Patisambhidamagga: I. Mahavagga, IV-X; II. Yuganandhavagga; III. Pannanavagga. Based on the ed. by Arnold C. Taylor: The PaÂisambhidÃmagga, Vol. II. London : Pali Text Society 1907. (Reprinted 1979) Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996 [GRETIL-Version vom 24.3.2015] NOTICE This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License. These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting. PLAIN TEXT VERSION (In order to fascilitate word search, all annotations have been removed, and the line breaks of the printed edition have been converted into floating text.) STRUCTURE OF REFERENCES (added): PaÂis_n,nn.n.nnn = PaÂisambhidÃmagga_Vagga[Roman],KathÃ[Roman].Section[Arabic, in I,I only].paragraph #<...># = BOLD %<...>% = ITALICS $<...>$ = UNDERLINE/LARGE \<...>\ = REDLINE ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ PaÂisambhidÃmagga Vol. II #<[page 001]># %< 1>% $< PAèISAMBHIDùMAGGO. I IV. MAHùVAGGE INDRIYAKATHù>$ ## Evaæ me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi- `Bhikkhavo' ti. `Bhadante' ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca- `Pa¤c' imÃni Bhikkhave indriyÃni KatamÃni pa¤ca? Saddhindriyaæ viriyindriyaæ satindriyaæ samÃdhindriyaæ pa¤¤indriyaæ: imÃni kho Bhikkhave pa¤c' indriyÃni. ## ImÃni pa¤c' indriyÃni katih' ÃkÃrehi visujjhanti? ImÃni pa¤c' indriyÃni païïarasahi ÃkÃrehi visujjhanti. Assaddhe puggale parivajjayato saddhe puggale sevato bhajato payirupÃsato pasÃdaniye suttante paccavekkhato imehi tÅh' ÃkÃrehi saddhindriyaæ visujjhati, kusÅte puggale parivajjayato Ãraddhaviriye puggale sevato bhajato payirupÃsato sammappadhÃne paccavekkhato imehi tÅh' ÃkÃrehi viriyindriyaæ visujjhati, muÂÂhassati puggale parivajjayato upaÂÂhitassati puggale sevato bhajato payirupÃsato satipaÂÂhÃne paccavekkhato imehi tÅh' ÃkÃrehi satindriyaæ visujjhati, asamÃhite puggale parivajjayato samÃhite puggale sevato bhajato payirupÃsato jhÃnavimokkhe paccavekkhato imehi tÅh' ÃkÃrehi samÃdhindriyaæ visujjhati, duppa¤¤e puggale parivajjayato pa¤¤avante puggale sevato bhajato payirupÃsato gambhÅra¤Ãïacariyaæ paccavekkhato imehi tÅh' ÃkÃrehi pa¤¤indriyaæ visujjhati. #<[page 002]># %<2 MahÃvagge IndriyakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Iti ime pa¤ca puggale parivajjayato pa¤ca puggale sevato bhajato payirupÃsato pa¤ca suttantakkhandhe paccavekkhato imehi païïarasahi ÃkÃrehi imÃni pa¤c' indriyÃni visujjhanti. ## Katih' ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni bhÃviyanti? Katih' ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ bhÃvanà hoti? Dasah' ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni bhÃviyanti, dasah' ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ bhÃvanà hoti. Assaddhiyaæ pajahanto saddhindriyaæ bhÃveti, saddhindriyaæ bhÃvento assaddhiyaæ pajahati; kosajjaæ pajahanto viriyindriyaæ bhÃveti, viriyindriyaæ bhÃvento kosajjaæ pajahati; pamÃdaæ pajahanto satindriyaæ bhÃveti, satindriyaæ bhÃvento pamÃdaæ pajahati; uddhaccaæ pajahanto samÃdhindriyaæ bhÃveti, samÃdhindriyaæ bhÃvento uddhaccaæ pajahati; avijjaæ pajahanto pa¤¤indriyaæ bhÃveti, pa¤¤indriyaæ bhÃvento avijjaæ pajahati. Imehi dasah' ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni bhÃviyanti, imehi dasah' ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ bhÃvanà hoti. ## Katih' ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni bhÃvitÃni honti subhÃvitÃni? Dasah' ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni bhÃvitÃni honti subhÃvitÃni. Assaddhiyassa pahÅnattà suppahÅnattà saddhindriyaæ bhÃvitaæ hoti subhÃvitaæ, assaddhiyassa bhÃvitattà subhÃvitattà assaddhiyaæ pahÅnaæ hoti suppahÅnaæ; kosajjassa pahÅnattà suppahÅnattà viriyindriyaæ . . . pe . . . hoti suppahinaæ; pamÃdassa pahÅnattà suppahÅnattà satindriyaæ . . . pe . . . hoti suppahÅnam; uddhaccassa pahÅnattà suppahÅnattà samÃdhindriyaæ . . .pe . . ÷oti suppahÅnaæ; avijjÃya pahÅnattà suppahÅnattà pa¤¤indriyaæ . . . pe . . . hoti suppahÅnaæ. Imehi dasah' ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni bhÃvitÃni honti subhÃvitÃni. ## Katih' ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni bhÃviyanti? Katih' ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni bhÃvitÃni c' eva honti subhÃvitÃni ca paÂipassaddhÃni ca suppaÂipassaddhÃni ca? #<[page 003]># %< MahÃvagge Indriyakathà 3>% CatÆh' ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni bhÃviyanti, catÆh' ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni bhÃvitÃni c' eva honti subhÃvitÃni ca paÂipassaddhÃni ca suppaÂipassaddhÃni ca. SotÃpattimaggakhaïe pa¤c' indriyÃni bhÃviyanti, sotÃpattiphalakkhaïe pa¤c' indriyÃni bhÃvitÃni c' eva honti subhÃvitÃni ca paÂipassaddhÃni ca suppaÂipassaddhÃni ca. SakadÃgÃmimaggakkhaïe . . . pe . . . anÃgÃmimaggakkhaïe . . . pe . . . Arahattamaggakkhaïe pa¤c' indriyÃni bhÃviyanti, Arahattaphalakkhaïe pa¤c' indriyÃni bhÃvitÃni c' eva honti subhÃvitÃni ca paÂipassaddhÃni ca suppaÂipassaddhÃni ca. Iti catasso maggavisuddhiyo, catasso phalavisuddhiyo, catasso samucchedavisuddhiyo, catasso paÂipassaddhivisuddhiyo. Imehi catÆh' ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni bhÃviyanti, imehi catÆh' ÃkÃreki pa¤c' indriyÃni bhÃvitÃni c' eva honti subhÃvitÃni ca paÂipassaddhÃni ca suppaÂipassaddhÃni ca. ## Katinnaæ puggalÃnaæ indriyabhÃvanÃ? Kati puggalà bhÃvitindriyÃ? AÂÂhannaæ puggalÃnaæ indriyabhÃvanÃ. Tayo puggalà bhÃvitindriyÃ. Katamesaæ aÂÂhannaæ puggalÃnaæ indriyabhÃvanÃ? Sattanna¤ ca sekhÃnaæ puthujjanakalyÃïakassa ca. Imesaæ aÂÂhannaæ puggalÃmaæ indriyabhÃvanÃ. Katame tayo puggalà bhÃvitindriyÃ? Savanena buddho TathÃgatassa sÃvako khÅïÃsavo bhÃvitindriyo, sayambhÆtaÂÂhena Paccekabuddho bhÃvitindriyo, appameyyaÂÂhena TathÃgato Arahaæ SammÃsambuddho bhÃvitindriyo. Ime tayo puggalà bhÃvitindriyÃ. Iti imesaæ aÂÂhannaæ puggalÃnaæ indriyabhÃvanÃ, ime tayo puggalà bhÃvitindriyÃ. SÃvatthinidÃnaæ. ## Pa¤c' imÃni Bhikkhave indriyÃni. KatamÃni pa¤ca? Saddhindriyaæ viriyindriyaæ satindriyaæ samÃdhindriyaæ pa¤¤indriyaæ. #<[page 004]># %<4 MahÃvagge IndriyakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Ye hi keci Bhikkhave samaïà và brÃhmaïà và imesaæ pa¤cannaæ indriyÃnaæ samudaya¤ ca atthaÇgama¤ ca assÃda¤ ca ÃdÅnava¤ ca nissaraïa¤ ca yathÃbhÆtaæ na pajÃnanti, na-m-ete Bhikkhave samaïà và brÃhmaïà và samaïesu c' eva samaïasammatà brÃhmaïesu ca brÃhmaïasammatÃ, na ca pana te Ãyasmantà sÃma¤¤attaæ và brÃhma¤¤attaæ và diÂÂhe va dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharanti. Ye hi keci Bhikkhave samaïà và brÃhmaïà và imesaæ pa¤cannaæ indriyÃnaæ samudaya¤ ca atthaÇgama¤ ca assÃda¤ ca ÃdÅnava¤ ca nissaraïa¤ ca yathÃbhÆtaæ pajÃnanti, te kho me Bhikkhave samaïà và brÃhmaïà và samaïesu c' eva samaïasammatà brÃhmaïesu ca brÃhmaïasammatÃ, te ca pan' Ãyasmantà sÃma¤¤atta¤ ca diÂÂhe va dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharanti. ## Katih' ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ samudayo hoti; katih' ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ samudayaæ pajÃnÃti? Katih' ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ atthaÇgamo hoti; katih' ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ atthaÇgamaæ pajÃnÃti? Katih' ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ assÃdo hoti; katih' ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ assÃdaæ pajÃnÃti? Katih' ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ ÃdÅnavo hoti; katih' ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ ÃdÅnavaæ pajÃnÃti? Katih' ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ nissaraïaæ hoti; katih' ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ nissaraïaæ pajÃnÃti? CattÃrÅsÃya ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ samudayo hoti; cattÃrÅsÃya ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnam samudayaæ pajÃnÃti. CattÃrÅsÃya ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ atthaÇgamo hoti; cattÃrÅsÃya ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ atthaÇgamaæ pajÃnÃti. Pa¤cavÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ assÃdo hoti; pa¤cavÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ assÃdaæ pajÃnÃti. Pa¤cavÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ ÃdÅnavo hoti; pa¤cavÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ ÃdÅnavaæ pajÃnÃti. #<[page 005]># %< MahÃvagge Indriyakathà 5>% AsÅtisataæ ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ nissaraïaæ hoti; asÅtisataæ ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ nissaraïaæ pajÃnÃti. ## Katamehi cattÃrÅsÃya ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ samudayo hoti? Katamehi cattÃrÅsÃya ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ samudayaæ pajÃnÃti? AdhimokkhatthÃya ÃvajjanÃya samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, adhimokkhavasena chandassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, adhimokkhavasena manasikÃrassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, saddhindriyassa vasena ekattupaÂÂhÃnaæ saddhindriyassa samudayo hoti. PaggahatthÃya ÃvajjanÃya samudayo viriyindriyassa samudayo hoti, paggahavasena chandassa samudayo viriyindriyassa samudayo hoti, paggahavasena manasikÃrassa samudayo viriyindriyassa samudayo hoti, viriyindriyassa vasena ekattupaÂÂhÃnaæ viriyindriyassa samudayo hoti. UpaÂÂhÃnatthÃya ÃvajjanÃya samudayo satindriyassa samudayo hoti, upaÂÂhÃnavasena chandassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, upaÂÂhÃnavasena manasikÃrassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, satindriyassa vasena ekattupaÂÂhÃnaæ satindriyassa samudayo hoti. AvikkhepatthÃya ÃvajjanÃya samudayo samÃdhindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena chandassa samudayo samÃdhindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena manasikÃrassa samudayo samÃdhindriyassa samudayo hoti, samÃdhindriyassa vasena ekattupaÂÂhÃnaæ samÃdhindriyassa samudayo hoti. DassanatthÃya ÃvajjanÃya samudayo pa¤¤indriyassa samudayo hoti, dassanavasena chandassa samudayo pa¤¤indriyassa samudayo hoti, dassanavasena manasikÃrassa samudayo pa¤¤indriyassa samudayo hoti, pa¤¤indriyassa vasena ekattupaÂÂhÃnaæ pa¤¤indriyassa samudayo hoti. AdhimokkhatthÃya ÃvajjanÃya samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, paggahatthÃya ÃvajjanÃya samudayo viriyindriyassa samudayo hoti, upaÂÂhÃnatthÃya ÃvajjanÃya samudayo satindriyassa samudayo hoti, #<[page 006]># %<6 MahÃvagge IndriyakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ avikkhepatthÃya ÃvajjanÃya samudayo samÃdhindriyassa samudayo hoti, dassanatthÃya ÃvajjanÃya samudayo pa¤¤indriyassa samudayo hoti. Adhimokkhavasena chandassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, paggahavasena chandassa samudayo viriyindriyassa samudayo hoti, upaÂÂhÃnavasena chandassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena chandassa samudayo samÃdhindriyassa samudayo hoti, dassanavasena chandassa samudayo pa¤¤indriyassa samudayo hoti. Adhimokkhavasena manasikÃrassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, paggahavasena manasikÃrassa samudayo viriyindriyassa samudayo hoti, upaÂÂhÃnavasena manasikÃrassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena manasikÃrassa samudayo samÃdhindriyassa samudayo hoti, dassanavasena manasikÃrassa samudayo pa¤¤indriyassa samudayo hoti. Saddhindriyassa vasena ekattupaÂÂhÃnaæ saddhindriyassa samudayo hoti, viriyindriyassa vasena ekattupaÂÂhÃnaæ viriyindriyassa samudayo hoti, satindriyassa vasena ekattupaÂÂhÃnaæ satindriyassa samudayo hoti, samÃdhindriyassa vasena ekattupaÂÂhÃnaæ samÃdhindriyassa samudayo hoti, pa¤¤indriyassa vasena ekattupaÂÂhÃnaæ pa¤¤indriyassa samudayo hoti. Imehi cattÃrÅsÃya ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ samudayo hoti; imehi cattÃrÅsÃya ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ samudayaæ pajÃnÃti. ## Katamehi cattÃrÅsÃya ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ atthaÇgamo hoti? Katamehi cattÃrÅsÃya ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ atthaÇgamaæ pajÃnÃti? AdhimokkhatthÃya ÃvajjanÃya atthaÇgamo saddhindriyassa atthaÇgamo hoti, adhimokkhavasena chandassa atthaÇgamo saddhindriyassa atthaÇgamo hoti, adhimokkhavasena manasikÃrassa atthaÇgamo saddhindriyassa atthaÇgamo hoti, saddhindriyassa vasena ekattaæ anupaÂÂhÃnaæ saddhindriyassa atthaÇgamo hoti. PaggahatthÃya ÃvajjanÃya atthaÇgamo viriyindriyassa atthaÇgamo hoti, #<[page 007]># %< MahÃvagge Indriyakathà 7>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ paggahavasena chandassa atthaÇgamo viriyindriyassa atthaÇgamo hoti, paggahavasena manasikÃrassa atthaÇgamo viriyindriyassa atthaÇgamo hoti, viriyindriyassa vasena ekattaæ anupaÂÂhÃnaæ viriyindriyassa atthaÇgamo hoti. UpaÂÂhÃnatthÃya ÃvajjanÃya atthaÇgamo satindriyassa atthaÇgamo hoti, upaÂÂhÃnavasena chandassa atthaÇgamo satindriyassa atthaÇgamo hoti, upaÂÂhÃnavasena manasikÃrassa atthaÇgamo satindriyassa atthaÇgamo hoti, satindriyassa vasena ekattaæ anupaÂÂhÃnaæ satindriyassa atthaÇgamo hoti. AvikkhepatthÃya ÃvajjanÃya atthaÇgamo samÃdhindriyassa atthaÇgamo hoti, avikkhepavasena chandassa atthaÇgamo samÃdhindriyassa atthaÇgamo hoti, avikkhepavasena manasikÃrassa atthaÇgamo samÃdhindriyassa atthaÇgamo hoti, samÃdhindriyassa vasena ekattaæ anupaÂÂhÃnaæ samÃdhindriyassa atthaÇgamo hoti. DassanatthÃya ÃvajjanÃya atthaÇgamo pa¤¤indriyassa atthaÇgamo hoti, dassanavasena chandassa atthaÇgamo pa¤¤indriyassa atthaÇgamo hoti, dassanavasena manasikÃrassa atthaÇgamo pa¤¤indriyassa atthaÇgamo hoti, pa¤¤indriyassa vasena ekattaæ anupaÂÂhÃnaæ pa¤¤indriyassa atthaÇgamo hoti. AdhimokkhatthÃya ÃvajjanÃya atthaÇgamo saddhindriyassa atthaÇgamo hoti, paggahatthÃya ÃvajjanÃya atthaÇgamo viriyindriyassa atthaÇgamo hoti, upaÂÂhÃnatthÃya ÃvajjanÃya atthaÇgamo satindriyassa atthaÇgamo hoti, avikkhepatthÃya ÃvajjanÃya atthaÇgamo samÃdhindriyassa atthaÇgamo hoti, dassanatthÃya ÃvajjanÃya atthaÇgamo pa¤¤indriyassa atthaÇgamo hoti. Adhimokkhavasena chandassa atthaÇgamo saddhindriyassa atthaÇgamo hoti, paggahavasena chandassa atthaÇgamo viriyindriyassa atthaÇgamo hoti, upaÂÂhÃnavasena chandassa atthaÇgamo satindriyassa atthaÇgamo hoti, avikkhepavasena chandassa atthaÇgamo samÃdhindriyassa atthaÇgamo hoti, dassanavasena chandassa atthaÇgamo pa¤¤indriyassa atthaÇgamo hoti. Adhimokkhavasena manasikÃrassa atthaÇgamo saddhindriyassa atthaÇgamo hoti, #<[page 008]># %<8 MahÃvagge IndriyakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ paggahavasena manasikÃrassa atthaÇgamo viriyindriyassa atthaÇgamo hoti, upaÂÂhÃnavasena manasikÃrassa atthaÇgamo satindriyassa atthaÇgamo hoti, avikkhepavasena manasikÃrassa atthaÇgamo samÃdhindriyassa atthaÇgamo hoti, dassanavasena manasikÃrassa atthaÇgamo pa¤¤indriyassa atthaÇgamo hoti. Saddhindriyassa vasena ekattaæ anupaÂÂhÃnaæ saddhindriyassa atthaÇgamo hoti, viriyindriyassa vasena ekattaæ anupaÂÂhÃnaæ viriyindriyassa atthaÇgamo hoti, satindriyassa vasena ekattaæ anupaÂÂhÃnaæ satindriyassa atthaÇgamo hoti, samÃdhindriyassa vasena ekattaæ anupaÂÂhÃnaæ. samÃdhindriyassa atthaÇgamo hoti, pa¤¤indriyassa vasena ekattaæ anupaÂÂhÃnaæ pa¤¤indriyassa atthaÇgamo hoti. Imehi cattÃrisÃya ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ atthaÇgamo hoti; imehi cattÃrisÃya ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ atthaÇgamaæ pajÃnÃti. ## Katamehi pa¤cavÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ assÃdo hoti? Katamehi pa¤cavÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ assÃdaæ pajÃnÃti? Assaddhiyassa anupaÂÂhÃnaæ saddhindriyassa assÃdo hoti, assaddhiyapariÊÃhassa anupaÂÂhÃnaæ saddhindriyassa assÃdo hoti, adhimokkhacariyÃya vesÃrajjaæ saddhindriyassa assÃdo hoti, santo ca vihÃrÃdhigamo saddhindriyassa assÃdo hoti, yaæ saddhindriyaæ paÂicca uppajjati sukhaæ somanassaæ ayaæ saddhindriyassa assÃdo hoti. Kosajjassa anupaÂÂhÃnaæ viriyindriyassa assÃdo hoti, kosajjapariÊÃhassa anupaÂÂhÃnaæ viriyindriyassa assÃdo hoti, paggahacariyÃya vesÃrajjaæ viriyindriyassa assÃdo hoti, santo ca vihÃrÃdhigamo viriyindriyassa assÃdo hoti, yaæ viriyindriyaæ paÂicca uppajjati sukhaæ somanassaæ ayaæ viriyindriyassa assÃdo hoti. PamÃdassa anupaÂÂhÃnaæ satindriyassa assÃdo hoti, pamÃdapariÊÃhassa anupaÂÂhÃnaæ satindriyassa assÃdo hoti, upaÂÂhÃnacariyÃya vesÃrajjaæ satindriyassa assÃdo hoti, santo ca vihÃrÃdhigamo satindriyassa assÃdo hoti, #<[page 009]># %< MahÃvagge Indriyakathà 9>% yaæ satindriyaæ paÂicca uppajjati sukhaæ somanassaæ ayaæ satindriyassa assÃdo hoti. Uddhaccassa anupaÂÂhÃnaæ samÃdhindriyassa assÃdo hoti, uddhaccapariÊÃhassa anupaÂÂhÃnaæ samÃdhindriyassa assÃdo hoti, avikkhepacariyÃya vesÃrajjaæ samÃdhindriyassa assÃdo hoti, santo ca vihÃrÃdhigamo samÃdhindriyassa assÃdo hoti, yaæ samÃdhindriyaæ paÂicca uppajjati sukhaæ somanassaæ ayaæ samÃdhindriyassa assÃdo hoti. AvijjÃya anupaÂÂhÃnaæ pa¤¤indriyassa assÃdo hoti, avijjÃpariÊÃhassa anuppaÂÂhÃnaæ pa¤¤indriyassa assÃdo hoti, dassanacariyÃya vesÃrajjaæ pa¤¤indriyassa assÃdo hoti, santo ca vihÃrÃdhigamo pa¤¤indriyassa assÃdo hoti, yaæ pa¤¤indriyaæ paÂicca uppajjati sukhaæ somanassaæ ayaæ pa¤¤indriyassa assÃdo hoti. Imehi pa¤cavÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ assÃdo hoti, imehi pa¤cavÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ assÃdaæ pajÃnÃti. ## Katamehi pa¤cavÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ ÃdÅnavo hoti? Katamehi pa¤cavÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ ÃdÅnavaæ pajÃnÃti? Assaddhiyassa upaÂÂhÃnaæ saddhindriyassa ÃdÅnavo hoti, assaddhiyapariÊÃhassa upaÂÂhÃnaæ saddhindriyassa ÃdÅnavo hoti, aniccaÂÂhena saddhindriyassa ÃdÅnavo hoti, dukkhaÂÂhena saddhindriyassa ÃdÅnavo hoti, anattaÂÂhena saddhindriyassa ÃdÅnavo hoti. Kosajjassa upaÂÂhÃnaæ viriyindriyassa ÃdÅnavo hoti, kosajjapariÊÃhassa upaÂÂhÃnaæ viriyindriyassa ÃdÅnavo hoti, aniccaÂÂhena viriyindriyassa ÃdÅnavo hoti, dukkhaÂÂhena viriyindriyassa ÃdÅnavo hoti, anattaÂÂhena viriyindriyassa ÃdÅnavo hoti. PamÃdassa upaÂÂhÃnaæ satindriyassa ÃdÅnavo hoti, pamÃdapariÊÃhassa upaÂÂhÃnaæ satindriyassa ÃdÅnavo hoti, aniccaÂÂhena . . . pe . . . dukkhaÂÂhena . . . pe . . . anattaÂÂhena satindriyassa ÃdÅnavo hoti. Uddhaccassa upaÂÂhÃnaæ samÃdhindriyassa ÃdÅnavo hoti, uddhaccapariÊÃhassa upaÂÂhÃnaæ samÃdhindriyassa ÃdÅnavo hoti, #<[page 010]># %<10 MahÃvagge IndriyakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ aniccaÂÂhena . . . pe . . . dukkhaÂÂhena . . . pe . . . anattaÂÂhena samÃdhindriyassa ÃdÅnavo hoti. AvijjÃya upaÂÂhÃnaæ pa¤¤indriyassa ÃdÅnavo hoti, avijjÃpariÊÃhassa upaÂÂhÃnaæ pa¤¤indriyassa ÃdÅnavo hoti, aniccaÂÂhena . . . pe . . . dukkhaÂÂhena . . . pe . . . anattaÂÂhena pa¤¤indriyassa ÃdÅnavo hoti. Imehi pa¤cavÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ ÃdÅnavo hoti, imehi pa¤cavÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ ÃdÅnavaæ pajÃnÃti. ## Katamehi asÅtisataæ ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ nissaraïaæ hoti? Katamehi asitisataæ ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ nissaraïaæ pajÃnÃti? AdhimokkhaÂÂhena saddhindriyaæ assaddhiyà nissaÂaæ hoti, assaddhiyapariÊÃhà nissaÂaæ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaÂaæ hoti, bahiddhà ca sabbanimittehi nissaÂaæ hoti, tato panÅtatarasaddhindriyassa paÂilÃbhà purimatarasaddhindriyà nissaÂaæ hoti; paggahaÂÂhena viriyindriyaæ kossajjà nissaÂaæ hoti, kosajjapariÊÃhà nissaÂaæ hoti . . . pe . . . purimataraviriyidriyà nissaÂaæ hoti; upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyaæ pamÃdà nissaÂaæ hoti, pamÃdapariÊÃhà nissaÂaæ hoti . . . pe . . . purimatarasatindriyà nissaÂaæ hoti; avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyaæ uddhaccà nissaÂaæ hoti, uddhaccapariÊÃhà nissaÂaæ hoti . . . pe . . . purimatarasamÃdhindriyà nissaÂaæ hoti; dassanaÂÂhena pa¤¤indriyaæ avijjÃya nissaÂaæ hoti, avijjÃpariÊÃhà nissaÂaæ hoti . . . pe . . . purimatarapa¤¤indriyà nissaÂaæ hoti. PubbabhÃge pa¤cah' indriyehi paÂhamajjhÃnavasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, paÂhamajjhÃne pa¤cah' indriyehi dutiyajjhÃnavasena pa¤c' indriyÃni {nissaÂÃni} honti, dutiyajjhÃne pa¤cah' indriyehi tatiyajjhÃnavasena {pa¤c' indriyÃni} nissaÂÃni honti, tatiyajjhÃne pa¤cah' indriyehi catutthajjhÃnavasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, catutthajjhÃne pa¤cah' indriyehi ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattivasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiyà pa¤cah' indriyehi vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattivasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, #<[page 011]># %< MahÃvagge Indriyakathà 11>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiyà pa¤cah' indriyehi Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattivasena pa¤c indriyÃni nissaÂÃni honti, Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiyà pa¤cah' indriyehi nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattivasena, {pa¤c' indriyÃni} nissaÂÃni honti, nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatana samÃpattiyà pa¤cah' indriyehi aniccÃnupassanÃvasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, aniccÃnupassanÃya pa¤cah' indriyehi dukkhÃnupassanÃvasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, dukkhÃnupassanÃya pa¤cah' indriyehi anattÃnupassanÃvasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, anattÃnupassanÃya pa¤cah' indriyehi nibbidÃnupassanÃvasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, nibbidÃnupassanÃya pa¤cah' indriyehi virÃgÃnupassanÃvÃsena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, virÃgÃnupassanÃya pa¤cah' {indriyehi nirodhÃnupassanÃvasena} pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, nirodhÃnupassanÃya pa¤cah' indriyehi paÂinissaggÃnupassanÃvasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, paÂinissaggÃnupassanÃya pa¤cah' indriyehi khayÃnupassanÃvasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, khayÃnupassanÃya pa¤cah' indriyehi vayÃnupassanÃvasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, vayÃnupassanÃya pa¤cah' indriyehi vipariïÃmÃnupassanÃvasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, vipariïÃmÃnupassanÃya pa¤cah' indriyehi animittÃnupassanÃvasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, animittÃnupassanÃya pa¤cah' indriyehi appaïihitÃnupassanÃvasena pa¤c' indriyÃni {nissaÂÃni} honti, appaïihitÃnupassanÃya pa¤cah' indriyehi su¤¤atÃnupassanÃvasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, su¤¤atÃnupassanÃya pa¤cah' indriyehi adhipa¤¤ÃdhammavipassanÃvasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, adhipa¤¤ÃdhammavipassanÃya pa¤cah' indriyehi yathÃbhÆta¤Ãïadassanavasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, yathÃbhÆta¤Ãïadassane pa¤cah' indriyehi ÃdÅnavÃnupassanÃvasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, ÃdÅnavÃnupassanÃya pa¤cah' indriyehi paÂisaÇkhÃnupassanÃvasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, paÂisaÇkhÃnupassanÃya pa¤cah' indriyehi vivaÂÂanÃnupassanÃvasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, vivaÂÂanÃnupassanÃya pa¤cah' indriyehi sotÃpattimaggavasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, sotÃpattimagge pa¤cah' indriyehi sotÃpattiphalasamÃpattivasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, #<[page 012]># %<12 MahÃvagge IndriyakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ sotÃpattiphalasamÃpattiyà pa¤cah' indriyehi sakadÃgÃmimaggavasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, sakadÃgÃmimagge pa¤cah' indriyehi sakadÃgÃmiphalasamÃpattivasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, sakadÃgÃmiphalasamÃpattiyà pa¤cah' indriyehi anÃgÃmimaggavasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, anÃgÃmimagge pa¤cah' indriyehi anÃgÃmiphalasamÃpattivasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, anÃgÃmiphalasamÃpattiyà pa¤cah' indriyehi Arahattamaggavasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti, Arahattamagge pa¤cah' indriyehi ArahattaphalasamÃpattivasena pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni honti; nekkhamme pa¤c' indriyÃni kÃmacchandato nissaÂÃni honti, abyÃpÃdÃto pa¤c' indriyÃni byÃpÃdato nissaÂÃni honti, Ãlokasa¤¤Ãya pa¤c' indriyÃni thÅnamiddhato nissaÂÃni honti, avikkhepe pa¤c' indriyÃni uddhaccato nissaÂÃni honti, dhammavavatthÃne pa¤c' indriyÃni vicikicchÃya nissaÂÃni honti, ¤Ãïe pa¤c' indriyÃni avijjÃya nissaÂÃni honti, pÃmojje pa¤c' indriyÃni aratiyà nissaÂÃni honti, paÂhamajjhÃne pa¤c' indriyÃni nÅvaraïehi nissaÂÃni honti, dutiyajjhÃne pa¤c' indriyÃni vitakkavicÃrehi nissaÂÃni honti, tatiyajjhÃne pa¤c' indriyÃni pÅtiyà nissaÂÃni honti, catutthajjhÃne pa¤c' indriyÃni sukhadukkhehi nissaÂÃni honti, ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiyà pa¤c' indriyÃni rÆpasa¤¤Ãya paÂighasa¤¤Ãya nÃnattasa¤¤Ãya nissaÂÃni honti, vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiyà pa¤c' indriyÃni ÃkÃsÃna¤cÃyatanasa¤¤Ãya nissaÂÃni honti, Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiyà pa¤c' indriyÃni vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤Ãya nissaÂÃni honti, nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà pa¤c' indriyÃni Ãki¤ca¤¤Ãyatanasa¤¤Ãya nissaÂÃni honti; aniccÃnupassanÃya pa¤c' indriyÃni niccasa¤¤Ãya nissaÂÃni honti, dukkhÃnupassanÃya pa¤c' indriyÃni sukhasa¤¤Ãya nissaÂÃni honti, anattÃnupassanÃya pa¤c' indriyÃni attasa¤¤Ãya nissaÂÃni honti, nibbidÃnupassanÃya pa¤c' indriyÃni nandiyà nissaÂÃni honti, virÃgÃnupassanÃya pa¤c' indriyÃni rÃgato nissaÂÃni honti, nirodhÃnupassanÃya pa¤c' indriyÃni samudayato nissaÂÃni honti, paÂinissaggÃnupassanÃya pa¤c' indriyÃni ÃdÃnato nissaÂÃni honti, #<[page 013]># %< MahÃvagge Indriyakathà 13>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ khayÃnupassanÃya pa¤c' indriyÃni ghanasa¤¤Ãya nissaÂÃni honti, vayÃnupassanÃya pa¤c' indriyÃni Ãyuhanato nissaÂÃni honti, vipariïÃmÃnupassanÃya pa¤c' indriyÃni dhuvasa¤¤Ãya nissaÂÃni honti, animittÃnupassanÃya pa¤c' indriyÃni nimittato nissaÂÃni honti, appaïihitÃnupassanÃya pa¤c' indriyÃni païidhiyà nissaÂÃni honti, su¤¤atÃnupassanÃya pa¤c' indriyÃni abhinivesato nissaÂÃni honti, adhipa¤¤ÃdhammavipassanÃya pa¤c' indriyÃni sÃrÃdÃnÃbhinivesato nissaÂÃni honti, yathÃbhÆta¤Ãïadassane pa¤c' indriyÃni sammohÃbhinivesato nissaÂÃni honti, ÃdÅnavÃnupassanÃya pa¤c' indriyÃni ÃlayÃbhinivesato nissaÂÃni honti, paÂisaÇkhÃnupassanÃya pa¤c' indriyÃni appaÂisaÇkhÃya nissaÂÃni honti, vivaÂÂanÃnupassanÃya pa¤c' indriyÃni sa¤¤ogÃbhinivesato nissaÂÃni honti, sotÃpattimagge pa¤c' indriyÃni diÂÂhekaÂÂhehi kilesehi nissaÂÃni honti, sakadÃgÃmimagge pa¤c' indriyÃni oÊÃrikehi kilesehi nissaÂÃni honti, anÃgÃmimagge pa¤c' indriyÃni anusahagatehi kilesahi nissaÂÃni honti, Arahattamagge pa¤c' indriyÃni sabbakilesehi nissaÂÃni honti. {Sabbesa¤¤eva} khÅnÃsavÃnaæ tattha tattha pa¤c' indriyÃni nissaÂÃni c' eva honti sunissaÂÃni ca paÂipassaddhÃni ca suppaÂipassaddhÃni ca. Imehi atÅtisataæ ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ nissaraïaæ hoti; imehi atÅtisataæ ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ nissaraïaæ pajÃnÃti. BhÃïavÃraæ. SÃvatthinidÃnaæ. ## Pa¤c' imÃni Bhikkhave indriyÃni. KatamÃni pa¤ca? Saddhindriyaæ viriyindriyaæ satindriyaæ samÃdhindriyaæ pa¤¤indriyaæ. Kattha ca Bhikkhave saddhindriyaæ daÂÂhabbaæ? CatÆsu sotÃpattiyaÇgesu. Ettha saddhindriyaæ daÂÂhabbaæ. Kattha ca Bhikkhave viriyindriyaæ daÂÂhabbaæ? #<[page 014]># %<14 MahÃvagge IndriyakathÃ>% CatÆsu sammappadhÃnesu. Ettha viriyindriyaæ daÂÂhabbaæ. Kattha ca Bhikkhave satindriyaæ daÂÂhabbaæ? CatÆsu satipaÂÂhÃnesu. Ettha satindriyaæ daÂÂhabbaæ. Kattha ca Bhikkhave samÃdhindriyaæ daÂÂhabbaæ? CatÆsu jhÃnesu. Ettha samÃdhindriyaæ daÂÂhabbaæ. Kattha ca Bhikkhave pa¤¤indriyaæ daÂÂhabbaæ? CatÆsu ariyasaccesu. Ettha pa¤¤indriyaæ daÂÂhabbaæ. ## CatÆsu sotÃpattiyaÇgesu saddhindriyassa vasena katih' ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni daÂÂhabbÃni? CatÆsu sammappadhÃnesu viriyindriyassa vasena katih' ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni daÂÂhabbÃni? CatÆsu satipaÂÂhÃnesu satindriyassa vasena katih' ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni daÂÂhabbÃni? CatÆsu jhÃnesu samÃdhindriyassa vasena katih' ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni daÂÂhabbÃni? CatÆsu ariyasaccesu pa¤¤indriyassa vasena katih' ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni daÂÂhabbÃni? CatÆsu sotÃpattiyaÇgesu saddhindriyassa vasena vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni daÂÂhabbÃni. CatÆsu sammappadhÃnesu viriyindriyassa vasena vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni daÂÂhabbÃni. CatÆsu satipaÂÂhÃnesu satindriyassa vasena vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni daÂÂhabbÃni. CatÆsu jhÃnesu samÃdhindriyassa vasena vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni daÂÂhabbÃni. CatÆsu ariyasaccesu pa¤¤indriyassa vasena vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni daÂÂhabbÃni. ## CatÆsu sotÃpattiyaÇgesu saddhindriyassa vasena katamehi vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni daÂÂhabbÃni? Sappurisasaæseve sotÃpattiyaÇge adhimokkhÃdhipateyaÂÂhena saddhindriyaæ daÂÂhabbaæ, saddhindriyassa vasena paggahaÂÂhena viriyindriyaæ daÂÂhabbaæ, upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyaæ daÂÂhabbaæ, avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyaæ daÂÂhabbaæ, dassanaÂÂhena pa¤¤indriyaæ daÂÂhabbaæ; saddhammasavane sotÃpattiyaÇge, yonisomanasikÃre sotÃpattiyaÇge, #<[page 015]># %< MahÃvagge Indriyakathà 15>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ dhammÃnudhammapaÂipattiyà sotÃpattiyaÇge adhimokkhÃdhipateyyaÂÂhena saddhindriyaæ daÂÂhabbaæ, saddhindriyassa vasena paggahaÂÂhena viriyindriyaæ daÂÂhabbaæ, upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyaæ daÂÂhabbaæ, avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyaæ daÂÂhabbaæ, dassanaÂÂhena pa¤¤indriyaæ daÂÂhabbaæ. CatÆsu sotÃpattiyaÇgesu saddhindriyassa vasena imehi vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni daÂÂhabbÃni. ## CatÆsu sammappadhÃnesu viriyindriyassa vasena katamehi vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni daÂÂhabbÃni? AnuppannÃnaæ pÃpakÃnaæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ anuppÃdÃya sammappadhÃne paggahÃdhipateyyaÂÂhena viriyindriyaæ daÂÂhabbaæ, viriyindriyassa vasena upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyaæ daÂÂhabbaæ, avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyaæ daÂÂhabbaæ, dassanaÂÂhena pa¤¤indriyaæ daÂÂhabbaæ, adhimokkhaÂÂhena saddhindriyaæ daÂÂhabbaæ; uppannÃnaæ pÃpakÃnaæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ pahÃnÃya sammappadhÃne . . . pe . . . anuppannÃnaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ uppÃdÃya sammappadhÃne . . .pe . . . uppannÃnaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ Âhitiyà asammosÃya bhiyyobhÃvÃya vepullÃya bhÃvanÃya pÃripÆriyà sammappadhÃne paggahÃdhipateyyaÂÂhena viriyindriyaæ daÂÂhabbaæ, viriyindriyassa vasena upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyaæ daÂÂhabbaæ . . . pe . . . adhimokkhaÂÂhena saddhindriyaæ daÂÂhabbaæ. CatÆsu sammappadhÃnesu viriyindriyassa vasena imehi vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni daÂÂhabbÃni. ## CatÆsu satipaÂÂhÃnesu satindriyassa vasena katamehi vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni daÂÂhabbÃni? KÃye kÃyÃnupassanà satipaÂÂhÃne upaÂÂhÃnÃdhipateyyaÂÂhena satindriyaæ daÂÂhabbaæ, satindriyassa vasena avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyaæ daÂÂhabbaæ . . . pe . . . paggahaÂÂhena viriyindriyaæ daÂÂhabbaæ; vedanÃsu vedanÃnupassanÃsatipaÂÂhÃne . . . pe . . . citte cittÃnupassanÃsatipaÂÂhÃne, dhammesu dhammÃnupassanÃsatipaÂÂhÃne upaÂÂhÃnÃdhipateyyaÂÂhena satindriyaæ daÂÂhabbaæ, satindriyassa vasena avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyaæ daÂÂhabbaæ #<[page 016]># %<16 MahÃvagge IndriyakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ . . . pe . . . paggahaÂÂhena viriyindriyaæ daÂÂhabbaæ. CatÆsu satipaÂÂhÃnesu satindriyassa vasena imehi vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni daÂÂhabbÃni. ## CatÆsu jhÃnesu samÃdhidriyassa vasena katamehi vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni daÂÂhabbÃni? PaÂhamajjhÃne avikkhepÃdhipateyyaÂÂhena samÃdhindriyaæ daÂÂhabbaæ, samÃdhindriyassa vasena dassanaÂÂhena pa¤¤indriyaæ daÂÂhabbaæ . . . pe . . . upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyaæ daÂÂhabbaæ; dutiyajjhÃne . . . pe . . . tatiyajjhÃne, catutthajjhÃne avikkhepÃdhipateyyaÂÂhena samÃdhindriyaæ daÂÂhabbaæ samÃdhindriyassa vasena dassanaÂÂhena pa¤¤indriyaæ daÂÂhabbaæ . . . pe . . . upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyaæ daÂÂhabbaæ. CatÆsu jhÃnesu samÃdhindriyassa vasena imehi vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni daÂÂhabbÃni. ## CatÆsu ariyasaccesu pa¤¤indriyassa vasena katamehi vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni daÂÂhabbÃni? Dukkhe ariyasacce dassanÃdhipateyyaÂÂhena pa¤¤indriyaæ daÂÂhabbaæ, pa¤¤indriyassa vasena adhimokkhaÂÂhena saddhindriyaæ daÂÂhabbaæ . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyaæ daÂÂhabbaæ; dukkhasamudaye ariyasacce . . . pe . . . dukkhanirodhagÃminiyà paÂipadÃya ariyasacce dassanÃdhipateyyaÂÂhena pa¤¤indriyaæ daÂÂhabbaæ, pa¤¤indriyassa vasena adhimokkhaÂÂhena saddhindriyaæ daÂÂhabbaæ . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyaæ daÂÂhabbaæ. CatÆsu ariyasaccesu pa¤¤indriyassa vasena imehi vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤c' indriyÃni daÂÂhabbÃni. ## CatÆsu sotÃpattiyaÇgesu saddhindriyassa vasena katih' ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ cariyà daÂÂhabbÃ? CatÆsu sammappadhÃnesu . . . pe . . . catÆsu satipaÂÂhÃnesu . . . pe . . . catÆsu jhÃnesu . . . pe . . . catÆsu ariyasaccesu pa¤¤indriyassa vasena katih' ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ cariyà daÂÂhabbÃ? CatÆsu sotÃpattiyaÇgesu saddhindriyassa vasena vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ cariyà daÂÂhabbÃ, catÆsu sammappadhÃnesu . . . pe . . . catÆsu satipaÂÂhÃnesu, #<[page 017]># %< MahÃvagge Indriyakathà 17>% catÆsu jhÃnesu, catÆsu ariyasaccesu pa¤¤indriyassa vasena vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ cariyà daÂÂhabbÃ. ## catÆsu sotÃpattiyaÇgesu saddhindriyassa vasena katamehi vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ cariyà daÂÂhabbÃ? Sappurisasaæseve sotÃpattiyaÇge adhimokkhÃdhipateyyaÂÂhena saddhindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ, saddhindriyassa vasena paggahaÂÂhena viriyindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ, upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ, avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ, dassanaÂÂhena pa¤¤indriyassa cariyà daÂÂhabbÃ; saddhammasavane sotÃpattiyaÇge, yonisomanasikÃre sotÃpattiyaÇge, dhammÃnudhammapaÂipattiyà sotÃpattiyaÇge adhimokkhÃdhipateyyaÂÂhena saddhindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ, saddhidriyassa vasena paggahaÂÂhena viriyindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ, upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ, avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ, dassanaÂÂhena pa¤¤indriyassa cariyà daÂÂhabbÃ. CatÆsu sotÃpattiyaÇgesu saddhindriyassa vasena imehi vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ cariyà daÂÂhabbÃ. ## CatÆsu sammappadhÃnesu viriyindriyassa vasena katamehi vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ cariyà daÂÂhabbÃ? AnuppannÃnaæ pÃpakÃnaæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ anuppÃdÃya sammappadhÃne paggahÃdhipateyyaÂÂhena viriyindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ, viriyindriyassa vasena upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ, avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ, dassanaÂÂhena pa¤¤indriyassa cariyà daÂÂhabbÃ, adhimokkhaÂÂhena saddhindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ; uppannÃnaæ pÃpakÃnaæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ pahÃnÃya sammappadhÃne . . . pe . . . anuppannÃnaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ uppÃdÃya sammappakhÃne . . . pe . . . uppannÃnaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ Âhitiyà asammosÃya bhiyyobhÃvÃya vepullÃya bhÃvanÃya pÃripÆriyà sammappadhÃne paggahÃdhipateyyaÂÂhena viriyindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ, viriyindriyassa vasena upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyassa cariyà daÂÂhabbà . . . pe . . . adhimokkhaÂÂhena saddhindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ. #<[page 018]># %<18 MahÃvagge IndriyakathÃ>% CatÆsu sammappadhÃnesu viriyindriyassa vasena imehi vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ cariyà daÂÂhabbÃ. ## CatÆsu satipaÂÂhÃnesu satindriyassa vasena katamehi vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ cariyà daÂÂhabbÃ? KÃye kÃyÃnupassanà satipaÂÂhÃne upaÂÂhÃnÃdhipateyyaÂÂhena satindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ, satindriyassa vasena avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyassa cariyà daÂÂhabbà . . . pe . . . paggahaÂÂhena viriyindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ; vedanÃsu vedanÃnupassanÃsatipaÂÂhÃne . . . pe . . . citte cittÃnupassanÃsatipaÂÂhÃne, dhammesu dhammÃnupassanÃsatipaÂÂhÃne upaÂÂhÃnÃdhipateyyaÂÂhena satindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ, satindriyassa vasena avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyassa cariyà daÂÂhabbà . . . pe . . . paggahaÂÂhena viriyindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ. CatÆsu satipaÂÂhÃnesu satindriyassa vasena imehi vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ cariyà daÂÂhabbÃ. ## CatÆsu jhÃnesu samÃdhindriyassa vasena katamehi vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ cariyà daÂÂhabbÃ? PaÂhamajjhÃne avikkhepÃdhipateyyaÂÂhena samÃdhindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ, samÃdhindriyassa vasena dassanaÂÂhena pa¤¤indriyassa cariyà daÂÂhabbà . . . pe . . . upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ; dutiyajjhÃne . . . pe . . . tatiyajjhÃne, catutthajjhÃne avikkhepÃdhipateyyaÂÂhena samÃdhindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ, samÃdhindriyassa vasena dassanaÂÂhena pa¤¤indriyassa cariyà daÂÂhabbà . . . pe . . . upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ. CatÆsu jhÃnesu samÃdhindriyassa vasena imehi vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ cariyà daÂÂhabbÃ. ## CatÆsu ariyasaccesu pa¤¤indriyassa vasena katamehi vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ cariyà daÂÂhabbÃ? Dukkhe ariyasacce dassanÃdhipateyyaÂÂhena pa¤¤indriyassa cariyà daÂÂhabbÃ, pa¤¤indriyassa vasena adhimokkhaÂÂhena saddhindriyassa cariyà daÂÂhabbà . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ; dukkhasamudaye ariyasacce . . . pe . . . dukkhanirodhagÃminiyà paÂipadÃya ariyasacce dassanÃdhipateyyaÂÂhena pa¤¤indriyassa cariyà daÂÂhabbÃ, pa¤¤indriyassa vasena adhimokkhaÂÂhena saddhindriyassa cariyà daÂÂhabbà . . . pe . . . #<[page 019]># %< MahÃvagge Indriyakathà 19>% avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyassa cariyà daÂÂhabbÃ. CatÆsu ariyasaccesu pa¤¤indriyassa vasena imehi vÅsatiyà ÃkÃrehi pa¤cannaæ indriyÃnaæ cariyà daÂÂhabbÃ. ## CÃro ca vihÃro ca anubuddho hoti paÂividdho, yathà carantaæ yathà viharantaæ vi¤¤Æ sabrahmacÃrÅ gambhÅresu ÂhÃnesu okappeyyuæ, addhà ayaæ Ãyasmà patto và pÃpuïissati vÃ. `CariyÃ' ti AÂÂha cariyÃyo -- iriyÃpathacariyÃ, ÃyatanacariyÃ, saticariyÃ, samÃdhicariyÃ, ¤ÃïacariyÃ, maggacariyÃ, patticariyÃ, lokuttaracariyÃ. `IriyÃpathÃcariyÃ' ti. CatÆsu iriyÃpathesu. `ùyatanacariyÃ' ti Chasu ajjhattikabÃhiresu Ãyatanesu. `SaticariyÃ' ti. CatÆsu satipaÂÂhÃnesu. `SamÃdhicariyÃ' ti. CatÆsu jhÃnesu. `¥ÃïacariyÃ' ti. CatÆsu ariyasaccesu. `MaggacariyÃ' ti. CatÆsu ariyamaggesu. `PatticariyÃ' ti. CatÆsu sÃma¤¤aphalesu. `LokuttaracariyÃ' ti. TathÃgatesu Arahantesu SammÃsambuddhesu padesapaccekabuddhesu padesasÃvakesu. IriyÃpathacariyà ca païidhisampannÃnaæ, Ãyatanacariyà ca indriyesu guttadvÃrÃnaæ, saticariyà ca appamÃdavihÃrÅnaæ, samÃdhicariyà ca adhicittamanuyuttÃnaæ, ¤Ãïacariyà ca buddhisampannÃnaæ, maggacariyà ca sammÃpaÂipannÃmaæ, patticariyà ca adhigataphalÃnaæ, lokuttaracariyà ca TathÃgatÃnaæ ArahantÃnaæ SammÃsambuddhÃnaæ padesapaccekabuddhÃnaæ padesasÃvakÃnaæ. Imà aÂÂha cariyÃyo. #<[page 020]># %<20 MahÃvagge IndriyakathÃ>% Aparà pi aÂÂha cariyÃyo. Adhimuccanto saddhÃya carati, paggaïhanto viriyena carati, upaÂÂhÃpento satiyà carati, avikkhepaæ karonto samÃdhinà carati, pajÃnanto pa¤¤Ãya carati, vijÃnanto vi¤¤ÃïacariyÃya carati. `Evaæ paÂipanno visesaæ adhigacchatÅti' visesacariyÃya carati, `evaæ paÂipannassa kusalà dhammà ÃyÃpentÅti' ÃyatanacariyÃya carati. Imà aÂÂha cariyÃyo. Aparà pi aÂÂha cariyÃyo. Dassanacariyà ca sammÃdiÂÂhiyÃ, abhiropanacariyà ca sammÃsaÇkappassa, pariggahacariyà ca sammÃvÃcÃya, samuÂÂhÃnacariyà ca sammÃkammantassa, vodÃnacariyà ca sammÃ-ÃjÅvassa, paggahacariyà ca sammÃvÃyÃmassa, upaÂÂhÃnacariyà ca sammÃsatiyÃ, avikkhepacariyà ca sammÃsamÃdhissa. Imà aÂÂha cariyÃyo. ## `VihÃro' ti. Adhimuccanto saddhÃya viharati, paggaïhanto viriyena viharati, upaÂÂhÃpento satiyà viharati, avikkhepaæ karonto samÃdhinà viharati, pajÃnanto pa¤¤Ãya viharati. `Anubuddho' ti Saddhindriyassa adhimokkhaÂÂho anubuddho hoti, viriyindriyassa paggahaÂÂho anubuddho hoti, satindriyassa upaÂÂhÃnaÂÂho anubuddho hoti, samÃdhindriyassa avikkhepaÂÂho anubuddho hoti. pa¤¤indriyassa dassanaÂÂho anubuddho hoti. `PaÂividdho' ti Saddhindriyassa adhimokkhaÂÂho paÂividdho hoti, viriyindriyassa paggahaÂÂho paÂividdho hoti, satindriyassa upaÂÂhÃnaÂÂho paÂividdho hoti, samÃdhindriyassa avikkhepaÂÂho paÂividdho hoti, pa¤¤indriyassa dassanaÂÂho paÂividdho hoti. `Yathà carantan' ti. Evaæ saddhÃya carantaæ, evaæ viriyena carantaæ, evaæ satiyà carantaæ, evaæ samÃdhinà carantaæ, evaæ pa¤¤Ãya carantaæ. `Yathà viharantan' ti. Evaæ saddhÃya viharantaæ, evaæ viriyena viharantaæ, evaæ satiyà viharantaæ, evaæ samÃdhinà viharantaæ, evaæ pa¤¤Ãya viharantaæ. #<[page 021]># %< MahÃvagge Indriyakathà 21>% `Vi¤¤Æ' ti. Vi¤¤Æ vibhÃvÅ medhÃvÅ paï¬ità buddhisampannÃ. `SabrahmacÃrÅ' ti. Ekakammaæ ekuddeso samasikkhatÃ. `GambhÅresu ÂhÃnesÆti'. GambhÅrÃni ÂhÃnÃni vuccanti jhÃnÃni ca vimokkhà ca samÃdhÅ ca samÃpattiyo ca maggà ca phalÃni ca abhi¤¤Ãyo ca paÂisambhidà ca. `Okappeyyun' ti. Saddaheyyuæ adhimucceyyuæ. `AddhÃ' ti Ekaæsavacanaæ etaæ, nissaæsayavacanaæ etaæ, nikkaÇkhavacanaæ etaæ, advejjhavacanaæ etaæ, adveÊhakavacanaæ etaæ, niyogavacanaæ etaæ, apaïïakavacanaæ etaæ, avatthÃpanavacanaæ etaæ `addhÃ' ti. `ùyasmÃ' ti. Piyavacanaæ etaæ, garuvacanaæ etaæ, sagÃravasappatissÃdhivacanaæ `ÃyasmÃ' ti `Patto vÃ' ti. Adhigato. `PÃpuïissati vÃ' ti Adhigamissati. PÃripuïïanidÃnaæ. ## Pa¤c' imÃni Bhikkhave indriyÃni. KatamÃni pa¤ca? Saddhindriyaæ, viriyindriyaæ, satindriyaæ, samÃdhindriyaæ, pa¤¤indriyaæ. ImÃni kho Bhikkhave pa¤c' indriyÃni. ImÃni {pa¤c' indriyÃni} katih' ÃkÃrehi daÂÂhabbÃni? ImÃni pa¤c' indriyÃni chah' ÃkÃrehi. Ken' aÂÂhena daÂÂhabbÃni? ùdhipateyyaÂÂhena ÃdivisodhanaÂÂhena adhimattaÂÂhena adhiÂÂhÃnaÂÂhena pariyÃdÃnaÂÂhena patiÂÂhÃpakaÂÂhena. ## Kathaæ ÃdhipateyyaÂÂhena indriyÃni daÂÂhabbÃni? Assaddhiyaæ pajahato adhimokkhÃdhipateyyaÂÂhena saddhindriyaæ daÂÂhabbaæ, saddhindriyassa vasena paggahaÂÂhena viriyindriyaæ daÂÂhabbaæ, upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyaæ daÂÂhabbaæ, #<[page 022]># %<22 MahÃvagge IndriyakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyaæ daÂÂhabbaæ, dassanaÂÂhena pa¤¤indriyaæ daÂÂhabbaæ; kosajjaæ pajahato paggahÃdhipateyyaÂÂhena viriyindriyaæ daÂÂhabbaæ, viriyindriyassa vasena upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyaæ daÂÂhabbaæ . . . pe . . . ÃdhipateyyaÂÂhena saddhindriyaæ daÂÂhabbaæ; pamÃdaæ pajahato upaÂÂhÃnÃdhipateyyaÂÂhena satindriyaæ daÂÂhabbaæ, satindriyassa vasena avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyaæ daÂÂhabbaæ . . . pe . . . paggahaÂÂhena viriyindriyaæ daÂÂhabbaæ; uddhaccaæ pajahato avikkhepÃdhipateyyaÂÂhena samÃdhindriyaæ daÂÂhabbaæ, samÃdhindriyassa vasena dassanaÂÂhena pa¤¤indriyaæ daÂÂhabbaæ . . . pe . . . upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyaæ daÂÂhabbaæ; avijjaæ pajahato dassanÃdhipateyyaÂÂhena pa¤¤indriyaæ daÂÂhabbaæ, pa¤¤indriyassa vasena adhimokkhaÂÂhena saddhindriyaæ daÂÂhabbaæ . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyaæ daÂÂhabbaæ KÃmacchandaæ pajahato nekkhammavasena adhimokkhÃdhipateyyaÂÂhena saddhindriyaæ daÂÂhabbaæ, saddhindriyassa vasena paggahaÂÂhena viriyindriyaæ daÂÂhabbaæ, upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyaæ daÂÂhabbaæ, avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyaæ daÂÂhabbaæ, dassanaÂÂhena pa¤¤indriyaæ daÂÂhabbaæ; kÃmacchandaæ pajahato nekkhammavasena paggahÃdhipateyyaÂÂhena viriyindriyaæ daÂÂhabbaæ, viriyindriyassa vasena upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyaæ daÂÂhabbaæ . . . pe . . . adhimokkhaÂÂhena saddhindriyaæ daÂÂhabbaæ; kÃmacchandaæ pajahato nekkhammavasena upaÂÂhÃnÃdhipateyyaÂÂhena satindriyaæ daÂÂhabbaæ, satindriyassa vasena avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyaæ daÂÂhabbaæ . . . pe . . . paggahaÂÂhena viriyindriyaæ daÂÂhabbaæ; kÃmacchandaæ pajahato nekkhammavasena avikkhepÃdhipateyyaÂÂhena samÃdhindriyaæ daÂÂhabbaæ, samÃdhindriyassa vasena dassanaÂÂhena pa¤¤indriyaæ daÂÂhabbaæ . . . pe . . . upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyaæ daÂÂhabbaæ; kÃmacchandaæ pajahato nekkhammavasena dassanÃdhipateyyaÂÂhena pa¤¤indriyaæ daÂÂhabbaæ, pa¤¤indriyassa vasena adhimokkhaÂÂhena saddhindriyaæ daÂÂhabbaæ . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyaæ daÂÂhabaæ. ByÃpÃdaæ pajahato abyÃpÃdavasena . . . pe #<[page 023]># %< MahÃvagge Indriyakathà 23>% . . . thÅnamiddhaæ pajahato Ãlokasa¤¤Ãvasena . . . pe . . . sabbakilese pajahato Arahattamaggavasena adhimokkhÃdhipateyyaÂÂhena saddhindriyaæ daÂÂhabbaæ . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena samÃdindriyaæ daÂÂhabbaæ. Evaæ ÃdhipateyyaÂÂhena indriyÃni daÂÂhabbÃni. ## Kathaæ ÃdivisodhanaÂÂhena indriyÃni daÂÂhabbÃni? AdhimokkhaÂÂhena saddhindriyaæ assaddhiyaæ saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi saddhindriyassa ÃdivisodhanÃ, paggahaÂÂhena viriyindriyaæ kosajjaæ saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi viriyindriyassa ÃdivisodhanÃ, upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyaæ pamÃdaæ saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi satindriyassa ÃdivisodhanÃ, avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyaæ uddhaccaæ saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi samÃdhindriyassa ÃdivisodhanÃ, dassanaÂÂhena pa¤¤indriyaæ avijjaæ saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi pa¤¤indriyassa ÃdivisodhanÃ. Nekkhamme pa¤c' indriyÃni kÃmacchandaæ saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi pa¤cannaæ indriyÃnaæ ÃdivisodhanÃ, abyÃpÃde pa¤c' indriyÃni byÃpÃdaæ saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi pa¤cannaæ indriyÃnaæ ÃdivisodhanÃ, Ãlokasa¤¤Ãya pa¤c' indriyÃni thÅnamiddhaæ saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi pa¤cannaæ indriyÃnaæ ÃdivisodhanÃ, Arahattamagge pa¤c' indriyÃni sabbakilese saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi pa¤cannaæ indriyÃnaæ ÃdivisodhanÃ. Evaæ ÃdivisodhanaÂÂhena indriyÃni daÂÂhabbÃni. ## Kathaæ adhimattaÂÂhena indriyÃni daÂÂhabbÃni? Saddhindriyassa bhÃvanÃya chando uppajjati, assaddhiyassa pahÃnÃya chando uppajjati, assaddhiyapariÊÃhassa pahÃnÃya chando uppajjati, diÂÂhekaÂÂhÃnaæ kilesÃnaæ pahÃnÃya chando uppajjati, oÊÃrikÃnaæ kilesÃnaæ pahÃnÃya chando uppajjati, aïusahagatÃnaæ kilesÃnaæ pahÃnÃya chando uppajjati, sabbakilesÃnaæ pahÃnÃya chando uppajjati, chandavasena saddhÃvasena saddhindriyaæ adhimattaæ hoti; chandavasena pÃmojjaæ uppajjati, pÃmojjavasena saddhÃvasena saddhindriyaæ adhimattaæ hoti; #<[page 024]># %<24 MahÃvagge IndriyakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ pÃmojjavasena pÅti uppajjati, pÅtivasena saddhÃvasena saddhindriyaæ adhimattaæ hoti; pÅtivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhÃvasena saddhindriyaæ adhimattaæ hoti; passaddhivasena sukhaæ uppajjati, sukhavasena saddhÃvasena saddhindriyaæ adhimattaæ hoti; sukhavasena obhÃso uppajjati, obhÃsavasena saddhÃvasena saddhindriyaæ adhimattaæ hoti; obhÃsavasena saævego uppajjati, saævegavasena saddhÃvasena saddhindriyaæ adhimattaæ hoti; saævejitvà cittaæ samÃdahati, samÃdhivasena saddhÃvasena saddhindriyaæ adhimattaæ hoti; tathà samÃhitaæ cittaæ sÃdhukaæ paggaïhÃti, paggahavasena saddhÃvasena saddhindriyaæ adhimattaæ hoti; tathà paggahitaæ cittaæ sÃdhukaæ ajjhupekkhati, upekkhÃvasena saddhÃvasena saddhindriyaæ adhimattaæ hoti; upekkhÃvasena nÃnattakilesehi cittaæ vimuccati, vimokkhavasena saddhÃvasena saddhindriyaæ adhimattaæ hoti; vimuttattà te dhammà ekarasà honti, ekarasaÂÂhena bhÃvanÃvasena saddhÃvasena saddhindriyaæ adhimattaæ hoti; bhÃvitattà tato païÅtatare vivaÂÂanti, vivaÂÂanÃvasena saddhÃvasena saddhindriyaæ adhimattaæ hoti; vivaÂÂitattà tato vossajjanti, vossaggavasena saddhÃvasena saddhindriyaæ adhimattaæ hoti; vossajjitattà tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhÃvasena saddhindriyaæ adhimattaæ hoti. Nirodhavasena dve vossaggà -- pariccÃgavossaggo ca pakkhandanavossago ca. `Kilese ca khandhe ca pariccajatÅti' pariccÃgavossaggo, `nirodhanibbÃnadhÃtuyà cittaæ pakkhandatÅti' pakkhandanavossaggo. Nirodhavasena ime dve vossaggÃ. ## Viriyindriyassa bhÃvanÃya chando uppajjati, kosajjassa pahÃnÃya chando uppajjati, kosajjapariÊÃhassa pahÃnÃya chando uppajjati, diÂÂhekaÂÂhÃnaæ kilesÃnaæ pahÃnÃya chando uppajjati . . . pe . . . sabbakilesÃnaæ pahÃnÃya chando uppajjati . . . pe . . . satindriyassa bhÃvanÃya chando uppajjati, #<[page 025]># %< MahÃvagge Indriyakathà 25>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ pamÃdassa pahÃnÃya chando uppajjati, pamÃdapariÊÃhassa pahÃnÃya chando uppajjati . . . pe . . . sabbakilesÃnaæ pahÃnÃya chando uppajjati . . . pe . . . samÃdhindriyassa bhÃvanÃya chando uppajjati, uddhaccassa pahÃnÃya chando uppajjati, uddhaccapariÊÃhassa pahÃnÃya chando uppajjati . . . pe . . . sabbakilesÃnaæ pahÃnÃya chando uppajjati . . . pe . . . pa¤¤indriyassa bhÃvanÃya chando uppajjati, avijjÃya pahÃnÃya chando uppajjati . . . pe . . . avijjÃpariÊÃhassa pahÃnÃya chando uppajjati . . . pe . . . sabbakilesÃnaæ pahÃnÃya chando uppajjati, chandavasena pa¤¤Ãvasena pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti; chandavasena pÃmojjaæ uppajjati, pÃmojjavasena pa¤¤Ãvasena pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti; pÃmojjavasena pÅti uppajjati, pÅtivasena pa¤¤Ãvasena pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti; pÅtivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena pa¤¤Ãvasena pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti; passaddhivasena sukhaæ uppajjati, sukhavasena pa¤¤Ãvasena pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti; sukhavasena obhÃso uppajjati, obhÃsavasena pa¤¤Ãvasena pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti; obhÃsavasena saævego uppajjati, saævegavasena pa¤¤Ãvasena pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti; saævejitvà cittaæ samÃdahati, samÃdhivasena pa¤¤Ãvasena pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti; tathà samÃhitaæ cittaæ sÃdhukaæ paggaïhÃti, paggahavasena pa¤¤Ãvasena pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti; tathà paggahitaæ cittaæ sÃdhukaæ ajjhupekkhati, upekkhÃvasena pa¤¤Ãvasena pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti; upekkhÃvasena nÃnattakilesehi cittaæ vimuccati, vimokkhavasena pa¤¤Ãvasena pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti; vimuttattà te dhammà ekarasà honti, ekarasaÂÂhena bhÃvanÃvasena pa¤¤Ãvasena pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti; bhÃvitattà tato païÅtatare vivaÂÂanti, vivaÂÂanÃvasena pa¤¤Ãvasena pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti; vivaÂÂitattà tato vossajjanti, vossaggavasena pa¤¤Ãvasena pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti; vossajjitattà tato nirujjhanti, nirodhavasena pa¤¤Ãvasena pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti. Nirodhavasena dve vossaggà -- pariccÃgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca. `Kilese ca khandhe ca pariccajatÅti' pariccÃgavossaggo, #<[page 026]># %<26 MahÃvagge IndriyakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `nirodhanibbÃnadhÃtuyà cittaæ pakkhandatÅti' pakkhandanavossaggo. Nirodhavasena ime dve vossaggÃ. Evaæ adhimattaÂÂhena indriyÃni daÂÂhabbÃni. BhÃïavÃraæ niÂÂhitaæ. ## Kathaæ adhiÂÂhÃnaÂÂhena indriyÃni daÂÂhabbÃni? Saddhindriyassa bhÃvanÃya chando uppajjati, chandavasena saddhÃvasena saddhindriyaæ adhiÂÂhÃti, chandavasena pÃmojjaæ uppajjati; pÃmojjavasena saddhÃvasena saddhindriyaæ adhiÂÂhÃti . . . pe . . . Evaæ adhiÂÂhÃnaÂÂhena indriyÃni daÂÂhabbÃni. ## Kathaæ pariyÃdÃnaÂÂhena indriyÃni daÂÂhabbÃni? AdhimokkhaÂÂhena saddhindriyaæ assaddhiyaæ pariyÃdiyati, assaddhiyapariÊÃhaæ pariyÃdiyati; paggahaÂÂhena viriyindriyaæ kosajjaæ pariyÃdiyati, kosajjapariÊÃhaæ pariyÃdiyati; upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyaæ pamÃdaæ pariyÃdiyati, pamÃdapariÊÃhaæ pariyÃdiyati; avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyaæ uddhaccaæ pariyÃdiyati, uddhaccapariÊÃhaæ pariyÃdiyati, dassanaÂÂhena pa¤¤indriyaæ avijjaæ pariyÃdiyati, avijjÃpariÊÃhaæ pariyÃdiyati. Nekkhamme pa¤c' indriyÃni kÃmacchandaæ pariyÃdiyanti, abyÃpÃde pa¤c' indriyÃni byÃpÃdaæ pariyÃdiyanti . . . pe . . . Arahattamagge pa¤c' indriyÃni sabbakilese pariyÃdiyanti. Evaæ pariyÃdÃnaÂÂhena indriyÃni daÂÂhabbÃni. ## Kathaæ patiÂÂhÃpakaÂÂhena indriyÃni daÂÂhabbÃni? Saddho saddhindriyaæ adhimokkhe patiÂÂhÃpeti, saddhassa saddhindriyaæ adhimokkhe patiÂÂhÃpeti; viriyavà viriyindriyaæ paggahe patiÂÂhÃpeti, viriyavato viriyindriyaæ paggahe patiÂÂhÃpeti; satimà satindriyaæ upaÂÂhÃne patiÂÂhÃpeti, satimato satindriyaæ upaÂÂhÃne patiÂÂhÃpeti; samÃhito samÃdhindriyaæ avikkhepe patiÂÂhÃpeti, samÃhitassa samÃdhindriyaæ avikkhepe patiÂÂhÃpeti; pa¤¤avà pa¤¤indriyaæ dassane patiÂÂhÃpeti, pa¤¤avato pa¤¤indriyaæ dassane patiÂÂhÃpeti. YogÃvacaro pa¤c' indriyÃni nekkhamme patiÂÂhÃpeti, #<[page 027]># %< MahÃvagge Indriyakathà 27>% yogÃvacarassa pa¤c' indriyÃni nekkhamme patiÂÂhÃpenti; yogÃvacaro pa¤c' indriyÃni abyÃpÃde patiÂÂhÃpeti, yogÃvacarassa pa¤c' indriyÃni abyÃpÃde patiÂÂhÃpenti; yogÃvacaro pa¤c' indriyÃni Ãlokasa¤¤Ãya patiÂÂhÃpeti, yogÃvacarassa pa¤c' indriyÃni Ãlokasa¤¤Ãya patiÂÂhÃpenti; yogÃvacaro pa¤c' indriyÃni avikkhepe patiÂÂhÃpeti, yogÃvacarassa pa¤c' indriyÃni avikkhepe patiÂÂhÃpenti . . . pe . . . yogÃvacaro pa¤c' indriyÃni Arahattamagge patiÂÂhÃpeti, yogÃvacarassa pa¤c' indriyÃni Arahattamagge patiÂÂhÃpenti. Evaæ patiÂÂhÃpakaÂÂhena indriyÃni daÂÂhabbÃni. ## Puthujjano samÃdhiæ bhÃvayanto katih' ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti? Sekho samÃdhiæ bhÃvayanto katih' ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti? VÅtarÃgo samÃdhiæ bhÃvayanto katih' ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti? Puthujjano samÃdhiæ bhÃvayanto sattahi ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti. Sekho samÃdhiæ bhÃvayanto aÂÂhahi ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti. VÅtarÃgo samÃdhiæ bhÃvayanto dasahi ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti. ## Puthujjano samÃdhiæ bhÃvayanto katamehi sattah' ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti? ùvajjitattà ÃrammaïÆpaÂÂhÃnakusalo hoti, samathanimittÆpaÂÂhÃnakusalo hoti, paggahanimittÆpaÂÂhÃnakusalo hoti, avikkhepÆpaÂÂhÃnakusalo hoti, obhÃsÆpaÂÂhÃnakusalo hoti, sampahaæsanÆpaÂÂhÃnakusalo hoti, upekkhÆpaÂÂhÃnakusalo hoti. Puthujjano samÃdhiæ bhÃvayanto imehi sattah' ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti. Sekho samÃdhiæ bhÃvayanto katamehi aÂÂhah' ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti? ùvajjitattà ÃrammaïÆpaÂÂhÃnakusalo hoti . . . pe . . . upekkhÆpaÂÂhÃnakusalo hoti, ekattÆpaÂÂhÃnakÆsalo hoti Sekho samÃdhiæ bhÃvayanto imehi aÂÂhah' ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti. VÅtarÃgo samÃdhiæ bhÃvayanto katamehi dasah' ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti? #<[page 028]># %<28 MahÃvagge IndriyakathÃ>% ùvajjitattà ÃrammaïÆpaÂÂhÃnakusalo hoti . . . pe . . . ekattÆpaÂÂhÃnakusalo hoti, ¤ÃïÆpaÂÂhÃnakusalo hoti, vimuttÆpaÂÂhÃnakusalo hoti. VÅtarÃgo samÃdhiæ bhÃvayanto imehi dasah' ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti. ## Puthujjano vipassanaæ bhÃvayanto katih' ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti, katih' Ãkarehi anupaÂÂhÃnakusalo hoti? Sekho vipassanaæ bhÃvayanto katih' ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti, katih' ÃkÃrehi anupaÂÂhÃnakusalo hoti? VÅtarÃgo vipassanaæ bhÃvayanto katih' ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti, katih' ÃkÃrehi anupaÂÂhÃnakusalo hoti? Puthujjano vipassanaæ bhÃvayanto navah' ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti, navah' ÃkÃrehi anupaÂÂhÃnakusalo hoti. Sekho vipassanaæ bhÃvayanto dasah' ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti, dasah' ÃkÃrehi anupaÂÂhÃnakusalo hoti. VÅtarÃgo vipassanaæ bhÃvayanto dvÃdasahi ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti, dvÃdasahi ÃkÃrehi anupaÂÂhÃnakusalo hoti. ## Puthujjano vipassanaæ bhÃvayanto katamehi navah' ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti, katamehi navah' ÃkÃrehi anupaÂÂhÃnakusalo hoti? Aniccato upaÂÂhÃnakusalo hoti, niccato anupaÂÂhÃnakusalo hoti; dukkhato upaÂÂhÃnakusalo hoti, sukhato anupaÂÂhÃnakusalo hoti; anattato upaÂÂhÃnakusalo hoti, attato anupaÂÂhÃnakusalo hoti; khayato upaÂÂhÃnakusalo hoti, ghanato anupaÂÂhÃnakusalo hoti; vayato upaÂÂhÃnakusalo hoti, ÃyuhanÃnupaÂÂhÃnakusalo hoti; vipariïÃmÆpaÂÂhÃnakusalo hoti, dhuvato anupaÂÂhÃnakusalo hoti; animittÆpaÂÂhÃnakusalo hoti, nimittÃnupaÂÂhÃnakusalo hoti; appaïihitÆpaÂÂhÃnakusalo hoti, païidhÃnupaÂÂhÃnakusalo hoti; su¤¤atÆpaÂÂhÃnakusalo hoti, abhinivesÃnupaÂÂhÃnakusalo hoti. Puthujjano vipassanaæ bhÃvayanto imehi navah' ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti, imehi navah' ÃkÃrehi anupaÂÂhÃnakusalo hoti. Sekho vipassanaæ bhÃvayanto katamehi dasah' ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti, #<[page 029]># %< MahÃvagge Indriyakathà 29>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ katamehi dasah' ÃkÃrehi anupaÂÂhÃnakusalo hoti? Aniccato upaÂÂhÃnakusalo hoti, niccato anupaÂÂhÃnakusalo hoti . . . pe . . . su¤¤atÆpaÂÂhÃnakusalo hoti, abhinivesÃnupaÂÂhÃnakusalo hoti, ¤ÃïÆpaÂÂhÃnakusalo hoti, a¤¤ÃïÃnupaÂÂhÃnakusalo hoti. Sekho vipassanaæ bhÃvayanto imehi dasah' ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti, imehi dasah' ÃkÃrehi anupaÂÂhÃnakusalo hoti. VÅtarÃgo vipassanaæ bhÃvayanto katamehi dvÃdasahi ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti, katamehi dvÃdasahi ÃkÃrehi anupaÂÂhÃnakusalo hoti? Aniccato upaÂÂhÃnakusalo hoti, niccato anupaÂÂhÃnakusalo hoti . . . pe . . . ¤ÃïÆpaÂÂhÃnakusalo hoti, a¤¤ÃïÃnupaÂÂhÃnakusalo hoti; visa¤¤ogÆpaÂÂhÃnakusalo hoti, sa¤¤ogÃnupaÂÂhÃnakusalo hoti; nirodhÆpaÂÂhÃnakusalo hoti, saÇkhÃrÃnupaÂÂhÃnakusalo hoti. VÅtarÃgo vipassanaæ bhÃvento imehi dvÃdasahi ÃkÃrehi upaÂÂhÃnakusalo hoti, imehi dvÃdasahi ÃkÃrehi anupaÂÂhÃnakusalo hoti. ùvajjitattà {ÃrammaïÆpaÂÂhÃnakusalavasena} indriyÃni samodhÃneti, gocara¤ ca pajÃnÃti, samattha¤ ca paÂivijjhati . . . pe . . . dhamme samodhÃneti, gocara¤ ca pajÃnÃti, samattha¤ ca paÂivijjhati. ## `IndriyÃni samodhÃnetÅti'. Kathaæ indriyÃni samodhÃneti? AdhimokkhaÂÂhena saddhindriyaæ samodhÃneti . . . pe . . . samathanimittÆpaÂÂhÃnakusalavasena paggahanimittÆpaÂÂhÃnakusalavasena avikkhepÆpaÂÂhÃnakusalavasena obhÃsÆpaÂÂhÃnakusalavasena sampahaæsanÆpaÂÂhÃnakusalavasena upekkhÆpaÂÂhÃnakusalavasena ekattÆpaÂÂhÃnakusalavasena ¤ÃïÆpaÂÂhÃnakusalavasena vimuttÆpaÂÂhÃnakusalavasena aniccato upaÂÂhÃnakusalavasena niccato anupaÂÂhÃmakusalavasena dukkhato upaÂÂhÃnakusalavasena sukhato anupaÂÂhÃnakusalavasena . . . pe . . . nirodhÆpaÂÂhÃnakusalavasena saÇkhÃrÃnupaÂÂhÃnakusalavasena indriyÃni samodhÃneti, gocara¤' ca pajÃnÃti samattha¤ ca paÂivijjhati. #<[page 030]># %<30 MahÃvagge IndriyakathÃ>% ## CatusaÂÂhiyà ÃkÃrehi tiïïannaæ indriyÃnaæ vasÅbhÃvatà pa¤¤Ã ÃsavÃnaæ khaye ¤Ãïaæ. Katamesaæ tiïïannaæ indriyÃnaæ? Ana¤¤Ãta¤¤asÃmÅtindriyassa a¤¤indriyassa a¤¤ÃtÃvindriyassa Ana¤¤Ãta¤¤assÃmÅtindriyaæ kati ÂhÃnÃni gacchati? A¤¤indriyaæ kati ÂhÃnÃni gacchati? A¤¤ÃtÃvindriyaæ kati ÂhÃnÃni gacchati? Ana¤¤Ãta¤¤assÃmÅtindriyaæ ekaæ ÂhÃnaæ gacchati, sotÃpattimaggaæ. A¤¤indriyaæ cha ÂhÃnÃni gacchati, sotÃpattiphalaæ sakadÃgÃmimaggaæ sakadÃgÃmiphalaæ anÃgÃmimaggaæ anÃgÃmiphalaæ Arahattamaggaæ. A¤¤ÃtÃvindriyaæ ekaæ ÂhÃnaæ gacchati, Arahattaphalaæ. ## SotÃpattimaggakkhaïe ana¤¤Ãta¤¤assÃmÅtindriyassa saddhindriyaæ adhimokkhaparivÃraæ hoti, viriyindriyaæ paggahaparivÃraæ hoti, satindriyaæ upaÂÂhÃnaparivÃraæ hoti, samÃdhindriyaæ avikkhepaparivÃraæ hoti, pa¤¤indriyaæ dassanaparivÃraæ hoti, manindriyaæ vijÃnanaparivÃraæ hoti, somanassindriyaæ abhinandanaparivÃraæ hoti, jÅvitindriyaæ pavattasantatÃdhipateyyaparivÃraæ hoti. SotÃpattimaggakkhaïe jÃtà dhammà Âhapetvà cittasamuÂÂhÃnaæ rÆpaæ sabbe 'va kusalà honti, sabbe 'va anÃsavà honti, sabbe 'va niyyÃnikà honti, sabbe 'va apacayagÃmino honti, sabbe 'va lokuttarà honti, sabbe 'va nibbÃnÃrammaïà honti. SotÃpattimaggakkhaïe ana¤¤Ãta¤¤assÃmÅtindriyassa imÃni aÂÂh' indriyÃni sahajÃtaparivÃrà honti, a¤¤ama¤¤aparivÃrà honti, nissayaparivÃrà honti, sampayuttaparivÃrà honti, sahagatà honti, sahajÃtà honti, saæsaÂÂhà honti, sampayuttà honti. Te 'va tassa ÃkÃrà c' eva honti parivÃrà ca. SotÃpattiphalakkhaïe . . . pe . . . Arahattaphalakkhaïe a¤¤ÃtÃvindriyassa saddhindriyaæ adhimokkhaparivÃraæ hoti . . . pe . . . jÅvitindriyaæ pavattasantatÃdhipateyyaparivÃraæ hoti. Arahattaphalakkhaïe jÃtà dhammà sabbe 'va abyÃkatà honti Âhapetvà cittasamuÂÂhÃnaæ rÆpaæ sabbe 'va anÃsavà honti, sabbe 'va lokuttarà honti, sabbe 'va nibbÃnÃrammaïà honti. Arahattaphalakkhaïe a¤¤Ãtavindriyassa imÃni aÂÂh' indriyÃni sahajÃtaparivÃrà honti #<[page 031]># %< MahÃvagge Indriyakathà 31>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ . . . pe . . . Te 'va tassa ÃkÃrà c' eva honti parivÃrà ca. Iti imÃni aÂÂhakÃni catusaÂÂhÅ honti. ## `ùsavÃ' ti. Katame te ÃsavÃ? KÃmÃsavo bhavÃsavo diÂÂhÃsavo avijjÃsavo. Katth' ete Ãsavà khÅyanti? SotÃpattimaggena anavaseso diÂÂhÃsavo khÅyati, apÃyagamanÅyo kÃmÃsavo khÅyati, apÃyagamanÅyo bhavÃsavo khÅyati, apÃyagamanÅyo avijjÃsavo khÅyati; etth' ete Ãsavà khÅyanti. SakadÃgÃmimaggena oÊÃriko kÃmÃsavo khÅyati, tadekaÂÂho bhavÃsavo khÅyati, tadekaÂÂho avijjÃsavo khÅyati; etth' ete Ãsavà khÅyanti. AnÃgÃmimaggena anavaseso kÃmÃsavo khÅyati, tadekaÂÂho bhavÃsavo khÅyati, tadekaÂÂho avijjÃsavo khÅyati; etth' ete Ãsavà khÅyanti. Arahattamaggena anavaseso bhavÃsavo khÅyati, anavaseso avijjÃsavo khÅyati; etth' ete Ãsavà khÅyanti. Na tassa adiÂÂhaæ idh' atthi ki¤ci atho avi¤¤Ãtaæ ajÃnitabbaæ sabbaæ abhi¤¤Ãsi yad atthi neyyaæ. TathÃgato tena samantacakkhÆti. `SamantacakkhÆti'. Ken' aÂÂhena samantacakkhu? Cuddasa Buddha¤ÃïÃni: dukkhe ¤Ãïaæ Buddha¤Ãïaæ, dukkhasamudaye ¤Ãïaæ Buddha¤Ãïaæ . . . pe . . . anÃvaraïa¤Ãïaæ Buddha¤Ãïaæ. ImÃni cuddasa Buddha¤ÃïÃni; imesaæ cuddasannaæ Buddha¤ÃïÃnaæ aÂÂha ¤ÃïÃni sÃvakasÃdhÃraïÃni, cha ¤ÃïÃni asÃdhÃraïÃni sÃvakehi. ## `YÃvatà dukkhassa dukkhaÂÂho ¤Ãto, a¤¤Ãto dukkhaÂÂho n' atthÅti' samantacakkhu, yaæ samantacakkhu taæ pa¤¤indriyaæ, pa¤¤indriyassa vasena adhimokkhaÂÂhena saddhindriyaæ, paggahaÂÂhena {viriyindriyaæ}, upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyaæ, avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyaæ. `YÃvatà dukkhassa dukkhaÂÂho diÂÂho vidito sacchikato phassito pa¤¤Ãya, #<[page 032]># %<32 MahÃvagge IndriyakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ aphassito pa¤¤Ãya dukkhaÂÂho n' atthÅti' samantacakkhu, yaæ samantacakkhu taæ pa¤¤indriyaæ, pa¤¤indriyassa vasena adhimokkhaÂÂhena saddhindriyaæ . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyaæ. `YÃvatà samudayassa samudayaÂÂho . . . pe . . . yÃvatà nirodhassa nirodhaÂÂho, yÃvatà maggassa maggaÂÂho, yÃvatà atthapaÂisambhidÃya atthapaÂisambhidaÂÂho . . . pe . . . yÃvatà dhammapaÂisambhidÃya dhammapaÂisambhidaÂÂho, yÃvatà niruttipaÂisambhidÃya niruttipaÂisambhidaÂÂho, yÃvatà paÂibhÃnapaÂisambhidÃya paÂibhÃnapaÂisambhidaÂÂho, yÃvatà indriyaparopariyatte ¤Ãïaæ, yÃvatà sattÃnaæ ÃsayÃnusaye ¤Ãïaæ, yÃvatà yamakapÃÂihÅre ¤Ãïaæ, yÃvatà mahÃkaruïÃsamÃpattiyà ¤Ãïaæ . . . pe . . . yÃvatà sadevakassa lokassa samÃrakassa sabrahmakassa sassamaïabrÃhmaïiyà pajÃya sadevamanussÃya diÂÂhaæ sutaæ mutaæ vi¤¤Ãtaæ pattaæ pariyesitaæ anuvicaritaæ manasà ¤Ãtaæ diÂÂhaæ viditaæ sacchikataæ phassitaæ pa¤¤Ãya, aphassitaæ pa¤¤Ãya n' atthÅti' samantacakku, yaæ samantacakkhu taæ pa¤¤indriyaæ, pa¤¤indriyassa vasena adhimokkhaÂÂhena saddhindriyaæ . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena samÃdhindriyaæ. Saddahanto paggaïhÃti paggaïhanto saddahati, saddahanto upaÂÂhÃpeti upaÂÂhÃpento saddahati, saddahanto samÃdahati samÃdahanto saddahati, saddahanto pajÃnÃti pajÃnanto saddahati; paggaïhanto upaÂÂhÃpeti upaÂÂhÃpento paggaïhÃti, paggaïhanto samÃdahati samÃdahanto paggaïhÃti, paggaïhanto pajÃnÃti pajÃnanto paggaïhÃti, paggaïhanto saddahati saddahanto paggaïhÃti; upaÂÂhÃpento samÃdahati samÃdahanto upaÂÂhÃpeti . . . pe . . . upaÂÂhÃpento paggaïhÃti paggaïhanto upaÂÂhÃpeti; samÃdahanto pajÃnÃti pajÃnanto samÃdahati . . . pe . . . samÃdahanto upaÂÂhÃpeti upaÂÂhÃpento samÃdahati; pajÃnanto saddahati saddahanto pajÃnÃti . . . pe . . . pajÃnanto samÃdahati samÃdahanto pajÃnÃti. Saddahitattà paggahitaæ paggahitattà saddahitaæ, saddahitattà upaÂÂhÃpitaæ upaÂÂhÃpitattà saddahitaæ, saddahitattà samÃdahitaæ samÃdahitattà saddahitaæ, saddahitattà pajÃnitaæ pajÃnitattà saddahitaæ; paggahitattà upaÂÂhÃpitaæ upaÂÂhÃpitattà paggahitaæ . . . pe . . . paggahitattà saddahitaæ saddahitattà paggahitaæ; #<[page 033]># %< MahÃvagge Indriyakathà 33>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ upaÂÂhÃpitattà samÃdahitaæ samÃdahitattà upaÂÂhÃpitaæ . . . pe . . . upaÂÂhÃpitattà paggahitaæ paggahitattà upaÂÂhÃpitaæ; samÃdahitattà pajÃnitaæ pajÃnitattà samÃdahitaæ . . . pe . . . samÃdahitattà upaÂÂhÃpitaæ upaÂÂhÃpitattà samÃdahitaæ; pajÃnitattà saddahitaæ saddahitattà pajÃnitaæ . . . pe . . . pajÃnitattà samÃhitaæ samÃhitattà pajÃnitaæ. Yaæ Buddhacakkhu taæ {Buddha¤Ãïaæ}, yaæ Buddha¤Ãïaæ taæ Buddhacakkhu, yena cakkhunà TathÃgato satte passati apparajakkhe mahÃrajakkhe tikkhindriye mudindriye svÃkÃre dvÃkÃre suvi¤¤Ãpaye duvi¤¤Ãpaye appekacce paralokavajjabhayadassÃvino appekacce na paralokavajjabhayadassÃvino. ## `Apparajakkhe mahÃrajakkhe' ti. Saddho puggalo apparajakkho, asaddho puggalo mahÃrajakkho; Ãraddhaviriyo puggalo apparajakkho, kusÅto puggalo mahÃrajakkho; upaÂÂhitassati puggalo apparajakkho, muÂÂhasati puggalo mahÃrajakkho; samÃhito puggalo apparajakkho, asamÃhito puggalo mahÃrajakkho; pa¤¤avà puggalo apparajakkho, duppa¤¤o puggalo mahÃrajakkho. `Tikkhindriye mudindriye' ti. Saddho puggalo tikkhindriyo, asaddho puggalo mudindriyo . . . pe . . . pa¤¤avà puggalo tikkhindriyo, duppa¤¤o puggalo mudindriyo. `SvÃkÃre dvÃkÃre' ti. Saddho puggalo svÃkÃro, asaddho puggalo dvÃkÃro . . . pe . . . pa¤¤avà puggalo svÃkÃro, duppa¤¤o puggalo dvÃkÃro. `Suvi¤¤Ãpaye duvi¤¤Ãpaye' ti. Saddho puggalo suvi¤¤Ãpayo, asaddho puggalo duvi¤¤Ãpayo . . . pe . . . pa¤¤avà puggalo suvi¤¤Ãpayo, duppa¤¤o puggalo duvi¤¤Ãpayo. `Appekacce paralokavajjabhayadassÃvino appekacce na paralokavajjabhayadassÃvino' ti. Saddho puggalo paralokavajjabhayadassÃvÅ, asaddho puggalo na paralokavajjabhayadassÃvÅ . . . pe . . . pa¤¤avà puggalo paralokavajjabhayadassÃvÅ, duppa¤¤o puggalo na paralokavajjabhayadassÃvÅ. `Loko' ti. Khandhaloko dhÃtuloko Ãyatanaloko vipattibhavaloko {vipattisambhavaloko} sampattibhavaloko {sampattisambhavaloko}. #<[page 034]># %<34 MahÃvagge IndriyakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Eko loko: sabbe sattà ÃhÃraÂÂhitikÃ. Dve lokÃ: nÃma¤ ca rÆpa¤ ca. Tayo lokÃ: tisso vedanÃ. CattÃro lokÃ: cattÃro ÃhÃrÃ. Pa¤ca lokÃ: pa¤c' upÃdÃnakkhandhÃ. Cha lokÃ: cha ajjhattikÃni ÃyatanÃni. Satta lokÃ: satta vi¤¤ÃïaÂÂhitiyo. AÂÂha lokÃ: aÂÂha lokadhammÃ. Nava lokÃ: nava sattÃvÃsÃ. Dasa lokÃ: das' ÃyatanÃni. DvÃdassa lokÃ: dvÃdas' ÃyatanÃni. AÂÂhÃrasa lokÃ: aÂÂhÃrasa dhÃtuyo. `Vajjan' ti. Sabbe kilesà vajjÃ, sabbe duccarità vajjÃ, sabbe abhisaÇkhÃrà vajjÃ, sabbe bhavagÃmikammà vajjÃ. Iti imasmi¤ ca loke imasmi¤ ca vajje tibbà bhayasa¤¤Ã paccupaÂÂhità hoti, seyyathÃpi ukkhittÃsike vadhake. Imehi pa¤¤ÃsÃya ÃkÃrehi imÃni pa¤c' indriyÃni jÃnÃti passati a¤¤Ãti paÂivijjhati. TatiyabhÃïavÃraæ niÂÂhitaæ. Indriyakathà niÂÂhitÃ. #<[page 035]># %< MahÃvagge Vimokkhakathà 35>% $< I V. MAHùVAGGE VIMOKKHAKATHù PARIPU××ANIDùNù>$ ## Tayo 'me Bhikkhave vimokkhÃ. Katame tayo? Su¤¤ato vimokkho, animitto vimokkho, appaïihito vimokkho. Ime Bhikkhave tayo vimokkhÃ. Api ca aÂÂhasaÂÂhÅ vimokkhÃ. Su¤¤ato vimokkho, animitto vimokkho, appaïihito vimokkho, ajjhattavuÂÂhÃno vimokkho, bahiddhÃvuÂÂhÃno vimokkho, dubhatovuÂÂhÃno vimokkho, ajjhattavuÂÂhÃnà cattÃro vimokkhÃ, bahiddhÃvuÂÂhÃnà cattÃro vimokkhÃ, dubhatovuÂÂhÃnà cattÃro vimokkhÃ, ajjhattavuÂÂhÃnÃnaæ anulomà cattÃro vimokkhÃ, bahiddhÃvuÂÂhÃnÃnaæ anulomà cattÃro vimokkhÃ, dubhatovuÂÂhÃnÃnaæ anulomà cattÃro vimokkhÃ, ajjhattavuÂÂhÃnà paÂippassaddhÅ cattÃro vimokkhÃ, bahiddhÃvuÂÂhÃnà paÂippassaddhÅ cattÃro vimokkhÃ, dubhatovuÂÂhÃnà paÂippassaddhÅ cattÃro vimokkhÃ, `rÆpÅ rÆpÃni passatÅti' vimokkho, `ajjhattaæ arÆpasa¤¤Å bahiddhà rÆpÃni passatÅti' vimokkho, `subhan t' eva adhimutto hotÅti' vimokkho, ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattivimokkho, vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattivimokkho, Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattivimokkho, nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattivimokkho, sa¤¤ÃvedayitanirodhasamÃpattivimokkho, samayavimokkho, asamayavimokkho, sÃmayiko vimokkho, asÃmayiko vimokkho, kuppo vimokkho, akuppo vimokkho, lokiyo vimokkho, lokuttaro vimokkho, sÃsavo vimokkho, anÃsavo vimokkho, sÃmiso vimokkho, nirÃmiso vimokkho, nirÃmisà nirÃmisataro vimokkho, païihito vimokkho, appaïihito vimokkho, païihitappaÂippassaddhivimokkho, sa¤¤utto vimokkho, visa¤¤utto vimokkho, ekattavimokkho, nÃnattavimokkho, #<[page 036]># %<36 MahÃvagge VimokkhakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ sa¤¤Ãvimokkho, ¤Ãïavimokkho, sÅtisiyà vimokkho, jhÃnavimokkho, anupÃdà cittassa vimokkho. ## Katamo su¤¤ato vimokkho? Idha bhikkhu ara¤¤agato và rukkhamÆlagato và su¤¤ÃgÃragato và iti paÂisa¤cikkhati `su¤¤aæ idaæ attena và attaniyena vÃ' ti; `so tattha abhinivesaæ na karotÅti' su¤¤ato vimokkho. Ayaæ su¤¤ato vimokkho. Katamo animitto vimokkho? Idha bhikkhu ara¤¤agato và . . . pe . . . attaniyena vÃ' ti; `so tattha nimittaæ na karotÅti' animitto vimokkho. Ayaæ animitto vimokkho. Katamo appaïihito vimokkho? Idha bhikkhu ara¤¤agato và . . . pe . . . attaniyena vÃ' ti; `so tattha païidhiæ na karotÅti' appaïihito vimokkho. Katamo ajjhattavuÂÂhÃno vimokkho? CattÃri jhÃnÃni. Ayaæ ajjhattavuÂÂhÃno vimokkho. Katamo bahiddhÃvuÂÂhÃno vimokkho? Catasso arÆpasamÃpattiyo. Ayaæ bahiddhÃvuÂÂhÃno vimokkho. Katamo dubhatovuÂÂhÃno vimokkho? CattÃro ariyamaggÃ. Ayaæ dubhatovuÂÂhÃno vimokkho. ## Katame ajjhattavuÂÂhÃnà cattÃro vimokkhÃ? PaÂhamajjhÃnaæ nÅvaraïehi vuÂÂhÃti, dutiyajjhÃnaæ vitakkavicÃrehi vuÂÂhÃti, tatiyajjhÃnaæ pÅtiyà vuÂÂhÃti, catutthajjhÃnaæ sukhadukkhehi vuÂÂhÃti. Ime ajjhattavuÂÂhÃnà cattÃro vimokkhÃ. Katame bahiddhÃvuÂÂhÃnà cattÃro vimokkhÃ? ùkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpatti rÆpasa¤¤Ãya paÂighasa¤¤Ãya nÃnattasa¤¤Ãya vuÂÂhÃti, vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpatti ÃkÃsÃna¤cÃyatanasa¤¤Ãya vuÂÂhÃti, Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpatti vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤Ãya vuÂÂhÃti, nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpatti Ãki¤ca¤¤Ãyatanasa¤¤Ãya vuÂÂhÃti. Ime bahiddhÃvuÂÂhÃnà cattÃro vimokkhÃ. Katame dubhatovuÂÂhÃnà cattÃro vimokkhÃ? SotÃpattimaggo sakkÃyadiÂÂhivicikicchÃsÅlabbataparÃmÃsà diÂÂhÃnusayà vicikicchÃnusayà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; #<[page 037]># %< MahÃvagge Vimokkhakathà 37>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ sakadÃgÃmimaggo oÊÃrikà kÃmarÃgasa¤¤ojanà paÂighasa¤¤ojanà oÊÃrikà kÃmarÃgÃnusayà paÂighÃnusayà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; anÃgÃmimaggo aïusahagatà kÃmarÃgasa¤¤ojanà paÂighasa¤¤ojanà aïusahagatà kÃmarÃgÃnusayà paÂighÃnusayà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; Arahattamaggo rÆparÃgà arÆparÃgà mÃnà uddhaccà avijjÃya mÃnÃnusayà bhavarÃgÃnusayà avijjÃnusayà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti. Ime dubhatovuÂÂhÃnà cattÃro vimokkhÃ. ## Katame ajjhattavuÂÂhÃnÃnaæ anulomà cattÃro vimokkhÃ? PaÂhamajjhÃnaæ paÂilÃbhatthÃya vitakko ca vicÃro ca pÅti ca sukha¤ ca cittekaggatà ca, dutiyajjhÃnaæ . . . pe . . . tatiyajjhÃnaæ . . . pe . . . catutthajjhÃnaæ paÂilÃbhatthÃya vitakko ca vicÃro ca pÅti ca sukha¤ ca cittekaggatà ca. Ime ajjhattavuÂÂhÃnÃnaæ anulomà cattÃro vimokkhÃ. Katame bahiddhÃvuÂÂhÃnÃnaæ anulomà cattÃro vimokkhÃ? ùkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiæ paÂilÃbhatthÃya vitakko ca vicÃro ca pÅti ca sukha¤ ca cittekaggatà ca, vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiæ . . . pe . . . Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiæ . . . pe . . . nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiæ paÂilÃbhatthÃya vitakko ca vicÃro ca pÅti ca sukha¤ ca cittekaggatà ca. Ime bahiddhÃvuÂÂhÃnÃnaæ anulomà cattÃro vimokkhÃ. Katame dubhatovuÂÂhÃnÃnaæ anulomà cattÃro vimokkhÃ? SotÃpattimaggaæ paÂilÃbhatthÃya aniccÃnupassanà dukkhÃnupassanà anattÃnupassanÃ, sakadÃgÃmimaggaæ . . . pe . . . anÃgÃmimaggaæ Arahattamaggaæ paÂilÃbhatthÃya aniccÃnupassanà dukkhÃnupassanà anattÃnupassanÃ. Ime dubhatovuÂÂhÃnÃnaæ anulomà cattÃro vimokkhÃ. ## Katame ajjhattavuÂÂhÃnà paÂippassaddhÅ cattÃro vimokkhÃ? PaÂhamajjhÃnassa paÂilÃbho và vipÃko vÃ, dutiyajjhÃnassa . . . pe . . . tatiyajjhÃnassa . . . pe . . . #<[page 038]># %<38 MahÃvagge VimokkhakathÃ>% catutthajjhÃnassa paÂilÃbho và vipÃko vÃ. Ime ajjhattavuÂÂhÃnà paÂippassaddhÅ cattÃro vimokkhÃ. Katame bahiddhÃvuÂÂhÃnà paÂippassaddhÅ cattÃro vimokkhÃ? ùkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiyà paÂilÃbho và vipÃko vÃ, vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiyà . . . pe . . . Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiyà . . . pe . . . nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà paÂilÃbho và vipÃko vÃ. Ime bahiddhÃvuÂÂhÃnà paÂippassaddhÅ cattÃro vimokkhÃ. Katame dubhatovuÂÂhÃnà paÂippassaddhÅ cattÃro vimokkhÃ? SotÃpattimaggassa sotÃpattiphalaæ, sakadÃgÃmimaggassa sakadÃgÃmiphalaæ, anÃgÃmimaggassa anÃgÃmiphalaæ, Arahattamaggassa Arahattaphalaæ. Ime dubhatovuÂÂhÃnà paÂippassaddhÅ cattÃro vimokkhÃ. ## Kathaæ `rÆpÅ rÆpÃni passatÅti' vimokkho? Idh' ekacco ajjhattaæ paccattaæ nÅlanimittaæ manasikaroti, nÅlasa¤¤aæ paÂilabhati; so taæ nimittaæ suggahitaæ karoti, sÆpadhÃritaæ upadhÃreti, svÃvatthikaæ avatthÃpeti; so taæ nimittaæ suggahitaæ katvÃ, sÆpadhÃritaæ upadhÃritvÃ, svÃvatthikaæ avatthÃpetvÃ, bahiddhà nÅlanimitte cittaæ upasaæharati, nÅlasa¤¤aæ paÂilabhati; so taæ nimittaæ suggahitaæ karoti, sÆpadhÃritaæ upadhÃreti, svÃvatthikaæ avatthÃpeti; so taæ nimittaæ suggahitaæ katvÃ, sÆpadhÃritaæ upadhÃritvà svÃvatthikaæ avatthÃpetvÃ, Ãsevati bhÃveti bahulÅkaroti. Tassa evaæ hoti -- `Ajjhatta¤ ca bahiddhà ca ubhayaæ idaæ rÆpan' ti, rÆpasa¤¤Å hoti. Idh' ekacco ajjhattaæ paccattaæ pÅtanimittaæ . . . pe . . . lohitanimittaæ . . . pe . . . odÃtanimittaæ manasikaroti, odÃtasa¤¤aæ paÂilabhati; so taæ nimittaæ suggahitaæ karoti . . . pe . . . bahulÅkaroti. Tassa evaæ hoti -- `Ajjhatta¤ ca bahiddhà ca ubhayaæ idaæ rÆpan' ti, rÆpasa¤¤Å hoti. Evaæ `rÆpÅ rÆpÃni passatÅti' vimokkho. ## Kathaæ `ajjhattaæ arÆpasa¤¤Å bahiddhà rÆpÃni passatÅti' vimokkho? Idh' ekacco ajjhattaæ paccattaæ nÅlanimittaæ na manasikÃroti, #<[page 039]># %< MahÃvagge Vimokkhakathà 39>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ nÅlasa¤¤aæ na patilabhati, bahiddhà nÅlanimitte cittaæ upasaæharati, nÅlasa¤¤aæ paÂilabhati; so taæ nimittaæ suggahitaæ karoti, sÆpadhÃritaæ upadhÃreti . . . pe . . . bahulÅkaroti. Tassa evaæ hoti -- `Ajjhattaæ arÆpaæ bahiddhà rÆpaæ idan' ti rÆpassa¤¤Å hoti. Idh' ekacco ajjhattaæ paccattaæ pÅtanimittaæ . . . pe . . . lohitanimittaæ . . . pe . . . odÃtanimittaæ na manasikaroti, odÃtasa¤¤aæ na paÂilabhati, bahiddhà odÃtanimitte cittaæ upasaæharati, odÃtasa¤¤aæ paÂilabhati; so taæ nimittaæ suggahitaæ karoti . . . pe . . . bahulÅkaroti. Tassa evaæ hoti -- `Ajjhattaæ arÆpaæ bahiddhà rÆpaæ idan' ti, rÆpasa¤¤Å hoti. Evaæ `ajjhattaæ arÆpasa¤¤Å bahiddhà rÆpÃni passatÅti' vimokkho. ## Kathaæ `subhan t' eva adhimatto hotÅti' vimokkho? Idha bhikkhu mettÃsahagatena cetasà ekaæ disaæ pharitvà viharati, tathà dutiyaæ, tathà tatiyaæ, tathà catutthaæ. Iti uddhaæ adho tiriyaæ sabbadhi sabbattatÃya sabbÃvantaæ lokaæ mettÃsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamÃïena averena abyÃpajjhena pharitvà viharati, mettÃya bhÃvitattà sattà appaÂikÆlà honti; karuïÃsahagatena cetasà ekaæ disaæ . . . pe . . . karuïÃya bhÃvitattà sattà appaÂikÆlà honti; muditÃsahagatena cetasà ekaæ disaæ . . . pe . . . muditÃya bhÃvitattà sattà appaÂikÆlà honti; upekkhÃsahagatena cetasà ekaæ disaæ . . . pe . . . upekkhÃya bhÃvitattà sattà appaÂikÆlà honti. Evaæ `subhan t' eva adhimutto hotÅti' vimokkho. ## Katamo ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattivimokkho? Idha bhikkhu sabbaso rÆpasa¤¤Ãnaæ samatikkamà paÂighasa¤¤Ãnaæ atthaÇgamà nÃnattasa¤¤Ãnaæ amanasikÃrà `ananto ÃkÃso' ti ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ upasampajja viharati. Ayaæ ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattivimokkho. Katamo vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattivimokkho? Idha bhikkhu sabbaso ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ samatikkamma `anantaæ vi¤¤Ãïan' ti vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ upasampajja viharati. #<[page 040]># %<40 MahÃvagge VimokkhakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Ayaæ vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattivimokkho. Katamo Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattivimokkho? {Idha} bhikkhu sabbaso vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ samatikkamma `n' atthi ki¤cÅti' Ãki¤ca¤¤Ãyatanaæ upasampajja viharati. Ayaæ Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattivimokkho. Katamo nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattivimokkho? Idha bhikkhu sabbaso Ãki¤ca¤¤Ãyatanaæ samatikkamma nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatanaæ upasampajja viharati. Ayaæ nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattivimokkho. Katamo sa¤¤ÃvedayitanirodhasamÃpattivimokkho? Idha bhikkhu sabbaso nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatanaæ samatikkamma sa¤¤Ãvedayitanirodhaæ upasampajja viharati. Ayaæ sa¤¤ÃvedayitanirodhasamÃpattivimokkho. ## Katamo samayavimokkho? CattÃri jhÃnÃni catasso ca arÆpasamÃpattiyo. Ayaæ samayavimokkho. Katamo asamayavimokkho? CattÃro ca ariyamaggà cattÃri ca sÃma¤¤aphalÃni nibbÃna¤ ca. Ayaæ asamayavimokkho. Katamo sÃmayiko vimokkho? CattÃri jhÃnÃni catasso ca arÆpasamÃpattiyo. Ayaæ sÃmayiko vimokkho. Katamo asÃmayiko vimokkho? CattÃro ca ariyamaggà cattÃri ca sÃma¤¤aphalÃni nibbÃna¤ ca. Ayaæ asÃmayiko vimokkho. Katamo kuppo vimokkho? CattÃri jhÃnÃni catasso ca arÆpasamÃpattiyo. Ayaæ kuppo vimokkho. Katamo akuppo vimokkho? CattÃro ca ariyamaggà cattÃri ca sÃma¤¤aphalÃni nibbÃna¤ ca. Ayaæ akuppo vimokkho. Katamo lokiyo vimokkho? CattÃri jhÃnÃni catasso ca arÆpasamÃpattiyo. Ayaæ lokiyo vimokkho. Katamo lokuttaro vimokkho? CattÃro ca ariyamaggà cattÃri ca sÃma¤¤aphalÃni nibbÃna¤ ca. Ayaæ lokuttaro vimokkho. Katamo sÃsavo vimokkho? CattÃri jhÃnÃni catasso ca arÆpasamÃpattiyo. Ayaæ sÃsavo vimokkho. Katamo anÃsavo vimokkho? CattÃro ca ariyamaggà cattÃri ca sama¤¤aphalÃni nibbÃna¤ ca. #<[page 041]># %< MahÃvagge Vimokkhakathà 41>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Ayaæ anÃsavo vimokkho. ## Katamo sÃmiso vimokkho? RÆpappaÂisa¤¤utto vimokkho. Ayaæ sÃmiso vimokkho. Katamo nirÃmiso vimokkho? ArÆpappaÂisa¤¤utto vimokkho. Ayaæ nirÃmiso vimokkho. Katamo nirÃmisà nirÃmisataro vimokkho? CattÃro ca ariyamaggà cattÃri ca sÃma¤¤aphalÃni nibbÃna¤ ca. Ayaæ nirÃmisà nirÃmisataro vimokkho. Katamo païihito vimokkho? CattÃri jhÃnÃni catasso ca arÆpasamÃpattiyo. Ayaæ païihito vimokkho. Katamo appaïihito vimokkho? CattÃro ca ariyamaggà cattÃri ca sÃma¤¤aphalÃni nibbÃna¤ ca. Ayaæ appaïihito vimokkho. Katamo païihitappaÂippassaddhivimokkho? PaÂhamajjhÃnassa paÂilÃbho và vipÃko và . . . pe . . . nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà paÂilÃbho và vipÃko vÃ. Ayaæ païihitappaÂipassaddhivimokkho. Katamo sa¤¤utto vimokkho? CattÃri jhÃnÃni catasso ca arÆpasamÃpattiyo. Ayaæ sa¤¤utto vimokkho. Katamo visa¤¤utto vimokkho? CattÃro ca ariyamaggà cattÃri ca sÃma¤¤aphalÃni nibbÃna¤ ca. Ayaæ visa¤¤utto vimokkho. Katamo ekattavimokkho? CattÃro ca ariyamaggà cattÃri ca sÃma¤¤aphalÃni nibbÃna¤ ca. Ayaæ ekattavimokkho. Katamo nÃnattavimokkho? CattÃri jhÃnÃni catasso ca arÆpasamÃpattiyo. Ayaæ nÃnattavimokkho. ## Katamo sa¤¤Ãvimokkho? Siyà eko sa¤¤Ãvimokkho dasa sa¤¤Ãvimokkhà honti, dasa sa¤¤Ãvimokkhà eko sa¤¤Ãvimokkho hoti vatthuvasena pariyÃyena. `SiyÃ' ti. Katha¤ ca siyÃ? `AniccÃnupassanäÃïaæ niccato sa¤¤Ãya muccatÅti' sa¤¤Ãvimokkho, #<[page 042]># %<42 MahÃvagge VimokkhakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `dukkhÃnupassanäÃïaæ sukhato sa¤¤Ãya muccatÅti' sa¤¤Ãvimokkho, `anattÃnupassanäÃïaæ attato sa¤¤Ãya muccatÅti' sa¤¤Ãvimokkho, `nibbidÃnupassanäÃïaæ nandiyà sa¤¤Ãya muccatÅti' sa¤¤Ãvimokkho, `virÃgÃnupassanäÃïaæ rÃgato sa¤¤Ãya muccatÅti' sa¤¤Ãvimokkho, `nirodhÃnupassanäÃïaæ samudayato sa¤¤Ãya muccatÅti' sa¤¤Ãvimokkho, `paÂinissaggÃnupassanäÃïaæ ÃdÃnato sa¤¤Ãya muccatÅti' sa¤¤Ãvimokkho, `animittÃnupassanäÃïaæ nimittato sa¤¤Ãya muccatÅti' sa¤¤Ãvimokkho, `appaïihitÃnupassanäÃïaæ païidhiyà sa¤¤Ãya muccatÅti' sa¤¤Ãvimokkho, `su¤¤atÃnupassanäÃïaæ abhinivesato sa¤¤Ãya muccatÅti' sa¤¤Ãvimokkho. Evaæ siyà eko sa¤¤Ãvimokkho dasa sa¤¤Ãvimokkhà honti, dasa sa¤¤Ãvimokkhà eko sa¤¤Ãvimokkho hoti vatthuvasena pariyÃyena. `RÆpe aniccÃnupassanäÃïaæ niccato sa¤¤Ãya muccatÅti' sa¤¤Ãvimokkho . . . pe . . . `rÆpe su¤¤atÃnupassanäÃïaæ abhinivesato sa¤¤Ãya muccatÅti' sa¤¤Ãvimokkho . . . pe . . . `vedanÃya . . . pe . . . sa¤¤Ãya, saÇkhÃresu, vi¤¤Ãïe, cakkhusmiæ . . . pe . . . jarÃmaraïe aniccÃnupassanäÃïaæ . . . pe . . . jarÃmaraïe su¤¤atÃnupassanäÃïaæ abhinivesato sa¤¤Ãya muccatÅti' sa¤¤Ãvimokkho. Evaæ siyà eko sa¤¤Ãvimokkho dasa sa¤¤Ãvimokkhà honti, dasa sa¤¤Ãvimokkhà eko sa¤¤Ãvimokkho hoti vatthuvasena pariyÃyena. Ayaæ sa¤¤Ãvimokkho. ## Katamo ¤Ãïavimokkho? Siyà eko ¤Ãïavimokkho dasa ¤Ãïavimokkhà honti, dasa ¤Ãïavimokkhà eko ¤Ãïavimokkho hoti vatthuvasena pariyÃyena. `SiyÃ' ti. Katha¤ ca siyÃ? `AniccÃnupassanà yathÃbhÆtaæ ¤Ãïaæ niccato sammohà a¤¤Ãïà muccatÅti' ¤Ãïavimokkho, `dukkhÃnupassanà yathÃbhÆtaæ ¤Ãïaæ sukhato sammohà a¤¤Ãïà muccatÅti' ¤Ãïavimokkho, `anattÃnupassanà yathÃbhÆtaæ ¤Ãïaæ attato sammohà a¤¤Ãïà muccatÅti' ¤Ãïavimokkho, `nibbidÃnupassanà yathÃbhÆtaæ ¤Ãïaæ nandiyà sammohà a¤¤Ãïà muccatÅti' ¤Ãïavimokkho, `virÃgÃnupassanà yathÃbhÆtaæ ¤Ãïaæ rÃgato sammohà a¤¤Ãïà muccatÅti' ¤Ãïavimokkho, #<[page 043]># %< MahÃvagge Vimokkhakathà 43>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `nirodhÃnupassanà yathÃbhÆtaæ ¤Ãïaæ samudayato sammohà a¤¤Ãïà muccatÅti' ¤Ãïavimokkho, `paÂinissaggÃnupassanà {yathÃbhÆtaæ} ¤Ãïaæ ÃdÃnato sammohà a¤¤Ãïà muccatÅti' ¤Ãïavimokkho, `animittÃnupassanà yathÃbhÆtaæ ¤Ãïaæ nimittato sammohà a¤¤Ãïà muccatÅti' ¤Ãïavimokkho, `appaïihitÃnupassanà yathÃbhÆtaæ ¤Ãïaæ païidhiyà sammohà a¤¤Ãïà muccatÅti' ¤Ãïavimokkho, `su¤¤atÃnupassanà yathÃbhÆtaæ ¤Ãïaæ abhinivesato sammohà a¤¤Ãïà muccatÅti' ¤Ãïavimokkho. Evaæ siyà eko ¤Ãïavimokkho dasa ¤Ãïavimokkhà honti, dasa ¤Ãïavimokkhà eko ¤Ãïavimokkho hoti vatthuvasena pariyÃyena. `RÆpe aniccÃnupassanà yathÃbhÆtaæ ¤Ãïaæ niccato sammohà a¤¤Ãïà muccatÅti' ¤Ãïavimokkho . . . pe . . . `rÆpe su¤¤atÃnupassanà yathÃbhÆtaæ ¤Ãïaæ abhinivesato sammohà a¤¤Ãïà muccatÅti' ¤Ãïavimokkho . . . pe . . . `vedanÃya . . . pe . . . sa¤¤Ãya, saÇkhÃresu, vi¤¤Ãïe, cakkhusmiæ . . . pe . . . jarÃmaraïe aniccÃnupassanà . . . pe . . . jarÃmaraïe su¤¤atÃnupassanà yathÃbhÆtaæ ¤Ãïaæ abhinivesato sammohà a¤¤Ãïà muccatÅti' ¤Ãïavimokkho. Evaæ siyà eko ¤Ãïavimokkho dasa ¤Ãïavimokkhà honti, dasa ¤Ãïavimokkhà eko ¤Ãïavimokkho hoti vatthuvasena pariyÃyena. Ayaæ ¤Ãïavimokkho. ## Katamo sÅtisiyÃvimokkho? Siyà eko sÅtisiyÃvimokkho dasa sÅtisiyÃvimokkhà honti, dasa sÅtisiyÃvimokkhà eko sÅtisiyÃvimokkho hoti vatthuvasena pariyÃyena. `SiyÃ' ti. Katha¤ ca siyÃ? `AniccÃnupassanà anuttaraæ sÅtibhÃvaæ ¤Ãïaæ niccato santÃpapariÊÃhadarathà muccatÅti' sÅtisiyÃvimokkho, `dukkhÃnupassanà anuttaraæ sÅtibhÃvaæ ¤Ãïaæ sukhato santÃpapariÊÃhadarathà muccatÅti' sÅtisiyÃvimokkho, `anattÃnupassanà anuttaraæ sÅtibhÃvaæ ¤Ãïaæ attato santÃpapariÊÃhadarathà muccatÅti' sÅtisiyÃvimokkho, `nibbidÃnupassanà anuttaraæ sÅtibhÃvaæ ¤Ãïaæ nandiyà santÃpapariÊÃhadarathà muccatÅti' sÅtisiyÃvimokkho, #<[page 044]># %<44 MahÃvagge VimokkhakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `virÃgÃnupassanà anuttaraæ sÅtibhÃvaæ ¤Ãïaæ rÃgato santÃpapariÊÃhadarathà muccatÅti', sÅtisiyÃvimokkho, `nirodhÃnupassanà anuttaraæ sÅtibhÃvaæ ¤Ãïaæ samudayato santÃpapariÊÃhadarathà muccatÅti' sÅtisiyÃvimokkho, `paÂinissaggÃnupassanà anuttaraæ sÅtibhÃvaæ ¤Ãïaæ ÃdÃnato santÃpapariÊÃhadarathà muccatÅti' sÅtisiyÃvimokkho, `animittÃnupassanà anuttaraæ sÅtibhÃvaæ ¤Ãïaæ nimittato santÃpapariÊÃhadarathà muccatÅti' sÅtisiyÃvimokkho, `appaïihitÃnupassanà anuttaraæ sÅtibhÃvaæ ¤Ãïaæ païidhiyà santÃpapariÊÃhadarathà muccatÅti' sÅtisiyÃvimokkho, `su¤¤atÃnupassanà anuttaraæ sÅtibhÃvaæ ¤Ãïaæ abhinivesato santÃpapariÊÃhadarathà muccatÅti' sÅtisiyÃvimokkho. Evaæ siyà eko sÅtisiyÃvimokkho dasa sÅtisiyÃvimokkhà honti, dasa sÅtisiyÃvimokkhà eko sÅtisiyÃvimokkho hoti vatthuvasena pariyÃyena. `RÆpe aniccÃnupassanà anuttaraæ sÅtibhÃvaæ ¤Ãïaæ niccato santÃpapariÊÃhadarathà muccatÅti' sÅtisiyÃvimokkho . . . pe . . . vedanÃya . . . pe . . . jarÃmaraïe aniccÃnupassanà . . . pe . . . jarÃmaraïe su¤¤atÃnupassanà anuttaraæ sÅtibhÃvaæ ¤Ãïaæ niccato santÃpapariÊÃhadarathà muccatÅti' sÅtisiyÃvimokkho. Evaæ siyà eko sÅtisiyÃvimokkho dasa sÅtisiyÃvimokkhà honti, dasa sÅtisiyÃvimokkhà eko sÅtisiyÃvimokkho hoti vatthuvasena pariyÃyena. Ayaæ sÅtisiyÃvimokkho. ## Katamo jhÃnavimokkho? `Nekkhammaæ jhÃyatÅti' jhÃnaæ, `kÃmacchandaæ jhÃpetÅti' jhÃnaæ; `jhÃyanto muccatÅti' jhÃnavimokkho, `jhÃpento muccatÅti' jhÃnavimokkho; `jhÃyantÅti' dhammÃ, `jhÃpetÅti' kilese, `jhÃte ca jhÃpe ca jÃnÃtÅti' jhÃnavimokkho. #<[page 045]># %< MahÃvagge Vimokkhakathà 45>% `AbyÃpÃdo jhÃyatÅti' jhÃnaæ, `byÃpÃdaæ, jhÃpetÅti' jhÃnaæ; `jhÃyanto muccatÅti' jhÃnavimokkho, `jhÃpento muccatÅti' jhÃnavimokkho; `{jhÃyantÅti}' dhammÃ, `jhapetÅti' kilese, `jhÃte ca jhÃpe ca jÃnÃtÅti' jhÃnavimokkho. `ùlokasa¤¤Ã jhÃyatÅti' jhÃnaæ, `thÅnamiddhaæ jhÃpetÅti' jhÃnaæ `avikkhepo jhÃyatÅti' jhÃnaæ, `uddhaccaæ jhÃpetÅti' jhÃnaæ, `dhammavavatthÃnaæ jhÃyatÅti' jhÃnaæ, `vicikicchaæ jhÃpetÅti' jhÃnaæ, `¤Ãïaæ jhÃyatÅti' jhÃnaæ, `avijjam jhÃpetÅti' jhÃnaæ, `pÃmojjaæ jhÃyatÅti' jhÃnaæ, `aratiæ jhÃpetÅti' jhÃnaæ, `paÂhamajjhÃnaæ jhÃyatÅti' jhÃnaæ, `nÅvaraïe jhÃpetÅti' jhÃnaæ . . . pe . . . `Arahattamaggo jhÃyatÅti' jhÃnaæ, `sabbakilese jhÃpetÅti' jhÃnaæ, `jhÃyanto muccatÅti' jhÃnavimokkho, `jhÃpento muccatÅti' jhÃnavimokkho; `jhÃyantÅti' dhammÃ, `jhÃpetÅti' kilese, `jhÃte ca jhÃpe ca jÃnÃtÅti' jhÃnavimokkho. Ayaæ jhÃnavimokkho. ## Katamo anupÃdà cittassa vimokkho? Siyà eko anupÃdà cittassa vimokkho dasa anupÃdà cittassa vimokkhà honti, dasa anupÃdà cittassa vimokkhà eko anupÃdà cittassa vimokkho hoti vatthuvasena pariyÃyena. `SiyÃ' ti. Katha¤ ca siyÃ? `AniccÃnupassanäÃïaæ niccato upÃdÃnà muccatÅti' anupÃdà cittassa vimokkho, `dukkhÃnupassanäÃïaæ sukhato upÃdÃnà muccatÅti' anupÃdà cittassa vimokkho, `anattÃnupassanäÃïaæ attato upÃdÃnà muccatÅti' anupÃdà cittassa vimokkho, `nibbidÃnupassanäÃïaæ nandiyà upÃdÃnà muccatÅti' anupÃdà cittassa vimokkho, `virÃgÃnupassanäÃïaæ rÃgato upÃdÃnà muccatÅti' anupÃdà cittassa vimokkho, `nirodhÃnupassanäÃïaæ samudayato upÃdÃnà muccatÅti' anupÃdà cittassa vimokkho, `paÂinissaggÃnupassanäÃïaæ ÃdÃnato upÃdÃnà muccatÅti' anupÃdà cittassa vimokkho, `animittÃnupassanäÃïaæ nimittato upÃdÃnà muccatÅti' anupÃdà cittassa vimokkho, `appaïihitÃnupassanäÃïaæ païidhiyà upÃdÃnà muccatÅti' anupÃdà cittassa vimokkho, #<[page 046]># %<46 MahÃvagge VimokkhakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `su¤¤atÃnupassanäÃïaæ abhinivesato upÃdÃnà muccatÅti' anupÃdà cittassa vimokkho. Evaæ siyà eko anupÃdà cittassa vimokkho dasa anupÃdà cittassa vimokkhà honti, dasa anupÃdà cittassa vimokkhà eko anupÃdà cittassa vimokkho hoti vatthuvasena pariyÃyena. `RÆpe aniccÃnupassanäÃïaæ niccato upÃdÃnà muccatÅti' anupÃdà cittassa vimokkho . . . pe . . . vedanÃya . . . pe . . . jÃrÃmaraïe aniccÃnupassanäÃïaæ . . . pe . . . jarÃmaraïe su¤¤atÃnupassanäÃïaæ abhinivesato upÃdÃnà muccatÅti' anupÃdà cittassa vimokkho. Evaæ siyà eko anupÃdà cittassa vimokkho dasa anupÃdà cittassa vimokkhà honti, dasa anupÃdà cittassa vimokkhà eko anupÃdà cittassa vimokkho hoti vatthuvasena pariyÃyena. ## AniccÃnupassanäÃïaæ katih' upÃdÃnehi muccati? DukkhÃnupassanäÃïaæ katih' upÃdÃnehi muccati? AnattÃnupassanäÃïaæ katih' upÃdÃnehi muccati? NibbidÃnupassanäÃïaæ . . . pe . . . virÃgÃnupassanäÃïaæ, nirodhÃnupassanäÃïaæ, paÂinissaggÃnupassanäÃïaæ, animittÃnupassanäÃïaæ, appaïihitÃnupassanäÃïaæ, su¤¤atÃnupassanäÃïaæ katih' upÃdÃnehi muccati? AniccÃnupassanäÃïaæ tÅh' upÃdÃnehi muccati, dukkhÃnupassanäÃïaæ ekÆpÃdÃnà muccati, anattÃnupassanäÃïaæ tÅh' upÃdÃnehi muccati, nibbidÃnupassanäÃïaæ ekÆpÃdÃnà muccati, virÃgÃnupassanäÃïaæ ekÆpÃdÃnà muccati, nirodhÃnupassanäÃïaæ catÆh' upÃdÃnehi muccati, paÂinissaggÃnupassanäÃïaæ catÆh' upÃdÃnehi muccati, animittÃnupassanäÃïaæ tÅh' upÃdÃnehi muccati, appaïihitÃnupassanäÃïaæ ekÆpÃdÃnà muccati, su¤¤atÃnupassanäÃïaæ tÅh' upÃdÃnehi muccati. ## AniccÃnupassanäÃïaæ katamehi tÅh' upÃdÃnehi muccati? DiÂÂhÆpÃdÃnà sÅlabbatÆpÃdÃnà attavÃdÆpÃdÃnÃ. AniccÃnupassanäÃïaæ imehi tÅh' upÃdÃnehi muccati. DukkhÃnupassanäÃïaæ katamà ekÆpÃdÃnà muccati? #<[page 047]># %< MahÃvagge Vimokkhakathà 47>% KÃmÆpÃdÃnÃ. DukkhÃnupassanäÃïaæ imà ekÆpÃdÃnà muccati. AnattÃnupassanäÃïaæ katamehi tÅh' upÃdÃnehi muccati? DiÂÂhÆpÃdÃnà sÅlabbatÆpÃdÃnà attavÃdÆpÃdÃnÃ. AnattÃnupassanäÃïaæ imehi tÅh' upÃdÃnehi muccati. NibbidÃnupassanäÃïaæ katamà ekÆpÃdÃnà muccati? KÃmÆpÃdÃnÃ. NibbidÃnupassanäÃïaæ imà ekÆpÃdÃnà muccati. VirÃgÃnupassanäÃïaæ katamà ekÆpÃdÃnà muccati? KÃmÆpÃdÃnÃ. VirÃgÃnupassanäÃïaæ imà ekÆpÃdÃnà muccati. NirodhÃnupassanäÃïaæ katamehi catÆh' upÃdÃnehi muccati? KÃmÆpÃdÃnà diÂÂhÆpÃdÃnà sÅlabbatÆpÃdÃnà attavÃdÆpÃdÃnÃ. NirodhÃnupassanäÃïaæ imehi catÆh' upÃdÃnehi muccati. PaÂinissaggÃnupassana¤Ãïaæ katamehi catÆh' upÃdÃnehi muccati? KÃmÆpÃdÃnà diÂÂhÆpÃdÃnà sÅlabbatÆpÃdÃnà attavÃdÆpÃdÃnÃ. PaÂinissaggÃnupassanäÃïaæ imehi catÆh' upÃdÃnehi muccati. AnimittÃnupassanäÃïaæ katamehi tÅh' upÃdÃnehi muccati? KÃmÆpÃdÃnà diÂÂhÆpÃdÃnà sÅlabbatÆpÃdÃnà attavÃdÆpÃdÃnÃ. AnimittÃnupassanäÃïaæ tÅh' upÃdÃnehi muccati. AppaïihitÃnupassanäÃïaæ katamà ekÆpÃdÃnà muccati? KÃmÆpÃdÃnÃ. AppaïihitÃnupassanäÃïaæ imà ekÆpÃdÃnà muccati. Su¤¤atÃnupassanäÃïaæ katamehi tÅh' upÃdÃnehi muccati? DiÂÂhÆpÃdÃnà sÅlabbatÆpÃdÃnà attavÃdÆpÃdÃnÃ. Su¤¤atÃnupassanäÃïaæ imehi tÅh' upÃdÃnehi muccati. Ya¤ ca aniccÃnupassanäÃïaæ ya¤ ca anattÃnupassanäÃïaæ ya¤ ca animittÃnupassanäÃïaæ ya¤ ca su¤¤atÃnupassanäÃïaæ, imÃni cattÃri ¤ÃïÃni tÅh' upÃdÃnehi muccanti -- diÂÂhÆpÃdÃnà sÅlabbatÆpÃdÃnà attavÃdÆpÃdÃnÃ. Ya¤ ca dukkhÃnupassanäÃïaæ ya¤ ca nibbidÃnupassanäÃïaæ ya¤ ca virÃgÃnupassanäÃïaæ ya¤ ca appaïihitÃnupassanäÃïaæ, #<[page 048]># %<48 MahÃvagge VimokkhakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ imÃni cattÃri ¤ÃïÃni ekÆpÃdÃnà muccanti -- kÃmÆpÃdÃnÃ. Ya¤ ca nirodhÃnupassanäÃïaæ ya¤ ca paÂinissaggÃnupassanäÃïaæ, imÃni dve ¤ÃïÃni catÆh' upÃdÃnehi muccanti -- kÃmÆpÃdÃnà diÂÂhÆpÃdÃnà sÅlabbatÆpÃdÃnà attavÃdÆpÃdÃnÃ. Ayaæ anupÃdà cittassa vimokkho. VimokkhakathÃya paÂhamabhÃïavÃraæ. ## TÅïi kho pan' imÃni vimokkhamukhÃni lokaniyyÃnÃya saævattanti. SabbasaÇkhÃre paricchedaparivaÂÂumato samanupassanatÃya animittÃya ca dhÃtuyà cittasampakkhandanatÃya, sabbasaÇkhÃresu manosamuttejanatÃya appaïihitÃya ca dhÃtuyà cittasampakkhandanatÃya, sabbadhamme parato samanupassanatÃya su¤¤atÃya ca dhÃtuyà cittasampakkhandanatÃya. ImÃni tÅïi vimokkhamukhÃni lokaniyyÃnÃya saævattanti. ## Aniccato manasikaroto kathaæ saÇkhÃrà upaÂÂhahanti? Dukkhato manasikaroto kathaæ saÇkhÃrà upaÂÂhahanti? Anattato manasikaroto kathaæ saÇkhÃrà upaÂÂhahanti? Aniccato manasikaroto khayato saÇkhÃrà upaÂÂhahanti. Dukkhato manasikaroto bhayato saÇkhÃrà upaÂÂhahanti. Anattato manasikaroto su¤¤ato saÇkhÃrà upaÂÂhahanti. Aniccato manasikaroto kiæbahulaæ cittaæ hoti? Dukkhato manasikaroto kiæbahulaæ cittaæ hoti? Anattato manasikaroto kiæbahulaæ cittaæ hoti? Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulaæ cittaæ hoti. #<[page 049]># %< MahÃvagge Vimokkhakathà 49>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Dukkhato manasikaroto passaddhibahulaæ cittaæ hoti. Anattato manasikaroto vedabahulaæ cittaæ hoti. Aniccato manasikaronto adhimokkhabahulo katamindriyaæ paÂilabhati? Dukkhato manasikaronto passaddhibahulo katamindriyaæ paÂilabhati? Anattato manasikaronto vedabahulo katamindriyaæ paÂilabhati? Aniccato manasikaronto adhimokkhabahulo saddhindriyaæ paÂilabhati. Dukkhato manasikaronto passaddhibahulo samÃdhindriyaæ paÂilabhati. Anattato manasikaronto vedabahulo pa¤¤indriyaæ paÂilabhati. ## Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa katamindriyaæ Ãdhipateyyaæ hoti? BhÃvanÃya kat' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti? Ken' aÂÂhena bhÃvanÃ? Ko bhÃveti? Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa katamindriyaæ Ãdhipateyyaæ hoti? BhÃvanÃya kat' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti? Ken' aÂÂhena bhÃvanÃ? Ko bhÃveti? Anattato manasikaroto vedabahulassa katamindriyaæ Ãdhipateyyaæ hoti? BhÃvanÃya kat' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti? Ken' aÂÂhena bhÃvanÃ? Ko bhÃveti? Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa saddhindriyaæ Ãdhipateyyaæ hoti. BhÃvanÃya cattÃr' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti. EkarasaÂÂhena bhÃvanÃ. Yo sammÃpaÂipanno, so bhÃveti; n' atthi micchÃpaÂipannassa indriyabhÃvanÃ. Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa samÃdhindriyaæ Ãdhipateyyaæ hoti. BhÃvanÃya cattÃr' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, #<[page 050]># %<50 MahÃvagge VimokkhakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ ekarasà honti. EkarasaÂÂhena bhÃvanÃ. Yo sammÃpaÂipanno, so bhÃveti; n' atthi micchÃpaÂipannassa indriyabhÃvanÃ. Anattato manasikaroto vedabahulassa pa¤¤indriyaæ Ãdhipateyyaæ hoti. BhÃvanÃyà cattÃr' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti. EkarasaÂÂhena bhÃvanÃ. Yo sammapaÂipanno, so bhÃveti; n' atthi micchÃpaÂipannassa indriyabhÃvanÃ. ## Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa katamindriyaæ Ãdhipateyyaæ hoti? BhÃvanÃya kat' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti? PaÂivedhakÃle katamindriyaæ Ãdhipateyyaæ hoti? PaÂivedhÃya kat' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti? Ken' aÂÂhena bhÃvanÃ? Ken' aÂÂhena paÂivedho? Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa katamindriyaæ Ãdhipateyyaæ hoti? BhÃvanÃya kat' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti? PaÂivedhakÃle katamindriyaæ Ãdhipateyyaæ hoti? PaÂivedhÃya kat' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti? Ken' aÂÂhena bhÃvanÃ? Ken' aÂÂhena paÂivedho? Anattato manasikaroto vedabahulassa katamindriyaæ Ãdhipateyyaæ hoti? BhÃvanÃya kat' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti? PaÂivedhakÃle katamindriyaæ Ãdhipateyyaæ hoti? PaÂivedhÃya kat' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti? Ken' aÂÂhena bhÃvanÃ? Ken' aÂÂhena paÂivedho? #<[page 051]># %< MahÃvagge Vimokkhakathà 51>% Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa saddhindriyaæ Ãdhipateyyaæ hoti. BhÃvanÃya cattÃr' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti sampayuttapaccayà honti. PaÂivedhakÃle pa¤¤indriyaæ Ãdhipateyyaæ hoti; paÂivedhÃya cattÃr' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti. EkarasaÂÂhena bhÃvanÃ, dassanaÂÂhena paÂivedho. Evaæ paÂivijjhanto pi bhÃveti, bhÃvento pi paÂivijjhati. Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa samÃdhindriyaæ Ãdhipateyyaæ hoti. BhÃvanÃya cattÃr' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti. PaÂivedhakÃle pa¤¤indriyaæ Ãdhipateyyaæ hoti; paÂivedhÃya cattÃr' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti. EkarasaÂÂhena bhÃvanÃ, dassanaÂÂhena paÂivedho. Evaæ paÂivijjhanto pi bhÃveti, bhÃvento pi paÂivijjhati. Anattato manasikaroto vedabahulassa pa¤¤indriyaæ Ãdhipateyyaæ hoti. BhÃvanÃya cattÃr' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti. PaÂivedhakÃle pa¤¤indriyaæ Ãdhipateyyaæ hoti; paÂivedhÃya cattÃr' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti. EkarasaÂÂhena bhÃvanÃ, dassanaÂÂhena paÂivedho. Evaæ paÂivijjhanto pi bhÃveti, bhavento pi paÂivijjhati. ## Aniccato manasikaroto katamindriyaæ adhimattaæ hoti? Katamindriyassa adhimattattà saddhÃvimutto hoti? Dukkhato manasikaroto katamindriyaæ adhimattaæ hoti? Katamindriyassa adhimattattà kÃyasakkhÅ hoti? Anattato manasikaroto katamindriyaæ adhimattaæ hoti? Katamindriyassa adhimattattà diÂÂhippatto hoti? #<[page 052]># %<52 MahÃvagge VimokkhakathÃ>% Aniccato manasikaroto saddhindriyaæ adhimattaæ hoti, saddhindriyassa adhimattattà saddhÃvimutto hoti. Dukkhato manasikaroto samÃdhindriyaæ adhimattaæ hoti, samÃdhindriyassa adhimattattà kÃyasakkhÅ hoti. Anattato manasikaroto pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti, pa¤¤indriyassa adhimattattà diÂÂhippatto hoti. ## `Saddahanto vimutto' ti saddhÃvimutto, `phuÂÂhattà sacchikarotÅti' kÃyasakkhÅ, `diÂÂhattà patto' ti diÂÂhippatto: `saddahanto vimuccatÅti' saddhÃvimutto; `jhÃnaphassaæ paÂhamaæ phusati, pacchà nirodhaæ nibbÃnaæ sacchikarotÅti' kÃyasakkhÅ; `dukkhà saÇkhÃrÃ, sukho nirodho ti ¤Ãtaæ hoti diÂÂhaæ viditaæ sacchikataæ phassitaæ pa¤¤ÃyÃti' diÂÂhippatto. Yo cÃyaæ puggalo saddhÃvimutto, yo ca kÃyasakkhÅ, yo ca diÂÂhippatto, siyà ime tayo puggalà saddhÃvimuttà pi kÃyasakkhÅ pi diÂÂhippattà pi vatthuvasena pariyÃyena. `SiyÃ' ti. Katha¤ ca siyÃ? Aniccato manasikaroto saddhindriyaæ adhimattaæ hoti, saddhindriyassa adhimattattà saddhÃvimutto hoti; dukkhato manasikaroto saddhindriyaæ adhimattaæ hoti, saddhindriyassa adhimattattà saddhÃvimutto hoti; anattato manasikaroto saddhindriyaæ adhimattaæ hoti, saddhindriyassa adhimattattà saddhÃvimutto hoti. Evaæ ime tayo puggalà saddhindriyassa vasena saddhÃvimuttÃ. Dukkhato manasikaroto samÃdhindriyaæ adhimattaæ hoti, samÃdhindriyassa adhimattattà kÃyasakkhÅ hoti; anattato manasikaroto samÃdhindriyaæ adhimattaæ hoti, samÃdhindriyassa adhimattattà kÃyasakkhÅ hoti; aniccato manasikaroto samÃdhindriyaæ adhimattaæ hoti, samÃdhindriyassa adhimattattà kÃyasakkhÅ hoti. Evaæ ime tayo puggalà samÃdhindriyassa vasena kÃyasakkhÅ. Anattato manasikaroto pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti. pa¤¤indriyassa adhimattattà diÂÂhippatto hoti; aniccato manasikaroto pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti, #<[page 053]># %< MahÃvagge Vimokkhakathà 53>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ pa¤¤indriyassa adhimattattà diÂÂhippatto hoti; dukkhato manasikaroto pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti, pa¤¤indriyassa adhimattattà diÂÂhippatto hoti. Evaæ ime tayo puggalà pa¤¤indriyassa vasena diÂÂhippattÃ. Yo cÃyaæ puggalo saddhÃvimutto yo ca kÃyasakkhÅ yo ca diÂÂhippatto, evaæ siyà ime tayo puggalà saddhÃvimuttà pi kÃyasakkhÅ pi diÂÂhippattà pi vatthuvasena pariyÃyena. Yo cÃyaæ puggalo saddhÃvimutto yo ca kÃyasakkhÅ yo ca diÂÂhippatto, siyà ime tayo puggalÃ, a¤¤o yeva saddhÃvimutto, a¤¤o kÃyasakkhÅ, a¤¤o diÂÂhippatto. `SiyÃ' ti. Katha¤ ca siyÃ? Aniccato manasikaroto saddhindriyaæ adhimattaæ hoti, saddhindriyassa adhimattattà saddhÃvimutto hoti; dukkhato manasikaroto samÃdhindriyaæ adhimattaæ hoti, samÃdhindriyassa adhimattattà kÃyasakkhÅ hoti; anattato manasikaroto pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti, pa¤¤indriyassa adhimattattà diÂÂhippatto hoti. Yo cÃyaæ puggalo saddhÃvimutto yo ca kÃyasakkhÅ yo ca diÂÂhippatto, evaæ siyà ime tayo puggalà saddhÃvimuttà pi kÃyasakkhÅ pi diÂÂhippattà pi vatthuvasena pariyÃyena, a¤¤o yeva saddhÃvimutto a¤¤o kÃyasakkhÅ a¤¤o diÂÂhippatto. ## Aniccato manasikaroto saddhindriyaæ adhimattaæ hoti, saddhindriyassa adhimattattà sotÃpattimaggaæ paÂilabhati; tena vuccati saddhÃnusÃrÅ: cattÃr' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti; saddhindriyassa vasena catunnaæ indriyÃnaæ bhÃvanà hoti. Ye hi keci saddhindriyassa vasena sotÃpattimaggaæ paÂilabhanti, sabbe te saddhÃnusÃrino. Aniccato manasikaroto saddhindriyaæ adhimattaæ hoti, saddhindriyassa adhimattattà sotÃpattiphalaæ sacchikataæ hoti; tena vuccati saddhÃvimutto: cattÃr' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti; saddhindriyassa vasena cattÃr' indriyÃni bhÃvitÃni honti subhÃvitÃni. #<[page 054]># %<54 MahÃvagge VimokkhakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Ye hi keci saddhindriyassa vasena sotÃpattiphalaæ sacchikatÃ, sabbe te saddhÃvimuttÃ. Aniccato manasikaroto saddhindriyaæ adhimattaæ hoti, saddhindriyassa adhimattattà sakadÃgÃmimaggaæ paÂilabhati . . . pe . . . sakadÃgÃmiphalaæ sacchikataæ hoti, anÃgÃmimaggaæ paÂilabhati, anÃgÃmiphalaæ sacchikataæ hoti, Arahattamaggaæ paÂilabhati, Arahattaphalaæ sacchikataæ hoti; tena vuccati saddhÃvimutto: cattÃr' indriyÃni tadanvayÃni honti . . . pe . . . sampayuttapaccayà honti; saddhindriyassa vasena cattÃr' indriyÃni bhÃvitÃni honti subhÃvitÃni. Ye hi keci saddhindriyassa vasena Arahattaæ sacchikatÃ, sabbe te saddhÃvimuttÃ. ## Dukkhato manasikaroto samÃdhindriyaæ adhimattaæ hoti, samÃdhindriyassa adhimattattà sotÃpattimaggaæ paÂilabhati; tena vuccati kÃyasakkhÅ: cattÃr' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti; samÃdhindriyassa vasena catunnaæ indriyÃnaæ bhÃvanà hoti. Ye hi keci samÃdhindriyassa vasena sotÃpattimaggaæ paÂilabhanti, sabbe te kÃyasakkhÅ. Dukkhato manasikaroto samÃdhindriyaæ adhimattaæ hoti, samÃdhindriyassa adhimattattà sotÃpattiphalaæ sacchikataæ hoti . . . pe . . . sakadÃgÃmimaggaæ paÂilabhati, sakadÃgÃmiphalaæ sacchikataæ hoti, anÃgÃmimaggaæ paÂilabhati, anÃgÃmiphalaæ sacchikataæ hoti, Arahattamaggaæ paÂilabhati, Arahattaphalaæ sacchikataæ hoti; tena vuccati kÃyasakkhÅ: cattÃr' indriyÃni tadanvayÃni honti . . . pe . . . sampayuttapaccayà honti; samÃdhindriyassa vasena cattÃr' indriyÃni bhÃvitÃni honti subhÃvitÃni. Ye hi keci samÃdhindriyassa vasena Arahattaæ sacchikatÃ, sabbe te kÃyasakkhÅ. ## Anattato manasikaroto pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti, pa¤¤indriyassa adhimattattà sotÃpattimaggaæ paÂilabhati; tena vuccati dhammÃnusÃrÅ: cattÃr' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, samapayuttapaccayà honti; #<[page 055]># %< MahÃvagge Vimokkhakathà 55>% pa¤¤indriyassa vasena catunnaæ indriyÃnaæ bhÃvanà hoti. Ye hi keci pa¤¤indriyassa vasena sotÃpattimaggaæ paÂilabhanti, sabbe te dhammÃnusÃrino. Anattato manasikaroto pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti, pa¤¤indriyassa adhimattattà sotÃpattiphalaæ sacchikataæ hoti; tena vuccati diÂÂhippatto: cattÃr' indriyÃni tadanvayÃni honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti; pa¤¤indriyassa vasena cattÃr' indriyÃni bhÃvitÃni honti subhÃvitÃni. Ye hi keci pa¤¤indriyassa vasena sotÃpattiphalaæ sacchikatÃ, sabbe te diÂÂhippattÃ. Anattato manasikaroto pa¤¤indriyaæ adhimattaæ hoti, pa¤¤indriyassa adhimattattà sakadÃgÃmimaggaæ paÂilabhati . . . pe . . . sakadÃgÃmiphalaæ sacchikataæ hoti, anÃgÃmimaggaæ paÂilabhati, anÃgÃmiphalaæ sacchikataæ hoti, Arahattamaggaæ paÂilabhati, Arahattaphalaæ sacchikataæ hoti; tena vuccati diÂÂhippatto: cattÃr' indriyÃni tadanvayÃni honti . . . pe . . . sampayuttapaccayà honti; pa¤¤indriyassa vasena cattÃr' indriyÃni bhÃvitÃni honti subhÃvitÃni. Ye hi keci pa¤¤indriyassa vasena Arahattaæ sacchikatÃ, sabbe te diÂÂhippattÃ. ## Ye hi keci nekkhammaæ bhÃvità và bhÃventi và bhÃvissanti vÃ, adhigatà và adhigacchanti và adhigamissanti vÃ, pattà và pÃpuïanti và pÃpuïissanti vÃ, paÂiladdhà và paÂilabhanti và paÂilabhissanti vÃ, paÂividdhà và paÂivijjhanti và paÂivijjhissanti vÃ, sacchikatà và sacchikaronti và sacchikarissanti vÃ, phassità và phassanti và phassissanti vÃ, vasippattà và pÃpuïanti và pÃpuïissanti vÃ, pÃramippattà và pÃpuïanti và pÃpuïissanti vÃ, vesÃrajjappattà và pÃpuïanti và pÃpuïissanti vÃ; sabbe te saddhindriyassa vasena saddhÃvimuttÃ, samÃdhindriyassa vasena kÃyasakkhÅ, pa¤¤indriyassa vasena diÂÂhippattÃ. ## Ye hi keci abyÃpÃdaæ . . . pe . . . Ãlokasa¤¤aæ, avikkhepaæ, dhammavavatthÃnaæ, ¤Ãïaæ, pÃmojjaæ, paÂhamajjhÃnaæ, dutiyajjhÃnaæ, tatiyajjhÃnaæ, catutthajjhÃnaæ, ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiæ, vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiæ, #<[page 056]># %<56 MahÃvagge VimokkhakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiæ, nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiæ, aniccÃnupassanaæ, dukkhÃnupassanaæ, anattÃnupassanaæ, nibbidÃnupassanaæ, virÃgÃnupassanaæ, nirodhÃnupassanaæ, paÂinissaggÃnupassanaæ, khayÃnupassanaæ, vayÃnupassanaæ, vipariïÃmÃnupassanaæ, animittÃnupassanaæ, appaïihitÃnupassanaæ, su¤¤atÃnupassanaæ, adhipa¤¤Ãdhammavipassanaæ, yathÃbhÆta¤Ãïadassanaæ, ÃdÅnavÃnupassanaæ, paÂisaÇkhÃnupassanaæ, vivaÂÂanÃnupassanaæ, sotÃpattimaggaæ, sakadÃgÃmimaggaæ, anÃgÃmimaggaæ, Arahattamaggaæ; ye hi keci cattÃro satipaÂÂhÃne, cattÃro sammappadhÃne, cattÃro iddhipÃde, pa¤c' indriyÃni, pa¤ca balÃni, satta bojjhaÇge, ariyaæ aÂÂhaÇgikaæ maggaæ; ye hi keci aÂÂha vimokkhe bhÃvità và bhÃventi và bhÃvissanti vÃ, adhigatà và adhigacchanti và adhigamissanti vÃ, pattà và pÃpuïanti và pÃpuïissanti vÃ, paÂiladdhà và paÂilabhanti và paÂilabhissanti vÃ, paÂividdhà và paÂivijjhanti và paÂivijjhissanti vÃ, sacchikatà và sacchikaronti và sacchikarissanti vÃ, phassità và phassanti và phassissanti vÃ, vasippattà và pÃpuïanti và pÃpuïissanti vÃ, pÃramippattà và pÃpuïanti và pÃpuïissanti vÃ, vesÃrajjappattà và pÃpuïanti và pÃpuïissanti vÃ; sabbe te saddhindriyassa vasena saddhÃvimuttÃ, samÃdhindriyassa vasena kÃyasakkhÅ, pa¤¤indriyassa vasena diÂÂhippattÃ. ## Ye hi keci catasso paÂisambhidà pattà và pÃpuïanti và pÃpuïissanti và . . . pe . . . sabbe te saddhindriyassa vasena saddhÃvimuttÃ, samÃdhindriyassa vasena kÃyasakkhÅ, pa¤¤indriyassa vasena diÂÂhippattÃ. Ye hi keci tisso vijjà paÂividdhà và paÂivijjhanti và paÂivijjhissanti và . . . pe . . . sabbe te saddhindriyassa vasena saddhÃvimuttÃ, samÃdhindriyassa vasena kÃyasakkhÅ, pa¤¤indriyassa vasena diÂÂhippattÃ. Ye hi keci tisso sikkhà sikkhità và sikkhanti và sikkhissanti vÃ, sacchikatà và sacchikaronti và sacchikarissanti và . . . pe . . . sabbe te saddhindriyassa vasena saddhÃvimuttÃ, samÃdhindriyassa vasena kÃyasakkhÅ, pa¤¤indriyassa vasena diÂÂhippattÃ. Ye hi keci dukkhaæ parijÃnanti, samudayaæ pajahanti, nirodhaæ sacchikaronti, maggaæ bhÃventi, sabbe te saddhindriyassa vasena saddhÃvimuttÃ, #<[page 057]># %< MahÃvagge Vimokkhakathà 57>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ samÃdhindriyassa vasena kÃyasakkhÅ, pa¤¤indriyassa vasena diÂÂhippattÃ. ## Katih' ÃkÃrehi saccapaÂivedho hoti? Katih' ÃkÃrehi saccÃni paÂivijjhati? CatÆh' ÃkÃrehi saccapaÂivedho hoti. CatÆh' ÃkÃrehi saccÃni paÂivijjhati. Dukkhasaccaæ pari¤¤ÃpaÂivedhaæ paÂivijjhati, samudayasaccaæ pahÃnapaÂivedhaæ paÂivijjhati, nirodhasaccaæ sacchikiriyÃpaÂivedhaæ paÂivijjhati, maggasaccaæ bhÃvanÃpaÂivedhaæ paÂivijjhati. Imehi catÆh' ÃkÃrehi saccapaÂivedho hoti; imehi catÆh' ÃkÃrehi saccÃni paÂivijjhanto saddhindriyassa vasena saddhÃvimutto, samÃdhindriyassa vasena kÃyasakkhÅ, pa¤¤indriyassa vasena diÂÂhippatto. Katih' ÃkÃrehi saccapaÂivedho hoti? Katih' ÃkÃrehi saccÃni paÂivijjhati? Navah' ÃkÃrehi saccapaÂivedho hoti. Navah' ÃkÃrehi saccÃni paÂivijjhati. Dukkhasaccaæ pari¤¤ÃpaÂivedhaæ paÂivijjhati, samudayasaccaæ pahÃnapaÂivedhaæ paÂivijjhati, nirodhasaccaæ sacchikiriyÃpaÂivedhaæ paÂivijjhati, maggasaccaæ bhÃvanÃpaÂivedhaæ paÂivijjhati, abhi¤¤ÃpaÂivedho ca sabbadhammÃnaæ, pari¤¤ÃpaÂivedho ca sabbasaÇkhÃrÃnaæ, pahÃnapaÂivedho ca sabbÃkusalÃnaæ, bhÃvanÃpaÂivedho ca catunnaæ maggÃnaæ, sacchikiriyÃpaÂivedho ca nirodhassa. Imehi navah' ÃkÃrehi saccapaÂivedho hoti, imehi navah' ÃkÃrehi saccÃni paÂivijjhanto saddhindriyassa vasena saddhÃvimutto, samÃdhindriyassa vasena kÃyasakkhÅ, pa¤¤indriyassa vasena diÂÂhippatto. DutiyabhÃïavÃraæ. #<[page 058]># %<58 MahÃvagge VimokkhakathÃ>% ## Aniccato manasikaroto kathaæ saÇkhÃrà upaÂÂhahanti? Dukkhato manasikaroto kathaæ saÇkhÃrà upaÂÂhahanti? Anattato manasikaroto kathaæ saÇkhÃrà upaÂÂhahanti? Aniccato manasikaroto khayato saÇkhÃrà upaÂÂhahanti. Dukkhato manasikaroto bhayato saÇkhÃrà upaÂÂhahanti. Anattato manasikaroto su¤¤ato saÇkhÃrà upaÂÂhahanti. Aniccato manasikaroto kiæbahulaæ cittaæ hoti? Dukkhato manasikaroto kiæbahulaæ cittaæ hoti? Anattato manasikaroto kiæbahulaæ cittaæ hoti? Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulaæ cittaæ hoti. Dukkhato manasikaroto passaddhibahulaæ cittaæ hoti. Anattato manasikaroto vedabahulaæ cittaæ hoti. Aniccato manasikaronto adhimokkhabahulo katamaæ vimokkhaæ paÂilabhati? Dukkhato manasikaronto passaddhibahulo katamaæ vimokkhaæ paÂilabhati? Anattato manasikaronto vedabahulo katamaæ vimokkhaæ paÂilabhati? Aniccato manasikaronto adhimokkhabahulo animittavimokkhaæ paÂilabhati. Dukkhato manasikaronto passaddhibahulo appaïihitavimokkhaæ paÂilabhati. Anattato manasikaronto vedabahulo su¤¤atavimokkhaæ paÂilabhati. ## Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa katamo vimokkho Ãdhipateyyo hoti? BhÃvanÃya kati vimokkhà tadanvayà honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti? Ken' aÂÂhena bhÃvanÃ? Ko bhÃveti? Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa katamo vimokkho Ãdhipateyyo hoti? BhÃvanÃya kati vimokkhà tadanvayà honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti? Ken' aÂÂhena bhÃvanÃ? Ko bhÃveti? Anattato manasikaroto vedabahulassa katamo vimokkho Ãdhipateyyo hoti? BhÃvanÃya kati vimokkhà tadanvayà honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, #<[page 059]># %< MahÃvagge Vimokkhakathà 59>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti? Ken' aÂÂhena bhÃvanÃ? Ko bhÃveti? Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa animitto vimokkho Ãdhipateyyo hoti. BhÃvanÃya dve vimokkhà tadanvayà honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti. EkarasaÂÂhena bhÃvanÃ. Yo sammÃpaÂipanno, so bhÃveti; n' atthi micchÃpaÂipannassa vimokkhabhÃvanÃ. Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa appaïihito vimokkho Ãdhipateyyo hoti. BhÃvanÃya dve vimokkhà tadanvayà honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti. EkarasaÂÂhena bhÃvanÃ. Yo sammÃpaÂipanno, so bhÃveti; n' atthi micchÃpaÂipannassa vimokkhabhÃvanÃ. Anattato manasikaroto vedabahulassa su¤¤ato vimokkho Ãdhipateyyo hoti. BhÃvanÃya dve vimokkhà tadanvayà honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti. EkarasaÂÂhena bhÃvanÃ. Yo sammÃpaÂipanno, so bhÃveti; n' atthi micchÃpaÂipannassa vimokkhabhÃvanÃ. ## Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa katamo vimokkho Ãdhipateyyo hoti? BhÃvanÃya kati vimokkhà tadanvayà honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti? PaÂivedhakÃle katamo vimokkho Ãdhipateyyo hoti? PaÂivedhÃya kati vimokkhà tadanvayà honti . . . pe . . . ekarasà honti? Ken' aÂÂhena bhÃvanÃ? Ken' aÂÂhena paÂivedho? Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa katamo vimokkho Ãdhipateyyo hoti? BhÃvanÃya kati vimokkhà tadanvayà honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti? PaÂivedhakÃle katamo vimokkho Ãdhipateyyo hoti? PaÂivedhÃya kati vimokkhà tadanvayà honti . . . pe . . . ekarasà honti? Ken' aÂÂhena bhÃvanÃ? Ken' aÂÂhena paÂivedho? #<[page 060]># %<60 MahÃvagge VimokkhakathÃ>% Anattato manasikaroto vedabahulassa katamo vimokkho Ãdhipateyyo hoti? BhÃvanÃya kati vimokkhà tadanvayà honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti? PaÂivedhakÃle katamo vimokkho Ãdhipateyyo hoti? PaÂivedhÃya kati vimokkhà tadanvayà honti . . . pe . . . ekarasà honti? Ken' aÂÂhena bhÃvanÃ? Ken' aÂÂhena paÂivedho? Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa animitto vimokkho Ãdhipateyyo hoti. BhÃvanÃya dve vimokkhà tadanvayà honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti. PaÂivedhakÃle animitto vimokkho Ãdhipateyyo hoti. PaÂivedhÃya dve vimokkhà tadanvayà honti . . . pe . . . ekarasà honti. EkarasaÂÂhena bhÃvanÃ, dassanaÂÂhena paÂivedho. Evaæ paÂivijjhanto pi bhÃveti, bhÃvento pi paÂivijjhati. Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa appaïihito vimokkho Ãdhipateyyo hoti. BhÃvanÃya dve vimokkhà tadanvayà honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti. PaÂivedhakÃle appaïihito vimokkho Ãdhipateyyo hoti. PaÂivedhÃya dve vimokkhà tadanvayà honti . . . pe . . . ekarasà honti. EkarasaÂÂhena bhÃvanÃ, dassanaÂÂhena paÂivedho. Evaæ paÂivijjhanto pi bhÃveti, bhÃvento pi paÂivijjhati. Anattato manasikaroto vedabahulassa su¤¤ato vimokkho Ãdhipateyyo hoti. BhÃvanÃya dve vimokkhà tadanvayà honti, sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti, ekarasà honti. PaÂivedhakÃle su¤¤ato vimokkho Ãdhipateyyo hoti. PaÂivedhÃya dve vimokkhà tadanvayà honti . . . pe . . . ekarasà honti. EkarasaÂÂhena bhÃvanÃ, dassanaÂÂhena paÂivedho. Evaæ paÂivijjhanto pi bhÃveti, bhÃvento pi paÂivijjhati. ## Aniccato manasikaroto katamo vimokkho adhimatto hoti? Katamavimokkhassa adhimattattà saddhÃvimutto hoti? #<[page 061]># %< MahÃvagge Vimokkhakathà 61>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Dukkhato manasikaroto katamo vimokkho adhimatto hoti? Katamavimokkhassa adhimattattà kÃyasakkhÅ hoti? Anattato manasikaroto katamo vimokkho adhimatto hoti? Katamavimokkhassa adhimattattà diÂÂhippatto hoti? Aniccato manasikaroto animitto vimokkho adhimatto hoti, animittavimokkhassa adhimattattà saddhÃvimutto hoti; dukkhato manasikaroto appaïihito vimokkho adhimatto hoti, appaïihitavimokkhassa adhimattattà kÃyasakkhÅ hoti; anattato manasikaroto su¤¤ato vimokkho adhimatto hoti, su¤¤atavimokkhassa adhimattattà diÂÂhippatto hoti. ## `Saddahanto vimutto' ti saddhÃvimutto, `phuÂÂhattà sacchikarotÅti' kÃyasakkhÅ, `diÂÂhattà patto' ti diÂÂhippatto: `saddahanto vimuccatÅti' saddhÃvimutto; `jhÃnaphassaæ paÂhamaæ phusati, pacchà nirodhaæ nibbÃnaæ sacchikarotÅti' kÃyasakkhÅ; `dukkhà saÇkhÃrà sukho nirodho ti ¤Ãtaæ hoti diÂÂhaæ viditaæ sacchikataæ phassitaæ pa¤¤ÃyÃti' diÂÂhippatto. Ye hi keci nekkhammaæ bhÃvità và bhÃventi và bhÃvissanti và . . . pe . . . sabbe te animittavimokkhassa vasena saddhÃvimuttÃ, appaïihitavimokkhassa vasena kÃyasakkhÅ, su¤¤atavimokkhassa vasena diÂÂhippattÃ. Ye hi keci abyÃpÃdaæ . . . pe . . . Ãlokasa¤¤aæ, avikkhepaæ . . . pe . . . ye hi keci dukkhaæ parijÃnanti, samudayaæ pajahanti, nirodhaæ sacchikaronti, maggaæ bhÃventi; sabbe te animittavimokkhassa vasena saddhÃvimuttÃ, appaïihitavimokkhassa vasena kÃyasakkhÅ, su¤¤atavimokkhassa vasena diÂÂhippattÃ. ## Katih' ÃkÃrehi saccapaÂivedho hoti? Katih' ÃkÃrehi saccÃni paÂivijjhati? CatÆh' ÃkÃrehi saccapaÂivedho hoti. CatÆh' ÃkÃrehi saccÃni paÂivijjhati. Dukkhasaccaæ pari¤¤ÃpaÂivedhaæ paÂivijjhati, samudayasaccaæ pahÃnapaÂivedhaæ paÂivijjhati, nirodhasaccaæ sacchikiriyÃpaÂivedhaæ paÂivijjhati, #<[page 062]># %<62 MahÃvagge VimokkhakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ maggasaccaæ bhÃvanÃpaÂivedhaæ paÂivijjhati. Imehi catÆh' ÃkÃrehi saccapaÂivedho hoti; imehi catÆh' ÃkÃrehi saccÃni paÂivijjhanto animittavimokkhassa vasena saddhÃvimutto, appaïihitavimokkhassa vasena kÃyasakkhÅ, su¤¤atavimokkhassa vasena diÂÂhippatto. Katih' Ãkarehi saccapaÂivedho hoti? Katih' ÃkÃrehi saccÃni paÂivijjhati? Navah' ÃkÃrehi saccapaÂivedho hoti. Navah' ÃkÃrehi saccÃni paÂivijjhati. Dukkhasaccaæ pari¤¤ÃpaÂivedhaæ paÂivijjhati, samudayasaccaæ pahÃnapaÂivedhaæ paÂivijjhati . . . pe . . . sacchikiriyÃpaÂivedho ca nirodhassa. Imehi navah' ÃkÃrehi saccapaÂivedho hoti, imehi navah' ÃkÃrehi saccÃni paÂivijjhanto animittavimokkhassa vasena saddhÃvimutto, appaïihitavimokkhassa vasena kÃyasakkhÅ, su¤¤atavimokkhassa vasena diÂÂhippatto. ## Aniccato manasikaronto katame dhamme yathÃbhÆtaæ jÃnÃti passati? Kathaæ sammÃdassanaæ hoti? Kathaæ tadanvayena sabbe saÇkhÃrà aniccato sudiÂÂhà honti? Kattha kaÇkhà pahÅyati? Dukkhato manasikaronto katame dhamme yathÃbhÆtaæ jÃnÃti passati? Kathaæ sammÃdassanaæ hoti? Kathaæ tadanvayena sabbe saÇkhÃrà dukkhato sudiÂÂhà honti? Kattha kaÇkhà pahÅyati? Anattato manasikaronto katame dhamme yathÃbhÆtaæ jÃnÃti passati? Kathaæ sammÃdassanaæ hoti? Kathaæ tadanvayena sabbe saÇkhÃrà anattato sudiÂÂhà honti? Kattha kaÇkhà pahÅyati? Aniccato manasikaronto nimittaæ yathÃbhÆtaæ jÃnÃti passati. Tena vuccati sammÃdassanaæ. Evaæ tadanvayena sabbe saÇkhÃrà aniccato sudiÂÂhà honti. Ettha kaÇkhà pahÅyati. Dukkhato manasikaronto pavattaæ yathÃbhÆtaæ jÃnÃti passati. Tena vuccati sammÃdassanaæ. Evaæ tadanvayena sabbe saÇkhÃrà dukkhato sudiÂÂhà honti. #<[page 063]># %< MahÃvagge Vimokkhakathà 63>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Ettha kaÇkhà pahÅyati. Anattato manasikaronto nimitta¤ ca pavatta¤ ca yathÃbhÆtaæ jÃnÃti passati. Tena vuccati sammÃdassanaæ. Evaæ tadanvayena sabbe saÇkhÃrà anattato sudiÂÂhà honti. Ettha kaÇkhà pahÅyati. Ya¤ ca yathÃbhÆtaæ ¤Ãïaæ ya¤ ca sammÃdassanaæ yà ca kaÇkhÃvitaraïÃ, ime dhammà nÃnatthà c' eva nÃnÃbya¤janà ca? UdÃhu ekatthÃ, bya¤janam eva nÃnan ti? Ya¤ ca yathÃbhÆtaæ ¤Ãïaæ ya¤ ca sammÃdassanaæ yà ca kaÇkhÃvitaraïÃ, ime dhammà ekatthÃ, bya¤janam eva nÃnaæ. ## Aniccato manasikaroto kiæ bhayato upaÂÂhÃti? Dukkhato manasikaroto kiæ bhayato upaÂÂhÃti? Anattato manasikaroto kiæ bhayato upaÂÂhÃti? Aniccato manasikaroto nimittaæ bhayato upaÂÂhÃti. Dukkhato manasikaroto pavattaæ bhayato upaÂÂhÃti. Anattato manasikaroto nimitta¤ ca pavatta¤ ca bhayato upaÂÂhÃti. Yà ca bhayatupaÂÂhÃne pa¤¤Ã ya¤ ca ÃdÅnave ¤Ãïaæ yà ca nibbidÃ, ime dhammà nÃnatthà c' eva nÃnÃbya¤janà ca? UdÃhu ekatthÃ, bya¤janam eva nÃnan ti? Yà ca bhayatupaÂÂhÃne pa¤¤Ã ya¤ ca ÃdÅnave ¤Ãïaæ yà ca nibbidÃ, ime dhammà ekatthÃ, bya¤janam eva nÃnaæ. Yà ca anattÃnupassanà yà ca su¤¤atÃnupassanÃ, ime dhammà nÃnatthà c' eva nÃnÃbya¤janà ca? UdÃhu ekatthÃ, bya¤janam eva nÃnan ti? Yà ca anattÃnupassanà yà ca su¤¤atÃnupassanÃ, ime dhammà ekatthÃ, bya¤janam eva nÃnaæ. ## Aniccato manasikaroto kiæ paÂisaÇkhà ¤Ãïaæ uppajjati? Dukkhato manasikaroto kiæ paÂisaÇkhà ¤Ãïaæ uppajjati? Anattato manasikaroto kiæ paÂisaÇkhà ¤Ãïaæ uppajjati? Aniccato manasikaroto nimittaæ paÂisaÇkhà ¤Ãïaæ uppajjati. Dukkhato manasikaroto pavattaæ paÂisaÇkhà ¤Ãïaæ uppajjati. #<[page 064]># %<64 MahÃvagge VimokkhakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Anattato manasikaroto nimitta¤ ca pavatta¤ ca paÂisaÇkhà ¤Ãïaæ uppajjati. Yà ca mu¤citÆkamyatà yà ca paÂisaÇkhÃnupassanà yà ca saÇkhÃrÆpekkhÃ, ime dhammà nÃnatthà c' eva nÃnÃbya¤janà ca? UdÃhu ekatthÃ, bya¤janam eva nÃnan ti? Yà ca mu¤citÆkamyatà yà ca paÂisaÇkhÃnupassanà yà ca saÇkhÃrÆpekkhÃ, ime dhammà ekatthÃ, bya¤janam eva nÃnaæ. Aniccato manasikaroto kuto cittaæ vuÂÂhÃti? Kattha cittaæ pakkhandati? Dukkhato manasikaroto kuto cittaæ vuÂÂhÃti? Kattha cittaæ pakkhandati? Anattato manasikaroto kuto cittaæ vuÂÂhÃti? Kattha cittaæ pakkhandati? Aniccato manasikaroto nimittà cittaæ vuÂÂhÃti, animitte cittaæ pakkhandati. Dukkhato manasikaroto pavattà cittaæ vuÂÂhÃti, appavatte cittaæ pakkhandati. Anattato manasikaroto nimittà ca pavattà ca cittaæ vuÂÂhÃti, animitte appavatte nirodhanibbÃnadhÃtuyà cittaæ pakkhandati. Yà ca bahiddhÃvuÂÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤Ã ye ca gotrabhÆdhammÃ, ime dhammà nÃnatthà c' eva nÃnÃbya¤janà ca? UdÃhu ekatthÃ, bya¤janam eva nÃnan ti? Yà ca bahiddhÃvuÂÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤Ã ye ca gotrabhÆdhammÃ, ime dhammà ekatthÃ, bya¤janam eva nÃnaæ. Aniccato manasikaronto katamena vimokkhena vimuccati? Dukkhato manasikaronto katamena vimokkhena vimuccati? Anattato manasikaronto katamena vimokkhena vimuccati? Aniccato manasikaronto animittavimokkhena vimuccati. Dukkhato manasikaronto appaïihitavimokkhena vimuccati. Anattato manasikaronto su¤¤atavimokkhena vimuccati. Yà ca dubhatovuÂÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤Ã ya¤ ca magge ¤Ãïaæ, #<[page 065]># %< MahÃvagge Vimokkhakathà 65>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ ime dhammà nÃnatthà c' eva nÃnÃbya¤janà ca? UdÃhu ekatthÃ, bya¤janam eva nÃnan ti? Yà ca dubhatovuÂÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤Ã ya¤ ca magge ¤Ãïaæ, ime dhammà ekatthÃ, bya¤janam eva nÃnaæ. ## Katih' ÃkÃrehi tayo vimokkhà nÃnÃkhaïe honti? Katih' ÃkÃrehi tayo vimokkhà ekakkhaïe honti? CatÆh' ÃkÃrehi tayo vimokkhà nÃnÃkhaïe honti. Sattah' ÃkÃrehi tayo vimokkhà ekakkhaïe honti. Katamehi catÆh' ÃkÃrehi tayo vimokkhà nÃnÃkhaïe honti? ùdhipateyyaÂÂhena adhiÂÂhÃnaÂÂhena abhinÅhÃraÂÂhena niyyÃnaÂÂhena. Kathaæ ÃdhipateyyaÂÂhena tayo vimokkhà nÃnÃkhaïe honti? Aniccato manasikaroto animitto vimokkho Ãdhipateyyo hoti, dukkhato manasikaroto appaïihito vimokkho Ãdhipateyyo hoti, anattato manasikaroto su¤¤ato vimokkho Ãdhipateyyo hoti. Evaæ ÃdhipateyyaÂÂhena tayo vimokkhà nÃnÃkhaïe honti. Kathaæ adhiÂÂhÃnaÂÂhena tayo vimokkhà nÃnÃkhaïe honti? Aniccato manasikaronto animittavimokkhassa vasena cittaæ adhiÂÂhÃti, dukkhato manasikaronto appaïihitavimokkhassa vasena cittaæ adhiÂÂhÃti, anattato manasikaronto su¤¤atavimokkhassa vasena cittaæ adhiÂÂhÃti. Evaæ adhiÂÂhÃnaÂÂhena tayo vimokkhà nÃnÃkhaïe honti. Kathaæ abhinÅhÃraÂÂhena tayo vimokkhà nÃnÃkhaïe honti? Aniccato manasikaronto animittavimokkhassa vasena cittaæ abhinÅharati, dukkhato manasikaronto appaïihitavimokkhassa vasena cittaæ abhinÅharati, anattato manasikaronto su¤¤atavimokkhassa vasena cittaæ abhinÅharati. Evaæ abhinÅhÃraÂÂhena tayo vimokkhà nÃnÃkhaïe honti. Kathaæ niyyÃnaÂÂhena tayo vimokkhà nÃnÃkhaïe honti? Aniccato manasikaronto animittavimokkhassa vasena nirodhaæ nibbÃnaæ niyyÃti, #<[page 066]># %<66 MahÃvagge VimokkhakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ dukkhato manasikaronto appaïihitavimokkhassa vasena nirodhaæ nibbÃnaæ niyyÃti, anattato manasikaronto su¤¤atavimokkhassa vasena nirodhaæ nibbÃnaæ niyyÃti. Evaæ niyyÃnaÂÂhena tayo vimokkhà nÃnÃkhaïe honti. Imehi catÆh' ÃkÃrehi tayo vimokkhà nÃnÃkhaïe honti. ## Katamehi sattah' ÃkÃrehi tayo vimokkhà ekakkhaïe honti? SamodhÃnaÂÂhena adhigamanaÂÂhena paÂilÃbhaÂÂhena paÂivedhaÂÂhena sacchikiriyaÂÂhena phassanaÂÂhena abhisamayaÂÂhena. Kathaæ samodhÃnaÂÂhena adhigamanaÂÂhena paÂilÃbhaÂÂhena paÂivedhaÂÂhena sacchikiriyaÂÂhena phassanaÂÂhena abhisamayaÂÂhena tayo vimokkhà ekakkhaïe honti? `Aniccato manasikaronto nimittà muccatÅti' animitto vimokkho, `yato muccati tattha na païidahatÅti' appaïihito vimokkho, `yattha na païidahati tena su¤¤o' ti su¤¤ato vimokkho, `yena su¤¤o tena nimittena animitto' ti animitto vimokkho. Evaæ samodhÃnaÂÂhena adhigamanaÂÂhena paÂilÃbhaÂÂhena paÂivedhaÂÂhena sacchikiriyaÂÂhena phassanaÂÂhena abhisamayaÂÂhena tayo vimokkhà ekakkhaïe honti. `Dukkhato manasikaronto païidhiyà muccatÅti' appaïihito vimokkho, `yattha na païidahati tena su¤¤o' ti su¤¤ato vimokkho, `yena su¤¤o tena nimittena animitto' ti animitto vimokkho, `yena nimittena animitto tattha na païidahatÅti' appaïihito vimokkho. Evaæ samodhÃnaÂÂhena adhigamanaÂÂhena paÂilÃbhaÂÂhena paÂivedhaÂÂhena sacchikiriyaÂÂhena phassanaÂÂhena abhisamayaÂÂhena tayo vimokkhà ekakkhaïe honti. #<[page 067]># %< MahÃvagge Vimokkhakathà 67>% `Anattato manasikaronto abhinivesà muccatÅti' su¤¤ato vimokkho, `yena su¤¤o tena nimittena animitto' ti animitto vimokkho, `yena nimittena animitto tattha na païidahatÅti' appaïihito vimokkho, `yattha na païidahati tena su¤¤o' ti su¤¤ato vimokkho. Evaæ samodhÃnaÂÂhena adhigamanaÂÂhena paÂilÃbhaÂÂhena paÂivedhaÂÂhena sacchikiriyaÂÂhena phassanaÂÂhena abhisamayaÂÂhena tayo vimokkhà ekakkhaïe honti. Imehi sattah' ÃkÃrehi tayo vimokkhà ekakkhaïe honti. ## Atthi vimokkho, atthi mukhaæ, atthi vimokkhamukhaæ, atthi vimokkhapaccanÅkaæ, atthi vimokkhÃnulomaæ, atthi vimokkhavivaÂÂanÃ, atthi vimokkhabhÃvanÃ, atthi vimokkhapaÂippassaddhi. Katamo vimokkho? Su¤¤ato vimokkho, animitto vimokkho, appaïihito vimokkho. Katamo su¤¤ato vimokkho? `AniccÃnupassanäÃïaæ niccato abhinivesà muccatÅti' su¤¤ato vimokkho, `dukkhÃnupassanäÃïaæ sukhato abhinivesà muccatÅti' su¤¤ato vimokkho, `anattÃnupassanäÃïaæ attato abhinivesà muccatÅti' su¤¤ato vimokkho, `nibbidÃnupassanäÃïaæ nandiyà abhinivesà muccatÅti' su¤¤ato vimokkho, `virÃgÃnupassanäÃïaæ rÃgato abhinivesà muccatÅti' su¤¤ato vimokkho, `nirodhÃnupassanäÃïaæ samudayato abhinivesà muccatÅti' su¤¤ato vimokkho, `paÂinissaggÃnupassanäÃïaæ ÃdÃnato abhinivesà muccatÅti' su¤¤ato vimokkho, `animittÃnupassanäÃïaæ nimittato abhinivesà muccatÅti' su¤¤ato vimokkho, `appaïihitÃnupassanäÃïaæ païidhiyà abhinivesà muccatÅti' su¤¤ato vimokkho, `su¤¤atÃnupassanäÃïaæ sabbÃbhinivesehi muccatÅti' su¤¤ato vimokkho. `RÆpe aniccÃnupassanäÃïaæ niccato abhinivesà muccatÅti' su¤¤ato vimokkho . . . pe . . . `rÆpe su¤¤atÃnupassanäÃïaæ sabbÃbhinivesehi muccatÅti' su¤¤ato vimokkho, `vedanÃya . . . pe . . . sa¤¤Ãya saÇkhÃresu vi¤¤Ãïe cakkhusmiæ . . . pe . . . jarÃmaraïe aniccÃnupassanäÃïaæ niccato abhinivesà muccatÅti' su¤¤ato vimokkho . . . pe . . . `jarÃmaraïe su¤¤atÃnupassanäÃïaæ sabbÃbhinivesehi muccatÅti' su¤¤ato vimokkho. #<[page 068]># %<68 MahÃvagge VimokkhakathÃ>% Ayaæ su¤¤ato vimokkho. ## Katamo animitto vimokkho? `AniccÃnupassanäÃïaæ niccato nimittà muccatÅti' animitto vimokkho, `dukkhÃnupassanäÃïaæ sukhato nimittà muccatÅti' animitto vimokkho, `anattÃnupassanäÃïaæ attato nimittà muccatÅti' animitto vimokkho, nibbidÃnupassanäÃïaæ nandiyà nimittà muccatÅti' animitto vimokkho, `virÃgÃnupassanäÃïaæ rÃgato nimittà muccatÅti' animitto vimokkho, `nirodhÃnupassanäÃïaæ samudayato nimittà muccatÅti' animitto vimokkho, `paÂinissaggÃnupassanäÃïaæ ÃdÃnato nimittà muccatÅti' animitto vimokkho, `animittÃnupassanäÃïaæ sabbanimittehi muccatÅti' animitto vimokkho, `appaïihitÃnupassanäÃïaæ païidhiyà nimittà muccatÅti' animitto vimokkho, `su¤¤atÃnupassanäÃïaæ abhinivesato nimittà muccatÅti' animitto vimokkho. `RÆpe aniccÃnupassanäÃïaæ niccato nimittà muccatÅti' animitto vimokkho . . . pe . . . `rÆpe animittÃnupassanäÃïaæ sabbanimittehi muccatÅti' animitto vimokkho, `rÆpe appaïihitÃnupassanäÃïaæ païidhiyà nimittà muccatÅti' animitto vimokkho, `rÆpe su¤¤atÃnupassanäÃïaæ abhinivesato nimittà muccatÅti' animitto vimokkho, `vedanÃya . . . pe . . . sa¤¤Ãya saÇkhÃresu vi¤¤Ãïe cakkhusmiæ . . . pe . . . jarÃmaraïe aniccÃnupassanäÃïaæ niccato nimittà muccatÅti' animitto vimokkho . . . pe . . . `jarÃmaraïe animittÃnupassanäÃïaæ sabbanimittehi muccatÅti' animitto vimokkho, `jarÃmaraïe appaïihitÃnupassanäÃïaæ païidhiyà nimittà muccatÅti' animitto vimokkho, `jarÃmaraïe su¤¤atÃnupassanäÃïaæ abhinivesato nimittà muccatÅti' animitto vimokkho. Ayaæ animitto vimokkho. ## Katamo appaïihito vimokkho? `AniccÃnupassanäÃïaæ niccato païidhiyà muccatÅti appaïihito vimokkho, `dukkhÃnupassanäÃïaæ sukhato. païidhiyà muccatÅti' appaïihito vimokkho, `anattÃnupassanäÃïaæ attato païidhiyà muccatÅti' appaïihito vimokkho, `nibbidÃnupassanäÃïaæ nandiyà païidhiyà muccatÅti' appaïihito vimokkho, #<[page 069]># %< MahÃvagge Vimokkhakathà 69>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `virÃgÃnupassanäÃïaæ rÃgato païidhiyà muccatÅti' appaïihito vimokkho, `nirodhÃnupassanäÃïaæ samudayato païidhiyà muccatÅti' appaïihito vimokkho, `paÂinissaggÃnupassanäÃïaæ ÃdÃnato païidhiyà muccatÅti' appaïihito vimokkho, `animittÃnupassanäÃïaæ nimittato muccatÅti' appaïihito vimokkho, `appaïihitÃnupassanäÃïaæ sabbapaïidhÅhi muccatÅti' appaïihito vimokkho, `su¤¤atÃnupassanäÃïaæ abhinivesato païidhiyà muccatÅti' appaïihito vimokkho. `RÆpe aniccÃnupassanäÃïaæ niccato païidhiyà muccatÅti' appaïihito vimokkho . . . pe . . . `rÆpe animittÃnupassanäÃïaæ nimittato muccatÅti' appaïihito vimokkho, `rÆpe appaïihitÃnupassanäÃïaæ sabbapaïidhÅhi muccatÅti' appaïihito vimokkho, `rÆpe su¤¤atÃnupassanäÃïaæ abhinivesato païidhiyà muccatÅti' appaïihito vimokkho, `vedanÃya . . . pe . . . sa¤¤Ãya saÇkhÃresu vi¤¤Ãïe cakkhusmiæ . . . pe . . . jarÃmaraïe aniccÃnupassanäÃïaæ niccato païidhiyà muccatÅti' appaïihito vimokkho . . . pe . . . `jarÃmaraïe animittÃnupassanäÃïaæ nimittato muccatÅti' appaïihito vimokkho, `jarÃmaraïe appaïihitÃnupassanäÃïaæ sabbapaïidhÅhi muccatÅti' appaïihito vimokkho, `jarÃmaraïe su¤¤atÃnupassanäÃïaæ abhinivesato païidhiyà muccatÅti' appaïihito vimokkho. Ayaæ vimokkho. ## Katamaæ mukhaæ? Ye tattha jÃtà anavajjà kusalà bodhipakkhiyà dhammÃ. Idaæ mukhaæ. Katamaæ vimokkhamukhaæ? Yaæ tesaæ dhammÃnaæ Ãrammaïaæ nirodho nibbÃnaæ. Idaæ vimokkhamukhaæ. Katamaæ vimokkhapaccanÅkaæ? TÅïi akusalamÆlÃni vimokkhapaccanÅkÃni, tÅïi duccaritÃni vimokkhapaccanÅkÃni, sabbe pi akusalà dhammà vimokkhapaccanÅkÃ. Idaæ vimokkhapaccanÅkaæ. #<[page 070]># %<70 MahÃvagge VimokkhakathÃ>% Katamaæ vimokkhÃnulomaæ? TÅïi kusalamÆlÃni vimokkhÃnulomÃni, tÅïi sucaritÃni vimokkhÃnulomÃni, sabbe pi kusalà dhammà vimokkhÃnulomÃ. Idaæ vimokkhÃnulomaæ. ## Katamo vimokkhavivaÂÂo? Sa¤¤ÃvivaÂÂo cetovivaÂÂo cittavivaÂÂo ¤ÃïavivaÂÂo vimokkhavivaÂÂo saccavivaÂÂo. `Sa¤jÃnanto vivaÂÂatÅti' sa¤¤ÃvivaÂÂo, `cetayanto vivaÂÂatÅti' cetovivaÂÂo, `vijÃnanto vivaÂÂatÅti' cittavivaÂÂo, `¤Ãïaæ karonto vivaÂÂatÅti' ¤ÃïavivaÂÂo, `vossajjanto vivaÂÂatÅti' vimokkhavivaÂÂo, `tathaÂÂhena vivaÂÂatÅti' saccavimokkho. Yattha sa¤¤ÃvivaÂÂo tattha cetovivaÂÂo, yattha cetovivaÂÂo tattha sa¤¤ÃvivaÂÂo; yattha sa¤¤ÃvivaÂÂo cetovivaÂÂo tattha cittavivaÂÂo, yattha cittavivaÂÂo tattha sa¤¤ÃvivaÂÂo cetovivaÂÂo; yattha sa¤¤ÃvivaÂÂo cetovivaÂÂo cittavivaÂÂo tattha ¤ÃïavivaÂÂo, yattha ¤ÃïavivaÂÂo tattha sa¤¤ÃvivaÂÂo cetovivaÂÂo cittavivaÂÂo; yattha sa¤¤ÃvivaÂÂo cetovivaÂÂo cittavivaÂÂo ¤ÃïavivaÂÂo tattha vimokkhavivaÂÂo, yattha vimokkhavivaÂÂo tattha sa¤¤ÃvivaÂÂo cetovivaÂÂo cittavivaÂÂo ¤ÃïavivaÂÂo; yattha sa¤¤ÃvivaÂÂo cetovivaÂÂo cittavivaÂÂo ¤ÃïavivaÂÂo vimokkhavivaÂÂo tattha saccavivaÂÂo, yattha saccavivaÂÂo tattha sa¤¤ÃvivaÂÂo cetovivaÂÂo cittavivaÂÂo ¤ÃïavivaÂÂo vimokkhavivaÂÂo. Ayaæ vimokkhavivaÂÂo. ## Katamà vimokkhabhÃvanÃ? PaÂhamassa jhÃnassa Ãsevanà bhÃvanà bahulÅkammaæ, dutiyassa jhÃnassa Ãsevanà bhÃvanà bahulÅkammaæ, tatiyassa jhÃnassa Ãsevanà bhÃvanà bahulÅkammaæ, catutthassa jhÃnassa Ãsevanà bhÃvanà bahulÅkammaæ, ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiyà Ãsevanà bhÃvanà bahulÅkammaæ, vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiyà . . . pe . . . Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiyà . . . pe . . . nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà Ãsevanà bhÃvanà bahulÅkammaæ, sotÃpattimaggassa Ãsevanà bhÃvanà bahulÅkammaæ, sakadÃgÃmimaggassa . . . pe . . . anÃgÃmimaggassa . . . pe . . . Arahattamaggassa Ãsevanà bhÃvanà bahulÅkammaæ. #<[page 071]># %< MahÃvagge Vimokkhakathà 71>% Ayaæ vimokkhabhÃvanÃ. Katamà vimokkhapaÂippassaddhi? PaÂhamassa jhÃnassa paÂilÃbho và vipÃko vÃ, dutiyassa jhÃnassa paÂilÃbho và vipÃko vÃ, tatiyassa jhÃnassa paÂilÃbho và vipÃko vÃ, catutthassa jhÃnassa paÂilÃbho và vipÃko vÃ, ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiyà . . . pe . . . vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiyà . . . pe . . . Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiyà . . . pe . . . nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà paÂilÃbho và vipÃko vÃ, sotÃpattimaggassa sotÃpattiphalaæ, sakadÃgÃmimaggassa sakadÃgÃmiphalaæ, anÃgÃmimaggassa anÃgÃmiphalaæ, Arahattamaggassa Arahattaphalaæ. Ayaæ vimokkhapaÂippassaddhÅti. TatiyabhÃïavÃraæ VimokkhakathÃ. #<[page 072]># %<72 MahÃvagge GatikathÃ>% $< I VI. MAHùVAGGE GATIKATHù>$ ## GATISAMPATTIYù ¤Ãïasampayutte katinaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti? KhattiyamahÃsÃlÃnaæ {brÃhmaïamahÃsÃlÃnaæ} gahapatimahÃsÃlÃnaæ kÃmÃvacarÃnaæ devÃnaæ ¤Ãïasampayutte katinaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti? RÆpÃvacarÃnaæ devÃnaæ katinaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti? ArÆpÃvacarÃnaæ devÃnaæ katinaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti? Gatisampattiyà ¤Ãïasampayutte aÂÂhannaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti. KhattiyamahÃsÃlÃnaæ {brÃhmaïamahÃsÃlÃnaæ} gahapatimahÃsÃlÃnaæ kÃmÃvacarÃnaæ devÃnaæ ¤Ãïasampayutte aÂÂhannaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti. RÆpÃvacarÃnaæ devÃnaæ aÂÂhannaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti. ArÆpÃvacarÃnaæ devÃnaæ aÂÂhannaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti. ## Gatisampattiyà ¤Ãïasampayutte katamesaæ aÂÂhannaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti? Kusalakammassa javanakkhaïe tayo hetÆ kusalÃ, tasmiæ khaïe jÃtacetanÃya sahajÃtapaccayà honti; tena vuccati kusalamÆlapaccayà pi saÇkhÃrÃ. Nikantikkhaïe dve hetÆ akusalÃ, tasmiæ khaïe jÃtacetanÃya sahajÃtapaccayà honti; tena vuccati akusalamÆlapaccayà pi saÇkhÃrÃ. PaÂisandhikkhaïe tayo hetÆ abyÃkatÃ, tasmiæ khaïe jÃtacetanÃya sahajÃtapaccayà honti; tena vuccati nÃmarÆpapaccayà pi vi¤¤Ãïaæ vi¤¤Ãïapaccayà pi nÃmarÆpaæ. PaÂisandhikkhaïe pa¤cakkhandhà sahajÃtapaccayà honti, #<[page 073]># %< MahÃvagge Gatikathà 73>% a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, vippayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe cattÃro mahÃbhÆtà sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, vippayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe tayo jÅvitasaÇkhÃrà sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, vippayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe nÃma¤ ca rÆpa¤ ca sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, vippayuttapaccayà honti. PaÂisandhikkhaïe ime cuddasa dhammà sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, vippayuttapaccayà honti. PaÂisandhikkhaïe cattÃro khandhà arÆpino sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe pa¤c' indriyÃni sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe tayo hetÆ sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe nÃma¤ ca vi¤¤Ãïa¤ ca sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti. PaÂisandhikkhaïe ime cuddasa dhammà sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti. PaÂisandhikkhaïe ime aÂÂhavÅsati dhammà sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, vippayuttapaccayà honti. Gatisampattiyà ¤Ãïasampayutte imesaæ aÂÂhannaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti. ## KhattiyamahÃsÃlÃnaæ {brÃhmaïamahÃsÃlÃnaæ} gahapatimahÃsÃlÃnaæ kÃmÃvacarÃnaæ devÃnaæ ¤Ãïasampayutte katamesaæ aÂÂhannaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti? Kusalakammassa javanakkhaïe tayo hetÆ kusalÃ, tasmiæ khaïe jÃtacetanÃya sahajÃtapaccayà honti; tena vuccati kusalamÆlapaccayà pi saÇkhÃrÃ. Nikantikkhaïe dve hetÆ akusalÃ, tasmiæ khaïe jÃtecetanÃya sahajÃtapaccayà honti; tena vuccati akusalamÆlapaccayà pi saÇkhÃrÃ. PaÂisandhikkhaïe tayo hetÆ abyÃkatÃ, tasmiæ khaïe jÃtacetanÃya sahajÃtapaccayà honti; #<[page 074]># %<74 MahÃvagge GatikathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ tena vuccati nÃmarÆpapaccayà pi vi¤¤Ãïaæ vi¤¤Ãïapaccayà pi nÃmarÆpaæ. PaÂisandhikkhaïe pa¤cakkhandhà sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, vippayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe cattÃro mahÃbhÆtà sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, vippayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe tayo jÅvitasaÇkhÃrà sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, vippayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe nÃma¤ ca rÆpa¤ ca sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, vippayuttapaccayà honti. PaÂisandhikkhaïe ime cuddasa dhammà sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, vippayuttapaccayà honti. PaÂisandhikkhaïe cattÃro khandhà arÆpino sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe pa¤c' indriyÃni sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe tayo hetÆ sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe nÃma¤ ca vi¤¤Ãïa¤ ca sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti. PaÂisandhikkhaïe ime cuddasa dhammà sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti PaÂisandhikkhaïe ime aÂÂhavÅsati dhammà sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, vippayuttapaccayà honti. KhattiyamahÃsÃlÃnaæ {brÃhmaïamahÃsÃlÃnaæ} gahapatimahÃsÃlÃnaæ kÃmÃvacarÃnaæ devÃnaæ ¤Ãïasampayutte imesaæ aÂÂhannaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti. ## RÆpÃvacarÃnaæ devÃnaæ katamesaæ aÂÂhannaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti? Kusalakammassa javanakkhaïe tayo hetÆ kusalà . . . pe . . . RÆpÃvacarÃnaæ devÃnaæ imesaæ aÂÂhannaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti. ArÆpavacarÃnaæ devÃnaæ katamesam aÂÂhannaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti? #<[page 075]># %< MahÃvagge Gatikathà 75>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Kusalakammassa javanakkhaïe tayo hetÆ kusalÃ, tasmiæ khaïe jÃtacetanÃya sahajÃtapaccayà honti; tena vuccati kusalamÆlapaccayà pi saÇkhÃrÃ. Nikantikkhaïe dve hetÆ akusalÃ, tasmiæ khaïe jÃtacetanÃya sahajÃtapaccayà honti; tena vuccati akusalamÆlapaccayà pi saÇkhÃrÃ. PaÂisandhikkhaïe tayo hetÆ abyÃkatÃ, tasmiæ khaïe jÃtacetanÃya sahajÃtapaccayà honti; tena vuccati nÃmarÆpapaccayà pi vi¤¤Ãïaæ vi¤¤Ãïapaccayà pi nÃmarÆpaæ. PaÂisandhikkhaïe cattÃro khandhà arÆpino sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe pa¤c' indriyÃni sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe tayo hetÆ sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe nÃma¤ ca vi¤¤Ãïa¤ ca sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti. PaÂisandhikkhaïe ime cuddasa dhammà sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti. PaÂisandhikkhaïe ime aÂÂhavÅsati dhammà sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, vippayuttapaccayà honti. ArÆpavacarÃnaæ devÃnaæ imesaæ aÂÂhannaæ hetÆnaæ paccayà upapatti, hoti. ## Gatisampattiyà ¤Ãïavippayutte katinaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti? KhattiyamahÃsÃlÃnaæ {brÃhmaïamahÃsÃlÃnaæ} gahapatimahÃsÃlÃnaæ kÃmÃvacarÃnaæ devÃnaæ ¤Ãïavippayutte katinaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti? RÆpÃvacarÃnaæ devÃnaæ katinaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti? ArÆpÃvacarÃnaæ devÃnaæ katinaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti? Gatisampattiyà ¤Ãïavippayutte channaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti. KhattiyamahÃsÃlÃnaæ {brÃhmaïamahÃsÃlÃnaæ} gahapatimahÃsÃlÃnaæ kÃmÃvacarÃnaæ devÃnaæ ¤Ãïavippayutte channaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti. #<[page 076]># %<76 MahÃvagge GatikathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ RÆpÃvacarÃnaæ devÃnaæ channaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti. ArÆpÃvacarÃnaæ devÃnaæ channaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti. ## Gatisampattiyà ¤Ãïavippayutte katamesaæ channaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti? Kusalakammassa javanakkhaïe dve hetÆ kusalÃ, tasmiæ khaïe jÃtacetanÃya sahajÃtapaccayà honti; tena vuccati kusalamÆlapaccayà pi saÇkhÃrÃ. Nikantikkhaïe dve hetÆ akusalÃ, tasmiæ khaïe jÃtacetanÃya sahajÃtapaccayà honti; tena vuccati akusalamÆlapaccayà pi saÇkhÃrÃ. PaÂisandhikkhaïe dve hetÆ abyÃkatÃ, tasmiæ khaïe jÃtacetanÃya sahajÃtapaccayà honti; tena vuccati nÃmarÆpapaccayà pi vi¤¤Ãïaæ, vi¤¤Ãïapaccayà pi nÃmarÆpaæ. PaÂisandhikkhaïe pa¤cakkhandhà sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, vippayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe cattÃro mahÃbhÆtà sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, vippayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe tayo jÅvitasaÇkhÃrà sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, vippayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe nÃma¤ ca rÆpa¤ ca sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, vippayuttapaccayà honti. PaÂisandhikkhaïe ime cuddasa dhammà sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, vippayuttapaccayà honti. PaÂisandhikkhaïe cattÃro dhammà arÆpino sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe cattÃr' indriyÃni sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe dve hetÆ sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti; paÂisandhikkhaïe nÃma¤ ca vi¤¤Ãïa¤ ca sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti. PaÂisandhikkhaïe ime dvÃdasa dhammà sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, sampayuttapaccayà honti. #<[page 077]># %< MahÃvagge Gatikathà 77>% PaÂisandhikkhaïe ime chabbÅsati dhammà sahajÃtapaccayà honti, a¤¤ama¤¤apaccayà honti, nissayapaccayà honti, vippayuttapaccayà honti. Gatisampattiyà ¤Ãïavippayutte imesaæ channaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti. KhattiyamahÃsÃlÃnaæ {brÃhmaïamahÃsÃlÃnaæ} gahapatimahÃsÃlÃnaæ kÃmÃvacarÃnaæ devÃnaæ ¤Ãïavippayutte katamesaæ channaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti? Kusalakammassa javanakkhaïe dve hetÆ kusalÃ, tasmiæ khaïe jÃtacetanÃya sahajÃtapaccayà honti; tena vuccati kusalamÆlapaccayà pi saÇkhÃrà . . . pe . . . KhattiyamahÃsÃlÃnaæ {brÃhmaïamahÃsÃlÃnaæ} gahapatimahÃsÃlÃnaæ kÃmÃvacarÃnaæ devÃnaæ ¤Ãïavippayutte imesaæ channaæ hetÆnaæ paccayà upapatti hoti. Gatikathà samattÃ. #<[page 078]># %<78 MahÃvagge KammakathÃ>% $< I VII. MAHùVAGGE KAMMAKATHù>$ ## AHOSI kammaæ ahosi kammavipÃko, ahosi kammaæ nÃhosi kammavipÃko, ahosi kammaæ atthi kammavipÃko, ahosi kammaæ n' atthi kammavipÃko, ahosi kammaæ bhavissati kammavipÃko, ahosi kammaæ na bhavissati kammavipÃko; atthi kammaæ atthi kammavipÃko, atthi kammaæ n' atthi kammavipÃko, atthi kammaæ bhavissati kammavipÃko, atthi kammaæ na bhavissati kammavipÃko; bhavissati kammaæ bhavissati kammavipÃko, bhavissati kammaæ na bhavissati kammavipÃko. Ahosi kusalaæ kammaæ ahosi kusalassa kammassa vipÃko, ahosi kusalaæ kammaæ nÃhosi kusalassa kammassa vipÃko, ahosi kusalaæ kammaæ atthi kusalassa kammassa vipÃko, ahosi kusalaæ kammaæ n' atthi kusalassa kammassa vipÃko, ahosi kusalaæ kammaæ bhavissati kusalassa kammassa vipÃko, ahosi kusalaæ kammaæ na bhavissati kusalassa kammassa vipÃko; atthi kusalaæ kammaæ atthi kusalassa kammassa vipÃko, atthi kusalaæ kammaæ n' atthi kusalassa kammassa vipÃko, atthi kusalaæ kammaæ bhavissati kusalassa kammassa vipÃko, atthi kusalaæ kammaæ na bhavissati kusalassa kammassa vipÃko; bhavissati kusalaæ kammaæ bhavissati kusalassa kammassa vipÃko, bhavissati kusalaæ kammaæ na bhavissati kusalassa kammassa vipÃko. Ahosi akusalaæ kammaæ ahosi akusalassa kammassa vipÃko, ahosi akusalaæ kammaæ nÃhosi akusalassa kammassa vipÃko, ahosi akusalaæ kammaæ atthi akusalassa kammassa vipÃko, ahosi akusalaæ kammaæ n' atthi akusalassa kammassa vipÃko, ahosi akusalaæ kammaæ bhavissati akusalassa kammassa vipÃko, ahosi akusalaæ kammaæ na bhavissati akusalassa kammassa vipÃko; atthi akusalaæ kammaæ atthi akusalassa kammassa vipÃko, #<[page 079]># %< MahÃvagge Kammakathà 79>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ atthi akusalaæ kammaæ n' atthi akusalassa kammassa vipÃko, atthi akusalaæ kammaæ bhavissati akusalassa kammassa vipÃko, atthi akusalaæ kammaæ na bhavissati akusalassa kammassa vipÃko; bhavissati akusalaæ kammaæ bhavissati akusalassa kammassa vipÃko, bhavissati akusalaæ kammaæ na bhavissati akusalassa kammassa vipÃko. ## Ahosi sÃvajjaæ kammaæ . . . pe . . . ahosi anavajjaæ kammaæ . . . pe . . . ahosi kaïhaæ kammaæ.. pe . . . ahosi sukkaæ kammaæ . . . pe . . . ahosi sukhudrayaæ kammaæ . . . pe . . . ahosi dukkhudrayaæ kammaæ . . . pe . . . ahosi sukhavipÃkaæ kammaæ . . . pe . . . ahosi dukkhavipÃkaæ kammaæ ahosi dukkhavipÃkassa kammassa vipÃko, ahosi dukkhavipÃkaæ kammaæ nÃhosi dukkhavipÃkassa kammassa vipÃko, ahosi dukkhavipÃkaæ kammaæ atthi dukkhavipÃkassa kammassa vipÃko, ahosi dukkhavipÃkaæ kammaæ n' atthi dukkhavipÃkassa kammassa vipÃko, ahosi dukkhavipÃkaæ kammaæ bhavissati dukkhavipÃkassa kammassa vipÃko, ahosi dukkhavipÃkaæ kammaæ na bhavissati dukkhavipÃkassa kammassa vipÃko; atthi dukkhavipÃkaæ kammaæ atthi dukkhavipÃkassa kammassa vipÃko, atthi dukkhavipÃkaæ kammaæ n' atthi dukkhavipÃkassa kammassa vipÃko, atthi dukkhavipÃkaæ kammaæ bhavissati dukkhavipÃkassa kammassa vipÃko, atthi dukkhavipÃkaæ kammaæ na bhavissati dukkhavipÃkassa kammassa vipÃko; bhavissati dukkhavipÃkaæ kammaæ bhavissati dukkhavipÃkassa kammassa vipÃko, bhavissati dukkhavipÃkaæ kammaæ na bhavissati dukkhavipÃkassa kammassa vipÃko ti. KammakathÃ. #<[page 080]># %<80 MahÃvagge VipallÃsakathÃ>% $< I VIII. MAHùVAGGE VIPALLùSAKATHù PARIPU××ANIDùNùNI>$ ## CATTùRO 'me Bhikkhave sa¤¤ÃvipallÃsà cittavipallÃsà diÂÂhivipallÃsÃ. Katame cattÃro? Anicce Bhikkhave `niccan' ti sa¤¤ÃvipallÃso cittavipallÃso diÂÂhivipallÃso, dukkhe Bhikkhave `sukhan' ti sa¤¤ÃvipallÃso cittavipallÃso diÂÂhivipallÃso, anattani Bhikkhave `attÃ' ti sa¤¤ÃvipallÃso cittavipallÃso diÂÂhivipallÃso, asubhe Bhikkhave `subhan' ti sa¤¤ÃvipallÃso cittavipallÃso diÂÂhivipallÃso. Ime kho Bhikkhave cattÃro sa¤¤ÃvipallÃsà cittavipallÃsà diÂÂhivipallÃsÃ. ## CattÃro 'me Bhikkhave na-sa¤¤ÃvipallÃsà na-cittavipallÃsà na-diÂÂhivipallÃsÃ. Katame cattÃro? Anicce Bhikkhave `aniccan' ti na-sa¤¤ÃvipallÃso na-cittavipallÃso na-diÂÂhivipallÃso, dukkhe Bhikkhave `dukkhan' ti na-sa¤¤ÃvipallÃso na-cittavipallÃso na-diÂÂhivipallÃso, anattani Bhikkhave `anattÃ' ti na-sa¤¤ÃvipallÃso na-cittavipallÃso na-diÂÂhivipallÃso, asubhe Bhikkhave `asubhan' ti na-sa¤¤ÃvipallÃso na-cittavipallÃso na-diÂÂhivipallÃso. Ime kho Bhikkhave cattÃro na-sa¤¤ÃvipallÃsà na-cittavipallÃsà na-diÂÂhivipallÃsÃ. Anicce niccasa¤¤ino dukkhe ca dukkhasa¤¤ino anattani ca `attÃ' ti asubhe subhasa¤¤ino, micchÃdiÂÂhigatà sattà khittacittà visa¤¤ino #<[page 081]># %< MahÃvagge VipallÃsakathà 81>% te yogayuttà MÃrassa ayogakkhemagÃmino sattà gacchanti saæsÃraæ jÃtimaraïagÃmino, yadà ca Buddhà lokasmiæ uppajjanti pabhaÇkarÃ, te imaæ dhammaæ pakÃsenti dukkhÆpasamagÃminaæ, tesaæ sutvÃna sappa¤¤Ã sacittaæ paccaladdhuæ te, aniccaæ aniccato dakkhuæ dukkhamaddakkhuæ dukkhato anattani `anattÃ' ti asubhaæ asubhataddasuæ sammÃdiÂÂhisamÃdÃnà sabbadukkhaæ upaccagun ti. Ime cattÃro vipallÃsà diÂÂhisampannassa puggalassa pahÅnà appahÅnà ti. Keci pahÅnÃ, keci appahÅnÃ. Anicce `niccan' ti sa¤¤ÃvipallÃso cittavipallÃso diÂÂhivipallÃso pahÅno; dukkhe `sukhan' ti sa¤¤Ã uppajjati, cittaæ uppajjati, diÂÂhivipallÃso pahÅno; anattani `attÃ' ti sa¤¤ÃvipallÃso cittavipallÃso diÂÂhivipallÃso pahÅno; asubhe `subhan' ti sa¤¤Ã uppajjati, cittaæ uppajjati, diÂÂhivipallÃso pahÅno. DvÅsu vatthÆsu cha vipallÃsà pahÅnÃ; dvÅsu vatthÆsu dve vipallÃsà pahÅnÃ, cattÃro vipallÃsà appahÅnÃ; catÆsu vatthÆsu aÂÂha vipallÃsà pahÅnÃ, cattÃro vipallÃsà appahÅnà ti. VipallÃsakathÃ. #<[page 082]># %<82 MaggakathÃ>% $< I IX. MAGGAKATHù>$ ## `MAGGO' ti. Ken' aÂÂhena maggo? SotÃpattimaggakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi micchÃdiÂÂhiyà pahÃnÃya maggo c' eva hetu ca, sahajÃtÃnaæ dhammÃnaæ upatthambhanÃya maggo c' eva hetu ca, kilesÃnaæ pariyÃdÃnÃya maggo c' eva hetu ca, paÂivedhÃdivisodhanÃya maggo c' eva hetu ca, cittassa adhiÂÂhÃnÃya maggo c' eva hetu ca, cittassa vodÃnÃya maggo c' eva hetu ca, visesÃdhigamÃya maggo c' eva hetu ca, uttaripaÂivedhÃya maggo c' eva hetu ca, saccÃbhisamayÃya maggo c' eva hetu ca, nirodhe patiÂÂhÃpanÃya maggo c' eva hetu ca; abhiropanaÂÂhena sammÃsaÇkappo micchÃsaÇkappassa pahÃnÃya maggo c' eva hetu ca, sahajÃtÃnaæ dhammÃnaæ upatthambhanÃya maggo c' eva hetu ca, kilesÃnaæ pariyÃdÃnÃya maggo c' eva hetu ca, paÂivedhÃdivisodhanÃya maggo c' eva hetu ca, cittassa adhiÂÂhÃnÃya maggo c' eva hetu ca, cittassa vodÃnÃya maggo c' eva hetu ca, visesÃdhigamÃya maggo c' eva hetu ca, uttaripaÂivedhÃya maggo c' eva hetu ca, saccÃbhisamayÃya maggo c' eva hetu ca, nirodhe patiÂÂhÃpanÃya maggo c' eva hetu ca; pariggahaÂÂhena sammÃvÃcà micchÃvÃcÃya pahÃnÃya maggo c' eva hetu ca, sahajÃtÃnaæ dhammÃnaæ upatthambhanÃya maggo c' eva hetu ca, kilesÃnaæ pariyÃdÃnÃya maggo c' eva hetu ca, paÂivedhÃdivisodhanÃya maggo c' eva hetu ca, cittassa adhiÂÂhÃnÃya maggo c' eva hetu ca, cittassa vodÃnÃya maggo c' eva hetu ca, visesÃdhigamÃya maggo c' eva hetu ca, uttaripaÂivedhÃya maggo c' eva hetu ca. #<[page 083]># %< Maggakathà 83>% saccÃbhisamayÃya maggo c' eva hetu ca, nirodhe patiÂÂhÃpanÃya maggo c' eva hetu ca; samuÂÂhÃnaÂÂhena sammÃkammanto micchÃkammantassa pahÃnÃya maggo c' eva hetu ca, sahajÃtÃnaæ dhammÃnaæ upatthambhanÃya maggo c' eva hetu ca, kilesÃnaæ pariyÃdÃnÃya maggo c' eva hetu ca, paÂivedhÃdivisodhanÃya maggo c' eva hetu ca, cittassa adhiÂÂhÃnÃya maggo c' eva hetu ca, cittassa vodÃnÃya maggo c' eva hetu ca, visesÃdhigamÃya maggo c' eva hetu ca, uttaripaÂivedhÃya maggo c' eva hetu ca, saccÃbhisamayÃya maggo c' eva hetu ca, nirodhe patiÂÂhÃpanÃya maggo c' eva hetu ca; vodÃnaÂÂhena sammÃ-ÃjÅvo micchÃÃjÅvassa pahÃnÃya maggo c' eva hetu ca . . . pe . . . paggahaÂÂhena sammÃvÃyÃmo micchÃvÃyÃmassa pahÃnÃya maggo c' eva hetu ca . . . pe . . . uppaÂÂhÃnaÂÂhena sammÃsati micchÃsatiyà pahÃnÃya maggo c' eva hetu ca . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi micchÃsamÃdhissa pahÃnÃya maggo c' eva hetu ca, sahajÃtÃnaæ dhammÃnaæ upatthambhanÃya maggo c' eva hetu ca, kilesÃnaæ pariyÃdÃnÃya maggo c' eva hetu ca, paÂivedhÃdivisodhanÃya maggo c' eva hetu ca, cittassa adhiÂÂhÃnÃya maggo c' eva hetu ca, cittassa vodÃnÃya maggo c' eva hetu ca, visesÃdhigamÃya maggo c' eva hetu ca, uttaripaÂivedhÃya maggo c' eva hetu ca, saccÃbhisamayÃya maggo c' eva hetu ca, nirodhe patiÂÂhÃpanÃya maggo c' eva hetu ca. ## SakadÃgÃmimaggakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi oÊÃrikassa kÃmarÃgasa¤¤ojanassa paÂighasa¤¤ojanassa oÊÃrikassa kÃmarÃgÃnusayassa paÂighÃnusayassa pahÃnÃya maggo c' eva hetu ca, sahajÃtÃnaæ dhammÃnaæ upatthambhanÃya maggo c' eva hetu ca, kilesÃnaæ pariyÃdÃnÃya maggo c' eva hetu ca, paÂivedhÃdivisodhanÃya maggo c' eva hetu ca, cittassa adhiÂÂhÃnÃya maggo c' eva hetu ca, cittassa vodÃnÃya maggo c' eva hetu ca, visesÃdhigamÃya maggo c' eva hetu ca, uttaripaÂivedhÃya maggo c' eva hetu ca, saccÃbhisamayÃya maggo c' eva hetu ca, nirodhe patiÂÂhÃpanÃya maggo c' eva hetu ca. AnÃgÃmimaggakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi aïusahagatassa kÃmarÃgasa¤¤ojanassa paÂighasa¤¤ojanassa aïusahagatassa kÃmarÃgÃnusayassa paÂighÃnusayassa pahÃnÃya maggo c' eva hetu ca, #<[page 084]># %<84 MaggakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ sahajÃtÃnaæ dhammÃnaæ upatthambhanÃya maggo c' eva hetu ca, kilesÃnaæ pariyÃdÃnÃya maggo c' eva hetu ca, paÂivedhÃdivisodhanÃya maggo c' eva hetu ca, cittassa adhiÂÂhÃnÃya maggo c' eva hetu ca, cittassa vodÃnÃya maggo c' eva hetu ca, visesÃdhigamÃya maggo c' eva hetu ca, uttaripaÂivedhÃya, maggo c' eva hetu ca, saccÃbhisamayÃya maggo c' eva hetu ca, nirodhe patiÂÂhÃpanÃya maggo c' eva hetu ca. Arahattamaggakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi rÆparÃgassa arÆparÃgassa mÃnassa uddhaccassa avijjÃya mÃnÃnusayassa bhavarÃgÃnusayassa avijjÃnusayassa pahÃnÃya maggo c' eva hetu ca, sahajÃtÃnaæ dhammÃnaæ upatthambhanÃya maggo c' eva hetu ca, kilesÃnaæ pariyÃdÃnÃya maggo c' eva hetu ca, paÂivedhÃdivisodhanÃya maggo c' eva hetu ca, cittassa adhiÂÂhÃnÃya maggo c' eva hetu ca, cittassa vodÃnÃya maggo c' eva hetu ca, visesÃdhigamÃya maggo c' eva hetu ca, uttaripaÂivedhÃya maggo c' eva hetu ca, saccÃbhisamayÃya maggo c' eva hetu ca, nirodhe patiÂÂhÃpanÃya maggo c' eva hetu ca. ## Dassanamaggo sammÃdiÂÂhi, abhiropanamaggo sammÃsaÇkappo, pariggahamaggo sammÃvÃcÃ, vodÃnamaggo sammÃ-ÃjÅvo, paggahamaggo sammÃvÃyÃmo, upaÂÂhÃnamaggo sammÃsati, avikkhepamaggo sammÃsamÃdhi; upaÂÂhanamaggo satisambojjhaÇgo, pavicayamaggo dhanamavicayasambojjhaÇgo, paggahamaggo viriyasambojjhaÇgo, pharaïamaggo pÅtisambojjhaÇgo, upasamamaggo passaddhisambojjhaÇgo, avikkhepamaggo samÃdhisambojjhaÇgo, paÂisaÇkhÃnamaggo upekkhÃsambojjhaÇgo; assaddhiye akampiyamaggo saddhÃbalaæ, kosajje akampiyamaggo viriyabalaæ, pamÃde akampiyamaggo satibalaæ, uddhacce akampiyamaggo samÃdhibalaæ, avijjÃya akampiyamaggo pa¤¤Ãbalaæ; adhimokkhamaggo saddhindriyaæ, paggahamaggo viriyindriyaæ, upaÂÂhÃnamaggo satindriyaæ, #<[page 085]># %< Maggakathà 85>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ avikkhepamaggo samÃdhindriyaæ, dassanamaggo pa¤¤indriyaæ. ùdhipateyyaÂÂhena indriyaæ maggo, akampiyaÂÂhena balaæ maggo, niyyÃnaÂÂhena bojjhaÇgo maggo; hetuÂÂhena maggo, upaÂÂhÃnaÂÂhena satipaÂÂhÃnà maggo, padahaÂÂhena sammappadhÃnà maggo, ijjhanaÂÂhena iddhipÃdà maggo, tathaÂÂhena saccÃni maggo, avikkhepaÂÂhena samatho maggo, anupassanaÂÂhena vipassanà maggo, ekarasaÂÂhena samathavipassanà maggo, anativattanaÂÂhena yuganandhà maggo; saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi maggo, avikkhepaÂÂhena cittavisuddhi maggo, dassanaÂÂhena diÂÂhivisuddhi maggo; muttaÂÂhena vimokkho maggo, paÂivedhaÂÂhena vijjà maggo, pariccÃgaÂÂhena vimutti maggo, samucchedaÂÂhena khaye ¤Ãïaæ maggo; chando mÆlaÂÂhena maggo, manasikÃro samuÂÂhÃnaÂÂhena maggo, phasso samodhÃnaÂÂhena maggo, vedanà samosaraïaÂÂhena maggo, samÃdhi samukhaÂÂhena maggo, sati ÃdhipateyyaÂÂhena maggo, pa¤¤Ã taduttaraÂÂhena maggo, vimutti sÃraÂÂhena maggo, amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena maggo ti. MaggakathÃ. #<[page 086]># %<86 MahÃvagge Maï¬apeyyakathÃ>% $< I X. MAHùVAGGE MA×ÖAPEYYAKATHù>$ ## MA×ÖAPEYYAõ idaæ Bhikkhave brahmacariyaæ satthari sammukhÅbhÆte. Tividho maï¬o satthari sammukhÅbhÆtà -- desanÃmaï¬o paÂiggahamaï¬o brahmacariyamaï¬o. Katamo desanÃmaï¬o? Catunnaæ ariyasaccÃnaæ Ãcikkhanà desanà pa¤¤apanà paÂÂhapanà vivaraïà vibhajanà uttÃnikammaæ, catunnaæ satipaÂÂhÃnÃnaæ . . . pe . . . catunnaæ sammappadhÃnÃnaæ, catunnaæ iddhipÃdÃnaæ, pa¤cannaæ indriyÃnaæ, pa¤cannaæ balÃnaæ, sattannaæ bojjhaÇgÃnaæ, ariyassa aÂÂhaÇgikassa maggassa Ãcikkhanà desanà pa¤¤apanà paÂÂhapanà vivaraïà vibhajanà uttÃnikammaæ. Ayaæ desanÃmaï¬o. Katamo paÂiggahamaï¬o? BhikkhÆ bhikkhuniyo upÃsakà upÃsikÃyo devà manussÃ, ye va pan' a¤¤e pi keci vi¤¤ÃtÃro. Ayaæ paÂiggahamaï¬o. Katamo brahmacariyamaï¬o? Ayaæ eva ariyo aÂÂhaÇgiko maggo, seyyathÅdaæ -- sammÃdiÂÂhi sammÃsaÇkappo sammÃvacà sammÃkammanto sammÃ- ÃjÅvo sammÃvÃyÃmo sammÃsati sammÃsamÃdhi. Ayaæ brahmacariyamaï¬o. ## `Adhimokkhamaï¬o saddhindriyaæ assaddhiyaæ kasaÂo, assaddhiyaæ kasaÂaæ cha¬¬etvà saddhindriyassa adhimokkhamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; #<[page 087]># %< MahÃvagge Maï¬apeyyakathà 87>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `paggahamaï¬o viriyindriyaæ kosajjaæ kasaÂo, kosajjaæ kasaÂaæ cha¬¬etvà viriyindriyassa paggahamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; `upaÂÂhÃnamaï¬o satindriyaæ pamÃdo kasaÂo, pamÃdaæ kasaÂaæ cha¬¬etvà satindriyassa upaÂÂhÃnamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; `avikkhepamaï¬o samÃdhindriyaæ uddhaccaæ kasaÂo, uddhaccaæ kasaÂaæ cha¬¬etvà samÃdhindriyassa avikkhepamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; `dassanamaï¬o pa¤¤indriyaæ avijjà kasaÂo, avijjaæ kasaÂaæ cha¬¬etvà pa¤¤indriyassa dassanamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ. `Assaddhiye akampiyamaï¬o saddhÃbalaæ assaddhiyaæ kasaÂo, assaddhiyaæ kasaÂaæ cha¬¬etvà saddhÃbalassa assaddhiye akampiyamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; `kosajje akampiyamaï¬o viriyabalaæ kosajjaæ kasaÂo, kosajjaæ kasaÂaæ cha¬¬etvà viriyabalassa kosajje akampiyamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; `pamÃde akampiyamaï¬o satibalaæ pamÃdo kasaÂo, pamÃdaæ kasaÂaæ cha¬¬etvà satibalassa pamÃde akampiyamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; `uddhacce akampiyamaï¬o samÃdhibalaæ uddhaccaæ kasato, uddhaccaæ kasaÂaæ cha¬¬etvà samÃdhibalassa uddhacce akampiyamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; `avijjÃya akampiyamaï¬o pa¤¤Ãbalaæ avijjà kasaÂo, avijjaæ kasaÂaæ cha¬¬etvà pa¤¤Ãbalassa avijjÃya akampiyamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ `UpaÂÂhÃnamaï¬o satisambojjhaÇgo pamÃdo kasaÂo, pamÃdaæ kasataæ cha¬¬etvà satisambojjhaÇgassa upaÂÂhÃnamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; pavicayamaï¬o dhammavicayasambojjhaÇgo avijjà kasaÂo, avijjaæ kasaÂaæ chaddetvà dhammavicayasambojjhaÇgassa pavicayamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; `paggahamaï¬o viriyasambojjhaÇgo kosajjaæ kasaÂo, kosajjaæ kasaÂaæ cha¬¬etvà viriyasambojjhaÇgassa paggahamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; `pharaïamaï¬o pÅtisambojjhaÇgo pariÊÃho kasaÂo, pariÊÃhaæ kasaÂaæ cha¬¬etvà pÅtisambojjhaÇgassa pharaïamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; `upasamamaï¬o passaddhisambojjhaÇgo duÂÂhullaæ kasaÂo, #<[page 088]># %<88 MahÃvagge Maï¬apeyyakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ duÂÂhullaæ kasaÂaæ cha¬¬etvà passaddhisambojjhaÇgassa upasamamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; `avikkhepamaï¬o samÃdhisambojjhaÇgo uddhaccaæ kasaÂo, uddhaccaæ kasaÂaæ cha¬¬etvà samÃdhisambojjhaÇgassa avikkhepamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; `paÂisaÇkhÃnamaï¬o upekkhÃsambojjhaÇgo appaÂisaÇkhÃnaæ kasaÂo, appaÂisaÇkhÃnaæ kasaÂaæ cha¬¬etvà upekkhÃsambojjhaÇgassa paÂisaÇkhÃnamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; `dassanamaï¬o sammÃdiÂÂhi micchÃdiÂÂhi kasaÂo, micchÃdiÂÂhiæ kasaÂaæ cha¬¬etvà sammÃdiÂÂhiyà dassanamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; `abhiropanamaï¬o sammÃsaÇkappo micchÃsaÇkappo kasaÂo, micchÃsaÇkappaæ kasaÂaæ cha¬¬etvà sammÃsaÇkappassa abhiropanamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; `pariggahamaï¬o sammÃvÃcà micchÃvÃcà kasaÂo, micchÃvÃcaæ kasaÂaæ cha¬¬etvà sammÃvÃcÃya pariggahamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; `samuÂÂhÃnamaï¬o sammÃkammanto micchÃkammanto kasaÂo, micchÃkammantaæ kasaÂaæ cha¬¬etvà sammÃkammantassa samuÂÂhÃnamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; `vodÃnamaï¬o sammÃ-ÃjÅvo micchÃ-ÃjÅvo kasaÂo, micchÃ-ÃjÅvaæ kasaÂaæ cha¬¬etvà sammÃ-ÃjÅvassa vodÃnamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; `paggahamaï¬o sammÃvÃyÃmo micchÃvÃyÃmo kasaÂo, micchÃvÃyÃmaæ kasaÂaæ cha¬¬etvà sammÃvÃyÃmassa paggahamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; `upaÂÂhÃnamaï¬o sammÃsati micchÃsati kasaÂo, micchÃsatiæ kasataæ cha¬¬etvà sammÃsatiyà upaÂÂhÃnamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ; `avikkhepamaï¬o sammÃsamÃdhi micchÃsamÃdhi kasaÂo, micchÃsamÃdhiæ kasaÂaæ cha¬¬etvà sammÃsamÃdhissa avikkhepamaï¬aæ pivatÅti' maï¬apeyyaæ. ## Atthi maï¬o, atthi peyyaæ, atthi kasaÂo. Adhimokkhamaï¬o saddhindriyaæ assaddhiyaæ kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ; paggahamaï¬o viriyindriyaæ kosajjaæ kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, #<[page 089]># %< MahÃvagge Maï¬apeyyakathà 89>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ idaæ peyyaæ; upaÂÂhÃnamaï¬o satindriyaæ pamÃdo kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ; avikkhepamaï¬o samÃdhindriyaæ uddhaccaæ kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ; dassanamaï¬o pa¤¤indriyaæ avijjà kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ. Assaddhiye akampiyamaï¬o saddhÃbalaæ assaddhiyaæ kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ; kosajje akampiyamaï¬o viriyabalaæ kosajjaæ kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ; pamÃde akampiyamaï¬o satibalaæ pamÃdo kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ; uddhacce akampiyamaï¬o samÃdhibalaæ uddhaccaæ kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ; avijjÃya akampiyamaï¬o pa¤¤Ãbalaæ avijjà kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ. UpaÂÂhÃnamaï¬o satisambojjhaÇgo pamÃdo kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ; pavicayamaï¬o dhammavicayasambojjhaÇgo avijjà kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ; paggahamaï¬o viriyasambojjhaÇgo kosajjaæ kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ; pharaïamaï¬o pÅtisambojjhaÇgo pariÊÃho kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ; upasamamaï¬o passaddhisambojjhaÇgo duÂhullaæ kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ; avikkhepamaï¬o samÃdhisambojjhaÇgo uddhaccaæ kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ; paÂisaÇkhÃnamaï¬o upekkhÃsambojjhaÇgo appaÂisaÇkhÃnaæ kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ. Dassanamaï¬o sammÃdiÂÂhi micchÃdiÂÂhi kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ; abhiropanamaï¬o sammÃsaÇkappo micchÃsaÇkappo kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ; pariggahamaï¬o sammÃvÃcà micchÃvÃcà kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, #<[page 090]># %<90 MahÃvagge Maï¬apeyyakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ idaæ peyyaæ; samuÂÂhÃnamaï¬o sammÃkammanto micchÃkammanto kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ; vodÃnamaï¬o sammÃ-ÃjÅvo micchÃ-ÃjÅvo kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ; paggahamaï¬o sammÃvÃyÃmo micchÃvÃyÃmo kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ; upaÂÂhÃnamaï¬o sammÃsati micchÃsati kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ; avikkhepamaï¬o sammÃsamÃdhi micchÃsamÃdhi kasaÂo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaæ peyyaæ. ## Dassanamaï¬o sammÃdiÂÂhi, abhiropanamaï¬o sammÃsaÇkappo, pariggahamaï¬o sammÃvÃcÃ, samuÂÂhÃnamaï¬o sammÃkammanto, vodÃnamaï¬o sammÃ-ÃjÅvo, paggahamaï¬o sammÃvÃyÃmo, upaÂÂhÃnamaï¬o sammÃsati, avikkhepamaï¬o sammÃsamÃdhi; upaÂÂhÃnamaï¬o satisambojjhaÇgo, pavicayamaï¬o dhammavicayasambojjhaÇgo, paggahamaï¬o viriyasambojjhaÇgo, pharaïamaï¬o pÅtisambojjhaÇgo, upasamamaï¬o passaddhisambojjhaÇgo, avikkhepamaï¬o samÃdhisambojjhaÇgo, paÂisaÇkhÃnamaï¬o upekkhÃsambojjhaÇgo; assaddhiye akampiyamaï¬o saddhÃbalaæ, kosajje akampiyamaï¬o viriyabalaæ, pamÃde akampiyamaï¬o satibalaæ, uddhacce akampiyamaï¬o samÃdhibalaæ, avijjÃya akampiyamaï¬o pa¤¤Ãbalaæ; adhimokkhamaï¬o saddhindriyaæ, paggahamaï¬o viriyindriyaæ, upaÂÂhÃnamaï¬o satindriyaæ, avikkhepamaï¬o samÃdhindriyaæ, dassanamaï¬o pa¤¤indriyaæ. ùdhipateyyaÂÂhena indriyaæ maï¬o, akampiyaÂÂhena balaæ maï¬o, niyyÃnaÂÂhena bojjhaÇgo maï¬o, hetuÂÂhena maggo maï¬o, upaÂÂhÃnaÂÂhena satipaÂÂhÃnà maï¬o, padahanaÂÂhena sammappadhÃnà maï¬o, ijjhanaÂÂhena iddhipÃdà maï¬o; avikkhepaÂÂhena samatho maï¬o, anupassanaÂÂhena vipassanà maï¬o, ekarasaÂÂhena samathavipassanà maï¬o, anativattanaÂÂhena yuganandhà maï¬o; saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi maï¬o, avikkhepaÂÂhena cittavisuddhi maï¬o, dassanaÂÂhena diÂÂhivisuddhi maï¬o; muttaÂÂhena vimokkho maï¬o, #<[page 091]># %< MahÃvagge Maï¬apeyyakathà 91>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ paÂivedhaÂÂhena vijjà maï¬o, pariccÃgaÂÂhena vimutti maï¬o, samucchedaÂÂhena khaye ¤Ãïaæ maï¬o, paÂipassaddhaÂÂhena anuppÃde ¤Ãïaæ maï¬o. Chando mÆlaÂÂhena maï¬o, manasikÃro samuÂÂhÃnaÂÂhena maï¬o, phasso samodhÃnaÂÂhena maï¬o, vedanà samosaraïaÂÂhena maï¬o, samÃdhi pamukhaÂÂhena maï¬o, sati ÃdhipateyyaÂÂhena naï¬o, pa¤¤Ã taduttaraÂÂhena maï¬o, vimutti sÃraÂÂhena maï¬o, amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena maï¬o ti. Maï¬apeyyakathà niÂÂhitÃ. BhÃïavÃraæ. MahÃvaggo paÂhamo. Tassa vaggassa udÃnaæ bhavati. ¥Ãïa diÂÂhi ca assÃsà Indriya vimokkha pa¤camà Gati kamma vipallÃsà Maggo maï¬ena te dasà ti. EsanikÃyavaro Âhapito asamo paÂhamo pavaro varo ca vaggo ti. #<[page 092]># %<92 Yuganandhavagge YuganandhakathÃ>% $< II YUGANANDHAVAGGO I. YUGANANDHAKATHù>$ ## EVAõ me sutaæ. Ekaæ samayaæ Ãyasmà ùnando Kosambiyaæ viharati GhosÅtÃrÃme. Tatra kho Ãyasmà ùnando bhikkhÆ Ãmantesi. `ùvuso Bhikkhave' ti. `ùvuso' ti kho te bhikkhÆ Ãyasmato ùnandassa paccassosuæ. ùyasmà ùnando etad avoca -- `Yo hi koci Ãvuso bhikkhu và bhikkhunÅ và mama santike Arahattapattiæ byÃkaroti, sabbaso catÆhi maggehi etesaæ và a¤¤atarena. Katamehi catÆhi? Idh' Ãvuso bhikkhu samathapubbaÇgamaæ vipassanaæ bhÃveti, tassa samathapubbaÇgamaæ vipassanaæ bhÃvayato maggo sa¤jÃyati. So taæ maggaæ Ãsevati bhÃveti bahulÅkaroti, tassa taæ maggaæ Ãsevato bhÃvayato bahulÅkaroto sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, anusayà byantihonti. Puna ca paraæ Ãvuso bhikkhu vipassanÃpubbaÇgamaæ samathaæ bhÃveti, tassa vipassanÃpubbaÇgamaæ samathaæ bhÃvayato maggo sa¤jÃyati. So taæ maggaæ Ãsevati bhÃveti bahulÅkaroti; tassa taæ maggaæ Ãsevato bhÃvayato bahulÅkaroto sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, anusayà byantihonti. Puna ca paraæ Ãvuso bhikkhu samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti, tassa samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃvayato maggo sa¤jÃyati. So taæ maggaæ Ãsevati bhÃveti bahulÅkaroti; tassa taæ maggaæ Ãsevato bhÃvayato bahulÅkaroto sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, #<[page 093]># %< Yuganandhavagge Yuganandhakathà 93>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ anusayà byantihonti. Puna ca paraæ Ãvuso bhikkhuno dhammuddhaccaviggahitaæ mÃnasaæ hoti. So Ãvuso samayo, yan taæ cittaæ ajjhatta¤ ¤eva santiÂÂhati sannisÅdati, ekodi hoti samÃdhiyati; tassa maggo sa¤jÃyati. So taæ maggaæ Ãsevati bhÃveti bahulÅkaroti, tassa taæ maggaæ Ãsevato bhÃvayato bahulÅkaroto sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, anusayà byantihonti. Yo hi koci Ãvuso bhikkhu và bhikkhunÅ và mama santike Arahattapattiæ byÃkaroti, sabbaso imehi catÆhi maggehi etesaæ và a¤¤atarenÃti. ## Kathaæ samathapubbaÇgamaæ vipassanaæ bhÃveti? Nekkhammavasena cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi, tattha jÃte dhamme aniccato anupassanaÂÂhena vipassanÃ, dukkhato anupassanaÂÂhena vipassanÃ, anattato anupassanaÂÂhena vipassanÃ. Iti paÂhamaæ samatho, pacchà vipassanÃ; tena vuccati -- samathapubbaÇgamaæ vipassanaæ bhÃveti. `BhavetÅti'. Catasso bhÃvanÃ: tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ, indriyÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ, tadupagaviriyavÃhanaÂÂhena bhÃvanÃ, ÃsevanaÂÂhena bhÃvanÃ. `Maggo sa¤jÃyatÅti'. Kathaæ maggo sa¤jÃyati? DassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi maggo sa¤jÃyati, abhiropanaÂÂhena sammÃsaÇkappo maggo sa¤jayÃti, pariggahaÂÂhena sammÃvÃcà maggo sa¤jÃyati, samuÂÂhÃnaÂÂhena sammÃkammanto maggo sa¤jÃyati, vodÃnaÂÂhena sammÃ-ÃjÅvo maggo sa¤jÃyati, paggahaÂÂhena sammÃvÃyÃmo maggo sa¤jÃyati, upaÂÂhanaÂÂhena sammÃsati maggo sa¤jÃyati, avikkhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi maggo sa¤jÃyati. Evaæ maggo sa¤jÃyati. `So taæ maggaæ Ãsevati bhÃveti bahulÅkarotÅti'. `ùsevatÅti'. Kathaæ Ãsevati? ùvajjanto Ãsevati, jÃnanto Ãsevati, passanto Ãsevati, paccavekkhanto Ãsevati, #<[page 094]># %<94 Yuganandhavagge YuganandhakathÃ>% cittaæ adhiÂÂhahanto Ãsevati; saddhÃya adhimuccanto Ãsevati, viriyaæ paggaïhanto Ãsevati, satiæ upaÂÂhapento Ãsevati, cittaæ samÃdahanto Ãsevati, pa¤¤Ãya pajÃnanto Ãsevati; abhi¤¤eyyaæ abhijÃnanto Ãsevati, pari¤¤eyyaæ parijÃnanto Ãsevati, pahÃtabbaæ pajahanto Ãsevati, bhÃvetabbaæ bhÃvento Ãsevati, sacchikÃtabbaæ sacchikaronto Ãsevati. Evaæ Ãsevati. `BhÃvetÅti'. Kathaæ bhÃveti? ùvajjanto bhÃveti, jÃnanto bhÃveti, passanto bhÃveti, paccavekkhanto bhÃveti, cittaæ adhiÂÂhahanto bhÃveti; saddhÃya adhimuccanto bhÃveti, viriyaæ paggaïhanto bhÃveti, satiæ upaÂÂhapento bhÃveti, cittaæ samÃdahanto bhÃveti, pa¤¤Ãya pajÃnanto bhÃveti; abhi¤¤eyyaæ abhijÃnanto bhÃveti, pari¤¤eyyaæ parijÃnanto bhÃveti, pahÃtabbaæ pajahanto bhÃveti, bhÃvetabbaæ bhÃvento bhÃveti, sacchikÃtabbaæ sacchikaronto bhÃveti. Evaæ bhÃveti. `BahulÅkarotÅti'. Kathaæ bahulÅkaroti? ùvajjanto bahulÅkaroti, jÃnanto bahulÅkaroti, passanto bahulÅkaroti, paccavekkhanto bahulÅkaroti, cittaæ adhiÂÂhahanto bahulÅkaroti; saddhÃya adhimuccanto bahulÅkaroti, viriyaæ paggaïhanto bahulÅkaroti, satiæ upaÂÂhapento bahulÅkaroti, cittaæ samÃdahanto bahulÅkaroti, pa¤¤Ãya pajÃnanto bahulÅkaroti; abhi¤¤eyyaæ abhijÃnanto bahulÅkaroti, pari¤¤eyyaæ parijÃnanto bahulÅkaroti, pahÃtabbaæ pajahanto bahulÅkaroti, bhÃvetabbaæ bhÃvento bahulÅkaroti, sacchikÃtabbaæ sacchikaronto bahulÅkaroti. Evaæ bahulÅkaroti. `Tassa taæ maggaæ Ãsevato bhÃvayato bahulÅkaroto sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, anusayà byantihontÅti'. Kathaæ sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, anusayà byantihonti? SotÃpattimaggena sakkÃyadiÂÂhi vicikicchà sÅlabbataparÃmÃso, imÃni tÅïi sa¤¤ojanÃni pahÅyanti; diÂÂhÃnusayo {vicikicchÃnusayo}, ime dve anusayà byantihonti. SakadÃgÃmimaggena oÊÃrikaæ kÃmarÃgasa¤¤ojanaæ paÂighasa¤¤ojanaæ, imÃni dve sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, oÊÃriko kÃmarÃgÃnusayo paÂighÃnusayo, ime dve anusayà byantihonti. AnÃgÃmimaggena aïusahagataæ kÃmarÃgasa¤¤ojanaæ paÂighasa¤¤ojanaæ, #<[page 095]># %< Yuganandhavagge Yuganandhakathà 95>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ imÃni dve sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, aïusahagato kÃmarÃganusayo paÂighÃnusayo, ime dve anusayà byantihonti. Arahattamaggena rÆparÃgo arÆparÃgo mÃno uddhaccaæ avijjà -- imÃni pa¤ca sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, mÃnÃnusayo bhavarÃgÃnusayo avijjÃnusayo -- ime tayo anusayà byantihonti. Evaæ sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, anusayà byantihonti. ## AbyÃpÃdavasena cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi, Ãlokasa¤¤Ãvasena cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi . . . pe . . . paÂinissaggÃnupassÅ assÃsavasena, paÂinissaggÃnupassÅ passÃsavasena cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi, tattha jÃte dhamme aniccato anupassanaÂÂhena vipassanÃ, dukkhato anupassanaÂÂhena vipassanÃ, anattato anupassanaÂÂhena vipassanÃ. Iti paÂhamaæ samatho, pacchà vipassanÃ; tena vuccati -- samathapubbaÇgamaæ vipassanaæ bhÃveti. `BhÃvetÅti'. Catasso bhÃvanÃ: tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ, indriyÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ, tadupagaviriyavÃhanaÂÂhena bhÃvanÃ, ÃsevanaÂÂhena bhÃvanÃ. `Maggo sa¤jÃyatÅti'. Kathaæ maggo sa¤jÃyati? DassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi maggo sa¤jÃyati, abhiropanaÂÂhena sammÃsaÇkappo maggo sa¤jÃyati . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi maggo sa¤jÃyati. Evaæ maggo sa¤jÃyati. `So taæ maggaæ Ãsevati bhÃveti bahulÅkarotÅti'. `ùsevatÅti'. Kathaæ Ãsevati? ùvajjanto Ãsevati, jÃnanto Ãsevati . . . pe . . . sacchikÃtabbaæ sacchikaronto Ãsevati. Evaæ Ãsevati. `BhÃvetÅti'. Kathaæ bhÃveti? ùvajjanto bhÃveti. jÃnanto bhÃveti . . . pe . . . sacchikÃtabbaæ sacchikaronto bhÃveti. Evaæ bhÃveti. `BahulÅkarotÅti'. Kathaæ bahulÅkaroti? ùvajjanto bahulÅkaroti, jÃnanto bahulÅkaroti . . . pe . . . sacchikÃtabbaæ sacchikaronto bahulÅkaroti. Evaæ bahulÅkaroti. `Tassa taæ maggaæ Ãsevato bhÃvayato bahulÅkaroto sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, anusayà byantihontÅti'. Kathaæ sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, anusayà byantihonti? #<[page 096]># %<96 Yuganandhavagge YuganandhakathÃ>% SotÃpattimagena sakkÃyadiÂÂhi vicikicchà sÅlabbataparÃmÃso, imÃni tÅïi sa¤¤ojanÃni pahÅyanti; diÂÂhÃnusayo {vicikicchÃnusayo}, ime dve anusayà byantihonti. SakadÃgÃmimaggena oÊÃrikaæ kÃmarÃgasa¤¤ojanaæ paÂighasa¤¤ojanaæ, imÃni dve sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, oÊÃriko kÃmarÃgÃnusayo paÂighÃnusayo, ime dve anusayà byantihonti. AnÃgÃmimaggena aïusahagataæ kÃmarÃgasa¤¤ojanaæ paÂighasa¤¤ojanaæ, imÃni dve sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, aïusahagato kÃmarÃgÃnusayo paÂighÃnusayo, ime dve anusayà byantihonti. Arahattamaggena rÆparÃgo arÆparÃgo mÃno uddhaccaæ avijjà -- imÃni pa¤ca sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, mÃnÃnusayo bhavarÃgÃnusayo avijjÃnusayo -- ime tayo anusayà byantihonti. Evaæ sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, anusayà byantihonti. Evaæ samathapubbaÇgamaæ vipassanaæ bhÃveti. ## Kathaæ vipassanÃpubbaÇgamaæ samathaæ bhÃveti? Aniccato anupassanaÂÂhena vipassanÃ, dukkhato anupassanaÂÂhena vipassanÃ, anattato anupassanaÂÂhena vipassanÃ; tattha jÃtÃnaæ dhammÃna¤ ca vossaggÃrammaïatà cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi. Iti paÂhamaæ vipassanà pacchà samatho; tena vuccati -- vipassanÃpubbaÇgamaæ samathaæ bhÃveti. `BhÃvetÅti'. Catasso bhÃvanà . . . pe . . . ÃsevanaÂÂhena bhÃvanà . . . pe . . . `Maggo sa¤jÃyatÅti'. Kathaæ maggo sa¤jÃyati? . . . pe . . . Evaæ maggo sa¤jÃyati . . . pe . . . Evaæ sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, anusayà byantihonti. RÆpaæ aniccato anupassanaÂÂhena vipassanÃ, rÆpaæ dukkhato anupassanaÂÂhena vipassanÃ, rÆpaæ anattato anupassanaÂÂhena vipassanÃ; tattha jÃtÃnaæ dhammÃna¤ ca vossaggÃrammaïatà cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi. Iti paÂhamaæ vipassanà pacchà samatho; tena vuccati -- vipassanÃpubbaÇgamaæ samathaæ bhÃveti. `BhÃvetÅti'. Catasso bhÃvanà . . . pe . . . Evaæ sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, anusayà byantihonti. Vedanaæ sa¤¤aæ, #<[page 097]># %< Yuganandhavagge Yuganandhakathà 97>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ saÇkhÃre, vi¤¤Ãïaæ, cakkhuæ . . . pe . . . jarÃmaraïaæ aniccato anupassanaÂÂhena vipassanÃ, jarÃmaraïaæ dukkhato . . . pe . . . anattato anupassanaÂÂhena vipassanÃ; tattha jÃtÃnaæ dhammÃna¤ ca vossaggÃrammaïatà cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi. Iti paÂhamaæ vipassanÃ, pacchà samatho; tena vuccati -- vipassanÃpubbaÇgamaæ samathaæ bhÃveti. `BhÃvetÅti'. Catasso bhÃvanà . . . pe . . . Evaæ sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, anusayà byantihonti. Evaæ vipassanÃpubbaÇgamaæ samathaæ bhÃveti. ## Kathaæ samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti? SoÊasahi ÃkÃrehi samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti -- ÃrammaïaÂÂhena gocaraÂÂhena pahÃnaÂÂhena pariccÃgaÂÂhena vuÂÂhÃnaÂÂhena vivaÂÂanaÂÂhena santaÂÂhena païÅtaÂÂhena vimuttaÂÂhena anÃsavaÂÂhena taraïaÂÂhena animittaÂÂhena appaïihitaÂÂhena su¤¤ataÂÂhena ekarasaÂÂhena anativattanaÂÂhena yuganandhaÂÂhena. Kathaæ ÃrammaïaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti? Uddhaccaæ pajahato cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi nirodhÃrammaïo, avijjaæ pajahato anupassanaÂÂhena vipassanà nirodhÃrammaïÃ. Iti ÃrammaïaÂÂhena samathavipassanà ekarasà honti, yuganandhà honti, a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti; tena vuccati -- ÃrammaïaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti. `BhÃvetÅti'. Catasso bhÃvanà . . . pe . . . Evaæ sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, anusayà byantihonti. Evaæ ÃrammaïaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti. Kathaæ gocaraÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti? Uddhaccaæ pajahato cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi nirodhagocaro, avijjaæ pajahato anupassanaÂÂhena vipassanà nirodhagocarÃ. Iti gocaraÂÂhena samathavipassanà ekarasà honti, yuganandhà honti, a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti; #<[page 098]># %<98 Yuganandhavagge YuganandhakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ tena vuccati -- gocaraÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti. ## Kathaæ pahÃnaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti? Uddhaccasahagatakilese ca khandhe ca pajahato cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi nirodhagocaro, avijjÃsahagatakilese ca khandhe ca pajahato anupassanaÂÂhena vipassanà nirodhagocarÃ. Iti pahÃnaÂÂhena samathavipassanà ekarasà honti, yuganandhà honti, a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti; tena vuccati -- pahÃnaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti. Kathaæ pariccÃgaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti? Uddhaccasahagatakilese ca khandhe ca pariccajato cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi nirodhagocaro, avijjÃsahagatakilese ca khandhe ca pariccajato anupassanaÂÂhena vipassanà nirodhagocarÃ. Iti pariccÃgaÂÂhena samathavipassanà ekarasà honti, yuganandhà honti, a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti; tena vuccati -- pariccÃgaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti. Kathaæ vuÂÂhÃnaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti? Uddhaccasahagatakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhahato cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi nirodhagocaro, avijjÃsahagatakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhahato anupassanaÂÂhena vipassanà nirodhagocarÃ. Iti vuÂÂhÃnaÂÂhena samathavipassanà ekarasà honti, yuganandhà honti, a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti; tena vuccati -- vuÂÂhÃnaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti. Kathaæ vivaÂÂanaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti? Uddhaccasahagatakilesehi ca khandhehi ca vivaÂÂato cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi nirodhagocaro, avijjÃsahagatakilesehi ca khandhehi ca vivaÂÂato anupassanaÂÂhena vipassanà nirodhagocarÃ. Iti vivaÂÂanaÂÂhena samathavipassanà ekarasà honti, yuganandhà honti, a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti; tena vuccati -- vivaÂÂanaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti. ## Kathaæ santaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti? Uddhaccaæ pajahato cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi santo hoti nirodhagocaro, avijjaæ pajahato anupassanaÂÂhena vipassanà santà hoti nirodhagocarÃ. #<[page 099]># %< Yuganandhavagge Yuganandhakathà 99>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Iti santaÂÂhena samathavipassanà ekarasà honti, yuganandhà honti, a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti; tena vuccati -- santaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti. Kathaæ païÅtaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti? Uddhaccaæ pajahato cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi païÅto hoti nirodhagocaro, avijjaæ pajahato anupassanaÂÂhena vipassanà païÅtà hoti nirodhagocarÃ. Iti païÅtaÂÂhena samathavipassanà ekarasà honti, yuganandhà honti, a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti; tena vuccati -- païÅtaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti. Kathaæ vimuttaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti? Uddhaccaæ pajahato cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi vimutto hoti nirodhagacaro, avijjaæ pajahato anupassanaÂÂhena vipassanà vimuttà hoti nirodhagocarÃ; iti rÃgavirÃgà cetovimutti, avijjÃvirÃgà pa¤¤Ãvimutti. Iti vimuttaÂÂhena samathavipassanà ekarasà honti, yuganandhà honti, a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti; tena vuccati -- vimuttaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti. ## Kathaæ anÃsavaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti? Uddhaccaæ pajahato cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi kÃmÃsavena anÃsavo hoti nirodhagocaro, avijjaæ pajahato anupassanaÂÂhena vipassanà avijjÃsavena anÃsavà hoti nirodhagocarÃ. Iti anÃsavaÂÂhena samathavipassanà ekarasà honti, yuganandhà honti, a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti; tena vuccati -- anÃsavaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti. Kathaæ taraïaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti? Uddhaccasahagatakilesehi ca khandhehi ca tarato cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi nirodhagocaro, avijjÃsahagatakilesehi ca khandhehi ca tarato anupassanaÂÂhena vipassanà nirodhagocarÃ. Iti taraïaÂÂhena samathavipassanà ekarasà honti, yuganandhà honti, a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti; tena vuccati -- taraïaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti. Kathaæ animittaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti? #<[page 100]># %<100 Yuganandhavagge YuganandhakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Uddhaccaæ pajahato cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi sabbanimittehi animitto hoti nirodhagocaro, avijjaæ pajahato anupassanaÂÂhena vipassanà sabbanimittehi animittà hoti nirodhagocarÃ. Iti animittaÂÂhena samathavipassanà ekarasà honti, yuganandhà honti, a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti; tena vuccati -- animittaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti. Kathaæ appaïihitaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti? Uddhaccaæ pajahato cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi sabbapaïidÅhi appaïihito hoti nirodhagocaro, avijjaæ pajahato anupassanaÂÂhena vipassanà sabbapaïidÅhi appaïihità hoti nirodhagocarÃ. Iti appaïihitaÂÂhena samathavipassanà ekarasà honti, yuganandhà honti, a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti; tena vuccati -- appaïihitaÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti. Kathaæ su¤¤ataÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti? Uddhaccaæ pajahato cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi sabbÃbhinevesehi su¤¤o hoti nirodhagocaro, avijjaæ pajahato anupassanaÂÂhena vipassanà sabbÃbhinevesehi su¤¤Ã hoti nirodhagocarÃ. Iti su¤¤ataÂÂhena samathavipassanà ekarasà honti, yuganandhà honti, a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti; tena vuccati -- su¤¤ataÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti. `BhÃvetÅti'. Catasso bhÃvanÃ: tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ, indriyÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ, tadupagaviriyavÃhanaÂÂhena bhÃvanÃ, ÃsevanaÂÂhena bhÃvanà . . . pe . . . maggo sa¤jÃyatÅti. Kathaæ maggo sa¤jÃyati? . . . pe . . . Evaæ maggo sa¤jÃyati . . . pe . . . Evaæ sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, anusayà byantihonti. Evaæ su¤¤ataÂÂhena samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti. Imehi soÊasahi ÃkÃrehi samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti. Evaæ samathavipassanaæ yuganandhaæ bhÃveti. ## Kathaæ dhammuddhaccaviggahitaæ mÃnasaæ hoti? Aniccato manasikaroto obhÃso uppajjati. #<[page 101]># %< Yuganandhavagge Yuganandhakathà 101>% `ObhÃso dhammo' ti obhÃsaæ Ãpajjati, tato vikkhepo uddhaccaæ, tena uddhaccena viggahitamÃnaso aniccato upaÂÂhÃnaæ yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti, dukkhato upaÂÂhÃnaæ yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti, anattato upaÂÂhÃnaæ yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti; tena vuccati -- dhammuddhaccaviggahitamÃnaso hoti. So samayo, yan taæ cittaæ ajjhatta¤ ¤eva santiÂÂhati sannisÅdati ekodi hoti samÃdhiyati; tassa maggo sa¤jÃyatÅti. Kathaæ maggo sa¤jÃyati? . . . pe . . . Evaæ maggo sa¤jÃyati . . . pe . . . Evaæ sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, anusayà byantihonti. Aniccato manasikaroto ¤Ãïaæ uppajjati, pÅti uppajjati, passaddhi uppajjati, sukhaæ uppajjati, adhimokkho uppajjati, paggaho uppajjati, upaÂÂhÃnaæ uppajjati, upekkhà uppajjati, nikanti uppajjati. `Nikanti dhammo' ti nikantiæ Ãpajjati, tato vikkhepo uddhaccaæ, tena uddhaccena viggahitamÃnaso aniccato upaÂÂhÃnaæ yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti, dukkhato upaÂÂhÃnaæ yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti, anattato upaÂÂhÃnaæ yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti; tena vuccati -- dhammuddhaccaviggahitamÃnaso hoti. So samayo, yan taæ cittaæ ajjhatta¤ ¤eva santiÂÂhati sannisÅdati ekodi hoti samÃdhiyati; tassa maggo sa¤jÃyatÅti. Kathaæ maggo sa¤jÃyati? . . . pe . . . Evaæ maggo sa¤jÃyati . . . pe . . . Evaæ sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, anusayà byantihonti. Dukkhato manasikaroto . . . pe . . . anattato manasikaroto obhÃso uppajjati, ¤Ãïaæ uppajjati, pÅti uppajjati, passaddhi uppajjati, sukhaæ uppajjati, adhimokkho uppajjati, paggaho uppajjati, upaÂÂhÃnaæ uppajjati, upekkhà uppajjati, nikanti uppajjati. `Nikanti dhammo' ti nikantiæ Ãpajjati, tato vikkhepo uddhaccaæ, tena uddhaccena viggÃhitamÃnaso anattato upaÂÂhÃnaæ aniccato upaÂÂhÃnaæ dukkhato upaÂÂhÃnaæ yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti; #<[page 102]># %<102 Yuganandhavagge YuganandhakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ tena vuccati -- dhammuddhaccaviggahitamÃnaso hoti . . . pe . . . Evaæ sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, anusayà byantihonti. ## RÆpaæ aniccato manasikaroto . . . pe . . . rÆpaæ dukkhato manasikaroto . . . pe . . . rÆpaæ anattato manasikaroto, vedanaæ . . . pe . . . sa¤¤aæ, saÇkhÃre, vi¤¤Ãïaæ, cakkhuæ . . . pe . . . jarÃmaraïaæ aniccato manasikaroto, jarÃmaraïaæ dukkhato manasikaroto, jarÃmaraïaæ anattato manasikaroto obhÃso uppajjati, ¤Ãïaæ uppajjati . . . pe . . . nikanti uppajjati. `Nikanti dhammo' ti nikantiæ Ãpajjati, tato vikkhepo uddhaccaæ, tena uddhaccena viggahitamÃnaso jarÃmaraïaæ anattato uppaÂÂhÃnaæ, jarÃmaraïaæ aniccato upaÂÂhÃnaæ, jarÃmaraïaæ dukkhato upaÂÂhÃnaæ yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti; tena vuccati -- dhammuddhaccaviggahitamÃnaso hoti. So samayo . . . pe . . . Evaæ sa¤¤ojanÃni pahÅyanti, anusayà byantihonti. Evaæ dhammuddhaccaviggahitaæ mÃnasaæ hoti. ObhÃse c' eva ¤Ãïe ca pÅtiyà ca vikampati passaddhiyà sukhe c' eva yehi cittaæ pavedhati adhimokkhe ca paggÃhe upaÂÂhÃne ca kampati upekkhÃvajjanÃya c' eva upekkhÃya ca nikantiyÃ. ImÃni dasa ÂhÃnÃni pa¤¤Ãy' yassa paricità dhammuddhaccakusalo hoti na ca sammohaæ gacchati. Vikkhipati c' eva kilissati ca cavati cittabhÃvanà #<[page 103]># %< Yuganandhavagge Yuganandhakathà 103>% vikkhipati kilissati bhÃvanà parihÃyati, visujjhati na kilissati bhÃvanà na parihÃyati na ca vikkhipati cittaæ na kilissati na cavati bhÃvanÃ. Imehi catÆhi ÂhÃnehi cittasaÇkhepavikkhepaæ avikkhepaæ viggahitaæ dasaÂÂhÃïehi pajÃnÃtÅti. YuganandhakathÃ. #<[page 104]># %<104 Yuganandhavagge SaccakathÃ>% $< II II. YUGANANDHAVAGGE SACCAKATHA PARIPU××AKATHùNIDùNAõ>$ ## CATTùR' imÃni Bhikkhave tathÃni avitathÃni ana¤¤athÃni. KatamÃni cattÃri? `Idaæ dukkhan' ti Bhikkhave tathaæ etaæ avitathaæ etaæ ana¤¤athaæ etaæ, `ayaæ dukkhasamudayo' ti tathaæ etaæ avitathaæ etaæ ana¤¤athaæ etaæ, `ayaæ dukkhanirodho' ti tathaæ etaæ avitathaæ etaæ ana¤¤athaæ etaæ, `ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadÃ' ti tathaæ etaæ avitathaæ etaæ ana¤¤athaæ etaæ. ImÃni kho Bhikkhave cattÃri tathÃni avitathÃni ana¤¤athÃni. ## Kathaæ dukkhaæ tathaÂÂhena saccaæ? CattÃro dukkhassa dukkhaÂÂhà tathà avitathà ana¤¤athÃ; dukkhassa pÅÊanaÂÂho saÇkhataÂÂho santÃpaÂÂho vipariïÃmaÂÂho. Ime cattÃro dukkhassa dukkhaÂÂhà tathà avitathà ana¤¤athÃ. Evaæ dukkhaæ tathaÂÂhena saccaæ. Kathaæ samudayo tathaÂÂhena saccaæ? CattÃro samudayassa samudayaÂÂhà tathà avitathà ana¤¤athÃ; samudayassa ÃyuhanaÂÂho nidÃnaÂÂho sa¤¤ogaÂÂho palibodhaÂÂho. Ime cattÃro samudayassa samudayaÂÂhà tathà avitathà ana¤¤athÃ. Evaæ samudayo tathaÂÂhena saccaæ. Kathaæ nirodho tathaÂÂhena saccaæ? CattÃro nirodhassa nirodhaÂÂhà tathà avitathà ana¤¤athÃ: #<[page 105]># %< Yuganandhavagge Saccakathà 105>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ nirodhassa nissaraïaÂÂho vivekaÂÂho asaÇkhataÂÂho amataÂÂho. Ime cattÃro nirodhassa nirodhaÂÂhà tathà avitathà ana¤¤athÃ. Evaæ nirodho tathaÂÂhena saccaæ. Kathaæ maggo tathaÂÂhena saccaæ? CattÃro maggassa maggaÂÂhà tathà avitathà ana¤¤athÃ: maggassa niyyÃnaÂÂho hetuÂÂho dassanaÂÂho ÃdhipateyyaÂÂho. Ime cattÃro maggassa maggaÂÂhà tathà avitathà ana¤¤athÃ. Evaæ maggo tathaÂÂhena saccaæ. ## Katih' ÃkÃrehi cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni? CatÆh' ÃkÃrehi cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni; tathaÂÂhena anattaÂÂhena saccaÂÂhena paÂivedhaÂÂhena. Imehi catÆh' ÃkÃrehi cattÃri saccÃni ekasaÇgahitÃni. `Yaæ ekasaÇgahitaæ, taæ ekattaæ; ekattaæ ekena ¤Ãïena paÂivijjhatÅti' cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni. Kathaæ tathaÂÂhena cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni? CatÆh' ÃkÃrehi tathaÂÂhena cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni; dukkhassa dukkhaÂÂho tathaÂÂho, samudayassa samudayaÂÂho tathaÂÂho, nirodhassa nirodhaÂÂho tathaÂÂho,maggassa maggaÂÂho tathaÂÂho. Imehi catÆh' ÃkÃrehi tathaÂÂhena cattÃri saccÃni ekasaÇgahitÃni. `Yaæ ekasaÇgahitaæ, taæ ekattaæ; ekattaæ ekena ¤Ãïena paÂivijjhatÅti' cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni. Kathaæ anattaÂÂhena cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni? CatÆh' ÃkÃrehi anattaÂÂhena cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni: dukkhassa dukkhaÂÂho anattaÂÂho, samudayassa samudayaÂÂho anattaÂÂho, nirodhassa nirodhaÂÂho anattaÂÂho, maggassa maggaÂÂho anattaÂÂho. Imehi catÆh' ÃkÃrehi anattaÂÂhena cattÃri saccÃni ekasaÇgahitÃni. `Yaæ {ekasaÇgahitaæ}, taæ ekattaæ; ekattaæ ekena ¤Ãïena paÂivijjhatÅti' cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni. Kathaæ saccaÂÂhena cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni? CatÆh' ÃkÃrehi saccaÂÂhena cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni: dukkhassa dukkhaÂÂho saccaÂÂho, samudayassa samudayaÂÂho saccaÂÂho, nirodhassa nirodhaÂÂho saccaÂÂho, maggassa maggaÂÂho saccaÂÂho. #<[page 106]># %<106 Yuganandhavagge SaccakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Imehi catÆh' ÃkÃrehi saccaÂÂhena cattÃri saccÃni ekasaÇgahitÃni. `Yaæ {ekasaÇgahitaæ}, taæ ekattaæ; ekattaæ ekena ¤Ãïena paÂivijjhatÅti' cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni. Kathaæ paÂivedhaÂÂhena cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni? CatÆh' ÃkÃrehi paÂivedhaÂÂhena cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni: dukkhassa dukkhaÂÂho paÂivedhaÂÂho, samudayassa samudayaÂÂho paÂivedhaÂÂho, nirodhassa nirodhaÂÂho paÂivedhaÂÂho, maggassa maggaÂÂho paÂivedhaÂÂho. Imehi catÆh' ÃkÃrehi paÂivedhaÂÂhena cattÃri saccÃni ekasaÇgahitÃni. `Yaæ {ekasaÇgahitaæ}, taæ ekattaæ; ekattaæ ekena ¤Ãïena paÂivijjhatÅti' cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni. ## Kathaæ cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni? Yaæ aniccaæ, taæ dukkhaæ; yaæ anicca¤ ca dukkha¤ ca, taæ anattÃ; yaæ anicca¤ ca dukkha¤ ca anattà ca, taæ tathaæ; yaæ anicca¤ ca dukkha¤ ca anattà ca tatha¤ ca, taæ saccaæ; yaæ anicca¤ ca dukkha¤ ca anattà ca tatha¤ ca sacca¤ ca, taæ ekasaÇgahitaæ. `Yaæ ekasaÇgahitaæ, taæ ekattaæ; ekattaæ ekena ¤Ãïena paÂivijjhatÅti' cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni. Katih' ÃkÃrehi cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni? Navah' ÃkÃrehi cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni: tathaÂÂhena anattaÂÂhena saccaÂÂhena paÂivedhaÂÂhena abhi¤¤aÂÂhena pari¤¤aÂÂhena pahÃnaÂÂhena bhÃvanaÂÂhena sacchikiriyaÂÂhena. Imehi navah' ÃkÃrehi cattÃri saccÃni ekasaÇgahitÃni. `Yaæ ekasaÇgahitaæ, taæ ekattaæ; ekattaæ ekena ¤Ãïena paÂivijjhatÅti' cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni. ## Kathaæ tathaÂÂhena cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni? Navah' ÃkÃrehi tathaÂÂhena cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni: dukkhassa dukkhaÂÂho tathaÂÂho, samudayassa samudayaÂÂho tathaÂÂho, nirodhassa nirodhaÂÂho tathaÂÂho, maggassa maggaÂÂho tathaÂÂho, abhi¤¤Ãya abhi¤¤aÂÂho tathaÂÂho, pari¤¤Ãya pari¤¤aÂÂho tathaÂÂho, pahÃnassa pahÃnaÂÂho tathaÂÂho, bhÃvanÃya bhÃvanaÂÂho tathaÂÂho, sacchikiriyÃya sacchikiriyaÂÂho tathaÂÂho. Imehi navah' ÃkÃrehi tathaÂÂhena cattÃri saccÃni ekasaÇgahitÃni. `Yaæ ekasaÇgahitaæ, taæ ekattaæ; ekattaæ ekena ¤Ãïena paÂivijjhatÅti' cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni. #<[page 107]># %< Yuganandhavagge Saccakathà 107>% Kathaæ anattaÂÂhena . . . pe . . . saccaÂÂhena . . . pe . . . paÂivedhaÂÂhena cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni? Navah' ÃkÃrehi paÂivedhaÂÂhena cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni: dukkhassa dukkhaÂÂho paÂivedhaÂÂho, samudayassa samudayaÂÂho paÂivedhaÂÂho, nirodhassa nirodhaÂÂho paÂivedhaÂÂho, maggassa maggaÂÂho paÂivedhaÂÂho, abhi¤¤Ãya abhi¤¤aÂÂho paÂivedhaÂÂho, pari¤¤Ãya pari¤¤aÂÂho paÂivedhaÂÂho, pahÃnassa pahÃnaÂÂho paÂivedhaÂÂho, bhÃvanÃya bhÃvanaÂÂho paÂivedhaÂÂho, sacchikiriyÃya sacchikiriyaÂÂho paÂivedhaÂÂho. Imehi navah' ÃkÃrehi paÂivedhaÂÂhena cattÃri saccÃni ekasaÇgahitÃni. `Yaæ ekasaÇgahitaæ, taæ ekattaæ; ekattaæ ekena ¤Ãïena paÂivijjhatÅti' cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni. ## Katih' ÃkÃrehi cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni? DvÃdasahi ÃkÃrehi cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni; tathaÂÂhena anattaÂÂhena saccaÂÂhena paÂivedhaÂÂhena abhijÃnanaÂÂhena parijÃnanaÂÂhena dhammaÂÂhena tathaÂÂhena ¤ÃtaÂÂhena sacchikiriyaÂÂhena phassanaÂÂhena abhisamayaÂÂhena. Imehi dvÃdasahi ÃkÃrehi cattÃri saccÃni ekasaÇgahitÃni. `Yaæ ekasaÇgahitaæ, taæ ekattaæ; ekattaæ ekena ¤Ãïena paÂivijjhatÅti' cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni. Kathaæ tathaÂÂhena cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni? SoÊasahi ÃkÃrehi tathaÂÂhena cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni: dukkhassa pÅÊanaÂÂho saÇkhataÂÂho santÃpaÂÂho vipariïÃmaÂÂho tathaÂÂho, samudayassa ÃyuhanaÂÂho nidÃnaÂÂho sa¤¤ogaÂÂho palibodhaÂÂho tathaÂÂho, nirodhassa nissaraïaÂÂho vivekaÂÂho asaÇkhataÂÂho amataÂÂho tathaÂÂho, maggassa niyyÃnaÂÂho hetuÂÂho dassanaÂÂho ÃdhipateyyaÂÂho tathaÂÂho. Imehi soÊasahi ÃkÃrehi tathaÂÂhena cattÃri saccÃni ekasaÇgahitÃni. `Yaæ ekasaÇgahitaæ, taæ ekattaæ; ekattaæ ekena ¤Ãïena paÂivijjhatÅti' cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni. #<[page 108]># %<108 Yuganandhavagge SaccakathÃ>% Kathaæ anattaÂÂhena . . . pe . . . saccaÂÂhena paÂivedhaÂÂhena abhijÃnanaÂÂhena parijÃnanaÂÂhena dhammaÂÂhena tathaÂÂhena ¤ÃtaÂÂhena sacchikiriyaÂÂhena phassanaÂÂhena abhisamayaÂÂhena cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni? SoÊasahi ÃkÃrehi abhisamayaÂÂhena cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni: dukkhassa pÅÊanaÂÂho saÇkhataÂÂho santÃpaÂÂho vipariïÃmaÂÂho abhisamayaÂÂho, samudayassa ÃyuhanaÂÂho nidÃnaÂÂho sa¤¤ogaÂÂho palibodhaÂÂho abhisamayaÂÂho, nirodhassa nissaraïaÂÂho vivekaÂÂho asaÇkhataÂÂho amataÂÂho abhisamayaÂÂho, maggassa niyyÃnaÂÂho hetuÂÂho dassanaÂÂho ÃdhipateyyaÂÂho abhisamayaÂÂho. Imehi soÊasahi ÃkÃrehi abhisamayaÂÂhena cattÃri saccÃni ekasaÇgahitÃni. `Yaæ ekasaÇgahitaæ, taæ ekattaæ; ekattaæ ekena ¤Ãïena paÂivijjhatÅti' cattÃri saccÃni ekapaÂivedhÃni. ## SaccÃnaæ kati lakkhaïÃni? SaccÃnaæ dve lakkhaïÃni: saÇkhatalakkhaïa¤ ca asaÇkhatalakkhaïa¤ ca. SaccÃnaæ imÃni dve lakkhaïÃni. SaccÃnaæ kati lakkhaïÃni? SaccÃnaæ cha lakkhaïÃni: saÇkhatÃnaæ saccÃnaæ uppÃdo pa¤¤Ãyati, vayo pa¤¤Ãyati, ÂhitÃnaæ a¤¤athattaæ pa¤¤Ãyati; asaÇkhatassa saccassa na uppÃdo pa¤¤Ãyati, na vayo pa¤¤Ãyati, va Âhitassa a¤¤athattaæ pa¤¤Ãyati. SaccÃnaæ imÃni cha lakkhaïÃni. SaccÃnaæ kati lakkhaïÃni? SaccÃnaæ dvÃdasa lakkhaïÃni: dukkhasaccassa uppÃdo pa¤¤Ãyati, vayo pa¤¤Ãyati, Âhitassa a¤¤athattaæ pa¤¤Ãyati; samudayasaccassa uppÃdo pa¤¤Ãyati, vayo pa¤¤Ãyati, Âhitassa a¤¤athattaæ pa¤¤Ãyati; maggasaccassa uppÃdo pa¤¤Ãyati, vayo pa¤¤Ãyati, Âhitassa a¤¤athattaæ pa¤¤Ãyati; nirodhasaccassa na uppÃdo pa¤¤Ãyati, na vayo pa¤¤Ãyati, na Âhitassa a¤¤athattaæ pa¤¤Ãyati. SaccÃnaæ imÃni dvÃdasa lakkhaïÃni. ## Catunnaæ saccÃnaæ kati kusalÃ, kati akusalÃ, kati abyÃkatÃ? Samudayasaccaæ akusalaæ, maggasaccaæ kusalaæ, #<[page 109]># %< Yuganandhavagge Saccakathà 109>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ nirodhasaccaæ abyÃkataæ, dukkhasaccaæ siyà kusalaæ siyà akusalaæ siyà abyÃkataæ. TÅïi saccÃni ekasaccena saÇgahitÃni, ekaæ saccaæ tÅhi saccehi saÇgahitaæ vatthuvasena pariyÃyena. `SiyÃ' ti. Katha¤ ca siyÃ? Yaæ dukkhasaccaæ akusalaæ samudayasaccaæ akusalaæ, evaæ akusalaÂÂhena dve saccÃni ekasaccena saÇgahitÃni: ekasaccaæ dvÅhi saccehi saÇgahitaæ. Yaæ dukkhasaccaæ kusalaæ maggasaccaæ kusalaæ, evaæ kusalaÂÂhena dve saccÃni ekasaccena saÇgahitÃni: ekaæ saccaæ dvÅhi saccehi saÇgahitaæ. Yaæ dukkhasaccaæ abyÃkataæ nirodhasaccaæ abyÃkataæ, evaæ abyÃkataÂÂhena dve saccÃni ekasaccena saÇgahitÃni: ekasaccaæ dvÅhi saccehi saÇgahitaæ. Evaæ siyÃ. TÅïi saccÃni ekasaccena saÇgahitÃni, ekasaccaæ tÅhi saccehi saÇgahitaæ vatthuvasena pariyÃyenÃti. ## Pubbe me Bhikkhave sambodhà anabhisambuddhassa Bodhisattass' eva sato etad ahosi -- `Ko nu kho rÆpassa assÃdo, ko ÃdÅnavo, kiæ nissaraïaæ? Ko vedanÃya assÃdo, ko ÃdÅnavo, kiæ nissaraïaæ? Ko sa¤¤Ãya assÃdo, ko ÃdÅnavo, kiæ nissaraïaæ? Ko saÇkhÃrÃïaæ assÃdo, ko ÃdÅnavo, kiæ nissaraïaæ? Ko vi¤¤Ãïassa assÃdo, ko ÃdÅnavo, kiæ nissaraïan' ti? Tassa mayhaæ Bhikkhave etad ahosi -- `Yaæ kho rÆpaæ paÂicca uppajjati sukhaæ somanassaæ, ayaæ rÆpassa assÃdo; yaæ rÆpaæ aniccaæ dukkhaæ vipariïÃmadhammaæ, ayaæ rÆpassa ÃdÅnavo; yo rÆpasmiæ chandarÃgavinayo chandarÃgappahÃnaæ, idaæ rÆpassa nissaraïaæ. Yaæ vedanaæ paÂicca . . . pe . . . yaæ sa¤¤aæ paÂicca, yaæ saÇkhÃre paÂicca, yaæ vi¤¤Ãïaæ paÂicca uppajjati sukhaæ somanassaæ, ayaæ vi¤¤Ãïassa assÃdo; yaæ vi¤¤Ãïaæ aniccaæ dukkhaæ vipariïÃmadhammaæ, ayaæ vi¤¤Ãïassa ÃdÅnavo; yo vi¤¤Ãïasmiæ chandarÃgavinayo chandarÃgappahÃnaæ, idaæ vi¤¤Ãïassa nissaraïaæ. ## YÃva kÅva¤ cÃhaæ Bhikkhave imesaæ pa¤cannaæ upÃdÃnakkhandhÃnaæ evaæ assÃda¤ ca assÃdato ÃdÅnava¤ ca ÃdÅnavato nissaraïa¤ ca nissaraïato yathÃbhÆtaæ nabbha¤¤Ãsiæ, #<[page 110]># %<110 Yuganandhavagge SaccakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ neva tÃvÃhaæ Bhikkhave sadevake loke samÃrake sabrahmake {sassamanabrÃhmaïiyÃ} pajÃya sadevamanussÃya anuttaraæ sammÃsambodhiæ abhisambuddho pacca¤¤Ãsiæ. Yato ca khvÃhaæ Bhikkhave imesaæ pa¤cannaæ upÃdÃnakkhandhÃnaæ evaæ assÃda¤ ca assÃdato ÃdÅnava¤ ca ÃdÅnavato nissaraïa¤ ca nissaraïato yathÃbhÆtaæ abbha¤¤Ãsiæ, athÃhaæ Bhikkhave sadevake loke samÃrake sabrahmake sassamaïabrÃhmaïiyà pajÃya sadevamanussÃya anuttaraæ sammÃsambodhiæ abhisambuddho pacca¤¤Ãsiæ. ¥Ãïa¤ ca pana me dassanaæ udapÃdi `akuppà me cetovimutti, ayaæ antimà jÃti, natth' idÃni punabbhavo' ti. ## `Yaæ rÆpaæ paÂicca uppajjati sukhaæ somanassaæ, ayaæ rÆpassa assÃdo' ti pahÃnapaÂivedho samudayasaccaæ; `yaæ rÆpaæ aniccaæ dukkhaæ vipariïÃmadhammaæ, ayaæ rÆpassa ÃdÅnavo' ti pari¤¤ÃpaÂivedho dukkhasaccaæ; `yo rÆpasmiæ chandarÃgavinayo chandarÃgappahÃnaæ, idaæ rÆpassa nissaraïan' ti sacchikiriyÃpaÂivedho nirodhasaccaæ; yà imesu tÅsu ÂhÃnesu diÂÂhi saÇkappo vÃcà kammanto ÃjÅvo vÃyÃmo sati samÃdhi bhÃvanÃpaÂivedho maggasaccaæ. `Yaæ vedanaæ paÂicca . . . pe . . . yaæ sa¤¤aæ paÂicca, yaæ saÇkhÃre paÂicca, yaæ vi¤¤Ãïaæ paÂicca uppajjati sukhaæ somanassaæ, ayaæ vi¤¤Ãïassa assÃdo' ti pahÃnapaÂivedho samudayasaccaæ; `yaæ vi¤¤Ãïaæ aniccaæ dukkhaæ vipariïÃmadhammaæ, ayaæ vi¤¤Ãïassa ÃdÅnavo' ti pari¤¤ÃpaÂivedho dukkhasaccaæ; `yo vi¤¤Ãïasmiæ chandarÃgavinayo chandarÃgappahÃnaæ, idaæ vi¤¤Ãïassa nissaraïan' ti sacchikiriyÃpaÂivedho nirodhasaccaæ; yà imesu tÅsu ÂhÃnesu diÂÂhi saÇkappo vÃcà kammanto ÃjÅvo vÃyÃmo sati samÃdhi bhÃvanÃpaÂivedho maggasaccaæ. ## `Saccan' ti. Katih' ÃkÃrehi saccaæ? TÅh' ÃkÃrehi saccaæ: #<[page 111]># %< Yuganandhavagge Saccakathà 111>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ esanaÂÂhena pariggahaÂÂhena paÂivedhaÂÂhena. Kathaæ esanaÂÂhena saccaæ? `JarÃmaraïaæ kiænidÃnaæ kiæ-samudayaæ kiæ-jÃtikaæ kiæ-pabhavan?' ti evaæ esanaÂÂhena saccaæ. `JarÃmaraïaæ jÃtinidÃnaæ jÃtisamudayaæ jÃtijÃtikaæ jÃtipabhavan' ti evaæ pariggahaÂÂhena saccaæ. JarÃmaraïa¤ ca pajÃnÃti, jarÃmaraïasamudaya¤ ca pajÃnÃti, jarÃmaraïanirodha¤ ca pajÃnÃti, jarÃmaraïanirodhagÃminipaÂipada¤ ca pajÃnÃti. Evaæ paÂivedhaÂÂhena saccaæ. `JÃti kiæ-nidÃnà kiæ-samudayà kiæ-jÃtikà kiæ-pabhavÃ?' ti evaæ esanaÂÂhena saccaæ. `JÃti bhavanidÃnà bhavasamudayà bhavajÃtikà bhavapabhavÃ' ti evaæ pariggahaÂÂhena saccaæ. JÃti¤ ca pajÃnÃti, jÃtisamudaya¤ ca pajÃnÃti, jÃtinirodha¤ ca pajÃnÃti, jÃtinirodhagÃminipaÂipada¤ ca pajÃnÃti. Evaæ paÂivedhaÂÂhena saccaæ. `Bhavo kiæ-nidÃno kiæ-samudayo kiæ-jÃtiko kiæpabhavo?' ti evaæ esanaÂÂhena saccaæ. `Bhavo upÃdÃnanidÃno upÃdÃnasamudayo upÃdÃnajÃtiko upÃdÃnapabhavo' ti evaæ pariggahaÂÂhena saccaæ. Bhava¤ ca pajÃnÃti, bhavasamudaya¤ ca pajÃnÃti, bhavanirodha¤ ca pajÃnÃti, bhavanirodhagÃminipaÂipada¤ ca pajÃnÃti. Evaæ paÂivedhaÂÂhena saccaæ. `UpÃdÃnaæ kiæ-nidÃnaæ kiæ-samudayaæ kiæ-jÃtikaæ kiæ-pabhavan?' ti evaæ esanaÂÂhena saccaæ. `UpÃdÃnaæ taïhÃnidÃnaæ taïhÃsamudayaæ taïhÃjÃtikaæ taïhÃpabhavan' ti evaæ pariggahaÂÂhena saccaæ. UpÃdÃna¤ ca pajÃnÃti, upÃdÃnasamudaya¤ ca pajÃnÃti, upÃdÃnanirodha¤ ca pajÃnÃti, upÃdÃnanirodhagÃminipaÂipada¤ ca pajÃnÃti. Evaæ paÂivedhaÂÂhena saccaæ. `Taïhà kiæ-nidÃnà kiæ-samudayà kiæ-jÃtikà kiæpabhavÃ?' ti evaæ esanaÂÂhena saccaæ. `Taïhà vedanÃnidÃnà vedanÃsamudayà vedanÃjÃtikà vedanÃpabhavÃ' ti evaæ pariggahaÂÂhena saccaæ. Taïha¤ ca pajÃnÃti, taïhÃsamudaya¤ ca pajÃnÃti, taïhÃnirodha¤ ca pajÃnÃti, taïhÃnirodhagÃminipaÂipada¤ ca pajÃnÃti. Evaæ paÂivedhaÂÂhena saccaæ. #<[page 112]># %<112 Yuganandhavagge SaccakathÃ>% `Vedanà kiæ-nidÃnà kiæ-samudayà kiæ-jÃtikà kiæpabhavÃ?' ti evaæ esanaÂÂhena saccaæ. `Vedanà phassanidÃnà phassasamudayà phassajÃtikà phassapabhavÃ' ti evaæ pariggahaÂÂhena saccaæ. Vedana¤ ca pajÃnÃti, vedanÃsamudaya¤ ca pajÃnÃti, vedanÃnirodha¤ ca pajÃnÃti, vedanÃnirodhagÃminipaÂipada¤ ca pajÃnÃti. Evaæ paÂivedhaÂÂhena saccaæ. `Phasso kiæ-nidÃno kiæ-samudayo kiæ-jÃtiko kiæpabhavo?' ti evaæ esanaÂÂhena saccaæ. `Phasso saÊÃyatananidÃno saÊÃyatanasamudayo saÊÃyatanajÃtiko saÊÃyatanapabhavo' ti evaæ pariggahaÂÂhena saccaæ. Phassa¤ ca pajÃnÃti, phassasamudaya¤ ca pajÃnÃti, phassanirodha¤ ca pajÃnÃti, phassanirodhagÃminipaÂipada¤ ca pajÃnÃti. Evaæ paÂivedhaÂÂhena saccaæ. `SaÊÃyatanaæ kiæ-nidÃnaæ kiæ-samudayaæ kiæ-jÃtikaæ kiæ-pabhavan?' ti evaæ esanaÂÂhena saccaæ. `SaÊÃyatanaæ nÃmarÆpanidÃnaæ nÃmarÆpasamudayaæ nÃmarÆpajÃtikaæ nÃmarÆpapabhavan' ti evaæ pariggahaÂÂhena saccaæ. saÊÃyatana¤ ca pajÃnÃti, saÊÃyatanasamudaya¤ ca pajÃnÃti, saÊÃyatananirodha¤ ca pajÃnÃti, saÊÃyatananirodhagÃminipaÂipada¤ ca pajÃnÃti. Evaæ paÂivedhaÂÂhena saccaæ. `NÃmarÆpaæ kiæ-nidÃnaæ kiæ-samudayaæ kiæ-jÃtikaæ kiæ-pabhavan?' ti evaæ esanaÂÂhena saccaæ. NÃmarÆpaæ vi¤¤ÃïanidÃnaæ vi¤¤Ãïasamudayaæ vi¤¤ÃnajÃtikaæ vi¤¤Ãïapabhavan' ti evaæ pariggahaÂÂhena saccaæ. NÃmarÆpa¤ ca pajÃnÃti, nÃmarÆpasamudaya¤ ca pajÃnÃti, nÃmarÆpanirodha¤ ca pajÃnÃti, nÃmarÆpanirodhagÃminipaÂipada¤ ca pajÃnÃti. Evaæ paÂivedhaÂÂhena saccaæ. `Vi¤¤Ãïaæ kiæ-nidÃnaæ kiæ-samudayaæ kiæ-jÃtikaæ kiæ-pabhavan?' ti evaæ esanaÂÂhena saccaæ. `Vi¤¤Ãïaæ saÇkhÃranidÃnaæ saÇkhÃrasamudayaæ saÇkhÃrajÃtikaæ saÇkhÃrapabhavan' ti evaæ pariggahaÂÂhena saccaæ. Vi¤¤Ãïa¤ ca pajÃnÃti, vi¤¤Ãïasamudaya¤ ca pajÃnÃti, vi¤¤Ãïanirodha¤ ca pajÃnÃti, vi¤¤ÃïanirodhagÃminipaÂipada¤ ca pajÃnÃti. Evaæ paÂivedhaÂÂhena saccaæ. #<[page 113]># %< Yuganandhavagge Saccakathà 113>% `SaÇkhÃrà kiæ-nidÃnà kiæ-samudayà kiæ-jÃtikà kiæpabhavÃ?' ti evaæ esanaÂÂhena saccaæ. `SaÇkhÃrà avijjÃnidÃnà avijjÃsamudayà avijjÃjÃtikà avijjÃpabhavÃ' ti evaæ pariggahaÂÂhena saccaæ. SaÇkhÃre ca pajÃnÃti, saÇkhÃrasamudaya¤ ca pajÃnÃti, saÇkhÃranirodha¤ ca pajÃnÃti, saÇkhÃranirodhagÃminipaÂipada¤ ca pajÃnÃti. Evaæ paÂivedhaÂÂhena saccaæ. ## JarÃmaraïaæ dukkhasaccaæ, jÃti samudayasaccaæ, ubhinnaæ pi nissaraïaæ nirodhasaccaæ, nirodhapajÃnanà maggasaccaæ; jÃti dukkhasaccaæ, bhavo samudayasaccaæ, ubhinnaæ pi nissaraïaæ nirodhasaccaæ, nirodhapajÃnanà maggasaccaæ; bhavo dukkhasaccaæ, upÃdÃnaæ samudayasaccaæ, ubhinnaæ pi nissaraïaæ nirodhasaccaæ, nirodhapajÃnanà maggasaccaæ; upÃdÃnaæ dukkhasaccaæ, taïhà samudayasaccaæ, ubhinnaæ pi nissaraïaæ nirodhasaccaæ, nirodhapajÃnanà maggasaccaæ; taïhà dukkhasaccaæ, vedanà samudayasaccaæ, ubhinnaæ pi nissaraïaæ nirodhasaccaæ, nirodhapajÃnanà maggasaccaæ; vedanà dukkhasaccaæ, phasso samudayasaccaæ, ubhinnaæ pi nissaraïaæ nirodhasaccaæ, nirodhapajÃnanà maggasaccaæ; phasso dukkhasaccaæ, saÊÃyatanaæ samudayasaccaæ, ubhinnaæ pi nissaraïaæ nirodhasaccaæ, nirodhapajÃnanà maggasaccaæ; saÊÃyatanaæ dukkhasaccaæ, nÃmarÆpaæ samudayasaccaæ, ubhinnaæ pi nissaraïaæ nirodhasaccaæ, nirodhapajÃnanà maggasaccaæ; nÃmarÆpaæ dukkhasaccaæ, vi¤¤Ãïaæ samudayasaccaæ, ubhinnaæ pi nissaraïaæ nirodhasaccaæ, nirodhapajÃnanà maggasaccaæ; vi¤¤Ãïaæ dukkhasaccaæ, saÇkhÃrà samudayasaccaæ, ubhinnaæ pi nissaraïaæ nirodhasaccaæ, nirodhapajÃnanà maggasaccaæ; saÇkhÃrà dukkhasaccaæ, avijjà samudayasaccaæ, ubhinnaæ pi nissaraïaæ nirodhasaccaæ, nirodhapajÃnanà maggasaccaæ. JarÃmaraïaæ dukkhasaccaæ, jÃti siyà dukkhasaccaæ siyà samudayasaccaæ, ubhinnaæ pi nissaraïaæ nirodhasaccaæ, nirodhapajÃnanà maggasaccaæ; jÃti dukkhasaccaæ, #<[page 114]># %<114 Yuganandhavagge SaccakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ bhavo siyà dukkhasaccaæ siyà samudayasaccaæ, ubhinnaæ pi nissaraïaæ nirodhasaccaæ, nirodhapajÃnanà maggasaccaæ; . . . pe . . . saÇkhÃrà dukkhasaccaæ, avijjà siyà dukkhasaccaæ siyà samudayasaccaæ, ubhinnaæ pi nissaraïaæ nirodhasaccaæ, nirodhapajÃnanà maggasaccan ti. SaccakathÃ. BhÃïavÃraæ. #<[page 115]># %< Yuganandhavagge BojjhaÇgakathà 115>% $< II III. Yuganandhavagge BojjhaÇgakathà SÃvatthinidÃnaæ.>$ ## SATT' ime Bhikkhave bojjhaÇgÃ. Katame satta? SatisambojjhaÇgo dhammavicayasambojjhaÇgo viriyasambojjhaÇgo pÅtisambojjhaÇgo passaddhisambojjhaÇgo samÃdhisambojjhaÇgo upekkhÃsambojjhaÇgo. Ime kho Bhikkhave satta bojjhaÇgÃ. `BojjhaÇgÃ' ti. Ken' aÂÂhena bojjhaÇgÃ? `BodhÃya saævattantÅti' bojjhaÇgÃ, `bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `anubujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `paÂibujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `saæbujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; bujjhanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, anubujjhanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, paÂibujjhanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, saæbujjhanaÂÂhena bojjhaÇgÃ. `BodhentÅti' bojjhaÇgÃ, `anubodhentÅti' bojjhaÇgÃ, `paÂibodhentÅti' bojjhaÇgÃ, `saæbodhentÅti' bojjhaÇgÃ; bodhanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, anubodhanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, paÂibodhanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, saæbodhanaÂÂhena bojjhaÇgÃ. BodhipakkhiyaÂÂhena bojjhaÇgÃ, anubodhipakkhiyaÂÂhena bojjhaÇgÃ, paÂibodhipakkhiyaÂÂhena bojjhaÇgÃ, saæbodhipakkhiyaÂÂhena bojjhaÇgÃ; buddhilÃbhaÂÂhena bojjhaÇgÃ, buddhipaÂilÃbhaÂÂhena bojjhaÇgÃ, buddhiropanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, buddhi-abhiropanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, buddhipÃpanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, buddhisaæpÃpanaÂÂhena bojjhaÇgÃ. ## MÆlaÂÂhena bojjhaÇgÃ, mÆlacariyaÂÂhena bojjhaÇgÃ, mÆlapariggahaÂÂhena bojjhaÇgÃ, mÆlaparivÃraÂÂhena bojjhaÇgÃ, #<[page 116]># %<116 Yuganandhavagge BojjhaÇgakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ mÆlaparipÆraÂÂhena bojjhaÇgÃ, mÆlaparipÃkaÂÂhena bojjhaÇgÃ, mÆlapaÂisambhidaÂÂhena bojjhaÇgÃ, mÆlapaÂisambhidÃpÃpanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, mÆlapaÂisambhidÃya vasÅbhÃvanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, mÆlapaÂisambhidÃya vasÅbhÃvappattÃnaæ pi bojjhaÇgÃ; hetuÂÂhena bojjhaÇgÃ, hetucariyaÂÂhena bojjhaÇgÃ, hetupariggahaÂÂhena bojjhaÇgÃ, hetuparivÃraÂÂhena bojjhaÇgÃ, hetuparipÆraÂÂhena bojjhaÇgÃ, hetuparipÃkaÂÂhena bojjhaÇgÃ, hetupaÂisambhidaÂÂhena bojjhaÇgÃ, hetupaÂisambhidÃpÃpanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, hetupaÂisambhidÃya vasÅbhÃvanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, hetupaÂisambhidÃya vasÅbhÃvappattÃnaæ pi bojjhaÇgÃ; paccayaÂÂhena bojjhaÇgÃ, paccayacariyaÂÂhena bojjhaÇgÃ, paccayapariggahaÂÂhena bojjhaÇgÃ, paccayaparivÃraÂÂhena bojjhaÇgÃ, paccayaparipÆraÂÂhena bojjhaÇgÃ, paccayaparipÃkaÂÂhena bojjhaÇgÃ, paccayapaÂisambhidaÂÂhena bojjhaÇgÃ, paccayapaÂisambhidÃpÃpanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, paccayapaÂisambhidÃya vasÅbhÃvanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, paccayapaÂisambhidÃya vasÅbhÃvappattÃnaæ pi bojjhaÇgÃ; visuddhaÂÂhena bojjhaÇgÃ, visuddhicariyaÂÂhena bojjhaÇgÃ, visuddhipariggahaÂÂhena bojjhaÇgÃ, visuddhiparivÃraÂÂhena bojjhaÇgÃ, visuddhiparipÆraÂÂhena bojjhaÇgÃ, visuddhiparipÃkaÂÂhena bojjhaÇgÃ, visuddhipaÂisambhidaÂÂhena bojjhaÇgÃ, visuddhipaÂisambhidÃpÃpanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, visuddhipaÂisambhidÃya vasÅbhÃvanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, visuddhipaÂisambhidÃya vasÅbhÃvappattÃnaæ pi bojjhaÇgÃ; anavajjaÂÂhena bojjhaÇgÃ, anavajjacariyaÂÂhena bojjhaÇgÃ, anavajjapariggahaÂÂhena bojjhaÇgÃ, anavajjaparivÃraÂÂhena bojjhaÇgÃ, anavajjaparipÆraÂÂhena bojjhaÇgÃ, anavajjaparipÃkaÂÂhena bojjhaÇgà anavajjapaÂisambhidaÂÂhena bojjhaÇgÃ, anavajjapaÂisambhidÃpÃpanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, anavajjapaÂisambhidÃya vasÅbhÃvanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, anavajjapaÂisambhidÃya vasÅbhÃvappattÃnaæ pi bojjhaÇgÃ; nekkhammaÂÂhena bojjhaÇgÃ, nekkhammacariyaÂÂhena bojjhaÇgÃ, nekkhammapariggahaÂÂhena bojjhaÇgÃ, nekkhammaparivÃraÂÂhena bojjhaÇgÃ, nekkhammaparipÆraÂÂhena bojjhaÇgÃ, nekkhammaparipÃkaÂÂhena bojjhaÇgÃ, #<[page 117]># %< Yuganandhavagge BojjhaÇgakathà 117>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ nekkhammapaÂisambhidaÂÂhena bojjhaÇgÃ, nekkhammapaÂisambhidÃpÃpanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, nekkhammapaÂisambhidÃya vasÅbhÃvanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, nekkhammapaÂisambhidÃya vasÅbhÃvappattÃnaæ pi bojjhaÇgÃ; vimuttaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vimutticariyaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vimuttipariggahaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vimuttiparivÃraÂÂhena bojjhaÇgÃ, vimuttiparipÆraÂÂhena bojjhaÇgÃ, vimuttiparipÃkaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vimuttipaÂisambhidaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vimuttipaÂisambhidÃpÃpanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vimuttipaÂisambhidÃya vasÅbhÃvanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vimuttipaÂisambhidÃya vasÅbhÃvappattÃnaæ pi bojjhaÇgÃ; anÃsavaÂÂhena bojjhaÇgÃ, anÃsavacariyaÂÂhena bojjhaÇgÃ, anÃsavapariggahaÂÂhena bojjhaÇgÃ, anÃsavaparivÃraÂÂhena bojjhaÇgÃ, anÃsavaparipÆraÂÂhena bojjhaÇgÃ, anÃsavaparipÃkaÂÂhena bojjhaÇgÃ, anÃsavapaÂisambhidaÂÂhena bojjhaÇgÃ, anÃsavapaÂisambhidÃpÃpanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, anÃsavapaÂisambhidÃya vasÅbhÃvanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, anÃsavapaÂisambhidÃya vasÅbhÃvappattÃnaæ pi bojjhaÇgÃ; vivekaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vivekacariyaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vivekapariggahaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vivekaparivÃraÂÂhena bojjhaÇgÃ, vivekaparipÆraÂÂhena bojjhaÇgÃ, vivekaparipÃkaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vivekapaÂisambhidaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vivekapaÂisambhidÃpÃpanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vivekapaÂisambhidÃya vasÅbhÃvanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vivekapaÂisambhidÃya vasÅbhÃvappattÃnaæ pi bojjhaÇgÃ; vossaggaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vossaggacariyaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vossaggapariggahaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vossaggaparivÃraÂÂhena bojjhaÇgÃ, vossaggaparipÆraÂÂhena bojjhaÇgÃ, vossaggaparipÃkaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vossaggapaÂisambhidaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vossaggapaÂisambhidÃpÃpanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vossaggapaÂisambhidÃya vasÅbhÃvanaÂÂhena bojjhaÇgÃ, vossaggapaÂisambhidÃya vasÅbhÃvappattÃnaæ pi bojjhaÇgÃ. ## `MÆlaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `hetuÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `paccayaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `visuddhaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `anavajjaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `nekkhammaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vimuttaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `anÃsavaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, #<[page 118]># %<118 Yuganandhavagge BojjhaÇgakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `vivekaÂÂhaæ {bujjhantÅti}' bojjhaÇgÃ, `vossaggaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `mÆlacariyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `hetucariyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `paccayacariyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `visuddhicariyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `anavajjacariyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `nekkhammacariyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vimutticariyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `anÃsavacariyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vivekacariyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vossaggacariyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `mÆlapariggahaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgà . . . pe . . . vossaggapariggahaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `mÆlaparivÃraÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgà . . . pe . . . `vossaggaparivÃraÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `mÆlaparipÆraÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgà . . . pe . . . `vossaggaparipÆraÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `mÆlaparipÃkaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgà . . . pe . . . `vossaggaparipÃkaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `mÆlapaÂisambhidaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgà . . . pe . . . `vossaggapaÂisambhidaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `mÆlapaÂisambhidÃpÃpanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgà . . . pe . . . `vossaggapaÂisambhidÃpÃpanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `mÆlapaÂisambhidÃya vasÅbhÃvanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgà . . . pe . . . `vossaggapaÂisambhidÃya vasÅbhÃvanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgà . . . pe . . . ## `PÃriggahaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `parivÃraÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `paripÆraÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekaggaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `avikkhepaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `paggahaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `avisÃraÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `anÃvilaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ani¤janaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekattupaÂÂhÃnavasena cittassa ÂhitaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ÃrammaïaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `gocaraÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `pahÃnaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, #<[page 119]># %< Yuganandhavagge BojjhaÇgakathà 119>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `pariccÃgaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vuÂÂhÃnaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vivaÂÂanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, santaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `païÅtaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vimuttaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `anÃsavaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `taraïaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `animittaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `su¤¤ataÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekarasaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `anativattanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `yuganandhaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `niyyÃnaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `hetuÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `dassanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ÃdhipateyyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ. ## `Samathassa avikkhepaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vipassanÃya anupassanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `samathavipassanÃnaæ ekarasaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `yuganandhassa anativattanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `sikkhÃya samÃdÃnaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `Ãrammaïassa gocaraÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `lÅnassa cittassa paggahaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `uddhaccassa cittassa viniggahaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ubhovisuddhÃnaæ ajjhupekkhanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `visesÃdhigamaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `uttaripaÂivedhaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `saccÃbhisamayaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `nirodhapatiÂÂhÃpanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ. ## `Saddhindriyassa adhimokkhaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgà . . . pe . . . `pa¤¤indriyassa dassanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `saddhÃbalassa assaddhiye akampiyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgà . . . pe . . . `pa¤¤Ãbalassa avijjÃya akampiyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `satisambojjhaÇgassa upaÂÂhÃnaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgà . . . pe . . . `upekkhÃsambojjhaÇgassa paÂisaÇkhÃnaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; #<[page 120]># %<120 Yuganandhavagge BojjhaÇgakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `sammÃdiÂÂhiyà dassanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgà . . . pe . . . `sammÃsamÃdhissa avikkhepaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ. `IndriyÃnaæ ÃdhipateyyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `balÃnaæ akampiyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `bojjhaÇgÃnaæ niyyÃnaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `maggassa hetuÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `satipaÂÂhÃnÃnaæ upaÂÂhÃnaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `sammappadhÃnÃnaæ padahaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `iddhipÃdÃnaæ ijjhanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `saccÃnaæ tathaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `payogÃnaæ paÂipassaddhaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `phalÃnaæ sacchikiriyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `pa¤¤Ãya pajÃnanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vitakkassa abhiropanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vicÃrassa upavicÃraÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `pÅtiyà pharaïaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `sukhassa abhisandanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `cittassa ekaggaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ. ## `ùvajjanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vijÃnanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `pajÃnanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhÃÇgÃ, `sa¤jÃnanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekodaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `abhi¤¤Ãya ¤ÃtaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `pari¤¤Ãya tÅraïaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `pahÃnassa pariccÃgaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `bhÃvanÃya ekarasaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `sacchikiriyÃya phassanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, #<[page 121]># %< Yuganandhavagge BojjhaÇgakathà 121>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `khandhÃnaæ khandhaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `dhÃtÆnaæ dhÃtuÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ÃyatanÃnaæ ÃyatanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `saÇkhatÃnaæ saÇkhataÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `asaÇkhatassa asaÇkhataÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ. ## `CittaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `cittÃnantarikaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `cittassa vuÂÂhÃnaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `cittassa vijÃnanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `cittassa hetuÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `cittassa paccayaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `cittassa vatthuÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `cittassa samaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `cittassa ÃrammaïaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `cittassa gocaraÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `cittassa cariyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `cittassa gataÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `cittassa abhinÅhÃratthaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `cittassa niyyÃnaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `cittassa nissaraïaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ. ## `Ekatte ÃvajjanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte vijÃnanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte pajÃnanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte sa¤jÃnanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte ekodaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte pakkhandanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte pasÅdanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte santiÂÂhanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte vimuttaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, #<[page 122]># %<122 Yuganandhavagge BojjhaÇgakathÃ>% `ekatte "etaæ santan" ti passanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte yÃnÅkataÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte vatthukataÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte anuÂÂhitaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte paricitaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte susamÃraddhaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte pariggahaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte parivÃraÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte paripÆraÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte samodhÃnaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte adhiÂÂhÃnaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte ÃsevanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte bhÃvanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte bahulÅkammaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte susamuggataÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte suvisuddhaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `ekatte bu¤janaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte anubu¤janaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte paÂibu¤janaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte sambu¤janaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `ekatte bodhanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte anubodhanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte paÂibodhanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte sambodhanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte bodhipakkhiyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte anubodhipakkhiyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte paÂibodhipakkhiyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte sambodhipakkhiyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `ekatte jotanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte ujjotanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte anujotanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte paÂijotanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekatte sa¤jotanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ. ## `PahÃnaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `nirodhaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `patÃpanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `virocanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, #<[page 123]># %< Yuganandhavagge BojjhaÇgakathà 123>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `kilesÃnaæ santÃpaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `amalatthaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vimalaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `nimmalaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `samaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `samayaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vivekaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vivekacariyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `virÃgaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `virÃgacariyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `nirodhaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `nirodhacariyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vossaggaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vossaggacariyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vimuttaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vimutticariyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `chandaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `chandassa mÆlaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `chandassa padahaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `chandassa padhÃnaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `chandassa ijjhanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `chandassa adhimokkhaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `chandassa paggahaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `chandassa upaÂÂhÃnaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `chandassa avikkhepaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `chandassa dassanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `viriyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `cittaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `vÅmaæsaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vÅmaæsÃya mÆlaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vÅmaæsÃya padahaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vÅmaæsÃya padhÃnaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vÅmaæsÃya ijjhanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vÅmaæsÃya adhimokkhaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vÅmaæsÃya paggahaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vÅmaæsÃya upaÂÂhÃnaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vÅmaæsÃya avikkhepaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vÅmaæsÃya dassanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ. ## `Dukkhassa pÅlanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `dukkhassa saÇkhataÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `dukkhassa santÃpaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `dukkhassa vipariïÃmaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; #<[page 124]># %<124 Yuganandhavagge BojjhaÇgakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `samudayassa ÃyuhanaÂÂhaæ nidÃnaÂÂhaæ sa¤¤ogatthaæ palibodhaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `nirodhassa nissaraïaÂÂhaæ vivekaÂÂhaæ asaÇkhataÂÂhaæ amataÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `maggassa niyyÃnaÂÂhaæ hetuÂÂhaæ dassanaÂÂhaæ ÃdhipateyyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ. `TathaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ana¤¤athaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `anattaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `saccaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `paÂivedhaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `abhijÃnanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `parijÃnanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `dhammaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `dhÃtuÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `¤ÃtaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `sacchikiriyaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `phassanaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `abhisamayaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `nekkhammaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `abyÃpÃdaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `Ãlokasa¤¤aæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `avikkhepaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `dhammavavatthÃnaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `¤Ãïaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `pÃmojjaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `paÂhamajjhÃnaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgà . . . pe . . . `Arahattamaggaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ. ## `AdhimokkhaÂÂhena saddhindriyaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgà . . . pe . . . `dassanaÂÂhena pa¤¤indriyaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `assaddhiye akampiyaÂÂhena saddhÃbalaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgà . . . pe . . . `avijjÃya akampiyaÂÂhena pa¤¤Ãbalaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `upaÂÂhÃnaÂÂhena satisambojjhaÇgaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgà . . . pe . . . `paÂisaÇkhÃnaÂÂhena upekkhÃsambojjhaÇgaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhiæ bujjhantÅti' bojjhaÇgà . . . pe . . . `avikkhepaÂÂhena sammÃsamÃdhiæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `ÃdhipateyyaÂÂhena indriyaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; . . . pe . . . `akampiyaÂÂhena balaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `niyyÃnaÂÂhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgà . . . pe . . . `hetuÂÂhena maggaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `upaÂÂhÃnaÂÂhena satipatthÃnaæ bujjhantÅti bojjhaÇgà #<[page 125]># %< Yuganandhavagge BojjhaÇgakathà 125>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ . . . pe . . . `padahaÂÂhena sammappadhÃnaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ijjhanaÂÂhena iddhipÃdaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `tathaÂÂhena saccaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `avikkhepaÂÂhena samathaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `anupassanaÂÂhena vipassanaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `ekarasaÂÂhena samathavipassanaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `anativattanaÂÂhena yuganandhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `saævaraÂÂhena sÅlavisuddhiæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `avikkhepaÂÂhena cittavisuddhiæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `dassanaÂÂhena diÂÂhivisuddhiæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `muttaÂÂhena vimokkhaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `paÂivedhaÂÂhena vijjaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `pariccÃgaÂÂhena vimuttiæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `samucchedaÂÂhena khaye ¤Ãïaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `paÂipassaddhaÂÂhena anuppÃde ¤Ãïaæ bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ; `chandaæ mÆlaÂÂhena bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `manasikÃraæ samuÂÂhÃnaÂÂhena bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `phassaæ samodhÃnaÂÂhena bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vedanaæ samosaraïaÂÂhena bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `samÃdhiæ pamukhaÂÂhena bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `satiæ ÃdhipateyyaÂÂhena bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `pa¤¤aæ tatuttaraÂÂhena bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `vimuttiæ sÃraÂÂhena bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ, `amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena bujjhantÅti' bojjhaÇgÃ. SÃvatthinidÃnaæ. ## Tatra kho Ãyasmà SÃriputto bhikkhÆ Ãmantesi: `ùvuso' ti. `ùvuso' ti kho te bhikkhÆ Ãyasmato SÃriputtassa paccasosuæ. ùyasmà SÃriputto etad avoca -- `Satt' ime Ãvuso bojjhaÇgÃ. Katame satta? SatisambojjhaÇgo dhammavicayasambojjhaÇgo . . . pe . . . upekkhÃsambojjhaÇgo. Ime kho Ãvuso satta bojjhaÇgÃ. Imesaæ svÃhaæ Ãvuso sattannaæ bojjhaÇgÃnaæ yena yena bojjhaÇgena ÃkaÇkhÃmi pubbaïhasamayaæ viharituæ, tena tena bojjhaÇgena pubbaïhasamayaæ viharÃmi; yena yena bojjhaÇgena ÃkaÇkhÃmi majjhantikasamayaæ . . . pe . . . sÃyaïhasamayaæ viharituæ, tena tena bojjhaÇgena sÃyaïhasamayaæ viharÃmi. #<[page 126]># %<126 Yuganandhavagge BojjhaÇgakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ SatisambojjhaÇgo iti ce me Ãvuso hoti, `appamÃïo' ti me hoti, `susamÃraddho' ti me hoti, tiÂÂhantaæ vacanaæ `tiÂÂhatÅti' pajÃnÃmi; sace pi me cavati, `idappaccayà me cavatÅti' pajÃnÃmi. DhammavicayasambojjhaÇgo . . . pe . . . upekkhÃsambojjhaÇgo iti ce me Ãvuso hoti, `appamÃïo' ti me hoti, `susamÃraddho' ti me hoti, tiÂÂhantaæ vacanaæ `tiÂÂhatÅti' pajÃnÃmi; sace pi me cavati, `idappaccayà me cavatÅti' pajÃnÃmi. SeyyathÃpi Ãvuso ra¤¤o và rÃjamahÃmattassa và nÃnÃrattÃnaæ dussÃnaæ dussakaraï¬ako pÆro assa, so ya¤ ¤ad eva dussayugaæ ÃkaÇkheyya pubbaïhasamayaæ pÃrupituæ, tan tad eva dussayugaæ pubbaïhasamayaæ pÃrupeyya; ya¤ ¤ad eva dussayugaæ ÃkaÇkheyya majjhantikasamayaæ . . . pe . . . sÃyaïhasamayaæ pÃrupituæ, tan tad eva dussayugaæ sÃyaïhasamayaæ pÃrupeyya; evam eva kho ahaæ Ãvuso sattannaæ bojjhaÇgÃnaæ yena yena bojjhaÇgena ÃkaÇkhÃmi pubbaïhasamayaæ viharituæ, tena tena bojjhaÇgena pubbaïhasamayaæ viharÃmi; yena yena bojjhaÇgena ÃkaÇkhÃmi majjhantikasamayaæ . . . pe . . . sÃyaïhasamayaæ viharituæ, tena tena bojjhaÇgena sÃyaïhasamayaæ viharÃmi. SatisambojjhaÇgo iti ce me Ãvuso hoti, `appamÃïo' ti me hoti, `susamÃraddho' ti me hoti, tiÂÂhantaæ vacanaæ `tiÂÂhatÅti' pajÃnÃmi; sace pi me cavati, `idappaccayà me cavatÅti' pajÃnÃmi. DhammavicayasambojjhaÇgo . . . pe . . . upekkhÃsambojjhaÇgo iti ce me Ãvuso hoti, `appamÃïo' ti me hoti, `susamÃraddho' ti me hoti, tiÂÂhantaæ vacanaæ `tiÂÂhatÅti' pajÃnÃmi; sace pi me cavati, `idappaccayà me cavatÅti' pajÃnÃmi. ## Kathaæ `satisambojjhaÇgo iti ce me hotÅti' bojjhaÇgo? YÃvatà nirodhÆpaÂÂhÃti, tÃvatà `satisambojjhaÇgo iti ce me hotÅti' bojjhaÇgo. SeyyathÃpi telappadÅpassa jhÃyato yÃvatà acchi tÃvatà vaïïo, yÃvatà vaïïo tÃvatà acchi; evam eva yÃvatà nirodhÆpaÂÂhÃti tÃvatà `satisambojjhaÇgo iti ce me hotÅti' bojjhaÇgo. #<[page 127]># %< Yuganandhavagge BojjhaÇgakathà 127>% Kathaæ `appamÃïo iti me hotÅti' bojjhaÇgo. `PamÃïabandhà kilesà sabbe ca pariyuÂÂhÃnà ye ca saÇkhÃrà ponobbhavikÃ, {appamÃno} nirodho acalaÂÂhena asaÇkhataÂÂhena; yÃvatà nirodhÆpaÂÂhÃti, tÃvatà `appamÃïo iti me hotÅti' bojjhaÇgo. Kathaæ `susamÃraddho iti me hotÅti' bojjhaÇgo? Visamà kilesà sabbe ca pariyuÂÂhÃnà ye ca saÇkhÃrà ponobbhavikÃ, samadhammo nirodho santaÂÂhena païÅtaÂÂhena; yÃvatà nirodhÆpaÂÂhÃti, tÃvatà `susamÃraddho iti me hotÅti' bojjhaÇgo. ## Kathaæ tiÂÂhantaæ vacanaæ `tiÂÂhatÅti' pajÃnÃmi, sace pi cavati `idappaccayà cavatÅti' pajÃnÃmi? Katih' ÃkÃrehi satisambojjhaÇgo tiÂÂhati? Katih' ÃkÃrehi satisambojjhaÇgo cavati? AÂÂhah' ÃkÃrehi satisambojjhaÇgo tiÂÂhati, aÂÂhah' ÃkÃrehi satisambojjhaÇgo cavati. Katamehi aÂÂhah' ÃkÃrehi satisambojjhaÇgo tiÂÂhati? AnuppÃdaæ Ãvajjitattà satisambojjhaÇgo tiÂÂhati, uppÃdaæ anÃvajjitattà satisambojjhaÇgo tiÂÂhati, appavattaæ Ãvajjitattà satisambojjhaÇgo tiÂÂhati, pavattaæ anÃvajjitattà satisambojjhaÇgo tiÂÂhati, animittaæ Ãvajjitattà satisambojjhaÇgo tiÂÂhati, nimittaæ anÃvajjitattà satisambojjhaÇgo tiÂÂhati, nirodhaæ Ãvajjitattà satisambojjhaÇgo tiÂÂhati, saÇkhÃre anÃvajjitattà satisambojjhaÇgo tiÂÂhati. Imehi aÂÂhah' ÃkÃrehi satisambojjhaÇgo tiÂÂhati. Katamehi aÂÂhah' ÃkÃrehi satisambojjhaÇgo cavati? UppÃdaæ Ãvajjitattà satisambojjhaÇgo cavati, anuppÃdaæ anÃvajjitattà satisambojjhaÇgo cavati, pavattaæ Ãvajjitattà satisambojjhaÇgo cavati, appavattaæ anÃvajjitattà satisambojjhaÇgo cavati, nimittaæ Ãvajjitattà satisambojjhaÇgo cavati, animittaæ anÃvajjitattà satisambojjhaÇgo cavati, saÇkhÃre Ãvajjitattà {satisambojjhaÇgo} cavati, nirodhaæ anÃvajjitattà satisambojjhaÇgo cavati. Imehi aÂÂhah' ÃkÃrehi satisambojjhaÇgo cavati. #<[page 128]># %<128 Yuganandhavagge BojjhaÇgakathÃ>% Evaæ tiÂÂhantaæ vacanaæ `tiÂÂhatÅti' pajÃnÃmi, sace pi cavati `idappaccayà cavatÅti' pajÃnÃmi . . . pe . . . ## Kathaæ `upekkhÃsambojjhaÇgo iti ce me hotÅti' bojjhaÇgo? YÃvatà nirodhÆpaÂÂhÃti, tÃvatà `upekkhÃsambojjhaÇgo iti ce me hotÅti' bojjhaÇgo. SeyyathÃpi telappadÅpassa jhÃyato yÃvatà acchi tÃvatà vaïïo, yÃvatà vaïïo tÃvatà acchi; evam eva yÃvatà nirodhÆpaÂÂhÃti tÃvatà `upekkhÃsambojjhaÇgo iti ce me hotÅti' bojjhaÇgo. Kathaæ `appamÃïo iti me hotÅti' bojjhaÇgo? PamÃïabandhà kilesà sabbe ca pariyuÂÂhÃnà ye ca saÇkhÃrà ponobbhavikÃ, {appamÃno} nirodho acalaÂÂhena asaÇkhataÂÂhena; yÃvatà nirodhÆpaÂÂhÃti, tÃvatà `appamÃïo iti me hotÅti' bojjhaÇgo. Kathaæ `susamÃraddho iti me hotÅti' bojjhaÇgo? Visamà kilesà sabbe ca pariyuÂÂhÃnà ye ca saÇkhÃrà ponobbhavikÃ, samadhammo nirodho santaÂÂhena païÅtaÂÂhena; yÃvatà nirodhÆpaÂÂhÃti, tÃvatà `susamÃraddho iti me hotÅti' bojjhaÇgo. Kathaæ tiÂÂhantaæ vacanaæ `tiÂÂhatÅti' pajÃnÃmi, sace pi cavati `idappaccayà cavatÅti' pajÃnÃmi? Katih' ÃkÃrehi upekkhÃsambojjhaÇgo tiÂÂhati? Katih' ÃkÃrehi upekkhÃsambojjhaÇgo cavati? AÂÂhah' ÃkÃrehi upekkhÃsambojjhaÇgo tiÂÂhati, aÂÂhah' ÃkÃrehi upekkhÃsambojjhaÇgo cavati. ## Katamehi aÂÂhah' ÃkÃrehi upekkhÃsambojjhaÇgo tiÂÂhati? AnuppÃdaæ Ãvajjitattà upekkhÃsambojjhaÇgo tiÂÂhati, uppÃdaæ anÃvajjitattà upekkhÃsambojjhaÇgo tiÂÂhati, appavattaæ Ãvajjitattà upekkhÃsambojjhaÇgo tiÂÂhati, pavattaæ anÃvajjitattà upekkhÃsambojjhaÇgo tiÂÂhati, animittaæ Ãvajjitattà upekkhÃsambojjhaÇgo tiÂÂhati, nimittaæ anÃvajjitattà upekkhÃsambojjhaÇgo tiÂÂhati, nirodhaæ Ãvajjitattà upekkhÃsambojjhaÇgo tiÂÂhati, saÇkhÃre anÃvajjitattà upekkhÃsambojjhaÇgo tiÂÂhati. Imehi aÂÂhah' ÃkÃrehi upekkhÃsambojjhaÇgo tiÂÂhati. Katamehi aÂÂhah' ÃkÃrehi upekkhÃsambojjhaÇgo cavati? UppÃdaæ Ãvajjitattà upekkhÃsambojjhaÇgo cavati, anuppÃdaæ anÃvajjitattà upekkhÃsambojjhaÇgo cavati, pavattaæ Ãvajjitattà upekkhÃsambojjhaÇgo cavati, appavattaæ anÃvajjitattà upekkhÃsambojjhaÇgo cavati, #<[page 129]># %< Yuganandhavagge BojjhaÇgakathà 129>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ nimittaæ Ãvajjitattà upekkhÃsambojjhaÇgo cavati, animittaæ anÃvajjitattà upekkhÃsambojjhaÇgo cavati, saÇkhÃre Ãvajjitattà upekkhÃsambojjhaÇgo cavati, nirodhaæ anÃvajjitattà upekkhÃsambojjhaÇgo cavati. Imehi aÂÂhah' ÃkÃrehi upekkhÃsambojjhaÇgo cavati. Evaæ tiÂÂhantaæ vacanaæ `tiÂÂhatÅti' pajÃnÃmi, sace pi cavati `idappaccayà cavatÅti' pajÃnÃmÅti. BojjhaÇgakathÃ. #<[page 130]># %<130 Yuganandhavagge MettÃkathÃ>% $< II IV. YUGANANDHAVAGGE METTùKATHù SùVATTHINIDùNAõ>$ ## METTùYA Bhikkhave cetovimuttiyà ÃsevitÃya bhÃvitÃya bahulÅkatÃya yÃnÅkatÃya vatthukatÃya anuÂÂhitÃya paricitÃya susamÃraddhÃya ekÃdas' Ãnisaæsà pÃtikaÇkhÃ. Katame ekÃdasa? Sukhaæ supati, sukhaæ paÂibujjhati, na pÃpakaæ supinaæ passati, manussÃnaæ piyo hoti, amanussÃnaæ piyo hoti, devatà rakkhanti, nÃssa aggi và visaæ và satthaæ và kamati, tuvaÂaæ cittaæ samÃdhiyati, mukhavaïïo vippasÅdati, asammÆÊho kÃlaæ karoti, uttariæ appaÂivijjhanto brahmalokÆpago hoti. MettÃya Bhikkhave cetovimuttiyà ÃsevitÃya bhÃvitÃya bahulÅkatÃya yÃnÅkatÃya vatthukatÃya anuÂÂhitÃya paricitÃya susamÃraddhÃya ime ekÃdas' Ãnisaæsà pÃÂikaÇkhÃ. ## Atthi anodhiso pharaïà mettà cetovimutti, atthi odhiso pharaïà mettà cetovimutti, atthi disà pharaïà mettà cetovimutti. Katih' ÃkÃrehi anodhiso pharaïà mettà cetovimutti? Katih' ÃkÃrehi odhiso pharaïà mettà cetovimutti? Katih' ÃkÃrehi disà pharaïà mettà cetovimutti? Pa¤cah' ÃkÃrehi anodhiso pharaïà mettà cetovimutti, sattah' ÃkÃrehi odhiso pharaïà mettà cetovimutti, dasah' ÃkÃrehi disà pharaïà mettà cetovimutti. Katamehi pa¤cah' ÃkÃrehi anodhiso pharaïà mettà cetovimutti? `Sabbe sattà averà abyÃpajjhà anÅghà sukhÅ attÃnaæ pariharantu, sabbe pÃïà . . . pe . . . sabbe bhÆtÃ, sabbe puggalÃ, sabbe attabhÃvapariyÃpannà averà abyÃpajjhà anÅghà sukhÅ attÃnaæ pariharantÆti', #<[page 131]># %< Yuganandhavagge MettÃkathà 131>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ imehi pa¤cah' ÃkÃrehi anodhiso pharaïà mettà cetovimutti. Katamehi sattah' ÃkÃrehi odhiso pharaïà mettà cetovimutti? `Sabbà itthiyo averà abyÃpajjhà anÅghà sukhÅ attÃnaæ pariharantu, sabbe purisà . . . pe . . . sabbe ariyÃ, sabbe anariyÃ, sabbe devÃ, sabbe manussÃ, sabbe vinipÃtikà averà abyÃpajjhà anÅghà sukhÅ attÃnaæ pariharantÆti', imehi sattah' ÃkÃrehi odhiso pharaïà mettà cetovimutti. ## Katamehi dasah' ÃkÃrehi disà pharaïà mettà cetovimutti? `Sabbe puratthimÃya disÃya sattà averà abyÃpajjhà anÅghà sukhÅ attÃnaæ pariharantu, sabbe pacchimÃya disÃya sattà . . . pe . . . sabbe uttarÃya disÃya sattÃ, sabbe dakkhiïÃya disÃya sattÃ; sabbe puratthimÃya anudisÃya sattÃ, sabbe pacchimÃya anudisÃya sattÃ, sabbe uttarÃya anudisÃya sattÃ, sabbe dakkhiïÃya anudisÃya satta, sabbe hetthimÃya disÃya sattÃ, sabbe uparimÃya disÃya sattà averà abyÃpajjhà anÅghà sukhÅ attÃnaæ pariharantu; sabbe puratthimÃya disÃya pÃïà . . . pe . . . bhÆtÃ, puggalÃ, attabhÃvapariyÃpannÃ, sabbà itthiyo, sabbe purisÃ, sabbe ariyÃ, sabbe anariyÃ, sabbe devÃ, sabbe manussÃ, sabbe vinipÃtikà averà abyÃpajjhà anÅghà sukhÅ attÃnaæ pariharantu; sabbe pacchimÃya disÃya vinipÃtikÃ, sabbe uttarÃya disÃya vinipÃtikÃ, sabbe dakkhiïÃya disÃya vinipÃtikÃ; sabbe puratthimÃya anudisÃya vinipÃtikÃ, sabbe pacchimÃya anudisÃya vinipÃtikÃ, sabbe uttarÃya anudisÃya vinipÃtikÃ, sabbe dakkhiïÃya anudisÃya vinipÃtikÃ, sabbe heÂÂhimÃya disÃya vinipÃtikÃ, sabbe uparimÃya disÃya vinipÃtikà averà abyÃpajjhà anÅghà sukhÅ attÃnaæ pariharantÆti', imehi dasah' ÃkÃrehi disà pharaïà mettà cetovimutti. `Sabbesaæ sattÃnaæ pÅlaïaæ vajjetvà apÅÊanÃya, upaghÃtaæ vajjetvà anupaghÃtena, santÃpaæ vajjetvà asantÃpena, pariyÃdÃnaæ vajjetvà apariyÃdÃnena, vihesaæ vajjetvà avihesÃya, sabbe sattà averino hontu mà verino, sukhino hontu mà dukkhino, sukhitattà hontu mà dukkhitattÃ' ti, imehi aÂÂhah' ÃkÃrehi `sabbe sattà mettÃyatÅti' mettÃ, `taæ dhammaæ cetayatÅti' ceto, #<[page 132]># %<132 Yuganandhavagge MettÃkathÃ>% `sabbabyÃpÃdapariyuÂÂhÃnehi vimuccatÅti' vimutti, `mettà ca ceto ca vimutti cÃti' mettÃcetovimutti. ## `Sabbe sattà averino hontu khemino hontu sukhino hontÆti' saddhÃya adhimuccati, saddhindriyaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà averino hontu khemino hontu sukhino hontÆti' viriyaæ paggaïhÃti, viriyindriyaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà averino hontu khemino hontu sukhino hontÆti' satiæ upaÂÂhÃpeti, satindriyaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà averino hontu khemino hontu sukhino hontÆti' cittaæ samÃdahati, samÃdhindriyaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà averino hontu khemino hontu sukhino hontÆti' pa¤¤Ãya pajÃnÃti, pa¤¤indriyaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti. ImÃni pa¤c' indriyÃni mettÃya cetovimuttiyà Ãsevanà honti, imehi pa¤cah' indriyehi mettà cetovimutti Ãseviyati; imÃni pa¤c' indriyÃni mettÃya cetovimuttiyà bhÃvanà honti, imehi pa¤cah' indriyehi mettà cetovimutti bhÃviyati; imÃni pa¤c' indriyÃni mettÃya cetovimuttiyà bahulÅkammà honti, imehi pa¤cah' indriyehi mettà cetovimutti bahulÅkariyati; imÃni pa¤c' indriyÃni mettÃya cetovimuttiyà alaÇkÃrà honti, imehi pa¤cah' indriyehi mettà cetovimutti svÃlaÇkatà hoti; imÃni pa¤c' indriyÃni mettÃya cetovimuttiyà parikkhÃrà honti, imehi pa¤cah' indriyehi mettà cetovimutti suparikkhatà hoti; imÃni pa¤c' indriyÃni mettÃya cetovimuttiyà parivÃrà honti, imehi pa¤cah' indriyehi mettà cetovimutti suparivutà hoti. ImÃni pa¤c' indriyÃni mettÃya cetovimuttiyà Ãsevanà honti, bhÃvanà honti, bahulÅkammà honti, alaÇkÃrà honti, parikkhÃrà honti, parivÃrà honti, pÃripÆrÅ honti, sahagatà honti, sahajÃtà honti, saæsaÂÂhà honti, sampayuttà honti, pakkhandanà honti, pasÅdanà honti, santiÂÂhanà honti, vimuccanà honti, `etaæ santan' ti passanà honti, yÃnÅkatà honti, #<[page 133]># %< Yuganandhavagge MettÃkathà 133>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ vatthukatà honti, anuÂÂhità honti, paricità honti, susamÃraddhà honti, subhavità honti, svÃdhiÂÂhità honti, susamuggatà honti, suvimuttà honti, nibbattenti, jotenti, pabhÃsenti. ## `Sabbe sattà averino hontu, khemino hontu, sukhino hontÆti' assaddhiye na kampati, saddhÃbalaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà averino hontu, khemino hontu, sukhino hontÆti' kosajje na kampati, viriyabalaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà averino hontu, khemino hontu, sukhino hontÆti' pamÃde na kampati, satibalaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà averino hontu, khemino hontu, sukhino hontÆti' uddhacce na kampati, samÃdhibalaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà averino hontu, khemino hontu, sukhino hontÆti' avijjÃya na kampati, pa¤¤Ãbalaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti. ImÃni pa¤ca balÃni mettÃya cetovimuttiyà Ãsevanà honti, imehi pa¤cahi balehi mettà cetovimutti Ãseviyati; imÃni pa¤ca balÃni mettÃya cetovimuttiyà bhÃvanà honti, imehi pa¤cahi balehi mettà cetovimutti bhÃviyati; imÃni pa¤ca balÃni mettÃya cetovimuttiyà bahulÅkammà honti, imehi pa¤cahi balehi mettà cetovimutti bahulÅkariyati; imÃni pa¤ca balÃni mettÃya cetovimuttiyà alaÇkÃrà honti, imehi pa¤cahi balehi mettà cetovimutti svÃlaÇkatà hoti; imÃni pa¤ca balÃni mettÃya cetovimuttiyà parikkhÃrà honti, imehi pa¤cahi balehi mettà cetovimutti suparikkhatà hoti; imÃni pa¤ca balÃni mettÃya cetovimuttiyà parivÃrà honti, imehi pa¤cahi balehi mettà cetovimutti suparivutà hoti. ImÃni pa¤ca balÃni mettÃya cetovimuttiyà Ãsevanà honti, bhÃvanà honti, bahulÅkammà honti, alaÇkÃrà honti, parikkhÃrà honti, parivÃrà honti, pÃripÆrÅ honti, sahagatà honti, sahajÃtà honti, saæsaÂÂhà honti, sampayuttà honti, pakkhandanà honti, pasÅdanà honti, santiÂÂhanà honti, vimuccanà honti, #<[page 134]># %<134 Yuganandhavagge MettÃkathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `etaæ santan' ti passanà honti, yÃnÅkatà honti, vatthukatà honti, anuÂÂhità honti, paricità honti, susamÃraddhà honti, subhÃvità honti, svÃdhiÂÂhità honti, susamuggatà honti, suvimuttà honti, nibbattenti, jotenti, pabhÃsenti. ## `Sabbe sattà averino hontu, khemino hontu, sukhino hontÆti' satiæ upaÂÂhÃpeti, satisambojjhaÇgaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà . . . pe . . '. pa¤¤Ãya parivicinÃti, dhammavicayasambojjhaÇgaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà . . . pe . . '. viriyaæ paggaïhÃti, viriyasambojjhaÇgaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà . . . pe . . '. pariÊÃhaæ paÂipassambheti, pÅtisambojjhaÇgaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà . . . pe . . '. duÂÂhullaæ paÂipassambheti, passaddhisambojjhaÇgaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà . . . pe . . '. cittaæ samÃdahati, samÃdhisambojjhaÇgaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà . . . pe . . '. ¤Ãïena kilese paÂisaÇkhÃti, upekkhÃsambojjhaÇgaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti. Ime satta bojjhaÇgà mettÃya cetovimuttiyà Ãsevanà honti, imehi sattahi bojjhaÇgehi mettà cetovimutti Ãseviyati; ime satta bojjhaÇgà mettÃya cetovimuttiyà bhÃvanà honti, imehi sattahi bojjhaÇgehi mettà cetovimutti bhÃviyati; ime satta bojjhaÇgà mettÃya cetovimuttiyà bahulÅkammà honti, imehi sattahi bojjhaÇgehi mettà cetovimutti bahulÅkariyati; ime satta bojjhaÇgà mettÃya cetovimuttiyà alaÇkÃrà honti, imehi sattahi bojjhaÇgehi mettà cetovimutti svÃlaÇkatà hoti; ime satta bojjhaÇgà mettÃya cetovimuttiyà parikkhÃrà honti, imehi sattahi bojjhaÇgehi mettà cetovimutti suparikkhatà hoti; ime satta bojjhaÇgà mettÃya cetovimuttiyà parivÃrà honti, imehi sattahi bojjhaÇgehi mettà cetovimutti suparivutà hoti. Ime satta bojjhaÇgà mettÃya cetovimuttiyà Ãsevanà honti, bhÃvanà honti, bahulÅkammà honti, alaÇkÃrà honti, parikkhÃrà honti, parivÃrà honti, pÃripÆrÅ honti, sahagatà honti, sahajÃtà honti, saæsaÂÂhà honti, sampayuttà honti, pakkhandanà honti, pasÅdanà honti, santiÂÂhanà honti, vimuccanà honti, #<[page 135]># %< Yuganandhavagge MettÃkathà 135>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `etaæ santan' ti passanà honti, yÃnÅkatà honti, vatthukatà honti, anuÂÂhità honti, paricità honti, susamÃraddhà honti, subhÃvità honti, svÃdhiÂÂhità honti, susamuggatà honti, suvimuttà honti, nibbattenti, jotenti, pabhÃsenti. ## `Sabbe sattà averino hontu, khemino hontu, sukhino hontÆti' sammà passati, sammÃdiÂÂhim paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà averino hontu, khemino hontu, sukhino hontÆti' sammà abhiniropeti, sammÃsaÇkappaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà averino hontu, khemino hontu, sukhino hontÆti' sammà pariggaïhÃti, sammÃvÃcaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà averino hontu, khemino hontu, sukhino hontÆti' sammà samuÂÂhÃpeti, sammÃkammantaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà averino hontu, khemino hontu, sukhino hontÆti' sammà vodÃpeti, sammÃ-ÃjÅvaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà averino hontu, khemino hontu, sukhino hontÆti' sammà paggaïhÃti, sammÃvÃyÃmaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà averino hontu, khemino hontu, sukhino hontÆti' sammà upaÂÂhÃpeti, sammÃsatiæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; `sabbe sattà averino hontu, khemino hontu, sukhino hontÆti' sammà samÃdahati, sammÃsamÃdhiæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti. Ime aÂÂha maggaÇgà mettÃya cetovimuttiyà Ãsevanà honti, imehi aÂÂhahi maggaÇgehi mettà cetovimutti Ãseviyati; ime aÂÂha maggaÇgà mettÃya cetovimuttiyà bhÃvanà honti, imehi aÂÂhahi maggaÇgehi mettà cetovimutti bhÃviyati; ime aÂÂha maggaÇgà mettÃya cetovimuttiyà bahulÅkammà honti, imehi aÂÂhahi maggaÇgehi mettà cetovimutti bahulÅkariyati; ime aÂÂha maggaÇgà mettÃya cetovimuttiyà alaÇkÃrà honti, imehi aÂÂhahi maggaÇgehi mettà cetovimutti svÃlaÇkatà hoti; ime aÂÂha maggaÇgà mettÃya cetovimuttiyà parikkhÃrà honti, imehi aÂÂhahi maggaÇgehi mettà cetovimutti suparikkhatà hoti; ime aÂÂha maggaÇgà mettÃya cetovimuttiyà parivÃrà honti, imehi aÂÂhahi maggaÇgehi mettà cetovimutti suparivutà hoti. Ime aÂÂha maggaÇgà mettÃya cetovimuttiyà Ãsevanà honti, #<[page 136]># %<136 Yuganandhavagge MettÃkathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ bhÃvanà honti, bahulÅkammà honti, alaÇkÃrà honti, parikkhÃrà honti, parivÃrà honti, pÃripÆrÅ honti, sahagatà honti, sahajÃtà honti, saæsaÂÂhà honti, sampayuttà honti, pakkhandanà honti, pasÅdanà honti, santiÂÂhanà honti, vimuccanà honti, `etaæ santan' ti passanà honti, yÃnÅkatà honti, vatthukatà honti, anuÂÂhità honti, paricità honti, susamÃraddhà honti, subhÃvità honti, svÃdhiÂÂhità honti, susamuggatà honti, suvimuttà honti, nibbattenti, jotenti, pabhÃsenti. ## `Sabbesaæ pÃïÃnaæ . . . pe . . . sabbesaæ bhÆtÃnaæ, sabbesaæ puggalÃnaæ, sabbesaæ attabhÃvapariyÃpannÃnaæ, sabbesaæ itthÅnaæ, sabbesaæ purisÃnaæ, sabbesaæ ariyÃnaæ, sabbesaæ anariyÃnaæ, sabbesaæ devÃnaæ, sabbesaæ manussÃnaæ, sabbesaæ vinipÃtikÃnaæ pÅlanaæ vajjetvà apÅlanÃya, upaghÃtaæ vajjetvà anupaghÃtena, santÃpaæ vajjetvà asantÃpena, pariyÃdÃnaæ vajjetvà apariyÃdÃnena, vihesaæ vajjetvà avihesÃya, sabbe vinipÃtikà averino hontu mà verino, sukhino hontu mà dukkhino, sukhitattà hontu mà dukkhitattÃ, imehi aÂÂhah' ÃkÃrehi `sabbe vinipÃtikà mettÃyatÅti' mettÃ, `taæ dhammaæ cetayatÅti' ceto, `sabbabyÃpÃdapariyuÂÂhÃnehi vimuccatÅti' vimutti, `mettà ca ceto ca vimutti cÃti' mettÃcetovimutti. `Sabbe vinipÃtikà averino hontu, khemino hontu, sukhino hontÆti' saddhÃya adhimuccati, saddhindriyaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . nibbattenti jotenti pabhÃsenti. ## `Sabbesaæ puratthimÃya disÃya sattÃnaæ . . . pe . . . sabbesaæ pacchimÃya disÃya sattÃnaæ, sabbesaæ uttarÃya disÃya sattÃnaæ, sabbesaæ dakkhiïÃya disÃya sattÃnaæ, sabbesaæ puratthimÃya anudisÃya sattÃnaæ, sabbesaæ pacchimÃya anudisÃya sattÃnaæ, sabbesaæ uttarÃya anudisÃya sattÃnaæ, sabbesaæ dakkhiïÃya anudisÃya sattÃnaæ, sabbesaæ hetthimÃya disÃya sattÃnaæ, sabbesaæ uparimÃya disÃya sattÃnaæ pÅlanaæ vajjetvà apÅlanÃya . . . pe . . . `mettà ca ceto ca vimutti cÃti' mettÃcetovimutti. `Sabbe uparimÃya disÃya sattà averino hontu, khemino hontu, sukkino hontÆti' saddhÃya adhimuccati, saddhindriyaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti #<[page 137]># %< Yuganandhavagge MettÃkathà 137>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ . . . pe . . . nibbattenti jotenti pabhÃsenti. ## `Sabbesaæ puratthimÃya disÃya pÃïÃnaæ . . . pe . . . vinipÃtikÃnaæ, sabbesaæ pacchimÃya disÃya vinipÃtikÃnaæ, sabbesaæ uttarÃya disÃya vinipÃtikÃnaæ, sabbesaæ dakkhiïÃya disÃya vinipÃtikÃnaæ, sabbesaæ puratthimÃya anudisÃya vinipÃtikÃnaæ, sabbesaæ pacchimÃya anudisÃya vinipÃtikÃnaæ, sabbesaæ uttarÃya anudisÃya vinipÃtikÃnaæ, sabbesaæ dakkhiïÃya anudisÃya vinipÃtikÃnaæ sabbesaæ hetthimÃya disÃya vinipÃtikÃnaæ, sabbesaæ uparimÃya disÃya vinipÃtikÃnaæ pÅlanaæ vajjetvà apÅlanÃya . . . pe . . . `mettà ca ceto ca vimutti cÃti' mettÃcetovimutti. ## `Sabbe uparimÃya disÃya vinipÃtikà averino hontu, khemino hontu, sukhino hontÆti' saddhÃya adhimuccati, saddhindriyaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti; sabbe uparimÃya disÃya vinipÃtikà averino hontu, khemino hontu, sukhino hontÆti' viriyaæ paggaïhÃti, viriyindriyaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . satiæ upaÂÂhÃpeti, satindriyaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . cittaæ samÃdahati, samÃdhindriyaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . pa¤¤Ãya pajÃnÃti, pa¤¤indriyaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti. ImÃni pa¤c' indriyÃni mettÃya cetovimuttiyà Ãsevanà honti, imehi pa¤cah' indriyehi mettà cetovimutti Ãseviyati . . . pe . . . nibbattenti jotenti pabhÃsenti. ## `Sabbe uparimÃya disÃya vinipÃtikà averino hontu, khemino hontu, sukhino hontÆti' assaddhiye na kampati, saddhÃbalaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . kosajje na kampati, viriyabalaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . pamÃde na kampati, satibalaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . uddhacce na kampati, samÃdhibalaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . avijjÃya na kampati, pa¤¤Ãbalaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti. ImÃni pa¤ca balÃni mettÃya cetovimuttiyà Ãsevanà honti, imehi pa¤cahi balehi mettà cetovimutti Ãseviyati . . . pe . . . nibbattenti jotenti pabhÃsenti. #<[page 138]># %<138 Yuganandhavagge MettÃkathÃ>% ## `Sabbe uparimÃya disÃya vinipÃtikà averino hontu, khemino hontu, sukhino hontÆti' satim upaÂÂhÃpeti, satisambojjhaÇgaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . pa¤¤Ãya parivicinÃti, dhammavicayasambojjhaÇgaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . viriyaæ paggaïhÃti, viriyasambojjhaÇgaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . pariÊÃhaæ paÂipassambheti, pÅtisambojjhaÇgaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . duÂÂhullaæ paÂipassambheti, passaddhisambojjhaÇgaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . cittaæ samÃdahati, samÃdhisambojjhaÇgaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . ¤Ãïena kilese paÂisaÇkhÃti, upekkhÃsambojjhaÇgaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti. Ime satta bojjhaÇgà mettÃya cetovimuttiyà Ãsevanà honti, imehi sattahi bojjhaÇgehi mettà cetovimutti Ãseviyati . . . pe . . . nibbattenti jotenti pabhÃsenti. ## Sabbe uparimÃya disÃya vinipÃtikà averino hontu, khemino hontu, sukhino hontÆti' sammà passati, sammÃdiÂÂhiæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . sammà abhiniropeti, sammÃsaÇkappaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . sammà pariggaïhÃti, sammÃvÃcaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . sammà samuÂÂhÃpeti, sammÃkammantaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . sammà vodÃpeti, sammÃ-ÃjÅvaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . sammà paggaïhÃti, sammÃvÃyÃmaæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . sammà upaÂÂhÃpeti, sammÃsatiæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti . . . pe . . . sammà samÃdhiyati, sammÃsamÃdhiæ paribhÃvità hoti mettà cetovimutti. Ime aÂÂha maggaÇgà mettÃya cetovimuttiyà Ãsevanà honti, imehi aÂÂhahi maggaÇgehi mettà cetovimutti Ãseviyati; ime aÂÂha maggaÇgà mettÃya cetovimuttiyà parivÃrà honti, imehi aÂÂhahi maggaÇgehi mettà cetovimutti suparivutà hoti; ime aÂÂha maggaÇgà mettÃya cetovimuttiyà Ãsevanà honti, bhÃvanà honti, bahulÅkammà honti, alaÇkÃrà honti, parikkhÃrà honti, parivÃrà honti, #<[page 139]># %< Yuganandhavagge MettÃkathà 139>% pÃripÆrÅ honti, sahagatà honti, sahajÃtà honti, saæsaÂÂhà honti, sampayuttà honti, pakkhandanà honti, pasÅdanà honti, santiÂÂhanà honti, vimuccanà honti, `etaæ santan' ti passanà honti, yÃnÅkatà honti, vatthukatà honti, anuÂÂhità honti, paricità honti, susamÃraddhà honti, subhÃvità honti, svÃdhiÂÂhità honti, susamuggatà honti, suvimuttà honti, nibbattenti, jotenti, pabhÃsentÅti. MettÃkathà niÂÂhitÃ. #<[page 140]># %<140 Yuganandhavagge VirÃgakathÃ>% $< II V. YUGANANDHAVAGGE VIRùGAKATHù>$ ## VIRùGO maggo, vimutti phalaæ. Kathaæ virÃgo maggo? SotÃpattimaggakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi micchÃdiÂÂhiyà virajjati, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca virajjati, bahiddhà ca sabbanimittehi virajjati. VirÃgo virÃgÃrammaïo virÃgagocaro virÃge samudÃgato virÃge Âhito virÃge patiÂÂhito. `VirÃgo' ti. Dve virÃgÃ: nibbÃna¤ ca virÃgo, ye ca nibbÃnÃrammaïatà jÃtà dhammà sabbe virÃgà hontÅti virÃgo. `SahajÃtÃni sattaÇgÃni virÃgaæ gacchantÅti' virÃgo maggo, `etena maggena Buddhà ca sÃvakà ca agataæ disaæ nibbÃnaæ gacchantÅti' aÂÂhaÇgiko maggo. YÃvatà puthusamaïabrÃhmaïÃnaæ parappavÃdÃnaæ maggÃ, ayaæ eva ariyo aÂÂhaÇgiko maggo aggo ca seÂÂho ca pÃmokkho ca uttamo ca pavaro cÃti maggÃnaæ aÂÂhaÇgiko seÂÂho. AbhiropanaÂÂhena sammÃsaÇkappo micchÃsaÇkappà virajjati, pariggahaÂÂhena sammÃvÃcà micchÃvÃcÃya virajjati, samuÂÂhÃnaÂÂhena sammÃkammanto micchÃkammantà virajjati, vodÃnaÂÂhena sammÃ-ÃjÅvo micchÃ-ÃjÅvà virajjati, paggahaÂÂhena sammÃvÃyÃmo micchÃvÃyÃmà virajjati, upaÂÂhÃnaÂÂhena sammÃsati micchÃsatiyà virajjati, avikkhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi micchÃsamÃdhito virajjati, #<[page 141]># %< Yuganandhavagge VirÃgakathà 141>% tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca virajjati, bahiddhà ca sabbanimittehi virajjati. VirÃgo virÃgÃrammaïo virÃgagocaro virÃge samudÃgato virÃge Âhito virÃge patiÂÂhito. `VirÃgo' ti. Dve virÃgÃ: nibbÃna¤ ca virÃgo, ye ca nibbÃnÃrammaïatà jÃtà dhammà sabbe virÃgà hontÅti virÃgo. `SahajÃtÃni sattaÇgÃni virÃgaæ gacchantÅti' virÃgo maggo, `etena maggena Buddhà ca sÃvakà ca agataæ disaæ nibbÃnaæ gacchantÅti' aÂÂhaÇgiko maggo. YÃvatà puthusamaïabrÃhmaïÃnaæ parappavÃdÃnaæ maggÃ, ayaæ eva ariyo aÂÂhaÇgiko maggo aggo ca seÂÂho ca pÃmokkho ca uttamo ca pavaro cÃti maggÃnam aÂÂhaÇgiko seÂÂho. ## SakadÃgÃmimaggakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi oÊÃrikà kÃmarÃgasa¤¤ojanà paÂighasa¤¤ojanÃ, oÊÃrikà kÃmarÃgÃnusayà paÂighÃnusayà virajjati, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca virajjati, bahiddhà ca sabbanimittehi virajjati. VirÃgo virÃgÃrammaïo virÃgagocaro virÃge samudÃgato virÃge Âhito virÃge patiÂÂhito. `VirÃgo' ti. Dve virÃgÃ: nibbÃna¤ ca virÃgo, ye ca nibbÃnÃrammaïatà jÃtà dhammà sabbe virÃgà hontÅti virÃgo. `SahajÃtÃni sattaÇgÃni virÃgaæ gacchantÅti' virÃgo maggo, `etena maggena Buddhà ca sÃvakà ca agataæ disaæ nibbÃnaæ gacchantÅti' aÂÂhaÇgiko maggo. YÃvatà puthusamaïabrÃhmaïÃnaæ parappavÃdÃnaæ maggÃ, ayaæ eva ariyo aÂÂhaÇgiko maggo aggo ca seÂÂho ca pÃmokkho ca uttamo ca pavaro cÃti maggÃnaæ aÂÂhaÇgiko seÂÂho. ## {AnÃgÃmimaggakkhaïe} dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi aïusahagatà kÃmarÃgasa¤¤ojanà paÂighasa¤¤ojanÃ, aïusahagatà kÃmarÃgÃnusayà paÂighÃnusayà virajjati, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca virajjati, bahiddhà ca sabbanimittehi virajjati. VirÃgo virÃgÃrammaïo virÃgagocaro virÃge samudÃgato virÃge Âhito virÃge patiÂÂhito. #<[page 142]># %<142 Yuganandhavagge VirÃgakathÃ>% `VirÃgo' ti. Dve virÃgÃ: nibbÃna¤ ca virÃgo, ye ca nibbÃnÃrammaïatà jÃtà dhammà sabbe virÃgà hontÅti virÃgo. `SahajÃtÃni sattaÇgÃni virÃgaæ gacchantÅti' virÃgo maggo, `etena maggena Buddhà ca sÃvakà ca agataæ disaæ nibbÃnaæ gacchantÅti' aÂÂhaÇgiko maggo. YÃvatà puthusamaïabrÃhmaïÃnaæ parappavÃdÃnaæ maggÃ, ayaæ eva ariyo aÂÂhaÇgiko maggo aggo ca seÂÂho ca pÃmokkho ca uttamo ca pavaro cÃti maggÃnaæ aÂÂhaÇgiko seÂÂho. ## Arahattamaggakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi rÆparÃgà arÆparÃgà mÃnà uddhaccà avijjÃya mÃnÃnusayà bhavarÃgÃnusayà avijjÃnusayà virajjati, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca virajjati, bahiddhà ca sabbanimittehi virajjati. VirÃgo virÃgÃrammaïo virÃgagocaro virÃge samudÃgato virÃge Âhito virÃge patiÂÂhito. `VirÃgo' ti. Dve virÃgÃ: nibbÃna¤ ca virÃgo, ye ca nibbÃnÃrammaïatà jÃtà dhammà sabbe virÃgà hontÅti virÃgo. `SahajÃtÃni sattaÇgÃni virÃgaæ gacchantÅti' virÃgo maggo, `etena maggena Buddhà ca sÃvakà ca agataæ disaæ nibbÃnaæ gacchantÅti' aÂÂhaÇgiko maggo. YÃvatà puthusamaïabrÃhmaïÃnaæ parappavÃdÃnaæ maggÃ, ayaæ eva ariyo aÂÂhaÇgiko maggo aggo ca seÂÂho ca pÃmokkho ca uttamo ca pavaro cÃti maggÃnaæ aÂÂhaÇgiko seÂÂho. ## DassanavirÃgo sammÃdiÂÂhi, abhiropanavirÃgo sammÃsaÇkappo, pariggahavirÃgo sammÃvÃcÃ, samuÂÂhÃnavirÃgo sammÃkammanto, vodÃnavirÃgo sammÃ-ÃjÅvo, paggahavirÃgo sammÃvÃyÃmo, upaÂÂhÃnavirÃgo sammÃsati, avikkhepavirÃgo sammÃsamÃdhi; upaÂÂhÃnavirÃgo satisambojjhaÇgo, pavicayavirÃgo dhammavicayasambojjhaÇgo, paggahavirÃgo viriyasambojjhaÇgo, pharaïavirÃgo pÅtisambojjhaÇgo, upasamavirÃgo passaddhisambojjhaÇgo, avikkhepavirÃgo samÃdhisambojjhaÇgo, paÂisaÇkhÃnavirÃgo upekkhÃsambojjhaÇgo. #<[page 143]># %< Yuganandhavagge VirÃgakathà 143>% Assaddhiye akampiyavirÃgo saddhÃbalaæ, kosajje akampiyavirÃgo viriyabalaæ, pamÃde akampiyavirÃgo satibalaæ, uddhacce akampiyavirÃgo samÃdhibalaæ, avijjÃya akampiyavirÃgo pa¤¤Ãbalaæ; adhimokkhavirÃgo saddhindriyaæ, paggahavirÃgo viriyindriyaæ, upaÂÂhÃnavirÃgo satindriyaæ, avikkhepavirÃgo samÃdhindriyaæ, dassanavirÃgo pa¤¤indriyaæ. ùdhipateyyaÂÂhena indriyà virÃgo, akampiyaÂÂhena balà virÃgo, niyyÃnaÂÂhena bojjhaÇgà virÃgo, hetuÂÂhena maggo virÃgo, upaÂÂhÃnaÂÂhena satipaÂÂhÃnà virÃgo, padahanaÂÂhena sammappadhÃnà virÃgo, ijjhanaÂÂhena iddhipÃdà virÃgo, tathaÂÂhena saccà virÃgo, avikkhepaÂÂhena samatho virÃgo; anupassanaÂÂhena vipassanà virÃgo, ekarasaÂÂhena samathavipassanà virÃgo, anativattanaÂÂhena yuganandhaæ virÃgo; saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi virÃgo, avikkhepaÂÂhena cittavisuddhi virÃgo, dassanaÂÂhena diÂÂhivisuddhi virÃgo; vimuttaÂÂhena vimokkho virÃgo, paÂivedhaÂÂhena vijjà virÃgo, pariccÃgaÂÂhena vimutti virÃgo, samucchedaÂÂhena khaye ¤Ãïaæ virÃgo. Chando mÆlaÂÂhena virÃgo, manasikÃro samuÂÂhÃnaÂÂhena virÃgo, phasso samodhÃnaÂÂhena virÃgo, vedanà samosaraïaÂÂhena virÃgo, samÃdhi pamukhaÂÂhena virÃgo, sati ÃdhipateyyaÂÂhena virÃgo, pa¤¤Ã tatuttaraÂÂhena virÃgo, vimutti sÃraÂÂhena virÃgo. Dassanamaggo sammÃdiÂÂhi, abhiropanamaggo sammÃsaÇkappo . . . pe . . . amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena maggo. Evaæ virÃgo maggo. ## Kathaæ vimutti phalaæ? SotÃpattiphalakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi micchÃdiÂÂhiyà vimuttà hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vimuttà hoti, bahiddhà ca sabbanimittehi vimuttà hoti. Vimutti vimuttÃrammaïà vimuttigocarà vimuttiyà samudÃgatà vimuttiyà Âhità vimuttiyà paÂiÂÂhitÃ. `VimuttÅti'. Dve vimuttiyo: nibbÃna¤ ca vimutti, ye ca nibbÃnÃrammaïatà jÃtà dhammà sabbe vimuttà hontÅti vimutti phalaæ. AbhiropanaÂÂhena sammÃsaÇkappo micchÃsaÇkappà vimutto hoti, #<[page 144]># %<144 Yuganandhavagge VirÃgakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vimutto hoti, bahiddhà ca sabbanimittehi vimutto hoti. Vimutti vimuttÃrammaïà vimuttigocarà vimuttiyà samudÃgatà vimuttiyà Âhità vimuttiyà paÂiÂÂhitÃ. `VimuttÅti'. Dve vimuttiyo: nibbÃna¤ ca vimutti, ye ca nibbÃnÃrammaïatà jÃtà dhammà sabbe vimuttà hontÅti vimutti phalaæ. PariggahaÂÂhena sammÃvÃcà micchÃvÃcÃya vimuttà hoti . . . pe . . . samuÂÂhÃnaÂÂhena sammÃkammanto micchÃkammantà vimuttà hoti, vodÃnaÂÂhena sammÃ-ÃjÅvo micchÃÃjÅvà vimutto hoti, paggahaÂÂhena sammÃvÃyÃmo micchÃvÃyÃmà vimutto hoti, upaÂÂhÃnaÂÂhena sammÃsati micchÃsatiyà vimuttà hoti, avikkhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi micchÃsamÃdhito vimutto hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vimutto hoti, bahiddhà ca sabbanimittehi vimutto hoti. Vimutti vimuttÃrammaïà vimuttigocarà vimuttiyà samudÃgatà vimuttiyà Âhità vimuttiyà paÂiÂÂhitÃ. `VimuttÅti'. Dve vimuttiyo: nibbÃna¤ ca vimutti, ye ca nibbÃnÃrammaïatà jÃtà dhammà sabbe vimuttà hontÅti vimutti phalaæ. ## SakadÃgÃmiphalakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi oÊÃrikà kÃmarÃgasa¤¤ojanà paÂighasa¤¤ojanÃ, oÊÃrikà kÃmarÃgÃnusayà paÂighÃnusayà vimutto hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vimutto hoti, bahiddhà ca sabbanimittehi vimutto hoti. Vimutti vimuttÃrammaïà vimuttigocarà vimuttiyà samu¬Ãgatà vimuttiyà Âhità vimuttiyà paÂiÂÂhitÃ. `VimuttÅti'. Dve vimuttiyo: nibbÃna¤ ca vimutti, ye ca nibbÃnÃrammaïatà jÃtà dhammà sabbe vimuttà hontÅti vimutti phalaæ. ## AnÃgÃmiphalakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi aïusahagatà kÃmarÃgasa¤¤ojanà paÂighasa¤¤ojanÃ, aïusahagatà kÃmarÃgÃnusayà paÂighÃnusayà vimutto hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandehi ca vimutto hoti, bahiddhà ca sabbanimittehi vimutto hoti. #<[page 145]># %< Yuganandhavagge VirÃgakathà 145>% Vimutti vimuttÃrammaïà vimuttigocarà vimuttiyà samudÃgatà vimuttiyà Âhità vimuttiyà paÂiÂÂhitÃ. `VimuttÅti'. Dve vimuttiyo: nibbÃna¤ ca vimutti, ye ca nibbÃnÃrammaïatà jÃtà dhammà sabbe vimuttà hontÅti vimutti phalaæ. ## Arahattaphalakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi rÆparÃgà arÆparÃgà mÃnà uddhaccà avijjÃya mÃnÃnusayà bhavarÃgÃnusayà avijjÃnusayà vimutto hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vimutto hoti, bahiddhà ca sabbanimittehi vimutto hoti. Vimutti vimuttÃrammaïà vimuttigocarà vimuttiyà samudÃgatà vimuttiyà Âhità vimuttiyà paÂiÂÂhitÃ. `VimuttÅti'. Dve vimuttiyo: nibbÃna¤ ca vimutti, ye ca nibbÃnÃrammaïatà jÃtà dhammà sabbe vimuttà hontÅti vimutti phalaæ. ## Dassanavimutti sammÃdiÂÂhi, abhiropanavimutti sammÃsaÇkappo, pariggahavimutti sammÃvÃcÃ, samuÂÂhÃnavimutti sammÃkammanto, vodÃnavimutti sammÃ-ÃjÅvo, paggahavimutti sammÃvÃyÃmo, upaÂÂhÃnavimutti sammÃsati, avikkhepavimutti sammÃsamÃdhi; upaÂÂhÃnavimutti satisambojjhaÇgo, pavicayavimutti dhammavicayasambojjhaÇgo, paggahavimutti viriyasambojjhaÇgo, {pharaïavimutti} pÅtisambojjhaÇgo, upasamavimutti passaddhisambojjhaÇgo, avikkhepavimutti samÃdhisambojjhaÇgo, paÂisaÇkhÃnavimutti upekkhÃsambojjhaÇgo. Assaddhiye akampiyavimutti saddhÃbalaæ, kosajje akampiyavimutti viriyabalaæ, pamÃde akampiyavimutti satibalaæ, uddhacce akampiyavimutti samÃdhibalaæ, avijjÃya akampiyavimutti pa¤¤Ãbalaæ; adhimokkhavimutti saddhindriyaæ, paggahavimutti virindriyaæ, upaÂÂhÃnavimutti satindriyaæ, avikkhepavimutti samÃdhindriyaæ, dassanavimutti pa¤¤indriyaæ. ùdhipateyyaÂÂhena indriyà vimutti, akampiyaÂÂhena balà vimutti, niyyÃnaÂÂhena bojjhaÇgà vimutti, hetuÂÂhena maggo vimutti, upaÂÂhÃnaÂÂhena satipaÂÂhÃnà vimutti, padahanaÂÂhena sammappadhÃnà vimutti, ijjhanaÂÂhena iddhipÃdà vimutti, tathaÂÂhena saccà vimutti, avikkhepaÂÂhena samatho vimutti; #<[page 146]># %<146 Yuganandhavagge VirÃgakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ anupassanaÂÂhena vipassanà vimutti, ekarasaÂÂhena samathavipassanà vimutti, anativattanaÂÂhena yuganandhaæ vimutti; saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi vimutti, avikkhepaÂÂhena cittavisuddhi vimutti, dassanaÂÂhena diÂÂhivisuddhi vimutti; vimuttaÂÂhena vimokkho vimutti, paÂivedhaÂÂhena vijjà vimutti, pariccÃgaÂÂhena vimutti vimutti, samucchedaÂÂhena khaye ¤Ãïaæ vimutti. Chando mÆlaÂÂhena vimutti, manasikÃro samuÂÂhÃnaÂÂhena vimutti, phasso samodhÃnaÂÂhena vimutti, vedanà samosaraïaÂÂhena vimutti, samÃdhi pamukhaÂÂhena vimutti, sati ÃdhipateyyaÂÂhena vimutti, pa¤¤Ã tatuttaraÂÂhena vimutti, vimutti sÃraÂÂhena vimutti. Dassanamaggo sammÃdiÂÂhi, abhiropanamaggo sammÃsaÇkappo . . . pe . . . amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena maggo. Evaæ vimutti phalaæ. Evaæ virÃgo maggo, vimutti phalan ti. VirÃgakathÃ. #<[page 147]># %< Yuganandhavagge PaÂisambhidÃkathà 147>% $< II VI. Yuganandhavagge PaÂisambhidÃkathÃ>$ ## EVAõ me sutaæ. Ekaæ {samayaæ} Bhagavà BÃrÃïasiyaæ viharati Isipatane MigadÃye. Tatra kho Bhagavà pa¤cavaggiye bhikkhÆ Ãmantesi- `Dve 'me Bhikkhave antà pabbajitena na sevitabbÃ. Katame dve? Yo cÃyaæ kÃmesu kÃmasukhallikÃnuyogo hÅno gammo pothujjaniko anariyo anatthasaæhito, yo cÃyaæ attakilamathÃnuyogo dukkho anariyo anatthasaæhito, ete te Bhikkhave ubho ante anupagamma majjhimà paÂipadà TathÃgatena abhisambuddhà cakkhukaraïÅ ¤ÃïakaraïÅ upasamÃya abhi¤¤Ãya sambodhÃya nibbÃnÃya saævattati. Katamà ca sà Bhikkhave majjhimà paÂipadà TathÃgatena abhisambuddhà cakkhukaraïÅ ¤ÃïakaraïÅ upasamÃya abhi¤¤Ãya sambodhÃya nibbÃnÃya saævattati? Ayam eva ariyo atthaÇgiko maggo, seyyathÅdaæ - sammÃdiÂÂhi sammÃsaÇkappo sammÃvÃcà sammÃkammanto sammÃ- ÃjÅvo sammÃvÃyÃmo sammÃsati sammÃsamÃdhi. Ayaæ kho sà Bhikkhave majjhimà paÂipadà TathÃgatena abhisambuddhà cakkhukaraïÅ ¤ÃïakaraïÅ upasamÃya abhi¤¤Ãya sambodhÃya nibbÃnÃya saævattati. ## Idaæ kho pana Bhikkhave dukkhaæ ariyasaccaæ JÃti pi dukkhà jarà pi dukkhà byÃdhi pi dukkhà maraïaæ pi dukkhaæ, appiyehi sampayogo dukkho piyehi vippayogo dukkho, yaæ p' icchaæ na labhati taæ pi dukkhaæ, saÇkhittena pa¤c' upÃdÃnakkhandhà pi dukkhÃ. Idaæ kho pana Bhikkhave dukkhasamudayaæ ariyasaccaæ. YÃyaæ taïhà ponobbhavikà nandirÃgasahagatà tatratatrÃbhinandinÅ, seyyathÅdaæ -- kÃmataïhà bhavataïhà vibhavataïhÃ. #<[page 148]># %<148 Yuganandhavagge PaÂisambhidÃkathÃ>% Idaæ kho pana Bhikkhave dukkhanirodhaæ ariyasaccaæ. Yo tassà yeva taïhÃya asesavirÃganirodho cÃgo paÂinissaggo mutti anÃlayo. Idaæ kho pana Bhikkhave dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ariyasaccaæ. Ayam eva ariyo atthaÇgiko maggo, seyyathÅdaæ -- sammÃdiÂÂhi . . . pe . . . sammÃsamÃdhi. ## Idaæ dukkhaæ ariyasaccan ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi ¤Ãïaæ udapÃdi pa¤¤Ã udapÃdi vijjà udapÃdi Ãloko udapÃdi. Taæ kho pan' idaæ dukkhaæ ariyasaccaæ pari¤¤eyyan ti me Bhikkhave . . . pe . . . pari¤¤Ãtan ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi ¤Ãïaæ udapÃdi pa¤¤Ã udapÃdi vijjà udapÃdi Ãloko udapÃdi. Idam dukkhasamudayaæ ariyasaccan ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi ¤Ãïaæ udapÃdi pa¤¤Ã udapÃdi vijjà udapÃdi Ãloko udapÃdi. Taæ kho pan' idaæ dukkhasamudayaæ ariyasaccaæ pahÃtabban ti me Bhikkhave . . . pe . . . pahÅnan ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi ¤Ãïaæ udapÃdi pa¤¤Ã udapÃdi vijjà udapÃdi Ãloko udapÃdi. Idaæ dukkhanirodhaæ ariyasaccan ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi {¤Ãïaæ} udapÃdi pa¤¤Ã udapÃdi vijjà udapÃdi Ãloko udapÃdi. Taæ kho pan' idaæ dukkhanirodhaæ ariyasaccaæ sacchikÃtabban ti me Bhikkhave . . . pe . . . sacchikatan ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi ¤Ãïam udapÃdi pa¤¤Ã udapÃdi vijjà udapÃdi Ãloko udapÃdi. Idaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ariyasaccan ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi ¤Ãïaæ udapÃdi pa¤¤Ã udapÃdi vijjà udapÃdi Ãloko udapÃdi. Taæ kho pan' idaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ariyasaccaæ bhÃvetabban ti me Bhikkhave . . . pe . . . bhÃvitan ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi ¤Ãïaæ udapÃdi pa¤¤Ã udapÃdi vijjà udapÃdi Ãloko udapÃdi. ## YÃva kÅva¤ ca me Bhikkhave imesu catÆsu ariyasaccesu evan tiparivaÂÂaæ dvÃdasÃkÃraæ yathÃbhÆtaæ ¤Ãïadassanaæ na suvisuddhaæ ahosi, n' eva tÃvÃhaæ Bhikkhave sadevake loke samÃrake sabrahmake sassamaïabrÃhmaïiyà pajÃya sadevamanussÃya anuttaraæ sammÃsambodhiæ abhisambuddho pacca¤¤Ãsiæ. #<[page 149]># %< Yuganandhavagge PaÂisambhidÃkathà 149>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Yato ca kho me Bhikkhave imesu catÆsu ariyasaccesu evan tiparivaÂÂaæ dvÃdasÃkÃraæ yathÃbhÆtaæ ¤Ãïadassanaæ suvisuddhaæ ahosi, athÃhaæ Bhikkhave sadevake loke samÃrake sabrahmake sassamaïabrÃhmaïiyà pajÃya sadevamanussÃya anuttaraæ sammÃsambodhiæ abhisambuddho pacca¤¤Ãsiæ. NÃïa¤ ca pana me dassanaæ udapÃdi -- `Akuppà me cetovimutti, ayam antimà jÃti, n' atth' idÃni punabbhavo' ti. Idam avoca BhagavÃ, attamanà pa¤cavaggiyà bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. Imasmi¤ ca pana veyyÃkaraïasmiæ bha¤¤amÃne Ãyasmato Koï¬a¤¤assa virajaæ vÅtamalaæ dhammacakkhuæ udapÃdi -- `Yaæ ki¤ci samudayadhammaæ, sabban taæ nirodhadhamman' ti. Pavattite ca pana Bhagavatà dhammacakke Bhummà devà saddaæ anussÃvesuæ -- `Etaæ Bhagavatà BÃrÃïasiyaæ Isipatane MigadÃye anuttaraæ dhammacakkaæ pavattitaæ appaÂivattiyaæ samaïena và brÃhmaïena và devena và MÃrena và Brahmunà và kenaci và lokasmin' ti. BhummÃnaæ devÃnaæ saddaæ sutvà CÃtumahÃrÃjikà devà saddaæ anussÃvesum, CÃtumahÃrÃjikÃnaæ devÃnaæ saddaæ sutvà TÃvatiæsà devà . . . pe . . . YÃmà devÃ, Tusità devÃ, NimmÃnaratÅ devÃ, ParanimmitavasavattÅ devÃ, BrahmakÃyikà devà saddaæ anussÃvesuæ -- `Etaæ Bhagavatà BÃrÃïasiyaæ Isipatane MigadÃye anuttaraæ dhammacakkaæ pavattitaæ appaÂivattiyaæ samaïena và brÃhmaïena và devena và MÃrena và Brahmunà và kenaci và lokasmin' ti. Iti ha tena khaïena tena layena tena mÆhuttena yÃva Brahmalokà saddo abbhuggacchi, aya¤ ca dasasahassÅ lokadhÃtu saÇkampi sampakampi sampavedhi, appamÃïo ca uÊÃro obhÃso loke pÃtur ahosi attikkamm' eva devÃnaæ devÃnubhÃvan ti. Atha kho Bhagavà udÃnaæ udÃnesi -- `A¤¤Ãsi vata bho Koï¬a¤¤o, a¤¤Ãsi vata bho Koï¬a¤¤o' ti. Iti h' idaæ Ãyasmato Koï¬a¤¤assa `A¤¤Ãta-Koï¬a¤¤o' tveva nÃmaæ ahosi. ## `Idaæ dukkhaæ ariyasaccan' ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi, #<[page 150]># %<150 Yuganandhavagge PaÂisambhidÃkathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ ¤Ãïaæ udapÃdi, pa¤¤Ã udapÃdi, vijjà udapÃdi, Ãloko udapÃdi. Cakkhuæ udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `¥Ãïaæ udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `Pa¤¤Ã udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `Vijjà udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `ùloko udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `Cakkhuæ udapÃdÅti'. DassanaÂÂhena. `¥Ãïaæ udapÃdÅti'. ¥ÃtaÂÂhena. `Pa¤¤Ã udapÃdÅti'. PajÃnanaÂÂhena. `Vijjà udapÃdÅti'. PaÂivedhaÂÂhena. `ùloko udapÃdÅti'. ObhÃsaÂÂhena. Cakkhuæ dhammo. ¤Ãïaæ dhammo, pa¤¤Ã dhammo, vijjà dhammo, Ãloko dhammo, ime pa¤ca dhammà dhammapaÂisambhidÃya Ãrammaïà c' eva honti gocarà ca. Ye tassà ÃrammaïÃ, te tassà gocarÃ: ye tassà gocarÃ, te tassà ÃrammaïÃ. Tena vuccati -- dhammesu ¤Ãïaæ dhammapaÂisambhidÃ. DassanaÂÂho attho, ¤ÃtaÂÂho attho, pajÃnanaÂÂho attho, paÂivedhaÂÂho attho, obhÃsaÂÂho attho, ime pa¤c' atthà atthapaÂisambhidÃya Ãrammaïà c' eva honti gocarà ca. Ye tassà ÃrammaïÃ, te tassà gocarÃ: ye tassà gocarÃ, te tassà ÃrammaïÃ. Tena vuccati -- atthesu ¤Ãïaæ atthapaÂisambhidÃ. Pa¤ca dhamme sandassetuæ bya¤jananiruttÃbhilÃpÃ, pa¤c' atthe sandassetuæ bya¤jananiruttÃbhilÃpÃ, imà dasa niruttiyo niruttipaÂisambhidÃya Ãrammaïà c' eva honti gocarà ca. Ye tassà ÃrammaïÃ, te tassà gocarÃ: ye tassà gocarÃ, te tassà ÃrammaïÃ. Tena vuccati -- niruttÅsu ¤Ãïaæ niruttipaÂisambhidÃ. Pa¤casu dhammesu ¤ÃïÃni, pa¤casu atthesu ¤ÃïÃni, dasasu niruttÅsu ¤ÃïÃni, imÃni vÅsati ¤ÃïÃni paÂibhÃnapaÂisambhidÃya Ãrammaïà c' eva honti gocarà ca. Ye tassà ÃrammaïÃ, te tassà gocarÃ; ye tassà gocarÃ, te tassà ÃrammaïÃ. Tena vuccati -- paÂibhÃnesu ¤Ãïaæ paÂibhÃnapaÂisambhidÃ. ## Taæ kho pan' idaæ dukkhaæ ariyasaccaæ pari¤¤eyyan ti . . . pe . . . pari¤¤Ãtan ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi, ¤Ãïaæ udapÃdi, pa¤¤Ã udapÃdi, vijjà udapÃdi, Ãloko udapÃdi. #<[page 151]># %< Yuganandhavagge PaÂisambhidÃkathà 151>% `Cakkhuæ udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `¥Ãïaæ udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `Pa¤¤Ã udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `Vijjà udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `ùloko udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `Cakkhuæ udapÃdÅti'. DassanaÂÂhena. `¥Ãïaæ udapÃdÅti'. ¥ÃtaÂÂhena. `Pa¤¤Ã udapÃdÅti'. PajÃnanaÂÂhena. `Vijjà udapÃdÅti'. PaÂivedhaÂÂhena. `ùloko udapÃdÅti'. ObhÃsaÂÂhena. Cakkhuæ dhammo, ¤Ãïaæ dhammo, pa¤¤Ã dhammo, vijjà dhammo, Ãloko dhammo, ime pa¤ca dhammà dhammapaÂisambhidÃya Ãrammaïà c' eva honti gocarà ca. Ye tassà Ãrammaïa, te tassà gocarÃ, ye tassà gocarÃ, te tassà ÃrammaïÃ. Tena vuccati -- dhammesu ¤Ãïaæ dhammapaÂisambhidÃ. DassanaÂÂho attho, ¤ÃtaÂÂho attho, pajÃnanaÂÂho attho, paÂivedhaÂÂho attho, obhÃsaÂÂho attho, ime pa¤c' atthà atthapaÂisambhidÃya Ãrammaïà c' eva honti gocarà ca. Ye tassà ÃrammaïÃ, te tassà gocarÃ: ye tassà gocarÃ, te tassà ÃrammaïÃ. Tena vuccati -- atthesu ¤Ãïaæ atthapaÂisambhidÃ. Pa¤ca dhamme sandassetuæ bya¤jananiruttÃbhilÃpÃ, pa¤c' atthe sandassetuæ bya¤jananiruttÃbhilÃpÃ, imà dasa niruttiyo niruttipaÂisambhidÃya Ãrammaïà c' eva honti gocarà ca. Ye tassà ÃrammaïÃ, te tassà gocarÃ: ye tassà gocarÃ, te tassà ÃrammaïÃ. Tena vuccati -- niruttÅsu ¤Ãïaæ niruttipaÂisambhidÃ. Pa¤casu dhammesu ¤ÃïÃni, pa¤casu atthesu ¤ÃïÃni, dasasu niruttÅsu ¤ÃïÃni, imÃni vÅsati ¤ÃïÃni paÂibhÃnapaÂisambhidÃya Ãrammaïà c' eva honti gocarà ca. Ye tassà ÃrammaïÃ, te tassà gocarÃ; ye tassà gocarÃ, te tassà ÃrammaïÃ. Tena vuccati -- paÂibhÃnesu ¤Ãïaæ paÂibhÃnapaÂisambhidÃ. Dukkhe ariyasacce païïarasa dhammÃ, païïarasa atthÃ, tiæsa niruttiyo, saÂÂhi ¤ÃïÃni. ## Idaæ dukkhasamudayaæ ariyasaccan ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi . . . pe . . . Taæ kho pan' idaæ dukkhasamudayaæ ariyasaccaæ pahÃtabban ti . . . pe . . . pahÅnan ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi #<[page 152]># %<152 Yuganandhavagge PaÂisambhidÃkathÃ>% . . . pe . . . Ãloko udapÃdi . . . pe . . . Dukkhasamudaye ariyasacce païïarasa dhammÃ, païïarasa atthÃ, tiæsa niruttiyo, saÂÂhi ¤ÃïÃni. Idaæ dukkhanirodhaæ ariyasaccan ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi . . . pe . . . Taæ kho pan' idaæ dukkhanirodhaæ ariyasaccaæ sacchikÃtabban ti . . . pe . . . sacchikatan ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi . . . pe . . . Dukkhanirodhe ariyasacce païïarasa dhammÃ, païïarasa atthÃ, tiæsa niruttiyo, saÂÂhi ¤ÃïÃni. Idaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ariyasaccan ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi . . . pe . . . Taæ kho pan' idaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ariyasaccaæ bhÃvitabban ti . . . pe . . . bhÃvitan ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi . . . pe. . . . DukkhanirodhagÃminiyà paÂipadÃya ariyasacce païïarasa dhammÃ, païïarasa atthÃ, tiæsa niruttiyo, saÂÂhi ¤ÃïÃni. CatÆsu ariyasaccesu saÂÂhi dhammÃ, saÂÂhi atthÃ, vÅsasatà niruttiyo, cattÃrÅsa¤ ca dve ca ¤ÃïasatÃni. ## Ayaæ kÃye kÃyÃnupassanà ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. Sà kho panÃyaæ kÃye kÃyÃnupassanà bhÃvetabbà ti me Bhikkhave . . . pe . . . bhÃvità ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. Ayaæ vedanÃsu . . . pe . . . ayaæ citte . . . pe . . . ayaæ dhammesu dhammÃnupassanà ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. Sà kho panÃyaæ kÃye dhammÃnupassanà bhÃvetabbà ti me Bhikkhave . . . pe . . . bhÃvità ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. Ayaæ kÃye kÃyÃnupassanà ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. #<[page 153]># %< Yuganandhavagge PaÂisambhidÃkathà 153>% Sà kho panÃyaæ kÃye kÃyÃnupassanà bhÃvetabbà ti . . . pe . . . bhÃvità ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi, ¤Ãïaæ udapÃdi, pa¤¤Ã udapÃdi, vijjà udapÃdi, Ãloko udapÃdi. `Cakkhuæ udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `¥Ãïaæ udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `Pa¤¤Ã udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `Vijjà udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `ùloko udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `Cakkhuæ udapÃdÅti'. DassanaÂÂhena. `¥Ãïaæ udapÃdÅti'. ¥ÃtaÂÂhena. `Pa¤¤Ã udapÃdÅti'. PajÃnanaÂÂhena. `Vijjà udapÃdÅti'. PaÂivedhaÂÂhena. `ùloko udapÃdÅti'. ObhÃsaÂÂhena. Cakkhuæ dhammo, ¤Ãïaæ dhammo, pa¤¤Ã dhammo, vijjà dhammo, Ãloko dhammo, ime pa¤ca dhammà dhammapaÂisambhidÃya Ãrammaïà c' eva honti gocarà ca. Ye tassà ÃrammaïÃ, te tassà gocarÃ: ye tassà gocarÃ, te tassà ÃrammaïÃ. Tena vuccati -- dhammesu ¤Ãïaæ dhammapaÂisambhidÃ. DassanaÂÂho attho, ¤ÃtaÂÂho attho, pajÃnanaÂÂho attho, paÂivedhaÂÂho attho, obhÃsaÂÂho attho, ime pa¤c' atthà atthapaÂisambhidÃya Ãrammaïà c' eva honti gocarà ca. Ye tassà ÃrammaïÃ, te tassà gocarÃ: ye tassà gocarÃ, te tassà ÃrammaïÃ. Tena vuccati -- atthesu ¤Ãïaæ atthapaÂisambhidÃ. Pa¤ca dhamme sandassetuæ bya¤jananiruttÃbhilÃpÃ, pa¤c' atthe sandassetuæ bya¤jananiruttÃbhilÃpÃ, imà dasa niruttiyo niruttipaÂisambhidÃya Ãrammaïà c' eva honti gocarà ca. Ye tassà ÃrammaïÃ, te tassà gocarÃ: ye tassà gocarÃ, te tassà ÃrammaïÃ. Tena vuccati -- niruttÅsu ¤Ãïaæ niruttipaÂisambhidÃ. Pa¤casu dhammesu ¤ÃïÃni, pa¤casu atthesu ¤ÃïÃni, dasasu niruttÅsu ¤ÃïÃni, imÃni vÅsati ¤ÃïÃni paÂibhÃnapaÂisambhidÃya Ãrammaïà c' eva honti gocarà ca. Ye tassà ÃrammaïÃ, te tassà gocarÃ; ye tassà gocarÃ, te tassà ÃrammaïÃ. Tena vuccati -- paÂibhÃnesu ¤Ãïaæ paÂibhÃnapaÂisambhidÃ. KÃye kÃyÃnupassanÃsatipaÂÂhÃne païïarasa dhammÃ, païïarasa atthÃ, tiæsa niruttiyo, saÂÂhi ¤ÃïÃni. Ayaæ vedanÃsu . . . pe . . . ayaæ citte . . . pe . . . ayaæ dhammesu dhammÃnupassanà bhÃvetabbà ti #<[page 154]># %<154 Yuganandhavagge PaÂisambhidÃkathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ . . . pe . . . bhÃvità ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. Dhammesu dhammÃnupassanÃsatipaÂÂhÃne païïarasa dhammÃ, païïarasa atthÃ, tiæsa niruttiyo, {saÂÂhi} ¤ÃïÃni. CatÆsu satipaÂÂhÃnesu saÂÂhi dhammÃ, saÂÂhi atthÃ, vÅsasatà niruttiyo, cattÃrÅsa¤ ca dve ca ¤ÃïasatÃni. ## Ayaæ chandasamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgato iddhipÃdo ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. So kho panÃyaæ chandasamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgato iddhipÃdo bhÃvetabbo ti me Bhikkhave . . . pe . . . bhÃvito ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. Ayaæ viriyasamÃdhi- . . . pe . . . ayaæ cittasamÃdhi . . . pe . . . ayaæ vÅmaæsÃsamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgato iddhipÃdo ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. So kho panÃyaæ vÅmaæsÃsamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgato iddhipÃdo bhÃvetabbo ti me Bhikkhave . . . pe . . . bhÃvito ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. ## Ayaæ chandasamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgato iddhipÃdo ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. So kho panÃyaæ chandasamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgato iddhipÃdo bhÃvetabbo ti me Bhikkhave . . . pe . . . bhÃvito ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi, ¤Ãïaæ udapÃdi, pa¤¤Ã udapÃdi, vijjà udapÃdi, Ãloko udapÃdi. `Cakkhuæ udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `¥Ãïaæ udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `Pa¤¤Ã udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `Vijjà udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `ùloko udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `Cakkhuæ udapÃdÅti'. DassanaÂÂhena. `¥Ãïaæ udapÃdÅti'. ¥ÃtaÂÂhena. `Pa¤¤Ã udapÃdÅti'. PajÃnanaÂÂhena. `Vijjà udapÃdÅti'. PaÂivedhaÂÂhena. `ùloko udapÃdÅti'. ObhÃsaÂÂhena. #<[page 155]># %< Yuganandhavagge PaÂisambhidÃkathà 155>% Cakkhuæ dhammo, ¤Ãïaæ dhammo, pa¤¤Ã dhammo, vijjà dhammo, Ãloko dhammo, ime pa¤ca dhammà dhammapaÂisambhidÃya Ãrammaïà c' eva honti gocarà ca. Ye tassà ÃrammaïÃ, te tassà gocarÃ: ye tassà gocarÃ, te tassà ÃrammaïÃ. Tena vuccati -- dhammesu ¤Ãïaæ dhammapaÂisambhidÃ. DassanaÂÂho attho, ¤ÃtaÂÂho attho, pajÃnanaÂÂho attho, paÂivedhaÂÂho attho, obhÃsaÂÂho attho, ime pa¤c' atthà atthapaÂisambhidÃya Ãrammaïà c' eva honti gocarà ca. Ye tassà ÃrammaïÃ, te tassà gocarÃ: ye tassà gocarÃ, te tassà ÃrammaïÃ. Tena vuccati -- atthesu ¤Ãïaæ atthapaÂisambhidÃ. Pa¤ca dhamme sandassetuæ bya¤jananiruttÃbhilÃpÃ, pa¤c' atthe sandassetuæ bya¤jananiruttÃbhilÃpÃ, imà dasa niruttiyo niruttipaÂisambhidÃya Ãrammaïà c' eva honti gocarà ca. Ye tassà ÃrammaïÃ, te tassà gocarÃ: ye tassà gocarÃ, te tassà ÃrammaïÃ. Tena vuccati -- niruttÅsu ¤Ãïaæ niruttipaÂisambhidÃ. Pa¤casu dhammesu ¤ÃïÃni, pa¤casu atthesu ¤ÃïÃni, dasasu niruttÅsu ¤ÃïÃni, imÃni vÅsati ¤ÃïÃni paÂibhÃnapaÂisambhidÃya Ãrammaïà c' eva honti gocarà ca. Ye tassà ÃrammaïÃ, te tassà gocarÃ; ye tassà gocarÃ, te tassà ÃrammaïÃ. Tena vuccati -- paÂibhÃnesu ¤Ãïaæ paÂibhÃnapaÂisambhidÃ. ChandasamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgate iddhipÃde païïarasa dhammÃ, païïarasa atthÃ, tiæsa niruttiyo, saÂÂhi ¤ÃïÃni. Ayaæ viriyasamÃdhi- . . . pe . . . ayaæ cittasamÃdhi . . . pe . . . ayaæ vimaæsÃsamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgato iddhipÃdo ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . aloko udapÃdi. So kho panÃyaæ vÅmaæsÃsamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgato iddhipÃdo bhÃvetabbo ti . . . pe . . . bhÃvito ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi . . . pe . . . paÂibhÃnesu ¤Ãïaæ paÂibhÃnapaÂisambhidÃ. VÅmaæsÃsamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgate iddhipÃde païïarasa dhammÃ, païïarasa atthÃ, tiæsa niruttiyo, saÂÂhi ¤ÃïÃni. CatÆsu iddhipÃdesu saÂÂhi dhammÃ, saÂÂhi aÂÂhÃ, vÅsasatà niruttiyo, cattÃrÅsa¤ ca dve ca ¤ÃïasatÃni. #<[page 156]># %<156 Yuganandhavagge PaÂisambhidÃkathÃ>% ## Samudayo samudayo ti kho Bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. Nirodho nirodho ti kho Bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. Vipassissa Bodhisattassa veyyÃkaraïe dasa dhammÃ, dasa atthÃ, vÅsati niruttiyo, cattÃrÅsaæ ¤ÃïÃni. Samudayo samudayo ti kho Bhikkhave Sikhissa Bodhisattassa . . . pe . . . Vessabhussa Bodhisattassa . . . pe . . . Kakusandhassa Bodhisattassa . . . pe . . . KonÃgamanassa Bodhisattassa . . . pe . . . Kassapassa Bodhisattassa pubbe ananussuttesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. Nirodho nirodho ti kho Bhikkhave Kassapassa Bodhisattassa pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. Kassapassa Bodhisattassa veyyÃkaraïe dasa dhammÃ, dasa atthÃ, vÅsati niruttiyo, cattÃrisaæ ¤ÃïÃni. Samudayo samudayo ti kho Bhikkhave Gotamassa Bodhisattassa pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. Nirodho nirodho ti kho Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. Gotamassa Bodhisattassa veyyÃkaraïe dasa dhammÃ, dasa atthÃ, vÅsati niruttiyo, cattÃrisaæ ¤ÃïÃni. Sattannaæ BodhisattÃnaæ sattasu veyyÃkaraïesu sattati dhammÃ, sattati atthÃ, cattÃrÅsasatà niruttiyo, asÅti ca dve ca ¤ÃïasatÃni. ## `YÃvatà abhi¤¤Ãya abhi¤¤aÂÂho ¤Ãto diÂÂho vidito sacchikato phassito pa¤¤Ãya, aphassito pa¤¤Ãya abhi¤¤aÂÂho n' atthÅti' cakkhuæ udapÃdi ¤Ãïaæ udapÃdi pa¤¤Ã udapÃdi vijjà udapÃdi Ãloko udapÃdi. Abhi¤¤Ãya abhi¤¤aÂÂhe pa¤cavÅsati dhammÃ, pa¤cavÅsati atthÃ, pa¤¤Ãsa niruttiyo, sataæ ¤ÃïÃni. YÃvatà pari¤¤Ãya pari¤¤aÂÂho . . . pe . . . yÃvatà pahÃnassa pahÃnaÂÂho . . . pe . . . yÃvatà bhÃvanÃya bhÃvanaÂÂho . . . pe . . . yÃvatà sacchikiriyÃya sacchikiriyaÂÂho ¤Ãto diÂÂho vidito #<[page 157]># %< Yuganandhavagge PaÂisambhidÃkathà 157>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. SacchikiriyÃya sacchikiriyaÂÂhe pa¤cavÅsati dhammÃ, pa¤cavÅsati atthÃ, pa¤¤Ãsa niruttiyo, sataæ ¤ÃïÃni. {Abhi¤¤Ãya} abhi¤¤aÂÂhe, pari¤¤Ãya pari¤¤aÂÂhe,pahÃnÃya pahÃnaÂÂhe, bhÃvanÃya bhÃvanaÂÂhe, sacchikiriyÃya sacchikiriyaÂÂhe pa¤cavÅsasataæ dhammÃ, pa¤cavÅsasataæ atthÃ, a¬¬hateyyaniruttisatÃni, pa¤ca ¤ÃïasatÃni. ## YÃvatà khandhÃnaæ khandhaÂÂho ¤Ãto diÂÂho vidito . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. KhandhÃnaæ khandhaÂÂhe pa¤cavÅsati dhammà . . . pe . . . sataæ ¤ÃïÃni. YÃvatà dhÃtÆnaæ dhÃtuÂÂho . . . pe . . . yÃvatà ÃyatanÃnaæ ÃyatanaÂÂho . . . pe . . . yÃvatà saÇkhatÃnaæ saÇkhataÂÂho . . . pe . . . yÃvatà asaÇkhatassa asaÇkhataÂÂho ¤Ãto diÂÂho vidito . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. AsaÇkhatassa asaÇkhataÂÂhe pa¤cavÅsati dhammÃ, pa¤cavÅsati atthÃ, pa¤¤Ãsa niruttiyo, sataæ ¤ÃïÃni. KhandhÃnaæ khandhaÂÂhe, dhÃtÆnaæ dhÃtuÂÂhe, ÃyatanÃnaæ ÃyatanaÂÂhe, saÇkhatÃnaæ saÇkhataÂÂhe, asaÇkhatassa asaÇkhataÂÂhe pa¤cavÅsasataæ dhammÃ, pa¤cavÅsasataæ atthÃ, a¬¬hateyyaniruttisatÃni, pa¤ca ¤ÃïasatÃni. ## YÃvatà dukkhassa dukkhaÂÂho ¤Ãto diÂÂho vidito . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. Dukkhassa dukkhaÂÂho pa¤cavÅsati dhammà . . . pe . . . sataæ ¤ÃïÃni. YÃvatà samudayassa samudayaÂÂho . . . pe . . . yÃvatà nirodhassa nirodhaÂÂho . . . pe . . . yÃvatà maggassa maggaÂÂho ¤Ãto diÂÂho vidito . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. Maggassa maggaÂÂhe pa¤cavÅsati dhammÃ, pa¤cavÅsati atthÃ, pa¤¤Ãsa niruttiyo, sataæ ¤ÃïÃni. CatÆsu ariyasaccesu sataæ dhammÃ, sataæ atthÃ,dve niruttisatÃni, cattÃri ¤ÃïasatÃni. ## yÃvatà atthapaÂisambhidÃya atthapaÂisambhidaÂÂho ¤Ãto diÂÂho vidito . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. AtthapaÂisambhidÃya atthapaÂisambhidaÂÂhe pa¤cavÅsati dhammà . . . pe . . . sataæ ¤ÃïÃni. YÃvatà dhammapaÂisambhidÃya dhammapaÂisambhidaÂÂho . . . pe . . . yÃvatà niruttipaÂisambhidÃya niruttipaÂisambhidaÂÂho . . . pe . . . yÃvatà paÂibhÃnapaÂisambhidÃya paÂibhÃnapaÂisambhidaÂÂho ¤Ãto diÂÂho vidito . . . #<[page 158]># %<158 Yuganandhavagge PaÂisambhidÃkathÃ>% pe . . . Ãloko udapÃdi. PaÂibhÃnapaÂisambhidÃya paÂibhÃnapaÂisambhidaÂÂhe pa¤cavÅsati dhammà . . . pe . . . sataæ ¤ÃïÃni. CatÆsu paÂisambhidÃsu sataæ dhammÃ, sataæ atthÃ, dve niruttisatÃni, cattÃri ¤ÃïasatÃni. ## YÃvatà indriyaparopariyatte ¤Ãïaæ ¤Ãtaæ diÂÂhaæ viditaæ . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. Indriyaparopariyatte ¤Ãïe pa¤cavÅsati dhammà . . . pe . . . sataæ ¤ÃïÃni. YÃvatà sattÃnaæ ÃsayÃnusaye ¤Ãïaæ . . . pe . . . yÃvatà yamakapÃtihÅre ¤Ãïaæ . . . pe . . . yÃvatà mahÃkaruïÃsamÃpattiyà ¤Ãïaæ . . . pe . . . yÃvatà anÃvaraïaæ ¤Ãïaæ ¤Ãtaæ diÂÂhaæ viditaæ . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. AnÃvaraïe ¤Ãïe pa¤cavÅsati dhammÃ.. pe . . . sataæ ¤ÃïÃni. Chasu Buddhadhammesu diya¬¬hasataæ dhammÃ, diya¬¬hasataæ atthÃ, tÅïi niruttisatÃni, cha ¤ÃïasatÃni. PaÂisambhidÃdhikaraïe a¬¬hanavamÃni dhammasatÃni, a¬¬hanavamÃni atthasatÃni, niruttisahassa¤ ca satta ca niruttisatÃni, tÅïi ca ¤ÃïasahassÃni cattÃri ca ¤ÃïasatÃnÅti. PaÂisambhidÃkathÃ. #<[page 159]># %< Yuganandhavagge Dhammacakkakathà 159>% $< II VII. YUGANANDHAVAGGE DHAMMACAKKAKATHù>$ ## EVAõ me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà BÃrÃïasiyaæ viharati . . . pe . . . iti h' idaæ {Ãyasmato} Koï¬a¤¤assa `A¤¤Ãtakoï¬a¤¤o' tveva nÃmaæ ahosi. `Idaæ dukkhaæ ariyasaccan' ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi, ¤Ãïaæ udapÃdi, pa¤¤Ã udapÃdi, vijjà udapÃdi, Ãloko udapÃdi. `Cakkhuæ udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `¥Ãïaæ udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `Pa¤¤Ã udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `Vijjà udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `ùloko udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `Cakkhuæ udapÃdÅti'. DassanaÂÂhena. `{¥Ãïaæ} udapÃdÅti'. ¥ÃtaÂÂhena. `Pa¤¤Ã udapÃdÅti'. PajÃnanaÂÂhena. `Vijjà udapÃdÅti'. PaÂivedhaÂÂhena. `ùloko udapÃdÅti'. ObhÃsaÂÂhena. Cakkhuæ dhammo dassanaÂÂho attho, ¤Ãïaæ dhammo ¤ÃtaÂÂho attho, pa¤¤Ã dhammo pajÃnanaÂÂho attho, vijjà dhammo paÂivedhaÂÂho attho, Ãloko dhammo obhÃsaÂÂho attho, ime pa¤ca dhammà pa¤ca atthà dukkhavatthukà saccavatthukà saccÃrammaïà saccagocarà saccasaÇgahità saccapariyÃpannà sacce samudÃgatà sacce Âhità sacce patiÂÂhitÃ. ## `Dhammacakkan' ti. Ken' aÂÂhena dhammacakkaæ? `Dhamma¤ ca pavatteti cakka¤ cÃti' dhammacakkaæ, `cakka¤ ca pavatteti dhamma¤ cÃti' dhammacakkaæ, `dhammena pavattetÅti' dhammacakkaæ, `dhammacariyÃya pavattetÅti' dhammacakkaæ, `dhamme Âhito pavattetÅti' dhammacakkaæ, `dhamme patiÂÂhito pavattetÅti' dhammacakkaæ, `dhamme patiÂÂhÃpento pavattetÅti' dhammacakkaæ, `dhamme vasippatto pavattetÅti' dhammacakkaæ, `dhamme vasiæ pÃpento pavattetÅti' dhammacakkaæ, #<[page 160]># %<160 Yuganandhavagge DhammacakkakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `dhamme pÃramippatto pavattetÅti' dhammacakkaæ, `dhamme pÃramiæ pÃpento pavattetÅti' dhammacakkaæ, `dhamme vesÃrajjappatto pavattetÅti' dhammacakkaæ, dhamme vesÃrajjaæ pÃpento pavattetÅti' dhammacakkaæ, `dhammaæ sakkaronto pavattetÅti' dhammacakkaæ, `dhammaæ garukaronto pavattetÅti' dhammacakkaæ, `dhammaæ mÃnento pavattetÅti' dhammacakkaæ. `dhammaæ pÆjento pavattetÅti' dhammacakkaæ, `dhammaæ apacÃyamÃno pavattetÅti' dhammacakkaæ, `dhammaddhajo pavattetÅti' dhammacakkaæ, `dhammaketuæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `dhammÃdhipateyyo pavattetÅti' dhammacakkaæ, `taæ kho pana dhammacakkaæ appaÂivattiyaæ samaïena và brÃhmaïena và devena và MÃrena và Brahmunà và kenaci và lokasmin' ti dhammacakkaæ. `Saddhindriyaæ dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `viriyindriyaæ dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `satindriyaæ dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `samÃdhindriyaæ dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ. `pa¤¤indriyaæ dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ; `saddhÃbalaæ dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `viriyabalaæ dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `satibalaæ dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `samÃdhibalaæ dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `pa¤¤Ãbalaæ dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ; `satisambojjhaÇgo dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `dhammavicayasambojjhaÇgo dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `viriyasambojjhaÇgo dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `pÅtisambojjhaÇgo dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `passaddhisambojjhaÇgo dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `samÃdhisambojjhaÇgo dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `upekkhÃsambojjhaÇgo dhammo, #<[page 161]># %< Yuganandhavagge Dhammacakkakathà 161>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ; `sammÃdiÂÂhi dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `sammÃsaÇkappo dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `sammÃvÃcà dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `sammÃkammanto dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `sammÃ-ÃjÅvo dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `sammÃvÃyÃmo dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `sammÃsati dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `sammÃsamÃdhi dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ. `ùdhipateyyaÂÂhena indriyà dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `akampiyaÂÂhena balà dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `niyyÃnaÂÂhena bojjhaÇgà dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `hetuÂÂhena maggo dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `upaÂÂhÃnaÂÂhena satipaÂÂhÃnà dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `padahanaÂÂhena sammappadhÃnà dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `ijjhanaÂÂhena iddhipÃdà dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `tathaÂÂhena saccà dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ; `avikkhepaÂÂhena samatho dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `anupassanaÂÂhena vipassanà dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `ekarasaÂÂhena samathavipassanà dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `anativattanaÂÂhena yuganandhaæ dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ; `saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `avikkhepaÂÂhena cittavisuddhi dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `dassanaÂÂhena diÂÂhivisuddhi dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ; `muttaÂÂhena vimokkho dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `paÂivedhaÂÂhena vijjà dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `pariccÃgaÂÂhena vimutti dhammo, #<[page 162]># %<162 Yuganandhavagge DhammacakkakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `samucchedaÂÂhena khaye ¤Ãïaæ dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `paÂippassaddhaÂÂhena anuppÃde ¤Ãïaæ dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ. `Chando mÆlaÂÂhena dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `manasikÃro samuÂÂhÃnaÂÂhena dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `phasso samodhÃnaÂÂhena dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `vedanà samosaraïaÂÂhena dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `samÃdhi pamukkhaÂÂhena dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `sati ÃdhipateyyaÂÂhena dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `pa¤¤a tatuttaraÂÂhena dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `vimutti sÃraÂÂhena dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ, `amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ. ## Taæ kho pan' idaæ dukkhaæ ariyasaccaæ pari¤¤eyyan ti . . . pe . . . pari¤¤Ãtan ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. `Cakkhuæ udapadÅti'. Ken' aÂÂhena? . . . pe . . . `Ãloko udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `Cakkhuæ udapÃdÅti'. DassanaÂÂhena . . . pe . . . `Ãloko udapÃdÅti'. ObhÃsaÂÂhena. Cakkhuæ dhammo dassanaÂÂho attho . . . pe . . . Ãloko dhammo obhÃsaÂÂho attho, ime pa¤ca dhammà pa¤ca atthà dukkhavatthukà saccavatthukà . . . pe . . . sacce patiÂÂhitÃ. `Dhammacakkan' ti. Ken' aÂÂhena dhammacakkaæ? `Dhamma¤ ca pavatteti cakka¤ cÃti' dhammacakkaæ . . . pe . . . `amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ. ## `Idaæ dukkhasamudayaæ ariyasaccan' ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. Taæ kho pan' idaæ dukkhasamudayaæ ariyasaccaæ pahÃtabban ti . . . pe . . . pahÅnan ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi #<[page 163]># %< Yuganandhavagge Dhammacakkakathà 163>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. `Cakkhuæ udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? . . . pe . . . `Ãloko udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `Cakkhuæ udapÃdÅti'. DassanaÂÂhena . . . pe . . . `Ãloko udapÃdÅti'. ObhÃsaÂÂhena. Cakkhuæ dhammo dassanaÂÂho attho . . . pe . . .Ãloko dhammo obhÃsaÂÂho attho, ime pa¤ca dhammà pa¤ca atthà samudayavatthukà saccavatthukà . . . pe . . . nirodhavatthukà saccavatthukà . . . pe . . . maggavatthukà saccavatthukà saccÃrammaïà . . . pe . . . sacce patiÂÂhitÃ. `Dhammacakkan' ti. Ken' aÂÂhena dhammacakkaæ? `Dhamma¤ ca pavatteti cakka¤ cÃti' dhammacakkaæ . . . pe . . . `amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ. ## `Ayaæ kÃye kÃyÃnupassanÃ' ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. Sà kho panÃyaæ kÃye kÃyÃnupassanà bhÃvetabbà ti me Bhikkhave . . . pe . . . bhÃvità ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. `Ayaæ vedanÃsu . . . pe . . . ayaæ citte . . . pe . . . ayaæ dhammesu dhammÃnupassanÃ' ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. Sà kho panÃyaæ dhammesu dhammÃnupassanà bhÃvetabbà ti me Bhikkhave . . . pe . . . bhÃvità ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. `Ayaæ kÃye kÃyÃnupassanÃ' ti . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. `Cakkhuæ udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? . . . pe . . . `ùloko udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `Cakkhuæ udapÃdÅti'. DassanaÂÂhena . . . pe . . . `ùloko udapÃdÅti'. ObhÃsatthena. Cakkhuæ dhammo dassanaÂÂho attho . . . pe . . . Ãloko dhammo obhÃsaÂÂho attho, ime pa¤ca dhammà pa¤ca atthà kÃyavatthukà satipaÂÂhÃnavatthukà . . . pe . . . vedanÃvatthukà satipaÂÂhÃnavatthukà . . . pe . . . cittavatthukà satipaÂÂhÃnavatthukà . . . pe . . . dhammavatthukà satipaÂÂhÃnavatthukà satipaÂÂhÃnÃrammaïà . . . pe . . . satipaÂÂhÃne patiÂÂhitÃ. `Dhammacakkan' ti. Ken' aÂÂhena dhammacakkaæ? `Dhamma¤ ca pavatteti cakka¤ cÃti' dhammacakkaæ #<[page 164]># %<164 Yuganandhavagge DhammacakkakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ . . . pe . . . `amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ. ## `Ayaæ chandasamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgato iddhipÃdo' ti me Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. So kho panÃyaæ chandasamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgato iddhipÃdo bhÃvetabbo ti me Bhikkhave . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. `Ayaæ viriyasamadhi- . . . pe . . . ayaæ cittasamÃdhi- . . . pe . . . ayaæ vÅmaæsÃsamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgato iddhipÃdo' ti me Bhikkhave . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. So kho panÃyaæ vÅmaæsÃsamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgato iddhipÃdo bhÃvetabbo ti me Bhikkhave . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. `Ayaæ chandasamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgato iddhipÃdo' ti . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. `Cakkhuæ udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? . . . pe . . . `ùloko udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? `Cakkhuæ udapÃdÅti'. DassanaÂÂheha . . . pe . . . `{ùloko} udapÃdÅti'. ObhÃsaÂÂhena. Cakkhuæ dhammo dassanaÂÂho attho . . . pe . . . Ãloko dhammo obhÃsaÂÂho attho, ime pa¤ca dhammà pa¤ca atthà chandavatthukà iddhipÃdavatthukà iddhipÃdÃrammaïà . . . pe . . . iddhipÃde patiÂÂhitÃ. `Dhammacakkan' ti. Ken' aÂÂhena dhammacakkaæ? `Dhamma¤ ca pavatteti cakka¤ cÃti' dhammacakkaæ . . . pe . . . `amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkaæ. Ayaæ {viriyasamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgato} iddhipÃdo ti . . . pe . . . Ãloko udapÃdi. `Cakkhuæ udapÃdÅti'. Ken' aÂÂhena? . . . pe . . . `ùloko udapÃdÅti'? Ken' aÂÂhena? `Cakkhuæ udapÃdÅti'. DassanaÂÂhena . . . pe . . . `ùloko udapÃdÅti'? ObhÃsaÂÂhena. Cakkhuæ dhammo dassanaÂÂho attho . . . pe . . . Ãloko dhammo obhÃsaÂÂho attho, ime pa¤ca dhammà pa¤ca atthà viriyavatthukà iddhipÃdavatthukà . . . pe . . . cittavatthukà iddhipÃdavatthukà . . . pe . . . vÅmaæsÃvatthukà iddhipÃdavatthukà iddhipÃdÃrammaïà . . . pe . . . iddhipÃde patiÂÂhitÃ. #<[page 165]># %< Yuganandhavagge Dhammacakkakathà 165>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `Dhammacakkan' ti. Ken' aÂÂhena dhammacakkaæ? `Dhamma¤ ca pavatteti cakka¤ cÃti' dhammacakkaæ . . . pe . . . `amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena dhammo, taæ dhammaæ pavattetÅti' dhammacakkan ti. Dhammacakkakathà niÂÂhitÃ. #<[page 166]># %<166 Yuganandhavagge LokuttarakathÃ>% $< II VIII. YUGANANDHAVAGGE LOKUTTARAKATHù>$ ## KATAME dhammà lokuttarÃ? CattÃro satipaÂÂhÃnÃ, cattÃro sammappadhÃnÃ, cattÃro iddhipÃdÃ, pa¤c' indriyÃni, pa¤ca balÃni, satta bojjhaÇgÃ, aÂÂhaÇgiko maggo, cattÃro ariyamaggÃ, cattÃri ca sÃma¤¤aphalÃni, nibbÃna¤ ca; ime dhammà lokuttarÃ. `LokuttarÃ' ti. Ken' aÂÂhena lokuttarÃ? `Lokaæ tarantÅti' lokuttarÃ, `lokà uttarantÅti' lokuttarÃ, `lokato uttarantÅti' lokuttarÃ, `lokamhà uttarantÅti' lokuttarÃ; `lokaæ atikkamantÅti' lokuttarÃ, `lokaæ samatikkamantÅti' lokuttarÃ, `lokaæ samatikkantÃ' ti lokuttarÃ, `loke atirekÃ' ti lokuttarÃ; `lokantaæ tarantÅti' lokuttarÃ, `lokà nissarantÅti' lokuttarÃ, `lokato nissarantÅti' lokuttarÃ, `lokamhà nissarantÅti' lokuttarÃ; `lokà nissaÂÃ' ti lokuttarÃ, `lokena nissaÂÃ' lokuttarÃ, `lokamhà nissaÂÃ' ti lokuttarÃ; `loke na tiÂÂhantÅti' lokuttarÃ, `lokamhi na tiÂÂhantÅti' lokuttarÃ, `loke na limpantÅti' lokuttarÃ, `lokena na limpantÅti' lokuttarÃ, `loke asaÇkilittÃ' ti lokuttarÃ, `lokena asaÇkilittÃ' ti lokuttarÃ, `loke anupalittÃ' ti lokuttarÃ, `lokena anupalittÃ' ti lokuttarÃ; `loke vippamuttÃ' ti lokuttarÃ, `lokena vippamuttÃ' ti lokuttarÃ, `lokà vippamuttÃ' ti lokuttarÃ, `lokato vippamuttÃ' ti lokuttarÃ, `lokamhà vippamuttÃ' #<[page 167]># %< Yuganandhavagge Lokuttarakathà 167>% ti lokuttarÃ; `loke visa¤¤uttÃ' ti lokuttarÃ, `lokena visa¤¤uttÃ' ti lokuttarÃ, `lokà visa¤¤uttÃ' ti lokuttarÃ, `lokato visa¤¤uttÃ' ti lokuttarÃ, `lokamhà visa¤¤uttÃ' ti lokuttarÃ; `lokà sujjhantÅti' lokuttarÃ, `lokato sujjhantÅti' lokuttarÃ, `lokamhà sujjhantÅti' lokuttarÃ; `lokà visujjhantÅti' lokuttarÃ, `lokato visujjhantÅti' lokuttarÃ, `lokamhà visujjhantÅti' lokuttarÃ; `lokà vuÂÂhahantÅti' lokuttarÃ, `lokato vuÂÂhahantÅti' lokuttarÃ, `lokamhà vuÂÂhahantÅti' lokuttarÃ; `lokà vivaÂÂantÅti' lokuttarÃ, `lokato vivaÂÂantÅti' lokuttarÃ, `lokamhà vivaÂÂantÅti' lokuttarÃ; `loke na sajjantÅti' lokuttarÃ, `loke na gayhantÅti' lokuttarÃ, `loke na bajjhantÅti' lokuttarÃ; `lokaæ samucchindantÅti' lokuttarÃ, `lokaæ samucchinnattÃ' ti lokuttarÃ; `lokaæ paÂipassambhentÅti' lokuttarÃ, `lokaæ paÂipassambhitattÃ' ti lokuttarÃ; `lokassa atÅtÃ' ti lokuttarÃ, `lokassa agatÅti' lokuttarÃ, `lokassa avisayÃ' ti lokuttarÃ, `lokassa asÃdhÃraïÃ' ti lokuttarÃ; `lokaæ vamantÅti' lokuttarÃ, `lokaæ na paccÃgamantÅti' lokuttarÃ, `lokaæ pajahantÅti' lokuttarÃ, `lokaæ na upÃdiyantÅti' lokuttarÃ, `lokaæ visinentÅti' lokuttarÃ, `lokaæ na ussinentÅti' lokuttarÃ, `lokaæ vidhÆpentÅti' lokuttarÃ, `lokaæ na sandhÆpentÅti' lokuttarÃ, `lokaæ samatikkamma abhibhuyya tiÂÂhantÅti' lokuttarà ti. LokuttarakathÃ. #<[page 168]># %<168 Yuganandhavagge BalakathÃ>% $< II IX. YUGANANDHAVAGGE BALAKATHù SùVATTHINIDùNAõ>$ ## PA¥C' imÃni Bhikkhave balÃni. KatamÃni pa¤ca? SaddhÃbalaæ viriyabalaæ satibalaæ samÃdhibalaæ pa¤¤Ãbalaæ. ImÃni kho Bhikkhave pa¤ca balÃni. Api ca aÂÂhasaÂÂhÅ balÃni -- saddhÃbalaæ viriyabalaæ satibalaæ samÃdhibalam pa¤¤Ãbalaæ, hiribalaæ ottappabalaæ paÂisaÇkhÃnabalaæ bhÃvanÃbalaæ anavajjabalaæ saÇgahabalaæ, khantibalaæ pa¤¤attibalaæ nijjhantibalaæ issariyabalaæ adhiÂÂhÃnabalaæ samathabalaæ vipassanÃbalaæ, dasa sekhabalÃni, dasa asekhabalÃni, dasa khÅïÃsavabalÃni, dasa iddhibalÃni, dasa TathÃgatabalÃni. ## Katamaæ saddhÃbalaæ? `Assaddhiye na kampatÅti saddhÃbalaæ, sahajÃtÃnaæ dhammÃnaæ upatthambhanaÂÂhena saddhÃbalaæ, kilesÃnaæ pariyÃdÃnaÂÂhena saddhÃbalaæ, paÂivedhÃdivisodhanaÂÂhena saddhÃbalaæ, cittassa adhiÂÂhÃnaÂÂhena saddhÃbalaæ, cittassa vodÃnaÂÂhena saddhÃbalaæ, visesÃdhigamanaÂÂhena saddhÃbalaæ, uttaripaÂivodhaÂÂhena saddhÃbalaæ, saccÃbhisamayaÂÂhena saddhÃbalaæ, nirodhe patiÂÂhÃpakaÂÂhena saddhÃbalam. Idaæ saddhÃbalaæ. Katamaæ viriyabalaæ? `Kosajje na kampatÅti' viriyabalaæ, sahajÃtÃnaæ dhammÃnaæ upatthambhanaÂÂhena viriyabalaæ, kilesÃnaæ pariyÃdÃnaÂÂhena viriyabalaæ, paÂivedhÃdivisodhanaÂÂhena viriyabalaæ, cittassa adhiÂÂhÃnaÂÂhena viriyabalaæ, cittassa vodÃnaÂÂhena viriyabalaæ, visesÃdhigamanaÂÂhena viriyabalaæ, uttaripaÂivedhaÂÂhena viriyabalaæ, saccÃbhisamayaÂÂhena viriyabalaæ, nirodhe patiÂÂhÃpakaÂÂhena viriyabalaæ. Idaæ viriyabalaæ. #<[page 169]># %< Yuganandhavagge Balakathà 169>% Katamaæ satibalaæ? `PamÃde na kampatÅti' satibalaæ, sahajÃtÃnaæ dhammÃnaæ upatthambhanaÂÂhena satibalaæ . . . pe . . . nirodhe patiÂÂhÃpakaÂÂhena satibalaæ. Idaæ satibalaæ. Katamaæ samÃdhibalaæ? `Uddhacce na kampatÅti' samÃdhibalaæ, sahajÃtÃnaæ dhammÃnaæ upatthambhanaÂÂhena samÃdhibalaæ . . . pe . . . nirodhe patiÂÂhÃpakaÂÂhena samÃdhibalaæ. Idaæ samÃdhibalaæ. Katamaæ pa¤¤Ãbalaæ? `AvijjÃya na kampatÅti' pa¤¤Ãbalaæ, sahajÃtÃnaæ dhammÃnaæ upatthambhanaÂÂhena pa¤¤Ãbalaæ . . . pe . . . nirodhe patiÂÂhÃpakaÂÂhena pa¤¤Ãbalaæ. Idaæ pa¤¤Ãbalaæ. ## Katamaæ biribalaæ? `Nekkhammena kÃmacchandaæ hiriyatÅti' hiribalaæ, `abyÃpÃdena byÃpÃdaæ hiriyatÅti' hiribalaæ, `Ãlokasa¤¤Ãya thÅnamiddhaæ hiriyatÅti' hiribalaæ, `avikkhepena uddhaccaæ hiriyatÅti' hiribalaæ, `dhammavavatthÃnena vicikicchaæ hiriyatÅti' hiribalaæ, `¤Ãïena avijjaæ hiriyatÅti,' hiribalaæ, `pÃmojjena aratiæ hiriyatÅti' hiribalaæ, `paÂhamajjhÃnena nÅvaraïe hiriyatÅti' hiribalaæ . . . pe . . . `Arahattamaggena sabbakilese hiriyatÅti' hiribalaæ. Idaæ hiribalaæ. Katamaæ ottappabalaæ? `Nekkhammena kÃmacchandaæ ottappatÅti' ottappabalaæ, `abyÃpÃdena byÃpÃdaæ ottappatÅti' ottappabalaæ, `Ãlokasa¤¤Ãya thÅnamiddhaæ ottappatÅti' ottappabalaæ, `avikkhepena uddhaccaæ ottappatÅti' {ottappabalaæ}, `dhammavavatthÃnena vicikicchaæ ottappatÅti' ottappabalaæ, `¤Ãïena avijjaæ ottappatÅti' ottappabalaæ, `pÃmojjena aratiæ ottappatÅti' ottappabalaæ, `paÂhamajjhÃnena nÅvaraïe ottappatÅti' ottappabalaæ . . . pe . . . `Arahattamaggena sabbakilese ottappatÅti' ottappabalaæ. Idaæ ottappabalaæ. Katamaæ paÂisaÇkhÃnabalaæ? `Nekkhammena kÃmacchandaæ paÂisaÇkhÃtÅti' paÂisaÇkhÃnabalaæ, `abyÃpÃdena byÃpÃdaæ paÂisaÇkhÃtÅti' paÂisaÇkhÃnabalaæ, `Ãlokasa¤¤Ãya thÅnamiddhaæ paÂisaÇkhÃtÅti' paÂisaÇkhÃnabalaæ, `avikkhepena uddhaccaæ paÂisaÇkhÃtÅti paÂisaÇkhÃnabalaæ, `dhammavavatthÃnena vicikicchaæ paÂisaÇkhÃtÅti' paÂisaÇkhÃnabalaæ, `¤Ãïena avijjaæ paÂisaÇkhÃtÅti' paÂisaÇkhÃnabalaæ, #<[page 170]># %<170 Yuganandhavagge BalakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `pÃmojjena aratiæ paÂisaÇkhÃtÅti' paÂisaÇkhÃnabalaæ, `paÂhamajjhÃnena nÅvaraïe paÂisaÇkhÃtÅti' paÂisaÇkhÃnabalaæ . . . pe . . . `Arahattamaggena sabbakilese paÂisaÇkhÃtÅti' paÂisaÇkhÃnabalaæ. Idaæ paÂisaÇkhÃnabalaæ. ## Katamaæ bhÃvanÃbalaæ? `KÃmacchandaæ pajahanto nekkhammaæ bhÃvetÅti' bhÃvanÃbalaæ, `byÃpÃdaæ pajahanto abyÃpÃdaæ bhÃvetÅti' bhÃvanÃbalaæ, `thÅnamiddhaæ pajahanto Ãlokasa¤¤aæ bhÃvetÅti' bhÃvanÃbalaæ, `uddhaccaæ pajahanto avikkhepaæ bhÃvetÅti' bhÃvanÃbalaæ, `vicikicchaæ pajahanto dhammavavatthÃnaæ bhÃvetÅti' bhÃvanÃbalaæ, `avijjaæ pajahanto ¤Ãïaæ bhÃvetÅti' bhÃvanÃbalaæ, `aratiæ pajahanto pÃmojjaæ bhÃvetÅti' bhÃvanÃbalaæ, `nÅvaraïe pajahanto paÂhamajjhÃnaæ bhÃvetÅti' bhÃvanÃbalaæ . . . pe . . . `sabbakilese pajahanto Arahattamaggaæ bhÃvetÅti' bhÃvanÃbalaæ. Katamaæ anavajjabalam? `KÃmacchandassa pahÅnattà nekkhamme n' atthi ki¤ci vajjan' ti anavajjabalaæ, `byÃpÃdassa pahÅnattà abyÃpÃde n' atthi ki¤ci vajjan' ti anavajjabalaæ, `thÅnamiddhassa pahÅnattà Ãlokasa¤¤Ãya n' atthi ki¤ci vajjan' ti anavajjabalaæ, `uddhaccassa pahÅnattà avikkhepe n' atthi ki¤ci vajjan' ti anavajjabalaæ, `vicikicchÃya pahÅnattà dhammavavatthÃve n' atthi ki¤ci vajjan' ti anavajjabalaæ, `avijjÃya pahÅnattà ¤Ãïe n' atthi ki¤ci vajjan' ti anavajjabalaæ, `aratiyà pahÅnattà pÃmojje n' atthi ki¤ci vajjan' ti anavajjabalaæ, `nÅvaraïÃnaæ pahÅnattà paÂhamajjhÃne n' atthi ki¤ci vajjan' ti anavajjabalaæ . . . pe . . . `sabbakilesÃnaæ pahÅnattà Arahattamagge n' atthi ki¤ci vajjan' ti anavajjabalaæ. Idaæ anavajjabalaæ. Katamaæ saÇgahabalaæ? `KÃmacchandaæ pajahanto nekkhammavasena cittaæ saÇgaïhÃtÅti' saÇgahabalaæ, `byÃpÃdaæ pajahanto abyÃpÃdavasena cittaæ saÇgaïhÃtÅti' saÇgahabalaæ, `thÅnamiddhaæ pajahanto Ãlokasa¤¤Ãvasena cittaæ saÇgaïhÃtÅti' saÇgahabalaæ . . . pe . . . `sabbakilese pajahanto Arahattamaggavasena cittaæ saÇgaïhÃtÅti' saÇgahabalaæ. #<[page 171]># %< Yuganandhavagge Balakathà 171>% ## Katamaæ khantibalaæ? `KÃmacchandassa pahÅnattà nekkhammaæ khantÅti' khantibalaæ, `byÃpÃdassa pahÅnattà abyÃpÃdo khantÅti' khantibalaæ, `{thÅnamiddhassa} pahÅnattà Ãlokasa¤¤Ã khantÅti' khantibalaæ, `uddhaccassa pahÅnattà avikkhepo khantÅti' khantibalaæ, `vicikicchÃya pahÅnattà dhammavavatthÃnaæ khantÅti' khantibalaæ, `avijjÃya pahÅnattà ¤Ãïaæ khantÅti' khantibalaæ, `aratiyà pahÅnattà pÃmojjaæ khantÅti' khantibalaæ, `nÅvaraïÃnaæ pahÅnattà paÂhamajjhÃnaæ khantÅti' khantibalaæ . . . pe . . . `sabbakilesÃnaæ pahÅnattà Arahattamaggo khantÅti' khantibalaæ. Idaæ khantibalaæ. Katamaæ pa¤¤attibalaæ? `KÃmacchandaæ pajahanto nekkhammavasena cittaæ pa¤¤ÃpetÅti' pa¤¤attibalaæ, `byÃpÃdaæ pajahanto abyÃpÃdavasena cittaæ pa¤¤ÃpetÅti' pa¤¤attibalaæ, `thÅnamiddhaæ pajahanto Ãlokasa¤¤Ãvasena cittaæ pa¤¤ÃpetÅti' pa¤¤attibalaæ . . . pe . . . `sabbakilese pajahanto Arahattamaggavasena cittaæ pa¤¤ÃpetÅti' pa¤¤attibalaæ. Idaæ pa¤¤attibalaæ. Katamaæ nijjhantibalaæ? `KÃmacchandaæ pajahanto nekkhammavasena cittaæ nijjhÃpetÅti' nijjhantibalaæ, `byÃpÃdaæ pajahanto abyÃpÃdavasena cittaæ nijjhÃpetÅti' nijjhantibalaæ, `thÅnamiddhaæ pajahanto Ãlokasa¤¤Ãvasena cittaæ nijjhÃpetÅti' nijjhantibalaæ . . . pe . . . `sabbakilese pajahanto Arahattamaggavasena cittaæ nijjhÃpetÅti' nijjhantibalaæ. Idaæ nijjhantibalaæ. Katamaæ issariyabalaæ? `KÃmacchandaæ pajahanto nekkhammavasena cittaæ vasaæ vattetÅti' issariyabalaæ, `byÃpÃdaæ pajahanto abyÃpÃdavasena cittaæ vasaæ vattetÅti' issariyabalaæ, `thÅnamiddhaæ pajahanto Ãlokasa¤¤Ãvasena cittaæ vasaæ vattetÅti' issariyabalaæ . . . pe . . . `sabbakilese pajahanto Arahattamaggavasena cittaæ vasaæ vattetÅti' issariyabalaæ. Idaæ issariyabalaæ. Katamaæ adhiÂÂhÃnabalaæ? `KÃmacchandaæ pajahanto nekkhammavasena cittaæ adhiÂÂhÃtÅti' adhiÂÂhÃnabalaæ, `byÃpÃdaæ pajahanto abyÃpÃdavasena cittaæ adhiÂÂhÃtÅti' adhiÂÂhÃnabalaæ, `thÅnamiddhaæ pajahanto Ãlokasa¤¤Ãvasena cittaæ adhiÂÂhÃtÅti' adhiÂÂhÃnabalaæ #<[page 172]># %<172 Yuganandhavagge BalakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ . . . pe . . . `sabbakilese pajahanto Arahattamaggavasena cittaæ adhiÂÂhÃtÅti' adhiÂÂhÃnabalaæ. Idaæ adhiÂÂhÃnabalaæ. ## Katamaæ samathabalaæ? Nekkhammavasena cittassa ekaggatà avikkhepo samathabalaæ, abyÃpÃdavasena cittassa ekaggatà avikkhepo samathabalaæ, Ãlokasa¤¤Ãvasena cittassa ekaggatà avikkhepo samathabalaæ . . . pe . . . paÂinissaggÃnupassÅ assÃsavasena cittassa ekaggatà avikkhepo samathabalaæ, paÂinissaggÃnupassÅ passÃsavasena cittassa ekaggatà avikkhepo samathabalaæ. `Samathabalan' ti. Ken' aÂÂhena samathabalaæ? `PaÂhamajjhÃnena nÅvaraïe na kampatÅti' samathabalaæ, `dutiyajjhÃnena vitakkavicÃre na kampatÅti' samathabalaæ, `tatiyajjhÃnena pÅtiyà na kampatÅti' samathabalaæ, `catutthajjhÃnena sukhadukkhe na kampatÅti' samathabalaæ, `ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiyà rÆpasa¤¤Ãya paÂighasa¤¤Ãya nÃnattasa¤¤Ãya na kampatÅti' samathabalaæ, `vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiyà ÃkÃsÃna¤cÃyatanasa¤¤Ãya na kampatÅti' samathabalaæ, `Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiyà vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤Ãya na kampatÅti' samathabalaæ, `nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà Ãki¤ca¤¤Ãyatanasa¤¤Ãya na kampatÅti' samathabalaæ, `uddhacce ca uddhaccasahagatakilese ca khandhe ca na kampati na calati na vedhatÅti' samathabalaæ. Idaæ samathabalaæ. ## Katamaæ vipassanÃbalaæ? AniccÃnupassanà vipassanÃbalaæ, dukkhÃnupassanà vipassanÃbalaæ . . . pe . . . paÂinissagÃnupassanà vipassanÃbalaæ. RÆpe anniccÃnupassanà vipassanÃbalaæ, rÆpe dukkhÃnupassanà vipassanÃbalaæ . . . pe . . . rÆpe paÂinissaggÃnupassanà vipassanÃbalaæ; vedanÃya . . . pe . . . sa¤¤Ãya, saÇkhÃresu, vi¤¤Ãïe, cakkhusmiæ . . . pe . . . jarÃmaraïe aniccÃnupassanà vipassanÃbalaæ, jarÃmaraïe dukkhÃnupassanà vipassanÃbalaæ, jarÃmaraïe paÂinissaggÃnupassanà vipassanÃbalaæ. `VipassanÃbalan' ti. Ken' aÂÂhena vipassanÃbalaæ? `AniccÃnupassanÃya niccasa¤¤Ãya na kampatÅti' vipassanÃbalaæ, `dukkhÃnupassanÃya sukhasa¤¤Ãya na kampatÅti' vipassanÃbalaæ, `anattÃnupassanÃya attasa¤¤Ãya na kampatÅti' vipassanÃbalaæ, #<[page 173]># %< Yuganandhavagge Balakathà 173>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `nibbidÃnupassanÃya nandiyà na kampatÅti' vipassanÃbalaæ, `virÃgÃnupassanÃya rÃge na kampatÅti' vipassanÃbalaæ, `nirodhÃnupassanÃya samudaye na kampatÅti' vipassanÃbalaæ, `paÂinissaggÃnupassanÃya ÃdÃne na kampatÅti' vipassanÃbalaæ, `avijjÃya ca avijjÃsahagatakilese ca khandhe ca na kampati na calati na vedhatÅti' vipassanÃbalaæ. Idaæ vipassanÃbalaæ. ## KatamÃni dasa sekhabalÃni, dasa asekhabalÃni? `SammÃdiÂÂhiæ sikkhatÅti' sekhabalaæ, tattha sikkhitattà asekhabalaæ; `sammÃsaÇkappaæ sikkhatÅti' sekhabalaæ, tattha sikkhitattà asekhabalaæ; `sammÃvÃcaæ . . . pe . . . saæmÃkammantaæ, sammÃ-ÃjÅvaæ, sammÃvÃyÃmaæ, sammÃsatiæ, sammÃsamÃdhiæ, sammäÃïaæ . . . pe . . . sammÃvimuttiæ sikkhatÅti' sekhabalaæ, tattha sikkhitattà asekhabalaæ. ImÃni dasa sekhabalÃni, dasa asekhabalÃni. ## KatamÃni dasa khÅïÃsavabalÃni? Idha khÅïÃsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saÇkhÃrà yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya sudiÂÂhà honti: yaæ pi khÅïÃsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saÇkhÃrà yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya sudiÂÂhà honti, idaæ pi khÅïÃsavassa bhikkhuno balaæ hoti; yaæ balaæ Ãgamma khÅïÃsavo bhikkhu ÃsavÃnaæ khayaæ paÂijÃnÃti -- `khÅïà me ÃsavÃ' ti. Puna ca paraæ, khÅïÃsavassa bhikkhuno aÇgÃrakÃsÆpamà kÃmà yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya sudiÂÂhà honti: yaæ pi khÅïÃsavassa bhikkhuno aÇgÃrakÃsÆpamà kÃmà yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya sudiÂÂhà honti, idaæ pi khÅïÃsavassa bhikkhuno balaæ hoti; yaæ balaæ Ãgamma khÅïÃsavo bhikkhu ÃsavÃnaæ khayaæ paÂijÃnÃti -- `khÅïà me ÃsavÃ' ti. Puna ca paraæ, khÅïÃsavassa bhikkhuno vivekaninnaæ cittaæ hoti vivekapoïaæ vivekapabbhÃraæ vivekaÂÂhaæ nekkhammÃbhirataæ byantibhÆtaæ sabbaso ÃsavaÂÂhÃniyehi dhammehi: yaæ pi khÅïÃsavassa bhikkhuno vivekaninnaæ cittaæ hoti vivekapoïaæ vivekapabbhÃraæ vivekaÂÂhaæ nekkhammÃbhirataæ byantibhÆtaæ sabbaso ÃsavaÂÂhÃniyehi dhammehi, idaæ pi khÅnÃsavassa bhikkhuno balaæ hoti; #<[page 174]># %<174 Yuganandhavagge BalakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ yaæ balaæ Ãgamma khÅïÃsavo bhikkhu ÃsavÃnaæ khayaæ paÂijÃnÃti -- `khÅïà me ÃsavÃ' ti. Puna ca paraæ, khÅïÃsavassa bhikkhuno cattÃro satipaÂÂhÃnà bhÃvità honti subhÃvitÃ; yaæ pi khÅïÃsavassa bhikkhuno cattÃro satipaÂÂhÃnà bhÃvità honti subhÃvitÃ, idaæ pi khÅïÃsavassa bhikkhuno balaæ hoti; yaæ balaæ Ãgamma khÅïÃsavo bhikkhu ÃsavÃnaæ khayaæ paÂijÃnÃti -- `khÅïà me ÃsavÃ' ti. Puna ca paraæ, khÅnÃsavassa bhikkhuno cattÃro sammappadhÃnà bhÃvità honti subhÃvità . . . pe . . . cattÃro iddhipÃdà bhÃvità honti subhÃvitÃ, pa¤c' indriyÃni bhÃvitÃni honti subhÃvitÃni, pa¤ca balÃni bhÃvitÃni honti subhÃvitÃni, satta bojjhaÇgà bhÃvità . . . pe . . . ariyo aÂÂhaÇgiko maggo bhÃvito hoti subhÃvito: yaæ pi khÅïÃsavassa bhikkhuno ariyo aÂÂhaÇgiko maggo bhÃvito hoti subhÃvito, idaæ pi khÅïÃsavassa bhikkhuno balaæ hoti; yaæ balaæ Ãgamma khÅïÃsavo bhikkhu ÃsavÃnaæ khayaæ paÂijÃnÃti -- `KhÅïà me ÃsavÃ' ti. ImÃni dasa khiïÃsavabalÃni. ## KatamÃni dasa iddhibalÃni? AdhiÂÂhÃnà iddhi, vikubbanà iddhi, manomayà iddhi, ¤ÃïavipphÃrà iddhi, samÃdhivipphÃrà iddhi, ariyà iddhi, kammavipÃkajà iddhi, pu¤¤avato iddhi, vijjÃmayà iddhi, tattha tattha sammÃpayogapaccayà ijjhanaÂÂhena iddhi. ImÃni dasa iddhibalÃni. ## KatamÃni dasa TathÃgatabalÃni? Idha TathÃgato ÂhÃna¤ ca ÂhÃnato aÂÂhÃna¤ ca aÂÂhÃnato yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti: yaæ pi TathÃgato ÂhÃna¤ ca ÂhÃnato aÂÂhÃna¤ ca aÂÂhÃnato yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, idaæ pi TathÃgatassa TathÃgatabalaæ hoti; yaæ balaæ Ãgamma TathÃgato ÃsabhaÂÂhÃnaæ paÂijÃnÃti, parisÃsu sÅhanÃdaæ nadati, brahmacakkaæ pavatteti. Puna ca paraæ, TathÃgato atÅtÃnÃgatapaccuppannÃnaæ kammasamÃdÃnÃnaæ ÂhÃnaso hetuso vipÃkaæ yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti: yaæ pi TathÃgato atÅtÃnÃgatapaccuppannÃnaæ kammasamÃdÃnÃnaæ ÂhÃnaso hetuso vipÃkaæ yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, #<[page 175]># %< Yuganandhavagge Balakathà 175>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ idaæ pi TathÃgatassa TathÃgatabalaæ hoti; yaæ balaæ Ãgamma TathÃgato ÃsabhaÂÂhÃnaæ paÂijÃnÃti, parisÃsu sÅhanÃdaæ nadati, brahmacakkaæ pavatteti. Puna ca paraæ, TathÃgato sabbatthagÃminipaÂipadaæ yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti: yaæ pi TathÃgato sabbatthagÃminipaÂipadaæ yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, idaæ pi TathÃgatassa TathÃgatabalaæ hoti; yaæ balaæ Ãgamma TathÃgato ÃsabhaÂÂhÃnaæ paÂijÃnÃti, parisÃsu sÅhanÃdaæ nadati, brahmacakkaæ pavatteti. Puna ca paraæ, TathÃgato anekadhÃtunÃnÃdhÃtulokaæ yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti: yaæ pi TathÃgato anekadhÃtunÃnÃdhÃtulokaæ yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, idaæ pi TathÃgatassa TathÃgatabalaæ hoti . . . pe . . . brahmacakkaæ pavatteti. Puna ca paraæ, TathÃgato sattÃnaæ nÃnÃdhimuttikataæ yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti: yaæ pi TathÃgato sattÃnaæ nÃnÃdhimuttikataæ yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, idaæ pi TathÃgatassa . . . pe . . . brahmacakkaæ pavatteti. Puna ca paraæ, TathÃgato parasattÃnaæ parapuggalÃnaæ indriyaparopariyattaæ yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti: yaæ pi TathÃgato parasattÃnaæ parapuggalÃnaæ indriyaparopariyattaæ yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, idaæ pi TathÃgatassa . . . pe . . . brahmacakkaæ pavatteti. Puna ca paraæ, TathÃgato jhÃïavimokkhasamÃdhisamÃpattÅnaæ saÇkilesaæ vodÃnaæ vuÂÂhÃnaæ yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti: yaæ pi TathÃgato jhÃnavimokkhasamÃdhisamÃpattÅnaæ saÇkilesaæ vodÃnaæ vuÂÂhÃnaæ yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, idaæ pi TathÃgatassa . . . pe . . . brahmacakkaæ pavatteti. Puna ca paraæ, TathÃgato anekaviditaæ pubbenivÃsaæ anussarati, seyyathÅdaæ ekaæ pi jÃtiæ dve pi jÃtiyo . . . pe . . . iti sÃkÃraæ sa-uddesaæ anekaviditaæ pubbenivÃsaæ anussarati: yaæ pi TathÃgato anekaviditaæ pubbenivÃsaæ anussarati, seyyathÅdaæ -- ekaæ pi jÃtiæ dve pi jÃtiyo . . . pe . . . idaæ pi TathÃgatassa . . . pe . . . brahmacakkaæ pavatteti. Puna ca paraæ, TathÃgato dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamÃnusakena satte passati cavamÃne upapÃjjamÃne: #<[page 176]># %<176 Yuganandhavagge BalakathÃ>% yaæ pi TathÃgato dibbena cakkhunà visuddhena atikantamÃnussakena . . . pe . . . idaæ pi TathÃgatassa . . . pe . . . brahmacakkaæ pavatteti. Puna ca paraæ, TathÃgato ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ cetovimuttiæ pa¤¤Ãvimuttim diÂÂhe 'va dhamme sayaæ abhi¤¤Ãya sacchikatvà upasampajja viharati: yaæ pi TathÃgato ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ cetovimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ diÂÂhe 'va dhamme sayaæ abhi¤¤Ãya sacchikatvà upasampajja viharati, idaæ pi TathÃgatassa TathÃgatabalaæ hoti; yaæ balaæ Ãgamma TathÃgato ÃsabhaÂÂhÃnaæ paÂijÃnÃti, parisÃsu sÅhanÃdaæ nadati, brahmacakkaæ pavatteti. ImÃni dasa TathÃgatabalÃni. ## Ken' aÂÂhena saddhÃbalaæ? Ken' aÂÂhena viriyabalaæ? Ken' aÂÂhena satibalaæ? Ken' aÂÂhena samÃdhibalaæ? Ken' aÂÂhena pa¤¤Ãbalaæ? Ken' aÂÂhena hiribalaæ? Ken' aÂÂhena ottappabalaæ? Ken' aÂÂhena paÂisaÇkhÃnabalaæ? Ken' aÂÂhena TathÃgatabalaæ? Assaddhiye akampiyaÂÂhena saddhÃbalaæ, kosajje akampiyaÂÂhena viriyabalaæ, pamÃde akampiyaÂÂhena satibalaæ, uddhacce akampiyaÂÂhena samÃdhibalaæ, avijjÃya akampiyaÂÂhena pa¤¤Ãbalaæ. `Hiriyati pÃpake akusale dhamme' ti hiribalaæ, `ottappati pÃpake kusale dhamme' ti ottappabalaæ, `¤Ãïena kilese paÂisaÇkhÃtÅti' paÂisaÇkhÃnabalaæ, `tattha jÃtà dhammà ekarasà hontÅti' bhÃvanÃbalaæ, `tattha n' atthi ki¤ci vajjan' ti anavajjabalaæ, `tena cittaæ saÇgaïhÃtÅti' saÇgahabalaæ, `tam tassa khamatÅti' khantibalaæ, `tena cittaæ pa¤¤ÃpetÅti' pa¤¤attibalaæ, `tena cittaæ nijjhÃpetÅti' nijjhantibalaæ, `tena cittaæ vasaæ vattetÅti' issariyabalaæ, `tena cittaæ adhiÂÂhÃtÅti' adhiÂÂhÃnabalaæ, `tena cittaæ ekaggan' ti samathabalaæ, `tattha jÃte dhamme anupassatÅti' vipassanÃbalaæ, `tattha sikkhatÅti' sekhabalaæ, tattha sikkhitattà asekhabalaæ, `tena Ãsavà khÅïÃ' ti khÅïÃsavabalaæ, `taæ tassaijjhatÅti' iddhibalaæ, appameyyaÂÂhena TathÃgatabalaæ. BalakathÃ. #<[page 177]># %< Yuganandhavagge Su¤¤akathà 177>% $< II X. YUGANANDHAVAGGE SU¥¥AKATHù>$ ## EVAõ me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Atha kho Ãyasmà ùnando yena Bhagavà ten' upasaÇkami, upasaÇkamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca -- `Su¤¤o loko, su¤¤o loko' ti bhante vuccati: kittÃvatà nu kho bhante `su¤¤o loko' ti vuccatÅti'? Yasmà kho ùnanda su¤¤aæ attena và attaniyena vÃ, tasmà `su¤¤o loko' ti vuccati. Ki¤ ca ùnanda su¤¤aæ attena và attaniyena vÃ? Cakkhuæ kho ùnanda su¤¤aæ attena và attaniyena vÃ, rÆpà su¤¤Ã attena và attaniyena vÃ, cakkhuvi¤¤Ãïaæ su¤¤aæ attena và attaniyena vÃ, cakkhusamphasso su¤¤o attena và attaniyena vÃ, yaæ p' idaæ cakkhusamphassapaccayà uppajjati vedayitaæ sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và taæ pi su¤¤aæ attena và attaniyena vÃ. Sotaæ su¤¤aæ . . . pe . . . saddà su¤¤Ã, ghÃnaæ su¤¤aæ gandhà su¤¤Ã, jivhà su¤¤Ã rasà su¤¤Ã, kÃyo su¤¤o phoÂÂhabbà su¤¤Ã, mano su¤¤o attena và attaniyena vÃ, dhammà su¤¤Ã attena và attaniyena vÃ, manovi¤¤Ãïaæ su¤¤aæ attena và attaniyena vÃ, manosamphasso su¤¤o attena và attaniyena vÃ, yaæ p' idaæ manosamphassapaccayà uppajjati vedayitaæ sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và taæ pi su¤¤aæ attena và attaniyena vÃ. Yasmà kho ùnanda su¤¤aæ attena và attaniyena vÃ, tasmà `su¤¤o loko' ti vuccatÅti. ## {Su¤¤asu¤¤aæ}, saÇkhÃrasu¤¤aæ, vipariïÃmasu¤¤aæ, aggasu¤¤aæ, lakkhaïasu¤¤aæ, vikkhambhanasu¤¤aæ, tadaÇgasu¤¤aæ, samucchedasu¤¤aæ, paÂippassaddhisu¤¤aæ, #<[page 178]># %<178 Yuganandhavagge Su¤¤akathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ nissaraïasu¤¤aæ, ajjhattasu¤¤aæ, bahiddhÃsu¤¤aæ, dubhatosu¤¤aæ, sabhÃgasu¤¤aæ, visabhÃgasu¤¤aæ, esanÃsu¤¤aæ, pariggahasu¤¤aæ, paÂilÃbhasu¤¤aæ, paÂivedhasu¤¤aæ, ekattasu¤¤aæ, nÃnattasu¤¤aæ, khantisu¤¤aæ, adhiÂÂhÃnasu¤¤aæ, pariyogÃhanasu¤¤aæ, sampajÃnassa pavattapariyÃdÃnaæ sabbasu¤¤atÃnaæ paramaÂÂhasu¤¤aæ. ## Katamaæ su¤¤asu¤¤aæ? Cakkhuæ su¤¤aæ attena và attaniyena và niccena và dhuvena và sassatena và avipariïÃmadhammena vÃ, sotaæ su¤¤aæ . . . pe . . . ghÃnaæ su¤¤aæ, jivhà su¤¤Ã, kÃyo su¤¤o, mano su¤¤o attena và attaniyena và niccena và dhuvena và sassatena và avipariïÃmadhammena vÃ. Idaæ su¤¤asu¤¤aæ. ## Katamaæ saÇkhÃrasu¤¤aæ? Tayo saÇkhÃrà -- pu¤¤ÃbhisaÇkhÃro apu¤¤ÃbhisaÇkhÃro Ãne¤jÃbhisaÇkhÃro. Pu¤¤ÃbhisaÇkhÃro apu¤¤ÃbhisaÇkhÃrena ca Ãne¤jÃbhisaÇkhÃrena ca su¤¤o, apu¤¤ÃbhisaÇkhÃro pu¤¤ÃbhisaÇkhÃrena ca Ãne¤jÃbhisaÇkhÃrena ca su¤¤o, Ãne¤jÃbhisaÇkhÃro pu¤¤ÃbhisaÇkhÃrena ca apu¤¤ÃbhisaÇkhÃrena ca su¤¤o. Ime tayo saÇkhÃrÃ. Aparà pi tayo saÇkhÃrà -- kÃyasaÇkhÃro vacÅsaÇkhÃro cittasaÇkhÃro. KÃyasaÇkhÃro vacÅsaÇkhÃrena ca cittasaÇkhÃrena ca su¤¤o, vacÅsaÇkhÃro kÃyasaÇkhÃrena ca cittasaÇkhÃrena ca su¤¤o, cittasaÇkhÃro kÃyasaÇkhÃrena ca vacÅsaÇkhÃrena ca su¤¤o. Ime tayo saÇkhÃrÃ. Aparà pi tayo saÇkhÃrà -- atÅtà saÇkhÃrÃ, anÃgatà saÇkhÃrÃ, paccuppannà saÇkhÃrÃ. AtÅtà saÇkhÃrà anÃgatehi ca paccuppannehi ca saÇkhÃrehi su¤¤Ã, anÃgatà saÇkhÃrà atÅtehi ca paccuppannehi ca saÇkhÃrehi su¤¤Ã, paccuppannà saÇkhÃrà atÅtehi ca anÃgatehi ca saÇkhÃrehi su¤¤Ã. Ime tayo saÇkhÃrÃ. Idaæ saÇkhÃrasu¤¤aæ. ## Katamaæ vipariïÃmasu¤¤aæ? JÃtaæ rÆpaæ sabhÃvena su¤¤aæ, vigataæ rÆpaæ vipariïata¤ c' eva su¤¤a¤ ca; jÃtà vedanà sabhÃvena su¤¤Ã, vigatà vedanà vipariïatà c' eva su¤¤Ã ca; jÃtà saÇkhÃrÃ, jÃtaæ vi¤¤Ãïaæ, jÃtaæ cakkhuæ . . . pe . . . jÃto bhavo sabhÃvena su¤¤o, #<[page 179]># %< Yuganandhavagge Su¤¤akathà 179>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ vigato bhavo vipariïato c' eva su¤¤o ca. Idaæ vipariïÃmasu¤¤aæ. ## Katamaæ aggasu¤¤aæ? Aggaæ etaæ padaæ, seÂÂhaæ etaæ padaæ, visiÂÂhaæ etaæ padaæ; yadidaæ sabbasaÇkhÃrasamatho sabbÆpadhipaÂinissaggo taïhakkhayo virÃgo nirodho nibbÃnaæ. Idaæ aggasu¤¤aæ. ## Katamaæ lakkhaïasu¤¤aæ? Dve lakkhaïÃni -- bÃlalakkhaïa¤ ca paï¬italakkhaïa¤ ca. BÃlalakkhaïaæ paï¬italakkhaïena su¤¤aæ, paï¬italakkhaïaæ bÃlalakkhaïena su¤¤aæ. TÅïi lakkhaïÃni -- uppÃdalakkhaïaæ vayalakkhaïaæ Âhita¤¤athattalakkhaïaæ UppÃdalakkhaïaæ vayalakkhaïena ca Âhita¤¤athattalakkhaïena ca su¤¤aæ, vayalakkhaïaæ uppÃdalakkhaïena ca Âhita¤¤athattalakkhaïena ca su¤¤aæ, Âhita¤¤athattalakkhaïaæ uppÃdalakkhaïena ca vayalakkhaïena ca su¤¤aæ. RÆpassa uppÃdalakkhaïaæ vayalakkhaïena ca Âhita¤¤athattalakkhaïena ca su¤¤aæ, rÆpassa vayalakkhaïaæ uppÃdalakkhaïena ca Âhita¤¤athattalakkhaïena ca su¤¤aæ, rÆpassa Âhita¤¤athattalakkhaïaæ uppÃdalakkhaïena ca vayalakkhaïena ca su¤¤aæ. VedanÃya, sa¤¤Ãya, saÇkhÃrÃnaæ, vi¤¤Ãïassa, cakkhussa . . . pe . . . jarÃmaraïassa uppÃdalakkhaïaæ vayalakkhaïena ca Âhita¤¤athattalakkhaïena ca su¤¤aæ, jarÃmaraïassa vayalakkhaïaæ uppÃdalakkhaïena ca Âhita¤¤athattalakkhaïena ca su¤¤aæ, jarÃmaraïassa Âhita¤¤athattalakkhaïaæ uppÃdalakkhaïena ca vayalakkhaïena ca su¤¤aæ. Idaæ lakkhaïasu¤¤aæ. ## Katamaæ vikkhambhanasu¤¤aæ? Nekkhammena kÃmacchando vikkhambhito c' eva su¤¤o ca, abyÃpÃdena byÃpÃdo vikkhambhito c' eva su¤¤o ca, Ãlokasa¤¤Ãya thÅnamiddhaæ vikkhambhita¤ c' eva su¤¤a¤ ca, avikkhepena uddhaccaæ vikkhambhita¤ c' eva su¤¤a¤ ca, dhammavavatthÃnena vicikicchà vikkhambhità c' eva su¤¤Ã ca, ¤Ãïena avijjà vikkhambhità c' eva su¤¤Ã ca, pÃmojjena arati vikkhambhità c' eva su¤¤Ã ca, paÂhamajjhÃnena nÅvaraïà vikkhambhità c' eva su¤¤Ã ca . . . pe . . . Arahattamaggena sabbakilesà vikkhambhità c' eva su¤¤Ã ca. Idaæ vikkhambhanasu¤¤aæ. #<[page 180]># %<180 Yuganandhavagge Su¤¤akathÃ>% ## Katamaæ tadaÇgasu¤¤aæ? Nekkhammena kÃmacchando tadaÇgasu¤¤o, abyÃpÃdena byÃpÃdo tadaÇgassu¤¤o, Ãlokasa¤¤Ãya thÅnamiddhaæ tadaÇgasu¤¤aæ, avikkhepena uddhaccaæ tadaÇgasu¤¤aæ, dhammavavatthÃnena vicikicchà tadaÇgasu¤¤Ã, ¤Ãïena avijjà tadaÇgasu¤¤Ã, pÃmojjena arati tadaÇgasu¤¤Ã, paÂhamajjhÃnena nÅvaraïà tadaÇgassu¤¤Ã . . . pe . . . vivaÂÂanÃnupassanÃya sa¤¤ogÃbhiniveso tadaÇgasu¤¤o. Idaæ tadaÇgasu¤¤aæ. ## Katamaæ samucchedasu¤¤aæ? Nekkhammena kÃmacchando samucchinno c' eva su¤¤o ca, abyÃpÃdena byÃpÃdo samucchinno c' eva su¤¤o ca, Ãlokasa¤¤Ãya thÅnamiddhaæ samucchinna¤ c' eva su¤¤a¤ ca, avikkhepena uddhaccaæ samucchinna¤ c' eva su¤¤a¤ ca, dhammavavatthÃnena vicikicchà samucchinnà c' eva su¤¤Ã ca, ¤Ãïena avijjà samucchinnà c' eva su¤¤Ã ca, pÃmojjena arati samucchinnà c' eva su¤¤Ã ca, paÂhamajjhÃnena nÅvaraïà samucchinnà c' eva su¤¤Ã ca . . . pe . . . Arahattamaggena sabbakilesà samucchinnà c' eva su¤¤Ã ca. Idaæ samucchedasu¤¤aæ. ## Katamaæ paÂipassaddhisu¤¤aæ? Nekkhammena kÃmacchando paÂipassaddho c' eva su¤¤o ca, abyÃpÃdena byÃpÃdo paÂipassaddho c' eva su¤¤o ca, Ãlokasa¤¤Ãya thÅnamiddhaæ paÂipassaddha¤ c' eva su¤¤a¤ ca, avikkhepena uddhaccaæ paÂipassaddha¤ c' eva su¤¤a¤ ca, dhammavavatthÃnena vicikicchà paÂipassaddhà c' eva su¤¤Ã ca, ¤Ãïena avijjà paÂipassaddhà c' eva su¤¤Ã ca, pÃmojjena arati paÂipassaddhà c' eva su¤¤Ã ca, paÂhamajjhÃnena nÅvaraïà paÂipassaddhà c' eva su¤¤Ã ca . . . pe. . . . Arahattamaggena sabbakilesà paÂipassaddhà c' eva su¤¤Ã ca. Idaæ paÂipassaddhisu¤¤aæ. ## Katamaæ nissaraïasu¤¤aæ? Nekkhammena kÃmacchando nissaÂo c' eva su¤¤o ca, abyÃpÃdena byÃpÃdo nissaÂo c' eva su¤¤o ca, Ãlokasa¤¤Ãya thÅnamiddhaæ nissaÂa¤ c' eva su¤¤a¤ ca, avikkhepena uddhaccaæ nissaÂa¤ c' eva su¤¤a¤ ca, dhammavavatthÃnena vicikicchà nissaÂà c' eva su¤¤Ã ca, ¤Ãïena avijjà nissaÂà c' eva su¤¤Ã ca, pÃmojjena arati nissaÂà c' eva su¤¤Ã ca, paÂhamajjhÃnena nÅvaraïà nissaÂà c' eva su¤¤Ã ca #<[page 181]># %< Yuganandhavagge Su¤¤akathà 181>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ . . . pe . . . Arahattamaggena sabbakilesà nissaÂà c' eva su¤¤Ã ca. Idaæ nissaraïasu¤¤aæ. ## Katamaæ ajjhattasu¤¤aæ? Ajjhattaæ cakkhuæ su¤¤aæ attena và attaniyena và niccena và dhuvena và sassatena và avipariïÃmadhammena vÃ, ajjhattaæ sotaæ su¤¤aæ . . . pe . . . ajjhattaæ ghÃïaæ su¤¤aæ, ajjhattaæ jivhà su¤¤Ã, ajjhattaæ kÃyo su¤¤o, ajjhattaæ mano su¤¤o attena và attaniyena và niccena và dhuvena và sassatena và avipariïÃmadhammena vÃ. Idaæ ajjhattasu¤¤aæ. ## {Katamaæ} bahiddhÃsu¤¤aæ? Bahiddhà rÆpà su¤¤Ã . . . pe . . . bahiddhà dhammà su¤¤Ã attena và attaniyena và niccena và dhuvena và sassatena và avipariïÃmadhammena vÃ. Idaæ bahiddhÃsu¤¤aæ. ## Katamaæ dubhatosu¤¤aæ? Ya¤ ca ajjhattaæ cakkhuæ ye ca bahiddhà rÆpÃ, ubhayaæ etaæ su¤¤aæ attena và attaniyena và niccena và dhuvena và sassatena và avipariïÃmadhammena vÃ; ya¤ ca ajjhattaæ sotaæ ye ca bahiddhà saddà . . . pe . . . ya¤ ca ajjhattaæ ghÃnaæ ye ca bahiddhà gandhÃ, yà ca ajjhattaæ jivhà ye ca bahiddhà rasÃ, yo ca ajjhattaæ kÃyo ye ca bahiddhà phoÂÂhabbÃ, yo ca ajjhattaæ mano ye ca bahiddhà dhammÃ, ubhayaæ etaæ su¤¤aæ attena và attaniyena và niccena và dhuvena và sassatena và avipariïÃmadhammena vÃ. Idaæ dubhatosu¤¤aæ. ## Katamaæ sabhÃgasu¤¤aæ? Cha ajjhattikÃni ÃyatanÃni sabhÃgÃni c' eva su¤¤Ãni ca, cha bÃhirÃni ÃyatanÃni sabhÃgÃni c' eva su¤¤Ãni ca, cha vi¤¤ÃïakÃyà sabhÃgà c' eva su¤¤Ã ca, cha phassakÃyà sabhÃgà c' eva su¤¤Ã ca, cha vedanÃkÃyà sabhÃgà c' eva su¤¤Ã ca, cha sa¤¤ÃkÃyà sabhÃgà c' eva su¤¤Ã ca, cha cetanÃkÃyà sabhÃgà c' eva su¤¤Ã ca. Idaæ sabhÃgasu¤¤aæ. ## Katamaæ visabhÃgasu¤¤aæ? Cha ajjhattikÃni ÃyatanÃni chahi bÃhirehi Ãyatanehi visabhÃgÃni c' eva su¤¤Ãni ca, cha bÃhirÃni ÃyatanÃni chahi vi¤¤ÃïakÃyehi visabhÃgÃni c' eva su¤¤Ãni ca, cha vi¤¤ÃïakÃyà chahi phassakÃyehi visabhÃgà c' eva su¤¤Ã ca, cha phassakÃyà chahi vedanÃkÃyehi visabhÃgà c' eva su¤¤Ã ca, #<[page 182]># %<182 Yuganandhavagge Su¤¤akathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ cha vedanÃkÃyà chahi sa¤¤ÃkÃyehi visabhÃgà c' eva su¤¤Ã ca, cha sa¤¤ÃkÃyà chahi cetanÃkÃyehi visabhÃgà c' eva su¤¤Ã ca. Idaæ visabhÃgasu¤¤aæ. ## Katamaæ esanÃsu¤¤aæ? Nekkhammesanà kÃmacchandena su¤¤Ã, abyÃpÃdesanà byÃpÃdena su¤¤Ã, Ãlokasa¤¤esanà thÅnamiddhena su¤¤Ã, avikkhepesanà uddhaccena su¤¤Ã, dhammavavatthÃnesanà vicikicchÃya su¤¤Ã, ¤Ãïesanà avijjÃya su¤¤Ã, pÃmojjesanà aratiyà su¤¤Ã, paÂhamajjhÃnesanà nÅvaraïehi su¤¤Ã . . . pe . . . Arahattamaggesanà sabbakilesehi su¤¤Ã. Idaæ esanÃsu¤¤aæ. ## Katamaæ pariggahasu¤¤aæ? Nekkhammapariggaho kÃmacchandena su¤¤o, abyÃpÃdapariggaho byÃpÃdena su¤¤o, Ãlokasa¤¤Ãpariggaho thÅnamiddhena su¤¤o, avikkhepapariggaho uddhaccena su¤¤o, dhammavavatthÃnapariggaho vicikicchÃya su¤¤o, ¤Ãïapariggaho avijjÃya su¤¤o, pÃmojjapariggaho aratiyà su¤¤o, paÂhamajjhÃnapariggaho nÅvaraïehi su¤¤o . . . pe . . . Arahattamaggapariggaho sabbakilesehi su¤¤o. Idaæ pariggahasu¤¤aæ. ## Katamaæ paÂilÃbhasu¤¤aæ? NekkhammapaÂilÃbho kÃmacchandena su¤¤o, abyÃpÃdapaÂilÃbho byÃpÃdena su¤¤o, Ãlokasa¤¤ÃpaÂilÃbho thÅnamiddhena su¤¤o, avikkhepapaÂilÃbho uddhaccena su¤¤o, dhammavavatthÃnapaÂilÃbho vicikicchÃya su¤¤o, ¤ÃïapaÂilÃbho avijjÃya su¤¤o, pÃmojjapaÂilÃbho aratiyà su¤¤o, paÂhamajjhÃnapaÂilÃbho nÅvaraïehi su¤¤o . . . pe . . . ArahattamaggapaÂilÃbho sabbakilesehi su¤¤o. Idaæ paÂilÃbhasu¤¤aæ. ## Katamaæ paÂivedhasu¤¤aæ? NekkhammapaÂivedho kÃmacchandena su¤¤o, abyÃpÃdapaÂivedho byÃpÃdena su¤¤o, Ãlokasa¤¤ÃpaÂivedho thÅnamiddhena su¤¤o, avikkhepapaÂivedho uddhaccena su¤¤o, dhammavavatthÃnapaÂivedho vicikicchÃya su¤¤o, ¤ÃïapaÂivedho avijjÃya su¤¤o, pÃmojjapaÂivedho aratiyà su¤¤o, paÂhamajjhÃnapaÂivedho nÅvaraïehi su¤¤o . . . pe . . . ArahattamaggapaÂivedho sabbakilesehi su¤¤o. Idaæ paÂivedhasu¤¤aæ. #<[page 183]># %< Yuganandhavagge Su¤¤akathà 183>% ## Katamaæ ekattasu¤¤aæ nÃnattasu¤¤aæ? KÃmacchando nÃnattaæ nekkhammaæ ekattaæ, nekkhammekattaæ cetayato kÃmacchandena su¤¤aæ; byÃpÃdo nÃnattaæ abyÃpÃdo ekattaæ, abyÃpÃdekattaæ cetayato byÃpÃdena su¤¤aæ; thÅnamiddhaæ nÃnattaæ Ãlokasa¤¤Ã ekattaæ, Ãlokasa¤¤ekattaæ cetayato thÅnamiddhena su¤¤aæ; uddhaccaæ nÃnattaæ, vicikicchà nÃnattaæ, avijjà nÃnattaæ, arati nÃnattaæ, nÅvaraïà nÃnattaæ paÂhamajjhÃnaæ ekattaæ, paÂhamajjhÃnekattaæ cetayato nÅvaraïehi su¤¤aæ . . . pe . . . sabbakilesà nÃnattaæ Arahattamaggo ekattaæ, Arahattamaggekattaæ cetayato sabbakilesehi su¤¤aæ. Idaæ ekattasu¤¤aæ nÃnattasu¤¤aæ. ## Katamaæ khantisu¤¤aæ? Nekkhammakhanti kÃmacchandena su¤¤Ã, abyÃpÃdakhanti byÃpÃdena su¤¤Ã, Ãlokasa¤¤Ãkhanti thÅnamiddhena su¤¤Ã, avikkhepakhanti uddhaccena su¤¤Ã, dhammavavatthÃnakhanti vicikicchÃya su¤¤Ã, ¤Ãïakhanti avijjÃya su¤¤Ã, pÃmojjakhanti aratiyà su¤¤Ã, paÂhamajjhÃnakhanti nÅvaraïehi su¤¤Ã . . . pe . . . Arahattamaggakhanti sabbakilesehi su¤¤Ã. Idaæ khantisu¤¤aæ. ## Katamaæ adhiÂÂhÃnasu¤¤aæ? NekkhammÃdhiÂÂhÃnaæ kÃmacchandena su¤¤aæ, abyÃpÃdÃdhiÂÂhÃnaæ byÃpÃdena su¤¤aæ, Ãlokasa¤¤ÃdhiÂÂhÃnaæ thÅnamiddhena su¤¤aæ, avikkhepÃdhiÂÂhÃnaæ uddhaccena su¤¤aæ, dhammavavatthÃnÃdhiÂÂhÃnaæ vicikicchÃya su¤¤aæ, ¤ÃïÃdhiÂÂhÃnaæ avijjÃya su¤¤aæ, pÃmojjÃdhiÂÂhÃnaæ aratiyà su¤¤aæ, paÂhamajjhÃnÃdhiÂÂhÃnaæ nÅvaraïehi su¤¤aæ . . . pe . . . ArahattamaggÃdhiÂÂhÃnaæ sabbakilesehi su¤¤aæ. Idaæ adhiÂÂhÃnasu¤¤aæ. ## Katamaæ pariyogÃhanasu¤¤aæ? NekkhammapariyogÃhanaæ kÃmacchandena su¤¤aæ, abyÃpÃdapariyogÃhanaæ byÃpÃdena su¤¤aæ, Ãlokasa¤¤ÃpariyogÃhanaæ thÅnamiddhena su¤¤aæ, avikkhepapariyogÃhanaæ uddhaccena su¤¤aæ, dhammavavatthÃnapariyogÃhanaæ vicikicchÃya su¤¤aæ, ¤ÃïapariyogÃhanaæ avijjÃya su¤¤aæ, pÃmojjapariyogÃhanaæ aratiyà su¤¤aæ, paÂhamajjhÃnapariyogÃhanaæ nÅvaraïehi su¤¤aæ . . . pe . . . ArahattamaggapariyogÃhanaæ sabbakilesehi su¤¤aæ. Idaæ pariyogÃhanasu¤¤aæ. #<[page 184]># %<184 Yuganandhavagge Su¤¤akathÃ>% ## Katamaæ sampajÃnassa pavattapariyÃdÃnaæ sabbasu¤¤atÃnaæ paramaÂÂhasu¤¤aæ? Idha sampajÃno nekkhammena kÃmacchandassa pavattaæ pariyÃdiyati, abyÃpÃdena byÃpÃdassa pavattaæ pariyÃdiyati, Ãlokasa¤¤Ãya thÅnamiddhassa pavattaæ pariyÃdiyati, avikkhepena uddhaccassa pavattaæ pariyÃdiyati, dhammavavatthÃnena vicikicchÃya pavattaæ pariyÃdiyati, ¤Ãïena avijjÃya pavattaæ pariyÃdiyati, pÃmojjena aratiyà pavattaæ pariyÃdiyati, paÂhamajjhÃnena nÅvaraïÃnaæ pavattaæ pariyÃdiyati . . . pe . . . Arahattamaggena sabbakilesÃnaæ pavattaæ pariyÃdiyati. Atha và pana sampajÃnassa anupÃdisesÃya nibbÃnadhÃtuyà parinibbÃyantassa ida¤ c' eva cakkhupavattaæ pariyÃdiyati, a¤¤a¤ ca cakkhupavattaæ na uppajjati; ida¤ c' eva sotapavattaæ . . . pe . . . jhÃnapavattaæ, jivhÃpavattaæ, kÃyapavattaæ, manopavattaæ pariyÃdiyati, a¤¤a¤ ca manopavattaæ na uppajjati. Idaæ sampajÃnassa pavattapariyÃdÃnaæ sabbasu¤¤atÃnaæ paramaÂÂhasu¤¤an ti. Su¤¤akathÃ. Yuganandhavaggo dutiyo. Tassa vaggassa udÃnaæ bhavati: Yuganandhà saccabojjhaÇgà mettà virÃgapa¤camaæ paÂisambhidà dhammacakkaæ lokuttarabalà su¤¤Ã te dasÃti'. Esa nikÃyavaro Âhapito asamo dutiyo pavaro pavaravaggo ti. #<[page 185]># %< Pa¤¤Ãvagge MahÃpa¤¤Ãkathà 185>% $< III PA¥¥ùVAGGO I. PA¥¥ùVAGGE MAHùPA¥¥ùKATHù>$ ## ANICCùNUPASSANù bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? DukkhÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? AnattÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? NibbidÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? VirÃgÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? NirodhÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? PaÂinissaggÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? AniccÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà javanapa¤¤aæ paripÆreti. DukkhÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà nibbedhikapa¤¤aæ paripÆreti. AnattÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà mahÃpa¤¤aæ paripÆreti. NibbidÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà tikkhapa¤¤aæ paripÆreti. VirÃgÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà vipulapa¤¤aæ paripÆreti. NirodhÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà gambhÅrapa¤¤aæ paripÆreti. PaÂinissaggÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà assÃmantapa¤¤aæ paripÆreti. Imà satta pa¤¤Ã bhÃvità bahulÅkatà paï¬iccaæ paripÆrenti, imà aÂÂha pa¤¤Ã bhÃvità bahulÅkatà puthupa¤¤aæ paripÆrenti, imà nava pa¤¤Ã bhÃvità bahulÅkatà hÃsapa¤¤aæ paripÆrenti. HÃsapa¤¤Ã paÂibhÃnapaÂisambhidÃ, tassà atthavavatthÃnato atthapaÂisambhidà adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya, dhammavavatthÃnato dhammapaÂisambhidà adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya, niruttivavatthÃnato niruttipaÂisambhidà adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya, paÂibhÃnavavatthÃnato paÂibhÃnapaÂisambhidà adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya. #<[page 186]># %<186 Pa¤¤Ãvagge MahÃpa¤¤ÃkathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Tass' imà catasso paÂisambhidÃyo adhigatà honti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya. ## RÆpe aniccÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? . . . pe . . . rÆpe paÂinissaggÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? RÆpe aniccÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà javanapa¤¤aæ paripÆreti, rÆpe paÂinissaggÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà assÃmantapa¤¤aæ paripÆreti. Imà satta pa¤¤Ã bhÃvità bahulÅkatà paï¬iccaæ paripÆrenti, imà aÂÂha pa¤¤Ã bhÃvità bahulÅkatà puthupa¤¤aæ paripÆrenti, imà nava pa¤¤Ã bhÃvità bahulÅkatà hÃsapa¤¤aæ paripÆrenti. HÃsapa¤¤Ã paÂibhÃnapaÂisambhidÃ, tassà atthavavatthÃnato atthapaÂisambhidà adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya, dhammavavatthÃnato dhammapaÂisambhidà adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya, niruttivavatthÃnato niruttipaÂisambhidà adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya, paÂibhÃnavavatthÃnato paÂibhÃnapaÂisambhidà adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya. Tass' imà catasso paÂisambhidÃyo adhigatà honti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya. VedanÃya, sa¤¤Ãya, saÇkhÃresu, vi¤¤Ãïe, cakkhusmiæ . . . pe . . . jarÃmaraïe aniccÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? . . . pe . . . jarÃmaraïe paÂinissaggÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? JarÃmaraïe aniccÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà javanapa¤¤aæ paripÆreti, jarÃmaraïe paÂinissaggÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà assÃmantapa¤¤aæ paripÆreti. Imà satta pa¤¤Ã bhÃvità bahulÅkatà paï¬iccaæ paripÆrenti, imà aÂÂha pa¤¤Ã bhÃvità bahulÅkatà puthupa¤¤aæ paripÆrenti, imà nava pa¤¤Ã bhÃvità bahulÅkatà hÃsapa¤¤aæ paripÆrenti. HÃsapa¤¤Ã paÂibhÃnapaÂisambhidÃ, tassà atthavavatthÃnato atthapaÂisambhidà adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya, #<[page 187]># %< Pa¤¤Ãvagge MahÃpa¤¤Ãkathà 187>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ dhammavavatthÃnato dhammapaÂisambhidà adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya, niruttivavatthÃnato niruttipaÂisambhidà adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya, paÂibhÃnavavatthÃnato paÂibhÃnapaÂisambhidà adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya. Tass' imà catasso paÂisambhidÃyo adhigatà honti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya. ## RÆpe aniccÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? AtÅtÃnÃgatapaccuppanne rÆpe aniccÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? RÆpe dukkhÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? AtÅtÃnÃgatapaccuppanne rÆpe dukkhÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? RÆpe anattÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? AtÅtÃnÃgatapaccuppanne rÆpe anattÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? RÆpe nibbidÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? AtÅtÃnÃgatapaccuppanne rÆpe nibbidÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? RÆpe virÃgÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? AtÅtÃnÃgatapaccuppanne rÆpe virÃgÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? RÆpe nirodhÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? AtÅtÃnÃgatapaccuppanne rÆpe nirodhÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? RÆpe paÂinissaggÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? AtÅtÃnÃgatapaccuppanne rÆpe paÂinissaggÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? RÆpe aniccÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà javanapa¤¤aæ paripÆreti, atÅtÃnÃgatapaccuppanne rÆpe aniccÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà javanapa¤¤aæ paripÆreti. RÆpe dukkhÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà nibbedhikapa¤¤aæ paripÆreti, atÅtÃnÃgatapaccuppanne rÆpe dukkhÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà javanapa¤¤aæ paripÆreti. RÆpe anattÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà mahÃpa¤¤aæ paripÆreti, atÅtÃnÃgatapaccuppanne rÆpe anattÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà javanapa¤¤aæ paripÆreti. RÆpe nibbidÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà tikkhapa¤¤aæ paripÆreti, #<[page 188]># %<188 Pa¤¤Ãvagge MahÃpa¤¤ÃkathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ atÅtÃnÃgatapaccuppanne rÆpe nibbidÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà javanapa¤¤aæ paripÆreti. RÆpe virÃgÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà vipulapa¤¤aæ paripÆreti, atÅtÃnÃgatapaccuppanne rÆpe virÃgÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà javanapa¤¤aæ paripÆreti. RÆpe nirodhÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà gambhÅrapa¤¤aæ paripureti, atÅtÃnÃgatapaccuppanne rÆpe nirodhÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà javanapa¤¤aæ paripÆreti. RÆpe paÂinissaggÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà assÃmantapa¤¤aæ paripÆreti, atÅtÃnÃgatapaccuppanne rÆpe paÂinissaggÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà javanapa¤¤aæ paripÆreti. Imà satta pa¤¤Ã bhÃvità bahulÅkatà paï¬iccaæ paripÆrenti, imà aÂÂha pa¤¤Ã bhÃvità bahulÅkatà puthupa¤¤aæ paripÆrenti, imà nava pa¤¤Ã bhÃvità bahulÅkatà hÃsapa¤¤aæ paripÆrenti. HÃsapa¤¤Ã paÂibhÃnapaÂisambhidÃ, tassà atthavavatthÃnato atthapaÂisambhidà adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya, dhammavavatthÃnato dhammapaÂisambhidà adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya, niruttivavatthÃnato niruttipaÂisambhidà adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya, paÂibhÃnavavatthÃnato paÂibhÃnapaÂisambhidà adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya. Tass' imà catasso paÂisambhidÃyo adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya. VedanÃya, sa¤¤Ãya, saÇkhÃresu, vi¤¤Ãïe, cakkhusamiæ . . . pe . . . jarÃmaraïe aniccÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? AtÅtÃnÃgatapaccuppanne jarÃmaraïe aniccÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? . . . pe . . . JarÃmaraïe paÂinissaggÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? AtÅtÃnÃgatapaccuppanne jarÃmaraïe paÂinissaggÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà katamaæ pa¤¤aæ paripÆreti? JarÃmaraïe aniccÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà javanapa¤¤aæ paripÆreti, atÅtÃnÃgatapaccuppanne jarÃmaraïe aniccÃnupassanà bhÃvità bahulÅkatà javanapa¤¤aæ paripÆreti . . . pe . . . Tass' imà catasso paÂisambhidÃyo adhigatà honti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya. #<[page 189]># %< Pa¤¤Ãvagge MahÃpa¤¤Ãkathà 189>% ## CattÃro 'me Bhikkhave dhammà bhÃvità bahulÅkatà sotÃpattiphalasacchikiriyÃya saævattanti. Katame cattÃro? Sappurisasaæsevo saddhammasavanaæ yonisomanasikÃro dhammÃnudhammapaÂipatti. Ime kho Bhikkhave cattÃro dhammà bhÃvità bahulÅkatà sotÃpattiphalasacchikiriyÃya saævattanti. CattÃro 'me Bhikkhave dhammà bhÃvità bahulÅkatà sakadÃgÃmiphalasacchikiriyÃya saævattanti . . . pe . . . anÃgÃmiphalasacchikiriyÃya saævattanti . . . pe . . . ArahattaphalasacchikiriyÃya saævattanti. Katame cattÃro? Sappurisasaæsevo saddhammasavanaæ yonisomanasikÃro dhammÃnudhammapaÂipatti. Ime kho Bhikkhave cattÃro dhammà bhÃvità bahulÅkatà ArahattaphalasacchikiriyÃya saævattanti. ## CattÃro 'me Bhikkhave dhammà bhÃvità bahulÅkatà pa¤¤ÃpaÂilÃbhÃya saævattanti, pa¤¤Ãbuddhiyà saævattanti, pa¤¤ÃvepullÃya saævattanti, mahÃpa¤¤atÃya saævattanti, puthupa¤¤atÃya saævattanti, vipulapa¤¤atÃya saævattanti, gambhÅrapa¤¤atÃya saævattanti, assÃmantapa¤¤atÃya saævattanti, bhÆripa¤¤atÃya saævattanti, pa¤¤ÃbÃhullÃya saævattanti, sÅghapa¤¤atÃya saævattanti, lahupa¤¤atÃya saævattanti, hÃsapa¤¤atÃya saævattanti, javanapa¤¤atÃya saævattanti, tikkhapa¤¤atÃya saævattanti, nibbedhikapa¤¤atÃya saævattanti. Katame cattÃro? Sappurisaæsevo saddhammasavanaæ yonisomanasikÃro dhammÃnudhammapaÂipatti. Ime kho Bhikkhave cattÃro dhammà bhÃvità bahulÅkatà pa¤¤ÃpaÂilÃbhÃya saævattanti, pa¤¤Ãbuddhiyà saævattanti . . . pe . . . nibbedhikapa¤¤atÃya saævattanti. ## `Pa¤¤ÃpaÂilÃbhÃya saævattantÅti'. Katamo pa¤¤ÃpaÂilÃbho? `Catunnaæ magga¤ÃïÃnaæ catunnaæ phala¤ÃïÃnaæ catunnaæ paÂisambhidäÃïÃnaæ channaæ abhi¤¤Ã¤ÃïÃnaæ tesattatÅnaæ ¤ÃïÃnaæ sattasattatÅnaæ ¤ÃïÃnaæ lÃbho paÂilÃbho patti sampatti phassanà sacchikiriyà upasampadà pa¤¤ÃpaÂilÃbhÃya saævattantÅti'. Ayaæ pa¤¤ÃpaÂilÃbho. #<[page 190]># %<190 Pa¤¤Ãvagge MahÃpa¤¤ÃkathÃ>% `Pa¤¤Ãbuddhiyà saævattantÅti'. Katamà pa¤¤Ãbuddhi? `Sattanna¤ ca sekhÃnaæ puthujjanakalyÃïakassa ca pa¤¤Ã va¬¬hati, Arahato pa¤¤Ã va¬¬hati; va¬¬hanà pa¤¤Ãbuddhiyà saævattantÅti'. Ayaæ pa¤¤Ãbuddhi. `Pa¤¤ÃvepullÃya saævattantÅti'. Katamaæ pa¤¤Ãvepullaæ? `Sattanna¤ ca sekhÃnaæ puthujjanakalyÃïakassa ca pa¤¤Ã vepullaæ gacchati, Arahato pa¤¤Ã vepullagatÃ; vepullatà pa¤¤ÃvepullÃya saævattantÅti'. Idaæ pa¤¤Ãvepullaæ. ## `MahÃpa¤¤atÃya saævattantÅti'. Katamà mahÃpa¤¤Ã? `Mahante atthe pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahante dhamme pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahantà niruttiyo pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahantÃni paÂibhÃnÃni pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahante sÅlakkhandhe pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahante samÃdhikkhandhe pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahante pa¤¤Ãkkhandhe pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahante vimuttikkhandhe pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahante vimutti¤Ãïadassanakkhandhe pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahantÃni ÂhÃnÃÂÂhÃnÃni pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahÃvihÃrasamÃpattiyo pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahantÃni ariyasaccÃni pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahante satipaÂÂhÃne pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahante sammappadhÃne pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahante iddhipÃde pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahantÃni indriyÃni pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahantÃni balÃni pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahante bojjhaÇge pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahantaæ ariyamaggaæ pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahantÃni sÃma¤¤aphalÃni pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahantà abhi¤¤Ãyo pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã, `mahantaæ paramaÂÂhaæ nibbÃnaæ pariggaïhÃtÅti' mahÃpa¤¤Ã. #<[page 191]># %< Pa¤¤Ãvagge MahÃpa¤¤Ãkathà 191>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `MahÃpa¤¤atÃya saævattantÅti' ayaæ mahÃpa¤¤Ã. ## `Puthupa¤¤atÃya saævattantÅti'. Katamà puthupa¤¤Ã? `PuthunÃnÃkhandhesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃdhÃtÆsu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃ-Ãyatanesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `{puthunÃnÃpaÂiccasamuppÃdesu} ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, puthunÃnÃsu¤¤atamanupalabbhesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃ-atthesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃdhammesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃniruttÅsu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃpaÂibhÃnesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃsÅlakkhandhesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃsamÃdhikkhandhesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃpa¤¤Ãkkhandhesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃvimuttikkhandesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃvimutti¤Ãïadassanakkhandhesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃthÃnÃÂÂhÃnesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃvihÃrasamÃpattÅsu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃ-ariyasaccesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃsatipaÂÂhÃnesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃsammappadhÃnesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃ-iddhipÃdesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃ-indriyesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃbalesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃbojjhaÇgesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃ-ariyamaggesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃsÃma¤¤aphalesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthunÃnÃ-abhi¤¤Ãsu ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã, `puthujjanasÃdhÃraïe dhamme samatikkamma paramaÂÂhe nibbÃne ¤Ãïaæ pavattatÅti' puthupa¤¤Ã. `Puthupa¤¤atÃya saævattantÅti,' ayaæ puthupa¤¤Ã. ## `Vipulapa¤¤ataya saævattantÅti'. Katamà vipulapa¤¤Ã? #<[page 192]># %<192 Pa¤¤Ãvagge MahÃpa¤¤ÃkathÃ>% `Vipule atthe pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, `vipule dhamme pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, vipulà niruttiyo pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, `vipulÃni paÂibhÃnÃni pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, `vipule sÅlakkhandhe pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, `vipule samÃdhikkhandhe pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, `vipule pa¤¤Ãkkhandhe pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, `vipule vimuttikkhandhe pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, `vipule pa¤¤Ãkkhandhe pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, `vipule vimuttikkhandhe pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, `vipule vimutti¤Ãïadassanakkhandhe pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã; `vipulÃni ÂhÃnÃÂÂhÃnÃni pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, `vipulavihÃrasamÃpattiyo {pariggaïhÃtÅti}' vipulapa¤¤Ã, `vipulÃni ariyasaccÃni pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, `vipule satipaÂÂhÃne pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, `vipule sammappadhÃne pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, `vipule iddhipÃde pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, `vipulÃni indriyÃni pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, `vipulÃni balÃni pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, `vipule bojjhaÇge pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, `vipulaæ ariyamaggaæ pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, `vipulÃni sÃma¤¤aphalÃni pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, `vipulà abhi¤¤Ãyo pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã, `vipulaæ paramaÂÂhaæ nibbÃnaæ pariggaïhÃtÅti' vipulapa¤¤Ã. `Vipulapa¤¤atÃya saævattantÅti,' ayaæ vipulapa¤¤Ã. ## `GambhÅrapa¤¤atÃya saævattantÅti'. Katamà gambhÅrapa¤¤Ã? `GambhÅresu khandhesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu dhÃtÆsu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu Ãyatanesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu paÂiccasamuppÃdesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu su¤¤atamanupalabbhesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu atthesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu dhammesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu niruttÅsu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu paÂibhÃnesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu sÅlakkhandhesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu samÃdhikkhandhesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, #<[page 193]># %< Pa¤¤Ãvagge MahÃpa¤¤Ãkathà 193>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `gambhÅresu pa¤¤Ãkkhandhesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu vimuttikkhandhesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu vimutti¤Ãïadassanakkhandhesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu thÃnÃÂÂhÃnesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu vihÃrasamÃpattÅsu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu ariyÃsaccesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu satipaÂÂhÃnesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu sammappadhÃnesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu iddhipÃdesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu indriyesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu balesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu bojjhaÇgesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu ariyamaggesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅresu sÃma¤¤aphalesu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅrÃsu abhi¤¤Ãsu ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã, `gambhÅre paramaÂÂhe nibbÃne ¤Ãïaæ pavattatÅti' gambhÅrapa¤¤Ã. `GambhÅrapa¤¤atÃya saævattantÅti,' ayaæ gambhÅrapa¤¤Ã. ## `AssÃmantapa¤¤atÃya saævattantÅti'. KatÃma assamantapa¤¤Ã? `Yassa puggalassa atthavavatthÃnato atthapaÂisambhidà adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya, dhammavavatthÃnato dhammapaÂisambhidà adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya, niruttivavatthÃnato niruttipaÂisambhidà adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya, paÂibhÃnavavatthÃnato paÂibhÃnapaÂisambhidà adhigatà hoti sacchikatà phassità pa¤¤Ãya, tassa atthe ca dhamme ca niruttiyà ca paÂibhÃne ca na a¤¤o koci sakkoti abhisambhavituæ, anabhisambhavanÅyo ca so a¤¤ehÅti' assÃmantapa¤¤Ã. PuthujjanakalyÃïakassa pa¤¤Ã aÂÂhamakassa pa¤¤Ãya dÆre vidÆre suvidÆre na santike na sÃmantÃ, {puthujjanakalyÃnakaæ} upÃdÃya aÂÂhamako assÃmantapa¤¤o; aÂÂhamakassa pa¤¤Ã sotÃpannassa pa¤¤Ãya dÆre vidÆre suvidÆre na santike na sÃmantÃ, #<[page 194]># %<194 Pa¤¤Ãvagge MahÃpa¤¤ÃkathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ aÂÂhamakaæ upÃdÃya sotÃpanno assÃmantapa¤¤o; sotÃpannassa pa¤¤Ã sakadÃgÃmissa pa¤¤Ãya dÆre vidÆre suvidÆre na santike na sÃmantÃ, sotÃpannaæ upÃdÃya sakadÃgÃmÅ assÃmantapa¤¤o; sakadÃgÃmissa pa¤¤Ã anÃgÃmissa pa¤¤Ãya dÆre vidÆre suvidÆre na santike na sÃmantÃ, sakadÃgÃmiæ upÃdÃya anÃgÃmÅ assÃmantapa¤¤o; anÃgÃmissa pa¤¤Ã Arahato pa¤¤Ãya dÆre vidÆre suvidÆre na santike na sÃmantÃ, anÃgÃmiæ upÃdÃya Arahà assÃmantapa¤¤o; Arahato pa¤¤Ã Paccekabuddhassa pa¤¤Ãya dÆre vidÆre suvidÆre na santike na sÃmantÃ, Arahantaæ upÃdÃya Paccekabuddho assÃmantapa¤¤o; Paccekabuddha¤ ca sadevaka¤ ca lokaæ upÃdÃya TathÃgato Arahaæ SammÃsambuddho aggo assÃmantapa¤¤o pa¤¤appabhedakusalo pabhinna¤Ãïo adhigatapaÂisambhido catuvesÃrajjappatto dasabaladhÃrÅ purisÃsabho purisasÅho purisanÃgo purisÃja¤¤o purisadhorayho ananta¤Ãïo anantatejo anantayaso a¬¬ho mahaddhano dhanavà netà vinetà anunetà pa¤¤Ãpetà nijjhÃpetà pekkhatà pasÃdetÃ. So hi Bhagavà anuppannassa maggassa uppÃdetà asa¤jÃtassa maggassa sa¤jÃnetà anakkhÃtassa maggassa akkhÃtà magga¤¤Æ maggavidÆ maggakovido, maggÃnugÃmÅ ca pana etarahi sÃvakà viharanti pacchà sammannÃgatÃ. So hi Bhagavà jÃnaæ jÃnÃti passaæ passati cakkhubhÆto ¤ÃïabhÆto dhammabhÆto brahmabhÆto vattà pavattà atthassa ninnetà amatassa dÃtà dhammasÃmÅ TathÃgato, n' atthi tassa Bhagavato a¤¤Ãtaæ adiÂÂhaæ aviditaæ asacchikataæ aphassitaæ pa¤¤Ãya, atÅtaæ anÃgataæ paccuppannaæ upÃdÃya sabbe dhammà sabbÃkÃrena Buddhassa Bhagavato ¤Ãïamukhe ÃpÃthaæ Ãgacchanti. Yaæ ki¤ci neyyaæ nÃma atthadhammaæ jÃnitabbaæ -- attattho và parattho và ubhayattho vÃ, diÂÂhadhammiko và attho, samparÃyiko và attho, uttÃno và attho, #<[page 195]># %< Pa¤¤Ãvagge MahÃpa¤¤Ãkathà 195>% gambhÅro và attho, gÆÊho và attho, paÂicchanno và attho, neyyo và attho, nÅto và attho, anavajjo và attho, nikkileso và attho, vodÃno và attho, paramaÂÂho và attho -- sabban taæ anto Buddha¤Ãïe parivattati, sabbaæ kÃyakammaæ Buddhassa ¤ÃïÃnuparivattati, sabbaæ vacÅkammaæ Buddhassa ¤ÃïÃnuparivattati, sabbaæ manokammaæ Buddhassa ¤ÃïÃnuparivattati. AtÅte Buddhassa appaÂihataæ ¤Ãïaæ anÃgate Buddhassa appaÂihataæ ¤Ãïaæ, paccuppanne Buddhassa appatihataæ ¤Ãïaæ. YÃvatakaæ neyyaæ, tÃvatakaæ ¤Ãïaæ; yÃvatakaæ ¤Ãïaæ, tÃvatakaæ neyyaæ; neyyapariyantikaæ ¤Ãïaæ, ¤Ãïapariyantikaæ neyyaæ; neyyaæ atikkamitvà ¤Ãïaæ nappavattati, ¤Ãïaæ atikkamitvà neyyapatho n' atthi; a¤¤ama¤¤aæ pariyantaÂÂhÃniyo te dhammÃ. Yathà dvinnaæ samuggapaÂalÃnaæ suphussitÃnaæ heÂÂhimaæ samuggapaÂalaæ uparimaæ nÃtivattati, uparimaæ samuggapaÂalaæ heÂÂhimaæ nÃtivattati, a¤¤ama¤¤aæ pariyantaÂÂhÃniyo; evamevaæ Buddhassa Bhagavato neyya¤ ca ¤Ãïa¤ ca a¤¤ama¤¤aæ pariyantaÂÂhÃniyo te dhammÃ. YÃvatakaæ neyyaæ tÃvatakaæ ¤Ãïaæ, yÃvatakaæ ¤Ãïaæ tÃvatakaæ neyyaæ; neyyapariyantikaæ ¤Ãïaæ, ¤Ãïapariyantikaæ neyyaæ; neyyaæ atikkamitvà ¤Ãïaæ nappavattati, ¤Ãïaæ atikkamitvà neyyapatho n' atthi; a¤¤ama¤¤aæ pariyantaÂÂhÃniyo te dhammÃ. Sabbadhammesu Buddhassa ¤Ãïaæ pavattati, sabbe dhammà Buddhassa Bhagavato ÃvajjanapaÂibaddhà ÃkaÇkhÃpaÂibaddhà manasikÃrapaÂibaddhà cittuppÃdapaÂibaddhÃ. Sabbasattesu Buddhassa ¤Ãïaæ pavattati; sabbesaæ sattÃnaæ Buddho Ãsayaæ jÃnÃti, anusayaæ jÃnÃti, caritaæ jÃnÃti, adhimuttiæ jÃnÃti, apparajakkhe mahÃrajakkhe tikkhindriye mudindriye svÃkÃre dvÃkÃre suvi¤¤Ãpaye duvi¤¤Ãpaye bhabbÃbhabbe satte pajÃnÃti. Sadevako loko samÃrako sabrahmako sassamaïabrÃhmaïÅ pajà sadevamanussà anto Buddha¤Ãïe parivattati. Yathà ye keci macchakacchapà antamaso timitimiÇgalaæ upÃdÃya anto mahÃsamudde parivattanti, #<[page 196]># %<196 Pa¤¤Ãvagge MahÃpa¤¤ÃkathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ evamevaæ sadevako loko samÃrako sabrahmako sassamaïabrÃhmaïÅ pajà sadevamanussà anto Buddha¤Ãïe parivattati. Yathà ye keci pakkhino antamaso garuÊaæ venateyyaæ upÃdÃya ÃkÃsassa padese parivattanti, evamevaæ ye pi te SÃriputta sattà pa¤¤avanto te pi Buddha¤Ãïassa padese parivattanti. Buddha¤Ãïaæ devamanussÃnaæ pa¤¤aæ pharitvà atighaæsitvà tiÂÂhati. Ye pi te khattiyapaï¬ità brÃhmaïapaï¬ità gahapatipaï¬ità samaïapaï¬ità nipuïà kataparappavÃdà vÃlavedhirÆpà te bhindantà pa¤¤e caranti, pa¤¤Ãgatena diÂÂhigatÃni, te pa¤haæ abhisaÇkharitvà TathÃgataæ upasaÇkamitvà pucchanti gÆÊhÃni ca paÂicchannÃni ca, kathità vissajjità va te pa¤hà Bhagavatà honti, niddiÂÂhakÃraïà upakkhittakà te Bhagavato sampajjanti: atha kho Bhagavà va tattha atirocati yadidaæ pa¤¤ÃyÃti aggo assÃmantapa¤¤o. `AssÃmantapa¤¤atÃya saævattantÅti,' ayaæ assÃmantapa¤¤Ã. ## `BhÆripa¤¤atÃya saævattantÅti' Katamà bhÆripa¤¤Ã? `RÃgaæ abhibhuyyatÅti' bhÆripa¤¤Ã, `abhibhavitÃ' ti bhÆripa¤¤Ã; `dosaæ abhibhuyyatÅti' bhÆripa¤¤Ã, `abhibhavitÃ' ti bhÆripa¤¤Ã; `mohaæ abhibhuyyatÅti' bhÆripa¤¤Ã, `abhibhavitÃ' ti bhÆripa¤¤Ã; `kodhaæ . . . pe . . . #<[page 197]># %< Pa¤¤Ãvagge MahÃpa¤¤Ãkathà 197>% upanÃhaæ makkhaæ paÊÃsaæ issaæ macchariyaæ mÃyaæ sÃÂheyyaæ thambhaæ sÃrambhaæ mÃnaæ atimÃnaæ madaæ pamÃdaæ sabbe kilese sabbe duccarite sabbe abhisaÇkhÃre . . . pe . . . sabbe bhavagÃmikamme abhibhuyyatÅti' bhÆripa¤¤Ã, `abhibhavitÃ' ti bhÆripa¤¤Ã. `RÃgo ari, taæ ariæ maddati pa¤¤Ã' ti bhÆripa¤¤Ã; `doso ari, taæ ariæ maddati pa¤¤Ã' ti bhÆripa¤¤Ã; `moho ari, taæ ariæ maddati pa¤¤Ã' ti bhÆripa¤¤Ã; `kodho . . . pe . . . upanÃho makkho paÊÃso issà macchariyaæ mÃyà sÃÂheyyaæ thambho sÃrambho mÃno atimÃno mado pamÃdo sabbe kilesà sabbe duccarità sabbe abhisaÇkhÃrà . . . pe . . . sabbe bhavagÃmikammà ari, taæ ariæ maddati pa¤¤Ã' ti bhÆripa¤¤Ã. `BhÆri vuccati paÂhavÅ, paÂhavÅsamÃya vitthatÃya vipulÃya pa¤¤Ãya samannÃgato' ti bhÆripa¤¤Ã; api ca `pa¤¤Ãya-m-etaæ adhivacanaæ, bhÆri medhà pariïÃyikÃ' ti bhÆripa¤¤Ã. `BhÆripa¤¤atÃya saævattantÅti' ayaæ bhÆripa¤¤Ã. ## `Pa¤¤ÃbÃhullÃya saævattantÅti'. Katamaæ pa¤¤ÃbÃhullaæ? Idh' ekacco pa¤¤Ãgaruko hoti pa¤¤Ãcarito pa¤¤Ãsayo pa¤¤Ãdhimutto pa¤¤Ãdhajo pa¤¤Ãketu pa¤¤Ãdhipateyyo, vicayabahulo pavicayabahulo okkhÃyanabahulo sampekkhÃyanabahulo sampekkhÃyanadhammo vibhÆtavihÃritaccarito taggaruko tabbahulo tanninno tappoïo tappabbhÃro tadadhimutto tadÃdhipateyyo. Yathà gaïagaruko vuccati `gaïabÃhuliko' ti, cÅvaragaruko vuccati `cÅvarabÃhuliko ' ti, pattagaruko vuccati `pattabÃhuliko' ti, senÃsanagaruko vuccati `senÃsanabÃhuliko' ti; evamevaæ idh' ekacco pa¤¤Ãgaruko hoti pa¤¤Ãcarito pa¤¤Ãsayo pa¤¤Ãdhimutto pa¤¤Ãdhajo pa¤¤Ãketu pa¤¤Ãdhipateyyo, #<[page 198]># %<198 Pa¤¤Ãvagge MahÃpa¤¤ÃkathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ vicayabahulo pavicayabahulo okkhÃyanabahulo sampekkhÃyanabahulo sampekkhÃyanadhammo vibhÆtavihÃritaccarito taggaruko tabbahulo tanninno tappoïo tappabbhÃro tadadhimutto tadÃdhipateyyo. `Pa¤¤ÃbÃhullÃya saævattantÅti'. idaæ pa¤¤ÃbÃhullaæ. ## `SÅghapa¤¤atÃya saævattantÅti'. Katamà sÅghapa¤¤Ã? `SÅghaæ {sÅghaæ} sÅlÃni paripÆretÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅghaæ sÅghaæ indriyasaævaraæ paripÆretÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅghaæ sÅghaæ bhojane matta¤¤utaæ paripÆretÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅghaæ sÅghaæ jÃgariyÃnuyogaæ paripÆretÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅghaæ sÅghaæ sÅlakkhandhaæ paripÆretÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅghaæ sÅghaæ samÃdhikkhandhaæ paripÆretÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅghaæ sÅghaæ pa¤¤Ãkkhandhaæ paripÆretÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅgham sÅghaæ vimuttikkhandhaæ paripÆretÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅghaæ sÅghaæ vimutti¤Ãïadassanakkhandhaæ paripÆretÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅghaæ sÅghaæ ÂhÃnÃÂÂhÃnÃni paÂivijjhatÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅghaæ sÅghaæ vihÃrasamÃpattiyo paripÆretÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅghaæ sÅghaæ ariyasaccÃni paÂivijjhatÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅghaæ sÅghaæ satipaÂÂhÃne bhÃvetÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅghaæ sÅghaæ sammappadhÃne bhÃvetÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅghaæ sÅghaæ iddhipÃde bhÃvetÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅghaæ sÅghaæ indriyÃni bhÃvetÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅghaæ sÅghaæ balÃni bhÃvetÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅghaæ sÅghaæ bojjhaÇge bhÃvetÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅghaæ sÅghaæ ariyamaggaæ bhÃvetÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅghaæ sÅghaæ sÃma¤¤aphalÃni sacchikarotÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅghaæ sÅghaæ abhi¤¤Ãyo paÂivijjhatÅti' sÅghapa¤¤Ã, `sÅghaæ sÅghaæ paramatthaæ nibbÃnaæ sacchikarotÅti' sÅghapa¤¤Ã. `SÅghapa¤¤atÃya saævattantÅti,' ayaæ sÅghapa¤¤Ã. ## Lahupa¤¤atÃya saævattantÅti'. Katamà lahupa¤¤Ã? `Lahuæ lahuæ sÅlÃni paripÆretÅti' lahupa¤¤Ã, lahuæ lahuæ indriyasaævaraæ paripÆretÅti' lahupa¤¤Ã, `lahuæ lahuæ bhojane matta¤¤utaæ paripÆretÅti' lahupa¤¤Ã, #<[page 199]># %< Pa¤¤Ãvagge MahÃpa¤¤Ãkathà 199>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `lahuæ lahuæ jÃgariyÃnuyogaæ paripÆretÅti' lahupa¤¤Ã, `lahuæ lahuæ sÅlakkhandhaæ paripÆretÅti' lahupa¤¤Ã, `lahuæ lahuæ samÃdhikkhandhaæ paripÆretÅti' lahupa¤¤Ã, `lahuæ lahuæ pa¤¤Ãkkhandhaæ paripÆretÅti' lahupa¤¤Ã, `lahuæ lahuæ vimuttikkhandhaæ paripÆretÅti' lahupa¤¤Ã, `lahuæ lahuæ vimutti¤Ãïadassanakkhandhaæ paripÆretÅti' lahupa¤¤Ã, `lahuæ lahuæ ÂhÃnÃÂÂhÃnÃni paÂivijjhatÅti' lahupa¤¤Ã, `lahuæ lahuæ vihÃrasamÃpattiyo paripÆretÅti' lahupa¤¤Ã, `lahuæ lahuæ ariyasaccÃni paÂivijjhatÅti' lahupa¤¤a, `lahuæ lahuæ satipaÂÂhÃne bhÃvetÅti' lahupa¤¤Ã, `lahuæ lahuæ sammappadhÃne bhÃvetÅti' lahupa¤¤Ã, `lahuæ lahuæ iddhipÃde bhÃvetÅti' lahupa¤¤Ã, `lahuæ lahuæ indriyÃni bhÃvetÅti' lahupa¤¤Ã, `lahuæ lahuæ balÃni bhÃvetÅti' lahupa¤¤Ã, `lahuæ lahuæ bojjhaÇge bhÃvetÅti' lahupa¤¤Ã, `lahuæ lahuæ ariyamaggaæ bhÃvetÅti' lahupa¤¤Ã, `lahuæ lahuæ sÃma¤¤aphalÃni sacchikarotÅti' lahupa¤¤Ã, `lahuæ lahuæ abhi¤¤Ãyo paÂivijjhatÅti' lahupa¤¤Ã, `lahuæ lahuæ paramatthaæ nibbÃnaæ sacchikarotÅti' lahupa¤¤Ã. `Lahupa¤¤atÃya saævattantÅti,' ayaæ lahupa¤¤Ã. ## `HÃsapa¤¤atÃya saævattantÅti'. Katamà hÃsapa¤¤Ã? `Idh' ekacco hÃsabahulo vedabahulo tuÂÂhibahulo pÃmojjabahulo sÅlÃni paripÆretÅti' hÃsapa¤¤Ã, `hÃsabahulo vedabahulo tuÂÂhibahulo pÃmojjabahulo indriyasaævaraæ paripÆretÅti' hÃsapa¤¤Ã, `hÃsabahulo vedabahulo tuÂÂhibahulo pÃmojjabahulo bhojane matta¤¤utaæ paripÆretÅti' hÃsapa¤¤Ã, `hÃsabahulo vedabahulo tuÂÂhibahulo pÃmojjabahulo jÃgariyÃnuyogaæ paripÆretÅti' hÃsapa¤¤Ã, `hÃsabahulo vedabahulo tuÂÂhibahulo pÃmojjabahulo sÅlakkhandhaæ . . . pe . . . samÃdhikkhandhaæ pa¤¤Ãkkhandhaæ vimuttikkhandhaæ vimutti¤Ãïadassanakkhandhaæ paripÆretÅti' hÃsapa¤¤Ã, `ÂhÃnÃÂÂhÃnÃni paÂivijjhatÅti, vihÃrasamÃpattiyo paripÆretÅti, ariyasaccÃni paÂivijjhatÅti, satipaÂÂhÃne bhÃvetÅti, sammappadhÃne bhÃvetÅti, iddhipÃde bhÃvetÅti, indriyÃni bhÃvetÅti, balÃni bhÃvetÅti, bojjhaÇge bhÃvetÅti, #<[page 200]># %<200 Pa¤¤Ãvagge MahÃpa¤¤ÃkathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ ariyamaggaæ bhÃvetÅti, sÃma¤¤aphalÃni sacchikarotÅti' hÃsapa¤¤Ã, `hÃsabahulo vedabahulo tuÂÂhibahulo pÃmojjabahulo abhi¤¤Ãyo paÂivijjhatÅti' hÃsapa¤¤Ã, `hÃsabahulo vedabahulo tuÂÂhibahulo pÃmojjabahulo paramatthaæ nibbÃnaæ sacchikarotÅti' hÃsapa¤¤Ã. `HÃsapa¤¤atÃya saævattantÅti,' ayaæ hÃsapa¤¤Ã. ## `Javanapa¤¤atÃya saævattantÅti'. Katamà javanapa¤¤Ã? `Yaæ ki¤ci rÆpaæ atÅtÃnÃgatapaccuppannaæ ajjhattaæ và bahiddhà và oÊÃrikaæ và sukhumaæ và hÅnaæ và païÅtaæ và yaæ dÆre santike vÃ, sabbaæ rÆpaæ aniccato khippaæ javatÅti' javanapa¤¤Ã, `dukkhato khippaæ javatÅti' javanapa¤¤Ã, `anattato khippaæ javatÅti' javanapa¤¤Ã; `yà kÃci vedanà . . . pe . . . yà kÃci sa¤¤Ã, ye keci saÇkhÃrÃ,yaæ ki¤ci vi¤¤Ãïaæ, yaæ ki¤ci cakkhuæ . . . pe . . . yaæ ki¤ci jarÃmaraïaæ atÅtÃnÃgatapaccuppannaæ aniccato khippaæ javatÅti' javanapa¤¤Ã, `dukkhato khippaæ javatÅti' javanapa¤¤Ã, `anattato khippaæ javatÅti' javanapa¤¤Ã. `RÆpaæ atÅtÃnÃgatapaccuppannaæ aniccaæ khayaÂÂhena, dukkhaæ bhayaÂÂhena, anattà asÃrakaÂÂhenÃti' tÆlayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvà rÆpanirodhe nibbÃne khippaæ javatÅti' javanapa¤¤Ã. `RÆpaæ atÅtÃnÃgatapaccuppannaæ aniccaæ saÇkhataæ paÂiccasamuppannaæ khayadhammaæ vayadhammaæ virÃgadhammaæ nirodhadhamman' ti tÆlayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvà rÆpanirodhe nibbÃne khippaæ javatÅti' javanapa¤¤Ã, `vedanà sa¤¤Ã saÇkhÃrà vi¤¤Ãïaæ cakkhuæ . . . pe . . . jarÃmaraïaæ atÅtÃnÃgatapaccuppannaæ aniccaæ saÇkhataæ paÂiccasamuppannaæ khayadhammaæ vayadhammaæ virÃgadhammaæ nirodhadhamman' ti tÆlayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvà jarÃmaraïanirodhe nibbÃne khippaæ javatÅti' javanapa¤¤Ã. `Javanapa¤¤atÃya saævattantÅti,' ayaæ javanapa¤¤Ã. ## Tikkhapa¤¤atÃya saævattantÅti'. Katamà tikkhapa¤¤Ã? #<[page 201]># %< Pa¤¤Ãvagge MahÃpa¤¤Ãkathà 201>% `Khippaæ kilese chindatÅti' tikkhapa¤¤Ã, `uppannaæ kÃmavitakkaæ nÃdhivÃseti pajahati vimodeti byantikaroti anabhÃvaæ gametÅti' tikkhapa¤¤Ã, `uppannaæ byÃpÃdavitakkaæ nÃdhivÃseti pajahati vimodeti byantikaroti anabhÃvaæ gametÅti' tikkhapa¤¤Ã, `uppannaæ vihiæsÃvitakkaæ nÃdhivÃseti . . . pe . . . uppannuppanne pÃpake akusale dhamme nÃdhivÃseti pajahati vimodeti byantikaroti anabhÃvaæ gametÅti' tikkhapa¤¤Ã, `uppannaæ rÃgaæ vÃseti pajahati vimodeti byantikaroti anabhÃvaæ gametÅti' tikkhapa¤¤Ã, `uppannaæ dosaæ . . . pe . . . uppannaæ mohaæ uppannaæ kodhaæ upanÃhaæ makkhaæ paÊÃsaæ issaæ macchariyaæ mÃyaæ sÃÂheyyaæ thambhaæ sÃrambhaæ mÃnaæ atimÃnaæ madaæ pamÃdaæ sabbe kilese sabbe duccarite sabbe abhisaÇkhÃre . . . pe . . . sabbe bhavagÃmikamme nÃdhivÃseti pajahati vimodeti byantikaroti anabhÃvaæ gametÅti' tikkhapa¤¤Ã, `ekamhi Ãsane cattÃro ca ariyamaggà cattÃri ca sÃma¤¤aphalÃni catasso ca paÂisambhidÃyo cha abhi¤¤Ãyo adhigatà honti sacchikatà phassità pa¤¤ÃyÃti' tikkhapa¤¤Ã. `Tikkhapa¤¤atÃya saævattantÅti,' ayaæ tikkhapa¤¤Ã. ## `Nibbedhikapa¤¤atÃya saævattantÅti'. Katamà nibbedhikapa¤¤Ã? `Idh' ekacco sabbasaÇkhÃresu ubbegabahulo hoti uttÃsabahulo, ukkaïÂhanabahulo hoti aratibahulo anabhiratibahulo, bahimukho na ramati sabbasaÇkhÃresu; anibbiddhapubbaæ appadÃlitapubbaæ lobhakkhandhaæ nibbijjhati padÃletÅti' nibbedhikapa¤¤Ã, `anibbiddhapubbaæ appadÃlitapubbaæ dosakkhandhaæ nibbijjhati padÃletÅti' nibbedhikapa¤¤Ã, `anibbiddhapubbaæ appadÃlitapubbaæ mohakkhandhaæ nibbijjhati padÃletÅti' nibbedhikapa¤¤Ã, #<[page 202]># %<202 Pa¤¤Ãvagge MahÃpa¤¤ÃkathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `anibbedhapubbaæ appadÃlitapubbaæ kodhaæ . . . pe . . . upanÃhaæ makkhaæ paÊÃsaæ issaæ macchariyaæ mÃyaæ sÃÂheyyaæ thambhaæ sÃrambhaæ mÃnaæ atimÃnaæ madaæ pamÃdaæ sabbe kilese sabbe duccarite sabbe abhisaÇkhÃre . . . pe . . . sabbe bhavagÃmikamme nibbijjhati padÃletÅti' nibbedhikapa¤¤Ã. `Nibbedhikapa¤¤atÃya saævattantÅti,' ayaæ nibbedhikapa¤¤Ã. Imà soÊasa pa¤¤Ãyo. ## ImÃhi soÊasahi pa¤¤Ãhi samannÃgato puggalo paÂisambhidappatto. Dve puggalà paÂisambhidappattÃ: eko pubbayogasampanno, eko na pubbayogasampanno. Yo pubbayogasampanno, so tena atireko hoti, adhiko hoti, viseso hoti; tassa ¤Ãïaæ pabhijjhati. Dve puggalà paÂisambhidappattÃ: dve pi pabbayogasampannÃ; eko bahussuto, eko na bahussuto. Yo bahussuto, so tena atireko hoti, adhiko hoti, viseso hoti; tassa ¤Ãïaæ pabhijjhati. Dve puggalà paÂisambhidappattÃ: dve pi pubbayogasampannÃ, dve pi bahussutÃ; eko desanÃbahulo, eko na desanÃbahulo. Yo desanÃbahulo, so tena atireko hoti, adhiko hoti, viseso hoti; tassa ¤Ãïaæ pabhijjhati. Dve puggalà paÂisambhidappattÃ: dve pi pubbayogasampannÃ, dve pi bahussutÃ, dve pi desanÃbahulÃ; eko garÆpanissito, eko na garÆpanissito. Yo garÆpanissito, so tena atireko hoti, adhiko hoti, viseso hoti; tassa ¤Ãïaæ pabhijjhati. Dve puggalà paÂisambhidappattÃ: dve pi pubbayogasampannÃ, dve pi bahussutÃ, dve pi desanÃbahulÃ, dve pi garÆpanissitÃ; eko vihÃrabahulo. eko na vihÃrabahulo. Yo vihÃrabahulo, so tena atireko hoti, adhiko hoti, viseso hoti; tassa ¤Ãïaæ pabhijjati. Dve puggalà paÂisambhidappattÃ: dve pi pubbayogasampannÃ, dve pi bahussutÃ, dve pi desanÃbahulÃ, dve pi garÆpanissitÃ, dve pi vihÃrabahulÃ; eko paccavekkhanabahulo, #<[page 203]># %< Pa¤¤Ãvagge MahÃpa¤¤Ãkathà 203>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ eko na paccavekkhanabahulo. Yo paccavekkhanabahulo, so tena atireko hoti, adhiko hoti, viseso hoti; tassa ¤Ãïaæ pabhijjati. Dve puggalà paÂisambhidappattÃ: dve pi pubbayogasampannÃ, dve pi bahussutÃ, dve pi desanÃbahulÃ, dve pi garÆpanissitÃ, dve pi vihÃrabahulÃ, dve pi paccavekkhanabahulÃ; eko sekhapaÂisambhidappatto, eko asekhapaÂisambhidappatto. Yo asekhapaÂisambhidappato, so tena atireko hoti, adhiko hoti, viseso hoti; tassa ¤Ãïaæ pabhijjati. Dve puggalà paÂisambhidappattÃ: dve pi pubbayogasampannÃ, dve pi bahussutÃ, dve pi desanÃbahulÃ, dve pi garÆpanissitÃ, dve pi vihÃrabahulÃ, dve pi paccavekkhanabahulÃ, dve pi asekhapaÂisambhidappattÃ; eko sÃvakapÃramippatto, eko na sÃvakapÃramippatto. Yo sÃvakapÃramippatto, so tena atireko hoti, adhiko hoti, viseso hoti; tassa ¤Ãïaæ pabhijjati. Dve puggalà paÂisambhidappattÃ: dve pi pubbayogasampannÃ, dve pi bahussutÃ, dve pi desanÃbahulÃ, dve pi garÆpanissitÃ, dve pi vihÃrabahulÃ, dve pi paccavekkhanabahulÃ, dve pi asekhapaÂisambhidappattÃ; eko sÃvakapÃramippatto, eko Paccekasambuddho. Yo Paccekasambuddho, so tena atireko hoti, adhiko hoti, viseso hoti; tassa ¤Ãïaæ pabhijjati. Paccekasambuddha¤ ca sadevata¤ ca lokaæ upÃdÃya TathÃgato Arahaæ SammÃsambuddho aggo paÂisambhidappatto pa¤¤Ãpabhedakusalo pabhinna¤aïo adhigatapaÂisambhido catuvesÃrajjappatto dasabaladhÃrÅ purisÃsabho purisasÅho . . . pe . . . ye pi te khattiyapaï¬ità brÃhmaïapaï¬ità gahapatipaï¬ità samaïapaï¬ità nipuïà kataparappavÃdà vÃlavedhirÆpÃ, te bhindantà pa¤¤e caranti, pa¤¤Ãgatena diÂÂhigatÃni, te pa¤haæ abhisaÇkharitvà TathÃgataæ upasaÇkamitvà pucchanti gÆÊhÃni ca paÂichannÃni ca, #<[page 204]># %<204 Pa¤¤Ãvagge MahÃpa¤¤ÃkathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ kathità vissajjità va te pa¤hà Bhagavatà honti, niddiÂÂhakÃraïà {upakkhittakÃ} te Bhagavato sampajjanti: atha kho Bhagavà va tattha atirocati yadidaæ pa¤¤ÃyÃti aggo paÂisambhidappatto ti. MahÃpa¤¤Ãkathà samattÃ. #<[page 205]># %< Pa¤¤Ãvagge Iddhikathà 205>% $< III II. PA¥¥ùVAGGE IDDHIKATHù>$ ## Kù iddhi? Kati iddhiyo? Iddhiyà kati bhÆmiyo? Kati pÃdÃ? Kati padÃni? Kati mÆlÃni? `Kà iddhÅti'? IjjhanaÂÂhena iddhi. `Kati iddhiyo' ti? Dasa iddhiyo. Iddhiyà catasso bhÆmiyo, cattÃro pÃdÃ, aÂÂha padÃni, soÊasa mÆlÃni. ## Katamà dasa iddhiyo? AdhiÂÂhÃnà iddhi, vikubbanà iddhi, manomayà iddhi, ¤ÃïavipphÃrà iddhi, samÃdhivipphÃrà iddhi, ariyà iddhi, kammavipÃkajà iddhi, pu¤¤avato iddhi, vijjÃmayà iddhi, tattha tattha sammÃpayogapaccayà ijjhanaÂÂhena iddhi. ## Iddhiyà katamà catasso bhÆmiyo? Vivekajà bhÆmi paÂhamajjhÃnaæ, pÅtisukhabhÆmi dutiyajjhÃnaæ, upekkhÃsukhabhÆmi tatiyajjhÃnaæ, adukkhamasukhabhÆmi catutthajjhÃnaæ. Iddhiyà imà catasso bhÆmiyo iddhilÃbhÃya iddhipaÂilÃbhÃya iddhivikubbanÃya iddhivisavitÃya iddhivasÅbhÃvÃya iddhivesÃrajjÃya saævattantÅti. ## Iddhiyà katamà cattÃro pÃdÃ? Idha bhikkhu chandasamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgataæ iddhipÃdaæ bhÃveti, viriyasamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgataæ iddhipÃdaæ bhÃveti, cittasamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgataæ iddhipÃdaæ bhÃveti, vÅmaæsÃsamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgataæ iddhipÃdaæ bhÃveti. Iddhiyà ime cattÃro pÃdà iddhilÃbhÃya iddhipaÂilÃbhÃya iddhivikubbadÃya iddhivisavitÃya iddhivasÅbhÃvÃya iddhivesÃrajjÃya saævattantÅti. ## Iddhiyà katamÃni aÂÂha padÃni? Chanda¤ ce bhikkhu nissÃya labhati samÃdhiæ, #<[page 206]># %<206 Pa¤¤Ãvagge IddhikathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ labhati cittassa ekaggataæ; chando na samÃdhi, samÃdhi na chando; a¤¤o chando a¤¤o samÃdhi. Viriya¤ ce bhikkhu nissÃya labhati samÃdhiæ, labhati cittassa ekaggataæ; viriyaæ na samÃdhi, samÃdhi na viriyaæ; a¤¤aæ viriyaæ a¤¤o samÃdhi. Citta¤ ce bhikkhu nissÃya labhati samÃdhiæ, labhati cittassa ekaggataæ; cittaæ na samÃdhi, samÃdhi na cittaæ; a¤¤aæ cittaæ a¤¤o samÃdhi. VÅmaæsa¤ ce bhikkhu nissÃya labhati samÃdhiæ, labhati cittassa ekaggataæ; vÅmaæsà na samÃdhi, samÃdhi na vÅmaæsÃ; a¤¤Ã vÅmaæsà a¤¤o samÃdhi. Iddhiyà imÃni aÂÂha padÃni iddhilÃbhÃya iddhipaÂilÃbhÃya iddhivikubbanÃya iddhivisavitÃya iddhivasÅbhÃvÃya iddhivesÃrajjÃya saævattantÅti. ## Iddhiyà katamÃni soÊasa mÆlÃni? `Anoïataæ cittaæ kosajje na ijjhatÅti' Ãne¤jaæ, `anunnataæ cittaæ uddhacce na ijjhatÅti' Ãne¤jaæ, `anabhiïataæ cittaæ rÃge na ijjhatÅti' Ãne¤jaæ, `anapaïataæ cittaæ byÃpÃde na ijjhatÅti' Ãne¤jaæ, `anissitaæ cittaæ diÂÂhiyà na ijjhatÅti' Ãne¤jaæ, `appaÂibaddhaæ cittaæ chandarÃge na ijjhatÅti' Ãne¤jaæ, `vippamuttaæ cittaæ kÃmarÃge na ijjhatÅti' Ãne¤jaæ, `visa¤¤uttaæ cittaæ kilese na ijjhatÅti' Ãne¤jaæ, `vipariyÃdikataæ cittaæ kilesapariyÃde na ijjhatÅti' Ãne¤jaæ, `ekaggataæ cittaæ nÃnattakilese na ijjhatÅti' Ãne¤jaæ, `saddhÃya pariggahitaæ cittaæ assaddhiye na ijjhatÅti' Ãne¤jaæ, `viriyena pariggahitaæ cittaæ kosajje na ijjhatÅti' Ãne¤jaæ, `satiyà pariggahitaæ cittaæ pamÃde na ijjhatÅti' Ãne¤jaæ, `samÃdhinà pariggahitaæ cittaæ pamÃde na ijjhatÅti' Ãne¤jaæ, `pa¤¤Ãya pariggahitaæ cittaæ avijjÃya na ijjhatÅti' Ãne¤jaæ, `obhÃsagataæ cittaæ avijjandhakÃre na ijjhatÅti' Ãne¤jaæ. Iddhiyà imÃni soÊasa mÆlÃni iddhilÃbhÃya iddhipaÂilÃbhÃya iddhivikubbanÃya iddhivisavitÃya iddhivasÅbhÃvÃya iddhivesÃrajjÃya saævattantÅti. #<[page 207]># %< Pa¤¤Ãvagge Iddhikathà 207>% ## Katamà adhiÂÂhÃnà iddhi? Idha bhikkhu anekaviditaæ iddhividhaæ paccanubhoti: eko pi hutvà bahudhà hoti, bahudhà pi hutvà eko hoti; ÃvibhÃvaæ tirobhÃvaæ tiroku¬¬aæ tiropÃkÃraæ tiropabbakaæ asajjamÃno gacchati, seyyathÃpi ÃkÃse; paÂhaviyà pi ummujjanimmujjaæ karoti, seyyathÃpi udake; udake pi abhijjamÃne gacchati, seyyathÃpi paÂhaviyaæ; ÃkÃse pi pallaÇkena caÇkamati, seyyathÃpi pakkhÅ sakuïo; ime pi candimasuriye evaæ-mahiddhike evaæ-mahÃnubhÃve pÃïinà parÃmasati parimajjati, yÃva Brahmalokà pi kÃyena vasaæ vatteti. `IdhÃti'. Imissà diÂÂhiyà imissà khantiyà imissà ruciyà imasmiæ ÃdÃye imasmiæ dhamme imasmiæ vinaye imasmiæ pÃvacane imasmiæ brahmacariye imasmiæ satthusÃsane, tena vuccati `idhÃti'. `BhikkhÆti'. PuthujjanakalyÃïako và hoti bhikkhu sekho và Arahà và akuppadhammo. `Anekaviditaæ iddhividhaæ paccanubhotÅti'. NÃnappakÃraæ iddhividhaæ paccanubhoti. `Eko pi hutvà bahudhà hotÅti'. Pakatiyà eko bahulaæ Ãvajjati, sataæ và sahassaæ và satasahassaæ và Ãvajjati; Ãvajjitvà ¤Ãïena adhiÂÂhÃti `bahulo homÅti,' bahulo hoti. YathÃyasmà CÆÊapanthako eko pi hutvà bahudhà hoti, evamevaæ so iddhimà cetovasippatto eko pi hutvà bahudhà hoti. `Bahudhà pi hutvà eko hotÅti'. Pakatiyà bahulo ekaæ Ãvajjati; Ãvajjitvà ¤Ãïena adhiÂÂhÃti `eko homÅti,' eko hoti. YathÃyasmà CÆÊapanthako bahudhà pi hutvà eko hoti, evamevaæ so iddhimà cetovasippatto bahudhà pi hutvà eko hoti. `ùvibhÃvan' ti. Kenaci anÃvaÂaæ hoti appaÂicchannaæ vivaÂaæ pÃkaÂaæ. `TirobhÃvan' ti. Kenaci Ãvataæ hoti paÂicchannaæ pihitaæ paÂikujjitaæ. #<[page 208]># %<208 Pa¤¤Ãvagge IddhikathÃ>% `Tiroku¬¬aæ tiropÃkÃraæ tiropabbataæ asajjamÃno gacchati, seyyathÃpi ÃkÃse' ti. Pakatiyà ÃkÃsakasiïasamÃpattiyà lÃbhÅ hoti, tiroku¬¬aæ tiropÃkÃraæ tiropabbataæ Ãvajjati; Ãvajjitvà ¤Ãïena adhiÂÂhÃti `ÃkÃso hotÆti,' ÃkÃso hoti. So tiroku¬¬aæ tiropÃkÃraæ tiropabbataæ ÃvajjamÃno gacchati. Yathà manussà pakatiyà aniddhimanto kenaci anÃvaÂe aparikkhitte asajjamÃnà gacchanti, evamevaæ so iddhimà cetovasippatto tiroku¬¬aæ tiropÃkÃraæ tiropabbataæ asajjamÃno gacchati, seyyathÃpi ÃkÃse. `PaÂhaviyà pi ummujjanimujjaæ karoti, seyyathÃpi udake' ti. Pakatiyà ÃpokasiïasamÃpattiyà lÃbhÅ hoti, paÂhaviæ Ãvajjati; Ãvajjitvà ¤Ãïena adhiÂÂhÃti `udakaæ hotÆti,' udakaæ hoti. So paÂhaviyà ummujjanimujjaæ karoti. Yathà manussà pakatiyà aniddhimanto udake ummujjanimujjaæ karonti, evamevaæ so iddhimà cetovasippatto paÂhaviyà ummujjanimujjaæ karoti, seyyathÃpi udake. `Udake pi abhijjamÃne gacchati, seyyathÃpi paÂhaviyan' ti. Pakatiyà paÂhavÅkasiïasamÃpattiyà lÃbhÅ hoti, udakaæ Ãvajjati; Ãvajjitvà ¤Ãïena adhiÂÂhÃti `paÂhavÅ hotÆti,' paÂhavÅ hoti. So abhijjamÃne udake gacchati. Yathà manussà pakatiyà aniddhimanto abhijjamÃnÃya paÂhaviyà gacchanti, evamevaæ so iddhimà cetovasippatto abhijjamÃne udake gacchati, seyyathÃpi paÂhaviyaæ. `ùkÃse pi pallaÇkena caÇkamati, seyyathÃpi pakkhÅ sakuïo' ti. Pakatiyà paÂhavÅkasiïasamÃpattiyà lÃbhÅ hoti, ÃkÃsaæ Ãvajjati; Ãvajjitvà ¤Ãïena adhiÂÂhÃti `paÂhavÅ hotÆti,' paÂhavÅ hoti. So ÃkÃse antalikkhe caÇkamati pi tiÂÂhati pi nisÅdati pi seyyaæ pi kappeti. Yathà manussà pakatiyà aniddhimanto paÂhaviyà caÇkamanti pi tiÂÂhanti pi nisÅdanti pi seyyaæ pi kappenti, evamevaæ so iddhimà cetovasippatto ÃkÃse antalikkhe caÇkamati pi tiÂÂhati pi nisÅdati pi seyyaæ pi kappeti, seyyathÃpi pakkhÅ sakuïo. `Ime pi candimasuriye evaæ-mahiddhike evaæ-mahÃnubhÃve pÃïinà parÃmasati parimajjatÅti'. Idha so iddhimà cetovasippatto nisinnako và nipannako và candimasuriye Ãvajjati; #<[page 209]># %< Pa¤¤Ãvagge Iddhikathà 209>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Ãvajjitvà ¤Ãïena adhiÂÂhÃti `hatthapÃse hotÆti,' hatthapÃse hoti. So nisinnako và nipannako và candimasuriye pÃïinà Ãmasati parÃmasati parimajjati. Yathà manussà pakatiyà aniddhimanto ki¤cid eva rÆpagataæ hatthapÃse Ãmasanti parÃmasanti parimajjanti, evamevaæ so iddhimà cetovasippatto nisinnako và nipannako và candimasuriye pÃïinà Ãmasati parÃmasati parimajjati. `YÃva Brahmalokà pi kÃyena vasaæ vattetÅti'. Sace so iddhimà cetovasippatto Brahmalokaæ gantukÃmo hoti, dÆre pi santike adhiÂÂhÃti `santike hotÆti' santike hoti, santike pi dÆre adhiÂÂhÃti `dÆre hotÆti' dÆre hoti; bahukaæ pi thokaæ adhiÂÂhÃti `thokaæ hotÆti' thokaæ hoti, thokaæ pi bahukaæ adhiÂÂhÃti `bahukaæ hotÆti' bahukaæ hoti; dibbena cakkhunà tassa Brahmuno rÆpaæ passati, dibbÃya sotadhÃtuyà tassa Brahmuno saddaæ suïÃti, cetopariya¤Ãïena tassa Brahmuno cittaæ pajÃnÃti. Sace so iddhimà cetovasippatto dissamÃnena kÃyena Brahmalokaæ gantukÃmo hoti, kÃyavasena cittaæ pariïÃmeti, kÃyavasena cittaæ adhiÂÂhÃti; kÃyavasena cittaæ pariïÃmetvà kÃyavasena cittaæ adhiÂÂhahitvà sukhasa¤¤a¤ ca lahusa¤¤a¤ ca okkamitvà dissamÃnena kÃyena Brahmalokaæ gacchati. Sace so iddhimà cetovasippatto adissamÃnena kÃyena Brahmalokaæ gantukÃmo hoti, cittavasena kÃyaæ pariïÃmeti, cittavasena kÃyaæ adhiÂÂhÃti; cittavasena kÃyaæ pariïÃmetvà cittavasena kÃyaæ adhiÂÂhahitvà sukhasa¤¤a¤ ca lahusa¤¤a¤ ca okkamitvà adissamÃnena kÃyena Brahmalokaæ gacchati. So tassa Brahmuno purato rÆpaæ abhinimminÃti manomayaæ sabbaÇgapaccaÇgaæ ahinindriyaæ. Sace so iddhimà caÇkamati, nimmito pi tattha caÇkamati; sace so iddhimà tiÂÂhati, nimmito pi tattha tiÂÂhati; sace so iddhimà nisÅdati, nimmito pi tattha nisÅdati; sace so iddhimà seyyaæ kappeti, nimmito pi tattha seyyaæ kappeti; #<[page 210]># %<210 Pa¤¤Ãvagge IddhikathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ sace so iddhimà dhÆpÃyati, nimmito pi tattha dhÆpÃyati; sace so iddhimà pajjalati, nimmito pi tattha pajjalati; sace so iddhimà dhammaæ bhÃsati, nimmito pi tattha dhammaæ bhÃsati; sace so iddhimà pa¤haæ pucchati, nimmito pi tattha pa¤haæ pucchati; sace so iddhimà pa¤haæ puÂÂho vissajjeti, nimmito pi tattha pa¤haæ puÂÂho vissajjeti; sace so iddhimà tena Brahmunà saddhiæ santiÂÂhati sallapati sÃkacchaæ samÃpajjati, nimmito pi ti tattha tena Brahmunà saddhiæ santiÂÂhati sallapati sÃkacchaæ samÃpajjati; ya¤ ¤ad eva hi so iddhimà karoti, tan tad eva hi so nimmito karotÅti. Ayaæ adhiÂÂhÃnà iddhi. ## Katamà vikubbanà iddhi? Sikhissa Bhagavato Arahato SammÃsambuddhassa AbhibhÆ nÃma sÃvako Brahmaloke Âhito sahassÅlokadhÃtuæ sarena vi¤¤Ãpeti. So dissamÃnena pi kÃyena dhammaæ deseti, adissamÃnena pi kÃyena dhammaæ deseti, dissamÃnena pi heÂÂhimena upa¬¬hakÃyena adissamÃnena pi uparimena upa¬¬hakÃyena dhammaæ deseti, dissamÃnena pi uparimena upa¬¬hakÃyena adissamÃnena pi heÂÂhimena upa¬¬hakÃyena dhammaæ deseti. So pakativaïïaæ vijahitvà kumÃrakavaïïaæ và dasseti, nÃgavaïïaæ và dasseti, supaïïavaïïaæ và dasseti, yakkhavaïïaæ và dasseti, indavaïïaæ và dasseti, devavaïïaæ và dasseti, Brahmavaïïaæ và dasseti, samuddavaïïaæ và dasseti, pabbatavaïïaæ và dasseti, vanavaïïaæ và dasseti, sÅhavaïïaæ và dasseti, byagghavaïïaæ và dasseti, dÅpivaïïaæ và dasseti, hatthivaïïaæ và dasseti, assaæ pi dasseti, rathaæ pi dasseti, pattiæ pi dasseti, vividhaæ pi senÃbyuhaæ dasseti. Ayaæ vikubbanà iddhi. ## Katamà manomayà iddhi? Idha bhikkhu imamhà kÃyà a¤¤aæ kÃyaæ abhinimminÃti rÆpiæ manomayaæ sabbaÇgapaccaÇgaæ ahÅnindriyaæ. #<[page 211]># %< Pa¤¤Ãvagge Iddhikathà 211>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ SeyyathÃpi puriso mu¤jamhà isikaæ pavÃheyya, tassa evam assa -- `Ayaæ mu¤jo ayaæ isikÃ, a¤¤o mu¤jo a¤¤Ã isikÃ, mu¤jamhà tve va isikà pavÃÊhÃ' ti; seyyathÃpi và pana puriso asiæ kosiyà pavÃheyya, tassa evam assa -- `Ayaæ assi ayaæ kosi, a¤¤o asi a¤¤Ã kosi, kosiyà tv eva asi pavÃÊho' ti; seyyathÃpi và pana puriso ahiæ karaï¬Ã uddhareyya, tassa evam assa -- `Ayaæ asi ayaæ karaï¬o, a¤¤o asi a¤¤o karaï¬o, karaï¬Ã tv eva ahi ubbhato' ti. Evam evaæ bhikkhu imamhà kÃyà a¤¤aæ kÃyaæ abhinimminÃti rÆpiæ manomayaæ sabbaÇgapaccaÇgaæ ahÅnindriyaæ. Ayaæ manomayà iddhi. ## Katamà ¤ÃïavipphÃrà iddhi? `AniccÃnupassanÃya niccasa¤¤Ãya pahÃnaÂÂho ijjhatÅti' ¤ÃïavipphÃrà iddhi, `dukkhÃnupassanÃya sukhasa¤¤Ãya, anattÃnupassanÃya attasa¤¤Ãya, nibbidÃnupassanÃya nandiyÃ, virÃgÃnupassanÃya rÃgassa, nirodhÃnupassanÃya samudayassa, paÂinissaggÃnupassanÃya ÃdÃnassa pahÃnaÂÂho ijjhatÅti' ¤ÃïavipphÃrà iddhi. {ùyasmato} Bakkulassa ¤ÃïavipphÃrà iddhi, {Ãyasmato} SaÇkiccassa ¤ÃïavipphÃrà iddhi, {Ãyasmato} BhÆtapÃlassa ¤ÃïavipphÃrà iddhi. Ayaæ ¤ÃïavipphÃrà iddhi. ## Katamà samÃdhivipphÃrà iddhi? `PaÂhamajjhÃnena nÅvaraïÃnaæ pahÃnaÂÂho ijjhatÅti' samÃdhivipphÃrà iddhi, `dutiyajjhÃnena vitakkavicÃrÃnaæ pahÃnaÂÂho ijjhatÅti' samÃdhivipphÃrà iddhi, `tatiyajjhÃnena pÅtiyà pahÃnaÂÂho ijjhatÅti' samÃdhivipphÃrà iddhi . . . pe . . . `catutthajjhÃnena sukhadukkhÃnaæ pahÃnaÂÂho ijjhatÅti . . . pe . . . ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiyà rÆpasa¤¤Ãya paÂighasa¤¤Ãya nÃnattasa¤¤Ãya pahÃnaÂÂho ijjhatÅti' . . . pe . . . `vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiyà ÃkÃsÃna¤cÃyatanasa¤¤Ãya pahÃnaÂÂho ijjhatÅti' . . . pe . . . `Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiyà vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤Ãya pahÃnaÂÂho ijjhatÅti' #<[page 212]># %<212 Pa¤¤Ãvagge IddhikathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ . . . pe . . . `nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà Ãki¤ca¤¤Ãyatanasa¤¤Ãya pahÃnaÂÂho ijjhatÅti' samÃdhivipphÃrà iddhi. Ayasmato SÃriputtassa samÃdhivipphÃrà iddhi, {Ãyasmato} Sa¤jÅvassa samÃdhivipphÃrà iddhi, {Ãyasmato} KhÃïukoï¬a¤¤assa samÃdhivipphÃrà iddhi; UttarÃya upÃsikÃya samÃdhivipphÃrà iddhi, SÃmÃvatikÃya upÃsikÃya samÃdhivipphÃrà iddhi. Ayaæ samÃdhivipphÃrà iddhi. ## Katamà ariyà iddhi? Idha bhikkhu sace ÃkaÇkhati `PaÂikkÆle apaÂikkÆlasa¤¤Å vihareyyan' ti, apaÂikkÆlasa¤¤Å tattha viharati; sace ÃkaÇkhati `ApaÂikkÆle paÂikkÆlasa¤¤Å vihareyyan' ti, paÂikkÆlasa¤¤Å tattha viharati; sace ÃkaÇkhati `PaÂikkÆle ca apaÂikkÆle ca apaÂikkÆlasa¤¤Å vihÃreyyan' ti, apaÂikkÆlasa¤¤Å tattha viharati; sace ÃkaÇkhati `ApaÂikkÆle ca paÂikkÆle ca paÂikkÆlasa¤¤Å vihÃreyyan' ti, paÂikkÆlasa¤¤Å tattha viharati; sace ÃkaÇkhati `PaÂikkÆle ca apaÂikkÆle ca tadubhayaæ abhinivajjetvà upekkhako vihareyyaæ sato sampajÃno' ti, upekkhako tattha viharati sato sampajÃno. Kathaæ paÂikkÆle apaÂikkÆlasa¤¤Å viharati? AniÂÂhasmiæ vatthusmiæ mettÃya và pharati, dhÃtuto và upasaæharati. Evaæ paÂikkÆle apaÂikkÆlasa¤¤Å viharati. Kathaæ apaÂikkÆle paÂikkÆlasa¤¤Å viharati? IÂÂhasmiæ vatthusmiæ asubhÃya và pharati, aniccato và upasaæharati. Evaæ apaÂikkÆle paÂikkÆlasa¤¤Å viharati. Kathaæ paÂikkÆle ca apaÂikkÆle ca apaÂikkÆlasa¤¤Å viharati? AniÂÂhasmiæ ca iÂÂhasmiæ ca vatthusmiæ mettÃya và pharati, dhÃtuto và upasaæharati. Evaæ paÂikkÆle ca apaÂikkÆle ca apaÂikkÆlasa¤¤Å viharati. Kathaæ apaÂikkÆle ca paÂikkÆle ca paÂikkÆlasa¤¤Å viharati? IÂÂhasmiæ ca aniÂÂhasmiæ ca vatthusmiæ asubhÃya và pharati, aniccato và upasaæharati. Evaæ apaÂikkÆle ca paÂikkÆle ca paÂikkÆlasa¤¤Å viharati. Kathaæ paÂikkÆle ca apaÂikkÆle ca tadubhayaæ abhinivajjetvà upekkhako viharati sato sampajÃno? #<[page 213]># %< Pa¤¤Ãvagge Iddhikathà 213>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Idha bhikkhu cakkhunà rÆpaæ disvà n' eva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato sampajÃno; sotena saddaæ sutvÃ, ghÃnena gandhaæ ghÃyitvÃ, jivhÃya rasaæ sÃyitvÃ, kÃyena phoÂÂhabbaæ phusitvÃ, manasà dhammaæ vi¤¤Ãya n' eva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato sampajÃno. Evaæ paÂikkÆle ca apaÂikkÆle ca tadubhayaæ abhinivajjetvà upekkhako viharati sato sampajÃno. Ayaæ ariyà iddhi. ## Katamà kammavipÃkajà iddhi? Sabbesaæ pakkhÅnaæ, sabbesaæ devÃnaæ, ekaccÃnaæ manussÃnaæ, ekaccÃnaæ vinipÃtikÃnaæ. Ayaæ kammavipÃkajà iddhi. ## Katamà pu¤¤avato iddhi? RÃjà Cakkavatti vehÃsaæ gacchati saddhiæ caturaÇginiyà senÃya antamaso assabandhagopake purise upÃdÃya; jotikassa gahapatissa pu¤¤avato iddhi, jaÂilassa gahapatissa pu¤¤avato iddhi, meï¬akassa gahapatissa pu¤¤avato iddhi, ghositassa gahapatissa pu¤¤avato iddhi, pa¤cannaæ mahÃpu¤¤Ãnaæ pu¤¤avato iddhi. Ayaæ pu¤¤avato iddhi. ## Katamà vijjÃmayà iddhi? VijjÃdharà vijjaæ parijapetvà vehÃsaæ gacchanti: ÃkÃse antalikkhe hatthiæ pi dassenti, assaæ pi dassenti, rathaæ pi dassenti, pattiæ pi dassenti, vividhaæ pi senÃbyÆhaæ dassenti. Ayaæ vijjÃmayà iddhi. ## Kathaæ tattha tattha sammÃpayogapaccayà ijjhanaÂÂhena iddhi? `Nekkhammena kÃmacchandassa pahÃnaÂÂho ijjhatÅti' tattha tattha sammÃpayogapaccayà ijjhanaÂÂhena iddhi, #<[page 214]># %<214 Pa¤¤Ãvagge IddhikathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `abyÃpÃdena byÃpÃdassa pahÃnaÂÂho ijjhatÅti' . . . pe . . . `Ãlokasa¤¤Ãya thÅnamiddhassa . . . pe . . . Arahattamaggena sabbakilesÃnaæ pahÃnaÂÂho ijjhatÅti' tattha tattha sammÃpayogapaccayà ijjhanaÂÂhena iddhi. Evaæ tattha tattha sammÃpayogapaccayà ijjhanaÂÂhena iddhi. Imà dasa iddhiyo. Iddhikathà niÂÂhitÃ. #<[page 215]># %< Pa¤¤Ãvagge Abhisamayakathà 215>% $< III III. PA¥¥ùVAGGE ABHISAMAYAKATHù>$ ## `ABHISAMAYO' ti. Kena abhisameti? Ha¤ci cittena abhisameti, tena hi a¤¤ÃïÅ abhisameti? Na a¤¤ÃïÅ abhisameti, ¤Ãïena abhisameti. Ha¤ci ¤Ãïena abhisameti, tena hi acittako abhisameti? Na acittako abhisameti, cittena ca ¤Ãïena ca abhisameti. Ha¤ci cittena ca ¤Ãïena ca abhisameti, tena hi kÃmÃvacaracittena ca ¤Ãïena ca abhisameti? Na kÃmÃvacaracittena ca ¤Ãïena ca abhisameti. Tena hi rÆpÃvacaracittena ca ¤Ãïena ca abhisameti? Na rÆpÃvacaracittena ca ¤Ãïena ca abhisameti. Tena hi arÆpÃvacaracittena ca ¤Ãïena ca abhisameti? Na arÆpÃvacaracittena ca ¤Ãïena ca abhisameti. Tena hi kammassakacittena ca ¤Ãïena ca abhisameti? Na kammassakacittena ca ¤Ãïena ca abhisameti. Tena hi saccÃnulomikacittena ca ¤Ãïena ca abhisameti? Na saccÃnulomikacittena ca ¤Ãïena ca abhisameti. Tena hi atÅtacittena ca ¤Ãïena ca abhisameti? Na atÅtacittena ca ¤Ãïena ca abhisameti. Tena hi anÃgatacittena ca ¤Ãïena ca abhisameti? Na anÃgatacittena ca ¤Ãïena ca abhisameti. Tena hi paccuppannalokikacittena ca ¤Ãïena ca abhisameti? Na paccuppannalokikacittena ca ¤Ãïena ca abhisameti, lokuttaramaggakkhaïe paccuppannacittena ca ¤Ãïena ca abhisameti. ## Kathaæ lokuttaramaggakkhaïe paccuppannacittena ca ¤Ãïena ca abhisameti? Lokuttaramaggakkhaïe uppÃdÃdhipateyyaæ cittaæ ¤Ãïassa hetu paccayo ca, taæsampayuttaæ cittaæ nirodhagocaraæ; #<[page 216]># %<216 Pa¤¤Ãvagge AbhisamayakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ dassanÃdhipateyyaæ ¤Ãïaæ cittassa hetu paccayo ca, taæ-sampayuttaæ ¤Ãïaæ nirodhagocaraæ. Evaæ lokuttaramaggakkhaïe paccuppannacittena ca ¤Ãïena ca abhisameti. ## Kin nu ettako yeva abhisamayo ti? Na hi; lokuttaramaggakkhaïe dassanÃbhisamayo sammÃdiÂÂhi abhiropanÃbhisamayo sammÃsaÇkappo, pariggahÃbhisamayo sammÃvÃcÃ, samuÂÂhÃnÃbhisamayo sammÃkammanto, vodÃnÃbhisamayo sammÃ-ÃjÅvo, paggahÃbhisamayo sammÃvÃyÃmo, upaÂÂhÃnÃbhisamayo sammÃsati, avikkhepÃbhisamayo sammÃsamÃdhi; upaÂÂhÃnÃbhisamayo {satisambojjhaÇgo} . . . pe . . . paÂisaÇkhÃnÃbhisamayo {upekkhÃsambojjh aÇgo}; assaddhiye akampiyÃbhisamayo saddhÃbalaæ, kosajje akampiyÃbhisamayo viriyabalaæ, pamÃde akampiyÃbhisamayo satibalaæ, uddhacce akampiyÃbhisamayo samÃdhibalaæ, avijjÃya akampiyÃbhisamayo pa¤¤Ãbalaæ; adhimokkhÃbhisamayo saddhindriyaæ, paggahÃbhisamayo viriyindriyaæ, upaÂÂhÃnÃbhisamayo satindriyaæ, avikkhepÃbhisamayo {samÃdhindriyaæ}, dassanÃbhisamayo pa¤¤indriyaæ. ùdhipateyyaÂÂhena indriyÃbhisamayo, akampiyaÂÂhena balÃbhisamayo, niyyÃnaÂÂhena bojjhaÇgÃbhisamayo, hetuÂÂhena maggÃbhisamayo, upaÂÂhÃnaÂÂhena satipaÂÂhÃnÃbhisamayo, padahanaÂÂhena sammappadhÃnÃbhisamayo, ijjhanaÂÂhena iddhipÃdÃbhisamayo, tathaÂÂhena saccÃbhisamayo; avikkhepaÂÂhena samathÃbhisamayo, anupassanaÂÂhena vipassanÃbhisamayo, ekarasaÂÂhena samathavipassanÃbhisamayo, anativattanaÂÂhena yuganandhÃbhisamayo; saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi abhisamayo, avikkhepaÂÂhena cittavisuddhi abhisamayo, dassanaÂÂhena diÂÂhivisuddhi abhisamayo; muttaÂÂhena adhimokkhÃbhisamayo, paÂivedhaÂÂhena vijjÃbhisamayo, pariccÃgaÂÂhena vimutti abhisamayo, samucchedaÂÂhena khaye ¤Ãïaæ abhisamayo. Chando mÆlaÂÂhena abhisamayo, manasikÃro samuÂÂhÃnaÂÂhena abhisamayo, phasso samodhÃnaÂÂhena abhisamayo, vedanà samosaraïaÂÂhena abhisamayo, samÃdhi pamukkhaÂÂhena abhisamayo, #<[page 217]># %< Pa¤¤Ãvagge Abhisamayakathà 217>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ sati ÃdhipateyyaÂÂhena abhisamayo, pa¤¤Ã taduttaraÂÂhena abhisamayo, vimutti sÃraÂÂhena abhisamayo, amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena abhisamayo. ## Kin nu ettako yeva abhisamayo ti? Na hi; sotÃpattimaggakkhaïe dassanÃbhisamayo sammÃdiÂÂhi . . . pe . . . amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena abhisamayo. Kin nu ettako yeva abhisamayo ti? Na hi; sotÃpattiphalakkhaïe dassanÃbhisamayo sammÃdiÂÂhi . . . pe . . . paÂipassaddhaÂÂhena anuppÃde ¤Ãïaæ abhisamayo. Chando mÆlaÂÂhena abhisamayo . . . pe . . . amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena abhisamayo. Kin nu ettako yeva abhisamayo ti? Na hi; sakadÃgÃmimaggakkhaïe . . . pe . . . sakadÃgÃmiphalakkhaïe, anÃgÃmimaggakkhaïe, anÃgÃmiphalakkhaïe, Arahattamaggakkhaïe, Arahattaphalakkhaïe dassanÃbhisamayo sammÃdiÂÂhi, abhiropanÃbhisamayo sammÃsaÇkappo . . . pe . . . paÂipassaddhaÂÂhena anuppÃde ¤Ãïaæ abhisamayo. Chando mÆlaÂÂhena abhisamayo . . . pe . . . amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena abhisamayo. SvÃyaæ atÅte kilese pajahati, anÃgate kilese pajahati, {paccuppanne} kilese pajahati. ## `AtÅte kilese pajahatÅti'. Ha¤ci atÅte kilese pajahati, tena hi khÅïaæ khepeti, niruddhaæ nirodheti, vigataæ vigameti, atthaÇgataæ atthaÇgameti; atÅtaæ yaæ n' atthi, taæ pajahatÅti. Na atÅte kilese pajahatÅti. `AnÃgate kilese pajahatÅti'. Ha¤ci anÃgate kilese pajahati, tena hi ajÃtaæ pajahati, anibbattaæ pajahati, anuppannaæ pajahati, apÃtubhÆtaæ pajahati; anÃgataæ yaæ n' atthi, taæ pajahatÅti. Na anÃgate kilese pajahatÅti. `Paccuppanne kilese pajahatÅti'. Ha¤ci paccuppanne kilese pajahati, tena hi ratto rÃgaæ pajahati, duÂÂho dosaæ pajahati, mÆÊho mohaæ pajahati, vinibandho mÃnaæ pajahati, parÃmaÂÂho diÂÂhiæ pajahati, avikkhepagato uddhaccaæ pajahati, aniÂÂhaÇgato vicikicchaæ pajahati, thÃmagato anusayaæ pajahati, kaïhasukkadhammà yuganandhà pavattanti, #<[page 218]># %<218 Pa¤¤Ãvagge AbhisamayakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ saækilesikà maggabhÃvanà hotÅti. Na atÅte kilese pajahati, na anÃgate kilese pajahati, na paccuppanne kilese pajahatÅti. ## Ha¤ci na atÅte kilese pajahati, na anÃgate kilese pajahati, na paccuppanne kilese pajahati, tena hi n' atthi maggabhÃvanÃ, n' atthi phalasacchikiriyÃ, n' atthi kilesappahÃnaæ, n' atthi dhammÃbhisamayo ti? Na hi; atthi maggabhÃvanÃ, atthi phalasacchikiriyÃ, atthi kilesappahÃnaæ, atthi dhammÃbhisamayo. Yathà kathaæ viya? SeyyathÃpi taruïo rukkho ajÃtaphalo, tam enaæ puriso mÆlaæ chindeyya; ye tassa rukkhassa ajÃtaphalà te ajÃtà yeva na jÃyanti, anibbattà yeva na nibbattanti, anuppannà yeva na uppajjanti, apÃtubhÆtà yeva na pÃtubhavanti: evamevaæ uppÃdo hetu uppÃdo paccayo kilesÃnaæ nibbattiyÃ, uppÃde ÃdÅnavaæ disvà anuppÃde cittaæ pakkhandati; anuppÃde cittassa pakkhandanattà ye uppÃdapaccayà kilesà nibbatteyyuæ, te ajÃtà yeva na jÃyanti, anibbattà yeva na nibbattanti, anuppannà yeva na uppajjanti, apÃtubhÆtà yeva na pÃtubhavanti. Evaæ hetunirodhà dukkhanirodho, pavattaæ hetu nimittaæ hetu Ãyuhanà hetu Ãyuhanà paccayo kilesÃnaæ nibbattiyÃ, Ãyuhane ÃdÅnavaæ disvà anÃyuhane cittaæ pakkhandati; anÃyuhane cittassa pakkhandanattà ye Ãyuhanapaccayà kilesà nibbatteyyuæ, te ajÃtà yeva na jÃyanti, anibbattà yeva na nibbattanti, anuppannà yeva na uppajjanti, apÃtubhÆtà yeva na pÃtubhavanti. Evaæ hetunirodhà dukkhanirodho. Evaæ atthi maggabhÃvanÃ, atthi maggasacchikiriyÃ, atthi kilesappahÃnaæ, atthi dhammÃbhisamayo ti. Abhisamayakathà niÂÂhitÃ. #<[page 219]># %< Pa¤¤Ãvagge Vivekakathà 219>% $< III IV. PA¥¥ùVAGGE VIVEKAKATHù PARIPU××ANIDùNAõ1>$ ## SEYYATHùPI Bhikkhave ye keci bahulakaraïÅyà kammantà kayiranti sabbe te paÂhaviæ nissÃya paÂhaviyaæ patiÂÂhÃya evam ete bahulakaraïÅyà kammantà kayiranti, evamevaæ kho Bhikkhave bhikkhu sÅlaæ nissÃya sÅle patiÂÂhÃya ariyaæ aÂÂhaÇgikaæ maggaæ bhÃveti, ariyaæ aÂÂhaÇgikaæ maggaæ bahulÅkaroti. ## Katha¤ ca Bhikkhave bhikkhu sÅlaæ nissÃya sÅle patiÂÂhÃya ariyaæ aÂÂhaÇgikaæ maggaæ bhÃveti, ariyaæ aÂÂhaÇgikaæ maggaæ bahulÅkaroti? Idha Bhikkhave bhikkhu sammÃdiÂÂhiæ bhÃveti vivekanissitaæ virÃganissitaæ nirodhanissitaæ vossaggapariïÃmiæ, sammÃsaÇkappaæ . . . pe . . . sammÃvÃcaæ sammÃkammantaæ sammÃ-ÃjÅvaæ sammÃvÃyÃmaæ sammÃsatiæ sammÃsamÃdhiæ bhÃveti vivekanissitaæ virÃganissitaæ nirodhanissitaæ vossaggapariïÃmiæ. Evaæ kho Bhikkhave bhikkhu sÅlaæ nissÃya sÅle patiÂÂhÃya [ariyaæ aÂÂhaÇgikaæ maggaæ bhÃveti, ariyaæ aÂÂhaÇgikaæ maggaæ bahulÅkaroti. SeyyathÃpi Bhikkhave ye p' ime bÅjagÃmabhÆtagÃmÃ. vu¬¬hiæ virÆÊhiæ vepullaæ Ãpajjanti sabbe te paÂhaviæ nissÃya paÂhaviyaæ patiÂÂhÃya] evam ete bÅjagÃmabhÆtagÃmà vuddhiæ virÆÊhiæ vepullaæ Ãpajjanti, evamevaæ kho Bhikkhave bhikkhu sÅlaæ nissÃya sÅle patiÂÂhÃya ariyaæ aÂÂhaÇgikaæ maggaæ bhÃvento ariyaæ aÂÂhaÇgikaæ maggaæ bahulÅkaronto vu¬¬hiæ virÆÊhiæ vepullaæ pÃpuïÃti dhammesu. #<[page 220]># %<220 Pa¤¤Ãvagge VivekakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ ## Katha¤ ca Bhikkhave bhikkhu sÅlaæ nissÃya sÅle patiÂÂhÃya ariyaæ aÂÂhaÇgikaæ maggaæ bhÃvento ariyaæ aÂÂhaÇgikaæ maggaæ bahulÅkaronto vu¬¬hiæ virÆÊhiæ vepullaæ pÃpuïÃti dhammesu? Idha Bhikkhave bhikkhu sammÃdiÂÂhiæ bhÃveti vivekanissitaæ virÃganissitaæ nirodhanissitaæ vossaggapariïÃmiæ, sammÃsaÇkappaæ . . . pe . . . sammÃvÃcaæ sammÃkammantaæ sammÃ-ÃjÅvaæ sammÃvÃyÃmaæ sammÃsatiæ sammÃsamÃdhiæ bhÃveti vivekanissitaæ virÃganissitaæ nirodhanissitaæ vossaggapariïÃmiæ. SammÃdiÂÂhiyà pa¤ca vivekà pa¤ca virÃgà pa¤ca nirodhà pa¤ca vossaggà dvÃdasa nissayÃ, sammÃsaÇkappassa . . . pe . . . sammÃvÃcÃya sammÃkammantassa sammÃ-ÃjÅvassa sammÃvÃyÃmassa sammÃsatiyà sammÃsamÃdhissa pa¤ca vivekà pa¤ca virÃgà pa¤ca nirodhà pa¤ca vossaggà dvÃdasa nissayÃ. ## SammÃdiÂÂhiyà katame pa¤ca vivekÃ? Vikkhambhanaviveko tadaÇgaviveko samucchedaviveko paÂippassaddhiviveko nissaraïaviveko. Vikkhambhanaviveko ca nÅvaraïÃnaæ paÂhamajjhÃnaæ bhÃvayato, tadaÇgaviveko ca diÂÂhigatÃnaæ nibbedhabhÃgiyaæ samÃdhiæ bhÃvayato, samucchedaviveko ca lokuttaraæ khayagÃmimaggaæ bhÃvayato, paÂippassaddhiviveko ca phalakkhaïe, nissaraïaviveko ca nirodho nibbÃnaæ. SammÃdiÂÂhiyà ime pa¤ca vivekÃ. Imesu pa¤casu vivekesu chandajÃto hoti saddhÃdhimutto, cittaæ c' assa svÃdhiÂÂhitaæ. ## SammÃdiÂÂhiyà katame pa¤ca virÃgÃ? VikkhambhanavirÃgo tadaÇgavirÃgo samucchedavirÃgo paÂipassaddhivirÃgo nissaraïavirÃgo. VikkhambhanavirÃgo ca nÅvaraïÃnaæ paÂhamajjhÃnaæ bhÃvayato, tadaÇgavirÃgo ca diÂÂhigatÃnaæ nibbedhabhÃgiyaæ samÃdhim bhÃvayato, samucchedavirÃgo ca lokuttaraæ khayagÃmimaggaæ bhÃvayato, paÂippassaddhivirÃgo ca phalakkhaïe, nissaraïavirÃgo ca nirodho nibbÃnaæ. SammÃdiÂÂhiyà ime pa¤ca virÃgÃ. Imesu pa¤casu virÃgesu chandajÃto hoti saddhÃdhimutto, cittaæ c' assa svÃdhiÂÂhitaæ. #<[page 221]># %< Pa¤¤Ãvagge Vivekakathà 221>% ## SammÃdiÂÂhiyà katame pa¤ca nirodhÃ? Vikkhambhananirodho tadaÇganirodho samucchedanirodho paÂippassaddhinirodho nissaraïanirodho. Vikkhambhananirodho ca nÅvaraïÃnaæ paÂhamajjhÃnaæ bhÃvayato, tadaÇganirodho ca diÂÂhigatÃnaæ nibbedhabhÃgiyaæ samÃdhiæ bhÃvayato, samucchedanirodho ca lokuttaraæ khayagÃmimaggaæ bhÃvayato, paÂippassaddhinirodho ca phalakkhaïe, nissaraïanirodho ca nirodho nibbÃnaæ. SammÃdiÂÂhiyà ime pa¤ca nirodhÃ. Imesu pa¤casu nirodhesu chandajÃto hoti saddhÃdhimutto, cittaæ c' assa svÃdhiÂÂhitaæ. ## SammÃdiÂÂhiyà katame pa¤ca vossaggÃ? Vikkhambhanavossaggo tadaÇgavossaggo samucchedavossaggo paÂippassaddhivossaggo nissaraïavossaggo. Vikkhambhanavossaggo ca nÅvaraïÃnaæ paÂhamajjhÃnaæ bhÃvayato, tadaÇgavossaggo ca diÂÂhigatÃnaæ nibbedhabhÃgiyaæ samÃdhiæ bhÃvayato, samucchedavossaggo ca lokuttaraæ khayagÃmimaggaæ bhÃvayato, paÂippassaddhivossaggo ca phalakkhaïe, nissaraïavossaggo ca nirodho nibbÃnaæ. SammÃdiÂÂhiyà ime pa¤ca vossaggÃ. Imesu pa¤casu vossaggesu chandajÃto hoti saddhÃdhimutto, cittaæ c' assa svÃdhiÂÂhitaæ. SammÃdiÂÂhiyà ime pa¤ca vivekà pa¤ca virÃgà pa¤ca nirodhà pa¤ca vossaggà dvÃdasa nissayÃ. ## SammÃsaÇkappassa . . . pe . . «ammÃvÃcÃya . . . pe . . . sammÃkammantassa . . . pe . . . sammÃ-ÃjÅvassa . . . pe . . . sammÃvÃyÃmassa . . . pe . . . sammÃsatiyà . . . pe . . . sammÃsamÃdhissa katame pa¤ca vivekÃ? Vikkhambhanaviveko tadaÇgaviveko samucchedaviveko paÂippassaddhiviveko nissaraïaviveko. Vikkhambhanaviveko ca nÅvaraïÃnaæ paÂhamajjhÃnaæ bhÃvayato, tadaÇgaviveko ca diÂÂhigatÃnaæ nibbedhabhÃgiyaæ samÃdhiæ bhÃvayato, samucchedaviveko ca lokuttaraæ khayagÃmimaggaæ bhÃvayato, paÂippassaddhiviveko ca phalakkhaïe, nissaraïaviveko ca nirodho nibbÃnaæ. SammÃsamÃdhissa ime pa¤ca vivekÃ. #<[page 222]># %<222 Pa¤¤Ãvagge VivekakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Imesu pa¤casu vivekesu chandajÃto hoti saddhÃdhimutto, cittaæ c' assa svÃdhiÂÂhitaæ. ## SammÃsamÃdhissa katame pa¤ca virÃgÃ? VikkhambhanavirÃgo tadaÇgavirÃgo samucchedavirÃgo paÂippassaddhivirÃgo nissaraïavirÃgo. VikkhambhanavirÃgo ca nÅvaraïÃnaæ paÂhamajjhÃnaæ bhÃvayato, tadaÇgavirÃgo ca diÂÂhigatÃnaæ nibbedhabhÃgiyaæ samÃdhiæ bhÃvayato, samucchedavirÃgo ca lokuttaraæ khayagÃmimaggaæ bhÃvayato, paÂippassaddhivirÃgo ca phalakkhaïe, nissaraïavirÃgo ca nirodho nibbÃnaæ. SammÃsamÃdhissa ime pa¤ca virÃgÃ. Imesu pa¤casu virÃgesu chandajÃto hoti saddhÃdhimutto, cittaæ c' assa svÃdhiÂÂhitaæ. ## SammÃsamÃdhissa katame pa¤ca nirodhÃ? Vikkhambhananirodho tadaÇganirodho samucchedanirodho paÂippassaddhinirodho nissaraïanirodho. Vikkhambhananirodho ca nÅvaraïÃnaæ paÂhamajjhÃnaæ bhÃvayato, tadaÇganirodho ca diÂÂhigatÃnaæ nibbedhabhÃgiyaæ samÃdhiæ bhÃvayato, samucchedanirodho ca lokuttaraæ khayagÃmimaggaæ bhÃvayato, paÂippassaddhinirodho ca phalakkhaïenissaraïanirodho ca nirodho nibbÃnaæ. SammÃsamÃdhissa ime pa¤ca nirodhÃ. Imesu pa¤casu nirodhesu chandajÃto hoti saddhÃdhimutto, cittaæ c' assa svÃdhiÂÂhitaæ. ## SammÃsamÃdhissa katame pa¤ca vossaggÃ? Vikkhambhanavossaggo tadaÇgavossaggo samucchedavossaggo paÂippassaddhivossaggo nissaraïavossaggo. Vikkhambhanavossaggo ca nÅvaraïÃnaæ paÂhamajjhÃnaæ bhÃvayato, tadaÇgavossaggo ca diÂÂhigatÃnaæ nibbedhabhÃgiyaæ samÃdhiæ bhÃvayato, samucchedavossaggo ca lokuttaraæ khayagÃmimaggaæ bhÃvayato, paÂippassaddhivossaggo ca phalakkhaïe, nissaraïavossaggo ca nirodho nibbÃnaæ. SammÃsamÃdhissa ime pa¤ca vossaggÃ. Imesu pa¤casu vossaggesu chandajÃto hoti saddhÃdhimutto, cittaæ c' assa svÃdhiÂÂhitaæ. SammÃsamÃdhissa ime pa¤ca vivekà pa¤ca virÃgà pa¤ca nirodhà pa¤ca vossaggà dvÃdasa nissayÃ. ## SeyyathÃpi Bhikkhave ye keci bahulakaraïÅyà kammantà kayiranti sabbe te paÂhaviæ nissÃya paÂhaviyaæ patiÂÂhÃya evam ete bahulakaraïÅyà kammantà kayiranti, evamevaæ kho Bhikkhave bhikkhu sÅlaæ nissÃya sÅle patiÂÂhÃya satta bojjhaÇge bhÃveti, #<[page 223]># %< Pa¤¤Ãvagge Vivekakathà 223>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ satta bojjhaÇge bahulÅkaroti . . . pe . . . satta bojjhaÇge bhÃvento satta bojjhaÇge bahulÅkaronto vu¬¬hiæ virÆÊhiæ vepullaæ pÃpuïÃti dhammesu . . . pe . . . pa¤ca balÃni bhÃveti, pa¤ca balÃni bahulÅkaroti . . . pe . . . pa¤ca balÃni bhÃvento pa¤ca balÃni bahulÅkaronto vuddhiæ virÆÊhiæ vepullaæ pÃpuïÃti dhammesu . . . pe . . . pa¤c' indriyÃni bhÃveti, pa¤c' indriyÃni bahulÅkaroti . . . pe . . . SeyyathÃpi Bhikkhave ye keci bÅjagÃmabhÆtagÃmà vuddhiæ virÆÊhiæ vepullaæ Ãpajjanti sabbe te paÂhaviæ nissÃya paÂhaviyaæ patiÂÂhÃya evam ete bÅjagÃmabhÆtagÃmà vuddhiæ virÆÊhiæ vepullaæ Ãpajjanti, evamevaæ kho Bhikkhave bhikkhu sÅlaæ nissÃya sÅle patiÂÂhÃya pa¤c' indriyÃni bhÃvento pa¤c' indriyÃni bahulÅkaronto vuddhiæ virÆÊhiæ vepullaæ papuïÃti dhammesu. ## Katha¤ ca Bhikkhave bhikkhu sÅlaæ nissÃya sÅle patiÂÂhÃya pa¤c' indriyÃni bhÃvento pa¤c' indriyÃni bahulÅkaronto vuddhiæ virÆÊhiæ vepullaæ pÃpuïÃti dhammesu? Idha Bhikkhave bhikkhu saddhindriyaæ bhÃveti vivekanissitaæ virÃganissitaæ nirodhanissitaæ vossaggapariïÃmiæ, viriyindriyaæ bhÃveti . . . pe . . . satindriyaæ bhÃveti, samÃdhindriyaæ bhÃveti, pa¤¤indriyaæ bhÃveti vivekanissitaæ virÃganissitaæ nirodhanissitaæ vossaggapariïÃmiæ. Saddhindriyassa pa¤ca vivekà pa¤ca virÃgà pa¤ca nirodhà pa¤ca vossaggà dvÃdasa nissayà . . . pe . . . viriyindriyassa . . . pe . . . satindriyassa samÃdhindriyassa pa¤¤indriyassa pa¤ca vivekà pa¤ca virÃgà pa¤ca nirodhà pa¤ca vossaggà dvÃdasa nissayÃ. ## Saddhindriyassa katame pa¤ca vivekÃ? Vikkhambhanaviveko tadaÇgaviveko samucchedaviveko paÂippassaddhiviveko nissaraïaviveko. Vikkhambhanaviveko ca nÅvaraïÃnaæ paÂhamajjhÃnaæ bhÃvayato, tadaÇgaviveko ca diÂÂhigatÃnaæ nibbedhabhÃgiyaæ samÃdhiæ bhÃvayato, samucchedaviveko ca lokuttaraæ khayagÃmimaggaæ bhÃvayato, paÂippassaddhiviveko ca phalakkhaïe, nissaraïaviveko ca nirodho nibbÃnaæ. Saddhindriyassa ime pa¤ca vivekÃ. #<[page 224]># %<224 Pa¤¤Ãvagge VivekakathÃ>% Imesu pa¤casu vivekesu chandajÃto hoti saddhÃdhimutto, cittaæ c' assa svÃdhiÂÂhitaæ . . . pe . . . Saddhindriyassa ime pa¤ca vivekà pa¤ca virÃgà pa¤ca nirodhà pa¤ca vossaggà dvÃdasa nissayÃ. Viriyindriyassa . . . pe . . . satindriyassa samÃdhindriyassa pa¤¤indriyassa katame pa¤ca vivekÃ? Vikkhambhanaviveko tadaÇgaviveko samucchedaviveko paÂippassaddhiviveko nissaraïaviveko . . . pe . . . Pa¤¤indriyassa ime pa¤ca vivekà pa¤ca virÃgà pa¤ca nirodhà pa¤ca vossaggà dvÃdasa nissayà ti. Vivekakathà niÂÂhitÃ. #<[page 225]># %< Pa¤¤Ãvagge CariyÃkathà 225>% $< III V. PA¥¥ùVAGGE CARIYùKATHù>$ ## `CARIYù' ti. AÂÂha cariyÃyo: iriyÃpathacariyà Ãyatanacariyà saticariyà samÃdhicariyà ¤Ãïacariyà maggacariyà patticariyà lokatthacariyÃ. `IriyÃpathacariyÃ' ti. CatÆsu iriyÃpathesu. `ùyatanacariyÃ' ti. Chasu ajjhattikabÃhiresu Ãyatanesu. `SaticariyÃ' ti. CatÆsu satipaÂÂhÃnesu. `SamÃdhicariyÃ' ti. CatÆsu jhÃnesu. `¥ÃïacariyÃ' ti. CatÆsu ariyasaccesu. `MaggacariyÃ' ti. CatÆsu ariyamaggesu. `PatticariyÃ' ti. CatÆsu sÃma¤¤aphalesu. `LokatthacariyÃ' ti. TathÃgatesu Arahantesu SammÃsambuddhesu padeso Paccekabuddhesu padeso sÃvakesu. IriyÃpathacariyà ca païidhisampannÃnaæ, Ãyatanacariyà ca indriyesu guttadvÃrÃnaæ, saticariyà ca appamÃdavihÃrÅnaæ, samÃdhicariyà ca adhicittamanuyuttÃnaæ, ¤Ãïacariyà ca buddhisampannÃnaæ, maggacariyà ca sammÃpaÂipannÃnaæ, patticariyà ca adhigataphalÃnaæ, lokatthacariyà ca TathÃgatÃnaæ ArahantÃnaæ SammÃsambuddhÃnaæ padeso PaccekasambuddhÃnaæ, padeso sÃvakÃnaæ. Imà aÂÂha cariyÃyo. ## Aparà pi aÂÂha cariyÃyo: adhimuccanto saddhÃya carati, paggaïhanto viriyena carati, upaÂÂhÃpento satiyà carati, avikkhepaæ karonto samÃdhinà carati, pajÃnanto pa¤¤Ãya carati, vijÃnanto vi¤¤Ãïena carati, `evaæ paÂipanno visesaæ adhigacchatÅti' visesacariyÃya carati, `evaæ paÂipannassa kusalà dhammà ÃyÃpentÅti' ÃyatanacariyÃya carati. #<[page 226]># %<226 Pa¤¤Ãvagge CariyÃkathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Imà aÂÂha cariyÃyo. ## Aparà pi aÂÂha cariyÃyo: dassanacariyà ca sammÃdiÂÂhiyÃ, abhiropanacariyà ca sammÃsaÇkappassa, pariggahacariyà ca sammÃvÃcÃya, samuÂÂhÃnacariyà ca sammÃkammantassa, vodÃnacariyà ca sammÃ-ÃjÅvassa, paggahacariyà ca sammÃvÃyÃmassa, upaÂÂhÃnacariyà ca sammÃsatiyÃ, avikkhepacariyà ca sammÃsamÃdhissa. Imà aÂÂha cariyÃyo ti. CariyÃkathà samattÃ. #<[page 227]># %< Pa¤¤Ãvagge PÃÂihÃriyakathà 227>% $< III VI. PA¥¥ùVAGGE PùèIHùRIYAKATHù>$ ## Tý×' imÃni Bhikkhave pÃÂihÃriyÃni. KatamÃni tÅïi? IddhipÃÂihÃriyaæ ÃdesanÃpÃÂihÃriyaæ anusÃsanÅpÃÂihÃriyaæ. Katama¤ ca Bhikkhave iddhipÃÂihÃriyaæ? Idha Bhikkhave ekacco anekaviditaæ iddhividhaæ paccanubhoti: eko pi hutvà bahudhà hoti, bahudhà pi hutvà eko hoti; ÃvibhÃvaæ tirobhÃvaæ . . . pe . . . yÃva Brahmalokà pi kÃyena vasaæ vatteti. idaæ vuccati Bhikkhave iddhipÃÂihÃriyaæ ## Katama¤ ca Bhikkhave ÃdesanÃpÃÂihÃriyaæ? Idha Bhikkhave ekacco nimittena Ãdisati `evaæ pi te mano, itthaæ pi te mano, iti pi te cittan' ti. So bahu¤ ce pi Ãdisati, tath' eva taæ hoti no a¤¤athÃ. Idha pana Bhikkhave ekacco na h' eva kho nimittena Ãdisati, api ca kho manussÃnaæ và amanussÃnaæ và devÃnaæ và saddaæ sutvà Ãdisati `evaæ pi te mano, itthaæ pi te mano, iti pi te cittan' ti. So bahu¤ ce pi Ãdisati, tath' eva taæ hoti no a¤¤athÃ. Idha pana Bhikkhave ekacco na h' eva kho nimittena Ãdisati, na pi manussÃnaæ và amanussÃnaæ và devÃnaæ và saddaæ sutvà Ãdisati; api ca kho vitakkayato vicÃrayato vitakkavicÃrasaddaæ sutvà Ãdisati `evaæ pi te mano, itthaæ pi te mano, iti pi te cittan' ti. So bahu¤ ce pi Ãdisati, tath' eva taæ hoti no a¤¤athÃ. Idha pana Bhikkhave ekacco na h' eva kho nimittena Ãdisati, na pi manussÃnaæ và amanussÃnaæ và devÃnaæ và saddaæ sutvà Ãdisati, na vitakkayato vicÃrayato vitakkavicÃrasaddaæ sutvà Ãdisati; #<[page 228]># %<228 Pa¤¤avagge PÃÂihÃriyakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ api ca kho avitakkaæ avicÃraæ samÃdhiæ samÃpannassa cetasà ceto paricca pajÃnÃti `yathà imassa bhoto manosaÇkhÃrà païihitÃ, tathà imassa cittassa anantarÃ; amukaæ nÃma vitakkaæ vitakessatÅti'. So bahu¤ ce pi Ãdisati, tath' eva taæ hoti no a¤¤athÃ. Idaæ vuccati Bhikkhave ÃdesanÃpÃÂihÃriyaæ. ## Katamä ca Bhikkhave anusÃsanÅpÃÂihÃriyaæ? Idha pana Bhikkhave ekacco evaæ anusÃsati `evaæ vitakketha, mà evaæ vitakkayittha; evaæ manasi karotha, mà evaæ manasà karittha; idaæ pajahatha, idaæ upasampajja viharathÃti'. Idaæ vuccati Bhikkhave anusÃsanÅpÃÂihÃriyaæ. ImÃni kho Bhikkhave tÅïi pÃÂihÃriyÃni. ## `Nekkhammaæ ijjhatÅti' iddhi, `kÃmacchandaæ paÂiharatÅti' {pÃÂihÃriyaæ}; `ye tena nekkhammena samannÃgatÃ, sabbe te visuddhicittà anÃvilasaÇkappÃ' ti ÃdesanÃpÃÂihÃriyaæ; `taæ kho pana nekkhammaæ evaæ Ãsevitabbaæ evaæ bhÃvetabbaæ evaæ bahulÅkÃtabbaæ evaæ tadanudhammatÃsati upaÂÂhÃpetabbÃ' ti anusÃsanÅpÃÂihÃriyaæ. `AbyÃpÃdo ijjhatÅti' iddhi, `byÃpÃdaæ paÂiharatÅti' pÃÂihÃriyaæ; `ye tena abyÃpÃdena samannÃgatÃ, sabbe te visuddhicittà anÃvilasaÇkappÃ' ti ÃdesanÃpÃÂihÃriyaæ; `so kho pana abyÃpÃdo evaæ Ãsevitabbo evaæ bhÃvetabbo evaæ bahulÅkÃtabbo evaæ tadanudhammatÃsati upaÂÂhÃpetabbÃ' ti anusÃsanÅpÃÂihÃriyaæ. `ùlokasa¤¤Ã ijjhatÅti' iddhi, `thÅnamiddhaæ paÂiharatÅti' pÃÂihÃriyaæ; `ye tÃya Ãlokasa¤¤Ãya samannÃgatÃ, sabbe te visuddhicittà anÃvilasaÇkappÃ' ti ÃdesanÃpÃÂihÃriyaæ; `sà kho pana Ãlokasa¤¤Ã evaæ Ãsevitabbà evaæ bhÃvetabbà evaæ bahulÅkÃtabbà evaæ tadanudhammatÃsati upaÂÂhÃpetabbÃ' ti anusÃsanÅpÃÂihÃriyaæ. `Avikkhepo ijjhatÅti' iddhi, `uddhaccaæ paÂiharatÅti' pÃÂihÃriyaæ; `ye tena avikkhepena samannÃgatÃ, sabbe te visuddhicittà anÃvilasaÇkappÃ' ti ÃdesanÃpÃÂihÃriyaæ; #<[page 229]># %< Pa¤¤Ãvagge PÃÂihÃriyakathà 229>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `so kho pana avikkhepo evaæ Ãsevitabbo evaæ bhÃvetabbo evaæ bahulÅkÃtabbo evaæ tadanudhammatÃsati upaÂÂhÃpetabbÃ' ti anusÃsanÅpÃÂihÃriyaæ . . . pe . . . `Arahattamaggo ijjhatÅti' iddhi, `sabbakilese paÂiharatÅti' pÃÂihÃriyaæ; `ye tena Arahattamaggena samannÃgata, sabbe te visuddhicittà anÃvilasaÇkappÃ' ti ÃdesanÃpÃÂihÃriyaæ; `so kho pana Arahattamaggo evaæ Ãsevitabbo evaæ bhÃvetabbo evaæ bahulÅkÃtabbo evaæ tadanudhammatÃsati upaÂÂhÃpetabbÃ' ti anusÃsanÅpÃÂihÃriyaæ. `Nekkhammaæ ijjhatÅti' iddhi, kÃmacchandaæ paÂiharatÅti' pÃÂihÃriyaæ; yà ca iddhi, ya¤ ca pÃÂihÃriyaæ, idaæ vuccati iddhipÃÂihÃriyaæ. `AbyÃpÃdo ijjhatÅti' iddhi, `byÃpÃdaæ paÂiharatÅti' pÃÂihÃriyaæ, yà ca iddhi ya¤ ca pÃÂihÃriyaæ, idaæ vuccati iddhipÃÂihÃriyaæ. `ùlokasa¤¤a ijjhÃtÅti' iddhi, `thÅnamiddhaæ paÂiharatÅti' pÃÂihÃriyaæ . . . pe . . . `Arahattamaggo ijjhatÅti' iddhi, sabbakilese paÂiharatÅti' pÃÂihÃriyaæ; yà ca iddhi ya¤ ca pÃÂihÃriyaæ, idaæ vuccati iddhipÃÂihÃriyan' ti. PÃÂihÃriyakathà niÂÂhitÃ. #<[page 230]># %<230 Pa¤¤Ãvagge SamasÅsakathÃ>% $< III VII. Pa¤¤Ãvagge samasÅsakathÃ>$ ## SABBADHAMMùNAõ sammÃsamucchede nirodhe ca anupaÂÂhÃnatÃpa¤¤Ã samasÅsaÂÂhe ¤Ãïaæ. `SabbadhammÃnan' ti. Pa¤cakkhandhÃ, dvÃdas' ÃyatanÃni, aÂÂhÃrasa dhÃtuyo; kusalà dhammÃ, akusalà dhammÃ, abyÃkatà dhammÃ; kÃmÃvacarà dhammÃ, rÆpÃvacarà dhammÃ, arÆpÃvacarà dhammÃ, apariyÃpannà dhammÃ. `SammÃsamucchede' ti. Nekkhammena kÃmacchandaæ sammà samucchindati, abyÃpÃdena byÃpÃdaæ sammà samucchindati, Ãlokasa¤¤Ãya thÅnamiddhaæ sammà samucchindati, avikkhepena uddhaccaæ sammà samucchindati, dhammavavatthÃnena vicikicchaæ sammà samucchindati, ¤Ãïena avijjaæ sammà samucchindati, pÃmojjena aratiæ sammà samucchindati, paÂhamajjhÃnena nÅvaraïe sammà samucchindati . . . pe . . . Arahattamaggena sabbakilese sammà samucchindati. ## `Nirodhe' ti. Nekkhammena kÃmacchandaæ nirodheti, abyÃpÃdena byÃpÃdaæ nirodheti, Ãlokasa¤¤Ãya thÅnamiddhaæ nirodheti, avikkhepena uddhaccam nirodheti, dhammavavatthÃnena vicikicchaæ nirodheti, ¤Ãïena avijjaæ nirodheti, pÃmojjena aratiæ nirodheti, paÂhamajjhÃnena nÅvaraïe nirodheti . . . pe . . . Arahattamaggena sabbakilese nirodheti. `AnupaÂÂhÃnatÃ' ti Nekkhammaæ paÂiladdhassa kÃmacchando na upaÂÂhÃti, abyÃpÃdaæ paÂiladdhassa byÃpÃdo na upaÂÂhÃti, Ãlokasa¤¤aæ paÂiladdhassa thÅnamiddhaæ na upaÂÂhÃti, avikkhepaæ paÂiladdhassa uddhaccaæ na upaÂÂhÃti, dhammavavaÂÂhÃnaæ paÂiladdhassa vicikicchà na upaÂÂhÃti, ¤Ãïaæ paÂiladdhassa avijjà na upaÂÂhÃti, pÃmojjaæ paÂiladdhassa arati na upaÂÂhÃti, paÂhamajjhÃnaæ paÂiladdhassa nÅvaraïà na upaÂÂhanti #<[page 231]># %< Pa¤¤Ãvagge SamasÅsakathà 231>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ . . . pe . . . Arahattamaggaæ paÂiladdhassa sabbakilesà na upaÂÂhanti. ## `Saman' ti. KÃmacchandassa pahÅnattà nekkhammaæ samaæ, byÃpÃdassa pahÅnattà abyÃpÃdo samaæ, thÅnamiddhassa pahÅnattà Ãlokasa¤¤Ã samaæ, uddhaccassa pahÅnattà avikkhepo samaæ, vicikicchÃya pahÅnattà dhammavavatthÃnaæ samaæ, avijjÃya pahÅnattà ¤Ãïaæ samaæ, aratiyà pahÅnattà pÃmojjaæ samaæ, nÅvaraïÃnaæ pahÅnattà paÂhamajjhÃnaæ samaæ . . . pe . . . sabbakilesÃnaæ pahÅnattà Arahattamaggo samaæ. `SÅsan' ti. Terasa sÅsÃni: palibodhasÅsa¤ ca taïhÃ, vinibandhasÅsa¤ ca mÃno, parÃmÃsasÅsa¤ ca diÂÂhi, vikkepasÅsa¤ ca uddhaccaæ, kilesasÅsa¤ ca avijjÃ; adhimokkhasÅsa¤ ca saddhÃ, paggahasÅsa¤ ca viriyaæ, upaÂÂhÃnasÅsa¤ca sati. avikkhepasÅsa¤ ca samÃdhi, dassanasÅsa¤ ca pa¤¤Ã; pavattasÅsa¤ ca jÅvitindriyaæ, gocarasÅsa¤ ca vimokkho, saÇkhÃrasÅsa¤ ca nirodho ti. SamasÅsakathà niÂÂhitÃ. #<[page 232]># %<232 Pa¤¤Ãvagge SatipaÂÂhÃnakathÃ>% $< III VIII. PA¥¥ùVAGGE SATIPAèèHùNAKATHù>$ ## CATTùRO 'me Bhikkhave satipaÂÂhÃnÃ. Katame cattÃro? Idha Bhikkhave bhikkhu kÃye kÃyÃnupassÅ viharati, ÃtÃpÅ sampajÃno satimà vi¤¤eyya loke abhijjhÃdomanassaæ; vedanÃsu . . . pe . . . citte, dhammesu dhammÃnupassÅ viharati, ÃtÃpÅ sampajÃno satimà vi¤¤eyya loke abhijjhÃdomanassaæ. Ime kho Bhikkhave cattÃro satipaÂÂhÃnÃ. ## Kathaæ kÃye kÃyÃnupassÅ viharati? Idh' ekacco paÂhavÅkÃyaæ aniccato anupassati no niccato, dukkhato anupassati no sukhato, anattato anupassati no attato; nibbindati no nandati, virajjati no rajjati, nirodheti no samudeti, paÂinissajjati no Ãdiyati; aniccato anupassanto niccasa¤¤aæ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasa¤¤aæ pajahati, anattato anupassanto attasa¤¤aæ pajahati; nibbindanto nandiæ pajahati, virajjanto rÃgaæ pajahati. nirodhento samudayaæ pajahati, paÂinissajjanto ÃdÃnaæ pajahati. Imehi sattah' ÃkÃrehi kÃyaæ anupassati. KÃyo upaÂÂhÃnaæ no sati, sati upaÂÂhÃnaæ c' eva sati ca; tÃya satiyà tena ¤Ãïena taæ kÃyaæ anupassatÅti. Tena vuccati -- kÃye kÃyÃnupassanà satipaÂÂhÃnabhÃvanÃ. `BhÃvanÃ' ti. Catasso bhÃvanÃ: tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ, indriyÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ, tadupagaviriyavÃhanaÂÂhena bhÃvanÃ, ÃsevanaÂÂhena bhÃvanÃ. Idh' ekacco ÃpokÃyaæ tejokÃyaæ vÃyokÃyaæ kesakÃyaæ lomakÃyaæ chavikÃyaæ cammakÃyaæ maæsakÃyaæ rudhirakÃyam nahÃrukÃyaæ aÂÂhikÃyaæ aÂÂhimi¤jakÃyaæ aniccato anupassati no niccato, dukkhato anupassati no sukhato, #<[page 233]># %< Pa¤¤Ãvagge SatipaÂÂhÃnakathà 233>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ anattato anupassati no attato; nibbindati no nandati, virajjati no rajjati, nirodheti no samudeti, paÂinissajjati no Ãdiyati; aniccato anupassanto niccasa¤¤aæ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasa¤¤aæ pajahati, anattato anupassanto attasa¤¤aæ pajahati; nibbindanto nandiæ pajahati, virajjanto rÃgaæ pajahati, nirodhento samudayaæ pajahati, paÂinissajjanto ÃdÃnaæ pajahati. Imehi sattah' ÃkÃrehi kÃyaæ anupassati. KÃyo upaÂÂhÃnaæ no sati, sati upaÂÂhÃnaæ c' eva sati ca; tÃya satiyà tena ¤Ãïena taæ kÃyaæ anupassatÅti. Tena vuccati -- kÃye kÃyÃnupassanà satipaÂÂhÃnabhÃvanÃ. BhÃvanà ti. Catasso bhÃvanà . . . pe . . . ÃsevanaÂÂhena bhÃvanà . . . pe . . . Evaæ kÃye kÃyÃnupassÅ viharati. ## Kathaæ vedanÃsu vedanÃnupassÅ viharati? Idh' ekacco sukhaæ vedanaæ aniccato anupassati no niccato . . . pe . . . paÂinissajjati no Ãdiyati; aniccato anupassanto niccasa¤¤aæ pajahati . . . pe . . . paÂinissajjanto ÃdÃnaæ pajahati. Imehi sattah' ÃkÃrehi vedanaæ anupassati. Vedanà upaÂÂhÃnaæ no sati, sati upaÂÂhÃnaæ c' eva sati ca; tÃya satiyà tena ¤Ãïena taæ vedanaæ anupassatÅti. Tena vuccati -- vedanÃsu vedanÃnupassanà satipaÂÂhÃnabhÃvanÃ. `BhÃvanÃ' ti. Catasso bhÃvanà . . . pe . . . ÃsevanaÂÂhena bhÃvanÃ. Idh' ekacco dukkhaæ vedanaæ . . . pe . . . adukkhamasukhaæ vedanaæ, cakkhusamphassajaæ vedanaæ, sotasamphassajaæ vedanaæ ghÃnasamphassajaæ vedanaæ . . . pe . . . paÂinissajjanto ÃdÃnaæ pajahati. Imehi sattah' ÃkÃrehi vedanaæ anupassati. Vedanà upaÂÂhÃnaæ no sati, sati upaÂÂhÃnaæ c' eva sati ca; tÃya satiyà tena ¤Ãïena taæ vedanaæ anupassatÅti. Tena vuccati -- vedanÃsu vedanÃnupassanà satipaÂÂhÃnabhÃvanÃ. `BhÃvanÃ' ti. Catasso bhÃvanà . . . pe . . . ÃsevanaÂÂhena bhÃvanà . . . pe . . . Evaæ vedanÃsu vedanÃnupassÅ viharati. ## Kathaæ citte cittÃnupassÅ viharati? Idh' ekacco sarÃgaæ cittaæ aniccato anupassati no niccato . . . pe . . . paÂinissajjati no Ãdiyati; aniccato anupassanto niccasa¤¤aæ pajahati . . . pe . . . paÂinissajjanto ÃdÃnaæ pajahati. #<[page 234]># %<234 Pa¤¤Ãvagge SatipaÂÂhÃnakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ Imehi sattah' ÃkÃrehi cittaæ anupassati. Cittaæ upaÂÂhÃnaæ no sati, sati upaÂÂhÃnaæ c' eva sati ca; tÃya satiyà tena ¤Ãïena taæ cittaæ anupassatÅti. Tena vuccati -- citte cittÃnupassanà satipaÂÂhÃnabhÃvanÃ. `BhÃvanÃ' ti. Catasso bhÃvanà . . . pe . . . ÃsevanaÂÂhena bhÃvanà . . . pe . . . Idh' ekacco vÅtarÃgaæ cittaæ, sadosaæ cittaæ, vÅtadosaæ cittaæ, samohaæ cittaæ, vÅtamohaæ cittaæ, saÇkhittaæ cittaæ, vikkhittaæ cittaæ, mahaggataæ cittaæ, amahaggataæ cittaæ, sa-uttaraæ cittaæ, anuttaraæ cittaæ, samÃhitaæ cittaæ, asamÃhitaæ cittaæ, vimuttaæ cittaæ, avimuttaæ cittaæ, cakkhuvi¤¤Ãïaæ, sotavi¤¤Ãïaæ, ghÃnavi¤¤Ãïaæ, jivhÃvi¤¤Ãïaæ, kÃyavi¤¤Ãïaæ, manovi¤¤Ãïaæ aniccato anupassati no niccato . . . pe . . . paÂinissajjati no Ãdiyati; aniccato anupassanto niccasa¤¤aæ pajahati . . . pe . . . paÂinissajjanto ÃdÃnaæ pajahati. Imehi sattah' ÃkÃrehi cittaæ anupassati. Cittaæ upaÂÂhÃnaæ no sati, sati upaÂÂhÃnaæ c' eva sati ca; tÃya satiyà tena ¤Ãïena taæ cittaæ anupassatÅti. Tena vuccati -- citte cittÃnupassanà satipaÂÂhÃnabhÃvanÃ. `BhÃvanÃ' ti. Catasso bhÃvanà . . . pe . . . ÃsevanaÂÂhena bhÃvanÃ. Evaæ citte cittÃnupassÅ viharati. ## Kathaæ dhammesu dhammÃnupassÅ viharati? Idh' ekacco Âhapetvà kÃyaæ Âhapetvà vedanaæ Âhapetvà cittaæ tadavasese dhamme aniccato anupassati no niccato, dukkhato anupassati no sukhato, anattato anupassati no attato; nibbindati no nandati, virajjati no rajjati, nirodheti no samudeti, paÂinissajjati no Ãdiyati; aniccato anupassanto niccasa¤¤aæ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasa¤¤aæ pajahati, anattato anupassanto attasa¤¤aæ pajahati; nibbindanto nandiæ pajahati, virajjanto rÃgaæ pajahati, nirodhento samudayaæ pajahati, paÂinissajjanto ÃdÃnaæ pajahati. Imehi sattah' ÃkÃrehi dhamme anupassati. Dhammà upaÂÂhÃnaæ no sati, sati upaÂÂhÃnaæ c' eva sati ca; tÃya satiyà tena ¤Ãïena te dhamme anupassatÅti. Tena vuccati -- dhammesu dhammÃnupassanà satipaÂÂhÃnabhÃvanÃ. #<[page 235]># %< Pa¤¤Ãvagge SatipaÂÂhÃnakathà 235>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `BhÃvanÃ' ti. Catasso bhÃvanÃ: tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ, indriyÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ, tadupagaviriyavÃhanaÂÂhena bhÃvanÃ, ÃsevanaÂÂhena bhÃvanà . . . pe . . . Evaæ dhammesu dhammÃnupassÅ viharatÅti. SatipaÂÂhÃnakathà niÂÂhitÃ. #<[page 236]># %<236 Pa¤¤Ãvagge VipassanÃkathÃ>% $< III IX. PA¥¥ùVAGGE VIPASSANùKATHù>$ ## Evaæ me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tatra kho Bhagavà bhikkhu Ãmantesi `{Bhikkhavo}' ti. `Bhaddante' ti te bhikkhÆ Bhagavato paccasosuæ. Bhagavà etad avoca. `So vata Bhikkhave bhikkhu ka¤ci saÇkhÃraæ niccato samanupassanto anulomikÃya khantiyà samannÃgato bhavissatÅti' n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati, `anulomikÃya khantiyà asamannÃgato sammattaniyÃmaæ okkamissatÅti' n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati, `sammattaniyÃmaæ anokkamamÃno sotÃpattiphalaæ và sakadÃgÃmiphalaæ và anÃgÃmiphalaæ và Arahattaphalaæ và sacchikarissatÅti' n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. `So vata Bhikkhave bhikkhu sabbasaÇkhÃre aniccato samanupassanto anulomikÃya khantiyà samannÃgato bhavissatÅti' ÂhÃnaæ etaæ vijjati, `anulomikÃya khantiyà samannÃgato sammattaniyÃmaæ okkamissatÅti' ÂhÃnaæ etaæ vijjati, `sammattaniyÃmaæ okkamamÃno sotÃpattiphalaæ và sakadÃgÃmiphalaæ và anÃgÃmiphalaæ và Arahattaphalaæ và sacchikarissatÅti' ÂhÃnaæ etaæ vijjati. ## `So vata Bhikkhave bhikkhu ka¤ci saÇkhÃram sukhato samanupassanto anulomikÃya khantiyà sammannÃgato bhavissatÅti' n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati, `anulomikÃya khantiyà asamannÃgato sammattaniyÃmaæ okkamissatÅti' n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati, `sammattaniyÃmaæ anokkamamÃno sotÃpattiphalaæ và sakadÃgÃmiphalaæ và anÃgÃmiphalaæ và Arahattaphalaæ và sacchikarissatÅti' n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. #<[page 237]># %< Pa¤¤Ãvagge VipassanÃkathà 237>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `So vata Bhikkhave bhikkhu sabbasaÇkhÃre dukkhato samanupassanto anulomikÃya khantiyà samannÃgato bhavissatÅti' ÂhÃnaæ etaæ vijjati, `anulomikÃya khantiyà samannÃgato sammattaniyÃmaæ okkamissatÅti' ÂhÃnaæ etaæ vijjati, `sammattaniyÃmaæ okkamamÃno sotÃpattiphalaæ và sakadÃgÃmiphalaæ và anÃgÃmiphalaæ và Arahattaphalaæ và sacchikarissatÅti' ÂhÃnaæ etaæ vijjati. ## `So vata Bhikkhave bhikkhu ka¤ci dhammaæ attato samanupassanto anulomikÃya khantiyà samannÃgato bhavissatÅti' n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati, `anulomikÃya khantiyà asamannÃgato sammattaniyÃmaæ okkamissatÅti' n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati, `sammattaniyÃmaæ anokkamamÃno sotÃpattiphalaæ và sakadÃgÃmiphalaæ và anÃgÃmiphalaæ và Arahattaphalaæ và sacchikarissatÅti' n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. `So vata Bhikkhave bhikkhu ka¤ci dhammaæ anattato samanupassanto anulomikÃya khantiyà samannÃgato bhavissatÅti' ÂhÃnaæ etaæ vijjati, `anulomikÃya khantiyà samannÃgato sammattaniyÃmaæ okkamissatÅti' ÂhÃnaæ etaæ vijjati, `sammattaniyÃmaæ okkamamÃno sotÃpattiphalaæ và sakadÃgÃmiphalaæ và anÃgÃmiphalaæ và Arahattaphalaæ và sacchikarissatÅti' ÂhÃnaæ etaæ vijjati. ## `So vata Bhikkhave bhikkhu nibbÃnaæ dukkhato samanupassanto anulomikÃya khantiyà samannÃgato bhavissatÅti' n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati, `anulomikÃya khantiyà asamannÃgato sammattaniyÃmaæ okkamissatÅti' n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati, `sammattaniyÃmaæ anokkamamÃno sotÃpattiphalaæ và sakadÃgÃmiphalaæ và anÃgÃmiphalaæ và Arahattaphalaæ và sacchikarissatÅti' n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. `So vata Bhikkhave bhikkhu nibbÃnaæ sukhato samanupassanto anulomikÃya khantiyà samannÃgato bhavissatÅti' ÂhÃnaæ etaæ vijjati, `anulomikÃya khantiyà samannÃgato sammattaniyÃmaæ okkamissatÅti' ÂhÃnaæ etaæ vijjati, `sammattaniyÃmaæ okkamamÃno sotÃpattiphalaæ và sakadÃgÃmiphalaæ và anÃgÃmiphalaæ và Arahattaphalaæ và sacchikarissatÅti' ÂhÃnaæ etaæ vijjati. #<[page 238]># %<238 Pa¤¤Ãvagge VipassanÃkathÃ>% ## Katih' ÃkÃrehi anulomikaæ khantiæ paÂilabhati? Katih' ÃkÃrehi sammattaniyÃmaæ okkamati? CattÃrÅsÃya ÃkÃrehi anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, cattÃrÅsÃya ÃkÃrehi sammattaniyÃmaæ okkamati. Katamehi cattÃrÅsÃya ÃkÃrehi anulomikaæ khantiæ paÂilabhati? Katamehi cattÃrÅsÃya ÃkÃrehi sammattaniyÃmaæ okkamati? Pa¤cakkhandhe aniccato dukkhato rogato gaï¬ato sallato aghato ÃbÃdhato parato palokato Åtito upaddavato bhayato upasaggato calato pabhaÇgato adhuvato atÃïato aleïato asaraïato rittato tucchato su¤¤ato anattato ÃdÅnavato vipariïÃmadhammato asÃrakato aghamÆlato vadhakato vibhavato sÃsavato saÇkhatato mÃrÃmisato jÃtidhammato jarÃdhammato byÃdhidhammato maraïadhammato sokadhammato paridevadhammato upÃyÃsadhammato saÇkilesikadhammato. Pa¤cakkhandhe aniccato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho niccaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe dukkhato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho sukhaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe rogato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho Ãrogyaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe gaï¬ato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho agaï¬aæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe sallato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho nisallaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe aghato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho anagho nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe ÃbÃdhato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho anÃbÃdho nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; #<[page 239]># %< Pa¤¤Ãvagge VipassanÃkathà 239>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ pa¤cakkhandhe parato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho aparapaccayaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe palokato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho apalokadhammo nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe Åtito passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho anÅtikaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe upaddavato passanto anulomikaæ khantiæ patilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho anupaddavaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe bhayato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho abhayaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe upasaggato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho anupasaggaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe calato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho acalaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhande pabhaÇgato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho apabhaÇgaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe adhuvato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho dhuvaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe atÃïato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho tÃïaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe aleïato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho leïaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe asaraïato passanto anulomikaæ khantim paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho saraïaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe rittato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, #<[page 240]># %<240 Pa¤¤Ãvagge VipassanÃkathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho arittaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe tucchato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho atucchaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe su¤¤ato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho paramasu¤¤aæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe anattato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho paramatthaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe ÃdÅnavato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho anÃdÅnavaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe vipariïÃmadhammato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho avipariïÃmadhammaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe asÃrakato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho sÃraæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe aghamÆlato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho anaghamÆlaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe vadhakato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho avadhakaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe vibhavato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho avibhavaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe sÃsavato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho anÃsavaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe saÇkhatato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho asaÇkhataæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; #<[page 241]># %< Pa¤¤avagge VipassanÃkathà 241>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ pa¤cakkhandhe mÃrÃmisato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho nirÃmisaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe jÃtidhammato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho ajÃtaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe jarÃdhammato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho ajaraæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe byÃdhidhammato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho abyÃdhi nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe maraïadhammato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho amataæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe sokadhammato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho asokaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe paridevadhammato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho aparidevaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe upÃyÃsadhammato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho anupÃyÃsaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati; pa¤cakkhandhe saÇkilesikadhammato passanto anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, `pa¤cannaæ khandhÃnaæ nirodho asaÇkiliÂÂhaæ nibbÃnan' ti passanto sammattaniyÃmaæ okkamati. ## `Aniccato' ti: aniccÃnupassanÃ. `Dukkhato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `Rogato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `Gaï¬ato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `Sallato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `Aghato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `AbÃdhato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `Parato' ti: anattÃnupassanÃ. `Palokato' ti: anattÃnupassanÃ. `ýtito' ti: dukkhÃnupassanÃ. `Upadavvato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `Bhayato' ti: dukkhÃnupassanÃ. #<[page 242]># %<242 Pa¤¤Ãvagge VipassanÃkathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `Upasaggato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `Calato' ti: aniccÃnupassanÃ. `{PabhaÇgato}' ti: aniccÃnupassanÃ. `Adhuvato' ti: aniccÃnupassanÃ. `AtÃïato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `Aleïato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `Asaraïato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `Rittato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `Tucchato' ti: anattÃnupassanÃ. `Su¤¤ato' ti: anattÃnupassanÃ. `Anattato' ti: anattÃnupassanÃ. `AdÅnavato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `VipariïÃmadhammato' ti: aniccÃnupassanÃ. `AsÃrakato' ti: anattÃnupassanÃ. `AghamÆlato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `Vadhakato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `Vibhavato' ti: aniccÃnupassanÃ. `SÃsavato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `SaÇkhatato' ti: aniccÃnupassanÃ. `MÃrÃmisato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `JÃtidhammato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `JarÃdhammato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `ByÃdhidhammato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `Maraïadhammato' ti: aniccÃnupassanÃ. `Sokadhammato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `Paridevadhammato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `UpÃyÃsadhammato' ti: dukkhÃnupassanÃ. `SaÇkilesikadhammato' ti: dukkhÃnupassanÃ. Imehi cattÃrÅsÃya ÃkÃrehi anulomikaæ khantiæ paÂilabhati, imehi cattÃrÅsÃya ÃkÃrehi sammattaniyÃmaæ okkamati. Imehi cattÃrÅsÃya ÃkÃrehi anulomikaæ khantiæ patilabhantassa imehi cattÃrÅsÃya ÃkÃrehi sammattaniyÃmaæ okkamantassa kati aniccÃnupassanÃ, kati dukkhÃnupassanÃ, kati anattÃnupassanÃ? Pa¤cavÅsati anattÃnupassanà pa¤¤Ãsaæ aniccÃnupassanà Sataæ pa¤cavÅsati¤ c' eva yÃni dukkhe pavuccare ti. VipassanÃkathà niÂÂhitÃ. #<[page 243]># %< Pa¤¤Ãvagge MÃtikakathà 243>% $< III X. PA¥¥ùVAGGE MùTIKAKATHù>$ ## NICCHùTO muccatÅti vimokkho, vijjÃvimutti, adhisÅlaæ adhicittaæ adhipa¤¤Ã, passaddhi, ¤Ãïaæ, dassanaæ, visuddhi, nekkhammaæ, nissaraïaæ,paviveko, vossaggo, cariyÃ, jhÃnavimokkho, bhÃvanÃ, adhiÂÂhÃnaæ, jÅvitaæ. `NicchÃto' ti. Nekkhammena kÃmacchandato nicchÃto, abyÃpÃdena byÃpÃdato nicchÃto . . . pe . . . paÂhamajjhÃnena nÅvaraïehi nicchÃto . . . pe . . . Arahattamaggena sabbakilesehi nicchÃto muccati. `Vimokkho' ti. `Nekhammena kÃmacchandato muccatÅti' vimokkho, `abyÃpÃdena byÃpÃdato muccatÅti' vimokkho . . . pe . . . `paÂhamajjhÃnena nÅvaraïehi muccatÅti' vimokkho . . . pe . . . `Arahattamaggena sabbakilesehi muccatÅti' vimokkho. `VijjÃvimuttÅti'. `Nekhammaæ vijjatÅti' vijjÃ, `kÃmacchandato muccatÅti' vimutti, `vijjanto muccati muccanto vijjatÅti' vijjÃvimutti; `abyÃpÃdo vijjatÅti' vijjÃ, `byÃpÃdato muccatÅti' vimutti, `vijjanto muccati muccanto vijjatÅti' VijjÃvimutti . . . pe . . . `Arahattamaggo vijjatÅti' vijjÃ, `sabbakilesehi muccatÅti' vimutti, `vijjanto muccati muccanto vijjatÅti' vijjÃvimutti. ## `AdhisÅlaæ adhicittaæ adhipa¤¤Ã' ti. Nekhammena kÃmacchandaæ saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi, avikkhepaÂÂhena cittavisuddhi, dassanaÂÂhena diÂÂhivisuddhi. Yo tattha saævaraÂÂho, ayaæ adhisÅlasikkhÃ; yo tattha avikkhepaÂÂho, ayaæ adhicittasikkhÃ; yo tattha dassanaÂÂho, #<[page 244]># %<244 Pa¤¤Ãvagge MÃtikakathÃ>% ayaæ adhipa¤¤ÃsikkhÃ. AbyÃpÃdena byÃpÃdaæ saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi . . . pe . . . Arahattamaggena sabbakilese saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi, avikkhepaÂÂhena cittavisuddhi, dassanaÂÂhena diÂÂhivisuddhi. Yo tattha saævaraÂÂho, ayaæ adhisÅlasikkhÃ; yo tattha avikkhepaÂÂho, ayaæ adhicittasikkhÃ; yo tattha dassanaÂÂho, ayaæ adhipa¤¤ÃsikkhÃ. ## `PassaddhÅti'. Nekhammena kÃmacchandaæ paÂippassambheti, abyÃpÃdena byÃpÃdaæ paÂippassambheti . . . pe . . . Arahattamaggena sabbakilese paÂippassambheti. `¥Ãïan' ti. KÃmacchandassa pahÅnattà nekkhammaæ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, byÃpÃdassa pahÅnattà abyÃpÃdo ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ . . . pe . . . sabbakilesÃnaæ pahÅnattà Arahattamaggo ¤ÃtaÂÂhena {¤Ãïaæ}. `Dassanan' ti. KÃmacchandassa pahÅnattà nekkhammaæ diÂÂhattà dassanaæ, byÃpÃdassa pahÅnattà abyÃpÃdo diÂÂhattà dassanaæ . . . pe . . . sabbakilesÃnaæ pahÅnattà Arahattamaggo diÂÂhattà dassanaæ. `VisuddhÅti'. KÃmacchandaæ pajahanto nekkhammena visujjhati, byÃpÃdaæ pajahanto abyÃpÃdena visujjhati . . . pe . . . sabbakilese pajahanto Arahattamaggena visujjhati. ## `Nekkhamman' ti, KÃmÃnaæ etaæ nissaraïaæ, yadidaæ nekkhammaæ; rÆpÃnaæ etaæ nissaraïaæ, yadidaæ Ãruppaæ: yaæ kho pana ki¤ci bhÆtaæ saÇkhataæ paÂiccasamuppannaæ nirodho tassa nekkhammaæ. ByÃpÃdassa abyÃpÃdo nekkhammaæ, thÅnamiddhassa Ãlokasa¤¤Ã nekkhammaæ . . . pe . . . sabbakilesÃnaæ Arahattamaggo nekkhammaæ. `Nissaraïan' ti. KÃmÃnaæ etaæ nissaraïaæ, yadidaæ nekkhammaæ: rÆpÃnaæ etaæ nissaraïaæ, yadidaæ Ãruppaæ: yaæ kho pana ki¤ci bhÆtaæ saÇkhataæ paÂiccasamuppannaæ nirodho tassa nissaraïaæ. KÃmacchandassa nekkhammaæ nissaraïaæ, byÃpÃdassa abyÃpÃdo nissaraïaæ . . . pe . . . sabbakilesÃnaæ Arahattamaggo nissaraïaæ. `Paviveko' ti. KÃmacchandassa nekkhammaæ paviveko, #<[page 245]># %< Pa¤¤Ãvagge MÃtikakathà 245>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ byÃpÃdassa abyÃpÃdo paviveko . . . pe . . . sabbakilesÃnaæ Arahattamaggo paviveko. `Vossaggo' ti. Nekkhammena kÃmacchandaæ vossajjati, abyÃpÃdena byÃpÃdaæ vossajjati . . . pe . . . Arahattamaggena sabbakilese vossajjati. `CariyÃ' ti. KÃmacchandaæ pajahanto nekkhammena carati, byÃpÃdaæ pajahanto abyÃpÃdena carati . . . pe . . . sabbakilese pajahanto {Arahattamaggena} carati. `JhÃnavimokkho' ti. `Nekkhammaæ jhÃyatÅti' jhÃnaæ, `kÃmacchandaæ jhÃpetÅti' jhÃnaæ; `jhÃyanto muccatÅti' jhÃnavimokkho, `jhÃpento muccatÅti' jhÃnavimokkho; `jhÃyantÅti dhammà jhÃpentÅti kilese jhÃte ca jhÃpe ca jÃnÃtÅti' jhÃnavimokkho. `AbyÃpÃdo jhÃyatÅti' jhÃnaæ, `byÃpÃdaæ jhÃpetÅti' jhÃnaæ; `{Ãlokasa¤¤Ã} jhÃyatÅti' jhÃnaæ, thÅmamiddhaæ jhÃpetÅti' jhÃnaæ . . . pe . . . `Arahattamaggo jhÃyatÅti' jhÃnaæ, `sabbakilese jhÃpetÅti' jhÃnaæ; `jhÃyanto muccatÅti' jhÃnavimokkho, `jhÃpento muccatÅti' jhÃnavimokkho; `jhÃyantÅti dhammà jhÃpentÅti kilese jhÃte ca jhÃpe ca jÃnÃtÅti' jhÃnavimokkho ## `BhÃvanà adhiÂÂhÃnaæ jÅvitan' ti. `KÃmacchandaæ pajahanto nekkhammaæ bhÃvetÅti' bhÃvanÃsampanno, `nekkhammavasena cittaæ adhiÂÂhÃtÅti' adhiÂÂhÃnasampanno, `svÃyaæ evaæ bhÃvanÃsampanno adhiÂÂhÃnasampanno samaæ jÅvati no visamaæ, sammà jÅvati no micchÃ, visuddhaæ jÅvati no kiliÂÂhan' ti ÃjÅvasampanno. SvÃyaæ evaæ bhÃvanÃsampanno adhiÂÂhÃnasampanno ÃjÅvasampanno ya¤ ¤ad eva parisaæ upasaÇkamati, yadi khattiyaparisaæ yadi brÃhmaïaparisaæ yadi gahapatiparisaæ yadi samaïaparisaæ, visÃrado upasaÇkamati amaÇkubhÆto. Taæ kissa hetu? Tathà hi so bhÃvanÃsampanno adhiÂÂhÃnasampanno ÃjÅvasampanno. `ByÃpÃdaæ pajahanto abyÃpÃdaæ bhÃvetÅti' bhÃvanÃsampanno, `thÅnamiddhaæ pajahanto Ãlokasa¤¤aæ bhÃvetÅti' bhÃvanÃsampanno, `uddhaccaæ pajahanto avikkhepaæ bhÃvetÅti' bhÃvanÃsampanno, vicikicchaæ pajahanto dhammavavatthÃnaæ bhÃvetÅti' bhÃvanÃsampanno, `avijjaæ pajahanto ¤Ãïaæ bhÃvetÅti' bhÃvanÃsampanno, #<[page 246]># %<246 Pa¤¤Ãvagge MÃtikakathÃ>% \<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ `aratiæ pajahanto pÃmojjaæ bhÃvetÅti' bhÃvanÃsampanno, `nÅvaraïaæ pajahanto paÂhamajjhÃnaæ bhÃvetÅti' bhÃvanÃsampanno . . . pe . . . `sabbakilese pajahanto Arahattamaggaæ bhÃvetÅti' bhÃvanÃsampanno, `Arahattamaggavasena cittaæ adhiÂÂhÃtÅti' adhiÂÂhÃnasampanno, `svÃyaæ evaæ bhÃvanÃsampanno adhiÂÂhÃnasampanno samaæ jÅvati no visamaæ, sammà jÅvati no micchÃ, visuddhaæ jÅvati no kiliÂÂhan' ti ÃjÅvasampanno. SvÃyaæ evaæ bhÃvanÃsampanno adhiÂÂhÃnasampanno ÃjÅvasampanno ya¤ ¤ad eva parisaæ upasaÇkamati, yadi khattiyaparisaæ yadi brÃhmaïaparisaæ yadi gahapatiparisaæ yadi samaïaparisaæ, visÃrado upasaÇkamati amaÇkubhÆto. Tam kissa hetu? Tathà hi so bhÃvanÃsampanno adhiÂÂhÃnasampanno ÃjÅvasampanno ti. Matikakathà niÂÂhitÃ. Tatr' uddÃnaæ bhavati: ¥Ãïaæ diÂÂhi ÃnÃpÃnaæ indriyaæ vimokkhapa¤camaæ gatikammaæ vipallÃso maggo maï¬o ti te dasa, yuganadhasaccabojjhaÇgà mettà virÃgapa¤camà paÂisambhidà dhammacakkaæ lokuttarabalasu¤¤ato, pa¤¤Ã iddhi abhisamayo viveko cariyapa¤camo pÃtihÃriya¤ ca samasÅsa¤ ca sati vipassanamÃtikà ti. PaÂisambhidÃpakaraïaæ samattaæ.