Udana Based on the edition by Paul Steinthal, London : Pali Text Society 1885 (Reprinted 1948, 1982) Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996 [GRETIL-Version vom 10.2.2015] NOTICE This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License. These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting. ANNOTATED VERSION IN PTS LAYOUT ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ #<[page 001]># %< 1>% UDùNAõ. Namo tassa bhagavato arahato sammÃsambuddhassa. VAGGA I. BODHIVAGGO. Evam me sutam. ekaæ samayaæ bhagavà UruvelÃyaæ viharati najjà Nera¤jarÃya tÅre bodhirukkhamÆle pa- ÂhamÃbhisambuddho.\<*<1>*>/ tena kho pana samayena bhagavà sattÃ- haæ ekapallaÇkena nisinno hoti vimuttisukhaæ paÂisaævedÅ.\<*<2>*>/ atha kho bhagavà tassa sattÃhassa accayena tamhà samÃ- dhimhà vuÂÂhahitvà rattiyà paÂhamaæ yÃmaæ paÂicca- samuppÃdaæ anulomaæ sÃdhukaæ manas' ÃkÃsi iti: imasmiæ sati idaæ hoti, imass' uppÃdà idaæ uppajjati, yadidaæ: avijjÃ- paccayà saÇkhÃrÃ, saÇkhÃrapaccayà vi¤¤Ãïaæ, vi¤¤Ãïapaccayà nÃmarÆpaæ, {nÃmarÆpapaccayÃ} saÊÃyatanaæ, saÊÃyatanapaccayà phasso, phassapaccayà vedanÃ, vedanÃpaccayà taïhÃ, taïhÃ- paccayà upÃdÃnaæ upÃdÃnapaccayà bhavo, bhavapaccayà jÃti, jÃtipaccayà jarÃmaraïaæ sokaparidevadukkhadomanassu- pÃyÃsà sambhavanti. evam etassa dukkhakkhandhassa sam- udayo hotÅti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: yadà have pÃtubhavanti dhammà ÃtÃpino jhÃyato brÃhmaïassa, ath' assa kaÇkhà vapayanti sabbà yato pajÃnÃti sahetu- dhamman ti. ||1|| \<-------------------------------------------------------------------------- VARIOUS READINGS AND EXTRACTS FROM THE COMMENTARY. I. 1. Compare MahÃvagga, I. 1. 1-3. 1 A mostly path-. 2 B sukhap-. >/ #<[page 002]># %<2 UDùNAõ [I. 2].>% evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà UruvelÃyaæ viharati najjà Nera¤jarÃya tÅre bodhirukkhamÆle paÂhamÃbhisambuddho. tena kho pana samayena bhagavà sattÃhaæ ekapallaÇkena nisinno hoti vimuttisukhaæ paÂisaæ- vedÅ.\<*<1>*>/ atha kho bhagavà tassa satthÃhassa accayena tamhà samÃdhimhà vuÂÂhahitvà rattiyà majjhimaæ yÃmaæ paÂicca- samuppÃdaæ paÂilomaæ sÃdhukaæ manas' ÃkÃsi iti: imasmiæ asati idaæ na hoti, imassa nirodhà idaæ nirujjhati yadidaæ: avijjÃnirodhà saÇkhÃranirodho, saÇkhÃranirodhà vi¤¤Ãïani- rodho, vi¤¤Ãïanirodhà nÃmarÆpanirodho, nÃmarÆpanirodhà saÊÃyatananirodho, saÊÃyatananirodhà phassanirodho, phassa- nirodhà vedanÃnirodho, vedanÃnirodhà taïhÃnirodho, taïhÃ- nirodhà upÃdÃnanirodho, upÃdÃnanirodhà bhavanirodho, bha- vanirodhà jÃtinirodho, jÃtinirodhà jarÃmaraïaæ sokaparideva- dukkhadomanassupÃyÃsà nirujjhanti. evam etassa dukkha- kkhandhassa nirodho hotÅti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: yadà have pÃtubhavanti dhammà ÃtÃpino jhÃyato brÃhmaïassa ath' assa kaÇkhà vapayanti sabbà yato khayaæ paccayÃnaæ avedÅ ti. ||2|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà UruvelÃyaæ viharati najjà Nera¤jarÃya tÅre bodhirukkhamÆle paÂhamÃbhisambuddho. tena kho pana samayena bhagavà sattÃhaæ ekapallaÇkena nisinno hoti vimuttisukhaæ {paÂi- saævedÅ}.\<*<1>*>/ atha kho bhagavà tassa sattÃhassa accayena tamhà samÃdhimhà vuÂÂhahitvà rattiyà pacchimaæ yÃmaæ paticcasamuppÃdaæ anulomaæ paÂilomaæ sÃdhukaæ manas' ÃkÃsi iti. imasmiæ sati idaæ hoti, imass' uppÃdà idaæ uppajjati; imasmiæ asati idaæ na hoti, imassa nirodhà idaæ nirujjhati, yadidaæ: avijjÃpaccayà . . . (= I,1) dukkha- kkhandhassa samudayo hoti. avijjÃya tv eva asesavirÃgani- rodhà saÇkhÃranirodho . . . (= I,2) dukkhakkhandhassa \<-------------------------------------------------------------------------- I. 2. Comp. MahÃvagga, I.1. 3-5. 1 B sukhap-. I. 3. Comp. MahÃvagga, I.1. 6-7. 1 B sukhap-. >/ #<[page 003]># %< BODHI-VAGGA [I. 5]. 3>% nirodho hotÅti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: yadà have pÃtubhavanti dhammà ÃtÃpino jhÃyato brÃhmaïassa, vidhÆpayaæ tiÂÂhati MÃrasenaæ {suriyo 'va} obhÃsayam anta- likkhan ti. ||3|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà UruvelÃyaæ viharati najjà Nera¤jarÃya tÅre AjapÃlanigrodhe paÂhamÃbhisambuddho. tena kho pana samayena bhagavà sattÃhaæ ekapallaÇkena nisinno hoti vimuttisukhaæ paÂisaæ- vedÅ.\<*<1>*>/ atha kho bhagavà tassa sattÃhassa accayena tamhà samÃ- dhimhà vuÂÂhÃsi. atha kho a¤¤ataro huhuÇkajÃtiko,\<*<2>*>/ brÃhmaïo yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhagavatà saddhiæ sammodi, sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃ- ïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, ekamantaæ Âhito kho so brÃhmaïo bhagavantaæ etad avoca: {kittÃvatÃ} nu kho bho Gotama brÃhmaïo hoti katame ca pana brÃhmaïakÃrakà dhammÃ\<*<3>*>/ 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: yo brÃhmano bÃhitapÃpadhammo nÅhuhuÇko nikkasÃvo yatatto vedantagÆ vusitabrahmacariyo, dhammena so brÃhmaïo brah- mavÃdaæ vadeyya, yass' ussadà n' atthi kuhi¤ci loke 'ti. ||4|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikass' ÃrÃme. tena kho pana samayena Ãyasmà ca SÃriputto Ãyasmà ca MahÃmoggal- lÃno Ãyasmà ca MahÃkassapo Ãyasmà ca MahÃkaccÃyano Ãyasmà ca MahÃkoÂÂhito Ãyasmà ca MahÃkappino {Ãyasmà ca} MahÃcundo Ãyasmà ca Anuruddho Ãyasmà ca Revato Ãyasmà ca Devadatto Ãyasmà ca ùnando yena bhagavÃ, ten' upa- \<-------------------------------------------------------------------------- I. 4. Comp. MahÃvagga, I. 2. 1-3. 1 B sukhap-. 2 A huæhuæka-. 3 BD brÃhmaïakaraïadhamma, the MahÃvagga reads also brÃhmaïakaraïà dhammÃ. >/ #<[page 004]># %<4 UDùNAõ [I. 5].>% saÇkamiæsu. addasà kho bhagavà te Ãyasmante dÆrato 'va Ãgacchante, disvÃna bhikkhÆ Ãmantesi: ete bhikkhave brÃh- maïà Ãgacchanti, ete bhikkhave brÃhmaïà ÃgacchantÅti. evaæ vutte a¤¤ataro brÃhmaïajÃtiko bhikkhu bhagavantaæ etad avoca: kittÃvatà nu kho bhante brÃhmaïo hoti katame ca pana brÃhmaïakÃrakÃ\<*<1>*>/ dhammà 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyam velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: bÃhitvà pÃpake dhamme ye caranti sadà satà khÅïasaæyojanÃ\<*<2>*>/ buddhÃ, te ve\<*<3>*>/ lokasmiæ brÃhmaïà 'ti. ||5|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà RÃjagahe vi- harati VeÊuvane KalandakanivÃpe. tena kho pana sama- yena Ãyasmà MahÃkassapo PipphaliguhÃyaæ viha- rati, ÃbÃdhiko hoti dukkhito bÃÊhagilÃno. atha kho Ãyasmà MahÃkassapo aparena samayena tamhà ÃbÃdhà vuÂÂhÃsi. atha kho Ãyasmato MahÃkassapassa tamhà ÃbÃdhà vuÂÂhitassa etad ahosi: yannÆnÃhaæ RÃjagahaæ piï¬Ãya paviseyyan ti. tena kho pana samayena pa¤camattÃni devatÃsatÃni ussukkaæ ÃpannÃni honti Ãyasmato MahÃkassapassa piï¬apÃtapaÂilÃ- bhÃya. atha kho Ãyasmà MahÃkassapo tÃni pa¤camattÃni devatÃsatÃni paÂikkhipitvà pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pat- tacÅvaram ÃdÃya RÃjagahaæ piï¬Ãya pÃvisi yena dalidda- visikhà kapaïavisikhà pesakÃravisikhÃ. addasà kho bhagavà Ãyasmantaæ MahÃkassapaæ RÃjagahaæ piï¬Ãya carantaæ yena daliddavisikhÃ\<*<4>*>/ kapaïavisikhà pesakÃravisikhÃ. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: ana¤¤aposiæ a¤¤Ãtaæ dantaæ sÃre patiÂÂhitaæ khÅïÃsavaæ vantadosaæ tam ahaæ brÆmi brÃhmaïan ti. ||6|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà PÃÂaliyaæ\<*<5>*>/ viharati AjakalÃpake cetiye AjakalÃpakassa yakkhassa bhavane. tena kho pana samayena bhagavà rattandhakÃra- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BD -karaïÃ. 2 ABD khÅïÃ-. 3 A ca; C ce. 4 B daÊahidda-. 5 C {PÃvÃyaæ}; B ThÃrÃya. Our text follows AD and the resuming verse at the end of this vagga. >/ #<[page 005]># %< BODHI-VAGGA [I. 8]. 5>% timisÃyaæ abbhokÃse nisinno hoti, devo ca ekamekaæ phusÃ- yati. atha kho AjakalÃpako yakkho bhagavato bhayaæ chambhitattaæ lomahaæsaæ uppÃdetukamo yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhagavato avidÆre tikkha- ttuæ akkulopakkulo\<*<1>*>/ ti akkulapakkulikaæ\<*<2>*>/ akÃsi: eso\<*<3>*>/ te samaïa pisÃco 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: yadà sakesu dhammesu pÃragÆ hoti brÃhmano, atha etam pisÃca¤ ca bakkula¤ c' ÃtivattatÅ 'ti.\<*<4>*>/||7|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena Ãyasmà SaÇgÃmaji SÃvatthiæ anuppatto hoti bhagavantaæ dassanÃya. assosi kho Ãyasmato SaÇgamajissa purÃïadutiyikÃ: ayyo SaÇgÃmaji SÃvatthiæ anuppatto 'ti. sà dÃrakam ÃdÃya Jetavanam\<*<5>*>/ agamÃsi.\<*<6>*>/ tena kho pana samayena Ãyasmà SaÇgÃmaji a¤¤atarasmiæ rukkhamÆle di- vÃvihÃraæ nisinno hoti. atha kho Ãyasmato SaÇgÃmajissa purÃïadutiyikà yena Ãyasmà SaÇgÃmaji ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà Ãyasmantaæ SaÇgÃmajiæ etad avoca: Khudda- {putt'amhi,} samaïa posa man ti. evaæ vutte Ãyasmà SaÇgÃ- maji tuïhÅ\<*<7>*>/ ahosi dutiyam pi kho Ãyasmato SaÇgÃmajissa purÃïadutiyikà Ãyasmantaæ SaÇgÃmajiæ etad avoca: Khud- daputtaæ hi samaïa posa man ti. dutiyam pi kho Ãyasmà SaÇgÃmaji tuïhÅ\<*<7>*>/ ahosi. tatiyam pi kho Ãyasmato SaÇgÃ- majissa purÃïadutiyikà Ãyasmantaæ SaÇgÃmajiæ etad avoca: khuddaputtaæ hi samaïa posa man ti. tatiyam pi kho Ãyasmà SaÇgÃmaji tuïhÅ\<*<7>*>/ ahosi. atha kho Ãyasmato SaÇgÃ- majissa purÃïadutiyikà taæ dÃrakaæ Ãyasmato SaÇgÃmajissa purato nikkhipitvà pakkÃmi: eso te samaïa putto, posa nan ti. atha kho Ãyasmà SaÇgÃmaji taæ dÃrakaæ neva olokesi nÃpi Ãlapi. atha kho Ãyasmato SaÇgÃmajissa purÃïaduti- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A akkulobakkulo. 2 A akkulavakkulikaæ; B and D are corrupt. 3 B esa. 4 In B and D the last pÆda is corrupt, and ends in: samativattati, A ca vÅtivattati. We follow the reading of C. 5 A -e. 6 A Ãg-. 7 A mostly -i. I. 9. Comp. MahÆvagga I. 20, 15. >/ #<[page 006]># %<6 UDùNAõ [I. 8].>% yikà avidÆre gantvà apalokentÅ addas' Ãyasmantaæ SaÇgÃ- majiæ taæ dÃrakaæ neva olokentaæ nÃpi Ãlapantaæ, disvÃn 'assà etad ahosi: na c' Ãyaæ samaïo puttena pi atthiko 'ti tato patinivattitvà dÃrakaæ ÃdÃya pakkÃmi. addasà kho bha- gavà dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamÃnusakena Ãyasmato SaÇgÃmajissa purÃïadutiyikÃya evarÆpaæ vippa- kÃraæ. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: Ãyantiæ nÃbhinandati, pakkÃmantiæ na socati, saÇgà SaÇgÃmajiæ muttaæ tam ahaæ brÆmi brÃhmaïan ti. ||8|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà GayÃyaæ viha- rati GayÃsÅse. tena kho pana samayena sambahulà jaÂilà sÅtÃsu hemantikÃsu rattÅsu antaraÂÂhake himapÃtasamaye GayÃyaæ ummujjanti pi nimujjanti pi ummujjanimujjaæ pi karonti osi¤canti pi aggiæ pi juhanti, iminà suddhÅti. addasà kho bhagavà te sambahule jaÂile sÅtÃsu hemantikÃsu rattÅsu antaraÂÂhake himapÃtasamaye GayÃyaæ ummujjante pi nimujjante pi ummujjanimujjaæ karonte pi osi¤cante pi aggiæ pi juhante iminà suddhÅti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: na udakena suci hoti, bahv ettha nhÃyatÅ\<*<1>*>/ jano, yamhi sacca¤ ca dhammo ca, so suci so ca brÃhmano 'ti. ||9|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikass' ÃrÃme. tena kho pana samayena BÃhiyo DÃrucÅriyo\<*<2>*>/ SuppÃrake\<*<3>*>/ paÂivasati samuddatÅre, sakkato hoti garukato hoti mÃnito pÆjito apa- cito lÃbhÅ cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjapari- kkhÃrÃnaæ. atha kho BÃhiyassa DÃrucÅriyassa {rahogatassa paÂisallÅnassa} evaæ cetaso parivitakko udapÃdi: ye nu kho keci loke arahanto và ara- hattamaggaæ và samÃpannà ahaæ tesaæ a¤¤ataro 'ti. atha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BD nÃyati. Read nhÃyatÅ metri causa. 2 AD -ciriyo throughout. 3 AD SupÃ-. >/ #<[page 007]># %< BODHI-VAGGA [I. 10] 7>% kho BÃhiyassa DÃrucÅriyassa purÃïasÃlohità devatà anukam- pikà atthakÃmà BÃhiyassa DÃrucÅriyassa cetasà cetoparivi- takkam a¤¤Ãya yena BÃhiyo DÃrucÅriyo ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà BÃhiyaæ DÃrucÅriyaæ etad avoca: neva kho tvaæ BÃhiya arahà nÃpi arahattamaggaæ và samÃpanno, sà pi te paÂipadà n' atthi, yÃya tvaæ arahà và assa arahatta- maggaæ và samÃpanno\<*<1>*>/ 'ti. {atha ke\<*<2>*>/} carahi sadevake loke arahanto và arahattamaggaæ và samÃpannÃ\<*<3>*>/ 'ti. atthi BÃhiya uttaresu janapadesu SÃvatthÅ nÃma nagaraæ. tattha so bhagavà etarahi viharati arahaæ sammÃsambuddho. so hi BÃhiya bhagavà arahà ceva arahattÃya ca dhammaæ desetÅti. atha kho BÃhiyo DÃrucÅriyo tÃya devatÃya saævejito tÃvad eva SuppÃrakasmÃ\<*<4>*>/ pakkÃmi, sabbattha ekarattiparivÃsena yena bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jeta- vane AnÃthapiï¬ikass' ÃrÃme ten' upasaÇkami. tena kho pana samayena sambahulà bhikkhÆ abbhokÃse caÇkamanti. atha kho BÃhiyo DÃrucÅriyo yena te bhikkhÆ ten' upasaÇka- mi, upasaÇkamitvà te bhikkhÆ etad avoca: kahan nu kho bhante etarahi bhagavà viharati arahaæ sammÃsam- buddho, dassanakÃm' amhà mayaæ taæ bhagavantaæ ara- hantaæ sammÃsambuddhan ti. Antaragharaæ paviÂÂho kho BÃhiya bhagavà piï¬Ãyà 'ti. atha kho BÃhiyo DÃrucÅriyo taramÃnarÆpo Jetavanà nikkhamitvà SÃvatthiæ pavisitvà addasa bhagavantaæ SÃvatthiyaæ piï¬Ãya carantaæ pÃsÃdi- kaæ dassanÅyaæ {yatindriyaæ} santamÃnasaæ uttamadamatha- samatham anuppattaæ dantaæ guttaæ santindriyaæ\<*<5>*>/ nÃgaæ, disvà yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhaga- vato pÃde sirasà nipatitvà bhagavantaæ etad avoca: desetu me bhante bhagavà dhammaæ, desetu sugato dhammaæ, yaæ mama assa dÅgharattaæ hitÃya sukhÃyà 'ti. evaæ vutte bhagavà BÃhiyaæ DÃrucÅriyaæ etad avoca: akÃlo kho tÃva BÃhiya, pavitth' amhà piï¬Ãyà 'ti. dutiyam pi kho BÃhiyo DÃrucÅriyo bhagavantaæ etad avoca: dujjÃnaæ kho pan' etaæ bhante bhagavato và jÅvitantarÃyÃnaæ mayhaæ và jÅvitanta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A sammÃ- throughout. 2 AB ko; not in C. 3 AB -o. 4 A SupÃ-; B SupÃrakamhÃ. 5 B -a. >/ #<[page 008]># %<8 UDùNAõ [I. 10].>% rÃyÃnaæ, desetu me bhante . . . sukhÃyà 'ti. dutiyam pi kho bhagavà BÃhiyaæ DÃrucÅriyaæ etad avoca: akÃlo . . . piï¬Ãyà 'ti. tatiyam pi kho BÃhiyo DÃrucÅriyo bhagavantaæ etad avoca: dujjÃnaæ . . . desetu . . . sukhÃyà 'ti. tasmÃt iha te BÃhiya evaæ sikkhitabbaæ: diÂÂhe diÂÂhamattaæ bha- vissati, sute sutamattam bhavissati, mute mutamattaæ bhavi- ssati, vi¤¤Ãte vi¤¤Ãtamattaæ bhavissatÅti. eva¤ hi te BÃhiya sikkhitabbaæ: yato kho te BÃhiya diÂÂhe diÂÂhamattaæ bha- vissati . . . vi¤¤Ãte vi¤¤Ãtamattaæ bhavissati, tato tvaæ BÃhi- ya na tattha, yato tvaæ BÃhiya nev 'attha,\<*<1>*>/ tato tvaæ BÃhiya nev' idha na huraæ na ubhayamantarena, es' ev' anto dukkh- assà 'ti. atha kho BÃhiyassa DÃrucÅriyassa bhagavato imÃya saækhittÃya dhammadesanÃya tÃvad eva anupÃdÃya Ãsavehi cittaæ vimucci. atha kho bhagavà BÃhiyaæ DÃrucÅriyaæ iminà saækhittena ovÃdena ovaditvà pakkÃmi. atha kho acirapakkantassa bhagavato BÃhiyaæ DÃrucÅriyaæ gÃvÅ taruïavacchà adhipÃtetvÃ\<*<2>*>/ jÅvità voropesi. atha kho bha- gavà SÃvatthiyaæ piï¬Ãya caritvà pacchÃbhattaæ piï¬apÃta- paÂikkanto sambahulehi bhikkhÆhi saddhiæ nagaramhà nikkhamitvà addasa BÃhiyaæ DÃrucÅriyaæ kÃlaÇkataæ, disvÃna bhikkhÆ Ãmantesi: gaïhatha bhikkhave BÃhiyassa DÃrucÅriyassa sarÅrakaæ, ma¤cakaæ Ãropetvà nÅharitvà jhÃpetha thÆpa¤ c' assa karotha, sabrahmacÃrÅ vo bhikkhave kÃlaÇkato 'ti. evaæ bhante 'ti kho te bhikkhÆ bhagavato paÂisuïitvà BÃhiyassa DÃrucÅriyassa sarÅrakaæ {gaïhitvÃ} ma¤cakaæ Ãropetvà nÅharitvà jhÃpetvà thÆpa¤ c' assa karitvà yena bhagavà ten' upasaÇkamiæsu, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu, ekamantaæ nisinnà kho te bhikkhÆ bhagavantaæ etad avocuæ; da¬¬haæ bhante BÃhiyassa DÃrucÅriyassa sarÅraæ thÆpo c' assa kato. tassa kà gati ko abhisamparÃyo 'ti. paï¬ito bhikkhave BÃhiyo DÃrucÅriyo paccapÃdi\<*<3>*>/ dhammass' Ãnudhammaæ, na ca maæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So in A; B na nattha, then: tato tvaæ BÃhiya na tattha, yato tvaæ BÃhiya ti (!) tattha tato . . . D: yattattha, then: tato tvaæ BÃhiya yattattha, yato tvaæ BÃhiya nev' attha, tato . . . The commentary is deficient and unintelligible. 2 AB adhipÃtitvÃ; D avibÃditvÃ. 3 AC saccavÃdi, paraphrased in C by paÂipajji; B saccapÃdi. >/ #<[page 009]># %< BODHI-VAGGA [I. 10]. 9>% dhammÃdhikaraïaæ viheseti, parinibbuto bhikkhave BÃhiyo DÃrucÅriyo 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: yattha Ãpo ca paÂhavÅ\<*<1>*>/ tejo vÃyo na gÃdhati,\<*<2>*>/ na tattha sukkà jotanti Ãdicco na ppakÃsati, na tattha candimà bhÃti tamo tattha na vijjati. yadà ca {attanà vedi} muni monena brÃhmaïo, atha rÆpà arÆpà ca sukhadukkhà pamuccatÅti. ||10|| ayam pi udÃno vutto bhagavatà iti me sutan ti. Bodhivaggo paÂhamo.\<*<3>*>/ tatra uddÃnaæ bhavati: tayo ca bodhi, nigrodho te therà Kassapena ca PÃÂalÅ\<*<4>*>/ SaÇgÃmaji jaÂilà BÃhiyena te dasÃ\<*<5>*>/ 'ti. || \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A path-. 2 This verse recurs in the Saæyutta, I. 3. 7. 3 A path-. 4 B VÃya (!). 5 A te rasÃ. >/ #<[page 010]># %< 10>% VAGGA II. MUCALINDAVAGGO. evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà UruvelÃyaæ viharati najjà Nera¤jarÃya tÅre MucalindamÆle\<*<1>*>/ paÂha- mÃbhisambuddho. tena kho pana samayena bhagavà sattÃhaæ ekapallaÇkena nisinno hoti vimuttisukhaæ {paÂisaævedÅ}. tena kho pana samayena mahÃakÃlamegho udapÃdi, sattÃhavadda- likÃ\<*<2>*>/ sÅtavÃtÃ\<*<3>*>/ duddinÅ. atha kho Mucalindo\<*<1>*>/ nÃgarÃjà saka- bhavanà nikkhamitvà bhagavato kÃyaæ sattakkhattuæ bho- gehi parikkhipitvà upari muddhani mahantaæ phaïaæ vihacca aÂÂhÃsi: mà bhagavantaæ sÅtaæ. mà bhagavantaæ uïhaæ, mà bhagavantaæ {¬aæsamakasavÃtÃtapasiriæsapasam- phass}o\<*<4>*>/ 'ti. atha kho bhagavà tassa sattÃhassa accayena tamhà samÃdhimhà vuÂÂhÃsi. atha kho Mucalindo\<*<1>*>/ nÃgarÃjà viddhaæ vigatavalÃhakaæ devaæ viditvà bhagavato kÃyà bhoge viniveÂhetvà sakavaïïaæ paÂisaæharitvà mÃnavaka- vaïïaæ abhinimminitvà bhagavato purato aÂÂhÃsi pa¤jaliko bhagavantaæ namassamÃno. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: sukho viveko tuÂÂhassa sutadhammassa passato, avyÃpajjhaæ\<*<5>*>/ sukhaæ loke pÃïabhÆtesu saæyamo. sukhà virÃgatà loke kÃmÃnaæ samatikkamo, asmimÃnassa yo vinayo etaæ ve paramaæ sukhan ti. ||1|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena sambahulÃnaæ bhikkhÆnaæ pacchÃbhattaæ piï¬a- \<-------------------------------------------------------------------------- II. 2. Comp. MahÃvagga, I. 3. 1-4. 1 A Mu¤c-. 2 A vaÂÂ-. 3 C and MahÃvagga -a. 4 A sarisapa-. 5 So read D and MahÃvagga; AB -jjaæ. >/ #<[page 011]># %< MUCALINDA-VAGGA [II. 3]. 11>% pÃtapaÂikkantÃnaæ upaÂÂhÃnasÃlÃyaæ sannisinnÃnam sanni- patitÃnaæ ayam antarÃkathÃ\<*<1>*>/ udapÃdi: ko nu kho Ãvuso imesaæ dvinnaæ rÃjÆnaæ mahaddhanataro và mahÃbhoga- taro và mahÃkosataro và mahÃvijitataro và mahavÃhanataro và mahabbalataro và mahiddhikataro và mahÃnubhÃvataro và rÃjà và MÃgadho Seniyo BimbisÃro rÃjà và Pase- nadi Kosalo 'ti. aya¤ carahi tesaæ bhikkhÆnaæ antarÃ- kathà hoti vippakatÃ.\<*<1>*>/ atha kho bhagavà sÃyaïhasamayaæ patisallÃnà vuÂÂhito yen' upaÂÂhÃnasÃlà ten' upasaÇkami, upa- saÇkamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi, nisajja kho bhagavà bhik- khÆ Ãmantesi: kÃyà nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnà sannipatità kà ca pana vo antarÃkathà vippakatÃ\<*<2>*>/ 'ti. idha bhante amhÃkam pi pacchÃbhattaæ . . . udapÃdi . . . Pasenadi Kosalo 'ti. ayaæ kho no bhante antarÃkathà vippakatÃ.\<*<3>*>/ atha kho bhagavà anuppatto 'ti. na khv etaæ bhikkhave tumhÃkaæ paÂirÆpaæ kulaputtÃnaæ saddhÃya\<*<4>*>/ agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajitÃnaæ, yaæ tumhe evarÆpiæ kathaæ katheyyÃtha; sannipatitÃnaæ vo bhikkhave dvayaæ karaïÅyaæ dhammikathÃ\<*<5>*>/ ariyo và tuïhÅbhÃvo\<*<6>*>/ 'ti. atha kho bhagavà etaæ atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: yaæ ca kÃmasukhaæ loke yaæ c' idaæ diviyaæ sukhaæ taïhakkhayasukhassa te kalaæ\<*<7>*>/ n' agghanti soÊasin ti. ||2|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikass' ÃrÃme. tena kho pana samayena sambahulà kumÃrakà antarà ca SÃvatthiæ antarà ca Jetavanaæ ahiæ daï¬ena hananti. atha kho bhagavà pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya SÃvatthiæ piï¬Ãya pÃvisi. addasà kho bhagavà sambahule kumÃrake antarà ca Savatthiæ antarà ca Jetavanaæ ahiæ daï¬ena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. read sometimes antarakathÃ. 2 All MSS. -thà for -tÃ; C -thà corrected to -tÃ. 3 This phrase is amended from III. 8 and III. 9. 4 AD saddhÃnaæ; B saddhÃ; amended from III. 8 and III. 9. 5 B dhammikà kathÃ. 6 AD tuïhibhÃvo. 7 B -Êaæ. >/ #<[page 012]># %<12 UDùNAõ [II. 3].>% hanante. atha kho bhagavà etaæ atthaæ viditvà tayaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: {sukhakÃmÃni bhÆtÃni} yo daï¬ena vihiæsati attano sukham esÃno, pecca so na labhate sukhaæ. sukhakÃmÃni bhÆtÃni yo daï¬ena na hiæsati attano sukham esÃno, pecca\<*<1>*>/ so labhate sukhan ti. ||3|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena bhagavà sakkato hoti garukato hoti mÃnito pÆjito apacito lÃbhÅ cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajja- parikkhÃrÃnaæ [compare I.10], bhikkhusaægho pi sakkato hoti . . . pe . . . parikkhÃrÃnaæ; a¤¤atitthiyà pana {paribbÃjakÃ} asakkatà honti agarukatà amÃnità apÆ- jità na apacità na lÃbhino cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃna- paccayabhesajjaparikkhÃrÃnaæ. atha kho te a¤¤atitthiyà paribbÃjakà bhagavato sakkÃraæ asahamÃnà bhikkhusaæ- ghassa ca gÃme ca ara¤¤e ca bhikkhÆ disvà asabbhÃhi pha- rusÃhi vÃcÃhi akkosanti paribhÃsanti {rosenti} {vihesenti}. atha kho sambahulà bhikkhÆ yena bhagavà ten' upasaÇkamiæsu, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅ- diæsu, ekamantaæ nisinnà kho te bhikkhÆ bhagavantaæ etad avocuæ: etarahi bhante bhagavà sakkato garukato . . . pe . . . parikkhÃrÃnaæ, bhikkhusaægho pi sakkato garu- kato . . . pe . . . parikkhÃrÃnaæ, a¤¤atitthiyà pana pa- ribbÃjakà asakkatà agarukatà . . . pe . . . parikkhÃrÃnaæ. atha kho te bhante a¤¤atitthiyà paribbÃjakà bhagavato sak- kÃraæ . . . pe . . . {vihesentÅti}. atha kho bhagavà etam atthaæ viditva tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: gÃme ara¤¤e sukhadukkhaphuÂÂho nev' attato no parato dahetha,\<*<2>*>/ phusanti phassà upadhiæ\<*<3>*>/ paÂicca, {nirÆpadhiæ} kena phuseyyuæ phassà 'ti. ||4|| \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A pacca. 2 B dasÃtha (?); C nev' attato no parato rahethà (?) 'ti. ahaæ sukhito c' Ãhaæ dukkhito . . . paren' idaæ mayhaæ sukhadukkhaæ uppÃditan ti ca neva attato no [is omitted] parato taæ sukhadukkhaæ Âhapetha (?). Are we to read: dahetha, potentialis of dahati? AD upadhi. 3 MSS. -i. >/ #<[page 013]># %< MUCALINDA-VAGGA [II. 6]. 13>% evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena a¤¤ataro IcchÃnaÇgalako\<*<1>*>/ upÃsako SÃvatthiæ anuppatto hoti kenacid eva karaïÅyena. atha kho so upÃ- sako SÃvatthiyaæ taæ karaïÅyaæ tÅretvà yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà eka- mantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinnaæ kho taæ upÃsakaæ bhagavà etad avoca: cirassaæ kho tvaæ upÃsaka imaæ pari- yÃyaæ akÃsi, yadidam idh' ÃgamanÃyà 'ti. cirapaÂikÃhaæ\<*<2>*>/ bhante bhagavantaæ dassanÃya upasaÇkamitukÃmo api c' Ãhaæ kehici kiccakaraïÅyehi vyÃvaÂo\<*<3>*>/ ev' Ãhaæ n' Ãsakkhiæ bhagavantaæ dassanÃya upasaÇkamitun ti. atha kho bha- gavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: sukhaæ vata tassa na hoti ki¤ci saÇkhÃtadhammassa bahussutassa, saki¤canaæ passa viha¤¤amÃnaæ, jano janamhi paÂibandharÆpo.\<*<4>*>/ ||5|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena a¤¤atarassa paribbÃjakassa daharà mÃïavikà pajÃ- patÅ hoti gabbhinÅ upavija¤¤Ã. atha kho sà paribbÃjikà taæ paribbÃjakaæ etad avoca: gaccha tvaæ brÃhmaïa telaæ Ãhara, yaæ me vijÃtÃya bhavissatÅti. evaæ vutte so paribbÃ- jako taæ paribbÃjikaæ etad avoca: kuto pan' Ãhaæ bhotiyà telaæ ÃharÃmÅti. dutiyam pi kho sà paribbÃjikà taæ pa- ribbÃjakaæ etad avoca: gaccha tvaæ brÃhmaïa, telaæ Ãhara yaæ me vijÃtÃya bhavissatÅti. dutiyam pi kho so paribbÃ- jako taæ paribbÃjikaæ etad avoca: kuto pan' Ãhaæ bhotiyà telaæ ÃharÃmÅti. tatiyam pi kho sà paribbÃjikà taæ pa- ribbÃjakaæ etad avoca: gaccha tvaæ brÃhmaïa telaæ Ãhara, yaæ me vijÃtÃya bhavissatÅti. tena kho pana samayena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 C IcchÃnaïgalanÃmako Kosalesu eko brÃhmaïagÃmo taæ nivÃsitÃya (?) tattha và jÃto bhavo 'ti và IcchÃnaïgalako upÃsako 'ti. 2 A ciraæ p-; C comments: cirapaÂiko ahaæ cirakÃlato paÂÂhÃya ahaæ. 3 A vyÃvaÂo; D byÃvaÂo. 4 Sic MSS. here and below II. 6 for baddha. >/ #<[page 014]># %<14 UDùNAõ [II. 6].>% ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa koÂÂhÃgÃre samaïassa và {brÃh- maïassa} và sappissa\<*<1>*>/ và telassa và yÃvadatthaæ pÃtuæ dÅyati no nÅharituæ. atha kho tassa paribbÃjakassa etad ahosi: ra¤¤o kho pana Pasenadissa\<*<2>*>/ . . . nÅharituæ. yannÆn' Ãhaæ ra¤¤o Pasenadissa\<*<2>*>/ Kosalassa koÂÂhÃgÃraæ gantvà {te- lassa} yÃvadatthaæ pivitvà gharaæ ÃgantvÃ\<*<3>*>/ uggiritvÃna dadeyyaæ, yaæ imissà vijÃtÃya bhavissatÅti. atha kho so paribbÃjako ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa koÂÂhÃgÃraæ gan- tvà telassa yÃvadatthaæ pivitv' ÃgÃraæ gantvà n' eva sakkoti uddhaæ kÃtuæ na pana adho. so dukkhÃhi tibbÃhi kharÃhi kaÂukÃhi vedanÃhi phuÂÂho ÃvaÂÂati parivaÂÂati ca. atha kho bhagavà pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya SÃvatthim piï¬Ãya pÃvisi. addasà kho bhagavà taæ pa- ribbÃjakaæ dukkhÃhi tibbÃhi kharÃhi kaÂukÃhi vedanÃhi phuÂÂhaæ ÃvaÂÂamÃnaæ parivaÂÂamÃnaæ. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyam velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: sukhino vata ye aki¤canÃ, vedaguno hi janà aki¤canÃ, saki¤canaæ passa viha¤¤amÃnaæ, jano janamhi\<*<4>*>/ paÂibandhacitto. ||6|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena a¤¤atarassa upÃsakassa ekaputtako piyo manÃpo kÃlaÇkato hoti. atha kho sambahulà upÃsakà allavatthà allakesà divÃdivassa\<*<5>*>/ yena bhagavà ten' upasaÇkamiæsu, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅ- diæsu, ekamantaæ nisinne kho te upÃsake bhagavà etad avoca: kin nu tumhe upÃsakà allavatthà allakesà idh' upasaÇkamantà divÃdivassà 'ti. evaæ vutte so upÃsako bha- gavantaæ etad avoca: mayhaæ kho bhante ekaputtako piyo manÃpo kÃlaÇkato, tena mayaæ allavatthà allakesà idh' upasaÇkamantà divÃdivassà 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A sabbissa throughout. 2 B Pasenadikosalassa. 3 A gaætvÃ. 4 B janasmiæ. 5 C divÃdivassà 'ti divasassa pi divà majjhantike kÃle 'ti attho. >/ #<[page 015]># %< MUCALINDA-VAGGA [II 8]. 15>% {piyarÆpÃsÃtagathitÃse}\<*<1>*>/ ve devakÃyà puthumanusà ca aghÃvino parijunnà maccurÃjassa vasaæ gacchanti ye ve divà ca ratto ca appamattà jahanti piyarÆpaæ, te ve khaïanti aghamÆlaæ maccuno Ãmisaæ durativattan ti. ||7|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà Kuï¬iyÃyaæ\<*<2>*>/ viharati Kuï¬iÂÂhÃnavane.\<*<3>*>/ tena kho pana samayena SuppavÃsÃ\<*<4>*>/ KoliyadhÅtÃ\<*<5>*>/ satta vassÃni gabbhaæ dhÃreti sattÃhaæ mÆÊhagabbhÃ. sà dukkhÃhi tibbÃhi kharÃhi kaÂu- kÃhi vedanÃhi phuÂÂhà tÅhi vitakkehi adhivÃseti: sammÃsam- buddho vata bho bhagavÃ, yo imassa evarÆpassa dukkhassa pahÃnÃya dhammaæ deseti, suppaÂipanno\<*<6>*>/ vata tassa bhaga- vato sÃvakasaægho, yo imassa evarÆpassa dukkhassa pahÃnÃya paÂipanno,\<*<6>*>/ susukhaæ vata nibbÃnaæ yadidaæ evarÆpaæ dukkhaæ na saævijjatÅ 'ti. atha kho SuppavÃsà KoliyadhÅtà sÃmikaæ Ãmantesi: ehi tvaæ ayyaputta, yena bhagavà ten' upasaÇkama, upasaÇkamitvà mama vacanena bhagavato pÃde sirasà vandÃhi, appÃbÃdhaæ appÃtaÇkaæ lahuÂÂhÃnaæ balaæ phÃsuvihÃraæ puccha: SuppavÃsà bhante KoliyadhÅtà bhagavato pÃde sirasà vandati, appÃbÃdhaæ appÃtaÇkaæ lahuÂÂhÃnaæ balaæ phÃsuvihÃraæ pucchatÅ 'ti. eva¤ ca vadehi: SuppavÃsà bhante KoliyadhÅtà satta vassÃni . . . pe . . . mÆÊhagabbhÃ. sà dukkhÃhi . . . pe . . . adhivÃ- seti: sammÃsambuddho vata bho bhagavà . . . pe . . . saævijjatÅ 'ti. paraman ti so Koliyaputto SuppavÃsÃya KoliyadhÅtÃya paÂissutvà yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, ekamantaæ Âhito kho Koliyaputto bhagavantaæ etad avoca: SuppavÃsà bhante KoliyadhÅtà bhagavato pÃde sirasà vandati, appÃbÃdhaæ . . . phÃsuvihÃraæ pucchati eva¤ ca vadati: SuppavÃsà bhante KoliyadhÅtà satta vassÃni . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AC piyarÆpÃsÃta-; B piyarÆpasÃgatade; D piyarÆpasÃtagavidhitÃ: C explains: ye . . . piyarÆpesu assÃdena giddhà te . . . piyarÆpÃsÃtagadhità (?). 2 C Kuï¬ikÃyaæ; D KuïÂikÃyaæ. 3 So AB KuïdikÃnavane; C. Kuï¬adhÃnavane; D KuïÂÃnavane. 4 AD sometimes SuppavÃsÃ. 5 A mostly Koliya-; BCD {Koliya}-; C KoliyadhÅtà 'ti KoliyarÃjadhÅtÃ. 6 A -ppanno. >/ #<[page 016]># %<16 UDùNAM [II. 8].>% mÆÊhagabbhÃ. sà . . . pe . . . adhivÃseti. . . . pe . . . saævijjatÅ 'ti. sukhinÅ hotu SuppavÃsà KoliyadhÅtà arogà arogaæ puttaæ vijÃyatÆ 'ti. saha vacanà ca pana bhagavato SuppavÃsà KoliyadhÅtà sukhinÅ arogà arogaæ puttaæ vijÃyi. evaæ bhante 'ti kho so Koliyaputto bhagavato bhÃsitaæ abhinanditvà anumoditvà uÂÂhÃy' Ãsanà bhagavantaæ abhi- vÃdetvà padakkhiïaæ katvà yena sakaæ gharaæ tena paccÃyÃsi. addasà kho Koliyaputto SuppavÃsaæ KoliyadhÅ- taraæ sukhiniæ arogaæ arogaæ puttaæ vijÃtaæ, disvÃn' assa etad ahosi: acchariyaæ vata bho, abbhutaæ vata bho tathÃ- gatassa mahiddhikatà mahÃnubhÃvatÃ, yatra hi nÃm' ayaæ SuppavÃsà KoliyadhÅtà saha vacanà pana bhagavato sukhinÅ arogà arogaæ puttaæ vijÃyatÅ 'ti attamano pamudito pÅtisoma- nassajÃto ahosi. atha kho SuppavÃsà KoliyadhÅtà sÃmikaæ Ãmantesi: ehi tvaæ ayyaputta, yena bhagavà ten' upasaÇkama, upasaÇkamitvà mama vacanena bhagavato pÃde sirasà vadÃhi: SuppavÃsà bhante KoliyadhÅtà bhagavato pÃde sirasà vandatÅ 'ti. eva¤ ca vadehi: SuppavÃsà bhante KoliyadhÅtà satta vassÃni gabbhaæ dhÃresi sattÃhaæ mÆÊhagabbhÃ. sà etarahi sukhinÅ arogà arogaæ puttaæ vijÃtÃ, sà sattÃhaæ bhikkhu- saæghaæ bhattena nimanteti. adhivÃsetu kira bhante bha- gavà SuppavÃsÃya KoliyadhÅtÃya satta bhattÃni saddhiæ bhikkhusaæghenà 'ti. paraman ti kho so Koliyaputto Suppa- vÃsÃya KoliyadhÅtÃya paÂissutvà yena bhagavà ten' upasaÇ- kami, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinno kho so Koliyaputto bhagavantaæ etad avoca: SuppavÃsà bhante KoliyadhÅtà bhagavato pÃde sirasà vandati eva¤ ca vadeti: SuppavÃsà . . . pe . . . mÆÊhagabhÃ. sà etarahi sukhinÅ . . . pe . . . bhikkhu- saæghenà 'ti. tena kho pana samayena a¤¤atarena upÃsakena buddha- pamukho bhikkhusaægho svÃtanÃya bhattena nimantito hoti. so ca upÃsako Ãyasmato MahÃmoggallÃnassa\<*<1>*>/ upaÂÂhÃko hoti. atha kho bhagavà Ãyasmantaæ MahÃmoggallÃnaæ Ãmantesi: ehi tvaæ MoggallÃna, yena so upÃsako ten' upa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A MahÃmoggalÃnassa throughout. >/ #<[page 017]># %< MUCALINDA-VAGGA [II. 8]. 17>% saÇkama, upasaÇkamitvà taæ upÃsakaæ evaæ vadehi: Suppa- vÃsà Ãvuso KoliyadhÅtà . . . pe . . . mÆÊhagabbhÃ. sà etarahi . . . pe . . . nimantesÅ 'ti karotu SuppavÃsà Koli- yadhÅtà satta bhattÃni, pacchà so karissati tuyh' eso\<*<1>*>/ upaÂÂhÃ- ko 'ti. evaæ bhante 'ti kho Ãyasmà MahÃmoggallÃno bha- gavato paÂissutvÃ\<*<2>*>/ yena so upÃsako ten' upasaÇkami, upa- saÇkamitvà taæ upÃsakaæ etad avoca: SuppavÃsà Ãvuso . . . pe . . . nimantesÅ 'ti. Karotu . . . pe . . . bhattÃni, pacchà tvaæ karissasÅ 'ti. sace me bhante ayyo MahÃ- moggallÃno tiïïaæ dhammÃnaæ pÃÂibhogo\<*<3>*>/ bhogÃna¤ ca jÅvitassa ca saddhÃya ca, karotu SuppavÃsà KoliyadhÅtà satta bhattÃni, pacchà 'haæ karissÃmÅ 'ti. dvinnaæ kho tesaæ Ãvuso dhammÃnaæ pÃÂibhogo\<*<3>*>/ bhogÃna¤ ca jÅvitassa ca, saddhÃya pana tvaæ yeva pÃÂibhogo\<*<3>*>/ 'ti. sace me bhante ayyo MahÃmoggallÃno dvinnaæ dhammÃnaæ pÃÂibhogo bho- gÃna¤ ca jÅvitassa ca, karotu . . . karissÃmÅ 'ti. atho kho Ãyasmà MahÃmoggallÃno taæ upÃsakaæ sa¤¤ÃpetvÃ\<*<4>*>/ yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhagavantaæ etad avoca: sa¤¤atto bhante so upÃsako mayÃ, karotu Suppa- vÃsà {KoliyadhÅtÃ} satta bhattÃni pacchà so karissatÅ 'ti. atha kho SuppavÃsà KoliyadhÅtà sattÃhaæ buddhapa- mukhaæ bhikkhusaæghaæ païÅtena khÃdaniyena bhojaniye- na sahatthà santappesi sampavÃresi, taæ ca dÃrakaæ bhaga- vantaæ vandÃpesi sabba¤ ca bhikkhusaæghaæ. atha kho Ãyasmà SÃriputto taæ dÃrakaæ etad avoca: kacci te dÃraka khamanÅyaæ, kacci yÃpanÅyaæ, kacci na ki¤ci dukkhan ti. kuto me bhante SÃriputta khamanÅyaæ, kuto yÃpanÅyaæ. satta vassÃni me lohitakumbhiyÃ\<*<5>*>/ vuÂÂhÃnÅ 'ti. atha kho SuppavÃsà KoliyadhÅtÃ: putto me DhammasenÃpatinà sadd- hiæ mantetÅ 'ti attamanà pamudità pÅtisomanassajÃtà ahosi. atha kho bhagavà SuppavÃsaæ KoliyadhÅtaraæ etad avoca: iccheyyÃsi tvaæ SuppavÃse a¤¤aæ pi evarÆpam puttan ti. iccheyyÃm' Ãhaæ\<*<6>*>/ bhagavà a¤¤Ãni pi evarÆpÃni satta puttÃnÅ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A tumh' eso [= tumhaæ eso]; BC tuyh' eso [= tuyhaæ eso]. 2 A paÂisutvÃ; B paÂissunitvÃ. 3 AB sometimes pÃtibhogo. 4 A inserts(?) sa¤¤ÃpehÅti; omitted in BCD. 5 CD -yaæ; A -kubbhiyÃ; C lohitakumbhiyaæ vuÂÂhÃnÅ 'ti mÃtukucchiyaæ attano gabbhÃvÃsadukkhaæ sandhÃya vadati. 6 D ahaæ; B iccheyy' Ãhaæ. >/ #<[page 018]># %<18 UDùNAõ [II. 8].>% 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: asÃtaæ sÃtarÆpena piyarÆpena appiyaæ dukkhaæ sukhassa rÆpena pamattam ativattatÅ\<*<1>*>/ 'ti. ||8|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati PubbÃrÃme MigÃramÃtu pÃsÃde. tena kho pana samayena VisÃkhÃya MigÃramÃtuyà kocid eva attho ra¤¤e Pasenadimhi\<*<2>*>/ Kosale paÂibandho\<*<3>*>/ hoti. taæ rÃjà Pasenadi Kosalo na yathÃdhippÃyaæ tÅreti. atha kho VisÃ- khà MigÃramÃtà divÃdivase yeva yena bhagavà ten' upa- saÇkami, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà eka- mantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinnaæ kho VisÃkhaæ MigÃ- ramÃtaraæ bhagavà etad avoca: handa kuto nu tvaæ VisÃkhe Ãgacchasi divÃdivassà 'ti. idha me bhante kocid eva attho . . . pe . . . tÅreti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ {imaæ} udÃnaæ udÃnesi: sabbaæ paravasaæ dukkhaæ, sabbaæ issariyaæ sukhaæ, sÃdhÃraïe\<*<4>*>/ viha¤¤anti, yogà hi duratikkamà 'ti. ||9|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà AnupiyÃyaæ viharati Ambavane. tena kho pana {samayena} Ãyasmà Bhaddiyo KÃligodhÃya\<*<5>*>/ putto ara¤¤agato pi rukkha- mÆlagato pi su¤¤ÃgÃragato pi abhikkhaïaæ udÃnaæ udÃnesi: aho sukhaæ aho sukhan ti. assosuæ kho sambahulà bhikkhÆ Ãyasmato Bhaddiyassa KÃligodhÃya\<*<5>*>/ puttassa ara¤¤agatassa pi rukkhamÆlagatassa pi su¤¤ÃgÃragatassa pi abhikkhanaæ udÃnam udÃnentassa: aho sukhaæ aho sukhan ti. sutvÃna tesaæ etad ahosi: nissaæsayaæ kho Ãvuso Ãyasmà Bhaddiyo KÃligodhÃya\<*<5>*>/ putto anabhirato brahmacariyaæ carati {yaæ'sa} pubbe agÃrikabhÆtassa\<*<6>*>/ rajjasukhaæ.\<*<7>*>/ so tam anussaramÃno \<-------------------------------------------------------------------------- 1 C explains: ativattati abhibhavati. 2 B Pasenadikosale 3 B -buddho . . . paÂibandha=paÂibaddha, cf. E. Muller, P. L. p. 22; D afterwards -baddho; A Cb -bandho. 4 C comments: sÃdhÃraïe payojÃne sÃdhetabbe sati. II. 10. Compare Cullavagga, VII. 1, 5. and JÃtaka, No. 10. 5 A sometimes KÃÊi-. BCD KÃli- throughout. 6 C yaæ so pubbe agÃriyabhÆto samÃno 'ti pÃliæ vatvà anubhavÅ 'ti vacanasesena keci atthaæ vaïïenti, apare saæghà nipaÂhanti: yaæ sa pubbe agÃriyabhÆtassà 'ti. tattha yaæ sà 'ti yaæ assa (!) . . . B yaæ pubbe agÃriya-, afterwards sayaæ pubbe; A afterwards yaæ pubbe. 7 A rajjaæ s-. >/ #<[page 019]># %< MUCALINDA-VAGGA [II. 10]. 19>% ara¤¤agato pi . . . abhikkhaïaæ udÃnam udÃnesi: aho su- khaæ aho sukhan ti. atha kho sambahulà bhikkhÆ yena bhagavà ten' {upasaÇkamiæsu}, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu, ekamantaæ nisinnà kho te bhikkhÆ bhagavantaæ etad avocuæ: Ãyasmà bhante Bhaddiyo KÃÊigodhÃya putto ara¤¤agato pi . . . udÃnesi: aho sukhaæ aho sukhan ti. nissaæsayaæ kho Bhaddiyo KÃÊigodhÃya putto anabhirato . . . pe . . . aho sukhan ti. atha kho bhagavà a¤¤ataraæ bhikkhuæ Ãmantesi: ehi tvaæ bhikkhu, mama vacanena Bhaddiyaæ bhikkhuæ Ãmantehi: satthà taæ Ãvuso Bhaddiya ÃmantetÅ 'ti. evaæ bhante 'ti kho so bhikkhu bhagavato paÂissutvà yen' Ãyasmà Bhaddiyo KÃÊigodhÃya putto ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà Ãyas- mantaæ Bhaddiyaæ KÃÊigodhÃya puttaæ etad avoca: satthà taæ Ãvuso Bhaddiya ÃmantetÅ\<*<1>*>/ 'ti. evaæ Ãvuso 'ti kho Ãyasmà Bhaddiyo KÃÊigodhÃya putto tassa bhikkhuno paÂi- ssutvà yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhaga- vantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinnaæ kho Ãyasmantaæ Bhaddiyaæ KÃÊigodhÃya puttaæ bhagavà etad avoca: saccaæ kira tvaæ Bhaddiya ara¤¤agato pi . . . sukhan ti. evaæ bhante 'ti. kaæ pana tvaæ Bhaddiya atthavasaæ sampassamÃno ara¤¤agato . . . sukhan ti. pubbe me bhante agÃrikabhÆtassa rajjasukhaæ karontassa\<*<2>*>/ anto pi antepure rakkhà susaævihità ahosi bahi pi antepure rakkhà susaævihità ahosi. anto pi nagare rakkhà susaævihità ahosi bahi pi nagare rakkhà susaævihità ahosi. anto pi janapade rakkhà susaævihità ahosi bahi pi janapade rakkhà susaævi- hità ahosi. so kho ahaæ bhante evaæ rakkhito gopito santo bhÅto ubbiggo ussaÇkÅ utrasto vihÃsiæ etarahi kho pan' Ãhaæ bhante ara¤¤agato pi rukkhamÆlagato pi su¤¤ÃgÃragato pi ekako abhÅto anubbiggo anussaÇkÅ anutrasto {appossukko} pannalomo paradavutto\<*<3>*>/ migabhÆtena cetasà viharÃmi. imaæ\<*<4>*>/ kho ahaæ bhante atthavasaæ sampassamÃno ara¤¤a- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A -sÅ. 2 A rajjasukhaæ karentassa; D -karontassa; B rajjaæ kÃrentassa. 3 AC paravutto; B caradavutto; D yadavutto; C explains: parehi dinnena civarÃdinà vattamÃno. [Cullavagga reads: paradattavutto]. 4 A idaæ. >/ #<[page 020]># %<20 UDùNAõ [II. 10].>% gato . . . pe . . . udÃnesiæ: . . . sukhan ti. atha kho bha- gavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: yass' antarato na santi kopÃ, itibhavÃbhavata¤ ca vÅtivatto, taæ vigatabhayaæ sukhiæ asokaæ devà n' Ãnubhavanti das- sanÃyà 'ti. ||10|| Mucalindavaggo\<*<1>*>/ dutiyo. tass' uddÃnam: Mucalindo,\<*<2>*>/ rÃjÃ, daï¬ena, sakkÃro upÃsakena ca gabbhinÅ, ekaputto ca, SuppavÃsÃ, VisÃkhà ca KÃÊigodhÃya Bhaddiyo\<*<3>*>/ 'ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A Mu¤c-. 2 ABD -Ã. 3 A -an; BD -Ã. >/ #<[page 021]># %< 21>% VAGGA III. NANDAVAGGO. evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena a¤¤ataro bhikkhu bhagavato avidÆre nisinno hoti pallaÇkaæ Ãbhujitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃya purÃïakamma- vipÃkajaæ dukkhaæ tippaæ\<*<1>*>/ kharaæ kaÂukaæ vedanaæ adhivÃsento sato sampajÃno aviha¤¤amÃno. addasà kho bha- gavà taæ bhikkhuæ avidÆre nisinnaæ pallaÇkaæ Ãbhujitvà . . . pe . . . vedanaæ adhivÃsentaæ sataæ {sampajÃnaæ} aviha¤¤ÃmÃnaæ. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: sabbakammajahassa\<*<2>*>/ bhikkhuno dhunamÃnassa purekataæ rajaæ amamassa Âhitassa\<*<3>*>/ tÃdino attho n' atthi janaæ lapetave 'ti. ||1|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena Ãyasmà Nando bhagavato bhÃtà mÃtucchÃputto sambahulÃnaæ bhikkhÆnaæ evam Ãroceti: anabhirato ahaæ Ãvuso brahmacariyaæ carÃmi, na sakkomi brahmacariyaæ sandhÃretuæ,\<*<4>*>/ sikkhaæ paccakkhÃya hÅnÃy' ÃvattissÃmÅ\<*<5>*>/ 'ti. atha kho a¤¤ataro bhikkhu yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaæ etad avoca: Ãyasmà bhante Nando bhagavato bhÃtà mÃtucchÃputto sam- bahulÃnaæ bhikkhÆnaæ evam Ãroceti: anabhirato . . . pe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cf. E. Muller, P. L. p. 38. 2 A kammahassa. 3 AB thi-. 4 C explains: sandhÃretun ti pavattetuæ. 5 C hÅnÃyà 'ti gihibhÃvÃya ÃvattissÃmÅ 'ti nivattissÃmi. >/ #<[page 022]># %<22 UDùNAõ [III. 2].>% . . . ÃvattissÃmÅ 'ti. atha kho bhagavà a¤¤ataraæ bhikkhuæ Ãmantesi: ehi tvaæ bhikkhu mama vacanena Nandaæ bhi- kkhuæ Ãmantehi: satthà taæ Ãvuso Nanda ÃmantetÅ 'ti. evam bhante 'ti kho so bhikkhu bhagavato paÂissutvà yen' Ãyasmà Nando ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà Ãyasmantaæ Nandaæ etad avoca: satthà taæ Ãvuso Nanda ÃmantetÅ 'ti. evam Ãvuso 'ti kho Ãyasmà Nando tassa bhikkhuno paÂissutvà yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinnaæ kho Ãyasmantaæ Nandaæ bhagavà etad avoca: saccaæ kira tvaæ Nanda sambahulÃnaæ bhikkÆnaæ evam Ãrocesi: anabhirato . . . pe . . . ÃvattissÃmÅ 'ti. evaæ bhante 'ti. kissa pana tvaæ Nanda anabhirato brahmacariyaæ carasi, na sakkosi brahmacariyaæ sandhÃretuæ, sikkhaæ paccakkhÃya hÅnÃy' ÃvattissasÅ 'ti. SÃkiyÃnÅ\<*<1>*>/ (maæ)\<*<2>*>/ bhante janapadakalyÃïÅ gharà nikkhamantaæ upa¬¬hullikhitehi\<*<3>*>/ kesehi apaloketvà maæ etad avoca; tuvaÂaæ kho ayyaputta ÃgaccheyyÃsÅ 'ti. so kho ahaæ bhante tam anussaramÃno anabhirato brahma- cariyaæ carÃmi, na sakkomi brahmacariyaæ sandhÃretuæ . . . ÃvattisÃmÅ 'ti. atha kho bhagavà Ãyasmantaæ Nandaæ bÃhÃya gahetvà seyyathà pi nÃma balavà puriso sammi¤jitaæ\<*<4>*>/ và bÃhaæ pasÃreyya pasÃritaæ và bÃhaæ sammi¤jeyya,\<*<4>*>/ evam- evaæ Jetavane antarahito devesu tÃvatiæsesu pÃtur Ãhosi. tena kho pana samayena pa¤camattÃni accharÃsatÃni Sakkassa devÃnam indassa upaÂÂhÃnaæ ÃgatÃni honti KakuÂapÃdinÅ\<*<5>*>/ 'ti. tena kho bhagavà Ãyasmantaæ Nan- daæ Ãmantesi: passasi no tvaæ Nanda imÃni pa¤ca accharÃ- satÃni KakuÂapÃdinÅ 'ti. evaæ bhante 'ti. kim ma¤¤asi Nanda katamà nu kho abhirÆpatarà và dassanÅyatarà và pÃsÃdikatarà và SÃkiyÃnÅ\<*<1>*>/ và janapadakalyÃïÅ imÃni và pa¤ca accharÃsatÃni KakuÂapÃdinÅ\<*<5>*>/ 'ti. seyyathà pi bhante pa- luÂÂhamakkatÅ\<*<6>*>/ kaïïanÃsacchinnÃ, evameva kho bhante SÃkiyÃnÅ janapadakalyÃïÅ imesaæ pa¤cannaæ accharÃsatÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A SÃkiniyÃ; C SÃkiyÃnÅ 'ti SakyarÃjadhÅtÃ. 2 Not in B. 3 C upa¬¬hulikhitehi . . . a¬¬hulikhitehi pi pathanti; A upalikhitehi; D upa¬¬halikhitehi. 4 A sami¤c-. 5 C KakuÂapÃdinÅ 'ti . . . pÃrÃpatasadisapÃdini (-Å ?); ABD KukkuÂa-. 6 C paluÂÂhamakkatÅ 'ti jhÃmaÇgamakkaÂÅ; A paluddha; D paludda; B pasuddha. >/ #<[page 023]># %< NANDA-VAGGA [III. 2]. 23>% naæ upanidhÃya saÇkhyaæ\<*<1>*>/ pi na upeti {kalabhÃgaæ} pi na upeti {upanidhiæ} pi na upeti. atha kho imÃni pa¤ca accharÃ- satÃni abhirÆpatarÃni c' eva dassanÅyatarÃni ca pÃsÃdikatarÃïi cà 'ti. abhirama Nanda abhirama Nanda, ahan te pÃÂibhogo pa¤cannaæ accharÃsatÃnaæ paÂilÃbhÃya KakuÂapÃdinÅnan\<*<2>*>/ ti. sace me bhante bhagavà pÃÂibhogo pa¤cannaæ accharÃsatÃnaæ paÂilÃbhÃya KakuÂapÃdinÅnan ti, abhiramissÃm' ahaæ bhante bhagavà brahmacariye 'ti. atha kho bhagavà Ãyasmantaæ Nandaæ bÃhÃya gahetva seyyathà . . . pe . . . sammi¤jeyya, evamevaæ devesu tÃvatiæsesu antarahito Jetavane pÃtur ahosi. assosuæ kho bhikkhÆ: Ãyasmà kira Nanda bhagavato bhÃtà mÃtucchÃputto accharÃnaæ hetu brahmacariyaæ carati, bhagavà kir' assa pÃÂibhogo pa¤cannaæ accharÃsatÃnaæ paÂi- lÃbhÃya KakuÂapÃdinÅnan ti. atha kho Ãyasmato Nandassa sahÃyakà bhikkhÆ Ãyasmantaæ Nandaæ bhatakavÃdena ca upakkitakavÃdena\<*<2>*>/ ca samudÃcaranti: bhatako kir' Ãyasmà Nando, upakkitako kir' Ãyasmà Nando accharÃnaæ hetu brahmacariyaæ carati. bhagavà kir' assa pÃÂibhogo pa¤can- naæ accharÃsatÃnaæ paÂilÃbhÃya KakuÂapÃdinÅnan ti. atha kho Ãyasmà Nando sahÃyakÃnaæ bhatakavÃdena ca upakkita- kavÃdena ca aÂÂiyamÃno harÃyamÃno jigucchiyamÃno eko vÆpa- kaÂÂho appamatto ÃtÃpÅ pahitatto visÃrado nacirass 'eva yass' atthÃya kulaputto sammad eva agÃrasmà anÃgÃriyaæ pabbajati, tad anuttaraæ brahmacariyapariyosÃnaæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja vihÃsi: khÅïà jÃti, vusitaæ brahmacariyaæ, kataæ karaïÅyaæ, n' Ãparam itthattÃyà 'ti abbha¤¤Ãsi. a¤¤ataro kho pan' Ãyasmà Nando arahataæ\<*<3>*>/ ahosi. atha kho a¤¤atarà devatà atikkantÃya rattiyà abhikkantavannà kevalakappaæ Jetavanaæ obhÃsetvà yena bhagavà ten' {upasaÇkami}, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, ekamantaæ Âhità kho sà devatà bhagavantaæ etad avoca: Ãyasmà bhante Nando bhagavato bhÃtà mÃtucchÃputto ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ cetovimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BC saækhaæ. 2 C explains: upakkitakavÃdenà 'ti yo kahÃpanÃdÅhi ki¤ci kinÃti so upakkitako 'ti vuccati; A usa-. 3 ABC arahattaæ. >/ #<[page 024]># %<24 UDùNAõ [III. 2].>% abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharatÅ 'ti. bhagavato pi ¤Ãïaæ udapÃdi: Nando ÃsavÃnaæ khayà . . . viharatÅ 'ti. atha kho Ãyasmà Nando tassà rattiyà accayena yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà Nando bhagavantaæ etad avoca: yaæ me bhante bhagavà pÃÂibhogo pa¤cannaæ accharÃsatÃnaæ paÂilÃbhÃya KakuÂapÃdinÅnaæ, mu¤cÃm' Ãhaæ\<*<1>*>/ bhante bhagavantaæ etasmà paÂissavà 'ti. mayà pi kho te Nanda cetasà ceto paricca vidito Nando, ÃsavÃnaæ khayà . . . viharatÅ 'ti. devat' Ãpi\<*<2>*>/ me etam atthaæ Ãrocesi: Ãyasmà bhante Nando bhagavato bhÃtà mÃtucchÃputto ÃsavÃnaæ khayà . . . viharatÅ 'ti. yad eva kho te Nanda anupÃdÃya Ãsavehi cittaæ vimuttaæ, ath' Ãhaæ\<*<3>*>/ mutto etasmà paÂissavà 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: yassa nittiïïo paÇko, maddito kÃmakaïÂako, mohakkhayaæ anuppatto sukhadukkhesu na vedhati sa bhikkhÆ 'ti. ||2|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena YasojapamukhÃni pa¤camattÃni bhikkhusatÃni SÃvatthiæ anuppattÃni honti bhagavantaæ dassanÃya. te ca Ãgantukà bhikkhÆ nevÃsikehi bhikkhÆhi saddhiæ paÂisam- modamÃnà senÃsanÃni pa¤¤ÃpayamÃnà pattacÅvarÃni paÂisÃ- mayamÃnà uccÃsaddÃ\<*<4>*>/ mahÃsaddà ahesum. atha kho bhaga- và Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: ke pan' ete ùnanda uccÃsaddÃ\<*<4>*>/ mahÃsaddà kevaÂÂà ma¤¤e {maccha-vilope 'ti}. etÃni bhante YasojapamukhÃni pa¤camattÃni bhikkhusatÃni SÃvatthiæ anuppattÃni bhagavantaæ dassanÃya. te ca Ãgantukà . . . pe . . . paÂisÃmayamÃnà uccÃsaddÃ\<*<4>*>/ mahÃ- saddà 'ti. tena h' ùnanda mama vacanena te bhikkhÆ Ãmantehi: satthà Ãyasmante ÃmantetÅ\<*<5>*>/ 'ti. evaæ bhante 'ti kho Ãyasmà ùnando bhagavato paÂissutvà yena te bhikkhÆ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A muccÃm' Ãhaæ; D mu¤cÃhaæ. 2 Amended for dev' Ãpi, the reading of A and B. 3 AD assÃhaæ; BC athÃhaæ. 4 A -a. 5 A -sÅ. >/ #<[page 025]># %< NANDA-VAGGA [III. 3] 25>% ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà te bhikkhÆ etad avoca: satthà Ãyasmante ÃmantetÅ 'ti. evam Ãvuso 'ti kho te bhi- kkhÆ Ãyasmato ùnandassa paÂissutvà yena bhagavà ten' upa- saÇkamiæsu, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekam- antaæ nisÅdiæsu, ekamantaæ nisinne kho te bhikkhÆ bha- gavà etad avoca: kin nu tumhe bhikkhave uccÃsaddÃ\<*<1>*>/ ma- hÃsaddà kevaÂÂà ma¤¤e {maccha-vilope 'ti}. evaæ vutte Ãyasmà Yasojo bhagavantaæ etad avoca: imÃni bhante pa¤- camattÃni bhikkhusatÃni SÃvatthiæ anuppattÃni bhagavan- taæ dassanÃya. te 'me Ãgantukà bhikkhÆ . . . pe . . . pa- ÂisÃmayamÃnà uccÃsaddÃ\<*<1>*>/ mahÃsaddà 'ti. gacchatha bhi- kkhave, vo païÃmemi, na vo mama santike vattabban ti. evaæ bhante 'ti kho te bhikkhÆ bhagavato paÂissutvà uÂÂhÃy' Ãsanà bhagavantaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvÃ, senÃ- sanaæ paÂisÃmetvà pattacÅvaram ÃdÃya yena VajjÅ tena cÃrikaæ pakkamiæsu,\<*<1>*>/ VajjÅsu anupubbena cÃrika¤ caramÃnà yena VaggumudÃ\<*<2>*>/ nadÅ, ten' upasaÇkamiæsu,\<*<3>*>/ upasaÇka- mitvà VaggumudÃya nadiyà tÅre païïakutiyo karitvà vassaæ upagacchiæsu.\<*<4>*>/ atha kho Ãyasmà Yasojo vassupagato bhi- kkhÆ Ãmantesi: bhagavatà mayaæ Ãvuso païÃmità attha- kÃmena hitesinà anukampakena anukampaæ upÃdÃya. handa mayaæ Ãvuso tathà vihÃraæ kappema, yathà no vi- harataæ bhagavÃ\<*<5>*>/ attamano assà 'ti. evam Ãvuso 'ti kho bhikkhÆ Ãyasmato paccassosuæ. atha kho te bhikkhÆ vÆpa- kaÂÂhà appamattà ÃtÃpino pahitattà viharanto ten' ev' antara- vassena sabb' eva tisso vijjà sacchÃkaæsu.\<*<6>*>/ atha kho bhagavà SÃvatthiyaæ yathÃbhirantaæ viharitvà yena VesÃlÅ tena cÃrikaæ pakkami,\<*<7>*>/ anupubbena cÃrikam caramÃno yena VesÃlÅ tad avasari. tatra sudaæ bhagavà VesÃliyaæ viharati MahÃvane kÆÂÃgÃrasÃlÃyaæ. atha kho bhagavà Vaggumu- dÃtÅriyÃnaæ bhikkhÆnaæ cetasà ceto paricca manasikaritvà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: ÃlokajÃtà viya me ùnanda esà disÃ,\<*<8>*>/ obhÃsajÃtà viya me ùnanda esà disÃ\<*<8>*>/ yassaæ disÃ- yaæ\<*<9>*>/ VaggumudÃtÅriyà bhikkhÆ viharanti gantuæ\<*<10>*>/ appa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B pakkÃmisu. 2 B Vaggamudà throughout. 3 MSS. -i for -iæsu. 4 B -gacchisuæ. 5 AD bhagavato. 6 B sacchÃkÃsuæ; C sacchikariæsu. 7 B -Ãmi. 8 A etÃdisÃ. 9 AD read for yassaæ disÃyaæ ÃyÃma. 10 Not in C; B bhante. >/ #<[page 026]># %<26 UDùNAõ [III. 3].>% ÂikkÆl' Ãsi me\<*<1>*>/ manasikÃtuæ. pahiïeyyÃsi tvaæ ùnanda VaggumudÃtÅriyÃnaæ bhikkhÆnaæ santike dÆtaæ: satthà Ãyasmante Ãmanteti,\<*<2>*>/ satthà ÃyasmantÃnaæ dassanakÃmo 'ti. evaæ bhante 'ti kho Ãyasmà ùnando bhagavato paÂis- sutvà yena a¤¤ataro bhikkhu ten' upasaÇkami, upasaÇka- mitvà taæ bhikkhuæ etad avoca: ehi tvaæ Ãvuso, yena VaggumudÃtÅriyà bhikkhÆ ten' upasaÇkama, upasaÇkamitvà VaggumudÃtÅriye bhikkhÆ evaæ vadehi: satthà Ãyasmante Ãmanteti, satthà ÃyasmantÃnaæ dassanakÃmo 'ti. evam Ãvuso 'ti kho so bhikkhu Ãyasmato ùnandassa paÂissutvà seyyathà pi nÃma balavà puriso sammi¤jitaæ và bÃhaæ pasÃ- reyya pasÃritaæ và bÃhaæ sammi¤jeyya, evameva MahÃvane kÆÂÃgÃrasÃlÃyam antarahito VaggumudÃya nadiyà tÅre tesaæ bhikkhÆnaæ purato pÃtur ahosi. atha kho so bhikkhu VaggamudÃtÅriye bhikkhÆ etad avoca: satthà Ãyasmante Ãmantesi, satthà ÃyasmantÃnaæ dassanakÃmo 'ti. evam Ãvuso 'ti kho te bhikkhÆ tassa bhikkhuno paÂissutvà senÃsa- naæ paÂisÃmetvà pattacÅvaram ÃdÃya seyyathà . . . pe . . . sammi¤jeyya, evamevaæ VaggumudÃya nadiyà tÅre antara- hità MahÃvane kÆÂÃgÃrasÃlÃyaæ bhagavato sammukhe pÃtur ahesuæ. tena kho pana samayena bhagavà Ãna¤jena\<*<3>*>/ samÃ- dhinà nisinno hoti. atha kho tesaæ bhikkhÆnaæ etad ahosi: katamena nu kho bhagavà vihÃrena etarahi viharatÅ 'ti. atha kho tesaæ bhikkhÆnaæ etad ahosi: Ãna¤jena\<*<4>*>/ kho bhagavà vihÃrena etarahi viharatÅ 'ti sabb' eva Ãna¤jena samÃdhinà nisÅdiæsu. atha kho Ãyasmà ùnando abhikkantÃ- ya rattiyà nikkhante paÂhame yÃme uÂÂhÃy' Ãsanà ekaæsaæ cÅvaraæ karitvà yena bhagavà ten' a¤jalim\<*<5>*>/ païÃmetvà bha- gavantaæ etad avoca: abhikkantà bhante ratti, nikkhanto paÂhamo yÃmo, ciranisinnà Ãgantukà bhikkhÆ. paÂisammo- datu bhante bhagavà Ãgantukehi bhikkhÆhÅ 'ti. evaæ vutte bhagavà tuïhÅ\<*<6>*>/ ahosi: dutiyam pi kho Ãyasmà ùnando abhi- kkantÃya rattiyà nikkhante majjhime yÃme uÂÂhÃy' Ãsanà ekaæsaæ cÅvaraæ karitvà yena bhagavà ten' a¤jalim\<*<5>*>/ païÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AppaÂikkÆl 'Ãsi me not in D. 2 A -si. 3 A Ãna¤cena; C Ãna¤jasamÃdhinà . . . Ãna¤jena -pi pÃÂho. Compare E. Muller, The PÃli Language, p. 8. 4 A Ãna¤c-. 5 A a¤cali; B a¤jalÅ. 6 A -i. >/ #<[page 027]># %< NANDA-VAGGA [III. 4]. 27>% metvà bhagavantaæ etad avoca: abhikkantà bhante ratti, nikkhanto majjhimo yÃmo, ciranisinnà Ãgantukà bhikkhÆ, paÂisammodatu bhante bhagavà Ãgantukehi bhikkhÆhÅ 'ti. dutiyam pi kho bhagavà tuïhÅ ahosi. tatiyam pi kho Ãyasmà ùnando abhikkantÃya rattiyà nikkhante pacchime yÃme uddhate\<*<1>*>/ aruïe nandimukhiyà rattiyà uÂÂhÃy' Ãsanà ekaæsaæ cÅvaraæ karitvà yena bhagavà ten' a¤jalim païÃ- metvà bhagavantaæ etad avoca: abhikkantà bhante ratti, nikkhanto pacchimo yÃmo, uddhato\<*<1>*>/ aruïo, nandimukhÅ ratti, ciranisinnà Ãgantukà bhikkhÆ, paÂisammodatu bhagavà Ãgantukehi bhikkhÆhÅ 'ti. atha kho bhagavà tamhà samÃ- dhimhà vuÂÂhahitvà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: sace kho tvaæ ùnanda jÃneyyÃsi, ettakam pi\<*<2>*>/ te na paÂibhÃseyya:\<*<3>*>/ aha¤ c' ùnanda imÃni ca pa¤ca bhikkhusatÃni sabb' eva Ãna¤jasamÃdhinÃ\<*<4>*>/ nisÅdimhà 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: yassa jito kÃmakaïÂako\<*<5>*>/ akkoso ca vadho ca bandhana¤ ca pabbato viya so Âhito anejo sukhadukkhesu na vedhati sa bhikkhÆ 'ti. ||3|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena Ãyasmà SÃriputto bhagavato avidÆre nisinno hoti pallaÇkaæ ÃbhujitvÃ\<*<6>*>/ ujuæ kÃyaæ païidhÃya parimu- khaæ satiæ upaÂÂhapetvÃ.\<*<7>*>/ addasà kho bhagavà Ãyasmantaæ SÃriputtaæ avidÆre nisinnaæ pallaÇkaæ ÃbhujitvÃ\<*<6>*>/ ujuæ kÃyaæ païidhÃya parimukhaæ satiæ upaÂÂhapetvÃ.\<*<7>*>/ atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: yathà pi pabbato selo acalo suppatiÂÂhito evaæ mohakkhayà bhikkhu pabbato va na vedhatÅ 'ti. ||4|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D uggate; A uddhaste; A uddhasto. Cf. V. 5 and Cullavagga, IX. 1, 1. 2 A ettakaæsi; B ettakaæ mi. 3 A sampaÂibhÃseyya; D ppaÂibhÃseyyaæ 4 A Ãna¤ca-. 5 AB -kaï¬ako. 6 A Ãbhu¤citvÃ. 7 A -ÃpetvÃ. >/ #<[page 028]># %<28 UDùNAõ [III. 5].>% samayena Ãyasmà MahÃmoggallÃno\<*<1>*>/ bhagavato avidÆre nisinno hoti, pallaÇkaæ Ãbhujitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃya kÃyagatÃya satiyà ajjhattaæ supatiÂÂhitÃya. addasà kho bhagavà Ãyasmantaæ MahÃmoggallÃnaæ avidÆre nisinnaæ pallaÇkaæ . . . pe . . . supatiÂÂhitÃya. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ {udÃnaæ} udÃnesi: sati kÃyagatà upaÂÂhitÃ, chasu phassÃyatanesu saævuto satataæ bhikkhu samÃhito ja¤¤Ã nibbÃnam attano 'ti. ||5|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà RÃjagahe viharati VeÊuvane KalandakanivÃpe. tena kho pana sama- yena Ãyasmà Pilindavaccho\<*<2>*>/ bhikkhÆ vasalavÃdena sam- udÃcarati. atha kho sambahulà bhikkhÆ yena bhagavà ten' upasaÇkamiæsu,\<*<3>*>/ upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu, ekamantaæ nisinnà kho te bhikkhÆ bhagavantaæ etad avocuæ: Ãyasmà bhante Pilindavaccho bhikkhÆ vasalavÃdena samudÃcaratÅ 'ti. atha kho bhagavà a¤¤ataraæ bhikkhuæ Ãmantesi: ehi tvaæ bhikkhu, mama vacanena Pilindavacchaæ bhikkhuæ Ãmantehi: satthà taæ Ãvuso Pilindavaccha ÃmantetÅ 'ti. evam bhante 'ti kho so bhikkhu bhagavato paÂissutvà yen' Ãyasmà Pilindavaccho ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà Pilindavacchaæ etad avoca: satthà taæ Ãvuso ÃmantetÅ 'ti. evam Ãvuso 'ti kho Ãyasmà Pilindavaccho tassa bhikkhuno paÂissutvà yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinno kho Ãyasmantaæ Pilindavacchaæ bhagavà etad avoca: saccaæ kira tvaæ Vaccha bhikkhÆ vasalavÃdena samudÃcarasÅ 'ti. evam bhante 'ti. atha kho bhagavà Pilindavacchassa pubbeni- vÃsaæ manasikaritvà bhikkhÆ Ãmantesi: mà kho tumhe bhikkhave Vacchassa bhikkhuno ujjhÃyittha. na bhikkhave Vaccho dosantaro bhikkhÆ vasalavÃdena samudÃcarati. Vacchassa bhikkhave bhikkhuno pa¤ca jÃtisatÃni abbo- kiïïÃni\<*<4>*>/ brÃhmaïakule paccÃjÃtÃni: so tassa vasalavÃdo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A -ggalÃno throughout. 2 B Pilivandivaccho and Pilindivaccho; D Piliïdivaccho. The name occurs also in MahÃvagga. VI. 13. 3 ABD -i for iæsu. 4 A abbho-; B inserts (from the commentary) khattiyÃdijÃtiantarehi avomissÃni. >/ #<[page 029]># %< NANDA-VAGGA [III. 7]. 29>% dÅgharattaæ ajjhÃciïïo.\<*<1>*>/ ten' Ãyaæ Vaccho bhikkhÆ vasala- vÃdena samudÃcaratÅ 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: yamhi na mÃyà vattati na mÃno, yo khÅïalobho amamo nirÃso païunnakodho\<*<2>*>/ abhinibbutatto, so brÃhmaïo so samaïo sa bhikkhÆ 'ti. ||6|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà RÃjagahe viha- rati VeÊuvane KalandakanivÃpe. tena kho pana samayena Ãyasmà MahÃkassapo PipphaliguhÃyaæ viharati, sattÃhaæ ekapallaÇkena nisinno hoti a¤¤ataraæ samÃdhiæ samÃpajjitvÃ. atha kho Ãyasmà MahÃkassapo tassa sattÃhassa accayena tamhà samÃdhimhà vuÂÂhÃsi. atha kho Ãyasmato MahÃkassapassa tamhà samÃdhimhà vuÂÂhitassa etad ahosi: yannÆn' Ãhaæ RÃjagahaæ piï¬Ãya paviseyyan ti. tena kho pana samayena pa¤camattÃni devatÃsatÃni ussukkam ÃpannÃni honti Ãyasmato MahÃkassapassa piï¬apÃtapaÂilÃbhÃya. atha kho Ãyasmà MahÃkassapo tÃni pa¤camattÃni devatÃsatÃni paÂi- kkhipitvà pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya RÃjagahaæ piï¬Ãya pÃvisi. tena kho pana samayena Sakko devÃnam indo Ãyasmato MahÃkassapassa piï¬apÃtaæ dÃtu- kÃmo hoti pesakÃrivaïïaæ\<*<3>*>/ abhinimminitvÃ\<*<4>*>/ tantaæ vinÃti,\<*<5>*>/ SujÃtà {asuraka¤¤Ã} {tasaraæ} (?)\<*<6>*>/ pÆreti. atha kho Ãyasmà MahÃkassapo RÃjagahe sapadÃnaæ piï¬Ãya caramÃno yena Sakkassa devÃnam indassa nivesanaæ ten' {upasaÇkami}. addasà kho Sakko devÃnam indo Ãyasmantaæ MahÃkassa- paæ dÆrato 'va Ãgacchantaæ, disvÃna gharà nikkhamitvà paccuggantvà hatthato pattaæ gahetvà gharaæ pavisitvÃ\<*<7>*>/ ghaÂiyà odanam uddharitvà pattaæ pÆretvà Ãyasmato MahÃ- kassapassa padÃsi.\<*<8>*>/ so ahosi piï¬apÃto anekasÆpo aneka- bya¤jano\<*<9>*>/ anekasÆparasabya¤jano.\<*<9>*>/ atha kho Ãyasmato MahÃkassapassa etad ahosi: ko nu kho ayaæ satto, yass' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 C udÃcinno . . . ajjhÃcinno 'ti pi paÂhanti. 2 D panulla-. 3 BD pesakÃra-. 5 A -netvÃ. 6 A vinati; B vinnÃti; comp. E. Muller, PÃli Language, p. 102. 6 A taæ saraæ; B ïaæ saraæ; CD vÃsaraæ. 7 A -etvÃ. 8 B pÃdÃsi. 9 A -bya¤cano. >/ #<[page 030]># %<30 UDùNAõ [III. 7].>% Ãyaæ evarÆpo iddhÃnubhÃvo 'ti. atha kho Ãyasmato MahÃ- kassapassa etad ahosi: Sakko nu kho devÃnam indo 'ti. iti viditvà Sakkaæ devÃnam indaæ etad avoca: kataæ kho te idaæ Kosiya, mà puna pi evarÆpam akÃsÅ 'ti. amhÃkam pi bhante kassapa pu¤¤ena attho, amhÃkam pi pu¤¤ena karaïÅyan ti. atha kho Sakko devÃnam indo Ãyasmantaæ MahÃkassapaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà vehÃsaæ abbhuggantvà ÃkÃse antalikkhe tikkhattuæ udÃnaæ udÃnesi: aho dÃnaæ paramaæ dÃnaæ Kassape supatiÂÂhitaæ. aho . . . supatiÂÂhitan ti. assosi kho bhagavà dibbÃya sotadhÃ- tuyà visuddhÃya atikkantamÃnusikÃya Sakkassa devÃnam indassa vehÃsaæ . . . udÃnaæ udÃnentassa: aho . . . supa- tiÂÂhitaæ. aho . . . supatiÂÂhitan ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: piï¬apÃtikassa bhikkhuno attabharassa ana¤¤aposino devà pihayanti tÃdino upasantassa sadà satÅmato\<*<1>*>/ 'ti. ||7|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena sambahulÃnaæ bhikkhÆnaæ pacchÃbhattaæ piï¬a- pÃtapaÂikkantÃnaæ karerimaï¬alamÃle sannisinnÃnaæ sanni- patitÃnaæ ayam antarÃkathÃ\<*<2>*>/ udapÃdi: piï¬apÃtiko Ãvuso bhikkhu piï¬Ãya caranto labhati kÃlena kÃlaæ manÃpike cakkhunà rÆpe passituæ, labhati kÃlena kÃlaæ manÃpike sotena sadde sotuæ, labhati kÃlena kÃlaæ manÃpike ghÃnena gandhe ghÃyituæ, labhati kÃlena kÃlaæ manÃpike jivhÃya rase sÃyituæ, labhati kÃlena kÃlaæ manÃpike kÃyena phoÂÂhabbe phusituæ. piï¬apÃtiko Ãvuso bhikkhu sakkato garukato mÃnito pÆjito apacito piï¬Ãya carati. handa Ãvuso mayaæ pi piï¬apÃtikà homa, mayaæ pi lacchÃma kÃlena kÃlaæ manÃpike cakkhunà rÆpe passituæ, mayaæ pi lacchÃma kÃlena kÃlaæ manÃpike sotena sadde sotuæ, mayaæ pi lacchÃma kÃlena kÃlaæ manÃpike ghÃnena gandhe ghÃyituæ, mayaæ pi lacchÃma manÃpike jivhÃya rase sÃyituæ, mayaæ pi lacchÃma manÃpike kÃyena pho- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D satimassÃ. 2 III. 8. Comp. for this Sutta II. 2 and III. 9. A antarÃ- antara-. >/ #<[page 031]># %< NANDA-VAGGA [III. 9]. 31>% ÂÂhabbe phusituæ; mayaæ pi sakkatà garukatà mÃnità pÆjità apacità piï¬Ãya carissÃmà 'ti. aya¤ carahi tesaæ bhikkhÆ- naæ antarÃkathà hoti vippakatÃ.\<*<1>*>/ atha kho bhagavà sÃyaïha- samayaæ paÂisallÃnà vuÂÂhito yena karerimaï¬alamÃlo ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi, nisajja kho bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: kÃya\<*<2>*>/ nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnà kà ca pana vo antarÃkathà vippa- katÃ\<*<1>*>/ 'ti. idha bhante amhÃkaæ pacchÃbhattaæ piï¬apÃta- paÂikkantÃnaæ karerimaï¬alamÃle\<*<3>*>/ sannisinnÃnaæ sannipa- titÃnaæ ayam antarÃkathà udapÃdi: piï¬apÃtiko . . . pe . . . piï¬Ãya carissÃmà 'ti. ayaæ kho no bhante antarÃkathà vippakatÃ. atha kho bhagavà anuppatto 'ti. na khv etaæ bhikkhave tumhÃkaæ paÂirÆpaæ kulaputtÃnaæ saddhÃya agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajitÃnaæ, yaæ tumhe evarÆpiæ kathaæ katheyyÃtha. sannisinnÃnaæ sannipatitÃnaæ vo bhikkhave dvayaæ karaïÅyaæ: dhammiyà và kathà ariyo và tuïhibhÃvo 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: piï¬apÃtikassa bhikkhuno attabharassa ana¤¤aposino devà pihayanti tÃdino, no ce saddasilokanissito\<*<4>*>/ 'ti. ||8|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena sambahulÃnaæ bhikkhÆnaæ . . . (compare the last Sutta) antarÃkathà udapÃdi: ko nu kho Ãvuso sippaæ\<*<5>*>/ jÃnÃti, ko kiæ sippaæ sikkhÅ,\<*<6>*>/ kataraæ {sippaæ} sippÃnaæ aggan ti. tatth' ekacce evam Ãhaæsu: hatthisippaæ sippÃnaæ aggan ti. ekacce evam Ãhaæsu: assasippaæ sippÃnaæ aggan ti. ekacce evam Ãhaæsu: rathasippaæ sippÃnaæ aggan ti. ekacce evam Ãhaæsu: dhanusippaæ sippÃnaæ aggan ti. ekacce evam Ãhaæsu: tharusippaæ sippÃnaæ aggan ti. ekacce evam Ãhaæsu: muddÃsippaæ sippÃnaæ aggan ti. ekacce evam Ãhaæsu: gaïanasippaæ sippÃnaæ aggan ti. ekacce evam \<-------------------------------------------------------------------------- 1 All MSS. read -thÃ, cf II. 2. 2 B kÃyÃ. 3 A -Êe. 4 A no ce tassa sÅlokanissito; D ce tassa silokanissito. We choose the reading. of C, but shorten the Å in "sÅloka." 5 A sibb- throughout. 6 All MSS. sikkhi. >/ #<[page 032]># %<32 UDùNAõ [III. 9].>% Ãhaæsu: saÇkhÃnasippaæ sippÃnaæ aggan ti. ekacce evam Ãhaæsu: lekhÃsippaæ sippÃnaæ aggan ti. ekacce evam Ãhaæsu: kÃveyyasippaæ sippÃnaæ aggan ti. ekacce evam Ãhaæsu: lokÃyatasippaæ sippÃnaæ aggan ti. ekacce evam Ãhaæsu: khettavijjÃsippaæ sippÃnaæ aggan ti. aya¤ cara- hi tesaæ bhikkhÆnaæ antarÃkathà vippakatÃ.\<*<1>*>/ atha kho bhagavà sÃyaïhasamayam . . . pe . . . (comp. III.8) vippa- katà 'ti. idha bhante . . . pe . . . (as before) udapÃdi: ko nu kho Ãvuso sippaæ jÃnÃti . . . pe . . . khettavijjÃsippaæ sippÃnaæ aggan ti. ayaæ kho no bhante antarÃkathà vippa- katÃ. atha kho bhagavà anuppatto 'ti. na khv etaæ . . . . . . pe . . . (comp. III.8) tuïhibhÃvo 'ti. atha kho bha- gavà etaæ atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesu: asippajÅvÅ lahu atthakÃmo yatindriyo sabbadhivippamutto anokasÃrÅ amamo nirÃso hatvà {mÃnaæ} ekacaro sa bhikkhÆ 'ti. ||9|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà UruvelÃyaæ viharati najjà Nera¤jarÃya tÅre bodhirukkhamÆle paÂhamÃ- bhisambuddho. tena kho pana samayena bhagavà sattÃhaæ ekapallaÇkena nisinno hoti vimuttisukhaæ\<*<2>*>/ paÂisaævedÅ. atha kho bhagavà tassa sattÃhassa accayena tamhà samÃ- dhimhà vuÂÂhahitvà buddhacakkhunà lokaæ volokesi.\<*<3>*>/ adda- sà kho bhagavà buddhacakkhunà lokaæ volokento\<*<4>*>/ satte anekehi santÃpehi santappamÃne anekehi ca pariÊÃhehi\<*<5>*>/ pari- ¬ayhamÃne rÃgajehi\<*<6>*>/ pi dosajehi\<*<7>*>/ pi mohajehi\<*<8>*>/ pÅ 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: ayam loko santÃpajÃto phassapareto rogaæ vadati attato,\<*<9>*>/ yena {yena} hi ma¤¤ati-tato taæ hoti a¤¤athÃ. a¤¤athÃbhÃvÅ bhavappatto\<*<10>*>/ loko bhavapareto bhavam ev' Ãbhinandati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cf. III. 8, note 2. 2 B sukha. 3 B olokesi. 4 B ol-. 5 CD -lÃh-. 6 A rÃgarajehi. 7 A dosarajehi. 8 A moharajehi. 9 C atthato . . . attato 'ti pi paÂhanti; D atthato. 10 C bhÃvappatto; A bhavasatto; D savasatto. The words a¤¤athÃbhÃvÅ to the end of the Sutta are omitted in B. >/ #<[page 033]># %< NANDA-VAGGA [III. 10]. 33>% yadà 'bhinandati, taæ bhayaæ; yassa bhÃyati, taæ dukkhaæ. bhavavippahÃnÃya kho pan' idaæ brahmacariyaæ vussatÅ 'ti. ye hi keci samaïà và brÃhmaïà và bhavena bhavassa vi- ppamokkham Ãhaæsu, sabb' ete avippamuttà bhavasmà 'ti vadÃmi. ye và pana keci samaïà và brÃhmaïà và vibhavena bha- vassa nissaraïam Ãhaæsu, sabb' ete anissaÂà bhavasmà 'ti vadÃmi. na upadhÅ\<*<1>*>/ hi\<*<2>*>/ paÂicca dukkhaæ idaæ sambhoti,\<*<3>*>/ sabbÆpa- dÃnakkhayà n' atthi dukkhassa sambhavo. lokam imaæ passa puthu, avijjÃya paretà bhÆtà bhÆtaratà và aparimuttÃ. ye hi keci bhavà sabbadhi sabbatthatÃya,\<*<4>*>/ sabb' ete bhavà aniccà dukkhà vipariïÃmadhammà 'ti. ||10|| evam etaæ\<*<5>*>/ yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya passato bhavataïhà pahÅyati, vibhavataïhà 'bhinandati. sabbato taïhÃnaæ khayà asesavirÃganirodho nibbÃnaæ, tassa nibbutassa bhikkhuno anupÃdà punabbhavo na hoti. abhibhÆto mÃro\<*<6>*>/ vijitasaÇgÃmo,\<*<7>*>/ upaccagÃ\<*<8>*>/ sabbabhavÃni tÃdÅ\<*<9>*>/ 'ti. Nandavaggo tatiyo. uddÃnaæ: kammaæ\<*<10>*>/ Nando Yasojo ca SÃriputto ca Kolito Pilindo\<*<11>*>/ Kassapo piï¬o sippaæ lokena te dasÃ\<*<12>*>/ 'ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AD upadhi. 2 Not in A. 3 So C; A papposampotiti; D pappotiti. 4 D muttatÃya. 5 AD evaæ me sutaæ 6 A mano; D mÃno. 7 B vijito s-. 8 D upagÃ; AC upajjhagÃ; B upaccatÃ. 9 A tÃ; D tÃdi. 10 MSS. kamma. 11 AB -a; D -i. 12 AD rasÃ. >/ #<[page 034]># %< 34>% VAGGA IV. MEGHIYAVAGGO. evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà CÃlikÃyaæ viharati, CÃlike pabbate. tena kho pana samayena Ãyasmà Meghiyo bhagavato upaÂÂhÃko hoti. atha kho Ãyasmà Meghiyo yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bha- gavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, ekamantaæ Âhito kho Ãyasmà Meghiyo bhagavantaæ etad avoca: icchÃm' ahaæ bhante JantugÃmaæ\<*<1>*>/ piï¬Ãya pavisitun ti. yassa dÃni tvaæ Meghiya kÃlaæ ma¤¤asÅ 'ti. atha kho Ãyasmà Meghiyo pubbaïhasamayan nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya JantugÃmaæ piï¬Ãya pÃvisi, JantugÃme piï¬Ãya caritvà pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkanto yena KimikÃlÃya\<*<2>*>/ nadiyà tÅraæ, ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà KimikÃlÃya\<*<2>*>/ nadiyà tÅre jaÇghavihÃraæ\<*<3>*>/ anucaÇkamÃno anuvicaramÃno addasà kho ambavanaæ pÃsÃdikaæ ramaïiyaæ, disvÃn 'assa etad ahosi: pÃsÃdikaæ vat' idaæ ambavanaæ ramaïÅyaæ. alaæ vat' idaæ kulaputtassa padhÃnatthikassa padhÃnÃya\<*<4>*>/. sace maæ bhagavà anujÃneyya, Ãgaccheyy' Ãhaæ imaæ ambavanaæ padhÃnÃyà 'ti. atha {kho} Ãyasmà Meghiyo yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhi- vÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà Meghiyo bhagavantaæ etad avoca: idh' Ãhaæ bhante pu- bbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya JantugÃmaæ piï¬Ãya pÃvisiæ, JantugÃme piï¬Ãya caritvà pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkanto yena KimikÃlÃya nadiyà tÅraæ, ten' upasaÇkamiæ, upasaÇkamitvà KimikÃlÃya nadiyà tÅre jaÇ- ghavihÃraæ anucaÇkamÃno anuvicaramÃno addasaæ ambava- naæ pÃsÃdikaæ ramaïÅyaæ, disvÃna me etad ahosi: pÃsÃdi- kaæ vat' idaæ ambavanaæ ramaïÅyaæ, alaæ vat' idaæ kula- puttassa padhÃnatthikassa padhÃnÃya. sace maæ bhagavà anujÃneyya, Ãgaccheyy' Ãhaæ idaæ ambavanaæ padhÃnÃyà 'ti. sace maæ bhante bhagavà anujÃnÃti, gaccheyy' Ãhaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BD -me; C -maæ and -me. 2 A sometimes -kÃÊ-. 3 BD -jaÇghÃ-. 4 C explains: padhÃnÃyà 'ti samaïadhammakaraïÃya. >/ #<[page 035]># %< MEGHIYA-VAGGA [IV. 1]. 35>% taæ ambavanaæ padhÃnÃyà 'ti. evaæ vutte bhagavà Ãyas- mantaæ Meghiyaæ etad avoca: Ãgamehi tÃva Meghiya, ekak' amhà tÃva, yÃva a¤¤o pi koci bhikkhu ÃgacchatÅ 'ti\<*<1>*>/. dutiyam pi kho Ãyasma {Meghiyo} bhagavantaæ etad avoca: bhagavato bhante n' atthi ki¤ci uttariæ karaïÅyaæ n' atthi katassa và paticayo,\<*<2>*>/ mayhaæ kho pana bhante atthi uttariæ karaïÅyaæ, atthi katassa paticayo.\<*<2>*>/ sace maæ bhante bhagavà anujÃnÃti, gaccheyy' Ãhaæ taæ ambavanaæ padhÃ- nÃyà 'ti. dutiyam pi kho bhagavà Ãyasmantaæ Meghiyaæ etad avoca: Ãgamehi . . . ÃgacchatÅ 'ti. tatiyam pi kho Ãyasmà Meghiyo bhagavantaæ etad avoca: bhagavato bhante n' atthi . . . padhÃnÃyà 'ti. padhÃnan ti kho Meghiya va- damÃnaæ kinti vadeyyÃma.\<*<3>*>/ yassa dÃni tvaæ Meghiya kÃlaæ ma¤¤asÅ 'ti. atha kho Ãyasmà Meghiyo uÂÂhÃy' Ãsamà bhagavantaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà yena taæ ambavanaæ ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà taæ ambava- naæ ajjhogahetvÃ\<*<4>*>/ a¤¤atarasmiæ rukkhamÆle divÃvihÃraæ nisÅdi. atha kho Ãyasmato Meghiyassa tasmiæ ambavane viharantassa yebhuyyena tayo pÃpakà akusalà vitakkà samu- dÃcaranti, seyyath' Ådaæ: kÃmavitakko byÃpÃdavitakko vi- hiæsÃvitakko 'ti. atha kho Ãyasmato Meghiyassa etad ahosi: acchariyaæ vata bho, abbhutaæ vata bho, saddhÃya ca vat' amhi agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajito, atha ca pan' imehi tÅhi pÃpakehi akusalehi vitakkehi anvÃsanno,\<*<5>*>/ seyyath' Ådaæ: kÃmavitakkena byÃpÃdavitakkena vihiæsÃvitakkenà 'ti. atha kho Ãyasmà Meghiyo sÃyaïhasamayaæ paÂisallÃnà vuÂÂhito yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà Meghiyo bhagavantaæ etad avoca: idha mayhaæ bhante tasmiæ ambavane viharantassa yebhuyyena tÃyo pa- pakà akusalà vitakkà samudÃcaranti . . . pe . . . vihiæsÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 C koci bhikkhu dissatÅ 'ti pi pÃÂho. ÃgacchatÆ 'ti pi paÂhanti, tathà dissatÆ 'ti. 2 ABD paticayo; C paticayo corrected to paricayo. 3 A caramÃnaæ ki¤ci careyyÃma; C explains: . . . samaïadhammaæ karomÅ 'ti taæ avadamÃnaæ [read vad-] mayaæ a¤¤aæ kin tÃva vadeyyÃma. 4 A -gÃho. 5 A ajjhÃpanno, for the second time anvÃsavanti. The readings of the SiÇhalese MSS. are difficult to point out, because t and n are often here confounded. C ananvÃsannà 'ti anuladdhà vokinnà . . . {anvasatto} {(or -sattÃ)} ti pi pÃÂho. B reads anÃvasannà (both times), D annÃsanno and anvÃsanni. >/ #<[page 036]># %<36 UDùNAõ [IV. 1].>% vitakko 'ti. {tassa} mayhaæ bhante etad ahosi: acchariyaæ . . . pe . . . vihiæsÃvitakkenà 'ti. aparipakkÃya Meghiya cetovimuttiyà pa¤ca dhammà paripÃkÃya saævattanti. katame pa¤ca.\<*<1>*>/. idha Meghiya bhikkhu kalyÃïamitto hoti kalyÃïasaæpavaÇko. aparipÃkÃya Meghiya cetovimuttiyà ayaæ paÂhamo dhammo paripÃkÃya saævattati. \<*<2>*>/. puna ca paraæ Meghiya bhikkhu sÅlavà hoti, pÃtimokkhasaævarasaævuto viharati, ÃcÃragocarasampanno {aïumattesu} vajjesu bhayadassÃvÅ samÃdÃya sikkhati sikkhÃ- padesu. aparipÃkÃya Meghiya cetovimuttiyà ayaæ dutiyo dhammo paripÃkÃya saævattati. \<*<3>*>/. puna ca paraæ Meghiya bhikkhu yà 'yaæ kathà abhisallekhikÃ\<*<1>*>/ cetovivaraïasappÃyÃ\<*<2>*>/ ekantanibbidÃya virÃgÃya nirodhÃya upasamÃya abhi¤¤Ãya sambodhÃya nibbÃnÃya saævattati, seyyath' Ådaæ: appiccha- kathà santuÂÂhikathà pavivekakathà asaæsaggakathà viriyÃ- rambhakathà sÅlakathà samÃdhikathà pa¤¤Ãkathà vimutti- kathà vimutti¤ÃïadassanakathÃ, evarÆpiyà kathÃya nikÃma- lÃbhÅ hoti akicchalÃbhÅ\<*<3>*>/ akasiralÃbhÅ. aparipÃkÃya Meghiya cetovimuttiyà ayaæ tatiyo dhammo paripÃkÃya saævattati. 4. puna ca paraæ {Meghiya} bhikkhu Ãraddhaviriyo viharati akusalÃnaæ dhammÃnaæ pahÃnÃya kusalÃnaæ dhammÃnaæ upasampadÃya thÃmavà daÊhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. aparipÃkÃya Meghiya cetovimuttiyà ayaæ catuttho dhammo paripÃkÃya saævattati. \<*<5>*>/. puna ca paraæ Meghiya bhikkhu pa¤¤avà hoti udayatthagÃminiyà pa¤¤Ãya samannÃgato ariyÃya nibbedhikÃya sammÃdukkha- kkhayagÃminiyÃ. aparipÃkÃya Meghiya cetovimuttiyà ayaæ pa¤camo dhammo paripÃkÃya saævattati. aparipÃkÃya Meghiya cetovimuttiyà ime pa¤ca dhammà paripÃkÃya saævattanti. kalyÃïamittass' etaæ Meghiya bhikkhuno pÃÂikaÇkhaæ\<*<4>*>/ kalyÃïasahÃyassa kalyÃïasampavaÇkassa, yaæ sÅlavà bha- vissati, {pÃtimokkhasaævarasaævuto} viharissati, {ÃcÃragocara- sampanno} {aïumattesu} vajjesu bhayadassÃvÅ sikkhati sikkhÃ- padesu. kalyÃïamittass' etaæ . . . kalyÃïasampavaÇkassa, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AB -tÃ.; C -sallekhikÃ. 2 A -sabbÃyÃ. 3 AB aki¤ca-; afterwards A aki¤ca-. 4 ABD -à and -aæ. >/ #<[page 037]># %< MEGHIYA-VAGGA [IV. 2]. 37>% yaæ sÅlavà bhavissati pÃtimokkhasaævarasaævuto (?), yà 'yaæ kathà abhisallekhikà cetovivaraïasappÃyà ekantanibbi- dÃya virÃgÃya nirodhÃya upasamÃya abhi¤¤Ãya sambodhÃya nibbÃnÃya saævattissati, seyyath' Ådaæ: appicchakathà {santuÂÂhikathà pavivekakathÃ} {asaæsaggakathÃ} viriyÃrambhakathà sÅlakathà samÃdhikathà pa¤¤akathà vimuttikathà vimutti¤Ãïadassanakathà {evarÆpÃya} kathÃya nikÃmalÃbhÅ hoti akicchalÃbhÅ\<*<1>*>/ akasiralÃbhÅ. kalyÃ- namittass' . . . kalyÃïasampavaÇkassa, yaæ Ãraddhaviriyo bhavissati akusalÃnaæ dhammÃnaæ pahÃnÃya kusalÃnaæ dhammÃnaæ upasampadÃya thÃmavà daÊhaparakkamo ani- kkhittadhuro kusalesu dhammesu. kalyÃïamittass' . . . sampavaÇkassa, yaæ pa¤¤avà bhavissati udayatthagÃminiyà pa¤¤Ãya samannÃgato ariyÃya nibbedhikÃya sammÃdukkha- kkhayagÃminiyÃ. tena ca pana Meghiya bhikkhunà imesu pa¤casu dhammesu patiÂÂhÃya cattÃro dhammà uttari bhÃ- vetabbÃ, asubhà bhÃvetabbà rÃgassa pahÃnÃya, mettà bhÃve- tabbà byÃpÃdassa pahÃnÃya, ÃnÃpÃnasati\<*<2>*>/ bhÃvetabbà vitakkupacchedÃya, aniccasa¤¤Ã bhÃvetabbà asmimÃnasa- mugghÃtÃya. aniccasa¤¤ino hi Meghiya anattasa¤¤Ã saïÂhÃ- ti, anattasa¤¤Å asmimÃnasamugghÃtaæ pÃpunÃti diÂÂhe 'va dhamme nibbÃnan ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: khuddà vitakkà sukhumà vitakkà anugatà manaso ubbilÃpÃ,\<*<3>*>/ ete avidvà manaso vitakke hurÃhuraæ dhÃvati bhantacitto. ete ca\<*<4>*>/ vidvà manaso vitakke ÃtÃpiyo saævarati satÅmÃ,\<*<5>*>/ anugate\<*<6>*>/ manaso ubbilÃpe asesam ete\<*<7>*>/ pajahÃsi buddho 'ti. ||1|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà KusinÃrÃ- yaæ viharati Upavattane\<*<8>*>/ MallÃnaæ sÃlavane. tena kho pana samayena sambahulà bhikkhÆ bhagavato avidÆre ara¤¤akuÂikÃyaæ viharanti, uddhatà honti unnalà capalà mukharà vikiïïavÃcà muÂÂhassatino asampajÃnà asamÃhità vibbhantacittà pÃkatindriyÃ. addasà kho bhagavà te samba- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AB aki¤ca-; afterwards A aki¤ca-. 2 A ÃïÃpÃïa-. 3 C uppÅlÃpÃ; A ubbilÃvÃ. 4 C ete na ca, D te na ca. 5 Å lengthened metri causa, as often. 6 A anuggate; B anuttabo; C anuggate 'ti dulladdhavasena anuppanne. anugate 'ti paÂhanti. 7 A asesamÃne; B asesamane; D asevamÃïe (?); C explains: asesaæ . . . ete. 8 Omitted in B and D. >/ #<[page 038]># %<38 UDùNAõ [IV. 2].>% hule bhikkhÆ avidÆre ara¤¤akuÂikÃyaæ viharante uddhate unnale capale mukhare vikiïïavÃce muÂÂhassatino asampa- jÃne asamÃhite vibbhantacitte pÃkatindriye. atha kho bha- gavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: arakkhitena kÃyena micchÃdiÂÂhigatena\<*<1>*>/ ca thÅnamiddhÃbhibhÆtena vasaæ MÃrassa gacchati. tasmà rakkhitacitt' assa {sammÃsaÇkappagocaro} sammÃdiÂÂhipurekkhÃro ¤atvÃna udayabbayaæ thÅnamiddhÃbhibhÆ bhikkhu sabbà duggatiyo jahe\<*<2>*>/ 'ti. ||2|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà Kosalesu cÃrikaæ carati mahatà bhikkhusaÇghena saddhiæ. atha kho bhagavà maggà okkamma yena a¤¤ataraæ rukkhamÆlaæ ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. atha kho a¤¤ataro gopÃlako yena bhagavà ten' upasaÇkami, upa- saÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinnaæ kho taæ gopÃlakaæ bhagavà dhammiyà kathÃya sandassesi samÃdapesi samuttejesi saæpahaæsesi. atha kho so gopÃlako bhagavatà dhammiyà kathÃya san- dassito samÃdapito samuttejito saæpahaæsito bhagavantaæ etad avoca: adhivÃsetu me bhante bhagavà svÃtanÃya bhattaæ saddhiæ bhikkhusaæghenà 'ti. adhivÃsesi bhagavà tuïhÅ- bhÃvena. atha kho so gopÃlako bhagavato adhivÃsanaæ viditvà uÂÂhÃy' Ãsanà bhagavantaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà pakkÃmi. atha kho so gopÃlako tassà rattiyà accayena sake nivesane pahÆtaæ appodakapÃyÃsaæ paÂiyÃdÃpetvà nava¤ ca {sappiæ} bhagavato kÃlaæ arocesi: kÃlo bhante niÂÂhitaæ bhattan ti. atha kho bhagavà pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya saddhiæ bhikkhusaæghena yena tassa gopÃlakassa nivesanaæ ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. atha kho so gopÃlako buddha- pamukhaæ bhikkhusaæghaæ appodakapÃyÃsena ca navena ca {sappinÃ} sahatthà santappesi saæpavÃresi. atha kho so gopÃ- lako bhagavantaæ bhuttÃviæ onÅtapattapÃïiæ\<*<3>*>/ a¤¤ataraæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A -pÃtena; B -tatena. 2 B paho; D jahÃ. 3 dhotahatthapÃnin (?) [for dhotapattapÃnin] ti pi pÃÂho dhotapattahatthan ti attho. >/ #<[page 039]># %< MEGHIYA-VAGGA [IV. 4]. 39>% nÅcaæ Ãsanaæ gahetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisin- naæ kho taæ gopÃlakaæ bhagavà dhammiyà kathÃya san- dassetvà samÃdapetvà samuttejetvà sampahaæsetvà uÂÂhÃy' Ãsanà pakkÃmi. atha kho acirapakkantassa bhagavato taæ gopÃlakaæ a¤¤ataro puriso sÅmantarikÃya\<*<1>*>/ jÅvità voropesi. atha kho sambahulà bhikkhÆ yena bhagavà ten' upasaÇka- miæsu, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu, ekamantaæ nisinnà kho te bhikkhÆ bhagavantaæ etad avocuæ: yena bhante gopÃlakena ajja buddhapamukho bhikkhusaægho appodakapÃyÃsena navena ca sappinà sa- hatthà santappito sampavÃrito, so kira bhante gopÃlako a¤¤atarena purisena sÅmantarikÃya\<*<1>*>/ jÅvità voropito 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: diso disaæ yan taæ kayirà {veri vÃ} pana verinaæ, micchÃpaïihitaæ cittaæ pÃpiyo naæ tato kare\<*<2>*>/ 'ti. ||3|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà RÃjagahe viharati VeÊuvane KalandakanivÃpe. tena kho pana samayena Ãyasmà ca SÃriputto Ãyasmà ca MahÃmoggal- lÃno KapotakandarÃyaæ\<*<3>*>/ viharanti. tena kho pana samayena Ãyasmà SÃriputto juïhÃya rattiyà navoropitehi kesehi abbhokÃse nisinno hoti a¤¤ataraæ samÃdhiæ samÃ- pajjitvÃ. tena kho pana samayena dve yakkhà sahÃyakà uttarÃya disÃya dakkhiïaæ disaæ gacchanti kena cid eva karaïÅyena. addasaæsu kho te yakkhà Ãyasmantaæ SÃri- puttaæ juïhÃya rattiyà navoropitehi kesehi abbhokÃse nisinnaæ, disvà eko yakkho dutiyaæ yakkhaæ etad avoca: paÂibhÃti maæ samma imassa samaïassa sÅse pahÃraæ dÃtun ti. evaæ vutte so yakkho tam yakkhaæ etad avoca: alaæ samma, mà samaïaæ ÃsÃdesi.\<*<4>*>/ uÊÃro so samma samaïo mahiddhiko mahÃnubhÃvo 'ti. dutiyam pi kho so yakkho taæ yakkhaæ etad avoca: paÂibhÃti maæ samma imassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ABCD si-. 2 See Dhammapadaæ, v. 42. 3 C KapotakandarÃyan ti evaænÃmake vihÃre. 4 C mà ÃsÃdesÅ 'ti corrected to ÃpÃdesi mà ghÃtesi mà pahÃraæ dehÅ 'ti vuttaæ hoti; AD ÃsÃresi; B ÃsÃdesi; for the second time ABD ÃsÃresi. See Cullavagga, VII. 3, 12. >/ #<[page 040]># %<40 UDùNAõ [IV. 4].>% samaïassa sÅse pahÃraæ dÃtun ti. dutiyam pi kho so yakkho taæ yakkhaæ etad avoca: alaæ samma . . . mahÃ- nubhÃvo 'ti. tatiyam pi kho so yakkho taæ yakkhaæ etad avoca: paÂibhÃti . . . dÃtun ti. tatiyam pi kho so yakkho taæ yakkhaæ etad avoca: alaæ samma . . . mahÃnubhÃvo 'ti. atha kho so yakkho taæ yakkhaæ anÃdiyitvà Ãyasmato SÃriputtatherassa sÅse pahÃraæ adÃsi. api tena pahÃreïa sattaratanaæ và a¬¬haÂÂharatanaæ\<*<1>*>/ và nÃgaæ osÃdeyya\<*<2>*>/ mahantaæ và pabbatakÆÂaæ padÃleyya. atha ca pana so yakkho ¬ayhÃmi ¬ayhÃmÅ 'ti vatvà tatth' eva mahÃnirayaæ {avaÂÂhÃsi}. addasà kho Ãyasmà MahÃmoggallÃno dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamÃnusakena tena yakkhena Ãyasmato SÃriputtassa sÅse pahÃraæ dÅyamÃnaæ, disvÃna yena Ãyasmà SÃriputto ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà Ãyasman- taæ SÃriputtaæ etad avoca: kacci te Ãvuso khamanÅyaæ kacci yÃpanÅyaæ kacci na ki¤ci dukkhan ti. khamanÅyaæ me Ãvuso MoggallÃna yÃpanÅyaæ me Ãvuso MoggallÃna, api ca me sÅse thokam dukkhan\<*<3>*>/ ti. acchariyaæ Ãvuso SÃriputta, abbhutaæ Ãvuso SÃriputta, yaæ tvaæ mahiddhiko Ãyasmà SÃriputto mahÃnubhÃvo. idha te Ãvuso SÃriputta a¤¤ataro yakkho sÅse pahÃraæ adÃsi, tÃva mahÃpahÃro ahosi. api tena pahÃrena sattaratanaæ . . . padÃleyyà 'ti. atha ca pan' Ãyasmà SÃriputto evam Ãha: khamanÅyaæ me Ãvuso MoggallÃna, yÃpanÅyaæ me Ãvuso MoggallÃna, api ca me sÅse thokaæ dukkhan ti. acchariyaæ Ãvuso MoggallÃna, abbhutaæ Ãvuso MoggallÃna, yÃva mahiddhiko Ãyasmà Ma- hÃmoggallÃno mahÃnubhÃvo, yatra hi nÃma yakkham pi passissati; mayaæ pan' etarahi PaæsupisÃcakam pi na passÃmà 'ti. assosi kho bhagavà dibbÃya sotadhÃtuyà visuddhÃya atikkantamÃnusikÃya tesaæ ubhinnaæ mahÃnÃ- gÃnaæ imaæ evarÆpaæ kathÃsallÃpaæ. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃ- nesi\<*<4>*>/: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A adhaÂÂhamara-; BD a¬¬haÂÂharatanaæ. 2 C osÃdeyyà 'ti paÂhaviyaæ osÅdÃpeyya nimujjÃpeyya, osÃreyyà 'ti pi pÃÂho cunnavicunnaæ kareyyà 'ti attho; AD osÃreyya; B osÃdeyya. 3 C api ca me sÅsaæ thokaæ dukkhan ti pi pÃÂho. 4 Comp. TheragÃthÃ, v. 191. >/ #<[page 041]># %< MEGHIYA-VAGGA [IV. 5]. 41>% yassa selÆpamaæ cittaæ Âhitaæ n' Ãnupakampati virattaæ rajanÅyesu kopaneyye na kuppati, yass' evaæ\<*<1>*>/ bhÃvitaæ cittaæ, kuto taæ dukkham essatÅ 'ti. ||4|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà Kosambiyaæ viharati GhositÃrÃme. tena kho pana samayena bhagavà Ãkiïïo viharati bhikkhÆhi bhikkhunÅhi upÃsakehi upÃsikÃhi rÃjÆhi rÃjamahÃmattehi titthiyehi titthiyasÃvakehi Ãkiïïo dukkhaæ na phÃsu viharati. atha kho bhagavato etad ahosi: ahaæ kho etarahi Ãkiïïo viharÃmi bhikkhÆhi . . . titthiya- sÃvakehi Ãkiïïo dukkhaæ na phÃsu viharÃmi, yannÆn' Ãhaæ eko gaïasmà vÆpakaÂÂho vihareyyan ti. atha kho bhagavà pubbhaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya Kosambiæ piï¬Ãya pÃvisi, Kosambiyaæ piï¬Ãya caritvà pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkanto sÃmaæ\<*<2>*>/ senÃsanaæ saæsÃmetvà pattacÅ- varam ÃdÃya anÃmantetvà upaÂÂhÃkaæ anapaloketvà bhi- kkhusaæghaæ eko adutiyo yena PÃlileyyakaæ\<*<3>*>/ tena cari- kaæ pakkÃmi, anupubbena cÃrika¤ caramÃno yena PÃlileyya- kaæ\<*<3>*>/ tad avasari. tatra sudaæ bhagavà PÃlileyyake\<*<3>*>/ viha- rati Rakkhitavanasaï¬e BhaddasÃlamÆle. a¤¤ataro pi kho hatthinÃgo Ãkiïïo viharati hatthÅhi hatthinÅhi {hatthikalabhehi}\<*<4>*>/ {hatthicchÃpehi}\<*<5>*>/ chinnaggÃni c' eva tiïÃni khÃdati, obhaggo- bhagga¤ c' assa sÃkhÃbhaÇgaæ khÃdanti, ÃvilÃni ca pÃniyÃni\<*<6>*>/ pivati ogÃhÃ\<*<7>*>/ c' assa uttiïïassa hatthiniyo kÃyaæ upanighaæ- santiyo gacchanti, Ãkiïïo dukkhaæ na phÃsu viharati. atha kho tassa hatthinÃgassa etad ahosi: ahaæ kho etarahi Ãkiïïo viharÃmi hatthÅhi hatthinÅhi {hatthikalabhehi}\<*<4>*>/ hatthicchÃpehi, chinnaggÃni c' eva tiïÃni khÃdÃmi obhaggobhagga¤ ca me sÃkhÃbhaÇgaæ khÃdanti, ÃvilÃni ca pÃniyÃni pivÃmi, ogÃhÃ\<*<8>*>/ ca me uttiïïassa hatthiniyo kÃyaæ upanighaæsantiyo gacchanti, Ãkiïïo dukkhaæ na phÃsu viharÃmi. yannÆn' Ãhaæ eko gaïasmà vÆpakaÂÂho vihareyyan ti. atha kho so hatthinÃgo yÆthà apakkamma yena PÃlileyyakaæ\<*<9>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AD tass 'evaæ; B yass' evaæ; C tass' etaæ . . . glossed by yass' evaæ (!). IV. 5. Comp. MahavÃgga, X. 4. 2 C sÃman ti sayaæ. 3 B PÃri- [as MahÃvagga]. 4 CD -kalÃrehi; C explains: -potakehi. 5 C -chÃpehÅ ti khÅrapakehi. 6 BC -nÅ-. 7 D ogÃhassa; C ogÃhà 'ti titthato, ogÃhan ti pi pÃli. 8 AD ogÃhassa. 9 D PÃri-. >/ #<[page 042]># %<42 UDùNAõ [IV. 5].>% Rakkhitavanasasaï¬o\<*<1>*>/ BhaddasÃlamÆlaæ yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà tatra sudaæ so hatthinÃgo yasmiæ padese bhagavà viharati taæ padesaæ {appaharita¤}\<*<2>*>/ ca karoti soï¬Ãya bhagavato pÃïiyaæ\<*<3>*>/ paribhojanÅyaæ paÂÂhapeti. atha kho bhagavato rahogatassa paÂisallÅnassa evaæ cetaso parivitakko udapÃdi: ahaæ kho pubbe Ãkiïïo vihÃsiæ bhikkhÆhi . . . titthiyasÃvakehi Ãkiïïo dukkhaæ na phÃsu vihÃsiæ. so 'mhi etarahi anÃkiïïo viharÃmi bhikkhÆhi . . . titthiyasÃvakehi anÃkiïïo sukhaæ phÃsu viharÃmÅ 'ti. tassa pi kho hatthinÃgassa evaæ cetaso parivi- takko udapÃdi: ahaæ kho pubbe Ãkiïïo vihÃsiæ hatthÅhi hatthinÅhi {hatthikalabhehi} {hatthicchÃpehi}, chinnaggÃni c' eva tiïÃni khÃdiæ obhaggobhagga¤ ca me sÃkhÃbhaÇgaæ khÃdiæsu, ÃvilÃni ca pÃniyÃni pivÃsiæ ogÃhÃ\<*<4>*>/ ca me uttiïï- assa hatthiniyo kÃyaæ upanighaæsantiyo agamaæsu, Ãkiïïo dukkhaæ na phÃsu vihÃsiæ, so 'mhi etarahi anÃkiïïo viha- rÃmi hatthÅhi hatthinÅhi hatthikalabhehi hatthicchÃpehi, acchinnaggÃni c' eva tiïÃni khÃdÃmi obhaggobhagga¤ ca me sÃkhÃbhaÇgaæ na khÃdanti, anÃvilÃni ca pÃniyÃni pivÃmi ogÃhÃ\<*<5>*>/ ca me uttiïïassa hatthiniyo na kÃyaæ upanighaæ- santiyo gacchanti, anÃkiïïo sukhaæ phÃsu viharÃmÅ 'ti. atha kho bhagavà attano ca pavivekaæ viditvà tassa ca hatthinÃgassa cetasà cetoparivitakkam a¤¤Ãya tÃyaæ velÃ- yaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: etaæ\<*<6>*>/ nÃgassa nÃgena ÅsÃdantassa hatthino sameti cittaæ cittena yaæ eko ramatÅ vane 'ti. ||5|| evaæ me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena Ãyasmà Piï¬olabhÃradvÃjo bhagavato avidÆre nisinno hoti pallaÇkaæ ÃbhujitvÃ\<*<7>*>/ ujuæ kÃyaæ païidhÃya ara¤¤ako piï¬apÃtiko paæsukÆliko tecÅvariko appiccho santuÂÂho pavivitto asaæsaÂÂho Ãraddhaviriyo dhutavÃdo adhicittaæ anuyutto. addasà kho bhagavà Ãyasmantaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D -aæ. 2 D -ha-. 3 B -nÅ-. 4 AD ogÃhassa. 5 D ogÃha¤. 6 D evaæ; AC etaæ; B e. 7 A Ãbhu¤citvÃ. >/ #<[page 043]># %< MEGHIYA-VAGGA [IV. 8]. 43>% Piï¬olabhÃradvÃjaæ avidÆre nisinnaæ pallaÇkaæ Ãbhujitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃya ara¤¤akaæ piï¬apÃtikaæ paæsukÆ- likaæ tecÅvarikaæ appicchaæ santuÂÂhaæ pavivittaæ asaæ- saÂÂhaæ Ãraddhaviriyam dhutavÃdaæ adhicittaæ anuyuttaæ. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: anupavÃdo anupaghÃto pÃtimokkhe ca saævaro matta¤¤utà ca bhattasmiæ {pantha¤}\<*<1>*>/ ca sayanÃsanaæ adhicitte ca Ãyogo etaæ buddhÃna\<*<2>*>/ sÃsanan ti.\<*<3>*>/||6|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena Ãyasmà SÃriputto bhagavato avidÆre nisinno hoti pallaÇkaæ ÃbhujitvÃ\<*<4>*>/ ujuæ kÃyaæ païidhÃya appiccho santuÂÂho pavivitto asaæsaÂÂho Ãraddhaviriyo adhicittam anu- yutto. addasà kho bhagavà Ãyasmantaæ SÃriputtaæ avidÆre nisinnaæ pallaÇkaæ ÃbhujitvÃ\<*<5>*>/ ujuæ kÃyaæ païidhÃya appicchaæ santuÂÂhaæ pavivittaæ asaæsaÂÂhaæ Ãraddhaviri- yaæ adhicittam anuyuttaæ. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: adhicetaso appamajjato munino monapathesu sikkhato sokà na bhavanti tÃdino upasantassa sadà satÅmato 'ti. ||7|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena bhagavà sakkato hoti garukato hoti mÃnito pÆjito apacito lÃbhÅ {cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapacca- yabhesajjaparikkhÃrÃnaæ}, bhikkhusaægho pi sakkato hoti . . . pe . . . parikkhÃrÃnaæ. a¤¤atitthiyà pana paribbÃjakà asakkatà honti (comp. II.4) . . . pe . . . parikkhÃrÃnaæ. atha kho te a¤¤atitthiyà {paribbÃjakÃ} bhagavato sakkÃraæ asahamÃnà bhikkhusaæghassa ca yena SundarÅ paribbÃjikà ten' upasaÇkamiæsu, upasaÇ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A panta¤; C santa¤ ca corrected to pattha¤ ca. 2 BC -nu. 3 See Dhammap. v. 185. 4 A Ãbhu¤jitvÃ. 5 A ÃbhuÇcitvÃ. >/ #<[page 044]># %<44 UDùNAõ [IV. 8].>% kamitvà Sundariæ paribbÃjikaæ etad avocuæ: ussahasi bhagini nÃtÅnam atthaæ kÃtun ti. kyÃhaæ ayyà karomi, kiæ mayà sakkà kÃtuæ? jÅvitam pi me pariccattaæ ¤ÃtÅ- naæ atthÃyà 'ti. tena hi bhagini abhikkhanaæ Jetavanaæ gacchÃhÅ 'ti. evam ayyà 'ti kho SundarÅ paribbÃjikà tesaæ a¤¤atitthiyÃnaæ\<*<1>*>/ paribbÃjakÃnaæ paÂissutvà abhikkhanaæ Jetavanam agamÃsi. yadà a¤¤iæsu te a¤¤atitthiyà paribbÃ- jakÃ: {vodiÂÂhÃ} kho SundarÅ paribbÃjikà bahujanena\<*<2>*>/ abhi- kkhaïaæ Jetavanaæ ÃgacchatÅ 'ti, atha naæ jÅvità voropetvà tatth' eva Jetavanassa parikhÃya\<*<3>*>/ kÆpe nikhaïitvà yena rÃjà Pasenadi Kosalo ten' upasaÇkamiæsu,\<*<4>*>/ upasaÇkamitvà rÃjÃ- naæ Pasenadiæ Kosalaæ etad avocuæ: yà sà mahÃrÃja SundarÅ paribbÃjikà sà no na dassatÅ 'ti. kattha pana tumhe ÃsaÇkathà 'ti. Jetavane mahÃrÃjà 'ti. tena hi Jetavanaæ vicinathà 'ti. atha kho te a¤¤atitthiyà paribbÃjakà Jetava- naæ vicinitvà yathÃnikkhittaæ parikhÃkÆpÃ\<*<5>*>/ uddharitvà ma¤cakaæ Ãropetvà SÃvatthiæ pavesetvà rathiyÃya\<*<6>*>/ rathi- yaæ siÇghÃÂakena siÇghÃÂakaæ upasaÇkamitvà manusse ujjhÃpesuæ: passath' ayyà SakyaputtiyÃnaæ kammaæ, alajjino ime samaïà Sakyaputtiyà dussÅlà pÃpadhammà musÃvÃdino abrahmacÃrino. ime hi nÃma dhammacÃrino samacÃrino brahmacÃrino saccavÃdino sÅlavanto kalyÃïa- dhammà paÂijÃnissanti. n' atthi imesaæ sÃma¤¤aæ, n' atthi imesaæ brÃhma¤¤aæ, naÂÂhaæ imesaæ sÃma¤¤aæ, naÂÂhaæ imesaæ brÃhma¤¤aæ, kuto imesaæ sÃma¤¤aæ, kuto imesaæ brÃhma¤¤aæ, apagatà ime sÃma¤¤Ã, apagatà ime brÃhma¤¤Ã. katha¤ hi nÃma puriso purisakiccaæ karitvà itthiæ jÅvità voropessatÅ 'ti. tena kho pana samayena SÃvatthiyaæ manussà bhikkhÆ disvà asabbhÃhi pharusÃhi vÃcÃhi akkosanti paribhÃsanti {rosenti} {vihesenti}: alajjino . . . pe . . . voro- pessatÅ 'ti. atha kho sambahulà bhikkhÆ pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya SÃvatthiæ piï¬Ãya pÃvisiæsu, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 C yadà tesaæ (!) a¤¤atitthiyà paribbÃjakÃ: te (?) diÂÂhà kho SundarÅ 'ti, tattha a¤¤iæsÆ 'ti jÃniæsu, te diÂÂhà (?) ti padiÂÂhà Jetavanaæ Ãgacchanti [for Å] ca visesato diÂÂhà bahulaæ diÂÂhà bahulà diÂÂhà 'ti attho; A yadà a¤¤e a¤¤atitthiyÃ, etc.; B yathà te a¤¤Ãsu a¤¤atitthiyÃ, D yadà tesaæ (!) a¤¤atitthiyÃnaæ. The passage seems to be very corrupt. 2 D -jano. 3 A -kkhÃya; C -Ã. 4 ABD -mi. 5 A -kkhÃ-. 6 AD rathiyÃ. >/ #<[page 045]># %< MEGHIYA-VAGGA [IV. 9]. 45>% SÃvatthiyaæ piï¬Ãya caritvà pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂi- kkantà yena bhagavà ten' upasaÇkamiæsu, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu, ekamantaæ nisinnà kho te bhikkhÆ bhagavantaæ etad avocuæ: etarahi SÃvatthiyaæ manussà bhikkhÆ disvà . . . pe . . . voro- pessatÅ 'ti. n' eso bhikkhave saddo ciraæ bhavissati sattÃhaæ eva bhavissati sattÃhassa accayena antaradhÃyissati. tena hi bhikkhave ye manussà bhikkhÆ disvà . . . pe . . . vihe- santi, te tumhe imÃya gÃthÃya paÂicodetha: abhÆtavÃdÅ nirayaæ upeti yo c' Ãpi katvà na karomÅ 'ti c' Ãha ubho pi te pecca\<*<1>*>/ samà bhavanti nihÅnakammà manujà paratthà 'ti. atha kho te bhikkhÆ bhagavato santike imaæ gÃthaæ pariyÃpuïitvà ye manussà bhikkhÆ disvà . . . {vihesenti}, te imÃya gÃthÃya paÂicodenti:\<*<2>*>/ abhÆtavÃdÅ . . . pe . . . paratthà 'ti. manussÃnaæ etad ahosi: akÃrakÃ\<*<3>*>/ ime samaïà SakyaputtiyÃ, na yimehi\<*<4>*>/ kataæ sapant'\<*<5>*>/ ime samaïà Sakya- puttiyà 'ti. n' eva so saddo ciraæ ahosi, sattÃham eva saddo ahosi, sattÃhassa accayena antaradhÃyi. atha kho sambahulà bhikkhÆ yena bhagavà ten' upasaÇkamiæsu, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu, ekamantaæ nisinnà kho te bhikkhÆ bhagavantaæ etad avocuæ: acchari- yaæ bhante abbhutaæ bhante, yÃva subhÃsitaæ kho c' idaæ bhante bhagavatÃ: n' eso bhikkhave saddo ciraæ bhavissati, sattÃhassa accayena antaradhÃyissatÅ 'ti. antarahito so bhante saddo 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: tudanti vÃcÃya janà asa¤¤atà parehi saÇgÃmagataæ va ku¤jaraæ, sutvÃna vÃkyaæ pharusaæ udÅritaæ adhivÃsaye bhikkhu aduÂÂhacitto 'ti. ||8|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà RÃjagahe viharati VeÊuvane {KalandakanivÃpe}. atha kho Ãyasmato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ACD pacca. 2 A -anti. 3 AC akÃraïÃ; D akÃ. 4 AD nissamehi. 5 AD samant' ; B sabbant'. >/ #<[page 046]># %<46 UDùNAõ [IV. 9].>% Upasenassa VaÇgantaputtassa\<*<1>*>/ rahogatassa paÂisallÅ- nassa evaæ cetaso parivitakko udapÃdi: lÃbhà vata me, suladdhaæ vata me satthà ca me bhagavà arahaæ sammÃ- sambuddho, svÃkhyÃte c' amhi dhammavinaye agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajito, sabrahmacÃriyo ca me sÅlavanto kalyÃ- ïadhammÃ, sÅlesu c' amhi paripÆrakÃrÅ, samÃhito c' amhi, ekaggacitto arahà c' amhi khÅïÃsavo, mahiddhiko c' amhi mahÃnubhÃvo, bhaddakaæ me jÅvitaæ bhaddakaæ maraïan ti. atha kho bhagavà Ãyasmato Upasenassa VaÇganta- puttassa\<*<1>*>/ cetasà cetoparivitakkam a¤¤Ãya tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: yaæ jÅvitaæ na tapati, maraïante\<*<2>*>/ na socati, {sa've} diÂÂhapado dhÅro, sokamajjhe na socati. ucchinnabhavataïhassa\<*<3>*>/ santacittassa bhikkhuno vikkhÅïo\<*<4>*>/ jÃtisaæsÃro, n' atthi tassa punabbhavo 'ti. ||9|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena Ãyasmà SÃriputto bhagavato avidÆre nisinno hoti pallaÇkaæ Ãbhujitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃya attano upasa- maæ paccavekkhamÃno. addasà kho bhagavà Ãyasmantaæ SÃriputtaæ avidÆre nisinnaæ pallaÇkaæ Ãbhujitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃya attano upasamaæ paccavekkhamÃnaæ. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: upasantasantacittassa\<*<5>*>/ netticchinnassa\<*<6>*>/ bhikkhuno vikkhÅïo\<*<7>*>/ jÃtisaæsÃro, mutto so MÃrabandhanà 'ti. ||10|| Meghiyavaggo catuttho. uddÃnam: Meghiyo\<*<8>*>/ uddhatÃ\<*<9>*>/ gopÃlo\<*<8>*>/ juïhÃ\<*<8>*>/ nÃgena pa¤camaæ, Piï¬olo SÃriputto ca SundarÅ\<*<10>*>/ bhavati aÂÂhamaæ, Upaseno VaÇgantaputto SÃriputto ca te dasà 'ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D Vaækanta-. 2 AB maraïaæte; C maraïanle maraïasaïkhÃte ante . . . maraïasamÅpe vÃ. 3 ACD -taïhÃya. 4 BD vikkhito; A vikkhino. 5 AD upasantaæ-. 6 AD natthicchinnasa; B netti-; C netticchinnassà 'ti netti vuccati bhavataïhà saæsÃrassa nayanato. 7 ABD vikkhino. 8 ABD -a. 9 B uddhita; A uÂÂhita; D ujhita. 10 ABD -i. >/ #<[page 047]># %< 47>% VAGGA V. SONATHERASSA VAGGO. evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena rÃjà Pasenadi Kosalo MallikÃya deviyà saddhiæ uparipÃsÃdavaragato hoti. atha kho rÃjà Pasenadi Kosalo Mallikaæ deviæ etad avoca: atthi nu kho te Mallike koc' a¤¤o attanà piyataro 'ti. n' atthi kho me mahÃrÃja koc' a¤¤o attanà piyataro. tuyhaæ pana mahÃrÃja atth' a¤¤o koci attanà piyataro 'ti. mayham pi kho Mallike n' atth' a¤¤o koci attanà piyataro 'ti. atha kho rÃjà Pasenadi Kosalo pÃsÃdà orohitvà yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇka- mitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekam- antaæ nisinno kho rÃjà Pasenadi Kosalo bhagavantaæ etad avoca: idh' Ãhaæ bhante MallikÃya deviyà uparipÃsÃdavara- gato Mallikaæ deviæ etad avocaæ:\<*<1>*>/ atthi . . . pe . . . piyataro 'ti. evaæ vutte Mallikà devÅ maæ etad avoca: n' atthi . . . pe . . . piyataro 'ti. evaæ vutto 'haæ bhante Mallikaæ deviæ etad avocaæ:\<*<1>*>/ mayham . . . pe . . . piya- taro 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: sabbà disà anuparigamma\<*<2>*>/ cetasà nev' ajjhagÃ\<*<3>*>/ piyataram attanà kvaci, evam {piyo} puthu\<*<4>*>/ attà paresaæ, tasmà na hiæse {param} attakÃmo. ||1|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. atha kho Ãyasmà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ABD -a. 2 BD -kamma. 3 A ajjagÃ. 4 C explains puthu by visuæ visuæ. >/ #<[page 048]># %<48 UDùNAõ [V. 2].>% ùnando sÃyaïhasamayaæ paÂisallÃnà vuÂÂhito yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà ùnando bhagavantaæ etad avoca: acchariyaæ bhante, abbhutaæ bhante, yÃvad appÃyukà hi bhante bhagavato mÃtà ahosi, sattÃhajÃte bhagavati bhagavato mÃtà kÃlam akÃsi TusitakÃ- yaæ\<*<1>*>/ upapajjatÅ 'ti. evam etaæ\<*<2>*>/ ùnanda. appÃyukà hi bodhisattamÃtaro honti, sattÃhajÃtesu bodhisattesu bodhisatta- mÃtaro kÃlaÇkaronti, TusitakÃyaæ\<*<1>*>/ upapajjantÅ 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: ye keci bhÆtà bhavissanti {te vÃpi} sabbe gamissanti pahÃya dehaæ, taæ sabbaæ jÃniæ\<*<3>*>/ kusalo viditvà ÃtÃpiyo brahmacariyaæ careyyà 'ti. ||2|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà RÃjagahe viharati VeÊuvane KalandakanivÃpe. tena kho pana sama- yena RÃjagahe Suppabuddho nÃma kuÂÂhÅ manussadaliddo ahosi manussakapaïo manussavarÃko. tena kho pana sama- yena bhagavà mahatiyà parisÃya parivuto dhammaæ desento nisinno hoti. addasà kho Suppabuddho kuÂÂhÅ taæ mahÃja- nakÃyaæ dÆrato 'va sannipatitaæ, disvÃn' assa etad ahosi: nissaæsayaæ kho ettha ki¤ci khÃdaniyaæ và bhojaniyaæ và bhÃjiyati. yannÆn' Ãhaæ yena so mahÃjanakÃyo ten' upa- {saÇkameyyaæ}. appeva nÃm' ettha ki¤ci khÃdaniyaæ và bhojaniyaæ và labheyyan ti. atha kho Suppabuddho kuÂÂhÅ yena so mahÃjanakÃyo ten' upasaÇkami. addasà kho Suppa- buddho kuÂÂhÅ bhagavantaæ mahatiyà parisÃya parivutaæ dhammaæ desentaæ nisinnaæ, disvÃn' assa etad ahosi: na {khvettha ki¤ci} khÃdaniyaæ và bhojaniyaæ và bhÃjiyati\<*<4>*>/. samaïo ayaæ Gotamo parisatiæ\<*<5>*>/ dhammaæ deseti. yannÆn' Ãham pi dhammaæ suïeyyan ti tatth' eva ekamantaæ nisÅdi: aham pi dhammaæ sossÃmÅ 'ti. atha kho bhagavà sabbÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BC Tusitaæ kÃyaæ. 2 A eyam eva. 3 AC jÃnituæ. 4 A bhÃjissati. 5 ABD -i. >/ #<[page 049]># %< SONATHERASSA-VAGGA [V. 3]. 49>% vantaæ parisaæ cetasà ceto paricca manas' ÃkÃsi: ko nu kho idha bhabbo dhammaæ vi¤¤Ãtun ti. addasà kho bhagavà Suppabuddhaæ kuÂÂhiæ tassaæ parisÃyaæ nisinnaæ, disvÃn' assa etad ahosi: ayaæ kho idha bhabbo dhammaæ vi¤¤Ãtun ti. Suppabuddhaæ kuÂÂhiæ Ãrabbha anupubbikathaæ kathesi seyyath' Ådaæ: dÃnakathaæ sÅlakathaæ saggakathaæ kÃmÃ- naæ ÃdÅnavaæ okÃraæ saækilesaæ nikkhame ca Ãnisaæsaæ pakÃsesi. yadà bhagavà a¤¤Ãsi Suppabuddhaæ kuÂÂhiæ kallacittaæ muducittaæ vinÅvaraïacittaæ udaggacittaæ pasannacittaæ, atha yÃ\<*<1>*>/ buddhÃnaæ sÃmukkaæsikà dham- madesanà taæ pakÃsesi dukkhaæ samudayaæ nirodhaæ maggaæ. seyyath' Ãpi nÃma suddhaæ vatthaæ apagata- kÃlakaæ sammad eva rajanaæ paÂigaïheyya, evam eva Suppabuddhassa kuÂÂhissa tasmiæ yeva Ãsane virajaæ vÅta- malaæ dhammacakkhuæ udapÃdi: yaæ ki¤ci samudaya- dhammaæ, sabban taæ nirodhadhamman ti. atha kho Suppabuddho kuÂÂhÅ diÂÂhadhammo pattadhammo vidita- dhammo pariyogÃÊhadhammo tiïïavicikiccho vigatakathaæ- katho vesÃrajjappatto aparappaccayo\<*<2>*>/ satthu sÃsane uÂÂhÃy' Ãsanà yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhaga- vantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinno kho Suppabuddho kuÂÂhÅ bhagavantaæ etad avoca: abhi- kkantaæ bhante, abhikkantaæ bhante. seyyath' Ãpi bhante nikkujjitaæ và ukkujjeyya paÂicchannaæ và vivareyya mÆÊhassa và maggaæ Ãcikkheyya andhakÃre và telapajjotaæ dhÃreyya cakkhumanto rÆpÃni dakkhantÅ-'ti, evam eva bha- gavatà anekapariyÃyena dhammo pakÃsito, es' Ãhaæ bhante bhagavantaæ saraïaæ gacchÃmi dhamma¤ ca bhikkhu- saægha¤ ca, upÃsakaæ maæ bhagavà dhÃretu ajjatagge pÃïupetaæ saraïaæ gatan ti. atha kho Suppabuddho kuÂÂhÅ bhagavatà dhammiyà kathÃya sandassito samÃdapito samutte- jito sampahaæsito bhagavato bhÃsitaæ abhinanditvà anumo- ditvà uÂÂhÃy' Ãsanà bhagavantaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà pakkÃmi. atha kho Suppabuddhaæ kuÂÂhiæ gÃvÅ taruïavacchà adhipÃtetvÃ\<*<3>*>/ jÅvità voropesi. atha kho samba- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AB sÃ; D ssa. 2 = a + parapaccayo. 3 See I. 10; AB -itvÃ; omitted in D. >/ #<[page 050]># %<50 UDùNAõ [V. 3].>% hulà bhikkhÆ yena bhagavà ten' upasaÇkamiæsu, upasaÇ- kamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu, ekamantaæ nisinnà kho te bhikkhÆ bhagavantaæ etad avocuæ: yo so bhante Suppabuddho nÃma kuÂÂhÅ bhagavatà dhammiyà kathÃya sandassito samÃdapito samuttejito sampa- haæsito, so kÃlaÇkato, tassa kà gati ko abhisamparÃyo 'ti. paï¬ito bhikkhave Suppabuddho kuÂÂhÅ paccapÃdi\<*<1>*>/ dham- mass' Ãnudhammaæ, na ca maæ dhammÃdhikaraïaæ vihe- sesi,\<*<2>*>/ Suppabuddho bhikkhave kuÂÂhÅ tiïïaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà sotÃpanno avinipÃtadhammo niyato sambodhi- parÃyano 'ti. evaæ vutte a¤¤ataro bhikkhu bhagavantaæ etad avoca: ko nu kho bhante hetu, ko paccayo, yena Suppa- buddho kuÂÂhÅ manussadaliddo ahosi manussakapaïo manussa- varÃko 'ti. bhÆtapubbaæ bhikkhave Suppabuddho kuÂÂhÅ imasmiæ yeva RÃjagahe seÂÂhiputto ahosi. so uyyÃnabhÆ- miæ niyyanto addasà Tagarasikhiæ\<*<3>*>/ paccekabuddhaæ nagaraæ piï¬Ãya pavisantaæ, disvÃn' assa etad ahosi: kv' Ãyaæ kuÂÂhÅ vicaratÅ 'ti niÂÂhubhitvÃ\<*<4>*>/ {apasavyaæ}(?)\<*<5>*>/ karitvà pakkÃmi. so tassa kammassa vipÃkena bahÆni vassÃni bahÆni vassasatÃni bahÆni vassasahassÃni bahÆni vassasatasahassÃni niraye {paccittha}. tass' eva kammassa vipÃkÃvasesena imasmiæ yeva RÃjagahe manussadaliddo ahosi manussakapaïo manussa- varÃko. so tathÃgatappaveditaæ dhammavinayaæ Ãgamma saddhaæ samÃdiyi, sÅlaæ samÃdiyi, sutaæ samÃdiyi, cÃgaæ samÃdiyi, pa¤¤aæ samÃdiyi. so tathÃgatappaveditaæ dham- mavinayaæ Ãgamma saddhaæ samÃdiyitvà sÅlaæ samÃdiyitvà sutaæ samÃdiyitvà cÃgaæ samÃdiyitvà pa¤¤aæ samÃdiyitvà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ\<*<6>*>/ saggaæ lokaæ upapanno devÃnaæ tÃvatiæsÃnaæ sahabyataæ. so tattha a¤¤e deve atirocati vaïïena c' eva yasasà cà 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: cakkhumà visamÃnÅ 'va vijjamÃne parakkame paï¬ito jÅvalokasmiæ pÃpÃni parivajjaye 'ti. ||3|| \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AD saccavÃdi. Right in B. 2 A -ti. 3 ABD -i. 4 A niÂÂhuhitvÃ. 5 C apasabyÃmato karitvà 'ti . . . apasabyaæ katvÃ; A abyÃmato; D abhyÃmato; B apabhyÃmÃto. 6 A -i. >/ #<[page 051]># %< SONATHERASSA-VAGGA [V. 5]. 51>% evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena sambahulà kumÃrakà antarà ca SÃvatthiæ antarà ca Jetavanaæ macchake bÃdhenti. atha kho bhagavà pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya SÃvatthiæ piï¬Ãya pÃvisi. addasà kho bhagavà te sambahule kumÃrake antarà ca SÃvatthiæ antarà ca Jetavanaæ macchake bÃdhente, disvÃna yena te kumÃrakà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà te kumÃrake etad avoca: bhÃyatha vo tumhe kumÃrakà dukkhassa, appiyaæ vo dukkhan ti. evaæ bhante bhÃyÃma mayaæ bhante dukkhassa, appiyaæ no dukkhan ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: {Sace bhÃyatha dukkhassa} sace vo {dukkham} appiyam, mà kattha pÃpakaæ kammaæ Ãvi và yadivà raho sace 'va\<*<1>*>/ pÃpakaæ kammaæ karissatha\<*<2>*>/ karotha và na vo\<*<3>*>/ dukkhà mutty\<*<4>*>/ atthi upeccÃpi\<*<5>*>/ palÃyatan\<*<6>*>/ ti. ||4|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati PubbÃrÃme MigÃramÃtu pÃsÃde. tena kho pana samayena bhagavà tadah' uposathe bhikkhusaæghaparivuto nisinno hoti. atha kho Ãyasmà ùnando abhikkantÃya rattiyà nikkhante paÂhame yÃme uÂÂhÃy' Ãsanà ekaæsaæ cÅvaraæ katvà yena bhagavà ten' a¤jalim panÃmetvà bhagavantaæ etad avoca: abhikkantà bhante ratti, nikkhanto paÂhamo yÃmo, ciranisinno bhikkhusaægho, uddisatu\<*<7>*>/ bhante bhagavà bhikkhÆnaæ pÃtimokkhan\<*<8>*>/ ti. evaæ vutte bhagavà tuïhÅ ahosi. dutiyam pi kho Ãyasmà ùnando abhikkantÃya rattiyà nikkhante majjhime yÃme uÂÂhÃy' Ãsanà ekaæsaæ cÅvaraæ katvà yena bhagavà ten' a¤jalim panÃmetvà bhagavantaæ etad avoca: abhikkantà bhante ratti, nikkhanto majjhimo yÃmo, ciranisinno bhikkhusaægho, uddisatu\<*<7>*>/ bhante bhagavà bhikkhÆnaæ pÃtimokkhan\<*<8>*>/ ti. dutiyam pi kho bhagavà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 V. 4. 1 Only in D, inserted metri causa. 2 A kariyÃtha. 3 D te. 4 AB muty; D pamutty; C mutty. 5 C upecca sa¤cicca; A upaccà pi; B upadhÃya. D upaddava. 6 C palÃyante 'ti pi paÂhanti (!). V. 5. Comp. Cullavagga, IX. 1. 7 A -sÃtu. 8 AB pÃÂi-. >/ #<[page 052]># %<52 UDùNAõ [V. 5].>% tuïhÅ ahosi. tatiyam pi kho Ãyasmà ùnando abhikkantÃya rattiyà nikkhante pacchime yÃme uddhate\<*<1>*>/ aruïe nÃndimu- khiyà rattiyà uÂÂhÃy' Ãsanà ekaæsaæ cÅvaraæ katvà yena bhagavà ten' a¤jalim panÃmetvà bhagavantaæ etad avoca: abhikkantà bhante ratti, nikkhanto pacchimo yÃmo, uddhato\<*<2>*>/ aruïo, nandimukhÅ ratti, ciranisinno bhikkhusaægho, uddi- satu\<*<2>*>/ bhante bhagavà bhikkhÆnaæ pÃtimokkhan\<*<3>*>/ ti. apari- suddhà ùnanda parisà 'ti. atha kho Ãyasmato MahÃ- moggallÃnassa etad ahosi: kaæ\<*<4>*>/ nu kho bhagavà puggalaæ sandhÃya evam Ãha: aparisuddhà ùnanda parisà 'ti. atha kho Ãyasmà MahÃmoggallÃno sabbÃvantaæ bhikkhusaæ- ghaæ cetasà ceto paricca manas' ÃkÃsi. addasà kho Ãyasmà MahÃmoggallÃno taæ puggalaæ dussÅlaæ pÃpadhammaæ asucisaÇkassarasamÃcÃraæ paÂicchannakammantaæ assama- ïaæ samaïapaÂi¤¤aæ abrahmacÃriæ brahmacÃripaÂi¤¤aæ antopÆtiæ avassutaæ kasambujÃtaæ\<*<5>*>/ majjhe bhikkhu- saæghassa nisinnaæ, disvÃna uÂÂhÃy' Ãsanà yena so puggalo ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà taæ puggalaæ etad avoca: uÂÂhehi\<*<6>*>/ Ãvuso, diÂÂho 'si bhagavatÃ, n' atthi te bhikkhÆhi saddhiæ saævÃso 'ti. atha kho so puggalo tuïhÅ ahosi. dutiyam pi kho Ãyasmà MahÃmoggallÃno taæ puggalaæ etad avoca: uÂÂhehi\<*<7>*>/ Ãvuso, diÂÂho 'si bhagavatÃ, n' atthi te bhi- kkhÆhi saddhiæ saævÃso 'ti. dutiyam pi kho so puggalo tuïhÅ ahosi. tatiyam pi kho Ãyasmà . . . pe . . . saævÃso 'ti. tatiyam pi kho so puggalo tuïhÅ ahosi. atha kho Ãyasmà MahÃmoggallÃno taæ puggalaæ bÃhÃyaæ gahetvà bahi dvÃrakoÂÂhakà nikkhÃmetvÃ\<*<8>*>/ sÆcighaÂikaæ datvÃ\<*<9>*>/ yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhagavantaæ etad avoca: nikkhÃmito\<*<10>*>/ bhante so puggalo mayÃ, parisuddhà parisÃ, uddisatu\<*<2>*>/ bhante bhagavà bhikkhÆnaæ pÃtimokkhan\<*<3>*>/ ti. acchariyaæ MoggallÃna, abbhutaæ MoggallÃna, yÃva bÃhÃgahaïÃ\<*<11>*>/ pi nÃma so moghapuriso ÃgamissatÅ 'ti. atha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D uggate. 2 A -sÃtu. 3 AB pÃÂi.- 4 A kaæ; B kin; D kiæ. 5 A kasammukajÃtaæ. 6 A uÂÂheh'; D uÂÂhÃha. 7 D uÂÂhahÃ. 8 A nikkhametvÃ; BD nikkhamitvÃ. 9 C sucighaÂikaæ datvà 'ti aggalasuci¤ ca [read Æ for u] uparighaÂika¤ ca Ãdiæ katvà suÂÂhu kavÃÂaæ thaketvà 'ti attho; D ghaæÂikaæ-. 10 B -amito; D nikkhipito. 11 CD bÃhÃyagahaïÃ. >/ #<[page 053]># %< SONATHERASSA-VAGGA [V. 5]. 53>% kho bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi:\<*<1>*>/ na dÃn' Ãhaæ\<*<2>*>/ bhikkhave ito paraæ uposathaæ karissÃmi, pÃtimokkhaæ uddisissÃmi. tumh' eva dÃni ito paraæ uposathaæ kareyyÃtha, pÃti- mokkhaæ\<*<3>*>/ uddiseyyÃtha. aÂÂhÃnam etaæ bhikkhave anava- kÃso, yaæ tathÃgato aparisuddhÃya parisÃya uposathaæ kareyya, pÃtimokkhaæ\<*<3>*>/ uddiseyya. aÂÂh' ime bhikkhave mahÃsamudde acchariyà abbhutÃ\<*<4>*>/ dhammÃ, ye disvÃ-disvà asurà mahÃsamudde abhiramanti. katame aÂÂha. 1. mahÃsamuddo bhikkhave anupubbaninno anupubbapoïo anupubbapabbhÃro, n' Ãyataken' eva papÃto. yaæ pi bhi- kkhave mahÃsamuddo anupubbaninno . . . papÃto, ayam pi bhikkhave mahÃsamudde paÂhamo acchariyo abbhuto dhammo, yaæ disvÃ-disvà asurà mahÃsamudde abhiramanti. 2. puna ca paraæ bhikkhave mahÃsamuddo Âhitadhammo velaæ n' Ãtivatti. yaæ pi bhikkhave mahÃsamuddo Âhita- dhammo velaæ n' Ãtivattati, ayaæ pi bhikkhave mahÃ- samudde dutiyo acchariyo abbhuto dhammo, yaæ disvÃ-disvà asurà mahÃsamudde abhiramanti. 3. puna ca paraæ bhikkhave mahÃsamuddo na matena kuïapena saævasati, yaæ hoti mahÃsamudde mataæ kuïapaæ taæ khippaæ yeva tÅraæ vÃheti\<*<5>*>/ thale ussÃreti.\<*<6>*>/ yaæ pi bhikkhave mahÃsamuddo na matena . . . thalaæ ussÃreti,\<*<6>*>/ ayam pi bhikkhave mahÃsamudde tatiyo acchariyo abbhuta- dhammo, yaæ disvÃ-disvà asurà mahÃsamudde abhiramanti. 4. puna ca paraæ bhikkhave yà kÃci mahÃnadiyo seyyath' Ådaæ: GaÇgà Yamunà AciravatÅ {SarabhÆ} MahÅ, tà mahÃ- samuddaæ pattà jahanti purimÃni nÃmagottÃni, mahÃ- samuddo tv eva saÇkhaæ gacchanti. yaæ pi bhikkhave yà kÃci . . . pe . . . gacchanti, ayam pi bhikkhave mahÃ- samudde catuttho acchariyo abbhuto dhammo, yaæ disvÃ- disvà asurà mahÃsamudde abhiramanti. 5. puna ca paraæ yà ca loke savantiyo mahÃsamuddaæ appenti, yà ca antalikkhà ¬hÃrà papatanti, na tena mahÃ- samuddassa Ænattaæ và pÆrattaæ và pa¤¤Ãyati. yaæ pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Comp. Cullav. IX. 2. 2 AD na cÃhaæ. 3 D -a. 4 C pÃpÃheti apaneti; D pÃpeti. 5 ACD ussÃreti; B ussÃdeti (in three places). >/ #<[page 054]># %<54 UDùNAõ [V. 5].>% bhikkhave yà ca loke . . . pe . . . pa¤¤Ãyati, ayam pi bhikkhave mahÃsamudde pa¤camo acchariyo . . . pe . . . abhiramanti. 6. puna ca paraæ bhikkhave mahÃsamuddo ekaraso loïa- raso. yaæ bhikkhave mahÃsamuddo ekaraso loïaraso, ayaæ pi bhikkhave mahÃsamudde chaÂÂho acchariyo . . . pe . . . abhiramanti. 7. puna ca paraæ bhikkhave mahÃsamuddo bahuratano anekaratano, tatr' imÃni ratanÃni seyyath' Ådaæ: muttà maïi veÊuriyo saÇkho silà pavÃlaæ rajataæ jÃtarÆpaæ lohitaÇko masÃragallo. yaæ pi bhikkhave mahÃsamuddo bahuratano . . . masÃragallo, ayam pi bhikkhave mahÃsamudde sattamo acchariyo . . . pe . . . abhiramanti. 8. puna ca paraæ bhikkhave mahÃsamuddo mahataæ bhÆtÃnaæ ÃvÃso, tatr' ime bhÆtÃ: timi timiÇgalo timi- rapiÇgalo\<*<1>*>/ asurà nÃgà gandhabbÃ, santi mahÃsamudde yoja- nasatikà pi attabhÃvÃ, dviyojanasatikà pi attabhÃvÃ, tiyojana- satikà pi attabhÃvÃ, catuyojanasatikà pi attabhÃvÃ, pa¤cayoja- nasatikà pi attabhÃvÃ. yaæ pi bhikkhave mahÃsamuddo mahataæ . . . pe . . . attabhÃvÃ, ayaæ pi bhikkhave mahÃsamudde aÂÂhamo acchariyo . . . pe . . . abhiramanti. ime kho bhikkhave mahÃsamudde aÂÂha acchariyà . . . pe . . . abhiramanti. evam eva kho bhikkhave imasmiæ dhammavinaye aÂÂha acchariyà abbhutà dhammÃ, ye disvÃ-disvà bhikkhÆ imasmiæ dhammavinaye abhiramanti. katame aÂÂha. 1. seyyathà pi bhikkhave mahÃsamuddo anupubbaninno anupubbapoïo anupubbapabbhÃro n' Ãyataken' eva papÃto, evam eva kho bhikkhave imasmiæ dhammavinaye anupubba- sikkhà anupubbakiriyà anupubbapaÂipadà n' Ãyataken' eva a¤¤ÃpaÂivedho. yaæ pi bhikkhave imasmiæ dhammavinaye . . . pe . . . a¤¤ÃpaÂivedho, ayam pi bhikkhave imasmiæ dhammavinaye paÂhamo acchariyo abbhutadhammo, yaæ disvÃ-disvà bhikkhÆ imasmiæ dhammavinaye abhiramanti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BD timirapiÇgalo (in three places); A has timipiÇgalo, timiÇgalo and timipiÇgalo; C (and Cullavagga) timitimiÇgalo. >/ #<[page 055]># %< SONATHERASSA-VAGGA [V. 5]. 55>% 2. seyyathà pi bhikkhave mahÃsamuddo Âhitadhammo velaæ n' Ãtivattati, evam eva kho bhikkhave yaæ mayà sÃvakÃnaæ sikkhÃpadaæ pa¤¤attaæ taæ mama sÃvakà jÅvi- tahetu pi n' Ãtikkamanti. yaæ pi bhikkhave mayà . . . pe . . . n' Ãtikkamanti, ayam pi bhikkhave imasmiæ dhammavinaye dutiyo acchariyo . . . pe . . . abhiramanti. 3. seyyathà pi bhikkhave mahÃsamuddo na matena kuïa- pena saævasati, yaæ hoti mahÃsamudde mataæ kuïapaæ, taæ khippaæ yeva tÅraæ vÃheti,\<*<1>*>/ thale ussÃreti, evam eva kho bhikkhave yo so puggalo dussÅlo pÃpadhammo asuci- saÇkassarasamÃcÃro paÂicchannakammanto assamaïo samaïa- pati¤¤o abrahmacÃrÅ brahmacÃripaÂi¤¤o antopÆti avassuto kasambujÃto,\<*<2>*>/ na tena saægho saævasati, atha kho naæ khippam eva sannipatitvà ukkhipati. ki¤cÃpi so hoti majjhe bhikkhu- {saæghassa} nisinno, atha kho so Ãrakà 'va saæghamhà saægho ca tena. yaæ pi bhikkhave yo so puggalo . . . pe . . . saægho ca tena, ayam pi bhikkhave imasmiæ dhammavinaye tatiyo acchariyo . . . pe . . . abhiramanti. 4. seyyathà pi bhikkhave yà kÃci mahÃnadiyo seyyath' Ådaæ: {GaÇgÃ} Yamunà AciravatÅ SarabhÆ MahÅ tà mahÃ- samuddaæ pattà pajahanti purimÃni nÃmagottÃni, mahÃ- samuddo tv eva saÇkhaæ gatÃni, evam eva kho bhikkhave cattÃro vaïïÃ: khattiyà brÃhmaïà vessà suddÃ, te tathÃga- tappavedite dhammavinaye agÃrasmà anagÃriyaæ pabba- jitvà jahanti purimÃni nÃmagottÃni, samanà Sakyaputtiyà tv eva saÇkhaæ gacchanti. yam pi bhikkhave cattÃro . . . pe . . . gacchanti, ayam pi bhikkhave imasmiæ dham- mavinaye catuttho acchariyo . . . pe . . . abhiramanti. 5. seyyathà pi bhikkhave yà ca loke savantiyo mahÃ- samuddaæ appenti yà ca antalikkhà dhÃrà papatanti, na tena mahÃsamuddassa Ænattaæ và pÆrattaæ và pa¤¤Ãyati, evam eva kho bhikkhave bahÆ ce pi bhikkhÆ anupÃdisesÃya nibbÃ- ïadhÃtuyà parinibbÃyanti, na tena nibbÃnadhÃtuyà Ænattaæ và pÆrattaæ và pa¤¤Ãyati. yaæ pi bhikkhave bahÆ ce pi . . . pe . . . pa¤¤Ãyati, ayam pi bhikkhave imasmiæ dham- mavinaye pa¤camo acchariyo . . . pe . . . abhiramanti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 C pÃpÃheti apaneti; D pÃpeti. 2 A kasambuka-. >/ #<[page 056]># %<56 UDùNAõ [V. 5].>% 6. seyyathà pi bhikkhave mahÃsamuddo ekaraso loïaraso, evam eva kho bhikkhave ayaæ dhammo ekaraso vimutti- raso. yaæ pi bhikkhave ayaæ dhammo ekaraso vimuttiraso, ayam pi bhikkhave imasmiæ dhammavinaye chaÂÂho accha- riyo . . . pe . . . abhiramanti. 7. seyyathà pi bhikkhave mahÃsamuddo bahuratano aneka- ratano, tatr' imÃni ratanÃni seyyath' Ådaæ: muttà maïi veÊuriyo saÇkho silà pavÃlaæ rajataæ jÃtarÆpaæ lohitaÇgo masÃragallaæ, evam eva kho bhikkhave ayaæ dhammo bahuratano anekaratano, seyyath' Ådaæ: cattÃro satipaÂÂhÃnà {cattÃro} sammappadhÃnà cattÃro iddhipÃdà pa¤c' indriyÃni pa¤ca balÃni satta bojjhaÇgÃni ariyo aÂÂhaÇgiko maggo. yaæ pi {bhikkhave} ayaæ dhammo . . . pe . . . maggo, ayaæ pi bhikkhave imasmiæ dhammavinaye sattamo acchariyo . . . pe . . . abhiramanti. 8. seyyathà pi bhikkhave mahÃsamuddo mahataæ bhÆtÃ- naæ ÃvÃso, tatr' ime bhÆtÃ: timi timiÇgalo timirapiÇgalo asurà nÃgà gandhabbÃ, santi mahÃsamudde yojanasatikà pi attabhÃvÃ, dviyojanasatikà pi attabhÃvÃ, tiyojanasatikà pi attabhÃvÃ, catuyojanasatikà pi attabhÃvÃ, pa¤cayojanasatikà pi attabhÃvÃ, evam eva kho bhikkhave ayaæ dhammavinayo mahataæ bhÆtÃnaæ ÃvÃso, tatr' ime bhÆtÃ: sotÃpanno sotÃ- pattiphalasacchikiriyÃya paÂipanno, sakadÃgÃmÅ sakadÃgÃmi- phalasacchikiriyÃya paÂipanno, anÃgÃmÅ anÃgÃmiphalasacchi- kiriyÃya paÂipanno, arahà arahattÃya paÂipanno. yaæ pi bhikkhave ayaæ dhammavinayo mahataæ . . . pe . . . arahattÃya paÂipanno, ayam pi bhikkhave imasmiæ dham- mavinaye aÂÂhamo acchariyo . . . pe . . . abhiramanti. ime kho bhikkhave imasmiæ dhammavinaye aÂÂha accha- riyà abbhutà dhammÃ, ye disvÃ-disvà bhikkhÆ imasmiæ dhammavinaye abhiramanti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: channam ativassati vivaÂaæ n' Ãtivassati, tasmà channaæ vivaretha, evaæ taæ n' ÃtivassatÅ 'ti. ||5|| \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 057]># %< SONATHERASSA-VAGGA [V. 6]. 57>% evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena Ãyasmà MahÃkaccÃno AvantÅsu viharati Kuraraghare\<*<1>*>/ Pavatte\<*<2>*>/ pabbate. tena kho pana samayena Soïo upÃsako KoÂikaïïo\<*<3>*>/ Ãyasmato MahÃ- kaccÃnassa upaÂÂhÃko hoti. atha kho Soïassa upÃsakassa koÂikaïïassa rahogatassa paÂisallÅnassa evaæ cetaso parivi- takko udapÃdi: yathÃ-yathà kho ayyo MahÃkaccÃno dham- maæ deseti, na yidaæ sukaraæ agÃraæ ajjhÃvasatà ekanta- paripuïïaæ ekantaparisuddhaæ saÇkhalikhitaæ brahmacari- yaæ carituæ. yannÆn' Ãhaæ kesamassuæ ohÃretvà kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃdetvà agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajeyyan ti. atha kho Soïo upÃsako KoÂikaïïo yen' Ãyasmà MahÃkaccÃno ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà Ãyasmantaæ MahÃkaccÃnaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinno kho Soïo upÃsako KoÂikaïïo Ãyasmantaæ MahÃkaccÃnaæ etad avoca: idha mayhaæ bhante rahogatassa . . . pe . . . pabbajeyyan ti. pabbÃjetu maæ bhante ayyo MahÃkaccÃno 'ti. evaæ vutte Ãyasmà MahÃkaccÃno Soïaæ upÃsakaæ KoÂikaïïaæ etad avoca: dukkaraæ kho Soïa yÃvajÅvaæ ekabhattaæ ekaseyyaæ brahmacariyaæ, iÇgha tvaæ Soïa tatth' eva agÃrikabhÆto samÃno buddhÃnaæ sÃsanaæ anuyu¤ja kÃla- yuttaæ ekabhattaæ ekaseyyaæ brahmacariyan ti. atha kho Soïassa upÃsakassa KoÂikaïïassa yo ahosi pabbajjÃbhisaÇ- khÃro, so paÂippassambhi. dutiyam pi kho Soïassa upÃsa- kassa KoÂikaïïassa rahogatassa . . . pe . . . pabbajeyyan ti. dutiyam pi kho Soïo upÃsako KoÂikaïïo yen' Ãyasmà . . . avoca: idha . . . pabbÃjetu maæ bhante ayyo MahÃ- kaccÃno 'ti. dutiyaæ pi kho Ãyasmà MahÃkaccÃno Soïaæ upÃsakaæ KoÂikaïïaæ etad avoca: dukkaraæ . . . pe . . . brahmacariyan ti. dutiyam pi kho Soïassa . . . pe . . . paÂippassambhi. tatiyam pi kho Soïassa upÃsakassa Koti- kaïïassa rahogatassa . . . pe . . . pabbajeyyan ti. tatiyam pi kho Soïo upÃsako KoÂikaïïo yen' Ãyasmà . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- V. 6. Comp. MahÃvagga, V. 13. 1-10. 1 So B and MahÃvagga; AD KusÃnagare; C Kulaghare. 2 AC Pavatte nÃma. 3 B KuÂikaïïo; C KuÂikaïïo and KoÂikaïïo. >/ #<[page 058]># %<58 UDùNAõ [V. 6].>% avoca: idha . . . pe . . . pabbÃjetu maæ bhante ayyo MahÃkaccÃno 'ti. atha kho Ãyasmà MahÃkaccÃno Soïaæ upÃsakam KoÂikaïïaæ pabbÃjesi. tena kho pana samayena AvantisudakkhiïÃpatho\<*<1>*>/ appabhikkhuko hoti. atha kho Ãyasmà MahÃkaccÃno tiïïaæ vassÃnaæ accayena kicchena kasirena tato-tato dasavaggaæ bhikkhusaæghaæ sannipÃ- tetvà Ãyasmantaæ Soïaæ upasampÃdesi.\<*<2>*>/ atha kho Ãyasmato Soïassa vassaæ vutthassa\<*<3>*>/ rahogatassa paÂisallÅnassa eva¤ cetaso parivitakko udapÃdi: na kho me so bhagavà sam- mukhà diÂÂho api ca suto yeva me so bhagavà Ådiso Ådiso cà 'ti. sace maæ upajjhÃyo anujÃneyya,\<*<4>*>/ gacchey' Ãhaæ bhaga- vantaæ dassanÃya arahantaæ sammÃsambuddhan ti. atha kho Ãyasmà Soïo sÃyaïhasamayaæ paÂisallÃnà vuÂÂhito yen' Ãyasmà MahÃkaccÃno ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà Ãyasmantaæ MahÃkaccÃnaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà Soïo Ãyasmantaæ MahÃ- kaccÃnaæ etad avoca: idha mayhaæ bhante rahogatassa . . . pe . . . Ådiso cà 'ti. sace maæ {upajjÃyo} anujÃneyya, gaccheyy' Ãhaæ bhagavantaæ dassanÃya arahantaæ sammÃ- sambuddhan ti. sÃdhu sÃdhu Soïa, gaccha tvaæ Soïa taæ bhagavantaæ dassanÃya arahantaæ sammÃsambuddhan ti. dakkhissasi tvaæ Soïa taæ bhagavantaæ pÃsÃdikaæ pÃsÃ- danÅyaæ santindriyaæ santamÃnasaæ uttamaæ samathada- matham anuppattaæ dantaæ guttaæ yatindriyaæ\<*<5>*>/ nÃgaæ, disvÃna mama vacanena bhagavato pÃde sirasà vandÃhi, appÃbÃdhaæ appÃtaÇkaæ lahuÂÂhÃnaæ balaæ phÃsuvihÃraæ puccha: upajjhÃyo me bhante Ãyasmà MahÃkaccÃno bhaga- vato pÃde sirasà vandati, appÃbÃdhaæ . . . pe . . . phÃsuvi- hÃraæ pucchatÅ 'ti. evam bhante 'ti kho Ãyasmà Soïo Ãyas- mato MahÃkaccÃnassa bhÃsitaæ abhinanditvà anumoditvà uÂÂhÃy' Ãsanà Ãyasmantaæ MahÃkaccÃnaæ abhivÃdetvà {pada- kkhiïaæ} katvà senÃsanaæ saæsÃmetvà pattacÅvaram ÃdÃya yena SÃvatthÅ tena cÃrikaæ pakkÃmi, anupubbena cÃrikaæ caramÃno yena SÃvatthÅ Jetavanaæ AnÃthapiï¬ikass' ÃrÃmo, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D AvantidakkhiïÃpaÂho. 2 A sampÃdeti; D upasampÃdeti. 3 C vassaæ vutthassa, omitted in A and D; B vassav-. 4 C anujÃnÃtÅ 'ti pi pÃÂho. 5 Comp. notes of MahÃvagga; AB santindriyaæ; D satindriyaæ. >/ #<[page 059]># %< SONATHERASSA-VAGGA [V. 6]. 59>% yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà Soïo bhagavantaæ etad avoca: upajjhÃyo me . . . pe . . . pucchatÅ 'ti. kacci bhikkhu khamanÅyaæ, kacci yÃpanÅyaæ, kacci pi\<*<1>*>/ appakilamathena addhÃnaæ Ãgato, na ca piï¬akena\<*<2>*>/ kilanto\<*<3>*>/ sÅ 'ti. khamanÅyaæ bhagavÃ, yÃpanÅyaæ bhagavÃ, appakilamathena c' Ãhaæ bhante addhÃnaæ Ãgato, na ca piï¬akena\<*<2>*>/ kilanto\<*<3>*>/ mhÅ 'ti. atha kho bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: imass' ùnanda Ãgantukassa bhikkhuno senÃsanaæ pa¤¤ÃpehÅ 'ti. atha kho Ãyasmato ùnandassa etad ahosi: yassa kho maæ bhagavà ÃnÃpeti: imass' Ananda Ãgantukassa bhikkhuno senÃsanaæ pa¤¤ÃpehÅ 'ti icchati bhagavà tena bhikkhunà saddhiæ ekavihÃre vatthuæ, icchati bhagavà Ãyasmatà Soïena saddhiæ ekavihÃre vatthun ti yasmiæ vihÃre bha- gavà viharati, tasmiæ vihÃre Ãyasmato Soïassa senÃsanaæ païïÃpesi. atha kho bhagavà bahud eva rattiæ abbhokÃse nisajjÃya vÅtinÃmetvà pÃde pakkhÃletvà vihÃraæ pÃvisi, Ãyasmà pi kho Soïo bahud . . . pe . . . pÃvisi. atha kho bhagavà rattiyà paccÆsasamayaæ paccuÂÂhÃya Ãyasmantaæ Soïaæ ajjhesi: {patibhÃtu} {taæ, bhikkhu} dhammaæ bhÃsitun ti. evaæ bhante 'ti kho Ãyasmà Soïo bhagavato paÂissutvà soÊasa aÂÂhakavaggikÃni sabbÃn' eva sarena abhaïi. atha kho bhagavà Ãyasmato Soïassa sarabha¤¤apariyosÃne abbha- numodi: sÃdhu sÃdhu bhikkhu, suggahitÃni bhikkhu soÊasa aÂÂhakavaggikÃni sumanasikatÃni sÆpadhÃritÃni; kalyÃ- niyà si\<*<4>*>/ vÃcÃya samannÃgato vissaÂÂhÃya {aneÊagalÃya}\<*<5>*>/ atthassa vi¤¤ÃpaniyÃ. kativasso si tvaæ bhikkhÆ 'ti. ekavasso ahaæ bhagavà 'ti. kissa pana tvaæ bhikkhu evaæ ciraæ akÃsÅ 'ti. ciraæ diÂÂho me bhante kÃmesu ÃdÅnavo api ca sambÃdho gharÃvÃso bahukicco bahukaraïÅyo 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: disvà ÃdÅnavaæ loke ¤atvà dhammaæ {nirÆpadhiæ} ariyo na ramati pÃpe, pÃpe na ramati sucÅ 'ti. ||6|| \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B -si; omitted in D. 2 AB piï¬ikena, omitted in C. 3 A kilamanto. 4 Omitted in AD; C -ya. 5 B (and MahÃvagga) anelagalÃya; C anelÃya. >/ #<[page 060]># %<60 UDùNAõ [V. 7].>% evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena Ãyasmà KaÇkhÃrevato bhagavato avidÆre nisinno hoti pallaÇkaæ Ãbhujitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃya attano kaÇkhÃvitaraïavisuddhiæ paccavekkhamÃno. addasà kho bhagavà Ãyasmantaæ KaÇkhÃrevataæ avidÆre nisin- naæ pallaÇkaæ Ãbhujitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃya attano kaÇkhÃvitaranavisuddhiæ paccavekkhamÃnaæ. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: yà kÃci kaÇkhà idha và huraæ và sakavediyà và paravediyà và jhÃyino tà pajahanti sabbà ÃtÃpino brahmacariyaæ carantà 'ti. ||7|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà RÃjagahe viharati VeÊuvane KalandakanivÃpe. tena kho pana sama- yena Ãyasmà ùnando tadah' uposathe pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya RÃjagahaæ piï¬Ãya pÃvisi. addasà kho Devadatto Ãyasmantaæ ùnandaæ RÃjagahe piï¬Ãya carantaæ, disvÃna yena Ãyasmà ùnando ten' upa- saÇkami, upasaÇkamitvà Ãyasmantaæ ùnandaæ etad avoca: ajjatagge dÃn' Ãhaæ Ãvuso ùnanda a¤¤atr' eva bhagavatà a¤¤atra bhikkhusaæghà uposathaæ karissÃmi saÇghakammÃni cà 'ti. atha kho Ãyasmà ùnando RÃjagahe piï¬Ãya caritvà pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkanto yena bhagavà ten' upa- saÇkami, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà eka- mantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà ùnando bhagavantaæ etad avoca: idh' Ãhaæ bhante pubbaïhasama- yaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya RÃjagahaæ piï¬Ãya pÃvisiæ. addasà kho maæ bhante Devadatto RÃjagahe piï¬Ãya carantaæ, disvÃna yen' Ãhaæ ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà maæ etad avoca: ajjatagge . . . cà 'ti. ajja bhante Devadatto saÇghaæ bhindissati uposatha¤ ca karissati saÇghakammÃni cà 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: \<-------------------------------------------------------------------------- V. 8. Comp. Cullavagga, VII. 3, 17. >/ #<[page 061]># %< SONATHERASSA-VAGGA [V. 10]. 61>% sukaraæ sÃdhunà sÃdhu, sÃdhu pÃpena dukkaraæ, pÃpaæ pÃpena sukaraæ, pÃpam ariyebhi dukkaran ti. ||8|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà Kosalesu cÃri- kaæ carati mahatà bhikkhusaÇghena saddhiæ. tena kho pana samayena sambahulà mÃïavakà bhagavato avidÆre saddÃyamÃnarÆpÃ\<*<1>*>/ atikkamanti. addasà kho bhagavà sam- bahule mÃïavake avidÆre saddÃyamÃnarÆpe\<*<2>*>/ atikkamante. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi\<*<3>*>/: parimuÂÂhà {paï¬itÃbhÃsÃ} vÃcÃgocarabhÃïino yÃv' icchanti mukhÃyÃmaæ, yena nÅtà na taæ vidÆ 'ti. ||9|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena Ãyasmà CÆlapanthako\<*<4>*>/ bhagavato avidÆre nisinno hoti pallaÇkaæ Ãbhujitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃya parimukhaæ satiæ upaÂÂhapetvÃ. addasà kho bhagavà Ãyasmantaæ CÆlapanthakaæ\<*<5>*>/ avidÆre nisinnaæ pallaÇkaæ Ãbhujitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃya parimukhaæ satiæ upaÂÂhapetvÃ. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: Âhitena kÃyena Âhitena cetasà tiÂÂhaæ nisinno uda và sayÃno etaæ satiæ bhikkhu adhiÂÂhahÃno labhetha pubbÃpariyaæ visesaæ; laddhÃna pubbÃpariyaæ visesaæ adassanaæ MaccurÃjassa gacche 'ti. ||10|| tatra uddÃnaæ: rÃjà appÃyukà kuÂÂhÅ kumÃrakà ca uposatho Soïo ca Revato Nando saddÃyamÃnà (?)\<*<6>*>/ Panthakena cà ti' Soïassa therassa\<*<7>*>/ vaggo pa¤camo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 V. 9. A padhÃyamÃnarÆpÃ; D padhÃyamanurÆpÃ; B saddhÃyamÃnarÆpÃ; C padhÃyamÃnarÆpa 'ti uppÅÊanajÃtikà (?) . . . paÂhana¤ ca te taæ ÃcikkhantÅ 'ti paÂhayamÃnà 'ti vattabbe dÅghaæ katvà pÃÂhÃyamÃnà 'ti vuttaæ. athavÃ: viheÂhe vadhe viya attÃnaæ ÃcarantÅ 'ti vadhÃyamÃnà . . . saddÃyamÃnà 'ti pi pÃÂho uccÃsaddamahÃsaddaæ karonto 'ti attho. 2 See n1. 3 Comp. the verse M. No. 128 MahÃvagga, X. 3, and ib. the notes, p. 395. 4 V. 10. A CÆÊabaïÂhako. 5 A CÆÊabaïthakaæ. 6 Table of contents. A pathÃya; B saddhÃya ca; D padhÃya. 7 AD Soïattherassa; C at last MahÃvaggavaïïanÃ. >/ #<[page 062]># %< 62>% VAGGA VI. JACCANDHAVAGGO. evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà VesÃliyaæ viharati MahÃvane KÆÂÃgÃrasÃlÃyaæ. atha kho bhagavà pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya VesÃliæ piï¬Ãya pÃvisi, VesÃliyaæ piï¬Ãya caritvà pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkanto Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: gaï- hÃhi ùnanda nisÅdanaæ, yena CÃpÃlaæ cetiyaæ ten' upasaÇkamissÃmi divÃvihÃrÃyà 'ti. evaæ bhante 'ti kho pana Ãyasmà ùnando bhagavato paÂissutvà nisÅdanam ÃdÃya bhagavantaæ piÂÂhito piÂÂhito anubandhi. atha kho bhagavà yena CÃpÃlacetiyaæ ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi, nisajja kho bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: ramaïÅyà ùnanda VesÃlÅ, ramaïÅyaæ Udenaæ cetiyaæ, ramaïÅyaæ Gotamakaæ cetiyaæ, ramaïÅyaæ Sattambaæ cetiyaæ,\<*<1>*>/ ramaïÅyaæ Bahuputtaæ ceti- yaæ, ramaïÅyaæ SÃrandadaæ cetiyaæ,\<*<2>*>/ ramaïÅyaæ CÃpÃlaæ cetiyaæ. yassa kassaci ùnanda cattÃro iddhi- pÃdà bhÃvità bahulÅkatà yÃnikatà vatthukatà anuÂÂhità paricità susamÃraddhÃ, so ÃkaÇkhamÃno kappaæ và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ và 'ti. tathÃgatassa kho ùnanda cattÃro iddhi- pÃdà . . . susamÃraddhÃ, ÃkaÇkhamÃno ùnanda tathÃgato kappaæ và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ và 'ti. evam pi kho Ãyasmà ùnando bhagavatà oÊÃrike nimitte kayiramÃne oÊÃrike obhÃse kayiramÃne n' Ãsakkhi paÂivijjhituæ, na bhagavantaæ yÃci: tiÂÂhatu bhante bhagavà kappaæ, tiÂÂhatu sugato kappaæ bahujanahitÃya bahujanasukhÃya lokÃnukampÃya atthÃya hitÃya sukhÃya devamanussÃnan ti yathà taæ MÃrena \<-------------------------------------------------------------------------- VI. 1. Comp. MahÃparinibbÃnasuttaæ, p. 23-26 and Rhys Davids's Buddhist Suttas, p. 40-44. 1 ABD Sattabbaæ; MahÃp. l. c. Sattambakaæ. 2 ADC ùnandacetiyaæ [in three places]; B SÃraddaæ, SÃra¤¤aæ, SÃrandadacetiyaæ. >/ #<[page 063]># %< JACCANDHA-VAGGA [VI. 1]. 63>% pariyuÂÂhitacitto. dutiyam pi kho bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: ramaïÅyà . . . pe . . . tathÃgato kappaæ và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ và 'ti. evam pi kho Ãyasmà ùnando . . . pe . . . pariyuÂÂhitacitto. tatiyam pi kho bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: ramaïÅyà . . . pe . . . tathÃgato kappaæ và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ và 'ti. evam pi kho Ãyasmà ùnando . . . pe . . . pari- yuÂÂhitacitto. atha kho bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: gaccha tvaæ ùnanda, yassa dÃni kÃlaæ ma¤¤asÅ 'ti. evaæ bhante 'ti kho Ãyasmà ùnando bhagavato paÂissutvà uÂÂhÃy' Ãsanà bhagavantaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà avidÆre a¤¤atarasmiæ rukkhamÆle nisÅdi. atha kho MÃro pÃpimà acirapakkante Ãyasmante ùnande yena bhagavà ten' upasaÇkami upasaÇkamitvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, ekamantaæ Âhito kho MÃro pÃpimà bhagavantaæ etad avoca: parinibbÃtu dÃni bhante bhagavÃ, parinibbÃtu sugato, parinibbÃnakÃlo dÃni bhante bhagavato, bhÃsità kho pan' esà bhante bhagavatà vÃcÃ: na tÃv' Ãhaæ pÃpima pari- nibbÃyissÃmi, yÃva me bhikkhÆ na sÃvakà bhavissanti viyattà vinÅtà {visÃradà pattayogakkhemÃ} bahussutà dhammadharà dhammÃnudhammapaÂipannà sÃmÅcipaÂipannà anudhamma- cÃrino sakaæ Ãcariyakaæ uggahetvà Ãcikkhissanti desissanti\<*<1>*>/ pa¤¤apessanti paÂÂhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttÃni- karissanti, uppannaæ parappavÃdaæ saha dhammena sunigga- hitan niggahetvÃ\<*<2>*>/ sappÃÂihÃriyaæ dhammaæ desissantÅ 'ti. santi kho pana bhante etarahi bhikkhÆ bhagavato sÃvakà viyattà . . . uggahetvà Ãcikkhanti desenti pa¤¤apenti paÂÂhapenti vivaranti vibhajanti uttÃnikaronti uppannaæ parappavÃdaæ saha dhammena suniggahitan niggahetvà sappÃÂihÃriyaæ dhammaæ desenti. parinibbÃtu dÃni bhante bhagavÃ, parinibbÃtu sugato, parinibbÃnakÃlo dÃni bhante bhagavato, bhÃsità kho pan' esà bhagavatà vÃcÃ: na tÃv' Ãhaæ pÃpima parinibbÃyissÃmi, yÃva me bhikkhuniyo sÃvikà bhavissanti viyattà . . . pe . . . anudhammacÃriniyo . . . pe . . . sappÃÂihÃriyaæ dhammaæ desissantÅ 'ti. santi kho pana \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MahÃp. desessanti. 2 AB niggahetvà and niggahitvÃ. >/ #<[page 064]># %<64 UDùNAõ [VI. 1].>% bhante etarahi bhikkhuniyo bhagavato sÃvikà . . . pe . . . sappÃÂihÃriyaæ dhammaæ desenti. parinibbÃtu . . . pe . . . vÃcà na tÃv' Ãhaæ pÃpima parinibbÃyissÃmi, yÃva me upÃsakà na sÃvakà bhavissanti viyattà . . . pe . . . sappÃÂihÃriyaæ dhammaæ desissantÅ 'ti. etarahi kho pana bhante upÃsakà bhagavato sÃvakà viyattà . . . pe . . . sappÃÂihÃriyaæ dhammaæ desenti. parinibbÃtu . . . pe . . . vÃcÃ: na tÃv' Ãhaæ pÃpima parinibbÃyissÃmi, yÃva me upÃsikà na sÃvikà bhavissanti viyattà . . . pe . . . anudhammacÃriniyo . . . pe . . . sappÃÂihÃriyam dhammaæ desissantÅ 'ti. etarahi kho pana bhante upÃsikà bhagavato sÃvikà viyattà . . . pe . . . anu- dhammacÃriniyo . . . pe . . . sappÃÂihÃriyaæ dhammaæ desenti. parinibbÃtu . . . pe . . . vÃcÃ: na tÃv' Ãhaæ pÃpima parinibbÃyissÃmi, yÃva me idaæ brahmacariyaæ na iddhaæ ca bhavissati phÅtaæ ca vitthÃrikaæ bahuja¤¤aæ puthubhÆtaæ {yÃva-d-eva manussehi}\<*<1>*>/ suppakÃsitan ti. etarahi kho pana bhante bhagavato brahmacariyaæ iddhaæ ca phÅ- taæ ca vitthÃrikaæ bahuja¤¤aæ\<*<2>*>/ puthubhÆtaæ yavad eva manussehi suppakÃsitan ti parinibbÃtu dÃni bhante bhagavà parinibbÃtu sugato, parinibbÃnakÃlo dÃni bhante bhagavato 'ti.÷ evaæ vutte bhagavà MÃraæ pÃpimantaæ\<*<3>*>/ etad avoca: appo- sukko tvaæ pÃpima hohi.\<*<4>*>/ na ciraæ tathÃgatassa parinibbÃ- naæ bhavissati, ito tiïïaæ mÃsÃnaæ accayena tathÃgato pari- nibbÃyissatÅ 'ti. atha kho bhagavà CÃpÃle cetiye sato sampa- jÃno ÃyusaÇkhÃraæ ossajji, ossaÂÂhe ca bhagavatà ÃyusaÇkhÃre mahÃbhÆmicÃlo ahosi bhiæsanako lomahaæso devadundu- bhiyo ca phaliæsu. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: tulam atulaæ ca sambhavaæ bhavasaÇkhÃram {avassajÅ} muni, ajjhattarato samÃhito abhindi\<*<5>*>/ kavacam iv' attasambhavan ti. ||1|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati PubbÃrÃme MigÃramÃtu pÃsÃde. tena kho pana \<-------------------------------------------------------------------------- 1 This is the interpretation of C. MahÃp. has yÃvad eva manussehi. 2 So all MSS. MahÃp. has bÃhuja¤¤aæ. 3 A pÃpimaæ. 4 A hosi; B hotihi; D hoti. 5 A abhinda; D abhidhi. >/ #<[page 065]># %< JACCANDHA-VAGGA [VI. 2]. 65>% samayena bhagavà sÃyaïhasamayaæ paÂisallÃnà vuÂÂhito bahi dvÃrakoÂÂhake nisinno hoti. atha kho rÃjà Pasenadi Kosalo yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhaga- vantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. tena kho pana samayena satta ca jaÂilà satta ca nigaïÂhà satta ca acelà satta ca {ekasÃÂakÃ} satta ca paribbÃjakà parÆÊhakacchana- khalomà khÃrivividham ÃdÃya\<*<1>*>/ bhagavato avidÆre atikka- manti. addasà kho rÃjà Pasenadi Kosalo te satta ca jaÂile satta ca nigaïÂhe satta ca acele satta ca {ekasÃÂake} satta ca paribbÃjake parÆÊhakacchanakhalome khÃrivividham ÃdÃya bhagavato avidÆre atikkamante, disvÃna uÂÂhÃy' Ãsanà ekaæ- saæ uttarÃsaÇgaæ karitvà dakkhiïaæ jÃïumaï¬alaæ paÂha- viyaæ nihantvà yena te satta ca jaÂilà satta ca nigaïÂhà satta ca acelà satta ca ekasÃÂà satta ca paribbÃjakÃ, ten' a¤jalim panÃmetvà tikkhattuæ nÃmaæ sÃvesi:\<*<2>*>/ rÃj' Ãhaæ bhante Pasenadi Kosalo rÃj' Ãhaæ bhante Pasenadi Kosalo 'ti. atha kho rÃjà Pasenadi Kosalo acirapakkantesu tesu sattasu ca jaÂi- lesu sattasu ca nigaïÂhesu sattasu ca acelesu sattasu ca ekasÃ- Âesu sattasu ca paribbÃjakesu yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinno kho rÃjà Pasenadi Kosalo bhagavantaæ etad avoca: ye nu ke ci kho\<*<3>*>/ bhante loke arahanto và ara- hattamaggaæ và samÃpannÃ, etesaæ a¤¤ataro 'ti. dujjÃnaæ kho etaæ mahÃrÃja tayà gihinà {kÃmabhogino} puttasambÃdha- sayanaæ ajjhÃvasantena kÃsikacandanaæ paccanubhontena mÃlÃgandhavilepanaæ dhÃrayantena jÃtarÆparajataæ sÃdi- yantena: ime và arahanto ime và arahattamaggaæ samÃ- pannà 'ti. saævÃsena kho mahÃrÃja sÅlaæ veditabbaæ ta¤ ca kho dÅghena addhunà na ittaraæ manasikarotà no amana- sikÃrà 'pa¤¤avatà no duppa¤¤ena; sabbyohÃrena\<*<4>*>/ kho mahÃ- rÃja soceyyaæ veditabbaæ ta¤ ca kho dÅghena . . . pe . . . duppa¤¤ena; ÃpadÃsu kho mahÃrÃja thÃmo veditabbo, so ca kho dÅghena . . . pe . . . duppa¤¤ena; sÃkacchÃya kho mahÃrÃja pa¤¤Ã veditabbÃ, sà ca kho dÅghena . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 VI. 2. C khÃrivividham ÃdÃyà 'ti vividhakhÃriæ [æ omitted] nÃnappakÃraæ pabbajitaparikkhÃrabhaï¬abhaï¬ikaæ gahetvÃ. 2 B pavedesi. 3 AD ye ca kho; B ye na keci. Comp. 1. 10. 4 A sabbohÃrena; C saævohÃreïà 'ti kathanena. >/ #<[page 066]># %<66 UDùNAõ [VI. 2].>% duppa¤¤enà 'ti. acchariyaæ bhante, abbhutam bhante, yÃva subhÃsitaæ c' idaæ\<*<1>*>/ bhagavatÃ: dujjÃnaæ kho . . . pe . . . arahattamaggaæ samÃpannà 'ti. saævÃsena . . . pe . . . pa¤¤Ã veditabbÃ, sà ca kho dÅghena . . . pe . . . duppa- ¤¤enà 'ti. ete bhante mama purisÃ\<*<2>*>/ corà ocarakÃ\<*<3>*>/ janapa- daæ ocaritvÃ\<*<4>*>/ Ãgacchanti. tehi paÂhamaæ otiïïaæ, ahaæ pacchà {osÃpayissÃmi} (?).\<*<5>*>/ idÃni te\<*<6>*>/ bhante taæ rajojallaæ pavÃhetvà sunhÃtÃ\<*<7>*>/ suvilittà kappitakesamassÆ odÃtavattha- vasanà pa¤cahi kÃmaguïehi samappità samaÇgibhÆtà paricÃ- rissantÅ 'ti.\<*<8>*>/ atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: na vÃyameyya sabbattha n' ä¤assa puriso siyÃ, n' ä¤aæ nissÃya jÅveyya, {dhamme na vÃïijjaæ} care\<*<9>*>/ ti. ||2|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena bhagavà attano aneke pÃpake akusale dhamme pahÅne paccavekkhamÃno nisinno hoti aneke ca kusale dhamme bhÃvanÃya pÃripÆrikate. atha kho bhagavà attano aneke pÃpake akusale dhamme pahÅne viditvà aneke ca kusale dhamme bhÃvanÃya pÃripÆrikate tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi:\<*<10>*>/ ahu pubbe tadà n' Ãhu, n' Ãhu pubbe tadà ahu, na c' Ãhu na ca bhavissati na c' etarahi vijjatÅ 'ti. ||3|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena sambahulà nÃnÃtitthiyà samaïabrÃhmaïà paribbÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AD ciraæ. 2 ABD parisÃ; C purisÃ. 3 C corà 'ti appabajità 'va pabbajitarÆpena raÂÂhapiï¬aæ bhu¤jantà paÂicchannakammantÃ, ocarakà 'ti heÂÂhÃcarakà . . . athavÃ: ocarakà 'ti carapurisÃ. 4 C ocaritvà 'ti avacaritvà vÅmaæsitvÃ. 5 BD obhÃyissÃmi; A otÃyissÃmi; C osÃyissÃmÅ 'ti paÂipajjissÃmi karissÃmÅ 'ti attho. 6 AD te na. 7 A sunhÃtÃ; B suïhÃtÃ; D sunÃtÃ. 8 C paricarissantÅ 'ti indriyÃni samantato cÃrissanti và kilissanti vÃ. 9 A vaniæ care; B dhani care; D vanÅ care; C dhammena na [omitted] vÃnijaæ karo (!) 'ti dhanÃdiatthÃya dhammaæ na katheyya. VI. 3. This Sutta is omitted in D. 10 Comp. TheragÃthÃ, v. 180. >/ #<[page 067]># %< JACCANDHA-VAGGA [VI. 4]. 67>% jakà SÃvatthiæ piï¬Ãya pavisanti nÃnÃdiÂÂhikà nÃnÃkhantikà nÃnÃrucikà nÃnÃdiÂÂhinissayanissitÃ. sant' eke samaïabrÃh- maïà evaævÃdino evaædiÂÂhino: sassato loko, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti. santi pan' eke samaïabrÃhmaïà evaævÃ- dino evaædiÂÂhino: asassato loko, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti. sant' eke samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaæ- diÂÂhino: antavà loko, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti. santi pan' eke samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaædiÂÂhino: anantavà loko, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti. sant' eke samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaædiÂÂhino: taæ jÅvaæ taæ sarÅraæ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti. santi pan' eke samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaædiÂÂhino: a¤¤aæ jÅvaæ a¤¤aæ sarÅraæ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti. sant' eke samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaædiÂÂhino: hoti tathÃgato param maraïÃ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti. santi pan' eke samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaædiÂÂhino: na hoti tathÃgato param maraïÃ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti. sant' eke samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaæ- diÂÂhino: hoti ca na ca hoti tathÃgato param maraïÃ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti. santi pan' eke samaïabrÃh- manÃ: n' eva hoti na na hoti tathÃgato param maraïÃ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti. te bhaï¬anajÃtà kalahajÃtà vivÃdÃpannà a¤¤ama¤¤aæ mukhasattÅhi vitudantà viharanti: ediso dhammo,\<*<1>*>/ n' ediso dhammo, n' ediso dhammo ediso dhammo 'ti. atha kho sambahulà bhikkhÆ pubbaïhasama- yaæ nivÃsetvà pattacÅvaraæ ÃdÃya SÃvatthiæ piï¬Ãya pÃvisiæsu, SÃvatthiyaæ piï¬Ãya caritvà pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkantà yena bhagavà ten' upasaÇkamiæsu, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅ- diæsu, ekamantaæ nisinnà kho te bhikkhÆ bhagavantaæ etad avocuæ: idha bhante sambahulà nÃnÃtitthiyà samaïa- brÃhmaïà paribbÃjakà SÃvatthiyaæ paÂivasanti nÃnÃdiÂÂhikà . . . pe . . . nissitÃ. sant' eke . . . pe . . . ediso dhammo 'ti. a¤¤atitthiyà bhikkhave paribbÃjakà andhà acakkhukà atthaæ na jÃnanti, anatthaæ na jÃnanti, dhammaæ na jÃnanti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 VI. 4. AD te ediso dhammo in the first place. >/ #<[page 068]># %<68 UDùNAõ [VI. 4].>% adhammaæ na jÃnanti. te atthaæ ajÃnantà anatthaæ ajÃ- nantà dhammaæ ajÃnantà adhammaæ ajÃnantà bhaï¬ana- jÃtà . . . pe . . . ediso dhammo 'ti. bhÆtapubbaæ bhi- kkhave imissÃy' eva SÃvatthiyaæ a¤¤ataro rÃjà ahosi. atha kho bhikkhave so rÃjà a¤¤ataraæ purisaæ Ãmantesi: ehi tvaæ ambho purisa yÃvatikà SÃvatthiyaæ jaccandhÃ, te sabbe ekajjhaæ sannipÃtehÅ 'ti. evaæ devà 'ti kho bhikkhave so puriso tassa ra¤¤o paÂissutvà yÃvatikà SÃvatthiyaæ {jaccandhÃ}, te sabbe gahetvà yena so rÃjà ten' upasaÇkami, upasaÇka- mitvà taæ rÃjÃnaæ etad avoca: sannipÃtità kho te deva yÃvatikà SÃvatthiyaæ jaccandhà 'ti. tena hi bhaïe jaccand- hÃnaæ hatthiæ dassehÅ 'ti. evaæ devà 'ti kho bhikkhave so puriso tassa ra¤¤o paÂissutvà jaccandhÃnaæ hatthiæ dassesi: ediso jaccandhà hatthÅ 'ti. ekaccÃnaæ jaccandhÃnaæ hatthissa sÅsaæ dassesi: ediso jaccandhà hatthÅ 'ti, ekaccÃnaæ jaccan- dhÃnaæ hatthissa kaïïaæ dassesi: ediso jaccandhà hatthÅ 'ti, ekaccÃnaæ jaccandhÃnaæ hatthissa dantaæ dassesi: ediso jaccandhà hatthÅ 'ti, ekaccÃnaæ jaccandhÃnaæ hatthissa soï¬aæ dassesi: ediso jaccandhà hatthÅ 'ti, ekaccÃnaæ jaccandhÃnaæ hatthissa kÃyaæ dassesi: ediso jaccandhà hatthÅ 'ti, ekaccÃnaæ . . . pÃdaæ dassesi . . .'ti, ekaccÃnaæ . . . piÂÂhiæ\<*<1>*>/ dassesi . . .'ti, ekaccÃnaæ . . . naÇguÂÂhaæ dassesi . . .'ti, ekaccÃnaæ . . . vÃladhiæ dassesi . . .'ti. atha kho bhikkhave so puriso jaccandhÃnaæ hatthiæ dassetvà yena so rÃjà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà taæ rÃjÃnaæ etad avoca: diÂÂho kho tehi deva jaccandehi hatthÅ, yassa dÃni kÃlaæ ma¤¤asÅ 'ti. atha kho bhikkhave so rÃjà yena te jaccandhà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà te jaccandhe etad avoca: diÂÂho vo jaccandhà hatthÅ 'ti. evaæ deva diÂÂho no hatthÅ 'ti. vadetha jaccandhÃ, kÅdiso hatthÅ 'ti. yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa sÅsaæ diÂÂhaæ ahosi, te evam Ãhaæsu: ediso deva hatthÅ, seyyathà pi kumbho 'ti. yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa kaïïo diÂÂho ahosi, te evam Ãhaæsu: ediso deva hatthÅ, seyyathà pi suppo 'ti. yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa danto diÂÂho ahosi, te \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A saÂthi; B pitti; D piÂÂhi. >/ #<[page 069]># %< JACCANDHA-VAGGA [VI. 5]. 69>% evam Ãhaæsu: ediso . . . pe . . . pi phÃlo 'ti. yehi . . . soï¬o . . . Ãhaæsu: ediso . . . pi naÇgalÅsà 'ti. yehi . . . kÃyo . . . Ãhaæsu: ediso . . . pi koÂÂho 'ti. yehi . . . pÃdo . . . Ãhaæsu: ediso . . . pi thÆïo 'ti. yehi . . . piÂÂhÅ\<*<1>*>/ diÂÂhÃ\<*<2>*>/ . . . Ãhaæsu: ediso . . . pi udukkhalo 'ti. yehi . . . naÇguÂÂhaæ diÂÂhaæ ahosi, te evam Ãhaæsu: ediso . . . pi musalo 'ti. yehi . . . vÃladhi . . . Ãhaæsu: ediso . . . sammajjanÅ 'ti. te ediso hatthÅ, n' ediso hatthÅ, n' ediso hatthÅ, ediso hatthÅ 'ti a¤¤ama¤¤aæ muÂÂhÅhi {saæsubhiæsu}. tena ca pana bhikkhave so rÃjà attamano ahosi, evam eva kho bhikkhave a¤¤atitthiyà paribbÃjakà andhà acakkhukà . . . pe . . . ediso dhammo 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: imesu kira sajjanti eke samaïabrÃhmaïÃ, viggayha naæ\<*<3>*>/ vivadanti janà ekaÇgadassino 'ti. ||4|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena sambahulà nÃnÃtitthiyà samaïabrÃhmaïà paribbÃ- jakà SÃvatthiyaæ paÂivasanti nÃnÃdiÂÂhikà nÃnÃkhantikà nÃnÃrucikà nÃnÃdiÂÂhinissayanissitÃ. sant' eke samaïabrÃh- maïà evaævÃdino evaædiÂÂhino: sassato attà ca loko ca, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti. santi pan' eke . . . asassato attà ca loko ca . . .: ti [comp. VI.4]. sant' eke . . .: sassato asassato attà ca loko ca . . . ti. santi pan' eke . . .: n' eva sassato n' Ãsassato attà ca loko ca . . . ti. sant' eke . . .: sayaækato attà ca loko ca . . . ti. santi pan' eke . . .: paraækato attà ca loko ca . . . ti. sant' eke . . .: sayaækato ca paraækato ca attà ca loko ca . . . ti. santi pan' eke . . .: asayaækÃro ca aparaækÃro ca adhiccasamuppanno attà ca loko ca . . . ti. sant' eke . . .: sassataæ sukhadukkhaæ attà ca loko ca . . . ti. santi pan' eke . . .: asassataæ sukhadukkhaæ attà ca loko ca . . . ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A saÂÂhi; D piÂÂhi. 2 AD diÂÂho. 3 B vigayha naæ; D viggayhu naæ; C nan ti c' ettha nipÃtamattaæ . . . athavà . . . naæ ti naæ diÂÂhiæ nissÃya . . . >/ #<[page 070]># %<70 UDùNAõ [VI. 5].>% sant' eke . . .: sassata¤ ca asassata¤ ca sukhadukkhaæ attà ca loko ca . . . ti. santi pan' eke . . .: n' eva sassataæ n' Ãsassataæ sukhadukkhaæ attà ca loko ca . . . ti. sant' eke . . .: sayaækataæ sukhaæ dukkhaæ attà ca loko ca . . . ti. santi pan' eke . . .: paraækataæ sukhadukkhaæ attà ca loko ca . . . ti. sant' eke . . .: sayaækata¤ ca paraækata¤ ca sukhadukkhaæ attà ca loko ca . . . ti. santi pan' eke: asayaækÃraæ aparaækÃraæ adhiccasamuppannaæ sukhadukkhaæ attà ca loko ca . . . ti te bhaï¬anajÃtà . . . (comp. VI.4) . . . ediso dhammo 'ti. atha kho sambahulà bhikkhÆ pubbaïhasamayaæ (comp. VI.4) . . . bhagavantaæ etad avocuæ: idha bhante sambahulà . . . nÃnÃdiÂÂhinissa- yanissitÃ. sant' eke . . . pe . . . ediso dhammo 'ti. a¤¤a- titthiyà bhikkhave paribbÃjakà andhà acakkhukà atthaæ na jÃnanti anatthaæ na jÃnanti, dhammaæ na jÃnanti, adham- maæ na jÃnanti. te atthaæ ajÃnantà anatthaæ ajÃnantà dhammaæ ajÃnantà adhammaæ ajÃnantà bhaï¬anajÃtà . . . ediso dhammo 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: imesu kira sajjanti eke samaïabrÃhmaïÃ, {antarÃ'va} visÅdanti\<*<1>*>/ apatvÃ\<*<2>*>/ 'va tam ogadhan\<*<3>*>/ ti. ||5|| VI. 6 = VI. 5, but with the following ending: [atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi:] ahaÇkÃrapasutà ayaæ pajà paraækÃrÆpasa¤hitÃ, etad eke n' Ãbha¤¤aæsu,\<*<4>*>/ na naæ sallan ti addaæsu. etaæ ca sallaæ {paÂikacca} (?)\<*<5>*>/ passato aha¤ karomÅ 'ti na tassa hoti, paro karotÅ 'ti na tassa hoti. mÃnupetà ayam pajà mÃnaganthÃ\<*<6>*>/ mÃnavinibaddhÃ\<*<7>*>/ diÂÂhÅsu {sÃrambhakatÃ} (!)\<*<8>*>/ saæsÃraæ n' ÃtivattatÅ 'ti. ||6|| \<-------------------------------------------------------------------------- 1 VI. 5. AD andhÃbha visÅdanti. 2 B appatvÃ. 3 C ogadhasaækhÃtaæ nibbÃïaæ. 4 VI. 6. AD evamvÃdakenÃbbha¤¤aæsu; B etad ake nÃbbhaddhÃsu; C etar eke n' abbha¤¤aæsÆ 'ti etaæ diÂÂhidvayaæ ete samaïà tattha dosadassino hutvà n' ÃnujÃniæsu. 5 AC paÂigaccha; B paticca; D paÂipajja. 6 AD mÃnathaddhÃ. 7 AC vinibandhÃ; BD vinibaddhÃ. 8 C sÃrambhakathà . . . sÃrambhakatavirodhà . . . ABD -kathÃ. >/ #<[page 071]># %< JACCANDHA-VAGGA [VI. 8]. 71>% evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena Ãyasmà SubhÆti bhagavato avidÆre nisinno hoti pallaÇkaæ Ãbhujitvà ujuæ kÃyaæ panidhÃya avitakkaæ samÃdhiæ samÃpajjitvÃ. addasà kho bhagavà Ãyasmantaæ SubhÆtiæ avidÆre nisinnaæ pallaÇkaæ Ãbhujitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃya avitakkaæ samÃdhiæ samÃpannaæ. atha kho bha- gavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: yassa vitakkà {vidhÆpitÃ}\<*<1>*>/ ajjhattaæ suvikappità asesÃ, taæ saÇgam aticca\<*<2>*>/ arÆpasa¤¤Å catuyogÃtigato na {jÃtu-m-etÅ}\<*<3>*>/ 'ti. ||7|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà RÃjagahe viha- rati VeÊuvane KalandakanivÃpe. tena kho pana samayena RÃjagahe dve pÆgà a¤¤atarissà gaïikÃya sÃrattà honti paÂi- baddhacittÃ\<*<4>*>/ bhaï¬anajÃtà kalahajÃtà vivÃdÃpannà a¤¤a- ma¤¤aæ pÃïÅhi pi upakkamanti le¬¬Æhi pi upakkamanti daï¬ehi pi upakkamanti satthehi pi upakkamanti. te tattha maraïam pi nigacchanti maraïamattam pi dukkhaæ. atha kho sambahulà bhikkhÆ pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà patta- cÅvaram ÃdÃya RÃjagahaæ piï¬Ãya pÃvisiæsu, RÃjagahe piï¬Ãya caritvà pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkantà yena bhagavà ten' upasaÇkamiæsu, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu, ekamantaæ nisinnà kho te bhikkhÆ bhagavantaæ etad avocuæ: idha bhante RÃjagahe dve pÆgà . . . pe . . . dukkhan ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: ya¤ ca pattaæ ya¤ ca pattabbaæ, ubhayam etaæ rajÃnu- kiïïaæ Ãturass' {anusikkhato}\<*<5>*>/ yeva sikkhÃsÃrÃ. sÅlabbataæ jÅvitaæ brahmacariyaæ {upaÂÂhÃnaæ sÃrÃ},\<*<6>*>/ ayam eko anto {ye ca} {evaævÃdino} evaædiÂÂhino. n' atthi kÃmesu doso 'ti ayaæ dutiyo anto. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 VI. 7. AD vidÆsitÃ; BC vidÆpitÃ, glossed by samucchinnÃ. 2 A saÇkamati arÆpa¤ ca; D sakamati arÆpa¤ ca; B saÇgam ati; C saÇgam . . . aticcha (!) atikkamitvÃ. 3 ABD na jÃtu-m-eti; C explains: makÃro padasandhikaro, jÃtu ekaæsen' eva punabbhavÃya na eti. na jÃtim eti 'ti pi paÂhanti, so ev' attho. 4 VI. 8. AB paÂibandhacittÃ. 5 A Ãnusikkhato. 6 AD -sÃro. >/ #<[page 072]># %<72 UDùNAõ [VI. 8].>% icc' ete ubho antà kaÂasiva¬¬hanÃ, kaÂasiyo diÂÂhÅ va¬¬henti. ete te ubho ante anabhi¤¤Ãya olÅyanti\<*<1>*>/ eke, atidhÃvanti eke; ye ca kho te\<*<2>*>/ abhi¤¤Ãya tatra ca n' Ãhesuæ te na ca ama¤- ¤iæsu, vaÂÂaæ tesaæ n' atthi pa¤¤ÃpanÃyà 'ti. ||8|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena bhagavà rattandhakÃratimisÃyaæ\<*<3>*>/ abbhokÃse nisinno hoti, telappadÅpesu jhÃyamÃnesu. tena kho pana samayena sambahulà adhipÃtakÃ\<*<4>*>/ tesu telappadÅpesu ÃpÃta- paripÃtaæ anayaæ Ãpajjanti, byasanaæ Ãpajjanti, anayabya- sanaæ Ãpajjanti. addasà kho bhagavà te sambahule adhipÃ- take\<*<4>*>/ tesu telappadÅpesu ÃpÃtaparipÃtaæ anayaæ Ãpajjante byasanaæ Ãpajjante anayabyasanaæ Ãpajjante. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: upÃtidhÃvanti na sÃram enti, navaæ navaæ bandhanaæ brÆhayanti, patanti pajjotam iv' ÃdhipÃtÃ,\<*<5>*>/ diÂÂhe sute iti h' eke\<*<6>*>/ niviÂÂhà 'ti. ||9|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. atha kho Ãyasmà ùnando yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bha- gavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà ùnando bhagavantaæ etad avoca: yÃva kÅva¤ ca bhante tathÃgatà loke n' uppajjanti arahanto sammÃsam- buddhÃ, tÃva a¤¤atitthiyà paribbÃjakà sakkatà honti garukatà mÃnità pÆjità apacità lÃbhÅ cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃna- paccayabhesajjaparikkhÃrÃnaæ, yato ca kho bhante tathÃgatà loke uppajjanti arahanto sammÃsambuddhÃ, atha kho a¤¤a- titthiyà paribbÃjakà asakkatà honti agarukatà amÃnità apÆ- jità na apacità na lÃbhÅ . . . pe . . . parikkhÃrÃnaæ, bha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ABD oliyanti 2 Omitted in BD. 3 VI. 9. BD -timisÃya. 4 A adhipÃtakà ti paÂahapÃtakà (!) ye salabhà 'ti pi vuccanti; AD atipÃtakà and atipÃtake. 5 A ÃbhipÃtÃ. 6 ACD iti soke; B iti h' eko; C explains: eke samaïabrÃhmaïÃ. The reading of ACD is a mistake. >/ #<[page 073]># %< JACCANDHA-VAGGA [VI. 10]. 73>% gavà yeva dÃni bhante sakkato mÃnito pÆjito apacito lÃbhÅ . . . pe . . . parikkhÃrÃnaæ bhikkhusaÇgho cà 'ti. evam etaæ ùnanda, yÃva kÅva¤ ca ùnanda tathÃgatà loke n' uppa- jjanti . . . pe . . . parikkhÃrÃnaæ. yato ca kho ùnanda tathÃgatà loke uppajjanti . . . pe . . . parikkhÃrÃnaæ. tathÃgato 'va dÃni sakkato garukato . . . pe . . . bhikkhu- saÇgho cà 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: obhÃsati tÃva so kimi, yÃva na unnamati\<*<1>*>/ pabhaÇkaro. virocanamhi uggate, hatappabho hoti na c' Ãpi bhÃsati.\<*<2>*>/ evaæ obhÃsitam\<*<3>*>/ eva titthiyÃnaæ: yÃva sammÃsambuddhà loke n' uppajjanti,\<*<4>*>/ na takkikà sujjhanti na c' Ãpi sÃvakÃ, duddiÂÂhÅ\<*<5>*>/ na dukkhà pamuccare\<*<6>*>/ 'ti. ||10|| tatr' uddÃnam ahu: Ãyusam\<*<7>*>/ osajjanaæ\<*<8>*>/ patisallà (?)\<*<9>*>/ Ãhu ta¤ ca kira titthà (?)\<*<10>*>/ sattamam Ãha SubhÆtiæ,\<*<11>*>/ gaïikÃ, upÃti navamo, uppajjanti ca te dasà 'ti. Jaccandhavaggo chaÂÂho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 VI. 10. AD naæ uïïamati; BC na unnamati. 2 A na c' ÃdhibhÃsati; D na ca abhibhÃsati. 3 AD subhÃsitaæ. 4 A na samuppajjanti. 5 C duddiÂÂhino micchÃbhiniviÂÂhadiÂÂhikÃ. 6 BD pamu¤care. 7 A Ãyussam. 8 D ossajana¤ ca. 9 B patilÃ; D tiïa. 10 D titthiyÃ. 11 A sattamakom Ãha Subhuto; D sattamako sà pi Subodhi. >/ #<[page 074]># %< 74>% VAGGA VII. CôLAVAGGO.1 evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena Ãyasmà SÃriputto Ãyasmantaæ LakuïÂhaka- bhaddiyaæ\<*<1>*>/ anekapariyÃyena dhammiyà kathÃya sanda- sseti samÃdapeti samuttejeti sampahaæseti. atha kho Ãyas- mato LakuïÂhakabhaddiyassa\<*<1>*>/ Ãyasmatà SÃriputtena aneka- pariyÃyena dhammiyà kathÃya sandassiyamÃnassa samÃdapi- yamÃnassa samuttejiyamÃnassa sampahaæsiyamÃnassa, anupÃ- dÃya Ãsavehi cittaæ vimucci. addasà kho bhagavà Ãyasmantaæ LakuïÂhakabhaddiyaæ\<*<2>*>/ Ãyasmatà SÃriputtena anekapariyÃ- yena dhammiyà kathÃya sandassiyamÃnaæ samÃdapiyamÃ- naæ samuttejiyamÃnaæ sampahaæsiyamÃnaæ, anupÃdÃya Ãsavehi cittaæ vimuttaæ. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: uddhaæ adho ca sabbadhi vippamutto ayam aham asmÅ 'ti anÃnupassÅ, evaæ vimutto udatÃri oghaæ atiïïapubbaæ apunabbhavÃyà 'ti. ||1|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. atha kho Ãyasmà SÃriputto Ãyasmantaæ LakuïÂhakabhaddiyaæ\<*<3>*>/ sekho 'ti {ma¤¤amÃno} bhiyyosomattÃya anekapariyÃyena dhammiyà kathÃya sandasseti samÃdapeti samuttejeti sampahaæseti. addasà kho bhagavà Ãyasmantaæ SÃriputtaæ Ãyasmantaæ LakuïÂhakabhaddiyaæ sekho 'ti {ma¤¤amÃno} bhiyyoso- \<-------------------------------------------------------------------------- VII. 1 A CÆÊavaggo. VII. 1. 2 A Lakuï¬aka-; BD (and Childers) LakuïÂaka-; C LakuïÂhaka-. VII. 2. 3 See the last note. >/ #<[page 075]># %< CôLA-VAGGA [VII. 3]. 75>% mattÃya anekapariyÃyena dhammiyà kathÃya sandassentaæ samÃdapentaæ samuttejentaæ sampahaæsentaæ. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: {acchejji} vaÂÂaæ {vyagÃ}\<*<1>*>/ nirÃsaæ, visukkhà sarità na sandati, chinnaæ vaÂÂaæ na vattati, es' ev' anto dukkhassà 'ti. ||2|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena SÃvatthiyaæ manussà yebhuyyena kÃmesu ativelaæ sattà honti rattà giddhà gadhità mucchità ajjhopannÃ\<*<2>*>/ sam- mattakajÃtà (?)\<*<3>*>/ kÃmesu viharanti. atha kho sambahulà bhi- kkhÆ pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya SÃ- vatthiæ piï¬Ãya pÃvisiæsu, SÃvatthiyaæ piï¬Ãya caritvà pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkantà yena bhagavà ten' upa- saÇkamiæsu, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà eka- mantaæ nisÅdiæsu, ekamantaæ nisinnà kho bhagavantaæ etad avocuæ: idha bhante SÃvatthiyaæ manussà . . . pe . . . viharantÅti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: kÃmesu sattÃ\<*<4>*>/ kÃmasaÇgÃsattà saæyojane vajjam apassamÃnà na hi jÃtu saæyojanasaÇgasattà oghan tareyyuæ vipulaæ mahantan ti ||3|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena SÃvatthiyaæ manussà yebhuyyena kÃmesu sattà honti rattà giddhà gadhità mucchità ajjhopannÃ\<*<5>*>/ andhikatà {sammattakajÃtÃ}\<*<6>*>/ kÃmesu viharanti. atha kho bhagavà pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya SÃvatthim piï¬Ãya pÃvisi. addasà kho bhagavà SÃvatthiyaæ te manusse \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A byÃsÃ; B byagÃ; D byabhÃ; C visesena agà 'dhigato vibyÃgà . . . (?) VII. 3. 2 AD ajjhosannÃ; C ajjhÃpannÃ; B ajjhopannÃ; B inserts andhikatÃ. 3 C sammattakajÃtà ti kÃmesu pÃtabyataæ Ãpajjantà appasukhavedanÃya sampattakà suÂÂhu pattà jÃtÃ, samparÃyikajÃtà 'ti pi pÃÂho jÃtasamparÃyikà uppannÃpahÃsà (?) 'ti attho; A sabbattakajÃtÃ; D sapattakajÃtÃ; B sammattakajÃtÃ. {4} C sattÃ, corrected to rattÃ. VII. 4. 5 AB ajjhopannÃ, afterwards -e; D ajjhosannà and -e. 6 See VII. 3, note 3. >/ #<[page 076]># %<76 UDùNAõ [VII. 5].>% yebhuyyena kÃmesu satte ratte giddhe gadhite mucchite ajjhopanne\<*<1>*>/ andhikate {sammattakajÃte}\<*<2>*>/ kÃmesu viharante. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: kÃmandhà jÃlasa¤channÃ\<*<3>*>/ taïhÃchadanachÃdità pamattabandhunà {baddhÃ}\<*<4>*>/ macchà va kuminÃmukhe jarÃmaraïaæ gacchanti vaccho khÅrapako\<*<5>*>/ va mÃtaran ti. ||4|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena Ãyasmà LakuïÂakabhaddiyo\<*<6>*>/ sambahulÃnaæ bhi- kkhÆnaæ piÂÂhito piÂÂhito yena bhagavà ten' upasaÇkami. addasà kho bhagavà Ãyasmantaæ LakuïÂakabhaddiyaæ\<*<6>*>/ dÆrato 'va sambahulÃnaæ bhikkhÆnaæ piÂÂhito piÂÂhito Ãgacchantaæ dubbaïïaæ duddassikaæ okoÂimakaæ\<*<7>*>/ yebhu- yyena bhikkhÆnaæ paribhÆtarÆpaæ, disvÃna bhikkhÆ Ãman- tesi: passatha no tumhe bhikkhave etaæ bhikkhuæ dÆrato 'va . . . pe . . . paribhÆtarÆpan ti. evam bhante 'ti. eso bhikkhave bhikkhu mahiddhiko mahÃnubhÃvo, na ca sÃ\<*<8>*>/ samÃpatti sulabharÆpÃ, yÃ\<*<9>*>/ tena bhikkhunà asamÃpannapubbÃ, yassa c' atthÃya kulaputtà sammad eva agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajanti, tad anuttaraæ brahmacariyapariyosÃnaæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viha- ratÅ 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃ- yaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: nelaggo\<*<10>*>/ setapacchÃdo ekÃro vattatÅ ratho, anÅghaæ passa Ãyantaæ\<*<11>*>/ chinnasotaæ abandhanan ti. ||5|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana \<-------------------------------------------------------------------------- VII. 4. 1 AB ajjhopannÃ, afterwards -e; D ajjhosannà and -e. 2 See VII. 3, note 3. 3 AD -sacchannÃ. 4 C pamattabandhunà bandhà . . . pamattabandhanena bandho, [read bandhà (!)] ti pi paÂhanti . . . bandhà 'ti niyamitÃ; ABD -bandhanÃbandhÃ. 5 A khirÆpago. VII. 5. 6 A Lakuï¬aka-. 7 C okoÂimakan ti yaæ iminà Ãrohasampattiyà abhÃvan dasseti; cf. skt. kuÂi; D okoÂimakoÂikaæ. 8 AC te na ca sÃ; D te n' eva. 9 BD omit yÃ. 10 AD nelaÇgo; B nelako; C nelaggo. nelaæ padhÃnabhÆtaæ . . . aggaæ. 11 BD Ãyasmantaæ. >/ #<[page 077]># %< CôLA-VAGGA [VII. 6]. 77>% samayena Ãyasmà A¤¤Ãtakoï¬a¤¤o bhagavato avidÆre nisinno hoti pallaÇkaæ Ãbhujitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃya taïhÃsaÇkhayavimuttiæ\<*<1>*>/ paccavekkhamÃno. addasà kho bhagavà Ãyasmantaæ A¤¤Ãtakoï¬a¤¤aæ avidÆre nisinnaæ pallaÇkaæ Ãbhujitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃya taïhÃsaÇkhaya- vimuttiæ\<*<1>*>/ paccavekkhamÃnaæ. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: yassa mÆlaæ\<*<2>*>/ chamà n' atthi païïà n' atthi, kuto latÃ? taæ dhÅraæ bandhanà muttaæ, ko taæ ninditum arahati? \<*<3>*>/ devà pi naæ pasaæsanti, Brahmuïà pi pasaæsito 'ti. ||6|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena bhagavà attano papa¤casa¤¤ÃsaÇkhÃpahÃnaæ\<*<4>*>/ paccavekkhamÃno nisinno hoti. atha kho bhagavà attano papa¤casa¤¤ÃsaÇkhÃpahÃnaæ\<*<5>*>/ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: yassa papa¤cà Âhiti\<*<6>*>/ ca n' atthi, {sandÃnaæ}\<*<7>*>/ paligha¤ ca vÅtivatto, taæ\<*<8>*>/ nittaïhaæ muniæ carantaæ n' ÃvajÃnÃti sadevako pi loko. ||7|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena Ãyasmà MahÃkaccÃno bhagavato avidÆre nisinno hoti pallaÇkaæ Ãbhujitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃya kÃyaga- tÃya satiyà ajjhattaæ parimukhaæ supatiÂÂhitÃya. addasà kho bhagavà Ãyasmantaæ MahÃkaccÃnaæ avidÆre nisinnaæ pallaÇkaæ Ãbhujitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃya kÃyagatÃya satiyà ajjhattaæ parimukhaæ supatiÂÂhitÃya. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: \<-------------------------------------------------------------------------- VII. 6. 1 A taïhÃsaÇkÃya vimuttiæ; D taïhÃsaÇkhÃyavimuttiæ. 2 ABD mÆlÃ; C mÆlaæ. 3 Speak arhati for arahati metri causa. See Fausboll, Dhammapadaæ, p. 116. VII. 7. 4 B -pahÅnaæ. 5 AD pahinaæ; B pahÅnaæ. 6 AB dhiti; C papa¤caÂhitÅ 'ti ca pÃÂho. 7 AB sandhÃnaæ; D panÃnaæ; C bandhÃna . . . bandhanasadisattà bandhÃnan (!) ti laddhanÃmà taïhÃdiÂÂhiyo. 8 B taæ tam. na not in D. >/ #<[page 078]># %<78 UDùNAõ [VII. 8].>% yassa siyà sabbadà sati satataæ kÃyagatà upaÂÂhitÃ: no c' assa\<*<1>*>/ no ca me siyà na bhavissati na ca me bhavissati, anupubbavihÃrÅ tattha so kÃlen' eva tare visattikan ti. ||8|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà Mallesu cÃrikaæ caramÃno mahatà bhikkhusaæghena saddhiæ yena ThÆnaæ nÃma MallÃnaæ brÃhmaïagÃmo tad avasari. assosuæ kho ThÆneyyakà brÃhmaïagahapatikÃ: samaïo khalu bho Gotamo Sakyakulà pabbajito Mallesu cÃrikaæ caramÃno mahatà bhikkhusaÇghena saddhiæ ThÆnaæ anuppatto 'ti udapÃnaæ tiïassa ca bhusassa ca yÃva mukhato pÆresuæ: mà te muï¬akà samaïakÃ\<*<2>*>/ pÃnÅyaæ adaæsÆ\<*<3>*>/ ti. atha kho bhagavà maggà okkamma\<*<4>*>/ yena annataraæ rukkhamÆlam ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi, nisajja kho bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: {iÇgha} me tvaæ ùnanda etamhà udapÃnà pÃnÅyaæ Ãharà 'ti. evaæ vutte Ãyasmà ùnando bhagavantaæ etad avoca: idÃni so bhante udapÃno ThÆneyyakehi brÃhmaïagahapatikehi tiïassa ca bhusassa ca yÃva mukhato pÆrito: mà te muï¬akà sama- ïakÃ\<*<2>*>/ pÃnÅyaæ adaæsÆ\<*<3>*>/ 'ti. dutiyam pi kho bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: iÇgha . . . Ãharà 'ti. dutiyam pi kho Ãyasmà ùnando bhagavantaæ etad avoca: idÃni so bhante udapÃno . . . pe . . . adaæsÆ\<*<3>*>/ 'ti. tatiyam pi kho bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: iÇgha . . . pe . . . Ãharà 'ti. evaæ bhante ti kho Ãyasmà ùnando bhagavato patissutvà pattaæ gahetvà yena so udapÃno ten' upasaÇkami. atha kho udapÃno Ãyasmante ùnande upasaÇ- kamante sabbaæ taæ tiïaæ ca bhusaæ ca mukhato ovamitvà acchassa udakassa anÃvilassa vippasannassa yÃva mukhato pÆrito vissandanto\<*<5>*>/ ma¤¤e aÂÂhÃsi. atha kho Ãyasmato ùnandassa etad ahosi: acchariyaæ vata bho, abbhutaæ vata bho tathÃgatassa mahiddhikatà mahÃnubhÃvatÃ, aya¤ hi so udapÃno mayi upasaÇkamante sabban taæ tiïa¤ ca bhusa¤ ca mukhato ovamitvà . . . aÂÂhÃsÅ\<*<6>*>/ 'ti\<*<7>*>/ pattena pÃnÅyaæ ÃdÃya \<-------------------------------------------------------------------------- VII. 8. 1 The words: no c' assa are omitted in A and D; B passa pe. VII. 9. 2 AD samaïÃ; B samanakÃ. 3 B apassÆ and apaæsÆ. 4 B ukkamma. 5 AD vissando; B vissandanto. 6 BD Âhito. 7 Omitted in all MSS. >/ #<[page 079]># %< CôLA-VAGGA [VII. 9]. 79>% yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhagavantaæ etad avoca: acchariyaæ . . . aÂÂhÃsi. pivatu bhagavà pÃnÅ- yaæ, pivatu sugato pÃnÅyan ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: kiæ kayirà udapÃnena, ÃpÃ\<*<1>*>/ ce sabbadà siyuæ? taïhÃya mÆlato chetvà kissa pariyesana¤ care 'ti. ||9|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà Kosambiyaæ viharati GhositÃrÃme. tena kho pana samayena ra¤¤o Udenassa uyyÃnagatassa antepuraæ da¬¬haæ hoti, pa¤ca itthisatÃni kÃlaÇkatÃni honti SÃmÃvatipamukhÃni. atha kho sambahulà bhikkhÆ pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà patta- cÅvaraæ ÃdÃya Kosambiæ piï¬Ãya pÃvisiæsu, Kosambiyaæ piï¬Ãya caritvà pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkantà yena bhagavà ten' upasaÇkamiæsu, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu, ekamantaæ nisinnà kho te bhikkhÆ bhagavantaæ etad avocuæ: idha bhante ra¤¤o Udenassa uyyÃnagatassa antepuraæ da¬¬haæ, pa¤ca itthi- satÃni kÃlaÇkatÃni SÃmÃvatipamukhÃni. tÃsaæ bhante upÃ- sikÃnaæ kà gati ko abhisamparÃyo 'ti. sant' ettha bhikkhave upÃsikÃyo sotÃpannÃ, santi sakadÃgÃminiyo, santi anÃgÃmi- niyo. sabbà tà bhikkhave upÃsikÃyo anipphalÃni kÃlaÇka- tÃnÅ 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: mohasambandhano loko bhabbarÆpo 'va dissati,\<*<2>*>/ upadhibandhano bÃlo tamasà parivÃrito {sassa-r-iva}\<*<3>*>/ khÃyati, passato n' atthi ki¤canan ti. ||10|| UddÃnam: honti duve tathà Bhaddiyà (?)\<*<4>*>/ honti duve kÃmesu sattÃ, LakuïÂo,\<*<5>*>/ taïhÃkhayo ca, {papa¤cakhayo} ca, KaccÃno udapÃnaæ Udeno 'ti. CÆlavaggo6 sattamo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A ÃsÃ. 2 VII. 10. D apparÆpo-; C abhabbarÆpo ca dissatÅ 'ti . . . bhabbarÆpo ca dissatÅ 'ti pÃÂho. 3 A sasÅr iva; B sassi; D sassar i; C sassar iva sassato . . . viya, asassar iva khÃyatÅ 'ti pi pÃÂho . . . rakÃro hi pasandhikÃro. Table of contents. 4 The first pÃda not in D; A BhaddiyatÃ; B Bhaï¬iya. 5 A Lakuï¬a; D LakuïÂaka. 6 A CÆÊavaggo. >/ #<[page 080]># %< 80>% VAGGA VIII. PùèALIGùMIYAVAGGO. evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tena kho pana samayena bhagavà bhikkhÆ nibbÃnapaÂisa¤¤uttÃya dham- miyà kathÃya sandasseti samÃdapeti samuttejeti sampahaæ- seti, te ca bhikkhÆ aÂÂhikatvÃ\<*<1>*>/ manasikatvà sabba¤ cetaso samannÃharitvà ohitasotà dhammaæ suïanti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃ- naæ udÃnesi: atthi bhikkhave tad Ãyatanaæ, yattha n' eva paÂhavÅ na Ãpo na tejo na vÃyo na ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ na vi¤¤ÃïÃna¤cÃ- yatanaæ na Ãki¤ca¤¤Ãyatanaæ na nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatanaæ n' Ãyaæ loko na paraloko {no} ubho {candimasuriyÃ}, {tatra} {p'Ãhaæ}\<*<2>*>/ bhikkhave n' eva Ãgatiæ vadÃmi na gatiæ na Âhitiæ na cutiæ na upapattiæ, appatiÂÂhaæ appavattaæ anÃrammaïam eva taæ, es' ev' anto dukkhassà 'ti. ||1|| VIII.2 = VIII.1. etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: duddasaæ anattaæ\<*<3>*>/ nÃma,\<*<4>*>/ na hi saccaæ sudassanaæ, paÂividdhà taïhà jÃnato, passato\<*<5>*>/ n' atthi ki¤canan ti. ||2|| VIII.3 = VIII.1 and 2. etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: atthi bhikkhave ajÃtaæ abhÆtaæ akataæ asaækhataæ, no ce taæ bhikkhave abhavissa ajÃtaæ abhÆtaæ akataæ asaÇ- khataæ, na yidha jÃtassa bhÆtassa katassa saÇkhatassa nissa- \<-------------------------------------------------------------------------- VIII. 1. 3. 4. Comp. Oldenberg, Buddha, p. 289 and p. 446. 1 AD aÂÂhikatvÃ; C atthikatvà ti adhikicca, ayam no attho adhigantabbo evaæ sallakkhetvà tÃya desanÃya atthikà hutvÃ. 2 Atam ahaæ; B tad avhaæ; D tad amhaæ. VIII. 2. 3 A anataæ; B anattaæ; D attaæ [instead of anattaæ]; C anataæ (?) . . . nibbÃnan ti attho. anattan ti pi paÂhanti, attavirahitaæ . . . keci pana anattan ti padassa appamÃnan ti atthaæ vadanti. 4 BD nÃma; AC nÃmaæ 5 A sassato. >/ #<[page 081]># %< PùèALIGùMIYA-VAGGA [VIII. 5]. 81>% raïaæ pa¤¤Ãyetha. yasmà ca kho bhikkhave atthi ajÃtaæ abhÆtaæ akataæ asaÇkhataæ, tasmà jÃtassa bhÆtassa katassa saÇkhatassa nissaraïaæ pa¤¤ÃyatÅ 'ti. ||3|| VIII.4 = VIII.1.2.3. etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃ- naæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: nissitassa ca calitaæ, anissitassa calitaæ n' atthi, calite asati passaddhi, passaddhiyà sati rati na hoti, ratiyà asati Ãgatigati na hoti, Ãgatigatiyà asati cutÆpapÃto na hoti, cutÆ- papÃte asati n' ev' idha na huraæ na ubhayamantare, es' ev' anto dukkhassà 'ti. ||4|| evam me sutam. ekaæ samayaæ bhagavà Mallesu cÃrikaæ caramÃno mahatà bhikkhusaæghena saddhiæ yena PÃvà tad avasari. tatra sudaæ bhagavà PÃvÃyaæ viharati Cundassa KammÃraputtassa ambavane. assosi kho Cundo KammÃraputto: bhagavà kira Mallesu cÃrika¤ cara- mÃno mahatà bhikkhusaæghena saddhiæ PÃvÃyaæ anuppatto PÃvÃyaæ viharati mayhaæ ambavane 'ti. atha kho Cundo KammÃraputto yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇka- mitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekaman- taæ nisinnaæ kho Cundaæ KammÃraputtaæ bhagavà dham- miyà kathÃya sandassesi samÃdapesi samuttejesi sampahaæ- sesi. atha kho Cundo KammÃraputto bhagavatà {dhammiyà kathÃya} sandassito samÃdapito samuttejito sampahaæsito bhagavantaæ etad avoca: adhivÃsetu me bhante bhagavà svÃtanÃya bhattaæ saddhiæ bhikkhusaæghenà 'ti. adhivÃsesi bhagavà tuïhÅ- bhÃvena. atha kho Cundo KammÃraputto bhagavato adhi- vÃsanaæ viditvà uÂÂhÃy' Ãsanà bhagavantaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà pakkÃmi. atha kho Cundo KammÃra- putto tassà rattiyà accayena sake nivesane païÅtaæ khÃdani- yaæ bhojaniyaæ paÂiyÃdÃpetvà pahÆtaæ ca sÆkaramaddavaæ\<*<1>*>/ bhagavato kÃlaæ ÃrocÃpesi: kÃlo bhante, niÂÂhitaæ bhattan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- VIII. 5. See MahÃparinibbÃnasuttaæ, p. 41-43 and p. 47-48. Rhys Davids, Buddhist Suttas, p. 70-75 and p. 82-84. 1 C sÆkaramaddavan ti sÆkarassa mudusiniddhaæ pavattamaæsan ti MahÃatthakathÃyaæ vuttaæ. keci pana sÆkaramaddavan ti na sÆkaramaæsaæ sÆkarehi madditavaæsakalÅro ti vadanti, a¤¤e sÆkarehi madditapadese ahicchattakan ti, apare pana sÆkaramaddavaæ nÃma ekaæ rasÃyatanaæ ti gaïhiæsu. >/ #<[page 082]># %<82 UDùNAõ [VIII. 5].>% atha kho bhagavà pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaraæ ÃdÃya saddhiæ bhikkhusaæghena yena Cundassa KammÃra- puttassa nivesanaæ ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi, nisajja kho bhagavà Cundaæ KammÃraputtaæ Ãmantesi: yan te Cunda sÆkaramaddavaæ paÂiyattaæ, tena maæ parivisa, yaæ pan' a¤¤aæ khÃdaniyaæ bhojaniyaæ paÂiyattaæ, tena bhikkhusaæghaæ parivisà 'ti. evaæ bhante 'ti kho Cundo KammÃraputto bhagavato paÂissutvà yaæ ahosi sÆkaramaddavaæ paÂiyattaæ tena bhagavantaæ pari- visi, yaæ pan' a¤¤aæ khÃdaniyaæ bhojaniyaæ paÂiyattaæ tena bhikkhusaæghaæ parivisati. atha kho bhagavà Cundaæ KammÃraputtaæ Ãmantesi: yan te Cunda sÆkaramaddavaæ avasiÂÂhaæ, taæ sobbhe nikhaïÃhi, n' Ãhan taæ Cunda passÃmi sadevake loke samÃrake sabrahmake sassamaïa- brÃhmaïiyà pajÃya sadevamanussÃya, yassa taæ paribhuttaæ sammÃpariïÃmaæ gaccheyya a¤¤atra tathÃgatassà 'ti. evaæ bhante 'ti kho Cundo KammÃraputto bhagavato paÂissutvà yaæ ahosi sÆkaramaddavaæ avasiÂÂhaæ, taæ sobbhe nikha- ïitvà yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhaga- vantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinnaæ kho Cundaæ KammÃraputtaæ bhagavà dhammiyà kathÃya sandassetvà samÃdapetvà samuttejetvà sampahaæsetvà uÂÂhÃy' Ãsanà pakkÃmi. atha kho bhagavato Cundassa KammÃra- puttassa bhattaæ bhuttÃvissa kharo ÃbÃdho uppajji lohita- pakkhandikà bÃÊhÃ\<*<1>*>/ vedanà vattanti mÃraïantikÃ. tatra sudaæ bhagavà sato sampajÃno adhivÃsesi aviha¤¤amÃno. atha kho bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: ÃyÃm' ùnanda yena KusinÃrÃ\<*<2>*>/ ten' upasaÇkamissÃmà 'ti. evaæ bhante 'ti kho Ãyasmà ùnando bhagavato paccassosi. Cundassa bhattaæ bhu¤jitvà KammÃrassà 'ti me sutaæ ÃbÃdhaæ samphusÅ dhÅro pabÃÊhaæ\<*<3>*>/ mÃraïantikaæ, bhuttassa ca sÆkaramaddavena byÃdhi pabÃÊho\<*<4>*>/ udapÃdi satthuno, viriccamÃno\<*<5>*>/ bhagavà avoca: gacchÃm' ahaæ KusinÃraæ nagaran ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D bÃlhÃ. 2 A KusinÃrÃmo; B KusinÃrÃme. 3 A sabÃÊhaæ. 4 A sabÃÊho. 5 AD viviccamÃno; B viraccamÃno; C virecamÃno. >/ #<[page 083]># %< PùèALIGùMIYA-VAGGA [VIII. 5]. 83>% atha kho bhagavà maggà okkamma\<*<1>*>/ yen' a¤¤ataraæ rukkhamÆlaæ ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: iÇgha me tvaæ ùnanda catugguïaæ saÇghÃÂiæ pa¤¤Ãpehi, kilanto 'smi\<*<4>*>/ nisÅdissÃmÅ 'ti. evam bhante 'ti kho ùnando bhagavato paÂissutvà catugguïaæ saæghÃÂiæ pa¤¤Ãpesi. nisÅdi bhagavà pa¤¤atte Ãsane, nisajja kho bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: iÇgha me tvaæ ùnanda pÃnÅyaæ\<*<3>*>/ Ãhara, pipÃsito 'smi\<*<2>*>/ ùnanda pivissÃmÅ 'ti. evaæ vutte Ãyasmà ùnando bhagavantaæ etad avoca: idÃni bhante pa¤camattÃni sakaÂasatÃni atikkan- tÃni, taæ cakkacchinnaæ udakaæ parittaæ luÊitaæ\<*<5>*>/ Ãvilaæ sandati. ayaæ bhante KukuÂÂhÃ\<*<6>*>/ nadÅ avidÆre acchodakÃ\<*<7>*>/ sÃtodakÃ\<*<8>*>/ sÅtodakÃ\<*<8>*>/ setodakÃ\<*<8>*>/ supatitthà (?)\<*<9>*>/ ramaïÅyÃ, ettha bhagavà pÃnÅya¤\<*<3>*>/ ca pivissati gattÃni ca sÅtaækarissatÅ 'ti. dutiyam pi kho bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: iÇgha me tvaæ ùnanda pÃnÅyaæ\<*<3>*>/ Ãhara, pipÃsito 'smi ùnanda pivissÃmÅ 'ti. dutiyam pi kho Ãyasmà ùnando bhagavantaæ etad avoca: idÃni . . . pe . . . sÅtaækarissatÅ 'ti. tatiyam pi kho bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: iÇgha . . . pe . . . pivissÃmÅ 'ti. evam bhante 'ti kho Ãyasmà ùnando bhagavato paÂissutvà pattaæ gahetvà yena sà nadÅ ten' upasaÇkami. atha kho sà nadÅ cakkacchinnà parittà lulità Ãvilà sandamÃnà Ãyasmante ùnande upasaÇkamante acchà vippasannà anÃvilà sandati. atha kho Ãyasmato ùnandassa etad ahosi: acchariyaæ vata bho abbhutaæ vata bho tathÃgatassa mahiddhikatà mahÃnubhÃvatÃ. aya¤ hi sà nadÅ cakkacchinnà parittà lulitÃ\<*<10>*>/ Ãvilà sandamÃnà mayi upasaÇkamante acchà vippasannà anÃvilà sandatÅ 'ti pattena pÃnÅyaæ ÃdÃya yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhaga- vantaæ etad avoca: acchariyaæ bhante abbhutaæ bhante tathÃgatassa . . . anÃvilà sandati. pivatu bhagavà pÃnÅ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AB ukk-. 2 AD 'smiæ. 3 A pÃïiyaæ; D pÃniyaæ. 4 A 'mhi; D 'smiæ. 5 A luÊhitaæ; BD Êulitaæ; C lulitaæ. 6 B KukuÂÃ; D KukkuÂÂhÃ; AC KukuÂÂhÃ. 7 B acchodikà at the second occurrence. 8 B -dikà both times. 9 C supatitthà 'ti sundaratitthÃ. 10 A luÊitÃ; BD ÊulitÃ. >/ #<[page 084]># %<84 UDùNAõ [VIII. 5].>% yaæ, pivatu sugato pÃnÅyan ti. atha kho bhagavà pÃnÅ- yaæ apÃsi\<*<1>*>/. atha kho bhagavà mahatà bhikkhusaæghena saddhiæ yena KukuÂÂhà nadÅ ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà KukuÂÂhaæ nadiæ ajjhogÃhetvÃ\<*<2>*>/ nahÃtvà ca pivitvà ca paccuttaritvà yena ambavanaæ ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà Ãyasmantaæ Cundakaæ Ãmantesi: iÇgha me tvaæ Cundaka catugguïaæ saÇghÃÂiæ pa¤¤Ãpehi, kilanto 'smi Cundaka nipajjissÃmÅ 'ti. evam bhante 'ti kho Ãyasmà Cundako bhagavato paÂissutvà catugguïaæ saÇghÃÂiæ pa¤¤Ãpesi. atha kho bhagavà dakkhi- ïena passena sÅhaseyyaæ kappesi pÃde pÃdaæ accÃdhÃya sato sampajÃno uÂÂhÃnasa¤¤aæ manasikaritvÃ. Ãyasmà pana Cun- dako tatth' eva bhagavato purato nisÅdi. gantvÃna buddho nadiyaæ KukuÂÂhaæ acchodakaæ\<*<3>*>/ sÃtoda- kaæ\<*<3>*>/ vippasannaæ ogÃhi satthà sukilantarÆpo tathÃgato appaÂimo 'dhaloke\<*<4>*>/ nahÃtvà ca pivitvà ca\<*<5>*>/ udatÃri\<*<6>*>/ satthà purakkhato bhikkhu- gaïassa majjhe. satthà pavattà bhagavà idha\<*<7>*>/ dhamme upÃgami ambavanaæ mahesi. Ãmantayi Cundakaæ nÃma bhikkhuæ: catugguïaæ patthara me nipajjaæ.\<*<8>*>/ so codito bhÃvitattena Cundo catugguïaæ patthari khippam eva, {nipajji} satthà sukilantarÆpo, Cundo pi tattha\<*<9>*>/ pamukhe\<*<10>*>/ nisÅdÅ 'ti. atha kho bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: siyà kho pan' ùnanda, Cundassa KammÃraputtassa koci vippaÂi- sÃraæ upÃdaheyya:\<*<11>*>/ tassa te Ãvuso Cunda alÃbhÃ, tassa te Ãvuso Cunda dulladdhaæ, yassa te tathÃgato pacchimaæ piï¬apÃtaæ paribhu¤jitvà parinibbuto 'ti. Cundassa ùnanda \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B apÃsi; D apÃyi; omitted in A. 2 D -gahetvÃ. 3 B -dikaæ. 4 A 'dhaloke; B dadhaloke; D ca loke; C explains: imasmiæ sadevake loke. 5 A nhatvà cipitvÃ; B nahatvà pivitvÃ; D nahÃyitvà ca pivitvà ca. 6 A uttari; B udakÃni; D udakoni (!). 7 A ime; BD idha. 8 AD nisajjaæ. 9 A tassa. 10 AD sammukhe. 11 BD uppÃdaheyya; C uppÃdaheyya uppÃdeyya. >/ #<[page 085]># %< PùèALIGùMIYA-VAGGA [VIII. 6]. 85>% KammÃraputtassa evaæ vippaÂisÃro paÂivinodetabbo: tassa te Ãvuso Cunda lÃbhÃ, tassa te suladdhaæ, yassa te tathÃgato pacchimaæ piï¬apÃtaæ paribhu¤jitvà parinibbuto. sam- mukhà me taæ Ãvuso Cunda bhagavato sutaæ sammukhà paÂiggahÅtaæ, dve 'me piï¬apÃtà {samasamapphalÃ}\<*<1>*>/ {sama-} samavipÃkà ativiya a¤¤ehi piï¬apÃtehi mahapphalatarà ca mahÃnisaæsatarà cà 'ti. katame dve. ya¤ ca piï¬apÃtaæ paribhu¤jitvà tathÃgato anuttaraæ sambodhiæ abhisam- bujjhati ya¤ ca piï¬apÃtaæ paribhu¤jitvà anupÃdisesÃya nibbÃnadhÃtuyà parinibbÃyati, ime dve piï¬apÃtà samÃ- samapphalÃ\<*<1>*>/ samÃsamavipÃkà ativiya a¤¤ehi piï¬apÃtehi mahapphalatarà ca mahÃnisaæsatarà ca. Ãyusaævattanikaæ Ãyasmatà Cundena KammÃraputtena kammaæ upacitaæ, vaïïasaævattanikaæ Ãyasmatà . . . upacitaæ, sukhasaæ- vattanikaæ Ãyasmatà . . . upacitaæ, saggasaævattanikaæ Ãyasmatà . . . upacitaæ, yasasaævattanikaæ Ãyasmatà . . . upacitaæ, adhipateyyasaævattanikaæ Ãyasmatà . . . upacitan ti Cundassa ùnanda KammÃraputtassa evaæ vippaÂisÃro paÂivinodetabbo 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: dadato pu¤¤aæ pava¬¬hati, saæyamato veraæ na cÅyati,\<*<2>*>/ kusalo ca jahÃti pÃpakaæ rÃgadosamohakkhayà parinibbuto 'ti. ||5|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà Magadhesu cÃrika¤ caramÃno mahatà bhikkhusaæghena saddhiæ yena PÃÂaligÃmo tad avasari. assosuæ kho PÃÂaligÃmiyà upÃsakÃ: bhagavà kira Magadhesu cÃrika¤ caramÃno mahatà bhikkhusaæghena saddhiæ PÃÂaligÃmaæ anuppatto 'ti. atha kho PÃÂaligÃmiyà upÃsakà yena bhagavà ten' upasaÇkamisuæ, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅ- diæsu, ekamantaæ nisinnà kho PÃÂaligÃmiyà upÃsakà bha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A samÃsamamahapphalÃ. 2 Comp. MahÃp., p. 48. AD saæyamato [sa¤¤amato] cetanaæ ciyati; C vedanà cÅyati; B ceraæ na bhavissati. VIII. 6. See MahÃp., p. 10-15; MahÃvagga, VI. 28. See the translation in Rhys Davids' Buddhist Suttas, p. 15-22. >/ #<[page 086]># %<86 UDùNAõ [VIII. 6].>% gavantaæ etad avocuæ: adhivÃsetu no bhante bhagavà ÃvasathÃgÃran ti. adhivÃsesi bhagavà tuïhÅbhÃvena. atha kho PÃÂaligÃmiyà upÃsakà bhagavato adhivÃsanaæ viditvà uÂÂhÃy' Ãsanà bhagavantaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà yena ÃvasathÃgÃraæ ten' upasaÇkamiæsu, upasaÇkamitvà sabbasanthariæ ÃvasathÃgÃraæ santharitvà ÃsanÃni pa¤¤Ã- petvà udakamaïikaæ patiÂÂhÃpetvà telappadÅpaæ Ãropetvà yena bhagavà ten' upasaÇkamiæsu, upasaÇkamitvà bhaga- vantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhaæsu, ekamantaæ Âhità kho PÃÂaligÃmiyà upÃsakà bhagavantaæ etad avocuæ: sabba- santhariæ santhataæ bhante ÃvasathÃgÃraæ, ÃsanÃni pa¤- ¤attÃni, udakamaïiko patiÂÂhÃpito, telappadÅpo Ãropito. yassa dÃni bhagavà kÃlaæ ma¤¤atÅ 'ti. atha kho bhagavà pubbaï- hasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaraæ ÃdÃya saddhiæ bhikkhu- saæghena yena ÃvasathÃgÃraæ ten' upasaÇkami, upasaÇka- mitvà pÃde pakkhÃletvà ÃvasathÃgÃraæ pavisitvà majjhi- maæ thambhaæ nissÃya puratthÃbhimukho nisÅdi, bhikkhu- saægho pi kho pÃde pakkhÃletvà ÃvasathÃgÃraæ pavisitvà majjhimaæ bhittiæ nissÃya puratthÃbhimukho nisÅdi bhaga- vantaæ yeva {purakkhatvÃ},\<*<1>*>/ PÃÂaligÃmiyà pi kho upÃsakà pÃde pakkhÃletvà ÃvasathÃgÃraæ pavisitvà puratthimaæ bhittiæ nissÃya pacchÃbhimukhà nisÅdiæsu bhagavantaæ yeva purakkhitvÃ. atha kho bhagavà PÃÂaligÃmiye upÃsake Ãmantesi: pa¤c' ime gahapatayo ÃdÅnavà dussÅlassa sÅlavipattiyÃ. katame pa¤ca. 1. idha gahapatayo dussÅlo sÅlavipanno {pamÃdÃ- dhikaraïaæ} mahatiæ bhogajÃniæ nigacchati. ayaæ paÂhamo ÃdÅnavo dussÅlassa sÅlavipattiyÃ. 2. puna ca paraæ gahapatayo dussÅlassa sÅlavipannassa pÃpako kitti- saddo abbhuggato. ayaæ dutiyo ÃdÅnavo dussÅlassa sÅlavi- pattiyÃ. 3. puna ca paraæ gahapatayo dussÅlo sÅlavipanno yaæ yad\<*<2>*>/ eva parisaæ upasaÇkamati yadi khattiyaparisam yadi brÃhmaïaparisaæ yadi gahapatiparisaæ yadi samaïa- parisaæ avisÃrado upasaÇkamati maÇkubhÆto. ayaæ tatiyo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B purakkhetvÃ. 2 BD yaæ¤ad. >/ #<[page 087]># %< PùèALIGùMIYA-VAGGA [VIII. 6]. 87>% ÃdÅnavo dussÅlassa sÅlavipattiyÃ. 4. puna ca paraæ gahapa- tayo dussÅlo sÅlavipanno sammÆÊho kÃlaæ karoti. ayaæ catuttho ÃdÅnavo dussÅlassa sÅlavipattiyÃ. 5. puna ca paraæ gahapatayo dussÅlo sÅlavipanno kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upapajjati. ayaæ pa¤camo ÃdÅnavo dussÅlassa sÅlavipattiyÃ. ime kho gahapa- tayo pa¤ca ÃdÅnavà dussÅlassa sÅlavipattiyÃ. pa¤c' ime gahapatayo Ãnisaæsà sÅlavato sÅlasampadÃya. katame pa¤ca. 1. idha sÅlavà sÅlasampanno appamÃdÃ- dhikaraïaæ mahantaæ bhogakkhandhaæ adhigacchati. ayaæ paÂhamo Ãnisaæso sÅlavato sÅlasampadÃya. 2. puna ca paraæ gahapatayo sÅlavato sÅlasampannassa kalyÃïo kittisaddo abbhuggacchati. ayaæ dutiyo Ãnisaæso sÅlavato sÅlasampa- dÃya. 3. puna ca paraæ gahapatayo sÅlavà sÅlasampanno ya¤¤ad eva parisaæ upasaÇkamati yadi khattiyaparisaæ yadi brÃhmaïaparisaæ yadi gahapatiparisaæ yadi samaïaparisaæ visÃrado upasaÇkamati amaÇkubhÆto. ayaæ tatiyo Ãnisaæso sÅlavato sÅlasampadÃya. 4. puna ca paraæ gahapatayo sÅlavà sÅlasampanno asammÆÊho {kÃlaÇkaroti}. ayaæ catuttho Ãni- saæso sÅlavato sÅlasampadÃya. 5. puna ca paraæ gahapatayo sÅlavà sÅlasampanno kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ upapajjati. ayaæ pa¤camo Ãnisaæso sÅlavato sÅlasampadÃya. ime kho gahapatayo pa¤ca Ãnisaæsà sÅlavato sÅlasampadÃyà 'ti. atha kho bhagavà PÃÂaligÃmiye upÃsake bahud eva rattiæ dhammiyà kathÃya sandassetvà samÃdapetvà samuttejetvà sampahaæsetvà uyyojesi: abhikkantà kho gahapatayo ratti, yassa dÃni kÃlaæ ma¤¤athà 'ti. atha kho PÃÂaligÃmiyà upÃsakà bhagavato bhÃsitaæ abhinanditvà anumoditvà uÂÂhÃy' Ãsanà bhagavantaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà pakkÃmiæsu\<*<1>*>/. atha kho bhagavà acirapakkantesu PÃÂaligÃmiyesu upÃsa- kesu su¤¤ÃgÃraæ pÃvisi. tena kho pana samayena SunÅ- dhavassakÃrÃ\<*<2>*>/ MagadhamahÃmattà PÃÂaligÃme nagaraæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D pakkamiæsu. 2 AD Sunidha-; BC SunÅdha-. >/ #<[page 088]># %<88 UDùNAõ [VIII. 6].>% mÃpenti VajjÅnaæ paÂibÃhÃya. tena kho pana samayena sambahulà devatÃyo sahassass'\<*<1>*>/ eva PÃÂaligÃme vatthÆni pariggaïhanti. yasmiæ padese mahesakkhà devatà vatthÆni pariggaïhanti, mahesakkhÃnaæ tattha ra¤¤aæ rÃjamahÃ- mattÃnaæ cittÃni namanti nivesanÃni mÃpetuæ. yasmiæ padese majjhimà devatà vatthÆni pariggaïhanti, majjhi- mÃnaæ tattha ra¤¤aæ rÃjamahÃmattÃnaæ cittÃni namanti nivesanÃni mÃpetuæ. yasmiæ padese nÅcà devatà vatthÆni pariggaïhanti, nÅcÃnaæ tattha ra¤¤aæ rÃjamahÃmattÃnaæ cittÃni namanti nivesanÃni mÃpetuæ. addasà kho bhagavà dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamÃnussakena tà devatÃyo sahassass'\<*<1>*>/ eva PÃÂaligÃme vatthÆni pariggaïhantiyo. yasmiæ padese mahesakkhà . . . mÃpetuæ. yasmiæ padese majjhimà . . . mÃpetuæ. yasmiæ padese nÅcà . . . mÃpetuæ. atha kho bhagavà tassà {rattiyÃ} paccÆsasamaye paccuÂÂhÃya Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: ko nu kho ùnanda PÃÂali- gÃme nagaraæ mÃpetÅ\<*<2>*>/ 'ti. SunÅdhavassakÃrà bhante Maga- dhamahÃmattà PÃÂaligÃme nagaraæ mÃpenti VajjÅnaæ paÂibÃ- hÃyà 'ti. seyyathà pi ùnanda devehi tÃvatiæsehi saddhiæ mantetvà evam eva kho ùnanda SunÅdhavassakÃrà Magadha- mahÃmattà PÃÂaligÃme nagaraæ mÃpenti VajjÅnaæ paÂibÃ- hÃya. idh' Ãhaæ ùnanda addasaæ dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamÃnussakena sambahulà devatÃyo sahassass'\<*<1>*>/ eva PÃÂaligÃme vatthÆni pariggaïhantiyo. yas- miæ . . . mÃpetuæ. [Thrice]. yÃvatà ùnanda ariyaæ\<*<3>*>/ Ãyatanaæ, yÃvatà vaïippatho,\<*<4>*>/ idaæ agganagaraæ\<*<5>*>/ bhavissati puÂabhedanaæ.\<*<6>*>/ PÃÂaliputtassa kho ùnanda tayo anta- rÃyà bhavissanti aggito và udakato và mithubhedato và 'ti. atha kho SunÅdhavassakÃrà MagadhamahÃmattà yena bha- gavà ten' upasaÇkamiæsu upasaÇkamitvà bhagavatà saddhiæ sammodiæsu, sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ aÂÂhaæsu, ekamantaæ Âhità kho SunÅdhavassa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ABD sahass' eva (!). 2 A mÃpentÅ [MahÃvagga: ke-mÃpentÅti]. 3 AB ariya-. 4 A vaïÅnipphatho; BD vanippatho. 5 A aggaæ nagaraæ. 6 C explains: puÂabhedanaÂÂhÃnan ti bhaï¬apuÂabhedanaÂÂhÃnaæ bhaï¬akÃnaæ mocanaÂÂhÃnan ti vuttaæ hoti (?). All MSS. omit the word: PÃÂaliputtaæ behind: bhavissati. See MahÃv. and MahÃp. >/ #<[page 089]># %< PùèALIGùMIYA-VAGGA [VIII. 6]. 89>% kÃrà MagadhamahÃmattà bhagavantaæ etad avocuæ: adhi- vÃsetu no bhavaæ Gotamo ajjatanÃya bhattaæ saddhiæ bhikkhusaæghenà 'ti. adhivÃsesi bhagavà tuïhibhÃvena. atha kho SunÅdhavassakÃrà MagadhamahÃmattà bhagavato adhivÃsanaæ viditvà yena sako Ãvasatho ten' upasaÇkamiæsu, upasaÇkamitvà sake Ãvasathe païÅtaæ khÃdaniyaæ bhojani- yaæ paÂiyÃdÃpetvà bhagavato kÃlam Ãrocesuæ: kÃlo bho Gotama niÂÂhitaæ bhattan ti. atha kho bhagavà pubbaïha- samayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya saddhiæ bhikkhu- saæghena yena SunÅdhavassakÃrÃnaæ MagadhamahÃmattÃ- naæ Ãvasatho ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. atha kho SunÅdhavassakÃrà MagadhamahÃ- mattà buddhapamukhaæ bhikkhusaæghaæ païÅtena khÃ- daniyena bhojaniyena sahatthà santappetvà sampavÃresuæ. atha kho SunÅdhavassakÃrà MagadhamahÃmattà bhaga- vantaæ bhuttÃviæ onÅtapattapÃïiæ\<*<1>*>/ a¤¤ataraæ nÅcaæ Ãsanaæ gahetvà ekamantaæ nisÅdiæsu, ekamantaæ nisinne kho SunÅdhavassakÃre MagadhamahÃmatte bhagavà imÃhi gÃthÃhi anumodi: yasmiæ padese kappeti vÃsaæ paï¬itajÃtiyo sÅlavant' ettha bhojetvà sa¤¤ate brahmacariye yà tattha devatà Ãsuæ\<*<2>*>/ tÃsaæ dakkhiïam Ãdise, tà pÆjità pÆjayanti mÃnità mÃnayanti naæ. tato naæ anukampanti\<*<3>*>/ mÃtà puttaæ va orasaæ, devatÃnukampito poso sadà bhadrÃni passatÅ 'ti. atha kho bhagavà SunÅdhavassakÃrÃnaæ MagadhamahÃ- mattÃnaæ imÃhi gÃthÃhi anumoditvà uÂÂhÃy' Ãsanà pakkÃmi. tena kho pana samayena SunÅdhavassakÃrà MagadhamahÃ- mattà bhagavantaæ piÂÂhito-piÂÂhito anubaddhÃ\<*<4>*>/ honti: yen' ajja samaïo Gotamo dvÃreïa nikkhamissati taæ Gota- madvÃraæ nÃma bhavissati, yena titthena GaÇgaæ\<*<5>*>/ nadiæ tarissati taæ Gotamatitthaæ nÃma bhavissatÅ 'ti. atha kho bhagavà yena dvÃreïa nikkhami, taæ GotamadvÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A oïita-; B onÅta-; D onita-. 2 According to Prof. Oldenberg's opinion we ought to prefer the reading of the MahÃpar. assuæ. 3 A -enti. 4 AB -bandhÃ; D -baddhÃ. 5 BD GaÇgÃ. >/ #<[page 090]># %<90 UDùNAõ [VIII. 6].>% raæ\<*<1>*>/ nÃma ahosi. atha kho bhagavà yena GaÇgà nadÅ ten' upasaÇkami. tenà kho pana samayena GaÇgà nadÅ pÆrà hoti samatittikÃ\<*<1>*>/ kÃkapeyyÃ. app ekacce manussà nÃvaæ pariyesanti, app ekacce uÊumpaæ pariyesanti, app ekacce kullaæ bandhanti apÃrà pÃraæ\<*<2>*>/ gantukÃmÃ. atha kho bha- gavà seyyathà pi balavà puriso sammi¤jitaæ và bÃham pasÃreyya, pasÃritaæ và bÃhaæ sammi¤jeyya, evam eva GaÇgÃya nadiyà orimatÅrà antarahito pÃrimatÅre paccuÂÂhÃsi saddhiæ bhikkhusaæghena. addasà kho bhagavà te manusse app ekacce nÃvaæ pariyesante, app ekacce uÊumpaæ pari- yesante, app ekacce kullaæ bandhante apÃrà pÃraæ gantu- kÃme. atha kho bhagavà . . . etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: ye taranti aïïavaæ saraæ setuæ katvÃna visajja pallalÃni kulla¤ hi jano bandhati\<*<3>*>/ tiïïà medhÃvino janà 'ti. ||6|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà Kosalesu addhÃ- namaggapaÂipanno hoti Ãyasmatà NÃgasamÃlena pacchÃ- samaïena. addasà kho Ãyasmà NÃgasamÃlo antarÃmagge dvidhÃpathaæ,\<*<4>*>/ disvÃna bhagavantaæ etad avoca: ayaæ bhante bhagavà pantho, iminà gacchÃmà 'ti. evaæ vutte bhagavà Ãyasmantaæ NÃgasamÃlaæ etad avoca: ayaæ NÃga- samÃla pantho, iminà gacchÃmà 'ti. ||la||\<*<5>*>/ [This abbreviation signifies the repetition of speech and reply]. tatiyam pi kho Ãyasmà NÃgasamÃlo bhagavantaæ etad avoca: ayaæ bhante bhagavà pantho, iminà gacchÃmà 'ti. tatiyam pi kho bhagavà Ãyasmantaæ NÃgasamÃlaæ etad avoca: ayaæ NÃga- samÃla pantho, iminà gacchÃmà 'ti. atha kho Ãyasmà NÃga- samÃlo bhagavato pattacÅvaraæ tatth' eva chamÃya nikkhi- pitvà pakkÃmi: idha bhante bhagavà pattacÅvaran ti. atha kho Ãyasmato NÃgasamÃlassa tena panthena gacchantassa antarÃmagge corà nikkhamitvà hatthehi và pÃdehi và Ãkote- suæ patta¤ ca bhindiæsu saÇghÃÂi¤ ca vipphÃlesuæ.\<*<6>*>/ atha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ABD samatitthikÃ; C samatittikÃ. See Rhys Davids's note in his Buddhist Suttas, p. 178. 2 B [and MahÃpar.] aparÃparaæ. 3 A va bhandati; D pabandhati. 4 VIII. 7. C dvedhÃpathan ti . . . dvidhÃpathan ti pi paÂhanti. 5 D pe. 6 D vipphÃresuæ >/ #<[page 091]># %< PùèALIGùMIYA-VAGGA [VIII. 8]. 91>% kho Ãyasmà NÃgasamÃlo bhinnena pattena vipphÃlitÃya saÇghÃÂiyà yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà NÃgasamÃlo bhagavantaæ etad avoca: ida\<*<1>*>/ mayhaæ bhante tena panthena gacchantassa antarÃ- magge corà nikkhamitvà hatthehi ca pÃdehi ca koÂesuæ pattaæ ca\<*<2>*>/ bhindiæsu saÇghÃÂiæ ca vipphÃlesun ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: saddhiæcaraæ ekato vasaæ misso\<*<3>*>/ a¤¤ajanena vedagÆ vidvà pajahÃti pÃpakaæ ko¤co khÅrapako\<*<4>*>/ va ninnagan ti. ||7|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati PubbÃrÃme MigÃramÃtu pÃsÃde. tena kho pana samayena VisÃkhÃya MigÃramÃtuyà nattà kÃlaÇ- katà hoti piyà manÃpÃ. atha kho VisÃkhà MigÃramÃtà alla- vatthà allakesà divÃdivassa yena bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinnaæ kho VisÃkhaæ MigÃramÃtaraæ bhagavà etad avoca: handa kuto nu tvaæ VisÃkhe Ãgacchasi alla- vatthà allakesà idh' upasaÇkantà divÃdivassà 'ti. nattà me bhante piyà manÃpà kÃlaÇkatÃ, ten' Ãhaæ allavatthà allakesà idh' upasaÇkantà divÃdivassà 'ti. iccheyyÃsi tvaæ VisÃkhe yÃvatikà SÃvatthiyà manussà tÃvatike putte ca nattÃro cà 'ti. iccheyy' Ãhaæ bhagavà yÃvatikà manussà tÃvatike putte ca nattÃro cà 'ti. kÅva bahukà pana VisÃkhe SÃvatthiyà manussà devasikaæ kÃlaÇkarontÅti dasa pi bhante SÃvatthiyà manussà devasikaæ kÃlaÇkaronti, nava pi . . . kÃlaÇkaronti, aÂÂha pi . . ., satta pi . . ., cha pi . . ., pa¤ca pi.., cattÃri pi . . ., tÅïi pi . . ., dve pi . . ., eko pi bhante SÃvatthiyà manusso devasikaæ kÃlaÇkaroti. avivittÃ\<*<5>*>/ SÃvatthÅ pi bhante SÃvatthiyà manussehi kÃlaÇkarontehÅ 'ti. taæ kiæ ma¤¤asi VisÃkhe. api nu tvaæ kadÃci karahaci anallavatthà và bhaveyyÃsi anallakesà và 'ti. no h' etaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D idha. 2 A pattaæ; BD patte ca. 3 A miso; D miyo. 4 A khirapago. 5 VIII. 8. C avivittà ti asu¤¤Ã. >/ #<[page 092]># %<92 UDùNAM [VIII. 8].>% bhante. alaæ me bhante tÃva bahukehi puttehi ca nattÃrehi cà 'ti. yesaæ kho VisÃkhe sataæ piyÃni sataæ tesaæ dukkhÃni, yesaæ navuti piyÃni navuti tesaæ dukkhÃni, yesaæ asÅti piyÃni asÅti tesaæ dukkhÃni, yesaæ sattati piyÃni sattati tesaæ dukkhÃni, yesaæ saÂÂhi piyÃni saÂÂhi tesaæ dukkhÃni, yesaæ pa¤¤Ãsaæ piyÃni pa¤¤Ãsaæ tesaæ dukkhÃni, yesaæ cattÃrÅsaæ\<*<1>*>/ piyÃni cattÃrÅsaæ tesaæ dukkhÃni, yesaæ tÅsaæ piyÃni tÅsaæ tesaæ dukkhÃni, yesaæ vÅsati piyÃni vÅsati tesaæ dukkhÃni, yesaæ dasa piyÃni dasa tesaæ dukkhÃni, yesaæ nava piyÃni nava tesaæ dukkhÃni, yesaæ aÂÂha piyÃni aÂÂha tesaæ dukkhÃni, yesaæ satta piyÃni satta tesaæ dukkhÃni, yesaæ cha piyÃni cha tesaæ dukkhÃni, yesaæ pa¤ca piyÃni pa¤ca tesaæ dukkhÃni, yesaæ cattÃri piyÃni cattÃri tesaæ dukkhÃni, yesaæ tÅïi piyÃni tÅïi tesaæ duk- khÃni, yesaæ dve piyÃni dve tesaæ dukkhÃni, yesaæ ekaæ piyaæ ekaæ tesaæ dukkhaæ, yesaæ n' atthi piyaæ n' atthi tesaæ dukkhaæ. asokà te virajà anupÃyÃsà 'ti vadÃmÅ 'ti. ye keci sokà paridevità và dukkhà ca lokasmiæ anekarÆpà piyaæ paÂicca\<*<2>*>/ bhavanti ete, piye asante na bhavanti ete. tasmà hi te sukhino vÅtasokà yesaæ piyaæ n' atthi kuhi¤ci loke, tasmà asokaæ virajaæ patthayÃno piyaæ na kayirÃtha\<*<3>*>/ kuhi¤ci loke 'ti. ||8|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà RÃjagahe viharati VeÊuvane KalandakanivÃpe. atha kho Ãyasmà Dabbo Mallaputto yena bhagavà ten' upasaÇkami, upa- saÇkamitvà bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà Dabbo Mallaputto bhaga- vantaæ etad avoca: parinibbÃnakÃlo me dÃni sugatà 'ti. yassa dÃni tvaæ Dabba kÃlaæ ma¤¤asÅ 'ti. atha kho Ãyasmà Dabbo Mallaputto uÂÂhÃy' Ãsanà bhagavantaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà vehÃsaæ {abbhuggantvÃ} ÃkÃse antalikkhe pallaÇkena nisÅditvà tejodhÃtuæ samÃpajjitvà vuÂÂhahitvà parinibbÃyi. atha kho Ãyasmato Dabbassa Mallaputtassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AD cattÃrisaæ; B cattÃlÅsaæ. 2 B paÂicceva; AD paÂicca. 3 A kariyÃtha. >/ #<[page 093]># %< PùèALIGùMIYA-VAGGA [VIII. 10]. 93>% vehÃsaæ abbhuggantvà ÃkÃse antalikkhe pallaÇkena nisÅditvà tejodhÃtuæ samÃpajjitvà vuÂÂhahitvà parinibbutassa sarÅrassa jhÃyamÃnassa ¬ayhamÃnassa n' eva chÃrikà pa¤¤Ãyittha na masi.\<*<1>*>/ seyyathà pi nÃma sappissa và telassa và jhÃyamÃnassa ¬ayhamÃnassa n' eva chÃrikà pa¤¤Ãyati na masi, evam eva kho Ãyasmato Dabbassa Mallaputtassa vehÃsaæ abbhuggantvà ÃkÃse antalikkhe pallaÇkena nisÅditvà tejodhÃtuæ samÃpa- jjitvà uÂÂhahitvà parinibbutassa sarÅrassa jhÃyamÃnassa ¬ayhamÃnassa n' eva chÃrikà pa¤¤Ãyittha na masÅ\<*<1>*>/ 'ti. atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: abhedi kÃyo, nirodhi\<*<2>*>/ sa¤¤Ã, vedanà pi 'tidahaæsu sabbÃ,\<*<3>*>/ vÆpasamiæsu saÇkhÃrÃ, vi¤¤Ãïam attham agamà 'ti.\<*<4>*>/||9|| evam me sutaæ. ekaæ samayaæ bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. tatra kho bha- gavà bhikkhÆ Ãmantesi: bhikkhavo 'ti. bhaddante 'ti te bhikkhÆ bhagavato paccassosuæ. bhagavà etad avoca: Dabbassa bhikkhave Mallaputtassa vehÃsaæ abbhuggantvà . . . na masi\<*<5>*>/ (= VIII.9). seyyathà pi nÃma sappissa . . . na masi,\<*<5>*>/ evaæ kho bhikkhave Dabbassa Mallaputtassa vehÃ- saæ . . . na masÅ 'ti\<*<6>*>/ (ib.). atha kho bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: ayoghanahatass' eva jalato jÃtavedasso anupubbÆpasantassa\<*<7>*>/ yathà na ¤Ãyate\<*<8>*>/ gati, evaæ sammÃvimuttÃnaæ kÃmabandhoghatÃrinaæ\<*<9>*>/ pa¤¤Ãpetuæ gati n' atthi pattÃnaæ acalaæ sukhan ti. ||10|| PÃÂaligÃmiyavaggo\<*<10>*>/ aÂÂhamo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 VIII. 9. A maæsi; BD masi. 2 ABD nirodha; C explains sabbà pi sa¤¤Ã . . . nirujjhi. 3 A vedanà pi tidahaæsu sabbÃ; B vedanà sÅtirahasu sabbÃ; D vedanà vÅ tirahiæsu sabbÃ; C vedanà pi dahaæsu sabbà ti . . . sabbà pi vedanà . . . nirodhaæ gatÃ. pi taæ dasahiæsÆ (?) 'ti pi paÂhanti . . . niruddhà ahesun ti attho. pi 'tidahaæsu = pi + aorist of atidhÃ? 4 So A. B vi¤¤Ãïa atthagamÃsÅti; D viæ¤Ãïa attu pagamà 'ti. VIII. 10. 5 A maæsi. 6 A maæsÅ 'ti. 7 AB anupubbapasantassa. 8 AD yathà pa¤¤Ãyate; B yathà na ¤¤Ãyate; C yathà na ¤Ãyate. 9 A tÃdinaæ; B tÃninaæ; D Ãdinaæ; C glosses oghaæ taritvÃ. 10 ABD PÃÂaligÃmivaggo. >/ #<[page 094]># %<94 UDùNAõ [VIII. 10].>% tatr' uddÃnaæ bhavati: nibbÃnà caturo vuttà Cundo PÃÂaligÃmiyÃ, dvidhÃpatho VisÃkhà ca Dabbena ca saha te dasÃ\<*<1>*>/ 'ti. vaggam idaæ pathamaæ varabodhi, vaggam idaæ dutiyo Mucalindo, Nandakavaggavaro tatiyo, Meghiyavaggavaro catuttho. pa¤camavaggavaran ti Soïo,\<*<2>*>/ chaÂÂhamavaggavaraæ ti jaccandho,\<*<3>*>/ sattamavaggavaran ti ca CÆÊo,\<*<4>*>/ PÃÂaligÃmiyavar' aÂÂha- mavaggo. asÅtianÆnakasuttavaraæ vaggam id' aÂÂhamaæ suvibhattaæ dassitaæ\<*<5>*>/ cakkhumatà vimalena saddhà hi taæ\<*<6>*>/ udÃnan t' idam Ãhu. udÃnam samattaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- Table of Contents of Vagga VIII. 1 BD Dabbena te dasÃ. Table of Contents of the whole UdÃna. 2 A pa¤camavaggaæ vadanti Soïam; BD pa¤camavaggavaran ti Soïa. 3 A chaÂÂhamavaggavaraæ tu tipanto; B -varan tu tamaddho; D -varan tu tamanto? 4 A ti CÆndo; B ti paccaddho; D ti Cundo. 5 A dassitÃ; B dassikÃ; D dassita. 6 A santà hi taæ; B saddhà hi hi taæ; D addhà hi taæ.>/