Patisambhidamagga: Matika; I. Mahavagga, I-III. Based on the ed. by Arnold C. Taylor: The PaÂisambhidÃmagga, Vol. I. London : Pali Text Society 1905. (Reprinted 1979) Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996 [GRETIL-Version vom 24.3.2015] NOTICE This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License. These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting. ANNOTATED VERSION IN PTS LAYOUT STRUCTURE OF REFERENCES (added): PaÂis_n,nn.n.nnn = PaÂisambhidÃmagga_Vagga[Roman],KathÃ[Roman].Section[Arabic, in I,I only].paragraph NOTE In PaÂis_I,I, the section numbering jumps from "14" to "16". In PaÂis_I,II, the paragraph numbering jumps "66" to "68". #<...># = BOLD %<...>% = ITALICS *<...>* = SUPERSCRIPT $<...>$ = UNDERLINE/LARGE \<...>\ = REDLINE ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ PaÂisambhidÃmagga Vol. I #<[page 001]># %< 1>% $< PAèISAMBHIDùMAGGO. NAMO TASSA BHAGAVATO ARAHATO SAMMù- SAMBUDDHASSA [MùTIKù]>$ SOTùVADHùNE pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ: SutvÃna saævare pa¤¤Ã sÅlamaye ¤Ãïaæ; Saævaritvà samÃdahane pa¤¤Ã samÃdhibhÃvanÃmaye ¤Ãïaæ; Paccayapariggahe pa¤¤Ã dhammaÂÂhiti¤Ãïaæ; AtÅtÃnÃgatapaccuppannÃnaæ dham- mÃnaæ saÇkhipitvà vavatthÃne pa¤¤Ã sammasane ¤Ãïaæ; PaccuppannÃnaæ dhammÃnaæ vipariïÃmÃnupassane pa¤¤Ã udayabbayÃnupassane ¤Ãïaæ; ùrammaïaæ paÂisaÇkhà bhaÇgÃnupassane pa¤¤Ã vipassane ¤Ãïaæ; BhayatupaÂ- ÂhÃne pa¤¤Ã ÃdÅnave ¤Ãïaæ; Mu¤citukamyatà paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ; Bahid- dhÃvuÂÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤Ã gotrabhu¤Ãïaæ; Dubhato- vuÂÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤Ã magge ¤Ãïaæ; PayogapaÂipas- saddhipa¤¤Ã phale ¤Ãïaæ; Chinnamanupassane pa¤¤Ã vimutti¤Ãïaæ; Tadà samudÃgate dhamme vipassane pa¤¤Ã paccavekkhaïe ¤Ãïaæ; AjjhattavavatthÃne pa¤¤Ã vat- thunÃnatte ¤Ãïaæ; BahiddhÃvavatthÃne pa¤¤Ã gocaranÃ- natte ¤Ãïaæ; CariyÃvavatthÃne pa¤¤Ã cariyÃnÃnatte ¤Ãïaæ; CatudhammavavatthÃne pa¤¤Ã bhÆminÃnatte ¤Ãïaæ; NavadhammavavatthÃne pa¤¤Ã dhammanÃnatte ¤Ãïaæ; Abhi¤¤Ãpa¤¤Ã ¤ÃtaÂÂhe ¤Ãïaæ; Pari¤¤Ãpa¤¤Ã tÅranaÂÂhe ¤Ãïaæ; PahÃnapa¤¤Ã pariccÃgaÂÂhe ¤Ãïaæ; BhÃvanÃpa¤¤Ã ekarasaÂÂhe ¤Ãïaæ; SacchikiriyÃpa¤¤Ã phussanaÂÂhe ¤Ãïaæ; AtthanÃnatte pa¤¤Ã atthapaÂisamb- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 002]># %< 2>% hide ¤Ãïaæ; DhammanÃnatte pa¤¤Ã dhammapaÂisamb- hide ¤Ãïaæ; NiruttinÃnatte pa¤¤Ã niruttipaÂisambhide ¤Ãïaæ; PaÂibhÃnanÃnatte pa¤¤Ã paÂibhÃnapaÂisambhide ¤Ãïaæ; VihÃranÃnatte pa¤¤Ã vihÃraÂÂhe ¤Ãïaæ; SamÃ- pattinÃnatte pa¤¤Ã samÃpattaÂÂhe ¤Ãïaæ; VihÃrasamÃ- pattinÃnatte pa¤¤Ã vihÃrasamÃpattaÂÂhe ¤Ãïaæ; Avik- khepaparisuddhattà Ãsavasamucchede pa¤¤Ã Ãnantarika- samÃdhismiæ ¤Ãïaæ; DassanÃdhipateyyaæ santo ca vihÃrÃdhigamo païÅtÃdhimuttatÃpa¤¤Ã araïavihÃre ¤Ãïaæ; DvÅhi balehi samannÃgatattà tayo ca saÇkhÃrÃnaæ paÂip- passaddhiyà soÊasahi ¤ÃïacariyÃhi navahi samÃdhicariyÃhi vasÅbhÃvatÃpa¤¤Ã nirodhasamÃpattiyà ¤Ãïaæ; Sampa- jÃnassa pavattapariyÃdÃne pa¤¤Ã parinibbÃne ¤Ãïaæ; SabbadhammÃnaæ sammÃsamucchede nirodhe ca anupaÂ- ÂhÃnatÃpa¤¤Ã samasÅsaÂÂhe ¤Ãïaæ; PuthunÃnattekatta- tejapariyÃdÃne pa¤¤Ã sallekaÂÂhe ¤Ãïaæ; AsallÅnatta- pahitattapaggahaÂÂhe pa¤¤Ã viriyÃrambhe ¤Ãïaæ; NÃnÃ- dhammappakÃsanatà pa¤¤Ã atthasandassane ¤Ãïaæ; Sab- badhammÃnaæ ekasaÇgahatÃnÃnattekattapaÂivedhe pa¤¤Ã dassanavisuddhi¤Ãïaæ; Viditattà pa¤¤Ã khanti¤Ãïaæ; PhuÂÂhattà pa¤¤Ã pariyogÃhane ¤Ãïaæ; Samodahane pa¤¤Ã padesavihÃre ¤Ãïaæ; Adhipatattà pa¤¤Ã sa¤¤ÃvivaÂÂe ¤Ãïaæ; NÃnatte pa¤¤Ã cetovivaÂÂe ¤Ãïaæ; AdhiÂÂhÃne pa¤¤Ã cittavivaÂÂe ¤Ãïaæ; Su¤¤ate pa¤¤Ã ¤ÃïavivaÂÂe ¤Ãïaæ; Vossagge pa¤¤Ã vimokkhavivaÂÂe ¤Ãïaæ; Tat- haÂÂhe pa¤¤Ã saccavivaÂÂe ¤Ãïaæ; KÃyaæ pi cittaæ pi ekavavatthÃnatà sukhasa¤¤a¤ ca lahusa¤¤a¤ ca adhiÂ- ÂhÃnavasena ijjhanaÂÂhe pa¤¤Ã iddhividhe ¤Ãïaæ; Vitak- kavipphÃravasena nÃnattekattasaddanimittÃnaæ pariyogÃ- hane pa¤¤Ã sotadhÃtuvisuddhi¤Ãïaæ; Tiïïaæ cittÃnaæ vipphÃrattà indriyÃnaæ pasÃdavasena nÃnattekattavi¤- ¤ÃïacariyÃpariyogÃhaïe pa¤¤Ã cetopariya¤Ãïaæ; Pacca- yappavattÃnaæ dhammÃnaæ nÃnattekattakammavipphÃra- vasena pariyogÃhane pa¤¤Ã pubbenivÃsÃnussati¤Ãïaæ; ObhÃsavasena nÃnattekattarÆpanimittÃnaæ dassanaÂÂhe pa¤¤Ã dibbacakkhu¤Ãïaæ; CatusaÂÂhiyà ÃkÃrehi tiïïaæ indriyÃnaæ vasÅbhÃvatà pa¤¤Ã ÃsavÃnaæ khaye ¤Ãïaæ; Pari¤¤aÂÂhe pa¤¤Ã dukkhe ¤Ãïaæ; PahÃnaÂÂhe pa¤¤a \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 003]># %< 3>% samudaye ¤Ãïaæ; SacchikiriyaÂÂhe pa¤¤Ã nirodhe ¤Ãïaæ; BhÃvanaÂÂhe pa¤¤Ã magge ¤Ãïaæ, dukkhe ¤Ãïaæ, duk- khasamudaye ¤Ãïaæ, dukkhanirodhe ¤Ãïaæ, dukkhanirod- hagÃminiyà paÂipadÃya ¤Ãïaæ, atthapaÂisambhide ¤Ãïaæ, dhammapaÂisambhide ¤Ãïaæ; niruttipaÂisambhide ¤Ãïaæ, paÂibhÃnapaÂisambhide ¤Ãïaæ, indriyaparopariyatte ¤Ãïaæ, sattÃnaæ ÃsayÃnusaye ¤Ãïaæ, yamakapÃÂihÅre ¤Ãïaæ, mahÃkaruïÃsamÃpattiyà ¤Ãïaæ, sabba¤¤uta¤Ãïaæ, anÃ- varaïa¤Ãïaæ. ImÃni tesattati ¤ÃïÃni, imesaæ tesatta- tÅnaæ ¤ÃïÃnaæ sattasatthÅ ¤ÃïÃni sÃvakasÃdhÃraïÃni, cha ¤ÃïÃni asÃdhÃraïÃni sÃvakehÅti. MùTIKù NIèèHITù. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 004]># %< 4>% $< 1 [MAHùVAGGE ¥ù×AKATHù SECTION I.]>$ ## KATHAõ sotÃvadhÃne pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ? `Ime dhammà abhi¤¤eyyÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpa- jÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ; `ime dhammà pari¤- ¤eyyÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ; `ime dhammà pahÃtabbÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, taæ- pajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ; `ime dhammà bhÃve- tabbÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ; `ime dhammà sacchikÃtabbÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ; `ime dhammà hÃnabhÃgiyÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã suta- maye ¤Ãïaæ; `ime dhammà ÂhitibhÃgiyÃ' ti sotÃvad- hÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ; `ime dhammà visesabhÃgiyÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ; `ime dhammà nibbedabhÃgiyÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ; `sabbe saÇkhÃrà aniccÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ; `sabbe saÇkhÃrà dukkhÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ; `sabbe dhammà anattÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ; `idaæ dukkhaæ ariyasaccan' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ; idaæ dukkhasamudayaæ ariyasaccan' ti sotÃvadhÃnaæ, taæ- pajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ; `idaæ dukkhanirodhaæ ariyasaccan' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã suta- maye ¤Ãïaæ; `idaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ariya- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 005]># %< 5>% saccan' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ. ## Kathaæ `Ime dhammà abhi¤¤eyyÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ? Eko dhammo abhi¤¤eyyo, sabbe sattà ahÃraÂÂhitikÃ; dve dhammà abhi¤¤eyyÃ, dve dhÃtuyo; tayo dhammà abhi¤¤eyyÃ, tayo dhÃtuyo; cattÃro dhammà abhi¤¤eyyÃ, cattÃri ariyasaccÃni; pa¤ca dhammà abhi¤¤eyyÃ, pa¤ca vimuttÃyatanÃni; cha dhammà abhi¤¤eyyÃ, cha anut- tariyÃni; satta dhammà abhi¤¤eyyÃ, satta niddasavat- thÆni; aÂÂha dhammà abhi¤¤eyyÃ, aÂÂha abhibhÃyatanÃni; nava dhammà abhi¤¤eyyÃ, nava anupubbavihÃrÃ; dasa dhammà abhi¤¤eyyÃ, dasa nijjaravatthÆni. ## Sabbaæ bhikkhave abhi¤¤eyyaæ. Ki¤ ca bhikkhave sabbaæ abhi¤¤eyyaæ? Cakkhuæ bhikkhave abhi¤¤eyyaæ, rÆpà abhi¤¤eyyÃ, cakkhuvi¤¤Ãïaæ abhi¤¤eyyaæ, cakkhu- samphasso abhi¤¤eyyo, yadidaæ\<*<1>*>/ cakkhusamphassapac- cayà uppajjati vedayitaæ sukhaæ và dukkhaæ và aduk- khamasukhaæ vÃ, taæ pi abhi¤¤eyyaæ; sotaæ abhi¤¤ey- yaæ, saddà abhi¤¤eyyÃ; ghÃnaæ abhi¤¤eyyaæ, gandhà abhi¤¤eyyÃ; jivhà abhi¤¤eyyÃ, rasà abhi¤¤eyyÃ; kÃyo abhi¤¤eyyo, phoÂÂhabbà abhi¤¤eyyÃ; mano abhi¤¤eyyo, dhammà abhi¤¤eyyÃ; manovi¤¤Ãïaæ abhi¤¤eyyaæ, mano- samphasso abhi¤¤eyyo, yadidaæ manosamphassapaccayà uppajjati vedayitaæ sukhaæ và dukkhaæ và adukkhama- sukhaæ vÃ, taæ pi abhi¤¤eyyaæ. ## RÆpaæ abhi¤¤eyyaæ, vedanà abhi¤¤eyyÃ, sa¤¤Ã ab- hi¤¤eyyÃ, saÇkhÃrà abhi¤¤eyyÃ, vi¤¤Ãïaæ abhi¤¤eyyaæ; cakkhuæ abhi¤¤eyyaæ, sotaæ abhi¤¤eyyaæ, ghÃnaæ ab- hi¤¤eyyaæ, jivhà abhi¤¤eyyÃ, kÃyo abhi¤¤eyyo, mano ab- hi¤¤eyyo; rÆpà abhi¤¤eyyÃ, saddà abhi¤¤eyyÃ, gandhà abhi¤¤eyyÃ, rasà abhi¤¤eyyÃ, phoÂÂhabbà abhi¤¤eyyÃ, dhammà abhi¤¤eyyÃ; cakkhuvi¤¤Ãïaæ abhi¤¤eyyaæ, sota- vi¤¤Ãïaæ abhi¤¤eyyaæ, ghÃnavi¤¤Ãïaæ abhi¤¤eyyaæ, jivhÃvi¤¤Ãïaæ abhi¤¤eyyaæ, kÃyavi¤¤Ãïaæ abhi¤¤eyyaæ, manovi¤¤Ãïaæ abhi¤¤eyyaæ; cakkhusamphasso abhi¤- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 yamidaæ, M. >/ #<[page 006]># %< 6>% ¤eyyo, sotasamphasso abhi¤¤eyyo, ghÃnasamphasso ab- hi¤¤eyyo, jivhÃsamphasso abhi¤¤eyyo, kÃyasamphasso abhi¤¤eyyo, manosamphasso abhi¤¤eyyo; cakkhusamp- hassajà vedanà abhi¤¤eyyÃ, sotasamphassajà vedanà abhi¤¤eyyÃ, ghÃnasamphassajà vedanà abhi¤¤eyyÃ, jiv- hÃsamphassajà vedanà abhi¤¤eyyÃ, kÃyasamphassajà vedanà abhi¤¤eyyÃ, manosamphassajà vedanà abhi¤¤eyyÃ; rÆpasa¤¤Ã abhi¤¤eyyÃ, saddasa¤¤Ã abhi¤¤eyyÃ, gandha- sa¤¤Ã abhi¤¤eyyÃ, rasasa¤¤Ã abhi¤¤eyyÃ, phoÂÂhabba- sa¤¤Ã abhi¤¤eyyÃ, dhammasa¤¤Ã abhi¤¤eyyÃ; rÆpasa¤ce- tanà abhi¤¤eyyÃ, saddasa¤cetanà abhi¤¤eyyÃ, gandha- sa¤cetanà abhi¤¤eyyÃ, rasasa¤cetanà abhi¤¤eyyÃ, phoÂ- Âhabbasa¤cetanà abhi¤¤eyyÃ, dhammasa¤cetanà abhi¤- ¤eyyÃ; rÆpataïhà abhi¤¤eyyÃ, saddataïhà abhi¤¤eyyÃ, gandhataïhà abhi¤¤eyyÃ, rasataïhà abhi¤¤eyyÃ, phoÂ- Âhabbataïhà abhi¤¤eyyÃ, dhammataïhà abhi¤¤eyyÃ; rÆpavitakko abhi¤¤eyyo, saddavitakko abhi¤¤eyyo, gand- havitakko abhi¤¤eyyo, rasavitakko abhi¤¤eyyo, phoÂ- Âhabbavitakko abhi¤¤eyyo, dhammavitakko abhi¤¤eyyo; rÆpavicÃro abhi¤¤eyyo, saddavicÃro abhi¤¤eyyo, gand- havicÃro abhi¤¤eyyo, rasavicÃro abhi¤¤eyyo, phoÂÂhabba- vicÃro abhi¤¤eyyo, dhammavicÃro abhi¤¤eyyo. ## PaÂhavÅdhÃtu abhi¤¤eyyÃ, ÃpodhÃtu abhi¤¤eyyÃ, tejodhÃtu abhi¤¤eyyÃ, vÃyodhÃtu abhi¤¤eyyÃ, ÃkÃsadhÃtu abhi¤¤eyyÃ, vi¤¤ÃïadhÃtu abhi¤¤eyyÃ; paÂhavÅkasiïaæ abhi¤¤eyyaæ, Ãpokasiïaæ abhi¤¤eyyaæ, tejokasiïaæ ab- hi¤¤eyyaæ, vÃyokasiïaæ abhi¤¤eyyaæ, nÅlakasiïaæ abhi¤- ¤eyyaæ, pÅtakasiïaæ abhi¤¤eyyaæ, lohitakasiïaæ abhi¤- ¤eyyaæ, odÃtakasiïaæ abhi¤¤eyyaæ, ÃkÃsakasiïaæ abhi¤- ¤eyyaæ, vi¤¤Ãïakasiïaæ abhi¤¤eyyaæ. ## Kesà abhi¤¤eyyÃ, lomà abhi¤¤eyyÃ, nakhà abhi¤- ¤eyyÃ, dantà abhi¤¤eyyÃ, taco abhi¤¤eyyo, maæsaæ ab- hi¤¤eyyaæ, nahÃru\<*<1>*>/ abhi¤¤eyyÃ, aÂÂhÅ abhi¤¤eyyÃ, aÂÂhi- mi¤jaæ abhi¤¤eyyaæ, vakkaæ abhi¤¤eyyaæ, hadayaæ ab- hi¤¤eyyaæ, yakanaæ abhi¤¤eyyaæ, kilomakaæ abhi¤¤ey- yaæ, pihakaæ abhi¤¤eyyaæ, papphÃsaæ abhi¤¤eyyaæ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 nhÃru, M. >/ #<[page 007]># %< 7>% antaæ abhi¤¤eyyaæ, antaguïaæ abhi¤¤eyyaæ, udariyaæ abhi¤¤eyyaæ, karÅsaæ abhi¤¤eyyaæ, pittaæ abhi¤¤eyyaæ, semhaæ abhi¤¤eyyaæ, pubbo abhi¤¤eyyo, lohitaæ abhi¤- ¤eyyaæ, sedo abhi¤¤eyyo, medo abhi¤¤eyyo, assu abhi¤- ¤eyyo,\<*<1>*>/ vasà abhi¤¤eyyÃ, kheÊo abhi¤¤eyyo, siÇghÃïikà abhi¤¤eyyÃ, lasikà abhi¤¤eyyÃ, muttaæ abhi¤¤eyyaæ, matthaluÇgaæ abhi¤¤eyyaæ. ## CakkhÃyatanaæ abhi¤¤eyyaæ, rÆpÃyatanaæ abhi¤- ¤eyyaæ, sotÃyatanaæ abhi¤¤eyyaæ, saddÃyatanaæ abhi¤- ¤eyyaæ, ghÃnÃyatanaæ abhi¤¤eyyaæ, gandhÃyatanaæ ba- hi¤¤eyyaæ, jivhÃyatanaæ abhi¤¤eyyaæ, rasayatanaæ ab- hi¤¤eyyaæ, kÃyÃyatanaæ abhi¤¤eyyaæ, phoÂÂhabbÃyatanaæ {abhi¤¤eyyaæ}, manÃyatanaæ abhi¤¤eyyaæ, {dhammÃyata- naæ} abhi¤¤eyyaæ. CakkhudhÃtu abhi¤¤eyyÃ, rÆpadhÃtu abhi¤¤eyyÃ, cakkhuvi¤¤ÃïadhÃtu abhi¤¤eyyÃ; sotadhÃtu abhi¤¤eyyÃ, saddadhÃtu abhi¤¤eyyÃ, sotavi¤¤ÃïadhÃtu abhi¤¤eyyÃ; ghÃnadhÃtu abhi¤¤eyyÃ, gandhadhÃtu ab- hi¤¤eyyÃ, ghÃnavi¤¤ÃïadhÃtu abhi¤¤eyyÃ; jivhÃdhÃtu abhi¤¤eyyÃ, rasadhÃtu abhi¤¤eyyÃ, jivhÃvi¤¤ÃïadhÃtu abhi¤¤eyyÃ; kÃyadhÃtu abhi¤¤eyyÃ, phoÂÂhabbadhÃtu abhi¤¤eyyÃ, kÃyavi¤¤ÃïadhÃtu abhi¤¤eyyÃ; manodhÃtu abhi¤¤eyyÃ, dhammadhÃtu abhi¤¤eyyÃ, manovi¤¤Ãïad- hÃtu abhi¤¤eyyÃ. Cakkhundriyaæ abhi¤¤eyyaæ, sotin- driyaæ abhi¤¤eyyaæ, ghÃnindriyaæ abhi¤¤eyyaæ, jivhin- driyaæ abhi¤¤eyyaæ, kÃyindriyaæ abhi¤¤eyyaæ, manin- driyaæ abhi¤¤eyyaæ, jÅvitindriyaæ abhi¤¤eyyaæ, itthin- driyaæ abhi¤¤eyyaæ, purisindriyaæ abhi¤¤eyyaæ, suk- hindriyaæ abhi¤¤eyyaæ, dukkhindriyaæ abhi¤¤eyyaæ, somanassindriyaæ abhi¤¤eyyaæ, domanassindriyaæ ab- hi¤¤eyyaæ, upekkhindriyaæ abhi¤¤eyyaæ, saddhindriyaæ abhi¤¤eyyaæ, viriyindriyaæ abhi¤¤eyyaæ, satindriyaæ abhi¤¤eyyaæ, samÃdhindriyaæ abhi¤¤eyyaæ, pa¤¤indriyaæ abhi¤¤eyyaæ, a¤¤Ãta¤¤assÃmitindriyaæ abhi¤¤eyyaæ, a¤- ¤indriyaæ abhi¤¤eyyaæ, a¤¤ÃtÃvindriyaæ abhi¤¤eyyaæ. ## KÃmadhÃtu abhi¤¤eyyÃ, rÆpadhÃtu abhi¤¤eyyÃ, arÆ- padhÃtu abhi¤¤eyyÃ; kÃmabhavo abhi¤¤eyyo, rÆpabhavo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -abhi¤¤eyyaæ, M. >/ #<[page 008]># %< 8>% abhi¤¤eyyo, arÆpabhavo abhi¤¤eyyo; sa¤¤Ãbhavo abhi¤- ¤eyyo, asa¤¤Ãbhavo abhi¤¤eyyo, nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãbhavo abhi¤¤eyyo; ekavokÃrabhavo abhi¤¤eyyo, catuvokÃrabhavo abhi¤¤eyyo, pa¤cavokÃrabhavo abhi¤¤eyyo. PaÂhamaj- jhÃnaæ\<*<1>*>/ abhi¤¤eyyaæ, dutiyajjhÃnaæ abhi¤¤eyyaæ, tati- yajjhÃnaæ abhi¤¤eyyaæ, catutthajjhÃnaæ abhi¤¤eyyaæ. ## Mettà cetovimutti abhi¤¤eyyÃ, karuïà cetovimutti abhi¤¤eyyÃ, mudità cetovimutti abhi¤¤eyyÃ, upekkhà cetovimutti abhi¤¤eyyÃ. ùkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpatti abhi¤¤eyyÃ, vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpatti abhi¤¤eyyÃ, Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpatti abhi¤¤eyyÃ, nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ã- yatanasamÃpatti abhi¤¤eyyÃ. Avijjà abhi¤¤eyyÃ, saÇkÃrà abhi¤¤eyyÃ, vi¤¤Ãïaæ abhi¤¤eyyaæ, nÃmarÆpaæ abhi¤- ¤eyyaæ, saÊÃyatanaæ abhi¤¤eyyaæ, phasso abhi¤¤eyyo, vedanà abhi¤¤eyyÃ, taïhà abhi¤¤eyyÃ, upÃdÃnaæ abhi¤- ¤eyyaæ. ## Bhavo abhi¤¤eyyo, jÃti abhi¤¤eyyÃ, jarÃmaraïaæ abhi¤¤eyyaæ, dukkhaæ abhi¤¤eyyaæ, dukkhasamudayo abhi¤¤eyyo, dukkhanirodho abhi¤¤eyyo, dukkhanirodha- gÃminÅ paÂipadà abhi¤¤eyyÃ, rÆpaæ abhi¤¤eyyaæ, rÆpa- samudayo abhi¤¤eyyo, rÆpanirodho abhi¤¤eyyo, rÆpa- nirodhagÃminÅ paÂipadà abhi¤¤eyyÃ, vedanà abhi¤¤eyyà . . . pe . . . sa¤¤Ã abhi¤¤eyyà . . . pe . . . saÇkhÃrà abhi¤¤eyyà . . . pe . . . vi¤¤Ãïaæ abhi¤¤eyyaæ. Cak- khuæ . . . pe . . . jarÃmaraïaæ abhi¤¤eyyaæ, jarÃ- maraïasamudayo abhi¤¤eyyo, jarÃmaraïanirodho abhi¤- ¤eyyo, jarÃmaraïanirodhagÃminÅ paÂipadà abhi¤¤eyyÃ. ## Dukkhassa pari¤¤aÂÂho abhi¤¤eyyo, dukkhasamu- dayassa pahÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, dukkhanirodhassa sacchi- kiriyaÂÂho abhi¤¤eyyo, dukkhanirodhagÃminiyà paÂipadÃya bhÃvanaÂÂho abhi¤¤eyyo. RÆpassa pari¤¤aÂÂho abhi¤- ¤eyyo, rÆpasamudayassa pahÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, rÆpani- rodhassa sacchikiriyaÂÂho abhi¤¤eyyo, rÆpanirodhagÃmi- niyà paÂipadÃya bhÃvanaÂÂho abhi¤¤eyyo; vedanÃya . . . pe . . . sa¤¤Ãya . . . pe . . . saÇkhÃrÃnaæ . . . pe . . . vi¤¤Ãïassa . . . pe . . . cakkhussa . . . pe . . . jarÃma- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 PaÂhamaæ jhÃnaæ, M. >/ #<[page 009]># %< 9>% raïassa pari¤¤aÂÂho abhi¤¤eyyo, jarÃmaraïasamudayassa pahÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, jarÃmaraïanirodhassa sacchi- kiriyaÂÂho abhi¤¤eyyo, jarÃmaraïanirodhagÃminiyà paÂi- padÃya bhÃvanaÂÂho abhi¤¤eyyo. ## Dukkhassa pari¤¤ÃpaÂivedhaÂÂho abhi¤¤eyyo, duk- khasamudayassa pahÃnapaÂivedhaÂÂho abhi¤¤eyyo, dukkha- nirodhassa sacchikiriyÃpaÂivedhaÂÂho abhi¤¤eyyo, dukkha- nirodhagÃminiyà paÂipadÃya bhÃvanÃpaÂivedhaÂÂho abhi¤- ¤eyyo. RÆpassa pari¤¤ÃpaÂivedhaÂÂho abhi¤¤eyyo, rÆpa- samudayassa pahÃnapaÂivedhaÂÂho abhi¤¤eyyo, rÆpaniro- dhassa sacchikiriyÃpaÂivedhaÂÂho abhi¤¤eyyo, rÆpanirodha- gÃminiyà paÂipadÃya bhÃvanÃpaÂivedhaÂÂho abhi¤¤eyyo. VedanÃya . . . pe . . . sa¤¤Ãya . . . pe . . . saÇkhÃrÃ- naæ . . . pe . . .vi¤¤Ãïassa . . . pe . . . cakkhussa . . . pe . . . jarÃmaraïassa pari¤¤ÃpaÂivedhaÂÂho abhi¤- ¤eyyo, jarÃmaraïasamudayassa pahÃnapaÂivedhaÂÂho abhi¤¤eyyo, jarÃmaraïanirodhassa sacchikiriyÃpaÂive- dhaÂÂho abhi¤¤eyyo, jarÃmaraïanirodhagÃminiyà paÂipa- dÃya bhÃvanÃpaÂivedhaÂÂho abhi¤¤eyyo. ## Dukkhaæ abhi¤¤eyyaæ, dukkhasamudayo abhi¤- ¤eyyo, dukkhanirodho abhi¤¤eyyo, dukkhasamudaya- nirodho abhi¤¤eyyo, dukkhassa chandarÃganirodho abhi¤- ¤eyyo, dukkhassa assÃdo abhi¤¤eyyo, dukkhassa ÃdÅnavo abhi¤¤eyyo, dukkhassa nissaraïaæ abhi¤¤eyyaæ. RÆpaæ abhi¤¤eyyaæ, rÆpasamudayo abhi¤¤eyyo, rÆpanirodho abhi¤¤eyyo, rÆpasamudayanirodho abhi¤¤eyyo, rÆpassa chandarÃganirodho abhi¤¤eyyo, rÆpassa assÃdo abhi¤- ¤eyyo, rÆpassa ÃdÅnavo abhi¤¤eyyo, rÆpassa nissaraïaæ abhi¤¤eyyaæ. Vedanà abhi¤¤eyyà . . . pe . . . sa¤¤Ã abhi¤¤eyyà . . . pe . . . saÇkhÃrà abhi¤¤eyyà . . . pe . . . vi¤¤Ãïaæ abhi¤¤eyyaæ . . . pe . . . cakkhuæ abhi¤- ¤eyyaæ . . . pe . . . jarÃmaraïaæ abhi¤¤eyyaæ, jarÃ- maraïasamudayo abhi¤¤eyyo, jarÃmaraïanirodho abhi¤- ¤eyyo, jarÃmaraïassa samudayanirodho abhi¤¤eyyo, jarÃ- maraïassa chandarÃganirodho abhi¤¤eyyo, jarÃmaraïassa assÃdo abhi¤¤eyyo, jarÃmaraïassa ÃdÅnavo abhi¤¤eyyo, jarÃmaraïassa nissaraïaæ abhi¤¤eyyaæ. ## Dukkhaæ abhi¤¤eyyaæ, dukkhasamudayo abhi¤- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 010]># %< 10>% ¤eyyo, dukkhanirodho abhi¤¤eyyo, dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà abhi¤¤eyyÃ, dukkhassa assÃdo abhi¤¤eyyo, duk- khassa ÃdÅnavo abhi¤¤eyyo, dukkhassa nissaraïaæ abhi¤- ¤eyyaæ. RÆpaæ abhi¤¤eyyaæ, rÆpasamudayo abhi¤¤eyyo, rÆpanirodho abhi¤¤eyyo, rÆpanirodhagÃminÅ paÂipadà abhi¤¤eyyÃ, rÆpassa assÃdo abhi¤¤eyyo, rÆpassa ÃdÅnavo abhi¤¤eyyo, rÆpassa nissaraïaæ abhi¤¤eyyaæ. Vedanà abhi¤¤eyyà . . . pe . . . sa¤¤Ã abhi¤¤eyyà . . . pe . . . saÇkhÃrà abhi¤¤eyyà . . . pe . . . vi¤¤Ãïaæ abhi¤¤eyyaæ . . . pe . . . cakkhuæ abhi¤¤eyyaæ . . . pe . . . jarÃ- maraïaæ abhi¤¤eyyaæ, jarÃmaraïasamudayo abhi¤¤eyyo, jarÃmaraïanirodho abhi¤¤eyyo, jarÃmaraïanirodhagÃminÅ paÂipadà abhi¤¤eyyÃ, jarÃmaraïassa assÃdo abhi¤¤eyyo, jarÃmaraïassa adÅnavo abhi¤¤eyyo, jarÃmaraïassa nissa- raïaæ abhi¤¤eyyaæ. ## AniccÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, dukkhÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, anattÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, nibbÃnÃnu- passanà abhi¤¤eyyÃ, virÃgÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, niro- dhÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, paÂinissaggÃnupassanà abhi¤- ¤eyyÃ. RÆpe aniccÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, rÆpe dukkhÃ- nupassanà abhi¤¤eyyÃ, rÆpe anattÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, rÆpe nibbÃnÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, rÆpe virÃgÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, rÆpe nirodhÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, rÆpe paÂinissaggÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ. VedanÃya . . . pe . . . sa¤¤Ãya . . . pe . . . saÇkhÃresu . . . pe . . . vi¤¤Ãïe . . . pe . . . cakkhusmiæ . . . pe . . . jarÃmaraïe aniccÃ- nupassanà abhi¤¤eyyÃ, jarÃmaraïe dukkhÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, jarÃmaraïe anattÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, jarÃmaraïe nibbÃnÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, jarÃmaraïe virÃgÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, jarÃmaraïe nirodhÃnupas- sanà abhi¤¤eyyÃ, jarÃmaraïe paÂinissaggÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ. ## UppÃdo abhi¤¤eyyo, pavattaæ abhi¤¤eyyaæ, nimit- taæ abhi¤¤eyyaæ, Ãyuhanà abhi¤¤eyyÃ, paÂisandhi abhi¤- ¤eyyÃ, gati abhi¤¤eyyÃ, nibbatti abhi¤¤eyyÃ, upapatti abhi¤¤eyyÃ, jÃti abhi¤¤eyyÃ, jarà abhi¤¤eyyÃ, vyÃdhi\<*<1>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 vyÃdi, M. >/ #<[page 011]># %< 11>% abhi¤¤eyyÃ, maraïaæ abhi¤¤eyyaæ, soko abhi¤¤eyyo, paridevo abhi¤¤eyyo, upÃyÃso abhi¤¤eyyo. AnuppÃdo abhi¤¤eyyo, appavattaæ abhi¤¤eyyaæ, animittaæ abhi¤- ¤eyyaæ, anÃyuhanà abhi¤¤eyyÃ, appaÂisandhi abhi¤¤eyyÃ, agati abhi¤¤eyyÃ, anibbatti abhi¤¤eyyÃ, anupapatti abhi¤- ¤eyyÃ, ajÃti abhi¤¤eyyÃ, ajarà abhi¤¤eyyÃ, avyÃdhi abhi¤- ¤eyyÃ, amataæ\<*<1>*>/ abhi¤¤eyyaæ, asoko abhi¤¤eyyo, apari- devo abhi¤¤eyyo, anupÃyÃso abhi¤¤eyyo. ## UppÃdo abhi¤¤eyyo, anuppÃdo abhi¤¤eyyo, pavat- taæ abhi¤¤eyyaæ, appavattaæ abhi¤¤eyyaæ, nimittaæ abhi¤¤eyyaæ, animittaæ abhi¤¤eyyaæ, Ãyuhanà abhi¤- ¤eyyÃ, anÃyuhanà abhi¤¤eyyÃ, paÂisandhi abhi¤¤eyyÃ, appaÂisandhi abhi¤¤eyyÃ, gati abhi¤¤eyyÃ, agati abhi¤- ¤eyyÃ, nibbatti abhi¤¤eyyÃ, anibbatti abhi¤¤eyyÃ, upa- patti abhi¤¤eyyÃ, anupapatti abhi¤¤eyyÃ, jÃti abhi¤¤eyyÃ, ajÃti abhi¤¤eyyÃ, jarà abhi¤¤eyyÃ, ajarà abhi¤¤eyyÃ, vyÃdhi abhi¤¤eyyÃ, avyÃdhi abhi¤¤eyyÃ, maraïaæ abhi¤- ¤eyyaæ, amataæ abhi¤¤eyyaæ, soko abhi¤¤eyyo, asoko abhi¤¤eyyo, paridevo abhi¤¤eyyo, aparidevo abhi¤¤eyyo, upÃyÃso abhi¤¤eyyo, anupÃyÃso abhi¤¤eyyo. ## `UppÃdo dukkhan' ti abhi¤¤eyyaæ, `pavattaæ dukkhan' ti abhi¤¤eyyaæ, `nimittaæ dukkhan' ti abhi¤- ¤eyyaæ, `Ãyuhanà dukkhan' ti abhi¤¤eyyaæ, `paÂisandhi dukkhan' ti abhi¤¤eyyaæ, `gati dukkhan' ti abhi¤¤ey- yaæ, `nibbatti dukkhan' ti abhi¤¤eyyaæ, `upapatti duk- khan' ti abhi¤¤eyyaæ, `jÃti dukkhan' ti abhi¤¤eyyaæ, `jarà dukkhan' ti abhi¤¤eyyaæ, `vyÃdhi dukkhan' ti abhi¤¤eyyaæ, `maraïaæ dukkhan' ti abhi¤¤eyyaæ, `soko dukkhan' ti abhi¤¤eyyaæ, `paridevo dukkhan' ti abhi¤- ¤eyyaæ, `upÃyÃso dukkhan' ti abhi¤¤eyyaæ. ## `AnuppÃdo sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ, `appavattaæ sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ, `animittaæ sukhan' ti abhi¤- ¤eyyaæ, `anÃyuhanà sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ, `appaÂi- sandhi sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ, `agati sukhan' ti abhi¤- ¤eyyaæ, `anibbatti sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ, `anupapatti sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ, `ajÃti sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 amaraïaæ, S. >/ #<[page 012]># %< 12>% `ajarà sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ, `avyÃdhi sukhan' ti ab- hi¤¤eyyaæ, `amataæ sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ, `asoko sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ, `aparidevo sukhan' ti abhi¤¤ey- yaæ, `anupÃyÃso\<*<1>*>/ sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ. ## `UppÃdo dukkhaæ, anuppÃdo sukhan' ti abhi¤- ¤eyyaæ; `pavattaæ dukkhaæ, appavattaæ sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ; `nimittaæ dukkhaæ, animittaæ sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ; `Ãyuhanà dukkhaæ, anÃyuhanà sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ; `paÂisandhi dukkhaæ, appaÂisandhi sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ; `gati dukkhaæ, agati sukhan' ti abhi¤- ¤eyyaæ; `nibbatti dukkhaæ, anibbatti sukhan' ti abhi¤- ¤eyyaæ; `upapatti dukkhaæ, anupapatti sukhan' ti ab- hi¤¤eyyaæ; `jÃti dukkhaæ, ajÃti sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ' `jarà dukkhaæ, ajarà sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ; `vyÃdhi dukkhaæ, avyÃdhi sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ; `maraïaæ dukkhaæ, amataæ sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ; `soko duk- khaæ, asoko sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ; `paridevo dukkhaæ, aparidevo sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ; `upÃyÃso\<*<1>*>/ dukkhaæ, anupÃyÃso sukhan' ti abhi¤¤eyyaæ. ## `UppÃdo bhayan' ti abhi¤¤eyyaæ, `pavattaæ bhayan' ti abhi¤¤eyyaæ, `nimittaæ bhayan' ti abhi¤- ¤eyyaæ, `Ãyuhanà bhayan' ti abhi¤¤eyyaæ, `paÂisandhi bhayan' ti abhi¤¤eyyaæ, `gati bhayan' ti abhi¤¤eyyaæ, `nibbatti bhayan' ti abhi¤¤eyyaæ, `upapatti bhayan' ti abhi¤¤eyyaæ, `jÃti bhayan' ti abhi¤¤eyyaæ, `jarà bhayan' ti abhi¤¤eyyaæ, `vyÃdhi bhayan' ti abhi¤¤ey- yaæ, `maraïaæ bhayan' ti abhi¤¤eyyaæ, `soko bhayan' ti abhi¤¤eyyaæ, `paridevo bhayan' ti abhi¤¤eyyaæ, `upÃyÃso bhayan' ti abhi¤¤eyyaæ. ## `AnuppÃdo kheman' ti abhi¤¤eyyaæ, `appavattaæ kheman' ti abhi¤¤eyyaæ, `animittaæ kheman' ti abhi¤- ¤eyyaæ, `anÃyuhanà kheman' ti abhi¤¤eyyaæ, `appaÂi- sandhi kheman' ti abhi¤¤eyyaæ, `agati kheman' ti ab- hi¤¤eyyaæ, `anibbatti kheman' ti abhi¤¤eyyaæ, `anupa- patti kheman' ti abhi¤¤eyyaæ, `ajÃti kheman' ti abhi¤- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 M. inserts before upÃyÃso -- `domanassaæ dukkhaæ, adomanassaæ sukhan' ti abhi¤¤eyaæ. >/ #<[page 013]># %< 13>% ¤eyyaæ, `ajarà kheman' ti abhi¤¤eyyaæ, `avyÃdhi kheman' ti abhi¤¤eyyaæ, `amataæ kheman' ti abhi¤- ¤eyyaæ, `asoko kheman' ti abhi¤¤eyyaæ, `aparidevo kheman' ti abhi¤¤eyyaæ, `anupÃyÃso kheman' ti abhi¤- ¤eyyaæ. ## `UppÃdo bhayaæ, anuppÃdo kheman' ti abhi¤- ¤eyyaæ; `pavattaæ bhayaæ, appavattaæ kheman' ti ab- hi¤¤eyyaæ; `nimittaæ bhayaæ, animittaæ kheman' ti abhi¤¤eyyaæ; `Ãyuhanà bhayaæ, anÃyuhanà kheman' ti abhi¤¤eyyaæ; `paÂisandhi bhayaæ, appaÂisandhi kheman' ti abhi¤¤eyyaæ; `gati bhayaæ, agati kheman' ti abhi¤- ¤eyyaæ; `nibbatti bhayaæ, anibbatti kheman' ti abhi¤- ¤eyyaæ; `upapatti bhayaæ, anupapatti kheman' ti abhi¤- ¤eyyaæ; `jÃti bhayaæ, ajÃti kheman' ti abhi¤¤eyyaæ; `jarà bhayaæ, ajarà kheman' ti abhi¤¤eyyaæ; `vyÃdhi bhayaæ, avyÃdhi kheman' ti abhi¤¤eyyaæ; `maraïaæ bhayaæ, amataæ kheman' ti abhi¤¤eyyaæ; `soko bhayaæ, asoko kheman' ti abhi¤¤eyyaæ; `paridevo bhayaæ, apari- devo kheman' ti abhi¤¤eyyaæ; `upÃyÃso bhayaæ, anu- pÃyÃso kheman' ti abhi¤¤eyyaæ. ## `UppÃdo sÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `pavattaæ sÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `nimittaæ sÃmisan' ti abhi¤- ¤eyyaæ, `Ãyuhanà sÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `paÂisandhi sÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `gati sÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `nibbatti sÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `upapatti sÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `jÃti sÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `jarà sÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `vyÃdhi sÃmisan' ti abhi¤- ¤eyyaæ, `maraïaæ sÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `soko sÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `paridevo sÃmisan' ti abhi¤- ¤eyyaæ, `upÃyÃso sÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ. ## `AnuppÃdo nirÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `appa- vattaæ nirÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `animittaæ nirÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `anÃyuhanà nirÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `appaÂisandhi nirÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `agati nirÃ- misan' ti abhi¤¤eyyaæ, `anibbatti nirÃmisan' ti abhi¤- ¤eyyaæ, `anupapatti nirÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `ajÃti nirÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `ajarà nirÃmisan' ti abhi¤- ¤eyyaæ, `avyÃdhi nirÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `amataæ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 014]># %< 14>% nirÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `asoko nirÃmisan' ti abhi¤- ¤eyyaæ, `aparidevo nirÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ, `anu- pÃyÃso nirÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ. ## `UppÃdo sÃmisaæ, anuppÃdo nirÃmisan' ti abhi¤- ¤eyyaæ; `pavattaæ sÃmisaæ, appavattaæ nirÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ; `nimittaæ sÃmisaæ, animittaæ nirÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ; `Ãyuhanà sÃmisaæ, anÃyuhanà nirÃ- misan' ti abhi¤¤eyyaæ; `paÂisandhi sÃmisaæ, appaÂisandhi nirÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ; `gati sÃmisaæ, agati nirÃ- misan' ti abhi¤¤eyyaæ; `nibbatti sÃmisaæ, anibbatti nirÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ; `upapatti sÃmisaæ, anupa- patti nirÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ; `jÃti sÃmisaæ, ajÃti nirÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ; `jarà sÃmisaæ, ajarà nirÃ- misan' ti abhi¤¤eyyaæ; `vyÃdhi sÃmisaæ, avyÃdhi nirÃ- misan' ti abhi¤¤eyyaæ; `maraïaæ sÃmisaæ, amataæ nirÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ; `soko sÃmisaæ, asoko nirÃ- misan' ti abhi¤¤eyyaæ; `paridevo sÃmisaæ, aparidevo nirÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ; `upÃyÃso sÃmisaæ, anupÃyÃso nirÃmisan' ti abhi¤¤eyyaæ. ## `UppÃdo saÇkhÃrÃ' ti abhi¤¤eyyaæ, `pavattaæ saÇkhÃrÃ' ti abhi¤¤eyyaæ, `nimittaæ saÇkhÃrÃ' ti ab- hi¤¤eyyaæ, `Ãyuhanà saÇkhÃrÃ' ti abhi¤¤eyyaæ, `paÂi- sandhi saÇkhÃrÃ' ti abhi¤¤eyyaæ, `gati saÇkhÃrÃ' ti abhi¤¤eyyaæ, `nibbatti saÇkhÃrÃ' ti abhi¤¤eyyaæ, `upa- patti saÇkhÃrÃ' ti abhi¤¤eyyaæ, `jÃti saÇkhÃrÃ' ti abhi¤- ¤eyyaæ, `jarà saÇkhÃrÃ' ti abhi¤¤eyyaæ, `vyÃdhi saÇk- hÃrÃ' ti abhi¤¤eyyaæ, `maraïaæ saÇkhÃrÃ' ti abhi¤- ¤eyyaæ, `soko saÇkhÃrÃ' ti abhi¤¤eyyaæ, `paridevo saÇk- hÃrÃ' ti abhi¤¤eyyaæ, `upÃyÃso saÇkhÃrÃ' ti abhi¤- ¤eyyaæ. ## `AnuppÃdo nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ, `appavattaæ nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ, `animittaæ nibbÃnan' ti ab- hi¤¤eyyaæ, `anÃyuhanà nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ, `appa- Âisandhi nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ, `agati nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ, `anibbatti nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ, `anu- papatti nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ, `ajÃti nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ, `ajarà nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ, `avyÃdhi nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ, `amataæ nibbÃnan' ti abhi¤- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 015]># %< 15>% ¤eyyaæ, `asoko nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ, `aparidevo nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ, `anupÃyÃso nibbÃnan' ti abhi- ¤¤eyyaæ. ## `UppÃdo saÇkhÃrÃ, anuppÃdo nibbÃnan' ti abhi¤- ¤eyyaæ; `pavattaæ saÇkhÃrÃ, appavattaæ nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ; `nimittaæ saÇkhÃrÃ, animittaæ nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ; `Ãyuhanà saÇkhÃrÃ, anÃyuhanà nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ; `paÂisandhi saÇkhÃrÃ, appaÂisandhi nib- bÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ; `gati saÇkhÃrÃ, agati nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ; `nibbatti saÇkhÃrÃ, anibbatti nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ; `upapatti saÇkhÃrÃ, anupapatti nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ; `jÃti saÇkhÃrÃ, ajÃti nibbÃnan' ti abhi¤- ¤eyyaæ; `jarà saÇkhÃrÃ, ajarà nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ' `vyÃdhi saÇkhÃrÃ, avyÃdhi nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ; `maraïaæ saÇkhÃrÃ, amataæ nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ' `soko saÇkhÃrÃ, asoko nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ' `pari- devo saÇkhÃrÃ, aparidevo nibbÃnan' ti abhi¤¤eyyaæ; `upÃyÃso saÇkhÃrÃ, anupÃyÃso nibbÃnan' ti abhi¤- ¤eyyaæ. PaÂhamabhÃïavÃraæ niÂÂhitaæ. ## PariggahaÂÂho abhi¤¤eyyo, parivÃraÂÂho abhi¤- ¤eyyo, paripÆraÂÂho\<*<1>*>/ abhi¤¤eyyo, ekaggaÂÂho\<*<2>*>/ abhi¤¤eyyo, avikkhepaÂÂho abhi¤¤eyyo, paggahaÂÂho abhi¤¤eyyo, avisÃraÂÂho abhi¤¤eyyo, anÃvilaÂÂho abhi¤¤eyyo, ani¤- janaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekattapaÂÂhÃnavasena cittassa Âhi- taÂÂho abhi¤¤eyyo, ÃrammaïaÂÂho abhi¤¤eyyo, gocaraÂÂho abhi¤¤eyyo, pahÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, pariccÃgaÂÂho abhi¤- ¤eyyo, vuÂÂhÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, vivaÂÂanaÂÂho\<*<3>*>/ abhi¤- ¤eyyo, santaÂÂho abhi¤¤eyyo, païÅtaÂÂho abhi¤¤eyyo, vimuttaÂÂho abhi¤¤eyyo, anÃsavaÂÂho abhi¤¤eyyo, taraï- aÂÂho abhi¤¤eyyo, animittaÂÂho abhi¤¤eyyo, appaïihitaÂÂho abhi¤¤eyyo, su¤¤ataÂÂho abhi¤¤eyyo, ekarasaÂÂho abhi¤- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 paripÆraïaÂÂho, M. 2 S. omits. 3 niviÂÂanaÂÂho, S. >/ #<[page 016]># %< 16>% ¤eyyo, anativattanaÂÂho abhi¤¤eyyo, yuganandhaÂÂho\<*<1>*>/ abhi¤¤eyyo, niyyÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, hetuÂÂho abhi¤¤eyyo, dassanaÂÂho abhi¤¤eyyo, adhipateyyaÂÂho abhi¤¤eyyo. ## Samathassa\<*<2>*>/ avikkhepaÂÂho abhi¤¤eyyo, vipas- sanÃya anupassanaÂÂho abhi¤¤eyyo, samathavipassanÃnaæ ekarasaÂÂho abhi¤¤eyyo, yuganandhassa anativattanaÂÂho abhi¤¤eyyo, sikkhÃya samÃdÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo. Ãram- maïassa gocaraÂÂho abhi¤¤eyyo, lÅnassa cittassa pagga- haÂÂho abhi¤¤eyyo, uddhatassa cittassa viniggahaÂÂho\<*<3>*>/ abhi¤¤eyyo, ubhovisuddhÃnaæ ajjhupekkhanaÂÂho abhi¤- ¤eyyo, visesÃdhigamaÂÂho abhi¤¤eyyo, uttaripaÂivedhaÂÂho abhi¤¤eyyo, saccÃbhisamayaÂÂho abhi¤¤eyyo, nirodhe patiÂÂhÃpakaÂÂho abhi¤¤eyyo. ## Saddhindriyassa adhimokkhaÂÂho abhi¤¤eyyo, viri- yindriyassa paggahaÂÂho abhi¤¤eyyo, satindriyassa upaÂ- ÂhÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, samÃdhindriyassa avikkhepaÂÂho abhi¤¤eyyo, pa¤¤indriyassa dassanaÂÂho abhi¤¤eyyo. ## SaddhÃbalassa assaddhiye\<*<4>*>/ akampiyaÂÂho\<*<5>*>/ abhi¤- ¤eyyo, viriyabalassa kosajje akampiyaÂÂho abhi¤¤eyyo, satibalassa pamÃde akampiyaÂÂho abhi¤¤eyyo, samÃdhi- balassa uddhacce akampiyaÂÂho abhi¤¤eyyo, pa¤¤Ãbalassa avijjÃya\<*<6>*>/ akampiyaÂÂho abhi¤¤eyyo. ## {SatisambojjhaÇgassa} upaÂÂhÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, {dhammavicayasambojjhaÇgassa} pavicayaÂÂho abhi¤¤eyyo, {viriyasambojjhaÇgassa} paggahaÂÂho abhi¤¤eyyo, {pÅtisam- bojjhaÇgassa} pharaïattho abhi¤¤eyyo, {passaddhisamboj- jhaÇgassa} upasamaÂÂho abhi¤¤eyyo, {samÃdhisambojjhaÇ- gassa} avikkhepaÂÂho abhi¤¤eyyo, {upekkhÃsambojjhaÇgassa} paÂisaÇkhÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo. ## SammÃdiÂÂhiyà dassanaÂÂho abhi¤¤eyyo, sammÃ- saÇkappassa abhiniropanaÂÂho abhi¤¤eyyo, sammÃvÃcÃya pariggahaÂÂho abhi¤¤eyyo, sammÃkammantassa samuÂ- ÂhÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, sammÃ-ÃjÅvassa vodÃnaÂÂho abhi¤- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 yuganandhaÂÂho, S.; yuganandhanaÂÂho, M.; yuganaddhaÂÂho, K. 2 samatassa, S. 3 niggahaÂÂho, S. 4 assaddhiyo, S. 5 akappiyaÂÂho, S. 6 abhijjhÃya, S.; but avijjÃya in sec. 50. >/ #<[page 017]># %< 17>% ¤eyyo, sammÃvÃyÃmassa paggahaÂÂho abhi¤¤eyyo, sammÃ- satiyà upaÂÂhÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, sammÃsamÃdhissa avik- khepaÂÂho abhi¤¤eyyo. ## IndriyÃnaæ adhipateyyaÂÂho abhi¤¤eyyo, balÃnaæ akampiyaÂÂho abhi¤¤eyyo, bojjhaÇgÃnaæ niyyÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, maggassa hetuÂÂho abhi¤¤eyyo, satipaÂÂhÃn- Ãnaæ upaÂÂhÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, sammappadhÃnÃnaæ padahanaÂÂho abhi¤¤eyyo, iddhipÃdÃnaæ ijjhanaÂÂho abhi¤¤eyyo, saccÃnaæ tathaÂÂho abhi¤¤eyyo, payogÃnaæ paÂipassaddhaÂÂho abhi¤¤eyyo, phalÃnaæ sacchikiriyaÂÂho abhi¤¤eyyo, vitakkassa abhiniropanaÂÂho abhi¤¤eyyo, vicÃrassa upavicÃraÂÂho abhi¤¤eyyo, pÅtiyà pharaïaÂÂho abhi¤¤eyyo, sukhassa abhisandanaÂÂho abhi¤¤eyyo, cittassa ekaggaÂÂho abhi¤¤eyyo, ÃvajjanaÂÂho abhi¤¤eyyo, vijÃn- anaÂÂho abhi¤¤eyyo, pajÃnanaÂÂho abhi¤¤eyyo, sa¤jÃnan- aÂÂho abhi¤¤eyyo, ekodaÂÂho abhi¤¤eyyo. ## Abhi¤¤Ãya ¤ÃtaÂÂho abhi¤¤eyyo, pari¤¤Ãya tÅraï- aÂÂho abhi¤¤eyyo, pahÃnassa pariccÃgaÂÂho abhi¤¤eyyo, bhÃvanÃya ekarasaÂÂho abhi¤¤eyyo, sacchikiriyÃya phas- sanaÂÂho\<*<1>*>/ abhi¤¤eyyo; khandhÃnaæ khandhaÂÂho abhi¤- ¤eyyo, dhÃtÆnaæ dhÃtuÂÂho abhi¤¤eyyo, ÃyatanÃnaæ ÃyatanaÂÂho abhi¤¤eyyo, saÇkhatÃnaæ\<*<2>*>/ saÇkhataÂÂho\<*<2>*>/ abhi¤¤eyyo, asaÇkhatassa asaÇkhataÂÂho abhi¤¤eyyo. ## CittaÂÂho\<*<3>*>/ abhi¤¤eyyo, cittÃnantarikaÂÂho\<*<4>*>/ abhi¤- ¤eyyo, cittassa vuÂÂhÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, cittassa vivaÂÂan- aÂÂho abhi¤¤eyyo, cittassa hetuÂÂho\<*<5>*>/ abhi¤¤eyyo, cittassa paccayaÂÂho abhi¤¤eyyo, cittassa vatthuÂÂho\<*<6>*>/ abhi¤¤eyyo, cittassa bhummaÂÂho\<*<7>*>/ abhi¤¤eyyo, cittassa ÃrammaïaÂÂho abhi¤¤eyyo, cittassa gocaraÂÂho abhi¤¤eyyo, cittassa cariyaÂÂho abhi¤¤eyyo, cittassa gÃtaÂÂho abhi¤¤eyyo, cittassa abhinÅhÃraÂÂho abhi¤¤eyyo, cittassa niyyÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, cittassa nissaraïaÂÂho abhi¤¤eyyo. ## Ekatte ÃvajjanaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte vijÃnanaÂÂho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 passanaÂÂho, S. 2 saÇkhÃto, M. 3 cittassa cittaÂÂho, S. 4 cittassÃnaæ darikaÂÂho, S. 5 hetaÂÂho, M. 6 vattuÂÂho, S. 7 bhÆmaÂÂho, M. >/ #<[page 018]># %< 18>% abhi¤¤eyyo, ekatte pajÃnanaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte sa¤- jÃnanaÂÂho\<*<1>*>/ abhi¤¤eyyo, ekatte ekodaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte upanibandhanaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte pakkhandan- aÂÂho\<*<2>*>/ abhi¤¤eyyo, ekatte pasÅdanaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte santiÂÂhanaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte vimu¤canaÂÂho\<*<3>*>/ abhi¤¤eyyo, ekatte `etaæ santan' ti\<*<4>*>/ passanaÂÂho abhi¤- ¤eyyo, ekatte yÃnikataÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte vatthukat- aÂÂho\<*<5>*>/ abhi¤¤eyyo, ekatte anuÂÂhitaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte paricitaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte susamÃraddhaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte pariggahaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte parivÃraÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte paripÆraÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte samodhÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte adhiÂÂhÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte ÃsevanaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte bhÃvanaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte bahulÅkammaÂÂho abhi¤- ¤eyyo, ekatte susamuggataÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte suvi- muttaÂÂho abhi¤¤eyyo; ekatte bujjhanaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte anubujjhanaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte paÂibujjhan- aÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte sambujjhanaÂÂho abhi¤¤eyyo; ekatte bodhanaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte anubodhanaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte paÂibodhanaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte sambodhanaÂÂho abhi¤¤eyyo; ekatte bodhipakkhiyaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte anubodhipakkhiyaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte paÂibodhipakkhiyaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte sam- bodhipakkhiyaÂÂho abhi¤¤eyyo; ekatte jotanaÂÂho abhi¤- ¤eyyo, ekatte ujjotanaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte anujotan- aÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte paÂijotanaÂÂho abhi¤¤eyyo, ekatte sa¤jotanaÂÂho abhi¤¤eyyo. ## PakÃsanaÂÂho\<*<6>*>/ abhi¤¤eyyo, virocanaÂÂho abhi¤- ¤eyyo, kilesÃnaæ santÃpanaÂÂho\<*<7>*>/ abhi¤¤eyyo, amalaÂÂho abhi¤¤eyyo, vimalaÂÂho abhi¤¤eyyo, nimmalaÂÂho abhi¤- ¤eyyo; samaÂÂho abhi¤¤eyyo, samayaÂÂho abhi¤¤eyyo; vivekaÂÂho abhi¤¤eyyo, vivekacariyaÂÂho abhi¤¤eyyo; virÃgaÂÂho abhi¤¤eyyo, virÃgacariyaÂÂho abhi¤¤eyyo; \<-------------------------------------------------------------------------- 1 sa¤jÃyanaÂÂho, S. 2 pakkhandhanaÂÂho, S. 3 vimuccanaÂÂho, S. 4 ekasantati, S. 5 vattukataÂÂho, S. 6 patÃpanaÂÂho, K. 7 santanaÂÂho, S. >/ #<[page 019]># %< 19>% nirodhaÂÂho abhi¤¤eyyo, nirodhacariyaÂÂho abhi¤¤eyyo; vossaggaÂÂho\<*<1>*>/ abhi¤¤eyyo, vossaggacariyaÂÂho abhi¤¤eyyo; vimuttaÂÂho abhi¤¤eyyo, vimutticariyaÂÂho abhi¤¤eyyo. ## ChandaÂÂho abhi¤¤eyyo, chandassa mÆlaÂÂho abhi¤- ¤eyyo, chandassa pÃdaÂÂho abhi¤¤eyyo, chandassa padhÃn- aÂÂho abhi¤¤eyyo, chandassa ijjhanaÂÂho abhi¤¤eyyo, chandassa adhimokkhaÂÂho abhi¤¤eyyo, chandassa paggah- aÂÂho abhi¤¤eyyo, chandassa upaÂÂhÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, chandassa avikkhepaÂÂho abhi¤¤eyyo, chandassa dassan- aÂÂho abhi¤¤eyyo. ## ViriyaÂÂho abhi¤¤eyyo, viriyassa mÆlaÂÂho abhi¤- ¤eyyo, viriyassa pÃdaÂÂho abhi¤¤eyyo, viriyassa padhÃn- aÂÂho abhi¤¤eyyo, viriyassa ijjhanaÂÂho abhi¤¤eyyo, viriyassa adhimokkhaÂÂho abhi¤¤eyyo, viriyassa paggah- aÂÂho abhi¤¤eyyo, viriyassa upaÂÂhÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, viriyassa avikkhepaÂÂho abhi¤¤eyyo, viriyassa dassanaÂÂho abhi¤¤eyyo. ## CittaÂÂho abhi¤¤eyyo, cittassa mÆlaÂÂho abhi¤¤eyyo, cittassa pÃdaÂÂho abhi¤¤eyyo, cittassa padhÃnaÂÂho abhi¤- ¤eyyo, cittassa ijjhanaÂÂho abhi¤¤eyyo, cittassa adhimok- khaÂÂho abhi¤¤eyyo, cittassa paggahaÂÂho abhi¤¤eyyo, cittassa upaÂÂhÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, cittassa avikkhepaÂÂho abhi¤¤eyyo, cittassa dassanaÂÂho abhi¤¤eyyo. ## VÅmaæsaÂÂho abhi¤¤eyyo, vÅmaæsÃya mÆlaÂÂho abhi¤¤eyyo, vÅmaæsÃya pÃdaÂÂho abhi¤¤eyyo, vÅmaæsÃya padhÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, vÅmaæsÃya ijjhanaÂÂho abhi¤- ¤eyyo, vÅmaæsÃya adhimokkhaÂÂho abhi¤¤eyyo, vÅmaæsÃya paggahaÂÂho abhi¤¤eyyo, vÅmaæsÃya upaÂÂhÃnaÂÂho abhi¤- ¤eyyo, vÅmaæsÃya avikkhepaÂÂho abhi¤¤eyyo, vÅmaæsÃya dassanaÂÂho abhi¤¤eyyo. ## DukkhaÂÂho abhi¤¤eyyo, dukkhassa pÅlanaÂÂho abhi¤¤eyyo, dukkhassa santÃpaÂÂho abhi¤¤eyyo, dukkhassa vipariïÃmaÂÂho abhi¤¤eyyo; samudayaÂÂho abhi¤¤eyyo, samudayassa ÃyuhanaÂÂho abhi¤¤eyyo, samudayassa nidÃn- aÂÂho abhi¤¤eyyo, samudayassa sa¤¤ogaÂÂho abhi¤¤eyyo, samudayassa palibodhaÂÂho\<*<2>*>/ abhi¤¤eyyo; nirodho abhi¤- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 vosaggaÂÂho, M. 2 palibodhanaÂÂho, S. >/ #<[page 020]># %< 20>% ¤eyyo, nirodhassa nissaraïaÂÂho abhi¤¤eyyo, nirodhassa vivekaÂÂho abhi¤¤eyyo, nirodhassa asaÇkhataÂÂho abhi¤- ¤eyyo, nirodhassa amataÂÂho abhi¤¤eyyo; maggaÂÂho abhi¤¤eyyo, maggassa niyyÃnaÂÂho abhi¤¤eyyo, maggassa hetuÂÂho abhi¤¤eyyo, maggassa dassanaÂÂho abhi¤¤eyyo, maggassa adhipateyyaÂÂho abhi¤¤eyyo. ## TathaÂÂho\<*<1>*>/ abhi¤¤eyyo, anattaÂÂho abhi¤¤eyyo, saccaÂÂho abhi¤¤eyyo, paÂivedhaÂÂho abhi¤¤eyyo, abhi- jÃnanaÂÂho abhi¤¤eyyo, parijÃnanaÂÂho abhi¤¤eyyo, dhammaÂÂho abhi¤¤eyyo, dhÃtuÂÂho abhi¤¤eyyo, ¤ÃtaÂÂho abhi¤¤eyyo, sacchikiriyaÂÂho abhi¤¤eyyo, phassanaÂÂho abhi¤¤eyyo, abhisamayaÂÂho abhi¤¤eyyo. ## Nekkhammaæ abhi¤¤eyyaæ, abyÃpÃdo abhi¤¤eyyo, Ãlokasa¤¤Ã abhi¤¤eyyÃ, avikkhepo, abhi¤¤eyyo, dhamma- vavatthÃnaæ abhi¤¤eyyaæ, ¤Ãïaæ abhi¤¤eyyaæ, pÃmoj- jaæ abhi¤¤eyyaæ, paÂhamajjhÃnaæ abhi¤¤eyyaæ, dutiyaj- jhÃnaæ abhi¤¤eyyaæ, tatiyajjhÃnaæ abhi¤¤eyyaæ, catut- thajjhÃnaæ abhi¤¤eyyaæ, ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpatti abhi¤¤eyyÃ, vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpatti abhi¤¤eyyÃ, Ãki¤- ca¤¤ÃyatanasamÃpatti abhi¤¤eyyÃ, nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãya- tanasamÃpatti abhi¤¤eyyÃ. ## AniccÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, dukkhÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, anattÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, nibbidÃnu- passanà abhi¤¤eyyÃ, virÃgÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, nirodhÃ- nupassanà abhi¤¤eyyÃ, paÂinissaggÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, khayÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, vayÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, vipariïÃmÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, animittÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, appaïihitÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ, su¤¤atÃ- nupassanà abhi¤¤eyyÃ, adhipa¤¤Ãdhammavipassanà abhi¤- ¤eyyÃ, yathÃbhÆta¤Ãïadassanaæ abhi¤¤eyyaæ, ÃdÅnavÃnu- passanà abhi¤¤eyyÃ, {paÂisaÇkhÃnupassanÃ} abhi¤¤eyyÃ, vivaÂÂanÃnupassanà abhi¤¤eyyÃ. ## SotÃpattimaggo abhi¤¤eyyo, sotÃpattiphalasamÃ- patti abhi¤¤eyyÃ, sakadÃgÃmimaggo abhi¤¤eyyo, sakadÃ- gÃmiphalasamÃpatti abhi¤¤eyyÃ, anÃgÃmimaggo abhi¤- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 tataÂÂho, S. >/ #<[page 021]># %< 21>% ¤eyyo, anÃgÃmiphalasamÃpatti abhi¤¤eyyÃ, arahatta- maggo abhi¤¤eyyo, arahattaphalasamÃpatti abhi¤¤eyyÃ. ## AdhimokkhaÂÂhena saddhindriyaæ abhi¤¤eyyaæ, paggahaÂÂhena viriyindriyaæ abhi¤¤eyyaæ, upaÂÂhÃnaÂ- Âhena satindriyaæ abhi¤¤eyyaæ, avikkhepaÂÂhena samÃ- dhindriyaæ abhi¤¤eyyaæ, dassanaÂÂhena pa¤¤indriyaæ abhi¤¤eyyaæ; assaddhiye akampiyaÂÂhena saddhÃbalaæ abhi¤¤eyyaæ, kosajje akampiyaÂÂhena viriyabalaæ abhi¤- ¤eyyaæ, pamÃde akampiyaÂÂhena satibalaæ abbi¤¤eyyaæ, uddhacce akampiyaÂÂhena samÃdhibalaæ abhi¤¤eyyaæ, avijjÃya akampiyaÂÂhena pa¤¤Ãbalaæ abhi¤¤eyyaæ. ## UpaÂÂhÃnaÂÂhena satisambojjhaÇgo abhi¤¤eyyo, pavicayaÂÂhena dhammavicayasambojjhaÇgo abhi¤¤eyyo, paggahaÂÂhena viriyasambojjhaÇgo abhi¤¤eyyo, pharaïaÂ- Âhena pÅtisambojjhaÇgo abhi¤¤eyyo, upasamaÂÂhena pas- saddhisambojjhaÇgo abhi¤¤eyyo, avikkhepaÂÂhena samÃdhi- sambojjhaÇgo abho¤¤eyyo, paÂisaÇkhÃnaÂÂhena upekkhÃ- sambojjhaÇgo abhi¤¤eyyo. ## DassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi abhi¤¤eyyÃ, abhiniro- panaÂÂhena sammÃsaÇkappo abhi¤¤eyyo, pariggahaÂÂhena sammÃvÃcà abhi¤¤eyyÃ, samuÂÂhÃnaÂÂhena sammÃkam- manto abhi¤¤eyyo, vodÃnaÂÂhena sammÃ-ÃjÅvo abhi¤¤eyyo, paggahaÂÂhena sammÃvÃyÃmo abhi¤¤eyyo, upaÂÂhÃnaÂ- Âhena sammÃsati abhi¤¤eyyÃ, avikkhepaÂÂhena sammÃ- samÃdhi abhi¤¤eyyo. ## AdhipateyyaÂÂhena indriyà abhi¤¤eyyÃ, akampi- yaÂÂhena balà abhi¤¤eyyÃ, niyyÃnaÂÂhena bojjhaÇgà abhi¤¤eyyÃ, hetuÂÂhena maggo abhi¤¤eyyo, upaÂÂhÃnaÂ- Âhena satipaÂÂhÃnà abhi¤¤eyyÃ, padahanaÂÂhena sammap- padhÃnà abhi¤¤eyyÃ, ijjhanaÂÂhena iddhipÃdà abhi¤¤eyyÃ, tathaÂÂhena\<*<1>*>/ saccà abhi¤¤eyyÃ, avikkhepaÂÂhena samatho abhi¤¤eyyo, anupassanaÂÂhena vipassanà abhi¤¤eyyÃ, ekarasaÂÂhena samathavipassanà abhi¤¤eyyÃ, anativatta- naÂÂhena yuganandhaæ abhi¤¤eyyaæ. ## SamvaraÂÂhena sÅlavisuddhi abhi¤¤eyyÃ, avikkhe- paÂÂhena cittavisuddhi abhi¤¤eyyÃ, dassanaÂÂhena ditthi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 tataÂÂhena, S. >/ #<[page 022]># %< 22>% visuddhi abhi¤¤eyyÃ; muttaÂÂhena vimokkho abhi¤¤eyyo, paÂivedhaÂÂhena vijjà abhi¤¤eyyÃ, pariccÃgaÂÂhena vimutti abhi¤¤eyyÃ, samucchedaÂÂhena khaye ¤Ãïaæ abhi¤¤eyyaæ, paÂipassaddhaÂÂhena anuppÃde ¤Ãïaæ abhi¤¤eyyaæ, chando mÆlaÂÂhena abhi¤¤eyyo, manasikÃro samuÂÂhÃnaÂ- Âhena abhi¤¤eyyo, phasso samodhÃnaÂÂhena abhi¤¤eyyo, vedanà samosaraïaÂÂhena abhi¤¤eyyÃ, samÃdhi pamu- khaÂÂhena abhi¤¤eyyo, sati adhipateyyaÂÂhena abhi¤¤eyyÃ, pa¤¤Ã tatuttaraÂÂhena\<*<1>*>/ abhi¤¤eyyÃ, vimutti sÃraÂÂhena abhi¤¤eyyÃ, amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena abhi¤¤eyyaæ. ## Ye ye dhammà abhi¤¤Ãtà honti, te te dhammà ¤Ãtà honti; ta¤ ¤ÃtaÂÂhena\<*<2>*>/ ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati-- `Ime dhammà abhi¤¤eyyÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïan ti. DutiyabhÃïavÃraæ. ## Kathaæ `Ime dhammà pari¤¤eyyÃ' ti sotÃva- dhÃnaæ, tampajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ? Eko dhammo pari¤¤eyyo, phasso sÃsavo upÃdÃnÅyo\<*<3>*>/; dve dhammà pari¤¤eyyÃ, nÃma¤ ca rÆpa¤ ca; tayo dhammà pari¤¤eyyÃ, tisso vedanÃ; cattÃro dhammà pari¤¤eyyÃ, cattÃro ÃhÃrÃ; pa¤ca dhammà pari¤¤eyyÃ, pa¤c' upÃdÃnakkhandhÃ; cha dhammà pari¤¤eyyÃ, cha ajjhattikÃni ÃyatanÃni; satta dhammà pari¤¤eyyÃ, satta vi¤¤ÃïaÂÂhitiyo; aÂÂha dhammà pari¤¤eyyÃ, aÂÂha loka- dhammÃ; nava dhammà pari¤¤eyyÃ, nava sattÃvÃsÃ; dasa dhammà pari¤¤eyyÃ, dasÃyatanÃni. ## Sabbaæ bhikkhave pari¤¤eyyaæ. Ki¤ ca bhikkhave sabbaæ pari¤¤eyyaæ? Cakkhuæ bhikkhave pari¤¤eyyaæ, rÆpà pari¤¤eyyÃ, cakkhuvi¤¤Ãïaæ pari¤¤eyyaæ, cakkhu- samphasso pari¤¤eyyo, yadidaæ cakkhusamphassapaccayà uppajjati vedayitaæ sukhaæ và dukkhaæ và adukkhama- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 catattharaÂÂhena, S.; taduttaraÂÂhena, K. 2 taæ ¤ÃtaÂÂhena, M. 3 upÃdÃniyo, M. K. >/ #<[page 023]># %< 23>% sukhaæ vÃ, taæ pi pari¤¤eyyaæ; sotaæ pari¤¤eyyaæ, saddà pari¤¤eyyà . . . pe . . . ghÃnaæ pari¤¤eyyaæ, gandhà pari¤¤eyyà . . . pe . . . jivhà pari¤¤eyyÃ, rasà pari¤¤eyyà . . . pe . . . kÃyo pari¤¤eyyo, phoÂÂhabbà pari¤¤eyyà . . . pe . . . mano pari¤¤eyyo, dhammà pari¤¤eyyÃ; manovi¤¤Ãïaæ pari¤¤eyyaæ, manosamphasso pari¤¤eyyo, yadidaæ manosamphassapaccayà uppajjati vedayitaæ sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ vÃ, taæ pi pari¤¤eyyaæ. ## RÆpaæ pari¤¤eyyaæ, vedanà pari¤¤eyyÃ, sa¤¤Ã pari¤¤eyyÃ, saÇkhÃrà pari¤¤eyyÃ, vi¤¤Ãïaæ pari¤¤eyyaæ; cakkhuæ . . . pe . . . jarÃmaraïaæ . . . pe . . . amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena pari¤¤eyyaæ. Yesaæ yesaæ dhammÃnaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya\<*<1>*>/ vÃyamantassa te te dhammà paÂiladdhà honti. Evaæ te dhammà pari¤¤Ãtà c' eva honti tÅrità ca. ## Nekkhammaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa nek- khammaæ paÂiladdhaæ hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. AbyÃpÃdaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa abyÃpÃdo paÂiladdho hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. ùlokasa¤¤aæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa Ãlokasa¤¤Ã paÂiladdhà hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. Avikkhepaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa avikkhepo paÂiladdho hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. DhammavavatthÃnaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa dhammavavatthÃnaæ paÂiladdhaæ hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. ¥Ãïaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa ¤Ãïaæ paÂilad- dhaæ hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. PÃmojjaæ\<*<2>*>/ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa pÃmojjaæ paÂiladdhaæ hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 paÂilÃbhattÃya, S. 2 pÃmujjaæ, M. >/ #<[page 024]># %< 24>% ## PaÂhamajjhÃnaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa pathamajjhÃnaæ paÂiladdhaæ hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅroto ca. DutiyajjhÃnaæ . . . pe . . . tatiyajjhÃnaæ . . . pe . . . catutthajjhÃnaæ . . . pe . . . paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyaman- tassa catutthajjhÃnaæ paÂiladdhaæ hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. ùkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyaman- tassa ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpatti paÂiladdha hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. Vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃya- mantassa vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpatti paÂiladdha hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. ùki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyaman- tassa Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpatti paÂiladdhà hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. Nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpatti paÂilad- dhà hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. ## AniccÃnupassanaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa aniccÃnupassanà paÂiladdhà hoti: evaæ so dhammo pari¤- ¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. DukkhÃnupassanaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa dukkhÃnupassanà paÂiladdha hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. AnattÃnupassanaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa anat- tÃnupassanà paÂiladdhà hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. NibbidÃnupassanaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa nib- bidÃnupassanà paÂiladdhà hoti: evaæ so dhammo pari¤- ¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. VirÃgÃnupassanaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa virÃ- gÃnupassanà paÂiladdhà hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. NirodhÃnupassanaæ. paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa niro- dhÃnupassanà paÂiladdha hoti: evaæ so dhammo pari¤- ¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. PatinissaggÃnupassanaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 025]># %< 25>% paÂinissaggÃnupassanà paÂiladdhà hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. KhayÃnupassanaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa khayÃ- nupassanà paÂiladdhà hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. VayÃnupassanaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa vayÃ- nupassanà paÂiladdhà hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. VipariïÃmÃnupassanaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa vipariïÃmÃnupassanà paÂiladdhà hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. AnimittÃnupassanaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa animittÃnupassanà paÂiladdhà hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. AppaïihitÃnupassanaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa appaïihitÃnupassanà paÂiladdhà hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. Su¤¤atÃnupassanaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa su¤¤atÃnupassanà paÂiladdhà hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. ## Adhipa¤¤Ãdhammavipassanaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃya- mantassa adhipa¤¤Ãdhammavipassanà paÂiladdhà hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. YathÃbhÆta¤Ãïadassanaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyaman- tassa yathÃbhÆta¤Ãïadassanà paÂiladdhà hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. ùdÅnavÃnupassanaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa ÃdÅnavÃnupassanà paÂiladdhà hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. PaÂisaÇkhÃnupassanaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa {paÂisaÇkhÃnupassanÃ} paÂiladdhà hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. {VivaÂÂÃnupassanaæ} paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa vivaÂ- ÂÃnupassanà paÂiladdhà hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. ## SotÃpattimaggaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa sotÃpattimaggo paÂiladdho hoti: evaæ so dhammo pari¤- ¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 026]># %< 26>% SakadÃgÃmimaggaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa sakadÃgÃmimaggo paÂiladdho hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. AnÃgÃmimaggaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa anÃ- gÃmimaggo paÂiladdho hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. Arahattamaggaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyamantassa ara- hattamaggo paÂiladdho hoti: evaæ so dhammo pari¤¤Ãto c' eva hoti tÅrito ca. Yesaæ yesaæ dhammÃnaæ paÂilÃbhaÂÂhÃya vÃyaman- tassa te te dhammà paÂiladdhà honti: evaæ te dhammà pari¤¤Ãtà c' eva honti tÅrità ca. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati-- `Ime dhammà pari¤- ¤eyyÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïan ti. ## Kathaæ `Ime dhammà pahÃtabbÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ? Eko dhammo pahÃtabbo, asmimÃno; dve dhammà pahÃtabbÃ, avijjà ca bhavataïhà ca; tayo dhammà pahÃ- tabbÃ, tisso taïhÃ; cattÃro dhammà pahÃtabbÃ, cattÃro oghÃ; pa¤ca dhammà pahÃtabbÃ, pa¤ca nÅvaraïÃni; cha dhammà pahÃtabbÃ, cha taïhÃkÃyÃ; satta dhammà pahÃ- tabbÃ, sattÃnusayÃ; aÂÂha dhammà pahÃtabbÃ, aÂÂha mic- chattÃ; nava dhammà pahÃtabbÃ, nava taïhÃmÆlakÃ; dasa dhammà pahÃtabbÃ, dasa micchattÃ. ## Dve pahÃnÃni; samucchedappahÃnaæ paÂipassad- dhippahÃnaæ; samucchedappahÃna¤ ca lokuttarakhaya- gÃmimaggaæ bhÃvayato, paÂipassaddhippahÃna¤ ca phalakkhaïe. TÅïi pahÃnÃni; kÃmÃnaæ etaæ nissaraïaæ yadidaæ nekkhammaæ, rÆpÃnaæ etaæ nissaraïaæ yadi- daæ Ãruppaæ, yaæ kho pana ki¤ci bhÆtaæ saÇkhataæ paÂiccasamuppannaæ nirodho tassa nissaraïaæ. Nek- khammaæ paÂiladdhassa kÃmà pahÅnà c' eva honti paric- cattà ca; Ãruppaæ paÂiladdhassa rÆpà pahÅnà c' eva honti pariccattà ca; nirodhaæ paÂiladdhassa saÇkhÃrà pahÅnà c' eva honti pariccattà ca. CattÃri pahÃnÃni; dukkhasac- caæ pari¤¤ÃpaÂivedhaæ paÂivijjhanto pajahati, samudaya- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 027]># %< 27>% saccaæ pahÃnappaÂivedhaæ\<*<1>*>/ paÂivijjhanto pajahati, nirod- hasaccaæ sacchikiriyÃpaÂivedhaæ paÂivijjhanto pajahati, maggasaccaæ bhÃvanÃpaÂivedhaæ paÂivijjhanto pajahati. Pa¤ca pahÃnÃni; vikkhambhanappahÃnaæ, tadaÇgappa- hÃnaæ, samucchedappahÃnaæ, paÂipassaddhippahÃnaæ, nissaraïappahÃnaæ: vikkhambhanappahÃna¤ ca nÅvaraï- Ãnaæ paÂhamajjhÃnaæ bhÃvayato, tadaÇgappahÃna¤ ca diÂÂhigatÃnaæ nibbedhabhÃgiyaæ samÃdhiæ bhÃvayato,\<*<2>*>/ samucchedappahÃna¤ ca lokuttarakhayagÃmimaggaæ bhÃ- vayato, paÂipassaddhippahÃna¤ ca phalakkhaïe, nissaraï- appahÃna¤ ca nirodho nibbÃnaæ. ## Sabbaæ bhikkhave pahÃtabbaæ. Ki¤ ca bhikkhave sabbaæ pahÃtabbaæ? Cakkhuæ bhikkhave pahÃtabbaæ, rÆpà pahÃtabbÃ, cakkhuvi¤¤Ãïaæ pahÃtabbaæ, cakkhu- samphasso pahÃtabbo, yadidaæ cakkhusamphassapaccayà uppajjati vedayitaæ sukhaæ và dukkhaæ và adukkhama- sukhaæ vÃ, taæ pi pahÃtabbaæ. Sotaæ pahÃtabbaæ, saddà pahÃtabbÃ; ghÃnaæ pahÃtabbaæ, gandhà pahÃtabbÃ; jivhà pahÃtabbÃ, rasà pahÃtabbÃ; kÃyo pahÃtabbo, phoÂÂhabbà pahÃtabbÃ; mano pahÃtabbo, dhammà pahÃ- tabbÃ; manovi¤¤Ãïaæ pahÃtabbaæ, manosamphasso pahÃ- tabbo, yadidaæ manosamphassapaccayà uppajjati vedayi- taæ sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ vÃ, taæ pi pahÃtabbaæ. RÆpaæ passanto pajahati, vedanaæ passanto pajahati, sa¤¤aæ passanto pajahati, saÇkhÃrà passanto pajahati, vi¤¤Ãïaæ passanto pajahati; cakkhuæ . . . pe . . . jarÃ- maraïaæ . . . pe . . . amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyo- sÃnaÂÂhena passanto pajahati. Ye ye dhammà pahÅnà honti te te dhammà pariccattà honti; ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati-- `Ime dhammà pahÃtabbÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ. TatiyabhÃïavÃraæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 pahanaæ pativedhaæ, S. 2 samÃdhibhÃvayato, M. >/ #<[page 028]># %< 28>% ## Kathaæ `Ime dhammà bhÃvetabbÃ' ti sotÃvad- hÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ? Eko dhammo bhÃvetabbo, kÃyagatà sati sÃtasahagatÃ; dve dhammà bhÃvetabbÃ, samatho ca vipassanà ca; tayo dhammà bhÃvetabbÃ, tayo samÃdhÅ; cattÃro dhammà bhÃvetabbÃ, cattÃro satipaÂÂhÃnÃ; pa¤ca dhammà bhÃve- tabbÃ, pa¤caÇgiko sammÃsamÃdhi\<*<1>*>/; cha dhammà bhÃve- tabbÃ, cha anussatiÂÂhÃnÃni; satta dhammà bhÃvetabbÃ, satta bojjhaÇgÃ; aÂÂha dhammà bhÃvetabbÃ, ariyo aÂÂhaÇ- giko maggo; nava dhammà bhÃvetabbÃ, nava pÃrisuddhi- padhÃniyaÇgÃni; dasa dhammà bhÃvetabbÃ, dasa kasiïÃ- yatanÃni. ## Dve bhÃvanÃ, lokiyà ca bhÃvanà lokuttarà ca bhÃ- vanÃ. Tisso bhÃvanÃ, rÆpÃvacarakusalÃnaæ dhammÃnaæ bhÃvanÃ, arÆpÃvacarakusalÃnaæ dhammÃnaæ bhÃvanÃ, apa- riyÃpannakusalÃnaæ dhammÃnaæ bhÃvanÃ; rÆpÃvacara- kusalÃnaæ dhammÃnaæ bhÃvanà atthi hÅnÃ,\<*<2>*>/ atthi maj- jhimÃ, atthi païÅtÃ, arÆpÃvacarakusalÃnaæ dhammÃnaæ bhÃvanà atthi hÅnÃ, atthi majjhimÃ, atthi païÅtÃ, apariyÃ- pannakusalÃnaæ dhammÃnaæ bhÃvanà atthi\<*<3>*>/ païÅtÃ. Catasso bhÃvanÃ; dukkhasaccaæ pari¤¤ÃpaÂivedhaæ paÂi- vijjhanto bhÃveti, samudayasaccaæ pahÃnappaÂivedhaæ paÂivijjhanto bhÃveti, nirodhasaccaæ sacchikiriyÃpaÂi- vedhaæ paÂivijjhanto bhÃveti, maggasaccaæ bhÃvanÃpaÂi- vedhaæ paÂivijjhanto bhÃveti. Imà catasso bhÃvanÃ. ## Aparà pi catasso bhÃvanÃ, esanÃbhÃvanà paÂilÃbha- bhÃvanà ekarasÃbhÃvanà ÃsevanÃbhÃvanÃ. Katamà esanÃbhÃvanÃ? `Sabbesaæ samÃdhiæ samÃ- pajjantÃnaæ tattha jÃtà dhammà ekarasà hontÅti,' ayaæ esanÃbhÃvanÃ. Katamà paÂilÃbhabhÃvanÃ? `Sabbesaæ samÃdhiæ samÃ- pannÃnaæ tattha jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattan- tÅti,' ayaæ paÂilÃbhabhÃvanÃ. ## Katamà ekarasÃbhÃvanÃ? `AdhimokkhaÂÂhena sad- dhindriyaæ bhÃvayato saddhindriyassa vasena cattÃri indriyÃni ekarasà hontÅti' indriyÃnaæ ekarasaÂÂhena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 samÃdhi, M. 2 pahÅnÃ, S. 3 M. omits atthi. >/ #<[page 029]># %< 29>% bhÃvanÃ; `paggahaÂÂhena viriyindriyaæ bhÃvayato viriyin- driyassa vasena cattÃri indriyÃni ekarasà hontÅti' indri- yÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; `upaÂÂhÃnaÂÂhena satin- driyaæ bhÃvayato satindriyassa vasena cattÃri indriyÃni ekarasà hontÅti' indriyÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; `avik- khepaÂÂhena samÃdhindriyaæ bhÃvayato samÃdhindriyassa vasena cattÃri indriyÃni ekarasà hontÅti' indriyÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; `dassanaÂÂhena pa¤¤indriyaæ bhÃvayato pa¤¤indriyassa vasena cattÃri indriyÃni ekarasà hontÅti' indriyÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ. `Assaddhiye akampiyaÂÂhena saddhÃbalaæ bhÃvayato saddhÃbalassa vasena cattÃri balÃni ekarasà hontÅti' balÃ- naæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; `kosajje akampiyaÂÂhena viriyabalaæ bhÃvayato viriyabalassa vasena cattÃri balÃni ekarasà hontÅti' balÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; `pamÃde akampiyaÂÂhena satibalaæ bhÃvayato satibalassa vasena cattÃri balÃni ekarasà hontÅti' balÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; `uddhacce akampiyaÂÂhena samÃdhibalaæ bhÃva- yato samÃdhibalassa vasena cattÃri balÃni ekarasà hontÅti' balÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; `avijjÃya akampiyaÂÂhena pa¤¤Ãbalaæ bhÃvayato pa¤¤Ãbalassa vasena cattÃri balÃni ekarasà hontÅti' balÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ. `UpaÂÂhÃnaÂÂhena satisambojjhaÇgaæ bhÃvayato sati- sambojjhaÇgassa vasena cha bojjhaÇgà ekarasà hontÅti' bojjhaÇgÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; `pavicayaÂÂhena dhammavicayasambojjhaÇgaæ bhÃvayato dhammavicaya- sambojjhaÇgassa vasena cha bojjhaÇgà ekarasà hontÅti' bojjhaÇgÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; `paggahaÂÂhena viriyasambojjhaÇgaæ bhÃvayato viriyasambojjhaÇgassa vasena cha bojjhaÇgà ekarasà hontÅti' bojjhaÇgÃnaæ eka- rasaÂÂhena bhÃvanÃ; `pharaïaÂÂhena pÅtisambojjhaÇgaæ bhÃvayato pÅtisambojjhaÇgassa vasena cha bojjhaÇgà ekarasà hontÅti' bojjhaÇgÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; `upasamaÂÂhena passaddhisambojjhaÇgaæ bhÃvayato pas- saddhisambojjhaÇgassa vasena cha bojjhaÇgà ekarasà hontÅti' bojjhaÇgÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; `avikkhe- paÂÂhena samÃdhisambojjhaÇgaæ bhÃvayato samÃdhisam- bojjhaÇgassa vasena cha bojjhaÇgà ekarasà hontÅti' \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 030]># %< 30>% bojjhaÇgÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; `paÂisaÇkhÃnaÂ- Âhena upekkhÃsambojjhaÇgaæ bhÃvayato upekkhÃsam- bojjhaÇgassa vasena cha bojjhaÇgà ekarasà hontÅti' boj- jhaÇgÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ. `DassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhiæ bhÃvayato sammÃdiÂÂhiyà vasena satta maggaÇgà ekarasà hontÅti' maggaÇgÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; `abhiniropanaÂÂhena sammÃsaÇ- kappaæ bhÃvayato sammÃsaÇkappassa vasena satta mag- gaÇgà ekarasà hontÅti' maggaÇgÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; `pariggahaÂÂhena sammÃvÃcaæ bhÃvayato sam- mÃvÃcÃya vasena satta maggaÇgà ekarasà hontÅti' maggaÇ- gÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; `samuÂÂhÃnaÂÂhena sammÃ- kammantaæ bhÃvayato sammÃkammantassa vasena satta maggaÇgà ekarasà hontÅti' maggaÇgÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; `vodÃnaÂÂhena sammÃ-ÃjÅvaæ bhÃvayato sammÃ- ÃjÅvassa vasena satta maggaÇgà ekarasà hontÅti' maggaÇ- gÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; `paggahaÂÂhena sammÃ- vÃyÃmaæ bhÃvayato sammÃvÃyÃmassa vasena satta mag- gaÇgà ekarasà hontÅti' maggaÇgÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; `upaÂÂhÃnaÂÂhena sammÃsatiæ bhÃvayato sam- mÃsatiyà vasena satta maggaÇgà ekarasà hontÅti' mag- gaÇgÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; `avikkhepaÂÂhena sam- mÃsamÃdhiæ bhÃvayato sammÃsamÃdhissa vasena satta maggaÇgà ekarasà hontÅti' maggaÇgÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ, ayaæ ekarasÃbhÃvanÃ. ## Katamà ÃsevanÃbhÃvanÃ? Idha bhikkhu pubbaï- hasamayaæ pi Ãsevati, majjhantikasamayaæ pi Ãsevati, sÃyaïhasamayaæ pi Ãsevati, purebhattaæ pi Ãsevati, purime pi yÃme Ãsevati, majjhime pi yÃme Ãsevati, pacchime pi yÃme Ãsevati, rattiæ pi Ãsevati, divà pi Ãsevati, rattindivÃ\<*<1>*>/ pi Ãsevati, kÃle\<*<2>*>/ pi Ãsevati, juïhe pi Ãsevati, vasse pi Ãsevati, hemante pi Ãsevati, gimhe pi Ãsevati, purime pi vayokhandhe Ãsevati, majjhime pi vayokhandhe Ãsevati, pacchime pi vayokhandhe Ãsevati; ayaæ ÃsevanÃbhÃvanÃ. Imà catasso bhÃvanÃ. ## Aparà pi catasso bhÃvanÃ; tattha\<*<3>*>/ jÃtÃnaæ dham- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 rattidivÃ, M. S. 2 akÃle(!), S. 3 S. omits. >/ #<[page 031]># %< 31>% mÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ, indriyÃnaæ ekara- saÂÂhena bhÃvanÃ, tadupagaviriyavÃhanaÂÂhena bhÃvanÃ, ÃsevanaÂÂhena bhÃvanÃ. ## Kathaæ tattha\<*<1>*>/ jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativatta- naÂÂhena bhÃvanÃ? `KÃmacchandaæ pajahato nekkhammavasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `byÃpÃdaæ pajahato abyÃpÃdavasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativat- tanaÂÂhena bhÃvanÃ; `thÅnamiddhaæ pajahato Ãloka- sa¤¤Ãvasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `uddhaccaæ pajahato avikkhepavasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `vicikicchaæ pajahato dham- mavavatthÃnavasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃti- vattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `avijjaæ pajahato ¤Ãïavasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃ- naæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `aratiæ pajahato pÃmojjavasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `nÅvaraïaæ pajahato paÂhamajjhÃnavasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ;\<*<1>*>/ vitakkavicÃre pajahato duti- yajjhÃnavasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `pÅtiæ pajahato tatiyajjhÃnavasena jÃtà dhammà a¤¤a- ma¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `sukhadukkhe pajahato catut- thajjhÃnavasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `rÆpasa¤¤aæ paÂighasa¤¤aæ nÃnattasa¤¤aæ pajahato ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattivasena jÃtà dhammà a¤¤a- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 tattha katthaæ, S. >/ #<[page 032]># %< 32>% ma¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anati- vattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `ÃkÃsÃna¤cÃyatanasa¤¤aæ pajahato vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattivasena jÃtà dhammà a¤¤a- ma¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anati- vattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤aæ pajahato Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattivasena jÃtà dhammà a¤¤a- ma¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anati- vattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `Ãki¤ca¤¤Ãyatanasa¤¤aæ pajahato nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattivasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `niccasa¤¤aæ pajahato aniccÃ- nupassanÃvasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `sukhasa¤¤aæ pajahato dukkhÃnupassanÃvasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dham- mÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `attasa¤¤aæ pajahato anattÃnupassanÃvasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃti- vattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `nandiæ pajahato nibbidÃnupassanÃvasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `rÃgaæ pajahato virÃgÃnupassanÃvasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃti- vattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `samudayaæ pajahato nirodhÃnupassanÃvasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `ÃdÃnaæ paja- hato paÂinissaggÃnupassanÃvasena jÃtà dhammà a¤¤a- ma¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anati- vattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `ghÃnasa¤¤aæ pajahato khayÃnu- passanÃvasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `Ãyuhanaæ pajahato vayÃnupassanÃvasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `dhuvasa¤¤aæ pajahato vipa- riïÃmÃnupassanÃvasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃti- vattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `nimittaæ pajahato animittÃnupassanÃvasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 033]># %< 33>% dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `païidhiæ paja- hato appaïihitÃnupassanÃvasena jÃtà dhammà a¤¤a- ma¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anati- vattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `abhinivesaæ pajahato su¤¤atÃnu- passanÃvasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `sÃrÃdÃnÃbhinivesaæ pajahato adhipa¤¤Ãdhammavipas- sanÃvasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `sammohÃbhinevesaæ pajahato yathÃbhÆta¤Ãïadassanava- sena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `ÃlayÃ- bhinivesaæ pajahato ÃdÅnavÃnupassanÃvasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `appaÂisaÇkhaæ pajahato paÂisaÇkhÃnupassanÃvasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂ- hena bhÃvanÃ; `sa¤¤ogÃbhinivesaæ pajahato vivaÂÂanÃ- nupassanÃvasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivatt- antÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `diÂÂhekaÂÂhe kilese pajahato sotÃpattimaggava- sena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattaÂÂhena bhÃvanÃ; `oÊÃrike kilese pajahato sakadÃgÃmimaggavasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `anusahagate kilese pajahato anÃgÃmimaggavasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivattantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ; `sabbakilese pajahato ara- hattamaggavasena jÃtà dhammà a¤¤ama¤¤aæ nÃtivat- tantÅti' tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ: evaæ tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativatta- naÂÂhena bhÃvanÃ. ## Kathaæ indriyÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ? `KÃmacchandaæ pajahato nekkhammavasena pa¤cin- driyÃni ekarasà hontÅti' indriyÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; `byÃpÃdaæ pajahato abyÃpÃdavasena pa¤c' in- driyÃni ekarasà hontÅti' indriyÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanà \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 034]># %< 34>% . . . pe . . . `sabbakilese pajahato arahattamaggavasena pa¤c' indriyÃni ekarasà hontÅti' indriyÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ; evaæ {indriyÃnaæ} ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ. ## Kathaæ tadupagaviriyavÃhanaÂÂhena bhÃvanÃ? `KÃmacchandaæ pajahanto nekkhammavasena viriyaæ vÃhetÅti' tadupagaviriyavÃhanaÂÂhena bhÃvanÃ; `byÃpÃ- daæ pajahanto abyÃpÃdavasena viriyaæ vÃhetÅti' tadupaga- viriyavÃhanaÂÂhena bhÃvanà . . . pe . . . `sabbakilese paja- hanto arahattamaggavasena viriyaæ vÃhetÅti' tadupaga- viriyavÃhanaÂÂhena bhÃvanÃ; evaæ tadupagaviriyavÃ- hanaÂÂhena bhÃvanÃ. ## Kathaæ ÃsevanaÂÂhena bhÃvanÃ? `KÃmacchandaæ pajahanto nekkhammaæ ÃsevatÅti' ÃsevanaÂÂhena bhÃvanÃ; `byÃpÃdaæ pajahanto abyÃpÃdaæ ÃsevatÅti,' ÃsevanaÂÂhena bhÃvanà . . . pe . . . `sabbakilese pajahanto arahattamaggaæ ÃsevatÅti' ÃsevanaÂÂhena bhÃvanÃ; evaæ ÃsevanaÂÂhena bhÃvanÃ. Imà catasso bhÃvanÃ. RÆpaæ passanto bhÃveti, vedanaæ passanto bhÃveti, sa¤¤aæ passanto bhÃveti, saÇkhÃre passanto bhÃveti, vi¤- ¤Ãïaæ passanto bhÃveti; cakkhuæ . . . pe . . . jarÃ- maraïaæ . . . pe . . . amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyo- sÃnaÂÂhena passanto bhÃveti. Ye ye dhammà bhÃvità honti, te te dhammà ekarasà honti; ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati-- `Ime dhammà bhÃvetabbÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã suta- maye ¤Ãïaæ. CatutthabhÃïavÃraæ. ## Kathaæ `Ime dhammà sacchikÃtabbÃ' ti sotÃvadh- Ãnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ? Eko dhammo sacchikÃtabbo, akuppà cetovimutti; dve dhammà sacchikÃtabbÃ, vijjà ca vimutti ca; tayo dhammà sacchikÃtabbÃ, tisso vijjÃ; cattÃro dhammà sacchikÃtabbÃ, cattÃri sÃma¤¤aphalÃni; pa¤ca dhammà sacchikÃtabbÃ, pa¤ca dhammakkhandhÃ; cha dhammà sacchikÃtabbÃ, \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 035]># %< 35>% cha abhi¤¤Ã; satta dhammà sacchikÃtabbÃ, satta khÅïÃsa- vabalÃni; aÂÂha dhammà sacchikÃtabbÃ, aÂÂha vimokkhÃ; nava dhammà sacchikÃtabbÃ, nava anupubbanirodhÃ; dasa dhammà sacchikÃtabbÃ, dasa asekhà dhammÃ. ## Sabbaæ bhikkhave sacchikÃtabbaæ. Ki¤ ca bhik- khave sabbaæ sacchikÃtabbaæ? Cakkhuæ bhikkhave sacchikÃtabbaæ, rÆpà sacchikÃtabbÃ, cakkhuvi¤¤Ãïaæ sacchikÃtabbaæ, cakkhusamphasso sacchikÃtabbo, yadidaæ cakkhusamphassapaccayà uppajjati vedayitaæ sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ vÃ, taæ pi sacchikÃtab- baæ; sotaæ sacchikÃtabbaæ, saddà sacchikÃtabbà . . . pe . . . ghÃnaæ sacchikÃtabbaæ, gandhà sacchikÃtabbÃ, jivhà sacchikÃtabbÃ, rasà sacchikÃtabbÃ, kÃyo sacchikÃ- tabbo, phoÂÂhabbà sacchikÃtabbÃ, mano sacchikÃtabbo, dhammà sacchikÃtabbÃ, manovi¤¤Ãïaæ sacchikÃtabbaæ, manosamphasso sacchikÃtabbo, yadidaæ manosamphassa- paccayà uppajati vedayitaæ sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ vÃ, taæ pi sacchikÃtabbaæ. RÆpaæ passanto sacchikaroti, vedanaæ passanto sacchikaroti, sa¤¤aæ passanto sacchikaroti, saÇkhÃre passanto sacchi- karoti, vi¤¤Ãïaæ passanto sacchikaroti; cakkhuæ . . . pe . . . jarÃmaraïaæ . . . pe . . . amatogadhaæ nib- bÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena passanto sacchikaroti. Ye ye dhammà sacchikatà honti, te te dhammà phassitÃ\<*<1>*>/ honti; ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati - `Ime dhammà sacchikÃtabbÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, tampa- jÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ. Kathaæ `Ime dhammà hÃnabhÃgiyÃ,\<*<2>*>/ Ime dhammà ÂhitibhÃgiyÃ, Ime dhammà visesabhÃgiyÃ, Ime dhammà nibbedhabhÃgiyÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ? PaÂhamajjhÃnassa lÃbhiæ kÃmasahagatà sa¤¤Ã mana- sikÃrà samudÃcaranti, hÃnabhÃgiyo dhammo; tadanu- dhammatà sati santiÂÂhati, ÂhitibhÃgiyo dhammo; avitak- kasahagatà sa¤¤Ã manasikÃrà samudÃcaranti, visesabhÃ- giyo dhammo; nibbidÃsahagatà sa¤¤Ã manasikÃrà samu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 phusitÃ, K.; sacchikatÃ, S. 2 pahÃna-, S. >/ #<[page 036]># %< 36>% dÃcaranti virÃgÆpasaæhitÃ, nibbedhabhÃgiyo dhammo. DutiyajjhÃnassa lÃbhiæ vitakkasahagatà sa¤¤Ã manasikÃrà samudÃcaranti, hÃnabhÃgiyo dhammo; tadanudhammatà sati santiÂÂhati, ÂhitibhÃgiyo dhammo; upekkhÃsukhasa- hagatà sa¤¤Ã manasikÃrà samudÃcaranti, visesabhÃgiyo dhammo; nibbidÃsahagatà sa¤¤Ã manasikÃrà samudÃ- caranti virÃgÆpasaæhitÃ, nibbedhabhÃgiyo dhammo. TatiyajjhÃnassa lÃbhiæ pÅtisukhasahagatà sa¤¤Ã manasi- kÃrà samudÃcaranti, hÃnabhÃgiyo dhammo; tadanudham- matà sati santiÂÂhati, ÂhitibhÃgiyo dhammo; adukkhama- sukhasahagatà sa¤¤Ã manasikÃrà samudÃcaranti, visesab- hÃgiyo dhammo; nibbidÃsahagatà sa¤¤Ã manasikÃrà sa- mudÃcaranti virÃgÆpasaæhitÃ, nibbedhabhÃgiyo dhammo. CatutthajjhÃnassa lÃbhiæ uppekkhÃsukhasahagatà sa¤¤Ã manasikÃrà samudÃcaranti, hÃnabhÃgiyo dhammo; tada- nudhammatà sati santiÂÂhati, ÂhitibhÃgiyo dhammo; ÃkÃsÃna¤cÃyatanasahagatà sa¤¤Ã manasikÃrà samudÃ- caranti, visesabhÃgiyo dhammo; nibbidÃsahagatà sa¤¤Ã manasikÃrà samudÃcaranti virÃgÆpasaæhitÃ, nibbedha- bhÃgiyo dhammo. ùkÃsÃna¤cÃyatanassa lÃbhiæ rÆpasa- hagatà sa¤¤Ã manasikÃrà samudÃcaranti, hÃnabhÃgiyo dhammo; tadanudhammatà sati santiÂÂhati, ÂhitibhÃgiyo dhammo; vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasahagatà sa¤¤Ã manasikÃrà samudÃcaranti, visesabhÃgiyo dhammo; nibbidÃsahagatà sa¤¤Ã manasikÃrà samudÃcaranti virÃgÆpasaæhitÃ, nib- bedhabhÃgiyo dhammo. Vi¤¤Ãïa¤cÃyatanassa lÃbhiæ ÃkÃsÃna¤cÃyatanasahagatà sa¤¤Ã manasikÃrà samudÃ- caranti, hÃnabhÃgiyo dhammo; tadanudhammatà sati santiÂÂhati, ÂhitibhÃgiyo dhammo; Ãki¤ca¤¤Ãyatanasaha- gatà sa¤¤Ã manasikÃrà samudÃcaranti, visesabhÃgiyo dhammo; nibbidÃsahagatà sa¤¤Ã manasikÃrà samudÃ- caranti virÃgÆpasaæhitÃ, nibbedhabhÃgiyo dhammo. ùki¤ca¤¤Ãyatanassa lÃbhiæ vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasahagatà sa¤¤Ã manasikÃrà samudÃcaranti, hÃnabhÃgiyo dhammo; tadanudhammatà sati santiÂÂhati, ÂhitibhÃgiyo dhammo; nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatanasahagatà sa¤¤Ã manasikÃrà sa- mudÃcaranti, visesabhÃgiyo dhammo; nibbidÃsahagatà sa¤¤Ã manasikÃrà samudÃcaranti virÃgÆpasaæhitÃ, nib- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 037]># %< 37>% bedhabhÃgiyo dhammo. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃna- naÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati- `Ime dhammà hÃnabhÃ- giyÃ, Ime dhammà ÂhitibhÃgiyÃ, Ime dhammà visesa- bhÃgiyÃ, Ime dhammà nibbedhabhÃgiyÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ. ## Kathaæ `Sabbe saÇkhÃrà aniccÃ, sabbe saÇkhÃrà dukkhÃ, sabbe dhammà anattÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, tampa- jÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ? `RÆpaæ aniccaæ khayaÂÂhena, dukkhaæ khayaÂÂhena, anattà asÃrakaÂÂhenÃti' sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ. `VedanÃ, sa¤¤Ã, saÇkhÃrÃ, vi¤¤Ãïaæ, cakkhuæ . . . pe . . . jarÃmaraïaæ aniccaæ khayaÂÂhena, dukkhaæ khayaÂÂhena, anattà asÃrakaÂÂhenÃti' sotÃvad- hÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ; ta¤ ¤ÃtaÂ- Âhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati- `Sabbe saÇkhÃrà aniccÃ, sabbe saÇkhÃrà dukkhÃ, sabbe dhammà anattÃ' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ. ## Kathaæ `Idaæ dukkhaæ ariyasaccaæ, idaæ duk- khasamudayaæ ariyasaccaæ, idaæ dukkhanirodhaæ ariyasaccaæ, idaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ariya- saccan' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ? Tattha katamaæ dukkhaæ ariyasaccaæ? JÃti pi dukkhÃ, jarà pi dukkhÃ, maraïaæ pi dukkhaæ, sokapari- devadukkhadomanassupÃyÃsà pi dukkhÃ, appiyehi\<*<1>*>/ sam- payogo dukkho, piyehi vippayogo dukkho, yaæ p' icchaæ na labhati taæ pi dukkhaæ, saÇkhittena pa¤c' upÃdÃnak- khandà pi dukkhÃ. Tattha katamà jÃti? Yà tesaæ tesaæ sattÃnaæ tamhi tamhi sattanikÃye jÃti sa¤jÃti okkanti abhinibbatti khand- hÃnaæ pÃtubhÃvo ÃyatanÃnaæ paÂilÃbho, ayaæ vuccati jÃti. Tattha katamà jarÃ? Yà tesaæ tesaæ sattÃnaæ tamhi tamhi sattanikÃye jarà jÅraïatà khaï¬iccaæ pÃliccaæ valittacatà Ãyuno saæhÃni indriyÃnaæ paripÃko, ayaæ vuccati jarÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 apiyehi, M. >/ #<[page 038]># %< 38>% Tattha katamaæ maraïaæ? Yà tesaæ tesaæ sattÃnaæ tamhà tamhà sattanikÃyà cuti cavanatà bhedo antara- dhÃnaæ maccumaraïaæ kÃlakiriyà khandhÃnaæ bhedo kalebarassa\<*<1>*>/ nikkhepo jÅvitindriyassa upacchedo, idaæ vuccati maraïaæ. ## Tattha katamo soko? Yo\<*<2>*>/ ¤Ãtibyasanena và phuÂ- Âhassa bhogabyasanena và phuÂÂhassa rogabyasanena vÃ- phuÂÂhassa sÅlabyasanena và phuÂÂhassa diÂÂhibyasanena và phuÂÂhassa a¤¤atara¤¤atarena byasanena samannÃ- gatassa a¤¤atara¤¤atarena dukkhadhammena phuÂÂhassa soko socanà socitattaæ antosoko antoparisoko cetaso parijjhÃyanà domanassaæ sokasallaæ, ayaæ vuccati soko. Tattha katamo paridevo? Yo ¤Ãtibyasanena và phuÂ- Âhassa bhogabyasanena và phuÂÂhassa rogabyasanena và phuÂÂhassa sÅlabyasanena và phuÂÂhassa diÂÂhibyasanena và phuÂÂhassa a¤¤atara¤¤atarena byasanena samannÃ- gatassa a¤¤atara¤¤atarena dukkhadhammena phuÂÂhassa Ãdevo paridevo Ãdevanà paridevanà Ãdevitattaæ paridevi- tattaæ vÃcÃpalÃpo vippalÃpo lÃlappo lÃlappanà lÃlappi- tattaæ, ayaæ vuccati paridevo. Tattha katamaæ dukkhaæ? Yaæ kÃyikaæ asÃtaæ kÃyikaæ dukkhaæ, kÃyasamphassajaæ asÃtaæ dukkhaæ vedayitaæ, kÃyasamphassajà asÃtà dukkhà vedanÃ, idaæ vuccati dukkhaæ. Tattha katamaæ domanassaæ? Yaæ cetasikaæ asÃtaæ cetasikaæ dukkhaæ, cetosamphassajaæ asÃtaæ dukkhaæ vedayitaæ, cetosamphassajà asÃtà dukkhà vedanÃ, idaæ vuccati domanassaæ. Tattha katamo upÃyÃso? Yo ¤Ãtibyasanena và phuÂ- Âhassa bhogabyasanena và phuÂÂhassa rogabyasanena và phuÂÂhassa sÅlabyasanena và phuÂÂhassa diÂÂhibyasanena và phuÂÂhassa a¤¤atara¤¤atarena byasanena samannÃ- gatassa a¤¤atarena dukkhadhammena phuÂÂhassa ÃyÃso upÃyÃso ÃyÃsanà upÃyÃsanà ÃyÃsitattaæ upÃyÃsitattaæ, ayaæ vuccati upÃyÃso. ## Tattha katamo appiyehi sampayogo dukkho? Idha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 kaÊevarassa, M. K. 2 S. M. omit yo. >/ #<[page 039]># %< 39>% yÃssa\<*<1>*>/ te honti aniÂÂhà akantà amanÃpà rÆpà saddà gandhà rasà phoÂÂhabbà ye và pan' assa te honti anatthakÃmà ahitakÃmà aphÃsukÃmà ayogakkhemakÃmÃ, yà tehi saÇ- gati\<*<2>*>/ samÃgamo samodhÃnaæ missÅbhÃvo, ayaæ vuccati appiyehi sampayogo dukkho. Tattha katamo piyehi vippayogo dukkho? Idha yÃssa te honti iÂÂhà kantà manÃpà rÆpà saddà gandhà rasà phoÂÂhabbà ye và pan' assa te honti atthakÃmà hitakÃmà phÃsukÃmà yogakkhemakÃmà mÃtà và pità và bhÃtà và bhaginÅ và mittà và amaccà và ¤ÃtÅ vÃ\<*<3>*>/ sÃlohità vÃ, yà tehi asaÇgati\<*<2>*>/ asamÃgamo asamodhÃnaæ amissÅbhÃvo, ayaæ vuccati piyehi vippayogo dukkho. Tattha katamaæ yaæ p' icchaæ na labhati taæ pi dukkhaæ? JÃtidhammÃnaæ sattÃnaæ evaæ icchà uppaj- jati- `Aho vata mayaæ na jÃtidhammà assÃma, na ca vata no jÃti ÃgaccheyyÃti'; na kho pan etaæ icchÃya pattabbaæ: idaæ pi yaæ p' icchaæ na labhati taæ pi dukkhaæ. JarÃdhammÃnaæ sattÃnaæ . . . pe . . . byÃdhidhammÃnaæ sattÃnaæ, maraïadhammÃnaæ sat- tÃnaæ, sokaparidevadukkhadomanassupÃyÃsadhammÃnaæ sattÃnaæ evaæ icchà uppajjati- `Aho vata mayaæ na sokaparidevadukkhadomanassupÃyÃsadhammà assÃma, na ca vata no sokaparidevadukkhadomanassupÃyÃsà Ãgac- cheyyun' ti; na kho pan' etaæ icchÃya pattabbaæ: idaæ pi yaæ p' icchaæ na labhati taæ pi dukkhaæ. Tattha katamà saÇkhittena pa¤c' upÃdÃnakkhandhà dukkhÃ? SeyyathÅdaæ rÆpÆpÃdÃnakkhandho vedanÆpÃ- dÃnakkhandho sa¤¤ÆpÃdÃnakkhandho saÇkhÃrÆpÃdÃnak- khandho vi¤¤ÃïÆpÃdÃnakkhandho, ime vuccanti saÇkhit- tena pa¤c' upÃdÃnakkhandhà dukkhÃ. Idaæ vuccati dukkhaæ ariyasaccaæ. ## Tattha katamaæ dukkhasamudayaæ ariyasaccaæ? YÃyaæ taïhà ponobhavikÃ\<*<4>*>/ nandirÃgasahagatà tatratatrÃ- bhinandinÅ, seyyathÅdaæ - kÃmataïhà bhavataïhà vibha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 yassa, S. K. 2 M. has sandhiæ before saÇgati. 3 S. M. omit vÃ. 4 ponabbhavikÃ, M. >/ #<[page 040]># %< 40>% vataïhÃ, sà kho pan' esà taïhà kattha uppajjamÃnà uppajjati, kattha nivisamÃnà nivisati? Yaæ loke piya- rÆpaæ sÃtarÆpaæ, etth' esà taïhà uppajjamÃnà uppajjati, ettha nivisamÃnà nivisati. Ki¤ ca loke piyarÆpaæ sÃta- rÆpaæ? Cakkhuæ loke piyarÆpaæ sÃtarÆpaæ; etth' esà taïhà uppajjamÃnà uppajjati, ettha nivisamÃnà nivisati. Sotaæ loke, ghÃnaæ loke, jivhà loke, kÃyo loke, mano loke piyarÆpaæ sÃtarÆpaæ; etth' esà taïhà uppajjamÃnà uppajjati, ettha nivisamÃnà nivisati. RÆpà loke piya- rÆpaæ sÃtarÆpaæ; etth' esà taïhà uppajjamÃnà uppajjati, ettha nivisamÃnà nivisati. Saddà loke piyarÆpaæ sÃta- rÆpaæ . . . pe . . . dhammà loke, cakkhuvi¤¤Ãïaæ loke . . . pe . . . manovi¤¤Ãïaæ loke, cakkhusamphasso loke . . . pe . . . manosamphasso loke, cakkhusamphassajà vedanà loke . . . pe . . . manosamphassajà vedanà loke, rÆpasa¤¤Ã loke . . . pe . . . dhammasa¤¤Ã loke, rÆpa- sa¤cetanà loke . . . pe . . . dhammasa¤cetanà loke, rÆpataïhà loke . . . pe . . . dhammataïhà loke, rÆpa- vitakko loke . . . pe . . . dhammavitakko loke, rÆpa- vicÃro loke . . . pe . . . dhammavicÃro loke piyarÆpaæ sÃtarÆpaæ; etth' esà taïha uppajjamÃnà uppajjati, ettha nivisamÃnà nivisati. Idaæ vuccati dukkhasamudayaæ ariyasaccaæ. ## Tattha katamaæ dukkhanirodhaæ ariyasaccaæ? Yo tassà yeva taïhÃya asesavirÃganirodho cÃgo paÂinis- saggo mutti anÃlayo, sà kho pan' esà taïhà kattha pahÅyamÃnà pahÅyati, kattha nirujjhamÃnà nirujjhati? Yaæ loke piyarÆpaæ sÃtarÆpaæ, etth' esà taïhà pahÅya- mÃnà pahÅyati, ettha nirujjhamÃnà nirujjhati. Ki¤ ca loke piyarÆpaæ sÃtarÆpaæ? Cakkhuæ loke piyarÆpaæ sÃtarÆpaæ, etth' esà taïhà pahÅyamÃnà pahÅyati, ettha nirujjhamÃnà nirujjhati . . . pe . . . dhammavicÃro loke piyarÆpaæ sÃtarÆpaæ, etth' esà taïhà pahÅyamÃnà pahÅ- yati, ettha nirujjhamÃnà nirujjhati. Idaæ vuccati dukkhanirodhaæ ariyasaccaæ. ## Tattha katamaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ariyasaccaæ? Ayaæ eva ariyo aÂÂhaÇgiko maggo, seyyathÅdaæ -- sammÃdiÂÂhi sammÃsaÇkappo sammÃvÃcà \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 041]># %< 41>% sammÃkammanto sammÃ-ÃjÅvo sammÃvÃyÃmo sammÃ- sati sammÃsamÃdhi. Tattha katamà sammÃdiÂÂhi? Dukkhe ¤Ãïaæ, duk- khasamudaye ¤Ãïaæ, dukkhanirodhe ¤Ãïaæ, dukkhani- rodhagÃminiyà paÂipadÃya ¤Ãïaæ; ayaæ vuccati sammÃ- diÂÂhi. Tattha katamo sammÃsaÇkappo? NekkhammasaÇ- kappo, abyÃpÃdasaÇkappo, avihiæsÃsaÇkappo; ayaæ vuccati sammÃsaÇkappo. Tattha katamà sammÃvÃcÃ? MusÃvÃdà veramaïÅ, pisunà vÃcà veramaïÅ, pharusà vÃcà veramaïÅ, samphap- palÃpà veramaïÅ; ayaæ vuccati sammÃvÃcÃ. Tattha katamo sammÃkammanto? PÃïÃtipÃtà vera- maïÅ, adinnÃdÃnà veramaïÅ, kÃmesu micchÃcÃrà vera- maïÅ; ayaæ vuccati sammÃkammanto. Tattha katamo sammÃ-ÃjÅvo? Idha ariyasÃvako micchÃ-ÃjÅvaæ pahÃya sammÃ-ÃjÅvena jÅvitaæ kappeti; ayaæ vuccati sammÃ-ÃjÅvo. Tattha katamo sammÃvÃyÃmo? Idha bhikkhu anuppan- nÃnaæ pÃpakÃnaæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ anuppÃdÃya chandaæ janeti vÃyamati viriyaæ Ãrabhati cittaæ pag- gaïhÃti padahati, uppannÃnaæ pÃpakÃnaæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ pahÃnÃya . . . pe . . . anuppannÃnaæ kusa- lÃnaæ dhammÃnaæ uppÃdÃya . . . pe . . . uppannÃnaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ Âhitiyà asammosÃya bhiyyo- bhÃvÃya vepullÃya bhÃvanÃya pÃripuriyà chandaæ janeti vÃyamati viriyaæ Ãrabhati cittaæ paggaïhÃti padahati; ayaæ vuccati sammÃvÃyÃmo. Tattha katamà sammÃsati? Idha bhikkhu kÃye kÃyÃ- nupassÅ viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimà vi¤¤eyya loke abhijjhÃdomanassaæ, vedanÃsu, citte, dhammesu dham- mÃnupassÅ viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimà vi¤¤eyya loke abhijjhÃdomanassaæ; ayaæ vuccati sammÃsati. Tattha katamo sammÃsamÃdhi? Idha bhikkhu vivicc' eva kÃmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaæ savicÃraæ vivekajaæ pÅtisukhaæ paÂhamajjhÃnaæ upa- sampajja viharati, vitakkavicÃrÃnaæ vÆpasamà ajjhattaæ sampasÃdanaæ cetaso ekodibhÃvaæ avitakkaæ avicÃraæ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 042]># %< 42>% samÃdhijaæ pÅtisukhaæ dutiyajjhÃnaæ upasampajja viha- rati, pÅtiyà ca virÃgà upekkhako ca viharati sato ca sampajÃno sukha¤ ca kÃyena paÂisaævedeti, yan taæ ariyà Ãcikkhanti `upekkhako satimà sukhavihÃrÅ' ti tatiyajjhÃnaæ upasampajja viharati, sukhassa ca pahÃnà dukkhassa ca pahÃnà pubbe va somanassadomanassÃnaæ aÂÂhaÇgamà adukkhamasukhaæ upekkhÃsatipÃrisuddhiæ catutthajjhÃnaæ upasampajja viharati; ayaæ vuccati sammÃsamÃdhi. Idaæ vuccati dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ariyasaccaæ. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃna- naÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `Idaæ dukkhaæ ariya- saccaæ, Idaæ dukkhasamudayaæ ariyasaccaæ, Idaæ duk- khanirodhaæ ariyasaccaæ, Idaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ariyasaccan' ti sotÃvadhÃnaæ, taæpajÃnanà pa¤¤Ã sutamaye ¤Ãïaæ. Evaæ sotÃvadhÃne pa¤¤Ã suta- maye ¤Ãïaæ. $< I.2.>$ ## Kathaæ sutvÃna saævare pa¤¤Ã sÅlamaye ¤Ãïaæ? Pa¤ca sÅlÃni -- pariyantapÃrisuddhisÅlaæ apariyanta- pÃrisuddhisÅlaæ paripuïïapÃrisuddhisÅlaæ aparÃmaÂÂha- pÃrisuddhisÅlaæ paÂipassaddhipÃrisuddhisÅlaæ. Tattha katamaæ pariyantapÃrisuddhisÅlam? Anupa- sampannÃnaæ pariyantasikkhÃpadÃnaæ -- idaæ pariyanta- pÃrisuddhisÅlaæ. Katamaæ apariyantapÃrisuddhisÅlaæ? Upasampan- nÃnaæ apariyantasikkhÃpadÃnaæ -- idaæ apariyantapÃri- suddhisÅlaæ. Katamaæ paripuïïapÃrisuddhisÅlaæ? Puthujjanakaly- ÃïakÃnaæ kusaladhamme yuttÃnaæ sekhapariyante\<*<1>*>/ pari- pÆrakÃrÅnaæ kÃye ca jÅvite ca anapekkhÃnaæ pariccatta- jÅvitÃnaæ -- idaæ paripuïïapÃrisuddhisÅlaæ. Katamaæ aparÃmaÂÂhapÃrisuddhisÅlaæ? Sattannaæ sekhÃnaæ -- idaæ aparÃmaÂÂhapÃrisuddhisÅlaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 asekha-, K. >/ #<[page 043]># %< 43>% Katamaæ paÂipassaddhipÃrisuddhisÅlaæ? TathÃgata- sÃvakÃnaæ khÅïÃsavÃnaæ PaccekabuddhÃnaæ TathÃga- tÃnaæ ArahantÃnaæ SammÃsambuddhÃnaæ -- idaæ paÂi- passaddhipÃrisuddhisÅlaæ. ## Atthi sÅlaæ pariyantaæ, atthi sÅlaæ apariyantaæ. Tattha katamaæ taæ sÅlaæ pariyantaæ? Atthi sÅlaæ lÃbhapariyantaæ, atthi sÅlaæ yasapariyantaæ, atthi sÅlaæ ¤Ãtipariyantaæ, atthi sÅlaæ aÇgapariyantaæ, atthi sÅlaæ jÅvitapariyantaæ. Katamaæ taæ sÅlaæ lÃbhapariyantaæ? Idh' ekacco lÃbhahetu lÃbhapaccayà lÃbhakÃraïà yathÃsamÃdiïïaæ sikkhÃpadaæ vÅtikkamati -- idaæ taæ sÅlaæ lÃbhapari- yantaæ. Katamaæ taæ sÅlaæ yasapariyantaæ? Idh' ekacco yasahetu yasapaccayà yasakÃraïà yathÃsamÃdiïïaæ sik- khÃpadaæ vÅtikkamati -- idaæ taæ sÅlaæ yasapariyan- taæ. Katamaæ taæ sÅlaæ ¤Ãtipariyantaæ? Idh' ekacco ¤Ãtihetu ¤Ãtipaccayà ¤ÃtikÃraïà yathÃsamÃdiïïaæ sikkhÃ- padaæ vÅtikkamati -- idaæ taæ sÅlaæ ¤Ãtipariyantaæ. Katamaæ taæ sÅlaæ aÇgapariyantaæ? Idh' ekacco aÇgahetu aÇgapaccayà aÇgakÃraïà yathÃsamÃdiïïaæ sik- khÃpadaæ vÅtikkamati -- idaæ taæ sÅlaæ aÇgapariyan- taæ. Katamaæ taæ sÅlaæ jÅvitapariyantaæ? Idh' ekacco jÅvitahetu jÅvitapaccayà jÅvitakÃraïà yathÃsamÃdiïïaæ sikkhÃpadaæ vÅtikkamati -- idaæ taæ sÅlaæ jÅvitapari- yantaæ. EvarÆpÃni sÅlÃni khaï¬Ãni chiddÃni sabalÃni kammÃ- sÃni na bhujissÃni na vi¤¤ÆpasatthÃni parÃmaÂÂhÃni na samÃdhisaævattanikÃni na avippaÂisÃravatthukÃni na pÃmojjavatthukÃni na pÅtivatthukÃni na passaddhivatthu- kÃni na sukhavatthukÃni na samÃdhivatthukÃni na yathÃbhÆta¤ÃïadassanavatthukÃni na ekantanibbidÃya na virÃgÃya na nirodhÃya na upasamÃya na abhi¤¤Ãya na sambodhÃya na nibbÃnÃya saævattanti -- idaæ taæ sÅlaæ pariyantaæ. ## Katamaæ taæ sÅlaæ apariyantaæ? Atthi sÅlaæ na \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 044]># %< 44>% lÃbhapariyantaæ, atthi sÅlaæ na yasapariyantaæ, atthi sÅlaæ na ¤Ãtipariyantaæ, atthi sÅlaæ na aÇgapariyantaæ, atthi sÅlaæ na jÅvitapariyantaæ. Katamaæ taæ sÅlaæ na lÃbhapariyantaæ? Idh' ekacco lÃbhahetu lÃbhapaccayà lÃbhakÃraïà yathÃsamÃdiïïaæ sikkhÃpadaæ vÅtikkamÃya cittaæ pi na uppÃdeti, kiæ so vÅtikkamissati; idaæ taæ sÅlaæ na lÃbhapariyantaæ. Katamaæ taæ sÅlaæ na yasapariyantaæ? Idh' ekacco yasahetu yasapaccayà yasakÃraïà yathÃsamÃdiïïaæ sik- khÃpadaæ vÅtikkamÃya cittaæ pi na uppÃdeti, kiæ so vÅtikkamissati; idaæ taæ sÅlaæ na yasapariyantaæ. Katamaæ taæ sÅlaæ na ¤Ãtipariyantaæ? Idh' ekacco ¤Ãtihetu ¤Ãtipaccayà ¤ÃtikÃraïà yathÃsamÃdiïïaæ sikkhÃ- padaæ vÅtikkamÃya cittaæ pi na uppÃdeti, kiæ so vÅtik- kamissati; idaæ taæ sÅlaæ na ¤Ãtipariyantaæ. Katamaæ taæ sÅlaæ na aÇgapariyantaæ? Idh' ekacco aÇgahetu aÇgapaccayà aÇgakÃraïà yathÃsamÃdiïïaæ sikkhÃpadaæ vÅtikkamÃya cittaæ pi na uppÃdeti, kiæ so vÅtikkamissati; idaæ taæ sÅlaæ na aÇgapariyantaæ. Katamaæ taæ sÅlaæ na jÅvitapariyantaæ? Idh' ekacco jÅvitahetu jÅvitapaccayà jÅvitakÃraïà yathÃsamÃdiïïaæ sikkhÃpadaæ vÅtikkamÃya cittaæ pi na uppÃdeti, kiæ so vÅtikkamissati; idaæ taæ sÅlaæ na jÅvitapariyantaæ. EvarÆpÃni sÅlÃni akhaï¬Ãni achiddÃni asabalÃni akam- mÃsÃni bhujissÃni vi¤¤ÆpasatthÃni aparÃmaÂÂhÃni samÃ- dhisaævattanikÃni avippaÂisÃravatthukÃni pÃmojjavatthu- kÃni pÅtivatthukÃni passaddhivatthukÃni sukhavatthu- kÃni samÃdhivatthukÃni yathÃbhÆta¤Ãïadassanavatthu- kÃni ekantanibbidÃya virÃgÃya nirodhÃya upasamÃya abhi¤¤Ãya sambodhÃya nibbÃnÃya saævattanti -- idam taæ sÅlaæ apariyantaæ. ## Kiæ sÅlaæ? Kati sÅlÃni? KiæsamuÂÂhÃnaæ sÅlaæ? KatidhammasamodhÃnaæ sÅlaæ? Kiæ sÅlan ti? Cetanà sÅlam, cetasikaæ sÅlaæ, saæ- varo sÅlaæ, avÅtikkamo sÅlaæ. Kati sÅlÃnÅti? TÅïi sÅlÃni, kusalasÅlaæ akusalasÅlaæ abyÃkatasÅlaæ. KiæsamuÂÂhÃnaæ sÅlan ti? KusalacittasamuÂÂhÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 045]># %< 45>% kusalasÅlaæ, akusalacittasamuÂÂhÃnaæ akusalasÅlaæ, abyÃ- katacittasamuÂÂhÃnaæ abyÃkatasÅlaæ. KatidhammasamodhÃnaæ sÅlan ti? Saævarasamo- dhÃnaæ sÅlaæ, avÅtikkamasamodhÃnaæ sÅlaæ, tathÃbhÃve jÃtacetanÃsamodhÃnaæ sÅlaæ; pÃïÃtipÃtaæ saævaraÂ- Âhena sÅlaæ avÅtikkamaÂÂhena sÅlaæ, adinnÃdÃnaæ saæ- varaÂÂhena sÅlaæ avÅtikkamaÂÂhena sÅlaæ, kÃmesu micchÃcÃraæ saævaraÂÂhena sÅlaæ avÅtikkamaÂÂhena sÅlaæ, musÃvÃdaæ saævaraÂÂhena sÅlaæ avÅtikkamaÂÂhena sÅlaæ, pisuïÃvÃcaæ saævaraÂÂhena sÅlaæ avÅtikkamaÂÂhena sÅlaæ, pharusavÃcaæ saævaraÂÂhena sÅlaæ avÅtik- kamaÂÂhena sÅlaæ, samphappalÃpaæ saævaraÂÂhena sÅlaæ avÅtikkamaÂÂhena sÅlaæ, abhijjhaæ saævaraÂÂhena sÅlaæ avÅtikkamaÂÂhena sÅlaæ, byÃpÃdaæ saævaraÂÂhena sÅlaæ avÅtikkamaÂÂhena sÅlaæ, micchÃdiÂÂhiæ saævaraÂ- Âhena sÅlaæ avÅtikkamaÂÂhena sÅlaæ, nekkhammena kÃmacchandaæ saævaraÂÂhena sÅlaæ avÅtikkamaÂÂhena sÅlaæ, abyÃpÃdena byÃpÃdaæ saævaraÂÂhena sÅlaæ avÅtik- kamaÂÂhena sÅlaæ, Ãlokasa¤¤Ãya ÂhÅnamiddhaæ, avikkhe- paÂÂhena uddhaccaæ, dhammavavatthÃnena vicikicchaæ, ¤Ãïena avijjaæ, pÃmojjena aratiæ, pathamajjhÃnena nÅvaraïaæ, dutiyajjhÃnena vitakkavicÃre, tatiyajjhÃnena pÅtiæ, catutthajjhÃnena sukhadukkhaæ, ÃkÃsÃna¤cÃyatana- samÃpattiyà rÆpasa¤¤aæ paÂighasa¤¤aæ nÃnattasa¤¤aæ, vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiyà ÃkÃsÃna¤cÃyatanasa¤¤aæ, Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiyà vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤aæ, nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà Ãki¤ca¤¤Ãyatana- sa¤¤aæ, aniccÃnupassanÃya niccasa¤¤aæ, dukkhÃnupas- sanÃya sukhasa¤¤aæ, anattÃnupassanÃya attasa¤¤aæ, nibbidÃnupassanÃya nandiæ, virÃgÃnupassanÃya rÃgaæ, nirodhÃnupassanÃya samudayaæ, paÂinissaggÃnupassanÃya ÃdÃnaæ, khayÃnupassanÃya ghanasa¤¤aæ, vayÃnupas- sanÃya Ãyuhanaæ, vipariïÃmÃnupassanÃya dhuvasa¤¤aæ, animittÃnupassanÃya nimittaæ, appaïihitÃnupassanÃya païidhiæ, su¤¤atÃnupassanÃya abhinivesaæ, adhipa¤¤Ã- dhammavipassanÃya sÃrÃgÃbhinivesaæ, yathÃbhÆta¤Ãïa- dassanena sammohÃbhinivesaæ, ÃdÅnavÃnupassanÃya ÃlayÃbhinivesaæ, paÂisaÇkhÃnupassanÃya appaÂisaÇkhaæ, \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 046]># %< 46>% vivaÂÂanÃnupassanÃya sa¤¤ogÃbhinivesaæ, sotÃpattimag- gena diÂÂhekaÂÂhe kilese, sakadÃgÃmimaggena oÊÃrike kilese, anÃgÃmimaggena anusahagate kilese, arahattamag- gena sabbakilese saævaraÂÂhena sÅlaæ avÅtikkamaÂÂhena sÅlaæ. ## Pa¤ca sÅlÃni; pÃïÃtipÃtassa pahÃnaæ sÅlaæ, vera- maïÅ sÅlaæ, cetanà sÅlaæ, saævaro sÅlaæ, avÅtikkamo sÅlaæ. EvarÆpÃni sÅlÃni cittassa avippaÂisÃrÃya saæ- vattanti, pÃmojjÃya saævattanti, pÅtiyà saævattanti, passaddhiyà saævattanti, somanassÃya saævattanti, ÃsevanÃya saævattanti, bhÃvanÃya saævattanti, bahulÅ- kammÃya saævattanti, alaÇkÃrÃya saævattanti, parik- khÃrÃya saævattanti, parivÃrÃya saævattanti, pÃripÆriyà saævattanti, ekantanibbidÃya virÃgÃya nirodhÃya upa- samÃya abhi¤¤Ãya sambodhÃya nibbÃnÃya saævattanti. EvarÆpÃnaæ sÅlÃnaæ saævarapÃrisuddhi adhisÅlaæ, saæ- varapÃrisuddhiyà Âhitaæ cittaæ na vikkhepaæ gacchati, avikkhepapÃrisuddhi adhicittaæ, saævarapÃrisuddhiæ sammà passati, avikkhepapÃrisuddhiæ sammà passati, dassanapÃrisuddhi adhipa¤¤Ã; yo tattha saævaraÂÂho, ayaæ adhisÅlasikkhÃ; yo tattha avikkhepaÂÂho, ayaæ adhicittasikkhÃ; yo tattha dassanaÂÂho, ayaæ adhipa¤- ¤ÃsikkhÃ. Imà tisso sikkhÃyo Ãvajjanto sikkhati, jÃnanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaæ adhiÂÂhahanto\<*<1>*>/ sikkhati, saddhÃya adhimuccanto sikkhati, viriyaæ paggaïhanto sikkhati, satiæ upaÂÂha- pento sikkhati, cittaæ samÃdahanto sikkhati, pa¤¤Ãya pajÃnanto sikkhati, abhi¤¤eyyaæ abhijÃnanto sikkhati, pari¤¤eyyaæ parijÃnanto sikkhati, pahÃtabbaæ pajahanto sikkhati, sacchikÃtabbaæ sacchikaronto sikkhati, bhÃvetab- baæ bhÃvento sikkhati. ## Pa¤ca sÅlÃni; pÃïÃtipÃtassa, adinnÃdÃnassa, kÃmesu micchÃcÃrassa, musÃvÃdassa, pisuïÃya vÃcÃya, pharusÃya vÃcÃya, samphappalÃpassa, abhijjhÃya, byÃpÃdassa, mic- chÃdiÂÂhiyÃ, nekkhammena kÃmacchandassa, abyÃpÃdena byÃpÃdassa, Ãlokasa¤¤Ãya thÅnamiddhassa, avikkhepena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 paÂiÂÂhahanto, M. >/ #<[page 047]># %< 47>% uddhaccassa, dhammavavatthÃnena vicikicchÃya, ¤Ãïena avijjÃya, pÃmojjena aratiyÃ, paÂhamajjhÃnena nÅvara- ïÃnaæ, dutiyajjhÃnena vitakkavicÃrÃnaæ, tatiyajjhÃnena pÅtiyÃ, catutthajjhÃnena sukhadukkhÃnaæ, ÃkÃsÃna¤cÃya- tanasamÃpattiyà rÆpasa¤¤Ãya paÂighasa¤¤Ãya nÃnatta- sa¤¤Ãya, vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiyà ÃkÃsÃna¤cÃyatana- sa¤¤Ãya, Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiyà vi¤¤Ãïa¤cÃyatana- sa¤¤Ãya, nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà Ãki¤ca¤¤Ã- yatanasa¤¤Ãya, aniccÃnupassanÃya niccasa¤¤Ãya, duk- khÃnupassanÃya sukhasa¤¤Ãya, anattÃnupassanÃya anat- tasa¤¤Ãya, nibbidÃnupassanÃya nandiyÃ, virÃgÃnupas- sanÃya rÃgassa, nirodhÃnupassanÃya samudayassa, paÂinissaggÃnupassanÃya ÃdÃnassa, khayÃnupassanÃya ghanasa¤¤Ãya, vayÃnupassanÃya Ãyuhanassa, vipariïÃm- ÃnupassanÃya dhuvasa¤¤Ãya, animittÃnupassanÃya nimit- tassa, appaïihitÃnupassanÃya païidhiyÃ, su¤¤atÃnupas- sanÃya abhinivesassa, adhipa¤¤ÃdhammavipassanÃya sÃrÃgÃbhinivesassa, yathÃbhÆta¤Ãïadassanena sammoh- Ãbhinivesassa, ÃdÅnavÃnupassanÃya ÃlayÃbhinivesassa, paÂisaÇkhÃnupassanÃya appaÂisaÇkhÃya, vivaÂÂanÃnu- passanÃya sa¤¤ogÃbhinivesassa, sotÃpattimaggena diÂ- ÂhekaÂÂhÃnaæ kilesÃnaæ, sakadÃgÃmimaggena oÊÃrikÃnaæ kilesÃnaæ, anÃgÃmimaggena anusahagatÃnaæ kilesÃnaæ, arahattamaggena sabbakilesÃnaæ pahÃnaæ sÅlaæ, vera- maïÅ sÅlaæ, cetanà sÅlaæ, saævaro sÅlaæ, avÅtikkamo sÅlaæ. EvarÆpÃni sÅlÃni cittassa avippaÂisÃrÃya saæ- vattanti, pÃmojjÃya saævattanti, pÅtiyà saævattanti, passaddhiyà saævattanti, somanassÃya saævattanti, ÃsevanÃya saævattanti, bhÃvanÃya saævattanti, bahu- lÅkammÃya saævattanti, alaÇkÃrÃya saævattanti, parik- khÃrÃya saævattanti, parivÃrÃya saævattanti, pÃripÆriyà saævattanti, ekantanibbidÃya virÃgÃya nirodhÃya upa- samÃya abhi¤¤Ãya sambodhÃya nibbÃnÃya saævattanti. EvarÆpÃnaæ sÅlÃnaæ saævarapÃrisuddhi adhisÅlaæ, saæ- varapÃrisuddhiyà Âhitaæ cittaæ na vikkhepaæ gacchati, avikkhepapÃrisuddhi adhicittaæ, saævarapÃrisuddhiæ sammà passati, avikkhepapÃrisuddhiæ sammà passati, dassanapÃrisuddhi adhipa¤¤Ã; yo tattha saævaraÂÂho, \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 048]># %< 48>% ayaæ adhisÅlasikkhÃ; yo tattha avikkhepaÂÂho, ayaæ adhi- cittasikkhÃ; yo tattha dassanaÂÂho, ayaæ adhipa¤¤ÃsikkhÃ. Imà tisso sikkhÃyo Ãvajjanto sikkhati, jÃnanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaæ ad- hiÂÂhahanto sikkhati, saddhÃya adhimuccanto sikkhati, viriyaæ paggaïhanto sikkhati, satiæ upaÂÂhapento sikkhati, cittaæ samÃdahanto sikkhati, pa¤¤Ãya pajÃ- nanto sikkhati, abhi¤¤eyyaæ abhijÃnanto sikkhati, pari¤¤eyyaæ parijÃnanto sikkhati, pahÃtabbaæ pajahanto sikkhati, sacchikÃtabbaæ sacchikaronto sikkhati, bhÃve- tabbaæ bhÃvento sikkhati. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati- `SutvÃna saævare pa¤¤Ã sÅlamaye ¤Ãïaæ'. $< I.3.>$ ## Kathaæ saævaritvà samÃdahane pa¤¤Ã samÃdhi- bhÃvanÃmaye ¤Ãïam? Eko samÃdhi- cittassa ekaggatÃ; dve samÃdhÅ -lokiyo samÃdhi, lokuttaro samÃdhi; tÃyo samÃdhÅ - savitakka- savicÃro samÃdhi, avitakkavicÃramatto samÃdhi, avitak- kÃvicÃro samÃdhi; cattÃro samÃdhÅ - hÃnabhÃgiyo samÃdhi, ÂhitibhÃgiyo samÃdhi, visesabhÃgiyo samÃdhi, nibbedabhÃgiyo samÃdhi; pa¤ca samÃdhÅ - pÅtipharaïatÃ, sukhapharaïatÃ, cetopharaïatÃ,\<*<1>*>/ ÃlokapharaïatÃ, pacca- vekkhanÃnimittaæ; cha samÃdhÅ - BuddhÃnussativasena cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi. DhammÃnussativa- sena cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi, SaÇghÃnus- sativasena cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi, sÅlÃnus- sativasena cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi, cÃgÃ- nussativasena cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi, deva- tÃnussativasena cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi; satta samÃdhÅ - samÃdhikusalatÃ, samÃdhissa samÃpatti- kusalatÃ, samÃdhissa ÂhitikusalatÃ, samÃdhissa vuÂÂhÃna- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 M. and S. have upekkhÃpharaïatà instead of cetopharaïatÃ. >/ #<[page 049]># %< 49>% kusalatÃ, samÃdhissa kalyatÃkusalatÃ,\<*<1>*>/ samÃdhissa gocara- kusalatÃ, samÃdhissa abhinÅhÃrakusalatÃ; aÂÂha samÃdhÅ - paÂhavÅkasiïavasena cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi, Ãpokasiïavasena . . . pe . . . tejokasiïavasena, vÃyokasiïavasena, nÅlakasiïavasena, pÅtakasiïavasena, lohitakasiïavasena, odÃtakasiïavasena cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi; nava samÃdhÅ - rÆpÃvacaro samÃdhi atthi hÅno atthi majjhimo atthi païÅto, arÆpÃvacaro samÃdhi atthi hÅno atthi majjhimo atthi païÅto, su¤¤ato samÃdhi, animitto samÃdhi, appaïihito samÃdhi; dasa samÃdhÅ - uddhumÃtakasa¤¤Ãvasena cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi, vinÅlakasa¤¤Ãvasena, vipubbakasa¤- ¤Ãvasena, vicchiddakasa¤¤Ãvasena, vikkhÃyitasa¤¤Ãvasena, vikkhittakasa¤¤Ãvasena, hatavikkhittakasa¤¤Ãvasena,\<*<2>*>/ lohi- takasa¤¤Ãvasena, puÊavakasa¤¤Ãvasena,\<*<3>*>/ aÂÂhikasa¤¤Ã- vasena cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi. Ime pa¤capa¤¤Ãsa samÃdhÅ. ## Api ca pa¤cavÅsati samÃdhissa samÃdhiÂÂhÃ- parig- gahaÂÂhena samÃdhi, parivÃraÂÂhena samÃdhi, paripÆraÂ- Âhena samÃdhi, ekaggaÂÂhena samÃdhi, avikkhepaÂÂhena samÃdhi, avisÃraÂÂhena samÃdhi, anÃvilaÂÂhena samÃdhi, ani¤janaÂÂhena\<*<4>*>/ samÃdhi, vimuttaÂÂhena samÃdhi, ekatt- upaÂÂhÃnavasena cittassa Âhitattà samÃdhi, `samaæ esatÅti' samÃdhi, `visamaæ n' esatÅti' samÃdhi, samaæ esitattà samÃdhi, visamaæ n' esitattà samÃdhi, `samaæ ÃdiyatÅti' samÃdhi, `visamaæ n' ÃdiyatÅti' samÃdhi, samaæ Ãdiïïattà samÃdhi, visamaæ anÃdiïïattà samÃdhi, `samaæ paÂipaj- jatÅti' samÃdhi, `visamaæ na paÂipajjatÅti' samÃdhi, samaæ paÂipannattà samÃdhi, visamaæ na paÂipannattà samÃdhi, `samaæ jhÃyatÅti' samÃdhi, `visamaæ jhÃpetÅti' samÃdhi, samaæ jhÃtattà samÃdhi, visamaæ jhÃpitattà samÃdhi, samo ca hito ca sukho cÃti samÃdhi. Imà pa¤cavÅsati samÃdhissa samÃdhiÂÂhÃ. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃ- nanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati- `Saævaritvà samÃdahane pa¤¤Ã samÃdhibhÃvanÃmaye ¤Ãïaæ.û \<-------------------------------------------------------------------------- 1 kallatÃkallakusalatÃ, S. kallitakusalatÃ, K. 2 hatavikkhÃyitasa¤¤Ãvasena, K. 3 puÊuvaka-, M. 4 anijjÃnaÂÂhena, S. >/ #<[page 050]># %< 50>% $< I.4.>$ ## Kathaæ paccayapariggahe pa¤¤Ã dhammaÂÂhiti- ¤Ãïaæ? Avijjà saÇkhÃrÃnaæ uppÃdaÂÂhiti ca pavattaÂÂhiti ca nimittaÂÂhiti ca ÃyuhanaÂÂhiti ca sa¤¤ogaÂÂhiti ca pali- bodhaÂÂhiti ca samudayaÂÂhiti ca hetuÂÂhiti ca paccayaÂ- Âhiti ca; imehi navahÃkÃrehi\<*<1>*>/ `avijjà paccayo, saÇkhÃrà paccayasamuppannÃ, ubho p' ete dhammà paccayasamup- pannÃ' ti paccayapariggahe pa¤¤Ã dhammaÂÂhiti¤Ãïaæ. AtÅtaæ pi addhÃnaæ anÃgataæ pi addhÃnaæ avijjà saÇ- khÃrÃnaæ uppÃdaÂÂhiti ca pavattaÂÂhiti ca nimittaÂÂhiti ca ÃyuhanaÂÂhiti ca sa¤¤ogaÂÂhiti ca palibodhaÂÂhiti ca samudayaÂÂhiti ca hetuÂÂhiti ca paccayaÂÂhiti ca; imehi navahÃkÃrehi `avijjà paccayo, saÇkhÃrà paccayasamup- pannÃ, ubho p' ete dhammà paccayasamuppannÃ' ti pac- cayapariggahe pa¤¤Ã dhammaÂÂhiti¤Ãïaæ. SaÇkhÃrà vi¤¤Ãïassa . . . pe . . . vi¤¤Ãïaæ nÃmarÆpassa, nÃmarÆ- paæ saÊÃyatanassa, saÊÃyatanaæ phassassa, phasso vedanÃya, vedanà taïhÃya, taïhà upÃdÃnassa, upÃdÃnaæ bhavassa, bhavo jÃtiyÃ, jÃti jarÃmaraïassa uppÃdaÂÂhiti ca pavattaÂÂhiti ca nimittaÂÂhiti ca ÃyuhanaÂÂhiti ca sa¤¤o- gaÂÂhiti ca palibodhaÂÂhiti ca samudayaÂÂhiti ca hetuÂÂhiti ca paccayaÂÂhiti ca; imehi navahÃkÃrehi `jÃti paccayo, jarÃmaraïam paccayasamuppannaæ, ubho p' ete dhammà paccayasamuppannÃ' ti paccayapariggahe pa¤¤Ã dham- maÂÂhiti¤Ãïaæ. AtÅtaæ pi addhÃnaæ anÃgataæ pi addhÃnaæ jÃti jarÃmaraïassa uppÃdaÂÂhiti ca pavattaÂÂhiti ca nimittaÂÂhiti ca ÃyuhanaÂÂhiti ca sa¤¤ogaÂÂhiti ca palibodhaÂÂhiti ca samudayaÂÂhiti ca hetuÂÂhiti ca pacca- yaÂÂhiti ca; imehi navahÃkÃrehi `jÃti paccayo, jarÃmaraïaæ paccayasamuppannaæ, ubho p' ete dhammà paccayasamup- pannÃ' ti paccayapariggahe pa¤¤Ã dhammaÂÂhiti¤Ãïaæ. ## `Avijjà hetu, saÇkhÃrà hetusamuppannÃ, ubho p' ete dhammà hetusamuppannÃ' ti paccayapariggahe pa¤¤Ã dhammaÂÂhiti¤Ãïaæ. `AtÅtaæ pi addhÃnaæ anÃgataæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 navà Ãkarehi, S. >/ #<[page 051]># %< 51>% pi addhÃnaæ avijjà hetu, saÇkhÃrà hetusamuppannÃ, ubho p' ete dhammà hetusamuppannÃ' ti paccayapariggahe pa¤¤Ã dhammaÂÂhiti¤Ãïaæ. `SaÇkhÃrà hetu vi¤¤Ãïaæ hetusamuppannaæ . . . pe . . . vi¤¤Ãïaæ hetu nÃma- rÆpaæ hetusamuppannaæ, nÃmarÆpaæ hetu saÊÃyatanaæ hetusamuppannaæ, saÊÃyatanaæ hetu phasso hetusamup- panno, phasso hetu vedanà hetusamuppannÃ, vedanà hetu taïhà hetusamuppannÃ, taïhà hetu upÃdÃnaæ hetu- samuppannaæ, upÃdÃnaæ hetu bhavo hetusamuppanno, bhavo hetu jÃti hetusamuppannÃ, jÃti hetu jarÃmaraïaæ hetusamuppannaæ, ubho p' ete dhammà hetusamuppannÃ' ti paccayapariggahe pa¤¤Ã dhammaÂÂhiti¤Ãïaæ. `AtÅtaæ pi addhÃnaæ, anÃgataæ pi addhÃnaæ, jÃti hetu jarÃ- maraïaæ hetusamuppannaæ, ubho p' ete dhammà hetu- samuppannÃ' ti paccayapariggahe pa¤¤Ã dhammaÂÂhiti- ¤Ãïaæ. ## `Avijjà paÂicca, saÇkhÃrà paÂiccasamuppannÃ, ubho p' ete dhammà paÂiccasamuppannÃ' ti paccayapariggahe pa¤¤Ã dhammaÂÂhiti¤Ãïaæ. `AtÅtaæ pi addhÃnaæ anÃ- gataæ pi addhÃnaæ avijjà paÂicca, saÇkhÃrà paÂiccasamu- pannÃ, ubho p' ete dhammà paÂiccasamuppannÃ' ti paccaya- pariggahe pa¤¤Ã dhammaÂÂhiti¤Ãïaæ. `SaÇkhÃrà paÂicca vi¤¤Ãïaæ paÂiccasamuppannaæ . . . pe . . . vi¤¤Ãïaæ paÂicca nÃmarÆpaæ paÂiccasamuppannaæ, nÃmarÆpaæ paÂicca saÊÃyatanaæ paÂiccasamuppannaæ, saÊÃyatanaæ paÂicca phasso paÂiccasamuppanno, phasso paÂicca vedanà paÂiccasamuppannÃ, vedanà paÂicca taïhà paÂicca- samuppannÃ, taïhà paÂicca upÃdÃnaæ paÂiccasamup- pannaæ, upÃdÃnaæ paÂicca bhavo paÂiccasamuppanno, bhavo paÂicca jÃti paÂiccasamuppannÃ, jÃti paÂicca jarÃmaraïaæ paÂiccasamuppannaæ, ubho p' ete dhammà paÂiccasamuppannÃ' ti paccayapariggahe pa¤¤Ã dham- maÂÂhiti¤Ãïaæ. `AtÅtaæ pi addhÃnaæ anÃgataæ pi addhÃnaæ jÃti paÂicca jarÃmaraïaæ paÂiccasamup- pannaæ, ubho p' ete dhammà paÂiccasamuppannÃ' ti paccayapariggahe pa¤¤Ã dhammaÂÂhiti¤Ãïaæ. ## `Avijjà paccayo saÇkhÃrà paccayasamuppannÃ, ubho p' ete dhammà paccayasamuppannÃ' ti paccayapariggahe \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 052]># %< 52>% pa¤¤Ã dhammaÂÂhiti¤Ãïaæ. `AtÅtaæ pi addhÃnaæ anÃgataæ pi addhÃnaæ avijjà paccayo, saÇkhÃrà paccaya- samuppannÃ, ubho p' ete dhammà paccayasamuppannÃ' ti paccayapariggahe pa¤¤Ã dhammaÂÂhiti¤Ãïaæ. `SaÇ- khÃrà paccayo vi¤¤Ãïaæ paccayasamuppannaæ . . . pe . . . vi¤¤Ãïaæ paccayo nÃmarÆpaæ paccayasamuppannaæ, nÃmarÆpaæ paccayo saÊÃyatanaæ paccayasamuppannaæ, saÊÃyatanaæ paccayo phasso paccayasamuppanno, phasso paccayo vedanà paccayasamuppannÃ, vedanà paccayo taïhà paccayasamuppannÃ, taïhà paccayo upÃ- dÃnaæ paccayasamuppannaæ, upÃdÃnaæ paccayo bhavo paccayasamuppanno, bhavo paccayo jÃti paccayasamup- pannÃ, jÃti paccayo jarÃmaraïaæ paccayasamuppannaæ, ubho p' ete dhammà paccayasamuppannÃ' ti paccayaparig- gahe pa¤¤Ã dhammaÂÂhiti¤Ãïaæ, `AtÅtaæ pi addhÃnaæ anÃgataæ pi addhÃnaæ jÃti paccayo jarÃmaraïaæ paccayasamuppannaæ, ubho p' ete dhammà paccayasamup- pannÃ' ti paccayapariggahe pa¤¤Ã dhammaÂÂhiti¤Ãïaæ. ## Purimakammabhavasmiæ moho avijjÃ, Ãyuhanà saÇkhÃrÃ, nikanti taïhÃ, upagamanaæ upÃdÃnaæ, cetanà bhavo; ime pa¤ca dhammà purimakammabhavasmiæ idha paÂisandhiyà paccayÃ. Idha paÂisandhi vi¤¤Ãïaæ, okkanti nÃmarÆpaæ, pasÃdo Ãyatanaæ, phuÂÂho phasso, vedayitaæ vedanÃ; ime pa¤ca dhammà idhupapattibha- vasmiæ pure katassa kammassa paccayÃ. Idha paripak- kattà ÃyatanÃnaæ moho avijjÃ, Ãyuhanà saÇkhÃrÃ, nik- kanti taïhÃ, upagamanaæ upÃdÃnaæ, cetanà bhavo; ime pa¤ca dhammà idhakammabhavasmiæ Ãyatiæ paÂisan- dhiyà paccayÃ. ùyatiæ paÂisandhi\<*<1>*>/ vi¤¤Ãïaæ, okkanti nÃmarÆpaæ, pasÃdo Ãyatanaæ, phuÂÂho phasso, vedayi- taæ vedanÃ; ime pa¤ca dhammà Ãyatiæ upapattibhavas- miæ idha katassa kammassa paccayÃ. Iti ime catusaÇ- khepe tayo addhe vÅsatiyà ÃkÃrehi tisandhiæ paÂiccasamup- pÃdaæ jÃnÃti passati a¤¤Ãti paÂivijjhati. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati- `Paccaya- pariggahe pa¤¤Ã dhammaÂÂhiti¤Ãïaæ'. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ÃyatipaÂisandhi, K. >/ #<[page 053]># %< 53>% $< I.5.>$ ## Kathaæ atÅtÃnÃgatapaccuppannÃnaæ dhammÃnaæ saÇkhipitvà vavatthÃne pa¤¤Ã sammasane ¤Ãïaæ? Yaæ ki¤ci rÆpaæ atÅtÃnÃgatapaccuppannaæ ajjhattaæ và bahiddhà và oÊÃrikaæ và sukhumaæ và hÅnaæ và païÅtaæ và yaæ dÆre santike vÃ, sabbaæ rÆpaæ aniccato vavattheti, ekaæ sammasanaæ; dukkhato vavattheti, ekaæ sammasanaæ; anattato vavattheti, ekaæ samma- sanaæ. Yà kÃci vedanà . . . pe . . . yà kÃci sa¤¤Ã . . . pe . . . ye keci saÇkhÃrà . . . pe . . . yaæ ki¤ci vi¤- ¤Ãïaæ atÅtÃnÃgatapaccupannaæ ajjhattaæ và bahiddhà và oÊÃrikaæ và sukhumaæ và hÅnaæ và païÅtaæ và yaæ dÆre santike vÃ, sabbaæ vi¤¤Ãïaæ aniccato vavattheti, ekaæ sammasanaæ; dukkhato vavattheti, ekaæ samma- sanaæ; anattato vavattheti, ekaæ sammasanaæ. Cak- khuæ . . . pe . . . jarÃmaraïaæ atÅtÃnÃgatapaccuppannaæ aniccato vavattheti, ekaæ sammasanaæ; dukkhato vavat- theti, ekaæ sammasanaæ; anattato vavattheti, ekaæ sammasanaæ. ## `RÆpaæ atÅtÃnÃgatapaccuppannaæ aniccaæ khayaÂ- Âhena, dukkhaæ bhayaÂÂhena, anattà asÃrakaÂÂhenÃti' saÇkhipitvà vavatthÃne pa¤¤Ã sammasane ¤Ãïaæ. `Vedanà . . . pe . . . sa¤¤Ã . . . pe . . . saÇkhÃrà . . . pe . . . vi¤¤Ãïaæ . . . pe . . . cakkhuæ . . . pe . . . jarÃmaraïaæ atÅtÃnÃgatapaccuppannaæ aniccaæ khayaÂ- Âhena, dukkhaæ bhayaÂÂhena, anattà asÃrakaÂÂhenÃti' saÇkhipitvà vavatthÃne pa¤¤Ã sammasane ¤Ãïaæ. ## `RÆpaæ atÅtÃnÃgatapaccuppannaæ aniccaæ saÇ- khataæ paÂiccasamuppannaæ khayadhammaæ vaya- dhammaæ virÃgadhammaæ nirodhadhamman' ti saÇkhi- pitvà vavatthÃne pa¤¤Ã sammasane ¤Ãïaæ. `Vedanà . . . pe . . . sa¤¤Ã . . . pe . . . saÇkhÃrà . . . pe . . . vi¤- ¤Ãïaæ . . . pe . . . cakkhuæ . . . pe . . . jarÃmaraïaæ atÅtÃnÃgatapaccuppannaæ aniccaæ saÇkhataæ paÂicca- samuppannaæ khayadhammaæ vayadhammaæ virÃga- dhammaæ nirodhadhamman' ti saÇkhipitvà vavatthÃne pa¤¤Ã sammasane ¤Ãïaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 054]># %< 54>% ## `JÃtipaccayà jarÃmaraïaæ, asati jÃtiyà natthi jarÃ- maraïan' ti saÇkhipitvà vavatthÃne pa¤¤Ã sammasane ¤Ãïaæ; `atÅtaæ pi addhÃnaæ anÃgataæ pi addhÃnaæ jÃtipaccayà jarÃmaraïaæ, asati jÃtiyà natthi jarÃmaraïan' ti saÇkhipitvà vavatthÃne pa¤¤Ã sammasane ¤Ãïaæ; `bhavapaccayà jÃti, asati . . . pe . . . upÃdÃnapaccayà bhavo, asati . . . pe . . . taïhÃpaccayà upÃdÃnaæ, asati . . . pe . . . vedanÃpaccayà taïhÃ, asati . . . pe . . . phassapaccayà vedanÃ, asati . . . pe . . . saÊÃyatana- paccayà phasso, asati . . . pe . . . nÃmarÆpapaccayà saÊÃyatanaæ, asati . . . pe . . . vi¤¤Ãïapaccayà nÃmarÆ- paæ, asati . . . pe . . . saÇkhÃrapaccayà vi¤¤Ãïaæ, asati . . . pe . . . avijjÃpaccayà saÇkhÃrÃ, asati avijjÃya natthi saÇkhÃrÃ' ti saÇkhipitvà vavatthÃne pa¤¤Ã sammasane ¤Ãïaæ. `AtÅtaæ pi addhÃnaæ anÃgataæ pi addhÃnaæ avijjÃpaccayà saÇkhÃrÃ, asati avijjÃya natthi saÇkhÃrÃ' ti saÇkhipitvà vavatthÃne pa¤¤Ã sammasane ¤Ãïaæ. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `AtÅtÃnÃgatapacuppannÃnaæ dhammÃnaæ saÇkhipitvà vavatthÃne pa¤¤Ã sammasane ¤Ãïaæ'. $< I. 6.>$ ## Kathaæ pacuppannÃnaæ dhammÃnaæ vipariïÃmÃnu- passane pa¤¤Ã udayabbayÃnupassane ¤Ãïaæ? JÃtaæ rÆpaæ paccuppannaæ, tassa nibbattilakkhaïaæ udayo vipariïÃmalakkhaïaæ vayo anupassanäÃïam; jÃtà vedanÃ, jÃtà sa¤¤Ã, jÃtà saÇkhÃrÃ, jÃtaæ vi¤¤Ãïaæ, jÃtaæ cakkhuæ . . . pe . . . jÃto bhavo paccuppanno, tassa nibbattilakkhaïaæ udayo vipariïÃmalakkhaïaæ vayo anupassanäÃïaæ. ## Pa¤cannaæ khandhÃnaæ udayaæ passanto kati lak- khaïÃni passati, vayaæ passanto kati lakkhaïÃni passati, udayabbayaæ passanto kati lakkhaïÃni passati? Pa¤- cannaæ khandhÃnaæ udayaæ passanto pa¤cavÅsati lak- khaïÃni passati, vayaæ passanto pa¤cavÅsati lakkhaïÃni \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 055]># %< 55>% passati, udayabbayaæ passanto pa¤¤Ãsa lakkhaïÃni passati. ## RÆpakkhandhassa udayaæ passanto kati lakkhaïÃni passati, vayaæ passanto kati lakkhaïÃni passati, udayab- bayaæ passanto kati lakkhaïÃni passati, vedanÃkkhan- dhassa . . . pe . . . sa¤¤Ãkkhandhassa . . . pe . . . saÇ- khÃrakkhandhassa . . . pe . . . vi¤¤Ãïakkhandhassa udayaæ passanto kati lakkhaïÃni passati, vayaæ passanto kati lakkhaïÃni passati, udayabbayaæ passanto kati lak- khaïÃni passati? RÆpakkhandhassa udayaæ passanto pa¤ca lakkhaïÃni passati, vayaæ passanto pa¤ca lakkhaïÃni passati, udayab- bayaæ passanto dasa lakkhaïÃni passati, vedanÃkkhan- dhassa . . . pe . . . sa¤¤Ãkkhandhassa . . . pe . . . saÇ- khÃrakkhandhassa . . . pe . . . vi¤¤Ãïakkhandhassa uda- yaæ passanto pa¤ca lakkhaïÃni passati, vayaæ passanto pa¤ca lakkhaïÃni passati, udayabbayaæ passanto dasa lakkhaïÃni passati. ## RÆpakkhandhassa udayaæ passanto katamÃni pa¤ca lakkhaïÃni passati? `AvijjÃsamudayà rÆpasamudayo' ti paccayasamudayaÂ- Âhena rÆpakkhandhassa udayaæ passati, `taïhÃsamudayà rÆpasamudayo' ti paccayasamudayaÂÂhena rÆpakkhan- dhassa udayaæ passati, `kammasamudayà rÆpasamudayo' ti paccayasamudayaÂÂhena rÆpakkhandhassa udayaæ passati, `ÃhÃrasamudayà rÆpasamudayo' ti paccayasamuday- aÂÂhena rÆpakkhandhassa udayaæ passati, nibbattilak- khaïaæ passanto pi rÆpakkhandhassa udayaæ passati; rÆpakkhandhassa udayaæ passanto imÃni pa¤ca lak- khaïÃni passati. ## Vayaæ passanto katamÃni pa¤ca lakkhaïÃni pas- sati? `AvijjÃnirodhà rÆpanirodho' ti paccayanirodhaÂÂhena rÆpakkhandassa vayaæ passati, `taïhÃnirodhà rÆpanirodho' ti paccayanirodhaÂÂhena rÆpakkhandassa vayaæ passati, `kammanirodhà rÆpanirodho' ti paccayanirodhaÂÂhena rÆpakkhandhassa vayaæ passati, `ÃhÃranirodhà rÆpanir- odho' ti paccayanirodhaÂÂhena rÆpakkhandhassa vayaæ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 056]># %< 56>% passati, vipariïÃmalakkhaïaæ passanto pi rÆpakkhandhassa vayaæ passati, rÆpakkhandhassa vayaæ passanto imÃni pa¤ca lakkhaïÃni passati. Udayabbayaæ passanto imÃni dasa lakkhaïÃni passati. ## VedanÃkkhandhassa udayaæ passanto katamÃni pa¤ca lakkhaïÃni passati? `AvijjÃsamudayà vedanÃsamudayo' ti paccayasamudayaÂ- Âhena vedanÃkkhandhassa udayaæ passati, `taïhÃsamu- dayà vedanÃsamudayo' ti paccayasamudayaÂÂhena vedanÃk- khandhassa udayaæ passati, `kammasamudayà vedanÃ- samudayo' ti paccayasamudayaÂÂhena vedanÃkkhandhassa udayaæ passati, `phassasamudayà vedanÃsamudayo' ti paccayasamudayaÂÂhena vedanÃkkhandhassa udayaæ pas- sati, nibbattilakkhaïaæ passanto pi vedanÃkkhandhassa udayaæ passati; vedanÃkkhandhassa udayaæ passanto imÃni pa¤ca lakkhaïÃni passati. ## Vayaæ passanto katamÃni pa¤ca lakkhaïÃni pas- sati? `AvijjÃnirodhà vedanÃnirodho' ti paccayanirodhaÂÂhena vedanÃkkhandhassa vayaæ passati, `taïhÃnirodhà vedanÃ- nirodho' ti paccayanirodhaÂÂhena vedanÃkkhandhassa vayaæ passati, `kammanirodhà vedanÃnirodho' ti paccaya- nirodhaÂÂhena vedanÃkkhandhassa vayaæ passati, `phas- sanirodhà vedanÃnirodho' ti paccayanirodhaÂÂhena vedanÃk- khandhassa vayaæ passati, vipariïÃmalakkhaïaæ pas- santo pi vedanÃkkhandhassa vayaæ passati; vedanÃkkhan- dhassa vayaæ passanto imÃni pa¤ca lakkhaïÃni passati. Udayabbayaæ passanto imÃni dasa lakkhaïÃni passati. ## Sa¤¤Ãkkhandhassa . . . pe . . . saÇkhÃrakkhan- dhassa . . . pe . . . vi¤¤Ãïakkhandhassa udayaæ passanto katamÃni pa¤ca lakkhaïÃni passati? `AvijjÃsamudayà vi¤¤Ãïasamudayo' ti paccayasamuday- aÂÂhena vi¤¤Ãïakkhandhassa udayaæ passati, `taïhÃ- samudayà vi¤¤Ãïasamudayo' ti paccayasamudayaÂÂhena vi¤¤Ãïakkhandhassa udayaæ passati, `kammasamudayà vi¤¤Ãïasamudayo' ti paccayasamudayaÂÂhena vi¤¤Ãïak- khandhassa udayaæ passati, `nÃmarÆpasamudayà vi¤¤Ãïasamudayo' ti paccayasamudayaÂÂhena vi¤¤Ãïak- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 057]># %< 57>% khandhassa udayaæ passati, nibbattilakkhaïaæ passanto pi vi¤¤Ãïakkhandhassa udayaæ passati; vi¤¤Ãïakkhan- dhassa udayaæ passanto imÃni pa¤ca lakkhaïÃni passati. ## Vayaæ passanto katamÃni pa¤ca lakkhaïÃni pas- sati? `AvijjÃnirodhà vi¤¤Ãïanirodho' ti paccayanirodhaÂÂhena vi¤¤Ãïakkhandhassa vayaæ passati, `taïhÃnirodhà vi¤- ¤Ãïanirodho' ti paccayanirodhaÂÂhena vi¤¤Ãïakkhandhassa vayaæ passati, `kammanirodhà vi¤¤Ãïanirodho' ti pac- cayanirodhaÂÂhena vi¤¤Ãïakkhandhassa vayaæ passati, `nÃmarÆpanirodhà vi¤¤Ãïanirodho' ti paccayanirodhaÂÂhena vi¤¤Ãïakkhandhassa vayaæ passati, vipariïÃmalakkhaïaæ passanto pi vi¤¤Ãïakkhandhassa vayaæ passati; vi¤¤Ãï- akkhandhassa vayaæ passanto imÃni pa¤ca lakkhaïÃni passati. Udayabbayaæ passanto imÃni dasa lakkhaïÃni passati. Pa¤cannaæ khandhÃnaæ udayaæ passanto imÃni pa¤- cavÅsati lakkhaïÃni passati, vayaæ passanto imÃni pa¤- cavisati lakkhaïÃni passati, udayabbayaæ passanto imÃni pa¤¤Ãsa lakkhaïÃni passati. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati- `PaccuppannÃnaæ dhammÃnaæ vipariïÃmÃnupassane pa¤¤Ã udayabbayÃnu- passane ¤Ãïaæ'. RÆpakkhandho ÃhÃrasamudayo, vedanà sa¤¤Ã saÇkhÃrà tayo\<*<1>*>/ khandhà phassasamudayÃ, vi¤¤Ãïakkhandho nÃmarÆpasamudayo. $< I.7.>$ ## Kathaæ Ãrammaïaæ paÂisaÇkhà bhaÇgÃnupassane pa¤¤Ã vipassane ¤Ãïaæ? RÆpÃrammaïatà cittaæ uppajjitvà bhijjati, taæ Ãram- maïaæ paÂisaÇkhà tassa cittassa bhaÇgaæ anupassati. `AnupassatÅti'. Kathaæ anupassati? Aniccato anup- assati no niccato, dukkhato anupassati no sukhato, anat- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 tisso, S. saÇkhÃrà ti: sesà khandhÃ, K. >/ #<[page 058]># %< 58>% tato anupassati no attato; nibbindati no nandati, viraj- jati no rajjati, nirodheti no samudeti, patinissajjati no Ãdiyati; aniccato anupassanto niccasa¤¤aæ pajahati, duk- khato anupassanto sukhasa¤¤aæ pajahati, anattato anu- passanto attasa¤¤aæ pajahati; nibbindanto nandiæ paja- hati, virajjanto rÃgaæ pajahati, nirodhento samudayaæ pajahati, paÂinissajjanto ÃdÃnaæ pajahati. ## VedanÃrammaïatà . . . pe . . . sa¤¤Ãrammaïatà . . . pe . . . saÇkhÃrÃrammaïatà . . . pe . . . vi¤¤ÃïÃrammaïatÃ: cakkhuæ . . . pe . . . jarÃmaraïÃrammaïatà cittaæ uppajjitvà bhijjati, taæ Ãrammaïaæ paÂisaÇkhà tassa cittassa bhaÇgaæ anupassati. `AnupassatÅti'. Kathaæ anupassati? Aniccato anup- assati no niccato, dukkhato anupassati no sukhato, anat- tato anupassati no attato; nibbindati no nandati, virajjati no rajjati, nirodheti no samudeti, patinissajjati no Ãdiyati; aniccato anupassanto niccasa¤¤aæ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasa¤¤aæ pajahati, anattato anupassanto attasa¤¤aæ pajahati; nibbindanto nandiæ pajahati, viraj- janto rÃgaæ pajahati, nirodhento samudayaæ pajahati, paÂinissajjanto ÃdÃnaæ pajahati. ## VatthusaÇkamanà c' eva pa¤¤Ãya\<*<1>*>/ ca vivaÂÂanà Ãvajjanà bala¤ c' eva paÂisaÇkhà vipassanÃ, ÃrammaïÃ\<*<2>*>/ anvayena ubho ekavavatthanà nirodhe avimuttatà vayalakkhaïavipassanÃ, Ãrammaïa¤ ca paÂisaÇkhà bhaÇga¤ ca anupassati su¤¤ato ca upaÂÂhÃnaæ adhipa¤¤ÃvipassanÃ; kusalo tÅsu anupassanÃsu catÆsu\<*<3>*>/ ca vipassanÃsu tayo upaÂÂhÃne kusalatà nÃnÃdiÂÂhÅsu na kampatÅti. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati- `ùrammaïaæ paÂisaÇkhà bhaÇgÃnupassane pa¤¤Ã vipassane ¤Ãïaæ'. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 sa¤¤Ãya, K. 2 Ãrammaïaæ, S. K. 3 catasso, S. M. >/ #<[page 059]># %< 59>% $< I.8.>$ ## Kathaæ bhayatupaÂÂhÃne pa¤¤Ã ÃdÅnave ¤Ãïaæ? `UppÃdo bhayan' ti bhayatupaÂÂhÃne pa¤¤Ã ÃdÅnave ¤Ãïaæ, `pavattaæ bhayan' ti bhayatupaÂÂhÃne pa¤¤Ã ÃdÅnave ¤Ãïaæ, `nimittaæ bhayan' ti . . . pe . . . `Ãyu- hanà bhayan' ti . . . pe . . . `paÂisandhi bhayan' ti, `gati bhayan' ti, `nibbatti bhayan' ti, `upapatti bhayan' ti, `jÃti bhayan' ti, `jarà bhayan' ti, `byÃdhi bhayan' ti, `maraïaæ bhayan' ti, `soko bhayan' ti, `paridevo' bhayan ti, `upÃyÃso bhayan' ti bhayatupaÂÂhÃne pa¤¤Ã ÃdÅnave ¤Ãïaæ. `AnuppÃdo kheman' ti santipade ¤Ãïaæ, `appavattaæ kheman' ti santipade ¤Ãïaæ . . . pe . . . `anupÃyÃso kheman' ti santipade ¤Ãïaæ, `uppÃdo bhayaæ anuppÃdo kheman' ti santipade ¤Ãïaæ, `pavattaæ bhayaæ appavat- taæ kheman' ti santipade ¤Ãïaæ . . . pe . . . `upÃyÃso bhayaæ anupÃyÃso kheman' ti santipade ¤Ãïaæ. ## `UppÃdo dukkhan' ti bhayatupaÂÂhÃne pa¤¤Ã ÃdÅnave ¤Ãïaæ, `pavattaæ dukkhan' ti bhayatupaÂÂhÃne pa¤¤Ã ÃdÅnave ¤Ãïaæ . . . pe . . . `upÃyÃso dukkhan' ti bhayat- upaÂÂhÃne pa¤¤Ã ÃdÅnave ¤Ãïaæ. `AnuppÃdo sukhan' ti santipade ¤Ãïaæ, `appavattaæ sukhan' ti santipade ¤Ãïaæ, `anupÃyÃso sukhan' ti santipade ¤Ãïaæ. `UppÃdo dukkhaæ anuppÃdo sukhan' ti santipade ¤Ãïaæ, `pavattaæ dukkhaæ appavattaæ sukhan' ti santi- pade ¤Ãïaæ . . . pe . . . `upÃyÃso dukkhaæ anupÃyÃso sukhan' ti santipade ¤Ãïaæ. ## `UppÃdo sÃmisan' ti bhayatupaÂÂhÃne pa¤¤Ã ÃdÅnave ¤Ãïaæ, `pavattaæ sÃmisan' ti bhayatupaÂÂhÃne pa¤¤Ã ÃdÅnave ¤Ãïaæ . . . pe . . . `upÃyÃso sÃmisan' ti bhayatupaÂÂhÃne pa¤¤Ã ÃdÅnave ¤Ãïaæ. `AnuppÃdo nirÃmisan' ti santipade ¤Ãïaæ, `appavattaæ nirÃmisan' ti santipade ¤Ãïaæ, `anupÃyÃso nirÃmisan' ti santipade ¤Ãïaæ. `UppÃdo sÃmisaæ anuppÃdo nirÃmisan' ti santipade ¤Ãïaæ, `pavattaæ sÃmisaæ appavattaæ nirÃmisan' ti \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 060]># %< 60>% santipade ¤Ãïam . . . pe . . . `upÃyÃso sÃmisaæ anupÃyÃso nirÃmisan' ti santipade ¤Ãïaæ. ## `UppÃdo saÇkhÃrÃ' ti bhayatupaÂÂhÃne pa¤¤Ã ÃdÅnave ¤Ãïaæ. `pavattaæ saÇkhÃrÃ' ti bhayatupaÂÂhÃne pa¤¤Ã ÃdÅnave ¤Ãïaæ . . . pe . . . `upÃyÃso saÇkhÃrÃ' ti bhayatupaÂÂhÃne pa¤¤Ã ÃdÅnave ¤Ãïaæ. `AnuppÃdo nibbÃnan' ti santipade ¤Ãïaæ, `appavattaæ nibbÃnan' ti santipade ¤Ãïaæ, `anupÃyÃso nibbÃnan' ti santipade ¤Ãïaæ. `UppÃdo saÇkhÃrà anuppÃdo nibbÃnan' ti santipade ¤Ãïaæ, `pavattaæ saÇkhÃrà appavattaæ nibbÃnan' ti santipade ¤Ãïaæ . . . pe . . . `upÃyÃso saÇkhÃrà anu- pÃyÃso nibbÃnan' ti santipade ¤Ãïaæ. ## UppÃda¤ ca pavatta¤ ca nimittaæ dukkhan ti passati Ãyuhanaæ paÂisandhi ¤Ãïaæ ÃdÅnave idaæ, anuppÃdaæ appavattaæ animittaæ sukhan ti ca anÃyuhanaæ appatisandhi ¤Ãïaæ santipade idaæ, idaæ ÃdÅnave ¤Ãïaæ pa¤ca ÂhÃnesu jÃyati pa¤ca ÂhÃne santipade dasa ¤Ãïe pajÃnÃti; dvinnaæ ¤ÃïÃnaæ kusalatà nÃnÃdiÂÂhÅsu na kampatÅti. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati- `BhayatupaÂÂhÃne pa¤¤Ã ÃdÅnave ¤Ãïaæ'. $< I.9.>$ ## Kathaæ mu¤citukamyatà paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ? UppÃdaæ\<*<1>*>/ mu¤citukamyatà paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ, pavattaæ mu¤citukam- yatà paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ, nimittaæ . . . pe . . . Ãyuhanaæ paÂisandhiæ gatiæ nibbattiæ upapattiæ jÃtiæ jaraæ byÃdhiæ maraïaæ sokaæ paridevaæ upÃyÃsaæ mu¤citukamyatà paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ. ## `UppÃdo dukkhan' ti mu¤citukamyatà paÂisaÇkhà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 uppÃdamu¤c-, K. >/ #<[page 061]># %< 61>% santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ, `pavattaæ dukkhan' ti mu¤citukamyatà paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ . . . pe . . . `upÃyÃso dukkhan' ti mu¤citukamyatà paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ. `UppÃdo bhayan' ti mu¤citukamyatà paÂisaÇkhà santiÂ- Âhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ, `pavattaæ bhayan' ti mu¤citukamyatà paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇ- khÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ . . . pe . . . `upÃyÃso bhayan' ti mu¤citukamyatà paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃr- upekkhÃsu ¤Ãïaæ. ## `UppÃdo sÃmisan' ti mu¤citukamyatà paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ, `pavattaæ sÃmisan' ti mu¤citukamyatà paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ . . . pe . . . `upÃyÃso sÃmisan' ti mu¤citukamyatà paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇ- khÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ. `UppÃdo saÇkhÃrÃ' ti mu¤citukamyatà paÂisaÇkhà san- tiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ. `pavattaæ saÇ- khÃrÃ' ti mu¤citukamyatà paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ . . . pe . . . `upÃyÃso saÇkhÃrÃ' ti mu¤citukamyatà paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇ- khÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ. ## `UppÃdo saÇkhÃrÃ, te saÇkhÃre ajjhupekkhatÅti' saÇ- khÃrupekkhÃ, `ye ca saÇkhÃrà yà ca upekkhà ubho p' ete saÇkhÃrÃ, te saÇkhÃre ajjhupekkhatÅti' saÇkhÃrupekkhÃ. `Pavattaæ saÇkhÃrà . . . pe . . . upÃyÃso saÇkhÃrÃ, te saÇkhÃre ajjhupekkhatÅti' saÇkhÃrupekkhÃ, `ye ca saÇ- khÃrà yà ca upekkhà ubho p' ete saÇkhÃrÃ, te saÇkhÃre ajjhupekkhatÅti' saÇkhÃrupekkhÃ. ## KatihÃkÃrehi saÇkhÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro hoti? AÂÂhahÃkÃrehi saÇkhÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro hoti. Puthujjanassa katihÃkÃrehi saÇkhÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro hoti, sekhassa katihÃkÃrehi saÇkhÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro hoti, vÅtarÃgassa katihÃkÃrehi saÇ- khÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro hoti? \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 062]># %< 62>% Puthujjanassa dvÅhÃkÃrehi saÇkhÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro hoti, sekhassa tÅhÃkÃrehi saÇkhÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro hoti, vÅtarÃgassa tÅhÃkÃrehi saÇkhÃr- upekkhÃya cittassa abhinÅhÃro hoti. ## Puthujjanassa katamehi dvÅhÃkÃrehi saÇkhÃrupek- khÃya cittassa abhinÅhÃro hoti? Puthujjano saÇkhÃrupekkhaæ abhinandati và vipassati vÃ; puthujjanassa imehi dvÅhÃkÃrehi saÇkhÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro hoti. Sekhassa katamehi tÅhÃkÃrehi saÇkhÃrupekkhÃya cit- tassa abhinÅhÃro hoti? Sekho saÇkhÃrupekkhaæ abhinandati và vipassati và paÂi- saÇkhÃya và phalasamÃpattiæ samÃpajjati; sekhassa imehi tÅhÃkÃrehi saÇkhÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro hoti. VÅtarÃgassa katamehi tÅhÃkÃrehi saÇkhÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro hoti? VÅtarÃgo saÇkhÃrupekkhaæ vipassati vÃ, paÂisaÇkhÃya và phalasamÃpattiæ samÃpajjati, tadajjhupekkhitvà su¤- ¤atavihÃrena và animittavihÃrena và appaïihitavihÃrena và viharati; vÅtarÃgassa imehi tÅhÃkÃrehi saÇkhÃrupek- khÃya cittassa abhinÅhÃro hoti. ## Kathaæ puthujjanassa ca sekhassa ca saÇkhÃr- upekkhÃya cittassa abhinÅhÃro ekattaæ hoti? Puthujjanassa saÇkhÃrupekkhaæ abhinandato cittaæ kilissati, bhÃvanÃya paripantho\<*<1>*>/ hoti, paÂivedhassa antarÃyo hoti, Ãyatiæ paÂisandhiyà paccayo hoti; sek- hassa pi saÇkhÃrupekkhaæ abhinandato cittaæ kilissati, bhÃvanÃya paripantho hoti, uttaripaÂivedhassa antarÃyo hoti, Ãyatiæ paÂisandhiyà paccayo hoti; evaæ puthuj- janassa ca sekhassa ca saÇkhÃrupekkhÃya cittassa abhinÅ- hÃro hoti abhinandanaÂÂhena. ## Kathaæ puthujjanassa ca sekhassa ca vÅtarÃgassa ca saÇkhÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro ekattaæ hoti? Puthujjano saÇkhÃrupekkhaæ aniccato pi dukkhato pi anattato pi vipassati, sekho saÇkhÃrupekkhaæ aniccato pi dukkhato pi anattato pi vipassati, vÅtarÃgo saÇkhÃr- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 paripanto, M. >/ #<[page 063]># %< 63>% upekkhaæ aniccato pi dukkhato pi anattato pi vipassati; evaæ puthujjanassa ca sekhassa ca vÅtarÃgassa ca saÇ- khÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro ekattaæ hoti anupas- sanaÂÂhena. ## Kathaæ puthujjanassa ca sekhassa ca vÅtarÃgassa ca saÇkhÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro nÃnattaæ hoti? Puthujjanassa saÇkhÃrupekkhà kusalà hoti, sekhassa saÇkhÃrupekkhà kusalà hoti, vÅtarÃgassa saÇkhÃrupekkhà abyÃkatà hoti; evaæ puthujjanassa ca sekhassa ca vÅtarÃ- gassa ca saÇkhÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro nÃnattaæ hoti kusalÃbyÃkataÂÂhena. ## Kathaæ puthujjanassa ca sekhassa ca vÅtarÃgassa ca saÇkhÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro nÃnattaæ hoti? Puthujjanassa saÇkhÃrupekkhà ki¤ci kÃle suvidità hoti ki¤ci kÃle na suvidità hoti, sekhassa saÇkhÃrupekkhà ki¤ci kÃle suvidità hoti ki¤ci kÃle na suvidità hoti, vÅtarÃ- gassa saÇkhÃrupekkhà accantaæ suvidità hoti; evaæ puthujjanassa ca sekhassa ca vÅtarÃgassa ca saÇkhÃr- upekkhÃya cittassa abhinÅhÃro nÃnattaæ hoti viditaÂÂhena ca aviditaÂÂhena ca. ## Kathaæ puthujjanassa ca sekhassa ca vÅtarÃgassa ca saÇkhÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro nÃnattaæ hoti? Puthujjano saÇkhÃrupekkhaæ\<*<1>*>/ atittattà vipassati, sekho pi saÇkhÃrupekkhaæ atittattà vipassati, vÅtarÃgo saÇ- khÃrupekkhaæ atittattà vipassati; evaæ puthujjanassa ca sekhassa ca vÅtarÃgassa ca saÇkhÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro nÃnattaæ hoti tittaÂÂhena ca atittaÂÂhena ca. ## Kathaæ puthujjanassa ca sekhassa ca vÅtarÃgassa ca saÇkhÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro nÃnattaæ hoti? Puthujjano saÇkhÃrupekkhaæ {tiïïaæ} sa¤¤ojanÃnaæ pahÃnÃya sotÃpattimaggaæ paÂilÃbhatthÃya vipassati, sekho saÇkhÃrupekkhaæ tiïïaæ sa¤¤ojanÃnaæ pahÅnattà uttaripaÂilÃbhatthÃya vipassati, vÅtarÃgo saÇkhÃrupekkhaæ sabbakilesÃnaæ pahÅnattà diÂÂhadhammasukhavihÃrat- thÃya vipassati; evaæ puthujjanassa ca sekhassa ca vÅta- rÃgassa ca saÇkhÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro nÃnattaæ hoti pahÅnaÂÂhena ca appahÅnaÂÂhena ca. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 saÇkhÃrupekkhÃ, K. >/ #<[page 064]># %< 64>% ## Kathaæ puthujjanassa ca sekhassa ca vÅtarÃgassa ca saÇkhÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro nÃnattaæ hoti? Puthujjano pi saÇkhÃrupekkhaæ abhinandati và vipas- sati vÃ, sekho saÇkhÃrupekkhaæ abhinandati và vipassati và paÂisaÇkhÃya và phalasamÃpattiæ samÃpajjati, vÅtarÃgo saÇkhÃrupekkhaæ vipassati và paÂisaÇkhÃya và phala- samÃpattiæ samÃpajjati, tadajjhupekkhitvà su¤¤atavi- hÃrena và animittavihÃrena và appaïihitavihÃrena và viharati. Evaæ puthujjanassa ca sekhassa ca vÅtarÃgassa ca saÇkhÃrupekkhÃya cittassa abhinÅhÃro nÃnattaæ hoti vihÃrasamÃpattaÂÂhena. ## Kati saÇkhÃrupekkhà samathavasena uppajjanti, kati saÇkhÃrupekkhà vipassanÃvasena uppajjanti? AÂÂha saÇkhÃrupekkhà samathavasena uppajjanti, dasa saÇkhÃrupekkhà vipassanÃvasena uppajjanti. Katamà aÂÂha saÇkhÃrupekkhà samathavasena uppaj- janti? PaÂhamajjhÃnaæ paÂilÃbhatthÃya nÅvaraïe paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ, dutiyaj- jhÃnaæ paÂilÃbhatthÃya vitakkavicÃre paÂisaÇkhà santiÂ- Âhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ, tatiyajjhÃnaæ paÂilÃbhatthÃya pÅtiæ paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇ- khÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ, catutthajjhÃnaæ paÂilÃbhatthÃya sukhadukkhe paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupek- khÃsu ¤Ãïaæ, ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiæ paÂilÃbhat- thÃya rÆpasa¤¤aæ paÂighasa¤¤aæ nÃnattasa¤¤aæ paÂi- saÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ, vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiæ paÂilÃbhatthÃya ÃkÃsÃna¤- cÃyatanasa¤¤aæ paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃr- upekkhÃsu ¤Ãïaæ, Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiæ paÂilÃbh- atthÃya vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤aæ paÂisaÇkhà santiÂ- Âhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ, nevasa¤¤ÃnÃ- sa¤¤ÃyatanasamÃpattiæ paÂilÃbhatthÃya Ãki¤ca¤¤Ãyatana- sa¤¤aæ paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupek- khÃsu ¤Ãïaæ; imà aÂÂha saÇkhÃrupekkhà samathavasena uppajjanti. ## katamà dasa saÇkhÃrupekkhà vipassanÃvasena upajjanti? \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 065]># %< 65>% SotÃpattimaggaæ paÂilÃbhatthÃya uppÃdaæ pavattaæ nimittaæ Ãyuhanaæ paÂisandhiæ gatiæ nibbattiæ upapat- tiæ jÃtiæ jaraæ byÃdhiæ maraïaæ sokaæ paridevaæ upÃyÃsaæ paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ, sotÃpattiphalasamÃpattatthÃya uppÃdaæ pavattaæ nimittaæ Ãyuhanaæ paÂisandhiæ gatiæ nibbattiæ upa- pattiæ jÃtiæ jaraæ byÃdhiæ maraïaæ sokaæ paridevam upÃyÃsaæ paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupek- khÃsu ¤Ãïaæ; sakadÃgÃmimaggaæ paÂilÃbhatthÃya . . . pe . . . sakadÃgÃmiphalasamÃpattatthÃya . . . pe . . . anÃgÃmimaggaæ paÂilÃbhatthÃya . . . pe . . . anÃgÃmi- phalasamÃpattatthÃya . . . pe . . . Arahattamaggaæ paÂilÃbhatthÃya . . . pe . . . ArahattaphalasamÃpattat- thÃya . . . pe . . . su¤¤atavihÃrasamÃpattatthÃya . . . pe . . . animittavihÃrasamÃpattatthÃya uppÃdaæ pavat- taæ . . . pe . . . upÃyÃsaæ paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ: imà dasa saÇkhÃrupekkhà vipassanÃvasena uppajjanti. ## Kati saÇkhÃrupekkhà kusalÃ, kati akusalÃ, kati abyÃkatÃ? Païïarasa saÇkhÃrupekkhà kusalÃ, tisso saÇkhÃrupek- khà abyÃkatÃ, n' atthi saÇkhÃrupekkhà akusalÃ. PaÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã aÂÂha cittassa gocarà puthujjanassa dve honti tayo sekhassa gocarÃ, tayo ca vÅtarÃgassa yehi cittaæ vivaÂÂati aÂÂha samÃdhissa\<*<1>*>/ paccayà dasa ¤Ãïassa gocarÃ, aÂÂhÃrasa saÇkhÃrupekkhà tiïïaæ vimokkhÃnaæ pac- cayÃ, ime aÂÂhÃras' ÃkÃrà pa¤¤Ãyassa paricitÃ\<*<2>*>/ kusalo saÇkhÃrupekkhÃsu nÃnÃdiÂÂhÅsu na kampatÅti. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati- `Mu¤citukamyatà paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã saÇkhÃrupekkhÃsu ¤Ãïaæ'. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 sahadhissa, M. 2 pariccitÃ, S. M. >/ #<[page 066]># %< 66>% $< I.10.>$ ## Kathaæ bahiddhÃvuÂÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤Ã gotra- bhƤÃïaæ? `UppÃdaæ abhibhuyyatÅti' gotrabhÆ, `pavattaæ abhi- bhuyyatÅti' gotrabhÆ, `nimittaæ abhibhuyyatÅti' gotrabhÆ, `Ãyuhanaæ abhibhuyyatÅti' gotrabhÆ, `paÂisandhiæ abhibhuyyatÅti' gotrabhÆ, `gatiæ abhibhuyyatÅti' gotrabhÆ, `nibbattiæ abhibhuyyatÅti' gotrabhÆ, `upapattiæ abhi- bhuyyatÅti gotrabhÆ, `jÃtiæ abhibhuyyatÅti' gotrabhÆ, `jaraæ abhibhuyyatÅti' gotrabhÆ, `byÃdhiæ abhibhuy- yatÅti' gotrabhÆ, `maraïaæ abhibhuyyatÅti' gotrabhÆ, `sokaæ abhibhuyyatÅti' gotrabhÆ, `paridevaæ abhi- bhuyyatÅti' gotrabhÆ, `upÃyÃsaæ abhibhuyyatÅti' gotrabhÆ, `bahiddhÃsaÇkhÃranimittaæ abhibhuyyatÅti' gotrabhÆ; `anuppÃdaæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ, `appavattaæ pak- khandatÅti' gotrabhÆ, . . . pe . . . `nirodhaæ nibbÃnaæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ; `uppÃdaæ abhibhuyyitvà anup- pÃdaæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ, `pavattaæ abhibhuy- yitvà appavattaæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ, `nimittaæ abhibhuyyitvà animittaæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ . . . pe . . . `bahiddhÃsaÇkhÃranimittaæ abhibhuyyitvà nirod- haæ nibbÃnaæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ. ## `UppÃdà vuÂÂhÃtÅti' gotrabhÆ, `pavattà vuÂÂhÃtÅti' gotrabhÆ, `nimittà vuÂÂhÃtÅti' gotrabhÆ, `Ãyuhanà vuÂ- ÂhÃtÅti' gotrabhÆ, `paÂisandhiyà vuÂÂhÃtÅti' gotrabhÆ, `gatiyà vuÂÂhÃtÅti' gotrabhÆ, `nibbattiyà vuÂÂhÃtÅti' got- rabhÆ, `upapattiyà vuÂÂhÃtÅti' gotrabhÆ, `jÃtiyà vuÂÂhÃ- tÅti' gotrabhÆ, `jarÃya vuÂÂhÃtÅti' gotrabhÆ, `byÃdhimhà vuÂÂhÃtÅti' gotrabhÆ, `maraïà vuÂÂhÃtÅti' gotrabhÆ, `sokà vuÂÂhÃtÅti' gotrabhÆ, `paridevà vuÂÂhÃtÅti' gotrabhÆ, `upÃyÃsà vuÂÂhÃtÅti' gotrabhÆ, `bahiddhÃsaÇkhÃranimittà vuÂÂhÃtÅti' gotrabhÆ; `anuppÃdaæ pakkhandatÅti' got- rabhÆ, `appavattaæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ . . . pe . . . `nirodhaæ nibbÃnaæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ; `uppÃdà vuÂÂhitvà anuppÃdaæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ, `pavattà vuÂÂhitvà appavattaæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ, `nimittà vuÂÂhitvà animittaæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ, `Ãyuhanà \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 067]># %< 67>% vuÂÂhitvà anÃyuhanaæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ, `paÂi- sandhiyà vuÂÂhitvà appaÂisandhiæ pakkhandatÅti' got- rabhÆ, `gatiyà vuÂÂhitvà agatiæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ, `nibbattiyà vuÂÂhitvà anibbattiæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ, `upapattiyà vuÂÂhitvà anupapattiæ pakkhandatÅti' got- rabhÆ, `jÃtiyà vuÂÂhitvà ajÃtiæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ, `jarÃya vuÂÂhitvà ajaraæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ, byÃd- himhà vuÂÂhitvà abyÃdhiæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ, `maraïà vuÂÂhitvà amataæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ, `sokà vuÂÂhitvà asokaæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ, `paridevà vuÂÂhitvà aparidevaæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ, `upÃyÃsà vuÂÂhitvà anupÃyÃsaæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ, `bahiddhÃsaÇkhÃranimittà vuÂÂhitvà nirodhaæ nibbÃnaæ pakkhandatÅti' gotabhÆ; `uppÃdà vivaÂÂatÅti' gotrabhÆ, `pavattà vivaÂÂatÅti' gotrabhÆ . . . pe . . . `bahiddhÃsaÇ- khÃranimittà vivaÂÂatÅti' gotrabhÆ; `anuppÃdaæ pakkhand- atÅti' gotrabhÆ, `appavattaæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ . . . pe . . . `nirodhaæ nibbÃnaæ pakkhandatÅti' got- rabhÆ; `uppÃdà vivaÂÂitvà anuppÃdaæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ, `pavattà vivaÂÂitvà appavattaæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ . . . pe . . . `bahiddhÃsaÇkhÃranimittà vivaÂ- Âitvà nirodhaæ nibbÃnaæ pakkhandatÅti' gotrabhÆ. ## Kati gotrabhÆdhammà samathavasena uppajjanti? Kati gotrabhÆdhammà vipassanÃvasena uppajjanti? AÂÂha gotrabhÆdhammà samathavasena uppajjanti; dasa gotrabhÆdhammà vipassanÃvasena uppajjanti. ## Katame aÂÂha gotrabhÆdhammà samathavasena uppajjanti? `PathamajjhÃnaæ paÂilÃbhatthÃya nÅvaraïe abhibhuy- yatÅti' gotrabhÆ, `dutiyajjhÃnaæ paÂilÃbhatthÃya vitak- kavicÃre abhibhuyyatÅti' gotrabhÆ, `tatiyajjhÃnaæ paÂi- lÃbhatthÃya pÅtiæ abhibhuyyatÅti' gotrabhÆ, `catutthaj- jhÃnaæ paÂilÃbhatthÃya sukhadukkhe abhibhuyyatÅti' gotrabhÆ, `ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiæ paÂilÃbhatthÃya rÆpasa¤¤aæ paÂighasa¤¤aæ nÃnattasa¤¤aæ abhibhuy- yatÅti' gotrabhÆ, `vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiæ paÂilÃbh- atthÃya akÃsÃna¤cÃyatanasa¤¤aæ abhibhuyyatÅti' got- rabhÆ, `Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiæ paÂilÃbhatthÃya vi¤- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 068]># %< 68>% ¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤aæ abhibhuyyatÅti' gotrabhÆ, `neva- sa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiæ paÂilÃbhatthÃya Ãki¤ca¤- ¤Ãyatanasa¤¤aæ abhibhuyyatÅti' gotrabhÆ. Ime aÂÂha gotrabhÆdhammà samathavasena uppajjanti. ## Katame dasa gotrabhÆdhammà vipassanÃvasena uppajjanti? `SotÃpattimaggaæ paÂilÃbhatthÃya uppÃdaæ pavattaæ nimittaæ Ãyuhanaæ paÂisandhiæ gatiæ nibbattiæ upa- pattiæ jÃtiæ jaraæ byÃdhiæ maraïaæ sokaæ paridevaæ upÃyÃsaæ bahiddhÃsaÇkhÃranimittaæ abhibhuyyatÅti' gotrabhÆ, `sotÃpattiphalasamÃpattatthÃya uppÃdaæ pavat- taæ nimittaæ Ãyuhanaæ paÂisandhiæ abhibhuyyatÅti' gotrabhu; `sakadÃgÃmimaggaæ paÂilÃbhatthÃya . . . pe . . . sakadÃgÃmiphalasamÃpattatthÃya, anÃgÃmimaggaæ paÂi- lÃbhatthÃya, anÃgÃmiphalasamÃpattatthÃya, Arahattamag- gaæ paÂilÃbhatthÃya uppÃdaæ pavattaæ . . . pe . . . bahiddhÃsaÇkhÃranimittaæ abhibhuyyatÅti' gotrabhÆ, `ArahattaphalasamÃpattatthÃya, su¤¤atavihÃrasamÃpattat- thÃya, animittavihÃrasamÃpattatthÃya uppÃdaæ pavattaæ nimittaæ Ãyuhanaæ paÂisandhiæ abhibhuyyatÅti' gotrabhÆ. Ime dasa gotrabhÆdhammà vipassanÃvasena uppajjanti. ## kati gotrabhÆdhammà kusalÃ? kati akusalÃ? Kati abyÃkatÃ? Païïarasa gotrabhÆdhammà kusalÃ, tayo gotrabhÆ- dhammà abyÃkatÃ, n' atthi gotrabhÆdhammà akusalÃ. ## SÃmisa¤ ca nirÃmisaæ païihita¤ c' appaïihitaæ\<*<1>*>/ su¤¤ata¤ ca visa¤¤uttaæ vuÂÂhita¤ c' avuÂÂhitaæ, aÂÂha samÃdhissa paccayà dasa ¤Ãïassa gocarà aÂÂhÃrasa gotrabhÆdhammà tiïïaæ vimokkhÃnaæ pac- cayÃ, ime aÂÂhÃras' ÃkÃrà pa¤¤Ãyassa paricitÃ\<*<2>*>/ kusalo vivaÂÂe vuÂÂhÃne nÃnÃdiÂÂhÅsu na kampatÅti. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuc- cati- `BahiddhÃvuÂÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤Ã gotrabhƤÃïaæ'. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 païihitappaïihitaæ, M. 2 pariccitÃ, S. K. >/ #<[page 069]># %< 69>% $< I.11.>$ ## Kathaæ dubhatovuÂÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤Ã magge ¤Ãïaæ? SotÃpattimaggakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi micchÃdiÂÂhiyà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khan- dhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhati; tena vuccati- `DubhatovuÂÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤a magge ¤Ãïaæ'. AbhiniropanaÂÂhena sammÃsaÇkappo micchÃsaÇkappà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; tena vuccati- `DubhatovuÂÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤Ã magge ¤Ãïaæ'. PariggahaÂÂhena sammÃvÃcà micchÃvÃcÃya vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; tena vuccati-- `DubhatovuÂ,- ÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤Ã magge ¤Ãïaæ'. SamuÂÂhÃnaÂÂhena sammÃkammanto micchÃkammantà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; tena vuccati-- `DubhatovuÂÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤a magge ¤Ãïaæ'. VodÃnaÂÂhena sammÃ-ÃjÅvo micchÃ-ÃjÅvà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; tena vuccati-- `DubhatovuÂ- ÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤Ã magge ¤Ãïaæ'. PaggahaÂÂhena sammÃvÃyÃmo micchÃvÃyÃmà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; tena vuccati-- `DubhatovuÂ- ÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤Ã magge ¤Ãïaæ'. UpaÂÂhÃnaÂÂhena sammÃsati micchÃsatiyà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; tena vuccati-- `DubhatovuÂ- ÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤Ã magge ¤Ãïaæ'. AvikkhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi micchÃsamÃdhito vuÂ- ÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; tena vuccati-- `DubhatovuÂÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤Ã magge ¤Ãïaæ'. ## SakadÃgÃmimaggakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂ- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 070]># %< 70>% Âhi . . . pe . . . avikhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi oÊÃrikà kÃmarÃgasa¤¤ojanà paÂighasa¤¤ojanà oÊÃrikà kÃmarÃ- gÃnusayà paÂighÃnusayà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; tena vuccati-- `DubhatovuÂÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤Ã magge ¤Ãïaæ'. ## AnÃgÃmimaggakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi . . . pe . . . avikhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi anusahagatà kÃmarÃgasa¤¤ojanà paÂighasa¤¤ojanà anusahagatà kÃma- rÃgÃnusayà paÂighÃnusayà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂ- ÂhÃti; tena vuccati-- `DubhatovuÂÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤Ã magge ¤Ãïaæ'. ## Arahattamaggakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi . . . pe . . . avikhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi rÆparÃgà arÆparÃgà mÃnà uddhaccà avijjÃya mÃnÃnusayà bhava- rÃgÃnusayà avijjÃnusayà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; tena vuccati-- `DubhatovuÂÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤Ã magge ¤Ãïaæ'. ## AjÃtaæ ¤Ãpeti\<*<1>*>/ jÃtena ¤Ãïan tena pavuccati ¤Ãïavimokkhe kusalatà nÃnÃdiÂÂhÅsu na kampatÅti. SamÃdahitvà yathà ce vipassati vipassamÃno tathà ce samÃdahe\<*<2>*>/ vipassanà ca samatho tadà ahu samÃnabhÃgà yuganandhà vattare. `Dukkhà saÇkhÃrà sukho nirodho' ti dassanaæ dubhato vuÂÂhità pa¤¤Ã phasseti amataæ padaæ, vimokkhacariyaæ jÃnÃti nÃnattekatte\<*<3>*>/ kovido dvinnaæ ¤ÃïÃnaæ kusalatà nÃnÃdiÂÂhÅsu na kampatÅti. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati-- `DubhatovuÂÂhÃnavivaÂÂane pa¤¤Ã magge ¤Ãïaæ'. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 cyÃpeti, M. ndhÃpeti (sic), S. 2 samodahe, S. 3 -ekattakovido, S. K. >/ #<[page 071]># %< 71>% $< I.12.>$ ## Kathaæ payogapaÂipassaddhipa¤¤Ã phale ¤Ãïaæ? SotÃpattimaggakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi micchÃdiÂÂhiyà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khan- dhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; taæpayogapaÂipassaddhattà uppajjati sammÃdiÂÂhi, mag- gass' etaæ phalaæ. AbhiniropanaÂÂhena sammÃsaÇkappo micchÃsaÇkappà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; taæpayogapaÂi- passaddhattà uppajjati sammÃsaÇkappo, maggass' etaæ phalaæ. PariggahaÂÂhena sammÃvÃcà micchÃvÃcÃya vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; taæpayogapaÂipassaddhattà uppajjati sammÃvÃcÃ, maggass' etaæ phalaæ. SamuÂÂhÃnaÂÂhena sammÃkammanto micchÃkammantà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; taæpayogapaÂipas- saddhattà uppajjati sammÃkammanto, maggass' etaæ phalaæ. VodÃnaÂÂhena sammÃ-ÃjÅvo micchÃ-ÃjÅvà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; taæpayogapaÂipassaddhattà uppajjati sammÃ-ÃjÅvo, maggass' etaæ phalaæ. PaggahaÂÂhena sammÃvÃyÃmo micchÃvÃyÃmà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; taæpayogapaÂipassaddhattà uppajjati sammÃvÃyÃmo, maggass' etaæ phalaæ. UpaÂÂhÃnaÂÂhena sammÃsati micchÃsatiyà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; taæpayogapaÂipassaddhattà uppajjati sammÃsati, maggass' etaæ phalaæ. AvikkhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi micchÃsamÃdhito vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; taæpayogapaÂi- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 072]># %< 72>% passaddhattà uppajjati sammÃsamÃdhi, maggass' etaæ phalaæ. ## SakadÃgÃmimaggakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃ- diÂÂhi . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi oÊÃrikà kÃmarÃgasa¤¤ojanà paÂighasa¤¤ojanà oÊÃrikà kÃmarÃgÃnusayà paÂighÃnusayà vuÂÂhÃti, tadanuvattakaki- lesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimit- tehi vuÂÂhÃti; taæpayogapaÂipassaddhattà uppajjati sammÃdiÂÂhi, maggass' etaæ phalaæ. ## AnÃgÃmimaggakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi . . . pe . . . avikkhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi anusahagatà kÃmarÃgasa¤¤ojanà paÂighasa¤¤ojanà anusahagatà kÃm- arÃgÃnusayà paÂighÃnusayà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; taæpayogapaÂipassaddhattà uppajjati sammÃdiÂ- Âhi, maggass' etaæ phalaæ. ## Arahattamaggakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi . . . pe . . . avikhepaÂÂhena sammÃsamÃdhi rÆparÃgà arÆparÃgà mÃnà uddhaccà avijjÃya mÃnÃnusayà bhava- rÃgÃnusayà avijjÃnusayà vuÂÂhÃti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuÂÂhÃti, bahiddhà ca sabbanimittehi vuÂÂhÃti; taæpayogaÂipassaddhattà uppajjati sammÃdiÂÂhi, maggass' etaæ phalaæ. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati-- `PayogapaÂipassaddhipa¤¤Ã phale ¤Ãïaæ'. $< I. 13.>$ ## Kathaæ chinnamanupassane\<*<1>*>/ pa¤¤Ã vimutti¤Ãïaæ? SotÃpattimaggena sakkÃyadiÂÂhi vicikicchà sÅlabbata- parÃmÃso diÂÂhÃnusayo vicikicchÃnusayo attano cittassa upakkilesà sammà samucchinnà honti; imehi pa¤cahi upakkilesehi sapariyuÂÂhÃnehi cittaæ vimuttaæ hoti suvi- muttaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 chandavattamanu-, S. chinnavaÂÂumanu-, M. But S. has chinnamanu- in MÃtikÃ. >/ #<[page 073]># %< 73>% Taæ vimutti¤ÃtaÂÂhena\<*<1>*>/ ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati-- `Chinnamanupassane\<*<2>*>/ pa¤¤Ã vimutti¤Ãïaæ'. ## SakadÃgÃmimaggena oÊÃrikaæ kÃmarÃgasa¤¤ojanaæ paÂighasa¤¤ojanaæ oÊÃriko kÃmarÃgÃnusayo paÂighÃnu- sayo attano cittassa upakkilesà sammà samucchinnà honti; imehi catÆhi upakkilesehi sapariyuÂÂhÃnehi cittaæ vimut- taæ hoti suvimuttaæ. Taæ vimutti¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati-- `Chinnamanupassane pa¤¤Ã vimutti¤Ãïaæ'. ## AnÃgÃmimaggena anusahagataæ kÃmarÃgasa¤¤o- janaæ paÂighasa¤¤ojanaæ anusahagato kÃmarÃgÃnusayo paÂighÃnusayo attano cittassa upakkilesà sammà samuc- chinnà honti; imehi catÆhi upakkilesehi sapariyuÂÂhÃnehi cittaæ vimuttaæ hoti suvimuttaæ. Taæ vimutti¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati-- `Chinnamanupassane pa¤¤Ã vimutti¤Ãïaæ'. ## Arahattamaggena rÆparÃgo arÆparÃgo mÃno uddhac- caæ avijjà mÃnÃnusayo bhavarÃgÃnusayo avijjÃnusayo attano cittassa upakkilesà sammà samucchinnà honti; imehi aÂÂhahi upakkilesehi sapariyuÂÂhÃnehi cittaæ vimut- taæ hoti suvimuttaæ. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati-- `Chinnamanupassane pa¤¤Ã {vimutti¤Ãïaæ}'. $< I.14.>$ ## Kathaæ tadà samudÃgate\<*<3>*>/ dhamme vipassane\<*<4>*>/ pa¤¤Ã paccavekkhaïe ¤Ãïaæ? SotÃpattimaggakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi tadà samudÃgatÃ, abhiniropanaÂÂhena sammÃsaÇkappo tadà samudÃgato, pariggahaÂÂhena sammÃvÃcà tadà samudÃgatÃ, samuÂÂhÃnaÂÂhena sammÃkammanto tadà samudÃgato, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 taæ vimuttiæ, M. 2 chinnavaÂÂananupassane, S., in this and all subsequent passages. 3 samupÃgate, K. 4 passane, K. and S., but S. has vipassane at end of section 4. >/ #<[page 074]># %< 74>% vodÃnaÂÂhena sammÃ-ÃjÅvo tadà samudÃgato, paggahaÂ- Âhena sammÃvÃyÃmo tadà samudÃgato, upaÂÂhÃnaÂÂhena sammÃsati tadà samudÃgatÃ, avikkhepaÂÂhena sammÃ- samÃdhi tadà samudÃgato; upaÂÂhÃnaÂÂhena satisamboj- jhaÇgo tadà samudÃgato, pavicayaÂÂhena dhammavicaya- sambojjhaÇgo tadà samudÃgato, paggahaÂÂhena viriya- sambojjhaÇgo tadà samudÃgato, pharaïaÂÂhena pÅtisam- bojjhaÇgo tadà samudÃgato, upasamaÂÂhena passaddhisam- bojjhaÇgo tadà samudÃgato, avikkhepaÂÂhena samÃdhi- sambojjhaÇgo tadà samudÃgato, paÂisaÇkhÃnaÂÂhena upek- khÃsambojjhaÇgo tadà samudÃgato; asaddhiye akampiyaÂ- Âhena saddhÃbalaæ tadà samudÃgataæ, kosajje akam- piyaÂÂhena viriyabalaæ tadà samudÃgataæ, pamÃde akam- piyaÂÂhena satibalaæ tadà samudÃgataæ, udhacce akam- piyaÂÂhena samÃdhibalaæ tadà samudÃgataæ, avijjÃya akampiyaÂÂhena pa¤¤Ãbalaæ tadà samudÃgataæ; adhimok- khaÂÂhena saddhindriyaæ tadà samudÃgataæ, paggahaÂ- Âhena viriyindriyaæ tadà samudÃgataæ, upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyaæ tadà samudÃgataæ, avikkhepaÂÂhena samÃdh- indriyaæ tadà samudÃgataæ, dassanaÂÂhena pa¤¤indriyaæ tadà samudÃgataæ; adhipateyyaÂÂhena indriyà tadà samud- ÃgatÃ, akampiyaÂÂhena balà tadà samudÃgatÃ, niyyÃnaÂ- Âhena sambojjhaÇgà tadà samudÃgatÃ, hetuÂÂhena maggo tadà samudÃgato, upaÂÂhÃnaÂÂhena satipaÂÂhÃnà tadà samudÃgatÃ, padahaÂÂhena sammappadhÃnà tadà samud- ÃgatÃ, ijjhanaÂÂhena iddhippÃdà tadà samudÃgatÃ, tathaÂ- Âhena saccà tadà samudÃgatÃ, avikkhepaÂÂhena samatho tadà samudÃgato, anupassanaÂÂhena vipassanà tadà samudÃgatÃ, ekarasaÂÂhena samathavipassanà tadà samudagatà anativattanaÂÂhena yuganandhaæ tadà samudÃgataæ, saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi tadà samud- ÃgatÃ, avikkhepaÂÂhena cittavisuddhi tadà samudÃgatÃ, dassanaÂÂhena diÂÂhivisuddhi tadà samudÃgatÃ, vimutaÂ- Âhena vimokkhà tadà samudÃgatÃ, paÂivedhaÂÂhena vijjà tadà samudÃgatÃ, pariccÃgaÂÂhena\<*<1>*>/ vimutti tadà samud- ÃgatÃ, samucchedaÂÂhena khaye ¤Ãïaæ tadà samudÃgataæ; \<-------------------------------------------------------------------------- 1 paricÃg-, M. >/ #<[page 075]># %< 75>% chando mÆlaÂÂhena tadà samudÃgato, manasikÃro samuÂ- ÂhÃnaÂÂhena tadà samudÃgato, phasso samodhÃnaÂÂhena tadà samudÃgato, vedanà samosaraïaÂÂhena tadà samud- ÃgatÃ, samÃdhi pamukkhaÂÂhena tadà samudÃgato, sati adhipateyyaÂÂhena tadà samudÃgatÃ, pa¤¤Ã taduttaraÂ- Âhena tadà samudÃgatÃ, vimutti sÃraÂÂhena tadà samud- ÃgatÃ, amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena tadà samudÃgataæ, vuÂÂhahitvà paccavekkhati. Ime dhammà tadà samudÃgatÃ. ## SotÃpattiphalakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi tadà samudÃgatÃ, abhiniropanaÂÂhena sammÃsaÇkappo tadà samudÃgato . . . pe . . . paÂipassaddhaÂÂhena anup- pÃde ¤Ãïaæ tadà samudÃgataæ; chando mÆlaÂÂhena tadà samudÃgato, manasikÃro samuÂÂhÃnaÂÂhena tadà samud- Ãgato, phasso samodhÃnaÂÂhena tadà samudÃgato, vedanà samosaraïaÂÂhena tadà samudÃgatÃ, samÃdhi pamukkhaÂ- Âhena tadà samudÃgato, sati adhipateyyaÂÂhena tadà samudÃgatÃ, pa¤¤Ã taduttaraÂÂhena tadà samudÃgatÃ, vimutti sÃraÂÂhena tadà samudÃgatÃ, amatogadhaæ nib- bÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena tadà samudÃgatam, vuÂÂhahitvà paccavekkhati. Ime dhammà tadà samudÃgatÃ. ## SakadÃgÃmimaggakkhaïe . . . pe . . . sakadÃgÃmi- phalakkhaïe . . . pe . . . anÃgÃmimaggakkhaïe . . . pe . . . anÃgÃmiphalakkhaïe . . . pe . . . Arahattamaggak- khaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi tadà samudÃgatà . . . pe . . . samucchedaÂÂhena khaye ¤Ãïaæ tadà samudÃga- taæ; chando mÆlaÂÂhena tadà samudÃgato, manasikÃro samuÂÂhÃnaÂÂhena tadà samudÃgato, phasso samodhÃnaÂ- Âhena tadà samudÃgato, vedanà samosaraïaÂÂhena tadà samudÃgatÃ, samÃdhi pamukkhaÂÂhena tadà samudÃgato, sati adhipateyyaÂÂhena tadà samudÃgatÃ, pa¤¤Ã tadut- taraÂÂhena tadà samudÃgatÃ, vimutti sÃraÂÂhena tadà samudÃgatÃ, amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena tadà samudÃgataæ, vuÂÂhahitvà paccavekkhati. Ime dhammà tadà samudÃgatÃ. ## Arahattaphalakkhaïe dassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhi tadà samudÃgatà . . . pe . . . paÂipassaddhaÂÂhena anup- pÃde ¤Ãïaæ tadà samudÃgataæ; chando mÆlaÂÂhena tadà \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 076]># %< 76>% samudÃgato, manasikÃro samuÂÂhÃnaÂÂhena tadà samudÃ- gato, phasso samodhÃnaÂÂhena tadà samudÃgato, vedanà samosaraïaÂÂhena tadà samudÃgatÃ, samÃdhi pamukkhaÂ- Âhena tadà samudÃgato, sati adhipateyyaÂÂhena tadà samudÃgatÃ, pa¤¤Ã taduttaraÂÂhena tadà samudÃgatÃ, vimutti sÃraÂÂhena tadà samudÃgatÃ, amatogadhaæ nib- bÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena tadà samudÃgataæ, vuÂÂhahitvà paccavekkhati. Ime dhammà tadà samudÃgatÃ. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati-`Tadà samudÃgate dhamme vipassane pa¤¤Ã paccavekkhaïe ¤Ãïaæ. $< I.16.>$ ## Kathaæ ajjhattavavatthÃne pa¤¤Ã vatthunÃnatte ¤Ãïaæ? Kathaæ ajjhattaæ\<*<1>*>/ dhamme vavattheti? Cakkhuæ ajjhattaæ vavattheti, sotaæ ajjhattaæ vavat- theti, ghÃnaæ ajjhattaæ vavattheti, jivhaæ ajhattaæ vavattheti, kÃyaæ ajjhattaæ vavattheti, manaæ ajjhattaæ vavattheti. ## Kathaæ cakkhuæ ajjhattaæ vavattheti? `Cakkhuæ avijjÃsambhÆtan' ti vavattheti, `cakkhuæ taï- hÃsambhÆtan' ti vavattheti, `cakkhuæ kammasambhÆtan' ti vavattheti, `cakkhuæ ÃhÃrasambhÆtan' ti vavattheti, `cak- khuæ catunnaæ mahÃbhÆtÃnaæ upÃdÃyÃti' vavattheti, `cakkhuæ uppannan' ti vavattheti, `cakkhuæ samudÃgatan' ti vavattheti, `cakkhuæ ahutvà sambhÆtaæ hutvà na bhavissatÅti' vavattheti, cakkhuæ antavantato vavattheti, `cakkhuæ adhuvaæ\<*<2>*>/ asassataæ vipariïÃmadhamman' ti vavattheti, `cakkhuæ aniccaæ saÇkhataæ paÂiccasamup- pannaæ khayadhammaæ vayadhammaæ virÃgadhammaæ nirodhadhamman' ti vavattheti; cakkhuæ aniccato vavat- theti no niccatto, dukkhato vavattheti no sukhato, anattato vivattheti no attato; nibbindati, no nandati; virajjati, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ajjhattadhamme, S. M. 2 addhuvaæ, S. K. >/ #<[page 077]># %< 77>% no rajjati; nirodheti, no samudeti; paÂinissajjati, no Ãdi- yati; aniccato vavatthento niccasa¤¤aæ pajahati, duk- khato vavatthento sukhasa¤¤aæ pajahati, anattato vavat- thento attasa¤¤aæ pajahati; nibbindanto nandaæ paja- hati, virajjanto rÃgaæ pajahati, nirodhento samudayaæ pajahati, paÂinissajjanto ÃdÃnaæ pajahati. Evaæ cakkhuæ ajjhattaæ vavattheti. ## Kathaæ sotaæ ajjhattaæ vavattheti? `Sotam avijjÃsambhÆtan' ti vavattheti . . . pe . . . evaæ sotaæ ajjhattaæ vavattheti. Kathaæ ghÃnaæ ajjhattaæ vavattheti? `GhÃnaæ avijjÃsambhÆtan' ti vavattheti . . . pe . . . evaæ ghÃnaæ ajjhattaæ vavattheti. Kathaæ jivhaæ . . . pe . . . kÃyaæ . . . pe . . . manaæ ajjhattaæ vavattheti? `Mano avijjÃsambhÆto' ti vavattheti . . . pe . . . evaæ manaæ ajjhattaæ vavattheti. Evaæ ajjhattaæ dhamme vavattheti. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati-- `Ajjhattava- vatthÃne pa¤¤Ã vatthunÃnatte ¤Ãïaæ. $< I.17.>$ ## Kathaæ bahiddhÃvavatthÃne pa¤¤Ã gocaranÃnatte ¤Ãïaæ? Kathaæ bahiddhà dhamme vavattheti? RÆpe bahiddhà vavattheti, sadde bahiddhà vavattheti, gandhe bahiddhà vavattheti, rase bahiddhà vavattheti, phoÂ- Âhabbe bahiddhà vavattheti, dhamme bahiddhà vavattheti. Kathaæ rÆpe bahiddhà vavattheti? `RÆpà avijjÃsambhÆtÃ' ti vavattheti, `rÆpà taïhÃsam- bhÆtÃ' ti vavattheti, `rÆpà kammasambhÆtÃ' ti vavattheti, `rÆpà ÃhÃrasambhÆtÃ' ti vavattheti, `rÆpà catunnaæ' mahÃ- bhÆtÃnaæ upÃdÃyÃti' vavattheti, `rÆpà uppannÃ' ti vavat- theti, rÆpà samudÃgatÃ' ti vavattheti, `rÆpà ahutvà sam- bhÆtà hutvà na bhavissantÅti' vavattheti, rÆpe antavantato vavattheti, `rÆpà adhuvà asassatà vipariïÃmadhammà ' ti \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 078]># %< 78>% vavattheti, `rÆpà aniccà saÇkhatà paÂiccasmuppannà khayadhammà vayadhammà virÃgadhammà nirodha- dhammÃ' ti vavattheti; rÆpe aniccato vavattheti no niccato, dukkhato vavattheti no sukhato, anattato vavattheti, no attato; nibbindati, no nandati; virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti; paÂinissajjati, no Ãdiyati; aniccato vavatthento niccasa¤¤aæ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasa¤¤aæ pajahati, anattato vavatthento attasa¤¤aæ pajahati; nibbindanto nandiæ pajahati, virajjanto rÃgaæ pajahati, nirodhento samudayaæ. pajahati, paÂinissajjanto ÃdÃnaæ pajahati. Evaæ rÆpe bahiddhà vavattheti. ## Kathaæ sadde bahiddhà vavattheti? `Saddà avijjÃsambhÆtÃ' ti vavattheti . . . pe . . . evaæ sadde bahiddhà vavattheti. Kathaæ gandhe . . . pe . . . rase . . . pe . . . phoÂÂhabbe . . . pe . . . dhamme bahiddhà vavattheti? `Dhammà avijjÃsambhÆtà ' ti vavattheti, `dhammà taïhÃsambhÆtÃ' ti vavattheti, `dhammà kammasambhÆtà ' ti vavattheti, dhammà ÃhÃrasambhÆtà ' ti vavattheti, `dhammà catunnaæ mahÃbhÆtÃnaæ upÃdayÃti' vavattheti. `dhammà uppannÃ' ti vavattheti, `dhammà samudÃgatÃ' ti vavattheti, `dhammà ahutvà sambhÆtà hutvà na bhavis- santÅti' vavattheti, dhamme antavantato vavattheti, `dhammà adhuvà asassatà vipariïÃmadhammÃ' ti vavat- theti, `dhammà aniccà saÇkhatà paticcasamuppannà khaya- dhammà vayadhammà virÃgadhammà nirodhadhammÃ' ti vavattheti; dhamme aniccato vavattheti no niccato, duk- khato vavattheti no sukhato, anattato vavattheti, no attato; nibbindati, no nandati; virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti; paÂinissajjati, no Ãdiyati; aniccato vavatthento niccasa¤¤aæ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasa¤¤aæ pajahati, anattato vavatthento attasa¤¤aæ pajahati; nib- bindanto nandiæ pajahati, virajjanto rÃgaæ pajahati, nirodhento samudayaæ pajahati, paÂinissajjanto ÃdÃnaæ pajahati. Evaæ dhamme bahiddhà vavattheti. Ta¤ ¤ÃtÃÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `BahiddhÃvavatthÃne pa¤¤Ã gocaranÃnatte ¤Ãïaæ'. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 079]># %< 79>% $< I.18.>$ ## Kathaæ cariyÃvavatthÃne pa¤¤Ã cariyÃnÃnatte ¤Ãïaæ? `CariyÃ' ti; tisso cariyÃyo, vi¤¤ÃïacariyÃ, a¤¤Ãïa- cariyÃ, ¤ÃïacariyÃ. Katamà vi¤¤ÃïacariyÃ? RÆpesu\<*<1>*>/ dassanatthÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃkatà vi¤¤Ãïa- cariyÃ,\<*<2>*>/ rÆpesu dassanattho {cakkhuvi¤¤Ãïaæ} vi¤¤ÃïacariyÃ, rÆpesu diÂÂhattà abhiniropanà vipÃkamanodhÃtu vi¤¤Ãïa- cariyÃ, rÆpesu abhiniropitattà vipÃkamanovi¤¤ÃïadhÃtu vi¤¤ÃïacariyÃ; saddesu savanatthÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃ- katà vi¤¤ÃïacariyÃ, saddesu savanattho sotavi¤¤Ãïaæ vi¤¤ÃïacariyÃ, saddesu sutattà abhiniropanà vipÃkamano- dhÃtu vi¤¤ÃïacariyÃ, saddesu abhiniropitattà vipÃkamano- vi¤¤ÃïadhÃtu vi¤¤ÃïacariyÃ; gandhesu ghÃyanatthÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃkatà vi¤¤ÃïacariyÃ, gandhesu ghÃyan- attho ghÃnavi¤¤Ãïaæ vi¤¤ÃïacariyÃ, gandhesu ghÃyitattà abhiniropanà vipÃkamanodhÃtu vi¤¤ÃïacariyÃ, gandhesu abhiniropitattà vipÃkamanovi¤¤ÃïadhÃtu vi¤¤ÃïacariyÃ; rasesu sÃyanatthÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃkatà vi¤¤ÃïacariyÃ, rasesu sÃyanattho jivhÃvi¤¤Ãïaæ vi¤¤ÃïacariyÃ, rasesu sÃyitattà abhiniropanà vipÃkamanodhÃtu vi¤¤ÃïacariyÃ, rasesu abhiniropitattà vipÃkamanovi¤¤ÃïadhÃtu vi¤¤Ãïa- cariyÃ; phoÂÂhabbesu phussanatthÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃ- katà vi¤¤ÃïacariyÃ, phoÂÂhabbesu phussanattho kÃya- vi¤¤Ãïaæ vi¤¤ÃïacariyÃ, phoÂÂhabbesu phutthattà ab- hiniropanà vipÃkamanodhÃtu vi¤¤ÃïacariyÃ, phoÂÂhabbesu abhiniropitattà vipÃkamanovi¤¤ÃïadhÃtu vi¤¤ÃïacariyÃ; dhammesu vijÃnanatthÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃkatà vi¤¤Ãïa- cariyÃ, dhammesu vijÃnanattho manovi¤¤Ãïaæ vi¤¤Ãïa- cariyÃ, dhammesu vi¤¤Ãtattà abhiniropanà vipÃkamano- dhÃtu vi¤¤ÃïacariyÃ, dhammesu abhiniropitattà vipÃka- manovi¤¤ÃïadhÃtu vi¤¤ÃïacariyÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. M. omit rÆpesu. 2 S. omits from here to dukkhavipÃkehi kammehi, four lines from end of section 2. >/ #<[page 080]># %< 80>% ## `Vi¤¤ÃïacariyÃ' ti. Ken' aÂÂhena vi¤¤ÃïacariyÃ? `NirÃgà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `nidosà caratÅti' vi¤- ¤ÃïacariyÃ, `nimohà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `nimÃnà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `nidiÂÂhi caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `ni-uddhaccà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `nivicikicchà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `nÃnusayà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `rÃgavip- payuttà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `dosavippayuttà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `mohavippayuttà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `mÃnavippayuttà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `diÂÂhivippayuttà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `uddhaccavippayuttà caratÅti' vi¤- ¤ÃïacariyÃ, `vicikicchÃvippayuttà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `anusayavippayuttà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `kusalehi kammehi vippayuttà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `akusalehi kammehi vippayuttà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `sÃvajjehi kammehi vippayuttà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `anavajjehi kammehi vippayuttà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `kaïhehi kammehi vippayuttà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `sukkehi kammehi vippayuttà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `sukhudrayehi kammehi vippayuttà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `dukkhud- rayehi kammehi vippayuttà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `suk- havipÃkehi kammehi vippayuttà caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `dukkhavipÃkehi kammehi vippayuttà caratÅti' vi¤¤Ãïa- cariyÃ, `vi¤¤Ãïe\<*<1>*>/ caratÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `vi¤¤Ãïassa evarÆpà cariyà hotÅti' vi¤¤ÃïacariyÃ, `pakatiparisuddhaæ idaæ cittaæ nikkilesaÂÂhenÃti' vi¤¤ÃïacariyÃ. Ayaæ vi¤¤ÃïacariyÃ. ## Katamà a¤¤ÃïacariyÃ? ManÃpiyesu rÆpesu rÃgassa javanatthÃya Ãvajjanakiriy- ÃbyÃkatà vi¤¤Ãïacariyà rÃgassa javanà a¤¤ÃïacariyÃ; amanÃpiyesu rÆpesu dosassa javanatthÃya Ãvajjanakiriy- ÃbyÃkatà vi¤¤Ãïacariyà dosassa javanà a¤¤ÃïacariyÃ; tadubhayena asamapekkhanasmiæ vatthusmiæ mohassa javanatthÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃkatà vi¤¤Ãïacariyà mo- hassa javanà a¤¤ÃïacariyÃ; vinibandhassa\<*<2>*>/ mÃnassa javanatthÃya ÃvajjanakiriyÃkatà vi¤¤Ãïacariyà mÃn- assa javanà a¤¤ÃïacariyÃ; paramaÂÂhÃya diÂÂhiyà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 vi¤¤Ãte, K. 2 vinibbandhassa. M. >/ #<[page 081]># %< 81>% javanatthÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃkatà vi¤¤ÃïacariyÃ, diÂ- Âhiyà javanà a¤¤ÃïacariyÃ; vikkhepagatassa uddhaccassa javanatthÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃkatà vi¤¤ÃïacariyÃ, ud- dhaccassa javanà a¤¤ÃïacariyÃ; aniÂÂhaÇgatÃya\<*<1>*>/ vicikicchÃya javanatthÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃkatà vi¤- ¤ÃïacariyÃ, vicikicchÃya javanà a¤¤ÃïacariyÃ; thÃma- gatassa anusayassa javanatthÃya ÃvajjanakiriyÃb- yÃkatà vi¤¤ÃïacariyÃ, anusayassa javanà a¤¤ÃïacariyÃ: manÃpiyesu saddesu . . . pe . . . manÃpiyesu gandhesu . . . pe . . . manÃpiyesu rasesu . . . pe . . . manÃpiyesu phoÂÂhabbesu . . . pe . . . manÃpiyesu dhammesu rÃgassa javanatthÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃkatà vi¤¤ÃïacariyÃ, rÃgassa javanà a¤¤ÃïacariyÃ; amanÃpiyesu rÆpesu dosassa javanatthÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃkatà vi¤¤ÃïacariyÃ, dosassa javanà a¤¤ÃïacariyÃ; tadubhayena asamapekkhanasmiæ vatthusmiæ mohassa javanatthÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃkatà vi¤¤ÃïacariyÃ, mohassa javanà a¤¤ÃïacariyÃ; viniband- hassa mÃnassa javanatthÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃkatà vi¤- ¤ÃïacariyÃ, mÃnassa javanà a¤¤ÃïacariyÃ; parÃmaÂÂhÃya diÂÂhiyà javanatthÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃkatà vi¤¤ÃïacariyÃ, diÂÂhiyà javanà a¤¤ÃïacariyÃ; vikkhepagatassa uddhac- cassa javanatthÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃkatà vi¤¤ÃïacariyÃ, uddhaccassa javanà a¤¤ÃïacariyÃ; aniÂÂhaÇgatÃya vicikic- chÃya javanatthÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃkatà vi¤¤ÃïacariyÃ, vicikicchÃya javanà a¤¤ÃïacariyÃ; thÃmagatassa anusa- yassa javanatthÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃkatà vi¤¤ÃïacariyÃ, anusayassa javanà a¤¤ÃïacariyÃ. ## `A¤¤ÃïacariyÃ' ti. Ken' aÂÂhena a¤¤ÃïacariyÃ? `SarÃgà caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `sadosà caratÅti' a¤¤Ãïa- cariyÃ, `samohà caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `samÃnà caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `sadiÂÂhi caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `sa-uddhaccà caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `savicikicchà caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `sÃnusayà caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `rÃgasampayuttà caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `dosasampayuttà caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `mohasampayuttà caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `mÃnasampayuttà caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `diÂÂhisampayuttà caratÅti' a¤¤Ãïa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 aniÂÂhÃgatÃya, K. >/ #<[page 082]># %< 82>% cariyÃ, `uddhaccasampayuttà caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `vicikic- chÃsampayuttà caratÅti a¤¤ÃïacariyÃ, anusayasampayuttà caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `kusalehi kammehi vippayuttà cara- tÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `akusalehi kammehi vippayuttà caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `sÃvajjehi kammehi vippayuttà caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `anavajjehi kammehi vippayuttà caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `kaïhehi kammehi vippayuttà caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `sukkehi kammehi vippayuttà caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `sukhudrayehi kammehi vippayuttà caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `dukkhudrayehi kammehi vippayuttà cara- tÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `sukhavipÃkehi kammehi vippayuttà caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `dukkhavipÃkehi kammehi vip- payuttà caratÅti' a¤¤ÃïacariyÃ, `a¤¤Ãte caratÅti' a¤¤Ãïa- cariyÃ, `a¤¤Ãïassa evarÆpà cariyà hotÅti' a¤¤ÃïacariyÃ. Ayaæ a¤¤ÃïacariyÃ. ## Katamà ¤ÃïacariyÃ? AniccÃnupassanatthÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃkatà vi¤¤Ãïa- cariyà aniccÃnupassanà nÃïacariyÃ, dukkhÃnupassanat- thÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃkatà vi¤¤Ãïacariyà dukkhÃnupas- sanà ¤Ãïacariyà anattÃnupassanatthÃya ÃvajjanakiriyÃb- yÃkatà vi¤¤Ãïacariyà anattÃnupassanà nÃïacariyà nib- bidÃnupassanatthÃya . . . pe . . . virÃgÃnupassanatthÃya, nirodhÃnupassanatthÃya, paÂinissaggÃnupassanatthÃya, khayÃnupassanatthÃya, vayÃnupassanatthÃya, vipari- ïÃmÃnupassanatthÃya, animittÃnupassanatthÃya, appaïi- hitÃnupassanatthÃya, su¤¤atÃnupassanatthÃya, adhipa¤- ¤ÃdhammÃnupassanatthÃya, yathÃbhÆta¤Ãïadassanat- thÃya, ÃdÅnavÃnupassanatthÃya, paÂisaÇkhÃnupassanat- thÃya ÃvajjanakiriyÃbyÃkatà vi¤¤Ãïacariyà paÂisaÇkhÃnu- passanà ¤ÃïacariyÃ, vivaÂÂanÃnupassanà ¤ÃïacariyÃ, sotÃ- pattimaggo ¤ÃïacariyÃ, sotÃpattiphalasamÃpatti ¤ÃïacariyÃ, sakadÃgÃmimaggo ¤ÃïacariyÃ, sakadÃgÃmiphalasamÃpatti ¤ÃïacariyÃ, anÃgÃmimaggo ¤ÃïacariyÃ, anÃgÃmiphala- samÃpatti ¤ÃïacariyÃ, Arahattamaggo ¤ÃïacariyÃ, Arahat- taphalasamÃpatti ¤ÃïacariyÃ. ## `¥ÃïacariyÃ' ti. Ken' aÂÂhena ¤ÃïacariyÃ? `NirÃgà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `nidosà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `nimohà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `nimÃnà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 083]># %< 83>% `nidiÂÂhi caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `ni-uddhaccà caratÅti' ¤Ãïa- cariyÃ, `nivicikicchà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `nÃnusayà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `rÃgavippayuttà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `dosavip- payuttà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `mohavippayuttà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `mÃnavippayuttà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `diÂÂhi- vippayuttà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `uddhaccavippayuttà cara- tÅti' ¤ÃïacariyÃ, `vicikicchÃvippayuttà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `anusayavippayuttà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `kusalehi kammehi vippayuttà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `akusalehi kammehi vip- payuttà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `sÃvajjehi kammehi vippayuttà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `anavajjehi kammehi vippayuttà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, kaïhehi kammehi vippayuttà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `sukkehi kammehi vippayuttà caratÅti' ¤Ãïa- cariyÃ, `sukhudrayehi kammehi vippayuttà caratÅti' ¤Ãïa- cariyÃ, `dukkhudrayehi kammehi vippayuttà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `sukhavipÃkehi kammehi vippayuttà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `dukkhavipÃkehi kammehi vippayuttà caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `¤Ãte caratÅti' ¤ÃïacariyÃ, `¤Ãïassa evarÆpà cariyà hotÅti' ¤ÃïacariyÃ. Ayaæ ¤ÃïacariyÃ. `A¤¤Ã vi¤¤ÃïacariyÃ, a¤¤Ã a¤¤ÃïacariyÃ, a¤¤Ã ¤Ãïa- cariyÃ' ti. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `CariyÃvavatthÃne pa¤¤Ã cariyÃnÃnatte ¤Ãïaæ'. $< I.19.>$ ## Kathaæ catudhammavavatthÃne pa¤¤Ã bhÆminÃnatte ¤Ãïaæ? Catasso bhÆmiyo -- kÃmÃvacarà bhÆmi, rÆpÃvacarà bhÆmi, arÆpÃvacarà bhÆmi, apariyÃpannà bhÆmi. ## Katamà kÃmÃvacarà bhÆmi? HeÂÂhato AvÅcinirayaæ pariyantaæ karitvà uparito ParanimmitavasavattÅ Deve anto karitvÃ, yaæ etasmiæ antare etthÃvacarà etthapariyÃpannà khandhadhÃtu Ãyat- anà rÆpà vedanà sa¤¤Ã saÇkhÃrà vi¤¤Ãïaæ, ayaæ kÃmÃ- vacarà bhÆmi. ## Katamà rÆpÃvacarà bhÆmi? \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 084]># %< 84>% HeÂÂhato Brahmalokaæ pariyantaæ karitvà uparito AkaniÂÂhe Deve anto karitvÃ, yaæ etasmiæ antare etthÃ- vacarà etthapariyÃpannà samÃpannassa và upapannassa và diÂÂhadhammasukhavihÃrissa và cittacetasikà dhammÃ, ayaæ rÆpÃvacarà bhÆmi. ## Katamà arÆpÃvacarà bhÆmi? HeÂÂhato ÃkÃsÃna¤cÃyatanÆpage Deve pariyantaæ karitvà uparito nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanÆpage Deve anto karitvÃ, yaæ etasmiæ antare etthÃvacarà etthapariyÃ- pannà samÃpannassa và upapannassa và diÂÂhadhamma- sukhavihÃrissa và cittacetasikà dhammÃ, ayaæ arÆpÃ- vacarà bhÆmi. ## Katamà apariyÃpannà bhÆmi? ApariyÃpannà maggà ca maggaphalÃni ca asaÇkhatà ca dhÃtu, ayaæ apariyÃpannà bhÆmi. Imà catasso bhÆmiyo. ## Aparà pi catasso bhÆmiyo -- cattÃro satipaÂÂhÃnÃ, cattÃro sammappadhÃnÃ, cattÃro iddhippÃdÃ, cattÃri jhÃnÃni, catasso appama¤¤Ãyo, catasso arÆpÃvacarasamÃ- pattiyo, catasso paÂisambhidÃ, catasso paÂipadÃ, cattÃri ÃrammaïÃni, cattÃri ariyavaæsÃni, cattÃri saÇgahavat- thÆni, cattÃri cakkÃni, cattÃri dhammapadÃni. Imà catasso bhÆmiyo. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `CatudhammavavatthÃne pa¤¤Ã bhÆminÃnatte ¤Ãïaæ'. $< I.20.>$ ## Kathaæ navadhammavavatthÃne pa¤¤Ã dhamma- nÃnatte ¤Ãïaæ? Kathaæ dhamme vavattheti? KÃmÃvacare\<*<1>*>/ dhamme kusalato vavattheti, akusalato vavattheti, abyÃkatato vavattheti; rÆpÃvacare dhamme kusalato vavattheti, abyÃkatato vavattheti; arÆpÃvacare dhamme kusalato vavattheti, abyÃkatato vavattheti; apariyÃpanne dhamme kusalato vavattheti abyÃkatato vavattheti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. omits from kÃmÃvacare to pÅtimanassa kÃyo, sec. 6, 1. 2. >/ #<[page 085]># %< 85>% ## Kathaæ kÃmÃvacare dhamme kusalato vavattheti, akusalato vavattheti, abyÃkatato vavattheti? Dasa kusalakammapathe kusalato vavattheti, dasa akusalakammapathe akusalato vavattheti, rÆpa¤ ca vipÃka¤ ca kiriya¤ ca abyÃkatato vavattheti. Evaæ kÃmÃvacare dhamme kusalato vavattheti, akusalato vavat- theti, abyÃkatato vavattheti. ## Kathaæ rÆpÃvacare dhamme kusalato vavattheti, abyÃkatato vavattheti? IdhaÂÂhassa cattÃri jhÃnÃni kusalato vavattheti, tatrupa- pannassa cattÃri jhÃnÃni abyÃkatato vavattheti. Evaæ rÆpÃvacare dhamme kusalato vavattheti, abyÃkatato vavattheti. ## Kathaæ arÆpÃvacare dhamme kusalato vavattheti, abyÃkatato vavattheti? IdhaÂÂhassa catasso arÆpÃvacarasamÃpattiyo kusalato vavattheti, tatrupapannassa catasso arÆpÃvacarasamÃpat- tiyo abyÃkatato vavattheti. Evaæ arÆpÃvacare dhamme kusalato vavattheti, abyÃkatato vavattheti. ## Kathaæ apariyÃpanne dhamme kusalato vavattheti, abyÃkatato vavattheti? CattÃro ariyamagge kusalato vavattheti, cattÃri ca sÃma¤¤aphalÃni nibbÃna¤ ca abyÃkatato vavattheti. Evaæ apariyÃpanne dhamme kusalato vavattheti, abyÃ- katato vavattheti. Evaæ dhamme vavattheti. ## Nava pÃmojjamÆlakà dhammÃ:-- aniccato manasi- karoto pÃmojjaæ jÃyati, pamuditassa pÅti jÃyati, pÅtim- anassa kÃyo passambhati, passaddhakÃyo sukhaæ vedeti, sukhino cittaæ samÃdhiyati, samÃhite citte yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti passati, yathÃbhÆtaæ jÃnaæ passaæ nibbindati, nibbindaæ virajjati, virÃgà vimuccati; dukkhato manasi- karoto pÃmojjaæ jÃyati . . . pe . . . anattato manasi- karoto pÃmojjaæ jÃyati. RÆpaæ aniccato manasikaroto pÃmojjaæ jÃyati . . . pe . . . rÆpaæ dukkhato manasi- karoto pÃmojjaæ jÃyati . . . pe . . . vedanaæ, sa¤¤aæ, saÇkhÃre, vi¤¤Ãïaæ, cakkhuæ, jarÃmaraïaæ aniccato manasikaroto pÃmojjaæ jÃyati . . . pe . . . jarÃmaraïaæ dukkhato manasikaroto pÃmojjaæ jÃyati, jarÃmaraïaæ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 086]># %< 86>% anattato manasikaroto pÃmojjaæ jÃyati, pamuditassa pÅti jÃyati, pÅtimanassa kÃyo passambhati, passaddhakÃyo sukhaæ vedeti, sukhino cittaæ samÃdhiyati, samÃhite citte yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti passati, yathÃbhÆtaæ jÃnaæ passaæ nibbindati, nibbindaæ virajjati, virÃgà vimuccati. Ime nava pÃmojjamÆlakà dhammÃ. ## Nava yoniso manasikÃramÆlakà dhammÃ:-- aniccato yoniso manasikaroto pÃmojjaæ jÃyati, pamuditassa pÅti jÃyati, pÅtimanassa kÃyo passambhati, passaddhakÃyo sukhaæ vedeti, sukhino cittaæ samÃdhiyati, samÃhitena cittena `idaæ dukkhan' ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, `ayaæ dukkhasamudayo' ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, `ayaæ duk- khanirodho' ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, `ayaæ dukkhani- rodhagÃminÅ paÂipadÃ' ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti; duk- khato yoniso manasikaroto pÃmojjaæ jÃyati, pamuditassa pÅti jÃyati, pÅtimanassa kÃyo passambhati, passaddhakÃyo sukhaæ vedeti, sukhino cittaæ samÃdhiyati, samÃhitena cittena `idaæ dukkhan' ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, `ayaæ dukkhasamudayo' ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, `ayaæ duk- khanirodho' ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti,' ayaæ dukkhaniro- dhagÃminÅ paÂipadÃ' ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti; anattato yoniso manasikaroto pÃmojjaæ jÃyati . . . pe . . . RÆpaæ aniccato yoniso manasikaroto pÃmojjaæ jÃyati . . . pe . . . rÆpaæ dukkhato yoniso manasikaroto pÃmojjaæ jÃyati . . . pe . . . rÆpaæ anattato yoniso manasikaroto pÃmojjaæ jÃyati . . . pe . . . vedanaæ, sa¤¤aæ, saÇkhÃre, vi¤¤Ãïaæ, cakkhuæ . . . pe . . . jarÃmaraïaæ aniccato yoniso manasikaroto pÃmojjaæ jÃyati . . . pe . . . jarÃmaraïaæ dukkhato yoniso manasikaroto pÃmojjaæ jÃyati . . . pe . . . vedanaæ, sa¤¤aæ, saÇkhÃre, vi¤¤Ãïaæ, cakkhuæ . . . pe . . . jarÃmaraïaæ anattato yoniso manasikaroto pÃmoj- jaæ jÃyati, pamuditassa pÅti jÃyati, pÅtimanassa kÃyo passambhati, passaddhakÃyo sukhaæ vedeti, sukhino cittaæ samÃdhiyati, samÃhitena cittena `idaæ dukkhan' ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, `ayaæ dukkhasamudayo' ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, `ayaæ dukkhanirodho' ti yathÃ- bhÆtaæ pajÃnÃti, `ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadÃ' \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 087]># %< 87>% ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti. Ime nava yoniso manasikÃra- mÆlakà dhammÃ. ## Nava nÃnattÃ:-- dhÃtunÃnattaæ paÂicca uppajjati phassanÃnattaæ, phassanÃnattaæ paÂicca uppajjati vedanÃnÃnattaæ, vedanÃnÃnattaæ paÂicca uppajjati sa¤¤ÃnÃnattaæ, sa¤¤ÃnÃnattaæ paÂicca uppajjati saÇkap- panÃnattaæ, saÇkappanÃnattaæ paÂicca uppajjati chanda- nÃnattaæ, chandanÃnattaæ paÂicca uppajjati pariÊÃha- nÃnattaæ, pariÊÃhanÃnattaæ paÂicca uppajjati pariyesanÃ- nÃnattaæ, pariyesanÃnÃnattaæ paÂicca uppajjati lÃbha- nÃnattaæ. Ime nava nÃnattÃ. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂ- Âhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `NavadhammavavatthÃne pa¤¤Ã dhammanÃnatte ¤Ãïaæ'. $< I.21.>$ Kathaæ abhi¤¤Ãpa¤¤Ã ¤ÃtaÂÂhe\<*<1>*>/ ¤Ãïaæ, pari¤¤Ãpa¤¤Ã tÅraïaÂÂhe\<*<1>*>/ ¤Ãïaæ, pahÃnapa¤¤Ã pariccÃgaÂÂhe\<*<1>*>/ ¤Ãïaæ, bhÃvanÃpa¤¤Ã ekarasaÂÂhe\<*<1>*>/ ¤Ãïaæ, sacchikiriyÃpa¤¤Ã phussanaÂÂhe\<*<1>*>/ ¤Ãïaæ? Ye ye dhammà abhi¤¤Ãtà honti, te te dhammà ¤Ãtà honti; ye ye dhammà pari¤¤Ãtà honti, te te dhammà tÅrità honti; ye ye dhammà pahÅnà honti, te te dhammà pariccattà honti; ye ye dhammà bhÃvità honti, te te dhammà ekarasà honti; ye ye dhammà sacchikatà honti, te te dhammà phassitÃ\<*<2>*>/ honti. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `Abhi¤¤Ãpa¤¤Ã ¤ÃtaÂÂhe ¤Ãïaæ, pari¤¤Ãpa¤¤Ã tÅraïaÂÂhe ¤Ãïaæ, pahÃnapa¤¤Ã pariccÃgaÂÂhe ¤Ãïaæ, bhÃvanÃpa¤¤Ã ekarasaÂÂhe ¤Ãïaæ, sacchikiriyÃpa¤¤Ã phussanaÂÂhe ¤Ãïaæ'. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ¤ÃtaÂÂhena, tÅraïaÂÂhena, etc., K. S. 2 phusitÃ, K. >/ #<[page 088]># %< 88>% $< I.22.>$ ## Kathaæ atthanÃnatte pa¤¤Ã atthapaÂisambhide ¤Ãïaæ, dhammanÃnatte pa¤¤Ã dhammapaÂisambhide ¤Ãïaæ, niruttinÃnatte pa¤¤Ã niruttipaÂisambhide ¤Ãïaæ, paÂibhÃnanÃnatte pa¤¤Ã paÂibhÃnapaÂisambhide ¤Ãïaæ? Saddhindriyaæ dhammo, viriyindriyaæ dhammo, satindriyaæ dhammo, samÃdhindriyaæ dhammo, pa¤- ¤indriyaæ dhammo; a¤¤o saddhindriyaæ dhammo, a¤¤o viriyindriyaæ dhammo, a¤¤o satindriyaæ dhammo, a¤¤o samÃdhindriyaæ dhammo, a¤¤o pa¤¤indriyaæ dhammo. Yena ¤Ãïena ime nÃnà dhammà ¤ÃtÃ, ten' eva ¤Ãïena ime nÃnà dhammà paÂividità ti. Tena vuccati -- `Dham- manÃnatte pa¤¤Ã dhammapaÂisambhide ¤Ãïaæ'. ## AdhimokkhaÂÂho attho, paggahaÂÂho attho, upaÂ- ÂhÃnaÂÂho attho, avikkhepaÂÂho attho, dassanaÂÂho attho; a¤¤o adhimokkhaÂÂho attho, a¤¤o paggahaÂÂho attho, a¤¤o upaÂÂhÃnaÂÂho attho, a¤¤o avikkhepaÂÂho attho, a¤¤o dassanaÂÂho attho. Yena ¤Ãïena ime nÃnà atthà ¤ÃtÃ, ten' eva ¤Ãïena ime nÃnà atthà paÂividità ti. Tena vuccati -- `AtthanÃnatte pa¤¤Ã atthapaÂisambhide ¤Ãïaæ'. ## Pa¤ca dhamme sandassetuæ bya¤jananiruttÃbhilÃpÃ, pa¤c' atthe sandassetuæ bya¤jananiruttÃbhilÃpÃ; a¤¤Ã dhammaniruttiyo, a¤¤Ã atthaniruttiyo. Yena ¤Ãïena imà nÃnà niruttiyo ¤ÃtÃ, ten' eva ¤Ãïena imà nÃnà niruttiyo paÂividità ti. Tena vuccati -- `NiruttinÃnatte pa¤¤Ã nirut- tipaÂisambhide ¤Ãïaæ'. ## Pa¤casu dhammesu ¤ÃïÃni, pa¤casu atthesu ¤ÃïÃni, dasasu niruttÅsu ¤ÃïÃni; a¤¤Ãni dhammesu ¤ÃïÃni, a¤¤Ãni atthesu ¤ÃïÃni, a¤¤Ãni niruttÅsu ¤ÃïÃni. Yena ¤Ãïena ime nÃnà ¤Ãïà ¤ÃtÃ, ten' eva ¤Ãïena ime nÃnà ¤Ãïà paÂividità ti. Tena vuccati -- `PaÂibhÃnanÃnatte pa¤¤Ã paÂibhÃnapaÂisambhide ¤Ãïaæ'. ## SaddhÃbalaæ dhammo, viriyabalaæ dhammo, satibalaæ dhammo, samÃdhibalaæ dhammo, pa¤¤Ãbalaæ dhammo; a¤¤o saddhÃbalaæ dhammo, a¤¤o viriyabalaæ dhammo, a¤¤o satibalaæ dhammo, a¤¤o samÃdhibalaæ dhammo, a¤¤o pa¤¤Ãbalaæ dhammo. Yena ¤Ãïena ime \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 089]># %< 89>% nÃnà dhammà ¤ÃtÃ, ten' eva ¤Ãïena ime nÃnà dhammà paÂividità ti. Tena vuccati -- `DhammanÃnatte pa¤¤Ã dhammapaÂisambhide ¤Ãïaæ'. ## Assaddhiye\<*<1>*>/ akampiyaÂÂho attho, kosajje akampiyaÂÂho attho, pamÃde akampiyaÂÂho attho, uddacce akampiyaÂÂho attho, avijjÃya akampiyaÂÂho attho; a¤¤o assaddhiye akampiyaÂÂho attho, a¤¤o kosajje akampiyaÂÂho attho, a¤¤o pamÃde akampiyaÂÂho attho, a¤¤o uddhacce akam- piyaÂÂho attho, a¤¤o avijjÃya akampiyaÂÂho attho. Yena ¤Ãïena ime nÃnà atthà ¤ÃtÃ, ten' eva ¤Ãïena ime nÃnà atthà paÂividità ti. Tena vuccati -- `AtthanÃnatte pa¤¤Ã atthapaÂisambhide ¤Ãïaæ'. ## Pa¤ca dhamme sandassetuæ bya¤jananiruttÃbhilÃpÃ, pa¤c' atthe sandassetuæ bya¤jananiruttÃbhilÃpÃ; a¤¤Ã dhammaniruttiyo, a¤¤Ã atthaniruttiyo. Yena ¤Ãïena imà nÃnà niruttiyo ¤ÃtÃ, ten' eva ¤Ãïena imà nÃnà niruttiyo paÂividità ti. Tena vuccati -- `NiruttinÃnatte pa¤¤Ã nirut- tipaÂisambhide ¤Ãïaæ'. ## Pa¤casu dhammesu ¤ÃïÃni, pa¤casu atthesu ¤ÃïÃni, dasasu niruttÅsu ¤ÃnÃni; a¤¤Ãni dhammesu ¤ÃïÃni, a¤¤Ãni atthesu ¤ÃïÃni, a¤¤Ãni niruttÅsu ¤ÃïÃni. Yena ¤Ãïena ime nÃnà ¤Ãïà ¤ÃtÃ, ten' eva ¤Ãïena ime nÃnà ¤Ãïà paÂividità ti. Tena vuccati -- `PaÂibhÃnanÃnatte pa¤¤Ã paÂibhÃnapaÂisambhide ¤Ãïaæ'. ## SatisambojjhaÇgo dhammo, dhammavicayasamboj- jhaÇgo dhammo, viriyasambojjhaÇgo dhammo, pÅtisam- bojjhaÇgo dhammo, passaddhisambojjhaÇgo dhammo, samÃdhisambojjhaÇgo dhammo, upekkhÃsambojjhaÇgo dhammo; a¤¤o satisambojjhaÇgo dhammo, a¤¤o dham- mavicayasambojjhaÇgo dhammo, a¤¤o viriyasambojjhaÇgo dhammo, a¤¤o pÅtisambojjhaÇgo dhammo, a¤¤o passad- dhisambojjhaÇgo dhammo, a¤¤o samÃdhisambojjhaÇgo dhammo, a¤¤o upekkhÃsambojjhaÇgo dhammo. Yena ¤Ãïena ime nÃïà dhammà ¤ÃtÃ, ten' eva ¤Ãïena ime nÃnà dhammà paÂividità ti. Tena vuccati -- `DhammanÃnatte pa¤¤Ã dhammapaÂisambhide ¤Ãïaæ'. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ãsaddhiye, M. >/ #<[page 090]># %< 90>% ## UpaÂÂhÃnaÂÂho attho, pavicayaÂÂho attho, pagga- haÂÂho attho, pharaïaÂÂho attho, upasamaÂÂho attho, avik- khepaÂÂho attho, paÂisaÇkhÃnaÂÂho attho; a¤¤o upaÂ- ÂhÃnaÂÂho attho, a¤¤o pavicayaÂÂho attho, a¤¤o paggah- aÂÂho attho, a¤¤o pharaïaÂÂho attho, a¤¤o upasamaÂÂho attho, a¤¤o avikkhepaÂÂho attho, a¤¤o paÂisaÇkhÃnaÂÂho attho. Yena ¤Ãïena ime nÃnà atthà ¤ÃtÃ, ten' eva ¤Ãïena ime nÃnà atthà paÂividità ti. Tena vuccati -- `AtthanÃnatte pa¤¤Ã atthapaÂisambhide ¤Ãïaæ'. ## Satta dhamme sandassetuæ bya¤jananiruttÃbhilÃpÃ, satt' atthe sandassetuæ bya¤jananiruttÃbhilÃpÃ; a¤¤Ã dhammaniruttiyo, a¤¤Ã atthaniruttiyo. Yena ¤Ãïena imà nÃnà niruttiyo ¤ÃtÃ, ten' eva ¤Ãïena imà nÃnà niruttiyo paÂividità ti. Tena vuccati -- `NiruttinÃnatte pa¤¤Ã nirut- tipaÂisambhide ¤Ãïaæ'. ## Sattasu dhammesu ¤ÃïÃni, sattasu atthesu ¤ÃïÃni, cuddasasu niruttÅsu ¤ÃïÃni; a¤¤Ãni dhammesu ¤ÃïÃni, a¤¤Ãni atthesu ¤ÃïÃni, a¤¤Ãni niruttÅsu ¤ÃïÃni. Yena ¤Ãïena ime nÃnà ¤Ãïà ¤ÃtÃ, ten' eva ¤Ãïena ime nÃnà ¤Ãtà ¤Ãïà paÂividità ti. Tena vuccati -- `PaÂibhÃnanÃnatte pa¤¤Ã paÂibhÃnapaÂisambhide ¤Ãïaæ'. ## SammÃdiÂÂhi dhammo, sammÃsaÇkappo dhammo, sammÃvÃcà dhammo, sammÃkammanto dhammo, sammÃ- ÃjÅvo dhammo, sammÃvÃyÃmo dhammo, sammÃsati dhammo, sammÃsamÃdhi dhammo; a¤¤o sammÃdiÂÂhi dhammo, a¤¤o sammÃsaÇkÃppo dhammo, a¤¤o sammÃ- vÃcà dhammo, a¤¤o sammÃkammanto dhammo, a¤¤o sammÃ-ÃjÅvo dhammo, a¤¤o sammÃvÃyÃmo dhammo, a¤¤o sammÃsati dhammo, a¤¤o sammÃsamÃdhi dhammo. Yena ¤Ãïena ime nÃïà dhammà ¤ÃtÃ, ten' eva ¤Ãïena ime nÃnà dhammà paÂividità ti. Tena vuccati -- `DhammanÃnatte pa¤¤Ã dhammapaÂisambhide ¤Ãïaæ'. ## DassanaÂÂho attho, abhiniropanaÂÂho attho, parig- gahaÂÂho attho, samuÂÂhÃnaÂÂho attho, vodÃnaÂÂho attho, paggahaÂÂho attho, upaÂÂhÃnaÂÂho attho, avikkhepaÂÂho attho; a¤¤o dassanaÂÂho attho, a¤¤o abhiniropanaÂÂho attho, a¤¤o pariggahaÂÂho attho, a¤¤o samuÂÂhÃnaÂÂho attho, a¤¤o vodÃnaÂÂho attho, a¤¤o paggahaÂÂho attho, \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 091]># %< 91>% a¤¤o upaÂÂhÃnaÂÂho attho, a¤¤o avikkhepaÂÂho attho. Yena ¤Ãïena ime nÃnà atthà ¤ÃtÃ, ten' eva ¤Ãïena ime nÃnà atthà paÂividità ti. Tena vuccati -- `AtthanÃnatte pa¤¤Ã atthapaÂisambhide ¤Ãïaæ. ## AÂÂha dhamme sandassetuæ bya¤jananiruttÃbhilÃpÃ, aÂÂh' atthe sandassetuæ bya¤jananiruttÃbhilÃpÃ; a¤¤Ã dhammaniruttiyo, a¤¤Ã atthaniruttiyo, Yena ¤Ãïena imà nÃnà niruttiyo ¤ÃtÃ, ten' eva ¤Ãïena imà nÃnà niruttiyo paÂividità ti. Tena vuccati -- `NiruttinÃnatte pa¤¤Ã nirut- tipaÂisambhide ¤Ãïaæ'. ## AÂÂhasu dhammesu ¤ÃïÃni, aÂÂhasu atthesu ¤ÃïÃni, soÊasasu nirattÅsu ¤ÃïÃni; a¤¤Ãni dhammesu ¤ÃïÃni, a¤¤Ãni atthesu ¤ÃïÃni, a¤¤Ãni niruttÅsu ¤ÃïÃni. Yena ¤Ãïena ime nÃnà ¤Ãïà ¤ÃtÃ, ten' eva ¤Ãïena ime nÃnà nÃïà paÂividità ti. Tena vuccati -- `PaÂibhÃnanÃnatte pa¤¤Ã paÂibhÃnapaÂisambhide ¤Ãïaæ'. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `AtthanÃnatte pa¤¤Ã atthapaÂisambhide ¤Ãïaæ, dhammanÃnatte pa¤¤Ã dhammapaÂisambhide ¤Ãïaæ, niruttinÃnatte pa¤¤Ã niruttipaÂisambhide ¤Ãïaæ, paÂib- hÃnanÃnatte pa¤¤Ã paÂibhÃnapaÂisambhide ¤Ãïaæ'. $< I.23.>$ ## Kathaæ vihÃranÃnatte pa¤¤Ã vihÃraÂÂhe ¤Ãïaæ, samÃpattinÃnatte pa¤¤Ã samÃpattaÂÂhe ¤Ãïaæ, vihÃra- samÃpattinÃnatte pa¤¤Ã vihÃrasamÃpattaÂÂhe ¤Ãïaæ? Nimittaæ bhayato sampassamÃno animitte adhimuttattà phussa phussa vayaæ passati, animitto vihÃro; païidhiæ bhayato sampassamÃno appaïihite adhimuttattà phussa phussa vayaæ passati, appaïihito vihÃro; abhinivesaæ bhayato sampassamÃno su¤¤ate adhimuttattà phussa phussa vayaæ passati, su¤¤ato vihÃro. ## Nimittaæ bhayato sampassamÃno animitte adhimut- tattà pavattaæ ajjhupekkhitvà nirodhaæ nibbÃnaæ animittaæ Ãvajjitvà samÃpajjati, animittà samÃpatti; païidhiæ bhayato sampassamÃno appaïihite adhimut- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 092]># %< 92>% tattà pavattaæ ajjhupekkhitvà nirodhaæ nibbÃnaæ appaïihitaæ Ãvajjitvà samÃpajjati, appaïihità samÃpatti; abhinivesaæ bhayato sampassamÃno su¤¤ate adhimut- tattà pavattaæ ajjhupekkhitvà nirodhaæ nibbÃnaæ su¤- ¤ataæ Ãvajjitvà samÃpajjati, su¤¤atà samÃpatti. ## Nimittaæ bhayato sampassamÃno animitte adhimut- tattà phussa phussa vayaæ passati, pavattaæ ajjhupek- khitvà nirodhaæ nibbÃnaæ animittaæ Ãvajjitvà samÃ- pajjati, animittà vihÃrasamÃpatti; païidhiæ bhayato sampassamÃno appaïihite adhimuttattà phussa phussa vayaæ bhayati, pavattaæ ajjhupekkhitvà nirodhaæ nibbÃnaæ appaïihitaæ Ãvajjitvà samÃpajjati, appaïihità vihÃrasamÃpatti; abhinivesaæ bhayato sampassamÃno su¤¤ate adhimuttattà phussa phussa vayaæ passati, pavattaæ ajjhupekkhitvà nirodhaæ nibbÃnaæ su¤¤ataæ Ãvajjitvà samÃpajjati, su¤¤atà vihÃrasamÃpatti. ## RÆpanimittaæ bhayato sampassamÃno animitte adhimuttattà phussa phussa vayaæ passati, animitto vihÃro; rÆpapaïidhiæ bhayato sampassamÃno appaïi- hite adhimuttattà phussa phussa vayaæ passati, appaïi- hito vihÃro; rÆpÃbhinivesaæ bhayato sampassamÃno su¤¤ate adhimuttattà phussa phussa vayaæ passati, su¤¤ato vihÃro. ## RÆpanimittaæ bhayato sampassamÃno animitte adhimuttattà pavattaæ ajjhupekkhitvà nirodhaæ nib- bÃnaæ animittaæ Ãvajjitvà samÃpajjati, animittà samÃ- patti; rÆpapaïidhiæ bhayato sampassamÃno appaïihite adhimuttattà pavattaæ ajjhupekkhitvà nirodhaæ nib- bÃnaæ appaïihitaæ Ãvajjitvà samÃpajjati, appaïihità samÃpatti; rÆpÃbhinivesaæ bhayato sampassamÃno su¤- ¤ate adhimuttattà pavattaæ ajjhupekkhitvà nirodhaæ nibbÃnaæ su¤¤ataæ Ãvajjitvà samÃpajjati, su¤¤atà samÃ- patti. ## RÆpanimittaæ bhayato sampassamÃno animitte adhimuttattà phussa phussa vayaæ passati, pavattaæ ajjhupekkhitvà nirodhaæ nibbÃnaæ animittaæ Ãvajjitvà samÃpajjati, animittà vihÃrasamÃpatti; rÆpapaïidhiæ bhayato sampassamÃno appaïihite adhimuttattà phussa \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 093]># %< 93>% phussa vayaæ bhayati, pavattaæ ajjhupekkhitvà nirod- haæ nibbÃnaæ {appaïihitaæ} Ãvajjitvà samÃpajjati, appaïi- hità vihÃrasamÃpatti; rÆpÃbhinivesaæ bhayato sampas- samÃno su¤¤ate adhimuttattà phussa phussa vayaæ passati, pavattaæ ajjhupekkhitvà nirodhaæ nibbÃnaæ su¤¤ataæ Ãvajjitvà samÃpajjati, su¤¤atà viharÃsamÃ- patti. ## VedanÃnimittaæ . . . pe . . . sa¤¤Ãnimittaæ, saÇ- khÃranimittaæ, vi¤¤Ãïanimittaæ, cakkhunimittaæ . . . pe . . . jarÃmaraïanimittaæ bhayato sampassamÃno animitte adhimuttattà phussa phussa vayaæ passati, animitto vihÃro; jarÃmaraïapaïidhiæ bhayato sampassamÃno appaïihite adhimuttattà phussa phussa vayaæ passati, appaïihito vihÃro; jarÃmaraïÃbhinivesaæ bhayato sam- passamÃno su¤¤ate adhimuttatà phussa phussa vayaæ passati, su¤¤ato vihÃro. ## jarÃmaraïanimittaæ bhayato sampassamÃno animitte adhimuttattà pavattaæ ajjhupekkhitvà nirodhaæ nib- bÃnaæ animittaæ Ãvajjitvà samÃpajjati, animittà samÃ- patti; jarÃmaraïapaïidhiæ bhayato sampassamÃno appaïihite adhimuttattà pavattaæ ajjhupekkhitvà nirod- haæ nibbÃnaæ appaïihitaæ Ãvajjitvà samÃpajjati, ap- païihità samÃpatti; jarÃmaraïÃbhinivesaæ bhayato sam- passamÃno su¤¤ate adhimuttattà pavattaæ ajjhupekkhitvà nirodhaæ nibbÃnaæ su¤¤ataæ Ãvajjitvà samÃpajjati, su¤¤atà samÃpatti. ## JarÃmaraïanimittaæ bhayato sampassamÃno animitte adhimuttattà phussa phussa vayaæ passati, pavattaæ ajjhupekkhitvà nirodhaæ nibbÃnaæ animittaæ Ãvajjitvà samÃpajjati, animittà vihÃrasamÃpatti; jarÃmaraïapaïid- hiæ bhayato sampassamÃno appaïihite adhimuttattà phussa phussa vayaæ passati, pavattaæ ajjhupekkhitvà nirodhaæ nibbÃnaæ appaïihitaæ Ãvajjitvà samÃpajjati, appaïihità vihÃrasamÃpatti; jarÃmaraïÃbhinivesaæ bhayato sampassamÃno su¤¤ate adhimuttattà phussa phussa vayaæ passati, pavattaæ ajjhupekkhitvà nirodhaæ nibbÃnaæ su¤¤ataæ Ãvajjitvà samÃpajjati, su¤¤atà vihÃrasamÃpatti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 094]># %< 94>% A¤¤o animitto vihÃro, a¤¤o appaïihito vihÃro, a¤¤o su¤¤ato vihÃro; a¤¤Ã animittà samÃpatti, a¤¤Ã appaïi- hità samÃpatti, a¤¤Ã su¤¤atà samÃpatti; a¤¤Ã animittà vihÃrasamÃpatti, a¤¤Ã appaïihità vihÃrasamÃpatti, a¤¤Ã su¤¤atà vihÃrasamÃpatti. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃn- anaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `VihÃranÃnatte pa¤¤Ã vihÃraÂÂhe ¤Ãïaæ, samÃpattinÃnatte pa¤¤Ã samÃpattaÂÂhe ¤Ãïaæ, vihÃrasamÃpattinÃnatte pa¤¤Ã vihÃrasamÃpat- taÂÂhe ¤Ãïaæ'. $< I.24.>$ ## Kathaæ avikkhepaparisuddhattà Ãsavasamucchede pa¤¤Ã ÃnantarikasamÃdhisimiæ\<*<1>*>/ ¤Ãïaæ? Nekkhammavasena cittass' ekaggatà avikkhepo samÃdhi, tassa samÃdhissa vasena uppajjati ¤Ãïaæ, tena ¤Ãïena Ãsavà khÅyanti; iti paÂhamaæ samatho, paccà ¤Ãïaæ, tena ¤Ãïena ÃsavÃnaæ khayo hoti: tena vuccati -- `Avik- khepaparisuddhattà Ãsavasamucchede pa¤¤Ã Ãnantarika- samÃdhismiæ {¤Ãïaæ}'. ## `ùsavÃ' ti: katame te ÃsavÃ? KÃmÃsavo, bhavÃsavo, diÂÂhÃsavo, avijjÃsavo. Katth' ete Ãsavà khÅyanti? SotÃpattimaggena anavaseso diÂÂhÃsavo khÅyati, apÃya- gamanÅyo kÃmÃsavo khÅyati, apÃyagamanÅyo bhavÃsavo khÅyati, apÃyagamanÅyo avijjÃsavo khÅyati; etth' ete Ãsavà khÅyanti. SakadÃgÃmimaggena oÊÃriko kÃmÃsavo khÅyati, tadek- aÂÂho bhavÃsavo khÅyati, tadekaÂÂho avijjÃsavo khÅyati; etth' ete Ãsavà khÅyanti. AnÃgÃmimaggena anavaseso kÃmÃsavo khÅyati, tadek- aÂÂho bhavÃsavo khÅyati, tadekaÂÂho avijjÃsavo khÅyati; etth' ete Ãsavà khÅyanti. Arahattamaggena anavaseso bhavÃsavo khÅyati, anava- seso avijjÃsavo khÅyati; etth' ete Ãsavà khÅyanti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ãnantariya-, S. M. >/ #<[page 095]># %< 95>% ## AbyÃpÃdavasena, Ãlokasa¤¤Ãvasena, avikkhepa- vasena, dhammavavatthÃnavasena, ¤Ãïavasena, pÃmoj- javasena, paÂhamajjhÃnavasena, dutiyajjhÃnavasena, tatiyajjhÃnavasena, catutthajjhÃnavasena, ÃkÃsÃna¤cÃya- tanasamÃpattivasena, vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattivasena, Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattivasena, nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãya- tanasamÃpattivasena, paÂhavÅkasiïavasena, Ãpokasiïava- sena, tejokasiïavasena, vÃyokasiïavasena, nÅlakasiïava- sena, pÅtakasiïavasena, lohitakasiïavasena, odÃtakasiïa- vasena, ÃkÃsakasiïavasena, vi¤¤Ãïakasiïavasena, Bud- dhÃnussativasena, DhammÃnussativasena, SaÇghÃnus- sativasena, sÅlÃnussativasena, cÃgÃnussativasena, devat- Ãnussativasena, ÃnÃpÃnassativasena, maraïassativasena, kÃyagatÃsativasena, upasamÃnussativasena, uddhumÃtaka- sa¤¤Ãvasena, vinÅlakasa¤¤Ãvasena, vipubbakasa¤¤Ãvasena, vicchiddakasa¤¤Ãvasena, vikkhÃyitakasa¤¤Ãvasena, vikkhit- takasa¤¤Ãvasena, hatavikkhittakasa¤¤Ãvasena, puÊavaka- sa¤¤Ãvasena\<*<1>*>/ aÂÂhikasa¤¤Ãvasena, dÅghaæ assÃsavasena, dÅghaæ passÃsavasena, rassaæ assÃsavasena, rassaæ passÃsavasena, sabbakÃyapaÂisaævedÅ assÃsavasena, sabba- kÃyapaÂisaævedÅ passÃsavasena, passambhayaæ kÃya- saÇkhÃraæ assÃsavasena, passambhayaæ kÃyasaÇkhÃraæ passÃsavasena, pÅtipaÂisaævedÅ assÃsavasena, pÅtipaÂisam- vedÅ passÃsavasena, sukhapaÂisaævedÅ assÃsavasena, suk- hapaÂisaævedÅ passÃsavasena, cittasaÇkhÃrapaÂisaævedÅ assÃsavasena, cittasaÇkhÃrapaÂisaævedÅ passÃsavasena, passambhayaæ cittasaÇkhÃraæ assÃsavasena, passamb- hayaæ cittasaÇkhÃraæ passÃsavasena, cittapaÂisaævedÅ assÃsavasena, cittapaÂisaævedÅ passÃsavasena, abhip- pamodayaæ cittaæ assÃsavasena, abhippamodayaæ cittaæ passÃsavasena, samÃdahaæ cittaæ . . . pe . . . vimo- cayaæ cittaæ aniccÃnupassÅ virÃgÃnupassÅ nirodhÃnupassÅ paÂinissaggÃnupassÅ assÃsavasena, paÂinissaggÃnupassÅ passÃsavasena cittass' ekaggatà avikkhepo samÃdhi, tassa samÃdhissa vasena uppajjati ¤Ãïaæ, tena ¤Ãïena Ãsavà khÅyanti; iti paÂhamaæ samatho, paccà ¤Ãïaæ, tena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 puluvaka-, M. >/ #<[page 096]># %< 96>% ¤Ãïena ÃsavÃnaæ khayo hoti: tena vuccati -- `Avikkhepa- parisuddhattà Ãsavasamucchede pa¤¤Ã ÃnantarikasamÃd- hismiæ ¤Ãïam'. ## `ùsavÃ|| ti: katame te ÃsavÃ? KÃmÃsavo, bhavÃsavo, diÂÂhÃsavo, avijjÃsavo. Katth' ete Ãsavà khÅyanti? SotÃpattimaggena anavaseso diÂÂhÃsavo khÅyati, apÃya- gamanÅyo kÃmÃsavo khÅyati, apÃyagamanÅyo bhavÃsavo khÅyati, apÃyagamanÅyo avijjÃsavo khÅyati; etth' ete Ãsavà khÅyanti. SakadÃgÃmimaggena oÊÃriko kÃmÃsavo khÅyati, tadek- aÂÂho bhavÃsavo khÅyati, tadekaÂÂho avijjÃsavo khÅyati; etth' ete Ãsavà khÅyanti. AnÃgÃmimaggena anavaseso kÃmÃsavo khÅyati, tadek- aÂÂho bhavÃsavo khÅyati, tadekaÂÂho avijjÃsavo khÅyati; etth' ete Ãsavà khÅyanti. Arahattamaggena anavaseso bhavÃsavo khÅyati, anava- seso avijjÃsavo khÅyati; etth' ete Ãsavà khÅyanti. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `Avikkhepaparisuddhattà Ãsavasamucchede pa¤¤Ã ÃnantarikasamÃdhismiæ ¤Ãïaæ'. $< I.25.>$ ## Kathaæ dassanÃdhipateyyaæ santo ca vihÃrÃdhigamo païÅtÃdhimuttatà pa¤¤Ã araïavihÃre ¤Ãïaæ? `DassanÃdhipateyyan' ti: aniccÃnupassanà dassanÃd- hipateyyaæ, dukkhÃnupassanà dassanÃdhipatteyyaæ, anattÃnupassanà dassanÃdhipateyyaæ; rÆpe aniccÃnu- passanà dassanÃdhipateyyaæ, rÆpe dukkhÃnupassanà dassanÃdhipateyyaæ, rÆpe anattÃnupassanà dassanÃd- hipateyyaæ; vedanÃya . . . pe . . . sa¤¤Ãya, saÇk- hÃresu, vi¤¤Ãïe, cakkhusmiæ . . . pe . . . jarÃmaraïe aniccÃnupassanà dassanÃdhipateyyaæ, jarÃmaraïe duk- khÃnupassanà dassanÃdhipateyyaæ, jarÃmaraïe anattÃnu- passanà dassanÃdhipateyyaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 097]># %< 97>% ## `Santo ca vihÃrÃdhigamo' ti: su¤¤ato vihÃro santo vihÃrÃdhigamo, appaïihito vihÃro santo vihÃrÃdhigamo. `PaïÅtÃdhimuttatÃ' ti: su¤¤ate adhimuttatà païÅtÃd- himuttatÃ, animitte adhimuttatà païÅtÃdhimuttatÃ, ap- païihite adhimuttatà païÅtÃdhimuttatÃ. `AraïavihÃro' ti: paÂhamajjhÃnaæ araïavihÃro, dutiyajjhÃnaæ araïavihÃro, tatiyajjhÃnaæ araïavihÃro, catutthajjhÃnaæ araïavihÃro, ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpatti araïavihÃro . . . pe . . . nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃ- patti araïavihÃro. `AraïavihÃro' ti. Ken' aÂÂhena araïavihÃro? `PaÂhamajjhÃnena nÅvaraïe haratÅti' araïavihÃro, `dutiyajjhÃnena vitakkavicÃre haratÅti' araïavihÃro, `tatiyajjhÃnena pÅtiæ haratÅti' araïavihÃro, `catutthaj- jhÃnena sukhadukkhe haratÅti' araïavihÃro; `ÃkÃsÃna¤cÃ- yatanasamÃpattiyà rÆpasa¤¤aæ paÂighasa¤¤aæ nÃnatta- sa¤¤aæ haratÅti' araïavihÃro, `vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃ- pattiyà ÃkÃsÃna¤cÃyatanasa¤¤aæ haratÅti' araïavihÃro, `Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiyà vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤aæ haratÅti' araïavihÃro, `nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpat- tiyà Ãki¤ca¤¤Ãyatanasa¤¤aæ haratÅti' araïavihÃro: ayaæ araïavihÃro. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `DassanÃdhipateyyaæ santo ca vihÃ- rÃdhigamo païÅtÃdhimuttatà pa¤¤Ã araïavihÃre ¤Ãïaæ'. $< I.26.>$ ## Kathaæ dvÅhi balehi samannÃgatattà tayo ca saÇ- khÃrÃnaæ paÂippassaddhiyà soÊasahi ¤ÃïacariyÃhi navahi samÃdhicariyÃhi vasÅbhÃvatÃpa¤¤Ã nirodhasamÃpattiyà ¤Ãïaæ? `DvÅhi balehÅti': dve balÃni, samathabalaæ vipassanÃ- balaæ. ## Katamaæ samathabalaæ? Nekkhammavasena cittass' ekaggatà avikkhepo samatha- balaæ, abyÃpÃdavasena cittass' ekaggatà avikkhepo samathabalaæ, Ãlokasa¤¤Ãvasena cittass' ekaggatà avik- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 098]># %< 98>% khepo samathabalaæ, avikkhepavasena cittass' ekag- gatà avikkhepo samathabalaæ . . . pe . . . paÂinissag- gÃnupassÅ assÃsavasena cittass' ekaggatà {avikkhepo} samathabalaæ, paÂinissaggÃnupassÅ passÃsavasena cittass' ekaggatà avikkhepo samathabalaæ. ## `Samathabalan' ti. Ken' aÂÂhena samathabalaæ? `PaÂhamajjhÃnena nÅvaraïe na kampatÅti' samatha- balaæ, `dutiyajjhÃnena vitakkavicÃre na kampatÅti' sama- thabalaæ, `tatiyajjhÃnena pÅtiyà na kampatÅti' samatha- balaæ, `catutthajjhÃnena sukhadukkhe na kampatÅti' samathabalaæ, `ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiyà rÆpasa¤- ¤Ãya paÂighasa¤¤Ãya nÃnattasa¤¤Ãya na kampatÅti' sama- thabalaæ, `vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiyà ÃkÃsÃna¤cÃya- tanasa¤¤Ãya na kampatÅti' samathabalaæ, `Ãki¤ca¤¤Ã- yatanasamÃpattiyà vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤Ãya na kampa- tÅti' samathabalaæ, `nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà Ãki¤ca¤¤Ãyatanasa¤¤Ãya na kampatÅti' samathabalaæ, `uddhacce ca uddhaccasahagatakilese ca khandhe ca na kampati na calati na vedhatÅti' samathabalaæ. Idaæ samathabalaæ. ## Katamaæ vipassanÃbalaæ? AniccÃnupassanà vipassanÃbalaæ, dukkhÃnupassanà vipassanÃbalaæ, anattÃnupassanà vipassanÃbalaæ, nibbid- Ãnupassanà vipassanÃbalaæ, virÃgÃnupassanà vipassanÃ- balaæ, nirodhÃnupassanà vipassanÃbalaæ, paÂinissaggÃnu- passanà vipassanÃbalaæ, rÆpe aniccÃnupassanà vipassanÃ- balaæ . . . pe . . . rÆpe paÂinissaggÃnupassanà vipas- sanÃbalaæ, vedanÃya . . . pe . . . sa¤¤Ãya, saÇkhÃresu, vi¤¤Ãïe, cakkhusmiæ . . . pe . . . jarÃmaraïe aniccÃnu- passanà vipassanÃbalaæ . . . pe . . . jarÃmaraïe paÂinis- saggÃnupassanà vipassanÃbalaæ. ## `VipassanÃbalan' ti. Ken' aÂÂhena vipassanÃbalaæ? `AniccÃnupassanÃya niccasa¤¤Ãya na kampatÅti' vipas- sanÃbalaæ, `dukkhÃnupassanÃya sukhasa¤¤Ãya na kam- patÅti' vipassanÃbalaæ, `anattÃnupassanÃya attasa¤¤Ãya na kampatÅti' vipassanÃbalaæ, `nibbidÃnupassanÃya nan- diyà na kampatÅti' vipassanÃbalaæ, `virÃgÃnupassanÃya rÃge na kampatÅti' vipassanÃbalaæ, `nirodhÃnupassanÃya \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 099]># %< 99>% samudaye na kampatÅti' vipassanÃbalaæ, `paÂinissaggÃnu- passanÃya ÃdÃne na kampatÅti' vipassanÃbalaæ, `avijjÃya ca avijjÃsahagatakilese ca khandhe ca na kampati na calati na vedhatÅti' vipassanÃbalaæ. Idaæ vipassanÃ- balaæ. ## `Tayo ca saÇkhÃrÃnaæ paÂippassaddhiyÃ' ti. Kata- mesaæ tiïïannaæ saÇkhÃrÃnaæ paÂippassaddhiyÃ? DutiyajjhÃnaæ samÃpannassa vitakkavicÃrà vacÅsaÇ- khÃrà paÂippassaddhà honti, catutthajjhÃnaæ samÃpan- nassa assÃsapassÃsà kÃyasaÇkhÃrà paÂippassaddhà honti, sa¤¤Ãvedayitanirodhaæ samÃpannassa sa¤¤Ã ca vedanà ca cittasaÇkhÃrà paÂippassaddhà honti. Imesaæ tiïïan- naæ saÇkhÃrÃnaæ paÂippassaddhiyÃ. ## `SoÊasahi ¤ÃïacariyÃhÅti'. KatamÃhi soÊasahi ¤Ãïa- cariyÃhi? AniccÃnupassanà ¤ÃïacariyÃ, dukkhÃnupassanà ¤Ãïa- cariyÃ, anattÃnupassanà ¤ÃïacariyÃ, nibbidÃnupassanà ¤ÃïacariyÃ, virÃgÃnupassanà ¤ÃïacariyÃ, nirodhÃnupassanà ¤ÃïacariyÃ, paÂinissaggÃnupassanà ¤ÃïacariyÃ, vivaÂÂan- Ãnupassanà ¤ÃïacariyÃ, sotÃpattimaggo ¤ÃïacariyÃ, sotÃ- pattiphalasamÃpatti ¤ÃïacariyÃ, sakadÃgÃmimaggo ¤Ãïa- cariyÃ, sakadÃgÃmiphalasamÃpatti ¤ÃïacariyÃ, anÃgÃmi- maggo ¤ÃïacariyÃ, anÃgÃmiphalasamÃpatti ¤ÃïacariyÃ, Arahattamaggo ¤ÃïacariyÃ, ArahattaphalasamÃpatti ¤Ãïa- cariyÃ. ImÃhi soÊasahi ¤ÃïacariyÃhi. ## `Navahi samÃdhicariyÃhÅti'. KatamÃhi navahi samÃdhicariyÃhi? PaÂhamajjhÃnaæ samÃdhicariyÃ, dutiyajjhÃnaæ samÃ- dhicariyÃ, tatiyajjhÃnaæ samÃdhicariyÃ, catutthajjhÃnaæ samÃdhicariyÃ, ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpatti . . . pe . . . vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpatti, Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpatti, nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpatti samÃdhicariya: paÂh- amajjhÃnaæ paÂilÃbhatthÃya vitakko ca vicÃro ca pÅti ca sukha¤ ca cittekaggatà ca . . . pe . . . nevasa¤¤ÃnÃsa¤- ¤ÃyatanasamÃpattiæ paÂilÃbhatthÃya vitakko ca vicÃro ca pÅti ca sukha¤ ca cittekaggatà ca. ImÃhi navahi samÃ- dhicariyÃhi. ## `VasÅ' ti. pa¤ca vasiyo -- ÃvajjanÃvasÅ samÃpajjanÃvasÅ \<*<7>*>/-2 \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 100]># %< 100>% adhiÂÂhÃnavasÅ vuÂÂhÃnavasÅ paccavekkhaïÃvasÅ. `PaÂham- ajjhÃnaæ yathicchakaæ\<*<1>*>/ yadicchakaæ yÃvaticchakaæ Ãvajjati, ÃvajjanÃya dandhÃyitattaæ natthÅti' ÃvajjanÃvasÅ; `paÂhamajjhÃnaæ yathicchakaæ yadicchakaæ yÃvaticcha- kaæ samÃpajjati, samÃpajjamÃya dandhÃyitattaæ natthÅti' samÃpajjanÃvasÅ; `paÂhamajjhÃnaæ yathicchakaæ yadic- chakaæ yÃvaticchakaæ adhiÂÂhÃti, adhiÂÂhÃne dandhÃyit- attaæ natthÅti' adhiÂÂhÃnavasÅ; `paÂhamajjhÃnaæ yathic- chakaæ yadicchakaæ yÃvaticchakaæ vuÂÂhÃti, vuÂÂhÃne dandhÃyitattaæ natthÅti' vuÂÂhÃnavasÅ, `paÂhamajjhÃnaæ yathicchakaæ yadicchakaæ yÃvaticchakaæ paccavekkhati, paccavekkhaïÃya dandhÃyitattaæ natthÅti' paccavekkhaïÃ- vasÅ. `DutiyajjhÃnaæ . . . pe . . . nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ã- yatanasamÃpatti yathicchakaæ yadicchakaæ yÃvaticcha- kaæ Ãvajjati, ÃvajjanÃya dandhÃyitattaæ natthÅti' Ãvajjan- ÃvasÅ; `nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpatti yathicchakaæ yadicchakaæ yÃvaticchakaæ samÃpajjati . . . pe . . . adhiÂÂhÃti . . . pe . . . vuÂÂhÃti . . . pe . . . paccavek- khati, paccavekkhaïÃya dandhÃyitattaæ natthÅti' pacca- vekkhaïÃvasÅ. Imà pa¤ca vasiyo. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `DvÅhi balehi samannÃgatattà tayo ca saÇkhÃrÃnaæ paÂippassaddhiyà soÊasahi ¤ÃïacariyÃhi navahi samÃdhicariyÃhi vasÅbhÃva- tÃpa¤¤Ã nirodhasamÃpattiyà ¤Ãïaæ'. $< I.27.>$ ## Kathaæ sampajÃnassa pavattapariyÃdÃne pa¤¤Ã parinibbÃne ¤Ãïaæ? Idha sampajÃno nekkhammena kÃmacchandassa pavat- taæ pariyÃdiyati, abyÃpÃdena byÃpÃdassa pavattaæ pariyÃdiyati, Ãlokasa¤¤Ãya thÅnamiddhassa pavattaæ pariyÃdiyati, avikkhepena uddhaccassa pavattaæ pari- yÃdiyati, dhammavavatthÃnena vicikicchÃya . . . pe . . . ¤Ãïena avijjÃya, pÃmojjena aratiyÃ, paÂhamajjhÃnena nÅvaraïÃnaæ pavattaæ pariyÃdiyati . . . pe . . . Arahat- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 yatthicchakaæ, M.; yathicchikaæ, S. >/ #<[page 101]># %< 101>% tamaggena sabbakilesÃnaæ pavattaæ pariyÃdiyati. Atha và pana sampajÃnassa anupÃdisesÃya nibbÃnadhÃtuyà parinibbÃyantassa ida¤ c' eva cakkhupavattaæ pariyÃdiyati, a¤¤a¤ ca cakkhupavattaæ na uppajjati, ida¤ c' eva sota- pavattaæ . . . pe . . . ghÃnapavattaæ jivhÃpavattaæ kÃyapavattaæ manopavattaæ pariyÃdiyati, a¤¤a¤ ca mano- pavattaæ na uppajjati. Idaæ sampajÃnassa pavattapariyÃ- dÃne pa¤¤Ã parinibbÃne ¤Ãïaæ. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `SampajÃnassa pavattapariyÃdÃne pa¤¤Ã parinibbÃne ¤Ãïaæ'. $< I.28.>$ ## Kathaæ sabbadhammÃnaæ sammÃsamucchede nirodhe ca anupaÂÂhÃnatà pa¤¤Ã samasÅsaÂÂhe ¤Ãïaæ? `SabbadhammÃnan' ti. Pa¤cakkhandhÃ, dvÃdas' Ãyata- nÃni, aÂÂhÃrasa dhÃtuyo; kusalà dhammÃ, akusalà dhammÃ, abyÃkatà dhammÃ; kÃmÃvacarà dhammÃ, rÆpÃ- vacarà dhammÃ, arÆpÃvacarà dhammÃ, apariyÃpannà dhammÃ. ## `SammÃsamucchede' ti. Nekkhammena kÃmacchan- daæ sammà samucchindati, abyÃpÃdena byÃpÃdaæ sammà samucchindati, Ãlokasa¤¤Ãya thÅnamiddhaæ sammà samucchindati, avikkhepena uddhaccaæ sammà samuc- chindati, dhammavavatthÃnena vicikicchaæ sammà samuc- chindati, ¤Ãïena avijjaæ sammà samucchindati, pÃmoj- jena aratiæ sammà samucchindati, paÂhamajjhÃnena nÅvaraïe sammà samucchindati, . . . pe . . . Arahatta- maggena sabbakilese sammà samucchindati. ## `Nirodhe' ti. Nekkhammena kÃmacchandaæ niro- dheti, abyÃpÃdena byÃpÃdaæ nirodheti, Ãlokasa¤¤Ãya thÅna- middhaæ nirodheti, avikkhepena uddhaccaæ nirodheti, dhammavavatthÃnena vicikicchaæ nirodheti, ¤Ãïena avij- jaæ nirodheti, pÃmojjena aratiæ nirodheti, paÂhamaj- jhÃnena nÅvaraïe nirodheti . . . pe . . . Arahattamag- gena sabbakilese nirodheti. ## `AnupaÂÂhÃnatÃ' ti. Nekkhammaæ paÂiladdhassa kÃmacchando na upaÂÂhÃti, abyÃpÃdaæ paÂiladdhassa \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 102]># %< 102>% byÃpÃdo na upaÂÂhÃti, Ãlokasa¤¤aæ paÂiladdhassa thÅna- middhaæ na upaÂÂhÃti, avikkhepaæ paÂiladdhassa uddhac- caæ na upaÂÂhÃti, dhammavavaÂÂhÃnaæ paÂiladdhassa vicikicchà na upaÂÂhÃti, ¤Ãïaæ paÂiladdhassa avijjà na upaÂÂhÃti, pÃmojjaæ paÂiladdhassa arati na upaÂÂhÃti, paÂhamajjhÃnaæ paÂiladdhassa nÅvaraïà na upaÂÂhanti\<*<1>*>/, Arahattamaggaæ paÂiladdhassa sabbakilesà na upaÂÂhanti\<*<1>*>/. ## `Saman' ti. KÃmacchandassa pahÅnattà nekkham- maæ samaæ, byÃpÃdassa pahÅnattà abyÃpÃdo samaæ, thÅnamiddhassa pahÅnattà Ãlokasa¤¤Ã samaæ, uddhaccassa pahÅnattà avikkhepo samaæ, vicikicchÃya pahÅnattà dham- mavavatthÃnaæ samaæ, avijjÃya pahÅnattà ¤Ãïaæ samaæ, aratiyà pahÅnattà pÃmojjaæ samaæ, nÅvaraïÃnaæ pahÅn- attà paÂhamajjhÃnaæ samaæ . . . pe . . . sabbakilesÃnaæ pahÅnattà Arahattamaggo samaæ. ## `SÅsan' ti. Terasa sÅsÃni -- palibodhasÅsa¤ ca taïhÃ, vinibandhanasÅsa¤\<*<2>*>/ ca mÃno, parÃmÃsasÅsa¤ ca diÂÂhi, vikkhepasÅsa¤ ca uddhaccaæ, kilesasÅsa¤\<*<3>*>/ ca avijjÃ, ad- himokkhasÅsa¤ ca saddhÃ, paggahasÅsa¤ ca viriyaæ, upaÂ- ÂhÃnasÅsa¤ ca sati, avikkhepasÅsa¤ ca samÃdhi, dassanasÅsa¤ ca pa¤¤Ã, pavattasÅsa¤ ca jÅvitindriyaæ, gocarasÅsa¤ ca vimokkho, saÇkhÃrasÅsa¤ ca nirodho. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `Sabba- dhammÃnaæ sammÃsamucchede nirodhe ca anupaÂÂhÃnatà pa¤¤Ã samasÅsaÂÂhe ¤Ãïaæ'. $< I.29.>$ ## Kathaæ puthunÃnattekattatejapariyÃdÃne\<*<4>*>/ pa¤¤Ã sallekhaÂÂhe ¤Ãïaæ? `PuthÆti'. RÃgo puthu, doso puthu, moho puthu; kodho . . . pe . . . upanÃho, makkho, palÃso, issÃ, mac- chariyaæ, mÃyÃ, sÃÂheyyaæ, thambho, sÃrambho, mÃno, atimÃno, mado, pamÃdo; sabbe kilesÃ, sabbe duccaritÃ, sabbe abhisaÇkhÃrÃ, sabbe bhavagÃmikammà puthu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 upadahanti, M.; uppajjanti, S. 2 bandhana-, S. K. 3 saækilesa-, M. 4 puthujjanÃnatthena pariyÃdÃne, S. 5 S. M. omit puthu. >/ #<[page 103]># %< 103>% ## `NÃnattekattan' ti. KÃmacchando nÃnattaæ, nek- khammaæ ekattaæ; byÃpÃdo nÃnattaæ, abyÃpÃdo ekattaæ; thÅnamiddhaæ nÃnattaæ, Ãlokasa¤¤Ã ekattaæ; uddhaccaæ nÃnattaæ, avikkhepo ekattaæ; vicikicchà nÃnattaæ, dhammavavatthÃnaæ ekattaæ; avijjà nÃnattaæ, ¤Ãïaæ ekattaæ; arati nÃnattaæ, pÃmojjaæ ekattaæ; nÅvaraïà nÃnattaæ, paÂhamajjhÃnaæ ekattaæ . . . pe . . . sabbe kilesà nÃnattaæ, Arahattamaggo ekattaæ. ## `Tejo' ti. pa¤ca tejà -- caraïatejo, guïatejo, pa¤¤Ã- tejo, pu¤¤atejo, dhammatejo; caraïatejena tejitattà dussÅ- lyatejaæ pariyÃdiyati, guïatejena tejitattà aguïatejam pariyÃdiyati, pa¤¤Ãtejena tejitattà duppa¤¤atejaæ pari- yÃdiyati, pu¤¤atejena tejitattà apu¤¤atejaæ pariyÃdiyati, dhammatejena tejitattà adhammatejaæ pariyÃdiyati. ## `Sallekho' ti. KÃmacchando asallekho, nekkham- maæ sallekho; byÃpÃdo asallekho, abyÃpÃdo sallekho; thÅnamiddhaæ asallekho, Ãlokasa¤¤Ã sallekho; uddhaccaæ asallekho, avikkhepo sallekho; vicikicchà asallekho, dham- mavavatthÃnaæ sallekho; avijjà asallekho, ¤Ãïaæ salle- kho; arati asallekho, pÃmojjaæ sallekho; nÅvaraïà asalle- kho, paÂhamajjhÃnaæ sallekho . . . pe . . . sabbe kilesà asallekho, Arahattamaggo sallekho. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `PuthunÃn- attekattatejapariyÃdÃne pa¤¤Ã sallekhaÂÂhe ¤Ãïaæ'. $< I.30.>$ ## Kathaæ asallÅnattapahitattapaggahaÂÂhe\<*<1>*>/ pa¤¤Ã viriyÃrambhe ¤Ãïaæ? AnuppannÃnaæ pÃpakÃnaæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ anuppÃdÃya asallÅnattÃ\<*<2>*>/ pahitattà paggahaÂÂhe pa¤¤Ã viriyÃrambhe ¤Ãïaæ, uppannÃnaæ pÃpakÃnaæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ pahÃnÃya asallÅnattà pahitattà paggahaÂÂhe pa¤¤Ã viriyÃrambhe ¤Ãïaæ, anuppannÃnaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ uppÃdÃya asallÅnattà pahitattà paggahaÂÂhe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 asallinÃnettà paggahaÂÂhena, S. 2 asallÅnattaæ, M. >/ #<[page 104]># %< 104>% pa¤¤Ã viriyÃrambhe ¤Ãïaæ, uppannÃnaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ Âhitiyà asammosÃya bhiyyobhÃvÃya vepullÃya bhÃvanÃya pÃripÆriyà asallÅnattà pahitattà paggahaÂÂhe pa¤¤Ã viriyÃrambhe ¤Ãïaæ. ## Anuppannassa kÃmacchandassa anuppÃdÃya asallÅn- attà pahitattà paggahaÂÂhe pa¤¤Ã viriyÃrambhe ¤Ãïaæ, uppannassa kÃmacchandassa pahÃnÃya asallÅnattà pahit- attà paggahaÂÂhe pa¤¤Ã viriyÃrambhe ¤Ãïaæ, anuppan- nassa nekkhammassa uppÃdÃya asallÅnattà pahitattà paggahaÂÂhe pa¤¤Ã viriyÃrambhe ¤Ãïaæ, uppannassa nek- khammassa Âhitiyà asammosÃya bhiyyobhÃvÃya vepullÃya bhÃvanÃya pÃripÆriyà asallÅnattà pahitattà paggahaÂÂhe pa¤¤Ã viriyÃrambhe ¤Ãïaæ . . . pe . . . anuppannÃnaæ sabbakilesÃnaæ anuppÃdÃya asallÅnattà pahitattà pagga- haÂÂhe pa¤¤Ã viriyÃrambhe ¤Ãïaæ, uppannÃnaæ sabbaki. lesÃnaæ pahÃnÃya asallÅnattà pahitattà paggahaÂÂhe pa¤¤Ã viriyÃrambhe ¤Ãïaæ, anuppannassa Arahattamaggassa uppÃdÃya asallÅnattà pahitattà paggahaÂÂhe pa¤¤Ã viriy- Ãrambhe ¤Ãïaæ, uppannassa Arahattamaggassa Âhitiyà asammosÃya bhiyyobhÃvÃya vepullÃya bhÃvanÃya pÃri- pÆriyà asallÅnattà pahitattà paggahaÂÂhe pa¤¤Ã viriyÃ- rambhe ¤Ãïam. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati, -- `AsallÅnattapahitattapaggahaÂÂhe pa¤¤Ã viriyÃrambhe ¤Ãïaæ'. $< I.31.>$ ## Kathaæ nÃnÃdhammapakÃsanatà pa¤¤Ã atthasan- dassane ¤Ãïaæ? `NÃnÃdhammÃ' ti. Pa¤cakkhandhÃ, dvÃdas' ÃyatanÃni, aÂÂhÃrasa dhÃtuyo; kusalà dhammÃ, akusalà dhammÃ, abyÃkatà dhammÃ; kÃmÃvacarà dhammÃ, rÆpÃvacarà dhammÃ, arÆpÃvacarà dhammÃ, apariyÃpannà dhammÃ. ## `PakÃsanatÃ' ti. RÆpaæ aniccato pakÃseti, rÆpaæ dukkhato pakÃseti, rÆpaæ anattato pakÃseti, vedanaæ . . . pe . . . sa¤¤aæ, saÇkhÃre, vi¤¤Ãïaæ, cakkhuæ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 105]># %< 105>% . . . pe . . . jarÃmaraïaæ aniccato pakÃseti, jarÃmaraïaæ dukkhato pakÃseti, jarÃmaraïaæ anattato pakÃseti. ## `Atthasandassane' ti. KÃmacchandaæ pajahanto nekkhammatthaæ sandasseti, byÃpÃdaæ pajahanto abyÃ- pÃdatthaæ sandasseti, thÅnamiddhaæ pajahanto Ãlokasa¤- ¤atthaæ sandasseti, uddhaccaæ pajahanto avikkhepatthaæ sandasseti, vicikicchaæ pajahanto dhammavavatthÃnat- thaæ sandasseti, avijjaæ pajahanto ¤Ãïatthaæ sandasseti, aratiæ pajahanto pÃmojjatthaæ sandasseti, nÅvaraïe pajahanto paÂhamajjhÃnatthaæ sandasseti . . . pe . . . sabbakilese pajahanto Arahattamaggatthaæ sandasseti. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `NÃnÃdhammapakÃsanatà pa¤¤Ã atthasandassane ¤Ãïaæ'. $< I.32.>$ ## Kathaæ sabbadhammÃnaæ ekasaÇgahatÃnÃnattekat- tapaÂivedhe pa¤¤Ã dassanavisuddhi¤Ãïaæ? `SabbadhammÃnan' ti. Pa¤cakkhandhà . . . pe . . . apariyÃpannà dhammÃ. `EkasaÇgahatÃ' ti. DvÃdasahi ÃkÃrehi sabbe dhammà ekasaÇgahatÃ, tathaÂÂhena anattaÂÂhena saccaÂÂhena paÂi- vedhaÂÂhena abhijÃnanaÂÂhena parijÃnanaÂÂhena dham- maÂÂhena dhÃtuÂÂhena ¤ÃtaÂÂhena sacchikiriyaÂÂhena phusanaÂÂhena abhisamayaÂÂhena. Imehi dvÃdasahi ÃkÃrehi sabbe dhammà ekasaÇgahatÃ. `NÃnattekattan' ti. KÃmacchando nÃnattaæ, nekkham- maæ ekattaæ . . . pe . . . sabbakilesà nÃnattaæ, Arahat- tamaggo ekattaæ. `PaÂivedhe' ti. Dukkhasaccaæ pari¤¤ÃpaÂivedhaæ paÂivijjhati, samudayasaccaæ pahÃnapaÂivedhaæ paÂivij- jhati, nirodhasaccaæ sacchikiriyÃpaÂivedhaæ paÂivijjhati, maggasaccaæ bhÃvanÃpaÂivedhaæ paÂivijjhati. `DassanavisuddhÅ' ti. SotÃpattimaggakkhaïe dassanaæ visujjhati, sotÃpattiphalakkhaïe dassanaæ visuddhaæ; sakadÃgÃmimaggakkhaïe dassanaæ visujjhati, sakadÃgÃ- miphalakkhaïe dassanaæ visuddhaæ; anÃgÃmimaggak- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 106]># %< 106>% khaïe dassanaæ visujjhati, anÃgÃmiphalakkhaïe dassanaæ visuddhaæ; Arahattamaggakkhaïe dassanaæ visujjhati, Arahattaphalakkhaïe dassanaæ visuddhaæ. Ta¤ ¤Ãt- aÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `SabbadhammÃnaæ ekasaÇgahatÃnÃnattekattapaÂivedhe pa¤¤Ã dassanavisuddhi¤Ãïaæ'. $< I.33.>$ ## Kathaæ viditattà pa¤¤Ã khanti¤Ãïaæ? `RÆpaæ aniccato viditaæ, rÆpaæ dukkhato viditaæ, rÆpaæ anattato viditaæ; yaæ yaæ viditaæ, taæ taæ khamatÅti' viditattà pa¤¤Ã khanti¤Ãïaæ. `Vedanà . . . pe . . . sa¤¤Ã, saÇkhÃrÃ, vi¤¤Ãïaæ, cakkhuæ . . . pe . . . jarÃmaraïaæ aniccato viditaæ, jarÃmaraïaæ dukkhato viditaæ, jarÃmaraïaæ anattato viditam; yaæ yaæ viditaæ, taæ taæ khamatÅti' viditattà pa¤¤Ã khanti- ¤Ãïaæ. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ, pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `Viditattà pa¤¤Ã khanti¤Ãïaæ'. $< I.34.>$ ## Kathaæ phuÂÂhattà pa¤¤Ã {pariyogahane} ¤Ãïaæ? `RÆpaæ aniccato phusati, rÆpaæ dukkhato phusati, rÆpaæ anattato phusati; yaæ yaæ phusati, taæ taæ pariyogahatÅti' phuÂÂhattà pa¤¤Ã pariyogÃhane ¤Ãïaæ. `Vedanaæ . . . pe . . . sa¤¤aæ, saÇkhÃre, vi¤¤Ãïaæ, cakkhuæ . . . pe . . . jarÃmaraïaæ aniccato phusati, jarÃmaraïaæ dukkhato phusati, jarÃmaraïaæ anattato phusati; yaæ yaæ phusati, taæ taæ pariyogahatÅti' phuÂ- Âhattà pa¤¤Ã pariyogÃhane ¤Ãïaæ. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `PhuÂÂhattà pa¤¤Ã pariyogÃhane ¤Ãïaæ'. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 107]># %< 107>% $< I.35.>$ ## Kathaæ samodÃhane pa¤¤Ã padesavihÃre ¤Ãïaæ? MicchÃdiÂÂhipaccayà pi vedayitaæ, micchÃdiÂÂhivÆpa- samapaccayà pi vedayitaæ, sammÃdiÂÂhipaccayà pi vedayitaæ, sammÃdiÂÂhivÆpasamapaccayà pi vedayitaæ, micchÃsaÇkappapaccayà pi vedayitaæ, micchÃsaÇkappavÆ- pasamapaccayà pi vedayitaæ, sammÃsaÇkappapaccayà pi vedayitaæ, sammÃsaÇkappavÆpasamapaccayà pi vedayitaæ . . . pe . . . micchÃvimuttipaccayà pi vedayitam, micchÃ- vimuttivÆpasamapaccayà pi vedayitaæ, sammÃvimutti- paccayà pi vedayitaæ, sammÃvimuttivÆpasamapaccayà pi vedÃyitaæ; chandapaccayà pi vedayitaæ, chandavÆpasama- paccayà pi vedayitaæ, vitakkapaccayà pi vedayitaæ, vitak- kavÆpasamapaccayà pi vedayitaæ, sa¤¤Ãpaccayà pi vedayi- taæ, sa¤¤ÃvÆpasamapaccayà pi vedayitaæ; chando ca avÆpasanto hoti, vitakko ca avÆpasanto hoti, sa¤¤Ã ca avÆpasanto hoti, tappaccayà pi vedayitaæ; chando ca vÆpasanto hoti, vitakko ca avÆpasanto hoti, sa¤¤Ã ca avÆpasanto hoti, tappaccayà pi vedayitaæ; chando ca vÆpasanto hoti, vitakko ca vÆpasanto hoti, sa¤¤Ã ca avÆpa- santo hoti, tappaccayà pi vedayitaæ; chando ca vÆpasanto hoti, vitakko ca vÆpasanto hoti, sa¤¤Ã ca vÆpasanto hoti, tappaccayà pi vedayitaæ. Appattassa pattiyà atthi Ãyavaæ, tasmiæ pi ÂhÃne\<*<1>*>/ anuppatte tappaccayà pi vedayi- taæ. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `SamodÃhane pa¤¤Ã pa¬esavihÃre ¤Ãïaæ'. $< I.36.>$ ## Kathaæ adhipatattà pa¤¤Ã sa¤¤ÃvivaÂÂe ¤Ãïaæ? `NekkhammÃdhipatattà pa¤¤Ã kÃmacchandato sa¤¤Ãya vivaÂÂatÅti' adhipatattà pa¤¤Ã sa¤¤ÃvivaÂÂe ¤Ãïaæ, `abyÃ- pÃdÃdhipatattà pa¤¤Ã byÃpÃdato sa¤¤Ãya vivaÂÂatÅti' ad- hipatattà pa¤¤Ã sa¤¤ÃvivaÂÂe ¤Ãïaæ, `Ãlokasa¤¤Ãdhipatattà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 tasmà te pi tÃne, S. >/ #<[page 108]># %< 108>% pa¤¤Ã thÅnamiddhato sa¤¤Ãya vivaÂÂatÅti' adhipatattà pa¤¤Ã sa¤¤ÃvivaÂÂe ¤Ãïaæ, `avikkhepÃdhipatattà pa¤¤Ã uddhaccato sa¤¤Ãya vivaÂÂatÅti' adhipatattà pa¤¤Ã sa¤¤Ã- vivaÂÂe ¤Ãïaæ, `dhammavavatthÃnÃdhipatattà pa¤¤Ã vici- kicchÃya sa¤¤Ãya vivaÂÂatÅti' adhipatattà pa¤¤Ã sa¤¤Ãvi- vaÂÂe ¤Ãïaæ, `¤ÃïÃdhipatattà pa¤¤Ã avijjÃya sa¤¤Ãya vivaÂÂatÅti' adhipatattà pa¤¤Ã sa¤¤ÃvivaÂÂe ¤Ãïaæ, `pÃmoj- jÃdhipatattà pa¤¤Ã aratiyà sa¤¤Ãya vivaÂÂatÅti' adhipatattà pa¤¤Ã sa¤¤ÃvivaÂÂe ¤Ãïaæ, `paÂhamajjhÃnÃdhipatattà pa¤¤Ã nÅvaraïehi sa¤¤Ãya vivaÂÂatÅti' adhipatattà pa¤¤Ã sa¤¤ÃvivaÂÂe ¤Ãïaæ, `ArahattamaggÃdhipatattà pa¤¤Ã sabbakilesehi sa¤¤Ãya vivaÂÂatÅti' adhipatattà pa¤¤Ã sa¤¤Ã- vivaÂÂe ¤Ãïaæ. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `Adhipatattà pa¤¤Ã sa¤¤ÃvivaÂÂe ¤aïaæ'. $< I.37.>$ ## Kathaæ nÃnatte pa¤¤Ã cetovivaÂÂe ¤Ãïaæ? `KÃmacchando nÃnattaæ, nekkhammaæ ekattaæ, nek- hammekattaæ cetayato kÃmacchandato cittaæ vivaÂÂatÅti' nÃnatte pa¤¤Ã cetovivaÂÂe ¤Ãïam; `byÃpÃdo nÃnattaæ, abyÃpÃdo ekattaæ, abyÃpÃdekattaæ cetayato byÃpÃdato cittaæ vivaÂÂatÅti' nÃnatte pa¤¤Ã cetovivaÂÂe ¤Ãïaæ; `thÅnamiddhaæ nÃnattaæ, Ãlokasa¤¤Ã ekattaæ, Ãlokasa¤¤- ekattaæ cetayato thÅnamiddhato cittaæ vivaÂÂatÅti' nÃnatte pa¤¤Ã cetovivaÂÂe ¤Ãïaæ . . . pe . . . `sabbakilesà nÃn- attaæ, Arahattamaggo ekattaæ, Arahattamaggekattaæ cetayato sabbakilesehi cittaæ vivaÂÂatÅti' nÃnatte pa¤¤Ã cetovivaÂÂe ¤Ãïam. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `NÃnatte pa¤¤Ã cetovivaÂÂe ¤Ãïaæ'. $< I.38.>$ ## Kathaæ adhiÂÂhÃne pa¤¤Ã cittavivaÂÂe ¤Ãïaæ? `KÃmacchandaæ pajahanto nekkhammavasena cittaæ adhiÂÂhÃtÅti' adhiÂÂhÃne pa¤¤Ã cittavivaÂÂe ¤Ãïaæ, `byÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 109]># %< 109>% pÃdaæ' pajahanto abyÃpÃdavasena cittaæ adhiÂÂhÃtÅti' adhiÂÂhÃne pa¤¤Ã cittavivaÂÂe ¤Ãïaæ, `thÅnamiddhaæ paja- hanto Ãlokasa¤¤Ãvasena cittaæ adhiÂÂhÃtÅti' adhiÂÂhÃne pa¤¤Ã cittavivaÂÂe ¤Ãïam . . . pe . . . `sabbakilese paja- hanto Arahattamaggavasena cittaæ adhiÂÂhÃtÅti' adhiÂ- ÂhÃne pa¤¤Ã cittavivaÂÂe ¤Ãïaæ. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `AdhiÂÂhÃne pa¤¤Ã cittavivaÂÂe ¤Ãïaæ'. $< I.39.>$ ## Kathaæ su¤¤ate pa¤¤Ã ¤ÃïavivaÂÂe ¤Ãïaæ? `Cakkhuæ su¤¤aæ attena và attaniyena và niccena và dhuvena và sassatena và avipariïÃmadhammena và ti yathÃbhÆtaæ jÃnato passato cakkhÃbinivesato\<*<1>*>/ ¤Ãïaæ vivaÂÂatÅti' su¤¤ate pa¤¤Ã ¤ÃïavivaÂÂe ¤Ãïaæ. `Sotaæ su¤¤aæ . . . pe . . . ghÃnaæ su¤¤aæ, jivhà su¤¤Ã, kÃyo su¤¤o, mano su¤¤o attena và attaniyena và niccena và dhuvena và sassatena và avipariïÃmadhammena và ti yathÃbhÆtaæ jÃnato passato manÃbhinivesato ¤Ãïaæ vivaÂÂatÅti' su¤¤ate pa¤¤Ã ¤ÃïavivaÂÂe ¤Ãïaæ. Ta¤ ¤ÃtaÂ- Âhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `Su¤¤ate pa¤¤Ã ¤ÃïavivaÂÂe ¤Ãïaæ'. $< I.40.>$ ## Kathaæ vossagge\<*<2>*>/ pa¤¤Ã vimokkhavivaÂÂe ¤Ãïaæ? `Nekkhammena kÃmacchandaæ vossajjatÅti' vossagge pa¤¤Ã vimokkhavivaÂÂe {¤Ãïaæ}, `abyÃpÃdena byÃpÃdaæ vossajjatÅti' vossagge pa¤¤Ã vimokkhavivaÂÂe ¤Ãïam, `Ãlokasa¤¤Ãya thÅnamiddhaæ vossajjatÅti' vossagge pa¤¤Ã vimokkhavivaÂÂe ¤Ãïaæ, `avikkhepena uddhaccaæ vossaj- jatÅti' vossagge pa¤¤Ã vimokkhavivaÂÂe ¤Ãïam, `dhamma- vavatthÃnena vicikicchaæ vossajjatÅti' vossagge pa¤¤Ã \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K. has passato ca kÃmÃbhinivesato. 2 vosagge, M. >/ #<[page 110]># %< 110>% vimokkhavivaÂÂe ¤Ãïaæ . . . pe . . . `Arahattamaggena sabbakilese vossajjatÅti' vossagge pa¤¤Ã vimokkhavivaÂÂe ¤Ãïaæ. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `Vossagge pa¤¤Ã vimokkhavivaÂÂe ¤Ãïaæ'. $< I.41.>$ ## Kathaæ tathaÂÂhe pa¤¤Ã saccavivaÂÂe ¤Ãïaæ? `Dukkhassa pÅÊanaÂÂhaæ saÇkhataÂÂhaæ santÃpaÂÂhaæ\<*<1>*>/ vipariïÃmaÂÂhaæ parijÃnanto vivaÂÂatÅti' tathaÂÂhe pa¤¤Ã saccavivaÂÂe ¤Ãïaæ, `samudayassa ÃyuhanaÂÂhaæ nidÃnaÂ- Âhaæ sa¤¤ogaÂÂhaæ palibodhaÂÂhaæ pajahanto vivaÂÂatÅti' tathaÂÂhe pa¤¤Ã saccavivaÂÂe ¤Ãïaæ, `nirodhassa nissa- ranaÂÂhaæ vivekaÂÂhaæ asaÇkhataÂÂhaæ amataÂÂhaæ sacchikaronto vivaÂÂatÅti' tathaÂÂhe pa¤¤Ã saccavivaÂÂe ¤Ãïaæ, `maggassa niyyÃnaÂÂhaæ\<*<2>*>/ hetuÂÂhaæ dassanaÂ- Âhaæ adhipateyyaÂÂhaæ bhÃvento vivaÂÂatÅti' tathaÂÂhe pa¤¤Ã saccavivaÂÂe ¤Ãïaæ. Sa¤¤ÃvivaÂÂo, cetovivaÂÂo, cittavivaÂÂo, ¤ÃïavivaÂÂo, vimokkhavivaÂÂo; `sa¤jÃnanto vivaÂÂatÅti' sa¤¤ÃvivaÂÂo, `cetayanto vivaÂÂatÅti' cetovi- vaÂÂo, `vijÃnanto vivaÂÂatÅti' cittavivaÂÂo, `¤Ãïaæ karonto vivaÂÂatÅti' ¤ÃïavivaÂÂo, `vossajjanto vivaÂÂatÅti' vimok- khavivaÂÂo, `tathaÂÂhe vivaÂÂatÅti' saccavivaÂÂo. ## Yattha sa¤¤ÃvivaÂÂo tattha cetovivaÂÂo, yattha ceto- vivaÂÂo tattha sa¤¤ÃvivaÂÂo; yattha sa¤¤ÃvivaÂÂo ceto- vivaÂÂo tattha cittavivaÂÂo, yattha cittavivaÂÂo tattha sa¤¤Ã- vivaÂÂo cetovivaÂÂo; yattha sa¤¤ÃvivaÂÂo cetovivaÂÂo cittavivaÂÂo tattha ¤ÃïavivaÂÂo, yattha ¤ÃïavivaÂÂo tattha sa¤¤ÃvivaÂÂo cetovivaÂÂo cittavivaÂÂo; yattha sa¤¤ÃvivaÂÂo cetovivaÂÂo cittavivaÂÂo ¤ÃïavivaÂÂo tattha vimokkhavivaÂÂo, yattha vimokkhavivaÂÂo tattha sa¤¤ÃvivaÂÂo cetovivaÂÂo citta- vivaÂÂo ¤ÃïavivaÂÂo; yattha sa¤¤ÃvivaÂÂo cetovivaÂÂo citta- vivaÂÂo ¤ÃïavivaÂÂo vimokkhavivaÂÂo tattha saccavivaÂÂo, yattha saccavivaÂÂo tattha sa¤¤ÃvivaÂÂo cetovivaÂÂo citta- vivaÂÂo ¤ÃïavivaÂÂo vimokkhavivaÂÂo. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. omits santÃpaÂÂhaæ. 2 nirodhatthaæ, S. >/ #<[page 111]># %< 111>% ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `TathaÂÂhe pa¤¤Ã saccavivaÂÂe ¤Ãïaæ'. $< I.42. >$ ## Kathaæ kÃyaæ pi cittaæ pi ekavavatthÃnatà sukha- sa¤¤a¤ ca lahusa¤¤a¤ ca adhiÂÂhÃnavasena ijjhanaÂÂhe pa¤¤Ã iddhividhe ¤Ãïaæ? Idha bhikkhu chandasamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃ- gataæ iddhipÃdaæ bhÃveti, viriyasamÃdhi . . . pe . . . cittasamÃdhi . . . pe . . . vÅmaæsÃsamÃdhipadhÃnasaÇ- khÃrasamannÃgataæ iddhipÃdaæ bhÃveti, so imesu catÆsu iddhipÃdesu cittaæ paribhÃveti paridameti muduæ karoti kammaniyaæ; so imesu catÆsu iddhipÃdesu cittaæ paribhÃ- vetvà paridametvà muduæ karitvà kammaniyaæ, kÃyam pi citte samodahati cittaæ pi kÃye samodahati, kÃyavasena cittaæ pariïÃmeti cittavasena kÃyaæ pariïÃmeti, kÃya- vasena cittaæ adhiÂÂhÃti, cittavasena kÃyaæ adhiÂÂhÃti, kÃyavasena cittaæ pariïÃmetvà cittavasena kÃyaæ pari- ïÃmetvÃ, kÃyavasena cittaæ adhiÂÂhahitvà cittavasena kÃyaæ adhiÂÂhahitvà sukhasa¤¤a¤ ca lahusa¤¤a¤ ca kÃye okkamitvà viharati; so tathà bhÃvitena cittena parisud- dhena pariyodÃtena iddhividha¤ÃïÃya cittaæ abhinÅharati abhininnÃmeti; so anekavihitaæ iddhividhaæ paccanu- bhoti, eko pi hutvà bahudhà hoti, bahudhà pi hutvà eko hoti; ÃvibhÃvaæ tirobhÃvaæ tiroku¬¬aæ tiropÃkÃraæ tiropabbataæ asajjamÃno gacchati seyyathà pi ÃkÃse, paÂhaviyà pi ummujjanimujjaæ karoti seyyathà pi udake, udake pi abhijjamÃno gacchati seyyathà pi paÂhaviyaæ, ÃkÃse pi pallaÇkena kamati seyyathà pi pakkhÅ sakuïo, ime pi candimasuriye evaæ mahiddhike evaæ mahÃnu- bhÃve pÃïinà parimasati parimajjati, yÃva Brahmalokà pi kÃyena vasaæ vatteti. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂ- Âhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `KÃyaæ pi cittaæ pi ekava- vatthÃnatà sukhasa¤¤a¤ ca lahusa¤¤a¤ ca adhiÂÂhÃnava- sena ijjhanaÂÂhe pa¤¤Ã iddhividhe ¤Ãïaæ'. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 112]># %< 112>% $< I.43.>$ ## Kathaæ vitakkavipphÃravasena\<*<1>*>/ nÃnattekattasadda- nimittÃnaæ pariyogÃhane pa¤¤Ã sotadhÃtuvisuddhi¤Ãïaæ? Idha bhikkhu chandasamÃdhi . . . pe . . . viriya- samÃdhi . . . pe . . . cittasamÃdhi . . . pe . . . vÅmaæ- sÃsamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgataæ iddhipÃdaæ bhÃveti, so imesu catÆsu iddhipÃdesu cittaæ paribhÃveti paridameti muduæ karoti kammaniyaæ, so imesu catÆsu iddhipÃdesu cittaæ paribhÃvetvà paridametvà muduæ karitvà kammaniyaæ dÆre pi saddÃnaæ saddanimittaæ manasikaroti, santike pi saddÃnaæ saddanimittaæ manasi- karoti, oÊÃrikÃnaæ pi saddÃnaæ saddanimittaæ manasi- karoti, sukhumÃnaæ pi saddÃnaæ saddanimittaæ manasi- karoti, saïhasaïhÃnaæ pi saddÃnaæ saddanimittaæ manasikaroti, puratthimÃya pi disÃya saddÃnaæ saddani- mittaæ manasikaroti, pacchimÃya pi disÃya saddÃnaæ saddanimittaæ manasikaroti, uttarÃya pi disÃya sad- dÃnaæ saddanimittaæ manasikaroti, dakkhiïÃya pi disÃya saddÃnaæ saddanimittaæ manasikaroti, puratthimÃya pi anudisÃya saddÃnaæ saddanimittaæ manasikaroti, pacchi- mÃya pi anudisÃya saddÃnaæ saddanimittaæ manasikaroti, uttarÃya pi anudisÃya saddÃnaæ saddanimittaæ manasi- karoti, dakkhiïÃya pi anudisÃya saddÃnaæ saddanimittaæ manasikaroti, heÂÂhimÃya pi disÃya saddÃnaæ saddani- mittaæ manasikaroti, uparimÃya pi disÃya saddÃnaæ sad- danimittaæ manasikaroti; so tattha bhÃvitena cittena parisuddhena pariyodÃtena sotadhÃtuvisuddhi¤ÃïÃya\<*<2>*>/ cittaæ abhinÅharati abhininnÃmeti, so dibbÃya sotadhÃtuyà visuddhÃya atikkantamÃnusikÃya ubho sadde suïÃti, dibbe ca mÃnuse\<*<3>*>/ ca, ye dÆre ca santike ca. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `VitakkavipphÃravasena nÃnattekattasaddanimittÃnaæ pariyogÃhane pa¤¤Ã sotadhÃtuvisuddhi¤Ãïaæ'. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 vitakkvippÃra-, M. 2 sotadhÃtuyà visuddhi-, K. 3 mÃnuso, M. >/ #<[page 113]># %< 113>% $< I.44.>$ ## Kathaæ tiïïaæ cittÃnaæ vipphÃrattà indriyÃ- naæ pasÃdavasena nÃnattekattavi¤¤ÃïacariyÃpariyogÃhaïe pa¤¤Ã cetopariya¤Ãïaæ? Idha bhikkhu chandasamÃdhi . . . pe . . . viriya- samÃdhi . . . pe . . . cittasamÃdhi . . . pe . . . vÅm- aæsÃsamÃdhipadhÃnasaÇkhÃrasamannÃgataæ iddhipÃdaæ bhÃveti, so imesu catÆsu iddhipÃdesu cittaæ paribhÃveti paridameti muduæ karoti kammaniyaæ, so imesu catÆsu iddhipÃdesu cittaæ paribhÃvetvà paridamitvà muduæ karitvà kammaniyaæ evaæ pajÃnÃti `Idaæ rÆpaæ somanassindriyasamuÂÂhitaæ, idaæ rÆpaæ domanassin- driyasamuÂÂhitaæ, idaæ rÆpaæ upekkhindriyasamuÂ- Âhitan' ti; so tathà bhÃvitena cittena parisuddhena pariyodÃtena cetopariya¤ÃïÃya cittaæ abhinÅharati ab- hininnÃmeti, so parasattÃnaæ parapuggalÃnaæ cetasà ceto paricca pajÃnÃti -- sarÃgaæ và cittaæ `sarÃgaæ cittan' ti pajÃnÃti, vÅtarÃgaæ và cittaæ `vÅtarÃgaæ cittan' ti pajÃnÃti; sadosaæ và cittaæ . . . pe . . . vÅtadosaæ và cittaæ; samohaæ và cittaæ, vÅtamohaæ và cittaæ; saÇ- khittaæ và cittaæ, vikkhittaæ và cittaæ; mahaggataæ và cittaæ, amahaggataæ và cittaæ; sa-uttaraæ và cittaæ, anuttaraæ và cittaæ; samÃhitaæ và cittaæ, asamÃhitaæ và cittaæ; vimuttaæ và cittaæ, avimuttaæ và cittaæ\<*<1>*>/ `avimuttaæ cittan' ti pajÃnÃti. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati `Tiïïaæ cittÃnaæ vipphÃrattà indriyÃnaæ pasÃdavasena nÃnattekattavi¤¤Ãïa- cariyÃpariyogÃhaïe pa¤¤Ã cetopariya¤Ãïaæ. $< I.45.>$ ## Kathaæ paccayapavattÃnaæ\<*<2>*>/ dhammÃnaæ nÃnatt- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 After avimuttaæ và cittaæ K. adds adhimuttaæ và cittaæ, anadhimuttaæ và cittaæ `anadhimuttaæ cittan' ti pajÃnÃti. 2 paccayà vavatthÃnaæ, S. >/ #<[page 114]># %< 114>% ekattakammavipphÃravasena pariyogÃhaïe pa¤¤Ã pubbeni- vÃsÃnussati¤Ãïaæ? Idha bhikkhu chandasamÃdhi . . . pe . . . muduæ karitvà kammaniyaæ evaæ pajÃnÃti `Imasmiæ sati idaæ hoti, imass' uppÃdà idaæ uppajjati, yadidaæ -- avijjÃpaccayà saÇkhÃrÃ, saÇkhÃrapaccayà vi¤¤Ãïaæ, vi¤¤Ãïapaccayà nÃmarÆpaæ, nÃmarÆpapaccayà saÊÃyatanaæ, saÊÃyatana- paccayà phasso, phassapaccayà vedanÃ, vedanÃpaccayà taïhÃ, taïhÃpaccayà upÃdÃnaæ, upÃdÃnapaccayà bhavo, bhavapaccayà jÃti, jÃtipaccayà jarÃmaraïaæ sokaparideva- dukkhadomanassupÃyÃsà sambhavanti, evaæ etassa keva- lassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti'; so tathà bhÃvitena cittena parisuddhena pariyodÃtena pubbenivÃ- sÃnussati¤ÃïÃya cittaæ abhinÅharati abhininnÃmeti, so anekavihitaæ pubbenivÃsaæ anussarati, seyyathÅdaæ -- ekaæ pi jÃtiæ, dve pi jÃtiyo, tisso pi jÃtiyo, catasso pi jÃtiyo, pa¤ca pi jÃtiyo, dasa pi jÃtiyo, vÅsaæ pi jatiyo, tiæsaæ pi jÃtiyo, cattÃÊÅsaæ pi jÃtiyo, pa¤¤Ãsaæ pi jÃtiyo, jÃtisataæ pi, jÃtisahassaæ pi, jÃtisatasahassaæ pi, aneke pi samvaÂÂakappe, aneke pi vivaÂÂakappe, aneke pi samva- ÂÂavivaÂÂakappe `AmutrÃsiæ\<*<1>*>/ evaænÃmo evaægotto evaæ- vaïïo evaæ-ÃhÃro evaæsukhadukkhapaÂisaævedÅ evaæ- Ãyupariyanto; so tato cuto amutra udapÃdiæ; tatrÃpÃsiæ evaænÃmo evaægotto evaæ-ÃhÃro evaæsukhadukkhapaÂi- saævedÅ evaæ-Ãyupariyanto; so tato cuto idhÆpapanno' ti, iti sÃkÃraæ sa-uddesaæ anekavihitaæ pubbenivÃsaæ anussarati. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `PaccayapavattÃnaæ dhammÃnaæ nÃnatt- ekattakammavipphÃravasena pariyogÃhaïe pa¤¤Ã pubbe- nivÃsÃnussati¤Ãïaæ'. $< I.46.>$ ## Kathaæ obhÃsavasena nÃnattekattarÆpanimittÃnaæ dassanaÂÂhe pa¤¤Ã dibbacakkhu¤Ãïaæ? Idha bhikkhu chandasamÃdhi . . . pe . . . muduæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 amutrÃsi, S. M. >/ #<[page 115]># %< 115>% karitvà kammaniyaæ Ãlokasa¤¤aæ manasikaroti divÃsa¤- ¤aæ adhiÂÂhÃti `Yathà divà tathà ratti, yathà ratti tathà divÃ,' iti vivaÂena cetasà apariyonaddhena\<*<1>*>/ sappabhÃsaæ\<*<2>*>/ cittaæ bhÃveti; so tathà bhÃvitena cittena parisuddhena pariyodÃtena sattÃnaæ cutupapÃta¤ÃïÃya cittaæ abhinÅ- harati abhininnÃmeti: so dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamÃnusakena satte passati cavamÃne upapajja- mÃne hÅne païÅte savaïïe dubbaïïe sugate duggate yatha- kammÆpage satte pajÃnÃti `Ime vata bhonto sattà kÃya- duccaritena samannÃgatà vacÅduccaritena samannÃgatà manoduccaritena samannÃgatà ariyÃnaæ upavÃdakà micchÃdiÂÂhikà micchÃdiÂÂhikammasamÃdÃnÃ; te kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upapannÃ. Ime và pana bhonto sattà kÃyasucaritena samannÃgatà vacÅsucaritena samannÃgatà manosucaritena samannÃgatà ariyÃnaæ anupavÃdakà sammÃdiÂÂhikà sammÃdiÂÂhikammasamÃdÃnÃ, te kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ upapannÃ' ti. Iti dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamÃnusakena satte passati cavamÃne upapajjamÃne hÅne païÅte suvaïïe dubbaïïe sugate duggate yathÃkammÆpage satte pajÃnÃti. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `ObhÃsavasena nÃnattekattarÆpanimittÃnaæ dassanaÂÂhe pa¤¤Ã dibbacakkhu¤Ãïaæ'. $< I.47.>$ ## Kathaæ catusaÂÂhiyà ÃkÃrehi tiïïannaæ indriyÃnaæ vasÅbhÃvatà pa¤¤Ã ÃsavÃnaæ khaye ¤Ãïaæ? Katamesaæ tiïïannaæ indriyÃnaæ? Ana¤¤Ãta¤¤as- sÃmÅtindriyassa, a¤¤indriyassa, a¤¤ÃtÃvindriyassa. Ana¤¤Ãta¤¤assÃmÅtindriyaæ kati ÂhÃnÃni gacchati, a¤¤indriyaæ kati ÂhÃnÃni gacchati, a¤¤ÃtÃvindriyaæ kati ÂhÃnÃni gacchati? Ana¤¤Ãta¤¤assamÅtindriyaæ ekaæ thÃnaæ gacchati, sotÃpattimaggaæ; a¤¤indriyaæ cha ÂhÃnÃni gacchati, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 apariyÃnatthena, S. 2 sammÃbhÃvaæ, S., and vÊ. in K. >/ #<[page 116]># %< 116>% sotÃpattiphalaæ sakadÃgÃmimaggaæ sakadÃgÃmiphalaæ anÃgÃmimaggaæ anÃgÃmiphalaæ Arahattamaggaæ; a¤¤Ã- tÃvindriyaæ ekaæ ÂhÃnaæ gacchati, Arahattaphalaæ. ## SotÃpattimaggakkhaïe ana¤¤Ãta¤¤assÃmÅtindriyassa saddhindriyaæ adhimokkhaparivÃraæ hoti, viriyindriyaæ paggahaparivÃraæ hoti, satindriyaæ upaÂÂhÃnaparivÃraæ hoti, samÃdhindriyaæ avikkhepaparivÃraæ hoti, pa¤¤in- driyaæ dassanaparivÃraæ hoti, manindriyaæ vijÃnanapari- vÃraæ hoti, somanassindriyaæ abhinandanaparivÃraæ\<*<1>*>/ hoti, jÅvitindriyaæ pavattasantatÃdhipateyyaparivÃraæ hoti. SotÃpattimaggakkhaïe jÃtà dhammà Âhapetvà citta- samuÂÂhÃnaæ rÆpaæ sabbe 'va kusalà honti, sabbe 'va anÃsavà honti, sabbe 'va niyyÃnikà honti, sabbe 'va apaca- yagÃmino honti, sabbe 'va lokuttarà honti, sabbe 'va nibbÃnÃrammaïà honti. SotÃpattimaggakkhaïe ana¤¤Ã- ta¤¤assÃmÅtindriyassa imÃni aÂÂh' indriyÃni sahajÃtapari- vÃrà honti, a¤¤ama¤¤aparivÃrà honti, nissayaparivÃrà honti, sampayuttaparivÃrà honti, sahagatà honti, sahajÃtà honti, saæsaÂÂhà honti, sampayuttà honti. Te 'va tassa ÃkÃrà c' eva honti parivÃrà ca. ## SotÃpattiphalakkhaïe a¤¤indriyassa saddhindriyaæ adhimokkhaparivÃraæ hoti, viriyindriyaæ paggahapari- vÃraæ hoti, satindriyaæ upaÂÂhÃnaparivÃraæ hoti, samÃdh- indriyaæ avikkhepaparivÃraæ hoti, pa¤¤indriyaæ das- sanaparivÃraæ hoti, manindriyaæ vijÃnanaparivÃraæ hoti, somanassindriyaæ abhinandanaparivÃraæ\<*<2>*>/ hoti, jÅvitin- driyaæ pavattasantatÃdhipateyyaparivÃraæ hoti, SotÃ- pattiphalakkhaïe jÃtà dhammà sabbe 'va abyÃkatà honti Âhapetvà cittasamuÂÂhÃnaæ rÆpaæ sabbe 'va anÃsavà honti, sabbe 'va lokuttarà honti, sabbe 'va nibbÃn- Ãrammaïà honti. SotÃpattiphalakkhaïe a¤¤indriyassa imÃni aÂÂhindriyÃni sahajÃtaparivÃrà honti, a¤¤ama¤¤a- parivÃrà honti, nissayaparivÃrà honti, sampayuttaparivÃrà honti, sahagatà honti, sahajÃtà honti, saæsaÂÂhà honti, sampayuttà honti. Te 'va tassa ÃkÃrà c' eva honti parivÃrà ca. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 abhisandana-, M, abhibhandana-, S. 2 abhibhantaparivÃraæ, S. >/ #<[page 117]># %< 117>% ## SakadÃgÃmimaggakkhaïe . . . pe . . . sakadÃgÃmi- phalakkhaïe . . . pe . . . anÃgÃmimaggakkhaïe . . . pe . . . anÃgÃmiphalakkhaïe . . . pe . . . Arahattamaggakkhaïe a¤¤indriyassa saddhindriyaæ adhimokkhaparivÃraæ hoti . . . pe . . . jÅvitindriyaæ pavattasantatÃdhipateyyapari- vÃraæ hoti. Arahattamaggakkhaïe jÃtà dhammà Âhapetvà cittasamuÂÂhÃnaæ rÆpaæ sabbe 'va kusalà honti, sabbe 'và anÃsavà honti, sabbe 'va niyyÃnikà honti, sabbe 'va apacayagÃmino honti, sabbe 'va lokuttarà honti, sabbe 'va nibbÃnÃrammaïà honti. Arahattamaggakkhaïe a¤¤in- driyassa imÃni aÂÂh' indriyÃni sahajÃtaparivÃrà honti, a¤¤ama¤¤aparivÃrà honti, nissayaparivÃrà honti, sam- payuttaparivÃrà honti, sahagatà honti, sahajÃtà honti, saæsaÂÂhà honti, sampayuttà honti. Te 'va tassa ÃkÃrà c' eva honti parivÃrà ca. ## Arahattaphalakkhaïe a¤¤ÃtÃvindriyassa saddhin- driyaæ adhimokkhaparivÃraæ hoti, viriyindriyaæ pagga- haparivÃraæ hoti, satindriyaæ upaÂÂhÃnaparivÃraæ hoti, samÃdhindriyaæ avikkhepaparivÃraæ hoti, pa¤¤indriyaæ dassanaparivÃraæ hoti, manindriyaæ vijÃnanaparivÃraæ hoti, somanassindriyaæ abhinandanaparivÃraæ\<*<1>*>/ hoti, jÅvitindriyaæ pavattasantatÃdhipateyyaparivÃraæ hoti. Arahattaphalakkhaïe jÃtà dhammà sabbe 'va abyÃkatà honti Âhapetvà cittasamuÂÂhÃnaæ rÆpaæ sabbe 'va anÃsavà honti, sabbe 'va lokuttarà honti, sabbe 'va nibbÃnÃram- maïà honti. Arahattaphalakkhaïe a¤¤ÃtÃvindriyassa imÃni aÂÂh' indriyÃni sahajÃtaparivÃrà honti, a¤¤ama¤¤aparivÃrà honti, nissayaparivÃrà honti, sampayuttaparivÃrà honti, sahagatà honti, sahajÃtà honti, saæsaÂÂhà honti, sam- payuttà honti. Te 'va tassa ÃkÃrà c' eva honti parivÃrà ca. Iti imÃni aÂÂh' aÂÂhakÃni catusaÂÂhÅ honti. ## `ùsavÃ' ti. Katame te ÃsavÃ? KÃmÃsavo, bhavÃ- savo, diÂÂhÃsavo, avijjÃsavo. Katth' ete Ãsavà khÅyanti? SotÃpattimaggena anavaseso diÂÂhÃsavo khÅyati, apÃya- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 abhinandana-, S. >/ #<[page 118]># %< 118>% gamanÅyo kÃmÃsavo khÅyati, apÃyagamanÅyo bhavÃsavo khÅyati, apÃyagamanÅyo avijjÃsavo khÅyati; etth' ete Ãsavà khÅyanti. SakadÃgÃmimaggena oÊÃriko kÃmÃsavo khÅyati, tadek- aÂÂho bhavÃsavo khÅyati, tadekaÂÂho avijjÃsavo khÅyati; etth' ete Ãsavà khÅyanti. AnÃgÃmimaggena anavaseso kÃmÃsavo khÅyati, tadek- aÂÂho bhavÃsavo khÅyati, tadekaÂÂho avijjÃsavo khÅyati; etth' ete Ãsavà khÅyanti. Arahattamaggena anavaseso bhavÃsavo khÅyati, anava- seso avijjÃsavo khÅyati; etth' ete Ãsavà khÅyanti. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `CatusaÂÂhiyà ÃkÃrehi tiïïannaæ indriyÃnaæ vasÅbhÃvatà pa¤¤Ã ÃsavÃnaæ khaye ¤Ãïaæ'. $< I.48.>$ ## Kathaæ pari¤¤aÂÂhe pa¤¤Ã dukkhe ¤Ãïaæ, pahÃn- aÂÂhe pa¤¤Ã samudaye ¤Ãïaæ, sacchikiriyaÂÂhe pa¤¤Ã nirodhe ¤Ãïaæ, bhÃvanaÂÂhe pa¤¤Ã magge ¤Ãïaæ? Dukkhassa pÅÊanaÂÂho saÇkhataÂÂho santÃpaÂÂho vipari- ïÃmaÂÂho pari¤¤aÂÂho;\<*<1>*>/ samudayassa ÃyuhanaÂÂho nidÃn- aÂÂho sa¤¤ogaÂÂho palibodhaÂÂho pahÃnaÂÂho; nirodhassa nissaraïaÂÂho vivekaÂÂho asaÇkhataÂÂho amataÂÂho sacchi- kiriyaÂÂho; maggassa niyyÃnaÂÂho hetuÂÂho dassanaÂÂho adhipateyyaÂÂho bhÃvanaÂÂho. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `Pari¤¤aÂÂhe pa¤¤Ã dukkhe ¤Ãïaæ, pahÃnaÂÂhe pa¤¤Ã samudaye ¤Ãïaæ, sacchikiriyaÂÂhe pa¤¤Ã nirodhe ¤Ãïaæ, bhÃvanaÂÂhe pa¤¤Ã magge ¤Ãïaæ'. $< I.49.>$ ## kathaæ dukkhe ¤Ãïaæ, dukkhasamudaye ¤Ãïaæ, dukkhanirodhe ¤Ãïaæ, dukkhanirodhagÃminiyà paÂipadÃya ¤Ãïaæ? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 pari¤¤ÃtaÂÂho, M. S. omits. >/ #<[page 119]># %< 119>% MaggasamaÇgissa ¤Ãïaæ dukkhe p' etaæ ¤Ãïaæ, dukkha- samudaye p' etaæ ¤Ãïaæ, dukkhanirodhe p' etaæ ¤Ãïaæ, dukkhanirodhagÃminiyà paÂipadÃya p' etaæ ¤Ãïaæ. ## Tattha katamaæ dukkhe ¤Ãïaæ? Dukkhaæ Ãrabbha yà uppajjati pa¤¤Ã pajÃnanÃ, vicayo pavicayo dhamma- vicayo, sallakhaïà upalakkhaïà paccupalakkhaïÃ, paï- ¬iccaæ kosallaæ nepu¤¤aæ vebhabyÃ\<*<1>*>/ cintà upaparikkhà bhÆri medhà pariïÃyikà vipassanà sampaja¤¤aæ patodo, pa¤¤Ã pa¤¤indriyaæ pa¤¤Ãbalaæ pa¤¤Ãsatthaæ pa¤¤Ã- pÃsÃdo pa¤¤Ã-Ãloko pa¤¤Ã-obhÃso pa¤¤Ãpajjoto pa¤¤Ã- ratanaæ, amoho dhammavicayo sammÃdiÂÂhi, idaæ vuccati dukkhe ¤Ãïaæ. ## Dukkhasamudayaæ Ãrabbha . . . pe . . . dukkha- nirodhaæ Ãrabbha . . . pe . . . dukkhanirodhagÃminiæ paÂipadaæ Ãrabbha yà uppajjati pa¤¤Ã pajÃnanà . . . pe . . . amoho dhammavicayo sammÃdiÂÂhi, idaæ vuccati dukkhanirodhagÃminiyà paÂipadÃya ¤Ãïaæ. Ta¤ ¤ÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `Dukkhe ¤Ãïaæ, dukkhasamudaye ¤Ãïaæ, dukkhanirodh ¤Ãïaæ, dukkhanirodhagÃminiyà paÂipadÃya ¤Ãïaæ'. $< I.50.>$ ## Kathaæ atthapaÂisambhide ¤Ãïaæ, dhammapaÂi- sambhide ¤Ãïaæ, niruttipaÂisambhide ¤Ãïaæ, paÂibhÃna- paÂisambhide ¤Ãïaæ? Atthesu ¤Ãïaæ atthapaÂisambhidÃ, dhammesu ¤Ãïaæ dhammapaÂisambhidÃ, niruttÅsu ¤Ãïaæ niruttipaÂi- sambhidÃ, paÂibhÃnesu ¤Ãïaæ paÂibhÃnapaÂisambhidÃ. AtthanÃnatte pa¤¤Ã atthapaÂisambhide ¤Ãïaæ, dhamma- nÃnatte pa¤¤Ã dhammapaÂisambhide ¤Ãïaæ, nirutti- nÃnatte pa¤¤Ã niruttipaÂisambhide ¤Ãïaæ, paÂibhÃna- nÃnatte pa¤¤Ã paÂibhÃnapaÂisambhide ¤Ãïaæ; atthava- vatthÃne pa¤¤Ã atthapaÂisambhide ¤Ãïaæ, dhammava- vatthÃne pa¤¤Ã dhammapaÂisambhide ¤Ãïaæ, nirutti- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 vebhabbÃ, S. Also given as vÊ. by K. >/ #<[page 120]># %< 120>% vavatthane pa¤¤Ã niruttipaÂisambhide ¤Ãïaæ, paÂibhÃna- vavatthÃne pa¤¤Ã paÂibhÃnapaÂisambhide ¤Ãïaæ; attha- sallakhaïe pa¤¤Ã atthapaÂisambhide ¤Ãïaæ, dhamma- sallakhaïe pa¤¤Ã dhammapaÂisambhide ¤Ãïaæ, nirutti sallakhaïe pa¤¤Ã niruttipaÂisambhide ¤Ãïaæ, paÂibhÃna- sallakhaïe pa¤¤Ã paÂibhÃnapaÂisambhide ¤Ãïaæ; atth- Æpalakkhaïe pa¤¤Ã atthapaÂisambhide ¤Ãïaæ, dhamm- Æpalakkhaïe pa¤¤Ã dhammapaÂisambhide ¤Ãïaæ, nirutt- Æpalakkhaïe pa¤¤Ã niruttipaÂisambhide ¤Ãïam, paÂi- bhÃnÆpalakkhaïe pa¤¤Ã paÂibhÃnapaÂisambhide ¤Ãïaæ; atthappabhede pa¤¤Ã atthapaÂisambhide ¤Ãïaæ, dham- mappabhede pa¤¤Ã dhammapaÂisambhide ¤Ãïaæ, niruttip- pabhede pa¤¤Ã niruttipaÂisambhide ¤Ãïaæ, paÂibhÃnap- pabhede pa¤¤Ã paÂibhÃnapaÂisambhide ¤Ãïaæ; atthap- pabhÃvane pa¤¤Ã atthapaÂisambhide ¤Ãïaæ, dhammap- pabhÃvane pa¤¤Ã dhammapaÂisambhide ¤Ãïaæ, niruttip- pabhÃvane pa¤¤Ã niruttipaÂisambhide ¤Ãïaæ, paÂibhÃnap- pabhÃvane pa¤¤Ã paÂibhÃnapaÂisambhide ¤Ãïaæ; attha- jotane pa¤¤Ã atthapaÂisambhide ¤Ãïaæ, dhammajotane pa¤¤Ã dhammapaÂisambhide ¤Ãïaæ, niruttijotane pa¤¤Ã niruttipaÂisambhide ¤Ãïaæ, paÂibhÃnajotane pa¤¤Ã paÂi- bhÃnapaÂisambhide ¤Ãïaæ; atthavirocane pa¤¤Ã attha- paÂisambhide ¤Ãïaæ, dhammavirocane pa¤¤Ã dhamma- paÂisambhide ¤Ãïaæ, niruttivirocane pa¤¤Ã nirutti- paÂisambhide ¤Ãïaæ, paÂibhÃnavirocane pa¤¤Ã paÂibhÃna- paÂisambhide ¤Ãïaæ; atthappakÃsane\<*<1>*>/ pa¤¤Ã atthapaÂi- sambhide ¤Ãïaæ, dhammappakÃsane pa¤¤Ã dhamma- paÂisambhide ¤Ãïaæ, niruttippakÃsane pa¤¤Ã nirutti- paÂisambhide ¤Ãïaæ, paÂibhÃnappakÃsane pa¤¤Ã paÂi- bhÃnapaÂisambhide ¤Ãïaæ. Ta¤ nÃtaÂÂhena ¤Ãïaæ pajÃnanaÂÂhena pa¤¤Ã; tena vuccati -- `AtthapaÂisambhide ¤Ãïaæ, dhammapaÂisam- bhide ¤Ãïaæ, niruttipaÂisambhide ¤Ãïaæ, paÂibhÃnapaÂi- sambhide ¤Ãïaæ,' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 atthappakÃpane, M, atthappatÃne, S. >/ #<[page 121]># %< 121>% $< I.51.>$ ## Katamaæ TathÃgatassa indriyaparopariyatte\<*<1>*>/ ¤Ãïaæ? Idha TathÃgato satte passati apparajakkhe mahÃra- jakkhe tikkhindriye mudindriye svÃkÃre dvÃkÃre suvi¤¤Ã- paye duvi¤¤Ãpaye appekacce paralokavajjabhayadassÃ- vino\<*<2>*>/ appekacce na paralokavajjabhayadassÃvino. ## `Apparajakkhe mahÃrajakkhe' ti. Saddho puggalo apparajakkho, asaddho puggalo mahÃrajakkho; Ãraddhaviriyo puggalo apparajakkho, kusÅto puggalo mahÃrajakkho; upaÂÂhitassati\<*<3>*>/ puggalo apparajakkho, muÂÂhassati puggalo mahÃrajakkho; samÃ- hito puggalo apparajakkho, asamÃhito puggalo mahÃra- jakkho; pa¤¤avà puggalo apparajakkho, duppa¤¤o puggalo mahÃrajakkho. ## `Tikkhindriye mudindriye' ti. Saddho puggalo tikkhindriyo, asaddho puggalo mudin- driyo; Ãraddhaviriyo puggalo tikkhindriyo, kusÅto puggalo mudindriyo; upaÂÂhitassati puggalo tikkhindriyo, muÂ- Âhassati puggalo mudindriyo; samÃhito puggalo tikkhin- driyo, asamÃhito puggalo mudindriyo; pa¤¤avà puggalo tikkhindriyo, duppa¤¤o puggalo mudindriyo. ## `SvÃkÃre dvÃkÃre' ti. Saddho puggalo svÃkÃro, asaddho puggalo dvÃkÃro; Ãraddhaviriyo puggalo svÃkÃro, kusÅto puggalo dvÃkÃro; upaÂÂhitassati puggalo svÃkÃro, muÂÂhassati puggalo dvÃkÃro; samÃhito puggalo svÃkÃro, asamÃhito puggalo dvÃkÃro; pa¤¤avà puggalo svÃkÃro, duppa¤¤o puggalo dvÃkÃro. ## `Suvi¤¤Ãpaye duvi¤¤Ãpaye' ti. Saddho puggalo suvi¤¤Ãpayo, asaddho puggalo duvi¤¤Ã- payo; Ãraddhaviriyo puggalo suvi¤¤Ãpayo, kusÅto puggalo duvi¤¤Ãpayo; upaÂÂhitassati puggalo suvi¤¤Ãpayo, muÂÂhassati puggalo duvi¤¤Ãpayo; samÃhito puggalo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 indriyÃnaæ paropariyatte, K. 2 -dassÃvine, S. M. 3 upaÂÂhitasati, M. >/ #<[page 122]># %< 122>% suvi¤¤Ãpayo, asamÃhito puggalo duvi¤¤Ãpayo; pa¤¤avà puggalo suvi¤¤Ãpayo, duppa¤¤o puggalo duvi¤¤Ãpayo. ## `Appekacce paralokavajjabhayadassÃvino, appekacce na paralokavajjabhayadassÃvino' ti. Saddho puggalo paralokavajjabhayadassÃvÅ, asaddho puggalo na paralokavajjabhayadassÃvÅ; Ãraddhaviriyo puggalo paralokavajjabhayadassÃvÅ, kusÅto puggalo na paralokavajjabhayadassÃvÅ; upaÂÂhitassati puggalo para- lokavajjabhayadassÃvÅ, muÂÂhassati puggalo na paraloka- vajjabhayadassÃvÅ; samÃhito puggalo paralokavajjabhaya- dassÃvÅ, asamÃhito puggalo na paralokavajjabhayadassÃvÅ; pa¤¤avà puggalo paralokavajjabhayadassÃvÅ, duppa¤¤o puggalo na paralokavajjabhayadassÃvÅ. ## `Loko' ti. Khandhaloko dhÃtuloko Ãyatanaloko, vipattibhavaloko\<*<1>*>/ {vipattisambhavaloko}, sampattibhavaloko, sampattisaæ- bhavaloko. Eko loko: sabbe sattà ÃhÃraÂÂhitikÃ. Dve lokÃ: nÃma¤ ca rÆpa¤ ca. Tayo lokÃ: tisso vedanÃ. CattÃro lokÃ: cattÃro ÃhÃrÃ. Pa¤ca lokÃ: pa¤c' upÃdÃnak- khandhÃ. Cha lokÃ: cha ajjhattikÃni ÃyatanÃni. Satta lokÃ: satta vi¤¤ÃïaÂÂhitiyo. AÂÂha lokÃ: aÂÂha loka- dhammÃ. Nava lokÃ: nava sattÃvÃsÃ. Dasa lokÃ: das' ÃyatanÃni. DvÃdasa lokÃ: dvÃdas' ÃyatanÃni. AÂÂhÃrasa lokÃ: aÂÂhÃrasa dhÃtuyo. ## `Vajjan' ti. Sabbe kilesà vajjÃ, sabbe duccarità vajjÃ, sabbe abhi- saÇkhÃrà vajjÃ, sabbe bhavagÃmikammà vajjÃ. Iti imasmiæ ca loke imasmiæ ca vajje tibbà bhayasa¤¤Ã paccupaÂÂhità hoti, seyyathÃpi ukkhittÃsike\<*<2>*>/ vadhake. Imehi pa¤¤ÃsÃya ÃkÃrehi imÃni pa¤c' indriyÃni jÃnÃti passati a¤¤Ãti paÂivijjhati. Idaæ TathÃgatassa indriya- paropariyatte ¤Ãïaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 vippatti-, M. 2 ukkhittÃvake, S. and K. as vÊ. >/ #<[page 123]># %< 123>% $< I.52.>$ ## Katamaæ TathÃgatassa sattÃnaæ ÃsayÃnusaye ¤Ãïaæ? Idha TathÃgato sattÃnaæ Ãsayaæ jÃnÃti, anusayaæ jÃnÃti, caritaæ jÃnÃti, adhimuttiæ jÃnÃti, bhabbÃbhabbe satte pajÃnÃti. ## Katamo ca sattÃnaæ Ãsayo? `Sassato loko' ti vÃ, `asassato loko' ti vÃ; `antavà loko' ti vÃ, `anantavà loko' ti vÃ; `taæ jÅvaæ taæ sarÅran' ti vÃ, `a¤¤aæ jÅvaæ a¤¤aæ sarÅran' ti vÃ; `hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti vÃ, `na hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti vÃ; `hoti ca na hoti ca TathÃgato paraæ maraïÃ' ti vÃ, `n' eva hoti na na hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti vÃ. Iti bhavadiÂÂhisannissità và sattà honti vibhavadiÂÂhisannissità vÃ, ete và pana ubho ante anupagamma idappaccayatÃpaÂiccasamuppannesu dham- mesu anulomikÃ\<*<1>*>/ khanti paÂiladdhà hoti; yathÃbhÆtaæ và ¤Ãïaæ kÃmaæ sevanta¤ ¤eva jÃnÃti, `ayaæ puggalo kÃmagaruko kÃmÃsayo kÃmÃdhimutto' ti kÃyaæ sevanta¤ ¤eva jÃnÃti, `ayaæ puggalo nekkhammagaruko nekkham- mÃsayo nekkhammÃdhimutto' ti nekkhammaæ sevanta¤ ¤eva jÃnÃti, `ayaæ puggalo byÃpÃdagaruko byÃpÃdÃsayo byÃpÃdÃdhimutto' ti byÃpÃdaæ sevanta¤ ¤eva jÃnÃti, `ayaæ puggalo abyÃpÃdagaruko abyÃpÃdÃsayo abyÃpÃd- Ãdhimutto' ti abyÃpÃdaæ sevanta¤ ¤eva jÃnÃti, `ayaæ puggalo thÅnamiddhagaruko thÅnamiddhÃsayo thÅnamid- dhÃdhimutto' ti thÅnamiddhaæ sevanta¤ ¤eva jÃnÃti, `ayaæ puggalo Ãlokasa¤¤Ãgaruko Ãlokasa¤¤Ãsayo Ãloka- sa¤¤Ãdhimutto' ti Ãlokasa¤¤aæ sevanta¤ ¤eva jÃnÃti. Ayaæ sattÃnaæ Ãsayo. ## Katamo ca sattÃnaæ anusayo? Satt' ÃnusayÃ: kÃmarÃgÃnusayo paÂighÃnusayo mÃnÃnu- sayo diÂÂhÃnusayo vicikicchÃnusayo bhavarÃgÃnusayo avijjÃnusayo. Yaæ loke piyarÆpaæ sÃtarÆpaæ, ettha sattÃnaæ kÃmarÃgÃnusayo anuseti; yaæ loke apiyarÆpaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 M inserts và before khanti. anulomikhanti, S. >/ #<[page 124]># %< 124>% asÃtarÆpaæ, ettha sattÃnaæ paÂighÃnusayo anuseti. Iti imesu dvÅsu dhammesu avijjà anupatitÃ, tadekaÂÂho mÃno ca diÂÂhi ca vicikicchà ca daÂÂhabbÃ. Ayaæ sattÃnaæ anusayo. ## Katama¤ ca sattÃnaæ caritaæ? Pu¤¤ÃbhisaÇkhÃro apu¤¤ÃbhisaÇkhÃro Ãne¤jÃbhisaÇ- khÃro, parittabhÆmako và mahÃbhÆmako vÃ. Idaæ sattÃïaæ caritaæ. ## Katamà ca sattÃnaæ adhimutti? Santi sattà hÅnÃdhimuttikÃ, santi sattà païÅtÃdhimuttikÃ. HÅnÃdhimuttikà sattà hÅnÃdhimuttike satte sevanti bhajanti payirupÃsanti,\<*<1>*>/ païÅtÃdhimuttikà sattà païÅtÃdhimuttike satte sevanti bhajanti payirupÃsanti; atÅtaæ pi addhÃnaæ hÅnÃdhimuttikà sattà hÅnÃdhimuttike satte seviæsu bhajiæsu payirupÃsiæsu, païÅtÃdhimuttikà sattà païÅ- tÃdhimuttike satte seviæsu bhajiæsu payirupÃsiæsu, anÃgataæ pi addhÃnaæ hÅnÃdhimuttikà sattà hÅnÃdhi- muttike satte sevissanti bhajissanti payirupÃsissanti, païÅ- tÃdhimuttikà sattà païÅtÃdhimuttike satte sevissanti bhajissanti payirupÃsissanti. Ayaæ sattÃnaæ adhimutti. ## Katame sattà abhabbÃ? Ye te sattà kammÃvaraïena samannÃgatà kilesÃvara- ïena samannÃgatà vipÃkÃvaraïena samannÃgatà assaddhÃ\<*<2>*>/ acchandità duppa¤¤Ã abhabbà niyÃmaæ okkamituæ kusalesu dhammesu sammattaæ, ime te sattà abhabbÃ. ## Katame sattà bhabbÃ? Ye te sattà na kammÃvaraïena samannÃgatà na kilesÃvaraïena samannÃgatà na vipÃkÃvaraïena samannÃ- gatà saddhà chandikà pa¤¤avanto bhabbà niyÃmaæ okkamituæ kusalesu dhammesu sammattaæ, ime te sattà bhabbÃ. Idaæ TathÃgatassa sattÃnaæ ÃsayÃnusaye ¤Ãïaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 payirÆp-, M. 2 asaddhÃ, M. >/ #<[page 125]># %< 125>% $< I.53.>$ ## Katamaæ TathÃgatassa yamakapÃÂihÅre ¤Ãïaæ? Idha TathÃgato yamakapÃÂihÅraæ karoti asÃdhÃraïaæ sÃvakehi: uparimakÃyato aggikkhandho pavattati, heÂ- ÂhimakÃyato udakadhÃrà pavattati; heÂÂhimakÃyato aggikkhando pavattati, uparimakÃyato udakadhÃrà pavattati. PuratthimakÃyato\<*<1>*>/ aggikkhandho pavattati, pacchimakÃyato udakadhÃrà pavattati; pacchimakÃyato aggikkhandho pavattati, puratthimakÃyato udakadhÃrà pavattati. Dakkhiïakkhito aggikkhandho pavattati, vÃmakkhito udakadhÃrà pavattati; vÃmakkhito aggik- khandho pavattati, dakkhiïakkhito udakadhÃrà pavattati. Dakkhiïakaïïasotato aggikkhandho pavattati, vÃmakaï- ïasotato udakadhÃrà pavattati; vÃmakaïïasotato aggik- khandho pavattati, dakkhiïakaïïasotato udakadhÃrà pa- vattati. DakkhiïanÃsikÃsotato aggikkhandho pavattati, vÃmanÃsikÃsotato udakadhÃrà pavattati; vÃmanÃsikÃsotato aggikkhandho pavattati, dakkhiïanÃsikÃsotato udakadhÃrà pavattati. DakkhiïaæsakÆÂato aggikkhandho pavattati, vÃmaæsakÆÂato udakadhÃrà pavattati; vÃmaæsakÆÂato aggikkhandho pavattati, dakkhiïaæsakÆÂato udakadhÃrà pavattati. Dakkhiïahatthato aggikkhandho pavattati, vÃmahatthato udakadhÃrà pavattati; vÃmahatthato aggik- khando pavattati, dakkhiïahatthato udakadhÃrà pavattati. Dakkhiïapassato aggikkhandho pavattati, vÃmapassato udakadhÃrà pavattati; vÃmapassato aggikkhandho pavat- tato, dakkhiïapassato udakadhÃrà pavattati. Dakkhiïa- pÃdato aggikkhandho pavattati, vÃmapÃdato udakadhÃrà pavattati; vÃmapÃdato aggikkhandho pavattati, dakkhiïa- pÃdato udakadhÃrà pavattati. AÇgulaÇgulehi aggikkhandho pavattati, aÇgulantarikÃhi udakadhÃrà pavattati; aÇgu- lantarikÃhi aggikkhandho pavattati, aÇgulaÇgulehi uda- kadhÃrà pavattati. Ekekalomato aggikkhandho pavattati, ekekalomato udakadhÃrà pavattati; lomakÆpato lomak- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 purattima-, M. >/ #<[page 126]># %< 126>% Æpato aggikkhandho pavattati, lomakÆpato lomakÆpato udakadhÃrà pavattati. Channaæ vaïïÃnaæ nÅlÃnaæ pÅtakÃnaæ lohitakÃnaæ odÃtÃnaæ ma¤jeÂÂhÃnaæ\<*<1>*>/ pabhassarÃnaæ. Bhagavà caÇkamati, nimmito tiÂÂhati và nisÅdati và seyyaæ và kappeti; Bhagavà tiÂÂhati, nimmito caÇkamati và nisÅdati và seyyaæ và kappeti; Bhagavà nisÅdati, nimmito caÇ- kamati và tiÂÂhati và seyyaæ và kappeti; Bhagavà seyyaæ kappeti, nimmito caÇkamati và tiÂÂhati và nisÅdati vÃ; nimmito caÇkamati, Bhagavà tiÂÂhati và nisÅdati và seyyaæ và kappeti; nimmito tiÂÂhati, Bhagavà caÇkamati và nisÅdati và seyyaæ và kappeti; nimmito nisÅdati, Bhagavà caÇkamati và tiÂÂhati và seyyaæ và kappeti; nimmito seyyaæ kappeti, Bhagavà caÇkamati và tiÂÂhati và nisÅdati và ti. Idaæ TathÃgatassa yamakapÃÂihÅre ¤Ãïaæ\<*<2>*>/. $< I.54.>$ ## Katamaæ TathÃgatassa mahÃkaruïÃsamÃpattiyà ¤Ãïaæ? Bahukehi ÃkÃrehi passantÃnaæ BuddhÃnaæ Bhaga- vantÃnaæ sattesu mahÃkaruïà okkamati, `ùditto loka- sannivÃso' ti passantÃnaæ BuddhÃnaæ BhagavantÃnaæ sattesu mahÃkaruïà okkamati, `uyyutto lokasannivÃso' ti passantÃnaæ BuddhÃnaæ BhagavantÃnaæ sattesu mahÃkaruïà okkamati, `payÃto lokasannivÃso' ti passan- tÃnaæ BuddhÃnaæ BhagavantÃnaæ sattesu mahÃkaruïà okkamati, `kumaggapaÂipanno lokasannivÃso' ti passan- tÃnaæ BuddhÃnaæ BhagavantÃnaæ sattesu mahÃkaruïà okkamati, `upanÅyati loko adhuvo' ti passantÃnaæ Bud- dhÃnaæ BhagavantÃnaæ sattesu mahÃkaruïà okkamati, `atÃïo\<*<3>*>/ loko anabhissaro\<*<4>*>/' ti passantÃnaæ BuddhÃnaæ BhagavantÃnaæ sattesu mahÃkaruïà okkamati, `assako\<*<5>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ma¤jaÂÂhÃnaæ, M. 2 S. adds YamakapÃtihÅrakathÃ. 3 atÃno, S. attÃïo, K. 4 anabhisaro, M. 5 asako, M. >/ #<[page 127]># %< 127>% loko sabbaæ pahÃya gamanÅyan' ti passantÃnaæ Bud- dhÃnaæ . . . pe . . . okkamati, `Æno loko atitto taï- hÃdÃso' ti passantÃnaæ BuddhÃnaæ . . . pe . . . okkamati, `atÃïo\<*<1>*>/ lokasannivÃso' ti passantÃnaæ Bud- dhÃnaæ . . . pe . . . `aleïo lokasannivÃso' ti passan- tÃnaæ . . . pe . . . `asaraïo lokasannivÃso' ti passan- tÃnaæ . . . pe . . . `asaraïÅbhÆto lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `uddhato loko avÆpasanto' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `sasallo lokasannivÃso viddho puthusallehi, tassa natth' a¤¤o koci sallÃnaæ uddhato\<*<2>*>/ a¤¤atra mayÃ' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `avijjandhakÃrÃvaraïo lokasannivÃso\<*<3>*>/ kilesapa¤jara- pakkhitto, tassa natth' a¤¤o koci Ãlokaæ dassetà a¤¤atra mayÃ' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `avijjhÃgato lokasannivÃso andhabhÆto\<*<4>*>/ pariyonandho tantÃkulajÃto\<*<5>*>/ gulÃguïÂhikajÃto mu¤japabbajabhÆto ÃpÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ saæsÃraæ nÃtivattatÅti, passantÃnaæ . . . pe . . . `avijjÃvisadosasallito\<*<6>*>/ lokasannivÃso kilesakali- bhÆto'\<*<7>*>/ ti passantÃnaæ . . . pe . . . `rÃgadosamohaja- Âito\<*<8>*>/ lokasannivÃso, tassa natth' a¤¤o koci jaÂaæ vijaÂità a¤¤atra mayÃ' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `taïhÃ- saÇghÃÂapaÂimukko lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `taïhÃjÃlena ottato\<*<9>*>/ lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `taïhÃsotena vuyhati loka- sannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `taïhÃsa¤¤oja- nena sa¤¤utto lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `taïhÃnusayena anusahagato\<*<10>*>/ lokasannivÃso' ti passan- tÃnaæ . . . pe . . . `taïhÃsantÃpena santappati loka- sannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `taïhÃpariÊÃhena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 atÃyano, M. 2 uddhatÃ, M. 3 M. inserts andhabhÆto before kilesapa¤jarapakkhitto. 4 aï¬abhÆto, M.; atthabhÆto, S. 5 tantÃkulakajÃto, M. 6 avijjÃvisadosasamlitto, M.; avijjavisatosa-, S. 7 kilesakalalÅbhÆto, M. 8 -mohajaÂÃjatito, M.; mohatÃjatito, S. 9 K. has otthato, with ottato as vÊ. 10 anusaÂo, M., and K. as vÊ. to text. >/ #<[page 128]># %< 128>% pariÊayhati lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `diÂÂhisaÇghÃtapaÂimukko . . . pe . . . `diÂÂhipariÊÃhena pariÊayhati lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `jÃtiyà anugato lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `jarÃya anusahagato\<*<1>*>/ lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `byÃdÅhi\<*<2>*>/ abhibhÆto lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `maraïena abhihato\<*<3>*>/ lokasan- nivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . dukkhapatito loka- sannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `taïhÃya u¬¬ito\<*<4>*>/ lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `jarÃpÃkÃra- parikkhitto lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `paccupÃsena parikkhitto lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `mahÃbandhanabandho lokasannivÃso rÃga- bandhanena dosabandhanena mohabandhanena mÃna- bandhanena diÂÂhibandhanena kilesabandhanena duccarita- bandhanena, tassa natth' a¤¤o koci bandhaæ mocetà a¤¤atra mayÃ' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `mahÃsam- bÃdhapaÂipanno lokasannivÃso, tassa natth' a¤¤o koci okÃsaæ dassetà a¤¤atra mayÃ' ti passantÃnam . . . pe . . . `mahÃpalibodhena palibuddho lokasannivÃso, tassa natth' a¤¤o koci palibodhaæ chedetÃ\<*<5>*>/ a¤¤atra mayÃ' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `mahÃpapÃte patito\<*<6>*>/ loka- sannivÃso, tassa natth' a¤¤o koci papÃtà uddhatÃ\<*<7>*>/ a¤¤atra mayÃ' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `mahÃkantÃrapaÂi- panno lokasannivÃso, tassa natth' a¤¤o koci kantÃraæ tÃretà a¤¤atra mayÃ' ti {passantanaæ} . . . pe . . . `mahÃsaæsÃrapaÂipanno lokasannivÃso, tassa natth' a¤¤o koci saæsÃrà mocetà a¤¤atra mayÃ' ti passantÃnam . . . pe . . . `mahÃvidugge samparivattati lokasannivÃso, tassa natth' a¤¤o koci viduggà uddhatÃ\<*<8>*>/ a¤¤atra mayÃ' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `mahÃpalipe\<*<9>*>/ palipanno \<-------------------------------------------------------------------------- 1 anusaÂo, M., and K. as vÊ. to text. 2 byÃdinÃ, M. byÃdhi, S. 3 abbhÃhato, M. 4 uÊÊito, M.; uïhÅto, S. 5 chetÃ, M.; ceto, S. 6 Âhito, S. 7 uddhattÃ, K. 8 S. has uddhattà here. 9 mahÃpalÃpo, S.; mahÃpallepe, K. >/ #<[page 129]># %< 129>% lokasannivÃso, tassa natth' a¤¤o koci palipà uddhatà a¤¤atra mayÃ' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `abbhÃhato lokasannivÃso . . . pe . . . Ãditto lokasannivÃso rÃgag- ginà dosagginà mohagginà jÃtiyà jarÃmaraïena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upÃyÃsehi, tassa natth' a¤¤o koci nibbÃpetà a¤¤atra mayÃ' ti, passantÃnaæ . . . pe . . . `unnÅtako\<*<1>*>/ lokasannivÃso ha¤¤ati niccama- tÃïo\<*<2>*>/ pattadaï¬o takkÃro' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `vajjabandhanabandho\<*<3>*>/ lokasannivÃso ÃghÃtanapaccupaÂ- Âhito, tassa natth' a¤¤o koci bandhanaæ mocetà a¤¤atra mayÃ' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `anÃtho lokasannivÃso paramakÃru¤¤appatto,\<*<4>*>/ tassa natth' a¤¤o koci tÃyetà a¤¤atra mayÃ' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `duk- khÃbituïïo lokasannivÃso cirarattapÅÊito' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `niccagadhito lokasannivÃso niccapipÃsito' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `andho lokasannivÃso acak- khuko' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `hatanetto loka- sannivÃso apariïÃyako' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `vipathapakkhanto\<*<5>*>/ lokasannivÃso a¤jasÃparaddho, tassa natth' a¤¤o koci ariyapathaæ Ãnetà a¤¤atra mayÃ' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `mahoghapakkhanto loka- sannivÃso, tassa natth' a¤¤o koci oghà uddhatà a¤¤atra mayÃ' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `dvÅhi diÂÂhigatehi pariyuÂÂhito lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `tÅhi duccaritehi vippaÂipanno lokasannivÃso' ti passan- tÃnaæ . . . pe . . . `catÆhi yogehi yutto\<*<6>*>/ lokasannivÃso catuyogayojito' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `catÆhi ganthehi ganthito lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `catÆhi upÃdÃnehi upÃdiyati lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `pa¤cagatisamÃruÊho lokasannivÃso' ti passan- tÃnaæ . . . pe . . . `pa¤cahi kÃmaguïehi rajjati loka- sannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `pa¤cahi nÅvaraïehi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 unnitako, M. K. 2 niccamattÃïo, K.; niccapatÃno, S. 3 vaÂÂabandh-, K.; maccubandh-, S. 4 paramakÃpa¤¤appatto, M.; purimikÃva¤¤appatto, S. 5 vipathapakkhandho, M.; vitapatamakkhanto, S. 6 K. gives pÆrito as vÊ. 9 >/ #<[page 130]># %< 130>% otthato lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `chahi vivÃdamÆlehi vivadati lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `chahi taïhÃkÃyehi rajjati lokasannivÃso' ti passan- tÃnaæ . . . pe . . . `chahi diÂÂhigatehi pariyuÂÂhito loka- sannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `sattahi anusayehi anusaÂo lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `sat- tahi sa¤¤ojanehi sa¤¤utto lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `sattahi mÃnehi uïïato lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `aÂÂhahi lokadhammehi saæ- parivattati lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `aÂÂhahi micchattehi niyato\<*<1>*>/ lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `aÂÂhahi purisadosehi dussati lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `navahi ÃghÃtavatthÆhi ÃghÃtito\<*<2>*>/ lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `navavidhamÃnehi uïïato lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `navahi taïhÃmÆlakehi dhammehi rajjati lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `dasahi kile- savatthÆhi kilissati lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `dasahi ÃghÃtavatthÆhi ÃghÃtito lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `dasahi akusalakamma- pathehi samannÃgato lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `dasahi sa¤¤ojanehi sa¤¤utto lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `dasahi micchattehi niyato\<*<1>*>/ lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `dasavatthukÃya micchÃdiÂÂhiyà samannÃgato lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `dasavatthukÃya antaggÃhikÃyadiÂÂhiyÃ\<*<3>*>/ samannÃgato lokasannivÃso' ti passantÃnaæ . . . pe . . . `aÂÂhasatataïhÃpapa¤casatehi papa¤cito lokasannivÃso' ti passantÃnam BuddhÃnaæ BhagavantÃnaæ sattesu mahÃ- karuïà okkamati; `dvÃsaÂÂhiyà diÂÂhigatehi pariyuÂÂhito lokasannivÃso' ti passantÃnaæ BuddhÃnaæ Bhagavan- tÃnaæ sattesu mahÃkaruïà okkamati; `aha¤ c' amhi tiïïo loko ca atiïïo, aha¤ c' amhi mutto loko ca amutto, aha¤ c' amhi danto loko ca adanto, aha¤ c' amhi santo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 niyyÃto, M. 2 K. gives ÃghÃto as vÊ. 3 antaggÃbhikadiÂÂhiyÃ, S.; sakkÃyadiÂÂhiyÃ, K. >/ #<[page 131]># %< 131>% loko ca asanto, aha¤ c' amhi assattho\<*<1>*>/ loko ca anasattho, aha¤ c' amhi parinibbuto loko ca aparinibbuto, pahomi kvÃhaæ\<*<2>*>/ tiïïo tÃretuæ. mutto mocetuæ, danto dametuæ santo sametuæ, assattho assÃsetuæ,\<*<3>*>/ parinibbuto\<*<4>*>/ parinib- bÃpetun' ti passantÃnaæ BuddhÃnaæ BhagavantÃnaæ sattesu mahÃkaruïà okkamati. Idaæ TathÃgatassa mahÃkaruïasamÃpattiyà ¤Ãïaæ. $< I.55.>$ ## Katamaæ TathÃgatassa sabba¤¤uta¤Ãïaæ? `Sabbaæ saÇkhataæ asaÇkhataæ anavasesaæ jÃnÃtÅti' sabba¤¤uta¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ n' atthÅti' anÃvara- ïa¤Ãïaæ\<*<5>*>/. `AtÅtaæ sabbaæ jÃnÃtÅti' sabba¤¤uta¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ n' atthÅti' anÃvaraïa¤Ãïaæ. `AnÃgataæ sabbaæ jÃnÃtÅti' sabba¤¤uta¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ n' atthÅti' anÃvaraïa¤Ãïaæ. `Paccuppannaæ sabbaæ jÃnÃtÅti' sabba¤¤uta¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ n' atthÅti' anÃvaraïa¤Ãïaæ. `Cakkhu¤ c' eva rÆpà ca evaæ\<*<6>*>/ taæ sabbaæ jÃnÃtÅti' sabba¤¤uta¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ n' atthÅti' anÃvara- ïa¤Ãïaæ. `Sota¤ c' eva saddhà ca . . . pe . . . ghÃna¤ c' eva gandhà ca . . . pe . . . jivhà c' eva rasà ca, kÃyo c' eva phoÂÂhabbà ca, mano c' eva dhammà ca evaæ taæ sabbaæ jÃnÃtÅti' sabba¤¤uta¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ n' atthÅti' anÃvara- ïa¤Ãïaæ. ## `YÃvatà aniccaÂÂhaæ dukkhaÂÂhaæ anattaÂÂhaæ taæ\<*<7>*>/ sabbaæ jÃnÃtÅti' sabba¤¤uta¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ n' atthÅti' anÃvaraïa¤Ãïaæ. `YÃvatà rÆpassa aniccaÂÂhaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 asatto, M.; asakko, S. 2 aha¤camhi, K. 3 asÃsetuæ, M. 4 M. inserts pare ca after parinibbuto. 5 anÃvaranaæ ¤Ãïaæ, K. S. 6 etaæ sabbaæ, S.; etaæ sabbaæ taæ sabbaæ, M. 7 K. omits taæ. >/ #<[page 132]># %< 132>% dukkhaÂÂhaæ anattaÂÂhaæ taæ sabbaæ jÃnÃtÅti' sabba¤- ¤uta¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ n' atthÅti' anÃvaraïa¤Ãïaæ. `YÃvatà vedanÃya . . . pe . . . sa¤¤Ãya . . . pe . . . saÇkhÃrÃnaæ . . . pe . . . vi¤¤Ãïassa . . . pe . . . cakkhussa . . . pe . . . jarÃmaraïassa aniccaÂÂhaæ duk- khaÂÂhaæ anattaÂÂhaæ, taæ sabbaæ janÃtÅti' sabba¤¤u- ta¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ n' atthÅti' anÃvaraïa¤Ãïaæ. ## `YÃvatà abhi¤¤Ãya abhi¤¤aÂÂhaæ taæ sabbaæ jÃnÃtÅti' sabba¤¤uta¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ n' atthÅti' anÃvaraïa- ¤Ãïaæ. `YÃvatà pari¤¤Ãya pari¤¤aÂÂhaæ . . . pe . . . yÃvatà pahÃnassa\<*<1>*>/ pahÃnaÂÂhaæ . . . pe . . . yÃvatà bhÃvanÃya bhÃvanaÂÂhaæ . . . pe . . . yÃvatà sacchikiri- yÃya sacchikiriyaÂÂhaæ taæ sabbaæ jÃnÃtÅti' sabba¤¤u- ta¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ n' atthÅti' anÃvaraïa¤Ãïaæ. `YÃvatà khandhÃnaæ khandhaÂÂhaæ . . . pe . . . yÃvatà dhÃtÆnaæ dhÃtuÂÂhaæ . . . pe . . . yÃvatà ÃyatanÃnaæ ÃyatanaÂÂhaæ . . . pe . . . yÃvatà saÇkhatÃnaæ saÇkhataÂÂhaæ . . . pe . . . yÃvatà asaÇkhatassa asaÇ- khataÂÂhaæ taæ sabbaæ jÃnÃtÅti' sabba¤¤uta¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ n' atthÅti' anÃvaraïa¤Ãïaæ. ## `YÃvatà kusale dhamme . . . pe . . . yÃvatà akusale dhamme . . . pe . . . yÃvatà abyÃkate dhamme . . . pe . . . yÃvatà kÃmÃvacare dhamme . . . pe . . . yÃvatà rÆpÃvacare dhamme . . . pe . . . yÃvatà arÆpÃvacare dhamme . . . pe . . . yÃvatà apariyÃpanne dhamme sabbaæ jÃnÃtÅti' sabba¤¤uta¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ n' atthÅti' anÃvaraïa¤Ãïaæ. `YÃvatà dukkhassa dukkhaÂ- Âham . . . pe . . . yÃvatà samudayassa samudayaÂÂhaæ . . . pe . . . yÃvatà nirodhassa nirodhaÂÂhaæ . . . pe . . . yÃvatà maggassa maggaÂÂhaæ taæ sabbaæ jÃnÃtÅti' sabba¤¤uta¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ n' atthÅti' anÃvara- ïa¤Ãïaæ. ## `YÃvatà atthapaÂisambhidÃya atthapaÂisambhidaÂÂhaæ . . . pe . . . yÃvatà dhammapaÂisambhidÃya dhamma- paÂisambhidaÂÂhaæ . . . pe . . . yÃvatà niruttipaÂisam- bhidÃya niruttipaÂisambhidaÂÂhaæ . . . pe . . . yÃvatà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 pahÃnÃya, K.; parihÃnÃya, S. >/ #<[page 133]># %< 133>% paÂibhÃnapaÂisambhidÃya {paÂibhÃnapaÂisambhidaÂÂhaæ} taæ sabbaæ jÃnÃtÅti' sabba¤¤uta¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ n' atthÅti' anÃvaraïa¤Ãïaæ. `YÃvatà indriyaparopariyatte ¤Ãïaæ . . . pe . . . yÃvatà sattÃnaæ ÃsayÃnusaye ¤Ãïaæ . . . pe . . . yÃvatà yamakapÃÂihÅre ¤Ãïaæ . . . pe . . . yÃvatà mahÃkaruïÃsamÃpattiyà ¤Ãïaæ taæ sabbaæ jÃnÃtÅti' sabba¤¤uta¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ n' atthÅti' anÃvaraïa¤Ãïaæ. ## `YÃvatà sadevakassa lokassa samÃrakassa sabrahma- kassa sassamaïabrÃhmaïiyà pajÃya sadevamanussÃya diÂÂhaæ sutaæ mutaæ vi¤¤Ãtaæ pattaæ\<*<1>*>/ pariyesitaæ anuvicaritaæ manasà sabbaæ jÃnÃtÅti' sabba¤¤uta¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ n' atthÅti' anÃvaraïa¤Ãïaæ. Na tassa adiÂÂhaæ idh' atthi ki¤ci atho avi¤¤Ãtaæ ajÃnitabbaæ sabbaæ abhi¤¤Ãsi yad atthi neyyaæ\<*<2>*>/ TathÃgato tena samantacakkhÆti. ## `SamantacakkhÆti'. Ken' aÂÂhena samantacakkhu? Cuddasa Buddha¤ÃïÃni: dukkhe ¤Ãïaæ Buddha¤Ãïaæ, dukkhasamudaye ¤Ãïaæ Buddha¤Ãïaæ, dukkhanirodhe ¤Ãïaæ Buddha¤Ãïaæ, dukkhanirodhagÃminiyà paÂipadÃya ¤Ãïaæ Buddha¤Ãïaæ, atthapaÂisambhide ¤Ãïaæ Buddha- ¤Ãïaæ, dhammapaÂisambhide ¤Ãïaæ Buddha¤Ãïaæ, niruttipaÂisambhide ¤Ãïaæ Buddha¤Ãïaæ, paÂibhÃnapaÂi- sambhide ¤Ãïaæ Buddha¤Ãïaæ, indriyaparopariyatte ¤Ãïaæ Buddha¤Ãïaæ, sattÃnaæ ÃsayÃnusaye ¤Ãïaæ Buddha¤Ãïaæ, yamakapÃÂihÅre ¤Ãïaæ Buddha¤Ãïaæ, mahÃkaruïÃsamÃpattiyà ¤Ãïaæ Buddha¤Ãïaæ, sabba¤- ¤uta¤Ãïaæ Buddha¤Ãïaæ, anÃvaraïa¤Ãïaæ Buddha- ¤Ãïaæ. ImÃni cuddasa Buddha¤ÃïÃni. Imesaæ cud- dasannaæ Buddha¤ÃïÃnaæ\<*<3>*>/ aÂÂha ¤ÃïÃni sÃvakasÃ- dhÃraïÃni, cha ¤ÃïÃni asÃdhÃraïÃni sÃvakehi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 vi¤¤Ãtapattaæ, M. 2 abhi¤¤Ãyatidakkhiïeyyam, S.; neyyaæ is read by M. and K., the latter having the following note -- ¤eyyan ti pi pÃÂho. 3 K. inserts Ãdito before aÂÂha. >/ #<[page 134]># %< 134>% ## `YÃvatà dukkhassa dukkhaÂÂho sabbo ¤Ãto, a¤¤Ãto dukkhaÂÂho n' atthÅti' sabba¤¤uta¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ n' atthÅti' anÃvaraïa¤Ãïaæ. `YÃvatà dukkhassa dukkhaÂÂho sabbo diÂÂho sabbo vidito sabbo sacchikato sabbo phassito pa¤¤Ãya, aphassito pa¤¤Ãya dukkhaÂÂho n' atthÅti' sabba¤- ¤uta¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ, n' atthÅti' anÃvaraïa¤Ãïaæ. `YÃvatà samudayassa samudayaÂÂho, yÃvatà nirodhassa nirodhaÂÂho, yÃvatà maggassa maggaÂÂho . . . pe . . . yÃvatà atthapaÂisambhidÃya atthapaÂisambhidaÂÂho, yÃvatà dhammapaÂisambhidÃya dhammapaÂisambhidaÂÂho, yÃvatà niruttipaÂisambhidÃya niruttipaÂisambhidaÂÂho, yÃvatà paÂibhÃnapaÂisambhidÃya paÂibhÃnapaÂisambhidaÂÂho sabbo ¤Ãto sabbo diÂÂho sabbo vidito sabbo sacchikato sabbo phassito pa¤¤Ãya, aphassito pa¤¤Ãya paÂibhÃnapaÂisam- bhidaÂÂho n' atthÅti' sabba¤¤uta¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ n' atthÅti' anÃvaraïa¤Ãïaæ. `YÃvatà indriyaparopariyatte ¤Ãïaæ . . . pe . . . yÃvatà sattÃnaæ ÃsayÃnusaye ¤Ãïaæ . . . pe . . . yÃvatà yamakapÃÂihÅre ¤Ãïaæ . . . pe . . . yÃvatà mahÃkaruïÃsamÃpattiyà ¤Ãïaæ, sabbaæ ¤Ãtaæ sabbaæ diÂÂhaæ' . . . pe . . . anÃvaraïa¤Ãïaæ. `YÃvatà sadevakassa lokassa samÃrakassa sabrahmakassa sassa- maïabrÃhmaïiyà pajÃya sadevamanussÃya diÂÂhaæ sutaæ mutaæ vi¤¤Ãtaæ pattaæ pariyesitaæ anuvicaritaæ manasà sabbaæ ¤Ãtaæ sabbaæ diÂÂhaæ' . . . pe . . . sabba¤¤uta- ¤Ãïaæ, `tattha Ãvaraïaæ n' atthÅti' anÃvaraïa¤Ãïaæ. Na tassa adiÂÂhaæ idh' atthi ki¤ci atho avi¤¤Ãtaæ ajÃnitabbaæ sabbaæ abhi¤¤Ãsi yad atthi neyyaæ TathÃgato tena samantacakkhÆti. ¥Ãïakathà niÂÂhitÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 135]># %< 135>% $< II. MAHùVAGGE DIèèHIKATHù.>$ ## Kà diÂÂhi?\<*<1>*>/ Kati diÂÂhiÂÂhÃnÃni? Kati diÂÂhi- pariyuÂÂhÃnÃni? Kati diÂÂhiyo? Kati diÂÂhÃbhinivesÃ? Katamo diÂÂhiÂÂhÃnasamug- ghÃto ti? Kà diÂÂhÅti? AbhinivesaparÃmÃso diÂÂhi\<*<2>*>/. Kati diÂÂhiÂÂhÃnÃnÅti? AÂÂha diÂÂhiÂÂhÃnÃni. Kati diÂÂhipariyuÂÂhÃnÃnÅti? AÂÂhÃrasa diÂÂhipariyuÂ- ÂhÃnÃni. Kati diÂÂhiyo ti? SoÊasa diÂÂhiyo. Kati diÂÂhÃbhinivesà ti? TÅïisataæ\<*<3>*>/ diÂÂhÃbhinivesÃ. Katamo diÂÂhiÂÂhÃnasamugghÃto ti? SotÃpattimaggo diÂÂhiÂÂhÃnasamugghÃto. ## Kathaæ\<*<4>*>/ abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi? RÆpaæ `Etaæ mama,' Eso 'ham asmi, Eso me attÃ'\<*<5>*>/ ti abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi. Vedanaæ `Etaæ mama' . . . pe . . . sa¤¤aæ . . . pe . . . saÇkhÃre . . . pe . . . vi¤¤Ãïaæ `Etaæ mama,' Eso 'ham asmi, eso me attÃ' ti abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi. Cakkhuæ `Etaæ mama,' sotaæ . . . pe . . . ghÃnaæ . . . pe . . . jivhaæ . . . pe . . . kÃyaæ . . . pe . . . manaæ `Etaæ mama' . . . pe . . . abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi. RÆpaæ\<*<6>*>/ `Etaæ mama,' saddaæ . . . pe . . . gandhaæ . . . pe . . . rasaæ . . . pe . . . phoÂÂhabbaæ . . . pe . . . dhammaæ `Etaæ mama' . . . pe . . . abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K. omits Kà diÂÂhi? 2 K. has Kati abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi? 3 Tiæsasataæ, K. 4 Kati, K. 5 Cf. Saæyutta, xii., 62, 5. 6 RÆpe, sadde, &c., M. >/ #<[page 136]># %< 136>% ## Cakkhuvi¤¤Ãïaæ `Etaæ mama,' sotavi¤¤Ãïaæ . . . pe . . . ghÃnavi¤¤Ãïaæ . . . pe . . . jivhÃvi¤¤Ãïaæ . . . pe . . . kÃyavi¤¤Ãïaæ . . . pe . . . manovi¤¤Ãïaæ `Etaæ mama' . . . pe . . . abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi. {Cakkhusamphassaæ} `Etaæ mama,' sotasamphassaæ . . . pe . . . ghÃnasamphassaæ . . . pe . . . jivhÃsamphassaæ . . . pe . . . kÃyasamphassaæ . . . pe . . . manosamphas- saæ `Etaæ mama' . . . pe . . . abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi. Cakkhusamphassajaæ vedanaæ, sotasamphassajaæ vedanaæ . . . pe . . . manosamphassajaæ vedanaæ `Etaæ mama' . . . pe . . . abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi. ## RÆpasa¤¤aæ `Etaæ mama,' saddasa¤¤aæ . . . pe . . . gandhasa¤¤aæ . . . pe . . . rasasa¤¤aæ . . . pe . . . phoÂÂhabbasa¤¤aæ . . . pe . . . dhammasa¤¤aæ `Etaæ mama' . . . pe . . . abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi. RÆpasa¤cetanaæ `Etaæ mama,' saddasa¤cetanaæ . . . pe . . . dhammasa¤cetanaæ `Etaæ mama' . . . pe . . . abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi. RÆpataïhaæ `Etaæ mama,' saddataïhaæ . . . pe . . . dhammataïhaæ `Etaæ mama' . . . pe . . . abhinivesa- parÃmÃso diÂÂhi. RÆpavitakkaæ `Etaæ mama,' saddavitakkaæ . . . pe . . . dhammavitakkaæ `Etaæ mama' . . . pe . . . abhinivesa- parÃmÃso diÂÂhi. RÆpavicÃraæ `Etaæ mama,' saddavicÃraæ . . . pe . . . dhammavicÃraæ `Etaæ mama' . . . pe . . . abhinivesa- parÃmÃso diÂÂhi. ## PaÂhavÅdhÃtuæ `Etaæ mama,' ÃpodhÃtuæ . . . pe . . . tejodhÃtuæ . . . pe . . . vÃyodhÃtuæ . . . pe . . . ÃkÃsadhÃtuæ . . . pe . . . vi¤¤ÃïadhÃtuæ `Etaæ mama' . . . pe . . . abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi. PaÂhavÅkasiïaæ `Etaæ mama,' Ãpokasiïaæ . . . pe . . . tejokasiïaæ . . . pe . . . vÃyokasiïaæ . . . pe . . . nÅlakasiïaæ . . . pe . . . pÅtakasiïaæ . . . pe . . . lohitakasiïaæ . . . pe . . . odÃtakasiïaæ . . . pe . . . ÃkÃsakasiïaæ . . . pe . . . vi¤¤Ãïakasiïaæ `Etaæ mama' . . . pe . . . abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi. ## Kesaæ `Etaæ mama,' lomaæ `Etaæ mama,' nakhaæ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 137]># %< 137>% . . . pe . . . dantaæ . . . pe . . . tacaæ . . . pe . . . maæsaæ . . . pe . . . nahÃruæ\<*<1>*>/ . . . pe . . . aÂÂhaæ . . . pe . . . aÂÂhimi¤jaæ . . . pe . . . vakkaæ . . . pe . . . hadayaæ . . . pe . . . yakanaæ . . . pe . . . kilomakaæ . . . pe . . . pihakaæ . . . pe . . . pap- phÃsaæ . . . pe . . . antaæ . . . pe . . . antaguïaæ . . . pe . . . udariyaæ . . . pe . . . karÅsaæ . . . pe . . . pittaæ . . . pe . . . semhaæ . . . pe . . . pubbaæ . . . pe . . . lohitaæ . . . pe . . . sedaæ . . . pe . . . medaæ . . . pe . . . assuæ . . . pe . . . vasaæ . . . pe . . . kheÊaæ . . . pe . . . siÇghÃnikaæ . . . pe . . . lasikaæ . . . pe . . . muttaæ . . . pe . . . matthaluÇgaæ `Etaæ mama' . . . pe . . . abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi. ## CakkhÃyatanaæ `Etaæ mama,' rÆpÃyatanaæ . . . pe . . . sotÃyatanaæ . . . pe . . . saddÃyatanaæ . . . pe . . . ghÃnÃyatanaæ . . . pe . . . gandhÃyatanaæ . . . pe . . . jivhÃyatanaæ . . . pe . . . rasÃyatanaæ . . . pe . . . kÃyÃyatanaæ . . . pe . . . phoÂÂhabbÃyatanaæ . . . pe . . . manÃyatanaæ . . . pe . . . dhammÃyatanaæ . . . pe . . . cakkhudhÃtuæ rÆpadhÃtuæ cakkhuvi¤¤ÃïadhÃtuæ . . . pe . . . sotadhÃtuæ saddadhÃtuæ sotavi¤¤ÃïadhÃtuæ . . . pe . . . ghÃnadhÃtuæ gandhadhÃtuæ ghÃnavi¤¤ÃïadhÃtuæ . . . pe . . . jivhÃdhÃtuæ rasadhÃtuæ jivhÃvi¤¤Ãïa- dhÃtuæ . . . pe . . . kÃyadhÃtuæ phoÂÂhabbadhÃtuæ kÃyavi¤¤ÃïadhÃtuæ . . . pe . . . manodhÃtuæ dhamma- dhÃtuæ manovi¤¤ÃïadhÃÂuæ `Etaæ mama' . . . pe . . . abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi. ## Cakkhundriyaæ `Etaæ mama,' sotindriyaæ ghÃnin- driyaæ jivhindriyaæ kÃyindriyaæ manindriyaæ jÅvitin- driyaæ itthindriyaæ purisindriyaæ sukhindriyaæ dukkh- indriyaæ somanassindriyaæ domanassindriyaæ upekkhin- driyaæ saddhindriyaæ viriyindriyaæ satindriyaæ samÃ- dhindriyaæ pa¤¤indriyaæ `Etaæ mama' . . . pe . . . abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi. ## KÃmadhÃtuæ `Etaæ mama,' rÆpadhÃtuæ arÆpadhÃ- tuæ kÃmabhavaæ rÆpabhavaæ arÆpabhavaæ sa¤¤Ãbhavaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 nhÃruæ, M. >/ #<[page 138]># %< 138>% asa¤¤Ãbhavaæ nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãbhavaæ ekavokÃrabhavaæ catuvokÃrabhavaæ pa¤cavokÃrabhavaæ paÂhamajjhÃnaæ dutiyajjhÃnaæ tatiyajjhÃnaæ catutthajjhÃnaæ, mettÃ-\<*<1>*>/ cetovimuttim, karuïÃcetovimuttiæ, muditÃcetovimuttiæ, upekkhÃcetovimuttiæ, ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiæ vi¤- ¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiæ Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiæ nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiæ `Etaæ mama' . . . pe . . . abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi. ## Avijjaæ `Etaæ mama,' saÇkhÃre vi¤¤Ãïaæ nÃma- rÆpaæ saÊÃyatanaæ phassaæ vedanaæ taïhaæ upÃdÃnaæ bhavaæ jÃtiæ jarÃmaraïaæ `Etaæ mama,' eso 'ham asmi, eso me attÃ' ti abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi. Evaæ abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi. ## KatamÃni aÂÂha diÂÂhiÂÂhÃnÃni? Khandhà pi diÂÂhiÂÂhÃnaæ, avijjà pi diÂÂhiÂÂhÃnaæ, phasso pi diÂÂhiÂÂhÃnaæ, sa¤¤Ã pi diÂÂhiÂÂhÃnaæ, vitakko pi diÂÂhiÂÂhÃnaæ, ayoniso manasikÃro pi diÂÂhiÂÂhÃnaæ, pÃpamitto pi diÂÂhiÂÂhÃnaæ, parato pi ghoso diÂÂhiÂÂhÃnaæ. Khandhà hetu khandhà paccayo diÂÂhiÂÂhÃnaæ\<*<2>*>/ upÃdÃya samuÂÂhÃnaÂÂhena, evaæ khandhà pi diÂÂhiÂÂhÃnaæ; avijjà hetu . . . pe . . . phasso hetu . . . pe . . . sa¤¤Ã hetu . . . pe . . . vitakko hetu . . . pe . . . ayoniso mana- sikÃro hetu . . . pe . . . pÃpamitto hetu . . . pe . . . parato ghoso hetu parato ghoso paccayo diÂÂhiÂÂhÃnaæ\<*<2>*>/ upÃdÃya samuÂÂhÃnaÂÂhena, evaæ parato ghoso pi diÂÂhiÂ- ÂhÃnaæ. ImÃni aÂÂha diÂÂhiÂÂhÃnÃni. ## KatamÃni aÂÂhÃrasa diÂÂhipariyuÂÂhÃnÃni? Yà diÂÂhi diÂÂhigataæ diÂÂhigahaïaæ diÂÂhikantÃraæ diÂÂhivisÆkaæ diÂÂhivipphanditaæ diÂÂhisa¤¤ojanaæ diÂ- Âhisallaæ diÂÂhisambÃdho\<*<3>*>/ diÂÂhipalibodho diÂÂhiband- hanaæ diÂÂhipapÃto diÂÂhÃnusayo diÂÂhisantÃpo diÂÂhi- pariÊÃho diÂÂhigantho\<*<4>*>/ diÂÂhÆpÃdÃnaæ diÂÂhÃbhiniveso diÂÂhiparÃmÃso. ImÃni aÂÂhÃrasa diÂÂhipariyuÂÂhÃnÃni. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 M. has mettaæ, karuïaæ, muditaæ, upekkhaæ. 2 diÂÂhÅnaæ, M. 3 diÂÂhisambhavo, S. K. 4 diÂÂhiganto, M. >/ #<[page 139]># %< 139>% ## Katamà soÊasa diÂÂhiyo? AssÃdadiÂÂhi, attÃnudiÂÂhi, micchÃdiÂÂhi, sakkÃyadiÂÂhi, sakkÃyavatthukà sassatadiÂÂhi, sakkÃyavatthukà uccheda- diÂÂhi, antaggÃhikà diÂÂhi, pubbantÃnudiÂÂhi, aparantÃnu- diÂÂhi, sa¤¤ojanikà diÂÂhi, `ahan' ti mÃnavinibandhà diÂÂhi, `maman' ti mÃnavinibandhà diÂÂhi, attavÃdapaÂisa¤¤uttà diÂÂhi, lokavÃdapaÂisa¤¤uttà diÂÂhi, bhavadiÂÂhi, vibhava- diÂÂhi. Imà soÊasa diÂÂhiyo. ## AssÃdadiÂÂhiyÃ\<*<1>*>/ katihÃkÃrehi abhiniveso hoti? At- tÃnudiÂÂhiyà katihÃkÃrehi abhiniveso hoti? MicchÃ- diÂÂhiyà katihÃkÃrehi abhiniveso hoti? SakkÃyadiÂÂhiyà katihÃkÃrehi abhiniveso hoti? SakkÃyavatthukÃya sas- satadiÂÂhiyà . . . pe . . . sakkÃyavatthukÃya uccheda- diÂÂhiyà . . . pe . . . antaggÃhikÃya diÂÂhiyà . . . pe . . . pubbantÃnudiÂÂhiyà . . . pe . . . aparantÃnudiÂÂhiyà . . . pe . . . sa¤¤ojanikÃya diÂÂhiyà . . . pe . . . `ahan' ti mÃnavinibandhÃya diÂÂhiyà . . . pe . . . `maman' ti mÃnavinibandhÃya diÂÂhiyà . . . pe . . . attavÃdapaÂisa¤- ¤uttÃya diÂÂhiyà . . . pe . . . lokavÃdapaÂisa¤¤uttÃya diÂÂhiyà . . . pe . . . bhavadiÂÂhiyà . . . pe . . . vibhava- diÂÂhiyà katihÃkÃrehi abhiniveso hoti? ## AssÃdadiÂÂhiyà pa¤catiæsÃya ÃkÃrehi abhiniveso hoti, attÃnudiÂÂhiyà vÅsatiyà ÃkÃrehi abhiniveso hoti, micchÃdiÂÂhiyà dasahÃkÃrehi abhiniveso hoti, sakkÃya- diÂÂhiyà vÅsatiyà ÃkÃrehi abhiniveso hoti, sakkÃyavatthu- kÃya sassatadiÂÂhiyà païïarasahi ÃkÃrehi abhiniveso hoti, sakkÃyavatthukÃya ucchedadiÂÂhiyà pa¤cahÃkÃrehi abhini- veso hoti, antaggÃhikÃya diÂÂhiyà pa¤¤ÃsÃya ÃkÃrehi abhiniveso hoti, pubbantÃnudiÂÂhiyà aÂÂhÃrasahi ÃkÃrehi abhiniveso hoti, aparantÃnudiÂÂhiyà catucattÃÊÅsÃya ÃkÃrehi abhiniveso hoti, sa¤¤ojanikÃya diÂÂhiyà aÂÂhÃrasahi ÃkÃrehi abhiniveso hoti, `ahan' ti mÃnavinibandhÃya diÂÂhiyà aÂÂhÃ- rasahi ÃkÃrehi abhiniveso hoti, `maman' ti mÃnaviniband- hÃya diÂÂhiyà aÂÂhÃrasahi ÃkÃrehi abhiniveso hoti, attavÃ- dapaÂisa¤¤uttÃya diÂÂhiyà vÅsatiyà ÃkÃrehi abhiniveso hoti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 M. and S. insert Katame tÅïisataæ diÂÂhÃbhinivesÃ? before AsseadadiÂÂhiyÃ. >/ #<[page 140]># %< 140>% lokavÃdapaÂisa¤¤uttÃya diÂÂhiyà aÂÂhahi ÃkÃrehi abhiniveso hoti, bhavadiÂÂhiyà ekena ÃkÃrena\<*<1>*>/ abhiniveso hoti, vib- havadiÂÂhiyà ekena ÃkÃrena abhiniveso hoti. ## AssÃdadiÂÂhiyà katamehi pa¤catiæsÃya ÃkÃrehi abhiniveso hoti? `Yaæ rÆpaæ paÂicca uppajjati sukhaæ somanassaæ, ayaæ rÆpassa assÃdo' ti abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi. DiÂÂhi na assÃdo, assÃdo na diÂÂhi; a¤¤Ã diÂÂhi a¤¤o assÃdo; yà ca diÂÂhi yo ca assÃdo, ayaæ vuccati assÃdadiÂÂhi. AssÃda- diÂÂhi micchÃdiÂÂhi, micchÃdiÂÂhi\<*<2>*>/ diÂÂhivipatti; tÃya diÂ- Âhivipattiyà samannÃgato puggalo diÂÂhivipanno, diÂÂhivi- panno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirÆpÃsi- tabbo, Taæ kissa hetu? DiÂÂhi hi 'ssa pÃpikÃ. Yà diÂÂhi yo rÃgo,\<*<3>*>/ so na diÂÂhi, diÂÂhi na rÃgo; a¤¤Ã diÂÂhi a¤¤o rÃgo; yà ca diÂÂhi yo ca rÃgo, ayaæ vuccati diÂÂhi- rÃgo; tÃya ca diÂÂhiyà tena ca rÃgena samannÃgato pug- galo diÂÂhirÃgaratto,\<*<4>*>/ diÂÂhirÃgaratte puggale dinnaæ dÃnaæ na mahapphalaæ hoti na mahÃnisaæsaæ. Taæ kissa hetu? DiÂÂhi hi 'ssa pÃpikÃ. AssÃdadiÂÂhi micchÃdiÂÂhi, micchÃdiÂÂhikassa purisapug- galassa dve 'va gatiyo, nirayo và tiracchÃnayoni vÃ. Mic- chÃdiÂÂhikassa purisapuggalassa ya¤ c' eva kÃyakammaæ yathÃdiÂÂhisamattaæ\<*<5>*>/ samÃdinnaæ, ya¤ ca vacÅkammaæ . . . pe . . . ya¤ ca manokammaæ yathÃdiÂÂhisamattaæ samÃdinnaæ, yà ca cetanà yà ca patthanà yo ca païidhi ye ca saÇkhÃrÃ, sabbe te dhammà aniÂÂhÃya akantÃya amanÃpÃya ahitÃya dukkhÃya saævattanti. Taæ kissa hetu? DiÂÂhi hi 'ssa pÃpikÃ. SeyyathÃpi nimbabÅjaæ và kosatakibÅjaæ và tittakalÃbubÅjaæ\<*<6>*>/ và allÃya paÂhaviyà nikkhittaæ ya¤ c' eva paÂhavÅrasaæ upÃdiyati ya¤ ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K. gives ekÆnavÅsatiyà ÃkÃrehi as vÊ. 2 S. K. omit. 3 yo diÂÂhiyà rÃgo, M.; diÂÂhiyo rÃgÃ, S. 4 diÂÂhirÃgarato, K. 5 diÂÂhisampattæ, S. and K. as vÊ. 6 tittakÃlÃbubÅjaæ, M. >/ #<[page 141]># %< 141>% Ãporasaæ upÃdiyati sabban taæ tittakatÃya kaÂukatÃya asÃratÃya\<*<1>*>/ saævattati. Taæ kissa hetu? BÅjaæ hi 'ssa pÃpakaæ. Evameva micchÃdiÂÂhikassa purisapuggalassa ya¤ c' eva kÃyakammaæ yathÃdiÂÂhisamattaæ samÃdinnaæ, ya¤ ca vacÅkammaæ . . . pe . . . ya¤ ca manokammaæ yathÃdiÂÂhisamattaæ samÃdinnaæ, yà ca cetanà yà ca patthanà yo ca païidhi ye ca saÇkhÃrÃ, sabbe te dhammà aniÂÂhÃya akantÃya amanÃpÃya ahitÃya dukkhÃya saævat- tanti. Taæ kissa hetu? DiÂÂhi hi 'ssa pÃpikÃ. AssÃda diÂÂhi micchÃdiÂÂhi, micchÃdiÂÂhi diÂÂhigataæ diÂÂhiga- haïaæ diÂÂhikantÃraæ diÂÂhivisukaæ diÂÂhivipphanditaæ diÂÂhisa¤¤ojanaæ diÂÂhisallaæ diÂÂhisambÃdho diÂÂhipali- bodho . . . pe . . . diÂÂhiparÃmÃso. ## `Yaæ vedanaæ paÂicca . . . pe . . . yaæ sa¤¤aæ paÂicca . . . pe . . . yaæ\<*<2>*>/ saÇkhÃre paÂicca . . . pe . . . yaæ vi¤¤Ãïaæ paÂicca . . . pe . . . yaæ cakkhuæ paÂicca . . . pe . . . yaæ sotaæ paÂicca, yaæ ghÃnaæ paÂicca, yaæ jivhaæ paÂicca, yaæ kÃyaæ paÂicca, yaæ manaæ paÂicca, yaæ rÆpe paÂicca, yaæ sadde paÂicca, yaæ gandhe paÂicca, yaæ rase paÂicca, yaæ phoÂÂhabbe paÂicca, yaæ dhamme paÂicca, yaæ cakkhuvi¤¤Ãïaæ paÂicca, yaæ sotavi¤¤Ãïaæ paÂicca, yaæ ghÃnavi¤¤Ãïaæ paÂicca, yaæ jivhÃvi¤¤Ãïaæ paÂicca, yaæ kÃyavi¤¤Ãïaæ paÂicca, yaæ manovi¤¤Ãïaæ paÂicca, yaæ cakkhusamphassaæ paÂicca, yaæ sotasamphassaæ paÂicca, yaæ ghÃnasamphassaæ paÂicca, yaæ jivhÃsamphassaæ paÂicca, yaæ kÃyasam- phassaæ paÂicca, yaæ manosamphassaæ paÂicca, yaæ cakkhusamphassajaæ vedanaæ paÂicca, yaæ sotasamphas- sajaæ vedanaæ paÂicca, yaæ ghÃnasamphassajaæ vedanaæ paÂicca, yaæ jivhÃsamphassajaæ vedanaæ paÂicca, yaæ kÃyasamphassajaæ vedanaæ paÂicca, yaæ manosamphassajaæ vedanaæ paÂicca uppajjati sukhaæ somanassaæ, ayaæ manosamphassajÃya vedanÃya assÃdo' ti abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi. DiÂÂhi na assÃdo, assÃdo na diÂÂhi; a¤¤Ã diÂÂhi a¤¤o assÃdo; yà ca diÂÂhi yo ca assÃdo, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 assÃtattÃya, M., assÃdakattÃya, S. 2 ye, S. >/ #<[page 142]># %< 142>% ayaæ vuccati assÃdadiÂÂhi. AssÃdadiÂÂhi micchÃdiÂÂhi, micchÃdiÂÂhi\<*<1>*>/ diÂÂhivipatti; tÃya diÂÂhivipaÂÂiyà saman- nÃgato puggalo diÂÂhivipanno, diÂÂhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirÆpÃsitabbo, Taæ kissa hetu? DiÂÂhi hi 'ssa pÃpikÃ. Yà diÂÂhi yo rÃgo,\<*<2>*>/ so na diÂÂhi, diÂÂhi na rÃgo; a¤¤Ã diÂÂhi a¤¤o rÃgo; yà ca diÂÂhi yo ca rÃgo, ayaæ vuccati diÂÂhirÃgo; tÃya ca diÂÂhiyà tena ca rÃgena samannÃgato puggalo diÂÂhirÃgaratto, diÂÂhirÃgaratte puggale dinnaæ dÃnaæ na mahapphalaæ hoti na mahÃnisaæsaæ. Taæ kissa hetu? DiÂÂhi hi 'ssa pÃpikÃ. AssÃdadiÂÂhi micchÃdiÂÂhi, micchÃdiÂÂhikassa purisapug- galassa dve 'va gatiyo, nirayo và tiracchÃnayoni vÃ. MicchÃ- diÂÂhikassa purisapuggalassa ya¤ c' eva kÃyakammaæ yathÃ- diÂÂhisamattaæ samÃdinnaæ, ya¤ ca vacÅkammaæ . . . pe . . . ya¤ ca manokammaæ yathÃdiÂÂhisamattaæ samÃ- dinnaæ, yà ca cetanà yà ca patthanà yo ca païidhi ye ca saÇkhÃrÃ, sabbe te dhammà aniÂÂhÃya akantÃya amanÃ- pÃya ahitÃya dukkhÃya saævattanti. Taæ kissa hetu? DiÂÂhi hi 'ssa pÃpikÃ. SeyyathÃpi nimbabÅjaæ và kosa- takibÅjaæ và tittakalÃbubÅjaæ và allÃya paÂhaviyà nik- khittaæ ya¤ c' eva pathavÅrasaæ upÃdiyati ya¤ ca Ãporasaæ upÃdiyati sabban taæ tittakatÃya kaÂukatÃya asÃratÃya saævattati. Taæ kissa hetu? BÅjaæ hi 'ssa pÃpakaæ. Evameva micchÃdiÂÂhikassa purisapuggalassa ya¤ c' eva kÃyakammaæ yathÃdiÂÂhisamattaæ samÃdin- naæ ya¤ ca vacÅkammaæ . . . pe . . . ya¤ ca mano- kammaæ yathÃdiÂÂhisamattaæ samÃdinnaæ, yà ca cetanà yà ca patthanà yo ca païidhi ye ca saÇkhÃrÃ, sabbe te dhammà aniÂÂhÃya akantÃya amanÃpÃya ahitÃya dukkhÃya saævattanti. Taæ kissa hetu? DiÂÂhi hi 'ssa pÃpikÃ. AssÃdadiÂÂhi micchÃdiÂÂhi, micchÃdiÂÂhi diÂÂhigataæ diÂÂhi- gahaïaæ diÂÂhikantÃraæ diÂÂhivisukaæ diÂÂhivipphandi- taæ diÂÂhisa¤¤ojanaæ diÂÂhisallaæ diÂÂhisambÃdho diÂÂhi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. K. omit. 2 yo diÂÂhi yo rÃgo, S. >/ #<[page 143]># %< 143>% palibodho . . . pe . . . diÂÂhiparÃmÃso. Imehi aÂÂhÃra- sahi ÃkÃrehi pariyuÂÂhitacittassa sa¤¤ogo. ## Atthi\<*<1>*>/ sa¤¤ojanÃni c' eva diÂÂhiyo ca, atthi sa¤¤o- janÃni na ca diÂÂhiyo. KatamÃni sa¤¤ojanÃni c' eva diÂÂhiyo ca? SakkÃyadiÂÂhi sÅlabbataparÃmÃso.\<*<2>*>/ ImÃni sa¤¤ojanÃni c' eva diÂÂhiyo ca. KatamÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo? KÃmarÃgasa¤¤ojanaæ paÂighasa¤¤ojanaæ mÃnasa¤¤o- janaæ vicikicchÃsa¤¤ojanaæ bhavarÃgasa¤¤ojanaæ issÃ- sa¤¤ojanaæ macchariyasa¤¤ojanaæ anusayasa¤¤ojanaæ avijjÃsa¤¤ojanaæ. ImÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. AssÃdadiÂÂhiyà imehi pa¤catiæsÃya ÃkÃrehi abhiniveso hoti. ## AttÃnudiÂÂhiyà katamehi vÅsatiyà ÃkÃrehi abhiniveso hoti? Idha assutavÃ\<*<3>*>/ puthujjano ariyÃnaæ adassÃvÅ ariyad- hammassa akovido ariyadhamme avinÅto sappurisÃnaæ\<*<4>*>/ adassÃvÅ\<*<4>*>/ sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinÅto rÆpaæ attato samanupassati, rÆpavantaæ và attÃnaæ, attani và rÆpaæ, rÆpasmiæ và attÃnaæ; vedanaæ . . . pe . . . sa¤¤aæ . . . pe . . . saÇkhÃre . . . pe . . . vi¤¤Ãïaæ attato samanupassati, vi¤¤Ã- ïavantaæ và attÃnaæ, attani và vi¤¤Ãïaæ, vi¤¤Ãïasmiæ và attÃnaæ. ## kathaæ rÆpaæ attato samanupassati? Idh' ekacco paÂhavÅkasiïaæ attato samanupassati `yaæ paÂhavÅkasiïaæ so ahaæ, yo ahaæ taæ paÂhavÅ- kasiïan' ti paÂhavÅkasiïa¤ ca atta¤ ca advayaæ samanu- passati. SeyyathÃpi telappadÅpassa\<*<5>*>/ jhÃyato `yà acci\<*<6>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. and N. insert this section after section 16, as well as here. 2 K. has sakkÃyadiÂÂhi parÃmÃso c'eva sakkÃyadiÂÂhisÅlabbataparÃmÃso ca. 3 asutavÃ, M. 4 K. omits. 5 telapadÅpassa, M. 6 acchi, S. K. >/ #<[page 144]># %< 144>% so vaïïo, yo vaïïo sà accÅti' acci¤ ca vaïïa¤ ca advayaæ samanupassati. Evamevaæ idh' ekacco pathavÅkasiïaæ attato samanupassati `yaæ paÂhavÅkasiïaæ so ahaæ, yo ahaæ taæ paÂhavÅkasiïan' ti paÂhavÅkasiïa¤ ca atta¤ ca advayaæ samanupassati. AbhinivesaparÃmÃso diÂÂhi; diÂÂhi 'na vatthu,\<*<1>*>/ vatthu na diÂÂhi; a¤¤Ã diÂÂhi, a¤¤aæ vatthu; yà ca diÂÂhi ya¤ ca vatthu, ayaæ paÂhamà rÆpavatthukà attÃnudiÂÂhi, attÃnudiÂÂhi micchÃdiÂÂhi, micchÃdiÂÂhi diÂÂhivipatti. AttanudiÂÂhi micchÃdiÂÂhi, micchÃdiÂÂhikassa purisapuggalassa dve 'va gatiyo . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Idh' ekacco Ãpokasiïaæ tejokasiïaæ vÃyokasiïaæ nÅlakasiïaæ pÅtakasiïaæ lohitakasiïaæ odÃtÃkasiïaæ attato samanupassati `yaæ odÃtakasiïaæ so ahaæ, yo ahaæ taæ odÃtakasiïan' ti . . . pe . . . imÃni sa¤¤o- janÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ rÆpaæ attato samanu- passati. ## Kathaæ rÆpavantaæ attÃnaæ samanupassati? Idh' ekacco vedanaæ sa¤¤aæ saÇkhÃre vi¤¤Ãïaæ attato samanupassati; tassa evaæ hoti `Ayaæ kho me attÃ, so kho pana me ayaæ attà iminà rÆpena rÆpavÃ' ti rÆpavantaæ attÃnaæ samanupassati. SeyyathÃpi rukkho chÃyÃsampanno assa, tamenaæ\<*<2>*>/ puriso evaæ vadeyya `Ayaæ rukkho ayaæ chÃyÃ, a¤¤o rukkho a¤¤Ã chÃyÃ, so kho panÃyaæ rukkho imÃya chÃyÃya chÃyÃvÃ' ti chÃyÃvantaæ rukkhaæ samanupassati. Evamevaæ idh' ekacco vedanaæ sa¤¤aæ saÇkhÃre vi¤¤Ãïaæ attato samanupassati; tassa evaæ hoti `Ayaæ kho me attÃ, so kho pana me ayaæ attà iminà rÆpena rÆpavÃ' ti rÆpavantaæ attÃnaæ samanupassati. AbhinivesaparÃ- mÃso diÂÂhi; diÂÂhi na vatthu, vatthu na diÂÂhi; a¤¤Ã diÂÂhi, a¤¤aæ vatthu; yà ca diÂhi ya¤ ca vatthu, ayaæ dutiyà rÆpavatthukà attÃnudiÂÂhi, attÃnudiÂÂhi micchÃ- diÂÂhi, micchÃdiÂÂhi diÂÂhivipatti . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ rÆpavantaæ attÃnaæ samanupassati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 vatthuæ, M. 2 tamena, S. >/ #<[page 145]># %< 145>% ## Kathaæ attani rÆpaæ samanupassati? Idh' ekacco vedanaæ sa¤¤aæ saÇkhÃre vi¤¤Ãïaæ attato samanupassati; tassa evaæ hoti `Ayaæ kho me attÃ, imasmi¤ ca pana attani idaæ rÆpan' ti attani rÆpaæ samanupassati. SeyyathÃpi pupphaæ gandhasampannaæ assa, tamenaæ puriso evaæ vadeyya `Idaæ pupphaæ ayaæ gandho, a¤¤aæ pupphaæ a¤¤o gandho, so kho panÃyaæ gandho imasmiæ pupphe' ti, pupphasmiæ gandhaæ samanupassati. Evamevaæ idh' ekacco veda- naæ . . . pe . . . vi¤¤Ãïaæ samanupassati; tassa evaæ hoti `Ayaæ kho me attà imasmi¤ ca pana attani idaæ rÆpan' ti attani rÆpaæ samanupassati. Abhinivesa- parÃmÃso diÂÂhi . . . pe . . . ayaæ tatiyà rÆpavatthukà attÃnudiÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ attani rÆpaæ samanupassati. ## Kathaæ rÆpasmiæ attÃnaæ samanupassati? Idh' ekacco vedanaæ sa¤¤aæ saÇkhÃre vi¤¤Ãïaæ attato samanupassati; tassa evaæ hoti `Ayaæ kho me attÃ, so kho pana me ayaæ attà imasmiæ rÆpe' ti rÆpasmiæ attÃnaæ samanupassati. SeyyathÃpi maïi karaï¬ake pakkhitto assa, tamenaæ puriso evaæ vadeyya `Ayaæ maïi ayaæ karaï¬ako, a¤¤o maïi a¤¤o karaï¬ako, so kho panÃyaæ maïi imasmiæ karaï¬ake' ti, karaï¬a- kasmiæ maïiæ samanupassati. Evamevaæ idh' ekacco vedanaæ . . . pe . . . vi¤¤Ãïaæ attato samanupassati; tassa evaæ hoti `Ayaæ kho me attÃ, so kho pana me ayaæ attà imasmiæ rÆpe' ti rÆpasmiæ attÃnaæ samanu- passati. AbhivesaparÃmÃso diÂÂhi . . . pe . . . ayaæ catutthà rÆpavatthukà attÃnudiÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ rÆpasmiæ attÃnaæ samanupassati\<*<1>*>/. ## Kathaæ vedanaæ attato samanupassati? Idh' ekacco cakkhusamphassajaæ vedanaæ, sotasam- phassajaæ vedanaæ, ghÃnasamphassajaæ vedanaæ jivhÃ- samphassajaæ vedanaæ kÃyasamphassajaæ vedanaæ manosamphassajaæ vedanaæ attato samanupassati, `yà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. M. insert here BhÃïavÃraæ. >/ #<[page 146]># %< 146>% manosamphassajà vedanà so ahaæ, yo ahaæ sà mano- samphassajà vedanÃ' ti manosamphassajaæ vedana¤ ca atta¤ ca advayaæ samanupassati. SeyyathÃpi telappadÅ- passa . . . pe . . . advayaæ samanupassati. Evamevaæ idh' ekacco manosamphassajaæ vedanaæ attato samanu- passati `yà manosamphassajà vedanà so ahaæ, yo ahaæ sà manosamphassajà vedanÃ' ti manosamphassajaæ vedana¤ ca atta¤ ca advayaæ samanupassati. Abhini- vesaparÃmÃso diÂÂhi . . . pe . . . ayaæ paÂhamà vedanÃvatthukà attÃnudiÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤o- janÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ vedanaæ attato samanu- passati. ## Kathaæ vedanÃvantaæ attÃnaæ samanupassati? Idh' ekacco sa¤¤aæ {saÇkhÃre} vi¤¤Ãïaæ rÆpaæ attato samanupassati; tassa evaæ hoti `Ayaæ kho me attÃ, so kho pana me ayaæ attà imÃya vedanÃya vedanÃvÃ' ti vedanÃvantaæ attÃnaæ samanupassati. SeyyathÃpi rukkho . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ vedanÃvantaæ attÃnaæ samanupassati. ## Kathaæ attani vedanaæ samanupassati? Idh' ekacco sa¤¤aæ . . . pe . . . rÆpaæ attato samanu- passati; tassa evaæ hoti `Ayaæ kho me attÃ, imasmi¤ ca pana attani ayaæ vedanÃ' ti attani vedanaæ samanu- passati. SeyyathÃpi pupphaæ . . . pe . . . imÃni sa¤¤o- janÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ attani vedanaæ samanu- passati. ## Kathaæ vedanÃya attÃnaæ samanupassati? Idh' ekacco sa¤¤aæ . . . pe . . . rÆpaæ attato samanu- passati; tassa evaæ hoti `Ayaæ kho me attÃ, so kho pana me ayaæ attà imÃya vedanÃyÃti' vedanÃya attÃ- naæ samanupassati. SeyyathÃpi maïi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ vedanÃya attÃnaæ samanupassati. ## Kathaæ sa¤¤aæ attato samanupassati? Idh' ekacco cakkhusamphassajaæ sa¤¤aæ . . . pe . . . manosamphassajaæ sa¤¤aæ attato samanupassati. Yà manosamphassajà sa¤¤Ã . . . pe . . . advayaæ samanu- passati. SeyyathÃpi telappadÅpassa . . . pe . . . imÃni \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 147]># %< 147>% sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ sa¤¤aæ attato samanu- passati. ## Kathaæ sa¤¤Ãvantaæ {attÃnaæ} samanupassati? Idh' ekacco saÇkhÃre . . . pe . . . vedanaæ attato samanupassati; tassa evaæ hoti `Ayaæ kho me attÃ, so kho pana me ayaæ attà imÃya sa¤¤Ãya sa¤¤ÃvÃ' ti sa¤¤Ãvantaæ attÃnaæ samanupassati. SeyyathÃpi rukkho . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ sa¤¤Ãvantaæ attÃnaæ samanupassati. ## Kathaæ attani sa¤¤aæ samanupassati? Idh' ekacco saÇkhÃre . . . pe . . . vedanaæ attato samanupassati; tassa evaæ hoti `Ayaæ kho me attÃ, imasmi¤ ca pana attani ayaæ sa¤¤Ã' ti attani sa¤¤aæ samanupassati. SeyyathÃpi pupphaæ . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ attani sa¤¤aæ sam- anupassati. ## Kathaæ sa¤¤Ãya attÃnaæ samanupassati? Idh' ekacco saÇkhÃre . . . pe . . . vedanaæ attato samanupassati; tassa evaæ hoti `Ayaæ kho me attÃ, so kho pana me ayaæ attà imÃya sa¤¤ÃyÃti' sa¤¤Ãya attÃnaæ samanupassati. SeyyathÃpi maïi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ sa¤¤Ãya attÃnaæ samanupassati. ## Kathaæ saÇkhÃre attato samanupassati? Idh' ekacco cakkhusamphassajaæ cetanaæ . . . pe . . . manosamphassajaæ cetanaæ attato samanupassati. Yà manosamphassajà cetanà . . . pe . . . advayaæ samanu- passati. SeyyathÃpi telappadÅpassa . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ saÇkhÃre attato samanupassati. ## Kathaæ saÇkhÃravantaæ attÃnaæ samanupassati? Idh' ekacco vi¤¤Ãïaæ . . . pe . . . sa¤¤aæ attato samanupassati; tassa evaæ hoti `Ayaæ kho me attÃ, so kho pana me ayaæ attà imehi saÇkhÃrehi saÇkhÃravÃ' ti saÇkhÃravantaæ attÃnaæ samanupassati. SeyyathÃpi rukkho . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ saÇkhÃravantaæ attÃnaæ samanupassati. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 148]># %< 148>% ## Kathaæ attani saÇkhÃre samanupassati? Idh' ekacco vi¤¤Ãïaæ . . . pe . . . sa¤¤aæ attato samanupassati; tassa evaæ hoti `Ayaæ kho me attÃ, imasmi¤ ca pana attani ime saÇkhÃrÃ' ti attani saÇkhÃre samanupassati. SeyyathÃpi pupphaæ . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ attani saÇkhÃre samanupassati. ## Kathaæ saÇkhÃresu attÃnaæ samanupassati? Idh' ekacco vi¤¤Ãïaæ . . . pe . . . sa¤¤aæ attato samanupassati; tassa evaæ hoti `Ayaæ kho me attÃ, so kho pana me ayaæ attà imesu saÇkhÃresÆti' saÇkhÃresu attÃnaæ samanupassati. SeyyathÃpe maïi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ saÇkhÃresu attÃnaæ samanupassati. ## Kathaæ vi¤¤Ãïaæ attato samanupassati? Idh' ekacco cakkhuvi¤¤Ãïaæ . . . pe . . . manovi¤- ¤Ãïaæ attato samanupassati. Yaæ manovi¤¤Ãïaæ . . . pe . . . advayaæ samanupassati. SeyyathÃpi telappadÅ- passa . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ vi¤¤Ãïaæ attato samanupassati. ## Kathaæ vi¤¤Ãïavantaæ attÃnaæ samanupassati? Idh' ekacco rÆpaæ . . . pe . . . saÇkhÃre attato samanu- passati; tassa evaæ hoti `Ayaæ kho me attÃ, so kho pana me ayaæ attà iminà vi¤¤Ãïena vi¤¤ÃïavÃ' ti vi¤¤Ãïa- vantaæ attÃnaæ samanupassati. SeyyathÃpi rukkho . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ vi¤¤Ãïavantaæ attÃnaæ samanupassati. ## Kathaæ attani vi¤¤Ãïaæ samanupassati? Idh' ekacco rÆpaæ . . . pe . . . saÇkhÃre attato samanupassati; tassa evaæ hoti `Ayaæ kho me attÃ, imasmi¤ ca pana attani idaæ vi¤¤Ãïan' ti attani vi¤- ¤Ãïaæ samanupassati. SeyyathÃpi pupphaæ . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ attani vi¤¤Ãïaæ samanupassati. ## Kathaæ vi¤¤Ãïasmiæ attÃnaæ samanupassati? Idh' ekacco rÆpaæ . . . pe . . . saÇkhÃre attato samanupassati; tassa evaæ hoti `Ayaæ kho me attÃ, so kho pana me ayaæ attà imasmiæ vi¤¤Ãïe ti vi¤¤Ãï- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 149]># %< 149>% asmiæ attÃnaæ samanupassati. SeyyathÃpi maïi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ vi¤¤Ãïasmiæ attÃnaæ samanupassati. AttÃnudiÂÂhiyà imehi vÅsatiyà ÃkÃrehi abhiniveso hoti. ## MicchÃdiÂÂhiyà katamehi dasahÃkÃrehi abhiniveso hoti? `Natthi dinnan' ti vatthuæ evaævÃdo micchÃdiÂÂh- ÃbhinivesaparÃmÃso\<*<1>*>/ diÂÂhi: diÂÂhi na vatthuæ, vatthuæ na diÂÂhi; a¤¤Ã diÂÂhi, a¤¤aæ vatthuæ; yà ca diÂÂhi ya¤ ca vatthuæ ayaæ paÂhamà micchÃvatthukà micchÃdiÂÂhi, micchÃdiÂÂhi diÂÂhivipatti . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. `Natthi yiÂÂhan' ti vatthuæ . . . pe . . . `natthi hutan' ti vatthuæ, `natthi sukatadukkatÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko' ti vatthuæ, `natthi ayaæ loko' ti vatthuæ, `natthi paro loko' ti vatthuæ, `natthi mÃtÃ' ti vatthuæ, `natthi pitÃ' ti vatthuæ, `natthi sattà opapÃ- tikÃ' ti vatthuæ, `natthi loke samaïabrÃhmaïà sammag- gatà sammÃpaÂipannÃ, ye ima¤ ca lokaæ para¤ ca lokaæ sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà pavedentÅti' vatthuæ evaævÃdo micchÃdiÂÂhÃbhinivesaparÃmÃso diÂÂhi . . . pe . . . ayaæ dasamÃ\<*<2>*>/ micchÃvatthukà micchÃdiÂÂhi, micchÃdiÂÂhi diÂÂhi- vipatti . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. MicchÃdiÂÂhiyà imehi dasahÃkÃrehi abhiniveso hoti. ## SakkÃyadiÂÂhiyà katamehi vÅsatiyà ÃkÃrehi abhini- veso hoti? Idha assutavÃ\<*<3>*>/ puthujjano ariyÃnaæ adassÃvÅ ariya- dhammassa akovido ariyadhamme avinÅto sappurisÃnaæ adassÃvÅ sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinÅto rÆpaæ attato samanupassati, rÆpavantaæ và attÃnaæ, attani và rÆpaæ, rÆpasmiæ và attÃnaæ, vedanaæ sa¤¤aæ saÇkhÃre vi¤¤Ãïaæ attato samanupas- sati, vi¤¤Ãïavantaæ và attÃnaæ, attani và vi¤¤Ãïaæ, vi¤- ¤Ãïasmiæ và attÃnaæ. Kathaæ rÆpaæ attato samanupassati? Idh' ekacco paÂhavÅkasiïaæ . . . pe . . . odÃtakasiïaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 micchÃbhinivesa-, S. M. 2 dasamicchÃvatthukÃ, S. M. dasavatthukÃ, K. 3 asutavÃ, M. >/ #<[page 150]># %< 150>% attato samanupassati- `yaæ odÃtakasiïaæ so ahaæ, yo ahaæ taæ odÃtakasiïan' ti odÃtakasiïa¤ ca atta¤ ca advayaæ samanupassati. SeyyathÃpi telappadÅpassa jhÃyato . . . pe . . . evamevaæ idh' ekacco odÃtakasiïaæ attato samanupassati. AbhinivesaparÃmÃso diÂÂhi . . . pe . . . ayaæ paÂhamà rÆpavatthukà sakkÃyadiÂÂhi, sakkÃya- diÂÂhi micchÃdiÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ rÆpaæ attato samanupassati . . . pe . . . SakkÃyadiÂÂhiyà imehi vÅsatiyà ÃkÃrehi abhiniveso hoti. ## SakkÃyavatthukÃya sassatadiÂÂhiyà katamehi paï- ïarasahi ÃkÃrehi abhiniveso hoti? Idha assutavà puthujjano ariyÃnaæ adassÃvÅ . . . pe . . . sappurisadhamme avinÅto rÆpavantaæ và attÃnaæ attani và rÆpaæ rÆpasmiæ và attÃnaæ, vedanÃvantaæ và attÃnaæ, sa¤¤Ãvantaæ và attÃnaæ, saÇkhÃravantaæ và attÃnaæ, vi¤¤Ãïavantaæ và attÃnaæ attani và vi¤¤Ãïaæ vi¤¤Ãïasmiæ và attÃnaæ. Kathaæ rÆpavantaæ attÃnaæ samanupassati? Idh' ekacco vedanaæ sa¤¤aæ saÇkhÃre vi¤¤Ãïaæ attato samanupassati; tassa evaæ hoti `Ayaæ kho me attÃ, so kho pana me ayaæ attà iminà rÆpena rÆpavÃ' ti rÆpa- vantaæ attÃnaæ samanupassati. SeyyathÃpi rukkho chÃyà sampanno assa . . . pe . . . evamevaæ idh' ekacco vedanaæ . . . pe . . . ayaæ paÂhamà sakkÃyavatthukà sassatadiÂÂhi, sassatadiÂÂhi micchÃdiÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ rÆpavantaæ attÃnaæ samanupassati . . . pe . . . SakkÃyavatthukÃya sassatadiÂÂhiyà imehi païïarasahi ÃkÃrehi abhiniveso hoti. ## SakkÃyavatthukÃya ucchedadiÂÂhiyà katamehi pa¤cahi\<*<1>*>/ ÃkÃrehi abhiniveso hoti? Idha assutavà puthujjano ariyÃnaæ adassÃvÅ . . . pe . . . sappurisadhamme avinÅto rÆpaæ attato samanupassati, vedanaæ sa¤¤aæ saÇkhÃre vi¤¤Ãïaæ attato samanu- passati. Kathaæ rÆpaæ attato samanupassati? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 païïarasahi, K. >/ #<[page 151]># %< 151>% Idh' ekacco paÂhavÅkasiïaæ . . . pe . . . odÃtakasiïaæ attato samanupassati- `yaæ odÃtakasiïaæ so ahaæ' . . . pe . . . advayaæ samanupassati. SeyyathÃpe telappadÅpassa jhÃyato . . . pe . . . ayaæ paÂhamà sakkÃyavatthukà ucchedadiÂÂhi, ucchedadiÂÂhi micchÃdiÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ rÆpaæ attato samanupassati . . . pe . . . SakkÃyavatthukÃya uccheda- diÂÂhiyà imehi pa¤cahi ÃkÃrehi abhiniveso hoti. ## AntaggÃhikÃya diÂÂhiyà katamehi pa¤¤ÃsÃya ÃkÃrehi abhiniveso hoti? `Sassato loko' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà katihÃkÃrehi abhiniveso hoti? `Asassato loko' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiya katihÃkÃrehi abhiniveso hoti? `Antavà loko' ti antaggÃkhikÃya diÂÂhiyÃ, `anantavà loko' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyÃ, `Taæ jÅvaæ taæ sarÅran' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyÃ, `A¤¤aæ jÅvaæ a¤¤aæ sarÅran' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyÃ, `Hoti TathÃgoto paraæ maraïÃ' ti, `Na hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti, `Hoti ca na ca hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti, `N' eva hoti na na hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà katihÃkÃrehi abhiniveso hoti? `Sassato loko' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso hoti . . . pe . . . `N' eva hoti na na hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso hoti. ## `Sassato loko' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà katamehi pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso hoti? `RÆpaæ loko c' eva sassata¤ cÃti' abhinivesaparÃ- mÃso diÂÂhi, tÃya diÂÂhiyà so anto gahito ti antaggÃ- hikà diÂÂhi. DiÂÂhi na vatthuæ vatthuæ na diÂÂhi, a¤¤Ã diÂÂhi a¤¤aæ vatthuæ, yà ca diÂÂhi ya¤ ca vatthuæ ayaæ paÂhamà `sassato loko' ti antaggÃhikà diÂÂhi, antaggÃhikà diÂÂhi micchÃdiÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. `Vedanà loko c' eva sassatà cÃti' . . . pe . . . `sa¤¤Ã, saÇkhÃrÃ, vi¤¤Ãïaæ loko c' eva sassata¤ cÃti' abhinivesa- parÃmÃso diÂÂhi, tÃya diÂÂhiyà so anto . . . pe . . . ayaæ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 152]># %< 152>% pa¤camÅ `sassato loko' ti antaggÃhikà diÂÂhi, antaggÃhikà diÂÂhi micchÃdiÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. `Sassato loko' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà imehi pa¤ca- hÃkÃrehi abhiniveso hoti. ## `Asassato loko' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà katamehi pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso hoti? `RÆpaæ loko c' eva asassata¤ cÃti' abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi, tÃya diÂÂhiyà so anto gahito ti antaggÃhikà diÂÂhi. DiÂÂhi na vatthuæ vatthuæ na diÂÂhi, a¤¤Ã diÂÂhi a¤¤aæ vatthuæ, yà ca diÂÂhi ya¤ ca vatthuæ ayaæ paÂhamà `Asassato loko' ti antaggÃhikà diÂÂhi, antaggÃhikà diÂÂhi micchÃdiÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. `Vedanà loko c' eva asassatà cÃti' . . . pe . . . `sa¤¤Ã, saÇkhÃrÃ, vi¤¤Ãïaæ loko c' eva asassata¤ cÃti' abhinive- saparÃmÃso diÂÂhi, tÃya diÂÂhiyà so anto . . . pe . . . ayaæ pa¤camÅ `Asassato loko' ti antaggÃhikà diÂÂhi, antaggÃhikà diÂÂhi micchÃdiÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. `Asassato loko' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà imehi pa¤- cahÃkÃrehi abhiniveso hoti. ## `Antavà loko' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà katamehi pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso hoti? Idh' ekacco parittaæ okÃsaæ nÅlakato pharati; tassa evaæ hoti `Antavà ayaæ loko parivaÂÂumo'\<*<1>*>/ ti antasa¤¤Å hoti: `yaæ pharati taæ vatthu¤ c' eva loko ca, yena pharati so attà c' eva loko cÃti' abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi, tÃya diÂÂhiyà so anto gahito ti antaggÃhikà diÂÂhi. DiÂÂhi na vatthuæ . . . pe . . . ayaæ paÂhamà `antavà loko' ti antaggÃhikà diÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Idh' ekacco parittaæ okÃsaæ pÅtakato pharati, lohitakato pharati, odÃtakato pharati, obhÃsakato pharati; tassa evaæ hoti . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 vaÂumo, S. >/ #<[page 153]># %< 153>% `Antavà loko' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà imehi pa¤ca- hÃkÃrehi abhiniveso hoti. ## `Anantavo loko' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà katamehi pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso hoti? Idh' ekacco vipulaæ okÃsaæ nÅlakato pharati; tassa evaæ hoti `Anantavà ayaæ loko apariyanto' ti anantasa¤¤Å hoti: yaæ pharati . . . pe . . . ayaæ paÂhamà `anantavà loko' ti antaggÃkhikà diÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Idh' ekacco vipulaæ okÃsaæ pÅtakato . . . pe . . . obhÃsakato pharati; tassa evaæ hoti . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. `Anantavà loko' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà imehi pa¤ca- hÃkÃrehi abhiniveso hoti. ## `Taæ jÅvaæ taæ sarÅran' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà katamehi pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso hoti? `RÆpaæ\<*<1>*>/ jÅva¤ c' eva sarÅra¤ ca, yaæ jÅvaæ taæ sarÅraæ . . . pe . . . ayaæ paÂhamà `taæ jÅvaæ taæ sarÅran' ti abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. VedanÃ, sa¤¤Ã, saÇkhÃrÃ, vi¤¤Ãïaæ jÅva¤ c' eva sarÅra¤ ca, yaæ jÅvaæ taæ sarÅraæ . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. `Taæ jÅvaæ taæ sarÅran' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà imehi pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso hoti. ## `A¤¤aæ jÅvaæ a¤¤aæ sarÅran' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà katamehi pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso hoti? `RÆpaæ sarÅraæ na\<*<2>*>/ jÅvaæ, jÅvaæ na sarÅraæ, a¤¤aæ jÅvaæ a¤¤aæ sarÅran' ti abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi . . . pe . . . ayaæ paÂhamà `a¤¤aæ jÅvaæ a¤¤aæ sarÅran' ti antaggÃhikà diÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. VedanÃ, sa¤¤Ã, saÇkhÃrÃ, vi¤¤Ãïaæ sarÅraæ na jÅvaæ, jÅvaæ na sarÅraæ . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 M. has Tvaæ rÆpaæ. 2 S. omits na. K. has rÆpaæ sarÅraæ na jÅvaæ taæ sarÅraæ. >/ #<[page 154]># %< 154>% `A¤¤aæ jÅvaæ a¤¤aæ sarÅran' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà imehi pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso hoti. ## `Hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà katamehi pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso hoti? `RÆpaæ idh' eva maraïadhammaæ, TathÃgato kÃyassa bhedà hoti pi tiÂÂhati pi uppajjati pi nibbattati pÅti' abhi- nivesaparÃmÃso diÂÂhi . . . pe . . . ayaæ paÂhamà `hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti antaggÃhikà diÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. VedanÃ, sa¤¤Ã, saÇkhÃrÃ, vi¤¤Ãïaæ idh' eva maraïadhammaæ . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. `Hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà imehi pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso hoti. ## `Na hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà katamehi pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso hoti? `RÆpaæ idh' eva maraïadhammaæ, TathÃgato kÃyassa bhedà ucchijjati vinassati, na hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi . . . pe . . . ayaæ paÂhamà `na hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti antaggÃhikà diÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. VedanÃ, sa¤¤Ã, saÇkhÃrÃ, vi¤¤Ãïaæ idh' eva maraïadham- maæ . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. `Na hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà imehi pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso hoti. ## `Hoti ca na ca hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà katamehi pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso hoti? `RÆpaæ idh' eva maraïadhammaæ, TathÃgato kÃyassa bhedà hoti ca na ca hotÅti' abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi . . . pe . . . ayaæ paÂhamà `hoti ca na ca hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti antaggÃhikà diÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. VedanÃ, sa¤¤Ã, saÇkhÃrÃ, vi¤¤Ãïaæ idh' eva maraïadhammaæ . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. `Hoti ca na ca hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà imehi pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso hoti. ## `N' eva hoti na na hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 155]># %< 155>% antaggÃhikÃya diÂÂhiyà katamehi pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso hoti? `RÆpaæ idh' eva maraïadhammaæ,' `TathÃgato kÃyassa bhedà hoti ca na ca hotÅti' abhinivesaparÃmÃso diÂÂhi . . . pe . . . ayaæ paÂhamà `n' eva hoti na na hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti antaggÃhikà diÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. VedanÃ, sa¤¤Ã, saÇkhÃrÃ, vi¤¤Ãïaæ idh' eva maraïadhammaæ . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. `Hoti ca na ca hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti antag- gÃhikÃya diÂÂhiyà imehi pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso hoti. AntaggÃhikÃya diÂÂhiyà imehi pa¤¤ÃsÃya ÃkÃrehi abhi- niveso hoti. ## PubbantÃnudiÂÂhiyà katamehi aÂÂhÃrasahi ÃkÃrehi abhiniveso hoti? CattÃro sassatavÃdÃ, cattÃro ekaccasassatikÃ, cattÃro antÃnantikÃ, cattÃro amarÃvikkhepikÃ, dve adhiccasamup- pannikÃ. PubbantÃnudiÂÂhiyà imehi aÂÂhÃrasahi ÃkÃrehi abhi- niveso hoti. ## AparantÃnudiÂÂhiyà katamehi catucattÃÊÅsÃya ÃkÃrehi abhiniveso hoti? SoÊasa sa¤¤ÅvÃdÃ, aÂÂha asa¤¤ÅvÃdÃ, aÂÂha nevasa¤¤ÅnÃ- sa¤¤ÅvÃdÃ, satta ucchedavÃdÃ, pa¤ca diÂÂhadhammanib- bÃnavÃdÃ. AparantÃnudiÂÂhiyà imehi catucattÃÊÅsÃya ÃkÃrehi abhi- niveso hoti. ## Sa¤¤ojanikÃya diÂÂhiyà katamehi aÂÂhÃrasahi ÃkÃrehi abhiniveso hoti? Yà diÂÂhi diÂÂhigataæ diÂÂhigahanaæ . . . pe . . . diÂÂhÃbhiniveso diÂÂhiparÃmÃso. Sa¤¤ojanikÃya diÂÂhiyà imehi aÂÂhÃrasahi ÃkÃrehi abhi- niveso hoti. ## `Ahan' ti mÃnavinibandhÃya diÂÂhiyà katamehi aÂÂhÃrasahi ÃkÃrehi abhiniveso hoti? `Cakkhuæ ahan' ti abhinivesaparÃmÃso `ahan' ti mÃnavinibandhÃ\<*<1>*>/ diÂÂhi; diÂÂhi na vatthuæ . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 `Cakkhuæ ahan' ti mÃnavinibandhà diÂÂhi, S. K. >/ #<[page 156]># %< 156>% ayaæ paÂhamà `ahan' ti mÃnavinibandhà diÂÂhi, mÃnavi- nibandhà diÂÂhi micchÃdiÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤o- janÃni na ca diÂÂhiyo. `Sotaæ ahan' ti . . . pe . . . `ghÃnaæ, jivhÃ, kÃyo, mano, rÆpÃ, dhammÃ, cakkhu- vi¤¤Ãïaæ, manovi¤¤Ãïaæ ahan' ti abhinivesaparÃmÃso `ahan' ti mÃnavinibandhà diÂÂhi\<*<1>*>/ . . . pe . . . imÃni sa¤- ¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. `Ahan' ti mÃnavinibandhÃya diÂÂhiyà imehi aÂÂhÃrasahi ÃkÃrehi abhiniveso hoti. ## `Maman' ti mÃnavinibandhÃya diÂÂhiyà katamehi aÂÂhÃrasahi ÃkÃrehi abhiniveso hoti? `Cakkhuæ maman' ti abhinivesaparÃmÃso `maman' ti mÃnavinibandhà diÂÂhi; diÂÂhi na vatthuæ . . . pe . . . ayaæ paÂhamà `maman' ti mÃnavinibandhà diÂÂhi, mÃna- vinibandhà diÂÂhi micchÃdiÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. `Sotaæ maman' ti . . . pe . . . `ghÃnaæ, jivhÃ, kÃyo, mano, rÆpÃ, dhammÃ, cakkhuvi¤¤Ãïaæ, manovi¤¤aïaæ maman' ti abhinivesa- parÃmÃso `maman' ti mÃnavinibandhà diÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. `Maman' ti mÃnavinibandhÃya diÂÂhiyà imehi aÂÂhÃra- sahi ÃkÃrehi abhiniveso hoti. ## AttavÃdapaÂisa¤¤uttÃya diÂÂhiyà katamehi vÅsatiyà ÃkÃrehi abhiniveso hoti? Idha assutavà puthujjano ariyÃnaæ adassÃvÅ . . . pe . . . sappurisadhamme avinÅto rÆpaæ attato samanupassati, rÆpavantaæ và attÃnaæ, attani và rÆpaæ, rÆpasmiæ và attÃnaæ . . . pe . . . vedanaæ, sa¤¤aæ, saÇkhÃre, vi¤- ¤Ãïaæ attato samanupassati, vi¤¤Ãïavantaæ và attÃnaæ, attani và vi¤¤Ãïaæ, vi¤¤Ãïasmiæ và attÃnaæ . . . pe . . . Kathaæ rÆpaæ attato samanupassati? Idh' ekacco paÂhavÅkasiïaæ . . . pe . . . odÃtakasiïaæ attato samanupassati; `yaæ odÃtakasiïaæ, so ahaæ' . . . pe . . . seyyathÃpi telappadÅpassa jhÃyato . . . pe . . . evamevaæ idh' ekacco odÃtakasiïaæ attato samanupassati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. and K. here have the reading in the text. >/ #<[page 157]># %< 157>% . . . pe . . . ayaæ paÂhamà rÆpavatthukà attavÃda- paÂisa¤¤uttà diÂÂhi . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. Evaæ rÆpaæ attato samanupassati . . . pe . . . AttavÃdapaÂisa¤¤uttÃya diÂÂhiyà imehi vÅsatiyà ÃkÃrehi abhiniveso hoti. ## LokavÃdapaÂisa¤¤uttÃya diÂÂhiyà katamehi aÂÂhahi ÃkÃrehi abhiniveso hoti? `Sassato attà ca loko cÃti' abhinivesaparÃmÃso lokavÃ- dapaÂissa¤¤uttà diÂÂhi; diÂÂhi na vatthuæ . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. `Asassato attà ca loko cÃti' . . . pe . . . `sassato ca asassato ca attà ca loko cÃti' . . . pe . . . `n' eva sassato nÃsassato attà ca loko cÃti' . . . pe . . . `antavà attà ca loko cÃti' . . . pe . . . `anantavà attà ca loko cÃti' . . . pe . . . `antavà ca anantavà ca attà ca loko cÃti' . . . pe . . . `n' ev' antavà nÃnantavà attà ca loko cÃti' abhinivesaparÃmÃso lokavÃdapaÂisa¤¤uttà diÂÂhi; diÂÂhi na vatthuæ . . . pe . . . imÃni sa¤¤ojanÃni na ca diÂÂhiyo. LokavÃdapaÂisa¤¤uttÃya diÂÂhiyà imehi vÅsatiyà ÃkÃrehi abhiniveso hoti. ## OliyanÃbhiniveso\<*<1>*>/ bhavadiÂÂhi, atidhÃvanÃbhiniveso\<*<2>*>/ vibhavadiÂÂhi; assÃdadiÂÂhiyà pa¤catiæsÃya ÃkÃrehi abhi- niveso kati bhavadiÂÂhiyo kati vibhavadiÂÂhiyo? AttÃnu- diÂÂhiyà vÅsatiyà ÃkÃrehi abhiniveso kati bhavadiÂÂhiyo kati vibhavadiÂÂhiyo? . . . pe . . . LokavÃdapaÂisa¤¤uttÃya diÂÂhiyà aÂÂhahi ÃkÃrehi abhiniveso kati bhavadiÂÂhiyo kati vibhavadiÂÂhiyo? AssÃdadiÂÂhiyà pa¤catiæsÃya ÃkÃrehi abhiniveso siyà bhavadiÂÂhiyo siyà vibhavadiÂÂhiyo; attÃnudiÂÂhiyà vÅsa- tiyà ÃkÃrehi abhiniveso païïarasa bhavadiÂÂhiyo pa¤ca vibhavadiÂÂhiyo; micchÃdiÂÂhiyà dasahi ÃkÃrehi abhiniveso sabbÃvatà vibhavadiÂÂhiyo; sakkÃyadiÂÂhiyà vÅsatiyà ÃkÃrehi abhiniveso païïarasa bhavadiÂÂhiyo pa¤ca vib- havadiÂÂhiyo; sakkÃyavatthukÃya sassatadiÂÂhiyà païïa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 OlayanÃbhiniveso, S. 2 abhibhÃvanÃbhiniveso, S. and K. as vÊ. >/ #<[page 158]># %< 158>% rasahi ÃkÃrehi abhiniveso sabbÃvatà bhavadiÂÂhiyo; sak- kÃyavatthukÃya ucchedadiÂÂhiyà pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso sabbÃvatà vibhavadiÂÂhiyo; `sassato loko' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà pa¤cahÃkÃrehi abhivineso sabbÃvatà bhavadiÂ- Âhiyo; `asassato loko' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà pa¤ca- hÃkÃrehi abhiniveso sabbÃvatà vibhavadiÂÂhiyo; `antavà loko' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso siyà bhavadiÂÂhiyo siyà vibhavadiÂÂhiyo; `anantavà loko' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso siyà bhavadiÂÂhiyo siyà vibhavadiÂÂhiyo; `taæ jÅvaæ taæ sarÅran' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà pa¤cahÃkÃrehi abhi- niveso sabbÃvatà vibhavadiÂÂhiyo; `a¤¤aæ jÅvaæ a¤¤aæ sarÅran' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà pa¤cahÃkÃrehi abhi- niveso sabbÃvatà bhavadiÂÂhiyo; `hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà pa¤cahÃkÃrehi abhi- niveso sabbÃvatà bhavadiÂÂhiyo; `na hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà pa¤cahÃkÃrehi abhi- niveso sabbÃvatà vibhavadiÂÂhiyo; `hoti ca na ca hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà pa¤ca- hÃkÃrehi abhiniveso siyà bhavadiÂÂhiyo siyà vibhavadiÂ- Âhiyo; `n' eva hoti na na hoti TathÃgato paraæ maraïÃ' ti antaggÃhikÃya diÂÂhiyà pa¤cahÃkÃrehi abhiniveso siyà bhavadiÂÂhiyo siyà vibhavadiÂÂhiyo; pubbantÃnudiÂÂhiyà aÂÂhÃrasahi ÃkÃrehi abhiniveso siyà bhavadiÂÂhiyo siyà vibhavadiÂÂhiyo; aparantÃnudiÂÂhiyà catucattÃÊÅsÃya ÃkÃ- rehi abhiniveso siyà bhavadiÂÂhiyo siyà vibhavadiÂÂhiyo; sa¤¤ojanikÃya diÂÂhiyà aÂÂhÃrasahi ÃkÃrehi abhiniveso siyà bhavadiÂÂhiyo siyà vibhavadiÂÂhiyo; `ahan' ti mÃnavini- bandhÃya diÂÂhiyà aÂÂhÃrasa ÃkÃrehi abhiniveso sabbÃvatà vibhavadiÂÂhiyo; `maman' ti mÃnavinibandhÃya diÂÂhiyà aÂÂhÃrasa ÃkÃrehi abhiniveso sabbÃvatà bhavadiÂÂhiyo; attavÃdapaÂisa¤¤uttÃya diÂÂhiyà vÅsatiyà ÃkÃrehi abhiniveso païïarasa bhavadiÂÂhiyo pa¤ca vibhavadiÂÂhiyo; lokavÃ- dapaÂisa¤¤uttÃya diÂÂhiyà aÂÂhahi ÃkÃrehi abhiniveso siyà bhavadiÂÂhiyo siyà vibhavadiÂÂhiyo. SabbÃvatà diÂÂhiyo assÃdadiÂÂhiyo, sabbÃvatà diÂÂhiyo attÃnudiÂÂhiyo, sabbÃ- vatà diÂÂhiyo micchÃdiÂÂhiyo, sabbÃvatà diÂÂhiyo sakkÃya- diÂÂhiyo, sabbÃvatà diÂÂhiyo antaggÃhikà diÂÂhiyo, sabbÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 159]># %< 159>% vatà diÂÂhiyo sa¤¤ojanikà diÂÂhiyo, attavÃdapaÂisa¤¤uttà diÂÂhiyo\<*<1>*>/ bhavadiÂÂhiyo vibhavadiÂÂhiyo. Etaæ dvayaæ takkità nissità ye\<*<2>*>/ tesaæ nirodhamhi n' atthi ¤Ãïaæ yat- thÃyaæ\<*<3>*>/ loko viparÅtasa¤¤Å ti. ## DvÅhi Bhikkhave diÂÂhigatehi pariyuÂÂhità deva- manussà oliyanti eke, atidhÃvanti eke, cakkhummanto ca passanti. Katha¤ ca Bhikkhave oliyanti eke? BhavÃrÃmà Bhikkhave devamanussà bhavaratà bhavasammuditÃ, tesaæ bhavanirodhÃya dhamme desiyamÃne cittaæ na pakkhandati\<*<4>*>/ na pasÅdati\<*<5>*>/ na santiÂÂhati nÃdhimuccati. Evaæ kho Bhikkhave oliyanti eke. Katha¤ ca Bhikkhave atidhÃvanti eke? Bhaven' eva\<*<6>*>/ kho pan' eke aÂÂiyamÃnÃ\<*<7>*>/ harÃyamÃnà jigucchamÃnà vibhavaæ abhinandanti, `yato kira bho ayaæ attà kÃyassa bhedà ucchijjati vinassati na hoti paraæ maraïÃ' ti, etaæ santaæ ekaæ païÅtaæ yathÃbhavanti.\<*<8>*>/ Evaæ kho Bhik- khave atidhÃvanti eke. Katha¤ ca Bhikkhave cakkhumanto ca passati? Idha Bhikkhave bhikkhu bhÆtaæ bhÆtato passati, bhÆtaæ bhÆtato disvà bhÆtassa nibbidÃya virÃgÃya nirodhÃya paÂi- panno hoti. Evaæ kho Bhikkhave cakkhumanto ca passanti. Yo bhÆtaæ bhÆtato disvà bhÆtassa ca atikkamaæ yathÃbhÆtedhimuccati bhavataïhÃparikkhayÃ, sa ve\<*<9>*>/ bhÆtassa pari¤¤Ã\<*<10>*>/ vÅtataïho bhavÃbhave bhÆtassa vibhavà bhikkhu nÃgacchati punabbhavan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 M. has sa¤¤ojanikà diÂÂhiyo sabbÃvatà diÂÂhiyo attavÃdapaÂisa¤¤uttà diÂÂhiyo bhava¤ ca diÂÂhiæ vibhava¤ ca diÂÂhiæ. 2 se, M. S. has evaæ dvÃyaæ tittikà ca nisitako ca va tesaæ, &c. 3 yathÃyaæ, S. 4 pakkhandhati, M. 5 passidati, S. sampasÅdati, K. 6 bhavena, K. 7 attaliyamÃnÃ, S. 8 yÃthÃvanti, M. yathÃvantani, S. 9 sace, K. 10 pari¤¤Ãso, M.; pari¤¤Ãto so, K.; pari¤¤Ãyo, S. >/ #<[page 160]># %< 160>% ## Tayo puggalà vipannadiÂÂhÅ, tayo puggalà sampan- nadiÂÂhÅ. Katame tayo puggalà vipannadiÂÂhÅ? Titthiyo ca titthiyasÃvako ca yo ca micchÃdiÂÂhiko; ime tayo puggalà vipannadiÂÂhÅ. Katame tayo puggalà sampannadiÂÂhÅ? TathÃgato ca TatthÃgatasÃvako ca yo ca sammÃdiÂÂhiko; ime tayo puggalà sampannadiÂÂhÅ. Kodhano upanÃhÅ ca pÃpamakkhÅ ca yo naro vipannadiÂÂhi mÃyÃvÅ taæ ja¤¤Ã `vasalo' iti\<*<1>*>/. akodhano anupanÃhÅ amakkhÅ\<*<2>*>/ suddhataæ gato sampannadiÂÂhi medhÃvÅ taæ ja¤¤Ã `ariyo' itÅti\<*<1>*>/. ## tisso vipannadiÂÂhiyo, tisso sampannadiÂÂhiyo. Katamà tisso vipannadiÂÂhiyo? `Etaæ maman' ti vipannadiÂÂhi, `Eso 'haæ asmÅti' vipannadiÂÂhi, `Eso me attÃ' ti vipannadiÂÂhi. Imà tisso vipannadiÂÂhiyo. Katamà tisso sampannadiÂÂhiyo? `N' etaæ maman' ti sampannadiÂÂhi, `N' eso 'haæ asmÅti' sampannadiÂÂhi, `Na me so attÃ' ti sampanna- diÂÂhi. Imà tisso sampannadiÂÂhiyo. ## `Etaæ maman' ti kà diÂÂhi? Kati diÂÂhiyo? KatamantÃnuggahità tà diÂÂhiyo? `Eso 'haæ asmÅti' kà diÂÂhi? Kati diÂÂhiyo? Katam- antÃnuggahità tà diÂÂhiyo? `Eso me attÃ' ti kà diÂÂhi? kati diÂÂhiyo? Katam- antÃnuggahità tà diÂÂhiyo? `Etaæ maman' ti pubbantÃnudiÂÂhi, aÂÂhÃrasa diÂÂhiyo, pubbantÃnuggahità tà diÂÂhiyo. `Eso 'haæ asmÅti' aparantÃnudiÂÂhi, catucattÃÊÅsa diÂÂhiyo, aparantÃnuggahità tà diÂÂhiyo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 imeti, K.; cf. Sutta NipÃta, 116. 2 visuddho, M.; amakkhÅsu TathÃgato, S. and K. as vÊ. >/ #<[page 161]># %< 161>% `Eso me attÃ' ti vÅsativatthukà attÃnudiÂÂhi, vÅsati- vatthukà sakkÃyadiÂÂhi, sakkÃyadiÂÂhipamukhÃni\<*<1>*>/ dvÃ- saÂÂhi diÂÂhigatÃni, pubbantÃparantÃnuggahità tà diÂÂhiyo. ## Ye keci Bhikkhave mayi niÂÂhaæ gatÃ, sabbe te diÂÂhisampannÃ; tesaæ\<*<2>*>/ diÂÂhisampannÃnaæ\<*<2>*>/ pa¤cannaæ idha niÂÂhà pa¤cannaæ idha vihÃya niÂÂhÃ. Katamesaæ pa¤cannaæ idha niÂÂhÃ? Sattakkhattu- paramassa kolaÇkolassa ekabÅjissa sakadÃgÃmissa yo ca diÂÂhe va dhamme ArahÃ. Imesaæ pa¤cannaæ idha niÂÂhÃ. Katamesaæ pa¤cannaæ idha vihÃya niÂÂhÃ? AntarÃparinibbÃyissa upahaccaparinibbÃyissa asaÇkhÃra- parinibbÃyissa sasaÇkhÃraparinibbÃyissa uddhaæsotassa akaniÂÂhagÃmino. Imesaæ pa¤cannaæ idha vihÃya niÂÂhÃ. ## Ye keci Bhikkhave mayi aveccapasannÃ, sabbe te sotÃpannÃ; tesaæ\<*<2>*>/ sotÃpannÃnaæ\<*<2>*>/ pa¤cannaæ idha niÂÂhÃ, pa¤cannaæ idha vihÃya niÂÂhÃ. Katamesaæ pa¤cannaæ idha niÂÂhÃ? Sattakkhattu- paramassa kolaÇkolassa ekabÅjissa sakadÃgÃmissa yo ca diÂÂhe va dhamme ArahÃ. Imesaæ pa¤cannaæ idha niÂÂhÃ. Katamesaæ pa¤cannaæ idha vihÃya niÂÂhÃ? AntarÃ- parinibbÃyissa {upahaccaparinibbÃyissa} asaÇkhÃraparinib- bÃyissa sasaÇkhÃraparinibbÃyissa {uddhaæsotassa} akaniÂ- ÂhagÃmino. Imesaæ pa¤cannaæ idha vihÃya niÂÂhÃ. Ye keci Bhikkhave mayi aveccapasannÃ, sabbe te sotÃ- pannÃ; tesaæ sotÃpannÃnaæ imesaæ pa¤cannaæ idha niÂÂhÃ, imesaæ pa¤cannaæ idha vihÃya niÂÂhÃ\<*<3>*>/. DiÂÂhikathà samattÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -pamukhena, k.; -samunena, S. 2 K. omits. 3 niÂÂhà ti, K. 11 >/ #<[page 162]># %< 162>% $< III. MAHùVAGGE ùNùPùNAKATHù.>$ ## SOÊASAVATTHUKAõ ÃnÃpÃnasatisamÃdhiæ bhÃvayato samÃdhikÃni dve ¤ÃïasatÃni uppajjanti- aÂÂha paripanthe\<*<1>*>/ ¤ÃïÃni, aÂÂha upakÃre ¤ÃïÃni, aÂÂhÃrasa upakkilese ¤ÃïÃni, terasa vodÃne ¤ÃïÃni, battiæsaæ satokÃrÅsu\<*<2>*>/ ¤ÃïÃni, catuvÅsati samÃdhivasena ¤ÃïÃni, dvesattati vipassanÃ- vasena ¤ÃïÃni, aÂÂha nibbidäÃïÃni, aÂÂha nibbidÃnulo- ma¤ÃïÃni, aÂÂha nibbidÃyapaÂipassaddhi¤ÃïÃni, ekavÅsati vimuttisukhe ¤ÃïÃni. ## KatamÃni aÂÂha paripanthe ¤ÃïÃni, aÂÂha ca upakÃre ¤ÃïÃni? KÃmacchando samÃdhissa paripantho, nekkhammaæ samÃdhissa upakÃraæ; byÃpÃdo smÃdhissa paripantho, abyÃpÃdo samÃdhissa upakÃraæ; thÅnamiddhaæ samÃd- hissa paripantho, Ãlokasa¤¤Ã samÃdhissa upakÃraæ; uddhaccaæ samÃdhissa paripantho, avikkhepo samÃdhissa upakÃraæ; vicikicchà samÃdhissa paripantho, dhamma- vavatthÃnaæ samÃdhissa upakÃraæ; avijjà samÃdhissa paripantho, ¤Ãïaæ samÃdhissa upakÃraæ; arati samÃd- hissa paripantho, pÃmojjaæ samÃdhissa upakÃraæ; sabbe pi akusalà dhammà samÃdhissa paripantho, sabbe pi kusalà dhammà samÃdhissa upakÃraæ. ImÃni aÂÂha paripanthe ¤ÃïÃni, aÂÂha ca upakÃre ¤ÃïÃni. Imehi soÊasahi ÃkÃrehi uddhataæ\<*<3>*>/ cittaæ\<*<3>*>/ samuducittaæ\<*<4>*>/ cittaæ ekatte santiÂÂhati, nÅvaraïehi visujjhati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 paribandhe, M.; paripanto, S. 2 satokÃriya, S. M. 3 uducitaæ, M.; udupatacittaæ, K., which gives uddhataæ as vÊ. 4 samuducitaæ, M.; pamuducittaæ, S.; samudupatacittaæ, K., with samuducittaæ as vÊ. >/ #<[page 163]># %< 163>% ## katame te ekattÃ? Nekkhammaæ ekattaæ, abyÃpÃdo ekattaæ, Ãlokasa¤¤Ã ekattaæ, avikkhepo ekattaæ, dhammavavatthÃnaæ ekat- taæ, ¤Ãïaæ ekattaæ, pÃmojjaæ ekattaæ, sabbe pi kusalà dhammà ekattÃ. KatÃme te nÅvaraïÃ? KÃmacchando nÅvaraïaæ, byÃpÃdo nÅvaraïaæ, thÅna- middhaæ nÅvaraïaæ, uddhaccaæ nÅvaraïaæ, vicikicchà nÅvaraïaæ, avijjà nÅvaraïaæ, arati nÅvaraïaæ, sabbe pi akusalà dhammà nÅvaraïÃ\<*<1>*>/. ## `NÅvaraïÃ' ti. Ken' aÂÂhena nÅvaraïÃ? NiyyÃnÃva- ranaÂÂhena nÅvaraïÃ. Katame te niyyÃnÃ? Nekkhammaæ ariyÃnaæ niyyÃnam, tena ca nekkham- mena ariyà niyyanti;\<*<2>*>/ kÃmacchando niyyÃnÃvaraïaæ, tena ca kÃmacchandena nivutattà nekkhammaæ ariyÃnaæ niyyÃnaæ na pajÃnÃtÅti\<*<3>*>/ kÃmacchando niyyÃnÃvaraïaæ; abyÃpÃdo ariyÃnaæ niyyÃnaæ, tena ca abyÃpÃdena ariyà niyyanti; byÃpÃdo niyyÃnÃvaraïaæ, tena ca byÃpÃdena nivutattà abyÃpÃdaæ ariyÃnaæ niyyÃnaæ na pajÃnÃtÅti byÃpÃdo niyyÃnÃvaraïaæ; Ãlokasa¤¤Ã ariyÃnaæ . . . pe . . . ariyà niyyanti, thÅnamiddhaæ niyyÃnÃvaraïaæ . . . pe . . . niyyÃnÃvaraïaæ; avikkhepo ariyÃnaæ . . . pe . . . ariyà niyyanti, uddhaccaæ niyyÃnÃvaraïaæ . . . pe . . . niyyÃnÃvaraïaæ; dhammavavatthÃnaæ ariyÃnaæ . . . pe . . . ariyà niyyanti, vicikicchà niyyÃnÃva- raïaæ . . . pe . . . niyyÃnÃvaraïaæ; ¤Ãïaæ ariyÃnaæ . . . pe . . . ariyà niyyanti, avijjà niyyÃnÃvaraïam pe . . . ariyà niyyanti, arati niyyÃnÃvaraïaæ; sabbe pi kusalà dhammà ariyÃnaæ . . . pe . . . ariyà niyyanti, sabbe pi akusalà dhammà niyyÃnÃvaraïà . . . pe . . . niyyÃnÃvaraïÃ. Imehi ca pana nÅvaraïehi visuddhacittassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. M. omit nÅvaraïÃ. 2 nÅyanti, S. K. 3 nappajÃnÃtÅti, S. K. >/ #<[page 164]># %< 164>% soÊasavatthukaæ ÃnÃpÃnasatisamÃdhiæ bhÃvayato khaïi- kasamodhÃnÃ. ## Katame aÂÂhÃrasa upakkilesà uppajjanti? AssÃsÃdimajjhapariyosÃnaæ satiyà anugacchato ajjhat- tavikkhepagataæ cittaæ samÃdhissa paripantho, passÃs- ÃdimajjhapariyosÃnaæ satiyà anugacchato bahiddhÃvik- khepagataæ cittaæ samÃdissa paripantho, assÃsapaÂikaÇ- khanà nikanti taïhÃcariyà samÃdhissa paripantho, passÃ- sapaÂikaÇkhanà nikanti taïhÃcariyà samÃdhissa paripantho, assÃsenÃbhitunnassa\<*<1>*>/ passÃsapaÂilÃbhe mucchanÃ\<*<2>*>/ samÃ- dhissa paripantho, passÃsenÃbhitunnassa\<*<3>*>/ assÃsapaÂilÃbhe mucchanÃ\<*<2>*>/ samÃdhissa paripantho. Anugacchanà ca assÃsaæ passÃsaæ anugacchanà sati ajjhattavikkhepà kaÇkhanà bahiddhÃvikkhepapat- thanÃ, \<*<4>*>/assÃsenÃbhitunnassa passÃsapaÂilÃbhe mucchanà passÃsenÃbhitunnassa assÃsapaÂilÃbhe mucchanÃ\<*<4>*>/, cha ete upakkilesà ÃnÃpÃnasatisamÃdhissa yehi vikkhepamÃnassa\<*<5>*>/ no ca\<*<6>*>/ cittaæ vimuccati vimokkhaæ appajÃnantà te honti parapattiyà ti. ## Nimittaæ Ãvajjato assÃse cittaæ vikampati, samÃ- dhissa paripantho,\<*<7>*>/ assÃsaæ Ãvajjato nimitte cittaæ vikampati, samÃdhissa paripantho; nimittaæ Ãvajjato passÃse cittaæ vikampati, samÃdhissa paripantho; passÃ- saæ Ãvajjato nimitte cittaæ vikampati, samÃdhissa pari- pantho; assÃsaæ Ãvajjato passÃse cittaæ vikampati, samÃ- dhissa paripantho; passÃsaæ Ãvajjato assÃse cittaæ vikampati, samÃdhissa paripantho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 asÃsenÃti kucchinnassa, S. 2 samucchinnÃ, S. and K. as vÊ. 3 pasesenÃbhitunnassa, S. 4 K. omits these two lines. 5 vikampa0, K.; avikkhepa-, S. 6 ce, K. 7 paribandho, M., always. >/ #<[page 165]># %< 165>% Nimittaæ ÃvajjamÃnassa assÃse vikkhipate\<*<1>*>/ mano assÃsaæ ÃvajjamÃnassa nimitte cittaæ vikampati, nimittaæ ÃvajjamÃnassa passÃse vikkhipate mano passÃsaæ ÃvajjamÃnassa nimitte cittaæ vikampati, assÃsaæ ÃvajjamÃnassa passÃse vikkhipate mano passÃsaæ ÃvajjamÃnassa assÃse cittaæ vikampati, cha ete uppakilesà ÃnÃpÃnasatisamÃdhissa yehi vikkhepamÃnassa\<*<2>*>/ no ca\<*<3>*>/ cittaæ vimuccati vimokkhaæ appajÃnantà te honti parapattiyà ti. ## AtÅtÃnudhÃvanaæ cittaæ vikkhepÃnupatitaæ samÃ- dhissa paripantho,\<*<4>*>/ anÃgatapaÂikaÇkhanaæ cittaæ vik- khambhitaæ\<*<5>*>/ samÃdhissa paripantho, lÅnaæ cittaæ kosaj- jÃnupatitaæ samÃdhissa paripantho, atipaggahitaæ cittaæ uddhaccÃnupatitaæ samÃdhissa paripantho, abhiïataæ\<*<6>*>/ cittaæ rÃgÃnupatitaæ samÃdhissa paripantho, apaïataæ\<*<7>*>/ cittaæ byÃpÃdÃnupatitaæ samÃdhissa paripantho. AtÅtÃnudhÃvanaæ cittaæ anÃgatapaÂikaÇkhanaæ lÅnaæ atipaggahitaæ abhi¤¤Ãtaæ\<*<6>*>/ apa¤¤Ãtaæ\<*<7>*>/ cittaæ na samÃdhiyati, cha ete upakkilesà ÃnÃpÃnasatisamÃdhissa yehi upakkiliÂÂhasaÇkappo adhicittaæ nappajÃ- nÃtÅti. ## AssÃsÃdimajjhapariyosÃnaæ satiyà anugacchato aj- jhattaæ vikkhepagatena cittena kÃyo pi cittaæ pi sÃraddhà ca honti i¤jità ca phandità ca, passÃsÃdimajjhapariyosÃnaæ satiyà anugacchato bahiddhà vikkhepagatena cittena kÃyo pi . . . pe . . . phandità ca, assÃsapaÂikaÇkhanÃya nikan- tiyà taïhÃcariyÃya kÃyo pi . . . pe . . . phandità ca, passÃ- sapaÂikaÇkhanÃya nikantiyà taïhÃcariyÃya kÃyo pi . . . pe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 vikkhepate, S.; vikkhippate, K. 2 vikampa-, K.; vikkhamba-, S. 3 ce, K. 4 paribandho, M., always. 5 vikampitaæ, M. K. 6 abhinataæ, S. and K. as vÊ. 7 apagataæ, S.; apanataæ, K. as vÊ. >/ #<[page 166]># %< 166>% . . . phandità ca, assÃsenÃbhitunnassa passÃsapaÂilÃbhe mucchitattÃ\<*<1>*>/ kÃyo pi . . . pe . . . phandità ca, passÃsen- Ãbhitunnassa assÃsapaÂilÃbhe mucchitattà kÃyo pi . . . pe . . . phandità ca, nimittaæ Ãvajjato assÃse cittaæ vikam- pitattà kÃyo pi . . . pe . . . phandità ca, assÃsaæ Ãvajjato nimitte cittaæ vikampitattà kÃyo pi . . . pe . . . phandità ca, nimittaæ Ãvajjato passÃse cittaæ vikampitattà kÃyo pi . . . pe . . . phandità ca, passÃsaæ Ãvajjato nimitte cittaæ vikampitattà kÃyo pi . . . pe . . . phandità ca, assÃsaæ Ãvajjato passÃse cittaæ vikampitattà kÃyo pi . . . pe . . . phandità ca, passÃsaæ Ãvajjato assÃse cittaæ vikampitattà kayo pi . . . pe . . . phandità ca, atÅtÃnudhÃvanena cittena vikkhepÃnupatitena kÃyo pi . . . pe . . . phandità ca, anÃgatapaÂikaÇkhanena\<*<2>*>/ cittena vikkhambhitena\<*<3>*>/ kÃyo pi . . . pe . . . phandità ca, lÅnena cittena kosajjÃnupatitena kÃyo pi . . . pe . . . phandità ca, atipaggagitena cittena uddhaccÃnupatitena kÃyo pi . . . pe . . . phandità ca, abhiïatena cittena rÃgÃnupatitena kÃyo pi . . . pe . . . phandità ca, apaïatena cittena byÃpÃdÃnupatitena kÃyo pi . . . pe . . . phandità ca. ùnÃpÃnasati yassa aparipuïïÃ\<*<4>*>/ abhÃvità kÃyo pi i¤jito hoti cittaæ pi hoti i¤jitaæ kÃyo pi phandito hoti cittaæ pi hoti phanditaæ. ùnÃpÃnasati yassa paripuïïà subhavità kÃyo pi ani¤jito hoti cittaæ pi hoti ani¤jitaæ kÃyo pi aphandito hoti cittaæ pi hoti aphanditan ti. Tehi ca pana nÅvaraïehi visuddhacittassa soÊasavat- thukaæ ÃnÃpÃnasatisamÃdhiæ bhÃvayato khaïikasamo- dhÃnà ime aÂÂhÃrasa upakkilesà uppajjanti. ## KatamÃni terasa vodÃne ¤ÃïÃni? AtÅtÃnudhÃvanaæ cittaæ vikkhepÃnupatitaæ, taæ vivaj- jayitvà ekaÂÂhÃne samÃdahati; evaæ pi cittaæ na vikkhe- paæ gacchati. AnÃgatapaÂikaÇkhanaæ cittaæ vikkham- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 mucchanattÃ, K. as vÊ. 2 pÃtikaÇkhena, K. 3 vikampitena, M. K. as vÊ. 4 paripuïïÃ, S. M. >/ #<[page 167]># %< 167>% bhitaæ,\<*<1>*>/ taæ vivajjayitvà tatth' eva adhimoceti; evaæ pi cittaæ na vikkhepaæ gacchati. LÅnaæ cittaæ kosajjÃnu- patitaæ, taæ paggaïhitvà kosajjaæ pajagati; evaæ pi cittaæ na vikkhepaæ gacchati. Atipaggahitaæ cittaæ uddhaccÃnupatitaæ, taæ niggaïhitvÃ\<*<2>*>/ uddhaccaæ paja- hati; evaæ pi cittaæ na vikkhepaæ gacchati. Abhiïataæ cittaæ rÃgÃnupatitaæ, taæ sampajÃno hutvà rÃgaæ paja- hati; evaæ pi cittaæ na vikkhepaæ gacchati. Apaïataæ cittaæ byÃpÃdÃnupatitaæ, taæ sampajÃno hutvà byÃpÃdaæ pajahati; evaæ pi cittaæ na vikkhepaæ gacchati. Imehi chahi ÂhÃnehi parisuddhaæ cittaæ pariyodÃtaæ ekat- tagataæ hoti. ## katame te ekattÃ? DÃnavossaggupaÂÂhÃnekat- taæ\<*<3>*>/ samathanimittupaÂÂhÃnekattaæ vayalakkhaïupaÂ- ÂhÃnekattaæ nirodhupaÂÂhÃnekattaæ, dÃnavossaggupaÂ- ÂhÃnekattaæ cÃgÃdhimuttÃnaæ, samathanimittupaÂÂhÃne- katta¤ ca adhicittamanuyuttÃnaæ, vayalakkhaïupaÂ- ÂhÃnekatta¤ ca vipassakÃnaæ, nirodhupaÂÂhÃnekatta¤ ca ariyapuggalÃnaæ. Imehi catÆhi ÂhÃnehi ekattagataæ cittaæ paÂipadÃvisuddhipasanna¤\<*<4>*>/ c' eva hoti upekkhÃnu- brÆhita¤ ca ¤Ãïena ca sampahaæsitaæ. ## PaÂhamassa jhÃnassa ko Ãdi, kiæ majjhe, kiæ pari- yosÃnaæ? PaÂhamassa jhÃnassa paÂipadÃvisuddhi Ãdi, upekkhÃnu- brÆhanà majjhe, sampahaæsanà pariyosÃnaæ. ## PaÂhamassa jhÃnassa paÂipadÃvisuddhi Ãdi: Ãdissa kati lakkhaïÃni? ùdissa tÅïi lakkhaïÃni: yo tassa paripantho\<*<5>*>/ tato cittaæ visujjhati, visuddhattà cittaæ majjhimaæ samathani- mittaæ paÂipajjati, paÂipannattà tattha cittaæ pakkhan- dati, ya¤ ca paripanthato\<*<6>*>/ cittaæ visujjhati, ya¤ ca visud- dhattà cittaæ majjhimaæ samathanimittaæ paÂipajjati, ya¤ ca paÂipannattà tattha cittaæ pakkhandati. PaÂha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 vikampitaæ, M. K. as vÊ. 2 viniggaïhitvÃ, M.; paggaïhitvÃ, S. 3 dÃnavosagg-, M. 4 -pakkhanda¤ c'eva, M.; -pakkhandha¤ c'esa, S. 5 paribandho, S. M. 6 pa¤¤Ãpanato, S. >/ #<[page 168]># %< 168>% massa jhÃnassa paÂipadÃvisuddhi Ãdi: Ãdissa imÃni tÅïi lakkhaïÃni. Tena vuccati paÂhamaæ jhÃnaæ ÃdikalyÃïa¤ c' eva hoti lakkhaïasampanna¤ ca. ## PaÂhamassa jhÃnassa upekkhÃnubrÆhanà majjhe: majjhassa kati lakkhaïÃni? Majjhassa tÅïi lakkhaïÃni: visuddhaæ cittaæ ajjhu- pekkhati, samathapaÂipannaæ ajjhupekkhati, ekattupaÂ- ÂhÃnaæ ajjhupekkhati, ya¤ ca visuddhaæ cittaæ ajjhu- pekkhati, ya¤ ca samathapaÂipannaæ ajjhupekkhati, ya¤ ca ekattupaÂÂhÃnaæ ajjhupekkhati. PaÂhamassa jhÃnassa upekkhÃnubrÆhanà majjhe: majjhassa imÃni tÅïi lak- khaïÃni. Tena vuccati paÂhamaæ jhÃnaæ majjhakalyÃïa¤ c' eva hoti lakkhaïasampanna¤ ca. ## PaÂhamassa jhÃnassa sampahaæsanà pariyosÃnaæ: pariyosÃnassa kati lakkhaïÃni? PariyosÃnassa cattÃri lakkhaïÃni: tatthà jÃtÃnaæ dham- mÃnaæ anativattanaÂÂhena sampahaæsanÃ, indriyÃnaæ ekarasaÂÂhena sampahaæsanÃ, tadupagaviriyavÃhanaÂÂhena sampahaæsanÃ, ÃsevanaÂÂhena sampahaæsanÃ. PaÂha- massa jhÃnassa sampahaæsanà pariyosÃnaæ: pariyo- sÃnassa imÃni cattÃri lakkhaïani. Tena vuccati paÂhamaæ jhÃnaæ pariyosÃnakalyÃïa¤ c' eva hoti lakkhaïasampanna¤ ca. Evaæ tivattagattaæ cittaæ tividhakalyÃïakaæ dasa- lakkhaïasampannaæ, vitakkasampanna¤ c' eva hoti vicÃra- sampanna¤ ca pÅtisampanna¤ ca sukhasampanna¤ ca cittassa adhiÂÂhÃnasampanna¤ ca saddhÃsampanna¤ ca viriyasampanna¤ ca satisampanna¤ ca samÃdhisampanna¤ ca pa¤¤Ãsampanna¤ ca. ## Dutiyassa jhÃnassa ko Ãdi, kiæ majjhe, kiæ pariyo- sÃnaæ? Dutiyassa jhÃnassa paÂipadÃvisuddhi Ãdi, upekkhÃnu- brÆhanà majjhe, sampahaæsanà pariyosÃnaæ . . . pe . . . Evaæ tivattagataæ cittaæ tividhakalyÃïakaæ dasalak- khaïasampannaæ, pÅtisampanna¤\<*<1>*>/ c' eva hoti sukhasam- panna¤ c' eva cittassa adhiÂÂhÃnasampanna¤ ca . . . pe . . . pa¤¤Ãsampanna¤ ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K. inserts vicÃrasampanna¤ c'eva before pÅtisampanna¤ c'eva. >/ #<[page 169]># %< 169>% Tatiyassa jhÃnassa ko Ãdi, kiæ magge, kiæ pariyosÃnaæ? . . . pe . . . Evaæ tivattagataæ cittaæ tividhakalyÃïakaæ dasalakkhaïasampannaæ, sukhasampanna¤ c' eva hoti cittassa adhiÂÂhÃnasampanna¤ ca . . . pe . . . pa¤¤Ãsam- panna¤ ca. Catutthassa jhÃnassa ko Ãdi, kiæ majjhe, kiæ pariyosÃnaæ? . . . pe . . . Evaæ tivattagataæ cittaæ tividhakalyÃïakaæ dasalakkhaïasampannaæ, upekkha- sampanna¤ c' eva hoti cittassa adhiÂÂhÃnasampanna¤ ca . . . pe . . . pa¤¤Ãsampanna¤ ca. ## ùkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiyÃ, vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa- mÃpattiyÃ, Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiyÃ, nevasa¤¤ÃnÃsa¤- ¤ÃyatanasamÃpattiyà ko Ãdi, kiæ majjhe, kiæ pariyosÃnaæ? . . . pe . . . Evaæ tivattagataæ cittaæ tividhakalyÃïakaæ dasalakkhaïasampannaæ, upekkhÃsampanna¤ c' eva hoti cittassa adhiÂÂhÃnasampanna¤ ca . . . pe . . . pa¤¤Ãsam- panna¤ ca. ## AniccÃnupassanÃya ko Ãdi, kiæ majjhe, kiæ pariyo- sÃnaæ? . . . pe . . . Evaæ tivattagataæ cittaæ tividha- kalyÃïakaæ dasalakkhaïasampannaæ, vitakkasampanna¤ c' eva hoti . . . pe . . . pa¤¤Ãsampanna¤ ca. DukkhÃnupassanÃya . . . pe . . . anattÃnupassanÃya, nibbidÃnupassanÃya, virÃgÃnupassanÃya, nirodhÃnupas- sanÃya, paÂinissaggÃnupassanÃya, khayÃnupassanÃya, vay- ÃnupassanÃya, vipariïÃmÃnupassanÃya, animittÃnupas- sanÃya, appaïihitÃnupassanÃya, su¤¤ÃnupassanÃya, adhi- pa¤¤ÃdhammavipassanÃya, yathÃbhÆta¤ÃïadassanÃya, ÃdÅnavÃnupassanÃya, paÂisaÇkhÃnupassanÃya, vivaÂÂanÃnu- passanÃya, sotÃpattimaggassa, sakadÃgÃmimaggassa, anÃ- gÃmimaggassa, Arahattamaggassa ko Ãdi, kiæ majjhe, kiæ pariyosÃnaæ? Arahattamaggassa paÂipadÃvisuddhi Ãdi, upekkhÃnu- brÆhanà majjhe, sampahaæsanà pariyosÃnaæ. ## Arahattamaggassa paÂipadÃvisuddhi Ãdi: Ãdissa kati lakkhaïÃni? ùdissa tÅïi lakkhaïÃni: yo tassa paripantho\<*<1>*>/ tato cittaæ visujjhati, visuddhattà cittaæ majjhimaæ samathani- mittaæ paÂipajjati, paÂipannattà tattha cittaæ pakkhan- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 paribandho, S. M. >/ #<[page 170]># %< 170>% dati; ya¤ ca paripanthato\<*<1>*>/ cittaæ visujjhati, ya¤ ca visud- dhattà cittaæ majjhimaæ samathanimittaæ paÂipajjati, ya¤ ca paÂipannatà tattha cittaæ pakkhandati. Arahatta- maggassa paÂipadÃvisuddhi Ãdi: Ãdissa imÃni tÅïi lakkha- ïÃni. Tena vuccati Arahattamaggo ÃdikalyÃïo c' eva hoti lakkhaïasampanno ca. ## Arahattamaggassa upekkhÃnubrÆhanà majjhe: maj- jhassa kati lakkhaïÃni? Majjhassa tÅïi lakkhaïÃni: visuddhaæ cittaæ ajjhu- pekkhati, samathapaÂipannam ajjhupekkhati, ekattupaÂ- ÂhÃnam ajjhupekkhati ya¤ ca visuddhaæ cittaæ ajjhu- pekkhati, ya¤ ca samathapaÂipannaæ ajjhupekkhati, ya¤ ca ekattupaÂÂhÃnaæ ajjhupekkhati. Arahattamaggassa upekkhÃnubrÆhanà majjhe: majjhassa imÃni tÅïi lak- khaïÃni. Tena vuccati Arahattamaggo majjhakalyÃïo c' eva hoti lakkhaïasampanno ca. ## Arahattamaggassa sampahaæsanà pariyosÃnaæ: pariyosÃnassa kati lakkhaïÃni? PariyosÃnassa cattÃri lakkhaïÃni: tattha jÃtÃnaæ dham- mÃnaæ anativattanaÂÂhena sampahaæsanÃ, indriyÃnaæ ekarasaÂÂhena sampahaæsanÃ, tadupagavirivayÃhanaÂÂhena sampahaæsanÃ, ÃsevanaÂÂhena sampahaæsanÃ. Arahatta- maggassa sampahaæsanà pariyosÃnaæ: pariyosÃnassa imÃni cattÃri lakkhaïÃni. Tena vuccati Arahattamaggo pariyosÃnakalyÃïo c' eva hoti lakkhaïasampanno ca. Evaæ tivattagataæ cittaæ tividhakalyÃïakaæ dasalak- khaïasampanno, vitakkasampanna¤ c' eva hoti vicÃrasam- panna¤ ca pÅtisampanna¤ ca sukhasampanna¤ ca cittassa adhiÂÂhÃnasampanna¤ ca saddhÃsampanna¤ ca viriyasam- panna¤ ca satisampanna¤ ca samÃdhisampanna¤ ca pa¤¤Ãsampanna¤ ca. ## Nimittaæ assÃsapassÃsà anÃrammaïÃ-m-ekacittassa\<*<2>*>/ ajÃnato ca\<*<3>*>/ tayo dhamme bhÃvanà n' upalabbhati, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 pa¤¤Ãpanato, S. 2 anÃrammaïamekacittassa, K.; anÃrammaïÃm ekassa cittassa, S. 3 S. omits. >/ #<[page 171]># %< 171>% nimittaæ assÃsapassÃsà anÃrammaïÃ-m-ekacittassa\<*<1>*>/ jÃnato ca tayo dhamme bhÃvanà upalabbhatÅti. ## Kathaæ ime tayo dhammà ekacittassa Ãrammaïà na honti, na c' ime tayo dhammà avidità honti, na ca cittaæ vikkhepaæ gacchati, padhÃna¤ ca pa¤¤Ãyati, payoga¤ ca sÃdheti, visesaæ adhigacchati? SeyyathÃpi rukkho same bhÆmibhÃge nikkhitto, tame- naæ puriso kakacena chindeyya, rukkhe phuÂÂhakakaca- dantÃnaæ vasena purisassa sati upaÂÂhità hoti, na Ãgate và gate và kakacadante manasikaroti, na Ãgatà và gatà và kakacadantà avidità honti, padhÃna¤ ca pa¤¤Ãyati, payoga¤ ca sÃdheti, visesaæ adhigacchati\<*<2>*>/: yathà rukkho same bhÆmibhÃge nikkhitto, evaæ upanibandhanà nimit- taæ, yathà kakacadantà evaæ assÃsapassÃsÃ, yathà rukkhe phuÂÂhakhacadantÃnaæ vasena purisassa sati upaÂÂhità hoti, na Ãgate và gate và kakacadante manasikaroti, na Ãgatà và gatà và kakacadantà avidità honit, padhÃna¤ ca pa¤¤Ãyati, payoga¤ ca sÃdheti, visesaæ adhigacchati- evamevaæ bhikkhÆ nÃsikagge và mukhanimitte và satiæ upaÂÂhÃpetvà nisinno hoti, na Ãgate và gate và assÃsa- passÃse manasikaroti, na Ãgatà và gatà và assÃsapassÃsà avidità honti, padhÃna¤ ca pa¤¤Ãyati, payoga¤ ca sÃdheti, visesaæ adhigacchati\<*<3>*>/. ## Katamaæ padhÃnaæ? ùraddhaviriyassa kÃyo pi cittaæ pi kammaniyaæ hoti; idaæ padhÃnaæ. Katamo payogo? ùraddhaviriyassa uppekilesà pahÅyanti, vitakkà vÆpasa- manti; ayaæ payogo. Katamo viseso? ùraddhaviriyassa sa¤¤ojanà pahÅyanti, anusayà byanti- honti\<*<4>*>/; ayaæ viseso. Evaæ ime tayo dhammà ekacittassa Ãrammaïà na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ãrammaïà me cittassa, S. 2 S. M. omit visesaæ adhigacchati. 3 S. M. add padhÃna¤ ca. 4 papanti hoti, S.; byÃsanti, K. >/ #<[page 172]># %< 172>% honti, na c' ime tayo dhammà avidità honti, na ca cittaæ vikkhepaæ gacchati padhÃna¤ ca pa¤¤Ãyati payoga¤ ca sÃdheti visesaæ adhigacchati. ## ùnÃpÃnasati yassa paripuïïà subhÃvità anupubbaæ paricità yathà Buddhena desitÃ, so imaæ lokaæ pabhÃseti abbhà mutto va candimà ti\<*<1>*>/. `ùnan' ti. AssÃso no passÃso. `ApÃnan' ti. PassÃso no assÃso. AssÃsavasena upaÂÂhÃnaæ sati, passÃsavasena upaÂÂhÃ- naæ sati: yo assasati\<*<2>*>/ tass' upaÂÂhÃti, yo passasati tass' upaÂÂhÃti. `ParipuïïÃ' ti. PariggahaÂÂhena paripuïïÃ, parivÃr- aÂÂhena paripuïïÃ, paripÆraÂÂhena paripuïïÃ. `SubhÃvitÃ' ti. Catasso bhÃvanÃ: tattha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ, indriyÃnaæ ekarasaÂÂhena bhÃvanÃ, tadupagaviriyavÃhanaÂÂhena bhÃ- vanÃ, ÃsevanaÂÂhena bhÃvanÃ. Tass' ime cattÃro bhÃvan- aÂÂhà yÃnikatà honti vatthukatà anuÂÂhità paricità susa- mÃraddhÃ. ## `YÃnikatÃ' ti. Yattha yattha ÃkaÇkhati, tattha tattha vasippatto hoti balappatto vesÃrajjapatto, tassa te dhammà ÃvajjanappaÂibandhà honti ÃkaÇkhaïappaÂi- bandhà manasikÃrappaÂibandhà cattuppÃdapaÂibandhÃ: tena vuccati `YÃnikatÃ' ti. `VatthukatÃ' ti. Yasmiæ yasmiæ vatthusmiæ cittaæ svÃdhiÂÂhitaæ hoti, tasmiæ tasmiæ vatthusmiæ sati supatiÂÂhitÃ\<*<3>*>/ hoti; yasmiæ yasmiæ và pana vatthusmiæ sati supatiÂÂhitÃ\<*<3>*>/ hoti, tasmiæ tasmim vatthusmiæ cittaæ svÃdhiÂÂhitaæ hoti: tena vuccati `VatthukatÃ' ti. `AnuÂÂhitÃ' ti.\<*<4>*>/ Yena yena cittaæ abhinÅharati, tena tena sati anuparivattati; yena yena và pana sati anu- parivattati, tena tena cittaæ abhinÅharati: tena vuccati `AnuÂÂhitÃ' ti. `ParicitÃ' ti. PariggahaÂÂhena paricità parivÃraÂÂhena paricità paripÆraÂÂhena paricitÃ; satiyà pariggahanto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 cf. Dhammapada, 172,173. 2 assÃsati, S., K. 3 supaÂÂhitÃ, M. 4 M. inserts vaÂÂhusmiæ before yena. >/ #<[page 173]># %< 173>% jinÃti pÃpake akusale dhamme: tena vuccati `Pari- cità ' ti\<*<1>*>/. `SusamÃraddhÃ' ti. CattÃro susamÃraddhÃ: tÃttha jÃtÃnaæ dhammÃnaæ anativattanaÂÂhena susamÃraddhÃ, indriyÃnaæ ekarasaÂÂhena susamÃraddhÃ, tadupagaviriya- VÃhanaÂÂhena susamÃraddhÃ, tappaccanÅkÃnaæ kilesÃnaæ susamugghÃtattÃ\<*<2>*>/ susamÃraddhÃ. `Susaman' ti. Atthi samaæ, atthi susamaæ. Katamaæ samaæ? Ye tattha JÃtà anavajjà kusalà byÃd- hipakkhiyÃ, idaæ samaæ. Katamaæ susamaæ? Yaæ tesaæ tesaæ dhammÃnaæ Ãrammaïaæ nirodho nibbÃnaæ, idaæ susamaæ. Iti ida¤ ca susamaæ ida¤ ca\<*<3>*>/ susamaæ. ¤Ãtaæ hoti iÂÂhaæ viditaæ sacchikataæ phassitaæ pa¤- ¤Ãya, Ãraddhaæ hoti viriyaæ asallÅnaæ, upaÂÂhità sati apamuÂÂhÃ,\<*<4>*>/ passaddho kÃyo asÃraddho,\<*<5>*>/ samÃhitaæ. cittaæ ekaggaæ: tena vuccati `SusamÃraddhÃ' ti. ## `Anupubbaæ paricitÃ' ti. DÅghaæ assÃsavasena purimà purimà paricitÃ, pacchimà pacchimà anuparicitÃ; dÅghaæ passÃsavasena purimà purimà paricitÃ, pacchimà pacchimà anuparicitÃ; rassaæ assÃsavasena purimà purimà paricitÃ, pacchimà pacchimà anuparicitÃ; rassaæ passÃ- savasena purimà purimà paricitÃ, pacchimà pacchimà anuparicità . . . pe . . . paÂinissaggÃnupassÅ assÃsava- sena purimà purimà paricitÃ, pacchimà pacchimà anupari- citÃ; paÂinissaggÃnupassÅ passÃsavasena purimà purimà paricitÃ, pacchimà pacchimà anuparicitÃ; Sabbà pi soÊasa- vatthukà ÃnÃpÃnasatiyo a¤¤ama¤¤aæ paricità c' eva honti anuparicità ca: tena vuccati `Anupubbaæ paricitÃ' ti. ## `YathÃ' ti. Dasa yathatthÃ: attadamathaÂÂho yathattho, attasamathaÂÂho yathattho, attaparinibbÃpan- aÂÂho yathattho, abhi¤¤aÂÂho yathattho, pari¤¤aÂÂho yathattho, pahÃnaÂÂho yathattho, bhÃvanaÂÂho yathattho, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 akusale dhamme paricitÃ, S. M. 2 susamuhatattÃ, M.; samughÃtattÃ, S. 3 K. omits ida¤ ca. 4 asammutthÃ, M.; sammutthÃ, S. 5 Ãraddho, K. >/ #<[page 174]># %< 174>% sacchikiriyaÂÂho yathattho, saccÃbhisamayaÂÂho yathattho, nirodhe paÂiÂÂhÃpakaÂÂho yathattho. ## `Buddho' ti. Yo so Bhagavà sayambhÆ anÃcari- yako Buddhe ananussutesu dhammesu sÃmaæ saccÃni abhisambujjhati tattha ca sabba¤¤utaæ patto balesu ca vasÅbhÃvaæ `Buddho' ti. Ken' aÂÂhena Buddho? `Bujjhità saccÃ- nÅti, Buddho, bodhetÃ\<*<1>*>/ pajÃyÃti Buddho, sabba¤¤utÃya Buddho, sabbadassÃvitÃya Buddho, ana¤¤aneyyatÃya Bud- dho, visavitÃya\<*<2>*>/ Buddho, khÅïÃsavasaÇkhÃtena Buddho, nirupadhisaÇkhÃtena\<*<3>*>/ Buddho, `ekantavÅtarÃgo' ti Buddho, `ekantavÅtadoso' ti Buddho, `ekantavÅtamoho' ti Buddho, `ekantanikkileso' ti Buddho, `ekÃyanamaggaæ gato' ti Buddho, `eko anuttaraæ sammÃsambodhiæ abhisam- buddho' ti Buddho, abuddhivihatattà buddhipaÂilÃbhà Buddho. `Buddho' ti. N' etaæ nÃmaæ mÃtarà kataæ, na pitarà kataæ, na bhÃtarà kataæ, na bhaginiyà kataæ, na mittÃ- maccehi kataæ, na ¤ÃtisÃlohitehi kataæ, na samaïa- brÃhmaïehi kataæ, na devatÃhi kataæ; vimokkhantikam etaæ BuddhÃnaæ BhagavantÃnaæ Bodhiyà mÆle saha sabba¤¤uta¤Ãïassa paÂilÃbhà sacchikà pa¤¤atti, yadidaæ Buddho ti. ## `DesitÃ' ti. AttadamathaÂÂho yathattho yathà Buddhena desito, attasamathaÂÂho yathattho yathà Buddhena desito, attaparinibbÃpanaÂÂho yathattho yathà Buddhena desito . . . pe . . . nirodhe patiÂÂhÃpakaÂÂho yathattho yathà Buddhena desito, so hi\<*<4>*>/ gahaÂÂho và hoti pabajjito vÃ. `Loko' ti. Khandhaloko dhÃtuloko Ãyatanaloko vipat- tibhavaloko vipattisambhavaloko sampattibhavaloko sam- pattisambhavaloko. Eko loko: sabbe sattà ÃhÃraÂÂhitikà . . . pe . . . aÂÂhÃrasa lokÃ: aÂÂhÃrasa dhÃtuyo. ## `PabhÃsetÅti'. AttadamathaÂÂhaæ. yathatthaæ abhi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 bodhento, K. 2 visatitÃya, K. 3 nirÆpalepasaÇkh-, M.; nirupakkilesasaÇkh-, K. 4 so ti, M.; hoti, K. >/ #<[page 175]># %< 175>% sambuddhattà so imaæ lokaæ obhÃseti bhÃseti\<*<1>*>/ pabhÃseti, attasamathaÂÂhaæ yathatthaæ abhisambuddhattà so imaæ lokaæ obhÃseti bhÃseti\<*<2>*>/ pabhÃseti, attaparinibbÃpanaÂÂhaæ yathatthaæ abhisambuddhattà so imaæ lokam obhÃseti bhÃsetti pabhÃseti . . . pe . . . nirodhe patiÂÂhÃpakaÂÂhaæ yathatthaæ abhisambuddhattà so imaæ lokaæ obhÃseti bhÃseti pabhÃseti. ## `Abbhà mutto va candimÃ' ti. Yathà abbhà evaæ kilesÃ, yathà cando evaæ ariya¤Ãïaæ, yathà candimà devamutto evaæ bhikkhu, yathà cando abbhà mutto mahiyÃ\<*<3>*>/ mutto\<*<4>*>/ dhÆmarajà mutto rÃhugahaïÃ\<*<5>*>/ vippa- mutto bhÃsati\<*<6>*>/ ca tapati\<*<6>*>/ ca virocati\<*<6>*>/ ca, evameva bhikkhu sabbakilesehi vippamutto bhÃsati ca tapati ca virocati ca; tena vuccati `Abbhà mutto va candimÃ' ti. ImÃni terasa vodÃne ¤ÃïÃni. BhÃïavÃraæ. ## KatamÃni battiæsa sattokÃrÅsu ¤ÃïÃni\<*<7>*>/? Idha bhikkhu ara¤¤agato và rukkhamÆlagato và su¤¤Ã- gÃragato và nisÅdati pallaÇkaæ Ãbhujitvà ujum kÃyaæ païidhÃya parimukhaæ satiæ upaÂÂhapetvÃ. So sato và assasati sato passasati, dÅghaæ và assasanto `dÅghaæ assasÃmÅti' pajÃnÃti, dighaæ và passasanto `dighaæ passasÃmÅti' pajÃnÃti, rassaæ và assasanto `rassaæ assasÃmÅti' pajÃnÃti, rassaæ và passasanto `rassaæ passasÃmÅti' pajÃnÃti, `sabbakÃyapaÂisaævedÅ assasissÃ- mÅti' sikkhati, `sabbakÃyapaÂisaævedÅ passasissÃmÅti sikkhati, `passambhayaæ kÃyasaÇkhÃraæ assasissÃmÅti' sikkhati, `passambhayaæ kÃyasaÇkhÃraæ passasissÃmÅti' sikkhati, `pÅtipaÂisaævedi . . . pe . . . sukhapaÂisaævedÅ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ãsevati, S.; K. omits. 2 S÷as bhÃseti here. 3 mahikÃ, M.; mahitÃ, S. 4 K. omits. 5 rÃhupÃnÃ, K. 6 bhÃsate ca tapate ca, all MSS.; virocate, M., only. 7 satokÃriya, M.; sotokÃrisa, S. >/ #<[page 176]># %< 176>% cittasaÇkhÃrapaÂisaævedÅ passambhayaæ cittasaÇkhÃraæ, cittapaÂisaævedÅ . . . pe . . . abhippamodayaæ cittaæ, samÃdahaæ cittaæ, vimocayaæ cittaæ, aniccÃnupassÅ virÃg- Ãnupassi nirodhÃnupassÅ paÂinissaggÃnupassÅ assasissÃ- mÅti' sikkhati, `paÂinissaggÃnupassÅ passasissÃmÅti' sik- khati. ## `IdhÃti', Imissà diÂÂhiyÃ, imissà khantiyÃ, imissà ruciyÃ, imasmiæ ÃdÃye, imasmiæ dhamme, imasmiæ vinaye, imasmiæ dhammavinaye, imasmiæ pÃvacane, imasmiæ brahmacariye, imasmiæ satthusÃsane: tena vuccati `IdhÃti'. `BhikkhÆti'. PuthujjanakalyÃïako và hoti bhikkhu sekho và Arahà và akuppadhammo. `Ara¤¤an' ti. Nikkhamitvà bahi indakhÅlà sabbaæ etaæ ara¤¤aæ. `RukkhamÆlan' ti. Yattha bhikkhuno Ãsanaæ pa¤- ¤attaæ hoti, ma¤co và pÅthaæ\<*<1>*>/ và bhisÅ và taÂÂikà và cammakhaï¬o và tiïasanthÃro\<*<2>*>/ và païïasanthÃro và palÃlasanthÃro\<*<3>*>/ và tattha bhikkhu caÇkamati và tiÂÂhati và nisÅdati và seyyaæ và kappeti. `Su¤¤an' ti. Kenaci anÃkiïïaæ hoti gahaÂÂhehi và pabbajitehi vÃ. `ùgÃran' ti. VihÃro a¬¬hayogo pÃsÃdo hammiyaæ guhà ti. `NisÅdati pallaÇkaæ ÃbhujitvÃ' ti. Nisinno hoti pal- laÇkaæ ÃbhujitvÃ. `Ujuæ kÃyaæ païidhÃyÃti'. Ujuko hoti kÃyo Âhito supaïihito\<*<4>*>/ `Parimukhaæ satiæ upaÂÂhapetvÃ' ti. `ParÅti' parig- gahaÂÂho, `mukhan' ti niyyÃnaÂÂho, `satÅti' upaÂÂhÃn- aÂÂho; tena vuccati `Parimukhaæ satiæ upaÂÂha- petvÃ' ti. ## `Sato va assasati sato passasatÅti'.\<*<5>*>/ BattiæsÃya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 piÂÂhaæ, M. 2 tiïasataro, M. 3 patasasantharo, K.; palassandharo, S. 4 Âhito païihito, S., panidhito païihito, K. 5 K. omits sato passasatÅti. >/ #<[page 177]># %< 177>% ÃkÃrehi satokÃrÅ hoti:\<*<1>*>/ dÅghaæ assÃsavasena cittassa ekag- gataæ avikkhepaæ pajÃnato sati\<*<2>*>/ upaÂÂhità hoti, tÃya satiyà tena ¤Ãïena satokÃrÅ hoti; dÅghaæ passÃsavasena cittassa ekaggataæ . . . pe . . . satokÃrÅ hoti; rassaæ assÃsavasena cittassa ekaggataæ . . . pe . . . satokÃrÅ hoti; rassaæ assÃsavasena cittassa ekaggataæ . . . pe . . . satokÃrÅ hoti; paÂinissaggÃnupassÅ assÃsavasena, paÂinissaggÃnupassÅ passÃsavasena cittassa ekaggataæ . . . pe . . . satokÃrÅ hoti. ## Kathaæ dÅghaæ assasanto `dÅghaæ assasÃmÅti' pajÃnÃti, dÅghaæ passasanto `dÅghaæ passasÃmÅti' pajÃ- nÃti? DÅghaæ assÃsaæ addhÃnasaÇkhÃte assasati, dÅghaæ passÃsaæ addhÃnasaÇkhÃte passasati, dÅghaæ assÃsapas' sÃsaæ addhÃnasaÇkhÃte assasati pi passasati pi; dÅghaæ assÃsapassÃsaæ addhÃnasaÇkhÃte assasato pi passasato pi chando uppajjati. Chandavasena tato sukhumataraæ dÅghaæ assÃsaæ addhÃnasaÇkhÃte assasati, chandavasena tato sukhumataraæ dÅghaæ passÃsaæ addhÃnasÃÇkhÃte passasati, chandavasena tato sukhumataraæ dÅghaæ assÃ- sapassÃsaæ addhÃnasaÇkhÃte assasati pi passasati pi; chandavasena tato sukhumataraæ dÅghaæ assÃsapassÃsaæ addhÃnasaÇkhÃte assasato pi passasato pi pÃmojjaæ uppajjati. PÃmojjavasena tato sukhumataraæ dÅghaæ assÃsaæ addhÃnasaÇkhÃte assasati, pÃmojjavasena tato sukhumataraæ dighaæ passÃsaæ addhÃnasaÇkhÃte passa- sati, pÃmojjavasena tato sukhumataraæ dÅghaæ assÃsa- passÃsaæ addhÃnasaÇkhÃte assasati pi passasati pi, pÃmojjavasena tato sukhumataraæ dÅghaæ assÃsapassÃsaæ addhÃnasaÇkhÃte assasato pi passasato pi dÅghaæ assÃsa- passÃsà cittaæ vivaÂÂati, upekkhà saïÂhÃti. Imehi nava- hÃkÃrehi dÅghaæ assÃsapassÃsà kÃyo uppaÂÂhÃnaæ sati anupassanà ¤Ãïaæ, kÃyo uppaÂÂhÃnaæ no sati, sati upaÂÂhÃna¤ c' eva sati ca, tÃya satiyà tena ¤Ãïena taæ kÃyaæ anupassatÅti: tena vuccati `KÃye kÃyÃnupassanà satipaÂÂhÃnabhÃvanÃ' ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K. omits. 2 satiæ, K. 12 >/ #<[page 178]># %< 178>% ## `AnupassatÅti'. Kathaæ taæ kÃyaæ anupassati? Aniccato anupassati no niccato, dukkhato anupassati no sukhato, anattato anupassati no attato, nibbindati no nandati, virajjati no rajjati, nirodheti no samudeti, paÂi- nissajjati no Ãdiyati, aniccato anupassanto niccasa¤¤aæ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasa¤¤aæ pajahati, anattato anupassanto attasa¤¤aæ pajahati, nibbindanto nandiæ pajahati, virajjanto rÃgaæ pajahati, nirodhento samudayaæ pajahati, paÂinissajjanto ÃdÃnaæ pajahati. Evaæ taæ kÃyaæ anupassati. `BhÃvanÃ' ti. Catasso bhÃvanÃ: tattha jÃtÃnaæ dham- mÃnaæ anativattanaÂÂhena bhÃvanÃ, indriyÃnaæ ekaras- aÂÂhena bhÃvanÃ, tadupagaviriyavÃhanaÂÂhena bhÃvanÃ, ÃsevanaÂÂhena bhÃvanÃ. ## DÅghaæ assÃsapassÃsavasena cittassa ekaggataæ avikkhepaæ pajÃnato vidità vedanà uppajjanti, vidità upaÂÂhahanti, vidità abbhatthaæ gacchanti, vidità sa¤¤Ã uppajjanti, vidità upaÂÂhahanti, vidità abbhatthaæ gac- chanti, vidità vitakkà uppajjanti, vidità upaÂÂhahanti, vidità abbhatthaæ gacchanti. ## Kathaæ vidità vedanà uppajjanti, vidità upaÂÂha- hanti, vidità abbhatthaæ gacchanti? Kathaæ vedanÃya uppÃdo vidito hoti? `AvijjÃsamudayà vedanÃsamudayo' ti paccayasamudayaÂ- Âhena vedanÃya uppÃdo vidito hoti, `taïhÃsamudayà veda- nÃsamudayo' ti, `kammasamudayà vedanÃsamudayo' ti `phassasamudayà vedanÃsamudayo' ti paccayasamudayaÂ- Âhena vedanÃya uppÃdo vidito hoti, nibbattilakkhaïaæ passato pi vedanÃya uppÃdo vidito hoti. Evaæ vedanÃya uppÃdo vidito hoti. Kathaæ vedanÃya upaÂÂhÃnaæ viditaæ hoti? Amiccato manasikaroto khayatupaÂÂhÃnaæ viditaæ hoti, dukkhato manasikaroto bhayatupaÂÂhÃnaæ viditaæ hoti, anattato manasikaroto su¤¤atupaÂÂhÃnaæ viditaæ hoti, Evaæ vedanÃya upaÂÂhÃnaæ viditaæ hoti. Kathaæ vedanÃya atthaÇgamo vidito hoti? `AvijjÃnirodhà vedanÃnirodho' ti paccayanirodhaÂÂhena vedanÃya atthaÇgamo vidito hoti, `taïhÃnirodhà vedanÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 179]># %< 179>% nirodho' ti . . . pe . . . `kammanirodhà vedanÃnirodho' ti . . . pe . . . `phassanirodhà vedanÃnirodho' ti paccaya- nirodhaÂÂhena vedanÃya atthaÇgamo vidito hoti, vipari- ïÃmalakkhaïaæ passato pi vedanÃya atthaÇgamo vidito hoti. Evaæ vedanÃya atthaÇgamo vidito hoti. Evaæ vidità vedanà uppajjanti, vidità upaÂÂhahanti, vidità abbhatthaæ gacchanti. ## Kathaæ vidità sa¤¤Ã uppajjanti, vidità upaÂÂha- hanti, vidità abhatthaæ gacchanti? Kathaæ sa¤¤Ãya uppÃdo vidito hoti? `AvijjÃsamudayà sa¤¤Ãsamudayo' ti paccayasamudayaÂ- Âhena sa¤¤Ãya uppÃdo vidito hoti, `taïhÃsamudayà . . . pe . . . nibbattilakkhaïaæ passato pi sa¤¤Ãya uppÃdo vidito hoti. Evaæ sa¤¤Ãya uppÃdo vidito hoti. Kathaæ sa¤¤Ãya upaÂÂhÃnaæ viditaæ hoti? Aniccato manasikaroto . . . pe . . . su¤¤atupaÂÂhÃnaæ viditaæ hoti. Evaæ sa¤¤Ãya upaÂÂhÃnaæ viditaæ hoti. Kathaæ sa¤¤Ãya atthaÇgamo vidito hoti? `AvijjÃnirodhà sa¤¤Ãnirodho' ti . . . pe . . . vipariïÃmalak- khaïaæ passato pi sa¤¤Ãya atthaÇgamo vidito hoti. Evaæ sa¤¤Ãya atthaÇgamo vidito hoti. Evaæ vidità sa¤¤Ã uppaj- janti, vidità upaÂÂhahanti, vidità abbhatthaæ gacchanti. ## Kathaæ vidità vitakkà uppajjanti, vidità upaÂÂha- hanti, vidità abbhatthaæ gacchanti? Kathaæ vitakkÃnaæ uppÃdo vidito hoti? `AvijjÃsamudayà vitakkasamudayo' ti paccayasamuday- aÂÂhena vitakkÃnaæ uppÃdo vidito hoti, `taïhÃsamudayà . . . pe . . . nibbattilakkhaïaæ passato pi vitakkÃnaæ uppÃdo vidito hoti. Evaæ vitakkÃnaæ uppÃdo vidito hoti. Kathaæ vitakkÃnaæ upaÂÂhÃnaæ viditaæ hoti? Aniccato manasikaroto . . . pe . . . su¤¤atupaÂÂhÃnaæ viditaæ hoti. Evaæ vitakkÃnaæ upaÂÂhÃnam viditaæ hoti. Kathaæ vitakkÃnaæ atthaÇgamo vidito hoti? `AvijjÃnirodhà vitakkanirodho' ti . . . pe . . . vipari- ïÃmalakkhaïaæ passato pi vitakkÃnaæ atthaÇgamo vidito hoti. Evaæ vitakkÃnaæ atthaÇgamo vidito hoti. Evaæ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 180]># %< 180>% vidità vitakkà uppajjanti, vidità upaÂÂhahanti, vidità abbhatthaæ gacchanti. ## DÅghaæ assÃsapassÃsavasena cittassa ekaggataæ avikkhepaæ pajÃnanto indriyÃni samodhÃneti gocara¤ ca pajÃnÃto samattha¤ ca paÂivijjhati . . . pe . . . dhamme samodhÃneti gocara¤ ca pajÃnÃti samatha¤ ca paÂivijjhati. `IndriyÃni samodhÃnetÅti'. Kathaæ indriyÃni samo- dhÃneti? AdhimokkhaÂÂhena saddhindriyaæ samodhÃneti, paggah- aÂÂhena viriyindriyaæ samodhÃneti, upaÂÂhÃnaÂÂhena satindriyaæ samodhÃneti, avikkhepaÂÂhena samÃdhindri- yaæ samodhÃneti, dassanaÂÂhena pa¤¤indriyaæ samo- dhÃneti. Ayaæ puggalo imÃni indriyÃni imasmiæ Ãram- maïe samodhÃneti; tena vuccati `IndriyÃni samodhÃnetÅti'. `Gocara¤ ca pajÃnÃtÅti'. Yaæ tassa\<*<1>*>/ Ãrammaïaæ taæ tassa gocaraæ, yaæ tassa gocaraæ taæ tassa Ãrammaïaæ pajÃnÃtÅti, puggalo pajÃnanà pa¤¤Ã\<*<2>*>/. `Saman' ti. ùrammaïassa upaÂÂhÃnaæ samaæ, cittassa avikkhepo samaæ, cittassa adhiÂÂhÃnaæ samaæ, cittassa vodÃnaæ samaæ. `Attho' ti. Anavajjatho nikkilesattho vodÃnattho paramattho. `PaÂivijjhatÅti'. ùrammaïassa upaÂÂhÃnaæ paÂivijjhati, cittassa avikkhepaÂÂhaæ paÂivijjhati, cittassa adhiÂÂhÃnaÂ- Âhaæ paÂivijjhati, cittassa vodÃnaÂÂhaæ paÂivijjhati; tena vuccati `Samattha¤ ca paÂivijjhatÅti'. ## `BalÃni samodhÃnetÅti'. Kathaæ balÃni samodhÃ- neti? Asaddhiye akampiyaÂÂhena saddhÃbalaæ samo- dhÃneti, kosajje akampiyaÂÂhena viriyabalaæ samodhÃneti, pamÃde akampiyaÂÂhena satibalaæ samodhÃneti, uddhacce akampiyaÂÂhena samÃdhibalaæ samodhÃneti, avijjÃya akampiyaÂÂhena pa¤¤Ãbalaæ samodhÃneti. Ayaæ puggalo imÃni balÃni imasmin Ãrammaïe samodhÃneti; tena vuccati `BalÃni samodhÃnetÅti'. `Gocara¤ ca pajÃnÃtÅti' . . . pe . . . tena vuccati `Samat- tha¤ ca paÂivijjhatÅti. ` \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Yan tassa, M. K. 2 puggalapajÃnanà na pa¤¤Ã, S. >/ #<[page 181]># %< 181>% ## `BojjhaÇge samodhÃnetÅti'. Kathaæ bojjhaÇge samodhÃneti? UpaÂÂhÃnaÂÂhena satisambojjhaÇgaæ samo- dhÃneti, pavicayaÂÂhena dhammavicayasambojjhaÇgaæ samodhÃneti, paggahaÂÂhena viriyasambojjhaÇgaæ samo- dhÃneti, pharaïaÂÂhena pÅtisambojjhaÇgaæ samodhÃneti, upassamaÂÂhena passaddhisambojjhaÇgam samodhÃneti, avikkhepaÂÂhena samÃdhisambojjhaÇgaæ samodhÃneti, paÂisaÇkhÃnaÂÂhena upekkhÃsambojjhaÇgaæ samodhÃneti. Ayaæ puggalo ime bojjhaÇge imasmiæ Ãrammaïe samo- dhÃneti: tena vuccati `BojjhaÇge samodhÃnetÅti'. `Goca- ra¤ ca pajÃnÃtÅti' . . . pe . . . tena vuccati `Samattha¤ ca paÂivijjhatÅti'. ## `Maggaæ samodhÃnetÅti'. Kathaæ maggaæ samo- dhÃneti? DassanaÂÂhena sammÃdiÂÂhiæ samodhÃneti, abhiniro- panaÂÂhena sammÃsaÇkappaæ samodhÃneti, pariggahaÂ- Âhena sammÃvÃcaæ samodhÃneti, samuÂÂhÃnaÂÂhena sam- mÃkammantaæ samodhÃneti, vodÃnaÂÂhena sammÃ-ÃjÅvaæ samodhÃneti, paggahaÂÂhena sammÃvÃyÃmaæ samodhÃneti, upaÂÂhÃnaÂÂhena sammÃsatiæ samodhÃneti, avikkhepaÂ- Âhena sammÃsamÃdhiæ samodhÃneti. Ayaæ puggalo imaæ maggaæ imasmiæ Ãrammaïe samodhÃneti; tena vuccati `Maggaæ samodhÃnetÅti'. `Gocara¤ ca pajÃnÃtÅti' . . . pe . . . tena vuccati `Samattha¤ ca paÂivijjhatÅti'. ## `Dhamme samodhÃnetÅti'. Kathaæ dhamme samo- dhÃneti? AdhipateyyaÂÂhena indriyÃni samodhÃneti, akam- piyaÂÂhena balÃni samodhÃneti, niyyÃnaÂÂhena bojjhaÇge samodhÃneti, hetuÂÂhena maggaæ samodhÃneti, upaÂÂhÃn- aÂÂhena satipaÂÂhÃnaæ samodhÃneti, padahaÂÂhena sam- mappadhÃnaæ samodhÃneti, ijjhanaÂÂhena iddhipÃdaæ samodhÃneti, tathaÂÂhena saccaæ samodhÃneti, avikkhep- aÂÂhena samathaæ samodhÃneti, anupassanaÂÂhena vipas- sanaæ samodhÃneti, ekarasaÂÂhena samathavipassanaæ samodhÃneti, anativattanaÂÂhena yuganandhaæ samodhÃ- neti, samvaraÂÂhena sÅlavisuddhim samodhÃneti, avikkhep- aÂÂhena cittavisuddhiæ samodhÃneti, dassanaÂÂhena diÂ- Âhivisuddhiæ samodhÃneti, vimuttaÂÂhena\<*<1>*>/ vimokkhaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 muttaÂÂhena, K. >/ #<[page 182]># %< 182>% samodhÃneti, paÂivedhaÂÂhena vijjaæ samodhÃneti, paric- cÃgaÂÂhena vimuttiæ samodhÃneti, samucchedaÂÂhena khaye ¤Ãïaæ samodhÃneti, paÂipassaddhaÂÂhena anuppÃde ¤Ãïaæ samodhÃneti; chandaæ mÆlaÂÂhena samodhÃneti, manasikÃraæ samuÂÂhÃnaÂÂhena samodhÃneti, phassaæ samodhÃnaÂÂhena samodhÃneti, vedanaæ samosaraïaÂ- Âhena samodhÃneti, samÃdhiæ pamukhaÂÂhena samodhÃ- neti, satiæ adhipaÂeyyaÂÂhena samodhÃneti, pa¤¤aæ\<*<1>*>/ tatuttaraÂÂhena samodhÃneti, vimuttiæ sÃraÂÂhena samo- dhÃneti, amatogadhaæ nibbÃnaæ pariyosÃnaÂÂhena samo- dhÃneti. Ayaæ puggalo ime dhamme imasiæ Ãrammaïe samodhÃneti; tena vuccati `Dhamme samodhÃnetÅti'. `Gocara¤ ca pajÃnÃtÅti' . . . pe . . . tena vuccati `Samat- tha¤ ca paÂivijjhatÅti'. ## Kathaæ rassaæ assasanto `rassaæ assasÃmÅti' pajÃ- nÃti, rassaæ passasanto `rassaæ passasÃmÅti' pajÃnÃti? Rassaæ assÃsaæ ittarasaÇkhÃte assasati, rassaæ passÃ- saæ ittarasaÇkhÃte passasati, rassaæ assÃsapassÃsaæ ittarasaÇkhÃte assasati pi passasati pi; rassaæ assÃsa- passÃsaæ ittarasaÇkhÃte assasato pi passasato pi chando uppajjati. Chandavasena tato sukhumataraæ rassaæ assÃsaæ ittarasaÇkhÃte assasati, chandavasena tato sukhu- mataraæ rassaæ passÃsaæ ittarasaÇkhÃte passasati, chandavasena tato sukhumataraæ rassaæ assÃsapassÃsaæ ittarasaÇkhÃte assasati pi passasati pi; chandavasena tato sukhumataraæ rassaæ assÃsapassÃsaæ ittarasaÇkhÃte assasato pi passasato pi pÃmojjaæ uppajjati. PÃmoj- javasena tato sukhumataraæ rassaæ assÃsaæ ittarasaÇ- khÃte assasati, pÃmojjavasena tato sukhumataraæ rassaæ passÃsaæ ittarasaÇkhÃte passasati, pÃmojjavasena tato sukhumataraæ rassaæ assÃsapassÃsaæ ittarasaÇkhÃte assasati pi passasati pi, pÃmojjavasena tato sukhumataraæ rassaæ assÃsapassÃsaæ ittarasaÇkhÃte assasato pi passa- sato pi rassaæ assÃsapassÃsà cittaæ vivaÂÂati, upekkhà saïÂhÃti. Imehi navahÃkÃrehi rassaæ assÃsapassÃsà kÃyo uppaÂÂhÃnaæ sati anupassanà ¤Ãïaæ, kÃyo upaÂÂhÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 satisampaja¤¤aæ, K. >/ #<[page 183]># %< 183>% no sati, sati upaÂÂhÃna¤ c' eva sati ca, tÃya satiyà tena ¤Ãïena taæ kÃyaæ anupassatÅti: tena vuccati `KÃye kÃyÃnupassanà satipaÂÂhÃnabhÃvanÃ' ti. ## `AnupassatÅti'. Kathaæ taæ kÃyaæ anupassati? . . . pe . . . Evaæ taæ kÃyaæ anupassati. `BhÃvanÃ' ti. Catasso bhÃvanà . . . pe . . . Ãsevan- aÂÂhena bhÃvanÃ. Rassaæ assÃsapassÃsavasena cittassa ekaggataæ avik- khepaæ pajÃnato vidità vedanà uppajjanti . . . pe . . . rassaæ assÃsapassÃsavasena cittassa ekaggataæ avikkhepaæ pajÃnanto indriyÃni samodhÃneti . . . pe . . . tena vuccati `Samatthä ca paÂivijjhatÅti'. ## Kathaæ `SabbakÃyapaÂisaævedÅ assasissÃmÅti' sik- khati, `SabbakÃyapaÂisaævedÅ passasissÃmÅti' sikkhati? `KÃyo' ti. Dve. kÃyÃ- nÃmakÃyo ca rÆpakÃyo ca. Katamo nÃmakÃyo? Vedanà sa¤¤Ã cetanà phasso manasikÃro, nÃma¤ ca nÃmakÃyo ca, ye ca vuccanti citta- saÇkhÃrÃ. Ayaæ nÃmakÃyo. Katamo rÆpakÃyo? CattÃro ca mahÃbhÆtà catunna¤ ca mahÃbhÆtÃnaæ upÃdÃya rÆpaæ assÃso ca passÃso ca nimitta¤ ca upanibandhanÃ, ye ca vuccanti kÃyasaÇkhÃrÃ. Ayaæ rÆpakÃyo. ## Kathaæ te kÃyà paÂividità honti? DÅghaæ assÃsavasena cittassa ekaggataæ avikkhepaæ pajÃnato sati upaÂÂhità hoti, tÃya satiyà tena ¤Ãïena te kÃyà paÂividita honti; dÅghaæ passÃsavasena . . . pe . . . rassaæ assÃsavasena . . . pe . . . rassaæ passÃsa- vasena cittassa ekagataæ avikkhepaæ pajÃnato sati upaÂÂhità hoti, tÃya satiyà tena ¤Ãïena te kÃyà paÂividità honti; Ãvajjato te kÃyà paÂividità honti, jÃnato te kÃyà paÂividità honti, passato te kÃyà paÂividità honti, pacca- vekkhato te kÃyà paÂividità honti, cittaæ adhiÂÂhahato te kÃyà paÂividità honti, saddhÃya adhimuccato te kÃyà pÃÂividità honti, viriyaæ paggaïhato te kÃyà paÂividità honti, satiæ upaÂÂhÃpayato te kÃyà paÂividità honti, cittaæ samÃdahato te kÃyà paÂividità honti, sa¤¤Ãya pajÃnato te kÃyà paÂividità honti, abhi¤¤eyaæ abhijÃnato te kÃyà paÂividità honti, pari¤eyyaæ parijÃnato te kÃyà paÂi- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 184]># %< 184>% vidità honti, pahÃtabbaæ pajahato te kÃyà paÂividità honti, bhÃvetabbaæ bhÃvayato te kÃyà paÂividità honti, sacchi- kÃtabbaæ sacchikaroto te kÃyà paÂividità honti. Evaæ te kÃyà paÂividità honti. SabbakÃyapaÂisaævedÅ assÃsa- passÃsà kÃyo upaÂÂhÃnaæ sati anupassanà ¤Ãïaæ, kÃyo upaÂÂhÃnaæ no sati, sati upaÂÂhÃna¤ c' eva sati ca, tÃya satiyà tena ¤Ãïena taæ kÃyaæ anupassatÅti; tena vuccati `KÃye kÃyÃnupassanà satipaÂÂhÃnabhÃvanÃ' ti. ## `AnupassatÅti'. Kathaæ taæ kÃyaæ anupassati? . . . pe . . . Evaæ taæ kÃyaæ anupassati. `BhÃvanÃ' ti. Catasso bhÃvanà . . . pe . . . ÃsevanaÂÂhena bhÃvanÃ. SabbakÃyapaÂisaævedÅ assÃsapassÃsÃnaæ\<*<1>*>/ saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi, avikkhepaÂÂhena cittavisuddhi, dassanaÂÂhena diÂÂhivisuddhi; yo tattha saævaraÂÂho ayaæ adhisÅla- sikkhÃ, yo tattha avikkhepaÂÂho ayaæ adhicittasikkhÃ, yo tattha dassanaÂÂho ayaæ adhipa¤¤ÃsikkhÃ. Imà tisso sikkhÃyo Ãvajjanto sikkhati jÃnanto sikkhati . . . pe . . . cittaæ adhiÂÂhahanto sikkhati . . . pe . . . sacchikÃ- tabbaæ sacchikaronto sikkhati. SabbakÃyapaÂisaævedÅ assÃsapassÃsavasena cittassa ekaggataæ avikkhepaæ pajÃ- nato vidità vedanà uppajjanti . . . pe . . . sabbakÃya- paÂisaævodÅ assÃsapassÃsavasena cittassa ekaggataæ avik- khepaæ pajÃnanto indriyÃni samodhÃneti . . . pe . . . tena vuccati `Samattha¤ ca paÂivijjhatÅti'. ## Kathaæ `Passambhayaæ kÃyasaÇkhÃraæ assasis- sÃmÅti' sikkhati, `Passambhayaæ kÃyasaÇkhÃraæ pas- sasissÃmÅti' sikkhati? Katamo kÃyasaÇkhÃro? DÅghaæ assÃsà kÃyikÃ, ete dhammà kÃyapaÂibandhà kÃyasaÇkhÃrÃ, te kÃyasaÇkhÃre passambhento nirodhento vÆpasamento sikkhati; dÅghaæ passÃsà kÃyikà . . . pe . . . vÆpasamento sikkhati; rassaæ assÃsÃ; rassaæ passÃsÃ; sabbakÃyapaÂisaævedÅ assÃsÃ; sabbakÃyapaÂi- saævedÅ passÃsà kÃyikà . . . pe . . . vÆpasamento sik- khati. YathÃrÆpehi kÃyasaÇkhÃrehi yà kÃyassa Ãnamanà vinamanà sannamanà païamanà i¤janà phandanÃ\<*<2>*>/ calanà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 assapassÃsaæ, S.; assÃsapassÃsÃ, K. 2 pandanÃ, M. >/ #<[page 185]># %< 185>% kampanÃ\<*<1>*>/ `passambhayaæ kÃyasaÇkhÃraæ assasissÃmÅti' sikkhati, `passambhÃyaæ kÃyasaÇkhÃraæ passasissÃmÅti' sikkhati. YathÃrÆpehi kÃyasaÇkhÃrehi yà kÃyassa na- Ãnamanà nÃ-viïamanà na-sannamanà na-païamanà ani¤- janà aphandanà acalanà akampanà santaæ sukhumaæ `passambhayaæ kÃyasaÇkhÃraæ assasissÃmÅti' sikkhati, `passambhayaæ kÃyasaÇkhÃraæ passasissÃmÅti' sikkhati. Iti kira `passambhayaæ kÃyasaÇkhÃraæ assasissÃmÅti' sikkhati, `passambhayaæ kÃyasaÇkhÃraæ passasissÃmÅti' sikkhati: evaæ sante vÃtÆpaladdhiyÃ\<*<2>*>/ ca pabhÃvanà na hoti, assÃsapassÃsÃna¤ ca pabhÃvanà na hoti, ÃnÃpÃnasatiyà ca pabhÃvanà na hoti, ÃnÃpÃnasatisamÃdhissa ca pabhÃvanà na hoti, na ta¤ ca naæ\<*<3>*>/ samÃpaÂÂiæ paï¬ità samÃpajjanti pi vuÂÂhahanti pi. Iti kira `passambhayaæ kÃyasaÇkhÃraæ assasissÃmÅti' sikkhati, `passambhayaæ kÃyasaÇkhÃraæ passasissÃmÅti' sikkhati: evaæ sante vÃtÆpaladdhiyà ca pabhÃvanà hoti, assÃsapassÃsÃna¤ ca pabhÃvanà hoti, ÃnÃ- pÃnasatiyà ca pabhÃvanà hoti, ÃnÃpÃnasatisamÃdhissa ca pabhÃvanà hoti, tä ca naæ\<*<4>*>/ samÃpaÂÂiæ paï¬ità samÃ- pajjanti pi vuÂÂhahanti pi. Yathà kathaæ viya? Seyya- thÃpi kaæse ÃkoÂite paÂhamaæ oÊÃrikà saddà pavattanti, olÃrikÃnaæ saddÃnaæ nimittaæ suggahitattà sumanasi- katattà sÆpadhÃritattÃ, niruddhe pi oÊÃrike sadde atha pacchà sukhumakà saddà pavattanti, sukhumakÃnaæ sad- dÃnaæ nimittaæ suggahitattà sumanasikatattà sÆpadhÃri- tattÃ, niruddhe pi sukhumake sadde atha pacchà sukhuma- saddanimittÃrammaïattÃ\<*<5>*>/ pi cittaæ pavattati; evam va paÂhamaæ oÊÃrikà assÃsapassÃsà pavattanti, oÊÃrikÃnaæ assÃsÃpassÃsÃnaæ nimittaæ suggahitattà sumanasikatattà sÆpadhÃritattÃ, niruddhe pi oÊÃrike assÃsapassÃse atha pacchà sukhumakà assÃsapassÃsà pavattanti, sukhuma- kÃnaæ assÃsapassÃsÃnaæ nimittaæ suggahitattà sumanasi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 pakampanÃ, S. M. 2 vÃtupaladdhiyÃ, K.; aÂhÆpa aladdhiyÃ, S. 3 na ca naæ taæ, M.; na ta¤ c' enaæ, S.; na ca taæ, K. 4 taæ ca naæ, M.; ta¤ ca na, S. 5 sukhumanimittÃrammaïattÃ, K.; -ÃrammaïatÃ, M. >/ #<[page 186]># %< 186>% katattà sÆpadhÃritattÃ, niruddhe pi sukhumake assÃsa- passÃse atha pacchà sukhumakÃnaæ assÃsapassÃsÃnaæ nimittÃrammaïattà pi cittaæ na vikkhepaæ gacchati: evaæ sante vÃtÆpaladdhiyà ca pabhÃvanà hoti . . . pe . . . ÃnÃpÃnasatisamÃdhissa ca pabhÃvanà hoti, ta¤ ca naæ samÃpattiæ paï¬ità samÃpajjanti pi vuÂÂhahanti pi. Pas- sambhayaæ kÃyasaÇkhÃraæ assÃsapassÃssà kÃyo upaÂ- ÂhÃnaæ sati anupassanà ¤Ãïaæ . . . pe . . . tena vuc- cati `kÃye kÃyÃnupassanà satipaÂÂhÃnabhÃvanÃ' ti. ## `AnupassatÅti'. Kathaæ taæ kÃyaæ anupassati? . . . pe . . . Evaæ taæ kÃyaæ anupassati. `BhÃvanÃ' ti. Catasso bhÃvanà . . . pe . . . ÃsevanaÂÂhena bhÃvanÃ. Passambhayaæ kÃyasaÇkhÃraæ assÃsapassÃsÃnaæ\<*<1>*>/ saæ- varaÂÂhena sÅlavisuddhi, avikkhepaÂÂhena cittavisuddhi, dassanaÂÂhena diÂÂhivisuddhi; yo tattha saævaraÂÂho ayaæ adhisÅlasikkhÃ, yo tattha avikkhepaÂÂho ayaæ adhicitta- sikkhÃ, yo tattha dassanaÂÂho ayaæ adhipa¤¤ÃsikkhÃ. Imà tisso sikkhÃyo Ãvajjanto sikkati . . . pe . . . sacchikÃtabbaæ sacchikaronto sikkhati. Passambhayaæ kÃyasaÇkhÃraæ assÃsapassÃsavasena cittassa ekaggataæ avikkhepaæ pajÃnato vidità vedanà uppajjanti . . . pe . . . passam- bhayaæ kÃyasaÇkhÃraæ assÃsapassÃsavasena cittassa ekaggataæ avikkhepaæ pajÃnanto indriyÃni samodhÃneti . . . pe . . . tena vuccati `Samattha¤ ca paÂivijjhatÅti'. AÂÂha anupassane\<*<2>*>/ ¤ÃïÃni aÂÂha ca upaÂÂhÃnÃnussatiyo, cattÃri suttantikavatthÆni kÃye kÃyÃnupassanÃya. BhÃïavÃraæ. ## Kathaæ `pÅtipaÂisaævedÅ assasissÃmÅti' sikkhati, `pÅtipaÂisaævedÅ passasissÃmÅti' sikkhati? Katamà pÅti? DÅghaæ assÃsavasena cittassa ekaggataæ avikkhepaæ pajÃnato uppajjati pÅtipÃmojjaæ . . . pe . . . dÅghaæ passÃsavasena, rassaæ assÃsavasena, rassaæ passÃ- savasena, sabbakÃyapaÂisaævedÅ assÃsavasena, sabbakÃya- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 assÃsapassÃsÃ, S. K. 2 anupassanÃ, M. >/ #<[page 187]># %< 187>% paÂisaævedÅ passÃsavasena, passambhayaæ kÃyasaÇkhÃraæ assÃsavasena, passambhayaæ kayasaÇkhÃraæ passÃsava- sena cittassa ekaggataæ avikkhepaæ pajÃnato uppajjati pÅtipÃmojjaæ, yà pÅtipÃmojjaæ Ãmodanà pamodanà hÃso pahÃso vitti\<*<1>*>/ odagyaæ attamanatà cittassa, ayaæ pÅti. ## Kathaæ sà pÅti\<*<2>*>/ paÂividità hoti? DÅghaæ assÃsavasena cittassa ekaggataæ avikkhepaæ pajÃnato sati upaÂÂhità hoti, tÃya satiyà tena ¤Ãïena sà pÅti paÂividità hoti, dÅghaæ passÃsavasena . . . pe . . . passambhayaæ kÃyasaÇkhÃraæ passÃsavasena cittassa ekaggataæ avikkhepaæ pajÃnato sati upaÂÂhità hoti, tÃya satiyà tena ¤Ãïena sà pÅti paÂividità hoti, Ãvajjato sà pÅti paÂividità hoti, jÃnato, passato, paccavekkhato, cittaæ adhiÂÂhahato, saddhÃya adhimuccato, viriyaæ paggaïhato, satiæ upaÂÂhÃpayato, cittaæ samÃdahato, pa¤¤Ãya pajÃnato, abhi¤¤eyyaæ abhijÃnato, pari¤¤eyyaæ parijÃnato, pahÃ- tabbaæ pajahato, bhÃvetabbaæ bhÃvayato, sacchikÃtabbaæ sacchikaroto sà pÅti paÂividità hoti. Evaæ sa pÅti paÂi- vidità hoti. PÅtipaÂisaævedÅ assÃsapassÃsavasena vedanà upaÂÂhÃnaæ sati anupassanà ¤Ãïaæ, vedanà upaÂÂhÃnaæ no sati, sati upaÂÂhÃna¤ c' eva sati ca; tÃya satiyà tena ¤Ãïena taæ vedanaæ anupassatÅti; tena vuccati `VedanÃsu vedanÃnu- passanà satipaÂÂhÃnabhÃvanÃ' ti. `AnupassatÅti'. Kathaæ taæ vedanaæ anupassati? . . . pe . . . Evaæ taæ vedanaæ anupassati. `BhÃvanÃ' ti. Catasso bhÃvanà . . . pe . . . ÃsevanaÂ- Âhena bhÃvanÃ. PÅtipaÂisaævedÅ assÃsapassÃsÃnaæ saævaraÂÂhena sÅlavi- suddhi . . . pe . . . pÅtipaÂisaævedÅ assÃsapassÃsavasena cittassa ekaggataæ avikkhepaæ pajÃnato . . . pe . . . pajÃnanto indriyÃni samodhÃneti; tena vuccati `Samattha¤ ca paÂivijjhatÅti'. ## kathaæ `sukhapaÂisaævedÅ\<*<3>*>/ assasissÃmÅti'\<*<3>*>/ sik- khati,\<*<3>*>/ `sukhapaÂisaævedÅ passasissÃmÅti' sikkhati? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 cittassa, K.; citti, S. 2 K. omits Kathaæ sà pÅti. 3 S. and K. omit. >/ #<[page 188]># %< 188>% `Sukhan' ti. Dve sukhÃni- kÃyika¤ ca sukhaæ ceta- sika¤ ca sukhaæ. Katamaæ kÃyikaæ sukhaæ? Yaæ kÃyikaæ sÃtaæ kÃyikaæ sukhaæ,\<*<1>*>/ kÃyasamphassajaæ sÃtaæ sukhaæ veda- yitaæ, kÃyasamphassajà sÃtà sukhà vedanÃ, idaæ kÃyikaæ sukham. Katamaæ cetasikaæ sukhaæ? Yaæ cetasikaæ\<*<2>*>/ sÃtaæ\<*<2>*>/ cetasikaæ sukhaæ, cetosamphassajaæ sÃtaæ sukhaæ veda- yitaæ, cetosamphassajà sÃtà sukhà vedanÃ, idaæ cetasikaæ sukhaæ. Kathaæ te sukhà paÂividità honti? DÅghaæ assÃsava- sena . . . pe . . . sacchikÃtabbaæ sacchikaroto ti sukhà paÂividità honti. Evaæ te sukhà paÂividità honti. Sukha- paÂisaævedÅ assÃsapassÃsavasena vedanà . . . pe . . . tena ¤Ãïena taæ vedanaæ anupassatÅti; tena vuccati `VedanÃsu vedanÃnupassanà satipaÂÂhÃnabhÃvanÃ' ti. `AnupassatÅti'. Kathaæ taæ vedanaæ anupassati? . . . pe . . . Evaæ taæ vedanaæ anupassati. `BhÃvanÃ' ti. Catasso bhÃvanà . . . pe . . . Ãse- vanaÂÂhena bhÃvanÃ. SukhapaÂisaævedÅ assÃsapassÃsÃnaæ saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi . . . pe . . . tena vuccati `Samattha¤ ca paÂivijjhatÅti'. ## Kathaæ `cittasaÇkhÃrapaÂisaævedÅ assasissÃmÅti' sikkhati, `cittasaÇkhÃrapaÂisaævedÅ passasissÃmÅti' sik- khati? Katamo cittasaÇkÃhÃro? DÅghaæ assÃsavasena sa¤¤Ã ca vedanà ca cetasikÃ, ete dhammà cittapaÂibandhà cittasaÇ- khÃrÃ; dÅghaæ passÃsavasena . . . pe . . . sukhapaÂi- saævedÅ passÃsavasena sa¤¤Ã ca vedanà cà cetasikÃ, ete dhammà cittapaÂibandhà cittasaÇkhÃrÃ. Ayaæ cittasaÇ- khÃro. Kathaæ te cittasaÇkhÃrà paÂividità honti? DÅghaæ assavasena . . . pe . . . sacchikÃtabbaæ sacchikaroto te cittasaÇkhÃrà paÂividità honti. Evaæ te cittasaÇkhÃrà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K. inserts vedayitaæ after sukhaæ and omits the next four words. 2 K. omits cetasikaæ sÃtaæ. >/ #<[page 189]># %< 189>% paÂividità honti. CittasaÇkhÃrapaÂisaævedÅ assÃsapassÃ- savasena vedanà . . . pe . . . tena ¤Ãïena taæ vedanaæ anupassatÅti; tena vuccati `VedanÃsu vedanÃnupassanà satipaÂÂhÃnabhÃvanÃ' ti. `AnupassatÅti'. Kathaæ taæ vedanaæ anupassati? . . . pe . . . Evaæ taæ vedanaæ anupassati. `BhÃvanÃ' ti. Catasso bhÃvanà . . . pe . . . Ãse- vanaÂÂhena bhÃvanÃ. CittasaÇkhÃrapaÂisaævedÅ assÃsa- passÃsÃnaæ saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi . . . pe . . . tena vuccati `Samattha¤ ca paÂivijjhatÅti'. ## Kathaæ `passambhayaæ cittasaÇkhÃraæ assasis- sÃmÅti' sikkhati, `passambhayaæ cittasaÇkhÃraæ passasis- sÃmÅti' sikkhati? Katamo cittasaÇkhÃro? DÅghaæ assÃsavasena sa¤¤Ã ca vedanà ca cetasikÃ, ete dhammà cittapaÂibandhà cittasaÇ- khÃrÃ, te cittasaÇkhÃre passambhento nirodhento vÆpasa- mento sikkhÃti; dÅghaæ passÃsavasena . . . pe . . . citta- saÇkhÃrapaÂisaævedÅ passÃsavasena sa¤¤Ã ca vedanà ca cetasikÃ, ete dhammà cittapaÂibandhà cittasaÇkhÃrÃ, te cittasaÇkhÃre passambhento nirodhento vÆpasamento sikkhati. Passambhayaæ cittasaÇkhÃraæ assÃsapassÃsavasena vedanà . . . pe . . . tena ¤Ãïena taæ vedanaæ anupassa- tÅti; tena vuccati `VedanÃsu vedanÃnupassanà satipaÂ- ÂhÃnabhÃvanÃ' ti. `AnupassatÅti'. Kathaæ taæ vedanaæ anupassati? . . . pe . . . Evaæ taæ vedanaæ anupassati. `BhÃvanÃ' ti. Catasso bhÃvanà . . . pe . . . Ãse- vanaÂÂhena bhÃvanÃ. Passambhayaæ cittasaÇkhÃraæ assÃsapassÃsÃnaæ saævaraÂÂhena sÅlavisuddhi . . . pe . . . tena vuccati `Samattha¤ ca paÂivijjhatÅti'. AÂÂha anupassane ¤ÃïÃni, aÂÂha ca upaÂÂhÃnÃnussatiyo, cattÃri suttantikavatthÆni vedanÃsu vedanÃnupassanÃya. ## Kathaæ `ciÂÂapaÂisaævedÅ assasissÃmÅti' sikkhati, `cittapaÂisaævedÅ passasissÃmÅti' sikkhati? Katamaæ taæ cittaæ? DÅghaæ assÃsavasena vi¤¤Ãïa- cittaæ,\<*<1>*>/ yaæ cittaæ mano mÃnasaæ hadayaæ paï¬araæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 vi¤¤Ãïaæ cittaæ, M. >/ #<[page 190]># %< 190>% mano\<*<1>*>/ manÃyatanaæ manindriyaæ vi¤¤Ãïaæ vi¤¤Ãïak- khandho tajjamÃno\<*<2>*>/ vi¤¤ÃïadhÃtu; dÅghaæ passÃsavasena . . . pe . . . passambhayaæ cittasaÇkhÃraæ passÃsavasena vi¤¤Ãïacittaæ yaæ cittaæ, mano mÃnasaæ hadayaæ paï¬araæ mano manÃyatanaæ manindriyaæ vi¤¤Ãïaæ vi¤¤Ãïakkhandho tajjamÃno vi¤¤ÃïadhÃtu, idaæ cittaæ. Kathaæ taæ cittaæ paÂividitaæ hoti? DÅghaæ assÃsa- vasena . . . pe . . . sacchikÃtabbaæ sacchikaroto taæ cittaæ paÂividitaæ hoti. Evam taæ cittaæ paÂividitaæ hoti. CittapaÂisaævedÅ assÃsapassÃsavasena vi¤¤Ãïacittaæ upaÂÂhÃnaæ . . . pe . . . tena vuccati `Citte cittÃnupas- sanà satipaÂÂhÃnabhÃvanÃ' ti. `AnupassatÅti'. Kathaæ taæ cittaæ anupassati? . . . pe . . . Evaæ taæ cittaæ anupassati. `BhÃvanÃ' ti. Catasso bhÃvanà . . . pe . . . ÃsevanaÂ- Âhena bhÃvanÃ. CittapaÂisaævedÅ assÃsapassÃsÃnaæ saæ- varaÂÂhena sÅlavisuddhi . . . pe . . . tena vuccati `Samat- tha¤ ca paÂivijjhatÅti'. ## Kathaæ `abhippamodayaæ cittaæ assasissÃmÅti' sikkhati, `abhippamodayaæ cittaæ passasissÃmÅti sik- khati? Katamo cittassa abhippamodo? DÅghaæ assÃsavasena . . . pe . . . cittapaÂisaævedÅ passÃsavasena cittassa ekag- gataæ avikkhepaæ pajÃnato uppajjati cittassa abhip- pamodo, yà cittassa Ãmodanà pamodanà hÃso pahÃso vitti\<*<3>*>/ odagyaæ attamanà cittassa, ayaæ cittassa abhippamodo. Abhippamodayaæ cittaæ assÃsapassÃsavasena vi¤¤Ãïa- cittaæ . . . pe . . . tena vuccati `Citte cittÃnupassanà satipaÂÂhÃnabhÃvanÃ' ti. `AnupassatÅti' . . . pe . . . Evaæ taæ cittaæ anupassati. `BhÃvanÃ' ti . . . pe . . . tena vuccati `Samattha¤ ca paÂivijjhatÅti'. ## Kathaæ `samÃdahaæ cittaæ assasissÃmÅti' sikkhati, `samÃdahaæ cittaæ passasissÃmÅti' sikkhati? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K. omits. 2 tajjà manovi¤¤ÃïadhÃtu, S. and K. as vÊ. 3 cittassa, K.; citti, S. >/ #<[page 191]># %< 191>% Katamo samÃdhi? DÅghaæ assÃsavasena cittassa ekag- gatà avikkhepo samÃdhi, dÅghaæ passÃsavasena cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi, samÃdahaæ cittaæ assÃsava- sena . . . pe . . . samÃdahaæ cittaæ passÃsavasena cit- tassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi, yà cittassa Âhiti saïÂhiti avaÂÂhiti\<*<1>*>/ avisÃhÃro avikkhepo avisÃhatamÃnasatà samatho samÃdhindriyaæ samÃdhibalaæ sammÃsamÃdhi, ayaæ samÃdhi. SamÃdahaæ cittaæ assÃsapassÃsavasena vi¤¤Ãïa- cittaæ . . . pe . . . tena vuccati `Citte cittÃnupassanà satipaÂÂhÃnabhÃvanÃ' ti. `AnupassatÅti' . . . pe . . . Evaæ taæ cittaæ anupassati. `BhÃvanÃ' ti . . . pe . . . tena vuccati `Samanttha¤ ca paÂivijjhatÅti,' ## Kathaæ `vimocayaæ cittaæ assasissÃmÅti' sikkhati, `vimocayaæ cittaæ passasissÃmÅti' sikkhati? `RÃgato vimocayaæ cittaæ assasissÃmÅti' sikkhati, `rÃgato vimocayaæ cittaæ passasissÃmÅti' sikkhati; `dosato vimocayaæ cittaæ assasissÃmÅti' sikkhati, `dosato vimocayaæ cittaæ passasissÃmÅti' sikkhati; `mohato vimo- cayaæ cittaæ assasissÃmÅti' sikkhati, `mohato vimocayaæ cittaæ passasissÃmÅti' sikkhati . . . pe . . . `mÃnato vimocayaæ cittaæ, diÂÂhiyà vimocayaæ cittaæ, vicikicchÃya vimocayaæ cittaæ, thÅnamiddhato\<*<2>*>/ vimocayaæ cittaæ, uddhaccato vimocayaæ cittaæ, ahirikato vimocayaæ cittaæ, anottappato vimocayaæ cittaæ assasissÃmÅti' sikkhati, `anottappato vimocayaæ cittaæ passasissÃmÅti' sikkhati. Vimocayaæ cittaæ assÃsapassÃsavasena vi¤¤Ãïacittaæ . . . pe . . . tena vuccati `Samattha¤ ca paÂivijjhatÅti'. AÂÂha anupassane ¤ÃïÃni, aÂÂha ca upaÂÂhÃnÃnussatiyo, cattÃri suttantikavatthÆni citte cittanupassanÃya. ## Kathaæ `aniccÃnupassÅ assasissÃmÅti' sikkhati, `aniccÃnupassÅ passasissÃmÅti' sikkhati? `Aniccan' ti. Kiæ aniccaæ? Pa¤cakkhandhà aniccÃ. Ken' aÂÂhena aniccÃ? UppÃdavayaÂÂhena aniccÃ. Pa¤ cannaæ khandhÃnaæ udayaæ passanto kati lakkhaïÃni passati? Vayaæ passanto kati lakkhaïÃni passati? Udayabbayaæ passanto kati lakkhaïÃni passati? Pa¤- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 bhavaÂÂhÅti, S.; adhiÂÂhÅti. K. 2 thÅnato, M. >/ #<[page 192]># %< 192>% cannaæ khandhÃnaæ udayaæ passanto pa¤cavÅsati lak- khaïÃni passati, pa¤cannaæ khandhÃnaæ vayaæ passanto pa¤cavÅsati lakkhaïÃni passati, pa¤cannaæ khandhÃnaæ udayabbayaæ passanto imÃni pa¤¤Ãsa lakkhaïÃni passati. `RÆpe aniccÃnupassÅ assasissÃmÅti' sikkhati, `rÆpe aniccÃ- nupassÅ passasissÃmÅti' sikkhati, `vedanÃya, sa¤¤Ãya, saÇ- khÃresu, vi¤¤Ãïe, cakkhusmiæ . . . pe . . . jarÃmaraïe aniccÃnupassÅ assasissÃmÅti . . . pe . . . passasissÃmÅti' sikkhati. AniccÃnupassÅ assÃsapassÃsavasena dhammà . . . pe . . . tena vuccati `Dhammesu dhammÃnupassanà satipaÂÂhÃnabhÃvanÃ'. `AnupassatÅti' . . . pe . . . tena vuccati `Samattha¤ ca paÂivijjhatÅti'. ## Kathaæ `VirÃgÃnupassÅ assasissÃmÅti' sikkhati, `virÃgÃnupassÅ passasissÃmÅti' sikkhati? RÆpe ÃdÅnavaæ disvà rÆpavirÃge chandajÃto hoti saddhÃ- dhimutto, citta¤ c' assa svÃdhiÂÂhitaæ. `RÆpe virÃgÃ- nupassÅ assasissÃmÅti' sikkhati, `rÆpe virÃgÃnupassÅ passasissÃmÅti' sikkhati. VedanÃya . . . pe . . . jarÃ- maraïe ÃdÅnavaæ disvà jarÃmaraïavirÃge chandajÃto hoti saddhÃdhimutto, citta¤ c' assa svÃdhiÂÂhitaæ. `JarÃ- maraïe virÃgÃnupassÅ assasissÃmÅti . . . pe . . . passasis- sÃmÅti' sikkhati. VirÃgÃnupassÅ assÃsapassÃsavasena dhammà . . . pe . . . tena vuccati `Samattha¤ ca paÂi- vijjhatÅti'. ## Kathaæ `NirodhÃnupassÅ assasissÃmÅti' sikkhati, `nirodhÃnupassÅ passasissÃmÅti' sikkhati? RÆpe ÃdÅnavaæ disvà rÆpanirodhe chandajÃto hoti sad- dhÃdhimutto, citta¤ c' assa svÃdhiÂÂhitaæ. `RÆpe nirodh- ÃnupassÅ assasissÃmÅti' sikkhati, `rÆpe nirodhÃnupassÅ passasissÃmÅti' sikkhati. VedanÃya . . . pe . . . jarÃmaraïe ÃdÅnavaæ disvà jarÃmaraïavirÃge chandajÃto hoti saddhÃd- himutto citta¤ c' assa svÃdhiÂÂhitaæ. `JarÃmarane niro- dhÃnupassÅ assasissÃmÅti . . . pe . . . passasissÃmÅti' sikkhati. ## KatihÃkÃrehi avijjÃya ÃdÅnavo hoti? KatihÃkÃrehi avijjà nirujjhati? Pa¤cahÃkÃrehi avijjÃya ÃdÅnavo hoti; aÂÂhahÃkÃrehi avijjà nirujjhati. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 193]># %< 193>% Katamehi pa¤cahÃkÃrehi avijjÃya ÃdÅnavo hoti? Anicc- aÂÂhena avijjÃya adÅnavo hoti, dukkhaÂÂhena avijjÃya ÃdÅnavo hoti. anattaÂÂhena avijjÃya ÃdÅnavo hoti, santÃp- aÂÂhena avijjÃya ÃdÅnavo hoti, vipariïÃmaÂÂhena avijjÃya ÃdÅnavo hoti. Imehi pa¤cahÃkÃrehi avi¬¬Ãya ÃdÅnavo hoti. Katamehi aÂÂhahÃkÃrehi avijjà nirujjhati? NidÃnÃ- nirodhena avijjà nirujjhati, samudayanirodhena avijjà nirujjhati, jÃtinirodhena avijjà nirujjhati, pabhavaniro- dhena\<*<1>*>/ avijjà nirujjhati, hetunirodhena avijjà nirujjhati, paccayanirodhena avijjà nirujjhati, ¤ÃïuppÃdena avijjà nirujjhati, nirodhupaÂÂhÃnena avijjà nirujjhati. Imehi aÂÂhahÃkÃrehi avijjà nirujjhati. Imehis pa¤cahÃkÃrehi avijjÃya ÃdÅnavaæ disvà imehi aÂÂhahÃkÃrehi avijjÃnirodhena chandajÃto hoti saddhÃdhi- mutto, citta¤ c' assa svÃdhiÂÂhitaæ. `AvijjÃya nirodhÃnu- passÅ assasissÃmÅti . . . pe . . . passasissÃmÅti' sikkhati. ## KatihÃkÃrehi saÇkhÃresu ÃdÅnavo hoti? KatihÃ- kÃrehi saÇkhÃrà nirujjhanti? . . . pe . . . KatitÃkÃrehi vi¤¤Ãïe ÃdÅnavo hoti, katihÃkÃrehi vi¤¤Ãïaæ nirujjhati? . . . pe . . . KatihÃkÃrehi nÃmarÆpe ÃdÅnavo hoti, katihÃkÃrehi nÃmarÆpaæ nirujjhati? . . . pe . . . Kati- hÃkÃrehi saÊÃyatane ÃdÅnavo hoti, katihÃkÃrehi saÊÃyatanaæ nirujjhati? . . . pe . . . KatihÃkÃrehi phasse ÃdÅnavo hoti, katihÃkÃrehi phasso nirujjhati? . . . pe . . . KatihÃkÃrehi vedanÃya ÃdÅnavo hoti, katihÃkÃrehi vedanà nirujjhati? . . . pe . . . KatihÃkÃrehi taïhÃya ÃdÅnavo hoti, katihÃkÃrehi taïhà nirujjhati? . . . pe . . . Kati- hÃkÃrehi upÃdÃne ÃdÅnavo hoti, katihÃkÃrehi upÃdÃnaæ nirujjhati? . . . pe . . . KatihÃkÃrehi bhave ÃdÅnavo hoti, katihÃkÃrehi bhavo nirujjhati? . . . pe . . . KatihÃ- kÃrehi jÃtiyà ÃdÅnavo hoti, katihÃkÃrehi jÃti nirujjhati? . . . pe . . . KatihÃkÃrehi jarÃmaraïe ÃdÅnavo hoti, katihÃkÃrehi jarÃmaraïaæ nirujjhati? Pa¤cahÃkÃrehi jarÃmaraïe ÃdÅnavo hoti; aÂÂhahÃkÃrehi jarÃmaraïaæ nirujjhati. Katamehi pa¤cahÃkÃrehi jarÃmaraïe ÃdÅnavo hoti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 bhavanirodhena, S.; ÃhÃranirodhena, K. 13 No footnote. >/ #<[page 194]># %< 194>% AniccaÂÂhena jarÃmaraïe ÃdÅnavo hoti, dukkhaÂÂhena . . . pe . . . vipariïÃmaÂÂhena jarÃmaraïe ÃdÅnavo hoti. Imehi pa¤cahÃkÃrehi jarÃmaraïe ÃdÅnavo hoti. Katamehi aÂÂhahÃkÃrehi jarÃmaraïaæ nirujjhati? NidÃnanirodhena jarÃmaraïaæ nirujjhati, samudayaniro- dhena . . . pe . . . nirodhupaÂÂhÃnena jarÃmaraïaæ niruj- jhati. Imehi aÂÂhahÃkÃrehi jarÃmaraïaæ nirujjhati. Imehi pa¤cahÃkÃrehi jarÃmaraïe ÃdÅnavaæ disvà imehi aÂÂhahÃkÃrehi jarÃmaraïanirodhe chandajÃto hoti saddh- Ãdhimutto, citta¤ c' assa svÃdhiÂÂhitaæ. `JarÃmaraïe nirodhÃnupassÅ assasissÃmÅti . . . pe . . . passasissÃmÅti' sikkhati. NirodhÃnupassÅ assÃsapassÃsavasena dhammà . . . pe . . . tena vuccati `Samattha¤ ca paÂivijjhatÅti'. ## Kathaæ `paÂinissaggÃnupassÅ assasissÃmÅti' sik- khati, `paÂinissaggÃnupassÅ passasissÃmÅti' sikkhati? `PaÂinissaggÃ' ti.\<*<1>*>/ Dve paÂinissaggÃ- pariccÃgapaÂi- nissaggo ca pakkhandanapaÂinissaggo ca. `RÆpaæ paric- cajatÅti' pariccÃgapaÂinissaggo, `rÆpanirodhe nibbÃne cittaæ pakkhandatÅti' pakkhandanapaÂinissaggo. `RÆpe paÂinissaggÃnupassÅ assasissÃmÅti . . . pe . . . passasis- sÃmÅti' sikkhati. `Vedanaæ . . . pe . . . jarÃmaraïaæ pariccajatÅti' pariccÃgapaÂinissaggo, `jarÃmaraïanirodhe nibbÃne cittaæ pakkhandatÅti' pakkhandanapaÂinissaggo. `JarÃmaraïe paÂinissaggÃnupassÅ assasissÃmÅti . . . pe . . . passasissÃmÅti' sikkhati. PaÂinissaggÃnupassÅ assÃsapas- sÃsavasena dhammà . . . pe . . . tena vuccati `Samat- tha¤ ca paÂivijjhatÅti'. AÂÂha anupassane ¤ÃïÃni aÂÂha ca upaÂÂhÃnÃnussatiyo cattÃri suttantikavatthuni dhammesu dhammÃnupassanÃya. ImÃni battiæsa satokÃrisu ¤ÃïÃni\<*<2>*>/. ## KatamÃni catuvÅsati samÃdhivasena ¤ÃïÃni? DÅg- haæ assÃsavasena cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi . . . pe . . . vimocayaæ cittaæ passÃsavasena cittassa ekaggatà avikkhepo samÃdhi. ImÃni catuvÅsati samÃ- dhivasena ¤ÃïÃni. KatamÃni dvesattati vipassanÃvasena ¤ÃïÃni? DÅghaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K. omits PaÂinissaggà ti. 2 satokÃrissa. S.; satokÃriya-, M. >/ #<[page 195]># %< 195>% assÃsaæ aniccato anupassanaÂÂhena vipassanÃ, dukkhato anupassanaÂÂhena vipassanÃ, anattato anupasanaÂÂhena vipassanÃ; dÅghaæ passÃsaæ aniccato . . . pe . . . anat- tato anupassanaÂÂhena vipassanà . . . pe . . . vimocayaæ cittaæ assÃsaæ . . . pe . . . passÃsaæ anattato anupas- sanaÂÂhena vipassanÃ. ImÃni dvesattati vipassanÃvasena ¤ÃïÃni. KatamÃni aÂÂha nibbidäÃïÃni? `AniccÃnupassÅ assÃ- saæ yathÃbhÆtaæ jÃnÃti passatÅti' nibbidäÃïaæ, `aniccÃ- nupassÅ passÃsaæ yathÃbhÆtaæ jÃnÃti passatÅti' nibbidÃ- ¤Ãïaæ . . . pe . . . `paÂinissaggÃnupassÅ assÃsaæ yathÃ- bhÆtaæ jÃnÃti passatÅti' nibbidäÃïaæ, `paÂinissaggÃnu- passÅ passÃsaæ yathÃbhÆtaæ jÃnÃti passatÅti' nibbidÃ- ¤Ãïaæ. ImÃni aÂÂha nibbidäÃïÃni. KatamÃni aÂÂha nibbidÃnulome ¤ÃïÃni? AniccÃnupassÅ assÃsaæ bhayatupaÂÂhÃne pa¤¤Ã nibbidÃnulome ¤Ãïaæ, aniccÃnupassÅ passÃsaæ bhayatupaÂÂhÃne pa¤¤Ã nibbid- Ãnulome ¤Ãïaæ . . . pe . . . paÂinissaggÃnupassÅ assÃ- saæ bhayatupaÂÂhÃne pa¤¤Ã nibbidÃnulome ¤Ãïaæ, paÂi- nissaggÃnupassÅ passÃsaæ bhayatupaÂÂhÃne pa¤¤Ã nibbid- Ãnulome ¤Ãïaæ. ImÃni aÂÂha nibbidÃnulome ¤ÃïÃni. KatamÃni aÂÂha nibbidÃpaÂipassaddhi¤ÃïÃni? Anicc- ÃnupassÅ assÃsaæ paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã nibbidÃ- paÂipasaddhi¤Ãïaæ, aniccÃnupassÅ passÃsaæ paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã nibbidÃpaÂipassaddhi¤Ãïaæ . . . pe . . . paÂinissaggÃnupassÅ assÃsaæ paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã nibbidÃpaÂipassaddhi¤Ãïaæ, paÂinissaggÃnupassÅ passÃsaæ paÂisaÇkhà santiÂÂhanà pa¤¤Ã nibbidÃpaÂipassaddhi¤Ãïaæ. ImÃni aÂÂha nibbidÃpaÂipassaddhi¤ÃïÃni. KatamÃni ekavÅsati vimuttisukhe ¤ÃïÃni? SotÃpatti- maggena sakkÃyadiÂÂhiyà pahÅnattà samucchinnattà uppaj- jati vimuttisukhe ¤Ãïaæ, vicikicchÃya pahÅnattà samuc- chinnattà uppajjati vimuttisukhe ¤Ãïaæ, sÅlabbataparÃ- mÃsassa . . . pe . . . diÂÂhÃnusayassa vicikicchÃnusay- assa pahÅnattà samucchinnattà uppajjati vimuttisukhe ¤Ãïaæ; sakadÃgÃmimaggena oÊÃrikassa kÃmarÃgasa¤¤o- janassa . . . pe . . . paÂighasa¤¤ojanassa oÊÃrikassa kÃma- rÃgÃnusayassa paÂighÃnusayassa pahÅnattà samucchinnattà \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 196]># %< 196>% uppajjati vimuttisukhe ¤Ãïaæ; anÃgÃmimaggena anusa- hagatassa kÃmarÃgasa¤¤ojanassa . . . pe . . . paÂigha- sa¤¤ojanassa anusahagatassa kÃmarÃgÃnusayassa paÂi- ghÃnusayassa pahÅnattà samucchinnattà uppajjati vimutti- sukhe ¤Ãïaæ; Arahattamaggena rÆparÃgassa arÆparÃgassa mÃnassa uddhaccassa avijjÃya mÃnÃnusayassa bhava- rÃgÃnusayassa avijjÃnusayassa pahÅnattà samucchinnattà uppajjati vimuttisukhe ¤Ãïaæ. ImÃni ekavÅsati vimutti- sukhe ¤ÃïÃni. SoÊasavatthukaæ ÃnÃpÃnasatisamÃdhiæ bhÃvayato samÃdhikÃni imÃni dve ¤ÃïasatÃni uppajjan- tÅti. ùnÃpÃnakathà samattÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- >/