃraïaæ, sudassitaæ opammaæ akÃle maraïassa paridÅpanÃya. Atthi akÃle maraïanti uttÃnÅkataæ pÃkaÂaæ kataæ vibhÆtaæ kataæ. Cittavikkhittako'pi bhante nÃgasena manujo ekamekenapi tÃva opammena niÂÂhaæ gaccheyya atthi akÃle maraïanti. [PTS Page 309] [\q 309/] kimpana manujo sacetano? PaÂhamopammenevÃhaæ bhante sa¤¤atto 'atthi akÃle maraïa'nti. Api ca aparÃparaæ nibbÃhanaæ sotukÃmo na sampaÂicchinti". AkÃlamaraïapa¤ho chaÂÂho. [SL Page 270] [\x 270/] 7. Cetiyapariyapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, sabbesaæ parinibbutÃnaæ cetiye pÃÂibhÅraæ hoti? UdÃhu ekaccÃnaæ yeva hotÅ?" Ti. "EkaccÃnaæ mahÃrÃja hoti, ekaccÃnaæ na hoti" ti. "Katamesaæ bhante hoti? Katamesaæ na hotÅ?" Ti. "Tiïïaæ mahÃrÃja a¤¤atarassa adhiÂÂhÃnà parinibbutassa cetiye pÃÂihÅraæ hoti. Katamesaæ tiïïaæ?" "Idha mahÃrÃja arahà devamanussÃnaæ anukampÃya tiÂÂhanto'ca adhiÂÂhÃti 'evaæ nÃma cetiye pÃÂihÅraæ hotu' ti. Tassa adhiÂÂhÃnavasena cetiye pÃÂihÅraæ hoti. Evaæ arahato adhiÂÂhÃnavasena parinibbutassa cetiye pÃÂihÅraæ hoti. Puna ca paraæ mahÃrÃja devatà manussÃnaæ anukampÃya parinibbutassa cetiye pÃÂihÅraæ dassenti 'iminà pÃÂihÅrena saddhammo niccasampaggahÅto bhavissati, manussà ca pasannà kusalena abhiva¬¬hissantÅ'ti. Evaæ devatÃnaæ adhiÂÂhÃnena parinibbutassa cetiye pÃÂihÅraæ hoti. Puna ca paraæ mahÃrÃja itthi và puriso và saddho pasannopaï¬ito byatto medhÃvÅ buddhisampanno yoniso cintayitvà gandhaæ và mÃlaæ và dussaæ và a¤¤ataraæ và ki¤ci adhiÂÂhahitvà cetiye ukkhipati. 'Evaæ nÃma hotu'ti evaæ. ManussÃnaæ adhiÂÂhÃnavasena parinibbutassa cetiye pÃÂihÅraæ hoti. Imesaæ kho mahÃrÃja tiïïaæ a¤¤atarassa adhiÂÂhÃnavasena parinibbutassa cetiye pÃÂihÅraæ hoti yadi mahÃrÃja tesaæ adhiÂÂhÃnaæ na hoti, khÅïÃsavassapi chaÊabhi¤¤assa cetovasippattassa cetiye pÃÂihÅraæ na hoti. Asati'pi [PTS Page 310] [\q 310/] mahÃrÃja pÃÂihÅre caritaæ disvà suparisuddhaæ okappetabbaæ niÂÂhaæ gantabbaæ saddahitabbaæ 'suparinibbuto ayaæ buddhaputto" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. CetiyapÃÂihÅrapa¤ho sattamo. 8. DhammÃbhisamayapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, ye te sammà paÂipajjanti, tesaæ sabbesaæyeva dhammÃbhisamayo hoti, udÃhu kassaci hotÅ?" Ti. "Kassaci mahÃrÃja hoti, kassaci na hotÅ"tÅ. "Kassa bhante hoti? Kassa na hotÅ?" Ti. [SL Page 271] [\x 271/] "TiracchÃnagatassa mahÃrÃja suppaÂipannassÃpi dhammÃbhisamayo na hoti, pettivisayÆpapannassa micchÃdiÂÂhikassa kuhakassa mÃtughÃtakassa pitughÃtakassa arahantaghÃtakassa saÇghabhedakassa lohituppÃdakassa theyyasaævÃsakassa titthiyapakkantakassa bhikkhunÅdÆsakassa terasannaæ garukÃpattÅnaæ a¤¤ataraæ Ãpajjitvà avuÂÂhitassa paï¬akassa ubhatobya¤janakassa suppaÂipannassÃpi dhammÃbhisamayo na hoti. Yo'pi manussadaharako Ænakasattavassiko, tassa suppaÂinnassÃpi dhammÃbhisamayo na hoti. Imesaæ kho mahÃrÃja soÊasannaæ puggalÃnaæ suppaÂipannÃnampi dhammÃbhisamayo na hotÅ" ti. 2. "Bhante nÃgasena, ye te païïarasa puggalà viruddhÃyeva, tesaæ dhammÃbhisamayohotu và mà và hotu, atha kena kÃraïena manussadaharakassa Ænasattavassikassa suppaÂipannassÃpi dhammÃbhisamayo na hoti? Ettha tÃva pa¤ho bhavati. Nanu nÃma daharakassa na rÃgo hoti, na doso hoti, na moho hoti, na mÃno hoti, na micchÃdiÂÂhi hoti, na arati hoti, na kÃmavitakko hoti, amissito kilesehi. So nÃma daharako yutto ca patto ca arahati ca cattÃri saccÃni ekapaÂivedhena paÂivijjhitunti?" "Ta¤¤evettha mahÃrÃja kÃraïaæ, yenÃhaæ kÃraïena [PTS Page 311] [\q 311/] bhaïÃmi 'Ænasattavassikassa suppaÂipannassÃpi dhammÃbhisamayo na hotÅ'ti. Yadi mahÃrÃja Ænasattavassiko rajanÅye rajjeyya, dussanÅye dusseyya, mohanÅye mÆyheyya, madanÅye majjeyya, diÂÂhiæ vijÃneyya, rati¤ca arati¤ca vijÃneyya, kusalÃkusalaæ vitakkeyya, bhaveyya tassa dhammÃbhisamayo. Api ca mahÃrÃja Ænakasattavassikassa cittaæ abalaæ dubbalaæ parittaæ appaæ thokaæ mandaæ avibhÆtaæ. AsaÇkhatà nibbÃnadhÃtu garukà bhÃrikà vipulà mahatÅ. ônasattavassiko mahÃrÃja tena dubbalena cittena parittakena mandena avibhutena na sakkoti garukaæ bhÃrikaæ vipulaæ mahatiæ asaÇkataæ nibbÃnadhÃtuæ paÂivijjhÅtuæ. Yathà mahÃrÃja sinerupabbatarÃjà garuko bhÃriko vipulo mahanto, api nu kho taæ mahÃrÃja puriso attano pÃkatikena thÃmabalaviriyena sakkuneyya sinerupabbatarÃjÃnaæ uddharitunti?" "Na hi bhante" ti. 3. "Kena kÃraïena mahÃrÃjÃ?" Ti. Dubbalatà bhante purisassa, mahantattà sinerupabbatarÃjassÃ"ti. [SL Page 272] [\x 272/] "Evameva kho mahÃrÃja Ænasattavassikassa cittaæ abalaæ dubbalaæ parittaæ appaæ thokaæ mandaæ avibhÆtaæ asaÇkhatà nibbÃnadhÃtu garukaæ bhÃrikà vipulà mahatÅ. ônasattavassiko tena dubbalena cittena parittakena mandena avibhutena na sakkoti garukaæ bhÃrikaæ vipulaæ mahatiæ asaÇkhataæ nibbÃnadhÃtuæ paÂivijjhituæ tena kÃraïena Ænasattavassikassa suppaÂipannassÃpi dhammÃbhisamayo na hoti yathà và pana mahÃrÃja ayaæ mahÃpaÂhavÅ dÅghà Ãyatà puthulà vitthatà visÃlà vitthiïïà vipulà mahantÅ. Api nu kho taæ mahÃrÃja mahÃpaÂhaviæ sakkà parittakena udakabindukena temetvà udakacikkhaballaæ kÃtunti?". Na hi bhante" ti. 4. "Kena kÃraïena mahÃrÃjÃ?" Ti. "Parittattà bhante udakabindussa, mahantattà ca mahÃpaÂhaviyÃ"ti. "Evameva kho mahÃrÃja Ænasattavassikassa cittaæ [PTS Page 312] [\q 312/] abalaæ dubbalaæ parittaæ appaæ thokaæ mandaæ avibhÆtaæ. AsaÇkhatà nibbÃnadhÃtu dÅghà Ãyatà puthulà vitthatà visÃlà vitthiïïà vipulà mahantÅ. ônasattavassiko tena dubbalena cittena parittakena mandena avibhutena na sakkoti mahatiæ asaÇkhataæ nibbÃnadhÃtuæ paÂivijjhituæ. Tena kÃraïena ÆnasattavassikassasuppaÂipannassÃ'pi dhammÃbhisamayo na hoti. Yathà và pana mahÃrÃja abaladubbalaparittaappathokamandaggi bhaveyya, api nu kho mahÃrÃja tÃvatakena mandena agginà sakkà sadevake loke andhakÃraæ vidhametvà Ãlokaæ dassetunti?" "Na hi bhante" ti. "Kena kÃraïena mahÃrÃjÃ?" Ti. "Mandattà bhante aggissa lokassa ca mahantattÃ"ti. 5. "Evameva kho mahÃrÃja Ænasattavassikassa cittaæ abalaæ dubbalaæ parittaæ appaæ thokaæ mandaæ avibhÆtaæ. Mahatà ca avijjandhakÃrena pihitaæ. Tassà dukkaraæ ¤ÃïÃlokaæ dassayituæ. Tena kÃraïena Ænasattavassikassa suppaÂipannassÃpi dhammÃbhisamayo na hoti. Yathà và pana mahÃrÃja Ãturo kiso aïu parimitakÃyo sÃlakakimi-155. HatthinÃgaæ tidhÃpahinnaæ navÃyÃtaæ tivitthataæ ------ 155. SÃlikakimi. [SL Page 273] [\x 273/] DasapariïÃhaæ aÂÂharatanikaæ ÂhÃnÃmupagataæ disvà gilituæ parika¬¬heyya, api nu kho so mahÃrÃja sÃlakakimi sakkuïeyya taæ hatthinÃgaæ gilitunti?" "Na hi bhante"ti. "Kena kÃraïena mahÃrÃjÃ?"Ti parittattà bhante sÃlakasarÅrassa, mahantattà ca hatthinÃgassÃ"ti. "Evameva kho mahÃrÃja Ænasattavassikassa cittaæ abalaæ dubbalaæ parittaæ appaæ thokaæ mandaæ avibhÆtaæ mahatÅ ca asaÇkhatà nibbÃnadhÃtu. So tena dubbalena cittena parittakena mandena ahibhutena na sakkoti mahatiæ asaÇkhataæ nibbÃnadhÃtuæ paÂivijjhituæ. Tena kÃraïena Ænasattavassikassa suppaÂipannassÃ'pi dhammÃbhisamayo na hoti" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" [PTS Page 313] [\q 313/] ti. DhammÃbhisamayapa¤ho aÂÂhamo. 9. NibbÃnassa adukkhamissabhÃvapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena kiæ ekantasukhaæ nibbÃnaæ? UdÃhu dukkhena missanti?" "Ekantasukhaæ mahÃrÃja nibbÃnaæ. Dukkhena amissanti?. "Na mayaæ taæ bhante vacanaæ saddahÃma ekantasukhaæ nibbÃnanti. Evamettha mayaæ bhante nÃgasena paccema 'nibbÃnaæ dukkhena missanti. ' KÃraïaæ cettha upalabhÃma nibbÃnaæ dukkhena missanti katamaæ ettha kÃraïaæ? Ye te bhante nÃgasena nibbÃnaæ pariyesanti tesaæ dissati kÃyassa ca cittassa ca ÃtÃpo paritÃpo, ÂhÃnacaÇkamanisajjÃsayanÃhÃrapariggaho, middhassa ca uparodho, ÃyatanÃna¤ca patipÅÊanaæ, dhanadha¤¤apiya¤Ãtimittapajahanaæ. Ye keci loke sukhità sukhasamappità te sabbe'pi pa¤cahi kÃmaguïehi Ãyatane ramenti brÆhenti manÃpikamanÃpikabahuvidhasubhanimittena rÆpena cakkhuæ ramenti brÆhenti manÃpikamanÃpikagÅtavÃditabahuvidhasubhanimittena saddena sotaæ ramenti brÆhenti. ManÃpikamanÃpikapupphaphalapattatacamÆlasÃrabahuvidhasubhanimittena gandhena ghÃnaæ ramenti brÆhenti, manÃpikamanÃpikakhajjabhojjaleyyapeyyasÃyanÅyabahuvidhasubhanimittena [SL Page 274] [\x 274/] Rasena jivhaæ ramenti brÆhenti, manÃpikamanÃpikasaïhasukhumamudumaddavabahuvidhasubhanimittena phassena kÃyaæ ramenti brÆhenti, manÃpikamanÃpikakalyÃïapÃpakasubhÃsubhabahuvidhavitakkamanasikÃrena manaæ ramenti brÆhenti. Tumhe taæ cakkhusotaghÃnajivhÃkÃyamanobrÆhanaæ hanatha upahanatha jindatha upacchindatha rundhatha uparundhatha. Tena kÃyo'pi paritappati, cittampi paritappati, kÃye paritatte kÃyikaæ dukkhaæ vedanaæ vediyati, citte paritatte cetasikaæ dukkhaæ vedanaæ vediyati. Nanu mÃgandiyo'pi paribbÃjako bhagavantaæ garahamÃno [PTS Page 314] [\q 314/] evamÃha bhunahano-156. Samaïo gotamo'ti. IdametthakÃraïaæ, yenÃhaæ kÃraïena brÆmi 'nibbÃnaæ dukkhena missanti". 2. "Na hi mahÃrÃja nibbÃnaæ dukkhena missaæ. Ekantasukhaæ nibbÃnaæ. Yampana tvaæ mahÃrÃja brÆsi nibbÃnaæ dukkhanti, netaæ dukkhaæ nibbÃnaæ nÃma. NibbÃnassa pana sacchikiriyÃya pubbabhÃgo eso nibbÃnapariyesanaæ etaæ. Ekantasukhaæ yeva mahÃrÃja nibbÃnaæ, na dukkhena missaæ. Tattha kÃraïaæ vadÃmi. Atthi mahÃrÃja rÃjÆnaæ rajjasukhaæ nÃmÃ?" Ti. "ùma bhante. Atthi rÃjÆnaæ rajja sukhanti. Api nÆ kho taæ mahÃrÃja rajjasukhaæ dukkhenamissanti?". "Na hi bhante"ti. "Kissa pana te mahÃrÃja rÃjÃno paccante kupite tesaæ paccantanissitÃnaæ paÂisedhÃya amaccehi pariïÃyakehi bhaÂehi balatthehi parivutà pavÃsaæ gantvà ¬aæsamakasavÃtÃtapapatipÅÊità samavisame paridhÃvanti mahÃyuddha¤ca karonti jÅvitasaæsaya¤ca pÃpuïantÅ?" Ti. "Netaæ bhante nÃgasena rajjasukhaæ nÃma. Rajjasukhassa pariyesanÃya pubbabhÃgo eso. Dukkhena bhante nÃgasena rÃjÃno rajjaæ pariyesitvà rajjasukhaæ anubhavanti. Evaæ bhante nÃgasena rajjasukhaæ dukkhena amissaæ. A¤¤aæ taæ rajjasukhaæ a¤¤aæ dukkhanti". "Evameva kho mahÃrÃja ekantasukhaæ nibbÃnaæ na dukkhena missaæ. Ye pana taæ nibbÃnaæ pariyesanti, te kÃya¤ca citta¤ca ÃtÃpetvà ÂhÃnacaÇkamanisajjÃsayanahÃraæ pariggahetvà middhaæ uparundhitvà ÃyatanÃni patipÅÊetvà kÃya¤ca jÅvita¤ca pariccajitvà dukkhena nibbÃnaæ pariyesitvà ekantasukhaæ nibbÃnaæ anubhavanti. NihatapaccÃmittÃ'va rÃjÃno rajjasukhaæ anubhavanti. Evaæ mahÃrÃja ekantasukhaæ nibbÃnaæ na dukkhena missaæ. A¤¤aæ nibbÃnaæ a¤¤aæ dukkhaæ. [PTS Page 315] [\q 315/] ----- 156. Bhunabhavavo (sÅ. Mu. ) [SL Page 275] [\x 275/] 3. Aparampi mahÃrÃja uttariæ kÃraïaæ suïohi 'ekantasukhaæ nibbÃnaæ na dukkhena missaæ, a¤¤aæ dukkhaæ a¤¤aæ nibbÃnantÅ? Atthi mahÃrÃja ÃcariyÃnaæ sippavantÃnaæ sippasukhaæ nÃmÃ?"Ti. "ùma bhante. Atthi ÃcariyÃnaæ sippavantÃnaæ sippasukhanti?" Api nu kho taæ masahÃrÃja sippasukhaæ dukkhena missanti?" "Na hi bhante" ti. "Kissa pana te mahÃrÃja ÃcariyÃnaæ abhivÃdanapaccuÂÂhÃnena udakÃharaïagharasammajjatadantakaÂÂhamukhodakÃnuppadÃnena ucchiÂÂhapaÂiggahaïaucchÃdananahÃpanapÃdaparikammena sakacittaæ nikkhipitvà paracittÃnuvattanenadukkhaseyyÃya visamabhojanena kÃyaæ ÃtÃpentÅ?" Ti. "Netaæ bhante nÃgasena sippasukhaæ nÃma. SippapariyesanÃya pubbabhÃgo eso. Dukkhena bhante nÃgasena Ãcariyà sippaæ pariyesitvà sippasukhaæ anubhavantÅ. Evaæ bhante nÃgasena, a¤¤aæ sippasukhaæ, a¤¤aæ dukkhantÅ" "Evameva kho mahÃrÃja ekantasukhaæ nibbÃnaæ na dukkhena missaæ. Ye pana nibbÃnaæ pariyesanti te kÃya¤ca jÅvita¤ca ÃtÃpetvà ÂhÃnacaÇkamanisajjÃsayanahÃraæ pariggahetvà middhaæ uparundhitvà ÃyatanÃni patipÅÊetvà kÃya¤ca jÅvita¤ca pariccajitvà dukkhena nibbÃnaæ pariyesitvà ekantasukhaæ nibbÃnaæ anubhavanti, Ãcariyà viya sippasukhaæ. Evaæ mahÃrÃja ekantasukhaæ nibbÃnaæ na dukkhena missaæ. A¤¤aæ dukkhaæ a¤¤aæ nibbÃnanti. " "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. NibbÃnassa adukkhamissabhÃvapa¤ho navamo. 10. NibbÃna pa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena nibbÃnaæ nibbÃnanti yaæ vadesi, sakkà pana tassa nibbÃnassa rÆpaæ và saïÂhÃnaæ và vayaæ và pamÃïaæ và opammena và kÃraïena và [PTS Page 316] [\q 316/] hetunà và nayena và upadassetunti. " "AppaÂibhÃgaæ mahÃrÃja nibbÃnaæ. Na sakkà nibbÃnassarÆpaæ và saïÂhÃnaæ và vayaæ và pamÃïaæ và opammena và kÃraïena và hetunà và nayena và upadassetunti. " [SL Page 276] [\x 276/] "Etampahaæ bhante nÃgasena na sampaÂicchÃmi yaæ atthidhammassa nibbÃnassa rÆpaæ và saïÂhÃnaæ và vayaæ và pamÃïaæ và opammena và kÃraïena và hetunà và nayena và appa¤¤Ãpanaæ. KÃraïena maæ sa¤¤ÃpehÅ" ti. "Hotu mahÃrÃja. KÃraïena taæ sa¤¤apessÃmi atthi mahÃrÃja mahÃsamuddo nÃmÃ?" Ti. "ùma bhante. Attheso mahÃsamuddo"ti. "Sace taæ mahÃrÃja koci evaæ puccheyya: 'kittakaæ mahÃrÃja mahÃsamudde udakaæ? Kati pana te sattà ye mahÃsamudde paÂivasantÅ?'Ti evaæ puÂÂho tvaæ mahÃrÃja kinti tassa byÃkareyyÃsÅ?" Ti. "Sace maæ bhante koci evaæ puccheyya 'kittakaæ mahÃrÃja mahÃsamudde udakaæ? Kati pana te sattà ye mahÃsamudde paÂivasantÅ?'Ti, tamahaæ bhante evaæ vadeyyaæ 'apucchaæ maæ tvaæ amho purisa pucchasi, nesà pucchà kenaci pucchitabbÃ, ÂhapanÅyo eso pa¤ho, avibhatto lokakkhÃyikehi mahÃsamuddo, na sakkà mahÃsamudde udakaæ parimiïituæ sattà và ye tattha vÃsamupagatÃ'ti. EvÃhaæ bhante tassa paÂivacanaæ dadeyyanti. " 2. "Kissa pana tvaæ mahÃrÃja atthidhamme mahÃsamudde evaæ paÂivacanaæ dadeyyÃsi, nanu vigaïetvà tassa Ãcikkhitabbaæ 'ettakaæ mahÃsamudde udakaæ, ettakà ca sattà mahÃsamudde paÂivasantÅ'ti?" "Na sakkà bhante avisayo eso pa¤ho" ti. "Yathà mahÃrÃja atthidhammeyeva mahÃsamudde na sakkà udakaæ parigaïetuæ sattà và ye tattha và samupagatÃ, evameva kho mahÃrÃja atthidhammasseva nibbÃnassa na sakkà rÆpaæ và saïÂhÃnaæ và vayaæ và pamÃïaæ và opammena [PTS Page 317] [\q 317/] và kÃraïena và hetunà và nayena và upadassetuæ. Vigaïeyya mahÃrÃja iddhimà cotovasippatto mahÃsamudde udakaæ, tatrÃsaye ca satte nattheva so iddhimà cetovasippatto sakkuneyya nibbÃnassa rÆpaæ và saïÂhÃnaæ và vayaæ và pamÃïaæ và opammena và kÃraïena và hetunà và nayena và upadassetuæ. 3. Aparampi mahÃrÃja uttariæ kÃraïaæ suïohi atthidhammasseva nibbÃnassa na sakkà rÆpaæ và saïÂhÃnaæ và vayaæ và pamÃïaæ và opammena và kÃraïena và hetunà và nayena và upadassayitunti atthi mahÃrÃja devesu arÆpakÃyikà nÃma devÃ?"Ti. [SL Page 277] [\x 277/] "ùma bhante. SÆyati 'atthi devesu arÆpakÃyikà nÃma devÃ?"Ti. "Sakkà pana mahÃrÃja tesaæ arÆpakÃyikÃnaæ devÃnaæ rÆpaæ và saïÂhÃnaæ và vayaæ và pamÃïaæ và opammena và kÃraïenavà hetunà và nayena và upadassetunti?" "Na hi bhante"ti. "Tena hi mahÃrÃja natthi arÆpakÃyikà devÃ?"Ti. "Atthi bhante arÆpakÃyikà devÃ. Na ca sakkà tesaæ rÆpaæ và saïÂhÃnaæ và vayaævà pamÃïaæ và opammena và kÃraïena và hetunà và nayena và upadassetunti. " "Yathà mahÃrÃja atthisattÃnaæyeva arÆpakÃyikÃnaæ devÃnaæ na sakkà rÆpaæ và saïÂhÃnaæ và vayaæ và pamÃïaæ và opammena và kÃraïena và hetunà và nayena và upadassetuæ, evameva kho mahÃrÃja atthidhammasseva nibbÃnassa na sakkà rÆpaæ và saïÂhÃnaæ và vayaæ và pamÃïaæ và upammena và kÃraïena và hetunà và nayena và upadassetunti. " 4. "Bhante nÃgasena hoti ekantasukhaæ nibbÃnaæ na ca sakkà tassa rÆpaæ và saïÂhÃnaæ và vayaæ và pamÃïaæ và opammena và kÃraïena và hetunà và nayena và upadassetuæ. Atthi pana bhante nibbÃnassa guïaæ a¤¤ehi anupaviÂÂhaæ ki¤ci opammanidassanamattanti. " "SarÆpato mahÃrÃja natthi. Guïato pana sakkà ki¤ci [PTS Page 318] [\q 318/] opammanidassanamattaæ upadassetunti. " "SÃdhu bhante nÃgasena yathÃhaæ labhÃmi nibbÃnassa guïato'pi ekadesaparidÅpanamattaæ, tathà sÅghaæ brÆhi nibbÃpehi me hadayapariÊÃhaæ vinayasÅtalamadhuravacanamÃlutenÃ"ti. 5. "Padumassa mahÃrÃja eko guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho, udakassa dve guïÃ, agadassa tayo guïÃ, mahÃsamuddassa cattÃro guïÃ, bhojanassa pa¤ca guïÃ, ÃkÃsassa dasa guïÃ, maïiratanassa tayo guïÃ, lohitacandanassa tayo guïÃ, sappimaï¬assa tayo guïÃ, girisikharassa pa¤ca guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ"ti. 6. "Bhante nÃgasena, 'padumassa eko guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho'ti yaæ vadesi, katamo padumassa eko guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho?"Ti. [SL Page 278] [\x 278/] "Yathà mahÃrÃja padumaæ anupalittaæ udakena, evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ sabbakilesehi anupalittaæ. Ayaæ mahÃrÃja padumassa eko guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho"ti. "Bhante nÃgasena udakassa dve guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ'ti yaæ vadesi, katame udakassa dve guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja udakaæ sÅtaæla sabbakilesapariÊÃhanibbÃnapanaæ, evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ sÅtalaæ pariÊÃhanibbÃpanaæ. Ayaæ mahÃrÃja udakassa paÂhamo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Punacaparaæ mahÃrÃja udakaæ kilannatasitapipÃsitaghammÃhitattÃnaæ janapasupajÃnaæ pipÃsÃvinayanaæ, evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ kÃmataïhà - bhavataïhà - vibhavataïhÃ- pipÃsÃvinayanaæ. Ayaæ mahÃrÃja udakassa dutiyo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Ime kho mahÃrÃja udakassa dve guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ"ti. 7. "Bhante nÃgasena, 'agadassa tayo guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ'ti yaæ vadesi, katame agadassa tayo guïà [PTS Page 319] [\q 319/] nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja agado visapÅÊitÃnaæ sattÃnaæ paÂisaraïaæ, evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ kiÊesavisapÅÊitÃnaæ sattÃnaæ paÂisaraïaæ. Ayaæ mahÃrÃja agadassa paÂhamo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Punacaparaæ mahÃrÃja agado rogÃnaæ antakaro, evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ sabbadukkhÃnaæ antakaraæ. Ayaæ mahÃrÃja agadassa dutiyo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Punacaparaæ mahÃrÃja agado amataæ. Evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ amataæ ayaæ mahÃrÃja agadassa tatiyo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Ime kho mahÃrÃja agadassa tayo guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ" ti. 8. "Bhante nÃgasena, 'mahÃsamuddassa cattÃro guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ'ti yaæ vadesi, katame mahÃsamuddassa cattÃro guïà nibbÃnaæ anupaviÂÂhÃ?" Ti. "Yathà mahÃrÃja mahÃsamuddo su¤¤o sabbakuïapehi, evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ su¤¤aæ sabbakilesakuïapehi. Ayaæ mahÃrÃja mahÃsamuddassa paÂhamo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Punacaparaæ mahÃrÃja mahÃsamuddo mahanto anorapÃro na pÆrati sabbasavantÅhi. Evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ mahantaæ anorapÃraæ, na pÆrati sabbasattehi. Ayaæ mahÃrÃja mahÃsamuddassa dutiyo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Punacaparaæ mahÃrÃja [SL Page 279] [\x 279/] MahÃsamuddo mahantÃnaæ bhÆtÃnaæ ÃvÃso evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ mahantÃnaæ arahantÃnaæ vimalakhÅïÃsavabalappattavasÅ. BhÆtamahÃbhÆtÃnaæ ÃvÃso. Ayaæ mahÃrÃja mahÃsamuddassa tatiyo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Punacaparaæ mahÃrÃja mahÃsamuddo aparimitavividhavipulavÅcipupphasaækusumito evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ aparimitavividhavipulaparisuddhavijjÃvimuttipupphasaækusumitaæ. Ayaæ mahÃrÃja mahÃsamuddassa catuttho guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Ime kho mahÃrÃja mahÃsamuddassa cattÃro guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂÃ"ti. [PTS Page 320] [\q 320/] "Bhante nÃgasena, 'bhojanassa pa¤ca guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ'ti yaæ vadesi, katame bhojanassa pa¤ca guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ'ti yaæ vadesi, katame bhojanassa pa¤ca guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ?" Ti. "Yathà mahÃrÃja bhojanaæ sabbasattÃnaæ ÃyudhÃraïaæ, evameva kho mahÃrÃja nibbÃïaæ sacchikataæ jarÃmaraïanÃsanato ÃyudhÃraïaæ. Ayaæ mahÃrÃja bhojanassa paÂhamoguïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Punacaparaæ mahÃrÃja bhojanaæ sabbasattÃnaæ balava¬¬hanaæ. Evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ sacchikataæ sabbasattÃnaæ iddhibalava¬¬hanaæ ayaæ mahÃrÃja bhojanassa dutiyo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Punacaparaæ mahÃrÃja bhojanaæ sabbasattÃnaæ vaïïajananaæ. Evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ sacchikataæ sabbasattÃnaæ guïavaïïajananaæ. Ayaæ mahÃrÃja bhojanassa tatiyo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Punacaparaæ mahÃrÃja bhojanaæ sabbasattÃnaæ darathavÆpasamanaæ. Evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ sacchikataæ sabbasattÃnaæ sabbakilesadarathavÆpasamanaæ. Ayaæ mahÃrÃja bhojanassa catuttho guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Punacaparaæ mahÃrÃja bhojanaæ sabbasattÃnaæ jighacchÃdubbalyapaÂivinodanaæ. Evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ sacchikataæ sabbasattÃnaæ sabba-dukkha-jighacchÃ-dubbalya-paÂivinodanaæ. Ayaæ mahÃrÃja bhojanassa pa¤camo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Ime kho mahÃrÃja bhojanassa pa¤ca guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ" ti. "Bhante nÃgasena, Ãkasassa dasa guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ'ti yaæ vadesi, katame ÃkÃsassa dasa guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja ÃkÃso na jÃyati na jÅyati na mÅyati na cavati na uppajjati, dÆppasahoacoraharaïo anissito vihagagamano nirÃvarano ananto, [PTS Page 321] [\q 321/] evameva kho mahÃrÃja [SL Page 280] [\x 280/] NibbÃnaæ na jÃyati na mÅyati na cavati na uppajjati, duppasahaæ acoraharaïaæ anissitaæ ariyagamanaæ nirÃvaraïaæ anantaæ. Ime kho mahÃrÃja ÃkÃsassa dasa guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ" ti. "Bhante nÃgasena, 'maïiratanassa tayo guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ'ti yaæ vadesi, katame maïiratanassa tayo guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ"ti. "Yathà mahÃrÃja maïiratanaæ kÃmadadaæ, evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ kÃmadadaæ. AyaæmahÃrÃja maïiratanassa paÂhamo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Punacaparaæ mahÃrÃja maïiratanaæ hÃsakaraæ. Evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ hÃsakaraæ. Ayaæ mahÃrÃja maïiratanassa dutiyo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Punacaparaæ mahÃrÃja maïiratanaæ ujjejÃtatthakaraæ. Evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ ujjotatthakaraæ. Ayaæ mahÃrÃja maïiratanassa tatiyo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Ime kho mahÃrÃja maïiratanassa tayo guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ"ti. "Bhante nÃgasena, 'lohitacandanassa tayo guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ'ti yaæ vadesi, katame lohitacandanassa tayo guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ?" Ti. "Yathà mahÃrÃja lohitacandanaæ dullabhaæ, evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ dullabhaæ. Ayaæ mahÃrÃja lohitacandanassa paÂhamo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Puna ca paraæ mahÃrÃja lohitacandanaæ asamasugandhaæ, evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ asamasugandhaæ. Ayaæ mahÃrÃja lohitacandassa dutiyo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Puna ca paraæ mahÃrÃja lohitacandanaæ sajjanapasatthaæ. Evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ ariyajanapasatthaæ. Ayaæ mahÃrÃja lohicandanassa tatiyo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Ime kho mahÃrÃja lohitacandanasasa tayo guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ"ti. [PTS Page 322] [\q 322/] "Bhante nÃgasena, 'sappimaï¬assa tayo guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ'ti yaæ vadesi, katame sappimaï¬assa tayo guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ?"Ti. Yathà mahÃrÃja sappimaï¬o vaïïasampanno, evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ guïavaïïasampannaæ. Ayaæ mahÃrÃja sappimaï¬assa paÂhamo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Punacaparaæ mahÃrÃja sappimaï¬o gandhasampanno. Evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ sÅlagandhasampannaæ. Ayaæ mahÃrÃja sappimaï¬assa dutiyo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho puna ca paraæ mahÃrÃja sappimaï¬o [SL Page 281] [\x 281/] Rasasampanno, evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ rasasampannaæ. Ayaæ mahÃrÃja sappimaï¬assa tatiyo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Ime kho mahÃrÃja sappimaï¬assa tayo guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ" ti. "Bhante nÃgasena, 'girisikharassa pa¤ca guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ'ti yaæ vadesi, katame girisikharassa pa¤ca guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja girisikharaæ accuggataæ, evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ accuggataæ. Ayaæ mahÃrÃja girisikharassa paÂhamo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Puna ca paraæ mahÃrÃja girisikharaæ acalaæ, evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ acalaæ. Ayaæ mahÃrÃja girisikharassa dutiyo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho puna ca paraæ mahÃrÃja girisikharaæ dÆradhirohaæ. Evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ dÆradhirohaæ sabbakilesÃnaæ. Ayaæ mahÃrÃja girisikharassa tatiyo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. Puna ca paraæ mahÃrÃja girisikharaæ sabbabÅjÃnaæ avirÆhaïaæ. Evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ sabbakilesÃnaæ avirÆhanaæ. Ayaæ mahÃrÃja girisikharassa catuttho guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho puna ca paraæ mahÃrÃja girisikharaæ anunayapaÂighavippamuttaæ, evameva kho mahÃrÃja nibbÃnaæ anunayapaÂighavippamuttaæ. Ayaæ mahÃrÃja girisikharassa pa¤camo guïo nibbÃnaæ anuppaviÂÂho. [PTS Page 323] [\q 323/] ime kho mahÃrÃja girisikharassa pa¤ca guïà nibbÃnaæ anuppaviÂÂhÃ"ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. NibbÃnarÆpasaïÂhÃnapa¤ho dasamo. 11. NibbÃnasacchikaraïapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, tumhe haïatha 'nibbÃnaæ na atÅtaæ, na anÃgataæ, na paccuppannaæ, na uppannaæ, na anuppannaæ na uppÃdanÅya'nti. Idha bhante nÃgasena yokoci sammà paÂipanno nibbÃnaæ sacchikaroti, so uppannaæ sacchikaroti? UdÃhu uppÃdetvà sacchikarotÅ"?Ti. "Yo koci mahÃrÃja sammà paÂipanno nibbÃnaæ sacchikaroti, so na uppannaæ sacchikaroti, na uppÃdetvà sacchikaroti. Api ca mahÃrÃja atthesà nibbÃnadhÃtu, yaæ so sammà paÂipanno sacchikarotÅ" ti. [SL Page 282] [\x 282/] "Mà bhante nÃgasena, imaæ pa¤haæ paÂicchannaæ katvà dÅpehi. VivaÂaæ pÃkaÂaæ katvà dÅpehi. ChandajÃto ussÃhajÃto yaæ te sikkhitaæ. Taæ sabbaæ etthevÃkirÃhi. EtthÃyaæ jano sammÆÊho vimatijÃto saæsayapakkhanno-157. Bhindetaæ antodosasallanti. " 2. "Atthesà mahÃrÃja nibbÃnadhÃtu santà sukhà païitÃ. Taæ sammÃpaÂipanno jinÃnusatthiyà saÇkhÃre sammasanto pa¤¤Ãya sacchikaroti. Yathà mahÃrÃja antevÃsiko ÃcariyÃnusatthiyà vijjaæ pa¤¤Ãya sacchikaroti, evameva kho mahÃrÃja sammà paÂipanno jinÃnusatthiyà pa¤¤Ãya nibbÃnaæ sacchikarotÅ" ti. "Kathampana nibbÃnaæ daÂÂhabbanti?". "AnÅtito nirupaddavato abhayato khemato santato sukhato sÃtato païÅtato sucito sÅtalato daÂÂhabbaæ. Yathà mahÃrÃja puriso bahukaÂÂhapu¤jena jalitakaÂhitena agginà ¬ayhamÃno vÃyÃmena tato muccitvà niraggikokÃsaæ [PTS Page 324] [\q 324/] pavisitvà tattha paramasukhaæ labheyya, evameva kho mahÃrÃja yo sammà paÂipanno, so yonisomanasikÃrena vyapagatatividhaggisantÃpaæ paramasukhaæ nibbÃnaæ sacchikaroti. Yathà mahÃrÃja aggi evaæ tividhaggi daÂÂhabbo. Yathà aggigato puriso evaæ sammÃpaÂipanno daÂÂhabbo. Yathà niraggikokÃso evaæ nibbÃnaæ daÂÂhabbaæ. 3. Yathà và pana mahÃrÃja puriso ahikukkuramanussakuïapasarÅravala¤jakoÂÂhÃsarÃsigato kuïapajaÂÃjaÂitantaramanuppaviÂÂhovÃyÃmena tato muccitvà nikkuïapokÃsaæ pavisitvà tattha paramasukhaæ labheyya, evameva kho mahÃrÃja yo sammà paÂipanno, so yoniso manasikÃrena vyapagatakilesakuïapaæ paramasukhaæ nibbÃnaæ sacchikaroti. Yathà mahÃrÃja kuïapaæ, evaæ pa¤cakÃmaguïà daÂÂhabbÃ. Yathà kuïapagato puriso, evaæ sammà paÂipanno daÂÂhabbo yathà nikkuïapokÃso, evaæ nibbÃnaæ daÂÂhabbaæ. Yathà và pana mahÃrÃja puriso bhÅto tasito kampito viparÅtavibbhantacitto vÃyÃmena tato muccitvà daÊhaæ thiramacalamabhayaÂÂhÃnaæ pavisitvà tattha paramasukhaæ labheyya, evameva kho mahÃrÃja yo sammà paÂipanno so yoniso manasikÃrena vyapagatabhayasantÃsaæparamasukhaæ nibbÃnaæ sacchikaroti. Yathà mahÃrÃja bhayaæ, evaæ jÃtijarÃvyÃdhimaraïaæ paÂicca aparÃparaæ pavattabhayaæ daÂÂhabbaæ. Yathà bhÅto puriso, evaæ sammà paÂipanno daÂÂhabbo. Yathà abhayaÂÂhÃnaæ, evaæ nibbÃnaæ daÂÂhabbaæ. ------ 157. Saæsayapakkhando (ma) [SL Page 283] [\x 283/] Yathà và pana mahÃrÃja puriso kiliÂÂhamalinakalalakaddamadese patito vÃyÃmena taæ kalalakaddamaæ. ApavÃhetvà parisuddhavimaladesamupagantvà tattha paramasukhaæ labheyya, evamevakho mahÃrÃja yo sammà paÂipanno so yonisomanasikÃrena vyapagatakilesamalakaddamaæ paramasukhaæ nibbÃnaæ sacchikaroti yathà mahÃrÃja kalalaæ evaæ [PTS Page 325] [\q 325/] lÃbhasakkÃrasiloko daÂÂhabbo yathà kalalagato puriso evaæ sammà paÂipanno daÂÂhabbo. Yathà parisuddhavimaladeso evaæ nibbÃnaæ daÂÂhabbaæ. " 4. "Ta¤ca pana bhante nibbÃnaæ sammà paÂipanno kitti sacchikarotÅ?" Ti. "Yo so mahÃrÃja sammà paÂipanno so saÇkhÃrÃnaæ pavattaæ sammasati. Pavattaæ sammasamÃno tattha jÃtiæ passati jaraæ passati, vyÃdhiæ passati, maranaæ passati, na tattha ki¤ci sukhaæ sÃtaæ passati, Ãdito'pi majjhato'pi pariyosÃnato'pi so tattha na ki¤ci gayahÆpagaæ passati. Yathà mahÃrÃja puriso divasasnatatte ayoguÊe jalite tatte kaÂhite Ãdito'pi majjhato'pi pariyosÃnato'pi na ki¤ci gayahÆpagaæ padesaæ passati, evameva kho mahÃrÃja yo saÇkhÃrÃnaæ pavattaæ sammasati, so pavattaæ sammasamÃno tattha jÃtiæ passati, jaraæ passati, vyÃdhiæ passati, maraïaæ passati, na tattha ki¤ci sukhaæ sÃtaæ passati, Ãdito'pi majjhato'pi pariyosÃnato'pi na ki¤ci gayhÆpagaæ passati. Tassa gayhÆpagaæapassantassa citte arati saïÂhÃti, kÃyasmiæ ¬Ãho okkamati. So attÃïo asaraïoasaraïÅbhuto bhavesu nibbindati. Yathà mahÃrÃja puriso jalitajÃlaæ mahantaæ aggikkhandhaæ paviseyya. So tattha attÃïo asaraïo asaraïÅbhuto aggimhi nibbindeyya, evameva kho mahÃrÃja tassa gayhÆpagaæ apassantassa citte arati saïÂhÃti, kÃyasmiæ ¬Ãho okkamati, so attÃno asaraïo asaraïÅbhuto bhavesu nibbindati. Tassa pavatte bhayadassÃvissa evaæ cittaæ uppajjati'santattaæ kho panetaæ pavattaæ Ãdittaæ sampajjalitaæ bahudukkhaæ bahÆpÃyÃsaæ. Yadi koci labhetha appavattaæ, etaæ santaæ etaæ païitaæ yadidaæ sabbasaÇkhÃrasamatho sabbupadhipaÂinissaggo taïhakkhayo virÃgo nirodho nibbÃna'nti. Iti hidaæ tassa appavatte cittaæ pakkhandati [PTS Page 326] [\q 326/] pasÅdati pahaæsati-158. Tussati-159. 'PaÂiladdhaæ kho me nissaraïanti. ' Yathà mahÃrÃja puriso vippanaÂÂho videsapakkhanno nibbÃhanamaggaæ disvà tattha pakkhandati pasÅdati pahaæsati tussati 'paÂiladdho me nibbÃhanamaggo'ti, evameva kho mahÃrÃja pavatte bhayadassÃvissa appavatte cittaæ pakkhandati 158. Pahaæsayati (ma), pahaæsÅyati (sÅ. Mu. ) 159. Tusayati (ma, ) kuhÅyati (sÅ. Mu. ) [SL Page 284] [\x 284/] PasÅdati pahaæsati tussati 'paÂiladdhaæ kho me nissaraïanti' so appavattÃya maggaæ ÃyÆhati gavesati bhÃveti bahulÅkaroti tassa tadatthaæ sati santiÂÂhati, tadatthaæ viriyaæ santiÂÂhati, tadatthaæ pÅti santiÂÂhati. Tassa taæ cittaæ aparÃparaæ manasikaroto pavattaæ samatikkamitvà appavattaæ okkamati appavattamanuppatto mahÃrÃja sammà paÂipanno nibbÃnaæ sacchikarotÅti vuccatÅ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Evametaæ tathà sampaÂicchÃmÅ" ti. NibbÃnasacchikaraïapa¤ho ekÃdasamo. 12. NibbÃnasannihitapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, atthi so padeso puratthimÃya và disÃya dakkhiïÃya và disÃya uttarÃya và disÃya uddhaæ và adho và tiriyaæ và yattha nibbÃnaæ santihitanti?". "Natthi mahÃrÃja so padeso puratthimÃya và disÃya dakkhiïÃya và disÃya pacchimÃya và disÃya uttarÃya và disÃya uddhaæ và adho và tiriyaæ và yattha nibbÃnaæ sannihitanti. " "Yadi bhante nÃgasena natthi nibbÃnassa sannihitokÃso, tena hi natthi nibbÃnaæ, yesa¤ca taæ nibbÃnaæ sacchikataæ tesampi sacchikiriyà micchÃ. KÃraïaæ tattha vakkhÃmi: yathà bhante nÃgasena mahiyà dha¤kdÆÂÂhÃnaæ khettaæ atthi, gandhuÂÂhÃnaæ pupphaæ atthi, pupphÆÂÂhÃnaæ gumbo atthi, phaluÂÂhÃnaæ rukkho atthi, ratanuÂÂhÃnaæ Ãkaro atthi, tattha yo koci yaæ yaæ icchati, so tattha gantvà taæ taæ harati. Evameva kho bhante nÃgasena [PTS Page 327] [\q 327/] yadi nibbÃnaæ atthi, tassa nibbÃnassa uÂÂhÃnokÃso'pi icchitabbo yasmÃca kho bhante nÃgasena nibbÃnassa uÂÂhÃnokÃso natthi, tasmà natthi nibbÃnanti brÆmi. Yesa¤ca nibbÃnaæ sacchikataæ tesampi sacchikiriyà micchÃ"ti. 2. "Natthi mahÃrÃja nibbÃnassa sannihitokÃso. Atthi cetaæ nibbÃnaæ. Sammà paÂipanno yoniso manasikÃrena nibbÃnaæ sacchikaroti. Yathà pana mahÃrÃja atthi aggi nÃma, natthi tassa sannihatÃkÃso, dve kaiÂÂhÃni saÇghaÂÂento aggiæ adhigacchati, evameva kho mahÃrÃja atthi nibbÃnaæ, natthi tassa sannihitokÃso. SammÃpaÂipanno yoniso manasikÃrena nibbÃnaæ sacchikaroti. [SL Page 285] [\x 285/] 3. Yathà và pana mahÃrÃja atthi sattaratanÃni nÃma, seyyathÅdaæ cakkaratanaæ hatthiratanaæ assaratanaæ maïiratanaæ itthiratanaæ gahapatiratanaæ pariïÃyakaratanaæ, na ca tesaæ ratanÃnaæ sannihitokÃso atthi, khattiyassa pana sammà paÂipannassa paÂipattibalena tÃni ratanÃni upagacchanti, evameva kho mahÃrÃja atthi nibbÃnaæ, natthi tassa sannihitokÃso, sammà paÂipanno yoniso manasikÃrena nibbÃnaæ sacchikarotÅ" ti. 4. "Bhante nÃgasena, nibbÃnassa sannihitokÃso mà hoti. Atthi pana taæ ÂhÃnaæ, yattha Âhito sammà paÂipanno nibbÃnaæ sacchikarotÅ?"Ti. "ùma mahÃrÃja, atthi taæ ÂhÃnaæ yattha Âhito sammà paÂipanno nibbÃnaæ sacchikarotÅ"ti. "Katamaæ pana bhante taæ ÂhÃnaæ yattha Âhito sammà paÂipanno nibbÃnaæ sacchikarotÅ?" Ti. "SÅlaæ mahÃrÃja ÂhÃnaæ. SÅle patiÂÂhito yoniso manasikaronto sakayavane'pi cÅnavilÃte'pi alasande'pi nikumbe'pi kÃsikosale'pi kasmÅre'pi gandhÃre'pi nagamuddhanipi brahmaloke'pi yattha katthaci'pi Âhito sammà paÂipanno nibbÃnaæ sacchikaroti. Yathà mahÃrÃja yo koci [PTS Page 328] [\q 328/] cakkhumà puriso sakayavane'pi cÅnavilÃte'pi alasande'pi nikumbe'pi kÃsikosalesu'pi kasmÅre'pi gandhÃre'pi nagamuddhani'pi brahmaloke'pi yattha katthaci'pi Âhito ÃkÃsaæ passati, evameva kho mahÃrÃja sÅle patiÂÂhito yoniso manasikaronto sakayavane'pi cÅnavilÃte'pi alasande'pi nikumbe'pi kÃsikosale'pi kasmÅre'pi gandhÃre'pi nagamuddhani pi brahmaloke'pi yattha katthaci'pi Âhito sammà paÂipanno nibbÃnaæ sacchikaroti. Yathà và pana mahÃrÃja sakayavane'pi cÅnavilÃte'pi alasande'pi nikumbe'pi kÃsikosale'pi kasmÅre'pi gandhÃre'pi nagamuddhani pi brahmaloke'pi yattha katthaci'pi Âhitassa pubbadisà atthi, evameva kho mahÃrÃja sÅle patiÂÂhitassa yoniso manasikarontassa sakayavane'pi cÅnavilÃte'pi alasande'pi nikumbe'pi kÃsikosale'pi kasmÅre'pi gandhÃre'pi nagamuddhani pi brahmaloke'pi yattha katthaci'pi Âhitassa sammà paÂipinnassa atthi nibbÃnasacchikiriyÃ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena! Desitaæ tayà nibbÃnaæ, desità nibbÃnasacchikiriyÃ, parikkhatÃsÅlaguïÃ, dassità sammÃpaÂipatti, ussÃpito dhammaddhajo, saïÂhapità dhammanetti, ava¤jho suppayuttÃnaæ sammappayogo evametaæ gaïivarapavara, tathà sampaÂicchÃmÅ"ti. [PTS Page 329] [\q 329/] NibbÃnasannihitapa¤ho bÃrasamo Vessantaravaggo tatiyo. (Imasmiæ vagge bÃrasa pa¤hÃ) [SL Page 286] [\x 286/] 4. AnumÃnavaggo AnumÃnapa¤ho 1. Atha kho milindo rÃjà yenÃyasmà nÃgaseno tenupasaÇkami. UpasaÇkamitvà Ãyasmantaæ nÃgasenaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho milindo rÃjà ¤ÃtukÃmo, sotukÃmo, dhÃretukÃmo, ¤ÃïÃlokaæ daÂÂhukÃmo, a¤¤Ãïaæ bhinditukÃmo, ¤ÃïÃlokaæ uppÃdetukÃmo adhimattaæ dhiti¤ca ussÃha¤ca sati¤ca sampaja¤¤a¤ca upaÂÂhapetvà Ãyasmantaæ nÃgasenaæ etadavoca: 2. "Bhante nÃgasena, kimpana buddho tayà diÂÂho?"Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ" ti. "Kimpana te Ãcariyehi buddho diÂÂho?"Ti. "Na hi mahÃrÃjÃ" ti. "Bhante nÃgasena, na kira tayà buddho diÂÂho, na pi kira te Ãcariyehi buddho diÂÂho. Tena hi bhante nÃgasena natthi buddho. Na hettha buddho pa¤¤ÃyatÅ" ti. "Atthi pana te mahÃrÃja pubbakà khattiyà ye te tavakhattiyavaæsassa pubbaÇgamÃ?"Ti. "ùma bhante. Ko saæsayo? Atthi pubbakà khattiyÃ, ye mama khattiyavaæsassa pubbaÇgamÃ"ti. "DiÂÂhapubbà tayà maharÃja, pubbakà khattiyÃ?" Ti. "Na hi bhante" ti. "Ye pana taæ mahÃrÃja anusÃsanti purohità senÃpatayo akkhadassà mahÃmattÃ, tehi pubbakà khattiyà diÂÂhapubbÃ?"Ti. "Na hi bhante" ti. "Yadi pana te mahÃrÃja pubbakà khattiyà na diÂÂhÃ, nÃpi kira te anusÃsakehi pubbakÃkhattiyà diÂÂhÃ, kattha pubbakà khattiyÃ? Na hettha pubbakà khattiyà pa¤¤ÃyantÅ?"Ti. "Dissanti bhante nÃgasena pubbakÃnaæ khattiyÃnaæ anubhÆtÃni paribhogabhaï¬Ãni, seyyathÅdaæ [PTS Page 330 [\q 330/] -] setacchattaæ uïhÅsaæ pÃdukà vÃÊavÅjanÅ khaggaratanaæ mahÃrahÃni ca sayanÃni, yehi mayaæ jÃneyyÃma, saddaheyyÃma, 'atthi pubbakà khattiyÃ'ti. " [SL Page 287] [\x 287/] "Evameva kho mahÃrÃja, mayampetaæ bhagavantaæ jÃneyyÃma, saddaheyyÃma. Atthi taæ kÃraïaæ yena mayaæ kÃraïena jÃneyyÃma saddaheyyÃma 'atthi so bhagavÃ'ti. " "Katamaæ taæ kÃraïaæ?" "Atthi kho mahÃrÃja tena bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsambuddhena anubhÆtÃniparibhogabhaï¬Ãni, seyyathÅdaæ cattÃro satipaÂÂhÃnÃ, cattÃro sammappadhÃnÃ, cattÃro iddhipÃdÃ, pa¤cindriyÃni, pa¤ca balÃni, satta bojjhaÇgÃ, ariyo aÂÂhaÇgiko maggo, yehi sadevako loko jÃnÃti saddahati 'atthi so bhagavÃ'ti. Iminà mahÃrÃja kÃraïena iminà hetunà iminà tayena iminà anumÃnena ¤Ãtabbaæ 'atthi so bhagavÃ'ti. "Bahu jane tÃrayitvà nibbuto upadhikkhaye, AnumÃnena ¤Ãtabbaæ atthi so dÅpaduttamo" ti. 3. "Bhante nÃgasena, opammaæ karohÅ" ti. "Yathà mahÃrÃja nagarava¬¬hakÅ nagaraæ mÃpetukÃmo paÂhamaæ tÃva samaæ anunnatamanonataæ asakkharapÃsÃïaæ nirupaddavamanavajjaæ ramaïÅyaæ bhumibhÃgaæ anuviloketvÃ, yaæ tattha visamaæ, taæ samaæ kÃropetvà khÃïukaïÂakaæ visodhÃpetvà tattha nagaraæ mÃpeyya. Sobhanaæ vibhattaæ bhÃgaso mitaæ ukkiïïaparikhÃpÃkÃraæ daÊhagopuraÂÂÃlakoÂÂhakaæ puthuvaccaracatukkasandhisiÇghÃÂakaæ sucisamatalarÃjamaggaæ sucibhattantarÃpaïaæ ÃrÃmuyyÃnataÊÃkapokkharaïÅudapÃnasampannaæ bahuvidhadevaÂÂhÃnapatimaï¬itaæ sabbadosavirahitaæ, so tasmiæ nagare sabbathà vepullappatte a¤¤adesaæ upagaccheyya. Atha taæ nagaraæ aparena samayena iddhaæ bhaveyya phitaæ subhikkhaæ [PTS Page 331] [\q 331/] khemaæ samiddhaæ sivaæ anÅtikaæ nirupaddavaæ nÃnÃjanasamÃkulaæ, puthukhattiyà brÃhmaïà vessà suddà hatthÃrohà assÃrohà rathikà pattikà dhanuggahà tharuggahà celakà calakà piï¬adÃyakà uggà rÃjaputtà pakkhandino mahÃnÃgà sÆrà vammino yodhino dÃsaputtÃ-160. BhaÂÂiputtÃ-161. MallagaïÃ-162 ÃÊÃrikà sudà kappakà nahÃpakà cundà mÃlÃkÃrà suvaïïakÃrà sajjhukÃrà sÅsakÃrà tipÆkÃrà lohakÃrà vaÂÂakÃrà ayakkÃrà maïikÃrà pesakÃrà kumbhakÃrà loïakÃrà cammakÃrà rathakÃrÃdantakÃrà rajjukÃrà kocchakÃrà suttakÃrà vilÅvakÃrà dhanukÃrà jiyakÃrÃusukÃrà cittakÃrà raÇgakÃrà rajakà tantavÃyà tunnavÃyà hera¤¤ikà dussikà gandhikà tiïahÃrakà kaÂÂhahÃrakà hatakà 160. DÃsikaputto (ma) 161. BhaÂÅputtà (ma) 162. Mallakà gaïakà (ma. ) [SL Page 288] [\x 288/] Païïikà elikà mÆlikà odanikà pÆvikà macchikà maæsikà majjikà naÂakà naccakà laÇghakà indajÃlikà vetÃlikà mallà chava¬Ãhakà pupphacha¬¬akà venà nesÃdà gaïikà lÃsikà kumbhadÃsiyo sakayavanacÅnavilÃtaujjenakà bhÃrukacchakà kÃsikosalà parantakà mÃgadhakÃsÃketakà soraÂÂhakà pÃÂheyyakà koÂumbaramÃdhurakà alasandakasmÅragandhÃrà taæ nagaraæ vÃsÃya upagatà nÃnÃvisayino janà navaæ suvibhattaæ adosamanavajjaæ ramaïÅyaæ taæ nagaraæ passitvà anumÃnena jÃnanti 'chekovata bho so nagarava¬¬hakÅ, yo imassa nagarassa mÃpetÃ'ti, evameva kho mahÃrÃja so bhagavà asamo asamasamo appaÂisamo asadiso atulo asaÇkheyyo appameyyo aparimeyyo amitaguïo guïapÃramippatto anantadhiti anantatejo anantaviriyo anantabalo buddhabalapÃramiæ [PTS Page 332] [\q 332/] gato sasenaæ mÃraæ parÃjetvà diÂÂhijÃlaæ padÃletvà avijjaæ khepetvà vijjaæ uppÃdetvà dhammukkaæ dhÃrayitvà sabba¤¤utaæ pÃpuïitvà nijjitavijitasaÇgÃmo dhammanagaraæ mÃpesi. Bhagavato kho mahÃrÃja dhammanagaraæ sÅlapÃkÃraæ hiriparikhaæ ¤ÃïadvÃrakoÂÂhakaæ viriyaaÂÂÃlakaæ saddhÃesikaæ satidovÃrikaæ pa¤¤ÃpÃsÃdaæ suttantavaccaraæ abhidhammasiÇghÃÂakaæ vinayavinicchayaæ satipaÂÂhÃnavithikaæ. Tassa kho pana mahÃrÃja satipaÂÂhÃnavithiyaæ evarÆpà Ãpaïà pasÃrità honti, seyyathÅdaæ-pupphÃpaïaæ gandhÃpaïaæphalÃpaïaæ agadÃpaïaæ osadÃpaïaæ amatÃpaïaæ ratanÃpaïaæ sabbÃpaïanti. " 4. "Bhante nÃgasena katamaæ buddhassa bhagavato pupphÃpaïanti?" 'Atthi kho pana mahÃrÃja tena bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsambuddhena Ãrammaïavibhattiyo akkhÃtÃ, seyyathÅdaæ aniccasa¤¤Ã dukkhasa¤¤Ã anattasa¤¤Ã asubhasa¤¤Ã ÃdÅnavasa¤¤Ã pahÃnasa¤¤Ã virÃgasa¤¤Ã nirodhasa¤¤Ã sabbaloke anabhiratasa¤¤Ã sabbasaÇkhÃresu aniccasa¤¤Ã ÃnÃpÃnasati uddhumÃtakasa¤¤Ã vinÅlakasa¤¤Ã vipubbakasa¤¤Ã vicchiddakasa¤¤Ã vikkhÃyitakasa¤¤Ã vikkhittakasa¤¤Ã hatavikkhittakasa¤¤Ã lohitakasa¤¤Ã puÊavakasa¤¤Ã aÂÂhikasa¤¤Ã mettÃsa¤¤Ã karuïÃsa¤¤Ã muditÃsa¤¤Ã upekkhÃsa¤¤Ã maraïÃnussati kÃyagatÃsati imà kho mahÃrÃja buddhena bhagavatà Ãrammaïavibhattiyo akkhÃtÃ. Tattha yo koci jarÃmaraïà muccitukÃmo so tesu a¤¤ataraæ Ãrammaïaæ gaïhÃti, tena Ãrammaïena rÃgà vimuccati, dosà vimuccati, mohà vimuccati, mÃnato vimuccati, diÂÂhito vimuccati, saæsÃraæ tarati, taïhÃsotaænivÃreti, tividhaæ malaæ visodheti, sabbakilese upahantvà [SL Page 289] [\x 289/] Amalaæ virajaæ suddhaæ paï¬araæ [PTS Page 333] [\q 333/] ajÃtiæ ajaraæ amaraæ sukhaæ sÅtibhÆtaæ abhayaæ nagaruttamaæ nibbÃnanagaraæ pavisitvà arahatte cittaæ vimoceti. Idaæ vuccati mahÃrÃja bhagavato pupphÃpaïanti. "KammamÆlaæ gahetvÃna Ãpaïaæ upagacchatha. ùrammaïaæ kiïitvÃna tato muccatha muttiyÃ"ti. 5. "Bhante nÃgasena, katamaæ buddhassa bhagavato gandhÃpaïanti?". "Atthi kho mahÃrÃja tena bhagavatà sÅlavibhattiyo akkhÃtÃ, yena sÅlagandhena anulittÃbhagavato puttà sadevakaæ lokaæ sÅlagandhena dhÆpenti sampadhÆpenti, disampi anudisampi anuvÃtampi paÂivÃtampi vÃyanti ativÃyanti, eritvà tiÂÂhanti. Katamà tà sÅlavibhattiyo? SaraïasÅlaæ pa¤casÅlaæ aÂÂhaÇgasÅlaæ dasaÇgasÅlaæ pa¤cuddesapariyÃpannaæ pÃtimokkhasaævarasÅlaæ. Idaæ vuccati mahÃrÃja bhagavato gandhÃpaïanti. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena: 'Na pupphagandho paÂivÃtameti Na candanaæ tagaramallikà và Sata¤ca gandho paÂivÃtameti Sabbà disà sappuriso pavÃti. Candanaæ tagaraæ vÃpi uppalaæ atha vassikÅ Etesaæ gandhajÃtÃnaæ sÅlagandho anuttaro. Appamatto ayaæ gandho yÃyaæ tagaracandanÅ. Yo ca sÅlavataæ gandho vÃti devesu uttamo"ti. 6. "Bhante nÃgasena, katamaæ buddhassa bhagavato phalÃpaïanti?" "PhalÃni kho mahÃrÃja bhagavatà akkhÃtÃni, seyyathÅdaæ sotÃpattiphalaæ sakadÃgÃmiphalaæ anÃgÃmiphalaæ arahattaphalaæ su¤¤ataphalasamÃpatti animittaphalasamÃpatti appaïihitaphalasamÃpatti animittaphalasamÃpatti appaïihitaphalasamÃpatti. [PTS Page 334] [\q 334/] tattha yo koci yaæ phalaæ icchati, so kammamÆlaæ datvà patthitaæ phalaæ kiïÃti, yadi sotÃpattiphalaæ, yadi sakadÃgÃmiphalaæ, yadi anÃgÃmiphalaæ, yadi arahattaphalaæ, yadi su¤¤ataphalasamÃpattiæ, yadi animittaphalasamÃpattiæ, yadi appaïihitaphalasamÃpattiæ. Yathà mahÃrÃja kassaci purisassa dhuvaphalo ambo bhaveyya, so na tÃva tato phalÃni pÃteti, yÃva kayiko na Ãgacchati, [SL Page 290] [\x 290/] Anuppatte pana kayike mÆlaæ gahetvà evaæ Ãcikkhati 'ambho purisa eso kho dhuvaphalo ambo, tato yaæ icchasi ettakaæ phalaæ gaïhÃhi, salÃÂukaæ và dovilaæ và kesikaæ và Ãmaæ và pakkaæ vÃti, so tena attanà dinnamÆlena yadi salÃÂukaæ icchati salÃÂukaæ gaïhÃti, yadi dovilaæ icchati dovilaæ gaïhÃti, yadi kesikaæ icchati kesikaægaïhÃti, yadi Ãmakaæ icchati Ãmakaæ gaïhÃti, yadi pakkaæ icchati pakkaæ gaïhÃti. Evameva kho mahÃrÃja yo yaæ phalaæ icchati so kammamÆlaæ datvà patthitaæ phalaæ gaïhÃti, yadi sotÃpattiphalaæ sakadÃgÃmiphalaæ anÃgÃmiphalaæ arahattaphalaæ su¤¤ataphalasamÃpatti animittaphalasamÃpatti appaïihitaphalasamÃpatti animittaphalasamÃpatti appaïihitaphalasamÃpatti. Tattha yo koci yaæ phalaæ icchati, so kammamÆlaæ datvà patthitaæ phalaæ kiïÃti, yadi sotÃpattiphalaæ, yadi sakadÃgÃmiphalaæ, yadi anagÃmiphalaæ, yadi arahattaphalaæ, yadi su¤¤ataphalasamÃpattiæ, yadi animittaphalasamÃpattiæ, yadi appaïihitaphalasamÃpattiæ. Idaæ vuccati mahÃrÃja bhagavato phalÃpaïanti. " "KammamÆlaæ janà datvà gaïhanti amatamphalaæ, Tena te sukhità honti ye kÅtà amatamphalanti" 7. "Bhante nÃgasena, katamaæ buddhassa bhagavato agadÃpaïanti?" "AgadÃni kho mahÃrÃja bhagavatà akkhÃtÃni, yehi agadehi so bhagavà sadevakaæ lokaæ kilesavisato parimoceti. KatamÃni pana tÃni agadÃni? YÃnimÃni mahÃrÃja bhagavatà cattÃri ariyasaccÃni akkhÃtÃni, seyyathidaæ- dukkhaæ ariyasaccaæ, dukkhasamudayo ariyasaccaæ, dukkhanirodho ariyasaccaæ, dukkhanirodhagÃminÅpaÂipadà ariyasaccaæ. Tattha ye keci a¤¤Ãpekkhà catusaccaæ dhammaæ sÆïanti, te jÃtiyà [PTS Page 335] [\q 335/] parimuccanti, jarÃya parimuccanti, maraïà parimuccanti, sokaparidevadukkhadomanassÆpÃyÃsehi parimuccanti. Idaæ vuccati mahÃrÃja bhagavato agadÃpaïanti. " "Ye keci loke agadà visÃnaæ paÂibÃhakà DhammÃgadasamaæ natthi etaæ pivatha bhikkhavo"ti. 8. "Bhante nÃgasena, katamaæ buddhassa bhagavato osadhÃpaïanti?" "OsadhÃni kho mahÃrÃja bhagavatà akkhÃtÃni, yehi osadhehi so bhagavà devamanusse tikicchati, seyyathÅdaæ- cattÃro satipaÂÂhÃnÃ, cattÃro sammappadhÃnÃ, cattÃro iddhipÃdÃ, pa¤cindriyÃni, pa¤ca balÃni, satta bojjhaÇgÃ, ariyo aÂÂhaÇgiko maggo. Etehi osadhehi bhagavà micchÃdiÂÂhiæ vireceti, micchÃsaÇkappaæ vireceti, micchÃvÃcaæ vireceti, micchÃkammantaæ vireceti, micchÃjÅvaæ vireceti, micchÃvÃyÃmaævireceti, micchÃsatiæ vireceti, micchÃsamÃdhiæ vireceti, lobhavamanaæ kÃreti, dosavamanaæ kÃreti, mohavamanaæ kÃreti, mÃnavamanaæ kÃreti, diÂÂhivamanaæ kÃreti, [SL Page 291] [\x 291/] VicikicchÃvamanaæ kÃreti, uddhaccavamanaæ kÃreti, thinamiddhavamanaæ kÃreti, abhirikÃnottappavamanaæ kÃreti, sabbakilesavamanaæ kÃreti. Idaæ vuccati mahÃrÃja bhagavato osÃdhÃpaïanti. " "Ye keci osadhà loke vijjanti vividhà bahÆ Dhammosadhasamaæ natthi etaæ vivatha bhikkhavo. Dhammosadhaæ pivitvÃna ajarÃmaraïà siyuæ BhÃvayitvà ca passitvà nibbutà upadhikkhaye"ti. 9. "Bhante nÃgasena, katamaæ buddhassa bhagavato amatÃpaïanti?" "Amataæ kho mahÃrÃja bhagavatà akkhÃtaæ, yena amatena so bhagavà sadevakaæ lokaæ [PTS Page 336] [\q 336/] abhisi¤ci, yena amatena abhisittà devamanussà jÃtijarÃvyÃdhimaraïasokaparidevadukkhadomanassÆpÃyÃsehi parimucciæsu. Katamaæ taæ amataæ?Yadidaæ kÃyagatÃsati. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena 'amataæ te bhikkhave paribhu¤janti ye kÃyagatÃsatiæ paribhu¤jantÅ'ti. Idaæ vuccati mahÃrÃja bhagavato amatÃpaïanti. " "ByÃdhitaæ janataæ disvà amatÃpaïaæ pasÃrayi Kammena taæ kiïitvÃna amataæ Ãdetha bhikkhavo"ti. 10. "Bhante nÃgasena, katamaæ buddhassa bhagavato ratanÃpaïanti?" "RatanÃni kho mahÃrÃja bhagavatà akkhÃtÃni, yehi ratanehi bhusità bhagavato puttà sadevakaæ lokaæ virocenti obhÃsenti pabhÃsenti, jalanti pajjalanti, uddhaæ adho tiriyaæ Ãlokaæ dassenti katamÃni tÃni ratanÃni? SÅlaratanaæ samÃdhiratanaæ pa¤¤Ãratanaæ vimuttiratanaæ vimutti¤Ãïadassanaratanaæ paÂisambhidÃratanaæ bojjhaÇgaratanaæ. Katamaæ mahÃrÃja bhagavato sÅlaratanaæ? PÃtimokkhasaævarasÅlaæ indriyasaævarasÅlaæ ÃjÅvapÃrisuddhisÅlaæ paccayasannissitasÅlaæ cullasÅlaæ majjhimasÅlaæ mahÃsÅlaæ maggasÅlaæ phalasÅlaæ. SÅlaratanena kho mahÃrÃja vibhusitassa puggalassa sadevako loko samÃrako sabrahamako sassamaïabrÃhmaïÅ pajà pihayati pattheti sÅlaratanapiladdho-163. Kho mahÃrÃja bhikkhu disampi anudisampi uddhampi adho'pi tiriyampi virocati atirocati, heÂÂhato avÅciæ uparito bhavaggaæ upÃdÃya etthantare sabbaratanÃni atikkamitvà atisayitvà 163. Pilandho (ma. , SÅ. Mu. ) [SL Page 292] [\x 292/] Ajjhottharitvà tiÂÂhati. EvarÆpÃni kho mahÃrÃja sÅlaratanÃni bhagavato ratanÃpaïe pasÃritÃni. Idaæ vuccati mahÃrÃja bhagavato sÅlaratananti. [PTS Page 337] [\q 337/] " "EvarÆpÃni sÅlÃni santi buddhassa Ãpaïe, " Kammena taæ kiïitvÃna ratanaæ vo pilandhathÃ"ti. 11. Katamaæ mahÃrÃja bhagavato samÃdhiratanaæ? SavitakkasavicÃro samÃdhi, avitakkavicÃramatto samÃdhi, avitakkaavicÃro samÃdhi, su¤¤ato samÃdhi, animitto samÃdhi, appaïihito samÃdhi. SamÃdhiratanaæ kho mahÃrÃja piladdhassa-164. Bhikkhuno ye te kÃmavitakkà byÃpÃdavitakkà vihiæsavitakkà mÃnauddhaccadiÂÂhivicikicchÃkilesavatthÆni vividhÃni ca kuvitakkÃni te sabbe samÃdhiæ Ãsajja vikiranti vidhamanti viddhaæsanti na saïÂhahanti na upalippanti. Yathà mahÃrÃja vÃri pokkharapatte vikirati vidhamati viddhaæsati na saïÂhÃti na upalippati, - taæ kissa hetu? Parisuddhattà padumassa- evameva kho mahÃrÃja samÃdhiratanaæ piladdhassa bhikkhuno ye te kÃmavitakkavyÃpÃdavitakkavihiæsavitakkamÃnuddhaccadiÂÂhivicikicchà kilesavatthÆni vividhÃni ca kuvitakkÃni te sabbe samÃdhiæ Ãsajja vikiranti vidhamanti viddhaæsanti na saïÂhahanti na upalippanti. Taæ kissa hetu? Parisuddhattà samÃdhissa. Idaæ vuccati mahÃrÃja bhagavato samÃdhiratanaæ. EvarÆpÃni kho mahÃrÃja samÃdhiratanÃni bhagavato ratanÃpaïe pasÃritÃnÅ"ti. "SamÃdhiratanamÃlassa kuvitakkà na jÃyare, Na ca vikkhipate cittaæ etaæ tumhe pilandhathÃ"ti. 12. Katamaæ mahÃrÃja bhagavato pa¤¤Ãratanaæ? YÃya mahÃrÃja pa¤¤Ãya ariyasÃvako idaæ kusalanti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, idaæ akusalanti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, idaæ sÃvajjaæ idaæ anavajjaæ idaæ sevitabbaæ idaæ na sevitabbaæ idaæ hÅnaæ idaæ païÅtaæ idaæ kaïhaæ idaæ [PTS Page 338] [\q 338/] sukkaæ idaæ kaïhasukkasappaÂibhÃganti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, idaæ dukkhanti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, ayaæ dukkhasamudayo'ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, ayaæ dukkhanirodhoti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadÃ'ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti. Idaæ vuccati mahÃrÃja bhagavato pa¤¤Ãratananti. " "Pa¤¤ÃratanamÃlassa na ciraæ vattate bhavo, Khippaæ phasseti amataæ na ca so rocate bhave"ti. ------ 164. Pilandhassa (sÅ. Mu, ma. ) [SL Page 293] [\x 293/] 13. Katamaæ mahÃrÃja bhagavato vimuttiratanaæ? Vimuttiratananti kho mahÃrÃja arahattaæ vuccati, arahattaæ patto kho mahÃrÃja bhikkhu vimuttiratanaæ piladdho'ti vuccati. Yathà mahÃrÃja puriso muttÃkalÃpamaïikanakapavÃÊÃbharaïapatimaï¬ito akalÆ-165. TagaratÃlÅsakalohitacandanÃnulittagatto nÃgapunnÃgasalaÊacampakayuthikÃtimuttakapÃÂalÆppalavassikamallikÃvicitto sesajaneatikkamitvà virocati atirocati obhÃsati pabhÃsati sampabhÃsati jalati pajjalati abhibhavati ajjhottharati mÃlÃgandharatanÃbharaïehi, evameva kho mahÃrÃja arahattaæ patto khÅïÃsavo vimuttiratanapiladdho upÃdÃyupÃdÃya vimuttÃnaæ bhikkhÆnaæ atikkamitvà samatikkamitvà virocati atirocati obhÃsati sampabhÃsati jalati pajjalati abhibhavati ajjhottharati vimuttiyÃ? Taæ kissa hetu? Aggaæ mahÃrÃja etaæ pilandhanaæ sabbapilandhanÃnaæ yadidaæ vimuttipilandhanaæ. Idaæ vuccati mahÃrÃja bhagavato vimuttiratananti. " "MaïimÃlÃdharaæ geha jano sÃmiæ udikkhati VimuttiratanamÃlantu udikkhanti sadevakÃ"ti. 14. Katamaæ mahÃrÃja bhagavato vimutti¤Ãïadassanaratanaæ? Paccavekkhana¤Ãïaæ mahÃrÃja bhagavato vimutti¤Ãïadassanaratananti [PTS Page 339] [\q 339/] vuccati yena ¤Ãïena ariyasÃvako maggaphalanibbÃnÃni pahÅnakilesÃvasiÂÂhakilese ca paccavekkhati. "Yena ¤Ãïena bujjhanti ariyà katakiccataæ, Taæ ¤Ãïaratanaæ laddhuæ vÃyametha jinorasÃ"ti. 15. Katamaæ mahÃrÃja bhagavato paÂisambhidÃratanaæ? Catasso kho mahÃrÃja paÂisambhidÃyo atthapaÂisambhidà dhammapaÂisambhidà niruttipaÂisambhidà paÂibhÃnapaÂisambhidÃ'ti. Imehi kho mahÃrÃja catÆhi paÂisambhidÃratanehi samalaÇkato bhikkhu yaæ yaæ parisaæ upasaÇkamati, yadi khattiyaparisaæ yadi brÃhmaïaparisaæ yadi gahapatiparisaæ yadi samaïaparisaæ, visÃrado upasaÇkamati amaÇkubhuto abhÅruacchambhi anutrÃsÅ vigatalomahaæso parisaæ upasaækamati. Yathà mahÃrÃja yodho saÇgÃmasÆro sannaddhapa¤cÃvudho asambhÅto saÇgÃmaæ otarati 'sace amittà dÆre bhavissanti usanà pÃtayissÃmi, tato orato bhavissanti sattiyà paharissÃmi, tato orato bhavissanti kaïayena paharissÃmi, upagataæ santaæ maï¬alaggena dvidhà chindissÃmi, kÃyÆpagataæ churikÃya vijjhissÃmÅ'ti. Evameva kho mahÃrÃja catupaÂisambhidÃratanamaï¬ito bhikkhu asambhÅto parisaæ upasaÇkamati 'yo koci maæ atthapaÂisambhide ----- 165. AgalÆ (ma) [SL Page 294] [\x 294/] Pa¤haæ pucchissati, tassa atthena atthaæ kathayissÃmi, kÃraïena kÃraïaæ kathayissÃmi, hetunà hetuæ kathayissÃmi, nayena nayaæ kathayissÃmi, nissaæsayaæ karissÃmi, vimatiæ vivecessÃmi, tosayissÃmi pa¤haveyyÃkaraïena yo koci maæ dhammapaÂisambhide pa¤haæpucchissati, tassa dhammena dhammaæ kathayissÃmi. Amatena amataæ kathayissÃmi, asaÇkhatena asaÇkhataæ kathayissÃmi, nibbÃnena nibbÃnaæ kathayissÃmi, su¤¤atÃya su¤¤ataæ [PTS Page 340] [\q 340/] kathayissÃmi, animittena animittaæ kathayissÃmi, appanihitena appanihitaæ kathayissÃmi, anejena anejaækathayissÃmi, nissaæsayaæ karissÃmi, vimatiæ vivecessÃmi, tosayissÃmi pa¤haveyyÃkaraïena. Yo koci maæ niruttipaÂisambhide pa¤haæ pucchissati, tassa niruttiyà niruttiæ kathayissÃmi, padena padaæ kathayissÃmi, anupadena anupadaæ kathayissÃmi, akkharena akkharaæ kathayissÃmi, sandhiyà sandhiæ kathayissÃmi, bya¤janena bya¤janaæ kathayissÃmi, anubya¤janena anubya¤janaæ kathayissÃmi, vaïïena vaïïaæ kathayissÃmi, sarena saraæ kathayissÃmi, pa¤¤attiyà pa¤¤attiæ kathayissÃmi, vohÃrena vohÃraæ kathayissÃmi, nissaæsayaæ karissÃmi, vimatiæ vivecessÃmi, tosayissÃmi pa¤haveyyÃkaraïena yo koci maæ paÂibhÃnapaÂisambhide pa¤haæ pucchissati, tassa paÂibhÃnena paÂibhÃnaæ kathayissÃmi, opammena opammaæ kathayissÃmi, lakkhaïena lakkhaïaæ kathayissÃmi, rasena rasaæ kathayissÃmi, nissaæsayaæ karissÃmi, vimatiæ vivecessÃmi, tosayissÃmi pa¤haveyyÃkaraïenÃ'ti. Idaæ vuccati mahÃrÃja bhagavato paÂisambhidÃratananti. "PaÂisambhidà kiïitvÃna ¤Ãïena phassayeyya yo, AsamabhÅto anubbiggo atirocati sadevake"ti. 16. Katamaæ mahÃrÃja bhagavato bojjhaÇgaratanaæ? Sattime mahÃrÃja bojjhaÇgà satisambojjhaÇgo dhammavicayasambojjhaÇgo viriyasambojjhaÇgo pÅtisambojjhaÇgo passaddhisambojjhaÇgo samÃdhisambojjhaÇgo upekhÃsambojjhaÇgo'ti. Imehi kho mahÃrÃja sattahi sambojjhaÇgaratanehi patimaï¬ito bhikkhu sabbaæ tamaæ abhibhuyya sadevakaæ lokaæ obhÃseti pabhÃseti Ãlokaæ janeti. Idaæ vuccati mahÃrÃja bhagavato bojjhaÇgaratananti. [PTS Page 341] [\q 341/] "BojjhagaratanamÃlassa uÂÂhahanti-166. SadevakÃ. Kammena taæ kiïitvÃna ratanaæ vo pilandhathÃ"ti. 17. "Bhante nÃgasena katamaæ buddhassa bhagavato sabbÃpaïanti?" [SL Page 295] [\x 295/] "SabbÃpaïaæ kho mahÃrÃja bhagavato navaÇgaæ buddhavacanaæ, sÃrÅrikÃni pÃribhogikÃni cetiyÃni, saÇgharatana¤ca. SabbÃpaïe mahÃrÃja bhagavà jÃtisampatti pasÃritÃ, bhogasampatti pasÃritÃ, Ãyusampatti pasÃritÃ, Ãrogyasampatti pasÃritÃ, vaïïasampatti pasÃritÃ, pa¤¤Ãsampatti pasÃritÃ, mÃnusikasampatti pasÃritÃ, dibbasampatti pasÃritÃ, nibbÃnasampatti pasÃritÃ, tattha ye taæ taæ sampattiæ icchanti, te kammamÆlaæ datvà patthitapatthitaæ sampattiæ kiïanti. Keci sÅlasamÃdÃnena kiïanti, keci uposathakammena kiïanti, appamattakenapi kammamÆlena upÃdÃyupÃdÃya sampattiyo paÂilabhanti. Yathà mahÃrÃja Ãpaïikassa Ãpaïe tilamuggamÃse parittakenapi taï¬ulamuggamÃsena appakenapi mÆlena upÃdÃyupÃdÃya gaïhanti, evameva kho mahÃrÃja bhagavato sabbÃpaïe appamattakenapi kammamÆlena upÃdÃyÆpÃdÃya sampattiyo paÂilabhanti idaæ vuccati mahÃrÃja bhagavato sabbÃpaïanti. "ùyu arogatà vaïïaæ saggaæ uccÃkulÅnatÃ, AsaÇkhata¤ca amataæ atthi sabbÃpaïe jine. Appena bahukenÃpi kammamÆlena gayhati, Kiïitvà saddhÃmÆlena samiddhà hotha bhikkhavo"ti. 18. Bhagavato kho mahÃrÃja dhammanagare evarÆpà janÃpaÂivasanti suttantikà venayikÃÃbhidhammikà dhammakathikà jÃtakabhÃïakà dÅghabhÃïakà majjhimabhÃïakà [PTS Page 342] [\q 342/] saæyuttabhÃïakÃaÇguttarabhÃïakà buddakabhÃïakà sÅlasampannà samÃdhisampannà pa¤¤Ãsampannà bojjhaÇgabhÃvanÃratà vipassakà sadatthamanuyuttà Ãra¤¤ikà rukkhamÆlikà abbhokÃsikà palÃlapu¤jakà sosÃnikà nesajjikà paÂipannakà phalaÂÂhà sekhà phalasamaÇgino sotÃpannà sakadÃgÃmino anÃgÃmino arahanto tevijjà chaÊabhi¤¤Ã iddhimanto pa¤¤Ãya pÃramiæ gatà satipaÂÂhÃnasammappadhÃnaiddhipÃdaindriyabalabojjhaÇgamaggavarajhÃnavi- mokkharÆpÃrÆpasantasukhasa mÃpattikusalÃ, tehi arahantehi Ãkulaæ samÃkulaæ Ãkiïïaæ samÃkiïïaæ naÊavanasaravanamivadhammanagaraæ ahosi. BhavatÅha- "VÅtarÃgà vÅtadosà vÅtamohà anÃsavÃ, VÅtataïhà anÃdÃnà dhammanagare vasanti te. ùra¤¤akà dhÆtadharà jhÃyino lÆkhacÅvarÃ, VivekÃbhiratà dhÅrà dhammanagare vasanti te. Nesajjikà santhatikà atho'pi ÂhÃnacaÇkamÃ, PaæsukÆladharà sabbe dhammanagare vasanti te. [SL Page 296] [\x 296/] TicÅvaradharà santà cammakhaï¬acatutthikà Ratà ekÃsane vi¤¤Æ dhammanagare vasanti te. Appicchà nipakà dhÅrà appÃhÃrà alolÆpà LÃbhÃlÃbhena santuÂÂhà dhammanagare vasanti te. JhÃyÅ jhÃnaratà dhÅrà santacittà samÃhità ùki¤ca¤¤aæ patthayÃnà dhammanagare vasanti te. PaÂipannà phaladdhà ca sekhà phalasamaÇgino ùsiæsakà uttamatthaæ dhammanagare vasanti te. SotÃpannà ca vimalà sakadÃgÃmino ca ye AnÃgÃmÅ ca arahanto dhammanagare vasanti te. SatipaÂÂhÃnakusalà bojjhaÇgabhÃvanÃratà Vipassakà dhammadharà dhammanagare vasanti te. [PTS Page 343] [\q 343/] IddhipÃdesu kusalà samÃdhibhÃvanà ratà SammappadhÃnamanuyuttà dhammanagare vasanti te. Abhi¤¤ÃpÃramippattà pettike gocare ratà Antalikkhamhi caraïà dhammanagare vasanti te. OkkhittacakkhÆ mitabhÃïÅ guttadvÃrà susaævutà Sudantà uttame dhamme dhammanagare vasanti te. Tevijjaja chaÊabhi¤¤Ã ca iddhiyà pÃramiægatà Pa¤¤Ãya pÃramippattà dhammanagare vasanti te" ti. 19. Ye kho mahÃrÃja bhikkhÆ aparimita¤Ãïavaradharà asaÇgà atuliyaguïà atulayasà atulabalà atulatejà dhammacakkÃnuppavattakà pa¤¤ÃpÃramiæ gatÃ, evarÆpà kho mahÃrÃja bhikkhÆ bhagavato dhammanagare 'dhammasenÃpatino'ti vuccanti. Ye pana te mahÃrÃja bhikkhÆ iddhimanto adhigatapaÂisambhidà pattavesÃrajjà gaganavarà durÃsadà duppasahà anÃlambavarà sasÃgaramahÅdharapaÂhavikampakÃcandasuriyaparimajjakÃvikubbaïÃdhiÂÂhÃnÃbhinÅhÃ- rakusalà iddhiyà pÃramiæ gatÃ, evarÆpà kho mahÃrÃja bhikkhÆ bhagavato dhammanagare'purohitÃ'ti vuccanti. Ye pana te mahÃrÃja bhikkhÆ dhutaÇgamanugatà appicchà santuÂÂhà vi¤¤attimanesanajigucchakà piï¬Ãya sapadÃnacÃrino bhamarÃ'va gandhamanughÃyitvà pavisanti vicittakÃnanaæ kÃye ca jÅvite ca [SL Page 297] [\x 297/] Nirapekkhà arahattamanuppattà dhutaÇgaguïe agganikkhittÃ. EvarÆpà kho mahÃrÃja bhikkhu bhagavato dhammanagare 'akkhadassÃ'ti vuccanti. Ye pana te mahÃrÃja bhikkhÆ parisuddhà vimalà nikkilesà cutupapÃtakusalà dibbacakkhumhi pÃramiæ gatÃ, evarÆpà kho mahÃrÃja bhikkhu bhagavato dhammanagare 'nagarajotakÃ'ti vuccanti. Ye pana te mahÃrÃja bhikkhu [PTS Page 344] [\q 344/] bahussutà ÃgatÃgamà dhammadharà vinayadharà mÃtikÃdharà sithiladhanitadÅgharassagarukalahukakkharaparicchedakusalà navaÇgasÃsanadharÃ, evarÆpà kho mahÃrÃja bhikkhu bhagavato dhammanagare 'dhammarakkhÃ'ti vuccanti. Ye pana te mahÃrÃja bhikkhu vinaya¤¤Æ vinayakovidà nidÃnapaÂhanakusalà Ãpatti - anÃpatti- garuka - satekiccha - atekiccha -vuÂÂhÃna - desanà - niggaha - paÂikamma osÃraïa - nissÃraïa - paÂisÃraïa - kusalà vinaye pÃramiæ gatÃ, evarÆpà kho mahÃrÃja bhikkhÆ bhagavato dhammanagare 'rÆpadakkhÃ'ti-213. Vuccanti. Ye pana te mahÃrÃja bhikkhu vimuttivarakusumamÃlÃbaddhà varapavaramahagghaseÂÂhabhÃvamanuppattà bahujanakantamahipatthitÃ, evarÆpà kho mahÃrÃja bhikkhu bhagavato dhammanagare 'pupphÃpaïikÃ'ti vuccanti. Ye pana te mahÃrÃja bhikkhu catusaccÃbhisamayapaÂividdhà diÂÂhasaccà vi¤¤ÃtasÃsanà catusu sÃma¤¤aphalesu tiïïavicikicchà paÂiladdhaphalasukhà a¤¤esampi paÂipannÃnaæ te phale saævibhajanti, evarÆpà kho mahÃrÃja bhikkhu bhagavato dhammanagare 'phalÃpaïikÃ'ti vuccanti. Ye pana te mahÃrÃja bhikkhÆ sÅlavarasugandhamanulittà anekavidhabahuguïadharà kilesamaladuggandhavidhamakÃ, evarÆpà kho mahÃrÃja bhikkhÆ bhagavato dhammanagare 'gandhÃpaïikÃ'ti vuccanti. Ye pana te mahÃrÃja bhikkhu dhammakÃmà piyasamudÃhÃrà abhidhamme abhivinaye uÊÃrapÃmojjà ara¤¤agatÃpi rukkhamÆlagatÃpi su¤¤ÃgÃragatÃpi dhammavararasaæ pivanti, kÃyena vÃcÃya manasà dhammavararasamogÃÊhà adhimattapaÂibhÃnà dhammesu dhammesanapaÂipannà ito và tato và yattha yattha appicchakathà santuÂhikathà pavivekakathà asaæsaggakathà viriyÃrambhakathà sÅlakathà samÃdhikathà pa¤¤Ãkathà vimuttikathà vimutti¤Ãïadassanakathà [PTS Page 345] [\q 345/] vattate, tattha tattha gantvà taæ taæ kathÃrasaæ pivanti, evarÆpà kho mahÃrÃja bhikkhÆ bhagavato dhammanagare 'soï¬Ã pipÃsÃ'ti vuccanti. ------- 213. RÆparakkhà (ma). [SL Page 298] [\x 298/] Ye pana te mahÃrÃja bhikkhu pubbarattÃpararattaæ jÃgariyÃnuyogamanuyuttà nisajjaÂÂhÃnacaÇkamehi rattindivaæ vÅtinÃmenti bhÃvanÃnuyogamanuyuttà kilesapaÂibÃhanÃya sadatthapasutÃ, evarÆpà kho mahÃrÃja bhikkhÆ bhagavato dhammanagare 'nagaraguttikÃ'ti vuccanti. Ye pana te mahÃrÃja bhikkhÆ navaÇgaæ buddhavacanaæ atthato ca bya¤janato ca nayato ca kÃraïato ca hetuto ca udÃharaïato ca vÃcenti anuvÃcenti bhÃsanti anubhÃsanti, evarÆpà kho mahÃrÃja bhikkhÆ bhagavato dhammanagare 'dhammapaïikÃ'ti vuccanti. Ye pana te mahÃrÃja bhikkhu dhammaratanabhogena Ãgamapariyattisutabhogena bhogino dhanino niddiÂÂhasarabya¤janalakkhaïapaÂivedhà vi¤¤Æ pharaïÃ, evarÆpà kho mahÃrÃja bhikkhÆ bhagavato dhammanagare dhammaseÂhino'ti vuccanti. Ye pana te mahÃrÃja bhikkhÆ uÊÃradesanÃpaÂivedhà parivaïïÃrammaïavibhattiniddesà sikkhÃguïapÃramippattÃ, evarÆpà kho mahÃrÃja bhikkhÆ bhagavato dhammanagare vissutadhammikÃ'ti vuccanti. Evaæ suvibhattaæ kho mahÃrÃja bhagavato dhammanagaraæ, evaæ sumÃpitaæ, evaæ suvihitaæ, evaæ suparipuritaæ, evaæ suvavatthÃpitaæ, evaæ surakkhitaæ, evaæ sugopitaæ, evaæ duppasayhaæ paccatthikehi paccÃmittehi. Iminà mahÃrÃja kÃraïena iminà hetunà iminà nayena iminà anumÃnena ¤Ãtabbaæ atthi 'so bhagavÃ'ti. "YathÃpi nagaraæ disvà suvibhattaæ manoramaæ, AnumÃnena jÃnanti va¬¬hakissa mahattanaæ. Tatheva lokanÃthassa disvà dhammapuraæ varaæ, AnumÃnena jÃnanti atthi so bhagavà iti. [PTS Page 346] [\q 346/] AnumÃnena jÃnanti ummÅ disvÃna sÃgare, YathÃyaæ dissate ummÅ mahanto so bhavissati. Tathà buddhaæ sokanudaæ sabbatthamaparÃjitaæ, Taïhakkhayamanuppattaæ bhavasaæsÃramocanaæ. AnumÃnena ¤Ãtabbaæ ummÅ disvà sadevake, Yathà dhammÆmmivipphÃro aggo buddho bhavissati. AnumÃnena jÃnanti disvà accuggataæ giriæ Yathà accuggato eso himavà so bhavissati. [SL Page 299] [\x 299/] Tathà disvà dhammagiriæ sÅtÅbhÆtaæ nirupadhiæ Accuggataæ bhagavato acalaæ suppatiÂÂhitaæ. AnumÃnena ¤Ãtabbaæ disvÃna dhammapabbataæ Tathà hi so mahÃvÅro aggo buddho bhavissati. YathÃ'pi gajarÃjassa padaæ disvÃna mÃnusà AnumÃnena jÃnanti mahà eso gajo iti. Tatheva buddhanÃgassa padaæ disvà vibhÃvino AnumÃnena jÃnanti uÊÃro so bhavissati. AnumÃnena jÃnÃnti bhÅte disvÃna kummige MigarÃjassa saddena bhÅtà me kummigà iti. Tatheva titthiye disvà vitthate bhÅtamÃnase AnumÃnena ¤Ãtabbaæ dhammarÃjena gajjitaæ. Nibbutaæ paÂhaviæ disvà haritapattaæ mahodikaæ. AnumÃnena jÃnanti mahÃmeghena nibbutaæ Tathevimaæ janaæ disvà Ãmoditapamoditaæ AnumÃnena ¤Ãtabbaæ dhammameghena tappitaæ. Laggaæ disvà bhusaæ paÇkaæ kalaladdagataæ mahiæ. AnumÃnena jÃnanti vÃrikkhandho mahà gato. Tathevimaæ janaæ disvà rajapaÇkasamohitaæ Vahitaæ dhammanadiyà vissaÂÂhaæ dhammasÃgare DhammÃmatagataæ disvà sadevakamimaæ mahiæ AnumÃnena ¤Ãtabbaæ dhammakkhandho mahà gato. [PTS Page 347] [\q 347/] AnumÃnena jÃnanti ghÃyitvà gandhamuttamaæ YathÃyaæ vÃyati gandho bhessanti pupphità dumà TathevÃyaæ sÅlagandho pavÃyati sadevake AnumÃnena ¤Ãtabbaæ atthi buddho anuttaro"ti. 20. EvarÆpena kho mahÃrÃja kÃraïasatena kÃraïasahassena hetusatena hetusahassena nayasatena nayasahassena opammasatena opammasahassena sakkà buddhabalaæ upadassayituæ. Yathà mahÃrÃja dakkho mÃlÃkÃro nÃnÃpuppharÃsimhà ÃcariyÃnusatthiyà [SL Page 300] [\x 300/] PaccattapurisakÃrena vicittaæ mÃlÃguïarÃsiæ kareyya, evameva kho mahÃrÃja so bhagavà vicittapuppharÃsi viya anantaguïo appameyyaguïo. Ahametarahi jinasÃsane mÃlÃkÃro viya pupphaganthako pubbakÃnaæ ÃcariyÃnaæ maggenapi mayhaæ buddhibalenapi asaÇkheyyenapi kÃraïena anumÃnena buddhabalaæ dÅpayissÃmi. Tvampanettha chandaæ janehi savaïÃyÃ"ti. 21. "Dukkaraæ bhante nÃgasena a¤¤esaæ evarÆpena kÃraïena anumÃnena buddhabalaæ upadassayituæ. Nibbuto'smi bhante nÃgasena tumhÃkaæ paramavicittena pa¤haveyyÃkaraïenÃ"ti. AnumÃnapa¤ho [PTS Page 348] [\q 348/] paÂhamo. 2. DhutaÇgapa¤ho. "PassathÃra¤¤ake bhikkhÆ ajjhogÃÊhe dhÆte guïe PÆna passati gihÅ rÃjà anÃgÃmiphale Âhite. Ubho'pi te viloketvà uppajjÅ saæsayo mahà Bujjheyya ce gihÅ dhamme dhutaÇgaæ nipphalaæ siyÃ. ParavÃdivÃdamathanaæ nipuïaæ piÂakattaye, Handa pucche kathiseÂÂhaæ so me kaÇkhaæ vinessatÅ" ti. 1. Atha kho milindo rÃjà yenÃyasmà nÃgaseno tenupasaÇkami. UpasaÇkamitvà Ãyasmantaæ nÃgasenaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho milindo rÃjà Ãyasmantaæ nÃgasenaæ etadavoca 'bhante nÃgasena atthi koci gihÅ agÃriko kÃmabhogÅ puttadÃrasambÃdhasayanaæ ajjhÃvasanto kÃsikacandanaæ paccanubhonto mÃlÃgandhavilepanaæ dhÃrayanto jÃtarÆparajataæ sÃdiyanto maïimuttÃka¤canavicittamolibaddho, yena santaæ paramatthaæ nibbÃnaæ sacchikatanti?" "Na mahÃrÃja eka¤¤eva sataæ na dve satÃni na tÅïi catupa¤ca satÃni na sahassaæ na koÂisataæ na koÂisahassaæ na koÂisatasahassaæ tiÂÂhatu mahÃrÃja dasannaæ vÅsatiyà satassasahassassa abhisamayo, katamena te pariyÃyena anuyogaæ dammÅti. " "Tvamevataæ brÆhi"ti. [SL Page 301] [\x 301/] "Tena hi te mahÃrÃja kathayissÃmi satena và sahassena và satasahassena và koÂiyà và koÂisatena và koÂisahassena và koÂisatasahassena vÃ. Yà kÃci navaÇge buddhavacane sallekhitÃcÃrapaÂipattidhutaguïavaraÇganissità [PTS Page 349] [\q 349/] kathÃ, tà sabbà idha samosarissanti. Yathà mahÃrÃja ninnunnatasamavisamathalÃthaladesabhÃge abhivaÂÂhaæ udakaæ sabbantaæ tato vinigalitvà mahodadhiæ sÃgaraæ samosarati, evameva kho mahÃrÃja sampÃdake sati yà kÃci navaÇge buddhavacane sallekhitÃcÃrapaÂipattidhutaguïavaraÇganissità kathÃ, tà sabbà idha samosarissanti. Mayhampettha mahÃrÃja paribyattatÃya buddhiyà kÃraïaparidÅpanaæ samosarissati teneso attho sivibhatto vicitto paripuïïo samÃnÅto bhavissati. Yathà mahÃrÃja kusalo lekhÃcariyo anusiÂÂho lekhaæ osÃrento attano byattatÃya buddhiyà kÃraïaparidÅpanena lekhaæ paripÆreti, evaæ sà lekhà samattà paripuïïà anÆnikà bhavissati, evameva mayhampettha paribyattatÃya buddhiyà kÃraïaparidÅpanaæ samosarissati, tena so attho suvibhatto vicitto paripuïïo parisuddho samÃnÅto bhavissati. 2. Nagare mahÃrÃja sÃvatthiyà pa¤cakoÂimattà ariyasÃvakà bhagavato upÃsakaupÃsikÃyo sattapa¤¤ÃsasahassÃnÅ tÅïisatasahassÃni anÃgÃmiphale patiÂÂhitÃ, te sabbe'pi gihÅyeva na pabbajitÃ. Puna tattheva gaï¬ambamÆle yamakapÃÂihÃriye vÅsatipÃïakoÂiyo abhisamiæsu. Puna mahÃrÃhulovÃde, mahÃmaÇgalasuttante, samacittapariyÃye, parÃbhavasuttante, purÃbhedasuttante, kalahavivÃdasuttante, cÆÊabyuhasuttante, mahÃbyuhasuttante, tuvaÂakasuttante, sÃriputtasuttante gaïanapathamatÅtÃnaæ devatÃnaæ dhammÃbhisamayo ahosi. Nagare rÃjagahe pa¤¤ÃsasahassÃni tÅïisatasahassÃni ariyasÃvakà bhagavato upÃsakaupÃsikÃyo. Puna tattheva dhanapÃlahatthinÃgadamane navutipÃïakoÂiyo, pÃrÃyaïasamÃgame pÃsÃïake cetiye cuddasapÃïakoÂiyo, puna indasÃlaguhÃyaæ asÅtidevatÃkoÂiyo, puna bÃrÃïasiyaæ [PTS Page 350] [\q 350/] isipatane migadÃye paÂhame dhammadesane aÂÂhÃrasabrahmakoÂiyo aparimÃïà ca devatÃyo, puna tÃvatiæsabhavane paï¬ukambalasilÃyaæ abhidhammadesanÃya asÅtidevatÃkoÂiyo, devorohaïe saÇkassanagaradvÃre lokavivaraïapÃÂihÃriye pasannÃnaæ naramarÆnaæ tiæsakoÂiyo abhisamiæsu. [SL Page 302] [\x 302/] Puna sakkesu kapilavatthusmiæ nigrodhÃrÃme buddhavaæsadesanÃya mahÃsamayasuttantadesanÃya cagaïanapathamatÅtÃnaæ devatÃnaæ dhammÃbhisamayo ahosi. Puna sumanamÃlÃkÃrasamÃgame garahadinnasamÃgame ÃnandaseÂÂhisamÃgame jambukÃjÅvakasamÃgame maï¬ukadevaputtasamÃgame maÂÂakuï¬alÅdevaputtasamÃgame sulasÃnagarasobhinÅsamÃgame sirimÃnagarasobhinÅsamÃgame pesakÃradhitusÃmagame cÆlasubhaddÃsamÃgame sÃketabrÃhmaïassa ÃlÃhanadassanasamÃgame sunÃparantakasamÃgame sakkapa¤hasamÃgame tiroku¬¬asamÃgame ratanasuttasamÃgame paccekaæ caturÃsÅtiyà pÃïasahassÃnaæ dhammÃbhisamayo ahosi. YÃvatà mahÃrÃja bhagavà loke aÂÂhÃsi tÃva tÅsu maï¬alesu soÊasasu mahÃjanapadesu yattha yattha bhagavà vihÃsi, tattha tattha yebhuyyena dve tayo catupa¤casataæ sahassaæ satasahassaæ devà ca manussà ca santaæ paramatthaæ nibbÃnaæ sacchikariæsu. Ye te mahÃrÃja devà gihÅyeva te. Na te pabbajitÃ. EtÃni ceva mahÃrÃja a¤¤Ãni ca anekÃni devatÃkoÂisatasahassÃni gihÅ agÃrikà kÃmabhogino santaæ paramatthaæ nibbÃnaæ sacchikariæsÆ"ti. 4. "Yadi bhante nÃgasena gihÅ agÃrikà kÃmabhogino santaæ paramatthaæ nibbÃnaæ sacchikaronti, atha imÃni dhutaÇgÃni kamatthaæ sÃdhenti? Tena kÃraïena dhÆtaÇgÃni [PTS Page 351] [\q 351/] akiccakarÃni honti. Yadi bhante nÃgasena vinà mantosadhehi byÃdhayo vÆpasammanti, kiæ vamanavirecanÃdinà sarÅradubbalakaraïena yadi muÂÂhihi paÂisattuniggaho bhavati, kiæ asisattisaradhanukodaï¬alaguÊamuggarehi. Yadi gaïÂhikuÂilasusirakaïÂalatÃsÃkhà Ãlambitvà rukkhamabhirÆhanaæ bhavati, kiæ dÅghadaÊhanisseïipariyesanena? Yadi thaï¬ilaseyyÃya dhÃtusamatà bhavati, kiæ sukhasamphassassa mahatimahÃsirisayanassa pariyesanena? Yadi ekako sÃsaÇkasabhayavisamakantÃrataraïasamattho bhavati, kiæ sannaddhasajjamahatimahÃsatthapariyesanena? Yadi nadÅsaraæ bÃhunà tarituæ samattho bhavati, kiæ dhÆvasetu - nÃvà - pariyesanena. Yadi sakasantekena ghÃsacchÃdanaæ kÃtuæ pahoti, kiæ parÆpasevanà piyasamullÃpapacchÃpÆredhÃvanena? Yadi akhÃtataÊÃke udakaæ labbhati, kiæ udapÃnataÊÃkapokkharaïÅkhaïanena? Evameva kho bhante nÃgasena yadi gihÅ agÃrikà kÃmabhogino santaæ paramatthaæ nibbÃnaæ sacchikaronti, kiæ dhutaguïavarasamÃdiyanenÃ?" Ti. 5. "AÂÂhavÅsati kho panime mahÃrÃja dhutaÇgaguïà yathÃbhuccaguïà yehi guïehi dhutaÇgÃni sabbabuddhÃnaæ pihayitÃni patthitÃni katame aÂÂhavÅsati? Idha mahÃrÃja dhutaÇgaæ suddhÃjÅvaæ sukhaphalaæ [SL Page 303] [\x 303/] Anavajjaæ na paradukkhÃpanaæ abhayaæ asampÅÊanaæ ekantava¬¬hikaæ aparihÃïiyaæ amÃyaæ Ãrakkhà patthitadadaæ sabbasattadamanaæ saævarahitaæ patirÆpaæ anissitaæ vippamuttaæ rÃgakkhayaæ dosakkhayaæ mohakkhayaæ mÃnappahÃnaæ kuvitakkacchedanaæ kaÇkhÃvitaraïaæ kosajjaviddhasanaæaratippahÃnaæ khamanaæ atulaæ appamÃïaæ sabbadukkhakkhayagamanaæ. Ime khomahÃrÃja aÂÂhavÅsati dhutaÇgaguïà yathÃbhuccaguïà yehi [PTS Page 352] [\q 352/] guïehi dhutaÇgÃni sabbabuddhÃnaæ pihayitÃni patthitÃni. Ye kho te mahÃrÃja dhutaguïe sammà upasevanti te aÂÂhÃrasahi guïehi samÆpetà bhavanti. Katamehi aÂÂhÃrasahi? CÃro-214. Tesaæ suvisuddho hoti, paÂipadà supurità hoti, kÃyikaæ vÃcasikaæ surakkhitaæ hoti, manosamÃcÃro suvisuddho hoti, viriyaæ supaggahÅtaæ hoti, bhayaæ vÆpasammati, attÃnudiÂÂhi byapagatà hoti, ÃghÃto uparatohoti, mettà upaÂÂhità hoti, sabbasattÃnaæ garukato hoti, bhojane matta¤¤Æ hoti, jÃgariyaæ anuyutto hoti, aniketo hoti, yatthà phÃsu tattha vihÃrÅ hoti, pÃpajegucchi hoti, vivekÃrÃmo hoti satataæ appamatto hoti. Ye te mahÃrÃja dhutaguïe sammà upasevanti, te imehi aÂÂhÃrasahi guïehi samupetà bhavanti. 6. Dasa ime mahÃrÃja puggalà dhutaguïÃrahÃ. Katame dasa? Saddho hoti hirimà dhitimà akuho atthavasÅ alolo sikkhÃkÃmo daÊhasamÃdÃno anujjhÃnabahulo mettÃvihÃrÅ. Ime kho mahÃrÃja dasapuggalà dhutaguïÃrahÃ. 7. Ye te mahÃrÃja gihÅ agÃrikà kÃmabhogino santaæ paramatthaæ nibbÃnaæ sacchikaronti, sabbe te purimÃsu jÃtÅsu terasasu dhutaguïesu katupÃsanà katabhumikammÃ. Te tattha vÃra¤ca paÂipatti¤ca sodhayitvà ajjetarahi gihÅ'va santà santaæ paramatthaæ nibbÃnaæ sacchikaronti. Yathà mahÃrÃja kusalo issattho antevÃsike paÂhamaæ tÃva upÃsanasÃlÃyaæ cÃpabhedacÃpÃropaïagahaïamuÂÂhipatipÅÊana - aÇgulivinÃmana - pÃdaÂhapana saragahaïa sandahana - Ãka¬¬hana - sandhÃraïa lakkhaniyamana - khipane tiïapurisakachaïaka - tiïapalÃla - mattikÃpu¤ja -phalaka - lakkhavedhe anusikkhÃpetvà ra¤¤o santike upÃsanaæ ÃrÃdhayitvà Ãja¤¤arathagaja - turaga - dhana - da¤¤a hira¤¤a - suvaïïa - dÃsi dÃsa - bhariyà - gÃmacaraæ [PTS Page 353 [\q 353/] -] labhati, evameva kho mahÃrÃja ye te gihÅ agÃrikà kÃmabhogino santaæ paramatthaæ nibbÃnaæ sacchikaronti, te sabbe purimÃsu jÃtÅsu terasasu dhutaguïesu katupÃsanà katabhumikammÃ. Te tattheva ------ 214. ùcÃro (ma) [SL Page 304] [\x 304/] VÃra¤ca paÂipatti¤ca sodhayitvà ajjetarahi gihÅyeva santà santaæ paramatthaæ nibbÃnaæ sacchikaronti. Na mahÃrÃja dhutaguïesu pubbÃsevanaæ vinà ekissà yeva jÃtiyà arahattasacchikiriyà hoti, uttamena pana viriyena uttamÃya paÂipattiyà tathÃrÆpena Ãcariyena kalyÃïamittena arahattasacchikiriyà hoti. 8. Yathà và pana mahÃrÃja bhisakko sallakatto Ãcariyaæ dhanena và vattapaÂipattiyÃvà ÃrÃdhetvà satthagahaïa - chedana - lekhana - vedhana - salalÆddharaïa -vaïadhovana sosana - bhesajjÃnulimpanavamanavirecanÃnuvÃsana - kiriyamanusikkhitvà vijjÃsu katasikkho katupÃsÃno katahattho Ãture upasaÇkamati tikicchÃya, evameva kho mahÃrÃja ye te gihÅ agÃrikà kÃmabhogino santiæ paramatthaæ nibbÃnaæ sacchikaronti, te sabbe purimÃsu jÃtÅsu terasasu dhutaguïesu katupÃsanà katabhumikammà te tattheva cÃra¤ca paÂipatti¤ca sodhayitvà ajjetarahi gihÅyeva santà santaæ paramatthaæ nibbÃnaæ sacchikaronti. Na mahÃrÃja dhutaguïehi avisuddhÃnaæ dhammÃbhisamayo hoti. Yathà mahÃrÃja udakassa asevanena bÅjÃnaæ avirÆhanaæ hoti, evameva kho mahÃrÃja dhutaguïehi avisuddhÃnaæ dhammÃbhisamayo na hoti. Yathà pana mahÃrÃja akatakusalÃnaæ akatakalyÃïÃnaæ sugatigamanaæ na hoti, evameva kho mahÃrÃja dhutaguïehi avisuddhÃnaæ dhammÃbhisamayo na hoti. 9. PaÂhavisamaæ mahÃrÃja dhutaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ patiÂÂhÃÂÂhena. ùposamaæ mahÃrÃja dhutaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ sabbakilesamaladhovanaÂÂhena. Tejosamaæ mahÃrÃja dhutaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ sabbakilesavanajjhÃpanaÂÂhena. [PTS Page 354] [\q 354/] vÃyosamaæ mahÃrÃja dhutaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ sabbakilesamalarajopavÃhanaÂÂhena agadasamaæ mahÃrÃja dhutaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ sabbakilesabyÃdhivÆpasamanaÂÂhena. Amatasamaæ mahÃrÃja dhutaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ sabbakilesavisanÃsanaÂÂhena. Khettasamaæ mahÃrÃja dhutaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ sabbasÃma¤¤aguïasassavirÆhaïaÂÂhena. Manoharasamaæ mahÃrÃja dhutaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ patthiticchitasabbasampattivaradadaÂÂhena. NÃvÃsamaæ mahÃrÃja dhÆtaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ saæsÃramahaïïavapÃragamanaÂÂhena. BhÅruttÃnasamaæ mahÃrÃja dhÆtaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ jarÃmaraïabhÅtÃnaæ assÃsakaraïaÂÂhena. MÃtusamaæ mahÃrÃja dhÆtaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ kilesadukkhapatipÅÊitÃnaæ anuggÃhakaÂÂhena. Pitusamaæ mahÃrÃja dhÆtaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ kusalava¬¬hikÃmÃnaæ sabbasÃma¤¤aguïajanakaÂÂhena. Mittasamaæ mahÃrÃja dhÆtaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ sabbasÃma¤¤aguïa pariyesanaavisaævÃdakaÂÂhena padumasamaæ mahÃrÃja dhÆtaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ sabbakilesamalehi anupalittaÂÂhena. [SL Page 305] [\x 305/] CatujÃtiyavaragandhasamaæ mahÃrÃja dhÆtaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ kilesaduggandha - paÂivinodaneÂÂhena. GirirÃjavarasamaæ mahÃrÃja dhÆtaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ aÂÂhalokadhammavÃtehi akampiyaÂÂhena. ùkÃsasamaæ mahÃrÃja dhÆtaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ sabbatthagahaïÃpagata - uru - visaÂa - vitthata - mahantaÂÂhena. NadÅsamaæ mahÃrÃja dhÆtaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ kilesamalavÃhanaÂÂhena. Sudesikasamaæ mahÃrÃja dhÆtaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ jÃtikantÃra kilesavanagahananittharaïaÂÂhena. MahÃsatthavÃhasamaæ mahÃrÃja dhÆtaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ sabbabhayasu¤¤akhemaabhayavarapavaranibbÃnanagarasampÃpanaÂÂhena. [PTS Page 355] [\q 355/] sumajjitavimalÃdÃsasamaæ mahÃrÃja dhÆtaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ saÇkhÃrÃnaæ sahÃvadassanaÂÂhena. Phalakasamaæ mahÃrÃja dhÆtaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ sabba - kilesa - laguÊa - sara - satti - paÂibÃhanaÂÂhena. Chattasamaæ mahÃrÃja dhÆtaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ kilesavassa - tividhaggi - santÃpa - paÂibÃhanaÂÂhena. Candasamaæ mahÃrÃja dhÆtaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ pihayitapatthitaÂÂhena. Suriyasamaæ mahÃrÃja dhÆtaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ mohatama - timira - nÃsanaÂÂhena. SÃgarasamaæ mahÃrÃja dhÆtaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ anekavidhasÃma¤¤aguïavararatanuÂÂhÃnaÂÂhena, aparimitamasaÇkheyyamappameyyaÂÂhena ca. 10. Evaæ kho mahÃrÃja dhÆtaguïaæ visuddhikÃmÃnaæ bahÆpakÃraæ sabbadarathapariÊÃhanudaæ aratinudaæ bhayanudaæ bhavanudaæ khilanudaæ malanudaæ sokanudaæ dukkhanudaæ dosanudaæ mohanudaæ mÃnanudaæ diÂÂhinudaæ sabbÃkusaladhammanudaæ, yasÃvahaæ hitÃvahaæ sukhÃvahaæ, phÃsukaraæ pÅtikaraæ yogakkhemakaraæ anavajjaæ iÂÂhasukhavipÃkaæ guïarÃsiæ guïapu¤jaæ aparimitÃppameyyaguïaæ, varaæ pavaraæ aggaæ. Yathà mahÃrÃja manussà upatthambhavasena bhojanaæ upasevanti, hitavasanena bhesajjaæ upasevanti, upakÃravasena mittaæ upasevanti, tÃraïavasena nÃvaæ upasevanti, sugandhavasena mÃlÃgandhaæ upasevanti, abhayavasena bhÅruttÃnaæ upasevanti, sippavasena Ãcariyaæ upasevanti, yasavasena rÃjÃnaæ upasevanti, kÃmadadavasena maïiratanaæ upasevanti, evameva kho mahÃrÃja sabbasÃma¤¤aguïadadavasena ariyà dhÆtaguïaæ upasevanti. 11. Yathà và pana mahÃrÃja udakaæ bÅjavirÆhanÃya, [PTS Page 356] [\q 356/] aggijhapanÃya, ÃhÃro balÃharaïÃya, latà bandhanÃya, satthaæ chedanÃya, pÃnÅyaæ pipÃsÃvinayanÃya, nidhi assÃsakaraïÃya, nÃvà tÅrasampÃpanÃya, bhesajjaæ byÃdhivÆpasamanÃya, yÃnaæ sukhagamanÃya, bhÅruttÃnaæ bhayavinodanÃya, rÃjà ÃrakkhatthÃya, phalakaæ daï¬ale¬a¬ÆlaguÊasarasattipaÂibÃhanÃya, Ãcariyo anusÃsanÃya, mÃtà posanÃya, ÃdÃso olokanÃya, alaÇkÃro sobhÃya, vatthaæ [SL Page 306] [\x 306/] PaÂicchÃdanÃya, nisseïi ÃrohaïÃya, tulà nikkhepanÃya, mantaæ parijapanÃya, Ãvudhaæ tajjaniyapaÂibÃhanÃya, padÅpo andhakÃravidhamanÃya, vÃto pariÊÃhanibbÃpanÃya, sippaæ vuttinipphÃdanÃya, agadaæ jÅvitarakkhanÃya, Ãkaro ratanuppÃdÃya, ratanaæ alaÇkÃrÃya, Ãïà anatikkamanÃya, issariyaæ vasavattanÃya, evameva kho mahÃrÃja dhÆtaguïaæ sÃma¤¤abÅjavirÆhaïÃya kilesamalajhÃpanÃya iddhibalÃharaïÃya satisaævaranibandhanÃya vimativicikicchÃsamucchedanÃya, taïhÃpipÃsÃvinayanÃya, abhisamayassÃsakaraïÃya caturoghanittharaïÃya kilesabyÃdhivÆpasamÃya, nibbÃnasukhapaÂilÃbhÃya jÃtijarÃbyÃdhimaraïasokaparidevadukkhadomanassupÃyÃsabhayavinodanÃ- ya sÃma¤¤aguïaparirakkhanÃya aratikuvitakkapaÂibÃhÃnÃya sakalasÃma¤¤atthÃnusÃsanÃya sabbasÃma¤¤aguïaposanÃya samathavipassanÃmaggaphalanibbÃnadassanÃya sakalalokathutathomitamahatimahÃsobhÃkaraïÃya sabbÃpÃyapidahanÃya sÃma¤¤atthaselasikharamuddhani abhirÆhaïÃya vaÇkakuÂilavisamacittanikkhepanÃya sevitabbÃsevitabbadhamme sÃdhu sajjhÃyakaraïÃya sallakilesapaÂisattutajjanÃya avijjandhakÃravidhamanÃya tividhaggisantÃpapariÊÃhanibbÃpanÃya saïhasukhumasantasamÃpattinipphÃdanÃya sakalasÃma¤¤aguïaparirakkhanÃya bojjhaÇgavararatanuppÃdÃya yogijanÃlaÇkaraïÃya anavajjanipuïasukhumasantisukhÃnatikkamanÃya [PTS Page 357] [\q 357/] sakalasÃma¤¤aariyadhammavasavattanÃya. Iti mahÃrÃja imesaæ guïÃnaæ adhigamÃya yadidaæ ekamekaæ dhutaguïaæ. Evaæ mahÃrÃja atuliyaæ dhÆtaguïaæ appameyyaæ asamaæ appaÂisamaæ appaÂibhÃgaæ appaÂiseÂÂhaæ uttaraæ seÂÂhaæ visiÂÂhaæ adhikaæÃyataæ puthulaæ visaÂaæ vitthataæ garukaæ bhÃriyaæ mahantanti. 12. Yo kho mahÃrÃja puggalo pÃpiccho icchÃpakato kuhako luddho odariko lÃbhakÃmo yasakÃmo kittikÃmo ayutto appatto ananucchaviko anÃraho appatirÆpo dhutaÇgaæ samÃdiyati, so dviguïaæ daï¬amÃpajjati sabbaguïaghÃtamÃpajjati diÂÂhadhammikaæ hÅÊanaæ khÅlanaæ garahanaæ uppaï¬anaæ khipanaæ asambhogaæ nissÃraïaæ nicchubhanaæ pavÃhanaæ pabbÃjanaæ paÂilabhati, samparÃye'pi satayojanike avÅcimahÃniraye uïhakaÂhita tattasantatta accijÃlÃmÃlake anekavassakoÂisatasahassÃni uddhamadho tiriyaæ pheïuddehakaæ samparivattakaæ paccati, tato muccitvà kisapharusakÃlaÇgapaccaÇgo sÆnuddhumÃtasÆcimukhappamÃïasusiruttamaÇgo chÃto pipÃsito visama bhÅmarÆpavaïïo bhaggakaïïasoto ummÅlitanimÅlitanettanayano arugattapakkagatto puÊavÃkiïïasabbakÃyo, vÃtamukhe jalamÃno viya aggikkhandho anto jalamÃno pajjalamano attÃïo asaraïo ÃrunnarunnakÃru¤¤aravaæ paridevamÃno nijjhÃmataïhiko samaïamahÃpeto hutvà Ãhiï¬amÃno mahiyà aÂÂassaraæ karoti. [SL Page 307] [\x 307/] Yathà mahÃrÃja koci ayutto appatto ananucchaviko anÃraho appatirÆpo hÅno kujÃtiko khattiyÃbhisekena abhisi¤cati, so labhati hatthapÃdacchedaæ kaïïacchedaæ nÃsacchedaæ kaïïanÃsacchedaæ [PTS Page 358] [\q 358/] bilaÇgathÃlikaæ saÇkhamuï¬ikaæ rÃhumukhaæ jotimÃlikaæ hatthapajjotikaæ erakavattikaæ cirakavÃsikaæ phaïeyyakaæ baÊisamaæsikaæ kahÃpaïakaæ khÃrÃpatacchikaæ paÊighaparivattikaæ palÃlapiÂhakaæ, tattena telena osi¤canaæ, sunakhehi khÃdÃpanaæ, jÅvasÆlÃropanaæ, asinà sÅsacchedaæ, anekavihitampi kammakaraïaæ anubhavati, kiækÃraïÃ? Ayutto appatto ananucchavikoanÃraho appatirÆpo hÅno kujÃtiko mahante issariye ÂhÃne attÃnaæ Âhapesi, velaæ ghÃtesi, evameva kho mahÃrÃja yo koci puggalo pÃpiccho icchÃpakato kuhako luddho odariko lÃbhakÃmo yasakÃmo kittikÃmo ayutto appatto ananucchaviko anÃraho appatirÆpo dhutaÇgaæ samÃdiyati, so dviguïaæ daï¬amÃpajjati sabbaguïaghÃtamÃpajjati diÂÂhadhammikaæ hÅÊanaæ khÅlanaæ garahanaæ uppaï¬anaæ khipanaæ asambhogaæ nissÃraïaæ nicchubhanaæ pavÃhanaæ pabbÃjanaæ paÂilabhati, samparÃye'pi satayojanike avÅcimahÃniraye uïhakaÂhita tattasantatta accijÃlÃmÃlake anekavassakoÂisatasahassÃni uddhamadho tiriyaæ pheïuddehakaæ samparivattakaæ paccati, tato muccitvà kisapharusakÃlaÇgapaccaÇgo sÆnuddhumÃtasÆcimukhappamÃïasusiruttamaÇgo chÃto pipÃsito visama bhÅmarÆpavaïïo bhaggakaïïasoto ummÅlitanimÅlitanettanayano arugattapakkagatto puÊavÃkiïïasabbakÃyo, vÃtamukhe jalamÃno viya aggikkhandho anto jalamÃno pajjalamano attÃïo asaraïo ÃrunnarunnakÃru¤¤aravaæ paridevamÃno nijjhÃmataïhiko samaïamahÃpeto hutvà Ãhiï¬amÃno mahiyà aÂÂassaraæ karoti. 13. Yo pana mahÃrÃja puggalo yutto patto anucchaviko araho patirÆpo appiccho santuÂÂho pavivitto asaæsaÂÂho Ãraddhaviriyo pahitatto asaÂho amÃyo na odariko na lÃbhakÃmo na yasakÃmo na kittikÃmo saddho saddhÃpabbajito jarÃmaraïà muccitukÃmo sÃsanaæ paggaïhissÃmÅti dhutaguïaæ samÃdiyati, so diguïaæ pÆjaæ arahati, devÃna¤ca manussÃna¤ca piyo hoti manÃpo pihayito patthito, jÃtisumanamallikÃdÅnaæ viya pupphaæ nahÃtÃnulittassa, jigacchitassa viya païitabhojanaæ, pipÃsitassa viya sÅtalavimalasurabhipÃnÅyaæ, visagatassa viya osadhavaraæ, sÅghagamanakÃmassa viya Ãja¤¤arathavaruttamaæ, atthakÃmassa viya manoharamaïiratanaæ, abhisi¤citukÃmassa viya paï¬aravimalasetacchattaæ, dhammakÃmassa viya arahattaphalÃdhigamamanuttaraæ. Tassa cattÃro satipaÂÂhÃnà bhÃvanà pÃripÆraæ gacchanti, cattÃro sammappadhÃnà cattÃro iddhipÃdà pa¤cindriyÃni pa¤calÃni sattabojjhaÇgÃariyo aÂÂhaÇgiko maggo bhÃvanà pÃripÆraæ gacchanti, samathavipassanÃadhigacchati, adhigamapaÂipatti pariïamati, cattÃri sÃma¤¤aphalÃni [PTS Page 359] [\q 359/] catasso paÂisambhidà tisso vijjà chaÊabhi¤¤Ã kevalo ca samaïadhammo sabbe tassÃdheyyà honti. Vimuttipaï¬aravimalasetacchattena abhisi¤cati. Yathà mahÃrÃja ra¤¤o khattiyassa abhijÃtakulakalÅnassa khattiyÃbhisekena abhisittassa paricaranti saraÂÂha -negama - jÃnapada - bhaÂa - balatthÃ, aÂÂhatiæsà ca rÃjaparisà naÂanaccakà mukhamaÇgalikà sotthivÃcakà samaïabrÃhmaïasabbapÃsaï¬agaïà abhigacchanti, yaæ ki¤ci paÂhaviyà paÂÂana - ratanÃkara - nagara - suÇkaÂÂhÃna - verajjaka - chejja - bhejja - janÃnusÃsanaæsabbattha sÃmiko bhavati, evameva kho mahÃrÃja yo koci puggalo yutto patto anucchaviko araho patirÆpo appiccho santuÂÂho pavivitto asaæsaÂÂho Ãraddhaviriyo pahitatto asaÂho amÃyo na odariko na lÃbhakÃmo na yasakÃmo na kittikÃmo saddho saddhÃpabbajito jarÃmaraïà muccitukÃmo sÃsanaæ paggaïhissÃmÅti dhutaguïaæ samÃdiyati, so diguïaæ pÆjaæ arahati, devÃna¤ca manussÃna¤ca piyo hoti manÃpo pihayito patthito, jÃtisumanamallikÃdÅnaæ viya pupphaæ nahÃtÃnulittassa, jigacchitassa viya païitabhojanaæ, pipÃsitassa viya sÅtalavimalasurabhipÃnÅyaæ, visagatassa viya osadhavaraæ, sÅghagamanakÃmassa viya Ãja¤¤arathavaruttamaæ, atthakÃmassa viya manoharamaïiratanaæ, abhisi¤citukÃmassa viya paï¬aravimalasetacchattaæ, dhammakÃmassa viya arahattaphalÃdhigamamanuttaraæ. Tassa cattÃro satipaÂÂhÃnà bhÃvanà pÃripÆraæ gacchanti, cattÃro sammappadhÃnà cattÃro iddhipÃdà pa¤cindriyÃni pa¤calÃni sattabojjhaÇgà ariyo aÂÂhaÇgiko maggo bhÃvanà pÃripÆraæ gacchanti, samathavipassanÃadhigacchati, adhigamapaÂipatti pariïamati, cattÃri sÃma¤caphalÃni catasso paÂisambhidà tisso vijjà chaÊabhi¤¤Ã kevalo ca samaïadhammo sabbe tassÃdheyyà honti. Vimuttipaï¬aravimalasetacchattena abhisi¤cati. [SL Page 308] [\x 308/] 14. Terasime mahÃrÃja dhutaÇgÃni yehi suddhikato nibbÃnamahÃsamuddaæ pavisitvà bahuvidhadhammakÅÊamabhikÅÊati, rÆpÃrÆpaaÂÂhasamÃpattiyo vaÊa¤jeti, iddhividhaæ dibbasotadhÃtuæ paracittavijÃnanaæ pubbenivÃsÃnussatiæ dibbacakkhuæ sabbÃsavakkhaya¤ca pÃpuïÃti. Katame terasa? PaæsukulikaÇgaæ tecÅvarikaÇgaæ piï¬apÃtikaÇgaæ sapadÃnacÃrikaÇgaæ ekÃsanikaÇgaæ pattapiï¬ikaÇgaæ khalupacchÃbhattikaÇgaæ Ãra¤¤akaÇgaæ rukkhamÆlikaÇgaæ abbhokÃsikaÇgaæ sosÃnikaÇgaæ yathÃsatthatikaÇgaæ nesajjikaÇgaæ. Imehi kho mahÃrÃja terasahi dhutaguïehi pubbe Ãsevitehi nisevitehi ciïïehi pariciïeïahi caritehi upacaritehi paripÆritehi kevalaæ sÃma¤¤aæ paÂilabhati, tassÃdheyyà honti kevalà santà sukhà samÃpattiyo. Yathà mahÃrÃja sadhano nÃviko paÂÂane suÂÂhukatasuÇko mahÃsamuddaæ pavisitvà vaÇgaæ takkolaæ cÅnaæ sovÅraæ suraÂÂhaæ alasandaæ kolapaÂÂaæ suvaïïabhumiæ gacchati a¤¤ampi yaæ ki¤ci nÃvÃsa¤caraïaæ, evameva kho mahÃrÃja imehi terasahi dhutaguïehi [PTS Page 360] [\q 360/] pubbe Ãsitehi nisevitehi ciïïehi pariciïïehi caritehi upacaritehi paripÆritehi kevalaæ sÃma¤¤aæ paÂilabhati, tassÃdheyyà honti kevalà santà sukhà samÃpattiyo. Yathà mahÃrÃja kassako paÂhamaæ khettadosaæ tiïakaÂÂhapÃsÃïaæ apanetvà kasitvà vapitvà sammà udakaæ pavesetvà rakkhitvà gopetvà lavaïamaddanena bahudha¤¤ako hoti, tassÃdheyyà bhavanti ye keci adhanà kapaïà daÊiddà duggatajanÃ, evameva kho mahÃrÃja imehi terasahi dhÆtaguïehi pubbe Ãsevitehi nisevitehi ciïïehi pariciïïehi caritehi upacaritehi paripÆritehi kevalaæ sÃma¤¤aæ paÂilabhati, tassÃdheyyà honti kevalà santà sukhà samÃpattiyo. Yathà và pana mahÃrÃja khattiyo muddhÃvasitto abhijÃtakulakalÅno chejjabhejjajanÃnusÃsane issaro hoti vasavattÅ sÃmiko icchÃkaraïo, kevalà ca mahÃpaÂhavÅ tassÃdheyyà hoti, evameva kho mahÃrÃja imehi terasahi dhutaguïehi pubbe Ãsevitehi nisevitehi ciïïehi pariciïïehi caritehi upacaritehi paripÆritehi jinasÃsanavare issaro hoti vasavattÅ sÃmiko icchÃkaraïo, kevalà ca samaïaguïà tassÃdheyyà honti. 15. Nanu mahÃrÃja thero upaseno vaÇgantaputto sallekhadhutaguïe paripÆrakÃritÃya anÃdiyitvà sÃvatthiyà saÇghassa katikaæ sapariso naradammasÃrathiæ paÂisallÃnagataæ upasaÇkamitvà bhagavato pÃde sirasà vanditvà ekamantaæ nisÅdi. Bhagavà ca taæ suvinÅtaæ parisaæ oloketvà haÂÂhatuÂÂho pamudito udaggo parisÃya saddhiæ sallÃpaæ sallapitvà asambhinnena brahmassarena etadavoca: [SL Page 309] [\x 309/] 'PÃsÃdikà kho pana tyÃyaæ upasena parisÃ. Kathaæ tvaæ upasena parisaæ vinesÅ?'Ti. So'pi sabba¤¤utà dasabalena devÃtidevena puÂÂho yathÃbhÆtasabhÃvaguïavasena bhagavantaæ etadavoca: 'yo koci maæ bhante upasaÇkamitvà pabbajjaæ và nissayaæ và yÃcati, tamahaæ [PTS Page 361] [\q 361/] evaæ vadÃmi 'ahaæ kho Ãvuso Ãra¤¤ako piï¬apÃtiko paæsukuliko tecÅvariko. Sace tvampi Ãra¤¤ako bhavissasi. Piï¬apÃtiko paæsukuliko tecÅvariko, evÃhantaæ pabbÃjessÃmi, nissayaæ dassÃmi'ti. Sace so me bhante paÂissuïitvà nandati oramati, evÃhantaæ pabbÃjemi, nissayaæ demi evÃhaæ bhante parisaæ vinemÅ'ti. Evampi mahÃrÃja dhutaguïavarasamÃdinno jinasÃsanavare issaro hoti vasavattÅ sÃmiko icchÃkaraïo. TassÃdheyyà honti kevalà santà sukhà samÃpattiyo. Yathà mahÃrÃja padumaæ abhivuddhaparisuddhaudiccajÃtippabhavaæ siniddhaæ mudu lobhaniyaæ sugandhaæ piyaæ patthitaæ pasatthaæ jÃlakaddamÃnupalittaæ anupattakesarakaïïikÃbhimaï¬itaæ bhamaragaïasevitaæ sÅtalasalilasÃvaddhaæ, evameva kho mahÃrÃja imehi terasahi dhutaguïehi pubbe Ãsevitehi nisevitehi ciïïehi pariciïïehi caritehi upacaritehi paripÆritehi ariyasÃvako tiæsaguïavarehi samupeto hoti. Katamehi tiæsaguïavarehi? Siniddhamudumaddavamettacitto hoti, GhÃtitahatavihatakileso hoti, HatanihatamÃnadappo hoti, Acala - daÊhaniviÂÂha - nibbematika - saddho hoti, ParipuïïapÅïitapahaÂÂhalobhaniyasantasukhasamÃpattilÃbhÅ hoti, SÅlavarapavaraasamasucigandhaparibhÃvito hoti, DevamanussÃnaæ piyo hoti manÃpo, KhÅïÃsavaariyavarapuggalapatthito devamanussÃnaæ vanditapÆjito, Budhavibudhapaï¬itajanÃnaæ thutathavitathomitapasattho, Idha và huraæ và lokena anupalitto, appalokavajje pi bhayadassÃvÅ, VipulavarasampattikÃmÃnaæ maggaphalavaratthasÃdhano, ùyÃcitavipulapaïÅtapaccayabhÃgÅ, Aniketasayano, JhÃnajjhositatappavaravihÃrÅ, [PTS Page 362 [\q 362/] -215.] ----- 215. JhÃnajjhÃsita. . . . . (SÅ. Mu. ) [SL Page 310] [\x 310/] VÅjaÂitalilesajÃlavatthu, BhinnabhaggasaÇkuÂitasaæchinnagatinÅvaraïo, Akuppadhammo, AbhinÅtavÃso, AnavajjabhogÅ, Gativimutto, Uttiïïasabbavicikiccho, Vimuttijjhositatto, -216. DiÂÂhadhammo, AcaladaÊhabhÅruttÃnamupagato, SamucchinnÃnusayo SabbÃsavakkhayaæ patto, SantasukhasamÃpattivihÃrabahulo, Sabbasamaïaguïasamupeto. Imehi tisaæguïavarehi samupeto hoti. Nanu mahÃrÃja thero sÃriputto dasasahassiyà lokadhÃtuyà aggapuriso Âhapetvà dasabalaæ lokÃcariyaæ. So'pi aparimitÃsaÇkheyyakappe samÃcitakusalamÆlo brÃhmaïakulakulÅno manÃpikaæ kÃmaratiæ anekasatasaÇkhyaæ dhanavara¤ca ohÃya jinasÃsane pabbajitvà imehi terasahi dhutaguïehi kÃyavacÅcittaæ damayitvà ajjetarahi anantaguïasamannÃgato gotamassa bhagavato sÃsanavare dhammacakkamanuppavattako jÃto. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena ekaÇguttaranikÃyavarala¤jake "nÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekapuggalampi samanupassÃmi yo tathÃgatena anuttaraæ dhammacakkaæ pavattitaæ sammadeva anuppavattetÅ yathayidaæ sÃriputto sÃriputto bhikkhave tathÃgatena anuttaraæ dhammacakkaæ pavattitaæ sammadeva anuppavattetÅ" ti. "SÃdhu bhante nÃgasena. Yaæ ki¤ci navaÇgaæ buddhavacanaæ yà ca lokuttarà kiriyÃ, yà ca loke adhigamavipulavarasampattiyo, sabbantaæ terasasu dhutaguïesu samodhÃnopagatanti. DhutaÇgavaggo dutiyo. AnumÃnapa¤hà samattÃ. [PTS Page 363] [\q 363/] ---- 216. VimuttijjhÃsitattà (sÅ. Mu. ) [SL Page 311] [\x 311/] 6. Opammakathà pa¤hÃ. MÃtikÃ. 1. "Bhante nÃgasena, katÅhi aÇgehi samannÃgato bhikkhÆ arahattaæ sacchikarotÅ?" Ti. "Idha mahÃrÃja arahattaæ sacchikÃtukÃmena bhikkhunà ghorassarassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. KukkuÂassa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃni. Kalandakassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. DÅpiniyà ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. DÅpikassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. Kummassa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃni. Vaæsassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ cÃpassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ vÃyassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. MakkaÂassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. LÃpulatÃya ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Padumassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃni. SÃlakalyÃïikÃya ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ nÃvÃya tÅïi aÇgÃni gahetabbÃni. NÃvÃlakanakassa-217. Dve aÇgÃni gahetabbÃni. KÆpassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. NiyÃmakassa tÅni aÇgÃni gahetabbÃni kammakarassa-218. Ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Samuddassa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃni. PaÂhaviyà pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃni. ùpassa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃni. Tejassa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃni. ------- 217. NÃvÃlagganakassa (ma) 218. KammakÃrassa. (Ma) [SL Page 312] [\x 312/] ùkÃsassa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃni. Candassa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃni. Suriyassa satta aÇgÃni gahetabbÃni. Sakkassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃni. Cakkavattissa cattÃri aÇgÃni gahetabbÃni. UpacikÃya ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BiÊÃrassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. Undurassa eka aÇgaæ gahetabbaæ. Vicchikasa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Nakulassa ekaæ [PTS Page 364] [\q 364/] aÇgaæ gahetabbaæ. JarasigÃlassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. Migassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃni. GorÆpassa cattÃri aÇgÃni gahetabbÃni. VarÃhassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. Hatthissa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃni. SÅhassa satta aÇgÃni gahetabbÃni. CakkavÃkassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃni. PeïÃhikÃya dve aÇgÃni gahetabbÃni. Gharakapotassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Ulukassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. Satapattassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Vaggulissa dve aÇgÃni gahetabbÃni. JalÆkÃya ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Sappassa tÅni aÇgÃni gahetabbÃni. Ajagarassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. PanthamakkaÂassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. ThanasitadÃrakassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Cittakadharakummassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Pavanassa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃni. Rukkhassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃni. Meghassa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃni. [SL Page 313] [\x 313/] Maïiratanassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃni. MÃgavikassa cattÃri aÇgÃni gahetabbÃni. BÃÊisikassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. Tacchakassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. Kumbhassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. KÃÊÃyasassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. Chattassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃni. Khettassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃni. Agadassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. Bhojanassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃni. Issatthassa cattÃri aÇgÃni gahetabbÃni. Ra¤¤o cattÃri aÇgÃni gahetabbÃni. DovÃrikassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. NisadÃya ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. PadÅpassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. Mayurassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. Turagassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. Soï¬ikassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. IndakhÅlassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. TulÃya ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Khaggassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. Macchassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. IïagÃhakassa [PTS Page 365] [\q 365/] ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. ByÃdhitassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. Matassa-219. Dve aÇgÃni gahetabbÃni. Nadiyà dve aÇgÃni gahetabbÃni. Usabhassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Maggassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. SuÇkasÃyikassa-220. Ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. ----- 219. Mattassa (kesuci. ) 220. SuÇkaghÃyakassa (kesuci. ) [SL Page 314] [\x 314/] Corassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃni. Sakuïagghiyà ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Sunakhassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Tikicchakassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃni. Gabbhiniyà dve aÇgÃni gahetabbÃni. Camariyà ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Kikiyà dve aÇgÃni gahetabbÃni. KapotikÃya tÅïi aÇgÃni gahetabbÃni. Ekanayanassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. Kassassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃni. JambukasigÃliyà ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. VaÇgavÃrakassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. Dabbiyà ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. IïasÃdhakassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃni. Anuvicinakassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. SÃrathissa dve aÇgÃni gahetabbÃni. Bhojakassa dve aÇgÃni gahetabbÃni. TunnavÃyassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. NÃvÃyikassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Bhamarassa dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ" ti. MÃtikà samattÃ. Gadubhavaggo 1. GadrabhaÇgapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena ghorassarassa ekaæ aÇgaæ gahetabbÃ'nti yaæ vadesi, katamantaæekaæ aÇgaæ gahetabbanti?" "Yathà mahÃrÃja gadrabho nÃma saÇkÃrakÆÂe'pi catukke'pi siÇghÃÂake'pi gÃmadvÃre'pi thusarÃsimbhi'pi yattha katthaci sayati, na sayanabahulo hoti, [PTS Page 366] [\q 366/] evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena tiïasatthare'pi païïasanthare'pi kaÂÂhama¤cakepi chamÃya'pi yattha katthaci [SL Page 315] [\x 315/] Cammakhaï¬aæ pattharitvà sayitabbaæ. Na sayanabahulena bhavitabbaæ, idaæ mahÃrÃja ghorassarassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena: 'kaliÇgarÆpadhÃnà bhikkhave etarahi mama sÃvakà viharanti appamattà ÃtÃpino padhÃnasmi"nti. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena sÃriputtena dhammasenÃpatinà pi: "PallaÇkena nisinnassa jaïïukenÃbhivassati, Alaæ phÃsuvihÃrÃya pahitattassa bhikkhuno"ti. GadrabhaÇgapa¤ho paÂhamo. 2. KukkuÂaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, kukkuÂassa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ"?Ti. "Yathà mahÃrÃja kukkuÂo kÃlena samayena patisallÅyati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena kÃlena samayeneva cetiyaÇgaïaæ sammajjitvà pÃnÅyaæ paribhojanÅyaæ upaÂÂhapetvà sarÅraæ paÂijaggitvà nahÃyitvà cetiyaæ vanditvà bu¬¬hÃnaæ bhikkhÆnaæ dassanÃya gantvà kÃlena samayena su¤¤ÃgÃraæ pavisitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja kukkuÂassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja kukkuÂo kÃlena samayeneva vuÂÂhÃti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena kÃlena samayeneva vuÂÂhahitvà cetiyaÇgaïaæ sammajjitvà pÃnÅyaæ paribhojanÅyaæ upaÂÂhapetvà sarÅraæ paÂijaggitvà cetiyaæ vanditvà punadeva su¤¤ÃgÃraæ pavisitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja kukkuÂassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja kukkuÂo paÂhaviæ khaïitvà ajjhehÃraæ ajjhoharati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena paccavekkhitvà paccavekkhitvà ajjhohÃraæ ajjhoharitabbaæ 'neva davÃya na [PTS Page 367] [\q 367/] madÃya na maï¬anÃya na vibhusanÃya yÃvadeva imassa kÃyassa Âhitiyà yÃpanÃya vihiæsÆparatiyà brahmacariyÃnuggahÃya, iti purÃïa¤ca vedanaæ paÂihaÇkhÃmi nava¤ca vedanaæ na uppÃdessÃmi, yÃtrà ca me bhavissati anavajjatà ca phÃsu vihÃro cÃ'ti. Idaæ mahÃrÃja kukkuÂassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena- 'KantÃre puttamaæsaæ 'va akkhassabbha¤janaæ yathà Evaæ Ãhari ÃhÃraæ yÃpanatthÃya mucchito'ti. [SL Page 316] [\x 316/] 4. Punacaparaæ mahÃrÃja kukkuÂo sacakkhuko'pi ratti andho hoti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena anandheneva andhena viya bhavitabbaæ, ara¤¤e'pi gocaragÃme'pi piï¬Ãya carantenapi rajanÅyesu rÆpasaddagandharasaphoÂÂhabbadhammesu andhenabadhirena mÆgena viya bhavitabbaæ. , Na nimittaæ gahetabbaæ, nÃnubya¤janaæ gahetabbaæ. Idaæ mahÃrÃja kukkuÂassa catutthaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena mahÃkaccÃyanena- "CakkhumÃssa yathà andho sotavà badhÅro yathà JivhavÃssa yathà mÆgo balavà dubbalori va, Atha atthe samuppanne sayetha matasÃyika'nti. 5. Punacaparaæ mahÃrÃja kukkuÂo le¬¬Ædaï¬alaguÊamuggarehi paripÃtiyanto'pi sakaæ gehaæ na vijahati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena cÅvarakammaæ karontenapi navakammaæ karontenapi vattapaÂivattaæ karontenapi uddisantenapi uddisÃpentanapi yoniso manasikÃro na vijahitabbo. Sakaæ kho panetaæ mahÃrÃja yogino gehaæ yadidaæ yoniso manasikÃro idaæ mahÃrÃja kukkuÂassa pa¤camaæ aÇgaæ [PTS Page 368] [\q 368/] gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena - 'ko ca bhikkhave bhikkhuno gocaro sako pettiko visayo yadidaæ cattÃro satipaÂÂhÃnÃ'ti. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena sÃriputtena dhammasenÃpatinÃpi- Yatà supanto-221. MÃtaÇgo sakaæ soï¬aæ na maddati, BhakkhÃbhakkhaæ vijÃnÃti attano vuttikappanaæ. Tatheva buddhaputtena appamattena và pana, Jinavacanaæ na madditabbaæ manasikÃravaruttama'nti. KukkuÂaÇgapa¤ho dutiyo. 3. KalandakaÇgapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena 'kalandakassa ekaæ aÇgaæ gahetabba'nti yaæ vadesi, katamantaæ ekaæ aÇgaæ gahetabbanti?" "Yathà mahÃrÃja kalandako paÂisattumhi opatante naÇguÂÂhaæ papphoÂetvà mahantaæ katvà teneva naÇguÂÂhalaguÊena paÂisattuæ paÂibÃhati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena ------- 221. Supanto. Supanno. [SL Page 317] [\x 317/] Kilesasattumhi opatante satipaÂÂhÃnalaguÊaæ papphoÂetvà mahantaæ katvà teneva satipaÂÂhÃnaguÊena sabbe kilesà paÂibÃhitabbÃ. Idaæ mahÃrÃja kalandakassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ bhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena cullapanthakena- 'Yadà kilesà opatanti sÃma¤¤aguïadhaæsanÃ, SatipaÂÂhÃnalaguÊena hantabbà te punappuna'nti. KalandakaÇgapa¤ho tatiyo. 4. DÅpiniyaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena 'dÅpiniyà ekaæ aÇgaæ gahetabba'nti yaæ vadesi, katamantaæ ekaæaÇgaæ gahetabbanti?" "Yathà mahÃrÃja dÅpinÅ sakiæyeva gabbhaæ ganhÃti, na punappunaæ purisaæ upeti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena ÃyatipaÂisandhiæ uppattiæ gabbhaseyyaæ cutiæ bhedaæ khayaæ vinÃsaæ saæsÃrabhayaæ duggatiæ visamaæ sampÅÊitaæ disvà [PTS Page 369] [\q 369/] punabbhave na paÂisandahissÃmÅti yoniso manasikÃro karaïÅyo. Idaæ mahÃrÃja dÅpiniyà ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ bhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena suttanipÃte dhaniyagopÃlakasutte- 'Usabhoriva jetva bandhanÃni nÃgo putilataæ'va dÃlayitvà NÃhaæ puna upessaæ gabbhaseyyaæ atha ce patthayasÅ pavassa devÃ'ti. DÅpiniyaÇgapa¤ho catuttho. 5. DÅpikaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena dÅpikassa dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ' ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ?" Ti. "Yathà mahÃrÃja dÅpiko ara¤¤e tiïagahanaæ và vanagahanaæ và pabbatagahanaæ và nissÃya nÅliyitvà mige gaïhÃti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena vivekaæ sevitabbaæ ara¤¤aæ rukkhamÆlaæ pabbataæ kandaraæ giriguhaæ susÃnaæ vanapatthaæ abbhokÃsaæ palÃlapu¤jaæ appasaddaæ appanigghosaæ vijanavÃtaæ manussarÃhaseyyaækaæ paÂisallÃnasÃruppaæ vivekaæ sevamÃno hi mahÃrÃja [SL Page 318] [\x 318/] YogÅ yogÃvacaro nacirasseva chalabhi¤¤Ãsu vasÅbhÃvaæ pÃpuïÃti idaæ mahÃrÃja dÅpikassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ bhÃsitampetaæ mahÃrÃja therehi dhammasaÇgÃhakehi- 'YathÃ'pi dÅpiko nÃma nÅliyitvà gaïhatÅ mige, TathevÃyaæ buddhaputto yuttayogo vipassako Ara¤¤aæ pavisitvÃna gaïhÃti phalamuttama'nti. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja dÅpiko yaæ ki¤ci pasuæ vadhitvà vÃmena passena patitaæ na bhakkhati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena veÊudÃnena và pattadÃnenavà pupphadÃnena và phaladÃnena và sinÃnadÃnena và mattikÃdÃnena và cuïïadÃnena và dantakaÂÂhadÃnena [PTS Page 370] [\q 370/] và mukhodakadÃnena và cÃÂukamyatÃya và muggasuppatÃya và pÃribhaÂÂakatÃya và jaÇghapesanÅyena và vejjakammena và dÃsakammena và pahiïagamanena và piï¬apatipiï¬ena và dÃnÃnuppadÃnena và vatthuvijjÃya và nakkhattavijjÃya và aÇgavijjÃya và a¤¤atara¤¤atarena và buddhapatikuÂÂhena micchÃjÅvena nipphÃditaæ bhojanaæ na paribhu¤jitabbaæ vÃmena passena patitaæ pasuæ viya dÅpiko. Idaæ mahÃrÃja dÅpikassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena sÃriputtena dhammasenÃpatinÃ- 'VacÅvi¤¤attivipphÃrà uppannaæ madhupÃyasaæ Sace bhutto bhaveyyÃhaæ sÃjÅve gaharito mama. Yadi'pi me antaguïaæ nikkhamitvà bahÅ care Neva bhindeyya ÃjÅvaæ cajamÃno'pi jÅvita'nti. DÅpikaÇgapa¤ho pa¤camo. 6. KummaÇgapa¤ho 1. "BhantenÃgasena, 'kummassa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ?'Ti. Yaæ vadesi, katamÃni tÃni pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja kummo udakacaro udakeyeva vÃsaæ kappeti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sabbapÃïabhÆtapuggalÃnaæ hitÃnukampinà mettÃsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamÃïena averena abyÃpajjhena sabbÃvantaæ lokaæ pharitvà viharitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja kummassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. [SL Page 319] [\x 319/] 2. Punacaparaæ mahÃrÃja kummo udake uppilavanto sÅsaæ ukkhipitvà yadi koci passati, tattheva nimujjati gÃÊhamogÃhati 'mà maæ te puna passeyyu'nti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena kilesesu opatantesu Ãrammaïasare nimujjitabbaæ gÃÊhamogÃhitabbaæ'mà maæ kilesà puna passeyyu'nti. Idaæ mahÃrÃja kummassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ [PTS Page 371] [\q 371/] mahÃrÃja kummo udakato nikkhimitvà kÃyaæ otÃpeti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena nisajjajaÂhÃnasayanavaÇkamato mÃnasaæ nÅharitvà sammappadhÃne mÃnasaæ otÃpetabbaæ. Idaæ mahÃrÃja kummassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 4. Punacaparaæ mahÃrÃja kummo paÂhaviæ khaïitvà vivitte vÃsaæ kappeti, evameva khomahÃrÃja yoginà yogÃvacarena lÃbhasakkÃrasilokaæ pajahitvà su¤¤aæ vivittaæ kÃnanaæ vanapatthaæ pabbataæ kandaraæ giriguhaæ appasaddaæ appanigghosaæ pavivittamogÃhitvà vivitteyeva vÃsamupagantabbaæ. Idaæ mahÃrÃja kummassa catutthaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena upasenena vaÇgantaputtena- 'Vivittaæ appanigghosaæ vÃÊamiganisevitaæ Seve senÃsanaæ bhikkhÆ paÂisallÃnakÃraïÃ'ti. 5. Punacaparaæ mahÃrÃja kummo cÃrikaæ caramÃno yadi ka¤ci passati và saddaæ suïÃtivÃ, soï¬ipa¤camÃni aÇgÃni sake kapÃle nidahitvà appossukko tuïhÅbhuto tiÂÂhati kÃyamanurakkhanto, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sabbattha rÆpasaddagandharasaphoÂÂhabbadhammesu Ãpatantesu chasu dvÃresu saævarakavÃÂaæ anugghÃÂetvà mÃnasaæ samodahitvà saævaraæ katvà satena sampajÃnena vihÃtabbaæ samaïadhammaæ anurakkhamÃnena. Idaæ mahÃrÃja kummassa pa¤camaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena saæyuttanikÃyavare kummÆpamasutte- 'Kummo'va aÇgÃni sake kapÃle samodahaæ bhikkhÆ mano vitakke [PTS Page 372] [\q 372/] anissÅto a¤¤amaheÂhayÃno parinibbuto na upavadeyya ka¤cÅ'ti. KummaÇgapa¤ho pa¤camo [SL Page 320] [\x 320/] 6. VaæsaÇga pa¤ho 1. "Bhante nÃgasena 'vaæsassa ekaæ aÇgaæ gahetabba'nti yaæ vadesi, katamantaæ ekaæaÇgaæ gahetabbanti?" "Yathà mahÃrÃja vaæso yattha vÃto tattha anulometi nä¤atthÃnudhÃvati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena yaæ buddhena bhagavatà bhÃsitaæ navaÇgaæ satthusÃsanaæ, taæ anulomayitvà kappiye anavajje Âhatvà samaïadhammaæ yeva pariyesitabbaæ idaæ mahÃrÃja vaæsassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena rÃhulena- 'NavaÇgaæ buddhavacanaæ anulometvÃna sabbadà Kappiye anavajjasmiæ ÂhatvÃ'pÃyaæ samuttari'nti. VaæsaÇgapa¤ho chaÂÂho 7. CÃpaÇgapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena 'cÃpassa ekaæ aÇgaæ gahetabba'nti yaæ vadesi, katamantaæ ekaæaÇgaæ gahetabbanti?" "Yathà mahÃrÃja cÃpo sutacchito mito yÃvaggamÆlaæ sakeyeva anumati na paÂitthambhati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena theranavakamajjhimasamakesu anunamitabbaæ na paÂippharitabbaæ idaæ mahÃrÃja cÃpassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena vidhurapuïïakajÃtake- 'CÃpe vÃnuname-222. DhÅro vaæso'va anulomayaæ, PaÂilomaæ na vatteyya sa rÃjavasatiæ vase'ti. CÃpaÇgapa¤ho sattamo. 8. VÃyasaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'vÃyasassa dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ?" Ti. "Yathà mahÃrÃja vÃyaso ÃsaÇkitaparisaÇkito [PTS Page 373] [\q 373/] yattapayatto carati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena ÃsaÇkitaparisaÇkitena yattapayattena upaÂÂhitÃya satiyà saævutehi indriyehi caritabbaæ. Idaæ mahÃrÃja vÃyasassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. ------ 222. CÃpe vunÆdaro (ma) [SL Page 321] [\x 321/] 2. Punacaparaæ mahÃrÃja vÃyaso yaæ ki¤ci bhojanaæ disvà ¤ÃtÅhi saævibhajitvà bhu¤jati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena ye te lÃbhà dhammikà dhammaladdhà antamaso pattapariyÃpannamattampi tathÃrÆpehi lÃbhehi appaÂivibhattabhoginà bhavitabbaæ sÅlavantehi sabrahmacÃrÅhi. Idaæ mahÃrÃja vÃyasassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena sÃriputtena dhammasenÃpatinÃ- 'Sace me upanÃmenti yathà laddhaæ tapassino Sabbesaæ vibhajitvÃna tato bhu¤jÃmi bhojana'nti. VÃyasaÇgapa¤ho aÂÂhamo 9. MakkaÂaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'makkaÂassa dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja makkaÂo vÃsamÆpagacchanto tathÃrÆpe okÃse mahati mahÃrukkhe pavivitte sabbattha pasÃkhe bhÅruttÃïe vÃsamupagacchati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena lajjiæ pesalaæ sÅlavantaæ kalyÃïadhammaæ bahussutaæ dhammadharaæ piyaæ garuæ bhÃvanÅyaæ vattÃraæ vacanakkhamaæ ovÃdakaæ vi¤¤Ãpakaæ sandassakaæ samÃdapakaæ samuttejakaæ sampahaæsakaæ evarÆpaæ kalyÃïamittaæ Ãcariyaæ upanissÃya viharitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja makkaÂassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja makkaÂo rukkheyeva carati tiÂÂhati nisÅdati. Yadi middhaæ okkamati tattheva ratti vÃsamanubhavati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena pavanÃbhimukhena bhavitabbaæ. Pavaneyeva ÂhÃnacaÇkamanisajjÃsayanaæ [PTS Page 374] [\q 374/] niddaæ okkamitabbaæ, tattheva satipaÂÂhÃnamanubhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja makkaÂassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena sÃriputtena dhammasenÃpatinÃ- CaÇkamanto'pi tiÂÂhanto nisajjasayanena và Pavane sobhate bhikkhu pavanantaæ'va vaïïita'nti. UddÃnaæ: - Ghorassaro ca kukkuÂo kalando dÅpini dÅpiko Kummo vaæso ca cÃpo ca vÃyaso atha makkaÂo'ti. Gadubhavaggo paÂhamo. [SL Page 322] [\x 322/] 2. Samuddavaggo 1. LÃpÆlataÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'lÃpulatÃya-221. Ekaæ aÇgaæ gahetabba'nti yaæ vadesi, katamantaæ ekaæ aÇgaæ gahetabbanti?" "Yathà mahÃrÃja lÃpulatà tiïe và kaÂÂhe và latÃya và soï¬ikÃhi Ãlambitvà tassupari va¬¬hati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena arahatte ahiva¬¬hitukÃmena manasà Ãrammaïaæ Ãlambitvà arahatte abhiva¬¬hitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja lÃpulatÃya ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena sÃriputtena dhammasenÃpatinà 'Yathà lÃpulatà nÃma tiïe kaÂÂhe latÃya và ùlambitvà soï¬ikÃhi tato upari va¬¬hati-222. Tatheva buddhaputtenÃrahattaphalakÃminà ùrammaïaæ Ãlambitvà va¬¬hitabbaæ asekhaphale'ti. LÃpulataÇgapa¤ho paÂhamo. 2. PadumaÇgapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, 'padumassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. [PTS Page 375] [\q 375/] "Yathà mahÃrÃja padumaæ udake jÃtaæ udake saævaddhaæ anupalittaæ udakena, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena kule gaïe lÃbhe yase sakkÃre sammÃnanÃya paribhogapaccayesu ca sabbattha anupalittena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja padumassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Punacaparaæ mahÃrÃja padumaæ udakà accuggamma tiÂÂhati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sabbalokaæ abhibhavitvà accuggamma lokuttaradhamme ÂhÃtabbaæ. Idaæ mahÃrÃja padumassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Punacaparaæ mahÃrÃja padumaæ appamattakenapi anilena Åritaæ calati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena appamattakesu pi kilesesu sa¤¤amo karaïÅyo, bhayadassÃvinà viharitabbaæ. ------ 221. LÃbulatÃya. (Ma) 222. Va¬¬hati uppari (ma) (ma. SÅ. Mu. ) [SL Page 323] [\x 323/] Idaæ mahÃrÃja padumassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena 'anumattesu vajjesu bhayadassÃvÅ samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesÆ'ti. PadumaÇgapa¤ho dutiyo 3. BÅjaÇgapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, 'bÅjassa dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja bÅjaæ appakampi samÃnaæ bhaddake khette vuttaæ deve sammÃdhÃraæ pavecchante subahÆni phalÃni anudassati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena yathÃpaÂipÃditaæ sÅlaæ kevalaæ sÃma¤¤aphalamanudassati, evaæ sammà paÂipajjitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja bÅjassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Punacaparaæ mahÃrÃja bÅjaæ suparisodhite khette ropitaæ khippameva saævirÆhati, evamevakho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena mÃnasaæ supariggahÅtaæ su¤¤ÃgÃre parisodhitaæ satipaÂÂhÃnakhettavare khittaæ khippameva virÆhati. Idaæ mahÃrÃja bÅjassa dutiyaæ aÇgaæ [PTS Page 376] [\q 376/] gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena anuruddhena- 'Yathà khette parisuddhe bÅjaæ cassa patiÂÂhitaæ Vipulaæ tassa phalaæ hoti api toseti kassakaæ, Tatheva yogino cittaæ su¤¤ÃgÃre visodhitaæ SatipaÂÂhÃnakhettamhi khippameva virÆhatÅ?'Ti; BÅjaÇgapa¤ho tatiyo 4. SÃlakalyÃïikaÇgapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, 'sÃlakalyÃïikÃya ekaæ aÇgaæ gahetabbanti' yaæ vadesi, katamantaæ ekaæ aÇgaæ gahetabbanti?" "Yathà mahÃrÃja sÃlakalyÃïikà anto paÂhaviyaæyeva abhiva¬¬hati hatthasatampi bhiyyo pi, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena cattÃrisÃma¤¤aphalÃni catasso paÂisambhidà chaÊabhi¤¤Ãyo kevala¤ca samaïadhammaæ su¤¤ÃgÃreyeva paripÆrayitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja sÃlakalyÃïikÃya ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ bhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena rÃhulena- [SL Page 324] [\x 324/] 'SÃlakalyÃïikà nÃma pÃdapo dharaïiruho, Anto paÂhaviyaæyeva satahattho pi va¬¬hati. Yathà kÃlamhi sampatte paripÃkena so dumo Ugga¤jitvÃna ekÃhaæ satahattho pi va¬¬hati. EvamevÃhaæ mahÃvÅra sÃlakalyÃïikà viya, Abbhantare su¤¤ÃgÃre dhammato abhiva¬¬hisa"nti. SÃlakalyÃïikaÇgapa¤hà catuttho 5. NÃvaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena 'nÃvÃya tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnasÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja nÃvà bahuvidhadÃrusaÇghÃÂasamavÃyena bahumpi janaæ tÃrayati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena ÃcÃrasÅlaguïavattapaÂivattabahuvidhadhammasaÇghÃÂasamavÃyena sadevako loko tÃrayitabbo. Idaæ mahÃrÃja nÃvÃya paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja nÃvà [PTS Page 377] [\q 377/] bahuvidhumitthanitavegavisaÂamÃvaÂÂavegaæ sahati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena bahuvidhakilesÆmivegaæ lÃbhasakkÃrayasasilokapÆjanavandanaæ parakulesu nindÃpasaæsÃsukhadukkhasammÃnabahuvidhadosumivega¤ca sahitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja nÃvÃya dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja nÃvà aparimitamanantamapÃramakkhobhitagambhÅre mahatimahÃghose timitimiÇgalamakaramacchagaïÃkule mahati mahÃsamudde carati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena tiparivaÂÂadvÃdasÃkÃracatusaccÃbhisamayapaÂivedhe mÃnasaæ sa¤cÃrayitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja nÃvÃya tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena saæyuttanikÃyavare saccasaæyutte - vitakkentà ca kho tumhe bhikkhave idaæ dukkhanti vitakkeyyÃtha, ayaæ dukkhasamudayo'ti vitakkeyyÃtha, ayaæ dukkhanirodho'ti vitakkeyyÃtha, ayaæ dukkhanirodhagÃminÅpaÂipadÃ'ti vitakkeyyÃthÃ"ti. NÃvaÇgapa¤ho pa¤camo [SL Page 325] [\x 325/] 6. NÃvÃlakanakaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'nÃvÃlakanakassa-223. Dve aÇgÃni gahetabbÃtÅ'ti, yaæ vadesi katamÃni tÃni dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja nÃvÃlakanakaæ bahÆmijÃlÃkulavikkhohitasalilatale mahati mahÃsamudde nÃvaælaketi-223. hapeti, na deti disÃvidisaæ harituæ, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena rÃgadosamohumijÃle mahatimahÃvitakkasampahÃre cittaæ laketabbaæ, na dÃtabbaæ disÃvidisaæ harituæ. Idaæ mahÃrÃja nÃvÃlakanakassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Punacaparaæ mahÃrÃja nÃvÃlakanakaæ na pilavati, 225. VisÅdati, hatthasate'pi udake nÃvaæ laketi ÂhÃnamÆpaneti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena lÃbhayasasakkÃramÃnanavandanapÆjanaapacitisu lÃbhaggayasagge [PTS Page 378] [\q 378/] pi na pilavitabbaæ, sarÅra yÃpanamattakeyeva cittaæ Âhapetabbaæ. Idaæ mahÃrÃja nÃvÃlakanakassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena sÃriputtena dhammasenà patinÃ- Yathà samudde lakanaæ na palavati visÅdati Tatheva lÃbhasakkÃre mà palavatha visidathÃ"ti. NÃvÃlakanakaÇgapa¤hochaÂÂho. 7. KupaÇgapa¤ho "Bhante nÃgasena, 'kupassa ekaæ aÇgaæ gahetabbanti' yaæ vadesi, katamantaæ ekaæ aÇgaæ gahetabbanti?" "Yathà mahÃrÃja kupo rajju¤ca varatta¤ca lakÃra¤ca dhÃreti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena satisampaja¤¤asamannÃgatena bhavitabbaæ abhikkante paÂikkante Ãlokite vilokite sami¤jite pasÃrite saÇghÃÂipattacÅvaradhÃraïe asite pÅte khÃyite sÃyite uccÃrapassÃvakamme gate Âhite nisinne sutte jÃgarite bhÃsite tuïhÅbhÃve sampajÃnakÃrinà bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja kupassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ bhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena, sato bhikkhave bhikkhÆ vihareyya sampajÃno ayaæ vo amhÃkaæ anusÃsanÅ"ti. KupaÇgapa¤ho sattamo 223. NÃvÃlagganakassa. 224. Laggeti (ma). 225. Jalavati (ma) [SL Page 326] [\x 326/] 8. NiyÃmakaÇgapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, 'niyÃmakassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja niyÃmako rattindivaæ satataæ samitaæ appamatto yattapayatto nÃvaæ sÃreti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena cittaæ niyÃmayamÃnena rattindivaæ satataæ samitaæ appamattena yoniso manasikÃrena cittaæ niyÃmetabbaæ. Idaæ mahÃrÃja niyÃmakassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena dhammapade- [PTS Page 379] [\q 379/] "AppamÃdaratà hotha sacittamanurakkhetha Duggà uddharathattÃnaæ paÇke santo'va ku¤jaro"ti. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja niyÃmakassa yaæ ki¤ci mahÃsamudde kalyÃïaæ và pÃpakaæ và sabbantaæ viditaæ hoti evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena kusalÃkusalaæ sÃvajjÃnavajjaæ hÅnappaïitaæ kaïhasukkasappaÂibhÃgaæ vijÃnitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja niyÃmakassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja niyÃmako yante muddikaæ deti'mà koci yantaæ amasitthÃ'ti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena citte saævaramuddikà dÃtabbÃ'mà ka¤ci pÃpakaæ akusalavitakkaæ vitakkesÅ'ti. Idaæ mahÃrÃja niyÃmakassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena saæyuttanikÃyavare'mà bhikkhave pÃpake akusale vitakke vitakkeyyÃtha, seyyathÅdaæ kÃmavitakkaæ byÃpÃdavitakkaæ vihiæsÃvitakka"nti. NiyÃmakaÇgapa¤ho aÂÂhamo 9. KammakaraÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'kammakarassa ekaæ aÇgaæ gahetabbanti'yaæ vadesi, katamantaæ ekaæ aÇgaæ gahetabbanti?" "Yathà mahÃrÃja kammakaro evaæ cintayati 'bhatako ahaæ imÃya nÃvÃya kammaæ karomi, imÃyÃhaæ nÃvÃya vÃhasà bhattavetanaæ labhÃmi, na me pamÃdo karaïÅyo, appamÃdena me ayaæ nÃvà vÃhetabbÃ'ti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena evaæcintayitabbaæ 'imaæ kho ahaæ cÃtummahÃbhÆtikaæ kÃyaæ sammasanto [SL Page 327] [\x 327/] Satataæ samitaæ appamatto upaÂÂhitasati sato sampajÃno samÃhito ekaggacitto jÃtijarà byÃdhimaraïasokaparidevadukkhadomanassupÃyÃsehi parimuccissÃmÅti appamÃdo me karaïÅyo'ti. Idaæ mahÃrÃja kammakarassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena sÃriputtena dhammasenÃpatinÃ- [PTS Page 380] [\q 380/] "KÃyaæ imaæ sammasatha parijÃnÃtha punappunaæ KÃye sabhÃvaæ disvÃna dukkhassantaæ karissathÃ"ti. KammakaraÇgapa¤ho navamo 10. SamuddaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'samuddassa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja mahÃsamuddo matena kuïapena saddhiæ na saævasati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena rÃga-dosa-moha-mÃna-diÂÂhi-makkha-paÊÃsa-issÃmacchariya-mÃyÃ-- sÃÂheyya-koÂillavisamaduccaritakilesamalehi saddhiæ na saævasitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja samuddassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Punacaparaæ mahÃrÃja samuddo muttÃ-maïi-veÊuriya-saÇkha-silÃ-pavÃÊa-phaÊika-maïi -vividharatananicayaæ dhÃrentà pidahati, na bahi vikirati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena magga-phala-jhÃna-vimokkha-samÃdhi-samÃpatti-vipassanÃbhi¤¤Ã-vividha guïaratanÃni adhigantvà pidahitabbÃni, na bahi nÅharitabbÃni. Idaæ mahÃrÃja samuddassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja samuddo mahatimahÃbhutehi saddhiæ saævasati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena appicchaæ santuÂÂhaæ dhutavÃdaæ sallekhavuttiæ ÃcÃrasampannaæ lajjiæ pesalaæ garuæ bhÃvanÅyaæ vattÃraæ vacanakkhamaæ vodakaæ pÃpagarahiæ ovÃdakaæ anusÃsakaæ vi¤¤Ãpakaæ sandassakaæ samÃdapakaæ samuttejakaæ sampahaæsakaæ kalyÃïamittaæ sabrahmacÃriæ upanissÃya vasitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja samuddassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Punacaparaæ mahÃrÃja samuddo navasalila-sampuïïa-gaÇgÃ-yamunÃ-aciravatÅ-sarabhu-mahÅ-ÃdÅhi nadÅsatasahassehi antaÊikkhe saliladhÃrÃhi ca purito pi sakaæ velaæ nÃtivattati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena lÃbhasakkÃra-siloka-vandana- [SL Page 328] [\x 328/] MÃnana pÆjanakÃraïà jÅvitahetu pi sa¤cicca sikkhÃpadavÅtikkamo na karaïiyo. Idaæ mahÃrÃja samuddassa [PTS Page 381] [\q 381/] catutthaæ aÇgaæ gahetabbaæ bhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena-seyyathÃpi pahÃrÃda mahÃsamuddo Âhitadhammo velaæ nÃtikkamati, evameva kho pahÃrÃda yaæ mayà sÃvakÃnaæ sikkhÃpadaæ pa¤¤attaæ, taæ mama sÃvakà jÅvitahetupi nÃtikkamantÅ'ti. 4. Punacaparaæ mahÃrÃja samuddo sabbasavantÅhi gaÇgà yamunÃ-aciravatÅ-sarabhu-mahÅhi antaÊikkhe udakadhÃrÃhi pina paripÆrati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena uddesa-paripucchÃ-savaïa-dhÃraïa-vinicchaya-abhidhamma-vinayogÃÊhasutta- nta-viggahapadanikkhapa-pada sandhi-padavibhatti-navaÇgajinasÃsanavaraæ suïantenÃpi na tappitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja samuddassa pa¤camaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena sutasomajÃtake- 'Aggi yathà tiïakaÂÂhaæ ¬ahanto Na tappati sÃgaro và nadÅhi, Evaæ hime-226. Paï¬ità rÃjaseÂÂha Sutvà na tappanti subhÃsitenÃ'ti. SamuddaÇgapa¤ho dasamo Samuddavaggo dutiyo [PTS Page 382] [\q 382/] TassuddÃnaæ- lÃpÆlatà ca padumaæ bÅjaæ sÃlakalyÃïikÃ, NÃvà ca nÃvÃlakanaæ kupo niyÃmako tathà Kammakaro samuddo ca vaggo tena pavuccatÅ ti. 3. PaÂhavivaggo 1. PaÂhavyaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena 'paÂhaviyà pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja paÂhavi iÂÂhÃniÂÂhÃni kapapÆrÃgaru-tagara-candana-kuÇkumÃdÅni Ãkirante pi pitta-semha-pubbaruhira-seda-meda-khela-siÇghÃïikÃ-lasikÃ-mutta-- karÅsÃdÅni Ãkirante pi tÃdisÃyeva, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena iÂÂhÃniÂÂhe ------ 226. Evampi. Ve. (Ma. ) [SL Page 329] [\x 329/] LÃbhÃlÃbhe yasÃyase nindÃpasaæsÃya sukhe dukkhe sabbattha tÃdinÃyeva bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja paÂhaviyà paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja paÂhavÅ maï¬anavibhÆsanÃpagatà sakagandhaparibhÃvitÃ. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena vibhusanÃpagatena sakasÅlagandhaparibhÃvitena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja paÂhaviyà dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacapaæ mahÃrÃja paÂhavÅ nirantarà acchiddà asusirà bahalà ghanà vitthachiïïÃ. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena nirantaramakhaï¬ÃcchiddÃsusira-bahala-ghanavitthiïïasÅlena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja paÂhaviyà tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 4. Punacaparaæ mahÃrÃja paÂhavÅ gÃma-nigama-nagara-janapada-rukkhapabbata-nadÅ-taÊÃkapokkharaïi-migapakkhi- -manuja-nara-nÃrÅ-gaïaæ-dhÃrentÅ pi akilÃsu hoti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena ovadantena pi anusÃsantena pi vi¤¤Ãpentana pi sandassentena pi samÃdapentena pi samuttejentena pi sampahaæsentena pi dhammadesanÃsu akilÃsunà bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja paÂhaviyà catutthaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 5. Punacaparaæ mahÃrÃja paÂhavÅ anunayapaÂighavippamuttÃ. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena anunayapaÂighavippamuttena paÂhavisamena cetasà viharitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja paÂhaviyà pa¤camaæ aÇgaæ gahetabbaæ. [PTS Page 383] [\q 383/] bhÃsitampetaæ mahÃrÃja upÃsikÃya cullasubhaddÃya sakasamaïe parikittayamÃnÃya: 'Eka¤ce bÃhaæ vÃsiyà taccheyya kupitamÃnasà Eka¤ce bÃhaæ gandhena Ãlimpeyya pamodità Amusmiæ paÂigho natthi rÃgo asmiæ na vijjati PaÂhavisamacittà te tÃdisà samaïà mamÃ'ti. PaÂhavyaÇgapa¤ho paÂhamo. 2. ùpaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena 'Ãpassa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja Ãpo susaïÂhitÃkampitÃlulitasabhÃvaparisuddho, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena kuhana-lapana [SL Page 330] [\x 330/] Nemittika-nippesakataæ apanetvà susaïÂhitÃkampitÃlulitasabhÃvaparisuddhÃcÃrena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja Ãpassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja Ãpo sÅtalasabhÃvasaïÂhito. Evameva kho mahÃrÃja yoginÃyogÃvacarena sabbasattesu khantimettÃnuddayÃsampannena hitesinà anukampakena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja Ãpassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja Ãpo asuciæ suciæ karoti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena gÃme và ara¤¤e và upajjhÃye Ãcariye Ãcariyamattesu sabbattha anadhikaraïena bhavitabbaæ anavakÃsakÃrinÃ. Idaæ mahÃrÃja Ãpassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 4. Punacaparaæ mahÃrÃja Ãpo bahujanapatthito. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena appiccha-santuÂÂha. Pavivitta-paÂisallÃnena satataæ sabbalokÃbhipatthitena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja Ãpassa catutthaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 5. Punacaparaæ mahÃrÃja Ãpo na kassaci ahitamupadahati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena para-bhaï¬ana-kalaha-viggaha-vivÃda-rittajjhÃna-arati-jananaæ [PTS Page 384] [\q 384/] kÃyavacÅcittehi pÃpakaæ na karaïÅyaæ. Idaæ mahÃrÃja Ãpassa pa¤camaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena kaïhajÃtake: Vara¤ca me adho sakka sabbabhÆtÃnamissara Na mano và sarÅraæ và maÇkato sakka kassaci KadÃci upaha¤¤etha etaæ sakka varaæ vare"ti. ùpaÇgapa¤ho dutiyo 3. TejaÇgapa¤ho "Bhante nÃgasena, 'tejassa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja tejo tiïakaÂÂhasÃkhÃpalÃsaæ ¬ahati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena ye te abbhantarà và bÃhirà và kilesà iÂÂhÃniÂÂhÃrammaïÃnubhavanÃ, sabbe te ¤Ãïagginà ¬ahitabbÃ. Idaæ mahÃrÃja tejassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. [SL Page 331] [\x 331/] 2. Punacaparaæ mahÃrÃja tejo niddayo akÃruïiko. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sabbakilesesu kÃru¤¤amanuddayà na kÃtabbÃ. Idaæ mahÃrÃja tejassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja tejo sÅtaæ paÂihanti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena viriyasantÃpatejaæ abhijanetvà kilesà paÂihantabbÃ. Idaæ mahÃrÃja tejassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 4. Punacaparaæ mahÃrÃja tejo anunayapaÂighavippamutto uïhamabhijaneti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena anunayapaÂighavippamuttena tejosamena cetasà viharitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja tejassa catutthaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 5. Punacaparaæ mahÃrÃja tejo andhakÃraæ vidhamati, Ãlokaæ dasseti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena avijjandhakÃraæ vidhamitvà ¤ÃïÃloko dassayitabbo. Idaæ mahÃrÃja tejassa pa¤camaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja 'bhagavatà devÃtidevena sakaputtaæ rÃhulaæ [PTS Page 385] [\q 385/] ovadantena tejosamaæ rÃhula bhÃvanaæ bhÃvehi, tejosamaæ hi te rÃhula bhÃvanaæ bhÃvayato anuppannà ceva akusalà dhammà na uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà cittaæ na pariyÃdÃya Âhassanti"ti. TejaÇgapa¤ho tatiyo 4. VÃyuÇgapa¤ho 1. Bhante nÃgasena, 'vÃyussa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja vÃyu supupphitavanasaï¬antaramabhivÃyati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena vimuttivarakusumapupphitÃrammaïavanantare ramitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja vÃyussa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja vÃyu dharaïÅrÆha-pÃdapa-gaïe mathayati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena vanantaragatena saÇkhÃre vicinantena kilesà mathayitabbÃ. Idaæ mahÃrÃja vÃyussa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. [SL Page 332] [\x 332/] 3. Punacaparaæ mahÃrÃja vÃyu ÃkÃse carati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena lokuttaradhammesu mÃnasaæ sa¤cÃrayitabaæ. Idaæ mahÃrÃja vÃyussa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 4. Punacaparaæ mahÃrÃja vÃyu gandhamanubhavati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena attano sÅlasurabhigandho anubhavitabbo. Idaæ mahÃrÃja vÃyussa catutthaæ aÇgaæ gahatebbaæ. 5. Punacaparaæ mahÃrÃja vÃyu nirÃlayo aniketavÃsÅ. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena nirÃlayamaniketamasanthavena sabbattha vimuttena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena suttanipÃte- SanthavÃto bhayaæ jÃti niketà jÃyatÅ rajo Aniketamasanthavaæ etaæ ve munidassana"nti. VÃyuÇgapa¤ho catuttho 5. PabbataÇga pa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'pabbatassa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. [PTS Page 386] [\q 386/] "Yathà mahÃrÃja pabbato acalo akampiyo asampavedhÅ, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sammÃnane vimÃnane sakkÃre asakkÃre garukÃre agarukÃre yase ayase nindÃya pasaæsÃya sukhe dukkhe iÂÂhÃniÂÂhesu sabbattha rÆpasaddagandharasaphoÂÂhabbadhammesu rajanÅyesu na rajjitabbaæ, dussanÅyesu na dussitabbaæ, muyhanÅyesu na muyhitabbaæ. Na kampitabbaæ na calitabbaæ. Pabbatena viya acalena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja pabbatassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena- Selo yathà ekaghano vÃtena na samÅrati Evaæ nindÃpasaæsÃsu na sami¤janti paï¬itÃni. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja pabbato thaddho na kenaci saæsaÂÂho. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena thaddhena asaæsaÂÂhena bhavitabbaæ. Na kenaci saæsaggo karaïÅyo. Idaæ mahÃrÃja pabbatassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena- [SL Page 333] [\x 333/] AsaæsaÂÂhaæ gahaÂÂhehi anÃgÃrehi cÆbhayaæ AnokasÃriæ appicchaæ tamahaæ brÆmi brÃhmaïanti. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja pabbate bÅjaæ na virÆhati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sakamÃnase kilesa na virÆhÃpetabbÃ. Idaæ mahÃrÃja pabbatassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena subhÆtinÃ- RÃgupasaæhitaæ cittaæ sadà uppajjate mama, Sayameva paccavekkhitvà ekako taæ damemahaæ. Rajjasi rajanÅyesu dussanÅyesu dussasi Muyhasi mohanÅyesu nikkhamassÆ vanà tuvaæ. [PTS Page 387] [\q 387/] VisuddhÃnaæ ayaæ vÃso nimmalÃnaæ tapassinaæ Mà kho visuddhaæ dusesi nikkhamassu vanà tuva'nti. 4. Punacaparaæ mahÃrÃja pabbato accuggato. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena ¤Ãïaccuggatena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja pabbatassa catutthaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena- PamÃdaæ appamÃdena yadà nÆdati paï¬ito, Pa¤¤ÃpÃsÃdamÃruyha asoko sokinaæ pajaæ, PabbataÂÂho'va bhummaÂÂhe dhÅro bÃle avekkhatÅti. 5. Punacaparaæ mahÃrÃja pabbato anunnato anonato. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena unnatÃvanti na karaïÅyÃ. Idaæ mahÃrÃja pabbatassa pa¤camaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja upÃsikÃya cullasubhaddÃya sakasamaïe parikittayamÃnÃya- LÃbhena unnato loko alÃbhena ca onato, LÃbhÃlÃbhena ekaÂÂhà tÃdisà samaïà mamÃti. " PabbataÇgapa¤ho pa¤camo 6. ùkÃsaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'ÃkÃsassa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃnitÃni pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃni?"Ti. [SL Page 334] [\x 334/] "Yathà mahÃrÃja ÃkÃso sabbaso agayho, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sabbaso kilesehi agayhena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja ÃkÃsassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja ÃkÃso isitÃpasabhÆtadijagaïÃnusa¤carito. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena aniccaæ dukkhamanattÃti saÇkhÃresu mÃnasaæ sa¤cÃrayitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja ÃkÃsassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja ÃkÃso santÃsanÅyo, evameva kho [PTS Page 388] [\q 388/] mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sabbabhavapaÂisandhisu mÃnasaæ ubbejayitabbaæ, assÃdo na kÃtabbo. Idaæ mahÃrÃja Ãkasassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 4. Punacaparaæ mahÃrÃja ÃkÃso ananto appamÃïo aparimeyyo evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena anantasÅlena aparimita¤Ãïena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja ÃkÃsassa catutthaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 5. Punacaparaæ mahÃrÃja ÃkÃso alaggo asatto appaniÂÂhito apaÊibuddho. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena kule gaïe lÃbhe ÃvÃse paÊibodhepaccaye sabbakilesesu ca sabbattha alaggena bhavitabbaæ, anÃsattena appatiÂÂhitena apaÊibuddhena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja Ãkasassa pa¤camaæ aÇgaæ gahetabbaæ bhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena sakaputtaæ rÃhulaæovadantena-'seyyathÃpirÃhula ÃkÃso na katthaci patiÂÂhito, evameva kho tvaæ rÃhula ÃkÃsasamaæ bhÃvanaæ bhÃvehi. ùkÃsasamaæ hi te rÃhula bhÃvanaæ bhÃvayato uppannuppannà manÃpà manÃpà phassà cittaæ na pariyÃdÃya ÂhassantÅ'ti. " ùkÃsaÇgapa¤ho chaÂÂho 7. CandaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'candassa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja cando sukkapakkhe udayanto uttaruttariæ va¬¬hati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena ÃcÃrasÅlaguïavattapaÂipattiyà ÃgamÃdhigame paÂisallÃne satipaÂÂhÃne [SL Page 335] [\x 335/] Indriyesu guttadvÃratÃya bhojane matta¤¤utÃya jÃgariyÃnuyoge uttaruttariæ va¬¬hitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja candassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja cando uÊÃrÃdhipati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena uÊÃracchandÃdhipatinà bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja candassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 4. Punacaparaæ mahÃrÃja cando nisÃya carati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena pavivittena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja candassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 5. Punacaparaæ mahÃrÃja cando vimÃnaketu, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sÅlaketunà bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja candassa [PTS Page 389] [\q 389/] catutthaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 6. Punacaparaæ mahÃrÃja cando ÃyÃcitapatthito udeti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena ÃyÃcitapatthitena kulÃni upasaÇkamitabbÃni. Idaæ mahÃrÃja candassa pa¤camaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena saæyuttanikÃyavare'candÆpamà bhikkhave kulÃni upasaÇkamatha apakasseva kÃyaæ apakassa cittaæ niccaæ naviyÃ-227. Kulesu appagabbhÃ'ti. CandaÇgapa¤ho sattamo. 8. SuriyaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'suriyassa satta aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni satta aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja suriyo sabbaæ udakaæ parisoseti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sabbakilesà anavasesaæ parisosetabbà idaæ mahÃrÃja suriyassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja suriyo tamandhakÃraæ vidhamati. Evameva kho mahÃrÃja yoginÃyogÃvacarena sabbaæ rÃgatamaæ dosatamaæ mohatamaæ mÃnatamaæ diÂÂhitamaæ kilesatamaæ sabbaæ duccaritatamaæ vidhamitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja suriyassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. ------ 227. Nicicaæ navÃ. [SL Page 336] [\x 336/] 3. Punacaparaæ mahÃrÃja suriyo abhikkhaïaæ carati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena abhikkhaïaæ yoniso manasikÃro kÃtabbo. Idaæ mahÃrÃja suriyassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 4. Punacaparaæ mahÃrÃja suriyo raæsimÃlÅ. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena ÃrammaïamÃlinà bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja suriyassa catutthaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 5. Punacaparaæ mahÃrÃja suriyo mahÃjanakÃyaæ santÃpentà carati evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena ÃcÃrasÅlaguïavattapaÂipattiyà [PTS Page 390] [\q 390/] jhÃna-vimokkha-samÃdhisamÃpatti-indriya-balabojjhaÇga-satipaÂÂhÃ- na-sammappadhÃna-iddhipÃdehi sadevako loko santÃpayitabbo. Idaæ mahÃrÃja suriyassa pa¤camaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 6. Punacaparaæ mahÃrÃja puriyo rÃhubhayà bhito carati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena duccarita-duggati-visamakantÃra-vipÃka-vinipÃta-kilesajÃla-jaÂite diÂÂhi-saÇghÃÂapaÂimukke kupatha-pakkhanne kummaggapaÂipanne satte disvà mahatà saævegabhayena mÃnasaæ saævejetabbaæ. Idaæ mahÃrÃja suriyassa chaÂÂhaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 7. Punacaparaæ mahÃrÃja suriyo kalyÃïapÃpake dasseti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena indriya-bala-bojjhaÇga-satipaÂÂhÃna-sammappadhÃna-iddhipÃdalokiya- lokuttara- dhammà dassetabbÃ. Idaæ mahÃrÃja suriyassa sattamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena vaÇgasena- 'YathÃpi suriyo udayanto rÆpaæ dasseti pÃïinaæ Suci¤ca asuci¤cÃpi kalyÃïa¤cÃpi pÃpakaæ Tathà bhikkhu dhammadharo avijjÃpihitaæ janaæ Pathaæ dasseti vividhaæ Ãdicco'vudayaæ yathÃ'ti. SuriyaÇgapa¤ho aÂÂhamo. 9. SakkaÇgapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena 'sakkassa tiïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja sakko ekantasukhasamappito, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena ekantapavivekasukhÃbhiratena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja sakkassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. [SL Page 337] [\x 337/] 2. Punacaparaæ mahÃrÃja sakko deve disvà paggaïhÃti hÃsamahijaneti, evameva khomahÃrÃja yoginà yogÃvacarena kusalesu dhammesu alÅnamatanditaæ santaæ mÃnasaæ paggahetabbaæ, hÃsamahijanetabbaæ, uÂÂhahitabbaæ ghaÂitabbaæ vÃyamitabbaæ. [PTS Page 391] [\q 391/] idaæ mahÃrÃja sakkassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja sakkassa anabhirati na uppajjati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena su¤¤ÃgÃre anabhirati na uppÃdetabbÃ. Idaæ mahÃrÃja sakkassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena subhÆtinÃ- 'SÃsane te mahÃvÅra yato pabbajito ahaæ NÃbhijÃnÃmi uppannaæ mÃnasaæ kÃmasaæhita"nti. SakkaÇgapa¤ho navamo. 10. CakkavatyaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, cakkavattissa cattÃri aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni cattÃri aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja cakkavatti catÆhi saÇgahavatthÆhi janaæ saÇgaïhÃti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena catassannaæ parisÃnaæ mÃnasaæ saÇgahetabbaæ anuggahetabbaæ sampahaæsetabbaæ. Idaæ mahÃrÃja cakkavattissa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja cakkavattissa vijite corà na uÂÂhahanti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena kÃmarÃgabyapÃdavihiæsÃvitakkà na uppÃdetabbÃ. Idaæ mahÃrÃja cakkavattissa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena- Vitakkupasame ca yo rato asubhaæ bhÃvayati sadà sato Esa kho byantikÃhiti esa jecchati mÃrabandhana'nti. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja cakkavatti divase divase samuddapariyantaæ mahÃpaÂhaviæ anuyÃyati kalyÃïapÃpakÃni vicinamÃno. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena kÃyakammaæ vacÅkammaæ manokammaæ divase divase paccavekkhitabbaæ 'kinnu kho me imehitÅhi ÂhÃnehi anupavajjassa divaso vÅtivattatÅti. Idaæ [SL Page 338] [\x 338/] MahÃrÃja [PTS Page 392] [\q 392/] cakkavattissa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena ekuttarikanikÃyavare-228. 'KathamabhÆtassa me rantindivà vitipatantiti pabbajitena abhiïhaæ paccavekkhitabba'nti. 4. Punacaparaæ mahÃrÃja cakkavattissa abbhantarabÃhirÃrakkhà susaævihità hoti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena abbhantarÃnaæ bÃhirÃnaæ kilesÃnaæ ÃrakkhÃya satidovÃriko Âhapetabbo. Idaæ mahÃrÃja cakkavattissa catutthaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena- 'satidovÃriko bhikkhaveariyasÃvako akusalaæ pajahati kusalaæ bhÃveti, sÃvajjaæ pajahati anavajjaæ bhÃveti suddhamattÃnaæ pariharatÅ'ti. CakkavattayaÇgapa¤ho dasamo. PaÂivivaggo tatiyo TassuddÃnaæ- paÂhavÅ Ãpo ca tejo ca vÃyo ca pabbatena ca ùkÃso candasuriyo ca sakko ca cakkavattinÃti. 4. UpacikÃvaggo 1. UpacikaÇgapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, 'upacikÃya ekaæ aÇgaæ gahetabba'nti yaæ vadesi, katamantaæ ekaæ aÇgaæ gahetabbanti?" "Yathà mahÃrÃja upacikà uparicchadanaæ katvà attÃnaæ pidahitvà gocarÃya carati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sÅlasaævarachadanaæ katvà mÃnasaæ pidahitvà piï¬Ãya caritabbaæ. SÅlasaævarachadanena kho mahÃrÃja yogÅ yogÃvacaro sabbabhayasamatikkanto hoti. Idaæ mahÃrÃja upacikÃya ekaæ aÇgaæ [PTS Page 393] [\q 393/] gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena upasenena vaÇgantaputtena- 'SÅlasaævaracchadanaæ yogÅ katvÃna mÃnasaæ Anupalitto lokena bhayà ca parimuccatÅ"ti. UpacikaÇgapa¤ho paÂhamo. ----228. AÇguttarikanikÃyavare (ma) [SL Page 339] [\x 339/] 2. BiÊÃlapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'biÊÃlassa dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni dve aÇgÃni gahetabbÃni?"Ti. "Yathà mahÃrÃja biÊÃlo guhÃgato'pi susiragato'pi hammiyantaragato'pi unduraæyeva pariyesati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena gÃmagatenÃpi ara¤¤agatenÃpi rukkhamÆlagatenÃpi su¤¤ÃgÃragatenÃpi satataæ samitaæ appamattena kÃyagatÃsatibhojanaæyeva pariyesitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja biÊÃlassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja biÊÃlo Ãsanneyeva gocaraæ pariyesati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena imeyuseva pa¤casÆpÃdÃnakkhandhesu udayabbayÃnupassinÃviharitabbaæ 'iti rÆpaæ, iti rÆpassa samudayo, iti rÆpassa atthagamo, iti vedanÃ, iti vedanÃya samudayo, iti vedanÃya atthagamo, iti sa¤¤Ã, iti sa¤¤Ãya samudayo, iti sa¤¤Ãya atthagamo, iti saÇkhÃrÃ, iti saÇkhÃrÃnaæ samudayo, iti saÇkhÃrÃnaæ atthagamo, iti vi¤¤Ãïaæ, iti vi¤¤Ãïassa samudayo, iti vi¤¤Ãïassa atthagamo'ti. Idaæ mahÃrÃja biÊÃlassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena- 'Na ito dÆre bhavitabbaæ bhavaggaæ kiæ karissati Paccuppannamhi vohÃre sake kÃyamhi vindathÃ'ti. BiÊÃlaÇgapa¤ho dutiyo. 3. UnduraÇgapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, 'undurassa ekaæ aÇgaæ gahetabba'nti yaæ vadesi, katamantaæ ekaæ aÇgaæ gahetabbanti?" "Yathà mahÃrÃja unduro itocito ca vicaranto ÃhÃrÆpasiæsako yeva carati, evameva kho mahÃrÃja [PTS Page 394] [\q 394/] yoginà yogÃvacarena itocito ca vicarantena yoniso manasikÃrÆpasiæsake neva bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja undurassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena upasenena vaÇgantaputtena- 'DhammasÅsaæ karitvÃna viharanto vipassako, Anolino viharati upasanto sadà sato'ti. UnduraÇgapa¤ho tatiyo. [SL Page 340] [\x 340/] 4. VicchikaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'vicchikassa ekaæ aÇgaæ gahetabba'nti yaæ vadesi, katamantaæ ekaæ aÇgaæ gahetabbanti?" "Yathà mahÃrÃja vicchiko naÇguÂÂhÃvudho naÇguÂÂhaæ ussÃpetvà carati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena ¤ÃïÃvudhena bhavitabbaæ, ¤Ãïaæ ussÃpetvà viharitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja vicchikassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena upasenena vaÇgantaputtena- '¥Ãïakhaggaæ gahetvÃna viharanto vipassako Parimuccati sabbabhayà duppasaho ca so bhave'ti. VicchikaÇgapa¤ho catuttho. 5. NakulaÇgapa¤ho ""Bhante nÃgasena, 'nakulassa ekaæ aÇgaæ gahetabba'nti yaæ vadesi, katamantaæ ekaæ aÇgaæ gahetabbanti?" "Yathà mahÃrÃja nakulo uragamugacchanto bhesajjena kÃyaæ paribhÃvetvà uragamupagacchati gahetuæ, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena kodhÃghÃtabahulaæ kalahaviggahavivÃdavirodhÃbhibhÆtaæ lokamupagaccha'ntena mettÃbhesajjena mÃnasaæ anulimpitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja nakulassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃjatherena sÃrÅputtena dhammasenÃpatinÃ- 'Tasmà sakaæ paresampi kÃtabbà mettabhÃvanà Mettacittena eritabbaæ etaæ buddhÃnasÃsananti. [PTS Page 395] [\q 395/] " NakulaÇgapa¤ho pa¤camo. 6. JarasigÃlaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'jarasigÃlassa dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ?" Ti. "Yathà mahÃrÃja jarasigÃlo bhojanaæ paÂilabhitvà ajigucchamÃno yÃvadatthaæ ÃhÃrayati, evameva kho mahÃrÃja yoginà gogÃvacarena bhojanaæ paÂilabhitvà ajigucchamÃnena sarÅrayÃpanamattameva paribhu¤jitabbaæ idaæ mahÃrÃja jarasigÃlassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena mahÃkassapena [SL Page 341] [\x 341/] 'SenÃsanamhà oruyha gÃmaæ piï¬Ãya pÃvisiæ Bhu¤jantaæ purisaæ kuÂÂhiæ sakkacca naæ upaÂÂhahiæ. So me pakkena hatthena Ãlopaæ upanÃmayÅ, ùlopaæ pakkhipantassa aÇgulimpettha jijjatha. Ku¬a¬amÆla¤ca nissÃya Ãlopaæ paribhu¤jisaæ Bhu¤jamÃne va bhutte và jegucchaæ me na vijjatÅ'ti. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja jarasigÃlo bhojanaæ paÂilabhitvà na vicinÃti'lÆkhaæ và païÅtaæ vÃ'ti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena bhojanaæ paÂilabhitvà navicinitabbaæ 'lÆkhaæ và païÅtaæ và sampannaæ và asampannaæ vÃ'ti. YathÃladdhena santusitabbaæ-229 idaæ mahÃrÃja therena upasenena vaÇgantaputtena- "LÆkhena pi ca santusse nä¤aæ patthe rasaæ bahuæ Rasesu anugiddhassa jhÃne na ramatÅ mano, ItarÅtarena santuÂÂhe sÃma¤¤aæ paripÆratÅ"ti. JarasigÃlaÇgapa¤ho chaÂÂho. 7. MigaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, migassa tÅïi aÇgÃni, gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃnitÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ?" Ti. "Yathà mahÃrÃja migo divà ara¤¤e vasati, rattiæ abbhokÃse, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena divà ara¤¤e viharitabbaæ rattiæ abhokÃse. Idaæ mahÃrÃja [PTS Page 396] [\q 396/] migassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena lomahaæsanapariyÃye- 'so kho ahaæ sÃriputta yà tà rattiyo sÅtà hemantikà antaraÂÂhake himapÃtasamaye tathÃrÆpÃsu rattisu rattiæ abbhokÃse vihÃrÃmi divà vanasaï¬e, gimhÃnaæ pacchime mÃse divà abbhokÃse viharÃmi rattiæ vanasaï¬e" ti. 2. "Punacaparaæ mahÃrÃja migo sattikambhi và sare và opatante va¤ceti palÃyati na kÃyamupaneti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena kilesesu opatantesu va¤cayitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja migassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. ---------- 229. Santussitabbaæ (ma. SÅ. Mu. ) [SL Page 342] [\x 342/] 3. Punacaparaæ mahÃrÃja migo manusse disvà yena và tena và palÃyati'mà maæ te addasaæsÆ'ti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena bhaï¬anakalahaviggahavivÃdasÅle dussÅle kusÅte saÇgaïikÃrÃme disvà yena và tena và palÃyitabbaæ 'mà maæ te addasaæsu, aha¤ca te mà addasanti. ' Idaæ mahÃrÃja migassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena sÃriputtena dhammasenÃpatinÃ- 'Mà me kadÃcÅ pÃpiccho kusÅto hÅnaviriyo, Appassuto anÃcÃro sameto-230. Katthaci ahÆ'ti. MigaÇgapa¤ho aÂÂhamo. 9. GorÆpaÇgapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, gorÆpassa cattÃri aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni cattÃri aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja gorÆpo sakaæ gehaæ na vijahati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sako kÃyo na vijahitabbo. 'AniccucchÃdanaparimaddanabhedanavikiraïaviddhaæsanadhammo ayaæ kÃyo'ti. Idaæ mahÃrÃja gorÆpassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punaca paraæ mahÃrÃja gorÆpo Ãdinnadhuro sukhadukkhena dhÆraæ vahati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena [PTS Page 397] [\q 397/] Ãdinnabrahmacariyena sukhadukkhena yÃva jÅvitapariyÃdÃnà ÃpÃïakoÂikaæ brahmacariyaæ caritabbaæ. Idaæ mahÃrÃja gorÆpassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja gorÆpo chandena ghÃyamÃno pÃnÅyaæ pivati. Evameva khomahÃrÃja yoginà yogÃvacarena ÃcariyupajjhÃyÃnaæ anusatthi chandena pemena pasÃdena ghÃyamÃnena paÂiggahetabbÃ. Idaæ mahÃrÃja gorÆpassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 4. Punacaparaæ mahÃrÃja gorÆpo yena kenaci vÃhiyamÃno vahati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena theranavakamajjhimabhikkhÆnampi gihiupÃsakassÃpi ovÃdÃnusÃsanÅ sirasà sampaÂicchitabbÃ. Idaæ mahÃrÃja gorÆpassa catutthaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena sÃriputtena dhammasenÃpatinÃ- ---- 230. Sammato (ma. ) [SL Page 343] [\x 343/] 'Tadahu pabbajito santo jÃtiyà sattavassiko, So'pi maæ anusÃseyya sampaÂicchÃmi muddhanÃ. Tibbaæ chanda¤ca pema¤ca tasmiæ disvà upaÂÂhape hapeyyÃcariye ÂhÃne sakkacca naæ punappuna'nti. GorÆpaÇgapa¤ho navamo. 10. VarÃhaÇgapa¤ho. 1. Bhante nÃgasena, 'varÃhassa dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ?" Ti. "Yathà mahÃrÃja varÃho santattakaÂhine gimhasamaye sampatte udakaæ upagacchati, evamevakho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena dosena citte ÃluÊita-khalita-vibbhanta-santatte sÅtalÃmatapaïÅtamettÃbhÃvanaæ upagantabbaæ. Idaæ mahÃrÃja varÃhassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja varÃho cikkhallamudakamupagantvà nÃsikÃya paÂhaviæ khaïitvà doïiæ katvà doïikÃya sayati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà [PTS Page 398] [\q 398/] yogÃvacarena mÃnase kÃyaæ nikkhipitvà Ãrammaïantaragatena sayitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja varÃhassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena piï¬olabhÃradvÃjena-- 'KÃye sabhÃvaæ disvÃna vicinitvà vipassako EkÃkiyo adutiyo seti Ãrammaïantaro'ti. VarÃhaÇgapa¤ho dasamo. 11. HatthiÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'hatthissa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja hatthi nÃma caranto yeva paÂhaviæ dÃÊeti evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena kÃyaæ sammasamÃneneva sabbe kilesà dÃletabbÃ. Idaæ mahÃrÃja hatthissa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. [SL Page 344] [\x 344/] 2. Punacaparaæ mahÃrÃja hatthi sabbakÃyeneva apaloketi, ujukaæyeva pekkhati, na disÃvidisaæ viloketi. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sabbakÃyena apalokinà bhavitabbaæ, na disÃvidisà viloketabbÃ, na uddhaæ ulloketabbaæ, na adho oloketabbaæ, yugamattapekkhinà bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja hatthissa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja hatthi anibaddhasayano gocarÃya gantvà na tameva desaæ vÃsatthamupagacchati na dhuvappatiÂÂhÃlayo. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarenaanibaddhasayanena bhavitabbaæ, nirÃlayena piï¬Ãya gantabbaæ yadi passati vipassako manu¤¤aæ patirÆpaæ ruciradese bhavaæ maï¬apaæ và rukkhamÆlaæ và guhaæ và pabbhÃraæ vÃ, tattheva tena vÃsamupagantabbaæ, dhuvapatiÂÂhÃlayo na kÃtabbo. Idaæ mahÃrÃja hatthissa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 4. Punacaparaæ mahÃrÃja hatthi udakaæ ogÃhitvà sucivimalasÅtalasalilaparipuïïaæ kumuduppalapadumapuï¬arÅkasa¤channaæ mahatimahantaæ [PTS Page 399] [\q 399/] padumasaraæ ogÃhitvà kÅÊati gajavarakÅÊaæ. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sucivimalavippasannamanÃviladhammavaravÃripuïïaæ vimuttikusumasa¤channaæ mahÃsatipaÂÂhÃnapokkharaïiæ ogÃhitvà ¤Ãïena saÇkhÃrà odhunitabbÃ, vidhunitabbÃ. YogÃvacarakÅÊà kÅÊitabbÃ. Idaæ mahÃrÃja hatthissa catutthaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 5. Punacaparaæ mahÃrÃja hatthi sato pÃdaæ uddharati, sato pÃdaæ nikkhipati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena satena sampajÃnena pÃdaæ uddharitabbaæ, satena sampajÃnena pÃdaæ nikkhipitabbaæ, abhikkamapaÂikkame sammi¤janapasÃraïe sabbattha satena sampajÃnena bhavitabbaæ idaæ mahÃrÃja hatthissa pa¤camaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena saæyuttanikÃyavare- 'KÃyena saævaro sÃdhu sÃdhu vÃcÃya saævaro Manasà saævaro sÃdhu sÃdhu sabbattha saævaro Sabbattha saævuto lajjÅ rakkhitoti pavuccatÅ'ti. HatthiÇgapa¤ho dasamo. UpacikÃvaggo catuttho. [PTS Page 400] [\q 400/] TassuddÃnaæ: upacikà biÊÃlo ca unduro vicchikena ca Nakulo sigÃlo migo gorÆpo varÃho hatthinà dasÃti, [SL Page 345] [\x 345/] 5. SÅhavaggo 1. SÅhaÇgapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, 'sÅhassa satta aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni satta aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja sÅho nÃma setavimalaparisuddhapaï¬aro, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena setavimalaparisuddhapaï¬aracittena byapagatakukkuccena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja sÅhassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja sÅho catuccaraïo vikkantacÃrÅ. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena caturiddhipÃdacaraïena bhavitabbaæ idaæ mahÃrÃja sÅhassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja sÅho abhirÆparÆcirakesarÅ. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena abhirÆparucirasÅlakesarinà bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja sÅhassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 4. Punacaparaæ mahÃrÃja sÅho jÅvitapariyÃdÃne'pi na kassaci onamati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrapariyÃdÃne'pi na kassaci onamitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja sÅhassa catutthaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 5. Punacaparaæ mahÃrÃja sÅho sapadÃnabhakkho yasmiæ okÃse nipatti tattheva yÃvadatthaæ bhakkhayati, na varamaæsaæ vicinÃti. Evameva kho mÃrÃja yoginà yogÃvacarena sapadÃnabhakkhena bhavitabbaæ. Na kulÃni vicinitabbÃni. Na pubbagehaæ hitvà kulÃni upasaÇkamitabbÃni. Na bhojanaæ vicinitabbaæ. Yasmiæ okÃse kabalaæ Ãdiyati, tasmiæyeva okÃse bhu¤jitabbaæ sarÅrayÃpanamattaæ na varabhojanaæ vicinitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja sÅhassa pa¤camaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 6. Punacaparaæ mahÃrÃja sÅho asannidhibhakkho sakiæ gocaraæ bhakkhayitvà na puna taæ upagacchati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena asannidhikÃraparibhoginà bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja sÅhassa chaÂÂhaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 7. Punacaparaæ [PTS Page 401] [\q 401/] mahÃrÃja sÅho bhojanaæ aladdhà na paritassati, laddhà pi bhojanaæ agathito-231. Amucchito anajjhÃpanno paribhu¤jati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena bhojanaæ ----- 231. Agadhito (ma) [SL Page 346] [\x 346/] Aladdhà na paritassitabbaæ. Laddhà pi bhojanaæ agathitena amucchitena anajjhÃpannena ÃdÅnavadassÃvinà nissaraïapa¤¤ena paribhu¤jitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja sÅhissa sattamaæ aÇgaæ gahetabbaæ bhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena saæyuttanikÃyavare theraæ mahÃkassapaæ parikittayamÃnena- 'santuÂÂho'yaæ bhikkhave kassapo itarÅtarena piï¬apÃtena itarÅtarapiï¬apÃtasantuÂÂhiyà ca vaïïavÃdÅ. Na ca piï¬apÃtahetu anesanaæ appatirÆpaæ Ãpajjati. Aladdhà ca piï¬apÃtaæ na paritassati. Laddhà ca piï¬apÃtaæ agathito amucchito anajjhÃpanno ÃdÅnavadassÃvÅ nissaraïapa¤¤o paribhu¤jatÅ" ti. SÅhaÇgapa¤ho paÂhamo 2. CakkavÃkaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'cakkavÃkassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi katamÃni tÃni tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja cakkavÃko yÃva jÅvitapariyÃdÃnà dutiyikaæ na vijahati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena yÃvajÅvitapariyÃdÃnà yoniso manasikÃro na vijahitabbo. Idaæ mahÃrÃja cakkavÃkassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. Punacaparaæ mahÃrÃja cakkavÃko sevÃlapaïakabhakkho tena ca santuÂÂhiæ Ãpajjati. TÃya ca santuÂÂhiyà balena ca vaïïena ca na parihÃyati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena yathÃlÃbhasantoso karaïÅyo. YathÃlÃbhasantuÂÂho kho pana mahÃrÃja yogÅ yogÃvacaro na parihÃyati sÅlena, na parihÃyati samÃdhinÃ, na parihÃyati pa¤¤Ãya, na parihÃyati vimuttiyÃ, na parihÃyati vimutti¤Ãïadassanena, na parihÃyati sabbehi kusalehi dhammehi. Idaæ mahÃrÃja [PTS Page 402] [\q 402/] cakkavÃkassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja cakkavÃko pÃïe na viheÂhayati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena nihitadaï¬ena nihitasatthena lajjinà dayÃpannena sabbapÃïabhutahitÃnukampinà bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena cakkavÃkajÃtake- Yo na hanti na ghÃtehi na jinÃti na jÃpaye Ahiæsà sabbabhutesu veraæ tassa na kenacÅ"ti CakkavÃkaÇgapa¤ho dutiyo [SL Page 347] [\x 347/] 3. PeïÃhikaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'peïÃhikÃya dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni dve aÇgÃni gahetabbÃni?" Ti. "Yathà mahÃrÃja peïÃhikà sakapatimhi usÆyÃya chÃpake na posayati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sakamane kilese uppanne usÆyÃyitabbaæ. SatipaÂÂhÃnena sammÃsaævarasusire pakkhipitvà manodvÃre kÃyagatÃsati bhÃvetabbÃ. Idaæ mahÃrÃja peïÃhikÃya paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja peïÃhikà pavane divasaæ gocaraæ caritvà sÃyaæ pakkhigaïaæ upeti attano guttiyÃ. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena ekÃkinÃ-232. Pavivekaæ sevitabbaæ saæyojanaparimuttiyà tatra rataæ alabhamÃnena upavÃdabhayaparirakkhanÃya saÇghaæ osaritvà saÇgarakkhitena vasitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja peïahikÃya dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja brahmunà sahampatinà bhagavato santike- Sevetha pantÃni senÃsanÃni Careyya saæyojanavippamokkhaæ Sace ratiæ nÃdhigaccheyya tattha SaÇghe vase rakkhitattosatÅmÃ"ti. [PTS Page 403] [\q 403/] PeïÃhikaÇgapa¤ho tatiyo 4. GharakapotaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'gharakapotassa ekaæ aÇgaæ gahetabba'nti yaæ vadesi, katamantaæ ekaæ aÇgaæ gahetabbanti?" "Yathà mahÃrÃja gharakapoto paragehe vasamÃno na tesaæ ki¤ci bhaï¬assa nimittaæ gaïhÃti, majjhattho vasati sa¤¤Ãbahulo, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena parakulaæ upagatena tasmiæ kule itthinaæ và purisÃnaæ và ma¤ce và pÅÂhe và vatthe và alaÇkÃre và upabhoge và paribhoge và bhojanavikatÅsu và na nimittaæ gahetabbaæ. Majjhatthena bhavitabbaæ. Samaïasa¤¤Ã ---- 232. EkÃkikena (sÅ. Mu. ), Ekakena (ma. ) [SL Page 348] [\x 348/] PaccupaÂÂhapetabbÃ. Idaæ mahÃrÃja gharakapotassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæmahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena cullanÃradajÃtake- 'Pavisitvà parakulaæ pÃnesu bhojanesu và Mitaæ khÃde mitaæ bhu¤je na ca rÆpe manaæ kare'ti. GharakapotaÇgapa¤ho catuttho. 5. UlÆkaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'ulÆkassa dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tani dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja uluko kÃkehi paÂiviruddho rattiæ kÃkasaÇghaæ gantvà bahÆ pi kÃkebhanti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena a¤¤Ãïena paÂiviruddho kÃtabbo. Ekena raho nisÅditvà a¤¤Ãïaæ sampamadditabbaæ, mÆlato jinditabbaæ. Idaæ mahÃrÃja ulÆkassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja ulÆko supaÂisalalÅno hoti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena paÂisallÃnÃrÃmena bhavitabbaæ paÂisallÃnaratena. Idaæ mahÃrÃja ulÆkassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena saæyuttanikÃyavare'idha bhikkhave bhikkhu paÂisallÃnÃrÃmo paÂisallÃnarato, idaæ dukkhanti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, ayaæ dukkhasamudayoti yathÃbhÆtaæ [PTS Page 404] [\q 404/] pajÃnÃti, ayaæ dukkhanirodho'ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, ayaæ dukkhanirodhagÃminÅpaÂipadÃ'ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃtÅ'ti" UlÆkaÇgapa¤ho pa¤camo 6. SatapattaÇgapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, satapattassa ekaæ aÇgaæ gahetabbanti yaæ vadesi, katamantaæ ekaæ aÇgaæ gahetabbanti?" "Yathà mahÃrÃja satapatto ravitvà paresaæ khemaæ và bhayaæ và Ãcikkhati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena paresaæ dhammaæ desayamÃnena vinipÃtaæ bhayatodassiyitabbaæ, nibbÃnaæ [SL Page 349] [\x 349/] Khemato dassayitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja satapattassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena piï¬olabhÃradvÃjena- 'Niraye bhayasantÃsaæ nibbÃne vipulaæ sukhaæ UbhayÃnetÃni atthÃni dassetabbÃni yoginÃ'ti" SatapattaÇgapa¤ho chaÂÂho. 7. VagagulyaÇgapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, 'vaggulissa dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja vaggulÅ gehaæ pavisitvà vicaritvà nikkhamati, na tattha paÊibuddhati, evamevakho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena gÃmaæ piï¬Ãya pavisitvà sapadÃnaæ vicaritvà paÂiladdhalÃbhena khippameva nikkhamitabbaæ, na tattha paÊibuddhena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja vaggulissa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja vaggulÅ paragehe vasamÃno na tesaæ parihÃniæ karoti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena kulÃni upasaÇkamitvà atiyÃcanÃya và vi¤¤attibahulatÃya và kÃyadosabahulatÃya và atibhÃïitÃya và samÃnasukhadukkhatÃya và na tesaæ koci vippaÂisÃro karaïÅyo, na pi tesaæ mÆlakammaæ parihÃpetabbaæ, sabbathà va¬¬hiyeva icchitabbÃ. Idaæ mahÃrÃja vaggulissa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæmahÃrÃja [PTS Page 405] [\q 405/] bhagavatà devÃtidevena dÅghanikÃyavare lakkhaïasuttante- 'SaddhÃya sÅlena sutena buddhiyà CÃgena dhammena bahÆhi sÃdhuhi Dhanena dha¤¤ena ca khettavatthunà Puttehi dÃrehi catuppadehi ca ¥ÃtÅhi mithi ca bandhavehi Balena vaïïena sukhena cÆbhayaæ Kathaæ na hÃyeyyuæ pareti icchati Atthassa middhi¤ca panÃhikaÇkhatÅ" ti. VaggulyaÇgapa¤ho sattamo. [SL Page 350] [\x 350/] 8. JalÆkaÇgapa¤ho. "Bhante nÃgasena, 'jalÆkÃya ekaæ aÇgaæ gahetabbanti yaæ vadesi, katamantaæ ekaæ aÇgaæ gahetabbanti?" "Yathà mahÃrÃja jalukà yattha allÅyati tattheva daÊhaæ allÅyitvà ruhiraæ pivati, evamevakho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena yasmiæ Ãrammaïe cittaæ allÅyati, taæ Ãrammaïaæ vaïïato ca saïÂhÃnato ca disÃto ca okÃsato ca paricchedato ca liÇgato ca nimittato ca daÊhaæ patiÂÂhÃpetvà tenevÃrammaïena vimuttirasamasevanakaæ pÃtabbaæ. Idaæ mahÃrÃja jalukÃya ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena anuruddhena. 'Parisuddhena cittena Ãrammaïe patiÂÂhÅya Tena cittena pÃtabbaæ vimuttirasamasevana"nti. JalÆkaÇgapa¤ho aÂÂhamo. 9. SappaÇgapa¤ho. 1. Bhante nÃgasena, 'sappassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ?" Ti. "Yathà mahÃrÃja sappo urena gacchati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena pa¤¤Ãya caritabbaæ. Pa¤¤Ãya caramÃnassa kho mahÃrÃja yogino cittaæ ¤Ãye carati, vilakkhaïaæ vivajjeti salakkhaïaæ bhÃveti. Idaæ [PTS Page 406] [\q 406/] mahÃrÃja sappassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja sappo caramÃno osadhaæ parivajjento carati. Evameva khomahÃrÃja yoginà yogÃvacarena duccaritaæ parivajjentena caritabbaæ. Idaæ mahÃrÃja sappassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja sappo manuse disvà tappati socati cintayati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena kuvitakke vitakketvà aratiæ uppÃdayitvà tappitabbaæ socitabbaæ cintayitabbaæ 'pamÃdena me divaso vÅtinÃmito, na so puna sakkà laddhunti'. Idaæ mahÃrÃja sappassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà bhallÃÂiyajÃtake dvinnaæ kinnarÃnaæ- [SL Page 351] [\x 351/] 'Yamekarattiæ vippavasimha ludda AkÃmakà a¤¤ama¤¤aæ sarantà Tamekarattiæ anutappamÃnà SocÃma sà ratti puna na hessati-233. " Ti. SappaÇgapa¤ho navamo. 10. AjagaraÇgapa¤ho. "Bhante nÃgasena, 'ajagarassa ekaæ aÇgaæ gahetabba'nti yaæ vadesi, katamantaæ ekaæ aÇgaæ gahetabbanti?" "Yathà mahÃrÃja ajagaro mahatimahÃkÃyo bahÆ pi divase Ænudaro dinataro kucchipuraæÃhÃraæ na labhati, aparipuïïoyeva yÃvadeva sarÅrayÃpanamattakena yÃpeti, evameva kho mahÃrÃja yogino yogÃvacarassa bhikkhÃcariyapasutassa parapiï¬amÆpagatassa paradinnapÃÂikaÇkhÅssa sayaÇgÃhapaÂiviratassa dullabhaæ udaraparipÆraæ ÃhÃraæ, api ca atthavasikena kulaputtena cattÃro pa¤ca Ãlope abhu¤jitvà avasesaæ udakena paripÆretabbaæ. Idaæ mahÃrÃja ajagarassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena sÃriputtena dhammasenÃpatinÃ- [PTS Page 407] [\q 407/] 'Allaæ sukkha¤ca bhu¤janto na bÃÊhaæ suhito siyà ônÆdaro mitÃhÃro sato bhikkhu paribbaje. CattÃro pa¤ca Ãlope abhutvà udakaæ pive Alaæ phÃsuvihÃrÃya pahitattassa bhikkhuno"ti. AjagaraÇgapa¤ho dasamo. SÅhavaggo pa¤camo. TassuddÃnaæ-- kesarÅ cakkavÃko ca peïÃhi gharakapotako UlÆko satapatto ca vaggulÅ ca jalÆkikà Sappo ajagaro ceva vaggo tena pavuccatÅti. 233. PÆnanabhessati. (Ma. ) [SL Page 352] [\x 352/] 6. MakkaÂakavaggo. 1. MakkaÂakaÇgapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, 'panthamakkaÂakassa ekaæ aÇgaæ gahetabba'nti yaæ vadesi, katamantaæ ekaæ aÇgaæ gahetabbanti?" "Yathà mahÃrÃja panthamakkaÂako panthe makkaÂajÃlavitÃnaæ katvà yadi tattha jÃlake laggati kimi và makkhikà và paÂaÇgo và taæ gahetvà bhakkhayati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena chasu dvÃresu satipaÂÂhÃnajÃlavitÃnaæ katvà yadi tattha kilesamakkhikà bajjhanti, tattheva ghÃtetabbÃ. Idaæ mahÃrÃja panthamakkaÂakassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena anuruddhena- Cittaæ niyame chasu dvÃresu satipaÂÂhÃnavaruttame. Kilesà tattha laggà ce hantabbà te vipassÅnÃ" ti. MakkaÂakaÇgapa¤ho paÂhamo 2. ThanassÅtadÃrakaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, thanassitadÃrakassa ekaæ aÇgaæ gahetabbanti yaæ vadesi, katamantaæ ekaæ aÇgaæ [PTS Page 408] [\q 408/] gahetabbanti?" "Yathà mahÃrÃja thanassitadÃrako sadatthe-234. Laggati khiratthiko rodati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sadatthe laggitabbaæ, sabbattha dhamma¤Ãïena bhavitabbaæ uddese paripucchÃya sammappayoge paviveke garusaævÃse kalyÃïamittasevane. Idaæ mahÃrÃja thanassitadÃrakassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena dÅghanikÃyavare parinibbÃnasuttante 'iÇgha tumhe Ãnanda sadatthe ghaÂatha, sadatthe anuyujjatha, sadatthe appamattà ÃtÃpino pahitattà viharathÃ" ti. ThanassÅtadÃrakaÇgapa¤ho dutiyo. ------ 234. Sakatthe (sÅ. Mu. ) [SL Page 353] [\x 353/] 3. KummaÇga pa¤ho 1. "Bhante nÃgasena cittakadharakummassa ekaæ aÇgaæ gahetabba'nti yaæ vadesi, katamantaæ ekaæ aÇgaæ gahetabbanti?" "Yathà mahÃrÃja cittakadharakummo udakabhayà udakaæ parivajjetvà vicarati, tÃya ca pana udakaparivajjanÃya Ãyunà na parihÃyati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena pamÃde bhayadassÃvinà bhavitabbaæ, appamÃde guïavisesadassÃvinÃ. TÃya ca pana bhayadassÃvitÃya na parihÃyati sÃma¤¤Ã, nibbÃnassa santike upeti. Idaæ mahÃrÃja cittakadharakummassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena dhammapade- 'AppamÃdarato bhikkhÆ pamÃde bhayadassÅ và Ahabbo parihÃïÃya nibbÃnasseva santike"ti. KummaÇga pa¤ho tatiyo 4. PavanaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'pavanassa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ?" Ti. "Yathà mahÃrÃja pavanaæ nÃma asucijanaæ paÂicchÃdeti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena paresaæ aparÃdho khalitaæ paÂicchÃdetabbaæ, na vivaritabbaæ. Idaæ mahÃrÃja pavanassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja pavanaæ su¤¤aæ pacurajanehi. Evameva kho mahÃrÃja yoginà [PTS Page 409] [\q 409/] yogÃvacarena rÃgadosamohamÃnadiÂÂhijÃlehi sabbehi ca kilesehi su¤¤ena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja pavanassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja pavanaæ vivittaæ janasambÃdharahitaæ. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena pÃpakehi akusalehi dhammehi anariyehi pavivittena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja pavanassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 4. Punacaparaæ mahÃrÃja pavanaæ santaæ parisuddhaæ. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena santena parisuddhena bhavitabbaæ. Nibbutena pahÅnamÃnena pahÅnamakkhena bhavÅtabbaæ. Idaæ mahÃrÃja pavanassa catuttaæ aÇgaæ gahetabbaæ. [SL Page 354] [\x 354/] Punacaparaæ mahÃrÃja pavanaæ ariyajanasaæsevitaæ. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena ariyajanasaæsevitena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja pavanassa pa¤camaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena saæyuttanikÃyavare- Pavivittehi ariyehi pahitattehi jhÃyihi Niccaæ Ãraddhaviriyehi paï¬itehi sahà vase"ti. PavanaÇgapa¤ho catuttho 5. RukkhaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'rukkhassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja rukkho nÃma pupphaphaladharo, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena vimuttipupphasÃma¤¤aphaladhÃrinà bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja rukkhassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja rukkho upagatÃnamanuppaviÂÂhÃnaæ janÃnaæ chÃyaæ deti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena upagatÃnamanuppaviÂÂhÃnaæ puggalÃnaæ ÃmisapaÂisanthÃrena và dhammapaÂisanthÃrena và paÂisantharitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja rukkhassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja rukkho [PTS Page 410] [\q 410/] chÃyÃvemattaæ na karoti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sabbasattesu vemattà na kÃtabbÃ. Coravadhakapaccatthikesu'pi attani'pi samasamà mettÃbhÃvanà kÃtabbà 'kinti ime sattà averà abyÃpajjhà anÅghà sukhÅ attÃnaæ parihareyyu'nti. Idaæ mahÃrÃja rukkhassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena sÃriputte dhammasenÃpatinÃ- 'Vadhake devadattamhi core aÇgulimÃlake, DhanapÃle rÃhule ceva sabbattha samako munÅ" ti. RukkhaÇgapa¤ho pa¤camo [SL Page 355] [\x 355/] 6. MeghaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'meghassa pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti. Yaæ vadesi, katamÃni tÃni pa¤ca aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja megho uppannaæ rajojallaæ vÆpasameti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena uppannaæ kiselarajojallaæ vÆpasametabbaæ. Idaæ mahÃrÃja meghassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja megho paÂhaviyà uïhaæ nibbÃpeti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena mettabhÃvanÃya sadevako loko nibbÃpetabbo. Idaæ mahÃrÃja meghassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja megho sabbabÅjÃni virÆhÃpeti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sabbasattÃnaæ saddhaæ uppÃdetvà taæ saddhÃbÅjaæ tÅsu sampattisu ropetabbaæ dibbamÃnusikÃsu sampattÅsu yÃvaparamatthanibbÃïasukhasampatti. Idaæ mahÃrÃja meghassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 4. Punacaparaæ mahÃrÃja megho ututo samuÂÂhahitvà dharaïitalaruhe tiïarukkhalatÃgumbaosadhivanaspatayo parirakkhati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena yonisomanasikÃraæ nibbattetvà tena yonisomanasikÃrena samaïadhammo parirakkhitabbo. Yoni so manasikÃramÆlakà sabbo kusalà dhammÃ. IdaæmahÃrÃja meghassa catutthaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 5. Punacaparaæ [PTS Page 411] [\q 411/] mahÃrÃja megho vassamÃno nadÅtaÊÃkapokkharaïÅyo kandara-padara-sara-sobbha-udapÃnÃni ca paripÆreti udakadhÃrÃhi. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena Ãgamapariyattiyà dhammameghamabhivassayitvà adhigamakÃmÃnaæ mÃnasaæ paripÆrayitabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena sÃriputtena dhammasenÃpatinÃ- "Bodhaneyyaæ janaæ disvà satasahasse'pi yojane Khaïena upagantvÃna bodheti taæ mahÃmunÅ" ti. MeghaÇgapa¤hochaÂÂho. [SL Page 356] [\x 356/] 7. MaïiratanaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'maïiratanassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ?" Ti. "Yathà mahÃrÃja maïiratanaæ ekantaparisuddhaæ, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena ekantaparisuddhÃjÅvena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja maïiratanassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacapabaraæ mahÃrÃja maïiratanaæ na kenaci saddhiæ missÅyati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena pÃpehi pÃpasahÃyehi saddhiæ na missitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja maïiratanassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja maïiratanaæ jÃtiratanehi yojiyati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena uttamavarajÃtimantehi saddhiæ saævasitabbaæ, paÂipannakaphalaÂÂhasekhaphalasamaÇgÅhi sotÃpanna - sakadÃgÃmi - anÃgÃmiarahanta - tevijja - chaÊabhi¤¤asamaïamaïiratanehi saddhiæ saævasitabbaæ. Idaæ mahÃrÃjamaïiratanassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena suttanipÃte- 'Suddhà suddhehi saævÃsaæ kappayavho patissatà Tato samaggà nipakà dukkhassantaæ karissathÃ"ti. [PTS Page 412] [\q 412/] MaïiratanaÇgapa¤ho sattamo 8. MÃgavikaÇgapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, 'mÃgavikassa cattÃri aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni cattÃri aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja mÃgaviko appamiddho hoti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena appamiddhena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja mÃgavikassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja mÃgaviko migesuyeva cittaæ upanibandhati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena Ãrammaïesuyeva cittaæ upanibandhitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja mÃgavikassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. [SL Page 357] [\x 357/] 3. Punacaparaæ mahÃrÃja mÃgaviko kÃlaæ kammassa jÃnÃti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena paÂisallÃnassa kÃlo jÃnitabbo, 'ayaæ kÃlo paÂisallÃnassa ayaæ kÃlo nikkhamanÃyÃ'ti. Idaæ mahÃrÃja mÃgavikassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 4. Punacaparaæ mahÃrÃja mÃgaviko migaæ disvà hÃsamabhijaneti. 'Imaæ lacchÃmÅ'ti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena Ãrammaïe abhiramitabbaæ, hÃso abhijanetabbÃ, 'uttariæ visesamadhigacchissÃmÅ'ti. Idaæ mahÃrÃja mÃgavikassa catutthaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena mogharÃjena- ùrammaïe labhitvÃna pahitattena bhikkhunà Bhiyyo hÃso janetabbo adhigacchissÃmi uttari"nti. MÃgavikaÇgapa¤ho aÂÂhamo. 9. BÃÊisikaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'bÃÊisikassa dve aÇgÃni gahetabbÃni'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja bÃÊisiko baÊisena macche uddharati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena ¤Ãïena uttariæ sÃma¤¤aphalÃni uddharitabbÃni. Idaæ mahÃrÃja bÃÊisikassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja bÃÊisiko parittakaæ vadhitvà vipulaæ lÃbhamadhigacchati. Evameva kho mahÃrÃja [PTS Page 413] [\q 413/] yoginà yogÃvacarena parittalokÃmisamattaæ pariccajitabbaæ, lokÃmisamattaæ mahÃrÃja pariccajitvà yogÅ yogÃvacaro vipulaæ sÃma¤¤aphalamadhigacchati. Idaæ mahÃrÃja bÃÊisikassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena rÃhulena- Su¤¤ata¤cÃnimitta¤ca vimokkha¤cÃppaïihitaæ Caturo phale chaÊabhi¤¤Ã cajitvà lokÃmisaæ labhe"ti. BÃÊisikaÇgapa¤ho navamo. [SL Page 358] [\x 358/] 10. TacchakaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'tacchakassa dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ"ti yaæ vadesi, katamÃnitÃni dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ?" Ti. "Yathà mahÃrÃja tacchako kÃÊasuttaæ anulometvà rukkhaæ tacchati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena jinasÃsanamanulomayitvà sÅlapaÂhaviyaæ patiÂÂhahitvà saddhÃhatthena pa¤¤ÃvÃsiæ gahetvà kilesà tacchitabbÃ-235. Idaæ mahÃrÃja tacchakassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja tacchako phegguæ apaharitvà sÃramÃdiyati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sassataæ, ucchedaæ, täjÅvataæsarÅraæ, a¤¤ajÅvaa¤¤asarÅraæ, taduttamaæ a¤¤aduttamaæ, akaÂamabhabbaæ, apurisakÃraæ, abrahmacariyavÃsaæ, sattavinÃsaæ, navasattapÃtubhÃvaæ, yo karoti so paÂisaævedeti, a¤¤o karoti a¤¤o paÂisaævedeti, kammaphaladassanaæ ca kiriyaphaladiÂÂhiæ ca iti evarÆpÃni ceva a¤¤Ãnica vivÃdapathÃni apanetvà saÇkhÃrÃnaæ sabhÃvaæ paramasu¤¤ataæ nirÅhanivajjitaæ-236. Accantaæ su¤¤ataæ Ãdiyitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja tacchakassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena suttanipÃte- [PTS Page 414] [\q 414/] KÃraïaÇvaæ niddhamatha kasambu¤cÃpakassatha Tato palÃpe vÃhethacha assamaïe samaïamÃnine. NiddhamitvÃna pÃpicche pÃpaÃcÃragocare, Suddhà suddhehi saævÃsaæ kappayavho patissatÃ" ti. TacchakaÇgapa¤ho dasamo. MakkaÂakavaggo chaÂÂho. TassuddÃnaæ- makkaÂo dÃrako kummo vanaæ rukkho ca pa¤camo Megho mani mÃgaviko bÃÊisÅ tacchakena cÃti. ----- 235. Tacchetabbà (sÅmu. Ma. ( 236. Nisattanijjivataæ (ka. ) [SL Page 359.] [\x 59/] 7. Kumbhavaggo 1. KumbhaÇgapa¤ho "Bhante nÃgasena, 'kumbhassa sakaæ aÇgaæ gahetabba'nti yaæ vadesi, katamantaæ ekaæ aÇgaæ gahetabba?"Nti. "Yathà mahÃrÃja kumbho sampuïïo na saïati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena Ãgame adhigame pariyattiyaæ sÃma¤¤e pÃramiæ patvà na saïitabbaæ, na tena mÃno karaïÅyo, na dappo dassetabbo, nihatamÃnena nihatadappena bhavitabbaæ ujukena amukharena avikatthinÃ. Idaæ mahÃrÃja kumbhassa ekaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena suttanipÃte- Yadunakaæ taæ saïati yaæ pÆraæ santameva taæ Rittakumbhupamo bÃlo rahado pÆro'va paï¬ito "ti. KumbhaÇgapa¤ho paÂhamo. 2. KÃÊÃyasaÇgapa¤ho 1. "Bhante nÃgasena, 'kÃÊÃyasassa dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. [PTS Page 415] [\q 415/] "Yathà mahÃrÃja kÃÊÃyaso supÅto vahati-237. Evameva kho mahÃrÃja yogino yogÃvacarassa mÃnasaæ yonisomanasikÃre appitaæ vahati. -238. Idaæ mahÃrÃja kÃÊÃyasassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja kÃÊÃyaso sakiæ pÅtaæ udakaæ na vamati. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena yo sakiæ uppanno pasÃdo na puna so vamitabbo 'uÊÃro so bhagavà sammÃsambuddho, svÃkkhÃto dhammo, suppaÂipanno saÇgho'ti. 'RÆpaæ aniccaæ, vedanà aniccÃ, sa¤¤Ã aniccÃ, saÇkhÃrà aniccÃ, vi¤¤Ãïaæ aniccanti yaæ sakiæ uppannaæ ¤Ãïaæ, na puna taæ vamitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja kaÊÃyasassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ bhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena- ----- 237. Vamati (ma. ) 238. YonisomanasikÃrena apitaæ vamati (ma. ) [SL Page 360] [\x 360/] Dassanamhi parisodhito naro Ariyadhamme niyato visesagu Na pavedhati anekabhÃgaso Sabbato ca mukhabhÃvameva-339. So"ti. KÃÊÃyasaÇgapa¤ho dutiyo. 3. ChattaÇgapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, 'chattassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja chattaæ upari muddhani carati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena kilesÃnaæ upari muddhani carena bhavitabbaæ idaæ mahÃrÃja chattassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja chattaæ muddhanupatthambhaæ hoti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena yonisomanasikÃrupatthambhena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja chattassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja chattaæ vÃtÃtapameghavuÂÂhiyo paÂihanti. Evameva kho mahÃrÃjayoginà yogÃvacarena nÃnÃvidhadiÂÂhikaputhusamaïabrÃhmaïÃnaæ matavÃta tividhaggisantÃpa - kilesavuÂÂhiyo paÂihantabbaæ. [PTS Page 416] [\q 416/] idaæ mahÃrÃja chattassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena sÃriputtena dhammasenÃpatiyÃ- YathÃ'pi chattaæ vipulaæ acchiddaæ thirasaæhataæ VÃtÃtapaæ nivÃreti mahatÅ devavuÂÂhiyo-240. Tatheva buddhaputto'pi silacchattadharo suci KilesavuÂÂhiæ vÃreti santÃpa-tividhaggayo"ti. ChattaÇgapa¤ho tatiyo 4. KhettaÇgapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, 'khettassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. ------ 239. MukhabhÃvÃnameva (sÅ. Mu. ) 240. MeghavuÂÂhiyo. (Ma. ) [SL Page 361] [\x 361/] "Yathà mahÃrÃja khettaæ mÃtikÃsampannaæ hoti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sucarita-vatta-paÂivatta-mÃtikÃ-sampannena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja khettassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja khettaæ mariyÃdÃsampannaæ hoti. TÃya ca mariyÃdÃya udakaæ rakkhitvà dha¤¤aæ paripÃcenti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sÅlahirimariyÃdÃsampannena bhavitabbaæ, tÃya ca sÅlahirimariyÃdÃya sÃma¤¤aæ rakkhitvà cattÃri sÃma¤¤aphalÃni gahetabbÃni. Idaæ mahÃrÃja khettassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja khettaæ uÂÂhÃnasampannaæ hoti kassakassa hÃsajanakaæ, appampi bÅjaæ vuttaæ bahu hoti, bahu vuttaæ bahutaraæ hoti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena uÂÂhÃnasampannena vipulaphaladÃyinà bhavitabbaæ, dÃyakÃnaæ hÃsajanakena bhavitabbaæ. Yathà appaæ dinnaæ bahu hoti bahu dinnaæ bahutaraæ hoti. IdaæmahÃrÃja khettassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena upÃlinà vinayadharena- KhetatÆpamena bhavitabbaæ uÂÂhÃnavipuladÃyinà Esa khettavaro nÃma yo dade vipulaæ phala"nti. [PTS Page 417] [\q 417/] KhettaÇgapa¤ho catuttho. 5. AgadaÇgapa¤ho 1. Bhante nÃgasena, 'agadassa dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni dve aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja agade kimÅ na saïÂhahanti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena mÃnase kilesà na saïÂhapetabbÃ. Idaæ mahÃrÃja agadassa paÂhamaæ aÇgaægahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja agado daÂÂhaphuÂÂhaasitapÅtakhÃyitasÃyitaæ sabbaæ visaæ paÂihanti. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena rÃgadosamohamÃnadiÂÂhivisaæ sabbaæ paÂihantabbaæ. Idaæ mahÃrÃja agadassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja bhagavatà devÃtidevena- [SL Page 362] [\x 362/] SaÇkhÃrÃnaæ sabhÃvatthaæ daÂÂhukÃmena yoginà Agadeneva hotabbaæ kilesavisanÃsane"ti. AgadaÇgapa¤ho pa¤camo. 6. BhojanaÇgapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, 'bhojanassa tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni tÅïi aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja bhojanaæ sabbasattÃnaæ upatthambho, evameva kho mahÃrÃja yoginÃyogÃvacarena sabbasattÃnaæ maggupatthambhena bhavitabbaæ idaæ mahÃrÃja bhojanassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja bhojanaæ sattÃnaæ balaæ va¬¬heti, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena pu¤¤ava¬¬hiyà va¬¬hitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja bhojanassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja bhojanaæ sabbasattÃnaæ abhipatthitaæ evavema kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sabbalokÃbhipatthitena bhavitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja bhojanassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ bhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena mahÃmoggallÃnena- [PTS Page 418] [\q 418/] Saæyamena niyamena sÅlena paÂipattiyà Patthitena bhavitabbaæ sabbalokassa yoginÃ"ti. BhojanaÇgapa¤ho chaÂÂho. 7. IssÃsaÇgapa¤ho. 1. "Bhante nÃgasena, 'issÃsassa cattÃri aÇgÃni gahetabbÃnÅ'ti yaæ vadesi, katamÃni tÃni cattÃri aÇgÃni gahetabbÃnÅ?"Ti. "Yathà mahÃrÃja issÃso sare pÃtayanto ubho pÃde paÂhaviyaæ daÊhaæ patiÂÂhÃpeti, jaïïuæ avekallaæ karoti, sarakalÃpaæ kaÂisandimhi Âhapeti, kÃyaæ upatthaddhaæ karoti, dve hatthe sandhiÂÂhÃnaæ Ãropeti, muÂÂhiæ pÅÊayati, aÇguliyo nirantaraæ karoti, gÅvaæ paggaïhÃti, cakkhÆni mukha¤ca pidahati, nimittaæ [SL Page 363] [\x 363/] Ujuæ karoti, hÃsamuppÃdeti 'vijjhissÃmÅ'ti, evameva kho mahÃrÃja yoginÃyogÃvacarena sÅlapaÂhaviyaæ viriyapÃdà patiÂÂhÃpetabbÃ, khantisoraccaæ avekallaæ kÃtabbaæ, saævare cittaæ Âhapetabbaæ, saæyamaniyame attà upanetabbo, icchÃmucchà pÅÊayitabbÃ, yoniso manasikÃre cittaæ nirantaraæ kÃtabbaæ, viriyaæ paggahetabbaæ, chadvÃrà pidahitabbÃ, sati upaÂÂhÃpetabbÃ, hÃso uppÃdetabbo, -241. 'Sabbakilesa ¤ÃïanÃrÃcena vijjhissÃmÅ'ti. Idaæ mahÃrÃja issÃsassa paÂhamaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 2. Punacaparaæ mahÃrÃja issÃso ÃÊakaæ pariharati vaÇkajimhakuÂilanÃrÃcassa ujukaraïÃya. Evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena imasmiæ kÃye satipaÂÂhÃnaÃÊakaæ pariharitabbaæ vaÇkajimhakuÂilacittassa ujukaraïÃya. Idaæ mahÃrÃja issÃsassa dutiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 3. Punacaparaæ mahÃrÃja issÃso lakkhe upÃseti, evameva kho mahÃrÃja yoginÃyogÃvacarena imasmiæ kÃye upÃsitabbaæ. Kathaæ mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena imasmiæ kÃye upÃsitabbaæ-242. Aniccato upÃsitabbaæ, rogato -pe- gaï¬ato, sallato, aghato, ÃbÃdhato, parato, palokato, Åtito, upaddavato, bhayato, upassaggato, calato, pabhaÇguto, addhuvato, attÃïato, aleïato, asaraïato, asaraïÅbhÆtato, rittato, su¤¤ato, ÃdÅnavato, asÃrato, [PTS Page 419] [\q 419/] aghamÆlato, vadhakato, sÃsavato, saÇkhatato, jÃtidhammato, jarÃdhammato, byÃdhidhammato, maraïadhammato, sokadhammato, paridevadhammato, upÃyÃsadhammato, saÇkilesadhammato. Evaæ kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena imasmiæ kÃye upÃsitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja issÃsassa tatiyaæ aÇgaæ gahetabbaæ. 4. Punacaparaæ mahÃrÃja issÃso sÃyampÃtaæ upÃsati, evameva kho mahÃrÃja yoginà yogÃvacarena sÃyampÃtaæ arÃmmaïe upÃsitabbaæ. Idaæ mahÃrÃja issÃsassa catutthaæ aÇgaæ gahetabbaæ. BhÃsitampetaæ mahÃrÃja therena sÃrÅputtena dhammasenÃpatinÃ- Yathà issÃsako nÃma sÃyampÃtaæ upÃsati UpÃsanaæ ari¤canto labhate bhattavetanaæ Tatheva buddhaputto'pi karoti kÃyupÃsanaæ KÃyupÃsanaæ ari¤canto arahattamadhigacchatÅ"ti. IssÃsaÇgapa¤ho pa¤camo. 241. HÃsamuppÃdetabbaæ. (SÅ. Mu. Ma) 242. UpÃseti. (SÅ. Mu. Ma. ) [SL Page 364] [\x 364/] Kumbhavaggo sattamo TassuddÃnaæ- kumbho ca kÃÊÃyaso ca Chattaæ khetta¤ca agado Bhojanena ca issÃso VuttandÃni vidÆhi ti. OpammakathÃpa¤ho niÂÂhito. Ni ga ma naæ Iti chasu kaï¬esu bÃvÅsativaggapatimaï¬itesu dvÃsaÂÂhiadhikà dvesatà imasmiæ potthake Ãgatà milindapa¤hà samattÃ. AnÃgato ca pana dvÃcattÃÊÅsa honti. ùgatà ca anÃgatà ca sabbe samodhÃnetvà catÆhi adhikà tisatapa¤hà honti. Sabbeva 'milindapa¤hÃ'ti saÇkhaæ gacchanti. Ra¤¤o ca therassa ca pucchÃvissajjanÃvasÃne caturÃsÅtisatasahassayojanabahalà udakapariyantaæ katvà ayaæ mahÃpaÂhavÅ chaddhà kampittha, vijjullatà nicchariæsu, devatà dibbapupphavassaæ pavassayiæsu, mahÃbrahmà sÃdhukÃramadÃsi, mahÃsamuddakucchiyaæ meghatthanitanigghoso viya mahÃghoso ahosi. Iti so milindo rÃjà ca orodhagaïà ca sirasà a¤jaliæ païÃmetvà vandiæsu. [PTS Page 420] [\q 420/] Milindo rà ativiya pamuditahadayo buddhasÃsane sÃramatiko ratanattaye sunikkaÇkho niggumbo nitthaddho hutvà therassa guïesu pabbajjÃsu paÂipadà iriyÃpathesu ca ativiya pasanno vissattho nirÃlayo nihatamÃnadappo uddhaÂadÃÂho viya bhujagindo evamÃha- 'SÃdhu sÃdhu bhante nÃgasena! Bhuddhavisayà pa¤hà tayà vissajjitÃ. Imasmiæ buddhasÃsane Âhapetvà dhammasenÃpatiæ sÃriputtattheraæ a¤¤o tayà sadiso pa¤havissajjane natthi. Khamatha me bhante nÃgasena mama accayaæ. UpÃsakaæ maæ bhante nÃgasena dhÃretha ajjatagge pÃïupetaæ saraïaæ gatanti. Tadà rÃjà balakÃyehi nÃgasenattheraæ payirupÃsitvà milindaæ nÃma vihÃraæ kÃretvÃtherassa niyyÃdetvà catÆhi paccayehi koÂisatehi khÅïÃsavehi bhikkhÆhi nÃgasenattheraæ paricari. Punapi therassa pa¤¤Ãya pasÅditvà puttassa rajjaæ niyyÃdetvà agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajitvà vipassanaæ va¬¬hetvà arahattaæ pÃpuïÅti. Tena vuttaæ-- [SL Page 365] [\x 365/] "Pa¤¤Ã pasatthà lokasmiæ kathà saddhammaÂhitiyà Pa¤¤Ãya vimataæ hantvà santiæ papponti paï¬itÃ. Yasmiæ khandhe Âhità pa¤¤Ã sati yattha anÆnakà PÆjÃvisesassa dharo aggo so'va anuttaro. Tasmà hi paï¬ito poso sampassaæ atthamattano Pa¤¤Ãvante'bhipÆjeyya cetiyaæ viya pÆjiya"nti. ------------ LaÇkÃyaæ doïinagare vasatà doïinÃminÃ-243. MahÃtherena lekhitvà suÂÂhapitaæ yathÃsutaæ MilindarÃjapa¤ho ca nÃgasenavisajjanaæ Milindo hi mahÃpa¤¤e nÃgaseno supaï¬ito Iminà pu¤¤akammena ito gacchÃmi tusitaæ Metteyyaæ 'nÃgate passe suïeyyaæ dhammamuttamanti. Milindapa¤ho niÂÂhito. ------- 243. Imà tisso gÃthÃyo marammakkharapotthakesuyeva dissanti.