Udana Based on the edition by Paul Steinthal, London : Pali Text Society 1885 (Reprinted 1948, 1982) Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996 [GRETIL-Version vom 10.2.2015] NOTICE This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License. These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting. ANNOTATED VERSION IN PTS LAYOUT ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a ā 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r į 231 vocalic R č 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ī 239 velar N đ 240 palatal n ¤ 164 palatal N Ĩ 165 retroflex t ņ 241 retroflex T ō 242 retroflex d ķ 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ų 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ũ 253 visarga ū 254 long e š 185 long o ē 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ #<[page 001]># %< 1>% UDâNAũ. Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa. VAGGA I. BODHIVAGGO. Evam me sutam. ekaü samayaü bhagavā Uruvelāyaü viharati najjā Nera¤jarāya tãre bodhirukkhamåle pa- ņhamābhisambuddho.\<*<1>*>/ tena kho pana samayena bhagavā sattā- haü ekapallaīkena nisinno hoti vimuttisukhaü paņisaüvedã.\<*<2>*>/ atha kho bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samā- dhimhā vuņņhahitvā rattiyā paņhamaü yāmaü paņicca- samuppādaü anulomaü sādhukaü manas' ākāsi iti: imasmiü sati idaü hoti, imass' uppādā idaü uppajjati, yadidaü: avijjā- paccayā saīkhārā, saīkhārapaccayā vi¤¤āõaü, vi¤¤āõapaccayā nāmaråpaü, {nāmaråpapaccayā} saëāyatanaü, saëāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taõhā, taõhā- paccayā upādānaü upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraõaü sokaparidevadukkhadomanassu- pāyāsā sambhavanti. evam etassa dukkhakkhandhassa sam- udayo hotãti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: yadā have pātubhavanti dhammā ātāpino jhāyato brāhmaõassa, ath' assa kaīkhā vapayanti sabbā yato pajānāti sahetu- dhamman ti. ||1|| \<-------------------------------------------------------------------------- VARIOUS READINGS AND EXTRACTS FROM THE COMMENTARY. I. 1. Compare Mahāvagga, I. 1. 1-3. 1 A mostly path-. 2 B sukhap-. >/ #<[page 002]># %<2 UDâNAũ [I. 2].>% evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Uruvelāyaü viharati najjā Nera¤jarāya tãre bodhirukkhamåle paņhamābhisambuddho. tena kho pana samayena bhagavā sattāhaü ekapallaīkena nisinno hoti vimuttisukhaü paņisaü- vedã.\<*<1>*>/ atha kho bhagavā tassa satthāhassa accayena tamhā samādhimhā vuņņhahitvā rattiyā majjhimaü yāmaü paņicca- samuppādaü paņilomaü sādhukaü manas' ākāsi iti: imasmiü asati idaü na hoti, imassa nirodhā idaü nirujjhati yadidaü: avijjānirodhā saīkhāranirodho, saīkhāranirodhā vi¤¤āõani- rodho, vi¤¤āõanirodhā nāmaråpanirodho, nāmaråpanirodhā saëāyatananirodho, saëāyatananirodhā phassanirodho, phassa- nirodhā vedanānirodho, vedanānirodhā taõhānirodho, taõhā- nirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bha- vanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraõaü sokaparideva- dukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. evam etassa dukkha- kkhandhassa nirodho hotãti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: yadā have pātubhavanti dhammā ātāpino jhāyato brāhmaõassa ath' assa kaīkhā vapayanti sabbā yato khayaü paccayānaü avedã ti. ||2|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Uruvelāyaü viharati najjā Nera¤jarāya tãre bodhirukkhamåle paņhamābhisambuddho. tena kho pana samayena bhagavā sattāhaü ekapallaīkena nisinno hoti vimuttisukhaü {paņi- saüvedã}.\<*<1>*>/ atha kho bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuņņhahitvā rattiyā pacchimaü yāmaü paticcasamuppādaü anulomaü paņilomaü sādhukaü manas' ākāsi iti. imasmiü sati idaü hoti, imass' uppādā idaü uppajjati; imasmiü asati idaü na hoti, imassa nirodhā idaü nirujjhati, yadidaü: avijjāpaccayā . . . (= I,1) dukkha- kkhandhassa samudayo hoti. avijjāya tv eva asesavirāgani- rodhā saīkhāranirodho . . . (= I,2) dukkhakkhandhassa \<-------------------------------------------------------------------------- I. 2. Comp. Mahāvagga, I.1. 3-5. 1 B sukhap-. I. 3. Comp. Mahāvagga, I.1. 6-7. 1 B sukhap-. >/ #<[page 003]># %< BODHI-VAGGA [I. 5]. 3>% nirodho hotãti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: yadā have pātubhavanti dhammā ātāpino jhāyato brāhmaõassa, vidhåpayaü tiņņhati Mārasenaü {suriyo 'va} obhāsayam anta- likkhan ti. ||3|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Uruvelāyaü viharati najjā Nera¤jarāya tãre Ajapālanigrodhe paņhamābhisambuddho. tena kho pana samayena bhagavā sattāhaü ekapallaīkena nisinno hoti vimuttisukhaü paņisaü- vedã.\<*<1>*>/ atha kho bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samā- dhimhā vuņņhāsi. atha kho a¤¤ataro huhuīkajātiko,\<*<2>*>/ brāhmaõo yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhagavatā saddhiü sammodi, sammodanãyaü kathaü sārā- õãyaü vãtisāretvā ekamantaü aņņhāsi, ekamantaü ņhito kho so brāhmaõo bhagavantaü etad avoca: {kittāvatā} nu kho bho Gotama brāhmaõo hoti katame ca pana brāhmaõakārakā dhammā\<*<3>*>/ 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: yo brāhmano bāhitapāpadhammo nãhuhuīko nikkasāvo yatatto vedantagå vusitabrahmacariyo, dhammena so brāhmaõo brah- mavādaü vadeyya, yass' ussadā n' atthi kuhi¤ci loke 'ti. ||4|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikass' ārāme. tena kho pana samayena āyasmā ca Sāriputto āyasmā ca Mahāmoggal- lāno āyasmā ca Mahākassapo āyasmā ca Mahākaccāyano āyasmā ca Mahākoņņhito āyasmā ca Mahākappino {āyasmā ca} Mahācundo āyasmā ca Anuruddho āyasmā ca Revato āyasmā ca Devadatto āyasmā ca ânando yena bhagavā, ten' upa- \<-------------------------------------------------------------------------- I. 4. Comp. Mahāvagga, I. 2. 1-3. 1 B sukhap-. 2 A huühuüka-. 3 BD brāhmaõakaraõadhamma, the Mahāvagga reads also brāhmaõakaraõā dhammā. >/ #<[page 004]># %<4 UDâNAũ [I. 5].>% saīkamiüsu. addasā kho bhagavā te āyasmante dårato 'va āgacchante, disvāna bhikkhå āmantesi: ete bhikkhave brāh- maõā āgacchanti, ete bhikkhave brāhmaõā āgacchantãti. evaü vutte a¤¤ataro brāhmaõajātiko bhikkhu bhagavantaü etad avoca: kittāvatā nu kho bhante brāhmaõo hoti katame ca pana brāhmaõakārakā\<*<1>*>/ dhammā 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyam velāyaü imaü udānaü udānesi: bāhitvā pāpake dhamme ye caranti sadā satā khãõasaüyojanā\<*<2>*>/ buddhā, te ve\<*<3>*>/ lokasmiü brāhmaõā 'ti. ||5|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Rājagahe vi- harati Veëuvane Kalandakanivāpe. tena kho pana sama- yena āyasmā Mahākassapo Pipphaliguhāyaü viha- rati, ābādhiko hoti dukkhito bāëhagilāno. atha kho āyasmā Mahākassapo aparena samayena tamhā ābādhā vuņņhāsi. atha kho āyasmato Mahākassapassa tamhā ābādhā vuņņhitassa etad ahosi: yannånāhaü Rājagahaü piõķāya paviseyyan ti. tena kho pana samayena pa¤camattāni devatāsatāni ussukkaü āpannāni honti āyasmato Mahākassapassa piõķapātapaņilā- bhāya. atha kho āyasmā Mahākassapo tāni pa¤camattāni devatāsatāni paņikkhipitvā pubbaõhasamayaü nivāsetvā pat- tacãvaram ādāya Rājagahaü piõķāya pāvisi yena dalidda- visikhā kapaõavisikhā pesakāravisikhā. addasā kho bhagavā āyasmantaü Mahākassapaü Rājagahaü piõķāya carantaü yena daliddavisikhā\<*<4>*>/ kapaõavisikhā pesakāravisikhā. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: ana¤¤aposiü a¤¤ātaü dantaü sāre patiņņhitaü khãõāsavaü vantadosaü tam ahaü bråmi brāhmaõan ti. ||6|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Pāņaliyaü\<*<5>*>/ viharati Ajakalāpake cetiye Ajakalāpakassa yakkhassa bhavane. tena kho pana samayena bhagavā rattandhakāra- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BD -karaõā. 2 ABD khãõā-. 3 A ca; C ce. 4 B daëahidda-. 5 C {Pāvāyaü}; B Thārāya. Our text follows AD and the resuming verse at the end of this vagga. >/ #<[page 005]># %< BODHI-VAGGA [I. 8]. 5>% timisāyaü abbhokāse nisinno hoti, devo ca ekamekaü phusā- yati. atha kho Ajakalāpako yakkho bhagavato bhayaü chambhitattaü lomahaüsaü uppādetukamo yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhagavato avidåre tikkha- ttuü akkulopakkulo\<*<1>*>/ ti akkulapakkulikaü\<*<2>*>/ akāsi: eso\<*<3>*>/ te samaõa pisāco 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: yadā sakesu dhammesu pāragå hoti brāhmano, atha etam pisāca¤ ca bakkula¤ c' ātivattatã 'ti.\<*<4>*>/||7|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena āyasmā Saīgāmaji Sāvatthiü anuppatto hoti bhagavantaü dassanāya. assosi kho āyasmato Saīgamajissa purāõadutiyikā: ayyo Saīgāmaji Sāvatthiü anuppatto 'ti. sā dārakam ādāya Jetavanam\<*<5>*>/ agamāsi.\<*<6>*>/ tena kho pana samayena āyasmā Saīgāmaji a¤¤atarasmiü rukkhamåle di- vāvihāraü nisinno hoti. atha kho āyasmato Saīgāmajissa purāõadutiyikā yena āyasmā Saīgāmaji ten' upasaīkami, upasaīkamitvā āyasmantaü Saīgāmajiü etad avoca: Khudda- {putt'amhi,} samaõa posa man ti. evaü vutte āyasmā Saīgā- maji tuõhã\<*<7>*>/ ahosi dutiyam pi kho āyasmato Saīgāmajissa purāõadutiyikā āyasmantaü Saīgāmajiü etad avoca: Khud- daputtaü hi samaõa posa man ti. dutiyam pi kho āyasmā Saīgāmaji tuõhã\<*<7>*>/ ahosi. tatiyam pi kho āyasmato Saīgā- majissa purāõadutiyikā āyasmantaü Saīgāmajiü etad avoca: khuddaputtaü hi samaõa posa man ti. tatiyam pi kho āyasmā Saīgāmaji tuõhã\<*<7>*>/ ahosi. atha kho āyasmato Saīgā- majissa purāõadutiyikā taü dārakaü āyasmato Saīgāmajissa purato nikkhipitvā pakkāmi: eso te samaõa putto, posa nan ti. atha kho āyasmā Saīgāmaji taü dārakaü neva olokesi nāpi ālapi. atha kho āyasmato Saīgāmajissa purāõaduti- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A akkulobakkulo. 2 A akkulavakkulikaü; B and D are corrupt. 3 B esa. 4 In B and D the last påda is corrupt, and ends in: samativattati, A ca vãtivattati. We follow the reading of C. 5 A -e. 6 A āg-. 7 A mostly -i. I. 9. Comp. Mahåvagga I. 20, 15. >/ #<[page 006]># %<6 UDâNAũ [I. 8].>% yikā avidåre gantvā apalokentã addas' āyasmantaü Saīgā- majiü taü dārakaü neva olokentaü nāpi ālapantaü, disvān 'assā etad ahosi: na c' āyaü samaõo puttena pi atthiko 'ti tato patinivattitvā dārakaü ādāya pakkāmi. addasā kho bha- gavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena āyasmato Saīgāmajissa purāõadutiyikāya evaråpaü vippa- kāraü. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: āyantiü nābhinandati, pakkāmantiü na socati, saīgā Saīgāmajiü muttaü tam ahaü bråmi brāhmaõan ti. ||8|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Gayāyaü viha- rati Gayāsãse. tena kho pana samayena sambahulā jaņilā sãtāsu hemantikāsu rattãsu antaraņņhake himapātasamaye Gayāyaü ummujjanti pi nimujjanti pi ummujjanimujjaü pi karonti osi¤canti pi aggiü pi juhanti, iminā suddhãti. addasā kho bhagavā te sambahule jaņile sãtāsu hemantikāsu rattãsu antaraņņhake himapātasamaye Gayāyaü ummujjante pi nimujjante pi ummujjanimujjaü karonte pi osi¤cante pi aggiü pi juhante iminā suddhãti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: na udakena suci hoti, bahv ettha nhāyatã\<*<1>*>/ jano, yamhi sacca¤ ca dhammo ca, so suci so ca brāhmano 'ti. ||9|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikass' ārāme. tena kho pana samayena Bāhiyo Dārucãriyo\<*<2>*>/ Suppārake\<*<3>*>/ paņivasati samuddatãre, sakkato hoti garukato hoti mānito påjito apa- cito lābhã cãvarapiõķapātasenāsanagilānapaccayabhesajjapari- kkhārānaü. atha kho Bāhiyassa Dārucãriyassa {rahogatassa paņisallãnassa} evaü cetaso parivitakko udapādi: ye nu kho keci loke arahanto vā ara- hattamaggaü vā samāpannā ahaü tesaü a¤¤ataro 'ti. atha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BD nāyati. Read nhāyatã metri causa. 2 AD -ciriyo throughout. 3 AD Supā-. >/ #<[page 007]># %< BODHI-VAGGA [I. 10] 7>% kho Bāhiyassa Dārucãriyassa purāõasālohitā devatā anukam- pikā atthakāmā Bāhiyassa Dārucãriyassa cetasā cetoparivi- takkam a¤¤āya yena Bāhiyo Dārucãriyo ten' upasaīkami, upasaīkamitvā Bāhiyaü Dārucãriyaü etad avoca: neva kho tvaü Bāhiya arahā nāpi arahattamaggaü vā samāpanno, sā pi te paņipadā n' atthi, yāya tvaü arahā vā assa arahatta- maggaü vā samāpanno\<*<1>*>/ 'ti. {atha ke\<*<2>*>/} carahi sadevake loke arahanto vā arahattamaggaü vā samāpannā\<*<3>*>/ 'ti. atthi Bāhiya uttaresu janapadesu Sāvatthã nāma nagaraü. tattha so bhagavā etarahi viharati arahaü sammāsambuddho. so hi Bāhiya bhagavā arahā ceva arahattāya ca dhammaü desetãti. atha kho Bāhiyo Dārucãriyo tāya devatāya saüvejito tāvad eva Suppārakasmā\<*<4>*>/ pakkāmi, sabbattha ekarattiparivāsena yena bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jeta- vane Anāthapiõķikass' ārāme ten' upasaīkami. tena kho pana samayena sambahulā bhikkhå abbhokāse caīkamanti. atha kho Bāhiyo Dārucãriyo yena te bhikkhå ten' upasaīka- mi, upasaīkamitvā te bhikkhå etad avoca: kahan nu kho bhante etarahi bhagavā viharati arahaü sammāsam- buddho, dassanakām' amhā mayaü taü bhagavantaü ara- hantaü sammāsambuddhan ti. Antaragharaü paviņņho kho Bāhiya bhagavā piõķāyā 'ti. atha kho Bāhiyo Dārucãriyo taramānaråpo Jetavanā nikkhamitvā Sāvatthiü pavisitvā addasa bhagavantaü Sāvatthiyaü piõķāya carantaü pāsādi- kaü dassanãyaü {yatindriyaü} santamānasaü uttamadamatha- samatham anuppattaü dantaü guttaü santindriyaü\<*<5>*>/ nāgaü, disvā yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhaga- vato pāde sirasā nipatitvā bhagavantaü etad avoca: desetu me bhante bhagavā dhammaü, desetu sugato dhammaü, yaü mama assa dãgharattaü hitāya sukhāyā 'ti. evaü vutte bhagavā Bāhiyaü Dārucãriyaü etad avoca: akālo kho tāva Bāhiya, pavitth' amhā piõķāyā 'ti. dutiyam pi kho Bāhiyo Dārucãriyo bhagavantaü etad avoca: dujjānaü kho pan' etaü bhante bhagavato vā jãvitantarāyānaü mayhaü vā jãvitanta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A sammā- throughout. 2 AB ko; not in C. 3 AB -o. 4 A Supā-; B Supārakamhā. 5 B -a. >/ #<[page 008]># %<8 UDâNAũ [I. 10].>% rāyānaü, desetu me bhante . . . sukhāyā 'ti. dutiyam pi kho bhagavā Bāhiyaü Dārucãriyaü etad avoca: akālo . . . piõķāyā 'ti. tatiyam pi kho Bāhiyo Dārucãriyo bhagavantaü etad avoca: dujjānaü . . . desetu . . . sukhāyā 'ti. tasmāt iha te Bāhiya evaü sikkhitabbaü: diņņhe diņņhamattaü bha- vissati, sute sutamattam bhavissati, mute mutamattaü bhavi- ssati, vi¤¤āte vi¤¤ātamattaü bhavissatãti. eva¤ hi te Bāhiya sikkhitabbaü: yato kho te Bāhiya diņņhe diņņhamattaü bha- vissati . . . vi¤¤āte vi¤¤ātamattaü bhavissati, tato tvaü Bāhi- ya na tattha, yato tvaü Bāhiya nev 'attha,\<*<1>*>/ tato tvaü Bāhiya nev' idha na huraü na ubhayamantarena, es' ev' anto dukkh- assā 'ti. atha kho Bāhiyassa Dārucãriyassa bhagavato imāya saükhittāya dhammadesanāya tāvad eva anupādāya āsavehi cittaü vimucci. atha kho bhagavā Bāhiyaü Dārucãriyaü iminā saükhittena ovādena ovaditvā pakkāmi. atha kho acirapakkantassa bhagavato Bāhiyaü Dārucãriyaü gāvã taruõavacchā adhipātetvā\<*<2>*>/ jãvitā voropesi. atha kho bha- gavā Sāvatthiyaü piõķāya caritvā pacchābhattaü piõķapāta- paņikkanto sambahulehi bhikkhåhi saddhiü nagaramhā nikkhamitvā addasa Bāhiyaü Dārucãriyaü kālaīkataü, disvāna bhikkhå āmantesi: gaõhatha bhikkhave Bāhiyassa Dārucãriyassa sarãrakaü, ma¤cakaü āropetvā nãharitvā jhāpetha thåpa¤ c' assa karotha, sabrahmacārã vo bhikkhave kālaīkato 'ti. evaü bhante 'ti kho te bhikkhå bhagavato paņisuõitvā Bāhiyassa Dārucãriyassa sarãrakaü {gaõhitvā} ma¤cakaü āropetvā nãharitvā jhāpetvā thåpa¤ c' assa karitvā yena bhagavā ten' upasaīkamiüsu, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdiüsu, ekamantaü nisinnā kho te bhikkhå bhagavantaü etad avocuü; daķķhaü bhante Bāhiyassa Dārucãriyassa sarãraü thåpo c' assa kato. tassa kā gati ko abhisamparāyo 'ti. paõķito bhikkhave Bāhiyo Dārucãriyo paccapādi\<*<3>*>/ dhammass' ānudhammaü, na ca maü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So in A; B na nattha, then: tato tvaü Bāhiya na tattha, yato tvaü Bāhiya ti (!) tattha tato . . . D: yattattha, then: tato tvaü Bāhiya yattattha, yato tvaü Bāhiya nev' attha, tato . . . The commentary is deficient and unintelligible. 2 AB adhipātitvā; D avibāditvā. 3 AC saccavādi, paraphrased in C by paņipajji; B saccapādi. >/ #<[page 009]># %< BODHI-VAGGA [I. 10]. 9>% dhammādhikaraõaü viheseti, parinibbuto bhikkhave Bāhiyo Dārucãriyo 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: yattha āpo ca paņhavã\<*<1>*>/ tejo vāyo na gādhati,\<*<2>*>/ na tattha sukkā jotanti ādicco na ppakāsati, na tattha candimā bhāti tamo tattha na vijjati. yadā ca {attanā vedi} muni monena brāhmaõo, atha råpā aråpā ca sukhadukkhā pamuccatãti. ||10|| ayam pi udāno vutto bhagavatā iti me sutan ti. Bodhivaggo paņhamo.\<*<3>*>/ tatra uddānaü bhavati: tayo ca bodhi, nigrodho te therā Kassapena ca Pāņalã\<*<4>*>/ Saīgāmaji jaņilā Bāhiyena te dasā\<*<5>*>/ 'ti. || \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A path-. 2 This verse recurs in the Saüyutta, I. 3. 7. 3 A path-. 4 B Vāya (!). 5 A te rasā. >/ #<[page 010]># %< 10>% VAGGA II. MUCALINDAVAGGO. evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Uruvelāyaü viharati najjā Nera¤jarāya tãre Mucalindamåle\<*<1>*>/ paņha- mābhisambuddho. tena kho pana samayena bhagavā sattāhaü ekapallaīkena nisinno hoti vimuttisukhaü {paņisaüvedã}. tena kho pana samayena mahāakālamegho udapādi, sattāhavadda- likā\<*<2>*>/ sãtavātā\<*<3>*>/ duddinã. atha kho Mucalindo\<*<1>*>/ nāgarājā saka- bhavanā nikkhamitvā bhagavato kāyaü sattakkhattuü bho- gehi parikkhipitvā upari muddhani mahantaü phaõaü vihacca aņņhāsi: mā bhagavantaü sãtaü. mā bhagavantaü uõhaü, mā bhagavantaü {ķaüsamakasavātātapasiriüsapasam- phass}o\<*<4>*>/ 'ti. atha kho bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuņņhāsi. atha kho Mucalindo\<*<1>*>/ nāgarājā viddhaü vigatavalāhakaü devaü viditvā bhagavato kāyā bhoge viniveņhetvā sakavaõõaü paņisaüharitvā mānavaka- vaõõaü abhinimminitvā bhagavato purato aņņhāsi pa¤jaliko bhagavantaü namassamāno. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: sukho viveko tuņņhassa sutadhammassa passato, avyāpajjhaü\<*<5>*>/ sukhaü loke pāõabhåtesu saüyamo. sukhā virāgatā loke kāmānaü samatikkamo, asmimānassa yo vinayo etaü ve paramaü sukhan ti. ||1|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena sambahulānaü bhikkhånaü pacchābhattaü piõķa- \<-------------------------------------------------------------------------- II. 2. Comp. Mahāvagga, I. 3. 1-4. 1 A Mu¤c-. 2 A vaņņ-. 3 C and Mahāvagga -a. 4 A sarisapa-. 5 So read D and Mahāvagga; AB -jjaü. >/ #<[page 011]># %< MUCALINDA-VAGGA [II. 3]. 11>% pātapaņikkantānaü upaņņhānasālāyaü sannisinnānam sanni- patitānaü ayam antarākathā\<*<1>*>/ udapādi: ko nu kho āvuso imesaü dvinnaü rājånaü mahaddhanataro vā mahābhoga- taro vā mahākosataro vā mahāvijitataro vā mahavāhanataro vā mahabbalataro vā mahiddhikataro vā mahānubhāvataro vā rājā vā Māgadho Seniyo Bimbisāro rājā vā Pase- nadi Kosalo 'ti. aya¤ carahi tesaü bhikkhånaü antarā- kathā hoti vippakatā.\<*<1>*>/ atha kho bhagavā sāyaõhasamayaü patisallānā vuņņhito yen' upaņņhānasālā ten' upasaīkami, upa- saīkamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi, nisajja kho bhagavā bhik- khå āmantesi: kāyā nu 'ttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā sannipatitā kā ca pana vo antarākathā vippakatā\<*<2>*>/ 'ti. idha bhante amhākam pi pacchābhattaü . . . udapādi . . . Pasenadi Kosalo 'ti. ayaü kho no bhante antarākathā vippakatā.\<*<3>*>/ atha kho bhagavā anuppatto 'ti. na khv etaü bhikkhave tumhākaü paņiråpaü kulaputtānaü saddhāya\<*<4>*>/ agārasmā anagāriyaü pabbajitānaü, yaü tumhe evaråpiü kathaü katheyyātha; sannipatitānaü vo bhikkhave dvayaü karaõãyaü dhammikathā\<*<5>*>/ ariyo vā tuõhãbhāvo\<*<6>*>/ 'ti. atha kho bhagavā etaü atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: yaü ca kāmasukhaü loke yaü c' idaü diviyaü sukhaü taõhakkhayasukhassa te kalaü\<*<7>*>/ n' agghanti soëasin ti. ||2|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikass' ārāme. tena kho pana samayena sambahulā kumārakā antarā ca Sāvatthiü antarā ca Jetavanaü ahiü daõķena hananti. atha kho bhagavā pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaram ādāya Sāvatthiü piõķāya pāvisi. addasā kho bhagavā sambahule kumārake antarā ca Savatthiü antarā ca Jetavanaü ahiü daõķena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. read sometimes antarakathā. 2 All MSS. -thā for -tā; C -thā corrected to -tā. 3 This phrase is amended from III. 8 and III. 9. 4 AD saddhānaü; B saddhā; amended from III. 8 and III. 9. 5 B dhammikā kathā. 6 AD tuõhibhāvo. 7 B -ëaü. >/ #<[page 012]># %<12 UDâNAũ [II. 3].>% hanante. atha kho bhagavā etaü atthaü viditvā tayaü velāyaü imaü udānaü udānesi: {sukhakāmāni bhåtāni} yo daõķena vihiüsati attano sukham esāno, pecca so na labhate sukhaü. sukhakāmāni bhåtāni yo daõķena na hiüsati attano sukham esāno, pecca\<*<1>*>/ so labhate sukhan ti. ||3|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena bhagavā sakkato hoti garukato hoti mānito påjito apacito lābhã cãvarapiõķapātasenāsanagilānapaccayabhesajja- parikkhārānaü [compare I.10], bhikkhusaügho pi sakkato hoti . . . pe . . . parikkhārānaü; a¤¤atitthiyā pana {paribbājakā} asakkatā honti agarukatā amānitā apå- jitā na apacitā na lābhino cãvarapiõķapātasenāsanagilāna- paccayabhesajjaparikkhārānaü. atha kho te a¤¤atitthiyā paribbājakā bhagavato sakkāraü asahamānā bhikkhusaü- ghassa ca gāme ca ara¤¤e ca bhikkhå disvā asabbhāhi pha- rusāhi vācāhi akkosanti paribhāsanti {rosenti} {vihesenti}. atha kho sambahulā bhikkhå yena bhagavā ten' upasaīkamiüsu, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisã- diüsu, ekamantaü nisinnā kho te bhikkhå bhagavantaü etad avocuü: etarahi bhante bhagavā sakkato garukato . . . pe . . . parikkhārānaü, bhikkhusaügho pi sakkato garu- kato . . . pe . . . parikkhārānaü, a¤¤atitthiyā pana pa- ribbājakā asakkatā agarukatā . . . pe . . . parikkhārānaü. atha kho te bhante a¤¤atitthiyā paribbājakā bhagavato sak- kāraü . . . pe . . . {vihesentãti}. atha kho bhagavā etam atthaü viditva tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: gāme ara¤¤e sukhadukkhaphuņņho nev' attato no parato dahetha,\<*<2>*>/ phusanti phassā upadhiü\<*<3>*>/ paņicca, {niråpadhiü} kena phuseyyuü phassā 'ti. ||4|| \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A pacca. 2 B dasātha (?); C nev' attato no parato rahethā (?) 'ti. ahaü sukhito c' āhaü dukkhito . . . paren' idaü mayhaü sukhadukkhaü uppāditan ti ca neva attato no [is omitted] parato taü sukhadukkhaü ņhapetha (?). Are we to read: dahetha, potentialis of dahati? AD upadhi. 3 MSS. -i. >/ #<[page 013]># %< MUCALINDA-VAGGA [II. 6]. 13>% evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena a¤¤ataro Icchānaīgalako\<*<1>*>/ upāsako Sāvatthiü anuppatto hoti kenacid eva karaõãyena. atha kho so upā- sako Sāvatthiyaü taü karaõãyaü tãretvā yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā eka- mantaü nisãdi, ekamantaü nisinnaü kho taü upāsakaü bhagavā etad avoca: cirassaü kho tvaü upāsaka imaü pari- yāyaü akāsi, yadidam idh' āgamanāyā 'ti. cirapaņikāhaü\<*<2>*>/ bhante bhagavantaü dassanāya upasaīkamitukāmo api c' āhaü kehici kiccakaraõãyehi vyāvaņo\<*<3>*>/ ev' āhaü n' āsakkhiü bhagavantaü dassanāya upasaīkamitun ti. atha kho bha- gavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: sukhaü vata tassa na hoti ki¤ci saīkhātadhammassa bahussutassa, saki¤canaü passa viha¤¤amānaü, jano janamhi paņibandharåpo.\<*<4>*>/ ||5|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena a¤¤atarassa paribbājakassa daharā māõavikā pajā- patã hoti gabbhinã upavija¤¤ā. atha kho sā paribbājikā taü paribbājakaü etad avoca: gaccha tvaü brāhmaõa telaü āhara, yaü me vijātāya bhavissatãti. evaü vutte so paribbā- jako taü paribbājikaü etad avoca: kuto pan' āhaü bhotiyā telaü āharāmãti. dutiyam pi kho sā paribbājikā taü pa- ribbājakaü etad avoca: gaccha tvaü brāhmaõa, telaü āhara yaü me vijātāya bhavissatãti. dutiyam pi kho so paribbā- jako taü paribbājikaü etad avoca: kuto pan' āhaü bhotiyā telaü āharāmãti. tatiyam pi kho sā paribbājikā taü pa- ribbājakaü etad avoca: gaccha tvaü brāhmaõa telaü āhara, yaü me vijātāya bhavissatãti. tena kho pana samayena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 C Icchānaõgalanāmako Kosalesu eko brāhmaõagāmo taü nivāsitāya (?) tattha vā jāto bhavo 'ti vā Icchānaõgalako upāsako 'ti. 2 A ciraü p-; C comments: cirapaņiko ahaü cirakālato paņņhāya ahaü. 3 A vyāvaņo; D byāvaņo. 4 Sic MSS. here and below II. 6 for baddha. >/ #<[page 014]># %<14 UDâNAũ [II. 6].>% ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa koņņhāgāre samaõassa vā {brāh- maõassa} vā sappissa\<*<1>*>/ vā telassa vā yāvadatthaü pātuü dãyati no nãharituü. atha kho tassa paribbājakassa etad ahosi: ra¤¤o kho pana Pasenadissa\<*<2>*>/ . . . nãharituü. yannån' āhaü ra¤¤o Pasenadissa\<*<2>*>/ Kosalassa koņņhāgāraü gantvā {te- lassa} yāvadatthaü pivitvā gharaü āgantvā\<*<3>*>/ uggiritvāna dadeyyaü, yaü imissā vijātāya bhavissatãti. atha kho so paribbājako ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa koņņhāgāraü gan- tvā telassa yāvadatthaü pivitv' āgāraü gantvā n' eva sakkoti uddhaü kātuü na pana adho. so dukkhāhi tibbāhi kharāhi kaņukāhi vedanāhi phuņņho āvaņņati parivaņņati ca. atha kho bhagavā pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaram ādāya Sāvatthim piõķāya pāvisi. addasā kho bhagavā taü pa- ribbājakaü dukkhāhi tibbāhi kharāhi kaņukāhi vedanāhi phuņņhaü āvaņņamānaü parivaņņamānaü. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyam velāyaü imaü udānaü udānesi: sukhino vata ye aki¤canā, vedaguno hi janā aki¤canā, saki¤canaü passa viha¤¤amānaü, jano janamhi\<*<4>*>/ paņibandhacitto. ||6|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena a¤¤atarassa upāsakassa ekaputtako piyo manāpo kālaīkato hoti. atha kho sambahulā upāsakā allavatthā allakesā divādivassa\<*<5>*>/ yena bhagavā ten' upasaīkamiüsu, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisã- diüsu, ekamantaü nisinne kho te upāsake bhagavā etad avoca: kin nu tumhe upāsakā allavatthā allakesā idh' upasaīkamantā divādivassā 'ti. evaü vutte so upāsako bha- gavantaü etad avoca: mayhaü kho bhante ekaputtako piyo manāpo kālaīkato, tena mayaü allavatthā allakesā idh' upasaīkamantā divādivassā 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A sabbissa throughout. 2 B Pasenadikosalassa. 3 A gaütvā. 4 B janasmiü. 5 C divādivassā 'ti divasassa pi divā majjhantike kāle 'ti attho. >/ #<[page 015]># %< MUCALINDA-VAGGA [II 8]. 15>% {piyaråpāsātagathitāse}\<*<1>*>/ ve devakāyā puthumanusā ca aghāvino parijunnā maccurājassa vasaü gacchanti ye ve divā ca ratto ca appamattā jahanti piyaråpaü, te ve khaõanti aghamålaü maccuno āmisaü durativattan ti. ||7|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Kuõķiyāyaü\<*<2>*>/ viharati Kuõķiņņhānavane.\<*<3>*>/ tena kho pana samayena Suppavāsā\<*<4>*>/ Koliyadhãtā\<*<5>*>/ satta vassāni gabbhaü dhāreti sattāhaü måëhagabbhā. sā dukkhāhi tibbāhi kharāhi kaņu- kāhi vedanāhi phuņņhā tãhi vitakkehi adhivāseti: sammāsam- buddho vata bho bhagavā, yo imassa evaråpassa dukkhassa pahānāya dhammaü deseti, suppaņipanno\<*<6>*>/ vata tassa bhaga- vato sāvakasaügho, yo imassa evaråpassa dukkhassa pahānāya paņipanno,\<*<6>*>/ susukhaü vata nibbānaü yadidaü evaråpaü dukkhaü na saüvijjatã 'ti. atha kho Suppavāsā Koliyadhãtā sāmikaü āmantesi: ehi tvaü ayyaputta, yena bhagavā ten' upasaīkama, upasaīkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi, appābādhaü appātaīkaü lahuņņhānaü balaü phāsuvihāraü puccha: Suppavāsā bhante Koliyadhãtā bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaü appātaīkaü lahuņņhānaü balaü phāsuvihāraü pucchatã 'ti. eva¤ ca vadehi: Suppavāsā bhante Koliyadhãtā satta vassāni . . . pe . . . måëhagabbhā. sā dukkhāhi . . . pe . . . adhivā- seti: sammāsambuddho vata bho bhagavā . . . pe . . . saüvijjatã 'ti. paraman ti so Koliyaputto Suppavāsāya Koliyadhãtāya paņissutvā yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü aņņhāsi, ekamantaü ņhito kho Koliyaputto bhagavantaü etad avoca: Suppavāsā bhante Koliyadhãtā bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaü . . . phāsuvihāraü pucchati eva¤ ca vadati: Suppavāsā bhante Koliyadhãtā satta vassāni . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AC piyaråpāsāta-; B piyaråpasāgatade; D piyaråpasātagavidhitā: C explains: ye . . . piyaråpesu assādena giddhā te . . . piyaråpāsātagadhitā (?). 2 C Kuõķikāyaü; D Kuõņikāyaü. 3 So AB Kuõdikānavane; C. Kuõķadhānavane; D Kuõņānavane. 4 AD sometimes Suppavāsā. 5 A mostly Koliya-; BCD {Koliya}-; C Koliyadhãtā 'ti Koliyarājadhãtā. 6 A -ppanno. >/ #<[page 016]># %<16 UDâNAM [II. 8].>% måëhagabbhā. sā . . . pe . . . adhivāseti. . . . pe . . . saüvijjatã 'ti. sukhinã hotu Suppavāsā Koliyadhãtā arogā arogaü puttaü vijāyatå 'ti. saha vacanā ca pana bhagavato Suppavāsā Koliyadhãtā sukhinã arogā arogaü puttaü vijāyi. evaü bhante 'ti kho so Koliyaputto bhagavato bhāsitaü abhinanditvā anumoditvā uņņhāy' āsanā bhagavantaü abhi- vādetvā padakkhiõaü katvā yena sakaü gharaü tena paccāyāsi. addasā kho Koliyaputto Suppavāsaü Koliyadhã- taraü sukhiniü arogaü arogaü puttaü vijātaü, disvān' assa etad ahosi: acchariyaü vata bho, abbhutaü vata bho tathā- gatassa mahiddhikatā mahānubhāvatā, yatra hi nām' ayaü Suppavāsā Koliyadhãtā saha vacanā pana bhagavato sukhinã arogā arogaü puttaü vijāyatã 'ti attamano pamudito pãtisoma- nassajāto ahosi. atha kho Suppavāsā Koliyadhãtā sāmikaü āmantesi: ehi tvaü ayyaputta, yena bhagavā ten' upasaīkama, upasaīkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vadāhi: Suppavāsā bhante Koliyadhãtā bhagavato pāde sirasā vandatã 'ti. eva¤ ca vadehi: Suppavāsā bhante Koliyadhãtā satta vassāni gabbhaü dhāresi sattāhaü måëhagabbhā. sā etarahi sukhinã arogā arogaü puttaü vijātā, sā sattāhaü bhikkhu- saüghaü bhattena nimanteti. adhivāsetu kira bhante bha- gavā Suppavāsāya Koliyadhãtāya satta bhattāni saddhiü bhikkhusaüghenā 'ti. paraman ti kho so Koliyaputto Suppa- vāsāya Koliyadhãtāya paņissutvā yena bhagavā ten' upasaī- kami, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinno kho so Koliyaputto bhagavantaü etad avoca: Suppavāsā bhante Koliyadhãtā bhagavato pāde sirasā vandati eva¤ ca vadeti: Suppavāsā . . . pe . . . måëhagabhā. sā etarahi sukhinã . . . pe . . . bhikkhu- saüghenā 'ti. tena kho pana samayena a¤¤atarena upāsakena buddha- pamukho bhikkhusaügho svātanāya bhattena nimantito hoti. so ca upāsako āyasmato Mahāmoggallānassa\<*<1>*>/ upaņņhāko hoti. atha kho bhagavā āyasmantaü Mahāmoggallānaü āmantesi: ehi tvaü Moggallāna, yena so upāsako ten' upa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A Mahāmoggalānassa throughout. >/ #<[page 017]># %< MUCALINDA-VAGGA [II. 8]. 17>% saīkama, upasaīkamitvā taü upāsakaü evaü vadehi: Suppa- vāsā āvuso Koliyadhãtā . . . pe . . . måëhagabbhā. sā etarahi . . . pe . . . nimantesã 'ti karotu Suppavāsā Koli- yadhãtā satta bhattāni, pacchā so karissati tuyh' eso\<*<1>*>/ upaņņhā- ko 'ti. evaü bhante 'ti kho āyasmā Mahāmoggallāno bha- gavato paņissutvā\<*<2>*>/ yena so upāsako ten' upasaīkami, upa- saīkamitvā taü upāsakaü etad avoca: Suppavāsā āvuso . . . pe . . . nimantesã 'ti. Karotu . . . pe . . . bhattāni, pacchā tvaü karissasã 'ti. sace me bhante ayyo Mahā- moggallāno tiõõaü dhammānaü pāņibhogo\<*<3>*>/ bhogāna¤ ca jãvitassa ca saddhāya ca, karotu Suppavāsā Koliyadhãtā satta bhattāni, pacchā 'haü karissāmã 'ti. dvinnaü kho tesaü āvuso dhammānaü pāņibhogo\<*<3>*>/ bhogāna¤ ca jãvitassa ca, saddhāya pana tvaü yeva pāņibhogo\<*<3>*>/ 'ti. sace me bhante ayyo Mahāmoggallāno dvinnaü dhammānaü pāņibhogo bho- gāna¤ ca jãvitassa ca, karotu . . . karissāmã 'ti. atho kho āyasmā Mahāmoggallāno taü upāsakaü sa¤¤āpetvā\<*<4>*>/ yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhagavantaü etad avoca: sa¤¤atto bhante so upāsako mayā, karotu Suppa- vāsā {Koliyadhãtā} satta bhattāni pacchā so karissatã 'ti. atha kho Suppavāsā Koliyadhãtā sattāhaü buddhapa- mukhaü bhikkhusaüghaü paõãtena khādaniyena bhojaniye- na sahatthā santappesi sampavāresi, taü ca dārakaü bhaga- vantaü vandāpesi sabba¤ ca bhikkhusaüghaü. atha kho āyasmā Sāriputto taü dārakaü etad avoca: kacci te dāraka khamanãyaü, kacci yāpanãyaü, kacci na ki¤ci dukkhan ti. kuto me bhante Sāriputta khamanãyaü, kuto yāpanãyaü. satta vassāni me lohitakumbhiyā\<*<5>*>/ vuņņhānã 'ti. atha kho Suppavāsā Koliyadhãtā: putto me Dhammasenāpatinā sadd- hiü mantetã 'ti attamanā pamuditā pãtisomanassajātā ahosi. atha kho bhagavā Suppavāsaü Koliyadhãtaraü etad avoca: iccheyyāsi tvaü Suppavāse a¤¤aü pi evaråpam puttan ti. iccheyyām' āhaü\<*<6>*>/ bhagavā a¤¤āni pi evaråpāni satta puttānã \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A tumh' eso [= tumhaü eso]; BC tuyh' eso [= tuyhaü eso]. 2 A paņisutvā; B paņissunitvā. 3 AB sometimes pātibhogo. 4 A inserts(?) sa¤¤āpehãti; omitted in BCD. 5 CD -yaü; A -kubbhiyā; C lohitakumbhiyaü vuņņhānã 'ti mātukucchiyaü attano gabbhāvāsadukkhaü sandhāya vadati. 6 D ahaü; B iccheyy' āhaü. >/ #<[page 018]># %<18 UDâNAũ [II. 8].>% 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: asātaü sātaråpena piyaråpena appiyaü dukkhaü sukhassa råpena pamattam ativattatã\<*<1>*>/ 'ti. ||8|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Pubbārāme Migāramātu pāsāde. tena kho pana samayena Visākhāya Migāramātuyā kocid eva attho ra¤¤e Pasenadimhi\<*<2>*>/ Kosale paņibandho\<*<3>*>/ hoti. taü rājā Pasenadi Kosalo na yathādhippāyaü tãreti. atha kho Visā- khā Migāramātā divādivase yeva yena bhagavā ten' upa- saīkami, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā eka- mantaü nisãdi, ekamantaü nisinnaü kho Visākhaü Migā- ramātaraü bhagavā etad avoca: handa kuto nu tvaü Visākhe āgacchasi divādivassā 'ti. idha me bhante kocid eva attho . . . pe . . . tãreti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü {imaü} udānaü udānesi: sabbaü paravasaü dukkhaü, sabbaü issariyaü sukhaü, sādhāraõe\<*<4>*>/ viha¤¤anti, yogā hi duratikkamā 'ti. ||9|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Anupiyāyaü viharati Ambavane. tena kho pana {samayena} āyasmā Bhaddiyo Kāligodhāya\<*<5>*>/ putto ara¤¤agato pi rukkha- målagato pi su¤¤āgāragato pi abhikkhaõaü udānaü udānesi: aho sukhaü aho sukhan ti. assosuü kho sambahulā bhikkhå āyasmato Bhaddiyassa Kāligodhāya\<*<5>*>/ puttassa ara¤¤agatassa pi rukkhamålagatassa pi su¤¤āgāragatassa pi abhikkhanaü udānam udānentassa: aho sukhaü aho sukhan ti. sutvāna tesaü etad ahosi: nissaüsayaü kho āvuso āyasmā Bhaddiyo Kāligodhāya\<*<5>*>/ putto anabhirato brahmacariyaü carati {yaü'sa} pubbe agārikabhåtassa\<*<6>*>/ rajjasukhaü.\<*<7>*>/ so tam anussaramāno \<-------------------------------------------------------------------------- 1 C explains: ativattati abhibhavati. 2 B Pasenadikosale 3 B -buddho . . . paņibandha=paņibaddha, cf. E. Muller, P. L. p. 22; D afterwards -baddho; A Cb -bandho. 4 C comments: sādhāraõe payojāne sādhetabbe sati. II. 10. Compare Cullavagga, VII. 1, 5. and Jātaka, No. 10. 5 A sometimes Kāëi-. BCD Kāli- throughout. 6 C yaü so pubbe agāriyabhåto samāno 'ti pāliü vatvā anubhavã 'ti vacanasesena keci atthaü vaõõenti, apare saüghā nipaņhanti: yaü sa pubbe agāriyabhåtassā 'ti. tattha yaü sā 'ti yaü assa (!) . . . B yaü pubbe agāriya-, afterwards sayaü pubbe; A afterwards yaü pubbe. 7 A rajjaü s-. >/ #<[page 019]># %< MUCALINDA-VAGGA [II. 10]. 19>% ara¤¤agato pi . . . abhikkhaõaü udānam udānesi: aho su- khaü aho sukhan ti. atha kho sambahulā bhikkhå yena bhagavā ten' {upasaīkamiüsu}, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdiüsu, ekamantaü nisinnā kho te bhikkhå bhagavantaü etad avocuü: āyasmā bhante Bhaddiyo Kāëigodhāya putto ara¤¤agato pi . . . udānesi: aho sukhaü aho sukhan ti. nissaüsayaü kho Bhaddiyo Kāëigodhāya putto anabhirato . . . pe . . . aho sukhan ti. atha kho bhagavā a¤¤ataraü bhikkhuü āmantesi: ehi tvaü bhikkhu, mama vacanena Bhaddiyaü bhikkhuü āmantehi: satthā taü āvuso Bhaddiya āmantetã 'ti. evaü bhante 'ti kho so bhikkhu bhagavato paņissutvā yen' āyasmā Bhaddiyo Kāëigodhāya putto ten' upasaīkami, upasaīkamitvā āyas- mantaü Bhaddiyaü Kāëigodhāya puttaü etad avoca: satthā taü āvuso Bhaddiya āmantetã\<*<1>*>/ 'ti. evaü āvuso 'ti kho āyasmā Bhaddiyo Kāëigodhāya putto tassa bhikkhuno paņi- ssutvā yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhaga- vantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinnaü kho āyasmantaü Bhaddiyaü Kāëigodhāya puttaü bhagavā etad avoca: saccaü kira tvaü Bhaddiya ara¤¤agato pi . . . sukhan ti. evaü bhante 'ti. kaü pana tvaü Bhaddiya atthavasaü sampassamāno ara¤¤agato . . . sukhan ti. pubbe me bhante agārikabhåtassa rajjasukhaü karontassa\<*<2>*>/ anto pi antepure rakkhā susaüvihitā ahosi bahi pi antepure rakkhā susaüvihitā ahosi. anto pi nagare rakkhā susaüvihitā ahosi bahi pi nagare rakkhā susaüvihitā ahosi. anto pi janapade rakkhā susaüvihitā ahosi bahi pi janapade rakkhā susaüvi- hitā ahosi. so kho ahaü bhante evaü rakkhito gopito santo bhãto ubbiggo ussaīkã utrasto vihāsiü etarahi kho pan' āhaü bhante ara¤¤agato pi rukkhamålagato pi su¤¤āgāragato pi ekako abhãto anubbiggo anussaīkã anutrasto {appossukko} pannalomo paradavutto\<*<3>*>/ migabhåtena cetasā viharāmi. imaü\<*<4>*>/ kho ahaü bhante atthavasaü sampassamāno ara¤¤a- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A -sã. 2 A rajjasukhaü karentassa; D -karontassa; B rajjaü kārentassa. 3 AC paravutto; B caradavutto; D yadavutto; C explains: parehi dinnena civarādinā vattamāno. [Cullavagga reads: paradattavutto]. 4 A idaü. >/ #<[page 020]># %<20 UDâNAũ [II. 10].>% gato . . . pe . . . udānesiü: . . . sukhan ti. atha kho bha- gavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: yass' antarato na santi kopā, itibhavābhavata¤ ca vãtivatto, taü vigatabhayaü sukhiü asokaü devā n' ānubhavanti das- sanāyā 'ti. ||10|| Mucalindavaggo\<*<1>*>/ dutiyo. tass' uddānam: Mucalindo,\<*<2>*>/ rājā, daõķena, sakkāro upāsakena ca gabbhinã, ekaputto ca, Suppavāsā, Visākhā ca Kāëigodhāya Bhaddiyo\<*<3>*>/ 'ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A Mu¤c-. 2 ABD -ā. 3 A -an; BD -ā. >/ #<[page 021]># %< 21>% VAGGA III. NANDAVAGGO. evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena a¤¤ataro bhikkhu bhagavato avidåre nisinno hoti pallaīkaü ābhujitvā ujuü kāyaü paõidhāya purāõakamma- vipākajaü dukkhaü tippaü\<*<1>*>/ kharaü kaņukaü vedanaü adhivāsento sato sampajāno aviha¤¤amāno. addasā kho bha- gavā taü bhikkhuü avidåre nisinnaü pallaīkaü ābhujitvā . . . pe . . . vedanaü adhivāsentaü sataü {sampajānaü} aviha¤¤āmānaü. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: sabbakammajahassa\<*<2>*>/ bhikkhuno dhunamānassa purekataü rajaü amamassa ņhitassa\<*<3>*>/ tādino attho n' atthi janaü lapetave 'ti. ||1|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena āyasmā Nando bhagavato bhātā mātucchāputto sambahulānaü bhikkhånaü evam āroceti: anabhirato ahaü āvuso brahmacariyaü carāmi, na sakkomi brahmacariyaü sandhāretuü,\<*<4>*>/ sikkhaü paccakkhāya hãnāy' āvattissāmã\<*<5>*>/ 'ti. atha kho a¤¤ataro bhikkhu yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinno kho so bhikkhu bhagavantaü etad avoca: āyasmā bhante Nando bhagavato bhātā mātucchāputto sam- bahulānaü bhikkhånaü evam āroceti: anabhirato . . . pe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cf. E. Muller, P. L. p. 38. 2 A kammahassa. 3 AB thi-. 4 C explains: sandhāretun ti pavattetuü. 5 C hãnāyā 'ti gihibhāvāya āvattissāmã 'ti nivattissāmi. >/ #<[page 022]># %<22 UDâNAũ [III. 2].>% . . . āvattissāmã 'ti. atha kho bhagavā a¤¤ataraü bhikkhuü āmantesi: ehi tvaü bhikkhu mama vacanena Nandaü bhi- kkhuü āmantehi: satthā taü āvuso Nanda āmantetã 'ti. evam bhante 'ti kho so bhikkhu bhagavato paņissutvā yen' āyasmā Nando ten' upasaīkami, upasaīkamitvā āyasmantaü Nandaü etad avoca: satthā taü āvuso Nanda āmantetã 'ti. evam āvuso 'ti kho āyasmā Nando tassa bhikkhuno paņissutvā yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinnaü kho āyasmantaü Nandaü bhagavā etad avoca: saccaü kira tvaü Nanda sambahulānaü bhikkånaü evam ārocesi: anabhirato . . . pe . . . āvattissāmã 'ti. evaü bhante 'ti. kissa pana tvaü Nanda anabhirato brahmacariyaü carasi, na sakkosi brahmacariyaü sandhāretuü, sikkhaü paccakkhāya hãnāy' āvattissasã 'ti. Sākiyānã\<*<1>*>/ (maü)\<*<2>*>/ bhante janapadakalyāõã gharā nikkhamantaü upaķķhullikhitehi\<*<3>*>/ kesehi apaloketvā maü etad avoca; tuvaņaü kho ayyaputta āgaccheyyāsã 'ti. so kho ahaü bhante tam anussaramāno anabhirato brahma- cariyaü carāmi, na sakkomi brahmacariyaü sandhāretuü . . . āvattisāmã 'ti. atha kho bhagavā āyasmantaü Nandaü bāhāya gahetvā seyyathā pi nāma balavā puriso sammi¤jitaü\<*<4>*>/ vā bāhaü pasāreyya pasāritaü vā bāhaü sammi¤jeyya,\<*<4>*>/ evam- evaü Jetavane antarahito devesu tāvatiüsesu pātur āhosi. tena kho pana samayena pa¤camattāni accharāsatāni Sakkassa devānam indassa upaņņhānaü āgatāni honti Kakuņapādinã\<*<5>*>/ 'ti. tena kho bhagavā āyasmantaü Nan- daü āmantesi: passasi no tvaü Nanda imāni pa¤ca accharā- satāni Kakuņapādinã 'ti. evaü bhante 'ti. kim ma¤¤asi Nanda katamā nu kho abhiråpatarā vā dassanãyatarā vā pāsādikatarā vā Sākiyānã\<*<1>*>/ vā janapadakalyāõã imāni vā pa¤ca accharāsatāni Kakuņapādinã\<*<5>*>/ 'ti. seyyathā pi bhante pa- luņņhamakkatã\<*<6>*>/ kaõõanāsacchinnā, evameva kho bhante Sākiyānã janapadakalyāõã imesaü pa¤cannaü accharāsatā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A Sākiniyā; C Sākiyānã 'ti Sakyarājadhãtā. 2 Not in B. 3 C upaķķhulikhitehi . . . aķķhulikhitehi pi pathanti; A upalikhitehi; D upaķķhalikhitehi. 4 A sami¤c-. 5 C Kakuņapādinã 'ti . . . pārāpatasadisapādini (-ã ?); ABD Kukkuņa-. 6 C paluņņhamakkatã 'ti jhāmaīgamakkaņã; A paluddha; D paludda; B pasuddha. >/ #<[page 023]># %< NANDA-VAGGA [III. 2]. 23>% naü upanidhāya saīkhyaü\<*<1>*>/ pi na upeti {kalabhāgaü} pi na upeti {upanidhiü} pi na upeti. atha kho imāni pa¤ca accharā- satāni abhiråpatarāni c' eva dassanãyatarāni ca pāsādikatarāõi cā 'ti. abhirama Nanda abhirama Nanda, ahan te pāņibhogo pa¤cannaü accharāsatānaü paņilābhāya Kakuņapādinãnan\<*<2>*>/ ti. sace me bhante bhagavā pāņibhogo pa¤cannaü accharāsatānaü paņilābhāya Kakuņapādinãnan ti, abhiramissām' ahaü bhante bhagavā brahmacariye 'ti. atha kho bhagavā āyasmantaü Nandaü bāhāya gahetva seyyathā . . . pe . . . sammi¤jeyya, evamevaü devesu tāvatiüsesu antarahito Jetavane pātur ahosi. assosuü kho bhikkhå: āyasmā kira Nanda bhagavato bhātā mātucchāputto accharānaü hetu brahmacariyaü carati, bhagavā kir' assa pāņibhogo pa¤cannaü accharāsatānaü paņi- lābhāya Kakuņapādinãnan ti. atha kho āyasmato Nandassa sahāyakā bhikkhå āyasmantaü Nandaü bhatakavādena ca upakkitakavādena\<*<2>*>/ ca samudācaranti: bhatako kir' āyasmā Nando, upakkitako kir' āyasmā Nando accharānaü hetu brahmacariyaü carati. bhagavā kir' assa pāņibhogo pa¤can- naü accharāsatānaü paņilābhāya Kakuņapādinãnan ti. atha kho āyasmā Nando sahāyakānaü bhatakavādena ca upakkita- kavādena ca aņņiyamāno harāyamāno jigucchiyamāno eko våpa- kaņņho appamatto ātāpã pahitatto visārado nacirass 'eva yass' atthāya kulaputto sammad eva agārasmā anāgāriyaü pabbajati, tad anuttaraü brahmacariyapariyosānaü diņņh' eva dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja vihāsi: khãõā jāti, vusitaü brahmacariyaü, kataü karaõãyaü, n' āparam itthattāyā 'ti abbha¤¤āsi. a¤¤ataro kho pan' āyasmā Nando arahataü\<*<3>*>/ ahosi. atha kho a¤¤atarā devatā atikkantāya rattiyā abhikkantavannā kevalakappaü Jetavanaü obhāsetvā yena bhagavā ten' {upasaīkami}, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü aņņhāsi, ekamantaü ņhitā kho sā devatā bhagavantaü etad avoca: āyasmā bhante Nando bhagavato bhātā mātucchāputto āsavānaü khayā anāsavaü cetovimuttiü pa¤¤āvimuttiü diņņh' eva dhamme sayaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BC saükhaü. 2 C explains: upakkitakavādenā 'ti yo kahāpanādãhi ki¤ci kināti so upakkitako 'ti vuccati; A usa-. 3 ABC arahattaü. >/ #<[page 024]># %<24 UDâNAũ [III. 2].>% abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharatã 'ti. bhagavato pi ¤āõaü udapādi: Nando āsavānaü khayā . . . viharatã 'ti. atha kho āyasmā Nando tassā rattiyā accayena yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinno kho āyasmā Nando bhagavantaü etad avoca: yaü me bhante bhagavā pāņibhogo pa¤cannaü accharāsatānaü paņilābhāya Kakuņapādinãnaü, mu¤cām' āhaü\<*<1>*>/ bhante bhagavantaü etasmā paņissavā 'ti. mayā pi kho te Nanda cetasā ceto paricca vidito Nando, āsavānaü khayā . . . viharatã 'ti. devat' āpi\<*<2>*>/ me etam atthaü ārocesi: āyasmā bhante Nando bhagavato bhātā mātucchāputto āsavānaü khayā . . . viharatã 'ti. yad eva kho te Nanda anupādāya āsavehi cittaü vimuttaü, ath' āhaü\<*<3>*>/ mutto etasmā paņissavā 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: yassa nittiõõo paīko, maddito kāmakaõņako, mohakkhayaü anuppatto sukhadukkhesu na vedhati sa bhikkhå 'ti. ||2|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena Yasojapamukhāni pa¤camattāni bhikkhusatāni Sāvatthiü anuppattāni honti bhagavantaü dassanāya. te ca āgantukā bhikkhå nevāsikehi bhikkhåhi saddhiü paņisam- modamānā senāsanāni pa¤¤āpayamānā pattacãvarāni paņisā- mayamānā uccāsaddā\<*<4>*>/ mahāsaddā ahesum. atha kho bhaga- vā āyasmantaü ânandaü āmantesi: ke pan' ete ânanda uccāsaddā\<*<4>*>/ mahāsaddā kevaņņā ma¤¤e {maccha-vilope 'ti}. etāni bhante Yasojapamukhāni pa¤camattāni bhikkhusatāni Sāvatthiü anuppattāni bhagavantaü dassanāya. te ca āgantukā . . . pe . . . paņisāmayamānā uccāsaddā\<*<4>*>/ mahā- saddā 'ti. tena h' ânanda mama vacanena te bhikkhå āmantehi: satthā āyasmante āmantetã\<*<5>*>/ 'ti. evaü bhante 'ti kho āyasmā ânando bhagavato paņissutvā yena te bhikkhå \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A muccām' āhaü; D mu¤cāhaü. 2 Amended for dev' āpi, the reading of A and B. 3 AD assāhaü; BC athāhaü. 4 A -a. 5 A -sã. >/ #<[page 025]># %< NANDA-VAGGA [III. 3] 25>% ten' upasaīkami, upasaīkamitvā te bhikkhå etad avoca: satthā āyasmante āmantetã 'ti. evam āvuso 'ti kho te bhi- kkhå āyasmato ânandassa paņissutvā yena bhagavā ten' upa- saīkamiüsu, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekam- antaü nisãdiüsu, ekamantaü nisinne kho te bhikkhå bha- gavā etad avoca: kin nu tumhe bhikkhave uccāsaddā\<*<1>*>/ ma- hāsaddā kevaņņā ma¤¤e {maccha-vilope 'ti}. evaü vutte āyasmā Yasojo bhagavantaü etad avoca: imāni bhante pa¤- camattāni bhikkhusatāni Sāvatthiü anuppattāni bhagavan- taü dassanāya. te 'me āgantukā bhikkhå . . . pe . . . pa- ņisāmayamānā uccāsaddā\<*<1>*>/ mahāsaddā 'ti. gacchatha bhi- kkhave, vo paõāmemi, na vo mama santike vattabban ti. evaü bhante 'ti kho te bhikkhå bhagavato paņissutvā uņņhāy' āsanā bhagavantaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā, senā- sanaü paņisāmetvā pattacãvaram ādāya yena Vajjã tena cārikaü pakkamiüsu,\<*<1>*>/ Vajjãsu anupubbena cārika¤ caramānā yena Vaggumudā\<*<2>*>/ nadã, ten' upasaīkamiüsu,\<*<3>*>/ upasaīka- mitvā Vaggumudāya nadiyā tãre paõõakutiyo karitvā vassaü upagacchiüsu.\<*<4>*>/ atha kho āyasmā Yasojo vassupagato bhi- kkhå āmantesi: bhagavatā mayaü āvuso paõāmitā attha- kāmena hitesinā anukampakena anukampaü upādāya. handa mayaü āvuso tathā vihāraü kappema, yathā no vi- harataü bhagavā\<*<5>*>/ attamano assā 'ti. evam āvuso 'ti kho bhikkhå āyasmato paccassosuü. atha kho te bhikkhå våpa- kaņņhā appamattā ātāpino pahitattā viharanto ten' ev' antara- vassena sabb' eva tisso vijjā sacchākaüsu.\<*<6>*>/ atha kho bhagavā Sāvatthiyaü yathābhirantaü viharitvā yena Vesālã tena cārikaü pakkami,\<*<7>*>/ anupubbena cārikam caramāno yena Vesālã tad avasari. tatra sudaü bhagavā Vesāliyaü viharati Mahāvane kåņāgārasālāyaü. atha kho bhagavā Vaggumu- dātãriyānaü bhikkhånaü cetasā ceto paricca manasikaritvā āyasmantaü ânandaü āmantesi: ālokajātā viya me ânanda esā disā,\<*<8>*>/ obhāsajātā viya me ânanda esā disā\<*<8>*>/ yassaü disā- yaü\<*<9>*>/ Vaggumudātãriyā bhikkhå viharanti gantuü\<*<10>*>/ appa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B pakkāmisu. 2 B Vaggamudā throughout. 3 MSS. -i for -iüsu. 4 B -gacchisuü. 5 AD bhagavato. 6 B sacchākāsuü; C sacchikariüsu. 7 B -āmi. 8 A etādisā. 9 AD read for yassaü disāyaü āyāma. 10 Not in C; B bhante. >/ #<[page 026]># %<26 UDâNAũ [III. 3].>% ņikkål' āsi me\<*<1>*>/ manasikātuü. pahiõeyyāsi tvaü ânanda Vaggumudātãriyānaü bhikkhånaü santike dåtaü: satthā āyasmante āmanteti,\<*<2>*>/ satthā āyasmantānaü dassanakāmo 'ti. evaü bhante 'ti kho āyasmā ânando bhagavato paņis- sutvā yena a¤¤ataro bhikkhu ten' upasaīkami, upasaīka- mitvā taü bhikkhuü etad avoca: ehi tvaü āvuso, yena Vaggumudātãriyā bhikkhå ten' upasaīkama, upasaīkamitvā Vaggumudātãriye bhikkhå evaü vadehi: satthā āyasmante āmanteti, satthā āyasmantānaü dassanakāmo 'ti. evam āvuso 'ti kho so bhikkhu āyasmato ânandassa paņissutvā seyyathā pi nāma balavā puriso sammi¤jitaü vā bāhaü pasā- reyya pasāritaü vā bāhaü sammi¤jeyya, evameva Mahāvane kåņāgārasālāyam antarahito Vaggumudāya nadiyā tãre tesaü bhikkhånaü purato pātur ahosi. atha kho so bhikkhu Vaggamudātãriye bhikkhå etad avoca: satthā āyasmante āmantesi, satthā āyasmantānaü dassanakāmo 'ti. evam āvuso 'ti kho te bhikkhå tassa bhikkhuno paņissutvā senāsa- naü paņisāmetvā pattacãvaram ādāya seyyathā . . . pe . . . sammi¤jeyya, evamevaü Vaggumudāya nadiyā tãre antara- hitā Mahāvane kåņāgārasālāyaü bhagavato sammukhe pātur ahesuü. tena kho pana samayena bhagavā āna¤jena\<*<3>*>/ samā- dhinā nisinno hoti. atha kho tesaü bhikkhånaü etad ahosi: katamena nu kho bhagavā vihārena etarahi viharatã 'ti. atha kho tesaü bhikkhånaü etad ahosi: āna¤jena\<*<4>*>/ kho bhagavā vihārena etarahi viharatã 'ti sabb' eva āna¤jena samādhinā nisãdiüsu. atha kho āyasmā ânando abhikkantā- ya rattiyā nikkhante paņhame yāme uņņhāy' āsanā ekaüsaü cãvaraü karitvā yena bhagavā ten' a¤jalim\<*<5>*>/ paõāmetvā bha- gavantaü etad avoca: abhikkantā bhante ratti, nikkhanto paņhamo yāmo, ciranisinnā āgantukā bhikkhå. paņisammo- datu bhante bhagavā āgantukehi bhikkhåhã 'ti. evaü vutte bhagavā tuõhã\<*<6>*>/ ahosi: dutiyam pi kho āyasmā ânando abhi- kkantāya rattiyā nikkhante majjhime yāme uņņhāy' āsanā ekaüsaü cãvaraü karitvā yena bhagavā ten' a¤jalim\<*<5>*>/ paõā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Appaņikkål 'āsi me not in D. 2 A -si. 3 A āna¤cena; C āna¤jasamādhinā . . . āna¤jena -pi pāņho. Compare E. Muller, The Pāli Language, p. 8. 4 A āna¤c-. 5 A a¤cali; B a¤jalã. 6 A -i. >/ #<[page 027]># %< NANDA-VAGGA [III. 4]. 27>% metvā bhagavantaü etad avoca: abhikkantā bhante ratti, nikkhanto majjhimo yāmo, ciranisinnā āgantukā bhikkhå, paņisammodatu bhante bhagavā āgantukehi bhikkhåhã 'ti. dutiyam pi kho bhagavā tuõhã ahosi. tatiyam pi kho āyasmā ânando abhikkantāya rattiyā nikkhante pacchime yāme uddhate\<*<1>*>/ aruõe nandimukhiyā rattiyā uņņhāy' āsanā ekaüsaü cãvaraü karitvā yena bhagavā ten' a¤jalim paõā- metvā bhagavantaü etad avoca: abhikkantā bhante ratti, nikkhanto pacchimo yāmo, uddhato\<*<1>*>/ aruõo, nandimukhã ratti, ciranisinnā āgantukā bhikkhå, paņisammodatu bhagavā āgantukehi bhikkhåhã 'ti. atha kho bhagavā tamhā samā- dhimhā vuņņhahitvā āyasmantaü ânandaü āmantesi: sace kho tvaü ânanda jāneyyāsi, ettakam pi\<*<2>*>/ te na paņibhāseyya:\<*<3>*>/ aha¤ c' ânanda imāni ca pa¤ca bhikkhusatāni sabb' eva āna¤jasamādhinā\<*<4>*>/ nisãdimhā 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: yassa jito kāmakaõņako\<*<5>*>/ akkoso ca vadho ca bandhana¤ ca pabbato viya so ņhito anejo sukhadukkhesu na vedhati sa bhikkhå 'ti. ||3|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena āyasmā Sāriputto bhagavato avidåre nisinno hoti pallaīkaü ābhujitvā\<*<6>*>/ ujuü kāyaü paõidhāya parimu- khaü satiü upaņņhapetvā.\<*<7>*>/ addasā kho bhagavā āyasmantaü Sāriputtaü avidåre nisinnaü pallaīkaü ābhujitvā\<*<6>*>/ ujuü kāyaü paõidhāya parimukhaü satiü upaņņhapetvā.\<*<7>*>/ atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: yathā pi pabbato selo acalo suppatiņņhito evaü mohakkhayā bhikkhu pabbato va na vedhatã 'ti. ||4|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D uggate; A uddhaste; A uddhasto. Cf. V. 5 and Cullavagga, IX. 1, 1. 2 A ettakaüsi; B ettakaü mi. 3 A sampaņibhāseyya; D ppaņibhāseyyaü 4 A āna¤ca-. 5 AB -kaõķako. 6 A ābhu¤citvā. 7 A -āpetvā. >/ #<[page 028]># %<28 UDâNAũ [III. 5].>% samayena āyasmā Mahāmoggallāno\<*<1>*>/ bhagavato avidåre nisinno hoti, pallaīkaü ābhujitvā ujuü kāyaü paõidhāya kāyagatāya satiyā ajjhattaü supatiņņhitāya. addasā kho bhagavā āyasmantaü Mahāmoggallānaü avidåre nisinnaü pallaīkaü . . . pe . . . supatiņņhitāya. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü {udānaü} udānesi: sati kāyagatā upaņņhitā, chasu phassāyatanesu saüvuto satataü bhikkhu samāhito ja¤¤ā nibbānam attano 'ti. ||5|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Rājagahe viharati Veëuvane Kalandakanivāpe. tena kho pana sama- yena āyasmā Pilindavaccho\<*<2>*>/ bhikkhå vasalavādena sam- udācarati. atha kho sambahulā bhikkhå yena bhagavā ten' upasaīkamiüsu,\<*<3>*>/ upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdiüsu, ekamantaü nisinnā kho te bhikkhå bhagavantaü etad avocuü: āyasmā bhante Pilindavaccho bhikkhå vasalavādena samudācaratã 'ti. atha kho bhagavā a¤¤ataraü bhikkhuü āmantesi: ehi tvaü bhikkhu, mama vacanena Pilindavacchaü bhikkhuü āmantehi: satthā taü āvuso Pilindavaccha āmantetã 'ti. evam bhante 'ti kho so bhikkhu bhagavato paņissutvā yen' āyasmā Pilindavaccho ten' upasaīkami, upasaīkamitvā Pilindavacchaü etad avoca: satthā taü āvuso āmantetã 'ti. evam āvuso 'ti kho āyasmā Pilindavaccho tassa bhikkhuno paņissutvā yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinno kho āyasmantaü Pilindavacchaü bhagavā etad avoca: saccaü kira tvaü Vaccha bhikkhå vasalavādena samudācarasã 'ti. evam bhante 'ti. atha kho bhagavā Pilindavacchassa pubbeni- vāsaü manasikaritvā bhikkhå āmantesi: mā kho tumhe bhikkhave Vacchassa bhikkhuno ujjhāyittha. na bhikkhave Vaccho dosantaro bhikkhå vasalavādena samudācarati. Vacchassa bhikkhave bhikkhuno pa¤ca jātisatāni abbo- kiõõāni\<*<4>*>/ brāhmaõakule paccājātāni: so tassa vasalavādo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A -ggalāno throughout. 2 B Pilivandivaccho and Pilindivaccho; D Piliõdivaccho. The name occurs also in Mahāvagga. VI. 13. 3 ABD -i for iüsu. 4 A abbho-; B inserts (from the commentary) khattiyādijātiantarehi avomissāni. >/ #<[page 029]># %< NANDA-VAGGA [III. 7]. 29>% dãgharattaü ajjhāciõõo.\<*<1>*>/ ten' āyaü Vaccho bhikkhå vasala- vādena samudācaratã 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: yamhi na māyā vattati na māno, yo khãõalobho amamo nirāso paõunnakodho\<*<2>*>/ abhinibbutatto, so brāhmaõo so samaõo sa bhikkhå 'ti. ||6|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Rājagahe viha- rati Veëuvane Kalandakanivāpe. tena kho pana samayena āyasmā Mahākassapo Pipphaliguhāyaü viharati, sattāhaü ekapallaīkena nisinno hoti a¤¤ataraü samādhiü samāpajjitvā. atha kho āyasmā Mahākassapo tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuņņhāsi. atha kho āyasmato Mahākassapassa tamhā samādhimhā vuņņhitassa etad ahosi: yannån' āhaü Rājagahaü piõķāya paviseyyan ti. tena kho pana samayena pa¤camattāni devatāsatāni ussukkam āpannāni honti āyasmato Mahākassapassa piõķapātapaņilābhāya. atha kho āyasmā Mahākassapo tāni pa¤camattāni devatāsatāni paņi- kkhipitvā pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaram ādāya Rājagahaü piõķāya pāvisi. tena kho pana samayena Sakko devānam indo āyasmato Mahākassapassa piõķapātaü dātu- kāmo hoti pesakārivaõõaü\<*<3>*>/ abhinimminitvā\<*<4>*>/ tantaü vināti,\<*<5>*>/ Sujātā {asuraka¤¤ā} {tasaraü} (?)\<*<6>*>/ påreti. atha kho āyasmā Mahākassapo Rājagahe sapadānaü piõķāya caramāno yena Sakkassa devānam indassa nivesanaü ten' {upasaīkami}. addasā kho Sakko devānam indo āyasmantaü Mahākassa- paü dårato 'va āgacchantaü, disvāna gharā nikkhamitvā paccuggantvā hatthato pattaü gahetvā gharaü pavisitvā\<*<7>*>/ ghaņiyā odanam uddharitvā pattaü påretvā āyasmato Mahā- kassapassa padāsi.\<*<8>*>/ so ahosi piõķapāto anekasåpo aneka- bya¤jano\<*<9>*>/ anekasåparasabya¤jano.\<*<9>*>/ atha kho āyasmato Mahākassapassa etad ahosi: ko nu kho ayaü satto, yass' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 C udācinno . . . ajjhācinno 'ti pi paņhanti. 2 D panulla-. 3 BD pesakāra-. 5 A -netvā. 6 A vinati; B vinnāti; comp. E. Muller, Pāli Language, p. 102. 6 A taü saraü; B õaü saraü; CD vāsaraü. 7 A -etvā. 8 B pādāsi. 9 A -bya¤cano. >/ #<[page 030]># %<30 UDâNAũ [III. 7].>% āyaü evaråpo iddhānubhāvo 'ti. atha kho āyasmato Mahā- kassapassa etad ahosi: Sakko nu kho devānam indo 'ti. iti viditvā Sakkaü devānam indaü etad avoca: kataü kho te idaü Kosiya, mā puna pi evaråpam akāsã 'ti. amhākam pi bhante kassapa pu¤¤ena attho, amhākam pi pu¤¤ena karaõãyan ti. atha kho Sakko devānam indo āyasmantaü Mahākassapaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā vehāsaü abbhuggantvā ākāse antalikkhe tikkhattuü udānaü udānesi: aho dānaü paramaü dānaü Kassape supatiņņhitaü. aho . . . supatiņņhitan ti. assosi kho bhagavā dibbāya sotadhā- tuyā visuddhāya atikkantamānusikāya Sakkassa devānam indassa vehāsaü . . . udānaü udānentassa: aho . . . supa- tiņņhitaü. aho . . . supatiņņhitan ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: piõķapātikassa bhikkhuno attabharassa ana¤¤aposino devā pihayanti tādino upasantassa sadā satãmato\<*<1>*>/ 'ti. ||7|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena sambahulānaü bhikkhånaü pacchābhattaü piõķa- pātapaņikkantānaü karerimaõķalamāle sannisinnānaü sanni- patitānaü ayam antarākathā\<*<2>*>/ udapādi: piõķapātiko āvuso bhikkhu piõķāya caranto labhati kālena kālaü manāpike cakkhunā råpe passituü, labhati kālena kālaü manāpike sotena sadde sotuü, labhati kālena kālaü manāpike ghānena gandhe ghāyituü, labhati kālena kālaü manāpike jivhāya rase sāyituü, labhati kālena kālaü manāpike kāyena phoņņhabbe phusituü. piõķapātiko āvuso bhikkhu sakkato garukato mānito påjito apacito piõķāya carati. handa āvuso mayaü pi piõķapātikā homa, mayaü pi lacchāma kālena kālaü manāpike cakkhunā råpe passituü, mayaü pi lacchāma kālena kālaü manāpike sotena sadde sotuü, mayaü pi lacchāma kālena kālaü manāpike ghānena gandhe ghāyituü, mayaü pi lacchāma manāpike jivhāya rase sāyituü, mayaü pi lacchāma manāpike kāyena pho- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D satimassā. 2 III. 8. Comp. for this Sutta II. 2 and III. 9. A antarā- antara-. >/ #<[page 031]># %< NANDA-VAGGA [III. 9]. 31>% ņņhabbe phusituü; mayaü pi sakkatā garukatā mānitā påjitā apacitā piõķāya carissāmā 'ti. aya¤ carahi tesaü bhikkhå- naü antarākathā hoti vippakatā.\<*<1>*>/ atha kho bhagavā sāyaõha- samayaü paņisallānā vuņņhito yena karerimaõķalamālo ten' upasaīkami, upasaīkamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi, nisajja kho bhagavā bhikkhå āmantesi: kāya\<*<2>*>/ nu 'ttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā kā ca pana vo antarākathā vippa- katā\<*<1>*>/ 'ti. idha bhante amhākaü pacchābhattaü piõķapāta- paņikkantānaü karerimaõķalamāle\<*<3>*>/ sannisinnānaü sannipa- titānaü ayam antarākathā udapādi: piõķapātiko . . . pe . . . piõķāya carissāmā 'ti. ayaü kho no bhante antarākathā vippakatā. atha kho bhagavā anuppatto 'ti. na khv etaü bhikkhave tumhākaü paņiråpaü kulaputtānaü saddhāya agārasmā anagāriyaü pabbajitānaü, yaü tumhe evaråpiü kathaü katheyyātha. sannisinnānaü sannipatitānaü vo bhikkhave dvayaü karaõãyaü: dhammiyā vā kathā ariyo vā tuõhibhāvo 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: piõķapātikassa bhikkhuno attabharassa ana¤¤aposino devā pihayanti tādino, no ce saddasilokanissito\<*<4>*>/ 'ti. ||8|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena sambahulānaü bhikkhånaü . . . (compare the last Sutta) antarākathā udapādi: ko nu kho āvuso sippaü\<*<5>*>/ jānāti, ko kiü sippaü sikkhã,\<*<6>*>/ kataraü {sippaü} sippānaü aggan ti. tatth' ekacce evam āhaüsu: hatthisippaü sippānaü aggan ti. ekacce evam āhaüsu: assasippaü sippānaü aggan ti. ekacce evam āhaüsu: rathasippaü sippānaü aggan ti. ekacce evam āhaüsu: dhanusippaü sippānaü aggan ti. ekacce evam āhaüsu: tharusippaü sippānaü aggan ti. ekacce evam āhaüsu: muddāsippaü sippānaü aggan ti. ekacce evam āhaüsu: gaõanasippaü sippānaü aggan ti. ekacce evam \<-------------------------------------------------------------------------- 1 All MSS. read -thā, cf II. 2. 2 B kāyā. 3 A -ëe. 4 A no ce tassa sãlokanissito; D ce tassa silokanissito. We choose the reading. of C, but shorten the ã in "sãloka." 5 A sibb- throughout. 6 All MSS. sikkhi. >/ #<[page 032]># %<32 UDâNAũ [III. 9].>% āhaüsu: saīkhānasippaü sippānaü aggan ti. ekacce evam āhaüsu: lekhāsippaü sippānaü aggan ti. ekacce evam āhaüsu: kāveyyasippaü sippānaü aggan ti. ekacce evam āhaüsu: lokāyatasippaü sippānaü aggan ti. ekacce evam āhaüsu: khettavijjāsippaü sippānaü aggan ti. aya¤ cara- hi tesaü bhikkhånaü antarākathā vippakatā.\<*<1>*>/ atha kho bhagavā sāyaõhasamayam . . . pe . . . (comp. III.8) vippa- katā 'ti. idha bhante . . . pe . . . (as before) udapādi: ko nu kho āvuso sippaü jānāti . . . pe . . . khettavijjāsippaü sippānaü aggan ti. ayaü kho no bhante antarākathā vippa- katā. atha kho bhagavā anuppatto 'ti. na khv etaü . . . . . . pe . . . (comp. III.8) tuõhibhāvo 'ti. atha kho bha- gavā etaü atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesu: asippajãvã lahu atthakāmo yatindriyo sabbadhivippamutto anokasārã amamo nirāso hatvā {mānaü} ekacaro sa bhikkhå 'ti. ||9|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Uruvelāyaü viharati najjā Nera¤jarāya tãre bodhirukkhamåle paņhamā- bhisambuddho. tena kho pana samayena bhagavā sattāhaü ekapallaīkena nisinno hoti vimuttisukhaü\<*<2>*>/ paņisaüvedã. atha kho bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samā- dhimhā vuņņhahitvā buddhacakkhunā lokaü volokesi.\<*<3>*>/ adda- sā kho bhagavā buddhacakkhunā lokaü volokento\<*<4>*>/ satte anekehi santāpehi santappamāne anekehi ca pariëāhehi\<*<5>*>/ pari- ķayhamāne rāgajehi\<*<6>*>/ pi dosajehi\<*<7>*>/ pi mohajehi\<*<8>*>/ pã 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: ayam loko santāpajāto phassapareto rogaü vadati attato,\<*<9>*>/ yena {yena} hi ma¤¤ati-tato taü hoti a¤¤athā. a¤¤athābhāvã bhavappatto\<*<10>*>/ loko bhavapareto bhavam ev' ābhinandati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cf. III. 8, note 2. 2 B sukha. 3 B olokesi. 4 B ol-. 5 CD -lāh-. 6 A rāgarajehi. 7 A dosarajehi. 8 A moharajehi. 9 C atthato . . . attato 'ti pi paņhanti; D atthato. 10 C bhāvappatto; A bhavasatto; D savasatto. The words a¤¤athābhāvã to the end of the Sutta are omitted in B. >/ #<[page 033]># %< NANDA-VAGGA [III. 10]. 33>% yadā 'bhinandati, taü bhayaü; yassa bhāyati, taü dukkhaü. bhavavippahānāya kho pan' idaü brahmacariyaü vussatã 'ti. ye hi keci samaõā vā brāhmaõā vā bhavena bhavassa vi- ppamokkham āhaüsu, sabb' ete avippamuttā bhavasmā 'ti vadāmi. ye vā pana keci samaõā vā brāhmaõā vā vibhavena bha- vassa nissaraõam āhaüsu, sabb' ete anissaņā bhavasmā 'ti vadāmi. na upadhã\<*<1>*>/ hi\<*<2>*>/ paņicca dukkhaü idaü sambhoti,\<*<3>*>/ sabbåpa- dānakkhayā n' atthi dukkhassa sambhavo. lokam imaü passa puthu, avijjāya paretā bhåtā bhåtaratā vā aparimuttā. ye hi keci bhavā sabbadhi sabbatthatāya,\<*<4>*>/ sabb' ete bhavā aniccā dukkhā vipariõāmadhammā 'ti. ||10|| evam etaü\<*<5>*>/ yathābhåtaü sammappa¤¤āya passato bhavataõhā pahãyati, vibhavataõhā 'bhinandati. sabbato taõhānaü khayā asesavirāganirodho nibbānaü, tassa nibbutassa bhikkhuno anupādā punabbhavo na hoti. abhibhåto māro\<*<6>*>/ vijitasaīgāmo,\<*<7>*>/ upaccagā\<*<8>*>/ sabbabhavāni tādã\<*<9>*>/ 'ti. Nandavaggo tatiyo. uddānaü: kammaü\<*<10>*>/ Nando Yasojo ca Sāriputto ca Kolito Pilindo\<*<11>*>/ Kassapo piõķo sippaü lokena te dasā\<*<12>*>/ 'ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AD upadhi. 2 Not in A. 3 So C; A papposampotiti; D pappotiti. 4 D muttatāya. 5 AD evaü me sutaü 6 A mano; D māno. 7 B vijito s-. 8 D upagā; AC upajjhagā; B upaccatā. 9 A tā; D tādi. 10 MSS. kamma. 11 AB -a; D -i. 12 AD rasā. >/ #<[page 034]># %< 34>% VAGGA IV. MEGHIYAVAGGO. evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Cālikāyaü viharati, Cālike pabbate. tena kho pana samayena āyasmā Meghiyo bhagavato upaņņhāko hoti. atha kho āyasmā Meghiyo yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bha- gavantaü abhivādetvā ekamantaü aņņhāsi, ekamantaü ņhito kho āyasmā Meghiyo bhagavantaü etad avoca: icchām' ahaü bhante Jantugāmaü\<*<1>*>/ piõķāya pavisitun ti. yassa dāni tvaü Meghiya kālaü ma¤¤asã 'ti. atha kho āyasmā Meghiyo pubbaõhasamayan nivāsetvā pattacãvaram ādāya Jantugāmaü piõķāya pāvisi, Jantugāme piõķāya caritvā pacchābhattaü piõķapātapaņikkanto yena Kimikālāya\<*<2>*>/ nadiyā tãraü, ten' upasaīkami, upasaīkamitvā Kimikālāya\<*<2>*>/ nadiyā tãre jaīghavihāraü\<*<3>*>/ anucaīkamāno anuvicaramāno addasā kho ambavanaü pāsādikaü ramaõiyaü, disvān 'assa etad ahosi: pāsādikaü vat' idaü ambavanaü ramaõãyaü. alaü vat' idaü kulaputtassa padhānatthikassa padhānāya\<*<4>*>/. sace maü bhagavā anujāneyya, āgaccheyy' āhaü imaü ambavanaü padhānāyā 'ti. atha {kho} āyasmā Meghiyo yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhagavantaü abhi- vādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinno kho āyasmā Meghiyo bhagavantaü etad avoca: idh' āhaü bhante pu- bbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaram ādāya Jantugāmaü piõķāya pāvisiü, Jantugāme piõķāya caritvā pacchābhattaü piõķapātapaņikkanto yena Kimikālāya nadiyā tãraü, ten' upasaīkamiü, upasaīkamitvā Kimikālāya nadiyā tãre jaī- ghavihāraü anucaīkamāno anuvicaramāno addasaü ambava- naü pāsādikaü ramaõãyaü, disvāna me etad ahosi: pāsādi- kaü vat' idaü ambavanaü ramaõãyaü, alaü vat' idaü kula- puttassa padhānatthikassa padhānāya. sace maü bhagavā anujāneyya, āgaccheyy' āhaü idaü ambavanaü padhānāyā 'ti. sace maü bhante bhagavā anujānāti, gaccheyy' āhaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BD -me; C -maü and -me. 2 A sometimes -kāë-. 3 BD -jaīghā-. 4 C explains: padhānāyā 'ti samaõadhammakaraõāya. >/ #<[page 035]># %< MEGHIYA-VAGGA [IV. 1]. 35>% taü ambavanaü padhānāyā 'ti. evaü vutte bhagavā āyas- mantaü Meghiyaü etad avoca: āgamehi tāva Meghiya, ekak' amhā tāva, yāva a¤¤o pi koci bhikkhu āgacchatã 'ti\<*<1>*>/. dutiyam pi kho āyasma {Meghiyo} bhagavantaü etad avoca: bhagavato bhante n' atthi ki¤ci uttariü karaõãyaü n' atthi katassa vā paticayo,\<*<2>*>/ mayhaü kho pana bhante atthi uttariü karaõãyaü, atthi katassa paticayo.\<*<2>*>/ sace maü bhante bhagavā anujānāti, gaccheyy' āhaü taü ambavanaü padhā- nāyā 'ti. dutiyam pi kho bhagavā āyasmantaü Meghiyaü etad avoca: āgamehi . . . āgacchatã 'ti. tatiyam pi kho āyasmā Meghiyo bhagavantaü etad avoca: bhagavato bhante n' atthi . . . padhānāyā 'ti. padhānan ti kho Meghiya va- damānaü kinti vadeyyāma.\<*<3>*>/ yassa dāni tvaü Meghiya kālaü ma¤¤asã 'ti. atha kho āyasmā Meghiyo uņņhāy' āsamā bhagavantaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā yena taü ambavanaü ten' upasaīkami, upasaīkamitvā taü ambava- naü ajjhogahetvā\<*<4>*>/ a¤¤atarasmiü rukkhamåle divāvihāraü nisãdi. atha kho āyasmato Meghiyassa tasmiü ambavane viharantassa yebhuyyena tayo pāpakā akusalā vitakkā samu- dācaranti, seyyath' ãdaü: kāmavitakko byāpādavitakko vi- hiüsāvitakko 'ti. atha kho āyasmato Meghiyassa etad ahosi: acchariyaü vata bho, abbhutaü vata bho, saddhāya ca vat' amhi agārasmā anagāriyaü pabbajito, atha ca pan' imehi tãhi pāpakehi akusalehi vitakkehi anvāsanno,\<*<5>*>/ seyyath' ãdaü: kāmavitakkena byāpādavitakkena vihiüsāvitakkenā 'ti. atha kho āyasmā Meghiyo sāyaõhasamayaü paņisallānā vuņņhito yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinno kho āyasmā Meghiyo bhagavantaü etad avoca: idha mayhaü bhante tasmiü ambavane viharantassa yebhuyyena tāyo pa- pakā akusalā vitakkā samudācaranti . . . pe . . . vihiüsā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 C koci bhikkhu dissatã 'ti pi pāņho. āgacchatå 'ti pi paņhanti, tathā dissatå 'ti. 2 ABD paticayo; C paticayo corrected to paricayo. 3 A caramānaü ki¤ci careyyāma; C explains: . . . samaõadhammaü karomã 'ti taü avadamānaü [read vad-] mayaü a¤¤aü kin tāva vadeyyāma. 4 A -gāho. 5 A ajjhāpanno, for the second time anvāsavanti. The readings of the Siīhalese MSS. are difficult to point out, because t and n are often here confounded. C ananvāsannā 'ti anuladdhā vokinnā . . . {anvasatto} {(or -sattā)} ti pi pāņho. B reads anāvasannā (both times), D annāsanno and anvāsanni. >/ #<[page 036]># %<36 UDâNAũ [IV. 1].>% vitakko 'ti. {tassa} mayhaü bhante etad ahosi: acchariyaü . . . pe . . . vihiüsāvitakkenā 'ti. aparipakkāya Meghiya cetovimuttiyā pa¤ca dhammā paripākāya saüvattanti. katame pa¤ca.\<*<1>*>/. idha Meghiya bhikkhu kalyāõamitto hoti kalyāõasaüpavaīko. aparipākāya Meghiya cetovimuttiyā ayaü paņhamo dhammo paripākāya saüvattati. \<*<2>*>/. puna ca paraü Meghiya bhikkhu sãlavā hoti, pātimokkhasaüvarasaüvuto viharati, ācāragocarasampanno {aõumattesu} vajjesu bhayadassāvã samādāya sikkhati sikkhā- padesu. aparipākāya Meghiya cetovimuttiyā ayaü dutiyo dhammo paripākāya saüvattati. \<*<3>*>/. puna ca paraü Meghiya bhikkhu yā 'yaü kathā abhisallekhikā\<*<1>*>/ cetovivaraõasappāyā\<*<2>*>/ ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhi¤¤āya sambodhāya nibbānāya saüvattati, seyyath' ãdaü: appiccha- kathā santuņņhikathā pavivekakathā asaüsaggakathā viriyā- rambhakathā sãlakathā samādhikathā pa¤¤ākathā vimutti- kathā vimutti¤āõadassanakathā, evaråpiyā kathāya nikāma- lābhã hoti akicchalābhã\<*<3>*>/ akasiralābhã. aparipākāya Meghiya cetovimuttiyā ayaü tatiyo dhammo paripākāya saüvattati. 4. puna ca paraü {Meghiya} bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaü dhammānaü pahānāya kusalānaü dhammānaü upasampadāya thāmavā daëhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. aparipākāya Meghiya cetovimuttiyā ayaü catuttho dhammo paripākāya saüvattati. \<*<5>*>/. puna ca paraü Meghiya bhikkhu pa¤¤avā hoti udayatthagāminiyā pa¤¤āya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkha- kkhayagāminiyā. aparipākāya Meghiya cetovimuttiyā ayaü pa¤camo dhammo paripākāya saüvattati. aparipākāya Meghiya cetovimuttiyā ime pa¤ca dhammā paripākāya saüvattanti. kalyāõamittass' etaü Meghiya bhikkhuno pāņikaīkhaü\<*<4>*>/ kalyāõasahāyassa kalyāõasampavaīkassa, yaü sãlavā bha- vissati, {pātimokkhasaüvarasaüvuto} viharissati, {ācāragocara- sampanno} {aõumattesu} vajjesu bhayadassāvã sikkhati sikkhā- padesu. kalyāõamittass' etaü . . . kalyāõasampavaīkassa, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AB -tā.; C -sallekhikā. 2 A -sabbāyā. 3 AB aki¤ca-; afterwards A aki¤ca-. 4 ABD -ā and -aü. >/ #<[page 037]># %< MEGHIYA-VAGGA [IV. 2]. 37>% yaü sãlavā bhavissati pātimokkhasaüvarasaüvuto (?), yā 'yaü kathā abhisallekhikā cetovivaraõasappāyā ekantanibbi- dāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhi¤¤āya sambodhāya nibbānāya saüvattissati, seyyath' ãdaü: appicchakathā {santuņņhikathā pavivekakathā} {asaüsaggakathā} viriyārambhakathā sãlakathā samādhikathā pa¤¤akathā vimuttikathā vimutti¤āõadassanakathā {evaråpāya} kathāya nikāmalābhã hoti akicchalābhã\<*<1>*>/ akasiralābhã. kalyā- namittass' . . . kalyāõasampavaīkassa, yaü āraddhaviriyo bhavissati akusalānaü dhammānaü pahānāya kusalānaü dhammānaü upasampadāya thāmavā daëhaparakkamo ani- kkhittadhuro kusalesu dhammesu. kalyāõamittass' . . . sampavaīkassa, yaü pa¤¤avā bhavissati udayatthagāminiyā pa¤¤āya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkha- kkhayagāminiyā. tena ca pana Meghiya bhikkhunā imesu pa¤casu dhammesu patiņņhāya cattāro dhammā uttari bhā- vetabbā, asubhā bhāvetabbā rāgassa pahānāya, mettā bhāve- tabbā byāpādassa pahānāya, ānāpānasati\<*<2>*>/ bhāvetabbā vitakkupacchedāya, aniccasa¤¤ā bhāvetabbā asmimānasa- mugghātāya. aniccasa¤¤ino hi Meghiya anattasa¤¤ā saõņhā- ti, anattasa¤¤ã asmimānasamugghātaü pāpunāti diņņhe 'va dhamme nibbānan ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: khuddā vitakkā sukhumā vitakkā anugatā manaso ubbilāpā,\<*<3>*>/ ete avidvā manaso vitakke hurāhuraü dhāvati bhantacitto. ete ca\<*<4>*>/ vidvā manaso vitakke ātāpiyo saüvarati satãmā,\<*<5>*>/ anugate\<*<6>*>/ manaso ubbilāpe asesam ete\<*<7>*>/ pajahāsi buddho 'ti. ||1|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Kusinārā- yaü viharati Upavattane\<*<8>*>/ Mallānaü sālavane. tena kho pana samayena sambahulā bhikkhå bhagavato avidåre ara¤¤akuņikāyaü viharanti, uddhatā honti unnalā capalā mukharā vikiõõavācā muņņhassatino asampajānā asamāhitā vibbhantacittā pākatindriyā. addasā kho bhagavā te samba- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AB aki¤ca-; afterwards A aki¤ca-. 2 A āõāpāõa-. 3 C uppãlāpā; A ubbilāvā. 4 C ete na ca, D te na ca. 5 ã lengthened metri causa, as often. 6 A anuggate; B anuttabo; C anuggate 'ti dulladdhavasena anuppanne. anugate 'ti paņhanti. 7 A asesamāne; B asesamane; D asevamāõe (?); C explains: asesaü . . . ete. 8 Omitted in B and D. >/ #<[page 038]># %<38 UDâNAũ [IV. 2].>% hule bhikkhå avidåre ara¤¤akuņikāyaü viharante uddhate unnale capale mukhare vikiõõavāce muņņhassatino asampa- jāne asamāhite vibbhantacitte pākatindriye. atha kho bha- gavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: arakkhitena kāyena micchādiņņhigatena\<*<1>*>/ ca thãnamiddhābhibhåtena vasaü Mārassa gacchati. tasmā rakkhitacitt' assa {sammāsaīkappagocaro} sammādiņņhipurekkhāro ¤atvāna udayabbayaü thãnamiddhābhibhå bhikkhu sabbā duggatiyo jahe\<*<2>*>/ 'ti. ||2|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Kosalesu cārikaü carati mahatā bhikkhusaīghena saddhiü. atha kho bhagavā maggā okkamma yena a¤¤ataraü rukkhamålaü ten' upasaīkami, upasaīkamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi. atha kho a¤¤ataro gopālako yena bhagavā ten' upasaīkami, upa- saīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinnaü kho taü gopālakaü bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi saüpahaüsesi. atha kho so gopālako bhagavatā dhammiyā kathāya san- dassito samādapito samuttejito saüpahaüsito bhagavantaü etad avoca: adhivāsetu me bhante bhagavā svātanāya bhattaü saddhiü bhikkhusaüghenā 'ti. adhivāsesi bhagavā tuõhã- bhāvena. atha kho so gopālako bhagavato adhivāsanaü viditvā uņņhāy' āsanā bhagavantaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā pakkāmi. atha kho so gopālako tassā rattiyā accayena sake nivesane pahåtaü appodakapāyāsaü paņiyādāpetvā nava¤ ca {sappiü} bhagavato kālaü arocesi: kālo bhante niņņhitaü bhattan ti. atha kho bhagavā pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaram ādāya saddhiü bhikkhusaüghena yena tassa gopālakassa nivesanaü ten' upasaīkami, upasaīkamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi. atha kho so gopālako buddha- pamukhaü bhikkhusaüghaü appodakapāyāsena ca navena ca {sappinā} sahatthā santappesi saüpavāresi. atha kho so gopā- lako bhagavantaü bhuttāviü onãtapattapāõiü\<*<3>*>/ a¤¤ataraü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A -pātena; B -tatena. 2 B paho; D jahā. 3 dhotahatthapānin (?) [for dhotapattapānin] ti pi pāņho dhotapattahatthan ti attho. >/ #<[page 039]># %< MEGHIYA-VAGGA [IV. 4]. 39>% nãcaü āsanaü gahetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisin- naü kho taü gopālakaü bhagavā dhammiyā kathāya san- dassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaüsetvā uņņhāy' āsanā pakkāmi. atha kho acirapakkantassa bhagavato taü gopālakaü a¤¤ataro puriso sãmantarikāya\<*<1>*>/ jãvitā voropesi. atha kho sambahulā bhikkhå yena bhagavā ten' upasaīka- miüsu, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdiüsu, ekamantaü nisinnā kho te bhikkhå bhagavantaü etad avocuü: yena bhante gopālakena ajja buddhapamukho bhikkhusaügho appodakapāyāsena navena ca sappinā sa- hatthā santappito sampavārito, so kira bhante gopālako a¤¤atarena purisena sãmantarikāya\<*<1>*>/ jãvitā voropito 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: diso disaü yan taü kayirā {veri vā} pana verinaü, micchāpaõihitaü cittaü pāpiyo naü tato kare\<*<2>*>/ 'ti. ||3|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Rājagahe viharati Veëuvane Kalandakanivāpe. tena kho pana samayena āyasmā ca Sāriputto āyasmā ca Mahāmoggal- lāno Kapotakandarāyaü\<*<3>*>/ viharanti. tena kho pana samayena āyasmā Sāriputto juõhāya rattiyā navoropitehi kesehi abbhokāse nisinno hoti a¤¤ataraü samādhiü samā- pajjitvā. tena kho pana samayena dve yakkhā sahāyakā uttarāya disāya dakkhiõaü disaü gacchanti kena cid eva karaõãyena. addasaüsu kho te yakkhā āyasmantaü Sāri- puttaü juõhāya rattiyā navoropitehi kesehi abbhokāse nisinnaü, disvā eko yakkho dutiyaü yakkhaü etad avoca: paņibhāti maü samma imassa samaõassa sãse pahāraü dātun ti. evaü vutte so yakkho tam yakkhaü etad avoca: alaü samma, mā samaõaü āsādesi.\<*<4>*>/ uëāro so samma samaõo mahiddhiko mahānubhāvo 'ti. dutiyam pi kho so yakkho taü yakkhaü etad avoca: paņibhāti maü samma imassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ABCD si-. 2 See Dhammapadaü, v. 42. 3 C Kapotakandarāyan ti evaünāmake vihāre. 4 C mā āsādesã 'ti corrected to āpādesi mā ghātesi mā pahāraü dehã 'ti vuttaü hoti; AD āsāresi; B āsādesi; for the second time ABD āsāresi. See Cullavagga, VII. 3, 12. >/ #<[page 040]># %<40 UDâNAũ [IV. 4].>% samaõassa sãse pahāraü dātun ti. dutiyam pi kho so yakkho taü yakkhaü etad avoca: alaü samma . . . mahā- nubhāvo 'ti. tatiyam pi kho so yakkho taü yakkhaü etad avoca: paņibhāti . . . dātun ti. tatiyam pi kho so yakkho taü yakkhaü etad avoca: alaü samma . . . mahānubhāvo 'ti. atha kho so yakkho taü yakkhaü anādiyitvā āyasmato Sāriputtatherassa sãse pahāraü adāsi. api tena pahāreõa sattaratanaü vā aķķhaņņharatanaü\<*<1>*>/ vā nāgaü osādeyya\<*<2>*>/ mahantaü vā pabbatakåņaü padāleyya. atha ca pana so yakkho ķayhāmi ķayhāmã 'ti vatvā tatth' eva mahānirayaü {avaņņhāsi}. addasā kho āyasmā Mahāmoggallāno dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena tena yakkhena āyasmato Sāriputtassa sãse pahāraü dãyamānaü, disvāna yena āyasmā Sāriputto ten' upasaīkami, upasaīkamitvā āyasman- taü Sāriputtaü etad avoca: kacci te āvuso khamanãyaü kacci yāpanãyaü kacci na ki¤ci dukkhan ti. khamanãyaü me āvuso Moggallāna yāpanãyaü me āvuso Moggallāna, api ca me sãse thokam dukkhan\<*<3>*>/ ti. acchariyaü āvuso Sāriputta, abbhutaü āvuso Sāriputta, yaü tvaü mahiddhiko āyasmā Sāriputto mahānubhāvo. idha te āvuso Sāriputta a¤¤ataro yakkho sãse pahāraü adāsi, tāva mahāpahāro ahosi. api tena pahārena sattaratanaü . . . padāleyyā 'ti. atha ca pan' āyasmā Sāriputto evam āha: khamanãyaü me āvuso Moggallāna, yāpanãyaü me āvuso Moggallāna, api ca me sãse thokaü dukkhan ti. acchariyaü āvuso Moggallāna, abbhutaü āvuso Moggallāna, yāva mahiddhiko āyasmā Ma- hāmoggallāno mahānubhāvo, yatra hi nāma yakkham pi passissati; mayaü pan' etarahi Paüsupisācakam pi na passāmā 'ti. assosi kho bhagavā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya tesaü ubhinnaü mahānā- gānaü imaü evaråpaü kathāsallāpaü. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udā- nesi\<*<4>*>/: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A adhaņņhamara-; BD aķķhaņņharatanaü. 2 C osādeyyā 'ti paņhaviyaü osãdāpeyya nimujjāpeyya, osāreyyā 'ti pi pāņho cunnavicunnaü kareyyā 'ti attho; AD osāreyya; B osādeyya. 3 C api ca me sãsaü thokaü dukkhan ti pi pāņho. 4 Comp. Theragāthā, v. 191. >/ #<[page 041]># %< MEGHIYA-VAGGA [IV. 5]. 41>% yassa selåpamaü cittaü ņhitaü n' ānupakampati virattaü rajanãyesu kopaneyye na kuppati, yass' evaü\<*<1>*>/ bhāvitaü cittaü, kuto taü dukkham essatã 'ti. ||4|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Kosambiyaü viharati Ghositārāme. tena kho pana samayena bhagavā ākiõõo viharati bhikkhåhi bhikkhunãhi upāsakehi upāsikāhi rājåhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi ākiõõo dukkhaü na phāsu viharati. atha kho bhagavato etad ahosi: ahaü kho etarahi ākiõõo viharāmi bhikkhåhi . . . titthiya- sāvakehi ākiõõo dukkhaü na phāsu viharāmi, yannån' āhaü eko gaõasmā våpakaņņho vihareyyan ti. atha kho bhagavā pubbhaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaram ādāya Kosambiü piõķāya pāvisi, Kosambiyaü piõķāya caritvā pacchābhattaü piõķapātapaņikkanto sāmaü\<*<2>*>/ senāsanaü saüsāmetvā pattacã- varam ādāya anāmantetvā upaņņhākaü anapaloketvā bhi- kkhusaüghaü eko adutiyo yena Pālileyyakaü\<*<3>*>/ tena cari- kaü pakkāmi, anupubbena cārika¤ caramāno yena Pālileyya- kaü\<*<3>*>/ tad avasari. tatra sudaü bhagavā Pālileyyake\<*<3>*>/ viha- rati Rakkhitavanasaõķe Bhaddasālamåle. a¤¤ataro pi kho hatthināgo ākiõõo viharati hatthãhi hatthinãhi {hatthikalabhehi}\<*<4>*>/ {hatthicchāpehi}\<*<5>*>/ chinnaggāni c' eva tiõāni khādati, obhaggo- bhagga¤ c' assa sākhābhaīgaü khādanti, āvilāni ca pāniyāni\<*<6>*>/ pivati ogāhā\<*<7>*>/ c' assa uttiõõassa hatthiniyo kāyaü upanighaü- santiyo gacchanti, ākiõõo dukkhaü na phāsu viharati. atha kho tassa hatthināgassa etad ahosi: ahaü kho etarahi ākiõõo viharāmi hatthãhi hatthinãhi {hatthikalabhehi}\<*<4>*>/ hatthicchāpehi, chinnaggāni c' eva tiõāni khādāmi obhaggobhagga¤ ca me sākhābhaīgaü khādanti, āvilāni ca pāniyāni pivāmi, ogāhā\<*<8>*>/ ca me uttiõõassa hatthiniyo kāyaü upanighaüsantiyo gacchanti, ākiõõo dukkhaü na phāsu viharāmi. yannån' āhaü eko gaõasmā våpakaņņho vihareyyan ti. atha kho so hatthināgo yåthā apakkamma yena Pālileyyakaü\<*<9>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AD tass 'evaü; B yass' evaü; C tass' etaü . . . glossed by yass' evaü (!). IV. 5. Comp. Mahavāgga, X. 4. 2 C sāman ti sayaü. 3 B Pāri- [as Mahāvagga]. 4 CD -kalārehi; C explains: -potakehi. 5 C -chāpehã ti khãrapakehi. 6 BC -nã-. 7 D ogāhassa; C ogāhā 'ti titthato, ogāhan ti pi pāli. 8 AD ogāhassa. 9 D Pāri-. >/ #<[page 042]># %<42 UDâNAũ [IV. 5].>% Rakkhitavanasasaõķo\<*<1>*>/ Bhaddasālamålaü yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā tatra sudaü so hatthināgo yasmiü padese bhagavā viharati taü padesaü {appaharita¤}\<*<2>*>/ ca karoti soõķāya bhagavato pāõiyaü\<*<3>*>/ paribhojanãyaü paņņhapeti. atha kho bhagavato rahogatassa paņisallãnassa evaü cetaso parivitakko udapādi: ahaü kho pubbe ākiõõo vihāsiü bhikkhåhi . . . titthiyasāvakehi ākiõõo dukkhaü na phāsu vihāsiü. so 'mhi etarahi anākiõõo viharāmi bhikkhåhi . . . titthiyasāvakehi anākiõõo sukhaü phāsu viharāmã 'ti. tassa pi kho hatthināgassa evaü cetaso parivi- takko udapādi: ahaü kho pubbe ākiõõo vihāsiü hatthãhi hatthinãhi {hatthikalabhehi} {hatthicchāpehi}, chinnaggāni c' eva tiõāni khādiü obhaggobhagga¤ ca me sākhābhaīgaü khādiüsu, āvilāni ca pāniyāni pivāsiü ogāhā\<*<4>*>/ ca me uttiõõ- assa hatthiniyo kāyaü upanighaüsantiyo agamaüsu, ākiõõo dukkhaü na phāsu vihāsiü, so 'mhi etarahi anākiõõo viha- rāmi hatthãhi hatthinãhi hatthikalabhehi hatthicchāpehi, acchinnaggāni c' eva tiõāni khādāmi obhaggobhagga¤ ca me sākhābhaīgaü na khādanti, anāvilāni ca pāniyāni pivāmi ogāhā\<*<5>*>/ ca me uttiõõassa hatthiniyo na kāyaü upanighaü- santiyo gacchanti, anākiõõo sukhaü phāsu viharāmã 'ti. atha kho bhagavā attano ca pavivekaü viditvā tassa ca hatthināgassa cetasā cetoparivitakkam a¤¤āya tāyaü velā- yaü imaü udānaü udānesi: etaü\<*<6>*>/ nāgassa nāgena ãsādantassa hatthino sameti cittaü cittena yaü eko ramatã vane 'ti. ||5|| evaü me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena āyasmā Piõķolabhāradvājo bhagavato avidåre nisinno hoti pallaīkaü ābhujitvā\<*<7>*>/ ujuü kāyaü paõidhāya ara¤¤ako piõķapātiko paüsukåliko tecãvariko appiccho santuņņho pavivitto asaüsaņņho āraddhaviriyo dhutavādo adhicittaü anuyutto. addasā kho bhagavā āyasmantaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D -aü. 2 D -ha-. 3 B -nã-. 4 AD ogāhassa. 5 D ogāha¤. 6 D evaü; AC etaü; B e. 7 A ābhu¤citvā. >/ #<[page 043]># %< MEGHIYA-VAGGA [IV. 8]. 43>% Piõķolabhāradvājaü avidåre nisinnaü pallaīkaü ābhujitvā ujuü kāyaü paõidhāya ara¤¤akaü piõķapātikaü paüsukå- likaü tecãvarikaü appicchaü santuņņhaü pavivittaü asaü- saņņhaü āraddhaviriyam dhutavādaü adhicittaü anuyuttaü. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: anupavādo anupaghāto pātimokkhe ca saüvaro matta¤¤utā ca bhattasmiü {pantha¤}\<*<1>*>/ ca sayanāsanaü adhicitte ca āyogo etaü buddhāna\<*<2>*>/ sāsanan ti.\<*<3>*>/||6|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena āyasmā Sāriputto bhagavato avidåre nisinno hoti pallaīkaü ābhujitvā\<*<4>*>/ ujuü kāyaü paõidhāya appiccho santuņņho pavivitto asaüsaņņho āraddhaviriyo adhicittam anu- yutto. addasā kho bhagavā āyasmantaü Sāriputtaü avidåre nisinnaü pallaīkaü ābhujitvā\<*<5>*>/ ujuü kāyaü paõidhāya appicchaü santuņņhaü pavivittaü asaüsaņņhaü āraddhaviri- yaü adhicittam anuyuttaü. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: adhicetaso appamajjato munino monapathesu sikkhato sokā na bhavanti tādino upasantassa sadā satãmato 'ti. ||7|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena bhagavā sakkato hoti garukato hoti mānito påjito apacito lābhã {cãvarapiõķapātasenāsanagilānapacca- yabhesajjaparikkhārānaü}, bhikkhusaügho pi sakkato hoti . . . pe . . . parikkhārānaü. a¤¤atitthiyā pana paribbājakā asakkatā honti (comp. II.4) . . . pe . . . parikkhārānaü. atha kho te a¤¤atitthiyā {paribbājakā} bhagavato sakkāraü asahamānā bhikkhusaüghassa ca yena Sundarã paribbājikā ten' upasaīkamiüsu, upasaī- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A panta¤; C santa¤ ca corrected to pattha¤ ca. 2 BC -nu. 3 See Dhammap. v. 185. 4 A ābhu¤jitvā. 5 A ābhuīcitvā. >/ #<[page 044]># %<44 UDâNAũ [IV. 8].>% kamitvā Sundariü paribbājikaü etad avocuü: ussahasi bhagini nātãnam atthaü kātun ti. kyāhaü ayyā karomi, kiü mayā sakkā kātuü? jãvitam pi me pariccattaü ¤ātã- naü atthāyā 'ti. tena hi bhagini abhikkhanaü Jetavanaü gacchāhã 'ti. evam ayyā 'ti kho Sundarã paribbājikā tesaü a¤¤atitthiyānaü\<*<1>*>/ paribbājakānaü paņissutvā abhikkhanaü Jetavanam agamāsi. yadā a¤¤iüsu te a¤¤atitthiyā paribbā- jakā: {vodiņņhā} kho Sundarã paribbājikā bahujanena\<*<2>*>/ abhi- kkhaõaü Jetavanaü āgacchatã 'ti, atha naü jãvitā voropetvā tatth' eva Jetavanassa parikhāya\<*<3>*>/ kåpe nikhaõitvā yena rājā Pasenadi Kosalo ten' upasaīkamiüsu,\<*<4>*>/ upasaīkamitvā rājā- naü Pasenadiü Kosalaü etad avocuü: yā sā mahārāja Sundarã paribbājikā sā no na dassatã 'ti. kattha pana tumhe āsaīkathā 'ti. Jetavane mahārājā 'ti. tena hi Jetavanaü vicinathā 'ti. atha kho te a¤¤atitthiyā paribbājakā Jetava- naü vicinitvā yathānikkhittaü parikhākåpā\<*<5>*>/ uddharitvā ma¤cakaü āropetvā Sāvatthiü pavesetvā rathiyāya\<*<6>*>/ rathi- yaü siīghāņakena siīghāņakaü upasaīkamitvā manusse ujjhāpesuü: passath' ayyā Sakyaputtiyānaü kammaü, alajjino ime samaõā Sakyaputtiyā dussãlā pāpadhammā musāvādino abrahmacārino. ime hi nāma dhammacārino samacārino brahmacārino saccavādino sãlavanto kalyāõa- dhammā paņijānissanti. n' atthi imesaü sāma¤¤aü, n' atthi imesaü brāhma¤¤aü, naņņhaü imesaü sāma¤¤aü, naņņhaü imesaü brāhma¤¤aü, kuto imesaü sāma¤¤aü, kuto imesaü brāhma¤¤aü, apagatā ime sāma¤¤ā, apagatā ime brāhma¤¤ā. katha¤ hi nāma puriso purisakiccaü karitvā itthiü jãvitā voropessatã 'ti. tena kho pana samayena Sāvatthiyaü manussā bhikkhå disvā asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosanti paribhāsanti {rosenti} {vihesenti}: alajjino . . . pe . . . voro- pessatã 'ti. atha kho sambahulā bhikkhå pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaram ādāya Sāvatthiü piõķāya pāvisiüsu, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 C yadā tesaü (!) a¤¤atitthiyā paribbājakā: te (?) diņņhā kho Sundarã 'ti, tattha a¤¤iüså 'ti jāniüsu, te diņņhā (?) ti padiņņhā Jetavanaü āgacchanti [for ã] ca visesato diņņhā bahulaü diņņhā bahulā diņņhā 'ti attho; A yadā a¤¤e a¤¤atitthiyā, etc.; B yathā te a¤¤āsu a¤¤atitthiyā, D yadā tesaü (!) a¤¤atitthiyānaü. The passage seems to be very corrupt. 2 D -jano. 3 A -kkhāya; C -ā. 4 ABD -mi. 5 A -kkhā-. 6 AD rathiyā. >/ #<[page 045]># %< MEGHIYA-VAGGA [IV. 9]. 45>% Sāvatthiyaü piõķāya caritvā pacchābhattaü piõķapātapaņi- kkantā yena bhagavā ten' upasaīkamiüsu, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdiüsu, ekamantaü nisinnā kho te bhikkhå bhagavantaü etad avocuü: etarahi Sāvatthiyaü manussā bhikkhå disvā . . . pe . . . voro- pessatã 'ti. n' eso bhikkhave saddo ciraü bhavissati sattāhaü eva bhavissati sattāhassa accayena antaradhāyissati. tena hi bhikkhave ye manussā bhikkhå disvā . . . pe . . . vihe- santi, te tumhe imāya gāthāya paņicodetha: abhåtavādã nirayaü upeti yo c' āpi katvā na karomã 'ti c' āha ubho pi te pecca\<*<1>*>/ samā bhavanti nihãnakammā manujā paratthā 'ti. atha kho te bhikkhå bhagavato santike imaü gāthaü pariyāpuõitvā ye manussā bhikkhå disvā . . . {vihesenti}, te imāya gāthāya paņicodenti:\<*<2>*>/ abhåtavādã . . . pe . . . paratthā 'ti. manussānaü etad ahosi: akārakā\<*<3>*>/ ime samaõā Sakyaputtiyā, na yimehi\<*<4>*>/ kataü sapant'\<*<5>*>/ ime samaõā Sakya- puttiyā 'ti. n' eva so saddo ciraü ahosi, sattāham eva saddo ahosi, sattāhassa accayena antaradhāyi. atha kho sambahulā bhikkhå yena bhagavā ten' upasaīkamiüsu, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdiüsu, ekamantaü nisinnā kho te bhikkhå bhagavantaü etad avocuü: acchari- yaü bhante abbhutaü bhante, yāva subhāsitaü kho c' idaü bhante bhagavatā: n' eso bhikkhave saddo ciraü bhavissati, sattāhassa accayena antaradhāyissatã 'ti. antarahito so bhante saddo 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: tudanti vācāya janā asa¤¤atā parehi saīgāmagataü va ku¤jaraü, sutvāna vākyaü pharusaü udãritaü adhivāsaye bhikkhu aduņņhacitto 'ti. ||8|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Rājagahe viharati Veëuvane {Kalandakanivāpe}. atha kho āyasmato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ACD pacca. 2 A -anti. 3 AC akāraõā; D akā. 4 AD nissamehi. 5 AD samant' ; B sabbant'. >/ #<[page 046]># %<46 UDâNAũ [IV. 9].>% Upasenassa Vaīgantaputtassa\<*<1>*>/ rahogatassa paņisallã- nassa evaü cetaso parivitakko udapādi: lābhā vata me, suladdhaü vata me satthā ca me bhagavā arahaü sammā- sambuddho, svākhyāte c' amhi dhammavinaye agārasmā anagāriyaü pabbajito, sabrahmacāriyo ca me sãlavanto kalyā- õadhammā, sãlesu c' amhi paripårakārã, samāhito c' amhi, ekaggacitto arahā c' amhi khãõāsavo, mahiddhiko c' amhi mahānubhāvo, bhaddakaü me jãvitaü bhaddakaü maraõan ti. atha kho bhagavā āyasmato Upasenassa Vaīganta- puttassa\<*<1>*>/ cetasā cetoparivitakkam a¤¤āya tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: yaü jãvitaü na tapati, maraõante\<*<2>*>/ na socati, {sa've} diņņhapado dhãro, sokamajjhe na socati. ucchinnabhavataõhassa\<*<3>*>/ santacittassa bhikkhuno vikkhãõo\<*<4>*>/ jātisaüsāro, n' atthi tassa punabbhavo 'ti. ||9|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena āyasmā Sāriputto bhagavato avidåre nisinno hoti pallaīkaü ābhujitvā ujuü kāyaü paõidhāya attano upasa- maü paccavekkhamāno. addasā kho bhagavā āyasmantaü Sāriputtaü avidåre nisinnaü pallaīkaü ābhujitvā ujuü kāyaü paõidhāya attano upasamaü paccavekkhamānaü. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: upasantasantacittassa\<*<5>*>/ netticchinnassa\<*<6>*>/ bhikkhuno vikkhãõo\<*<7>*>/ jātisaüsāro, mutto so Mārabandhanā 'ti. ||10|| Meghiyavaggo catuttho. uddānam: Meghiyo\<*<8>*>/ uddhatā\<*<9>*>/ gopālo\<*<8>*>/ juõhā\<*<8>*>/ nāgena pa¤camaü, Piõķolo Sāriputto ca Sundarã\<*<10>*>/ bhavati aņņhamaü, Upaseno Vaīgantaputto Sāriputto ca te dasā 'ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D Vaükanta-. 2 AB maraõaüte; C maraõanle maraõasaõkhāte ante . . . maraõasamãpe vā. 3 ACD -taõhāya. 4 BD vikkhito; A vikkhino. 5 AD upasantaü-. 6 AD natthicchinnasa; B netti-; C netticchinnassā 'ti netti vuccati bhavataõhā saüsārassa nayanato. 7 ABD vikkhino. 8 ABD -a. 9 B uddhita; A uņņhita; D ujhita. 10 ABD -i. >/ #<[page 047]># %< 47>% VAGGA V. SONATHERASSA VAGGO. evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena rājā Pasenadi Kosalo Mallikāya deviyā saddhiü uparipāsādavaragato hoti. atha kho rājā Pasenadi Kosalo Mallikaü deviü etad avoca: atthi nu kho te Mallike koc' a¤¤o attanā piyataro 'ti. n' atthi kho me mahārāja koc' a¤¤o attanā piyataro. tuyhaü pana mahārāja atth' a¤¤o koci attanā piyataro 'ti. mayham pi kho Mallike n' atth' a¤¤o koci attanā piyataro 'ti. atha kho rājā Pasenadi Kosalo pāsādā orohitvā yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīka- mitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekam- antaü nisinno kho rājā Pasenadi Kosalo bhagavantaü etad avoca: idh' āhaü bhante Mallikāya deviyā uparipāsādavara- gato Mallikaü deviü etad avocaü:\<*<1>*>/ atthi . . . pe . . . piyataro 'ti. evaü vutte Mallikā devã maü etad avoca: n' atthi . . . pe . . . piyataro 'ti. evaü vutto 'haü bhante Mallikaü deviü etad avocaü:\<*<1>*>/ mayham . . . pe . . . piya- taro 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: sabbā disā anuparigamma\<*<2>*>/ cetasā nev' ajjhagā\<*<3>*>/ piyataram attanā kvaci, evam {piyo} puthu\<*<4>*>/ attā paresaü, tasmā na hiüse {param} attakāmo. ||1|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. atha kho āyasmā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ABD -a. 2 BD -kamma. 3 A ajjagā. 4 C explains puthu by visuü visuü. >/ #<[page 048]># %<48 UDâNAũ [V. 2].>% ânando sāyaõhasamayaü paņisallānā vuņņhito yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinno kho āyasmā ânando bhagavantaü etad avoca: acchariyaü bhante, abbhutaü bhante, yāvad appāyukā hi bhante bhagavato mātā ahosi, sattāhajāte bhagavati bhagavato mātā kālam akāsi Tusitakā- yaü\<*<1>*>/ upapajjatã 'ti. evam etaü\<*<2>*>/ ânanda. appāyukā hi bodhisattamātaro honti, sattāhajātesu bodhisattesu bodhisatta- mātaro kālaīkaronti, Tusitakāyaü\<*<1>*>/ upapajjantã 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: ye keci bhåtā bhavissanti {te vāpi} sabbe gamissanti pahāya dehaü, taü sabbaü jāniü\<*<3>*>/ kusalo viditvā ātāpiyo brahmacariyaü careyyā 'ti. ||2|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Rājagahe viharati Veëuvane Kalandakanivāpe. tena kho pana sama- yena Rājagahe Suppabuddho nāma kuņņhã manussadaliddo ahosi manussakapaõo manussavarāko. tena kho pana sama- yena bhagavā mahatiyā parisāya parivuto dhammaü desento nisinno hoti. addasā kho Suppabuddho kuņņhã taü mahāja- nakāyaü dårato 'va sannipatitaü, disvān' assa etad ahosi: nissaüsayaü kho ettha ki¤ci khādaniyaü vā bhojaniyaü vā bhājiyati. yannån' āhaü yena so mahājanakāyo ten' upa- {saīkameyyaü}. appeva nām' ettha ki¤ci khādaniyaü vā bhojaniyaü vā labheyyan ti. atha kho Suppabuddho kuņņhã yena so mahājanakāyo ten' upasaīkami. addasā kho Suppa- buddho kuņņhã bhagavantaü mahatiyā parisāya parivutaü dhammaü desentaü nisinnaü, disvān' assa etad ahosi: na {khvettha ki¤ci} khādaniyaü vā bhojaniyaü vā bhājiyati\<*<4>*>/. samaõo ayaü Gotamo parisatiü\<*<5>*>/ dhammaü deseti. yannån' āham pi dhammaü suõeyyan ti tatth' eva ekamantaü nisãdi: aham pi dhammaü sossāmã 'ti. atha kho bhagavā sabbā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BC Tusitaü kāyaü. 2 A eyam eva. 3 AC jānituü. 4 A bhājissati. 5 ABD -i. >/ #<[page 049]># %< SONATHERASSA-VAGGA [V. 3]. 49>% vantaü parisaü cetasā ceto paricca manas' ākāsi: ko nu kho idha bhabbo dhammaü vi¤¤ātun ti. addasā kho bhagavā Suppabuddhaü kuņņhiü tassaü parisāyaü nisinnaü, disvān' assa etad ahosi: ayaü kho idha bhabbo dhammaü vi¤¤ātun ti. Suppabuddhaü kuņņhiü ārabbha anupubbikathaü kathesi seyyath' ãdaü: dānakathaü sãlakathaü saggakathaü kāmā- naü ādãnavaü okāraü saükilesaü nikkhame ca ānisaüsaü pakāsesi. yadā bhagavā a¤¤āsi Suppabuddhaü kuņņhiü kallacittaü muducittaü vinãvaraõacittaü udaggacittaü pasannacittaü, atha yā\<*<1>*>/ buddhānaü sāmukkaüsikā dham- madesanā taü pakāsesi dukkhaü samudayaü nirodhaü maggaü. seyyath' āpi nāma suddhaü vatthaü apagata- kālakaü sammad eva rajanaü paņigaõheyya, evam eva Suppabuddhassa kuņņhissa tasmiü yeva āsane virajaü vãta- malaü dhammacakkhuü udapādi: yaü ki¤ci samudaya- dhammaü, sabban taü nirodhadhamman ti. atha kho Suppabuddho kuņņhã diņņhadhammo pattadhammo vidita- dhammo pariyogāëhadhammo tiõõavicikiccho vigatakathaü- katho vesārajjappatto aparappaccayo\<*<2>*>/ satthu sāsane uņņhāy' āsanā yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhaga- vantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinno kho Suppabuddho kuņņhã bhagavantaü etad avoca: abhi- kkantaü bhante, abhikkantaü bhante. seyyath' āpi bhante nikkujjitaü vā ukkujjeyya paņicchannaü vā vivareyya måëhassa vā maggaü ācikkheyya andhakāre vā telapajjotaü dhāreyya cakkhumanto råpāni dakkhantã-'ti, evam eva bha- gavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito, es' āhaü bhante bhagavantaü saraõaü gacchāmi dhamma¤ ca bhikkhu- saügha¤ ca, upāsakaü maü bhagavā dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaü gatan ti. atha kho Suppabuddho kuņņhã bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samutte- jito sampahaüsito bhagavato bhāsitaü abhinanditvā anumo- ditvā uņņhāy' āsanā bhagavantaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā pakkāmi. atha kho Suppabuddhaü kuņņhiü gāvã taruõavacchā adhipātetvā\<*<3>*>/ jãvitā voropesi. atha kho samba- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AB sā; D ssa. 2 = a + parapaccayo. 3 See I. 10; AB -itvā; omitted in D. >/ #<[page 050]># %<50 UDâNAũ [V. 3].>% hulā bhikkhå yena bhagavā ten' upasaīkamiüsu, upasaī- kamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdiüsu, ekamantaü nisinnā kho te bhikkhå bhagavantaü etad avocuü: yo so bhante Suppabuddho nāma kuņņhã bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampa- haüsito, so kālaīkato, tassa kā gati ko abhisamparāyo 'ti. paõķito bhikkhave Suppabuddho kuņņhã paccapādi\<*<1>*>/ dham- mass' ānudhammaü, na ca maü dhammādhikaraõaü vihe- sesi,\<*<2>*>/ Suppabuddho bhikkhave kuņņhã tiõõaü saüyojanānaü parikkhayā sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhi- parāyano 'ti. evaü vutte a¤¤ataro bhikkhu bhagavantaü etad avoca: ko nu kho bhante hetu, ko paccayo, yena Suppa- buddho kuņņhã manussadaliddo ahosi manussakapaõo manussa- varāko 'ti. bhåtapubbaü bhikkhave Suppabuddho kuņņhã imasmiü yeva Rājagahe seņņhiputto ahosi. so uyyānabhå- miü niyyanto addasā Tagarasikhiü\<*<3>*>/ paccekabuddhaü nagaraü piõķāya pavisantaü, disvān' assa etad ahosi: kv' āyaü kuņņhã vicaratã 'ti niņņhubhitvā\<*<4>*>/ {apasavyaü}(?)\<*<5>*>/ karitvā pakkāmi. so tassa kammassa vipākena bahåni vassāni bahåni vassasatāni bahåni vassasahassāni bahåni vassasatasahassāni niraye {paccittha}. tass' eva kammassa vipākāvasesena imasmiü yeva Rājagahe manussadaliddo ahosi manussakapaõo manussa- varāko. so tathāgatappaveditaü dhammavinayaü āgamma saddhaü samādiyi, sãlaü samādiyi, sutaü samādiyi, cāgaü samādiyi, pa¤¤aü samādiyi. so tathāgatappaveditaü dham- mavinayaü āgamma saddhaü samādiyitvā sãlaü samādiyitvā sutaü samādiyitvā cāgaü samādiyitvā pa¤¤aü samādiyitvā kāyassa bhedā param maraõā sugatiü\<*<6>*>/ saggaü lokaü upapanno devānaü tāvatiüsānaü sahabyataü. so tattha a¤¤e deve atirocati vaõõena c' eva yasasā cā 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: cakkhumā visamānã 'va vijjamāne parakkame paõķito jãvalokasmiü pāpāni parivajjaye 'ti. ||3|| \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AD saccavādi. Right in B. 2 A -ti. 3 ABD -i. 4 A niņņhuhitvā. 5 C apasabyāmato karitvā 'ti . . . apasabyaü katvā; A abyāmato; D abhyāmato; B apabhyāmāto. 6 A -i. >/ #<[page 051]># %< SONATHERASSA-VAGGA [V. 5]. 51>% evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena sambahulā kumārakā antarā ca Sāvatthiü antarā ca Jetavanaü macchake bādhenti. atha kho bhagavā pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaram ādāya Sāvatthiü piõķāya pāvisi. addasā kho bhagavā te sambahule kumārake antarā ca Sāvatthiü antarā ca Jetavanaü macchake bādhente, disvāna yena te kumārakā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā te kumārake etad avoca: bhāyatha vo tumhe kumārakā dukkhassa, appiyaü vo dukkhan ti. evaü bhante bhāyāma mayaü bhante dukkhassa, appiyaü no dukkhan ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: {Sace bhāyatha dukkhassa} sace vo {dukkham} appiyam, mā kattha pāpakaü kammaü āvi vā yadivā raho sace 'va\<*<1>*>/ pāpakaü kammaü karissatha\<*<2>*>/ karotha vā na vo\<*<3>*>/ dukkhā mutty\<*<4>*>/ atthi upeccāpi\<*<5>*>/ palāyatan\<*<6>*>/ ti. ||4|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Pubbārāme Migāramātu pāsāde. tena kho pana samayena bhagavā tadah' uposathe bhikkhusaüghaparivuto nisinno hoti. atha kho āyasmā ânando abhikkantāya rattiyā nikkhante paņhame yāme uņņhāy' āsanā ekaüsaü cãvaraü katvā yena bhagavā ten' a¤jalim panāmetvā bhagavantaü etad avoca: abhikkantā bhante ratti, nikkhanto paņhamo yāmo, ciranisinno bhikkhusaügho, uddisatu\<*<7>*>/ bhante bhagavā bhikkhånaü pātimokkhan\<*<8>*>/ ti. evaü vutte bhagavā tuõhã ahosi. dutiyam pi kho āyasmā ânando abhikkantāya rattiyā nikkhante majjhime yāme uņņhāy' āsanā ekaüsaü cãvaraü katvā yena bhagavā ten' a¤jalim panāmetvā bhagavantaü etad avoca: abhikkantā bhante ratti, nikkhanto majjhimo yāmo, ciranisinno bhikkhusaügho, uddisatu\<*<7>*>/ bhante bhagavā bhikkhånaü pātimokkhan\<*<8>*>/ ti. dutiyam pi kho bhagavā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 V. 4. 1 Only in D, inserted metri causa. 2 A kariyātha. 3 D te. 4 AB muty; D pamutty; C mutty. 5 C upecca sa¤cicca; A upaccā pi; B upadhāya. D upaddava. 6 C palāyante 'ti pi paņhanti (!). V. 5. Comp. Cullavagga, IX. 1. 7 A -sātu. 8 AB pāņi-. >/ #<[page 052]># %<52 UDâNAũ [V. 5].>% tuõhã ahosi. tatiyam pi kho āyasmā ânando abhikkantāya rattiyā nikkhante pacchime yāme uddhate\<*<1>*>/ aruõe nāndimu- khiyā rattiyā uņņhāy' āsanā ekaüsaü cãvaraü katvā yena bhagavā ten' a¤jalim panāmetvā bhagavantaü etad avoca: abhikkantā bhante ratti, nikkhanto pacchimo yāmo, uddhato\<*<2>*>/ aruõo, nandimukhã ratti, ciranisinno bhikkhusaügho, uddi- satu\<*<2>*>/ bhante bhagavā bhikkhånaü pātimokkhan\<*<3>*>/ ti. apari- suddhā ânanda parisā 'ti. atha kho āyasmato Mahā- moggallānassa etad ahosi: kaü\<*<4>*>/ nu kho bhagavā puggalaü sandhāya evam āha: aparisuddhā ânanda parisā 'ti. atha kho āyasmā Mahāmoggallāno sabbāvantaü bhikkhusaü- ghaü cetasā ceto paricca manas' ākāsi. addasā kho āyasmā Mahāmoggallāno taü puggalaü dussãlaü pāpadhammaü asucisaīkassarasamācāraü paņicchannakammantaü assama- õaü samaõapaņi¤¤aü abrahmacāriü brahmacāripaņi¤¤aü antopåtiü avassutaü kasambujātaü\<*<5>*>/ majjhe bhikkhu- saüghassa nisinnaü, disvāna uņņhāy' āsanā yena so puggalo ten' upasaīkami, upasaīkamitvā taü puggalaü etad avoca: uņņhehi\<*<6>*>/ āvuso, diņņho 'si bhagavatā, n' atthi te bhikkhåhi saddhiü saüvāso 'ti. atha kho so puggalo tuõhã ahosi. dutiyam pi kho āyasmā Mahāmoggallāno taü puggalaü etad avoca: uņņhehi\<*<7>*>/ āvuso, diņņho 'si bhagavatā, n' atthi te bhi- kkhåhi saddhiü saüvāso 'ti. dutiyam pi kho so puggalo tuõhã ahosi. tatiyam pi kho āyasmā . . . pe . . . saüvāso 'ti. tatiyam pi kho so puggalo tuõhã ahosi. atha kho āyasmā Mahāmoggallāno taü puggalaü bāhāyaü gahetvā bahi dvārakoņņhakā nikkhāmetvā\<*<8>*>/ såcighaņikaü datvā\<*<9>*>/ yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhagavantaü etad avoca: nikkhāmito\<*<10>*>/ bhante so puggalo mayā, parisuddhā parisā, uddisatu\<*<2>*>/ bhante bhagavā bhikkhånaü pātimokkhan\<*<3>*>/ ti. acchariyaü Moggallāna, abbhutaü Moggallāna, yāva bāhāgahaõā\<*<11>*>/ pi nāma so moghapuriso āgamissatã 'ti. atha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D uggate. 2 A -sātu. 3 AB pāņi.- 4 A kaü; B kin; D kiü. 5 A kasammukajātaü. 6 A uņņheh'; D uņņhāha. 7 D uņņhahā. 8 A nikkhametvā; BD nikkhamitvā. 9 C sucighaņikaü datvā 'ti aggalasuci¤ ca [read å for u] uparighaņika¤ ca ādiü katvā suņņhu kavāņaü thaketvā 'ti attho; D ghaüņikaü-. 10 B -amito; D nikkhipito. 11 CD bāhāyagahaõā. >/ #<[page 053]># %< SONATHERASSA-VAGGA [V. 5]. 53>% kho bhagavā bhikkhå āmantesi:\<*<1>*>/ na dān' āhaü\<*<2>*>/ bhikkhave ito paraü uposathaü karissāmi, pātimokkhaü uddisissāmi. tumh' eva dāni ito paraü uposathaü kareyyātha, pāti- mokkhaü\<*<3>*>/ uddiseyyātha. aņņhānam etaü bhikkhave anava- kāso, yaü tathāgato aparisuddhāya parisāya uposathaü kareyya, pātimokkhaü\<*<3>*>/ uddiseyya. aņņh' ime bhikkhave mahāsamudde acchariyā abbhutā\<*<4>*>/ dhammā, ye disvā-disvā asurā mahāsamudde abhiramanti. katame aņņha. 1. mahāsamuddo bhikkhave anupubbaninno anupubbapoõo anupubbapabbhāro, n' āyataken' eva papāto. yaü pi bhi- kkhave mahāsamuddo anupubbaninno . . . papāto, ayam pi bhikkhave mahāsamudde paņhamo acchariyo abbhuto dhammo, yaü disvā-disvā asurā mahāsamudde abhiramanti. 2. puna ca paraü bhikkhave mahāsamuddo ņhitadhammo velaü n' ātivatti. yaü pi bhikkhave mahāsamuddo ņhita- dhammo velaü n' ātivattati, ayaü pi bhikkhave mahā- samudde dutiyo acchariyo abbhuto dhammo, yaü disvā-disvā asurā mahāsamudde abhiramanti. 3. puna ca paraü bhikkhave mahāsamuddo na matena kuõapena saüvasati, yaü hoti mahāsamudde mataü kuõapaü taü khippaü yeva tãraü vāheti\<*<5>*>/ thale ussāreti.\<*<6>*>/ yaü pi bhikkhave mahāsamuddo na matena . . . thalaü ussāreti,\<*<6>*>/ ayam pi bhikkhave mahāsamudde tatiyo acchariyo abbhuta- dhammo, yaü disvā-disvā asurā mahāsamudde abhiramanti. 4. puna ca paraü bhikkhave yā kāci mahānadiyo seyyath' ãdaü: Gaīgā Yamunā Aciravatã {Sarabhå} Mahã, tā mahā- samuddaü pattā jahanti purimāni nāmagottāni, mahā- samuddo tv eva saīkhaü gacchanti. yaü pi bhikkhave yā kāci . . . pe . . . gacchanti, ayam pi bhikkhave mahā- samudde catuttho acchariyo abbhuto dhammo, yaü disvā- disvā asurā mahāsamudde abhiramanti. 5. puna ca paraü yā ca loke savantiyo mahāsamuddaü appenti, yā ca antalikkhā ķhārā papatanti, na tena mahā- samuddassa ånattaü vā pårattaü vā pa¤¤āyati. yaü pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Comp. Cullav. IX. 2. 2 AD na cāhaü. 3 D -a. 4 C pāpāheti apaneti; D pāpeti. 5 ACD ussāreti; B ussādeti (in three places). >/ #<[page 054]># %<54 UDâNAũ [V. 5].>% bhikkhave yā ca loke . . . pe . . . pa¤¤āyati, ayam pi bhikkhave mahāsamudde pa¤camo acchariyo . . . pe . . . abhiramanti. 6. puna ca paraü bhikkhave mahāsamuddo ekaraso loõa- raso. yaü bhikkhave mahāsamuddo ekaraso loõaraso, ayaü pi bhikkhave mahāsamudde chaņņho acchariyo . . . pe . . . abhiramanti. 7. puna ca paraü bhikkhave mahāsamuddo bahuratano anekaratano, tatr' imāni ratanāni seyyath' ãdaü: muttā maõi veëuriyo saīkho silā pavālaü rajataü jātaråpaü lohitaīko masāragallo. yaü pi bhikkhave mahāsamuddo bahuratano . . . masāragallo, ayam pi bhikkhave mahāsamudde sattamo acchariyo . . . pe . . . abhiramanti. 8. puna ca paraü bhikkhave mahāsamuddo mahataü bhåtānaü āvāso, tatr' ime bhåtā: timi timiīgalo timi- rapiīgalo\<*<1>*>/ asurā nāgā gandhabbā, santi mahāsamudde yoja- nasatikā pi attabhāvā, dviyojanasatikā pi attabhāvā, tiyojana- satikā pi attabhāvā, catuyojanasatikā pi attabhāvā, pa¤cayoja- nasatikā pi attabhāvā. yaü pi bhikkhave mahāsamuddo mahataü . . . pe . . . attabhāvā, ayaü pi bhikkhave mahāsamudde aņņhamo acchariyo . . . pe . . . abhiramanti. ime kho bhikkhave mahāsamudde aņņha acchariyā . . . pe . . . abhiramanti. evam eva kho bhikkhave imasmiü dhammavinaye aņņha acchariyā abbhutā dhammā, ye disvā-disvā bhikkhå imasmiü dhammavinaye abhiramanti. katame aņņha. 1. seyyathā pi bhikkhave mahāsamuddo anupubbaninno anupubbapoõo anupubbapabbhāro n' āyataken' eva papāto, evam eva kho bhikkhave imasmiü dhammavinaye anupubba- sikkhā anupubbakiriyā anupubbapaņipadā n' āyataken' eva a¤¤āpaņivedho. yaü pi bhikkhave imasmiü dhammavinaye . . . pe . . . a¤¤āpaņivedho, ayam pi bhikkhave imasmiü dhammavinaye paņhamo acchariyo abbhutadhammo, yaü disvā-disvā bhikkhå imasmiü dhammavinaye abhiramanti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BD timirapiīgalo (in three places); A has timipiīgalo, timiīgalo and timipiīgalo; C (and Cullavagga) timitimiīgalo. >/ #<[page 055]># %< SONATHERASSA-VAGGA [V. 5]. 55>% 2. seyyathā pi bhikkhave mahāsamuddo ņhitadhammo velaü n' ātivattati, evam eva kho bhikkhave yaü mayā sāvakānaü sikkhāpadaü pa¤¤attaü taü mama sāvakā jãvi- tahetu pi n' ātikkamanti. yaü pi bhikkhave mayā . . . pe . . . n' ātikkamanti, ayam pi bhikkhave imasmiü dhammavinaye dutiyo acchariyo . . . pe . . . abhiramanti. 3. seyyathā pi bhikkhave mahāsamuddo na matena kuõa- pena saüvasati, yaü hoti mahāsamudde mataü kuõapaü, taü khippaü yeva tãraü vāheti,\<*<1>*>/ thale ussāreti, evam eva kho bhikkhave yo so puggalo dussãlo pāpadhammo asuci- saīkassarasamācāro paņicchannakammanto assamaõo samaõa- pati¤¤o abrahmacārã brahmacāripaņi¤¤o antopåti avassuto kasambujāto,\<*<2>*>/ na tena saügho saüvasati, atha kho naü khippam eva sannipatitvā ukkhipati. ki¤cāpi so hoti majjhe bhikkhu- {saüghassa} nisinno, atha kho so ārakā 'va saüghamhā saügho ca tena. yaü pi bhikkhave yo so puggalo . . . pe . . . saügho ca tena, ayam pi bhikkhave imasmiü dhammavinaye tatiyo acchariyo . . . pe . . . abhiramanti. 4. seyyathā pi bhikkhave yā kāci mahānadiyo seyyath' ãdaü: {Gaīgā} Yamunā Aciravatã Sarabhå Mahã tā mahā- samuddaü pattā pajahanti purimāni nāmagottāni, mahā- samuddo tv eva saīkhaü gatāni, evam eva kho bhikkhave cattāro vaõõā: khattiyā brāhmaõā vessā suddā, te tathāga- tappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaü pabba- jitvā jahanti purimāni nāmagottāni, samanā Sakyaputtiyā tv eva saīkhaü gacchanti. yam pi bhikkhave cattāro . . . pe . . . gacchanti, ayam pi bhikkhave imasmiü dham- mavinaye catuttho acchariyo . . . pe . . . abhiramanti. 5. seyyathā pi bhikkhave yā ca loke savantiyo mahā- samuddaü appenti yā ca antalikkhā dhārā papatanti, na tena mahāsamuddassa ånattaü vā pårattaü vā pa¤¤āyati, evam eva kho bhikkhave bahå ce pi bhikkhå anupādisesāya nibbā- õadhātuyā parinibbāyanti, na tena nibbānadhātuyā ånattaü vā pårattaü vā pa¤¤āyati. yaü pi bhikkhave bahå ce pi . . . pe . . . pa¤¤āyati, ayam pi bhikkhave imasmiü dham- mavinaye pa¤camo acchariyo . . . pe . . . abhiramanti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 C pāpāheti apaneti; D pāpeti. 2 A kasambuka-. >/ #<[page 056]># %<56 UDâNAũ [V. 5].>% 6. seyyathā pi bhikkhave mahāsamuddo ekaraso loõaraso, evam eva kho bhikkhave ayaü dhammo ekaraso vimutti- raso. yaü pi bhikkhave ayaü dhammo ekaraso vimuttiraso, ayam pi bhikkhave imasmiü dhammavinaye chaņņho accha- riyo . . . pe . . . abhiramanti. 7. seyyathā pi bhikkhave mahāsamuddo bahuratano aneka- ratano, tatr' imāni ratanāni seyyath' ãdaü: muttā maõi veëuriyo saīkho silā pavālaü rajataü jātaråpaü lohitaīgo masāragallaü, evam eva kho bhikkhave ayaü dhammo bahuratano anekaratano, seyyath' ãdaü: cattāro satipaņņhānā {cattāro} sammappadhānā cattāro iddhipādā pa¤c' indriyāni pa¤ca balāni satta bojjhaīgāni ariyo aņņhaīgiko maggo. yaü pi {bhikkhave} ayaü dhammo . . . pe . . . maggo, ayaü pi bhikkhave imasmiü dhammavinaye sattamo acchariyo . . . pe . . . abhiramanti. 8. seyyathā pi bhikkhave mahāsamuddo mahataü bhåtā- naü āvāso, tatr' ime bhåtā: timi timiīgalo timirapiīgalo asurā nāgā gandhabbā, santi mahāsamudde yojanasatikā pi attabhāvā, dviyojanasatikā pi attabhāvā, tiyojanasatikā pi attabhāvā, catuyojanasatikā pi attabhāvā, pa¤cayojanasatikā pi attabhāvā, evam eva kho bhikkhave ayaü dhammavinayo mahataü bhåtānaü āvāso, tatr' ime bhåtā: sotāpanno sotā- pattiphalasacchikiriyāya paņipanno, sakadāgāmã sakadāgāmi- phalasacchikiriyāya paņipanno, anāgāmã anāgāmiphalasacchi- kiriyāya paņipanno, arahā arahattāya paņipanno. yaü pi bhikkhave ayaü dhammavinayo mahataü . . . pe . . . arahattāya paņipanno, ayam pi bhikkhave imasmiü dham- mavinaye aņņhamo acchariyo . . . pe . . . abhiramanti. ime kho bhikkhave imasmiü dhammavinaye aņņha accha- riyā abbhutā dhammā, ye disvā-disvā bhikkhå imasmiü dhammavinaye abhiramanti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: channam ativassati vivaņaü n' ātivassati, tasmā channaü vivaretha, evaü taü n' ātivassatã 'ti. ||5|| \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 057]># %< SONATHERASSA-VAGGA [V. 6]. 57>% evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena āyasmā Mahākaccāno Avantãsu viharati Kuraraghare\<*<1>*>/ Pavatte\<*<2>*>/ pabbate. tena kho pana samayena Soõo upāsako Koņikaõõo\<*<3>*>/ āyasmato Mahā- kaccānassa upaņņhāko hoti. atha kho Soõassa upāsakassa koņikaõõassa rahogatassa paņisallãnassa evaü cetaso parivi- takko udapādi: yathā-yathā kho ayyo Mahākaccāno dham- maü deseti, na yidaü sukaraü agāraü ajjhāvasatā ekanta- paripuõõaü ekantaparisuddhaü saīkhalikhitaü brahmacari- yaü carituü. yannån' āhaü kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajeyyan ti. atha kho Soõo upāsako Koņikaõõo yen' āyasmā Mahākaccāno ten' upasaīkami, upasaīkamitvā āyasmantaü Mahākaccānaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinno kho Soõo upāsako Koņikaõõo āyasmantaü Mahākaccānaü etad avoca: idha mayhaü bhante rahogatassa . . . pe . . . pabbajeyyan ti. pabbājetu maü bhante ayyo Mahākaccāno 'ti. evaü vutte āyasmā Mahākaccāno Soõaü upāsakaü Koņikaõõaü etad avoca: dukkaraü kho Soõa yāvajãvaü ekabhattaü ekaseyyaü brahmacariyaü, iīgha tvaü Soõa tatth' eva agārikabhåto samāno buddhānaü sāsanaü anuyu¤ja kāla- yuttaü ekabhattaü ekaseyyaü brahmacariyan ti. atha kho Soõassa upāsakassa Koņikaõõassa yo ahosi pabbajjābhisaī- khāro, so paņippassambhi. dutiyam pi kho Soõassa upāsa- kassa Koņikaõõassa rahogatassa . . . pe . . . pabbajeyyan ti. dutiyam pi kho Soõo upāsako Koņikaõõo yen' āyasmā . . . avoca: idha . . . pabbājetu maü bhante ayyo Mahā- kaccāno 'ti. dutiyaü pi kho āyasmā Mahākaccāno Soõaü upāsakaü Koņikaõõaü etad avoca: dukkaraü . . . pe . . . brahmacariyan ti. dutiyam pi kho Soõassa . . . pe . . . paņippassambhi. tatiyam pi kho Soõassa upāsakassa Koti- kaõõassa rahogatassa . . . pe . . . pabbajeyyan ti. tatiyam pi kho Soõo upāsako Koņikaõõo yen' āyasmā . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- V. 6. Comp. Mahāvagga, V. 13. 1-10. 1 So B and Mahāvagga; AD Kusānagare; C Kulaghare. 2 AC Pavatte nāma. 3 B Kuņikaõõo; C Kuņikaõõo and Koņikaõõo. >/ #<[page 058]># %<58 UDâNAũ [V. 6].>% avoca: idha . . . pe . . . pabbājetu maü bhante ayyo Mahākaccāno 'ti. atha kho āyasmā Mahākaccāno Soõaü upāsakam Koņikaõõaü pabbājesi. tena kho pana samayena Avantisudakkhiõāpatho\<*<1>*>/ appabhikkhuko hoti. atha kho āyasmā Mahākaccāno tiõõaü vassānaü accayena kicchena kasirena tato-tato dasavaggaü bhikkhusaüghaü sannipā- tetvā āyasmantaü Soõaü upasampādesi.\<*<2>*>/ atha kho āyasmato Soõassa vassaü vutthassa\<*<3>*>/ rahogatassa paņisallãnassa eva¤ cetaso parivitakko udapādi: na kho me so bhagavā sam- mukhā diņņho api ca suto yeva me so bhagavā ãdiso ãdiso cā 'ti. sace maü upajjhāyo anujāneyya,\<*<4>*>/ gacchey' āhaü bhaga- vantaü dassanāya arahantaü sammāsambuddhan ti. atha kho āyasmā Soõo sāyaõhasamayaü paņisallānā vuņņhito yen' āyasmā Mahākaccāno ten' upasaīkami, upasaīkamitvā āyasmantaü Mahākaccānaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinno kho āyasmā Soõo āyasmantaü Mahā- kaccānaü etad avoca: idha mayhaü bhante rahogatassa . . . pe . . . ãdiso cā 'ti. sace maü {upajjāyo} anujāneyya, gaccheyy' āhaü bhagavantaü dassanāya arahantaü sammā- sambuddhan ti. sādhu sādhu Soõa, gaccha tvaü Soõa taü bhagavantaü dassanāya arahantaü sammāsambuddhan ti. dakkhissasi tvaü Soõa taü bhagavantaü pāsādikaü pāsā- danãyaü santindriyaü santamānasaü uttamaü samathada- matham anuppattaü dantaü guttaü yatindriyaü\<*<5>*>/ nāgaü, disvāna mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi, appābādhaü appātaīkaü lahuņņhānaü balaü phāsuvihāraü puccha: upajjhāyo me bhante āyasmā Mahākaccāno bhaga- vato pāde sirasā vandati, appābādhaü . . . pe . . . phāsuvi- hāraü pucchatã 'ti. evam bhante 'ti kho āyasmā Soõo āyas- mato Mahākaccānassa bhāsitaü abhinanditvā anumoditvā uņņhāy' āsanā āyasmantaü Mahākaccānaü abhivādetvā {pada- kkhiõaü} katvā senāsanaü saüsāmetvā pattacãvaram ādāya yena Sāvatthã tena cārikaü pakkāmi, anupubbena cārikaü caramāno yena Sāvatthã Jetavanaü Anāthapiõķikass' ārāmo, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D Avantidakkhiõāpaņho. 2 A sampādeti; D upasampādeti. 3 C vassaü vutthassa, omitted in A and D; B vassav-. 4 C anujānātã 'ti pi pāņho. 5 Comp. notes of Mahāvagga; AB santindriyaü; D satindriyaü. >/ #<[page 059]># %< SONATHERASSA-VAGGA [V. 6]. 59>% yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinno kho āyasmā Soõo bhagavantaü etad avoca: upajjhāyo me . . . pe . . . pucchatã 'ti. kacci bhikkhu khamanãyaü, kacci yāpanãyaü, kacci pi\<*<1>*>/ appakilamathena addhānaü āgato, na ca piõķakena\<*<2>*>/ kilanto\<*<3>*>/ sã 'ti. khamanãyaü bhagavā, yāpanãyaü bhagavā, appakilamathena c' āhaü bhante addhānaü āgato, na ca piõķakena\<*<2>*>/ kilanto\<*<3>*>/ mhã 'ti. atha kho bhagavā āyasmantaü ânandaü āmantesi: imass' ânanda āgantukassa bhikkhuno senāsanaü pa¤¤āpehã 'ti. atha kho āyasmato ânandassa etad ahosi: yassa kho maü bhagavā ānāpeti: imass' Ananda āgantukassa bhikkhuno senāsanaü pa¤¤āpehã 'ti icchati bhagavā tena bhikkhunā saddhiü ekavihāre vatthuü, icchati bhagavā āyasmatā Soõena saddhiü ekavihāre vatthun ti yasmiü vihāre bha- gavā viharati, tasmiü vihāre āyasmato Soõassa senāsanaü paõõāpesi. atha kho bhagavā bahud eva rattiü abbhokāse nisajjāya vãtināmetvā pāde pakkhāletvā vihāraü pāvisi, āyasmā pi kho Soõo bahud . . . pe . . . pāvisi. atha kho bhagavā rattiyā paccåsasamayaü paccuņņhāya āyasmantaü Soõaü ajjhesi: {patibhātu} {taü, bhikkhu} dhammaü bhāsitun ti. evaü bhante 'ti kho āyasmā Soõo bhagavato paņissutvā soëasa aņņhakavaggikāni sabbān' eva sarena abhaõi. atha kho bhagavā āyasmato Soõassa sarabha¤¤apariyosāne abbha- numodi: sādhu sādhu bhikkhu, suggahitāni bhikkhu soëasa aņņhakavaggikāni sumanasikatāni såpadhāritāni; kalyā- niyā si\<*<4>*>/ vācāya samannāgato vissaņņhāya {aneëagalāya}\<*<5>*>/ atthassa vi¤¤āpaniyā. kativasso si tvaü bhikkhå 'ti. ekavasso ahaü bhagavā 'ti. kissa pana tvaü bhikkhu evaü ciraü akāsã 'ti. ciraü diņņho me bhante kāmesu ādãnavo api ca sambādho gharāvāso bahukicco bahukaraõãyo 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: disvā ādãnavaü loke ¤atvā dhammaü {niråpadhiü} ariyo na ramati pāpe, pāpe na ramati sucã 'ti. ||6|| \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B -si; omitted in D. 2 AB piõķikena, omitted in C. 3 A kilamanto. 4 Omitted in AD; C -ya. 5 B (and Mahāvagga) anelagalāya; C anelāya. >/ #<[page 060]># %<60 UDâNAũ [V. 7].>% evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena āyasmā Kaīkhārevato bhagavato avidåre nisinno hoti pallaīkaü ābhujitvā ujuü kāyaü paõidhāya attano kaīkhāvitaraõavisuddhiü paccavekkhamāno. addasā kho bhagavā āyasmantaü Kaīkhārevataü avidåre nisin- naü pallaīkaü ābhujitvā ujuü kāyaü paõidhāya attano kaīkhāvitaranavisuddhiü paccavekkhamānaü. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: yā kāci kaīkhā idha vā huraü vā sakavediyā vā paravediyā vā jhāyino tā pajahanti sabbā ātāpino brahmacariyaü carantā 'ti. ||7|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Rājagahe viharati Veëuvane Kalandakanivāpe. tena kho pana sama- yena āyasmā ânando tadah' uposathe pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaram ādāya Rājagahaü piõķāya pāvisi. addasā kho Devadatto āyasmantaü ânandaü Rājagahe piõķāya carantaü, disvāna yena āyasmā ânando ten' upa- saīkami, upasaīkamitvā āyasmantaü ânandaü etad avoca: ajjatagge dān' āhaü āvuso ânanda a¤¤atr' eva bhagavatā a¤¤atra bhikkhusaüghā uposathaü karissāmi saīghakammāni cā 'ti. atha kho āyasmā ânando Rājagahe piõķāya caritvā pacchābhattaü piõķapātapaņikkanto yena bhagavā ten' upa- saīkami, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā eka- mantaü nisãdi, ekamantaü nisinno kho āyasmā ânando bhagavantaü etad avoca: idh' āhaü bhante pubbaõhasama- yaü nivāsetvā pattacãvaram ādāya Rājagahaü piõķāya pāvisiü. addasā kho maü bhante Devadatto Rājagahe piõķāya carantaü, disvāna yen' āhaü ten' upasaīkami, upasaīkamitvā maü etad avoca: ajjatagge . . . cā 'ti. ajja bhante Devadatto saīghaü bhindissati uposatha¤ ca karissati saīghakammāni cā 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: \<-------------------------------------------------------------------------- V. 8. Comp. Cullavagga, VII. 3, 17. >/ #<[page 061]># %< SONATHERASSA-VAGGA [V. 10]. 61>% sukaraü sādhunā sādhu, sādhu pāpena dukkaraü, pāpaü pāpena sukaraü, pāpam ariyebhi dukkaran ti. ||8|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Kosalesu cāri- kaü carati mahatā bhikkhusaīghena saddhiü. tena kho pana samayena sambahulā māõavakā bhagavato avidåre saddāyamānaråpā\<*<1>*>/ atikkamanti. addasā kho bhagavā sam- bahule māõavake avidåre saddāyamānaråpe\<*<2>*>/ atikkamante. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi\<*<3>*>/: parimuņņhā {paõķitābhāsā} vācāgocarabhāõino yāv' icchanti mukhāyāmaü, yena nãtā na taü vidå 'ti. ||9|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena āyasmā Cålapanthako\<*<4>*>/ bhagavato avidåre nisinno hoti pallaīkaü ābhujitvā ujuü kāyaü paõidhāya parimukhaü satiü upaņņhapetvā. addasā kho bhagavā āyasmantaü Cålapanthakaü\<*<5>*>/ avidåre nisinnaü pallaīkaü ābhujitvā ujuü kāyaü paõidhāya parimukhaü satiü upaņņhapetvā. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: ņhitena kāyena ņhitena cetasā tiņņhaü nisinno uda vā sayāno etaü satiü bhikkhu adhiņņhahāno labhetha pubbāpariyaü visesaü; laddhāna pubbāpariyaü visesaü adassanaü Maccurājassa gacche 'ti. ||10|| tatra uddānaü: rājā appāyukā kuņņhã kumārakā ca uposatho Soõo ca Revato Nando saddāyamānā (?)\<*<6>*>/ Panthakena cā ti' Soõassa therassa\<*<7>*>/ vaggo pa¤camo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 V. 9. A padhāyamānaråpā; D padhāyamanuråpā; B saddhāyamānaråpā; C padhāyamānaråpa 'ti uppãëanajātikā (?) . . . paņhana¤ ca te taü ācikkhantã 'ti paņhayamānā 'ti vattabbe dãghaü katvā pāņhāyamānā 'ti vuttaü. athavā: viheņhe vadhe viya attānaü ācarantã 'ti vadhāyamānā . . . saddāyamānā 'ti pi pāņho uccāsaddamahāsaddaü karonto 'ti attho. 2 See n1. 3 Comp. the verse M. No. 128 Mahāvagga, X. 3, and ib. the notes, p. 395. 4 V. 10. A Cåëabaõņhako. 5 A Cåëabaõthakaü. 6 Table of contents. A pathāya; B saddhāya ca; D padhāya. 7 AD Soõattherassa; C at last Mahāvaggavaõõanā. >/ #<[page 062]># %< 62>% VAGGA VI. JACCANDHAVAGGO. evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Vesāliyaü viharati Mahāvane Kåņāgārasālāyaü. atha kho bhagavā pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaram ādāya Vesāliü piõķāya pāvisi, Vesāliyaü piõķāya caritvā pacchābhattaü piõķapātapaņikkanto āyasmantaü ânandaü āmantesi: gaõ- hāhi ânanda nisãdanaü, yena Cāpālaü cetiyaü ten' upasaīkamissāmi divāvihārāyā 'ti. evaü bhante 'ti kho pana āyasmā ânando bhagavato paņissutvā nisãdanam ādāya bhagavantaü piņņhito piņņhito anubandhi. atha kho bhagavā yena Cāpālacetiyaü ten' upasaīkami, upasaīkamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi, nisajja kho bhagavā āyasmantaü ânandaü āmantesi: ramaõãyā ânanda Vesālã, ramaõãyaü Udenaü cetiyaü, ramaõãyaü Gotamakaü cetiyaü, ramaõãyaü Sattambaü cetiyaü,\<*<1>*>/ ramaõãyaü Bahuputtaü ceti- yaü, ramaõãyaü Sārandadaü cetiyaü,\<*<2>*>/ ramaõãyaü Cāpālaü cetiyaü. yassa kassaci ânanda cattāro iddhi- pādā bhāvitā bahulãkatā yānikatā vatthukatā anuņņhitā paricitā susamāraddhā, so ākaīkhamāno kappaü vā tiņņheyya kappāvasesaü vā 'ti. tathāgatassa kho ânanda cattāro iddhi- pādā . . . susamāraddhā, ākaīkhamāno ânanda tathāgato kappaü vā tiņņheyya kappāvasesaü vā 'ti. evam pi kho āyasmā ânando bhagavatā oëārike nimitte kayiramāne oëārike obhāse kayiramāne n' āsakkhi paņivijjhituü, na bhagavantaü yāci: tiņņhatu bhante bhagavā kappaü, tiņņhatu sugato kappaü bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānan ti yathā taü Mārena \<-------------------------------------------------------------------------- VI. 1. Comp. Mahāparinibbānasuttaü, p. 23-26 and Rhys Davids's Buddhist Suttas, p. 40-44. 1 ABD Sattabbaü; Mahāp. l. c. Sattambakaü. 2 ADC ânandacetiyaü [in three places]; B Sāraddaü, Sāra¤¤aü, Sārandadacetiyaü. >/ #<[page 063]># %< JACCANDHA-VAGGA [VI. 1]. 63>% pariyuņņhitacitto. dutiyam pi kho bhagavā āyasmantaü ânandaü āmantesi: ramaõãyā . . . pe . . . tathāgato kappaü vā tiņņheyya kappāvasesaü vā 'ti. evam pi kho āyasmā ânando . . . pe . . . pariyuņņhitacitto. tatiyam pi kho bhagavā āyasmantaü ânandaü āmantesi: ramaõãyā . . . pe . . . tathāgato kappaü vā tiņņheyya kappāvasesaü vā 'ti. evam pi kho āyasmā ânando . . . pe . . . pari- yuņņhitacitto. atha kho bhagavā āyasmantaü ânandaü āmantesi: gaccha tvaü ânanda, yassa dāni kālaü ma¤¤asã 'ti. evaü bhante 'ti kho āyasmā ânando bhagavato paņissutvā uņņhāy' āsanā bhagavantaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā avidåre a¤¤atarasmiü rukkhamåle nisãdi. atha kho Māro pāpimā acirapakkante āyasmante ânande yena bhagavā ten' upasaīkami upasaīkamitvā ekamantaü aņņhāsi, ekamantaü ņhito kho Māro pāpimā bhagavantaü etad avoca: parinibbātu dāni bhante bhagavā, parinibbātu sugato, parinibbānakālo dāni bhante bhagavato, bhāsitā kho pan' esā bhante bhagavatā vācā: na tāv' āhaü pāpima pari- nibbāyissāmi, yāva me bhikkhå na sāvakā bhavissanti viyattā vinãtā {visāradā pattayogakkhemā} bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaņipannā sāmãcipaņipannā anudhamma- cārino sakaü ācariyakaü uggahetvā ācikkhissanti desissanti\<*<1>*>/ pa¤¤apessanti paņņhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttāni- karissanti, uppannaü parappavādaü saha dhammena sunigga- hitan niggahetvā\<*<2>*>/ sappāņihāriyaü dhammaü desissantã 'ti. santi kho pana bhante etarahi bhikkhå bhagavato sāvakā viyattā . . . uggahetvā ācikkhanti desenti pa¤¤apenti paņņhapenti vivaranti vibhajanti uttānikaronti uppannaü parappavādaü saha dhammena suniggahitan niggahetvā sappāņihāriyaü dhammaü desenti. parinibbātu dāni bhante bhagavā, parinibbātu sugato, parinibbānakālo dāni bhante bhagavato, bhāsitā kho pan' esā bhagavatā vācā: na tāv' āhaü pāpima parinibbāyissāmi, yāva me bhikkhuniyo sāvikā bhavissanti viyattā . . . pe . . . anudhammacāriniyo . . . pe . . . sappāņihāriyaü dhammaü desissantã 'ti. santi kho pana \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Mahāp. desessanti. 2 AB niggahetvā and niggahitvā. >/ #<[page 064]># %<64 UDâNAũ [VI. 1].>% bhante etarahi bhikkhuniyo bhagavato sāvikā . . . pe . . . sappāņihāriyaü dhammaü desenti. parinibbātu . . . pe . . . vācā na tāv' āhaü pāpima parinibbāyissāmi, yāva me upāsakā na sāvakā bhavissanti viyattā . . . pe . . . sappāņihāriyaü dhammaü desissantã 'ti. etarahi kho pana bhante upāsakā bhagavato sāvakā viyattā . . . pe . . . sappāņihāriyaü dhammaü desenti. parinibbātu . . . pe . . . vācā: na tāv' āhaü pāpima parinibbāyissāmi, yāva me upāsikā na sāvikā bhavissanti viyattā . . . pe . . . anudhammacāriniyo . . . pe . . . sappāņihāriyam dhammaü desissantã 'ti. etarahi kho pana bhante upāsikā bhagavato sāvikā viyattā . . . pe . . . anu- dhammacāriniyo . . . pe . . . sappāņihāriyaü dhammaü desenti. parinibbātu . . . pe . . . vācā: na tāv' āhaü pāpima parinibbāyissāmi, yāva me idaü brahmacariyaü na iddhaü ca bhavissati phãtaü ca vitthārikaü bahuja¤¤aü puthubhåtaü {yāva-d-eva manussehi}\<*<1>*>/ suppakāsitan ti. etarahi kho pana bhante bhagavato brahmacariyaü iddhaü ca phã- taü ca vitthārikaü bahuja¤¤aü\<*<2>*>/ puthubhåtaü yavad eva manussehi suppakāsitan ti parinibbātu dāni bhante bhagavā parinibbātu sugato, parinibbānakālo dāni bhante bhagavato 'ti.ū evaü vutte bhagavā Māraü pāpimantaü\<*<3>*>/ etad avoca: appo- sukko tvaü pāpima hohi.\<*<4>*>/ na ciraü tathāgatassa parinibbā- naü bhavissati, ito tiõõaü māsānaü accayena tathāgato pari- nibbāyissatã 'ti. atha kho bhagavā Cāpāle cetiye sato sampa- jāno āyusaīkhāraü ossajji, ossaņņhe ca bhagavatā āyusaīkhāre mahābhåmicālo ahosi bhiüsanako lomahaüso devadundu- bhiyo ca phaliüsu. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: tulam atulaü ca sambhavaü bhavasaīkhāram {avassajã} muni, ajjhattarato samāhito abhindi\<*<5>*>/ kavacam iv' attasambhavan ti. ||1|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Pubbārāme Migāramātu pāsāde. tena kho pana \<-------------------------------------------------------------------------- 1 This is the interpretation of C. Mahāp. has yāvad eva manussehi. 2 So all MSS. Mahāp. has bāhuja¤¤aü. 3 A pāpimaü. 4 A hosi; B hotihi; D hoti. 5 A abhinda; D abhidhi. >/ #<[page 065]># %< JACCANDHA-VAGGA [VI. 2]. 65>% samayena bhagavā sāyaõhasamayaü paņisallānā vuņņhito bahi dvārakoņņhake nisinno hoti. atha kho rājā Pasenadi Kosalo yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhaga- vantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. tena kho pana samayena satta ca jaņilā satta ca nigaõņhā satta ca acelā satta ca {ekasāņakā} satta ca paribbājakā paråëhakacchana- khalomā khārivividham ādāya\<*<1>*>/ bhagavato avidåre atikka- manti. addasā kho rājā Pasenadi Kosalo te satta ca jaņile satta ca nigaõņhe satta ca acele satta ca {ekasāņake} satta ca paribbājake paråëhakacchanakhalome khārivividham ādāya bhagavato avidåre atikkamante, disvāna uņņhāy' āsanā ekaü- saü uttarāsaīgaü karitvā dakkhiõaü jāõumaõķalaü paņha- viyaü nihantvā yena te satta ca jaņilā satta ca nigaõņhā satta ca acelā satta ca ekasāņā satta ca paribbājakā, ten' a¤jalim panāmetvā tikkhattuü nāmaü sāvesi:\<*<2>*>/ rāj' āhaü bhante Pasenadi Kosalo rāj' āhaü bhante Pasenadi Kosalo 'ti. atha kho rājā Pasenadi Kosalo acirapakkantesu tesu sattasu ca jaņi- lesu sattasu ca nigaõņhesu sattasu ca acelesu sattasu ca ekasā- ņesu sattasu ca paribbājakesu yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinno kho rājā Pasenadi Kosalo bhagavantaü etad avoca: ye nu ke ci kho\<*<3>*>/ bhante loke arahanto vā ara- hattamaggaü vā samāpannā, etesaü a¤¤ataro 'ti. dujjānaü kho etaü mahārāja tayā gihinā {kāmabhogino} puttasambādha- sayanaü ajjhāvasantena kāsikacandanaü paccanubhontena mālāgandhavilepanaü dhārayantena jātaråparajataü sādi- yantena: ime vā arahanto ime vā arahattamaggaü samā- pannā 'ti. saüvāsena kho mahārāja sãlaü veditabbaü ta¤ ca kho dãghena addhunā na ittaraü manasikarotā no amana- sikārā 'pa¤¤avatā no duppa¤¤ena; sabbyohārena\<*<4>*>/ kho mahā- rāja soceyyaü veditabbaü ta¤ ca kho dãghena . . . pe . . . duppa¤¤ena; āpadāsu kho mahārāja thāmo veditabbo, so ca kho dãghena . . . pe . . . duppa¤¤ena; sākacchāya kho mahārāja pa¤¤ā veditabbā, sā ca kho dãghena . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 VI. 2. C khārivividham ādāyā 'ti vividhakhāriü [ü omitted] nānappakāraü pabbajitaparikkhārabhaõķabhaõķikaü gahetvā. 2 B pavedesi. 3 AD ye ca kho; B ye na keci. Comp. 1. 10. 4 A sabbohārena; C saüvohāreõā 'ti kathanena. >/ #<[page 066]># %<66 UDâNAũ [VI. 2].>% duppa¤¤enā 'ti. acchariyaü bhante, abbhutam bhante, yāva subhāsitaü c' idaü\<*<1>*>/ bhagavatā: dujjānaü kho . . . pe . . . arahattamaggaü samāpannā 'ti. saüvāsena . . . pe . . . pa¤¤ā veditabbā, sā ca kho dãghena . . . pe . . . duppa- ¤¤enā 'ti. ete bhante mama purisā\<*<2>*>/ corā ocarakā\<*<3>*>/ janapa- daü ocaritvā\<*<4>*>/ āgacchanti. tehi paņhamaü otiõõaü, ahaü pacchā {osāpayissāmi} (?).\<*<5>*>/ idāni te\<*<6>*>/ bhante taü rajojallaü pavāhetvā sunhātā\<*<7>*>/ suvilittā kappitakesamasså odātavattha- vasanā pa¤cahi kāmaguõehi samappitā samaīgibhåtā paricā- rissantã 'ti.\<*<8>*>/ atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: na vāyameyya sabbattha n' ā¤¤assa puriso siyā, n' ā¤¤aü nissāya jãveyya, {dhamme na vāõijjaü} care\<*<9>*>/ ti. ||2|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena bhagavā attano aneke pāpake akusale dhamme pahãne paccavekkhamāno nisinno hoti aneke ca kusale dhamme bhāvanāya pāripårikate. atha kho bhagavā attano aneke pāpake akusale dhamme pahãne viditvā aneke ca kusale dhamme bhāvanāya pāripårikate tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi:\<*<10>*>/ ahu pubbe tadā n' āhu, n' āhu pubbe tadā ahu, na c' āhu na ca bhavissati na c' etarahi vijjatã 'ti. ||3|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena sambahulā nānātitthiyā samaõabrāhmaõā paribbā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AD ciraü. 2 ABD parisā; C purisā. 3 C corā 'ti appabajitā 'va pabbajitaråpena raņņhapiõķaü bhu¤jantā paņicchannakammantā, ocarakā 'ti heņņhācarakā . . . athavā: ocarakā 'ti carapurisā. 4 C ocaritvā 'ti avacaritvā vãmaüsitvā. 5 BD obhāyissāmi; A otāyissāmi; C osāyissāmã 'ti paņipajjissāmi karissāmã 'ti attho. 6 AD te na. 7 A sunhātā; B suõhātā; D sunātā. 8 C paricarissantã 'ti indriyāni samantato cārissanti vā kilissanti vā. 9 A vaniü care; B dhani care; D vanã care; C dhammena na [omitted] vānijaü karo (!) 'ti dhanādiatthāya dhammaü na katheyya. VI. 3. This Sutta is omitted in D. 10 Comp. Theragāthā, v. 180. >/ #<[page 067]># %< JACCANDHA-VAGGA [VI. 4]. 67>% jakā Sāvatthiü piõķāya pavisanti nānādiņņhikā nānākhantikā nānārucikā nānādiņņhinissayanissitā. sant' eke samaõabrāh- maõā evaüvādino evaüdiņņhino: sassato loko, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti. santi pan' eke samaõabrāhmaõā evaüvā- dino evaüdiņņhino: asassato loko, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti. sant' eke samaõabrāhmaõā evaüvādino evaü- diņņhino: antavā loko, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti. santi pan' eke samaõabrāhmaõā evaüvādino evaüdiņņhino: anantavā loko, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti. sant' eke samaõabrāhmaõā evaüvādino evaüdiņņhino: taü jãvaü taü sarãraü, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti. santi pan' eke samaõabrāhmaõā evaüvādino evaüdiņņhino: a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãraü, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti. sant' eke samaõabrāhmaõā evaüvādino evaüdiņņhino: hoti tathāgato param maraõā, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti. santi pan' eke samaõabrāhmaõā evaüvādino evaüdiņņhino: na hoti tathāgato param maraõā, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti. sant' eke samaõabrāhmaõā evaüvādino evaü- diņņhino: hoti ca na ca hoti tathāgato param maraõā, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti. santi pan' eke samaõabrāh- manā: n' eva hoti na na hoti tathāgato param maraõā, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti. te bhaõķanajātā kalahajātā vivādāpannā a¤¤ama¤¤aü mukhasattãhi vitudantā viharanti: ediso dhammo,\<*<1>*>/ n' ediso dhammo, n' ediso dhammo ediso dhammo 'ti. atha kho sambahulā bhikkhå pubbaõhasama- yaü nivāsetvā pattacãvaraü ādāya Sāvatthiü piõķāya pāvisiüsu, Sāvatthiyaü piõķāya caritvā pacchābhattaü piõķapātapaņikkantā yena bhagavā ten' upasaīkamiüsu, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisã- diüsu, ekamantaü nisinnā kho te bhikkhå bhagavantaü etad avocuü: idha bhante sambahulā nānātitthiyā samaõa- brāhmaõā paribbājakā Sāvatthiyaü paņivasanti nānādiņņhikā . . . pe . . . nissitā. sant' eke . . . pe . . . ediso dhammo 'ti. a¤¤atitthiyā bhikkhave paribbājakā andhā acakkhukā atthaü na jānanti, anatthaü na jānanti, dhammaü na jānanti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 VI. 4. AD te ediso dhammo in the first place. >/ #<[page 068]># %<68 UDâNAũ [VI. 4].>% adhammaü na jānanti. te atthaü ajānantā anatthaü ajā- nantā dhammaü ajānantā adhammaü ajānantā bhaõķana- jātā . . . pe . . . ediso dhammo 'ti. bhåtapubbaü bhi- kkhave imissāy' eva Sāvatthiyaü a¤¤ataro rājā ahosi. atha kho bhikkhave so rājā a¤¤ataraü purisaü āmantesi: ehi tvaü ambho purisa yāvatikā Sāvatthiyaü jaccandhā, te sabbe ekajjhaü sannipātehã 'ti. evaü devā 'ti kho bhikkhave so puriso tassa ra¤¤o paņissutvā yāvatikā Sāvatthiyaü {jaccandhā}, te sabbe gahetvā yena so rājā ten' upasaīkami, upasaīka- mitvā taü rājānaü etad avoca: sannipātitā kho te deva yāvatikā Sāvatthiyaü jaccandhā 'ti. tena hi bhaõe jaccand- hānaü hatthiü dassehã 'ti. evaü devā 'ti kho bhikkhave so puriso tassa ra¤¤o paņissutvā jaccandhānaü hatthiü dassesi: ediso jaccandhā hatthã 'ti. ekaccānaü jaccandhānaü hatthissa sãsaü dassesi: ediso jaccandhā hatthã 'ti, ekaccānaü jaccan- dhānaü hatthissa kaõõaü dassesi: ediso jaccandhā hatthã 'ti, ekaccānaü jaccandhānaü hatthissa dantaü dassesi: ediso jaccandhā hatthã 'ti, ekaccānaü jaccandhānaü hatthissa soõķaü dassesi: ediso jaccandhā hatthã 'ti, ekaccānaü jaccandhānaü hatthissa kāyaü dassesi: ediso jaccandhā hatthã 'ti, ekaccānaü . . . pādaü dassesi . . .'ti, ekaccānaü . . . piņņhiü\<*<1>*>/ dassesi . . .'ti, ekaccānaü . . . naīguņņhaü dassesi . . .'ti, ekaccānaü . . . vāladhiü dassesi . . .'ti. atha kho bhikkhave so puriso jaccandhānaü hatthiü dassetvā yena so rājā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā taü rājānaü etad avoca: diņņho kho tehi deva jaccandehi hatthã, yassa dāni kālaü ma¤¤asã 'ti. atha kho bhikkhave so rājā yena te jaccandhā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā te jaccandhe etad avoca: diņņho vo jaccandhā hatthã 'ti. evaü deva diņņho no hatthã 'ti. vadetha jaccandhā, kãdiso hatthã 'ti. yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa sãsaü diņņhaü ahosi, te evam āhaüsu: ediso deva hatthã, seyyathā pi kumbho 'ti. yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa kaõõo diņņho ahosi, te evam āhaüsu: ediso deva hatthã, seyyathā pi suppo 'ti. yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa danto diņņho ahosi, te \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A saņthi; B pitti; D piņņhi. >/ #<[page 069]># %< JACCANDHA-VAGGA [VI. 5]. 69>% evam āhaüsu: ediso . . . pe . . . pi phālo 'ti. yehi . . . soõķo . . . āhaüsu: ediso . . . pi naīgalãsā 'ti. yehi . . . kāyo . . . āhaüsu: ediso . . . pi koņņho 'ti. yehi . . . pādo . . . āhaüsu: ediso . . . pi thåõo 'ti. yehi . . . piņņhã\<*<1>*>/ diņņhā\<*<2>*>/ . . . āhaüsu: ediso . . . pi udukkhalo 'ti. yehi . . . naīguņņhaü diņņhaü ahosi, te evam āhaüsu: ediso . . . pi musalo 'ti. yehi . . . vāladhi . . . āhaüsu: ediso . . . sammajjanã 'ti. te ediso hatthã, n' ediso hatthã, n' ediso hatthã, ediso hatthã 'ti a¤¤ama¤¤aü muņņhãhi {saüsubhiüsu}. tena ca pana bhikkhave so rājā attamano ahosi, evam eva kho bhikkhave a¤¤atitthiyā paribbājakā andhā acakkhukā . . . pe . . . ediso dhammo 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: imesu kira sajjanti eke samaõabrāhmaõā, viggayha naü\<*<3>*>/ vivadanti janā ekaīgadassino 'ti. ||4|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena sambahulā nānātitthiyā samaõabrāhmaõā paribbā- jakā Sāvatthiyaü paņivasanti nānādiņņhikā nānākhantikā nānārucikā nānādiņņhinissayanissitā. sant' eke samaõabrāh- maõā evaüvādino evaüdiņņhino: sassato attā ca loko ca, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti. santi pan' eke . . . asassato attā ca loko ca . . .: ti [comp. VI.4]. sant' eke . . .: sassato asassato attā ca loko ca . . . ti. santi pan' eke . . .: n' eva sassato n' āsassato attā ca loko ca . . . ti. sant' eke . . .: sayaükato attā ca loko ca . . . ti. santi pan' eke . . .: paraükato attā ca loko ca . . . ti. sant' eke . . .: sayaükato ca paraükato ca attā ca loko ca . . . ti. santi pan' eke . . .: asayaükāro ca aparaükāro ca adhiccasamuppanno attā ca loko ca . . . ti. sant' eke . . .: sassataü sukhadukkhaü attā ca loko ca . . . ti. santi pan' eke . . .: asassataü sukhadukkhaü attā ca loko ca . . . ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A saņņhi; D piņņhi. 2 AD diņņho. 3 B vigayha naü; D viggayhu naü; C nan ti c' ettha nipātamattaü . . . athavā . . . naü ti naü diņņhiü nissāya . . . >/ #<[page 070]># %<70 UDâNAũ [VI. 5].>% sant' eke . . .: sassata¤ ca asassata¤ ca sukhadukkhaü attā ca loko ca . . . ti. santi pan' eke . . .: n' eva sassataü n' āsassataü sukhadukkhaü attā ca loko ca . . . ti. sant' eke . . .: sayaükataü sukhaü dukkhaü attā ca loko ca . . . ti. santi pan' eke . . .: paraükataü sukhadukkhaü attā ca loko ca . . . ti. sant' eke . . .: sayaükata¤ ca paraükata¤ ca sukhadukkhaü attā ca loko ca . . . ti. santi pan' eke: asayaükāraü aparaükāraü adhiccasamuppannaü sukhadukkhaü attā ca loko ca . . . ti te bhaõķanajātā . . . (comp. VI.4) . . . ediso dhammo 'ti. atha kho sambahulā bhikkhå pubbaõhasamayaü (comp. VI.4) . . . bhagavantaü etad avocuü: idha bhante sambahulā . . . nānādiņņhinissa- yanissitā. sant' eke . . . pe . . . ediso dhammo 'ti. a¤¤a- titthiyā bhikkhave paribbājakā andhā acakkhukā atthaü na jānanti anatthaü na jānanti, dhammaü na jānanti, adham- maü na jānanti. te atthaü ajānantā anatthaü ajānantā dhammaü ajānantā adhammaü ajānantā bhaõķanajātā . . . ediso dhammo 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: imesu kira sajjanti eke samaõabrāhmaõā, {antarā'va} visãdanti\<*<1>*>/ apatvā\<*<2>*>/ 'va tam ogadhan\<*<3>*>/ ti. ||5|| VI. 6 = VI. 5, but with the following ending: [atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi:] ahaīkārapasutā ayaü pajā paraükāråpasa¤hitā, etad eke n' ābha¤¤aüsu,\<*<4>*>/ na naü sallan ti addaüsu. etaü ca sallaü {paņikacca} (?)\<*<5>*>/ passato aha¤ karomã 'ti na tassa hoti, paro karotã 'ti na tassa hoti. mānupetā ayam pajā mānaganthā\<*<6>*>/ mānavinibaddhā\<*<7>*>/ diņņhãsu {sārambhakatā} (!)\<*<8>*>/ saüsāraü n' ātivattatã 'ti. ||6|| \<-------------------------------------------------------------------------- 1 VI. 5. AD andhābha visãdanti. 2 B appatvā. 3 C ogadhasaükhātaü nibbāõaü. 4 VI. 6. AD evamvādakenābbha¤¤aüsu; B etad ake nābbhaddhāsu; C etar eke n' abbha¤¤aüså 'ti etaü diņņhidvayaü ete samaõā tattha dosadassino hutvā n' ānujāniüsu. 5 AC paņigaccha; B paticca; D paņipajja. 6 AD mānathaddhā. 7 AC vinibandhā; BD vinibaddhā. 8 C sārambhakathā . . . sārambhakatavirodhā . . . ABD -kathā. >/ #<[page 071]># %< JACCANDHA-VAGGA [VI. 8]. 71>% evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena āyasmā Subhåti bhagavato avidåre nisinno hoti pallaīkaü ābhujitvā ujuü kāyaü panidhāya avitakkaü samādhiü samāpajjitvā. addasā kho bhagavā āyasmantaü Subhåtiü avidåre nisinnaü pallaīkaü ābhujitvā ujuü kāyaü paõidhāya avitakkaü samādhiü samāpannaü. atha kho bha- gavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: yassa vitakkā {vidhåpitā}\<*<1>*>/ ajjhattaü suvikappitā asesā, taü saīgam aticca\<*<2>*>/ aråpasa¤¤ã catuyogātigato na {jātu-m-etã}\<*<3>*>/ 'ti. ||7|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Rājagahe viha- rati Veëuvane Kalandakanivāpe. tena kho pana samayena Rājagahe dve pågā a¤¤atarissā gaõikāya sārattā honti paņi- baddhacittā\<*<4>*>/ bhaõķanajātā kalahajātā vivādāpannā a¤¤a- ma¤¤aü pāõãhi pi upakkamanti leķķåhi pi upakkamanti daõķehi pi upakkamanti satthehi pi upakkamanti. te tattha maraõam pi nigacchanti maraõamattam pi dukkhaü. atha kho sambahulā bhikkhå pubbaõhasamayaü nivāsetvā patta- cãvaram ādāya Rājagahaü piõķāya pāvisiüsu, Rājagahe piõķāya caritvā pacchābhattaü piõķapātapaņikkantā yena bhagavā ten' upasaīkamiüsu, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdiüsu, ekamantaü nisinnā kho te bhikkhå bhagavantaü etad avocuü: idha bhante Rājagahe dve pågā . . . pe . . . dukkhan ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: ya¤ ca pattaü ya¤ ca pattabbaü, ubhayam etaü rajānu- kiõõaü āturass' {anusikkhato}\<*<5>*>/ yeva sikkhāsārā. sãlabbataü jãvitaü brahmacariyaü {upaņņhānaü sārā},\<*<6>*>/ ayam eko anto {ye ca} {evaüvādino} evaüdiņņhino. n' atthi kāmesu doso 'ti ayaü dutiyo anto. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 VI. 7. AD vidåsitā; BC vidåpitā, glossed by samucchinnā. 2 A saīkamati aråpa¤ ca; D sakamati aråpa¤ ca; B saīgam ati; C saīgam . . . aticcha (!) atikkamitvā. 3 ABD na jātu-m-eti; C explains: makāro padasandhikaro, jātu ekaüsen' eva punabbhavāya na eti. na jātim eti 'ti pi paņhanti, so ev' attho. 4 VI. 8. AB paņibandhacittā. 5 A ānusikkhato. 6 AD -sāro. >/ #<[page 072]># %<72 UDâNAũ [VI. 8].>% icc' ete ubho antā kaņasivaķķhanā, kaņasiyo diņņhã vaķķhenti. ete te ubho ante anabhi¤¤āya olãyanti\<*<1>*>/ eke, atidhāvanti eke; ye ca kho te\<*<2>*>/ abhi¤¤āya tatra ca n' āhesuü te na ca ama¤- ¤iüsu, vaņņaü tesaü n' atthi pa¤¤āpanāyā 'ti. ||8|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena bhagavā rattandhakāratimisāyaü\<*<3>*>/ abbhokāse nisinno hoti, telappadãpesu jhāyamānesu. tena kho pana samayena sambahulā adhipātakā\<*<4>*>/ tesu telappadãpesu āpāta- paripātaü anayaü āpajjanti, byasanaü āpajjanti, anayabya- sanaü āpajjanti. addasā kho bhagavā te sambahule adhipā- take\<*<4>*>/ tesu telappadãpesu āpātaparipātaü anayaü āpajjante byasanaü āpajjante anayabyasanaü āpajjante. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: upātidhāvanti na sāram enti, navaü navaü bandhanaü bråhayanti, patanti pajjotam iv' ādhipātā,\<*<5>*>/ diņņhe sute iti h' eke\<*<6>*>/ niviņņhā 'ti. ||9|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. atha kho āyasmā ânando yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bha- gavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinno kho āyasmā ânando bhagavantaü etad avoca: yāva kãva¤ ca bhante tathāgatā loke n' uppajjanti arahanto sammāsam- buddhā, tāva a¤¤atitthiyā paribbājakā sakkatā honti garukatā mānitā påjitā apacitā lābhã cãvarapiõķapātasenāsanagilāna- paccayabhesajjaparikkhārānaü, yato ca kho bhante tathāgatā loke uppajjanti arahanto sammāsambuddhā, atha kho a¤¤a- titthiyā paribbājakā asakkatā honti agarukatā amānitā apå- jitā na apacitā na lābhã . . . pe . . . parikkhārānaü, bha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ABD oliyanti 2 Omitted in BD. 3 VI. 9. BD -timisāya. 4 A adhipātakā ti paņahapātakā (!) ye salabhā 'ti pi vuccanti; AD atipātakā and atipātake. 5 A ābhipātā. 6 ACD iti soke; B iti h' eko; C explains: eke samaõabrāhmaõā. The reading of ACD is a mistake. >/ #<[page 073]># %< JACCANDHA-VAGGA [VI. 10]. 73>% gavā yeva dāni bhante sakkato mānito påjito apacito lābhã . . . pe . . . parikkhārānaü bhikkhusaīgho cā 'ti. evam etaü ânanda, yāva kãva¤ ca ânanda tathāgatā loke n' uppa- jjanti . . . pe . . . parikkhārānaü. yato ca kho ânanda tathāgatā loke uppajjanti . . . pe . . . parikkhārānaü. tathāgato 'va dāni sakkato garukato . . . pe . . . bhikkhu- saīgho cā 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: obhāsati tāva so kimi, yāva na unnamati\<*<1>*>/ pabhaīkaro. virocanamhi uggate, hatappabho hoti na c' āpi bhāsati.\<*<2>*>/ evaü obhāsitam\<*<3>*>/ eva titthiyānaü: yāva sammāsambuddhā loke n' uppajjanti,\<*<4>*>/ na takkikā sujjhanti na c' āpi sāvakā, duddiņņhã\<*<5>*>/ na dukkhā pamuccare\<*<6>*>/ 'ti. ||10|| tatr' uddānam ahu: āyusam\<*<7>*>/ osajjanaü\<*<8>*>/ patisallā (?)\<*<9>*>/ āhu ta¤ ca kira titthā (?)\<*<10>*>/ sattamam āha Subhåtiü,\<*<11>*>/ gaõikā, upāti navamo, uppajjanti ca te dasā 'ti. Jaccandhavaggo chaņņho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 VI. 10. AD naü uõõamati; BC na unnamati. 2 A na c' ādhibhāsati; D na ca abhibhāsati. 3 AD subhāsitaü. 4 A na samuppajjanti. 5 C duddiņņhino micchābhiniviņņhadiņņhikā. 6 BD pamu¤care. 7 A āyussam. 8 D ossajana¤ ca. 9 B patilā; D tiõa. 10 D titthiyā. 11 A sattamakom āha Subhuto; D sattamako sā pi Subodhi. >/ #<[page 074]># %< 74>% VAGGA VII. CæLAVAGGO.1 evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena āyasmā Sāriputto āyasmantaü Lakuõņhaka- bhaddiyaü\<*<1>*>/ anekapariyāyena dhammiyā kathāya sanda- sseti samādapeti samuttejeti sampahaüseti. atha kho āyas- mato Lakuõņhakabhaddiyassa\<*<1>*>/ āyasmatā Sāriputtena aneka- pariyāyena dhammiyā kathāya sandassiyamānassa samādapi- yamānassa samuttejiyamānassa sampahaüsiyamānassa, anupā- dāya āsavehi cittaü vimucci. addasā kho bhagavā āyasmantaü Lakuõņhakabhaddiyaü\<*<2>*>/ āyasmatā Sāriputtena anekapariyā- yena dhammiyā kathāya sandassiyamānaü samādapiyamā- naü samuttejiyamānaü sampahaüsiyamānaü, anupādāya āsavehi cittaü vimuttaü. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: uddhaü adho ca sabbadhi vippamutto ayam aham asmã 'ti anānupassã, evaü vimutto udatāri oghaü atiõõapubbaü apunabbhavāyā 'ti. ||1|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. atha kho āyasmā Sāriputto āyasmantaü Lakuõņhakabhaddiyaü\<*<3>*>/ sekho 'ti {ma¤¤amāno} bhiyyosomattāya anekapariyāyena dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaüseti. addasā kho bhagavā āyasmantaü Sāriputtaü āyasmantaü Lakuõņhakabhaddiyaü sekho 'ti {ma¤¤amāno} bhiyyoso- \<-------------------------------------------------------------------------- VII. 1 A Cåëavaggo. VII. 1. 2 A Lakuõķaka-; BD (and Childers) Lakuõņaka-; C Lakuõņhaka-. VII. 2. 3 See the last note. >/ #<[page 075]># %< CæLA-VAGGA [VII. 3]. 75>% mattāya anekapariyāyena dhammiyā kathāya sandassentaü samādapentaü samuttejentaü sampahaüsentaü. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: {acchejji} vaņņaü {vyagā}\<*<1>*>/ nirāsaü, visukkhā saritā na sandati, chinnaü vaņņaü na vattati, es' ev' anto dukkhassā 'ti. ||2|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena Sāvatthiyaü manussā yebhuyyena kāmesu ativelaü sattā honti rattā giddhā gadhitā mucchitā ajjhopannā\<*<2>*>/ sam- mattakajātā (?)\<*<3>*>/ kāmesu viharanti. atha kho sambahulā bhi- kkhå pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaram ādāya Sā- vatthiü piõķāya pāvisiüsu, Sāvatthiyaü piõķāya caritvā pacchābhattaü piõķapātapaņikkantā yena bhagavā ten' upa- saīkamiüsu, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā eka- mantaü nisãdiüsu, ekamantaü nisinnā kho bhagavantaü etad avocuü: idha bhante Sāvatthiyaü manussā . . . pe . . . viharantãti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: kāmesu sattā\<*<4>*>/ kāmasaīgāsattā saüyojane vajjam apassamānā na hi jātu saüyojanasaīgasattā oghan tareyyuü vipulaü mahantan ti ||3|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena Sāvatthiyaü manussā yebhuyyena kāmesu sattā honti rattā giddhā gadhitā mucchitā ajjhopannā\<*<5>*>/ andhikatā {sammattakajātā}\<*<6>*>/ kāmesu viharanti. atha kho bhagavā pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaram ādāya Sāvatthim piõķāya pāvisi. addasā kho bhagavā Sāvatthiyaü te manusse \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A byāsā; B byagā; D byabhā; C visesena agā 'dhigato vibyāgā . . . (?) VII. 3. 2 AD ajjhosannā; C ajjhāpannā; B ajjhopannā; B inserts andhikatā. 3 C sammattakajātā ti kāmesu pātabyataü āpajjantā appasukhavedanāya sampattakā suņņhu pattā jātā, samparāyikajātā 'ti pi pāņho jātasamparāyikā uppannāpahāsā (?) 'ti attho; A sabbattakajātā; D sapattakajātā; B sammattakajātā. {4} C sattā, corrected to rattā. VII. 4. 5 AB ajjhopannā, afterwards -e; D ajjhosannā and -e. 6 See VII. 3, note 3. >/ #<[page 076]># %<76 UDâNAũ [VII. 5].>% yebhuyyena kāmesu satte ratte giddhe gadhite mucchite ajjhopanne\<*<1>*>/ andhikate {sammattakajāte}\<*<2>*>/ kāmesu viharante. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: kāmandhā jālasa¤channā\<*<3>*>/ taõhāchadanachāditā pamattabandhunā {baddhā}\<*<4>*>/ macchā va kumināmukhe jarāmaraõaü gacchanti vaccho khãrapako\<*<5>*>/ va mātaran ti. ||4|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena āyasmā Lakuõņakabhaddiyo\<*<6>*>/ sambahulānaü bhi- kkhånaü piņņhito piņņhito yena bhagavā ten' upasaīkami. addasā kho bhagavā āyasmantaü Lakuõņakabhaddiyaü\<*<6>*>/ dårato 'va sambahulānaü bhikkhånaü piņņhito piņņhito āgacchantaü dubbaõõaü duddassikaü okoņimakaü\<*<7>*>/ yebhu- yyena bhikkhånaü paribhåtaråpaü, disvāna bhikkhå āman- tesi: passatha no tumhe bhikkhave etaü bhikkhuü dårato 'va . . . pe . . . paribhåtaråpan ti. evam bhante 'ti. eso bhikkhave bhikkhu mahiddhiko mahānubhāvo, na ca sā\<*<8>*>/ samāpatti sulabharåpā, yā\<*<9>*>/ tena bhikkhunā asamāpannapubbā, yassa c' atthāya kulaputtā sammad eva agārasmā anagāriyaü pabbajanti, tad anuttaraü brahmacariyapariyosānaü diņņh' eva dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viha- ratã 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velā- yaü imaü udānaü udānesi: nelaggo\<*<10>*>/ setapacchādo ekāro vattatã ratho, anãghaü passa āyantaü\<*<11>*>/ chinnasotaü abandhanan ti. ||5|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana \<-------------------------------------------------------------------------- VII. 4. 1 AB ajjhopannā, afterwards -e; D ajjhosannā and -e. 2 See VII. 3, note 3. 3 AD -sacchannā. 4 C pamattabandhunā bandhā . . . pamattabandhanena bandho, [read bandhā (!)] ti pi paņhanti . . . bandhā 'ti niyamitā; ABD -bandhanābandhā. 5 A khiråpago. VII. 5. 6 A Lakuõķaka-. 7 C okoņimakan ti yaü iminā ārohasampattiyā abhāvan dasseti; cf. skt. kuņi; D okoņimakoņikaü. 8 AC te na ca sā; D te n' eva. 9 BD omit yā. 10 AD nelaīgo; B nelako; C nelaggo. nelaü padhānabhåtaü . . . aggaü. 11 BD āyasmantaü. >/ #<[page 077]># %< CæLA-VAGGA [VII. 6]. 77>% samayena āyasmā A¤¤ātakoõķa¤¤o bhagavato avidåre nisinno hoti pallaīkaü ābhujitvā ujuü kāyaü paõidhāya taõhāsaīkhayavimuttiü\<*<1>*>/ paccavekkhamāno. addasā kho bhagavā āyasmantaü A¤¤ātakoõķa¤¤aü avidåre nisinnaü pallaīkaü ābhujitvā ujuü kāyaü paõidhāya taõhāsaīkhaya- vimuttiü\<*<1>*>/ paccavekkhamānaü. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: yassa målaü\<*<2>*>/ chamā n' atthi paõõā n' atthi, kuto latā? taü dhãraü bandhanā muttaü, ko taü ninditum arahati? \<*<3>*>/ devā pi naü pasaüsanti, Brahmuõā pi pasaüsito 'ti. ||6|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena bhagavā attano papa¤casa¤¤āsaīkhāpahānaü\<*<4>*>/ paccavekkhamāno nisinno hoti. atha kho bhagavā attano papa¤casa¤¤āsaīkhāpahānaü\<*<5>*>/ viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: yassa papa¤cā ņhiti\<*<6>*>/ ca n' atthi, {sandānaü}\<*<7>*>/ paligha¤ ca vãtivatto, taü\<*<8>*>/ nittaõhaü muniü carantaü n' āvajānāti sadevako pi loko. ||7|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena āyasmā Mahākaccāno bhagavato avidåre nisinno hoti pallaīkaü ābhujitvā ujuü kāyaü paõidhāya kāyaga- tāya satiyā ajjhattaü parimukhaü supatiņņhitāya. addasā kho bhagavā āyasmantaü Mahākaccānaü avidåre nisinnaü pallaīkaü ābhujitvā ujuü kāyaü paõidhāya kāyagatāya satiyā ajjhattaü parimukhaü supatiņņhitāya. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: \<-------------------------------------------------------------------------- VII. 6. 1 A taõhāsaīkāya vimuttiü; D taõhāsaīkhāyavimuttiü. 2 ABD målā; C målaü. 3 Speak arhati for arahati metri causa. See Fausboll, Dhammapadaü, p. 116. VII. 7. 4 B -pahãnaü. 5 AD pahinaü; B pahãnaü. 6 AB dhiti; C papa¤caņhitã 'ti ca pāņho. 7 AB sandhānaü; D panānaü; C bandhāna . . . bandhanasadisattā bandhānan (!) ti laddhanāmā taõhādiņņhiyo. 8 B taü tam. na not in D. >/ #<[page 078]># %<78 UDâNAũ [VII. 8].>% yassa siyā sabbadā sati satataü kāyagatā upaņņhitā: no c' assa\<*<1>*>/ no ca me siyā na bhavissati na ca me bhavissati, anupubbavihārã tattha so kālen' eva tare visattikan ti. ||8|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Mallesu cārikaü caramāno mahatā bhikkhusaüghena saddhiü yena Thånaü nāma Mallānaü brāhmaõagāmo tad avasari. assosuü kho Thåneyyakā brāhmaõagahapatikā: samaõo khalu bho Gotamo Sakyakulā pabbajito Mallesu cārikaü caramāno mahatā bhikkhusaīghena saddhiü Thånaü anuppatto 'ti udapānaü tiõassa ca bhusassa ca yāva mukhato påresuü: mā te muõķakā samaõakā\<*<2>*>/ pānãyaü adaüså\<*<3>*>/ ti. atha kho bhagavā maggā okkamma\<*<4>*>/ yena annataraü rukkhamålam ten' upasaīkami, upasaīkamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi, nisajja kho bhagavā āyasmantaü ânandaü āmantesi: {iīgha} me tvaü ânanda etamhā udapānā pānãyaü āharā 'ti. evaü vutte āyasmā ânando bhagavantaü etad avoca: idāni so bhante udapāno Thåneyyakehi brāhmaõagahapatikehi tiõassa ca bhusassa ca yāva mukhato pårito: mā te muõķakā sama- õakā\<*<2>*>/ pānãyaü adaüså\<*<3>*>/ 'ti. dutiyam pi kho bhagavā āyasmantaü ânandaü āmantesi: iīgha . . . āharā 'ti. dutiyam pi kho āyasmā ânando bhagavantaü etad avoca: idāni so bhante udapāno . . . pe . . . adaüså\<*<3>*>/ 'ti. tatiyam pi kho bhagavā āyasmantaü ânandaü āmantesi: iīgha . . . pe . . . āharā 'ti. evaü bhante ti kho āyasmā ânando bhagavato patissutvā pattaü gahetvā yena so udapāno ten' upasaīkami. atha kho udapāno āyasmante ânande upasaī- kamante sabbaü taü tiõaü ca bhusaü ca mukhato ovamitvā acchassa udakassa anāvilassa vippasannassa yāva mukhato pårito vissandanto\<*<5>*>/ ma¤¤e aņņhāsi. atha kho āyasmato ânandassa etad ahosi: acchariyaü vata bho, abbhutaü vata bho tathāgatassa mahiddhikatā mahānubhāvatā, aya¤ hi so udapāno mayi upasaīkamante sabban taü tiõa¤ ca bhusa¤ ca mukhato ovamitvā . . . aņņhāsã\<*<6>*>/ 'ti\<*<7>*>/ pattena pānãyaü ādāya \<-------------------------------------------------------------------------- VII. 8. 1 The words: no c' assa are omitted in A and D; B passa pe. VII. 9. 2 AD samaõā; B samanakā. 3 B apasså and apaüså. 4 B ukkamma. 5 AD vissando; B vissandanto. 6 BD ņhito. 7 Omitted in all MSS. >/ #<[page 079]># %< CæLA-VAGGA [VII. 9]. 79>% yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhagavantaü etad avoca: acchariyaü . . . aņņhāsi. pivatu bhagavā pānã- yaü, pivatu sugato pānãyan ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: kiü kayirā udapānena, āpā\<*<1>*>/ ce sabbadā siyuü? taõhāya målato chetvā kissa pariyesana¤ care 'ti. ||9|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Kosambiyaü viharati Ghositārāme. tena kho pana samayena ra¤¤o Udenassa uyyānagatassa antepuraü daķķhaü hoti, pa¤ca itthisatāni kālaīkatāni honti Sāmāvatipamukhāni. atha kho sambahulā bhikkhå pubbaõhasamayaü nivāsetvā patta- cãvaraü ādāya Kosambiü piõķāya pāvisiüsu, Kosambiyaü piõķāya caritvā pacchābhattaü piõķapātapaņikkantā yena bhagavā ten' upasaīkamiüsu, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdiüsu, ekamantaü nisinnā kho te bhikkhå bhagavantaü etad avocuü: idha bhante ra¤¤o Udenassa uyyānagatassa antepuraü daķķhaü, pa¤ca itthi- satāni kālaīkatāni Sāmāvatipamukhāni. tāsaü bhante upā- sikānaü kā gati ko abhisamparāyo 'ti. sant' ettha bhikkhave upāsikāyo sotāpannā, santi sakadāgāminiyo, santi anāgāmi- niyo. sabbā tā bhikkhave upāsikāyo anipphalāni kālaīka- tānã 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: mohasambandhano loko bhabbaråpo 'va dissati,\<*<2>*>/ upadhibandhano bālo tamasā parivārito {sassa-r-iva}\<*<3>*>/ khāyati, passato n' atthi ki¤canan ti. ||10|| Uddānam: honti duve tathā Bhaddiyā (?)\<*<4>*>/ honti duve kāmesu sattā, Lakuõņo,\<*<5>*>/ taõhākhayo ca, {papa¤cakhayo} ca, Kaccāno udapānaü Udeno 'ti. Cålavaggo6 sattamo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A āsā. 2 VII. 10. D apparåpo-; C abhabbaråpo ca dissatã 'ti . . . bhabbaråpo ca dissatã 'ti pāņho. 3 A sasãr iva; B sassi; D sassar i; C sassar iva sassato . . . viya, asassar iva khāyatã 'ti pi pāņho . . . rakāro hi pasandhikāro. Table of contents. 4 The first pāda not in D; A Bhaddiyatā; B Bhaõķiya. 5 A Lakuõķa; D Lakuõņaka. 6 A Cåëavaggo. >/ #<[page 080]># %< 80>% VAGGA VIII. PâōALIGâMIYAVAGGO. evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tena kho pana samayena bhagavā bhikkhå nibbānapaņisa¤¤uttāya dham- miyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaü- seti, te ca bhikkhå aņņhikatvā\<*<1>*>/ manasikatvā sabba¤ cetaso samannāharitvā ohitasotā dhammaü suõanti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udā- naü udānesi: atthi bhikkhave tad āyatanaü, yattha n' eva paņhavã na āpo na tejo na vāyo na ākāsāna¤cāyatanaü na vi¤¤āõāna¤cā- yatanaü na āki¤ca¤¤āyatanaü na nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanaü n' āyaü loko na paraloko {no} ubho {candimasuriyā}, {tatra} {p'āhaü}\<*<2>*>/ bhikkhave n' eva āgatiü vadāmi na gatiü na ņhitiü na cutiü na upapattiü, appatiņņhaü appavattaü anārammaõam eva taü, es' ev' anto dukkhassā 'ti. ||1|| VIII.2 = VIII.1. etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: duddasaü anattaü\<*<3>*>/ nāma,\<*<4>*>/ na hi saccaü sudassanaü, paņividdhā taõhā jānato, passato\<*<5>*>/ n' atthi ki¤canan ti. ||2|| VIII.3 = VIII.1 and 2. etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: atthi bhikkhave ajātaü abhåtaü akataü asaükhataü, no ce taü bhikkhave abhavissa ajātaü abhåtaü akataü asaī- khataü, na yidha jātassa bhåtassa katassa saīkhatassa nissa- \<-------------------------------------------------------------------------- VIII. 1. 3. 4. Comp. Oldenberg, Buddha, p. 289 and p. 446. 1 AD aņņhikatvā; C atthikatvā ti adhikicca, ayam no attho adhigantabbo evaü sallakkhetvā tāya desanāya atthikā hutvā. 2 Atam ahaü; B tad avhaü; D tad amhaü. VIII. 2. 3 A anataü; B anattaü; D attaü [instead of anattaü]; C anataü (?) . . . nibbānan ti attho. anattan ti pi paņhanti, attavirahitaü . . . keci pana anattan ti padassa appamānan ti atthaü vadanti. 4 BD nāma; AC nāmaü 5 A sassato. >/ #<[page 081]># %< PâōALIGâMIYA-VAGGA [VIII. 5]. 81>% raõaü pa¤¤āyetha. yasmā ca kho bhikkhave atthi ajātaü abhåtaü akataü asaīkhataü, tasmā jātassa bhåtassa katassa saīkhatassa nissaraõaü pa¤¤āyatã 'ti. ||3|| VIII.4 = VIII.1.2.3. etam atthaü viditvā tāyaü velā- naü imaü udānaü udānesi: nissitassa ca calitaü, anissitassa calitaü n' atthi, calite asati passaddhi, passaddhiyā sati rati na hoti, ratiyā asati āgatigati na hoti, āgatigatiyā asati cutåpapāto na hoti, cutå- papāte asati n' ev' idha na huraü na ubhayamantare, es' ev' anto dukkhassā 'ti. ||4|| evam me sutam. ekaü samayaü bhagavā Mallesu cārikaü caramāno mahatā bhikkhusaüghena saddhiü yena Pāvā tad avasari. tatra sudaü bhagavā Pāvāyaü viharati Cundassa Kammāraputtassa ambavane. assosi kho Cundo Kammāraputto: bhagavā kira Mallesu cārika¤ cara- māno mahatā bhikkhusaüghena saddhiü Pāvāyaü anuppatto Pāvāyaü viharati mayhaü ambavane 'ti. atha kho Cundo Kammāraputto yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīka- mitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekaman- taü nisinnaü kho Cundaü Kammāraputtaü bhagavā dham- miyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaü- sesi. atha kho Cundo Kammāraputto bhagavatā {dhammiyā kathāya} sandassito samādapito samuttejito sampahaüsito bhagavantaü etad avoca: adhivāsetu me bhante bhagavā svātanāya bhattaü saddhiü bhikkhusaüghenā 'ti. adhivāsesi bhagavā tuõhã- bhāvena. atha kho Cundo Kammāraputto bhagavato adhi- vāsanaü viditvā uņņhāy' āsanā bhagavantaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā pakkāmi. atha kho Cundo Kammāra- putto tassā rattiyā accayena sake nivesane paõãtaü khādani- yaü bhojaniyaü paņiyādāpetvā pahåtaü ca såkaramaddavaü\<*<1>*>/ bhagavato kālaü ārocāpesi: kālo bhante, niņņhitaü bhattan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- VIII. 5. See Mahāparinibbānasuttaü, p. 41-43 and p. 47-48. Rhys Davids, Buddhist Suttas, p. 70-75 and p. 82-84. 1 C såkaramaddavan ti såkarassa mudusiniddhaü pavattamaüsan ti Mahāatthakathāyaü vuttaü. keci pana såkaramaddavan ti na såkaramaüsaü såkarehi madditavaüsakalãro ti vadanti, a¤¤e såkarehi madditapadese ahicchattakan ti, apare pana såkaramaddavaü nāma ekaü rasāyatanaü ti gaõhiüsu. >/ #<[page 082]># %<82 UDâNAũ [VIII. 5].>% atha kho bhagavā pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaraü ādāya saddhiü bhikkhusaüghena yena Cundassa Kammāra- puttassa nivesanaü ten' upasaīkami, upasaīkamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi, nisajja kho bhagavā Cundaü Kammāraputtaü āmantesi: yan te Cunda såkaramaddavaü paņiyattaü, tena maü parivisa, yaü pan' a¤¤aü khādaniyaü bhojaniyaü paņiyattaü, tena bhikkhusaüghaü parivisā 'ti. evaü bhante 'ti kho Cundo Kammāraputto bhagavato paņissutvā yaü ahosi såkaramaddavaü paņiyattaü tena bhagavantaü pari- visi, yaü pan' a¤¤aü khādaniyaü bhojaniyaü paņiyattaü tena bhikkhusaüghaü parivisati. atha kho bhagavā Cundaü Kammāraputtaü āmantesi: yan te Cunda såkaramaddavaü avasiņņhaü, taü sobbhe nikhaõāhi, n' āhan taü Cunda passāmi sadevake loke samārake sabrahmake sassamaõa- brāhmaõiyā pajāya sadevamanussāya, yassa taü paribhuttaü sammāpariõāmaü gaccheyya a¤¤atra tathāgatassā 'ti. evaü bhante 'ti kho Cundo Kammāraputto bhagavato paņissutvā yaü ahosi såkaramaddavaü avasiņņhaü, taü sobbhe nikha- õitvā yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhaga- vantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinnaü kho Cundaü Kammāraputtaü bhagavā dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaüsetvā uņņhāy' āsanā pakkāmi. atha kho bhagavato Cundassa Kammāra- puttassa bhattaü bhuttāvissa kharo ābādho uppajji lohita- pakkhandikā bāëhā\<*<1>*>/ vedanā vattanti māraõantikā. tatra sudaü bhagavā sato sampajāno adhivāsesi aviha¤¤amāno. atha kho bhagavā āyasmantaü ânandaü āmantesi: āyām' ânanda yena Kusinārā\<*<2>*>/ ten' upasaīkamissāmā 'ti. evaü bhante 'ti kho āyasmā ânando bhagavato paccassosi. Cundassa bhattaü bhu¤jitvā Kammārassā 'ti me sutaü ābādhaü samphusã dhãro pabāëhaü\<*<3>*>/ māraõantikaü, bhuttassa ca såkaramaddavena byādhi pabāëho\<*<4>*>/ udapādi satthuno, viriccamāno\<*<5>*>/ bhagavā avoca: gacchām' ahaü Kusināraü nagaran ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D bālhā. 2 A Kusinārāmo; B Kusinārāme. 3 A sabāëhaü. 4 A sabāëho. 5 AD viviccamāno; B viraccamāno; C virecamāno. >/ #<[page 083]># %< PâōALIGâMIYA-VAGGA [VIII. 5]. 83>% atha kho bhagavā maggā okkamma\<*<1>*>/ yen' a¤¤ataraü rukkhamålaü ten' upasaīkami, upasaīkamitvā āyasmantaü ânandaü āmantesi: iīgha me tvaü ânanda catugguõaü saīghāņiü pa¤¤āpehi, kilanto 'smi\<*<4>*>/ nisãdissāmã 'ti. evam bhante 'ti kho ânando bhagavato paņissutvā catugguõaü saüghāņiü pa¤¤āpesi. nisãdi bhagavā pa¤¤atte āsane, nisajja kho bhagavā āyasmantaü ânandaü āmantesi: iīgha me tvaü ânanda pānãyaü\<*<3>*>/ āhara, pipāsito 'smi\<*<2>*>/ ânanda pivissāmã 'ti. evaü vutte āyasmā ânando bhagavantaü etad avoca: idāni bhante pa¤camattāni sakaņasatāni atikkan- tāni, taü cakkacchinnaü udakaü parittaü luëitaü\<*<5>*>/ āvilaü sandati. ayaü bhante Kukuņņhā\<*<6>*>/ nadã avidåre acchodakā\<*<7>*>/ sātodakā\<*<8>*>/ sãtodakā\<*<8>*>/ setodakā\<*<8>*>/ supatitthā (?)\<*<9>*>/ ramaõãyā, ettha bhagavā pānãya¤\<*<3>*>/ ca pivissati gattāni ca sãtaükarissatã 'ti. dutiyam pi kho bhagavā āyasmantaü ânandaü āmantesi: iīgha me tvaü ânanda pānãyaü\<*<3>*>/ āhara, pipāsito 'smi ânanda pivissāmã 'ti. dutiyam pi kho āyasmā ânando bhagavantaü etad avoca: idāni . . . pe . . . sãtaükarissatã 'ti. tatiyam pi kho bhagavā āyasmantaü ânandaü āmantesi: iīgha . . . pe . . . pivissāmã 'ti. evam bhante 'ti kho āyasmā ânando bhagavato paņissutvā pattaü gahetvā yena sā nadã ten' upasaīkami. atha kho sā nadã cakkacchinnā parittā lulitā āvilā sandamānā āyasmante ânande upasaīkamante acchā vippasannā anāvilā sandati. atha kho āyasmato ânandassa etad ahosi: acchariyaü vata bho abbhutaü vata bho tathāgatassa mahiddhikatā mahānubhāvatā. aya¤ hi sā nadã cakkacchinnā parittā lulitā\<*<10>*>/ āvilā sandamānā mayi upasaīkamante acchā vippasannā anāvilā sandatã 'ti pattena pānãyaü ādāya yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhaga- vantaü etad avoca: acchariyaü bhante abbhutaü bhante tathāgatassa . . . anāvilā sandati. pivatu bhagavā pānã- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AB ukk-. 2 AD 'smiü. 3 A pāõiyaü; D pāniyaü. 4 A 'mhi; D 'smiü. 5 A luëhitaü; BD ëulitaü; C lulitaü. 6 B Kukuņā; D Kukkuņņhā; AC Kukuņņhā. 7 B acchodikā at the second occurrence. 8 B -dikā both times. 9 C supatitthā 'ti sundaratitthā. 10 A luëitā; BD ëulitā. >/ #<[page 084]># %<84 UDâNAũ [VIII. 5].>% yaü, pivatu sugato pānãyan ti. atha kho bhagavā pānã- yaü apāsi\<*<1>*>/. atha kho bhagavā mahatā bhikkhusaüghena saddhiü yena Kukuņņhā nadã ten' upasaīkami, upasaīkamitvā Kukuņņhaü nadiü ajjhogāhetvā\<*<2>*>/ nahātvā ca pivitvā ca paccuttaritvā yena ambavanaü ten' upasaīkami, upasaīkamitvā āyasmantaü Cundakaü āmantesi: iīgha me tvaü Cundaka catugguõaü saīghāņiü pa¤¤āpehi, kilanto 'smi Cundaka nipajjissāmã 'ti. evam bhante 'ti kho āyasmā Cundako bhagavato paņissutvā catugguõaü saīghāņiü pa¤¤āpesi. atha kho bhagavā dakkhi- õena passena sãhaseyyaü kappesi pāde pādaü accādhāya sato sampajāno uņņhānasa¤¤aü manasikaritvā. āyasmā pana Cun- dako tatth' eva bhagavato purato nisãdi. gantvāna buddho nadiyaü Kukuņņhaü acchodakaü\<*<3>*>/ sātoda- kaü\<*<3>*>/ vippasannaü ogāhi satthā sukilantaråpo tathāgato appaņimo 'dhaloke\<*<4>*>/ nahātvā ca pivitvā ca\<*<5>*>/ udatāri\<*<6>*>/ satthā purakkhato bhikkhu- gaõassa majjhe. satthā pavattā bhagavā idha\<*<7>*>/ dhamme upāgami ambavanaü mahesi. āmantayi Cundakaü nāma bhikkhuü: catugguõaü patthara me nipajjaü.\<*<8>*>/ so codito bhāvitattena Cundo catugguõaü patthari khippam eva, {nipajji} satthā sukilantaråpo, Cundo pi tattha\<*<9>*>/ pamukhe\<*<10>*>/ nisãdã 'ti. atha kho bhagavā āyasmantaü ânandaü āmantesi: siyā kho pan' ânanda, Cundassa Kammāraputtassa koci vippaņi- sāraü upādaheyya:\<*<11>*>/ tassa te āvuso Cunda alābhā, tassa te āvuso Cunda dulladdhaü, yassa te tathāgato pacchimaü piõķapātaü paribhu¤jitvā parinibbuto 'ti. Cundassa ânanda \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B apāsi; D apāyi; omitted in A. 2 D -gahetvā. 3 B -dikaü. 4 A 'dhaloke; B dadhaloke; D ca loke; C explains: imasmiü sadevake loke. 5 A nhatvā cipitvā; B nahatvā pivitvā; D nahāyitvā ca pivitvā ca. 6 A uttari; B udakāni; D udakoni (!). 7 A ime; BD idha. 8 AD nisajjaü. 9 A tassa. 10 AD sammukhe. 11 BD uppādaheyya; C uppādaheyya uppādeyya. >/ #<[page 085]># %< PâōALIGâMIYA-VAGGA [VIII. 6]. 85>% Kammāraputtassa evaü vippaņisāro paņivinodetabbo: tassa te āvuso Cunda lābhā, tassa te suladdhaü, yassa te tathāgato pacchimaü piõķapātaü paribhu¤jitvā parinibbuto. sam- mukhā me taü āvuso Cunda bhagavato sutaü sammukhā paņiggahãtaü, dve 'me piõķapātā {samasamapphalā}\<*<1>*>/ {sama-} samavipākā ativiya a¤¤ehi piõķapātehi mahapphalatarā ca mahānisaüsatarā cā 'ti. katame dve. ya¤ ca piõķapātaü paribhu¤jitvā tathāgato anuttaraü sambodhiü abhisam- bujjhati ya¤ ca piõķapātaü paribhu¤jitvā anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati, ime dve piõķapātā samā- samapphalā\<*<1>*>/ samāsamavipākā ativiya a¤¤ehi piõķapātehi mahapphalatarā ca mahānisaüsatarā ca. āyusaüvattanikaü āyasmatā Cundena Kammāraputtena kammaü upacitaü, vaõõasaüvattanikaü āyasmatā . . . upacitaü, sukhasaü- vattanikaü āyasmatā . . . upacitaü, saggasaüvattanikaü āyasmatā . . . upacitaü, yasasaüvattanikaü āyasmatā . . . upacitaü, adhipateyyasaüvattanikaü āyasmatā . . . upacitan ti Cundassa ânanda Kammāraputtassa evaü vippaņisāro paņivinodetabbo 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: dadato pu¤¤aü pavaķķhati, saüyamato veraü na cãyati,\<*<2>*>/ kusalo ca jahāti pāpakaü rāgadosamohakkhayā parinibbuto 'ti. ||5|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Magadhesu cārika¤ caramāno mahatā bhikkhusaüghena saddhiü yena Pāņaligāmo tad avasari. assosuü kho Pāņaligāmiyā upāsakā: bhagavā kira Magadhesu cārika¤ caramāno mahatā bhikkhusaüghena saddhiü Pāņaligāmaü anuppatto 'ti. atha kho Pāņaligāmiyā upāsakā yena bhagavā ten' upasaīkamisuü, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisã- diüsu, ekamantaü nisinnā kho Pāņaligāmiyā upāsakā bha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A samāsamamahapphalā. 2 Comp. Mahāp., p. 48. AD saüyamato [sa¤¤amato] cetanaü ciyati; C vedanā cãyati; B ceraü na bhavissati. VIII. 6. See Mahāp., p. 10-15; Mahāvagga, VI. 28. See the translation in Rhys Davids' Buddhist Suttas, p. 15-22. >/ #<[page 086]># %<86 UDâNAũ [VIII. 6].>% gavantaü etad avocuü: adhivāsetu no bhante bhagavā āvasathāgāran ti. adhivāsesi bhagavā tuõhãbhāvena. atha kho Pāņaligāmiyā upāsakā bhagavato adhivāsanaü viditvā uņņhāy' āsanā bhagavantaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā yena āvasathāgāraü ten' upasaīkamiüsu, upasaīkamitvā sabbasanthariü āvasathāgāraü santharitvā āsanāni pa¤¤ā- petvā udakamaõikaü patiņņhāpetvā telappadãpaü āropetvā yena bhagavā ten' upasaīkamiüsu, upasaīkamitvā bhaga- vantaü abhivādetvā ekamantaü aņņhaüsu, ekamantaü ņhitā kho Pāņaligāmiyā upāsakā bhagavantaü etad avocuü: sabba- santhariü santhataü bhante āvasathāgāraü, āsanāni pa¤- ¤attāni, udakamaõiko patiņņhāpito, telappadãpo āropito. yassa dāni bhagavā kālaü ma¤¤atã 'ti. atha kho bhagavā pubbaõ- hasamayaü nivāsetvā pattacãvaraü ādāya saddhiü bhikkhu- saüghena yena āvasathāgāraü ten' upasaīkami, upasaīka- mitvā pāde pakkhāletvā āvasathāgāraü pavisitvā majjhi- maü thambhaü nissāya puratthābhimukho nisãdi, bhikkhu- saügho pi kho pāde pakkhāletvā āvasathāgāraü pavisitvā majjhimaü bhittiü nissāya puratthābhimukho nisãdi bhaga- vantaü yeva {purakkhatvā},\<*<1>*>/ Pāņaligāmiyā pi kho upāsakā pāde pakkhāletvā āvasathāgāraü pavisitvā puratthimaü bhittiü nissāya pacchābhimukhā nisãdiüsu bhagavantaü yeva purakkhitvā. atha kho bhagavā Pāņaligāmiye upāsake āmantesi: pa¤c' ime gahapatayo ādãnavā dussãlassa sãlavipattiyā. katame pa¤ca. 1. idha gahapatayo dussãlo sãlavipanno {pamādā- dhikaraõaü} mahatiü bhogajāniü nigacchati. ayaü paņhamo ādãnavo dussãlassa sãlavipattiyā. 2. puna ca paraü gahapatayo dussãlassa sãlavipannassa pāpako kitti- saddo abbhuggato. ayaü dutiyo ādãnavo dussãlassa sãlavi- pattiyā. 3. puna ca paraü gahapatayo dussãlo sãlavipanno yaü yad\<*<2>*>/ eva parisaü upasaīkamati yadi khattiyaparisam yadi brāhmaõaparisaü yadi gahapatiparisaü yadi samaõa- parisaü avisārado upasaīkamati maīkubhåto. ayaü tatiyo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B purakkhetvā. 2 BD yaü¤ad. >/ #<[page 087]># %< PâōALIGâMIYA-VAGGA [VIII. 6]. 87>% ādãnavo dussãlassa sãlavipattiyā. 4. puna ca paraü gahapa- tayo dussãlo sãlavipanno sammåëho kālaü karoti. ayaü catuttho ādãnavo dussãlassa sãlavipattiyā. 5. puna ca paraü gahapatayo dussãlo sãlavipanno kāyassa bhedā param maraõā apāyaü duggatiü vinipātaü nirayaü upapajjati. ayaü pa¤camo ādãnavo dussãlassa sãlavipattiyā. ime kho gahapa- tayo pa¤ca ādãnavā dussãlassa sãlavipattiyā. pa¤c' ime gahapatayo ānisaüsā sãlavato sãlasampadāya. katame pa¤ca. 1. idha sãlavā sãlasampanno appamādā- dhikaraõaü mahantaü bhogakkhandhaü adhigacchati. ayaü paņhamo ānisaüso sãlavato sãlasampadāya. 2. puna ca paraü gahapatayo sãlavato sãlasampannassa kalyāõo kittisaddo abbhuggacchati. ayaü dutiyo ānisaüso sãlavato sãlasampa- dāya. 3. puna ca paraü gahapatayo sãlavā sãlasampanno ya¤¤ad eva parisaü upasaīkamati yadi khattiyaparisaü yadi brāhmaõaparisaü yadi gahapatiparisaü yadi samaõaparisaü visārado upasaīkamati amaīkubhåto. ayaü tatiyo ānisaüso sãlavato sãlasampadāya. 4. puna ca paraü gahapatayo sãlavā sãlasampanno asammåëho {kālaīkaroti}. ayaü catuttho āni- saüso sãlavato sãlasampadāya. 5. puna ca paraü gahapatayo sãlavā sãlasampanno kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü upapajjati. ayaü pa¤camo ānisaüso sãlavato sãlasampadāya. ime kho gahapatayo pa¤ca ānisaüsā sãlavato sãlasampadāyā 'ti. atha kho bhagavā Pāņaligāmiye upāsake bahud eva rattiü dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaüsetvā uyyojesi: abhikkantā kho gahapatayo ratti, yassa dāni kālaü ma¤¤athā 'ti. atha kho Pāņaligāmiyā upāsakā bhagavato bhāsitaü abhinanditvā anumoditvā uņņhāy' āsanā bhagavantaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā pakkāmiüsu\<*<1>*>/. atha kho bhagavā acirapakkantesu Pāņaligāmiyesu upāsa- kesu su¤¤āgāraü pāvisi. tena kho pana samayena Sunã- dhavassakārā\<*<2>*>/ Magadhamahāmattā Pāņaligāme nagaraü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D pakkamiüsu. 2 AD Sunidha-; BC Sunãdha-. >/ #<[page 088]># %<88 UDâNAũ [VIII. 6].>% māpenti Vajjãnaü paņibāhāya. tena kho pana samayena sambahulā devatāyo sahassass'\<*<1>*>/ eva Pāņaligāme vatthåni pariggaõhanti. yasmiü padese mahesakkhā devatā vatthåni pariggaõhanti, mahesakkhānaü tattha ra¤¤aü rājamahā- mattānaü cittāni namanti nivesanāni māpetuü. yasmiü padese majjhimā devatā vatthåni pariggaõhanti, majjhi- mānaü tattha ra¤¤aü rājamahāmattānaü cittāni namanti nivesanāni māpetuü. yasmiü padese nãcā devatā vatthåni pariggaõhanti, nãcānaü tattha ra¤¤aü rājamahāmattānaü cittāni namanti nivesanāni māpetuü. addasā kho bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānussakena tā devatāyo sahassass'\<*<1>*>/ eva Pāņaligāme vatthåni pariggaõhantiyo. yasmiü padese mahesakkhā . . . māpetuü. yasmiü padese majjhimā . . . māpetuü. yasmiü padese nãcā . . . māpetuü. atha kho bhagavā tassā {rattiyā} paccåsasamaye paccuņņhāya āyasmantaü ânandaü āmantesi: ko nu kho ânanda Pāņali- gāme nagaraü māpetã\<*<2>*>/ 'ti. Sunãdhavassakārā bhante Maga- dhamahāmattā Pāņaligāme nagaraü māpenti Vajjãnaü paņibā- hāyā 'ti. seyyathā pi ânanda devehi tāvatiüsehi saddhiü mantetvā evam eva kho ânanda Sunãdhavassakārā Magadha- mahāmattā Pāņaligāme nagaraü māpenti Vajjãnaü paņibā- hāya. idh' āhaü ânanda addasaü dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānussakena sambahulā devatāyo sahassass'\<*<1>*>/ eva Pāņaligāme vatthåni pariggaõhantiyo. yas- miü . . . māpetuü. [Thrice]. yāvatā ânanda ariyaü\<*<3>*>/ āyatanaü, yāvatā vaõippatho,\<*<4>*>/ idaü agganagaraü\<*<5>*>/ bhavissati puņabhedanaü.\<*<6>*>/ Pāņaliputtassa kho ânanda tayo anta- rāyā bhavissanti aggito vā udakato vā mithubhedato vā 'ti. atha kho Sunãdhavassakārā Magadhamahāmattā yena bha- gavā ten' upasaīkamiüsu upasaīkamitvā bhagavatā saddhiü sammodiüsu, sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü aņņhaüsu, ekamantaü ņhitā kho Sunãdhavassa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ABD sahass' eva (!). 2 A māpentã [Mahāvagga: ke-māpentãti]. 3 AB ariya-. 4 A vaõãnipphatho; BD vanippatho. 5 A aggaü nagaraü. 6 C explains: puņabhedanaņņhānan ti bhaõķapuņabhedanaņņhānaü bhaõķakānaü mocanaņņhānan ti vuttaü hoti (?). All MSS. omit the word: Pāņaliputtaü behind: bhavissati. See Mahāv. and Mahāp. >/ #<[page 089]># %< PâōALIGâMIYA-VAGGA [VIII. 6]. 89>% kārā Magadhamahāmattā bhagavantaü etad avocuü: adhi- vāsetu no bhavaü Gotamo ajjatanāya bhattaü saddhiü bhikkhusaüghenā 'ti. adhivāsesi bhagavā tuõhibhāvena. atha kho Sunãdhavassakārā Magadhamahāmattā bhagavato adhivāsanaü viditvā yena sako āvasatho ten' upasaīkamiüsu, upasaīkamitvā sake āvasathe paõãtaü khādaniyaü bhojani- yaü paņiyādāpetvā bhagavato kālam ārocesuü: kālo bho Gotama niņņhitaü bhattan ti. atha kho bhagavā pubbaõha- samayaü nivāsetvā pattacãvaram ādāya saddhiü bhikkhu- saüghena yena Sunãdhavassakārānaü Magadhamahāmattā- naü āvasatho ten' upasaīkami, upasaīkamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi. atha kho Sunãdhavassakārā Magadhamahā- mattā buddhapamukhaü bhikkhusaüghaü paõãtena khā- daniyena bhojaniyena sahatthā santappetvā sampavāresuü. atha kho Sunãdhavassakārā Magadhamahāmattā bhaga- vantaü bhuttāviü onãtapattapāõiü\<*<1>*>/ a¤¤ataraü nãcaü āsanaü gahetvā ekamantaü nisãdiüsu, ekamantaü nisinne kho Sunãdhavassakāre Magadhamahāmatte bhagavā imāhi gāthāhi anumodi: yasmiü padese kappeti vāsaü paõķitajātiyo sãlavant' ettha bhojetvā sa¤¤ate brahmacariye yā tattha devatā āsuü\<*<2>*>/ tāsaü dakkhiõam ādise, tā påjitā påjayanti mānitā mānayanti naü. tato naü anukampanti\<*<3>*>/ mātā puttaü va orasaü, devatānukampito poso sadā bhadrāni passatã 'ti. atha kho bhagavā Sunãdhavassakārānaü Magadhamahā- mattānaü imāhi gāthāhi anumoditvā uņņhāy' āsanā pakkāmi. tena kho pana samayena Sunãdhavassakārā Magadhamahā- mattā bhagavantaü piņņhito-piņņhito anubaddhā\<*<4>*>/ honti: yen' ajja samaõo Gotamo dvāreõa nikkhamissati taü Gota- madvāraü nāma bhavissati, yena titthena Gaīgaü\<*<5>*>/ nadiü tarissati taü Gotamatitthaü nāma bhavissatã 'ti. atha kho bhagavā yena dvāreõa nikkhami, taü Gotamadvā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A oõita-; B onãta-; D onita-. 2 According to Prof. Oldenberg's opinion we ought to prefer the reading of the Mahāpar. assuü. 3 A -enti. 4 AB -bandhā; D -baddhā. 5 BD Gaīgā. >/ #<[page 090]># %<90 UDâNAũ [VIII. 6].>% raü\<*<1>*>/ nāma ahosi. atha kho bhagavā yena Gaīgā nadã ten' upasaīkami. tenā kho pana samayena Gaīgā nadã pårā hoti samatittikā\<*<1>*>/ kākapeyyā. app ekacce manussā nāvaü pariyesanti, app ekacce uëumpaü pariyesanti, app ekacce kullaü bandhanti apārā pāraü\<*<2>*>/ gantukāmā. atha kho bha- gavā seyyathā pi balavā puriso sammi¤jitaü vā bāham pasāreyya, pasāritaü vā bāhaü sammi¤jeyya, evam eva Gaīgāya nadiyā orimatãrā antarahito pārimatãre paccuņņhāsi saddhiü bhikkhusaüghena. addasā kho bhagavā te manusse app ekacce nāvaü pariyesante, app ekacce uëumpaü pari- yesante, app ekacce kullaü bandhante apārā pāraü gantu- kāme. atha kho bhagavā . . . etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: ye taranti aõõavaü saraü setuü katvāna visajja pallalāni kulla¤ hi jano bandhati\<*<3>*>/ tiõõā medhāvino janā 'ti. ||6|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Kosalesu addhā- namaggapaņipanno hoti āyasmatā Nāgasamālena pacchā- samaõena. addasā kho āyasmā Nāgasamālo antarāmagge dvidhāpathaü,\<*<4>*>/ disvāna bhagavantaü etad avoca: ayaü bhante bhagavā pantho, iminā gacchāmā 'ti. evaü vutte bhagavā āyasmantaü Nāgasamālaü etad avoca: ayaü Nāga- samāla pantho, iminā gacchāmā 'ti. ||la||\<*<5>*>/ [This abbreviation signifies the repetition of speech and reply]. tatiyam pi kho āyasmā Nāgasamālo bhagavantaü etad avoca: ayaü bhante bhagavā pantho, iminā gacchāmā 'ti. tatiyam pi kho bhagavā āyasmantaü Nāgasamālaü etad avoca: ayaü Nāga- samāla pantho, iminā gacchāmā 'ti. atha kho āyasmā Nāga- samālo bhagavato pattacãvaraü tatth' eva chamāya nikkhi- pitvā pakkāmi: idha bhante bhagavā pattacãvaran ti. atha kho āyasmato Nāgasamālassa tena panthena gacchantassa antarāmagge corā nikkhamitvā hatthehi vā pādehi vā ākote- suü patta¤ ca bhindiüsu saīghāņi¤ ca vipphālesuü.\<*<6>*>/ atha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ABD samatitthikā; C samatittikā. See Rhys Davids's note in his Buddhist Suttas, p. 178. 2 B [and Mahāpar.] aparāparaü. 3 A va bhandati; D pabandhati. 4 VIII. 7. C dvedhāpathan ti . . . dvidhāpathan ti pi paņhanti. 5 D pe. 6 D vipphāresuü >/ #<[page 091]># %< PâōALIGâMIYA-VAGGA [VIII. 8]. 91>% kho āyasmā Nāgasamālo bhinnena pattena vipphālitāya saīghāņiyā yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinno kho āyasmā Nāgasamālo bhagavantaü etad avoca: ida\<*<1>*>/ mayhaü bhante tena panthena gacchantassa antarā- magge corā nikkhamitvā hatthehi ca pādehi ca koņesuü pattaü ca\<*<2>*>/ bhindiüsu saīghāņiü ca vipphālesun ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: saddhiücaraü ekato vasaü misso\<*<3>*>/ a¤¤ajanena vedagå vidvā pajahāti pāpakaü ko¤co khãrapako\<*<4>*>/ va ninnagan ti. ||7|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Pubbārāme Migāramātu pāsāde. tena kho pana samayena Visākhāya Migāramātuyā nattā kālaī- katā hoti piyā manāpā. atha kho Visākhā Migāramātā alla- vatthā allakesā divādivassa yena bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinnaü kho Visākhaü Migāramātaraü bhagavā etad avoca: handa kuto nu tvaü Visākhe āgacchasi alla- vatthā allakesā idh' upasaīkantā divādivassā 'ti. nattā me bhante piyā manāpā kālaīkatā, ten' āhaü allavatthā allakesā idh' upasaīkantā divādivassā 'ti. iccheyyāsi tvaü Visākhe yāvatikā Sāvatthiyā manussā tāvatike putte ca nattāro cā 'ti. iccheyy' āhaü bhagavā yāvatikā manussā tāvatike putte ca nattāro cā 'ti. kãva bahukā pana Visākhe Sāvatthiyā manussā devasikaü kālaīkarontãti dasa pi bhante Sāvatthiyā manussā devasikaü kālaīkaronti, nava pi . . . kālaīkaronti, aņņha pi . . ., satta pi . . ., cha pi . . ., pa¤ca pi.., cattāri pi . . ., tãõi pi . . ., dve pi . . ., eko pi bhante Sāvatthiyā manusso devasikaü kālaīkaroti. avivittā\<*<5>*>/ Sāvatthã pi bhante Sāvatthiyā manussehi kālaīkarontehã 'ti. taü kiü ma¤¤asi Visākhe. api nu tvaü kadāci karahaci anallavatthā vā bhaveyyāsi anallakesā vā 'ti. no h' etaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D idha. 2 A pattaü; BD patte ca. 3 A miso; D miyo. 4 A khirapago. 5 VIII. 8. C avivittā ti asu¤¤ā. >/ #<[page 092]># %<92 UDâNAM [VIII. 8].>% bhante. alaü me bhante tāva bahukehi puttehi ca nattārehi cā 'ti. yesaü kho Visākhe sataü piyāni sataü tesaü dukkhāni, yesaü navuti piyāni navuti tesaü dukkhāni, yesaü asãti piyāni asãti tesaü dukkhāni, yesaü sattati piyāni sattati tesaü dukkhāni, yesaü saņņhi piyāni saņņhi tesaü dukkhāni, yesaü pa¤¤āsaü piyāni pa¤¤āsaü tesaü dukkhāni, yesaü cattārãsaü\<*<1>*>/ piyāni cattārãsaü tesaü dukkhāni, yesaü tãsaü piyāni tãsaü tesaü dukkhāni, yesaü vãsati piyāni vãsati tesaü dukkhāni, yesaü dasa piyāni dasa tesaü dukkhāni, yesaü nava piyāni nava tesaü dukkhāni, yesaü aņņha piyāni aņņha tesaü dukkhāni, yesaü satta piyāni satta tesaü dukkhāni, yesaü cha piyāni cha tesaü dukkhāni, yesaü pa¤ca piyāni pa¤ca tesaü dukkhāni, yesaü cattāri piyāni cattāri tesaü dukkhāni, yesaü tãõi piyāni tãõi tesaü duk- khāni, yesaü dve piyāni dve tesaü dukkhāni, yesaü ekaü piyaü ekaü tesaü dukkhaü, yesaü n' atthi piyaü n' atthi tesaü dukkhaü. asokā te virajā anupāyāsā 'ti vadāmã 'ti. ye keci sokā paridevitā vā dukkhā ca lokasmiü anekaråpā piyaü paņicca\<*<2>*>/ bhavanti ete, piye asante na bhavanti ete. tasmā hi te sukhino vãtasokā yesaü piyaü n' atthi kuhi¤ci loke, tasmā asokaü virajaü patthayāno piyaü na kayirātha\<*<3>*>/ kuhi¤ci loke 'ti. ||8|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Rājagahe viharati Veëuvane Kalandakanivāpe. atha kho āyasmā Dabbo Mallaputto yena bhagavā ten' upasaīkami, upa- saīkamitvā bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinno kho āyasmā Dabbo Mallaputto bhaga- vantaü etad avoca: parinibbānakālo me dāni sugatā 'ti. yassa dāni tvaü Dabba kālaü ma¤¤asã 'ti. atha kho āyasmā Dabbo Mallaputto uņņhāy' āsanā bhagavantaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā vehāsaü {abbhuggantvā} ākāse antalikkhe pallaīkena nisãditvā tejodhātuü samāpajjitvā vuņņhahitvā parinibbāyi. atha kho āyasmato Dabbassa Mallaputtassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AD cattārisaü; B cattālãsaü. 2 B paņicceva; AD paņicca. 3 A kariyātha. >/ #<[page 093]># %< PâōALIGâMIYA-VAGGA [VIII. 10]. 93>% vehāsaü abbhuggantvā ākāse antalikkhe pallaīkena nisãditvā tejodhātuü samāpajjitvā vuņņhahitvā parinibbutassa sarãrassa jhāyamānassa ķayhamānassa n' eva chārikā pa¤¤āyittha na masi.\<*<1>*>/ seyyathā pi nāma sappissa vā telassa vā jhāyamānassa ķayhamānassa n' eva chārikā pa¤¤āyati na masi, evam eva kho āyasmato Dabbassa Mallaputtassa vehāsaü abbhuggantvā ākāse antalikkhe pallaīkena nisãditvā tejodhātuü samāpa- jjitvā uņņhahitvā parinibbutassa sarãrassa jhāyamānassa ķayhamānassa n' eva chārikā pa¤¤āyittha na masã\<*<1>*>/ 'ti. atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: abhedi kāyo, nirodhi\<*<2>*>/ sa¤¤ā, vedanā pi 'tidahaüsu sabbā,\<*<3>*>/ våpasamiüsu saīkhārā, vi¤¤āõam attham agamā 'ti.\<*<4>*>/||9|| evam me sutaü. ekaü samayaü bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. tatra kho bha- gavā bhikkhå āmantesi: bhikkhavo 'ti. bhaddante 'ti te bhikkhå bhagavato paccassosuü. bhagavā etad avoca: Dabbassa bhikkhave Mallaputtassa vehāsaü abbhuggantvā . . . na masi\<*<5>*>/ (= VIII.9). seyyathā pi nāma sappissa . . . na masi,\<*<5>*>/ evaü kho bhikkhave Dabbassa Mallaputtassa vehā- saü . . . na masã 'ti\<*<6>*>/ (ib.). atha kho bhagavā etam atthaü viditvā tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi: ayoghanahatass' eva jalato jātavedasso anupubbåpasantassa\<*<7>*>/ yathā na ¤āyate\<*<8>*>/ gati, evaü sammāvimuttānaü kāmabandhoghatārinaü\<*<9>*>/ pa¤¤āpetuü gati n' atthi pattānaü acalaü sukhan ti. ||10|| Pāņaligāmiyavaggo\<*<10>*>/ aņņhamo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 VIII. 9. A maüsi; BD masi. 2 ABD nirodha; C explains sabbā pi sa¤¤ā . . . nirujjhi. 3 A vedanā pi tidahaüsu sabbā; B vedanā sãtirahasu sabbā; D vedanā vã tirahiüsu sabbā; C vedanā pi dahaüsu sabbā ti . . . sabbā pi vedanā . . . nirodhaü gatā. pi taü dasahiüså (?) 'ti pi paņhanti . . . niruddhā ahesun ti attho. pi 'tidahaüsu = pi + aorist of atidhā? 4 So A. B vi¤¤āõa atthagamāsãti; D viü¤āõa attu pagamā 'ti. VIII. 10. 5 A maüsi. 6 A maüsã 'ti. 7 AB anupubbapasantassa. 8 AD yathā pa¤¤āyate; B yathā na ¤¤āyate; C yathā na ¤āyate. 9 A tādinaü; B tāninaü; D ādinaü; C glosses oghaü taritvā. 10 ABD Pāņaligāmivaggo. >/ #<[page 094]># %<94 UDâNAũ [VIII. 10].>% tatr' uddānaü bhavati: nibbānā caturo vuttā Cundo Pāņaligāmiyā, dvidhāpatho Visākhā ca Dabbena ca saha te dasā\<*<1>*>/ 'ti. vaggam idaü pathamaü varabodhi, vaggam idaü dutiyo Mucalindo, Nandakavaggavaro tatiyo, Meghiyavaggavaro catuttho. pa¤camavaggavaran ti Soõo,\<*<2>*>/ chaņņhamavaggavaraü ti jaccandho,\<*<3>*>/ sattamavaggavaran ti ca Cåëo,\<*<4>*>/ Pāņaligāmiyavar' aņņha- mavaggo. asãtianånakasuttavaraü vaggam id' aņņhamaü suvibhattaü dassitaü\<*<5>*>/ cakkhumatā vimalena saddhā hi taü\<*<6>*>/ udānan t' idam āhu. udānam samattaü. \<-------------------------------------------------------------------------- Table of Contents of Vagga VIII. 1 BD Dabbena te dasā. Table of Contents of the whole Udāna. 2 A pa¤camavaggaü vadanti Soõam; BD pa¤camavaggavaran ti Soõa. 3 A chaņņhamavaggavaraü tu tipanto; B -varan tu tamaddho; D -varan tu tamanto? 4 A ti Cåndo; B ti paccaddho; D ti Cundo. 5 A dassitā; B dassikā; D dassita. 6 A santā hi taü; B saddhā hi hi taü; D addhā hi taü.>/