Niddesa I: Mahaniddesa Based on the ed. by L. de la Vall‚e Poussin and E.J. Thomas: MahÃniddesa, Parts I and II. London : Pali Text Society 1916/1917. (Combined reprint 1978) Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996 [GRETIL-Version vom 10.4.2015] NOTICE This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License. These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting. ANNOTATED VERSION IN PTS LAYOUT STRUCTURE OF REFERENCES (added): Sn_n,nn.nn(=nnn) = Suttanipata_Vagga[IV only],Suttanta.Verse(=cumulative verse numbering[766-975]) Nidd_I.nn:nn = Niddesa I[=MahÃniddesa].Niddesa[section].Verse NOTE: The verse numbering jumps from "Nidd I.6:9" to "Nidd I.6:11". #<...># = BOLD %<...>% = ITALICS *<...>* = SUPERSCRIPT $<...>$ = UNDERLINE/LARGE \<...>\ = REDLINE Niddesa, Mahà Vol. I & II #<[page 001]># %< 1>% NAMO TASSA BHAGAVATO ARAHATO SAMMùSAMBUDDHASSA. MahÃniddeso. Part I AèèHAKAVAGGIKO.\<*<2>*>/ PaÂhamo KÃmasuttaniddeso.\<*<2>*>/ $*>/ hoti laddhà macco yad icchati. || Nidd_I.1:1 ||>$ KÃmaæ kÃmayamÃnassÃ\<*<4>*>/ ti. KÃmà ti uddÃnato\<*<5>*>/ dve kÃmÃ, vatthukÃmà ca kilesakÃmà ca. Katame vatthukÃmÃ? ManÃpikà rÆpÃ, manÃpikà saddÃ, manÃpikà gandhÃ, manÃpikà rasÃ, manÃpikà phoÂÂhabbÃ; attharaïà pÃpuraïÃ; dÃsidÃsà ajeÊakà kukkuÂasÆkarÃ\<*<6>*>/ hat- thigavÃssavaÊavÃ\<*<7>*>/ khettaæ vatthu\<*<8>*>/ hira¤¤aæ suvaïïaæ gÃmanigamarÃjadhÃniyo raÂÂhaæ ca janapado ca koso ca koÂÂhÃgÃra¤ ca, yaæ ki¤ci rajanÅyaæ vatthu\<*<9>*>/, vatthukÃmÃ. Api ca atÅtà kÃmÃ, anÃgatà kÃmÃ, paccuppannà kÃmÃ; ajjhattà kÃmÃ, bahiddhà kÃmÃ, ajjhattabahiddhà kÃmÃ; hÅnà kÃmÃ, majjhimà kÃmÃ, païÅtà kÃmÃ; ÃpÃyikà kÃmÃ, mÃnusikÃ\<*<10>*>/ kÃmÃ, dibbà kÃmÃ; paccupaÂÂhità kÃmÃ, nim- mità kÃmÃ, paranimmità kÃmÃ; pariggahità kÃmÃ, apa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si ad. title: SuttantapiÂake KhuddakanikÃyo. 2 Bp S om. 3 Bp pitimano. 4 S kÃmayamanassÃ. 5 Bp Si udÃnato. 6 Bp S -sukarÃ. 7 Bp -gavassavalavÃ. 8 S vatthuæ. 9 Si rajanÅyavatthu. 10 Bp manussakÃ. >/ #<[page 002]># %<2 AÂÂhakavaggo. [S.N. 766>% riggahità kÃmÃ; mamÃyitÃ\<*<1>*>/ kÃmÃ, amamÃyitÃ\<*<2>*>/ kÃmÃ; sabbe pi kÃmÃvacarà dhammÃ, sabbe pi rÆpÃvacarà dhammÃ, sabbe pi arÆpÃvacarà dhammÃ; taïhÃvatthukà taïhÃram- maïà kÃmanÅyatthena rajanÅyatthena madanÅyatthena kÃmÃ; ime vuccanti vatthukÃmÃ. Katame kilesakÃmÃ? Chando kÃmo, rÃgo kÃmo, chanda- rÃgo kÃmo, saækappo kÃmo, rÃgo kÃmo, saækapparÃgo kÃmo; yo kÃmesu kÃmachando\<*<3>*>/ kÃmarÃgo kÃmanandi\<*<4>*>/ kÃmataïhà kÃmasneho kÃmapariÊÃho kÃmamucchà kÃmaj- jhosÃnaæ kÃmogho kÃmayogo kÃmupÃdÃnam kÃma- chandanÅvaraïaæ -- *Addasam kÃma te mÆlaæ, saækappà kÃma jÃyasi; na taæ saækappayissÃmi, evaæ kÃma na hohisÅ\<*<5>*>/ ti; ime vuccanti kilesakÃmÃ. KÃmaæ\<*<6>*>/ kÃmayamÃnassà ti kÃmaæ\<*<6>*>/ kÃmayamÃnassa icchamÃnassa\<*<7>*>/ sÃdiyamÃnassa patthayamÃnassa pihaya- mÃnassa abhijappamÃnassÃ\<*<8>*>/ ti, kÃmaæ kÃmayamÃnassa. Tassa ce taæ samijjhatÅ ti. Tassa ce ti tassa khattiyassa và brÃhmaïassa và vessassa và suddassa và gahaÂÂhassa và pabbajitassa và devassa và manussassa vÃ. Tan ti vatthu- kÃmà vuccanti manÃpikà rÆpÃ, manÃpikà saddÃ, manÃpikà gandhÃ, manÃpikà rasÃ, manÃpikà phoÂÂhabbÃ. SamijjhatÅ\<*<9>*>/ ti ijjhati\<*<10>*>/ samijjhati labhati paÂilabhati adhigacchati vin- datÅ ti, tassa ce taæ samijjhati. Addhà pÅtimano hotÅ ti. Addhà ti ekaæsavacanaæ nis- saæsayavacanaæ\<*<11>*>/ nikkaækhavacanaæ\<*<12>*>/ advejjhavacanaæ adveÊhakavacanaæ niyogavacanaæ apaïïakavacanaæ\<*<13>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- * JÃt. iii, 450. MahÃvastu iii, 190. 1 S mamÃyikÃ. 2 S amamÃyikÃ. 3 S kÃmacchando, throughout. 4 Bp -nandÅ. 5 Bp hotisi. 6 Bp S om. 7 S icchayamÃnassa. 8 S abhijappahamÃnassÃ. 9 S samicchati. 10 S icchanti. 11 Bp nisaæsaya-. 12 Bp nikkakha-. 13 S apannaka-. >/ #<[page 003]># %% avatthÃpanavacanam etaæ, addhà ti. PÅtÅ ti yà pa¤ca- kÃmaguïapaÂisaæyuttÃ\<*<1>*>/ pÅti, pÃmujjaæ\<*<2>*>/, ÃmodanÃ, pa- modanÃ, hÃso, pahÃso, vitti, tuÂÂhi, odagyaæ, attamanatÃ\<*<3>*>/ cittassa\<*<4>*>/, abhipÆraïatÃ\<*<5>*>/ cittassa. Mano ti yaæ cittaæ mano mÃnasaæ hadayaæ paï¬araæ mano manÃyatanaæ manindriyaæ vi¤¤Ãïaæ vi¤¤Ãïakkhandho, tajjÃ\<*<6>*>/ mano- vi¤¤ÃïadhÃtu; ayaæ vuccati mano. Ayaæ mano imÃya pÅtiyà sahagato hoti, sahajÃto saæsaÂÂho sampayutto ekuppÃdo ekanirodho ekavatthuko ekÃrammaïo. PÅtimano hotÅ ti pÅtimano hotÅ\<*<4>*>/ tuÂÂhamano haÂÂhamano pahaÂÂha- mano attamano udaggamano muditamano\<*<7>*>/ pamodita- mano\<*<4>*>/ hotÅ ti, addhà pÅtimano hoti. Laddhà macco yad icchatÅ ti. Laddhà ti laddhÃ\<*<8>*>/ labhitvà paÂilabhitvà adhigantvÃ\<*<9>*>/ vinditvÃ. Macco\<*<10>*>/ ti satto naro mÃïavo\<*<11>*>/ poso puggalo jÅvo jagÆ\<*<12>*>/ jantu indagÆ\<*<13>*>/ manujo. Yad icchatÅ ti yaæ icchati yaæ sÃdiyati yaæ pattheti yaæ piheti\<*<14>*>/ yaæ abhijappati rÆpaæ và saddaæ và gandhaæ và rasaæ và phoÂÂhabbaæ và ti, laddhà macco\<*<15>*>/ yad icchati. Ten' Ãha BhagavÃ: KÃmaæ kÃmayamÃnassa tassa ce taæ samijjhati, addhà pÅtimano hoti laddhà macco yad icchatÅ ti. _________________________________ $*>/ chandajÃ- tassa jantuno te kÃmà parihÃyanti, sallaviddho va ruppati. || Nidd_I.1:2 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si -sa¤¤uttÃ, always. 2 S pamojjaæ. 3 S attamanÃ. 4 Si om. 5 Bp abhipharatÃ; S abhiparaïatÃ. 6 S tajjamano-. 7 Si samudita-. 8 Si om. 9 S abhigantvÃ. 10 S maccÃ. 11 S mÃnavo throughout. 12 Bp S jagu; Si jÃtu throughout. 13 Si vÊ. hindagÆ. 14 Si pihati. 15 S maccho. 16 Si kÃmayamÃnassa throughout. >/ #<[page 004]># %<4 AÂÂhakavaggo. [S.N. 767>% Tassa ce kÃmayÃnassà ti. Tassa ce ti tassa khattiyassa và brÃhmaïassa và vessassa và suddassa và gahaÂÂhassa và pabbajitassa và devassa và manussassa vÃ. KÃmayÃ- nassà ti kÃmayamÃnassa\<*<1>*>/ icchamÃnassa sÃdiyamÃnassa patthayamÃnassa\<*<2>*>/ pihayamÃnassa\<*<3>*>/ abhijappamÃnassa. Athavà kÃmataïhÃya yÃyati niyyati\<*<4>*>/ vuyhati\<*<5>*>/ saæhari- yati\<*<6>*>/. Yathà hatthiyÃnena và \<*<7>*>/assayÃnena vÃ\<*<7>*>/ goyÃnena và ajayÃnena và meï¬akayÃnena\<*<8>*>/ và oÂÂhayÃnena và kharayÃnena và yÃyati niyyati\<*<4>*>/ vuyhati saæhariyati\<*<9>*>/, evam eva\<*<10>*>/ kÃmataïhÃya yÃyati niyyati\<*<4>*>/ vuyhati saæhari- yatÅ\<*<11>*>/ ti, tassa ce kÃmayÃnassa. ChandajÃtassa jantuno ti. Chando ti yo kÃmesu kÃma- chando kÃmarÃgo kÃmanandi kÃmataïhà kÃmasneho\<*<12>*>/ kÃmapariÊÃho kÃmamucchà kÃmajjhosÃnaæ kÃmogho kÃ- mayogo kÃmupÃdÃnaæ kÃmachandanÅvaraïaæ. Tassa so kÃmachando jÃto hoti, sa¤jÃto nibbatto abhinibbatto\<*<13>*>/ pÃtubhÆto. Jantuno ti sattassa narassa mÃïavassa posassa puggalassa jÅvassa jagussa\<*<14>*>/ jantussa indagussa manu- jassà ti, chandajÃtassa\<*<15>*>/ jantuno. Te kÃmà parihÃyantÅ ti te vÃ\<*<16>*>/ kÃmà parihÃyanti, so và kÃmehi parihÃyati. Kathaæ te kÃmà parihÃyanti? Tassa tiÂÂhantass' eva, te bhoge rÃjÃno và haranti, corà và haranti, aggi và ¬ahati, udakaæ và vahati, *appiyà và dÃyÃdà haranti, nihitaÂÂhÃnÃ\<*<17>*>/ và vigacchati,\<*<18>*>/ duppayuttÃ\<*<19>*>/ và kammantà bha¤janti,\<*<20>*>/ kule \<-------------------------------------------------------------------------- * Cf. Khp. viii, 5. 1 Bp kÃmena. 2 S paÂÂhayamÃnassa. 3 S pihamÃnassa. 4 S niyyÃti. 5 S vusihati. 6 S saæsÃdiyati. 7-7 S om. 8 Bp S menda-. 9 S saædiyyÃti. 10 Si evaæ often in this context. 11 S sÃdiyatÅ. 12 S kÃmasiho. 13 S abhinippatto. 14 Si jÃtussa. 15 S -jÃtassà ti. 16 S om. 17 Bp nihitaÂhÃnÃ; Si nihitaæ. 18 Si nÃdhigacchati; S pi gacchati. 19 S dubbayayutto. 20 S bha¤jati; Si bhijjanti. >/ #<[page 005]># %% và kulajjhÃpako\<*<1>*>/ uppajjati yo te bhoge vikirati vidhameti vidhaæseti, aniccatà yeva aÂÂhamÅ\<*<2>*>/; evaæ te kÃmà hÃyanti parihÃyanti paridhaæsenti paripatanti\<*<3>*>/ antaradhÃyanti vippalujjanti. Kathaæ so kÃmehi parihÃyati? TiÂÂhant' eva te\<*<4>*>/ bhogÃ\<*<5>*>/, so cavati marati antaradhÃyati vippalujjati; evaæ so kÃmehi hÃyati parihÃyati paridhaæseti paripatati antara- dhÃyati vippalujjati. *Corà haranti rÃjÃno, aggi ¬ahati, nassati, atho antena jahati sarÅraæ sapariggahaæ. Etad a¤¤Ãya medhÃvÅ bhu¤jetha ca dadetha ca, datvà ca bhutvÃ\<*<6>*>/ ca yathÃnubhÃvaæ anindito saggam upeti ÂhÃnan ti, te kÃmÃ\<*<7>*>/ parihÃyanti. Sallaviddho va ruppatÅ ti yathà ayomayena và sallena viddho, aÂÂhimayena và sallena, dantamayena và sallena, visÃïamayena và sallena, kaÂÂhamayena và sallena viddho, ruppati kuppati ghaÂÂiyati\<*<8>*>/ pÅÊiyati, byÃdhito domanassito hoti; evam eva vatthukÃmÃnaæ vipariïÃma¤¤athÃbhÃvà uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupÃyÃsÃ\<*<9>*>/, so kÃ- masallena \<*<10>*>/ca sokasallena ca\<*<10>*>/ viddho ruppati kuppati ghaÂÂiyati\<*<8>*>/ pÅÊiyati, byÃdhito domanassito hotÅ ti, salla- viddho va ruppati. Ten' Ãha BhagavÃ: Tassa ce kamÃyÃnassa chandajÃtassa jantuno te kÃmà parihÃyanti, sallaviddho va ruppatÅ ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- * S. i, 32. 1 Bm kulaÇgÃro; S kulaækÃro. 2 Bp aÂhamÅ. 3 S paripaÂanti; Si pariccajanti. 4 S ad. ca. 5 Bp S bhoge. 6 S sutvÃ. 7 S kÃmaæ. 8 S ghaÂiyyati; Si ghaÂiyati. 9 S -upÃyÃ. 10-10 Si om. >/ #<[page 006]># %<6 AÂÂhakavaggo. [S.N. 768>% $*>/ eva padà siro, so 'maæ visattikaæ loke sato samati- vattati. || Nidd_I.1:3 ||>$ Yo kÃme parivajjetÅ ti. Yo ti yo yÃdiso yathÃyutto yathÃvihito yathÃpakÃro yanthÃnapatto yaædhammasa- mannÃgato khattiyo và brÃhmaïo và vesso và suddo và gahaÂÂho và pabbajito và devo và manusso vÃ. KÃme parivajjetÅ ti kÃmà ti uddÃnato\<*<2>*>/ dve kÃmÃ, vatthukÃmà ca kilesakÃmà cà . . . pe . . . ime vuccanti vatthukÃmà . . . pe . . . ime vuccanti kilesakÃmÃ. KÃme parivajjetÅ ti dvÅhi kÃraïehi kÃme parivajjeti, vikkhambhanato và sa- mucchedato vÃ. Kathaæ vikkhambhanato kÃme parivajjeti? AÂÂhikaæ- kalÆpamÃ\<*<3>*>/ kÃmà appassÃdatthenà ti passanto vikkham- bhanato kÃme parivajjeti. MaæsapesÆpamÃ\<*<4>*>/ kÃmà bahu- sÃdhÃraïatthenà ti passanto vikkhambhanato kÃme pari- vajjeti. TiïukkÆpamÃ\<*<5>*>/ kÃmà anudahanatthenà ti passanto vikkhambhanato kÃme parivajjeti. AÇgÃrakÃsÆpamÃ\<*<6>*>/ kÃmà mahÃpariÊÃhatthenà ti passanto vikkhambhanato kÃme parivajjeti. SupinakÆpamà kÃmà ittarapaccupaÂ- ÂhÃnatthenÃ\<*<7>*>/ ti passanto vikkhambhanato kÃme pari- vajjeti. YÃcitakÆpamà kÃmà tÃvakÃlikatthenà ti passanto vikkhambhanato kÃme parivajjeti. RukkhaphalÆpamà kÃmà sambha¤janaparibha¤janatthenÃ\<*<8>*>/ ti passanto, vik- khambhanato kÃme parivajjeti. AsisÆnÆpamà kÃmà adhi- kuÂÂanatthenÃ\<*<9>*>/ ti passanto vikkhambhanato kÃme pari- vajjeti. SattisÆlÆpamÃ\<*<10>*>/ kÃmà vinivijjanatthenà ti passanto vikkhambhanato kÃme parivajjeti. SappasirÆpamà kÃmà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si sapasseva, and below sapo, sapasiro; Bp sabbasseva. 2 Codd. udÃnato. 3 Bp atthikaÇkalupamÃ; S athikaækophapamÃ. 4 Bp -upamÃ. Cf. M. i, 130; 364 f. 5 S tintakkupamÃ. 6 S aækÃhÃrakÃsupamÃ. 7 S dhuttara-. 8 S -paribhu¤jana-. 9 Bp adhikuttena-; S adhikuÂÂhana-; Si adhikantana-. 10 S satthi-. >/ #<[page 007]># %% sappaÂibhayatthenà ti passanto vikkhambhanato kÃme parivajjeti. AggikhandhÆpamÃ\<*<1>*>/ kÃmà mahÃbhitÃpanat- thenÃ\<*<2>*>/ ti passanto vikkhambhanato kÃme parivajjeti. BuddhÃnussatiæ\<*<3>*>/ bhÃvento pi\<*<4>*>/ vikkhambhanato kÃme parivajjeti, dhammÃnussatiæ bhÃvento pi . . . pe . . . saÇghÃnussatiæ bhÃvento pi, sÅlÃnussatiæ bhÃvento pi, cÃgÃnussatiæ bhÃvento pi, devatÃnussatiæ bhÃvento pi, ÃnÃpÃïassatiæ\<*<5>*>/ bhÃvento pi, maraïassatiæ\<*<6>*>/ bhÃvento pi, kÃyagatÃsatiæ bhÃvento pi \<*<7>*>/vikkhambhanato kÃme pari- vajjeti\<*<7>*>/, upasamÃnussatiæ bhÃvento pi vikkhambhanato kÃme parivajjeti, paÂhamaæ jhÃnaæ bhÃvento pi vikkham- bhanato kÃme parivajjeti, dutiyaæ\<*<8>*>/ jhÃnaæ bhÃvento pi, tatiyaæ jhÃnaæ bhÃvento pi, catutthaæ jhÃnaæ bhÃvento pi, ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiæ\<*<9>*>/ bhÃvento pi, vi¤¤Ãn- a¤cÃyatanasamÃpattiæ bhÃvento pi, Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃ- pattiæ bhÃvento pi, nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiæ bhÃvento pi vikkhambhanato kÃme parivajjeti. Evaæ vikkhambhanato kÃme parivajjeti. Kathaæ samucchedato kÃme parivajjeti? SotÃpatti- maggaæ bhÃvento pi apÃyagamanÅve kÃme samucchedato parivajjeti, sakadÃgÃmimaggaæ\<*<10>*>/ bhÃvento pi oÊÃrike kÃme samucchedato parivajjeti, anÃgÃmimaggaæ bhÃvento pi aïusahagate kÃme samucchedato parivajjeti, arahatta- maggaæ bhÃvento pi sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ asesaæ nissesaæ samucchedato kÃme parivajjeti. Evaæ samucchedato kÃme parivajjetÅ ti, yo kÃme parivajjeti. Sappass'\<*<11>*>/ eva padà siro ti. Sappo vuccati ahi. Ken' atthena sappo? Saæsappanto gacchatÅ ti sappo. Bhu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S aggikkhandu-. 2 Si mahaggitÃpana-. 3 S -ssati throughout. Cf. A. i, 30, 42. 4 S om. 5 S anÃpÃnÃnussati; Si ÃnÃpÃnussatiæ 6 S maraïÃnussati; Si maraïÃnussatiæ. 7-7 Bp S om. 8 S dutiyajjhÃnaæ, tatiyajjhÃnaæ, etc. 9 S -samÃpatti throughout. 10 Bp sakÃd-. 11 Si has sapass' eva, sappo, saæsapanto; S sabba, sada, sappo. >/ #<[page 008]># %<8 AÂÂhakavaggo. [S.N. 768>% janto gacchatÅ ti bhujago; ureïa gacchatÅ ti urago; pan- nasiro gacchatÅ ti pannago; sireïa\<*<1>*>/ supatÅ\<*<2>*>/ ti siriæsapo\<*<3>*>/; vile\<*<4>*>/ sayatÅ ti vilÃsayo\<*<4>*>/; guhÃyaæ setÅ\<*<5>*>/ ti guhÃsayo; dÃÂhÃ\<*<6>*>/ tassa Ãvudho ti dÃÂhÃvudho\<*<6>*>/; visaæ tassa ghoran ti ghoraviso; jivhà tassa duvidhÃ\<*<7>*>/ ti dujivho\<*<8>*>/; dvÅhi jivhÃhi rasaæ sÃyatÅ ti dvirasa¤¤Æ\<*<9>*>/. Yathà puriso jÅvitu- kÃmo amaritukÃmo sukhakÃmo dukkhapaÂikkÆlo\<*<10>*>/ pÃdena sappasiraæ vajjeyya\<*<11>*>/ vivajjeyya parivajjeyya abhinivaj- jeyya, evam eva sukhakÃmo dukkhapaÂikkÆlo\<*<10>*>/ kÃme vajjeyya vivajjeyya parivajjeyya abhinivajjeyyà ti, sap- pass' eva padà siro. So 'maæ visattikaæ loke sato samatirattatÅ ti. So ti yo kÃme parivajjeti. Visattikà vuccati taïhÃ, yo rÃgo sÃrÃgo anunayo anurodho nandi\<*<12>*>/ nandirÃgo\<*<12>*>/, cittassa sÃrÃgo, icchà mucchÃ\<*<13>*>/ ajjhosÃnaæ gedho\<*<14>*>/ paligedho\<*<15>*>/ saÇgo\<*<16>*>/ paÇko ejà mÃyà janikà sa¤jananÅ sibbinÅ\<*<17>*>/ jÃlinÅ sarità visattikà suttaæ visaÂà ÃyÆhanÅ\<*<18>*>/ dutiyà païidhi bhava- netti vanaæ vanatho santhavo sneho apekkhà paÂibandhà Ãsà ÃsiæsanÃ\<*<19>*>/ Ãsiæsitattaæ\<*<20>*>/, rÆpÃsà saddÃsà gandhÃsà rasÃsÃ\<*<21>*>/ phoÂÂhabbÃsà lÃbhÃsà dhanÃsà puttÃsà jÅvitÃsÃ, jappà pajappà abhijappà jappanÃ\<*<22>*>/ pajappanà jappitattaæ, loluppÃ\<*<23>*>/ loluppÃyanà loluppÃyitattaæ, muccha¤cikatÃ\<*<24>*>/, sÃdhukamyatÃ, adhammarÃgo visamalobho, nikanti nikÃ- manà patthanà pihanà sampatthanÃ, kÃmataïhà bhava- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S sareïa; Si sirena. 2 Bp suppatÅ [supati=s0rpati]. 3 Bp sarisappo; S siriæsappo; Si sirisapo. 4 Bp S bil-. 5 Bp sayatÅ. 6 Si S dìhÃ, dìhÃ-. 7 S dvividhÃ. 8 Bp dujjivo; S dujjivho; Si dujivhÃ. 9 Si dirasa¤¤Æ. 10 Codd. -paÂikkulo. 11 S vajjeyyà throughout. 12 Bp nandÅ, nandÅrÃgo. Cf. Dhs. 1059. 13 S om. 14 S rodho. 15 S palirodho. 16 Si vÊ. satto. 17 S sappinÅ. 18 Bp ayÆhinÅ. 19 S ÃsÅsanÃ. 20 S ÃsÅsitattam. 21 Si om. 22 S jappinÃ; Si jappÃ. 23 Bp S loluppaæ. 24 Bp muccha¤jikatÃ; S suva¤cikatÃ. >/ #<[page 009]># %% taïhà vibhavatanhà rÆpataïhà arÆpataïhà nirodhataïhà rÆpataïhÃ\<*<1>*>/, saddataïhà gandhataïhà rasataïhà phoÂÂhab- bataïhà dhammataïhÃ; ogho yogo gantho\<*<2>*>/ upÃdÃnaæ Ãvaranaæ nÅvaraïaæ chadanaæ bandhanaæ\<*<3>*>/ upakkileso anusayo pariyuÂÂhÃnaæ latÃ, vevicchaæ dukkhamÆlaæ dukkhanidÃnaæ\<*<4>*>/ dukkhappabhavo, mÃrapÃso mÃrabaÊisaæ mÃravisayo, taïhÃnadi tanhÃjÃlaæ taïhÃgaddulaæ\<*<5>*>/ taïhÃ- samuddo, abhijjhÃ, lobho akusalamÆlaæ. Visattikà ti. Ken' atthena visattikÃ? VisaÂÃ\<*<6>*>/ ti visattikÃ, visÃlà ti visattikÃ, visaÂÃ\<*<7>*>/ ti visattikÃ\<*<8>*>/, visakkatÅ\<*<9>*>/ ti visattikÃ, visaæharatÅ ti visattikÃ, visaævÃdikÃ\<*<10>*>/ ti visat- tikÃ, visamÆlà ti visattikÃ, visaphalà ti visattikÃ, visa- paribhogà ti visattikÃ; visÃlà và pana sà \<*<11>*>/rÆpe taïhÃ\<*<11>*>/, sadde gandhe rase phoÂÂhabbe kule gaïe ÃvÃse lÃbhe yase pasaæsÃya sukhe cÅvare piï¬apÃte senÃsane gilÃnapac- cayabhesajjaparikkhÃre kÃmadhÃtuyà rÆpadhÃtuyà arÆ- padhÃtuyà kÃmabhave rÆpabhave arÆpabhave sa¤¤Ãbhave asa¤¤Ãbhave nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãbhave ekavokÃrabhave catu- vokÃrabhave pa¤cavokÃrabhave atÅte anÃgate paccuppanne diÂÂhasutamutavi¤¤Ãtabbesu dhammesu visaÂà vitthatà ti, visattikÃ. Loke ti apÃyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhÃtuloke Ãyatanaloke. Sato ti catÆhi kÃraïehi sato, kÃye kÃyÃnupassanÃsati- paÂÂhÃnaæ bhÃvento sato, vedanÃsu citte\<*<12>*>/ dhammesu dhammÃnupassanÃsatipaÂÂhÃnaæ bhÃvento sato. Aparehi pi catÆhi kÃraïehi sato, asatiparivajjanÃya sato, satikaraïÅ- yÃna¤ ca dhammÃnaæ katattà sato, satipaÂipakkhÃnaæ\<*<13>*>/ dhammÃnaæ hatattà sato, satinimittÃnaæ dhammÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si om. 2 Bp S gandho. 3 S bandanaæ; Si phandanaæ. 4 Si vÊ. -nidhÃnaæ. 5 Bp S -gadulaæ; Si gaddalaæ. 6 S visabhÃ. 7 S visa¤¤Ã. 8 S ad. visahà ti visattikÃ. 9 S visattati. 10 S -vÃditÃ. 11-11 Bp S taïhà rÆpe. 12 S cittesu. 13 Bp -patibandhÃnaæ; S paripattÃnaæ. >/ #<[page 010]># %<10 AÂÂhakavaggo. [S.N. 768>% appamuÂÂhattÃ\<*<1>*>/ sato. Aparehi pi catÆhi kÃraïehi sato, satiyà samannÃgatattÃ\<*<2>*>/ sato, satiyà vasitattà sato, satiyà pÃgu¤¤atÃya\<*<3>*>/ sato, satiyà apaccorohaïatÃya sato. Aparehi pi catÆhi kÃraïehi sato, satattÃ\<*<4>*>/ sato, santattà sato, sami- tattà sato, santadhammasamannÃgatattà sato. BÆddhÃ- nussatiyÃ\<*<5>*>/ sato, dhammÃnussatiyà sato, saæghÃnussatiyà sato, sÅlÃnussatiyà sato, cÃgÃnussatiyà sato, devatÃnussatiyà sato, ÃnÃpÃïasatiyà sato, maraïasatiyÃ\<*<6>*>/ sato, kÃyagatÃ- satiyà sato, upasamÃnussatiyà sato. Yà sati anussati patissati sati\<*<7>*>/ saraïatà dhÃraïatà apilÃpanatà asammussa- natÃ\<*<8>*>/ sati satindriyaæ satibalaæ sammÃsati\<*<9>*>/ satisam- bojjhaÇgo ekÃyanamaggo, ayaæ vuccati sati. ImÃya satiyà upeto hoti, samupeto\<*<10>*>/ upÃgato\<*<11>*>/ samupÃgato\<*<12>*>/ upapanno samupapanno\<*<13>*>/ samannÃgato\<*<14>*>/, so vuccati sato. So 'maæ visattikaæ loke sato samativattatÅ ti yÃ\<*<15>*>/ loke\<*<16>*>/ visattikÃ, imaæ\<*<15>*>/ loke\<*<17>*>/ visattikaæ sato tarati uttarati patarati samatikkamati vÅtivattatÅ ti, so 'maæ visattikaæ loke sato samativattatÅ ti. Ten' Ãha BhagavÃ: Yo kÃme parivajjeti sappass' eva padà siro, So 'maæ visattikaæ loke sato samativattatÅ ti. _________________________________ $*>/ dÃsaporisaæ thiyo\<*<19>*>/ bandhÆ puthÆ\<*<20>*>/ kÃme yo naro anugijjhati. || Nidd_I.1:4 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp asammuÂÂhÃnaæ; S asaduÂÂhattÃ. 2 Bp sampannÃgatattÃ, often. 3 S pÃra¤¤atÃya. 4 Bp S sattattÃ. 5 S ad. muddhÃ. 6 Si maraïÃnussatiyÃ. 7 S om. 8 Si assammussanatÃ; S asammuyhasantÃ. 9 S samÃsati. 10 S ad. hoti. 11 Si upagato. 12 Si samupagato. 13 Bp S sampanno. 14 Bp sampannÃgato. 15 Bp S om. 16 Bp S ad. và sÃ. 17 Bp ad. và tam; S ad. và . . . 18 Bp gavassam. 19 Bp tiyo. 20 P.T.S puthu. >/ #<[page 011]># %% Khettaæ vatthuæ hira¤¤aæ và ti. Khettan ti sÃlikhettaæ vÅhikhettaæ muggakhettaæ mÃsakhettaæ yavakhettaæ godhÆmakhettaæ\<*<1>*>/ tilakhettaæ. Vatthun ti gharavatthu\<*<2>*>/ koÂÂhavatthu\<*<3>*>/ purevatthu pacchÃvatthu ÃrÃmavatthu vihÃravatthu. Hira¤¤an ti hira¤¤aæ\<*<4>*>/ vuccati kahÃpaïo\<*<5>*>/ ti, khettaæ vatthuæ hira¤¤aæ vÃ. GavÃssaæ dÃsaporisan ti. Gavan ti gÃvo\<*<6>*>/ vuccanti. Assà ti pasukÃdayo\<*<7>*>/ vuccanti. DÃsà ti cattÃro dÃsÃ, anto- jÃtako dÃso, dhanakkitako\<*<8>*>/ dÃso, sÃmaæ và dÃsavisayaæ\<*<9>*>/ upeti, akÃmako\<*<10>*>/ và dÃsavisayaæ\<*<9>*>/ upeti. *ùmÃya\<*<11>*>/ dÃsà pi bhavanti h' eke, dhanena kÅtà pi bhavanti dÃsÃ, sÃma¤ ca eke upayanti dÃsaæ, bhayÃ\<*<12>*>/ panuïïà pi bhavanti dÃsÃ. Porisan\<*<13>*>/ ti tayo purisÃ, bhaÂakÃ\<*<14>*>/ kammakarà upajÅvino ti, gavÃssaæ dÃsaporisaæ. Thiyo bandhÆ puthÆ kÃme ti. Thiyo ti itthipariggaho vuccati. BandhÆ ti cattÃro bandhÆ, ¤Ãtibandhavà pi bandhu, gottabandhavà pi bandhu. mantabandhavà pi bandhu, sippabandhavà pi banhdu, PuthÆ kÃme ti bahÆ kÃme, ete puthÆ kÃmà manÃpikà rÆpà . . . pe . . . manÃ- pikà phoÂÂhabbà ti, thiyo bandhÆ puthÆ kÃme. Yo naro anugijjhatÅ ti. Yo ti yo yÃdiso yathÃyutto yathÃvihito yathÃpakÃro yanthÃnapatto yaædhamma- samannÃgato\<*<15>*>/ khattiyo và brÃhmaïo và vesso và suddo và \<-------------------------------------------------------------------------- * JÃt. vi, 285. 1 Codd. godhuma-. 2 Bp S -vatthuæ throughout. 3 Bp koÂÂhagÃvatthum; S om. 4 Si om. 5 S kahÃpaïako. 6 Bp gavÃ. 7 Bp S passukÃyo. 8 S dhantako. 9 Si dÃsaviyam; S dasabam, dasavisayam. 10 S ad. mÃ. 11 S Ãhaya. 12 S bhayÃparuïïÃ. 13 Bp purisÃ; S purisÃn. 14 S bhaÂikÃ; Si bhajakÃ. 15 Bp -sampannÃgato. >/ #<[page 012]># %<12 AÂÂhakavaggo. [S.N. 770>% gahaÂÂho và pabbajito và devo và manusso vÃ. Naro ti satto naro mÃïavo poso puggalo jÅvo jagÆ jantu indagÆ manujo. AnugijjhatÅ ti kilesakÃmena vatthukÃmesu gij- jhati anugijjhati paligijjhati palibajjhatÅ ti, yo\<*<1>*>/ naro anugijjhati. Ten' Ãha BhagavÃ: Khettaæ vatthuæ hira¤¤aæ và gavÃssaæ dÃsapori- saæ thiyo bandhÆ puthÆ kÃme yo naro anugijjhati. _________________________________ $$ Abalà naæ balÅyantÅ ti. Abalà ti abalà kilesà dubbalà appabalà appathÃmakà hÅnà nihÅnà parihÅnÃ\<*<2>*>/ omakà lÃmakà jatukkÃ\<*<3>*>/ parittÃ. Te kilesà taæ puggalaæ sahanti pari- sahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyÃdiyanti mad- dantÅ ti, evam pi abalà naæ balÅyanti. \<*<4>*>/Athavà abalaæ\<*<4>*>/ puggalaæ dubbalaæ appabalaæ appa- thÃmakaæ hÅnaæ nihÅnaæ parihÅnaæ\<*<2>*>/ omakaæ lÃmakaæ jatukkaæ parittaæ, yassa n' atthi saddhÃbalaæ viri- yabalaæ satibalaæ samÃdhibalaæ pa¤¤Ãbalaæ hiribalaæ ottappabalaæ, te kilesà taæ puggalaæ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti\<*<5>*>/ pariyÃdiyanti maddantÅ ti, evam pi abalà naæ balÅyanti. Maddante naæ parissayà ti. \<*<6>*>/Parissayà ti\<*<6>*>/ dve parissayÃ, pÃkaÂaparissayà ca paÂicchannaparissayà ca. Katame pÃkaÂaparissayÃ? SÅhà byagghà dÅpi-accha- taracchÃ\<*<7>*>/ kokÃ\<*<8>*>/ gomahisÃ\<*<9>*>/ hatthÅ\<*<10>*>/ ahi-vicchikà satapadÅ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp bhiyo. 2 Bp om. 3 Bp chatukkà throughout. 4-4 S atha balaæ. 5 S ajjhottaranti throughout. 6-6 S Si om. 7 Bp -acchÃ-. 8 S nakomahiyÃ. 9 Bp mahisÃ. 10 Bp hatthi. >/ #<[page 013]># %% corà và assu, mÃïavà vÃ\<*<1>*>/ katakammÃ\<*<2>*>/ và akatakammà vÃ, cakkhurogo sotarogo ghÃnarogo jivhÃrogo kÃyarogo sÅsarogo kaïïarogo mukharogo dantarogo kÃso sÃso pinÃso ¬Ãho\<*<3>*>/ jaro kucchirogo mucchà pakkhandikà sÆlÃ\<*<4>*>/ visÆcikÃ\<*<5>*>/ kuÂÂhaæ gaï¬o kilÃso soso apamÃro daddu kaï¬u kacchu rakhasà vitacchikà lohitapittaæ\<*<6>*>/ madhumeho aæsà piÊakà bhagandalÃ, pittasamuÂÂhÃnà ÃbÃdhÃ, semhasamuÂÂhÃnà ÃbÃdhÃ, vÃtasamuÂÂhÃnà ÃbÃdhÃ, sannipÃtikà ÃbÃdhÃ, utu- pariïÃmajà ÃbÃdhÃ, visamaparihÃrajà ÃbÃdhÃ, opakkamikà ÃbÃdhÃ, kammavipÃkajà ÃbÃdhÃ, sÅtaæ uïhaæ jighacchà pipÃsà uccÃro passÃvo\<*<7>*>/ ¬aæsamakasavÃtÃtapasiriæsapa- samphassÃ\<*<8>*>/ iti vÃ\<*<2>*>/, ime vuccanti pÃkaÂaparissayÃ. Katame paÂicchannaparissayÃ? KÃyaduccaritaæ vacÅ- duccaritaæ manoduccaritaæ, kÃmachandanÅvaraïaæ byÃpÃ- danÅvaraïaæ thÅnamiddhanÅvaraïaæ uddhaccakukkuccanÅ- varaïaæ vicikicchÃnÅvaraïaæ, rÃgo doso moho kodho upanÃho makkho paÊÃso issà macchariyaæ mÃyà sÃÂheyyaæ thambho sÃrambho mÃno atimÃno mado pamÃdo, sabbe kilesÃ, sabbe duccaritÃ, sabbe darathÃ, sabbe pariÊÃhÃ, sabbe santÃpÃ, sabbÃkusalÃbhisaækhÃrÃ\<*<9>*>/; ime vuccanti paÂicchannaparissayÃ. Parissayà ti ken' atthena parissayÃ? ParisahantÅ\<*<10>*>/ ti parissayÃ, parihÃnÃya saævattantÅ ti parissayÃ, tatr' Ãsayà ti, parissayÃ. Kathaæ parisahantÅ\<*<10>*>/ ti parissayÃ? Te parissayà taæ puggaÊaæ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyÃdiyanti maddanti; evaæ parisahantÅ ti, parissayÃ. Kathaæ parihÃnÃya saævattantÅ ti parissayÃ? \<*<11>*>/Te parissayÃ\<*<11>*>/ kusalÃnaæ dhammÃnaæ parihÃnÃya\<*<12>*>/ antarÃ- yÃya saævattanti. Katamesaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ? SammÃpaÂipadÃya anulomapaÂipadÃya apaccanÅkapaÂipa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si om. 2 S om. 3 Codd. ¬aho. 4 Codd. sulÃ. 5 S visuci. 6 Bp Si lohitaæ pittam. 7 Bp pasÃvo. 8 Bp -sarisapa-. 9 Si sabbe k-. 10 S parissahantÅ. 11-11 Si om. 12 Bp S antarÃyÃya parihÃnÃya throughout. >/ #<[page 014]># %<14 AÂÂhakavaggo.>% dÃya anvatthapaÂipadÃya dhammÃnudhammapaÂipadÃya, sÅlesu paripÆrikÃritÃya\<*<1>*>/, indriyesu guttadvÃratÃya, bhojane matta¤¤utÃya, jÃgariyÃnuyogassa, satisampaja¤¤assa, ca- tunnaæ satipaÂÂhÃnÃnaæ bhÃvanÃnuyogassa, catunnaæ sammappadhÃnÃnaæ bhÃvanÃnuyogassa, catunnaæ iddhip- pÃdÃnaæ bhÃvanÃnuyogassa, pa¤cannaæ indriyÃnaæ bhÃ- vanÃnuyogassa, pa¤cannaæ balÃnaæ bhÃvanÃnuyogassa, sattannaæ bojjhaÇgÃnaæ bhÃvanÃnuyogassa, ariyassa aÂÂhaÇgikassa maggassa bhÃvanÃnuyogassa. Imesaæ kusa- lÃnaæ dhammÃnaæ parihÃnÃya antarÃyÃya saævattanti; evaæ parihÃnÃya samvattantÅ ti, parissayÃ. Kathaæ tatr' Ãsayà ti parissayÃ? Tatth' ete pÃpakà akusalà dhammà uppajjanti attabhÃvasannissayÃ; yathà bile bilÃsayÃ\<*<2>*>/ pÃïà sayanti, dake dakÃsayÃ\<*<3>*>/ pÃïà sayanti, vane vanÃsayà pÃïà sayanti, rukkhe rukkhÃsayà pÃïà sayanti, evam eva tatth' ete pÃpakà akusalà dhammà uppajjanti attabhÃvasannissayÃ\<*<4>*>/, evam pi tatr' Ãsayà ti, parissayÃ. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *SÃntevÃsiko\<*<5>*>/ bhikkhave bhikkhu sÃcariyako\<*<6>*>/ dukkhaæ na phÃsu viharati. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu sÃntevÃsiko\<*<7>*>/ sÃcariyako\<*<8>*>/ dukkhaæ na phÃsu viharati? Idha bhikkhave bhikkhuno cakkhunà rÆpaæ disvà uppajjanti\<*<9>*>/ pÃpakà akusalà dhammà sarasaæ- kappÃ\<*<10>*>/ saæyojanÅyÃ, ty assa anto vasanti anvÃvasanti\<*<11>*>/ pÃpakà akusalà dhammà ti, tasmà sÃntevasiko ti vuccati; te naæ samudÃcaranti \<*<12>*>/samudÃcaranti naæ\<*<12>*>/ \<*<13>*>/pÃpakà akusalà dhammà ti, tasmà sÃcariyako\<*<14>*>/ ti vuccati. Puna \<-------------------------------------------------------------------------- * S. iv, 136. 1 Si paripÆra-. 2 S bilÃlayÃyÃ. 3 S dakÃyasayÃ. 4 Si ad. ti. 5 Bp sante-; S sà ante. 6 S sà äcariyako. 7 S antevÃsiko. 8 S acariyako. 9 S ad. ye. 10 Bp sarasaïappa; S prasaækappÃ. 11 Bp anvÃsavanti; Si anvÃssavanti, here and below. 12-12 Si om. 13 S ad. vÃ. 14 S Ãcariyako. >/ #<[page 015]># %% c' aparaæ bhikkhave bhikkhuno sotena saddaæ sutvÃ, ghÃnena gandhaæ ghÃyitvÃ, jivhÃya rasaæ sÃyitvÃ, kÃyena phoÂÂhabbaæ phusitvÃ\<*<1>*>/, manasà dhammaæ vi¤¤Ãya uppaj- janti \<*<2>*>/pÃpakà akusalà dhammà sarasaækappÃ\<*<3>*>/ saæyo- janÅyÃ, ty assa anto vasanti anvÃvasanti pÃpakà akusalà dhammà ti, tasmà sÃntevÃsiko\<*<4>*>/ ti vuccati; te naæ samu- dÃcaranti \<*<5>*>/samudÃcaranti naæ\<*<5>*>/ pÃpakà akusalà dhammà ti, tasmà sÃcariyako\<*<6>*>/ ti vuccati. Evaæ kho bhikkhave bhikkhu sÃntevÃsiko sÃcariyako dukkhaæ na phÃsu \<*<7>*>/viha- ratÅ ti, evam\<*<7>*>/ pi tatr' Ãsayà ti, parissayÃ. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *Tayo me bhikkhave antarÃmalà antarÃ-amittà antarÃsapattà antarÃvadhakà antarÃpaccatthikÃ\<*<8>*>/. Katame tayo? Lobho bhikkhave antarÃmalaæ\<*<9>*>/ antarÃ-amitto antarÃsapatto antarÃvadhako antarÃpaccatthiko. \<*<10>*>/Doso bhikkhave antarÃmalaæ\<*<9>*>/ antarÃ-amitto antarÃsapatto antarÃvadhako antarÃpaccat- thiko\<*<10>*>/. Moho bhikkhave antarÃmalaæ\<*<9>*>/ antarÃ-amitto antarÃsapatto antarÃvadhako antarÃpaccatthiko. Ime kho bhikkhave tayo antarÃmalà antarÃ-amittà antarÃsapattà antarÃvadhakà antarÃpaccatthikà ti. Anatthajanano lobho, lobho cittappakopano, bhayaæ antarato jÃtaæ taæ jano nÃvabujjhati. Luddho atthaæ na jÃnÃti, luddho dhammaæ na passati; andhaæ\<*<11>*>/ tamaæ tadà hoti, yaæ lobho sahate naraæ. Anatthajanano doso, doso cittappakopano, bhayaæ antarato jÃtaæ taæ jano nÃvabujjhati. Kuddho atthaæ na jÃnÃti, kuddho dhammaæ na passati; andhaæ tamaæ tadà hoti, yaæ kodho sahate naraæ. \<-------------------------------------------------------------------------- * Itv. 88. 1 Bp phussitvÃ. 2 Bp S ad. ye. 3 S para-. 4 S ante-. 5-5 Si om. 6 S sÃcariyassako. 7-7 Si viharati evam. 8 S ad. ti. 9 Si -malo. 10-10 Bp S doso . . . pe . . . 11 Bp Si andhatamaæ throughout. >/ #<[page 016]># %<16 AÂÂhakavaggo. [S.N. 770>% Anatthajanano moho, moho cittappakopano, bhayaæ antarato jÃtaæ taæ jano nÃvabujjhati. MÆÊho atthaæ na jÃnÃti, mÆÊho dhammaæ na passati; andhaæ tamaæ tadà hoti, yam moho sahate naraæ, evam pi tatr' Ãsayà ti parissayà ti\<*<1>*>/. Vuttaæ \<*<2>*>/h' etaæ BhagavatÃ: *Tayo kho mahÃrÃja purisassa dhammà ajjhattam uppajjamÃnà uppajjanti ahitÃya dukkhÃya aphÃsuvihÃrÃya. Katame tayo? Lobho kho\<*<3>*>/ mahÃrÃja purisassa dhammo ajjhattaæ uppajjamÃno uppajjati ahitÃya dukkhÃya aphÃsuvihÃrÃya. Doso kho mahÃrÃja \<*<4>*>/purisassa dhammo ajjhattaæ uppajjamÃno uppajjati ahitÃya dukkhÃya aphÃsuvihÃrÃya\<*<4>*>/. Moho kho mahÃrÃja purisassa dhammo ajjhattaæ uppajjamÃno uppajjati ahitÃya dukkhÃya aphÃsuvihÃrÃya. Ime kho mahÃrÃja tayo purisassa dhammà ajjhattaæ uppajjamÃnà uppajjanti ahitÃya dukkhÃya aphÃsuvihÃrÃyà ti\<*<3>*>/. Lobho doso ca moho ca purisaæ pÃpacetasaæ hiæsanti attasambhÆtà tacasÃraæ va samphalan\<*<5>*>/ ti, evam pi tatr' Ãsayà ti parissayÃ. Vuttaæ pi c' etaæ\<*<6>*>/ BhagavatÃ: *RÃgo ca doso ca itonidÃnà arati rati lomahaæso ito jÃto\<*<7>*>/ ito samuÂÂhÃya manovitakkà kumÃrakà dhaækam\<*<8>*>/ iv' ossajjantÅ\<*<9>*>/ ti, evam pi tatr' Ãsayà ti, parissayÃ. Maddante naæ parissayà ti te parissayà taæ puggalaæ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyÃdi- yanti maddantÅ ti, maddante naæ parissayÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- * S. i, 70; cf . 98 and Itv. 50. ** Sn. 271. 1 Si om. 2 S ad. pi. 3 Bp S om. 4-4 Bp pe. 5 S sÃbalan. 6 Si vuttam h' etaæ. 7 Bp ito jatÃ; S itojÃ. 8 S maÇkam. 9 Bp osajantÅ. >/ #<[page 017]># %% Tato naæ dukkham anvetÅ ti. \<*<1>*>/Tato ti\<*<1>*>/ tato tato paris- sayato taæ puggalaæ dukkhaæ anveti anugacchati anvÃyi- kaæ hoti; jÃtidukkhaæ anveti anugacchati anvÃyikaæ hoti, jarÃdukkhaæ anveti anugacchati anvÃyikaæ hoti, byÃdhidukkhaæ anveti anugacchati anvÃyikaæ hoti, maraïadukkhaæ anveti anugacchati anvÃyikaæ hoti, sokaparidevadukkhadomanassupÃyÃsadukkhaæ anveti anu- gacchati anvÃyikaæ hoti, nerayikaæ\<*<2>*>/ dukkhaæ, tirac- chÃnayonikaæ dukkhaæ, petavisayikaæ\<*<3>*>/ dukkhaæ anveti anugacchati anvÃyikam hoti, mÃnusakaæ dukkhaæ, gabbhe okkantimÆlakaæ\<*<4>*>/ dukkhaæ, gabbhe ÂhitimÆlakaæ dukkhaæ, gabbhÃ\<*<5>*>/ vuÂÂhÃnamÆlakaæ dukkhaæ, jÃtass' upanibandhikaæ\<*<6>*>/ dukkhaæ, jÃtassa parÃdheyyakaæ dukkhaæ, attupakkamadukkhaæ, parupakkamadukkhaæ\<*<7>*>/ anveti anugacchati anvÃyikaæ hoti; dukkhadukkhaæ an- veti anugacchati anvÃyikaæ hoti, saækhÃradukkham vipariïÃmadukkhaæ, cakkhurogo sotarogo ghÃnarogo jivhÃrogo kÃyarogo sÅsarogo kaïïarogo mukharogo dan- tarogo kÃso sÃso pinÃso ¬Ãho\<*<8>*>/ jaro kucchirogo mucchà pakkhandikà sÆlà visÆcikà kuÂÂhaæ gaï¬o kilÃso soso apamÃro daddu kaï¬u kacchu rakhasà vitacchikà lohita- pittaæ madhumeho aæsà piÊakà bhagandalÃ, pittasamuÂ- ÂhÃnà ÃbÃdhÃ, semhasamuÂÂhÃnà ÃbÃdhÃ, vÃtasamuÂÂhÃnà ÃbÃdhÃ, sannipÃtikà ÃbÃdhÃ, utupariïÃmajà ÃbÃdhÃ, visamaparihÃrajà ÃbÃdhÃ, opakkamikà ÃbÃdhÃ, kammavi- pÃkajà ÃbÃdhÃ, sitaæ uïhaæ jighacchà pipÃsà uccÃro pas- sÃvo ¬aæsamakasavÃtÃtapasiriæsapasamphassadukkhaæ, mÃtumaraïadukkhaæ\<*<9>*>/ pitumaraïadukkhaæ bhÃtumaraïa- dukkhaæ bhaginÅmaraïadukkhaæ puttamaraïadukkhaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Si om. 2 Si nerayikadukkhaæ, yonikadukkhÃæ, etc. 3 Si petavisayadukkhaæ. 4 Si gabbhokkanti-. 5 Si gabbhav-. 6 Bp S -bandhakaæ. 7 Si parapakkama-; Bp parÆpakkamaæ d-; S parupamaæ dukkhaæ. 8 Codd. ¬aho. 9 Bp S -maraïaæ dukkhaæ throughout. >/ #<[page 018]># %<18 AÂÂhakavaggo. [S.N. 770>% dhÅtumaraïadukkhaæ ¤Ãtibyasanadukkhaæ bhogabyasana- dukkhaæ rogabyasanadukkhaæ sÅlabyasanadukkhaæ diÂ- Âhibyasanadukkhaæ anveti anugacchati anvÃyikaæ hotÅ ti, tato naæ dukkhaæ anveti. NÃvaæ bhinnaæ ivodakan ti yathà bhinnaæ nÃvaæ\<*<1>*>/ tato tato udakaæ anveti anugacchati anvÃyikaæ hoti, purato pi udakaæ anveti anugacchati anvÃyikaæ hoti, pacchato pi, heÂÂhato pi, passato pi udakaæ anveti anugacchati anvÃyi- kaæ hoti; evam eva tato tato parissayato taæ puggalaæ dukkhaæ anveti anugacchati anvÃyikaæ hoti, jÃtiduk- khaæ\<*<2>*>/ anveti anugacchati anvÃyikaæ hoti . . . pe . . . diÂÂhibyasanadukkhaæ anveti anugacchati anvÃyikaæ hotÅ ti, nÃvaæ bhinnam ivodakaæ. Ten' Ãha BhagavÃ: Abalà naæ balÅyanti, maddante naæ parissayÃ, tato naæ dukkham anveti, nÃvaæ bhinnam ivodakan ti. _________________________________ $$ Tasmà jantu sadà sato ti. Tasmà ti tasmà taækÃraïà taæhetu tappaccayà taænidÃnÃ\<*<3>*>/ etaæ ÃdÅnavaæ sampas- samÃno kÃmesÆ ti, tasmÃ. JantÆ ti satto naro mÃïavo poso puggalo jÅvo jagÆ jantu indagÆ manujo. Sadà ti sadà sabbadà sabbakÃlaæ niccakÃlaæ dhuvakÃlaæ satataæ samitaæ abbocchiïïaæ\<*<4>*>/ poÇkhÃnupoÇkhaæ\<*<5>*>/, udakummi- kÃjÃtaæ\<*<6>*>/ avÅci-santatisahitaæ\<*<7>*>/ phusitaæ\<*<8>*>/ purebhattaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Si ad. udakaæ anvÃyikaæ; S ad. dakam ehito. 2 S jÃtikaæ dukkhaæ. 3 Si vÊ. taænidÃnam. 4 Bp abbokiïïaæ; S abbokinnaæ. 5 S pokhÃnuæpokhaæ; Si pokhÃnupokhaæ. 6 Bp udakumikÃjÃtaæ; S udakumikajÃtaæ; Si udakummÅkajÃtaæ. 7 S santasayitaæ. 8 Bp phassitaæ. >/ #<[page 019]># %% pacchÃbhattaæ purimayÃmaæ majjhimayÃmaæ pacchi- mayÃmaæ kÃÊe juïhe vasse hemante gimhe, purime vayo- khandhe, majjhime vayokhandhe, pacchime vayokhandhe. Sato ti catÆhi kÃraïehi sato, kÃye kÃyÃnupassanÃsati- paÂÂhÃnaæ bhÃvento sato, vedanÃsu citte dhammesu dhammÃnupassanÃsatipaÂÂhÃnaæ bhÃvento sato; aparehi\<*<1>*>/ pi catÆhi kÃraïehi sato . . . pe . . . so vuccati sato ti, tasmà jantu sadà sato. KÃmÃni parivajjaye ti. KÃmÃnÅ\<*<2>*>/ ti uddÃnato dve kÃmÃ, vÃtthukÃmà ca kilesakÃmà ca . . . pe . . . ime vuccanti vatthukÃmà . . . pe . . . ime vuccanti kilesakÃmÃ. KÃmÃni parivajjaye ti dvÅhi kÃraïehi kÃme parivaj- jeyya, vikkhambhanato và samucchedato vÃ. Kathaæ vikkhambhanato kÃme parivajjeyya? AÂÂhi- kaækalÆpamà kÃmà appassÃdatthenà ti passanto vik- khambhanato kÃme parivajjeyya; maæsapesÆpamà kÃmà bahusÃdhÃraïatthenà ti passanto vikkhambhanato kÃme parivajjeyya; tiïukkÆpamà kÃmà anudahanatthenà ti passanto vikkhambhanato kÃme parivajjeyya . . . pe . . . nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiæ bhÃvento pi\<*<3>*>/ vik- khambhanato kÃme parivajjeyya. Evaæ vikkhambhanato kÃme parivajjeyya . . . pe . . . evaæ samucchedato kÃme parivajjeyyà ti, kÃmÃni parivajjaye. Te pahÃya tare oghan ti. Te ti vatthukÃme parijÃnitvÃ, kilesakÃme pahÃya pajahitvà vinoditvà byantikaritvà anabhÃvaæ gamitvÃ\<*<4>*>/, kÃmachandanÅvaraïaæ pahÃya paja- hitvà vinoditvà byantikaritvà anabhÃvaæ gamitvÃ, byÃpÃ- danÅvaraïaæ\<*<5>*>/ thÅnamiddhanÅvaraïaæ uddhaccakukkuc- canÅvaraïaæ vicikicchÃnÅvaranaæ pahÃya pajahitvà vino- ditvà byantikaritvà anabhÃvaæ gamitvÃ, kÃmoghaæ bhavoghaæ diÂÂhoghaæ avijjoghaæ tareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vÅtivatteyyà ti, te pahÃya\<*<6>*>/ tare oghaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S om. 2 Bp S kÃmÃ. 3 Bp om. 4 Bp gametvà throughout. 5 Bp S ad. pe. 6 S pahÃ. >/ #<[page 020]># %<20 AÂÂhakavaggo. [S.N. 771>% NÃvaæ sitvÃ\<*<1>*>/ va pÃragÆ ti yathÃ\<*<2>*>/ garukaæ nÃvaæ bhÃrikaæ udakaæ sitvà osi¤citvà cha¬¬etvà lahukÃya nÃvÃya khippaæ lahuæ appakasiren' eva pÃraæ gaccheyya; evam eva vatthukÃme parijÃnitvÃ, kilesakÃme pahÃya pajahitvà vinoditvà byantikaritvà anabhÃvaæ gamitvÃ, kÃmachandanÅvaraïaæ byÃpÃdanÅvaraïaæ thÅnamid- dhanÅvaraïaæ uddhaccakukkuccanÅvaraïaæ vicikicchÃnÅ- varaïaæ pahÃya pajahitvà vinoditvà byantikaritvà ana- bhÃvaæ gamitvÃ, khippaæ lahuæ appakasiren' eva pÃraæ gaccheyya. PÃraæ vuccati amataæ nibbÃnaæ; yo so sab- basaækhÃrasamatho sabbÆpadhipaÂinissaggo taïhakkhayo virÃgo nirodho nibbÃnaæ; pÃraæ gaccheyya, pÃraæ adhi- gaccheyya, pÃraæ phuseyya, pÃraæ sacchikareyya pÃragÆ ti; yo pi pÃraæ gantukÃmo so pi pÃragÆ, yo pi pÃraæ gacchati so pi pÃragÆ, yo pi pÃraæ gato so pi pÃragÆ. Vuttaæ\<*<3>*>/ h' etaæ BhagavatÃ: *Tiïïo pÃragato\<*<4>*>/ thale tiÂÂhati brÃhmaïo ti. \<*<2>*>/BrÃhmaïo ti\<*<2>*>/ kho bhikkhave ara- hato etaæ adhivacanaæ; so abhi¤¤ÃpÃragÆ pari¤¤ÃpÃragÆ pahÃnapÃragÆ bhÃvanÃpÃragÆ sacchikiriyÃpÃragÆ samÃ- pattipÃragÆ; abhi¤¤ÃpÃragÆ sabbadhammÃnaæ, pari¤¤Ã- pÃragÆ sabbadukkhÃnaæ, pahÃnapÃragÆ sabbakilesÃnaæ, bhÃvanÃpÃragÆ catunnaæ ariyamaggÃnaæ, sacchikiriyÃ- pÃragÆ nirodhassa, samÃpattipÃragÆ sabbasamÃpattÅnaæ; so vasippatto pÃramippatto ariyasmiæ sÅlasmiæ, vasip- patto pÃramippatto ariyasmiæ samÃdhismiæ, vasippatto pÃramippatto ariyÃya pa¤¤Ãya, vasippatto pÃramippatto ariyÃya vimuttiyÃ; so pÃragato\<*<4>*>/ pÃrappatto, anta- gato antappatto, koÂigato koÂippatto, pariyantagato pari- yantappatto, vosÃnagato vosÃnappatto, tÃïagato tÃïap- patto, leïagato leïappatto, saraïagato saraïappatto, abha- yagato abhayappatto, accutagato accutappatto, amata- gato amatappatto, nibbÃnagato nibbÃnappatto; so vuÂÂhavÃso ciïïacaraïo gataddho gatadiso gatakoÂiko pÃlitabrahmacariyo uttamadiÂÂhippatto bhÃvitamaggo \<-------------------------------------------------------------------------- * S. iv, 175. 1 S hitvà twice; Si sitvà . . . si¤citvÃ. 2-2 Si om. 3 S ad. pi. 4 Bp S pÃraægato. >/ #<[page 021]># %% pahÅnakileso paÂividdhÃkuppo sacchikatanirodhi; duk- khaæ tassa pari¤¤Ãtaæ, samudayo pahÅno, maggo bhÃvito, nirodho sacchikato, abhi¤¤eyyam abhi¤¤Ãtam, pari¤¤ey- yaæ pari¤¤Ãtaæ, pahÃtabbaæ pahÅnaæ, bhÃvetabbaæ bhÃvitaæ, sacchikÃtabbaæ sacchikataæ; so ukkhittapa- ligho saækiïïaparikho\<*<1>*>/ abbÆÊhesiko niraggaÊo ariyo pan- naddhajo pannabhÃro visaæyutto pa¤caÇgavippahÅno chalaÇgasamannÃgato ekÃrakkho caturÃpasseno panuïïa- paccekasacco\<*<2>*>/ samavayasaÂÂhesano\<*<3>*>/ anÃvilasaækappo pas- saddhakÃyasaækhÃro suvimuttacitto\<*<4>*>/ suvimuttapa¤¤o ke- valÅ vusitavà uttamapuriso paramapuriso paramapattip- patto. So n' eva ÃcinÃti, na apacinÃti, apacinitvà Âhito; n' eva pajahati, na upÃdiyati, pajahitvà Âhito; \<*<5>*>/n' eva visineti\<*<5>*>/, na ussineti, visinetvÃ\<*<6>*>/ Âhito; n' eva vidhupeti, na sandhupeti\<*<7>*>/, vidhupetvà Âhito; asekkhena\<*<8>*>/ sÅlakkhandhena samannÃgatattà Âhito, asekkhena samÃdhikkhandhena, asekkhena pa¤¤akkhandhena, asekkhena vimuttikkhan- dhena, asekkhena vimutti¤Ãïadassanakkhandhena saman- nÃgatattà Âhito; saccaæ paÂipÃdayitvÃ\<*<9>*>/ Âhito, ejaæ\<*<10>*>/ samatikkamitvà Âhito, kilesaggiæ pariyÃdayitvÃ\<*<11>*>/ Âhito, aparigamanatÃya Âhito, kataæ\<*<12>*>/ samÃdÃya Âhito, mutti- paÂisevanatÃya Âhito, mettÃya pÃrisuddhiyà Âhito, karu- ïÃya muditÃya upekkhÃya pÃrisuddhiyà Âhito, accanta- pÃrisuddhiyÃ\<*<13>*>/ Âhito, akamma¤¤atÃya\<*<14>*>/ pÃrisuddhiyà Âhito, vimuttattà Âhito, santussitattà Âhito, khandhapariyante Âhito, dhÃtupariyante Âhito, Ãyatanapariyante Âhito, gati- pariyante Âhito, upapattipariyante Âhito, paÂisandhipari- yante Âhito, bhavapariyante Âhito, saæsÃrapariyante \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Si -parikkho. 2 S panunna-. 3 S sampambavaya-. 4 S vimutta-. 5-5 Bp n' eva saæsibbato; S n' eva saæsippati. 6 Bp visinitvÃ. 7 Si S sandhapeti. 8 Bp asekhena throughout. 9 S sampaÂi-. 10 Bp Si evaæ. 11 Bp pariyÃdiyitvÃ. 12 Bp Si kaÂaæ. 13 Bp anaccanta-. 14 Bp akammasatÃya; S akammÃsasatÃya. >/ #<[page 022]># %<22 AÂÂhakavaggo. [S.N. 771>% Âhito, vaÂÂapariyante Âhito, antimabhave\<*<1>*>/ Âhito, anti- masamussaye\<*<2>*>/ Âhito, antimadehadharo arahÃ. *TassÃyaæ\<*<3>*>/ pacchimako bhavo, carimo 'yaæ samussayo, jÃtimaraïasaæsÃro n' atthi tassa punabbhavo ti\<*<4>*>/, nÃvaæ sitvà va pÃragÆ\<*<5>*>/. Ten' Ãha BhagavÃ: Tasmà jantu sadà sato kÃmÃni parivajjaye, te pahÃya tare oghaæ, nÃvaæ sitvà va pÃragÆ ti\<*<6>*>/. PAèHAMO\<*<7>*>/ KùMASUTTANIDDESO NIèèHITO. \<-------------------------------------------------------------------------- * Thag. 202. 1 Bp S antime bh-. 2 Bp S antime s-. 3 Bp Si assÃyam. 4 Bp S om. 5 Bp S ad. ti. 6 Si om. 7 Bp S KÃmasuttaniddeso pathamo samatto. >/ #<[page 023]># %< 23>% II. DUTIYO\<*<1>*>/ GUHAèèHAKASUTTANIDDESO\<*<2>*>/. $*>/ pagÃlho\<*<4>*>/, dÆre vivekà hi tathÃvidho so, kÃmà hi loke na hi suppahÃyÃ. || Nidd_I.2:1 ||>$ Satto guhÃyaæ bahunÃbhichanno\<*<5>*>/ ti. Satto ti hi kho vuttaæ. Api ca guhà tÃva vattabbÃ. Guhà vuccati kÃyo: kÃyo ti và guhà ti và deho ti và sandeho ti và nÃvà ti và ratho ti và dhajo ti và vammiko ti và niddan\<*<6>*>/ ti và nagaran ti và kuÂÅ ti và gaï¬o ti và kummo\<*<7>*>/ ti và \<*<8>*>/nÃgo ti vÃ\<*<8>*>/ kÃyass' etaæ adhivacanaæ. Satto guhÃyan ti guhÃyaæ satto visatto Ãsatto\<*<9>*>/ laggo laggito\<*<10>*>/ palibuddho: yathà bhittikhÅle và nÃgadante và bhaï¬aæ\<*<11>*>/ sattaæ visattaæ Ãsattaæ laggaæ laggitaæ palibuddhaæ; evaæ eva guhÃyaæ satto visatto Ãsatto laggo laggito palibuddho. Vuttaæ h'\<*<12>*>/ etaæ BhavagatÃ: *RÆpe kho RÃdha\<*<13>*>/ yo chando, yo rÃgo, yà nandi, yà taïhÃ, ye upÃyupÃdÃnà \<-------------------------------------------------------------------------- * S. iii, 188-190. 1 Bp S atha. 2 S guhakasuttaniddesaæ cakkhati. 3 Bp mohanasmi here and below. 4 S sagÃÊho here and below. 5 S -chando here and below. 6 Bp nagaran ti và before niddan ti vÃ. 7 Bp S kumbho. 8-8 Si om. 9 Bp om. 10 S lagito. 11 Bp gandhaæ; S bhaganaï¬aæ. 12 S om. 13 Si om. >/ #<[page 024]># %<24 AÂÂhakavaggo. [S.N. 772>% cetaso adhiÂÂhÃnÃbhinivesÃnusayÃ, \<*<1>*>/tatra satto\<*<1>*>/,\<*<2>*>/ tatra visatto\<*<2>*>/, tasmÃ\<*<3>*>/ satto ti vuccati. \<*<4>*>/Satto ti lagganÃdhivacanan ti, satto guhÃyaæ. BahunÃbhichanno\<*<5>*>/ ti bahukehi kilesehi channo\<*<6>*>/, rÃgena channo, dosena channo, mohena channo, kodhena\<*<7>*>/ channo, upanÃhena channo, makkhena channo, paÊÃsena channo, issÃya channo, macchariyena channo, mÃyÃya channo, sÃÂheyyena\<*<8>*>/ channo, thambhena channo, sÃrambhena channo, mÃnena channo, atimÃnena channo, madena channo, pamÃdena channo, sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbadarathehi sabbapariÊÃhehi sabbasantÃpehi sabbÃku- salÃbhisaækhÃrehi \<*<9>*>/channo ucchanno\<*<9>*>/ ÃvuÂo nivuÂo ovuÂo\<*<10>*>/ pihito paÂicchanno paÂikujjito ti, satto guhÃyaæ bahunÃbhichanno. TiÂÂhaæ naro mohanasmiæ pagÃÊho ti. \<*<11>*>/TiÂÂhaæ naro ti\<*<11>*>/ tiÂÂhanto naro ratto rÃgavaseïa tiÂÂhati, duÂÂho dosa- vasena tiÂÂhati, mÆÊho mohavasena tiÂÂhati, vinibandho mÃnavasena tiÂÂhati, parÃmaÂÂho diÂÂhivasena tiÂÂhati, vikkhepagato uddhaccavasena tiÂÂhati, aniÂÂhaÇgato vici- kicchÃvasena tiÂÂhati, thÃmagato anusayavasena tiÂÂhatÅ ti, evam pi tiÂÂhaæ naro. Vuttaæ h' etaæ BhavagatÃ: *Santi bhikkhave cakkhu- vi¤¤eyyà rÆpà iÂÂhà kantà manÃpà piyarÆpà kÃmÆpa- samhità rajanÅyÃ; ta¤ ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosÃya tiÂÂhati. Santi bhikkhave sotavi¤¤eyyà saddÃ, \<-------------------------------------------------------------------------- * S. iv, 36. 1-1 Si om. 2-2 Si tatrÃsatto 3 S ad. ti vuccati. VedanÃya kho RÃdho . . . pe . . . sa¤¤Ãya kho RÃdha, saækhÃresu saækhÃresu kho RÃdha, vi¤¤Ãïe kho RÃdha yo chando, yo rÃgo, [yÃ] taïhÃ, ye upÃyupÃdÃna cetasà adhiÂÂhÃnÃbhinivesÃnusayà tatra satto tatra visatto. 4 Bp ad. vedanÃya kho. 5 S -chando. 6 S chando throughout. 7 S kopena. 8 Bp sÃdheyyena. 9-9 chando vichando ucchando. 10 Si ophuÂo; S? 11-11 Bp S om. >/ #<[page 025]># %% ghÃnavi¤¤eyyà gandhÃ, jivhÃvi¤¤eyyà rasÃ, kÃyavi¤¤eyyà phoÂÂhabbÃ\<*<1>*>/, manovi¤¤eyyà dhammà iÂÂhà kantà manÃpà piyarÆpà kÃmÆpasaæhità rajanÅyÃ; ta¤ ce bhikkhu abhi- nandati abhivadati ajjhosÃya tiÂÂhatÅ ti, evam pi tiÂÂhaæ naro. Vuttaæ h' etaæ BhavagatÃ: *RÆpupayaæ\<*<2>*>/ và bhikkhave vi¤¤Ãïaæ tiÂÂhamÃnaæ tiÂÂhati rÆpÃrammaïaæ rÆpappa- tiÂÂhaæ nandÆpasevanaæ vuddhiæ\<*<4>*>/ virÆÊhiæ vepullaæ Ãpajjati\<*<5>*>/. Vedanupayaæ và bhikkhave, sa¤¤upayaæ \<*<6>*>/và bhikkhave\<*<6>*>/, saækhÃrupayaæ vÃ\<*<7>*>/ bhikkhave vi¤¤Ãïaæ tiÂÂhamÃnaæ tiÂÂhati, saækhÃrÃrammaïaæ saækhÃrappa- tiÂÂhaæ nandÆpasevanaæ vuddhiæ virÆhiæ vepullaæ ÃpajjatÅ ti, evam pi tiÂÂhaæ naro. Vuttaæ pi\<*<8>*>/ h' etaæ BhagavatÃ:** KavaÊiÇkÃre\<*<9>*>/ ce bhikkhave ÃhÃre atthi rÃgo, atthi nandi, atthi taïhÃ, patiÂÂhitaæ tattha vi¤¤Ãïaæ virÆÊhaæ; yattha patiÂÂhitaæ vi¤¤Ãïaæ virÆÊhaæ, atthi tattha nÃmarÆpassÃvakkanti; yattha atthi nÃmarÆpassÃvakkanti, atthi tattha saækhÃrÃ- naæ vuddhi; yattha atthi saækhÃrÃnaæ vuddhi atthi tattha Ãyatiæ punabbhavÃbhinibbatti; yattha atthi Ãyatiæ\<*<10>*>/ punabbhavÃbhinibbatti, atthi tattha Ãyatiæ jÃtijarÃmara- ïaæ; yattha atthi Ãyatiæ jÃtijarÃmaraïaæ, sasokan taæ bhikkhave sarajaæ sa-upÃyÃsan ti vadÃmi\<*<11>*>/. Phasse ce bhikkhave ÃhÃre, manosa¤cetanÃya ce bhikkhave ÃhÃre, vi¤¤Ãïe ce bhikkhave ÃhÃre atthi rÃgo, atthi nandi, atthi \<-------------------------------------------------------------------------- * S. iii, 53. ** S. ii, 101-103. 1 S phoÂÂhabbaæ. 2 Si rÆpupÃya; Bp S rÆpupÃyaæ (Si has generally -upÃya; Bp S -upÃyaæ). 3 Bp nandupasecanaæ; S nandyapasenavanaæ. 4 Bp S buddhiæ. 5 S ad. evaæ pi tiÂÂhaæ naro. Vuttam pi h' etaæ. 6-6 Bp om. 7 Bp ad. vi¤¤ÃïÆpayaæ. 8 Si om. 9 Bp kabalÅkÃre ce; S kabaliÇkÃra me. 10 S Ãyati throughout; Bp sometimes. 11 Bp S ad. ti evam pi tiÂÂhaæ naro. >/ #<[page 026]># %<26 AÂÂhakavaggo. [S.N. 772>% taïhÃ, patiÂÂhitaæ tattha vi¤¤Ãïaæ virÆÊhaæ; yattha patiÂÂhitaæ vi¤¤Ãïaæ virÆÊhaæ, atthi tattha nÃmarÆpassÃ- vakkanti; yattha atthi nÃmarÆpassÃvakkanti, atthi tattha saækhÃrÃnaæ vuddhi; yattha atthi saækhÃrÃnaæ vuddhi, atthi tattha Ãyatiæ punabbhavÃbhinibbatti; yattha atthi Ãyatiæ punabbhavÃbhinibbatti, atthi tattha Ãyatiæ jÃti- jarÃmaraïaæ\<*<1>*>/; yattha atthi Ãyatiæ jÃtijarÃmaraïaæ\<*<1>*>/, sasokan\<*<2>*>/ taæ bhikkhave sarajaæ\<*<3>*>/ sa-upÃyÃsan\<*<4>*>/ ti vadÃmÅ ti, evam pi tiÂÂhaæ naro. Mohanasmiæ pagÃÊho ti. Mohanà vuccanti pa¤ca kÃma- guïÃ, cakkhuvi¤¤eyyà rÆpà iÂÂhà kantà manÃpà piyarÆpà kÃmÆpasaæhità rajanÅyÃ, sotavi¤¤eyyà saddÃ, ghÃnavi¤- ¤eyyà gandhÃ, jivhÃvi¤¤eyyà rasÃ, kÃyavi¤¤eyyà phoÂ- Âhabbà iÂÂhà kantà manÃpà piyarÆpà kÃmÆpasaæhità rajanÅyÃ. KiækÃraïà mohanà vuccanti pa¤ca kÃmaguïÃ? Yebhuyyena devamanussà pa¤casu kÃmaguïesu muyhanti sammuyhanti sampamuyhanti, mÆÊhà sammÆÊhà sampa- mÆÊhÃ, avijjÃya andhikatà ÃvuÂà nivuÂà ovuÂÃ\<*<5>*>/ pihità paÂicchannà paÂikujjitÃ; taækÃraïà mohanà vuccanti pa¤ca kÃmaguïÃ. Mohanasmiæ pagÃÊho ti mohanasmiæ pagÃÊho ogÃÊho ajjhogÃÊho nimuggo ti, tiÂÂhaæ naro mohanasmiæ pagÃÊho. DÆre vivekà hi tathÃvidho so ti. Vivekà ti tayo vivekÃ, kÃyaviveko cittaviveko upadhiviveko. Katamo kÃyaviveko? Idha bhikkhu vivittaæ senÃsanaæ bhajati ara¤¤aæ rukkhamÆlaæ pabbataæ\<*<6>*>/ kandaraæ giri- guhaæ susÃnaæ vanapatthaæ abbhokÃsaæ palÃlapu¤jaæ\<*<7>*>/, kÃyena ca\<*<8>*>/ vivitto viharati; so\<*<6>*>/ eko gacchati, eko tiÂÂhati, eko nisÅdati, eko seyyaæ kappeti, eko gÃmaæ\<*<9>*>/ piï¬Ãya pavisati, eko paÂikkamati, eko raho nisÅdati, eko caÇkamaæ adhiÂÂhÃti, eko carati viharati iriyati vattati pÃleti yapeti yÃpeti. Ayaæ kÃyaviveko. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S om. jÃti. 2 S pajahakan taæ. 3 Bp sarajaæsa. 4 S supÃyasanaæ. 5 Si -phuÂÃ. 6 S om. 7 Bp palÃlapu¤cam; S palÃlapuæ¤ajam. 8 Bp S om. 9 Si om.; S sÃrÃ. >/ #<[page 027]># %% Katamo cittaviveko? PaÂhamaæ jhÃnaæ samÃpan- nassa nÅvaraïehi cittaæ vivittaæ hoti; dutiyaæ jhÃnaæ samÃpannassa vitakkavicÃrehi cittaæ vivittaæ hoti; tatiyaæ jhÃnaæ samÃpannassa pÅtiyà cittaæ vivittaæ hoti, catutthaæ jhÃnaæ samÃpannassa sukhadukkhehi cittaæ vivittaæ hoti; ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ samÃpannassa rÆpa- sa¤¤Ãya paÂighasa¤¤Ãya nÃnattasa¤¤Ãya cittaæ vivittaæ hoti; vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ samÃpannassa ÃkÃsÃna¤cÃya- tanasa¤¤Ãya cittaæ vivittaæ hoti; Ãki¤ca¤¤Ãyatanaæ samÃpannassa vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤Ãya cittaæ vivittaæ hoti; nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatanaæ samÃpannassa Ãki¤ca¤- ¤Ãyatanasa¤¤Ãya cittaæ vivittaæ hoti; sotÃpannassa sakkÃyadiÂÂhiyà vicikicchÃya sÅlabbataparÃmÃsÃ\<*<1>*>/ diÂÂhÃnu- sayà vicikicchÃnusayà tadekaÂÂhehi ca kilesehi cittaæ vivittaæ hoti; sakadÃgÃmissa oÊÃrikà kÃmarÃgasaæyojanà paÂighasaæyojanà oÊÃrikà kÃmarÃgÃnusayà paÂighÃnu- sayà tadekaÂÂhehi ca kilesehi cittaæ vivittaæ hoti; anÃgÃmissa aïusahagatà kÃmarÃgasaæyojanà paÂigha- saæyojanÃ, aïusahagatà kÃmarÃgÃnusayà paÂighÃnusayà tadekaÂÂhehi ca kilesehi cittaæ vivittaæ hoti; arahato \<*<2>*>/rÆparÃgà arÆparÃgÃ\<*<2>*>/ mÃnà uddhaccà avijjÃya\<*<3>*>/ mÃnÃnu- sayà bhavarÃgÃnusayà avijjÃnusayà tadekaÂÂhehi ca kile- sehi bahiddhà ca sabbanimittehi cittaæ vivittaæ hoti. Ayaæ cittaviveko. Katamo upadhiviveko? Upadhi vuccanti kilesà ca khandhà ca abhisaækhÃrà ca. Upadhiviveko vuccati amataæ nibbÃnaæ; yo so\<*<4>*>/ sabbasaækhÃrasamatho sab- bÆpadhipaÂinissaggo taïhakkhayo virÃgo nirodho nib- bÃnaæ. Ayaæ upadhiviveko. KÃyaviveko ca vÆpakaÂÂhakÃyÃnaæ\<*<5>*>/ nekkhammÃbhira- tÃnaæ; cittaviveko ca parisuddhacittÃnaæ paramavodÃ- nappattÃnaæ; upadhiviveko ca nirupadhÅnaæ puggalÃnaæ visaækhÃragatÃnaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si sÅlabbatta-. 2-2 Bp S rÆpÃrÆparÃgÃ; Bp also ad. avijjÃya. 3 Si avijjÃ; S ajjÃya. 4 Bp om. 5 Bp S vivekaÂÂhakÃyÃnaæ. >/ #<[page 028]># %<28 AÂÂhakavaggo. [S.N. 772>% DÆre vivekà hÅ ti yo so evaæ guhÃyaæ satto evaæ bahukehi kilesehi channo, evaæ mohanasmiæ pagÃÊho, so kÃyavivekà pi dÆre, cittavivekà pi dÆre, upadhivivekà pi dÆre vidÆre suvidÆre na santike na sÃmantà anÃsanne vÆpakaÂÂhe\<*<1>*>/. TathÃvidho ti tathÃvidho\<*<2>*>/ tÃdiso tassaïÂhito\<*<3>*>/ tappakÃro tappaÂibhÃgo yo so mohanasmiæ pagÃÊho ti, dÆre vivekà hi tathÃvidho so. KÃmà hi loke na hi suppahÃyà ti. KÃmà ti uddÃnato dve kÃmÃ, vatthukÃmà ca kilesakÃmà ca. Katame vatthukÃmÃ? ManÃpikà rÆpÃ, manÃpÅkà saddÃ, manÃpikà gandhÃ, manÃpikà rasÃ, manÃpikà phoÂÂhabbÃ; attharaïà pÃpuraïà dÃsidÃsà ajeÊakà kukkuÂasÆkarà hat- thigavÃssavaÊavà khettaæ vatthu hira¤¤aæ suvaïïam gÃmanigamarÃjadhÃniyo raÂÂha¤ ca janapado ca koso ca koÂÂhÃgÃra¤ ca, yaæ ki¤ci rajanÅyavatthu vatthukÃmÃ. Api ca atÅtà kÃmÃ, anÃgatà kÃmà paccupapannà kÃmÃ, ajjhattà kÃmÃ, bahiddhà kÃmÃ, ajjhattabahiddhà kÃmÃ, hÅnà kÃmÃ, majjhimà kÃmÃ, païÅtà kÃmÃ, ÃpÃyikà kÃmÃ, mÃnusikà kÃmÃ, dibbà kÃmÃ, paccuppaÂÂhità kÃmÃ, nim- mità kÃmÃ, paranimmità kÃmÃ, pariggahità kÃmÃ, aparig- gahità kÃmÃ, mamÃyità kÃmÃ, amamÃyità kÃmÃ, sabbe pi kÃmÃvacarà dhammÃ, sabbe pi rÆpÃvacarà dhammÃ, sabbe pi arÆpÃvacarà dhammÃ, taïhÃvatthukà taïhÃram- maïà kÃmanÅyatthena rajanÅyatthena madanÅyatthena kÃmÃ; ime vuccanti vatthukÃmÃ. Katame kilesakÃmÃ? Chando kÃmo, rÃgo kÃmo, chan- darÃgo kÃmo, saækappo kÃmo, rÃgo kÃmo, saækapparÃgo kÃmo; yo kÃmesu kÃmachando kÃmarÃgo kÃmanandi kÃmataïhà kÃmasneho kÃmapariÊÃho kÃmamucchà kÃmaj- jhosÃnaæ kÃmogho kÃmayogo kÃmupÃdÃnaæ kÃmachanda- nÅvaraïaæ. *Addasaæ kÃma te mÆlaæ, saækappà kÃma jÃyasi; na taæ saækappayissÃmi. evaæ kÃma na hohisi; ime vuccanti kilesakÃmÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- * JÃt. iii, 450. 1 Bp S vivekaÂÂhe. 2 Bp S om. 3 S tassasanÃhithito. >/ #<[page 029]># %% Loke ti apÃyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhÃtuloke Ãyatanaloke. KÃmà hi loke na hi suppahÃyà ti kÃmà hi loke duppahÃyà duccajjÃ\<*<1>*>/ duppariccajjà dunnim- madayÃ\<*<2>*>/ dunnivedhayÃ\<*<3>*>/ dubbinivedhayÃ\<*<4>*>/ duttarà duppa- tarà dussamatikkamà dubbÅtivattà ti, kÃmà hi loke na hi suppÃhÃyÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: Satto guhÃyaæ bahunÃbhichanno tiÂÂhaæ naro mohanasmiæ pagÃÊho, dÆre vivekà hi tathÃvidho so, kÃmà hi loke na hi suppahÃya ti. _________________________________ $*>/ te duppamu¤cÃ, na hi a¤¤amokkhÃ, pacchà pure và pi apekkhamÃnà ime va kÃme purime va jappaæ. || Nidd_I.2:2 ||>$ IcchÃnidÃnà bhavasÃtabaddhà ti. Icchà ti vuccati taïhÃ, yo rÃgo sÃrÃgo anunayo anurodho nandi nandirÃgo cit- tassa sÃrÃgo icchà mucchà ajjhosÃnaæ gedho\<*<6>*>/ paligedho\<*<7>*>/ saÇgo paÇko ejà mÃyà janikÃ\<*<8>*>/ sa¤janikÃ\<*<9>*>/ sa¤jananÅ sib- binÅ jÃlinÅ sarità visattikà suttaæ visaÂà ÃyÆhanÅ dutiyà païidhi bhavanetti vanaæ vanatho santhavo sneho apekkhà paÂibandho\<*<10>*>/, Ãsà Ãsiæsanà Ãsiæsitattaæ rÆpÃsà saddÃsà gandhÃsà rasÃsà phoÂÂhabbÃsà lÃbhÃsà dhanÃsà puttÃsà jÅvitÃsÃ, jappà pajappà abhijappà jappÃ\<*<11>*>/ jappanà jappitattaæ, loluppà loluppÃyanà loluppÃyitattaæ, muc- cha¤cikatÃ\<*<12>*>/, sÃdhukamma¤¤atÃ\<*<13>*>/, adhammarÃgo visama- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S -cajà throughout. 2 Bp S dunimmadayÃ. 3 Bp dunniveÂÂhayÃ; Si om. 4 Bp dubbiniveÂÂhayÃ. 5 Si vÊ. -bandhÃ. 6 Bp S rodho. 7 Bp S palirodho. 8 Bp om. 9 Si om. as above. 10 Si paÂibandhÃ; Bp S paÂibandhu. 11 S om. 12 Bp paccha¤chikatÃ; S suva¤citakÃ. 13 Bp S sÃdhukamyatÃ. >/ #<[page 030]># %<30 AÂÂhakavaggo. [S.N. 773>% lobho nikanti nikÃmanà patthanÃ\<*<1>*>/ pihanà sampatthanÃ\<*<2>*>/, kÃmataïhà bhavataïhà vibhavataïhÃ, rÆpataïhà arÆpa- taïhÃ, nirodhataïhÃ, rÆpataïhÃ\<*<3>*>/ saddataïhà gandha- taïhà rasataïhà phoÂÂhabbataïhà dhammataïhÃ, ogho yogo gantho\<*<4>*>/, upÃdÃnaæ Ãvaraïaæ nÅvaraïaæ chadanaæ bandhanaæ upakkileso anusayo pariyuÂÂhÃnaæ latà vevicchaæ dukkhamÆlaæ dukkhanidÃnaæ dukkhappa- bhavo\<*<5>*>/ mÃrapÃso mÃrabaÊisaæ mÃravisayo taïhÃnadÅ taïhÃjÃlaæ taïhÃgaddulaæ\<*<6>*>/ taïhÃsamuddo abhijjhÃ, lobho akusalamÆlaæ. IcchÃnidÃnà ti icchÃnidÃnÃ\<*<7>*>/ icchÃhetukà icchÃpaccayà icchÃkÃraïà icchÃpabhavà ti, icchÃnidÃnÃ. BhavasÃtabaddhà ti. Ekaæ bhavasÃtaæ, sukhà vedanÃ. Dve bhavasÃtÃni, sukhà ca vedanà iÂÂha¤ ca vatthu\<*<8>*>/. TÅïi bhavasÃtÃni, yobba¤¤aæ Ãrogyaæ jÅvitaæ. CattÃri bhavasÃtÃni, lÃbho yaso pasaæsà sukhaæ. Pa¤ca bhava- sÃtÃni, manÃpikà rÆpÃ, manÃpikà saddÃ, manÃpikà gandhÃ, manÃpikà rasÃ, manÃpikà phoÂÂhabbÃ. Cha bhavasÃtÃni, cakkhusampadà sotasampadà ghÃnasampadà jivhÃsam- padà kÃyasampadà manosampadÃ. BhavasÃtabaddhà ti sukhÃya vedanÃya\<*<9>*>/ baddhÃ\<*<10>*>/, iÂÂha- smiæ vatthusmiæ baddhÃ, yobba¤¤e baddhÃ, Ãrogye\<*<11>*>/ baddhÃ, jÅvite baddhÃ, lÃbhe baddhÃ, yase baddhÃ, pasaæ- sÃya\<*<12>*>/ baddhÃ, sukhe baddhÃ, manÃpikesu rÆpesu baddhÃ, saddesu gandhesu rasesu manÃpikesu phoÂÂhabbesu baddhÃ, cakkhusampadÃya baddhÃ, \<*<13>*>/sotasampadÃya ghÃnasampadÃya jivhÃsampadÃya kÃyasampadÃya, mano- sampadÃya\<*<13>*>/, baddhà vinibaddhÃ\<*<14>*>/ Ãbaddhà laggà laggità palibuddhà ti, icchÃnidÃnà bhavasÃtabaddhÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S paÂÂhanÃ. 2 S sappaÂÂhaïÃ. 3 Si om. 4 Bp S gandho. 5 Bp -pabhavo. 6 Si S -gaddalaæ; Bp -gadulaæ. 7 Bp S -nidÃnakÃ. 8 S vatthuæ as usual. 9 Bp ad. sÃtabaddhÃ. 10 S sasabaddhaæ. 11 Bp Ãrogya-. 12 Bp S pasaæsÃyaæ. 13-13 Bp S sotaghÃnajivhÃkÃyamanosampadÃya. 14 Bp S vibaddhÃ. >/ #<[page 031]># %% Te duppamu¤cà na hi a¤¤amokkhà ti te và bhavasÃ- tavatthÆ\<*<1>*>/ duppamu¤cÃ, \<*<2>*>/sattà và etto dummocayÃ\<*<2>*>/. Kathan te bhavasÃtavatthÆ\<*<1>*>/ duppamu¤cÃ? Sukhà vedanà dummu¤cÃ\<*<3>*>/, iÂÂhaæ vatthu dummu¤caæ, yobba¤- ¤aæ dummu¤caæ, Ãrogyaæ dummu¤caæ, jÅvitaæ dum- mu¤caæ, lÃbho dummu¤co, yaso dummu¤co, pasaæsà dummu¤cÃ, sukhaæ dummu¤caæ, manÃpikà rÆpà dum- mu¤cÃ, manÃpikà saddà gandhà rasà phoÂÂhabbà dum- mu¤cÃ, cakkhusampadà dummu¤cÃ, \<*<4>*>/sotasampadà ghÃna- sampadà jivhÃsampadà kÃyasampadà manosampadÃ\<*<4>*>/, dummu¤cà duppamu¤cà dummocayà duppamocayà dunnimmadayÃ\<*<5>*>/ dubbinivedhayà duttarà duppatarà dus- samatikkamà dubbÅtivattÃ\<*<6>*>/; evan te\<*<7>*>/ bhavasÃtavatthÆ\<*<8>*>/ duppamu¤cÃ. Kathaæ sattà etto\<*<9>*>/ dummocayÃ? SukhÃya vedanÃya sattà dummocayÃ, iÂÂhasmà vatthusmà dummocayÃ, yob- ba¤¤Ã dummocayÃ, Ãrogyà dummocayÃ, jÅvità dummocayÃ, lÃbhà dummocayÃ, yasà dummocayÃ, pasaæsÃya dummo- cayÃ, sukhà dummocayÃ, manÃpikehi rÆpehi dummocayÃ, manÃpikehi saddehi gandhehi rasehi phoÂÂhabbehi dum- mocayÃ, cakkhusampadÃya dummocayÃ, \<*<10>*>/sotasampadÃya ghÃnasampadÃya jivhÃsampadÃya kÃyasampadÃya mano- sampadÃya\<*<10>*>/ dummocayà duppamocayÃ\<*<11>*>/ duddharà dus- samuddharà dubbuÂÂhÃpanÃ\<*<12>*>/ dussamuÂÂhÃpanÃ\<*<13>*>/; \<*<14>*>/evaæ sattà etto\<*<9>*>/ dummocayà ti, te duppamu¤cÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S bhavissÃthavatthu. 2-2 S satto và etto dumocayà (Si eto). 3 S duppam- here and below. 4-4 Bp S sotaghÃnajivhÃkÃyamanosampadÃ. 5 Bp S dunnivedhayà (S -vedayÃ). 6 S duppativattÃ. 7 Bp om. 8 S assÃdavatthu. 9 Si eto. 10-10 Bp S sotaghÃnajivhÃkÃyamanosampadÃya. 11 Bp S om. 12 Bp S dubbutthÃpayÃ. 13 Bp S dussamutÂhÃpayÃ. 14 Bp S ad. dunnivedhayà dubbinivedhayà . . . dubbitivattà (see above, l.12). >/ #<[page 032]># %<32 AÂÂhakavaggo. [S.N. 773>% Na hi a¤¤amokkhà ti te attanà palipapalipannÃ\<*<1>*>/ na sakkonti paraæ palipapalipannaæ\<*<2>*>/ uddharituæ. Vuttaæ h' etaæ BhavagatÃ: *So vata Cunda attanà palipapalipanno\<*<3>*>/ paraæ palipapalipannaæ\<*<4>*>/ uddharis- satÅ ti n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. So vata Cunda attanà adanto avinÅto aparinibbuto paraæ damessati vinessati parinibbÃpessatÅ ti n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅ ti evaæ\<*<5>*>/, na hi a¤¤amokkhÃ. Athavà n' atth' a¤¤o koci mocetÃ\<*<6>*>/; te yadi muccey- yuæ\<*<7>*>/, sakena thÃmena, sakena balena, sakena viriyena, sakena parakkamena sakena purisathÃmena, sakena puri- sabalena, sakena purisaviriyena, sakena purisaparakkamena attanà sammÃpaÂipadaæ anulomapaÂipadam apaccanÅkapa- Âipadaæ\<*<8>*>/ anvatthapaÂipadaæ dhammÃnudhammapaÂipa- daæ paÂipajjamÃnÃ\<*<9>*>/ mucceyyun ti, evam\<*<9>*>/ pi na hi a¤¤a- mokkhÃ. Vuttaæ pi\<*<10>*>/ h' etaæ BhagavatÃ: *NÃhaæ gamissÃmi pamocanÃya kathaækathiæ\<*<11>*>/ Dhotaka ka¤ci\<*<12>*>/ loke, dhamma¤ ca seÂÂhaæ\<*<13>*>/ abhijÃnamÃno evaæ tuvaæ\<*<14>*>/ ogham imaæ taresÅ ti, evam pi na hi a¤¤amokkhÃ. Vuttaæ pi\<*<10>*>/ h' etaæ Bhaga- vatÃ: Attanà pakataæ\<*<15>*>/ pÃpaæ, attanà saækilissati, attanà akataæ pÃpaæ, attanà 'va visujjhati, suddhi asuddhi paccattaæ, nä¤o a¤¤aæ visodhaye ti, evam pi na hi a¤¤amokkhÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- * M. i, 45. ** Sn. 1064. {dblcross} Dhp. 165. 1 S palighapalipannÃ. 2 S palighapalipannaæ. 3 S palisapalipannam. 4 Bp palipalipannam; S palilapalipannaæ. 5 Bp S ad. pi. 6 Si mocetuæ. 7 Bp S mu¤ceyyuæ throughout. 8 S avaccanikka-. 9-9 Bp mu¤ceyyaæ evam; S mu¤ceyyan ti evam. 10 Si om. 11 S kathaækathi jotaka. 12 Bp S ki¤ci. 13 Bp settham; S saÂÂham. 14 Si tvaæ. 15 S va kataæ. >/ #<[page 033]># %% Vuttaæ pi\<*<1>*>/ h' etaæ BhagavatÃ: *Evam eva kho brÃh- maïa tiÂÂhat' eva nibbÃnaæ, tiÂÂhati nibbÃnagÃmimaggo\<*<2>*>/, tiÂÂhÃm' ahaæ samÃdapetÃ; atha ca pana mama sÃvakà mayà evaæ ovadiyamÃnà evaæ anusÃsiyamÃnà app' ekacce accantaniÂÂhaæ nibbÃnaæ ÃrÃdhenti, ekacce n' ÃrÃdhenti. Ettha kyÃhaæ brÃhmaïa karomi? maggakkhÃyÅ brÃh- maïa tathÃgato, maggaæ buddho Ãcikkhati, attanà paÂi- pajjamÃnà mucceyyun ti. Evam pi na hi a¤¤amokkhà ti, te duppamu¤cà na hi a¤¤amokkhÃ. Pacchà pure và pi apekkhamÃnà ti. Pacchà vuccati anÃgataæ, pure vuccati atÅtaæ; api ca atÅtaæ upÃdÃya anÃgata¤ ca paccuppanna¤ ca pacchÃ, anÃgataæ upÃdÃya atÅta¤ ca paccuppanna¤ ca pure. Kathaæ pure apekkhaæ karoti? EvaærÆpo ahosiæ\<*<3>*>/ atÅtaæ addhÃnan ti tattha nandiæ samanvÃgameti\<*<4>*>/; evaæ- vedano ahosiæ, \<*<5>*>/evaæsa¤¤o ahosiæ\<*<5>*>/, evaæsaækhÃro ahosiæ, evaævi¤¤Ãïo ahosiæ atÅtam addhÃnan ti tattha nandiæ samanvÃgameti\<*<6>*>/; evam pi pure apekkhaæ karoti. AthavÃ, iti me cakkhu ahosi atÅtam addhÃnaæ, iti rÆpà ti tattha chandarÃgapaÂibaddhaæ hoti vi¤¤Ãïaæ, chandarÃgapaÂibaddhattà vi¤¤Ãïassa, tad abhinandati, tad abhinandanto evam pi pure apekkhaæ karoti; \<*<7>*>/iti me sotaæ ahosi atÅtam addhÃnaæ, iti saddà ti; iti me ghÃnam ahosi atÅtam addhÃnaæ, iti \<*<8>*>/gandhà ti\<*<8>*>/; iti me jivhà ahosi atÅtam addhÃnaæ, iti rasà ti; iti me kÃyo ahosi atÅtam addhÃnaæ, iti phoÂÂhabbà ti; iti me mano ahosi atÅtam addhÃnaæ, iti \<*<9>*>/dhammà ti\<*<9>*>/ tattha chandarÃ- gapaÂibaddhaæ hoti vi¤¤Ãïaæ; chandarÃgapaÂibaddhattà vi¤¤Ãïassa, tad abhinandati; tad abhinandanto evam pi pure apekkhaæ karoti. \<-------------------------------------------------------------------------- * M. iii, 6. 1 Si om. 2 S nibbÃnaægÃmi-. 3 S ahosi . . . nandi throughout. 4 Bp S samannÃneti. 5-5 S om. 6 Bp samannÃneti; S samannÃganeti. 7 Bp S ad. athavÃ. 8-8 S gandhÃnaæ. 9-9 S dhammanaæ. >/ #<[page 034]># %<34 AÂÂhakavaggo. [S.N. 773>% AthavÃ, yÃn'\<*<1>*>/ assu\<*<2>*>/ tÃni pubbe mÃtugÃmena saddhiæ hasitalapitakÅÊitÃni, tad assÃdeti, taæ nikÃmeti, tena ca vittiæ Ãpajjati; evam pi pure apekkhaæ karoti. Kathaæ pacchà apekkhaæ karoti? EvaærÆpo siyaæ\<*<3>*>/ anÃgatam addhÃnan ti tattha nandiæ samanvÃgameti\<*<4>*>/; evaævedano siyaæ, evaæsa¤¤o siyaæ, evaæsaækhÃro siyaæ, evaævi¤¤Ãïo siyaæ anÃgatam addhÃnan ti tattha nandiæ samanvÃgameti; evam pi pacchà apekkhaæ karoti. AthavÃ, iti me cakkhu\<*<5>*>/ siyà anÃgatam addhÃnaæ, iti rÆpà ti appaÂiladdhassa paÂilÃbhÃya\<*<6>*>/ cittaæ païidahati, cetaso\<*<7>*>/ païidhÃnapaccayÃ, tad abhinandati, tad abhinan- danto evam pi pacchà apekkhaæ karoti; \<*<8>*>/iti me so- taæ siyà anÃgatam addhÃnaæ, iti saddà ti; iti me ghÃnaæ siyà anÃgatam addhÃnaæ, iti gandhà ti; iti me jivhà siyà anÃgatam addhÃnaæ, iti rasà ti; iti me kÃyo siyà anÃgatam addhÃnaæ, iti phoÂÂhabbà ti; iti me mano siyà anÃgatam addhÃnaæ, iti dhammà ti appaÂilad- dhassa paÂilÃbhÃya cittaæ païidahati; cetaso païidhÃna- paccayÃ\<*<9>*>/, tad abhinandati, tad abhinandanto evam pi pacchà apekkhaæ karoti. AthavÃ, iminÃhaæ sÅlena và vattena\<*<10>*>/ và tapena và brahmacariyena và devo và bhavissÃmi\<*<11>*>/ deva¤¤ataro và ti appaÂiladdhassa\<*<12>*>/ paÂilÃbhÃya cittaæ païidahati; cetaso païidhÃnapaccayÃ\<*<13>*>/, tad abhinandati, tad abhinandanto evam pi pacchà apekkhaæ karotÅ ti, pacchà pure và pi apekkhamÃnÃ. Ime va kÃme purime va jappan ti. Ime va kÃme ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp yÃni 'ssa; S yÃni 'ssa và yÃni 'ssa. 2 S ad. hasitalapitakiÊitÃni. 3 S pi saæ throughout. 4 Bp samanÃneti; S samannÃneti throughout. 5 S cakkhuæ as usual. 6 S -lÃbhassa. 7 S etaæ so. 8 Bp S ad. athavÃ. 9 S païidhÃya p-. 10 Bp S vatena as usual. 11 S bhavissatimi. 12 S appatiladdha. 13 S païidhÃyanap-. >/ #<[page 035]># %% paccuppanne pa¤ca kÃmaguïe icchantà sÃdiyantà pattha- yantÃ\<*<1>*>/ pihayantà abhijappantÃ. Purime va jappan ti atÅte pa¤ca kÃmaguïe jappantà pajappantà abhijappantà ti, ime va kÃme purime va jappaæ. Ten' Ãha BhagavÃ: IcchÃnidÃnà bhavasÃtabaddhà te duppamu¤cÃ, na hi a¤¤amokkhÃ, pacchà pure và pi apekkhamÃnà ime va kÃme purime va jappan ti. _________________________________ $*>/ avadÃniyà te visame niviÂÂhà dukkhÆpanÅtà paridevayanti\<*<3>*>/: kiæ su bhavissÃma ito cutÃse\<*<4>*>/? || Nidd_I.2:3 ||>$ KÃmesu giddhà pasutà pamÆÊhÃ\<*<2>*>/ ti. KÃmà ti uddÃnato\<*<5>*>/ dve kÃmÃ, vatthukÃmà ca kilesakÃmà ca . . . pe . . . ime vuccanti vatthukÃmà . . . pe . . . ime vuccanti kilesa- kÃmÃ; gedho vuccati taïhÃ; yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. KilesakÃmena vatthukÃ- mesu rattà giddhà gadhità mucchitÃ\<*<6>*>/ ajjhopannÃ\<*<7>*>/ laggà laggità palibuddhà ti, kÃmesu giddhÃ. Pasutà ti ye pi kÃme esanti gavesanti pariyesanti, taccarità tabbahulà taggarukà tanninnà tappoïÃ\<*<8>*>/ tappab- bhÃrà \<*<9>*>/tadadhimuttà tadÃdhipateyyÃ\<*<9>*>/, te pi kÃmapasutÃ. \<*<10>*>/Ye pi taïhÃvasena rÆpe esanti gavesanti pariyesanti, sadde, gandhe, rase, phoÂÂhabbe \<*<11>*>/esanti gavesanti\<*<11>*>/ pari- yesanti, taccarità tabbahulà taggarukà tanninnà tappoïÃ\<*<8>*>/ tappabbhÃrà tadadhimuttà tadÃdhipateyyÃ, te pi kÃma- pasutÃ. Ye pi taïhÃvasena rÆpe paÂilabhanti, sadde \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S paÂÂhÃyantÃ. 2 S samÆÊhÃ. 3 S paridevassanti. 4 S cutose. 5 Bp Si udÃnato; S uddanato. See p. 1. 6 Bp mu¤citÃ; S om. 7 Bp ajjhosannÃ. 8 Bp S tapponÃ. 9-9 S ta¬dhimuttÃppateyya. 10 S ad. ye pi taïhÃvasena rupe paÂilabhanti saddegandhe rase phoÂÂhabbe tadadhipateyya te pi kÃmapasutÃ. 11-11 Bp S pe. >/ #<[page 036]># %<36 AÂÂhakavaggo. [S.N. 774>% gandhe rase phoÂÂhabbe \<*<1>*>/paÂilabhanti, taccarità tabba- hulà taggarukà tanninnà tappoïà tappabbhÃrà tadadhi- muttÃ\<*<1>*>/ tadÃdhipateyyÃ, te pi kÃmappasutÃ. Ye pi taïhÃvasena rÆpe paribhu¤janti, sadde gandhe rase phoÂÂhabbe paribhu¤janti\<*<2>*>/, taccarità tabbahulà taggarukà tanninnà tappoïà tappabbhÃra tadadhimuttà tadÃdhipa- teyyÃ, te pi kÃmappasutÃ. Yathà kalahakÃrako kalahap- pasuto\<*<3>*>/, kammakÃrako kammappasuto, gocare caranto gocarappasuto\<*<4>*>/, jhÃyÅ jhÃnappasuto; evaæ eva \<*<5>*>/ye pi kÃme esanti gavesanti pariyesanti, taccarità tabbahulà taggarukà tanninnà tappoïà tappabbhÃrà tadadhimuttÃ\<*<5>*>/ tadÃdhipateyyÃ, te pi kÃmappasutÃ. Ye pi taïhÃvasena rÆpe esanti gavesanti pariyesanti, sadde gandhe rase phoÂÂhabbe \<*<6>*>/esanti gavesanti\<*<6>*>/ pariyesanti, taccarità tabba- hulà taggarukà tanninnà tappoïà tappabbhÃrà tadadhi- muttà tadÃdhipateyya, te pi kÃmappasutÃ. Ye pi taïhÃ- vasena rÆpe paÂilabhanti, sadde gandhe rase phoÂÂhabbe paÂilabhanti, taccarità tabbahulà taggarukà tanninnà tappoïà tappabbhÃrà tadadhimuttà tadÃdhipateyyÃ, te pi kÃmappasutÃ. Ye pi taïhÃvasena rÆpe paribhu¤janti, sadde gandhe rase phoÂÂhabbe paribhu¤janti, taccarità tabbahulà taggarukà tanninnà tappoïà tappabbhÃrà tad- adhimuttà tadÃdhipateyyÃ, te pi kÃmappasutÃ. PamÆÊhà ti yebhuyyena devamanussà pa¤casu kÃma- guïesu muyhanti saæmuyhanti sampamuyhanti, mÆÊhÃ\<*<7>*>/ sammÆÊhÃ\<*<8>*>/ sampamÆÊhÃ, avijjÃya andhikatÃ\<*<9>*>/ ÃvuÂà nivuÂà ovuÂà pihità paÂicchannà paÂikujjità ti, kÃmesu giddhà pasutà pamÆÊhÃ. AvadÃniyà te visame niviÂÂhÃ\<*<10>*>/ ti. AvadÃniyà ti avaæ gacchantÅ ti pi avadÃniyÃ. Maccharino pi vuccanti avadÃniyÃ. BuddhÃnaæ buddhasÃvakÃnaæ\<*<11>*>/ vacanaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S pe. 2 S bhu¤janti here and below. 3 Bp S -pasuto here and below. 4 Bp -pasuto. 5-5 S om. 6-6 Bp pe; S om. 7 Bp om. 8 Bp ad. pamÆÊhÃ. 9 Si vÊ. andhigatÃ. 10 S nivitthÃya. 11 Bp S sÃvakÃnaæ. >/ #<[page 037]># %% byappathaæ desanaæ anusiÂÂhiæ n' ÃdiyantÅ ti\<*<1>*>/, ava- dÃniyÃ\<*<2>*>/. Kathaæ avaæ gacchantÅ ti avadÃniyÃ? \<*<3>*>/Avaæ gacchantÅ ti\<*<3>*>/ nirayaæ gacchanti, tiracchÃnayoniæ gacchanti, pitti- visayaæ gacchantÅ\<*<4>*>/ ti\<*<5>*>/ evaæ avaæ gacchantÅ ti, ava- dÃniyÃ. Kathaæ maccharino vuccanti avadÃniyÃ? Pa¤ca mac- chariyÃni, ÃvÃsamacchariyaæ kulamacchariyaæ lÃbha- macchariyaæ vaïïamacchariyaæ dhammamacchariyaæ; yaæ evarÆpaæ macchariyaæ maccharÃyanà maccharÃyi- tattaæ vevicchaæ kadariyaæ kaÂuka¤cakatà aggahitattaæ\<*<6>*>/ cittassa, idaæ vuccati macchariyaæ. Api ca khandhamac- chariyaæ pi macchariyaæ, dhÃtumacchariyam pi mac- chariyaæ\<*<7>*>/, Ãyatanamacchariyam pi macchariyaæ gÃho, idaæ vuccati macchariyaæ. Iminà macchariyena avada¤- ¤utÃya samannÃgatÃ\<*<8>*>/ janà pamattÃ; evaæ maccharino vuccanti avadÃniyÃ. Kathaæ buddhÃnaæ buddhasÃvakÃnaæ\<*<9>*>/ vacanaæ byap- pathaæ desanaæ anusiÂÂhim\<*<10>*>/ n' ÃdiyantÅ ti avadÃniyÃ? BuddhÃnaæ buddhasÃvakÃnaæ vacanaæ byappathaæ desanaæ anusiÂÂhiæ n' Ãdiyanti, na sussusanti, na sotaæ odahanti, na a¤¤Ãcittaæ upaÂÂhapenti, anassavà avacana- karà paÂilomavuttino a¤¤en' eva mukhaæ karonti, evaæ buddhÃnaæ buddhasÃvakÃnaæ vacanaæ byappathaæ desanaæ anusiÂÂhiæ n' ÃdiyantÅ ti, avadÃniyÃ\<*<11>*>/. AvadÃniyÃ\<*<12>*>/ te visame niviÂÂhà ti. Visame \<*<13>*>/ti visame\<*<13>*>/ kÃyakamme niviÂÂhÃ, visame vacÅkamme niviÂÂhÃ, visame manokamme niviÂÂhÃ, visame pÃïÃtipÃte niviÂÂhÃ, visame adinnÃdÃne niviÂÂhÃ, visame kÃmesu micchÃcÃre niviÂÂhÃ, visame musÃvÃde niviÂÂhÃ, visamÃya pisuïÃya vÃcÃya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ad. pi. 2 S avadaniyaæ. 3-3 Bp S om. 4 Bp gacchanti. 5 Bp om. 6 S paggahitatta. 7 S om. 8 Bp sampannÃgatà as often. 9 Bp S sÃvakÃnÃæ here and below. 10 S anusÃsiÂÂhi, below anusiÂÂhi. 11 Bp S ad. ti. 12 Si om. 13-13 Si om. >/ #<[page 038]># %<38 AÂÂhakavaggo. [S.N. 774>% niviÂÂhÃ\<*<1>*>/, visamÃya pharusÃya vÃcÃya niviÂÂhÃ\<*<1>*>/, visame samphappalÃpe niviÂÂhÃ\<*<1>*>/, visamÃya abhijjhÃya niviÂÂhÃ, visame byÃpÃde niviÂÂhÃ\<*<1>*>/, visamÃya micchÃdiÂÂhiyà niviÂÂhÃ, visamesu saækhÃresu niviÂÂhÃ, visamesu pa¤- casu\<*<2>*>/ kÃmaguïesu niviÂÂhÃ, visamesu pa¤casu nÅvaraïesu niviÂÂhÃ, \<*<3>*>/visamÃya cetanÃya, visamÃya patthanÃya, visa- mÃya païidhiyÃ\<*<3>*>/ niviÂÂhÃ\<*<4>*>/ patiÂÂhità allÅnà upagatà ajjho- sità adhimuttà laggà laggità palibuddhà ti, avadÃniyà te visame niviÂÂhÃ. DukkhÆpanÅtà paridevayantÅ ti. DukkhÆpanÅtà ti duk- khÆpanÅtÃ\<*<1>*>/ dukkhappattà dukkhasampattà dukkhupagatà mÃrappattà mÃrasampattà mÃrupagatà maraïappattà maraïasampattÃ\<*<5>*>/ maraïupagatà ti\<*<1>*>/, \<*<6>*>/dukkhÆpanÅtÃ. ParidevayantÅ ti lapanti lÃlapanti socanti kilamanti pari- devanti, urattÃÊiæ kandanti, sammohaæ ÃpajjantÅ ti, dukkhÆpanÅtà paridevayanti. Kiæ su bhavissÃma ito cutÃse\<*<7>*>/? ti ito cutà kiæ su\<*<5>*>/ bhavissÃma? nerayikà bhavissÃma, tiracchÃnayonikà bhavissÃma, pittivisayikà bhavissÃma, \<*<8>*>/manussà bhavis- sÃma\<*<8>*>/, devà kiæ\<*<1>*>/ bhavissÃma? rÆpÅ bhavissÃma, arÆpÅ bhavissÃma, sa¤¤Å bhavissÃma, asa¤¤Å bhavissÃma, neva- sa¤¤ÅnÃsa¤¤Å bhavissÃma? bhavissÃma nu kho mayaæ anÃgatam addhÃnaæ? \<*<9>*>/nanu kho bhavissÃma anÃgatam addhÃnaæ? kiæ nu kho bhavissÃma anÃgatam ad- dhÃnam?\<*<9>*>/ kathaæ nu kho bhavissÃma anagÃtam ad- dhÃnaæ? kiæ hutvà bhavissÃma \<*<10>*>/nu kho\<*<10>*>/ mayaæ anÃgatam addhÃnan? ti saæsayapakkhannÃ\<*<11>*>/ vimatipakkhannÃ\<*<12>*>/ dveÊhakajÃtà lapanti lÃlapanti socanti kilamanti paride- vanti, urattÃÊiæ kandanti, sammohaæ ÃpajjantÅ ti, kiæ su bhavissÃma ito cutÃse? Ten' Ãha BhagavÃ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S om. 2 S pa¤cak-. 3-3 Bp S om. 4 Bp S viniviÂÂhÃ. 5 S om. 6 Bp om.; S repeats maraïupagatÃ. 7 S cutose as before. 8-8 Si om. 9-9 Si om. 10-10 S om. 11 Bp -pakkhandhÃ; S -pakkhandhÃndÃ. 12 Bp S -pakkhandhÃ. >/ #<[page 039]># %% KÃmesu giddhà pasutà pamÆÊhà avadÃniyà te visame niviÂÂhà dukkhÆpanÅtà paridevayanti: kiæ su bhavissÃma ito cutÃse? ti. _________________________________ $*>/. || Nidd_I.2:4 ||>$ Tasmà hi sikkhetha idh' eva jantÆ ti. Tasmà ti tasmà taækÃraïà taæhetu tappaccayà tannidÃnà etaæ ÃdÅnavaæ sampassamÃno kÃmesÆ ti, tasmÃ. Sikkhethà ti. Tisso sikkhÃ, adhisÅlasikkhà adhicittasikkhà adhipa¤¤ÃsikkhÃ. Katamà adhisÅlasikkhÃ? Idha bhikkhu sÅlavà hoti, pÃtimokkhasaævarasaævuto viharati ÃcÃragocarasam- panno; aïumattesu vajjesu bhayadassÃvÅ, samÃdÃya sik- khati sikkhÃpadesu. Khuddako\<*<2>*>/ sÅlakkhandho, mahanto sÅlakkhandho, sÅlaæ patiÂÂhà Ãdicaraïaæ saæyamo saæ- varo, mukhaæ\<*<3>*>/ pamukham\<*<4>*>/ kusalÃnaæ dhammÃnaæ samÃpattiyÃ. Ayaæ\<*<5>*>/ adhisÅlasikkhÃ. Katamà adhicittasikkhÃ? Idha bhikkhu vivicc' eva kÃmehi, vivicca akusalehi dhammehi, savitakkaæ savicÃraæ vivekajaæ pÅtisukhaæ paÂhamaæ jhÃnaæ upasampajja viharati. VitakkavicÃrÃnaæ vÆpasamà ajjhattaæ saæpa- sÃdanaæ\<*<6>*>/, cetaso ekodibhÃvaæ, avitakkaæ avicÃraæ samÃ- dhijaæ pÅtisukhaæ dutiyaæ\<*<7>*>/ jhÃnaæ upasampajja viharati. PÅtiyà ca virÃgà upekkhako ca viharati sato\<*<2>*>/ sampajÃno, sukha¤ ca ka, pa¤¤Ãya pajÃnanto sikkheyya, abhi¤¤eyyaæ abhijÃnanto sikkheyya, pari¤¤eyyaæ parijÃnanto sikkheyya, pahÃ- tabbaæ pajahanto sikkheyya, bhÃvetabbaæ bhÃvento sikkheyya, sacchikÃtabbaæ sacchikaronto sikkheyya Ãca- reyya\<*<6>*>/ samÃcareyya samÃdÃya vatteyya. Idhà ti imissà diÂÂhiyÃ, imissà khantiyÃ, imissà ruciyÃ, imasmiæ ÃdÃye, imasmiæ dhamme, imasmiæ\<*<7>*>/ vinaye, imasmiæ dhammavinaye, imasmiæ pÃvacane, imasmiæ brahmacariye, imasmiæ satthusÃsane, imasmiæ attabhÃve, imasmiæ manussaloke. \<*<8>*>/Tena vuccati idhà ti.\<*<8>*>/ JantÆ ti satto naro . . . pe . . . manujo ti, tasmà hi sikkhetha\<*<9>*>/ idh' eva jantu. Yaæ ki¤ci ja¤¤Ã visaman ti loke ti. Yaæ ki¤cÅ ti sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ asesaæ nissesaæ\<*<10>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp sampannÃgato as often. 2 Bp S imÃyo tisso sikkhÃyo. 3 S adhimu¤canto. 4 S siti. 5 S upaÂÂhapanto. 6 Bp ad. careyya. 7 S imasmi three times. 8-8 Si om.; S te vuccati . . . 9 S sikkheyya. 10 S om. >/ #<[page 041]># %% pariyÃdÃyavacanaæ\<*<1>*>/ etaæ yaæ ki¤cÅ ti. \<*<2>*>/Ja¤¤Ã visaman tÅ ti\<*<2>*>/, visamaæ kÃyakammaæ visaman ti jÃneyya, visamaæ vacÅkammaæ visaman ti jÃneyya\<*<3>*>/, visamaæ manokammaæ visaman ti jÃneyya, visamaæ pÃïÃtipÃtaæ visamo ti jÃneyya, visamaæ adinnÃdÃnaæ visaman\<*<4>*>/ ti jÃneyya, visamaæ kÃmesu micchÃcÃraæ visamo ti jÃneyya, visamaæ musÃvÃdaæ visamo ti jÃneyya, visamaæ pisuïaæ vÃcaæ visamà ti jÃneyya, visamaæ pharusaæ\<*<5>*>/ vÃcaæ visamà ti jÃneyya, visamaæ samphappalÃpaæ visamo ti jÃneyya, visamaæ abhijjhaæ visamà ti jÃneyya, visamaæ byÃpÃdaæ visamo ti jÃneyya, visamaæ micchÃdiÂÂhiæ\<*<6>*>/ visamà ti jÃneyya, visame saækhÃre visamà ti jÃneyya, visame pa¤ca kÃmaguïe visamà ti jÃneyya, visame pa¤ca nÅvaraïe visamà ti jÃneyya, \<*<7>*>/visamaæ cetanaæ visamà ti jÃneyya, visamaæ paÂÂhanam visamà ti jÃneyya, visamaæ païidhiæ visamà ti jÃneyya\<*<7>*>/ ÃjÃneyya\<*<8>*>/ vijÃneyya paÂijÃneyya\<*<9>*>/ paÂivijjheyya. Loke ti apÃyaloke . . . pe . . . Ãyatana- loke ti, yaæ ki¤ci ja¤¤Ã visaman ti loke. Na tassa hetu visamaæ careyyà ti visamassa kÃyakam- massa hetu visamaæ na careyya,\<*<10>*>/ visamassa vacÅkammassa hetu visamaæ na careyya\<*<10>*>/, visamassa manokammassa hetu visamaæ na careyya, visamassa pÃïÃtipÃtassa hetu visamaæ na careyya, visamassa adinnÃdÃnassa hetu visamaæ na careyya, visamassa kÃmesu micchÃcÃrassa hetu visamaæ na careyya, visamassa musÃvÃdassa hetu visamaæ na careyya\<*<11>*>/, visamÃya pisuïÃya vÃcÃya hetu visamaæ na careyya, visamÃya pharusÃya vÃcÃya hetu visamaæ na careyya, visamassa samphappalÃpassa hetu visamaæ na careyya, visamÃya abhijjhÃya hetu\<*<12>*>/ visamaæ na careyya, visamassa byÃpÃdassa hetu visamaæ na careyya, visamÃya micchÃdiÂÂhiyà hetu visamaæ na carey- ya, visamÃnaæ saækhÃrÃnaæ hetu visame\<*<13>*>/ na careyya\<*<11>*>/, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S pariyÃdiya-. 2-2 Bp S visaman ti ja¤¤Ã ti. 3 S jÃneyyà throughout. 4 S visamÃ. 5 S pharusÃ-. 6 S -diÂÂhi. 7-7 Bp S om. 8 S ÃjÃneyyà . . . paÂijÃneyyÃ. 9 Bp paÂivijÃneyya. 10 S careyyÃ. 11-11 S om. 12 Si om. 13 Bp visamaæ. >/ #<[page 042]># %<42 AÂÂhakavaggo. [S.N. 775>% visamÃnaæ pa¤cannaæ kÃmaguïÃnaæ hetu visame\<*<1>*>/ na careyya, visamÃnaæ pa¤cannaæ nÅvaraïÃnaæ hetu visame\<*<1>*>/ na careyya, visamÃya cetanÃya hetu\<*<2>*>/, visamÃya pattha- nÃya hetu\<*<2>*>/, visamÃya païidhiyà hetu visamaæ na careyya, na Ãcareyya, na samÃcareyya, na samÃdÃya vatteyyà ti, na tassa hetu visamaæ careyya. Appaæ h' idaæ jÅvitam Ãhu dhÅrà ti. JÅvitan ti Ãyu Âhiti yapanà yÃpanà iriyanà vattanà pÃlanà jÅvitaæ jÅvi- tindriyaæ. Api ca dvÅhi kÃraïehi appakaæ jÅvitaæ\<*<3>*>/: ÂhitiparittatÃya và appakaæ jÅvitaæ, sarasaparittatÃya\<*<4>*>/ và appakaæ jÅvitaæ. Kathaæ ÂhitiparittatÃya appakaæ jÅvitaæ? AtÅte cit- takkhaïe jÅvittha, na jÅvati, na jÅvissati. AnÃgate cittak- khaïe jÅvissati, na jÅvati, na jÅvittha. Paccuppanne cittakkhaïe jÅvati, na jÅvittha, na jÅvissati. *JÅvitaæ attabhÃvo ca sukhadukkhà ca kevalà ekacittasamÃyuttÃ, lahuso vattati kkhaïo\<*<5>*>/. CullÃsÅti\<*<6>*>/ sahassÃni kappà tiÂÂhanti ye marÆ, na tv eva te pi jÅvanti dvÅhi cittehi\<*<7>*>/ samÃhitÃ. Ye niruddhà marantassa tiÂÂhamÃnassa và idha, sabb' eva sadisà khandhÃ, gatà appaÂisandhikÃ\<*<8>*>/. Anantarà ca ye bhaÇgÃ\<*<9>*>/ ye ca bhaÇgÃ\<*<9>*>/ anÃgatÃ, tadantare niruddhÃnaæ\<*<10>*>/ vesammaæ\<*<11>*>/ n' atthi lak- khaïe. Anibbattena na jÃto, paccuppannena jÅvati, cittabbhaÇgamato\<*<12>*>/ loko, pa¤¤atti paramatthiyÃ. Yathà ninnà pavattanti, chandena pariïÃmità acchinnavÃrÃ\<*<13>*>/ vattanti saÊÃyatanapaccayÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- * See below on v. 804, p. 117. 1 Bp S visamaæ. 2 Bp S ad. visamaæ na careyya. 3 S jÅvitan ti. 4 S sarapattitÃya, see p. 43, note 6. 5 S vattate khane. 6 Si cÆÊÃsÅti. 7 Bp S cittasamohitÃ. 8 Bp S appaÂisandhiyÃ. 9 S bhaggÃ. 10 S vi-. 11 S vesama. 12 S -bhaÇgÃ-. 13 Bp S -dhÃrÃ. >/ #<[page 043]># %% AnidhÃnagatà bhaÇgÃ\<*<1>*>/, pu¤jo n' atthi anÃgate, nibbattà yeva tiÂÂhanti Ãragge sÃsapÆpamÃ. NibbattÃna¤ ca dhammÃnaæ bhaÇgo\<*<2>*>/ nesaæ purek- khato\<*<3>*>/, palokadhammÃ\<*<4>*>/ tiÂÂhanti purÃïehi amissitÃ. Adassanato Ãyanti bhaÇgÃ, gacchanti dassanaæ, vijjuppÃdo va ÃkÃse uppajjanti vayanti\<*<5>*>/ cà ti. Evaæ ÂhitiparittatÃya appakaæ jÅvitaæ. Kathaæ sarasaparittatÃyÃ\<*<6>*>/ appakaæ jÅvitam? AssÃ- supanibaddhaæ jÅvitaæ, \<*<7>*>/passÃsupanibaddhaæ jÅvitaæ\<*<7>*>/ assÃsappassÃsupanibaddhaæ\<*<8>*>/ jÅvitaæ, mahÃbhÆtupanibad- dhaæ jÅvitaæ, \<*<9>*>/usmÆpanibaddhaæ jÅvitam\<*<9>*>/, \<*<10>*>/kavaÊiÇkÃrÃ- hÃrupanibaddhaæ jÅvitaæ\<*<10>*>/, vi¤¤Ãïupanibaddhaæ jÅvitaæ. MÆlam pi imesaæ\<*<11>*>/ dubbalaæ; pubbahetÆ pi imesaæ dubbalÃ\<*<12>*>/; ye pi\<*<13>*>/ paccayà te pi dubbalÃ; ye\<*<14>*>/ pi pabha- vikÃ\<*<15>*>/ te pi dubbalÃ; sahabhÆ\<*<16>*>/ pi imesaæ dubbalÃ; sampayogà pi imesaæ dubbalÃ; sahajà pi imesaæ dubbalÃ; yà pi payojikÃ\<*<17>*>/ sà pi dubbalÃ. A¤¤ama¤¤aæ nicca- dubbalÃ\<*<18>*>/ ime\<*<19>*>/. A¤¤ama¤¤aæ anavaÂÂhitÃ\<*<20>*>/ ime. A¤¤a- ma¤¤aæ paripÃÂayanti\<*<21>*>/ ime. A¤¤ama¤¤assa hi n' atthi tÃyitÃ. Na cà pi Âhapenti a¤¤ama¤¤' ime. Yo pi nib- battako so na vijjati. Na ca kena ci koci hÃyati. BhaÇgabyÃ\<*<22>*>/ ca imehi sabbaso. Purimehi pabhÃvità ime, ye pi pabhÃvitÃ\<*<23>*>/ te pure matÃ. Purimà pi ca pacchimà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S maggà (= bhaggÃ). 2 S bhakkhe. 3 Bp and Si vÊ. purakkhato 4 S saloka-. 5 S Si vyanti. 6 S sarap-. 7-7 S om. 8 S assÃsap-. 9-9 After. 10-10 in Bp S (Bp kabaÊi-; S kabaliÇkÃhÃr- and usupa-). 11 S imesÃ. 12 S dubbalo. 13 Bp om. 14 S te. 15 Bp pabhÃvitÃ. 16 S sahabhumi. 17 Bp S payojitÃ. 18 After. 19 ni Bp. 20 S anapaÂÂhitÃ. 21 S pariviÂÃyanti. 22 Bp S gandhabbÃ. 23 S pabhÃvitÃvo (?)--PabhÃvitÃ=pabhavikà of Si note 15. >/ #<[page 044]># %<44 AÂÂhakavaggo. [S.N. 775>% pi ca a¤¤ama¤¤aæ na \<*<1>*>/kadÃci addasaæsÆ\<*<1>*>/ ti. Evaæ sarasaparittatÃya appakaæ jÅvitaæ. Api ca cÃtummahÃrÃjikÃnaæ devÃnaæ jÅvitaæ upÃdÃya manussÃnaæ appakaæ jÅvitaæ, parittakaæ jÅvitaæ, tho- kaæ\<*<2>*>/ jÅvitaæ, khaïikaæ jÅvitaæ, lahukaæ jÅvitaæ, ittaraæ\<*<3>*>/ jÅvitaæ, anaddhanÅyaæ\<*<4>*>/ jÅvitaæ, na ciraÂÂhitikaæ jÅvitaæ; tÃvatiæsÃnaæ devÃnaæ, yÃmÃnaæ devÃnaæ, tusitÃnaæ devÃnaæ, nimmÃnaratÅnaæ devÃnaæ, parinimmitavasavat- tÅnaæ devÃnaæ, brahmakÃyikÃnaæ devÃnaæ jÅvitaæ \<*<5>*>/upÃ- dÃya manussÃnaæ appakaæ jÅvitaæ, parittakaæ jÅvitaæ, tho- kaæ\<*<6>*>/ jÅvitaæ, khaïikaæ jÅvitaæ, lahukaæ jÅvitaæ, ittaraæ jÅvitaæ, anaddhanÅyaæ jÅvitaæ, na ciraÂÂhitikaæ jÅvitaæ. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *Appam idaæ bhikkhave manussÃnaæ Ãyu, gamanÅyo samparÃyo, mantÃya\<*<7>*>/ phoÂ- Âhabbaæ, kattabbaæ kusalaæ, caritabbaæ brahmacariyaæ. N' atthi jÃtassa amaraïaæ. Yo hi\<*<8>*>/ bhikkhave ciraæ jÅvati so vassasataæ appaæ và bhiyyo. Appam Ãyu manussÃnaæ, hÅÊeyya\<*<9>*>/ naæ suporiso; careyy'\<*<10>*>/ ÃdittasÅso va, n' atthi maccussa n' Ãgamo. Accayanti ahorattÃ, jÅvitaæ uparujjhati, Ãyu jÅyati maccÃnaæ kunnadÅnaæ va Ædakan\<*<11>*>/ ti. Appaæ h' idaæ jÅvitam Ãhu dhÅrà ti. DhÅrÃ\<*<12>*>/ ti dhitimà ti dhÅrÃ; dhitisampannà ti dhÅrÃ; \<*<13>*>/dhikkatapÃpà ti dhÅrÃ. Dhi vuccati\<*<13>*>/ pa¤¤Ã; yà pa¤¤Ã pajÃnanà vicayo pavicayo \<-------------------------------------------------------------------------- * S. i, 108. 1-1 Bp -cim addasaæ; S -cim addasaæsu. 2 Bp thokÃkaæ, below thokakaæ as S below. 3 S ittharaæ here and below. 4 Bp anaddhanikaæ here and below; S anandÃnikaæ, below anuddhÃnikam. 5 Bp repeats from lahukaæ jÅvitaæ, l. 5 above. 6 Bp S thokakaæ. 7 S samantÃya. 8 Bp om. 9 S hÅleyyÃ. 10 S careyya ritta-. 11 Bp odakan. 12 S dhÅrÃïa dhÅra. 13-13 Bp dhikata-; Si dhikkitÃ- (dhik-krta); S vigativÃpÃti dhÅrÃ. Dhittati. >/ #<[page 045]># %% dhammavicayo\<*<1>*>/ sallakkhaïà upalakkhaïà paccuppalak- khaïà paï¬iccaæ kosallaæ nepu¤¤aæ vebhabyÃ\<*<2>*>/ cintà upaparikkhà bhÆrÅ medhà pariïÃyikà vipassantà sampa- ja¤¤aæ patodo pa¤¤Ã pa¤¤indriyaæ pa¤¤Ãbalaæ pa¤¤Ãsatthaæ pa¤¤ÃpÃsÃdo pa¤¤Ã-Ãloko pa¤¤a-obhÃso pa¤¤Ãpajjoto pa¤¤Ãratanaæ\<*<3>*>/ amoho dhammavicayo, sammÃdiÂÂhi; tÃya pa¤¤Ãya samannÃgatattÃ\<*<4>*>/ dhÅrÃ. Api ca khandhadhÅrà dhÃtudhÅrà ÃyatanadhÅrà paÂiccasamup- pÃdadhÅrà satipaÂÂhÃnadhÅrà sammappadhÃnadhÅrà iddhi- pÃdadhÅrÃ\<*<5>*>/ indriyadhÅrà baladhÅrà bojjhaÇgadhÅrà mag- gadhÅrà phaladhÅrà nibbÃnadhÅrÃ. Te dhÅrà evaæ Ãhaæsu manussÃnaæ appakaæ jÅvitaæ, parittakaæ jÅvitaæ, thokaæ jÅvitaæ, khaïikaæ jÅvitaæ, lahukaæ jÅvitaæ, ittaraæ jÅvitaæ, anaddhanÅyaæ jÅvitaæ, na ciraÂÂhitikaæ jÅvitan ti, evaæ Ãhaæsu, evaæ kathenti, evaæ bhaïanti, evaæ dÅpayanti, evaæ voharantÅ ti, appaæ\<*<6>*>/ h' idaæ jÅvitam Ãhu dhÅrÃ. Ten Ãha BhagavÃ: Tasmà hi sikkhetha idh' eva jantu; yaæ ki¤ci ja¤¤Ã visaman ti loke, na tassa hetÆ visamaæ careyya, appaæ h' idaæ jÅvitaæ Ãhu dhÅrà ti. _________________________________ $$ PassÃmi loke pariphandamÃnan ti. PassÃmÅ ti maæ- sacakkhunà pi passÃmi, dibbacakkhunà pi passÃmi, pa¤- ¤Ãcakkhunà pi passÃmi, buddhacakkhunà pi passÃmi, samantacakkhunà pi passÃmi, dakkhÃmi olokemi nijjhÃyÃmi upaparikkhÃmi. Loke ti apÃyaloke manussaloke devaloke \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp om. 2 S corrupt, points to a reading vebhabya¤, see below. 3 S pa¤¤Ãsattaæ pa¤¤Ã. 4 Bp sampannÃgatattà as usual. 5 S iddhippÃda- as usual. 6 S appam idaæ. >/ #<[page 046]># %<46 AÂÂhakavaggo. [S.N. 776>% khandhaloke dhÃtuloke Ãyatanaloke. PariphandamÃnan ti taïhÃphandanÃya phandamÃnaæ, diÂÂhiphandanÃya phan- damÃnaæ, kilesaphandanÃya phandamÃnaæ, payoga- phandanÃya phandamÃnaæ, vipÃkaphandanÃya phanda- mÃnaæ, duccaritaphandanÃya phandamÃnaæ, rattaæ\<*<1>*>/ rÃgena phandamÃnaæ, duÂÂhaæ dosena phandamÃnaæ, mÆÊhaæ mohena phandamÃnaæ, vinibandhaæ mÃnena phandamÃnaæ, parÃmaÂÂhaæ diÂÂhiyà phandamÃnaæ, vikkhepagataæ uddhaccena phandamÃnaæ, aniÂÂhaÇgataæ vicikicchÃya phandamÃnaæ, thÃmagataæ anusayehi phan- damÃnaæ, lÃbhena phandamÃnaæ, alÃbhena phandamÃ- naæ, yasena phandamÃnaæ, ayasena phandamÃnaæ, pasaæsÃya phandamÃnaæ, nindÃya phandamÃnaæ, su- khena phandamÃnaæ, dukkhena phandamÃnaæ, jÃtiyà phandamÃnaæ, jarÃya phandamÃnaæ, byÃdhinÃ\<*<2>*>/ phan- damÃnaæ, maraïena phandamÃnaæ, sokaparidevadukkha- domanassupÃyÃsehi phandamÃnaæ, nerayikena dukkhena phandamÃnaæ, tiracchÃnayonikena dukkhena phanda- mÃnaæ, pittivisayikena\<*<3>*>/ dukkhena phandamÃnaæ, mÃnu- sikena\<*<4>*>/ dukkhena phandamÃnam, gabbhokkantimÆlakena dukkhena phandamÃnaæ, gabbhe\<*<5>*>/ ÂhitimÆlakena duk- khena phandamÃnaæ, gabbhavuÂÂhÃnamÆlakena dukkhena phandamÃnaæ, jÃtass' upanibandhikena dukkhena phan- damÃnaæ, jÃtassa parÃdheyyakena dukkhena phanda- mÃnaæ, attupakkamena dukkhena phandamÃnaæ, paru- pakkamena dukkhena phandamÃnaæ, dukkhadukkhena phandamÃnaæ, saækhÃradukkhena phandamanaæ, vipa- riïÃmadukkhena phandamÃnaæ, cakkhurogena dukkhena phadamÃnaæ, sotarogena dukkhena phandamÃnaæ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si has rattarÃgena . . . duÂÂhadosena down to thÃma- gata-anusayehi; Bp has five times the reading here adopted rattaæ, parÃmattaæ, vikkhepagataæ, aniÂÂhagataæ, thÃmagataæ; and S five times rattaæ, muÊham, vinibandhaæ, aniÂÂhagataæ, thÃmagataæ. 2 S byadhiyÃ. 3 S petti- throughout. 4 Bp mÃnussikena. 5 S gabbho thitaæ mulakena. >/ #<[page 047]># %% ghÃnarogena dukkhena, jivhÃrogena dukkhena\<*<1>*>/, kÃyaro- gena\<*<2>*>/ dukkhena\<*<1>*>/, sÅsarogena dukkhena\<*<1>*>/, kaïïarogena\<*<3>*>/, mukharogena, dantarogena, kÃsena, sÃsena, pinÃsena, ¬ahena\<*<4>*>/, jareïa, kucchirogena, mucchÃya, pakkhandikÃya, sulÃya\<*<5>*>/, visÆcikÃya, kuÂÂhena, gaï¬ena, kilÃsena, sosena, apamÃreïa, dadduyÃ, kaï¬uyÃ, kacchuyÃ, rakhasÃya\<*<6>*>/, vitacchikÃya, lohitena, pittena\<*<7>*>/, madhumehena, aæsÃya piÊakÃya, bhagaï¬alena, pittasamuÂÂhÃnena ÃbÃdhena, semhasamuÂÂhÃnena ÃbÃdhena, vÃtasamuÂÂhÃnena ÃbÃ- dhena, sannipÃtikena ÃbÃdhena, utupariïÃmajena ÃbÃ- ¬hena, visamaparihÃrajena ÃbÃdhena, opakkamikena ÃbÃ- dhena, kammavipÃkajena ÃbÃdhena, sÅtena, uïhena, jigha- cchÃya, pipÃsÃya, uccÃrena, passÃvena\<*<8>*>/, ¬aæsamakasavÃ- tÃtapasiriæsapasamphassena\<*<9>*>/ dukkhena, mÃtumaraïena dukkhena, pitumaraïena dukkhena, bhÃtumaraïena dukkhena, bhaginimaraïena dukkhena, puttamaraïena dukkhena, dhÅtumaraïena dukkhena, ¤Ãtibyasanena\<*<10>*>/, bhogabyasanena\<*<11>*>/, rogabyasanena, sÅlabyasanena, diÂÂhi- byasanena, dukkhena phandamÃnaæ samphandamÃnam vipphandamÃnam vedhamÃnam pavedhamÃnam sampa- vedhamÃnam passÃmi dakkhÃmi olokemi nijjhÃyÃmi upaparikkhÃmÅ ti, passÃmi loke pariphandamÃnaæ. Pajaæ imaæ\<*<12>*>/ taïhagataæ\<*<13>*>/ bhavesÆ ti. Pajà ti sattÃ- dhivacanaæ. Taïhà ti rÆpataïhà saddataïhà gandhataïhà rasataïhà phoÂÂhabbataïhà dhammataïhÃ. Taïhagatan ti taïhÃgataæ taïhÃnugataæ taïhÃnusaÂaæ\<*<14>*>/ \<*<15>*>/taïhÃya pannaæ\<*<15>*>/ taïhÃya pÃtitaæ\<*<16>*>/ abhibhÆtaæ pariyÃdiïïacit- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S om. 2 S om. 3 S kann-. 4 S ¬Ãhena. 5 Bp sÆlena; S suleïa. 6 Bp rakkhasÃya. 7 S ad. semehana (= semhena). 8 Bp pasavena; S passÃvena. 9 S -makassa-. 10 S ad. dukkhena. 11 S -vyasanena throughout. 12 S dumaæ. 13 Bp S taïhÃgataæ (S tan-). 14 S tanhÃyÃnusaÂam. 15-15 Bp S taïhÃyÃsannam (S tanhÃya). 16 Si vÊ. parip-. >/ #<[page 048]># %<48 AÂÂhakavaggo. [S.N. 776>% taæ. BhavesÆ ti kÃmabhave rÆpabhave arÆpabhave ti, pajaæ imaæ taïhagataæ bhavesu. HÅnÃ\<*<1>*>/ narà maccumukhe lapantÅ ti. HÅnà narà ti hÅnena\<*<2>*>/ kÃyakammena samannÃgatà \<*<3>*>/ti hÅnÃ\<*<3>*>/; hÅnena vacÅkam- mena samannÃgatà \<*<3>*>/ti hÅnÃ\<*<3>*>/; hÅnena manokammena samannÃgatà ti hÅnÃ\<*<4>*>/; hÅnena pÃïÃtipÃtena samannÃ- gatà ti hÅnÃ\<*<4>*>/; hÅnena adinnÃdÃnena, hÅnena kÃmesu micchÃcÃrena, hÅnena musÃvÃdena, hÅnÃya pisuïÃya vÃcÃya, hÅnÃya pharusÃya vÃcÃya, hÅnena samphappalÃ- pena, hÅnÃya abhijjhÃya, hÅnena byÃpÃdena, hÅnÃya mic- chÃdiÂÂhiyÃ, hÅnehi saækhÃrehi, hÅnehi pa¤cahi kÃma- guïehi, hÅnehi pa¤cahi nÅvaraïehi, hÅnÃya cetanÃya, hÅnÃya patthanÃya\<*<5>*>/, hÅnÃya païidhiyà samannÃgatÃ\<*<6>*>/ ti hÅnà \<*<7>*>/nihÅnà \<*<8>*>/omakà lÃmakà jatukkÃ\<*<9>*>/ parittà ti, hÅnà narÃ. Maccumukhe lapantÅ ti maccumukhe mÃramukhe maraïa- mukhe maccuppattÃ\<*<10>*>/ maccusampattà maccupÃgatà mÃrap- pattà mÃrasampattà mÃrupÃgatà maraïappattà maraïa- sampattà maraïupÃgatà lapanti lÃlapanti socanti kila- manti paridevanti urattÃÊiæ kandanti sammohaæ Ãpaj- jantÅ ti, hÅnà narà maccumukhe lapanti. AvÅtataïhÃse bhavÃbhavesÆ ti \<*<11>*>/taïhà ti\<*<11>*>/ rÆpataïhà . . . pe . . . dhammataïhÃ. BhavÃbhavesÆ ti bhavÃbhave kamma- bhave, punabbhave, kÃmabhave kammabhave, kÃmabhave punabbhave\<*<12>*>/, rÆpabhave kammabhave, rÆpabhave punab- bhave, arÆpabhave kammabhave, arÆpabhave punabbhave, \<*<13>*>/punappunaæ bhave, punappunaæ gatiyÃ\<*<13>*>/, punappunaæ\<*<14>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S hÅïà ïarà here and below. 2 Bp S ad. hÅnà narà (S hÅïà ïÃrÃ). 3-3 Bp S om. 4 Bp S ad. narÃ. 5 S paÂÂhanÃya. 6 Bp S -gatattÃ. 7 Bp S ad. narà hÅnÃ. 8 Bp S ad. ohÅnÃ. 9 S jatunna; Bp ?. 10 S maccupannà (= pattÃ?). 11-11 Si om. 12 S ad. kÃmabhave. 13-13 Bp punappunabhave punappunagatiyÃ; S punabbhave punabbhave gatiyÃ. 14 S punappuna; Bp too probably. >/ #<[page 049]># %% upapattiyÃ, punappunaæ\<*<1>*>/ paÂisandhiyÃ, punappunaæ\<*<2>*>/ attabhÃvÃbhinibbattiyÃ. AvÅtataïhà ti\<*<3>*>/ avigatataïhà acattataïhà avantataïhà amuttataïhà appahÅnataïhà appaÂinissaÂÂhataïhà ti, avÅtataïhÃse bhavÃbhavesu. Ten' Ãha BhagavÃ: PassÃmi loke pariphandamÃnaæ pajaæ imaæ taïhagataæ bhavesu, hÅnà narà maccumukhe lapanti avÅtataïhÃse bhavÃbhavesÆ ti. _________________________________ $*>/ khÅïasote, etam pi disvà amamo careyya bhavesu Ãsattim akubbamÃno. || Nidd_I.2:6 ||>$ MamÃyite passatha phandamÃne ti. Mamattà ti dve mamattÃ: taïhÃmamatta¤ ca diÂÂhimamatta¤ ca. Katamaæ taïhÃmamattaæ? YÃvatà taïhÃsaækhÃtena sÅmakataæ mariyÃdikataæ\<*<3>*>/ odhikataæ pariyantikataæ\<*<5>*>/ pariggahitaæ mamÃyitaæ: idaæ mamaæ, etaæ mamaæ, ettakaæ mamaæ, ettÃvatà mamaæ, mama rÆpà saddà gandhà rasà phoÂÂhabbÃ, attharaïÃ, pÃpuraïÃ, dÃsidÃsà ajeÊakà kukkuÂasÆkarà hatthigavÃssavaÊavà khettam vatthu hira¤¤aæ suvaïïaæ gÃmanigamarÃjadhÃniyo\<*<6>*>/ raÂÂha¤ ca janapado ca koso ca koÂÂhÃgÃra¤ ca; kevalam pi mahÃpaÂhaviæ taïhÃvasena mamÃyati, yÃvatÃ\<*<7>*>/ aÂÂha- satataïhÃvicaritaæ\<*<8>*>/; idaæ taïhÃmamattaæ. Katamam diÂÂhimamattaæ? VÅsativatthukà sakkÃya- diÂÂhi, dasavatthukà micchÃdiÂÂhi, dasavatthukà antag- gÃhikÃ\<*<9>*>/ diÂÂhi; yà evarÆpà diÂÂhi, diÂÂhigataæ diÂÂhi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S punappuna. 2 S punappuna; Bp too probably. 3 Bp S om. 4 Si appodaka throughout. 5 Bp pariyantakataæ; S pariyantaæ kataæ. 6 Bp -rÃjaÂÂhaniyo. 7 Si om. 8 Bp aÂÂhasataæ taïhÃ-; S aÂÂhÃrasatataïhÃ-; Si aÂÂhasatataïhÃviparitaæ. 9 S -gÃhikÃya. >/ #<[page 050]># %<50 AÂÂhakavaggo. [S.N. 777>% gahaïaæ diÂÂhikantÃro diÂÂhivisÆkÃyikaæ diÂÂhivipphan- ditaæ\<*<1>*>/ diÂÂhisaæyojanaæ gÃho paÂiggÃho\<*<2>*>/ abhiniveso parÃmÃso kummaggo micchÃpatho micchattaæ titthÃ- yatanaæ\<*<3>*>/, vipariyesagÃho, viparittagÃho\<*<4>*>/, vippallÃsagÃho, micchÃgÃho, ayÃthÃvakasmiæ yÃthÃvakan ti gÃho, yÃvatà dvÃsaÂÂhi diÂÂhigatÃni; idaæ diÂÂhimamattaæ. MamÃyite passatha phandamÃne ti mamÃyitavatthu- acchedasaækino\<*<5>*>/ pi phandanti, acchijjante\<*<6>*>/ \<*<7>*>/pi phandanti, acchinne pi\<*<7>*>/ phandanti, {mamÃyitavatthuvipariïÃmasam- pino}\<*<8>*>/ pi phandanti, vipariïÃmante pi phandanti, vipariïate pi phandanti paphandanti\<*<9>*>/ samphandanti vipphandanti vedhanti\<*<10>*>/ pavedhanti\<*<11>*>/ sampavedhanti: evaæ phanda- mÃne paphandamÃne\<*<12>*>/ samphandamÃne vipphandamÃne vedhamÃne pavedhamÃne sampavedhamÃne passatha dak- khatha oloketha nijjhÃyatha upaparikkhathà ti, mamÃyite passatha phandamÃne. Macche va appodake khÅïasote ti: yathà macchà appodake parittodake udakapariyÃdÃne kÃkehi và kulalehi và balÃkehi và paripÃtiyamÃnà ukkhipiyamÃnà khajjamÃnà phandanti paphandanti\<*<11>*>/ samphandanti vipphandanti vedhanti pave- dhanti sampavedhanti; evaæ eva pajà mamÃyitavatthu- acchedasaækino pi phandanti, acchijjante pi phandanti, acchinne pi phandanti, mamÃyitavatthuvipariïÃmasaækino pi phandanti, vipariïÃmante pi phandanti, vipariïate pi phandanti paphandanti\<*<11>*>/ samphandanti vipphandanti ve- dhanti pavedhanti sampavedhantÅ ti, macche va appodake khÅïasote. Etam pi disvà amamo careyyà ti etaæ ÃdÅnavaæ disvà passitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S -kaæ. 2 Bp patiÂÂhaho; S paÂiÂÂhÃho. 3 S micchÃyattaæ. 4 Bp S viparita- (= viparÅ-). 5 Bp S mamÃyitaæ vaÂÂhuæ accheda-. 6 Bp S acchindante throughout. 7-7 S om. 8 Bp S mamÃyitaæ vatthuæ vipariïÃma-. 9 Bp Si om.; S phandanti. 10 Si vedhenti throughout. 11 Si om. >/ #<[page 051]># %% mamattesÆ ti, etam pi disvà amamo careyya. Mamattà ti dve mamattÃ: taïhÃmamatta¤ ca diÂÂhimamatta¤ ca . . . pe . . . idaæ taïhÃmamattaæ . . . pe . . . idaæ diÂÂhi- mamattaæ. TaïhÃmamattam pahÃya\<*<1>*>/, diÂÂhimamattaæ paÂinissajjitvÃ, cakkhuæ amamÃyanto, sotaæ amamÃ- yanto, ghÃnaæ amamÃyanto, jivhaæ amamÃyanto, kÃyaæ amamÃyanto, manaæ amamÃyanto, rÆpe sadde gandhe rase phoÂÂhabbe kulaæ gaïaæ ÃvÃsaæ lÃbhaæ yasaæ pasaæsaæ sukhaæ cÅvaraæ piï¬apÃtaæ senÃsanaæ gilÃna- paccayabhesajjaparikkhÃraæ kÃmadhÃtuæ rÆpadhÃtuæ arÆpadhÃtuæ kÃmabhavaæ rÆpabhavaæ arÆpabhavaæ sa¤¤Ãbhavaæ asa¤¤Ãbhavaæ nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãbhavaæ ekavokÃrabhavaæ catuvokÃrabhavaæ pa¤cavokÃrabhavaæ atÅtaæ anÃgataæ paccuppannaæ diÂÂhasutamutavi¤- ¤Ãtabbe dhamme amamÃyanto aggaïhanto aparÃmasanto anabhinivisanto, careyya vihareyya iriyeyya vatteyya pÃleyya yapeyya yÃpeyyà ti, etam\<*<2>*>/ pi disvà amamo careyya. Bhavesu Ãsattim akubbamÃno ti. BhavesÆ ti kÃmabhave rÆpabhave arÆpabhave. ùsatti vuccati taïhÃ; yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. Bhavesu Ãsattim akubbamÃno ti bhavesu Ãsattiæ akubba- mÃno, chandaæ pemaæ rÃgaæ khantiæ akubbamÃno ajana- yamÃno asa¤janayamÃno anibbattayamÃno anabhinib- battayamÃno ti, bhavesu Ãsattim akubbamÃno. Ten' Ãha BhagavÃ: MamÃyite passatha phandamÃne macche va appodake khÅïasote, etam\<*<3>*>/ pi disvà amamo careyya bhavesu Ãsattim akubbamÃno ti. _________________________________ $*>/ diÂÂhasutesu dhÅro. || Nidd_I.2:7 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp pahayan. 2 S evam. 3 S evaæ vi disvÃ. 4 Si vÊ. lippatÅ. >/ #<[page 052]># %<52 AÂÂhakavaggo. [S.N. 778>% Ubhosu antesu vineyya chandan ti. Antà ti phasso eko anto, phassasamudayo dutiyo anto. AtÅto eko anto, anÃ- gato dutiyo anto. Sukhà vedanà eko anto, dukkhà vedanà dutiyo anto. NÃmaæ eko anto, rÆpaæ dutiyo anto. Cha ajjhattikÃni ÃyatanÃni eko anto, cha bÃhirÃni ÃyatanÃni dutiyo anto. SakkÃyo eko anto, sakkÃyasamudayo dutiyo anto ti\<*<1>*>/. \<*<2>*>/Chando ti\<*<2>*>/ yo kÃmesu kÃmacchando, kÃmarÃgo kÃmanandi kÃmataïhà kÃmasneho kÃmapariÊÃho kÃma- mucchà kÃmajjhosÃnaæ kÃmogho kÃmayogo kÃmupÃ- dÃnaæ kÃmacchandanÅvaraïaæ. \<*<3>*>/Ubhosu antesu vineyya chandan ti\<*<3>*>/ ubhosu antesu chandaæ vineyya paÂivineyya pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya anabhÃvaæ gameyyà ti, ubhosu antesu vineyya chandaæ. Phassaæ pari¤¤Ãya anÃnugiddho ti. Phasso ti cakkhu- samphasso, sotasamphasso, ghÃnasamphasso jivhÃsam- phasso, kÃyasamphasso, manosamphasso, adhivacanasam- phasso, paÂighasamphasso, sukhavedanÅyo samphasso, dukkhavedanÅyo samphasso, adukkha-m-asukhavedanÅyo samphasso, kusalo phasso, akusalo phasso, abyÃkato\<*<4>*>/ phasso, kÃmÃvacaro phasso, rÆpÃvacaro phasso, arÆpÃ- vacaro phasso, su¤¤ato phasso, animitto phasso, appaïihito phasso, lokiyo phasso, lokuttaro phasso, atÅto phasso, anÃgato phasso, paccuppanno phasso; yo evarÆpo phasso phusanà samphusanà samphusitattaæ\<*<5>*>/; ayaæ vuccati phasso. Phassaæ pari¤¤Ãyà ti phassaæ tÅhi pari¤¤Ãhi parijÃnitvà ¤Ãtapari¤¤Ãya tÅraïapari¤¤Ãya\<*<6>*>/ pahÃnapari¤¤Ãya. Katamà ¤Ãtapari¤¤Ã? Phassaæ jÃnÃti: ayaæ cakkhu- samphasso, ayaæ sotasamphasso, ayaæ ghÃnasamphasso, ayaæ jivhÃsamphasso, ayaæ kÃyasamphasso, ayaæ mano- samphasso, ayaæ adhivacanasamphasso, ayaæ paÂigha- samphasso, ayaæ sukhavedanÅyo phasso, ayaæ dukkha- vedanÅyo phasso, ayaæ adukkha-m-asukhavedanÅyo phasso, ayaæ kusalo phasso, ayaæ akusalo phasso, ayaæ abyÃkato phasso, ayaæ kÃmÃvacaro phasso, ayaæ rÆpÃvacaro phasso, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S om. 2-2 Si om. 3-3 Si om. 4 S avyÃkato. 5 S samphussita-. 6 Codd. ti-. >/ #<[page 053]># %% ayaæ arÆpÃvacaro phasso, ayaæ su¤¤ato phasso, ayaæ animitto phasso, ayaæ appaïihito phasso, ayaæ lokiyo phasso, ayaæ lokuttaro phasso, ayaæ atÅto phasso, ayaæ anÃgato phasso, ayaæ paccuppanno phasso ti jÃnÃti passati; ayaæ ¤Ãtapari¤¤Ã. Katamà tÅraïapari¤¤Ã? Evaæ ¤Ãtaæ\<*<1>*>/ katvà phassaæ tÅreti, aniccato dukkhato rogato gaï¬ato sallato\<*<2>*>/ aghato ÃbÃdhato parato\<*<3>*>/ palokato Åtito upaddavato bhayato upa- saggato calato pabhaÇguto addhuvato atÃïato aleïato asaraïato rittato\<*<4>*>/ tucchato su¤¤ato anattato ÃdÅnavato vipariïÃmadhammato asÃrakato\<*<5>*>/ aghamÆlato vadhakato vibhavato sÃsavato saækhatato mÃrÃmisato jÃtidhammato jarÃdhammato byÃdhidhammato maraïadhammato soka- paridevadukkhadomanassupÃyÃsadhammato saækilesika- dhammato\<*<6>*>/ samudayato atthaÇgamato assÃdato ÃdÅnavato nissaraïato tÅreti; ayaæ tÅraïapari¤¤Ã. Katamà pahÃnapari¤¤Ã? Evaæ tÅrayitvà phasse chanda- rÃgaæ pajahati vinodeti byantÅkaroti\<*<7>*>/ anabhÃvaæ gameti. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *Yo bhikkhave phassesu chandarÃgo, taæ pajahatha; evaæ so phasso pahÅno bha- vissati ucchinnamÆlo tÃlÃvatthukato anabhÃvaÇgato\<*<8>*>/ Ãya- tiæ anuppÃdadhammo ti; ayaæ pahÃnapari¤¤Ã. Phassaæ pari¤¤Ãyà ti phassaæ imÃhi tÅhi pari¤¤Ãhi parijÃnitvÃ. AnÃnugiddho ti. Gedho vuccati taïhÃ. Yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ; yass' eso\<*<9>*>/ gedho pahÅno samucchinno vÆpasanto paÂipassaddho abhabbuppattiko ¤Ãïagginà da¬¬ho, so vuccati agiddho. So rÆpe agiddho, sadde agiddho, gandhe agiddho, rase agiddho, phoÂÂhabbe agiddho, kule gaïe ÃvÃse lÃbhe yase pasaæsÃya sukhe cÅvare piï¬apÃte senÃsane gilÃnapaccaya- \<-------------------------------------------------------------------------- * Cf. S. iii, 27. 1 S ¤aïaæ. 2 S su¤¤ato. 3 S sarato. 4 S ad. asaraïÃbhunato pi. 5 S asÃrato. 6 Bp S saÇkilesadh-. 7 Bp byantiæ-. 8 Bp S anabhÃvaækato. 9 S ad. dhe. >/ #<[page 054]># %<54 AÂÂhakavaggo. [S.N. 778>% bhesajjaparikkhÃre, kÃmadhÃtuyà rÆpadhÃtuyà arÆpadhÃ- tuyÃ, kÃmabhave rÆpabhave arÆpabhave sa¤¤Ãbhave asa¤¤Ã- bhave nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãbhave ekavokÃrabhave catuvokÃ- rabhave pa¤cavokÃrabhave, atÅte anÃgate paccuppanne, diÂÂhasutamutavi¤¤Ãtabbesu dhammesu agiddho agadhito amucchito anajjhopanno\<*<1>*>/ vÅtagedho vigatagedho catta- gedho vantagedho\<*<2>*>/ muttagedho\<*<3>*>/ pahÅnagedho paÂinis- saÂÂhagedho vÅtarÃgo vigatarÃgo cattarÃgo vantarÃgo muttarÃgo pahÅnarÃgo paÂinissaÂÂharÃgo nicchÃto nibbuto sÅtibhÆto {sukhapaÂisaævedÅ} brahmabhÆtena attanà viharatÅ ti, phassaæ pari¤¤Ãya anÃnugiddho. Yad attagarahÅ tad akubbamÃno ti. Yadan ti yaæ. \<*<4>*>/Atta- garahÅ ti\<*<4>*>/ dvÅhi kÃraïehi attÃnaæ garahati, katattà ca akatattà ca. Kathaæ katattà ca akatattà ca attÃnaæ garahati? Kataæ me kÃyaduccaritaæ, akataæ me kÃyasucaritan ti attÃnaæ garahati; kataæ me vacÅduccaritaæ, akataæ me vacÅsucaritan ti attÃnaæ garahati; kataæ me manoduc- caritaæ, akataæ me manosucaritan ti attÃnaæ garahati; kato me pÃïÃtipÃto, akatà me pÃïÃtipÃtà veramaïÅ ti attÃnaæ garahati; kataæ me adinnÃdÃnaæ, akatà me adinnÃdÃnà veramaïÅ ti attÃnaæ garahati; kato me kÃmesu micchÃcÃro, akatà me kÃmesu micchÃcÃrà veramaïÅ ti attÃnaæ garahati; kato me musÃvÃdo, akatà me musÃvÃdà veramaïÅ ti attÃnaæ garahati; katà me pisuïà vÃcÃ, akatà me pisuïÃya vÃcÃya veramaïÅ ti attÃnaæ garahati; katà me pharusà vÃcÃ, akatà me pharusÃya vÃcÃya veramaïÅ ti attÃnaæ garahati; kato me samphappalÃpo, akatà me samphappalÃpà veramaïÅ ti attÃnaæ garahati; katà me abhijjhÃ, akatà me anabhijjhà ti attÃnaæ garahati; kato me byÃpÃdo, akato me abyÃbhijjhà ti attÃnaæ garahati; katà me micchÃdiÂÂhi, akatà me sammÃdiÂÂhÅ ti attÃnaæ gara- hati; evaæ katattà ca akatattà ca attÃnaæ garahati. AthavÃ, sÅlesu 'mhi na paripÆrakÃrÅ\<*<5>*>/ ti attÃnaæ garahati; \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S anajjhÃpanno. 2 S vyantagedho. 3 S om. 4-4 Si attanà garahati. 5 S purakÃri. >/ #<[page 055]># %% indriyesu 'mhi aguttadvÃro ti attÃnaæ garahati; bhojane \<*<1>*>/amatta¤¤u 'mhÅ ti\<*<1>*>/ attÃnaæ garahati; jÃgariyaæ \<*<2>*>/ana- nuyutto 'mhÅ ti\<*<2>*>/ attÃnaæ garahati; na\<*<3>*>/ satisampaja¤¤ena \<*<4>*>/samannÃgato 'mhÅ ti\<*<4>*>/ attÃnaæ garahati; abhÃvità me cattÃro satipaÂÂhÃnà ti attÃnaæ garahati; abhÃvità me cattÃro sammappadhÃnà ti attÃnaæ garahati; abhÃvità me cattÃro iddhipÃdà ti attÃnaæ garahati; abhÃvitÃni me pa¤c' indriyÃnÅ ti attÃnaæ garahati; abhÃvitÃni me pa¤ca balÃnÅ ti attÃnaæ garahati; abhÃvità me satta bojjhaÇgà ti attÃnaæ garahati; abhÃvito me ariyo aÂÂhaÇgiko maggo ti attÃnaæ garahati; dukkhaæ me apari¤¤Ãtan ti attÃnaæ garahati; samudayo me appahÅno ti attÃnaæ garahati; maggo me abhÃvito ti attÃnaæ garahati; nirodho me asacchikato ti attÃnaæ garahati; evaæ katattà ca akatattà ca attÃnaæ garahati. Evaæ attagarahitaæ kammaæ akub- bamÃno \<*<5>*>/ajanayamÃno asa¤janayamÃno\<*<5>*>/ anibbattayamÃno anabhinibbattayamÃno ti, yad attagarahÅ tad akubbamÃno. Na limpatÅ diÂÂhasutesu dhÅro ti. LepÃ\<*<6>*>/ ti dve lepÃ: taïhÃlepo ca diÂÂhilepo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃlepo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhilepo. DhÅro ti dhÅro paï¬ito pa¤- ¤avà buddhimà ¤ÃïÅ vibhÃvÅ medhÃvÅ. DhÅro taïhÃlepaæ pahÃya, diÂÂhilepaæ paÂinissajjitvÃ, diÂÂhe na limpati, sute na limpati, mute na limpati, vi¤¤Ãte na limpati na saæ- limpati\<*<7>*>/ na upalimpati, alitto asaælitto\<*<8>*>/ anupalitto nik- khanto nissaÂÂho vippamutto visaæyutto vimariyÃdika- tena\<*<9>*>/ cetasà viharatÅ ti, na limpati diÂÂhasutesu dhÅro\<*<10>*>/. Ten' Ãha BhagavÃ: Ubhosu antesu vineyya chandaæ phassaæ pari¤¤Ãya anÃnugiddho, yad attagarahÅ, tad akubbamÃno na limpatÅ diÂÂhasutesu dhÅro\<*<10>*>/ ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp amatta¤¤u ti; S amatta¤¤um pi ti. 2-2 Bp ananuyutto ti; S anayutto ti. 3 S om. 3 S om. 4-4 Bp S asamannÃgato ti. 5-5 S ajanasasamÃno asa¤janasasamÃno. 6 Bp S lepo. 7 Bp palimpati. 8 Bp S apalitto. 9 Bp S vipariyÃdi- throughout. 10 Bp S ad. ti. >/ #<[page 056]># %<56 AÂÂhakavaggo. [S.N. 779>% $*>/ appamatto nÃsiæsatÅ lokam imaæ para¤ ca. || Nidd_I.2:8 ||>$ Sa¤¤aæ pari¤¤Ã vitareyya oghan ti. Sa¤¤Ã ti kÃma- sa¤¤Ã byÃpÃdasa¤¤Ã vihiæsÃsa¤¤Ã, \<*<2>*>/nekkhammasa¤¤Ã abyÃpÃdasa¤¤Ã avihiæsÃsa¤¤Ã\<*<2>*>/, rÆpasa¤¤Ã saddasa¤¤Ã gandhasa¤¤Ã rasasa¤¤Ã phoÂÂhabbasa¤¤Ã dhammasa¤¤Ã; yà evarÆpà sa¤¤Ã sa¤jÃnanà sa¤jÃnitattaæ ayaæ vuccati sa¤¤Ã. Sa¤¤aæ pari¤¤Ã ti sa¤¤aæ tÅhi pari¤¤Ãhi pari- jÃnitvà ¤Ãtapari¤¤Ãya tÅraïapari¤¤Ãya pahÃnapari¤¤Ãya. Katamà ¤Ãtapari¤¤Ã? Sa¤¤aæ jÃnÃti: ayaæ kÃma- sa¤¤Ã, ayaæ byÃpÃdasa¤¤Ã, ayaæ vihiæsÃsa¤¤Ã, ayaæ nekkhammasa¤¤Ã, ayaæ abyÃpÃdasa¤¤Ã, ayaæ avihiæ- sÃsa¤¤Ã, ayaæ rÆpasa¤¤Ã, ayaæ saddasa¤¤Ã, ayaæ gan- dhasa¤¤Ã, ayaæ rasasa¤¤Ã, ayaæ phoÂÂhabbasa¤¤Ã, ayaæ dhammasa¤¤Ã ti jÃnÃti passati; ayaæ ¤Ãtapari¤¤Ã. Katamà tÅraïapari¤¤Ã? Evaæ ¤Ãtaæ katvà sa¤¤aæ tÅreti, aniccato dukkhato rogato gaï¬ato sallato aghato ÃbÃdhato parato palokato Åtito upaddavato bhayato upasaggato calato pabhaÇguto . . . pe . . . samudayato aÂÂhaÇgamato assÃdato ÃdÅnavato nissaraïato tÅreti; ayaæ tÅraïapari¤¤Ã. Katamà pahÃnapari¤¤Ã? \<*<3>*>/ Evaæ tÅretvÃ\<*<4>*>/ sa¤¤Ãya chandarÃgaæ pajahati vinodeti byantÅkaroti\<*<5>*>/ anabhÃvaæ gameti. Vuttaæ\<*<6>*>/ h' etaæ BhagavatÃ: *Yo bhikkhave sa¤¤Ãya\<*<7>*>/ chandarÃgo, taæ pajahatha; evaæ sà sa¤¤Ã pahÅnà bhavissati ucchinnamÆlà tÃlÃvatthukatà anabhÃvaÇgatÃ\<*<8>*>/ Ãyatiæ anuppÃdadhammà ti; ayaæ pahÃnapari¤¤Ã. Sa¤¤aæ pari¤¤Ã ti sa¤¤aæ imÃhi tÅhi pari¤¤Ãhi parijÃnitvÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- * S. iii, 27. 1 S cara. 2-2 Si om. 3 S ad. evaæ ¤Ãtaæ katvÃ. 4 Bp S tirayitvà (S tÅ-). 5 Bp om. 6 Bp S ad. pi. 7 S sa¤¤iya. 8 S -katÃ. >/ #<[page 057]># %% Vitareyya oghan ti kÃmoghaæ bhavoghaæ diÂÂhoghaæ avijjoghaæ vitareyya\<*<1>*>/ uttareyya patareyya samatikkameyya vÅtivatteyyà ti, sa¤¤aæ pari¤¤Ã vitareyya oghaæ. Pariggahesu muni nopalitto ti. Pariggahà ti dve parig- gahÃ, taïhÃpariggaho ca diÂÂhipariggaho ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃpariggaho . . . pe . . . ayaæ diÂÂhipariggaho. MunÅ ti. Monaæ vuccati ¤Ãïaæ, yà pa¤¤Ã pajÃnanà . . . pe . . . amoho dhammavicayo sammÃdiÂÂhi; tena ¤Ãïena samannÃgato muni monappatto ti. TÅïi moneyyÃni, kÃyamoneyyaæ vacÅmoneyyaæ manomoneyyaæ. Katamaæ kÃyamoneyyaæ? TividhÃnaæ\<*<2>*>/ kÃyaduccari- tÃnaæ pahÃnaæ, kÃyamoneyyaæ. Tividhaæ kÃyasucari- taæ, kÃyamoneyyaæ. KÃyÃrammaïaæ\<*<3>*>/ ¤Ãïaæ, kÃya- moneyyaæ. KÃyapari¤¤Ã, kÃyamoneyyaæ. Pari¤¤Ãsa- hagato maggo, kÃyamoneyyaæ. KÃye chandarÃgassa pahÃnaæ, kÃyamoneyyaæ. KÃyasaækhÃranirodho ca- tutthajjhÃnasamÃpatti\<*<4>*>/, kÃyamoneyyaæ; idaæ kÃya- moneyyaæ. Katamaæ vacÅmoneyyaæ? CatubbidhÃnaæ\<*<5>*>/ vacÅduccari- tÃnaæ pahÃnaæ, vacÅmoneyyaæ. Catubbidhaæ vacÅ- sucaritaæ, vacÅmoneyyaæ. VÃcÃrammaïaæ\<*<6>*>/ ¤Ãïaæ, vacÅ- moneyyaæ. VÃcÃpari¤¤Ã, vacÅmoneyyaæ. Pari¤¤Ãsaha- gato maggo, vacÅmoneyyaæ. VÃcÃya chandarÃgassa pahÃnaæ, vacÅmoneyyaæ. VacÅsaækhÃranirodho dutiyaj- jhÃnasamÃpatti\<*<7>*>/, vacÅmoneyyaæ; idaæ vacÅmoneyyaæ. Katamaæ manomoneyyaæ? TividhÃnaæ\<*<8>*>/ manoduccari- tÃnaæ pahÃnaæ, manomoneyyaæ. Tividhaæ manosucari- taæ, manomoneyyaæ. CittÃrammaïaæ\<*<9>*>/ ¤Ãïaæ, manomo- neyyaæ. Cittapari¤¤Ã, manomoneyyaæ. Pari¤¤Ãsahagato maggo, manomoneyyam. CittacchandarÃgassa\<*<10>*>/ pahÃnaæ, manomoneyyaæ. CittasaækhÃranirodho sa¤¤Ãvedayita- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S tareyya. 2 Bp S tividha. 3 Bp S kÃyÃrammaïe (better). 4 Bp Si catutthajhÃna-. 5 S catubbidha. 6 Bp S vÃcÃrammane. 7 Bp dutiyajhÃna-. 8 S tividha-. 9 Bp -maïe; S -maïo. 10 Si citte ch-. >/ #<[page 058]># %<58 AÂÂhakavaggo. [S.N. 779>% nirodhasamÃpatti, manomoneyyaæ; idaæ manomoney- yaæ. *KÃyamuniæ\<*<1>*>/ vÃcÃmuniæ manomunim anÃsavaæ muniæ moneyyasampannaæ\<*<2>*>/ Ãhu sabbapahÃyinaæ. KÃyamuniæ vÃcÃmuniæ manomunim anÃsavaæ muniæ moneyyasampannaæ Ãhu ninhÃtapÃpakan ti\<*<3>*>/. Imehi tÅhi\<*<4>*>/ moneyyehi dhammehi samannÃgatà cha munayo\<*<5>*>/, ÃgÃramunayo\<*<6>*>/ anÃgÃramunayo sekhamunayo asekhamunayo paccekamunayo munimunayo\<*<7>*>/. Katame ÃgÃramunayo? Ye te ÃgÃrikà diÂÂhapadà vi¤¤Ã- tasÃsanà ime ÃgÃramunayo. Katame anÃgÃramunayo? Ye te pabbajità diÂÂhapadà vi¤¤ÃtasÃsanÃ, ime anÃgÃramunayo. Satta sekhà sekhamunayo. Arahanto asekhamunayo. Paccekabuddhà paccekamunayo. Munimunayo vuccanti tathÃgatà arahanto sammÃsam- buddhÃ. Na monena muni hoti mÆÊharÆpo aviddasu, yo ca tulaæ va paggayha varam ÃdÃya paï¬ito. PÃpÃni parivajjeti, sa muni, tena so muni; yo munÃti ubho loke, muni tena pavuccati. Asata¤ ca sata¤ ca ¤atvà dhammaæ ajjhattaæ bahiddhà ca sabbaloke devamanussehi pÆjito, yo so saÇgajÃlam aticca so muni. Lepà ti dve lepÃ, taïhÃlepo ca diÂÂhilepo ca . . . pe . . . ayaæ tanhÃlepo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhilepo. Muni taïhÃlepaæ pahÃya diÂÂhilepaæ paÂinissajjitvà parig- \<-------------------------------------------------------------------------- * Itv. 67. Dhp. 268-269. Sn. 527. 1 S -muni throughout. 2 S -samphanda. 3 Si om. 4 Si S om. 5 Bp S munino. 6 Bp S -munino throughout. 7 S ad. ti. >/ #<[page 059]># %% gahesu na limpati \<*<1>*>/na saælimpati\<*<1>*>/ na upalimpati, alitto\<*<2>*>/ asaælitto anupalitto nikkhanto nissaÂÂho vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena\<*<3>*>/ cetasà viharatÅ ti, parig- gahesu muni nopalitto. AbbÆÊhasallo caraæ appamatto ti. Sallan ti satta sallÃni, rÃgasallaæ dosasallaæ mohasallaæ mÃnasallaæ diÂÂhi- sallaæ sokasallaæ kathaækathÃsallaæ\<*<4>*>/. Yass' etÃni\<*<5>*>/ sallÃni\<*<3>*>/ pahÅnÃni\<*<7>*>/ samucchinnÃni vÆpasantÃni paÂi- passaddhÃni\<*<8>*>/ abhabbuppattikÃni ¤Ãïagginà da¬¬hÃni, so vuccati abbÆÊhasallo abbÆÊhitasallo\<*<9>*>/ pahatasallo\<*<10>*>/ uddhaÂa- sallo samuddhaÂasallo uppÃÂitasallo samuppÃÂitasallo cat- tasallo vantasallo muttasallo pahÅnasallo paÂinissaÂÂha- sallo, nicchÃto nibbuto sÅtibhÆto {sukhapaÂisaævedÅ} brahma- bhÆtena attanà viharatÅ ti abbÆÊhasallo. Caran ti caranto viharanto iriyanto vattento\<*<11>*>/ pÃlento yapento yÃpento. Appamatto ti sakkaccakÃrÅ\<*<12>*>/ sÃtaccakÃrÅ\<*<13>*>/ aÂÂhitakÃrÅ\<*<14>*>/ anolÅnavuttiko anikkhittacchando anikkhittadhuro kusa- lesu dhammesu. KathÃhaæ aparipÆraæ và sÅlakkhandhaæ paripÆreyyaæ, paripÆraæ và sÅlakkhandhaæ tattha tattha pa¤¤Ãya anuggaïheyyan? ti, yo tattha chando ca vÃyÃmo ca ussÃho ca ussoÊhÅ ca appaÂivÃïÅ ca satisampaja¤¤a¤\<*<15>*>/ ca Ãtappaæ padhÃnaæ adhiÂÂhÃnaæ anuyogo appamÃdo kusalesu dhammesu. \<*<16>*>/KathÃhaæ aparipÆraæ và samÃ- dhikkhandhaæ paripÆreyyaæ paripÆraæ và samÃdhik- khandhaæ tattha tattha pa¤¤Ãya anuggaïheyyan? ti . . . pe . . . kusalesu dhammesu. KathÃhaæ aparipÆraæ và \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp na palimpati; S om. 2 Bp S apalitto. 3 Bp S vipariyÃdi- always. 4 S duccarita-. 5 Bp S ete. 6 Bp om.; S sallÃ. 7 Bp S pahÅnà and so on to da¬¬hÃ. 8 Bp S paÂipp-. 9 Si om.; Bp S abbu(l)hitasallo. 10 Bp S om. 11 Bp vattanto. 12 S ad. sÅti. 13 S sÅtikarÅ. 14 S om. 15 Bp S sati ca s-. 16-3 (p.60) S om. >/ #<[page 060]># %<60 AÂÂhakavaggo. [S.N. 779>% pa¤¤Ãkkhandhaæ vimuttikkhandhaæ\<*<1>*>/ vimutti¤Ãïadassa- nakkhandhaæ paripÆreyyaæ paripÆraæ và vimutti¤Ãïa- dassanakkhandhaæ tattha tattha pa¤¤Ãya anuggaïhey- yan? ti, yo tattha chando ca vÃyÃmo ca ussÃho ca ussoÊhÅ ca appaÂivÃnÅ ca satisampaja¤¤a¤\<*<2>*>/ ca Ãtappaæ padhÃnaæ adhiÂÂhÃnaæ anuyogo appamÃdo kusalesu dhammesu\<*<3>*>/. KathÃhaæ apari¤¤Ãtaæ và dukkhaæ parijÃneyyaæ, appa- hÅne và kilese pajaheyyaæ, abhÃvitaæ và maggaæ bhÃ- veyyaæ, asacchikataæ và nirodhaæ sacchikareyyan? ti, yo tattha chando ca vÃyÃmo ca ussÃho ca ussoÊhÅ ca appa- ÂivÃïÅ ca satisampaja¤¤a¤\<*<2>*>/ ca Ãtappaæ padhÃnaæ adhiÂ- ÂhÃnaæ anuyogo appamÃdo kusalesu dhammesÆ ti, abbÆÊha- sallo caraæ appamatto. NÃsiæsati\<*<4>*>/ lokam imaæ para¤ cà ti imaæ lokaæ nÃsiæ- sati sakattabhÃvaæ, paraæ\<*<5>*>/ lokaæ nÃsiæsati parattabhÃ- vaæ. Imaæ lokaæ nÃsiæsati sakarÆpavedanÃsa¤¤Ãsaæ- khÃravi¤¤Ãïaæ, paraæ lokaæ nÃsiæsati pararÆpavedanÃ- sa¤¤ÃsaækhÃravi¤¤Ãïaæ\<*<6>*>/. \<*<7>*>/Imaæ lokaæ nÃsiæsati cha ajjhattikÃni ÃyatanÃni\<*<7>*>/, paraæ lokaæ nÃsiæsati cha bÃhi- rÃni ÃyatÃnani. Imaæ lokaæ nÃsiæsati manussalokaæ, paraæ\<*<8>*>/ lokaæ nÃsiæsati devalokaæ. Imaæ lokaæ nÃsiæ- sati kÃmadhÃtum, paraæ lokaæ nÃsiæsati rÆpadhÃtuæ arÆpadhÃtuæ. Imaæ lokaæ nÃsiæsati kÃmadhÃtuæ rÆpa- dhÃtuæ, paraæ\<*<8>*>/ lokaæ nÃsiæsati arÆpadhÃtuæ. PunÃ- gatiæ\<*<9>*>/ và upapattiæ\<*<10>*>/ và paÂisandhiæ và bhavaæ và saæsÃraæ và vaÂÂaæ và nÃsiæsati na icchati na sÃdiyati na pattheti na piheti nÃbhijappatÅ ti, nÃsiæsati lokaæ imaæ para¤ ca. Ten' Ãha BhagavÃ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp ad. paripÆreyyaæ. 2 Bp S sati ca s-. 3 See n. 16,p. 59. 4 Bp S nÃsÅsati throughout. 5 Si paralokaæ throughout. 6 S paraæ rÆpa-. 7-7 S om. 8 Bp Si paralokaæ. 9 Bp Si punagatiæ; S punagataæ. 10 S uppatti. >/ #<[page 061]># %% Sa¤¤aæ pari¤¤Ã vitareyya oghaæ pariggahesu muni nopalitto abbÆÊhasallo caraæ appamatto nÃsiæsati lokaæ imaæ para¤ cà ti\<*<1>*>/. DUTIYO\<*<2>*>/ GUHAèèHAKASUTTANIDDESO\<*<3>*>/ NIèèHITO\<*<4>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si om. 2 Bp S om. 3 Bp S guhaÂÂhakasuttaæ (S rahaÂÂhaka). 4 Bp niÂÂhitaæ dutiyaæ; S niÂÂhitaæ dutiyaæ duÂÂakasuttaniddeso vuccati. >/ #<[page 062]># %< 62>% III. TATIYO\<*<1>*>/ DUèèHAèèHAKASUTTANIDDESO\<*<2>*>/. $*>/ pi ve saccamanà vadanti, vÃda¤ ca jÃtaæ muni no upeti, tasmà munÅ n' atthi khilo kuhi¤ci. || Nidd_I.3:1 ||>$ Vadanti ve duÂÂhamanà pi eke ti. Te titthiyà duÂÂhamanà paduÂÂhamanà viruddhamanà paÂiviruddhamanà Ãhata- manà paccÃhatamanà ÃghÃÂitamanà paccÃghÃÂitamanà va- danti upavadanti Bhagavanta¤ ca bhikkhusaægha¤ ca abhÆtenà ti, vadanti ve duÂÂhamanà pi eke. A¤¤e\<*<3>*>/ pi ve saccamanà vadantÅ ti. Ye tesaæ titthiyÃnaæ saddahantà okappentà adhimuccantà saccamanà sacca- sa¤¤ino bhÆtamanà bhÆtasa¤¤ino tathamanà tathasa¤¤ino yÃthÃvamanà yÃthÃvasa¤¤ino aviparittamanÃ\<*<4>*>/ aviparitta- sa¤¤ino vadanti upavadanti Bhagavanta¤ ca bhikkhusaæ- gha¤ ca abhÆtenà ti, a¤¤e pi ve saccamanà vadanti. VÃda¤ ca jÃtaæ muni no upetÅ ti. So vÃdo jÃto hoti sa¤jÃto nibbatto abhinibbatto pÃtubhÆto, parato ghoso akkoso upavÃdo Bhagavato ca bhikkhusaæghassa ca abhÆ- tenà ti, vÃda¤ ca jÃtaæ muni no upetÅ ti. MunÅ* ti. Monaæ vuccati ¤Ãïaæ, yà pa¤¤Ã pajÃnanà . . . pe\<*<1>*>/ . . . amoho dhammavicayo sammÃdiÂÂhi; tena \<-------------------------------------------------------------------------- * See Chap. II. p. 57. 1 Bp S om. 2 Bp DuÂÂhakaÂÂhakasutti anukaÂÂhi; S om. whole title. 3 Bp S atho. 4 Bp S aviparita- (=-Åta). >/ #<[page 063]># %% ¤Ãïena samannÃgato muni monappatto . . . pe . . . saÇgajÃlam aticca so munÅ ti\<*<1>*>/. Yo vÃdaæ upeti so dvÅhi kÃraïehi vÃdaæ upeti. KÃrako kÃrakatÃya vÃdaæ upeti; atha và vuccamÃno upavadi- yamÃno kuppati\<*<2>*>/ byÃpajjati patiÂÂhiyati, kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pÃtukaroti akÃrako 'mhÅ ti \<*<3>*>/yo vÃdaæ upeti so\<*<3>*>/ imehi dvÅhi kÃraïehi vÃdaæ upeti. Muni dvÅhi kÃraïehi vÃdaæ na upeti. AkÃrako akÃrakatÃya\<*<4>*>/ vÃdaæ na upeti; athavà vuccamÃno upavadiyamÃno na kuppati na byÃpajjati na patiÂÂhiyati na kopa¤ ca dosa¤ ca appac- caya¤ ca pÃtukaroti akÃrako 'mhÅ ti muni imehi dvÅhi kÃraïehi vÃdaæ na upeti na upagacchati na gaïhÃti na parÃmasati na abhinivisatÅ ti, vÃda¤ ca jÃtaæ muni no upeti. Tasmà munÅ n' atthi khilo kuhi¤cÅ ti. Tasmà ti tasmà taækÃraïà taæhetu tappaccayà taænidÃnà munino ahata- cittatÃ\<*<5>*>/ khilajÃtatÃ\<*<6>*>/ pi n' atthi; pa¤ca pi cetokhilà n' atthi; tayo pi khilà n' atthi; rÃgakhilo dosakhilo moha- khilo n' atthi na santi na saævijjati n' upalabbhati, pahÅno samucchinno vÆpasanto paÂipassaddho abhabbuppattiko ¤Ãïagginà da¬¬ho. Kuhi¤cÅ ti kuhi¤ci kimhici katthaci ajjhattaæ và bahiddhà và ajjhattabahiddhà và ti, tasmà munÅ n' atthi khilo kuhi¤ci. Ten' Ãha BhagavÃ: Vadanti ve duÂÂhamanà pi eke, a¤¤e\<*<7>*>/ pi ve\<*<8>*>/ saccamanà vadanti, vÃda¤ ca jÃtaæ muni no upeti, tasma munÅ n' atthi khilo kuhi¤cÅ ti. _________________________________ $*>/, yathà hi jÃneyya, tathà vadeyya. || Nidd_I.3:2 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S om. 2 S ad. tà after upavadiyamÃno, kuppati, byÃpajatti, paÂiÂÂhiyati. 3-3 S muni. 4 S ad. muni. 5 S ÃpÃtacittatÃ. 6 Si khÅla-. 7 Bp atha; S atho pi. 8 S ke. 9 S kuppamÃno. >/ #<[page 064]># %<64 AÂÂhakavaggo. [S.N. 781>% Sakaæ hi diÂÂhiæ katham accayeyyÃ? ti. Ye te titthiyà Sundariæ* paribbÃjikaæ hantvÃ\<*<1>*>/, samaïÃnaæ sakyaputti- yÃnaæ avaïïaæ pakÃsayitvÃ, evaæ etaæ lÃbhaæ yasaæ sakkÃrasammÃnaæ paccÃharissÃmà ti evaædiÂÂhikÃ\<*<2>*>/ evaækhantikà evaærucikà evaæladdhikà evamajjhasayà evamadhippÃyÃ, te nÃsakkhiæsu sakaæ diÂÂhiæ sakaæ khantiæ sakaæ ruciæ sakaæ laddhiæ sakaæ ajjhÃsayaæ sakaæ adhippÃyaæ atikkamituæ. Atha kho sv eva ayaso te\<*<3>*>/ paccÃgato ti, evam pi sakaæ hi diÂÂhiæ katham accayeyya? Athavà sassato loko, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti yo so evaævÃdo, so sakaæ diÂÂhiæ sakaæ khantiæ sakaæ ruciæ sakaæ laddhiæ sakaæ ajjhÃsayaæ sakaæ adhippÃyaæ kathaæ accayeyya atikkameyya samatikka- meyya vÅtivatteyya? Taæ kissa hetu? Tassa sà diÂÂhi tathà samattà samÃdiïïà gahità parÃmaÂÂhà abhiniviÂÂhà ajjhosità adhimuttà ti, evam pi sakam hi diÂÂhiæ katham accayeyya?\<*<4>*>/ Asassato loko, antavà loko, anantavà loko, taæ jÅvaæ taæ sarÅraæ, a¤¤aæ jÅvaæ a¤¤aæ sarÅraæ, hoti tathÃgato param maraïÃ, na hoti tathÃgato param maraïÃ, hoti ca na ca hoti tathÃgato param maraïÃ, n' eva hoti na na hoti tathÃgato param maraïÃ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti yo so evaævÃdo, so sakaæ diÂÂhiæ sakaæ khantiæ sakaæ ruciæ sakaæ laddhiæ sakaæ ajjhÃ- sayaæ sakaæ adhippÃyaæ kathaæ accayeyya atikkameyya samatikkameyya vÅtivatteyya? Taæ kissa hetu? Tassa sà diÂÂhi tathà samattà samÃdiïïà gahità parÃmaÂÂhà abhiniviÂÂhà ajjhosità adhimuttà ti, evam pi sakaæ hi diÂÂhiæ katham accayeyya? ChandÃnunÅto ruciyà niviÂÂho ti. ChandÃnunÅto ti sakÃya diÂÂhiyà sakÃya khantiyà sakÃya ruciyà sakÃya laddhiyà yÃyati niyyati vuyhati saæhariyati\<*<5>*>/. Yathà hatthiyÃnena \<-------------------------------------------------------------------------- * Cp. Ud. IV. 8; J. ii, 415; Dhp. Com. iii, 474. 1 S hatÃssa. 2 Bp S ad. te. 3 S tetam (=tesam?). 4 Bp S ad. athavà sassato loko. 5 S saæpÃr-. >/ #<[page 065]># %% và rathayÃnena và assayÃnena và goyÃnena và ajayÃnena và meï¬akayÃnena\<*<1>*>/ và oÂÂhayÃnena và kharayÃnena và yÃyati niyyati vuyhati saæhariyati\<*<2>*>/; evam eva sakÃya diÂÂhiyà sakÃya khantiyà sakÃya ruciyà sakÃya laddhiyà yÃyati niyyati vuyhati saæhariyatÅ\<*<2>*>/ ti, chandÃnunÅto. Ruciyà niviÂÂho ti sakÃya diÂÂhiyà sakÃya khantiyà sakÃya ruciyà sakÃya laddhiyà niviÂÂho patiÂÂhito allÅno upÃgato ajjhosito adhimutto ti, chandÃnunÅto ruciyà niviÂÂho. Sayaæ samattÃni pakubbamÃno\<*<3>*>/ ti sayaæ samattaæ karoti, paripuïïaæ karoti, anomaæ karoti, aggaæ seÂÂhaæ vi- seÂÂhaæ\<*<4>*>/ pÃmokkhaæ\<*<5>*>/ uttamaæ pavaraæ karoti; ayaæ satthà sabba¤¤Æ ti sayaæ samattaæ karoti, paripuïïaæ karoti, anomaæ karoti, aggaæ seÂÂhaæ viseÂÂhaæ pÃmok- khaæ uttamaæ pavaraæ karoti; ayaæ dhammo svÃkkhÃto\<*<6>*>/, ayaæ gaïo supaÂipanno, ayaæ diÂÂhi bhaddikÃ, ayaæ paÂipadà supa¤¤attÃ, ayaæ maggo niyyÃniko\<*<7>*>/ ti sayaæ samattaæ karoti, paripuïïaæ karoti, anomaæ karoti, aggaæ seÂÂhaæ viseÂÂhaæ pÃmokkhaæ uttamaæ pavaraæ karoti janeti sa¤janeti\<*<8>*>/ nibbatteti abhinibbattetÅ\<*<9>*>/ ti, sayaæ samattÃni pakubbamÃno. Yathà hi jÃneyya tathà vadeyyà ti yathà jÃneyya tathà vadeyya katheyya bhaïeyya dÅpeyya\<*<10>*>/ vohareyya. Sassato loko, idaæ eva saccaæ, moghaæ a¤¤an ti yathà jÃneyya tathà vadeyya katheyya bhaneyya dÅpeyya vohareyya. Asassato loko . . . pe . . . n' eva hoti na na hoti tathÃgato paraæ maraïÃ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti yathà jÃneyya tathà vadeyya katheyya bhaïeyya dÅpeyya\<*<10>*>/ voha- reyyà ti, yathà hi jÃneyya tathà vadeyya. Ten' Ãha BhagavÃ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp meï¬ayÃnena. 2 S saæpÃr-. 3 S pakuppamÃno. 4 Bp visiÂÂham (= visisÂa); elsewhere viseÂÂham. 5 Bp pÃmukkham; S pamukkham sometimes. 6 Bp svÃkhyÃto often. 7 S. neyyÃniko. 8 Bp Si om. 9 Si om. 10 Bp S dÅpayeyya. >/ #<[page 066]># %<66 AÂÂhakavaggo. [S.N. 782>% Sakaæ hi ditthiæ kathaæ accayeyya chandÃnunÅto ruciyà niviÂÂho? sayaæ samattÃni pakubbamÃno, yathà hi jÃneyya tathà vadeyyà ti. _________________________________ $*>/ paresa\<*<2>*>/ pÃvÃ\<*<3>*>/, anariyadhammaæ kusalà tam Ãhu, yo ÃtumÃnaæ sayam eva pÃvÃ\<*<4>*>/. || Nidd_I.3:3 ||>$ Yo attano sÅlavatÃni jantÆ ti. Yo ti yo yÃdiso yathÃyutto yathÃvihito yathÃpakÃro yanthÃnappatto\<*<5>*>/ yaædhamma- samannÃgato khattiyo và brÃhmaïo và vesso và suddo và gahaÂÂho và pabbajito và devo và manusso vÃ. SÅlavatÃnÅ\<*<6>*>/ ti. Atthi sÅla¤ c' eva vatta¤\<*<7>*>/ ca, atthi vattaæ\<*<7>*>/ na sÅlaæ. Katamaæ sÅla¤ c' eva vatta¤ ca? Idha bhikkhu sÅlavà hoti, pÃtimokkhasaævarasaævuto viharati ÃcÃragocarasam- panno, aïumattesu vajjesu bhayadassÃvÅ samÃdÃya sik- khati sikkhÃpadesu; yo tattha saæyamo saævaro avÅtik- kamo, idaæ sÅlaæ; yaæ samÃdÃnaæ, taæ vattaæ\<*<7>*>/; saævaratthena sÅlaæ, samÃdÃnatthena vattaæ\<*<7>*>/; idaæ vuccati sÅla¤ c' eva vatta¤ ca. Katamaæ vattaæ\<*<7>*>/ na sÅlaæ? AÂÂha dhÆtaÇgÃni, Ãra¤¤i- kaÇgaæ\<*<8>*>/ piï¬apÃtikaÇgaæ paæsukÆlikaÇgaæ tecÅvari- kaÇgaæ sapadÃnacÃrikaÇgaæ khalupacchÃbhattikaÇgaæ nesajjikaÇgaæ yathÃsanthatikaÇgaæ; idaæ vuccati\<*<9>*>/ vattaæ na\<*<9>*>/ sÅlaæ. ViriyasamÃdÃnam pi vuccati vattaæ\<*<7>*>/ na sÅlaæ: KÃmaæ taco ca nhÃrÆ ca aÂÂhi ca avasussatu, sarÅre upasussatu maæsalohitaæ, yan taæ purisathÃmena purisabalena purisaviriyena purisaparakkamena pattab- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp va 2 Bp S paresaæ. 3 S pÃvaduca, see below, p. 68. 4 S pÃvada, see below, p. 68. 5 Bp S yaæ thÃnaæ p-. 6 Bp S sÅlabbatÃnÅ. 7 Bp S vata- (vatta = v0rtta?). 8 S ara¤¤akaÇgaæ. 9-9 Bp vataæ na; S na va (ca?). >/ #<[page 067]># %% baæ, na taæ apÃpuïitvà viriyassa saïÂhÃnaæ bhavissatÅ ti cittaæ paggaïhÃti padahati; evarÆpaæ viriyasamÃdÃnaæ vuccati\<*<1>*>/ vattaæ\<*<2>*>/ na sÅlaæ. \<*<3>*>/Na tÃvÃhaæ imaæ pal- laÇkaæ bhindissÃmi yÃva me anupÃdÃya Ãsavehi cittaæ vimuccissatÅ ti cittaæ paggaïhÃti padahati; evarÆpam pi viriyasamÃdÃnaæ vuccati vattaæ na sÅlaæ\<*<3>*>/. \<*<4>*>/*NÃssissaæ, na pivissÃmi, vihÃrato na nikkhamiæ, na pi passaæ nipÃtessaæ taïhÃsalle anÆhate ti cittaæ paggaïhÃti padahati; evarÆpam pi viriyasamÃ- dÃnaæ vuccati vattaæ na sÅlaæ\<*<4>*>/. Na tÃvÃhaæ imamhà Ãsanà vuÂÂhahissÃmi, caÇkamà orohissÃmi, vihÃrà nikkha- missÃmi, a¬¬hayogà nikkhamissÃmi, pÃsÃdà nikkhamis- sÃmi, hammiyà nikkhamissÃmi\<*<5>*>/, guhÃya nikkhamissÃmi leïà nikkhamissÃmi, kuÂiyà nikkhamissÃmi, kÆÂÃgÃrà nikkhamissÃmi, aÂÂÃ\<*<6>*>/ nikkhamissÃmi, mÃÊà nikkhamissÃmi, uddhaïhÃ\<*<7>*>/ nikkhamissÃmi, upaÂÂhÃnasÃlÃya nikkhamis- sÃmi, maï¬apà nikkhamissÃmi, rukkhamÆlà nikkhamissÃmi yÃva me anupÃdÃya\<*<8>*>/ Ãsavehi cittaæ vimuccissatÅ ti cittaæ paggaïhÃti padahati; evarÆpam pi viriyasamÃdÃ- naæ vuccati vattaæ na sÅlaæ. Imasmi¤ ¤eva pubbaïha- samayaæ ariyadhammaæ ÃharissÃmi samÃharissÃmi adhi- gacchissÃmi phusayissÃmi\<*<9>*>/ sacchikarissÃmi ti cittaæ paggaïhÃti padahati; evarÆpam pi viriyasamÃdÃnaæ vuccati vattaæ na sÅlaæ. Imasmi¤ ¤eva majjhantika- samayaæ sÃyaïhasamayam purebhattaæ pacchÃbhattaæ purimayÃmaæ\<*<10>*>/ majjhimayÃmaæ pacchimayÃmaæ kÃÊe juïhe vasse hemante gimhe, purime vayokhandhe, maj- jhime vayokhandhe, pacchime vayokhandhe ariyadhammaæ \<-------------------------------------------------------------------------- * Thag. 223; 313, etc. 1 Bp S ad. idaæ. 2 Bp S vata- (vatta = v0rtta?). 3-3 after. 4-4 in Bp and S. 5 S ad. nitipadaha. 6 S aÂÂha. 7 S ku¬¬hÃ. 8 Bp S ad. na. 9 Bp S phassayissÃmi. 10 Bp S purimaæ y- majjhimaæ y- pacchimam y-. >/ #<[page 068]># %<68 AÂÂhakavaggo. [S.N. 782>% ÃharissÃmi samÃharissÃmi adhigacchissÃmi phusayissÃmi\<*<1>*>/ sacchikarissÃmÅ ti cittaæ paggaïhÃti padahati; evarÆpam pi viriyasamÃdÃnaæ vuccati vattaæ na sÅlaæ. JantÆ ti satto naro mÃïavo poso puggalo jÅvo jagÆ\<*<2>*>/ jantu indagÆ manujo ti, yo attano sÅlavatÃni jantu. AnÃnupuÂÂho ca\<*<3>*>/ paresa pÃvÃ\<*<4>*>/ ti. Paresan ti paresaæ khattiyÃnaæ brÃhmaïÃnaæ vessÃnaæ suddÃnaæ gahaÂÂhÃ- naæ pabbajitÃnaæ devÃnaæ manussÃnaæ. AnÃnupuÂÂho ti apuÂÂho apucchito anÃyÃcito\<*<5>*>/ anajjhesito appasadito. PÃvà ti\<*<6>*>/ attano sÅlaæ và vattaæ và sÅlavattaæ và pÃvadati. Aham asmi sÅlasampanno ti vÃ, vattasampanno ti vÃ, sÅlavattasampanno\<*<7>*>/ ti vÃ, jÃtiyà và gottena và kolaputtikena và vaïïapokkharatÃya và dhanena và ajjhenena và kammÃ- yatanena và sippÃyatanena và vijjaÂÂhÃnena và sutena và paÂibhÃïena và a¤¤atara¤¤atarena và vatthunÃ, uccÃkulà pabbajito ti vÃ, mahÃkulà pabbajito ti vÃ, mahÃbhogakulà pabbajito ti vÃ, uÊÃrabhogakulà pabbajito ti vÃ, ¤Ãto yasassÅ sagahaÂÂhapabbajitÃnan\<*<8>*>/ ti vÃ, lÃbhi 'mhi cÅvara- piï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃnan ti vÃ, suttantiko ti vÃ, vinayadharo ti vÃ, dhammakathiko ti va, Ãra¤¤iko ti vÃ, piï¬apÃtiko ti vÃ, paæsukÆliko ti vÃ, tecÅvariko ti vÃ, sapadÃnacÃriko ti vÃ, khalupacchÃ- bhattiko ti vÃ, nesajjiko ti va, yathÃsanthatiko ti vÃ, paÂhamassa jhÃnassa lÃbhÅ ti vÃ, dutiyassa jhÃnassa lÃbhÅ ti vÃ, tatiyassa jhÃnassa lÃbhÅ ti vÃ, catutthassa jhÃnassa lÃbhÅ ti vÃ, ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiyà lÃbhÅ ti vÃ, vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiyà lÃbhÅ ti vÃ, Ãki¤ca¤¤Ãya- tanasamÃpattiyà lÃbhÅ ti vÃ, nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatana- samÃpattiyà lÃbhÅ ti và pÃvadati katheti bhaïati dÅpayati voharatÅ, ti anÃnupuÂÂho ca paresa\<*<9>*>/ pÃvÃ\<*<10>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S phassayissÃmi. 2 Si jÃtu; Bp S jagu. 3 Bp S vÃ. 4 S pÃvadÃ. 5 Bp ayÃcito. 6 Si om. pÃvà ti; S pavadà ti. 7 Bp S sÅlabbata- always. 8 Si gahaÂÂhÃnaæ pabbajitÃnan; Bp sagahaÂÂhÃnaæ p-; S sahagahaÂÂhapabbajitÃni. See p. 69, n. 9. 9 S paresam. 10 S pÃda (= pÃvada). >/ #<[page 069]># %% Anariyadhammaæ kusalà tam ÃhÆ ti. Kusalà ti ye te khandhakusalà dhÃtukusalà Ãyatanakusalà paÂiccasamup- pÃdakusalà satipaÂÂhÃnakusalà sammappadhÃnakusalà iddhippÃdakusalà indriyakusalà balakusalà bojjhaÇgaku- salà maggakusalà phalakusalà nibbÃnakusalÃ, \<*<1>*>/te kusalÃ\<*<1>*>/ evam Ãhaæsu: AnariyÃnaæ eso dhammo, n' eso dhammo ariyÃnaæ; bÃlÃnaæ eso dhammo, n' eso dhammo paï¬i- tÃnaæ; asappurisÃnaæ eso dhammo, n' eso dhammo sappurisÃnan ti evam Ãhaæsu evaæ kathenti evaæ bha- ïanti\<*<2>*>/ evaæ dÅpayanti evaæ voharantÅ ti, anariyadhammaæ kusalà tam Ãhu. Yo ÃtumÃnaæ sayam eva pÃvÃ\<*<3>*>/ ti. ùtumà vuccati attÃ. Sayam eva pÃvà ti sayam eva attÃnaæ {pÃvadati}\<*<4>*>/: aham asmi sÅlasampanno ti vÃ, vattasampanno ti vÃ, sÅlavatta- sampanno ti vÃ, jÃtiyà và gottena và kolaputtikena và vaïïapokkharatÃya \<*<5>*>/và dhanena\<*<5>*>/ và ajjhenena\<*<6>*>/ và kammÃ- yatanena và sippÃyatanena và vijjaÂÂhÃnena và sutena và paÂibhÃïena\<*<7>*>/ và a¤¤atara¤¤atarena và vatthunÃ, uccÃkulà pabbajito ti vÃ, mahÃkulà pabbajito ti vÃ, mahÃbhogakulà pabbajito ti vÃ, uÊÃrabhogakulÃ\<*<8>*>/ pabbajito ti vÃ, ¤Ãto yasassÅ sagahaÂÂhapabbajitÃnan\<*<9>*>/ ti vÃ, lÃbhi 'mhi cÅvara- piï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃnan ti vÃ, suttantiko ti vÃ, vinayadharo ti vÃ, dhammakathiko ti vÃ, Ãra¤¤iko ti vÃ, piï¬apÃtiko\<*<10>*>/ ti vÃ, paæsukÆliko ti vÃ, tecÅvariko ti vÃ, sapadÃnacÃriko ti vÃ, khalupacchÃ- bhattiko ti vÃ, nesajjiko ti vÃ, yathÃsanthatiko ti vÃ, paÂhamassa jhÃnassa lÃbhÅ ti vÃ, dutiyassa jhÃnassa lÃbhÅ ti vÃ, tatiyassa jhÃnassa lÃbhÅ ti vÃ, catutthassa jhÃnassa lÃbhÅ ti vÃ, ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiyà lÃbhÅ ti vÃ, vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiyà lÃbhÅ ti vÃ, Ãki¤ca¤¤Ãya- \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S dhÃtukusalÃ. 2 S bhaïenti. 3 S pÃvada. 4 S vÃvadati. 5-5 S vaddhanena. 6 S dha¤¤ena. 7 S paÂilÃbhena. 8 S uÊÃrayabhoga-. 9 Bp S sagahaÂÂhap-; Si gahaÂÂhassa p-. 10 Bp piï¬i-. >/ #<[page 070]># %<70 AÂÂhakavaggo. [S.N. 782>% tanasamÃpattiyà lÃbhÅ ti vÃ, nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatana- samÃpattiyà lÃbhÅ ti và pÃvadati katheti bhaïati dÅpayati voharatÅ ti, yo ÃtumÃnaæ sayam eva pÃvÃ\<*<1>*>/. Ten' Ãha BhagavÃ: Yo attano sÅlavatÃni jantu anÃnupuÂÂho ca paresa pÃvÃ\<*<2>*>/, anariyadhammaæ kusalà tam Ãhu, yo ÃtumÃnaæ sayam eva pÃvÃ\<*<3>*>/ ti. _________________________________ $*>/ tam ariyadhammaæ kusalà vadanti, yass' ussadà n' atthi kuhi¤ci loke. || Nidd_I.3:4 ||>$ Santo ca bhikkhu abhinibbutatto ti. Santo ti rÃgassa santattÃ\<*<5>*>/ santo, dosassa santattÃ\<*<5>*>/ santo, mohassa san- tattÃ\<*<5>*>/ santo, kodhassa upanÃhassa makkhassa paÊÃsassa issÃya macchariyassa mÃyÃya sÃÂheyyassa thambhassa sÃrambhassa mÃnassa atimÃnassa madassa pamÃdassa sabbakilesÃnaæ sabbaduccaritÃnam sabbadarathÃnaæ sabbapariÊÃhÃnaæ sabbasantÃpÃnaæ sabbÃkusalÃbhisaæ- khÃrÃnaæ santattà samitattà vÆpasamitattÃ\<*<6>*>/ vijjhÃtattà nibbutattà vigatattà paÂipassaddhattà santo vÆpasanto\<*<7>*>/ nibbuto paÂipassaddho ti, santo\<*<8>*>/. BhikkhÆ ti sattannaæ dhammÃnaæ bhinnattà bhikkhu; sakkÃyadiÂÂhi bhinnà hoti, vicikicchà bhinnà hoti, sÅlab- bataparÃmÃso\<*<9>*>/ bhinno hoti, rÃgo bhinno hoti, doso bhinno hoti, moho bhinno hoti, mÃno bhinno hoti; bhinn' assa honti pÃpakà akusalà dhammà saækilesikà ponobbhavikà sadarà dukkhavipÃkà Ãyatiæ jÃtijarÃmaraïÅyÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp pÃvà ti; S pÃvada ti. 2 S pÃvada ti. 3 S pÃvada. 4 S akattamÃno. 5 Bp S samitattÃ. 6 S upasamisatta. 7 Bp S ad. upasanto. 8 Si om. 9 S -parÃmÃsà bhinnÃ. >/ #<[page 071]># %% *Pajjena katena attanÃ, Sabhiyà ti BhagavÃ, parinibbÃnagato vitiïïakaækho vibhava¤\<*<1>*>/ ca bhava¤ ca vippahÃya vusitavà khÅïapunabbhavo ti\<*<2>*>/. Santo ca bhikkhu abhinibbutatto ti. RÃgassa nibbÃ- pitattÃ\<*<3>*>/ dosassa nibbÃpitattÃ\<*<3>*>/ mohassa nibbÃpitattà abhi- nibbutatto, kodhassa upanÃhassa makkhassa paÊÃsassa issÃya macchariyassa mÃyÃya sÃÂheyyassa thambhassa sÃrambhassa mÃnassa atimÃnassa madassa pamÃdassa sabbakilesÃnaæ sabbaduccaritÃnaæ sabbadarathÃnaæ sabbapariÊÃhÃnaæ sabbasantÃpÃnaæ sabbÃkusalÃbhisaæ- khÃrÃnaæ nibbÃpitattà abhinibbutatto ti, santo ca bhikkhu abhinibbutatto. \<*<4>*>/Iti 'han ti\<*<4>*>/ sÅlesu akatthamÃno ti. Iti 'han ti pada- sandhi padasaæsaggo padapÃripÆri akkharasamavÃyo bya¤janasiliÂÂhatà padÃnupubbatÃ-m-etaæ, iti 'han ti. SÅlesu akatthamÃno ti. idh' ekacco katthÅ hoti vikatthÅ; so katthati vikatthati\<*<5>*>/ aham asmi sÅlasampanno ti và vattasampanno ti và sÅlavattasampanno ti vÃ, jÃtiyà và gottena và kolaputtikena và vaïïapokkharatÃya và . . . pe . . . n' evasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà lÃbhÅ ti và katthati vikatthati. Evaæ na katthati na vikatthati, katthanÃ\<*<6>*>/ Ãrato virato paÂivirato nikkhanto nissaÂÂho vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà viharati ti, iti 'han ti sÅlesu akatthamÃno. Tam ariyadhammaæ kusalà vadantÅ ti. Kusalà ti ye te khandhakusalÃ\<*<7>*>/ dhÃtukusalà Ãyatanakusalà paÂiccasamup- \<-------------------------------------------------------------------------- * Sn. 514. 1 Bp viphavaæ bh-; Si vibhava¤ cÃbh-. 2 Bp ad. sa bhikkhu. 3 Bp S ad. abhinibbuttatto. 4-4 Bp idahan ti here and below; S idÃhan ti and idahan ti. 5 Si om.; S has katti, vikatti, kattati, vikattati. 6 S kattanÃ. 7 S dhamme khandhe kusalÃ. >/ #<[page 072]># %<72 AÂÂhakavaggo. [S.N. 783>% pÃdakusalà satipaÂÂhÃnakusalà sammappadhÃnakusalà iddhippÃdakusalà indriyakusalà balakusalà bojjhaÇgaku- salà maggakusalÃ\<*<1>*>/ phalakusalà nibbÃnakusalÃ, \<*<2>*>/te kusalÃ\<*<2>*>/ evaæ vadanti. AriyÃnaæ eso dhammo, n' eso dhammo anariyÃnaæ; paï¬itÃnaæ eso dhammo, n' eso dhammo bÃlÃnaæ; sappurisÃnaæ eso dhammo, n' eso dhammo asappurisÃnan ti, evaæ vadanti evaæ\<*<3>*>/ kathenti evaæ bhaïanti evaæ dÅpayanti evaæ voharantÅ ti, tam ariya- dhammaæ kusalà vadanti. Yass' ussadà n' atthi kuhi¤ci loke ti. Yassà ti arahato khÅïÃsavassa. Ussadà ti satt' ussadÃ, rÃgussado dosus- sado mohussado mÃnussado diÂÂhussado kilesussado kam- mussado. Yass'\<*<4>*>/ ime ussadà n' atthi na santi na saævij- janti\<*<5>*>/ n' upalabbhanti, pahÅnà samucchinnà vÆpasantà paÂipassaddhÃ\<*<6>*>/ abhabbuppattikà ¤Ãïagginà da¬¬hÃ\<*<7>*>/. Kuhi¤cÅ ti kuhi¤ci kimhici katthaci ajjhattaæ và bahiddhà và ajjhattabahiddhà vÃ. Loke ti apÃyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhÃtuloke Ãyatanaloke ti, yass' ussadà n' atthi kuhi¤ci loke. Ten' Ãha BhagavÃ: Santo ca bhikkhu abhinibbutatto iti 'han ti sÅlesu akatthamÃno tam ariyadhammaæ kusalà vadanti, yass' ussadà n' atthi kuhi¤ci loke ti. _________________________________ $*>/ santi avÅvadÃtÃ\<*<9>*>/, yad attani passati Ãnisaæsaæ, tan\<*<10>*>/ nissito kuppa-paÂicca-santiæ. || Nidd_I.3:5 ||>$ Pakappità saækhatà yassa dhammà ti. Pakappanà ti dve pakappanÃ, taïhÃpakappanà ca diÂÂhipakappanà ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃpakappanà . . . pe . . . ayaæ diÂÂhi- pakappanÃ. Saækhatà ti saækhatà visaækhatà abhi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ad. maggaÇgakusalÃ. 2-2 S dhÃtukusalÃ. 3 S ad. ariyà naæ. 4 Si tass'. 5 Bp vijjanti; S pavijjanti. 6 S paÂipp-. 7 S ad. va. 8 S purakkhitÃ, see below, p. 73. 9 Bp S avevadÃtÃ. 10 Bp S taæ n-. >/ #<[page 073]># %% saækhatà saïÂhapità ti pi saækhatÃ; athavà aniccà saæ- khatà paÂiccasamuppannà khayadhammà vayadhammà virÃgadhammà nirodhadhammà ti pi saækhatÃ. Yassà ti diÂÂhigatikassa. Dhammà vuccanti dvÃsaÂÂhi diÂÂhi- gatÃnÅ ti, pakappità saækhatà yassa dhammÃ. PurakkhatÃ\<*<1>*>/ santi avÅvadÃtÃ\<*<2>*>/ ti. PurekkhÃrà ti dve purekkhÃrÃ, taïhÃpurekkhÃro ca diÂÂhipurekkhÃro ca . . . . . . pe . . . ayaæ taïhÃpurekkhÃro . . . pe . . . ayaæ diÂÂhipurekkhÃro. Tassa taïhÃpurekkhÃro appahÅno, diÂ- ÂhipurekkhÃro appaÂinissaÂÂho, tassa taïhÃpurekkhÃrassa appahÅnattÃ, tassa\<*<3>*>/ diÂÂhipurekkhÃrassa appaÂinissaÂ- ÂhattÃ, so taïhaæ và diÂÂhiæ và purato katvà carati, taïhÃdhajo taïhÃketu taïhÃdhipateyyo diÂÂhidhajo diÂÂhi- ketu diÂÂhÃdhipateyyo taïhÃya và diÂÂhiyà và parivÃrito caratÅ ti, purakkhatÃ. SantÅ ti santi\<*<3>*>/ saævijjanti upalab- bhanti\<*<4>*>/. AvÅvadÃtÃ\<*<5>*>/ ti avÅvadÃtÃ\<*<5>*>/ avodÃtà aparisuddhà saækiliÂÂhà saækilesikà ti, purekkhatà santi avÅvadÃtÃ\<*<5>*>/ Yad attani passati Ãnisaæsan ti. Yad attanÅ ti yaæ attani. Attà vuccati diÂÂhigataæ; attano diÂÂhiyà dve Ãnisaæse passati, {diÂÂhadhammika¤} ca Ãnisaæsaæ sam- parÃyika¤ ca Ãnisaæsaæ. Katamo\<*<6>*>/ diÂÂhiyà {diÂÂhadhammiko} Ãnisaæso? Yaæ- diÂÂhiko satthà hoti, taædiÂÂhikà sÃvakà honti; taæ- diÂÂhikaæ satthÃraæ sÃvakà sakkaronti garukaronti\<*<7>*>/ mÃnenti pÆjenti apacitiæ\<*<8>*>/ karonti; labhanti ca tatoni- dÃnaæ cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjapa- rikkhÃraæ. Ayaæ diÂÂhiyà diÂÂhadhammiko Ãnisaæso. Katamo diÂÂhiyà samparÃyiko Ãnisaæso? Ayaæ diÂÂhi alaæ nÃgattÃya\<*<9>*>/ và supaïïattÃya và yakkhattÃya và asurattÃya và gandhabbattÃya và mahÃrÃjattÃya và in- dattÃya và brahmattÃya và devattÃya vÃ. Ayaæ diÂÂhi\<*<10>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp purekkhÃtÃ; S purekkhatÃ. 2 Bp avevadÃtÃ; S avevÃdÃtÃ. 3 S om. 4 S ad. atthi. 5 Bp S avevadÃtÃ. 6 S katam' eva. 7 Bp garuæ-. 8 Si apacittiæ. 9 S nÃgatthÃya . . . supaïïatthÃya . . . and so on. 10 S diÂÂhiyà (or diÂÂhi yÃ). >/ #<[page 074]># %<74 AÂÂhakavaggo. [S.N. 784>% alaæ suddhiyà visuddhiyà parisuddhiyÃ\<*<1>*>/ muttiyà vimuttiyà parimuttiyÃ; imÃya diÂÂhiyà sujjhanti visujjhanti\<*<2>*>/ pari- sujjhanti muccanti vimuccanti parimuccanti, imÃya diÂÂhiyà sujjhissÃmi visujjhissÃmi parisujjhissÃmi muccis- sÃmi\<*<3>*>/ vimuccissÃmi parimuccissÃmÅ ti Ãyatiæ phalapÃÂi- kaækhÅ\<*<4>*>/ hoti. Ayaæ diÂÂhiyà samparÃyiko Ãnisaæso. Attano diÂÂhiyà ime dve Ãnisaæse passati dakkhati oloketi nijjhÃyati upaparikkhatÅ ti, yad attani passati Ãnisaæsaæ. Tan\<*<5>*>/ nissito kuppa-paticca-santin\<*<6>*>/ ti. Tisso santiyo, accantasanti tadaÇgasanti sammatisanti\<*<7>*>/. Katamà accantasanti? Accantasanti vuccati amataæ nibbÃnaæ; yo so sabbasaækhÃrasamatho sabbÆpadhipaÂi- nissaggo taïhakkhayo virÃgo nirodho nibbÃnaæ; ayaæ accantasanti. Katamà tadaÇgasanti? PaÂhamaæ\<*<8>*>/ jhÃnaæ samÃ- pannassa nÅvaraïà santà honti, dutiyaæ jhÃnaæ samÃ- pannassa vitakkavicÃrà santà honti, tatiyaæ jhÃnaæ samÃpannassa pÅti santà hoti\<*<9>*>/, catutthaæ jhÃnaæ samÃ- pannassa sukhadukkhÃ\<*<10>*>/ santà honti, ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ samÃpannassa rÆpasa¤¤Ã paÂighasa¤¤Ã nÃnattasa¤¤Ã santà honti, vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ samÃpannassa ÃkÃsÃ- na¤cÃyatanasa¤¤Ã santà hoti, Ãki¤ca¤¤Ãyatanaæ samÃ- pannassa vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤Ã santà hoti\<*<9>*>/, n' eva- sa¤¤Ã-nÃsa¤¤Ãyatanaæ samÃpannassa Ãki¤cä¤Ãyatana- sa¤¤Ã santà hoti; ayaæ tadaÇgasanti. Katamà sammatisanti? Sammatisanti vuccanti dvÃ- saÂÂhi diÂÂhigatÃ\<*<11>*>/ diÂÂhisantiyo; api ca sammatisanti imasmiæ atthe\<*<12>*>/ adhippetà santatÅ\<*<13>*>/ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S parivisuddhiyÃ. 2 S om. 3 Bp mu¤cissÃmi and so on. 4 Bp phalapaÂik-; S phalaæ pÃÂiko. 5 Bp S taæ ni-. 6 S kuppaticca-. 7 Bp S sammuti- (throughout and correct). 8 S pathamajjhÃnam and so on. 9 S honti. 10 S sukhadukkham. 11 Bp -gatÃni. 12 Si om. 13 Bp santÅ. >/ #<[page 075]># %% Tan\<*<1>*>/ nissito\<*<2>*>/ kuppa-paÂicca-santin ti\<*<3>*>/ kuppasantiæ pakuppasantim\<*<4>*>/ eritasantiæ\<*<5>*>/ sameritasantiæ\<*<6>*>/ calita- santiæ\<*<6>*>/ ghaÂitasantiæ\<*<7>*>/ kappitasantiæ pakappitasan- tiæ\<*<6>*>/ aniccaæ saækhataæ paÂiccasamuppannaæ kha- yadhammaæ vayadhammaæ virÃgadhammaæ nirodha- dhammaæ santiæ nissito\<*<8>*>/ Ãsito\<*<9>*>/ allÅno upÃgato ajjhosito adhimutto ti, tan nissito kuppa-paÂicca-santiæ. Ten' Ãha BhagavÃ: Pakappità saækhatà yassa dhammà purakkhatà santi avÅvadÃtÃ, yad attani passati Ãnisaæsaæ, tan nissito kuppa-paÂicca-santin\<*<10>*>/ ti. _________________________________ $*>/ hi svÃtivattà dhammesu niccheyya samuggahÅtaæ, tasmà naro tesu nivesanesu nidassatÅ\<*<12>*>/ Ãdiyati-cca dhammaæ. || Nidd_I.3:6 ||>$ DiÂÂhÅnivesà na hi svÃtivattà ti. \<*<13>*>/DiÂÂhÅnivesà ti\<*<13>*>/ sassato loko, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti abhini- vesapparÃmÃso diÂÂhinivesanaæ; asassato loko, antavà loko, anantavà loko, taæ jÅvaæ taæ sarÅraæ, a¤¤aæ jÅvaæ a¤¤aæ sarÅraæ, hoti tathÃgato parammaraïÃ\<*<14>*>/, na hoti tathÃgato parammaraïÃ, hoti ca na ca hoti tathÃgato parammaraïÃ, n' eva hoti na na hoti tathÃgato param- maraïÃ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti abhini- vesapparÃmÃso diÂÂhinivesanan\<*<15>*>/ ti, diÂÂhinivesÃ. Na hi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S taæ. 2 Si ad. ti. 3 Si om.; S ad. kuppan ti. 4 S om. 5 S editasanti. 6 S om. 7 Bp ghaÂÂitasantim; S ghatitasanti. 8 S sito. 9 Si om.; Bp S asito. 10 S kuppaæ p-. 11 S naæ (-nivesÃnam). 12 PTS nirassati. 13-13 Si om. 14 Bp paraæ maraïà throughout. 15 S -nivesÃnaæ. >/ #<[page 076]># %<76 AÂÂhakavaggo. [S.N. 785>% svÃtivatà ti durativattÃ\<*<1>*>/ duttarà duppatarà dussamatik- kamà dubbÅtivattà ti, diÂÂhÅnivesà na hi svÃtivattÃ. Dhammesu niccheyya samuggahÅtan ti. DhammesÆ ti dvÃsaÂÂhi diÂÂhigatesu. Niccheyyà ti nicchinitvà vinicchi- nitvà vicinitvà pavicinitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvÃ. \<*<2>*>/SamuggahÅtan ti nivesanesu\<*<2>*>/ odhi- saggÃho\<*<3>*>/ vilaggÃho varaggÃho\<*<4>*>/ koÂÂhÃsaggÃho uccayag- gÃho samuccayaggÃho: idaæ saccaæ tacchaæ tathaæ bhÆtaæ yÃthÃvaæ aviparittan ti gahitaæ parÃmaÂÂhaæ abhiniviÂÂhaæ ajjhositaæ adhimuttan ti, dhammesu nic- cheyya samuggahÅtaæ. Tasmà naro tesu nivesanesÆ ti. Tasmà ti tasmà taæ- kÃraïà taæhetu taæpaccayÃ\<*<5>*>/ taænidÃnÃ\<*<6>*>/. Naro ti satto naro mÃïavo poso puggalo jÅvo jagÆ jantu indagÆ manujo. Tesu nivesanesÆ ti tesu diÂÂhinivesanesÆ ti, tasmà naro tesu nivesanesu. NidassatÅ Ãdiyati-cca\<*<7>*>/ dhamman ti. NidassatÅ\<*<8>*>/ ti dvÅhi kÃraïehi nidassati, paravicchindanÃya và nidassati, ana- bhisambhuïanto và nidassati. Kathaæ paravicchindanÃya nidassati? Paro vicchin- dati: So satthà na sabba¤¤Æ, dhammo na svÃkkhÃto, gaïo na suppaÂipanno, diÂÂhi na bhaddikÃ, paÂipadà na suppa¤¤attÃ, maggo na niyyÃniko; n' atth' ettha suddhi và visuddhi và parisuddhi và mutti và vimutti và pari- mutti vÃ; \<*<9>*>/na tattha sujjhanti\<*<9>*>/ và visujjhanti và pari- sujjhanti và muccanti và vimuccanti và parimuccanti vÃ; hÅnà nihÅnà omakà lÃmakà jatukkÃ\<*<10>*>/ parittà ti. Evaæ paro vicchindati; evaæ vicchindiyamÃno satthÃraæ nidas- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si dÆr-; S durÃtitto. 2-2 Si om. 3 S odissaggÃho. 4 S paraggÃho. 5 Si has elsewhere tappaccayÃ. 6 S taænidÃnaæ. 7 Bp S Ãdiyati ca. 8 S nirassati. 9-9 Bp S n' atth' ettha sujjhanti, as sometimes Si in this context. 10 Bp chatukkÃ; S catukkà as usual. >/ #<[page 077]># %% sati, dhammakkhÃnaæ nidassati, gaïaæ nidassati, diÂÂhiæ nidassati, paÂipadaæ nidassati, maggaæ nidassati. Evaæ paravicchindanÃya nidassati. Kathaæ anabhisambhuïanto nidassati? SÅlaæ anabhi- sambhuïanto sÅlaæ nidassati, vattaæ anabhisambhuïanto vattaæ nidassati, sÅlavattaæ anabhisambhuïanto sÅla- vattaæ nidassati. Evaæ anabhisambhuïanto nidassati. ùdiyati-cca\<*<1>*>/ dhamman ti. SatthÃraæ gaïhÃti, dham- makkhÃnaæ gaïhÃti, gaïaæ gaïhÃti, diÂÂhiæ gaïhÃti, paÂipadaæ gaïhÃti, maggaæ gaïhÃti, \<*<2>*>/phalaæ gaïhÃti\<*<2>*>/ parÃmasati abhinivisatÅ ti, nidassatÅ Ãdiyati-cca dhammaæ. Ten' Ãha BhagavÃ: DiÂÂhÅnivesÃ\<*<3>*>/ na hi svÃtivattà dhammesu niccheyya samuggahÅtaæ, tasmà naro tesu nivesanesu nidassatÅ Ãdiyati-cca dhamman ti. _________________________________ $$ Dhonassa hi n' atthi kuhi¤ci loke pakappità diÂÂhi bhavÃ- bhavesÆ ti. Dhono\<*<4>*>/ ti. Dhonà vuccati pa¤¤Ã, yà pa¤¤Ã pajÃnanà vicayo pavicayo\<*<5>*>/ dhammavicayo sallakhaïà upalakkhaïà paccupalakkhaïÃ\<*<5>*>/ paï¬iccaæ kosallaæ ne- pu¤¤aæ vebhavyÃ\<*<6>*>/ cintà upaparikkhà bhÆri medhà pari- ïÃyikà vipassanà sampajja¤¤aæ patodo\<*<7>*>/ pa¤¤Ã {pa¤¤indri-} yam pa¤¤Ãbalaæ pa¤¤ÃsaÂÂhaæ\<*<8>*>/ pa¤¤ÃpÃsÃdo\<*<9>*>/ pa¤¤Ã- Ãloko pa¤¤Ã-obhÃso\<*<10>*>/ pa¤¤Ãpajjoto pa¤¤Ãratanaæ amoho dhammavicayo sammÃdiÂÂhi. KiækÃraïà dhonà vuccati pa¤¤Ã? TÃya pa¤¤Ãya\<*<11>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Ãdiyati ca. 2-2 Bp S om. 3 S diÂÂhenivesÃ. 4 See below on v. 813. 5 S om. 6 S vebhavyaæ. 7 Bp S padoto. 8 Bp pa¤¤Ãsattham. 9 S pa¤¤ÃbhÃso. 10 S pa¤¤ayÃcanÃ. 11 S pa¤¤Ã. >/ #<[page 078]># %<78 AÂÂhakavaggo. [S.N. 786>% kÃyaduccaritaæ dhuta¤ ca \<*<1>*>/dhota¤ ca\<*<1>*>/ sandhota¤ ca \<*<1>*>/niddhota¤ ca\<*<1>*>/, vacÅduccaritaæ \<*<2>*>/dhuta¤ ca dhota¤ ca sandhota¤ ca niddhota¤ ca\<*<2>*>/, manoduccaritaæ dhuta¤ ca dhota¤ ca sandhota¤ ca niddhota¤ ca, rÃgo dhuto ca dhoto ca sandhoto ca niddhoto ca, doso moho kodho upanÃho makkho paÊÃso\<*<3>*>/ issà macchariyaæ mÃyà sÃÂhey- yaæ thambho sÃrambho mÃno atimÃno mado pamÃdo, sabbe kilesÃ, sabbe duccaritÃ, sabbe darathÃ, sabbe pari- ÊÃhÃ, sabbe santÃpÃ, sabbÃkusalÃbhisaækhÃrà dhutà ca dhotà ca sandhotà ca niddhotà ca; taæ-kÃraïà dhonà vuccati pa¤¤Ã. Athavà sammÃdiÂÂhiyà micchÃdiÂÂhi dhutà ca dhotà ca sandhotà ca niddhotà ca, sammÃsaækappena micchÃsaækappo dhuto ca dhoto ca sandhoto ca niddhoto ca, sammÃvÃcÃya micchÃvÃcà dhutà ca, sammÃkamman- tena\<*<4>*>/ micchÃkammanto dhuto ca, sammÃ-ÃjÅvena micchÃ- ÃjÅvo dhuto ca, sammÃvÃyÃmena micchÃvÃyÃmo dhuto ca, sammÃsatiyà micchÃsati dhutà ca, sammÃsamÃdhinà mic- chÃsamÃdhi dhuto ca, sammäÃïena\<*<5>*>/ micchäÃïaæ dhuta¤ ca, sammÃvimuttiyà micchÃvimutti dhutà ca dhotà cà sandhotà ca niddhotà ca. Athavà ariyena aÂÂhaÇgikena maggena sabbe kilesÃ, sabbe duccaritÃ, sabbe darathÃ, sabbe pariÊÃhÃ, sabbe santÃpÃ, sabbÃkusalÃbhisaækhÃrà dhutà ca dhotà ca sandhotà ca niddhotà ca. \<*<6>*>/Arahà imehi\<*<6>*>/ dhoneyyehi dhammehi upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannÃ- gato; tasmà arahà dhono. So dhutarÃgo dhutapÃpo dhutakileso dhutapariÊÃho ti dhono. Kuhi¤cÅ ti kuhi¤ci kimhici katthaci ajjhattaæ và bahiddhà và ajjhattabahiddhà vÃ. Loke ti apÃyaloke . . . pe . . . Ãyatanaloke. Pakappanà ti dve pakappanÃ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S om. 2-2 Bp S om. 3-3 Bp S ad. dhuto ca dhoto ca sandhoto ca niddhoto ca, and repeat these words with necessary change of gender after issÃ, macchariyam, mÃyà . . . up to sabbe kilesÃ. 4 Bp S ad. dhotà ca pe. 5 Bp S ad. dhoto ca sandhoto ca niddhoto ca. 6-6 S assÃmehi. >/ #<[page 079]># %% taïhÃpakappanà ca diÂÂhipakappanà ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃpakappanà . . . pe . . . ayaæ diÂÂhipakappanÃ. BhavÃbhavesu ti bhavÃbhave, kammabhave, punabbhave, kÃmabhave kammabhave, kÃmabhave punabbhave, rÆpa- bhave kammabhave, rÆpabhave punabbhave, arÆpabhave kammabhave, arÆpabhave punabbhave, punappunaæ\<*<1>*>/ bhave\<*<2>*>/ \<*<3>*>/punappunaæ gatiyÃ\<*<3>*>/ punappunaæ upapattiyà punappunaæ paÂisandhiyÃ\<*<4>*>/ punappunaæ attabhÃvÃbhi- nibbattiyÃ. Dhonassa hi n' atthi kuhi¤ci loke pakappità diÂÂhi bhavÃbhavesÆ ti; \<*<5>*>/dhonassa kuhi¤ci loke bhavÃbhavesu ca\<*<6>*>/ kappitÃ\<*<5>*>/ pakappità abhisaækhatà saïÂhapità diÂÂhi n' atthi na santi na saævijjanti n' upalabbhanti, pahÅnà samucchinnà vÆpasantà paÂipassaddhà abhabbuppattikà ¤Ãïagginà da¬¬hà ti, dhonassa hi n' atthi kuhi¤ci loke pakappità diÂÂhi bhavÃbhavesu. MÃya¤ ca mÃna¤ ca pahÃya dhono ti. MÃyà vuccati va¤canikà cariyÃ. Idh' ekacco kÃyena duccaritaæ caritvÃ, vacasÃ\<*<7>*>/ duccaritaæ caritvÃ, manasà duccaritaæ caritvÃ, tassa paÂicchÃdanahetu pÃpikaæ icchaæ païidahati: Mà maæ ja¤¤Ã\<*<8>*>/ ti icchati, mà maæ ja¤¤Ã\<*<8>*>/ ti saækappeti, mà maæ ja¤¤Ã\<*<8>*>/ ti vÃcaæ bhÃsati, mà maæ ja¤¤Ã\<*<8>*>/ ti kÃyena parakkamati. Yà evarÆpà mÃyà mÃyÃvità accasarÃ\<*<9>*>/ va¤ca¤Ã nikati nikiraïÃ\<*<10>*>/ pariharaïà kuhanÃ\<*<11>*>/ parikuhaïà chÃdanà paricchÃdanà anuttÃnikammaæ\<*<12>*>/ anÃvikammaæ\<*<12>*>/ vocchÃdanà pÃpakiriyÃ; ayaæ vuccati mÃyÃ. MÃno ti. Ekavidhena mÃno, yà cittassa uïïati. Duvi- dhena mÃno: attukkaæsanamÃno paravambhanamÃno. Tividhena mÃno: seyyo 'ham asmÅ ti mÃno, sadiso 'ham \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S punappuna-. 2 S gahitÃ. 3-3 S om. 4 S sandhiyÃ. 5-5 Si om. 6 S pakappità kappatà abhisaækhatÃ. 7 Bp vÃcÃya. 8 Bp ja¤¤Æ. 9 S accayÃ. 10 S nikaranÃ. 11 Si guhanÃ, pariguhanÃ, but below ku-. 12 S -kammÃ. >/ #<[page 080]># %<80 AÂÂhakavaggo. [S.N. 786>% asmÅ ti mÃno, hÅno 'ham asmÅ ti mÃno. Catubbidhena mÃno: lÃbhena mÃnaæ janeti, yasena\<*<1>*>/ mÃnaæ janeti, pasaæsÃya mÃnaæ janeti, sukhena mÃnaæ janeti. Pa¤ca- vidhena mÃno: lÃbhi 'mhi manÃpikÃnaæ rÆpÃnan ti mÃnaæ janeti, lÃbhi 'mhi manÃpikÃnaæ saddÃnaæ gan- dhÃnaæ rasÃnaæ phoÂÂhabbÃnan ti mÃnaæ janeti. Chabbi- dhena mÃno: cakkhusampadÃya mÃnaæ janeti, sotasam- padayÃ\<*<2>*>/ ghÃnasampadÃya jivhÃsampadÃya kÃyasampadÃya manosampadÃya mÃnaæ janeti. Sattavidhena mÃno: mÃno atimÃno mÃnÃtimÃno omÃno adhimÃno asmimÃno mic- chÃmÃno. AÂÂhavidhena mÃno: lÃbhena mÃnaæ janeti, alÃbhena omÃnaæ janeti, yasena mÃnaæ janeti, ayasena omÃnaæ janeti, pasaæsÃya mÃnaæ janeti, \<*<3>*>/nindÃya omÃnaæ janeti\<*<3>*>/, sukhena mÃnaæ janeti, dukkhena omÃnaæ janeti. Navavidhena mÃno: seyyassa seyyo 'ham asmÅ ti mÃno, \<*<4>*>/seyyassa sadiso 'ham asmÅ ti mÃno, seyyassa hÅno 'ham asmÅ ti mÃno\<*<4>*>/, sadisassa\<*<5>*>/ seyyo 'ham asmÅ ti mÃno, sadisassa sadiso 'ham asmÅ ti mÃno, sadisassa hÅno 'ham asmÅ ti mÃno, hÅnassa seyyo 'ham asmÅ ti mÃno, hÅnassa sadiso 'ham asmÅ ti mÃno, hÅnassa hÅno 'ham asmÅ ti mÃno. Dasavidhena mÃno: idh' ekacco mÃnaæ janeti jÃtiyà và gottena và kolaputtikena và vaïïapokkharatÃya và dhanena và ajjhenena và kammÃyatanena và sippÃya- tanena và vijjaÂÂhÃnena và sutena và paÂibhÃïena và a¤¤atara¤¤atarena và vatthunÃ. Yo evarÆpo mÃno ma¤¤anà ma¤¤itattaæ uïïati uïïamo dhajo saæpaggÃho ketukamyatà cittassa, ayaæ vuccati mÃno. MÃya¤ ca mÃna¤ ca pahÃya dhono ti\<*<6>*>/ mÃya¤ ca mÃna¤ ca pahÃya pajahitvà vinoditvà byantÅkaritvà anabhÃvaæ- gametvà ti, mÃya¤ ca mÃna¤ ca pahÃya dhono. Sa\<*<7>*>/ kena gaccheyya anÆpayo so ti. Upayo\<*<8>*>/ ti dve upayÃ, taïhÆpayo ca diÂÂhÆpayo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÆ- payo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhÆpayo. Tassa taïhÆpayo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si yassena. 2 Si ad. mÃnaæ janeti. 3-3 Si om. 4-4 S om. 5 Si saddisassa. 6 Bp S ad. dhono. 7 S om. 8 Bp upayÃ. >/ #<[page 081]># %% pahÅno, diÂÂhÆpayo paÂinissaÂÂho; taïhÆpayassa pahÅ- nattÃ, diÂÂhÆpayassa paÂinissaÂÂhattà anÆpayo so\<*<1>*>/ kena rÃgena gaccheyya, kena dosena gaccheyya, kena mohena gaccheyya, kena mÃnena gaccheyya, kÃya diÂÂhiyà gac- cheyya, kena uddhaccena gaccheyya kÃya vicikicchÃya gaccheyya, kehi anusayehi\<*<2>*>/ gaccheyya ratto ti và duÂÂho ti và mÆÊho ti và vinibandho ti và parÃmaÂÂho ti và vikkhepagato ti và aniÂÂhaÇgato\<*<3>*>/ ti và thÃmagato ti vÃ? Te abhisaækhÃrà pahÅnÃ, abhisaækhÃrÃnaæ pahÅnattà gatiyÃ\<*<4>*>/ kena gaccheyya nerayiko ti và tiracchÃnayoniko ti và pittivisayiko\<*<5>*>/ ti và manusso ti và devo ti và rÆpÅ ti và arÆpÅ ti và sa¤¤Å ti và asa¤¤Å ti và nevasa¤¤Å-nÃsa¤¤Å ti vÃ? So hetu n' atthi paccayo n' atthi kÃraïaæ n' atthi yena gaccheyyà ti, sa\<*<6>*>/ kena\<*<7>*>/ gaccheyya? AnÆpayo so. Ten' Ãha BhagavÃ: Dhonassa hi n' atthi kuhi¤ci loke pakappità diÂÂhi bhavÃbhavesu; mÃya¤ ca mÃna¤ ca pahÃya dhono, sa\<*<8>*>/ kena\<*<9>*>/ gaccheyya? AnÆpayo so ti. _________________________________ $$ Upayo hi dhammesu upeti vÃdan ti. Upayo ti dve upayÃ, taïhÆpayo ca diÂÂhÆpayo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÆpayo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhÆpayo. Tassa taïhÆ- payo appahÅno, diÂÂhÆpayo appaÂinissaÂÂho, taïhÆpayassa appahÅnattÃ, diÂÂhÆpayassa appaÂinissaÂÂhattà dhammesu vÃdaæ upeti, ratto ti và duÂÂho ti và mÆÊho ti và vini- bandho ti và parÃmaÂÂho ti và vikkhepagato ti và aniÂ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B S puggalo; see p. 82, l. 12. 2 S anupayogehi. 3 Bp S aniÂÂhÃgato here and below. 4 Si gatiyo; and below. 5 S petti- as usual. 6 Bp S om. 7 Bp tena. 8 S om. 9 S kenaci. >/ #<[page 082]># %<82 AÂÂhakavaggo. [S.N. 787>% ÂhaÇgato\<*<1>*>/ ti và thÃmagato ti vÃ; te abhisaækhÃrà appahÅnÃ, abhisaækhÃrÃnaæ appahÅnattà gatiyà vÃdaæ upeti, nerayiko ti và tiracchÃnayoniko ti và pittivisayiko ti và manusso ti và devo ti và rÆpÅ ti và arÆpÅ ti và sa¤¤Å ti và asa¤¤Å ti và nevasa¤¤Å-nÃsa¤¤Å ti và vÃdaæ upeti upagacchati gaïhÃti parÃmasati abhinivisatÅ ti, upayo hi dhammesu upeti vÃdaæ. AnÆpayaæ kena kathaæ vadeyyÃ? ti. Upayo ti dve upayÃ, taïhÆpayo ca diÂÂhÆpayo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÆpayo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhÆpayo. Tassa taïhÆ- payo pahÅno, diÂÂhÆpayo paÂinissaÂÂho, taïhÆpayassa pahÅnattÃ, diÂÂhÆpayassa paÂinissaÂÂhattà anÆpayaæ\<*<2>*>/ kena\<*<3>*>/ rÃgena vadeyya, kena dosena vadeyya, kena mohena vadeyya, kena mÃnena vadeyya, kÃya diÂÂhiyà vadeyya, kena uddhaccena vadeyya, kÃya vicikicchÃya vadeyya, kehi anusayehi vadeyya ratto ti và duÂÂho ti và mÆÊho ti và vinibandho ti và parÃmaÂÂho ti và vikkhepagato ti và aniÂÂhaÇgato\<*<4>*>/ ti và thÃmagato ti vÃ? Te abhisaæ- khÃrà pahÅnÃ, abhisaækhÃrÃnaæ pahÅnattà gatiyà kena vadeyya nerayiko ti và . . . pe . . . nevasa¤¤Å nÃsa¤¤Å ti vÃ? So hetu n' atthi, paccayo n' atthi, kÃraïaæ n' atthi yena vadeyya katheyya bhaïeyya dÅpayeyya voha- reyyà ti, anÆpayaæ kena kathaæ vadeyya? Attaæ nirattaæ na hi tassa atthÅ ti. Attà ti sassata- diÂÂhi\<*<5>*>/ n' atthi, nirattà ti ucchedadiÂÂhi n' atthi, attà ti gahitaæ n' atthi, nirattà ti mu¤citabbaæ n' atthi; yass' atthi gahitaæ tass' atthi mu¤citabbaæ, yass' atthi mu¤ci- tabbaæ tass' atthi gahitaæ; gahaïamu¤canaæ\<*<6>*>/ sama- tikkanto\<*<7>*>/ arahà vuddhiparihÃniæ vÅtivatto. So vuÂÂha- vÃso ciïïacaraïo . . . pe\<*<8>*>/ . . . n' atthÅ tassa punab- bhavo ti, attaæ nirattaæ na hi tassa atthi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S aniÂÂhÃgato. 2 S anusayaæ. 3 Bp S ad. puggalam. 4 Bp aniÂÂhagato. 5 Bp S attÃnudiÂÂhi. 6 Bp S gahaïaæ mu¤canÃ. 7 S samantikkamanto. 8 Bp S om. pe and read gataddho gatadiso jÃtimaraïasamsÃro. >/ #<[page 083]># %% Adhosi so diÂÂhim idh' eva sabban ti. Tassa dvÃsaÂÂhi diÂÂhigatÃni pahÅnÃni samucchinnÃni vÆpasantÃni paÂi- passaddhÃni abhabbuppattikÃni ¤Ãïagginà da¬¬hÃni. So sabbaæ\<*<1>*>/ diÂÂhigataæ idh' eva adhosi dhuni niddhuni\<*<2>*>/ pajahi vinodesi byanti-akÃsi anabhÃvaæ gamesÅ ti, adhosi so diÂÂhim idh' eva sabbaæ. Ten' Ãha BhagavÃ: Upayo hi dhammesu upeti vÃdaæ, anupayaæ kena kathaæ vadeyya? attaæ nirattaæ na hi tassa atthi, adhosi so diÂÂhim idh' eva sabban ti. TATIYO\<*<3>*>/ DUèèHAèèHAKASUTTANIDDESO\<*<4>*>/ NIèèHITO\<*<5>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp sabbad-. 2 S corrupt, implies addition of sandhuni. 3 Bp S om. 4 S duÂÂhakasutta-. 5 Bp S samatto tatiyo. >/ #<[page 084]># %< 84>% CATUTTHO\<*<1>*>/ SUDDHAèèHAKASUTTANIDDESO\<*<2>*>/. $*>/, diÂÂhena saæsuddhi narassa hoti, evÃbhijÃnaæ\<*<4>*>/ paraman ti ¤atvà suddhÃnupassÅ ti\<*<5>*>/ pacceti ¤Ãïaæ. || Nidd_I.4:1 ||>$ PassÃmi suddhaæ paramaæ arogan ti. PassÃmi \<*<6>*>/sud- dhan ti passÃmi\<*<6>*>/ suddhaæ, dakkhÃmi suddhaæ, olokemi suddhaæ, nijjhÃyÃmi suddhaæ, upaparikkhÃmi suddhaæ. Paramaæ arogan ti paramaæ Ãrogyappattaæ\<*<7>*>/ khemap- pattaæ\<*<8>*>/ tÃïappattaæ\<*<9>*>/ leïappattaæ\<*<9>*>/ saraïappattaæ parÃ- yanappattaæ abhayappattaæ accutappattaæ amatappattaæ nibbÃnappattan ti, passÃmi suddhaæ paramaæ arogaæ. DiÂÂhena saæsuddhi narassa hotÅ ti cakkhuvi¤¤Ãïena\<*<10>*>/ rÆpadassanena narassa suddhi visuddhi parisuddhi mutti vimutti parimutti hoti, naro sujjhati visujjhati parisujjhati muccati vimuccati parimuccatÅ ti, diÂÂhena saæsuddhi narassa hoti. EvÃbhijÃnaæ paraman ti ¤atvà ti evaæ abhijÃnanto ÃjÃnanto vijÃnanto paÂivijÃnanto pativijjhanto, idaæ paramaæ aggaæ seÂÂhaæ viseÂÂhaæ pÃmokkhaæ uttamaæ pavaran\<*<11>*>/ ti ¤atvà jÃnitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvà ti, evÃbhijÃnaæ paraman ti ¤atvÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp om.; S. atha. 2 S ad. vuccati. 3 S arogyam. 4 So Codd.; PTS. etÃ-. 5 Bp S om. here and below, as Bai in PTS. 6-6 Si om. 7 Bp arogaæ; S arogyaæ. 8 Bp om. 9 Bp -pattam. 10 Bp S cakkhuvi¤¤Ãïaæ. 11 Si S paraman; Bp pavaran. >/ #<[page 085]># %% SuddhÃnupassÅ ti pacceti ¤Ãïan ti. \<*<1>*>/Yo suddhaæ passati so suddhÃnupassÅ. Pacceti ¤Ãïan ti cakkhuvi¤¤Ã- ïena\<*<2>*>/ rÆpadassanaæ\<*<3>*>/ ¤Ãïan ti pacceti, maggo ti pacceti, patho ti pacceti, niyyÃnan ti paccetÅ ti, suddhÃnupassÅ ti pacceti ¤Ãïaæ. Ten' Ãha BhagavÃ: PassÃmi suddhaæ paramaæ arogaæ, diÂÂhena saæsuddhi narassa hoti, evÃbhijÃnaæ paraman ti ¤ÃtvÃ, suddhÃnupassÅ ti pacceti ¤Ãïan ti. _________________________________ $*>/ tathà vadÃnaæ. || Nidd_I.4:2 ||>$ DiÂÂhena ce suddhi narassa hotÅ ti cakkhuvi¤¤Ãïena\<*<5>*>/* rÆpadassanena ce narassa suddhi visuddhi parisuddhi mutti vimutti parimutti hoti, naro sujjhati visujjhati parisujjhati muccati vimuccati parimuccatÅ ti, diÂÂhena ce suddhi narassa hoti. ¥Ãïena và so pajahÃti dukkhan ti cakkhuvi¤¤Ãïena\<*<5>*>/ rÆpadassanena ce naro jÃtidukkhaæ pajahati, jarÃdukkhaæ pajahati, byÃdhidukkhaæ pajahati, maraïadukkhaæ paja- hati, sokaparidevadukkhadomanassupÃyÃsadukkhaæ paja- hatÅ ti, ¤Ãïena và so pajahÃti dukkhaæ. A¤¤ena so sujjhati sopadhÅko ti a¤¤ena asuddhimaggena micchÃpaÂipadÃya aniyyÃnapathena\<*<6>*>/ a¤¤atra satipaÂÂhÃ- nehi a¤¤atra sammappadhÃnehi a¤¤atra iddhippÃdehi\<*<7>*>/ a¤¤atra indriyehi a¤¤atra balehi a¤¤atra bojjhaÇgehi a¤¤atra ariyaÂÂhaÇgikamaggena\<*<8>*>/ naro sujjhati visujjhati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S om. this paragraph and the stanza. 2 Bp cakkhuvi¤¤Ãïaæ. 3 Bp rÆpadassanena. 4 S sÃva. 5 Bp S cakkhuvi¤¤Ãïam. 6 Bp S aniyÃna-, but correctly p. 87, l. 11. 7 Bp S iddhipÃdehi, often. 8 Bp ariyà aÂÂhaÇgikà maggÃ; S ariyo atthaÇgiko maggo. >/ #<[page 086]># %<86 AÂÂhakavaggo. [S.N. 789>% parisujjhati muccati vimuccati parimuccati. SopadhÅko ti sarÃgo sadoso samiho samÃno sataïho sadiÂÂhi sakileso sa-upÃdÃno ti, a¤¤ena so sujjhati sopadhÅko. DiÂÂhÅ hi naæ pÃva\<*<1>*>/ tathà vadÃnan ti sà va diÂÂhi taæ puggalaæ {pÃvadati}\<*<2>*>/; iti và yaæ puggalo micchÃdiÂÂhiko viparÅtadassano ti\<*<3>*>/. Tathà vadÃnan ti tathà vadantaæ kathentaæ bhaïantaæ\<*<4>*>/ dÅpayantaæ voharantaæ: sassato loko, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti tathà vadan- taæ\<*<5>*>/ kathentaæ bhaïantaæ dÅpayantaæ voharantaæ asassato\<*<6>*>/ loko, antavà loko, anantavà loko, taæ jÅvaæ taæ sarÅraæ, a¤¤aæ jÅvaæ a¤¤aæ sarÅraæ, hoti tathÃgato paraæmaraïÃ, na hoti tathÃgato paraæmaraïÃ, hoti ca na ca hoti tathÃgato paraæmaraïÃ, n' eva hoti na na hoti tathÃgato paraæmaraïÃ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti tathà vadantaæ\<*<5>*>/ kathentaæ bhaïantaæ dÅpayantaæ voharantan ti, diÂÂhÅ hi naæ pÃva\<*<1>*>/ tathà vadÃnaæ. Ten' Ãha BhagavÃ: DiÂÂhena ce suddhi narassa hoti, ¤Ãïena và so pajahÃti dukkhaæ, a¤¤ena so sujjhati sopadhÅko, diÂÂhÅ hi naæ pÃva\<*<1>*>/ tathà vadÃnan ti. _________________________________ $*>/. || Nidd_I.4:3 ||>$ Na brÃhmaïo a¤¤ato suddhim Ãha diÂÂhe sute sÅlavate mute và ti. Nà ti paÂikkhepo. BrÃhmaïo ti sattannaæ dhammÃnaæ bÃhitattà brÃhmaïo; sakkÃyadiÂÂhi bÃhità hoti, vicikicchà bÃhità hoti, sÅlabbataparÃmÃso\<*<8>*>/ bÃhito \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S sÃva. 2 S vÃvadati. 3 Bp om. ti. 4 S bhaïentaæ as usual. 5 S vadantam. 6 Si assassato as often. 7 Bp S pakuppamÃno. 8 Si sÅlabbatta-. Si has sÅlavata in metrical passages; sÅlavatta (= ÓÅlav0rtta), sÅlabbatta = sÅlabbata (= ÓÅlavrata). >/ #<[page 087]># %% hoti, rÃgo bÃhito hoti, doso bÃhito hoti, moho bÃhito hoti, mÃno bÃhito hoti, bÃhit' assa honti pÃpakà akusalà dhammà saÇkilesikà ponobbhavikà sadarÃ\<*<1>*>/ dukkhavipÃkà Ãyatiæ jÃtijarÃmaraïÅyÃ: *BÃhetvà sabbapÃpakÃni Sabhiyà ti Bhagavà vimalo sÃdhusamÃhito Âhitatto saæsÃram aticca kevalÅ so, anissito\<*<2>*>/ tÃdi pavuccate\<*<3>*>/ sa brahmÃ. Na brÃhmaïo a¤¤ato suddhim Ãhà ti brÃhmaïo a¤¤ena asuddhimaggena micchÃpaÂipadÃya aniyyÃnapathena a¤¤a- tra satipaÂÂhÃnehi a¤¤atra sammappadhÃnehi a¤¤atra iddhippÃdehi a¤¤atra indriyehi a¤¤atra balehi a¤¤atra bojjhaÇgehi a¤¤atra ariyaÂÂhaÇgikamaggena\<*<4>*>/, suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ n' Ãha na katheti na bhaïati na dÅpayati na voharatÅ ti, na brÃhmaïo a¤¤ato suddhim Ãha. DiÂÂhe sute sÅlavate mute và ti. Sant' eke samaïa- brÃhmaïà diÂÂhasuddhikÃ; te ekaccÃnaæ rÆpÃnaæ dassa- naæ maÇgalaæ paccenti; ekaccÃnaæ rÆpÃnaæ dassanaæ amaÇgalaæ paccenti. Katamesaæ rÆpÃnaæ dassanaæ maÇgalaæ paccenti? Te kÃlato vuÂÂhahitvà abhimaÇgalagatÃni rÆpÃïi passanti: vÃtasakuïaæ\<*<5>*>/ passanti, pussaveÊuvalaÂÂhiæ\<*<6>*>/ passanti, gabbhinitthiæ passanti, kumÃrikaæ\<*<7>*>/ khandhe Ãropetvà gacchantaæ passanti, puïïaghaÂaæ passanti, rohitamac- chaæ passanti, Ãja¤¤aæ passanti, Ãja¤¤arathaæ passanti, \<-------------------------------------------------------------------------- * Sn. 519. 1 Si sadadhÃ; S madÃrÃ, below p. 93; Bp Si sadarÃ; S davodarÃ. 2 Bp S asito here and below. 3 S samuccado, later samuccato. 4 Bp S ariyena aÂÂhaÇgikena m-. 5 Bp chapasakunaæ; S vÃpasaraïaæ. 6 S phussa-. 7 Bp kumÃrakaæ. >/ #<[page 088]># %<88 AÂÂhakavaggo. [S.N. 790>% usabhaæ passanti, gokapilaæ passanti; evarÆpÃnaæ rÆpÃ- naæ dassanaæ maÇgalaæ paccenti. Katamesaæ rÆpÃnaæ dassanaæ amaÇgalaæ paccenti? PalÃlapu¤jaæ passanti, takkaghaÂaæ passanti, rittaghaÂaæ passanti, naÂaæ passanti, naggasamaïaæ\<*<1>*>/ passanti, kharaæ passanti, kharayÃnaæ passanti, ekayuttayÃnaæ passanti, kÃïaæ passanti, kuïiæ passanti, kha¤jaæ passanti, pakkhahataæ\<*<2>*>/ passanti, jiïïakaæ passanti, byÃdhikaæ passanti, mataæ\<*<3>*>/ passanti; evarÆpÃnaæ rÆpÃ- naæ dassanaæ amaÇgalaæ paccenti. Ime te samaïa- brÃhmaïà diÂÂhasuddhikÃ, te diÂÂhena suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ paccenti. Sant' eke samaïabrÃhmaïà sutasuddhikÃ; te ekaccÃnaæ saddÃnaæ savanaæ maÇgalaæ paccenti; ekaccÃnaæ saddÃ- naæ savanaæ amaÇgalaæ paccenti. Katamesaæ saddÃnaæ savanaæ maÇgalaæ paccenti? Te kÃlato vuÂÂhahitvà abhimaÇgalagatÃni\<*<4>*>/ saddÃni suïanti: va¬¬hà ti và va¬¬hamÃnà ti và puïïà ti và pussÃ\<*<5>*>/ ti và assokÃ\<*<6>*>/ ti và sumanà ti và sunakkhattà ti và sumaÇ- galà ti và sirÅ ti và siriva¬¬hà ti vÃ; evarÆpÃnaæ saddÃ- naæ savanaæ maÇgalaæ paccenti. Katamesaæ saddÃnaæ savanaæ amaÇgalaæ paccenti? KÃïo ti và kuïÅ ti và kha¤jo ti và pakkhahato\<*<7>*>/ ti và jiïïako ti và byÃdhiko ti và mato ti và chinnan ti và bhinnan ti và da¬¬han ti và naÂÂhan ti và n' atthÅ\<*<8>*>/ ti vÃ; evarÆpÃnaæ saddÃnaæ savanaæ amaÇgalaæ paccenti. Ime te samaïabrÃhmaïà sutasuddhikà te sutena suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ paccenti. Sant' eke samaïabrÃhmaïà sÅlasuddhikÃ; te sÅlamattena saæyamamattena saævaramattena avÅtikkamamattena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp naggasamaïakaæ; S khaggapannaæ. 2 Bp pakkhapÃdaæ (see A. iii, 385). 3 Bp matakaæ. 4 S abhimaÇgalaæ kathÃnaæ. 5 Bp phussa. 6 S asokÃ. 7 Bp pakkhapÃdo. 8 S naggÅ. >/ #<[page 089]># %% suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ paccenti. Samaïo\<*<1>*>/ Muï¬ikÃputto evam Ãha: CatÆhi kho ahaæ thapati\<*<2>*>/ dhammehi samannÃgataæ purisapuggalaæ pa¤¤Ã- pemi sampannakusalaæ paramakusalaæ uttamapattip- pattaæ samaïaæ ayojjhaæ\<*<3>*>/. Katamehi catÆhi? Idha thapati\<*<4>*>/ na kÃyena pÃpakammaæ karoti, na pÃpikaæ\<*<5>*>/ vÃcaæ bhÃsati, na pÃpakaæ saækappaæ\<*<6>*>/ saækappeti, na pÃpakaæ ÃjÅvaæ ÃjÅvati. Imehi kho ahaæ thapati\<*<4>*>/ catÆhi dhammehi samannÃgataæ purisapuggalaæ pa¤¤Ãpemi sampannakusalaæ paramakusalaæ uttamapattippattaæ samaïaæ ayojjhaæ. Evaæ eva sant' eke samaïabrÃhmaïà sÅlasuddhikÃ; te sÅlamattena saæyamamattena saævaramattena avÅtikka- mamattena suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ paccenti. Sant' eke samaïabrÃhmaïà vattasuddhikÃ\<*<7>*>/. Te hatthi- vattikÃ\<*<8>*>/ và honti, assavattikà và honti, govattikà và honti, kukkuravattikà và honti, kÃkavattikà và honti, VÃsudeva- vattikà và honti, Baladevavattikà và honti, Puïïabhadda- vattikà và honti, Maïibhaddavattikà và honti, aggivattikà và honti, nÃgavattikà và honti, supaïïavattikà và honti, yakkhavattikà và honti, asuravattikà và honti, gandhab- bavattikà và honti, mahÃrÃjavattikà và honti, candavattikà và honti, suriyavattikà và honti, Indavattikà và honti, Brahmavattikà và honti, devavattikà và honti, disavattikà và honti. Ime te samaïabrÃhmaïà vattasuddhikÃ; tena vattena suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ paccenti. Sant' eke samaïabrÃhmaïà mutavisuddhikÃ. Te kÃlato vuÂÂhahitvÃ\<*<9>*>/ paÂhaviæ Ãmasanti, haritaæ Ãmasanti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si samaïamuï¬ikÃ-; S samaïo pi muï¬ina-. 2 S pana; Bp gahapati always. 3 Bp ayojjaæ always. 4 Bp S gahapati. 5 Bp S pÃpakaæ. 6 Bp kammaæ; S kappaæ 7 Bp S vata- always. 8 Bp S -vatikà always. 9 Bp S uÂÂhahitvÃ. >/ #<[page 090]># %<90 AÂÂhakavaggo. [S.N. 790>% gomayaæ Ãmasanti, kacchapaæ\<*<1>*>/ Ãmasanti, jÃlaæ\<*<2>*>/ akka- manti\<*<3>*>/, tilavÃhaæ\<*<4>*>/ Ãmasanti, pussatilaæ\<*<5>*>/ khÃdanti, pussa- telaæ makkhenti, pussadantakaÂÂhaæ khÃdanti, pussa- mattikÃya nhÃyanti, pussasÃÂakaæ\<*<6>*>/ nivÃsenti, pussaveÂ- Âhanaæ\<*<7>*>/ veÂÂhanti. Ime te samaïabrÃhmaïà muta- suddhikÃ; tena mutena suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ paccenti. Na brÃhmaïo a¤¤ato suddhim Ãha diÂÂhe sute sÅlavate mute và ti brÃhmaïo diÂÂhasuddhiyà pi suddhiæ n' Ãha, sutasuddhiyà pi suddhiæ n' Ãha, sÅlasuddhiyà pi suddhiæ n' Ãha, vattasuddhiyà pi suddhiæ n' Ãha, mutasuddhiyà pi suddhiæ n' Ãha na katheti na bhaïati na dÅpayati na voharatÅ ti, na brÃhmaïo a¤¤ato suddhim Ãha diÂÂhe sute sÅlavatre mute vÃ. Pu¤¤e ca pÃpe ca anÆpalitto ti. Pu¤¤aæ vuccati yaæ ki¤ci tedhÃtukaæ\<*<8>*>/ kusalÃbhisaækhÃraæ; apu¤¤aæ vuccati sabbaæ akusalaæ. Yato pu¤¤ÃbhisaækhÃro ca apu¤¤Ã- bhisaækhÃro ca Ãne¤jÃbhisaækhÃro ca pahÅnà honti ucchin- namÆlà tÃlavatthukatà anabhÃvaÇgatÃ\<*<9>*>/ Ãyatiæ anuppÃ- dadhammÃ, ettÃvatÃ\<*<10>*>/ pu¤¤e ca pÃpe ca na limpati \<*<11>*>/na saælimpati\<*<11>*>/ na upalimpati, alitto asaælitto anÆpalitto nikkhanto nissaÂÂho\<*<12>*>/ vippamutto visaæyutto vimariyÃ- dikatena\<*<13>*>/ cetasà viharatÅ ti, pu¤¤e ca pÃpe ca anÆpalitto. Atta¤jaho na-y-idha pakubbamÃno ti. Atta¤jaho ti atta- diÂÂhijaho; atta¤jaho ti gÃhajaho\<*<14>*>/; atta¤jaho ti taïhÃva- sena diÂÂhivasena gahitaæ parÃmaÂÂhaæ abhiniviÂÂhaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S kacchaæ. 2 Bp phÃlaæ; S. phalaæ. 3 S Ãmasanti. 4 S tilakaæ. 5 Bp S phussa- always. 6 Bp phussasaÂakaæ; S phussasÃÂikaæ. 7 Bp phussaveÂÂhÃnaæ; S phussaniveÂhanaæ. 8 S hetukaæ. 9 S anabhÃvaækatÃ, which reading is followed below by Bp. 10 Si ad. ca. 11-11 Bp S om. 12 S nissato. 13 Bp S vipariyÃdi as usual. 14 Bp S attagÃha¤jaho: S atta¤. >/ #<[page 091]># %% ajjhositaæ adhimuttaæ, \<*<1>*>/sabbaæ taæ\<*<1>*>/ cattaæ hoti vantaæ muttaæ pahÅnaæ paÂinissaÂÂhaæ. Na-y-idha pakubbamÃno\<*<2>*>/ ti pu¤¤ÃbhisaækhÃraæ và apu¤¤ÃbhisaækhÃraæ và Ãne¤jÃbhisaækhÃraæ và akubbamÃno\<*<3>*>/ ajanayamÃno asa¤- janayamÃno anibbattayamÃno anabhinibbattayamÃno ti, atta¤jaho na-y-idha pakubbamÃno. Ten' Ãha BhagavÃ: Na brÃhmaïo a¤¤ato suddhim Ãha diÂÂhe sute sÅlavate mute vÃ, pu¤¤e ca pÃpe ca anÆpalitto, atta¤jaho na-y-idha pakubbamÃno ti. _________________________________ $$ Purimaæ pahÃya aparaæ sitÃse ti purimaæ satthÃraæ pahÃya aparaæ satthÃraæ nissitÃ, purimaæ dhammak- khÃnaæ pahÃya aparaæ dhammakkhÃnaæ nissitÃ, purimaæ gaïaæ pahÃya aparaæ gaïaæ nissitÃ, purimaæ diÂÂhiæ pahÃya aparaæ diÂÂhiæ nissitÃ, purimaæ paÂipadaæ pahÃya aparaæ paÂipadaæ nissitÃ, purimaæ maggaæ pahÃya aparaæ maggaæ nissità sannissitÃ\<*<4>*>/ allÅnà upagatà ajjhosità adhimuttà ti, purimaæ pahÃya aparaæ sitÃse. EjÃnugà te na taranti saÇgan ti. Ejà vuccati taïhÃ, yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. EjÃnugà ti ejÃnugà ejÃnugatÃ\<*<5>*>/ ejÃnusaÂÃ, ejÃya pannà patità abhibhÆtà pariyÃdiïïacittÃ. Na\<*<6>*>/ taranti saÇgan ti rÃgasaÇgaæ dosasaÇgaæ mohasaÇgaæ mÃnasaÇgaæ diÂÂhi- saÇgaæ kilesasaÇgaæ duccaritasaÇgaæ na taranti, na uttaranti na pataranti na samatikkamanti na vÅtivattantÅ ti, ejÃnugà te na taranti saÇgaæ. Te uggahÃyanti nirassajantÅ ti satthÃram gaïhanti, taæ mu¤citvà a¤¤aæ satthÃraæ gaïhanti; dhammakkhÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp sabbÃssatam; S sabba-. 2 S pakuppamÃno. 3 Bp apakubbamÃno; S 'pakuppamÃno. 4 Bp S om. 5 Si om. 6 Bp te na; S na te. >/ #<[page 092]># %<92 AÂÂhakavaggo. [S.N. 791>% gaïhanti, taæ mu¤citvà a¤¤aæ dhammakkhÃnaæ gaï- hanti; gaïaæ gaïhanti, taæ mu¤citvà a¤¤aæ gaïaæ gaïhanti; diÂÂhiæ gaïhanti, taæ mu¤citvà a¤¤aæ diÂÂhiæ gaïhanti; paÂipadaæ gaïhanti, taæ mu¤citvà a¤¤aæ paÂipadaæ gaïhanti; maggaæ gaïhanti, taæ mu¤citvà a¤¤aæ maggaæ gaïhanti, gaïhanti ca mu¤canti ca, Ãdiyanti ca nirassajanti\<*<1>*>/ cà ti, te uggahÃyanti nirassa- janti\<*<2>*>/. KapÅ va sÃkhaæ pamukhaæ gahÃyà ti yathà makkaÂo ara¤¤e pavane caramÃno sÃkhaæ gaïhÃti, taæ mu¤citvà a¤¤aæ sÃkhaæ gaïhÃti, taæ mu¤citvà a¤¤aæ sÃkhaæ gaïhÃti; evam eva puthÆ\<*<3>*>/ samaïabrÃhmaïà puthÆ\<*<3>*>/ diÂÂhigatÃni gaïhanti ca mu¤canti ca, Ãdiyanti ca nirassa- janti cà ti, kapÅ va sÃkhaæ pamukhaæ gahÃya. Ten' Ãha BhagavÃ: Purimaæ pahÃya aparaæ sitÃse ejÃnugà te na taranti saÇgaæ, te uggahÃyanti nirassajanti, kapÅ va sÃkhaæ pamukhaæ gahÃyà ti. _________________________________ $*>/ ca vedehi samecca dhammaæ na uccÃvacaæ gacchati bhÆripa¤¤o. || Nidd_I.4:5 ||>$ Sayaæ samÃdÃya vatÃni jantu ti. Sayaæ samÃdÃyà \<*<5>*>/ti sÃmaæ samÃdÃya\<*<5>*>/. VatÃni ti hatthivattaæ và assavattaæ và govattaæ và kukkuravattaæ và kÃkavattaæ và VÃsu- devavattaæ và Baladevavattaæ và Puïïabhaddavattaæ và Maïibhaddavattaæ và aggivattaæ và nÃgavattaæ và supaïïavattaæ và yakkhavattaæ và asuravattaæ và . . . pe . . . disavattaæ và ÃdÃya samÃdÃya Ãdiyitvà samÃ- diyitvà gaïhitvà parÃmasitvà abhinivisitvÃ. JantÆ ti satto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S nidassati (=nir-). 2 S nidassanti (=nir-). 3 Bp puthu. 4 Bp Si viddhÃ; S vi¤cà here and below. 5-5 Si om. >/ #<[page 093]># %% naro . . . pe . . . manujo ti, sayaæ samÃdÃya vatÃni jantu. UccÃvacam gacchati sa¤¤asatto ti satthÃrato satthÃraæ gacchati, dhammakkhÃnato dhammakkhÃnaæ gacchati, gaïato gaïaæ gacchati, diÂÂhiyà diÂÂhiæ gacchati, paÂi- padÃto paÂipadaæ gacchati, maggato maggaæ gacchati. Sa¤¤asatto ti kÃmasa¤¤Ãya byÃpÃdasa¤¤Ãya vihiæsÃ- sa¤¤Ãya diÂÂhisa¤¤Ãya satto visatto Ãsatto laggo laggito palibuddho. Yathà bhittikhÅle và nÃgadante và bhaï¬aæ sattaæ visattaæ Ãsattaæ laggaæ laggitaæ palibuddhaæ, evam eva kÃmasa¤¤Ãya byÃpÃdasa¤¤Ãya vihiæsÃsa¤¤Ãya diÂÂhisa¤¤Ãya satto visatto Ãsatto laggo laggito palibuddho ti, uccÃvacaæ gacchati sa¤¤asatto. Vidvà ca vedehi samecca dhamman ti. Vidvà ti vidvà vijjÃgato ¤ÃïÅ buddhimÃ\<*<1>*>/ vibhÃvÅ medhÃvÅ. VedehÅ ti vedà vuccanti catÆsu maggesu ¤Ãïaæ pa¤¤Ã pa¤¤indriyaæ pa¤¤Ãbalaæ dhammavicayasambojjhaÇgo, vÅmaæsà vipas- sanà sammÃdiÂÂhi; tehi vedehi jÃtijarÃmaraïassa antagato antappatto\<*<2>*>/ koÂigato koÂippatto pariyantagato pariyantap- patto vosÃnagato vosÃnappatto tÃïagato tÃïappatto leïagato leïappatto saraïagato saraïappatto abhayagato abhayap- patto accutagato accutappatto amatagato amatappatto nibbÃnagato nibbÃnappatto, vedÃnaæ và antagato ti vedagÆ, vedehi và antagato ti vedagÆ, sattannaæ dhammÃnaæ viditattà vedagÆ; sakkÃyadiÂÂhi vidità hoti, vicikicchà vidità hoti, sÅlabbataparÃmaso vidito hoti, rÃgo vidito hoti, doso vidito hoti, moho vidito hoti, mÃno vidito hoti, vidit' assa honti pÃpakà akusalà dhammà saækilesikà ponobbhavikà sadarÃ\<*<3>*>/ dukkhavipÃkà Ãyatiæ jarÃmaraïÅyÃ. *VedÃni viceyya kevalÃni Sabhiyà ti Bhagavà samaïÃnaæ yÃni p' atthi brÃhmaïÃnaæ sabbavedanÃsu vÅtarÃgo sabbaæ vedam aticca vedagÆ so ti. \<-------------------------------------------------------------------------- * Sn. 529. 1 Bp S om. 2 Bp -patto always. 3 S davodarÃ. >/ #<[page 094]># %<94 AÂÂhakavaggo. [S.N. 792>% Vidvà ca vedehi samecca dhamman ti. Samecca abhi- samecca dhammaæ: sabbe saækhÃrà aniccà ti samecca abhisamecca dhammaæ; sabbe saækhÃrà dukkhà ti samecca abhisamecca dhammaæ; sabbe dhammà anattà ti samecca abhisamecca dhammaæ; avijjÃpaccayà saæ- khÃrà ti samecca abhisamecca dhammaæ; saækhÃra- paccayà vi¤¤Ãïan ti samecca abhisamecca dhammaæ; vi¤¤Ãïapaccayà nÃmarÆpan ti, nÃmarÆpapaccayà saÊÃya- tanan ti, saÊÃyatanapaccayà phasso ti, phassapaccayà vedanà ti, vedanÃpaccayà taïhà ti, taïhÃpaccayà upÃdÃnan ti, upÃdÃnapaccayà bhavo ti, bhavapaccayà jÃtÅ ti, jÃti- paccayà jarÃmaraïan ti samecca abhisamecca dhammaæ; avijjÃnirodhà saækhÃranirodho ti samecca abhisamecca dhammaæ, saækhÃranirodhà vi¤¤Ãïanirodho ti samecca abhisamecca dhammaæ, vi¤¤Ãïanirodhà nÃmarÆpanirodho ti, nÃmarÆpanirodhà saÊÃyatananirodho ti, saÊÃyatana- nirodhà phassanirodho ti, phassanirodhà vedanÃnirodho ti, vedanÃnirodhà taïhÃnirodho ti, taïhÃnirodhà upÃdÃna- nirodho ti, upÃdÃnanirodhà bhavanirodho ti, bhavanirodhà jÃtinirodho ti, jÃtinirodhà jarÃmaraïanirodho ti samecca abhisamecca dhammaæ; idaæ dukkhan ti samecca abhi- samecca dhammaæ; ayaæ dukkhasamudayo ti, ayaæ dukkhanirodho ti, ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ti samecca abhisamecca dhammaæ; ime Ãsavà ti samecca abhisamecca dhammaæ; ayam Ãsavasamudayo ti, ayaæ Ãsavanirodho ti, ayaæ ÃsavanirodhagÃminÅ paÂipadà ti samecca abhisamecca dhammaæ; ime dhammà abhi¤- ¤eyyà ti \<*<1>*>/samecca abhisamecca dhammaæ\<*<1>*>/; ime dhammà pari¤¤eyyà ti, ime dhammà pahÃtabbà ti, ime dhammà bhÃvetabbà ti, ime dhammà sacchikÃtabbà ti samecca abhisamecca dhammaæ; channaæ phassÃyatanÃnaæ samu- daya¤ ca atthaÇgama¤ ca assÃda¤\<*<2>*>/ ca ÃdÅnava¤ ca nissaraïa¤ ca samecca abhisamecca dhammaæ; pa¤can- naæ upÃdÃnakkhandhÃnaæ samudaya¤ ca atthaÇgama¤ ca assÃda¤ ca ÃdÅnava¤ ca nissaraïa¤\<*<3>*>/ ca samecca abhi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Si om. 2 Si samudaya¤. 3 S nivaraïa¤. >/ #<[page 095]># %% samecca dhammaæ; catunnaæ mahÃbhÆtÃnaæ samudaya¤ ca atthaÇgama¤ ca assÃda¤ ca ÃdÅnava¤ ca nissaraïa¤ ca samecca abhisamecca dhammaæ; yaæ ki¤ci samudaya- dhammaæ sabban taæ nirodhadhamman ti samecca abhisamecca dhamman ti, vidvà ca vedehi samecca dhammaæ. Na uccÃvacaæ gacchati bhÆripa¤¤o ti na satthÃrato satthÃraæ gacchati, na dhammakkhÃnato dhammakkhÃnaæ gacchati, na gaïato gaïaæ gacchati, na diÂÂhiyà diÂÂhiæ gacchati, na paÂipadÃya paÂipadaæ gacchati, na maggato maggaæ gacchati. BhÆripa¤¤o\<*<1>*>/ ti mahÃpa¤¤o puthupa¤¤o hÃsapa¤¤o\<*<2>*>/ javanapa¤¤o tikkhapa¤¤o nibbedhikapa¤¤o. BhÆri vuccati pathavÅ; tÃya paÂhavÅsamÃya pa¤¤Ãya vipulÃya\<*<3>*>/ vitthatÃya samannÃgato ti, na uccÃvacaæ gac- chati bhÆripa¤¤o. Ten' Ãha BhagavÃ: Sayaæ samÃdÃya vatÃni jantu uccÃvacaæ gacchati sa¤¤asatto, vidvà ca vedehi samecca dhammaæ na uccÃvacaæ gacchati bhÆripa¤¤o ti. _________________________________ $*>/ sutaæ mutaæ và tam evadassiæ vivaÂaæ carantaæ kenÅdha lokasmiæ vikappayeyya? || Nidd_I.4:6 ||>$ Sa sabbadhammesu visenibhuto yaæ ki¤ci diÂÂhaæ va\<*<5>*>/ sutaæ mutaæ và ti. Senà vuccati mÃrasenÃ; kÃya- duccaritam mÃrasenÃ, vacÅduccaritaæ mÃrasenÃ, mano- duccaritaæ mÃrasenÃ, rÃgo mÃrasenÃ, doso mÃrasenÃ, moho mÃrasenÃ, kodho upanÃho . . . pe\<*<6>*>/ . . . sab- bÃkusalÃbhisaækhÃrà mÃrasenÃ. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ad. bhÆripa¤¤o. 2 S hÃsupa¤¤o. 3 Bp Si vipullÃya. 4 Bp ca. 5 Bp S ca here and below. 6 Bp S om. >/ #<[page 096]># %<96 AÂÂhakavaggo. [S.N. 793>% *KÃmà te paÂhamà senÃ, dutiyÃrati\<*<1>*>/ vuccati, tatiyà khuppipÃsà te, catutthÅ taïhà pavuccati. \<*<2>*>/Pa¤camaæ thÅnamiddhan\<*<2>*>/ te, chaÂÂhà bhÅrÆ pavuccati, sattamaæ\<*<3>*>/ vicikicchà te, makkho thambho te aÂÂhamo. LÃbho siloko sakkÃro micchÃladdho ca yo yaso yo c' attÃnaæ samukkaæse pare ca avajÃnati. Esà Namuci te senà KaïhassÃbhippahÃriïÅ, na naæ asÆro jinÃti, jetvà ca labhate sukhan ti. Yato catÆhi maggehi\<*<4>*>/ sabbà ca mÃrasenÃ, sabbe ca paÂisenikarà kilesÃ, jità ca parÃjità ca bhaggà vippaluggÃ\<*<5>*>/ paraæmukhÃ, so vuccati visenibhÆto. So diÂÂhe viseni- bhÆto, sute visenibhÆto, mute visenibhÆto, vi¤¤Ãte viseni- bhÆto ti, sa sabbadhammesu visenibhÆto yaæ ki¤ci diÂÂhaæ va sutaæ mutaæ vÃ. Tam evadassiæ vivaÂaæ carantan ti tam eva suddha- dassiæ \<*<6>*>/visuddhadassiæ parisuddhadassiæ\<*<6>*>/ vodÃnadassiæ pariyodÃnadassiæ; athavà suddhadassanaæ visuddha- dassanaæ parisuddhadassanaæ vodÃnadassanaæ pariyo- dÃnadassanaæ. VivaÂan ti. TaïhÃchadanaæ kilesacha- danaæ\<*<7>*>/ avijjÃchadanaæ\<*<8>*>/; tÃni chadanÃni vivaÂÃni honti viddhaæsitÃni upaghÃtitÃni\<*<9>*>/ samugghÃtitÃni pahÅnÃni samucchinnÃni vÆpasantÃni paÂipassaddhÃni abhabbup- pattikÃni ¤Ãïagginà da¬¬hÃni. Carantan ti carantaæ\<*<10>*>/ vicarantaæ\<*<11>*>/ iriyantaæ vattantaæ pÃlentaæ yapentaæ yÃpentan ti, tam evadassiæ vivaÂaæ carantaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- * Sn. 436-9, with variants. 1 Bp S dutiyà arati. 2-2 Bp pa¤camÅ ti middhan. 3 Bp sattamÅ. 4 Bp S ad. ariya. 5 Si vippaluttÃ. 6-6 Si om. 7 S ad. diÂÂhichadanaæ. 8 Bp S ad. duccaritachadanaæ. 9 S ugghÃÂitÃni. 10 Bp om. 11 Bp viharantaæ. >/ #<[page 097]># %% KenÅdha lokasmiæ vikappayeyyà ti. KappÃ\<*<1>*>/ ti dve kappÃ, taïhÃkappo ca diÂÂhikappo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃkappo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhikappo. \<*<2>*>/Tassa taïhÃ- kappo pahÅno, diÂÂhikappo paÂinissaÂÂho; taïhÃkappassa pahÅnattà diÂÂhikappassa paÂinissaÂÂhattà kena rÃgena kappeyya, kena dosena kappeyya, kena mohena kappeyya, kena mÃnena kappeyya, kÃya diÂÂhiyà kappeyya, kena uddhaccena kappeyya, kÃya vicikicchÃya kappeyya, kehi anusayehi kappeyya ratto ti và duÂÂho ti và mÆÊho ti và vinibandho ti và parÃmaÂÂho ti và vikkhepagato ti và aniÂÂhaÇgato ti và thÃmagato ti vÃ\<*<2>*>/? Te abhisaækhÃrà pahÅnÃ, abhisaækhÃrÃnaæ pahÅnattà gatiyÃ\<*<3>*>/ kena kap- peyya nerayiko ti vÃ, tiracchÃnayoniko ti và pittivisayiko\<*<4>*>/ ti và manusso ti và devo ti và rÆpÅ ti và arÆpÅ ti và sa¤¤Å ti và asa¤¤Å ti và nevasa¤¤i-nÃsa¤¤Å ti vÃ? So hetu n' atthi, paccayo n' atthi, kÃraïaæ n' atthi yena kappeyya vikappeyya vikappam Ãpajjeyya. Lokasmin ti apÃyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhÃtuloke Ãyatanaloke ti, kenÅdha lokasmiæ vikappayeyya. Ten' Ãha BhagavÃ: Sa sabbadhammesu visenibhÆto yaæ ki¤ci diÂÂhaæ va sutaæ mutaæ và tam evadassiæ vivaÂaæ carantaæ kenÅdha lokasmiæ vikappayeyyÃ? ti. _________________________________ $*>/ gathitaæ\<*<6>*>/ visajja Ãsaæ na kubbanti kuhi¤ci loke. || Nidd_I.4:7 ||>$ Na kappayanti na purekkharontÅ ti. Kappà ti dve kappÃ, taïhÃkappo ca diÂÂhikappo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃ- kappo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhikappo. Tesaæ taïhÃ- kappo pahÅno, diÂÂhikappo paÂinissaÂÂho; taïhÃkappassa pahÅnattà diÂÂhikappassa paÂinissaÂÂhattà taïhÃkappaæ và \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See p. 112. 2-2 S om. 3 Bp Si gatiyo. 4 S petti as usual. 5 Bp S ÃdÃnagandhaæ. 6 Bp gadhitaæ; S gad(h)itaæ. >/ #<[page 098]># %<98 AÂÂhakavaggo. [S.N. 794>% diÂÂhikappaæ và na kappenti na janenti na sa¤janenti na nibbattenti nÃbhinibbattentÅ ti, na kappayanti. Na purekkharontÅ ti. Dve purekkhÃrÃ, taïhÃpurekkhÃro ca diÂÂhipurekkhÃro ca . . . pe . . . Ayaæ taïhÃpurekkhÃro . . . pe . . . ayaæ diÂÂhipurekkhÃro. Tesaæ taïhÃpurek- kÃro pahÅno, diÂÂhipurekkhÃro paÂinissaÂÂho; taïhÃpurek- khÃrassa pahÅnattà diÂÂhipurekkhÃrassa paÂinissaÂÂhattà na taïhaæ và na diÂÂhiæ và purato katvà caranti; na taïhÃdhajÃ, na taïhÃketÆ, na taïhÃdhipateyyÃ; na diÂÂhi- dhajÃ, na diÂÂhiketÆ, na diÂÂhÃdhipateyyÃ; na taïhÃya và na diÂÂhiyà và parivÃrità carantÅ ti, na kappayanti na purekkharonti. AccantasuddhÅ ti na te vadantÅ ti. AccantasuddhÅ ti anaccantasuddhiæ\<*<1>*>/ saæsÃrasuddhiæ\<*<2>*>/ akiriyasuddhiæ\<*<1>*>/ sassatavÃdaæ na vadanti na kathenti na bhaïanti na dÅpayanti na voharantÅ ti, accantasuddhÅ ti na te vadanti. ùdÃnaganthaæ\<*<3>*>/ gathitaæ\<*<4>*>/ visajjà ti. GanthÃ\<*<5>*>/ ti cattÃro ganthÃ\<*<5>*>/, abhijjhà kÃyagantho\<*<6>*>/, byÃpÃdo kÃyagantho, sÅlabbataparÃmÃso kÃyagantho, idaæsaccÃbhiniveso kÃya- gantho. Attano diÂÂhiyà rÃgo abhijjhà kÃyagantho. ParavÃdesu ÃghÃto appaccayo byÃpÃdo kÃyagantho. Attano sÅlaæ và vattaæ và sÅlabbataæ và parÃmasan ti sÅlabbataparÃmÃso kÃyagantho. Attano diÂÂhe\<*<7>*>/ idaæsaccÃbhiniveso kÃya- gantho. KiækÃraïà vuccanti\<*<8>*>/ ÃdÃnagantho? Tehi ganthehi rÆpaæ Ãdiyanti upÃdiyanti gaïhanti parÃmasanti abhini- visanti, vedanaæ sa¤¤aæ saækhÃre vi¤¤Ãnaæ gatiæ upapattiæ paÂisandhiæ bhavaæ saæsÃravaÂÂaæ Ãdiyanti upÃdiyanti gaïhanti parÃmasanti abhinivisanti; taækÃranà vuccanti ÃdÃnagantho. Visajjà ti ganthe vossajjitvà và visajja; athavà ganthe\<*<9>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S -suddhi. 2 S -suddhÅ ti. 3 Bp S -gandham. 4 Bp gadhitaæ; S. gathitam. 5 Bp S gandhÃ. 6 Bp S -gandho, always. 7 Bp S diÂÂhi. 8 Si vuccati; see l. 2 from below. 9 Bp S gandhe gadhite gandhite, here and below. >/ #<[page 099]># %% gathite ganthite bandhe\<*<1>*>/ vibandhe Ãbandhe lagge laggite palibuddhe\<*<2>*>/ photayitvÃ\<*<3>*>/ và visajja; yathà vayhaæ và rathaæ và sakaÂaæ và sandamÃnikaæ và sajjaæ visajjaæ\<*<4>*>/ karonti vikopenti, evam eva ganthe vossajjitvà vÃ\<*<5>*>/ visajja\<*<6>*>/; athavà ganthe gathite ganthite bandhe\<*<7>*>/ vibandhe Ãbandhe lagge laggite palibuddhe phoÂayitvà vÃ\<*<8>*>/ visajjà ti, ÃdÃna- ganthaæ gathitaæ visajja. ùsaæ na kubbanti kuhi¤ci loke ti. ùsà vuccati taïhÃ, yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. ùsaæ na kubbantÅ ti Ãsaæ na kubbanti na janenti na sa¤janenti na nibbattenti nÃbhinibbattenti. Kuhi¤cÅ ti kuhi¤ci kimhici katthaci ajjhattaæ và bahiddhà và ajjhat- tabahiddhà vÃ. Loke ti apÃyaloke . . . pe . . . Ãyatana- loke ti, Ãsaæ na kubbanti kuhi¤ci loke. Ten' Ãha BhagavÃ: Na kappayanti, na purekkharonti accantasuddhÅ ti na te vadanti, ÃdÃnaganthaæ gathitaæ visajja Ãsaæ na kubbanti kuhi¤ci loke ti. _________________________________ $*>/ brÃhmaïo, tassa n' atthi ¤atvà ca disvà ca samuggahÅtaæ; na rÃgarÃgÅ na virÃgaratto, tassÅdaæ n' atthi param uggahÅtaæ\<*<10>*>/. || Nidd_I.4:8 ||>$ SÅmÃtigo brÃhmaïo, tassa n' atthi ¤atvà ca disvà ca samuggahÅtan ti. SÅmà ti catasso sÅmÃyo; sakkÃyadiÂÂhi vicikicchà sÅlabbataparÃmÃso diÂÂhÃnusayo vicikicchÃnu- sayo tadekaÂÂhà ca kilesÃ, ayaæ paÂhamà sÅmÃ; oÊÃrikaæ kÃmarÃgasaæyojanaæ, paÂighasaæyojanaæ, oÊÃriko kÃma- rÃgÃnusayo, paÂighÃnusayo, tadekaÂÂhà ca kilesÃ, ayaæ dutiyà sÅmÃ; aïusahagataæ kÃmarÃgasaæyojanaæ, paÂi- ghasaæyojanaæ, aïusahagato kÃmarÃgÃnusayo, paÂi- ghÃnusayo, tadekaÂÂhà ca kilesÃ; ayaæ tatiyà sÅmÃ; \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si om. 2 S ad. bandhane. 3 S bodhayitvÃ. 4 S vissajjaæ. 5 S om. vÃ. 6 S visajjam. 7 Si om. bandhe. 8 Bp S om. vÃ. 9 Si sÅmatigo throughout. 10 Codd. ad. ti. >/ #<[page 100]># %<100 AÂÂhakavaggo. [S.N. 795>% rÆparÃgo arÆparÃgo mÃno uddhaccaæ avijjÃ, mÃnÃnusayo bhavarÃgÃnusayo avijjÃnusayo tadekaÂÂhà ca kilesÃ, ayaæ catutthà sÅmÃ. Yato catÆhi ariyamaggehi imà catasso sÅmÃyo atikkanto hoti samatikkanto vÅtivatto, so vuccati sÅmÃtigo. BrÃhmaïo ti sattannaæ dhammÃnaæ bÃhitattÃ\<*<1>*>/ brÃhmaïo\<*<2>*>/ . . . pe . . . anissito\<*<3>*>/ tÃdi pavuccate brahmÃ. Tassà ti arahato khÅïÃsavassa. ¥atvà ti paracitta¤Ãïena và ¤atvÃ, pubbenivÃsÃnussati¤Ãïena và ¤atvÃ. Disvà ti maæsacakkhunà vÃ\<*<4>*>/ dibbacakkhunà và disvà ti,\<*<5>*>/ sÅmÃtigo brÃhmaïo tassa n' atthi ¤atvà ca disvà ca. SamuggahÅtan ti tassa idaæ paramaæ aggaæ seÂÂhaæ viseÂÂhaæ pÃmokkhaæ uttamaæ pavaran ti gahitaæ parÃmaÂÂhaæ abhiniviÂÂhaæ ajjhositaæ adhimuttaæ n' atthÅ ti n' atthi \<*<6>*>/na santi\<*<6>*>/ na saævijjati n' upalabbhati, pahÅnaæ samuc- chinnaæ vÆpasantaæ paÂipassaddhaæ abhabbuppattikaæ ¤Ãïagginà da¬¬han ti, sÅmÃtigo brÃhmaïo tassa n' atthi ¤atvà ca disvà ca samuggahÅtaæ. Na rÃgarÃgÅ\<*<7>*>/ na virÃgaratto ti. RÃgarattà vuccanti ye pa¤casu kÃmaguïesu rattà giddhà gadhità mucchitÃ\<*<8>*>/ ajjhopannÃ\<*<9>*>/ laggà laggità palibuddhÃ. VirÃgarattà vuc- canti ye rÆpÃvacarÃrÆpÃvacarasamÃpattÅsu\<*<10>*>/ rattà giddhà gadhità mucchità ajjhopannà laggà laggità palibuddhÃ. Na rÃgarÃgÅ na virÃgaratto ti yato kÃmarÃgo ca rÆparÃgo ca arÆparÃgo ca pahÅnà honti ucchinnamÆlà tÃlavatthukatà anabhÃvaÇgatÃ\<*<11>*>/ Ãyatiæ anuppÃdadhammÃ, ettÃvatà na rÃgarÃgÅ na virÃgaratto. TassÅdaæ n' atthi param uggahÅtan ti. Tassà ti arahato khÅïÃsavassa. Tassa idaæ paramaæ aggaæ seÂÂham viseÂÂhaæ pÃmokkhaæ uttamaæ pavaran ti gahitaæ parÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S pahitattÃ. 2 Bp S ad. sakkÃyadiÂÂhi bÃhità hoti, vicikicchà bÃhità hoti, sÅlabbataparÃmÃso bÃhito hoti . . . pe . . . (see p. 86). 3 Bp S (a)sito. 4 S ad. disvÃ. 5 Bp S om. 6 Si om. 7 S rÃgarattà (above rÃgarÃgÅ). 8 S samucchità here and below. 9 Bp ajjhosannÃ. 10 Bp rÆpÃvavacara-a-. 11 Bp S -katÃ. >/ #<[page 101]># %% maÂÂhaæ\<*<1>*>/ abhiniviÂÂhaæ ajjhositaæ adhimuttaæ \<*<2>*>/n' atthÅ ti\<*<2>*>/ n' atthi \<*<3>*>/na santi\<*<3>*>/ na saævijjati n' upalab- bhati, pahÅnaæ samucchinnaæ vÆpasantaæ paÂipassad- dhaæ abhabbuppattikaæ ¤Ãïagginà da¬¬han ti, tassÅdaæ n' atthi param uggahÅtaæ. Ten' Ãha BhagavÃ: SÅmÃtigo brÃhmaïo, tassa n' atthi ¤atvà ca disvà ca samuggahÅtaæ; na rÃgarÃgÅ, na virÃgaratto, tassÅdaæ n' atthi param uggahÅtan ti. CATUTTHO\<*<4>*>/ SUDDHAèèHAKASUTTANIDDESO NIèèHITO\<*<5>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si S parÃmatthaæ; Bp paramaÂÂhaæ. 2-2 Bp S om. 3 Si om. 4 Bp S om. 5 Bp S samatto catuttho. >/ #<[page 102]># %< 102>% PA¥CAMO\<*<1>*>/ PARAMAèHAKASUTTANIDDESO\<*<2>*>/. $*>/, yad utariækurute jantu loke hÅnà ti a¤¤e tato sabba-m-Ãha, tasmà vivÃdÃni avÅtivatto. || Nidd_I.5:1 ||>$ Paraman ti diÂÂhÅsu paribbasÃno\<*<4>*>/ ti. Sant' eke samaïa- brÃhmaïà diÂÂhigatikÃ. Te\<*<5>*>/ dvÃsaÂÂhiyà diÂÂhigatÃnaæ a¤¤atara¤¤ataradiÂÂhigataæ\<*<6>*>/, idaæ paramaæ aggaæ seÂ- Âhaæ viseÂÂhaæ pÃmokkhaæ uttamaæ pavaran\<*<7>*>/ ti gahetvà uggahetvà gaïhitvà parÃmasitvà abhinivisitvÃ, sakÃya\<*<8>*>/ sakÃya\<*<9>*>/ diÂhiyà vasanti saævasanti\<*<10>*>/ Ãvasanti pari- vasanti. Yathà ÃgÃrikÃ\<*<11>*>/ và gharesu vasanti, sÃpattikà và ÃpattÅsu vasanti, sakilesà và kilesesu vasanti; \<*<12>*>/evam eva sant' eke samaïabrÃhmaïà diÂÂhigatikÃ; te dvÃsaÂÂhiyà diÂÂhigatÃnaæ a¤¤atara¤¤ataraæ diÂÂhigataæ, idaæ para- maæ aggaæ seÂÂhaæ viseÂÂhaæ pÃmokhaæ uttamaæ pararan ti gahetvà uggahetvà gaïhitvà parÃmasitvà abhi- nivisitvÃ, sakÃya sakÃya diÂÂhiyà vasanti\<*<12>*>/ \<*<13>*>/saævasanti\<*<14>*>/ Ãvasanti parivasantÅ ti, paraman ti diÂÂhÅsu paribbasÃno. Yad uttariækurute jantu loke ti. Yadan ti yaæ. Utta- riækurute ti uttariækaroti\<*<13>*>/, aggaæ seÂÂhaæ viseÂÂhaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S om. 2 Bp paramaÂÂhakasutti-anukkti; S. parmakkaÂaæ. kasutti-anukkatÅ. 3 S parippassÃno. 4 S paribbayÃno. 5 Bp Si vÃ. 6 Bp a¤¤atara¤¤ataraæ d-; S a¤¤ataraæ d-. 7 S paraæ. 8 Si om. 9 Bp S sakÃya; Si sakkÃya. 10 Bp parasanti; S om. 11 S agÃritÃ. 12-12 Si om. 13-13 S om. 14 Bp parasanti; S om. >/ #<[page 103]># %% pÃmokkhaæ uttamaæ pavaraæ karoti: ayaæ satthà sab- ba¤¤Æ ti uttariæ karoti, aggaæ seÂÂhaæ viseÂÂhaæ pÃmokkhaæ uttamaæ pavaraæ karoti; ayaæ dhammo svakkhÃto\<*<1>*>/, ayaæ gaïo supaÂipanno, ayaæ diÂÂhi bhad- dikÃ, ayaæ paÂipadà supa¤¤attÃ, ayaæ maggo niyyÃniko ti uttariæ karoti, aggaæ seÂÂhaæ viseÂÂhaæ pÃmokkhaæ uttamaæ pavaraæ karoti nibbatteti abhinibbatteti. JantÆ ti satto naro . . . pe . . . manujo. Loke ti apÃyaloke . . . pe . . . Ãyatanaloke ti, yad uttariækurute jantu loke. HÅnà ti a¤¤e tato sabba-m-Ãhà ti. Attano satthÃraæ dhammakkhÃnaæ\<*<2>*>/ gaïaæ diÂÂhiæ paÂipadaæ maggaæ ÂhapetvÃ\<*<3>*>/, sabbe parappavÃde khipati ukkhipati parikkhi- pati: so satthà na sabba¤¤Æ, dhammo na svÃkkhÃto, gaïo na supaÂipanno, diÂÂhi na bhaddikÃ, paÂipadà na supa¤- ¤attÃ, maggo na niyyÃniko; n' atth' ettha suddhi và visuddhi và parisuddhi và mutti và vimutti và parimutti vÃ; \<*<4>*>/na tattha\<*<4>*>/ sujjhanti và visujjhanti và parisujjhanti và muccanti và vimuccanti và parimuccanti vÃ; hÅnà nihÅnà omakà lÃmakà jatukkÃ\<*<5>*>/ parittà ti evam Ãha evaæ katheti evaæ bhaïati evaæ dÅpayati evaæ voharatÅ ti, hÅnà ti a¤¤e tato sabba-m-Ãha. Tasmà vivÃdÃni avÅtivatto ti \<*<6>*>/tasmà taækÃraïà taæhetu tappaccayà taænidÃnÃ\<*<7>*>/ diÂÂhikalahÃni diÂÂhibhaï¬aïÃni diÂÂhiviggahÃni diÂÂhivivÃdÃni diÂÂhimedhagÃni avÅtivatto anatikkanto asamatikkanto\<*<8>*>/ ti\<*<6>*>/, tasmà vivÃdÃni avÅti- vatto\<*<9>*>/. Ten' Ãha BhagavÃ: Paraman ti diÂÂhÅsu paribbasÃno, yad uttariækurute jantu loke hÅnà ti a¤¤e tato sabba-m-Ãha, tasmà vivÃdÃni avÅtivatto ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp svÃkhyÃto. 2 S sudhamma-. 3 Bp dhapeti; S janetvÃ. 4-4 Bp n' atth' ettha. 5 Bp chatukkÃ; S chatukkaæ. 6-6 S om. 7 Bp ad. vivÃdÃnÅ ti. 8 Bp ad. avÅtivatto. 9 Bp S ad. ti. >/ #<[page 104]># %<104 AÂÂhakavaggo. [S.N. 797>% $$ Yad\<*<1>*>/ attanÅ passati Ãnisaæsaæ diÂÂhe sute sÅlavate mute và ti. Yad attanÅ ti yaæ attani. Attà vuccati diÂÂhigataæ. Attano diÂÂhiyà dve Ãnisaæse passati; diÂÂhadhammika¤ ca Ãnisaæsaæ, samparÃyika¤ ca Ãnisaæsaæ. Katamo diÂÂhiyà diÂÂhadhammiko Ãnisaæso? Yaæ- diÂÂhiko satthà hoti, taædiÂÂhikà sÃvakà honti, taæditthi- kaæ satthÃraæ sÃvakà sakkaronti garukaronti mÃnenti pÆjenti \<*<2>*>/apacitiæ karonti\<*<2>*>/; labhanti ca tatonidÃnaæ cÅ- varapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃraæ. Ayaæ diÂÂhiyà diÂÂhadhammiko Ãnisaæso. Katamo diÂÂhiyà samparÃyiko Ãnisaæso? Ayaæ diÂÂhi alaæ nÃgattÃya và supaïïattÃya và yakkhattÃya và asurattÃya và gandhabbattÃya và mahÃrÃjattÃya và in- dattÃya và brahmattÃya và devattÃya vÃ. Ayaæ diÂÂhi alaæ suddhiyà visuddhiyà parisuddhiyà muttiyà vimuttiyà parimuttiyÃ; \<*<3>*>/imÃya diÂÂhiyà sujjhanti visujjhanti pari- sujjhanti muccanti vimuccanti parimuccanti\<*<3>*>/; imÃya diÂÂhiyà sujjhissÃmi \<*<3>*>/visujjhissÃmi parisujjhissÃmi\<*<3>*>/ muccissÃmi vimuccissÃmi parimuccissÃmÅ ti Ãyatiæ phala- pÃÂikaækhÅ hoti. Ayaæ diÂÂhiyà samparÃyiko Ãnisaæso. Attano diÂÂhiyà ime dve Ãnisaæse passati. DiÂÂhasuddhiyÃ\<*<4>*>/ pi dve Ãnisaæse passati; sutasuddhiyà pi dve Ãnisaæse passati; sÅlasuddhiyà pi dve Ãnisaæse passati; vattasuddhiyÃ\<*<5>*>/ pi dve Ãnisaæse passati; muta- suddhiyà pi dve Ãnisaæse passati: diÂÂhadhammika¤ ca Ãnisaæsaæ, sÃmparÃyika¤ ca Ãnisaæsaæ. Katamo mutasuddhiyà diÂÂhadhammiko Ãnisaæso? YaædiÂÂhiko satthà hoti, taædiÂÂhikà sÃvakà honti . . . pe . . . ayaæ mutasuddhiyà diÂÂhadhammiko Ãnisaæso. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See above, chap. III, p. 66. 2-2 Bp S om. 3-3 S om. 4 S diÂÂhisudhi api. 5 Bp S vata; Si vatta as always. >/ #<[page 105]># %% Katamo mutasuddhiyà samparÃyiko Ãnisaæso? Ayaæ diÂÂhi alaæ nÃgattÃya và . . . pe . . . ayaæ mutasuddhiyà saæparÃyiko Ãnisaæso. Mutasuddhiyà pi ime dve Ãni- saæse passati dakkhati oloketi nijjhÃyati upaparikkhatÅ ti, yad attanÅ passati Ãnisaæsaæ diÂÂhe sute sÅlavate mute vÃ. Tad eva so tattha samuggahÃyà ti. Tad evà ti taæ diÂÂhigataæ. Tatthà ti sakÃya diÂÂhiyà sakÃya khantiyà sakÃya ruciyà sakÃya laddhiyÃ. \<*<1>*>/SamuggahÃyà ti\<*<1>*>/ idaæ\<*<2>*>/ paramaæ aggaæ seÂÂhaæ viseÂÂhaæ pÃmokkhaæ uttamaæ pavaran ti gahetvà uggahetvà gaïhitvà parÃmasitvà abhi- nivisitvà ti, tad eva so tattha samuggahÃya. NihÅnato passati sabbam a¤¤an ti. A¤¤aæ satthÃraæ dhammakkhÃnaæ gaïaæ diÂÂhiæ paÂipadaæ maggaæ hÅnato nihÅnato omakato lÃmakato jatukkato\<*<3>*>/ parittato\<*<4>*>/ passati dakkhati oloketi nijjhÃyati upaparikkhatÅ ti, nihÅnato passati sabbam a¤¤aæ. Ten' Ãha BhagavÃ: Yad attanÅ passati Ãnisaæsaæ diÂÂhe sute sÅlavate mute vÃ, tad eva so tattha samuggahÃya nihÅnato passati sabbam a¤¤an ti. _________________________________ $*>/ kusalà vadanti yaæ nissito passati hÅnam a¤¤aæ, tasmà hi \<*<6>*>/diÂÂhaæ va\<*<6>*>/ sutaæ mutaæ và sÅlabbataæ\<*<7>*>/ bhikkhu na nissayeyya. || Nidd_I.5:3 ||>$ Taæ và pi ganthaæ\<*<5>*>/ kusalà vadantÅ ti. Kusalà ti ye te khandhakusalà dhÃtukusalà Ãyatanakusalà paÂiccasamup- pÃdakusalà satipaÂÂhÃnakusalà sammappadhÃnakusalÃ\<*<8>*>/ iddhippÃdakusalà indriyakusalà balakusalà bojjhaÇgakusalà maggakusalà phalakusalà nibbÃnakusalÃ, te kusalà evaæ vadanti: gantho eso, lambanaæ\<*<9>*>/ etaæ, bandhanaæ etaæ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Si om. 2 S ad. sa-. 3 Bp chatukkato; S ca-. 4 Bp ad. dassati; S ad. dissati. 5 Bp S gandhaæ. 6-6 Bp S diÂÂha¤ ca. 7 Si sÅlabbattaæ. 8 Bp samuppadhÃna-. 9 Bp S lagganaæ (better). >/ #<[page 106]># %<106 AÂÂhakavaggo. [S.N. 798>% palibodho eso ti evaæ vadanti evaæ kathenti evaæ bhaïanti\<*<1>*>/ evaæ dÅpayanti evaæ voharantÅ ti, taæ và pi ganthaæ kusalà vadanti. Yaæ nissito passati hÅnam a¤¤an ti. Yaæ nissito ti yam\<*<2>*>/ satthÃraæ dhammakkhÃnaæ gaïaæ diÂÂhiæ paÂi- padaæ maggaæ nissito sannissito\<*<3>*>/ allÅno upagato ajjhosito adhimutto. Passati hÅnam a¤¤an ti a¤¤aæ satthÃraæ dhammakkhÃnaæ gaïaæ diÂÂhiæ paÂipadaæ maggaæ hÅnato nihÅnato omakato lÃmakato jatukkato\<*<4>*>/ parittato\<*<5>*>/ passati dakkhati oloketi nijjhÃyati\<*<6>*>/ upaparikkhatÅ ti, yaæ nissito passati hÅnam a¤¤aæ. Tasmà hi diÂÂhaæ va sutaæ mutaæ và sÅlabbataæ\<*<7>*>/ bhikkhu na nissayeyyà ti. Tasmà ti tasmà taækÃraïà taæhetu tappaccayà taænidÃnÃ. DiÂÂhaæ và diÂÂhasuddhiæ và sutaæ và sutasuddhiæ và mutaæ và mutasuddhiæ và sÅlaæ và sÅlasuddhiæ và vattaæ và vattasuddhiæ và na nissayeyya na gaïheyya na parÃmaseyya nÃbhiniviseyyà ti, tasmà hi diÂÂhaæ va sutaæ mutaæ và sÅlabbataæ\<*<7>*>/ bhikkhu na nissayeyya. Ten' Ãha BhagavÃ: Taæ và pi ganthaæ kusalà vadanti yam nissito passati hÅnam a¤¤aæ, tasmà hi diÂÂhaæ va sutaæ mutaæ và sÅlabbataæ\<*<7>*>/ bhikkhu na nissayeyyà ti. _________________________________ $*>/ na kappayeyya ¤Ãïena và sÅlavatena và pi, samo ti attÃnam anÆpaneyya, hÅno na ma¤¤etha, visesi và pi. || Nidd_I.5:4 ||>$ DiÂÂhiæ pi lokasmiæ\<*<8>*>/ na kappayeyya ¤Ãïena và sÅlava- tena và pÅ ti. AÂÂhasamÃpatti¤Ãïena và pa¤cÃbhi¤¤Ã¤Ã- ïena và micchäÃïena và sÅlena và vattena và sÅlavattena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S bhaïenti as usual. 2 Si taæ. 3 Bp -m,; S assato. 4 Bp chatukko; S chatukkato. 5 Bp S ad. dassati, see p. 105, n. 4. 6 Bp ad. upanijjhÃyati. 7 Si sÅlavataæ. 8 Bp lokasmi. >/ #<[page 107]># %% và diÂÂhiæ na kappayeyya na janeyya na sa¤janeyya na nibbatteyya nÃbhinibbatteyya. Lokasmin ti apÃyaloke \<*<1>*>/manussaloke devaloke khandhaloke dhÃtuloke\<*<1>*>/ Ãyatana- loke ti, diÂÂhiæ pi lokasmiæ\<*<2>*>/ na kappayeyya ¤Ãïena và sÅlavatena và pi. Samo ti attÃnam anÆpaneyyà ti. Sadiso 'ham asmÅ ti attÃnaæ na upaneyya, jÃtiyà và gottena và kolaputtikena\<*<3>*>/ và vaïïapokkharatÃya và dhanena vÃ\<*<4>*>/ ajjhenena và kammÃyatanena và sippÃyatanena\<*<5>*>/ và sutena và paÂi- bhÃïena và a¤¤atara¤¤atarena và vatthunà ti, samo ti attÃnam anÆpaneyya. HÅno na ma¤¤etha visesi và pÅ ti. HÅno 'ham asmÅ ti attÃnam na upaneyya, jÃtiyà và gottena và . . . pe . . . a¤¤atara¤¤atarena và vatthunÃ. Seyyo 'ham asmÅ ti attÃnaæ na upaneyya, jÃtiyà và gottena và . . . pe . . . a¤¤atara¤¤atarena và vatthunà ti, hÅno na ma¤¤etha visesi và pi. Ten' Ãha BhagavÃ: DiÂÂhiæ pi lokasmiæ na kappayeyya ¤Ãïena và sÅlavatena và pi, samo ti attÃnam anÆpaneyya, hÅno na ma¤¤etha, visesi và pÅ ti. _________________________________ $*>/ pahÃya anupÃdiyÃno ¤Ãïe\<*<7>*>/ pi so nissayaæ no karoti, sa ve viyattesu na vaggasÃrÅ, diÂÂhiæ pi so na pacceti ki¤ci. || Nidd_I.5:5 ||>$ Attaæ pahÃya anupÃdiyÃno ti. Attaæ pahÃyà ti atta- ditthiæ pahÃya; attaæ pahÃyà ti attagahaæ\<*<8>*>/ pahÃya; attaæ pahÃyà ti taïhÃvasena diÂÂhivasena gahitaæ parÃ- maÂÂhaæ abhiniviÂÂhaæ ajjhositaæ adhimuttaæ pahÃya pajahitvà vinodetvà byantÅkatvÃ\<*<9>*>/ anabhÃvaæ gamitvÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp pe. 2 Bp lokasmi. 3 Bp S kulaputtikena. 4 S ad. dha¤¤ena vÃ. 5 Bp S ad. vijjaÂÂhÃnena vÃ. 6 S atthaæ, always in this stanza and Comm. 7 S ¤Ãïena. 8 Si gÃhaæ; Bp attagÃhaæ. 9 Bp S byantikaritvÃ. >/ #<[page 108]># %<108 AÂÂhakavaggo. [S.N. 800>% Attaæ pahÃya anupÃdiyÃno ti catÆhi upÃdÃnehi anupÃdi- yamÃno agaïhamÃno aparÃmasamÃno anabhinivisamÃno ti, attaæ pahÃya anupÃdiyÃno. ¥Ãïe\<*<1>*>/ pi so nissayaæ no karotÅ ti. AÂÂhasamÃpatti¤Ãïe\<*<2>*>/ và pa¤cÃbhi¤¤Ã¤Ãïe\<*<2>*>/ và micchäÃïe\<*<2>*>/ và taïhÃnissayaæ và diÂÂhinissayaæ và na karoti na janeti na sa¤janeti na nibbatteti nÃbhinibbattetÅ\<*<3>*>/ ti, ¤Ãïe\<*<1>*>/ pi so nissayaæ no karoti. Sa ve viyattesu na vaggasÃrÅ ti. Sa ve vavatthitesu\<*<4>*>/ bhinnesu dvejjhÃpannesu dveÊhakajÃtesu nÃnÃdiÂÂhikesu nÃnÃkhantikesu\<*<5>*>/ nÃnÃrucikesu nÃnÃladdhikesu nÃnÃdiÂÂhi- nissayanissitesu chandÃgatiæ gacchantesu, dosÃgatiæ gacchantesu, mohÃgatiæ gacchantesu, bhayÃgatiæ gac- chantesu, na chandÃgatiæ gacchati, na dosÃgatim gac- chati, na mohÃgatiæ gacchati, na bhayÃgatiæ gacchati, na rÃgavasena gacchati, na dosavasena gacchati, na mohavasena gacchati, na mÃnavasena gacchati, na diÂÂhi- vasena gacchati, na uddhaccavasena gacchati, na vici- kicchÃvasena gacchati, na anusayavasena gacchati, na vaggehi dhammehi yÃyati niyyÃyati\<*<6>*>/ vuyhati\<*<7>*>/ saæhari- yatÅ\<*<8>*>/ ti, sa ve viyattesu na vaggasÃrÅ. DiÂÂhiæ pi so na pacceti ki¤cÅ ti. Tassa dvÃsaÂÂhi diÂÂhi- gatÃni pahÅnÃni samucchinnÃni vÆpasantÃni paÂipassad- dhÃni abhabbuppattikÃni ¤Ãïagginà da¬¬hÃni. So ki¤ci diÂÂhigataæ na pacceti na paccÃgacchatÅ ti, diÂÂhiæ pi so na pacceti ki¤ci. Ten' Ãha BhagavÃ: Attaæ pahÃya anupÃdiyÃno ¤Ãïe\<*<1>*>/ pi so nissayaæ no karoti, sa ve viyattesu na vaggasÃrÅ, diÂÂhiæ pi so na pacceti ki¤cÅ ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ¤Ãïena. 2 S -¤Ãïena. 3 Bp na abhi-; S anabhi-. 4 Bp viyattesu. 5 S nÃnÃmattakesu. 6 Bp niyyati. 7 Bp ad. samÃdiyyati. 8 S saæharatÅ here and below. >/ #<[page 109]># %% $$ YassÆbhayante païidhÅdha n' atthi bhavÃbhavÃya idha và huraæ và ti. Yassà ti arahato khÅïÃsavassa. AntÃ\<*<1>*>/ ti phasso eko anto, phassasamudayo dutiyo anto; atÅtaæ eko anto, anÃgataæ dutiyo anto; sukhà vedanà eko anto, dukkhà vedanà dutiyo anto; nÃmaæ eko anto, rÆpaæ dutiyo anto; cha ajjhattikÃni ÃyatanÃni eko anto, cha bÃhirÃni ÃyatanÃni dutiyo anto; sakkÃyo eko anto, sakkÃ- yasamudayo dutiyo anto. Païidhi vuccati taïhÃ; yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. BhavÃbhavÃyà ti bhavÃbhavÃya, kammabhavÃya, punab- bhavÃya, kÃmabhavÃya kammabhavÃya, kÃmabhavÃya punabbhavÃya, rÆpabhavÃya kammabhavÃya, rÆpabhavÃya punabbhavÃya, arÆpabhavÃya kammabhavÃya, arÆpa- bhavÃya punabbhavÃya, \<*<2>*>/punappunaæ bhavÃya,\<*<2>*>/ punappu- naæ gatiyà punappunaæ upapattiyÃ, punappunaæ paÂi- sandhiyÃ, punappunaæ attabhÃvÃbhinibbattiyÃ. Idhà ti sakattabhÃvo, hurà ti parattabhÃvo; idhà ti sakarÆpa- vedanÃsa¤¤ÃsaækhÃravi¤¤Ãïaæ, hurà ti pararÆpavedanÃ- sa¤¤ÃsaækhÃravi¤¤Ãïaæ; idhà ti cha ajjhattikÃni Ãyata- nÃni, hurà ti cha bÃhirÃni ÃyatanÃni; idhà ti manussaloko, hurà ti devaloke; idhà ti kÃmadhÃtu, hurà ti rÆpadhÃtu arÆpadhÃtu\<*<3>*>/; idhà ti kÃmadhÃtu rÆpadhÃtu, hurà ti arÆpadhÃtu. YassÆbhayante païidhÅdha n' atthi bhavÃbhavÃya idha và huraæ và ti yassa ubho ante\<*<4>*>/, bhavÃbhavÃya\<*<4>*>/, idha và huraæ\<*<5>*>/ và païidhi\<*<6>*>/ n' atthi\<*<7>*>/ na \<*<8>*>/saævijjati, n' upa- labbhati\<*<8>*>/, pahÅnà samucchinnà vÆpasantà paÂipassad- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S anto. 2-2 Bp punappunabhavÃya; S punappunÃbhavÃya, punappunagatiyà and so on. 3 Bp Si om. 4 Bp S ad. ca. 5 Bp ad. ca. 6 Bp S ad. taïhÃ. 7 Bp S ad. na santi. 8-8 Bp saævijjanti n' upalabbhanti. >/ #<[page 110]># %<110 AÂÂhakavaggo. [S.N. 801>% dhÃ\<*<1>*>/ abhabbuppattikà ¤Ãïagginà da¬¬hà ti, yassÆbhayante païidhÅdha n' atthi bhavÃbhavÃya idha và huraæ vÃ. Nivesanà tassa na santi kecÅ ti. Nivesanà ti dve nivesanÃ, taïhÃnivesanà ca diÂÂhinivesanà ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃnivesanà . . . pe . . . ayaæ diÂÂhinivesanÃ. Tassà ti: arahato khÅïÃsavassa. Nivesanà tassa \<*<2>*>/na santÅ ti\<*<2>*>/ na santi na saævijjanti n' upalabbhanti, pahÅnà samuc- chinnà vÆpasantà patipassaddhà abhabbuppattikà ¤Ãïag- ginà da¬¬hà ti, nivesanà tassa na santi keci. Dhammesu niccheyya samuggahÅtan ti. DhammesÆ ti dvÃsaÂÂhiyÃ\<*<3>*>/ diÂÂhigatesu. Niccheyyà ti nicchinitvà vinic- chinitvà vicinitvÃ\<*<4>*>/ pavicinitvÃ\<*<5>*>/ tulayitvà tÅrayitvà vibhÃ- vayitvà vibhÆtaæ katvÃ. OdhiggÃho vilaggÃho varaggÃho koÂÂhÃsaggÃho uccayaggÃho samuccayaggÃho: idaæ saccaæ tacchaæ tathaæ bhÆtaæ yÃthÃvaæ aviparÅtan ti gahitaæ parÃmaÂÂhaæ abhiniviÂÂhaæ ajjhositaæ adhimuttaæ n' atthi\<*<6>*>/ na saævijjati n' upalabbhati, pahÅnaæ samuc- chinnaæ vÆpasantaæ paÂipassaddhaæ abhabbuppattikaæ ¤Ãïagginà da¬¬han ti, dhammesu niccheyya samuggahÅ- taæ. Ten' Ãha BhagavÃ: YassÆbhayante païidhÅdha n' atthi bhavÃbhavÃya idha và huraæ vÃ, nivesanà tassa na santi keci dhammesu niccheyya samuggahÅtan ti. _________________________________ $$ TassÅdha diÂÂhe va sute mute và pakappità n' atthi aïÆ pi sa¤¤Ã ti. Tassà ti arahato khÅïÃsavassa tassa\<*<7>*>/. DiÂÂhe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S paÂipassannÃ. 2-2 Bp S na santi keci ti nivesanà tassa na santi keci n' atthi. 3 Bp S dvÃsaÂÂhi. 4 S ad. paÂivicinitvÃ. 5 S parivicinitvÃ. 6 Bp S ad. na santi. 7 Si om.; S tassa tassa. >/ #<[page 111]># %% và diÂÂhavisuddhiyÃ\<*<1>*>/ và sute và sutavisuddhiyÃ\<*<2>*>/ và mute và mutavisuddhiyà và sa¤¤ÃpubbaÇgamatà sa¤¤Ãdhi- pateyyatÃ;\<*<3>*>/ sa¤¤Ãviggahena sa¤¤Ãya uÂÂhapitÃ\<*<4>*>/ kappitÃ\<*<5>*>/ abhisaækhatà saïÂhapità diÂÂhi n' atthi\<*<6>*>/ na \<*<7>*>/saævijjati n' upalabbhati,\<*<7>*>/ pahÅnÃ\<*<7>*>/ samucchinnà vÆpasantà paÂi- passaddhà abhabbuppattikà nÃïagginà da¬¬hà ti, tassÅdha diÂÂhe va sute mute và pakappità n' atthi aïÆ pi sa¤¤Ã. Taæ brÃhmaïaæ diÂÂhim anÃdiyÃnan ti. BrÃhmaïo ti sattannaæ dhammÃnaæ bÃhitattà brÃhmaïo\<*<8>*>/ . . . pe . . . anissito\<*<9>*>/ tÃdi \<*<10>*>/pavuccate brahmÃ\<*<10>*>/. Taæ brÃhmaïaæ diÂÂhim anÃdiyÃnan ti taæ brÃhmaïam diÂÂhiæ anÃdi- yantaæ agaïhantaæ aparÃmasantaæ abhinivisantan\<*<11>*>/ ti, taæ brÃhmaïaæ diÂÂhim anÃdiyÃnaæ. KenÅdha lokasmiæ vikappayeyyà ti. Kappà ti dve kappÃ, taïhÃkappo ca diÂÂhikappo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃkappo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhikappo. Tassa taïhÃ- kappo pahÅno, diÂÂhikappo paÂinissaÂÂho; taïhÃkappassa pahÅnattÃ, diÂÂhikappassa paÂinissaÂÂhattÃ, kena rÃgena kappeyya? kena dosena kappeyya? kena mohena kap- peyya? kena mÃnena kappeyya? kÃya diÂÂhiyà kappeyya? kena uddhaccena kappeyya? kÃya vicikicchÃya kappeyya? kehi anusayehi kappeyya ratto ti và duÂÂho ti và mÆÊho ti vÃ, vinibandho ti và parÃmaÂÂho ti vÃ, vikkhepagato ti vÃ, aniÂÂhaÇgato\<*<12>*>/ ti và thÃmagato ti vÃ? Te abhi- saækhÃrà pahÅnÃ, abhisaækhÃrÃnaæ pahÅnattÃ, gatiyÃ\<*<13>*>/ kena kappeyya nerayiko ti và tiracchÃnayoniko ti và \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp diÂÂhasuddhiyÃ; S diÂÂhisuddhiyÃ. 2 Bp S sutasuddhiyÃ, . . . mutasuddhiyà and so on. 3 Bp Si om. sa¤¤Ã; S sa¤¤ÃnipateyyatÃ; Bm vikappayeyyatÃ. 4 Si uddhapitÃ. 5 Bp S prefix samuÂÂhapitÃ. 6 Bp S ad. na santi. 7-7 Bp S samvijjanti n' upalabbhanti. 8 Bp S ad. sakkÃyadiÂÂhi bÃhità hoti. 9 Bp S asito. 10-10 S pavuccato sa brahmÃ. 11 S abhinivesantan. 12 Bp S aniÂÂhÃgato. 13 Si gatiyo. >/ #<[page 112]># %<112 AÂÂhakavaggo. [S.N. 802>% \<*<1>*>/pittivisayiko ti vÃ\<*<1>*>/, manusso ti và devo ti vÃ, rÆpÅ ti và arÆpÅ ti vÃ, sa¤¤Å ti vÃ, asa¤¤Å ti vÃ, nevasa¤¤ÅnÃsa¤¤Å ti vÃ? So hetu n' atthi, paccayo n' atthi, kÃranaæ n' atthi; yena kappeyya vikappeyya vikappaæ Ãpajjeyya. Lokasmin ti apÃyaloke \<*<2>*>/manussaloke devaloke khandhaloke dhÃtuloke\<*<2>*>/ Ãyatanaloke ti, kenÅdha lokasmiæ vikappayeyya? Ten' Ãha BhagavÃ: TassÅdha diÂÂhe va sute mute và pakappità n' atthi aïÆ pi sa¤¤Ã; taæ brÃhmaïaæ diÂÂhim anÃdiyÃnaæ kenÅdha lokasmiæ vikappayeyyÃ? ti. _________________________________ $*>/; na brÃhmaïo sÅlavatena neyyo, pÃraÇgato na pacceti tÃdi. || Nidd_I.5:8 ||>$ Na kappayanti na purekkharontÅ ti. Kappà ti dve kappÃ, taïhÃkappo ca diÂÂhikappo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃ- kappo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhikappo. Katamo taïhÃkappo? YÃvatà taïhÃsaækhÃtena sÅma- kataæ mariyÃdikataæ\<*<4>*>/ odhikataæ pariyantikataæ\<*<5>*>/ parig- gahitaæ mamÃyitaæ: idaæ mamaæ, etaæ mamaæ, etta- kaæ mamaæ, ettÃvatà mamaæ, mama rÆpà saddà gandhà rasà phoÂÂhabÃ; attharaïà pÃpuraïÃ; dÃsidÃsà ajeÊakà kukkuÂasÆkarà hatthigavÃssavalavà khettaæ vatthu\<*<6>*>/ hira¤¤aæ suvaïïaæ gÃmanigamarÃjadhÃniyo raÂÂha¤ ca janapado ca koso ca koÂÂhÃgÃra¤ ca; kevalam pi mahÃ- paÂhaviæ\<*<7>*>/ taïhÃvasena mamÃyati, yÃvatÃ\<*<8>*>/ aÂÂhasata- taïhÃvicaritaæ\<*<9>*>/. Ayaæ taïhÃkappo. Katamo diÂÂhikappo? VÅsativatthukà sakkÃyadiÂÂhi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Si om. (S petti-). 2-2 Bp pe. 3 Fausboll pan' icchitÃse. 4 S om. 5 S pariyanta. 6 Bp vatthuæ, as always. 7 Bp ad. taïhà vicaritaæ ayam; S ad. taïhÃvicaritaæ sataæ ayam. 8 Si om. 9 Si -viparitaæ. >/ #<[page 113]># %% dasavatthukà micchÃdiÂÂhi, dasavatthukà antaggÃhikà diÂÂhi; yà evarÆpà diÂÂhi diÂÂhigataæ diÂÂhigahaïaæ diÂÂhikantÃraæ diÂÂhivisÆkÃyikaæ\<*<1>*>/ diÂÂhivipphanditaæ diÂÂhisaæyojanaæ gÃho paÂiggÃho\<*<2>*>/ abhiniveso parÃ- mÃso kummaggo micchÃpatho micchattaæ titthÃyatanaæ vipariyesagÃho viparittagÃho\<*<3>*>/ vippallÃsagÃho micchÃgÃho ayÃthÃvakasmiæ yÃthÃvakan ti gÃho, yÃvatà dvÃsaÂÂhÅ diÂÂhigatÃni. Ayaæ diÂÂhikappo. Tesaæ taïhÃkappo pahÅno, diÂÂhikappo paÂinissaÂÂho; taïhÃkappassa pahÅnattÃ, diÂÂhikappassa paÂinissaÂÂhattÃ, taïhÃkappaæ và diÂÂhikappaæ và na kappenti na janenti na sa¤janenti na nibbattenti nÃbhinibbattentÅ ti, na kappayanti. Na purekkharontÅ ti. PurekkhÃrà ti dve purekkharÃ, taïhÃpurekkhÃro ca diÂÂhipurekkhÃro ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃpurekkhÃro . . . pe . . . ayaæ diÂÂhipurek- khÃro. Tesaæ taïhÃpurekkhÃro pahÅno, diÂÂhipurekkhÃro paÂinissaÂÂho; taïhÃpurekkhÃrassa pahÅnattÃ, diÂÂhipurek- khÃrassa paÂinissaÂÂhattÃ, na taïhaæ vÃ, na diÂÂhiæ và purato katvà caranti; na taïhÃdhajÃ, na taïhÃketÆ, na taïhÃdhipateyyÃ, na diÂÂhidhajÃ, na diÂÂhiketÆ, na diÂÂhÃ- dhipateyyÃ, na taïhÃya vÃ, na diÂÂhiyà và parivÃritÃ\<*<4>*>/ carantÅ ti, na kappayanti na purekkharonti. Dhammà pi tesaæ na paÂicchitÃse ti. Dhammà vuccanti dvÃsatthÅ diÂÂhigatÃni. Tesan ti tesaæ arahantÃnaæ khÅïÃsavÃnaæ. PaÂicchitÃse ti sassato loko, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti na paÂicchitÃse; asassato loko . . . pe\<*<5>*>/ . . . n' eva hoti na na hoti tathÃgato parammaraïÃ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti na paÂicchitÃse ti, dhammà pi tesaæ na paÂicchitÃse. Na brÃhmaïo sÅlavatena neyyo ti. Nà ti paÂikkhepo. BrÃhmaïo ti sattannaæ dhammÃnaæ bÃhitattà brÃhmÃïo\<*<6>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S -taæ. Cf. M. i. 485. 2 Bp paÂiÂÂhÃto. 3 Si viparitta- (= viparÅta) always; Bp S viparita-. 4 Bp S parivaretvÃ. 5 Bp S om. pe, and have the avyÃkatas in full. 6 Bp S ad. sakkÃyadiÂÂhi bÃhità hoti. >/ #<[page 114]># %<114 AÂÂhakavaggo. [S.N. 803>% . . . pe . . . anissito\<*<1>*>/ tÃdi \<*<2>*>/pavuccate brahmÃ\<*<2>*>/. Na brÃhmaïo sÅlavatena neyyo ti brÃhmaïo sÅlena và vattena và sÅlavattena và \<*<3>*>/na yÃyati\<*<3>*>/ na niyyÃti na vuyhati na saæhariyatÅ\<*<4>*>/ ti, na brÃhmaïo sÅlavatena neyyo. PÃraÇgato na pacceti tÃdÅ ti. PÃraæ vuccati amataæ nibbÃnaæ; yo so sabbasaækhÃrasamatho sabbÆpadhipaÂi- nissaggo taïhakkhayo virÃgo nirodho nibbÃnaæ. Yo pÃragato\<*<5>*>/ pÃrappatto\<*<6>*>/ antagato antappatto\<*<6>*>/ koÂigato koÂippatto\<*<6>*>/ \<*<7>*>/. . . pe\<*<8>*>/ . . . n' atthi tassa punabbhavo ti, pÃraÇgato. Na paccetÅ ti sotÃpattimaggena ye kilesà pahÅnÃ, te kilese \<*<9>*>/na puna pacceti\<*<9>*>/ na paccÃgacchati; sakadÃgÃmimaggena \<*<10>*>/ye kilesà pahÅnÃ\<*<10>*>/, te kilese \<*<9>*>/na puna pacceti\<*<9>*>/ na paccÃgacchati; anÃgÃmimaggena \<*<10>*>/ye kilesà pahÅnÃ\<*<10>*>/, te kilese \<*<9>*>/na puna pacceti\<*<9>*>/ na paccÃ- gacchati; arahattamaggena\<*<10>*>/ ye kilesà pahÅnÃ\<*<10>*>/, te kilese \<*<9>*>/na puna pacceti\<*<9>*>/ na paccÃgacchatÅ ti, pÃraÇgato na pacceti. TÃdÅ ti. Arahà pa¤cah' ÃkÃrehi tÃdi, iÂÂhÃniÂÂhe tÃdi, cattÃvÅ ti tÃdi, tiïïÃvÅ ti tÃdi, muttÃvÅ ti tÃdi, taæniddesà tÃdi. Kathaæ arahà iÂÂhÃniÂÂhe tÃdi? Arahà lÃbhe pi tÃdi, alÃbhe pi tÃdi, yase pi tÃdi, ayase pi tÃdi, pasaæsÃya pi tÃdi, nindÃya pi tÃdi, sukhe pi tÃdi, dukkhe pi tÃdi; \<*<11>*>/eka¤ ce\<*<11>*>/ bÃhaæ gandhena limpeyyum\<*<12>*>/, \<*<11>*>/eka¤ ce\<*<11>*>/ bÃhaæ vÃsiyà taccheyyuæ, amusmiæ n' atthi rÃgo, amusmiæ n' atthi paÂighaæ; anunayapaÂighavippahÅno ugghÃtinigghÃtiæ vÅtivatto anurodhavirodhasamatikkanto. Evaæ arahà iÂÂhÃniÂÂhe tÃdi. Kathaæ arahà cattÃvÅ ti tÃdi? Arahato rÃgo catto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S asito as above. 2-2 Bp pavuccate sa brahmÃ; S pavuccato ti sabbrahmà 3-3 S dÃnapadÃyati. 4 S sÃæharati as above. 5 Bp pÃraÇgato. 6 Bp -patto. 7 Bp S ad. vitthÃro jÃtimaraïasaæsÃro. 8 S om. 9-9 Bp na puneti na pacceti. 10-10 Bp ye kilese sà pahÅnÃ. 11-11 S ekacce. 12 S limpeyya. >/ #<[page 115]># %% vanto mutto pahÅno paÂinissaÂÂho; doso moho kodho upanÃho makkho palÃso issà macchariyaæ mÃyà sÃÂhey- yaæ thambho sÃrambho mÃno atimÃno mado pamÃdo, sabbe kilesÃ, sabbe duccaritÃ, sabbe darathÃ, sabbe pari- ÊÃhÃ, sabbe santÃpÃ, sabbÃkusalÃbhisaækhÃrà cattà vantà muttà pahÅnà paÂinissaÂÂhÃ\<*<1>*>/. Evaæ arahà cattÃvÅ\<*<2>*>/ ti tÃdi. Kathaæ arahà tiïïÃvÅ ti tÃdÅ? Arahà \<*<3>*>/kÃmoghaæ tiïïo, bhavoghaæ tiïïo\<*<3>*>/, diÂÂhoghaæ tiïïo, avijjoghaæ tiïïo, sabbasaækhÃrapaÂipathaæ\<*<4>*>/ tiïïo uttiïïo nittiïïo atikkanto samatikkanto vÅtivatto; so vuÂÂhavÃso ciïïaca- raïo\<*<5>*>/ . . . pe . . . n' atthi tassa punabbhavo ti. Evaæ arahà tiïïÃvÅ\<*<6>*>/ ti tÃdi. Kathaæ arahà muttÃvÅ\<*<7>*>/ ti tÃdi? Arahato rÃgà cittaæ muttaæ vimuttaæ suvimuttaæ, dosà cittaæ muttaæ vi- muttaæ suvimuttaæ, mohà cittaæ muttaæ vimuttaæ suvimuttaæ, kodhà upanÃhà makkhà paÊÃsà issÃ\<*<8>*>/ mac- chariyà mÃyà sÃÂheyyà thambhà sÃrambhà mÃnà atimÃnà madà pamÃdà sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbadara- thehi sabbapariÊÃhehi sabbasantÃpehi sabbÃkusalÃbhisaæ- khÃrehi cittaæ muttaæ vimuttaæ suvimuttaæ. Evaæ arahà muttÃvÅ\<*<7>*>/ ti tÃdi. Kathaæ arahà taæniddesà tÃdi? ArahÃ, sÅle sati, sÅlavà ti taæniddesà tÃdi; saddhÃya sati, saddho ti taæniddesà tÃdi; viriye sati, viriyavà ti taæniddesà tÃdi; satiyà sati, satimà ti taæniddesà tÃdi; samÃdhismiæ\<*<9>*>/ sati, samÃhito ti taæniddesà tÃdi; pa¤¤Ãya sati, pa¤¤avà ti taæniddesà tÃdi; vijjÃya sati, tevijjo ti taæniddesà tÃdi; abhi¤¤Ãya sati, chaÊabhi¤¤o ti taæniddesà tÃdi. Evaæ arahà taæ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si passaddhÃ. 2 S cattÃviditÃ. 3-3 S kÃmoghatiïïo bhavoghatiïïo and so on; Bp bhavoghatiïïo. 4 Bp S sabbasaæsÃrapatham. 5 Bp S ad. jÃtimaraïasaæsÃre and om. pe. 6 S tiïïÃviditÃ. 7 S muttavidità here and below. 8 Bp S issÃya. 9 Bp S samÃdhimhi. >/ #<[page 116]># %<116 AÂÂhakavaggo. [S.N. 803>% niddesà tÃdÅ ti, pÃraÇgato na pacceti tÃdi. Ten' Ãha BhagavÃ: Na kappayanti na purekkharonti, dhammà pi tesaæ na paticchitÃse; na brÃhmaïo sÅlavatena neyyo, pÃraÇgato na pacceti tÃdÅ ti. \<*<1>*>/PA¥CAMO\<*<2>*>/ PARAMAèèHAKASUTTANIDDESO NIèèHITO\<*<1>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp ParamaÂÂhakasuttaniddesÅ pa¤camÅ; S -niddeso pa¤camo. 2 S om. >/ #<[page 117]># %< 117>% \<*<1>*>/CHAèèHO JARùSUTTANIDDESO\<*<1>*>/. $*>/ pi miyyati. || Nidd_I.6:1 ||>$ Appaæ vata jÅvitaæ idan ti. JÅvitan ti Ãyu Âhiti yapanà yÃpanà iriyanà vattanà pÃlanà jÅvitaæ jÅvitindri- yaæ. Api ca dvÅhi kÃraïehi appakaæ jÅvitaæ, thokaæ\<*<3>*>/ jÅvitaæ, ÂhitiparittatÃya\<*<4>*>/ và appakaæ jÅvitaæ, sarasapa- rittatÃya và appakaæ jÅvitaæ. Kathaæ ÂhitiparittatÃya và appakaæ jÅvitaæ? AtÅte cittakkhaïe jÅvittha, na jÅvati, na jÅvissati; anÃgate cittakkhaïe jÅvissati, na jÅvati, na jÅvittha; paccuppanne cittakkhaïe jÅvati, na jÅvittha, na jÅvissati. *JÅvitaæ attabhÃvo ca sukhadukkhà ca kevalà ekacittasamÃyuttÃ, lahuso vattati-kkhaïo\<*<5>*>/. CullÃsÅtisahassÃni\<*<6>*>/ kappà tiÂÂhanti ye marÆ, na tv eva te pi jÅvanti dvÅhi cittehi samÃhitÃ\<*<7>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- * Verses not traced; quoted above, Ch. II. p. 42, and in Visuddhimagga, Ch. VIII. 1-1 Bp jarÃsutti anukkaÂi; S rÃjÃsuttaniddeso anukkaÂi. 2 S jaratà sÃva; below p. 120 n. 10, p. 121 n. 6 jarÃsÃva. 3 Bp thokakaæ. 4 Si -parittattÃya, throughout (a contaminated form, parittattà = parÅttatvÃ?). 5 Bp S vattati khaïo. 6 Si cuÊÃsÅti-. 7 Bp S samohitÃ. >/ #<[page 118]># %<118 AÂÂhakavaggo. [S.N. 804>% Ye niruddhà marantassa tiÂÂhamÃnassa và idha, sabb' eva sadisà khandhà gatà appaÂisandhikÃ\<*<1>*>/. Anantarà ca ye bhaÇgÃ\<*<2>*>/, ye ca bhaÇgÃ\<*<2>*>/ anÃgatÃ, tadantare niruddhÃnaæ vesammaæ\<*<3>*>/ n' atthi lakkhaïe. Anibbattena na jÃto, paccuppannena jÅvati, cittabhaÇgamato loko, pa¤¤atti paramatthiyÃ. Yathà ninnà pavattanti chandena pariïÃmitÃ\<*<4>*>/ acchinnavÃrÃ\<*<5>*>/ vattanti saÊÃyatanapaccayÃ. AnidhÃnagatÃ\<*<6>*>/ bhaÇgÃ, pu¤jo n' atthi anÃgate, nibbattà yeva tiÂÂhanti Ãragge sÃsapÆpamÃ. NibbattÃna¤ ca dhammÃnaæ bhaÇgo nesaæ purek- khato, palokadhammÃ\<*<7>*>/ tiÂÂhanti porÃïehi\<*<8>*>/ amissitÃ. Adassanato Ãyanti bhaÇgà gacchanti dassanaæ, vijjuppÃdo va ÃkÃse uppajjanti vayanti\<*<9>*>/ cà ti. Evaæ ÂhitiparittatÃya appakaæ jÅvitaæ. Kathaæ sarasaparittatÃya appakaæ jÅvitaæ? AssÃsupa- nibaddhaæ jÅvitaæ, passÃsupanibaddhaæ jÅvitaæ, assÃ- sappassÃsupanibaddhaæ jÅvitaæ, mahÃbhÆtupanibaddhaæ\<*<10>*>/ jÅvitaæ, \<*<11>*>/usmÆpanibaddhaæ jÅvitaæ\<*<11>*>/, kavaÊiækÃrÃhÃru- panibaddhaæ\<*<12>*>/ jÅvitaæ, vi¤¤Ãïupanibaddhaæ jÅvitaæ mÆlam pi imesaæ dubbalaæ, pubbahetÆ pi imesaæ dub- balÃ, ye pi\<*<13>*>/ paccayà te pi dubbalÃ, ye pi pabhavikà te pi dubbalÃ, sahabhÆ\<*<14>*>/ pi imesaæ dubbalÃ, sampayogÃ\<*<15>*>/ pi imesaæ dubbalÃ, sahajà pi imesaæ dubbalÃ, yà pi payojikà sà pi dubbalÃ. A¤¤ama¤¤aæ \<*<16>*>/niccadubbalà ime,\<*<16>*>/ a¤¤a- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S apaÂisandhiyÃ. 2 Bp S bhaggÃ. 3 Bp S vesamaæ. 4 Bp pariïÃmikÃ. 5 Bp acchinnadhÃrà (better); S acchintanarÃ. 6 Bp S aniÂÂhÃna-. 7 S lokadhammÃni. 8 Bp S purÃïehi. 9 Bp Si vyanti; S nivattati.; cf. p. 43, n. 5. 10 Bp -Æpanibandhaæ. 11-11 Bp S om. 12 Bp kabaÊikÃrÃ-; S kabaliÇkÃrÃhÃrupanibandhanaæ. 13 Bp ca; S ci. 14 Bp S sahabhÆmi. 15 Bp sampayogo . . . dubbalo; S om. sampayogà . . . n' atthi. 16-16 Bp ime niccadabbalÃ. >/ #<[page 119]># %% ma¤¤aæ anvatthitÃ\<*<1>*>/ ime, a¤¤ama¤¤aæ paripÃtayanti ime, a¤¤ama¤¤assa hi n' atthi tÃyitÃ\<*<2>*>/, na cà pi Âhapenti a¤¤ama¤¤' ime, yo pi nibbattako so na vijjati, na ca kenaci koci hÃyati, bhaÇgabyÃ\<*<3>*>/ ca ime hi sabbaso, puri- mehi pabhÃvità ime, ye pi pabhÃvitÃ\<*<4>*>/ te pure matÃ, purimà pi ca pacchimà pi ca a¤¤ama¤¤aæ na kadÃci addasun\<*<5>*>/ ti. Evaæ sarasaparittatÃya appakaæ jÅvitaæ. Api ca cÃtummahÃrÃjikÃnaæ devÃnaæ jÅvitaæ upÃdÃya manussÃnaæ appakaæ jÅvitaæ, parittakaæ\<*<6>*>/ jÅvitaæ, thokaæ\<*<7>*>/ jÅvitaæ, khaïikaæ jÅvitaæ, lahukaæ jÅvitaæ, ittaraæ\<*<8>*>/ jÅvitaæ, anaddhanÅyaæ jÅvitam, na ciraÂÂhitikaæ jÅvitaæ tÃvatiæsÃnaæ devÃnaæ\<*<9>*>/, yÃmÃnaæ devÃnaæ, tusitÃnaæ devÃnaæ, nimmÃnaratÅnaæ devÃnaæ, para- nimmitavasavattÅnaæ devÃnaæ, brahmakÃyikÃnaæ devÃ- naæ jÅvitaæ upÃdÃya manussÃnaæ appakaæ jÅvitaæ, parittakaæ jÅvitaæ, thokaæ jÅvitam, khaïikaæ jÅvitaæ, lahukaæ jÅvitaæ, ittaraæ jÅvitaæ, anaddhanÅyaæ jÅvitaæ, na ciraÂÂhitikaæ jÅvitaæ. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *appam idaæ bhikkhave manussÃnaæ Ãyu, gamanÅyo samparÃyo, mantÃya phoÂ- Âhabbaæ, kattabbaæ kusalaæ, caritabbaæ brahmacariyaæ, n' atthi jÃtassa amaraïaæ. Yo bhikkhave ciraæ jÅvati, so vassasataæ appaæ và bhiyyo. Appam Ãyu manussÃnaæ, hÅÊeyya\<*<10>*>/ naæ suporiso, careyy' ÃdittasÅso va, n' atthi maccussa n' Ãgamo. Accayanti ahorattÃ, jÅvitaæ uparujjhati, Ãyuæ\<*<11>*>/ khÅyati\<*<12>*>/ maccÃnaæ, kunnadÅnaæ va Ædakan\<*<13>*>/ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- * S. i, 108 with variants. ** S. i, 109. 1 Bp anavattitÃ. 2 S nÃsiyÃ. 3 Bp gantabbÃ; S gantabyÃ. 4 Bp pabhÃvikÃ. 5 Bp addasaæsÆ; S addasÆ. 6 Bp S parittaæ, here and below. 7 Bp thokakaæ, throughout; S. thokkaæ. 8 S ittharaæ here and below. 9 Bp S ad. pe. 10 Codd. hiÊ-. 11 Bp S Ãyu (cp. Thag. 145). 12 Bp khiyyati. 13 Bp S odakaæ. >/ #<[page 120]># %<120 AÂÂhakavaggo. [S.N. 804>% Appaæ vata jÅvitaæ idaæ oraæ vassasatà pi miyyatÅ ti. KalalakÃle pi cavati marati antaradhÃyati vippalujjati. AbbudakÃle\<*<1>*>/ pi cavati marati antaradhÃyati vippalujjati. PesikÃle pi cavati marati antaradhÃyati vippalujjati. GhaïakÃle pi cavati marati antaradhÃyati vippalujjati. \<*<3>*>/PasÃkhakÃle\<*<2>*>/ pi cavati marati antaradhÃyati vippaluj- jati\<*<3>*>/. JÃtimatto\<*<4>*>/ pi cavati marati antaradhÃyati vip- palujjati. PasÆtighare\<*<5>*>/ pi cavati marati antaradhÃyati vippalujjati. A¬¬hamÃsiko pi cavati marati antaradhÃyati vippalujjati. MÃsiko pi cavati marati antaradhÃyati vip- palujjati. DvimÃsiko\<*<6>*>/ pi timÃsiko\<*<7>*>/ pi catumÃsiko pi pa¤camÃsiko pi cavati marati antaradhÃyati vippalujjati. ChamÃsiko pi sattamÃsiko pi aÂÂhamÃsiko pi navamÃsiko pi dasamÃsiko pi saævacchariko pi cavati marati antara- dhÃyati vippalujjati. Dvivassiko pi tivassiko pi catu- vassiko pi pa¤cavassiko pi chavassiko pi sattavassiko pi aÂÂhavassiko pi navavassiko pi dasavassiko pi vÅsativassiko pi tiæsavassiko pi cattÃÊÅsavassiko\<*<8>*>/ pi pa¤¤Ãsavassiko pi saÂÂhivassiko pi sattativassiko pi asÅtivassiko pi navuti- vassiko pi cavati marati antaradhÃyati vippalujjatÅ ti, oraæ vassasatà pi miyyati. Yo ce pi aticca jÅvatÅ ti. Yo vassasataæ atikkamitvà jÅvati, so ekaæ và vassaæ jÅvati, dve và vassÃni jÅvati, tÅïi và vassÃni jÅvati, cattÃri và vassÃni jÅvati, pa¤ca và vassÃni jÅvati\<*<9>*>/, dasa và vassÃni jÅvati, vÅsati và vassÃni jÅvati, tiæsaæ và vassÃni jÅvati, cattÃÊÅsaæ và vassÃni jÅvatÅ ti, yo ce pi aticca jÅvati. Atha kho so jarasÃ\<*<10>*>/ pi miyyatÅ ti. Yadà jiïïo hoti vu¬¬ho\<*<11>*>/ mahallako addhagato vayo anuppatto khaï¬a- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si ambuda-. 2 Si pa¤casÃkha-. 3-3 S om. 4 Bp S jÃtamatto. 5 Bp sutiyaghare; S sutiyamatte. 6 S has dvemÃsiko, temÃsito, catumÃsato, pa¤ca- . . . sattamÃsikato, aÂÂha-, nava-, dasa-. 7 Bp temÃsiko. 8 Bp S cattÃrisa-, here and l. 4 form below. 9 Bp S ad. pe. 10 S jarÃsÃva. 11 Bp vuddho. >/ #<[page 121]># %% danto palitakeso vilÆnaæ khÃlitasiro\<*<1>*>/ vallÅnaæ tilakÃha- tagatto vaÇko bhaggo daï¬aparÃyano, so jarÃya pi cavati marati antaradhÃyati vippalujjati. *N' atthi maraïamhà mokkho. PhalÃnam iva pakkÃnaæ pÃto patanato bhayam, evaæ jÃtÃnaæ\<*<2>*>/ maccÃnaæ niccaæ maraïato bhayaæ. Yathà pi kumbhakÃrassa katà mattikabhÃjanà sabbe bhedanapariyantÃ\<*<3>*>/, evaæ maccÃna jÅvitaæ. Daharà ca mahantà ca ye bÃlà ye ca paï¬itÃ, sabbe maccuvasaæ yanti, sabbe maccuparÃyanÃ. Tesaæ maccuparetÃnaæ gacchataæ paralokato na pità tÃyate puttaæ ¤ÃtÅ và pana ¤Ãtake. Pekkhata¤ ¤eva\<*<4>*>/ ¤ÃtÅnaæ passa lÃlappataæ\<*<5>*>/ puthÆ; ekameko 'va maccÃnaæ go vajjho viya niyyati. Evaæ abbhÃhato loko maccunà ca jarÃya cà ti; atha kho so jarasÃ\<*<6>*>/ pi miyyati. Ten' Ãha BhagavÃ: Appaæ vata jÅvitaæ idaæ, oraæ vassasatà pi miyyati, yo ce pi aticca jÅvati atha kho so jarasÃ\<*<6>*>/ pi miyyatÅ ti. _________________________________ $*>/ ev' idaæ iti disvà nÃgÃram Ãvase. || Nidd_I.6:2 ||>$ Socanti janà mamÃyite ti. Janà ti khattiyà ca brÃhmaïà ca vessà ca suddà ca gahaÂÂhà ca pabbajità ca \<*<8>*>/devà ca\<*<8>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- * Verse untraced. ** Sn. 576-81 with variants; cf. D. ii, 120. 1 Si and apparently Bp vilÆnaæ kho; S viluna kho. 2 Bp S jÃtÃna. 3 Si S bhedaparo. 4 S ¤eva¤. 5 S lÃlabbataæ. 6 S jarÃsÃva. 7 Bp vinÃbhÃvaæ santam; S vinÃbhÃvÃsantim and below vinÃbhÃvaæ santaæ. 8-8 S om. >/ #<[page 122]># %<122 AÂÂhakavaggo. [S.N. 805>% manussà ca. Mamattà ti dve mamattÃ, taïhÃmamatta¤ ca diÂÂhimamatta¤ ca . . . pe . . . idaæ taïhÃmamattaæ . . . pe . . . idaæ diÂÂhimamattaæ. MamÃyitavatthu- acchedasaækino\<*<1>*>/ pi socanti, acchijjante pi socanti, acchinne pi socanti; mamÃyitavatthuvipariïÃmasaækino\<*<2>*>/ pi so- canti, vipariïÃmante pi socanti, vipariïate pi socanti kila- manti paridevanti, urattÃÊiæ kandanti, sammohaæ ÃpajjantÅ ti, socanti janà mamÃyite. Na hi santi niccà pariggahà ti. Pariggahà ti dve parig- gahÃ, taïhÃpariggaho ca diÂÂhipariggaho ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃpariggaho . . . pe . . . ayaæ diÂÂhipariggaho. TaïhÃpariggaho anicco saækhato paÂiccasamuppanno khayadhammo vayadhammo virÃgadhammo nirodha- dhammo vipariïÃmadhammo. DiÂÂhipariggaho\<*<3>*>/ anicco saækhato paÂiccasamuppanno khayadhammo vayadhammo virÃgadhammo nirodhadhammo vipariïÃmadhammo. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *Passatha no tumhe bhikkhave taæ pariggahaæ yvÃyaæ pariggaho nicco dhuvo sassato avipariïÃmadhammo sassatisamaæ\<*<4>*>/ tath' eva ÂhassatÅ ti? -- No h' etaæ bhante. -- SÃdhu bhikkhave, aham pi kho etaæ bhikkhave pariggahaæ na samanupassÃmi yvÃyaæ pariggaho nicco dhuvo sassato avipariïÃmadhammo sassatisamaæ tath' eva ÂhassatÅ ti pariggahà niccà dhuvà sassatà avipariïÃmadhammà n' atthi na santi na saæ- vijjanti n' upalabbhantÅ ti, na hi santi niccà pariggahÃ. VinÃbhÃvasantam\<*<5>*>/ ev' idan ti. NÃnÃbhÃve vinÃbhÃve a¤¤athÃbhÃve sante samvijjamÃne\<*<6>*>/ upalabhiyamÃne. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: **Alaæ ùnanda mà soci, mà paridevi. Nanu etaæ ùnanda mayà paÂikacc' eva \<-------------------------------------------------------------------------- * M. i, 137. ** D. ii, 144. 1 Bp S mamÃyitaæ vatthuæ accheda-. 2 Bp S mamÃyitaæ vatthuæ vipariïÃma-. 3 Bp S ad. pi. 4 See Sam. iii, 143; Mil. 423. 5 See above, p. 121, n. 7. 6 Bp S ad. atthi. >/ #<[page 123]># %% akkhÃtaæ: sabbeh' eva piyehi manÃpehi nÃnÃbhÃvo vinÃ- bhÃvo a¤¤athÃbhÃvo? Taæ kut' ettha ùnanda labbhà yan taæ jÃtaæ bhÆtaæ saækhataæ palokadhammaæ, taæ vata mà palujjÅ ti? N' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. *PurimÃnaæ purimÃnaæ khandhÃnaæ dhÃtÆnaæ ÃyatanÃnaæ vipari- ïÃma¤¤athÃbhÃvà pacchimà pacchimà khandhà ca dhÃtuyo ca ÃyatanÃni ca pavattantÅ ti, vinÃbhÃvasantam\<*<1>*>/ ev' idaæ. Iti disvà nÃgÃram Ãvase ti. ItÅ ti padasandhi padasaæ- saggo padapÃripÆri akkharasamavÃyo bya¤janasiliÂÂhatà padÃnupubbatÃ-m-etam\<*<2>*>/ itÅ ti. Iti\<*<3>*>/ disvà passitvà tula- yitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvà mamattesÆ ti, iti disvÃ. NÃgÃram Ãvase ti sabbaæ gharÃvÃsapalibodhaæ chinditvÃ, puttadÃrapalibodhaæ chinditvÃ, ¤Ãtipalibodhaæ chinditvÃ, mittÃmaccapalibodhaæ chinditvÃ, sannidhipali- bodhaæ chinditvÃ, kesamassuæ ohÃretvÃ, kÃsÃyÃni vat- thÃni acchÃdetvÃ, agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajitvÃ, Ãki¤ca- nabhÃvaæ\<*<4>*>/ upagantvÃ, eko careyya vihareyya iriyeyya vatteyya pÃleyya yapeyya yÃpeyyà ti, iti disvà nÃgÃram Ãvase. Ten' Ãha BhagavÃ: Socanti janà mamÃyite, na hi santi niccà pariggahÃ; vinÃbhÃvasantam\<*<1>*>/ ev' idaæ iti disvà nÃgÃram Ãvase ti. _________________________________ $*>/ ti ma¤¤ati, etam\<*<6>*>/ pi viditvà paï¬ito na mamattÃya nametha mÃmako. || Nidd_I.6:3 ||>$ Maraïena pi taæ pahÅyatÅ ti. Maraïan ti yà tesaæ tesaæ sattÃnaæ tamhà tamhà sattanikÃyà cuti cavanatÃ\<*<7>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- * The rest of the quotation is not in D. ii, 144. 1 See above, p. 121, n. 7. 2 Bp S padÃnupubbam etaæ. 3 Bp iti ti. 4 Sic Codd. 5 Bp mam' idan. 6 Bp etaæ disvÃna; below etaæ disvÃ. 7 Bp ad. khandhÃnaæ. >/ #<[page 124]># %<124 AÂÂhakavaggo. [S.N. 806>% bhedo antaradhÃnaæ maccu maraïaæ kÃlakiriyÃ\<*<1>*>/, khandhÃnaæ bhedo, kaÊevarassa nikkhepo, jÅvitindriyass' upacchedo. Tan ti rÆpagataæ vedanÃgataæ sa¤¤Ãgataæ saækhÃragataæ vi¤¤Ãïagataæ. PahÅyatÅ ti pahÅyati jahÅ- yati\<*<2>*>/ vijahÅyati antaradhÃyati vippalujjati. BhÃsitam pi h' etaæ: *Pubb' eva maccaæ vijahanti bhogÃ, macco va\<*<3>*>/ ne pubbataraæ jahÃti, asassatà bhogino kÃmakÃmÅ, tasmà na socÃm' ahaæ sokakÃle. Udeti ÃpÆrati veti cando, atthaæ gametvÃna paleti suriyo, viditÃ\<*<4>*>/ mayà sattakalokadhammÃ\<*<5>*>/, tasmà na socÃm' ahaæ sokakÃle ti, maraïena pi taæ pahÅyati\<*<6>*>/. Yaæ puriso mama-y-idan ti ma¤¤atÅ ti. Yan ti rÆpa- gataæ vedanÃgataæ sa¤¤Ãgataæ saækhÃragataæ vi¤¤Ã- ïagataæ. Puriso ti saækhà sama¤¤Ã pa¤¤atti lokavohÃro\<*<7>*>/ nÃmaæ nÃmakammaæ nÃmadheyyaæ nirutti bya¤janaæ abhilÃpo. Mama-y-idan\<*<8>*>/ ti ma¤¤atÅ ti taïhÃma¤¤anÃya ma¤¤ati, diÂÂhima¤¤anÃya ma¤¤ati, mÃnama¤¤anÃya ma¤¤ati, kilesama¤¤anÃya ma¤¤ati, duccaritama¤¤anÃya ma¤¤ati, payogama¤¤anÃya ma¤¤ati, vipÃkama¤¤anÃya ma¤¤atÅ ti, yaæ puriso mama-y-idan ti ma¤¤ati. Etam pi viditvà paï¬ito ti. Etaæ ÃdÅnavaæ ¤atvà jÃnitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvà mamattesÆ ti, etam pi viditvÃ. Paï¬ito\<*<9>*>/ ti\<*<10>*>/ buddhimà ¤ÃïÅ vibhÃvÅ medhÃvÅ ti, etam pi viditvà paï¬ito. Na mamattÃya nametha mÃmako ti. Mamattà ti dve \<-------------------------------------------------------------------------- * JÃt. iii, 154 with variants. 1 Bp kÃlaïkiriyÃ. 2 S om. 3 Bp ca. 4 S vicito. 5 Bp sattuka-; S satthuka-. 6 Bp pahiyyati. 7 Bp S om. 8 S mamà idaæ. 9 Bp S ad. dhÅro paï¬ito pa¤¤ÃvÃ. 10 Bp S om. >/ #<[page 125]># %% mamattÃ, taïhÃmamatta¤ ca diÂÂhimamatta¤ ca . . . pe . . . idaæ taïhÃmamattaæ . . . pe . . . idaæ diÂÂhi- mamattaæ. MÃmako ti buddhamÃmako dhammamÃmako saÇghamÃmako; so Bhagavantaæ mamÃyati, Bhagavà taæ puggalaæ pariggaïhÃti. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *Ye te bhikkhave bhikkhÆ kuhà thaddhà lapà saÇgÅ unnaÊà asamÃhitÃ, na me te bhikkhave bhikkhÆ mÃmakÃ, apagatà ca te\<*<1>*>/ bhikkhÆ imasmà dhammavinayÃ, na ca te imasmiæ dhammavinaye vuddhiæ virÆÊhiæ vepullaæ Ãpajjanti. Ye ca kho te bhikkhave bhikkhÆ nikkuhà nillapà dhÅrà athaddhÃ\<*<2>*>/ susa- mÃhitÃ, te kho me {bhikkhave} bhikkhÆ mÃmakÃ, anapagatÃ\<*<3>*>/ ca te bhikkhÆ\<*<1>*>/ imasmà dhammavinayÃ, te ca imasmiæ dhammavinaye vuddhiæ virÆÊhiæ vepullaæ Ãpajjanti. Kuhà thaddhÃ\<*<4>*>/ lapà saÇgÅ\<*<5>*>/ unnaÊà asamÃhitÃ, na te dhamme virÆhanti sammÃsambuddhadesite. NikkuhÃ\<*<6>*>/ nillapà dhÅrà athaddhÃ\<*<7>*>/ susamÃhitÃ, te ve dhamme virÆhanti sammÃsambuddhadesite. Na mamattÃya nametha mÃmako ti mÃmako\<*<3>*>/ taïhÃma- mattaæ pahÃya, diÂÂhimamattaæ paÂinissajjitva, mamat- tÃya na nameyya, na onameyya, na taæninno assa, na tappoïo, na tappabbhÃro, na tadadhimutto, na tadÃdhi- pateyyo ti, na mamattÃya nametha mÃmako. Ten' Ãha BhagavÃ: Maraïena pi taæ pahÅyati, yaæ puriso mama-y-idan ti ma¤¤ati, etam\<*<9>*>/ pi viditvà paï¬ito na mamattÃya nametha mÃmako ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- * A. ii, 26. 1 Bp S ad. bhikkhave. 2 Bp abaddhÃ; S ÃtabaddhÃ. 3 S anupagatÃ. 4 Bp baddhÃ; S taddhÃ. 5 AÇg. has siÇgi. 6 Bp dukkuhÃ. 7 Bp abaddhÃ; S ÃbaddhÃ. 8 Si ad. ti. 9 Bp etaæ disvà viditvÃna. >/ #<[page 126]># %<126 AÂÂhakavaggo. [S.N. 807>% $*>/ piyÃyitaæ janaæ petaæ kÃlakataæ na passati. || Nidd_I.6:4 ||>$ Supinena yathà saÇgatan ti saÇgataæ samÃgataæ samÃ- hitaæ sannipatitan ti, supinena yathà pi saÇgataæ. PaÂibuddho puriso na passatÅ ti. Yathà puriso supina- gato candaæ passati, suriyaæ passati, mahÃsamuddhaæ passati, sinerupabbatarÃjaæ\<*<2>*>/ passati, hatthiæ passati, assaæ passati, rathaæ passati, pattiæ\<*<3>*>/ passati, senÃ- byÆhaæ passati, ÃrÃmarÃmaïeyyakaæ passati, vanarÃma- ïeyyakaæ passati, bhÆmirÃmaïeyyakaæ passati, pokkha- raïirÃmaïeyyakaæ passati, paÂibuddho na ki¤ci passatÅ ti, paÂibuddho puriso na passati. Evam pi\<*<4>*>/ piyÃyitaæ janan ti. \<*<5>*>/Evan ti\<*<5>*>/ opammapaÂi- sampÃdanÃ\<*<6>*>/. PiyÃyitaæ \<*<7>*>/janan ti\<*<7>*>/ piyÃyitaæ\<*<8>*>/ mamÃ- yitaæ janaæ mÃtaraæ và pitaraæ và bhÃtaraæ và bhaginiæ và puttaæ và dhÅtaraæ và mittaæ \<*<9>*>/và amaccaæ\<*<9>*>/ và ¤ÃtisÃlohitaæ\<*<10>*>/ và ti, evam pi piyÃyitaæ janaæ. Petaæ kÃlakataæ na passatÅ ti. Petà vuccanti matà kÃlakatÃ. Na passati na dakkhati nÃdhigacchati na vin- dati na paÂilabhatÅ ti, petaæ kÃlakataæ na passati. Ten' Ãha BhagavÃ: Supinena yathà pi saÇgataæ paÂibuddho puriso na passati, evam pi piyÃyitaæ janaæ petaæ kÃlakataæ na passatÅ ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp om. pi, here and below. 2 Bp sineruæ pabbatarÃjÃnaæ; S sinerupabbatarÃjÃnaæ. 3 Si patiæ. 4 Bp om. 5-5 Si om.; S evaæ pi. 6 Bp -sampÃdanaæ; S -sampÃdÃnaæ. 7-7 Si om. 8 Bp Si om. 9-9 Bp S vÃmaccaæ. 10 Bp S ¤Ãtiæ và sÃ-. >/ #<[page 127]># %% $$ DiÂÂhà pi sutà pi te janà ti. DiÂÂhà ti ye cakkhuvi¤¤ÃïÃ- bhisambhÆtÃ. Sutà ti ye sotavi¤¤ÃïÃbhisambhÆtÃ. Te janà ti khattiyà ca brÃhmaïà ca vessà ca suddÃ\<*<1>*>/ ca gahaÂÂhà ca pabbajitÃ\<*<2>*>/ ca devà ca manussà cà ti, diÂÂhà pi sutà pi te janÃ. Yesaæ nÃmam idaæ pavuccatÅ ti. Yesan ti\<*<3>*>/ khattiyÃnaæ brÃhmaïÃnaæ vessÃnaæ suddÃnaæ gahaÂÂhÃnaæ pabba- jitÃnaæ devÃnaæ manussÃnaæ. NÃman ti saækhà sama¤¤Ã pa¤¤atti lokavohÃro\<*<4>*>/ nÃmaæ nÃmakammaæ nÃmadheyyaæ nirutti bya¤janaæ abhilÃpo. PavuccatÅ ti\<*<5>*>/ kathiyati\<*<6>*>/ bhaïiyati dÅpayati\<*<7>*>/ vohariyatÅ ti, yesaæ nÃmam idaæ pavuccati. NÃmaæ evÃvasissati akkheyyan ti. RÆpagataæ vedanÃ- gataæ sa¤¤Ãgataæ saækhÃragataæ vi¤¤Ãïagataæ pahÅyati\<*<8>*>/ jahÅyati\<*<9>*>/ vijahÅyati\<*<10>*>/ antarÃdhayati vippalujjati, nÃmam evÃvasissati. Akkheyyan ti akkhÃtuæ kathetuæ bhaïituæ dÅpayituæ voharitun ti, nÃmam evÃvasissati akkheyyaæ. Petassa jantuno ti. Petassà ti matassa kÃlakatassa\<*<11>*>/. Jantuno ti sattassa narassa mÃïavassa posassa puggalassa jÅvassa jagussa\<*<12>*>/ jantussa indagussa\<*<13>*>/ manujassÃ\<*<14>*>/ ti, akkheyyaæ petassa jantuno. Ten' Ãha BhagavÃ: DiÂÂhà pi sutà pi te janà yesaæ nÃmam idaæ pavuccati, nÃmaæ evÃvasissati akkheyyaæ petassa jantuno ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp suddhÃ, often. 2 Bp pabbajjitÃ. 3 Si om. 4 Bp S vohÃro. 5 Bp ad. vuccati pavuccati; S ad. vuccati. 6 Bp kathiyyati and so on. 7 Bp dÅpiyyati. 8 Bp pahÅyyati. 9 Bp jahÅyyati. 10 Bp S om. 11 Bp kÃlaÇkatassa often. 12 Si jÃtussa as usual; S jarassa. 13 Bp hindagussa; S hinÃrassa. 14 S manussÃ. >/ #<[page 128]># %<128 AÂÂhakavaggo. [S.N. 809>% $*>/ khemadassino. || Nidd_I.6:6 ||>$ Sokaparidevamaccharaæ na jahanti\<*<2>*>/ giddhà mamÃyite ti. Soko ti ¤Ãtibyasanena và phuÂÂhassa, bhogabyasanena và phuÂÂhassa, rogabyasanena và phuÂÂhassa, sÅlabyasanena và phuÂÂhassa, diÂÂhibyasanena và phuÂÂhassa, a¤¤ata- ra¤¤atarena và byasanena samannÃgatassa, a¤¤atara¤¤a- tarena vÃ\<*<3>*>/ dukkhadhammena phuÂÂhassa\<*<4>*>/ soko socanà socitattaæ antosoko antoparisoko anto¬Ãho\<*<5>*>/ antopari¬Ãho\<*<6>*>/ cetaso parijjhÃyanà domanassaæ sokasallaæ. *Paridevo ti ¤Ãtibyasanena và phuÂÂhassa . . . pe . . . diÂÂhibyasanena và phuÂÂhassa, a¤¤atara¤¤atarena và byasanena samannÃgatassa, a¤¤atara¤¤atarena và dukkha- dhammena phuÂÂhassa Ãdevo paridevo Ãdevanà paridevanà Ãdevitattaæ paridevitattaæ vÃcà palÃpo vippalÃpo lÃlappo lÃlappÃyanà {lÃlappÃyitattaæ}. **Macchariyan ti pa¤ca macchariyÃni, ÃvÃsamacchariyaæ kulamacchariyaæ lÃbhamacchariyaæ vaïïamacchariyaæ dhammamacchariyaæ; yaæ evarÆpaæ macchariyaæ mac- charÃyanà maccharÃyitattaæ vevicchaæ kadariyaæ kaÂu- ka¤cakatÃ\<*<7>*>/ aggahitattaæ cittassa; idaæ vuccati mac- chariyaæ. Api ca khandhamacchariyam pi macchariyaæ, dhÃtumacchariyam pi macchariyaæ, Ãyatanamacchariyaæ pi macchariyaæ. GÃho vuccati macchariyaæ; gedho vuc- cati taïhÃ; yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. Mamattà ti dve mamattÃ, taïhÃmamatta¤ ca diÂÂhi- \<-------------------------------------------------------------------------- * See below, p. 134. ** See p. 134. 1 Bp Ãcarisu; Si Ãcariæsu, but below a-; S acariæsu. 2 Bp pajahanti. 3 Bp S om. 4 S ad. ti. 5 Bp -daho. 6 Bp -Êaho. 7 Bp kaÂuka¤jukatÃ; S ketukamyatà [kaÂuka¤cukatÃ?]. See below, p. 134, n. 7. >/ #<[page 129]># %% mamatta¤ ca . . . pe . . . idaæ taïhÃmamattaæ . . . pe . . . idaæ diÂÂhimamattaæ. MamÃyitavatthu-acchedasaækino\<*<1>*>/ pi socanti, acchij- jante pi socanti, acchinne pi socanti; mamÃyitavatthu- vipariïÃmasaækino\<*<2>*>/ pi socanti, vipariïÃmante pi socanti, vipariïate pi socanti. MamÃyitavatthu-acchedasaækino pi paridevanti, acchijjante pi paridevanti, acchinne pi paridevanti; mamÃyitavatthuvipariïÃmasaækino pi pari- devanti, vipariïÃmante pi paridevanti, vipariïate pi pari- devanti. MamÃyitavatthu rakkhanti gopenti pariggaï- hanti, mamÃyitan ti maccharÃyanti. MamÃyitasmiæ vatthusmiæ socanti\<*<3>*>/, sokaæ na jahanti, paridevaæ na jahanti, macchariyaæ na jahanti, gedhaæ na jahanti, na-ppajahanti, na vinodenti, na byantÅkaronti, na ana- bhÃvaæ gamentÅ ti, sokaparidevamaccharaæ na jahanti\<*<4>*>/ giddhà mamÃyite. Tasmà munayo pariggahaæ hitvà acariæsu\<*<5>*>/ khema- dassino ti. Tasmà ti tasmà taækÃraïÃ\<*<6>*>/ taæhetu tap- paccayà taænidÃnÃ\<*<7>*>/ etaæ ÃdÅnavaæ sampassamÃno ma- mattesÆ ti, tasmÃ. Munayo ti. Monaæ vuccati ¤Ãïaæ, yà pa¤¤Ã pajÃnanà . . . pe . . . amoho dhammavicayo sammÃdiÂÂhi; tena ¤Ãïena samannÃgatà munayo mona- pattÃ\<*<8>*>/. TÅïi moneyyÃni, kÃyamoneyyaæ vacÅmoneyyaæ manomoneyyaæ . . . pe . . . saÇgajÃlam aticca so muni. Pariggahà ti dve pariggahÃ, taïhÃpariggaho ca diÂÂhi- pariggaho ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃpariggaho . . . pe . . . ayaæ diÂÂhipariggaho. Munayo\<*<9>*>/ taïhÃparigga- haæ pahÃya\<*<10>*>/ diÂÂhipariggahaæ paÂinissajjitvà acariæsu\<*<11>*>/ vicariæsu iriyiæsu vattiæsu pÃliæsu yapiæsu yÃpiæsu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See above, p. 122, n. 1. 2 See above, p. 122, n. 2. 3 Bp S om. 4 Bp pajahanti. 5 Bp acarisu. 6 Bp taækÃraïaæ. 7 Bp taænidÃnaæ; S taænidhÃnaæ. 8 Bp -ppattÃ. 9 Bp ad. pe 10 Bp S pariccajitvÃ. 11 S ad. cajitvà paricajitvà pajahitvà vinodetvà byantikaritvà anabhÃvaæ gametvÃ; Bp the same, omitting paricajitvà and reading byantiæ k- and gamentvÃ. >/ #<[page 130]># %<130 AÂÂhakavaggo. [S.N. 809>% Khemadassino ti. Khemaæ vuccati amataæ nibbÃnaæ, yo so sabbasaækhÃrasamatho sabbÆpadhipaÂinissaggo taïhakkhayo virÃgo nirodho nibbÃnaæ. Khemadassino ti khemadassino tÃïadassino leïadassino saraïadassino abhayadassino accutadassino amatadassino nibbÃnadassino ti, tasmà munayo pariggahaæ hitvà acariæsu khemadassino. Ten' Ãha BhagavÃ: Sokaparidevamaccharaæ na jahanti\<*<1>*>/ giddhà mamÃyite tasmà munayo pariggahaæ hitvà acariæsu\<*<2>*>/ khemadassino ti. _________________________________ $*>/ bhikkhuno bhajamÃnassa vivittam\<*<4>*>/ Ãsanaæ sÃmaggiyam Ãhu tassa taæ, yo attÃnaæ\<*<5>*>/ bhavane na dassaye. || Nidd_I.6:7 ||>$ PatilÅnacarassa bhikkhuno ti. PatilÅnacarà vuccanti satta sekhÃ; arahà patilÅno. KiækÃraïà patilÅnacarà vuccanti satta sekhÃ? Te tato tato cittaæ patilÅnentÃ\<*<6>*>/ paÂikujjentÃ\<*<7>*>/ paÂivaÂÂentÃ\<*<8>*>/ sanni- ruddhantà sanniggaïhantà sannivÃrentà rakkhantà go- pentà caranti viharanti iriyanti vattenti pÃlenti yapenti yÃpenti. CakkhudvÃre cittaæ patilÅnentÃ\<*<6>*>/ paÂikujjentÃ\<*<7>*>/ paÂivaÂÂentÃ\<*<8>*>/ sanniruddhantà sanniggaïhantÃ\<*<9>*>/ sanni- vÃrentà rakkhantà gopentà caranti\<*<10>*>/ viharanti iriyanti vattenti pÃlenti yapenti yÃpenti. SotadvÃre cittaæ, ghÃnadvÃre cittaæ, jivhÃdvÃre cittaæ, kÃyadvÃre\<*<11>*>/ cittaæ, manodvÃre cittaæ patilÅnentà paÂikujjentà pativaÂÂentà sanniruddhantà sanniggaïhantÃ\<*<9>*>/ sannivÃrentà rakkhantà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp pajahanti. 2 S cariæsu. 3 Bp patilinna- throughout. 4 S vivittamÃnasaæ (as P.T.S.). 5 Below, in the quotations of the pÃda and stanza, Bp reads attam. 6 S patilÅnanto. 7 Bp paÂikuÂÂentÃ; S paÂikoÂento. 8 S -ento. 9 Si sannigaïhantÃ. 10 Bp ad. vicaranti. 11 S om. kÃyadvÃre cittaæ and ad. pe. >/ #<[page 131]># %% gopentà caranti\<*<1>*>/ viharanti iriyanti vattenti pÃlenti yapenti yÃpenti. Yathà kukkuÂapattaæ và nahÃrugaddulaæ\<*<2>*>/ và aggimhi pakkhittaæ hoti\<*<3>*>/ patilÅyati paÂikujjati\<*<4>*>/ paÂi- vattati na sampasÃriyati; evam eva te\<*<5>*>/ tato\<*<5>*>/ tato cittaæ patilÅnentà paÂikujjentÃ\<*<6>*>/ paÂivaÂÂentà sanniruddhantà sanniggaïhantà sannivÃrentà rakkhantà gopentà caranti viharanti iriyanti vattenti pÃlenti yapenti yÃpenti. Cak- khudvÃre cittaæ, sotadvÃre cittaæ, ghÃnadvÃre cittaæ, jivhÃdvÃre cittaæ, kÃyadvÃre cittaæ, manodvÃre cittaæ patilÅnentà paÂikujjentÃ\<*<6>*>/ pativaÂÂentà sanniruddhantà sanniggaïhantà sannivÃrentÃ\<*<7>*>/ rakkhantà gopentà caranti viharanti iriyanti vattenti pÃlenti yapenti yÃpenti; taæ- kÃraïà patilÅnacarà vuccanti satta sekhÃ. Bhikkhuno ti kalyÃïaputhujjanassa\<*<8>*>/ và bhikkhuno sekhassa và bhikkhuno ti, patilÅnacarassa bhikkhuno. BhajamÃnassa vivittam\<*<9>*>/ Ãsanan ti. ùsanaæ vuccati yattha nisÅdanti, ma¤co pÅÂhaæ bhisÅ taÂÂikà cammakhando tiïasanthÃro païïasanthÃro palÃlasanthÃro; taæ Ãsanaæ asappÃyarÆpadassanena vittaæ vivittaæ pavivittaæ, asap- pÃyasaddasavanena vittaæ\<*<10>*>/ vivittaæ pavivittaæ, asappÃ- yagandhaghÃyanena asappÃyarasasÃyanena\<*<11>*>/ asappÃya- phoÂÂhabbaphusanena, asappÃyehi pa¤cahi kÃmaguïehi vittaæ\<*<10>*>/ vivittaæ pavivittaæ; taæ Ãsanaæ bhajato sam- bhajato sevato nisevato saæsevato paÂisevato ti, bhaja- mÃnassa vivittam Ãsanaæ. SÃmaggiyam Ãhu tassa taæ yo attÃnaæ bhavane na dassaye ti. SÃmaggiyà ti tisso sÃmaggiyo, gaïasÃmaggÅ dhamma- sÃmaggÅ anabhinibbattisÃmaggÅ. Katamà gaïasÃmaggÅ? BahÆ ce pi bhikkhÆ samaggà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp ad. vicaranti. 2 Bp nhÃru-; S naharu-; Bp -daddhulaæ; Si S -daddalaæ6 (gaddula, S. iii, 150). 3 Bp om. 4 Bp paÂikuÂÂati; S kuÂati. 5 Bp S om. 6 Bp paÂikuÂÂentÃ; S paÂikoÂentÃ. 7 Si om. 8 Bp S puthujjanakalyÃïakassa 9 S vivittamÃnasam. 10 Bp S rittam. 11 S -rasÃyanena. >/ #<[page 132]># %<132 AÂÂhakavaggo. [S.N. 810>% sammodamÃnà avivadamÃnà khÅrodakÅbhÆtà a¤¤ama¤- ¤aæ piyacakkhÆhi sampassantà viharanti, ayaæ gaïasÃ- maggÅ. Katamà dhammasÃmaggÅ? CattÃro satipaÂÂhÃnÃ, cat- tÃro sammappadhÃnÃ, cattÃro iddhippÃdÃ, pa¤c' indriyÃni, pa¤ca balÃni, satta bojjhaÇgÃ, ariyo aÂÂhaÇgiko maggo. Te ekato pakkhandanti pasÅdanti sampatiÂÂhanti\<*<1>*>/ vimuc- canti, na tesaæ dhammÃnaæ vivÃdo vippavÃdo atthi. Ayaæ dhammasÃmaggÅ. Katamà anabhinibbattisÃmaggÅ? BahÆ ce pi bhikkhÆ anupÃdisesÃya nibbÃnadhÃtuyà parinibbÃyanti, na tena\<*<2>*>/ nibbÃnadhÃtuyà Ænattaæ và puïïattaæ và pa¤¤Ãyati. Ayaæ anabhinibbattisÃmaggÅ. Bhavane ti. NerayikÃnaæ\<*<3>*>/ nirayo bhavanaæ, tiracchÃ- nayonikÃnaæ tiracchÃnayoni bhavanaæ, pittivisayikÃnaæ\<*<4>*>/ pittivisayo bhavanaæ, manussÃnaæ manussaloko bhava- naæ, devÃnaæ devaloko bhavanaæ\<*<5>*>/. SÃmaggiyam Ãhu tassa taæ yo attÃnaæ bhavane na dassaye ti. \<*<6>*>/Tass' esÃ\<*<6>*>/ sÃmaggÅ, etaæ channaæ\<*<7>*>/, etaæ paÂirÆpaæ, etaæ anucchavikaæ, etaæ anulomaæ, yo evaæ paÂipanno\<*<8>*>/ niraye attÃnaæ na dasseyya, tiracchÃnayoniyà attÃnaæ na dasseyya, pittivisaye attÃnaæ na dasseyya, manussaloke attÃnaæ na dasseyya, devaloke attÃnaæ na dasseyyà ti evam\<*<9>*>/ Ãhu, evam Ãhaæsu, evaæ kathenti, evaæ bhaïanti, evaæ dÅpayanti, evaæ voharantÅ ti, sÃmaggiyam Ãhu tassa taæ yo attÃnaæ bhavane na dassaye. Ten' Ãha BhagavÃ: PatilÅnacarassa bhikkhuno bhajamÃnassa vivittam Ãsanaæ sÃmaggiyam Ãhu tassa taæ, yo attÃnaæ bhavane na dassaye ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp sandiÂÂhanti; S santiÂÂhanti. 2 Bp tesaæ. 3 Bp nerayyikÃnaæ. 4 S petti-. 5 Bp bhavanan ti. 6-6 S tass' eva sÃ. 7 S chandaæ. 8 Bp paticchanne; S paticchanne ti. 9 Bp S om. >/ #<[page 133]># %% $$ Sabbattha muni anissito ti. Sabbaæ vuccati dvÃdasÃ- yatanÃni, cakkhu\<*<1>*>/ c' eva rÆpà ca sota¤ ca saddà ca ghÃna¤ ca gandhà ca jivhà ca rasà ca kÃyo ca phoÂÂhabbà ca mano ca dhammà ca. MunÅ ti monaæ vuccati ¤Ãïaæ, \<*<2>*>/yà pa¤¤Ã pajÃnanÃ\<*<2>*>/ . . . pe . . . saÇgajÃlam aticca so muni. Anissito ti dve nissayÃ, taïhÃnissayo ca diÂÂhi- nissayo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃnissayo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhinissayo. Muni taïhÃnissayaæ pahÃya, diÂÂhi- nissayaæ paÂinissajjitvÃ\<*<3>*>/, cakkhuæ anissito, sotaæ anissito, ghÃnaæ anissito, jivhaæ anissito, kÃyaæ anissito, manaæ anissito, rÆpe sadde gandhe rase phoÂÂhabbe dhamme kulaæ gaïaæ ÃvÃsaæ lÃbham yasaæ pasaæsaæ sukhaæ cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃraæ kÃmadhÃtuæ rÆpadhÃtuæ arÆpadhÃtuæ kÃmabhavaæ rÆpabhavaæ arÆpabhavaæ sa¤¤Ãbhavaæ asa¤¤Ãbhavaæ nevasa¤¤Ã-nÃsa¤¤Ãbhavaæ ekavokÃrabhavaæ catuvokÃra- bhavaæ pa¤cavokÃrabhavaæ atÅtaæ anÃgataæ paccup- pannaæ diÂÂhasutamutÃvi¤¤Ãtabbe\<*<4>*>/ dhamme anissito asannissito\<*<5>*>/ anallÅno\<*<6>*>/ anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissaÂÂho\<*<7>*>/ vippamutto visaæyutto vimariyÃdi- katena cetasà viharatÅ ti, sabbattha muni anissito. Na piyaæ kubbati no pi appiyan ti. PiyÃ\<*<8>*>/ ti dve piyÃ, sattà và saækhÃrà vÃ. Katame sattà piyÃ? \<*<9>*>/Idha yassa\<*<9>*>/ te honti atthakÃmà hitakÃmà phÃsukÃmà yogakkhemakÃmÃ, mÃtà và pità và \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S cakkhu¤. 2-2 Bp S om. 3 Bp S paÂinisajjitvÃ; but below, p. 136, -ss-. 4 Bp S diÂÂhaæ sutaæ mutaæ vi¤¤Ãïaæ (S vi¤¤Ãtaæ) sabbe. 5 Bp S om. 6 Bp anallinno. 7 Bp S nissaÂo. 8 Bp S piyo. 9-9 S idh' assa. >/ #<[page 134]># %<134 AÂÂhakavaggo. [S.N. 811>% bhÃtà và bhaginÅ và putto\<*<1>*>/ và dhÅtÃ\<*<2>*>/ và mittà và amaccà và \<*<3>*>/¤ÃtÅ và sÃlohitÃ\<*<3>*>/ vÃ, ime sattà piyÃ. Katame saækhÃrà piyÃ? ManÃpikà rÆpÃ, manÃpikà saddÃ, manÃpikà gandhÃ, manÃpikà rasÃ, manÃpikà phoÂÂhabbÃ; ime saækhÃrà piyÃ. Appiyà ti dve appiyÃ, sattà và saækhÃrà vÃ. Katame sattà appiyÃ? Idha yassa te honti anattha- kÃmà ahitakÃmà aphÃsukÃmà ayogakkhemakÃmà jÅvità voropetukÃmÃ, ime sattà appiyÃ. Katame saækhÃrà appiyÃ? AmanÃpikà rÆpÃ, amanÃ- pikà saddÃ, amanÃpikà gandhÃ, amanÃpikà rasÃ, amanÃ- pikà phoÂÂhabbÃ; ime saækhÃrà appiyÃ. Na piyaæ kubbati no pi appiyan ti. Ayaæ me satto piyo, ime ca me saækhÃrà manÃpà ti bhaÇgavasena\<*<4>*>/ piyaæ na karoti. Ayaæ me satto appiyo, ime ca me saækhÃrà amanÃpà ti paÂighavasena appiyaæ na karoti na janeti na sa¤janeti na nibbatteti nÃbhinibbattetÅ ti, na piyaæ kubbati no pi appiyaæ. Tasmiæ paridevamaccharaæ païïe vÃri yathà na limpatÅ ti. Tasmin ti tasmiæ\<*<5>*>/ puggale arahante khÅïÃsave. Paridevo\<*<6>*>/ ti ¤Ãtibyasanena và phuÂÂhassa, bhogabyasa- nena và phuÂÂhassa, rogabyasanena và phuÂÂhassa, sÅla- byasanena và phuÂÂhassa, diÂÂhibyasanenà và phuÂÂhassa, a¤¤atara¤¤atarena và byasanena samannÃgatassa, a¤¤a- tara¤¤atarena và dukkhadhammena phuÂÂhassa Ãdevo paridevo Ãdevanà paridevanà Ãdevitattaæ paridevitattaæ vÃcÃpalÃpo vippalÃpo lÃlappo lÃlappÃyanà lÃlappÃyitattaæ. Macchariyan ti pa¤ca macchariyÃni, ÃvÃsamacchariyaæ kulamacchariyaæ lÃbhamacchariyaæ vaïïamacchariyaæ dhammamacchariyaæ; yaæ evarÆpaæ macchariyaæ maccharÃyanà maccharÃyitattaæ vevicchaæ kadariyaæ kaÂuka¤cakatÃ\<*<7>*>/ aggahitattaæ cittassa; idam vuccati mac- chariyaæ. Api ca khandhamacchariyam pi macchariyaæ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S puttÃ. 2 Bp S dhÅtarÃ. 3-3 S ¤ÃtisÃlohitÃ. 4 Bp S rÃga-. 5 Si om. 6 See above, p. 134. 7 Bp kuÂuka¤jukatÃ; S kaÂuka¤cutÃ, see above, p. 128, n. 7. >/ #<[page 135]># %% dhÃtumacchariyaæ pi macchariyaæ, Ãyatanamacchariyaæ pi macchariyaæ. GÃho vuccati macchariyaæ. Païïe vÃri yathà na limpatÅ ti. Païïaæ vuccati paduma- pattaæ. VÃri vuccati udakaæ. Yathà vÃri padumapatte na limpati \<*<1>*>/na saælimpati\<*<1>*>/ n' upalimpati\<*<2>*>/, alittaæ asaæ- littaæ\<*<3>*>/ anupalittaæ; evaæ eva tasmiæ puggale arahante khÅïÃsave paridevo ca\<*<4>*>/ macchariya¤ ca na limpati \<*<1>*>/na saælimpati\<*<1>*>/ n' upalimpati\<*<2>*>/, alittà asaælittÃ\<*<3>*>/ anupalittÃ; so ca puggalo\<*<5>*>/ tehi kilesehi na limpati \<*<1>*>/na saælimpati\<*<1>*>/ n' upalimpati\<*<2>*>/, alitto asaælitto\<*<3>*>/ anupalitto nikkhanto nissaÂÂho\<*<6>*>/ vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena\<*<7>*>/ cetasà viharatÅ ti, tasmiæ paridevamaccharaæ païïe vÃri yathà na limpati. Ten' Ãha BhagavÃ: Sabbattha muni anissito na piyaæ kubbati no pi appiyaæ, tasmiæ paridevamaccharaæ, païïe vÃri yathà na limpatÅ ti. _________________________________ $*>/ yathà pi pokkhare, padume vÃri yathà na limpati, evaæ muni nopalimpati\<*<9>*>/ yadidaæ diÂÂhasutaæmutesu\<*<10>*>/ vÃ\<*<11>*>/. || Nidd_I.6:9 ||>$ Udabindu yathà pi pokkhare ti. UdabindÆ ti vuccati udakathevo. Pokkharaæ vuccati padumapattaæ. Yathà udakabindu padumapatte na limpati, na saælimpati, n' upalimpati, alittaæ asaælittaæ anupalittan ti, udabindu yathà pi pokkhare. Padume vÃri yathà na limpatÅ ti. Padumaæ vuccati padumapupphaæ. VÃri vuccati udakaæ. Yathà vÃri padu- mapupphe na limpati, na saælimpati, n' upalimpati, alittaæ asaælittaæ anupalittan ti, padume vÃri yathà na limpati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp na palimpati; S om. 2 Bp S na upa-. 3 Bp apal- here and below. 4 S om. 5 Bp S ad. arahanto. 6 S nisaÂo always. 7 Bp S vipariyÃdi- as usual. 8 Si udavindu always. 9 S nopalippati. 10 S diÂÂhasutamutesu. 11 Si ad. ti. >/ #<[page 136]># %<136 AÂÂhakavaggo. [S.N. 812>% Evaæ muni nopalimpati yadidaæ diÂÂhasutaæmutesu và ti. Evan ti opammasampaÂipÃdanÃ\<*<1>*>/. MunÅ ti monaæ vuccati ¤Ãïaæ, \<*<2>*>/yà pa¤¤Ã pajÃnanÃ\<*<2>*>/ . . . pe . . . saÇga- jÃlam aticca so muni. Lepà ti dve lepÃ, taïhÃlepo ca diÂÂhilepo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃlepo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhilepo. Muni taïhÃlepaæ pahÃya, diÂÂhilepaæ paÂinissajjitvÃ, diÂÂhe na limpati, sute na limpati, mute na limpati, vi¤¤Ãte na limpati, na saælimpati, n' upalim- pati, alitto asaælitto anupalitto nikkhanto nissaÂÂho vip- pamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà viharatÅ ti, evaæ muni nopalimpati yadidaæ diÂÂhasutaæmutesu vÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: Udabindu yathà pi pokkhare, padume vÃri yathà na limpati, evaæ muni nopalimpati yadidaæ diÂÂhasutaæmutesu và ti. _________________________________ $$ Dhono na hi tena ma¤¤ati yadidaæ diÂÂhasutaæmutesu và ti. \<*<3>*>/Dhono ti\<*<3>*>/. DhonÃ\<*<4>*>/ vuccati pa¤¤Ã, yà pa¤¤Ã pajÃnanà . . . pe . . . amoho dhammavicayo sammÃ- diÂÂhi. KiækÃraïà dhonÃ\<*<4>*>/ vuccati pa¤¤Ã? TÃya pa¤¤Ãya kÃya- duccaritaæ dhuta¤ ca dhota¤ ca sandhota¤ ca niddhota¤ ca, vacÅduccaritaæ \<*<5>*>/dhuta¤ ca dhota¤ ca sandhota¤ ca niddhota¤ ca\<*<5>*>/, manoduccaritaæ dhuta¤ ca dhota¤ ca sandhota¤ ca niddhota¤ ca, rÃgo dhuto ca dhoto ca sandhoto ca niddhoto ca, doso moho kodho upanÃho makkho paÊÃso issà macchariyaæ mÃyà sÃÂheyyaæ thambho sÃrambho mÃno atimÃno mado pamÃdo, sabbe kilesÃ, sabbe duccaritÃ, sabbe darathÃ, sabbe pariÊÃhà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp -pÃdanaæ, see above. 2-2 Bp S -m, see above. 3-3 Bp S om. See III, p. 77. 4 S dhono. 5-5 Bp S om. >/ #<[page 137]># %% sabbe santÃpÃ, sabbÃkusalÃbhisaækhÃrà dhutà ca dhotà ca sandhotà ca niddhotà ca. TaækÃraïà dhonÃ\<*<1>*>/ vuccati pa¤¤Ã. Athavà sammÃdiÂÂhiyà micchÃdiÂÂhi dhutà ca dhotà ca sandhotà ca niddhotà ca; sammÃsaækappena micchÃ- saækappo dhuto ca dhoto ca sandhoto ca niddhoto ca, sammÃvÃcÃya micchÃvÃcà dhutà ca, sammÃkammantena micchÃkammanto dhuto ca, sammÃ-ÃjÅvena micchÃ-ÃjÅvo dhuto ca, sammÃvÃyÃmena micchÃvÃyÃmo dhuto ca, sammÃsatiyà micchÃsati dhutà ca, sammÃsamÃdhinà mic- chÃsamÃdhi dhuto ca, sammäÃïena micchäÃïaæ dhuta¤ ca, sammÃvimuttiyà micchÃvimutti dhutà ca dhotà ca sandhotà ca niddhotà ca. Athavà ariyena aÂÂhaÇgikena maggena sabbe kilesÃ, sabbe duccaritÃ, sabbe darathÃ, sabbe pariÊÃhÃ, sabbe santÃpÃ, sabbÃkusalÃbhisaækhÃrà dhutà ca dhotà ca sandhotà ca niddhotà ca. Arahà imehi dhoneyyehi\<*<2>*>/ dhammehi upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno\<*<3>*>/ samannÃ- gato; tasmà arahà dhono. So dhutarÃgo dhutapÃpo dhutakileso dhutapariÊÃho ti, dhono. Dhono na hi tena ma¤¤ati yadidaæ diÂÂhasutaæmutesu và ti dhono diÂÂhaæ na ma¤¤ati, diÂÂhasmiæ na ma¤¤ati, diÂÂhato na ma¤¤ati, diÂÂhaæ me ti na ma¤¤ati; sutaæ na ma¤¤ati, sutasmiæ na ma¤¤ati, sutato na ma¤¤ati, sutaæ me ti na ma¤¤ati; mutaæ na ma¤¤ati, mutasmiæ na ma¤¤ati, mutato na ma¤¤ati, mutaæ me ti na ma¤¤ati; vi¤¤Ãtaæ na ma¤¤ati, vi¤¤Ãtasmiæ na ma¤¤ati, vi¤¤Ãtato na ma¤¤ati, vi¤¤Ãtaæ me ti na ma¤¤ati. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *AsmÅ ti bhikkhave ma¤- ¤itam etaæ, ayam\<*<4>*>/ aham\<*<5>*>/ asmÅ\<*<6>*>/ ti ma¤¤itam etaæ, bhavissan ti ma¤¤itam etaæ, na bhavissan ti ma¤¤itam etaæ, rÆpÅ bhavissan ti ma¤¤itam etaæ, arÆpÅ bhavissan \<-------------------------------------------------------------------------- * S. iv, 202. 1 Bp S dhono. 2 Bp dhonehi. 3 Bp S sampanno. 4 Si S om. 5 Si om. 6 Si anasmÅ. >/ #<[page 138]># %<138 AÂÂhakavaggo. [S.N. 813>% ti ma¤¤itam etaæ, sa¤¤Å bhavissan ti ma¤¤itam etaæ, asa¤¤Å bhavissan ti ma¤¤itam etaæ, nevasa¤¤i-nÃsa¤¤Å bhavissan ti ma¤¤itam etaæ; ma¤¤itaæ bhikkhave rogo, ma¤¤itaæ gaï¬o, ma¤¤itaæ sallaæ, ma¤¤itaæ upaddavo; tasmà ti ha bhikkhave ama¤¤amÃnena cetasà viharissÃmà ti evaæ hi vo bhikkhave sikkhitabban ti, dhono na hi tena ma¤¤ati yadidaæ diÂÂhasutaæmutesu vÃ. Nä¤ena visuddhim icchatÅ ti. Dhono a¤¤ena asuddhi- maggena micchÃpaÂipadÃya aniyyÃnikapathena, a¤¤atra satipaÂÂhÃnehi, a¤¤atra sammappadhÃnehi, a¤¤atra iddhip- pÃdehi, a¤¤atra indriyehi, a¤¤atra balehi, a¤¤atra boj- jhaÇgehi, a¤¤atra ariyà aÂÂhaÇgikà maggÃ, suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ na icchati, na assÃdiyati\<*<1>*>/, na pattheti, na piheti, \<*<2>*>/na samij- jhati\<*<2>*>/, nÃbhijappatÅ ti, nä¤ena visuddhim icchati. Na hi so rajjati no virajjatÅ ti. Sabbe bÃlaputhujjanà rajjanti; kalyÃïaputhujjanam\<*<3>*>/ upÃdÃya satta sekhà viraj- janti; arahà n' eva rajjati, no virajjati, virato\<*<4>*>/ so\<*<5>*>/, khayà rÃgassa vÅtarÃgattÃ, khayà dosassa vÅtadosattÃ, khayà mohassa vÅtamohattÃ. So vuÂÂhavÃso ciïïaca- raïo . . . pe . . .\<*<6>*>/ n' atthi tassa punabbhavo ti, na hi so rajjati no virajjati. Ten' Ãha BhagavÃ: Dhono na hi tena ma¤¤ati yadidam diÂÂhasutaæmutesu vÃ, nä¤ena visuddhim icchati, na hi so rajjati no virajjatÅ ti. 7CHAèèHO JARùSUTTANIDDESO NIèèHITO. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S sÃdiyati. 2-2 Bp S om. 3 Bp puthujjanà kalyÃïakaæ; S puthunakalyanakaæ, see above, p. 131. 4 Bp S viratto. 5 Si om. 6 Bp S ad. jÃtijarÃmaraïasaæsÃro. 7-7 Bp S jarÃsuttaniddeso chaÂÂho samatto. >/ #<[page 139]># %< 139>% \<*<1>*>/SATTAMO TISSAMETTEYYASUTTANIDDESO\<*<1>*>/. $$ Methunam anuyuttassà ti. Methunadhammo nÃma yo so asaddhammo gÃmadhammo vasaladhammo duÂÂhullo odakantiko rahasso dvayadvayasamÃpatti\<*<2>*>/. KiækÃraïà vuccati methunadhammo? Ubhinnaæ rattÃnaæ sÃrat- tÃnam avassutÃnaæ pariyuÂÂhitÃnaæ pariyÃdiïïacittÃnaæ ubhinnaæ sadisÃnaæ dhammo ti; taækÃraïà vuccati methunadhammo\<*<3>*>/. Yathà ubho kalahakÃrakÃ\<*<4>*>/ methu- nakà ti vuccanti, ubho bhaï¬anakÃrakÃ\<*<4>*>/ methunakà ti vuccanti, ubho bhassakÃrakà methunakà ti vuccanti, ubho vivÃdakÃrakÃ\<*<4>*>/ methunakà ti vuccanti, ubho adhikaraïa- kÃrakÃ\<*<4>*>/ methunakà ti vuccanti, ubho vÃdino methunakà ti vuccanti, ubho sallÃpakà methunakà ti vuccanti, evam eva ubhinnaæ rattÃnaæ sÃrattÃnam avassutÃnaæ pari- yuÂÂhitÃnam pariyÃdiïïacittÃnaæ ubhinnaæ sadisÃnaæ dhammo ti taækÃraïà vuccati methunadhammo. Methu- nam anuyuttassà ti methunadhamme yuttassa payuttassa Ãyuttassa samÃyuttassa taccaritassa tabbahulassa tagga- rukassa\<*<5>*>/ tanninnassa tappoïassa tappabbhÃrassa tadadhi- muttassa tadÃdhipateyyassà ti, methunam anuyuttassa. Icc-Ãyasmà Tisso Metteyyo ti. IccÃ\<*<6>*>/ ti padasandhi padasaæsaggo padapÃripÆri akkharasamavÃyo bya¤jana- \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp S atha metteyyasutti-anukkaÂi (Bp mitteyyasutta-). 2 Bp S dvayaæ dvayaæ so. 3 S ad. ti. 4 S -kÃraïÃ. 5 S ad. ca. 6 S iccha. >/ #<[page 140]># %<140 AÂÂhakavaggo. [S.N. 814>% siliÂÂhatà padÃnupubbatÃ-m-etaæ iccÃ\<*<1>*>/ ti. ùyasmà ti piyavacanaæ garuvacaïaæ sagÃravavacanaæ\<*<2>*>/ sappatissa- vacanam etaæ, Ãyasmà ti. Tisso ti tassa therassa nÃmaæ saækhà sama¤¤Ã pa¤¤atti vohÃro nÃmaæ nÃmakammaæ nÃmadheyyaæ nirutti bya¤janam abhilÃpo. Metteyyo ti tassa therassa gottaæ saækhà sama¤¤Ã pa¤¤atti vohÃro ti, icc-Ãyasmà Tisso Metteyyo. VighÃtaæ brÆhi mÃrisà ti vighÃtaæ\<*<3>*>/ upaghÃtaæ pÅÊanaæ ghaÂÂanaæ upaddavaæ upasaggaæ brÆhi Ãcikkha desehi pa¤¤Ãpehi paÂÂhapehi\<*<4>*>/ vivara vibhaja uttÃnÅkarohi pakÃ- sehi. MÃrisà ti piyavacanaæ garuvacanaæ sagÃravava- canaæ\<*<5>*>/ sappatissavacanam etaæ mÃrisà ti, vighÃtaæ brÆhi mÃrisÃ. SutvÃna tava sÃsanan ti tuyhaæ vacanaæ byappathaæ desanaæ anusÃsanaæ\<*<6>*>/ anusiÂÂhiæ sutvà suïitvà uggahitvà upadhÃrayitvà upalakkhayitvà ti, sutvÃna tava sÃsanaæ. Viveke sikkhisÃmase ti. Viveko ti tayo vivekÃ, kÃya- viveko cittaviveko upadhiviveko. Katamo kÃyaviveko? Idha bhikkhu vivittaæ senÃsanaæ bhajati ara¤¤aæ rukkhamÆlaæ pabbataæ kandaraæ giri- guhaæ susÃnaæ vanapatthaæ\<*<7>*>/ abbhokÃsaæ palÃlapu¤jaæ. KÃyena ca\<*<8>*>/ vivitto viharati: so eko gacchati, eko tiÂÂhati, eko nisÅdati, eko seyyaæ kappeti, eko gÃmaæ piï¬Ãya pavisati, eko paÂikkamati, eko raho nisÅdati, eko caÇkamaæ adhiÂÂhÃti, eko carati, eko viharati iriyati vattati pÃleti yapeti yÃpeti. Ayaæ kÃyaviveko. Katamo cittaviveko? PaÂhamaæ\<*<9>*>/ jhÃnaæ samÃpan- nassa nÅvaraïehi cittaæ vivittaæ hoti, dutiyaæ jhÃnaæ samÃpannassa vitakkavicÃrehi cittaæ vivittaæ hoti, tatiyaæ jhÃnaæ samÃpannassa pÅtiyà cittaæ vivittam hoti, catut- thaæ jhÃnaæ samÃpannassa sukhadukkhehi cittaæ vivit- taæ hoti, ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ samÃpannassa rÆpasa¤¤Ãya paÂighasa¤¤Ãya nÃnattasa¤¤Ãya cittaæ vivittaæ hoti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S iccha. 2 Bp sagÃravacanaæ; S om. 3 Bp ad. vighÃtan ti. 4 So Bp; Si om.; S jappehi. 5 S om. 6 Si om. 7 Bp S vanapattaæ. 8 Bp S om. 9 S pathamajh- and below dutiyajk-, etc. >/ #<[page 141]># %% vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ samÃpannassa ÃkÃsÃna¤cÃyatanasa¤- ¤Ãya cittaæ vivittaæ hoti, Ãki¤ca¤¤Ãyatanaæ samÃpannassa vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤Ãya cittaæ vivittaæ hoti, nevasa¤¤Ã- nÃsa¤¤Ãyatanaæ samÃpannassa Ãki¤ca¤¤Ãyatanasa¤¤Ãya cittaæ vivittaæ hoti, sotÃpannassa sakkÃyadiÂÂhiyà vici- kicchÃya sÅlabbataparÃmÃsà diÂÂhÃnusayà vicikicchÃnusayà tadekaÂÂhehi ca kilesehi cittaæ vivittaæ hoti, sakadÃgÃ- missa oÊÃrikà kÃmarÃgasaæyojanà paÂighasaæyojanà oÊÃrikà kÃmarÃgÃnusayà patighÃnusayà tadekaÂÂhehi ca kilesehi cittaæ vivittaæ hoti, anÃgÃmissa aïusahagatà kÃmarÃgasaæyojanà paÂighasaæyojanà aïusahagatà kÃma- rÃgÃnusayà paÂighÃnusayà tadekaÂÂhehi ca kilesehi cittaæ vivittaæ hoti, arahato rÆparÃgà arÆparÃgà mÃnà uddhaccà avijjÃya mÃnÃnusayà bhavarÃgÃnusayÃ\<*<1>*>/ avijjÃnusayà tade- kaÂÂhehi ca kilesehi bahiddhà ca sabbanimittehi cittaæ vivittaæ hoti. Ayaæ cittaviveko. Katamo upadhiviveko? Upadhi vuccanti kilesà ca khandhà ca abhisaækhÃrà ca. Upadhiviveko vuccati amataæ nibbÃnaæ, yo so sabbasaækhÃrasamatho sabbÆ- padhipaÂinissaggo taïhakkhayo virÃgo nirodho nibbÃnam. Ayaæ upadhiviveko. KÃyaviveko ca vÆpakaÂÂhakÃyÃnaæ\<*<2>*>/ nekkhammÃbhira- tÃnaæ\<*<3>*>/, cittaviveko ca parisuddhacittÃnaæ paramavodÃna- pattÃnaæ, upadhiviveko ca nirÆpadhÅnaæ puggalÃnaæ visaækhÃragatÃnaæ. Viveke sikkhisÃmase ti. So\<*<4>*>/ thero pakatiyà sikkhi- tasikkho; api ca dhammadesanaæ\<*<5>*>/ yÃcanto evam Ãha viveke sikkhisÃmase ti. Ten' Ãha thero Tisso Metteyyo: Methunam anuyuttassa icc-Ãyasmà Tisso Metteyyo vighÃtaæ brÆhi mÃrisa, sutvÃna tava sÃsanaæ viveke sikkhisÃ- mase. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si om. (Bp -anusÃya). 2 Bp S vivekaÂÂhakÃyÃnaæ as elsewhere. 3 Bp S nikkhamma-. 4 S Tisso. 5 Bp S ad. upÃdÃya dhammadesanam. >/ #<[page 142]># %<142 AÂÂhakavaggo. [S.N. 815>% $$ Methunam anuyuttassà ti. Methunadhammo nÃma yo so asaddhammo gÃmadhammo vasaladhammo duÂÂhullo odakantiko rahasso dvayadvayasamÃpatti\<*<1>*>/. KiækÃraïà vuccati methunadhammo? Ubhinnaæ rattÃnaæ sÃrattÃ- naæ avassutÃnaæ pariyuÂÂhitÃnaæ pariyÃdiïïacittÃnaæ ubhinnaæ sadisÃnaæ dhammo ti taækÃraïà vuccati methunadhammo. Yathà ubho kalahakÃrakà methunakà ti vuccanti, ubho bhaï¬anakÃrakà methunakà ti vuccanti, ubho bhassakÃrakà methunakà ti vuccanti, ubho vivÃ- dakÃrakà methunakà ti vuccanti, ubho adhikaraïakÃrakà methunakà ti vuccanti, ubho vÃdino methunakà ti vuc- canti, ubho sallÃpakà methunakà ti vuccanti; evam eva ubhinnaæ rattÃnaæ sÃrattÃnam avassutÃnam pariyuÂÂhi- tÃnam pariyÃdiïïacittÃnam ubhinnaæ sadisÃnaæ dhammo ti taækÃraïà vuccati methunadhammo. Methunam anu- yuttassà ti methunadhamme yuttassa payuttassa Ãyuttassa samÃyuttassa taccaritassa tabbahulassa taggarukassa tan- ninnassa tapponassa tappabbhÃrassa tadadhimuttassa tadÃdhipateyyassà ti, methunam anuyuttassa. Metteyyà ti Bhagavà taæ theraæ gottena Ãlapati. Bha- gavà ti gÃravÃdhivacanaæ; api ca bhaggarÃgo ti BhagavÃ, bhaggadoso ti BhagavÃ, bhaggamoho ti BhagavÃ, bhagga- diÂÂhÅ ti BhagavÃ, bhaggakaïÂako\<*<2>*>/ ti BhagavÃ, bhagga- kileso ti BhagavÃ; bhajÅ vibhajÅ paÂibhajÅ\<*<3>*>/ dhammaratanan ti BhagavÃ; bhavÃnaæ antakaro ti BhagavÃ; bhÃvitakÃyo ti bhÃvitasÅlo bhÃvitacitto bhÃvitapa¤¤o ti BhagavÃ; bhajÅ và Bhagavà ara¤¤avanapatthÃni\<*<4>*>/ pantÃni senÃsanÃni appasaddÃni appanigghosÃni vijanavÃtÃni manussarÃha- seyyakÃni\<*<5>*>/ paÂisallÃnasÃrÆpÃnÅ ti BhagavÃ; bhÃgÅ và \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See above, p. 139. 2 S -kaïÂhako. 3 Bp pavibhajÅ. 4 Bp S -pattÃni, here and below. 5 Bp manussarÃhass-. >/ #<[page 143]># %% Bhagavà cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajja- parikkhÃrÃnan ti BhagavÃ; bhÃgÅ và Bhagavà attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisÅlassa adhicittassa adhipa¤¤Ãyà ti BhagavÃ; bhÃgÅ và Bhagavà catunnaæ jhÃnÃnaæ catunnaæ appama¤¤Ãnaæ catunnaæ arÆpasamÃ- pattÅnan ti BhagavÃ; bhÃgÅ và Bhagavà aÂÂhannaæ vimokkhÃnam aÂÂhannaæ abhibhÃyatanÃnaæ navannaæ anupubbavihÃrasamÃpattÅnan ti BhagavÃ; bhÃgÅ và Bha- gavà dasannaæ sa¤¤ÃbhÃvanÃnaæ dasannaæ kasiïasamÃ- pattÅnam ÃnÃpÃnasatisamÃpattiyÃ\<*<1>*>/ asubhasamÃpattiyà ti BhagavÃ; bhÃgÅ và Bhagavà catunnaæ satipaÂÂhÃnÃnaæ catunnaæ sammappadhÃnÃnaæ catunnam iddhippÃdÃnaæ pa¤cannaæ indriyÃnaæ pa¤cannaæ balÃnaæ sattannaæ bojjhaÇgÃnam ariyassa aÂÂhaÇgikassa maggassà ti Bhaga- vÃ; bhÃgÅ và Bhagavà dasannaæ tathÃgatabalÃnaæ catun- naæ vesÃrajjÃnaæ catunnaæ paÂisambhidÃnaæ channaæ abhi¤¤Ãnaæ\<*<2>*>/ channaæ buddhadhammÃnan ti BhagavÃ; Bhagavà ti n' etaæ nÃmaæ mÃtarà kataæ, na pitarà kataæ, na bhÃtarà kataæ, na bhaginiyà kataæ, na mittÃ- maccehi kataæ, na ¤ÃtisÃlohitehi kataæ, na samaïa- brÃhmaïehi kataæ, na devatÃhi kataæ; vimokkhantikam etaæ BuddhÃnaæ BhagavantÃnaæ bodhityà mÆle saha sabba¤¤uta¤¤Ãïassa paÂilÃbhà sacchikà pa¤¤atti yadidaæ Bhagavà ti, Metteyyà ti BhagavÃ. Mussat' evÃpi sÃsanan ti. DvÅhi kÃraïehi sÃsanaæ mussati: pariyattisÃsanam pi mussati, paÂipattisÃsanam pi mussati. Katamaæ pariyattisÃsanaæ? Yaæ tassa pariyÃpuÂaæ suttaæ geyyaæ veyyÃkaraïaæ gÃthà udÃnaæ itivuttakaæ jÃtakaæ abbhutadhammaæ vedallaæ, idaæ pariyatti- sÃsanaæ; \<*<3>*>/taæ pi mussati parimussati\<*<3>*>/ paribÃhiro hotÅ ti, evam pi mussat' evÃpi sÃsanaæ. Katamaæ paÂipattisÃsanaæ? SammÃpaÂipadÃ, anulo- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp -satisamÃdhissa. 2 Bp abhi¤¤aïanaæ; S abhi¤¤anÃnaæ. 3-3 Bp tam pi mussati sammussati pamussati sampamussati; S vimussati sammussati pamussati. >/ #<[page 144]># %<144 AÂÂhakavaggo. [S.N. 815>% mapaÂipadÃ, apaccanÅkapaÂipadÃ, anvatthapaÂipadÃ, dham- mÃnudhammapaÂipadÃ, \<*<1>*>/kusalesu paripÆrikÃritÃ\<*<1>*>/, indri- yesu guttadvÃratÃ, bhojane matta¤¤utÃ, jÃgariyÃnuyogo, satisampaja¤¤aæ, cattÃro satipaÂÂhÃnÃ, cattÃro sammappa- dhÃnÃ, cattÃro iddhippÃdÃ, pa¤c' indriyÃni, pa¤ca balÃni, satta bojjhaÇgÃ, ariyo aÂÂhaÇgiko maggo; idaæ paÂipatti- sÃsanaæ; \<*<2>*>/taæ pi mussati parimussati\<*<2>*>/, paribÃhiro hotÅ ti, evam pi mussat' evÃpi sÃsanaæ. Micchà ca paÂipajjatÅ ti. PÃïam pi hanati, adinnam pi Ãdiyati, sandhim pi chindati, nillopam pi harati, ekÃgÃrikam pi karoti, paripanthe pi tiÂÂhati, paradÃram pi gacchati, musà pi bhaïatÅ ti, micchà ca paÂipajjati. Etaæ tasmiæ anÃriyan ti etaæ tasmiæ puggale anariya- dhammo bÃladhammo mÆÊhadhammo a¤¤Ãïadhammo amarÃvikkhepadhammo yadidaæ micchà paÂipadà ti, etaæ tasmiæ anÃriyaæ. Ten' Ãha BhagavÃ: Methunam anuyuttassa Metteyyà ti Bhagavà mussat' evÃpi sÃsanaæ, micchà ca paÂipajjati, etaæ tasmiæ anÃriyan ti. _________________________________ $$ Eko pubbe caritvÃnà ti. DvÅhi kÃraïehi eko pubbe cari- tvÃna, pabbajjÃsaækhÃtena và gaïÃvavassaggatthena vÃ. Kathaæ pabbajjÃsaækhÃtena eko pubbe caritvÃna? Sabbaæ gharÃvÃsapalibodhaæ chinditvÃ, puttadÃrapali- bodhaæ chinditvÃ, ¤Ãtipalibodhaæ chinditvÃ, mittÃmacca- palibodhaæ chinditvÃ, sannidhipalibodhaæ chinditvÃ, kesamassuæ ohÃretvÃ, kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃdetvÃ, agÃ- rasmà anagÃriyaæ pabbajitvÃ, Ãki¤canabhÃvaæ upagantvÃ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp S sÅlesu paripÆrakÃritÃ. 2-2 As above; except that S has tam pi mussati instead of vimussati. >/ #<[page 145]># %% eko carati viharati iriyati vattati pÃleti yapeti yÃpeti; evaæ pabbajjÃsaækhÃtena, eko pubbe caritvÃna. Kathaæ gaïÃvavassaggatthena eko pubbe caritvÃna? So evaæ pabbajito samÃno eko ara¤¤avanapatthÃni pan- tÃni senÃsanÃni paÂisevati appasaddÃni appanigghosÃni vijanavÃtÃni manussarÃhaseyyakÃni paÂisallÃnasÃruppÃni\<*<1>*>/. So eko gacchati, eko tiÂÂhati, eko nisÅdati; eko seyyaæ kappeti, eko gÃmaæ piï¬Ãya pavisati, eko paÂikkamati, eko raho nisÅdati, eko caÇkamaæ adhiÂÂhÃti, eko carati, eko viharati iriyati vattati pÃleti yapeti yÃpeti; evaæ gaïÃva- vassaggatthena, eko pubbe caritvÃna. Methunaæ yo nisevatÅ ti. Methunadhammo nÃma yo so asaddhammo . . . pe . . . taækÃraïà vuccati methuna- dhammo. Methunaæ yo nisevatÅ ti so aparena samayena Buddhaæ dhammaæ saæghaæ sikkhaæ paccakkhÃya hÅnÃyÃvattitvà methunadhammaæ sevati nisevati saæ- sevati paÂisevatÅ ti, methunaæ yo nisevati. YÃnaæ bhantaæ va taæ loke ti. YÃnan ti hatthiyÃnaæ assayÃnaæ goyÃnaæ ajayÃnaæ meï¬akayÃnaæ\<*<2>*>/ oÂÂha- yÃnaæ kharayÃnaæ bhantaæ adantaæ akÃritam avinÅtam uppathaæ gaïhÃti, visamaæ khÃïum pi pÃsÃïam pi abhi- ruhati, \<*<3>*>/yÃnam pi\<*<3>*>/ Ãrohakam pi bha¤jati, papÃte pi papatati. Yathà taæ bhantaæ yÃnaæ adantaæ akÃritaæ avinÅtaæ uppathaæ gaïhÃti, evam eva so vibbhantako bhantayÃnapaÂibhÃgo uppathaæ gaïhÃti: micchÃdiÂÂhiæ gaïhÃti . . . pe . . . micchÃsamÃdhiæ gaïhÃti. Yathà taæ bhantaæ yÃnaæ adantaæ akÃritaæ avinÅtaæ visamaæ khÃïum pi pÃsÃïam pi abhiruhati, evam eva so vibbhan- tako bhantayÃnapaÂibhÃgo visamaæ kÃyakammaæ abhi- ruhati, visamaæ vacÅkammaæ abhiruhati, visamaæ manokammaæ abhiruhati, visamaæ pÃïÃtipÃtaæ abhi- ruhati, visamaæ adinnÃdÃnaæ abhiruhati, visamaæ kÃmesu micchÃcÃraæ abhiruhati, visamaæ musÃvÃdaæ abhiruhati, visamaæ pisuïaæ\<*<4>*>/ vÃcaæ abhiruhati, visamaæ pharusaæ\<*<5>*>/ vÃcaæ abhiruhati, visamaæ samphappalÃpaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si -rÆpÃni. 2 Bp S meï¬ayÃnaæ. 3-3 Si om. 4 Bp pisuïav-. 5 Bp pharusav-. >/ #<[page 146]># %<146 AÂÂhakavaggo. [S.N. 816>% abhiruhati, visamaæ abhijjhaæ abhiruhati, visamaæ byÃ- pÃdaæ abhiruhati, visamaæ micchÃdiÂÂhiæ abhiruhati, visame saækhÃre abhiruhati, visame pa¤ca kÃmaguïe abhiruhati, visame nÅvaraïe abhiruhati. Yathà taæ bhantaæ yÃnaæ adantaæ akÃritaæ avinÅtaæ \<*<1>*>/yÃnaæ pi\<*<1>*>/ Ãrohakam\<*<2>*>/ pi bha¤jati, evam eva so vibbhantako bhanta- yÃnapaÂibhÃgo niraye attÃnaæ bha¤jati, tiracchÃnayoniyÃ\<*<3>*>/ attÃnaæ bha¤jati, pittivisaye attÃnaæ bha¤jati, manussa- loke attÃnaæ bha¤jati, devaloke attÃnaæ bha¤jati. Yathà taæ bhantaæ yÃnam adantaæ akÃritaæ avinÅtaæ papÃte pi papatati, evam eva so vibbhantako bhantayÃnapaÂibhÃgo jÃtipapÃtamhi\<*<4>*>/ pi papatati, jarÃpapÃtamhi\<*<4>*>/ pi papatati, byÃdhipapÃtamhi\<*<4>*>/ pi papatati, maraïapapÃtamhi\<*<4>*>/ pi papatati, sokaparidevadukkhadomanassupÃyÃsapapÃtamhi\<*<4>*>/ pi papatati. Loke ti apÃyaloke . . . pe . . . manussa- loke ti, yÃnaæ bhantaæ va taæ loke. HÅnam Ãhu puthujjanan ti. Puthujjanà ti ken' atthena puthujjanÃ? Puthu kilese janentÅ ti puthujjanÃ, puthu avihatasakkÃyadiÂÂhikà ti puthujjanÃ, puthu satthÃrÃnaæ mukhullokikÃ\<*<5>*>/ ti puthujjanÃ, puthu sabbagatÅhi ÃvuÂÃ\<*<6>*>/ ti puthujjanÃ, puthu nÃnÃbhisaækhÃrehi abhisaækharontÅ ti puthujjanÃ, puthu nÃnÃ-oghehi vuyhantÅ ti puthujjanÃ, puthu nÃnÃsantÃpehi santappantÅ ti puthujjanÃ, puthu nÃnÃpariÊÃhehi paridayhantÅ\<*<7>*>/ ti puthujjanÃ, puthu pa¤ca- su\<*<8>*>/ kÃmaguïesu rattà giddhà gadhità mucchità ajjho- sÃnà laggà laggità palibuddhà ti puthujjanÃ, puthu pa¤cahi nÅvaraïehi ÃvuÂÃ\<*<9>*>/ nivuÂà ophuÂÃ\<*<10>*>/ pihità paÂicchannà paÂikujjità ti puthujjanÃ. HÅnam Ãhu puthujjanan ti puthujjanaæ hÅnaæ nihÅnaæ omakaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Si om. 2 Bp S Ãrohaïakam. 3 Bp S tiracchÃnayoniyaæ. 4 Bp S -papÃtam. 5 Bp S mukhamullokikÃ. 6 Bp avuÂÂhatÃ; S ÃvuÂÂhitÃ. 7 Si parivuyhantÅ; S pariccayhantÅ. 8 Si pa¤cak-. 9 Si ÃvutÃ; Bp S?. 10 Bp ovutÃ; S opuÂÃ. >/ #<[page 147]># %% lÃmakaæ jatukkaæ\<*<1>*>/ parittan ti evam\<*<2>*>/ Ãhu\<*<2>*>/ evam Ãhaæsu evaæ kathenti evaæ bhaïanti evaæ dÅpayanti evaæ voharantÅ ti, hÅnam Ãhu puthujjanaæ. Ten' Ãha BhagavÃ: Eko pubbe caritvÃna methunaæ yo nisevati, yÃnaæ bhantaæ va taæ loke hÅnam Ãhu puthuj- janan ti. _________________________________ $$ Yaso kittÅ ca yà pubbe hÃyat' evÃpi tassa sà ti. Katamo yaso? KatamÃ\<*<3>*>/ kitti\<*<3>*>/? Idh' ekacco pubbe samaïabhÃve sakkato hoti\<*<4>*>/ garukato\<*<5>*>/ mÃnito pÆjito apacito lÃbhÅ cÅvara{piï¬apÃta}senÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃ- naæ; ayaæ yaso. Katamà kitti? Idh' ekacco pubbe samaïabhÃve kitti- vaïïabhato\<*<6>*>/ hoti paï¬ito viyatto medhÃvÅ bahussuto cittakathÅ kalyÃïapaÂibhÃïo suttantiko ti và vinayadharo ti và dhammakathiko ti và Ãra¤¤iko ti và piï¬apÃtiko ti và paæsukÆliko ti vÃ, tecÅvariko ti và sapadÃnacÃriko\<*<7>*>/ ti và khalupacchÃbhattiko ti và nesajjiko ti và yathÃsan- thatiko ti và paÂhamassa jhÃnassa lÃbhÅ ti và dutiyassa jhÃnassa lÃbhÅ ti và tatiyassa jhÃnassa lÃbhÅ ti và catutthassa jhÃnassa lÃbhÅ ti và ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃ- pattiyà lÃbhÅ ti và vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiyà lÃbhÅ ti và Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiyà lÃbhÅ ti và nevasa¤¤Ã- nÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà lÃbhÅ ti vÃ; ayaæ kitti. Yaso kittÅ ca yà pubbe hÃyat' evÃpi tassa sà ti. Tassa aparena samayena Buddhaæ dhammaæ saæghaæ sikkhaæ paccakkhÃya hÅnÃyÃvattassa\<*<8>*>/ so ca yaso sà ca kitti hÃyati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp chatukkaæ; S chegucchaæ (jeguccham?). 2 Bp S om. 3 Bp om. 4 Bp Si om. 5 S ad. hoti. 6 Bp -gato. 7 Si sappadÃna- as often. 8 Si -issa; Bp S hÅnÃya Ãvattassa (S -essa). See pp. 148, 150, 156. >/ #<[page 148]># %<148 AÂÂhakavaggo. [S.N. 817>% parihÃyati paridhaæsati paripatati antaradhÃyati vip- palujjatÅ ti, yaso kittÅ ca yà pubbe hÃyat' evÃpi tassa sÃ. Etam pi disvà sikkhetha \<*<1>*>/methunaæ vippahÃtave ti. Etan ti pubbe samaïabhÃve yaso kitti ca, aparabhÃge Buddhaæ dhammaæ saæghaæ sikkhaæ paccakkhÃya hÅnÃyÃvattassa ayaso ca akitti ca\<*<1>*>/; etaæ sampattivi- pattiæ disvÃ\<*<2>*>/ passitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvà ti, etam pi disvÃ. Sikkhethà ti tisso sikkhÃ, adhisÅlasikkhà adhicittasikkhà adhipa¤¤ÃsikkhÃ. Katamà adhisÅlasikkhÃ? Idha bhikkhu sÅlavà hoti, pÃtimokkhasaævarasaævuto viharati ÃcÃragocarasam- panno, aïumattesu vajjesu bhayadassÃvÅ samÃdÃya sik- khati sikkhÃpadesu; khuddako sÅlakkhandho, mahanto sÅlakkhandho, sÅlaæ patiÂÂhà Ãdicaraïaæ saæyamo saæ- varo mukhaæ pamukhaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ samÃ- pattiyÃ. Ayaæ adhisÅlasikkhÃ. Katamà adhicittasikkÃ? Idha bhikkhu vivicc' eva kÃmehi, vivicca akusalehi dhammehi, savitakkaæ savicÃraæ vivekajaæ pÅtisukhaæ paÂhamaæ\<*<3>*>/ jhÃnaæ upasampajja viharati, \<*<4>*>/vitakkavicÃrÃnaæ vÆpasamà ajjhattaæ sam- pasÃdanaæ cetaso ekodibhÃvaæ avitakkaæ avicÃraæ samÃ- dhijaæ\<*<4>*>/ dutiyaæ jhÃnaæ, tatiyaæ jhÃnaæ, catutthaæ jhÃnaæ upasampajja viharati. Ayaæ adhicittasikkhÃ. Katamà adhipa¤¤ÃsikkhÃ? Idha bhikkhu pa¤¤avà hoti, udayatthagÃminiyà pa¤¤Ãya samannÃgato ariyÃya nibbe- dhikÃya sammÃdukkhakkhayagÃminiyÃ; so idaæ dukkhan ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, ayaæ dukkhasamudayo ti yathÃ- bhÆtaæ pajÃnÃti, ayaæ dukkhanirodho ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ti yathÃ- bhÆtaæ pajÃnÃti, ime Ãsavà ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, ayaæ Ãsavasamudayo ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, ayaæ Ãsava- nirodho ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, ayaæ Ãsavanirodha- gÃminÅ paÂipadà ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti. Ayaæ adhi- pa¤¤ÃsikkhÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Si om. 2 Bp S ad. ti. 3 S pathamajh- and below dutiyajh-, etc. 4-4 Bp S pe. >/ #<[page 149]># %% Methunadhammo nÃma yo so asaddhammo . . . pe . . . taækÃraïà vuccati methunadhammo. Etam pi disvà sikkhetha methunaæ vippahÃtave ti methunadhammassa\<*<1>*>/ pahÃnÃya vÆpasamÃya paÂinissag- gÃya paÂipassaddhiyÃ\<*<2>*>/ adhisÅlam pi sikkheyya, adhicittam pi sikkheyya, adhipa¤¤am pi sikkheyya. ImÃ\<*<3>*>/ tisso sikkhÃ\<*<4>*>/ Ãvajjento\<*<5>*>/ sikkheyya, jÃnanto sikkheyya, passanto sikkheyya, paccavekkhanto sikkheyya, cittaæ adhiÂÂha- hanto sikkheyya, saddhÃya\<*<6>*>/ adhimuccanto sikkheyya, viriyaæ paggaïhanto sikkheyya, satiæ upaÂÂhapento sikkheyya, cittaæ samÃdahanto sikkheyya, pa¤¤Ãya pajÃ- nanto sikkheyya abhi¤¤eyyaæ abhijÃnanto sikkheyya, pari¤¤eyyaæ parijÃnanto sikkheyya, pahÃtabbaæ paja- hanto sikkheyya, bhÃvetabbaæ bhÃvento sikkheyya, sac- chikÃtabbaæ sacchikaronto sikkheyya Ãcareyya samÃ- careyya samÃdÃya vatteyyà ti, etam pi disvà sikkhetha methunaæ vippahÃtave\<*<7>*>/. Ten 'Ãha BhagavÃ. Yaso kittÅ ca yà pubbe hÃyat' evÃpi tassa sÃ, etam pi disvà sikkhetha methunaæ vippahÃtave ti. _________________________________ $*>/ paresaæ nigghosaæ maÇku hoti tathÃvidho. || Nidd_I.7:5 ||>$ Saækappehi pareto so kapaïo viya jhÃyatÅ ti. KÃmasaæ- kappena byÃpÃdasaækappena vihiæsÃsaækappena diÂÂhi- saækappena phuÂÂho\<*<9>*>/ pareto samohito samannÃgato pi- hito\<*<3>*>/ kapaïo viya mando viya momÆho viya jhÃyati pajjhÃyati nijjhÃyati avajjhÃyati\<*<10>*>/. Yathà ulÆko rukkha- sÃkhÃyaæ mÆsikaæ magayamÃno\<*<11>*>/ jhÃyati pajjhÃyati nijjhÃyati avajjhÃyati\<*<10>*>/; yathà koÂÂhu\<*<12>*>/ nadÅtÅre macche magayamÃno\<*<11>*>/ jhÃyati pajjhÃyati nijjhayÃti avajjhÃyati\<*<10>*>/; \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si methunassa dh-. 2 Si -passaddhÃya. 3 Si om. 4 Bp sikkhÃyo; S sikkhà so. 5 Bp Ãvajjanto. 6 S saddhÃ. 7 S ad. ti. 8 Si sutvÃna, below sutvÃ. 9 S puÂÂho. 10 Bp S apa-. 11 Si gamayamÃno. 12 Si kotthu. >/ #<[page 150]># %<150 AÂÂhakavaggo. [S.N. 818>% yathà vilÃro\<*<1>*>/ sandhisamalasapaÇkatÅre\<*<2>*>/ mÆsikaæ maga- yamÃno\<*<3>*>/ jhÃyati pajjhÃyati nijjhÃyati avajjhÃyati\<*<4>*>/; yathà gadrabho vahacchinno sandhisamalasapaÇkatÅre\<*<2>*>/ jhÃyati pajjhÃyati nijjhÃyati avajjhÃyati; evam eva so vibbhantako kÃmasaækappena byÃpÃdasaækappena vihiæsÃsaækappena\<*<5>*>/ diÂÂhisaækappena phuÂÂho\<*<6>*>/ pareto samohito samannÃgato pihito\<*<7>*>/ kapaïo viya mando viya momÆho viya jhÃyati pajjhÃyati nijjhÃyati avajjhÃyÃtÅ\<*<4>*>/ ti, saækappehi pareto so kapaïo viya jhÃyati. Sutvà paresaæ nigghosaæ maÇku hoti tathÃvidho ti. Paresan ti upajjhÃyakÃ\<*<8>*>/ và ÃcariyakÃ\<*<9>*>/ và samÃnupajjhÃ- yakà và samÃnÃcariyakà và mittà và sandiÂÂhà và sam- bhattà và sahÃyà và codenti: Tassa te kho\<*<10>*>/ Ãvuso alÃbhÃ, tassa te dulladdhaæ; yaæ tvaæ evarÆpaæ uÊÃraæ satthÃraæ labhitvÃ, evaæ svÃkkhÃte dhammavinaye pabba- jitvÃ, evarÆpaæ ariyagaïaæ labhitvÃ, hÅnassa methuna- dhammassa kÃraïà Buddhaæ dhammaæ saæghaæ sikkhaæ paccakkhÃya hÅnÃyÃvatto 'si\<*<11>*>/; saddhà pi nÃma te nÃhosi kusalesu dhammesu, hiri pi nÃma te nÃhosi kusalesu dhammesu, ottappam pi nÃma te nÃhosi kusalesu dhammesu, viriyam pi nÃma te nÃhosi kusalesu dhammesu, sati pi nÃma te nÃhosi kusalesu dhammesu, pa¤¤Ã pi nÃma te nÃhosi kusalesu dhammesÆ ti tesaæ vacanaæ byappathaæ\<*<12>*>/ desanaæ anusÃsanaæ\<*<7>*>/ anusiÂÂhiæ sutvà suïitvà uggahetvÃ\<*<13>*>/ upadhÃrayitvà upalakkhayitvà maÇku hoti, pÅÊito ghaÂÂito\<*<14>*>/ byatthito\<*<15>*>/ domanassito hoti. TathÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp bÅÊaro; S bilaro. 2 Bp sandhisamalasaæka-; S samdhiæ amalasaæka- and sandhiæ samalasaæka-. 3 Si gamayamÃno. 4 Bp S apa-. 5 S ad. puÂÂho. 6 S om. 7 Si om. 8 S upajjhÃyÃ. 9 Bp S ÃcariyÃ, see p. 151, n. 4. 10 Bp S om. 11 Bp S 'smi, see p. 12 Si byapathaæ; Bp byÃppataæ. 13 Bp S uggahitvÃ. 14 S ghaÂito. 15 Bp byÃdhito; S byÃyito. >/ #<[page 151]># %% vidho ti tathÃvidho tÃdiso tassaïÂhito\<*<1>*>/ tappakÃro tappaÂi- bhÃgo, yo so vibbhantako ti, sutvà paresaæ nigghosaæ maÇku hoti tathÃvidho. Ten' Ãha BhagavÃ: Saækappehi pareto so kapaïo viya jhÃyati, sutvà paresaæ nigghosaæ maÇku hoti tathÃvidho ti. _________________________________ $*>/. || Nidd_I.7:6 ||>$ Atha satthÃni kurute paravÃdehi codito ti. Athà ti padasandhi padasaæsaggo padapÃripÆri akkharasamavÃyo bya¤janasiliÂÂhatà padÃnupubbatÃ-m-etaæ athà ti. Sat- thÃnÅ ti tÅïi satthÃni, kÃyasatthaæ vacÅsatthaæ mano- satthaæ; tividhaæ kÃyaduccaritaæ kÃyasatthaæ, catub- bidhaæ vacÅduccaritaæ vacÅsatthaæ, tividhaæ manoduc- caritaæ manosatthaæ. ParavÃdehi codito ti upajjhÃya- kehi\<*<3>*>/ và Ãcariyakehi\<*<4>*>/ và samÃnupajjhÃyakehi\<*<5>*>/ và samÃnÃcariyakehi và mittehi và sandiÂÂhehi và sambhat- te i và sahÃyehi và codito, sampajÃnamusà bhÃsati: Abhirato ahaæ bhante ahosiæ pabbajjÃya, mÃtà me posetabbÃ, tena 'mhi vibbhanto ti bhaïati; pità me posetabbo tena 'mhi vibbhanto ti bhaïati; bhÃtà me posetabbo, bhaginÅ me posetabbÃ, putto me posetabbo, dhÅtà me posetabbÃ, mittà me posetabbÃ, amaccà me posetabbÃ, ¤Ãtakà me posetabbÃ, ¤ÃtisÃlohitÃ\<*<6>*>/ me pose- tabbÃ, tena 'mhi vibbhanto ti bhaïati vacÅsatthaæ karoti saækaroti\<*<7>*>/ janeti sa¤janeti nibbatteti abhinibbattetÅ ti, atha satthÃni kurute paravÃdehi codito. Esa khv\<*<8>*>/ -assa\<*<9>*>/ mahÃgedho ti. Eso kho\<*<8>*>/ assa\<*<9>*>/ mahÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si elsewhere taæsaïÂhito; S tassakkhito. 2 Bp saÇgÃhati. 3 Bp S upajjhÃyehi. 4 Bp S Ãcariyehi. 5 Bp samÃnupaccayakehi; S samanupajjhÃyehi. 6 Bp S om. ¤Ãti. 7 Si om. 8 Bp S om. 9 Bp S tassa. >/ #<[page 152]># %<152 AÂÂhakavaggo. [S.N. 819>% gedho mahÃvanaæ mahÃgahaïaæ mahÃkantÃro mahÃ- visamo mahÃkuÂilo mahÃpaÇko mahÃpalipo\<*<1>*>/ mahÃpali- bodho mahÃbandhanaæ yadidaæ sampajÃnamusÃvÃdo ti, esa khv-assa mahÃgedho. Mosavajjaæ pagÃhatÅ\<*<2>*>/ ti. Mosavajjaæ vuccati musÃvÃdo. Idh' ekacco sabhaggato và parisaggato và ¤Ãtimajjhagato\<*<3>*>/ và pÆgamajjhagato và rÃjakulamajjhagato và abhinÅto sakkhipuÂÂho: \<*<4>*>/ehi bho\<*<4>*>/ purisa yaæ jÃnÃsi taæ vadehÅ ti. So ajÃnaæ và Ãha\<*<5>*>/ jÃnÃmÅ ti, jÃnaæ và Ãha na jÃnÃmÅ ti, apassaæ và Ãha passÃmÅ ti, passaæ và Ãha na passÃmÅ ti, iti attahetu và parahetu và Ãmisaki¤cikkha- hetu và sampajÃnamusà bhÃsati; idaæ vuccati mosa- vajjam. Api ca tÅh' ÃkÃrehi musÃvÃdo hoti; pubb' ev' assa hoti musà bhaïissan ti, bhaïantassa hoti musà bhaïÃmÅ ti, bhaïitassa hoti musà mayà bhaïitan ti; imehi tÅh' ÃkÃrehi musÃvÃdo hoti. Api ca catÆh' ÃkÃrehi\<*<6>*>/ pa¤cah' ÃkÃrehi chah' ÃkÃrehi sattah' Ãkarehi aÂÂhah' ÃkÃrehi musÃvÃdo hoti: pubb' ev' assa hoti musà bhaïissan ti, bhaïantassa hoti musà bhaïÃmÅ ti, bhaïitassa hoti musà mayà bhaïitan ti, vinidhÃya diÂÂhiæ, vinidhÃya khantim, vini- dhÃya ruciæ, vinidhÃya sa¤¤aæ, vinidhÃya bhÃvaæ, imehi aÂÂhah' ÃkÃrehi musÃvÃdo hoti. Mosavajjaæ pagÃhatÅ\<*<7>*>/ ti mosavajjaæ pagÃhati\<*<7>*>/ ogÃhati ajjhogÃhati pavisatÅ ti, mosavajjaæ pagÃhati\<*<7>*>/. Ten' Ãha BhagavÃ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S -palÃpo; cf. paÊipatha (miry road). 2 Bp S saïgÃhatÅ. 3 Si -majjhaggato here and below. 4-4 Bp eh' ambho; S evam bho. 5 Bp S ahaæ here and below. 6 Bp S ad. musÃvÃdo hoti: pubb' ev' assa hoti musà bhaïissan ti; bhaïantassa hoti musà bhaïÃmÅ ti; bhaïitassa hoti musà mayà bhaïitan ti vinidhÃya diÂÂhim; imehi catÆh' ÃkÃrehi musÃvÃdo hoti. Api ca. (S has bhantassa for bhaïantassa.) 7 Bp saïgÃhati. >/ #<[page 153]># %% Atha satthÃni kurute paravÃdehi codito, esa khv-assa mahÃgedho, mosavajjaæ pagÃhatÅ ti. _________________________________ $*>/ methune\<*<2>*>/ yutto mando va parikissati. || Nidd_I.7:7 ||>$ Paï¬ito ti sama¤¤Ãto ti idh' ekacco pubbe samaïabhÃve kittivaïïabhato\<*<3>*>/ hoti paï¬ito viyatto medhÃvÅ bahussuto cittakathÅ kalyÃïapatibhÃïo suttantiko ti và vinayadharo ti và dhammakathiko ti và . . . pe . . . nevasa¤¤ÃnÃ- sa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà lÃbhÅ ti và evaæ ¤Ãto hoti \<*<4>*>/sa¤¤Ãto sama¤¤Ãto ti\<*<4>*>/, paï¬ito ti sama¤¤Ãto. Ekacariyaæ adhiÂÂhito ti dvÅhi kÃraïehi ekacariyaæ adhiÂÂhito pabbajjÃsaækhÃtena và gaïÃvavassaggatthena vÃ. Kathaæ\<*<5>*>/ pabbajjÃsaækhÃtena ekacariyaæ adhiÂÂhito? Sabbaæ gharÃvÃsapalibodhaæ chinditvà . . . pe . . . evaæ pabbajjÃsaækhÃtena ekacariyaæ adhiÂÂhito. Kathaæ gaïÃvavassaggatthena ekacariyaæ adhiÂÂhito? So evaæ pabbajito samÃno eko ara¤¤avanapatthÃni pan- tÃni . . . pe . . . evaæ gaïÃvavassaggatthena ekacariyaæ adhiÂÂhito ti, ekacariyaæ adhiÂÂhito. AthÃpi\<*<6>*>/ methune yutto ti. Methunadhammo nÃma yo so asaddhammo\<*<7>*>/ . . . pe . . . taækÃraïà vuccati methunadhammo. AthÃpi\<*<6>*>/ methune yutto ti so aparena samayena Buddhaæ dhammaæ saæghaæ sikkhaæ pac- cakkhÃya hÅnÃyÃvattitvÃ\<*<8>*>/ methunadhamme yutto payutto\<*<9>*>/ ayutto samÃyutto ti, athÃpi\<*<6>*>/ methune yutto. Mando va parikissatÅ\<*<10>*>/ ti kapaïo viya momÆho\<*<11>*>/ viya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S sa cÃpi. 2 S methuna. 3 Bp vaïïagato as p. 147, n. 6; S kittitevaïïa. 4-4 Bp pa¤¤Ãto sama¤¤Ãto hotÅ ti; S pa¤¤Ãto. 5 See above, p. 144. 6 Bp S as above, n. 1. 7 Bp ad. gÃmadhammo; S ad. gÃmadhammo ca saladhammo (vasala-). 8 Bp S ad. vÃ. 9 Bp S saæyutto. 10 S parilissati. 11 Bp S ad. mando viya. >/ #<[page 154]># %<154 AÂÂhakavaggo. [S.N. 820>% kissati\<*<1>*>/ parikissati\<*<2>*>/ parikilissati\<*<3>*>/, pÃïam pi hanati, adinnam pi Ãdiyati, sandhim pi chindati, nillopam pi harati, ekÃgÃrikam pi karoti, paripanthe pi tiÂÂhati, para- dÃram pi gacchati, musà pi bhaïati, evam pi kissati parikissati parikilissati. Tam enaæ rÃjÃno gahetvà vividhà kammakÃraïà kÃrenti\<*<4>*>/: kasÃhi pi tÃÊenti, vettehi pi tÃÊenti, a¬¬hadaï¬akehi pi tÃÊenti, hattham pi chindanti, pÃdam pi chindanti, hatthapÃdam pi chindanti, kaïïam pi chindanti, nÃsam pi chindanti, kaïïanÃsam pi chin- danti, vilaÇgathÃlikam\<*<5>*>/ pi karonti, saækhamuï¬ikam pi karonti, rÃhumukham pi karonti, jotimÃlikam pi karonti, hatthapajjotikam pi karonti, erakavattikam pi karonti, cÅrakavÃsikam\<*<6>*>/ pi karonti, eïeyyakam pi karonti, baÊi- samaæsikam pi karonti, kahÃpaïakam\<*<7>*>/ pi karonti, khÃrÃ- patacchikam\<*<8>*>/ pi\<*<9>*>/ karonti, palighaparivattikam pi karonti, palÃlapÅÂhakam\<*<10>*>/ pi karonti, tattena pi telena osi¤canti, sunakhehi pi khÃdÃpenti, jÅvantam pi sÆle uttÃsenti\<*<11>*>/, asinà pi sÅsaæ chindanti; evam pi kissati parikissati parikilissati\<*<3>*>/. Athavà kÃmataïhÃya abhibhÆto pari- yÃdiïïacitto bhoge pariyesanto nÃvÃya mahÃsamuddaæ pakkhandati, sÅtassa purakkhato, uïhassa purakkhato, ¬aæsamakasavÃtÃtapasiriæsapasamphassehi \<*<12>*>/rissamÃno khuppipÃsÃya pÅÊiyamÃno\<*<12>*>/ Gumbaæ\<*<13>*>/ gacchati, Tak- kolaæ gacchati, Takkasilaæ gacchati, KÃlamukhaæ gacchati, MaraïapÃraæ\<*<14>*>/ gacchati, VesuÇgaæ gacchati, VerÃpathaæ gacchati, Javaæ gacchati, Tamaliæ\<*<15>*>/ gac- chati, VaÇgam\<*<16>*>/ gacchati, EÊavaddanaæ\<*<17>*>/ gacchati, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S kilissati. 2 S pakirissati. 3 S om. 4 S karonti. 5 Bp bilaÇka-; S bilaÇga-. 6 Codd. ci-. 7 Bp kahÃpaïikaæ. 8 Bp khÃrÃpaticchakam; S khÃrÃpatacchikacchi. 9 S om. pi. 10 Bp -piÂÂhakam. 11 S vuttÃsenti. 12-12 Bp S pÅliyamÃno khuppipÃsÃya miyyamÃno ti. 13 S gumbhaæ; with this list of places cf. the lists in Mil. P. 331, 359, and below on v. 939. 14 Bp pÆrapuraæ; S parammukhaæ. 15 Si kamaliæ; Bp taæmaliæ; S taæmunÅ. 16 Si vaækaæ. 17 Bp eÊabandhanaæ; S jalavanaæ. >/ #<[page 155]># %% SuvaïïakÆÂaæ gacchati, SuvaïïabhÆmiæ gacchati, Tam- bapaïïiæ gacchati, SuppÃraæ\<*<1>*>/ gacchati, Bharukacchaæ\<*<2>*>/ gacchati, SuraÂÂhaæ\<*<3>*>/ gacchati, \<*<4>*>/AÇgaïekaæ gacchati\<*<4>*>/, GaÇgaïaæ\<*<5>*>/ gacchati, ParamagaÇgaïaæ\<*<6>*>/ gacchati, Yonaæ\<*<7>*>/ gacchati, Paramayonaæ\<*<8>*>/ gacchati, \<*<9>*>/Allasandaæ gacchati\<*<9>*>/, \<*<10>*>/MarukantÃraæ gacchati, Jaïïupathaæ gacchati, Aja- pathaæ gacchati, Meï¬apathaæ gacchati, SaÇkupathaæ gacchati, Chattapathaæ gacchati, Vaæsapathaæ\<*<11>*>/ gacchati, Sakuïapathaæ\<*<12>*>/ gacchati, MÆsikapathaæ gacchati, Dari- pathaæ gacchati, VettÃdhÃraæ\<*<13>*>/ gacchati; evam pi kissati parikissati parikilissati. Pariyesanto\<*<14>*>/ na labhati\<*<15>*>/, alÃ- bhamÆlakam pi dukkhadomanassaæ\<*<16>*>/ {paÂisaævedeti}; evam pi kissati\<*<17>*>/ parikissati\<*<18>*>/ parikilissati. Pariyesanto\<*<19>*>/ labhati\<*<15>*>/, laddhà ca\<*<20>*>/ ÃrakkhamÆlakam pi dukkha- domanassaæ\<*<16>*>/ {paÂisaævedeti}: Kin ti me bhoge n' eva rÃjÃno hareyyuæ, na corà hareyyuæ, na aggi ¬aheyya\<*<21>*>/, \<*<22>*>/na udakaæ vaheyya\<*<23>*>/ \<*<22>*>/, na appiyà dÃyÃdà hareyyun ti; tassa evaæ rakkhato\<*<24>*>/ gopayato te\<*<25>*>/ bhogà vippa- lujjanti, so\<*<25>*>/ vippayogamÆlakam pi dukkhadomanassaæ\<*<16>*>/ {paÂisaævedeti}; evam pi kissati parikissati parikilissatÅ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp suppÃdakaæ; S suppÃrakaæ. 2 Bp vhÃrugacchaæ (?); Si bharukaæ; S bharakacchiæ. 3 Si suraddhaæ; S suraraÂÂhaæ. 4-4 Bp bhaïgalokaæ g-; S om. 5 Bp bhaÇgaïaæ; S nagaïaæ. 6 Bp saramataægaïaæ (?); S padapanaïgaïaæ. 7 S sotaæ (= yonaæ). 8 Si pinaæ. 9-9 Bp S om. 10 Bp ad. vinakaæ g- mÆlapadaæ g-; S ad. navakaæ g- mulapaddaæ g-. 11 Si aæsa-. 12 S saÇku-. 13 Si cettÃ-; Bp S vettÃcÃraæ. 14 Bp gavesanto. 15 Bp vindati. 16 Bp dukkhaæ d-. 17 S kilissati. 18 S om. 19 Bp gavesanto. 20 Bp S pi. 21 Bp S daheyyuæ. 22-22 S om. 23 Bp vaheyyum. 24 Bp Ãrakkhato. 25 Si om. >/ #<[page 156]># %<156 AÂÂhakavaggo. [S.N. 820>% ti, athÃpi methune yutto mando va parikissati. Ten' Ãha BhagavÃ: Paï¬ito ti sama¤¤Ãto ekacariyaæ adhiÂÂhito, athÃpi methune yutto mando va parikissatÅ ti. _________________________________ $*>/, na nise- vetha methunaæ. || Nidd_I.7:8 ||>$ Etam ÃdÅnavaæ ¤atvà muni pubbÃpare idhà ti. Etan ti pubbe samaïabhÃve yaso ca kitti ca, aparabhÃge Buddhaæ dhammaæ saæghaæ sikkhaæ paccakkhÃya hÅnÃyÃvat- tassa ayaso ca akitti ca, etaæ sampattivipattiæ\<*<2>*>/ ¤atvà jÃnitvà tulayitvà tÅrayitvÃ\<*<3>*>/ vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvÃ. MunÅ ti. Monaæ vuccati\<*<4>*>/ ¤Ãïaæ, yà pa¤¤Ã pajÃnanà . . . pe . . . saÇgajÃlam aticca so muni. Idhà ti imissà diÂÂhiyÃ, imissà khantiyÃ, imissà ruciyÃ, imasmiæ ÃdÃye, imasmiæ dhamme, imasmiæ vinaye, imasmiæ dhamma- vinaye, imasmiæ pÃvacane, imasmiæ brahmacariye, imasmiæ satthusÃsane, imasmiæ attabhÃve, imasmiæ manussaloke ti, etam ÃdÅnavaæ ¤atvà muni pubbÃpare idha. Ekacariyaæ daÊhaæ kayirÃ\<*<5>*>/ ti dvÅhi kÃraïehi eka- cariyaæ daÊhaæ kareyya, pabbajjÃsaækhÃtena và gaïÃ- vavassaggatthena vÃ. Kathaæ pabbajjÃsaækhÃtena ekacariyaæ daÊhaæ ka- reyya? Sabbaæ gharÃvÃsapalibodhaæ chinditvÃ, putta- dÃrapalibodhaæ chinditvÃ, ¤Ãtipalibodhaæ chinditvÃ, mittÃmaccapalibodhaæ chinditvÃ, sannidhipalibodhaæ chinditvÃ, kesamassuæ ohÃretvÃ, kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃ- detvÃ, agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajitvÃ, aki¤canabhÃvaæ\<*<6>*>/ upagantvÃ, eko careyya vihareyya iriyeyya vatteyya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp kariyÃ, here and below. 2 Bp S sampatti[æ] vipatti¤ ca. 3 Codd. ti-. 4 Bp ad. ¤atvÃ. 5 Bp kariyÃ; S kayirathÃ. 6 Codd. Ãki¤c-. >/ #<[page 157]># %% pÃleyya yapeyya yÃpeyya; evaæ pabbajjÃsaækhÃtena eka- cariyaæ daÊhaæ kareyya. Kathaæ gaïÃvavassaggatthena ekacariyaæ daÊhaæ ka- reyya? So evaæ pabbajito\<*<1>*>/ samÃno eko ara¤¤avana- patthÃni\<*<2>*>/ pantÃni senÃsanÃni patiseveyya appasaddÃni appanigghosÃni vijanavÃtÃni manussarÃhaseyyakÃni paÂi- sallÃnasÃruppÃni\<*<3>*>/; so eko gaccheyya, eko tiÂÂheyya, eko nisÅdeyya, eko seyyaæ kappeyya, eko gÃmaæ piï¬Ãya paviseyya, eko paÂikkameyya, eko raho nisÅdeyya, eko caÇkamaæ adhiÂÂheyya, eko careyya vihareyya iriyeyya vatteyya pÃleyya yapeyya yÃpeyya; evaæ gaïÃvavassag- gatthena ekacariyaæ daÊhaæ kareyyà ti. Ekacariyaæ daÊhaæ kareyya, thiraæ\<*<4>*>/ kareyya, daÊha- samÃdÃno\<*<5>*>/ assa avaÂÂhitasamÃdÃno\<*<6>*>/ kusalesu dhammesÆ ti, ekacariyaæ daÊhaæ kayirÃ\<*<7>*>/. \<*<8>*>/Na nisevetha methunan ti. Methunadhammo nÃma yo so asaddhammo gÃmadhammo . . . pe . . . taækÃraïÃ\<*<9>*>/ vuccati methunadhammo. Methunadhammaæ\<*<10>*>/ na se- veyya, na niseveyya, na\<*<11>*>/ saæseveyya, na paÂiseveyya, na careyya, \<*<12>*>/na samÃcareyya\<*<12>*>/, na samÃdÃya vatteyà ti\<*<8>*>/, na nisevetha methunam. Ten' Ãha BhagavÃ: Etam ÃdÅnavaæ ¤atvà muni pubbÃpare idha, ekacariyaæ daÊhaæ kayirÃ, na nisevetha methunan ti. _________________________________ $$ Viveka¤ ¤eva sikkhethà ti. Viveko ti tayo vivekÃ, kÃya- viveko cittaviveko upadhiviveko. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp pabbajjito often. 2 S -pattÃni. 3 Si -rÆpÃni. 4 Si thinaæ; Bp S tiram. 5 Bp S daÊhaæ s-. 6 Bp ad. assa. 7 Bp kariyÃ; S kayirÃtha. 8-8 Si om. 9 Bp kÃraïÃ. 10 Bp S methunaæ dh-. 11 S ad. taæ. 12-12 S om. >/ #<[page 158]># %<158 AÂÂhakavaggo. [S.N. 822>% Katamo kÃyaviveko? . . . pe . . . ayaæ upadhiviveko. KÃyaviveko ca vÆpakaÂÂhakÃyÃnaæ\<*<1>*>/ nekkhammÃbhira- tÃnaæ; cittaviveko ca parisuddhacittÃnaæ paramavodÃna- pattÃnaæ\<*<2>*>/; upadhiviveko ca nirupadhÅnaæ puggalÃnaæ visaækhÃragatÃnaæ. Sikkhà ti tisso sikkhÃ, adhisÅlasikkhà adhicittasikkhà adhipa¤¤Ãsikkhà . . . pe . . . ayaæ adhipa¤¤ÃsikkhÃ. Viveka¤ ¤eva sikkhethà ti viveka¤ ¤eva sikkheyya Ãcareyya samÃcareyya samÃdÃya vatteyyà ti, viveka¤ ¤eva sikkhetha. Etad ariyÃnam uttaman ti. Ariyà vuccanti Buddhà ca buddhasÃvakà ca paccekabuddhà ca. AriyÃnaæ etaæ aggaæ seÂÂhaæ viseÂÂhaæ\<*<3>*>/ pÃmokkhaæ uttamaæ pavaraæ, yadidaæ vivekacariyà ti, etad ariyÃnam uttamaæ. Tena\<*<4>*>/ seÂÂho na ma¤¤ethà ti \<*<5>*>/tÃya vivekacariyÃya\<*<5>*>/ uïïatiæ na kareyya, uïïamaæ na\<*<6>*>/ kareyya, mÃnaæ na kareyya\<*<7>*>/, thambhaæ na kareyya, na\<*<6>*>/ tena mÃnaæ janeyya, \<*<8>*>/bandhaæ na kareyya\<*<8>*>/, na\<*<6>*>/ tena thaddho assa pat- thaddho\<*<9>*>/ paggahitasiro ti, tena seÂÂho na ma¤¤etha. Sa ve nibbÃnasantike\<*<10>*>/ ti so nibbÃnassa\<*<10>*>/ santike sÃmantà Ãsanne avidÆre upakaÂÂhe ti, sa ve nibbÃnasantike. Ten' Ãha BhagavÃ: Viveka¤ ¤eva sikkhetha, etad ariyÃnam uttamaæ; tena\<*<4>*>/ seÂÂho na ma¤¤etha, sa ve nibbÃnasantike ti. _________________________________ $*>/ pajÃ\<*<12>*>/. || Nidd_I.7:10 ||>$ Rittassa munino carato ti. RittassÃ\<*<13>*>/ ti\<*<13>*>/ rittassa vivit- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp vivekaÂÂha-; S vivekakÃyÃnaæ. 2 Bp S paramavodÃnapp-. 3 S ad. vimokkhaæ. 4 Bp na tena. 5-5 Bp S kÃyaviveka-. 6 S om. 7 Bp ad. thÃmaæ na kareyya; S ad. thÃmaæ na kare. 8 Bp S om. 9 S tthaddho. 10 S niddhÃna-. 11 Sic Codd.--P.T.S. gathitÃ. 12 S ad ti. 13 Bp om. >/ #<[page 159]># %% tassa pavivittassa, kÃyaduccaritena rittassa vivittassa pavi- vittassa, vacÅduccaritena manoduccaritena rÃgena dosena mohena kodhena upanÃhena makkhena paÊÃsena issÃya macchariyena mÃyÃya sÃÂheyyena thambhena sÃrambhena mÃnena atimÃnena madena pamÃdena sabbakilesehi sabba- duccaritehi sabbadarathehi sabbapariÊÃhehi sabbasantÃpehi sabbÃkusalÃbhisaækhÃrehi rittassa vivittassa pavivittassa\<*<1>*>/. Munino ti monaæ vuccati ¤Ãïaæ,\<*<2>*>/yà pa¤¤Ã pajÃnanÃ\<*<2>*>/ . . . pe . . . saÇgajÃlam aticca so muni\<*<3>*>/. Carato ti carato viharato iriyato vattato\<*<4>*>/ pÃlayato yapayato yÃpayato ti, rittassa munino carato. KÃmesu anapekkhino ti. KÃmà ti uddÃnato\<*<5>*>/ dve kÃmÃ, vatthukÃmà ca kilesakÃmà ca . . . pe . . . ime vuccanti vatthukÃmà . . . pe . . . ime vuccanti kilesakÃmÃ. VatthukÃme parijÃnitvÃ\<*<6>*>/, kilesakÃme pahÃya pajahitvà vinoditvà byantÅkaritvà anabhÃvaæ gamitvÃ, kÃmesu ana- pekkhavÃ\<*<7>*>/, cattakÃmo vantakÃmo muttakÃmo pahÅnakÃmo paÂinissaÂÂhakÃmo vÅtarÃgo\<*<8>*>/ vantarÃgo muttarÃgo pahÅna- rÃgo patinissaÂÂharÃgo nicchÃto\<*<9>*>/ nibbuto sÅtibhÆto {sukha- paÂisaævedÅ} brahmabhÆtena attanà viharatÅ ti, kÃmesu anapekkhino. Oghatiïïassa pihayanti kÃmesu gadhità pajà ti. Pajà ti sattÃdhivacanaæ. Pajà kÃmesu rattà giddhà gadhità muc- chità ajjhopannà laggà laggità palibuddhÃ, tÃ\<*<10>*>/ kÃmo- ghaæ\<*<11>*>/ tiïïassa, \<*<12>*>/bhavoghaæ tiïïassa\<*<12>*>/, diÂÂhoghaæ tiïïassa, avijjoghaæ tiïïassa, sabbasaækhÃrapathaæ tiïïassa uttiïïassa\<*<13>*>/ nitiïïassa\<*<14>*>/ atikkantassa sama- tikkantassa vÅtivattassa pÃragatassa\<*<15>*>/ pÃrappattassa\<*<16>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ad. vivittassa. 2 Bp S om. 3 S ad. ti. 4 S ad. pavattato. 5 Bp Si udÃnato. 6 S pariccajitvÃ. 7 Bp anapekkhano. 8 Bp ad. cattarÃgo; S ad. mattÃrÃgo. 9 S nissaÂo. 10 Bp S te. 11 S kÃmoghatiïïassa, and below diÂÂhoghatiïïassa, etc. 12-12 S om. 13 Si utiïïassa. 14 Bp S nittiïïassa (better). 15 S pÃraæ g-. 16 Bp parapattassa, and below antapattassa, etc.; S om. >/ #<[page 160]># %<160 AÂÂhakavaggo. [S.N. 823>% \<*<1>*>/antagatassa antappattassa\<*<1>*>/ koÂigatassa koÂippattassa\<*<2>*>/ \<*<3>*>/pariyantagatassa pariyantappattassa\<*<3>*>/ vosÃnagatassa vosÃnappattassa tÃïagatassa tÃïappattassa leïagatassa leïappattassa saraïagatassa saraïappattassa abhayaga- tassa abhayappattassa accutagatassa accutappattassa\<*<4>*>/ amatagatassa amatappattassa nibbÃnagatassa nibbÃnap- pattassa icchanti sÃdiyanti patthayanti pihayanti abhi- jappanti. Yathà iïÃyikà Ãnaïyaæ patthenti pihayanti, yathà ÃbÃdhikà Ãrogyam patthenti pihayanti, yathà ban- dhanabandhÃ\<*<5>*>/ bandhanamokkhaæ patthenti pihayanti, yathà dÃsà bhujissaæ\<*<6>*>/ patthenti pihayanti, yathà \<*<7>*>/kantÃ- raddhÃnaæ pakkhannÃ\<*<7>*>/ khemantabhÆmiæ patthenti piha- yanti; evam eva pajà kÃmesu rattà giddhà gadhità mucchità ajjhopannÃ\<*<8>*>/ laggà laggità palibuddhÃ, tÃ\<*<9>*>/ kÃmoghatiïïassa bhavoghatiïïassa . . . pe . . . nibbÃna- gatassa nibbÃnappattassa icchanti sÃdiyanti patthayanti pihayanti abhijappantÅ ti, oghatiïïassa pihayanti kÃmesu gadhità pajÃ\<*<10>*>/. Ten' Ãha BhagavÃ: Rittassa munino carato kÃmesu anapekkhino oghatiïïassa pihayanti kÃmesu gadhità pajà ti. \<*<11>*>/SATTAMO TISSAMETTEYYASUTTANIDDESO NITTHITO\<*<11>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S antaæ gatassa antaæ passattassa. 2 S kotipattassa, etc. 3-3 S om. 4 S om. 5 Bp -baddhÃ. 6 Si bhujjissaæ. 7-7 Bp kantÃraddhanapakkhandhÃ; S kantÃraddhÃnapakkhannÃ. 8 Bp ajjhosannÃ. 9 Bp S te. 10 Bp S ad. ti. 10 Bp S ad. ti. 11-11 Bp tissametteyyasuttaæ sattamaæ; S tissametteyyasutti sattami. >/ #<[page 161]># %< 161>% AèèHAMO PASôRASUTTANIDDESO $*>/.\<*<1>*>/(=824): Idh' eva suddhiæ\<*<1>*>/ iti vÃdiyanti\<*<2>*>/, nä¤esu dhammesu visuddhim Ãhu, yaæ nissitÃ, tattha subhÃ\<*<3>*>/ vadÃnà paccekasaccesu puthÆ niviÂÂhÃ. || Nidd_I.8:1 ||>$ Idh' eva suddhiæ\<*<4>*>/ iti vÃdiyantÅ ti. \<*<5>*>/Idh' eva\<*<5>*>/ suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ vadanti kathenti\<*<6>*>/ bhaïanti\<*<7>*>/ dÅpayanti voharanti: sassato loko, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti suddhiæ vi- suddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ va- danti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharanti, asassato\<*<8>*>/ loko, antavà loko, anantavà loko, taæ jÅvaæ taæ sarÅraæ, a¤¤aæ jÅvaæ a¤¤aæ sarÅraæ, hoti tathÃgato paraæ- maraïÃ, na hoti tathÃgato paraæmaraïÃ, hoti ca na ca hoti tathÃgato {paraæmaraïÃ}, n' eva hoti na na hoti tathÃ- gato {paraæmaraïÃ}, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti suddhiæ\<*<9>*>/ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ pari- muttiæ vadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharantÅ ti, idh' eva suddhiæ iti vÃdiyanti. Nä¤esu dhammesu visuddhim ÃhÆ ti. Attano satthÃraæ dhammakkhÃnaæ gaïaæ diÂÂhiæ paÂipadaæ maggaæ Âhapetvà sabbe paravÃde khipanti ukkhipanti parikkhi- panti: so satthà na sabba¤¤Æ, dhammo na svÃkkhÃto\<*<10>*>/, gaïo na supaÂipanno\<*<11>*>/, diÂÂhi na bhaddikÃ\<*<12>*>/, paÂipadà na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S suddhi. 2 S vÃdayanti. 3 Bp S subhaæ. 4 S suddhi and below suddhi . . . parimutti. 5-5 Si idha. 6 S om. 7 S bhaïenti, often. 8 Si assass-, often. 9 S suddhi, . . . parimutti. 10 Bp svÃkhÃto. 11 Bp S suppaÂipanno. 12 S sandiÂÂhikÃ. >/ #<[page 162]># %<162 AÂÂhakavaggo. [S.N. 824>% supa¤¤attÃ, maggo na niyyÃniko; n' atth' ettha suddhi và visuddhi và parisuddhi và mutti và vimutti và pari- mutti vÃ; \<*<1>*>/n' atth' ettha\<*<1>*>/ sujjhanti và visujjhanti và parisujjhanti và muccanti và vimuccanti và parimuc- canti và hÅnà nihÅnà omakà lÃmakà jatukkà parittà ti evam Ãhaæsu evaæ kathenti evaæ bhaïanti evaæ dÅpa- yanti evaæ voharantÅ ti, nä¤esu dhammesu visuddhim Ãhu. Yaæ nissità tattha subhà vadÃnà ti. \<*<2>*>/Yaæ nissità ti\<*<2>*>/. Yaæ satthÃraæ dhammakkhÃnaæ gaïaæ diÂÂhim paÂi- padaæ maggaæ nissità sannissitÃ\<*<3>*>/ allÅnà upagatà ajjhosità adhimuttÃ\<*<4>*>/. Tatthà ti sakÃya diÂÂhiyà sakÃya khantiyà sakÃya ruciyà sakÃya laddhiyÃ. Subhà vadÃnà ti subha- vÃdÃ\<*<5>*>/ sobhaïavÃdà paï¬itavÃdà dhÅravÃdÃ\<*<6>*>/ ¤ÃïavÃdÃ\<*<7>*>/ hetuvÃdà lakkhaïavÃdà kÃraïavÃdà ÂhÃnavÃdà sakÃya laddhiyà ti, yaæ nissità tattha subhà vadÃnÃ. Paccekasaccesu puthÆ niviÂÂhà ti. PuthÆ samaïabrÃh- maïà puthupaccekasaccesu niviÂÂhà patiÂÂhità allÅnà upa- gatà ajjhosità adhimuttÃ: sassato loko, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti niviÂÂhà patiÂÂhità allÅnà upagatà ajjhosità adhimuttÃ, assassato loko . . . pe . . . n' eva hoti na na hoti tathÃgato {paraæmaraïÃ}, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti niviÂÂhà patiÂÂhità allÅnà upagatà ajjhosità adhimuttà ti, paccekasaccesu puthÆ niviÂÂhÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: Idh' eva suddhiæ iti vÃdiyanti, nä¤esu dhammesu visuddhim Ãhu, yaæ nissitÃ, tattha subhà vadÃnà paccekasaccesu puthÆ niviÂÂhà ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp na tattha; S n' atthi. 2-2 Si om. 3 Bp ÃnissitÃ; S om. 4 S ad. ti. 5 S sonavÃdà (sobhana-?) and om. subhavÃdà . . . paï¬itavÃdÃ. 6 Bp thiravÃdà here and p. 164, l. 1. 7 Bp ¤ÃyavÃdà here and p. 164, l. 1. >/ #<[page 163]># %% $*>/ parisaæ vigayha bÃlaæ dahanti mithu a¤¤ama¤¤aæ, vadanti te a¤¤asità kathojjaæ pasaæsakÃmà kusalà vadÃnÃ. || Nidd_I.8:2 ||>$ Te vÃdakÃmà parisaæ vigayhà ti. Te vÃdakÃmà \<*<2>*>/ti te vÃdakÃmÃ\<*<2>*>/ vÃdatthikà vÃdÃdhippÃyà vÃdapurekkhÃrà vÃdapariyesanaæ carantÃ. Parisaæ vigayhà ti khattiya- parisaæ brÃhmaïaparisaæ gahapatiparisaæ samaïapari- saæ\<*<3>*>/ vigayha ogayha ajjhogahetvà pavisitvà ti\<*<3>*>/, te vÃdakÃmÃ\<*<1>*>/ parisaæ vigayha. BÃlaæ dahanti mithu a¤¤ama¤¤an ti. MithÆ ti dve janà dve kalahakÃrakà dve bhaï¬anakÃrakà dve bhassa- kÃrakà dve vivÃdakÃrakà dve adhikaraïakÃrakà dve vÃdino dve sallÃpakÃ, te a¤¤ama¤¤aæ bÃlato hÅnato nihÅnato omakato lÃmakato jatukkato parittato dahanti\<*<4>*>/ passanti dakkhanti\<*<5>*>/ olokenti nigghÃyanti\<*<6>*>/ upaparikkhantÅ ti, bÃlaæ dahanti mithu a¤¤ama¤¤aæ. Vadanti te a¤¤asitÃ\<*<7>*>/ kathojjan ti. A¤¤aæ satthÃraæ dhammakkhÃnaæ gaïaæ diÂÂhiæ paÂipadaæ maggaæ nissità sannissitÃ\<*<8>*>/ allÅnà upagatà ajjhosità adhimuttÃ. Kathojjaæ vuccati kalaho bhaï¬anaæ viggaho\<*<9>*>/ vivÃdo medhagaæ; athavà kathojjan ti anojavantÅ \<*<10>*>/sà kathÃ\<*<10>*>/. Kathojjaæ vadanti, kalahaæ vadanti, bhaï¬anaæ vadanti, viggahaæ vadanti, vivÃdaæ vadanti, medhagaæ vadanti\<*<11>*>/ bhaïanti dÅpayanti voharantÅ ti, vadanti te a¤¤asitÃ\<*<12>*>/ kathojjaæ. PasaæsakÃmà kusalà vadÃnÃ\<*<13>*>/ ti. PasaæsakÃmà ti pasaæsakÃmÃ\<*<14>*>/ pasaæsatthikà pasaæsÃdhippÃyà pasaæsa- purekkhÃrà pasaæsapariyesanaæ carantÃ\<*<15>*>/. Kusalà vadÃnà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S vÃdakÃ. 2-2 Si om.; S ti te vÃdakÃ. 3 S om. 4 S jahanti. 5 S dakkhinti. 6 S nijjhÃyanti. 7 S a¤¤ama¤¤asitÃ. 8 Bp ÃnasitÃ; S anissità (= ÃnissitÃ). 9 Si om. 10-10 Bp nisÃkathÃ; S nisÃtakÃ; p. 168, n. 8, both nisÃkathÃ. 11 Bp S ad. kathenti. 12 S na¤¤asitÃ. 13 S vadÃnan. 14 S pasaæsaÇkÃmÃ. 15 S caranti. >/ #<[page 164]># %<164 AÂÂhakavaggo. [S.N. 825>% ti kusalavÃdà paï¬itavÃdà dhÅravÃdÃ\<*<1>*>/ ¤ÃïavÃdÃ\<*<2>*>/ hetuvÃdà lakkhaïavÃdà kÃraïavÃdà ÂhÃnavÃdÃ\<*<3>*>/ sakÃya laddhiyà ti, pasaæsakÃmà kusalà vadÃnÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: Te vÃdakÃmà parisaæ vigayha bÃlaæ dahanti mithu a¤¤ama¤¤aæ, vadanti te a¤¤asità kathojjaæ pasaæsakÃmà kusalà vadÃnà ti. _________________________________ $$ Yutto kathÃyaæ parisÃya majjhe ti. KhattiyaparisÃya và brÃhmaïaparisÃya và gahapatiparisÃya và samaïaparisÃya và majjhe attano kathÃyaæ yutto payutto Ãyutto samÃ- yutto sampayutto kathetun ti, yutto kathÃyaæ parisÃya majjhe. Pasaæsam icchaæ vinighÃti hotÅ ti. \<*<4>*>/Pasaæsam icchan ti\<*<4>*>/ pasaæsaæ thomanaæ \<*<5>*>/kittiæ vaïïahÃriyaæ\<*<5>*>/ icchanto sÃdiyanto patthayanto pihayanto abhijappanto. VinighÃti hotÅ ti pubb' eva sallÃpà kathaækathÅ vinighÃti hoti: Jayo nu kho me bhavissati, parÃjayo nu kho me bhavissati? kathaæ niggahaæ karissÃmi? kathaæ patikammaæ\<*<6>*>/ karissÃmi? kathaæ visesaæ karissÃmi? kathaæ paÂi- visesaæ karissÃmi? kathaæ Ãvedhiyaæ\<*<7>*>/ karissÃmi? kathaæ nibbedhiyaæ\<*<8>*>/ karissÃmi? kathaæ chedaæ karis- sÃmi? kathaæ maï¬alaæ karissÃmÅ? ti. Evaæ pubb' eva sallÃpà kathaækathÅ vinighÃti hotÅ ti, pasaæsam icchaæ vinighÃti hoti. ApÃhatasmiæ pana maÇku hotÅ ti. Ye\<*<9>*>/ te pa¤havÅmaæ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp thira-. 2 Bp ¤Ãya-. 3 S aÂÂhÃna-. 4-4 Si om. 5-5 Si kittivo. 6 Bp paÂikammaæ always. 7 Bp aveÂÂhiyam; S aveÂÂhiya; see p. 165, l. 7 and p. 166, l. 16. 8 S nibbeÂÂhiyam. 9 See below p. 166, l. 9. >/ #<[page 165]># %% sakÃ\<*<1>*>/ pÃrisajjà pÃsanikÃ\<*<2>*>/ te apaharanti, atthÃpagataæ bhaïitan ti atthato apaharanti, bya¤janÃpagataæ bhaïitan ti bya¤janato apaharanti, atthabya¤janÃpagataæ bhaïitan ti atthabya¤janato apaharanti; attho te dunnÅto, bya¤- janan te duropitaæ, atthabya¤janan te dunnÅtaæ duro- pitaæ, niggaho te akato, patikamman\<*<3>*>/ te dukkaÂaæ, viseso te akato, paÂiviseso te dukkaÂo, ÃvedhiyÃ\<*<4>*>/ te akatÃ, nibbedhiyà te dukkaÂÃ, chedo te akato, maï¬alan \<*<5>*>/te dukkaÂaæ dukkathitaæ\<*<5>*>/ dubbhaïitaæ dullapitaæ duruttaæ dubbhÃsitan ti apaharanti. ApÃhatasmiæ pana maÇku hotÅ ti apÃhatasmiæ maÇku hoti, pÅlito ghaÂÂito byat- thito\<*<6>*>/ domanassito hotÅ ti, apÃhatasmiæ pana maÇku hoti. NindÃya so kuppati randhamesÅ ti. \<*<7>*>/NindÃyà ti\<*<7>*>/ nindÃya garahÃya akittiyà avaïïahÃrikÃya. \<*<8>*>/KuppatÅ ti\<*<8>*>/ kuppati byÃpajjati patitthÅyati kopa¤ ca dosa¤ ca apaccaya¤ ca pÃtukarotÅ ti nindÃya so kuppati. \<*<7>*>/RandhamesÅ ti\<*<7>*>/ randhamesÅ\<*<9>*>/ virandhamesÅ aparandhamesÅ\<*<9>*>/ khalitamesÅ gaÊitamesÅ\<*<9>*>/ vivaramesÅ\<*<10>*>/ ti, nindÃya so kuppati ran- dhamesÅ ti. Ten' Ãha BhagavÃ: Yutto kathÃyaæ parisÃya majjhe pasaæsam icchaæ vinighÃti hoti, apÃhatasmiæ pana maÇku hoti, nindÃya so kuppati randhamesÅ ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ad. pariyà (= parisà as written p. 166, l. 10 in Bp and S). 2 Bp S pÃsÃrikÃ; below p. 166, l. 10 S pasanità and Bp, apparently, pÃsanikÃ. 3 S patikkaman: below p. 166, l. 15 paÂikkammaæ. 4 Bp aveÂÂhiyÃ; S avaÂÂhiyÃ. 5-5 Bp te dukkaÂaæ dukkathitaæ visamakathaæ; S te kathitaæ visamakathaæ dukkaÂaæ. See p. 166, l. 17. 6 Bp S byÃdhito. 7-7 Bp S om. 8-8 S om.; Bp om. ti. 9 S om. 10 Si om. >/ #<[page 166]># %<166 AÂÂhakavaggo. [S.N. 827>% $*>/pa¤havimaæsakà ye\<*<1>*>/, paridevatÅ socati hÅnavÃdo, upaccagà man ti anutthunÃti\<*<2>*>/. || Nidd_I.8:4 ||>$ Yam assa vÃdaæ parihÅnam ÃhÆ ti. Yaæ tassa vÃdaæ hÅnaæ nihÅnam parihÅnaæ parihÃpitaæ na paripÆritaæ evam Ãhaæsu evaæ kathenti evaæ bhaïanti evaæ dÅpa- yanti evaæ voharantÅ ti, yam assa vÃdaæ parihÅnam Ãhu. ApÃhataæ pa¤havimaæsakà ye ti. Ye te pa¤havÅmaæ- sakÃ\<*<3>*>/ pÃrisajjà pÃsanikà te apaharanti, atthÃpagataæ bhaïitan ti atthato apaharanti, bya¤janÃpagataæ bhaïitan ti bya¤janato apaharanti, atthabya¤janÃpagataæ bhaïitan ti atthabya¤janato apaharanti, attho te dunnÅto, bya¤janaæ te duropitaæ, atthabya¤janaæ te dunnÅtaæ duropitaæ, niggaho te akato, patikamman te dukkaÂaæ, viseso te akato, paÂiviseso te dukkaÂo, Ãvedhiyà te akatÃ, nibbe- dhiyà te dukkaÂÃ, chedo te akato, maï¬alaæ te dukkaÂaæ dukkathitaæ dubbhaïitaæ dullapitaæ duruttaæ dubbhÃ- sitan ti apaharantÅ ti, apÃhataæ pa¤havimaæsakà ye. Paridevati socati hÅnavÃdo ti. ParidevatÅ ti a¤¤aæ mayà Ãvajjitaæ, a¤¤aæ cintitaæ, a¤¤aæ upadhÃritaæ, a¤¤aæ upalakkhitaæ; so mahÃpakkho mahÃpariso mahÃparivÃro parisà cÃyaæ vaggà na samaggÃ, samaggÃya\<*<4>*>/ \<*<5>*>/hotu kathÃ- sallÃpo\<*<5>*>/, puna bha¤jissÃmÅ ti \<*<6>*>/yo evarÆpo\<*<6>*>/ vÃcÃpalÃpo vip- palÃpo lÃlappo\<*<7>*>/ lÃlappÃyanà lÃlappÃyitattan ti, paridevati. SocatÅ ti tassa jayo ti socati, mayhaæ parÃjayo ti socati, tassa lÃbho ti socati, mayhaæ alÃbho ti socati, tassa yaso ti socati, mayhaæ ayaso ti socati, tassa pasaæsà ti socati, mayhaæ nindà ti socati, tassa sukhan ti socati, mayhaæ dukkhan ti socati; so sakkato garukato mÃnito pÆjito apacito lÃbhÅ cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhe- sajjaparikkhÃrÃnaæ, aham asmi asakkato agarukato \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp S -vimaæsakÃse here and below. 2 S ca anuttanÃti; see p. 167, n. 6. 3 Bp S ad. parisÃ; see p. 165, n. 1. 4 Bp S ad. parisÃya. 5-5 Bp S hetukathÃ-. 6-6 S yà evarÆpÃ. 7 S lÃlappÃ. >/ #<[page 167]># %% amÃnito apÆjito anapacito\<*<1>*>/ na lÃbhÅ cÅvarapiï¬apÃtasenÃ- sanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃnan ti socati kilamati paridevati urattÃÊiæ kandati sammohaæ ÃpajjatÅ ti pari- devati socati. HÅnavÃdo ti hÅnavÃdo nihÅnavÃdo pari- hÅnavÃdo parihÃpitavÃdo na paripÆrivÃdo ti, paridevati socati hÅnavÃdo. Upaccagà man ti anutthunÃtÅ\<*<2>*>/ ti. So maæ vÃdena vÃdaæ accagà upaccagà atikkanto samatikkanto vÅtivatto ti evam pi upaccagà man ti; athavà vÃdena vÃdaæ abhibhavitvà ajjhottharitvà pariyÃditvà madditvÃ\<*<3>*>/ carati viharati iriyati vattati pÃleti yapeti yÃpetÅ ti, evam pi upaccagà man ti. AnutthunÃ\<*<4>*>/ vuccati vÃcÃpalÃpo vippalÃpo lÃlappo\<*<5>*>/ lÃlap- pÃyanà lÃlappÃyitattan ti, upaccagà man ti anutthunÃti. Ten Ãha BhagavÃ: Yam assa vÃdaæ parihÅnam Ãhu apÃhataæ pa¤havimaæsakà ye, paridevati socati hÅnavÃdo, upaccagà man ti anutthunÃtÅ\<*<6>*>/ ti. _________________________________ $*>/ h' a¤¤ad-atth' atthi pasaæsa- lÃbhÃ. || Nidd_I.8:5 ||>$ Ete vivÃdà samaïesu jÃtà ti. Samaïà ti \<*<8>*>/ye keci\<*<8>*>/ ito bahiddhà paribbÃjupagatÃ\<*<9>*>/ paribbÃjakasamÃpannÃ\<*<9>*>/. Ete diÂÂhikalahà diÂÂhibhaï¬anà diÂÂhiviggahà diÂÂhivivÃdà diÂÂhimedhagà samaïesu jÃtà sa¤jÃtà nibbattà abhinib- battÃ\<*<10>*>/ pÃtubhÆtà ti, ete vivÃdà samaïesu jÃtÃ. Etesu ugghÃtinighÃti hotÅ ti. JayaparÃjayo hoti, lÃbhÃ- lÃbho hoti, yasÃyaso hoti, nindÃpasaæsÃ\<*<11>*>/ hoti, sukhaduk- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si appacito. 2 S canuttanÃtÅ. 3 Bp S maddayitvÃ. 4 S anuttanÃ. 5 Bp om.; S lÃlappÃ. 6 S catutthanati. 7 Si S nÃ; see below pp. 168, 169. 8-8 S kecito. 9 S om. 10 S paribbajasamÃpannÃ. 11 S nindapasamso. >/ #<[page 168]># %<168 AÂÂhakavaggo. [S.N. 828>% khaæ hoti, somanassadomanassaæ hoti, iÂÂhÃniÂÂhaæ hoti, \<*<1>*>/anunayapatighaæ hoti, \<*<2>*>/ugghÃtinighÃti hoti\<*<2>*>/, anuro- dhavirodho hoti\<*<1>*>/; jayena cittam ugghÃtitaæ hoti, parÃ- jayena cittaæ nighÃtitaæ\<*<3>*>/ hoti, lÃbhena cittaæ ugghÃtitaæ hoti, alÃbhena cittaæ nighÃtitaæ hoti, yasena cittaæ ugghÃtitaæ hoti, ayasena cittaæ nighÃtitaæ hoti, pasaæ- sÃya cittaæ ugghÃtitaæ hoti, nindÃya cittaæ nighÃtitaæ hoti, sukhena cittaæ ugghÃtitaæ hoti, dukkhena cittaæ nighÃtitaæ hoti, somanassena cittaæ ugghÃtitaæ hoti, domanassena cittaæ nighÃtitaæ hoti, uïïatiyà cittaæ ugghÃtitaæ hoti, oïatiyà cittaæ nighÃtitaæ hotÅ ti, etesu ugghÃtinighÃti\<*<4>*>/ hoti. Etam pi disvà virame kathojjan ti. \<*<5>*>/Etaæ pi disvà ti\<*<5>*>/ etam ÃdÅnavaæ disvà passitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃva- yitvà vibhÆtaæ katvà diÂÂhikalahesu diÂÂhibhaï¬anesu diÂÂhiviggahesu diÂÂhivivÃdesu diÂÂhimedhagesÆ ti. Etam\<*<6>*>/ pi disvà virame kathojjan ti. Kathojjaæ vuccati kalaho bhaï¬anaæ viggaho vivÃdo medhagaæ\<*<7>*>/; athavà kathojjan ti anojavantÅ sÃ\<*<8>*>/ kathÃ. Kathojjaæ na kareyya, kalahaæ na kareyya, bhaï¬anaæ na kareyya, viggahaæ na kareyya, vivÃdaæ na kareyya, medhagaæ na kareyya, kalahabhaï- ¬anaviggahavivÃdamedhagaæ pajaheyya vinodeyya byan- tÅkareyya anabhÃvaæ gameyya, kalahabhaï¬anavigga- havivÃdamedhagà Ãrato assa, virato paÂivirato nikkhanto nissaÂÂho\<*<9>*>/ vippayutto visaæyutto vimariyÃdikatena\<*<10>*>/ ce- tasà vihareyyà ti, etam pi disvà virame kathojjam. Na\<*<11>*>/ h' a¤¤ad-atth' atthi pasaæsalÃbhà ti. PasaæsalÃbhÃ\<*<12>*>/ a¤¤o attho n' atthi attattho và parattho và ubhayattho vÃ, diÂÂhadhammiko và attho samparÃyiko và attho, uttÃno và \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Si anunayapatighÃtinighÃti hoti anurodhavirodho hoti. 2-2 Bp ugghÃtitanigghÃtitam; S na ugghÃtinigghÃtitam. 3 S nigghÃtitam here and below. 4 S -nigghÃti. 5-5 Si om.; S evam pi. 6 S evam. 7 S medhakam, often. 8 See above, p. 163, l. 22. 9 Bp S nissaÂo. 10 Bp S vipariyÃdikatena, throughout. 11 See above, p. 167, n. 7. 12 Si om. >/ #<[page 169]># %% attho gambhÅro và attho, gÆÊho\<*<1>*>/ va attho paÂicchanno và attho, neyyo và attho nÅto và attho, anavajjo và attho, nikkileso và attho, vodÃno va attho, paramattho và attho \<*<2>*>/n' atthi na saævijjati n' upalabbhatÅ\<*<2>*>/ ti, na h' a¤¤ad-atth' atthi pasaæsalÃbhÃ. Ten' aha BhagavÃ: Ete vivÃdà samaïesu jÃtÃ, etesu ugghÃtinighÃti hoti, etam pi disvà virame kathojjaæ, na\<*<3>*>/ h' a¤¤ad-atth' atthi pasaæsalÃbhà ti. _________________________________ $*>/ uïïamati-cca tena pappuyya\<*<5>*>/ tam atthaæ yathà mano ahu. || Nidd_I.8:6 ||>$ Pasaæsito và pana tattha hotÅ ti. Tatthà ti sakÃya diÂÂhiyà sakÃya khantiyà sakÃya ruciyà sakÃya laddhiyÃ. Pasaæsito thomito kittito vaïïito hotÅ ti, pasaæsito và pana tattha hoti. AkkhÃya vÃdaæ parisÃya majjhe ti. KhattiyaparisÃya và brÃhmaïaparisÃya và gahapatiparisÃya và samaïapari- sÃya và majjhe attano vÃdaæ akkhÃya Ãcikkhitvà anuvÃ- daæ akkhÃya Ãcikkhitvà thambhayitvà brÆhayitvà dÅpa- yitvà jotayitvà voharitvà pariggaïhitvà ti, akkhÃya vÃdaæ parisÃya majjhe. So hassati uïïamati-cca tenà ti. So tena jayatthena tuÂÂho hoti haÂÂho pahaÂÂho attamano paripuïïasaæ- kappo; athavà dantavidaæsakaæ hasamÃno ti, so hassati. Uïïamati-cca tenà ti so tena jayatthena uïïato hoti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Codd. guÊho. 2-2 Bp S n' atthi na santi na saævijjanti n' upalabbhantÅ. 3 Si S (and Bp apparently) nÃ. 4 Si hassati always; Bp hasati always; S bhÃseti for so hassati. 5 Bp sampuyya always. >/ #<[page 170]># %<170 AÂÂhakavaggo. [S.N. 829>% uïïamo dhajo sampaggÃho ketukamyatà cittassà ti, so hassati uïïamati-cca tena. Pappuyya tam atthaæ yathÃmano ahÆ\<*<1>*>/ ti. \<*<2>*>/Taæ jayat- tham\<*<2>*>/ pappuyya pÃpuïitvà adhigantvà vinditvà paÂilab- hitvà yathÃmano ahÆ ti yathÃmano ahu, yathÃcitto ahu, yathÃsaækappo ahu, yathÃvi¤¤Ãïo\<*<3>*>/ ahÆ ti, pappuyya tam atthaæ yathÃmano ahu. Ten' Ãha BhagavÃ: Pasaæsito và pana tattha hoti akkhÃya vÃdaæ parisÃya majjhe, so hassati uïïamati-cca tena pappuyya tam atthaæ yathÃmano ahÆ ti. _________________________________ $*>/ pan' eso, etam pi disvà na vivÃdayetha, na hi tena suddhiæ kusalà vadanti. || Nidd_I.8:7 ||>$ Yà uïïatÅ sà 'ssa vighÃtabhÆmÅ ti. Yà uïïatÅ uïïamo dhajo sampaggÃho ketukamyatà \<*<5>*>/cittassa sà tassa vighÃta- bhÆmi\<*<5>*>/ ugghÃtabhÆmi pÅlanabhÆmi ghaÂÂanabhÆmi upad- davabhÆmi upasaggabhÆmÅ ti, yà uïïatÅ sà 'ssa vighÃta- bhÆmi. MÃnÃtimÃnaæ vadate\<*<6>*>/ pan' eso ti. So puggalo mÃna¤ ca vadati\<*<6>*>/ atimÃna¤ ca vadatÅ\<*<6>*>/ ti, mÃnÃtimÃnaæ vadate\<*<6>*>/ pan' eso. Etam pi disvà na vivÃdayethÃ\<*<7>*>/ ti. Etaæ ÃdÅnavaæ disvà passitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvÃ, diÂÂhikalahesu diÂÂhibhaï¬anesu diÂÂhiviggahesu diÂÂhivivÃdesu diÂÂhimedhagesÆ\<*<8>*>/ ti, etam pi disvÃ. Na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S Ãhu. 2-2 S atÅtayattam. 3 Bp -vi¤¤Ãko. 4 S carate always; see n. 6. 5-5 Bp S cittassÃti yà uïïati sà tassa vighÃtabhÆmÅ ti sà tassa vighÃtabhÆmi. 6 Bp carate (three times); but caratÅ ti; S has carate, carati, caratÅ ti, carase. 7 Bp S vivÃdiyethÃ. 8 S -medhakesu. >/ #<[page 171]># %% vivÃdayethÃ\<*<1>*>/ ti na kalahaæ kareyya, na bhaï¬anaæ kareyya, na viggahaæ kareyya, na vivÃdaæ kareyya, na medhagaæ kareyya, kalahabhaï¬anaviggahavivÃda- medhagaæ pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya anabhÃvaæ gameyya, kalahabhaï¬anaviggahavivÃdamedhagà Ãrato assa, virato paÂivirato nikkhanto patinissaÂÂho\<*<2>*>/ vippa- mutto\<*<3>*>/ visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà vihareyyà ti, etam pi disvà na vivÃdayetha\<*<4>*>/. Na hi tena suddhiæ kusalà vadantÅ ti. Kusalà ti ye te khandhakusalà dhÃtukusalà Ãyatanakusalà paticcasamup- pÃdakusalà satipaÂÂhÃnakusalà \<*<5>*>/sammappadhÃnakusalà iddhippÃdakusalÃ\<*<5>*>/ indriyakusalà balakusalà bojjhaÇga- kusalà maggakusalà phalakusalà nibbÃnakusalÃ. Te kusalà diÂÂhikalahena diÂÂhibhaï¬anena diÂÂhiviggahena diÂÂhivivÃdena diÂÂhimedhagena suddhiæ\<*<6>*>/ visuddhiæ pari- suddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ na vadanti na kathenti na\<*<7>*>/ bhaïanti\<*<7>*>/ na dÅpayanti na voharantÅ ti, na hi tena suddhiæ kusalà vadanti. Ten' Ãha BhagavÃ: Yà uïïatÅ, sà 'ssa vighÃtabhÆmi, mÃnÃtimÃnaæ vadate pan' eso, etam pi disvà na vivÃdayetha, na hi tena suddhiæ kusalà vadantÅ ti. _________________________________ $*>/, pubb' eva n' atthÅ yadidaæ yu- dhÃya. || Nidd_I.8:8 ||>$ SÆro yathà rÃjakhadÃya puÂÂho ti. SÆro ti sÆro vÅro vikkanto abhÅrÆ\<*<9>*>/ achambhÅ anutrÃsÅ apalÃyÅ. RÃjakha- dÃya puÂÂho ti rÃjakhÃdanÅyena rÃjabhojanÅyena puÂÂho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S vivÃdiyethÃ. 2 Bp S nissaÂo. 3 Bp vippayutto. 4 Bp vivÃdiyetha; S dayetha. 5-5 S om. 6 S suddhi . . . parimutti. 7 Bp om. 8 Bp sÆraæ always. 9 Codd. abhirÆ. >/ #<[page 172]># %<172 AÂÂhakavaggo. [S.N. 831>% posito ÃpÃdito paÂipÃdito\<*<1>*>/ va¬¬hito ti, sÆro yathà rÃja- khadÃya puÂÂho. Abhigajjam eti paÂisÆram icchan ti, So gajjanto uggaj- janto abhigajjanto eti upeti upagacchati paÂisÆraæ paÂi- pÆrisaæ paÂisattuæ paÂimallaæ icchanto sÃdiyanto pattha- yanto pihayanto abhijappanto ti, abhigajjam eti paÂisÆram icchaæ. Yen' eva so tena palehi sÆrÃ\<*<2>*>/ ti. Yen' eva so diÂÂhi- gatiko \<*<3>*>/tena palehi\<*<3>*>/: ten' eva vaja\<*<4>*>/, tena gaccha, tena abhikkama\<*<5>*>/; so tuyhaæ paÂisÆro paÂipÆriso paÂisattu paÂimallo ti, yen' eva so tena palehi sÆra\<*<6>*>/. Pubb' eva n' atthÅ yadidaæ yudhÃyà ti. Pubb' eva bodhiyà mÆle ye\<*<7>*>/ paÂisenikarà kilesà paÂilomakarà paÂi- kaïÂakakarÃ\<*<8>*>/ paÂipakkhakarÃ, te n' atthi na santi na saævijjanti n' upalabbhanti, pahÅnà samucchinnà vÆpa- santà paÂipassaddhà abhabbuppattikà ¤Ãïagginà da¬¬hÃ. Yadidaæ yudhÃyà ti yadidaæ yuddhatthÃya kalahatthÃya\<*<9>*>/ bhaï¬anatthÃya viggahatthÃya vivÃdatthÃya medhagat- thÃyà ti' pubb' eva n' atthÅ yadidaæ yudhÃya. Ten' Ãha BhagavÃ: SÆro yathà rÃjakhadÃya puÂÂho abhigajjam eti paÂisÆram icchaæ, yen' eva so tena palehi sÆra, pubb' eva n' atthÅ yadidaæ yudhÃyà ti. _________________________________ $*>/, idam eva saccan ti ca vÃdiyanti, te tvaæ vadassÆ\<*<11>*>/ na hi te 'dha atthi vÃdamhi jÃte paÂisenikattÃ\<*<12>*>/. || Nidd_I.8:9 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S om. 2 Bp S sÆran ti. 3-3 Si na paleti. 4 Si vajja. 5 Bp atikkamÃ. 6 Bp sÆraæ. 7 S ye 'va. 8 Bp S paÂikaï¬akarÃ. 9 Si om. 10 Bp S vivÃda-. 11 Codd. vadassu. 12 Si kattÃ; Bp -katÃ; S -katvÃ. >/ #<[page 173]># %% Ye diÂÂhim uggayha vivÃdiyantÅ\<*<1>*>/ ti. Ye \<*<2>*>/dvÃsaÂÂhiyà diÂÂhigatÃnaæ\<*<2>*>/ a¤¤atara¤¤ataraæ diÂÂhigataæ gahetvà \<*<3>*>/uggahitvà gaïhitvÃ\<*<3>*>/ parÃmasitvà abhinivisitvà vivÃ- diyanti\<*<1>*>/, kalahaæ karonti, bhaï¬anaæ karonti, viggahaæ karonti, vivÃdaæ karonti, medhagaæ karonti: na tvaæ imaæ dhammavinayaæ ÃjÃnÃsi, ahaæ imaæ dhamma- vinayaæ ÃjÃnÃmi\<*<4>*>/; kiæ tvaæ imaæ dhammavinayaæ ÃjÃnissasi? micchÃpaÂipanno tvam asi, aham asmi sammÃ- paÂipanno; sahitam me, asahitan te; pure vacanÅyaæ, pacchà avaca; pacchà vacanÅyaæ, pure avaca; adhi- ciïïan te viparÃvattaæ, Ãropito te vÃdo, niggahito si, cara, vÃdappamokkhÃya nibbedhehi\<*<5>*>/ và sace pahosÅ ti, ye diÂÂhim uggayha vivÃdiyanti. Idam eva saccan ti ca vÃdiyantÅ ti. Sassato loko, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti vÃdiyanti kathenti\<*<6>*>/ bhananti\<*<7>*>/ dÅpayanti voharanti. Asassato\<*<8>*>/ loko . . . pe . . . n' eva hoti na na hoti tathÃgato paraæmaraïÃ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti vÃdiyanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharantÅ ti, idam eva saccan ti ca vÃdiyanti. Te tvaæ vadassÆ, na hi te 'dha\<*<9>*>/ atthi vÃdamhi jÃte paÂi- senikattà ti. Te tvaæ diÂÂhigatike vadassÆ \<*<10>*>/vÃdena vÃdaæ\<*<10>*>/ niggahena niggahaæ, paÂikkammena paÂik- kammaæ, visesena visesam, paÂivisesena paÂivisesaæ, ÃvedhiyÃya Ãvedhiyaæ, nibbedhiyÃya nibbedhiyaæ, chedena chedaæ, maï¬alena maï¬alaæ; te tuyhaæ paÂisÆrà paÂi- purisà paÂisattÆ paÂimallà ti te tvaæ vadassu. Na hi te 'dha\<*<11>*>/ atthi vÃdamhi jÃte paÂisenikattà ti: vÃde jÃte sa¤jÃte nibbatte abhinibbatte pÃtubhÆte ye\<*<12>*>/ paÂisenikattÃ\<*<13>*>/ paÂi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S vivÃda-. 2-2 Bp dvÃsaÂÂhidiÂÂhi-; S dvÃsaÂÂhiïaæ ditthi-. 3-3 Bp S gaïhitvà uggaïhitvÃ. 4 S jÃnÃmi. 5 S nipajjehi. 6 S om. 7 S bhaïenti here and below. 8 Si assassato as often. 9 Bp ca. 10-10 Si om. 11 Si om.; Bp S ca. 12 Bp S ye 'va. 13 Bp -katÃ; S katvÃ. >/ #<[page 174]># %<174 AÂÂhakavaggo. [S.N. 832>% lomakattÃ\<*<1>*>/ paÂikaïÂakakattÃ\<*<2>*>/ paÂipakkhakattÃ\<*<3>*>/ kalahaæ kareyyuæ, bhaï¬anaæ kareyyuæ, viggahaæ kareyyuæ, vivÃdaæ kareyyuæ, medhagaæ kareyyuæ, te n' atthi na santi na saævijjanti n' upalabbhanti, pahÅnà samucchinnà vÆpasantà paÂipassaddhà abhabbuppattikà ¤Ãïagginà da¬¬hà ti, te tvaæ vadassÆ na hi te 'dha atthi vÃdamhi jÃte paÂisenikattÃ\<*<4>*>/. Ten' Ãha BhagavÃ: Ye diÂÂhim uggayha vivÃdiyanti, idam eva saccan ti ca vÃdiyanti, te tvaæ vadassu na hi te 'dha\<*<5>*>/ atthi vÃdamhi jÃte paÂisenikattÃ\<*<6>*>/ ti. _________________________________ $*>/kiæ labhetho\<*<7>*>/ PasÆra, yesÅdha n' atthÅ param uggahÅtaæ. || Nidd_I.8:10 ||>$ Visenikatvà pana ye carantÅ ti. Senà vuccati mÃrasenÃ; kÃyaduccaritaæ mÃrasenÃ, vacÅduccaritaæ mÃrasenÃ, mano- duccaritaæ mÃrasenÃ, rÃgo\<*<8>*>/ mÃrasenÃ, doso mÃrasenÃ, moho mÃrasenÃ, kodho upanÃho makkho paÊÃso issà macchariyaæ mÃyà sÃÂheyyaæ thambho sÃrambho mÃno atimÃno mado pamÃdo \<*<9>*>/sabbe kilesà sabbe duccaritÃ\<*<9>*>/ sabbe darathà sabbe pariÊÃhà sabbe santÃpà sabbÃkusala- bhisaækhÃrà mÃrasenÃ. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *KÃmà te pathamà senÃ, dutiyÃrati vuccati . . . pe . . . jetvà ca labhate sukhan ti. Yato catÆhi ariyamaggehi sabbà ca mÃrasenà sabbe ca paÂisenikarà kilesà jità \<*<10>*>/ca parÃjità ca\<*<10>*>/ bhaggà vippa- \<-------------------------------------------------------------------------- * Sn. 436-439. 1 Bp -katÃ; S paÂilomaæ katvÃ. 2 Bp -katÃ; S paÂikkantaæ katvÃ. 3 Bp -katÃ; S paÂipakkhaæ katvÃ. 4 Bp -katÃ; S katvÃ. 5 Bp S ca. 6 Bp -katÃ; S -katvÃ. 7-7 Bp kicca labhetha. 8 Bp S lobho. 9-9 S sabbakilesÃ, sabbaduccarÅtÃ. 10-10 S om. >/ #<[page 175]># %% luggÃ\<*<1>*>/ parammukhÃ; tena vuccanti\<*<2>*>/ visenikatvÃ\<*<3>*>/ ye ti arahanto khÅïÃsavÃ. CarantÅ ti caranti viharanti iri- yanti vattenti pÃlenti yapenti yÃpentÅ ti, visenikatvà pana ye caranti. DiÂÂhÅhi diÂÂhiæ avirujjhamÃnà ti. Yesaæ\<*<4>*>/ dvÃsaÂÂhi diÂÂhigatÃni pahÅnÃni samucchinnÃni vÆpasantÃni paÂipas- saddhÃni abhabbuppattikÃni ¤Ãïagginà da¬¬hÃni; te diÂÂhÅhi diÂÂhiæ avirujjhamÃnÃ\<*<5>*>/ aghaÂÂiyamÃnÃ\<*<6>*>/ appaÂiha¤- ¤amÃnà appaÂihatamÃnà ti, diÂÂhÅhi diÂÂhiæ avirujjhamÃnÃ. Tesu tvaæ \<*<7>*>/kiæ labhetho\<*<7>*>/ PasÆrÃ\<*<8>*>/ ti; tesu arahantesu khÅïÃsavesu kiæ labhetho paÂisÆra\<*<9>*>/ paÂipurisa paÂisattu paÂimallà ti, tesu tvaæ kiæ labhetho PasÆra\<*<10>*>/. YesÅdha n' atthÅ param uggahÅtan ti yesaæ arahantÃnaæ khÅïÃsavÃnaæ idaæ paramaæ aggaæ seÂÂhaæ viseÂÂhaæ pÃmokkhaæ uttamaæ pavaran ti gahitaæ parÃmaÂÂhaæ\<*<11>*>/ ajjhositaæ adhimuttaæ n' atthi na saævijjati\<*<12>*>/ n' upalam- bhati\<*<12>*>/; pahÅnaæ samucchinnaæ vÆpasantaæ paÂipassad- dhaæ abhabbuppattikaæ ¤Ãïagginà da¬¬han ti, yesÅdha n' atthÅ param uggahÅtaæ. Ten' aha BhagavÃ: Visenikatvà pana ye caranti diÂÂhÅhi diÂÂhiæ avirujjhamÃnÃ, tesu tvaæ kiæ labhetho PasÆra, yesÅdha n' atthÅ param uggahÅtan ti. _________________________________ $*>/ Ãgamà manasà diÂÂhigatÃni cintayanto, dhonena yugaæ\<*<14>*>/ samÃgamÃ, na hi tvaæ sakkhasi sampayÃtave\<*<15>*>/. || Nidd_I.8:11 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si -luttÃ; S -laggÃ. 2 Bp vuccati. 3 S viseniækatvà ti. 4 Si S tesaæ. 5 Bp S ad. ap(p)ativirujjhamÃnÃ. 6 Bp aghaÂi-; S om. 7 Bp kicca labhetha here and below; S ki lebhetha. 8 S paæsurÃ. 9 Bp S patisÆraæ . . . patimallan ti. 10 Bp pasÆraæ. 11 Bp S ad. abhiniviÂÂhaæ. 12 Bp S -anti. 13 Bp savitakkam Ãgama, always. 14 S sugaæ mÃgamma. 15 S sampasatave, below -passatave and -passÃtave. >/ #<[page 176]># %<176 AÂÂhakavaggo. [S.N. 834>% Atha tvaæ pavitakkam Ãgamà ti. Athà ti padasandhi padasaæsaggo padapÃripÆri akkharasamavÃyo bya¤jana- siliÂÂhatà padÃnupubbatÃ-m-etaæ, athà ti. Pavitakkam Ãgamà ti takkento\<*<1>*>/ vitakkento\<*<1>*>/ saækappento\<*<1>*>/: Jayo nu kho me bhavissati, parÃjayo nu kho me bhavissati? ka- thaæ niggahaæ karissÃmi? kathaæ paÂikammaæ karis- sÃmi? \<*<2>*>/kathaæ visesaæ karissÃmi\<*<2>*>/ kathaæ paÂivisesaæ karissÃmi? kathaæ Ãvedhiyaæ karissÃmi? kathaæ nibbe- dhiyaæ karissÃmi? kathaæ chedaæ karissÃmi? kathaæ maï¬alaæ karissÃmÅ? ti evaæ takkento vitakkento saæ- kappento Ãgato 'si upÃgato 'si sampatto 'si mayà saddhiæ samÃgato 'sÅ ti, atha tvaæ pavitakkam ÃgamÃ. Manasà diÂÂhigatÃni cintayanto ti. Mano\<*<3>*>/ ti yaæ cittaæ mano mÃnasaæ hadayaæ paï¬araæ mano manÃyatanaæ manindriyaæ vi¤¤Ãïaæ vi¤¤Ãïakkhandho, tajjà mano- vi¤¤ÃïadhÃtu. Cittena diÂÂhigatÃni\<*<4>*>/ cintento vicintento; sassato loko ti vÃ, asassato loko ti và . . . pe . . . n' eva hoti na na hoti tathÃgato paraæmaraïà ti và ti, manasà diÂÂhigatÃni cintayanto. Dhonena yugaæ samÃgamÃ, na hi tvaæ sakkhasi sampa- yÃtave ti. DhonÃ\<*<5>*>/ vuccati pa¤¤Ã; yà pa¤¤Ã pajÃnanà . . . pe . . . amoho dhammavicayo sammÃdiÂÂhi. Kiæ- kÃraïà dhonà vuccati pa¤¤Ã? TÃya pa¤¤Ãya kayaduc- caritaæ dhuta¤ ca dhota¤ ca sandhota¤ ca niddhota¤ ca . . . pe . . . sabbÃkusalÃbhisaækhÃrà dhutà ca dhotà ca sandhotà ca niddhotà ca. Athavà sammÃdiÂÂhiyà micchadiÂÂhi\<*<6>*>/ \<*<7>*>/dhutà ca dhotà ca sandhotà ca niddhotà ca\<*<7>*>/ . . . pe . . . sammÃvimuttiyà micchÃvimutti dhutà ca dhotà ca sandhotà ca niddhotà ca; athavà ariyena aÂÂhaÇgikena maggena sabbe akusalÃ\<*<8>*>/, sabbe duccaritÃ, sabbe darathÃ, sabbe pariÊÃhÃ, sabbe santÃpÃ, sabbÃku- salÃbhisaækhÃrà dhutà ca dhotà ca sandhotà ca niddhotà ca. Bhagavà imehi dhoneyyehi dhammehi upeto samu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si -anto. 2-2 Si om. 3 See above. 4 Bp S ditthiæ 5 See above, p. 77. 6 Bp S ad. sammÃsaÇkappena micchÃsaÇkappo. 7-7 Bp S om. 8 Bp kilesÃ. >/ #<[page 177]># %% peto upagato samupagato upapanno samupapanno\<*<1>*>/ saman- nÃgato; tasmà Bhagavà dhono. So dhutarÃgo dhutapÃpo dhutakileso dhutapariÊÃho ti \<*<2>*>/dhoïo ti\<*<2>*>/. Dhonena yugaæ samÃgamà na hi tvaæ sakkhasi sampayÃtave ti. PasÆro paribbÃjako na-ppaÂibalo dhonena Buddhena Bhagavatà saddhiæ yugaæ samÃgamÃ\<*<3>*>/ samÃgantvà yugaggÃhaæ gaïhituæ\<*<4>*>/ sÃkacchetuæ sallapituæ sÃkacchaæ samÃpajji- tuæ. Taæ kissa hetu? PasÆro paribbÃjako hÅno nihÅno omako lÃmako jatukko\<*<5>*>/ paritto. So hi Bhagavà aggo ca seÂÂho ca viseÂÂho ca pÃmokkho ca pavaro ca. Yathà saso na-ppaÂibalo mattena mÃtaÇgena saddhiæ yugaæ samÃgamà samÃgantvà yugaggÃhaæ gaïhituæ; yathà koÂÂhako na-ppaÂibalo sÅhena migara¤¤Ã saddhiæ yugaæ samÃgamà samÃgantvà yugaggÃhaæ gaïhituæ; yathà vacchako taruïako dhenupako na-ppaÂibalo usabhena balakkakunÃ\<*<6>*>/ saddhiæ yugaæ samÃgamà samÃgantvà yugaggÃhaæ gaïhituæ; yathà dhaæko na-ppaÂibalo garu- Êena venateyyena saddhiæ yugaæ samÃgamà samÃgantvà yugaggÃhaæ gaïhituæ; yathà caï¬Ãlo na-ppaÂibalo ra¤¤Ã cakkavattinà saddhiæ yugaæ samÃgamà samÃgantvà yugaggÃhaæ gaïhituæ; yathà paæsupisÃcako na-ppaÂibalo Indena devara¤¤Ã saddhiæ yugaæ samÃgamà samÃgantvà yugaggÃhaæ gaïhituæ; evam eva PasÆro paribbÃjako na-ppaÂibalo dhonena Buddhena Bhagavatà saddhiæ yugaæ samÃgamà samÃgantvà yugaggÃhaæ gaïhituæ sÃkacchetuæ sallapituæ sÃkacchaæ samÃpajjituæ. Taæ kissa hetu? PasÆro paribbÃjako hÅnapa¤¤o nihÅnapa¤¤o omakapa¤¤o lÃmakapa¤¤o jatukkapa¤¤o parittapa¤¤o. So hi Bhagavà mahÃpa¤¤o puthupa¤¤o hÃsapa¤¤o javana- pa¤¤o\<*<7>*>/ tikkhapa¤¤o nibbedhikapa¤¤o\<*<8>*>/ pa¤¤Ãppabheda- kusalo pabhinna¤Ãïo adhigatapaÂisambhido catuvesÃraj- jappatto dasabaladhÃrÅ purisÃsabho purisasÅho purisanÃgo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S sampanno. 2 Si om. 3 Bp S samÃgamaæ. 4 S masitvÃ. 5 Bp S chatukko as usual. 6 Sic Bp Si; S calukkakunà (balakkatunÃ?). 7 S om. 8 S ad. javanapa¤¤o. >/ #<[page 178]># %<178 AÂÂhakavaggo. [S.N. 834>% purisÃja¤¤o purisadhorayho ananta¤Ãïo anantatejo anan- tayaso a¬¬ho\<*<1>*>/ mahaddhano dhanavà netÃ\<*<2>*>/ vinetà anunetà sa¤¤ÃpetÃ\<*<3>*>/ nijjhÃpetà pekkhatÃ\<*<4>*>/ pasÃretÃ\<*<5>*>/. So hi Bhagavà anuppannassa maggassa uppÃdetÃ, asa¤jÃtassa maggassa sa¤jÃnetÃ, anakkhÃtassa maggassa akkhÃtÃ, magga¤¤Æ maggavidÆ maggakovido; maggÃnugà ca \<*<6>*>/pan' assa etarahi\<*<6>*>/ sÃvakà viharanti pacchà samannÃgatÃ. So hi Bhagavà jÃnaæ jÃnÃti, passaæ passati, cakkhubhÆto ¤ÃïabhÆto dhammabhÆto brahmabhÆto vattà pavattÃ, atthassa ninnetÃ, amatassa dÃtÃ, dhammasÃmi\<*<7>*>/ tathÃgato. N' atthi tassa Bhagavato a¤¤Ãtaæ\<*<8>*>/ adiÂÂhaæ aviditaæ asacchikataæ aphusitaæ\<*<9>*>/ pa¤¤Ãya; atÅtaæ anÃgataæ paccuppannaæ upÃdÃya sabbe dhammà sabbÃkÃrena Buddhassa Bhagavato ¤Ãïamukhe ÃpÃthaæ Ãgacchanti; yaæ ki¤ci neyyaæ\<*<10>*>/ nÃma atthi\<*<11>*>/ jÃnitabbaæ, attattho và parattho và ubhayattho vÃ, diÂÂhadhammiko và attho samparÃyiko và attho, uttÃno và attho gambhÅro và attho, gÆÊho\<*<12>*>/ và attho paÂicchanno và attho, neyyo và attho nÅto và attho, anavajjo và attho, nikkileso và attho, vodÃno và attho, paramattho và attho\<*<13>*>/, sabban taæ anto buddha¤Ãïe parivattati. \<*<14>*>/Sabbaæ kÃyakammaæ\<*<14>*>/ Buddhassa Bhaga- vato ¤ÃïÃnuparivattati\<*<15>*>/, sabbaæ vacÅkammaæ ¤ÃïÃnupari- vattati, sabbaæ manokammaæ ¤ÃïÃnuparivattati. AtÅte Buddhassa Bhagavato appaÂihataæ ¤Ãïaæ, anÃgate Bud- dhassa Bhagavato appaÂihataæ ¤Ãïaæ, paccuppanne Buddhassa Bhagavato appaÂihataæ ¤Ãïaæ. YÃvatakaæ neyyaæ tÃvatakaæ ¤Ãïaæ, yÃvatakaæ ¤Ãïaæ tÃvatakaæ neyyaæ; neyyapariyantikaæ ¤Ãïaæ, ¤Ãïapariyantikaæ neyyaæ. Neyyaæ atikkamitvà ¤Ãïaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Codd. addho. 2 S ninnetÃ. 3 Bp pa¤¤ÃpetÃ. 4 S upekkhetÃ. 5 Bp S pasÃdetÃ. 6-6 Si pana etarahi. 7 S dhammassÃmi. 8 Si a¤Ãtam. 9 Bp S aphussitam. 10 S ¤eyyam, throughout. 11 Bp S ad. dhammaæ. 12 Codd. guÊho. 13 Si om. 14-14 S sabbakÃya-. 15 Bp ¤Ãïanu-. >/ #<[page 179]># %% na-pparivattati\<*<1>*>/, ¤Ãïaæ atikkamitvà neyyapatho n' atthi, a¤¤ama¤¤apariyantaÂÂhÃyino te dhammÃ. Yathà dvinnaæ samuggapaÂalÃnaæ sammÃphusitÃnaæ\<*<2>*>/ heÂÂhimaæ samug- gapaÂalaæ uparimaæ nÃtivattati, uparimaæ samuggapa- Âalaæ heÂÂhimaæ nÃtivattati, a¤¤ama¤¤apariyantaÂÂhÃ- yino; evam eva Buddhassa Bhagavato neyya¤ ca ¤Ãïa¤ ca a¤¤ama¤¤apariyantaÂÂhÃyino: yÃvatakaæ neyyaæ tÃvatakaæ ¤Ãïaæ, yÃvatakaæ ¤Ãnaæ tÃvatakaæ neyyaæ; neyyapariyantikaæ ¤Ãnaæ, ¤Ãnapariyantikaæ neyyaæ, neyyaæ atikkamitvà ¤Ãïaæ na-pparivattati\<*<3>*>/, ¤Ãïaæ atikkamitvà neyyapatho n' atthi; a¤¤ama¤¤apariyan- taÂÂhÃyino te dhammÃ. Sabbadhammesu Buddhassa Bhagavato ¤Ãïaæ pavattati, sabbe dhammà Buddhassa Bhagavato ÃvajjanapaÂibaddhà ÃkaækhapaÂibaddhà manasikÃrapaÂibaddhà cittuppÃda- paÂibaddhÃ, sabbasattesu Buddhassa Bhagavato ¤Ãïaæ pavattati; sabbesaæ\<*<4>*>/ sattÃnaæ BhagavÃ\<*<5>*>/ Ãsayaæ\<*<6>*>/ jÃnÃti anusayaæ jÃnÃti caritaæ jÃnÃti adhimuttiæ jÃnÃti, appara- jakkhe mahÃrajakkhe tikkhindriye mudindriye svÃkÃre dvÃkÃre suvi¤¤Ãpaye duvi¤¤Ãpaye bhabbÃbhabbe satte pajÃnÃti. Sadevako loko samÃrako\<*<7>*>/ sabrahmako\<*<7>*>/ sassa- maïabrÃhmaïÅ\<*<8>*>/ pajà sadevamanussà anto buddha¤Ãïe parivattati. Yathà ye keci macchakacchapà antamaso timitimiÇgalaæ upÃdÃya anto mahÃsamudde\<*<9>*>/ parivattanti; evam eva sadevako loko samÃrako\<*<7>*>/ sabrahmako\<*<7>*>/ sassa- maïabrÃhmaïÅ\<*<8>*>/ pajÃ\<*<10>*>/ sadevamanussà anto buddha¤Ãïe parivattati. Yathà ye keci pakkhÅ antamaso garuÊaæ venateyyaæ upÃdÃya\<*<11>*>/ ÃkÃsassa padese parivattanti\<*<12>*>/, evam eva ye pi te SÃriputtasamÃpa¤¤Ãya\<*<13>*>/ te\<*<14>*>/ pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp na pavattati; S na-ppavattati. 2 Bp sammÃphuss-; S sammÃvass-. 3 Bp S na-ppavattati. 4 S ad. ca. 5 S om. 6 Bp anusayaæ. 7 S ad. loko. 8 Bp sasamaïa-. 9 S ad. udakaæ. 10 S pajÃya. 11 Bp ad. anto. 12 Bp S parivattati. 13 Si -samÃpa¤¤Ã. 14 S yathÃ. >/ #<[page 180]># %<180 AÂÂhakavaggo. [S.N. 834>% Buddha¤Ãïassa padese parivattanti. Buddha¤Ãïaæ deva- manussÃnaæ pa¤¤aæ pharitvà abhibhavitvÃ\<*<1>*>/ tiÂÂhati\<*<2>*>/. Ye pi te khattiyapaï¬ità brÃhmaïapaï¬ità gahapati- paï¬ità samaïapaï¬ità nipuïà kataparappavÃdà vÃlave- dhirÆpà vobhindantÃ\<*<3>*>/ ma¤¤e caranti pa¤¤Ãgatena diÂÂhi- gatÃni, te pa¤he abhisaækharitvà abhisaækharitvà tathÃ- gataæ upasaækamitvà pucchanti \<*<4>*>/gÆÊhÃni ca paÂicchannÃni ca\<*<4>*>/, kathità \<*<5>*>/ca visajjità ca te pa¤hà BhagavatÃ\<*<5>*>/ honti niddiÂÂhakÃraïÃ\<*<6>*>/ upakkhittakÃ\<*<7>*>/ ca. Te\<*<8>*>/ Bhagavato sam- pajjanti. Atha kho BhagavÃ\<*<9>*>/ tattha atirocati\<*<10>*>/ yadidam pa¤¤Ãyà ti, dhonena yugaæ \<*<11>*>/samÃgamà na\<*<11>*>/ hi tvaæ sakkhasi sampayÃtave. Ten' Ãha BhagavÃ: Atha tvaæ pavitakkam\<*<12>*>/ Ãgamà manasà diÂÂhigatÃni cintayanto, dhonena yugaæ samÃgamÃ, na hi tvaæ sakkhasi sampayÃtave ti. AèèHAMO\<*<13>*>/ PASôRASUTTANIDDESO\<*<14>*>/ NIèèHITO\<*<15>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ad. abhibhavitvÃ. 2 Bp ad. yeva. 3 Bp S te bhindantÃ. 4-4 Si om. 5-5 S vajjikà ca dho pa¤ca bhagavato. 6 S -kÃrakÃ. 7 S -khittatÃ. 8 S tenà (tena?). 9 Bp ad. va; S ad. ca. 10 S Ãrocati. 11-11 S samÃgamaïaæ. 12 Bp sa- (as before). 13 Bp S om. 14 S pasurasutti aÂÂhamo niddeso. 15 Bp S samatto. >/ #<[page 181]># %< NAVAMO1 MùGANDIYASUTTANIDDESO2. 181>% $*>/ RÃgaæ\<*<4>*>/ nÃhosi chando api methunasmiæ; kim' ev' idaæ muttakarÅsapuïïaæ, pÃdà pi naæ samphusituæ na icche. || Nidd_I.9:1 ||>$ DisvÃna Taïhaæ Arati¤ ca\<*<3>*>/ RÃgaæ\<*<4>*>/ nÃhosi chando api methunasmin ti Taïha¤ ca \<*<5>*>/Arati¤ ca RÃga¤ ca mÃradhÅtaro disvà passitvÃ\<*<5>*>/, methunadhamme chando và rÃgo và pemaæ và nÃhosÅ ti, disvÃna Taïhaæ Arati¤ ca RÃgaæ nÃhosi chando api methunasmiæ. Kim' ev' idaæ muttakarÅsapuïïaæ pÃdà pi naæ sam- phusituæ na icche ti kim' ev' idaæ sarÅram\<*<6>*>/ muttapuïïaæ karÅsapuïïam semhapuïïaæ rudhirapuïïaæ\<*<7>*>/ aÂÂhisaæ- ghÃÂaæ nhÃrusambandhaæ\<*<8>*>/ rudhiramaæsÃvalepanaæ cammÃvanaddhaæ\<*<9>*>/ chaviyà paÂicchannaæ chiddÃva- chiddaæ ugghariæ\<*<10>*>/ magghariæ\<*<11>*>/ kimisaæghanisevitaæ\<*<12>*>/ nÃnÃkalimalaparipÆraæ pÃdena akkamituæ na icchey- yaæ\<*<13>*>/. Kuto pana saævÃso và samÃgamo và ti, kim ev' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S om. 2 Bp mÃgaï¬ikasutti anukkati; S maggandiyasutta ti anukkati. 3 S om. 4 S ad. ca. 5-5 S arapuïïaæ karisapuïïaæ semhapuïïaæ. 6 Si om.; S ad. some words from the following sentence. 7 Bp S ruhirap-. 8 S nahÃrus-. 9 Sic Si vÊ.; Si cammÃvinaddhaæ; Bp cammÃvinandhaæ; S cammÃvanandaæ. 10 Bp S uggharantaæ. 11 Bp S paggharantaæ. 12 S -saghÃnisevitaæ. 13 Bp S iccheyya. >/ #<[page 182]># %<182 AÂÂhakavaggo. [S.N. 835>% idaæ muttakarÅsapuïïaæ pÃdà pi naæ samphusituæ na icche. \<*<1>*>/Anacchariya¤\<*<2>*>/ c' etaæ manusso\<*<3>*>/ yaæ\<*<4>*>/ dibbe kÃme patthayanto mÃnussake kÃme na iccheyya, mÃnussake và kÃme patthayanto dibbe kÃme na iccheyya; yaæ tvaæ ubho pi na icchasi, na sÃdiyasi na patthesi na pihesi nÃbhijappasi, kin te dassanaæ, katamÃya tvaæ\<*<5>*>/ diÂÂhiyà samannÃgato? ti pucchatÅ\<*<6>*>/ ti\<*<1>*>/. Ten' Ãha BhagavÃ: DisvÃna Taïhaæ Arati¤ ca RÃgaæ nÃhosi chando api methunasmiæ; kim' ev' idaæ muttakarÅsapuïïaæ, pÃdà pi naæ samphusituæ na icche ti. _________________________________ $*>/ nÃriæ narindehi bahÆhi patthitaæ, diÂÂhigataæ sÅlavatÃnujÅvitaæ\<*<8>*>/ bhavÆpapatti¤ ca vadesi kÅdisaæ. || Nidd_I.9:2 ||>$ $*>/ niccheyya samuggahÅtaæ, passa¤\<*<10>*>/ ca diÂÂhÅsu anuggahÃya ajjhattasantiæ pacinaæ adassaæ. || Nidd_I.9:3 ||>$ Idaæ vadÃmÅ ti na tassa hotÅ ti. Idaæ vadÃmÅ ti idaæ vadÃmi, etaæ vadÃmi, ettakaæ vadÃmi, ettÃvatà vadÃmi, \<*<11>*>/idam diÂÂhigataæ vadÃmi\<*<11>*>/, sassato loko ti và . . . pe . . . n' eva hoti na na hoti tathÃgato paraæmaraïà ti và ti\<*<12>*>/. Na tassa hotÅ ti na mayhaæ\<*<13>*>/ \<*<14>*>/hoti ettÃvatà vadÃmÅ ti na tassa\<*<14>*>/ hotÅ ti, idaæ vadÃmÅ ti na tassa hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Si om. 2 Bp aniccariya¤; S aniccaya¤. 3 Bp mÃnusso. 4 Bp om. 5 Bp tvÃ. 6 S vuccatÅ. 7 Bp icchati. 8 Bp sÅlavataæ nujivitaæ; S sÅlabbataæ nujÅvitam. 9 Bp S na ca dh-. 10 Bp S saya¤. 11-11 S om. 12 Bp S om. 13 S ad. na mayhaæ. 14-14 Si om. >/ #<[page 183]># %% MÃgandiyà ti Bhagavà taæ brÃhmaïaæ nÃmena Ãlapati. Bhagavà ti gÃravÃdhivacanaæ\<*<1>*>/ . . . pe . . . sacchikà pa¤¤atti; yadidaæ Bhagavà ti, MÃgandiyà ti BhagavÃ. Dhammesu\<*<2>*>/ niccheyya samuggahÅtan ti. Dhammesu\<*<3>*>/ dvÃsaÂ- Âhiyà diÂÂhigatesu. Niccheyyà ti nicchinitvÃ\<*<4>*>/ vinicchi- nitvÃ\<*<5>*>/ vicinitvÃ\<*<6>*>/ pavicinitvÃ\<*<6>*>/ tulayitvà tÅrayitvÃ\<*<7>*>/ vibhÃ- vayitvà vibhÆtaæ katvÃ, odhiggÃho\<*<8>*>/ vilaggÃho varaggÃho\<*<9>*>/ koÂÂhÃsaggÃho uccayaggÃho samuccayaggÃho: idaæ saccaæ tacchaæ tathaæ\<*<6>*>/ bhÆtaæ yÃthÃvaæ aviparittan ti gahitaæ parÃmaÂÂhaæ abhiniviÂÂhaæ ajjhositaæ adhimuttaæ n' atthi\<*<10>*>/ na saævijjati n' upalabbhati; pahÅnaæ samuc- chinnaæ vÆpasantaæ paÂipassaddhaæ abhabbuppattikaæ ¤Ãïagginà da¬¬han ti\<*<11>*>/, dhammesu niccheyya samug- gahÅtaæ. Passa¤\<*<12>*>/ ca diÂÂhÅsu anuggahÃyà ti diÂÂhÅsu ÃdÅnavaæ passanto diÂÂhiyo na gaïhÃmi na parÃmasÃmi na\<*<13>*>/ abhinivisÃmi. Athavà na gaïhitabbà na parÃmasitabbà na\<*<13>*>/ abhinivisitabbà ti\<*<6>*>/, evam pi passa¤\<*<12>*>/ ca diÂÂhÅsu anuggahÃya. Athavà sassato loko, idam eva saccaæ mogham a¤¤an ti diÂÂhigatam etaæ, diÂÂhigahaïaæ diÂÂhikantÃro\<*<14>*>/ diÂÂhivisÆkÃyikaæ diÂÂhivipphanditaæ diÂÂhisaæyojanaæ sadukkhaæ savighÃtaæ sa-upÃyÃsaæ\<*<15>*>/ sapariÊÃhaæ, na nibbidhÃya\<*<16>*>/, na virÃgÃya, na nirodhÃya, na upasamÃya, na abhi¤¤Ãya, na sambodhÃya, na nibbÃ- nÃya saævattatÅ ti diÂÂhÅsu ÃdÅnavaæ passanto, diÂÂhiyo na gaïhÃmi, na parÃmasÃmi, na abhinivisÃmi. Athavà na gaïhitabbà na parÃmasitabbÃ, \<*<17>*>/na abhinivisitabbÃ\<*<17>*>/ ti, evam pi passa¤\<*<12>*>/ ca diÂÂhÅsu anuggahÃya. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ad. api ca. 2 Bp na ca dh-; S na dh-. 3 S ad. ti (-sÆ ti). 4 S nicchinditvÃ. 5 Si vinicchitvÃ; S om. 6 S om. 7 Si om. 8 S odisaggÃho. 9 S para-. 10 Bp S ad. na santi. 11 S ad. na ca. 12 Bp S saya¤. 13 Bp S nÃbhi- here and below. 14 S -kantÃraæ, here and below, p. 6, 1. 15 S upÃyÃsaæ. 16 S nibbidÃ. 17-17 S anabhi-. >/ #<[page 184]># %<184 AÂÂhakavaggo. [S.N. 837>% Asassato\<*<1>*>/ loko, antavà loko, anantavà loko, taæ jÅvaæ taæ sarÅraæ, a¤¤aæ jÅvaæ a¤¤aæ sarÅraæ, hoti tathÃgato paraæmaraïÃ, na hoti tathÃgato paraæmaraïÃ, hoti ca na ca hoti tathÃgato paraæmaraïÃ, n' eva hoti na na hoti tathÃgato paraæmaraïÃ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti diÂÂhigatam etaæ diÂÂhigahaïaæ diÂÂhikantÃro diÂÂhivisÆkÃyikaæ\<*<2>*>/ diÂÂhivipphanditaæ diÂÂhisaæyojanaæ sadukkhaæ savighÃtaæ sa-upÃyÃsaæ sapariÊÃhaæ, na nibbidhÃya\<*<3>*>/, na virÃgÃya, na nirodhÃya, na upasamÃya, na abhi¤¤Ãya, na sambodhÃya, na nibbÃnÃya saævattatÅ ti diÂÂhÅsu\<*<4>*>/ ÃdÅnavaæ passanto, diÂÂhiyo na gaïhÃmi, na parÃmasÃmi, na abhinivisÃmi. Athavà na gaïhitabbÃ, na parÃmasitabbÃ, na abhinivisitabbà ti, evam pi passa¤\<*<5>*>/ ca diÂÂhÅsu anuggahÃya. Athavà imà diÂÂhiyo evaæ- gahità evaæ-parÃmaÂÂhà evaæ-gatikÃ\<*<6>*>/ bhavissanti\<*<7>*>/ evaæ- abhisamparÃyà ti diÂÂhÅsu ÃdÅnavaæ passanto, diÂÂhiyo na gaïhÃmi, na parÃmasÃmi, na abhinivisÃmi. Athavà na gaïhitabbÃ, na parÃmasitabbÃ, na abhinivisitabbà ti, evam pi passa¤\<*<5>*>/ ca diÂÂhÅsu anuggahÃya. \<*<8>*>/Athavà imà diÂÂhiyo nirayasaævattanikÃ\<*<9>*>/ \<*<8>*>/tiracchÃnayonisaævattanikà pittivisayasaævattanikà ti diÂÂhisu ÃdÅnavaæ passanto diÂÂhiyo na gaïhÃmi, na parÃmasÃmi, nÃbhinivisÃmi. Athavà na gaïhitabbÃ, na parÃmasitabbÃ, nÃbhinivisitabbà ti, evam pi passa¤\<*<10>*>/ ca diÂÂhÅsu anuggahÃya. Athavà imà diÂÂhiyo aniccà saækhatà paÂiccasamup- pannà khayadhammà vayadhammà virÃgadhammà niro- dhadhammà ti diÂÂhÅsu ÃdÅnavaæ passanto diÂÂhiyo na gaïhÃmi, na parÃmasÃmi, nÃbhinivisÃmi. Athavà na gaïhitabbÃ, na parÃmasitabbÃ, nÃbhinivisitabbà ti\<*<11>*>/, evam pi\<*<11>*>/ passa¤\<*<10>*>/ ca diÂÂhÅsu anuggahÃya. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S prefex athavà sassato loko. 2 Bp S -visukaæ. 3 S nibbidÃya. 4 S idaæ. 5 Bp S saya¤. 6 Bp S -gahitÃ. 7 Si bhavanti; S vasanti. 8-8 S om. down to the second following athavÃ. 9 Si niriya-. 10 Bp saya¤. 11 S om. >/ #<[page 185]># %% Ajjhattasantiæ\<*<1>*>/ pacinaæ adassan ti \<*<2>*>/ajjhattaæ santiæ\<*<2>*>/, ajjhattaæ rÃgassa santiæ, dosassa santiæ, mohassa santiæ, kodhassa upanÃhassa makkhassa paÊÃsassa issÃya mac- chariyassa mÃyÃya sÃÂheyyassa\<*<3>*>/ thambhassa sÃrambhassa mÃnassa atimÃnassa madassa\<*<4>*>/ pamÃdassa sabbakilesÃnaæ sabbaduccaritÃnaæ sabbadarathÃnaæ sabbapariÊÃhÃnaæ sabbasantÃpÃnaæ sabbÃkusalÃbhisaækhÃrÃnaæ santiæ\<*<5>*>/ vÆpasantiæ nibbutiæ paÂipassaddhiæ. Pacinan\<*<6>*>/ ti pacinanto vicinanto\<*<7>*>/ pavicinanto\<*<8>*>/ tula- yanto tÅrayanto vibhÃvayanto vibhÆtaæ karonto. Sabbe saækhÃrà aniccà ti pacinanto\<*<9>*>/ vicinanto pavicinanto\<*<7>*>/ tulayanto tÅrayanto vibhÃvayanto vibhÆtaæ karonto. Sabbe saækhÃrà dukkhà ti, sabbe dhammà anattà ti\<*<10>*>/ . . . pe . . . yaæ ki¤ci samudayadhammaæ sabban taæ niro- dhadhamman ti pacinanto vicinanto pavicinanto\<*<7>*>/ tula- yanto tÅrayanto vibhÃvayanto vibhÆtaæ karonto. Adassan ti adassaæ adakkhiæ\<*<11>*>/ passiæ\<*<12>*>/ paÂivijjhin\<*<13>*>/ ti, ajjhattasantiæ pacinaæ adassaæ\<*<14>*>/. Ten Ãha BhagavÃ: Idaæ vadÃmÅ ti na tassa hoti MÃgandiyà ti Bhagavà dhammesu\<*<15>*>/ niccheyya samuggahÅtaæ, passa¤\<*<16>*>/ ca diÂÂhÅsu anuggahÃya ajjhattasantiæ pacinaæ adassan ti. _________________________________ $*>/ munÅ brÆsi anuggahÃya, ajjhattasantÅ ti yam etam atthaæ kathaæ nu dhÅrehi paveditan taæ. || Nidd_I.9:4 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S -sandhi here and below. 2-2 Si om. 3 Bp sÃdheyyassa. 4 Si sadassa. 5 S ad. upasandhi (= upasantiæ). 6 Bp santiæ p-. 7 S om. 8 S pacinanto. 9 Si om. 10 Bp S ad. pacinanto vicinanto pavicinanto and om. pe. 11 S adukkhi. 12 Bp apassiæ; S om. 13 S pativijjhan 14 S ad. vÃ. 15 Bp S na ca dh-. 16 Bp S saya¤. 17 S ce. >/ #<[page 186]># %<186 AÂÂhakavaggo. [S.N. 838>% Vinicchayà yÃni pakappitÃnÅ ti. VinicchayÃ\<*<1>*>/ vuccanti dvÃsaÂÂhÅ diÂÂhigatÃni diÂÂhivinicchayÃ\<*<2>*>/. PakappitÃnÅ ti kappitÃ\<*<3>*>/ abhisaækhatà saïÂhapità ti pi pakappitÃ. Athavà aniccà saækhatà paticcasamuppannà khayadhammà vayadhammà virÃgadhammÃ\<*<4>*>/ nirodhadhammà vipariïÃ- madhammà ti pi pakappità ti, vinicchayà yÃni pakap- pitÃni. Iti MÃgandiyo ti. ItÅ ti padasandhi\<*<5>*>/ . . . pe . . . padÃnupubbatÃ-m-etam, itÅ ti\<*<6>*>/. Te ve munÅ brÆsi anuggahÃya ajjhattasantÅ ti \<*<7>*>/yam etam atthan ti\<*<7>*>/. Te ve ti dvÃsaÂÂhÅ diÂÂhigatÃni. MunÅ ti monaæ vuccati ¤Ãïaæ . . . pe . . . saÇgajÃlam aticca so munÅ ti. AnuggahÃyà ti. DiÂÂhÅsu ÃdÅnavaæ passanto diÂÂhiyo na gaïhÃmi, na parÃmasÃmi, nÃbhinivisÃmÅ\<*<8>*>/ ti paggaïhÃsi\<*<9>*>/. AjjhattasantÅ ti ca bhaïasi. Yam etam atthan ti yaæ paramatthan ti, te\<*<2>*>/ ve\<*<2>*>/ munÅ brÆsi anuggahÃya, ajjhattasantÅ\<*<10>*>/ ti yam etam atthaæ. Kathaæ nu dhÅrehi paveditan tan ti. Kathan \<*<11>*>/nÆ ti\<*<11>*>/ saæsayapucchÃ\<*<12>*>/ vimatipucchà dveÊhakapucchà anekaæ- sapucchÃ\<*<13>*>/. Evaæ nu kho,\<*<14>*>/na nu kho, kin nu kho\<*<14>*>/, kathaæ nu kho ti, kathaæ nu\<*<8>*>/. DhÅrehÅ ti\<*<15>*>/ paï¬itehi pa¤¤avantehi buddhimantehi ¤ÃïÅhi vibhÃvÅhi medhÃvÅhi. Paveditan ti veditaæ pave- ditaæ\<*<16>*>/ Ãcikkhitaæ desitaæ pa¤¤apitaæ paÂÂhapitaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si vinicchayÃni. 2 Si om. 3 Bp S ad. pakappitÃ. 4 Bp -dhammÃni. 5 Bp S om. pe and ad. padasaæsaggo padapÃripÆri akkharasamavÃyo bya¤janasiliÂÂhatÃ. 6 Bp S ad. MÃgaï¬iyo ti tassa brÃhmaïassa nÃmaæ saækhà sama¤¤atti vohÃro. Iti MÃgaï¬iyo ti. 7-7 S om. 8 S om. 9 Bp S om. and ad. ca bhaïasi. 10 S ad. ti. 11-11 Bp om. 12 Bp padasaæ. 13 S ad. kiæ nu kho. 14-14 S om. 15 S ad. dhÅrehi. 16 S om. >/ #<[page 187]># %% vivaritaæ\<*<1>*>/ vibhajitaæ\<*<2>*>/ uttÃnÅkataæ pakÃsitan ti, kathaæ nu dhÅrehi paveditan taæ. Ten Ãha BhagavÃ\<*<3>*>/: Vinicchayà yÃni pakappitÃni, iti MÃgandiyo te ve munÅ brÆsi anuggahÃya, ajjhattasantÅ ti yam etam atthaæ kathaæ nu dhÅrehi \<*<4>*>/paveditan taæ\<*<4>*>/? _________________________________ $*>/ a¤ÃïÃ\<*<6>*>/ asÅlatà abbatÃ\<*<7>*>/ no pi tena, ete ca nissajja anuggahÃya santo anissÃya bhavaæ na jappe\<*<8>*>/. || Nidd_I.9:5 ||>$ Na diÂÂhiyà na sutiyà na ¤Ãïenà ti. DiÂÂhena pi suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ pari- muttiæ n' Ãha, na kathesi, na bhaïasi, na dÅpayasi, na voharasi. Sutena pi suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ n' Ãha, na kathesi, na bhaïasi, na dÅpayasi, na voharasi. \<*<9>*>/DiÂÂhasutena pi suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ pari- muttiæ n' Ãha, na kathesi, na bhaïasi, na dÅpayasi, na voharasi\<*<9>*>/. ¥Ãïena pi suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ n' Ãha, na kathesi, na bhaïasi\<*<10>*>/, na dÅpayasi, na voharasÅ ti, na diÂÂhiyà na sutiyà na ¤Ãïena. MÃgandiyà ti Bhagavà taæ brÃhmaïaæ nÃmena Ãlapati. Bhagavà ti gÃravÃdhivacanaæ . . . pe . . . sacchikà pa¤¤atti, yadidaæ Bhagavà ti, MÃgandiyà ti BhagavÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp vivaraÂaæ; S vivaÂaæ. 2 Bp S vibhattaæ. 3 Bp ad. brÃhmaïo. 4-4 Bp paveditataæ; S paveditan ti. 5 S asutiyÃ. 6 S a¤¤ana. 7 S abhabbatà here and below. 8 S jappeyya. 9-9 S om. 10 S bhaïesi as often. >/ #<[page 188]># %<188 AÂÂhakavaggo. [S.N. 839>% SÅlabbatenà pi na suddhim Ãhà ti sÅlena pi suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ n' Ãha, na kathesi, na bhaïasi\<*<1>*>/, na dÅpayasi \<*<2>*>/na voharasi\<*<2>*>/. Vattena\<*<3>*>/ pi suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ n' Ãha, na kathesi, na bhaïasi, na dÅpayasi, na voharasi. SÅlabbatenÃ\<*<4>*>/ pi suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ n' Ãha, na kathesi, na bhaïasi, na dÅpayasi, na voharasÅ ti, sÅlab- batenà pi na suddhiæ Ãha. AdiÂÂhiyà assutiyÃ\<*<5>*>/ a¤ÃïÃ\<*<6>*>/ asÅlatà abbatÃ\<*<7>*>/ no pi tenà ti. DiÂÂhi pi icchitabbÃ, dasavatthukà sammÃdiÂÂhi: atthi dinnaæ, atthi yiÂÂhaæ, atthi hutaæ, atthi sukaÂadukka- ÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko, atthi ayaæ loko, atthi paro loko, atthi mÃtÃ, atthi pitÃ, atthi sattà opapÃtikÃ, atthi loke samaïabrÃhmaïà sammaggatÃ\<*<8>*>/ sammÃpaÂi- pannÃ, ye ima¤ ca\<*<9>*>/ lokaæ para¤ ca lokaæ sayaæ\<*<10>*>/ abhi¤¤Ã sacchikatvà pavedentÅ ti. Savanam pi icchitabbaæ: parato ghoso, suttaæ geyyaæ veyyÃkaraïaæ gÃthà udÃnaæ itivuttakaæ\<*<11>*>/ jÃtakaæ abbhu- tadhammaæ\<*<12>*>/ vedallaæ. ¥Ãïam pi icchitabbaæ: kammassakataæ\<*<13>*>/ ¤Ãïaæ saccÃ- nulomikaæ\<*<14>*>/ ¤Ãïaæ abhi¤¤Ã ¤Ãïaæ samÃpatti¤Ãïaæ\<*<15>*>/. SÅlam pi icchitabbaæ: pÃtimokkhasaævaro\<*<16>*>/. Vattam pi icchitabbaæ: aÂÂha dhutaÇgÃni, Ãra¤¤ikaÇgaæ {piï¬apÃtikaÇgaæ} paæsukÆlikaÇgaæ tecÅvarikaÇgaæ sapa- dÃnacÃrikaÇgaæ khalupacchÃbhattikaÇgaæ nesajjikaÇgaæ yathÃsanthatikaÇgaæ. AdiÂÂhiyà assutiyÃ\<*<17>*>/ a¤ÃïÃ\<*<18>*>/ asÅlatà abbatÃ\<*<7>*>/ no pi tenà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S bhaïasÅ ti. 2-2 S om. 3 Si vattenÃ. 4 Bp S sÅlabbatena. 5 S asutiyÃ. 6 S a¤¤ÃïÃ. 7 S abhabbatÃ. 8 Bp samaggatÃ; S sammÃgatÃ. 9 S om. 10 Si om. 11 S iti uttakaæ. 12 Codd. abbhÆtadh-. 13 Si S -kata-. 14 Si -anulomika-. 15 S samÃpattiyà ¤-. 16 S ad. pi. 17 Bp S asutiyÃ. 18 S a¤¤ana. >/ #<[page 189]># %% ti na pi \<*<1>*>/sammÃdiÂÂhimattena, na pi\<*<1>*>/ \<*<2>*>/savanamattena, na pi\<*<2>*>/ ¤Ãïamattena, na\<*<3>*>/ pi\<*<3>*>/ sÅlamattena, na\<*<3>*>/ pi\<*<3>*>/ vatta- mattena ajjhattasantipatto hoti, na pi vinà etehi dham- mehi ajjhattasantiæ pÃpuïÃti; api ca sambhÃrà ime dhammà honti\<*<4>*>/ ajjhattasantiæ pÃpuïituæ adhigantuæ phusituæ\<*<5>*>/ sacchikÃtun ti, adiÂÂhiyà assutiyÃ\<*<6>*>/ a¤ÃïÃ\<*<7>*>/ asÅlatà abbatà no pi tena. Ete ca nissajja\<*<8>*>/ anuggahÃyà ti ete\<*<9>*>/ kaïhapakkhikÃnaæ\<*<10>*>/ dhammÃnaæ samugghÃtato pahÃnaæ icchitabbaæ. TedhÃ- tukesu kusalesu\<*<3>*>/ dhammesu atammayatÃ\<*<11>*>/ icchitabbÃ. Yato kaïhapakkhikÃ\<*<12>*>/ dhammà samugghÃtapahÃnena pahÅnà honti ucchinnamÆlà tÃlÃvatthukatà anabhÃvaæ- gatà Ãyatiæ anuppÃdadhammÃ, tedhÃtukesu ca kusalesu dhammesu atammayatÃ\<*<13>*>/ hoti. EttÃvatà pi na gaïhÃti, na parÃmasati, nÃbhinivisati. Athavà na\<*<3>*>/ gaïhitabbÃ, na parÃmasitabbÃ, nÃbhinivisitabbà ti, evam pi ete ca\<*<14>*>/ nissajja anuggahÃya. Yato\<*<15>*>/ taïhà ca diÂÂhi ca\<*<16>*>/ mÃno ca pahÅnà honti, ucchinnamÆlà tÃlÃvatthukatà anabhÃvaæ- gatà Ãyatiæ anuppÃdadhammÃ\<*<17>*>/, ettÃvatà pi na gaïhÃti, na parÃmasati, nÃbhinivisatÅ ti, evam pi ete ca nissajja anuggahÃya. Yato pu¤¤ÃbhisaækhÃro ca apu¤¤Ãbhisaæ- khÃro ca \<*<18>*>/Ãïe¤jÃbhisaækhÃro ca\<*<18>*>/ pahÅnà honti, ucchin- namÆlà tÃlÃvatthukatà anabhÃvaÇgatà Ãyatiæ anuppÃda- dhammÃ, ettÃvatà pi na gaïhÃti, na parÃmasati, nÃbhini- visatÅ ti, evam pi ete ca nissajja anuggahÃya. Santo anissÃya bhavaæ na jappe ti. Santo ti rÃgassa santattÃ\<*<19>*>/ santo, dosassa santattà santo, mohassa santattà \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S -matenÃpi. 2-2 S sevaïamattenÃpi. 3 S om. 4 S hoti. 5 Bp phassituæ; S assituæ. 6 S asutiyÃ. 7 S a¤¤ana. 8 S nisajja. 9 Bp ete ti; S etehi. 10 S -pakkhiyÃnaæ. 11 S ÃkampakaæyathÃ. 12 S -pakkhiyÃ. 13 Bp akammayatÃ; S akammakaæ yathÃ. 14 S na. 15 Bp S ad. ca. 16 Bp S om. 17 S ad. ti. 18-18 S om. 19 Bp S samitattà throughout. >/ #<[page 190]># %<190 AÂÂhakavaggo. [S.N. 839>% santo, kodhassa upanÃhassa makkhassa paÊÃsassa issÃya macchariyassa mÃyÃya sÃÂheyyassa thambhassa sÃram- bhassa mÃnassa atimÃnassa madassa pamÃdassa sabba- kilesÃnaæ sabbaduccaritÃnaæ sabbadarathÃnaæ sabbapari- ÊÃhÃnaæ sabbasantÃpÃnaæ sabbÃkusalÃbhisaækhÃrÃnaæ santattà samitattà vÆpasamitattà vijjhÃtattà nibbutattà vigatattà paÂipassaddhattà santo\<*<1>*>/ vÆpasanto nibbuto paÂipassaddho ti, santo. AnissÃyà ti dve nissayÃ, taïhÃnissayo ca diÂÂhinissayo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃnissayo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhinissayo. TaïhÃnissayaæ pahÃya, diÂÂhinissayaæ paÂinissajjitvÃ, cakkhuæ anissÃya, sotaæ anissÃya, ghÃnaæ anissÃya, jivhaæ anissÃya, kÃyaæ anissÃya, manaæ anis- sÃya, rÆpe sadde gandhe rase phoÂÂhabbe kulaæ gaïam ÃvÃsaæ lÃbhaæ yasaæ pasaæsaæ sukhaæ cÅvaraæ piï¬a- pÃtaæ senÃsanaæ gilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃraæ kÃmadhÃtuæ rÆpadhÃtuæ arÆpadhÃtuæ kÃmabhavaæ rÆpabhavaæ arÆpabhavaæ sa¤¤Ãbhavaæ asa¤¤Ãbhavaæ nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãbhavaæ ekavokÃrabhavaæ catuvokÃra- bhavaæ pa¤cavokÃrabhavaæ atÅtaæ anÃgataæ paccup- pannaæ diÂÂhasutamutavi¤¤Ãtabbe dhamme\<*<2>*>/ anissÃya agaïhitvà aparÃmasitvà abhinivisitvà ti, santo anissÃya. Bhavaæ na jappe ti kÃmabhavaæ na jappeyya, rÆpa- bhavaæ na jappeyya, arÆpabhavaæ na jappeyya, \<*<3>*>/na pajappeyya\<*<3>*>/, na abhijappeyyà ti, santo anissÃya bhavaæ na jappe. Ten' Ãha BhagavÃ: Na diÂÂhiyà na sutiyà na ¤Ãïena, MÃgandiyà ti Bhagavà sÅlabbatenà pi na suddhim Ãha adiÂÂhiyà assutiyÃ\<*<4>*>/ a¤ÃïÃ\<*<5>*>/ asÅlatà abbatà no pi tena, ete\<*<6>*>/ ca nissajja anuggahÃya santo anissÃya bhavaæ na jappe ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp ad. upasanto. 2 S om. 3-3 S om. 4 S asutiyà as usual. 5 S a¤¤Ãïà as usual. 6 S ad. na. >/ #<[page 191]># %% $*>/na suddhim\<*<1>*>/ Ãha adiÂÂhiyà assutiyÃ\<*<2>*>/ a¤ÃïÃ\<*<3>*>/ asÅlatà abbatÃ\<*<4>*>/ no pi tena, ma¤¤Ãm'\<*<5>*>/ ahaæ momuham eva dham- mam, diÂÂhiyà eke paccenti suddhiæ. || Nidd_I.9:6 ||>$ No ce kira diÂÂhiyà na sutiyà na ¤Ãïenà ti diÂÂhiyà pi suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ pari- muttim \<*<6>*>/n' Ãha\<*<6>*>/, na kathesi, na bhaïasi, na dÅpayasi, na voharasi\<*<7>*>/. Sutena pi suddhiæ visuddhiæ parisuddhim muttiæ vimuttiæ parimuttiæ \<*<8>*>/n' Ãha, na kathesi, na bhaïasi, na dÅpayasi, na voharasi\<*<8>*>/. DiÂÂhasutena pi suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ \<*<6>*>/muttiæ vimuttiæ pari- muttiæ n' Ãha, na kathesi, na bhaïasi, na dÅpayasi, na voharasi\<*<6>*>/. ¥Ãïena pi suddhiæ visuddhiæ parisuddhim muttiæ vimuttim parimuttiæ n' Ãha, na kathesi, na bhaïasi, na dÅpayasi, na voharasÅ ti, no ce kira diÂÂhiyà na sutiyà na ¤Ãïena. Iti MÃgandiyo ti. ItÅ ti padasandhi . . . pe . . .\<*<8>*>/ anu- pubbatÃ-m-etaæ, itÅ ti\<*<8>*>/. MÃgandiyo ti tassa brÃhmaïassa nÃman \<*<9>*>/ti, iti MÃgandiyo\<*<9>*>/. SÅlabbatenà pi na suddhim Ãhà ti sÅlena pi suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ\<*<10>*>/; vattena\<*<11>*>/ pi suddhiæ visuddhiæ parissuddhiæ\<*<10>*>/ sÅlabbatenà pi suddhiæ visuddhiæ pari- suddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ n' Ãha, na kathesi, na bhaïasi, na dÅpayasi, na voharasÅ ti, sÅlabbatenà pi na suddhim Ãha. \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 PTS visuddhim. 2 S asutiyà as usual. 3 S a¤¤Ãïà as usual. 4 S appathÃ. 5 PTS ma¤¤e-m-ahaæ. 6-6 S om. 7 Si ad. na. 8-8 Bp S om. 9-9 Bp S om. and ad. pe. 10 Bp S ad. pe. 11 Bp S vatena. >/ #<[page 192]># %<192 AÂÂhakavaggo. [S.N. 840>% AdiÂÂhiyà assutiyà a¤Ãïà asÅlatà abbatÃ\<*<1>*>/ no pi tenà ti diÂÂhi pi icchitabbà ti evaæ bhaïasi, savanam pi icchi- tabban ti evaæ bhaïasi, ¤Ãïam pi icchitabban ti evaæ bhaïasi, \<*<2>*>/sÅlam pi icchitabban ti evaæ bhaïasi, vattam pi icchitabban ti evaæ bhaïasi\<*<2>*>/. Na sakkosi ekaæsena anujÃnituæ, na sakkosi ekaæsena paÂikkhipitun ti, adiÂÂhiyà assutiyà a¤Ãïà asÅlatà abbatà no pi tena. \<*<3>*>/Ma¤¤Ãm' ahaæ\<*<3>*>/ momuham eva dhamman ti momÆha- dhammo ayaæ tuyhaæ bÃladhammo\<*<4>*>/ a¤Ãïadhammo\<*<5>*>/ amarÃvikkhepadhammo\<*<6>*>/ ti evaæ \<*<7>*>/ma¤¤Ãmi, evaæ\<*<7>*>/ jÃnÃmi, evaæ ÃjÃnÃmi,\<*<8>*>/ evaæ paÂivijjhÃmÅ\<*<9>*>/ ti, ma¤¤Ãm' ahaæ momuham eva dhammaæ. DiÂÂhiyà eke paccenti suddhin ti diÂÂhiyà eke samaïa- brÃhmaïà suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ paccenti: sassato loko, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti, diÂÂhiyà eke samaïabrÃhmaïà suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ pari- muttiæ paccenti; \<*<10>*>/asassato loko . . . pe . . . n' eva hoti na na hoti tathÃgato paraæmaraïÃ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti diÂÂhiyà eke samaïabrÃhmaïà suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ paccentÅ ti\<*<10>*>/, diÂÂhiyÃ\<*<11>*>/ eke paccenti suddhiæ. Ten' Ãha so brÃhmaïo: No ce kira diÂÂhiyà na sutiyà \<*<12>*>/na ¤Ãïena\<*<12>*>/ iti MÃgandiyo sÅlabbatenà pi na suddhim Ãha diÂÂhiyà assutiyà a¤Ãïà asÅlatà abbatà no pi tena, ma¤¤Ãm' ahaæ momuham eva dhammaæ, diÂÂhiyà eke paccenti suddhin ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S appatÃ. 2-2 Bp S om. 3-3 S ma¤¤amanaæ (=ma¤¤e-m-ahaæ?). 4 Bp ad. muÊhadhammÃ. 5 S a¤¤Ãïadh-. 6 S amaravikkhedh-. 7-7 S om. 8 Bp ad. evaæ vijÃnÃmi, evaæ paÂivijÃnÃmi; S ad. evaæ vijÃnÃmi. 9 Si pativijjhÃnÃmÅ; Bp ?; S paÂivijjhamÅ. 10-10 Bp om. 11 Si om. 12-12 Si a¤¤Ãïena; S a¤¤Ãïeïa. >/ #<[page 193]># %% $*>/ nissÃya anupucchamÃno MÃgandiyà ti Bhagavà samuggahÅtesu pamoham\<*<2>*>/ Ãgà ito ca nÃddakkhi aïum pi sa¤¤aæ, tasmà tuvaæ momuhato dahÃsi. || Nidd_I.9:7 ||>$ DiÂÂhÅsu nissÃya anupucchamÃno ti. MÃgandiyo brÃh- maïo diÂÂhiæ nissÃya diÂÂhiæ pucchati, lagganaæ nissÃya laggaïaæ pucchati, bandhanaæ nissÃya bandhanaæ pucchati, palibodhaæ nissÃya palibodhaæ pucchati. Anu- pucchamÃno ti punappunaæ pucchatÅ ti, diÂÂhÅsu nissÃya anupucchamÃno. MÃgandiyà ti Bhagavà taæ brÃhmaïaæ nÃmena Ãlapati Bhagavà ti gÃravÃdhivacanaæ . . . pe . . . sacchikà pa¤¤atti yadidaæ Bhagavà ti, MÃgandiyà ti BhagavÃ. SamuggahÅtesu pamoham\<*<3>*>/ Ãgà ti yÃ\<*<4>*>/ diÂÂhi tayà gahiÂà parÃmaÂÂhà abhiniviÂÂhà ajjhosità adhimuttÃ; tay'\<*<5>*>/ eva tvaæ diÂÂhiyà mÆlho 'si, pamÆÊho\<*<6>*>/ sammÆÊho\<*<7>*>/, mohaæ Ãgato 'si, pamohaæ Ãgato 'si, sammohaæ Ãgato 'si, andhakÃraæ pakkhanto 'sÅ ti, samuggahÅtesu pamoham\<*<8>*>/ ÃgÃ. Ito ca nÃddakkhi aïum pi sa¤¤an ti. Ito ajjhattasantito và paÂipattito\<*<9>*>/ và dhammadesanato vÃ, yuttasa¤¤aæ \<*<10>*>/và pattasa¤¤aæ\<*<10>*>/ vÃ\<*<11>*>/ lakkhaïasa¤¤aæ và kÃraïa- sa¤¤aæ và ÂhÃnasa¤¤aæ và \<*<12>*>/na paÂilabhasi\<*<12>*>/; kuto ¤Ãïan? ti, evam pi ito ca nÃddakkhi aïum pi sa¤¤aæ. Athavà aniccaæ và aniccasa¤¤Ãnulomaæ vÃ, dukkhaæ vÃ\<*<6>*>/ dukkhasa¤¤Ãnulomaæ vÃ, anattaæ và anattasa¤¤Ãnulomaæ vÃ, sa¤¤uppÃdamattaæ và sa¤¤Ãnimittaæ\<*<13>*>/ và na\<*<6>*>/ paÂila- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ditthusu; PTS diÂÂhi¤ ca. 2 S sammohaæ. 3 S amohaæ. 4 Bp ad. sÃ. 5 Si tass'. 6 S om.; Bp ad. 'si. 7 Bp S ad. 'si. 8 S amohaæ. 9 Bp paÂipadÃto; S paÂipadato. 10-10 S om. 11 Bp S om. here and below three times. 12-12 S nappaÂilabhati. 13 Bp sa¤jÃnimittaæ; S sa¤jÃninamattaæ. >/ #<[page 194]># %<194 AÂÂhakavaggo. [S.N. 841>% bhasi, kuto ¤Ãïan? ti, evam pi ito ca nÃddakkhi aïum pi sa¤¤aæ. Tasmà tuvaæ momuhato dahÃsÅ ti. Tasmà ti tasmà taækÃraïà taæhetu taæpaccayà taænidÃnÃ. MomÆha- dhammato bÃladhammato mÆlhadhammato a¤Ãïadham- mato amarÃvikkhepadhammato dahÃsi passasi dakkhasi olokesi nijjhÃyasi upaparikkhasÅ ti, tasmà tuvaæ momu- hato dahÃsi. Ten' Ãha BhagavÃ: DiÂÂhÅsu nissÃya anupucchamÃno MÃgandiyà ti Bhagavà samuggahÅtesu pamoham Ãgà ito ca nÃddakkhi aïum pi sa¤¤aæ, tasmà tuvaæ momuhato dahÃsÅ ti. _________________________________ $*>/ samo visesÅ ti na tassa hoti. || Nidd_I.9:8 ||>$ Samo visesÅ uda và nihÅno yo ma¤¤atÅ so vivadetha tenà ti. Sadiso 'ham asmÅ ti vÃ, seyyo 'ham asmÅ ti vÃ, nihÅno\<*<2>*>/ 'ham asmÅ ti và yo ma¤¤ati, so tena mÃnena, tÃya diÂÂhiyÃ, tena\<*<3>*>/ và puggalena, kalahaæ kareyya, bhaï¬anaæ kareyya, viggahaæ kareyya, vivÃdaæ kareyya, medhagaæ kareyya: Na tvaæ imaæ dhammavinayaæ ÃjÃnÃsi, ahaæ imaæ dhammavinayaæ ÃjÃnÃmi; kiæ tvaæ imaæ dhammavinayaæ ÃjÃnissasi? micchÃpaÂipanno tvam asi, aham asmi sammÃpaÂipanno, sahitam\<*<4>*>/ me, asahitan\<*<5>*>/ te, pure vacanÅyaæ pacchà avaca, pacchà vacanÅyaæ pure avaca, adhiciïïan te viparÃvattaæ, Ãropito te vÃdo, niggahito \<*<6>*>/tvam asi\<*<6>*>/; cara vÃdappamokkhÃya, nibbedhehi và sace pahosÅ ti, samo visesÅ uda và nihÅno yo ma¤¤atÅ, so vivadetha tena. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S adhikammamÃno (=avikappamÃno). 2 Bp S hÅno. 3 S te. 4 S pahitam. 5 S apahitan. 6-6 Bp 'si; S om. >/ #<[page 195]># %% TÅsu vidhÃsu avikampamÃno\<*<1>*>/ samo visesÅ ti na tassa hotÅ ti. Yass' età tisso vidhà pahÅnà samucchinnà vÆpasantà paÂipassaddhà abhabbuppattikÃ, ¤Ãïagginà da¬¬hÃ, so tÅsu vidhÃsu na kampati\<*<2>*>/, na vikampati\<*<3>*>/; avikampamÃ- nassa\<*<4>*>/ puggalassa sadiso 'ham asmÅ ti vÃ, seyyo 'ham asmÅ ti vÃ, nihÅno\<*<5>*>/ 'ham asmÅ ti vÃ, na tassa hotÅ ti, na mayhaæ hotÅ ti, tÅsu vidhÃsu avikampamÃno samo visesÅ ti na tassa hoti. Ten' Ãha BhagavÃ: Samo visesÅ uda và nihÅno yo ma¤¤atÅ, so vivadetha tena, tÅsu vidhÃsu avikampamÃno\<*<6>*>/ samo visesÅ ti na tassa hotÅ ti. _________________________________ $$ Saccan ti so brÃhmaïo kiæ vadeyyÃ? ti. BrÃhmaïo ti sattannaæ dhammÃnaæ bÃhitattà brÃhmaïo . . . pe . . . anissito\<*<7>*>/ tÃdi pavuccati\<*<8>*>/ \<*<9>*>/sa brahmà ti\<*<9>*>/. Saccan ti so brÃhmaïo kiæ vadeyyÃ? ti. Sassato loko, idam eva saccaæ, moghama¤¤an ti brÃhmaïo kiæ vadeyya, kiæ katheyya, kiæ bhaïeyya, kiæ dÅpayeyya\<*<10>*>/, kiæ vohareyya, asassato loko . . . pe . . . n' eva hoti na na hoti tathÃgato paraæ- maraïÃ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti brÃhmaïo kiæ vadeyya, kiæ katheyya, kiæ bhaïeyya, kiæ dÅpayeyya, kiæ vohareyyÃ? ti\<*<11>*>/, saccan ti so brÃhmaïo kiæ vadeyya? Musà ti và so vivadetha kenÃ? ti. BrÃhmaïo mayhaæ va saccaæ, tuyhaæ musà ti kena mÃnena, kÃya diÂÂhiyÃ, kena và puggalena kalahaæ kareyya, bhaï¬anaæ kareyya, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S avippamÃno (=avikappamÃno). 2 S kappati. 3 S vikappati. 4 S avikappamÃnassa. 5 Bp S hÅno. 6 S avikappamÃno. 7 Bp asito; S Ãsito. 8 Bp S pavuccate. 9-9 Bp om.; S sabbrahmÃ. 10 S dÅpeyya. 11 S om. >/ #<[page 196]># %<196 AÂÂhakavaggo. [S.N. 843>% viggahaæ kareyya, vivÃdaæ kareyya, medhagaæ\<*<1>*>/ kareyya: na\<*<2>*>/ tvaæ imaæ dhammavinayaæ ÃjÃnÃsi . . . pe . . . nibbedhehi\<*<3>*>/ và sace pahosÅ? ti, musà ti và so vivadetha kena? Yasmiæ samaæ visamaæ và pi n' atthÅ ti. Yasmin\<*<2>*>/ ti\<*<2>*>/ yasmiæ puggale\<*<4>*>/ arahante khÅïÃsave. Sadiso 'ham asmÅ ti mÃno n' atthi, seyyo 'ham asmÅ ti atimÃno n' atthi, hÅno 'ham asmÅ ti omÃno n' atthi\<*<5>*>/, na saævijjati, n' upalabbhati, pahÅnaæ samucchinnaæ vÆpasantaæ paÂi- passaddhaæ abhabbuppattikaæ ¤Ãïagginà da¬¬han ti, yasmiæ samaæ visamaæ và pi n' atthi. Sa kena vÃdaæ paÂisaæyujeyyÃ? ti so kena mÃnena kÃya diÂÂhiyÃ, kena và puggalena vÃdaæ paÂisaæyujjeyya\<*<6>*>/ paÂiphareyya\<*<7>*>/, kalahaæ kareyya, bhaï¬anaæ kareyya, viggahaæ kareyya, vivÃdaæ kareyya, medhagaæ kareyya: na tvaæ imaæ dhammavinayaæ ÃjÃnÃsi . . . pe . . . nibbedhehi và sace pahosÅ? ti, sa kena vÃdaæ paÂisaæyu- jeyya\<*<8>*>/? Ten' Ãha BhagavÃ: Saccan ti so brÃhmaïo kiæ vadeyya? musà ti và so vivadetha kena? yasmiæ samaæ visamaæ và pi n' atthi, sa kena vÃdaæ paÂisaæyujeyyÃ? ti. _________________________________ $*>/ akubbaæ muni santhavÃnÅ\<*<10>*>/ kÃmehi ritto apurekkharÃno\<*<11>*>/ kathaæ na\<*<12>*>/ viggayha janena kayirÃ? || Nidd_I.9:10 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S medhakaæ, always. 2 S om. 3 S nibbedhena (l. 17 nibbedhehi). 4 Si om. 5 Bp S ad. na santi. 6 Bp S paÂisa¤¤ojeyya. 7 Bp paÂibaleyya; S paÂivareyya. 8 Bp paÂisa¤¤ojeyya; S paÂisaæ¤ejeyya. 9 Si kÃme here and below. 10 Bp sandavÃni; S sandhavÃni. 11 Si apurakkharÃno. 12 Si nu. >/ #<[page 197]># %% *Atha kho HÃlindakÃni\<*<1>*>/ gahapati yen' Ãyasmà MahÃ- kaccÃno ten' upasaækami; upasaækamitvà Ãyasmantaæ MahÃkaccÃnaæ abhivÃdetvà ekam antaæ nisÅdi; ekam antaæ nisinno kho HÃlindakÃni gahapati Ãyasmantaæ MahÃkaccÃnaæ etad avoca: Vuttam idaæ bhante KaccÃna\<*<2>*>/ Bhagavatà AÂÂhakavaggike\<*<3>*>/ MÃgandiyapa¤he\<*<4>*>/: Okaæ pahÃya aniketasÃrÅ gÃme\<*<5>*>/ akubbaæ muni santhavÃnÅ\<*<6>*>/ kÃmehi ritto, apurekkharÃno kathaæ na\<*<7>*>/ viggayha janena kayirÃ\<*<8>*>/ ti. Imassa nu kho bhante KaccÃna\<*<9>*>/ Bhagavatà saækhittena bhÃsitassa kathaæ \<*<10>*>/attho vitthÃrena daÂÂhabbo\<*<10>*>/? ti. -- RÆpadhÃtu kho gahapati vi¤¤Ãïassa oko, rÆpadhÃturÃga- vinibandha¤\<*<11>*>/ ca pana vi¤¤Ãïaæ okasÃrÅ\<*<12>*>/ ti vuccati\<*<13>*>/. VedanÃdhÃtu kho gahapati, sa¤¤ÃdhÃtu kho gahapati, saækhÃradhÃtu kho gahapati vi¤¤Ãïassa oko, saækhÃra- dhÃturÃgavinibandha¤\<*<14>*>/ ca pana vi¤¤Ãïaæ okasarÅ ti vuccati; evaæ kho gahapati okasÃrÅ hoti. Katha¤ ca gahapati anokasÃrÅ\<*<15>*>/ hoti? RÆpadhÃtuyà kho gahapati yo chando, yo rÃgo, yà nandi, yà taïhÃ, ye upÃyupÃdÃnÃ\<*<16>*>/ cetaso adhiÂÂhÃnÃbhinivesÃnusayÃ, te tathÃ- gatassa pahÅnà ucchinnamÆlà tÃlÃvatthukatà anabhÃvaæ\<*<17>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- * S. iii, 9. 1 Bp HÃliddakÃni, throughout; Saæ. iii, 9 has HÃliddikÃni. 2 S kaccÃyana, here and below. Wanting in Saæ. 3 Si aÂÂhavaggike. 4 Bp mÃgaï¬ikapa¤ha; S mÃgandikapahena. 5 Si S kÃme. 6 Bp S as above. 7 Si nu. 8 Bp karirÃ. 9 S kaccÃyanaæ. 10-10 Bp S Saæ. vitthÃrena attho. 11 S -vinividdha¤. 12 S -kassÃri here and below twice. 13 S om. 14 Si om. -rÃga-; S has -yÃna-. 15 S akassÃri. 16 S upÃdÃnÃ. 17 Bp anabhÃvaæ katà throughout. >/ #<[page 198]># %<198 AÂÂhakavaggo. [S.N. 844>% gatà Ãyatiæ\<*<1>*>/ anuppÃdadhammÃ; tasmà tathÃgato ano- kasÃrÅ ti vuccati. VedanÃdhÃtuyà kho gahapati, sa¤¤Ã- dhÃtuyà kho gahapati, saækhÃradhÃtuyà kho gahapati, vi¤¤ÃïadhÃtuyà kho gahapati yo chando, yo rÃgo, yà nandi, yà taïhÃ, ye upÃyupÃdÃnà cetaso adhiÂÂhÃnÃbhini- vesÃnusayÃ, te tathÃgatassa pahÅnà ucchinnamÆlà tÃlÃ- vatthukatà anabhÃvaæ gatà Ãyatiæ anuppÃdadhammÃ; tasmà tathÃgato anokasÃrÅ ti vuccati; evaæ kho gahapati anokasÃrÅ hoti. Katha¤ ca gahapati niketasÃrÅ\<*<2>*>/ hoti? RÆpanimitta- niketasÃravinibandhaæ\<*<3>*>/ kho gahapati niketasÃrÅ\<*<4>*>/ ti vuc- cati. SaddanimittagandhanimittarasanimittaphoÂÂhabba- nimittadhammanimittaniketasÃravinibandhaæ\<*<5>*>/ kho gaha- pati niketasÃrÅ ti vuccati; evaæ kho gahapati niketasÃrÅ hoti. Katha¤ ca gahapati aniketasÃrÅ\<*<6>*>/ hoti? RÆpanimitta- niketasÃravinibandhÃ\<*<7>*>/ kho gahapati tathÃgatassa pahÅnà ucchinnamÆlà tÃlÃvatthukatà anabhÃvaæ gatà Ãyatiæ anup- pÃdadhammÃ; tasmà tathÃgato aniketasÃrÅ ti vuccati. SaddanimittagandhanimittarasanimittaphoÂÂhabbanimitta- dhammanimittaniketasÃravinibandhÃ\<*<8>*>/ kho gahapati tathÃ- gatassa pahÅnà ucchinnamÆlà tÃlÃvatthugatà anabhÃvaæ gatà Ãyatiæ\<*<9>*>/ anuppÃdadhammÃ; tasmà tathÃgato anike- tasÃrÅ ti vuccati; evaæ kho gahapati aniketasÃrÅ hoti. Katha¤ ca gahapati gÃme\<*<10>*>/ santhavajÃto\<*<11>*>/ hoti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S Ãyati as often. 2 S nigedas-. 3 Si rÆpanimittaketasÃravinibandhÃ; Bp rÆpanimittaketavisÃravinibandhÃ; S rÆpanimittaniketavisÃravinibandhaæ.-- In Saæ. B has -niketavisÃra- always. 4 S nigetas-. 5 S -nikesavisÃdavinibandhaæ. 6 S aketas-. 7 S -vinibandhaæ; Bp same reading as above, n. 3. 8 Bp -niketavisÃravinibandhÃ, S -niketavisÃrivini bandhÃ. 9 S Ãyati as often. 10 Si kÃme, as above and below. 11 Bp sandhavaj-; S santaj-, here and below. >/ #<[page 199]># %% Idha gahapati ekacco\<*<1>*>/ gihÅhi\<*<2>*>/ saæsaÂÂho viharati, saha- nandÅ sahasokÅ, sukhitesu sukhito, dukkhitesu dukkhito, uppannesu kiccakaraïÅyesu attanà voyogaæ Ãpajjati. Evaæ kho gahapati gÃme santhavajÃto hoti. Katha¤ ca gahapati gÃme na santhavajÃto hoti? Idha gahapati\<*<3>*>/ bhikkhu gihÅhi\<*<4>*>/ asaæsaÂÂho\<*<5>*>/ viharati, na sahanandÅ, na sahasokÅ, na sukhitesu sukkhito, na dukkhi- tesu dukkhito, uppannesu kiccakaraïÅyesu na attanà voyogaæ Ãpajjati. Evaæ kho gahapati gÃme na santha- vajÃto hoti. Katha¤ ca gahapati kÃmehi\<*<6>*>/ aritto\<*<7>*>/ hoti? Idha gahapati ekacco\<*<8>*>/ kÃmesu avÅtarÃgo\<*<9>*>/ hoti avÅtachando\<*<10>*>/ avÅtapemo\<*<11>*>/ avÅtapipÃso\<*<12>*>/ avÅtapariÊÃho\<*<13>*>/ avÅtataïho\<*<13>*>/, evaæ kho gahapati kÃmehi aritto\<*<14>*>/ hoti. Katha¤ ca gahapati kÃmehi ritto\<*<15>*>/ hoti? Idha gaha- pati\<*<16>*>/ bhikkhu kÃmesu vÅtarÃgo hoti vÅtachando\<*<17>*>/ \<*<18>*>/ vÅtapemo\<*<17>*>/ vÅtapipÃso\<*<17>*>/ vÅtapariÊÃho\<*<17>*>/ vÅtataïho\<*<17>*>/; evaæ kho gahapati kÃmehi ritto hoti. Katha¤ ca gahapati purekkharÃno\<*<19>*>/ hoti? Idha gaha- pati ekaccassa\<*<20>*>/ evaæ hoti: evaærÆpo siyaæ\<*<21>*>/ anÃgatam addhÃnan ti, tattha nandiæ samanvÃgameti\<*<22>*>/; evaævedano siyaæ, evaæsa¤¤o siyaæ, evaæsaækhÃro siyaæ, evaæ- vi¤¤Ãïo siyaæ anÃgatam addhÃnan ti, tattha nandiæ samanvÃgameti\<*<22>*>/; evaæ kho gahapati purekkharÃno\<*<23>*>/ hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ad. bhikkhu (om. in Saæ.). 2 S gihi (= gihÅ as B in Saæ.). 3 Bp S ad. ekacco (om. in Saæ.). 4 S gÅhinaæ. 5 S saæsaÂÂho. 6 S gÃmehi. 7 S aditto. 8 Bp S ad. bhikkhu. 9 S vÅtarÃgo.--Saæ. has avigata- throughout. 10 S avigatachando. 11 Bp avigatapemo; S om. 12 Bp avigatapipÃso; S om. 13 Bp S avigata-. 14 S alitto. 15 S ditto, here and below. 16 Bp S ad. ekacco. 17 Bp S vigata-. 18 S ad. hoti. 19 S surah- (= purak-). 20 Bp S ad. bhikkhuno. 21 S siyà sometimes. 22 Bp S samannÃneti. 23 S purak-. >/ #<[page 200]># %<200 AÂÂhakavaggo. [S.N. 844>% Katha¤ ca gahapati apurekkharÃno\<*<1>*>/ hoti? Idha gaha- pati ekaccassa\<*<2>*>/ evaæ hoti: evaærÆpo siyaæ anÃgatam addhÃnan ti\<*<3>*>/, \<*<4>*>/tattha nandiæ\<*<4>*>/ na\<*<5>*>/ samanvÃgameti\<*<5>*>/, evaævedano siyaæ, evaæsa¤¤o siyaæ, evaæsaækhÃro siyaæ, evaævi¤¤Ãïo siyaæ anÃgatam addhÃnan ti, tattha\<*<7>*>/ nandiæ\<*<8>*>/ na\<*<9>*>/ samanvÃgameti\<*<6>*>/; evaæ kho gahapati apurekkharÃno hoti. Katha¤ ca gahapati kathaæ viggayha janena kattà hoti? Idha gahapati ekacco evarÆpiæ\<*<10>*>/ kathaæ kattà hoti: na tvaæ imaæ dhammavinayaæ ÃjÃnÃsi . . . pe\<*<11>*>/ . . . nibbedhehi và sace pahosÅ ti; evaæ kho gahapati kathaæ viggayha janena kattà hoti. Katha¤ ca gahapati kathaæ na viggayha janena kattà hoti? Idha gahapati ekacco na evarÆpiæ kathaæ kattà hotÅ: na tvaæ imaæ dhammavinayaæ ÃjÃnÃsi . . . pe . . . nibbedhehi và sace pahosÅ ti; evaæ kho gahapati kathaæ na viggayha janena kattà hoti. Iti kho gahapati yan taæ vuttaæ Bhagavatà AÂÂhakavaggike MÃgaï¬ikapa¤he: Okam pahÃya aniketasÃrÅ gÃme akubbaæ muni santhavÃnÅ\<*<12>*>/ kÃmehi ritto\<*<13>*>/ apurekkharÃno kathaæ na viggayha janena kayirÃ\<*<14>*>/ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S apurak-. 2 Bp S ad. bhikkhuno.--Saæ. (except S) has na evaæ hoti. 3 Bp ad. na. 4-4 S om. 5 S om. 6 Bp S samannÃneti. 7 Bp ad. na. 8 S nandi. 9 Bp S om. 10 Bp S evarÆpi here and below. 11 Bp and Saæ. om. pe and have the text in full: ahaæ imaæ dhammavinayaæ ÃjÃnÃmi, kiæ tvaæ imam dhammavinayaæ ÃjÃnissasi? micchÃpaÂipanno tvam asi, aham asmi sammÃpaÂipatino; sahitaæ me, asahitaæ te; pure vacaniyaæ pacchà avaca; pacchà vacanÅyaæ pure avaca; adhiciïïan te viparÃvattaæ; Ãropito te vÃdo, niggahito 'si; cara vÃdapamokkhÃya. 12 Bp sandhavÃni; S santavÃni, as above and below. 13 S ditto. 14 Bp kÃriyÃ. >/ #<[page 201]># %% Imassa kho gahapati Bhagavatà saækhittena bhÃsitassa evaæ vitthÃrena attho\<*<1>*>/ daÂÂhabbo\<*<2>*>/. Ten' Ãha BhagavÃ: Okam pahÃya aniketasÃrÅ gÃme akubbaæ muni santhavÃnÅ kÃmehi ritto apurekkharÃno kathaæ \<*<3>*>/na viggayha\<*<3>*>/ janena kayirÃ\<*<4>*>/ ti. _________________________________ $*>/ nÃgo: elambujaæ\<*<6>*>/ kaïÂakavÃrijaæ\<*<7>*>/ yathà jalena paÇkena c' anÆpalittaæ, evaæ munÅ santivado\<*<8>*>/ agiddho kÃme ca loke ca anÆpalitto. || Nidd_I.9:11 ||>$ Yehi vivitto vicareyya loke ti. YehÅ ti yehi\<*<9>*>/ diÂÂhi- gatehi. Vivitto ti kÃyaduccaritena vitto\<*<10>*>/ vivitto\<*<11>*>/ pavi- vitto, vacÅduccaritena manoduccaritena rÃgena . . . pe\<*<12>*>/ . . . sabbÃkusalÃbhisaækhÃrehi\<*<13>*>/ vitto\<*<14>*>/ vivitto pavivitto\<*<12>*>/. Vicareyyà ti careyya vihareyya iriyeyya vatteyya pÃleyya yapeyya yÃpeyya. Loke ti manussaloke ti, yehi vivitto vicareyya loke. Na tÃni uggayha vadeyya nÃgo ti. NÃgo ti Ãguæ na karotÅ ti nÃgo; na gacchatÅ ti nÃgo, nÃgacchatÅ ti nÃgo. Kathaæ Ãguæ na karotÅ ti nÃgo? ùgu vuccanti pÃpakà akusalà dhammà saækilesikà ponobbhavikà sadarà dukkha- vipÃkà Ãyatiæ jÃtijarÃmaraïÅyÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S om. 2 Bp S ad. ti. 3-3 S aviggayha. 4 Bp kÃriyÃ; S kasira. 5 S careyya. 6 S elaæpujaæ. 7 Bp kaïÂhaka-; S kabbakarÅjaæ. 8 PTS santivÃdo. 9 Si om. 10 Bp ritto; S dito (=ritto). 11 S pavivitto ti. 12 S om. 13 S sabbakusalasaækhÃrÃ[b]hisaækÃreïa. 14 Bp S ritto. >/ #<[page 202]># %<202 AÂÂhakavaggo. [S.N. 845>% *ùguæ na karotÅ ti ki¤ci loke, Sabhiyà ti BhagavÃ, sabbasaæyoge\<*<1>*>/ visajja bandhanÃni sabbattha na sajjati vimutto, nÃgo tÃdi vuccate\<*<2>*>/ tathattÃ\<*<3>*>/ ti\<*<4>*>/; evaæ Ãguæ na karotÅ ti, nÃgo\<*<5>*>/. Kathaæ na gacchatÅ ti nÃgo\<*<6>*>/? Na chandÃgatiæ gac- chati, na dosÃgatiæ gacchati, na mohÃgatiæ gacchati, na bhayÃgatiæ gacchati; na rÃgavasena gacchati, na dosa- vasena gacchati, na mohavasena gacchati, na mÃnavasena gacchati, na diÂÂhivasena gacchati, na uddhaccavasena gacchati, na vicikicchÃvasena gacchati, na anusayavasena gacchati, na vaggehi dhammehi yÃyati niyyati vuyhati saæhariyati; evaæ na gacchatÅ ti nÃgo. Kathaæ nÃgacchatÅ ti nÃgo? SotÃpattimaggena ye kilesà pahÅnÃ, te kilese na puneti, na pacceti, na paccÃ- gacchati; sakadÃgÃmimaggena anÃgÃmimaggena arahatta- maggena ye kilesà pahÅnÃ, te kilese na puneti, na pacceti, na paccÃgacchati; evaæ nÃgacchatÅ ti nÃgo. Na tÃni uggayha vadeyya nÃgo ti. NÃgo na tÃni diÂÂhi- gatÃni\<*<5>*>/ gahetvà uggahetvà gaïhitvà parÃmasitvà abhini- visitvà vadeyya katheyya bhaïeyya dÅpayeyya vohareyya\<*<7>*>/: sassato loko\<*<8>*>/ asassato loko\<*<8>*>/ . . . pe . . . n' eva hoti na na hoti tathÃgato paraæmaraïÃ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti vadeyya katheyya bhaïeyya dÅpayeyya vohareyyà ti, na tÃni uggayha vadeyya nÃgo. Elambujaæ kaïÂakavÃrijaæ\<*<9>*>/ yathà jalena paÇkena c' anÆpalittan ti. Elaæ vuccati udakaæ. \<*<10>*>/Ambu vuccati udakaæ\<*<10>*>/. Ambujaæ vuccati padumaæ. KaïÂako\<*<11>*>/ vuc- \<-------------------------------------------------------------------------- * Sn. 522; cf. A. iii, 345. 1 S sabbasa¤¤ogavisajjanÃnibbatanani. 2 S pavuccate. 3 S taæsattÃ. 4 Bp om. 5 Si om. 6 S ad. nagà (=nÃgo?) 7 S ad. ti. 8 Bp S om. 9 Bp kaïÂhaka-; S kaï¬aka-. 10-10 Bp S om. 11 Bp S kaïÂhako. >/ #<[page 203]># %% cati kharadaï¬o\<*<1>*>/. VÃri vuccati udakaæ. VÃrijaæ\<*<2>*>/ vuccati padumaæ vÃrijaæ\<*<3>*>/ vÃrisambhavaæ\<*<4>*>/. Jalaæ vuc- cati udakaæ. PaÇko vuccati kaddamo. Yathà padumaæ vÃrijaæ\<*<5>*>/ vÃrisambhavaæ jalena ca paÇkena ca na limpati, \<*<6>*>/na saælimpati\<*<6>*>/, \<*<7>*>/n' upalimpati\<*<7>*>/, alittaæ asaælittaæ anupalittan ti, elambujaæ kaïÂakavÃrijaæ yathà jalena paÇkena c' anÆpalittaæ. Evaæ munÅ santivado agiddho kÃme ca loke ca anÆpalitto ti. Evan ti opammasampaÂipÃdanÃ\<*<8>*>/. MunÅ ti monaæ vuccati ¤Ãïaæ . . . pe . . . saÇgajÃlam aticca so muni. Santivado ti santivÃdo muni tÃïavÃdo leïavÃdo saraïavÃdo\<*<9>*>/ accutavÃdo amatavÃdo nibbÃnavÃdo ti, evaæ muni santivado. Agiddho ti. Gedho vuccati taïhÃ; yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. \<*<10>*>/Yassa so\<*<10>*>/ gedho pahÅno samucchinno vÆpasanto paÂipassaddho abhabbuppattiko ¤Ãïagginà da¬¬ho, so vuccati agiddho. So rÆpe agiddho, sadde gandhe rase phoÂÂhabbe kule\<*<11>*>/ gaïe ÃvÃse lÃbhe yase pasaæsÃya sukhe cÅvare piï¬apÃte senÃsane gilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃre kÃmadhÃtuyà rÆpadhÃtuyà arÆpadhÃtuyà kÃmabhave rÆpabhave arÆpa- bhave sa¤¤Ãbhave asa¤¤Ãbhave nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãbhave\<*<12>*>/ ekavokÃrabhave catuvokÃrabhave pa¤cavokÃrabhave atÅte anÃgate paccuppanne diÂÂhasutamutavi¤¤Ãtabbesu dham- mesu agiddho agadhito amucchito\<*<13>*>/ anajjhopanno\<*<14>*>/ vÅta- gedho\<*<15>*>/ cattagedho vantagedho muttagedho\<*<16>*>/ pahÅnagedho paÂinissaÂÂhagedho vÅtarÃgo\<*<17>*>/ cattarÃgo vantarÃgo mutta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S khara. 2 S vÃri. 3 Bp S om. 4 S vÃrisabha. 5 Si om. 6-6 Bp om. 7-7 Bp na palimpati. 8 Bp opammaæpatipÃdÃnaæ. 9 Bp S ad. abhayavÃdo. 10-10 Bp S yass' eso. 11 S kusale. 12 S nevasa¤¤Ãbhave nÃsa¤¤Ãbhave. 13 S samucchito. 14 S anajjhÃpanno. 15 Bp S ad. vigatagedho. 16 S om. 17 Bp S ad. vigatarÃgo. >/ #<[page 204]># %<204 AÂÂhakavaggo. [S.N. 845>% rÃgo\<*<1>*>/ pahÅnarÃgo paÂinissaÂÂharÃgo\<*<2>*>/ nicchÃto\<*<3>*>/ nibbuto\<*<4>*>/ sÅtibhÆto sukhapaÂisaævedÅ brahmabhÆtena attanà viharatÅ ti, evaæ munÅ santivado agiddho. KÃme ca loke ca anÆpalitto\<*<5>*>/ ti. KÃmà ti udÃnato dve kÃmÃ, vatthukÃmà ca kilesa kÃmà ca . . . pe . . . ime vuccanti\<*<6>*>/ vatthukÃmà . . . pe . . . ime vuccanti\<*<6>*>/ kile- sakÃmÃ. Loke ti apÃyaloke manussaloke devaloke khandha- loke dhÃtuloke Ãyatanaloke. Lepo\<*<7>*>/ ti dve lepÃ, taïhÃlepo ca diÂÂhilepo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃlepo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhilepo. Muni taïhÃlepaæ pahÃya, diÂÂhilepam paÂinissajjitvÃ, kÃme ca loke ca na limpati, na saæ- limpati\<*<8>*>/, n'\<*<9>*>/ upalimpati, alitto asaælitto anupalitto nikkhanto nissaÂÂho\<*<10>*>/ vippamutto visaæyutto vimariyÃdi- katena cetasà viharatÅ ti, evaæ munÅ santivado\<*<11>*>/ agiddho kÃme ca loke ca anÆpalitto. Ten' Ãha BhagavÃ: Yehi vivitto careyya\<*<12>*>/ loke, na tÃni uggayha vadeyya nÃgo: elambujaæ kaïÂakavÃrijam yathà jalena paÇkena c' anÆpalittaæ, evaæ munÅ santivado agiddho kÃme ca loke ca anÆpalitto ti. _________________________________ $*>/ so, na kammunÃ\<*<14>*>/ no pi sutena neyyo anÆpanÅto sa\<*<15>*>/ nivesanesu. || Nidd_I.9:12 ||>$ Na vedayÆ diÂÂhiyà na mutiyà sa mÃnam etÅ ti. Nà ti paÂikkhepo. VedagÆ ti. Vedo\<*<16>*>/ vuccati catÆsu maggesu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ad. viïïarÃgo. 2 S paÂippassaddharÃgo. 3 S nijjhÃto. 4 S om. 5 Bp anuppalitto. 6 S vuccati. 7 Bp S lepÃ. 8 Bp S palimpati. 9 Bp S na upa-. 10 S nissaÂo. 11 S santavÃdo. 12 S vicareyya. 13 S kammayo. 14 S kammanÃ. 15 S so. 16 Bp S vedÃ. >/ #<[page 205]># %% ¤Ãïaæ, pa¤¤Ã pa¤¤indriyaæ pa¤¤Ãbalaæ dhammavicaya- sambojjhaÇgo vÅmaæsà vipassanà sammÃdiÂÂhi. Tehi vedehi jÃtijarÃmaraïassa antagato \<*<1>*>/antappatto koÂigato koÂippatto pariyantagato pariyantappatto vosÃnagato vosÃnappatto tÃïagato tÃïappatto leïagato leïappatto saraïagato saraïappatto abhayagato abhayappatto accuta- gato accutappatto \<*<2>*>/amatagato\<*<1>*>/ amatappatto nibbÃnagato nibbÃnappatto. VedÃnaæ và antaæ gato ti vedagÆ, \<*<1>*>/vedehi và antagato ti vedagÆ\<*<1>*>/, sattannaæ và dhammÃnaæ viditattà vedagÆ, sakkÃyadiÂÂhi vidità hoti, vicikicchà vidità hoti, sÅlabbataparÃmÃso\<*<3>*>/ vidito hoti,\<*<1>*>/rÃgo vidito hoti, doso vidito hoti, moho vidito hoti\<*<1>*>/, mÃno vidito hoti, vidit' assa honti pÃpakà akusalà dhammà saækile- sikà ponobbhavikà sadarà dukkhavipÃkà Ãyatiæ jÃtijarÃ- maraïÅyÃ\<*<4>*>/. *VedÃni viceyya\<*<5>*>/ kevalÃni Sabhiyà ti Bhagavà samaïÃnaæ \<*<6>*>/yÃni p' atthi\<*<6>*>/ brÃhmaïÃnaæ sabbavedanÃsu vÅtarÃgo sabbaæ vedam aticca vedagÆ so ti\<*<7>*>/. Na diÂÂhiyà ti. Tassa dvÃsaÂÂhÅ diÂÂhigatÃni pahÅnÃni samucchinnÃni vÆpasantÃni paÂipassaddhÃni\<*<8>*>/ abhabbup- pattikÃni ¤Ãïagginà da¬¬hÃni; so diÂÂhiyà na yÃyati, na niyyati, na vuyhati, na saæhariyati\<*<9>*>/; na pi taæ diÂÂhi- gataæ sÃrato pacceti, na\<*<7>*>/ paccÃgacchatÅ ti, na vedagÆ diÂÂhiyÃ. Na mutiyà \<*<10>*>/sa mÃnam etÅ\<*<10>*>/ ti\<*<11>*>/. MutarÆpena\<*<12>*>/ và paraghosena vÃ\<*<13>*>/ mahÃjanasammutiyà và na\<*<11>*>/ mÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- * Sn. 529. 1-1 S om. 2 Bp om. 3 Si sÅlabbatta-. 4 Bp S jarÃmaraïÅyÃ. 5 S viniceyya. 6-6 Bp yÃni-d-atthi?; S yÃni vatti. 7 Si om. 8 S passa¬¬hÃni. 9 Bp saæhariyyati. 10-10 Bp S om.; Si sa mÃnetÅ. 11 S om. 12 S mutir-. 13 S ad. yo. >/ #<[page 206]># %<206 AÂÂhakavaggo. [S.N. 846>% eti\<*<1>*>/, na upeti, na upagacchati, na gaïhÃti, na parÃ- masati, nÃbhinivisatÅ ti, na vedagÆ diÂÂhiyà na mutiyà sa mÃnam eti. Na hi tammayo so ti na\<*<2>*>/ taïhÃvasena diÂÂhivasena tammayo hoti tapparamo\<*<3>*>/ tapparÃyano\<*<3>*>/. Yato taïhà ca diÂÂhi ca mÃno ca\<*<4>*>/ pahÅnÃ\<*<5>*>/ honti\<*<6>*>/ ucchinnamÆlà tÃlÃ- vatthukatà anabhÃvaæ gatÃ\<*<7>*>/ Ãyatiæ anuppÃdadhammÃ, ettÃvatà na tammayo hoti, na tapparamo\<*<8>*>/, na tapparÃ- yano ti\<*<9>*>/, na hi tammayo so. Na kammunà no pi sutena neyyo ti. Na kammunÃ\<*<10>*>/ ti pu¤¤ÃbhisaækhÃrena và apu¤¤ÃbhisaækhÃrena và Ãïe¤jÃ- bhisaækhÃrena và na yÃyati, na niyyati\<*<11>*>/, na vuyhati, na saæhariyatÅ\<*<12>*>/ ti, na kammunÃ. No pi sutena neyyo ti sutasuddhiyà và paraghosena và mahÃjanasammutiyà và na yÃyati, na niyyati\<*<13>*>/, \<*<14>*>/na vuyhati\<*<14>*>/, na saæhari- yatÅ\<*<12>*>/ ti, na kammunà no pi sutena neyyo. AnÆpanÅto\<*<15>*>/ sa\<*<16>*>/ nivesanesÆ ti. Upayo\<*<17>*>/ ti dve upayÃ, taïhupayo ca diÂÂhupayo ca . . . pe . . . ayaæ taïhupayo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhupayo. Tassa taïhupayo pahÅno, diÂÂhupayo paÂinissaÂÂho, taïhupayassa pahÅnattÃ, diÂÂhu- payassa paÂinissaÂÂhattÃ, so nivesanesu anupanÅto anu- palitto anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissaÂÂho\<*<18>*>/ vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà viharatÅ ti, anÆpanÅto sa nivesanesu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S neti. 2 Si S om. 3 S tamp-, here and below. 4 Bp c' assa? 5 S sampahÅnÃ. 6 S hoti. 7 Bp anabhÃvaækatÃ; S anabhavakagatÃ. 8 S ad. hoti. 9 Bp S ad. sa mÃnam eti. 10 S ad. pi. 11 S nÅyati. 12 Bp saæhariyyatÅ. 13 S niyati. 14-14 Bp Si om. 15 Bp anuppanÅto, here and below. 16 S so. 17 Bp upÃyÃ. 18 S nissaÂo as always. >/ #<[page 207]># %% Ten' Ãha BhagavÃ: Na vedagÆ diÂÂhiyà na mutiyà sa mÃnam eti, na hi tammayo so, na kammunà no pi sutena neyyo anÆpanÅto sa nivesanesÆ ti. _________________________________ $*>/, pa¤¤Ãvimuttassa na santi mohÃ: sa¤¤a¤\<*<2>*>/ ca diÂÂhi¤ ca ye aggahesuæ\<*<3>*>/, te ghaÂÂayantÃ\<*<4>*>/ vicaranti\<*<5>*>/ loke. || Nidd_I.9:13 ||>$ Sa¤¤Ãvirattassa na santi ganthà ti yo samathapubbaÇ- gamaæ ariyamaggaæ bhÃveti, tassa Ãdito upÃdÃya ganthà vikkhambhità honti; arahattappatte\<*<6>*>/, arahato ganthà ca mohà ca nÅvaraïà ca kÃmasa¤¤Ã byÃpÃdasa¤¤Ã vihiæsÃ- sa¤¤Ã diÂÂhisa¤¤Ã ca\<*<7>*>/ pahÅnà honti, ucchinnamÆlà tÃlÃ- vatthukatà anabhÃvaæ gatÃ\<*<8>*>/ Ãyatiæ\<*<9>*>/ anuppÃdadhammà ti, sa¤¤Ãvirattassa na santi ganthÃ. Pa¤¤Ãvimuttassa\<*<10>*>/ na santi mohà ti yo vipassanÃ- pubbaÇgamaæ ariyamaggaæ bhÃveti, tassa Ãdito upÃdÃya mohà vikkhambhità honti; arahattappatte\<*<6>*>/, arahato mohà ca ganthà ca nÅvaraïà ca kÃmasa¤¤Ã byÃpÃdasa¤¤Ã vihiæ- sÃsa¤¤Ã diÂÂhisa¤¤Ã ca\<*<11>*>/ pahÅnà honti, ucchinnamÆlÃ- tÃlÃvatthukatà anabhÃvaæ gatà Ãyatiæ anuppÃdadhammà ti, pa¤¤Ãvimuttassa\<*<10>*>/ na santi mohÃ. Sa¤¤a¤ ca diÂÂhi¤ ca ye aggahesuæ te ghaÂÂayantÃ\<*<12>*>/ vicaranti\<*<13>*>/ loke ti ye sa¤¤aæ gaïhanti, kÃmasa¤¤aæ byÃpÃdasa¤¤aæ vihiæsÃsa¤¤aæ, te sa¤¤Ãvasena ghaÂÂenti saæghaÂÂenti\<*<7>*>/. RÃjÃno pi rÃjÆhi vivadanti, khattiyà pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S gandhà as always. 2 Si pa¤¤a¤. 3 S aggaheyyuæ, later aggahesuæ. 4 S ghaÂÂamÃnà as Bp below. 5 Si vivadanti, later vicaranti. 6 Bp arahattapatte; S arahatte matte. 7 Si om. 8 Bp S anabhÃvaækatà as often. 9 S Ãyati. 10 S sa¤¤Ãv-. 11 Si S om. 12 Bp S ghaÂÂamÃnÃ. 13 Si vivadanti; S caranti. >/ #<[page 208]># %<208 AÂÂhakavaggo. [S.N. 847>% khattiyehi vivadanti; \<*<1>*>/brÃhmaïà pi brÃhmaïehi viva- danti\<*<1>*>/; gahapatÅ pi gahapatÅhi vivadanti; mÃtà pi puttena vivadati; putto pi mÃtarà vivadati; pità pi puttena viva- dati; putto pi pitarà vivadati; bhÃtà pi bhÃtarà vivadati; \<*<2>*>/bhaginÅ pi bhaginiyà vivadati\<*<2>*>/; bhÃtà pi bhaginiyà viva- dati; bhaginÅ pi bhÃtarà vivadati; sahÃyo pi sahÃyena vivadati. Te tattha kalahaviggahavivÃdÃpannà a¤¤a- ma¤¤aæ pÃïÅhi pi upakkamanti, le¬¬Æhi\<*<3>*>/ pi upakka- manti\<*<4>*>/, satthehi pi upakkamanti\<*<5>*>/. Te\<*<6>*>/ tattha maraïam pi nigacchanti, maraïamattam pi dukkhaæ. Ye diÂÂhiæ gaïhanti: sassato loko ti và . . . pe . . . n' eva hoti na na hoti tathÃgato paraæmaraïà ti vÃ, te\<*<7>*>/ diÂÂhivasena ghaÂÂenti saæghaÂÂenti\<*<8>*>/. SatthÃrato\<*<9>*>/ satthÃraæ ghaÂ- Âenti; dhammakkhÃnato dhammakkhÃnaæ ghaÂÂenti; gaïato\<*<10>*>/ gaïaæ ghaÂÂenti, diÂÂhiyà diÂÂhiæ ghaÂÂenti, paÂipadÃya paÂipadaæ ghaÂÂenti, maggato maggaæ ghaÂÂenti. Athavà te\<*<6>*>/ vivadanti\<*<11>*>/, kalahaæ karonti, bhaï¬anaæ karonti, viggahaæ karonti, vivÃdaæ karonti, medhagaæ karonti: na tvaæ imaæ dhammavinayaæ ÃjÃnÃsi . . . pe\<*<12>*>/ . . . nibbedhehi và sace pahosÅ ti. Tesaæ abhisaækhÃrà appahÅnÃ; abhisaækhÃrÃnaæ appa- hÅnatta, gatiyÃ\<*<13>*>/ ghaÂÂenti, niraye ghaÂÂenti, tiracchÃ- nayoniyà ghaÂÂenti, pittivisaye\<*<14>*>/ ghaÂÂenti, manussaloke ghaÂÂenti, devaloke ghaÂÂenti, gatiyà gatiæ upapattiyà upapattiæ paÂisandhiyà paÂisandhiæ bhavena bhavaæ\<*<15>*>/, saæsÃrena saæsÃraæ \<*<2>*>/vaÂÂena vaÂÂaæ\<*<2>*>/ ghaÂÂenti\<*<16>*>/, ghaÂ- Âentà caranti viharanti\<*<17>*>/ iriyanti\<*<18>*>/ vattenti pÃlenti \<*<1>*>/yapenti yÃpenti\<*<1>*>/. Loke ti apÃyaloke \<*<19>*>/manussaloke devaloke khandhaloke dhÃtuloke\<*<19>*>/ Ãyatanaloke ti, sa¤¤a¤\<*<20>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S om. 2-2 Si om. 3 S daï¬ehi. 4 S ukkamanti; Bp ad. daï¬ehi pi. 5 S ukkamanti. 6 S om. 7 Bp S ad. te. 8 Si S om. 9 Bp sattharatho. 10 S ad. ti. 11 Bp S vippavadanti. 12 S tvaæ. 13 S ghatiyÃ. 14 S petti-. 15 S bhavanaæ. 16 Bp samghaÂÂenti; S ghaÂÂenti. 17 Bp ad. vacaranti (=vicar-). 18 S iriyenti. 19-19 Bp pe. 20 S saya¤. >/ #<[page 209]># %% ca diÂÂhi¤ ca ye aggahesuæ te ghaÂÂayantÃ\<*<1>*>/ vicaranti loke. Ten' Ãha BhagavÃ: Sa¤¤Ãvirattassa\<*<2>*>/ \<*<3>*>/na santi\<*<3>*>/ ganthÃ, pa¤¤Ãvimuttassa\<*<4>*>/ na santi mohÃ: sa¤¤a¤ ca diÂÂhi¤ ca ye aggahesuæ, te ghaÂÂayantÃ\<*<1>*>/ vicaranti loke ti. NAVAMO\<*<5>*>/ MùGANDIYASUTTANIDDESO NIèèHITO\<*<6>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ghaÂÂamÃnÃ. 2 S sa¤¤avimuttassatta. 3-3 S om. 4 S sa¤¤Ã-. 5 Bp S om. 6 Bp S samatto navamo. >/ #<[page 210]># %< 210>% DASAMO\<*<1>*>/ PURùBHEDASUTTANIDDESO\<*<2>*>/. $$ KathaædassÅ kathaæsÅlo upasanto ti vuccatÅ ti. \<*<3>*>/Kathaæ- dassÅ ti\<*<3>*>/ kÅdisena\<*<4>*>/ dassanena samannÃgato, kiæsaïÂhitena\<*<5>*>/ kiæpakÃrena kiæpaÂibhÃgenÃ\<*<6>*>/ ti, kathaædassÅ. Kathaæ- sÅlo ti kÅdisena\<*<7>*>/ sÅlena samannÃgato, kiæsaïÂhitena\<*<5>*>/ kiæpakÃrena kiæpaÂibhÃgenà ti, kathaædassÅ kathaæsÅlo. Upasanto ti vuccatÅ ti santo\<*<8>*>/ vÆpasanto\<*<9>*>/ nibbuto paÂi- passaddho ti vuccati\<*<9>*>/ pavuccati kathiyati\<*<10>*>/ bhaïiyati\<*<9>*>/ dÅpayati vohariyati\<*<11>*>/. KathaædassÅ ti\<*<9>*>/ \<*<12>*>/adhipa¤¤aæ pucchati\<*<12>*>/. KathaæsÅlo ti adhisÅlaæ pucchati. Upasanto ti adhicittaæ pucchatÅ\<*<13>*>/ ti, kathaædassÅ kathaæsÅlo upasanto ti vuccati. Tam me Gotama pabruhÅ ti. Tan ti yaæ pucchÃmi, yaæ yÃcÃmi, yaæ ajjhesÃmi\<*<14>*>/, yaæ pasÃdemi. Gotamà ti so nimmito Buddhaæ Bhagavantaæ gottena Ãlapati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S om. 2 Bp atha purÃbhedasutti-anukkaÂi; S subhedasuttaniddeso vuccati. 3-3 Si om. 4 Bp kiædisena; S karisena. 5 S -saækhitena. 6 S paÂibhavenÃ. 7 Bp kiædisena. 8 Bp S ad. upasanto. 9 S om. 10 Bp kathiyy-. 11 Bp vohariyy-; S vohareyyà ti. 12-12 S adhipa¤haæ vuccati. 13 S vuccatÅ. 14 S ad. yaæ passÃmi. >/ #<[page 211]># %% PabrÆhÅ ti brÆhi Ãcikkha desehi pa¤¤Ãpehi paÂÂhapehi vivara\<*<1>*>/ vibhaja\<*<2>*>/ uttÃnÅkarohi pakÃsehÅ ti, taæ me Gotama pabrÆhi. Pucchito uttamaæ naran ti. Pucchito ti puÂÂho pucchito yÃcito ajjhesito pasÃdito. Uttamaæ naran ti aggaæ seÂÂhaæ viseÂÂhaæ pÃmokkhaæ\<*<3>*>/ uttamaæ pavaraæ\<*<4>*>/ naran ti, pucchito uttamaæ naraæ. Ten' Ãha so nimmito: KathaædassÅ kathaæsÅlo upasanto ti vuccati, tam me Gotama pabrÆhi pucchito uttamaæ naran ti. _________________________________ $*>/ Bhagavà pubbam antam anissito vemajjhe n' upasaækheyyo, tassa n' atthi purekkhataæ\<*<6>*>/. || Nidd_I.10:2 ||>$ VÅtataïho purà bhedÃ\<*<7>*>/ ti \<*<8>*>/Bhagavà ti\<*<8>*>/ purà kÃyassa bhedÃ\<*<7>*>/, purà attabhÃvassa bhedÃ\<*<7>*>/, purà kaÊevarassa nikkhepÃ\<*<9>*>/, purà jÅvitindriyassa upacchedÃ, vÅtataïho viga- tataïho cattataïho vantataïho muttataïho pahÅnataïho paÂinissaÂÂhataïho vÅtarÃgo vigatarÃgo cattarÃgo\<*<10>*>/ vanta- rÃgo\<*<11>*>/ pahÅnarÃgo paÂinissaÂÂharÃgo nicchÃto\<*<12>*>/ nibbuto sÅtibhÆto sukhapaÂisaævedÅ brahmabhÆtena attanà \<*<13>*>/viha- ratÅ ti\<*<13>*>/. Bhagavà ti gÃravÃdhivacanaæ. Api ca bhagga- rÃgo ti BhagavÃ, bhaggadoso ti BhagavÃ, bhaggamoho ti BhagavÃ, bhaggadiÂÂhÅ ti BhagavÃ, bhaggakaïÂako\<*<14>*>/ ti BhagavÃ, bhaggakileso ti BhagavÃ, bhaji vibhaji paÂi- vibhaji\<*<15>*>/ dhammaratanan ti BhagavÃ, bhavÃnaæ antakaro ti BhagavÃ, bhÃvitakÃyo \<*<8>*>/ti BhagavÃ\<*<8>*>/, bhÃvitasÅlo bhÃvi- tacitto bhÃvitapa¤¤o \<*<16>*>/ti BhagavÃ\<*<16>*>/. Bhaji và Bhagavà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S vivarÃhi. 2 S vibhajehi. 3 S vimokkhaæ. 4 S paramaæ. 5 Si iti. 6 Bp pura-. 7 S bhedo. 8-8 Bp S om. 9 S bhedanik-. 10 S ad. ti. 11 Bp S ad. muttarÃgo. 12 S nijjhÃto. 13-13 Bp S viharati. 14 Bp S bhaggataïho. 15 Bp pavibhaji; S paÂibhaji. 16-16 S om. >/ #<[page 212]># %<212 AÂÂhakavaggo. [S.N. 849>% ara¤¤avanapatthÃni\<*<1>*>/ pantÃni senÃsanÃni appasaddÃni appanigghosÃni vijanavÃtÃni manussarÃhaseyyakÃni paÂi- sallÃnasÃrÆpÃnÅ\<*<2>*>/ ti BhagavÃ. BhÃgÅ và Bhagavà cÅvara- piï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃnan ti BhagavÃ. BhÃgÅ và Bhagavà attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisÅlassa adhicittassa adhipa¤¤Ãyà ti BhagavÃ. BhÃgÅ và Bhagavà catunnaæ jhÃnÃnaæ catunnaæ appama¤¤Ãnaæ catunnaæ arÆpasamÃpattÅnan ti BhagavÃ. BhÃgÅ và Bhagavà aÂÂhannaæ vimokkhÃnaæ aÂÂhannaæ abhibhÃyatanÃnaæ navannaæ anupubbavihÃra- samÃpattÅnan ti BhagavÃ. BhÃgÅ và Bhagavà dasannaæ sa¤¤ÃbhÃvanÃnaæ\<*<3>*>/ dasannaæ kasiïasamÃpattÅnaæ ÃnÃpÃ- nasatisamÃdhissa \<*<4>*>/asubhasamÃpattiyà ti\<*<4>*>/ BhagavÃ. BhÃgÅ và Bhagavà catunnaæ satipaÂÂhÃnÃnaæ catunnaæ sammappadhÃnÃnaæ catunnaæ iddhippÃdÃnaæ pa¤cannaæ indriyÃnaæ pa¤cannaæ balÃnaæ sattannaæ bojjhaÇgÃnaæ ariyassa aÂÂhaÇgikassa maggassà ti BhagavÃ. BhÃgÅ và Bhagavà dasannaæ tathÃgatabalÃnaæ catunnaæ vesÃraj- jÃnaæ catunnaæ paÂisambhidÃnaæ channaæ abhi¤¤Ãnaæ channaæ buddhadhammÃnan ti BhagavÃ. Bhagavà ti n' etaæ nÃmaæ mÃtarà kataæ, na pitarà katam, na bhÃtarà kataæ, na bhaginiyà kataæ, na mittÃmaccehi kataæ, na ¤ÃtisÃlohitehi kataæ, na samaïabrÃhmaïehi kataæ, na devatÃhi kataæ, vimokkhantikam etaæ BuddhÃnaæ Bhaga- vantÃnaæ bodhiyà mÆle saha sabba¤¤uta¤Ãïassa paÂilÃbhà sacchikà pa¤¤atti, yadidaæ Bhagavà ti, vÅtataïho purà bhedà ti BhagavÃ. Pubbam antam anissito ti pubbanto\<*<5>*>/ vuccati atÅto addhÃ; atÅtaæ addhÃnaæ Ãrabbha taïhà pahÅnà hoti, diÂÂhi paÂi- nissaÂÂhÃ, taïhÃya pahÅnattà diÂÂhiyà paÂinissaÂÂhattÃ, evam pi \<*<6>*>/pubbaæ antam\<*<6>*>/ anissito. Athavà evaærÆpo ahosiæ atÅtam addhÃnan ti, tattha nandiæ na saman- vÃgameti\<*<7>*>/. Evaævedano ahosiæ, evaæsa¤¤o ahosiæ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ara¤¤e vanapattÃni. 2 Bp S -ruppÃnÅ. 3 Bp pa¤¤Ã-. 4-4 Bp -pattinatthi (=-pattinà ti). 5 S ad. ti. 6-6 Si pubbantam. 7 Bp S samannÃneti. >/ #<[page 213]># %% evaæsaækhÃro ahosiæ, evaævi¤¤Ãno ahosiæ atÅtam addhÃnan ti, tattha\<*<1>*>/ nandiæ na samanvÃgameti\<*<2>*>/, evam pi \<*<3>*>/pubbaæ antam\<*<3>*>/ anissito. Athavà iti me cakkhu\<*<4>*>/ ahosi atÅtam addhÃnaæ, iti rÆpà ti, tattha na\<*<5>*>/ chandarÃgapaÂi- baddhaæ\<*<6>*>/ hoti vi¤¤Ãïaæ; na chandarÃgapaÂibaddhattà vi¤¤Ãïassa na tad abhinandati, na tad abhinandanto\<*<6>*>/, evam pi pubbaæ antam anissito. Iti me sotaæ ahosi atÅtam addhÃïaæ, iti saddà ti, iti me ghÃnaæ ahosi atÅtam addhÃnaæ, iti\<*<7>*>/ gandhà ti, iti me jivhà ahosi atÅtam addhÃnaæ, iti\<*<7>*>/ rasà ti, iti me kÃyo ahosi atÅtam addhÃnaæ, iti phoÂÂhabbà ti, iti me mano ahosi atÅtam addhÃnaæ, iti dhammà ti, tattha na\<*<5>*>/ chandarÃgapaÂi- baddhaæ hoti vi¤¤Ãïaæ, na chandarÃgapaÂibaddhattà vi¤¤Ãïassa, na tad abhinandati, na tadabhinandanto, evam pi pubbaæ antam anissito. Athavà yÃn'\<*<8>*>/ assu tÃni pubbe mÃtugÃmena saddhiæ hasitalapitakathitakÅÊi- tÃni\<*<9>*>/ na tad assÃdeti, na taæ nikÃmeti, na ca tena pavittiæ\<*<10>*>/ Ãpajjati, evam pi pubbam antam anissito. Vemajjhe n' upasaækheyyo ti vemajjhe\<*<11>*>/ vuccati paccup- panno addhÃ; paccuppannaæ addhÃnaæ Ãrabbha taïhà pahÅnà hoti, diÂÂhi paÂinissaÂÂhÃ, taïhÃya pahÅnattà diÂÂhiyà paÂinissaÂÂhattà ratto ti n' upasaækheyyo, \<*<12>*>/duÂÂho ti n' upasaækheyyo\<*<12>*>/, mÆÊho ti n' upasaækheyyo, vinibandho ti n' upasaækheyyo, parÃmaÂÂho ti n' upasaæ- kheyyo, \<*<13>*>/vikkhepagato ti n' upasaækheyyo, aniÂÂhaÇ- gato\<*<14>*>/ ti n' upasaækheyyo, thÃmagato ti n' upasaækheyyo; te abhisaækhÃrà pahÅnÃ, abhisaækhÃrÃnaæ pahÅnattà gatiyà n' upasaækheyyo\<*<13>*>/, nerayiko ti vÃ, tiracchÃnayoniko ti vÃ, pittivisayiko ti vÃ, manusso\<*<15>*>/ ti vÃ, devo ti vÃ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ad. tattha. 2 Bp S samannÃneti. 3-3 Si pubbantam throughout. 4 Bp cakkhuæ. 5 S om. 6 S abhinando 7 S ad. me. 8 Bp S yÃni. 9 Bp S hasitalapitakÅÊitÃni. 10 Bp S vittiæ. 11 Bp S vemajjhaæ. 12-12 Si om. 13-13 S om. 14 Bp anitthÃgato. 15 S manussayoniko. >/ #<[page 214]># %<214 AÂÂhakavaggo. [S.N. 849>% rÆpÅ ti vÃ, arÆpÅ ti vÃ, sa¤¤Å ti vÃ, asa¤¤Å ti vÃ, nevasa¤¤Å\<*<1>*>/ nÃsa¤¤Å ti vÃ. So hetu n' atthi, paccayo n' atthi, kÃraïaæ n' atthi, yena saækhaæ\<*<2>*>/ gaccheyyà ti, vemajjhe n' upasaækheyyo. Tassa n' atthi purekkhatan ti. Tassà ti arahato khÅïÃ- savassa. PurekkhÃro\<*<3>*>/ ti dve purekkhÃrÃ, taïhÃpurek- khÃro ca diÂÂhipurekkhÃro ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃ- purekkhÃro . . . pe . . . ayaæ diÂÂhipurekkhÃro. Tassa\<*<4>*>/ taïhÃpurekkhÃro pahÅno, diÂÂhipurekkhÃro paÂinissaÂÂho, taïhÃpurekkhÃrassa pahÅnattà diÂÂhipurekkhÃrassa paÂi- nissaÂÂhattÃ, na taïhaæ và diÂÂhiæ và purato\<*<5>*>/ katvà carati, na taïhÃdhajo, na taïhÃketu, na taïhÃdhipateyyo, na diÂÂhidhajo, na diÂÂhiketu, na diÂÂhÃdhipateyyo, na taïhÃya và diÂÂhiyà và parivÃrito caratÅ ti, evam pi tassa n' atthi purekkhataæ. Athavà evaærÆpo siyaæ anÃgatam addhÃnan ti, tattha nandiæ na samanvÃgameti\<*<6>*>/, evaæ- vedano siyaæ, evaæsa¤¤o siyaæ, evaæsaækhÃro siyaæ, evaævi¤¤Ãïo siyaæ anÃgatam addhÃnan ti, tattha nandiæ na samanvÃgameti\<*<6>*>/, evam pi tassa n' atthi purekkhataæ. Athavà iti me cakkhu siyà anÃgatam addhÃnaæ, iti rÆpà ti appaÂiladdhassa paÂilÃbhÃya cittaæ na païidahati, cetaso appaïidhÃnapaccayÃ\<*<7>*>/ na tad abhinandati, na tad abhinandanto\<*<8>*>/, evam pi tassa n' atthi purekkhataæ. Iti me sotaæ siyà anÃgatam addhÃnaæ, iti saddÃ\<*<9>*>/ ti; iti me ghÃnaæ siyà anÃgatam addhÃnaæ, iti gandhà ti; iti me jivhà siyà anÃgatam addhÃnaæ, iti rasà ti; iti me kÃyo siyà anÃgatam addhÃnaæ, iti\<*<10>*>/ phoÂÂhabbà ti; iti me mano siyà anÃgatam addhÃnaæ, iti\<*<10>*>/ dhammà ti appaÂi- laddhassa paÂilÃbhÃya cittaæ na païidahati, cetaso appa- ïidhÃnapaccayÃ\<*<11>*>/ na tad abhinandati, na tad abhinan- danto, evam pi tassa n' atthi purekkhataæ. Athavà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ad. ti vÃ. 2 S saÇkhyaæ. 3 Bp S purekkhÃrÃ. 4 Si om. 5 S pureto. 6 Bp S samannÃneti. 7 S appadhÃna-. 8 S abhinando. 9 Si saddhÃ. 10 S ad. me. 11 S apaïidhÃnaæp-. >/ #<[page 215]># %% iminÃhaæ\<*<1>*>/ sÅlena \<*<2>*>/và vattena\<*<2>*>/ và tapena và brahma- cariyena và devo và bhavissÃmi deva¤¤ataro và ti appaÂi- laddhassa paÂilÃbhÃya cittaæ na païidahati, cetaso appaïidhÃnapaccayà na tad abhinandati, na tadabhinan- danto, evam pi tassa n' atthi purekkhataæ. Ten' Ãha BhagavÃ: VÅtataïho purà bhedà ti Bhagavà pubbam antaæ anissito vemajjhe n' upasaækheyyo, tassa n' atthi purek- khatan ti. _________________________________ $*>/ akuk- kuco\<*<4>*>/, mantÃbhÃïÅ anuddhato, sa ve vÃcÃ- yato\<*<5>*>/ munÅ. || Nidd_I.10:3 ||>$ Akkodhano asantÃsÅ ti. Akkodhano ti hi\<*<6>*>/ kho vuttaæ, api ca kodho tÃva vattabbo\<*<7>*>/. Dasah' ÃkÃrehi kodho jÃyati: anattham me carÅ\<*<8>*>/ ti kodho jÃyati, anattham me caratÅ ti kodho jÃyati, anattham me carissatÅ\<*<9>*>/ ti kodho jÃyati, piyassa me manÃpassa anatthaæ acarÅ ti, anatthaæ caratÅ ti, anatthaæ carissatÅ ti \<*<10>*>/kodho jÃyati\<*<10>*>/, appiyassa me amanÃpassa atthaæ acarÅ ti, atthaæ caratÅ ti, appiyassa me amanÃpassa atthaæ carissatÅ ti kodho jÃyati, aÂÂhÃne và pana kodho jÃyati. Yo evarÆpo cittassa ÃghÃto, \<*<11>*>/paÂighÃto paÂighaæ paÂinirodho\<*<12>*>/ \<*<11>*>/ kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa, byÃpatti manopadoso kodho kujjhanà kujjhitattaæ doso dussanà dussitattaæ byÃpatti byÃpajjanà byÃpajjitattaæ virodho paÂivirodho \<*<13>*>/caï¬ikkaæ assuropo\<*<13>*>/, anatta- manatà cittassa; ayaæ vuccati kodho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S om. 2-2 Bp va vatena; S om. 3 Bp avikattÅ; S akatti. 4 Bp S akukkucco throughout. 5 S vÃcÃya so. 6 Bp yaæhi. 7 S daÂÂhabbo. 8 S acarÅ. 9 S acariyatÅ. 10-10 Si om. 11-11 S vividhaæ virodho. 12 Bp paÂivirodho. 13-13 S caï¬ikassaropo. >/ #<[page 216]># %<216 AÂÂhakavaggo. [S.N. 850>% Api ca kodhassa adhimattaparittatà veditabbÃ. Atthi ka¤ci\<*<1>*>/ kÃlaæ kodho cittÃvilakaraïamatto hoti, na ca tÃva mukhakulÃnavikulÃno\<*<2>*>/ hoti. Atthi ka¤ci\<*<3>*>/ kÃlaæ\<*<4>*>/ kodho mukhakulÃnavikulÃnamatto hoti, na ca tÃva hanu- sa¤copano hoti. Atthi ka¤ci kÃlaæ kodho hanusa¤co- panamatto hoti, na ca tÃva pharusavÃcaniccharÃïo\<*<5>*>/ hoti. Atthi ka¤ci kÃlaæ kodho pharusavÃcanicchÃraïamatto\<*<5>*>/ hoti, na ca tÃva disÃvidisaæ anuvilokano hoti. Atthi ka¤ci kÃlaæ kodho\<*<6>*>/ disÃvidisaæ anuvilokanamatto\<*<6>*>/ hoti, na ca tÃva daï¬asatthaparÃmasano hoti. Atthi ka¤ci kÃlaæ kodho daï¬asatthaparÃmasanamatto hoti, na ca tÃva daï¬asattha-abbhukkiraïo\<*<7>*>/ hoti. Atthi ka¤ci kÃlaæ kodho daï¬asattha-abbhukkiraïamatto\<*<8>*>/ hoti, na ca tÃva daï¬asattha-abhinipÃtano\<*<7>*>/ hoti. Atthi ka¤ci\<*<9>*>/ kÃlaæ kodho daï¬asattha-abhinipÃtanamatto\<*<10>*>/ hoti, na ca tÃva chinda- vicchindakaraïo\<*<11>*>/ hoti. Atthi ka¤ci kÃlaæ kodho chinda- vichindakaraïamatto\<*<11>*>/ hoti, na ca tÃva sambha¤jana- paribha¤jano\<*<12>*>/ hoti. Atthi ka¤ci kÃlaæ kodho sam- bha¤janaparibha¤janamatto \<*<12>*>/hoti, \<*<13>*>/na ca tÃva aÇgam- aÇgÃpaka¬¬hano\<*<14>*>/ hoti. Atthi ka¤ci kÃlaæ kodho {aÇgam- aÇgÃpaka¬¬hanamatto} hoti, na ca tÃva jÅvitapanÃsano\<*<15>*>/ hoti. Atthi ka¤ci kÃlaæ kodho jÅvitapanÃsanamatto\<*<16>*>/ hoti, na ca tÃva sabbacÃgaparicÃgasaïÂhito\<*<17>*>/ hoti. Yato kodho parapuggalaæ ghÃtetvà attÃnaæ ghÃteti; ettÃvatà kodho\<*<13>*>/ paramussadagato paramavepullapatto\<*<18>*>/ hoti. \<*<19>*>/Yass' eso\<*<19>*>/ kodho pahÅno samucchinno vÆpasanto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ki¤ci and below. 2 S mukhakuækulÃnavikulÃnamatto. 3 Bp S ki¤ci. 4 S kÃle and below. 5 Bp pharusavacaæ nic-. 6-6 Bp S disÃvidisÃnu-. 7 Bp S daï¬asatthaæ a-. 8 Bp daï¬asatthaæ a-. 9 Bp S ki¤ci. 10 Bp pÃtamatto. 11 Bp S chinnavichinna-. 12 Bp S -palibha¤j-. 13-13 S om. 14 Bp aÇgamaïgaæp-. 15 Bp jÅvitÃvoropano. 16 Bp jÅvitÃvoropanamatto. 17 Bp -paricchÃgÃya saïÂhito. 18 S -vephullaæpatto. 19-19 Bp S yassa so. >/ #<[page 217]># %% paÂipassaddho abhabbuppattiko ¤Ãïagginà da¬¬ho, so vuccati akkodhano. Kodhassa pahÅnattà akkodhano, kodhavatthussa pari¤¤Ãtattà akkodhano, kodhahetussa ucchinnattÃ\<*<1>*>/ akkodhano ti, akkodhano. AsantÃsÅ ti. Idh' ekacco tÃsÅ hoti uttÃsÅ parittÃsÅ. So tasati uttasati paritasati\<*<2>*>/ bhÃyati santÃsaæ Ãpajjati: kulaæ và na labhÃmi, gaïaæ và na labhÃmi, ÃvÃsaæ và na labhÃmi, lÃbhaæ và na labhÃmi, yasaæ và na labhÃmi, pasaæsaæ và na labhÃmi, sukhaæ và na labhÃmi, cÅvaraæ và na labhÃmi, piï¬apÃtaæ và na labhÃmi, senÃ- sanaæ và na labhÃmi\<*<3>*>/, gilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃraæ và na labhÃmi, gilÃnupaÂÂhÃkaæ\<*<4>*>/ và na labhÃmi, appa¤¤Ãto 'mhÅ ti\<*<5>*>/. Idha bhikkhu asantÃsÅ hoti anuttÃsÅ aparittÃsÅ. So na tasati, na uttasati, na paritasati, na bhÃyati, na santÃsaæ\<*<6>*>/ Ãpajjati: kulaæ và na labhÃmi, gaïaæ và na labhÃmi, ÃvÃsaæ và na labhÃmi, lÃbhaæ và na labhÃmi, yasaæ và na labhÃmi, pasaæsaæ và na labhÃmi, sukhaæ và na labhÃmi, cÅvaraæ và na labhÃmi, piï¬apÃtaæ và na labhÃmi, senÃsanaæ và na labhÃmi, gilÃnapaccayabhesajja- parikkhÃraæ và na labhÃmi, gilÃnupaÂÂhÃkaæ và na labhÃmi, appa¤¤Ãto 'mhÅ ti, na tasati, na\<*<7>*>/ uttasati, na\<*<7>*>/ parittasati, na\<*<7>*>/ bhÃyati, na\<*<7>*>/ santÃsaæ ÃpajjatÅ ti, akko- dhano asantÃsÅ. AvikatthÅ akukkuco ti. Idh' ekacco katthÅ hoti vikatthÅ\<*<8>*>/. So katthati vikatthati: aham asmi sÅlasampanno ti vÃ\<*<9>*>/, sÅlabbatasampanno ti vÃ, jÃtiyà và gottena và kolaputti- kena\<*<10>*>/ và vaïïapokkharatÃya và dhanena và ajjhenena và kammÃyatanena và sippÃyatanena và vijjaÂÂhÃnena và sutena và paÂibhÃïena và a¤¤atara¤¤atarena và vatthunÃ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp upacchinnattÃ. 2 Bp S parittasati. 3 S ad. gilÃnapaccayaæ na labhÃmi. 4 S -paÂÂhanaæ. 5 Bp S ad. tasati uttasati parittasati bhÃyati santÃsaæ Ãpajjati. 6 S ad. asantÃsaæ. 7 S om. 8 S ad. hoti. 9 S ad. catasampanno ti vÃ. 10 Bp -yena. >/ #<[page 218]># %<218 AÂÂhakavaggo. [S.N. 850>% uccÃkulà pabbajito ti vÃ, mahÃkulà pabbajito ti vÃ, mahÃ- bhogakulà pabbajito ti vÃ, uÊÃrabhogakulà pabbajito ti vÃ, ¤Ãto yasassÅ gahaÂÂhapabbajitÃnan ti vÃ, lÃbhi 'mhi cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃ- nan ti vÃ, suttantiko ti vÃ, vinayadharo ti vÃ, dhamma- kathiko ti vÃ, Ãra¤¤iko ti vÃ, piï¬apÃtiko ti vÃ, paæsukÆ- liko ti vÃ, tecÅvariko ti vÃ, sapadÃnacÃriko ti vÃ, khalu- pacchÃbhattiko ti vÃ, nesajjiko ti vÃ, yathÃsanthatiko ti vÃ, \<*<1>*>/paÂhamassa jhÃnassa\<*<1>*>/ lÃbhÅ ti vÃ, dutiyassa jhÃnassa lÃbhÅ ti vÃ, tatiyassa jhÃnassa lÃbhÅ ti vÃ, catutthassa jhÃnassa lÃbhÅ ti vÃ, ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiyà vi¤¤Ã- ïa¤cÃyatanasamÃpattiyà Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiyà ne- vasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà lÃbhÅ ti và katthati vikatthati; evaæ na katthati na vikatthati, katthanÃ\<*<2>*>/ Ãrato virato paÂivirato nikkhanto nissaÂÂho\<*<3>*>/ vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena\<*<4>*>/ cetasà viharatÅ ti, avikatthÅ. Akukkuco ti. Kukkuccan ti hatthakukkuccam pi kuk- kuccaæ, pÃdakukkuccam pi kukkuccaæ, hatthapÃdakuk- kuccam pi kukkuccaæ, akappiye kappiyasa¤¤itÃ, kappiye akappiyasa¤¤itÃ, vikÃle kÃlasa¤¤ità avajje vajjasa¤¤itÃ, vajje avajjasa¤¤itÃ; yaæ evarÆpaæ kukkuccaæ, kukkuccÃ- yanÃ, kukkuccÃyitattaæ, cetaso vippaÂisÃro, manovilekho; idaæ vuccati kukkuccaæ. Api ca dvÅhi kÃraïehi uppajjati kukkuccaæ, cetaso vippaÂisÃro manovilekho, katattà ca akatattà ca. Kathaæ katattà ca akatattà ca uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂisÃro manovilekho? Kataæ me kÃyaduc- caritaæ, akataæ me kÃyasucaritan ti uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂisÃro manovilekho. Kataæ me vacÅduc- caritaæ, akataæ me vacÅsucaritan\<*<5>*>/ ti uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂisÃro manovilekho\<*<5>*>/. Kataæ me mano- duccaritaæ, akataæ me manosucaritan ti uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂisÃro manovilekho. Kato me pÃïÃtipÃto, akatà me pÃïÃtipÃtà veramaïÅ ti uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂisÃro manovilekho. Kataæ me \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S paÂhamajjhÃnassa. 2 Bp ad. vikatthanÃ. 3 S nissaÂo. 4 Bp S vipari-. 5-5 Bp S om. >/ #<[page 219]># %% adinnÃdÃnaæ, akatà me adinnÃdÃnà veramaïÅ ti uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂisÃro manovilekho. Kato me kÃmesu micchÃcÃro, akatà me kÃmesu micchÃcÃrà vera- manÅ ti uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂisÃro mano- vilekho. Kato me musÃvÃdo, akatà me musÃvÃdà veramaïÅ ti. Katà me pisuïà vÃcÃ, akatà me \<*<1>*>/pisuïÃya vÃcÃya\<*<1>*>/ veramaïÅ ti. Katà me pharusà vÃcÃ, akatà me \<*<2>*>/pharusÃya vÃcÃya\<*<2>*>/ veramaïÅ ti. Kato me samphappalÃpo, akatà me samphappalÃpà veramaïÅ ti. Katà me abhijjhÃ, akatà me anabhijjhà ti. Kato me byÃpÃdo, akato me abyÃpÃdo ti. Katà me micchÃdiÂÂhi, akatà me sammÃdiÂÂhÅ ti uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂisÃro manovilekho; evaæ katattÃ\<*<3>*>/ ca akatattÃ\<*<4>*>/ ca uppajjati kukkuccaæ cetaso vippatisÃro manovilekho. Athavà sÅlesu 'mhi na paripÆrakÃrÅ ti uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂisÃro manovilekho. Indriyesu 'mhi aguttadvÃro ti. Bhojane amatta¤¤Æ 'mhÅ ti. JÃgariyaæ ananuyutto 'mhÅ ti. Na satisampaja¤¤ena samannÃgato 'mhÅ ti. AbhÃvità me cattÃro satipaÂÂhÃnà ti. AbhÃvità me cattÃro sammappadhÃnà ti. AbhÃvità me cattÃro iddhippÃdà ti. AbhÃvitÃni me pa¤c' indriyÃnÅ ti. AbhÃvitÃni me pa¤ca balÃnÅ ti. AbhÃvità me satta bojjhaÇgà ti. AbhÃvito me ariyo aÂÂhaÇgiko maggo ti. Dukkhaæ me apari¤¤Ãtan ti. Samudayo me appahÅno ti\<*<5>*>/. Maggo me abhÃvito ti. Nirodho me asacchikato ti uppajjati kukkuccaæ cetaso vippatisÃro\<*<6>*>/ manovilekho. Yass' etaæ kukkuccaæ pahÅnaæ samucchinnaæ vÆpa- santaæ paÂipassaddhaæ abhabbuppattikaæ ¤Ãïagginà da¬¬haæ, so vuccati akukkucco ti, avikatthÅ akukkuco. MantÃbhÃïÅ anuddhato ti mantà vuccati pa¤¤Ã; yà pa¤¤Ã pajÃnanà . . . pe . . . amoho dhammavicayo sammÃdiÂÂhi. MantÃya pariggahetvà vÃcaæ bhÃsati, bahum pi\<*<7>*>/ kathento, bahum pi\<*<7>*>/ bhaïanto, bahum pi\<*<7>*>/ dÅpayanto, bahum pi\<*<7>*>/ voharanto, dukkaÂaæ\<*<8>*>/ dukkathitaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp pisuïavÃcÃya; S pisuïà vÃcÃ. 2-2 Bp pharusavÃcÃya; S pharusà vÃcÃ. 3 S kato. 4 S akato. 5 S ad. maggo me appahÅno ti. 6 S ad. ti. 7 S hi. 8 Bp S om. >/ #<[page 220]># %<220 AÂÂhakavaggo. [S.N. 850>% dubbhÃsitaæ\<*<1>*>/ dubbhaïitaæ dullapitaæ duruttaæ\<*<2>*>/ vÃcaæ na bhÃsatÅ ti, mantÃbhÃïÅ. Anuddhato ti. Tattha katamaæ uddhaccaæ? Yaæ cittassa uddhaccaæ avÆpa- samo, cetaso vikkhepo, bhantattaæ cittassa, idaæ vuccati uddhaccaæ. Yass' etaæ uddhaccaæ pahÅnaæ samuc- chinnaæ vÆpasantaæ paÂipassaddhaæ abhabbuppattikaæ ¤Ãïagginà da¬¬haæ, so vuccati anuddhato ti, mantÃbhÃïÅ anuddhato. Sa ve vÃcÃyato munÅ ti. Idha bhikkhu musÃvÃdaæ pahÃya musÃvÃdà paÂivirato hoti saccavÃdÅ saccasandho theto paccayiko avisaævÃdako lokassa. Pisuïaæ vÃcaæ pahÃya pisuïÃya vÃcÃya paÂivirato hoti; ito sutvà na amutra akkhÃtà imesaæ bhedÃya, amutra và sutvà na imesaæ akkhÃtà amÆsaæ bhedÃya; iti bhinnÃnaæ và sandhÃtÃ, sahitÃnaæ và anuppadÃtÃ, samaggÃrÃmo samaggarato samagganandÅ samaggakaraïiæ vÃcaæ bhÃsità hoti. Pharusaæ vÃcaæ pahÃya pharusÃya vÃcÃya paÂivirato hoti; yà sà vÃcà nelà kaïïasukhà pemanÅyÃ\<*<3>*>/ hadayaÇ- gamà porÅ bahujanakantà bahujanamanÃpÃ, tathÃrÆpiæ vÃcaæ bhÃsità hoti. SamphappalÃpaæ pahÃya sam- phappalÃpà paÂivirato hoti, kÃlavÃdÅ bhÆtavÃdÅ atthavÃdÅ dhammavÃdÅ vinayavÃdÅ nidÃnavatiæ\<*<4>*>/ vÃcaæ bhÃsità hoti, kÃlena sÃpadesaæ pariyantavatiæ atthasaæhitaæ. CatÆhi vacÅsucaritehi samannÃgato\<*<5>*>/ catudosÃgataæ vÃcaæ bhÃsati, dvattiæsÃya\<*<6>*>/ tiracchÃnakathÃya Ãrato\<*<7>*>/ virato paÂivirato nikkhanto paÂinissaÂÂho\<*<8>*>/ vippamutto\<*<9>*>/ visaæ- yutto vimariyÃdikatena\<*<10>*>/ cetasà viharati. DasavatthÆni\<*<11>*>/ katheti, seyyathÅdaæ appicchakathaæ katheti, santuÂÂhi- kathaæ\<*<12>*>/ pavivekakatham\<*<13>*>/ asaæsaggakathaæ viriyÃ- rambhakathaæ\<*<14>*>/ sÅlakathaæ samÃdhikathaæ pa¤¤Ãkathaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S om. 2 Bp S ad. dubbhÃsitaæ. 3 Bp -iyÃ. 4 Bp S nidhÃna-. 5 Si -gatam. 6 Bp S battiæ-. 7 Bp ad. assa. 8 Bp nissaÂÂho; S nissaÂo. 9 S vimutto. 10 Bp S vipari-. 11 Bp S dasakathÃvatthÆni. 12 Bp S ad. katheti. 13 S ad. katheti. 14 S viriyÃrabbha-. >/ #<[page 221]># %% vimuttikathaæ vimutti¤Ãïadassanakathaæ satipaÂÂhÃna- kathaæ sammappadhÃnakathaæ iddhippÃdakathaæ indri- yakathaæ balakathaæ bojjhaÇgakathaæ maggakathaæ phalakatham nibbÃnakathaæ katheti. VÃcÃyato ti yatto paÂiyatto gutto gopito\<*<1>*>/ rakkhito saævuto\<*<2>*>/ vÆpasanto. MunÅ ti monaæ vuccati ¤Ãïaæ\<*<3>*>/ . . . pe . . . saÇga- jÃlam aticca so munÅ* ti, sa ve vÃcÃyato muni. Ten Ãha BhagavÃ: Akkodhano asantÃsÅ, avikatthÅ akukkuco, mantÃbhÃïÅ anuddhato, sa ve vÃcÃyato munÅ ti. _________________________________ $$ NirÃsattÅ anÃgate ti Ãsatti vuccati taïhÃ; yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. Yass' esà Ãsatti taïhà pahÅnà samucchinnà vÆpasantà paÂipassaddhà abhabbuppattikà ¤Ãïagginà da¬¬hà ti, evam pi nirÃsattÅ anÃgate\<*<4>*>/. Athavà evaærÆpo siyaæ anÃgatam addhÃnan ti, tattha nandiæ na samanvÃgameti\<*<5>*>/. Evaævedano siyaæ, evaæsa¤¤o siyaæ, evaæsaækhÃro siyaæ, evaæ- vi¤¤Ãïo siyaæ anÃgatam addhÃnan ti, tattha nandiæ na samanvÃgameti\<*<5>*>/, evam pi nirÃsattÅ anÃgate. Athavà iti me cakkhu siyà anÃgatam addhÃnaæ, iti rÆpà ti, appaÂi- laddhassa paÂilÃbhÃya cittaæ na païidahati, cetaso appa- ïidhÃnapaccayà na tad abhinandati, na tad abhinandanto, evam pi nirÃsattÅ anÃgate. Iti me sotaæ siyà anÃgatam addhÃnaæ, iti saddà ti . . . pe . . . iti me mano siyà anÃgatam addhÃnaæ, iti dhammà ti, appaÂiladdhassa paÂilÃbhÃya cittaæ na païidahati, cetaso appaïidhÃna- \<-------------------------------------------------------------------------- * See p. 58. 1 S gupito. 2 Bp om. 3 Bp S ad. yà pa¤¤Ã pajÃnanà amoho dhammavicayo sammÃdiÂÂhi. 4 Bp S ad. ti. 5 Bp S samannÃneti. >/ #<[page 222]># %<222 AÂÂhakavaggo. [S.N. 851>% paccayà na tad abhinandati, na tad abhinandanto, evam pi nirÃsattÅ anÃgate. Athavà iminÃhaæ sÅlena và vattena\<*<1>*>/ và tapena và brahmacariyena và devo và bhavissÃmi deva¤¤ataro \<*<2>*>/và ti\<*<2>*>/, appaÂiladdhassa paÂilÃbhÃya cittaæ na païidahati\<*<3>*>/, cetaso appaïidhÃnapaccayà na tad abhinandati, na tad abhinandanto, evam pi nirÃsattÅ anÃgate. AtÅtaæ nÃnusocatÅ ti vipariïataæ và vatthu na socati. Vipariïatamhi\<*<4>*>/ và vatthusmiæ na socati: cakkhuæ me vipariïatan ti na socati, sotaæ me, ghÃnaæ me, jivhà me, kÃyo me, rÆpà me, saddà me, gandhà me, rasà me, phoÂÂhabbà me, kulaæ me, gaïaæ\<*<5>*>/ me, ÃvÃso me, lÃbho me, yaso me, pasaæsà me, sukhaæ me, cÅvaraæ me, piï¬apÃto me, senÃsanaæ me, gilÃnapaccayabhesajja- parikkhÃro me, mÃtà me, pità me, bhÃtà me, bhaginÅ me, putto me, dhÅtà me, mittÃmaccÃ\<*<6>*>/ me, ¤Ãtakà me, sÃlohità me vipariïatà ti na socati, na kilamati, na paridevati, na urattÃÊiæ kandati, na sammohaæ ÃpajjatÅ ti, atÅtaæ nÃnusocati. VivekadassÅ phassesÆ ti. Phasso ti cakkhusamphasso sotasamphasso ghÃnasamphasso jivhÃsamphasso kÃya- samphasso manosamphasso adhivacanasamphasso paÂi- ghasamphasso sukhavedanÅyo samphasso\<*<7>*>/ dukkhavedanÅyo samphasso\<*<8>*>/ adukkha-m-asukhavedanÅyo samphasso\<*<8>*>/ kusalo phasso akusalo phasso abyÃkato phasso kÃmÃvacaro phasso rÆpÃvacaro phasso arÆpÃvacaro phasso su¤¤ato phasso animitto phasso appaïihito phasso lokiyo phasso lokuttaro phasso atÅto phasso anÃgato phasso paccuppanno phasso; yo evarÆpo phasso phusanà samphusanà samphu- sitattaæ; ayaæ vuccati phasso. VivekadassÅ phassesÆ ti cakkhusamphassaæ vivittaæ passati attena và attaniyena và niccena và dhuvena và sassatena và avipariïÃmadhammena vÃ. Sotasamphassaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S vatena. 2-2 Bp ti vÃ; S vÃ. 3 S nidahati. 4 Bp S -ïatasmiæ 5 Bp S gaïo. 6 Bp S mittà me amaccÃ. 7 Bp phasso; S om. 8 Bp S phasso. >/ #<[page 223]># %% vivittaæ passati, ghÃnasamphassaæ vivittaæ pÃssati, jivhÃsamphassaæ vivittaæ passati, kÃyasamphassaæ vivittaæ passati, manosamphassaæ vivittaæ passati, adhivacanasamphassaæ vivittaæ passati, paÂighasam- phassaæ vivittaæ passati, sukhavedanÅyaæ samphassaæ\<*<1>*>/, dukkhavedanÅyaæ samphassaæ\<*<1>*>/, adukkha-m-asukhaveda- nÅyam samphassaæ\<*<1>*>/, kusalaæ phassaæ \<*<2>*>/vivittaæ passati\<*<2>*>/, akusalaæ phassaæ \<*<2>*>/vivittaæ passati\<*<2>*>/, abyÃkataæ phassaæ \<*<2>*>/vivittaæ passati\<*<2>*>/, kÃmÃvacaraæ phassaæ, rÆpÃvacaraæ phassaæ, arÆpÃvacaraæ phassaæ, lokiyaæ phassaæ, \<*<3>*>/lokuttaraæ phassaæ\<*<3>*>/ vivittaæ passati attena và attani- yena và niccena và dhuvena và sassatena và avipariïÃma- dhammena vÃ. Athavà atÅtaæ phassaæ anÃgatehi ca\<*<4>*>/ phassehi\<*<2>*>/ pac- cuppannehi ca phassehi\<*<2>*>/ vivittaæ passati; anÃgataæ phassaæ atÅtehi ca phassehi\<*<5>*>/ paccuppannehi ca phassehi vivittaæ passati; paccuppannaæ phassaæ atÅtehi ca phassehi\<*<5>*>/ anÃgatehi ca phassehi vivittaæ passati. Athavà ye te phassà ariyà anÃsavà lokuttarà su¤¤ata- paÂisaæyuttÃ\<*<6>*>/, te phasse vivitte passati rÃgena dosena mohena kodhena upanÃhena makkhena paÊÃsena issÃya macchariyena mÃyÃya sÃÂheyyena thambhena sÃrambhena mÃnena atimÃnena madena pamÃdena sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbadarathehi sabbapariÊÃhehi sabba- santÃpehi sabbÃkusalÃbhisaækhÃrehi vivitte passatÅ ti, vivekadassÅ phassesu. DiÂÂhÅsu ca na niyyatÅ ti tassa dvÃsaÂÂhÅ diÂÂhigatÃni pahÅnÃni samucchinnÃni vÆpasantÃni paÂipassaddhÃni abhabbuppattikÃni ¤Ãïagginà da¬¬hÃni, so diÂÂhiyà na yÃyati, na niyyati, na vuyhati, na saæhariyati, na pi taæ diÂÂhigataæ sÃrato pacceti paccÃgacchatÅ ti, diÂÂhÅsu ca na niyyati. Ten' Ãha BhagavÃ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S phassaæ. 2-2 Bp S om. 3-3 Bp om. 4 Bp S ad. paccuppannehi ca. 5 Bp S om. 6 S ad. ti. >/ #<[page 224]># %<224 AÂÂhakavaggo. [S.N. 852>% NirÃsattÅ anÃgate atÅtaæ nÃnusocatÅ, vivekadassÅ phassesu diÂÂhÅsu ca na niyyatÅ ti. _________________________________ $$ PatilÅno akuhako ti. PatilÅno ti rÃgassa pahÅnattà patilÅno, dosassa \<*<1>*>/pahÅnattà patilÅno\<*<1>*>/, mohassa pahÅnattà patilÅno, kodhassa upanÃhassa makkhassa paÊÃsassa issÃya macchariyassa . . . pe . . . sabbÃkusalÃbhisaækhÃrÃnaæ pahÅnattÃ, patilÅno\<*<2>*>/. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu patilÅno hoti? Idha\<*<3>*>/ bhikkhave bhikkhuno asmimÃno pahÅno hoti ucchinnamÆlo tÃlÃvatthukato \<*<4>*>/anabhÃvaæ gato\<*<4>*>/ Ãyatiæ anuppÃdadhammo; evaæ kho bhikkhave\<*<5>*>/ bhikkhu patilÅno hotÅ ti, patilÅno\<*<5>*>/. Akuhako\<*<6>*>/ ti. TÅïi kuhanavatthÆni, paccayapaÂisevana- saækhÃtaæ kuhanavatthu, iriyÃpathasaækhÃtaæ kuhana- vatthu, sÃmantajappanasaækhÃtaæ kuhanavatthu. Katamaæ paccayapaÂisevanasaækhÃtaæ kuhanavatthu? Idha gahapatikà bhikkhuæ nimantenti cÅvarapiï¬apÃta- senÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrehi. So pÃpiccho icchÃpakato atthiko cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapac- cayabhesajjaparikkhÃrÃnaæ, bhiyyo kamyataæ upÃdÃya cÅvaraæ paccakkhÃti, piï¬apÃtaæ paccakkhÃti, senÃsa- naæ paccakkhÃti, gilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃraæ pac- cakkhÃti. So evam Ãha: kiæ samaïassa mahagghena cÅvarena? Etaæ sÃruppaæ yaæ samaïo susÃnà và saÇkÃrakÆÂà và pÃpaïikà và nantakÃni\<*<7>*>/ uccinitvÃ\<*<8>*>/ saæ- ghÃÂiæ katvÃ\<*<9>*>/ dhÃreyya. Kiæ samaïassa mahagghena \<-------------------------------------------------------------------------- * A. ii, 41. 1-1 Bp om. 2 S ad. ti. 3 Bp idh' assa; S imassa. 4-4 Bp anÃbhavaÇkato. 5 S om. 6 S ad. hotÅ. 7 Bp nantarikÃni; S nandakÃni. 8 S ucchitvÃ. 9 S karitvÃ. >/ #<[page 225]># %% piï¬apÃtena? Etaæ sÃruppaæ yaæ samaïo u¤chÃ- cariyÃya piï¬iyÃlopena jÅvikaæ kappeyya. Kiæ sama- ïassa mahagghena senÃsanena? Etaæ sÃrÆppaæ yaæ samaïo rukkhamÆliko và assa, sosÃniko và abbhokÃsiko vÃ. Kiæ samaïassa mahagghena gilÃnapaccayabhesajja- parikkhÃrena? Etaæ sÃrÆppaæ yaæ samaïo pÆtimuttena và hariÂakÅkhaï¬ena và osadhaæ\<*<1>*>/ kareyyà ti, tadupÃdÃya lÆkhaæ cÅvaraæ dhÃreti, lÆkhaæ piï¬apÃtaæ bhu¤jati\<*<2>*>/, lÆkhaæ senÃsanaæ paÂisevati, lÆkhaæ gilÃnapaccaya- bhesajjaparikkhÃraæ paÂisevati. Tam enaæ gahapatikà evaæ jÃnanti: ayaæ samaïo appiccho santuÂÂho pavivitto asaæsaÂÂho Ãraddhaviriyo dhutavÃdo ti; bhiyyo bhiyyo nimantenti cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajja- parikkhÃrehi. So evam Ãha: tiïïaæ sammukhÅbhÃvà saddho kulaputto bahuæ pu¤¤aæ pasavati. SaddhÃya sammukhÅbhÃvà saddho kulaputto bahuæ pu¤¤aæ pasa- vati; deyyadhammassa sammukhÅbhÃvà saddho kulaputto bahuæ pu¤¤aæ pasavati; dakkhiïeyyÃnaæ sammukhÅ- bhÃvà saddho kulaputto bahuæ pu¤¤aæ pasavati. Tum- hÃka¤ c' evÃyaæ saddhà atthi. Deyyadhammo cÃyaæ\<*<3>*>/ saævijjati. Aha¤ ca paÂiggÃhako. Sac' Ãhaæ na paÂigga- hessÃmi, evaæ tumhe pu¤¤ena parihÅnÃ\<*<4>*>/ bhavissatha. Na mayhaæ iminà attho, api ca tumhÃka¤ ¤eva anukam- pÃya patiggaïhÃmÅ ti, tad upÃdÃya bahum pi cÅvaraæ paÂiggaïhÃti, bahum pi piï¬apÃtaæ paÂiggaïhÃti, bahum pi senÃsanaæ paÂiggaïhÃti, bahum pi gilÃnapaccaya- bhesajjaparikkhÃraæ paÂiggaïhÃti; yà evarÆpà bhÃkuÂikà bhÃkuÂiyaæ kuhanà kuhÃyanà kuhitattaæ\<*<5>*>/; idaæ vuccati\<*<6>*>/ paÂisevanasaækhÃtaæ\<*<7>*>/ kuhanavatthu. Katamaæ iriyÃpathasaækhÃtaæ kuhanavatthu? Idh' ekacco pÃpiccho icchÃpakato sambhÃvanÃdhippÃyo: evaæ maæ jano sambhÃvissatÅ\<*<8>*>/ ti gamanaæ saïÂhapeti, ÂhÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si osathaæ. 2 S paribh-. 3 Bp sayaæ; S ca. 4 Bp S paribÃhirÃ. 5 S kuhÃyitattaæ. 6 Bp S om. 7 Bp S paccayapaÂi-. 8 Bp -vessatÅ. >/ #<[page 226]># %<226 AÂÂhakavaggo. [S.N. 852>% saïÂhapeti, nisajjaæ saïÂhapeti\<*<1>*>/, sayanaæ\<*<2>*>/ saïÂhapeti\<*<3>*>/; païidhÃya gacchati, païidhÃya tiÂÂhati, païidhÃya nisÅdati, païidhÃya seyyaæ kappeti, samÃhito viya gacchati, samÃ- hito viya tiÂÂhati, samÃhito viya nisÅdati, samÃhito viya seyyaæ kappeti, ÃpÃdakajjhÃyÅ ca\<*<4>*>/ hoti; yà evarÆpà iriyÃpathassa ÃÂhapanÃ\<*<5>*>/ saïÂhapanà bhÃkuÂikà bhÃku- Âiyaæ kuhanà kuhÃyanà kuhitattaæ; idaæ iriyÃpatha- saækhÃtaæ kuhanavatthuæ. Katamaæ sÃmantajappanasaækhÃtaæ kuhanavatthuæ? Idh' ekacco pÃpiccho icchÃpakato sambhÃvanÃdhippÃyo: evaæ maæ jano sambhÃvissatÅ\<*<6>*>/ ti ariyadhammasannissitaæ vÃcaæ bhÃsati. Yo evarÆpaæ cÅvaraæ dhÃreti, so samaïo mahesakkho ti bhaïati, yo evarÆpaæ pattaæ dhÃreti, lohathÃlakaæ dhÃreti, dhammakarakaæ\<*<7>*>/ dhÃreti, pari- sÃvanaæ dhÃreti, ku¤cikaæ dhÃreti, upÃhanaæ dhÃreti, kÃyabandhanaæ dhÃreti, Ãyogaæ dhÃreti, so samaïo mahesakkho ti bhaïati. Yassa evarÆpo upajjhÃyo, so samaïo mahesakkho ti bhaïati; yassa evarÆpo Ãcariyo, evarÆpà samÃnupajjhÃyakà samÃnÃcariyakà mittà san- diÂÂhà sambhattà sahÃyÃ, so samaïo mahesakkho ti bhaïati. Yo evarÆpe vihÃre vasati, so samaïo mahe- sakkho ti bhaïati. Yo evarÆpe a¬¬hayoge vasati, pÃsÃde\<*<8>*>/ vasati, hammiye vasati, guhÃyaæ vasati, leïe vasati, kuÂiyà vasati, kÆÂÃgÃre vasati, aÂÂe vasati, mÃÊe vasati, uddaï¬e vasati, upaÂÂhÃnasÃlÃyam\<*<9>*>/ vasati, maï¬ape vasati, rukkhamÆle vasati, so samaïo mahesakkho ti bhaïati. Athavà korajikakorajiko bhÃkuÂikabhÃkuÂiko\<*<10>*>/ kuhaka- kuhako lapakalapako mukhasambhÃvito ayaæ samaïo imÃsaæ evarÆpÃnaæ santÃïaæ vihÃrasamÃpattÅnaæ lÃbhÅ\<*<11>*>/ tÃdisaæ gambhÅraæ guyhaæ\<*<12>*>/ nipuïïaæ paÂicchannaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S kappeti. 2 S sayanÃsanaæ. 3 S Âhapeti. 4 Bp va. 5 Bp ÃÂÂhapanÃÂÂhapanÃ; S anaÂÂhapanÃ. 6 Bp -vessatÅ. 7 Bp -karaïaæ. 8 S ad. vÃ. 9 S upaÂÂhÃyaæ. 10 S bhÃkuÂiyÃbhÃkuÂiyo. 11 S ad. ti. 12 Bp S guÊha(æ). >/ #<[page 227]># %% lokuttarasu¤¤atapaÂisaæyuttaæ kathaæ katheti; yà eva- rÆpà bhÃkuÂikà bhÃkuÂiyaæ kuhanà kuhÃyanà kuhÃ- yitattaæ\<*<1>*>/, idaæ sÃmantajappanasaækhÃtaæ kuhana- vatthuæ. Yass' imÃni tÅïi kuhanavatthÆni pahÅnÃni samuc- chinnÃni vÆpasantÃni paÂipassaddhÃni abhabbuppattikÃni nÃïagginà da¬¬hÃni, so vuccati akuhako ti, patilÅno akuhako. ùpihÃlu amaccharÅ ti. Pihà vuccati taïhÃ; yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. Yass' esà pihÃ\<*<2>*>/ pahÅnà samucchinnà vÆpasantà paÂippassaddhà abhabbuppattikà ¤Ãïagginà da¬¬hÃ, so vuccati apihÃlu. So rÆpe na piheti, sadde gandhe rase phoÂÂhabbe kulaæ gaïaæ ÃvÃsaæ lÃbhaæ yasaæ pasaæsaæ sukhaæ cÅvaraæ piï¬apÃtaæ senÃsanaæ gilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃraæ kÃmadhÃtuæ rÆpadhÃtuæ arÆpadhÃtum kÃmabhavaæ rÆpabhavaæ arÆpabhavaæ sa¤¤Ãbhavaæ asa¤¤Ãbhavaæ nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãbhavaæ ekavokÃrabhavaæ catuvokÃra- bhavaæ pa¤cavokÃrabhavaæ atÅtaæ anÃgataæ paccup- pannaæ diÂÂhasutamutavi¤¤Ãtabbe dhamme na piheti, na icchati, na sÃdiyati\<*<3>*>/, na pattheti, nÃbhijappatÅ ti, apihÃlu. AmaccharÅ ti pa¤ca macchariyÃni, ÃvÃsamacchariyaæ kulamacchariyaæ lÃbhamacchariyaæ vaïïamacchariyaæ dhammamacchariyaæ; yaæ evarÆpaæ macchariyaæ\<*<4>*>/ maccharÃyanà maccharÃyitattaæ vevicchaæ kadariyaæ kaÂuka¤cakatÃ\<*<5>*>/ aggahitattaæ cittassa, idaæ vuccati mac- chariyaæ. Api ca khandhamacchariyam pi macchariyaæ, dhÃtumacchariyam pi macchariyaæ, Ãyatanamacchariyam pi macchariyaæ, gÃho vuccati macchariyaæ. Yass' etaæ pahÅnaæ\<*<6>*>/ vÆpasantaæ paÂippassaddhaæ abhabbuppattikaæ ¤Ãïagginà da¬¬haæ, so vuccati amaccharÅ ti, apihÃlu amaccharÅ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S kuhitattaæ. 2 Bp S ad. taïhÃ. 3 Bp -iyyati. 4 Bp S maccheraæ. 5 Bp kaÂuka¤cukatÃ; S kaÂikancakatÃ. 6 Bp S ad. samucchinnaæ. >/ #<[page 228]># %<228 AÂÂhakavaggo. [S.N. 852>% Appagabbho ajeguccho ti. PÃgabbhiyan\<*<1>*>/ ti tÅïi pÃgab- bhiyÃni, kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ, vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ, cetasikaæ pÃgabbhiyaæ. Katamaæ kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ? Idh' ekacco saÇgha- gato pi kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti, gaïagato pi kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti, bhojanasÃlÃyaæ pi kÃyikaæ pÃgab- bhiyaæ dasseti, jantÃghare\<*<2>*>/ pi kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti, udakatitthe pi kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti, antaragharaæ pavisanto pi kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti, antaragharaæ paviÂÂho pi kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti. Kathaæ saÇghagato kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti? Idh' ekacco saÇghagato acittikÃrakato there bhikkhÆ ghaÂÂayanto pi tiÂÂhati, ghaÂÂayanto pi nisÅdati, purato pi tiÂÂhati, purato pi nisÅdati, ucce pi Ãsane nisÅdati, sasÅsaæ pÃrupitvÃ\<*<3>*>/ pi nisÅdati, Âhitako pi bhaïati, bÃhÃvikkhepako pi bhaïati; evaæ saÇghagato kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti. Kathaæ gaïagato kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti? Idh' ekacco gaïagato acittikÃrakato therÃnaæ bhikkhÆnaæ anupÃhanÃnaæ caÇkamantÃnaæ sa-upÃhano\<*<4>*>/ caÇkamati, nÅce caÇkame caÇkamantÃnaæ ucce caÇkame caÇkamati, chamÃyaæ\<*<5>*>/ caÇkamantÃnaæ caÇkame caÇkamati, ghaÂÂa- yanto pi tiÂÂhati, ghaÂÂayanto pi nisÅdati; purato pi tiÂÂhati, purato pi nisÅdati, ucce pi Ãsane nisÅdati, sasÅsaæ pÃrupitvà pi nisÅdati, Âhitako pi bhaïati, bÃhÃvikkhepako pi bhaïati; evaæ gaïagato kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti. Kathaæ bhojanasÃlÃya kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti? Idh' ekacco bhojanasÃlÃya acittikÃrakato there bhikkhÆ anupakhajja nisÅdati, nave pi bhikkhÆ Ãsanena patibÃhati, ghaÂÂayanto pi tiÂÂhati, ghaÂÂayanto pi nisÅdati, purato pi tiÂÂhati, purato pi nisÅdati, ucce pi Ãsane nisÅdati, sasÅsaæ pÃrupitvà pi nisÅdati, Âhitako pi bhaïati, bÃhÃvikkhepako pi bhaïati; evaæ bhojanasÃlÃya kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp pÃgabbi- throughout. 2 S -gharato. 3 Bp pÃrupetvÃ; S parumpetvÃ. 4 S vupÃhano. 5 Bp S chamÃya. >/ #<[page 229]># %% Kathaæ jantÃghare kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti? Idh' ekacco jantÃghare acittikÃrakato there bhikkhÆ ghaÂÂayanto pi tiÂÂhati, ghaÂÂayanto pi nisÅdati, purato pi tiÂÂhati, purato pi nisÅdati, ucce pi Ãsane nisÅdati, anÃpucchaæ pi anajjhiÂÂho pi kaÂÂhaæ pakkhipati, dvÃraæ\<*<1>*>/ pidahati, bÃhÃvikkhepako pi bhaïati; evaæ jantÃghare kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti. Kathaæ udakatitthe kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti? Idh' ekacco udakatitthe acittikÃrakato there bhikkhÆ ghaÂÂayanto pi otarati, purato pi otarati, ghaÂÂayanto pi nhÃyati\<*<2>*>/, purato pi nhÃyati\<*<2>*>/, uparito\<*<3>*>/ pi nhÃyati\<*<2>*>/, ghaÂÂa- yanto pi uttarati, purato pi uttarati, uparito\<*<3>*>/ pi uttarati; evaæ udakatitthe kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti. Kathaæ antaragharaæ pavisanto kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti? Idh' ekacco antaragharaæ pavisanto acitti- kÃrakato there bhikkhÆ ghaÂÂayanto pi gacchati, purato pi gacchati, vokkamma pi therÃnaæ bhikkhÆnaæ purato\<*<4>*>/ gacchati; evaæ antaragharaæ pavisanto kÃyikaæ pÃgab- bhiyaæ dasseti. Kathaæ antaragharaæ paviÂÂho kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti? Idh' ekacco antaragharaæ paviÂÂho na pavisa bhante ti vuccamÃno pavisati, na tiÂÂha bhante ti vucca- mÃno tiÂÂhati, na nisÅda\<*<5>*>/ bhante ti vuccamÃno nisÅdati, anokÃsaæ pi\<*<6>*>/ pavisati, anokÃse pi tiÂÂhati, anokÃse pi nisÅdati; yÃni\<*<7>*>/ tÃni honti kulÃnaæ ovarakÃni\<*<8>*>/ guÊhÃni\<*<9>*>/ ca paticchannÃni ca, yattha kulitthiyo kuladhÅtaro\<*<10>*>/ kulasuïhÃyo kulakumÃriyo nisÅdanti, tattha pi sahasà pavisati, kumÃrakassa pi sÅsaæ\<*<11>*>/ parÃmasati; evaæ antara- gharaæ paviÂÂho kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti; idaæ kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp ad. pi. 2 S nahÃ-. 3 Si upari. 4 Bp S ad. purato. 5 S nisÅdatha. 6 S om. 7 S ad. pi. 8 S evodakÃni. 9 Sic Codd. 10 Bp kuladhitÃyo. 11 Bp S siraæ. >/ #<[page 230]># %<230 AÂÂhakavaggo. [S.N. 852>% Katamaæ vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ? Idh' ekacco saÇ- ghagato pi vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti, gaïagato pi\<*<1>*>/ vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti, antaragharaæ paviÂÂho pi vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti. Kathaæ saÇghagato vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti? Idh' ekacco saÇghagato\<*<2>*>/ acittikÃrakato there bhikkhÆ anÃpucchaæ và anajjhiÂÂho và dhammaæ bhaïati, pa¤haæ visajjeti, pÃtimokkhaæ uddisati, Âhitako\<*<3>*>/ pi bhaïati, bÃhÃvikkhepako pi bhaïati; evaæ saÇghagato vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti. Kathaæ gaïagato vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti? Idh' ekacco gaïagato acittikÃrakato there bhikkhÆ anÃ- pucchaæ và anajjhiÂÂho và ÃrÃmagatÃnaæ bhikkhÆnaæ dhammaæ bhaïati, pa¤haæ visajjeti, Âhitako pi bhaïati, bÃhÃvikkhepako pi bhaïati, ÃrÃmagatÃnaæ bhikkhunÅnaæ upÃsakÃnaæ upÃsikÃnaæ dhammaæ bhaïati, pa¤haæ visajjeti, Âhitako pi bhaïati, bÃhÃvikkhepako pi bhaïati; evaæ ganagato vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti. Kathaæ antaragharaæ paviÂÂho vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti? Idh' ekacco antaragharaæ paviÂÂho itthiæ\<*<4>*>/ và kumÃriæ\<*<5>*>/ và Ãha: itthannÃme itthaægotte kiæ atthi? YÃgÆ atthi, bhattaæ atthi, khÃdanÅyaæ atthi? Kiæ pivissÃma, kiæ bhu¤jissÃma, kiæ khÃdissÃma, kiæ và atthi, kiæ và me dassathÃ? ti vippalapati. Yo evarÆpo vÃcÃpalÃpo vippalÃpo lÃlappo lÃlappÃyanÃ\<*<6>*>/ lÃlappÃyi- tattaæ\<*<7>*>/; evaæ antaragharaæ paviÂÂho vÃcasikaæ pÃgab- bhiyaæ dasseti; idaæ vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ. Katamaæ cetasikaæ pÃgabbhiyaæ? Idh' ekacco na uccÃkulà pabbajito samÃno uccÃkulÃ\<*<8>*>/ pabbajitena saddhiæ sadisaæ attÃnaæ dahati cittena; na mahÃkulà pabbajito samÃno mahÃkulà pabbajitena saddhiæ sadisaæ attÃnaæ dahati cittena; na mahÃbhogakulà pabbajito samÃno mahÃbhogakulà pabbajitena saddhiæ sadisaæ attÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S om. 2 S ad. pi. 3 S vivÃdako. 4 S itthÅ. 5 S kumÃrÅ. 6 Bp lÃlappanÃ. 7 Bp lÃlappatattaæ. 8 S -kulena. >/ #<[page 231]># %% dahati cittena; na uÊÃrabhogakulà pabbajito samÃno, na suttantiko samÃno suttantikena saddhiæ sadisaæ attÃnaæ dahati cittena, na vinayadharo\<*<1>*>/ samÃno, na dhamma- kathiko samÃno, Ãra¤¤iko samÃno, na piï¬apÃtiko samÃno, na paæsukÆliko samÃno, na tecÅvariko samÃno, na sapa- dÃnacÃriko samÃno, na khalupacchÃbhattiko samÃno, na nesajjiko samÃno, na yathÃsanthatiko samÃno, na paÂha- massa jhÃnassa lÃbhÅ samÃno paÂhamassa jhÃnassa lÃbhinà saddhiæ sadisaæ attÃnaæ dahati cittena . . . pe . . . na nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà lÃbhÅ samÃno neva- sa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà lÃbhinà saddhiæ sadisaæ attÃnaæ dahati cittena; idaæ cetasikaæ pÃgabbhiyaæ. Yass' imÃni tÅïi pÃgabbhiyÃni pahÅnÃni samucchinnÃni vÆpasantÃni paÂipassaddhÃni abhabbuppattikÃni ¤Ãïagginà da¬¬hÃni, so vuccati appagabbho ti, appagabbho. Ajeguccho ti. Atthi puggalo jeguccho, atthi ajeguc- cho. Katamo ca puggalo jeguccho? Idh' ekacco puggalo dussÅlo hoti pÃpadhammo asucisaÇkassarasamÃcÃro paÂic- channakammanto\<*<2>*>/ assamaïo samaïapaÂi¤¤o abrahmacÃrÅ brahmacÃripaÂi¤¤o antoputi avassuto kasambujÃto; ayaæ\<*<3>*>/ vuccati puggalo jeguccho. Athavà kodhano hoti upÃyÃsabahulo, appam pi vutto samÃno abhisajjati kuppati\<*<4>*>/ byÃpajjati patiÂÂhiyati kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pÃtukaroti; ayaæ vuccati puggalo jeguccho. Athavà kodhano hoti, upanÃhÅ hoti\<*<5>*>/, makkhÅ hoti, paÊÃsÅ hoti\<*<6>*>/, issukÅ hoti, maccharÅ hoti\<*<6>*>/, saÂho hoti, mÃyÃvÅ hoti\<*<5>*>/, thaddho hoti, atimÃnÅ hoti\<*<5>*>/, pÃpiccho hoti, micchÃdiÂÂhi hoti\<*<5>*>/, sandiÂÂhiparÃmÃsÅ hoti, ÃdhÃnagÃhÅ\<*<7>*>/ duppaÂinissaggÅ hoti; ayaæ vuccati puggalo jeguccho. Katamo ca puggalo ajeguccho? Idha bhikkhu sÅlavà hoti, pÃtimokkhasaævarasaævuto viharati ÃcÃragocara- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S vinÃyathero. 2 S pari-. 3 S ad. pi. 4 S kujjati. 5 Bp S om. 6 Bp om. 7 Bp ÃdÃna-; S atthanagÃ. >/ #<[page 232]># %<232 AÂÂhakavaggo. [S.N. 852>% sampanno, aïumattesu vajjesu bhayadassÃvÅ samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu; ayaæ vuccati puggalo ajeguccho. Athavà akkodhano hoti anupÃyÃsabahulo\<*<1>*>/, bahum pi vutto samÃno na abhisajjati, na kuppati na byÃpajjati na patiÂÂhiyati na kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pÃtukaroti. Ayaæ vuccati puggalo ajeguccho. Athavà akkodhano hoti, anupanÃhÅ hoti\<*<2>*>/, amakkhÅ hoti, apaÊÃsÅ hoti\<*<2>*>/, anissukÅ\<*<3>*>/ hoti, amaccharÅ hoti\<*<4>*>/, asaÂho hoti, amÃyÃvÅ hoti\<*<4>*>/, athaddho hoti, anatimÃnÅ hoti\<*<2>*>/, na pÃpiccho hoti, na micchÃdiÂÂhi hoti\<*<2>*>/, asandiÂÂhi- parÃmÃsÅ hoti, anÃdhÃnagÃhÅ\<*<5>*>/ hoti\<*<2>*>/, suppaÂinissaggÅ hoti\<*<2>*>/; ayaæ vuccati puggalo ajeguccho. Sabbo\<*<6>*>/ kalyÃïa- puthujjanaæ\<*<7>*>/ upÃdÃya ariyapuggalo ajeguccho ti, appa- gabbho ajeguccho. Pesuïeyye ca no yuto ti pesu¤¤an ti idh' ekacco pisuïa- vÃco hoti, ito sutvà amutra akkhÃtà imesaæ bhedÃya, amutra và sutvà imesaæ akkhÃtà amÆsaæ bhedÃya; iti samaggÃnaæ\<*<8>*>/ và bhettÃ\<*<9>*>/, bhinnÃnaæ và anuppadÃtÃ, vaggÃrÃmo vaggarato vagganandÅ vaggakaraïiæ vÃcaæ bhÃsità hoti; idaæ vuccati pesu¤¤aæ. Api ca dvÅhi kÃraïehi pesu¤¤aæ upasaæharati, piya- kamyatÃya và bhedÃdhippÃyo vÃ. Kathaæ piyakamyatÃya pesu¤¤aæ upasaæharati? Imassa piyo bhavissÃmi, manÃpo bhavissÃmi, vissÃsiko bhavissÃmi, abbhantariko bhavissÃmi, suhadayo bhavissÃmÅ ti; evaæ piyakamyatÃya pesu¤¤aæ upasaæharati. Kathaæ bhedÃdhippÃyo pesu¤¤aæ upasaæharati? Kathaæ ime nÃnÃ\<*<10>*>/ assu, \<*<11>*>/vinà assu\<*<11>*>/, vaggà assu, dvedhÃ\<*<12>*>/ assu, dvejjhà assu, dvepakkhà assu, bhijjeyyuæ na samÃgaccheyyuæ, dukkhaæ na phÃsu vihareyyun ti; \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ad. hoti. 2 Bp S om. 3 S anussukÅ. 4 Bp om. 5 Bp ÃnÃdana-; S anÃdhÃma-. 6 Bp S ad. bÃlaputhujjanà jeguccho puthujjanÃ. 7 Bp kalyÃïakaæ puthujjanÃ; Skalyanakaæ. 8 Bp S ad. aÂÂha. 9 Bp S bhedo. 10 S ad. vÃdÃ. 11-11 S om. 12 S dvedhamhÃ. >/ #<[page 233]># %% evaæ bhedÃdhippÃyo pesu¤¤aæ upasaæharati. Yass' etaæ pesu¤¤aæ pahÅnaæ samucchinnaæ vÆpasantaæ paÂi- passaddhaæ abhabbuppattikaæ ¤Ãïagginà da¬¬haæ, so pesu¤¤e\<*<1>*>/ na yutto na-ppayutto nÃyutto\<*<2>*>/ na samÃyutto ti, pesuïeyye ca no yuto. Ten' Ãha BhagavÃ: PaÂilÅno akuhako, apihÃlu amaccharÅ, appagabbho ajeguccho, pesuïeyye ca no yuto ti. _________________________________ $$ SÃtiyesu anassÃvÅ ti sÃtiyà vuccanti pa¤ca kÃmaguïÃ. KiækÃraïà sÃtiyà vuccanti pa¤ca kÃmaguïÃ? Yebhuy- yena devamanussà pa¤ca kÃmaguïe icchanti sÃdiyanti patthayanti pihayanti abhijappanti, taækÃraïà sÃtiyà vuccanti pa¤ca kÃmaguïÃ. Yesaæ esà sÃtiyà taïhà appahÅnÃ, tesaæ cakkhuto rÆpataïhà savati\<*<3>*>/ pasavati sandati pavattati, sotato saddataïhÃ, ghÃnato gandhataïhÃ, jivhÃto rasataïhÃ, kÃyato phoÂÂhabbataïhÃ, manato dhammataïhà savati pasavati\<*<4>*>/ sandati pavattati. Yesaæ esà sÃtiyà taïhà pahÅnà samucchinnà vÆpasantà paÂi- passaddhà abhabbuppattikà ¤Ãïagginà da¬¬hÃ, tesaæ cakkhuto rÆpataïhà na savati, \<*<5>*>/na pasavati\<*<5>*>/, na sandati, na pavattati, sotato saddataïhà . . . pe . . . manato dhammataïhà na savati, \<*<6>*>/na pasavati\<*<6>*>/, na sandati, na pavattatÅ ti, sÃtiyesu anassÃvÅ. AtimÃne ca no yuto\<*<7>*>/ ti. Katamo atimÃno? Idh' ekacco paraæ atima¤¤ati jÃtiyà và gottena và . . . pe . . . a¤¤a- tara¤¤atarena và vatthunÃ; yo evarÆpo mÃno, ma¤¤anà ma¤¤itattaæ uïïati uïïamo dhajo sampaggÃho\<*<8>*>/ ketu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp ad. no yutto (and probably S). 2 Bp S om. 3 Bp S ad. Ãsavati. 4 Bp S Ãsavati. 5-5 Bp na savati; S nÃssavati. 6-6 Bp S nÃssavati. 7 Si yutto. 8 S saæsaggo. >/ #<[page 234]># %<234 AÂÂhakavaggo. [S.N. 853>% kamyatà cittassa, ayaæ vuccati atimÃno. \<*<1>*>/Yass' eso\<*<1>*>/ atimÃno pahÅno\<*<2>*>/ samucchinno vÆpasanto paÂipassaddho abhabbuppattiko ¤Ãïagginà da¬¬ho, so atimÃne\<*<3>*>/ no yutto\<*<4>*>/, na-ppayutto, nÃyutto\<*<5>*>/, na samÃyutto ti, atimÃne ca no yuto. Saïho ca paÂibhÃïavà ti. \<*<6>*>/Saïho ti\<*<6>*>/ saïhena kÃya- kammena samannÃgato ti saïho, saïhena vacÅkammena\<*<7>*>/, saïhena manokammena samannÃgato ti saïho, saïhehi satipaÂÂhÃnehi samannÃgato ti saïho, saïhehi sammappa- dhÃnehi, saïhehi iddhippÃdehi, saïhehi\<*<2>*>/ indriyehi, saï- hehi balehi, saïhehi bojjhaÇgehi samannÃgato ti saïho, saïhena ariyena aÂÂhaÇgikena maggena samannÃgato ti saïho. PaÂibhÃïavà ti. \<*<6>*>/Tayo paÂibhÃïavanto\<*<6>*>/, pariyatti- paÂibhÃïavà paripucchÃpaÂibhÃïavà adhigamapaÂibhÃïavÃ. Katamo pariyattipaÂibhÃïavÃ? Idh' ekaccassa\<*<8>*>/ pari- yÃpuÂaæ hoti suttaæ geyyaæ veyyÃkaraïaæ gÃthà udÃnaæ itivuttakaæ jÃÂakaæ abbhutadhammaæ vedallaæ. Tassa pariyattiæ nissÃya paÂibhÃyati; ayaæ pariyatti- paÂibhÃïavÃ. Katamo paripucchÃpaÂibhÃïavÃ? Idh' ekacco pari- pucchako\<*<9>*>/ hoti attatthe ca ¤Ãyatthe ca lakkhaïe ca kÃraïe ca ÂhÃnÃÂhÃne ca. Tassa taæ paripucchaæ nissÃya paÂibhÃyati; ayaæ paripucchÃpaÂibhÃïavÃ. Katamo adhigamapaÂibhÃïavÃ? Idh' ekaccassa adhi- gatà honti cattÃro satipaÂÂhÃnÃ, cattÃro sammappadhÃnÃ, cattÃro iddhippÃdÃ, pa¤c' indriyÃni, pa¤ca balÃni, satta bojjhaÇgÃ, ariyo aÂÂhaÇgiko maggo\<*<10>*>/, cattÃri\<*<11>*>/ sÃma¤¤a- phalÃni, catasso\<*<11>*>/ paÂisambhidÃ\<*<12>*>/, cha abhi¤¤Ã\<*<12>*>/; tassa attho ¤Ãto, dhammo ¤Ãto, nirutti ¤ÃtÃ, atthe ¤Ãte attho \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S yassa so. 2 S om. 3 S ad. ca. 4 Bp S yuto na yutto. 5 Bp S om. 6-6 Si om. 7 S ad. samannÃgato. 8 Bp S ad. pakatiyÃ. 9 Bp -pucchitÃ; S pucchakatÃ. 10 Bp S ad. cattÃro ca ariyamaggÃ. 11 S cattÃro ca. 12 Bp S -Ãyo. >/ #<[page 235]># %% paÂibhÃyati, dhamme ¤Ãte dhammo paÂibhÃyati, niruttiyà ¤ÃtÃya nirutti paÂibhÃyati; imesu tÅsu ¤Ãïaæ paÂi- bhÃïapaÂisambhidÃ. ImÃya paÂibhÃïapaÂisambhidÃya upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupa- panno\<*<1>*>/ samannÃgato hoti\<*<2>*>/; so vuccati paÂibhÃïavÃ. Yassa pariyatti n' atthi, paripucchà n' atthi, adhigamo n' atthi, kiæ tassa paÂibhÃyissatÅ ti, saïho ca paÂi- bhÃïavÃ. Na saddho na virajjatÅ ti. Na saddho ti sÃmaæ sayam abhi¤¤Ãtaæ attapacchakkhaæ dhammaæ na kassaci sad- dhahati\<*<3>*>/ a¤¤assa samaïassa và brÃhmaïassa và devassa và mÃrassa và \<*<4>*>/narassa vÃ\<*<4>*>/ brahmuno vÃ. Sabbe saæ- khÃrà aniccà ti sÃmaæ sayam abhi¤¤Ãtaæ \<*<5>*>/attapacchak- khaæ dhammaæ na kassaci saddahati a¤¤assa samaïassa và brÃhmaïassa và devassa và mÃrassa và narassa và brahmuno vÃ\<*<5>*>/. Sabbe saækhÃrà dukkhà ti, sabbe dhammà anattà ti, avijjÃpaccayà saækhÃrà ti . . . pe . . . jÃtipaccayà jarÃmaraïan ti avijjÃnirodhà saækhÃraïirodho ti . . . pe . . . jÃtinirodhà jarÃmaraïanirodho ti. Idaæ dukkhan ti . . . pe . . . ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ti. Ime Ãsavà ti . . . pe . . . ayaæ Ãsava- nirodhagÃminÅ paÂipadà ti. Ime dhammà abhi¤¤eyyà ti . . . pe\<*<6>*>/ . . . ime dhammà sacchikÃtabbà ti\<*<7>*>/. Channaæ phassÃyatanÃnaæ samudaya¤ ca aÂÂhaÇgama¤ ca assÃda¤ ca ÃdÅnava¤ ca nissaraïa¤ ca, pa¤cannaæ upÃdÃnak- khandhÃnaæ samudaya¤ ca \<*<8>*>/aÂÂhaÇgama¤ ca assÃda¤ ca ÃdÅnava¤ ca nissaraïa¤ ca\<*<8>*>/, catunnaæ mahÃbhÆtÃnaæ samudaya¤ ca aÂÂhaÇgama¤ ca assÃda¤ ca ÃdÅnava¤ ca nissaraïa¤\<*<9>*>/ cà ti\<*<9>*>/. Yaæ ki¤ci samudayadhammaæ, sab- bantaæ nirodhadhamman ti sÃmaæ sayam abhi¤¤Ãtaæ attapaccakkhaæ dhammaæ na kassaci saddahati a¤¤assa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S sampanno. 2 Bp S om. 3 S saddahati. 4-4 Bp S om. 5-5 Bp S pe. 6 S om. 7 Bp S ad. sÃmaæ sayaæ abhi¤¤Ãtaæ . . . pe. 8-8 Bp pe. 9 S ca; and Bp S ad. sÃmaæ sayaæ abhi¤¤Ãtam. >/ #<[page 236]># %<236 AÂÂhakavaggo. [S.N. 853>% samaïassa và brÃhmaïassa và devassa và mÃrassa và narassa và brahmuno vÃ\<*<1>*>/. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *Saddahasi tvaæ SÃriputta saddhindriyaæ bhÃvitaæ bahulÅkataæ amatogadhaæ hoti amataparÃyanaæ amatapariyosÃnaæ, viriyindriyaæ satin- driyaæ samÃdhindriyaæ pa¤¤indriyaæ bhÃvitaæ bahulÅ- katam amatogadhaæ hoti amataparÃyanaæ amatapari- yosÃnan? ti\<*<2>*>/. Na khvÃhaæ ettha bhante Bhagavato saddhÃya gacchÃmi, saddhindriyaæ viriyindriyaæ satindri- yaæ samÃdhindriyaæ pa¤¤indriyaæ bhÃvitaæ bahulÅ- kataæ amatogadhaæ hoti amataparÃyanaæ amatapari- yosÃnaæ. Yesam nÆn' etaæ bhante a¤Ãtaæ assa adiÂÂhaæ aviditaæ asacchikataæ aphusitaæ\<*<3>*>/ pa¤¤Ãya, te tattha paresaæ saddhÃya gaccheyyuæ, saddhindriyam . . . pe\<*<4>*>/ . . . pa¤¤indriyaæ bhÃvitaæ bahulÅkataæ amatogadhaæ hoti amataparÃyanaæ amatapariyosÃnan ti\<*<2>*>/. Yesa¤ ca kho etaæ\<*<5>*>/ bhante ¤Ãtaæ diÂÂhaæ viditaæ sacchikataæ phusitaæ\<*<6>*>/ pa¤¤Ãya, nikkaækhà te tattha nibbicikicchÃ, saddhindriyaæ viriyindriyaæ satindriyaæ samÃdhindriyaæ pa¤¤indriyaæ bhÃvitaæ bahulÅkataæ amatogadhaæ hoti amataparÃyanaæ amatapariyosÃnan ti; mayha¤ ca kho etaæ\<*<5>*>/ bhante ¤Ãtam diÂÂhaæ viditaæ sacchikataæ phu- sitaæ\<*<7>*>/ pa¤¤Ãya, nikkaækho\<*<8>*>/ 'haæ tattha nibbicikiccho, saddhindriyaæ viriyindriyaæ satindriyaæ samÃdhindriyaæ pa¤¤indriyaæ bhÃvitaæ bahulÅkataæ amatogadhaæ hoti amataparÃyanaæ amatapariyosÃnan ti. SÃdhu sÃdhu SÃriputta. Yesaæ h' etaæ SÃriputta a¤Ãtaæ assa adiÂÂhaæ aviditaæ asacchikataæ aphusitaæ\<*<9>*>/ pa¤¤Ãya, te tattha paresaæ saddhÃya gaccheyyuæ, saddhindriyaæ . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- * S. v, 220. 1 Bp S ad. pe. 2 S om. 3 Bp S aphassitaæ. 4 Bp S in full bhÃvitaæ . . . amatapariyosÃnaæ viriyindriyaæ satindriyaæ samÃdhindriyaæ. 5 S evaæ. 6 Bp S phassitaæ. 7 Bp phassitaæ; S om. 8 Bp S nikkaÇkhÃ. 9 Bp aphassitaæ; S aphasitaæ. >/ #<[page 237]># %% pa¤¤indriyaæ bhÃvitaæ bahulÅkataæ amatogadhaæ hoti amataparÃyanaæ amatapariyosÃnan ti. *Assaddho akata¤¤Æ ca sandhicchedo ca yo naro, hatÃvakÃso vantÃso, sa ve\<*<1>*>/ uttamaporiso ti. Na\<*<2>*>/ virajjatÅ ti sabbe bÃlaputhujjanà rajjanti. KalyÃïa- puthujjanaæ\<*<3>*>/ upÃdÃya satta sekhà virajjanti. Arahà n' eva rajjati, no virajjati; virato\<*<4>*>/ so khayà rÃgassa vÅtarÃ- gattÃ, khayà dosassa vÅtadosattÃ, khayà mohassa vÅtamo- hattÃ; so vuÂÂhavÃso\<*<5>*>/ ciïïacaraïo . . . pe\<*<6>*>/ . . . n' atthi tassa punabbhavo ti, na saddho na virajjati. Ten' Ãha BhagavÃ: SÃtiyesu anassÃvÅ atimÃne ca no yuto, saïho ca paÂibhÃïavÃ, na saddho na virajjatÅ ti. _________________________________ $$ LÃbhakamyà na sikkhati, alÃbhe ca na kuppatÅ ti. Kathaæ lÃbhakamyà na sikkhati? Idha bhikkhave bhikkhu bhikkhuæ passati lÃbhiæ cÅvarapiï¬apÃtasenÃ- sanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃnaæ. Tassa evaæ hoti: kena nu kho ayam Ãyasmà lÃbhÅ cÅvarapiï¬apÃta- senÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃnan ti? \<*<7>*>/Tassa evaæ hoti: ayaæ kho Ãyasmà suttantiko, tena ayam Ãyasmà lÃbhÅ cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhe- sajjaparikkhÃrÃnan ti\<*<7>*>/. So lÃbhahetu lÃbhapaccayà lÃbha- kÃraïà lÃbhÃbhinibbattiyà lÃbhaæ paripÃcento suttantaæ pariyÃpuïÃti; evam pi lÃbhakamyà sikkhati. \<-------------------------------------------------------------------------- * Dhp. 97. 1 Bp S ce. 2 Bp S ad. saddho na. 3 Bp S puthujjanakalyÃïakaæ. 4 Bp S viratto. 5 S sabbatthavÃso. 6 Bp S ad. jÃtimaraïasaæsÃro (S -saÇkhÃro). 7-7 Bp om. >/ #<[page 238]># %<238 AÂÂhakavaggo. [S.N. 854>% Athavà bhikkhu bhikkhuæ passati lÃbhiæ cÅvarapiï¬a- pÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃnaæ. Tassa evaæ hoti: kena nu kho ayam Ãyasmà lÃbhÅ cÅvara- piï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃnan ti? Tassa evaæ hoti: ayaæ kho Ãyasmà vinayadharo . . . pe . . . Ãbhidhammiko\<*<1>*>/, tena ayam Ãyasmà lÃbhÅ cÅvara- piï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃnan ti, so lÃbhahetu lÃbhapaccayà lÃbhakÃraïà labhÃbhinibbattiyà lÃbhaæ paripÃcento abhidhammaæ pariyÃpuïÃti; evam pi lÃbhakamyà sikkhati. Athavà bhikkhu bhikkhuæ passati lÃbhiæ cÅvarapiï¬a- pÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃnaæ. Tassa evaæ hoti: kena nu kho ayam Ãyasmà lÃbhÅ cÅvara- piï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃnan ti? Tassa evaæ hoti: ayaæ kho Ãyasmà Ãra¤¤iko piï¬apÃtiko paæsukÆliko tecÅvariko sapadÃnacÃriko khalupacchÃ- bhattiko nesajjiko yathÃsanthatiko, tena ayam Ãyasmà lÃbhÅ cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparik- khÃrÃnan ti. So lÃbhahetu lÃbhapaccayà lÃbhakÃraïà lÃbhÃbhinibbattiyà lÃbhaæ paripÃcento Ãra¤¤iko hoti . . . pe . . . yathÃsanthatiko hoti; evam pi lÃbhakamyà sikkhati. Kathaæ na lÃbhakamyà sikkhati? Idha bhikkhu na lÃbhahetu, na lÃbhapaccayÃ, na lÃbhakÃraïÃ, na lÃbhÃ- bhinibbattiyÃ, na lÃbhaæ paripÃcento yÃvad eva attada- mathÃya attasamathÃya attaparinibbÃpanatthÃya suttantaæ pariyÃpuïÃti, vinayaæ pariyÃpuïÃti, abhidhammaæ pariyÃ- puïÃti; evam pi na lÃbhakamyà sikkhati. Athavà bhikkhu na lÃbhahetu, na lÃbhapaccayÃ, na lÃbhakÃraïÃ, na lÃbhÃ- bhinibbattiyÃ, na lÃbhaæ paripÃcento yÃvad eva appiccha¤ ¤eva nissÃya, santuÂÂhi¤ ¤eva nissÃya, sallekha¤ ¤eva nissÃya, paviveka¤ ¤eva nissÃya, idamatthita¤ ¤eva nissÃya Ãra¤¤iko hoti, piï¬apÃtiko hoti, paæsukÆliko hoti, tecÅ- variko hoti, sapadÃnacÃriko hoti, khalupacchÃbhattiko hoti, nesajjiko hoti, yathÃsanthatiko hoti; evam pi na lÃbhakamyà sikkhatÅ ti, lÃbhakamyà na sikkhati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S dhammakathiko. >/ #<[page 239]># %% AlÃbhe \<*<1>*>/ca na\<*<1>*>/ kuppatÅ ti. Kathaæ alÃbhe kuppati? Idh' ekacco kulaæ và na labhÃmi, gaïaæ và na labhÃmi, ÃvÃsaæ và na labhÃmi, lÃbhaæ và na labhÃmi, yasaæ và na labhÃmi, pasaæsaæ và na labhÃmi, sukhaæ và na labhÃmi, cÅvaraæ và na labhÃmi, piï¬apÃtaæ và na labhÃmi, senÃsanaæ và na labhÃmi, gilÃnapaccayabhesajja- parikkhÃraæ và na labhÃmi, gilÃnupaÂÂhÃkaæ và na labhÃmi, appa¤Ãto 'mhÅ ti kuppati byÃpajjati patiÂÂhiyati\<*<2>*>/, kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pÃtukaroti\<*<3>*>/; evaæ alÃbhe kuppati. Kathaæ alÃbhe na kuppati? Idha bhikkhu kulaæ và na labhÃmi, gaïaæ và na labhÃmi, \<*<4>*>/ÃvÃsaæ và na labhÃmi, lÃbhaæ và na labhÃmi, yasaæ và na labhÃmi, pasaæsaæ và na labhÃmi, sukhaæ và na labhÃmi, cÅvaraæ và na labhÃmi, piï¬apÃtaæ và na labhÃmi, senÃsanaæ và na labhÃmi, gilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃraæ và na labhÃmi, gilÃnupaÂÂhÃkaæ và na labhÃmi\<*<4>*>/, appa¤Ãto 'mhÅ ti na kuppati, na byÃpajjati na patiÂÂhiyati\<*<5>*>/, na kopa¤ ca na dosa¤ ca appaccaya¤ ca pÃtukaroti; evaæ alÃbhe na kuppatÅ ti, lÃbhakamyà na sikkhati, alÃbhe ca na kuppati. Aviruddho ca taïhÃya rase ca nÃnugijjhatÅ ti. Viruddho ti yo cittassa ÃghÃto\<*<6>*>/ paÂighÃto\<*<7>*>/ anuvirodho\<*<8>*>/ kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byÃ- patti manopadoso\<*<9>*>/ cittassa\<*<10>*>/ kodho kujjhanà kujjhitattaæ doso dussanà dussitattaæ byÃpatti byÃpajjanà byÃpajji- tattaæ virodho paÂivirodho caï¬ikkaæ assuropo anatta- manatà cittassa; ayaæ vuccati virodho. \<*<11>*>/Yass' eso\<*<11>*>/ virodho pahÅno samucchinno vÆpasanto paÂipassaddho abhabbuppattiko ¤Ãïagginà da¬¬ho, so vuccati avi- ruddho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S na ca. 2 Si patitth-. 3 Bp pÃtuæ-. 4-4 Bp pe. 5 Si patititth-. 6 S ad. sampaÂighÃto. 7 Bp S ad. paÂighaæ. 8 Bp paÂivirodho. 9 S manodoso. 10 Bp S om. 11-11 S yassa so. >/ #<[page 240]># %<240 AÂÂhakavaggo. [S.N. 854>% Taïhà ti rÆpataïhà saddataïhà \<*<1>*>/gandhataïhà rasataïhà phoÂÂhabbataïhà dhammataïhÃ. Raso ti mÆlaraso khandharaso tacaraso pattaraso pup- pharaso phalaraso\<*<1>*>/ ambilaæ\<*<2>*>/ madhuraæ tittikaæ\<*<3>*>/ kaÂukaæ loïikaæ khÃrikaæ lambilaæ kasÃvo sÃduæ asÃduæ sÅtaæ uïhaæ. Sant' eke samaïabrÃhmaïà rasagiddhÃ, te jivhaggena rasaggÃni pariyesantà Ãhiï¬anti. Te ambilaæ labhitvà anambilaæ pariyesanti, anambilaæ labhitvà ambilaæ pariyesanti. Madhuraæ labhitvà amadhuraæ pariyesanti, amadhuraæ labhitvà madhuraæ pariyesanti. Tittikaæ\<*<3>*>/ labhitvà atittikaæ pariyesanti, atittakaæ labhitvà tittakaæ pariyesanti. KaÂukaæ\<*<4>*>/ labhitvà akaÂu- kaæ pariyesanti. AkaÂukaæ labhitvà kaÂukaæ pariye- santi. Loïikaæ labhitvà aloïikaæ pariyesanti. Aloïikaæ labhitvà loïikaæ pariyesanti. KhÃrikaæ labhitvà akhÃ- rikaæ pariyesanti. AkhÃrikaæ labhitvà khÃrikaæ pari- yesanti. Lambilaæ\<*<5>*>/ labhitvà kasÃvaæ pariyesanti. KasÃvaæ labhitvà lambilaæ\<*<5>*>/ pariyesanti. SÃduæ labhitvà asÃduæ pariyesanti. AsÃduæ labhitvà sÃduæ pariyesanti. SÅtaæ labhitvà uïhaæ pariyesanti. Uïhaæ labhitvà sÅtaæ\<*<6>*>/ pariyesanti. Te yaæ yaæ labhitvà tena na\<*<7>*>/ santussanti, aparÃparaæ pariyesanti, manÃpikesu rasesu rattà giddhà gadhità mucchità ajjhopannà \<*<8>*>/laggà laggitÃ\<*<8>*>/ palibuddhÃ\<*<9>*>/. Yassa\<*<10>*>/ rasataïhà pahÅnà samucchinnà vÆpasantà paÂipassaddhà abhabbuppattikà ¤Ãïagginà da¬¬hÃ, so paÂisaækhà yoniso ÃhÃraæ ÃhÃreti n' eva davÃya, na madÃya, na maï¬anÃya, na vibhÆsanÃya; yÃvad eva imassa kÃyassa Âhitiyà yÃpanÃya vihiæsu- paratiyà brahmacariyÃnuggahÃya iti purÃïa¤ ca vedanaæ paÂikaækhÃmi\<*<11>*>/, nava¤ ca vedanaæ na uppÃdessÃmi; yÃtrà ca me bhavissati anavajjatà ca phÃsuvihÃro \<*<12>*>/cà ti\<*<12>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S om. 2 Bp ampilaæ. 3 Bp S tittakaæ. 4 Bp katukaæ. 5 Bp labilaæ; S lapilaæ. 6 Bp sÅtalaæ. 7 Bp S om. 8-8 S gallà gallitÃ. 9 Bp S pari-. 10 Bp S yass' esÃ. 11 Codd. paÂihaæ- and below. 12-12 Bp S ca. >/ #<[page 241]># %% Yathà vaïaæ\<*<1>*>/ Ãlimpeyya yÃvad eva ropanatthÃya, yathà và pana akkhaæ abba¤jeyya\<*<2>*>/ yÃvad eva bhÃrassa nittha- raïatthÃya, yathà và pana puttamaæsa-ÃhÃraæ\<*<3>*>/ ÃhÃ- reyya yÃvad eva kantÃrassa nittharaïatthÃya; evam eva bhikkhu patisaækhà yoniso ÃhÃraæ ÃhÃreti n' eva davÃya, \<*<4>*>/na madÃya, na maï¬anÃya, na vibhÆsanÃya; yÃvad eva imassa kÃyassa Âhitiyà yÃpanÃya, vihiæsuparatiyà brahma- cariyÃnuggahÃya, iti purÃïa¤ ca vedanaæ paÂikaækhÃmi, nava¤ ca vedanaæ na uppÃdessÃmi; yÃtrà ca me bhavissati anavajjatà ca\<*<4>*>/ phÃsuvihÃro cà ti, rasataïhaæ pajahati vinodeti byantÅkaroti\<*<5>*>/ anabhÃvaæ gameti; rasataïhÃya Ãrato\<*<6>*>/ virato paÂivirato nikkhanto nissaÂÂho vippamutto visa¤¤utto vimariyÃdikatena cetasà viharatÅ ti, aviruddho ca taïhÃya rase ca nÃnugijjhati. Ten' Ãha BhagavÃ: LÃbhakamyà na sikkhati, alÃbhe \<*<7>*>/ca na\<*<7>*>/ kuppati, aviruddho ca taïhÃya rase ca nÃnugijjhatÅ ti. _________________________________ $$ Upekkhako sadà sato ti. Upekkhako ti chaÊaÇgu- pekkhÃya\<*<8>*>/ samannÃgato cakkhunà rÆpaæ disvà n' eva sumano hoti, na dummano upekkhako viharati sato sampajÃno. Sotena saddaæ sutvÃ, \<*<9>*>/ghÃnena gandhaæ ghÃyitvÃ, jivhÃya rasaæ sÃyitvÃ, kÃyena phoÂÂhabbaæ phusitvÃ\<*<9>*>/, manasà dhammaæ vi¤¤Ãya n' eva sumano hoti, na dummano upekkhako viharati sato sampajÃno. Cakkhunà rÆpaæ disvà manÃpaæ nÃbhigijjhati\<*<10>*>/ nÃbhi- hasati\<*<11>*>/ na rÃgaæ janeti. Tassa Âhito va kÃyo hoti, Âhitaæ cittaæ ajjhattaæ susaïÂhitaæ\<*<12>*>/ suvimuttam. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S na vantaæ na. 2 Bp abbh-. 3 Bp S puttamaæsaæ Ã-. 4-4 Bp pe. 5 Bp byantikaronti. 6 Bp S ad. assa. 7-7 Bp S na ca. 8 S laÇgu-. 9-9 Bp S pe. 10 S nÃbhigiddhati. 11 S nÃbhihaæsati. 12 S supakkhitaæ. >/ #<[page 242]># %<242 AÂÂhakavaggo. [S.N. 855>% Cakkhunà kho pan' eva rÆpaæ disvà amanÃpaæ na maÇku hoti appatitthÅnacitto ÃdÅnamanaso abyÃpanna- cetaso. Tassa Âhito va\<*<1>*>/ kÃyo hoti, Âhitaæ cittaæ ajjhattaæ susaïÂhitaæ suvimuttaæ. Sotena saddaæ sutvÃ, ghÃnena gandhaæ ghÃyitvÃ, jivhÃya rasaæ sÃyitvÃ, kÃyena phoÂ- Âabbaæ phusitvÃ, manasà dhammaæ vi¤¤Ãya manÃpaæ nÃbhigijjhati nÃbhihasati na rÃgaæ janeti. Tassa Âhito va kÃyo hoti, Âhitaæ cittaæ ajjhattaæ susaïÂhitaæ suvi- muttaæ. Manasà kho pan' eva\<*<2>*>/ dhammaæ vi¤¤Ãya amanÃ- paæ na maÇku hoti appatitthÅnacitto\<*<3>*>/ Ãdinamanaso\<*<4>*>/ abyÃ- pannacetaso. Tassa Âhito va kÃyo hoti, Âhitaæ cittaæ ajjhat- taæ susaïÂhitaæ\<*<5>*>/ suvimuttaæ. Cakkhunà rÆpaæ disvà manÃpÃmanÃpesu rÆpesu. Tassa Âhito va kÃyo hoti, Âhitaæ cittaæ ajjhattaæ susaïÂhitaæ suvimuttaæ. Sotena saddaæ sutvÃ, \<*<6>*>/ghÃnena gandhaæ ghÃyitvÃ, jivhÃya rasaæ sÃyitvÃ, kÃyena phoÂÂhabbaæ phusitvÃ\<*<6>*>/, manasà dhammaæ vi¤¤Ãya manÃpÃmanÃpesu dhammesu tassa Âhito va kÃyo hoti, Âhitaæ cittaæ ajjhattaæ susaïÂhitaæ suvimuttaæ. Cak- khunà rÆpaæ disvà rajanÅye na rajjati, dosanÅye na dussati, mohanÅye na muyhati, kopanÅye na kuppati, kilesanÅye na kilissati, madanÅye na majjati; sotena saddaæ sutvÃ, \<*<6>*>/ghÃnena gandhaæ ghÃyitvÃ, jivhÃya rasaæ sÃyitvÃ, kÃyena phoÂÂhabbaæ phusitvÃ\<*<6>*>/ manasà dhammaæ vi¤¤Ãya rajanÅye na rajjati\<*<7>*>/, dosanÅye na dussati, mohanÅye na muyhati, kopanÅye na kuppati, kilesanÅye na kilissati, madanÅye na majjati. DiÂÂhe diÂÂhamatto, sute suta- matto, mute mutamatto, vi¤¤Ãte vi¤¤Ãtamatto, diÂÂhe na limpati, sute na limpati, mute na limpati, vi¤¤Ãte na limpati. DiÂÂhe anÆpayo\<*<8>*>/ anissito appaÂibaddho vippa- mutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà viharati. Sute mute vi¤¤Ãte anÆpayo anissito appaÂibaddho vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà viharati. Saævijjati arahato cakkhu, passati arahà cakkhunà rÆpaæ, chanda- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ca. 2 S assa. 3 Bp S appatiÂÂhana-. 4 Bp alinamanaso; S alinamasÃ. 5 S suvisaæÂhitaæ. 6-6 Bp S pe. 7 S ra¤jati. 8 Bp Si anupÃyo; S anuppayo. >/ #<[page 243]># %% rÃgo arahato n' atthi; suvimuttacitto arahÃ. Saævijjati arahato sotaæ, suïÃti arahà sotena saddaæ, chandarÃgo arahato n' atthi; suvimuttacitto arahÃ. Saævijjati arahato ghÃnaæ, ghÃyati arahà ghÃnena gandhaæ, chandarÃgo arahato n' atthi; suvimuttacitto arahÃ. Saæ- vijjati arahato jivhÃ, sÃyati arahà jivhÃya rasaæ, \<*<1>*>/chanda- rÃgo arahato n' atthi; suvimuttacitto arahÃ\<*<1>*>/. Saævijjati arahato kÃyo, phussati arahà kÃyena phoÂÂhabbaæ, \<*<1>*>/chandarÃgo arahato n' atthi; suvimuttacitto arahÃ\<*<1>*>/. Saævijjati arahato mano, vijÃnÃti arahà manasà dhammaæ, chandarÃgo arahato n' atthi; suvimuttacitto arahÃ. Cakkhu rÆpÃrÃmaæ\<*<2>*>/ rÆparataæ rÆpasammuditaæ, taæ arahato dantaæ guttaæ rakkhitaæ saævutaæ, tassa ca saævarÃya dhammaæ deseti. Sotaæ saddÃrÃmaæ\<*<3>*>/, ghÃnaæ gandhÃrÃmaæ, jivhà rasÃrÃmà rasaratà rasasam- muditÃ, sà arahato dantà guttà rakkhità saævutÃ, tassà ca saævarÃya dhammaæ deseti. KÃyo phoÂÂhabbÃrÃmo\<*<3>*>/, mano dhammÃrÃmo dhammarato dhammasammudito, so arahato danto gutto rakkhito saævuto, tassa ca saævarÃya dhammaæ deseti. *Dantaæ nayanti samitiæ, dantaæ rÃjÃbhirÆhati, danto seÂÂho manussesu, yo 'tivÃkyaæ\<*<4>*>/ titikkhati. Varam assatarà dantÃ, ÃjÃniyÃ\<*<5>*>/ va\<*<6>*>/ sindhavÃ, ku¤jarà va\<*<6>*>/ mahÃnÃgÃ, attadanto tato varaæ. Na hi etehi yÃnehi gaccheyya amataæ\<*<7>*>/ disaæ, yathà 'ttanÃ\<*<8>*>/ sudantena danto dantena gacchati. **VidhÃsu na vikappanti\<*<9>*>/ vippamuttà punabbhavÃ\<*<10>*>/, dantabhÆmiæ anuppattà te loke vijitÃvino. \<-------------------------------------------------------------------------- * Dhp. 321-323. ** S. iii, 84. 1-1 Bp S pe. 2 S rÆparammaïaæ. 3 Bp S ad. pe. 4 S 'tivÃkÃ. 5 Bp S ÃjÃneyyÃ. 6 Bp ca. 7 Bp agataæ. 8 S 'ttanaæ. 9 Bp vikampanti; S vitabbanti. 10 S vinibbhavÃ. >/ #<[page 244]># %<244 AÂÂhakavaggo. [S.N. 855>% *Yass' indriyÃni bhÃvitÃni\<*<1>*>/ ajjhattaæ ca\<*<2>*>/ bahiddhà ca sabbaloke, nibbijjh' imaæ para¤ ca lokaæ kÃlaæ kaækhati bhÃvito sudanto\<*<3>*>/ ti. Upekkhako sadà ti. SadÃ\<*<4>*>/ sabbadà sabbakÃlaæ nicca- kÃlaæ dhuvakÃlaæ . . . pe . . . pacchimavayo\<*<5>*>/ khandhe. Sato ti catÆhi kÃraïehi sato, kÃye kÃyÃnupassanÃsati- paÂÂhÃnaæ bhÃvento sato, vedanÃsu, citte\<*<6>*>/, dhammesu dhammÃnupassanÃsatipaÂÂhÃnaæ bhÃvento sato . . . pe . . . so vuccati sato ti, upekkhako sadà sato. Na loke ma¤¤ati saman\<*<4>*>/ ti sadiso 'ham asmÅ ti mÃnaæ na janeti jÃtiyà và gottena và . . . pe . . . a¤¤atara¤¤a- tarena và vatthunà ti, na loke ma¤¤ati samaæ. Na visesÅ na nÅceyyo ti seyyo 'ham asmÅ ti atimÃnaæ na janeti jÃtiyà và gottena và . . . pe . . . a¤¤atara¤¤a- tarena và vatthunÃ. HÅno 'ham asmÅ ti mÃnaæ na janeti jÃtiyà và gottena và . . . pe . . . a¤¤atara¤¤a- tarena và vatthunà ti, na visesÅ na nÅceyyo. Tassa no santi ussadà ti. Tassà ti arahato khÅïÃsavassa. Ussadà ti sattussadÃ, rÃgussado dosussado mohussado mÃnussado diÂÂhussado kilesussado kammussado. Tass' ime ussadà n' atthi, na santi, na saævijjanti, n' upa- labbhanti, pahÅnà samucchinnà vÆpasantà paÂipassaddhà abhabbuppattikà ¤Ãïagginà da¬¬hà ti, tassa no santi ussadÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: Upekkhako sadà sato na loke ma¤¤atÅ samaæ na visesÅ na nÅceyyo, tassa no santi ussadà ti. _________________________________ $*>/ n' atthi, ¤atvà dhammaæ anissito bhavÃya vibhavÃya ca\<*<8>*>/ taïhà yassa na vijjati. || Nidd_I.10:9 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- * Sn. 516. 1 Bp subhÃvitÃni. 2 S om. 3 Bp S sadanto. 4 Si om. 5 Bp pacchime vayo; S pacchime dvaye. 6 S cittesu. 7 Bp S nissayanÃ. 8 Bp vÃ; S om. >/ #<[page 245]># %% Yassa nissayatà n' atthÅ ti. Yassà ti arahato khÅïÃ- savassa. Nissayà ti dve nissayÃ, taïhÃnissayo ca diÂÂhi- nissayo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃnissayo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhinissayo. Tassa taïhÃnissayo pahÅno, diÂÂhi- nissayo paÂinissaÂÂho; taïhÃnissayassa pahÅnattÃ, diÂÂhi- nissayassa paÂinissaÂÂhattÃ, nissayatà yassa n' atthi\<*<1>*>/, na saævijjati\<*<2>*>/, n' upalabbhati\<*<2>*>/; pahÅnà samucchinnà vÆpa- santà paÂipassaddhÃ\<*<3>*>/ abhabhuppattikà ¤Ãïagginà da¬¬hà ti, yassa nissayatà n' atthi. ¥atvà dhammaæ anissito ti. ¥atvà ti ¤atvà jÃnitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvÃ. Sabbe saækhÃrà aniccà ti ¤atvà jÃnitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃ- vayitvà vibhÆtaæ katvÃ. Sabbe saækhÃrà dukkhà ti, sabbe dhammà anattà ti . . . pe . . . yaæ ki¤ci samudaya- dhammaæ sabban taæ nirodhadhamman ti ¤atvà jÃnitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvÃ. Anissito ti dve nissayÃ, taïhÃnissayo ca diÂÂhinissayo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃnissayo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhinissayo. TanhÃnissayaæ pahÃya, diÂÂhinissayaæ paÂinissajjitvÃ, cakkhuæ anissito, sotaæ anissito, ghÃnaæ anissito, jivhaæ anissito, kÃyaæ anissito, manaæ anissito, rÆpe sadde gandhe rase phoÂÂhabbe\<*<4>*>/ kulaæ gaïaæ ÃvÃsaæ . . . pe . . . diÂÂhasutamutavi¤¤Ãtabbe dhamme anissito anallÅno anu- pagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissaÂÂho\<*<5>*>/ vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà viharatÅ ti, ¤atvà dhammaæ anissito. BhavÃya vibhavÃya ca taïhà yassa na vijjatÅ ti. Taïhà ti rÆpataïhà saddataïhà gandhataïhà rasataïhà phoÂ- Âhabbataïhà dhammataïhÃ. Yassà ti arahato khÅïÃsa- vassa. BhavÃyà ti bhavadiÂÂhiyÃ; vibhavÃyà ti vibhava- diÂÂhiyÃ\<*<6>*>/; bhavÃyà ti sassatadiÂÂhiyÃ\<*<6>*>/; vibhavÃyà ti ucchedadiÂÂhiyÃ; bhavÃyà ti punappunaæ\<*<7>*>/ bhavÃya, punappunaæ gatiyÃ, punappunaæ uppattiyÃ, punappunaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ad. na santi. 2 S -anti. 3 S paÂissaddhÃ. 4 S ad. dhamme. 5 S nissaÂo. 6 Bp ad. vÃ. 7 Bp S punappuna throughout. >/ #<[page 246]># %<246 AÂÂhakavaggo. [S.N. 856>% paÂisandhiyÃ, punappunaæ attabhÃvÃbhinibbattiyÃ. Taïhà yassa n' atthi\<*<1>*>/, na saævijjati\<*<2>*>/, n' upalabbhati\<*<2>*>/, pahÅnà samucchinnà vÆpasantà paÂipassaddhà abhabbuppattikà ¤Ãïagginà da¬¬hà ti, bhavÃya vibhavÃya ca\<*<3>*>/ taïhà yassa na vijjati. Ten' Ãha BhagavÃ: Yassa nissayatÃ\<*<4>*>/ n' atthi, ¤atvà dhammaæ anissito bhavÃya vibhavÃya ca\<*<5>*>/ taïhà yassa na vijjatÅ ti. _________________________________ $*>/, ganthà tassa na vijjanti, atÃri\<*<7>*>/ so visattikaæ. || Nidd_I.10:10 ||>$ Taæ brÆmi upasanto ti \<*<8>*>/santo upasanto vÆpasanto\<*<8>*>/ nibbuto paÂipassaddho ti. Taæ\<*<9>*>/ brÆmÅ ti\<*<9>*>/ taæ kathemi, taæ bhaïÃmi, taæ dÅpayÃmi, taæ voharÃmÅ ti, taæ brÆmi upasanto\<*<10>*>/. KÃmesu anapekkhinan ti. KÃmà ti uddÃnato dve kÃmÃ, vatthukÃmà ca kilesakÃmà ca . . . pe . . . ime vuccanti vatthukÃmà . . . pe . . . ime vuccanti kilesakÃmÃ. VatthukÃme parijÃnitvÃ, kilesakÃme pahÃya pajahitvà vinoditvà byantÅkaritvà anabhÃvaæ gamitvÃ\<*<11>*>/, kÃmesu anapekkhÅ\<*<12>*>/ vÅtakÃmo\<*<13>*>/ cattakÃmo\<*<14>*>/ vantakÃmo muttakÃmo pahÅnakÃmo paÂinissaÂÂhakÃmo\<*<15>*>/ vÅtarÃgo\<*<16>*>/ cattarÃgo vantarÃgo muttarÃgo pahÅnarÃgo paÂinissaÂÂharÃgo nic- chÃto nibbuto\<*<17>*>/ sÅtibhÆto sukhapaÂisaævedÅ brahmabhÆtena attanà viharatÅ ti, kÃmesu anapekkhinaæ\<*<18>*>/. Ganthà tassa na vijjantÅ ti. Ganthà ti cattÃro ganthÃ, abhijjhà kÃyagantho, byÃpÃdo kÃyagantho, sÅlabbata- parÃmÃso kÃyagantho; idaæsaccÃbhiniveso kÃyagantho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ad. na santi. 2 S -anti. 3 S vÃ. 4 Bp S nissayanÃ. 5 Bp vÃ; S om. 6 S anapekkhÃnam. 7 Bp atari throughout. 8-8 Bp S om. 9 Bp S brÆmi. 10 Bp S ad. ti. 11 Bp S gametvÃ. 12 Bp S anapekkhino. 13 Bp S om. 14 S vatthukamo. 15 Bp S ad. kÃmesu. 16 Bp S ad. vigatarÃgo. 17 S om. 18 Bp S anapekkhino. >/ #<[page 247]># %% Attano diÂÂhiyà rÃgo, abhijjhà kÃyagantho. ParavÃdesu ÃghÃto appaccayo, byÃpÃdo kÃyagantho. Attano sÅlaæ và vattaæ và sÅlabbattaæ và parÃmasati, sÅlabbataparÃmÃso kÃyagantho. Attano diÂÂhi, idaæsaccÃbhiniveso kÃya- gantho. Tassà ti arahato khÅïÃsavassa. Ganthà tassa na vijjantÅ ti ganthà tassa n' atthi, na santi, na saævijjanti, n' upalabbhanti, pahÅnà samucchinnà vÆpasantà paÂi- passaddhà abhabbuppattikà ¤Ãïagginà da¬¬hà ti, ganthà tassa na vijjanti. AtÃri so visattikan ti. Visattikà vuccati taïhÃ; yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. Visattikà ti. \<*<1>*>/Ken' atthena\<*<1>*>/ visattikÃ? \<*<1>*>/Visatà ti visattikÃ\<*<1>*>/, visÃlà ti visattikÃ, visaÂÂhÃ\<*<2>*>/ ti visattikÃ, visamà ti visattikÃ, visakkatÅ ti visattikÃ, visaæharatÅ ti visattikÃ, visaævÃdikà ti visattikÃ, visamÆlà ti visattikÃ, visaphalà ti visattikÃ, visaparibhogà ti visattikÃ, visÃlà và pana sà taïhà rÆpe sadde gandhe rase phoÂÂhabbe kule gaïe ÃvÃse . . . pe . . . diÂÂhasutamutavi¤¤Ãtabbesu dhammesu visaÂà vitthatÃ\<*<3>*>/ ti, visattikÃ. AtÃri so visattikan ti so imaæ visattikaæ taïhaæ atÃri uttari\<*<4>*>/ pattari\<*<5>*>/ sama- tikkami vÅtivattatÅ ti, atÃri so visattikaæ. Ten' Ãha BhagavÃ: Taæ brÆmi upasanto ti kÃmesu anapekkhinaæ\<*<6>*>/, ganthà tassa na vijjanti, atÃri so visattikan ti. _________________________________ $*>/ khettaæ vatthu¤ ca vijjati, attaæ\<*<8>*>/ và pi nirattaæ\<*<9>*>/ và na tasmiæ upalabbhati. || Nidd_I.10:11 ||>$ Na tassa puttà pasavo\<*<7>*>/ khettaæ vatthu¤ ca vijjatÅ ti. Nà ti paÂikkhepo. Tassà ti arahato khÅïÃsavassa. Puttà ti cattÃro puttÃ, attajo putto, khettajo putto, dinnako \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S om. 2 Si S visaÂÃ. 3 S visattÃ. 4 S uttarÅ ti. 5 Bp S om. 6 S -khino. 7 S ad. và throughout. 8 Bp S attà throughout. 9 Bp S nirattà throughout. >/ #<[page 248]># %<248 AÂÂhakavaggo. [S.N. 858>% putto, antevÃsiko putto. Pasavo\<*<1>*>/ ti ajeÊakà kukkuÂa- sÆkarà hatthigavÃssavaÊavÃ\<*<2>*>/. Khettan ti\<*<3>*>/ sÃlikhettaæ vÅhikhettaæ muggakhettaæ mÃsakhettaæ yavakhettaæ godhÆmakhettaæ tilakhettaæ. Vatthun ti gharavatthu koÂÂhakavatthu purevatthu pacchÃvatthu ÃrÃmavatthu vihÃravatthu. Na\<*<4>*>/ tassa puttà pasavo khettaæ vatthu¤ ca vijjatÅ ti tassa puttapariggaho và pasupariggaho và khetta- pariggaho và vatthupariggaho và n' atthi, na santi, na saævijjanti, n' upalabbhanti, pahÅnà samucchinnà vÆpa- santà paÂipassaddhà abhabbuppattikà ¤Ãïagginà da¬¬hà ti, na tassa puttà pasavo khettaæ vatthu¤ ca vijjati. Attaæ và pi nirattaæ và na tasmiæ upalabbhatÅ ti. Attà ti sassatadiÂÂhi\<*<5>*>/ n' atthi\<*<6>*>/, nirattà ti ucchedadiÂÂhi n' atthi\<*<6>*>/, attà ti gahitaæ n' atthi, nirattà ti mu¤citabbaæ n' atthi. Yassa n' atthi gahitaæ, tassa n' atthi mu¤ci- tabbaæ; yassa n' atthi mu¤citabbaæ, tassa n' atthi gahitaæ; gahaïamu¤canaæ\<*<7>*>/ samatikkanto\<*<8>*>/ arahà vuddhiæ parihÃniæ vÅtivatto. So vuÂÂhavÃso ciïïacaraïo . . . pe\<*<9>*>/ . . . n' atthi tassa punabbhavo ti, attaæ và pi nirattaæ và na tasmiæ upalabbhati. Ten' Ãha BhagavÃ: Na tassa puttÃ\<*<10>*>/ pasavo khettaæ vatthu¤ ca vijjati, attaæ và pi nirattaæ và na tasmiæ upalabbhatÅ ti. _________________________________ $*>/ vajjuæ\<*<12>*>/ puthujjanà atho sa- maïabrÃhmaïÃ, taæ tassa apurekkhataæ, tasmà vÃ- desu n' ejati. || Nidd_I.10:12 ||>$ Yena naæ vajjuæ puthujjanà atho samaïabrÃhmaïà ti. Puthujjanà ti. \<*<13>*>/Ken' atthena puthujjanÃ\<*<13>*>/? Puthukilese \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ad. và throughout. 2 Bp hatthigÃvo assa-. 3 S ad. pi. 4 Bp Si om. 5 Bp S attadiÂÂhi. 6 Bp S om. n' atthi. 7 Bp gahamu¤cana; S gÃha¤ ca. 8 S -kkamanto. 9 Bp S jÃtimara¤asaæsÃro. 10 Bp Si putto. 11 Bp S ad. naæ. 12 S vajjaæ throughout. 13-13 Bp S om. >/ #<[page 249]># %% janentÅ ti puthujjanÃ; puthu\<*<1>*>/ avihatasakkÃyadiÂÂhikà ti puthujjanÃ; puthu satthÃrÃnaæ mukhullokikà ti puthuj- janÃ; puthu sabbagatÅhi ÃvunitÃ\<*<2>*>/ ti puthujjanÃ; puthu nÃnÃbhisaækhÃrehi abhisaækharontÅ ti puthujjanÃ; puthu nÃnÃ-oghehi vuyhantÅ ti puthujjanÃ; puthu nÃnÃsantÃpehi santappentÅ ti puthujjanÃ; puthu nÃnÃpariÊÃhehi pari- ¬ayhantÅ ti puthujjanà puthu pa¤casu kÃmaguïesu rattà giddhà gadhitÃ\<*<3>*>/ ajjhopannà laggà laggità palibuddhà ti puthujjanà puthu pa¤cahi nÅvaraïehi\<*<4>*>/ ÃvuÂà nivutà ophutÃ\<*<5>*>/ pihità paÂicchannà paÂikujjità ti puthujjanÃ. Samaïà ti ye keci ito bahiddhà paribbÃjupagatÃ\<*<6>*>/ paribbÃ- jasamÃpannÃ\<*<6>*>/. BrÃhmaïà ti ye keci bhovÃdikÃ. Yena\<*<7>*>/ vajjuæ putthujjanà atho samaïabrÃhmaïà ti puthujjanà yena\<*<8>*>/ rÃgena vadeyyuæ, yena dosena vadeyyuæ, yena mohena vadeyyuæ, yena mÃnena vÃdeyyuæ, yÃya diÂÂhiyà vadeyyuæ, yena uddhaccena vadeyyuæ, yÃya vicikicchÃya vadeyyuæ, yehi anusayehi vadeyyuæ ratto ti vÃ, duÂÂho ti vÃ, mÆÊho ti vÃ, vinibandho ti vÃ, parÃmaÂÂho ti vÃ, vikkhepagato ti vÃ, aniÂÂhaÇgato\<*<9>*>/ ti vÃ, thÃmagato\<*<10>*>/ ti vÃ; te abhisaækhÃrà pahÅnÃ, abhisaækhÃrÃnaæ pahÅ- nattÃ, gatiyÃ\<*<11>*>/ yena\<*<12>*>/ vadeyyuæ nerayiko ti vÃ, tiracchÃ- nayoniko ti vÃ, pittivisayiko ti vÃ, manusso ti vÃ, devo ti vÃ, rÆpÅ ti vÃ, arÆpÅ ti vÃ, sa¤¤Å ti vÃ, asa¤¤Å ti vÃ, nevasa¤¤ÅnÃsa¤¤Å\<*<13>*>/ ti vÃ, so hetu n' atthi, paccayo n' atthi, kÃraïaæ n' atthi, yena\<*<14>*>/ vadeyyuæ katheyyuæ bhaïeyyuæ dÅpayeyyuæ\<*<15>*>/ vohareyyun ti, yena\<*<12>*>/ vajjuæ puthujjanà atho samaïabrÃhmaïÃ. Taæ tassa apurekkhatan ti. Tassà ti arahato khÅïÃ- savassa. PurekkhÃro ti dve purekkhÃrÃ, taïhÃpurekkhÃro \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Si om. 2 Bp S avuÂÂhitÃ. 3 Bp S ad. mucchitÃ. 4 S kÃmaguïehi. 5 Bp S ovuÂÃ. 6 S parinibbÃj-. 7 Bp ad. naæ; S ad. tavaæ. 8 Bp S ad. taæ. 9 Bp S aniÂÂhÃgato. 10 S ogato. 11 Si gatiyo. 12 S ad. taæ. 13 S nevasa¤¤Å ti và nÃ-. 14 Bp S ad. naæ. 15 Bp dÅpeyyuæ. >/ #<[page 250]># %<250 AÂÂhakavaggo. [S.N. 859>% ca diÂÂhipurekkhÃro ca . . . pe\<*<1>*>/ . . . ayaæ taïhÃ- purekkhÃro . . . pe . . . ayaæ diÂÂhipurekkhÃro. Tassa taïhÃpurekkhÃro pahÅno, diÂÂhipurekkhÃro paÂinissaÂÂho, taïhÃpurekkhÃrassa pahÅnattÃ, diÂÂhipurekkhÃrassa paÂi- nissaÂÂhattÃ, na taïhaæ và diÂÂhiæ và purato katvà carati; na taïhÃdhajo, na taïhÃketu, na taïhÃdhipateyyo, na diÂÂhidhajo, na diÂÂhiketu, na diÂÂhÃdhipateyyo, na taïhÃya và diÂÂhiyà và parivÃrito caratÅ ti, taæ tassa apurek- khataæ. Tasmà vÃdesu n' ejatÅ ti. Tasmà ti tasmà taækÃraïà taæhetu tappaccayà taænidÃnà \<*<2>*>/vÃdesu upavÃdesu\<*<2>*>/ nindÃya garahÃya\<*<3>*>/ akittiyà avaïïahÃrikÃya n' ejati, na ejati\<*<4>*>/, na calati, na vedhati, na-ppavedhati na sampa- vedhatÅ ti, tasmà vÃdesu n' ejati. Ten' Ãha BhagavÃ: Yena\<*<5>*>/ vajjuæ puthujjanà atho samaïabrÃhmaïÃ, taæ tassa apurekkhataæ, tasmà vÃdesu n' ejatÅ ti. _________________________________ $*>/ va- date muni na samesu na omesu, kappaæ n' eti akappiyo. || Nidd_I.10:13 ||>$ VÅtagedho amaccharÅ ti. Gedho vuccati {taïhÃ}, yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. Yass' eso gedho pahÅno samucchinno vÆpasanto paÂipassaddho abhabbuppattiko ¤Ãïagginà da¬¬ho, so vuccati vÅtagedho. So rÆpe agiddho . . . pe . . . diÂÂhasutamutavi¤¤Ã- tabbesu\<*<7>*>/ dhammesu\<*<8>*>/ agiddho agadhito amucchito anajjho- panno\<*<9>*>/ vÅtagedho\<*<10>*>/ cattagedho vantagedho muttagedho\<*<11>*>/ paÂinissaÂÂhagedho nicchÃto \<*<12>*>/nibbuto sÅtibhÆto sukhapaÂi- saævedÅ\<*<12>*>/ brahmabhÆtena attanà viharatÅ ti, vÅtagedho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S om. 2-2 S vÃdena và vÃdesu vÃ. 3 S ad. datÃya. 4 Bp i¤jati; S icchati. 5 S ad. taæ. 6 Bp ussesu; S uyena. 7 Bp S -tabbe. 8 Bp S dhamme. 9 Bp S anajjhosito. 10 Bp S ad. vigatagedho. 11 Bp S ad. pahÅnagedho. 12-12 Bp S pe. >/ #<[page 251]># %% AmaccharÅ ti. Macchariyan ti pa¤ca macchariyÃni, \<*<1>*>/ÃvÃsa- macchariyaæ kulamacchariyaæ\<*<1>*>/ lÃbhamacchariyaæ vaïïa- macchariyaæ dhammamacchariyaæ; yaæ evarÆpaæ macchariyaæ\<*<2>*>/ . . . pe . . . gÃho vuccati macchariyaæ. Yass' etaæ macchariyaæ pahÅnaæ samucchinnaæ vÆpa- santaæ paÂipassaddhaæ abhabbuppattikaæ ¤Ãïagginà da¬¬haæ, so vuccati amaccharÅ ti, vÅtagedho amaccharÅ\<*<3>*>/. Na ossesu\<*<4>*>/ vadate muni, na samesu na omesÆ ti. MunÅ ti monaæ vuccati ¤Ãïaæ . . . pe\<*<5>*>/ . . . saÇgajÃlam aticca so muni. Muni\<*<2>*>/ seyyo 'ham asmÅ ti vÃ, sadiso 'ham asmÅ ti vÃ, hÅno 'ham asmÅ ti vÃ, na vadati, na katheti, na bhaïati, na dÅpayati, na voharatÅ ti, na ossesu vadate muni, na samesu na omesu. Kappaæ n' eti akappiyo ti. Kappo\<*<6>*>/ ti dve kappÃ, taïhÃ- kappo ca diÂÂhikappo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃkappo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhikappo. Tassa taïhÃkappo pahÅno, diÂÂhikappo paÂinissaÂÂho, taïhÃkappassa pahÅ- nattÃ, diÂÂhikappassa paÂinissaÂÂhattÃ, taïhÃkappaæ và diÂÂhikappaæ và n' eti, na upeti, na upagacchati, na gaïhÃti, na parÃmasati, n' ÃbhinivisatÅ ti. Kappaæ n' eti akappiyo ti. Kappo ti dve kappÃ, taïhÃkappo ca diÂÂhi- kappo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃkappo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhikappo. Tassa taïhÃkappo pahÅno, diÂÂhikappo paÂinissaÂÂho, tassa taïhÃkappassa pahÅnattà diÂÂhikap- passa paÂinissaÂÂhattà taïhÃkappaæ và diÂÂhikappaæ và na kappeti na janeti na sa¤janeti na nibbatteti n' Ãbhinib- battetÅ ti, kappaæ n' eti akappiyo. Ten' Ãha BhagavÃ: VÅtagedho amaccharÅ na ossesu vadate muni na samesu na omesu, kappaæ n' eti akappiyo ti. _________________________________ $$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S kula- ÃvÃsa-. 2 Bp S om. 3 S ad. ti. 4 Bp ussesu; S uyesu and below. 5 Si om. 6 Bp S kappÃ. >/ #<[page 252]># %<252 AÂÂhakavaggo. [S.N. 861>% Yassa loke sakaæ n' atthÅ ti. Yassà ti arahato \<*<1>*>/khÅïÃ- savassa\<*<2>*>/. Sakaæ n' atthÅ ti yassa mayhaæ và idaæ paresam và idan ti ki¤ci rÆpagataæ vedanÃgataæ sa¤¤Ã- gataæ saækhÃragataæ vi¤¤Ãïagataæ gahitaæ parÃmaÂ- Âhaæ abhiniviÂÂhaæ ajjhositaæ adhimuttaæ n' atthi . . . pe . . . ¤Ãïagginà da¬¬han ti, yassa loke sakaæ n' atthi. Asatà ca na socatÅ ti vipariïataæ và vatthuæ na socati, vipariïatasmiæ và vatthusmiæ na socati, cakkhu me vipariïatan ti na socati, sotaæ me, ghÃnaæ me, jivhà me, kÃyo me, mano me, rÆpà me, saddà me, gandhà me, rasà me, phoÂÂhabbà me, kulaæ me, gaïo me, ÃvÃso me, lÃbho me, yaso me, pasaæsà me, sukhaæ me, cÅvaraæ me, piï¬apÃto me, senÃsanaæ me, gilÃnapaccaya- bhesajjaparikkhÃro me, mÃtà me, pità me, bhÃtà me, bhaginÅ me, putto me, dhÅtà me, mittà me, amaccà me, ¤Ãtakà me, sÃlohità me vipariïatà ti na socati, na kilamati, na paridevati, na urattÃÊiæ kandati, na sammohaæ Ãpaj- jatÅ ti, evam pi asatà ca na socati. Athavà asÃtÃya dukkhÃya vedanÃya phuÂÂho pareto samohito samannÃgato na socati, na kilamati, na pari- devati, na urattÃÊiæ kandati, na sammohaæ Ãpajjati; cakkhurogena phuÂÂho pareto samohito samannÃgato na socati, na kilamati, na paridevati, na urattÃÊiæ kandati na sammohaæ Ãpajjati; sotarogena ghÃnarogena jivhÃ- rogena kÃyarogena sÅsarogena kaïïarogena mukharogena dantarogena kÃsena sÃsena pinÃsena ¬Ãhena jarena kuc- chirogena mucchÃya pakkhandikÃya sulÃya visÆcikÃya kuÂÂhena gaï¬ena kilÃsena sosena apamÃrena danduyÃ\<*<3>*>/ kaï¬uyà kacchuyà rakhasÃya\<*<4>*>/ vitacchikÃya lohitena pittena madhumehena aæsÃya pÅÊakÃya bhagandalÃya\<*<5>*>/ pitta- samuÂÂhÃnehi\<*<6>*>/ ÃbÃdhehi\<*<7>*>/ semhasamuÂÂhÃnehi ÃbÃdhehi\<*<7>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S khÅnassa. 2 Bp S ad. loke. 3 Bp S dadduyÃ. 4 Bp na khasÃya. 5 Bp bhagandhalena; S bhagandalena. 6 Bp S -ÂhÃnena. 7 Bp S ÃbÃdhena. >/ #<[page 253]># %% vÃtasamuÂÂhÃnehi\<*<1>*>/ ÃbÃdhehi\<*<2>*>/ sannipÃtikehi\<*<3>*>/ ÃbÃdhehi\<*<2>*>/ utupariïÃmajehi\<*<4>*>/ ÃbÃdhehi\<*<2>*>/ \<*<5>*>/opakkamikehi\<*<6>*>/ ÃbÃdhehi\<*<2>*>/ kammavipÃkajehi\<*<4>*>/ ÃbÃdhehi\<*<2>*>/ sÅtena uïhena jighacchÃya pipÃsÃya \<*<7>*>/uccÃrena passÃvena\<*<7>*>/ ¬aæsamakasavÃtÃtapasÅriæ- sapasamphassehi phuÂÂho pareto samohito\<*<8>*>/ samannÃgato na socati, na kilamati, na paridevati, na urattÃÊiæ kandati, na sammohaæ ÃpajjatÅ ti, evam pi asatà ca na socati. Athavà asante asaævijjamÃne anupalabbhiyamÃne: aho vata \<*<9>*>/me taæ, \<*<10>*>/taæ vata me\<*<9>*>/ n' atthi; siyà vata me taæ, taæ vatÃhaæ na\<*<11>*>/ labhÃmÅ ti na socati, na kilamati, na paridevati, na urattÃÊiæ kandati, na sammohaæ ÃpajjatÅ ti, evam pi asatà ca na socati. Dhammesu ca na gacchatÅ ti na chandÃgatiæ gacchati, na dosÃgatiæ gacchati, na mohÃgatiæ gacchati, na bhayÃgatiæ gacchati, na rÃgavasena gacchati, na dosa- vasena gacchati, na mohavasena gacchati, na mÃnavasena gacchati, na diÂÂhivasena gacchati, na uddhaccavasena gacchati, na vicikicchÃvasena gacchati, na anusayavasena gacchati, na\<*<12>*>/ vaggehi dhammehi yÃyati niyyati vuyhati saæhariyatÅ\<*<13>*>/ ti, dhammesu ca na gacchati\<*<14>*>/. Sa ve santo ti vuccatÅ ti so santo upasanto vÆpasanto nibbuto paÂipassaddho\<*<15>*>/ vuccati\<*<16>*>/ kathiyati bhaïiyati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S -thÃnena. 2 Bp S ÃbÃdhena. 3 Bp sannipÃtikena; S sannipÃtena. 4 Bp S -jena. 5 Bp S -jena and ad. visamaparihÃrajena ÃbÃdhena. 6 Bp S -kena. 7-7 Bp S om. 8 S sammohato. 9-9 S om. 10-9 Bp om. 11 Bp S ad. ca. 12 Bp ad. ca. 13 Bp saæhariyyatÅ; S saæsÃdÅyatÅ. 14 S -tÅ ti. 15 Bp S ad. ti. 16 Bp ad. pavuccati. >/ #<[page 254]># %<254 AÂÂhakavaggo. [S.N. 861>% dÅpayati vohariyatÅ ti, sa ve santo ti vuccati\<*<1>*>/. Ten' Ãha BhagavÃ: Yassa loke sakaæ n' atthi, asatà ca na socati, dhammesu ca na gacchati, sa ve santo ti vuc- catÅ ti. DASAMO\<*<2>*>/ PURùBHEDASUTTANIDDESO NIèèHITO\<*<3>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S -tÅ ti. 2 Bp S om. 3 Bp S dasamo. >/ #<[page 255]># %< 255>% MahÃniddeso. Part \<*<2>*>/ EKùDASAMO\<*<1>*>/ KALAHAVIVùDASUTTANIDDESO\<*<2>*>/. $$ Kuto pahÆtà kalahà vivÃdÃ\<*<3>*>/ ti. Kalaho ti ekena ÃkÃrena kalaho pi\<*<4>*>/ vivÃdo pi\<*<5>*>/ ta¤ ¤eva; yo kalaho so vivÃdo, yo vivÃdo so kalaho. Athavà aparena ÃkÃrena vivÃdo vuccati kalahassa pubbabhÃgo vivÃdo. RÃjÃno pi\<*<4>*>/ rÃjÆhi viva- danti, khattiyà pi khattiyehi vivadanti, brÃhmaïà pi brÃhmaïehi vivadanti, gahapatikÃ\<*<6>*>/ pi gahapatÅhi viva- danti, mÃtà pi puttena vivadati, putto pi mÃtarà vivadati, pità pi puttena vivadati, putto pi pitarà vivadati, bhÃtà pi bhÃtarà vivadati, bhÃtà pi bhaginiyà vivadati, bhaginÅ pi bhÃtarà vivadati, sahÃyo pi sahÃyena vivadati; ayaæ vivÃdo. Katamo kalaho? ùgÃrikà randhapasutÃ\<*<7>*>/ kÃyena vÃcÃya kalahaæ karonti; pabbajità Ãpattiæ ÃpajjantÃ\<*<8>*>/ kÃyena vÃcÃya kalahaæ karonti; ayaæ kalaho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S atha. 2 Bp -sutti-anukkaÂiæ; S -sutta-anukkaÂi. 3 S vivÃdo. 4 S om. 5 S ti. 6 Bp S gahapatÅ. 7 Bp S daï¬ap-. 8 S Ãpajjati (= -anti). >/ #<[page 256]># %<256 AÂÂhakavaggo. [S.N. 862>% Kuto pahÆtà kalahà vivÃdà ti. Kalahà ca vivÃdÃ\<*<1>*>/ ca kuto pahÆtÃ, kuto jÃtÃ, kuto sa¤jÃtÃ, kuto nibbattÃ, kuto abhinibbattÃ, kuto pÃtubhÆtÃ, kiænidÃnà kiæsamudayà kiæjÃtikà kiæpabhavà ti kalahassa ca vivÃdassa ca mÆlaæ pucchati, hetuæ pucchati, nidÃnaæ pucchati, sambhavaæ pucchati, \<*<2>*>/pabhavaæ pucchati\<*<2>*>/, samuÂÂhÃnaæ pucchati, ÃhÃraæ pucchati, Ãrammaïaæ pucchati, paccayaæ puc- chati, \<*<2>*>/samudayaæ pucchati\<*<2>*>/ papucchati yÃcati ajjhesati pasÃdetÅ\<*<3>*>/ ti, kuto pahÆtà kalahà vivÃdÃ. Paridevasokà sahamaccharà cà ti. Paridevo ti ¤Ãti- byasanena và phuÂÂhassa, bhogabyasanena và phuÂÂhassa, rogabyasanena và phuÂÂhassa, sÅlabyasanena và phuÂ- Âhassa, diÂÂhibyasanena và phuÂÂhassa, a¤¤atara¤¤atarena và byasanena samannÃgatassa, a¤¤atara¤¤atarena và dukkhadhammena phuÂÂhassa Ãdevo paridevo Ãdevanà paridevanà Ãdevitattaæ paridevitattaæ\<*<4>*>/ vÃcÃpalÃpo vip- palÃpo lÃlappo lÃlappÃyanà lÃlappÃyitattaæ. Soko ti ¤Ãtibyasanena và phuÂÂhassa, \<*<5>*>/bhogabyasanena và phuÂÂhassa, rogabyasanena và phuÂÂhassa, sÅlabyÃ- sanena và phuÂÂhassa\<*<5>*>/, diÂÂhibyasanena và phuÂÂhassa, a¤¤atara¤¤atarena và byasanena samannÃgatassa a¤¤a- tara¤¤atarena và dukkhadhammena phuÂÂhassa\<*<6>*>/ soko socanà socitattaæ antosoko antoparisoko anto¬Ãho\<*<7>*>/ anto- pari¬Ãho cetaso parijjhÃyanà domanassaæ sokasallaæ. Macchariyan\<*<8>*>/ ti pa¤ca macchariyÃni, ÃvÃsamacchariyaæ kulamacchariyaæ lÃbhamacchariyaæ vaïïamacchariyaæ dhammamacchariyaæ; evarÆpaæ macchariyaæ\<*<9>*>/ mac- charÃyanÃ\<*<10>*>/ maccharÃyitattaæ vevicchaæ kadariyaæ kaÂuka¤cakatÃ\<*<11>*>/ aggahitattaæ cittassa; idaæ vuccati macchariyaæ. Api ca \<*<12>*>/khandhamacchariyam pi mac- chariyaæ, dhÃtumacchariyam pi macchariyaæ\<*<12>*>/, Ãyatana- \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp S vivÃdo. 2-2 S om. 3 S pasaretÅ. 4 S ad. ÃdevanÃdo paridevanÃdo pa. 5-5 S bhogarogasÅla. 6 S ad. pe. 7 Si om. 8 Bp maccharan. 9 S maccharaæ. 10 S maccharÃyatanaæ. 11 Bp kaÂuka¤cukatÃ. 12-12 S khandhamacchariyaæ dhÃtÆmacchariyaæ. >/ #<[page 257]># %% macchariyam\<*<1>*>/ pi macchariyaæ\<*<1>*>/, gÃho vuccati macchariyan ti, paridevasokà sahamaccharà ca. MÃnÃtimÃnà sahapesuïà cà ti. MÃno ti idh' ekacco mÃnaæ janeti, jÃtiyà và gottena và kolaputtikena\<*<2>*>/ và vaïïapokkharatÃya và dhanena và ajjhenena và kammÃyatanena và \<*<3>*>/sippÃyatanena vÃ\<*<3>*>/ vijjaÂÂhÃnena và sutena và paÂibhÃïena và a¤¤atara¤¤atarena và vatthunÃ. AtimÃno ti idh' ekacco a¤¤aæ\<*<4>*>/ atima¤¤ati jÃtiyà và gottena và . . . pe . . . a¤¤atara¤¤atarena và vatthunÃ. Pesu¤¤an ti idh' ekacco pisuïavÃco hoti, ito sutvà \<*<5>*>/amutra akkhÃtÃ\<*<5>*>/ imesaæ bhedÃya\<*<6>*>/, amutra và sutvà imesaæ akkhÃtà amÆsaæ\<*<7>*>/ bhedÃya; iti samaggÃnaæ và bhettÃ\<*<8>*>/, bhinnÃnaæ và anuppadÃtÃ, vaggÃrÃmo vaggarato\<*<9>*>/ vagganandÅ, vaggakaraïiæ vÃcaæ bhÃsità hoti; idaæ vuccati pesu¤¤aæ. Api ca dvÅhi kÃraïehi pesu¤¤aæ upasaæharati, piya- kamyatÃya\<*<10>*>/ và bhedÃdhippÃyo vÃ. Kathaæ piyakamya- tÃya pesu¤¤aæ upasaæharati? Imassa piyo\<*<11>*>/ bhavissÃmi, manÃpo bhavissÃmi, vissÃsiko\<*<12>*>/ bhavissÃmi, abbhantariko\<*<13>*>/ bhavissÃmi, suhadayo\<*<14>*>/ bhavissÃmÅ \<*<15>*>/ti evaæ piya- kamyatÃya\<*<15>*>/ pesu¤¤aæ upasaæharati. Kathaæ bhedÃ- dhippÃyo pesu¤¤aæ upasaæharati? Kathaæ ime nÃnà assu, vinà assu, vaggà assu, dvedhà assu, dvejjhà assu, dvepakkhà assu, bhijjeyyuæ, na samÃgaccheyyuæ, duk- khaæ \<*<16>*>/na phÃsu\<*<16>*>/ vihareyyun ti, evaæ bhedÃdhippÃyo pesu¤¤aæ upasaæharatÅ ti, mÃnÃtimÃnà sahapesuïà ca. Kuto pahÆtà te, tad iægha brÆhÅ ti. Kalaho ca vivÃdo ca paridevo ca soko ca macchariya¤ ca mÃno ca atimÃno \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S om. 2 Bp kolaputtiyena. 3-3 S om. 4 Bp S paraæ. 5-5 S amutrÃkkhataæ. 6 S bhedÃ. 7 S imesam. 8 Bp bhedo; S bhedÃ. 9 Bp vaggaraso. 10 S kammatÃya. 11 S ad. hoti. 12 S issÃsito. 13 S abbhantarako. 14 S suhado. 15-15 S manÃ. 16-16 Bp S aphÃsu. >/ #<[page 258]># %<258 AÂÂhakavaggo. [S.N. 862>% ca pesu¤¤a¤ ca ime aÂÂha kilesà kuto pahÆtÃ, kuto jÃtÃ, \<*<1>*>/kuto sa¤jÃtÃ\<*<1>*>/, kuto nibbattÃ, kuto abhinibbattÃ, kuto pÃtubhÆtÃ, kiænidÃnà kiæsamudayà kiæjÃtikà kiæpa- bhavà ti imesaæ aÂÂhannaæ kilesÃnaæ mÆlaæ pucchati, hetuæ pucchati, nidÃnaæ pucchati, sambhavaæ pucchati, pabhavaæ pucchati, samuÂÂhÃnaæ pucchati, ÃhÃraæ puc- chati, Ãrammaïaæ pucchati, paccayaæ pucchati, samu- dayaæ pucchati papucchati yÃcati ajjhesati pasÃdetÅ\<*<2>*>/ ti, kuto pahÆtà te, tad iægha brÆhÅ\<*<1>*>/ ti. IÇgha brÆhi\<*<1>*>/ ÃcikkhÃhi\<*<3>*>/ desehi pa¤¤Ãpehi paÂÂhapehi vivara\<*<4>*>/ vibhaja uttÃnÅkarohi pakÃsehÅ ti, kuto pahÆtà te, tad iægha brÆhi. Ten' Ãha so nimmito: Kuto pahÆtà kalahà vivÃdà paridevasokà sahamaccharà ca mÃnÃtimÃnà sahapesuïà ca, kuto pahÆtà te, tad iægha brÆhÅ ti. _________________________________ $*>/ kalahà vivÃdà paridevasokà sahamaccharà ca mÃnÃtimÃnà sahapesuïà ca, maccherayuttÃ\<*<6>*>/ kalahà vivÃdà vivÃdajÃtesu ca pesuïÃni. || Nidd_I.11:2 ||>$ PiyappahÆtà kalahà vivÃdà paridevasokà sahamaccharà cà ti. Piyà ti dve piyÃ, sattà và saækhÃrà vÃ. Katame sattà piyÃ? Idha yassa te honti atthakÃmà hitakÃmà phÃsukÃmà yogakkhemakÃmÃ, mÃtà và pità và bhÃtà và bhaginÅ và putto và dhÅtà và mittà và amaccà và ¤ÃtÅ và sÃlohità vÃ; ime sattà piyÃ. Katame saækhÃrà piyÃ? ManÃpikà rÆpÃ, manÃpikà saddÃ, manÃpikà gandhÃ, manÃpikà rasÃ, manÃpikà phoÂÂhabhÃ; ime saækhÃrà piyÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S om. 2 Sic codd. 3 Bp acikkha; S ÃcikkhanÃ. 4 S vivarabhi. 5 PTS (except B) piyà p-. 6 S macchariyuttÃ; PTS macchariyayuttÃ. >/ #<[page 259]># %% Piyavatthu-acchedasaækino\<*<1>*>/ pi kalahaæ karonti, ac- chijjante pi kalahaæ karonti, acchinne pi kalahaæ karonti, piyavatthuvipariïÃmasaækino\<*<2>*>/ pi kalahaæ karonti, vipa- riïÃmante pi kalahaæ karonti, vipariïate pi kalahaæ karonti. Piyavatthu-acchedasaækino\<*<1>*>/ pi vivadanti, ac- chijjante pi vivadanti, acchinne pi vivadanti, piyavatthu- vipariïÃmasaækino\<*<3>*>/ pi vivadanti, vipariïÃmante pi viva- danti, vipariïate pi vivadanti. Piyavatthu-acchedasaæ- kino\<*<1>*>/ pi paridevanti, acchijjante pi paridevanti acchinne pi paridevanti, piyavatthuvipariïÃmasaækino\<*<2>*>/ pi pari- devanti, vipariïÃmante pi paridevanti, vipariïate pi paridevanti. Piyavatthu-acchedasaækino pi socanti, acchijjante pi socanti, acchinne pi socanti; piyavatthu- vipariïÃmasaækino pi socanti, vipariïÃmante pi socanti, vipariïate pi socanti. Piyavatthuæ\<*<4>*>/ rakkhanti gopenti pariggaïhanti mamÃyanti maccharÃyanti. \<*<5>*>/MÃnÃtimÃnà sahapesuïà cà ti\<*<5>*>/. Piyavatthuæ nissÃya mÃnaæ janenti, piyavatthuæ nissÃya atimÃnaæ janenti. Kathaæ piyavatthuæ nissÃya mÃnaæ janenti? Mayaæ lÃbhino manÃpikÃnaæ rÆpÃnaæ saddÃnaæ gandhÃnaæ rasÃnaæ phoÂÂhabbÃnan ti; evaæ piyavatthuæ nissÃya mÃnaæ janenti. Kathaæ piyavatthuæ nissÃya atimÃnaæ janenti? Mayaæ\<*<6>*>/ lÃbhino manÃpikÃnaæ rÆpÃnaæ saddÃnaæ gandhÃnaæ rasÃnaæ phoÂÂhabbÃnaæ; ime pana\<*<7>*>/ na\<*<8>*>/ lÃbhino manÃ- pikÃnaæ rÆpÃnaæ saddÃnaæ gandhÃnaæ rasÃnaæ phoÂÂha- bbÃnan ti; evaæ piyavatthuæ nissÃya atimÃnaæ janenti. Pesu¤¤an ti. Idh' ekacco pisuïavÃco hoti, ito sutvà amutra akkhÃtà imesaæ bhedÃya . . . pe . . . evaæ bhedÃdhippÃyo pesu¤¤aæ upasaæharatÅ ti . . . pe . . . mÃnÃtimÃnà sahapesuïà ca. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S piyaæ vatthuæ a- often. 2 Bp S piyaæ vatthuæ vi- often. 3 Bp piyavatthuæ vi-. 4 S piyaæ vatthuæ here and below. 5-5 Si om. 6 S ad. pi. 7 Bp pa¤¤e; S pa¤ca. 8 S om. >/ #<[page 260]># %<260 AÂÂhakavaggo. [S.N. 863>% MaccherayuttÃ\<*<1>*>/ kalahà vivÃdà ti kalaho ca vivÃdo ca paridevo ca soko ca mÃno ca atimÃno ca pesu¤¤aæ ca\<*<2>*>/ ime satta kilesà macchariye yuttà payuttà Ãyuttà samÃ- yuttà ti, maccherayuttà kalahà vivÃdÃ. VivÃdajÃtesu ca pesuïÃnÅ ti vivÃde jÃte sa¤jÃte nibbatte abhinibbatte pÃtubhÆte pesu¤¤aæ upasaæharanti; ito sutvà amutra akkhÃyanti\<*<3>*>/ imesaæ\<*<4>*>/ bhedÃya, amutra và sutvà imesaæ akkhÃyanti amÆsaæ bhedÃya; iti samag- gÃnaæ và bhettÃ\<*<5>*>/ bhinnÃnaæ và anuppadÃtÃ\<*<6>*>/, vaggÃrÃmà vaggaratà vagganandÅ vaggakaraïiæ vÃcaæ bhÃsitÃ\<*<7>*>/ honti; idaæ vuccati pesu¤¤aæ. \<*<8>*>/Api ca\<*<8>*>/ dvÅhi kÃraïehi pesu¤¤aæ upasaæharanti, piyakamyatÃya và bhedÃdhippÃyà vÃ. Kathaæ piya- kamyatÃya pesu¤¤aæ upasaæharanti? Imassa piyà bhavissÃma, manÃpà bhavissÃma, vissÃsikÃ\<*<9>*>/ bhavissÃma, abbhantarikà bhavissÃma, suhadayà bhavissÃmà ti; evaæ piyakamyatÃya pesu¤¤aæ upasaæharanti. Kathaæ bhedÃ- dhippÃyà pesu¤¤aæ upasaæharanti? Kathaæ ime nÃnà assu, vinà assu, vaggà assu, dvedhà assu, dvejjhà assu, dvepakkhà assu, bhijjeyyuæ, na samÃgaccheyyuæ, dukkhaæ na phÃsu vihareyyun ti; evaæ bhedÃdhippÃyà pesu¤¤aæ upasaæharantÅ ti, vivÃdajÃtesu ca pesuïÃni. Ten' Ãha BhagavÃ: PiyappahÆtÃ\<*<10>*>/ kalahà vivÃdà paridevasokà sahamaccharà ca mÃnÃtimÃnà sahapesuïà ca, maccherayuttÃ\<*<11>*>/ kalahà vivÃdà vivÃdajÃtesu ca pesuïÃnÅ ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S macchariyayuttÃ, here and below. 2 Bp cà ti; S ca ti. 3 S akkhÃtà santi. 4 Si om. 5 Bp bhedÃ; S bheda. 6 Bp anuppadÃtÃro. 7 Bp bhasitÃro. 8-8 S om. 9 Bp visÃsikÃ. 10 S piyappabhÆtÃ. 11 S macchariyayuttÃ. >/ #<[page 261]># %% $*>/ kutonidÃnà ye vÃ\<*<2>*>/ pi lobhà vicaranti loke? Ãsà ca niÂÂhà ca kutonidÃnÃ, ye samparÃyÃya narassa honti? || Nidd_I.11:3 ||>$ Piyà su lokasmiæ kutonidÃnà ti. Piyà kutonidÃnÃ, kuto jÃtÃ, kuto sa¤jÃtÃ, kuto nibbattÃ, \<*<3>*>/kuto abhinibbattÃ\<*<3>*>/, kuto pÃtubhÆtÃ, kiænidÃnà kiæsamudayà kiæjÃtikÃ, kiæpabhavÃ? ti piyÃnaæ mÆlaæ pucchati . . . pe . . . samudayaæ pucchati papucchati yÃcati ajjhesati pasÃdeti\<*<4>*>/ ti, piyà su lokasmiæ kutonidÃnÃ? Ye và pi lobhà vicaranti loke ti. Ye và pÅ ti khattiyà ca brÃhmaïà ca vessà ca suddà ca gahaÂÂhà ca pabbajità ca devà ca manussà ca. Lobhà ti yo lobho lubbhanà lubbhitattaæ sÃrÃgo sÃrajjanÃ\<*<5>*>/ sÃrajjitattaæ abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. VicarantÅ ti vicaranti viharanti iriyanti vattanti pÃlenti yapenti yÃpenti. Loke ti apÃya- loke \<*<6>*>/manussaloke devaloke\<*<6>*>/ khandhaloke dhÃtuloke Ãyatanaloke ti, ye vÃ\<*<7>*>/ pi lobhà vicaranti loke. ùsà ca niÂÂhà ca kutonidÃnà ti. ùsà ca niÂÂhà ca kutonidÃnÃ, kuto jÃtÃ, kuto sa¤jÃtÃ, kuto nibbattÃ, kuto abhinibbattÃ, kuto pÃtubhÆtÃ, kiænidÃnà kiæsamudayà kiæjÃtikà kiæpabhavÃ? ti ÃsÃya ca niÂÂhÃya ca mÆlaæ pucchati . . . pe . . . samudayaæ pucchati papucchati yÃcati ajjhesati pasÃdetÅ\<*<8>*>/ ti, Ãsà ca niÂÂhà ca kuto- nidÃnÃ? Ye samparÃyÃya narassa hontÅ ti ye narassa parÃyanÃ\<*<9>*>/ honti, dÅpà honti, tÃïà honti, leïà honti, saraïà honti; naro\<*<10>*>/ niÂÂhÃparÃyano\<*<11>*>/ hotÅ\<*<12>*>/ ti\<*<13>*>/, ye samparÃyÃya narassa honti. Ten' Ãha so nimmito: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S lokasmi, here and below. 2 PTS vÊ. cÃ. 3-3 Si om. 4 So Si Bp; S passadetÅ. 5 S rajjanÃ. 6-6 S devaloke manussaloke. 7 S ca. 8 S passÃdetÅ. 9 S parÃyanaæ. 10 Bp narÃ. 11 S -parÃyanÃ. 12 S honti. 13 S om. >/ #<[page 262]># %<262 AÂÂhakavaggo. [S.N. 864>% Piyà su lokasmiæ kutonidÃnà ye vÃ\<*<1>*>/ pi lobhà vicaranti loke? Ãsà ca niÂÂhà ca kutonidÃnÃ, ye samparÃyÃya narassa hontÅ? ti. _________________________________ $*>/ye và pi\<*<2>*>/ lobhà vicaranti loke\<*<3>*>/; Ãsà ca niÂÂhà ca itonidÃnÃ, ye samparÃyÃya narassa honti. || Nidd_I.11:4 ||>$ ChandÃnidÃnÃni\<*<4>*>/ piyÃni loke ti. Chando ti yo kÃmesu kÃmachando kÃmarÃgo kÃmanandi kÃmataïhà kÃma- sineho\<*<5>*>/ kÃmapariÊÃho kÃmamucchà kÃma-m-ajjhosÃnaæ kÃmogho kÃmayogo kÃmupÃdÃnaæ kÃmachandanÅvaraïaæ. Api ca pa¤ca chandÃ, pariyesanachando paÂilÃbhachando paribhogachando sannidhichando visajjanachando\<*<6>*>/. Katamo pariyesanachando? Idh' ekacco ajjhosito yeva atthiko chandajÃto rÆpe pariyesati, saddhe gandhe rase phoÂÂhabbe pariyesati; ayaæ pariyesanachando. Katamo paÂilÃbhachando? Idh' ekacco ajjhosito yeva atthiko chandajÃto rÆpe paÂilabhati, sadde gandhe rase phoÂÂhabbe paÂilabhati; ayaæ paÂilÃbhachando. Katamo paribhogachando? Idh' ekacco ajjhosito yeva atthiko chandajÃto rÆpe paribhu¤jati, sadde gandhe rase phoÂÂhabbe paribhu¤jati; ayaæ paribhogachando. Katamo sannidhichando? Idh' ekacco ajjhosito yeva atthiko chandajÃto dhanasannicayaæ karoti, ÃpadÃsu bhavissatÅ ti; ayaæ sannidhichando. Katamo visajjanachando? Idh' ekacco ajjhosito yeva atthiko chandajÃto dhanaæ visajjeti hatthÃrohÃnaæ assÃrohÃnaæ rathikÃnaæ\<*<7>*>/ dhanuggahÃnaæ pattikÃnaæ: ime maæ rakkhissanti gopissanti saæparivÃrissantÅ ti; ayaæ visajjanachando. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp cÃ. 2-2 S yo pÅ ti. 3 S ad. ye cà ti pi lobhà vicaranti loke. 4 S -nidÃnÃ. 5 Bp S kÃmasneho. 6 S vissajjana- throughout. 7 Si om. >/ #<[page 263]># %% PiyÃnÅ ti dve piyÃ, sattà và saækhÃrà và . . . pe . . . ime sattà piyà . . . pe . . . ime saækhÃrà piyÃ. ChandÃnidÃnÃni piyÃnÅ loke ti piyà chandanidÃnÃ, piyÃ\<*<1>*>/ chandasamudayà chandajÃtikà chandappabhavà ti, chandÃ- nidÃnÃni piyÃni loke. Ye vÃ\<*<2>*>/ pi lobhà vicaranti loke ti. Ye vÃ\<*<2>*>/ pÅ ti khattiyà ca brÃhmaïà ca vessà ca suddà ca gahaÂÂhà ca pabbajità ca devà ca manussà ca. Lobhà ti yo lobho lubbhanà lubbhitattaæ sÃrÃgo sÃrajjanÃ\<*<3>*>/ sÃrajjitattaæ, abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. VicarantÅ ti vicaranti viharanti iri- yanti vattanti pÃlenti yapenti yÃpenti. Loke ti apÃyaloke . . . pe . . . Ãyatanaloke ti, ye vÃ\<*<4>*>/ pi lobhà vicaranti loke. ùsà cà niÂÂhà ca itonidÃnà ti. ùsà vuccati taïhÃ; yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. NiÂÂhà ti idh' ekacco rÆpe pariyesanto rÆpaæ paÂilabhati, rÆpaniÂÂho hoti; sadde gandhe rase phoÂÂhabbe kulaæ gaïaæ ÃvÃsaæ lÃbhaæ yasaæ pasaæsaæ sukhaæ cÅvaraæ piï¬apÃtaæ senÃsanaæ gilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃraæ suttantaæ vinayaæ abhidhammaæ Ãra¤¤ikaÇgaæ piï¬a- pÃtikaÇgaæ paæsukÆlikaÇgaæ tecÅvarikaÇgaæ sapadÃnacÃ- rikaÇgaæ khalÆpacchÃbhattikaÇgaæ nesajjikaÇgaæ yathÃ- santhatikaÇgaæ, paÂhamaæ\<*<5>*>/ jhÃnaæ, dutiyaæ jhÃnaæ, tatiyaæ jhÃnaæ, catutthaæ jhÃnaæ, ÃkÃsäcÃyatana- samÃpattiæ vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiæ Ãki¤ca¤¤Ãya- tanasamÃpattiæ nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiæ pari- yesanto nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyÃtanasamÃpattiæ paÂilabhati, nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiniÂÂho hoti. *ùsÃya kasate\<*<6>*>/ khettaæ, vÅjaæ\<*<7>*>/ ÃsÃya vappati, ÃsÃya vÃïijà yanti samuddaæ dhanahÃrakÃ. YÃya\<*<8>*>/ ÃsÃya tiÂÂhÃmi\<*<9>*>/ sà me Ãsà samijjhatÅ ti. \<*<10>*>/NiÂÂhà vuccate ÃsÃya samiddhi\<*<10>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- * Thag. 530. 1 Bp Si om. 2 Bp S cÃ. 3 S om. 4 Bp cÃ. 5 S pathamajjhÃnaæ, dutiyajjhÃnaæ, and so on. 6 Bp S kassate. 7 Bp bÅjaæ; S vijjaæ. 8 Si S sÃya. 9 Si patiÂÂhÃmi. 10-10 Bp S ÃsÃya samiddhi vuccate niÂÂhà (S samijjha). >/ #<[page 264]># %<264 AÂÂhakavaggo. [S.N. 865>% ùsà ca niÂÂhà ca itonidÃnà ti Ãsà ca niÂÂhà ca ito chandanidÃnà chandasamudayà chandajÃtikà chandappa- bhavà ti, Ãsà ca niÂÂhà ca itonidÃnÃ. Ye samparÃyÃya narassa hontÅ ti ye narassa parÃyanà honti, dÅpà honti, tÃïà honti, leïà honti, saraïà honti; \<*<1>*>/naro niÂÂhÃparÃyano hotÅ\<*<1>*>/ ti, ye samparÃyÃya narassa honti. Ten' Ãha BhagavÃ: ChandÃnidÃnÃni piyÃni loke ye vÃ\<*<2>*>/ pi lobhà vicaranti loke; Ãsà ca niÂÂhà ca itonidÃnÃ, ye samparÃyÃya narassa hontÅ ti. _________________________________ $*>/ kutonidÃno? vinicchayà và pi kuto pahÆtà kodho mosavajja¤ ca kathaækathà ca, ye vÃ\<*<4>*>/ pi dhammà samaïena vuttÃ? || Nidd_I.11:5 ||>$ Chando nu lokasmiæ kuto nidÃno? ti. Chando kuto- nidÃno, kuto jÃto, kuto sa¤jÃto, kuto nibbatto, kuto abhinibbatto, kuto pÃtubhÆto, kiænidÃno kiæsamudayo kiæjÃtiko kimpabhavo? ti chandassa mÆlaæ pucchati . . . pe . . . samudayaæ pucchati papucchati yÃcati ajjhesati pasÃdetÅ ti, chando nu lokasmiæ kuto nidÃno? Vinicchayà vÃ\<*<5>*>/ pi kuto pahÆtà ti. Vinicchayà kuto pahutÃ, kuto jÃtÃ, kuto sa¤jÃtÃ, kuto nibbattÃ, kuto abhinibbattÃ, kuto pÃtubhÆtÃ, kiænidÃnà kiæsamudayà kiæjÃtikà kiæpabhavÃ? ti vinicchayÃnaæ mÆlaæ pucchati . . . pe . . . samudayaæ pucchati papucchati yÃcati ajjhesati pasÃdetÅ ti, vinicchayà và pi kuto pahÆtÃ? Kodho mosavajja¤ ca kathaækathà cà ti. Kodho ti yo\<*<6>*>/ cittassa ÃghÃto paÂighÃto paÂighaæ virodho\<*<7>*>/ paÂivirodho\<*<8>*>/ kopo pakopo\<*<9>*>/ sampakopo doso padoso sampadoso, cittassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp S naro (narÃ?) niÂÂhÃparÃyanà hontÅ. 2 Bp S cÃ. 3 S lokasmi, here and below. 4 Bp cÃ; S te. 5 S cÃ. 6 Bp S ad. evarÆpo. 7 S om. 8 Si om. 9 S ad. saækopo. >/ #<[page 265]># %% byÃpatti, manopadoso\<*<1>*>/, kodho kujjhanà kujjhitattaæ doso dussanà dussitattaæ byÃpatti byÃpajjanà byÃpajjitattaæ virodho paÂivirodho\<*<2>*>/ caï¬ikkaæ assuropo\<*<3>*>/, anattamanatà cittassa. Mosavajjaæ vuccati musÃvÃdo. Kathaækathà vuccati vicikicchà ti, kodho mosavajja¤ ca kathaæ- kathà ca. Ye vÃ\<*<4>*>/ pi dhammà samaïena vuttà ti. Ye vÃ\<*<5>*>/ pÅ ti ye kodhena ca mosavajjena ca kathaækathÃya ca sahagatÃ\<*<2>*>/ sahajÃtà saæsaÂÂhà sampayuttà ekuppÃdà ekanirodhà ekavatthukà ekÃrammaïÃ; ime vuccanti ye vÃ\<*<4>*>/ pi dhammÃ. Athavà ye vÃ\<*<6>*>/ pÅ ti kilesà a¤¤ajÃtikà a¤¤a- vihitÃ; ime vuccanti ye và pi dhammÃ. Samaïena vuttà ti samaïena samitapÃpena brÃhmaïena bÃhitapÃpena\<*<7>*>/, bhikkhunà bhinnakilesamÆlena, sabbÃkusalamÆlabandhanà pamuttena vuttà pavuttà Ãcikkhità desità pa¤¤Ãpità paÂÂhapità vivaÂà vibhattà uttÃnÅkatà pakÃsità ti, ye và pi dhammà samaïena vuttÃ. Ten' Ãha so nimmito: Chando nu lokasmiæ kutonidÃno? vinicchayà và pi kuto pahutà kodho mosavajja¤ ca kathaækathà ca, ye và pi dhammà samaïena vuttÃ? ti. _________________________________ $*>/ jantu loke. || Nidd_I.11:6 ||>$ SÃtaæ asÃtan ti yam Ãhu loke ti. SÃtan ti sukhà ca vedanÃ, iÂÂha¤ ca vatthu. AsÃtan ti dukkhà ca vedanÃ, aniÂÂha¤ ca vatthuæ. Yam Ãhu loke ti yaæ Ãhaæsu, yaæ kathenti, yaæ bhaïanti\<*<9>*>/,\<*<10>*>/yaæ dÅpayanti\<*<10>*>/, yaæ voharantÅ ti, sÃtaæ asÃtan ti yaæ Ãhu loke. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ad. cittabyÃpatti manopadoso. 2 S om. 3 S asuropo. 4 Bp cÃ. 5 S cà 6 Bp S te. 7 Si vÃhitap-; Bp bÃhitapÃpadhammena; S bÃhitapÃpakena. 8 Bp kubbati, and below. 9 S bhaïenti. 10-10 Bp yaæ dipeyanti; S om. >/ #<[page 266]># %<266 AÂÂhakavaggo. [S.N. 867>% Tam ÆpanissÃya pahoti chando ti. SÃtÃsÃtaæ\<*<1>*>/ nissÃya, sukhadukkhaæ nissÃya, somanassadomanassaæ nissÃya, iÂÂhÃniÂÂhaæ nissÃya, anunayapaÂighaæ nissÃya, chando hoti\<*<2>*>/ pahoti jÃyati\<*<3>*>/ sa¤jÃyati nibbattati abhinibbattatÅ ti, tam ÆpanissÃya pahoti chando. RÆpesu disvà vibhavaæ bhava¤ cà ti. \<*<4>*>/RÆpesÆ ti\<*<4>*>/ cattÃro ca mahÃbhÆtÃ, catunna¤ ca mahÃbhÆtÃnaæ upÃdÃyarÆpaæ. Katamo rÆpÃnaæ bhavo? yo rÆpÃnaæ bhavo jÃti\<*<5>*>/ sa¤jÃti nibbatti abhinibbatti pÃtubhÃvo; ayaæ rÆpÃnaæ bhavo. Katamo rÆpÃnaæ vibhavo? Yo rÆpÃnaæ khayo vayo bhedo paribhedo aniccatà antaradhÃnaæ; ayaæ rÆpÃnaæ vibhavo. RÆpesu disvà vibhavaæ bhava¤ cà ti rÆpesu bhava¤ ca vibhava¤ ca disvà passitvà tulayitvà tÅrayayitvà vibhÃva- yitvÃ\<*<6>*>/ vibhÆtaæ katvà ti, rÆpesu disvà vibhavaæ bhava¤ ca. Vinicchayaæ kÆrute jantu loke ti. Vinicchayà ti dve vinicchayÃ, taïhÃvinicchayo ca diÂÂhivinicchayo ca. Kathaæ taïhÃvinicchayaæ karoti? Idh' ekaccassa anuppannà c' eva bhogà na uppajjanti, uppannà ca bhogà parikhayaæ gacchanti; tassa evaæ hoti: kena nu kho me\<*<6>*>/ upÃyena anuppannà c' eva bhogà na uppajjanti, uppannà ca bhogà parikkhayaæ gacchanti? Tassa pana evaæ hoti: surÃmerayamajjapamÃdaÂÂhÃnÃ- nuyogaæ anuyuttassa me anuppannà c' eva bhogà na uppajjanti, uppannà ca bhogà parikkhayaæ gacchanti. VikÃlavisikkhÃcariyÃnuyogaæ\<*<7>*>/ anuyuttassa me anuppannà c' eva bhogà na uppajjanti, uppannà ca bhogà parik- khayaæ gacchanti. SamajjÃbhicaraïaæ anuyuttassa me, jutappamÃdaÂÂhÃnÃnuyogaæ anuyuttassa me, pÃpamittÃ- nuyogaæ anuyuttassa me anuppannà c' eva bhogà na uppajjanti, uppannà ca bhogà parikkhayaæ gacchanti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S sataæ asataæ. 2 Bp S om. 3 Bp ad. yÃvati; S ad. pahavÃti. 4-4 Si om. 5 Si om. 6 S om. 7 S -cariyayogaæ. >/ #<[page 267]># %% ùlassÃnuyogaæ\<*<1>*>/ anuyuttassa me anuppannà c' eva bhogà na uppajjanti, uppannà ca\<*<2>*>/ bhogà parikkhayaæ gacchantÅ ti evaæ ¤Ãïaæ katvà chabhogÃnaæ apÃyamukhÃni na sevati; \<*<3>*>/cha bhogÃnaæ\<*<4>*>/ ÃyamukhÃni\<*<5>*>/ sevati\<*<3>*>/. Evam pi taïhÃvinicchayaæ karoti. Athavà kasiyà và vÃïijjÃya\<*<6>*>/ và gorakkhena và issat- thena\<*<7>*>/ và rÃjaporisena và sippa¤¤atarena và paÂipajjati; evam pi taïhÃvinicchayaæ karoti. Kathaæ diÂÂhivinicchayaæ karoti? Cakkhusmiæ up- panne jÃnÃti: attà me uppanno ti; cakkhusmiæ antara- hite jÃnÃti: attà me antarahito, vigato me attà ti, evam pi diÂÂhivinicchayaæ karoti. Sotasmiæ ghÃnasmiæ jivhÃya kÃyasmiæ rÆpasmiæ saddasmiæ gandhasmiæ rasasmiæ phoÂÂhabbasmiæ uppanne jÃnÃti: attà me uppanno ti, phoÂÂhabbasmiæ antarahite jÃnÃti: attà me antarahito, vigato me attà ti, evam pi diÂÂhivinicchayaæ karoti janeti sa¤janeti nibbatteti abhinibbatteti. JantÆ ti satto naro\<*<8>*>/ mÃnavo . . . pe . . . manujo ti. Loke ti apÃyaloke . . . pe . . . Ãyatanaloke ti, vinicchayaæ kÆrute jantu loke. Ten' Ãha BhagavÃ: SÃtaæ asÃtan ti yam Ãhu loke, tam ÆpanissÃya pahoti chando, rÆpesu disvà vibhavaæ bhava¤ ca vinicchayaæ kÆrute jantu loke ti. _________________________________ $$ Kodho mosavajja¤ ca kathaækaÂhà cà ti. Kodho ti yo\<*<9>*>/ cittassa ÃghÃto paÂighÃto . . . pe . . . Mosavajjaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp ÃlasyÃnuyogaæ. 2 Si c' eva; S ce. 3-3 Si om. 4 Bp chabhogÃni. 5 S apÃya-. 6 S vanijjÃ. 7 S iÂÂhaÂÂhena. 8 S jano. 9 Bp S ad. evarÆpo. >/ #<[page 268]># %<268 AÂÂhakavaggo. [S.N. 868>% vuccati musÃvÃdo. Kathaækathà vuccati vicikicchÃ. IÂÂhaæ vatthuæ nissÃya pi kodho jÃyati. AniÂÂhaæ vat- thuæ nissÃya pi kodho jÃyati. IÂÂhaæ vatthuæ nissÃya pi musÃvÃdo uppajjati. AniÂÂhaæ vatthuæ nissÃya pi musÃvÃdo uppajjati. IÂÂhaæ vatthuæ nissÃya pi kathaæ- kathà uppajjati. AniÂÂhaæ vatthuæ nissÃya pi kathaæ- kathà uppajjati. Kathaæ aniÂÂhaæ vatthuæ nissÃya kodho jÃyati\<*<1>*>/? Anatthaæ me acarÅ ti kodho jÃyati; anatthaæ me caratÅ ti kodho jÃyati; anatthaæ me carissatÅ ti kodho jÃyati; piyassa me manÃpassa anatthaæ acari, anatthaæ\<*<2>*>/ carati, anatthaæ\<*<2>*>/ carissatÅ ti kodho jÃyati; appiyassa me amanÃ- passa atthaæ acari, atthaæ\<*<2>*>/ carati, atthaæ carissatÅ ti kodho jÃyati; evaæ aniÂÂhaæ vatthuæ nissÃya kodho jÃyati. Kathaæ iÂÂhaæ vatthuæ nissÃya kodho jÃyati? IÂÂha- vatthu-acchedasaækino\<*<3>*>/ pi kodho jÃyati; acchijjante pi kodho jÃyati; acchinne pi kodho jÃyati; iÂÂhavatthuvipari- ïÃmasaækino\<*<4>*>/ pi kodho jÃyati; vipariïÃmante pi kodho jÃyati; vipariïate pi kodho jÃyati; evaæ iÂÂhaæ vatthuæ nissÃya kodho jÃyati. Kathaæ aniÂÂhaæ vatthuæ nissÃya musÃvÃdo uppajjati? Idh' ekacco addubandhanena\<*<5>*>/ và bandho, \<*<6>*>/tassa bhan- dhanassa mokkhatthÃya sampajÃnamusà bhÃsati. Rajju- bandhanena và bandho, saækhalikabandhanena và bandho, vettabandhanena và bandho, latÃbandhanena và bandho\<*<6>*>/, parikkhepabandhanena và bandho, \<*<7>*>/gÃmanigamanagara- raÂÂhabandhanena và bandho\<*<7>*>/, janapadabandhanena và bandho, tassa bandhanassa mokkhatthÃya sampajÃnamusà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp ad. pakatiyà aniÂÂhaæ vatthuï nissÃya kodho jÃyati. 2 S om. 3 Bp S iÂÂhaæ vatthuæ a-. 4 Bp S itthaæ vatthuæ vi-. 5 S aÂÂub-. 6-6 S om. and Bp ad. pakkhepabandhanena và bandho. 7-7 S om.; Si om. -raÂÂha-. >/ #<[page 269]># %% bhÃsati; evaæ aniÂÂhaæ vatthuæ nissÃya musÃvÃdo uppajjati. Kathaæ iÂÂhaæ vatthum nissÃya musÃvÃdo uppajjati? Idh' ekacco manÃpikÃnaæ rÆpÃnaæ hetu sampajÃnamusà bhÃsati, manÃpikÃnaæ saddÃnaæ gandhÃnaæ rasÃnaæ phoÂÂhabbÃnaæ hetu, cÅvarahetu piï¬apÃtahetu senÃsana- hetu gilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrahetu sampajÃna- musà bhÃsati; evaæ iÂÂhaæ vatthuæ nissÃya musÃvÃdo uppajjati. Kathaæ aniÂÂhaæ vatthuæ nissÃya kathaækathà uppaj- jati? MuccissÃmi\<*<1>*>/ nu kho cakkhurogato, nanu kho muccissami cakkhurogato? MuccissÃmi nu kho sotaro- gato ghÃnarogato jivhÃrogato kÃyarogato sÅsarogato kaïïarogato mukharogato? MuccissÃmi nu kho danta- rogato, nanu kho muccissÃmi dantarogato? ti; evaæ aniÂÂhaæ vatthuæ nissÃya kathaækathà uppajjati. Kathaæ iÂÂhaæ vatthuæ nissÃya kathaækathÃ\<*<2>*>/ uppaj- jati? LabhissÃmi nu kho manÃpike\<*<3>*>/ rÆpe, nanu kho labhissÃmi manÃpike\<*<3>*>/ rÆpe? LabhissÃmi nu kho manÃ- pike sadde gandhe rase phoÂÂhabbe kulaæ gaïaæ ÃvÃsaæ lÃbhaæ yasaæ pasaæsam sukhaæ cÅvaraæ piï¬apÃtaæ senÃsanaæ gilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃran? ti; evaæ iÂÂhaæ vatthuæ nissÃya kathaækathà uppajjatÅ ti, kodho mosavajja¤ ca kathaækathà ca. Ete pi dhammà dvaya-m-eva sante ti sÃtÃsÃte sante, sukhÃsukhe sante, somanassadomanasse sante, iÂÂhÃ- niÂÂhe sante, anunayapaÂighe sante saævijjamÃne\<*<4>*>/ upalab- bhiyamÃne ti, ete pi dhammà dvaya-m-eva sante. KathaækathÅ ¤ÃïapathÃya sikkhe ti ¤Ãïam pi ¤Ãïa- patho; ¤Ãïassa Ãrammaïam pi ¤Ãïapatho; ¤Ãïasaha- bhuno pi dhammà ¤Ãïapatho; yathà ariyamaggo ariya- patho devamaggo devapatho brahmamaggo brahmapatho; evam eva ¤Ãïam pi ¤Ãïapatho. ¥Ãïassa Ãrammaïam pi ¤Ãïapatho; ¤Ãïasahabhuno pi dhammà ¤Ãïapatho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S mu¤cissÃmi here and below. 2 S kathÃkathaæ. 3 Bp S manÃpiye here and below. 4 Bp S ad. atthi. >/ #<[page 270]># %<270 AÂÂhakavaggo. [S.N. 868>% Sikkhe ti tisso sikkhÃ, adhisÅlasikkhà adhicittasikkhà adhipa¤¤ÃsikkhÃ. Katamà adhisÅlasikkhÃ? Idha bhikkhu sÅlavà hoti, pÃtimokkhasaævarasaævuto viharati ÃcÃrago- carasampanno, aïumattesu vajjesu bhayadassÃvÅ, samÃ- dÃya sikkhati sikkhÃpadesu. Khuddako sÅlakkhandho, mahanto sÅlakkhandho, sÅlaæ, patiÂÂhÃ, Ãdicaraïaæ, sam- yamo, saævaro, mukhaæ pamukhaæ kusalÃnaæ dham- mÃnaæ samÃpattiyÃ; ayaæ adhisÅlasikkhÃ. Katamà adhicittasikkhÃ? Idha bhikkhu vivicc' eva kÃmehi . . . pe . . . catutthaæ jhÃnaæ upasampajja viharati; ayaæ adhicittasikkhÃ. Katamà adhipa¤¤ÃsikkhÃ? Idha bhikkhu pa¤¤avà hoti, udayatthagÃminiyà pa¤¤Ãya samannÃgato, ariyÃya nibbedhikÃya sammÃdukkhakkhayagÃminiyÃ. So idaæ dukkhan ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti . . . pe . . . ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ti yathÃbhÆtaæ pajÃnati, ime Ãsavà ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti . . . pe . . . ayaæ ÃsavanirodhagÃminÅ paÂipadà ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti; ayaæ adhipa¤¤ÃsikkhÃ\<*<1>*>/. KathaækathÅ ¤ÃïapathÃya sikkhe ti: kathaækathÅ pug- galo sakaækho savilekho sadveÊhako savicikiccho ¤ÃïÃ- dhigamÃya ¤ÃïaphusanÃya\<*<2>*>/ ¤ÃïasacchikiriyÃya adhisÅlam pi sikkheyya, adhicittam pi sikkheyya, adhipa¤¤am pi sikkheyya. Imà tisso sikkhÃ\<*<3>*>/ Ãvajjento\<*<4>*>/ sikkheyya, \<*<5>*>/jÃnanto sikkheyya\<*<5>*>/, \<*<6>*>/passanto sikkheyya\<*<6>*>/,\<*<5>*>/pacca- vekkhanto sikkheyya\<*<5>*>/, cittaæ adhiÂÂhahanto sikkheyya, saddhÃya adhimuccanto sikkheyya, viriyaæ paggaïhanto sikkheyya, satiæ upaÂÂhahanto sikkheyya, cittaæ samÃ- dahanto sikkheyya, pa¤¤Ãya pajÃnanto sikkheyya, abhi¤- ¤eyyaæ abhijÃnanto sikkheyya, pari¤¤eyyaæ parijÃnanto sikkheyya, pahÃtabbaæ pajahanto sikkheyya, bhÃve- tabbaæ bhÃvento sikkheyya, sacchikÃtabbaæ sacchikaronto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ad. ti. 2 Bp ¤ÃïaphussanÃya; S ¤Ãïena desanÃya. 3 Bp S sikkhÃyo. 4 Bp Ãvajjanto. 5-5 S om. 6-6 Si om.; passento s-. >/ #<[page 271]># %% sikkheyya Ãcareyya\<*<1>*>/ samÃcareyya samÃdÃya vatteyyà ti, kathaækathÅ ¤ÃïapathÃya sikkhe. ¥atvà pavuttà samaïena dhammà ti ¤atvà jÃnitvà tulayitvà tÅrÃyitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvà vuttà pavuttà Ãcikkhità desità pa¤¤Ãpità paÂÂhapità vivaÂÃ\<*<2>*>/ vibhattà uttÃnÅkatà pakÃsitÃ; sabbe saækhÃrà aniccà ti ¤atvà jÃnitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvà vuttà pavuttà Ãcikkhità desità pa¤¤Ãpità paÂÂha- pità vivaÂà vibhattà uttÃnÅkatà pakÃsitÃ; sabbe saæ- khÃrà dukkhà ti; sabbe dhammà anattà ti, avijjÃpaccayà saækhÃrÃ\<*<3>*>/ . . . pe . . . jÃtipaccayà jarÃmaraïan ti, avijjÃnirodhà saækhÃranirodho\<*<4>*>/ . . . pe . . . jÃtinirodhà jarÃmaraïanirodho ti, idaæ dukkhan ti . . . pe . . . ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ti, \<*<5>*>/ime Ãsavà ti . . . pe . . . ayaæ ÃsavanirodhagÃminÅ paÂipadà ti\<*<5>*>/, ime dhammà abhi¤¤eyyà ti, \<*<5>*>/ime dhammà pari¤¤eyyà ti\<*<5>*>/, ime dhammà pahÃtabbà ti, ime dhammà bhÃve- tabbà ti, ime dhammà sacchikÃtabbà ti, channaæ phas- sÃyatanÃnaæ samudaya¤ ca aÂÂhaÇgama¤ ca assÃda¤ ca ÃdÅnava¤ ca nissaraïa¤ ca, pa¤cannaæ upÃdÃnakkhan- dhÃnaæ, catunnaæ mahÃbhÆtÃnaæ yam ki¤ci samudaya- dhammaæ sabban taæ nirodhadhamman ti ¤atvà jÃnitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvà vuttà pavuttà Ãcikkhità desità pa¤¤Ãpità paÂÂhapità vivaÂà vibhattà uttÃnÅkatà pakÃsitÃ. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *Abhi¤¤ÃyÃ\<*<6>*>/ 'haæ bhikkhave dhammaæ desemi, no ana- bhi¤¤Ãya; sanidÃnà 'haæ bhikkhave dhammaæ desemi, no anidÃnaæ; sappÃÂihÃriyÃ\<*<7>*>/ 'haæ bhikkhave dhammaæ desemi, no appÃÂihÃriyaæ. Tassa mayhaæ bhikkhave abhi¤¤Ãya dhammaæ desayato, no\<*<8>*>/ anabhi¤¤Ãya, sanidÃ- naæ dhammaæ desayato, no anidÃnaæ, sappÃÂihÃriyaæ \<-------------------------------------------------------------------------- * Cf. M. ii, 9. 1 Si careyya. 2 S ad. carati. 3 S ad. ti. 4 Bp S ad. ti. 5-5 Si om. 6 Si abhi¤¤Ã. 7 S sappÃÂihÃriyaæ. 8 S ad. ca. >/ #<[page 272]># %<272 AÂÂhakavaggo. [S.N. 868>% dhammaæ desayato, no appÃÂihÃriyaæ, karaïÅyo ovÃdo, karaïÅyà anusÃsanÅ; ala¤ ca pana \<*<1>*>/vo bhikkhave\<*<1>*>/ tuÂÂhiyÃ\<*<2>*>/, alaæ pÃmojjÃya\<*<3>*>/, alaæ somanassÃya: sammÃ- sambuddho BhagavÃ, svÃkkhÃto dhammo, supaÂipanno saægho ti. Imasmiæ ca pana veyyÃkaraïasmiæ bha¤- ¤amÃne dasasahassÅ lokadhÃtu akampitthà ti, ¤atvà pa- vuttà samaïena dhammÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: Kodho mosavajja¤ ca kathaækathà ca ete pi dhammà dvaya-m-eva sante: kathaækathÅ ¤aïapathÃya sikkhe, ¤atvà pavuttà samaïena dhammà ti. _________________________________ $$ SÃtaæ asÃta¤ ca kutonidÃnÃ? ti sÃtÃsÃtÃ\<*<4>*>/ kutonidÃnÃ, kuto jÃtÃ, kuto sa¤jÃtÃ, kuto nibbattÃ, kuto abhinibbattÃ, kuto pÃtubhÆtÃ, kiænidÃnÃ\<*<5>*>/ kiæsamudayà kiæjÃtikà kiæ- pabhavÃ? ti sÃtÃsÃtÃnaæ mÆlaæ pucchati . . . pe\<*<6>*>/ . . . samudayaæ pucchati papucchati yÃcati ajjhesati pasÃdetÅ ti, sÃtaæ asÃta¤ ca kutonidÃnÃ? Kismiæ asante na bhavanti h' ete? ti. Kismiæ asante asaævijjamÃne\<*<7>*>/ anupalabbhiyamÃne, sÃtÃsÃtÃ\<*<8>*>/ na bha- vanti, na-ppabhavanti, na jÃyanti, na sa¤jÃyanti, na nibbattanti, nÃbhinibbattantÅ? ti, kismiæ asante na bha- vanti h' ete. Vibhavaæ bhava¤ cà pi yam etam atthan ti. Katamo sÃtÃsÃtÃnaæ bhavo? Yo sÃtÃsÃtÃnaæ bhavo sambhavo\<*<9>*>/ jÃti sa¤jÃti nibbatti abhinibbatti pÃtubhÃvo; ayaæ sÃtÃ- sÃtÃnaæ bhavo. \<-------------------------------------------------------------------------- 2 1-1 Bp bhikkhave vo; S bhikkhave pe (?). 2 S atuÂÂhiyÃ. 3 S vÃmojjÃya. 4 Bp S sÃtà asÃtÃ. 5 Bp Si om. 6 S om. 7 Bp ad. natthi. 8 Bp S sÃtà asÃtÃ. 9 Bp pabhavo; S om. >/ #<[page 273]># %% Katamo sÃtÃsÃtÃnaæ vibhavo? Yo sÃtÃsÃtÃnaæ khayo vayo bhedo pabhedo aniccatà antaradhÃnaæ, ayaæ sÃtÃ- sÃtÃnaæ vibhavo. Yam etam atthan ti yaæ paramatthan ti, vibhavaæ bhava¤ cà pi, yam etam atthaæ. Etam me pabrÆhi yatonidÃnan ti. \<*<1>*>/Etam atthan\<*<2>*>/ ti\<*<1>*>/ yaæ pucchÃmi yaæ yÃcÃmi yaæ ajjhesÃmi yaæ pasÃdemi. PabrÆhÅ ti brÆhi vadehi\<*<3>*>/ Ãcikkha desehi pa¤¤Ãpehi paÂÂha- pehi vivara vibhaja uttÃnÅkarohi pakÃsehi. Etam\<*<4>*>/ me pabrÆhi yatonidÃnan ti yaænidÃnaæ yaæsamudayaæ yaæ- jÃtikaæ yaæpabhavan ti, etam me pabrÆhi yatonidÃnaæ. Ten' Ãha so nimmito: SÃtaæ asÃta¤ ca kutonidÃnÃ? kismiæ asante na\<*<5>*>/ bhavanti h' ete? vibhavaæ bhava¤ cà pi yam etam atthaæ, etam me pabrÆhi yatonidÃnan ti. _________________________________ $*>/ sÃtaæ asÃtaæ, phasse asante na bhavanti h' ete, vibhavaæ bhava¤ cà pi yam etam atthaæ, etaæ te pabrÆmi itonidÃnaæ. || Nidd_I.11:9 ||>$ PhassanidÃnaæ sÃtaæ asÃtan ti. SukhavedanÅyaæ phassaæ paÂicca uppajjati sukhà vedanÃ; sÃ\<*<7>*>/ tass' eva sukhavedanÅyassa phassassa nirodhÃ\<*<8>*>/ tajjaæ\<*<9>*>/ vedayitaæ sukhavedanÅyaæ phassaæ paÂicca uppannà sukhà vedanÃ; sà nirujjhati, sà vÆpasammati\<*<10>*>/. DukkhavedanÅyaæ phassaæ paÂicca uppajjati dukkhà vedanÃ; sÃ\<*<11>*>/ tass' eva dukkhavedanÅyassa phassassa nirodhÃ\<*<12>*>/ tajjaæ vedayitaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S om. 2 Bp om. 3 Si om. 4 Bp ad. ti. 5 S ad. ca. 6 Bp phassaænidÃnam here and below (see PTS). 7 Bp yà here and below. 8 Bp ad. yaæ; S ad. nam (=taæ). 9 S tajja v-. 10 Bp vupasamati; S upasamati. 11 Bp yÃ. 12 Bp (S?) ad. yaæ. >/ #<[page 274]># %<274 AÂÂhakavaggo. [S.N. 870>% dukkhavedanÅyaæ phassaæ paÂicca uppannà dukkhà vedanÃ; sà nirujjhati, sà vÆpasammati\<*<1>*>/. Adukkha-m- asukhavedanÅyaæ phassaæ paÂicca uppajjati adukkha-m- asukhà vedanÃ; sÃ\<*<2>*>/ tass' eva adukkha-m-asukhavedanÅyassa phassassa nirodhÃ\<*<3>*>/ tajjaæ vedayitaæ\<*<4>*>/ adukkha-m-asukha- vedanÅyaæ phassaæ paÂicca uppannà adukkha-m-asukhà vedanÃ, sà nirujjhati, sà vÆpasammati\<*<5>*>/. PhassanidÃnaæ sÃtaæ asÃtan ti sÃtÃsÃtà phassanidÃnà phassasamudayà phassajÃtikà phassappabhavà ti, phassa- nidÃnaæ sÃtaæ asÃtaæ. Phasse asante na bhavanti h' ete ti phassa asante asaæ- vijjamÃne\<*<6>*>/ anupalabbhiyamÃne, sÃtÃsÃtà na bhavanti, na-ppabhavanti, na jÃyanti, na sa¤jÃyanti, na nibbattanti, nÃbhinibbattanti, na pÃtubhavantÅ ti, phasse asnate na bhavanti h' ete. Vibhavaæ bhava¤ cà pi yam etam atthan ti. Bhava- diÂÂhi pi phassanidÃnaæ\<*<7>*>/, vibhavadiÂÂhi pi phassa- nidÃnaæ\<*<7>*>/. Yam etam atthan ti yaæ paramatthan ti, vibhavaæ bhava¤ cà pi yam etam atthaæ. Etaæ te pabrÆmi itonidÃnan ti. Etan ti yam pucchasi yaæ yÃcasi yaæ ajjhesasi yaæ pasÃdesi. PabrÆmÅ ti brÆmi\<*<8>*>/ ÃcikkhÃmi desemi pa¤¤Ãpemi paÂÂhapemi vivarÃmi vibhajÃmi uttÃnÅkaromi pakÃsemÅ ti, etan te pabrÆmi. ItonidÃnan ti ito phassanidÃnaæ\<*<9>*>/ phassasamudayaæ phassajÃtikaæ phassappabhavan ti, etan te pabrÆmi itonidÃnaæ. Ten' Ãha BhagavÃ: PhassanidÃnaæ\<*<10>*>/ sÃtaæ asÃtaæ, phasse asante na bhavanti h' ete, vibhavaæ bhava¤ cà pi yam etam atthaæ, etaæ te pabrÆmi itonidÃnan ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S vupasamati. 2 Bp yÃ. 3 Bp S ad. yaæ. 4 S vedanÅyaæ. 5 Bp S vÆpasamati. 6 Bp ad. natthi. 7 Bp S phassanidÃnÃ. 8 Si om.; S pabrÆmi. 9 S phassanidÃnÃ. 10 Bp S phassaæn-. >/ #<[page 275]># %% $$ Phasso nu lokasmiæ kutonidÃno? ti phasso kutonidÃno, kuto jÃto, kuto sa¤jÃto, kuto nibbatto, kuto abhinibbatto, kuto pÃtubhÆto, kiænidÃno kiæsamudayo kiæjÃtiko kiæ- pabhavo? ti phassassa mÆlaæ pucchati\<*<1>*>/ . . . pe . . . samudayaæ pucchati papucchati yÃcati ajjhesati pasÃdetÅ\<*<2>*>/ ti, phasso nu lokasmiæ kuto nidÃno? Pariggahà và pi kuto pahÆtÃ? ti pariggahà kuto pahutÃ, kuto jÃtÃ, kuto sa¤jÃtÃ, kuto nibbattÃ, kuto abhinibbattÃ, kuto pÃtubhÆtÃ, kiænidÃnà kiæsamudayà kiæjÃtikà kiæ- pabhavÃ? ti pariggahÃnaæ mÆlaæ pucchati\<*<1>*>/ . . . pe . . . samudayaæ pucchati papucchati yÃcati ajjhesati pasÃdeti ti, pariggahà và pi kuto pahÆtÃ? Kismiæ asante na mamattam atthÅ? ti kismiæ asante asaævijjamÃne\<*<3>*>/ anupalabbhiyamÃne mamattà n' atthi, na santi, na saævijjanti, n' upalabbhanti, pahÅnà samuc- chinnà vÆpasantà paÂipassaddhà abhabbuppattikà ¤Ãïag- ginà da¬¬hÃ? ti, kismiæ asante na mamattam atthi? Kismiæ vibhÆte na phusanti phassÃ? ti kismiæ vibhÆte vibhÃvite atikkante samatikkante vÅtivatte na phassà phusantÅ? ti, kismiæ vibhÆte na phusanti phassÃ? Ten' Ãha so nimmito: Phasso nu lokasmiæ kutonidÃno? pariggahà và pi kuto pahÆtÃ? kismiæ asante na mamattam atthi? kismiæ vibhÆte na phusanti phassÃ? ti. _________________________________ $*>/, icchÃnidÃnÃni pariggahÃni, \<*<5>*>/icchÃy' asantyÃ\<*<5>*>/ na mamattam atthi, rÆpe vibhÆte na phusanti phassÃ. || Nidd_I.11:11 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ad. hetuæ pucchati. 2 S phasaretÅ. 3 Bp ad. natthi. 4 PTS phassà (Bai -sso). 5-5 S icchÃy' asantÃ; PTS icchà na santyÃ. >/ #<[page 276]># %<276 AÂÂhakavaggo. [S.N. 872>% NÃma¤ ca rÆpa¤ ca paÂicca phasso ti cakkhu¤ ca paÂicca rÆpe ca uppajjati cakkhuvi¤¤Ãïaæ, tiïïaæ saÇgati phasso; cakkhu¤ ca rÆpà ca rÆpasmiæ, cakkhusamphassaæ Âhapetvà sampayuttakà dhammà nÃmasmiæ; evam pi nÃma¤ ca rÆpa¤ ca paÂicca phasso. Sota¤ ca paÂicca sadde ca uppajjati sotavi¤¤Ãïaæ, tiïïaæ saÇgati phasso; sota¤ saddà ca rÆpasmiæ, sotasamphassaæ Âhapetvà sampayuttakà dhammà nÃmasmiæ; evam pi nÃma¤ ca rÆpa¤ ca paÂicca phasso. GhÃna¤ ca paÂicca gandhe ca uppajjati ghÃnavi¤¤Ãïaæ, tiïïaæ saÇgati phasso; ghÃna¤ ca gandhà ca rÆpasmiæ, ghÃnasamphassaæ Âhapetvà sampayuttakà dhammà nÃmasmiæ; evam pi nÃma¤ ca rÆpa¤ ca paÂicca phasso. Jivha¤ ca paÂicca rase ca uppajjati jivhÃvi¤¤Ãïaæ, tiïïaæ saÇgati phasso; jivhà ca rasà ca rÆpasmiæ, jivhÃsamphassaæ Âhapetvà sampa- yuttakà dhammà nÃmasmiæ; evam pi nÃma¤ ca rÆpa¤ ca paÂicca phasso. KÃya¤ ca paÂicca phoÂÂhabbe ca uppajjati kÃyavi¤¤Ãïaæ, tiïïaæ saÇgati phasso; kÃyo ca phoÂÂhabbo ca rÆpasmiæ, kÃyasamphassaæ Âhapetvà sampayuttakà dhammà nÃmasmiæ; evam pi nÃma¤ ca rÆpa¤ca paÂicca phasso. Mana¤ ca paÂicca dhamme ca uppajjati manovi¤¤Ãïaæ, tiïïaæ saÇgati phasso; vatthu- rÆpaæ rÆpasmiæ, dhammà rÆpino rÆpasmiæ, manosam- phassaæ Âhapetvà sampayuttakà dhammà nÃmasmiæ; evam pi nÃma¤ ca rÆpa¤ ca paÂicca phasso. IcchÃnidÃnÃni pariggahÃnÅ ti. Icchà vuccati taïhÃ, yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. Pariggahà ti dve pariggahÃ, taïhÃpariggaho ca diÂÂhi- pariggaho ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃpariggaho . . . pe . . . ayaæ diÂÂhipariggaho. IcchÃnidÃnÃni pariggahÃnÅ ti pariggahà icchÃnidÃnà icchÃhetukà icchÃpaccayà icchÃkÃraïà icchÃpabhavà ti, icchÃnidÃnÃni pariggahÃni. IcchÃy' asantyÃ\<*<1>*>/ na mamattam atthÅ ti. Icchà vuccati taïhÃ, yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusa- lamÆlaæ. Mamattà ti dve mamattÃ, taïhÃmamatta¤ ca, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S icchÃy' asantÃ, here and below. >/ #<[page 277]># %% diÂÂhimamatta¤ ca . . . pe . . . idaæ\<*<1>*>/ taïhÃmamattaæ . . . pe . . . idaæ\<*<1>*>/ diÂÂhimamattaæ. IcchÃy' asantyà na mamattam atthÅ ti icchÃya asantyà asaævijjamÃnÃya 'nupalabbhiyamÃnÃya mamattà n' atthi, na santi, na saævijjanti, n' upalabbhanti, pahÅnà samuc- chinnà vÆpasantà paÂipassaddhà abhabbuppattikà ¤Ãïag- ginà da¬¬hà ti, icchÃy' asantyà na mamattam atthi. RÆpe vibhÆte na phusanti phassà ti. RÆpe ti cattÃro ca mahÃbhÆtÃ\<*<2>*>/, catunna¤ ca mahÃbhÆtÃnaæ upÃdÃya- rÆpaæ. RÆpe vibhÆte\<*<3>*>/ ti \<*<4>*>/catÆhi kÃraïehi\<*<4>*>/ rÆpaæ vibhÆtaæ hoti, ¤ÃtavibhÆtena tÅraïavibhÆtena pahÃnavibhÆtena samatikkamavibhÆtena. Kathaæ ¤ÃtavibhÆtena rÆpaæ vibhÆtaæ hoti? RÆpaæ jÃnÃti: yaæ ki¤ci rÆpaæ, sabbaæ rÆpaæ, cattÃro\<*<5>*>/ ca mahÃbhÆtÃ\<*<6>*>/, catunna¤ ca mahÃbhÆtÃnaæ upÃdÃyarÆpaæ ti jÃnÃti passati; evaæ ¤ÃtavibhÆtena rÆpaæ vibhÆtaæ hoti. Kathaæ tÅraïavibhÆtena rÆpaæ vibhÆtaæ hoti? Evaæ ¤Ãtaæ katvà rÆpaæ tÅreti aniccato dukkhato rogato gaï¬ato sallato aghato ÃbÃdhato parato palokato Åtito upaddavato bhayato upasaggato calato pabhaÇgato addhuvato\<*<7>*>/ atÃïato aleïato asaraïato rittato tucchato su¤¤ato anattato ÃdÅnavato vipariïÃmadhammato asÃra- kato\<*<8>*>/ aghamÆlato vadhakato vibhavato sÃsavato saæ- khatato mÃrÃmisato jÃtidhammato jarÃdhammato byÃdhi- dhammato maraïadhammato sokaparidevadukkhadomanas- supÃyÃsadhammato saækilesikadhammato samudayato atthaÇgamato assÃdato ÃdÅnavato nissaraïato tÅreti; evaæ tÅraïavibhÆtena rÆpaæ vibhÆtaæ hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si ayaæ. 2 S mahÃbhÆtÃnÃ. 3 S visute and below virÆpam (for vibhÆtam), -visattena (for -vibhÆtena), -visutena; vibhÆtam . . . vibhÆtena . . . 4-4 Bp S catÆh' ÃkÃrehi. 5 Bp S cattÃri. 6 Bp S mahÃbhÆtÃni. 7 Bp adhuvato. 8 Bp asÃraïato; S asÃrato. >/ #<[page 278]># %<278 AÂÂhakavaggo. [S.N. 872>% Kathaæ pahÃnabhÆtena rÆpaæ vibhÆtaæ hoti? Evaæ tÅretvÃ\<*<1>*>/ rÆpe chandarÃgaæ pajahati vinodeti byantÅkaroti anabhÃvaæ gameti. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *Yo \<*<2>*>/rÆpe bhikkhave\<*<2>*>/ chandarÃgo taæ pajahatha; evan taæ\<*<3>*>/ pahÅnaæ bhavissati ucchinnamÆlaæ tÃlÃvatthukataæ anabhÃvaæ gataæ\<*<4>*>/ Ãyatiæ anuppÃdadhammaæ; evaæ pahÃnavibhÆtena rÆpaæ vibhÆtaæ hoti. Kathaæ samatikkamavibhÆtena rÆpaæ vibhÆtaæ hoti? Catasso arÆpasamÃpattiyo paÂiladdhassa rÆpà vibhÆtà honti vibhÃvità atikkantà samatikkantÃ\<*<5>*>/ vÅtavattÃ; evaæ samatikkamavibhÆtena rÆpaæ vibhÆtaæ hoti. Imehi catÆhi kÃraïehi rÆpaæ vibhÆtaæ hoti. RÆpe vibhÆte na phusanti phassà ti rÆpe vibhÆte vibhÃ- vite atikkante samatikkante vÅtivatte, pa¤ca phassà na phusanti, cakkhusamphasso sotasamphasso ghÃnasam- phasso jivhÃsamphasso kÃyasamphasso ti, rÆpe vibhÆte na phusanti phassÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: NÃma¤ ca rÆpa¤ ca paÂicca phasso, icchÃnidÃnÃni pariggahÃni, icchÃy' asantyà na mamattam atthi, rÆpe vibhÆte na phusanti phassà ti. _________________________________ $*>/ iti me mano ahu. || Nidd_I.11:12 ||>$ Kathaæsametassa vibhoti rÆpan? ti kathaæsametassà ti kathaæsametassa kathaæpaÂipannassa kathamiriyan- tassa kathaæpavattentassa\<*<7>*>/ kathaæpÃlentassa kathaæ- \<-------------------------------------------------------------------------- * S. iii, 27. 1 Bp tirayitvÃ. 2-2 Bp S bhikkhave rÆpe. 3 S ad. rÆpaæ. 4 Bp S kataæ. 5 Si S om. 6 Bp S jÃnissÃma, here and below. 7 Bp kathaævattentassa, see below, p. 280, l. 16. >/ #<[page 279]># %% yapentassa kathaæyÃpentassa rÆpaæ vibhoti vibhÃviyyati atikkamiyyati samatikkamiyyati vÅtivattiyyatÅ? ti, kathaæ- sametassa vibhoti rÆpaæ? Sukhaæ dukkhaæ và pi kathaæ vibhotÅ? ti sukha¤ ca dukkha¤ ca kathaæ vibhoti vibhÃviyyati atikkamiyyati samatikkamiyyati vÅtivattiyyatÅ? ti, sukhaæ dukkhaæ và pi kathaæ vibhoti? Etam me pabrÆhi yathà vibhotÅ ti. Etan ti yaæ puc- chÃmi, yaæ yÃcÃmi, yaæ ajjhesÃmi, yaæ pasÃdemÅ ti etam me pabrÆhÅ ti\<*<1>*>/ brÆhi\<*<2>*>/ Ãcikkha desehi pa¤¤Ãpehi paÂÂhapehi vivara vibhaja uttÃnÅkarohi pakÃsehÅ ti, etam me pabrÆhi. Yathà vibhotÅ ti yathà vibhoti vibhÃviyyati atikka- miyyati samatikkamiyyati vÅtivattiyyatÅ ti, etam me pabrÆhi yathà vibhoti. Taæ jÃniyÃma iti me mano ahÆ ti. \<*<3>*>/Taæ jÃneyyÃma ÃjÃneyyÃma vijÃneyyÃma paÂivijÃneyyÃma paÂivijjheyyÃmà ti\<*<3>*>/ taæ jÃniyÃma. Iti me mano ahÆ ti: iti me cittaæ ahu, iti me saækappo ahu, iti me vi¤¤Ãïaæ ahÆ ti, tam jÃniyÃma iti me mano ahu. Ten' Ãha so nimmito: Kathaæsametassa vibhoti rÆpaæ? sukhaæ dukkhaæ và pi kathaæ vibhoti? etaæ me pabrÆhi yathà vibhoti, taæ jÃniyÃma iti me mano ahÆ ti. _________________________________ $$ Na sa¤¤asä¤Å na visa¤¤asa¤¤Å ti. Sa¤¤asa¤¤ino vuc- canti ye pakatisa¤¤Ãya ÂhitÃ; na\<*<4>*>/ pi so pakatisa¤¤Ãya Âhito. Visa¤¤asa¤¤ino vuccanti ummattakÃ, ye ca ukkhit- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ad. me. 2 Bp S pabrÆhi. 3-3 S taæ jÃnissÃmà ti taæ jÃniyyÃma ÃjaniyÃma mataæ jÃneyyà paÂijÃneyyÃma paÂivijjheyyÃma paÂijjheyÃmà ti. 4 S tà pana. >/ #<[page 280]># %<280 AÂÂhakavaggo. [S.N. 874>% tacittÃ\<*<1>*>/; na pi so ummattako, no pi khittacitto ti, na sa¤¤asa¤¤Å na visa¤¤asa¤¤Å. No pi asa¤¤Å na vibhÆtasannÅ ti. Asa¤¤ino vuccanti nirodhasamÃpannÃ, ye ca asa¤¤asattÃ\<*<2>*>/; na pi so nirodha- samÃpanno, no pi asa¤¤asatto. VibhÆtasa¤¤ino vuccanti ye catunnaæ arÆpasamÃpattÅnaæ lÃbhino; na pi so catunnaæ arÆpasamÃpattÅnaæ lÃbhÅ ti, no pi asa¤¤Å na vibhÆtasa¤¤Å. Evaæsametassa vibhoti rÆpan ti. Idha bhikkhu sukhassa ca pahÃnà . . . pe . . . \<*<3>*>/catutthaæ jhÃnaæ\<*<3>*>/ upasampajja\<*<4>*>/ viharati. So evaæsamÃhite citte parisuddhe pariyodÃte anaÇgaïe vigatÆpakkilese mudubhÆte kammanÅye Âhite Ãne¤jappatte, ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattipaÂilÃbhatthÃya cittaæ abhinÅharati\<*<5>*>/ abhininnÃmeti arÆpamaggasamaÇgÅ ti. \<*<6>*>/Evaæsametassà ti\<*<6>*>/ evaæsametassa evaæpaÂipannassa evaæiriyantassa evaævattentassa evaæpÃlentassa evaæ- yapentassa evaæyÃpentassa rÆpaæ vibhoti vibhÃviyyati atikkamiyyati samatikkamiyyati vÅtivattiyyatÅ ti, evaæ- sametassa vibhoti rÆpaæ. Sa¤¤ÃnidÃnà hi papa¤casaækhà ti. Papa¤cà yeva papa¤casaækhà taïhÃpapa¤casaækhà diÂÂhipapa¤casaækhà mÃnapapa¤casaækhà sa¤¤ÃnidÃnà sa¤¤Ãsamudayà sa¤¤Ã- jÃtiyÃ\<*<7>*>/ sa¤¤Ãpabhavà ti, sa¤¤ÃnidÃnà hi papa¤casaækhÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: Na sa¤¤asa¤¤Å na visa¤¤asa¤¤Å no pi asa¤¤Å na vibhÆtasa¤¤Å, evaæsametassa vibhoti rÆpaæ, sa¤¤ÃnidÃnà hi papa¤casaækhà ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S khittac-. 2 S asa¤¤ipattà (= asa¤¤isattÃ). 3-3 S catutthajjhÃnaæ. 4 S samÃpannÃnaæ upa-. 5 Si om. 6-6 Bp om. 7 Bp S -jÃtikÃ. >/ #<[page 281]># %% $*>/ vadanti h' eke\<*<2>*>/ yakkhassa suddhiæ idha paï¬itÃse, udÃhu a¤¤aæ pi vadanti etto? || Nidd_I.11:14 ||>$ Yan taæ apucchimha akittayÅ no ti. Yan taæ apucchimha ayÃcimha ajjhesimha pasÃdayimha. AkittayÅ no ti kitti- taæ pakittitaæ Ãcikkhitaæ desitaæ pa¤¤Ãpitaæ paÂÂha- pitaæ vivaÂaæ vibhattaæ uttÃnÅkataæ pakÃsitan ti, yan taæ apucchimha akittayÅ no. A¤¤an taæ pucchÃma, tad iægha brÆhÅ ti. A¤¤an taæ pucchÃma, a¤¤an taæ yÃcÃma, a¤¤an taæ ajjhesÃma, a¤¤an taæ pasÃdema, uttariæ\<*<3>*>/ taæ pucchÃma. Tad iægha brÆhÅ ti iægha brÆhi Ãcikkha desehi pa¤¤Ãpehi paÂÂhapehi vivara vibhaja uttÃnÅkarohi pakÃsehÅ ti, a¤¤an taæ pucchÃma, tad iægha brÆhi. EttÃvat' aggaæ no vadanti h' eke yakkhassa suddhiæ idha paï¬itÃse ti. Eke samaïabrÃhmaïà ettÃvatà arÆpa- samÃpattiyà aggaæ seÂÂhaæ viseÂÂhaæ pÃmokkhaæ\<*<4>*>/ uttamaæ pavaraæ vadanti kathenti bhaïanti\<*<5>*>/ dÅpayanti voharanti. Yakkhassà ti sattassa narassa mÃnavassa posassa puggalassa jÅvassa jagussa\<*<6>*>/ jantussa indagussa\<*<7>*>/ manujassa. Suddhin ti suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ. Idha paï¬itÃse ti idha paï¬itavÃdà dhÅravÃdÃ\<*<8>*>/ ¤ÃïavÃdÃ\<*<9>*>/ hetuvÃdà lakkhaïavÃdà kÃraïavÃdà ÂhÃnavÃdà sakÃya laddhiyà ti, ettÃvat' aggaæ no vadanti h' eke yakkhassa suddhiæ idha paï¬itÃse. UdÃhu a¤¤aæ pi vadanti etto ti. UdÃhu eke samaïa- brÃhmaïà età arÆpasamÃpattiyo atikkamitvà samatikka- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp nu, here and below (see PTS). 2 S ete, here and below. 3 Bp uttari; S uttaram. 4 Bp pamukkham. 5 S bhanenti, as often. 6 Si jÃtussa; S parassa parassa. 7 Bp S hindagussa. 8 Bp thirav-, here and below. 9 Bp ¤Ãyav-, here and below. >/ #<[page 282]># %<282 AÂÂhakavaggo. [S.N. 875>% mitvà vÅtivattitvÃ\<*<1>*>/ etto arÆpato a¤¤aæ uttariæ yakkhassa suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ pari- muttiæ vadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharantÅ ti, udÃhu a¤¤aæ pi vadanti etto. Ten' Ãha so nimmito: Yan taæ apucchimha akittayÅ no, a¤¤an taæ pucchÃma, tad iægha brÆhi, ettÃvat' aggaæ no vadanti h' eke yakkhassa suddhiæ idha panditÃse, udÃhu a¤¤aæ pi vadanti etto ti. _________________________________ $$ EttÃvat' aggaæ pi vadanti h' eke yakkhassa suddhiæ idha paï¬itÃse ti. Sant' eke samaïabrÃhmaïà sassatavÃdà ettÃvatÃ\<*<2>*>/ arÆpasamÃpattiyà aggaæ seÂÂhaæ viseÂÂhaæ pÃmokkhaæ uttamaæ pavaraæ vadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharanti. Yakkhassà ti sattassa narassa mÃïa- vassa posassa puggalassa jÅvassa jagussa\<*<3>*>/ jantussa inda- gussa\<*<4>*>/ manujassa. Suddhin ti suddhiæ visuddhiæ pari- suddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ. Idha paï¬itÃse ti idha paï¬itavÃdà dhÅravÃdà ¤ÃïavÃdà hetuvÃdà lakkhaïa- vÃdà kÃraïavÃdà ÂhÃnavÃdà sakÃya laddhiyà ti, ettÃvat' aggaæ pi vadanti h' eke yakkhassa suddhiæ idha paï- ¬itÃse. Tesaæ pun' eke samayaæ vadanti anupÃdisese kusalà vadÃnà ti tesaæ yeva samaïabrÃhmaïÃnaæ eke samaïa- brÃhmaïà ucchedavÃdà bhavatajjità vibhavaæ abhinan- danti. Te sattassa samaæ upasamaæ vÆpasamaæ niro- dhaæ paÂipassaddhaæ\<*<5>*>/ vadanti: yato\<*<6>*>/ kira\<*<7>*>/ bho ayaæ attà kÃyassa bhedà ucchijjati vinassati na hoti param maraïà ettÃvatà anupÃdiseso ti\<*<8>*>/. Kusalà vadÃnà ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S vÅtivattetvÃ. 2 Bp S etÃva. 3 Si jÃtussa; S om. 4 Bp S hindagussa. 5 Bp paÂipassaddhÅ ti; S paÂippassaddhan ti. 6 S sato. 7 Bp kiæ; S kiraæ. 8 Bp S hoti. >/ #<[page 283]># %% kusalavÃdà paï¬itavÃdà dhÅravÃdÃ\<*<1>*>/ ¤ÃïavÃdÃ\<*<2>*>/ hetuvÃdà lakkhaïavÃdà kÃraïavÃdà ÂhÃnavÃdà sakÃya laddhiyà ti, tesaæ pun' eke samayaæ vadanti anupÃdisese kusalà vadÃnÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: EttÃvat' aggaæ pi vadanti h' eke yakkhassa suddhiæ idha paï¬itÃse, tesaæ pun' eke samayaæ vadanti anupÃdisese kusalà vadÃnà ti. _________________________________ $$ Ete ca ¤atvà upanissità ti. Ete ti diÂÂhigatike. Upanis- sità ti sassatadiÂÂhinissità ti ¤atvÃ, ucchedadiÂÂhinissità ti ¤atvÃ, sassatucchedadiÂÂhinissità ti ¤atvÃ\<*<3>*>/ jÃnitvà tula- yitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvà ti, ete ca ¤atvà upanissità ti. ¥atvà munÅ nissaye so vimaæsÅ ti. MunÅ ti monaæ vuccati ¤Ãïaæ . . . pe . . . saÇgajÃlam aticca so muni. Muni sassatadiÂÂhinissità ti ¤atvÃ, ucchedadiÂÂhinissità ti ¤atvÃ, sassatucchedadiÂÂhinissità ti ¤atvà ti\<*<4>*>/ ¤atvà jÃnitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvÃ\<*<5>*>/. So vimaæsÅ ti paï¬ito pa¤¤avà buddhimà ¤ÃïÅ vibhÃvÅ medhÃvÅ ti, ¤atvà munÅ nissaye so vimaæsÅ. ¥atvà vimutto na vivÃdam etÅ ti. ¥atvà jÃnitvà tula- yitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvÃ\<*<6>*>/, mutto vimutto parimutto\<*<4>*>/ suvimutto accanta-anupÃdÃvimok- khena\<*<7>*>/, sabbe saækhÃrà aniccà ti ¤atvà jÃnitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvÃ, mutto vimutto parimutto\<*<4>*>/ suvimutto accanta-anupÃdÃvimokkhena\<*<7>*>/, sabbe saækhÃrà dukkhà ti, sabbe dhammà anattà ti . . . pe . . . yaæ ki¤ci samudayadhammaæ sabban taæ nirodha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp thirav-. 2 Bp ¤Ãyav-. 3 Si ad. ti ¤atvÃ. 4 Bp S om. 5 Bp ad. vimutvÃ. 6 S ad. vimutto ti. 7 Bp accantaæ anupÃdÃ-. >/ #<[page 284]># %<284 AÂÂhakavaggo. [S.N. 877>% dhamman ti ¤atvà jÃnitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvÃ, mutto vimutto parimutto\<*<1>*>/ suvimutto accanta-anupÃdÃvimokkhenÃ\<*<2>*>/ ti ¤atvà vimutto. Na vivÃdam etÅ ti na kalahaæ karoti, na bhaï¬anaæ karoti, na viggahaæ karoti, na vivÃdaæ karoti, na medhagaæ karoti. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *Evaæ vimuttacitto kho Aggivessana bhikkhu na kenaci saævadati, na kenaci vivadati, ya¤ ca loke vuttaæ tena ca voharati aparÃmasan ti, ¤atvà vimutto na vivÃdam eti. BhavÃbhavÃya na sameti dhiro ti. BhavÃbhavÃyà ti bhavÃbhavÃya\<*<3>*>/ kammabhavÃya punabbhavÃya, kÃma- bhavÃya kammabhavÃya; kÃmabhavÃya punabbhavÃya, rÆpabhavÃya kammabhavÃya, rÆpabhavÃya punabbhavÃya, arÆpabhavÃya kammabhavÃya, arÆpabhavÃya punabbha- vÃya; punappunaæ bhavÃya, punappunaæ gatiyÃ, punap- punaæ upapattiyà punappunaæ paÂisandhiyà punappunaæ attabhÃvÃbhinibbattiyÃ\<*<4>*>/ na sameti, na samÃgacchati, na gaïhÃti, na parÃmasati, nÃbhinivisatÅ ti. DhÅro ti dhÅro paï¬ito pa¤¤avà buddhimà ¤ÃïÅ vibhÃvÅ medhÃvÅ ti, bhavÃ- bhavÃya na sameti dhÅro ti. Ten' Ãha BhagavÃ: Ete ca ¤atvà upanissità ti ¤atvà munÅ nissaye so vimaæsÅ, ¤atvà vimutto na vivÃdam eti, bhavÃbhavÃya na sameti dhÅro ti. EKùDASAMO\<*<5>*>/ KALAHAVIVùDASUTTANIDDESO NIèèHITO\<*<6>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- * M. i, 500. 1 Bp S om. 2 Bp accantaæ anupÃdÃ-. 3 Bp S bhavÃya. 4 Bp S attabhavÃya punappunÃbhinibbattiyÃ. 5 Bp om. 6 Bp S samatto ekÃdasamo. >/ #<[page 285]># %< 285>% CôÊAVIYôHASUTTANIDDESO\<*<1>*>/. $*>/ kusalà vadanti: yo\<*<3>*>/ evaæ jÃnÃti, \<*<4>*>/sa vedi\<*<4>*>/ dhammaæ, idaæ paÂikkosam akevalÅ so. || Nidd_I.12:1 ||>$ Sakaæ sakaæ diÂÂhi paribbasÃnà ti. Sant' eke samaïa- brÃhmaïà diÂÂhigatikÃ. Te dvÃsaÂÂhiyà diÂÂhigatÃnaæ a¤¤atara¤¤ataraæ diÂÂhigataæ gahetvà uggahetvÃ\<*<5>*>/ gaï- hitvà parÃmasitvà abhinivisitvÃ, sakÃya sakÃya diÂÂhiyà vasanti saævasanti Ãvasanti parivasanti. Yathà ÃgÃrikà vÃ\<*<6>*>/ gharesu vasanti, sÃpattikà và ÃpattÅsu vasanti, sakilesà và kilesesu vasanti; evam eva sant' eke samaïabrÃhmaïà diÂÂhigatikÃ, te dvÃsaÂÂhiyà diÂÂhigatÃnaæ a¤¤atara¤¤a- taraæ diÂÂhigataæ gahetvà uggahetvà gaïhitvà parÃma- sitvà abhinivisitvà sakÃya sakÃya diÂÂhiyà vasanti saæ- vasanti Ãvasanti parivasantÅ ti, sakaæ sakaæ diÂÂhi paribbasÃnÃ. Vigayha nÃnÃ\<*<2>*>/ kusalà vadantÅ ti. Viggayhà ti gahetvà uggahetvà gaïhitvà parÃmasitvà abhinivisitvÃ. \<*<7>*>/NÃnà vadantÅ ti\<*<7>*>/ nÃnà vadanti, vividhaæ vadanti, a¤¤o¤¤aæ vadanti, puthu\<*<8>*>/ vadanti, na ekaæ vadanti. Vadanti\<*<9>*>/ kathenti bhaïanti dÅpayanti voharanti. KusalÃ\<*<10>*>/ ti kusalavÃdà paï¬itavÃdà dhÅravÃdÃ\<*<11>*>/ ¤ÃïavÃdÃ\<*<12>*>/ hetuvÃdà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp atha cÆlaviyÆhasutti-anukkaÂi; S atha culaviyÆhanasuttaniddeso vuccati. 2 S nÃnaæ. 3 Bp om. 4-4 Bp S pavedi here and below. 5 S om. 6 Bp S om. 7-7 Bp S om. 8 Bp S puthuæ. 9 Si om. 10 S ad. vadÃnÃ. 11 Bp thiravÃdà as usual. 12 Bp ¤ÃyavÃdà as usual. >/ #<[page 286]># %<286 AÂÂhakavaggo. [S.N. 878>% lakkhaïavÃdà kÃraïavÃdà ÂhÃnavÃdà sakÃya laddhiyà ti, viggayha nÃnÃ\<*<1>*>/ kusalà vadanti. Yo\<*<2>*>/ evaæ jÃnÃti \<*<3>*>/sa vedi\<*<3>*>/ dhamman ti yo imaæ\<*<4>*>/ dhammaæ diÂÂhiæ paÂipadaæ maggaæ jÃnÃti, so dhammaæ vedi\<*<5>*>/ a¤¤Ãsi apassi paÂivijjhÅ ti, yo evaæ jÃnÃti\<*<6>*>/ sa vedi dhammaæ. Idaæ patikkosam akevalÅ so ti yo imaæ\<*<4>*>/ dhammaæ diÂÂhiæ paÂipadaæ maggaæ paÂikkosati, akevalÅ so, asamatto\<*<7>*>/ so\<*<5>*>/, aparipuïïo so, hÅno nihÅno omako lÃmako jatukko paritto ti, idaæ paÂikkosam akevalÅ so. Ten' Ãha so nimmito: Sakaæ sakaæ diÂÂhi paribbasÃnà viggayha nÃnÃ\<*<1>*>/ kusalà vadanti: yo evaæ jÃnÃti, sa vedi dhammaæ, idaæ paÂikkosam akevalÅ so ti. _________________________________ $*>/, bÃlo paro akusalo ti cÃhu, sacco nu vÃdo katamo imesaæ? sabb' eva hÅme\<*<9>*>/ kusalà vadÃnÃ. || Nidd_I.12:2 ||>$ Evam pi viggayha vivÃdiyantÅ\<*<10>*>/ ti evaæ gahetvà ugga- hetvà gaïhitvà parÃmasitvà abhinivisitvà vivÃdiyanti\<*<11>*>/, kalahaæ karonti, bhaï¬anaæ karonti, viggahaæ karonti, vivÃdaæ karonti, medhagaæ\<*<12>*>/ karonti: na tvaæ imaæ dhammavinayaæ ÃjÃnÃsi . . . pe . . . nibbedhehi và sace pahosÅ ti, evam pi viggayha vivÃdiyanti. BÃlo paro akusalo ti cÃhÆ ti paro bÃlo hÅno nihÅno omako lÃmako jatukko\<*<13>*>/ paritto akusalo avidvÃ\<*<5>*>/ avijjÃ- gato a¤ÃïÅ avibhÃvÅ duppa¤¤o ti evam Ãhaæsu, evaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S nÃnaæ. 2 Bp om. 3-3 Bp S pavedi. 4 Bp S idaæ. 5 Si om. 6 Bp pajÃnati. 7 S appamatto. 8 Bp vivÃdayanti. 9 PTS h' ime. 10 Bp S vivÃdayantÅ (here and below). 11 Bp S vÅvÃdayanti. 12 S medhakaæ, 13 Bp chatukko. >/ #<[page 287]># %% kathenti, evaæ bhaïanti, evaæ dÅpayanti, evaæ voharantÅ ti, bÃlo paro akusalo ti cÃhu. Sacco nu vÃdo katamo imesan? ti imesaæ samaïa- brÃhmaïÃnaæ vÃdo katamo sacco taccho tatho bhÆto yÃthÃvo aviparitto ti, sacco nu vÃdo katamo imesaæ? Sabb' eva hÅme kusalà vadÃnà ti \<*<1>*>/sabb' ev' ime\<*<1>*>/ samaïa- brÃhmaïà kusalavÃdà paï¬itavÃdà dhÅravÃdÃ\<*<2>*>/ ¤ÃïavÃdÃ\<*<3>*>/ hetuvÃdà lakkhaïavÃdà kÃraïavÃdà ÂhÃnavÃdà sakÃya laddhiyà ti, sabb' eva hÅme kusalà vadÃnÃ. Ten' Ãhu so nimmito: Evam pi viggayha vivÃdiyanti, bÃlo paro akusalo ti cÃhu, sacco nu vÃdo katamo imesaæ? sabb' eva hÅme kusalà vadÃnà ti. _________________________________ $*>/ dhammam anÃnujÃnaæ bÃlo mako\<*<5>*>/ hoti nihÅnapa¤¤o, sabb' eva bÃlà sunihÅnapa¤¤Ã, \<*<1>*>/sabb' ev' ime\<*<1>*>/ diÂÂhiparibbasÃnÃ. || Nidd_I.12:3 ||>$ Parassa ve\<*<4>*>/ dhammam anÃnujÃnan ti parassa dhammaæ diÂÂhiæ paÂipadaæ maggaæ anÃnujÃnanto anÃnupassanto\<*<6>*>/ anÃnuma¤¤anto anÃnumodanto ti, parassa ve\<*<4>*>/ dhammam anÃnujÃnaæ. BÃlo mako\<*<7>*>/ hoti nihÅnapa¤¤o ti paro bÃlo hoti hÅno nihÅno omako lÃmako jatukko\<*<8>*>/ paritto hÅnapa¤¤o nihÅna- pa¤¤o omakapa¤¤o lÃmakapa¤¤o jatukkapa¤¤o\<*<9>*>/ paritta- pa¤¤o ti, bÃlo mako hoti nihÅnapa¤¤o. \<*<10>*>/Sabb' eva\<*<10>*>/ bÃlà sunihÅnapa¤¤Ã ti sabb' ev' ime samaïabrÃhmaïà bÃlà hÅnà nihÅnà omakà lÃmakà jatukkÃ\<*<11>*>/ parittÃ. Sabb' eva hÅnapa¤¤Ã nihÅnapa¤¤Ã \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S sabbe p' ime. 2 Bp thiravÃdÃ. 3 Bp ¤ÃyavÃdÃ. 4 Bp S ce. 5 S lÃmako; PTS mago. 6 S ad. ananumananto. 7 S lÃmako. 8 Bp S chatukko. 9 Bp chatukkap-; S catukap-. 10-10 S sabb' ev' ime. 11 Bp chatukkÃ; S catukkÃ. >/ #<[page 288]># %<288 AÂÂhakavaggo. [S.N. 880>% omakapa¤¤Ã lÃmakapa¤¤Ã jatukkapa¤¤Ã\<*<1>*>/ parittapa¤¤Ã ti, sabb' eva bÃlà sunihÅnapa¤¤Ã. Sabb' ev' ime diÂÂhiparibbasÃnà ti sabb' ev' ime samaïa- brÃhmaïà diÂÂhigatikÃ. Te dvÃsaÂÂhiyà diÂÂhigatÃnaæ a¤¤atara¤¤ataraæ diÂÂhigataæ gahetvà uggahetvÃ\<*<2>*>/ gaïhitvà parÃmasitvà abhinivisitvà sakÃya sakÃya diÂÂhiyà vasanti saævasanti Ãvasanti parivasanti. Yathà ÃgÃrikà và gharesu vasanti, sÃpattikà và ÃpattÅsu vasanti, sakilesà và kilesesu vasanti, evam eva sabb' ev' ime samaïabrÃhmaïà diÂÂhi- gatikÃ, \<*<3>*>/te dvÃsaÂÂhiyÃ\<*<4>*>/ diÂÂhigatÃnaæ a¤¤atara¤¤ataraæ diÂÂhigataæ gahetvà uggahetvà gaïhitvà parÃmasitvà abhinivisitvà sakÃya sakÃya diÂÂhiyà vasanti saævasanti Ãvasanti\<*<3>*>/ parivasantÅ ti, sabb' ev' ime diÂÂhiparibbasÃnÃ. Ten' Ãha BhÃgava: Parassa ve dhammam anÃnujÃnaæ bÃlo mako hoti nihÅnapa¤¤o, sabb' eva bÃlà sunihÅnapa¤¤Ã, sabb' ev' ime diÂÂhiparibbasÃnà ti. _________________________________ $*>/ce pana vÅvadÃtÃ\<*<5>*>/ saæsuddhapa¤¤Ã kusalà matÅmÃ\<*<6>*>/, \<*<7>*>/na tesaæ\<*<7>*>/ koci parihÅnapa¤¤o, diÂÂhÅ hi tesaæ\<*<8>*>/ pi tathà samattÃ. || Nidd_I.12:4 ||>$ SandiÂÂhiyà \<*<9>*>/ce pana vÅvadÃtÃ\<*<9>*>/ ti sakÃya diÂÂhiyÃ, sakÃya khantiyÃ, sakÃya ruciyÃ, sakÃya laddhiyà vÅvadÃtÃ\<*<10>*>/ \<*<11>*>/pariyodÃtÃ\<*<12>*>/ asaÇkiliÂÂhÃ\<*<13>*>/ ti, sandiÂÂhiyà \<*<9>*>/ce pana vÅvadÃtÃ\<*<9>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp chatukkap-; S catukkap-. 2 S om. 3-3 Bp pe. 4 S dvÃsaÂÂhÅnaæ. 5-5 Bp c' eva vevadÃta?; S ca vaïo ce vadÃtÃ. 6 PTS mutÅmÃ. 7-7 Bp tesaæ na. 8 Si nesaæ (but below tesam). 9-9 Bp S c' eva na vevadÃtà (S ce vadÃtÃ). 10 Bp anavevadÃtÃ; S anavodÃtÃ. 11 Bp S ad. avodÃtÃ. 12 S apariyodÃtÃ. 13 Bp S saækiliÂÂhà saækilesikÃ. >/ #<[page 289]># %% Saæsuddhapa¤¤Ã\<*<1>*>/ kusalà matÅmà ti. Suddhapa¤¤Ã visuddhapa¤¤Ã parisuddhapa¤¤Ã vodÃtapa¤¤Ã pariyodÃta- pa¤¤Ã. Athavà suddhadassanà visuddhadassanÃ\<*<2>*>/ pari- suddhadassanà vodÃtadassanà pariyodÃtadassanÃ\<*<2>*>/ ti, saæsuddhapa¤¤Ã. Kusalà ti. KusalÃ\<*<3>*>/ paï¬ità pa¤¤a- vanto buddhimanto ¤Ãïino vibhÃvino medhÃvino ti, saæ- suddhapa¤¤Ã kusalÃ. MatÅmà ti matimÃ\<*<4>*>/ paï¬ità pa¤¤a- vanto buddhimanto ¤Ãïino vibhÃvino medhÃvino ti, saæ- suddhapa¤¤Ã kusalà matÅmÃ\<*<4>*>/. \<*<5>*>/Na tesaæ\<*<5>*>/ koci parihÅnapa¤¤o ti tesaæ samaïa- brÃhmaïÃnaæ na koci hÅnapa¤¤o nihÅnapa¤¤o omaka- pa¤¤o lÃmakapa¤¤o jatukkapa¤¤o\<*<6>*>/ parittapa¤¤o. AthavÃ\<*<7>*>/ sabb' eva aggapa¤¤Ã\<*<8>*>/ seÂÂhapa¤¤Ã viseÂÂhapa¤¤Ã pÃmok- khapa¤¤Ã uttamapa¤¤Ã pavarapa¤¤Ã ti,\<*<5>*>/na tesaæ\<*<5>*>/ koci parihÅnapa¤¤o. DiÂÂhÅ hi tesaæ pi tathà samattà ti tesaæ samaïa- brÃhmaïÃnaæ diÂÂhi tathà samattà samÃdinnà gahità parÃmaÂÂhà abhiniviÂÂhà ajjhosità adhimuttà ti, diÂÂhÅ hi tesaæ pi tathà samattÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: SandiÂÂhiyà \<*<9>*>/ce pana vÅvadÃtÃ\<*<9>*>/ saæsuddhapa¤¤Ã kusalà matÅmÃ\<*<4>*>/, \<*<5>*>/na tesaæ\<*<5>*>/ koci parihÅnapa¤¤o, diÂÂhÅ hi tesaæ pi tathà samattà ti. _________________________________ $*>/ etam tathivan\<*<11>*>/ ti brÆmi, yam Ãhu bÃlÃ\<*<12>*>/ mithu a¤¤ama¤¤aæ: sakaæ sakaæ diÂÂhim akaæsu saccaæ, tasmà hi bÃlo ti paraæ dahanti. || Nidd_I.12:5 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S sambuddhap- here and below. 2 S om. 3 Si om. 4 Bp S mutimÃ. 5-5 Bp tesaæ na. 6 Bp chatukkap-. 7 Bp S atthi. 8 Bp S om. 9-9 Bp S c' eva na vevadÃtà (S ce vadÃtÃ). 10 Bp S cÃhaæ. 11 Bp S tathavan (S tatavan); PTS tathiyan. 12 Bp bÃlo; S balo. >/ #<[page 290]># %<290 AÂÂhakavaggo. [S.N. 882>% Na vÃham\<*<1>*>/ etaæ tathivan\<*<2>*>/ ti brÆmÅ ti. Nà ti paÂik- khepo. Etan ti dvÃsaÂÂhidiÂÂhigatan ti nÃhaæ etaæ \<*<3>*>/tathaæ tacchaæ\<*<3>*>/ bhÆtaæ yÃthÃvaæ aviparittan ti brÆmi ÃcikkhÃmi desemi pa¤¤Ãpemi paÂÂhapemi vivarÃmi vibha- jÃmi uttÃnÅkaromi pakÃsemÅ ti, na vÃham\<*<4>*>/ etaæ tathivan\<*<2>*>/ ti brÆmi. Yam Ãhu bÃlÃ\<*<5>*>/ mithu a¤¤ama¤¤an ti. MithÆ ti dve janÃ, dve kalahakÃrakÃ, dve bhaï¬anakÃrakÃ, dve bhassa- kÃrakÃ, dve vivÃdakÃrakÃ, dve adhikaraïakÃrakÃ, dve vÃdino, dve sallÃpakÃ. Te a¤¤ama¤¤aæ \<*<6>*>/bÃlo hÅno nihÅno omako lÃmako jatukko\<*<6>*>/ paritto\<*<7>*>/ ti evam Ãhaæsu, evaæ kathenti, evaæ bhaïanti, evaæ dÅpayanti, evaæ voharantÅ ti, yam Ãhu bÃlà mithu a¤¤ama¤¤aæ\<*<8>*>/. Sakaæ sakaæ diÂÂhiæ akaæsu saccan ti sassato loko, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti sakaæ sakaæ diÂÂhim akaæsu saccaæ. Asassato loko, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti . . . pe . . . n' eva hoti na na hoti tathÃgato param maraïÃ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti, sakaæ sakaæ diÂÂhim akaæsu saccaæ. Tasmà hi bÃlo ti paraæ dahantÅ ti. Tasmà ti tasmà taækÃraïà taæhetu taæpaccayà taænidÃnà paraæ \<*<9>*>/bÃlo hÅno nihÅno omako lÃmako jatukko\<*<10>*>/ paritto\<*<9>*>/ ti dahanti passanti dakkhanti olokenti nijjhÃyanti upaparikkhantÅ ti, tasmà hi bÃlo ti paraæ dahanti. Ten' Ãha BhagavÃ: Na vÃham\<*<4>*>/ etaæ tathivan\<*<11>*>/ ti brÆmi, yam Ãhu bÃlÃ\<*<12>*>/ mithu a¤¤ama¤¤aæ: sakaæ sakaæ diÂÂhim akaæsu saccaæ, tasmà hi bÃlo ti paraæ dahantÅ ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp cÃham. 2 Bp tathavan; S tathevan. 3-3 Bp tacchaæ tathaæ. 4 Bp S cÃham. 5 Bp bÃlo; S balo. 6-6 Bp bÃlato . . . chatukkato; S bÃlato . . . jatukkato. 7 Bp (?) S parittato. 8 S ad. ti. 9-9 Bp S bÃlato . . . parittato. 10 Bp chatukkato; S jatukkato. 11 Bp S tathavan. 12 Bp S bÃlo. >/ #<[page 291]># %% $*>/ ti eke, tam Ãhu a¤¤e pi\<*<2>*>/ tucchaæ musà ti, evam pi viggayha vivÃdiyanti\<*<3>*>/, kasmà na ekaæ\<*<4>*>/ samaïà vadanti? || Nidd_I.12:6 ||>$ Yam Ãhu saccaæ tathivan\<*<1>*>/ ti eke ti yaæ dhamman diÂÂhiæ paÂipadaæ maggaæ eke samaïabrÃhmaïÃ: idaæ saccaæ tacchaæ\<*<5>*>/ bhÆtaæ\<*<6>*>/ yÃthÃvaæ\<*<7>*>/ aviparittan ti evaæ Ãhaæsu, evaæ kathenti, evaæ bhaïanti, evaæ dÅpayanti, evaæ voharantÅ ti, yam Ãhu saccaæ tathivan ti eke. Tam Ãhu a¤¤e pi\<*<8>*>/ tucchaæ musà tÅ\<*<9>*>/ ti tam eva dhammaæ diÂÂhiæ paÂipadaæ maggaæ eke samaïabrÃhmaïÃ: etaæ\<*<8>*>/ tucchaæ, etaæ musÃ, etaæ abhÆtaæ, etaæ alikaæ, etaæ ayÃthÃvan\<*<10>*>/ ti evam Ãhaæsu evaæ kathenti, evaæ bhaïanti, evaæ dÅpayanti, evaæ voharantÅ ti, tam Ãhu a¤¤e pi\<*<8>*>/ tucchaæ musà ti. Evam pi viggayha vivÃdiyantÅ\<*<11>*>/ ti evaæ gahetvà uggahetvà gaïhitvà parÃmasitvà abhinivisitvà vivÃdiyanti, kalahaæ karonti, bhaï¬anaæ karonti, viggahaæ karonti, vivÃdaæ karonti, medhagaæ karonti: na tvaæ imaæ dhamma- vinayaæ ÃjÃnÃsi . . . pe . . . nibbedhehi và sace pahosÅ ti, evam pi viggayha vivÃdiyanti. Kasmà na ekaæ samaïà vadantÅ? ti. Kasmà ti kasmà kiækÃraïà kiæhetu kiæpaccayà kiænidÃnÃ\<*<12>*>/ kiæsamudayà kiæjÃtikÃ\<*<13>*>/ kiæpabhavà na ekaæ vadanti, nÃnà vadanti, vividhaæ vadanti, a¤¤o¤¤aæ vadanti, puthu vadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharantÅ ti, kasmà na ekaæ samaïà vadanti. Ten' Ãha so nimmito: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S tathavan. 2 S om. 3 Bp vivÃdayanti. 4 S etaæ. 5 S ad. tathaæ. 6 Bp ad. tathaæ; S ad. kathaæ (=tathaæ). 7 S yÃvatavaæ, sometimes. 8 Bp S om. 9 Codd. om. 10 Bp S ayÃthÃvaæ etan. 11 Bp S vivÃdayanti, here and below. 12 Si om. 13 Bp S kiæjÃtiyÃ. >/ #<[page 292]># %<292 AÂÂhakavaggo. [S.N. 883>% Yam Ãhu saccaæ tathivan\<*<1>*>/ ti eke, tam Ãhu a¤¤e pi\<*<2>*>/ tucchaæ musà ti, evam pi viggayha vivÃdiyanti, kasmà na ekaæ samaïà vadantÅ? ti. _________________________________ $*>/nÃnà te\<*<3>*>/ saccÃni sayaæ thunanti, tasmà na ekaæ samaïà vadanti. || Nidd_I.12:7 ||>$ Ekaæ hi saccaæ na dutÅyam atthÅ ti. Ekaæ saccaæ vuccati dukkhanirodho nibbÃnaæ, yo so sabbasaækhÃra- samatho sabbÆpadhipaÂinissaggo taïhakkhayo virÃgo nirodho nibbÃnaæ. Athavà ekaæ saccaæ vuccati magga- saccaæ niyyÃnasaccaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ariyo aÂÂhaÇgiko maggo, seyyathÅdaæ sammÃdiÂÂhi sammÃ- saækappo sammÃvÃcà sammÃkammanto sammÃ-ÃjÅvo sammÃvÃyÃmo sammÃsati sammÃsamÃdhÅ ti, ekaæ hi saccaæ na dutÅyam atthi. Yasmiæ pajà no vivade pajÃnan ti. Yasmin ti yamhi\<*<4>*>/ sacce. PajÃ\<*<5>*>/ ti sattÃdhivacanaæ. PajÃ\<*<6>*>/ yaæ saccaæ pajÃnantà ÃjÃnantà vijÃnantà paÂivijÃnantà pativijjhantà na kalahaæ kareyya\<*<7>*>/ na bhaï¬anaæ kareyya, na vigga- haæ kareyya, na vivÃdaæ kareyya, na medhagaæ kareyya, kalahaæ bhaï¬anaæ viggahaæ vivÃdaæ medhagaæ paja- heyya\<*<8>*>/ vinodeyya\<*<9>*>/ byantÅkareyya\<*<10>*>/ anabhÃvaæ gameyyÃ\<*<11>*>/ ti, yasmiæ pajà no vivade pajÃnaæ. \<*<12>*>/NÃnà te\<*<12>*>/ saccÃni sayaæ thunantÅ ti nÃnà te saccÃni sayaæ thunanti vadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharanti: sassato loko, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S tathavan. 2 Bp S om. 3-3 Bp S nÃnÃto. 4 Bp S yasmiæ. 5 S pajÃnÃ. 6 Bp S pajÃnaæ. 7 Bp S kareyyuæ throughout. 8 Bp S pajaheyyuæ. 9 Bp S vinodeyyuæ. 10 Bp S byantikareyyuæ. 11 S gameyyun; Bp gameyyan. 12-12 Bp S nÃnÃto here and below. >/ #<[page 293]># %% ti sayaæ thunanti vadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharanti; asassato loko . . . pe . . . n' eva hoti na na hoti tathÃgato param maraïÃ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti sayaæ thunanti vadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharantÅ ti, nÃnà te saccÃni sayaæ thuïanti. Tasmà na ekaæ samaïà vadantÅ ti. Tasmà ti tasmà taækÃraïà taæhetu taæpaccayà taænidÃnà na ekaæ vadanti, nÃnà vadanti, vividhaæ vadanti, a¤¤o¤¤aæ vadanti, puthu vadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharantÅ ti, tasmà na ekaæ samaïà vadanti. Ten' Ãha BhagavÃ: Ekaæ hi saccaæ na dutÅyam atthi, yasmiæ pajà no vivade pajÃnaæ, nÃnà te saccÃni sayaæ thunanti, tasmà na ekaæ samaïà vadantÅ ti. _________________________________ $*>/ bahÆni\<*<2>*>/ nÃnÃ, udÃhu te takkam anussaranti? || Nidd_I.12:8 ||>$ Kasmà nu saccÃni vadanti nÃnà ti. Kasmà ti kasmà kiækÃraïà kiæhetu kiæpaccayà kiænidÃnà \<*<3>*>/saccÃni \<*<4>*>/nÃnÃ\<*<3>*>/ vadanti, vividhÃni vadanti, a¤¤o¤¤Ãni vadanti, puthÆni vadanti, kathenti bhaïanti dÅpayanti voharantÅ ti, kasmà nu saccÃni vadanti nÃnÃ. PavÃdiyÃse kusalà vadÃnà ti. PavÃdiyÃse ti vippavadantÅ ti pi\<*<5>*>/ pavÃdiyÃse. Athavà sakaæ sakaæ diÂÂhigataæ pavadanti\<*<6>*>/ kathenti bhaïanti dÅpayanti voharanti: sassato loko, idam eva saccaæ mogham a¤¤an ti pavadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharanti: asassato loko . . . pe . . . n' eva hoti na na hoti tathÃgato param maraïÃ, idam eva saccaæ mogham a¤¤an ti pavadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharanti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S sutÃni here and below; PTS su tÃni. 2 S bahÆnaæ. 3-3 S om. 4 Bp nÃnÃni. 5 S om. 6 S vadanti. >/ #<[page 294]># %<294 AÂÂhakavaggo. [S.N. 885>% Kusalà vadÃnà ti kusalavÃdà paï¬itavÃdà dhÅravÃdÃ\<*<1>*>/ ¤ÃïavÃdÃ\<*<2>*>/ hetuvÃdà lakkhaïavÃdà kÃraïavÃdà ÂhÃnavÃdà sakÃya laddhiyà ti, pavÃdiyÃse kusalÃvadÃnÃ. SaccÃni suttÃni bahÆni nÃnà ti saccÃni sutÃni bahÆni\<*<3>*>/ nÃnÃni vividhÃni a¤¤o¤¤Ãni \<*<4>*>/puthÆnÅ ti, saccÃni suttÃni bahÆni nÃnÃ\<*<4>*>/. UdÃhu te takkam anussarantÅ? ti udÃhu\<*<5>*>/ takkena vitak- kena\<*<6>*>/ saækappena yÃyanti niyyanti vuyhanti saæhari- yantÅ ti, evam pi udÃhu te takkam anussaranti? Athavà takkapariyÃhataæ vÅmaæsÃnucaritaæ sayaæ pÃÂibhÃnaæ vadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharantÅ ti, evam pi udÃhu te takkam anussaranti. Ten' Ãha so nimmito: Kasmà nu saccÃni vadanti nÃnà pavÃdiyÃse kusalà vadÃnÃ? saccÃni suttÃni bahÆni nÃnÃ, udÃhu te takkam anussarantÅ? ti. _________________________________ $*>/ loke, takka¤ ca diÂÂhÅsu pakappayitvà saccaæ musà ti dvayadhammam Ãhu. || Nidd_I.12:9 ||>$ Na h' eva saccÃni bahÆni nÃnà ti na h' eva saccÃni bahukÃni nÃnÃni vividhÃni a¤¤o¤¤Ãni puthÆnÅ ti, na h' eva saccÃni bahÆni nÃnÃ. A¤¤atra sa¤¤Ãya niccÃni loke ti. A¤¤atra sa¤¤Ãya\<*<8>*>/ niccagÃhà eka¤ ¤eva saccaæ loke \<*<9>*>/kathiyati bhaïiyati dÅpayati vohariyati\<*<9>*>/: dukkhanirodho nibbÃnaæ, yo so sabbasaækhÃrasamatho sabbÆpadhipaÂinissaggo taïhak- khayo virÃgo nirodho nibbÃnaæ. Athavà ekaæ saccaæ vuccati maggasaccaæ niyyÃnasaccaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadÃ, ariyo aÂÂhaÇgiko maggo, seyyathÅdaæ sammÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp thiravÃdà as usual. 2 Bp ¤ÃyavÃdà as usual. 3 S bahukÃni, see below, l. 22. 4-4 Si puthÆni. 5 S ad. te. 6 Bp om. 7 PTS has the vÊ. caccÃni, caccÃ. 8 S saccÃya. 9-9 Bp kathiyyati bhaïiyyati dÅpiyyati vohariyyati. >/ #<[page 295]># %% diÂÂhi . . . pe . . . sammÃsamÃdhÅ ti, a¤¤atra sa¤¤Ãya niccÃni loke. Takka¤ ca diÂÂhÅsu pakappayitvÃ\<*<1>*>/ saccaæ musà ti dvaya- dhammam ÃhÆ ti takkaæ vitakkaæ saækappaæ takkayitvà vitakkayitvÃ\<*<2>*>/ saækappayitvà diÂÂhigatÃni janenti sa¤ja- nenti nibbattenti abhinibbattenti; diÂÂhigatÃni janetvà sa¤janetvà nibbattetvà abhinibbattetvÃ: mayhaæ saccaæ, tuyhaæ musà ti evam Ãhaæsu, evaæ kathenti, evaæ bhaïanti, evaæ dÅpayanti, evaæ voharantÅ ti, takka¤ ca diÂÂhÅsu pakappÃyitvà saccaæ musà ti dvayadhammam Ãhu. Ten' Ãha BhagavÃ: Na h' eva saccÃni bahÆni nÃnÃ, a¤¤atra sa¤¤Ãya niccÃni loke, takka¤ ca diÂÂhÅsu pakappayitvÃ\<*<3>*>/ saccaæ musà ti dvayadhammam ÃhÆ ti. _________________________________ $*>/ete ca\<*<4>*>/ nissÃya vimÃnadassÅ vinicchaye Âhatvà pahassamÃno\<*<5>*>/ bÃlo paro akusalo ti c' Ãha. || Nidd_I.12:10 ||>$ DiÂÂhe sute sÅlavate mute và ete ca nissÃya vimÃnadassÅ ti diÂÂhaæ và diÂÂhisuddhiæ\<*<6>*>/ và sutaæ và sutasuddhiæ và sÅlaæ và sÅlasuddhiæ\<*<7>*>/ và vattaæ\<*<8>*>/ và vattasuddhiæ\<*<9>*>/ và mutaæ và mutasuddhiæ và nissÃya upanissÃya gaïhitvà parÃmasitvà abhinivisitvà ti, diÂÂhe sute sÅlavate mute vÃ. Ete ca nissÃya vimÃnadassÅ ti na sammÃnetÅ ti pi vimÃna- dassÅ, athavà domanassaæ janetÅ ti pi vimÃnadassÅ ti, diÂÂhe sute sÅlavate mute và ete ca nissÃya vimÃnadassÅ. Vinicchaye Âhatvà pahassamÃno\<*<10>*>/ ti. Vinicchayà vuc- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp om. 2 Bp S om. 3 S saæk-. 4-4 Bp S etesu, here and below. 5 Bp pahaæsamÃno; S samÃdayamÃno; Si vÊ. sahassamÃno. 6 Bp diÂÂhasuddhiæ. 7 S sÅlavisuddhiæ. 8 Bp S vataæ. 9 Bp S vatasuddhiæ. 10 Bp pahasamÃno; S sahassamÃno here and below. >/ #<[page 296]># %<296 AÂÂhakavaggo. [S.N. 887>% canti dvÃsaÂÂhÅ diÂÂhigatÃni. DiÂÂhivinicchaye\<*<1>*>/ vinicchi- tadiÂÂhiyÃ\<*<2>*>/ Âhatvà patiÂÂhahitvà gaïhitvà parÃmasitvà abhinivisitvà ti, vinicchaye ÂhatvÃ. PahassamÃno\<*<3>*>/ ti tuÂÂho hoti, haÂÂho pahaÂÂho attamano paripuïïasaæ- kappo. Athavà dantavidaæsakaæ hassamÃno\<*<4>*>/ ti, vinic- chaye Âhatvà pahassamÃno. BÃlo paro akusalo ti c' Ãhà ti paro bÃlo hÅno nihÅno omako lÃmako jatukko\<*<5>*>/ paritto akusalo avidvÃ\<*<6>*>/ avijjÃgato a¤ÃïÅ avibhÃvÅ amedhÃvÅ\<*<1>*>/ duppa¤¤o ti evam Ãha, evaæ katheti, evaæ bhaïati, evaæ dÅpayati, evaæ voharatÅ ti, bÃlo paro akusalo ti c' Ãha. Ten' Ãha BhagavÃ: DiÂÂhe sute sÅlavate mute và ete ca nissÃya vimÃnadassÅ vinicchaye Âhatvà pahassamÃno bÃlo paro akusalo ti c' Ãha ti. _________________________________ $*>/ vadÃno a¤¤aæ vimÃneti, tath' eva pÃvÃ. || Nidd_I.12:11 ||>$ Yen' eva bÃlo ti paraæ dahÃtÅ ti yena hetunÃ, yena paccayena, yena kÃraïena, \<*<8>*>/yena pabhavena\<*<8>*>/ paraæ bÃlato hÅnato nihÅnato omakato lÃmakato jatukkato\<*<9>*>/ parittato\<*<10>*>/ dahati passati dakkhati oloketi nijjhÃyati upaparikkhatÅ ti, yen' eva bÃlo ti paraæ dahÃti. Ten' ÃtumÃnaæ kusalo ti c' Ãhà ti. ùtumÃ\<*<11>*>/ vuccati attÃ. So pi ten' eva hetunÃ, tena paccayena, tena kÃra- ïena, tena pabhavena attÃnaæ Ãha\<*<12>*>/: aham asmi kusalo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si om. 2 Bp vinicchayaæ diÂÂhiyà (=vinicchayad-?). 3 Bp pahasamÃno; S sahassamÃno. 4 Bp pahasamÃno; S hasamÃno. 5 Bp chatukko. 6 Si aviddhÃ. 7 Bp S kusalÃ. 8-8 Si om.; S yena papacà yena. 9 Bp chatukk[at]o; S chatukkato. 10 S ad. hoti. 11 Bp S ÃtumÃno. 12 S om. >/ #<[page 297]># %% paï¬ito pa¤¤avà buddhimà ¤ÃïÅ vibhÃvÅ medhÃvÅ ti, ten' ÃtumÃnaæ kusalo ti c' Ãha. Sayam attanà so kusalo\<*<1>*>/ vadÃno ti sayaæ\<*<2>*>/ attÃnaæ kusalavÃdo paï¬itavÃdo dhÅravÃdo\<*<3>*>/ ¤ÃïavÃdo\<*<4>*>/ hetuvÃdo lakkhaïavÃdo kÃraïavÃdo ÂhÃnavÃdo sakÃya laddhiyà ti, sayam attanà so kusalo\<*<1>*>/ vadÃno. A¤¤aæ vimÃneti, tath'\<*<5>*>/ eva pÃvÃ\<*<6>*>/ ti. Na sammÃnetÅ\<*<7>*>/ ti pi a¤¤aæ vimÃneti\<*<8>*>/; athavà domanassaæ janetÅ ti pi, a¤¤aæ vimÃneti. Tath'\<*<9>*>/ eva pÃvÃ\<*<10>*>/ ti. Tath'\<*<9>*>/ eva taæ diÂÂhigataæ pÃvadati: \<*<11>*>/iti p' ayaæ\<*<11>*>/ puggalo micchÃ- diÂÂhiko viparittadassano ti, a¤¤aæ vimÃneti tath'\<*<12>*>/ eva pÃvÃ\<*<13>*>/. Ten' Ãha BhagavÃ: Yen' eva bÃlo ti paraæ dahÃti, ten' ÃtumÃnaæ kusalo ti c' Ãha; sayam attanà so kusalo\<*<14>*>/ vadÃno a¤¤aæ vimÃneti, tath'\<*<12>*>/ eva pÃvà ti. _________________________________ $*>/ so samatto mÃnena matto paripuïïamÃnÅ sayam eva sÃmaæ manasÃbhisitto, diÂÂhÅ hi sà tassa tathà samattÃ. || Nidd_I.12:12 ||>$ AtÅsaraædiÂÂhiyÃ\<*<15>*>/ so samatto ti. AtisÃradiÂÂhiyo\<*<16>*>/ vuc- canti dvÃsaÂÂhÅ diÂÂhigatÃni. KiækÃraïà atisÃradiÂÂhiyo\<*<17>*>/ vuccanti dvÃsaÂÂhÅ diÂÂhigatÃni? Sabbà tÃ\<*<18>*>/ diÂÂhiyo \<*<19>*>/kÃraïÃtikkantà lakkhaïÃtikkantà hÅnÃtikkantÃ\<*<19>*>/ taæ- kÃraïà atisÃradiÂÂhiyo\<*<20>*>/ vuccanti dvÃsaÂÂhÅ diÂÂhigatÃni. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp kusalÃ. 2 Bp sayam eva; S sassam eva. 3 Bp thiravÃdo. 4 Si om.; Bp ¤ÃyavÃdo. 5 Bp ? S tad. 6 Bp ? S pÃvadÃ. 7 S sampÃdetÅ. 8 S vimÃnetÅ ti. 9 Bp (S ?) tad. 10 Bp S pÃvadÃ. 11-11 Bp S iti vÃyaæ. 12 Bp S tad. 13 Bp pÃvada; S pÃvadÃ. 14 Bp S kusalÃ. 15 Bp atisÃrad-; S atipÃdaæd-. 16 S atipÃdaæd-. 17 S atipÃrad-. 18 Si om. 19-19 S kÃraïa-ati-, lakkhaïa-ati-, hÅna-ati-. 20 S sÃdidiÂÂhiyo. >/ #<[page 298]># %<298 AÂÂhakavaggo. [S.N. 889>% Sabbe pi titthiyÃ\<*<1>*>/ atisÃradiÂÂhiyÃ\<*<2>*>/. KiækÃraïà sabbe pi titthiyÃ\<*<1>*>/ \<*<3>*>/atisÃradiÂÂhiyÃ\<*<4>*>/? Te a¤¤ama¤¤aæ atikka- mitvà samatikkamitvÃ\<*<5>*>/ vÅtivattetvÃ\<*<6>*>/ diÂÂhigatÃni janenti sa¤janenti nibbattenti abhinibbattenti; taækÃraïà sabbe pi titthiyÃ\<*<1>*>/ \<*<7>*>/atisÃradiÂÂhiyÃ\<*<8>*>/. So samatto ti atisÃra- diÂÂhiyÃ\<*<9>*>/ samatto\<*<10>*>/ paripuïïo anomo ti, atÅsaraædiÂÂhiyÃ\<*<11>*>/ so samatto. MÃnena matto paripuïïamÃnÅ ti sakÃya diÂÂhiyà mÃnena matto pamatto ummatto adhimatto ti, mÃnena matto. ParipuïïamÃnÅ ti paripuïïamÃnÅ\<*<12>*>/ samattamÃnÅ\<*<13>*>/ anoma- mÃnÅ ti, mÃnena matto paripuïïamÃnÅ. Sayam eva sÃmaæ manasÃbhisitto ti. Sayam eva attÃnaæ cittena abhisi¤cati: aham asmi kusalo paï¬ito pa¤¤avà buddhimà ¤ÃïÅ vibhÃvÅ medhÃvÅ ti, sayam eva sÃmaæ manasÃbhisitto. DiÂÂhÅ hi sà tassa tathà samattà ti tassa sà diÂÂhi tathà samattà samÃdiïïà gahità parÃmaÂÂhà abhiniviÂÂhà ajjho- sità adhimuttà ti, diÂÂhÅ hi sà tassa tathà samattÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: AtÅsaraædiÂÂhiyÃ\<*<14>*>/ so samatto mÃnena matto paripuïïamÃnÅ sayam eva sÃmaæ manasÃbhisitto, diÂÂhÅ hi sà tassa tathà samattà ti. _________________________________ $*>/ sahÃ\<*<16>*>/ hoti nihÅnapa¤¤o; athavÃ\<*<17>*>/ sayaæ vedagÆ hoti dhÅro, na koci bÃlo samaïesu atthi. || Nidd_I.12:13 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp diÂÂhiyo; S ditÂhiya. 2 Bp S ?, see n. 8. 3 S ad. vuccanti. 4 Bp -diÂÂhiyo. 5 S om. 6 Bp S vÅtivattitvÃ. 7 Bp S ad. vuccanti. 8 Bp S -diÂÂiyo. 9 S atipÃdadiÂÂhiyo. 10 S ad. ti atisÃradiÂÂhiyo. 11 S atisÃrad-. 12 Si om. 13 Si mattamÃnÅ. 14 Bp atisÃrad-; S asiparaæ¬-. 15 Bp tumho; S thumo here and below. 16 S sayÃ. 17 Bp S atha ce here and below (as PTS). >/ #<[page 299]># %% Parassa ce hi vacasà nihÅno ti. Parassa ce vÃcÃya vacanena ninditakÃraïà garahitakÃraïà upavaditakÃraïà paro bÃlo hoti hÅno\<*<1>*>/ nihÅno omako lÃmako jatukko\<*<2>*>/ paritto ti, parassa ce hi vacasà nihÅno. Tumo sahà hoti nihÅnapa¤¤o ti so pi ten' eva saha\<*<3>*>/ hoti hÅnapa¤¤o\<*<1>*>/ nihÅnapa¤¤o omakapa¤¤o lÃmakapa¤¤o jatukkapa¤¤o parittapa¤¤o ti\<*<4>*>/, tumo\<*<5>*>/ sahà hoti nihÅna- pa¤¤o. Athavà sayaæ vedagÆ hoti dhÅro ti. \<*<6>*>/Athavà sayam vedagÆ hoti\<*<6>*>/ dhÅro paï¬ito pa¤¤avà buddhimà ïÃïÅ vibhÃvÅ medhÃvÅ ti, athavà sayaæ vedagÆ hoti dhÅro. Na koci bÃlo samaïesu atthÅ ti samaïesu na koci bÃlo hÅno nihÅno omako lÃmako jatukko paritto atthi; sabb' eva aggapa¤¤Ã\<*<7>*>/ seÂÂhapa¤¤Ã viseÂÂhapa¤¤Ã pÃmokkha- pa¤¤Ã\<*<8>*>/ uttamapa¤¤Ã pavarapa¤¤Ã ti, na koci bÃlo samaïesu atthi. Ten' Ãha BhagavÃ: Parassa ce hi vacasà nihÅno, tumo\<*<9>*>/ \<*<10>*>/sahà hoti\<*<10>*>/ nihÅnapa¤¤o; athavà sayaæ vedagÆ hoti dhÅro, na koci bÃlo samaïesu atthÅ ti. _________________________________ $*>/akevalÅ te\<*<11>*>/, evam pi\<*<12>*>/ titthyà puthuso vadanti sandiÂÂhirÃgena \<*<13>*>/hi tyÃbhirattÃ\<*<13>*>/. || Nidd_I.12:14 ||>$ A¤¤aæ ito yÃbhivadanti dhammaæ aparaddhà suddhim akevalÅ te ti ito a¤¤aæ dhammaæ \<*<14>*>/diÂÂhiæ paÂipadaæ\<*<14>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S om. 2 Bp S chatukko; below chatukkapa¤¤o. 3 S ssaha. 4 Si Bp om. 5 Bp tumho; S ?. 6-6 Si om.; Bp S have atha ce. 7 Bp S om. 8 S vimokkhap-. 9 Bp tumho; S sumo. 10-10 S sahÃyo ti. 11-11 Si vÊ. (following Fsb.) akevalÅno. 12 PTS hi. 13-13 S hi tvÃbhirattÃ; PTS hi te 'bhirattÃ. 14-14 Bp S diÂÂhi paÂipadaæ. >/ #<[page 300]># %<300 AÂÂhakavaggo. [S.N. 891>% maggaæ ye abhivadanti, te suddhimaggaæ visuddhi- maggaæ parisuddhimaggaæ vodÃtamaggaæ pariyodÃta- maggaæ viraddhà aparaddhà khalità gaÊitÃ\<*<1>*>/ \<*<2>*>/a¤¤Ãya aparaddhÃ\<*<2>*>/ akevalÅ te, asamattà te\<*<3>*>/, aparipuïïà te, hÅnà nihÅnà omakà lÃmakà jatukkà parittà ti, a¤¤aæ ito yÃbhivadanti dhammaæ aparaddhà suddhim akevalÅ te. Evam pi titthyà puthuso vadantÅ ti. Titthaæ vuccati diÂÂhigataæ; titthyÃ\<*<1>*>/ \<*<4>*>/vuccanti diÂÂhigatikÃ; puthu- diÂÂhiyÃ\<*<4>*>/ puthudiÂÂhigatÃni vadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharantÅ ti, evam pi titthyà puthuso vadanti. SandiÂÂhirÃgena hi tyÃbhirattà ti sakÃya diÂÂhiyà diÂÂhi- rÃgena\<*<5>*>/ rattà abhirattà ti, sandiÂÂhirÃgena hi tyÃbhirattÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: A¤¤aæ ito yÃbhivadanti dhammaæ, aparaddhà suddhim akevalÅ te, evaæ pi titthyà puthuso vadanti sandiÂÂhirÃgena hi tyÃbhirattà ti. _________________________________ $*>/ iti vÃdiyanti, nä¤esu dhammesu visuddhim Ãhu\<*<7>*>/, evam pi titthyà puthuso niviÂÂhà sakÃyane tattha daÊhaæ vadÃnÃ. || Nidd_I.12:15 ||>$ Idh' evà suddhiæ iti vÃdiyantÅ ti idha suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ vadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharanti: sassato loko, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti idha suddhiæ visuddhiæ pari- suddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ vadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharanti: asassato loko . . . pe . . . n' eva hoti na na hoti tathÃgato param maraïÃ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti idha suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ vadanti kathenti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S om. 2-2 Si vÊ. ¤ÃyÃpariddhà (=-raddhÃ). 3 Si om. 4-4 Si om.; S has puthutiÂÂhiyÃ. 5 Si S rÃgena. 6 S suddhi, here and below. 7 Bp vÃdayanti, here and below. >/ #<[page 301]># %% bhaïanti dÅpayanti voharantÅ ti, idh' eva suddhiæ iti vÃdiyanti. Nä¤esu dhammesu visuddhim ÃhÆ ti attano satthÃraæ dhammakkhÃnaæ gaïaæ \<*<1>*>/diÂÂhiæ paÂipadaæ\<*<1>*>/ maggaæ Âhapetvà sabbe paravÃde khipanti ukkhipanti parikkhi- panti: so satthà na sabba¤¤Æ, dhammo na svÃkkhÃto, gaïo na supaÂipanno, diÂÂhi na bhaddikÃ, paÂipadà na supa¤¤attÃ, maggo na niyyÃniko; n' atth' ettha suddhi và visuddhi và parisuddhi và mutti và vimutti và pari- mutti vÃ, n' atth' ettha sujjhanti và visujjhanti và parisujjhanti và muccanti và vimuccanti và parimuccanti vÃ, hÅnà nihÅnà omakà lÃmakà jatukkÃ\<*<2>*>/ parittà ti, evam Ãhaæsu, evaæ kathenti, evaæ bhaïanti, evaæ dÅpayanti, evaæ voharantÅ ti, nä¤esu dhammesu visuddhim Ãhu. Evam pi titthyÃ\<*<3>*>/ puthuso niviÂÂhà ti. \<*<4>*>/Titthaæ vuccati diÂÂhigataæ\<*<4>*>/; titthyÃ\<*<5>*>/ vuccanti diÂÂhigatikÃ; puthudiÂÂhiyà puthudiÂÂhigatesu niviÂÂhà patiÂÂhità allÅnà upagatà ajjho- sità adhimuttà ti, evam pi titthyÃ\<*<3>*>/ puthuso niviÂÂhÃ. SakÃyane tattha daÊhaæ vadÃnà ti. Dhammo sakÃyanaæ, diÂÂhi sakÃyanaæ, paÂipadà sakÃyanaæ, maggo sakÃ- yanaæ\<*<6>*>/; sakÃyane daÊhavÃdà thiravÃdà balikavÃdà avatthitavÃdà ti, sakÃyane tattha daÊhaæ vadÃnÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: Idh' eva suddhiæ iti vÃdiyanti, nä¤esu dhammesu visuddhim Ãhu, evam pi titthyà puthuso niviÂÂhà sakÃyane tattha daÊhaæ vadÃnà ti. _________________________________ $*>/ pi daÊhaæ vadÃno \<*<8>*>/kam ettha\<*<8>*>/ \<*<9>*>/bÃlo ti\<*<9>*>/ paraæ daheyya? \<*<10>*>/sayam eva\<*<10>*>/ so medhagaæ Ãvaheyya paraæ vadaæ\<*<11>*>/ bÃlam asuddhi- dhammaæ. || Nidd_I.12:16 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S ditthi-. 2 Bp chatukkà as usual; S?. 3 S titthÃ. 4-4 Si om. 5 S diÂÂhiyÃ. 6 Bp S sakÃyano. 7 PTS cÃ. 8-8 Bp S kaæ tattha. 9-9 S bÃlavÃ. 10-10 S sayaæ vÃ. 11 S paraæ. >/ #<[page 302]># %<302 AÂÂhakavaggo. [S.N. 893>% SakÃyane và pi daÊhaæ vadÃno ti. Dhammo sakÃyanaæ, diÂÂhi sakÃyanaæ, paÂipadà sakÃyanaæ, maggo sakÃ- yanaæ\<*<1>*>/; sakÃyane daÊhavÃdo thiravÃdo balikavÃdo avatthi- tavÃdo ti, sakÃyane và pi daÊhaæ vadÃno. \<*<2>*>/Kam ettha\<*<2>*>/ bÃlo ti paraæ daheyyÃ? ti. EtthÃ\<*<3>*>/ ti sakÃya diÂÂhiyÃ, sakÃya khantiyÃ, sakÃya ruciyÃ, sakÃya laddhiyÃ, paraæ bÃlato hÅnato nihÅnato omakato lÃmakato jatukkato\<*<4>*>/ parittato kaæ daheyya, kaæ passeyya, kaæ dakkheyya, kam olokeyya, kaæ nijjhayeyya, kaæ upa- parikkheyyà ti, kam ettha bÃlo ti paraæ daheyya? \<*<5>*>/Sayam eva so\<*<5>*>/ medhagaæ\<*<6>*>/ Ãvaheyya paraæ vadaæ\<*<7>*>/ bÃlam asuddhidhamman ti paro bÃlo hÅno nihÅno omako lÃmako jatukko paritto asuddhidhammo avisuddhidhammo aparisuddhidhammo avodÃtadhammo ti evaæ vadanto, evaæ kathento, evaæ bhaïanto, evaæ dÅpayanto, evaæ voharanto, sayam eva kalahaæ bhaï¬anaæ viggahaæ\<*<8>*>/ vivÃdaæ medhagaæ\<*<9>*>/ Ãvaheyya samÃvaheyya\<*<8>*>/ Ãhareyya samÃhareyya Ãka¬¬heyya samÃka¬¬heyya gaïheyya parÃ- maseyya abhiniviseyyà ti, \<*<10>*>/sayam eva\<*<10>*>/ so medhagaæ\<*<9>*>/ Ãvaheyya paraæ vadaæ bÃlaæ asuddhidhammaæ. Ten' Ãha BhagavÃ: SakÃyane và pi daÊhaæ vadÃno kam ettha bÃlo ti paraæ daheyya? \<*<10>*>/sayam eva\<*<10>*>/ so medhagaæ Ãvaheyya paraæ vadaæ\<*<7>*>/ bÃlam asuddhidhamman ti. _________________________________ $*>/ lokasmiæ\<*<12>*>/ vivÃdam eti, hitvÃna sabbÃni\<*<13>*>/ vinicchayÃni na medhagaæ kurute\<*<14>*>/ jantu loke ti\<*<15>*>/. || Nidd_I.12:17 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S sakÃyano. 2-2 Bp S kaæ tattha, here and below. 3 Bp S tatthÃ. 4 Bp chatukkato; S catukkato, as usual. 5-5 S sayaæ pase. 6 S medhakaæ. 7 S paraæ. 8 Si om. 9 S medhakaæ, as usual. 10-10 S sayaæ vÃ. 11 Below Bp has sa. 12 S lokasmi. 13 S sabbà pi. 14 Bp kuppati (= kubbati). 15 Bp S om. >/ #<[page 303]># %% Vinicchaye Âhatvà sayaæ pamÃyà ti. Vinicchayà vuc- canti dvÃsaÂÂhÅ diÂÂhigatÃni. Vinicchaye\<*<1>*>/ vinicchita- diÂÂhiyÃ\<*<2>*>/ Âhatvà patiÂÂhahitvà gaïhitvà parÃmasitvà abhini- visitvà ti, vinicchaye ÂhatvÃ. Sayaæ pamÃyà ti sayaæ pamÃya paminitvÃ, ayaæ satthà sabba¤¤Æ ti sayaæ pamÃya paminitvÃ; ayaæ dhammo svÃkkhÃto, ayaæ gaïo supaÂi- panno, ayaæ diÂÂhi bhaddikÃ, ayaæ paÂipadà supa¤¤attÃ, ayaæ maggo niyyÃniko ti sayaæ pamÃya paminitvà ti, vinicchaye Âhatvà sayaæ pamÃya. Uddhaæ so\<*<3>*>/ lokasmiæ vivÃdam etÅ ti. Uddhaæ\<*<4>*>/ vuccati anÃgataæ; attano vÃdaæ uddhaæ Âhapetvà sayam eva kalahaæ bhaï¬anaæ viggahaæ vivÃdaæ medhagaæ eti upeti upagacchati gaïhÃti parÃmasati abhinivisatÅ ti, evam pi uddhaæ so\<*<3>*>/ lokasmiæ vivÃdam eti. Athavà a¤¤ena uddhaæ vÃdena saddhiæ kalahaæ karoti, bhaï¬anaæ karoti, \<*<5>*>/viggahaæ karoti\<*<5>*>/, vivÃdaæ karoti, medhagaæ karoti: na tvaæ imaæ dhammavinayaæ ÃjÃnÃsi . . . pe . . . nibbedhehi và sace pahosÅ ti, evam pi uddhaæ so\<*<3>*>/ lokasmiæ vivÃdam eti. HitvÃna sabbÃni\<*<6>*>/ vinicchayÃnÅ ti Vinicchayà vuccanti dvÃsaÂÂhÅ diÂÂhigatÃni; sabbÃ\<*<7>*>/ vinicchitadiÂÂhiyo\<*<2>*>/ hitvà cajjitvÃ\<*<8>*>/ pariccajitvÃ\<*<9>*>/ jahitvÃ\<*<1>*>/ pajahitvà vinoditvà byantÅ- karitvà anabhÃvaæ gametvà ti, hitvÃna sabbÃni viniccha- yÃni. Na medhagaæ kurute\<*<10>*>/ jantu loke ti na kalahaæ karoti, na bhaï¬anaæ karoti, na viggahaæ karoti, na vivÃdaæ karoti, na medhagaæ karoti. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *Evaæ vimuttacitto kho Aggivessana bhikkhu na kenaci saævadati, na kenaci vivadati. Ya¤ ca loke vuttaæ tena ca voharati aparÃmasan ti. JantÆ ti satto naro mÃnavo \<-------------------------------------------------------------------------- * M. i, 500. 1 Si om. 2 Bp vinicchayad-; S vinicchÃyad-. 3 Bp sa. 4 Bp S uddhaæso. 5-5 Si om. 6 S sabba. 7 Bp S ad. ditthivinicchayÃ. 8 Bp cajitvÃ; S pajahitvÃ. 9 Bp paricajitvÃ. 10 Bp kuppati. >/ #<[page 304]># %<304 AÂÂhakavaggo. [S.N. 894>% poso puggalo jÅvo jagÆ\<*<1>*>/ jantu indagÆ manujo. Loke ti apÃyaloke \<*<2>*>/manussaloke devaloke khandhaloke dhÃtuloke\<*<2>*>/ Ãyatanaloke ti, na medhagaæ kurute\<*<3>*>/ jantu loke ti. Ten' Ãha BhagavÃ: Vinicchaye Âhatvà sayaæ pamÃya uddhaæ so\<*<4>*>/ lokasmiæ vivÃdam eti hitvÃna sabbÃni vinicchayÃni na medhagaæ kurute\<*<3>*>/ jantu loke ti. DVùDASAMO\<*<5>*>/ CôÊAVIYôHASUTTANIDDESO NIèèHITO\<*<6>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si jÃtu; Bp jagu. 2-2 Bp S pe. 3 Bp kubbati. 4 Bp sa. 5 Bp S om. 6 Bp S samatto dvÃdasamo. >/ #<[page 305]># %< 305>% TERASAMO\<*<1>*>/ MAHùVIYôHASUTTANIDDESO\<*<2>*>/. $*>/, sabb' eva te nindam anvÃnayanti atho pasaæsam pi labhanti tattha. || Nidd_I.13:1 ||>$ Ye kec' ime diÂÂhiparibbasÃnà ti. Ye kecÅ ti sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ asesaæ nissesaæ pariyÃdÃyava- canam\<*<4>*>/ etaæ, ye kecÅ ti. DiÂÂhiparibbasÃnà ti. Sant' eke\<*<5>*>/ samaïabrÃhmaïà diÂÂhigatikÃ. Te dvÃsaÂÂhiyà diÂÂhi- gatÃnaæ a¤¤atara¤¤ataraæ diÂÂhigataæ gahetvà uggahetvà gaïhitvà parÃmasitvà abhinivisitvà sakÃya sakÃya diÂÂhiyà vasanti saævasanti Ãvasanti parivasanti; yathà ÃgÃrikà và gharesu vasanti, sÃpattikà và ÃpattÅsu vasanti, sakilesÃ\<*<6>*>/ và kilesesu vasanti, evam eva sant' eke \<*<7>*>/samaïabrÃhmaïà diÂÂhigatikÃ. Te dvÃsaÂÂhiyà diÂÂhigatÃnaæ a¤¤atara¤¤a- taraæ diÂÂhigataæ gahetvà uggahetvà gaïhitvà parÃ- masitvà abhinivisitvà sakÃya sakÃya diÂÂhiyà vasanti saæ- vasanti Ãvasanti\<*<7>*>/ parivasantÅ ti, ye kec' ime diÂÂhi- paribbasÃnÃ. Idam eva saccan ti pavÃdiyantÅ\<*<8>*>/ ti. Sassato loko, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti vadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharanti. Asassato loko . . . pe . . . n' eva hoti, na na hoti tathÃgato paraæ maraïÃ, idam eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S atha. 2 Bp -sutti-anukkaÂi; S ad. vuccati. 3 S ca vÃdiyanti; PTS vivÃdiyanti and ca vÃdiyanti; see below. 4 Bp pariyÃdiyanavacanam. 5 S ad. te. 6 Bp saækilesikÃ; S saækilese. 7-7 Bp pe. 8 Bp S ca vÃdayantÅ, and below. >/ #<[page 306]># %<306 AÂÂhakavaggo. [S.N. 895>% saccaæ, mogham a¤¤an ti vadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharantÅ ti, idam eva saccan ti pavÃdiyanti. Sabb' eva te nindam anvÃnayantÅ ti sabb' eva te samaïa- brÃhmaïà nindam eva anventi, garaham eva anventi\<*<1>*>/, akittim eva anventi, sabbe nindità yeva honti, garahità yeva honti, akittità yeva hontÅ ti, sabb' eva te nindam anvÃnayanti. Atho pasaæsam pi labhanti tatthà ti. Tattha sakÃya diÂÂhiyÃ, sakÃya khantiyÃ, sakÃya ruciyÃ, sakÃya laddhiyÃ, pasaæsaæ thomanaæ kittiæ vaïïahÃrikaæ labhanti paÂi- labhanti \<*<2>*>/adhigacchanti vindantÅ ti\<*<2>*>/, atho pasaæsam pi labhanti tattha. Ten' Ãha so nimmito: Ye kec' ime diÂÂhiparibbasÃnà idam eva saccan ti pavÃdiyanti\<*<3>*>/, sabb' eva te nindam anvÃnayanti atho pasaæsam pi labhanti tatthà ti. _________________________________ $*>/na alaæ\<*<4>*>/ samÃya, duve\<*<5>*>/ vivÃdassa phalÃni brÆmi, evam\<*<6>*>/ pi disvà na vivÃdiyetha khemÃbhipassaæ avivÃdabhummaæ\<*<7>*>/. || Nidd_I.13:2 ||>$ Appaæ hi etaæ \<*<8>*>/na alaæ\<*<8>*>/ samÃyà ti. \<*<9>*>/Appaæ hi etaæ ti\<*<9>*>/ appakaæ etaæ, omakaæ\<*<10>*>/ etaæ, thokaæ\<*<11>*>/ etaæ, lÃmakaæ etaæ, jatukkaæ etaæ, parittakaæ etan ti, appaæ hi etaæ. Na alaæ samÃyà ti nÃlaæ rÃgassa samÃya, dosassa samÃya, mohassa samÃya, kodhassa upanÃhassa makkhassa paÊÃsassa issÃya macchariyassa mÃyÃya sÃÂhey- yassa, thambhassa sÃrambhassa mÃnassa atimÃnassa madassa pamÃdassa sabbakilesÃnaæ sabbaduccaritÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S anvayanti. 2-2 Bp upagacchantÅ ti; S upadhigacchantÅ ti. 3 Bp ca vÃdayanti; S ca vÃdiyanti. 4-4 Bp S nÃlam here and below. 5 S dve. 6 S etam, as PTS. 7 Bp -bhÆmaæ (PTS -bhÆmiæ). 8-8 Bp S nÃlaæ. 9-9 Si om. 10 S lÃmakaæ. 11 Bp thokakaæ; S thomakam. >/ #<[page 307]># %% sabbadarathÃnaæ sabbapariÊÃhÃnaæ sabbasantÃpÃnaæ sabbÃkusalÃbhisaækhÃrÃnaæ samÃya upasamÃya vÆpa- samÃya nibbÃnÃya paÂinissaggÃya paÂipassaddhiyà ti, \<*<1>*>/appaæ hi etaæ\<*<1>*>/ na alaæ samÃya. Duve\<*<2>*>/ vivÃdassa phalÃni brÆmÅ ti diÂÂhikalahassa diÂÂhi- bhaï¬anassa diÂÂhiviggahassa diÂÂhivivÃdassa diÂÂhimedha- gassa dve phalÃni honti. JayaparÃjayo hoti, lÃbhÃlÃbho hoti, yasÃyaso hoti, nindÃpasaæso hoti, sukhadukkhaæ hoti, somanassadomanassaæ hoti, iÂÂhÃniÂÂhaæ hoti, anunayapaÂighaæ hoti, ugghÃtinigghÃti hoti, anurodha- virodho hoti. Athavà taæ kammaæ nirayasaævattanikaæ tiracchÃnayonikasaævattanikaæ\<*<3>*>/ pittivisayikasaævatta- nikan\<*<4>*>/ ti brÆmi ÃcikkhÃmi desemi pa¤¤Ãpemi\<*<5>*>/ paÂÂhapemi vivarÃmi vibhajÃmi uttÃnÅkaromi pakÃsemÅ ti, duve vivÃ- dassa phalÃni brÆmi. Etam pi disvà na vivÃdiyethÃ\<*<6>*>/ ti. \<*<7>*>/Etam pi disvà ti\<*<7>*>/ etaæ ÃdÅnavaæ disvà passitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃ- vayitvà vibhÆtaæ katvà diÂÂhikalahesu diÂÂhibhaï¬anesu diÂÂhiviggahesu diÂÂhivivÃdesu diÂÂhimedhagesÆ ti, etam pi disvÃ. Na vivÃdiyethà ti na kalahaæ kareyya, na bhaï¬anaæ kareyya, na viggahaæ kareyya, na vivÃdaæ kareyya, na medhagaæ kareyya, \<*<8>*>/kalahabhaï¬anaviggaha- vivÃdamedhagaæ\<*<8>*>/ pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya anabhÃvaæ gameyya, \<*<9>*>/kalahabhaï¬anaviggahavivÃda- medhagÃ\<*<9>*>/ Ãrato assa\<*<10>*>/, virato paÂivirato\<*<11>*>/ nikkhanto paÂinissaÂÂho\<*<12>*>/ vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena\<*<13>*>/ cetasà vihareyyà ti, etam pi disvà na vivÃdiyetha\<*<14>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp appa¤ h' etam as always; S appa¤ ¤etaæ. 2 S dve. 3 Bp tiracchÃnayonis-; S om. 4 Bp S pittivisayas-. 5 S Si vÊ. pa¤¤apemi. 6 Bp vivÃdayethÃ. 7-7 Si om. 8-8 Bp S kalahaæ . . . vivÃdaæ medhagaæ (S medhakaæ). 9-9 Bp S kalahà . . . vivÃdà medhagà (S medhakÃ). 10 S om. 11 Si om. 12 Bp nissaÂÂho; S nissaÂo. 13 Bp S viparyÃdi- as always. 14 S vivÃdayetha. >/ #<[page 308]># %<308 AÂÂhakavaggo. [S.N. 896>% KhemÃbhipassaæ avivÃdabhumman ti. AvivÃdabhummaæ vuccati amatanibbÃnaæ, yo so sabbasaækhÃrasamatho sabbÆpadhipaÂinissaggo taïhakkhayo virÃgo nirodho nib- bÃnaæ. Etaæ avivÃdabhummaæ khemato tÃïato leïato saraïato abhayato accutato amatato nibbÃnato passanto dakkhanto olokento nijjhÃyanto upaparikkhanto ti, khemÃ- bhipassaæ avivÃdabhÆmmaæ. Ten' Ãha BhagavÃ: Appaæ hi etaæ na alaæ samÃya, duve vivÃdassa phalÃni brÆmi, etam pi disvà na vivÃdiyetha\<*<1>*>/ khemÃbhipassaæ avivÃdabhumman ti. _________________________________ $*>/ puthujjÃ, sabbà va età na upeti vidvÃ, anÆpayo so upayaæ kim eyya diÂÂhe sute khantim akubbamÃno? || Nidd_I.13:3 ||>$ Yà kÃc' imà sammutiyo puthujjà ti. Yà kÃcÅ ti sabbena sabbaæ sabbatthà sabbaæ asesaæ nissesaæ pariyÃdÃyava- canam\<*<3>*>/ etaæ, yà kÃcÅ ti. Sammutiyo ti sammutiyo vuccanti dvÃsaÂÂhÅ diÂÂhigatÃni, \<*<4>*>/diÂÂhisammutiyo.\<*<4>*>/ Puthujjà ti puthujjanehi janità \<*<5>*>/và tÃ\<*<5>*>/ sammutiyo ti puthujjÃ, puthu- nÃnÃjanehi janità và tÃ\<*<6>*>/ sammutiyo ti puthujjà ti, yà kÃc' imà sammutiyo puthujjÃ. Sabbà va età na upeti vidvà ti vidvÃ\<*<7>*>/ vijjÃgato ¤ÃïÅ vibhÃvÅ medhÃvÅ sabbà va età diÂÂhisammutiyo n' eti, na upeti, na upagacchati, na gaïhÃtÅ, na parÃmasati, nÃbhini- visatÅ ti, sabbà va età na upeti vidvÃ. AnÆpayo so upayaæ kim eyyÃ? ti. Upayo ti dve upayÃ, taïhÆpayo ca diÂÂhÆpayo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÆ- payo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhÆpayo. Tassa taïhÆpayo pahÅno, diÂÂhupayo paÂinissaÂÂho, taïhÆpayassa pahÅ- nattÃ, diÂÂhupayassa paÂinissaÂÂhattÃ, anupayo puggalo kiæ rÆpaæ upeyya upagaccheyya gaïheyya parÃmaseyya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp vivÃdayetha. 2 Si sammatiyo always. 3 Bp pariyÃdÃnav-; S pariyÃdÃyanav-. 4-4 Si om. 5-5 Bp S om. 6 Bp S om. 7 Bp ad. ti vidvÃ. >/ #<[page 309]># %% abhiniviseyya: attà me ti? Kiæ vedanaæ, kiæ sa¤¤aæ, kiæ saækhÃre, kiæ vi¤¤Ãïaæ, kiæ gatiæ, kiæ uppattiæ, kiæ paÂisandhiæ, kiæ bhavaæ, kiæ saæsÃraæ, kiæ vaÂÂaæ upeyya upagaccheyya gaïheyya parÃmaseyya abhini- viseyyÃ? ti, anÆpayo so upayaæ kim eyya? DiÂÂhe sute \<*<1>*>/khantim akubbamÃno\<*<1>*>/ ti diÂÂhe và diÂÂha- suddhiyà vÃ, sute và sutasuddhiyà vÃ, mute và muta- suddhiyà vÃ, khantiæ\<*<2>*>/ akubbamÃno\<*<3>*>/, chandaæ akubba- mÃno, pemaæ akubbamÃno, rÃgaæ akubbamÃno\<*<3>*>/ ajana- yamÃno asa¤janayamÃno anibbattayamÃno nÃbhinibbatta- yamÃno\<*<4>*>/ ti, diÂÂhe sute khantim akubbamÃno. Ten' Ãha BhagavÃ: Yà kÃc' imà sammutiyo puthujjÃ, sabbà va età na upeti vidvÃ, anÆpayo so upayaæ kim eyya diÂÂhe sute khantim akubbamÃno? ti. _________________________________ $*>/ samÃdÃya upaÂÂhitÃse idh' eva sikkhema, ath' assa suddhiæ bhavÆpanÅtà kusalà vadÃnÃ. || Nidd_I.13:4 ||>$ SÅluttamà saæyamen' Ãhu suddhin ti. Sant' eke samaïa- brÃhmaïà sÅluttamavÃdÃ. Te sÅlamattena\<*<6>*>/ saæyama- mattena\<*<7>*>/ saævaramattena avÅtikkamamattena suddhiæ visuddhim parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ Ãhu\<*<8>*>/ vadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharanti. *Samaïamuï¬ikÃputto evam Ãha: CatÆhi kho ahaæ thapati\<*<9>*>/ dhammehi samannÃgataæ purisapuggalaæ pa¤¤Ã- pemi sampannakusalaæ paramakusalaæ uttamapatti- \<-------------------------------------------------------------------------- * See p. 89 1-1 S khanti pakuppamÃno (= khantiæ pakubbamÃno), but see l. 8. 2 S khanti. 3 S akuppamÃno. 4 Bp S anabhi-. 5 Bp S vataæ, always. 6 S sÅlapamattena. 7 Si om.; S sa¤¤Ãpamattena. 8 Bp S ahaæsu. 9 Bp S gahapati. >/ #<[page 310]># %<310 AÂÂhakavaggo. [S.N. 898>% pattaæ samaïaæ ayojjhaæ. Katamehi catÆhi? Idha thapati\<*<1>*>/ na kÃyena pÃpakammaæ karoti, na pÃpikaæ\<*<2>*>/ vÃcaæ bhÃsati, na pÃpakaæ saækappaæ saækappati\<*<3>*>/, na pÃpakaæ ÃjÅvaæ ÃjÅvati\<*<4>*>/. Imehi kho ahaæ thapati\<*<1>*>/ catÆhi dhammehi samannÃgataæ purisapuggalaæ pa¤¤Ã- pemi sampannakusalaæ paramakusalaæ uttamapattipattaæ samaïaæ ayojjhaæ. Evam eva\<*<5>*>/ sant' eke {samaïabrÃhmaïÃ} sÅluttamavÃdÃ; te sÅlamattena saæyamamattena\<*<6>*>/ saævaramattena avi- tikkamamattena suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ Ãhu vadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharantÅ ti, sÅluttamà saæyamen' Ãhu suddhiæ. Vattaæ samÃdÃya upaÂÂhitÃse ti. Vattan ti hatthivattaæ và assavattaæ và govattaæ và ajavattaæ và kukkuravattaæ và kÃkavattaæ và vÃsudevavattaæ và puïïabhadda- vattaæ và maïibhaddavattaæ và aggivattaæ và nÃgavattaæ và supaïïavattaæ và yakkhavattaæ và asuravattaæ và gandhabbavattaæ và mahÃrÃjavattaæ và candavattaæ và suriyavattaæ và indavattaæ và brahmavattaæ và deva- vattaæ và disÃvattaæ\<*<7>*>/ và ÃdÃya samÃdÃya ÃdayitvÃ\<*<8>*>/ gaïhitvà parÃmasitvà abhinivisitvà upaÂÂhità paccupaÂÂhità allÅnà upagatà ajjhosità adhimuttà ti, vattaæ samÃdÃya upaÂÂhitÃse. Idh' eva sikkhema ath' assa suddhin ti. Idhà ti sakÃya diÂÂiyÃ, sakÃya khantiyÃ, sakÃya ruciyÃ, sakÃya laddhiyÃ\<*<9>*>/ sikkhema\<*<10>*>/ Ãcarema samÃcarema samÃdÃya vattemà ti, idh' eva sikkhema. Ath' assa suddhin ti; \<*<11>*>/athavà 'ssa\<*<11>*>/ suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ pari- muttin ti, idh' eva sikkhema ath' assa suddhiæ. BhavÆpanÅtà kusalà vadÃnà ti. BhavÆpanÅtà ti bhavÆ- panÅtà bhavÆpagatà bhava-ajjhosità bhavÃdhimuttà ti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S gahapati. 2 Bp pÃpakaæ. 3 S saækappeti. 4 Si S jÅvati. 5 S evaæ. 6 Si om. 7 Si disa-; Bp disÃvataæ. 8 Bp S ÃdiyitvÃ, and S ad. samÃdiyitvÃ. 9 S ad. sikkhemà ti. 10 Bp ad. sikkhemà ti. 11-11 Bp S ath' assa. >/ #<[page 311]># %% bhavÆpanÅtÃ. Kusalà vadÃnà ti kusalavÃdà paï¬itavÃdà dhÅravÃdÃ\<*<1>*>/ ¤ÃnavÃdÃ\<*<2>*>/ hetuvÃdà lakkhaïavÃdà kÃraïavÃdà ÂhÃnavÃdà sakÃya laddhiyà ti, bhavÆpanÅtà kusalà vadÃnÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: SÅluttamà saæyamen' Ãhu suddhiæ vattaæ samÃdÃya upaÂÂhitÃse idh' eva sikkhema, ath' assa suddhiæ bhavÆpanÅtà kusalà vadÃnà ti. _________________________________ $*>/ hoti, \<*<4>*>/sa vedhatÅ\<*<4>*>/ kamma\<*<5>*>/ virÃdhayitvÃ, \<*<6>*>/sa jappatÅ\<*<6>*>/ \<*<7>*>/patthayatÅ ca\<*<7>*>/ suddhiæ satthà va hÅno pavasaæ gharamhÃ. || Nidd_I.13:5 ||>$ Sace cuto sÅlavatÃto\<*<3>*>/ hotÅ ti. DvÅhi kÃraïehi sÅlabba- tato\<*<8>*>/ cavati: paravicchindanÃya và cavati, anabhisam- bhuïanto và cavati. Kathaæ paravicchindanÃya cavati? Paro vicchindati: so satthà na sabba¤¤Æ, dhammo na svÃkkhÃto, gaïo na supaÂipanno, diÂÂhi na bhaddikÃ, paÂipadà na supa¤¤attÃ, maggo na niyyÃniko, n' atth' ettha suddhi và \<*<9>*>/visuddhi vÃ\<*<9>*>/ parisuddhi và mutti và vimutti và parimutti vÃ, n' atth' ettha sujjhanti và visujjhanti và parisujjhanti và muccanti\<*<10>*>/ và vimuccanti và parimuccanti vÃ, hÅnà nihÅnà omakà lÃmakà jatukkà parittà ti, evaæ paro vic- chindati; evaæ vicchindayamÃno\<*<11>*>/ satthÃrà cavati, dhammakkhÃnà cavati, gaïà cavati, diÂÂhiyà cavati, paÂi- padÃya cavati, maggato cavati, evaæ paravicchindanÃya cavati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp thiravÃdÃ, as usual. 2 Bp ¤ÃyavÃdÃ, as usual. 3 S sÅlabbatato. 4-4 Bp Si vÊ. pavedhatÅ; S sacevati. 5 S kammaæ. 6-6 Bp Si vÊ. pajappatÅ. 7-7 Bp patthayati-cca; S vittayati ca; PTS patthayatÅdha. 8 Si sÅlabbattato; Bp sÅlavatato. 9-9 S om. 10 S mu¤canti . . . parimu¤canti, as often. 11 S vicchindiyamÃno. >/ #<[page 312]># %<312 AÂÂhakavaggo. [S.N. 899>% Kathaæ anabhisambhuïanto cavati? SÅlaæ anabhi- sambhuïanto sÅlato cavati, vattaæ anabhisambhuïanto vattato cavati, sÅlabbataæ anabhisambhuïanto sÅlabbatato cavati, evaæ anabhisambhuïanto cavatÅ ti, sace cuto sÅlavatÃto hoti. \<*<1>*>/Sa vedhatÅ\<*<1>*>/ kamma virÃdhayitvà ti. Sa vedhatÅ ti: sÅlaæ và vattaæ và sÅlabbataæ và viraddhaæ mayÃ, aparaddhaæ mayÃ, khalitaæ mayÃ, gaÊitaæ mayÃ, a¤¤Ãya aparaddho ahan ti vedhati pavedhati\<*<2>*>/ saæpavedhatÅ ti, sa vedhatÅ kamma virÃdhayitvà ti. Pu¤¤ÃbhisaækhÃraæ và \<*<3>*>/apu¤¤ÃbhisaækhÃraæ vÃ\<*<3>*>/ Ãne¤jÃbhisaækhÃraæ và viraddhaæ mayÃ, aparaddhaæ mayÃ, khalitaæ mayÃ, gaÊitaæ mayÃ, a¤¤Ãya aparaddho ahan ti vedhati\<*<4>*>/ pavedhati sampavedhatÅ ti, sa vedhatÅ kamma virÃ- dhayitvÃ. \<*<5>*>/Sa jappatÅ\<*<5>*>/ patthayatÅ\<*<6>*>/ ca suddhin ti. JappatÅ\<*<7>*>/ ti sÅlaæ và jappati\<*<8>*>/, vattaæ và jappati, sÅlabbataæ và jappati pajappati abhijappatÅ ti, sa jappati. PatthayatÅ ca suddhin ti sÅlasuddhiæ và pattheti, vattasuddhiæ và pattheti, sÅlabbatasuddhiæ và pattheti piheti abhijappatÅ ti, sa jappatÅ patthayatÅ ca suddhiæ. Satthà va hÅno pavasaæ gharamhà ti yathà puriso gharato nikkhanto, satthena\<*<9>*>/ saha\<*<10>*>/ vasanto, satthà ohÅno, taæ và satthaæ anubandhati sakaæ và gharaæ paccÃgacchati\<*<11>*>/; evam eva so diÂÂhigatiko taæ và satthÃraæ gaïhÃti, \<*<12>*>/a¤¤aæ và satthÃraæ gaïhÃti\<*<12>*>/; taæ và dhammakkhÃnaæ gaïhÃti, \<*<12>*>/a¤¤aæ và dhammakkhÃnaæ gaïhÃti\<*<12>*>/; taæ và gaïaæ gaïhÃti,\<*<3>*>/a¤¤aæ và gaïaæ gaïhÃti\<*<3>*>/; taæ và diÂÂhiæ gaïhÃti, a¤¤aæ và diÂÂhiæ gaïhÃti; taæ và paÂi- padaæ gaïhÃti, a¤¤aæ và paÂipadaæ gaïhÃti; taæ và maggaæ gaïhÃti, a¤¤aæ và maggaæ gaïhÃti parÃmasati \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp S pavedhatÅ, here and below. 2 S om. 3-3 Si om. 4 S vedati. 5-5 Bp S pajappatÅ. 6 S pattiyati. 7 Bp S pajappatÅ. 8 Si om. 9 Bp ad. pavasaæ. 10 Bp S om. 11 S pacchÃgacchati. 12-12 S om. >/ #<[page 313]># %% abhinivisatÅ ti, satthà va hÅno pavasaæ gharamhÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: Sace cuto sÅlavatÃto hoti, sa vedhatÅ kamma virÃdhayitvÃ, sa jappatÅ patthayatÅ ca suddhiæ satthà va hÅno pavasaæ gharamhà ti. _________________________________ $$ SÅlabbataæ và pi pahÃya sabban ti sabbà sÅlasuddhiyo pahÃya pajahitvà vinoditvà byantÅkaritvà anabhÃvaæ gamitvÃ, sabbà vattasuddhiyo pahÃya pajahitvà vinoditvà byantÅkaritvà anabhÃvaæ gamitvÃ, sabbà sÅlabbatasuddhiyo pahÃya pajahitvà vinoditvà byantÅkaritvà anabhÃvaæ gamitvà ti, sÅlabbataæ và pi pahÃya sabbaæ. Kamma¤ ca sÃvajjanavajjam etan ti. SÃvajjakammaæ vuccati kaïhaæ kaïhavipÃkaæ, anavajjakammaæ vuccati sukkaæ sukkavipÃkaæ. SÃvajja¤ ca kammaæ \<*<1>*>/anavajja¤ ca kammaæ\<*<1>*>/ pahÃya pajahitvà vinoditvà byantÅkaritvà anabhÃvaæ gamitvà ti, kamma¤ ca sÃvajjanavajjam etaæ. \<*<2>*>/Suddhiæ asuddhin\<*<2>*>/ ti apatthayÃno ti. \<*<1>*>/Asuddhin ti\<*<1>*>/ asuddhiæ patthenti, akusale dhamme patthenti, \<*<3>*>/suddhiæ \<*<4>*>/patthenti, pa¤ca kÃmaguïe patthenti, asuddhiæ patthenti, akusale dhamme patthenti, pa¤ca kÃmaguïe patthenti, suddhiæ patthenti; dvÃsaÂÂhÅ diÂÂhigatÃni patthenti, asud- dhiæ patthenti, akusale dhamme patthenti\<*<3>*>/, pa¤ca kÃma- guïe patthenti, dvÃsaÂÂhÅ diÂÂhigatÃni patthenti, suddhiæ patthenti, tedhÃtuke kusale dhamme patthenti, asuddhiæ patthenti, akusale dhamme patthenti, pa¤ca kÃmaguïe patthenti, dvÃsaÂÂhÅ diÂÂhigatÃni patthenti, tedhÃtuke kusale dhamme patthenti, suddhiæ patthenti, kalyÃïa- puthujjanÃ\<*<5>*>/ niyÃmÃvakkantiæ patthenti, sekkhà agga- \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Si om. 2-2 S suddhi asuddhÅ. 3-3 S om. 4 Bp ad. nisuddhiæ (vi-?). 5 Bp S puthujjanakalyÃïakÃ. >/ #<[page 314]># %<314 AÂÂhakavaggo. [S.N. 900>% dhammaæ arahattaæ patthenti, arahattappatte\<*<1>*>/ arahà n' eva akusale dhamme pattheti, na pi pa¤ca kÃmaguïe pat- theti, na pi dvÃsaÂÂhÅ diÂÂhigatÃni pattheti, na pi tedhÃ- tuke kusale dhamme pattheti, na pi niyÃmÃvakkantiæ pattheti, na pi aggadhammaæ arahattaæ pattheti, pat- thanaæ\<*<2>*>/ samatikkanto arahà vuddhiparihÃniæ\<*<3>*>/ vÅtivatto, so vuÂÂhavÃso ciïïacaraïo . . . pe\<*<4>*>/ . . . n' atthi tassa punabbhavo ti, suddhiæ asuddhin ti apatthayÃno. Virato care santim anuggahÃyà ti. Virato ti suddhi- asuddhiyà Ãrato\<*<5>*>/ virato paÂivirato nikkhanto nissaÂÂho\<*<6>*>/ vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà viharatÅ ti, virato. Care ti careyya vicareyya\<*<7>*>/ iriyeyya vatteyya pÃleyya yapeyya yÃpeyyà ti, virato care. Santim anug- gahÃyà ti. Santiyo vuccanti dvÃsaÂÂhÅ diÂÂhigatÃni, diÂÂhi- santiyo agaïhanto aparÃmasanto anabhinivisanto ti, virato care santim anuggahÃya. Ten' Ãha BhagavÃ: SÅlabbataæ và pi pahÃya sabbaæ kamma¤ ca sÃvajjanavajjam etaæ \<*<8>*>/suddhiæ asuddhin\<*<8>*>/ ti apatthayÃno virato care santim anuggahÃyà ti. _________________________________ $*>/ jigucchitaæ và athavà pi \<*<10>*>/diÂÂhaæ va\<*<10>*>/ sutaæ mutaæ và uddhaæsarà suddhim anutthunanti\<*<11>*>/ avÅtatanhÃse bhavÃbhavesu. || Nidd_I.13:7 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S arahatte patte. 2 Bp S patthanÃ. 3 Bp S -pÃrihÃni. 4 Bp jÃtijarÃmaraïasaæsÃro; S atikkantajÃtijarÃmaraïasaæsÃro. 5 Bp S ad. assa. 6 S nissaÂo. 7 Bp S vihareyya. 8-8 S suddhÅ visuddhÅ. 9 Si vÊ. (following Fsb.) tapÆpanissÃya; the text points to tapÆ-, but there are no vv. ll. in Bp or S. 10-10 Bp S diÂÂha¤ ca, here and below. 11 S anutthananti. >/ #<[page 315]># %% TamÆpanissÃya jigucchitaæ và ti. Sant' eke samaïabrÃh- maïà tapojigucchavÃdà tapojigucchasÃrÃ\<*<1>*>/ \<*<2>*>/tapojiguc- chaæ nissitÃ\<*<2>*>/ sannissitÃ\<*<3>*>/ allÅnà upagatà ajjhosità adhi- muttà ti, tamÆpanissÃya jigucchitaæ vÃ. Athavà pi diÂÂhaæ va sutaæ mutaæ va ti diÂÂhaæ và diÂÂhasuddhiæ và sutaæ và sutasuddhiæ và mutaæ và mutasuddhiæ và nissÃya upanissÃya gaïhitvà parÃmasitvà abhinivisitvà ti, athavà pi diÂÂhaæ va sutaæ mutaæ vÃ. Uddhaæsarà suddhim anutthunantÅ ti. Sant' eke sama- ïabrÃhmaïà uddhaæsarÃvÃdÃ. Katame te\<*<4>*>/ samaïabrÃh- maïà uddhaæsarÃvÃdÃ? Ye te samaïabrÃhmaïà ac- cantasuddhikà saæsÃrasuddhikà akiriyadiÂÂhikÃ\<*<5>*>/ sassata- vÃdÃ, ime te\<*<6>*>/ samaïabrÃhmaïà uddhaæsarÃvÃdÃ, te saæ- sÃrena\<*<7>*>/ suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimut- tiæ parimuttiæ\<*<8>*>/ anutthunanti\<*<9>*>/ vadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharantÅ ti, uddhaæsarà suddhim anutthu- nanti. AvÅtataïhÃse bhavÃbhavesÆ ti. Taïhà ti rÆpataïhà sad- dataïhà gandhataïhà rasataïhà phoÂÂhabbataïhà dham- mataïhÃ. BhavÃbhavesÆ ti bhavÃbhave kammabhave pu- nabbhave\<*<7>*>/, kÃmabhave kammabhave, kÃmabhave punab- bhave, rÆpabhave kammabhave, rÆpabhave punabbhave, arÆpabhave kammabhave, arÆpabhave punabbhave punap- punaæ bhave punappunaæ gatiyà punappunaæ upapat- tiyà punappunaæ paÂisandhiyà punappunaæ attathÃvÃ- bhinibbattiyÃ. \<*<10>*>/AvÅtataïhÃse ti\<*<10>*>/ avÅtataïhÃ\<*<11>*>/ avigata- taïhÃ\<*<12>*>/ acattataïhà avantataïhÃ\<*<8>*>/ amuttataïhà appahÅna- taïhÃ\<*<12>*>/ appaÂinissaÂÂhataïhà ti, avÅtataïhÃse bhavÃbha- vesu. Ten' Ãha BhagavÃ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S tapojigucchisÃrÃ. 2-2 Bp tapojigucchanissitÃ; S -jigucchinissitÃ. 3 Bp ÃnissitÃ; S anissitÃ. 4 Si S om. 5 Bp akriyadiÂÂhikÃ; S kiriyadiÂÂhiyÃ. 6 Si om. 7 Bp S saæsÃre. 8 S om. 9 Bp S thunanti. 10-10 Bp S om. 11 S ad. ajjhattataïhÃ. 12 Bp S om. >/ #<[page 316]># %<316 AÂÂhakavaggo. [S.N. 901>% TamÆpanissÃya jigucchitaæ và athavà pi diÂÂhaæ va sutaæ mutaæ và uddhaæsarà suddhim anutthunanti avÅtataïhÃse bhavÃbhavesÆ ti. _________________________________ $*>/ vÃ\<*<2>*>/ pi pakappitesu: cutÆpapÃto idha yassa n' atthi, sa kena vedheyya kuhiæ pajappe\<*<3>*>/? || Nidd_I.13:8 ||>$ PatthayamÃnassa hi jappitÃnÅ ti. Patthanà vuccati taï- hÃ, yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusala- mÆlaæ. PatthayamÃnassà ti patthayamÃnassa icchamÃ- nassa\<*<4>*>/ sÃdiyamÃnassa pihayamÃnassa abhijappayamÃnassà ti, patthayamÃnassa hi\<*<5>*>/. JappitÃnÅ ti jappanà vuccati taïhÃ, yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe abhijjhà lobho akusalamÆlan ti, patthayamÃnassa hi jappitÃni. Saævedhitaæ và pi pakappitesÆ ti. Pakappanà ti dve pakappanÃ, taïhÃpakappanà ca, diÂÂhipakappanà ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃpakappanà . . . pe . . . ayaæ diÂÂhi- pakappanÃ\<*<6>*>/. Vatthu-acchedasaækino\<*<7>*>/ pi vedhenti, ac- chijjante pi vedhenti, acchinne pi vedhenti\<*<8>*>/; vatthuvipari- ïÃmasaækino\<*<9>*>/ pi vedhenti, vipariïÃmante pi vedhenti, vipariïate pi vedhenti pavedhenti sampavedhentÅ ti, saæ- vedhitaæ và pi pakappitesu. CutÆpapÃto idha yassa n' atthÅ ti. Yassà ti arahato khÅ- ïÃsavassa\<*<10>*>/ Ãgamanaæ gamanaæ\<*<5>*>/ gamanÃgamanaæ kÃlaæ gati bhavÃbhavo cuti ca upapatti ca nibbatti ca bhedo ca jÃtijarÃmaraïaæ\<*<11>*>/ n' atthi, na santi, na saævijjanti, n' upa- labbhanti, pahÅnà samucchinnà vÆpasantà paÂipassaddhà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp pavedhitaæ, S paveditaæ, here and below. 2 PTS cÃ. 3 PTS ca jappe, see below. 4 Bp S icchayamÃnassa. 5 Bp S om. 6 Bp S ad. pavedhitaæ (S paveditaæ) và pi rakappitesÆ ti pakappitaæ. 7 Bp S vaÂÂhuæ a-. 8 Bp S ad. pakappitaæ. 9 S vatthuæ vi-. 10 Bp S ad. yassa gamanam. 11 Bp S jÃti ca jarÃmaraïa¤ ca (S jarà ca). >/ #<[page 317]># %% abhabbuppattikà ¤Ãïagginà da¬¬hà ti, cutÆpapÃto idha yassa n' atthi. Sa kena vedheyya \<*<1>*>/kuhiæ pajappe\<*<1>*>/? ti, so\<*<2>*>/ kena rÃgena vedheyya, kena dosena vedheyya, kena mohena vedheyya, kena mÃnena vedheyya, kÃya diÂÂhiyà vedheyya, kena uddhaccena vedheyya, kÃya vicikicchÃya vedheyya, kehi anusayehi vedheyya ratto ti và duÂÂho ti và mÆÊho ti và vinibandho\<*<3>*>/ ti và parÃmaÂÂho ti và vikkhepagato ti và aniÂÂhaÇgato\<*<4>*>/ ti và thÃmagato ti vÃ? Te abhisaækhÃrà pahÅnÃ; abhisaækhÃrÃnaæ pahÅnattÃ, gatiyà kena vedheyya pavedheyya\<*<5>*>/ nerayiko ti và tiracchÃnayoniko ti và pitti- visayiko ti và manusso ti và devo ti và rÆpÅ ti và arÆpÅ ti và sa¤¤Å ti và asa¤¤Å ti và nevasa¤¤ÅnÃsa¤¤Å ti vÃ? So hetu n' atthi, paccayo n' atthi, kÃraïam n' atthi, yena\<*<6>*>/ vedheyya pavedheyya sampavedheyyà ti, sa kena vedheyya? Kuhiæ \<*<7>*>/pajappe ti\<*<7>*>/ kimhi jappeyya, \<*<8>*>/kattha jappeyya\<*<8>*>/ pajappeyya abhijappeyyà ti, sa kena vedheyya kuhiæ pajappe? Ten' Ãha BhagavÃ: PatthayamÃnassa hi jappitÃni saævedhitaæ và pi pakappitesu: cutÆpapÃto idha yassa n' atthi, sa kena vedheyya kuhiæ pajappe? ti. _________________________________ $$ Yam Ãhu dhammaæ paraman ti eke ti yaæ dhammaæ diÂÂhiæ paÂipadaæ maggaæ eke samaïabrÃhmaïÃ: idaæ paramaæ aggaæ seÂÂhaæ visetthaæ pÃmokkhaæ uttamaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S kuhi¤ ca jappe. 2 Si om. 3 S vinibaddho. 4 Bp aniÂÂhagato. 5 Si S om. 6 Bp S kena. 7-7 Bp và jappeyya; S va jappe ti. 8-8 Si om. >/ #<[page 318]># %<318 AÂÂhakavaggo. [S.N. 902>% pavaran ti evam Ãhaæsu, evaæ kathenti, evaæ bhaïanti, evaæ dÅpayanti, evaæ voharantÅ ti, yam Ãhu dhammaæ paraman ti eke. Tam eva hÅnan ti pan' Ãhu a¤¤e ti tam eva dhammaæ diÂÂhiæ paÂipadaæ maggaæ eke samaïabrÃhmaïÃ: hÅnaæ etaæ, nihÅnaæ etaæ, omakaæ etaæ, lÃmakaæ etaæ, jatuk- kaæ etaæ, parittakaæ etan ti evam Ãhaæsu, evaæ kathenti, evaæ bhaïanti, evaæ dÅpayanti, evaæ voharantÅ ti, tam eva hÅnan ti pan' Ãhu a¤¤e. Sacco nu vÃdo katamo imesan? ti imesaæ samaïabrÃhma- ïÃnaæ vÃdo katamo sacco taccho tatho bhÆto\<*<1>*>/ yÃthÃvo aviparitto ti, sacco nu vÃdo katamo imesaæ? Sabb' eva hÅme kusalà vadÃnà ti \<*<2>*>/sabb' eva hÅme\<*<2>*>/ sama- ïabrÃhmaïà kusalavÃdà paï¬itavÃdà dhÅravÃdÃ\<*<3>*>/ ¤Ãïa- vÃdÃ\<*<4>*>/ hetuvÃdà lakkhaïavÃdà kÃraïavÃdà ÂhÃnavÃdà sa- kÃya laddhiyà ti, sabb' eva hÅme kusalà vadÃnÃ. Ten' Ãha BhagavÃ\<*<5>*>/: Yam Ãhu dhammaæ paraman ti eke, tam eva hÅnan ti pan' Ãhu a¤¤e: sacco nu vÃdo katamo imesaæ? Sabb' eva hÅme kusalà vadÃnà ti. _________________________________ $*>/ sakaæ sakaæ sammutim\<*<7>*>/ Ãhu saccaæ. || Nidd_I.13:10 ||>$ Sakaæ hi dhammaæ paripuïïam ÃhÆ ti sakaæ hi\<*<8>*>/ dham- maæ diÂÂhiæ paÂipadaæ maggaæ eke\<*<9>*>/ samaïabrÃhmaïÃ: idaæ samattaæ paripuïïaæ anoman ti evam Ãhaæsu \<*<10>*>/evaæ kathenti, evaæ bhaïanti, evaæ dÅpayanti\<*<10>*>/, evaæ voharantÅ ti, sakaæ hi dhammaæ paripuïïam Ãhu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si om. 2-2 S sabbe p' ime. 3 Bp thiravÃdÃ. 4 Bp ¤ÃyavÃdÃ. 5 Bp so nimmito. 6 Bp vivÃdayanti. 7 Si sammatiæ, always. 8 S om. 9 S ete. 10-10 Bp pe. >/ #<[page 319]># %% A¤¤assa dhammaæ pana hÅnam ÃhÆ ti a¤¤assa dhammaæ diÂÂhiæ paÂipadaæ maggaæ eke samaïabrÃhmaïÃ: hÅnaæ etaæ, nihÅnaæ etaæ, omakaæ etaæ, lÃmakaæ etaæ, jatuk- kaæ etaæ, parittakaæ etan ti evam Ãhaæsu, evaæ kathenti evaæ bhaïanti, evaæ dÅpayanti, evaæ voharantÅ ti, a¤¤assa dhammaæ pana hÅnam Ãhu. Evam pi viggayha vivÃdiyantÅ ti evaæ gahetvÃ\<*<1>*>/ gaïhitvà parÃmasitvà abhinivisitvà vivÃdiyanti, kalahaæ karonti, bhaï¬anaæ karonti, viggahaæ karonti, vivÃdaæ karonti, medhagaæ karonti: na tvaæ imaæ dhammavinayaæ ÃjÃ- nÃsi . . . pe . . . nibbedhehi và sace pahosÅ ti, evam pi viggayha vivÃdiyanti. Sakaæ sakaæ sammutim Ãhu saccan ti sassato loko\<*<2>*>/ . . . pe . . . n' eva hoti, na na hoti tathÃgato paraæ maraïÃ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti, sakaæ sakaæ sammu- tim Ãhu saccaæ. Ten' Ãha BhagavÃ: Sakaæ hi dhammaæ paripuïïam Ãhu a¤¤assa dhammaæ pana hÅnam Ãhu, evam pi viggayha vivÃdiyanti\<*<3>*>/ sakaæ sakaæ sammutim Ãhu saccan ti. _________________________________ $$ Parassa ce vambhayitena hÅno ti parassa ce\<*<4>*>/ vambhayi- takÃraïà ninditakÃraïÃ\<*<5>*>/ garahitakÃraïà upavaditakÃraïà paro bÃlo hoti hÅno nihÅno omako lÃmako jatukko paritto ti, parassa ce vambhayitena hÅno. Na koci dhammesu visesi assà ti dhammesu\<*<6>*>/ na koci aggo seÂÂho viseÂÂho pÃmokkho uttamo pavaro assà ti, na koci dhammesu visesi assa. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ad. uggahetvÃ. 2 Bp S ad. idam eva saccaæ mogham a¤¤an ti sakaæ sakaæ sammutiæ Ãhu saccaæ, asassato loko. 3 Bp vivÃdayanti. 4 Si om. 5 Si S om. 6 S dhamme. >/ #<[page 320]># %<320 AÂÂhakavaggo. [S.N. 905>% PuthÆ hi a¤¤assa vadanti dhammaæ nihÅnato ti bahukÃ\<*<1>*>/ pi bahunnaæ\<*<2>*>/ dhammaæ vadanti upavadanti nindanti garahanti hÅnato nihÅnato omakato lÃmakato jatukkato parittato; bahukà pi ekassa dhammaæ vadanti upava- danti nindanti garahanti hÅnato nihÅnato omakato lÃma- kato jatukkato parittato; eko pi bahunnaæ\<*<3>*>/ dhammaæ va- dati upavadati nindati garahati hÅnato nihÅnato omakato lÃmakato jatukkato parittato; eko pi ekassa dhammaæ vadati upavadati nindati garahati hÅnato nihÅnato oma- kato lÃmakato jatukkato parittato ti, puthÆ hi a¤¤assa vadanti dhammaæ nihÅnato\<*<4>*>/. Samhi daÊhaæ vadÃnà ti. Dhammo sakÃyanaæ, diÂÂhi sakÃyanaæ, paÂipadà sakÃyanaæ, maggo sakÃyanaæ; sakÃyane daÊhavÃdà thiravÃdà balikavÃdà avatthitavÃdà ti\<*<5>*>/, samhi daÊhaæ vadÃnÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: Parassa ce vambhayitena hÅno, na koci dhammesu visesi assa, puthÆ hi a¤¤assa vadanti dhammaæ nihÅnato, samhi daÊhaæ vadÃnà ti. _________________________________ $*>/sabbe pavÃdÃ\<*<6>*>/ tathivà bhaveyyuæ, suddhÅ hi\<*<7>*>/ nesaæ paccattam eva. || Nidd_I.13:12 ||>$ SadhammapÆjà ca panà tath' evà ti. Katamà sadham- mapÆjÃ? Sakaæ satthÃraæ sakkaroti\<*<8>*>/ garukaroti\<*<9>*>/ mÃ- neti pÆjeti: ayaæ satthà sabba¤¤Æ ti; ayaæ sadhamma- pÆjÃ. Sakaæ dhammakkhÃnaæ, sakaæ gaïaæ, sakaæ diÂÂhiæ, sakaæ paÂipadaæ, sakaæ maggaæ sakkaroti garu- karoti\<*<10>*>/ mÃneti pÆjeti: ayaæ maggo niyyÃniko ti; ayaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ca. 2 Bp S bahunaæ. 3 S bahunaæ. 4 Si ad. ti. 5 Bp ad. nihÅnato. 6-6 S sabb' eva vÃdÃ, as PTS and Bp S below. 7 Bp S pi, always. 8 S sakkaronti. 9 Bp garuæ karoti; S garakaronti. 10 Bp garuæ karoti. >/ #<[page 321]># %% sadhammapÆjÃ. \<*<1>*>/SadhammapÆjÃ\<*<2>*>/ ca panà tath' evà ti\<*<1>*>/ sadhammapÆjà tathà tacchà bhÆtà yÃthÃvà aviparittà ti, sadhammapÆjà ca panà tath' eva. Yathà pasaæsanti sakÃyanÃnÅ ti. Dhammo sakÃyanaæ, diÂÂhi sakÃyanaæ, paÂipadà sakÃyanaæ, maggo sakÃya- naæ; sakÃyanÃni pasaæsanti thomenti kittenti vaïïentÅ ti, yathà pasaæsanti sakÃyanÃni. Sabbe pavÃdà tathivà bhaveyyun ti sabbe pavÃdà tathà tacchà bhÆtà yÃthÃvà aviparittà bhaveyyun ti, sabbe pa- vÃdà tathivà bhaveyyuï. SuddhÅ hi nesaæ paccattam evà ti paccattam eva tesaæ samaïabrÃhmaïÃnaæ suddhi visuddhi parisuddhi mutti vimutti parimuttÅ ti, suddhÅ hi nesaæ paccattam eva. Ten' Ãha BhagavÃ: SadhammapÆjà ca panà tath' eva: yathà pasaæsanti sakÃyanÃni, sabbe pavÃdà tathivà bhaveyyuæ, suddhÅ hi nesaæ paccattam evà ti. _________________________________ $$ Na brÃhmaïassa paraneyyam atthÅ ti. Nà ti paÂikkhepo. BrÃhmaïo ti sattannaæ dhammÃnaæ bÃhitattà brÃhma- ïo . . . pe . . . anissito\<*<3>*>/ tÃdi pavuccati\<*<4>*>/ brahmÃ. Na brÃhmaïassa paraneyyam atthÅ ti brÃhmaïassa paraneyyatà n' atthi; brÃhmaïo na paraneyyo, na parapattiyo, na para- paccayo\<*<5>*>/, na parapaÂibaddhagu\<*<6>*>/ jÃnÃti passati, asammÆ- Êho sampajÃno patissato: sabbe saækhÃrà aniccà ti brÃh- maïassa paraneyyatà n' atthi; brÃhmaïo na paraneyyo, na parapattiyo, na parapaccayo, na parapaÂibaddhagu\<*<7>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp om. 2 S om. 3 Bp S asito, as usual. 4 Bp S ad. sa, as usual. 5 S ad. na paraïayo. 6 Bp -bandhagÆ; S -pandagu. 7 Bp -bandhagÆ; S parabandhagu. >/ #<[page 322]># %<322 AÂÂhakavaggo. [S.N. 907>% jÃnÃti passati, asammÆÊho sampajÃno patissato: sabbe saækhÃrà dukkhà ti . . . pe . . . yaæ ki¤ci samudaya- dhammaæ sabban taæ nirodhadhamman ti brÃhmaïassa paraneyyatÃ\<*<1>*>/ n' atthi; brÃhmaïo na paraneyyo, na para- pattiyo, na parapaccayo, na parapaÂibaddhagu\<*<2>*>/ jÃnÃti pas- sati, asammÆÊho sampajÃno patissato ti, na brÃhmaïassa \<*<3>*>/paraneyyam atthi\<*<3>*>/. Dhammesu niccheyya samuggahÅtan ti. DhammesÆ ti dvÃsaÂÂhidiÂÂhigatesu. Niccheyyà ti nicchinitvà vinicchi- nitvÃ\<*<4>*>/ vicinitvà pavicinitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃva- yitvà vibhÆtaæ katvÃ, odhiggÃho\<*<5>*>/ vilaggÃho varaggÃho koÂÂhÃsaggÃho uccayaggÃho samuccayaggÃho: idaæ sac- caæ \<*<6>*>/tathaæ tacchaæ\<*<6>*>/ bhÆtaæ yÃthÃvaæ aviparittan ti gahitaæ parÃmaÂÂhaæ abhiniviÂÂhaæ ajjhositaæ adhimut- taæ n' atthi\<*<7>*>/, na saævijjati, n' upalabbhati; pahÅnaæ sa- mucchinnaæ vÆpasantaæ paÂipassaddhaæ abhabbuppat- tikaæ ¤Ãïagginà da¬¬han ti, dhammesu niccheyya samug- gahÅtaæ. Tasmà vivÃdÃni upÃtivatto ti. Tasmà ti tasmà taækÃ- raïà taæhetu tappaccayà taænidÃnÃ\<*<8>*>/, diÂÂhikalahÃni diÂ- Âhibhaï¬anÃni diÂÂhiviggahÃni\<*<9>*>/ diÂÂhivivÃdÃni diÂÂhime- dhagÃni upÃtivatto atikkanto samatikkanto vÅtivatto ti, tasmà vivÃdÃni upÃtivatto. Na hi seÂÂhato passati dhammam a¤¤an ti: a¤¤aæ sat- thÃraæ dhammakkhÃnaæ gaïaæ diÂÂhiæ paÂipadaæ mag- gaæ, a¤¤atra satipaÂÂhÃnehi, a¤¤atra sammappadhÃnehi, a¤¤atra iddhippÃdehi, a¤¤atra indriyehi, a¤¤atra balehi, a¤¤atra bojjhaÇgehi, a¤¤atra ariyà {aÂÂhaÇgikÃ} maggÃ, aggaæ seÂÂhaæ viseÂÂhaæ pÃmokkhaæ uttamaæ pavaraæ dhammaæ na passati, na dakkhati, na oloketi, na nijjhÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S paraïeyyathÃ. 2 Bp -bandhagÆ; S -bandagu. 3-3 S paraïameyyat' atthi. 4 S pavi-. 5 Bp S odhigÃho. 6-6 Bp S tacchaæ tathaæ. 7 Bp S ad. na santi. 8 Bp S taænidÃnaæ, as often. 9 Bp Si om. >/ #<[page 323]># %% yati, na upaparikkhatÅ ti, na hi seÂÂhato passati dhammam a¤¤aæ. Ten' Ãha BhagavÃ: Na brÃhmaïassa paraneyyam\<*<1>*>/ atthi dhammesu niccheyya samuggahÅtaæ, tasmà vivÃdÃni upÃtivatto, na hi seÂÂhato passati dhammam a¤¤an ti. _________________________________ $*>/ ce, \<*<3>*>/kiæ hi\<*<3>*>/ tumassa tena? atisitvà a¤¤ena vadanti suddhiæ. || Nidd_I.13:14 ||>$ JÃnÃmi passÃmi tath' eva etan ti. JÃnÃmÅ ti paracit- ta¤Ãïena và jÃnÃmi pubbenivÃsÃnussati¤Ãïena và jÃnÃ- mi. PassÃmÅ ti maæsacakkhunà và passÃmi, dibbena và cakkhunà passÃmi. Tath' eva etan ti etaæ\<*<4>*>/ tathaæ tacchaæ bhÆtaæ yÃthÃvaæ aviparittan ti, jÃnÃmi passÃ- mi tath' eva etaæ. DiÂÂhiyà eke paccenti suddhin ti diÂÂhiyà eke samaïabrÃh- maïà suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ paccenti: sassato loko, idam eva saccaæ, mo- gham a¤¤an ti diÂÂhiyà eke samaïabrÃhmaïà suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ pac- centi; asassato loko . . . pe . . . n' eva hoti na na hoti tathÃgato paraæ {maraïÃ}, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti diÂÂhiyà eke samaïabrÃhmaïà suddhiæ visuddhiæ pari- suddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ paccentÅ ti, diÂ- Âhiyà eke paccenti suddhiæ. Addakkhi ce, kiæ hi tumassa tenÃ? ti. AddakkhÅ ti para- citta¤Ãïena và addakkhi, pubbenivÃsÃnussati¤Ãïena và addakkhi; maæsacakkhunà và addakkhi, dibbena và cak- khunà addakkhÅ ti, addakkhi ce. Kiæ hi tumassa tenà ti tassa tena dassanena kiæ kathaæ dukkhapari¤¤Ã\<*<5>*>/ atthi? Na samudayassa pahÃnaæ atthi, na maggabhÃvanà atthi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S paraïeyyam. 2 Bp S adakkhi, here and below. 3-3 S ki¤ci. 4 Bp Si om. 5 S adukkhapati¤¤Ã. >/ #<[page 324]># %<324 AÂÂhakavaggo. [S.N. 908>% na phalasacchikiriyà atthi, na rÃgassa samucchedapahÃ- naæ atthi, na dosassa samucchedapahÃnaæ atthi, na mo- hassa samucchedapahÃnaæ atthi, na kilesÃnaæ samucche- dapahÃnaæ atthi, na saæsÃravaÂÂassa ucchedo\<*<1>*>/ atthÅ ti, addakkhi ce, kiæ hi tumassa tena? Atisitvà a¤¤ena vadanti suddhin ti te titthiyÃ\<*<2>*>/ suddhi- maggaæ visuddhimaggaæ parisuddhimaggaæ vodÃta- maggaæ parivodÃtamaggaæ\<*<3>*>/ atikkamitvà samatikkami- tvà vÅtivattitvÃ, a¤¤atra satipaÂÂhÃnehi, a¤¤atra sammap- padhÃnehi, a¤¤atra iddhippÃdehi, a¤¤atra indriyehi, a¤- ¤atra balehi, a¤¤atra bojjhaÇgehi, a¤¤atra ariyà aÂÂhaÇ- gikà maggÃ, suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vi- muttiæ parimuttiæ vadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharantÅ ti, evam pi atisitvà a¤¤ena vadanti suddhiæ. Athavà Buddhà ca buddhasÃvakà ca paccekabuddhà ca tesaæ titthiyÃnaæ\<*<4>*>/ asuddhimaggaæ avisuddhimaggaæ aparisuddhimaggaæ avodÃtamaggaæ aparivodÃtamaggaæ\<*<5>*>/ atikkamitvà samatikkamitvà vÅtivattitvÃ, catÆhi satipaÂ- ÂhÃnehi, catÆhi sammappadhÃnehi, catÆhi iddhippÃdehi, pa¤cahi indriyehi, pa¤cahi balehi, sattahi bojjhaÇgehi, ariyena aÂÂhaÇgikena maggena, suddhiæ visuddhiæ pari- suddhiæ muttiæ vimuttiæ parimuttiæ vadanti kathenti bhaïanti dÅpayanti voharantÅ ti, evam pi atisitvà a¤¤ena vadanti suddhiæ. Ten' Ãha BhagavÃ: JÃnÃmi passÃmi, tath' eva etaæ: diÂÂhiyà eke paccenti suddhiæ, addakkhi ce, kiæ hi tumassa tena? atisitvà a¤¤ena vadanti suddhin ti. _________________________________ $*>/ nÃmarÆpaæ, disvÃna vä¤assati\<*<7>*>/ tÃni-m-eva: kÃmaæ bahuæ passatu appakaæ vÃ, na hi tena suddhiæ kusalà vadanti. || Nidd_I.13:15 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S upacchedo. 2 Bp tiÂÂhiyÃ; Si S diÂÂhiyÃ, see below. 3 Bp ? S pariyo-. 4 Si diÂÂhiyÃnaæ; S diÂÂhiyÃ. 5 Si om.; Bp S apariyo-. 6 S dakkhi; PTS dakkhiti. 7 Bp S và ¤Ãyati here and below; PTS vÊ. c' a¤¤assati. >/ #<[page 325]># %% Passaæ naro dakkhati nÃmarÆpan ti. Passaæ naro\<*<1>*>/ ti paracitta¤Ãïena và passanto, pubbenivÃsÃnussati¤Ãïena và passanto, maæsacakkhunà và passanto, dibbene \<*<2>*>/và cakkhunÃ\<*<2>*>/ passanto, \<*<3>*>/nÃmarÆpa¤ ¤eva\<*<3>*>/ dakkhati niccato sukhato attato; na tesaæ dhammÃnaæ samudayaæ và atthaÇgamaæ và assÃdaæ và ÃdÅnavaæ và nissaraïaæ và dakkhatÅ ti, passaæ naro dakkhati nÃmarÆpaæ. DisvÃna vä¤assati tÃni-m-evà ti. \<*<4>*>/Disvà ti\<*<4>*>/ paracitta- ¤Ãïena và disvÃ, pubbenivÃsÃnussati¤Ãïena và disvÃ, maæsacakkhunà và disvÃ, dibbena và cakkhunà disvÃ, nÃmarÆpa¤ ¤eva disvÃ, ¤assati\<*<5>*>/ niccato sukhato attato; na tesaæ dhammÃnaæ samudayaæ và atthaÇgamaæ và assÃdaæ và ÃdÅnavaæ và nissaraïaæ và ¤assatÅ\<*<6>*>/ ti, disvÃ- na vä¤assati tÃni-m-eva. KÃmaæ bahuæ passatu appakaæ và ti kÃmaæ bahukaæ và passanto nÃmarÆpaæ appakaæ và niccato sukhato at- tato ti, kÃmaæ bahuæ passatu appakaæ vÃ. Na hi tena suddhiæ kusalà vadantÅ ti. Kusalà ti ye te khandhakusalà dhÃtukusalà Ãyatanakusalà paÂiccasamup- pÃdakusalà satipaÂÂhÃnakusalà sammappadhÃnakusalà iddhippÃdakusalà indriyakusalà balakusalà bojjhaÇgaku- salà maggakusalà phalakusalà nibbÃnakusalÃ, te kusalà paracitta¤Ãïena và pubbenivÃsÃnussati¤Ãïena và maæ- sacakkhunà và dibbena và cakkhunà nÃmarÆpadassanena suddhiæ visuddhiæ parisuddhiæ muttiæ vimuttiæ pari- muttiæ na vadanti, na kathenti, na bhaïanti, na dÅpayanti, na voharantÅ ti, na hi tena suddhiæ kusalà vadanti. Ten' Ãha BhagavÃ: Passaæ naro dakkhati nÃmarÆpaæ, disvÃna vä¤assati tÃni-m-eva: kÃmaæ bahuæ passatu appakaæ vÃ, na hi tena suddhiæ kusalà vadantÅ ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ad. dakkhati. 2-2 Bp S cakkhunà vÃ, here and below. 3-3 Bp S nÃmarÆpaæ yeva. 4-4 S om. 5 Bp S ¤Ãyati. 6 Bp S ¤ÃyatÅ. >/ #<[page 326]># %<326 AÂÂhakavaggo. [S.N. 910>% $*>/ pakappitaæ\<*<2>*>/ diÂÂhi purekkharÃno, yaæ nissito, tattha subhaæ\<*<3>*>/ vadÃno suddhiævado\<*<4>*>/ tattha tath' addasà so. || Nidd_I.13:16 ||>$ NivissavÃdÅ na hi subbinÃyo ti. Sassato loko, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti nivissavÃdÅ; assassato loko\<*<5>*>/ . . . pe . . . n' eva hoti na na hoti tathÃgato paraæ ma- raïà idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti nivissavÃdÅ. Na hi subbinÃyo ti nivissavÃdÅ dubbinayo du¤¤Ãpayo\<*<6>*>/ dunnij- jhÃpayo duppekkhapayo duppasÃdayo ti, nivissavÃdÅ na hi subbinÃyo. Pakappitaæ diÂÂhi purekkharÃno ti\<*<7>*>/ \<*<8>*>/pakappitaæ abhi- saækhataæ saïÂhapitaæ\<*<8>*>/ diÂÂhiæ purakkhato purato\<*<9>*>/ katvà carati; diÂÂhidhajo diÂÂhiketu diÂÂhÃdhipateyyo diÂ- Âhiyà parivÃrito caratÅ ti, pakappitaæ diÂÂhi purekkha- rÃno. Yaæ nissito, tattha subhaæ vadÃno ti. Yaæ nissito ti\<*<10>*>/ yaæ satthÃraæ dhammakkhÃnaæ gaïaæ diÂÂhiæ paÂipa- daæ maggaæ nissito sannissito\<*<11>*>/ allÅno upagato ajjhosito adhimutto ti, yaæ nissito. Tatthà ti sakÃya diÂÂhiyÃ, sa- kÃya khantiyÃ, sakÃya ruciyÃ, sakÃya laddhiyÃ. Subhaæ vadÃno ti subhavÃdo sobhaïavÃdo paï¬itavÃdo dhÅravÃdo ¤ÃïavÃdo hetuvÃdo lakkhaïavÃdo kÃraïavÃdo ÂhÃnavÃdo sakÃya laddhiyà ti, yaæ nissito tattha subhaæ vadÃno. Suddhiævado tattha tath' addasà so ti. Suddhiævado ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S suppinÃyo here and below; PTS suddhinÃyo vÊ. suppinÃyo, subbinÃyo. 2 Bp S pakappità here and below, PTS vÊ. pakampitÃ, pakappataæ. 3 S subhÃ. 4 S suddhivado; below Bp has sometimes suddhivÃdo in the stanza. 5 S ad. ti. 6 Bp duppa¤¤Ãpayo; S dubba¤¤Ãpayo. 7 Bp S ad. kappitÃ. 8-8 Bp S pakappità abhisaækhatà saïÂhapità (S saÂÂhipitÃ). 9 Bp S om. 10 Si om. 11 Bp S anissito (= Ãnissito). >/ #<[page 327]># %% suddhivÃdo visuddhivÃdo parisuddhivÃdo vodÃtavÃdo pari- yodÃtavÃdo; athavà suddhidassano visuddhidassano pari- suddhidassano vodÃtadassano pariyodÃtadassano ti, sud- dhiæ-vado. Tatthà ti sakÃya diÂÂhiyÃ, sakÃya khantiyÃ, sakÃya ruciyÃ, sakÃya laddhiyÃ. \<*<1>*>/Tath' addasà so ti\<*<1>*>/ ta- thaæ tacchaæ bhÆtaæ yÃthÃvaæ aviparittan ti addassa\<*<2>*>/ addakkhi apassi paÂivijjhÅ ti, suddhiævado tattha tath' addasà so. Ten' Ãha BhagavÃ: NivissavÃdÅ na hi subbinÃyo pakappitaæ diÂÂhi purekkharÃno, yaæ nissito, tattha subhaæ vadÃno suddhiævado tattha tath' addasà so ti. _________________________________ $*>/ puthujjà upekkhatÅ\<*<4>*>/, uggahaïanti-m-a¤¤e\<*<5>*>/. || Nidd_I.13:17 ||>$ Na brÃhmaïo kappam upeti saækhan ti. Nà ti paÂikkhe- po. BrÃhmaïo ti sattannaæ dhammÃnaæ bÃhitattà brÃh- maïo . . . pe . . . anissito\<*<6>*>/ tÃdi pavuccate\<*<7>*>/ brahmÃ. kappà ti dve kappÃ, taïhÃkappo ca diÂÂhikappo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃkappo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhikap- po. Saækhà vuccati ¤Ãïaæ, yà pa¤¤Ã\<*<8>*>/ pajÃnanà . . . pe\<*<9>*>/ . . . amoho dhammavicayo sammÃdiÂÂhi. Na brÃh- maïo kappam upeti saækhan ti brÃhmaïo saækhÃya jÃ- nitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvÃ: \<*<10>*>/sabbe saækhÃrà aniccà ti, sabbe saækhÃrà dukkhà ti\<*<11>*>/ . . . pe . . . yaæ ki¤ci samudayadhammaæ sabban taæ nirodhadhamman ti saækhÃya jÃnitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvÃ\<*<10>*>/ taïhÃkappaæ và diÂÂhi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp S om. 2 Si om. 3 Si sammatiyo, as usual. 4 PTS upekhati. 5 S uggaïhanti-m-a¤¤e; PTS uggahaïanta-m-a¤¤e. 6 Bp asito S assito. 7 Bp S ad. sa. 8 S saæ¤Ã. 9 Bp S om. 10-10 S om. 11 Bp om. >/ #<[page 328]># %<328 AÂÂhakavaggo. [S.N. 911>% kappaæ và na upeti, na upagacchati, na gaïhÃti, na parÃ- masati, nÃbhinivisatÅ ti, na brÃhmaïo kappam upeti saæ- khaæ. Na diÂÂhisÃrÅ na pi ¤ÃïabandhÆ ti tassa dvÃsaÂÂhÅ diÂ- ÂhigatÃni pahÅnÃni samucchinnÃni vÆpasantÃni paÂipassad- dhÃni abhabbuppattikÃni ¤Ãïagginà da¬¬hÃni; so diÂÂhiyà na yÃyati, na niyyati, na vuyhati, na saæhariyati, na pi taæ diÂÂhigataæ sÃrato pacceti paccÃgacchatÅ ti, na diÂÂhi- sÃrÅ. Na pi ¤ÃïabandhÆ ti aÂÂhasamÃpatti¤Ãïena và pa¤- cÃbhi¤¤Ã¤Ãïena\<*<1>*>/ và micchäÃïena và taïhÃbandhaæ và diÂÂhibandhaæ và na karoti, na janeti, na sa¤janeti, na nibbatteti, nÃbhinibbattetÅ ti, na diÂÂhisÃrÅ na pi ¤Ãïa- bandhu. ¥atvà ca so sammutiyo puthujjà ti. \<*<2>*>/¥atvà ti\<*<2>*>/ ¤atvà jÃnitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvÃ: sabbe saækhÃrà aniccà ti, sabbe saækhÃrà dukkhà ti . . . pe . . . yaæ ki¤ci samudayadhammaæ sabban taæ nirodhadhamman ti ¤atvà jÃnitvà tulayitvà tÅrayitvà vi- bhÃvayitvà vibhÆtaæ katvà ti, ¤atvà ca so. Sammutiyo ti vuccanti dvÃsaÂÂhÅ diÂÂhigatÃni\<*<3>*>/. Puthujjà ti puthujja- nehi janità và tà sammutiyo ti puthujjÃ, \<*<4>*>/puthunÃnÃ- janehi janitÃ\<*<4>*>/ và tà sammutiyo ti puthujjà ti, ¤atvà ca so sammutiyo puthujjÃ. UpekkhatÅ uggahaïanti-m-a¤¤e ti a¤¤e taïhÃvasena diÂ- Âhivasena gaïhanti parÃmasanti abhinivisanti, arahà upek- khati, na gaïhÃti, na parÃmasati, nÃbhinivisatÅ ti, upek- khatÅ uggahaïanti-m-a¤¤e. Ten' Ãha BhagavÃ: Na brÃhmaïo kappam upeti saækhaæ na diÂÂhisÃrÅ, na pi ¤Ãïabandhu, ¤atvà ca so sammutiyo puthujjà upekkhatÅ, uggahaïanti-m-a¤¤e ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Codd. pa¤cabhi-. 2-2 Bp Si om. 3 Bp S ad. diÂÂhisammutiyo. 4-4 Bp puthunÃnà jÃtiyÃ; S puthunÃnà pÃtigatiyÃ. >/ #<[page 329]># %% $*>/ ganthÃni\<*<2>*>/ munÅdha loke vivÃdajÃtesu na vaggasÃrÅ santo asantesu upekkhako so anuggaho, uggahaïanti-m-a¤¤e. || Nidd_I.13:18 ||>$ Visajja ganthÃni\<*<3>*>/ munÅdha loke ti. \<*<4>*>/Ganthà ti\<*<4>*>/ cattÃro ganthÃ: abhijjhà kÃyagantho\<*<5>*>/, byÃpÃdo kÃyagantho, sÅ- labbataparÃmÃso kÃyagantho; idaæsaccÃbhiniveso kÃya- gantho. Attano diÂÂhiyà rÃgo, abhijjhà kÃyagantho; para- vÃdesu ÃghÃto appaccayo, byÃpÃdo kÃyagantho; attano sÅlaæ và vattaæ và sÅlabbataæ và parÃmasati\<*<6>*>/, sÅlabbata- parÃmÃso kÃyagantho; attano diÂÂhi\<*<7>*>/, idaæsaccÃbhiniveso kÃyagantho. Visajjà ti ganthe\<*<8>*>/ vossajjitvà vÃ\<*<9>*>/ visajja; athavà gan- the gathite\<*<10>*>/ bandhe vibandhe Ãbandhe lagge laggite pali- buddhe bandhane phoÂayitvà và visajja. \<*<11>*>/Yathà vay- ham\<*<12>*>/ và rathaæ và sakaÂaæ và sandamÃnikaæ và sajjaæ visajjaæ\<*<13>*>/ karonti vikopenti, evam eva ganthe vossajjitvà và visajja; athavà ganthe gathite \<*<14>*>/ bandhe vibandhe Ãban- dhe lagge laggite palibuddhe bandhane phoÂayitvà và visajja\<*<11>*>/. MunÅ ti monaæ vuccati ¤Ãïaæ, \<*<15>*>/yà pa¤¤Ã pa- jÃnanÃ\<*<15>*>/ . . . pe . . . saÇgajÃlam aticca so muni. Idhà ti imissà diÂÂhiyà . . . pe . . . imasmiæ manussaloke ti, vi- sajja ganthÃni munÅdha loke. VivÃdajÃtesu na vaggasÃrÅ ti vivÃdajÃtesu\<*<16>*>/ \<*<17>*>/sa¤jÃtesu nibbattesu abhinibbattesu pÃtubhÆtesu\<*<17>*>/, chandÃgatiæ gacchantesu dosÃgatiæ gacchantesu\<*<18>*>/ mohÃgatim gac- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S vissajja, here and below. 2 Bp gandhÃni; S gaïha. 3 Bp gandhÃni; S gaïhÃni. 4-4 Si om.; Bp S gandhà ti, here and below. 5 Bp S -gandho, here and below. 6 S parÃmÃsanti. 7 Bp S diÂÂhiæ abhiniveso kÃyagandho. 8 Bp S gandhe, here and below. 9 Bp S om. 10 Bp S gadhite, here and below, and Bp ad. gaïÂhite (= gandhite). 11-11 S om. 12 Si veyhaæ. 13 Bp vissajjaæ. 14 Bp ad. gandhite. 15-15 Bp S om. 16 Bp S vivÃde jÃte. 17-17 Bp S sa¤jÃte . . . pÃtubhÆte. 18 Bp S insert here bhayÃgatiæ gacchantesu. >/ #<[page 330]># %<330 AÂÂhakavaggo. [S.N. 912>% chantesu bhayÃgatiæ gacchantesu na chandÃgatiæ gac- chati, na dosÃgatiæ gacchati\<*<1>*>/, na mohÃgatiæ gacchati, na bhayÃgatiæ gacchati, na rÃgavasena gacchati, na dosa- vasena gacchati, na mohavasena gacchati, \<*<2>*>/na mÃnavasena gacchati\<*<2>*>/, na diÂÂhivasena gacchati, na uddhaccavasena gacchati, na vicikicchÃvasena gacchati, na anusayavasena gacchati, na vaggehi dhammehi yÃyati niyyati vuyhati saæhariyatÅ ti, vivÃdajÃtesu na vaggasÃrÅ. Santo asantesu upekkhako so ti. Santo ti rÃgassa san- tattà santo, dosassa santattà santo, mohassa santattà santo . . . pe . . . sabbÃkusalÃbhisaækhÃrÃnaæ santattà sami- tattà vÆpasamitattà vijjhÃtattà nibbutattà vigatattà paÂi- passaddhattà santo upasanto vÆpasanto nibbuto paÂipas- saddho ti, santo. Asantesu ti asantesu anupasantesu avÆ- pasantesu anibbutesu apaÂipassaddhesÆ ti, santo asantesu. Upekkhako so ti arahà chaÊaÇgupekkhÃya samannÃgato: cakkhunà rÆpaæ disvà n' eva sumano hoti, na dummano, upekkhako viharati sato sampajÃno; sotena saddaæ sutvà . . . pe . . .kÃlaæ kaækhati bhÃvito sudanto\<*<3>*>/ ti, santo asantesu upekkhako so. Anuggaho uggahaïanti-m-a¤¤e ti a¤¤e taïhÃvasena diÂ- Âhivasena \<*<4>*>/gaïhanti parÃmasanti abhinivisanti\<*<4>*>/; arahà upekkhati, na gaïhÃti, na parÃmasati, nÃbhinivisatÅ ti, anuggaho uggahaïanti-m-a¤¤e. Ten' Ãha BhagavÃ: Visajja ganthÃni munÅdha loke vivÃdajÃtesu na vaggasÃrÅ santo asantesu upekkhako so anuggaho, uggahaïanti-m-a¤¤e ti. _________________________________ $$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S insert here na bhayÃgatiæ gacchati. 2-2 Si om. 3 Bp S santo. 4-4 Bp S gaïhante parÃmasante athinivisante. >/ #<[page 331]># %% PubbÃsave hitvà nave akubban ti. PubbÃsavà vuccanti atÅtà \<*<1>*>/rÆpaæ vedanÃ\<*<1>*>/ sa¤¤Ã saækhÃrà vi¤¤Ãïaæ\<*<2>*>/. AtÅte saækhÃre Ãrabbha ye kilesà uppajjeyyuæ, te kilese hitvà cajjitvÃ\<*<3>*>/ paricajjitvÃ\<*<4>*>/ pajahitvà vinoditvà byantÅkaritvà anabhÃvaæ gamitvà ti, pubbÃsave hitvÃ. Nave akubban ti. Navà vuccanti paccuppannà \<*<1>*>/rÆpaæ vedanÃ\<*<1>*>/ sa¤¤Ã saækhÃrà vi¤¤Ãïaæ\<*<5>*>/; paccuppanne saækhÃre Ãrabbha chandaæ\<*<6>*>/ akubbamÃno, pemaæ akubbamÃno, rÃgaæ akub- bamÃno ajanayamÃno asa¤janayamÃno anibbattayamÃno nÃbhinibbattayamÃno\<*<7>*>/ ti pubbÃsÃve hitvà nave akubbaæ. Na chandayÆ no pi nivissavÃdÅ ti. \<*<8>*>/Na chandayà ti\<*<8>*>/ na chandÃgatiæ gacchati, na dosÃgatiæ gacchati, na mohÃga- tiæ gacchati, na bhayÃgatiæ gacchati, na rÃgavasena gac- chati, na dosavasena gacchati, na mohavasena gacchati, na mÃnavasena gacchati, na diÂÂhivasena gacchati, na ud- dhaccavasena gacchati, na vicikicchÃvasena gacchati, na anusayavasena gacchati, na vaggehi dhammehi yÃyati niyyati vuyhati saæhariyatÅ ti, na chandagÆ. No pi nivis- savÃdÅ ti sassato loko, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti\<*<9>*>/ nivissavÃdÅ; \<*<10>*>/asassato loko, idaæ eva saccaæ, mogham a¤¤an ti\<*<10>*>/ . . . pe . . . n' eva hoti na na hoti tathÃgato paraæ maraïÃ, idam eva saccaæ, mogham a¤¤an ti nivissa- vÃdÅ ti, na chandagÆ no pi nivissavÃdÅ. Sa vippamutto diÂÂhigatehi dhÅro ti tassa dvÃsaÂÂhÅ diÂ- ÂhigatÃni pahÅnÃni samucchinnÃni vÆpasantÃni paÂipassad- dhÃni abhabbuppattikÃni ¤Ãïagginà da¬¬hÃni; so diÂÂhiga- tehi vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà \<*<11>*>/vi- haratÅ ti\<*<11>*>/. \<*<12>*>/DhÅro ti\<*<12>*>/ dhÅro paï¬ito pa¤¤avà buddhimà ¤ÃïÅ vibhÃvÅ medhÃvÅ ti, sa vippamutto diÂÂhigatehi dhÅro. Na limpatÅ loke anattagarahÅ ti. Lepo\<*<13>*>/ ti dve lepÃ, taï- hÃlepo ca diÂÂhilepo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃlepo \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp S rÆpav-. 2 Bp vi¤¤ÃïÃ; S vi¤¤Ãna. 3 Bp S cajitvÃ. 4 Bp pariccajitvÃ. 5 Bp S vi¤¤ÃïÃ. 6 Bp khantiæ; S om. 7 Bp S anabhi-. 8-8 Bp S om. 9 S ad. na. 10-10 Bp om. 11-11 Bp S viharati. 12-12 S om. 13 Bp lepÃ. >/ #<[page 332]># %<332 AÂÂhakavaggo. [S.N. 913>% . . . pe . . . ayaæ diÂÂhilepo. Tassa taïhÃlepo pahÅno, diÂÂhilepo paÂinissaÂÂho\<*<1>*>/; taïhÃlepassa pahÅnattÃ, diÂÂhi- lepassa paÂinissaÂÂhattÃ, anupalitto\<*<2>*>/; apÃyaloke na lim- pati, manussaloke na limpati, devaloke na limpati, khan- dhaloke na limpati, dhÃtuloke na limpati, Ãyatanaloke na limpati, na saælimpati,\<*<3>*>/ n' upalimpati\<*<4>*>/, alitto asaælitto\<*<5>*>/ anupalitto nikkhanto nissaÂÂho vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà \<*<6>*>/viharatÅ ti\<*<6>*>/, na limpatÅ loke. AnattagarahÅ ti dvÅhi kÃraïehi attÃnaæ garahati; katat- tà ca akatattà ca. Kathaæ kattatà ca akatattà ca attÃnaæ garahati? Ka- taæ me kÃyaduccaritaæ,\<*<7>*>/ akataæ me kÃyasucaritan ti attÃnaæ garahati; kataæ me vacÅduccaritaæ, kataæ me manoduccaritaæ, kato me pÃïÃtipÃto . . . pe . . . katà me micchÃdiÂÂhi, akatà me sammÃdiÂÂhÅ ti attÃnaæ gara- hati; evaæ katattà ca akatattà ca attÃnaæ garahati. Atha- và sÅlesu 'mhi \<*<8>*>/na paripÆrakÃrÅ\<*<8>*>/ ti attÃnaæ garahati; indriyesu 'mhi aguttadvÃro ti; bhojane \<*<9>*>/amatta¤¤Æ 'mhÅ\<*<9>*>/ ti; jÃgariyam\<*<10>*>/ ananuyutto\<*<11>*>/ ti; na satisampaja¤¤ena\<*<12>*>/ sa- mannÃgato ti; abhÃvità me cattÃro satipaÂÂhÃnà ti; abhÃ- vità me cattaro sammappadhÃnà ti, abhÃvità me cattÃro iddhippÃdà ti; abhÃvitÃni me pa¤c' indriyÃnÅ ti; abhÃvi- tÃni me pa¤ca balÃnÅ ti; abhÃvità me satta bojjhaÇgà ti; abhÃvito me ariyo aÂÂhaÇgiko maggo ti; dukkhaæ me apa- ri¤¤Ãtan ti; dukkhasamudayo me appahÅno ti; maggo me abhÃvito ti; nirodho me asacchikato ti attÃnaæ garahati; \<*<13>*>/evaæ katattà ca akatattà ca attÃnaæ garahati\<*<13>*>/. Evam attagarahiyaæ\<*<14>*>/ kammaæ akubbamÃno ajanayamÃno asa¤- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ad. tassa. 2 Bp S om. 3 Bp S palimpati. 4 Bp S na upa-. 5 Bp apalitto. 6-6 S viharati. 7 S -duccaritan ti. 8-8 S ap-. 9-9 Bp 'mhi amatta¤¤u. 10 Bp jÃgariyamhi; S jÃgariyÃ. 11 Si S anuyutto. 12 Bp ad. 'mhi. 13-13 Si om. 14 Bp attagarahitayidaæ; Si attÃnaæ garahiyaæ; S attÃnaæ garahati na yi. >/ #<[page 333]># %% janayamÃno anibbattayamÃno nÃbhinibbattayamÃno\<*<1>*>/ anat- tagarahÅ ti, na limpatÅ loke anattagarahÅ. Ten' Ãha BhagavÃ: PubbÃsave hitvà nave akubbaæ na chandagÆ no pi nivissavÃdÅ, sa vippamutto diÂÂhigatehi dhÅro na limpatÅ loke anattagarahÅ ti. _________________________________ $*>/ va\<*<3>*>/ sutaæ mutaæ vÃ, \<*<4>*>/sa pannabhÃro\<*<4>*>/ muni vippamutto\<*<5>*>/ na kappiyo\<*<6>*>/ nÆparato na patthiyo ti Bhagavà ti. || Nidd_I.13:20 ||>$ Sa sabbadhammesu visenibhÆto yaæ ki¤ci diÂÂhaæ\<*<7>*>/ va\<*<8>*>/ sutaæ mutaæ và ti. Senà vuccati mÃrasenÃ, kÃyaduccari- taæ mÃrasenÃ, vacÅduccaritaæ mÃrasenÃ, manoduccari- taæ mÃrasenÃ, rÃgo doso moho kodho upanÃho makkho paÊÃso issà macchariyaæ mÃyà sÃÂheyyaæ thambho sÃ- rambho mÃno atimÃno mado pamÃdo, sabbe kilesÃ, sabbe duccaritÃ, sabbe darathÃ, sabbe pariÊÃhÃ, sabbe santÃpÃ, sabbÃkusalÃbhisaækhÃrà mÃrasenÃ. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *KÃmà te paÂhamà senÃ, dutiyÃrati\<*<9>*>/ vuccati, tatiyà khuppipÃsà te, catutthÅ taïhà pavuccati. Pa¤camaæ thÅnamiddhan te, chaÂÂhà bhÅrÆ pavuccati, sattamÅ vicikicchà te, makkho thambho te aÂÂhamo. \<-------------------------------------------------------------------------- * Sn. 436-439; cf. p. 96. 1 Bp anibbatta-; S anabhinibbatta-. 2 S diÂÂhi¤. 3 S ca (Bp too below). 4-4 Si sampanna- (below sa p-); S sampaïïabhÃvo. 5 PTS vippayutto. 6 Si kampiyo (see below). 7 Bp S diÂÂha¤. 8 Bp S ca. 9 Bp S dutiyà arati. >/ #<[page 334]># %<334 AÂÂhakavaggo. [S.N. 914.>% LÃbho siloko sakkÃro micchÃladdho ca yo yaso, yo c' attÃnaæ samukkaæse pare ca avajÃnati. Esà Namuci te senà KaïhassÃbhippahÃraïÅ\<*<1>*>/, na naæ\<*<2>*>/ asÆro jinÃti, chetvÃ\<*<3>*>/ ca\<*<4>*>/ labhate sukhan ti. Yato catÆhi ariyamaggehi sabbà ca mÃrasenÃ, sabbe ca paÂisenikarà kilesà jitÃ\<*<5>*>/ ca parÃjità ca bhaggà vippaluttà parammukhÃ, so vuccati visenibhÆto. So diÂÂhe visenibhÆto, sute mute vi¤¤Ãte visenibhÆto ti, sa sabbadhammesu visenibhÆto yaæ ki¤ci \<*<6>*>/diÂÂhaæ va\<*<6>*>/ sutaæ\<*<7>*>/ mutaæ vÃ. Sa pannabhÃro muni vippamutto ti. BhÃro\<*<8>*>/ ti tayo bhÃrÃ, khandhabhÃro kilesabhÃro abhisaækhÃrabhÃro. Katamo khandhabhÃro? PaÂisandhiyà rÆpaæ vedanà sa¤¤Ã saækhÃrà vi¤¤Ãïaæ, ayaæ khandhabhÃro. Katamo kilesabhÃro? RÃgo doso moho . . . pe . . . sabbÃkusalÃbhisaækhÃrÃ, ayaæ kilesabhÃro. Katamo abhisaækhÃrabhÃro? Pu¤¤ÃbhisaækhÃro apu¤- ¤ÃbhisaækhÃro aïe¤jÃbhisaækhÃro; ayaæ abhisaækhÃ- rabhÃro. Yato khandhabhÃro ca kilesabhÃro ca abhisaækhÃra- bhÃro ca pahÅnà honti, ucchinnamÆlà tÃlÃvatthukatà ana- bhÃvaæ gatÃ\<*<9>*>/ Ãyatiæ anuppÃdadhammÃ, so vuccati panna- bhÃro\<*<10>*>/ patitabhÃro oropitabhÃro samoropitabhÃro\<*<11>*>/ nik- khittabhÃro paÂipassaddhabhÃro. MunÅ ti monaæ vuccati ¤Ãïaæ, yà pa¤¤Ã pajÃnanà vicayo pavicayo\<*<11>*>/ dhammavi- cayo sallakkhaïà upalakkhaïà paccupalakkhaïÃ\<*<12>*>/ paï¬ic- caæ kosallaæ nepu¤¤aæ vebhabyÃ\<*<13>*>/ cintà upaparikkhà bhÆri medhà pariïÃyikà vipassanà sampaja¤¤aæ patodo pa¤¤Ã pa¤¤indriyaæ pa¤¤Ãbalaæ pa¤¤Ãsatthaæ pa¤¤Ã- pÃsÃdo pa¤¤Ã-Ãloko, pa¤¤Ã-obhÃso pa¤¤Ãpajjoto pa¤¤Ã- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S -pahÃriïÅ. 2 Bp taæ. 3 Bp S jitvÃ. 4 S pi. 5 Bp sa¤jitÃ; S bha¤jitÃ. 6-6 Bp S diÂÂha¤ ca. 7 Bp S ad. vÃ. 8 Bp bhÃrÃ. 9 Bp S katÃ. 10 S sampanna-. 11 S om. 12 Si paccuppa-. 13 S vebhavyaæ. >/ #<[page 335]># %% ratanaæ amoho dhammavicayo sammÃdiÂÂhi; tena ¤Ãïena samannÃgato muni monapatto ti\<*<1>*>/. TÅïi moneyyÃni, kÃyamoneyyaæ vacÅmoneyyam mano- moneyyaæ. Katamaæ kÃyamoneyyaæ? TividhÃnaæ\<*<2>*>/ kÃyaducca- ritÃnaæ pahÃnaæ kÃyamoneyyaæ, tividhaæ kÃyasucari- taæ\<*<3>*>/ kÃyamoneyyaæ, kÃyÃrammaïaæ\<*<4>*>/ ¤Ãïaæ kÃyamo- neyyaæ\<*<1>*>/, kÃyapari¤¤Ã kÃyamoneyyaæ, pari¤¤Ãsahagato maggo kÃyamoneyyaæ, kÃye chandarÃgassa pahÃnaæ kÃ- yamoneyyaæ, kÃyasaækhÃranirodho catutthajjhÃnasamÃ- patti kÃyamoneyyaæ. Idaæ kÃyamoneyyaæ. \<*<5>*>/Katamaæ vacÅmoneyyaæ? CatubbidhÃnaæ\<*<6>*>/ vacÅduc- caritÃnaæ pahÃnaæ vacÅmoneyyaæ, catubbidhaæ vacÅsu- caritaæ vacÅmoneyyaæ, vÃcÃrammaïaæ\<*<7>*>/ ¤Ãïaæ vacÅmo- neyyaæ, vÃcÃpari¤¤Ã vacÅmoneyyaæ, pari¤¤Ãsahagato maggo vacÅmoneyyaæ, vÃcÃya chandarÃgassa pahÃnaæ vacÅmoneyyaæ, vacÅsaækhÃranirodho\<*<5>*>/ dutiyajjhÃnasamÃ- patti vacÅmoneyyaæ. Idaæ vacÅmoneyyaæ. Katamaæ manomoneyyaæ? TividhÃnaæ\<*<8>*>/ manoducca- ritÃnaæ pahÃnaæ manomoneyyaæ; tividhaæ manosucari- taæ manomoneyyaæ; cittÃrammaïaæ\<*<9>*>/ ¤Ãïaæ manomo- neyyaæ; cittapari¤¤Ã manomoneyyaæ; pari¤¤Ãsahagato maggo manomoneyyaæ; citte chandarÃgassa pahÃnaæ ma- nomoneyyaæ; cittasaækhÃranirodho sa¤¤Ãvedayitaniro- dhasamÃpatti manomoneyyaæ. Idaæ manomoneyyaæ. *KÃyamuniæ vÃcÃmuniæ manomunim anÃsavaæ, muniæ moneyyasampannaæ Ãhu sabbapahÃyinaæ. KÃyamuniæ vÃcÃmuniæ manomunim anÃsavaæ, muniæ moneyyasampannaæ Ãhu ninhÃtapÃpakan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- * Itv. 67. 1 Bp om. 2 Bp tividhaæ; S om. 3 S kÃyaduccaritÃ. 4 Bp S -Ãrammaïe. 5-5 S om. 6 Bp catubbidha. 7 Bp -Ãrammaïe. 8 Bp tividha; S tividhaæ. 9 Bp S -Ãrammaïe. II >/ #<[page 336]># %<336 AÂÂhakavaggo. [S.N. 914>% Imehi moneyyehi dhammehi\<*<1>*>/ samannÃgatà cha munayo: ÃgÃramunayo\<*<2>*>/ anÃgÃramunayo\<*<3>*>/ sekkhamunayo asekkha- munayo paccekamunayo munimunino. Katame ÃgÃramunayo\<*<4>*>/? Ye te ÃgÃrikà diÂÂhapadà vi¤- ¤ÃtasÃsanÃ, ime ÃgÃramunayo. Katame anÃgÃramunayo\<*<3>*>/? Ye te pabbajità diÂÂhapa- dà vi¤¤ÃtasÃsanÃ, ime anÃgÃramunayo\<*<3>*>/. Satta sekkhà sekkhamunayo, arahanto asekkhamunayo, paccekabuddhà paccekamunino, munimunino tathÃgatà arahanto sammÃsambuddhÃ. * Na monena munÅ hoti mÆÊharÆpo aviddasu\<*<5>*>/, yo ca tulaæ va paggayha varam ÃdÃya paï¬ito. PÃpÃni parivajjeti, sa muni, tena so muni; yo munÃti ubho loke, muni tena pavuccati. ** Asata¤ ca sata¤ ca ¤atvÃ\<*<6>*>/ dhammaæ ajjhattaæ bahiddhà ca sabbaloke devamanussehi pÆjito, yo so saÇgajÃlam aticca so muni. Vippamutto ti munino rÃgà cittaæ muttaæ vimuttaæ suvimuttaæ; dosà cittaæ, mohà cittaæ muttaæ vimuttaæ suvimuttaæ . . . pe . . . sabbÃkusalÃbhisaækhÃrehi cit- taæ muttaæ vimuttaæ suvimuttan ti, sa pannabhÃro mu- ni vippamutto. Na kappiyo nÆparato, na patthiyo\<*<7>*>/ ti Bhagavà ti. Kap- po\<*<8>*>/ ti dve kappÃ, taïhÃkappo ca diÂÂhikappo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃkappo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhikappo. Tassa taïhÃkappo pahÅno, diÂÂhikappo paÂinissaÂÂho; taïhÃkap- passa pahÅnattÃ, diÂÂhikappassa paÂinissaÂÂhattÃ, taïhÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 6 * Dhp. 268, 269. ** Sn. 527. 1 S om. 2 Bp ÃgÃramunino; S agÃramuïino; Bp -munino, S muïino throughout. 3 S anagÃramuïino. 4 Bp ÃgÃramunino; S agÃrikamunino. 5 Si avindisu. 6 Bp S ad. sabbaæ. 7 S pattiyo, here and below. 8 Bp kappÃ, S kappa. >/ #<[page 337]># %% kappaæ và diÂÂhikappaæ và na kappeti, na janeti, na sa¤- janeti, na nibbatteti, nÃbhinibbattetÅ ti, na kappiyo. NÆ- parato\<*<1>*>/ ti sabbe bÃlaputhujjanà rajjanti; kalyÃïaputhuj- janaæ\<*<2>*>/ upÃdÃya satta \<*<3>*>/sekkhÃ, appattassa pattiyÃ\<*<3>*>/, ana- dhigatassa adhigamÃya, asacchikatassa sacchikiriyÃya, Ãra- manti viramanti paÂiviramanti; arahà Ãrato assa\<*<4>*>/ virato paÂivirato nikkhanto nissaÂÂho\<*<5>*>/ vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà vihareyyà ti, na kappiyo nÆpa- rato. Na patthiyo ti. PatthanÃ\<*<6>*>/ vuccati taïhÃ, yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. \<*<7>*>/Yass' esÃ\<*<7>*>/ patthanÃ\<*<8>*>/ pahÅnà samucchinnà vÆpasantà paÂipas- saddhà abhabbuppattikà ¤Ãïagginà da¬¬hÃ, so vuccati na patthiyo. Bhagavà ti gÃravÃdhivacanaæ. Api ca bhag- garÃgo ti BhagavÃ, bhaggadoso ti BhagavÃ, bhaggamoho ti BhagavÃ, bhaggamÃno ti BhagavÃ, bhaggadiÂÂhÅ ti Bha- gavÃ, bhaggakaïÂako ti BhagavÃ, bhaggakileso ti BhagavÃ; bhaji vibhaji paÂivibhaji\<*<9>*>/ dhammaratanan ti BhagavÃ; bhavÃnaæ antakaro ti BhagavÃ; bhÃvitakÃyo ti\<*<4>*>/ BhagavÃ\<*<10>*>/; bhÃvitasÅlo ti\<*<4>*>/, bhÃvitacitto ti\<*<4>*>/, bhÃvitapa¤¤o ti BhagavÃ; bhÃgÅ\<*<11>*>/ và Bhagavà ara¤¤avanapatthÃni pantÃni senÃsa- nÃni appasaddÃni appanigghosÃni\<*<12>*>/ vijanavÃtÃni manus- sarÃhaseyyakÃni paÂisallÃnasÃrÆpÃnÅ ti\<*<13>*>/ BhagavÃ; bhÃgÅ và Bhagavà cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajja- parikkhÃrÃnan ti BhagavÃ; bhÃgÅ và Bhagavà attharasas- sa dhammarasassa vimuttirasassa adhisÅlassa adhicittassa adhipa¤¤Ãyà ti BhagavÃ; bhÃgÅ và Bhagavà catunnaæ jhÃnÃnaæ, catunnaæ appama¤¤Ãnaæ, catunnaæ arÆpasa- mÃpattÅnan ti BhagavÃ; bhÃgÅ và Bhagavà \<*<14>*>/aÂÂhannaæ vimokkhÃnaæ\<*<14>*>/, aÂÂhannaæ abhibhÃyatanÃnaæ, navannaæ anupubbavihÃrasamÃpattÅnan ti BhagavÃ; bhÃgÅ và Bha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S noparato. 2 Bp S puthujjanakalyÃïakaæ. 3-3 S sà ÃppattiyÃ. 4 Bp S om. 5 S nissaÂo, as usual. 6 S pattanà always. 7-7 S yassa so. 8 Bp S ad. taïhÃ. 9 Bp pavibhaji; S paÂibhaji. 10 S om. 11 S bhÃjÅ. 12 Bp appanighosÃni. 13 S -sarÆppÃnÅ. 14-14 Bp om. >/ #<[page 338]># %<338 AÂÂhakavaggo. [S.N. 914>% gavà dasannaæ sa¤¤ÃbhÃvanÃnaæ, dasannaæ kasiïasamÃ- pattÅnaæ, ÃnÃpÃnasatisamÃdhissa asubhasamÃpattiyà ti BhagavÃ; bhÃgÅ và Bhagavà catunnaæ satipaÂÂhÃnÃnaæ, catunnaæ sammappadhÃnÃnaæ, catunnaæ iddhippÃdÃnaæ, pa¤cannaæ indriyÃnaæ, pa¤cannaæ balÃnaæ, sattannaæ bojjhaÇgÃnaæ, ariyassa aÂÂhaÇgikassa maggassà ti Bha- gavÃ; bhÃgÅ và Bhagavà dasannaæ\<*<1>*>/ tathÃgatabalÃnaæ, catunnaæ vesÃrajjÃnaæ, catunnaæ paÂisambhidÃnaæ, channaæ abhi¤¤Ãnaæ\<*<2>*>/, channaæ buddhadhammÃnan ti BhagavÃ\<*<3>*>/. Bhagavà ti n' etaæ nÃmaæ\<*<4>*>/ mÃtarà kataæ, na pitarà kataæ, na bhatÃrà kataæ, na bhaginiyà kataæ, na mittÃmaccehi kataæ, na ¤ÃtisÃlohitehi kataæ, na samaïa- brÃhmaïehi kataæ, na devatÃhi kataæ; vimokkhantikam etaæ buddhÃnaæ bhagavantÃnaæ bodhiyà mÆle saha sab- ba¤¤uta¤Ãïassa paÂilÃbhÃ, sacchikà pa¤¤atti yadidaæ Bhagavà ti, na kappiyo nÆparato na patthiyo ti Bhagavà ti. Ten' Ãha BhagavÃ: Sa sabbadhammesu visenibhÆto, yaæ ki¤ci \<*<5>*>/diÂÂhaæ va\<*<5>*>/ sutaæ mutaæ vÃ, sa pannabhÃro muni vippamutto na kappiyo nÆparato na patthiyo ti Bhagavà ti. TERASAMO\<*<6>*>/ MAHùVIYôHASUTTANIDDESO NIèèHITO\<*<7>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ad. vÃ. 2 Bp abhi¤¤ÃïÃnaæ; S abhi¤¤ÃnÃnaæ. 3 S ad. bhÃgÅ vÃ. 4 S ad. na. 5-5 Bp diÂÂha¤ ca; S diÂÂhi¤ ca. 6 Bp S om. 7 Bp S samatto terasamo. >/ #<[page 339]># %< 339>% CUDDASAMO\<*<1>*>/ TUVAèAKASUTTANIDDESO\<*<2>*>/. $*>/ santipada¤ ca mahesiæ: kathaæ disvà nibbÃti bhikkhu\<*<4>*>/ anupÃdiyÃno lokasmiæ ki¤ci. || Nidd_I.14:1 ||>$ PucchÃmi taæ ùdiccabandhun ti. Pucchà ti tisso puc- chÃ. adiÂÂhajotanà pucchÃ, diÂÂhasaæsandanà pucchÃ, vi- maticchedanà pucchÃ. Katamà adiÂÂhajotanà pucchÃ? Pakatiyà lakkhaïaæ a¤Ãtaæ\<*<5>*>/ hoti adiÂÂhaæ atulitaæ atÅritaæ avibhÆtaæ avi- bhÃritaæ, tassa ¤ÃïÃya\<*<6>*>/ dassanÃya tulanÃya tÅraïÃya vibhÃvanÃya pa¤haæ\<*<7>*>/ pucchati; ayaæ adiÂÂhajotanà puc- chÃ. Katamà diÂÂhasaæsandanà pucchÃ? Pakatiyà lak- khaïaæ ¤Ãtaæ\<*<8>*>/ hoti diÂÂhaæ tulitaæ tÅritaæ vibhÆtaæ vibhÃvitaæ\<*<9>*>/, a¤¤ehi paï¬itehi saddhiæ saæsandanat- thÃya pa¤haæ pucchati; ayaæ diÂÂhasaæsandanà pucchÃ. Katamà vimaticchedanà pucchÃ? Pakatiyà saæsaya- pakkhanto hoti vimatipakkhanto dveÊhakajÃto: evaæ nu kho, na nu kho, kin nu kho, kathaæ nu kho ti; so\<*<10>*>/ vima- ticchedanatthÃya\<*<11>*>/ pa¤haæ pucchati; ayaæ vimaticche- danà pucchÃ. Imà tisso pucchÃ. Aparà pi tisso pucchÃ, manussapucchà amanussapucchà nimmitapucchÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S om. 2 Bp -sutti-anukaÂÂhi; S -sutti-anukkathi. 3 S ad. va. 4 S ad. ti. 5 Bp S a¤¤Ãtaæ. 6 S ¤Ãïassa. 7 Si païham usually. 8 S ¤Ãïaæ. 9 S om. 10 S tisso. 11 S -cchedanayatthÃya. >/ #<[page 340]># %<340 AÂÂhakavaggo. [S.N. 915>% Katamà manussapucchÃ? Manussà Buddhaæ bhaga- vantaæ upasaÇkamitvà pa¤haæ pucchanti, bhikkhÆ puc- chanti, bhikkhuniyo pucchanti, upÃsakà pucchanti, upÃ- sikÃyo pucchanti, rÃjÃno pucchanti, khattiyà pucchanti, brÃhmaïà pucchanti, vessà pucchanti, suddà pucchanti, gahaÂÂhà pucchanti, pabbajità pucchanti; ayaæ manus- sapucchÃ. Katamà amanussapucchÃ? Amanussà Buddhaæ bha- gavantaæ upasaÇkamitvà pa¤haæ pucchanti, nÃgà puc- chanti, supaïïà pucchanti, yakkhà pucchanti, asurà pucchanti, gandhabbà pucchanti, mahÃrÃjÃno pucchanti, indà pucchanti, brÃhmÃïo pucchanti, devatÃyo puc- chanti, ayaæ amanussapucchÃ. Katamà nimmitapucchÃ? Yaæ bhagavà rÆpaæ abhi- nimminÃti\<*<1>*>/ manomayaæ sabbaÇgapaccaÇgaæ ahÅnindri- yaæ, so nimmito Buddhaæ bhagavantaæ upasaÇkamitvà pa¤haæ pucchati, bhagavà tassa\<*<2>*>/ visajjeti; ayaæ nim- mitapucchÃ. Imà tisso pucchÃ. Aparà pi tisso pucchÃ, atÅtapucchÃ\<*<3>*>/ anÃgatapucchÃ\<*<4>*>/ ubhayatthapucchÃ. Aparà pi tisso pucchÃ, diÂÂhadhammikatthapucchà sam- parÃyikatthapucchà ubhayatthapucchÃ\<*<5>*>/. Aparà pi tisso pucchÃ, anavajjatthapucchà nikkilesat- thapucchÃ\<*<6>*>/ vodÃnatthapucchÃ. Aparà pi tisso pucchÃ, atÅtapucchà anÃgatapucchà paccuppannapucchÃ. Aparà pi tisso pucchÃ, ajjhattapucchà bahiddhÃpucchà ajjhattabahiddhÃpucchÃ. Aparà pi tisso pucchÃ, kusalapucchà akusalapucchà abyÃkatapucchÃ. Aparà pi tisso pucchÃ, khandhapucchà dhÃtupucchà Ãya- tanapucchÃ. Aparà pi tisso pucchÃ, satipaÂÂhÃnapucchà sammappa- dhÃnapucchà iddhippÃdapucchÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp (?) Si abhiniminÃti. 2 Si om. 3 Bp S attatthap-. 4 Bp S paratthap-. 5 Bp S paramatthap-. 6 Bp S nikkhepatthap-. >/ #<[page 341]># %% Aparà pi tisso pucchÃ, indriyapucchà balapucchà bojjhaÇgapucchÃ. Aparà pi tisso pucchÃ, maggapucchà phalapucchÃ\<*<1>*>/ nib- bÃnapucchÃ. PucchÃmi tan ti taæ\<*<2>*>/ pucchÃmi, taæ yÃcÃmi, taæ ajjhe- sÃmi\<*<3>*>/, taæ pasÃdemi, taæ \<*<4>*>/kathayassu me\<*<4>*>/ ti, pucchÃmi taæ. ùdiccabandhun\<*<5>*>/ ti Ãdicco vuccati suriyo. Suriyo Gotamo gottena, bhagavà pi Gotamo gottena. Bhagavà suriyassa gotta¤Ãtako\<*<6>*>/ gottabandhu, tasmà Buddho ÃdiccabandhÆ ti, pucchÃmi taæ ùdiccabandhuæ. Vivekaæ santipada¤\<*<7>*>/ ca mahesin ti. Viveko\<*<8>*>/ ti tayo vivekÃ, kÃyaviveko cittaviveko\<*<9>*>/ upadhiviveko. Katamo kÃyaviveko? Idha bhikkhu vivittaæ senÃ- sanaæ bhajati ara¤¤aæ rukkhamÆlaæ pabbataæ kan- daraæ giriguhaæ susÃnaæ vanapatthaæ abbhokÃsaæ pa- lÃlapu¤jaæ. KÃyena ca\<*<10>*>/ vivitto\<*<11>*>/ viharati. So eko gacchati, eko tiÂÂhati, eko nisÅdati, eko seyyaæ kappeti, eko gÃmaæ piï¬Ãya pavisati, eko paÂikkamati, eko raho nisÅdati, eko caÇkamaæ adhiÂÂhÃti, eko carati viharati iriyati vattati pÃleti yapeti yÃpeti; ayaæ kÃyaviveko. Katamo cittaviveko? PaÂhamaæ jhÃnaæ samÃpannassa nÅvaraïehi cittaæ vivittaæ hoti. Dutiyaæ\<*<12>*>/ jhÃnaæ samÃpannassa vitakkavicÃrehi cittaæ vivittaæ hoti. Ta- tiyaæ jhÃnaæ samÃpannassa pÅtiyà cittaæ vivittaæ hoti. Catutthaæ jhÃnaæ samÃpannassa sukhadukkhehi cittaæ vivittaæ hoti. ùkÃsÃna¤cÃyatanaæ samÃpannassa rÆpa- sa¤¤Ãya paÂighasa¤¤Ãya nÃnattasa¤¤Ãya cittaæ vivittaæ hoti. Vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ samÃpannassa ÃkÃsÃna¤cÃyata- nasa¤¤Ãya cittaæ vivittaæ hoti. ùki¤ca¤¤Ãyatanaæ sa- mÃpannassa vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤Ãya\<*<13>*>/ cittaæ vivittaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si Bp balap-. 2 S om. 3 S ajjhosÃmi. 4-4 S kathayÃmi suïÃmi. 5 Bp S adiccabandhu. 6 S gottena ¤Ãtako. 7 S santiparaæ. 8 Bp S vivekÃ; cf. p. 26. 9 Si Bp vitta-. 10 Bp S om. 11 Bp S vivittena. 12 S dutiya, and below tatiya, etc. 13 S vi¤¤Ãnaæ mÃciyanaæ samÃpannassa sannÃya. >/ #<[page 342]># %<342 AÂÂhakavaggo. [S.N. 915>% hoti. Nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatanaæ samÃpannassa Ãki¤ca¤- ¤Ãyatanasa¤¤Ãya cittaæ vivittaæ hoti. SotÃpannassa sak- kÃyadiÂÂhiyà vicikicchÃya sÅlabbataparÃmÃsÃ\<*<1>*>/ diÂÂhÃnu- sayà vicikicchÃnusayà tadekaÂÂhehi ca kilesehi cittaæ vivit- taæ hoti. SakadÃgÃmissa oÊÃrikakÃmarÃgasaæyojanà paÂi- ghasaæyojanà oÊÃrikakÃmarÃgÃnusayà paÂighÃnusayà tade- kaÂÂhehi ca kilesehi cittaæ vivittaæ hoti. AnÃgÃmissa aïusahagatakÃmarÃgasaæyojanà paÂighasaæyojanÃ\<*<1>*>/ aïusa- hagatakÃmarÃgÃnusayà paÂighÃnusayà tadekaÂÂhehi ca kile- sehi cittaæ vivittaæ hoti. Arahato rÆparÃgà arÆparÃgà mÃnà uddhaccà avijjÃya\<*<2>*>/ mÃnÃnusayà bhavarÃgÃnusayà avijjÃnusayà tadekaÂÂhehi ca kilesehi bahiddhà ca sabbani- mittehi\<*<3>*>/ cittaæ vivittaæ hoti; ayaæ cittaviveko. Katamo upadhiviveko? Upadhi vuccanti\<*<4>*>/ kilesà ca khandhà ca abhisaækhÃrà ca. Upadhiviveko vuccati amataæ nibbÃnaæ; yo so sabbasaækhÃrasamatho sabbÆ- padhipaÂinissaggo taïhakkhayo virÃgo nirodho nibbÃnaæ. Ayaæ upadhiviveko. KÃyaviveko ca vÆpakaÂÂhakÃyÃnaæ\<*<5>*>/ nekkhammÃbhi- ratÃnaæ\<*<6>*>/; cittaviveko ca parisuddhacittÃnaæ paramavo- dÃnapattÃnaæ; upadhiviveko ca\<*<1>*>/ nirÆpadhÅnaæ\<*<7>*>/ visaækhÃ- ragatÃnaæ. SantÅ ti ekena ÃkÃrena santi pi, santipadaæ pi ta¤ ¤eva amataæ, nibbÃnaæ yo so sabbasaækhÃrasamatho sabbÆpadhipaÂinissaggo taïhakkhayo virÃgo nirodho nib- bÃnaæ. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *Santaæ etaæ padaæ païÅtam etaæ padaæ, yadidaæ sabbasaækhÃrasamatho sabbÆpadhipatinissaggo taïhakkhayo virÃgo nirodho nibbÃnaæ ti\<*<8>*>/. AthavÃ\<*<9>*>/ aparena ÃkÃrena ye dhammà \<-------------------------------------------------------------------------- * Cf. A. v, 8, 110, 320, 322, 354. 1 S om. 2 Si avijjÃ. 3 Si -nimittena. 4 Bp S vuccati. 5 Bp S vivekatthak-. 6 Bp nikkhamÃ-; S nikkhammÃ-. 7 Bp S puggalÃnaæ. 8 Si om. 9 Bp S atha. >/ #<[page 343]># %% santÃdhigamÃya santiphusanÃya santisacchikiriyÃya saæ- vattanti, seyyathÅdaæ cattÃro satipaÂÂhÃnÃ, cattÃro sam- mappadhÃnÃ, cattÃro iddhippÃdÃ, pa¤c' indriyÃni, pa¤ca balÃni, satta bojjhaÇgÃ, ariyo aÂÂhaÇgiko maggo. Ime vuccanti santipadaæ\<*<1>*>/ tÃïapadaæ\<*<2>*>/ leïapadaæ\<*<3>*>/ saraïa- padaæ\<*<4>*>/ abhayapadaæ\<*<5>*>/ accutapadaæ\<*<6>*>/ amatapadaæ\<*<7>*>/ nibbÃnapadaæ\<*<8>*>/. \<*<9>*>/Mahesi ti. Mahesi\<*<9>*>/ BhagavÃ; mahantaæ sÅlak- khandhaæ esi gavesi pariyesÅ ti, mahesÅ. Mahantaæ samÃ- dhikkhandhaæ, mahantaæ pa¤¤Ãkkhandhaæ, mahantaæ vimuttikkhandhaæ\<*<10>*>/, mahantaæ vimutti¤Ãïadassanak- khandhaæ esi gavesi pariyesÅ ti, mahesÅ. Mahato tamo- kÃyassa padÃlanaæ, mahato vipallÃsassa pabhedanaæ\<*<11>*>/, mahato taïhÃsallassa abbÆhanaæ\<*<12>*>/, mahato diÂÂhisaæghÃ- tassa\<*<13>*>/ vinivedhanaæ, mahato mÃnadhajassa pavÃhanaæ, mahato abhisaækhÃrassa vÆpasamanaæ\<*<14>*>/, mahato oghassa nitthÃraïaæ, mahato bhÃrassa nikkhepanaæ, mahato saæsÃravaÂÂassa upacchedaæ, mahato santÃpassa nibbÃ- panaæ, mahato pariÊÃhassa paÂippassaddhiæ, mahato dham- madhajassa ussÃpanaæ esi gavesi pariyesÅ ti, mahesÅ. Mahante satipaÂÂhÃne, mahante sammappadhÃne, mahante iddhippÃde, mahantÃni indriyÃni, mahantÃni balÃni, ma- hante bojjhaÇge, mahantaæ ariyaæ aÂÂhaÇgikaæ mag- gaæ, mahantaæ paramatthaæ, amattaæ nibbÃnaæ esi gavesi pariyesÅ ti, mahesÅ. Mahesakkhehi và sattehi esito gavesito pariyesito kahaæ Buddho, kahaæ bhagavÃ, ka- haæ devadevo, kahaæ narÃsabho ti mahesÅ ti, vivekaæ santipada¤ ca mahesiæ. Kathaæ disvà nibbÃti bhikkhÆ ti. Kathaæ disvà passitvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S padaæ. 2 S tÃnaæ p-. 3 S lenaæ p-. 4 S om. 5 S abhayaæ p-. 6 S accutaæ p-; Si om. 7 S amataæ p-. 8 S nibbanaæ p-. 9-9 Si mahesÅn ti mahesiæ. 10 Bp muttikkhandhaæ. 11 Bp S bhedanaæ. 12 S abbussÃnaæ. 13 S diÂÂhiyÃtassa. 14 Bp vÆpasamaæ. >/ #<[page 344]># %<344 AÂÂhakavaggo. [S.N. 915>% tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvà attano rÃgaæ nibbÃpeti, dosaæ nibbÃpeti, \<*<1>*>/mohaæ nibbÃpeti\<*<1>*>/, kodhaæ upanÃhaæ makkhaæ paÊÃsaæ issaæ maccha- riyaæ mÃyaæ sÃÂheyyaæ thambhaæ sÃrambhaæ mÃ- naæ atimÃnaæ madaæ pamÃdaæ,\<*<1>*>/sabbe kilese\<*<1>*>/, sabbe duccarite, sabbe darathe, sabbe pariÊÃhe, sabbe santÃpe, sabbÃkusalÃbhisaækhÃre\<*<2>*>/ sameti upasameti vÆpasameti nibbÃpeti\<*<3>*>/ paÂipassambheti. BhikkhÆ ti kalyÃïaputhuj- jano\<*<4>*>/ và bhikkhu sekho và bhikkhÆ ti, kathaæ disvà nibbÃti bhikkhu. AnupÃdiyÃno lokasmiæ \<*<5>*>/ki¤cÅ ti\<*<5>*>/ catÆhi upÃdÃnehi anu- pÃdiyamÃno agaïhayamÃno aparÃmasayamÃno\<*<6>*>/. Lokas- min ti apÃyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhÃ- tuloke Ãyatanaloke. Ki¤cÅ ti ki¤ci rÆpagataæ vedanÃ- gataæ sa¤¤Ãgataæ saækhÃragataæ vi¤¤Ãïagatan ti, anu- pÃdiyÃno\<*<7>*>/ lokasmiæ ki¤ci. Ten' Ãha so nimmitto: PucchÃmi taæ ùdiccabandhuæ vivekaæ santipada¤ ca mahesiæ: kathaæ disvà nibbÃti bhikkhu anupÃdiyÃno lokasmiæ ki¤cÅ ti. _________________________________ $$ MÆlaæ papa¤casaækhÃyà ti Bhagavà mantà asmÅ ti sab- bam uparuddhe ti. Papa¤cà yeva papa¤casaækhÃ\<*<8>*>/ taï- hÃpapa¤casaækhà diÂÂhipapa¤casaækhÃ. Katamaæ taïhÃpapa¤cassa\<*<9>*>/ mÆlaæ? Avijjà mÆlaæ, ayoniso manasikÃro mÆlaæ, asmimÃno mÆlaæ, ahirikaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Si om. 2 S ad. nibbÃpeti. 3 Bp S om. 4 Bp S puthujjanakalyÃïako. 5-5 S ki¤cÃhi. 6 Bp S aparÃmasamÃno anabhinivisamÃno. 7 S -yamÃno. 8 S -saækhÃrà ti BhagavÃ. 9 S -papa¤cÃya. >/ #<[page 345]># %% mÆlaæ, anottappaæ mÆlaæ, uddhaccaæ mÆlaæ; idaæ \<*<1>*>/taïhÃpapa¤cassa mÆlaæ\<*<1>*>/. Katamaæ diÂÂhipapa¤cassa mÆlaæ? Avijjà mÆlaæ, ayoniso manasikÃro mÆlaæ, asmimÃno\<*<2>*>/ mÆlaæ, ahiri- kaæ mÆlaæ, anottappaæ mÆlaæ, uddhaccaæ mÆlaæ; idaæ diÂÂhipapa¤cassa mÆlaæ. Bhagavà ti gÃravÃdhivacanaæ. Api ca bhaggarÃgo ti BhagavÃ, bhaggadoso ti BhagavÃ, bhaggamoho ti BhagavÃ, bhaggamÃno ti BhagavÃ, bhaggadiÂÂhÅ ti BhagavÃ, bhagga- kaïÂako ti BhagavÃ, bhaggakileso ti BhagavÃ, bhaji vibhaji paÂivibhaji\<*<3>*>/ dhammaratanan\<*<4>*>/ ti BhagavÃ. BhavÃnaæ an- takaro ti BhagavÃ; bhÃvitakÃyo ti\<*<5>*>/ BhagavÃ\<*<6>*>/, bhÃvitasÅlo ti\<*<5>*>/ bhÃvitacitto ti\<*<5>*>/ bhÃvitapa¤¤o ti BhagavÃ; bhÃgÅ và Bhagavà ara¤¤avanapatthÃni\<*<7>*>/ pantÃni senÃsanÃni appasaddÃni appanigghosÃni vijanavÃtÃni manussarÃha- seyyakÃni paÂisallÃnasÃrÆpÃnÅ ti BhagavÃ; bhÃgÅ và Bhagavà cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjapa- rikkhÃrÃnan ti BhagavÃ; bhÃgÅ và Bhagavà attha- rasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisÅlassa adhi- cittassa adhipa¤¤Ãyà ti BhagavÃ; bhÃgÅ và Bhagavà catunnaæ jhÃnÃnaæ, catunnaæ appama¤¤Ãnaæ, catunnaæ arÆpasamÃpattÅnan ti BhagavÃ; bhÃgÅ và Bhagavà aÂÂhannaæ vimokkhÃnaæ, aÂÂhannaæ abhibhÃyatanÃnaæ, navannaæ {anupubbavihÃrasamÃpattÅnan} ti BhagavÃ; bhÃgÅ và Bhagavà dasannaæ sa¤¤ÃbhÃvanÃnaæ, dasan- naæ kasiïasamÃpattÅnaæ, ÃnÃpÃnasatisamÃdhissa asubha- samÃpattiyà ti\<*<8>*>/ BhagavÃ; bhÃgÅ và Bhagavà catunnaæ satipaÂÂhÃnÃnaæ, catunnaæ sammappadhÃnÃnaæ, catun- naæ iddhippÃdÃnaæ, pa¤cannaæ indriyÃnaæ, pa¤cannaæ balÃnaæ, sattannaæ bojjhaÇgÃnaæ, ariyassa aÂÂhaÇgikassa maggassà ti BhagavÃ; bhÃgÅ và Bhagavà dasannaæ ta- thÃgatabalÃnaæ, catunnaæ vesÃrajjÃnaæ, catunnaæ paÂi- sambhidÃnaæ, channaæ abhi¤¤Ãnaæ, channaæ buddha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S -papa¤camÆlaæ. 2 S ad. ti. 3 Bp pavibhaji; S paÂibhaji. 4 S anuttaraæ dh-. 5 Bp S om. 6 S om. 7 S ara¤¤e vara-. 8 S asa¤¤Ãsam-. >/ #<[page 346]># %<346 AÂÂhakavaggo. [S.N. 916>% dhammÃnan ti BhagavÃ. Bhagavà ti n' etaæ nÃmaæ\<*<1>*>/ mÃ- tarà kataæ, na pitarà kataæ, na bhÃtarà kataæ, na bha- giniyà kataæ, na mittÃmacchehi kataæ, na ¤ÃtisÃlokitehi kataæ, na samaïabrÃhmaïehi kataæ, na devatÃhi kataæ; vimokkhantikam etaæ buddhÃnaæ bhagavantÃnaæ bo- dhiyà mÆle saha sabba¤¤uta¤Ãïassa paÂilÃbhà sacchikà pa¤¤atti yadidaæ Bhagavà ti, \<*<2>*>/mÆlaæ papa¤casaæ- khÃyà ti BhagavÃ\<*<2>*>/. Mantà asmÅ ti sabbam uparuddhe ti. Mantà vuccati pa¤¤Ã; yà pa¤¤Ã pajÃnanà . . . pe . . . amoho dham- mavicayo sammÃdiÂÂhi. AsmÅ ti rÆpe asmÅ ti mÃno, asmÅ ti chando, asmÅ ti anusayo, vedanÃya, sa¤¤Ãya, saæ- khÃresu, vi¤¤Ãïe asmÅ ti mÃno, asmÅ ti chando, asmÅ ti anusayo\<*<3>*>/ mÆlaæ papa¤casaækhÃyà ti BhagavÃ. Mantà asmÅ ti sabbam uparuddhe ti papa¤casaækhÃya mÆla¤ ca asmimÃna¤ ca mantÃya sabbam uparuddheyya\<*<4>*>/ uparud- dheyya nirodheyya vÆpasameyya atthaÇgameyya paÂi- passambheyyà ti, mÆlaæ papa¤casaækhÃyà ti BhagavÃ, mantà asmÅ ti sabbam uparuddhe. Yà kÃci taïhà ajjhattan ti. Yà \<*<5>*>/kÃcÅ ti\<*<5>*>/ sabbena sab- baæ sabbathà sabbaæ asesaæ\<*<6>*>/ nissesaæ pariyÃdÃyava- canaæ\<*<7>*>/ etaæ, yà kÃcÅ ti. Taïhà ti, rÆpataïhà ti . . . pe . . . dhammataïhÃ. Ajjhattan ti \<*<8>*>/ajjhattaæ samuÂÂhÃ- ti\<*<8>*>/ sà taïhà ti, ajjhattaæ. Athavà ajjhattikaæ vuccati cittaæ; yaæ cittaæ mano mÃnasaæ hadayaæ paï¬araæ mano manÃyatanaæ manindriyaæ vi¤¤Ãïaæ vi¤¤Ãïak- khandho tajjà manovi¤¤ÃïadhÃtu. Cittena manasÃ\<*<9>*>/ taïhà sahagatÃ\<*<10>*>/ sahajÃtà saæsaÂÂhà sampayuttà ekuppÃdà eka- nirodhà ekavatthukà ekÃrammaïà ti pi ajjhattan ti, yà kÃci taïhà ajjhattaæ TÃsaæ vinayà sadà sato sikkhe ti. Sadà ti sadà sab- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ad. na. 2-2 Si om.; Bp om. BhagavÃ. 3 Bp S ad. ti. 4 Bp ruddheyya. 5-5 S kÃci. 6 Bp S anavasenaæ. 7 S pariyÃdÃna-. 8-8 Bp S ajjhattasamuÂÂhÃnà vÃ. 9 Bp S sÃ. 10 S samÃgatÃ. >/ #<[page 347]># %% badÃ\<*<1>*>/ sabbakÃlaæ niccakÃlaæ dhuvakÃlaæ\<*<1>*>/ satataæ sami- taæ abbhokiïïaæ\<*<2>*>/ pokhÃnupokhaæ udakummikajÃtaæ\<*<3>*>/ avÅcisantatisahitaæ phusitaæ purebhattaæ pacchÃbhat- taæ \<*<4>*>/purimayÃmaæ pacchimayÃmaæ\<*<4>*>/ kÃÊe juïhe vasse hemante gimhe purime vayokhandhe majjhime vayo- khandhe pacchime vayokhandhe. Sato ti catÆhi kÃraïehi sato, kÃye kÃyÃnupassanÃsatipaÂÂhÃnaæ bhÃvento sato, vedanÃsu\<*<5>*>/ citte dhammesu dhammÃnupassanÃsatipaÂÂhÃ- naæ bhÃvento sato; aparehi catÆhi kÃraïehi sato, asati- parivajjanÃya sato, satikaraïÅyÃnaæ dhammÃnaæ ka- tattà sato, satipaÂipakkhÃnaæ\<*<6>*>/ dhammÃnaæ katattà sato, satinimittÃnaæ dhammÃnaæ\<*<7>*>/ asammuÂÂhattà sato; aparehi pi catÆhi kÃraïehi sato, satiyà samannÃgatattà sato, satiyà vasitattà sato, satiyà pÃgu¤¤atÃya sato, sa- tiyà apaccorohaïatÃya sato; aparehi pi catÆhi kÃraïehi sato, satattà sato, santattà sato, samitattà sato, santa- dhammasamannÃgatattà sato; buddhÃnussatiyà sato, dhammÃnussatiyà sato, saæghÃnussatiyà sato, sÅlÃnussa- tiyà sato, cÃgÃnussatiyà sato, devatÃnussatiyà sato, ÃnÃ- pÃnasatiyà sato, maraïasatiyà sato, kÃyagatÃsatiyà sato, upasamÃnussatiyà sato; yÃ\<*<7>*>/ sati anussati patissati sati, saraïatà dhÃraïatà apilÃpanatà assammussanatÃ\<*<8>*>/ sati, satindriyaæ satibalaæ sammÃsati satisambojjhaÇgo ekÃ- yanamaggo; ayaæ vuccati sati. ImÃya satiyà upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno\<*<9>*>/ samannÃgato so vuccati sato. Sikkhe ti tisso sikkhÃ, adhisÅlasikkhà adhicittasikkhà adhipa¤¤ÃsikkhÃ. Katamà adhisÅlasikkhÃ? Idha bhik- khu sÅlavà hoti, pÃtimokkhasaævarasaævuto viharati, ÃcÃragocarasampanno aïumattesu vajjesu bhayadassÃvÅ samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu, khuddako sÅlakkhandho, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si om. 2 S asabhÃnuk-. 3 Bp Si udakumika-; S udakumitaæ jÃtaæ. 4-4 S purimaæ y- pacchimaæ y-. 5 Bp S ad. pe. 6 S satiparikkhÃnaæ. 7 Bp S om. 8 Bp asaæ-; S assamusÃnabhÃ. 9 Bp samanno; S om. >/ #<[page 348]># %<348 AÂÂhakavaggo. [S.N. 916>% mahanto sÅlakkhandho, sÅlaæ patiÂÂhà Ãdicaraïaæ saæ- yamo saævaro mukhaæ pamukhaæ kusalÃnaæ dham- mÃnaæ samÃpattiyÃ; ayaæ adhisÅlasikkhÃ. Katamà adhicittasikkhÃ? Idha bhikkhu vivicc' eva kÃmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaæ savi- cÃraæ vivekajaæ pÅtisukhaæ \<*<1>*>/paÂhamaæ jhÃnaæ\<*<1>*>/ upa- sampajja viharati. VitakkavicÃrÃnaæ vÆpasamÃya\<*<2>*>/ ajjhat- taæ sampasÃdanaæ cetaso ekodibhÃvaæ avitakkaæ avi- cÃraæ samÃdhijaæ pÅtisukhaæ \<*<3>*>/dutiyaæ jhÃnaæ\<*<3>*>/ upa- sampajja viharati. PÅtiyà ca virÃgà upekkhako ca\<*<4>*>/ vi- harati, sato ca sampajÃno sukha¤ ca kÃyena {paÂisaæve- deti}, yan taæ ariyà Ãcikkhanti upekkhako satimà su- khavihÃrÅ ti, \<*<5>*>/tatiyaæ jhÃnaæ\<*<5>*>/ upasampajja viharati. Sukhassa ca pahÃnà dukkhassa ca pahÃnà pubb' eva somanassadomanassÃnaæ atthaÇgamÃ\<*<6>*>/ adukkha-m-asu- khaæ upekkhÃsatipÃrisuddhiæ \<*<7>*>/catutthaæ\<*<7>*>/ jhÃnaæ upa- sampajja viharati; ayaæ adhicittasikkhÃ. Katamà adhipa¤¤ÃsikkhÃ? Idha bhikkhu pa¤¤avà hoti udayatthagÃminiyà pa¤¤Ãyà samannÃgato ariyÃya nibbedhikÃya sammÃdukkhakkhayagÃminiyÃ. So idaæ dukkhan ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, ayaæ dukkhasamu- dayo ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, ayaæ dukkhanirodho ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂi- padà ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti; ime Ãsavà ti yathÃbhÆ- taæ pajÃnÃti, ayaæ Ãsavasamudayo ti yathÃbhÆtaæ pa- jÃnÃtÅ, ayaæ Ãsavanirodho ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, ayaæ ÃsavanirodhagÃminÅ paÂipadà ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti; ayaæ adhipa¤¤ÃsikkhÃ. TÃsaæ vinayà sadà sato sikkhe ti tÃsaæ taïhÃnaæ vinayÃya paÂivinayÃya pahÃnÃya vÆpasamÃya paÂinis- saggÃya paÂipassaddhiyà adhisÅlam pi sikkheyya, adhi- cittam pi sikkheyya, adhipa¤¤am pi sikkheyya; imà tisso sikkhÃ\<*<8>*>/ Ãvajjanto sikkheyya, jÃnanto sikkheyya, \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S paÂhamajjh-. 2 Bp S vÆpasamÃ. 3-3 S dutiyajjh-. 4 Bp S om. 5-5 S tatiyajjh-. 6 S atthagamÃ. 7-7 S catutthajjh-. 8 Bp S sikkhÃyo. >/ #<[page 349]># %% passanto sikkheyya, paccavekkhanto sikkheyya, cittaæ adhiÂÂhahanto sikkheyya, saddhÃta adhimuccanto sik- kheyya, viriyaæ paggaïhanto sikkheyya, satiæ upaÂ- Âhapento sikkheyya, cittaæ samÃdahanto sikkheyya, pa¤¤Ãya pajÃnanto sikkheyya, abhi¤¤eyyaæ abhijÃnanto sikkheyya, pari¤¤eyyaæ parijÃnanto sikkheyya, pahÃtab- baæ pajahanto sikkheyya, bhÃvetabbaæ bhÃvento sik- kheyya, sacchikÃtabbaæ sacchikaronto sikkheyya Ãcareyya samÃcareyya samÃdÃya vatteyyà ti, tÃsaæ vinayà sadà sato sikkhe. Ten' Ãha BhagavÃ: MÆlaæ papa¤casaækhÃyà ti Bhagavà mantà asmÅ ti sabbam uparuddhe, yà kÃci taïhà ajjhattaæ, tÃsaæ vinayà sadà sato sikkhe ti. _________________________________ $$ Yaæ ki¤ci dhammam abhija¤¤Ã ajjhattan ti yaæ ki¤ci attano guïaæ jÃneyya, kusale và dhamme, abyÃkate và dhamme. Katame attano guïÃ? UccÃkulà pabbajito và assa\<*<1>*>/, mahÃkulÃ\<*<2>*>/ pabbajito và assa, \<*<3>*>/mahÃbhogakulà vÃ\<*<3>*>/ uÊÃ- rabhogakulà vÃ\<*<4>*>/ pabbajito và assa, ¤Ãto yasassÅ\<*<5>*>/ gahaÂ- ÂhapabbajitÃnan ti và assa, lÃbhÅ 'mhi cÅvarapiï¬apÃ- tasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃnan ti và assa, suttantiko và assa, vinayadharo và assa, dhammaka- thiko và assa, Ãra¤¤iko và assa, piï¬apÃtiko và assa, paæsukÆliko và assa, tecÅvariko và assa, sapadÃnacÃriko\<*<6>*>/ và assa, khalupacchÃbhattiko và assa, nesajjiko và assa, yathÃsanthatiko và assa, paÂhamassa jhÃnassa lÃbhÅ ti và assa, dutiyassa jhÃnassa lÃbhÅ ti và assa, tatiyassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp assaæ (=ayaæ); S ayaæ throughout the paragraph. 2 Bp S mahÃbhaga-. 3-3 Bp S om. 4 Bp S om. 5 Bp ad. sa. 6 Si sappadÃna-. >/ #<[page 350]># %<350 AÂÂhakavaggo. [S.N. 917>% jhÃnassa lÃbhÅ ti và assa, catutthassa jhÃnassa lÃbhÅ ti và assa, \<*<1>*>/ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiyà lÃbhÅ ti và assa\<*<1>*>/, vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiyà Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpatti- yà nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà lÃbhÅ ti và assa; ime vuccanti attano guïÃ. Yaæ ki¤ci attano guïaæ jÃneyya ÃjÃneyya vijÃneyya paÂivijÃneyya paÂivijjheyyà ti, yaæ ki¤ci dhammam abhija¤¤Ã. Ajjhattaæ athavà pi bahiddhà ti upajjhÃyassa và Ãca- riyassa và te guïà assÆ ti, ajjhattaæ athavà pi bahiddhÃ. Na tena thÃmaæ kubbethÃ\<*<2>*>/ ti attano và guïena paresaæ vÃ\<*<3>*>/ guïena\<*<4>*>/ thÃmaæ na kareyya, thambhaæ na kareyya, mÃnaæ na kareyya, uïïatiæ na kareyya, uïïamaæ na kareyya, na tena mÃnaæ janeyya, na tena thaddho\<*<5>*>/ assa patthaddho paggahitasiro ti, na tena thÃmaæ kubbetha. Na hi sà nibbuti sataæ vuttà ti satÃnaæ\<*<6>*>/ santÃnaæ sappurisÃnaæ buddhÃnaæ buddhasÃvakÃnaæ pacceka- buddhÃnaæ sà nibbuti\<*<7>*>/ na vuttà na-ppavuttà na Ãcik- khità na desità na pa¤¤Ãpità na paÂÂhapità na vivaÂà na vibhattà na uttÃnÅkatà na-ppakÃsità ti, na hi sà nibbuti sataæ vuttÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: Yaæ ki¤ci dhammam abhija¤¤Ã\<*<8>*>/ ajjhattaæ athavà pi bahiddhÃ, na tena thÃmaæ kubbetha, na hi sà nibbuti sataæ vuttà ti. _________________________________ $*>/ anekarÆpehi\<*<10>*>/ nÃtumÃnaæ vikappayaæ {tiÂÂhe}. || Nidd_I.14:4 ||>$ Seyyo na tena ma¤¤eyyà ti seyyo 'ham asmÅ ti mÃnaæ\<*<11>*>/ na janeyya jÃtiyà và gottena và kolaputtikena\<*<12>*>/ và vaï- \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S om. 2 S kupp-. 3 S om. 4 S ad. na. 5 Bp baddho; S buddho. 6 S satÃnan ti. 7 S nibbutÅ ti. 8 S -abhi¤¤Ã. 9 Si puÂÂho; S om.; Bp ? 10 S anekehi rÆpehi. 11 Bp atimÃnaæ. 12 Bp -yena and below. >/ #<[page 351]># %% ïapokkharatÃya và dhanena và ajjhenena và kammÃya- tanena và sippÃyatanena và vijjaÂÂhÃnena và sutena và paÂibhÃïena và a¤¤atara¤¤atarena và vatthunà ti, seyyo na tena ma¤¤eyya. NÅceyyo athavà pi sarikkho ti hÅno 'ham asmÅ ti omÃ- naæ na janeyya jÃtiyà và gottena và . . . pe . . . a¤¤a- tara¤¤atarena và vatthunÃ. \<*<1>*>/Sadiso 'ham asmÅ ti mÃnaæ na janeyya jÃtiyà và gottena và kolaputtikena và vaï- ïapokkharatÃya và dhanena và ajjhenena và kammÃya- tanena và sippÃyatanena và vijjaÂÂhÃnena và sutena và paÂibhÃïena và a¤¤atara¤¤atarena và vatthunà ti, nÅ- ceyyo athavà pi sarikkho. PhuÂÂho\<*<2>*>/ anekarÆpehÅ ti anekavidhehi ÃkÃrehi phuÂÂho\<*<2>*>/ pareto samohito\<*<1>*>/ samannÃgato ti, phuÂÂho\<*<2>*>/ anekarÆpehi. NÃtumÃnaæ vikappayaæ tiÂÂhe ti ÃtumÃno\<*<3>*>/ vuccati attÃ\<*<4>*>/; attÃnaæ\<*<5>*>/ kappento vikappento vikappaæ Ãpajjanto na tiÂ- Âheyyà ti, nÃtumÃnaæ vikappayaæ tiÂÂhe. Ten' Ãha BhagavÃ: Seyyo na tena ma¤¤eyya nÅceyyo athavà pi sarikkho, phuÂÂho\<*<2>*>/ anekarÆpehi\<*<6>*>/ nÃtumÃnaæ vikappayaæ tiÂÂhe ti. _________________________________ $*>/, kuto nirattaæ\<*<8>*>/ vÃ. || Nidd_I.14:5 ||>$ Ajjhattam eva upasame ti. Ajjhattaæ rÃgaæ sameyya upasameyya\<*<9>*>/, dosaæ sameyya upasameyya\<*<9>*>/, mohaæ sameyya, kodhaæ\<*<10>*>/ upanÃhaæ makkhaæ paÊÃsaæ issaæ macchariyaæ mÃyaæ sÃÂheyyaæ thambhaæ\<*<4>*>/ sÃram- \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S om. 2 Si S puÂÂho. 3 S ÃtumÃnÃ. 4 S om. 5 S attanÃ. 6 S anerÆpehi. 7 Bp S attà and below. 8 Bp nirattà and below; S nivuttÃ, below nirattÃ. 9 Si om. 10 S ad. sameyya. >/ #<[page 352]># %<352 AÂÂhakavaggo. [S.N. 919>% bhaæ mÃnaæ atimÃnaæ\<*<1>*>/ madaæ pamÃdaæ sabbe kilese sabbe duccarite sabbe darathe sabbe pariÊÃhe sabbe san- tÃpe sabbÃkusalÃbhisaækhÃre sameyya upasameyya vÆ- pasameyya\<*<1>*>/ nibbÃpeyya paÂipassambheyyÃ\<*<2>*>/ ti, ajjhattam eva upasame. Nä¤ato bhikkhu santim eseyyà ti a¤¤ato asuddhimag- gena\<*<3>*>/ micchÃpaÂipadÃya aniyyÃnapathena, a¤¤atra sati- paÂÂhÃnehi a¤¤atra sammappadhÃnehi a¤¤atra iddhip- pÃdehi a¤¤atra indriyehi a¤¤atra balehi a¤¤atra bojjhaÇ- gehi a¤¤atra ariyà aÂÂhaÇgikà maggà santiæ upasantiæ vÆpasantiæ nibbutiæ paÂipassaddhiæ na eseyya na gave- seyya na pariyeseyyà ti, nä¤ato bhikkhu santim eseyya. Ajjhattaæ upasantassÃ\<*<4>*>/ ti. Ajjhattaæ rÃgaæ upasan- tassa\<*<5>*>/, dosaæ\<*<6>*>/ upasantassa . . . pe . . . sabbÃkusalÃbhi- saækhÃre santassa upasantassa vÆpasantassa nibbutassa paÂipassaddhassÃ\<*<7>*>/ ti, ajjhattaæ upasantassa. N' atthi attaæ, kuto nirattaæ và ti. N' atthÅ ti paÂikkhepo. Attan ti sassatadiÂÂhi\<*<8>*>/ n' atthi\<*<9>*>/, nirattan ti ucchedadiÂ- Âhi n' atthi, attà ti gahitaæ n' atthi\<*<9>*>/, nirattà ti mu¤ci- tabbaæ n' atthi, \<*<10>*>/yassa n' atthi\<*<10>*>/ gahitaæ, \<*<11>*>/tassa n' atthi\<*<11>*>/ mu¤citabbaæ, \<*<12>*>/yass' atthi mu¤citabbaæ\<*<12>*>/, \<*<13>*>/tass' atthi\<*<13>*>/ gahitaæ. GÃhamu¤canaæ samatikkanto arahà vuddhiparihÃniæ vÅtivatto. So vuÂÂhavÃso ciïïacaraïo . . . pe\<*<14>*>/ . . . n' atthi tassa punabbhavo ti, n' atthi attaæ, kuto nirattaæ vÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: Ajjhattam eva upasame, nä¤ato bhikkhu santim eseyya: ajjhattaæ upasantassa n' atthi attaæ, kuto nirattaæ và ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S om. 2 S -ppassaddheyyÃ. 3 S visuddhi-. 4 S upasantayÃ. 5 Bp S santassa. 6 S ad. santassa; Bp ? 7 Bp S paÂipassaddhiyÃ. 8 Bp S attadiÂÂhi. 9 S atthÅ ti. 10-10 Bp yass' atthi. 11-11 Bp tass' atthi. 12-12 Bp S om. 13-13 Bp tassa; S yassa. 14 Bp S ad. jÃtimaraïasaæsÃro. >/ #<[page 353]># %% $$ Majjhe yathà samuddassa Æmi no jÃyati, Âhito hotÅ ti. Samuddo caturÃsÅtiyojanasahassÃni ubbedhena gambhÅro; heÂÂhà cattÃÊÅsayojanasahassÃni\<*<1>*>/ udakaæ macchakacchapehi kampati, upari cattÃÊÅsayojanasahassÃni\<*<1>*>/ udakaæ vÃtehi kampati, majjhe cattÃri yojanasahassÃni udakaæ na kam- pati na vikampati \<*<2>*>/na calati\<*<2>*>/ na vedhati na pavedhati na sampavedhati anerito aghaÂÂhito\<*<3>*>/ acalito aluÊito abhanto vÆpasanto, tatra Æmi no jÃyati, Âhito hoti samuddo ti, evam pi majjhe yathà samuddassa Æmi no jÃyati, Âhito hoti. Atha- và sattannaæ pabbatÃnaæ antarikÃsu\<*<4>*>/ sÅdantarasamud- do\<*<5>*>/, tatra udakaæ na kampati na vikampati na calati na vedhati na pavedhati na sampavedhati, anerito aghaÂÂito\<*<6>*>/ acalito aluÊito abhanto vÆpasanto, tatra Æmi no jÃyati, Âhito hoti samuddo ti, evam pi majjhe yathà samuddassa Æmi no jÃyati, Âhito hoti. Evaæ Âhito anej' assà ti. Evan ti opammasampaÂipÃ- danÃ\<*<7>*>/. èhito ti lÃbhe pi na kampati, alÃbhe pi na kampati, yase pi na kampati, ayase pi na kampati, pasaæsÃya pi na kampati, nindÃya pi na kampati, sukhe pi na kampati, duk- khe pi na kampati na vikampati na calati na vedhati na pavedhati na sampavedhatÅ ti, evaæ Âhito. Anej' assà ti. Ejà vuccati taïhÃ; yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhij- jhà lobho akusalamÆlaæ. Yass' esà ejà taïhà pahÅnÃ\<*<8>*>/ samucchinnà vÆpasantà paÂipassaddhà abhabbuppattikà ¤Ãïagginà da¬¬hÃ, so vuccati anejo, ejÃya pahÅnattà anejo, so lÃbhe pi na i¤jati, alÃbhe pi na i¤jati, yase pi na i¤jati, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S cattÃrÅsaæ y-. 2-2 S om. 3 S asaïÂhito avaÂÂhito. 4 Bp abbhantari kÃru satta; S abbhantarikÃsa¤¤Å. 5 Bp sÅdantaramahÃ-; S antarimahÃ-. 6 S aghathito. 7 S -pÃdanto. 8 Bp ad. ucchinnÃ. >/ #<[page 354]># %<354 AÂÂhakavaggo. [S.N. 920>% ayase pi na i¤jati, pasaæsÃya pi na i¤jati, nindÃya pi na i¤jati, sukhe pi na i¤jati, dukkhe pi na i¤jati na calati na vedhati na pavedhati na sampavedhatÅ ti, evaæ Âhito anej' assa. Ussadaæ bhikkhu na kareyya kuhi¤cÅ ti. Ussadà ti sat- t' ussadÃ, rÃgussado\<*<1>*>/ dosussado mohussado mÃnussado diÂÂhussado kilesussado kammussado, taæ\<*<2>*>/ na kareyya na janeyya na sa¤janeyya na nibbatteyya nÃbhinibbat- teyya. Kuhi¤cÅ ti kuhi¤ci kimhici\<*<3>*>/ katthaci ajjhattaæ và bahiddhà và ajjhattabahiddhà và ti\<*<4>*>/, ussadaæ bhikkhu na kareyya kuhi¤ci. Ten' Ãha BhagavÃ: Majjhe yathà samuddassa Æmi no jÃyati, Âhito hoti, evaæ Âhito anej' assa: ussadaæ bhikkhu na kareyya kuhi¤cÅ ti. _________________________________ $$ Akittayi vivaÂacakkhÆ ti. AkittayÅ ti \<*<5>*>/akittayi parikittayi Ãcikkhi desesi pa¤¤Ãpesi paÂÂhapesi vivari vibhaji uttÃ- nim akÃsi pakÃsesi\<*<5>*>/ ti, akittayi. VivaÂacakkhÆ ti Bha- gavà pa¤cahi cakkhÆhi vivaÂacakkhu, maæsacakkhunà pi vivaÂacakkhu, dibbacakkhunà pi vivaÂacakkhu, pa¤- ¤Ãcakkhunà pi vivaÂacakkhu, buddhacakkhunà pi viva- Âacakkhu, samantacakkhunà pi vivaÂacakkhu. Kathaæ Bhagavà maæsacakkhunà pi vivaÂacakkhu? Maæ- sacakkhumhi Bhagavato pa¤ca vaïïÃ\<*<6>*>/ saævijjanti: nÅlo ca vaïïo, pÅtako ca vaïïo, lohitako ca vaïïo, kaïho ca vaïïo, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S rÃgussadaæ and so on to kammussadaæ. 2 Bp S om. 3 Bp kismi¤ci; S kismici. 4 S om. 5-5 Bp S kittitaæ (S akittikaæ parikittikaæ) acikkhitaæ desitaæ (S desesaæ) pa¤¤apitaæ paÂÂhapitaæ vivataæ vibhattaæ uttÃnÅkataæ pakÃsitan. 6 S vaïïÃni. >/ #<[page 355]># %% odÃto ca vaïïo\<*<1>*>/; yattha ca akkhilomÃni patiÂÂhitÃni, taæ nÅlaæ hoti sunÅlaæ pÃsÃdikaæ dassaneyyaæ ummÃrapup- phasamÃnaæ\<*<2>*>/. Tassa parato pÅtakaæ hoti, supÅtakaæ suvaïïavaïïaæ pÃsÃdikaæ dassaneyyaæ kaïïikÃrapup- phasamÃnaæ\<*<3>*>/; ubhayato ca akkhikÆÂÃni Bhagavato lohi- takÃni honti sulohitakÃni pÃsÃdikÃni dassaneyyÃni inda- gopakasamÃnÃni. Majjhe kaïhaæ hoti sukaïhaæ alÆ- khaæ siniddhaæ pÃsÃdikaæ dassaneyyaæ aÊÃriÂÂhakasa- mÃnaæ\<*<4>*>/; tassa parato odÃtaæ hoti suvodÃtaæ\<*<5>*>/ setaæ paï- ¬araæ pÃsÃdikaæ dassaneyyaæ osadhitÃrakasamÃnaæ. Tena Bhagavà pÃkatikena maæsacakkhunà attabhÃvapa- riyÃpannena purimasucaritakammÃbhinibbattena samantà yojanaæ passati divà c' eva ratti¤ ca. Yadà pi caturaÇga- samannÃgato andhakÃro hoti, suriyo ca\<*<6>*>/ atthaÇgamito hoti, kÃÊapakkho ca uposatho hoti, tibbo ca vanasaï¬o hoti, mahà ca akÃlamegho\<*<7>*>/ abbhuÂÂhito hoti, evarÆpe pi caturaÇgasamannÃgate andhakÃre samantà yojanaæ passati, n' atthi so kÆÂo và kavÃÂaæ và pÃkÃro và pab- bato và gacchaæ và latÃ\<*<8>*>/ và Ãvaraïaæ rÆpÃnaæ dassa- nÃya. Eka¤ ce tilaphalaæ nimittaæ katvà tilavÃhe pak- khipeyya, ta¤ ¤eva tilaphalaæ\<*<9>*>/ uddhareyya, evaæ pari- suddhaæ Bhagavato pÃkatikamaæsacakkhu\<*<10>*>/; evaæ Bha- gavà maæsacakkhunÃ\<*<11>*>/ vivaÂacakkhu. Kathaæ Bhagavà dibbena cakkhunà pi vivaÂacakkhu? *Bhagavà dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamÃnusa- kena satte passati cavamÃne upapajjamÃne\<*<12>*>/ hÅne païÅte suvaïïe dubbaïïe sugate duggate yathÃkammÆpage satte pajÃnÃti: ime te\<*<13>*>/ bhonto sattà kÃyaduccaritena samannÃ- gatà vacÅduccaritena samannÃgatà manoduccaritena saman- nÃgatà ariyÃnaæ upavÃdakà micchÃdiÂÂhikà micchÃdiÂ- \<-------------------------------------------------------------------------- * Cf. D. i, 82. 1 Bp S ad. akkhilomÃni ca bhagavato. 2 Bp ummap-; S ummÃp-. 3 Bp S kaïikÃra-. 4 S addÃri-. 5 Bp S su-odÃtaæ. 6 Bp vÃ. 7 Bp kÃÊa-. 8 S lataæ. 9 S tilaæ phalaæ. 10 S pÃkatikaæ m-. 11 Bp S ad. pi. 12 S uppajj- and below. 13 Bp S vata. >/ #<[page 356]># %<356 AÂÂhakavaggo. [S.N. 921>% ÂhikammasamÃdÃnÃ, te kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upapannÃ\<*<1>*>/; ime và pana bhonto sattà kÃyasucaritena samannÃgatà va- cÅsucaritena samannÃgatà manosucaritena samannÃgatà ariyÃnaæ anupavÃdakà sammÃdiÂÂhikà sammÃdiÂÂhikam- masamÃdÃnÃ, te kÃyassa bhedà {paraæ maraïÃ}\<*<2>*>/ sugatiæ saggaæ lokaæ upapannà ti, iti dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamÃnusakena satte passati cava- mÃne upapajjamÃne hÅne païÅte suvaïïe dubbaïïe sugate duggate yathÃkammÆpage satte pajÃnÃti. ùkaæ- khamÃno ca Bhagavà ekam pi lokadhÃtuæ passeyya, dve pi lokadhÃtuyo passeyya, tisso pi lokadhÃtuyo pas- seyya, catasso pi lokadhÃtuyo passeyya, pa¤ca pi lokadhÃ- tuyo passeyya, dasa pi lokadhÃtuyo passeyya, visam pi lokadhÃtuyo passeyya, tiæsam pi lokadhÃtuyo passeyya, cattÃÊÅsam pi lokadhÃtuyo passeyya, pa¤¤Ãsam pi loka- dhÃtuyo passeyya, sahassim pi cÆÊanikaæ lokadhÃtuæ pas- seyya, dvisahassim pi majjhimikaæ\<*<3>*>/ lokadhÃtuæ passeyya tÅsahassim pi \<*<4>*>/lokadhÃtuæ passeyya\<*<4>*>/, mahÃsahassiæ pi lo- kadhÃtuæ passeyya. YÃvatà vÃ\<*<5>*>/ pana Ãkaækheyya, tÃ- vatakaæ passeyya; evaæ parisuddhaæ Bhagavato dibba- cakkhu; evaæ Bhagavà dibbena cakkhunÃ\<*<6>*>/ vivaÂacakkhu. Kathaæ Bhagavà pa¤¤Ãcakkhunà pi vivaÂacakkhu? Bhagavà mahÃpa¤¤o puthupa¤¤o hÃsapa¤¤o javanapa¤¤o tikkhapa¤¤o nibbedhikapa¤¤o pa¤¤appabhedakusalo pa- bhinna¤Ãïo adhigatapaÂisambhido catuvesÃrajjappatto da- sabaladhÃrÅ purisÃsabho purisasÅho purisanÃgo purisÃja¤¤o purisadhoreyho ananta¤Ãïo anantatejo anantayaso a¬¬ho\<*<7>*>/ mahaddhano dhanavà netà vinetà anunetà sa¤¤ÃpetÃ\<*<8>*>/ nijjhÃpetà pekkhetÃ\<*<9>*>/ pasÃdetÃ. So hi Bhagavà anuppan- nassa maggassa uppÃdetÃ\<*<10>*>/, asa¤jÃtassa maggassa sa¤jÃ- netÃ, anakkhÃtassa maggassa akkhÃtÃ, magga¤¤Æ magga- vidÆ maggakovido. MaggÃnugà ca pana etarahi sÃvakà viharanti pacchà samannÃgatÃ. So hi Bhagavà jÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 uppannÃ. 2 S ad. amataæ. 3 Bp majjhimaæ. 4-4 Bp S om. 5 S ca. 6 Bp S ad. pi. 7 Codd. addho. 8 S pa¤¤a-. 9 Si pekkhatÃ; S pekhapetÃ. 10 S asa¤janassa. >/ #<[page 357]># %% jÃnÃti, passaæ passati, cakkhubhÆto \<*<1>*>/dhammabhÆto ¤Ãïa- bhÆto\<*<1>*>/ brahmabhÆto vattà pavattÃ, atthassa ninnetÃ, ama- tassa dÃtÃ, dhammasÃmÅ tathÃgato. N' atthi tassa Bha- gavato a¤Ãtaæ\<*<2>*>/ adiÂÂhaæ aviditaæ asacchikataæ aphusi- taæ\<*<3>*>/ pa¤¤Ãya. AtÅtÃnÃgatapaccuppannaæ\<*<4>*>/ upÃdÃya sabbe dhammà sabbÃkÃreïa\<*<5>*>/ Buddhassa Bhagavato ¤Ãïa- mukhe ÃpÃthaæ Ãgacchanti. Yaæ ki¤ci neyyaæ nÃma atthi dhammaæ\<*<6>*>/ jÃnitabbaæ, attattho vÃ, parattho vÃ, ubhayattho vÃ, diÂÂhadhammiko và attho, samparÃyiko và attho, uttÃno và attho, gambhÅro và attho, guyho\<*<7>*>/ và attho, paÂicchanno và attho, neyyo và attho, nÅto và attho, anavajjo và attho, nikkileso và attho, vodÃno\<*<8>*>/ và attho, paramattho vÃ\<*<9>*>/, sabban taæ anto buddha¤Ãïe parivat- tati\<*<10>*>/. AtÅte\<*<11>*>/ Buddhassa Bhagavato appaÂihataæ ¤Ãïaæ, anÃgate paccuppanne appaÂihataæ ¤Ãïaæ, \<*<12>*>/sabbaæ kÃyakammaæ Buddhassa Bhagavato ¤ÃïÃnuparivatti. Sabbaæ vacÅkammaæ, sabbaæ manokammaæ\<*<12>*>/ Bud- dhassa Bhagavato ¤ÃïÃnuparivatti. YÃvatakaæ neyyaæ tÃvatakaæ ¤Ãïaæ, yÃvatakaæ ¤Ãïaæ tÃvatakaæ ney- yaæ; neyyapariyantikaæ ¤Ãïaæ, ¤Ãïapariyantikaæ ney- yaæ; neyyaæ atikkamitvà ¤Ãïaæ na-ppavattati, ¤Ãïaæ atikkamitvà neyyapatho n' atthi; a¤¤ama¤¤aæ pariyan- taÂÂhÃyino \<*<13>*>/te dhammÃ. Yathà dvinnaæ samuggapaÂalÃ- naæ sammÃphusitÃnaæ\<*<14>*>/ heÂÂhimaæ samuggapaÂalaæ uparimaæ va nÃtivattati, uparimaæ samuggapaÂalaæ heÂ- Âhimaæ va\<*<15>*>/ nÃtivattati a¤¤ama¤¤apariyantaÂÂhÃyino evam eva Buddhassa Bhagavato neyya¤ ca ¤Ãïa¤ ca a¤¤a ma¤¤aæ\<*<16>*>/ pariyantaÂÂhÃyino\<*<13>*>/; yÃvatakaæ neyyaæ tÃva- \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp ¤Ãïabh- dhammabh-. 2 S ana¤¤Ãtaæ. 3 Bp aphassitaæ; S aphussitaæ. 4 Bp S atÅtaæ anÃgataæ p-. 5 S -kÃrehi. 6 Si om. 7 Bp S guÊho. 8 Si vodÃto. 9 S ad. attho. 10 See note 12-12. 11 S atÅtaæ. 12-12 Bp S. insert after note 5 (Bp ¤ÃïÃnuparitto; S ¤Ãïanuparivattani). 13-13 S om. 14 Bp -phasitÃnaæ. 15 Bp om. 16 Si a¤¤ama¤¤ap- and below. >/ #<[page 358]># %<358 AÂÂhakavaggo. [S.N. 921>% takaæ ¤Ãïaæ, yÃvatakaæ ¤Ãïaæ tÃvatakaæ neyyaæ; neyyapariyantikaæ ¤Ãïaæ, ¤Ãïapariyantikaæ neyyaæ; neyyaæ\<*<1>*>/ atikkamitvà ¤Ãïaæ na-ppavattati, ¤Ãïaæ atik- kamitvà neyyapatho n' atthi; a¤¤ama¤¤aæ pariyantaÂÂhÃ- yino te dhammÃ. Sabbadhammesu Buddhassa Bhagavato ¤Ãïaæ parivattati, sabbe dhammà Buddhassa Bhagavato ÃvajjanapaÂibaddhà ÃkaækhapaÂibaddhà manasikÃrapaÂi- baddhà cittuppÃdapaÂibaddhÃ. Sabbasattesu Buddhassa Bhagavato ¤Ãïaæ parivattati, sabbesaæ sattÃnaæ Bha- gavà Ãsayaæ jÃnÃti, anusayaæ jÃnÃti, caritaæ jÃnÃti, adhi- muttiæ jÃnÃti. Apparajakkhe mahÃrajakkhe tikkhin- driye mudindriye svÃkÃre dvÃkÃre suvi¤¤Ãpaye duvi¤¤Ã- paye bhabbÃbhabbe satte jÃnÃti\<*<2>*>/. Sadevako loko\<*<3>*>/ samÃ- rako\<*<3>*>/ sabrahmako\<*<3>*>/ sassamaïabrÃhmaïÅ\<*<4>*>/ pajÃ\<*<5>*>/ sadevama- nussà anto buddha¤Ãïe\<*<6>*>/ parivattati\<*<7>*>/. Yathà ye keci macchakacchapà antamaso timitimiÇgalaæ upÃdÃya anto mahÃsamudde parivattanti, evam eva sadevako loko sa- mÃrako sabrahmako sassamaïabrÃhmaïÅ\<*<8>*>/ pajà sadevama- nussà anto buddha¤Ãïe parivattati\<*<9>*>/. Yathà ye keci pakkhÅ antamaso garuÊaæ venateyyaæ upÃdÃya ÃkÃsassa padese parivattanti, evam eva ye pi te SÃriputtasamà pa¤¤Ãya te pi buddha¤Ãïassa padese parivattanti. Buddha¤Ãïaæ devamanussÃnaæ pa¤haæ pharitvà abhibhavitvà tiÂÂhati; ye pi te khattiyapaï¬ità brÃhmaïapaï¬ità gahapatipaï- ¬itÃ\<*<1>*>/ samaïapaï¬ità nipuïÃ\<*<10>*>/ parappavÃdÃ\<*<11>*>/ bÃlavedhi- rÆpÃ\<*<12>*>/ vobhindantÃ\<*<13>*>/ ma¤¤e caranti\<*<14>*>/ pa¤¤Ãgatena diÂÂhi- gatÃni. Te pa¤haæ abhisaækharitvà abhisaækharitvà tathÃ- gataæ upasaÇkamitvà pucchanti\<*<15>*>/, kathità visajjità ca te pa¤hà Bhagavatà honti, niddiÂÂhakÃraïÃ\<*<16>*>/ upakkitakà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S om. 2 S pajÃnÃti. 3 S -ke. 4 S -brÃhmaniyÃ. 5 S pajÃya. 6 Si santo-. 7 Bp S parivattanti. 8 S -brÃhmako. 9 Bp S parivattanti. 10 Si nipuïïÃ. 11 Bp S katapara-. 12 Bp S vÃla-. 13 Bp S te bhindanta. 14 Bp S vadanti. 15 Bp S ad. guÊhÃni ca paÂicchannÃni ca. 16 Si nidiÂÂha-; S nindittha-. >/ #<[page 359]># %% ca. Te Bhagavato sampajjante\<*<1>*>/. Atha kho BhagavÃ\<*<2>*>/ tattha atirocati yadidaæ pa¤¤Ãyà ti; evaæ Bhagavà pa¤¤Ãcak- khunÃ\<*<3>*>/ pi vivaÂacakkhu. Kathaæ Bhagavà buddhacakkhunà pi vivaÂacakkhu? Bhagavà buddhacakkhunà lokaæ volokento addasa satte apparajakkhe mahÃrajakkhe tikkhindriye mudindriye svÃ- kÃre dvÃkÃre suvi¤¤Ãpaye duvi¤¤Ãpaye app-ekacce para- lokavajjabhayadassÃvino viharante. Seyyathà pi nÃma up- paliniyaæ và paduminiyaæ và puï¬arÅkiniyaæ và app- ekaccÃni uppalÃni\<*<4>*>/ và padumÃni và puï¬arÅkÃni và udake jÃtÃni udake saæva¬¬hÃni\<*<5>*>/ udakÃnuggatÃni\<*<6>*>/ antonimug- gapositÃni, app-ekaccÃni uppalÃni và padumÃni và puï- ¬arÅkÃni và udake jÃtÃni udake saævaddhÃni\<*<7>*>/ samoda- kaïÂhitÃni\<*<8>*>/. app-ekaccÃni uppalÃni và padumÃni và puï¬arÅ- kÃni và \<*<9>*>/udake jÃtÃni\<*<9>*>/ udake saæva¬¬hÃni\<*<10>*>/ udakà \<*<11>*>/accug- gamma tiÂÂhanti\<*<11>*>/ anupalittÃni udakena; evam eva Bhagavà buddhacakkhunà lokaæ volokento addasa satte appara- jakkhe mahÃrajakkhe tikkhindriye mudindriye svÃkÃre dvÃ- kÃre suvi¤¤Ãpaye duvi¤¤Ãpaye app-ekacce paralokavajja- bhayadassÃvino viharante. JÃnÃti BhagavÃ, ayaæ pug- galo rÃgacarito, ayaæ dosacarito, ayaæ mohacarito, ayaæ vitakkacarito, ayaæ saddhÃcarito, ayaæ ¤Ãïacarito ti. RÃgacaritassa Bhagavà puggalassa asubhakathaæ katheti. Dosacaritassa Bhagavà puggalassa mettÃbhÃvanaæ Ãcik- khati. Mohacaritaæ\<*<12>*>/ Bhagavà puggalaæ\<*<13>*>/ uddese pari- pucchÃya kÃlena dhammassavane kÃlena dhammasÃkac- chÃya garusaævÃse niveseti. Vitakkacaritassa Bhagavà puggalassa ÃnÃpÃnasatiæ Ãcikkhati. SaddhÃcaritassa Bha- gavà puggalassa pÃsÃdanÅyaæ\<*<14>*>/ nimittaæ Ãcikkhati bud- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si sampajanti; S sammajjanti. 2 Bp ad. va; S ad. ca. 3 S pa¤¤atica-. 4 S upphalÃ. 5 Bp saævaddhÃni; S va¬¬hÃni. 6 S udakÃni anu-. 7 S va¬¬hantÅ ti. 8 Bp -aÂÂhitÃni. 9-9 S om. 10 Bp saævaddhÃni; S ad. và udake jÃtÃ. 11-11 Bp accuggammaÂÂhanti; S accuggamanti udake jÃtananti. 12 Bp S -tassa. 13 Bp S puggalassa. 14 S pÃsÃdanassa. >/ #<[page 360]># %<360 AÂÂhakavaggo. [S.N. 921>% dhasubodhiæ\<*<1>*>/ dhammasudhammataæ\<*<2>*>/ saæghasupaÂipat- tiæ sÅlÃni ca attano. ¥Ãïacaritassa Bhagavà puggalassa\<*<3>*>/ vipassanÃnimittaæ Ãcikkhati\<*<4>*>/ aniccÃkÃraæ dukkhÃkÃraæ anattÃkÃraæ. *Sele yathà pabbatamuddhaniÂÂhito. yathà pi passe janataæ samantato, tathÆpamaæ dhammam ayaæ Sumedha pÃsÃdam Ãruyha samantacakkhu, sokÃvakiïïaæ\<*<5>*>/ janatam apetasoko avekkhasu jÃtijarÃbhibhÆtan ti; evaæ Bhagavà buddhacakkhunà pi vivaÂacakkhu. Kathaæ Bhagavà samantacakkhunà pi vivaÂacakkhu? Samantacakkhu vuccati sabba¤¤uta¤Ãïaæ. Bhagavà sab- ba¤¤uta¤Ãïena upeto samupeto upagato samupagato upa- panno samupapanno\<*<6>*>/ samannÃgato, na tassa adiÂÂham idh' atthi ki¤ci; atho\<*<7>*>/ avi¤¤Ãtaæ ajÃnitabbaæ; sabbaæ abhi- ¤¤Ãsi, yad atthi neyyaæ. TathÃgato tena samantacakkhÆ ti, evaæ Bhagavà samantacakkhunà pi vivaÂacakkhÆ ti, akittayi vivaÂacakkhu. Sakkhidhammaæ parissayavinayan ti. Sakkhidhamman ti na itihitihaæ, na itikirÃya na paramparÃya\<*<8>*>/, na piÂakasampadÃya, na takkahetu, na nayahetu, na ÃkÃra- parivitakkena, na diÂÂhinijjhÃnakkhantiyÃ, sÃmaæ sayam abhi¤¤Ãtaæ \<*<9>*>/attapaccakkhadhamman ti\<*<9>*>/, sakkhidham- maæ. Parissayavinayan ti parissayà ti dve parissayÃ, pÃkaÂaparissayà ca paÂicchannaparissayà ca. Katame pÃkaÂaparissayÃ? SÅhà byagghà dÅpi-acchata- \<-------------------------------------------------------------------------- * Itv. 38. 1 S buddhasubuddhataæ. 2 S dhammesu dhammaæ. 3 Bp S ad. Ãcikkhati. 4 Bp om. 5 Bp sokÃvatiïïaæ; S sotÃvatinniæ. 6 Bp S sampanno. 7 S attho. 8 S parÃya. 9-9 Bp attapaccakkhaæ dhammataæ kathayi; S tatthapaccatthaæ dhammaæ katarÅ ti. >/ #<[page 361]># %% racchà \<*<1>*>/kokà gomahisÃ\<*<1>*>/ hatthÅ ahi-vicchikà satapadÅ corà và assu, mÃïavÃ\<*<2>*>/ katakammà và akatakammà vÃ, cakkhurogo sotarogo ghÃnarogo jivhÃrogo kÃyarogo sÅsa- rogo kaïïarogo mukharogo dantarogo kÃso sÃso pinÃso ¬Ãho jaro kucchirogo mucchà pakkhandikà sÆlÃ\<*<3>*>/ visÆcikà kuÂÂhaæ gaï¬o kilÃso soso apamÃro daddu kaï¬u kacchu rakhasà vitacchikà lohitapittaæ\<*<4>*>/ madhumeho aæsà piÊakà bhagandalÃ, pittasamuÂÂhÃnà ÃbÃdhÃ, semhasa- muÂÂhÃnà ÃbÃdhÃ, vÃtasamuÂÂhÃnà ÃbÃdhÃ, sannipÃtikà ÃbÃdhÃ, utupariïÃmajà ÃbÃdhÃ, visamaparihÃrajà ÃbÃdhÃ, \<*<5>*>/opakkamikà ÃbÃdhÃ, kammavipÃkajà ÃbÃdhÃ\<*<5>*>/, sÅtaæ uï- haæ jighacchà pipÃsà uccÃro passÃvo ¬aæsamakasavÃtÃ- tapasiriæsapasamphassà iti vÃ; ime vuccanti pÃkaÂapa- rissayÃ. Katame paÂicchannaparissayÃ? KÃyaduccaritaæ va- cÅduccaritaæ manoduccaritaæ kÃmachandanÅvaraïaæ byÃpÃdanÅvaraïaæ ÂhÅnamiddhanÅvaraïaæ uddhaccakuk- kuccanÅvaraïaæ vicikicchÃnÅvaraïaæ rÃgo doso moho kodho upanÃho makkho paÊÃso issà macchariyaæ mÃyà sÃÂheyyaæ thambho sÃrambho mÃno atimÃno mado pa- mÃdo, sabbe kilesÃ, \<*<6>*>/sabbÃni duccaritÃni\<*<6>*>/, sabbe darathÃ, sabbe pariÊÃhÃ, sabbe santÃpÃ, sabbÃkusalÃbhisaækhÃrÃ; ime vuccanti paÂicchannaparissayÃ\<*<7>*>/. Parissayà ti ken' at- thena parissayÃ? ParisahantÅ ti parissayÃ, parihÃnÃya saævattantÅ ti parissayÃ, tatr' Ãsayà ti, parissayÃ. Kathaæ parisahantÅ ti parissayÃ? Te parissayà taæ puggalaæ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottha- ranti pariyÃdiyanti maddanti, evaæ parisahantÅ ti, paris- sayÃ. Kathaæ parihÃnÃya saævattantÅ ti parissayÃ? Te parissayà kusalÃnaæ dhammÃnaæ \<*<8>*>/parihÃnÃya antarÃ- yÃya\<*<8>*>/ saævattanti. Katamesaæ kusalÃnaæ dhammÃ- naæ? SammÃpaÂipadÃya anulomapaÂipadÃya apaccanÅ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp (?) kokamahisÃ. 2 Bp ad. vÃ. 3 S sulÃ; Si susÃ. 4 Bp Si lohitaæ pittaæ. 5-5 S om. 6-6 Bp S sabbe duccaritÃ. 7 S ad. ti. 8-8 Bp S antarÃyÃya p-. >/ #<[page 362]># %<362 AÂÂhakavaggo. [S.N. 921>% kapaÂipadÃya anvatthapaÂipadÃya\<*<1>*>/ dhammÃnudhamma- paÂipadÃya, sÅlesu paripÆrakÃritÃya\<*<2>*>/, indriyesu gutta- dvÃratÃya, bhojane matta¤¤utÃya, jÃgariyÃnuyogassa, sa- tisampaja¤¤assa, catunnaæ satipaÂÂhÃnÃnaæ bhÃvanÃnu- yogassa, catunnaæ sammappadhÃnÃnaæ, catunnaæ iddhippÃdÃnaæ, pa¤cannaæ indriyÃnaæ, pa¤cannaæ ba- lÃnaæ, sattannaæ bojjhaÇgÃnaæ, ariyassa aÂÂhaÇgikassa maggassa bhÃvanÃnuyogassa, imesaæ kusalÃnaæ dham- mÃnaæ \<*<3>*>/parihÃnÃya antarÃyÃya\<*<3>*>/ saævattanti; evaæ\<*<4>*>/ parihÃnÃya saævattantÅ ti, parissayÃ. Kathaæ tatr' Ãsayà ti parissayÃ? Tatth' ete pÃpakà akusalà dhammà uppajjanti attabhÃvasannissayÃ; yathà bile bilÃsayÃ\<*<5>*>/ pÃïà sayanti, dake dakÃsayà pÃïà sayanti, vane vanÃsayà pÃïà sayanti, rukkhe rukkhÃsayà pÃïà sayanti; evam eva tatth' ete pÃpakà akusalà dhammà upajjanti attabhÃvasannissayà ti; evam pi tatr' Ãsayà ti, parissayÃ. Vuttaæ h'\<*<6>*>/ etaæ BhagavatÃ: *SÃntevÃsiko bhik- khave bhikkhu sÃcariyako dukkhaæ na phÃsu viharati. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu sÃntevÃsiko sÃcariyako dukkhaæ na phÃsu viharati? Idha bhikkhave bhikkhuno cakkhunÃ\<*<7>*>/ rÆpaæ disvà uppajjanti pÃpakà akusalà dhammÃ\<*<8>*>/ sarasaækappà saæyojanÅyÃ, ty assa anto va- santi\<*<9>*>/ anvÃvasanti\<*<10>*>/ pÃpakà akusalà dhammà ti, tasmà sÃntevÃsiko ti vuccati; te naæ samudÃcaranti \<*<11>*>/samu- dÃcaranti naæ\<*<11>*>/ pÃpakà akusalà dhammà ti, tasmà sÃca- riyako ti vuccati. Puna c' aparaæ bhikkhave bhik- khuno\<*<12>*>/ sotena saddaæ sutvÃ, ghÃnena gandhaæ ghÃ- yitvÃ, jivhÃya rasaæ sÃyitvÃ, kÃyena phoÂÂhabbaæ phu- \<-------------------------------------------------------------------------- * S. iv. 136. 1 S atthapaÂi-. 2 S paripÆritÃya. 3-3 Bp S antarÃyÃya p-. 4 Bp ad. pi. 5 S ad. vÃ. 6 S c'. 7 S om. 8 Si om. 9 S savanti, and Bp ? 10 Codd. anvÃssavanti. 11-11 Si om. 12 S bhikku. >/ #<[page 363]># %% sitvÃ, manasà dhammaæ vi¤¤Ãya uppajjanti pÃpakà aku- salà dhammÃ\<*<1>*>/ sarasaækappà saæyojanÅyÃ, ty assa anto vasanti\<*<2>*>/ anvÃvasanti\<*<3>*>/ pÃpakà akusalà dhammà ti, tas- mà sÃntevÃsiko ti vuccati; te naæ {samudÃcaranti} \<*<4>*>/samu- dacaranti naæ\<*<4>*>/ pÃpakà akusalà dhammà ti, tasmà sÃ- cariyako ti vuccati. Evaæ kho bhikkhave bhikkhu sÃntevÃsiko sÃcariyako dukkhaæ na phÃsu viharatÅ ti, evam pi tatr' Ãsayà ti, parissayÃ. Vuttaæ h'\<*<5>*>/ etaæ BhagavatÃ: *Tayo me bhikkhave antarÃmalà antarÃ-amittà antarÃsapattà antarÃvadhakà antarÃpaccatthikÃ. Katame tayo? Lobho bhikkhave an- tarÃmalaæ\<*<6>*>/ antarÃ-amitto antarÃsapatto antarÃvadhako antarÃpaccatthiko. Doso bhikkhave \<*<7>*>/antarÃmalaæ\<*<6>*>/ antarÃ- amitto antarÃsapatto antarÃvadhako antarÃpaccatthiko\<*<7>*>/. Moho bhikkhave antarÃmalaæ\<*<6>*>/ antarÃ-amitto antarÃsa- patto antarÃvadhako antarÃpaccatthiko. Ime kho bhik- khave tayo antarÃmalà antarÃ-amittà antarÃsapattà antarÃvadhakà antarÃpaccatthikà ti. Anatthajanano lobho, lobho cittappakopano, bhayaæ antarato jÃtaæ taæ jano nÃvabujjhati. Luddho atthaæ na jÃnÃti, luddho dhammaæ na pas- sati; \<*<8>*>/andhaæ tamaæ\<*<8>*>/ tadà hoti, yaæ lobho sahate naraæ. Anatthajanano doso, doso cittappakopano, bhayaæ antarato jÃtaæ taæ jano nÃvabujjhati. Kuddho atthaæ na jÃnÃti, kuddho dhammaæ na pas- sati; andhaæ tamaæ tadà hoti, yaæ kodho\<*<9>*>/ sahate na- raæ. \<-------------------------------------------------------------------------- * Itv. 88. 1 Si om. 2 Bp S savanti. 3 Codd. anvÃssavanti. 4-4 Si om. 5 S c'. 6 Si -malo. 7-7 Bp om. 8-8 Si andhatamaæ throughout. 9 Bp S doso. >/ #<[page 364]># %<364 AÂÂhakavaggo. [S.N. 921>% Anatthajanano moho, moho cittappakopano, bhayaæ antarato jÃtaæ taæ jano nÃvabujjhati. MÆÊho atthaæ na jÃnÃti, mÆÊho dhammaæ na pas- sati; andhaæ tamaæ tadà hoti, yaæ moho sahate naran ti; evam pi tatr' Ãsayà ti, parissayÃ. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *Tayo kho\<*<1>*>/ mahÃrÃja puri- sassa dhammà ajjhattaæ uppajjamÃnÃ\<*<2>*>/ uppajjanti ahi- tÃya dukkhÃya aphÃsuvihÃrÃya. Katame tayo? Lobho kho mahÃrÃja purisassa dham- mo ajjhattaæ uppajjamÃno uppajjati ahitÃya dukkhÃya aphÃsuvihÃrÃya. Doso kho mahÃrÃja purisassa \<*<3>*>/dhammo ajjhattaæ uppajjamÃno uppajjati ahitÃya dukkhÃya aphÃsuvihÃrÃya\<*<3>*>/. Moho kho mahÃrÃja purisassa dhammo ajjhattaæ uppajjamÃno uppajjati ahitÃya dukkhÃya aphÃsuvihÃrÃya. Ime kho mahÃrÃja\<*<4>*>/ purisassa dhammà ajjhattaæ uppajjamÃnà uppajjanti ahitÃya dukkhÃya aphÃsuvihÃrÃya. Lobho doso ca moho ca purisaæ pÃpacetasaæ hiæsanti attasambhÆtà tacasÃraæ va samphalan ti; evam pi tatr' Ãsayà ti, parissayÃ. ** Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: RÃgo ca doso ca itonidÃnà aratÅ rati lomahaæso ito jÃto\<*<5>*>/ ito samuÂÂhÃya manovitakkà kumÃrakà dhaækam\<*<6>*>/ iv' ossajjantÅ ti; evam pi tatr' Ãsayà ti, parissayÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- * S. i, 70; cf. 98 and Itv. 50. ** Sn. 271. 1 Bp ad. ye. 2 Si om. 3-3 Bp om. 4 Bp S ad. tayo. 5 Bp jÃ. 6 Bp daægaæ; S caækaæ. >/ #<[page 365]># %% Parissayavinayan ti parissayavinayaæ parissayapahÃnaæ parissayavÆpasamaæ parissayapaÂinissaggaæ parissayapa- Âipassaddhaæ amataæ nibbÃnan ti, sakkhidhammaæ paris- sayavinayaæ. PaÂipadaæ vadehi, bhaddan te ti. PaÂipadaæ vadehi sam- mÃpaÂipadaæ anulomapaÂipadaæ apaccanÅkapaÂipadaæ an- vatthapaÂipadaæ dhammÃnudhammapaÂipadaæ, sÅlesu pari pÆrakÃritaæ, indriyesu guttadvÃrataæ, bhojane matta¤¤u- taæ, jÃgariyÃnuyogaæ satisampaja¤¤aæ, \<*<1>*>/cattÃro satipaÂ- ÂhÃne, cattÃro\<*<1>*>/ sammappadhÃne, cattÃro iddhippÃde, pa¤- cindriyÃni pa¤cabalÃni sattabojjhaÇge ariyaæ aÂÂhaÇgikaæ maggaæ nibbÃna¤ ca nibbÃnagÃmini¤ ca paÂipadaæ vadehi Ãcikkha desehi pa¤¤apehi paÂÂhapehi vivara vibhaja ut- tÃnÅkarohi pakÃsehÅ ti, paÂipadaæ vadehi. Bhaddan te ti so nimmito Buddhaæ\<*<2>*>/ Bhagavantaæ Ãlapati. Athavà yaæ tvaæ dhammaæ Ãcikkhi\<*<3>*>/ desesi pa¤¤apesi paÂÂhapesi vivari vibhaji uttÃnÅ-akÃsi pakÃsesi, sabbantaæ sundaraæ bhaddakaæ kalyÃïaæ anavajjaæ\<*<4>*>/ sevitabban\<*<5>*>/ ti, paÂipa- daæ vadehi bhaddan te. PÃtimokkhaæ athavà pi samÃdhin ti. PÃtimokkhan ti sÅlaæ patiÂÂhà Ãdicaraïaæ saæyamo saævaro mukhaæ pamukhaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ samÃpattiyÃ. Athavà pi samÃdhin ti yà cittassa Âhiti saïÂhiti avaÂÂhiti avisÃhÃro avikkhepo avisÃhatamÃnasatà samatho samÃdhindriyaæ samÃdhibalaæ sammÃsamÃdhÅ ti\<*<6>*>/, pÃtimokkhaæ athavà pi samÃdhiæ. Ten' Ãha so nimmito: Akittayi vivaÂacakkhu sakkhidhammaæ parissayavinayaæ, paÂipadaæ vadehi, bhaddan te, pÃtimokkhaæ athavà pi samÃdhin ti. _________________________________ $*>/ ki¤ci lokasmiæ. || Nidd_I.14:8 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S om. 2 S buddho. 3 Bp S Ãcikkhasi. 4 S Ãsanavajjaæ. 5 S veditabban. 6 S om. 7 Codd. mamay-. >/ #<[page 366]># %<366 AÂÂhakavaggo. [S.N. 922>% CakkhÆhi n' eva lol' assà ti kathaæ cakkhulolo hoti\<*<1>*>/? Idh' ekacco cakkhulolo\<*<2>*>/ cakkhuloliyena samannÃgato hoti, adiÂÂhaæ dakkhitabbaæ, diÂÂhaæ samatikkamitabban ti ÃrÃmena\<*<3>*>/ ÃrÃmaæ uyyÃnena uyyÃnaæ gÃmena gÃmaæ ni- gamena nigamaæ nagarena nagaraæ raÂÂhena raÂÂhaæ ja- napadena janapadaæ dÅghacÃrikaæ\<*<4>*>/ anavatthitacÃrikaæ\<*<4>*>/ anuyutto viharati\<*<5>*>/ rÆpadassanÃya; evam pi cakkhulolo hoti. AthavÃ\<*<6>*>/ antaragharaæ paviÂÂho vÅthiæ\<*<7>*>/ paÂipanno asaævuto gacchati, hatthiæ olokento assaæ olokento ra- thaæ olokento pattiæ olokento itthiyo olokento purise olo- kento kumÃrake\<*<8>*>/ olokento kumÃrikÃyo olokento antarÃ- païaæ olokento gharamukhÃni olokento uddhaæ olokento adho olokento disÃvidisaæ pekkhamÃno gacchati; evam pi cakkhulolo hoti. AthavÃ\<*<9>*>/ cakkhunà rÆpaæ disvà nimit- taggÃhÅ hoti anubya¤janaggÃhÅ; yatvÃdhikaraïam enaæ cakkhundriyaæ asaævutaæ viharantaæ abhijjhÃdomanas- sà pÃpakà akusalà dhammà anvÃssaveyyuæ; tassa saæ- varÃya na paÂipajjati; na rakkhati\<*<10>*>/ cakkhundriyaæ, cakkh- undriye na saævaraæ Ãpajjati; evam pi cakkhulolo hoti. *Yathà và pan' eke bhonto samaïabrÃhmaïà saddhÃdey- yÃni bhojanÃni bhu¤jitvà te evarÆpaæ visÆkadassanaæ anuyuttà viharanti, seyyathÅdaæ naccaæ gÅtaæ vÃditaæ pekkhaæ akkhÃnaæ pÃïissaraæ vetÃÊaæ\<*<11>*>/ kumbhathÆnaæ sobhanagarakaæ\<*<12>*>/ caï¬Ãlaæ vaæsaæ dhovanaæ hatthiyudd- ham assayuddhaæ\<*<13>*>/ mahisayuddhaæ usabhayuddhaæ go- yuddhaæ\<*<14>*>/ meï¬ayuddhaæ kukkuÂayuddhaæ vaÂÂakayud- dhaæ daï¬ayuddhaæ muÂÂhiyuddhaæ nibbuddhaæ\<*<15>*>/ uy- \<-------------------------------------------------------------------------- * Cf. D. i. 6. 1 Bp ti. 2 Bp S om. 3 S om. 4 S -tarikaæ. 5 S ca hoti. 6 Bp S ad. bhikkhu. 7 Bp Si vithiæ; S vÅthi. 8 S kumÃraæ. 9 Bp S ad. bhikkhu. 10 S sikkhati. 11 S vedallaæ. 12 Bp so bhaïakaraïaæ; S sobhanagarukaæ. 13 Si om. 14 Bp S ajayuddhaæ. 15 Bp S nibuddhaæ. >/ #<[page 367]># %% yodhikaæ balaggaæ senÃbyÆhaæ\<*<1>*>/ aïÅkadassanaæ iti vÃ, evam pi cakkhulolo\<*<2>*>/ hoti. Kathaæ na cakkhulolo hoti? Idha bhikkhu antaragha- raæ paviÂÂho vÅthiæ\<*<3>*>/ paÂipanno saævuto gacchati, na hatthiæ olokento na assaæ olokento na rathaæ olokento \<*<4>*>/na pattiæ olokento\<*<4>*>/ na itthiyo olokento na purise olokento na kumÃrake olokento na kumÃrikÃyo olokento \<*<5>*>/na antarÃ- païaæ olokento\<*<5>*>/ na gharamukhÃni olokento na uddhaæ olokento na adho olokento na disÃvidisaæ pekkhamÃno gacchatÅ; evam pi na cakkhulolo hoti. Athavà bhikkhu cakkhunà rÆpaæ disvà na nimittaggÃhÅ hoti nÃnubya¤jan- aggÃhÅ; yatvÃdhikaraïam enaæ cakkhundriyaæ asaævu- taæ viharantaæ abhijjhÃdomanassà pÃpakà akusalà dhammà anvÃssaveyyuæ, tassa saævarÃya paÂipajjati, rakkhati cak- khundriyaæ, cakkhundriye saævaraæ Ãpajjati; evam pi na cakkhulolo hoti. *Yathà và pan' eke bhonto samaïa- brÃhmaïà saddhÃdeyyÃni bhojanÃni bhu¤jitvÃ, te evarÆ- paæ visÆkadassanaæ anuyuttÃ\<*<6>*>/ viharanti, seyyathÅdaæ naccaæ gÅtaæ vÃditaæ pekkhaæ akkhÃnaæ . . . pe . . . aïÅkadassanaæ iti vÃ, evarÆpà visÆkadassanÃnuyogÃ\<*<7>*>/ paÂi- virato hoti; evam pi na cakkhulolo hoti. CakkhÆhi n' eva lol' assà ti cakkhuloliyaæ pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya anabhÃvaæ gameyya; cakkhuloliyà Ãrato assa virato paÂi- virato nikkhanto nissaÂÂho\<*<8>*>/ vippamutto visaæyutto vi- mariyÃdikatena\<*<9>*>/ cetasà vihareyyà ti, cakkhÆhi n' eva lol' assa. GÃmakathÃya Ãvaraye sotan ti. GÃmakathà vuccanti bat- tiæsa tiracchÃnakathÃ, seyyathÅdaæ **rÃjakathà coraka- thà mahÃmattakathà senÃkathà bhayakathà yuddhaka- thà annakathà pÃnakathà vatthakathà yÃnakathà sayana- kathà mÃlÃkathà gandhakathà ¤Ãtikathà gÃmakathà niga- \<-------------------------------------------------------------------------- * Cf. D. i. 6. ** Cf. D. i. 7, and note there. 1 S senabyÆhanaæ. 2 S ad. ca. 3 Bp Si vithiæ; S vÅthi. 4-4 Si om. 5-5 S om. 6 Si ananuyuttÃ. 7 Bp S visÆkadassanÃ. 8 S nissaÂo and below. 9 Bp S vipari-. >/ #<[page 368]># %<368 AÂÂhakavaggo. [S.N. 922>% makathà nagarakathà janapadakathà itthÅkathà purisaka- thà sÆrakathà visikkhÃkathà kumbhaÂÂhÃnakathà pubbape- takathà nÃnattakathà lokakkhÃyikà samuddakkhÃyikà iti- bhavÃbhavakathà iti và ti\<*<1>*>/, gÃmakathÃya. ùvaraye sotan ti gÃmakathÃya sotaæ Ãvareyya nivÃreyya sannivÃreyya\<*<2>*>/ rakkheyya gopeyya pidaheyya pacchindeyyà ti, gÃmaka- thÃya Ãvaraye sotaæ. Rase ca nÃnugijjheyyà ti. Raso ti mÆlaraso khandha- raso tacaraso pattaraso puppharaso phalaraso ambilaæ madhuraæ tittikaæ\<*<3>*>/ kaÂukaæ loïikaæ\<*<4>*>/ khÃrikaæ ambi- laæ\<*<5>*>/ kasÃvo sÃduæ asÃduæ sÅtaæ uïhaæ. Sant' eke sa- maïabrÃhmaïà rasagiddhÃ. Te jivhaggena rasaggÃni pari- yesantà Ãhiï¬anti\<*<6>*>/. Te\<*<7>*>/ambilaæ labhitvÃ\<*<7>*>/ anambilaæ pariyesanti, anambilaæ labhitvà ambilaæ pariyesanti . . . pe . . . sÅtaæ labhitvà uïhaæ pariyesanti, uïhaæ labhitvà sÅtaæ pariyesanti; te\<*<8>*>/ yaæ yaæ labhitvà tena tena na tussanti aparÃparaæ pariyesanti; manÃpikesu rasesu rattà giddhà gadhità mucchità ajjhopannà laggà laggità palibuddhÃ. Yass' esà rasataïhà pahÅnà samuc- chinnà . . . pe . . . ¤Ãïagginà da¬¬hÃ; so paÂisaækhà yo- niso ÃhÃraæ ÃhÃreti, n' eva davÃya \<*<9>*>/na madÃya na maï¬a- nÃya na vibhÆsanÃya yÃvad eva imassa kÃyassa Âhitiyà yÃpanÃya vihiæsuparatiyà brahmacariyÃnuggahÃya\<*<9>*>/ . . . pe\<*<10>*>/ . . . phÃsuvihÃro cà ti; yathà vaïaæ Ãlimpeyya yÃ- vad eva ÃruhaïatthÃya, yathà và pana \<*<11>*>/akkhaæ abbha¤- jeyya\<*<11>*>/ yÃvad eva bhÃrassa nittharaïatthÃya, yathà và pana\<*<1>*>/ puttamaæsaæ\<*<12>*>/ ÃhÃreyya yÃvad eva kantÃrassa nit- tharaïatthÃya; evam eva bhikkhu paÂisaækhà yoniso \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S om. 2 Bp S saævareyya; Si sinniv-. 3 Bp titthakaæ; S tittakaæ. 4 Bp S loïakaæ. 5 Si lambilaæ; Bp ? 6 S ahindantÃ. 7 S ambÃlaæhitvà (ambà lambhitvÃ?). 8 S ad. te. 9-9 Bp om. 10 S iti purÃna¤ ca vedanaæ paÂihaækhÃmi nava¤ ca vedanaæ na uppadessÃmi yÃtrà ca me bhavissati anavajjatà ca. 11-11 S akkhabbha¤jeyya. 12 S ad. ÃhÃraæ. >/ #<[page 369]># %% ÃhÃraæ ÃhÃreti n' eva davÃya . . . pe . . . anavajjatà ca phÃsuvihÃro cà ti rasataïhaæ pajaheyya vinodeyya byan- tÅkareyya anabhÃvaæ gameyya; rasataïhÃya\<*<1>*>/ Ãrato assa virato paÂivirato\<*<2>*>/ nikkhanto nissaÂÂho vippamutto visaæ- yutto vimariyÃdikatena cetasà vihareyyà ti, rase ca nÃnu- gijjheyya. Na ca mamÃyetha ki¤ci lokasmin ti. Mamattà ti dve mamattÃ, taïhamamatta¤ ca diÂÂhimamatta¤ ca . . . pe . . . idaæ taïhÃmamattaæ . . . pe . . . idaæ diÂÂhimamat- taæ. TaïhÃmamattaæ pahÃya diÂÂhimamattaæ paÂinis- sajjitvÃ\<*<3>*>/ cakkhuæ na mamÃyeyya na gaïheyya na parÃ- maseyya nÃbhiniviseyya, sotaæ ghÃnaæ jivhaæ kÃyaæ rÆpe sadde gandhe rase phoÂÂhabbe kulaæ gaïaæ ÃvÃsaæ lÃbhaæ yasaæ pasaæsaæ sukhaæ cÅvaraæ piï¬apÃtaæ se- nÃsanaæ gilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃraæ kÃmadhÃtuæ rÆpadhÃtuæ arÆpadhÃtuæ kÃmabhavaæ rÆpabhavaæ arÆ- pabhavaæ sa¤¤Ãbhavaæ asa¤¤Ãbhavaæ nevasa¤¤ÃnÃsa¤- ¤Ãbhavaæ ekavokÃrabhavaæ catuvokÃrabhavaæ pa¤cavo- kÃrabhavaæ atÅtaæ anÃgataæ paccuppannaæ diÂÂhasutamu- tavi¤¤Ãtabbe dhamme na mamÃyeyya na gaïheyya na parÃ- maseyya nÃbhiniviseyya. Ki¤cÅ ti ki¤ci\<*<2>*>/ rÆpagataæ veda- nÃgataæ sa¤¤Ãgataæ saækhÃragataæ vi¤¤Ãïagataæ. Lo- kasmin ti ÃpÃyaloke . . . pe . . . Ãyatanaloke ti, na ca mamÃyetha ki¤ci lokasmiæ. Ten' Ãha BhagavÃ: CakkhÆhi n' eva lol assa, gÃmakathÃya Ãvaraye sotaæ, rase ca nÃnugijjheyya, na ca mamÃyetha ki¤ci lokasmin ti. _________________________________ $$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S -taïhassa. 2 S om. 3 S -jjetvÃ. >/ #<[page 370]># %<370 AÂÂhakavaggo. [S.N. 923>% Phassena yadà {phuÂÂh' assÃ} ti. \<*<1>*>/Phasso ti\<*<1>*>/ rogaphassena phuÂÂho pareto samohito samannÃgato assa, cakkhurogena phuÂÂho pareto samohito samannÃgato assa, sotarogena\<*<2>*>/, ghÃnarogena, jivhÃrogena, kÃyarogena, sÅsarogena, kaïïa- rogena, sallarogena\<*<3>*>/, mukharogena, dantarogena, kÃsena, sÃsena, pinÃsena, ¬Ãhena\<*<4>*>/, jareïa, kucchirogena, mucchÃya, pakkhandikÃya, sÆlÃya\<*<5>*>/, visÆcikÃya, kuÂÂhena, gaï¬ena, kilÃsena sosena\<*<6>*>/, apamÃrena, dadduyÃ\<*<7>*>/, kaï¬uyÃ, kacchu- yÃ, rakhasÃya, vitacchikÃya, lohitena, pittena, madhume- hena, aæsÃya, piÊakÃya, bhagandalÃya\<*<8>*>/, pittasamuÂÂhÃ- nehi\<*<9>*>/ ÃbÃdhehi\<*<9>*>/, semhasamuÂÂhÃnehi ÃbÃdhehi, vÃtasa- muÂÂhÃnehi ÃbÃdhehi, sannipÃtikehi\<*<10>*>/ ÃbÃdhehi, utupari- ïÃmajehi ÃbÃdhehi, visamaparihÃrajehi ÃbÃdhehi, opakka- mikehi ÃbÃdhehi, kammavipÃkajehi ÃbÃdhehi, sÅtena, uï- hena, jighacchÃya, pipÃsÃya, uccÃrena, passÃvena, ¬aæsa- makasavÃtÃtapasiriæsapasamphassehi phuÂÂho pareto sam- ohito samannÃgato assà ti, phassena yadà phuÂÂh' assa. Paridevaæ bhikkhu na kareyya kuhi¤cÅ ti Ãdevaæ paride- vaæ Ãdevanaæ paridevanaæ Ãdevitattaæ paridevitattaæ vÃcÃpalÃpaæ vippalÃpaæ \<*<11>*>/lÃlappaæ lÃlappÃyanaæ\<*<11>*>/ lÃlap- pÃyitattaæ na kareyya na janeyya na sa¤janeyya na nib- batteyya nÃbhinibbatteyya kuhi¤cÅ ti. Kuhi¤ci kimhici katthaci ajjhattaæ và bahiddhà và ajjhattabahiddhà và ti, paridevaæ bhikkhu na kareyya kuhi¤ci. Bhava¤ ca nÃbhijappeyyà ti kÃmabhavaæ na jappeyya, rÆpabhavaæ na jappeyya, arÆpabhavaæ na jappeyya na\<*<12>*>/ pajappeyya nÃbhijappeyyà ti, bhava¤ ca nÃbhijappeyya. Bheravesu ca na sampavedheyyà ti. Bheravà ti ekena ÃkÃrena bhayam pi bheravam pi ta¤ ¤eva. Vuttaæ h' \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Si om.; S ad. rogaphasso. 2 S ad. assa. 3 Si om. 4 Si S ¬ahena. 5 Codd. sul-. 6 Si sÃsena. 7 Si dand-. 8 Bp S -lena. 9 Bp S -ena, and so on to kammavipÃkajehi Ã-. 10 Bp S -pÃtakena. 11-11 lÃlapaæ lÃlapÃ-. 12 S om. >/ #<[page 371]># %% etaæ BhagavatÃ: *Etaæ\<*<1>*>/ nÆna\<*<2>*>/ taæ bhayaæ bheravaæ\<*<3>*>/ ÃgacchatÅ ti. BahiddhÃrammaïaæ vuttaæ sÅhà byagghà dÅpi acchà taracchà kokà gomahisÃ\<*<4>*>/ hatthÅ ahi vicchikà satapadÅ corà và assu, mÃïavà vÃ\<*<5>*>/ katakammà và akata- kammà vÃ. AthÃparena ÃkÃrena bhayaæ vuccati ajjhatti- kaæ cittasamuÂÂhÃnaæ bhayaæ bhayÃnakaæ chambhitat- taæ lomahaæso cetaso ubbego utrÃso jÃtibhayaæ jarÃbha- yaæ byÃdhibhayaæ maraïabhayaæ rÃjabhayaæ corabha- yaæ aggibhayaæ udakabhayaæ attÃnuvÃdabhayaæ parÃnu- vÃdabhayaæ daï¬abhayaæ duggatibhayaæ Æmibhayaæ\<*<6>*>/ kumbhilabhayaæ ÃvaÂÂabhayaæ suæsukÃrabhayaæ\<*<7>*>/ ÃjÅva- kabhayaæ\<*<8>*>/ asilokabhayaæ parisÃya sÃrajjabhayaæ\<*<9>*>/ bha- yÃnakaæ chambhitattaæ lomahaæso cetaso ubbego utrÃso. Bheravesu ca na sampavedheyyà ti bherave passitvà và suïitvà và na vedheyya na pavedheyya na sampavedheyya na taseyya\<*<10>*>/ na uttaseyya na parittaseyya na bhÃyeyya na santÃsaæ\<*<11>*>/ Ãpajjeyya; abhÅru assa achambhÅ anutrÃsÅ apa- lÃyÅ; pahÅnabhayabheravo vigatalomahaæso vihareyyà ti, bheravesu ca na sampavedheyya. Ten' Ãha BhagavÃ: Phassena yadà phuÂÂh' assa, paridevaæ bhikkhu na kareyya kuhi¤ci, bhava¤ ca nÃbhijappeyya, bheravesu ca na sampavedheyyà ti. _________________________________ $*>/ atho pi vatthÃnaæ laddhà na sannidhiæ kayirÃ\<*<13>*>/, na ca parittase tÃni alabbhamÃno\<*<14>*>/. || Nidd_I.14:10 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- * M. i, 21. 1 Bp evaæ. 2 S nu na. 3 Bp S ad. na jahe. 4 Bp S ad. assÃ. 5 Si om. 6 Bp ummi-. 7 S susumÃra-. 8 Bp S ÃjÅvika-. 9 Bp ad. madanabhayaæ; S ad. maraïabhayaæ sugatibhayam. 10 S santaseyya. 11 S santanaæ. 12 Bp -niyÃnaæ throughout. 13 Bp kiriyà and below. 14 S alÃbha-. >/ #<[page 372]># %<372 AÂÂhakavaggo. [S.N. 924>% AnnÃnam atho pÃnÃnaæ, khÃdanÅyÃnaæ atho pi vatthÃnan ti. AnnÃnan ti odano kummÃso sattu maccho maæsaæ. PÃnÃnan ti aÂÂha pÃnÃni, ambapÃnaæ jambÆpÃnaæ poca- pÃnaæ\<*<1>*>/ mocapÃnaæ madhupÃnaæ muddhikapÃnaæ sÃlÆ- kapÃnaæ pharusakapÃnaæ\<*<2>*>/. AparÃni pi aÂÂha pÃnÃni, kosambapÃnaæ kolapÃnaæ badarapÃnaæ ghaÂapÃnaæ tela- pÃnaæ yÃgupÃnaæ payopÃnaæ rasapÃnaæ. KhÃdanÅyÃ- nan ti piÂÂhakhajjakaæ, pÆvakhajjakaæ mÆlakhajjakaæ tacakhajjakaæ pattakhajjakaæ pupphakhajjakaæ phala- khajjakaæ. VatthÃnan ti cha cÅvarÃni, khomaæ kappÃsi- kaæ koseyyaæ kambalaæ sÃïaæ bhaÇgan ti, annÃnam atho pÃnÃnaæ, khÃdanÅyÃnaæ atho pi vatthÃnaæ. Laddhà na sannidhiæ kayirà ti. \<*<3>*>/Laddhà ti\<*<3>*>/ laddhà labhitvà adhigantvÃ\<*<4>*>/ paÂilabhitvà na kuhanÃya na lapa- nÃya na nemittakatÃya na nippesikatÃya na lÃbhena lÃ- bhaæ nijigiæsanatÃya na dÃrudÃnena na veÊudÃnena na pat- tadÃnena na pupphadÃnena na phaladÃnena na \<*<5>*>/sinÃnadÃ- nena na cuïïadÃnena\<*<5>*>/ na mattikadÃnena na dantakaÂÂha- dÃnena na mukhodakadÃnena na pÃtukamyatÃya\<*<6>*>/ na mug- gasÆpatÃya\<*<7>*>/ na pÃribhaÂyatÃya na pÅÂhamaddikatÃya\<*<8>*>/ na vatthuvijjÃya na tiracchÃnavijjÃya na aÇgavijjÃya na nak- khattavijjÃya na dÆtagamanena\<*<9>*>/ na pahÅnagamanena na {jaæghapesanikena}\<*<10>*>/ na vejjakammena na navakammena na piï¬apaÂipiï¬akena na dÃnÃnuppadÃnena dhammena sa- mena laddhà labhitvà adhigantvà vinditvà paÂilabhitvà ti, laddhÃ. Na sannidhiæ kayirÃ\<*<11>*>/ ti annasannidhiæ pÃna- sannidhiæ vatthasannidhiæ yÃnasannidhiæ sayanasanni- dhiæ gandhasannidhiæ Ãmisasannidhiæ na kareyya na janeyya na sa¤janeyya na nibbatteyya nÃbhinibbatteyyà ti, laddhà na sannidhiæ kayirÃ\<*<12>*>/. Na ca parittase tÃni alabbhamÃno ti annaæ và na labhÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S coca-. 2 S phÃrudÃsaka-. 3-3 Si om. 4 Bp S vinditvÃ. 5-5 S harÅÂakadÃnena. 6 Bp catu-; S cÃÂu-. 7 Bp S -suppatÃya. 8 Bp S piÂÂha-. 9 S dutaÇga. 10 Bp S -yena. 11 Bp S kariyÃ-. 12 Bp kariyà and below. >/ #<[page 373]># %% mi, pÃnaæ và na labhÃmi, vatthaæ và na labhÃmi, kulaæ và na labhÃmi, gaïaæ và na labhÃmi, ÃvÃsaæ và na labh- Ãmi, lÃbhaæ và na labhÃmi, yasaæ và na labhÃmi, pasaæ- saæ và na labhÃmi, sukhaæ và na labhÃmi, cÅvaraæ và na labhÃmi, piï¬apÃtaæ và na labhÃmi, senÃsanaæ và na labhÃmi, gilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃraæ và na labhÃmi, gilÃnupaÂÂhÃkaæ và na labhÃmi, appa¤Ãto 'mhÅ ti na ta- seyya na uttaseyya na parittaseyya na bhÃyeyya na san- tÃsaæ Ãpajjeyya; abhÅru assa achambhÅ anutrÃsÅ apalÃyÅ; pahÅnabhayabheravo vigatalomahaæso vihareyyà ti, na ca parittase tÃni alabbhamÃno\<*<1>*>/. Ten' Ãha BhagavÃ: AnnÃnam atho pÃnÃnaæ khÃdanÅyÃnaæ atho pi vatthÃnaæ laddhà na sannidhiæ kayirÃ, na ca parittase tÃni alabbhamÃno\<*<1>*>/. _________________________________ $$ JhÃyÅ na pÃdalol' assà ti. JhÃyÅ ti paÂhamena pi jhÃnena jhÃyÅ, dutiyena pi jhÃnena jhÃyÅ, tatiyena pi jhÃnena jhÃyÅ, catutthena pi jhÃnena jhÃyÅ, \<*<2>*>/savitakkasavicÃrena pi jhÃnena jhÃyÅ, avitakkavicÃramattena\<*<2>*>/ pi jhÃnena jhÃyÅ, avitakka- avicÃrena pi jhÃnena jhÃyi, sappÅtikena pi jhÃnena jhÃyÅ, nippÅtikena pi jhÃnena jhÃyÅ, pÅtisahagatena pi jhÃnena jhÃyÅ, sÃtasahagatena pi jhÃnena jhÃyÅ, sukhasahagatena pi jhÃnena jhÃyÅ, upekkhÃsahagatena pi jhÃnena jhÃyÅ\<*<3>*>/, ani- mittena pi jhÃnena jhÃyÅ, appaïihitena pi jhÃnena jhÃyÅ, lokiyena pi jhÃnena jhÃyÅ, lokuttarena pi jhÃnena jhÃyÅ, jhÃnarato ekaggam\<*<4>*>/ anuyutto sadatthagaruko\<*<5>*>/ ti, jhÃyÅ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S alabhamÃno. 2-2 S savitakkasavicÃra-avitakka-. 3 Bp S ad. su¤¤atena pi jhÃnena jhÃyÅ. 4 Bp S ekattam. 5 Bp paramattha-; S parattha-. >/ #<[page 374]># %<374 AÂÂhakavaggo. [S.N. 925>% Na pÃdalol' assà ti kathaæ pÃdalolo hoti? Idh' ekacco pÃdalolo\<*<1>*>/ pÃdaloliyena samannÃgato hoti, ÃrÃmena\<*<1>*>/ ÃrÃ- maæ uyyÃnena uyyÃnaæ gÃmena gÃmaæ nigamena niga- maæ nagarena nagaraæ raÂÂhena raÂÂhaæ janapadena ja- napadaæ dÅghacÃrikaæ anavatthitacÃrikaæ\<*<2>*>/ anuyutto vi- harati; evam pi pÃdalolo hoti. Athavà bhikkhu anto\<*<3>*>/ saæghÃrÃme pÃdaloliyena samannÃgato hoti. Na attha- hetu na karaïahetu uddhato avÆpasantacitto pariveïato pariveïaæ\<*<1>*>/ gacchati, vihÃrato vihÃraæ gacchati, a¬¬hayo- gato a¬¬hayogaæ gacchati, pÃsÃdato pÃsÃdaæ gacchati, hammiyato hammiyaæ gacchati, guhato\<*<4>*>/ guhaæ\<*<5>*>/ gacchati, leïato leïaæ gacchati, kuÂito kuÂiæ gacchati, kÆÂÃgÃrato kÆÂÃgÃraæ gacchati, aÂÂato aÂÂaæ gacchati, mÃÊato mÃÊaæ gacchati, uÂaï¬ato\<*<6>*>/ uÂaï¬aæ\<*<6>*>/ gacchati \<*<7>*>/uddhositato ud- dhositaæ gacchati\<*<7>*>/, upaÂÂhÃnasÃlato upaÂÂhÃnasÃlaæ gac- chati, maï¬alamÃÊato maï¬alamÃÊaæ gacchati, rukkhamÆ- lato rukkhamÆlaæ gacchati, yattha và pana bhikkhÆ nisÅ- danti tahiæ gacchatÅ, \<*<8>*>/tattha ekassa\<*<8>*>/ và dutiyo hoti, dvin- naæ và tatiyo hoti, tiïïaæ và catuttho hoti, tattha bahuæ sapphappalÃpaæ lapati\<*<9>*>/, seyyathÅdaæ* rÃjakathaæ cora- kathaæ mahÃmattakathaæ senÃkathaæ bhayakathaæ yud- dhakathaæ annakathaæ pÃnakathaæ vatthakathaæ\<*<10>*>/ yÃ- nakathaæ sayanakathaæ mÃlÃkathaæ gandhakathaæ ¤Ã- tikathaæ gÃmakathaæ nigamakathaæ nagarakathaæ jana- padakathaæ itthÅkathaæ purisakathaæ sÆrakathaæ visik- khÃkathaæ kumbhaÂÂhÃnakathaæ pubbapetakathaæ nÃna- ttakathaæ lokakkhÃyikaæ samuddakkhÃyikaæ iti-bhavÃ- bhavakathaæ iti vÃ; evaæ pi pÃdalolo hoti. Na pÃdalol' assà ti pÃdaloliyaæ pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya anabhÃvaÇgameyya; pÃdaloliyà Ãrato assa virato paÂivi- \<-------------------------------------------------------------------------- * See p. 367. 1 S om. 2 Bp S anavattha-. 3 Bp S ad. pi. 4 Bp S guhÃya. 5 S guhÃyaæ. 6 Bp S uÂÂ-. 7-7 Bp S om. 8-8 S tassa. 9 Bp S palapati. 10 Bp vatta-. >/ #<[page 375]># %% rato\<*<1>*>/ nikkhanto nissaÂÂho vippamutto visaæyutto vimari- yÃdikatena cetasà vihareyya careyya samÃcareyya\<*<2>*>/ iri- yeyya vatteyya pÃleyya\<*<1>*>/ yapeyya yÃpeyya; paÂisallÃnÃ- rÃmo assa paÂisallÃnarato so\<*<1>*>/ ajjhattaæ cetosamatham anuyutto anirÃkatajjhÃno vipassanÃya samannÃgato brÆ- hetà su¤¤ÃgÃrÃnaæ jhÃyÅ jhÃnarato ekaggam\<*<3>*>/ anuyutto sadatthagaruko\<*<4>*>/ ti, jhÃyÅ na pÃdalol' assa. Virame kuk- kuccà na-ppamajjeyyà ti. Kukkuccan ti hatthakukkuccam pi kukkuccaæ, pÃdakukkuccam pi kukkuccaæ, hatthapÃ- dakukkuccam pi kukkuccaæ \<*<5>*>/kappiye akappiyasa¤¤itÃ, akappiye kappiyasa¤¤itÃ\<*<5>*>/, avajje vajjasa¤¤itÃ, vajje avaj- jasa¤¤itÃ\<*<6>*>/, evarÆpaæ kukkuccaæ kukkuccÃyanÃ, kukkuc- cÃyitattaæ, cetaso vippaÂisÃro, manovilekho; idaæ vuccati kukkuccaæ. Api ca dvÅhi kÃraïehi uppajjati kukkuccaæ, cetaso vippaÂisÃro manovilekho katattà ca akatattà ca. Kathaæ katattà ca akatattà ca uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂisÃro manovilekho? Kataæ me kÃyaduccaritaæ, akataæ me kÃyasucaritan ti uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂisÃro manovilekho. Kataæ me vacÅduccaritaæ\<*<7>*>/, kataæ me manoduccaritaæ\<*<8>*>/, kato me pÃïÃtipÃto, akatà me pÃïÃtipÃtà veramaïÅ ti uppajjati kukkuccaæ . . . pe . . . manovilekho. Kataæ me adinnÃdÃnaæ, kato me kÃmesu micchÃcÃro, kato me musÃvÃdo, katà me pisuïà vÃcÃ, katà me pharusà vÃcÃ, kato me samphappalÃpo, katà me abhijjhÃ, kato me byÃpÃdo, katà me micchÃdiÂÂhi, aka- tà me sammÃdiÂÂhÅ ti uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂi- sÃro manovilekho; evaæ katattà ca akatattà ca uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂisÃro manovilekho. AthavÃ\<*<9>*>/ sÅ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S om. 2 Bp vicareyya; S om. 3 Bp S ekattam. 4 Bp paramatta-; S paratta-. 5-5 Bp S akappiye k- k- akappiyasa¤¤itÃ. 6 Bp S ad. yaæ. 7 Bp S ad. akataæ me vacisucaritan ti uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂisÃro manovilekho. 8 Bp S ad. akataæ me manosucaritaæ. 9 S ad. pi. >/ #<[page 376]># %<376 AÂÂhakavaggo. [S.N. 925>% lesu 'mhi aparipÆrakÃrÅ\<*<1>*>/ ti\<*<2>*>/, indriyesu 'mhi aguttadvÃro ti, bhojane amatta¤¤u 'mhÅ ti, jÃgariyaæ\<*<3>*>/ ananuyutto 'mhÅ ti, na satisampaja¤¤ena samannÃgato 'mhÅ ti, abhÃ- vità me cattÃro satipaÂÂhÃnà ti, abhÃvità me cattÃro sam- mappadhÃnà ti, abhÃvità me cattÃro iddhippÃdà ti, abhÃ- vitÃni me pa¤c' indriyÃnÅ ti, abhÃvitÃni me pa¤ca balÃnÅ ti, abhÃvità me satta bojjhaÇgà ti, abhÃvito me ariyo aÂÂhaÇ- giko maggo ti, dukkhaæ me apari¤¤Ãtan ti, samudayo me appahÅno ti, maggo me abhÃvito ti, nirodho me asacchika- to ti uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂisÃro manovilekho. Virame kukkuccà ti kukkuccà Ãrameyya virameyya paÂi- virameyya, kukkuccaæ pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya anabhÃvaÇgameyya\<*<4>*>/; kukkuccà Ãrato assa virato paÂivi- rato nikkhanto nissaÂÂho vippamutto visaæyutto vimariyÃ- dikatena cetasà vihareyyà ti, virame kukkuccÃ. Na-ppa- majjeyyà ti sakkaccakÃrÅ assa sÃtaccakÃrÅ aÂÂhitakÃrÅ ano- lÅnavuttiko anikkhittachando anikkhittadhuro appamÃdo kusalesu dhammesu. KadÃhaæ aparipÆraæ và sÅlakkhan- dhaæ paripÆreyyaæ, paripÆraæ và sÅlakkhandhaæ tattha\<*<5>*>/ pa¤¤Ãya anugaïheyyan\<*<6>*>/? ti yo tattha chando ca vÃyÃmo ca ussÃho ca ussoÊhÅ ca \<*<7>*>/thÃmo ca\<*<7>*>/ appaÂivÃnÅ ca satisampaj- a¤¤a¤\<*<8>*>/ ca Ãtappaæ padhÃnaæ adhiÂÂhÃnaæ anuyogo appa- mÃdo kusalesu dhammesu. KadÃhaæ aparipÆraæ và sa- mÃdhikhandhaæ pa¤¤Ãkhandhaæ\<*<9>*>/ vimutti¤Ãïadassana- khandhaæ, kadÃhaæ appari¤¤Ãtaæ và dukkhaæ parijÃ- neyyaæ, appahÅne và kilese pajaheyyaæ, abhÃvitaæ và maggaæ bhÃveyyaæ, asacchikataæ và nirodhaæ\<*<10>*>/ sacchik- areyyan? ti yo tattha chando ca vÃyÃmo ca ussÃho ca us- soÊhÅ ca \<*<7>*>/thÃmo ca\<*<7>*>/ appaÂivÃnÅ ca satisampaja¤¤a¤\<*<11>*>/ ca Ãtap- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp na pari-; S na paripurÅ. 2 Bp S ad. uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂisÃro manovilekho. 3 S ad. yaæ. 4 Bp anabhÃvag-. 5 Bp S ad. tattha. 6 Bp anugg-. 7-7 Bp S om. 8 S sati ca sampaja¤. 9 Bp ad. vimuttikkhandhaæ. 10 S nibbÃnaæ. 11 Bp S sati ca sampaja¤¤a¤. >/ #<[page 377]># %% paæ padhÃnaæ adhiÂÂhÃnaæ anuyogo\<*<1>*>/ appamÃdo kusa- lesu dhammesÆ ti, virame kukkuccà na-ppamajjeyya. Ath' Ãsanesu sayanesu appasaddesu bhikkhu vihareyyà ti. Athà ti padasandhi . . . pe . . . ùsanaæ vuccati yatthà nisÅ- dati, ma¤co pÅÂhaæ\<*<2>*>/ bhisi taÂÂikà cammakhandho tiïasaï- ÂhÃro\<*<3>*>/ palÃsasaïÂhÃro. Sayanaæ vuccati senÃsanaæ, vi- hÃro a¬¬hayogo pÃsÃdo hammiyaæ guhà ti, ath' Ãsanesu sayanesu. \<*<4>*>/Appasaddesu bhikkhu vihareyyà ti\<*<4>*>/ appasad- desu appanigghosesu vijanavÃtesu manussarÃhaseyyakesu paÂisallÃnasÃrÆpesu senÃsanesu careyya\<*<5>*>/ vihareyya iri- yeyya vatteyya pÃleyya yapeyya yÃpeyyà ti, ath' Ãsanesu sayanesu appasaddesu bhikkhu vihareyya. Ten' Ãha Bha- gavÃ: JhÃyÅ na pÃdalol' assa, virame kukkuccÃ, na-ppamajjeyya, ath' Ãsanesu sayanesu appasaddesu bhikkhu vihareyyà ti. _________________________________ $*>/vippajahe savibhÆsaæ\<*<6>*>/. || Nidd_I.14:12 ||>$ Niddaæ na bahulÅkareyyà ti rattindivaæ chakoÂÂhÃsaæ karitvÃ\<*<7>*>/ pa¤cakoÂÂhÃsaæ jÃgareyya\<*<8>*>/ ekaækoÂÂhÃsaæ\<*<9>*>/ nippajjeyyà ti, niddaæ na bahulÅkareyya. JÃgariyaæ bhajeyya ÃtÃpÅ ti Idha bhikkhu divasaæ caÇ- kamena nisajjÃya ÃvaraïÅyehi dhammehi cittaæ pariso- dheyya. Rattiyà paÂhamaæ yÃmaæ caÇkamena nisajjÃya ÃvaraïÅyehi dhammehi cittaæ parisodheyya. Rattiyà maj- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S anupayogo. 2 Bp piÂÂhaæ. 3 Bp S ad. païïasanthÃro (S -santharo). 4-4 S om. 5 Bp S ad. vicareyya. 6-6 S vippajaheyya vibhÆsa(æ) and below. 7 Bp S karetvÃ. 8 Bp paÂijaggeyya. 9 Si ekaæ koÂÂhÃsaæ. >/ #<[page 378]># %<378 AÂÂhakavaggo. [S.N. 926>% jhimaæ yÃmaæ dakkhiïena passena sÅhaseyyaæ kappeyya pÃde pÃdaæ accÃdhÃya\<*<1>*>/ sato sampajÃno uÂÂhÃnasa¤¤aæ manasikaritvÃ. Rattiyà pacchimaæ yÃmaæ paccuÂÂhÃya caÇkamena nisajjÃya\<*<2>*>/ ÃvaraïÅyehi dhammehi cittaæ parisodheyya. JÃgariyaæ bhajeyyà ti jÃgariyaæ bhajeyya sambhajeyya\<*<3>*>/ paÂiseveyyà ti, jÃgariyaæ bhajeyya. ùtÃpÅ ti Ãtappaæ vuccati viriyaæ; yo cetasiko viriyÃrambho nikkamo parak- kamo uyyÃmo vÃyÃmo ussÃho ussoÊhÅ thÃmo dhiti\<*<4>*>/ asithi- laparakkamatà anikkhittachandatà anikkhittadhuratà dhu- rasampaggÃho viriyaæ viriyindriyaæ viriyabalaæ sammÃ- vÃyÃmo, iminà ÃtÃpena upeto samupeto upagato samupa- gato upapanno samupapanno\<*<5>*>/ samannÃgato, so vuccati ÃtÃpÅ ti, jÃgariyaæ bhajeyya ÃtÃpÅ. Tandiæ mÃyaæ hasaæ khi¬¬aæ methunaæ vippajahe savi- bhÆsan ti. TandÅ ti \<*<6>*>/yà tandi\<*<6>*>/ tandiyanà tandiyitattaæ tandimanattaæ\<*<7>*>/ Ãlasiyaæ ÃlasÃyanà ÃlasÃyitattaæ, \<*<8>*>/ayaæ vuccati tandi. MÃyà ti\<*<8>*>/ mÃyà vuccati va¤canikà cariyÃ. Idh' ekacco kÃyena duccaritaæ caritvÃ, vÃcÃya duccaritam caritvÃ, manasà duccaritaæ caritvà tassa paÂicchÃdanahetu pÃpikaæ icchaæ panidahati\<*<9>*>/, mà maæ ja¤¤Ã\<*<10>*>/ ti icchati, mà maæ ja¤¤Ã ti saækappeti, mà maæ ja¤¤Ã ti vÃcaæ bhÃsati, mà maæ ja¤¤Ã ti kÃyena parakkamati; yà evarÆpà mÃyÃ\<*<11>*>/ mÃyÃvità accasarà va¤canà nikati nikiraïà pariharaïà gÆhanà parigÆhanà chÃdanà paÂicchÃdanà anuttÃnÅkammaæ anÃvikammaæ vocchÃdanà pÃpakiriyÃ, ayaæ vuccati mÃyÃ. Hasan ti idh' ekacco ativelaæ dantavidaæsakaæ hasati. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *KumÃrakam idaæ bhik- \<-------------------------------------------------------------------------- * A. i, 261. 1 S accuÂÂhÃya. 2 S om. 3 Bp ad. seveyya niseyya saæseveyya; S ad. seveyya saæseveyya. 4 Bp S Âhiti. 5 Bp sampanno; S samuppanno. 6-6 Bp tandiæ; S yÃnÃ. 7 Bp S tandimanakatÃ. 8-8 Bp S om. 9 Si padahati. 10 Bp ja¤¤u throughout. 11 Bp S om. >/ #<[page 379]># %% khave ariyassa vinaye; yadidaæ ativelaæ dantavidaæsa- kaæ hasitan ti. Khi¬¬Ã ti dve khi¬¬Ã, kÃyikà ca khi¬¬Ã vÃcasikà ca khi¬¬Ã. Katamà kÃyikà khi¬¬Ã? *HatthÅhi pi kilanti, assehi pi kilanti, rathehi pi kilanti, dhanuhi pi kilanti, aÂÂhapa- dehi pi kilanti, dasapadehi pi kilanti, ÃkÃsehi\<*<1>*>/ pi kilanti, parihÃrapathehi\<*<2>*>/ pi kilanti, santikÃya pi kilanti, khalikÃya pi kilanti, ghaÂikÃya pi kilanti, salÃkahatthena pi kilanti, akkhena pi kilanti, paÇkacirena\<*<3>*>/ pi kilanti, vaÇkakena\<*<4>*>/ pi kilanti, mokkhacikÃya pi kilanti, ciÇgulakena\<*<5>*>/ pi kilanti, pattÃÊhakena\<*<6>*>/ pi kilanti, rathakena pi kilanti, dhanukena pi kilanti, akkharikÃya pi kilanti, manesikÃya pi kilanti, yathÃvajjena pi kilanti; ayaæ kÃyikà khi¬¬Ã. Katamà vÃcasikà khi¬¬Ã? Mukhabheriyaæ\<*<7>*>/ mukhÃÊam- badaæ\<*<8>*>/ mukhadeï¬imakaæ mukhavalimakaæ mukha- bheruÊakaæ\<*<9>*>/ mukhadaddarikaæ nÃÂikaæ\<*<10>*>/ lÃsaæ\<*<11>*>/ gÅtaæ davakammaæ, ayaæ vÃcasikà khi¬¬Ã. Methunadhammo nÃma, yo so asaddhammo\<*<12>*>/ vasaladhammo duÂÂhullo oda- kantiko rahasso dvayadvayasamÃpatti\<*<13>*>/. KiækÃraïà vuc- cati methunadhammo? Ubhinnaæ rattÃnaæ sÃrattÃnaæ avassutÃnaæ pariyuÂÂhitÃnaæ pariyÃdiïïacittÃnaæ ubhin- naæ sadisÃnaæ dhammo ti, taækÃraïà vuccati methuna- dhammo. Yathà ubho kalahakÃrakÃ\<*<14>*>/ ubho bhaï¬anakÃ- rakà ubho bhassakÃrakà ubho vivÃdakÃrakÃ\<*<15>*>/ ubho adhi- karaïakÃrakÃ\<*<16>*>/ ubho vÃdino ubho sallÃpakà methunakà ti \<-------------------------------------------------------------------------- * Cf. D. i. 6. 1 Bp ÃkÃse. 2 Bp S -pathe. 3 D. i. 6 has paÇgacÅraæ. 4 Bp vaÇgakena; S vakakena. 5 S vaÇkulakena. 6 S pattakena. 7 Bp S -bherikaæ. 8 Bp -lambaraæ; S -laæpadaæ. 9 S -kerÆlakaæ. 10 Bp nÃÂakaæ. 11 Bp S lÃpaæ. 12 Bp S gÃmadhammo. 13 Bp S dvayaædv-. 14 Bp S ad. methunakà ti vuccanti. 15 Bp S adhikaraïa-. 16 Bp S vivÃda-. >/ #<[page 380]># %<380 AÂÂhakavaggo. [S.N. 926>% vuccanti. Evam eva ubhinnaæ rattÃnaæ sÃrattÃnaæ avassutÃnaæ pariyuÂÂhitÃnaæ pariyÃdiïïacittÃnaæ ubhin- naæ sadisÃnaæ dhammo ti, taækÃraïà vuccati methuna- dhammo. VibhÆsà ti dve vibhÆsÃ, atthi ÃgÃriyassa vibhÆsÃ, atthi pabbajitassa vibhÆsÃ. Katamà ÃgÃriyassa vibhÆsÃ? Kesà ca massu ca mÃlà ca gandhà ca vilepanà ca Ãbharaïà ca pilandhanÃ\<*<1>*>/ ca vat- tha¤ ca\<*<2>*>/ pasÃdana¤\<*<3>*>/ ca veÂÂhana¤ ca ucchÃdanaæ\<*<4>*>/ pari- maddanaæ nhÃpanaæ sambÃhanaæ ÃdÃsaæ a¤janaæ mÃ- lÃvilepanaæ mukhacuïïakaæ mukhalepaæ hatthaban- dhaæ visikkhÃbandhaæ\<*<5>*>/ daï¬aæ nÃlikaæ\<*<6>*>/ khaggaæ chat- taæ citrà upÃhanà uïhÅsaæ maïi vÃlavijjanÅ\<*<7>*>/ odÃtÃni vat- thÃni dÅgharassÃni\<*<8>*>/ iti vÃ; ayaæ ÃgÃriyassa vibhÆsÃ. Katamà pabbajitassa vibhÆsÃ? CÅvaramaï¬anÃ, patta- maï¬anÃ\<*<9>*>/, imassa và pÆtikÃyassa bÃhirÃnaæ\<*<10>*>/ parikkhÃ- rÃnaæ maï¬anà vibhÆsanà keÊanà parikeÊanà \<*<11>*>/gedhikatà gedhitattaæ\<*<11>*>/ capalanÃ\<*<12>*>/ cÃpalyaæ\<*<13>*>/; ayaæ pabbajitassa vibhÆsÃ. Tandiæ mÃyaæ hasaæ khi¬¬aæ methunaæ vippajahe savi- bhÆsan ti tandi¤ ca mÃya¤ ca hasa¤ ca khi¬¬a¤ ca methu- nadhamma¤ ca savibhÆsaæ saparivÃraæ saparibhaï¬aæ saparikkhÃraæ pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya ana- bhÃvaæ gameyyà ti, tandiæ mÃyaæ hasaæ khi¬¬aæ methunaæ vippajahe savibhÆsaæ. Ten' Ãha BhagavÃ: Niddaæ na bahulÅkareyya, jÃgariyaæ bhajeyya ÃtÃpÅ, tandiæ mÃyaæ hasaæ khi¬¬aæ methunaæ vippajahe savibhÆsan ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si S pilandanÃ. 2 Bp ad. sÃrÃsana¤ ca. 3 S hÃrÃpana¤. 4 S uraccÃdanaæ. 5 Bp S sikkhÃ-. 6 Bp S nÃliyaæ. 7 Bp S vÃlavÅjanÅ. 8 Bp dÅghadasÃni. 9 Bp S ad. senÃsanamaï¬anÃ. 10 S ad. vÃ. 11-11 Bp adhikatà adhikattaæ. 12 Bp S calapatÃ. 13 Bp capayyaæ. >/ #<[page 381]># %% $*>/ supinaæ lakkhaïaæ no vidahe atho pi nakkhattaæ, viruda¤\<*<2>*>/ ca gabbhakaraïaæ tikicchaæ mÃmako na seveyya. || Nidd_I.14:13 ||>$ ùthabbaïaæ supinaæ lakkhaïaæ no vidahe atho pi nakkhat- tan ti. ùthabbaïikà Ãthabbaïaæ payojenti; nagare\<*<3>*>/ và ruddhe saÇgÃme và paccupaÂÂhite, paccatthikesu\<*<4>*>/ paccÃ- mittesu Åtiæ uppÃdenti, \<*<5>*>/upaddavaæ uppÃdenti\<*<5>*>/, rogaæ uppÃdenti\<*<6>*>/ \<*<7>*>/sÆlaæ karonti, visÆcikaæ karonti\<*<7>*>/, pajjara- kaæ karonti\<*<8>*>/, pakkhandikaæ karonti; evaæ Ãthabbaïikà Ãthabbaïaæ payojenti. SupinapÃÂhakà supinaæ Ãdisanti, yo pubbaïhasamayaæ supinaæ passati evaævipÃko hoti, yo majjhantikasamayaæ supinaæ passati evaævipÃko hoti, yo sÃyaïhasamayaæ supinaæ passati evaævipÃko hoti, yo purime yÃme, yo majjhime yÃme, yo pacchime yÃme, yo dakkhiïena passena nipanno, yo vÃmena passena nipanno, yo uttÃnanipanno\<*<9>*>/, yo avakujjanipanno, yo candaæ pas- sati, yo suriyaæ passati, yo mahÃsamuddaæ passati, yo sinerupabbatarÃjaæ passati, yo hatthiæ passati, yo assaæ passati, yo rathaæ passati, yo pattiæ passati, yo senÃbyÆ- haæ passati, yo ÃrÃmarÃmaïeyyakaæ passati, yo vanarÃ- maïeyyakaæ passati, yo bhÆmirÃmaïeyyakaæ passati, yo pokkharaïirÃmaïeyyakaæ passati, evaævipÃko hoti\<*<10>*>/; evaæ supinapÃÂhakà supinaæ Ãdisanti. LakkhaïapÃÂha- kà lakkhaïaæ Ãdisanti, manilakkhaïaæ daï¬alakkhaïam vatthalakkhaïaæ asilakkhaïaæ usulakkhaïaæ dhanulak- khaïaæ Ãvudhalakkhaïaæ itthÅlakkhaïaæ purisalakkha- ïaæ kumÃrilakkhaïaæ kumÃralakkhaïaæ dÃsilakkhaïaæ dÃsalakkhaïaæ hatthilakkhaïaæ assalakkhaïaæ mahisa- lakkhaïaæ usabhalakkhaïaæ golakkhaïaæ\<*<11>*>/ ajalakkhaïaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Ãtabba-; S Ãtappa- throughout. 2 S vidura¤, and below; PTS viruta¤. 3 S nagareïa. 4 Bp S parasenapacc-. 5-5 S om. 6 S ad. pajjaraïa(æ) uppadenti. 7-7 Bp om. 8 Bp ad. visÆcikaæ karonti. 9 Bp uttanaæ n-. 10 Bp S hotÅ ti. 11 Si om. >/ #<[page 382]># %<382 AÂÂhakavaggo. [S.N. 927>% meï¬alakkhaïaæ kukkuÂalakkhaïaæ vaÂÂakalakkhaïaæ go- dhÃlakkhaïaæ kaïïikÃlakkhaïaæ kacchapalakkhaïaæ mi- galakkhanaæ iti vÃ\<*<1>*>/; evaæ lakkhaïapÃÂhakà lakkhaïaæ Ãdisanti. NakkhattapÃÂhakà nakkhattaæ Ãdisanti, aÂÂhavÅ- sati nakkhattÃni iminà nakkhattena gharapaveso kattabbo, iminà nakkhattena makuÂaæ bandhitabbaæ, iminà nak- khattena vÃreyyaæ kÃretabbaæ, iminà nakkhattena vÅjani- hÃro kattabbo, iminà nakkhattena \<*<2>*>/gharavÃso kattabbo\<*<2>*>/ ti, \<*<3>*>/evaæ nakkhattapÃÂhakà nakkhattaæ Ãdisanti\<*<3>*>/. ùthabbaïaæ supinaæ lakkhaïaæ no vidahe atho pi nak- khattan ti Ãthabbaïa¤ ca supina¤ ca lakkhaïa¤ ca nakkhat- ta¤ ca no vidaheyya na careyya na samÃcareyya na samÃ- dÃya vatteyya. Athavà na gaïheyya na uggaïheyya na dhÃreyya na upadhÃreyya na upalakkheyya na yojeyyÃ\<*<4>*>/ ti, Ãthabbaïaæ supinaæ lakkhaïaæ no vidahe atho pi nak- khattaæ. Viruda¤ ca gabbhakaraïaæ tikicchaæ mÃmako na seveyyà ti. Virudaæ vuccati migacakkaæ. MigacakkapÃÂhakà miga- cakkaæ Ãdisanti sakuïÃnaæ và catuppadÃnaæ và rudaæ\<*<5>*>/ vassitaæ jÃnanti\<*<6>*>/; evaæ migacakkapÃÂhakÃ\<*<7>*>/ migacakkaæ Ãdisanti. GabbhakaraïÅyà gabbhaæ saïÂhapenti. DvÅhi kÃraïehi gabbho na saïÂhÃti, pÃnakehi và vÃtakuppehi vÃ. PÃnakÃnaæ và vÃtakuppÃnaæ và paÂighÃtÃya osa- dhaæ\<*<8>*>/ denti\<*<9>*>/; evaæ gabbhakaraïÅyà gabbhaæ saïÂha- penti. Tikicchà ti pa¤ca tikicchà sÃlÃkiyaæ sallakattiyaæ kÃ- yatikicchiyaæ\<*<10>*>/ bhÆtiyaæ komÃrakavejjaæ\<*<11>*>/. MÃmako ti buddhamÃmako dhammamÃmako saæghamÃmako. So và Bhagavantaæ mamÃyati, Bhagavà và taæ puggalaæ parig- gaïhÃti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ad. ti. 2-2 Bp S saævÃso gandhabbo. 3-3 Si om. 4 Bp S ppayojeyyÃ. 5 S duduæ. 6 Bp S jÃnantÅ ti. 7 S migavannap-. 8 Si osathaæ. 9 S dentÅ ti. 10 Bp S -tikicchaæ. 11 Bp komÃrabhaccaæ; S komaratacchaæ. >/ #<[page 383]># %<[S.N. 927] TuvaÂakasuttaniddeso. 383>% Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *Ye te bhikkhave bhikkhÆ kuhà thaddhà lapà siÇgÅ unnaÊà asamÃhitÃ, na me te bhik- khave bhikkhÆ mÃmakÃ, apagatà ca te bhikkhave bhikkhÆ imasmà dhammavinayÃ, \<*<1>*>/na ca te bhikkhave\<*<1>*>/ bhikkhÆ imasmiæ dhammavinaye vuddhiæ virÆÊhiæ vepullaæ Ãpaj- janti. Ye ca kho te\<*<2>*>/ bhikkhave bhikkhÆ nikkuhà nillapà dhÅrà athaddhà susamÃhitÃ, te ca\<*<3>*>/ kho me\<*<4>*>/ bhikkhÆ mÃ- makÃ, anapagatÃ\<*<5>*>/ ca te bhikkhave bhikkhÆ imasmà dham- mavinayÃ, te ca bhikkhÆ imasmiæ dhammavinaye vud- dhiæ virÆÊhiæ vepullaæ Ãpajjanti. KuhÃ\<*<6>*>/ thaddhà lapà siÇgÅ unnaÊà asamÃhitÃ, na te dhamme virÆhanti sammÃsambuddhadesite. Nikkuhà nillapà dhÅrà athaddhà susamÃhitÃ, te ve dhamme virÆhanti, sammÃsambuddhadesite ti. Viruda¤ ca gabbhakaraïaæ tikicchaæ mÃmako na seveyyà ti viruda¤ ca gabbhakaraïa¤ ca tikiccha¤ ca mÃmako na seveyya na niseveyya\<*<7>*>/ na paÂiseveyya na careyya na samÃ- careyya na samÃdÃya vatteyya, atha và na gaïheyya na uggaïheyya na dhÃreyya na upadhÃreyya na upalakkheyya na-ppayujjeyyÃ\<*<8>*>/ ti, viruda¤ ca gabbhakaraïa¤ ca \<*<9>*>/tikic- cha¤ ca mÃmako\<*<9>*>/ na seveyya. Ten' Ãha BhagavÃ: ùthabbaïaæ supinaæ lakkhaïaæ no vidahe atho pi nakkhattaæ, viruda¤ ca gabbhakaranaæ tikicchaæ mÃmako na seveyyà ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- * A. ii. 26; cf. p. 125. 1-1 S te ca buddhiæ. 2 Bp S om. 3 Bp om. 4 Bp ad. bhikkhave. 5 Bp S na apagatÃ. 6 Codd. kÆhÃ. 7 Bp S ad. na saæseveyya. 8 Bp S -yojeyyÃ. 9-9 Bp (S?) tikicchamÃmako. >/ #<[page 384]># %<384 AÂÂhakavaggo. [S.N. 928>% $*>/ pesuïiya¤ ca panÆdeyya. || Nidd_I.14:14 ||>$ NindÃya na-ppavedheyyà ti idh' ekacce bhikkhuæ nindanti jÃtiyà và gottena và kolaputtikena và vaïïapokkharatÃya và dhanena và ajjhenena và kammÃyatanena và sippÃya- tanena và vijjaÂÂhÃnena và sutena và paÂibhÃïena và a¤¤atara¤¤atarena và vatthunà nindanti garahanti upava- danti: nindito garahito upavadito nindÃya garahÃya upa- vÃdena akittiyà avaïïahÃrikÃya na vedheyya na-ppave- dheyya na sampavedheyya na taseyya na uttaseyya na parit- taseyya na bhÃyeyya na santÃsaæ Ãpajjeyya; abhÅru assa achambhÅ anutrÃsÅ apalÃyÅ; pahÅnabhayabheravo vigatalo- mahaæso vihareyyà ti, nindÃya na-ppavedheyya. Na uïïameyya pasaæsito bhikkhÆ ti idh' ekacce bhik- khuæ pasaæsanti jÃtiyà và . . . pe\<*<2>*>/ . . . a¤¤atara¤¤ata- rena và vatthunà pasaæsanti thomenti kittenti vaïïenti: pasaæsito thomito kittito vaïïito pasaæsÃya thomanena kittiyà vaïïahÃrikÃya uïïattiæ\<*<3>*>/ na kareyya, uïïamaæ na kareyya, mÃnaæ na kareyya, thambhaæ na kareyya\<*<4>*>/; na tena thaddho assa patthaddho paggahitasiro ti, na uïïa- meyya pasaæsito bhikkhu. Lobhaæ saha macchariyena kodhaæ pesuniya¤ ca panÆ- deyyà ti. Lobho ti yo lobho lubbhanà lubbhitattaæ, sÃrÃ- go sÃrajjanà sÃrajjaætattaæ\<*<5>*>/ abhijjhà lobho akusalamÆ- laæ. Macchariyan ti pa¤ca macchariyÃni: ÃvÃsamacchari- yaæ . . . pe . . . gÃho vuccati macchariyaæ. Kodho ti yo cittassa ÃghÃto paÂighÃto paÂighaæ paÂivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso citassa byÃ- patti manopadoso kodho kujjhanà kujjhitattaæ doso dus- sanà dussitattaæ byÃpatti byÃpajjanà byÃpajjitattaæ viro- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S kÃmaæ. 2 Bp S in full as above l. 6. 3 Bp S unn- and below. 4 Bp S ad. na tena mÃnaæ janeyya. 5 Bp S sÃrajjitattaæ. >/ #<[page 385]># %% dho paÂivirodho caï¬ikkaæ assuropo anattamanatÃ\<*<1>*>/ cit- tassa. Pesuïiyan\<*<2>*>/ ti idh' ekacco pisuïavÃco hoti; ito sutvà amutra akkhÃtà imesaæ bhedÃya amutra và sutvà imesaæ akkhÃtà amÆsaæ bhedÃya; iti samaggÃnam và bhettÃ\<*<3>*>/ bhinnÃnaæ và anuppadÃtà vaggÃrÃmo vaggarato vagganandÅ\<*<4>*>/ vaggakaraïiæ vÃcaæ bhÃsità hoti; idaæ vuc- cati pesu¤¤aæ. Api ca dvÅhi kÃranehi pesu¤¤aæ upasaæ- harati, piyakamyatÃya và bhedÃdhippÃyena\<*<5>*>/ vÃ. Kathaæ piyakamyatÃya pesu¤¤aæ upasaæharati? Imassa piyo bhavissÃmi, manÃpo bhavissÃmi, vissÃsiko bhavissÃmi, abbhantariko bhavissÃmi, suhadayo bhavissÃmÅ ti; evaæ piyakamyatÃya pesu¤¤aæ upasaæharati. Kathaæ bhedÃdhippÃyena\<*<5>*>/ pesu¤¤aæ upasaæharati? Kathaæ ime nÃnà assu, vinà assu, vaggà assu, dvidhà assu, dvejjhÃ\<*<6>*>/ assu, dvepakkhà assu, bhijjeyyuæ na samÃ- gaccheyyuæ, dukkhaæ na phÃsu vihareyyun? ti; evaæ bhedÃdhippÃyena\<*<5>*>/ pesu¤¤aæ upasaæharati. Lobhaæ saha macchariyena kodham pesuïiya¤ ca panÆdeyyà ti lobha¤ ca macchariya¤ ca kodha¤ ca pesu¤¤a¤ ca\<*<7>*>/ panÆdeyya pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya anabhÃvaæ gameyyà ti, lobhaæ saha macchariyena kodhaæ pesuïiya¤ ca panÆdeyya. Ten' ahà BhagavÃ: NindÃya na-ppavedheyya, na uïïameyya pasaæsito bhikkhu, lobhaæ saha macchariyena kodhaæ pesuïiya¤ ca panÆdeyyà ti. _________________________________ $*>/, lÃbhakamyà janaæ na lÃpayeyya. || Nidd_I.14:15 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si -manattÃ. 2 Bp S pesu¤¤an. 3 Bp S bhedÃ. 4 Si -nannÅ. 5 Si pÃyo. 6 Bp S dvijjhÃ. 7 Bp ad. nudeyya. 8 S nÃbhijappeyya. >/ #<[page 386]># %<386 AÂÂhakavaggo. [S.N. 929>% Kayavikkaye na tiÂÂheyyà ti ye kayavikkayà vinaye paÂikk- hittÃ, na te imasmiæ atthe adhippetÃ. Kathaæ kayavikkaye tiÂÂhati? Pa¤cannaæ saddhiæ pattaæ và cÅvaraæ và a¤¤aæ và ki¤ci parikkhÃraæ va¤ca- niyaæ và karonto udayaæ và patthayanto parivatteti; evaæ kayavikkaye tiÂÂhati. Kathaæ kayavikkaye na tiÂ- Âhati? Pa¤cannaæ saddhiæ pattaæ và cÅvaraæ và a¤- ¤aæ và ki¤ci parikkhÃraæ na\<*<1>*>/ va¤caniyaæ và karonto na udayaæ và patthayanto parivatteti; evaæ kayavikkaye na tiÂÂhati. Kayavikkaye na tiÂÂheyyà ti kayavikkaye na tiÂÂheyya \<*<2>*>/na santiÂÂheyya\<*<2>*>/ kayavikkayaæ pajaheyya vi- nodeyya byantÅkareyya anabhÃvaæ gameyya; kayavik- kayà Ãrato assa virato paÂivirato nikkhanto nissaÂÂho vip- pamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà vihareyyà ti, kayavikkaye na tiÂÂheyya. UpavÃdaæ bhikkhu na kareyya kuhi¤cÅ ti. Katame upa- vÃdakarà kilesÃ? Sant' eke samaïabrÃhmaïà iddhimanto dibbacakkhukÃ\<*<3>*>/ paracittaviduno. Te dÆrato pi passanti, Ãsannà pi na dissanti, cetasà pi cittaæ pajÃnanti. Devatà pi kho santi iddhimantiniyo dibbacakkhukà paracittavi- duniyo. Tà dÆrato pi passanti, Ãsannà pi na dissanti, ce- tasà pi cittaæ pajÃnanti. Te oÊÃrikehi và kilesehi maj- jhimehi và kilesehi sukhumehi và kilesehi upavadeyyuæ. Katame oÊÃrikà kilesÃ? KÃyaduccaritaæ vacÅduccaritaæ manoduccaritaæ; ime vuccanti oÊÃrikà kilesÃ. Katame majjhimà kilesÃ? KÃmavitakko byÃpÃdavi- takko\<*<1>*>/ vihiæsÃvitakko; ime vuccanti majjhimà kilesÃ. Katame sukhumà kilesÃ? ¥Ãtivitakko, janapadavi- takko, amaravitakko, parÃnuddayatÃ-paÂisaæyutto vitakko, lÃbhasakkÃrasilokapaÂisaæyutto vitakko, anava¤¤attipaÂi- saæyutto vitakko; ime vuccanti sukhumà kilesÃ. Te oÊÃri- kehi và kilesehi majjhimehi và kilesehi sukhumehi và kile- sehi\<*<4>*>/ upavadeyyuæ. UpavÃdaæ na kareyya upavÃda- kare kilese na kareyya na janeyya na sa¤janeyya na nib- batteyya nÃbhinibbatteyya, upavÃdakare kilese pajaheyya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si om. 2-2 Si om. 3 S -unÃ. 4 Bp ad. na. >/ #<[page 387]># %% vinodeyya byantÅkareyya anabhÃvaæ gameyya, upavÃda- karehi kilesehi Ãrato assa virato paÂivirato nikkhanto nis- saÂÂho vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà vi- hareyya. Kuhi¤cÅ ti kuhi¤ci kimhici katthaci ajjhattaæ và bahiddhà và ajjhattabahiddhà và ti, upavÃdaæ bhikkhu na kareyya kuhi¤ci. GÃme ca nÃbhisajjeyyà ti. Kathaæ gÃme sajjati? Idha bhikkhu gÃme gihÅhi saæsaÂÂho viharati sahanandÅ sahasokÅ sukhitesu sukhito, dukkhitesu dukkhito, uppannesu kic- cakaraïÅyesu \<*<1>*>/attanà vÃ\<*<1>*>/ yogaæ Ãpajjati, evam pi gÃme sajjati. Athavà bhikkhu pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅ- varam ÃdÃya gÃmaæ và nigamaæ và piï¬Ãya pÃvisati arak- khiten' eva kÃyena arakkhitÃya vÃcÃya\<*<2>*>/ anupaÂÂhitÃya satiyà \<*<3>*>/arakkhitena cittena\<*<3>*>/ asaævutehi indriyehi. So tatra tatra sajjati, tatra tatra gaïhÃti, tatra tatra bajjhati, tatra tatra anayabyasanaæ Ãpajjati, evam pi gÃme sajjati. Kathaæ gÃme na sajjati? Idha bhikkhu gÃme gihÅhi asaæsaÂÂho viharati na sahanandÅ na sahasokÅ na sukhi- tesu sukhito, na dukkhitesu dukkhito, uppannesu kiccaka- raïÅyesu na attanà vÃyogaæ Ãpajjati; evam pi gÃme na sajjati. Athavà bhikkhu pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pat- tacÅvaram ÃdÃya gÃmaæ và nigamaæ và piï¬Ãya pÃvisati rakkhiten' eva kÃyena rakkhitÃya vÃcÃya rakkhitena cit- tena upaÂÂhitÃya satiyà saævutehi indriyehi. So tatra ta- tra na sajjati, tatra tatra na gaïhÃti, tatra tatra na baj- jhati, tatra tatra na anayabyasanaæ Ãpajjati; evam pi gÃme na sajjati. GÃme ca nÃbhisajjeyyà ti. GÃme na sajjeyya na gaïheyya na bajjheyya na palibajjheyya agiddho assa agadhito amucchito anajjhopanno\<*<4>*>/ vÅtagedho\<*<5>*>/ . . . pe . . . brahmabhÆtena attanà vihareyyà ti, gÃme ca nÃbhisajjeyya. LÃbhakamyà janaæ na lÃpayeyyà ti. Katamà lapanÃ? LÃbhasakkÃrasilokasannissitassa pÃpicchassa icchÃpakatassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp attanÃvo and below. 2 Bp S ad. arakkhitena cittena. 3-3 Bp S om. 4 Bp S anajjhÃ-. 5 S ad. vigatagedho cittagedho. >/ #<[page 388]># %<388 AÂÂhakavaggo. [S.N. 929>% Ãmisacakkhukassa lokadhammagarukassa yà paresaæ Ãla- panÃ\<*<1>*>/ lapanÃ\<*<2>*>/ sallapanà ullapanà samullapanà unnahanà samunnahanà ukkÃpanà samukkÃpanà anuppiyabhÃïità pÃtukamyatÃ\<*<3>*>/ muggasÆpatÃ\<*<4>*>/ pÃribhaÂyatà parapiÂÂhimaæ- sikatÃ\<*<5>*>/; yà tattha saïhavÃcakatÃ\<*<6>*>/ sakhilavÃcakatà metta- vÃcakatÃ\<*<7>*>/ apharusavÃcakatÃ; ayaæ vuccati lapanÃ. Api ca dvÅhi kÃraïehi janaæ lapati, attÃnaæ và nÅcaæ Âhapento paraæ uccaæ Âhapento janaæ lapati\<*<8>*>/, attÃnaæ và uccaæ Âhapento paraæ nÅcaæ Âhapento janaæ lapati. Kathaæ attÃnaæ nÅcaæ Âhapento paraæ uccaæ Âhapento janaæ lapati? Tumhe me bahÆpakÃrÃ, ahaæ tumhe nissÃya labhÃ- mi cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃ- raæ, ye pi me a¤¤e dÃtuæ và kÃtuæ và ma¤¤anti tumhe nissÃya tumhe sampassantÃ\<*<9>*>/; yam\<*<10>*>/ pi\<*<11>*>/ \<*<12>*>/purÃïaæ mÃtÃpitikaæ nÃmadheyyaæ, tam pi\<*<12>*>/ me antarahitaæ; tumhehi aha¤ ¤ÃyÃmi asukassa kulupako, asukÃya kulupako ti; evaæ attÃnaæ nÅcaæ Âhapento paraæ uccaæ Âhapento janaæ lapati. Kathaæ attÃnaæ uccaæ Âhapento paraæ nÅcaæ Âhapento janaæ lapati? Ahaæ tumhÃkaæ bahÆpakÃro, tumhe maæ Ãgamma Buddhaæ saraïaæ gatÃ, dhammaæ saraïaæ gatà saæghaæ saraïaæ gatÃ, pÃïÃtipÃtà paÂiviratÃ, adinnÃdÃnÃ- paÂiviratÃ, kÃmesu micchÃcÃrà paÂiviratÃ, musÃvÃdà paÂi- viratÃ, surÃmerayamajjapamÃdaÂÂhÃnà paÂiviratÃ; ahaæ tumhÃkaæ uddesaæ demi, paripucchaæ demi, uposathaæ ÃcikkhÃmi, navakammaæ adhiÂÂhÃmi; atha ca pana tumhe maæ ussajjitvÃ\<*<13>*>/ a¤¤e sakkarotha garukarotha mÃnetha pÆ- jethà ti, evam pi attÃnaæ uccaæ Âhapento paraæ nÅcaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp om. 2 Bp ad. ÃpalapanÃ. 3 Bp cÃtu-; S caÂi-. 4 Bp maggasuppatÃ. 5 Bp S piÂÂhi-. 6 Bp S -vÃcatà and so on. 7 Bp sithidavÃcatÃ; S sithilavÃcanatÃ. 8 S ad. attÃnaæ lapati. 9 Si sampasantÃ; S passantÃ. 10 Bp S param. 11 Bp ad. me. 12-12 S om. 13 S ujjhitvÃ. >/ #<[page 389]># %% Âhapento janaæ lapati. LÃbhakamyà janaæ na lÃpayeyyà ti lÃbhahetu\<*<1>*>/ lÃbhakÃraïà lÃbhÃbhinibbattiyà lÃbhaæ pari- pÃcento janaæ na lapayeyya lapanaæ pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya anabhÃvaæ gameyya; ÃlapanÃ\<*<2>*>/ Ãrato assa virato paÂivirato nikkhanto nissaÂÂho vippamutto visaæ- yutto vimariyÃdikatena cetasà vihareyyà ti, lÃbhakamyà janaæ na lÃpayeyya. Ten' Ãha BhagavÃ: Kayavikkaye na tiÂÂheyya, upavÃdaæ bhikkhu na kareyya kuhi¤ci, gÃme ca nÃbhisajjeyya, lÃbhakamyà janaæ na lÃpayeyyà ti, _________________________________ $*>/ siyà bhikkhu, na ca vÃcaæ payuttaæ bhÃseyya, pÃgabbhiyaæ na sikkheyya, kathaæ viggÃhikaæ na katheyya. || Nidd_I.14:16 ||>$ Na ca katthità siyà bhikkhÆ ti. Idh' ekacco katthÅ hoti vikat- thÅ. So katthati\<*<4>*>/, aham asmi sÅlasampanno ti vÃ, vatasam- panno\<*<5>*>/ ti vÃ, sÅlabbatasampanno ti vÃ, jÃtiyà và gottena và kolaputtikena và vaïïapokkharatÃya và dhanena vÃ\<*<6>*>/ kammÃyatanena và sippÃyatanena và vijjaÂÂhÃnena và sutena và paÂibhÃïena và a¤¤atara¤¤atarena và vatthunà uccÃkulà pabbajito ti và mahÃbhogakulà pabbajito ti và uÊÃrabhogakulà pabbajito ti và suttantiko ti và vinaya- dharo ti và dhammakathiko ti và Ãra¤¤iko ti và . . . pe . . . nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà lÃbhÅ ti và katthati vikatthati; evaæ na vikattheyya vikatthaæ pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya anabhÃvaæ gameyya, katthanà Ãrato assa virato paÂivirato nikkhanto nissaÂÂho vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà vihareyyà ti, na ca katthità siyà bhikkhu. Na ca vÃcaæ payuttaæ bhÃseyyà ti. Katamà payuttavÃcÃ? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S lÃbhapaccayÃ. 2 Bp S lapanÃ. 3 Bp S kattikà and below. 4 Bp ad. vikatthati. 5 Si vatta-. 6 Bp S ad. ajjhenena vÃ. >/ #<[page 390]># %<390 AÂÂhakavaggo. [S.N. 930>% Idh' ekacco cÅvarapayuttaæ\<*<1>*>/ vÃcaæ bhÃsati, piï¬apÃtapa- yuttaæ vÃcaæ bhÃsati, senÃsanapayuttaæ vÃcaæ bhÃsati, gilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrapayuttaæ vÃcaæ bhÃsati; ayaæ\<*<2>*>/ vuccati payuttavÃcÃ. Athavà cÅvarahetu piï¬apÃ- tahetu senÃsanahetu gilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrahetu saccam pi bhaïati, musà pi bhaïati, pisuïam pi bhaïati, apisuïam pi bhaïati, pharusam pi bhaïati, apharusam pi bhaïati, samphappalÃpam pi bhanati, asamphappalÃpam pi bhaïati, mantà pi vÃcaæ bhÃsati; ayam pi vuccati payut- tavÃcÃ. Athavà pasannacitto paresaæ dhammaæ deseti: aho vata me dhammaæ suïeyyuæ, sutvà ca dhammaæ pasÅdeyyuæ, pasannà ca me pasannÃkÃraæ kareyyun ti; ayaæ vuccati payuttavÃcÃ. Na ca vÃcaæ payuttaæ bhÃseyyà ti antamaso dhammade- sanÃvÃcaæ upÃdÃya payuttavÃcaæ na bhÃseyya na katheyya na bhaïeyya na dÅpayeyya na vohareyya payuttavÃcaæ pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya anabhÃvaæ gameyya; payuttavÃcÃya Ãrato assa virato paÂivirato nikkhanto nis- saÂÂho vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà vi- hareyyà ti, na ca vÃcaæ payuttaæ bhÃseyya. PÃgabbhiyaæ na sikkheyyà ti. PÃgabbhiyan ti tÅïi pÃgab- bhiyÃni, kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ, vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ, cetasikaæ pÃgabbhiyaæ. Katamaæ kÃyikaæ pÃgabhi- yaæ? Idh' ekacco saæghagato pi kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti, gaïagato pi kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti, bhoja- nasÃlÃya pi kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti, jantÃghare pi kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti, udakatitthe pi kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti, antaragharaæ pavisanto pi kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti, antaragharaæ paviÂÂho pi kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti. Kathaæ saæghagato kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti? Idh' ekacco saæghagato acittikÃrakato there bhikkhÆ ghaÂÂayanto pi tiÂÂhati, ghaÂÂayanto pi nisÅdati, purato pi tiÂÂhati, purato pi nisÅdati, ucce pi Ãsane nisÅdati, sasÅsaæ pÃrupitvÃ\<*<3>*>/ pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S cÅvaraæ yuttaæ. 2 S ad. pi. 3 Bp pÃrumpitvÃ, and below. >/ #<[page 391]># %% nisÅdati, Âhitako pi bhaïati, bÃhÃvikkhepako pi bhaïati; evaæ saæghagato kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti. Kathaæ gaïagato kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti? Idh' ekacco gaïagato acittikÃrakato\<*<1>*>/ therÃnaæ bhikkhÆnaæ anupÃhanÃnaæ caÇkamantÃnaæ, sa-upÃhano caÇkamati, nÅce\<*<2>*>/ caÇkamantÃnaæ ucce caÇkame caÇkamati, chamÃ- yaæ\<*<3>*>/ caÇkamantÃnaæ caÇkame caÇkamati, ghaÂÂayanto pi tiÂÂhati, ghaÂÂayanto pi nisÅdati, purato pi tiÂÂhati, purato pi nisÅdati, ucce pi Ãsane nisÅdati, sasÅsaæ pÃrupitvà pi nisÅdati, Âhitako pi bhaïati, bÃhÃvikkhepako pi bhaïati; evaæ gaÇgato kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti. Kathaæ bhojanasÃlÃya kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti? Idh' ekacco bhojanasÃlÃya acittikÃrakato\<*<4>*>/ there bhikkhÆ anupakhajja nisÅdati, nave pi bhikkhÆ Ãsanena paÂibÃhati, ghaÂÂayanto pi tiÂÂhati, ghaÂÂayanto pi nisÅdati, purato pi tiÂÂhati, purato pi nisÅdati, ucce pi Ãsane nisÅdati, sasÅsaæ pÃrupitvà pi nisÅdati, Âhitako pi bhaïati, bÃhÃvikkhepako pi bhaïati; evaæ bhojanasÃlÃya kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ das- seti. Kathaæ jantÃghare kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti? Idh' ekacco jantÃghare acittikÃrakato there bhikkhÆ ghaÂÂayanto pi tiÂÂhati, ghaÂÂayanto pi nisÅdati, purato pi tiÂÂhati, purato pi nisÅdati, ucce pi Ãsane nisÅdati, anÃpucchà pi kaÂÂhaæ pakkhipati, anÃpucchà pi dvÃraæ pidahati; evaæ jantÃ- ghare kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti. Kathaæ udakatitthe kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti? Idh' ekacco udakatitthe acittikÃrakato there bhikkhÆ ghaÂ- Âayanto pi otarati, purato pi otarati, ghaÂÂayanto pi nhÃyati, purato pi nhÃyati, upari pi nhÃyati, ghaÂÂayanto pi uttarati, purato pi uttarati; evaæ udakatitthe kÃyikaæ pÃgabbhi- yaæ dassati. Kathaæ antaragharaæ pavisanto kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti? Idh' ekacco antaragharaæ pavisanto acittikÃra- kato there bhikkhÆ ghaÂÂayanto pi gacchati, purato pi gacchati, vokkamma pi therÃnaæ bhikkhÆnaæ purato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ÃcittikÃrakÃrakato sic. 2 Bp S ad. caÇkame. 3 Bp chamÃya. 4 S ÃcittikÃkÃrakato. >/ #<[page 392]># %<392 AÂÂhakavaggo. [S.N. 930>% gacchati, evaæ antaragharaæ pavisanto kÃyikaæ pÃgab- bhiyaæ dasseti. Kathaæ antaragharaæ paviÂÂho kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti? Idh' ekacco antaragharaæ paviÂÂho na pavisa bhante ti vuccamÃno pavisati, na tiÂÂha bhante ti vucca- mÃno tiÂÂhati, na nisÅda bhante ti vuccamÃno nisÅdati, ano- kÃsam\<*<1>*>/ pi pavisati, anokÃse pi tiÂÂhati, anokÃse pi nisÅ- dati; yÃni\<*<2>*>/ tÃni honti kulÃnaæ\<*<3>*>/ ovarakÃni gÆÊhÃni ca paÂic- channÃni ca, yattha kulitthiyo kuladhÅtÃyo kulasuïhÃyo kulakumÃriyo nisÅdanti, tattha pi sahasà pavisati, kumÃra- kassa \<*<4>*>/pi sÅsaæ\<*<4>*>/ parÃmasati; evaæ antaragharaæ paviÂÂho kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti; idaæ kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ. Katamaæ vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ? Idh' ekacco saæ- ghagato pi vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti, gaïagato pi vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti, antaragharaæ paviÂÂho pi vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti. Kathaæ saæghagato vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti? Idh' ekacco saæghagato acittikÃrakato there bhikkhÆ anÃ- pucchÃ\<*<5>*>/ và anajjhiÂÂho và ÃrÃmagatÃnaæ bhikkhÆnaæ dhammaæ bhaïati, pa¤haæ visajjeti, pÃtimokkhaæ uddi- sati, Âhitako pi bhaïati, bÃhÃvikkhepako pi bhaïati; evaæ saæghagato vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti. Kathaæ gaïagato vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti? Idh' ekacco gaïagato acittikÃrakato there bhikkhÆ anÃpucchà và anajjhiÂÂho và ÃrÃmagatÃnaæ bhikkhÆnaæ dhammaæ bhaïati, pa¤haæ visajjeti Âhitako pi bhaïati; bÃhÃvikkhe- pako pi bhaïati; ÃrÃmagatÃnaæ bhikkhunÅnaæ upÃsakÃ- naæ upÃsikÃnaæ dhammaæ bhaïati, pa¤haæ visajjeti, Âhitako pi bhaïati, bahÃvikkhepako pi bhaïati; evaæ gaïa- gato vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti. Kathaæ antaragharaæ paviÂÂho vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti? Idh' ekacco antaragharaæ paviÂÂho itthiæ và kumÃriæ vÃ\<*<6>*>/ Ãha: itthannÃme itthaægotte kiæ atthi? YÃgÆ atthi, bhattaæ atthi, khÃdanÅyaæ atthi? Kiæ pivis- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp anokÃse. 2 Bp S ad. pi. 3 Bp kusenaæ; S kÆlÃlaæ. 4-4 Bp S sÅsam pi. 5 Bp S anÃpucchaæ. 6 Bp evaæ; S ad. evaæ. >/ #<[page 393]># %% sÃma, kiæ bhu¤jissÃma, kiæ khÃdissÃma, kiæ và atthi, kiæ và me dassathÃ? ti vilappati\<*<1>*>/; evaæ antaragharaæ paviÂÂho vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ dasseti; idaæ vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ. Katamaæ cetasikaæ pÃgabbhiyaæ? Idh' ekacco na uccÃkulà pabbajito samÃno uccÃkulà pabbajitena saddhiæ sadisaæ attÃnaæ karoti cittena, \<*<2>*>/na mahÃkulà pabbajito samÃno\<*<2>*>/, na mahÃbhogakulà pabbajito samÃno\<*<3>*>/, \<*<4>*>/na uÊÃ- rabhogakulà pabbajito samÃno\<*<4>*>/ uÊÃrabhogakulà pabbaji- tena saddhiæ sadisaæ attÃnaæ karoti cittena; na suttan- tiko samÃno suttantikena saddhiæ sadisaæ attÃnaæ karoti cittena; na vinayadharo samÃno, na dhammakathiko \<*<4>*>/sa- mÃno, na\<*<4>*>/ Ãra¤¤iko samÃno\<*<5>*>/, na paæsukÆliko samÃno, na tecÅvariko samÃno, na sapadÃnacÃriko samÃno, na khalu- pacchÃbhattiko samÃno, na nesajjiko samÃno, na yathÃ- santhatiko samÃno yathÃsanthatikena saddhiæ sadisaæ attÃnaæ karoti cittena; na paÂhamassa jhÃnassa lÃbhÅ sa- mÃno paÂhamassa jhÃnassa lÃbhinà saddhiæ sadisaæ attÃ- naæ karoti cittena; na dutiyassa jhÃnassa \<*<2>*>/lÃbhÅ samÃno\<*<2>*>/, na tatiyassa jhÃnassa \<*<2>*>/lÃbhÅ samÃno\<*<2>*>/, na catutthassa jhÃ- nassa lÃbhÅ samÃno, na ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiyà lÃbhÅ samÃno, na vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiyà \<*<2>*>/lÃbhÅ samÃno\<*<2>*>/, na Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiyà \<*<2>*>/lÃbhÅ samÃno\<*<2>*>/, na neva- sa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà lÃbhÅ samÃno nevasa¤¤Ã- nÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà lÃbhinà saddhiæ sadisaæ attÃ- naæ karoti cittena; idaæ cetasikaæ pÃgabbhiyaæ. PÃgab- bhiyaæ na sikkheyyà ti; pÃgabbhiyaæ na sikkheyya\<*<6>*>/ na Ãcareyya na samÃcareyya na samÃdÃya vatteyya, pÃgab- bhiyaæ pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya anabhÃvaæ gameyya; pÃgabbhiyà Ãrato assa virato paÂivirato nik- khanto nissaÂÂho vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà vihareyyà ti, pÃgabbhiyaæ na sikkheyya. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S vippalapati. 2-2 Bp S om. 3 Bp S ad. mahÃbhogakulà pabbajitena saddhiæ sadisaæ attÃnaæ karoti cittena. 4-4 S om. 5 Bp S ad. na piï¬apÃtiko samÃno. 6 Bp ad. na careyya. >/ #<[page 394]># %<394 AÂÂhakavaggo. [S.N. 930>% Kathaæ viggÃhikaæ na kathayeyyà ti. Katamà viggÃhi- kakathÃ? Idh' ekacco evarÆpiæ kathaæ kattà hoti, na tvaæ imaæ dhammavinayaæ ÃjÃnÃsi . . . pe . . . nibbe- dhehi và sace pahosÅ ti. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *Vig- gÃhikÃya kho MoggallÃna kathÃya sati kathÃbÃhullaæ pÃÂi- kaækhaæ, kathÃbÃhulle sati uddhaccaæ, uddhatassa asaæ- varo, asaævutassa Ãrà cittaæ samÃdhimhà ti. Kathaæ viggÃhikaæ na kathayeyyà ti viggÃhikakathaæ na katheyya na bhaïeyya na dÅpayeyya\<*<1>*>/ na vohareyya, viggÃhikakathaæ pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya ana- bhÃvaæ gameyya; viggÃhikakathÃya Ãrato assa virato paÂi- virato nikkhanto nissaÂÂho vippamutto visaæyutto vimari- yÃdikatena cetasà vihareyyà ti, kathaæ viggÃhikam na kathayeyya. Ten' Ãha BhagavÃ: Na ca katthitÃ\<*<2>*>/ siyà bhikkhu, na ca vÃcaæ payuttaæ bhÃseyya, pÃgabbhiyaæ na sikkheyya, kathaæ viggÃhikaæ na kathayeyyà ti. _________________________________ $$ Mosavajje na niyyethà ti mosavajjaæ vuccati musÃvÃdo. Idh' ekacco sabhaggato và parisaggato và . . . pe . . . Ãmisaki¤cikkhahetu và sampajÃnamusà bhÃsità hoti; idaæ vuccati mosavajjaæ. Api ca tÅh' ÃkÃrehi musÃvÃdo hoti, pubb'\<*<3>*>/eva tassa\<*<3>*>/ hoti musà bhaïissan ti, bhaïantassa hoti musà bhaïÃmÅ ti, bhaïitassa hoti musà mayà bhaïitan ti; imehi tÅh' ÃkÃrehi musÃvÃdo hoti. Api ca catÆh' ÃkÃrehi pa¤cah' ÃkÃrehi chah' ÃkÃrehi sattah' ÃkÃrehi aÂÂhah' ÃkÃ- rehi musÃvÃdo hoti, pubb'\<*<3>*>/eva tassa\<*<3>*>/ hoti musà bhaïissan ti, bhaïantassa hoti musà bhaïamÅ ti, bhaïitassa hoti musà \<-------------------------------------------------------------------------- * A. iv, 87. 1 Bp dÅpeyya. 2 Si vikatthitÃ; Bp kattità (?); S kathikÃ. 3-3 Bp evÃssa. >/ #<[page 395]># %% mayà bhaïitan ti, vinidhÃya diÂÂhiæ vinidhÃya khantiæ vinidhÃya ruciæ vinidhÃya sa¤¤aæ vinidhÃya bhÃvaæ; imehi aÂÂhah' ÃkÃrehi musÃvÃdo hoti. Mosavajje na niy- yethà ti mosavajje\<*<1>*>/ \<*<2>*>/na niyyeyya\<*<2>*>/, mosavajjaæ pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya anabhÃvaæ gameyya; mosavajjà Ãrato assa virato paÂivirato nikkhanto nissaÂÂho vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà vihareyyà ti, mosa- vajje na niyyetha. SampajÃno saÂhÃni na kayirà ti. Katamaæ sÃÂheyyaæ? Idh' ekacco saÂho hoti parisaÂho. Yaæ tattha saÂhaæ saÂhatà sÃÂheyyaæ, kakkaritÃ\<*<3>*>/ kakkariyaæ parikkhattatà parikattiyaæ; idaæ vuccati sÃÂheyyaæ. SampajÃno sa- ÂhÃni na kayirà ti sampajÃno hutvà sÃÂheyyaæ na kareyya na janeyya na sa¤janeyya na nibbatteyya nÃbhinibbatteyya; sÃÂheyyaæ pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya anabhÃvaæ gameyya sÃÂheyyà Ãrato assa virato paÂivirato nikkhanto nissaÂÂho vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà vihareyyà ti, sampajÃno saÂhÃni na kayirÃ. Atha jÅvitena pa¤¤Ãya sÅlabbatena nä¤aæ atima¤¤e ti. Athà ti padasandhi . . . pe . . . \<*<4>*>/padÃnupubbatÃ-m-etaæ, athà ti\<*<4>*>/. Idh' ekacco lÆkhajÅvikaæ\<*<5>*>/ jÅvanto paraæ païÅ- tajÅvikaæ\<*<5>*>/ jÅvantaæ atima¤¤ati: kiæ panÃyaæ bahullÃ- jÅvo\<*<6>*>/ sabbaæ saæbhakkhati, seyyathÅdaæ mÆlabÅjaæ khandhabÅjaæ phalubÅjaæ\<*<7>*>/ aggabÅjaæ bÅjabÅjam eva pa¤- camaæ asavicakkadantakuÂasamÃïappadhanÃtiïïo\<*<8>*>/? ti. So tÃya lÆkhajÅvikÃya\<*<9>*>/ paraæ païÅtajÅvikaæ\<*<5>*>/ jÅvantaæ atima¤¤ati. Idh' ekacco païÅtajÅvikaæ jÅvanto paraæ lÆkhajÅvikaæ\<*<5>*>/ jÅvantaæ atima¤¤ati: kiæ panÃyaæ appa- pu¤¤o appesakkho na lÃbhÅ cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃna- paccayabhesajjaparikkhÃrÃnan? ti. So tÃya païÅtajÅvikÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ad. na nissÃyeyya. 2-2 S om. 3 Bp S -ratÃ. 4-4 Bp S om. 5 Bp S -taæ. 6 Bp S bahulÃ-. 7 Si phala-. Cf. the list in D. i. 5. 8 Bp asanÅvicakkadantakuÂaæ samÃïappadhÃnenÃ; S -dhÃnenÃ. 9 Bp S -tÃya. >/ #<[page 396]># %<396 AÂÂhakavaggo. [S.N. 931>% ya\<*<1>*>/ paraæ lÆkhajÅvikaæ\<*<2>*>/ jÅvantaæ atima¤¤ati. Idh' ekacco pa¤¤Ãsampanno hoti. So puÂÂho pa¤haæ visajjeti; tassa evaæ hoti: aham asmi pa¤¤Ãsampanno, ime pan' a¤¤e na pa¤¤Ãsampannà ti. So tÃya pa¤¤ÃsampadÃya paraæ atima¤¤ati. Idh' ekacco sÅlasampanno hoti, pÃtimokkha- saævarasaævuto viharati\<*<3>*>/, ÃcÃragocarasampanno aïumat- tesu vajjesu bhayadassÃvÅ samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu. Tassa evaæ hoti: aham asmi sÅlasampanno, ime pan' a¤¤e bhikkhÆ dussÅlà pÃpadhammà ti. So tÃya sÅlasampadÃya paraæ atima¤¤ati. Idh' ekacco vattasampanno\<*<4>*>/ Ãra¤¤iko và piï¬apÃtiko và paæsukÆliko và tecÅvariko vÃ\<*<5>*>/ khalu- pacchÃbhattiko và nesajjiko và yathÃsanthatiko vÃ. Tassa evaæ hoti: aham asmi vattasampanno\<*<4>*>/, ime pan' a¤¤e na vattasampannÃ\<*<4>*>/ ti. So tÃya vattasampadÃya\<*<4>*>/ paraæ \<*<6>*>/ ati- ma¤¤atÅ ti\<*<6>*>/, atha jÅvitena pa¤¤Ãya sÅlabbattena. Nä¤am atima¤¤e ti lÆkhajÅvikÃya và païÅtajÅvikÃya và pa¤¤ÃsampadÃya và sÅlasampadÃya và vattasampadÃya\<*<4>*>/ và paraæ nÃtima¤¤eyya nÃvajÃneyya na tena mÃnaæ janeyya, na tena thaddho assa patthaddho paggahitasiro ti, atha jÅvitena pa¤¤Ãya sÅlabbatena nä¤am atima¤¤e. Ten' Ãha BhagavÃ: Mosavajje na niyyetha, sampajÃno saÂhÃni na kayirÃ, atha jÅvitena pa¤¤Ãya sÅlabbatena nä¤am atima¤¤e ti. _________________________________ $*>/ \<*<8>*>/bahuæ vÃcaæ\<*<8>*>/ samaïÃnaæ và puthuvacanÃnaæ\<*<9>*>/ pharusena ne\<*<10>*>/ na pativajjÃ, na hi santo paÂisenikaronti\<*<11>*>/. || Nidd_I.14:18 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp -tÃya and below. 2 Bp -taæ. 3 S hoti. 4 Bp S vata-. 5 Bp S ad. sapadÃnacÃriko vÃ. 6-6 Bp S atima¤¤ati. 7 PTS rusito. 8-8 Bp S bahuvÃcaæ, and below. 9 S puthujjanÃnaæ, and below; Si vÊ. puthujjÃnaæ. 10 Bp S om., and below. 11 Si -karoti, and below. >/ #<[page 397]># %% Sutvà dÆsito bahuæ vÃcaæ samaïÃnaæ và puthuvacanÃ- nan ti. DÆsito ti dÆsito khuæsito ghaÂÂito vambhito gara- hito upavadito. SamaïÃnan ti ye keci ito bahiddhà parib- bÃjupagatà paribbÃjasamÃpannÃ. PuthuvacanÃnan ti khat- tiyà ca brÃhmaïà ca vessà ca suddà ca gahaÂÂhà ca pab- bajità ca devÃ\<*<1>*>/ ca manussà ca. Te bahukÃhi vÃcÃhi aniÂ- ÂhÃhi akantÃhi amanÃpÃhi akkoseyyuæ\<*<2>*>/ paribhÃseyyuæ roseyyuæ viroseyyuæ\<*<3>*>/ heÂheyyuæ viheÂheyyuæ ghÃteyyuæ upaghÃteyyuæ upaghÃtaæ kareyyuæ. Tesaæ bahuæ vÃ- caæ aniÂÂhaæ akantaæ amanÃpaæ sutvà suïitvà uggahitvà upadhÃrayitvà upalakkhitvÃ\<*<4>*>/ ti, sutvà dÆsito bahuæ vÃ- caæ samaïÃnaæ và puthuvacanÃnaæ. Pharusena ne na pativajjà ti. Pharusenà ti pharusena\<*<5>*>/ kakkhaÊena. Na pativajjà ti na patibhaïeyya akkosantaæ na paccakkoseyya, rosantaæ \<*<6>*>/na patiroseyya\<*<6>*>/, bhaï¬anaæ na patibhaï¬eyya, na kalahaæ kareyya, na bhaï¬anaæ kareyya, na viggahaæ kareyya, na vivÃdaæ kareyya, na medhagaæ kareyya, kalahabhaï¬anaviggahavivÃdamedha- gaæ pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya {anabhÃvaæga- meyya}, kalahabhaï¬anaviggahavivÃdamedhagà Ãrato assa virato paÂivirato nikkhanto nissaÂÂho vippamutto visaæ- yutto vimariyÃdikatena cetasà vihareyyà ti, pharusena ne na pativajjÃ. Na hi santo paÂisenikarontÅ ti. Santo ti rÃgassa santattà santo, dosassa mohassa kodhassa upanÃhassa . . . pe . . . sabbÃkusalÃbhisaækhÃrÃnaæ santattà samitattà vÆpasa- mitattà vijjhÃtattà nibbutattà vigatattà paÂipassaddhattà santo upasanto vÆpasanto nibbuto paÂipassaddho ti, santo. Na hi santo paÂisenikarontÅ ti santo paÂiseniæ paÂimallaæ paÂikaïÂaæ \<*<7>*>/na karonti\<*<7>*>/ paÂipakkhaæ na karonti\<*<8>*>/ na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S devatÃ. 2 S -aæ and so on. 3 Bp S ad. hiæseyyuæ vihiæseyyuæ (S -aæ). 4 Bp S -khayitvÃ. 5 Si om. 6-6 Bp S na-ppaÂi-. 7-7 Bp S om.; Si na karoti. 8 Si karoti. >/ #<[page 398]># %<398 AÂÂhakavaggo. [S.N. 932>% janenti\<*<1>*>/ na sa¤janenti\<*<1>*>/ na nibbattenti\<*<1>*>/ nÃbhinibbattentÅ\<*<1>*>/ ti, na hi santo paÂisenikaronti\<*<1>*>/. Ten' Ãha BhagavÃ: Sutvà dÆsito bahuæ vÃcaæ samaïÃnaæ và puthuvacanÃnaæ pharusena ne na pativajjÃ, na hi santo paÂisenikarontÅ ti. _________________________________ $*>/. || Nidd_I.14:19 ||>$ Eta¤ ca dhammam a¤¤Ãyà ti. Etan ti Ãcikkhitaæ desi- taæ pa¤¤Ãpitaæ paÂÂhapitaæ vivaÂaæ vibhattaæ uttÃnÅka- taæ pakÃsitaæ. Dhammam a¤¤Ãyà ti jÃnitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvà ti, evam pi eta¤ ca dhammam a¤¤Ãya. Athavà sama¤ ca visama¤ ca pa- tha¤ ca vipatha¤ ca sÃvajja¤ ca anavajja¤ ca hÅna¤ ca païÅ- ta¤ ca kaïha¤ ca sukka¤ ca vi¤¤Ægarahita¤ ca vi¤¤ÆpasaÂ- Âha¤ ca dhammaæ a¤¤Ãya jÃnitvà tulayitvà tÅrayitvà vi- bhÃvayitvà vibhÆtaæ katvà ti, evam pi eta¤ ca dhammam a¤¤Ãya. Athavà sammÃpaÂipadaæ anulomapaÂipadaæ apac- canÅkapaÂipadaæ\<*<3>*>/ dhammÃnudhammapaÂipadaæ sÅlesu pari- pÆrikÃritaæ indriyesu guttadvÃrataæ bhojane matta¤¤u- taæ jÃgariyÃnuyogaæ satisampaja¤¤aæ cattÃro satipaÂ- ÂhÃne cattÃro sammappadhÃne cattÃro iddhippÃde pa¤c' indriyÃni pa¤ca balÃni satta bojjhaÇge ariyaæ aÂÂhaÇgi- kaæ maggaæ nibbÃna¤ ca nibbÃnagÃmini¤ ca paÂipadaæ dhammaæ a¤¤Ãya jÃnitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvà ti, evam pi eta¤ ca dhammam a¤¤Ãya. Vicinaæ bhikkhu sadà sato sikkhe ti. Vicinan ti vici- nanto pavicinanto tulayanto tÅrayanto vibhÃvayanto vi- bhÆtaæ karonto. Sabbe saækhÃrà aniccà ti . . . pe . . . yaæ- ki¤ci samudayadhammaæ sabban taæ nirodhadhamman ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si (Bp?) -eti (-etÅ). 2 Bp na pamajjheyya. 3 Bp S ad. anvattapaÂipadaæ (S anatta-). >/ #<[page 399]># %% vicinanto pavicinanto tulayanto tÅrayanto vibhÃvayanto vibhÆtaæ karonto ti, vicinaæ bhikkhu. Sadà ti sadà sab- badà sabbakÃlaæ . . . pe . . . pacchime vayokhandhe. Sato ti catÆhi kÃraïehi sato kÃye kÃyÃnupassanÃsatipaÂÂhÃ- naæ bhÃvento . . . pe . . . so vuccati sato. Sikkhe ti tisso sikkhÃ\<*<1>*>/, adhisÅlasikkhà adhicittasikkhà adhipa¤¤Ã- sikkhà . . . pe . . . ayaæ adhipa¤¤ÃsikkhÃ. Imà tisso sik- khÃ\<*<1>*>/ Ãvajjanto sikkheyya . . . pe . . . sikkheyya Ãcareyya samÃcareyya samÃdÃya vatteyyà ti, vicinaæ bhikkhu sadà sato sikkhe. SantÅ ti nibbutiæ ¤atvà ti rÃgassa nibbutiæ santÅ ti ¤atvÃ, dosassa mohassa . . . pe . . . sabbÃkusalÃbhisaækhÃrÃ- naæ nibbutiæ santÅ ti ¤atvà jÃnitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvà ti, santÅ ti nibbutiæ ¤atvà SÃsane Gotamassa na-ppamajjeyyà ti GotamasÃsane bud- dhasÃsane jinasÃsane tathÃgatasÃsane devasÃsane arahan- tasÃsane na-ppamajjeyyà ti sakkaccakÃrÅ assa sÃtaccakÃrÅ aÂÂhitakÃrÅ anolÅnavuttiko anikkhittachando anikkhitta- dhuro appamatto\<*<2>*>/ kusalesu dhammesu. KadÃhaæ aparipÆ- raæ và sÅlakkhandhaæ paripureyyaæ . . . pe . . . apari- pÆraæ và samÃdhikkhandhaæ pa¤¤Ãkkhandhaæ vimuttik- khandhaæ vimutti¤Ãïadassanakkhandaæ? KadÃhaæ apa- ri¤¤Ãtaæ và dukkhaæ parijÃneyyaæ, appahÅne và kilese pajaheyyaæ, abhÃvitaæ và maggaæ bhÃveyyaæ, asacchi- kataæ và nirodhaæ sacchikareyyan? ti. Yo tattha chando ca vÃyÃmo ca ussÃho ca ussoÊhi ca thÃmo ca appaÂivÃnÅ ca satisampaja¤¤a¤\<*<3>*>/ ca Ãtappaæ padhÃnaæ adhiÂÂhÃnaæ anu- yogo appamÃdo kusalesu dhammesu ti, sÃsane Gotamassa na-ppamajjeyya. Ten' Ãha BhagavÃ: Eta¤ ca dhammam a¤¤Ãya vicinaæ bhikkhu sadà sato sikkhe, santÅ ti nibbutiæ ¤atvà sÃsane Gotamassa na-ppamajjeyyà ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S -Ãyo. 2 Bp S om. 3 Bp S sati ca sam-. >/ #<[page 400]># %<400 AÂÂhakavaggo. [S.N. 934>% $*>/ tasmà hi tassa Bhagavato sÃsane appamatto sadà namassam anusikkhe ti Bhagavà ti. || Nidd_I.14:20 ||>$ AbhibhÆ hi so anabhibhÆto ti. \<*<2>*>/AbhibhÆ ti rÆpÃbhibhÆ saddÃbhibhÆ gandhÃbhibhÆ rasÃbhibhÆ phoÂÂhabbÃbhibhÆ dhammÃbhibhÆ\<*<2>*>/, anabhibhÆto kehici kilesehi; abhibhÆ\<*<3>*>/ hi\<*<4>*>/ pÃpake akusale dhamme saækilesike ponobbhavike sadare dukkhavipÃke Ãyatiæ \<*<5>*>/jÃtijarÃmaraïiye ti\<*<5>*>/, abhibhÆ hi so anabhibhÆto. Sakkhidhammaæ anÅtiham adassÅ ti. Sak- khi dhamman ti na\<*<6>*>/ itihitihaæ na\<*<6>*>/ itikiriyÃya\<*<7>*>/ na param- parÃya na piÂakasampadÃya na takkahetu na nayahetu na ÃkÃraparivitakkena na diÂÂhinijjhÃnakhantiyà sÃmaæ sa- yam abhi¤¤Ãtaæ attapaccakkhaæ dhammaæ addasi ad- dakkhi apassi paÂivijjhÅ ti, sakkhidhammaæ anÅtiham adassÅ. Tasmà hi tassa Bhagavato sÃsane ti. \<*<8>*>/Tasmà ti\<*<8>*>/ tasmà taækÃraïà taæhetu taæpaccayà taænidÃnÃ. Tassa Bhaga- vato sÃsane ti tassa Bhagavato sÃsane gotamasÃsane\<*<9>*>/ bud- dhasÃsane jinasÃsane tathÃgatasÃsane devasÃsane arahanta- sÃsane ti, tasmà hi\<*<10>*>/ tassa Bhagavato sÃsane. Appamatto sadà namassam anusikkhe ti Bhagavà ti appamatto ti sak- kaccakÃrÅ\<*<11>*>/ assa sÃtaccakÃrÅ aÂÂhitakÃrÅ\<*<11>*>/ appamatto\<*<12>*>/ ku- salesu dhammesu. Sadà ti sadà sabbadÃ\<*<13>*>/ . . . pe . . . pacchime vayokhandhe. Namassan ti kÃyena và namas- samÃno vÃcÃya và namassamÃno cittena và namassamÃno anvatthapaÂipattiyà namassamÃno dhammÃnudhammapaÂi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp addasi and below. 2-2 Si abhibhÆtarÆpà abhibhÆtasaddhà abhibhÆtagandhà abhibhÆtarasà abhibhÆtaphaÂÂhabbà abhibhÆtadhammà abhibhÆ. 3 Bp S abhibho. 4 Bp sinehine; S pane. 5-5 S -nÅyehi. 6 S om. 7 Si itikirÃya. 8-8 Si om. 9 S gotamassa s-. 10 Bp S om. 11-11 Bp pe; S assa sÃ- pe. 12 Bp S appamÃdo. 13 Bp S ad. sabbakÃlaæ. >/ #<[page 401]># %% pattiyÃ\<*<1>*>/ namassamÃno sakkÃramÃno garukÃrayamÃno mÃna- yamÃno pÆjayamÃno apacÃyamÃno. Anusikkhe ti\<*<2>*>/ ti tisso sikkhÃ\<*<3>*>/, adhisÅlasikkhà adhicittasikkhà adhipa¤¤Ãsikkhà . . . pe . . . ayaæ adhipa¤¤ÃsikkhÃ. Imà tisso sikkhÃ\<*<3>*>/ Ãvajjanto sikkheyya . . . pe . . . sacchikÃtabbaæ sacchi- karonto sikkheyya Ãcareyya samÃcareyya samÃdÃya vat- teyya. Bhagavà ti gÃravÃdhivacanaæ . . . pe . . . sacchi- kà pa¤¤atti yadidaæ Bhagavà ti, appamatto sadà namas- sam anusikkhe ti Bhagavà ti\<*<2>*>/. Ten' Ãha BhagavÃ: AbhibhÆ hi so anabhibhÆto sakkhidhammaæ anÅtiham adassÅ tasmà hi tassa Bhagavato sÃsane appamatto sadà namassam anusikkhe ti Bhagavà ti. CUDDASAMO\<*<2>*>/ TUVAèAKASUTTANIDDESO NIèèHITO\<*<4>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ad. vÃ. 2 Bp S om. 3 Bp S sikkhÃyo. 4 Bp S samatto cuddasamo. >/ #<[page 402]># %< 402>% PA××ARASAMO\<*<1>*>/ ATTADA×ÖASUTTANIDDESO\<*<2>*>/. $*>/, saævegaæ kittayissÃmi yathà saæ- vijitaæ mayÃ. || Nidd_I.15:1 ||>$ Attadaï¬Ã bhayaæ jÃtan ti. Daï¬Ã ti tayo daï¬Ã, kÃya- daï¬o vacÅdaï¬o manodaï¬o\<*<4>*>/. Tividhaæ kÃyaduccaritaæ kÃyadaï¬o. Catuvidhaæ\<*<5>*>/ vacÅduccaritaæ vacÅdaï¬o. Ti- vidhaæ manoduccaritaæ manodaï¬o. Bhayan ti dve bha- yÃni, diÂÂhadhammika¤ ca bhayaæ samparÃyika¤ ca bha- yaæ. Katamaæ diÂÂhadhammikaæ bhayaæ? Idh' ekacco kÃ- yena duccaritaæ carati, vÃcÃya duccaritaæ carati, manasà duccaritaæ carati, pÃïam pi hanati, adinnam pi Ãdiyati, sandhim pi chindati, nillopam\<*<6>*>/ pi harati, ekÃgÃrikam pi karoti, paripanthe pi tiÂÂhati paradÃram pi gacchati, musà pi bhaïati. Tam enaæ gahetvà ra¤¤o dassenti, ayaæ\<*<7>*>/ deva coro ÃgucÃrÅ, imassa yaæ icchasi taæ daï¬aæ païehÅ\<*<8>*>/ ti. Tam enaæ rÃjà paribhÃsati; so paribhÃsapaccayÃ\<*<9>*>/ pi\<*<10>*>/ dukkhadomanassaæ paÂisaævedeti. Etaæ bhayaæ duk- khadomanassaæ kuto tassa? Attadaï¬ato\<*<11>*>/ jÃtaæ sa¤jÃ- taæ nibbattaæ abhinibbattaæ pÃtubhÆtaæ. Ettakena pi rÃjà na tussati. Tam enaæ rÃjÃ\<*<12>*>/ bandhÃpeti anduban- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S om. 2 Bp S attadaï¬asutti-anukkaÂi. 3 S -kaæ, and below. 4 S ad. ti. 5 Bp S catubbidhaæ. 6 S nillomaæ. 7 Bp S ad. te. 8 Bp palohÅ. 9 Bp ad. bhayam; S paribhÃsaccabhayam. 10 Bp om. 11 S attano. 12 S ad. bandhaæ. >/ #<[page 403]># %% dhanena\<*<1>*>/ và rajjubandhanena và saækhalikabandhanena\<*<2>*>/ vettabandhena và latÃbandhanena và pekkhabandhanena và parikkhepabandhanena\<*<3>*>/ và gÃmabandhanena vÃ\<*<4>*>/ nagara- bandhanena và raÂÂhabandhanena và janapadabandhanena và antamaso savacanÅyam pi karoti, na te labbhà ito pakka- mitun ti. So bandhanapaccayà pi dukkhadomanassaæ {paÂisaævedeti}. Etaæ bhayaæ dukkhadomanassaæ kuto tassa? Attadaï¬ato jÃtaæ sa¤jÃtaæ nibbattaæ abhinibbat- taæ\<*<5>*>/ pÃtubhÆtaæ. Ettakena pi rÃjà na tussati. \<*<6>*>/Tam enaæ\<*<6>*>/ rÃjà tassa dhanaæ ÃharÃpeti sataæ và sahassaæ vÃ.\<*<7>*>/ So dhanajÃnipaccayà pi dukkhadomanassaæ paÂisaævedeti. Etaæ bhayaæ dukkhadomanassaæ kuto tassa? Attadaï¬ato jÃtaæ sa¤jÃtaæ nibbattaæ abhinibbattaæ pÃtubhÆtaæ. Ettakena pi rÃjà na tussati. Tam enaæ rÃjà vividhà kam- makÃraïà kÃrÃpeti, kasÃhi pi tÃÊeti\<*<8>*>/, vettehi pi tÃÊeti\<*<8>*>/, a¬- ¬hadaï¬akehi pi tÃÊeti\<*<8>*>/, hattham pi chindati\<*<8>*>/, pÃdam pi chindati, hatthapÃdam pi chindati, kaïïam pi chindati, nÃsam pi chindati, kaïïanÃsam pi chindati, vilaÇgathÃla- kam pi karoti\<*<9>*>/, saækhamuï¬akam pi karoti, rÃhumukham pi karoti jotimÃlakam pi karoti, hatthapajjotikam pi karoti, erakavattikam\<*<10>*>/ pi karoti, cirakavÃsikam pi karoti, eïey- yakam pi karoti, baÊisamaæsikam pi karoti, kahÃpaïikam pi karoti, khÃrÃpatacchikam pi karoti, palighaparivattikam pi karoti, palÃlapÅÂhakam pi karoti, tattena pi telena osi¤- cati\<*<11>*>/, sunakhehi pi khÃdÃpeti\<*<11>*>/, jÅvantam pi sÆle uttÃseti\<*<8>*>/, asinà pi sÅsaæ chindati. So kammakÃraïapaccayà pi duk- khadomanassaæ paÂisaævedeti. Etaæ bhayaæ dukkhado- manassaæ kuto tassa? Attadaï¬ato jÃtaæ sa¤jÃtaæ nibbat- taæ abhinibbattaæ pÃtubhÆtaæ. RÃjà imesaæ catunnaæ daï¬Ãnaæ issaro. So sakena kammena kÃyassa bhedà pa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp addab-. 2 S ad. vÃ. 3 Bp S pakkhepa-. 4 Bp ad. nigamabandhanena [va]. 5 S om. 6-6 Bp S om. 7 Bp S ad. satasahassaæ vÃ. 8 S -nti. 9 Bp S -nti, and so on below. 10 Bp erakaputtikam. 11 Bp S -nti. >/ #<[page 404]># %<404 AÂÂhakavaggo. [S.N. 935>% raæ maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upa- pajjati. Tam enaæ nirayapÃlà pa¤cavidhabandhanaæ nÃ- ma kammakÃraïaæ\<*<1>*>/ kÃrenti, \<*<2>*>/tattaæ ayokhilaæ hatthe gamenti\<*<2>*>/, tattaæ ayokhilaæ dutiye hatthe gamenti, tattaæ ayokhilaæ pÃde gamenti, tattaæ ayokhilaæ dutiye pÃde gamenti, tattaæ ayokhilaæ majjhe urasmiæ gamenti. So tattha dukkhà tippà kaÂukà vedanà vedeti; na ca tÃva kÃ- laæ karoti, yÃva na taæ pÃpakammaæ byantÅhoti. Etaæ bhayaæ dukkhadomanassaæ kuto tassa? Attadaï¬ato jÃ- taæ sa¤jÃtaæ nibbattaæ abhinibbattaæ pÃtubhÆtaæ. Tam enaæ nirayapÃlà saævesitvÃ\<*<3>*>/ kudhÃrÅhi\<*<4>*>/ tacchenti. So tattha dukkhà tippà kaÂukà vedanà vedeti; na ca tÃva kÃlaæ karoti, yÃva na taæ pÃpakammaæ byantÅhoti. Tam enaæ nirayapÃlà uddhaæ pÃdaæ adhosiraæ gahetvà vÃsÅhi tacchenti. Tam enaæ nirayapÃlà rathe yojetvà ÃdittÃya paÂhaviyà sampajjalitÃya sa¤jotibhÆtÃya\<*<5>*>/ sÃrenti\<*<6>*>/ pi pac- cÃsÃrenti\<*<7>*>/ pi . . . pe . . . tam enaæ nirayapÃlà mahantaæ aÇgÃrapabbataæ Ãdittaæ sampajjalitaæ sa¤jotibhÆtaæ\<*<8>*>/ Ãro- penti pi oropenti pi . . . pe . . . tam enaæ nirayapÃlà uddhaæ pÃdaæ adhosiraæ gahetvà tattÃya lohakumbhiyà pakkhipanti ÃdittÃya sampajjalitÃya sa¤jotibhÆtÃya. So tattha phenuddehakaæ paccati. So tattha phenuddeha- kaæ paccamÃno sakim pi uddhaæ gacchati, sakim pi adho gacchati, sakim pi tiriyaæ gacchati. So tattha dukkhà tippà kaÂukà vedanà vedeti; na ca tÃva kÃlaæ karoti, yÃva na taæ pÃpakammaæ byantÅhoti. Etaæ bhayaæ dukkhado- manassaæ kuto tassa? Attadaï¬ato jÃtaæ sa¤jÃtaæ nib- battaæ abhinibbattaæ pÃtubhÆtaæ. *Tam enaæ nirayapÃlà mahÃniraye pakkhipanti. So kho pana mahÃnirayo \<-------------------------------------------------------------------------- *This, including the first two stanzas, is M. iii, 183; stanzas 1-3, 13 occur with variants in JÃt. v, 266, 1-3 in MahÃvastu i, 9. 1 Bp S kÃraïaæ. 2-2 Bp om. 3 S -etvÃ. 4 S Si vÊ. kuÂhÃrÅhi. 5 Bp Si vÊ. sajj-; S saj-. 6 Bp S Si vÊ. hÃrenti. 7 Bp S Si vÊ. paccÃhÃr-. 8 Bp sajj-; S saj-, and below. >/ #<[page 405]># %% Catukkaïïo catudvÃro vibhatto bhÃgaso mito ayopÃkÃrapariyatto ayasà paÂikujjito. Tassa ayomayà bhÆmi jalità tejasà yutÃ\<*<1>*>/ samantà yojanasataæ pharitvà tiÂÂhati sabbadÃ. Kadariyà tapanà ghorà accimanto durÃsadÃ\<*<2>*>/, lomahaæsanarÆpà ca bhismà paÂibhayà dukkhÃ. PuratthimÃya ca\<*<3>*>/ bhittiyà accikhandho samuÂÂhito, ¬ahanto pÃpakammante pacchimÃya\<*<4>*>/ paÂiha¤¤ati. PacchimÃya ca bhittiyà accikhandho samuÂÂhito, ¬ahanto\<*<5>*>/ pÃpakammante puritthimÃya patiha¤¤ati. UttarÃya ca bhittiyà accikhandho samuÂÂhito, ¬ahanto pÃpakammante dakkhiïÃya paÂiha¤¤ati. DakkhiïÃya ca bhittiyà accikhandho samuÂÂhito, ¬ahanto pÃpakammante uttarÃya paÂiha¤¤ati. HeÂÂhito ca samuÂÂhÃya, accikhando bhayÃnako ¬ahanto pÃpakammante chadanasmiæ paÂiha¤¤ati. Chadanamhà samuÂÂhÃya accikhando bhayÃnako ¬ahanto pÃpakammante bhÆmiyaæ paÂiha¤¤ati. AyokapÃlaæ Ãdittaæ santattaæ jalitaæ yathÃ, evaæ AvÅcinirayo, heÂÂhà upari passato. \<*<6>*>/Tattha sattÃ\<*<6>*>/ mahÃluddÃ\<*<7>*>/, mahÃkibbisakÃrino, accantapÃpakammantà paccanti na ca miyyare. \<*<8>*>/JÃtaævedasamo kÃyo tesaæ nirayavÃsinaæ passa kammÃnaæ daÊhattaæ, na bhasmà honti na pi masi. Puratthimena pi dhÃvanti tato dhÃvanti pacchato uttarena pi dhÃvanti tato dhÃvanti dakkhiïaæ\<*<8>*>/. Yaæ yaæ disam pi dhÃvanti taæ taæ dvÃraæ pithÅyati, abhinikkhamitÃsà te sattà pÃmokkhaæ gavesino. Na te tato nikkhamituæ labhanti kammapaccayÃ, tesa¤ ce pÃpakammantaæ avipakkaæ kataæ bahun ti. Etaæ bhayaæ dukkhadomanassaæ kuto tassa? Attadaï¬ato jÃtaæ sa¤jÃtaæ nibbattaæ abhinibbattaæ pÃtubhÆtaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si yuttÃ. 2 Si vÊ. kharà sadÃ. 3 Bp S om. 4 S pacchimà 5 Bp dahanto throughout. 6-6 S katasaddÃ. 7 Bp -luddhÃ. 8-8 S om. >/ #<[page 406]># %<406 AÂÂhakavaggo. [S.N. 935>% YÃni ca nerayikÃni dukkhÃni, yÃni ca tiracchÃnayonikÃni dukkhÃni, yÃni ca pittivisayikÃni\<*<1>*>/ dukkhÃni, yÃni ca mÃ- nusakÃni\<*<2>*>/ dukkhÃni, tÃni kuto jÃtÃni kuto sa¤jÃtÃni kuto nibbattÃni kuto abhinibbattÃni kuto pÃtubhÆtÃni? Attadaï- ¬ato jÃtÃni sa¤jÃtÃni nibbattÃni abhinibbattÃni pÃtubhÆ- tÃnÅ ti, attadaï¬Ã bhayaæ jÃtaæ. Janaæ passatha medhagan ti. Janan ti khattiyà ca brÃ- hmaïà ca vessà ca suddà ca gahaÂÂhà ca pabbajità ca devà ca manussà ca. \<*<3>*>/Medhagan ti\<*<3>*>/ medhagaæ janaæ kalahaæ janaæ viruddhaæ janaæ paÂiviruddhaæ janaæ Ãhataja- naæ\<*<4>*>/ paccÃhatajanaæ\<*<5>*>/ ÃghÃtitajanaæ\<*<6>*>/ paccÃghÃtitajanaæ\<*<7>*>/ passatha dakkhatha oloketha nijjhÃyetha upaparikkhathà ti, janaæ passatha medhagaæ. Saævegaæ kittayissÃmÅ ti saævegaæ ubbegaæ utrÃsaæ\<*<8>*>/ bhayaæ pÅÊanaæ ghaÂanaæ\<*<9>*>/ upaddavaæ upasaggaæ kit- tayissÃmi pakittayissÃmi ÃcikkhissÃmi desissÃmi pa¤¤Ã- pissÃmi paÂÂhapissÃmi vivarissÃmi vibhajissÃmi uttÃnÅka- rissÃmi pakÃsissÃmÅ ti, saævegaæ kittayissÃmi. Yathà saævijitaæ mayà ti yathà mayà attÃyeva\<*<10>*>/ saæ- vejito ubbejito saævegam ÃpÃdito ti, yathà saævijitaæ ma- yÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: Attadaï¬Ã bhayaæ jÃtaæ, janaæ passatha me¬hagaæ, saævegaæ kittayissÃmi yathà saævijitaæ mayà ti. _________________________________ $$ PhandamÃnaæ pajaæ disvà ti. Pajà ti sattÃdhivacanaæ. Pajaæ tanhÃphandanÃya phandamÃnaæ diÂÂhiphandanÃya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S petti-, and below. 2 Bp S mÃnusikÃni. 3-3 Bp S om. 4 Bp S Ãhataæ j-. 5 Bp S paccÃhataæ j-. 6 Bp S ÃghÃtikaæ j-. 7 Bp paccÃghÃtikaæ j-; S om. 8 Si uttrÃsaæ. 9 Bp ghattanaæ; S ghaÂÂanaæ. 10 Bp S attanà yeva attÃnaæ. >/ #<[page 407]># %% phandamÃnaæ kilesaphandanÃya phandamÃnaæ duccarita- phandanÃya phandamÃnaæ payogaphandanÃya phanda- mÃnaæ vipÃkaphandanÃya phandamÃnaæ rattarÃgena phan- damÃnaæ duÂÂhadosena phandamÃnaæ mÆÊhamohena phan- damÃnaæ vinibandhamÃnena phandamÃnaæ parÃmaÂÂha- diÂÂhiyà phandamÃnaæ vikkhepagata-uddhaccena\<*<1>*>/ phanda- mÃnaæ aniÂÂhaÇgatavicikicchÃya\<*<2>*>/ phandamÃnaæ thÃma- gatÃnusayehi\<*<3>*>/ phandamÃnaæ lÃbhena phandamÃnaæ alÃ- bhena phandamÃnaæ yasena phandamÃnaæ ayasena phan- damÃnaæ pasaæsÃya phandamÃnaæ nindÃya phanda- mÃnaæ sukhena phandamÃnaæ dukkhena phandamÃnaæ jÃtiyà phandamÃnaæ jarÃya phandamÃnaæ byÃdhinà phan- damÃnaæ maraïena phandamÃnaæ sokaparidevadukkha- domanassupÃyÃsehi phandamÃnaæ nerayikena dukkhena phandamÃnaæ tiracchÃnayonikena dukkhena phandamÃ- naæ pittivisayikena dukkhena phandamÃnaæ mÃnusakena\<*<4>*>/ dukkhena phandamÃnaæ\<*<5>*>/ gabbhokkantimÆlakena\<*<6>*>/ duk- khena gabbhaÂÂhitimÆlakena\<*<7>*>/ dukkhena gabbhavuÂÂhÃna- mÆlakena dukkhena jÃtass' upanibandhikena dukkhena jÃ- tassa parÃdheyyakena dukkhena attÆpakkamena dukkhena parÆpakkamena dukkhena dukkhadukkhena saækhÃraduk- khena vipariïÃmadukkhena cakkhurogena dukkhena sota- rogena ghÃnarogena jivhÃrogena kÃyarogena sÅsarogena kaï- ïarogena mukharogena dantarogena kÃsena sÃsena pinÃ- sena ¬Ãhena jarena kucchirogena mucchÃya pakkhandikÃya sÆlÃya visÆcikÃya kuÂÂhena gaï¬ena kilÃsena sosena apa- mÃrena danduyÃ\<*<8>*>/ kaï¬uyà kacchuyà rakhasÃya vitacchi- kÃya \<*<9>*>/lohitena pittena\<*<9>*>/ madhumehena aæsÃya piÊakÃya bhagandalÃya\<*<10>*>/ pittasamuÂÂhÃnehi\<*<11>*>/ ÃbÃdhehi semhasamuÂ- ÂhÃnehi ÃbÃdhehi vÃtasamuÂÂhÃnehi ÃbÃdhehi sannipÃtikehi ÃbÃdhehi utupariïÃmajehi ÃbÃdhehi visamaparihÃrajehi ÃbÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S -gataæ ud-. 2 Bp S aniÂÂhagataæ v- (S aniÂÂhÃ-). 3 Bp S thÃmagataæ anu-. 4 Bp S mÃnusikena. 5 Bp S ad. mÃnusikena. 6 Bp gabbe -o; S gabba-o-. 7 Bp S gabbe Âhiti-. 8 Bp S dadduyÃ. 9-9 S lohitapittena. 10 Bp -lena. 11 Bp S -ena, and so on down to sÅtena. >/ #<[page 408]># %<408 AÂÂhakavaggo. [S.N. 936>% dhehi opakkamikehi ÃbÃdhehi kammavipÃkajehi ÃbÃdhehi sÅtena uïhena jighacchÃya pipÃsÃya \<*<1>*>/uccÃrena passÃvena\<*<1>*>/ ¬aæsamakasavÃtÃtapasiriæsapasamphassena mÃtumaraïena dukkhena pitumaraïena dukkhena bhÃtumaraïena duk- khena bhaginimaraïena dukkhena\<*<2>*>/ dhÅtumaraïena duk- khena ¤Ãtimaraïena dukkhena bhogabyasanena dukkhena rogabyasanena dukkhena sÅlabyasanena dukkhena diÂÂhi- byasanena dukkhena phandamÃnaæ samphandamÃnaæ vip- phandamÃnaæ vedhamÃnaæ pavedhamÃnaæ sampavedha- mÃnaæ disvà ti\<*<3>*>/ passitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvà ti, phandamÃnaæ pajaæ disvÃ. Macche appodake yathà ti yathà macchà appodake parit- todake\<*<4>*>/ udakapariyÃdÃne kÃkehi và kulalehi và balÃkÃya\<*<5>*>/ và paripÃtiyÃmÃnà ukkhipiyamÃnà khajjamÃnà phandanti samphandanti vipphandanti vedhenti\<*<6>*>/ pavedhenti\<*<6>*>/ sam- pavedhenti\<*<6>*>/; evam eva pajà taïhÃphandanÃya phandanti . . . pe . . . diÂÂhibyasanena dukkhena phandanti samphan- danti vipphandanti vedhenti pavedhenti sampavedhentÅ ti, macche appodake yathÃ. A¤¤ama¤¤ehi byÃruddhe ti a¤¤ama¤¤aæ sattà viruddhà paÂiviruddhà Ãhatà paccÃhatà ÃghÃtità paccÃghÃtitÃ; rÃjÃno pi rÃjÆhi vivadanti, khattiyà pi khattiyehi vivadanti, brÃh- maïà pi brÃhmaïehi vivadanti, gahapatÅ pi gahapatÅhi vivadanti, mÃtà pi puttena vivadati, putto pi mÃtarà viva- dati, pità pi puttena vivadati, putto pi pitarà vivadati, bhÃ- tà pi bhÃtarà vivadanti\<*<7>*>/, bhÃtà pi bhaginiyà vivadati, bha- ginÅ pi bhÃtarà vivadati, sahÃyo pi sahÃyena vivadati. Te tattha kalahaviggahavivÃdÃpannà a¤¤ama¤¤aæ pÃïÅhi pi upakkamanti, le¬¬uhi pi upakkamanti, daï¬ehi pi upakka- manti, satthehi pi upakkamanti. Te tattha maraïam pi gacchanti maraïamattam pi dukkhan ti, a¤¤ama¤¤ehi byÃ- ruddhe. \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp S om. 2 Bp ad. puttamaraïena dukkhena. 3 S ad. disvÃ. 4 Bp S om. 5 Bp S balÃkÃhi. 6 Bp S -dhanti. 7 Bp ad. bhaginÅ pi bhaginiyà vivadati. >/ #<[page 409]># %% Disvà maæ bhayam ÃvisÅ ti. Disvà ti disvà passitvà tula- yitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvÃ, bhayaæ pÅ- Êanaæ ghaÂanaæ\<*<1>*>/ upaddavo\<*<2>*>/ upasaggo\<*<3>*>/ ÃvisatÅ\<*<4>*>/ ti, disvà maæ bhayam Ãvisi. Ten' Ãha BhagavÃ: PhandamÃnaæ pajaæ disvà macche appodake yathà a¤¤ama¤¤ehi byÃruddhe disvà maæ bhayam ÃvisÅ ti. _________________________________ $*>/ anositaæ. || Nidd_I.15:3 ||>$ Samantam asÃro loko ti. \<*<6>*>/Loko ti\<*<6>*>/ nirayaloko tiracchÃnayo- niloko pittivisayaloko manussaloko devaloko khandhaloko dhÃtuloko Ãyatanaloko ayaæ loko \<*<7>*>/paro loko\<*<7>*>/ sabrahma- loko\<*<8>*>/ sadevaloko\<*<9>*>/; ayaæ vuccati loko. Nirayaloko asÃro nissÃro sÃrÃpagato niccasÃrasÃrena\<*<10>*>/ và sukhasÃrasÃrena\<*<11>*>/ và attasÃrasÃrena\<*<12>*>/ và niccena và dhuvena và sassatena và avipariïÃmadhammena vÃ. TiracchÃnayoniloko pittivisa- yaloko manussaloko devaloko khandhaloko dhÃtuloko Ãya- tanaloko ayaæ loko paro loko sabrahmaloko sadevaloko asÃro nissÃro sÃrÃpagato\<*<13>*>/ niccasÃrasÃrena\<*<14>*>/ và sukhasÃra- sÃrena\<*<15>*>/ và attasÃrasÃrena\<*<16>*>/ va niccena và dhuvena và sassatena và avipariïÃmadhammena vÃ. YathÃ\<*<17>*>/ naÊo\<*<18>*>/ asÃro nissÃro sÃrÃpagato, yathà eraï¬o asÃro nissÃro sÃrÃ- pagato, yathà udumbaro asÃro nissÃro sÃrÃpagato, yathà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ghaÂÂanaæ. 2 Bp -vaæ; S om. 3 Bp S -ggaæ. 4 Bp S ÃvisÅ. 5 Bp S na-ddasÃmi (S nand-), and below. 6-6 S Si om. 7-7 S paraloko, and below. 8 Bp S brahma-, and below. 9 Bp S deva-, and below. 10 S niccasÃda-. 11 S sukhasÃda-. 12 S atthasÃda-. 13 Bp sÃrato. 14 S niccasÃta-. 15 S sukhasÃta-. 16 S attasÃta-. 17 Bp S ad. pana. 18 S loko. >/ #<[page 410]># %<410 AÂÂhakavaggo. [S.N. 937>% setagaccho asÃro nissÃro sÃrÃpagato, yathà pÃlibhaddako\<*<1>*>/ asÃro nissÃro sÃrÃpagato, yathà pheïupiï¬o\<*<2>*>/ asÃro nissÃro sÃrÃpagato, yathà udakapubbuÊaæ\<*<3>*>/ asÃraæ nissÃraæ sÃrÃ- pagataæ, yathà marÅci asÃrà nissÃrà sÃrÃpagatÃ, yathà kad- dalikhandho\<*<4>*>/ asÃro nissÃro sÃrÃpagato, yathà mÃyà asÃrà nissÃrà sÃrÃpagatÃ; evam eva nirayaloko asÃro nissÃro sÃrÃ- pagato niccasÃrasÃrena và sukhasÃrasÃrena và attasÃrasÃ- rena và niccena và dhuvena và sassatena và avipariïÃma- dhammena vÃ; tiracchÃnayoniloko pittivisayaloko manus- saloko . . . pe\<*<5>*>/ . . . sadevaloko asÃro nissÃro sÃrÃpagato niccasÃrasÃrena và sukhasÃrasÃrena và attasÃrasÃrena và niccena và dhuvena và sassatena và avipariïÃmadhammena vÃ; \<*<6>*>/khandhaloko dhÃtuloko Ãyatanaloko ayaæ loko para- loko brahmaloko devaloko asÃro nissÃro sÃrÃpagato nicca- sÃrasÃrena và sukhasÃrasÃreïa và attasÃrasÃreïa và nic- cena và dhuvena và sassatena và avipariïÃmadhammena vÃ\<*<6>*>/ ti, samantam asÃro loko. Disà sabbà samerità ti. Ye puratthimÃya disÃya saækhÃrÃ, te pi erità samerità calità ghaÂÂità aniccatÃya jÃtiyà anugatà jarÃya anusaÂà byÃdhinà abhibhÆtà maraïena abbhÃhatà dukkhe patiÂÂhità atÃïà aleïà asaraïà asaraïÅbhÆtÃ. Ye pacchimÃya disÃya saækhÃrÃ, ye uttarÃya disÃya saækhÃrÃ, ye dakkhiïÃya disÃya saækhÃrÃ, ye puratthimÃya anudisÃya saækhÃrÃ, ye pacchimÃya anudisÃya saækhÃrÃ, ye uttarÃya anudisÃya saækhÃrÃ, ye dakkhiïÃya anudisÃya saækhÃrÃ, ye heÂÂhimÃ- ya disÃya saækhÃrÃ, ye uparimÃya disÃya saækhÃrÃ, ye da- sadisÃsu\<*<7>*>/ saækhÃrÃ, te pi erità samerità calità ghaÂÂità anic- catÃya jÃtiyà anugatà jarÃya anusaÂà byÃdhinà abhibhÆtà maraïena abbhÃhatà dukkhe patiÂÂhità atÃïà aleïà asa- raïà asaraïÅbhÆtÃ. BhÃsitam pi c' etaæ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp pari-; S pÃri-. 2 Bp phenaïa-. 3 Si pubbuÊkaæ; S udakabubbulaæ. 4 Bp S kadali-. 5 Bp S om. 6-6 Si om. 7 Bp S dasasu disÃsu. >/ #<[page 411]># %% *Ki¤cà pi cetaæ jalatÅ vimÃnaæ obhÃsayaæ uttariyaæ\<*<1>*>/ disÃya\<*<2>*>/ rÆpe raïaæ disvà sadà pavedhitaæ, tasmà \<*<3>*>/rÆpe na\<*<3>*>/ ramati sumedho. *\<*<4>*>/Maccun' abbhÃhato\<*<4>*>/ loko jarÃya parivÃrito taïhÃsallena otiïïo\<*<5>*>/ icchÃdhumÃyiko\<*<6>*>/ sadÃ. *Sabbo ÃdÅpito loko, sabbo loko pajopito\<*<7>*>/ sabbo pajjalito loko sabbo loko pakampito ti; disà sabbà sameritÃ. Icchaæ bhavanam attano ti attano bhavaæ\<*<8>*>/ tÃïaæ leïaæ saraïaæ gatiæ parÃyanaæ icchanto sÃdiyanto patthayanto pihayanto abhijappanto ti, icchaæ bhavanam attano. NÃddasÃsiæ anositan ti anajjhositaæ na addasaæ, \<*<9>*>/aj- jhosita¤ ¤eva addasaæ\<*<9>*>/; sabbaæ yobba¤¤aæ jarÃya ositam, sabbaæ Ãrogyaæ byÃdhinà ositaæ, sabbaæ jÅvitaæ mara- ïena ositaæ, sabbaæ lÃbhaæ alÃbhena ositaæ, sabbaæ ya- saæ ayasena ositaæ, sabbaæ pasaæsam nindÃya ositaæ, sabbaæ sukhaæ dukkhena ositaæ. *LÃbho alÃbho yaso ayaso ca nindà ca pasaæsà ca sukhadukkha¤ ca ete aniccà manujesu dhammà asassatà vipariïÃmadhammà ti, nÃddasÃsiæ anositaæ. Ten' Ãha BhagavÃ: Samantam asÃro loko, disà sabbà sameritÃ, icchaæ bhavanam attano nÃddasÃsiæ anositan ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- * S. i, 148. ** Thag. 448; cf. JÃt. vi, 26. {dblcross} S. i, 133. A. iv, 157. 1 Bp S uttarayaæ. 2 Bp S om. 3-3 Bp S na rÆpe. 4-4 Si maccubbhato; Bp S? 5 Si utiïïo. 6 Bp -Ãrito. 7 Bp padhumito; S pÃtupiko. 8 Bp S bhavanaæ. 9-9 Bp S insert after ti. >/ #<[page 412]># %<412 AÂÂhakavaggo. [S.N. 938>% $*>/ byÃruddhe disvà me aratÅ ahu, ath' ettha sallaæ addakkhiæ dudda- saæ hadayassitaæ\<*<2>*>/. || Nidd_I.15:4 ||>$ OsÃne tveva\<*<1>*>/ byÃruddhe ti. OsÃne tvevà ti sabbaæ yobba¤- ¤aæ jarà osÃpeti, sabbaæ Ãrogyaæ byÃdhi osÃpeti, sabbaæ jÅvitaæ maraïaæ osÃpeti, sabbaæ lÃbhaæ alÃbho osÃpeti, sabbaæ yasaæ ayaso osÃpeti, sabbaæ pasaæsaæ nindà osÃpeti, sabbaæ sukhaæ dukkhaæ osÃpetÅ ti, osÃne tveva. ByÃruddhe ti yobba¤¤akÃmà sattà jarÃya paÂiviruddhÃ, Ãro- gyakÃmà sattà byÃdhinà paÂiviruddhÃ, jÅvitukÃmà sattà maraïena pativiruddhÃ, lÃbhakÃmà sattà alÃbhena paÂivi- ruddhÃ, yasakÃmà sattà ayasena paÂiviruddhÃ, pasaæsakÃ- mà sattà nindÃya paÂiviruddhÃ, sukhakÃmà sattà dukkhena viruddhà paÂiviruddhà Ãhatà paccÃhatà ÃghÃÂità paccaghÃ- Âità ti, osÃne tveva byÃruddhe. Disvà me aratÅ ahÆ ti. Disvà ti disvà passitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvà ti, disvÃ. Me aratÅ ti yà arati, yà anabhirati, yà anabhiramanÃ, yà ukkaï- ÂhiyÃ\<*<3>*>/, yà paritasità ahÆ ti, disvà me aratÅ ahu. Ath' ettha sallaæ addakkhin ti. Athà ti padasandhi . . . pe . . . padÃnupubbatÃ-m-etaæ, athà ti. Etthà ti sattesu. Sallan ti satta sallÃni, rÃgasallaæ dosasallaæ mohasallaæ mÃnasallaæ diÂÂhisallaæ sokasallaæ kathaækathÃsallaæ. Addakkhin ti addasaæ addakkhiæ apassiæ paÂivijjhin ti, ath' ettha sallaæ addakkhiæ. Duddasaæ hadayassitan ti. Duddasan ti duddasaæ dud- dakkhaæ duppassaæ dubbujjhaæ duranubujjhaæ duppa- Âivijjhaæ. Hadayassitan ti hadayaæ vuccati cittaæ; yaæ cittaæ mano mÃnasaæ hadayaæ paï¬araæ mano manÃya- tanaæ manindriyaæ vi¤¤Ãïaæ vi¤¤Ãïakkhandho tajjà ma- novi¤¤ÃïadhÃtu. Hadayassitan ti hadayanissitaæ cittanis- sitaæ\<*<4>*>/ cittasannissitaæ cittena sahagataæ sahajÃtaæ saæ- saÂÂhaæ sampayuttaæ ekuppÃdaæ ekanirodhaæ ekavat- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si tve. 2 Bp S hadayaæ sitaæ, and below. 3 S ukkhandhayÃ. 4 Bp S cittasitaæ. >/ #<[page 413]># %% thukaæ ekÃrammaïan ti, duddasaæ hadayassitaæ. Ten' ahà BhagavÃ: OsÃne tveva byÃruddhe disvà me aratÅ ahu, ath' ettha sallaæ addakkhiæ duddasaæ hadayassitan ti. _________________________________ $$ Yena sallena otiïïo disà sabbà vidhÃvatÅ ti. Sallan ti satta sallÃni, rÃgasallaæ dosasallaæ mohasallaæ mÃnasal- laæ diÂÂhisallaæ sokasallaæ kathaækathÃsallaæ. Katamaæ rÃgasallaæ? Yo rÃgo sÃrÃgo anunayo anuro- dho nandi nandirÃgo cittassa sÃrÃgo . . . pe . . . abhij- jhà lobho akusalamÆlaæ; idaæ rÃgasallaæ. Katamaæ dosasallaæ? Anatthaæ me acarÅ ti ÃghÃto jÃyati, anatthaæ me caratÅ ti ÃghÃto jÃyati, anatthaæ me carissatÅ ti ÃghÃto jÃyati . . . pe . . . caï¬ikkaæ assuropo anattamanatà cittassa; idaæ dosasallaæ. Katamaæ mohasallaæ? Dukkhe a¤Ãïaæ . . . pe . . . dukkhanirodhagÃminiyà paÂipadÃya a¤Ãïaæ, pubbante a¤Ã- ïaæ\<*<1>*>/, aparante a¤Ãïaæ\<*<2>*>/, pubbantÃparante a¤Ãïaæ, idap- paccayatÃpaÂiccasamuppannesu dhammesu a¤Ãïaæ; yaæ evarÆpaæ adassanaæ anabhisamayo ananubodho asambo- dho appaÂivedho asaægÃhatÃ\<*<3>*>/ apariyogÃhatÃ\<*<3>*>/ asamapek- khatÃ\<*<4>*>/ apaccavekkhatÃ\<*<3>*>/ apaccakkhakammaæ dummejjhaæ bÃlyaæ moho pamoho sammoho avijjà avijjogho avijjÃyogo avijjÃnusayo avijjÃpariyuÂÂhÃnaæ avijjÃsaÇgÅ moho akusa- lamÆlaæ; idaæ mohasallaæ. Katamaæ mÃnasallaæ? Seyyo 'ham asmÅ ti mÃno, sadiso 'ham asmÅ ti mÃno, hÅno 'ham asmÅ ti mÃno; yo eva- rÆpo mÃno ma¤¤anà ma¤¤itattaæ uïïati\<*<5>*>/ uïïamo\<*<5>*>/ dhajo sampaggÃho ketukamyatà cittassa; idaæ mÃnasallaæ. Katamaæ diÂÂhisallaæ? VÅsativatthukà sakkÃyadiÂÂhi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S pe. 2 Bp S om. 3 Bp -nÃ. 4 Bp S asampekkhanÃ. 5 Si vÊ. unn-. >/ #<[page 414]># %<414 AÂÂhakavaggo. [S.N. 939>% dasavatthukà micchÃdiÂÂhi, dasavatthukà antagÃhikà diÂ- Âhi; yà evarÆpà diÂÂhi diÂÂhigataæ diÂÂhigahaïaæ diÂÂhi- kantÃro diÂÂhivisÆkÃyikaæ diÂÂhivipphanditaæ diÂÂhisaæ- yojanaæ gÃho paÂiggÃho abhiniveso parÃmÃso kummaggo micchÃpatho micchattaæ titthÃyatanaæ vipariyesagÃho vi- parittagÃho\<*<1>*>/ vipallÃsagÃho micchÃgÃho ayÃthÃvakasmiæ yÃthÃvakan ti gÃho, yÃvatà dvÃsaÂÂhÅ diÂÂhigatÃni; idaæ diÂÂhisallaæ. Katamaæ sokasallaæ? ¥Ãtibyasanena và phuÂÂhassa bhogabyasanena và phuÂÂhassa rogabyasanena và phuÂ- Âhassa sÅlabyasanena và phuÂÂhassa diÂÂhibyasanena vÃ- phuÂÂhassa a¤¤atara¤¤atarena vÃ\<*<1>*>/ byasanena samannÃga tassa a¤¤atara¤¤atarena và dukkhadhammena phuÂÂhassa soko socanà socitattaæ antosoko antoparisoko anto¬Ãho antopari¬Ãho cetaso parijjhÃyanà domanassaæ sokasallaæ\<*<1>*>/; idaæ sokasallaæ. Katamaæ kathaækathÃsallaæ? Dukkhe kaækhà duk- khasamudaye kaækhà dukkhanirodhe kaækhà dukkhaniro- dhagÃminiyà paÂipadÃya kaækhà pubbante kaækhà apa- rante kaækhà pubbantÃparante kaækhà idappaccayatÃpa- Âiccasamuppannesu dhammesu kaækhÃ; yà evarÆpà kaæ- khà kaækhÃyanà kaækhÃyitattaæ vimati vicikicchà dve- Êhakaæ dvedhÃpatho saæsayo anekaæsagÃho Ãsappanà pa- risappanà apariyogÃhanà chambhitattaæ cittassa manovile- kho; idaæ kathaækathÃsallaæ. Yena sallena otiïïo disà sabbà vidhÃvatÅ ti rÃgasallena otiïïo viddho phuÂÂho pareto samohito samannÃgato kÃyena duccari- taæ carati, vÃcÃya duccaritaæ carati, manasà duccaritaæ carati, pÃïam pi hanati, adinnam pi Ãdiyati, sandhim pi chindati, nillopam pi harati, ekÃgÃrikam pi karoti, paripanthe pi tiÂÂhati, paradÃram pi gacchati, musà pi bhaïati; evam pi rÃgasallena otiïïo viddho phuÂÂho pareto samohito saman- nÃgato dhÃvati vidhÃvati sandhÃvati saæsarati. AthavÃ\<*<2>*>/ rÃgasallena otiïïo viddho phuÂÂho pareto samohito samann- Ãgato bhoge pariyesanto nÃvÃya mahÃsamuddaæ gacchati\<*<3>*>/, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S om. 2 Cf. pp. 154-5. 3 Bp S pakkhandati. >/ #<[page 415]># %% sÅtassa purakkhato uïhassa purakkhato ¬aæsamakasavÃtÃta- pasiriæsapasamphassehi rissamÃno\<*<1>*>/, khuppipÃsÃya miyya- mÃno\<*<2>*>/ Gumbhaæ\<*<3>*>/ gacchati, Takkolaæ gacchati, Takkasilaæ gacchati, KÃlamukhaæ gacchati, MaraïapÃraæ\<*<4>*>/ gacchati, Ve- suÇgaæ gacchati, VerÃpathaæ\<*<5>*>/ gacchati, Javaæ\<*<6>*>/ gacchati, Tamaliæ\<*<7>*>/ gacchati, VaÇgaæ\<*<8>*>/ gacchati, EÊavaddhanaæ\<*<9>*>/ gacchati, SuvaïïakÆÂaæ gacchati, SuvaïïabhÆmiæ gac- chati, Tambapaïïiæ\<*<10>*>/ gacchati, \<*<11>*>/SuppÃraæ gacchati\<*<11>*>/, Bha- rukacchaæ\<*<12>*>/ gacchati, SuraÂÂhaæ\<*<13>*>/ gacchati, AÇgaïekaæ\<*<14>*>/ gacchati, GaÇgaïaæ\<*<15>*>/ gacchati, ParamagaÇgaïaæ\<*<16>*>/ gacchati, Yonaæ gacchati, Paramayonaæ\<*<17>*>/ gacchati, Allasaï¬aæ\<*<18>*>/ gacchati, MarukantÃraæ gacchati, Jaïïupathaæ\<*<19>*>/ gacchati, Ajapathaæ gacchati, Meï¬apathaæ gacchati, SaÇkupa- thaæ gacchati, Chattapathaæ gacchati, \<*<20>*>/Vaæsapathaæ gacchati\<*<20>*>/, Sakuïapathaæ gacchati, MÆsikÃpathaæ\<*<21>*>/ gac- chati, Daripathaæ gacchati, VettÃdhÃraæ\<*<22>*>/ gacchati. Pa- riyesanto na labhati, alÃbhamÆlakam pi dukkhadomanas- saæ paÂisaævedeti. Pariyesanto labhati, laddhà Ãrakkha- mÆlakam pi dukkhadomanassaæ {paÂisaævedeti}: kin ti me bhoge n' eva rÃjÃno hareyyuæ, na corà hareyyuæ, na aggi ¬aheyya, na udakaæ vaheyya, na appiyà dÃyÃdà harey- yun ti. Tassa evaæ Ãrakkhato gopayato te bhogà vippa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp phusiyamÃno; S phussiyamÃno. 2 Bp S pÅÊiyamÃno. 3 Si kumbhaæ. 4 Bp parapÆraæ; S parapuraæ. 5 Bp vepathaæ; S veyavaæ. 6 S evaæ. 7 Si tambaliÇgaæ (p. 154 kamaliæ). 8 Codd. vaÇkaæ. 9 Bp elabaddhanaæ; S elabandhanaæ. 10 S sampanniæ. 11-11 Bp suppÃdakaæ g-; S om. 12 Si bharukaæ; S bhÃrÆkaccaæ. 13 Si suraddhaæ; Bp sudaÂÂham; S suÂÂhaæ. 14 Bp S aÇgalokaæ. 15 Bp S taÇganaæ. 16 Bp -taÇgaïaæ: S -taÇkanaæ. 17 Si pinakaæ; S vinakaæ. 18 Bp sulaparaæ; S sulapuraæ. 19 Bp S suvaïïapathaæ. 20-20 Si om. 21 Sic codd., p. 155 mÆsika-. 22 Bp veÂÂacaraæ; S veÂÂacÃraæ. >/ #<[page 416]># %<416 AÂÂhakavaggo. [S.N. 939>% lujjanti, so vippayogamÆlakam pi dukkhadomanassaæ paÂi- saævedeti; evam pi rÃgasallena otiïïo viddho phuÂÂho pa- reto samohito samannÃgato dhÃvati vidhÃvati sandhÃvati saæsarati, dosasallena mohasallena mÃnasallena otiïïo viddho phuÂÂho pareto samohito samannÃgato kÃyena duc- caritaæ carati, vÃcÃya duccaritaæ carati, manasà ducca- ritaæ carati, pÃïam pi hanati, adinnam pi Ãdiyati, sandhim pi chindati, nillopam pi harati, ekÃgÃrikam pi karoti, pari- panthe pi tiÂÂhati, paradÃram pi gacchati, musà pi bhaïati; evaæ mÃnasallena otiïïo viddho phuÂÂho pareto samohito samannÃgato dhÃvati vidhÃvati sandhÃvati saæsarati. DiÂ- Âhisallena otiïïo viddho phuÂÂho pareto samohito saman- nÃgato acelako hoti muttÃcÃro hatthÃvalekhano\<*<1>*>/, na ehi- bhadantiko\<*<2>*>/ na tiÂÂhabhadantiko\<*<3>*>/ nÃbhihaÂaæ n' uddissa- kataæ na nimantanaæ sÃdiyati; so na kumbhimukhà paÂig- gaïhÃti, na kaÊopimukhà paÂiggaïhÃti, na eÊakamantaraæ na daï¬amantaraæ na musalamantaraæ na dvinnaæ bhu¤- jamÃnÃnaæ na gabbhiniyà na pÃyamÃnÃya na purisantara- gatÃya na saÇkittÅsu na yattha sà upaÂÂhito hoti, na yattha makkhikà saï¬asaï¬acÃrinÅ, na macchaæ na maæsaæ\<*<4>*>/ na merayaæ na thusodakaæ pivati. So ekÃgÃriko vÃ\<*<5>*>/ hoti ekÃlopiko, dvÃgÃriko vÃ\<*<5>*>/ hoti dvÃlopiko . . . pe . . . sat- tÃgÃriko và hoti sattÃlopiko. Ekissà pi dattiyà yÃpeti, dvÅhi pi dattÅhi yÃpeti . . . pe . . . sattahi pi dattÅhi yÃ- peti. EkÃhikam pi ÃhÃraæ ÃhÃreti, dvÅhikam pi ÃhÃraæ ÃhÃreti . . . pe . . . sattÃhikam pi ÃhÃraæ ÃhÃreti; iti evarÆpaæ a¬¬hamÃsikam pi pariyÃyabhattabhojanÃnuyo- gam anuyutto viharati; evam pi diÂÂhisallena otiïïo viddho phuÂÂho pareto samohito samannÃgato dhÃvati vidhÃvati sandhÃvati saæsarati. Athavà diÂÂhisallena otiïïo viddho phuÂÂho pareto samohito samannÃgato, so sÃkabhakkho và hoti, sÃmÃkabhakkho và hoti, nÅvÃrabhakkho và hoti, dad- dulabhakkho và hoti, hatabhakkho và hoti\<*<6>*>/, ÃcÃmabhakkho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S hatthasallena khano. 2 S ehikhÃdantiko. 3 S tiÂÂhabhanantiko. 4 S ad. na suraæ. 5 S om. 6 Bp S ad. kaïabhakkho và hoti; cf. D. i, 166. >/ #<[page 417]># %% và hoti, pi¤¤Ãkabhakkho\<*<1>*>/ và hoti\<*<2>*>/, tiïabhakkho và hoti, gomayabhakkho và hoti, vanamÆlaphalÃhÃro yÃpeti pavat- taphalabhojÅ\<*<3>*>/; so sÃïÃni pi dhÃreti, masÃïÃni\<*<4>*>/ pi dhÃreti, chavadussÃni pi dhÃreti, tirÅÂÃni\<*<5>*>/ pi dhÃreti, ajinÃni pi dhÃreti, \<*<6>*>/paæsukÆlÃni pi dhÃreti\<*<6>*>/, ajinakkhipam pi dhÃ- reti, kusacÅram pi dhÃreti, vÃkacÅram pi dhÃreti, phalaka- cÅram pi dhÃreti, kesakambalam pi dhÃreti, ulÆkapakkham\<*<7>*>/ pi dhÃreti, kesamassulocako\<*<8>*>/ hoti, kesamassulocanÃnuyo- gam anuyutto viharati, ubbhaÂÂhako pi hoti, ÃsanapaÂik- khitto ukkuÂiko pi hoti, ukkuÂikappadhÃnam anuyutto kaïÂakÃpassayiko pi hoti, kaïÂakÃpassaye seyyaæ kappeti, phalakaseyyam pi kappeti, thaï¬ilaseyyaæ pi kappeti, ekapassayiko\<*<9>*>/ pi hoti, rajojalladharo, abbhokÃsiko pi hoti, yathÃsanthatiko pi hoti, vikaÂiko pi hoti, vikaÂabhojanÃ- nuyogam anuyutto apÃnako pi hoti, apÃnabhattam anu- yutto, sÃyatatiyakam\<*<10>*>/ pi udakorohanÃnuyogam anuyutto viharati; iti evarÆpaæ anekavihitaæ kÃyassa\<*<11>*>/ ÃtÃpanapa- ritÃpanÃnuyogam\<*<12>*>/ anuyutto viharati; evaæ pi\<*<13>*>/ diÂÂhisal- lena otiïïo viddho phuÂÂho pareto samohito samannÃgato dhÃvati vidhÃvati sandhÃvati saæsarati. Sokasallena otiï- ïo viddho phuÂÂho pareto samohito samannÃgato socati kilamati paridevati urattÃÊiæ kandati sammohaæ Ãpajjati. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *BhÆtapubbaæ brÃhmaïa imissÃy' eva SÃvatthiyà a¤¤atarissà itthiyà mÃtà kÃlam akÃsi. Sà tassà kÃlakiriyÃya ummattikà khittacittà rathiyà ra- thiyaæ siæghÃÂakena siæghÃÂakaæ upasaÇkamitvà evam Ãha: api me mÃtaraæ addasatha, api me mÃtaraæ addasa- thÃ? ti. BhÆtapubbaæ brÃhmaïa imissÃy' eva SÃvatthiyà \<-------------------------------------------------------------------------- * Untraced; or phraseology cf. M. i, 125. 1 Bp pi¤¤aka-; S pa¤caka-. 2 Bp S ad. tilabhakkho và hoti. 3 Bp S -bhojano. 4 S asÃïÃni. 5 S ticÅvarikÃni. 6-6 Bp S place before tirÅÂÃni. 7 Bp S uluÇka-. 8 S ad. pi. 9 S ekaæp-. 10 Bp S sayaæt-. 11 Bp S kÃya. 12 S ÃtÃpanaparibhaganÃnuyogam. 13 Si om. >/ #<[page 418]># %<418 AÂÂhakavaggo. [S.N. 939>% a¤¤atarissà itthiyà pità kÃlam akÃsi, bhÃtà kÃlam akÃsi, bhaginÅ kÃlam akÃsi, putto kÃlam akÃsi, dhÅtà kÃlam akÃsi, sÃmiko kÃlaæ akÃsi. Sà tassa kÃlakiriyÃya ummattikà khittacittà rathiyà rathiyaæ siæghÃÂakena siæghÃÂakaæ upasaÇkamitvà evam Ãha: api me sÃmikaæ addasatha, api me sÃmikaæ addasathÃ? ti. BhÆtapubbaæ brÃhmaïa imissÃy' eva SÃvatthiyà a¤- ¤atarassa purisassa mÃtà kÃlam akÃsi. So tassà kÃlakiri- yÃya ummattako khittacitto rathiyà rathiyaæ siæghÃÂa- kena siæghÃÂakaæ upasaÇkamitvà evam Ãha: api me mÃ- taraæ addasatha, api me mÃtaraæ addasathÃ? ti. BhÆtapubbaæ brÃhmaïa imissÃy' eva SÃvatthiyà a¤¤a- tarassa purisassa pità kÃlam akÃsi, bhÃtà kÃlam akÃsi, bha- ginÅ kÃlam akÃsi, putto kÃlam akÃsi, dhÅtà kÃlam akÃsi, pajÃpatÅ kÃlam akÃsi. So tassà kÃlakiriyÃya ummattako khittacitto rathiyà rathiyaæ siæghÃÂakena siæghÃÂakaæ upasaÇkamitvà evam Ãha: api me pajÃpatiæ addasatha, api me pajÃpatiæ addasathÃ? ti. BhÆtapubbaæ brÃhmaïa imissÃy' eva SÃvatthiyà a¤¤a- tarà itthÅ ¤Ãtikulaæ aggamÃsi\<*<1>*>/. Tassà te ¤Ãtakà sÃmikaæ acchinditvà a¤¤assa dÃtukÃmÃ. Sà ca naæ na icchati. Atha kho sà itthÅ sÃmikaæ etad avoca: ime maæ\<*<2>*>/ ayyaput- ta ¤Ãtakà taæ\<*<3>*>/ acchinditvà a¤¤assa dÃtukÃmÃ, ubho ma- yaæ marissÃmà ti. Atha kho so puriso taæ itthiæ dvidhà chetvà attÃnaæ opÃtesi, ubho pecca\<*<4>*>/ bhavissÃmà ti, evaæ sokasallena otiïïo viddho phuÂÂho pareto samohito saman- nÃgato dhÃvati vidhÃvati sandhÃvati saæsarati. KathaækathÃsallena otiïïo viddho phuÂÂho pareto sam- ohito samannÃgato saæsayapakkhanno\<*<5>*>/ hoti vimatipak- khanno\<*<5>*>/ dveÊhakajÃto: ahosiæ nu kho ahaæ atÅtam addhÃ- naæ, na nu kho ahosiæ atÅtam addhÃnaæ, kiæ nu kho aho- siæ atÅtam addhÃnaæ, kathaæ nu kho ahosiæ atÅtam ad- dhÃnaæ, kiæ hutvà kiæ ahosiæ nu kho ahaæ\<*<2>*>/ atÅtam ad- dhÃnaæ, bhavissÃmi nu kho ahaæ anÃgatam addhÃnaæ, na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S agamÃsi. 2 Bp S om. 3 Bp tava; S ca tava. 4 S pi ca. 5 Bp S -kkhandho. >/ #<[page 419]># %% nu kho bhavissÃmi anÃgatam addhÃnaæ, kiæ nu kho bhavis- sÃmi anÃgatam addhÃnaæ, kathaæ nu kho bhavissÃmi anÃgatam addhÃnaæ, kiæ hutvà kiæ bhavissÃmi nu kho ahaæ anÃgatam addhÃnan? ti; etarahi paccuppannam addhÃ- naæ ajjhattaæ kathaækathÅ hoti: ahaæ nu kho 'smi no nu kho 'smi kiæ nu kho 'smi, kathaæ nu kho 'smi\<*<1>*>/; satto kuto Ãgato, so kuhiæ gÃmÅ bhavissatÅ? ti, evaæ kathaækathÃsal- lena otiïïo viddho phuÂÂho pareto samohito samannÃgato dhÃvati vidhÃvati sandhÃvati saæsarati. Te ca salle abhi- saækharoti, te salle abhisaækharonto sallÃbhisaækhÃrava- sena puratthimadisaæ\<*<2>*>/ dhÃvati, pacchimadisaæ\<*<3>*>/ dhÃvati, uttaradisaæ dhÃvati, dakkhiïadisaæ dhÃvati; te sallÃbhi- saækhÃrà appahÅnÃ, sallÃbhisaækhÃrÃnaæ appahÅnattà ga- tiyà dhÃvati, niraye dhÃvati, tiracchÃnayoniyà dhÃvati, pittivisaye dhÃvati, manussaloke dhÃvati, devaloke dhÃ- vati, gatiyà gatiæ upapattiyà upapattim paÂisandhiyà paÂisandhiæ bhavena bhavaæ saæsÃrena saæsÃraæ vaÂ- Âena vaÂÂaæ dhÃvati vidhÃvati sandhÃvati saæsaratÅ ti, yena sallena otiïïo disà sabbà vidhÃvati. Tam eva sallaæ abbuyha na dhÃvati na sÅdatÅ ti tam eva rÃgasallaæ dosasallaæ mohasallaæ\<*<4>*>/ diÂÂhisallaæ sokasallaæ kathaækathÃsallaæ abbuyha abbuhitvÃ\<*<5>*>/ uddharitvà sam- uddharitvà uppÃdayitvà samuppÃdayitvà pajahitvà vino- ditvÃ\<*<6>*>/ byantÅkaritvà anabhÃvaæ gamitvÃ\<*<7>*>/ n' eva purat- thimadisaæ\<*<8>*>/ dhÃvati, na pacchimadisaæ dhÃvati, na utta- radisaæ dhÃvati, na dakkhiïadisaæ dhÃvati; te sallÃbhi- saækhÃrà pahÅnà sallÃbhisaækhÃrÃnaæ pahÅnattà gatiyà na dhÃvati, niraye na dhÃvati, tiracchÃnayoniyà na dhÃvati, pittivisaye na dhÃvati, manussaloke na dhÃvati, devaloke na dhÃvati, na gatiyà gatiæ na upapattiyà upapattiæ na paÂisandhiyà paÂisandhiæ na bhavena bhavaæ na saæsÃ- rena saæsÃraæ na vaÂÂena vaÂÂaæ dhÃvati vidhÃvati sandhÃ- vati saæsaratÅ ti, tam eva sallaæ abbuyha na dhÃvati na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ad. ahaæ nu kho. 2 S purimaæ disaæ. 3 S pacchimaæ d-, and so on. 4 Bp ad. mÃnasallaæ. 5 Si abbuyhitvÃ. 6 Bp vinodetvÃ; S vinodhitvÃ. 7 Bp S gametvÃ. 8 S puratthimaæ d-, and so on. >/ #<[page 420]># %<420 AÂÂhakavaggo. [S.N. 939>% sÅdatÅ ti kÃmoghe na sÅdati, bhavoghe na sÅdati, diÂÂhoghe na sÅdati, avijjoghe na sÅdati na saæsÅdati na osÅdati na ava- sÅdati \<*<1>*>/na gacchati\<*<1>*>/ na avagacchatÅ ti, tam eva sallaæ abbuyha na dhÃvati na sÅdati. Ten' Ãha BhagavÃ: Yena sallena otiïïo disà sabbà vidhÃvati, tam eva sallaæ abbuyha na dhÃvati, na sÅdati. _________________________________ $$ Tattha sikkhÃnugÅyanti\<*<2>*>/: yÃni loke gadhitÃnÅ ti. Sikkhà ti hatthisikkhà assasikkhà rathasikkhà dhanusikkhà sÃlÃ- kiyaæ sallakattiyaæ kÃyatikicchaæ\<*<3>*>/ bhÆtiyaæ\<*<4>*>/ komÃra- tikicchaæ. GÅyantÅ ti gÅyanti\<*<5>*>/ kathiyanti bhaïiyanti dÅ- payanti vohariyanti. Athavà gÅyanti gaïhiyanti uggaïhi- yanti dhÃriyanti upadhÃriyanti upalakkhiyanti gadhitapa- ÂilÃbhÃya. Gadhità vuccanti pa¤cakÃmaguïà cakkhuvi¤- ¤eyyà rÆpà iÂÂhà kantà manÃpà piyarÆpà kÃmÆpasaæhità rajanÅyÃ. KiækÃraïà gadhità vuccanti pa¤cakÃmagunÃ? Yebhuyyena devamanussà pa¤cakÃmaguïe icchanti sÃdi- yanti\<*<6>*>/ pihayanti abhijappanti; taækÃraïà gadhità vuc- canti pa¤cakÃmaguïÃ. Loke ti manussaloke ti, tattha sik- khÃnugÅyanti yÃni: loke gadhitÃni. Na tesu pasuto siyà ti. TÃsu và sikkhÃsu tesu và pa¤ca- kÃmaguïesu na pasuto siyÃ, na tanninno assa, na tappono na tappabbhÃro na tadadhimutto na tadÃdhipateyyo ti, na tesu pasuto siyÃ. Nibbijjha sabbaso kÃme ti. Nibbijjhà ti paÂivijjhitvÃ, sabbe saækhÃrà aniccà ti paÂivijjhitvÃ, sabbe saækhÃrà dukkhà ti\<*<7>*>/ . . . pe . . . yaæ ki¤ci samudayadhammaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Si om. 2 S sikkhÃnagriyanti, and below. 3 Bp S ad. dÃrakatikicchaæ. 4 Bp S bhÆtiyÃ. 5 Bp S nigÅyanti. 6 Bp S patthayanti. 7 Bp S ad. paÂivijjhitvÃ. >/ #<[page 421]># %% sabban taæ nirodhadhamman ti paÂivijjhitvÃ. Sabbaso ti sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ asesaæ nissesaæ pariyÃdÃyavacanam etaæ sabbaso ti. KÃmà ti uddÃnato dve kÃmÃ, vatthukÃmà ca kilesakÃmà ca . . . pe . . . ime vuccanti vatthukÃmà . . . pe . . . ime vuccanti kilesakÃmà ti, nibbijjha sabbaso kÃme. Sikkhe nibbÃnam attano ti. \<*<1>*>/Sikkhà ti\<*<1>*>/ tisso sikkhÃ, adhi- sÅlasikkhà adhicittasikkhà adhipa¤¤Ãsikkhà . . . pe . . . ayaæ adhipa¤¤ÃsikkhÃ. NibbÃnam attano ti attano rÃgassa nibbÃnÃya\<*<2>*>/ dosassa nibbÃnÃya\<*<2>*>/ mohassa nibbÃnÃya\<*<2>*>/ . . . pe . . . sabbÃkusalÃbhisaækhÃrÃnaæ samÃya upasamÃya vÆpasa- mÃya nibbÃnÃya paÂinissaggÃya paÂipassaddhiyÃ\<*<3>*>/ adhisÅlam pi sikkheyya adhicittam pi sikkheyya adhipa¤¤aæ pi sik- kheyya. Imà tisso sikkhÃ\<*<4>*>/ Ãvajjento\<*<5>*>/ sikkheyya, jÃnanto sikkheyya . . . pe . . . sacchikÃtabbaæ sacchikaronto sik- kheyya Ãcareyya samÃcareyya samÃdÃya vatteyyà ti, sikkhe nibbÃnam attano. Ten' Ãha BhagavÃ: Tattha sikkhÃnugÅyanti: yÃni loke gadhitÃni na tesu pasuto siyÃ, nibbijjha sabbaso kÃme sikkhe nibbÃnam attano ti. _________________________________ $*>/ vevic- chaæ vitare muni. || Nidd_I.15:7 ||>$ Sacco siyà appagabbho ti. Sacco siyà ti saccavÃcÃya sa- mannÃgato siyÃ, sammÃdiÂÂhiyà samannÃgato siyÃ, ariyena aÂÂhaÇgikena maggena samannÃgato siyà ti, sacco siyÃ. Appagabbho ti tÅïi pÃgabbhiyÃni, kÃyikaæ pÃgabbhiyaæ, vÃcasikaæ pÃgabbhiyaæ, cetasikaæ pÃgabbhiyaæ . . . pe . . . idaæ cetasikaæ pÃgabbhiyaæ. Yass' imÃni tÅïi pÃ- gabbhiyÃni pahÅnÃni samucchinnÃni vÆpasantÃni paÂipas- \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S om. 2 S nibbÃpanÃya. 3 S paÂinissaddhiyÃ. 4 Bp S sikkhÃyo. 5 Bp avajjanto. 6 Bp below (and here?) lobhapÃpaæ. >/ #<[page 422]># %<422 AÂÂhakavaggo. [S.N. 941>% saddhÃni abhabbuppattikÃni ¤Ãïagginà da¬¬hÃni, so vuccati appagabbho ti, sacco siyà appagabbho. AmÃyo rittapesuïo ti. MÃyà vuccati va¤canikà cariyÃ. Idh' ekacco kÃyena duccaritaæ caritvÃ, vÃcÃya duccaritaæ caritvÃ, manasà duccaritaæ caritvÃ, tassa paÂicchÃdanahetu pÃpikaæ icchaæ païidahati, mà maæ ja¤¤Ã ti icchati, mà maæ ja¤¤Ã\<*<1>*>/ ti saækappeti, mà maæ ja¤¤Ã\<*<1>*>/ ti vÃcaæ bhÃ- sati, mà maæ ja¤¤Ã\<*<1>*>/ ti kÃyena parakkamati; yà evarÆpà mÃyà mÃyÃvità accasarà va¤canà nikati nikiraïà niharaïà pariharaïà guhanà pariguhanà chÃdanà paricchÃdanà anut- tÃnÅkammaæ anÃvikammaæ\<*<2>*>/ vocchÃdanà pÃpakiriyÃ; ayaæ vuccati mÃyÃ. Yass' esà mÃyà pahÅnà samucchinnà vÆpasantà paÂipassaddhà abhabbuppattikà ¤Ãïagginà da¬- ¬hÃ; so vuccati amÃyo. Rittapesuïo ti. Pesu¤¤an ti idh' ekacco pisuïavÃco hoti . . . pe . . . evaæ bhedÃdhippÃyo pesu¤¤aæ upasaæharati. Yass' etaæ pesu¤¤aæ pahÅnaæ samucchinnaæ vÆpasantaæ paÂipassaddhaæ abhabbuppat- tikaæ ¤Ãïagginà da¬¬haæ, so vuccati rittapesuïo vigatape- suïo\<*<3>*>/ ti, amÃyo rittapesuïo. Akkodhano lobhapÃpakaæ\<*<4>*>/ vevicchaæ vitare munÅ ti. Akkodhano ti hi kho vuttaæ. Api ca kodho tÃva vattabbo, dasah' ÃkÃrehi kodho jÃyati\<*<5>*>/ . . . pe . . . yass' eso kodho pahÅno samucchinno vÆpasanto paÂipassaddho abhabbup- pattiko ¤Ãïagginà da¬¬ho; so vuccati akkodhano. Kodhas- sa pahÅnattà akkodhano, kodhavatthussa pari¤¤Ãtattà ak- kodhano, kodhahetussa ucchinnattà akkodhano. Lobho ti yo lobho lubbhanà lubbhitattaæ . . . pe . . . abhijjhà lo- bho akusalamÆlaæ. Vevicchaæ vuccati pa¤ca macchariyÃni, ÃvÃsamacchariyaæ . . . pe . . . gÃho vuccati macchariyaæ. MunÅ ti monaæ vuccati ¤Ãïaæ; yà pa¤¤Ã pajÃnanà . . . pe . . . saÇgajÃlam aticca so munÅ ti. Akkodhano lobha- pÃpakaæ vevicchaæ vitare munÅ ti muni lobhapÃpaka¤ ca veviccha¤ ca atari uttari pattari samatikkami vitikkami vÅ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp ja¤¤u. 2 S Ãvikam pi. 3 Bp S vivittapesuïo. 4 Bp lobhapÃpaæ, and below. 5 Bp S ad. anatthaæ me acarÅ ti kodho jÃyati. >/ #<[page 423]># %% tivattayÅ ti, akkodhano lobhapÃpakaæ vevicchaæ vitare munÅ ti. Ten' Ãha BhagavÃ: Sacco siyà appagabbho amÃyo rittapesuïo akkodhano, lobhapÃpakaæ vevicchaæ vitare munÅ ti. _________________________________ $$ Niddaæ tandiæ sahe thÅnan ti. Niddà ti yà kÃyassa aka- lyatà akamma¤¤atà onÃho\<*<1>*>/ pariyonÃho anto samorodho middhaæ soppaæ\<*<2>*>/ capalÃyikÃ\<*<3>*>/ supinÃ\<*<4>*>/ supitattaæ. Tan- dÅ ti yà tandi tandiyanà tandimanakatà Ãlasiyaæ ÃlasÃyanà Ãlasayitattaæ. ThÅnan ti yà cittassa akalyatà akamma¤- ¤atà olÅyanà sallÅyanà lÅnaæ lÅyanà lÅyitattaæ thÅnaæ thÅyanà thÅyitattaæ cittassa. Niddaæ tandiæ sahe thÅnan ti nidda¤ ca tandi¤ ca\<*<5>*>/ saheyya parisaheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyÃdiyeyya maddeyyà ti, niddaæ tandiæ sahe thÅnaæ. PamÃdena na saævase ti. PamÃdo vattabbo kÃyaduccari- tena và vacÅduccaritena và manoduccaritena và pa¤cakÃ- maguïesu\<*<6>*>/ cittassa vossaggo vossaggÃnuppadÃnaæ và ku- salÃnaæ và dhammÃnaæ bhÃvanÃya asakkaccakiriyatà asÃ- taccakiriyatà anaÂÂhitakiriyatÃ\<*<7>*>/ olÅnavuttità nikkhittachan- datà nikkhittadhuratà anÃsevanÃ\<*<8>*>/ abahulÅkammaæ ana- dhiÂÂhÃnaæ ananuyogo pamÃdo; yo evarÆpo pamÃdo pa- majjanà pamajjitattaæ; ayaæ vuccati pamÃdo. PamÃ- dena na saævase ti pamÃdena na saævaseyya na Ãvaseyya na parivaseyya pamÃdaæ pajaheyya vinodeyya byantÅka- reyya anabhÃvaæ gameyya; pamÃdà Ãrato assa virato paÂi- virato nikkhanto nissaÂÂho vippamutto visaæyutto vimari- yÃdikatena cetasà vihareyyà ti, pamÃdena na saævase. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si unÃho. 2 Bp suppaæ. 3 Bp S paca-; Bp ad. suppaæ; S ad. soppaæ. 4 Bp suppanÃ; S soppanÃ. 5 S ad. thÅna¤ ca. 6 Bp pa¤casu và k-; S pa¤casu k-. 7 Bp S aniÂÂhita-. 8 Bp S ad. abhÃvanÃ. >/ #<[page 424]># %<424 AÂÂhakavaggo. [S.N. 942>% AtimÃne na tiÂÂheyyà ti. AtimÃno ti idh' ekacco paraæ atima¤¤ati jÃtiyà và gottena và . . . pe\<*<1>*>/ . . . a¤¤atara¤- ¤atarena và vatthunÃ; yo evarupo mÃno ma¤¤anà ma¤- ¤itattaæ uïïati uïïamo dhajo sampaggÃho ketukamyatà cittassa; ayaæ vuccati atimÃno. AtimÃne na tiÂÂheyyà ti atimÃne na tiÂÂheyya na santiÂÂheyya, atimÃnaæ pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya anabhÃvaæ gameyya, atimÃnà Ãrato assa virato paÂivirato nikkhanto nissaÂÂho vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà vihareyyà ti, atimÃne na tiÂÂheyya. NibbÃnamanaso naro ti idh' ekacco dÃnaæ dento sÅlaæ samÃdiyanto uposathakammaæ karonto pÃnÅyaæ paribho- janÅyaæ upaÂÂhapento pariveïaæ sammajjanto cetiyaæ vandanto cetiye gandhamÃlaæ Ãropento cetiyaæ padak- khiïaæ karonto yaæki¤ci tedhÃtukaæ kusalÃbhisaækhÃ- raæ abhisaækharonto na gatihetu na upapattihetu na paÂi- sandhihetu na bhavahetu na saæsÃrahetu na vaÂÂahetu sab- ban taæ visaæyogÃdhippÃyo nibbÃnaninno nibbÃnapoïo nib- bÃnapabbhÃro abhisaækharotÅ ti, evam pi nibbÃnamanaso naro. Athavà sabbasaækhÃradhÃtuyà cittaæ paÂivÃpetvà amatÃya dhÃtuyà cittaæ upasaæharati, etaæ santaæ, etaæ païÅtaæ yadidaæ sabbasaækhÃrasamatho sabbÆpadhipa- Âinissaggo taïhakkhayo virÃgo nirodho nibbÃnan ti, evam pi nibbÃnamanaso naro. *Na paï¬ità upadhisukhassa hetu dÃnÃni\<*<2>*>/ dadanti punabbhavÃya, kÃma¤ ca te upadhiparikkhayÃya dadanti dÃnaæ apunabbhavÃya. Na paï¬ità upadhisukhassa hetu bhÃventi jhÃnÃni punabbhavÃya, kÃma¤ ca te upadhiparikkhayÃya bhÃventi jhÃnÃni apunabbhavÃya. \<-------------------------------------------------------------------------- * Untraced; cf. JÃt. vi, 374. 1 Bp S om. 2 Bp S dadanti. >/ #<[page 425]># %% Te nibbutiæ abhimanÃ\<*<1>*>/ dadanti taæninnacittÃ\<*<2>*>/ tadÃdhimuttatÃ\<*<3>*>/, najjo yathà sÃgaramajjhagatÃ\<*<4>*>/ bhavanti nibbÃnaparÃyanà te ti, nibbÃnamanaso naro. Ten' Ãha BhagavÃ: Niddaæ tandiæ sahe thÅnaæ, pamÃdena na saævase, atimÃne na tiÂÂheyya nibbÃnamanaso naro ti. _________________________________ $$ Mosavajje na niyyethà ti mosavajjaæ vuccati musÃvÃdo; idh' ekacco sabhaggato và parisaggato và ¤Ãtimajjhaggato và pÆgamajjhaggato\<*<5>*>/ và rÃjakulamajjhaggato và abhinÅto sakkhipuÂÂho\<*<6>*>/: ehi\<*<7>*>/ bho purisa, yaæ jÃnÃsi, taæ vadehÅ ti; so ajÃnaæ và Ãha\<*<8>*>/ jÃnÃmÅ ti, jÃnaæ và Ãha na jÃnÃmÅ ti; apassaæ và Ãha passÃmÅ ti, passaæ và Ãha na passamÅ ti; iti attahetu và parahetu và Ãmisaki¤cikkhahetu\<*<9>*>/ và sampa- jÃnamusà \<*<10>*>/bhÃsità ti\<*<10>*>/, iti\<*<11>*>/ vuccati mosavajjaæ. Api ca tÅh' ÃkÃrehi catupa¤cachasatta-aÂÂhah' ÃkÃrehi . . . pe . . . imehi aÂÂhah' ÃkÃrehi musÃvÃdo hoti. Mosavajje na niy- yethà ti mosavajjena na yÃyeyya\<*<12>*>/ na vuyheyya na saæha- reyya, mosavajjaæ pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya ana- bhÃvaæ gameyya; mosavajjà Ãrato assa virato paÂivirato nikkhanto nissaÂÂho vippamutto visaæyutto vimariyÃdika- tena cetasà vihareyyà ti, mosavajje na niyyetha. RÆpe snehaæ na kubbaye ti. RÆpan ti cattÃro ca mahÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp abhisamÃnasÃ; S abhimanÃsÃ. 2 Bp S tanninnà ta¤cittÃ. 3 Bp S tadÃdhimuttÃ. (Read -muttakÃ?). 4 Bp sÃgaramajjhapetÃ; S sÃre majjhapetÃ. 5 Bp S pugamajjhagato. 6 Bp -phuÂÂho. 7 Bp eham; S evam. 8 Bp ahaæ, throughout. 9 Si Ãmissa-. 10-10 Bp S bhÃsito hoti. 11 Bp S idaæ. 12 Bp ad. niyyayeyya. >/ #<[page 426]># %<426 AÂÂhakavaggo. [S.N. 943>% bhÆtà catunna¤ ca mahÃbhÆtÃnaæ upÃdÃyarÆpaæ. RÆpe snehaæ na kubbaye ti rÆpe snehaæ na kareyya, chandaæ na kareyya, pemaæ na kareyya, rÃgaæ na kareyya na janeyya na sa¤janeyya na nibbatteyya nÃbhinibbatteyyà ti, rÆpe snehaæ na kubbaye. MÃna¤ ca parijÃneyyà ti. MÃno ti ekavidhena mÃno\<*<1>*>/ cittassa uïïati. Duvidhena mÃno, attukkaæsanamÃno, para- vambhanamÃno. Tividhena mÃno, seyyo 'ham asmÅ ti mÃno, sadiso 'ham asmÅ ti mÃno, hÅno 'ham asmÅ ti mÃno. Catubbidhena mÃno, lÃbhena mÃnaæ janeti, yasena mÃnaæ janeti, pasaæsÃya mÃnaæ janeti, sukhena mÃnaæ janeti. Pa¤cavidhena mÃno, lÃbhi 'mhi manÃpikÃnaæ rÆpÃnan ti mÃnaæ janeti\<*<2>*>/, manÃpikÃnaæ saddÃnam gandhÃnaæ ra- sÃnaæ phoÂÂhabbÃnan ti mÃnaæ janeti. Chabbidhena mÃ- no, cakkhusampadÃya mÃnaæ janeti, sotasampa¬Ãya\<*<3>*>/ ghÃ- nasampadÃya jivhÃsampadÃya kÃyasampadÃya manosam- padÃya mÃnaæ janeti. Sattavidhena mÃno, mÃno\<*<4>*>/ atimÃno mÃnÃtimÃno omÃno\<*<5>*>/ adhimÃno asmimÃno micchÃmÃno. AÂÂhavidhena mÃno, lÃbhena mÃnaæ janeti, alÃbhena omÃ- naæ janeti, yasena mÃnaæ janeti, ayasena omÃnaæ janeti, pasaæsÃya mÃnaæ janeti, nindÃya omÃnaæ janeti, sukhena mÃnaæ janeti, dukkhena omÃnaæ janeti. Navavidhena mÃno, seyyassa seyyo 'ham asmÅ ti mÃno, seyyassa sadiso 'ham asmÅ ti mÃno, seyyassa hÅno 'ham asmÅ ti mÃno, sadi- sassa seyyo 'ham asmÅ ti mÃno, \<*<6>*>/sadisassa sadiso 'ham asmÅ ti mÃno, sadisassa hÅno 'ham asmÅ ti mÃno, hÅnassa seyyo 'ham asmÅ ti mÃno, hÅnassa sadiso 'ham asmÅ ti mÃno, hÅ- nassa hÅno 'ham asmÅ ti mÃno\<*<6>*>/. Dasavidhena mÃno, idh' ekacco mÃnaæ janeti jÃtiyà và gottena và . . . pe . . . a¤¤atara¤¤atarena và vatthunÃ; yo evarÆpo mÃno ma¤- ¤anà ma¤¤itattaæ uïïati uïïamo dhajo sampaggÃho ketu- kamyatà cittassa; ayaæ vuccati mÃno. MÃna¤ ca pari- jÃneyyà ti mÃnaæ tÅhi pari¤¤Ãhi parijÃneyya, ¤Ãtapari¤- ¤Ãya tÅraïapari¤¤Ãya pahÃnapari¤¤Ãya. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ad. yÃ. 2 Bp S ad. labhi 'mhi. 3 S ad. mÃnaæ janeti. 4 Bp S om. 5 Bp S ad. sadisamÃno. 6-6 S pe. >/ #<[page 427]># %% Katamà ¤Ãtapari¤¤Ã? MÃnaæ jÃnÃti\<*<1>*>/, ayaæ ekavi- dhena mÃno\<*<2>*>/, cittassa uïïati; ayaæ duvidhena mÃno, at- tukkaæsanamÃno paravambhanamÃno . . . pe . . . ayaæ dasavidhena mÃno, idh' ekacco mÃnaæ janeti jÃtiyà và gottena và . . . pe . . . a¤¤atara¤¤atarena và vatthunà ti jÃnÃti passati; ayaæ ¤Ãtapari¤¤Ã. Katamà tÅranapari¤¤Ã? \<*<3>*>/Evaæ ¤atvÃ\<*<3>*>/ mÃnaæ tÅreti aniccato dukkhato . . . pe . . . nissaraïato tÅreti; ayaæ tÅraïapari¤¤Ã. Katamà pahÃnapari¤¤Ã? Evaæ tÅretvÃ\<*<4>*>/ mÃnaæ paja- hati vinodeti byantÅkaroti anabhÃvaæ gameti; ayaæ pahÃna- pari¤¤Ã. MÃna¤ ca parijÃneyyà ti, mÃnaæ imÃhi tÅhi pari¤¤Ãhi parijÃneyyà ti, mÃna¤ ca parijÃneyya. SÃhasà virato care ti. Katamà sÃhasÃcariyÃ? Rattassa rÃgacariyà sÃhasÃcariyÃ, duÂÂhassa dosacariyà sÃhasÃcariyÃ, mÆÊhassa mohacariyà sÃhasÃcariyÃ, vinibandhassa mÃnaca- riyà sÃhasÃcariyÃ, parÃmaÂÂhassa diÂÂhicariyà sÃhasÃcariyÃ, vikkhepagatassa uddhaccacariyà sÃhasÃcariyÃ, aniÂÂhaÇga- tassa vicikicchÃcariyà sÃhasÃcariyÃ, thÃmagattassa anusa- yacariyà sÃhasÃcariyÃ; ayaæ sÃhasÃcariyÃ. SÃhasà virato care ti sÃhasÃcariyÃya Ãrato assa virato paÂivirato nikkhanto nissaÂÂho vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà vihareyyà \<*<5>*>/ti. Care ti\<*<5>*>/ careyya vicareyya iriyeyya vat- teyya pÃleyya yapeyya yÃpeyyà ti, sÃhasà virato care. Ten' Ãha BhagavÃ: Mosavajje na niyyetha, rÆpe snehaæ na kubbaye, mÃna¤ ca parijÃneyya, sÃhasà virato care ti. _________________________________ $*>/ na sito siyÃ. || Nidd_I.15:10 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S pajÃnÃti. 2 S ad. yÃ. 3-3 Bp S etaæ ¤Ãtaæ katvÃ. 4 Bp S tirayitvÃ. 5-5 Bp S om. 6 Si Ãkassaæ, and below. >/ #<[page 428]># %<428 AÂÂhakavaggo. [S.N. 944>% PurÃïaæ nÃbhinandeyyà ti. \<*<1>*>/PurÃïà vuccanti\<*<1>*>/ atÅtà rÆpà vedanà sa¤¤Ã saækhÃrà vi¤¤Ãïaæ. AtÅte saækhÃre taïhÃvasena diÂÂhivasena nÃbhinandeyya nÃbhivadeyya na ajjhoseyya abhinandanaæ abhivadanaæ ajjhosÃnaæ gÃhaæ parÃmÃsaæ abhinivesaæ pajaheyya vinodeyya byantÅka- reyya anabhÃvaæ gameyyà ti, purÃïaæ nÃbhinandeyya. Nave khantim akubbaye ti. Navà vuccanti\<*<2>*>/ paccuppannà rÆpà vedanà sa¤¤Ã saækhÃrà vi¤¤Ãïaæ. Puccuppanne saæ- khÃre taïhÃvasena\<*<3>*>/ khantiæ na kareyya chandaæ na kareyya pemaæ na kareyya rÃgaæ na kareyya na janeyya na sa¤- janeyya na nibbatteyya nÃbhinibbatteyyà ti, nave khantim akubbaye. HÅyamÃne na soceyyà ti hÅyamÃne hÃyamÃne parihÃya- mÃne vemÃne vigacchamÃne antaradhÃyamÃne na soceyya na kilameyya na parÃmaseyya na parideveyya na urattÃ- Êiæ kandeyya na sammohaæ Ãpajjeyya. Cakkhusmiæ hÅ- yamÃne hÃyamÃne parihÃyamÃne vemÃne vigacchamÃne antaradhÃyamÃne, sotasmiæ ghÃnasmiæ jivhÃya kÃyasmiæ rÆpasmiæ saddasmiæ gandhasmiæ rasasmiæ phoÂÂhabbas- miæ kulasmiæ gaïasmiæ ÃvÃsasmiæ\<*<4>*>/ yasasmiæ pasaæsÃya sukhasmiæ cÅvarasmiæ piï¬apÃtasmiæ senÃsanasmiæ gilÃ- napaccayabhesajjaparikkhÃrasmiæ hÅyamÃne hÃyamÃne pa- rihÃyamÃne vemÃne vigacchamÃne antaradhÃyamÃne na soceyya na kilameyya na parÃmaseyya na parideveyya na urattÃÊiæ kandeyya na sammohaæ Ãpajjeyyà ti, hÅyamÃne na soceyya. ùkÃsaæ na sito siyà ti. ùkÃsaæ vuccati taïhÃ; yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. Kiæ- kÃraïà ÃkÃsaæ vuccati taïhÃ? YÃya taïhÃya rÆpaæ Ãkassati samÃkassati gaïhÃti parÃmasati abhinivisati veda- naæ sa¤¤aæ saækhÃre vi¤¤Ãïaæ gatiæ upapattiæ paÂi- sandhiæ bhavaæ saæsÃraæ vaÂÂaæ Ãkassati samÃkassati gaïhÃti parÃmasati abhinivisati, taækÃraïà ÃkÃsaæ vuccati taïhÃ. ùkÃsaæ na sito siyà ti \<*<5>*>/taïhaæ na sito\<*<5>*>/ siyÃ, taï- \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp (S?) purÃïaæ vuccati. 2 Bp S vuccati. 3 Bp S ad. diÂÂhivasena. 4 Bp S ad. labhasmiæ. 5-5 Bp S taïhÃnissito na. >/ #<[page 429]># %% haæ pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya anabhÃvaæ ga- meyya; taïhÃya Ãrato assa virato paÂivirato nikkhanto nis- saÂÂho vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà vi- hareyyà ti, ÃkÃsaæ na sito siyÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: PurÃïaæ nÃbhinandeyya, nave khantim akubbaye, hÅyamÃne na soceyya, ÃkÃsaæ na sito siyà ti. _________________________________ $*>/ brÆmi jappanaæ, Ãrammaïaæ pakappanaæ, kÃmapaÇ- ko duraccayo. || Nidd_I.15:11 ||>$ Gedhaæ brÆmi mahogho tÅ\<*<2>*>/ ti. Gedho vuccati taïhÃ; yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. Mahogho vuccati taïhÃ; yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhij- jhà lobho akusalamÆlaæ. Gedhaæ brÆmi mahogho ti ge- dhaæ mahogho ti brÆmi ÃcikkhÃmi desemi pa¤¤Ãpemi paÂÂhapemi vivarÃmi vibhajÃmi uttÃnÅkaromi pakÃsemÅ ti, gedhaæ brÆmi mahogho ti. ùcamaæ brÆmi jappanan ti. ùcamà vuccati tanhÃ; yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. Jappanà pi vuccati taïhÃ, yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. ùcamaæ brÆmi jappanan ti Ãcamaæ jappanà ti brÆmi ÃcikkhÃmi \<*<3>*>/desemi pa¤¤Ãpemi paÂÂhapemi vivarÃmi vibhajÃmi\<*<3>*>/ uttÃnÅkaromi pakÃsemÅ ti, Ãcamaæ brÆmi jappanaæ. ùrammaïaæ\<*<4>*>/ pakappanan ti. ùrammaïà vuccati taïhÃ; yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. Pakappanà pi vuccati taïhÃ; yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlan ti. ùrammaïaæ pakappanaæ kÃmapaÇko duraccayo ti. KÃmapaÇko kÃmakaddamo kÃ- makileso kÃmapalipo kÃmapalibodho\<*<5>*>/ duraccayo durati- vatto duttaro duppataro dussamatikkamo dubbÅtivatto ti, kÃmapaÇko duraccayo. Ten' Ãha BhagavÃ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 PTS. Ãjavaæ. 2 Si om. 3-3 Bp S pe. 4 Bp ad. pi. 5 Bp S -rodho. >/ #<[page 430]># %<430 AÂÂhakavaggo. [S.N. 945>% Gedhaæ brÆmi mahogho ti, Ãcamaæ brÆmi jappanaæ, Ãrammaïaæ pakappanaæ, kÃmapaÇko duraccayo ti. _________________________________ $*>/ muni thale tiÂ- Âhati brÃhmaïo, sabbaæ so paÂinissajja sa ve santo ti vuccati. || Nidd_I.15:12 ||>$ Saccà avokkamma munÅ ti saccavÃcÃya avokkamanto, sam- mÃdiÂÂhiyà avokkamanto, ariyà aÂÂhaÇgikà maggà avokka- manto. MunÅ ti monaæ vuccati ¤Ãïaæ; yà pa¤¤Ã pajÃ- nanà . . . pe . . . saÇgajÃlam aticca so munÅ ti, saccà avok- kamma muni. Thale tiÂÂhati brÃhmaïo ti. Thalaæ vuccati amataæ nib- bÃnaæ; yo so sabbasaækhÃrasamatho sabbÆpadhipaÂinis- saggo taïhakkhayo virÃgo nirodho nibbÃnaæ. BrÃhmaïo ti sattannaæ dhammÃnaæ vÃhitattà brÃhmaïo . . . pe . . . anissito\<*<2>*>/ tÃdi pavuccate\<*<3>*>/ brahmÃ. Thale tiÂÂhati brÃh- maïo ti brÃhmaïo thale\<*<4>*>/ tiÂÂhati, dÅpe tiÂÂhati, tÃïe tiÂ- Âhati, leïe tiÂÂhati, saraïe tiÂÂhati, abhaye tiÂÂhati, accute tiÂÂhati, amate tiÂÂhati, nibbÃne tiÂÂhatÅ ti, thale tiÂÂhati brÃhmaïo. Sabbaæ so patinissajjà ti. Sabbaæ vuccati dvÃdasÃya- tanÃni: cakkhu¤ c' eva rÆpà ca . . . pe . . . mano c' eva dhammà ca. Yato ajjhattikabÃhiresu Ãyatanesu chandarÃ- go pahÅno hoti ucchinnamÆlo tÃlÃvatthukato anabhÃvaæ gato Ãyatiæ anuppÃdadhammo; ettÃvatà pi sabbaæ cat- taæ hoti vantaæ muttaæ pahÅnaæ paÂinissaÂÂhaæ. Yato taïhà ca diÂÂhi ca mÃno ca pahÅnà honti ucchinnamÆlà tÃlÃ- vatthukatà abhÃvaægatÃ\<*<5>*>/ Ãyatiæ anuppÃdadhammÃ, et- tÃvatà pi sabbaæ cattaæ hoti vantaæ muttaæ pahÅnaæ paÂinissaÂÂhaæ. Yato pu¤¤ÃbhisaækhÃro ca apu¤¤Ãbhi- saækhÃro ca Ãne¤jÃbhisaækhÃro ca pahÅnà honti ucchinna- mÆlà tÃlÃvatthukatà {anabhÃvaÇgatÃ} Ãyatiæ anuppÃda- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S avokkamaæ, and below. 2 Bp S asito. 3 Bp S ad. sa. 4 Si om. 5 Bp S anabhÃvaæ-. >/ #<[page 431]># %% dhammÃ; ettÃvatà pi sabbaæ cattaæ hoti vantaæ\<*<1>*>/ pahÅ- naæ patinissaÂÂhan ti, sabbaæ so paÂinissajja. Sa ve santo ti vuccatÅ ti so santo upasanto vÆpasanto nib- buto paÂipassaddho ti vuccati kathiyati bhaïiyati dÅpiyati vohariyatÅ ti, sa ve santo ti vuccati. Ten' Ãha BhagavÃ: Saccà avokkamma muni thale tiÂÂhati brÃhmaïo, sabbaæ so paÂinissajja sa ve santo ti vuccatÅ ti. _________________________________ $*>/, sa vedagÆ, ¤atvà dham- maæ anissito sammà so loke iriyÃno na-ppihetÅdha kassaci. || Nidd_I.15:13 ||>$ Sa ve vidvà sa vedagÆ ti. Vidvà ti vidvà vijjÃgato ¤ÃïÅ buddhimÃ\<*<3>*>/ vibhÃvÅ medhÃvÅ; vedagÆ ti vedÃ\<*<4>*>/ vuccati catÆsu maggesu ¤Ãïaæ . . . pe . . . sabbavedanÃsu vÅtarÃgo sab- bavedam aticca vedagÆ so ti, sa ve vidvà sa vedagÆ. ¥atvà dhammaæ anissito ti\<*<5>*>/ ¤atvà jÃnitvà tulayitvà tÅra- yitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvÃ. Sabba saækhÃrà anic- cà ti ¤atvà jÃnitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆ- taæ katvÃ. Sabbe saækhÃrà dukkhà ti . . . pe . . . yaæ ki¤ci samudayadhammaæ sabban taæ nirodhadhamman ti ¤atvà jÃnitvà tulayitvà tÅrayitvà vibhÃvayitvà vibhÆtaæ katvÃ. Anissito ti dve nissayÃ, taïhÃnissayo ca diÂÂhinis- sayo ca . . . pe . . . ayaæ taïhÃnissayo . . . pe . . . ayaæ diÂÂhinissayo. TanhÃnissayaæ pahÃya diÂÂhinissayaæ paÂinissajjitvà cakkhuæ anissito, sotaæ anissito, ghÃnaæ anissito . . . pe . . . diÂÂhasutamutavi¤¤Ãtabbe dhamme anissito anallÅno anupagato anajjhosito anadhimutto nik- khanto nissaÂÂho vippamutto\<*<6>*>/ vimariyÃdikatena cetasà vi- haratÅ ti, ¤atvà dhammaæ anissito. Sammà so loke iriyÃno ti yato ajjhattikabÃhiresu Ãyata- nesu chandarÃgo pahÅno hoti ucchinnamÆlo tÃlÃvatthukato anabhÃvaæ gato Ãyatiæ anuppÃdadhammo; ettÃvatà pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ad. muttaæ. 2 Si viddhÃ, throughout. 3 Bp S om. 4 Si vedo. 5 Bp ad. ¤atvà ti. 6 Bp S ad. visa¤¤utto. >/ #<[page 432]># %<432 AÂÂhakavaggo. [S.N. 947>% sammà so loke carati viharati iriyati vattati pÃleti yapeti yÃpeti. Yato pu¤¤ÃbhisaækhÃro ca apu¤¤ÃbhisaækhÃro ca Ãne¤jÃbhisaækhÃro ca pahÅnà honti ucchinnamÆlà tÃlÃ- vatthukatà anabhÃvaæ gatà Ãyatiæ anuppÃdadhammÃ; et- tÃvatà pi sammà so loke carati viharati iriyati vattati pÃleti yapeti yÃpetÅ ti, sammà so loke iriyÃno. Na-ppihetÅdha kassacÅ ti pihà vuccati taïhÃ; yo rÃgo sÃ- rÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. Yass' esà pihà taïhà pahÅnà samucchinnà vÆpasantà paÂipassad- dhà abhabbuppattikà ¤Ãïagginà da¬¬hÃ; so kassaci na-p- piheti khattiyassa và brÃhmaïassa và vessassa và suddassa và gahaÂÂhassa và pabbajitassa và devassa và manussassa và ti, na-ppihetÅdha kassaci. Ten' Ãha BhagavÃ: Sa ve vidvÃ, sa vedagÆ, ¤atvà dhammaæ anissito sammà so loke iriyÃno na-ppihetÅdha kassacÅ ti. _________________________________ $$ Yo ca kÃme accatari saÇgaæ loke duraccayan ti. \<*<1>*>/Yo ti\<*<1>*>/ yo yÃdiso yathÃyutto yathÃvihito yathÃpakÃro yaæ- ÂhÃnappatto yaædhammasamannÃgato khattiyo và brÃh- maïo và vesso và suddo và gahaÂÂho và pabbajito và devo và manusso vÃ. KÃmà ti uddÃnato dve kÃmÃ, vatthukÃmà ca kilesakÃmà ca . . . pe . . . ime vuccanti vatthukÃmà . . . pe . . . ime vuccanti kilesakÃmÃ. SaÇgà ti sattà saÇ- gÃ, rÃgasaÇgo dosasaÇgo mohasaÇgo mÃnasaÇgo diÂÂhi- saÇgo kilesasaÇgo duccaritasaÇgo. Loke ti apÃyaloke manus- saloke devaloke khandhaloke dhÃtuloke Ãyatanaloke\<*<2>*>/. Duraccayan ti yo kÃme ca saÇge ca loke duraccaye durati- vatte duttare duppatare dussamatikkame dubbÅtivatte at- tari\<*<3>*>/ uttari pattari\<*<4>*>/ samatikkami vÅtivattayÅ\<*<5>*>/ ti, yo ca kÃme accatari saÇgaæ loke duraccayaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Si om. 2 Bp S ad. saÇgaloke. 3 Bp S atari. 4 Bp S patari. 5 Bp S vÅtivattati. >/ #<[page 433]># %% Na so socati nÃjjhetÅ ti vipariïataæ và vatthuæ na socati, pariïatasmiæ và vatthusmiæ na socati, cakkhu me vipari- ïatan ti na socati, sotaæ me, ghÃnaæ me, jivhà me, kÃyo me, rÆpà me, saddà me, gandhà me, rasà me, phoÂÂhabbà me, kulaæ me, gaïo me, ÃvÃso me, lÃbho me, yaso me, pa- saæsà me, sukhaæ me, cÅvaraæ me, piï¬apÃto me, senÃsa- naæ me, gilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrà me, mÃtà me, pità me, bhÃtà me, bhaginÅ me, putto me, dhÅtà me, mittà me, amaccà me, ¤ÃtisÃlohità me vipariïatà ti na socati na kilamati na paridevati na urattÃÊiæ kandati na sammohaæ ÃpajjatÅ ti, na socati. NÃjjhetÅ ti nÃjjheti na ajjheti na upa- nijjhÃyati na nijjhÃyÃti na pajjhÃyati; athavà na jÃyati na jÅyati na mÅyati na cavati na upapajjatÅ ti\<*<1>*>/, na so socati nÃj- jheti. Chinnasoto abandhano ti\<*<2>*>/. SotÃ\<*<3>*>/ vuccati taïhÃ, yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. Yass' esà sotà taïhà pahÅnà samucchinnà \<*<4>*>/vÆpasantà paÂipassad- dhà abhabbuppattikÃ\<*<4>*>/ ¤Ãïagginà da¬¬hÃ, so vuccati chin- nasoto. Abandhano ti \<*<5>*>/satta bandhanà ti\<*<5>*>/, rÃgabandhanaæ dosabandhanaæ mohabandhanaæ mÃnabandhanaæ diÂÂhi- bandhanaæ\<*<6>*>/ kilesabandhanaæ duccaritabandhanaæ. Yass' etÃni\<*<7>*>/ bandhanÃni\<*<8>*>/ pahÅnÃni samucchinnÃni \<*<9>*>/vÆpasantÃni paÂipassaddhÃni abhabbuppattikÃni\<*<9>*>/ ¤Ãïagginà da¬¬hÃni, so vuccati abandhano ti, chinnasoto abandhano. Ten' Ãha BhagavÃ: Yo ca kÃme accatari saÇgaæ loke duraccayaæ, na so socati nÃjjheti chinnasoto abandhano ti. _________________________________ $*>/, upasanto carissasi\<*<11>*>/. || Nidd_I.15:15 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ad. najjhetÅ ti. 2 Bp S ad. sotaæ. 3 S om. 4-4 Bp S pe. 5-5 Bp S om. 6 Si om. 7 Bp S ete. 8 Bp S bandhanÃ, and so on down to da¬¬hÃ. 9-9 Bp S pe. 10 Bp gahessati. 11 Bp S carissati. >/ #<[page 434]># %<434 AÂÂhakavaggo. [S.N. 949>% Yaæ pubbe taæ visosehÅ ti. AtÅte saækhÃre Ãrabbha ye kilesà uppajjeyyuæ, te kilese sosehi visosehi sukkhÃpehi\<*<1>*>/ pajahehi\<*<2>*>/ vinodehi byantÅkarohi anabhÃvaæ gamehÅ ti, evam pi yaæ pubbe taæ visosehi. Athavà ye atÅtà kammÃbhi- saækhÃrà avipakkavipÃkÃ, te kammÃbhisaækhÃre sosehi visosehi sukkhÃpehi\<*<3>*>/ abÅjaæ karohi pajahi\<*<2>*>/ vinodehi byan- tÅkarohi anabhÃvaæ gamehÅ ti, evam pi yaæ pubbe taæ visosehi. Pacchà te mÃhu ki¤canan ti pacchà vuccati anÃgataæ. AnÃgate saækhÃre Ãrabbha yÃni\<*<4>*>/ uppajjeyyuæ rÃgaki¤ca- naæ dosaki¤canaæ mohaki¤canaæ mÃnaki¤canaæ\<*<5>*>/ diÂ- Âhiki¤canaæ kilesaki¤canaæ duccaritaki¤canaæ, \<*<6>*>/imÃni ki¤canÃni\<*<6>*>/ tuyhaæ mà ahu mà pÃtum\<*<5>*>/ akÃsi mà janesi mà sa¤janesi mà nibbattesi mà abhinibbattesi pajahi vinodehi byantÅkarohi anabhÃvaæ gamehÅ ti, pacchà te mÃhu ki¤- canaæ. Majjhe ce no gahessasÅ\<*<7>*>/ ti majjhaæ vuccanti\<*<8>*>/ paccup- pannà rÆpà vedanà sa¤¤Ã saækhÃrà vi¤¤Ãïaæ, paccup- panne saækhÃre taïhÃvasena diÂÂhivasena na gahessasi na uggahessasi na gaïhissasi na parÃmasissasi nÃbhinandissasi nÃbhivadissasi\<*<9>*>/ na ajjhosissasi; abhinandanaæ abhivada- naæ\<*<10>*>/ ajjhosÃnaæ gÃhaæ parÃmÃsaæ abhinivesaæ paja- hissasi vinodissasi byantÅkarissasi anabhÃvaæ gamissasÅ ti, majjhe ce no gahessasi. Upasanto carissasÅ ti rÃgassa santattà santo\<*<11>*>/, dosassa san- tattà santo\<*<12>*>/ . . . pe . . . sabbÃkusalÃbhisaækhÃrÃnaæ santattà samitattÃ\<*<13>*>/ vÆpasamitattà vijjhÃtattà nibbutattà vigatattà patipassaddhattà santo upasanto vÆpasanto nib- buto paÂipassaddho carissasi viharissasi\<*<14>*>/ iriyissasi vattissasi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp ad. visukkhÃpehi. 2 Si pajahi. 3 Bp S ad. visukkhÃpehi. 4 Bp S ye. 5 Bp S om. 6-6 Bp S ime ki¤canÃ. 7 Bp gahessÅ. 8 Bp S vuccati. 9 Bm nÃbhicarissasi; S nÃbhiramissasi. 10 S abhivimanaæ. 11 Bp om.; S samitattà upasamitattÃ. 12 Bp S samitattà upasamitattÃ. 13 Bp S ad. upasamitattÃ. 14 Si viharissi. >/ #<[page 435]># %% pÃlissasi yapissasi yÃpissasÅ ti, upasanto carissasi. Ten' Ãha BhagavÃ: Yaæ pubbe, taæ visosehi, pacchà te mÃhu ki¤canaæ, majjhe ce no gahessasi, upasanto carissasÅ ti. _________________________________ $$ Sabbaso nÃmarÆpasmiæ yassa n' atthi mamÃyitan ti. Sab- baso ti sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ asesaæ nissesaæ pariyÃdÃyavacanam etaæ sabbaso ti. NÃman ti cattÃro arÆpino khandhÃ. RÆpan ti cattÃro ca mahÃbhÆtà catun- na¤ ca mahÃbhÆtÃnaæ upÃdÃyarÆpaæ. Yassà ti arahato khÅïÃsavassa. Mamattan ti dve mamattÃ, taïhÃmamatta¤ ca diÂÂhimamatta¤ ca . . . pe . . . idaæ taïhÃmamattaæ . . . pe . . . idaæ diÂÂhimamattaæ. Sabbaso nÃmarÆpas- miæ yassa n' atthi mamÃyitan ti sabbaso nÃmarÆpasmiæ mamattà yassa n' atthi\<*<1>*>/ na saævijjanti n' upalabbhanti pahÅnà samucchinnà vÆpasantà paÂipassaddhà abhabbup- pattikà ¤Ãïagginà da¬¬hà ti, sabbaso nÃmarÆpasmiæ yassa n' atthi mamÃyitaæ. Asatà ca na socatÅ ti vipariïataæ và vatthuæ na socati, vipariïatasmiæ và vatthusmiæ na socati: cakkhu me vipa- riïatan ti na socati, sotaæ me, ghÃnaæ me, jivhà me, kÃyo me, rÆpà me, saddà me, gandhà me, rasà me, phoÂÂhabbà me, kulaæ me, gaïo me, ÃvÃso me, lÃbho me . . . pe . . . ¤ÃtisÃlohità me vipariïatà ti na socati na kilamati na pari- devati na urattÃÊiæ kandati na sammohaæ ÃpajjatÅ ti, evam pi asatà ca na socati. Athavà asÃtÃya dukkhÃya vedanÃya phuÂÂho pareto samohito samannÃgato na socati na kilamati na paridevati na urattÃÊiæ kandati na sammohaæ ÃpajjatÅ ti, evam pi asatà ca na socati. Athavà cakkhurogena phuÂ- Âho pareto . . . pe . . . ¬aæsamakasavÃtÃtapasiriæsappa- samphassena phuÂÂho pareto samohito samannÃgato na socati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ad. na santi. >/ #<[page 436]># %<436 AÂÂhakavaggo. [S.N. 950>% na kilamati na paridevati na urattÃÊiæ kandati na sammo- haæ ÃpajjatÅ ti, evam pi asatà ca na socati. Athavà asante asaævijjamÃne anupalabbhiyamÃne\<*<1>*>/ ahu vata me, taæ vata me n' atthi, siyà vata me, taæ vatÃhaæ na labhÃmÅ ti na socati na kilamati na paridevati na urattÃÊiæ kandati na sammohaæ ÃpajjatÅ ti, evam pi asatà ca na socati. Sa ve loke na jiyyatÅ ti yassa mayhaæ và idaæ, paresaæ và idan ti ki¤ci rÆpagataæ vedanÃgataæ sa¤¤Ãgataæ saæ- khÃragataæ vi¤¤Ãïagataæ gahitaæ parÃmaÂÂhaæ abhini- viÂÂhaæ ajjhositaæ adhimuttaæ atthi, tassa jÃni atthi. BhÃsitam pi h' etaæ: *Jinno rathassamaïikuï¬ale ca putte ca dÃre ca tath' eva jinno sabbesu bhogesu asevitesu kasmà na santappasi sokakÃle? Pubb' eva maccaæ vijahanti bhogÃ, macco va\<*<2>*>/ ne pubbataraæ jahÃti, asassatÃ\<*<3>*>/ bhogino kÃmakÃmÅ, tasmà na socÃm' ahaæ sokakÃle. Udeti ÃpÆrati veti cando, atthaæ gametvÃna paleti suriyo, vidità mayà sattuka\<*<4>*>/ lokadhammÃ, tasmà na socÃm' ahaæ sokakÃle ti. Yassa mayhaæ và idaæ, paresaæ và idan ti ki¤ci rÆpa- gataæ vedanÃgataæ sa¤¤Ãgataæ saækhÃragataæ vi¤¤Ã- ïagataæ gahitaæ parÃmaÂÂhaæ abhiniviÂÂhaæ ajjhositaæ adhimuttaæ n' atthi, tassa jÃni n' atthi. BhÃsitam pi h' etaæ: ** Nandasi samaïà ti, kiæ laddhà Ãvuso ti? Tena hi samaïa socasÅ ti, kiæ jiyittha Ãvuso ti? Tena hi samaïa n' eva nandasi na socasÅ ti, evam Ãvuso ti. \<-------------------------------------------------------------------------- * JÃt. iii, 153. {dblcross} Untraced. 1 Si n' upa-. 2 Bp ca. 3 Si assakÃ. 4 Si aÂÂha; Bp S satthuka; cf. p. 124. >/ #<[page 437]># %% *Cirassaæ vata passÃma brÃhmaïaæ parinibbutaæ anandiæ anighaæ {bhikkhuæ} tiïïaæ loke visattikan ti; sa ve loke na jiyyati. Ten' Ãha BhagavÃ: Sabbaso nÃmarÆpasmiæ yassa n' atthi mamÃyitaæ, asatà ca na socati, sa ve loke na jiyyatÅ ti. _________________________________ $$ Yassa n' atthi idaæ me ti paresaæ và pi ki¤canan ti. Yassà ti arahato khÅïÃsavassa. Yassa mayhaæ và idaæ paresaæ và idan ti ki¤ci rÆpagataæ vedanÃgataæ sa¤¤Ãga- taæ saækhÃragataæ vi¤¤Ãïagataæ gahitaæ parÃmaÂÂhaæ abhiniviÂÂhaæ ajjhositaæ adhimuttaæ n' atthi\<*<1>*>/ na saæ- vijjati n' upalabbhati, pahÅnaæ samucchinnaæ vÆpasantaæ paÂipassaddhaæ abhabbuppattikaæ ¤Ãïagginà da¬¬han ti, evam pi yassa n' atthi idaæ me ti paresaæ và pi ki¤ca- naæ. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: ** NÃyaæ bhikkhave kÃyo tumhÃkaæ, na pi a¤¤esaæ. PurÃïam idaæ bhikkhave kammaæ abhisaækhataæ abhisa¤cetayitaæ vedaniyaæ daÂ- Âhabbaæ. Tatra bhikkhave sutavà ariyasÃvako paÂiccasam- uppÃdaæ yeva sÃdhukaæ yoniso manasikaroti. Iti ima- smiæ sati idaæ hoti, imass' uppÃdà idaæ uppajjati, imasmiæ asati idaæ na hoti, imassa nirodhà idaæ nirujjhati; yadidaæ avijjÃpaccayà saækhÃrà saækhÃrapaccayà vi¤¤Ãnaæ . . . pe . . . evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa sam- udayo hoti. AvijjÃya tv eva asesavirÃganirodhÃ\<*<2>*>/ saækhÃra- nirodho . . . pe . . . evam etassa kevalassa dukkhakkhan- dhassa nirodho hoti, evam pi yassa n' atthi idaæ me ti paresaæ và pi ki¤canaæ. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: \<-------------------------------------------------------------------------- * S. i, l, with variants; cf. JÃt. iv, 476. ** S. ii, 64. 1 S ad. na santi. 2 S (Bp?) -nirodho. >/ #<[page 438]># %<438 AÂÂhakavaggo. [S.N. 951>% *Su¤¤ato lokaæ avekkhassu MogharÃja sadà sato, attÃnudiÂÂhiæ Æhacca evaæ maccutaro siyÃ: evaæ lokaæ avekkhantaæ maccurÃjà na passatÅ ti, evam pi yassa n' atthi idaæ me ti paresaæ và pi ki¤canaæ. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: ** Yaæ bhikkhave na\<*<1>*>/ tum- hÃkaæ, taæ pajahatha; taæ vo pahÅnaæ dÅgharattaæ hitÃya sukhÃya bhavissatÅ ti. Ki¤ ca bhikkhave na\<*<1>*>/ tumhÃkaæ? \<*<2>*>/RÆpaæ bhikkhave na tumhÃkaæ\<*<2>*>/, taæ pajahatha; taæ vo pahÅnaæ dÅgharattaæ hitÃya sukhÃya bhavissati. Vedanà sa¤¤Ã saækhÃrà vi¤¤Ãïaæ na\<*<1>*>/ tumhÃkaæ, taæ pajahatha; taæ\<*<3>*>/ pahÅnaæ dÅgharattaæ hitÃya sukhÃya bhavissati. Taæ kiæ ma¤¤atha bhikkhave yaæ imasmiæ Jetavane tiïa- kaÂÂhasÃkhÃpalÃsaæ, taæ jano hareyya và ¬aheyya và yathÃpaccayaæ và kareyya, api nu tumhÃkaæ evam assa: amhe jano harati và ¬ahati và yathÃpaccayaæ và karotÅ ti? No h' etaæ bhante. Taæ kissa hetu? Na hi no etaæ bhante attà và attaniyaæ và ti. Evaæ eva\<*<4>*>/ kho bhikkhave yaæ na\<*<1>*>/ tumhÃkaæ, taæ pajahatha; taæ vo pahÅnaæ dÅ- gharattaæ hitÃya sukhÃya bhavissatÅ ti. Ki¤ ca bhikkhave na\<*<1>*>/ tumhÃkaæ? \<*<2>*>/RÆpaæ bhikkhave na tumhÃkaæ\<*<2>*>/, taæ pajahatha; taæ vo pahÅnaæ dÅgharattaæ hitÃya sukhÃya bhavissati. Vedanà sa¤¤Ã saækhÃrà vi¤¤Ãïaæ na tum- hÃkaæ, taæ pajahatha; taæ vo pahÅnaæ dÅgharattaæ hi- tÃya sukhÃya bhavissatÅ ti, evam pi yassa n' atthi idaæ me ti paresaæ và pi ki¤canaæ. BhÃsitam pi h' etaæ: {dblcross} SuddhagamasamuppÃdaæ suddhasaækhÃrasantatiæ passantassa yathÃbhÆtaæ na bhayaæ hoti, GÃmaïi. TiïakaÂÂhasamaæ lokaæ, yadà pa¤¤Ãya passati, nä¤aæ patthayate ki¤ci a¤¤atra appaÂisandhiyÃ\<*<5>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- * Sn. 1119. ** S. iii, 33; M. i, 140. {dblcross} Untraced. 1 S om. 2-2 S om. 3 S ad. vo. 4 Si om. 5 Bp S ad. evam pi . . . ki¤canaæ, as after the next quotation. >/ #<[page 439]># %% Vajirà bhikkhunÅ MÃraæ pÃpimantaæ etad avoca: *Kan nu satto\<*<1>*>/ ti paccesi mÃra diÂÂhigataæ nu te, suddhasaækhÃrapu¤jo 'yaæ na-y-idha sattÆpalabbhati. Yathà pi aÇgasambhÃrà hoti sabbo\<*<2>*>/ ratho iti; evaæ khandhesu santesu hoti satto ti sammuti\<*<3>*>/. Dukkham eva hi sambhoti, dukkhaæ tiÂÂhati veti ca, nä¤atra dukkhà sambhoti, nä¤aæ dukkhà nirujjhatÅ ti, evam pi yassa n' atthi idaæ me ti paresaæ và pi ki¤canaæ. ** Evaæ eva kho bhikkhave bhikkhu rÆpaæ sammannesati\<*<4>*>/, yÃvatà rÆpassa gati. Vedanaæ sa¤¤aæ saækhÃre vi¤¤Ã- ïaæ sammannesati, yÃvatà vi¤¤Ãïassa gati. Tassa rÆpaæ sammannesato yÃvatà rÆpasa gati, vedanaæ sa¤¤aæ saæ- khÃre vi¤¤Ãïaæ sammannesato yÃvatà vi¤¤Ãïassa gati, yam pi yassa hoti, ahan ti và maman ti và asmÅ ti vÃ; tam pi tassa na hotÅ ti, evam pi yassa n' atthi idaæ me ti pare- saæ và pi ki¤canaæ. {dblcross} ùyasmà ùnando Bhagavantam etad avoca: Su¤¤o loko su¤¤o loko ti bhante vuccati. KittÃvatà nu kho bhante su¤¤o loko ti vuccatÅ ti? Yasmà kho ùnanda su¤¤aæ at- tena và attaniyena vÃ, tasmà su¤¤o loko ti vuccatÅ ti. Ki¤ c' ùnanda su¤¤aæ attena và attaniyena vÃ? Cakkhu kho ùnanda su¤¤aæ attena và attaniyena vÃ, rÆpà su¤¤Ã, cak- khuvi¤¤Ãïaæ su¤¤aæ, cakkhusamphasso su¤¤o, yadidaæ cakkhusamphassapaccayà uppajjati vedayitaæ sukhaæ và dukkhaæ và adukkha-m-asukhaæ vÃ, tam pi su¤¤aæ. So- taæ su¤¤aæ, saddaæ su¤¤aæ, ghÃnaæ su¤¤aæ, gandhaæ su¤¤aæ, jivhà su¤¤Ã, rasà su¤¤Ã, kÃyo su¤¤o, phoÂÂhabbà su¤¤Ã, mano su¤¤o, dhammo su¤¤o, manovi¤¤Ãïaæ su¤- ¤aæ, manosamphasso su¤¤o, yadidaæ manosamphassa- paccayà uppajjati vedayitaæ sukhaæ và dukkhaæ và aduk- \<-------------------------------------------------------------------------- quo- * S. i, 135. ** S. iv, 197. * S. iv, 54. 1 Bp sato. 2 Bp saddo. 3 Si sammati. 4 Bp S samanesati. >/ #<[page 440]># %<440 AÂÂhakavaggo. [S.N. 951>% kha-m-asukhaæ vÃ, tam pi su¤¤aæ attena và attaniyena vÃ; yasmà kho ùnanda su¤¤aæ attena và attaniyena vÃ, tasmà su¤¤o loko ti vuccatÅ ti, evam pi yassa n' atthi idaæ me ti paresaæ và pi ki¤canaæ. Mamattaæ so asaævindan ti. Mamattà ti dve mamattÃ, taïhÃmamatta¤ ca diÂÂhimamatta¤ ca . . . pe . . . idaæ taïhÃmamattaæ . . . pe . . . idaæ diÂÂhimamattaæ. Taï- hÃmamattaæ pahÃya diÂÂhimamattaæ patiïissajjitvà ma- mattaæ avindanto asaævindanto anadhigacchanto appaÂi- labhanto ti, mamattaæ so asaævindaæ. N' atthi me ti na socatÅ ti vipariïataæ và vatthuæ na so- cati, vipariïatasmiæ và vatthusmiæ na socati, cakkhu me vipariïatan ti na socati. Sotaæ me . . . pe . . . sÃlohità me vipariïatà ti, na socati na kilamati na paridevati na urattÃÊiæ kandati na sammohaæ ÃpajjatÅ ti, n' atthi me ti na socati. Ten' Ãha BhagavÃ: Yassa n' atthi idaæ me ti paresaæ và pi ki¤canaæ, mamattaæ so asaævindaæ n' atthi me ti na socatÅ ti. _________________________________ $$ AniÂÂhurÅ anÃnugiddho anejo sabbadhÅ samo ti. Katamaæ niÂÂhuriyaæ? Idh' ekacco niÂÂhurÅ\<*<1>*>/ hoti paralÃbhasakkÃ- ragarukÃramÃnanavandanapÆjanÃsu issati upasuyyati\<*<2>*>/ is- saæ bandhati; yaæ evarÆpaæ niÂÂhuriyaæ, niÂÂhuriyakam- maæ issà issÃyanà issayitattaæ ussuyà ussuyanà ussuyitat- taæ; idaæ vuccati niÂÂhuriyaæ. Yass' etaæ niÂÂhuriyaæ pahÅnaæ samucchinnaæ \<*<3>*>/vÆpasantaæ paÂipassaddhaæ abhabbuppattikaæ\<*<3>*>/ ¤Ãïagginà da¬¬haæ; so vuccati aniÂ- ÂhurÅ ti, aniÂÂhurÅ\<*<4>*>/. AnÃnugiddho ti gedho vuccati taïhÃ; yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ad. yo. 2 Bp ussuyati. 3-3 Bp S pe. 4 Bp S om. >/ #<[page 441]># %% Yass' eso gedho pahÅno samucchinno \<*<1>*>/vÆpasanto paÂipassad- dho abhabbuppattiko\<*<1>*>/ ¤Ãïagginà da¬¬ho; so vuccati anÃ- nugiddho. So rÆpe agiddho\<*<2>*>/ . . . pe . . . diÂÂhasutamu- tavi¤¤Ãtabbesu dhammesu agiddho agadhito amucchito anajjhopanno\<*<3>*>/ vÅtagedho vigatagedho cattagedho vantage- dho muttagedho pahÅnagedho paÂinissaÂÂhagedho vÅtarÃgo vigatarÃgo cattarago vantarÃgo muttarÃgo pahÅnarÃgo paÂi- nissaÂÂharÃgo nicchÃto nibbuto sÅtibhÆto sukhappaÂisaæ- vedÅ brahmabhÆtena attanà viharatÅ ti, aniÂÂhurÅ anÃnu- giddho. Anejo sabbadhÅ samo ti. Ejà vuccati tanhÃ, yo rÃgo sÃrÃ- go . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. Yass' esà ejà taïhà pahÅnà samucchinnà \<*<1>*>/vÆpasantà paÂipassaddhà abhabbuppattikÃ\<*<1>*>/ ¤Ãïagginà da¬¬hÃ, so vuccati\<*<4>*>/ anejo. EjÃya pahÅnattà anejo so lÃbhe pi na i¤jati, alÃbhe pi na i¤- jati, yase pi na i¤jati, ayase pi na i¤jati, pasaæsÃya pi na i¤jati, nindÃya pi na i¤jati, sukhe pi na i¤jati, dukkhe pi na i¤jati na calati na vedhati na-ppavedhati na sampavedhatÅ ti, anejo. SabbadhÅ \<*<5>*>/samo ti\<*<5>*>/. Sabbaæ vuccati dvÃdasÃya- tanÃni; cakkhu c' eva rÆpà ca . . . pe . . . mano c' eva dhammà ca. Yato ajjhattikabÃhiresu Ãyatanesu chanda- rÃgo pahÅno hoti ucchinnamÆlo tÃlÃvatthukato anabhÃvaÇ- gato Ãyatiæ anuppÃdadhammo, so vuccati sabbattha samo sabbattha tÃdi sabbattha majjhatto sabbattha upekkhako ti, anejo sabbadhÅ samo. Tam Ãnisaæsaæ pabrÆmi pucchito avikampinan ti avikam- pinaæ puggalÃnaæ\<*<6>*>/ phuÂÂho pucchito yÃcito ajjhesito pasÃ- dito ime cattÃro Ãnisaæse pabrÆmi. Yo so aniÂÂhurÅ anÃnu- giddho anejo sabbadhÅ samo ti brÆmi ÃcikkhÃmi\<*<7>*>/ pakÃsemÅ ti, tam Ãnisaæsaæ pabrÆmi pucchito avikampinaæ. Ten' Ãha BhagavÃ: AniÂÂhurÅ anÃnugiddho anejo sabbadhÅ samo, tam Ãnisaæsaæ pabrÆmi pucchito avikampinan ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp S pe. 2 Bp ad. sadde. 3 Bp S anajjhÃpanno. 4 S ad. dvÃdasÃya. 5-5 S om.; S sambodhÃya. 6 Bp puggalaæ. 7 Bp S ad. pe. >/ #<[page 442]># %<442 AÂÂhakavaggo. [S.N. 953>% $*>/kÃci ni- saækhiti\<*<1>*>/, virato so viyÃrambhÃ\<*<2>*>/ khemaæ pas- sati sabbadhi. || Nidd_I.15:19 ||>$ Anejassa vijÃnato ti. Ejà vuccati taïhÃ, yo rÃgo sÃrÃgo . . . pe . . . abhijjhà lobho akusalamÆlaæ. Yass' esà ejà taïhà pahÅnà samucchinnà \<*<3>*>/vÆpasantà paÂipassaddhà abhabbuppattikÃ\<*<3>*>/ ¤Ãïagginà da¬¬hÃ, so vuccati anejo. EjÃ- ya pahÅnattà anejo, so lÃbhe pi na i¤jati, alÃbhe pi na i¤jati, yase pi na i¤jati, ayase pi na i¤jati, nindÃya pi na i¤jati, pasaæsÃya pi na i¤jati, sukhe pi na i¤jati, dukkhe pi na i¤jati\<*<4>*>/ na calati na vedhati na-ppavedhati na sampavedhati\<*<5>*>/, anejassa. VijÃnato ti jÃnato ÃjÃnato vijÃnato paÂivijÃnato paÂivijjhato sabbe saækhÃrà aniccà ti jÃnato ÃjÃnato vijÃ- nato paÂivijÃnato paÂivijjhato, sabbe saækhÃrà dukkhà ti . . . pe . . . yaæki¤ci samudayadhammaæ sabban taæ ni- rodhadhamman ti jÃnato ÃjÃnato vijÃnato paÂivijÃnato paÂi- vijjhato ti, anejassa vijÃnato. N' atthi kÃci nisaækhitÅ ti nisaækhitiyo vuccanti pu¤¤Ã- bhisaækhÃro, apu¤¤ÃbhisaækhÃro, Ãne¤jÃbhisaækhÃro. Ya- to pu¤¤ÃbhisaækhÃro ca apu¤¤ÃbhisaækhÃro ca Ãne¤jÃ- bhisaækhÃro ca pahÅnà honti ucchinnamÆlà tÃlÃvatthukatà anabhÃvaÇgatà Ãyatiæ anuppÃdadhammÃ; ettÃvatà nisaæ- khitiyo n' atthi\<*<6>*>/ na saævijjanti n' upalabbhanti, pahÅnà samucchinnà vÆpasantà patipassaddhà abhabbuppattikà ¤Ã- ïagginà da¬¬hà ti, n' atthi \<*<7>*>/kÃci nisaækhiti\<*<7>*>/. Virato so viyÃrambhà ti viyÃrambhÃ\<*<8>*>/ vuccati\<*<9>*>/ pu¤¤Ãbhi- saækhÃro apu¤¤ÃbhisaækhÃro\<*<10>*>/ Ãne¤jÃbhisaækhÃro. Yato pu¤¤ÃbhisaækhÃro ca apu¤¤ÃbhisaækhÃro ca Ãne¤jÃbhi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S kÃni pi saæthiti. 2 Bp viriyÃrabbhÃ; S viriyÃrambho, and below. 3-3 Bp S pe. 4 S ad. pi. 5 Si -tÅ ti. 6 S ad. [na] socati. 7-7 S kÃnici saækhiti. 8 Bp viriyÃrabbho; S om. 9 S ad. pÅtiviriyÃrambho vuccati. 10 S om. >/ #<[page 443]># %% saækhÃro ca pahÅnà honti ucchinnamÆlà tÃlÃvatthukatà {anabhÃvaægatÃ} Ãyatiæ anuppÃdadhammÃ; ettÃvatÃ\<*<1>*>/ vi- yÃrambhÃ\<*<2>*>/ Ãrato assa virato paÂivirato nikkhito nissaÂÂho vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà vihareyyÃ\<*<3>*>/ ti, virato so viyÃrambhÃ. Khemaæ passati sabbadhÅ ti bhayakaro\<*<4>*>/ rÃgo, bhayakaro\<*<5>*>/ doso, bhayakaro\<*<5>*>/ moho . . . pe\<*<4>*>/ . . . bhayakarÃ\<*<5>*>/ \<*<6>*>/kile- sÃ. Bhayakarassa rÃgassa pahÅnattà . . . pe . . .\<*<6>*>/bhaya- karÃnaæ kilesÃnaæ pahÅnattà sabbattha khemaæ passati, sabbattha abhayaæ passati, sabbattha anÅtikaæ passati, sabbattha anupaddavaæ passati, sabbattha anupasaggaæ\<*<7>*>/ passati, sabbattha passaddhaæ\<*<8>*>/ passatÅ ti, khemaæ passati sabbadhi. Ten' Ãha BhagavÃ: Anejassa vijÃnato n' atthi kÃci nisaækhiti, virato so viyÃrambhà khemaæ passati sabbadhÅ ti. _________________________________ $*>/ muni, santo so vÅtamaccharo nÃdeti na ni- rassatÅ ti BhagavÃ. || Nidd_I.15:20 ||>$ Na samesu na omesu na ussesu vadate munÅ ti. Monaæ vuccati ¤Ãïaæ; \<*<6>*>/yà pa¤¤Ã pajÃnanÃ\<*<6>*>/ . . . pe . . . saÇga- jÃlam aticca so munÅ ti, muni. Seyyo 'ham asmÅ ti và sa- diso 'ham asmÅ ti và hÅno 'ham asmÅ ti và na vadati na ka- theti na bhaïati na dÅpayati na voharatÅ ti, na samesu na omesu na ussesu vadate muni. Santo so vÅtamaccharo ti. Santo ti rÃgassa santattÃ\<*<10>*>/ santo, dosassa mohassa . . . pe . . . sabbÃkusalÃbhisaækhÃrÃnaæ santattà samitattà vÆpasamitattà vijjhÃtattà nibbutattà vi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp ad. arabbhÃ; S ad. Ãrambho. 2 Bp viriyÃrabbhÃ; S ad. viriyÃrambho. 3 Bp S viharatÅ. 4 Bp S om. 5 Bp S bhayakaraæ. 6-6 Bp S om. 7 S anupassattaggaæ [anupassant-?]. 8 Bp anupassaÂÂhaæ; S anupassattaÂÂhaæ. 9 S carate, and below. 10 Bp S ad. samitattÃ. >/ #<[page 444]># %<444 AÂÂhakavaggo. [S.N. 954>% gatattà paÂipassaddhattà santo upasanto vÆpasanto nibbuto paÂipassaddho ti, santo so. VÅtamaccharo ti pa¤ca maccha- riyÃni, ÃvÃsamacchariyaæ . . . pe . . . gÃho vuccati mac- chariyaæ. Yass' etaæ macchariyaæ pahÅnaæ samucchin- naæ \<*<1>*>/vÆpasantaæ paÂipassaddhaæ abhabbuppattikaæ\<*<1>*>/ ¤Ã- ïagginà da¬¬haæ, so vuccati vÅtamaccharo vigatamaccharo cattamaccharo vantamaccharo muttamaccharo pahÅnamac- charo paÂinissaÂÂhamaccharo ti, santo so vÅtamaccharo. NÃdeti na nirassatÅ ti, Bhagavà ti\<*<2>*>/. NÃdetÅ ti rÆpaæ nÃ- deti\<*<3>*>/ nÃdiyati\<*<4>*>/ na upÃdiyati na gaïhÃti na parÃmasati nÃ- bhinivisati, vedanaæ sa¤¤aæ saækhÃre vi¤¤Ãïaæ gatiæ upapattiæ paÂisandhiæ bhavaæ saæsÃraæ vaÂÂaæ nÃdeti\<*<3>*>/ nÃdiyati\<*<4>*>/ na upÃdiyati na gaïhÃti na parÃmasati nÃbhini- visatÅ ti, nÃdeti. Na nirassatÅ ti rÆpaæ na pajahati na vi- nodeti na byantÅkaroti na anabhÃvaæ gameti; vedanaæ sa¤¤aæ saækhÃre vi¤¤Ãïaæ gatiæ upapattiæ paÂisandhiæ bhavaæ saæsÃraæ vaÂÂaæ na pajahati na vinodeti na byantÅ- karoti na anabhÃvaæ gameti\<*<5>*>/, \<*<6>*>/na nirassati\<*<6>*>/. Bhagavà ti gÃravÃdhivacanaæ . . . pe . . . sacchikà pa¤¤atti yad- idaæ Bhagavà ti. Ten' Ãha BhagavÃ: Na samesu na omesu na ussesu vadate muni, santo so vÅtamaccharo nÃdeti na nirassatÅ ti BhagavÃ. PA××ARASAMO\<*<3>*>/ ATTADA×ÖASUTTANIDDESO NIèèHITO\<*<7>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp S pe. 2 S om. 3 Bp S om. 4 Si nÃdayati. 5 Si gametÅ ti. 6-6 Bp S om. 7 Bp S samatto pannarasamo. >/ #<[page 445]># %< 445>% SOÊASAMO\<*<1>*>/ SùRIPUTTASUTTANIDDESO\<*<2>*>/. $*>/na suto\<*<3>*>/ uda kassaci evaæ vagguvado\<*<4>*>/ satthà tusità gaïi- m-Ãgato. || Nidd_I.16:1 ||>$ Na me diÂÂho ito pubbe ti ito pubbe na\<*<5>*>/ mayÃ\<*<6>*>/ diÂÂhapubbo so Bhagavà iminà cakkhunà iminà attabhÃvena. Yadà Bhagavà tÃvatiæsabhavane pÃricchattakamÆle paï¬ukam- balasilÃyaæ vassaæ vuÂÂho devagaïaparivuto majjhe ma- ïimayena sopÃïena SaÇkassanagaraæ otiïïo imaæ dassa- naæ pubbe na diÂÂho ti, na me diÂÂho ito pubbe. Icc-Ãyasmà SÃriputto ti. Iccà ti padasandhi padasaæ- saggo padapÃripÆri akkharasamavÃyo bya¤janasiliÂÂhatà padÃnupubbatÃ-m-etaæ, iccà ti. ùyasmà ti piyavacanaæ guruvacanaæ\<*<7>*>/ sagÃravasappaÂissavacanam etaæ, Ãyasmà ti. SÃriputto ti tassa therassa nÃmaæ saækhà sama¤¤Ã- pa¤¤atti vohÃro nÃmaæ nÃmakammaæ nÃmadheyyaæ ni- rutti bya¤janaæ abhilÃpo ti, icc-Ãyasmà SÃriputto. Na suto uda kassacÅ ti. Nà ti paÂikkhepo. Udà ti pada- sandhi padasaæsaggo padapÃripÆri akkharasamavÃyo bya¤- janasiliÂÂhatà padÃnupubbatÃ-m-etaæ, udà ti. KassacÅ ti kassaci khattiyassa và brÃhmaïassa và vessassa và suddassa và gahaÂÂhassa và pabbajitassa và devassa và manussassa và ti, na suto uda kassaci. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S om. 2 Bp S -niddesi anukkaÂi. 3-3 S na-ssuto. 4 Si vÊ. vaggugado; S vaggukÃdà (below -gado). 5 Bp S me. 6 S (Bp?) ad. na. 7 Bp S garu-. >/ #<[page 446]># %<446 AÂÂhakavaggo. [S.N. 955>% Evaæ vagguvado\<*<1>*>/ satthà ti evaæ vagguvado\<*<1>*>/ madhura- vado\<*<1>*>/ pemaniyavado\<*<1>*>/ hadayaÇgamavado\<*<2>*>/ karavikaruda- ma¤jussaro\<*<3>*>/. AÂÂhaÇgasamannÃgato kho pana tassa Bha- gavato mukhato ghoso niccharati, visaÂÂho ca suvi¤¤eyyo\<*<4>*>/ ca ma¤ju ca savanÅyo ca bindhu\<*<5>*>/ ca avisÃrÅ ca gambhÅro ca ninnÃdÅ ca. YadÃ\<*<6>*>/ parisaæ kho pana so Bhagavà sarena vi¤¤Ãpeti; na tassa bahiddhà parisÃya ghoso niccharati. Brahmassaro kho pana so Bhagavà karavikabhÃïÅ ti, evaæ vagguvado\<*<1>*>/. Satthà ti satthÃ\<*<7>*>/ Bhagavà satthavÃho. Ya- thà satthavÃho satthe kantÃraæ tÃreti, corakantÃraæ tÃ- reti, vÃÊakantÃraæ tÃreti, dubbhikkhakantÃraæ tÃreti, nir- udakantÃraæ\<*<8>*>/ tÃreti uttÃreti nitthÃreti patÃreti\<*<9>*>/ khemanta- bhÆmiæ sampÃpeti; evam eva Bhagavà satthavÃho satte kantÃraæ tÃreti; jÃtikantÃraæ tÃreti, \<*<10>*>/jarÃkantÃraæ tÃreti\<*<10>*>/, byÃdhikantÃraæ tÃreti . . . pe . . . maraïasokaparideva- dukkhadomanassupÃyÃsakantÃraæ tÃreti, rÃgakantÃraæ tÃ- reti, dosamohamÃnadiÂÂhikilesaduccaritakantÃraæ tÃreti, rÃ- gagahaïaæ tÃreti, dosamohamÃnadiÂÂhigahaïaæ tÃreti\<*<11>*>/, ki- lesagahaïaæ tÃreti uttÃreti nitthÃreti patÃreti khemantaæ amataæ nibbÃnaæ sampÃpetÅ ti, evam pi Bhagavà satthavÃ- ho. Athavà Bhagavà netà vinetà anunetà sa¤¤Ãpetà nijjhÃ- petà pekkhatà pasÃdetà ti, evam pi Bhagavà satthavÃho. Athavà BhagavÃ\<*<12>*>/ anuppannassa maggassa uppÃdetÃ, asa¤jÃtassa maggassa sa¤jÃnetÃ, anakkhÃtassa maggassa akkhÃtÃ, magga¤¤Æ maggavidÆ maggakovido. MaggÃ- nugà ca pana etarahi sÃvakà viharanti pacchÃsamannÃgatà ti, evam pi Bhagavà satthavÃho ti, evaæ vagguvado satthÃ. Tusità gaïi-m-Ãgato ti Bhagavà tusità kÃyà cavitvà sato sampajÃno mÃtukucchiæ okkanto ti, evam pi tusità gaïi- m-Ãgato. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S -gado. 2 S pÃhadayaÇgamagado. 3 Bp karavikarutama¤jusaro. 4 Bp S vi¤¤-. 5 S bindu. 6 Bp S yathÃ. 7 Si om. 8 Si nirudda-; S nirÆdaka-. 9 Si pattÃreti, and below. 10-10 Si om. 11 Bp S om. 12 Bp Si om. >/ #<[page 447]># %% Athavà \<*<1>*>/tusità vuccanti devÃ\<*<1>*>/. Te tuÂÂhà santuÂÂhà at- tamanà pamudità pÅtisomanassajÃtÃ, tusitadevalokato\<*<2>*>/ ga- ïi-m-Ãgato ti, evam pi tusità gaïi-m-Ãgato. Athavà \<*<3>*>/tusità vuccanti arahanto\<*<3>*>/. Te tuÂÂhà santuÂÂhà attamanà paripuïïasaækappà arahantÃnaæ gaïi-m-Ãgato ti, evam pi tusità gaïi-m-Ãgato. GaïÅ ti gaïÅ, Bhagavà gaïÃcariyo ti gaïÅ, gaïassa satthà ti gaïÅ, gaïaæ pariharatÅ ti gaïÅ, gaïaæ ovadatÅ ti gaïÅ, gaïam anusÃsatÅ ti gaïÅ, visÃrado gaïaæ\<*<4>*>/ upasaÇkamatÅ ti gaïÅ, gaïassa\<*<5>*>/ sussati, sotaæ odahati, a¤¤Ãcittaæ upaÂÂhapetÅ ti gaïi, gaïaæ akusalà vuÂÂhÃpetvà kusale patiÂÂhÃpetÅ ti gaïÅ, bhikkhugaïassa gaïÅ, bhikkhunÅgaïassa gaïÅ, upÃsaka- gaïassa gaïÅ\<*<6>*>/, upÃsikÃgaïassa ganÅ, rÃjagaïassa gaïÅ, khat- tiyagaïassa brÃhmaïagaïassa vessagaïassa suddagaïassa devagaïassa\<*<6>*>/ gaïÅ\<*<7>*>/, brahmagaïassa gaïÅ saÇghÅ gaïÅ gaïÃ- cariyo. ùgato upagato samupagato \<*<7>*>/sampatto SaÇkassanaga- ran ti, tusità gaïi-m-Ãgato. Ten' Ãha SÃriputtatthero\<*<8>*>/: Na me diÂÂho ito pubbe icc-Ãyasmà SÃriputto na suto uda kassaci evaæ vagguvado satthà tusità gaïi-m-Ãgato ti. _________________________________ $*>/ ra- tim ajjhagÃ. || Nidd_I.16:2 ||>$ Sadevakassa lokassà ti sadevakassa lokassa samÃrakassa sa- brahmakassa sassamaïabrÃhmaïiyà pajÃya sadevamanus- sÃyà ti, sadevakassa lokassa. Yathà dissati cakkhumà ti yathà Bhagavantaæ tÃvatiæ- sabhavane pÃricchattakamÆle paï¬ukambalasilÃyaæ nisin- naæ dhammaæ desentaæ devatà passanti, tathà manussà \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp S devà v- t-. 2 Bp S devalokato. 2 Bp S devalokato. 3-3 Bp S arahanto v- t-. 4 Bp gaïiæ. 5 Si gaïissa; S gaïÃya. 6 S om. 7 Bp S om. 8 Bp Si thero SÃriputto, always in this formula. 9 Bp va. >/ #<[page 448]># %<448 AÂÂhakavaggo. [S.N. 956>% passanti. Yathà manussà passanti, tathà devatà passanti. Yathà devÃnaæ dissati, tathà manussÃnaæ dissati. Yathà manussÃnaæ dissati, tathà devÃnaæ dissatÅ ti, evam pi ya- thà dissati cakkhumÃ. Yathà và pan' ete bhonto samaïa- brÃhmaïà adantà dantavaïïena dissanti, asantà santavaï- ïena dissanti, anupasantÃ\<*<1>*>/ upasantavaïïena dissanti, anib- butà nibbutavaïïena dissanti; patirÆpako mattikÃkuï¬alo va lohamÃso\<*<2>*>/ va suvaïïacchanno caranti loke parivÃrac- channà anto asuddhà bahi sobhamÃnà ti, na Bhagavà evam pi\<*<3>*>/ dissati. Bhagavà bhÆtena tacchena tathena yÃthÃvena aviparittena sabhÃvena danto dantavaïïena dissati, santo santavaïïena dissati, upasanto upasantavaïïena dissati, nibbuto nibbutavaïïena dissati, akampita-iriyÃpathà ca buddhà bhagavanto païidhisampannà ti, evam pi yathà dissati cakkhumÃ. Athavà Bhagavà visuddhasaddo\<*<4>*>/ bhaÂa- kittisaddasiloko\<*<5>*>/ nÃgabhavane ca supaïïabhavane ca yak- khabhavane ca asurabhavane ca gandhabbabhavane ca mahÃrÃjabhavane ca indabhavane ca brahmabhavane ca\<*<6>*>/ etÃdiso ca tÃdiso ca tato ca bhiyyo ti, evam pi yathà dis- sati cakkhumÃ. Athavà BhagavÃ\<*<7>*>/ dasabalehi samannÃga- to catÆhi vesÃrajjehi catÆhi paÂisambhidÃhi chahi abhi¤- ¤Ãhi chahi buddhadhammehi tejena ca balena ca guïena ca viriyena ca pa¤¤Ãya ca dissati ¤Ãyati pa¤¤Ãyati. *DÆre santo pakÃsenti himavanto va pabbato asant' ettha na dissanti rattiæ khittà yathà sarà ti; evam pi yathà dissati cakkhumÃ\<*<7>*>/. Cakkhumà ti. Bhagavà pa¤cahi cakkhÆhi cakkhumÃ; maæsacakkhunà pi cakkhumÃ, \<*<8>*>/dibbena cakkhunÃ\<*<8>*>/ pi cak- khumÃ, pa¤¤Ãcakkhunà pi cakkhumÃ, buddhacakkhunà pi cakkhumÃ, samantacakkhunà pi cakkhumÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- * Dhp. 304. 1 S apasantÃ. 2 Bp S loha¬¬hamÃro. 3 Bp S om. 4 Si -saddho; S -satto. 5 Bp gatakitti-. 6 Bp ad. devabhavane ca eso ca. 7 Si om. 8-8 Bp S dibbacakkhumÃ. >/ #<[page 449]># %% Kathaæ Bhagavà maæsacakkhunà pi cakkhumÃ? Maæ- sacakkhumhi Bhagavato pa¤ca vaïïà saævijjanti: nÅlo ca vaïïo, pÅtako ca vaïïo, lohitako ca vaïïo, kaïho ca vaïïo, odÃto ca vaïïo; \<*<1>*>/yattha ca Bhagavato\<*<1>*>/ akkhilomÃni\<*<2>*>/ patiÂ- ÂhitÃni, taæ nÅlaæ hoti sunÅlaæ pÃsÃdikaæ dassaneyyaæ ummÃrapupphasamÃnaæ\<*<3>*>/. Tassa parato pÅtakaæ hoti su- pÅtakaæ suvaïïavaïïaæ pÃsÃdikaæ dassaneyyaæ kaïïi- kÃrapupphasamÃnaæ\<*<4>*>/. Ubhato ca akkhikuÂÃni\<*<5>*>/ Bhagava- to lohitakÃni honti sulohitakÃni pÃsÃdikÃni dassaneyyÃni indagopakasamÃni.\<*<6>*>/ Majjhe kaïhaæ hoti sukaïhaæ alÆ- khaæ\<*<7>*>/ siniddhaæ\<*<8>*>/ pÃsÃdikaæ dassaneyyaæ aÊÃrikaÂÂhaka- samÃnaæ\<*<9>*>/. Tassa parato odÃtaæ hoti su-odÃtaæ setaæ paï¬araæ pÃsÃdikaæ dassaneyyaæ osadhitÃrakasamÃnaæ. Tena Bhagavà pÃkatikena maæsacakkhunà attabhÃvapari- yÃpannena purimasucaritakammÃbhinibbattena samantà yo- janaæ passati divà c' eva ratti¤ ca. Yadà pi caturaÇgasa- mannÃgato andhakÃro hoti, suriyo ca atthaÇgamito hoti, kÃlapakkho ca uposatho hoti, tibbo ca vanasaï¬o hoti, mahà ca akÃlamegho\<*<10>*>/ abbhuÂÂhito hoti; evarÆpe pi caturaÇgasa- mannÃgate andhakÃre samantà yojanaæ passati. N' atthi so kÆÂo\<*<11>*>/ và kavÃÂaæ và pÃkÃro và pabbato và gaccho và latà và Ãvaraïaæ rÆpÃnaæ dassanÃya. Eka¤ ce tilaphalaæ nimittaæ katvà tilavÃhe pakkhipeyya, ta¤ ¤eva tilaphalaæ uddhareyya, evaæ parisuddhaæ Bhagavato pÃkatikaæ maæsacakkhu; evaæ Bhagavà maæsacakkhunà pi cak- khumÃ. Kathaæ Bhagavà dibbena cakkhunà pi cakkhumÃ? Bhagavà dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamÃnusa- kena satte passati cavamÃne upapajjamÃne\<*<12>*>/, hÅne païÅte suvaïïe dubbaïïe sugate duggate yathÃkammÆpage satte \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 S om. 2 Bp akkhilomÃni ca b. y. ca. 3 Bp S ummÃpuppha-. 4 Bp S kaïi-. 5 Si -kupÃni. 6 Bp S -samÃnÃni. 7 S asubhaæ. 8 Bp S suddhaæ. 9 Bp addariÂÂhaka-; S daddÃriÂÂhaka-. 10 Bp S kÃla-. 11 Bp kuÂÂo; S ku¬¬o. 12 S uppajja-, and below. >/ #<[page 450]># %<450 AÂÂhakavaggo. [S.N. 956>% pajÃnÃti: ime vata bhonto sattà kÃyaduccaritena samannÃ- gatà vacÅduccaritena samannÃgatà manoduccaritena saman- nÃgatà ariyÃnaæ upavÃdakà micchÃdiÂÂhikà micchÃdiÂÂhi- kammasamÃdÃnÃ, te kÃyassa bhedà paraæ maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upapannÃ\<*<1>*>/; ime và pana bhonto sattà kÃyasucaritena samannÃgatà vacÅsucaritena samannÃgatà manosucaritena samannÃgatà ariyÃnaæ anu- pavÃdakà sammÃdiÂÂhikà sammÃdiÂÂhikammasamÃdÃnÃ, te kÃyassa bhedà paraæ maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ upa- pannà ti; iti dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamÃnu- sakena satte passati cavamÃne upapajjamÃne, hÅne païÅte suvaïïe dubbaïïe sugate duggate yathÃkammÆpage satte pajÃnÃti. ùkaækhamÃno ca Bhagavà ekam pi lokadhÃtuæ passeyya, dve pi lokadhÃtuyo passeyya, tisso pi lokadhÃ- tuyo passeyya, catusso pi lokadhÃtuyo passeyya, pa¤ca pi lokadhÃtuyo passeyyo, dasa pi lokadhÃtuyo passeyya, vÅ- sam\<*<2>*>/ pi lokadhÃtuyo passeyya, tiæsam pi lokadhÃtuyo passeyya, cattÃÊÅsam pi lokadhÃtuyo passeyya, pa¤¤Ãsaæ pi lokadhÃtuyo passeyya, sahassim pi \<*<3>*>/cÆÊanikaæ lokadhÃ- tuæ\<*<3>*>/ passeyya, dvisahassim pi majjhimikaæ\<*<4>*>/ lokadhÃtuæ\<*<5>*>/ passeyya, tisahassim pi\<*<6>*>/ mahÃsahassim pi lokadhÃtuæ passeyya. So\<*<7>*>/ yÃvatakaæ\<*<8>*>/ ÃkaÇkheyya, tÃvatakaæ pas- seyya; evaæ parisuddhaæ Bhagavato dibbacakkhu; evaæ Bhagavà dibbena cakkhunà pi cakkhumÃ. Kathaæ Bhagavà pa¤¤Ãcakkhunà pi\<*<7>*>/ cakkhumÃ? Bha- gavà mahÃpa¤¤o puthupa¤¤o hÃsapa¤¤o javanapa¤¤o tik- khapa¤¤o nibbedhikapa¤¤o\<*<9>*>/ pa¤¤appabhedakusalo pabhin- na¤Ãïo\<*<10>*>/ adhigatapaÂisambhido catuvesÃrajjappatto da- sabaladhÃrÅ\<*<11>*>/ purisÃsabho purisasÅho purisanÃgo purisÃja¤¤o \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S uppannÃ, and below. 2 Bp visati; S vÅsatiæ. 3-3 S culanikalokadhatuyo. 4 S -ikÃ. 5 Bp S -dhÃtuyo. 6 Si ad. lokadhÃtuæ passeyya. 7 Bp S om. 8 Bp S ad. pana. 9 Bp nibbedika-. 10 Bp pabhinda-; S pabhiïïando. 11 Bp dasaphalabala-. >/ #<[page 451]># %% purisadhoreyho ananta¤Ãïo anantatejo anantayaso a¬¬ho mahaddhano dhanavà netà vinetà anunetà sa¤¤ÃpetÃ\<*<1>*>/ nij- jhÃpetà pekkhatÃ\<*<2>*>/ pasÃdetÃ. So hi Bhagavà anuppannassa maggassa uppÃdetÃ, asa¤jÃtassa maggassa sa¤jÃnetÃ, anak- khÃtassa maggassa akkhÃtÃ, magga¤¤Æ maggavidÆ magga- kovido. MaggÃnugà ca pana etarahi sÃvakà viharanti pac- chà samannÃgatÃ. So hi Bhagavà jÃnaæ jÃnÃti passaæ passati, cakkhubhÆto ¤ÃïabhÆto dhammabhÆto brahma- bhÆto vattà pavattà atthassa ninnetà amatassa dÃtà dham- masÃmi tathÃgato. N' atthi tassa Bhagavato a¤Ãtaæ adiÂ- Âhaæ aviditaæ asacchikataæ aphusitaæ\<*<3>*>/ pa¤¤Ãya. AtÅ- tÃnÃgatapaccuppannaæ\<*<4>*>/ upÃdÃya sabbe dhammà sabbÃ- kÃrena Buddhassa Bhagavato ¤Ãïamukhe ÃpÃthaæ\<*<5>*>/ Ãgac- chanti. Yan ki¤ci neyyaæ nÃma atthi\<*<6>*>/ jÃnitabbaæ attat- tho vÃ, parattho vÃ, ubhayattho vÃ, diÂÂhidhammiko và attho, samparÃyiko và attho, uttÃno và attho, gambhÅro và attho, gÆÊho và attho, paÂicchanno và attho, neyyo và attho, nÅto và attho, anavajjo và attho, nikkileso và attho, vodÃno và attho, paramattho vÃ, sabban taæ antobuddha- ¤Ãïe parivattati. AtÅte Buddhassa Bhagavato appaÂiha- taæ ¤Ãïaæ, anÃgate appaÂihataæ ¤Ãïaæ, paccuppanne ap- paÂihaÂaæ ¤Ãïaæ. Sabbaæ kÃyakammaæ Buddhassa Bha- gavato ¤ÃïÃnuparivatti. Sabbaæ vacÅkammaæ sabbaæ manokammaæ Buddhassa Bhagavato ¤ÃïÃnuparivatti. YÃvatakaæ neyyaæ, tÃvatakaæ ¤Ãnaæ; yÃvatakaæ ¤Ãïaæ, tÃvatakaæ neyyaæ; neyyapariyantikaæ\<*<7>*>/ ¤Ãïaæ, ¤Ãïapa- riyantikaæ neyyaæ; neyyaæ atikkamitvà ¤Ãïaæ na-ppavat- tati, ¤Ãïaæ atikkamitvà neyyapatho n' atthi; a¤¤ama¤¤a- pariyantaÂÂhÃyino te dhammÃ. Yathà dvinnaæ samugga- paÂalÃnaæ sammÃphusitÃnaæ heÂÂhimaæ samuggapaÂalaæ uparimaæ nÃtivattati, uparimaæ samuggapaÂalaæ heÂÂhi- maæ nÃtivattati; a¤¤ama¤¤apariyantaÂÂhÃyino honti; evam eva Buddhassa Bhagavato neyya¤ ca ¤Ãïa¤ ca a¤¤ama¤¤a- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S pa¤¤-. 2 S pekkhapetÃ. 3 Bp aphassitaæ; S apassitaæ. 4 Bp S atÅtaæ anÃgataæ p-. 5 S ad. ÃbÃdhaæ. 6 S ad. dhammaæ. 7 S neyyaæ p-. >/ #<[page 452]># %<452 AÂÂhakavaggo. [S.N. 956>% pariyantaÂÂhÃyino. YÃvatakaæ neyyaæ, tÃvatakaæ ¤Ã- ïaæ; yÃvatakaæ ¤Ãïaæ, tÃvatakaæ neyyaæ; neyyapari- yantikaæ ¤Ãïaæ, ¤Ãnapariyantikaæ neyyaæ, neyyaæ atik- kamitvà ¤Ãïaæ na-ppavattati. ¥Ãïaæ atikkamitvà ney- yapatho n' atthi; a¤¤ama¤¤apariyantaÂÂhÃyino te dhammÃ. Sabbadhammesu Buddhassa Bhagavato ¤Ãïaæ parivat- tati. Sabbe dhammà Buddhassa Bhagavato ÃvajjanapaÂi- baddhÃ\<*<1>*>/ ÃkaÇkhapaÂibaddhà manasikÃrapaÂibaddhà cit- tuppÃdapaÂibaddhÃ. Sabbasattesu Buddhassa Bhagavato ¤Ãïaæ parivattati. Sabbesaæ sattÃnaæ Bhagavà Ãsa- yaæ jÃnÃti, anusayaæ jÃnÃti, caritaæ jÃnÃti, adhi- muttiæ jÃnÃti, apparajakkhe mahÃrajakkhe tikkhindriye mudindriye svÃkÃre dvÃkÃre suvi¤¤Ãpaye duvi¤¤Ãpaye bhabbÃbhabbe\<*<2>*>/ satte pajÃnÃti. Sadevako loko samÃ- rako sabrahmako sassamaïabrÃhmaïÅ pajà sadevamanussà antobuddha¤Ãïe parivattati. Yathà ye keci macchakac- chapà antamaso timitimiÇgalaæ upÃdÃya antomahÃsamud- de parivattanti, evam eva sadevako loko samÃrako sabrah- mako sassamaïabrÃhmaïÅ pajà sadevamanussà antobud- dha¤Ãïe parivattati. Yathà ye keci pakkhÅ antamaso ga- ruÊaæ\<*<3>*>/ venateyyaæ upÃdÃya ÃkÃsassa padese parivattanti, evam eva ye pi te SÃriputtasamà pa¤¤Ãya, te pi buddha¤Ã- ïassa padese parivattanti. Buddha¤Ãïaæ devamanussÃ- naæ pa¤¤aæ pharitvà abhibhavitvà tiÂÂhati. Ye pi te khattiyapaï¬ità brÃhmaïapaï¬ità gahapatipaï¬ità samaïa- paï¬ità nipuïÃ\<*<4>*>/ kataparappavÃdà vÃlavedhirÆpà vobhin- antÃ\<*<5>*>/ ma¤¤e caranti pa¤¤Ãgatena diÂÂhigatÃni, te pa¤- haæ\<*<6>*>/ abhisaÇkharitvà abhisaÇkharitvà tathÃgataæ upa- saÇkamitvà pucchanti\<*<7>*>/. Kathità ca visajjità ca te pa¤hà Bhagavatà honti niddiÂÂhakÃraïà upakkhittakà ca. Te Bhagavato sampajjanti. Atha kho Bhagavà tattha atiro- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S -bandhÃ, throughout. 2 Si -bhabbhabhabbhe; S babbhababbe. 3 Si guruÊaæ; Bp garuÊham; S garulaæ. 4 Si nipuïïÃ. 5 Bp S te bho. 6 Bp S pa¤he. 7 Bp ad. guÊÃni ca paticchannÃni ca; S ad. catu gÆlÃni ca parittÃni ca. >/ #<[page 453]># %% cati, yadidaæ pa¤¤Ãyà ti; evaæ Bhagavà pa¤¤Ãcakkhunà pi cakkhumÃ. Kathaæ Bhagavà buddhacakkhunà pi cakkhumÃ? Bha- gavà buddhacakkhunà lokaæ volokento addasa satte appara- jakkhe mahÃrajakkhe tikkhindriye mudindriye svÃkÃre dvÃ- kÃre suvi¤¤Ãpaye duvi¤¤Ãpaye app' ekacce paralokavajja- bhayadassÃvino viharante. Seyyathà pi nÃma uppaliniyaæ và paduminiyaæ và puï¬arÅkiniyaæ và app' ekaccÃni uppa- lÃni và padumÃni và puï¬arÅkÃni và udake jÃtÃni udake saævaddhÃni udakÃnuggatÃni antonimuggapositÃni\<*<1>*>/. App' ekaccÃni uppalÃni và padumÃni và puï¬arÅkÃni và udake jÃtÃni udake saævaddhÃni samodakaÂÂhitÃni. App' ekac- cÃni uppalÃni và padumÃni và puï¬arÅkÃni và udake jÃtÃni udake saævaddhÃni udakà \<*<2>*>/accuggamma tiÂÂhanti\<*<2>*>/ anupa- littÃni udakena; evam eva Bhagavà buddhacakkhunà lokaæ volokento addasa satte apparajakkhe mahÃrajakkhe tik- khindriye mudindriye svÃkÃre dvÃkÃre suvi¤¤Ãpaye duvi¤- ¤Ãpaye app' ekacce paralokavajjabhayadassÃvino viharante. JÃnÃti BhagavÃ: ayaæ puggalo rÃgacarito, ayaæ dosacarito, ayaæ mohacarito, ayaæ vitakkacarito, ayaæ saddhÃcarito, ayaæ ¤Ãïacarito ti. RÃgacaritassa Bhagavà puggalassa asubhakathaæ katheti. Dosacaritassa Bhagavà puggalassa mettÃbhÃvanaæ Ãcikkhati. Mohacaritaæ Bhagavà pugga- laæ\<*<3>*>/ uddesaparipucchÃya\<*<4>*>/ kÃlena dhammasavane kÃlena dhammasÃkacchÃya garusaævÃse niveseti. Vitakkacaritassa Bhagavà puggalassa ÃnÃpÃnasatiæ Ãcikkhati. SaddhÃcari- tassa Bhagavà puggalassa pÃsÃdanÅyaæ nimittaæ Ãcikkhati buddhasubodhiæ dhammasudhammataæ saÇghasupaÂipat- tiæ sÅlÃni ca attano. ¥Ãïacaritassa Bhagavà puggalassa vipassanÃnimittaæ Ãcikkhati aniccÃkÃraæ dukkhÃkÃraæ anattÃkÃraæ. *Sele yathà pabbatamuddhaniÂÂhito yathà pi passe janataæ samantato, tathÆpamaæ dhammamayaæ Sumedha \<-------------------------------------------------------------------------- * Itv. 38. 1 Bp S -posini. 2-2 Bp accuggammaÂÂhanti. 3 Bp S puggalassa. 4 Bp uddese p-. >/ #<[page 454]># %<454 AÂÂhakavaggo. [S.N. 956>% pÃsÃdam Ãruyha samantacakkhu, sokÃvatiïïaæ\<*<1>*>/ janatam-m-apetasoko avekkhassu jÃtijarÃbhibhÆtan ti; evaæ Bhagavà buddhacakkhunà pi cakkhumÃ. Kathaæ Bhagavà samantacakkhunà pi cakkhumÃ? Sa- mantacakkhu vuccati sabba¤¤uta¤Ãïaæ. Bhagavà sab- ba¤¤uta¤Ãïena upeto samupeto upagato samupagato upa- panno samupapanno samannÃgato. Na tassa adiÂÂham \<*<2>*>/idh' atthi\<*<2>*>/ ki¤ci atho avi¤¤Ãtaæ ajÃnitabbaæ, sabbaæ abhi¤¤Ãsi, yad atthi neyyaæ; tathÃgato tena samantacak- khÆ ti; evaæ Bhagavà samantacakkhunà pi cakkhumà ti, yathà dissati cakkhumÃ. Sabbaæ tamaæ vinodetvà ti sabbaæ rÃgatamaæ dosata- maæ mohatamaæ mÃnatamaæ diÂÂhitamaæ kilesatamaæ duccaritatamaæ andhakaraïaæ acakkhukaraïaæ a¤¤Ãïa- karaïaæ pa¤¤Ãnirodhikaæ vighÃtapakkhikaæ anibbÃnasaæ- vattanikaæ nuditvÃ\<*<3>*>/ panuditvà pajahitvà vinoditvà byan- tÅkaritvà anabhÃvaæ gametvà ti, sabbaæ tamaæ vinodetvÃ. Eko ca\<*<4>*>/ ratim ajjhagà ti. Eko\<*<5>*>/ Bhagavà pabbajjÃsaÇkhÃ- tena eko, adutiyatthena eko, taïhÃya pahÃnaÂÂhena eko, ekantavÅtarÃgo ti eko, ekantavÅtadoso ti eko, ekantavÅta- moho ti eko, ekantanikkileso ti eko, ekÃyanamaggaæ gato ti eko, anuttaraæ sammÃsambodhiæ abhisambuddho ti eko. Kathaæ Bhagavà pabbajjÃsaÇkhÃtena eko? Bhagavà daharo va samÃno susu kÃÊakeso bhaddena yobba¤¤ena\<*<6>*>/ samannÃgato paÂhamena vayasà akÃmakÃnaæ mÃtÃpitÆ- naæ assumukhÃnaæ rudantÃnaæ vilapantÃnaæ, ¤ÃtisaÇ- ghaæ pahÃya, sabbaæ yasapalibodhaæ\<*<7>*>/ chinditvÃ, putta- dÃrapalibodhaæ chinditvÃ, ¤Ãtipalibodhaæ chinditvÃ, mit- tÃmaccapalibodhaæ chinditvÃ, sannidhipalibodhaæ chin- ditvÃ, kesamassuæ ohÃretvÃ, kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃdetvÃ, agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajitvÃ, Ãki¤canabhÃvaæ upa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si -kiïïaæ. 2-2 Si addhatthi. 3 Si S om. 4 Si Bp va. 5 Si Bp S om. 6 Bp S yobbanena. 7 Bp S gharÃvÃsap-. >/ #<[page 455]># %% gantvà eko carati viharati iriyati vattati pÃleti yapeti yÃ- peti; evaæ Bhagavà pabbajjÃsaÇkhÃtena eko. Kathaæ Bhagavà adutiyatthena eko? So evaæ pabba- jito samÃno eko ara¤¤avanapatthÃni pantÃni senÃsanÃni pa- Âisevati appasaddÃni appanigghosÃni vijanavÃtÃni manus- sarÃhasseyyakÃni paÂisallÃnasÃrÆpÃni. So \<*<1>*>/eko carati\<*<1>*>/ eko gacchati, eko tiÂÂhati, \<*<2>*>/eko nisÅdati\<*<2>*>/, eko seyyaæ kappeti, eko gÃmaæ piï¬Ãya pavisati, eko paÂikkamati, eko raho nisÅdati, eko caÇkamaæ adhiÂÂhÃti, eko carati, eko\<*<3>*>/ vi- harati iriyati vattati pÃleti yapeti yÃpeti; evaæ Bhagavà adutiyatthena eko. Kathaæ Bhagavà taïhÃya pahÃnatthena eko? So evaæ eko adutiyo appamatto ÃtÃpÅ pahitatto viharanto najjà Nera¤jarÃya tÅre bodhirukkhamÆle mahÃpadhÃnaæ pada- hanto \<*<4>*>/MÃraæ sasenaæ\<*<4>*>/ Namuciæ pamattabandhuæ vi- dhamitvà \<*<5>*>/taïhaæ jÃliniæ saritaæ\<*<5>*>/ visattikaæ pajahati\<*<6>*>/ vinodeti\<*<7>*>/ byantÅkaroti\<*<8>*>/, anabhÃvaæ gameti. *TaïhÃdutiyo puriso dÅgham addhÃna saæsaraæ itthabhÃva¤¤athÃbhÃvaæ saæsÃraæ nÃtivattati. Etam ÃdÅnavaæ ¤atvà taïhaæ dukkhassa sambhavaæ vÅtataïho anÃdÃno sato bhikkhu paribbaje ti. Evaæ Bhagavà taïhÃya pahÃnatthena eko. Kathaæ Bhagavà ekantavÅtarÃgo ti eko? RÃgassa pa- hÅnattà ekantavÅtarago ti eko, dosassa pahÅnattà ekantavÅ- tadoso ti eko, mohassa pahÅnattà ekantavÅtamoho ti eko, kilesÃnaæ pahÅnattà ekantanikkileso ti eko. Kathaæ Bhagavà ekÃyanamaggaæ gato ti eko? EkÃ- yanamaggo\<*<9>*>/ vuccati cattÃro satipaÂÂhÃnà cattÃro sammap- \<-------------------------------------------------------------------------- * Sn. 740, 741. 1-1 Si om. 2-2 Bp S pe. 3 Bp S om. 4-4 S mÃrasenaæ; Bp ad. kaïhaæ; S ad. gaïahaæ. 5-5 Bp S taïhÃjÃlinivisaritaæ. 6 S pajahasi. 7 Bp S vinodesi. 8 Bp byantikarosi akÃsi; S byanti-akÃsi. 9 S ad. ti. >/ #<[page 456]># %<456 AÂÂhakavaggo. [S.N. 956>% padhÃnà cattÃro iddhippÃdà pa¤c' indriyÃni pa¤ca balÃni satta bojjhaÇgà ariyo {aÂÂhaÇgiko} maggo. *EkÃyanaæ jÃtikhayantadassÅ\<*<1>*>/ maggaæ pajÃnÃti hitÃnukampÅ; etena maggena atariæsu pubbe tarissanti yeva taranti oghan ti. Evaæ Bhagavà ekÃyanamaggaæ gato ti eko. Kathaæ Bhagavà eko anuttaraæ sammÃsambodhiæ abhi- sambuddho ti eko? Bodhi vuccati catÆsu maggesu ¤Ãïaæ pa¤¤Ã pa¤¤indriyaæ pa¤¤Ãbalaæ dhammavicayasamboj- jhaÇgo vÅmaæsà vipassanà sammÃdiÂÂhi. Bhagavà tena bodhi¤Ãïena sabbe saækhÃrà aniccà ti bujjhi, sabbe saæ- khÃrà dukkhà ti bujjhi, sabbe dhammà anattà ti bujjhi, avijjÃpaccayà saækhÃrà ti bujjhi . . . pe . . . jÃtipaccayà jarÃmaraïan ti bujjhi, avijjÃnirodhà saækhÃranirodho ti bujjhi . . . pe . . . jÃtinirodhà jarÃmaraïanirodho ti buj- jhi\<*<2>*>/, idaæ dukkhan ti bujjhi, ayaæ dukkhasamudayo ti bujjhi, ayaæ dukkhanirodho ti bujjhi, ayaæ dukkhanirodha- gÃminÅ paÂipadà ti bujjhi, ime Ãsavà ti bujjhi, \<*<3>*>/ayaæ Ãsava- samudayo ti bujjhi, ayaæ Ãsavanirodho ti bujjhi\<*<3>*>/, ayaæ ÃsavanirodhagÃminÅ paÂipadà ti bujjhi, \<*<4>*>/ime dhammà abhi- ¤¤eyyà ti bujjhi\<*<4>*>/, ime dhammà pari¤¤eyyà ti bujjhi, \<*<4>*>/ime dhammÃ\<*<4>*>/ pahÃtabbà ti \<*<4>*>/bujjhi, ime dhammÃ\<*<4>*>/ bhÃve- tabbà ti \<*<4>*>/bujjhi, ime dhammÃ\<*<4>*>/ sacchikÃtabbà ti bujjhi, channaæ phassÃyatanÃnaæ samudaya¤ ca atthaÇgama¤ ca assÃda¤ ca ÃdÅnava¤ ca nissaraïa¤ ca\<*<5>*>/ bujjhi, pa¤cannaæ upÃdÃnakkhandhÃnaæ samudaya¤ ca atthaÇgama¤ ca as- sÃda¤ ca ÃdÅnava¤ ca nissaraïa¤ ca\<*<5>*>/ bujjhi, catunnaæ ma- hÃbhÆtÃna¤ ca samudaya¤ ca atthaÇgama¤ ca assÃda¤ ca ÃdÅnava¤ ca nissaraïa¤ ca\<*<5>*>/ bujjhi, yaæ ki¤ci samudaya- dhammaæ sabban taæ nirodhadhamman ti bujjhi. Athavà \<-------------------------------------------------------------------------- * S. v, 168. 1 S khayantatidassi. 2 S ad. pe. 3-3 Bp S pe. 4-4 Bp S om. 5 Si cà ti. >/ #<[page 457]># %% yaæ ki¤ci\<*<1>*>/ bujjhitabbaæ\<*<2>*>/ paÂibujjhitabbaæ sambujjhitab- baæ\<*<3>*>/ adhigantabbaæ phusitabbaæ sacchikÃtabbaæ, sab- ban taæ tena bodhi¤Ãïena bujjhi anubujjhi paÂibujjhi saæ- bujjhi sammÃbujjhi adhigacchi paÂilabhi\<*<4>*>/ phusesi\<*<5>*>/ sacchi- kÃsi; evaæ Bhagavà eko anuttaraæ sammÃsambodhiæ abhisambuddho ti eko. Ratim ajjhagà ti. Ratin ti nekkhammaratiæ paviveka- ratiæ\<*<6>*>/ upasamaratiæ sambodhiratiæ ajjhagà samajjhagÃ\<*<1>*>/ adhigacchi phusesi sacchikÃsÅ ti, eko ca ratim ajjhagÃ. Ten' Ãha SÃriputtatthero: Sadevakassa lokassa, yathà dissati cakkhumÃ: sabbaæ tamaæ vinodetvà eko ca\<*<7>*>/ ratim ajjhagà ti. _________________________________ $*>/ idha baddhÃnaæ atthi pa¤hena Ãgamaæ. || Nidd_I.16:3 ||>$ Taæ Buddhaæ asitaæ tÃdin ti. Buddho ti yo so Bhagavà sayambhÆ anÃcariyako pubbe ananussutesu dhammesu sÃ- maæ saccÃni abhisambujjhi, tattha ca sabba¤¤utaæ patto\<*<9>*>/, balesu ca vasÅbhÃvaæ patto\<*<9>*>/. Buddho ti ken' atthena Buddho? Bujjhità saccÃnÅ ti Buddho. Bodhetà pajÃyà ti Buddho. Sabba¤¤utÃya Buddho. SabbadassÃvitÃya Bud- dho. Ana¤¤eyyatÃya Buddho. VikasitÃya\<*<10>*>/ Buddho. KhÅ- ïÃsavasaÇkhÃtena Buddho. NirupakkilesasaÇkhÃtena Bud- dho. EkantavÅtarÃgo ti Buddho. EkantavÅtadoso ti Bud- dho. EkantavÅtamoho ti Buddho. Ekantanikkileso ti Buddho. EkÃyanamaggam gato ti Buddho\<*<11>*>/. Eko anut- taraæ sammÃsambodhiæ abhisambuddho\<*<12>*>/ ti\<*<4>*>/ Buddho ti\<*<4>*>/; \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si om. 2 Bp ad. anubujjhitabbaæ. 3 S sampatibo-. 4 Bp S om. 5 Bp phassesi; S passemi. 6 Bp S vivekaratiæ. 7 Si Bp va. 8 Bp bahuæ; S bahunam. 9 Bp S pÃpuïi. 10 Bp visavitÃya; S viparitÃya. 11 Si ad. ti. 12 Bp abhisambuddhattÃ. >/ #<[page 458]># %<458 AÂÂhakavaggo. [S.N. 957>% abuddhivihatattà buddhipaÂilÃbhattÃ\<*<1>*>/ Buddho. Buddho ti n' etaæ nÃmaæ mÃtarà kataæ, na pitarà kataæ, na bhÃ- tarà kataæ, na bhaginiyà kataæ, na mittÃmaccehi kataæ, na ¤ÃtisÃlohitehi kataæ, na samaïabrÃhmaïehi kataæ, na devatÃhi kataæ; vimokkhantikam etaæ BuddhÃnaæ Bha- gavantÃnaæ bodhiyà mÆle saha sabba¤¤uta¤Ãïassa paÂi- lÃbhà sacchikà pa¤¤atti yadidaæ Buddho ti, taæ Buddhaæ. Asitan ti dve nissayÃ, taïhÃnissayo ca diÂÂhinissayo ca. Katamo taïhÃnissayo? YÃvatÃ\<*<2>*>/ taïhÃsaækhÃtena sÅma- kataæ odhikataæ pariyantÅkataæ\<*<3>*>/ pariggahitaæ mamÃyi- taæ idaæ mamaæ, etaæ mamaæ, ettakaæ mamaæ, ettÃ- vatÃ\<*<4>*>/ mama rÆpà saddà gandhà rasà phoÂÂhabbà attharaïà pÃpuraïà dÃsÅdÃsà ajeÊakà kukkuÂasÆkarà hatthigavÃssava- Êavà khettaæ vatthu hira¤¤aæ suvaïïaæ gÃmanigamarÃ- jadhÃniyo\<*<5>*>/ raÂÂha¤ ca janapado ca koso ca koÂÂhÃgÃra¤ ca kevalam pi mahÃpaÂhaviæ taïhÃvasena mamÃyati, yÃvatà aÂÂhasatataïhÃviparittaæ\<*<6>*>/; ayaæ taïhÃnissayo. Katamo diÂÂhinissayo? VÅsativatthukà sakkÃyadiÂÂhi\<*<7>*>/, dasavatthukà micchÃdiÂÂhi, dasavatthukà antaggÃhikà diÂ- Âhi; yà evarÆpà diÂÂhi diÂÂhigataæ diÂÂhigahaïaæ diÂÂhi- kantÃro diÂÂhivisÆkÃyikaæ diÂÂhivipphanditaæ diÂÂhisaæ- yojanaæ gÃho paÂigÃho abhiniveso parÃmÃso kummaggo micchÃpatho micchattaæ titthÃyatanaæ vipariyesagÃho vi- parittagÃho vippallÃsagÃho micchÃgÃho ayÃthÃvakasmiæ yÃthÃvakan ti gÃho, yÃvatà dvÃsaÂÂhi diÂÂhigatÃni; ayaæ diÂÂhinissayo. Buddhassa Bhagavato taïhÃnissayo pahÅno, diÂÂhinissayo paÂinissaÂÂho; taïhÃnissayassa pahÅnattà diÂ- Âhinissayassa paÂinissaÂÂhattà Bhagavà cakkhuæ anissito, sotaæ ghÃnaæ jivhaæ kÃyaæ manaæ anissito, rÆpe sadde gandhe rase phoÂÂhabbe kulaæ gaïaæ ÃvÃsaæ lÃbhaæ ya- saæ pasaæsaæ sukhaæ cÅvaraæ piï¬apÃtaæ senÃsanaæ gi- lÃnapaccayabhesajjaparikkhÃraæ kÃmadhÃtuæ rÆpadhÃtuæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S buddhipaÂilÃbhÃ, and S ad. sacchikÃpa¤¤an ti yadi. 2 Bp yÃva. 3 Bp S pariyanta-. 4 Bp ad. mamaæ; S ad. mama. 5 Bp -rÃjaÂÂhaniyo; S rÃjadhÃni. 6 Bp S aÂÂhasataæ taïhÃvicaritaæ. 7 Si sakÃya-. >/ #<[page 459]># %% arÆpadhÃtuæ kÃmabhavaæ rÆpabhavaæ arÆpabhavaæ sa¤- ¤Ãbhavaæ asa¤¤Ãbhavaæ nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãbhavaæ eka- vokÃrabhavaæ catuvokÃrabhavaæ pa¤cavokÃrabhavaæ atÅ- taæ anÃgataæ paccuppannaæ diÂÂhasutamutavi¤¤Ãtabbe dhamme asito\<*<1>*>/ anissito anallÅno anupagato anajjhosito ana- dhimutto nikkhanto nissaÂÂho vippamutto visaæyutto vi- mariyÃdikatena cetasà viharatÅ ti, taæ Buddhaæ asitaæ. TÃdin ti Bhagavà pa¤cah' ÃkÃrehi tÃdi: iÂÂhÃniÂÂhe tÃdi, cattÃvÅ ti tÃdi, tiïïÃvÅ ti tÃdi, muttÃvÅ ti tÃdi, taæniddesà tÃdi. Kathaæ Bhagavà iÂÂhÃniÂÂhe tÃdi? Bhagavà lÃbhe pi tÃdi, alÃbhe pi tÃdi, yase pi tÃdi, ayase pi tÃdi, pasaæsÃya pi tÃdi, nindÃya pi tÃdi, sukhe pi tÃdi, dukkhe pi tÃdi, eka¤\<*<2>*>/ ce bÃhaæ gandhena limpeyyuæ, eka¤ ce bÃhaæ vÃsiyà tac- cheyyuæ\<*<3>*>/, amukasmiæ n' atthi rÃgo, amukasmiæ n' atthi paÂighaæ, anunayapaÂighavippahÅno ugghÃtinigghÃtivÅti- vatto anurodhavirodhasamatikkanto; evaæ Bhagavà iÂÂhÃ- niÂÂhe tÃdi. Kathaæ Bhagavà cattÃvÅ ti tÃdi? \<*<4>*>/Bhagavà cattÃvÅ ti tÃdi\<*<4>*>/ Bhagavato\<*<5>*>/ rÃgo catto vanto mutto pahÅno paÂinissaÂ- Âho, doso moho kodho upanÃho makkho paÊÃso issà maccha- riyaæ mÃyà sÃÂheyyaæ thambho sÃrambho mÃno atimÃno mado pamÃdo sabbe kilesà sabbe duccarità sabbe darathà sabbe pariÊÃhà sabbe santÃpà sabbÃkusalÃbhisaækhÃrà cattà vantà muttà pahÅnà paÂinissaÂÂhÃ; evaæ Bhagavà cattÃvÅ ti tÃdi. Kathaæ Bhagavà tiïïÃvÅ ti tÃdi? Bhagavà kÃmoghaæ tiïïo, bhavoghaæ\<*<6>*>/ tiïïo, diÂÂhoghaæ tiïïo, avijjoghaæ tiïïo, sabbasaæsÃrapathaæ tiïïo nitiïïo\<*<7>*>/ atikkanto sama- tikkanto vÅtivatto; so vuÂÂhavÃso ciïïacaraïo gataddho gatadiso gatakoÂiko\<*<8>*>/ pÃlitabrahmacariyo uttamadiÂÂhip- patto bhÃvitamaggo pahÅnakileso paÂividdhÃkuppo sacchi- katanirodho. Dukkhaæ tassa pari¤¤Ãtaæ, samudayo pa- hÅno, maggo bhÃvito, nirodho sacchikato, abhi¤¤eyyaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si om. 2 Bp S ekac. 3 S -eyya. 4-4 Bp S om. 5 Bp -tÃ. 6 S rÃgoghaæ. 7 S upatinno. 8 Bp S -yo. >/ #<[page 460]># %<460 AÂÂhakavaggo. [S.N. 957>% abhi¤¤Ãtaæ, \<*<1>*>/pari¤¤eyyaæ pari¤¤Ãtaæ\<*<1>*>/, pahÃtabbaæ pahÅ- naæ, bhÃvetabbaæ bhÃvitaæ, sacchikÃtabbaæ sacchikataæ; so ukkhittapaligho saÇkiïïaparikkho abbÆÊhesiko niraggaÊo ariyo pannaddhajo pannabhÃro visaæyutto pa¤caÇgavippa- hÅno chaÊaÇgasamannÃgato ekÃrakkho caturÃpasseno panuï- ïapaccekasacco samavayasaÂÂhesano anÃvilasaÇkappo pas- saddhakÃyasaækhÃro suvimuttacitto suvimuttapa¤¤o kevalÅ vusitavà uttamapuriso paramapuriso paramapattipatto. So n' eva ÃcinÃti, na apacinÃti, apacinitvà Âhito; n' eva paja- hati, na upÃdiyati, pajahitvà Âhito; n' eva visineti, na ussi- neti, visinetvà Âhito; n' eva vidhupeti, na sandhupeti, vi- dhupetvà Âhito; asekkhena\<*<2>*>/ sÅlakkhandhena samannÃgatattà thito, asekkhena\<*<2>*>/ samÃdhikkhandhena samannÃgatattà Âhi- to, asekkhena\<*<2>*>/ pa¤¤Ãkhandhena {samannÃgatattÃ} Âhito, asekkhena\<*<2>*>/ vimuttikkhandhena samannÃgatattà Âhito, asekkhena\<*<2>*>/ vimutti¤Ãïadassanakkhandhena samannÃgatat- tà Âhito, saccaæ paÂipÃdayitvà Âhito; evaæ samatikkamitvà Âhito, kilesaggiæ pariyÃdayitvà Âhito, aparigamanatÃya Âhito, kaÂaæ samÃdÃya Âhito, muttipaÂisevanatÃya\<*<3>*>/ Âhito, mettÃya pÃrisuddhiyà Âhito, karuïÃya pÃrisuddhiyà Âhito, muditÃya pÃrisuddhiyà Âhito, upekkhÃya\<*<4>*>/ pÃrisuddhiyà Âhito, accantapÃrisuddhiyÃ\<*<5>*>/ Âhito, akamma¤¤atÃya pÃri- suddhiyà Âhito, vimuttattà Âhito, santusitattà Âhito, khan- dhapariyante Âhito, dhÃtupariyante Âhito, Ãyatanapariyante Âhito, gatipariyante Âhito, upapattipariyante\<*<6>*>/ Âhito, paÂi- sandhipariyante Âhito, bhavapariyante Âhito, saæsÃrapa- riyante Âhito, vaÂÂapariyante Âhito, antimabhave\<*<7>*>/ Âhito, antimasamussaye\<*<8>*>/ Âhito, antimadehadharo BhagavÃ. *TassÃyaæ pacchimako bhavo carimo 'yaæ samussayo jÃtimaraïasaæsÃro n' atthi tassa punabbhavo ti; evaæ Bhagavà tiïïÃvÅ ti tÃdi. \<-------------------------------------------------------------------------- * Thag. 202, with variants. 1-1 Si om. 2 Bp S asekhena. 3 Bp muttapaÂi-. 4 S upekkhÃ. 5 S appapÃri-. 6 Bp upapattiya-; S uppatti-. 7 Bp S antime bh-. 8 Bp S antime s-. >/ #<[page 461]># %% Kathaæ Bhagavà muttÃvÅ ti tÃdi? Bhagavato rÃgà cit- taæ muttaæ vimuttaæ suvimuttaæ, dosà cittaæ \<*<1>*>/muttaæ vimuttaæ suvimuttaæ\<*<1>*>/, mohà cittaæ \<*<1>*>/muttaæ vimuttaæ suvimuttaæ\<*<1>*>/, kodhà upanÃhà makkhà paÊÃsà issÃ\<*<2>*>/ maccha- riyà mÃyÃya\<*<3>*>/ sÃÂheyyà thambhà sÃrambhà mÃnà atimÃnà madà pamÃdà sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbadara- thehi sabbapariÊÃhehi sabbasantÃpehi sabbÃkusalÃbhisaÇ- khÃrehi cittaæ muttaæ vimuttaæ suvimuttam; evaæ Bhagavà muttÃvÅ ti tÃdi. Kathaæ Bhagavà taæniddesà tÃdi? Bhagavà sÅle sati, sÅlavà ti taæniddesà tÃdi. SaddhÃya sati, saddho ti taænid- desà tÃdi. Viriye sati, viriyavà ti taæniddesà tÃdi. Satiyà sati, satimà ti taæniddesà tÃdi. SamÃdhismiæ sati, samÃhito ti taæ niddesà tÃdi. Pa¤¤Ãya sati, pa¤¤avà ti taæniddesà tÃdi. VijjÃya sati, tevijjo ti taæniddesà tÃdi. Abhi¤¤Ãya sati, chaÊabhi¤¤o ti taæniddesà tÃdi. Bale\<*<4>*>/ sati, dasabalo ti taæniddesà tÃdi; evaæ Bhagavà taæniddesà tÃdÅ ti, taæ Buddhaæ asitaæ tÃdiæ. Akuhaæ gaïim Ãgatan ti. Akuho ti tÅïi kuhanavatthÆni: paccayapaÂisevanasaækhÃtaæ kuhanavatthu, iriyÃpatha- saÇkhÃtaæ kuhanavatthu, sÃmantajappanasaækhÃtaæ ku- hanavatthu. Katamaæ paccayapaÂisevanasaækhÃtaæ kuhanavatthu? Idha gahapatikà bhikkhuæ nimantenti cÅvarapiï¬apÃtasenÃ- sanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrehi pÃpiccho icchÃpaka- to atthiko cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjapa- rikkhÃrÃnaæ bhiyyo kamyataæ upÃdÃya cÅvaraæ paccak- khÃti, piï¬apÃtaæ paccakkhÃti, senÃsanaæ paccakkhÃti, gilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃraæ paccakkhÃti. So evam Ãha: kiæ samaïassa mahagghena cÅvarena? Etaæ sÃrup- paæ yaæ samaïo susÃnà và saÇkÃrakÆÂà và pÃpaïikà và nantakÃni uccinitvà saÇghÃÂiæ karitvà dhÃreyya. Kiæ samaïassa mahagghena piï¬apÃtena? Etaæ sÃruppaæ, yaæ samaïo u¤chÃcariyÃya piï¬iyÃlopena jÅvitaæ\<*<5>*>/ kap- \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp S om. 2 Bp S issÃya. 3 Si om. 4 Bp dasabale. 5 Si jÅvikaæ. >/ #<[page 462]># %<462 AÂÂhakavaggo. [S.N. 957>% peyya. Kiæ samaïassa mahagghena senÃsanena? Etaæ sÃruppaæ yaæ samaïo rukkhamÆliko vÃ\<*<1>*>/ abbhokÃsiko vÃ. Kiæ samaïassa mahagghena gilÃnapaccayabhesajjaparik- khÃrena? Etaæ sÃruppaæ, yaæ samaïo pÆtimuttena ha- riÂakÅkhaï¬ena osadhaæ\<*<2>*>/ kareyyà ti tadupÃdÃya lÆkhaæ cÅvaraæ dhÃreti, lÆkhaæ piï¬apÃtaæ bhu¤jati\<*<3>*>/, lÆkhaæ senÃsanaæ paÂisevati, lÆkhaæ gilÃnapaccayabhesajjaparik- khÃraæ paÂisevati. Tam enaæ gahapatikà evaæ jÃnanti: ayaæ samaïo appiccho santuÂÂho pavivitto asaæsaÂÂho Ãraddhaviriyo dhÆtavÃdo ti, bhiyyo\<*<4>*>/ nimantenti cÅva- rapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrehi. So evam Ãha: tiïïaæ sammukhÅbhÃvà saddho kulaputto ba- huæ pu¤¤aæ pasavati; saddhÃya sammukhÅbhÃvà saddho kulaputto bahuæ pu¤¤aæ pasavati; deyyadhammassa sammukhÅbhÃvà saddho kulaputto bahuæ pu¤¤aæ pasavati, dakkhiïeyyÃnaæ sammukhÅbhÃvà saddho kulaputto ba- huæ pu¤¤aæ pasavati. TumhÃka¤ c' evÃyaæ saddhà atthi, deyyadhammo ca saævijjati, aha¤ ca paÂiggÃhako. SacÃhaæ na paÂiggahessÃmi, evaæ tumhe pu¤¤ena pari- bÃhirà bhavissatha. Na mayhaæ iminà attho, api ca tum- hÃkaæ yeva anukampÃya paÂiggaïhÃmÅ ti, tadupÃdÃya bahum pi cÅvaraæ paÂigaïhÃti, bahum pi piï¬apÃtaæ paÂi- gaïhÃti, bahum pi senÃsanaæ paÂigaïhÃti, bahum pi gilÃ- napaccayabhesajjaparikkhÃraæ paÂigaïhÃti; yà evarÆpà bhÃ- kuÂikà bhÃkuÂiyaæ kuhanà kuhÃyanà kuhitattaæ; idaæ vuccati\<*<5>*>/ paccayapaÂisevanasaækhÃtaæ kuhanavatthun ti\<*<5>*>/. Katamaæ iriyÃpathasaækhÃtaæ kuhanavatthu? Idh' ekacco pÃpiccho icchÃpakato sambhÃvanÃdhippÃyo: evaæ maæ jano sambhÃvessatÅ\<*<6>*>/ ti gamanaæ saïÂhapeti, ÂhÃ- naæ saïÂhapeti, nisajjaæ saïÂhapeti, seyyaæ\<*<7>*>/ saïÂhapeti\<*<5>*>/, païidhÃya gacchati, païidhÃya tiÂÂhati, païidhÃya nisÅdati, païidhÃya seyyaæ kappeti, samÃhito viya gacchati, samÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S ad. assa. 2 Si osathaæ; S osaddaæ. 3 Bp S paribhu¤jati. 4 Bp ad. bhiyyo. 5 Bp S om. 6 Bp sambhavissatÅ; S sampÃvissatÅ. 7 Bp sayanaæ; S om. >/ #<[page 463]># %% hito viya tiÂÂhati, samÃhito viya nisÅdati, samÃhito viya seyyaæ kappeti, ÃpÃthakajjhÃyÅ va hoti. EvarÆpÃ\<*<1>*>/ iriyÃ- pathassa ÃÂhapanÃ\<*<2>*>/ ÂhapanÃ\<*<3>*>/ saïÂhapanà bhÃkuÂikà bhÃ- kuÂiyaæ kuhana kuhÃyanà kuhitattaæ; idaæ vuccati\<*<4>*>/ iri- yÃpathasaækhÃtaæ kuhanavatthu. Katamaæ sÃmantajappanasaækhÃtaæ kuhanavatthu? Idh' ekacco pÃpiccho icchÃpakato sambhÃvanÃdhippÃyo: evaæ maæ jano sambhÃvessatÅ ti; ariyadhammasannissi- taæ vÃcaæ bhÃsati: yo evarÆpaæ cÅvaraæ dhÃreti, so sama- ïo mahesakkho ti bhaïati. Yo evarÆpaæ pattaæ dhÃreti, lohathÃlakaæ dhÃreti, dhammakarakaæ\<*<5>*>/ dhÃreti, parisÃva- naæ dhÃreti, ku¤cikaæ dhÃreti, upÃhanaæ dhÃreti, kÃya- bandhanaæ dhÃreti, Ãyogaæ dhÃreti, so samaïo mahesak- kho ti bhaïati. Yassa evarÆpo upajjhÃyo, so samaïo ma- hesakkho ti bhaïati. Yassa evarÆpo Ãcariyo samÃnupajjhÃ- yakà samÃnÃcariyakà mittà sandiÂÂhà sambhattà sahÃyÃ, so samaïo mahesakkho ti bhaïati. Yo evarÆpe vihÃre va- sati, so samaïo mahesakkho ti bhaïati. Yo evarÆpe a¬- ¬hayoge vasati, pÃsÃde vasati, hammiye vasati, guhÃyaæ vasati, leïe vasati, kuÂiyà vasati, kuÂÃgÃre vasati, aÂÂe va- sati, mÃÊe vasati, uÂÂaï¬e\<*<6>*>/ vasati, upaÂÂhÃnasÃlÃyaæ vasati, maï¬ape vasati, rukkhamÆle vasati, so samaïo mahesak- kho ti bhaïati. Athavà korajikakorajiko bhÃkuÂikabhÃku- Âiko kuhakuho\<*<7>*>/ lapalapo\<*<8>*>/ mukhasambhÃvito, ayaæ samaïo imÃsaæ evarÆpÃnaæ santÃnaæ\<*<4>*>/ vihÃrasamÃpattÅnaæ lÃbhÅ ti, tÃdisaæ gambhÅraæ gÆÊhaæ nipuïïaæ\<*<9>*>/ paÂicchannaæ lokuttarasu¤¤atÃpaÂisaæyuttaæ\<*<10>*>/ kathaæ kathesi\<*<11>*>/; yà eva- rupà bhÃkuÂikà bhÃkuÂiyaæ kuhanà kuhÃyanà kuhitattaæ; idaæ vuccati\<*<4>*>/ sÃmantajappanasaækhÃtaæ kuhanavatthu. Buddhassa Bhagavato imÃni tÅïi kuhanavatthÆni pa- hÅnÃni samucchinnÃni vÆpasantÃni paÂipassaddhÃni abhab- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp yà evarÆpà vÃ; S yà evarÆpÃ. 2 Bp om.; S dhato. 3 S om. 4 Bp S om. 5 Bp S -karaïaæ: Si kÃrakaæ. 6 Si uÂaï¬e; cf. p. 266. 7 Bp S kuhakakuhako. 8 Bp lapakalapako; S om. 9 Bp S nipuïaæ. 10 Bp S lokuttaraæ s-. 11 Bp S katheti. >/ #<[page 464]># %<464 AÂÂhakavaggo. [S.N. 957>% buppattikÃni ¤Ãïagginà da¬¬hÃni; tasmà Buddho akuho ti\<*<1>*>/, akuhaæ. Gaïim Ãgatan ti. \<*<2>*>/GaïÅ ti\<*<2>*>/ gaïÅ, Bhagavà gaïÃcariyo \<*<2>*>/ti gaïÅ\<*<2>*>/, gaïassa satthà ti gaïÅ, gaïaæ pariharatÅ ti gaïÅ, gaïaæ ovadatÅ ti gaïÅ, gaïaæ anusÃsatÅ ti gaïÅ, visÃrado gaïaæ upasaÇkamatÅ ti gaïÅ, gaïassa sussu- sati sotaæ odahati a¤¤Ãcittaæ upaÂÂhapetÅ ti gaïÅ, gaïaæ akusalà vuÂÂhÃpetvà kusale patiÂÂhapetÅ ti gaïÅ\<*<3>*>/, bhikkhu- gaïassa gaïÅ, bhikkhunÅgaïassa gaïÅ\<*<3>*>/, upÃsakagaïassa gaïÅ, upÃsikÃgaïassa gaïÅ, rÃjagaïassa gaïÅ, khattiyagaïassa ga- ïÅ, brÃhmaïagaïassa gaïÅ, vessagaïassa gaïÅ, suddagaïassa gaïÅ, brahmagaïassa gaïÅ, devagaïassa gaïÅ, saÇghÅ gaïÅ, gaïÃcariyo\<*<4>*>/ agato\<*<5>*>/ upÃgato\<*<5>*>/ samupÃgato\<*<5>*>/ sampatto\<*<5>*>/ SaÇ- kassanagaran ti, akuhaæ gaïim Ãgataæ. Bahunnam\<*<6>*>/ idha baddhÃnan ti. \<*<7>*>/Bahunnan ti\<*<7>*>/ bahun- naæ khattiyÃnaæ brÃhmaïÃnaæ vessÃnaæ suddÃnaæ ga- haÂÂhÃnaæ\<*<8>*>/ deyÃnaæ manussÃnaæ. BaddhÃnan ti bad- dhÃnaæ baddhacarÃnaæ paricÃrikÃnaæ sissÃnan ti, bahun- nam idha baddhÃnaæ. Atthi pa¤hena Ãgaman ti pa¤hena \<*<9>*>/atthiko Ãgato 'mhi, pa¤haæ pucchitukÃmo Ãgato 'mhi, pa¤haæ sotukÃmo ÃgÃ- to 'mhÅ\<*<9>*>/ ti, evam pi atthi pa¤hena ÃgÃmaæ. Athavà pa¤- hatthikÃnaæ pa¤hapucchikÃnaæ\<*<10>*>/ pa¤haæ sotukÃmÃnaæ Ãgamanaæ abhikkamanaæ upasaÇkamanaæ payirupÃsanà siyà ti\<*<11>*>/ evam pi atthi pa¤hena Ãgamaæ. Athavà pa¤hÃ- gamo tuyhaæ atthi, tvaæ asi\<*<12>*>/ alamatto\<*<13>*>/ mayà pucchitaæ\<*<14>*>/ kathetuæ vissajjetuæ\<*<15>*>/ vattuss' etaæ\<*<15>*>/ bhÃran ti\<*<16>*>/, evam pi atthi pa¤hena Ãgamaæ. Ten' Ãha SÃriputtatthero: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si ad. taæ. 2-2 S om. 3 S om. 4 Bp S -yaæ. 5 Bp S -taæ. 6 Bp S bahunam, and below. 7-7 Bp S om. 8 Bp ad. pabbajitÃnaæ. 9-9 Bp atthikà 'mha Ãgatà p. pucchitukÃm' amha Ãgatà p. sotukÃmà Ãgat' amhÃ; S the same with corruptions. 10 Bp pa¤haæ p-; S pa¤haæ pucchÃ. 11 Bp atthÅ ti; S atthi. 12 Bp pi pahuvÅsavi; S pi bahuvisavi. 13 S -attho. 14 Codd. -tum. 15 Bp vahassetuæ; S vatuyeta (=vatusetaæ). 16 S bhaneti. >/ #<[page 465]># %% Taæ Buddhaæ asitaæ tÃdiæ akuhaæ gaïim Ãgataæ bahunnam\<*<1>*>/ idha baddhÃnaæ atthi pa¤hena Ãgaman ti. _________________________________ $$ Bhikkhuno vijigucchato ti. Bhikkhuno ti kalyÃïaputhuja- nassa và bhikkhuno sekkhassa và ti\<*<2>*>/, bhikkhuno. Viji- gucchato ti jÃtiyà vijigucchato \<*<3>*>/jarÃya byÃdhinÃ\<*<3>*>/ maraïena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upÃyÃsehi vijiguc- chato, nerayikena dukkhena tiracchÃnayonikena dukkhena pittivisayikena\<*<4>*>/ dukkhena mÃnusakena dukkhena gabbhok- kantimÆlakena\<*<5>*>/ dukkhena gabbhe ÂhitimÆlakena\<*<6>*>/ dukkhena jÃtass' upanibandhakena dukkhena jÃtassa parÃdheyyakena dukkhena attÆpakkamena dukkhena parÆpakkamena duk- khena dukkhadukkhena saÇkhÃradukkhena vipariïÃmaduk- khena cakkhurogena dukkhena sotarogena dukkhena ghÃ- narogena dukkhena jivhÃrogena dukkhena kÃyarogena duk- khena sÅsarogena dukkhena kaïïarogena dukkhena mu- kharogena dukkhena dantarogena dukkhena kÃsena sÃsena pinÃsena ¬Ãhena jarena kucchirogena mucchÃya pakkhan- dikÃya\<*<7>*>/ sÆlÃya visÆcikÃya kuÂÂhena gaï¬ena kilÃsena so- sena apamÃrena dadduyÃ\<*<8>*>/ kaï¬uyà kacchuyà rakhasÃya vitacchikÃya lohitena pittena madhumehena aæsÃya piÊa- kÃya bhagandalÃya\<*<9>*>/ pittasamuÂÂhÃnehi\<*<10>*>/ ÃbÃdhehi semha- samuÂÂhÃnehi ÃbÃdhehi vÃtasamuÂÂhÃnehi ÃbÃdhehi sanni- pÃtikehi ÃbÃdhehi utupariïÃmajehi ÃbÃdhehi visamapari- hÃrajehi ÃbÃdhehi opakkamikehi ÃbÃdhehi kammavipÃ- kajehi ÃbÃdhehi sÅtena uïhena jighacchÃya pipÃsÃya uccÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S bahunam. 2 Bp om.; S hi. 3-3 S janayabbyÃdhinÃ. 4 S petti-. 5 Bp S gabbhe o-. 6 S vasatimulakena. 7 Bp pakkhinikÃya. 8 Si danduya; S daddayÃ. 9 Bp S -lena. 10 Bp S -ena, and so on to ÃbÃdhehi last line. >/ #<[page 466]># %<466 AÂÂhakavaggo. [S.N. 958>% rena passÃvena ¬aæsamakasavÃtÃpasiriæsapasamphassehi\<*<1>*>/ dukkhehi\<*<1>*>/ mÃtumaraïena dukkhena pitumaraïena duk- khena bhÃtumaraïena dukkhena\<*<2>*>/ bhaginÅmaraïena duk- khena\<*<2>*>/ \<*<3>*>/puttamaraïena dukkhena\<*<23>*>/ dhÅtumaraïena duk- khena\<*<2>*>/ ¤Ãtibyasanena bhogabyasanena rogabyasanena sÅla- byasanena diÂÂhibyasanena dukkhena vijigucchato aÂÂiyato\<*<4>*>/ harÃyato jigucchato ti, bhikkhuno vijigucchato. Bhajato rittam Ãsanan ti Ãsanaæ vuccati yattha nisÅdati, ma¤co pÅÂhaæ bhisi bibbohanaæ\<*<2>*>/ taÂÂikà cammakhandho tiïasantharo\<*<5>*>/ païïasantharo\<*<6>*>/ palÃlasantharo\<*<7>*>/. Taæ Ãsa- naæ asappÃyarÆpadassanena rittaæ vivittaæ pavivittaæ, asappÃyasaddasavanena rittaæ vivittaæ pavivittaæ, asap- pÃyehi pa¤cahi kÃmaguïehi rittaæ vivittaæ\<*<8>*>/ pavivittaæ\<*<9>*>/. ùsanaæ bhajato sambhajato\<*<10>*>/ sevato nisevato saæsevato paÂisevato ti, bhajato rittam Ãsanaæ. RukkhamÆlaæ susÃnaæ và ti rukkhamÆlaæ yeva rukkha- mÆlaæ, susÃnaæ yeva susÃnan ti, rukkhamÆlaæ susÃnaæ vÃ. PabbatÃnaæ guhÃsu và ti pabbatà yeva pabbatà kandarà yeva kandarà giriguhà yeva giriguhà pabbatantarikÃyo\<*<11>*>/ vuccanti\<*<12>*>/ pabbatagabbharÃ\<*<13>*>/ pabbatÃnan\<*<2>*>/ ti, pabbatÃnaæ guhÃsu vÃ. Ten' Ãha SÃriputtatthero: Bhikkhuno vijigucchato bhajato rittam Ãsanaæ rukkhamÆlaæ susÃnaæ vÃ, pabbatÃnaæ guhÃsu và ti. _________________________________ $$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S -ena. 2 Bp S om. 3-3 Si om. 4 Si aÂiyato. 5 S -santÃro. 6 S om. 7 Si palÃsa-; S -santÃro. 8 S ad. taæ. 9 Bp ad. taæ pavivittaæ. 10 Si om. 11 S -kÃyeva. 12 Bp vuccati. 13 Bp pabbhÃrÃ. >/ #<[page 467]># %% UccÃvacesu sayanesÆ ti. \<*<1>*>/UccÃvacesu ti\<*<1>*>/ uccÃvacesu hÅ- napaïÅtesu chekapÃpakesu. \<*<2>*>/SayanesÆ ti\<*<2>*>/. Sayanaæ vuc- cati senÃsanaæ vihÃro a¬¬hayogo pÃsÃdo hammiyaæ guhà ti, uccÃvacesu sayanesu. GÅvanto\<*<3>*>/ tattha bheravà ti. GÅvanto\<*<3>*>/ ti gÅvanto kuj- janto\<*<4>*>/ nadanto saddaæ karonto. Athavà kÅvanto\<*<3>*>/ katÅ kittakà kivatakÃ\<*<5>*>/ kivabahukÃ\<*<5>*>/. Te bheravà ti sÅhà byag- ghà dÅpi acchataracchà kokà gomahisÃ\<*<6>*>/ hatthÅ ahi vicchikà satapadÅ corà và assu mÃïavà katakammà và akatakammà và ti, gÅvanto tattha bheravÃ. Yehi bhikkhu na vedheyyà ti. YehÅ ti yehi bheravehi\<*<7>*>/ bherave passitvà và {suïitvÃ} và na vedheyya na-ppavedheyya na sampavedheyya na taseyya na uttaseyya na parittaseyya na bhÃyeyya na santÃsaæ Ãpajjeyya; \<*<8>*>/abhÅrÆ assa\<*<8>*>/ acham- bhÅ anutrÃsÅ apalÃyÅ, pahÅnabhayabheravo vigataloma- haæso vihareyyà ti, yehi bhikkhu na vedheyya. Nigghose sayanÃsane ti appasadde appanigghose vijana- vÃte manussarÃhaseyyake paÂisallÃnasÃrÆppe senÃsane ti, nigghose sayanÃsane. Ten' Ãha SÃriputtatthero: UccÃvacesu sayanesu, gÅvanto tattha bheravÃ, yehi bhikkhu na vedheyya nigghose sayanÃsane ti. _________________________________ $*>/ disaæ, ye bhikkhu abhisambhave pantamhi sayanÃsane. || Nidd_I.16:6 ||>$ KatÅ parissayà loke ti. KatÅ ti katÅ kittakà kivattakÃ\<*<10>*>/ kivabahukÃ\<*<11>*>/. Parissayà ti dve parissayÃ, pÃkaÂaparissayà ca paÂicchannaparissayà ca. Katame pÃkaÂaparissayÃ? SÅhà byagghà dÅpi acchataracchà kokà gomahisà hatthÅ ahi vicchikà satapadÅ corÃ\<*<12>*>/ và assu mÃïavÃ\<*<13>*>/ katakammà và \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Si om. 2-2 Bp S om. 3 Bp khivanto, and below. 4 Bp S kujanto. 5 Bp kiæv-. 6 Bp mahiæsÃ; S gonà mahiyÃ. 7 Bp S om. 8-8 Si abhirupassa. 9 Si vÊ. amataæ. 10 Bp S kiæv-. 11 S kiæv-. 12 Bp mahiæsÃ; S mahisÃ. 13 Bp S ad. vÃ. >/ #<[page 468]># %<468 AÂÂhakavaggo. [S.N. 960>% akatakammà và cakkhurogo sotarogo ghÃnarogo jivhÃrogo kÃyarogo sÅsarogo kaïïarogo mukharogo dantarogo kÃso sÃso pinÃso ¬Ãho jaro kucchirogo mucchà pakkhandikà sÆlà visÆcikà kuÂÂhaæ gaï¬o kilÃso soso apamÃro daddu\<*<1>*>/ kaï¬u kacchu\<*<2>*>/ rakhasÃ\<*<3>*>/ vitacchikà lohitapittaæ\<*<4>*>/ madhu- meho aæsà piÊakà bhagaï¬alà pittasamuÂÂhÃnà ÃbÃdhà \<*<5>*>/semhasamuÂÂhÃnà ÃbÃdhà vÃtasamuÂÂhÃnà ÃbÃdhà sanni- pÃtikà ÃbÃdhà utupariïÃmajà ÃbÃdhà visamaparihÃrajà ÃbÃdhÃ, opakkamikà ÃbÃdhà kammavipÃkajà ÃbÃdhÃ\<*<5>*>/ sÅ- taæ uïhaæ jighacchà pipÃsà uccÃro passÃvo ¬aæsamaka- savÃtÃtapasiriæsapasamphasso \<*<6>*>/iti vÃ\<*<6>*>/; ime vuccanti pÃ- kaÂaparissayÃ. Katame paÂicchannaparissayÃ? KÃyaduccaritaæ vacÅ- duccaritaæ manoduccaritaæ kÃmachandanÅvaraïaæ byÃ- pÃdanÅvaraïaæ thÅnamiddhanÅvaraïaæ uddhaccakukkucca- nÅvaraïaæ vicikicchÃnÅvaraïaæ rÃgo doso moho kodho upa- nÃho makkho paÊÃso issà macchariyaæ mÃyà sÃÂheyyaæ thambho sÃrambho mÃno atimÃno mado pamÃdo sabbe ki- lesà sabbe duccarità sabbe darathà sabbe pariÊÃhà sabbe santÃpà sabbÃkusalÃbhisaækhÃrÃ; ime vuccanti paÂicchan- naparissayÃ. Parissayà ti. Kenatthena parissayÃ? ParisahantÅ ti parissayÃ, parihÃnÃya saævattantÅ ti parissayÃ, tatr' Ãsayà ti, parissayÃ. {Kathaæ} parisahantÅ ti parissayÃ? Te parissayà taæ puggalaæ sahanti parisahanti\<*<7>*>/ abhibhavanti\<*<7>*>/ ajjhottha- ranti pariyÃdiyanti maddanti; evaæ parisahantÅ ti parissayÃ. Kathaæ parihÃnÃya saævattantÅ ti parissayÃ? Te paris- sayà kusalÃnaæ dhammÃnaæ antarÃyÃya parihÃnÃya saæ- vattanti. Katamesaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ? Sam- mÃpaÂipadÃya anulomapaÂipadÃya apaccanÅkapaÂipadÃya an- vatthapaÂipadÃya dhammÃnudhammapaÂipa¬Ãya sÅlesu pari- pÆrakÃritÃya indriyesu guttadvÃratÃya bhojane matta¤- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si dandu. 2 Bp kacchunÃyÃ. 3 Bp om. 4 Si Bp lohitaæ p-. 5-5 Bp S pe. 6-6 Bp S om. 7 S om. >/ #<[page 469]># %% ¤utÃya jÃgariyÃnuyogassa satisampaja¤¤assa catunnaæ satipaÂÂhÃnÃnaæ bhÃvanÃnuyogassa catunnaæ sammappa- dhÃnÃnaæ catunnaæ iddhippÃdÃnaæ pa¤cannaæ indriyÃ- naæ pa¤cannaæ balÃnaæ sattannaæ bojjhaÇgÃnaæ ari- yassa aÂÂhaÇgikassa maggassa bhÃvanÃnuyogassa imesaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ antarÃyÃya parihÃnÃya saævat- tanti; evaæ parihÃnÃya saævattantÅ ti parissayÃ. Kathaæ tatr' Ãsayà ti parissayÃ? Tatth' ete pÃpakà aku- salà dhammà uppajjanti attabhÃvasannissayÃ. Yathà bile bilÃsayà pÃïà sayanti, dake dakÃsayà pÃïà sayanti, vane vanÃsayà pÃïà sayanti, rukkhe rukkhÃsayà pÃïà sayanti, evam eva tatth' ete pÃpakà akusalà dhammà uppajjanti attabhÃvasannissayà ti, evam pi tatr' Ãsayà ti parissayÃ. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *SÃntevÃsiko bhikkhave bhikkhu sÃcariyako dukkhaæ na phÃsu viharati. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu sÃntevÃsiko sÃcariyako\<*<1>*>/ dukkhaæ na phÃsu viharati? Idha bhikkhave bhikkhuno cakkhunà rÆpaæ disvà uppajjanti pÃpakà akusalà dhammà sarasaæ- kappà saæyojanÅyÃ, ty assa anto vasanti anvÃvasanti\<*<2>*>/ pÃpakà akusalà dhammà ti, tasmà sÃntevÃsiko ti vuccati; te naæ samudÃcaranti \<*<3>*>/samudÃcaranti naæ\<*<3>*>/ pÃpakà aku- salà dhammà ti, tasmà sÃcariyako ti vuccati. Puna c' aparaæ bhikkhave bhikkhuno sotena saddaæ sutvÃ, ghÃnena gandhaæ ghÃyitvÃ, jivhÃya rasaæ sÃyitvÃ, kÃyena phoÂÂhabbaæ phusitvÃ, manasà dhammaæ vi¤¤Ãya uppajjanti pÃpakà akusalà dhammà sarasaækappà saæyo- janÅyÃ, ty assa anto vasanti anvÃvasanti\<*<2>*>/ pÃpakà akusalà dhammà ti; tasmà sÃntevÃsiko ti vuccati; te naæ samudÃ- caranti \<*<3>*>/samudÃcaranti naæ\<*<3>*>/ pÃpakà akusalà dhammà ti, tasmà sÃcariyako ti vuccati; evaæ kho bhikkhave bhikkhu sÃntevÃsiko sÃcariyako dukkhaæ na phÃsu viharatÅ ti, evam pi tatr' Ãsayà ti parissayÃ. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: ** Tayo me bhikkhave anta- \<-------------------------------------------------------------------------- * S. iv, 136. ** Itv. 88. 1 Si om. 2 Si Bp anvassavanti; S anvÃsavanti. 3-3 Si om. >/ #<[page 470]># %<470 AÂÂhakavaggo. [S.N. 960>% rÃmalà antarÃ-amittà antarÃsapattà antarÃvadhakà anta- rÃpaccatthikÃ. Katame tayo? Lobho bhikkhave antarÃ- malaæ\<*<1>*>/ antarÃ-amitto antarÃsapatto antarÃvadhako antarÃ- paccatthiko. Doso bhikkhave \<*<2>*>/antarÃmalaæ\<*<1>*>/ antarÃ-amitto antarÃsapatto antarÃvadhako antarÃpaccatthiko\<*<2>*>/. Moho bhikkhave antarÃmalaæ\<*<1>*>/ antarÃ-amitto antarÃsapatto an- tarÃvadhako antarÃpaccatthiko. Ime kho bhikkhave tayo antarÃmalà antarÃ-amittà antarÃsapattà antarÃvadhakà an- tarÃpaccatthikÃ. Anatthajanano lobho, lobho cittappakopano, bhayam antarato jÃtaæ taæ jano nÃvabujjhati. Luddho atthaæ na jÃnÃti, luddho dhammaæ na passati; andhaæ tamaæ\<*<3>*>/ tadà hoti, yaæ lobho sahate naraæ. Anatthajanano doso, doso cittappakopano, bhayam antarato jÃtaæ taæ jano nÃvabujjhati. Kuddho atthaæ na jÃnÃti, kuddho dhammaæ na pas- sati; andhaæ tamaæ tadà hoti, yaæ kodho sahate naraæ. Anatthajanano moho, moho cittappakopano, bhayam antarato jÃtaæ taæ jano nÃvabujjhati. MÆÊho atthaæ na jÃnÃti, mÆÊho dhammaæ na passati; Andhaæ tamaæ tadà hoti, yaæ moho sahate naran ti; evam pi tatr' Ãsayà ti parissayÃ. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *Tayo kho mahÃrÃja puri- sassa dhammà ajjhattaæ uppajjamÃnà uppajjanti ahitÃya dukkhÃya aphÃsuvihÃrÃya. Katame tayo? Lobho kho mahÃrÃja purisassa dhammo ajjhattaæ uppajjamÃno uppaj- jati ahitÃya dukkhÃya aphÃsuvihÃrÃya. Doso kho mahÃ- rÃja purisassa dhammo ajjhattaæ uppajjamÃno uppajjati ahitÃya dukkhÃya aphÃsuvihÃrÃya. Moho kho mahÃrÃja pu- risassa dhammo ajjhattaæ uppajjamÃno uppajjati ahitÃya \<-------------------------------------------------------------------------- * S. i, 70. 1 Si -malo. 2-2 Bp pe. 3 Si Bp andhatamaæ throughout. >/ #<[page 471]># %% dukkhÃya aphÃsuvihÃrÃya. Ime kho mahÃrÃja tayo puri- sassa dhammà ajjhattaæ uppajjamÃnà uppajjanti ahitÃya dukkhÃya aphÃsuvihÃrÃyà ti. Lobho doso ca moho ca purisaæ pÃpacetasaæ hiæsanti attasambhÆtà tacasÃraæ va samphalan ti; evam pi tatr' Ãsayà ti parissayÃ. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *RÃgo ca doso ca itonidÃnà aratÅ ratÅ lomahaæso ito jÃto ito samuÂÂhÃya manovitakkà kumÃrakà dhaækam iv' ossajjantÅ ti; evam pi tatr' Ãsayà ti parissayÃ. Loke ti manussaloke ti, katÅ parissayà loke. Gacchato agataæ disan ti agatadisà vuccati amatanibbÃ- naæ\<*<1>*>/; yo so sabbasaækhÃrasamatho sabbÆpadhipaÂinis- saggo taïhakkhayo virÃgo nirodho nibbÃnaæ. Agatapubbà \<*<2>*>/na disÃ\<*<2>*>/ gatapubbà iminà dÅghena addhunÃ. Samatitti- kaæ anavasesaæ telapattaæ yathà parihareyya; evaæ sa- cittam anurakkheyya\<*<3>*>/ patthayamÃno\<*<4>*>/ disaæ agatapubbaæ. Agatapubbaæ disaæ vajato\<*<5>*>/ gacchato abhikkamato ti, gac- chato agataæ disaæ. Ye bhikkhu abhisambhave ti. Ye ti ye parissaye abhisam- bhaveyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyÃdiyeyya mad- deyyà ti, ye bhikkhu abhisambhave. Pantamhi sayanÃsane ti ante pante pariyante selante và vanante và udakante và nadante vÃ, yattha na kasiyati, na vapiyati janantaæ atikkamitvà manussÃnaæ anupacÃre senÃsane ti, pantamhi sayanÃsane. Ten' Ãha SÃriputtat- thero: \<-------------------------------------------------------------------------- * Sn. 271. 1 Bp S amataæ n-. 2-2 Bp sÃdisà na sÃdisÃ. 3 Bp S -rakkhe. 4 Bp -yÃno. 5 Si vajjato; S va¤jato. >/ #<[page 472]># %<472 AÂÂhakavaggo. [S.N. 960>% KatÅ parissayà loke gacchato agataæ disaæ, ye bhikkhu abhisambhave pantamhi sayanÃsane ti. _________________________________ $$ KyÃssa byappathayo assÆ ti kÅdisena\<*<1>*>/ byappathena saman- nÃgato assa kiæsaïÂhitena kiæpakÃrena kiæpaÂibhÃgenà ti vacÅpÃrisuddhiæ pucchati. Katamà vacÅpÃrisuddhi? Idha bhikkhu musÃvÃdaæ pa- hÃya musÃvÃdà paÂivirato hoti saccavÃdÅ saccasandho theto paccayiko avisaævÃdako lokassa; pisuïaæ vÃcaæ pahÃya pisuïÃya vÃcÃya paÂivirato hoti; ito sutvà na amutra ak- khÃtà imesaæ bhedÃya, amutra và sutvà na imesaæ akkhÃ- tà amusaæ bhedÃya; iti bhinnÃnaæ và sandhÃtà sahitÃnaæ và anuppadÃtà samaggÃrÃmo samaggarato samagganandÅ samaggakaraïiæ vÃcaæ bhÃsità hoti; pharusaæ vÃcaæ pa- hÃya pharusÃya vÃcÃya paÂivirato hoti; yà sà vÃcà nelà kaïïasukhà pemanÅyà hadayaÇgamà porÅ bahujanakantà bahujanamanÃpÃ, tathÃrÆpiæ vÃcaæ bhÃsità hoti; samphap- palÃpaæ pahÃya samphappalÃpà paÂivirato hoti, kÃlavÃdÅ bhÆtavÃdÅ atthavÃdÅ dhammavÃdÅ vinayavÃdÅ, nidhÃnava- tiæ vÃcaæ bhÃsità hoti\<*<2>*>/ kÃlena sÃpadesaæ pariyantavatiæ atthasaæhitaæ\<*<3>*>/, catÆhi vacÅsucaritehi samannÃgato catu- dosÃpagataæ vÃcaæ bhÃsati. BattiæsÃya tiracchÃnaka- thÃya Ãrato assa virato paÂivirato nikkhanto nissaÂÂho vip- pamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà vihareyya\<*<4>*>/. Dasa kathÃvatthÆni katheti, seyyathÅdaæ appicchakathaæ santuÂÂhikathaæ pavivekakathaæ asaæsaggakathaæ viri- yÃrambhakathaæ sÅlakathaæ samÃdhikathaæ pa¤¤Ãkathaæ vimuttikathaæ vimutti¤Ãïadassanakathaæ satipaÂÂhÃnaka- thaæ sammappadhÃnakathaæ iddhippÃdakathaæ indriyaka- thaæ balakathaæ bojjhaÇgakathaæ maggakathaæ phalaka- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S kiædisena. 2 Si om. 3 Bp aÂÂha-. 4 Bp S viharati. >/ #<[page 473]># %% thaæ nibbÃnakathaæ katheti. VÃcÃya yato yatto paÂi- yatto gutto gopito rakkhito saævuto; ayaæ vacÅpÃrisuddhi. EdisÃya vacÅpÃrisuddhiyà samannÃgato assà ti, kyÃssa byap- pathayo assu. KyÃss' assu idha gocarà ti kÅdisena gocarena samannÃgato assa kiæsaïÂhitena kiæpakÃrena kiæpaÂibhÃgenà ti. \<*<1>*>/Go- carà ti\<*<1>*>/ gocaraæ vuccati; atthi agocaro, atthi gocaro. Katamo agocaro? Idh' ekacco vesiyagocaro và hoti, vidhavagocaro và hoti, thÆlakumÃrigocaro và hoti, paï¬a- kagocaro và hoti, bhikkhunigocaro và hoti, pÃnÃgÃragocaro và hoti, saæsaÂÂho viharati rÃjÆhi rÃjamahÃmattehi titthi- yehi titthiyasÃvakehi ananulomikena gihisaæsaggena\<*<2>*>/; yÃni và pana tÃni kulÃni asaddhÃni appasannÃni anopÃnabhÆ- tÃni akkosakaparibhÃsakÃni anatthakÃmÃni ahitakÃmÃni aphÃsukÃmÃni ayogakkhemakÃmÃni bhikkhÆnaæ bhikkhunÅ- naæ upÃsakÃnaæ upÃsikÃnaæ, tathÃrÆpÃni kulÃni sevati bhajati payirupÃsati\<*<3>*>/; ayaæ vuccati agocaro. Athavà an- taragharaæ paviÂÂho vÅthiæ paÂipanno asaævuto gacchati, hatthiæ olokento assaæ olokento rathaæ olokento pattiæ olokento itthiyo olokento purise olokento kumÃrake olo- kento kumÃrikÃyo olokento antarÃpaïaæ olokento ghara- mukhÃni olokento uddhaæ olokento adho olokento disÃvi- disaæ pekkhamÃno\<*<4>*>/ gacchati; ayam pi vuccati agocaro. Athavà cakkhunà rÆpaæ disvà nimittaggÃhÅ hoti anubya¤- janaggÃhÅ; yatvÃdhikaraïam evaæ . . . pe . . . manindri- yaæ asaævutaæ viharantaæ abhijjhÃdomanassà pÃpakà akusalà dhammà anvÃssaveyyuæ; tassa na saævarÃya paÂi- pajjati, na rakkhati manindriyaæ, manindriye na saæva- raæ Ãpajjati; ayam pi vuccati agocaro. Yathà và pan' eke bhonto samaïabrÃhmaïà saddhÃdeyyÃni bhojanÃni bhu¤- jitvÃ, te evarÆpaæ visÆkadassanaæ anuyuttà viharanti sey- yathÅdaæ naccaæ gÅtaæ vÃditaæ pekkhaæ akkhÃnaæ pÃïissaraæ vetÃÊaæ\<*<5>*>/ kumbhathÆnaæ sobhanagarakaæ\<*<6>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp S om. 2 Bp S saæsaggena. 3 Bp parirÆ-. 4 Bp S vipekkha-. 5 S vetÃnilaæ. 6 Bp sobhaïakaraïaæ; S bhanakaraïa. >/ #<[page 474]># %<474 AÂÂhakavaggo. [S.N. 961>% caï¬Ãlaæ vaæsaæ dhovanaæ hatthiyuddhaæ \<*<1>*>/assayuddhaæ mahisayuddaæ\<*<1>*>/ saæyuddhaæ\<*<2>*>/ usabhayuddhaæ ajayud- dhaæ meï¬ayuddhaæ kukkuÂayuddhaæ vaÂÂakayuddhaæ\<*<3>*>/ daï¬ayuddhaæ muÂÂhiyuddhaæ nibbuddhaæ uyyodhikaæ balaggaæ senÃbyÆhaæ anÅkadassanaæ iti vÃ; iti evarÆpaæ visÆkadassanaæ, \<*<4>*>/anuyuttà honti\<*<4>*>/; ayam pi vuccati ago- caro. Pa¤ca pi kÃmaguïà agocaro. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *Mà bhikkhave agocare ca- ratha paravisaye. Agocare bhikkhave carataæ paravisaye, lacchati MÃro otÃraæ, lacchati MÃro Ãrammaïaæ. Ko ca bhikkhave bhikkhuno agocaro paravisayo? Yadidaæ pa¤ca kÃmaguïÃ. Katame pa¤ca? Cakkhuvi¤¤eyyà rÆpà iÂÂhà kantà manÃpà piyarÆpà kÃmupasaæhità rajanÅyÃ, sotavi¤- ¤eyyà saddÃ, ghÃnavi¤¤eyyà gandhÃ, jivhÃvi¤¤eyyà rasÃ, kÃyavi¤¤eyyà phoÂÂhabbà iÂÂhà kantà manÃpà piyarÆpà kÃmupasaæhità rajanÅyÃ; ayaæ vuccati bhikkhave bhik- khuno agocaro paravisayo; ayam pi vuccati agocaro. Katamo gocaro? Idha bhikkhu na vesiyagocaro hoti, na vidhavagocaro hoti, na thÆlakumÃrigocaro hoti, na paï¬a- kagocaro hoti, na bhikkhunigocaro hoti, na pÃnÃgÃragocaro hoti, asaæsaÂÂho viharati rÃjÆhi rÃjamahÃmattehi titthiyehi titthiyasÃvakehi ananulomikena gihisaæsaggena\<*<5>*>/; yÃni và pana tÃni kulÃni saddhÃni pasannÃni opÃnabhÆtÃni kÃsÃva- pajjotÃni isivÃtapaÂivÃtÃni atthakÃmÃni hitakÃmÃni phÃsu- kÃmÃni yogakkhemakÃmÃni bhikkhÆnaæ bhikkhunÅnaæ upÃ- sakÃnaæ upÃsikÃnaæ, tathÃrÆpÃni kulÃni sevati bhajati pa- yirupÃsati; ayaæ\<*<6>*>/ vuccati gocaro. Athavà bhikkhu anta- ragharaæ paviÂÂho vÅthiæ paÂipanno saævuto gacchati, na hatthiæ olokento na assaæ olokento na rathaæ olokento na pattiæ olokento . . . pe . . . na disÃvidisaæ pekkhamÃ- no\<*<7>*>/ gacchati; ayam pi vuccati gocaro. AthavÃ\<*<8>*>/ cakkhunà \<-------------------------------------------------------------------------- * S. v, 147; cf. D. iii, 58. 1-1 Si om. 2 Si S om.; cf. D. i, 6. 3 Bp vaÂÂayuddhaæ. 4-4 Bp S -to hoti. 5 Bp S saæsaggena. 6 Bp S ad. pi. 7 Bp S vipekkha-. 8 Bp S ad. bhikkhu. >/ #<[page 475]># %% rÆpaæ disvà na nimittaggÃhÅ hoti . . . pe . . . manindriye saævaraæ Ãpajjati; ayam pi vuccati gocaro. Yathà và pan' eke bhonto samaïabrÃhmaïà saddhÃdeyyÃni bhojanÃni bhu¤jitvÃ, te evarÆpaæ visÆkadassanaæ anuyuttÃ\<*<1>*>/ viha- ranti, seyyathÅdaæ naccaæ gÅtaæ vÃditaæ . . . pe . . . anÅkadassanaæ iti vÃ; iti evarÆpÃya\<*<2>*>/ visÆkadassanÃnuyogÃ\<*<3>*>/ paÂivirato hoti; ayam pi vuccati gocaro. CattÃro pi sati- paÂÂhÃnà gocaro. Vuttaæ h' etaæ BhagavatÃ: *Gocare bhikkhave caratha sake\<*<4>*>/ pittike\<*<5>*>/ visaye. Gocare bhik- khave carataæ sake pittike\<*<5>*>/ visaye, na lacchati MÃro otÃ- raæ, na lacchati MÃro Ãrammaïaæ. Ko ca bhikkhave bhikkhuno gocaro sako pittiko\<*<6>*>/ visayo? Yad idaæ cattÃro satipaÂÂhÃnÃ. Katame cattÃro? Idha bhikkhave bhikkhu kÃye kÃyÃnupassÅ viharati \<*<7>*>/ÃtÃpÅ sampajÃno satimà vineyya loke abhijjhÃdomanassaæ\<*<7>*>/, vedanÃsu\<*<8>*>/ citte dhammesu dhammÃnupassÅ viharati ÃtÃpi sampajÃno satimà vineyya loke abhijjhÃdomanassaæ; ayaæ vuccati\<*<9>*>/ bhikkhave bhik- khuno gocaro sako pittiko visayo: ayaæ pi\<*<9>*>/ vuccati gocaro, edisena\<*<10>*>/ gocarena samannÃgato assà ti, kyÃss' assu idha gocarÃ. KÃni sÅlabbatÃn' assÆ ti kÅdisena sÅlabbatena samannÃgato assa kiæsaïÂhitena kiæpakÃrena kiæpaÂibhÃgenÃ? ti sÅlab- batapÃrisuddhiæ pucchati. Katamà pÃrisuddhi\<*<11>*>/? Atthi sÅla¤ c' eva vatta¤\<*<12>*>/ ca, atthi vattaæ na sÅlaæ. Katamaæ sÅla¤ c' eva vatta¤ ca? Idha bhikkhu sÅlavà hoti, pÃtimokkhasaævarasaævuto vi- harati ÃcÃragocarasampanno. Aïumattesu vajjesu bhaya- dassÃvÅ samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu; yo tattha saæya- mo saævaro avitikkamo, idaæ sÅlaæ; yaæ samÃdÃnaæ, taæ \<-------------------------------------------------------------------------- * S. v, 147. 1 Bp ananuyutto. 2 Bp S evarÆpÃ. 3 Bp S visÆkadassanÃ. 4 S ad. sake. 5 Bp S pettike. 6 Bp S pettiko. 7-7 Bp S om. 8 Bp S ad. pe. 9 Si om. 10 Si Ådisena. 11 S sÅlabbatap-. 12 S (and Bp probably) vata- throughout; cf. p. 66. >/ #<[page 476]># %<476 AÂÂhakavaggo. [S.N. 961>% vattaæ; saævaratthena sÅlaæ, samÃdÃnatthena vattaæ; idaæ vuccati sÅla¤ c' eva vatta¤ ca. Katamaæ vattaæ na sÅlaæ? AÂÂha dhutaÇgÃni; Ãra¤- ¤ikaÇgaæ piï¬apÃtikaÇgaæ, paæsukÆlikaÇgaæ, tecÅvarikaÇ- gaæ sapadÃnacÃrikaÇgaæ, khalupacchÃbhattikaÇgaæ, ne- sajjikaÇgaæ, yathÃsanthatikaÇgaæ, idaæ vuccati vattaæ na sÅlaæ. ViriyasamÃdÃnam pi vuccati vattaæ na sÅlaæ. KÃmaæ taco ca nhÃrÆ ca aÂÂhÅ ca avassussatu, sarÅre\<*<1>*>/ upa- sussatu maæsalohitaæ yan taæ purisathÃmena purisabalena purisaviriyena purisaparakkamena pattabbaæ, na taæ apÃ- puïitvà viriyassa saïÂhÃnaæ bhavissatÅ ti cittaæ paggaïhÃ- ti padahati; evarÆpam pi viriyasamÃdÃnaæ vuccati vattaæ na sÅlaæ. *NÃsissaæ na pivissÃmi vihÃrato na nikkhamiæ\<*<2>*>/, na pi passaæ nipÃtessaæ\<*<3>*>/ taïhÃsalle anÆhate ti. Cittaæ paggaïhÃti padahati; evarÆpam pi viriyasamÃdÃ- naæ vuccati vattaæ na sÅlaæ. Na tÃvÃhaæ imaæ pallaÇ- kaæ bhindissÃmi; yÃva me na anupÃdÃya Ãsavehi cittaæ vimuccissatÅ ti cittaæ paggaïhÃti padahati; evarÆpam pi viriyasamÃdÃnaæ vuccati vattaæ na sÅlaæ. Na tÃvÃhaæ imamhà Ãsanà vuÂÂhahissÃmi\<*<4>*>/, caÇkamà orohissÃmi, vihÃrà nikkhamissÃmi, a¬¬hayogà nikkhamissÃmi, pÃsÃdà nikkha- missÃmi, hammiyà nikkhamissÃmi\<*<5>*>/, guhÃya nikkhamissÃ- mi\<*<5>*>/, leïà nikkhamissÃmi\<*<5>*>/, kuÂiyà nikkhamissÃmi\<*<5>*>/, kÆÂÃgÃ- rà nikkhamissÃmi\<*<5>*>/, aÂÂà nikkhamissÃmi\<*<5>*>/, mÃÊà nikkhamis- sÃmi\<*<5>*>/, uÂÂaï¬Ã\<*<6>*>/ nikkhamissÃmi\<*<5>*>/, upaÂÂhÃnasÃlÃya nik- khamissÃmi\<*<5>*>/, maï¬apà nikkhamissÃmi\<*<5>*>/, rukkhamÆlÃ\<*<7>*>/ nik- khamissÃmi, yÃva me na anupÃdÃya Ãsavehi cittaæ vimuc- cissatÅ ti cittaæ paggaïhÃti padahati; evarÆpam pi viriya- samÃdÃnaæ vuccati vattaæ na sÅlaæ. Imasmi¤ ¤eva pub- baïhasamayaæ ariyadhammaæ ÃharissÃmi samÃharissÃmi \<-------------------------------------------------------------------------- * Thag. 223. 1 Si om. 2 Bp S nikkhame. 3 Bp S nipÃteyyaæ. 4 Bp ad. so tÃvÃhaæ imamhi; S ad. na tÃvÃhaæ imamhÃ. 5 Bp S om. 6 Si uddhaï¬Ã; S uÂÂhaddhÃ; cf. p. 67. 7 Bp -Ãni. >/ #<[page 477]># %% adhigacchissÃmi phusayissÃmi\<*<1>*>/ sacchikarissÃmÅ ti cittaæ paggaïhÃti padahati; evarÆpam pi viriyasamÃdÃnaæ vuc- cati vattaæ na sÅlaæ. Imasmi¤ ¤eva majjhantikasamayaæ sÃyaïhasamayaæ purebhattaæ pacchÃbhattaæ purimayÃ- maæ\<*<2>*>/ \<*<3>*>/majjhimayÃmaæ pacchimayÃmaæ\<*<3>*>/ kÃle juïhe vasse hemante gimhe purime vayokhandhe majjhime vayo- khandhe pacchime vayokhandhe ariyadhammaæ ÃharissÃmi samÃharissÃmi adhigacchissÃmi \<*<4>*>/phusayissÃmi sacchikarissÃ- mÅ\<*<4>*>/ ti cittaæ paggaïhÃti padahatÅ ti; evarÆpam pi viriya- samÃdÃnaæ vuccati vattaæ na sÅlaæ; ayaæ sÅlabbatapÃri- suddhi; ÅdisÃya sÅlabbattapÃrisuddhiyà samannÃgato assà ti, kÃni sÅlabbatÃn' assu. Pahitattassa bhikkhuno ti. Pahitattassà ti Ãraddhaviri- yassa thÃmavato\<*<5>*>/ daÊhaparakkamassa anikkhittachandassa anikkhittadhurassa kusalesu dhammesu. Athavà pesitat- tassa yass' attÃ\<*<6>*>/ pesito attatthe ca ¤Ãye ca lakkhaïe ca kÃraïe ca ÂhÃnÃÂhÃne ca: sabbe saækhÃrà aniccà ti pesi- tattassa; sabbe saækhÃrà dukkhà ti pesitattassa; sabbe dhammà anattà ti pesitattassa; avijjÃpaccayà saækhÃrà ti pesitattassa . . . pe . . . jÃtipaccayà jarÃmaraïan ti, pesi- tattassa; avijjÃnirodhà saækhÃranirodho ti, pesitattassa . . . pe . . . jÃtinirodhà jarÃmaraïanirodho ti pesitattassa; idaæ dukkhan ti pesitattassa . . . pe . . . ayaæ dukkha- nirodhagÃminÅ paÂipadà ti pesitattassa; ime Ãsavà ti pesi- tattassa . . . pe . . . ayaæ ÃsavanirodhagÃminÅ paÂipadà ti pesitattassa; ime dhammà abhi¤¤eyyà ti pesitattassa; ime dhammà sacchikÃtabbà ti pesitattassa; channaæ phas- sÃyatanÃnaæ samudaya¤ ca atthaÇgama¤ ca assÃda¤ ca ÃdÅnava¤ ca nissaraïa¤ ca pesitattassa; pa¤cannaæ upÃdÃ- nakkhandhÃnaæ catunnaæ mahÃbhÆtÃnaæ samudaya¤ ca atthaÇgama¤ ca assÃda¤ ca ÃdÅnÃva¤ ca nissaraïa¤ ca pesi- tattassa\<*<7>*>/; yaæ ki¤ci samudayadhammaæ, sabban taæ niro- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp phass-; S pass-. 2 Si purimaæ y-. 3-3 Si majjhimam y- paccimaæ y-; S om. 4-4 Bp S sacchikarissÃmi phassayissÃmÅ (S pass-). 5 Bp S -gato. 6 Bp attÃya; S attha. 7 Si om. >/ #<[page 478]># %<478 AÂÂhakavaggo. [S.N. 961>% dhadhamman ti pesitattassa. Bhikkhuno ti kalyÃïaputhuj- janassa\<*<1>*>/ và bhikkhuno sekkhassa và bhikkhuno ti, pahitat- tassa bhikkhuno. Ten' Ãha Sariputtatthero: KyÃssa byappathayo assu, kyÃss' assu idha gocarÃ, kÃni sÅlabbatÃn' assu pahitattassa bhikkhuno ti. _________________________________ $$ Kaæ so sikkhaæ samÃdÃyà ti: kaæ so sikkhaæ ÃdÃya samÃdÃya Ãdiyitvà gaïhitvà parÃmasitvÃ\<*<2>*>/ abhinivisitvà ti, kaæ so sikkhaæ samÃdÃya. Ekodi nipako sato ti. EkodÅ ti ekaggacitto avikkhitta- citto avisÃhaÂamÃnaso \<*<3>*>/ti, ekodi\<*<3>*>/. Nipako ti nipako paï- ¬ito pa¤¤avà buddhimà ¤ÃïÅ vibhÃvÅ medhÃvÅ. Sato ti catÆhi kÃraïehi sato, kÃye kÃyÃnupassanÃsatipaÂÂhÃnaæ bhÃvento sato\<*<2>*>/, vedanÃsu citte dhammesu dhammÃnupas- sanÃsatipaÂÂhÃnaæ bhÃvento, sato; so vuccati \<*<4>*>/sato ti\<*<4>*>/, sato. Kaæ so sikkhaæ samÃdÃyà ti adhisÅlasikkhaæ puc- chati. EkodÅ ti adhicittasikkhaæ pucchati. Nipako ti adhipa¤¤aæ\<*<5>*>/ pucchati. Sato ti satipÃrisuddhiæ\<*<6>*>/ pucchatÅ ti, kaæ so sikkhaæ samÃdÃya ekodi nipako sato. KammÃro rajatasseva niddhame malam attano ti kammÃro vuccati suvaïïakÃro; rajataæ vuccati jÃtarÆpaæ. Yathà suvaïïakÃro jÃtarÆpassa oÊarikam pi malaæ dhamati sandhamati niddhamati, majjhimakam pi malaæ dhamati sandhamati niddhamati, sukhumakam pi malaæ dhamati sandhamati niddhamati, evam eva bhikkhu attano oÊÃrike pi kilese dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantÅkaroti anabhÃvaÇgameti, majjhimake pi kilese\<*<7>*>/ dha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S puthujjanakalyÃïakassa. 2 Si om. 3-3 Bp S samatho samÃdhindriyaæ samÃdhibalaæ . . . pe . . . sammÃsamÃdhi. 4-4 Si om. 5 Bp S adhipa¤¤Ãsikkhaæ. 6 Bp S pÃrisuddhiæ. 7 Bp ad. sukhumake pi kilese. >/ #<[page 479]># %% mati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantÅkaroti anabhÃvaÇgameti, \<*<1>*>/sukhumake pi kilese dhamati sandha- mati niddhamati\<*<2>*>/ pajahati vinodeti byantÅkaroti anabhÃ- vaÇgameti\<*<1>*>/. Athavà bhikkhu attano rÃgamalaæ dosama- laæ mohamalaæ mÃnamalaæ diÂÂhimalaæ kilesamalaæ duc- caritamalaæ andhakaraïaæ acakkhukaraïaæ a¤¤Ãïaka- raïaæ pa¤¤Ãnirodhikaæ vighÃtapakkhikaæ anibbÃnasaæ- vattanikaæ dhamati sandhamati niddhamati\<*<2>*>/ pajahati vi- nodeti byantÅkaroti anabhÃvaÇgameti. Athavà sammÃdiÂ- Âhiyà micchÃdiÂÂhiæ dhamati sandhamati niddhamati\<*<2>*>/ pa- jahati vinodeti byantÅkaroti anabhÃvaÇgameti, sammÃ- saÇkappena micchÃsaÇkappaæ, sammÃvÃcÃya micchÃvÃcaæ, sammÃkammantena\<*<3>*>/ micchÃkammantaæ, sammÃ-ÃjÅvena micchÃ-ÃjÅvaæ sammÃvÃyÃmena micchÃvÃyÃmaæ, sammÃ- satiyà micchÃsatiæ, sammÃsamÃdhinà micchÃsamÃdhiæ, sam- mäÃïena micchäÃïaæ, sammÃvimuttiyà micchÃvimut- tiæ dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantÅkaroti anabhÃvaÇgameti. Athavà ariyena aÂÂhaÇgi- kena maggena sabbe kilese sabbe duccarite sabbe darathe sabbe pariÊÃhe sabbe santÃpe sabbÃkusalÃbhisaÇkhÃre dha- mati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantÅkaroti, anabhÃvaÇgametÅ ti, kammÃro rajatasseva niddhame ma- lam attano. Ten' Ãha SÃriputtatthero: Kaæ so sikkhaæ samÃdÃya ekodi nipako sato kammÃro rajatasseva niddhame malam attano ti. _________________________________ $$ VijigucchamÃnassa yad idaæ phÃsÆ ti. VijigucchamÃnassà ti jÃtiyà vijigucchamÃnassa jarÃya byÃdhinà maraïena so- \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bp om. 2 S om. 3 Bp -anena. >/ #<[page 480]># %<480 AÂÂhakavaggo. [S.N. 963>% kehi\<*<1>*>/ paridevehi dukkhehi domanassehi upÃyÃsehi . . . pe . . . diÂÂhibyasanena dukkhena vijigucchamÃnassa aÂÂiya- mÃnassa harÃyamÃnassà ti, vijigucchamÃnassa. Yadidaæ phÃsÆ ti yaæ phÃsu phÃsuvihÃraæ taæ kathessÃmi\<*<2>*>/. Katamo phÃsuvihÃro? SammÃpaÂipadà anulomapaÂipa- dà apaccanÅkapaÂipadà anvatthapaÂipadà dhammÃnudham- mapaÂipadà sÅlesu paripÆrakÃrità indriyesu guttadvÃratà bhojanesu\<*<3>*>/ matta¤¤utà jÃgariyÃnuyogo satisampaja¤¤aæ cattÃro satipaÂÂhÃnà cÃttaro sammappadhÃnà cattÃro id- dhippÃdà pa¤c' indriyÃni pa¤ca balÃni satta bojjhaÇgà ariyo aÂÂhaÇgiko maggo nibbÃna¤ ca nibbÃnagÃminÅ ca\<*<4>*>/ paÂipadÃ; ayaæ phÃsuvihÃro ti, vijigucchamÃnassa yadidaæ phÃsu. SÃriputtà ti Bhagavà ti taæ theraæ nÃmen' Ãlapati. Bha- gavà ti gÃravÃdhivacanaæ. Api ca bhaggarÃgo ti BhagavÃ, bhaggadoso ti BhagavÃ, bhaggamoho ti BhagavÃ, bhagga- mÃno ti BhagavÃ, bhaggadiÂÂhÅ ti BhagavÃ, bhaggakaïÂako ti BhagavÃ, bhaggakileso ti BhagavÃ; bhaji vibhaji paÂi- vibhaji\<*<5>*>/ dhammaratanan ti BhagavÃ, bhavÃnaæ antakaro ti BhagavÃ, bhÃvitakÃyo ti\<*<6>*>/ BhagavÃ, bhÃvitasÅlo ti\<*<6>*>/, bhÃ- vitacitto ti\<*<6>*>/, bhÃvitapa¤¤o ti\<*<7>*>/ BhagavÃ. Bhaji và Bhagavà ara¤¤avanapatthÃni pantÃni senÃsanÃni appasaddÃni ap- panigghosÃni vijanavÃtÃni manussarÃhaseyyakÃni paÂisallÃ- nasÃruppÃnÅ ti BhagavÃ. BhÃgÅ và Bhagavà cÅvarapiï¬a- pÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃnan ti Bhaga- vÃ. BhÃgÅ và Bhagavà attharasassa dhammarasassa vimut- tirasassa adhisÅlassa adhicittassa adhipa¤¤Ãyà ti BhagavÃ. BhÃgÅ và Bhagavà catunnaæ jhÃnÃnaæ catunnaæ appa- ma¤¤Ãnaæ catunnaæ arÆpasamÃpattÅnan\<*<8>*>/ ti BhagavÃ. BhÃ- gÅ và Bhagavà aÂÂhannaæ vimokkhÃnaæ aÂÂhannaæ abhi- bhÃyatanÃnaæ navannaæ anupubbavihÃrasamÃpattÅnan ti BhagavÃ. \<*<9>*>/BhÃgÅ và BhagavÃ\<*<9>*>/ dasannaæ sa¤¤ÃbhÃvanÃ- naæ dasannaæ kasiïasamÃpattÅnaæ ÃnÃpÃnasatisamÃdhissa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S sokena and the foll. words in sing. 2 Bp (S corrupt) katheyissÃmi. 3 Bp bhojane. 4 Si om. 5 Bp pavibhaji; S paÂibhaji. 6 Bp S om. 7 Bp om. 8 Bp Ãruppa-. 9-9 Si om. >/ #<[page 481]># %% asubhasamÃpattiyà ti BhagavÃ. BhÃgÅ và Bhagavà catun- naæ satipaÂÂhÃnÃnaæ catunnaæ sammappadhÃnÃnaæ ca- tunnaæ iddhippÃdÃnaæ pa¤cannaæ indriyÃnaæ pa¤cannaæ balÃnaæ sattannaæ bojjhaÇgÃnaæ ariyassa atthaÇgikassa maggassà ti BhagavÃ. BhÃgÅ và Bhagavà dasannaæ tathÃ- gatabalÃnaæ catunnaæ vesÃrajjÃnaæ catunnaæ paÂisam- bhidÃnaæ channaæ abhi¤¤Ãnaæ channaæ buddhadham- mÃnan ti BhagavÃ\<*<1>*>/. Bhagavà ti n' etaæ nÃmaæ mÃtarà kataæ, na pitarà kataæ, na bhÃtarà kataæ, na bhaginiyà kataæ, na mittÃmaccehi kataæ, na ¤ÃtisÃlohitehi kataæ, na samaïabrÃhmaïehi kataæ, na devatÃhi kataæ, vimok- khantikam etaæ buddhÃnaæ bhagavantÃnaæ bodhiyà mÆle saha sabba¤¤uta¤Ãïassa paÂilÃbhà sacchikà pa¤¤atti ya- didaæ Bhagavà ti, SÃriputtà ti BhagavÃ. RittÃsanaæ sayanaæ sevato ce ti Ãsanaæ vuccati yattha nisÅdati, ma¤co pÅÂhaæ\<*<2>*>/ bhisi taÂÂikà cammakhandho\<*<3>*>/ ti- ïasantharo païïasantharo palÃlasantharo\<*<4>*>/. Sayanaæ vuc- cati senÃsanaæ vihÃro a¬¬hayogo pÃsÃdo hammiyaæ guhÃ. SayanÃsanaæ asappÃyarÆpadassanena rittaæ vivittaæ pavi- vittaæ asappÃyasaddasavanena . . . pe . . . asappÃyehi pa- ¤cahi kÃmaguïehi rittaæ vivittaæ pavivittaæ. Rittaæ saya- nÃsanaæ sevato nisevato saæsevato paÂisevato ti, rittÃsa- naæ sayanaæ sevato ce. SambodhikÃmassa yathÃnudhamman ti sambodhi vuccati catÆsu maggesu ¤Ãïaæ pa¤¤Ã pa¤¤indriyaæ pa¤¤Ãbalaæ . . . pe\<*<5>*>/ . . . dhammavicayasambojjhaÇgo vÅmaæsà vipas- sanà sammÃdiÂÂhi. Taæ bodhiæ\<*<6>*>/ bujjhitukÃmassa anubuj- jhitukÃmassa paÂibujjhitukÃmassa\<*<7>*>/ sambujjhitukÃmassa adhigantukÃmassa phassetukÃmassa\<*<8>*>/ sacchikÃtukÃmassà ti, sambodhikÃmassa. YathÃnudhamman ti katame bodhiyà anudhammÃ? Sam- mÃpaÂipadà anulomapaÂipadà apaccanÅkapaÂipadà anvat- thapaÂipadà dhammÃnudhammapaÂipadà sÅlesu paripÆra- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ad. bhagÅ vÃ. 2 Si pÅthaæ; Bp piÂÂhaæ. 3 Bp -khaïÂo. 4 Bp ? Si palÃsa-. 5 Si om. 6 Bp sambodhiæ. 7 Bp S paÂivijjhitu- 8 Bp phassitu-. >/ #<[page 482]># %<482 AÂÂhakavaggo. [S.N. 963>% kÃrità indriyesu guttadvÃratà bhojanesu matta¤¤utà jÃga- riyÃnuyogo satisampaja¤¤aæ; ime vuccanti bodhiyà anu- dhammÃ. Athavà catunnaæ maggÃnaæ pubbabhÃge vipas- sanÃ; ime vuccanti bodhiyà anudhammà ti, sambodhikÃ- massa yathÃnudhammaæ. Tan te pavakkhÃmi yathà pajÃnan ti. Tan ti bodhiyà anudhammaæ. PavakkhÃmÅ ti vakkhÃmi pavakkhÃmi Ãcik- khissÃmi desissÃmi pa¤¤ÃpessÃmi paÂÂhapessÃmi vivaris- sÃmi vibhajissÃmi uttÃnÅkarissÃmi pakÃsissÃmi. Yathà pa- jÃnan ti \<*<1>*>/yathà pajÃnaæ\<*<1>*>/ yathà pajÃnanto ÃjÃnanto vijÃ- nanto paÂivijÃnanto\<*<2>*>/ paÂivijjhanto na\<*<3>*>/ itihitihaæ na itiki- rÃya na paramparÃya na piÂakasampadÃya\<*<4>*>/ na takkahetu na nayahetu na ÃkÃraparivitakkena na diÂÂhinijjhÃnakhanti- yà sÃmaæ sayam abhi¤¤Ã\<*<5>*>/ attapaccakkhaæ dhammaæ taæ kathayissÃmÅ ti, tan te pavakkhÃmi yathà pajÃnaæ. Ten' Ãha BhagavÃ: VijigucchamÃnassa yad idaæ phÃsu, SÃriputtà ti Bhagavà rittÃsanaæ sayanaæ sevato ce sambodhikÃmassa, yathÃnudhammaæ tan te pavakkhÃmi yathà pajÃnan ti. _________________________________ $*>/ dhÅro bhayÃnaæ na bhÃye bhikkhu sato \<*<7>*>/sa pariyantacÃrÅ\<*<7>*>/: ¬aæsÃdhipÃtÃnaæ siriæsapÃnaæ\<*<8>*>/ manussaphassÃnaæ catuppadÃnaæ. || Nidd_I.16:10 ||>$ Pa¤canna dhÅro bhayÃnaæ na bhÃye ti. DhÅro ti dhÅro paï¬ito pa¤¤avà buddhimà ¤ÃïÅ vibhÃvÅ medhÃvÅ, dhÅro. Pa¤cannaæ bhayÃnaæ na bhÃyeyya na taseyya\<*<9>*>/ na utta- seyya na parittaseyya \<*<10>*>/na bhÃyeyya\<*<10>*>/ na santÃsaæ Ãpajjey- \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Si om. 2 Si om.; S pativijjananto. 3 Si om. 4 S -sampÃdanaya. 5 Bp S abhi¤¤Ãtaæ. 6 Bp S pa¤cannaæ, and below. 7-7 Bp sappari-, and below. 8 Bp sarisa- throughout. 9 Bp ad. na santeyya. 10-10 Bp S om. >/ #<[page 483]># %% ya; abhÅrÆ\<*<1>*>/ achambhÅ anutrÃsÅ apalÃyÅ pahÅnabhayabheravo vigatalomahaæso vihareyyà ti, pa¤canna dhÅro bhayÃnaæ na bhÃye. Bhikkhu sato sa pariyantacÃrÅ ti. BhikkhÆ ti kalyÃïapu- thujjano\<*<2>*>/ và bhikkhu sekkho và bhikkhu. Sato ti catÆhi kÃraïehi sato: kÃye kÃyÃnupassanÃsatipaÂÂhÃnaæ bhÃvento sato, vedanÃsu citte dhammesu dhammÃnupassanÃsatipaÂ- ÂhÃnaæ bhÃvento sato, so vuccati sato. Sa pariyantacÃrÅ ti cattÃro pariyantÃ: sÅlasaævarapariyanto, indriyasaævara- pariyanto, bhojane matta¤¤utÃpariyanto, jÃgariyÃnuyogapa- riyanto. Katamo sÅlasaævarapariyanto? Idha bhikkhu sÅlavà hoti, pÃtimokkhasaævarasaævuto viharati, ÃcÃragocarasam- panno, aïumattesu vajjesu bhayadassÃvÅ, samÃdÃya sik- khati sikkhÃpadesu; anto pÆtibhÃvaæ paccavekkhamÃno anto sÅlasaævarapariyante carati, mariyÃdaæ na bhindati; ayaæ sÅlasaævarapariyanto. Katamo indriyasaævarapariyanto? Idha bhikkhu cak- khunà rÆpaæ disvà na nimittaggÃhÅ hoti nÃnubya¤janaggÃ- hÅ; yatvÃdhikaraïam enaæ \<*<3>*>/cakkhundriyaæ asaævutaæ viharantaæ abhijjhÃdomanassà pÃpakà akusalà dhammà an- vÃssaveyyuæ, tassa saævarÃya paÂipajjati\<*<3>*>/, rakkhati cak- khundriyaæ\<*<4>*>/, cakkhundriye saævaraæ Ãpajjati. Sotena saddaæ sutvÃ, ghÃnena gandhaæ ghÃyitvÃ, jivhÃya rasaæ sÃyitvÃ, kÃyena phoÂÂhabbaæ phusitvÃ, manasà dhammaæ vi¤¤Ãya, na nimittaggÃhÅ hoti nÃnubya¤janaggÃhÅ; yatvÃ- dhikaraïam\<*<5>*>/ enaæ manindriyaæ asaævutaæ viharantaæ abhijjhÃdomanassà pÃpakà akusalà dhammà anvÃssaveyyuæ, tassa saævarÃya paÂipajjati, rakkhati manindriyaæ, manin- driye saævaraæ Ãpajjati; ùdittapariyÃyaæ paccavekkha- mÃno anto-indriyasaævarapariyante carati, mariyÃdaæ na bhindati; ayaæ indriyasaævarapariyanto. Katamo bhojane matta¤¤utÃpariyanto? Idha bhikkhu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Codd. abhiru, cf. p. 171; Bp S ad. assa. 2 Bp S puthujjanakalyÃïako. 3-3 S pe. 3-4 Bp pe. 5 S yathodhika-. >/ #<[page 484]># %<484 AÂÂhakavaggo. [S.N. 964>% paÂisaækhà yoniso ÃhÃraæ ÃhÃreti n' eva davÃya na ma- dÃya na maï¬anÃya na vibhÆsanÃya; yÃvad eva imassa kÃ- yassa Âhitiyà yÃpanÃya vihiæsuparatiyà brahmacariyÃnug- gahÃya, iti purÃïa¤ ca vedanaæ paÂihaækhÃmi, nava¤ ca vedanaæ na uppÃdessÃmi, yÃtrÃ\<*<1>*>/ ca me bhavissati ana- vajjatà ca phÃsuvihÃro cà ti; akkhabbha¤janavaïapaÂicchÃ- danaputtamaæsÆpamaæ paccavekkhamÃno anto bhojane matta¤¤utÃpariyante carati, mariyÃdaæ na bhindati; ayaæ bhojane matta¤¤utÃpariyanto. Katamo jÃgariyÃnuyogapariyanto? Idha bhikkhu divÃ\<*<2>*>/ caÇkamena nisajjÃya ÃvaraïÅyehi dhammehi cittaæ pariso- dheti; rattiyà paÂhamaæ yÃmaæ caÇkamena nisajjÃya Ãva- raïÅyehi dhammehi cittaæ parisodheti; rattiyà majjhimaæ yÃmaæ dakkhiïena passena sÅhaseyyaæ kappeti pÃde pÃ- daæ accÃdhÃya sato sampajÃno uÂÂhÃnasa¤¤aæ manasika- ritvÃ; rattiyà pacchimaæ yÃmaæ paccuÂÂhÃya caÇkamena nisajjÃya ÃvaraïÅyehi dhammehi cittaæ parisodheti; bhad- dekarattavihÃraæ paccavekkhamÃno anto jÃgariyÃnuyoga- pariyante carati, mariyÃdaæ na bhindati; ayaæ jÃgariyÃ- nuyogapariyanto ti, bhikkhu sato sa pariyantacÃrÅ. ÖaæsÃdhipÃtÃnaæ siriæsapÃnan ti ¬aæsà vuccanti piÇga- lamakkhikÃ\<*<3>*>/; adhipÃtikÃ\<*<4>*>/ vuccanti sabbà pi makkhikÃyo. Kiæ kÃraïà adhipÃtikÃ\<*<4>*>/ vuccanti sabbà pi makkhikÃyo? Tà uppaÂitvà uppatitvà khÃdanti, taækÃraïà adhipÃtikÃ\<*<4>*>/ vuccanti sabbà pi makkhikÃyo. Siriæsapà vuccanti ahÅ ti, ¬aæsÃdhipÃtÃnaæ siriæsapÃnaæ. ManussaphassÃnaæ catuppadÃnan ti manussaphassà vuc- cati corà và assu mÃïavà vÃ\<*<5>*>/ katakammà và akatakammà vÃ. Te bhikkhÆ pa¤haæ và puccheyyuæ, vÃdaæ và Ãro- peyyuæ akkoseyyuæ paribhÃseyyuæ roseyyuæ viroseyyuæ\<*<5>*>/ hiæseyyuæ vihiæseyyuæ\<*<6>*>/ hetheyyuæ viheÂheyyuæ ghÃ- teyyuæ upaghÃteyyuæ upaghÃtaæ và kareyyuæ, \<*<7>*>/yo koci\<*<7>*>/ manussato upaghÃto manussaphasso. CatuppadÃnan ti sÅhà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp yatrÃ. 2 Bp divasaæ; S disaæ. 3 Bp -kÃyo; S -kÃyo yo. 4 Bp S -pÃtakÃ. 5 Si om. 6 S piheyyuæ. 7-7 Bp S yaæ ki¤ci. >/ #<[page 485]># %% byagghà dÅpi acchataracchà kokà gomahisÃ\<*<1>*>/ hatthÅ. Te bhikkhuæ maddeyyuæ khÃdeyyuæ\<*<2>*>/ hiæseyyuæ vihiæsey- yuæ heÂheyyuæ viheÂheyyuæ ghÃteyyuæ upaghÃteyyuæ upaghÃtaæ và kareyyuæ, catuppadato upaghÃto, yaæ ki¤ci catuppadabhayan ti, manussaphassÃnaæ catuppadÃ- naæ\<*<3>*>/. Ten' Ãha BhagavÃ: Pa¤canna dhÅro bhayÃnaæ na bhÃye bhikkhu sato sa pariyantacÃrÅ: ¬aæsÃdhipÃtÃnaæ siriæsapÃnaæ manussaphassÃnaæ catuppadÃnan ti. _________________________________ $*>/ parissayÃni kusalÃnu-esÅ. || Nidd_I.16:11 ||>$ ParadhammikÃnaæ pi na santaseyya disvà pi tesaæ bahu- bheravÃnÅ ti paradhammikà vuccanti satta sahadhammike Âhapetvà ye keci Buddhe appasannÃ\<*<5>*>/, dhamme appasannÃ\<*<5>*>/, saÇghe appasannÃ. Te bhikkhÆ pa¤haæ và puccheyyuæ vÃdaæ và Ãropeyyuæ taæ\<*<5>*>/ akkoseyyuæ paribhÃseyyuæ roseyyuæ viroseyyuæ hiæseyyuæ vihiæseyyuæ heÂheyyuæ viheÂheyyuæ ghÃteyyuæ upaghÃteyyuæ upaghÃtaæ và ka- reyyuæ, tesaæ bahÆ bherave passitvà và {suïitvÃ} và na ve- dheyya na-ppavedheyya na sampavedheyya \<*<6>*>/na taseyya\<*<6>*>/ na santaseyya na uttaseyya na parittaseyya na bhÃyeyya na santÃsaæ Ãpajjeyya; abhÅrÆ\<*<7>*>/ achambhÅ anutrÃsÅ apalÃyÅ, pahÅnabhayabheravo vigatalomahaæso vihareyyà ti, para- dhammikÃnaæ pi na santaseyya disvà pi tesaæ bahu bhera- vÃni. AthÃparÃni abhisambhaveyyuæ parissayÃni kusalÃnu-esÅ ti athÃparÃni pi atthi abhisambhotabbÃni adhibhavitabbÃni ajjhottharitabbÃni pariyÃdiyitabbÃni madditabbÃni. Paris- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp mahiæsa; S gonÃmahinsÃ. 2 Si om. 3 Si -an ti. 4 Bp -eyya, and below. 5 Bp S om. 6-6 Si om. 7 Codd. abhiru; S ad. assa, cf. pp. 171, 483. >/ #<[page 486]># %<486 AÂÂhakavaggo. [S.N. 965>% sayà ti dve parissayÃ, pÃkaÂaparissayà ca paÂicchannaparis- sayà ca . . . pe . . . evam pi tatr' Ãsayà ti, parissayÃ. Ku- salÃnu-esÅ ti sammÃpaÂipadaæ anulomapaÂipadaæ apaccanÅ- kapaÂipadaæ anvatthapaÂipadaæ . . . pe . . . ariyaæ aÂ- ÂhaÇgikaæ maggaæ \<*<1>*>/nibbÃna¤ ca\<*<1>*>/ nibbÃnagÃmini¤ ca pa- Âipadaæ esantena gavesantena\<*<2>*>/ pariyesantena parissayà abhisambhotabbà abhibhavitabbà ajjhottharitabbà pariyÃ- diyitabbà madditabbà ti, athÃparÃni abhisambhaveyyuæ parissayÃni kusalÃnu-esÅ. Ten' Ãhà BhagavÃ: ParadhammikÃnaæ pi na santaseyya disvà pi tesaæ bahubheravÃni, athÃparÃni abhisambhaveyyuæ parissayÃni kusalÃnu-esÅ ti. _________________________________ $*>/ adhivÃsayeyya\<*<4>*>/, so tehi phuÂÂho bahudhà anoko \<*<5>*>/viriyaæ parakkamaæ\<*<5>*>/ dalhaæ karey- ya. || Nidd_I.16:12 ||>$ AtaÇkaphassena khudÃya phuÂÂho ti ÃtaÇkaphasso vuccati rogaphasso; rogaphassena phuÂÂho pareto samohito saman- nÃgato assa; cakkhurogena phuÂÂho pareto samohito sa- mannÃgato assa; sotarogena ghÃnarogena jivhÃrogena kÃ- yarogena . . . pe . . . ¬aæsamakasavÃtÃpasiriæsapasam- phassena phuÂÂho pareto samohito samannÃgato assa. Khu- dà vuccati chÃtako; chÃtakena phuÂÂho pareto samohito samannÃgato assà ti, ÃtaÇkaphassena khudÃya phuÂÂho. SÅtaæ accuïhaæ adhivÃsayeyyà ti. SÅtan ti dvÅhi kÃraïehi sÅtaæ hoti: abbhantaradhÃtusaÇkopavasena\<*<6>*>/ và sÅtaæ hoti, bahiddhà utuvasena và sÅtaæ hoti. Uïhan ti dvÅhi kÃra- ïehi uïhaæ hoti: abbhantaradhÃtusaÇkopavasena\<*<6>*>/ và uï- haæ hoti, bahiddhà utuvasena và uïhaæ hoti\<*<7>*>/. SÅtaæ ac- \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Si om. 2 Si om. 3 Bp ath' uïhaæ, and below; S atuïhaæ. 4 Si adhivÃseyya, and below. 5-5 Bp S viriyap-, and below. 6 Bp -dhÃtupakopa-. 7 Bp S hotÅ ti. >/ #<[page 487]># %% cuïhaæ adhivÃsayeyyà ti khamo assa sÅtassa uïhassa jighac- chÃya pipÃsÃya ¬aæsamakasavÃtÃtapasiriæsapasamphassÃ- naæ duruttÃnaæ durÃgatÃnaæ vacanapathÃnaæ uppannÃ- naæ sÃrÅrikÃnaæ vedanÃnaæ dukkhÃnaæ tippÃnaæ kharÃ- naæ\<*<1>*>/ kaÂukÃnaæ asÃtÃnaæ amanÃpÃnaæ pÃïaharÃnaæ adhivÃsikajÃtiko assà ti, sÅtaæ accuïhaæ adhivÃsayeyya. So tehi phuÂÂho bahudhà anoko ti. So tehÅ ti ÃtaÇkaphas- sena ca khudÃya ca sÅtena ca uïhena ca phuÂÂho pareto sam- ohito samannÃgato assà ti, so tehi phuÂÂho. Bahudhà ti anekavidhehi ÃkÃrehi phuÂÂho pareto samohito samannÃ- gato assà ti, so tehi phuÂÂho bahudhÃ. Anoko ti abhisaÇ- khÃrasahagatavi¤¤Ãïassa okÃsaæ na karotÅ ti pi anoko. Athavà kÃyaduccaritassa vacÅduccaritassa manoduccaritas- sa okÃsaæ na karotÅ ti pi anoko ti, so tehi phuÂÂho bahudhà anoko. Viriyaæ parakkamaæ daÊhaæ kareyyà ti viriyaparakkamo vuccati yo cetasiko viriyÃrambho nikkamo parakkamo uy- yÃmo vÃyÃmo ussÃho ussoÊhi appaÂivÃnÅ\<*<2>*>/ thÃmo dhiti\<*<3>*>/ \<*<4>*>/asithilaæ parakkamatÃ\<*<4>*>/ anikkhittachandatà anikkhitta- dhuratà dhurasampaggÃho viriyaæ viriyindriyaæ viriyaba- laæ sammÃvÃyÃmo, viriyaæ parakkamaæ daÊhaæ kareyya\<*<5>*>/ daÊhasamÃdÃno assa avatthitasamÃdÃno ti, viriyaæ parak- kamaæ daÊhaæ kareyya. Ten' Ãha BhagavÃ: ùtaÇkaphassena khudÃya phuÂÂho sÅtaæ accuïhaæ adhivÃseyya, so tehi phuÂÂho bahudhà anoko viriyaæ parakkamaæ daÊhaæ kareyyà ti. _________________________________ $*>/, na musà bha- ïeyya, mettÃya phasse tasathÃvarÃni\<*<7>*>/, yadÃvilattaæ manaso vija¤¤Ã, kaïhassa pakkho ti vinodayeyya. || Nidd_I.16:13 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si om. 2 Bp S om. 3 Bp S Âhiti. 4-4 Bp S asithilap-. 5 Bp S -yyà ti. 6 Bp probably kÃre, as below and as metre requires. 7 Bp tasadhÃvarÃni, and below; S tasmÃvarÃni. >/ #<[page 488]># %<488 AÂÂhakavaggo. [S.N. 967>% Theyyaæ na kareyya\<*<1>*>/ na musà bhaïeyyà ti. Theyyaæ na kareyyà ti idha bhikkhu adinnaæ\<*<2>*>/ pahÃya\<*<3>*>/ adinnÃdÃnà pa- Âivirato assa, dinnÃdÃyÅ dinnapÃÂikaækhÅ athenena suci- bhÆtena attanà vihareyyà ti, theyyaæ na kareyya. Na musà bhaïeyyà ti idha bhikkhu musÃvÃdaæ pahÃya musÃ- vÃdà paÂivirato assa, saccavÃdÅ saccasandho theto pacca- yiko avisaævÃdako lokassà ti, theyyaæ na kareyya na mu- sà bhaïeyya. MettÃya phasse tasathÃvarÃnÅ ti. Mettà ti yà sattesu metti mettÃyanà mettÃyitattaæ anudÃ\<*<4>*>/ anudÃyanà anudÃyitat- taæ hitesità anukampà abyÃpÃdo abyÃpajjho adoso kusala- mÆlaæ. Tasà ti yesaæ tasiïÃ\<*<5>*>/ taïhà appahÅnÃ, yesa¤ ca bhayabheravà appahÅnÃ. KiækÃraïà vuccanti tasà appa- hÅnÃ\<*<3>*>/? Te tasanti uttasanti paritasanti bhÃyanti santÃ- saæ Ãpajjanti. TaækÃraïà vuccanti tasÃ. ThÃvarà ti yesaæ tasiïÃ\<*<5>*>/ taïhà pahÅnÃ, yesa¤ ca bhayabheravà pahÅnÃ. KiækÃraïà vuccanti thÃvarÃ? Te na tasanti na uttasanti na paritasanti na bhÃyanti na santÃsaæ Ãpajjanti, taækÃ- raïà vuccanti thÃvarÃ. MettÃya phasse tasathÃvarÃnÅ ti tase ca thÃvare ca mettÃya phasseyya phareyya mettÃsaha- gatena cetasà vipullena\<*<6>*>/ mahaggatena appamÃïena averena abyÃpajjena pharitvà vihareyyà ti, mettÃya phasse tasathÃ- varÃni. Yadà vilattaæ manaso vija¤¤Ã ti. Yadà ti yadÃ. Manaso ti yaæ cittaæ mano mÃnasaæ hadayaæ paï¬araæ mano manÃyatanaæ manindriyaæ vi¤¤Ãïaæ vi¤¤Ãïakkhandho tajjà manovi¤¤ÃïadhÃtu. KÃyaduccaritena cittaæ Ãvilaæ hoti luÊitaæ eritaæ ghaÂÂitaæ calitaæ bhantaæ avÆpasan- taæ vacÅduccaritena manoduccaritena rÃgena dosena mo- hena kodhena upanÃhena makkhena paÊÃsena issÃya maccha- riyena mÃyÃya sÃÂheyyena thambhena sÃrambhena mÃnena atimÃnena madena pamÃdena sabbakilesehi sabbaduccari- tehi sabbadarathehi sabbapariÊÃhehi sabbasantÃpehi sabbÃ- kusalÃbhisaækhÃrehi cittaæ Ãvilaæ hoti luÊitaæ eritaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp kÃre, and below. 2 Bp adinnÃdÃnaæ; S om. 3 Bp S om. 4 Si om. 5 Bp S tasitÃ. 6 Bp S vipulena. >/ #<[page 489]># %% ghaÂÂitaæ calitaæ\<*<1>*>/ bhantaæ avÆpasantaæ. YadÃvilattaæ manaso vija¤¤Ã ti cittassa ÃvilabhÃvaæ jÃneyya ÃjÃneyya vi- jÃneyya paÂivijÃneyya paÂivijjheyyà ti, yadÃvilattaæ mana- so vija¤¤Ã. Kaïhassa pakkho ti vinodayeyyà ti. Kaïho ti yo so MÃro, kaïho, adhipati, antagÆ Namuci, pamattabandhu. Kaï- hassa \<*<2>*>/pakkho ti vinodayeyyà ti\<*<2>*>/ kaïhapakkho mÃrapak- kho mÃrapÃso mÃrabaÊisaæ mÃrÃmisaæ mÃravisayo mÃ- rantatapo\<*<3>*>/ mÃragocaro mÃrabandhanan ti pajaheyya vino- deyya byantÅkareyya anabhÃvaæ gameyyà ti, evam pi kaïhassa pakkho ti vinodayeyya. Athavà kaïhapakkho\<*<4>*>/ mÃrapakkho akusalapakkho dukkhudayo dukkhavipÃko ni- rayasaævattaniko tiracchÃnayonisaævattaniko pittivisaya- saævattaniko\<*<5>*>/ ti pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya ana- bhÃvaæ gameyyà ti, evam pi kaïhassa pakkho ti vinoda- yeyya. Ten' Ãha BhagavÃ: Theyyaæ na kareyya, na musà bhaïeyya, mettÃya phasse tasathÃvarÃni, yadÃvilattaæ manaso vija¤¤Ã, kaïhassa pakkho ti vinodayeyyà ti. _________________________________ $$ KodhÃtimÃnassa vasaæ na gacche ti. Kodho ti yo cittassa ÃghÃto vighÃto\<*<6>*>/ paÂighÃto . . . pe . . . caï¬ikkaæ assu- ropo anattamanatà cittassa. AtimÃno ti idh' ekacco paraæ atima¤¤ati jÃtiyà và gottena và . . . pe . . . a¤¤atara¤- ¤atarena và vatthunÃ. KodhÃtimÃnassa vasaæ na gacche ti kodhassa ca atimÃnassa ca vasaæ na gaccheyya, kodha¤ ca atimÃna¤ ca pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya anabhÃ- vaæ gameyyà ti, kodhÃtimÃnassa vasaæ na gacche. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si om. 2-2 Bp S om. 3 Bp S mÃranivÃpo. 4 Bp kaïhassa pi; S kaïhayap-. 5 S petti-. 6 Bp S om. >/ #<[page 490]># %<490 AÂÂhakavaggo. [S.N. 968>% MÆlam pi tesaæ palikha¤¤a tiÂÂhe ti. Katamaæ kodhassa mÆlaæ? Avijjà mÆlaæ, ayonisomanasikÃro mÆlaæ, asmi- mÃno mÆlaæ, ahirikaæ mÆlaæ, anottappaæ mÆlaæ, uddhac- caæ mÆlaæ; idaæ kodhassa mÆlaæ. Katamaæ atimÃnassa mÆlaæ? Avijjà mÆlaæ, ayoniso- manasikÃro mÆlaæ, asmimÃno mÆlaæ, ahirikaæ mÆlaæ, anottappaæ mÆlaæ, uddhaccaæ mÆlaæ; idaæ atimÃnassa mÆlaæ. MÆlaæ pi tesaæ palikha¤¤a tiÂÂhe ti kodhassa ca atimÃnassa ca mÆlaæ palikhÃïitvà uddharitvà samuddha- ritvÃ\<*<1>*>/ uppÃdayitvà samuppÃdayitvà pajahitvà vinoditvà byantÅkaritvà anabhÃvaÇgametvà tiÂÂheyya santiÂÂheyyÃ\<*<1>*>/ ti, mÆlam pi tesaæ palikha¤¤a tiÂÂhe. Atha-ppiyaæ và pana appiyaæ và addhà bhavanto abhi- sambhaveyyà ti. Athà ti padasandhi padasaæsaggo pada- pÃripÆri akkharasamavÃyo bya¤janasiliÂÂhatà padÃnupub- batÃ-m-etaæ, athà ti. Piyà ti dve piyÃ: sattà và saækhÃrà vÃ. Katame sattà piyÃ? Idha yassa te honti atthakÃmà hi- takÃmà phÃsukÃmà yogakkhemakÃmà mÃtà và pità và bhÃtà và bhaginÅ và puttà và dhÅtà và \<*<2>*>/mittà vÃ\<*<2>*>/ amaccà và ¤ÃtÅ và sÃlohivà vÃ; ime sattà piyÃ. Katame saækhÃrà piyÃ? ManÃpikà rÆpà manÃpikà sad- dà manÃpikÃ\<*<3>*>/ gandhà manÃpikÃ\<*<3>*>/ rasà manÃpikÃ\<*<3>*>/ phoÂ- ÂhabbÃ; ime saækhÃrà piyÃ. Appiyà ti dve appiyÃ: sattà và saækhÃrà vÃ. Katame sattà appiyÃ? Idha yassa te honti anatthakÃmà ahitakÃmà aphÃsukÃmà ayogakkhemakÃmà jÅvità vorope- tukÃmÃ; ime sattà appiyÃ. Katame saækhÃrà appiyÃ? AmanÃpikà rÆpà amanÃpikà saddà gandhà rasà phoÂÂhabbÃ; ime saækhÃrà appiyÃ. Ad- dhà ti ekaæsavacanaæ nissaæsayavacanaæ nikkaækhava- canaæ advejjhavacanaæ\<*<4>*>/ adveÊhakavacanaæ niyogavaca- naæ\<*<5>*>/ apaïïakavacanaæ avatthÃpanavacanam etaæ addhà ti, atha-ppiyaæ và pana appiyaæ. Addhà bhavanto abhisambhaveyyà ti piyÃpiyaæ sÃtÃsÃtaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si om. 2-2 Si om. 3 Bp S om. 4 Bp advijjha-. 5 Bp S niyyÃnikav-. >/ #<[page 491]># %% sukhadukkhaæ somanassadomanassaæ iÂÂhÃniÂÂhaæ abhi- sambhavanto và abhibhaveyya abhibhavanto và abhisam- bhaveyyà ti, atha-ppiyaæ và pana appiyaæ va addhà bhavanto abhisambhaveyya. Ten' Ãha BhagavÃ: KodhÃtimÃnassa vasaæ na gacche, mÆlam pi tesaæ palikha¤¤a tiÂÂhe, atha-ppiyaæ và pana appiyaæ và addhà bhavanto abhisambhaveyyà ti. _________________________________ $*>/ kalyÃïapÅti vikkhambhaye tÃni parissayÃni, aratiæ sahetha sayanamhi pante, caturo sahetha paridevadhamme. || Nidd_I.16:15 ||>$ Pa¤¤aæ purakkhatvà kalyÃïapÅtÅ ti. Pa¤¤Ã ti yà pa¤¤Ã pajÃnanà vicayo pavicayo dhammavicayo . . . pe . . . amoho dhammavicayo sammÃdiÂÂhi. Pa¤¤aæ purakkhatvà ti idh' ekacco pa¤¤aæ purato katvà carati pa¤¤Ãdhajo pa¤- ¤Ãketu pa¤¤Ãdhipateyyo vicayabahulo pavicayabahulo ok- khÃyanabahulo samokkhÃyanabahulo vibhÆtavihÃritaccariko tabbahulo taggaruko tanninno tappoïo tappabbhÃro tada- dhimutto tadÃdhipateyyo ti, evam pi pa¤¤aæ purakkhatvÃ. Athavà gacchanto và gacchÃmÅ ti pajÃnÃti; Âhito và Âhito 'mhÅ ti pajÃnÃti; nisinno và nisinno 'mhÅ ti pajÃnÃti; sayÃno và sayÃno 'mhÅ ti pajÃnÃti. Yathà yathà vÃ\<*<2>*>/ pan' assa kÃyo païihito hoti, tathà tathà naæ pajÃnÃtÅ ti, evam pi pa¤¤aæ purakkhatvÃ. Athavà abhikkante paÂikkante sam- pajÃnakÃrÅ hoti; Ãlokite vilokite sampajÃnakÃrÅ hoti; sam- mi¤jite pasÃrite sampajÃnakÃrÅ hoti; saÇghÃÂipattacÅvara- dhÃraïe sampajÃnakÃrÅ hoti; asite pÅte khÃyite sÃyite sam- pajÃnakÃrÅ hoti; uccÃrapassÃvakamme sampajÃnakÃrÅ hoti; gate Âhite nisinne sutte jÃgarite bhÃsite tuïhÅbhÃve sam- pajÃnakÃrÅ hotÅ ti, evam pi pa¤¤aæ purakkhatvÃ. KalyÃïapÅtÅ ti buddhÃnussativasena uppajjati pÅti pÃ- mujjaæ, kalyÃïapÅti. DhammÃnussativasena\<*<3>*>/ saÇghÃnus- sativasena sÅlÃnussativasena cÃgÃnussativasena devatÃnussa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp purakkhitvÃ, and below. 2 Si om. 3 Bp S om. vasena here and down to upasamÃnussati-. >/ #<[page 492]># %<492 AÂÂhakavaggo. [S.N. 969>% tivasena ÃnÃpÃnasativasena maraïÃnussativasena kÃyagatÃ- sativasena upasamÃnussativasena uppajjati pÅti pÃmujjaæ, kalyÃïapÅtÅ ti, pa¤¤aæ purakkhatvà kalyÃïapÅti. Vikkhambhaye tÃni parissayÃnÅ ti. Parissayà ti dve paris- sayÃ; pÃkaÂaparissayà ca paÂicchannaparissayà ca . . . pe . . . ime vuccanti pÃkaÂaparissayà . . . pe . . . ime vuc- canti paÂicchannaparissayà . . . pe . . . evam pi tatr' Ãsayà ti parissayÃ. Vikkhambhaye tÃni parissayÃnÅ ti tÃni parissayÃni vikkhambheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyÃdiyeyya maddeyyà ti, vikkhambhaye tÃni parissayÃni. Aratiæ sahetha sayanamhi pante ti. AratÅ ti yà arati ara- tikà anabhirati\<*<1>*>/ anabhiramanà ukkaïÂhikà parittasikÃ. Sa- yanamhi pante ti pantesu vÃ\<*<2>*>/ senÃsanesu a¤¤atara¤¤ataresu và adhikusalesu dhammesu aratiæ saheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyÃdiyeyya maddeyyà ti, aratiæ sahetha sayanamhi pante. Caturo sahetha paridevadhamme ti \<*<3>*>/cattÃro paridevaniye dhamme saheyya\<*<4>*>/ abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyÃdi- yeyya maddeyyà ti, caturo sahetha paridevadhamme\<*<3>*>/ ten' Ãha BhagavÃ: Pa¤¤aæ purakkhatvà kalyÃïapÅti vikkhambhaye tÃni parissayÃni, aratiæ sahetha sayanamhi pante, caturo sahetha paridevadhamme ti. _________________________________ $*>/ kuvaæ\<*<6>*>/ và asissaæ\<*<7>*>/ dukkhaæ \<*<8>*>/vata settha\<*<8>*>/, kuv'\<*<9>*>/ ajja ses- saæ\<*<10>*>/? ete vitakke paridevaneyye vinayetha sekkho aniketasÃrÅ\<*<11>*>/. || Nidd_I.16:16 ||>$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S om. 2 Si om. 3-3 S om. 4 Bp ad. parisaheyya. 5 Bp asissaæ, and below; S asiyÃmi, and below. 6 Bp kuthaæ; S kutha. 7 Si ass-. 8-8 Bp vata vettha; S vacäcenta (?) 9 Bp S kv'. 10 Bp seyyaæ (?); S seyya. 11 Si aniketacasÃrÅ; Bp S aniketacÃrÅ. >/ #<[page 493]># %% \<*<1>*>/Kiæ sÆ\<*<2>*>/ asissÃmi kuvaæ\<*<3>*>/ và asissan ti\<*<1>*>/. Kiæ sÆ asis- sÃmÅ ti kiæ bhu¤jissÃmi odanaæ và kummÃsaæ\<*<4>*>/ và sattuæ\<*<5>*>/ và macchaæ và maæsaæ và ti, kiæ sÆ asissÃmi? Kuvaæ\<*<6>*>/ và asissan ti kattha bhu¤jissÃmi khattiyakule và brÃhmaïakule và vessakule và suddakule và ti, kiæ sÆ asis- sÃmi kuvaæ\<*<6>*>/ và asissaæ? Dukkhaæ vata settha\<*<7>*>/ kuv'\<*<8>*>/ ajja sessan ti imaæ rattiæ duk- khaæ sayiæ\<*<9>*>/ saphalake\<*<10>*>/ và taÂÂikÃya và cammakhaï¬e và tiïasanthare và païïasanthare và palÃlasanthare\<*<11>*>/ và Ãga- manarattiæ\<*<12>*>/ kattha sukhaæ sayissÃmi ma¤ce và pÅÂhe\<*<13>*>/ và bhisiyà và bibbohaïe\<*<14>*>/ và vihÃre và a¬¬hayoge và pÃsÃde và hammiyaæ\<*<15>*>/ và guhÃya và ti, dukkhaæ vata settha\<*<7>*>/ kuv' ajja sessaæ? Ete vitakke paridevaneyye ti. Ete vitakke ti dve piï¬apÃ- tapaÂisaæyutte vitakke dve senÃsanapaÂisaæyutte vitakke paridevaneyye Ãdevaneyya paridevaneyyà ti, ete vitakke paridevaneyye. Vinayetha sekkho aniketasÃrÅ\<*<16>*>/ ti. Sekkho ti kiækÃraïà vuccati sekkho? SikkhatÅ ti sekkho. Ki¤ci sikkhati? AdhisÅlam pi sikkhati, adhicittam pi sikkhati, adhipa¤¤am pi sikkhati. Katamà adhisÅlasikkhà . . . pe . . . ayaæ adhipa¤¤Ãsik- khÃ. Imà tisso sikkhÃ\<*<17>*>/ Ãvajjanto\<*<18>*>/ sikkhati, jÃnanto sik- khati\<*<19>*>/, passanto sikkhati\<*<19>*>/, paccavekkhanto sikkhati\<*<19>*>/, cit- taæ adhiÂÂhahanto sikkhati, saddhÃya adhimuccanto sik- khati, viriyaæ paggaïhanto sikkhati\<*<19>*>/, satiæ upaÂÂhahanto sikkhati\<*<19>*>/, cittaæ samÃdahanto sikkhati\<*<19>*>/, pa¤¤Ãya pajÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Si om. 2 Bp S su. 3 Bp kuta (=kutha?); S kutha. 4 Bp kumÃsaæ. 5 Bp S satthuæ. 6 Bp S kutha. 7 Bp vettha; S cettha. 8 Bp S kv'. 9 Bp S sayittha. 10 Bp phalake; S balake. 11 Si palÃsa-; Bp phalasanthÃre. 12 Bp S Ãgamirattiæ. 13 Si pÅthe; Bp piÂÂhe. 14 S bimbohane. 15 Bp S hammiye. 16 Si aniketacasÃrÅ; Bp S? 17 Bp S sikkhÃyo. 18 Si Ãvajjento. 19 Bp S om. >/ #<[page 494]># %<494 AÂÂhakavaggo. [S.N. 970>% nanto sikkhati, abhi¤¤eyyaæ abhijÃnanto sikkhati, pari¤- ¤eyyaæ parijÃnanto sikkhati\<*<1>*>/, pahÃtabbaæ pajahanto sik- khati\<*<1>*>/, sacchikÃtabbaæ sacchikaronto sikkhati, bhÃvetab- baæ bhÃvento sikkhati Ãcarati samÃcarati samÃdÃya sik- khati. TaækÃraïà vuccati sekkho. Sekkho vinayÃya paÂi- vinayÃya pahÃnÃya vÆpasamÃya paÂinissaggÃya paÂipassad- dhiyà adhisÅlam pi sikkheyya, adhicittam pi sikkheyya, adhi- pa¤¤am pi sikkheyya. Imà tisso sikkhà Ãvajjanto sikkheyya jÃnanto . . . pe . . . sacchikÃtabbaæ sacchikaronto sik- kheyya Ãcareyya samÃcareyya samÃdÃya vatteyyà ti, vina- yetha sekkho. AniketasÃrÅ\<*<2>*>/ ti. Kathaæ niketasÃrÅ\<*<3>*>/ hoti? Idh' ekacco kulapalibodhena samannÃgato hoti, gaïapalibodhena ÃvÃ- sapalibodhena cÅvarapalibodhena piï¬apÃtapalibodhena senÃ- sanapalibodhena gilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrapalibodhe- na samannÃgato hoti; evaæ niketasÃrÅ\<*<4>*>/ hoti. Kathaæ aniketasÃrÅ\<*<4>*>/ hoti? Idha\<*<5>*>/ na kulapalibodhena samannÃgato hoti, na gaïa-ÃvÃsacÅvarapiï¬apÃtasenÃsana- gilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrapalibodhena\<*<6>*>/ samannÃgato hoti; evaæ aniketasÃrÅ\<*<4>*>/ hoti. *Magadhaæ gatà Kosalaæ gatà ekacciyÃ\<*<7>*>/ VajjibhÆmiyà MÃgadhà visaÇghacÃrino\<*<8>*>/ aniketà viharanti bhikkhavo. SÃdhu caritaæ\<*<9>*>/ sÃdhu sucaritaæ\<*<10>*>/ sÃdhu sadà aniketavihÃro, atthapucchanaæ dakkhakammaæ\<*<11>*>/ etaæ sÃma¤¤aæ Ãki¤canassà ti; \<-------------------------------------------------------------------------- * S. i, 119. 1 Bp S om. 2 Bp ? S aniketacÃrÅ. 3 Bp ? S niniketacÃrÅ. 4 Bp S -cÃrÅ. 5 S ad. bhikkhu. 6 Bp gaïa na ÃvÃsa na cÅvara na piï¬apÃta na senÃsana na g-; S gaïa na ÃvÃsa na cÅvara-. 7 Bp ad. pana. 8 Bp S viya saÇgha-. 9 Bp S caritakaæ. 10 Bp S sucaritakaæ. 11 Bp S padakkhina-. >/ #<[page 495]># %% vinayetha sekkho aniketasÃrÅ. Ten' Ãha BhagavÃ: Kiæ sÆ asissÃmi, kuvaæ\<*<1>*>/ và asissaæ dukkhaæ vata settha\<*<2>*>/, kuv'\<*<3>*>/ ajja sessaæ\<*<4>*>/? ete vitakke paridevaneyye\<*<5>*>/ vinayetha sekkho aniketasÃrÅ\<*<6>*>/ ti. _________________________________ $*>/ ja¤¤Ã idha tosanatthaæ, so tesu gutto yatacÃri gÃme rusito pi vÃcaæ pharusaæ na vajjÃ. || Nidd_I.16:17 ||>$ Anna¤ ca laddhà vasana¤ ca kÃle ti. Annan ti odano kum- mÃso\<*<8>*>/ sattu\<*<9>*>/ maccho maæsaæ. Vasanan ti cha cÅvarÃni: khomaæ kappÃsikaæ koseyyaæ kambalaæ sÃïaæ bhaÇgaæ. Anna¤ ca laddhà vasana¤ ca kÃle ti cÅvaraæ labhitvà piï¬a- pÃtaæ labhitvà na kuhanÃya \<*<10>*>/na lapanÃya\<*<10>*>/ na nemittika- tÃya na nippesikatÃya na lÃbhena lÃbhaæ nijigiæsanatÃya na dÃrudÃnena na veÊudÃnena na pattadÃnena na pupphadÃ- nena na phaladÃnena na sinÃnadÃnena na cuïïadÃnena na mattikadÃnena na dantakaÂÂhadÃnena na mukhodakadÃnena na pÃtukamyatÃya\<*<11>*>/ na muggasÆpatÃya na pÃribhaÂyatÃya na piÂÂhamaddikatÃya\<*<12>*>/ na vatthuvijjÃya na tiracchÃnavij- jÃya na aÇgavijjÃya na nakkhattavijjÃya na dÆtagamanena na pahÅnagamanena na jaÇghapesanena\<*<13>*>/ na vejjakammena\<*<14>*>/ na piï¬akena\<*<15>*>/ na dÃnÃnuppadÃnena dhammena samena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S kutha. 2 Bp vettha; S cettha. 3 Bp S kv'. 4 Bp seyyaæ; S sseyaæ. 5 Codd. -eyya. 6 Bp -cÃrÅ; S cÃriïÅ. 7 S ca (Bp below so). 8 Bp kumÃso. 9 S satthu. 10-10 Si om. 11 Bp cÃtu-. 12 Bp piÂÂhimaæsikatÃya; S pidhÃmattikathÃya. 13 Bp jaÇgapesanikena; S jaÇghapesaniyena. 14 Bp vajja-. 15 Bp S piï¬apÃÂipiï¬akena. >/ #<[page 496]># %<496 AÂÂhakavaggo. [S.N. 971>% laddhà labhitvà abhivanditvÃ\<*<1>*>/ paÂilabhitvà ti, anna¤ ca laddhà vasana¤ ca kÃle. Mattaæ so ja¤¤Ã idha tosanatthan ti. Mattaæ so ja¤¤Ã ti dvÅhi kÃraïehi mattaæ jÃnÃti paÂiggahaïato và paribho- gato vÃ. Kathaæ paÂiggahanato mattaæ jÃnÃti? Thoke pi di- yamÃne, kulÃnuddayÃya kulÃnurakkhÃya kulÃnukampÃya pa- ÂigaïhÃti. Bahuke pi diyamÃne, kÃyaparihÃrikaæ cÅvaraæ paÂigaïhÃti, kucchiparihÃrikaæ piï¬apÃtaæ paÂigaïhÃti; evaæ patiggahaïato mattaæ jÃnÃti. *Kathaæ paribhogato mattaæ jÃnÃti? PaÂisaækhÃ\<*<2>*>/ yo- niso cÅvaraæ paÂisevati yÃvad eva sÅtassa paÂighÃtÃya uï- hassa paÂighÃtÃya ¬aæsamakasavÃtÃtapasiriæsapasamphas- sÃnaæ paÂighÃtÃya, yÃvad eva hirikopinapaÂicchÃdanat- thaæ. PaÂisaækhà yoniso piï¬apÃtaæ paÂisevati n' eva davÃya na madÃya na maï¬anÃya na vibhÆsanÃya, yÃvad eva imassa kÃyassa Âhitiyà yÃpanÃya vihiæsuparatiyà brah- macariyÃnuggahÃya, iti purÃïa¤ ca vedanaæ paÂihaækhÃ- mi, nava¤ ca vedanaæ na uppÃdessÃmi, yÃtrà ca me bhavis- sati anavajjatà ca phÃsuvihÃro cÃ\<*<3>*>/ ti. Patisaækhà yoniso senÃsanaæ paÂisevati, yÃvad eva sÅtassa paÂighÃtÃya uï- hassa paÂighÃtÃya ¬aæsamakasavÃtÃtapasiriæsapasamphas- sÃnaæ paÂighÃtÃya, yÃvad eva utuparissayavinodanaæ paÂi- sallÃnÃrÃmatthaæ. PaÂisaækhà yoniso gilÃnapaccayabhesaj- japarikkhÃraæ paÂisevati, yÃvad eva uppannÃnaæ veyyÃ- bÃdhikÃnaæ vedanÃnaæ paÂighÃtÃya abyÃpajjaparamatÃya; evaæ paribhogato mattaæ jÃnÃti. Mattaæ so ja¤¤Ã ti imehi dvÅhi kÃraïehi mattaæ jÃneyya\<*<4>*>/ vijÃneyya paÂivijÃneyya paÂivijjheyyà ti, mattaæ so ja¤¤Ã. Idha tosanatthan ti idha bhikkhave\<*<5>*>/ santuÂÂho hoti itarÅtarena cÅvarena itarÅtaracÅ- varasantuÂÂhiyà ca vaïïavÃdÅ. Na ca cÅvarahetu anesanaæ appatirÆpaæ Ãpajjati, aladdhà ca cÅvaraæ na paritassati, \<-------------------------------------------------------------------------- 16 * Cf. A. ii, 40. 1 Si abhivinditvÃ; Bp S adhigantvà vanditvà (S vinditvÃ). 2 Bp paÂisaÇkhÃyÃni. 3 Bp S ca and om. ti. 4 Bp S ad. ÃjÃneyya. 5 S bhikkhu. >/ #<[page 497]># %% laddhà ca cÅvaraæ agadhito amucchito anajjhopanno\<*<1>*>/ ÃdÅ- navadassÃvÅ nissaraïapa¤¤o paribhu¤jati; tÃya ca pana ita- rÅtaracÅvarasantuÂÂhiyà n' ev' attÃnukkaæseti\<*<2>*>/ na paraæ vambheti; yo hi tattha dakkho analaso sampajÃno patissu- to; ayaæ vuccati bhikkhu porÃïe agga¤¤e ariyavaæse Âhito. Puna c' aparaæ bhikkhu santuÂÂho hoti itarÅtarena piï¬apÃ- tena itarÅtarapiï¬apÃtasantuÂÂhiyà ca vaïïavÃdÅ, na ca piï- ¬apÃtahetu anesanaæ appatirÆpaæ Ãpajjati, aladdhà ca piï¬apÃtaæ na paritassati, laddhà ca piï¬apÃtaæ agadhito amucchito anajjhopanno ÃdÅnavadassÃvÅ nissaraïapa¤¤o pa- ribhu¤jati. TÃya ca pana itarÅtarapiï¬apÃtasantuÂÂhiyà n' ev' attÃnukkaæseti, na paraæ vambheti; yo hi tattha dakkho analaso sampajÃno patissuto\<*<3>*>/, ayaæ vuccati bhikkhu po- rÃïe agga¤¤e ariyavaæse Âhito. Puna c' aparaæ bhikkhu santuÂÂho hoti itarÅtarena senÃsanena itarÅtarasenÃsanasan- tuÂÂhiyà ca vaïïavÃdÅ, na ca senÃsanahetu anesanaæ appa- tirÆpaæ Ãpajjati, aladdhà ca senÃsanaæ na paritassati, lad- dhà ca senÃsanaæ agadhito amucchito anajjhopanno ÃdÅna- vadassÃvÅ nissaraïapa¤¤o paribhu¤jati. TÃya ca pana ita- rÅtarasenÃsanasantuÂÂhiyà n' ev' attÃnukkaæseti, na paraæ vambheti; yo hi tattha dakkho analaso sampajÃno patissuto\<*<3>*>/, ayaæ vuccati bhikkhu porÃne agga¤¤e ariyavaæse Âhi- to. Puna c' aparaæ bhikkhu santuÂÂho hoti itarÅtarena gi- lÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrena itarÅtaragilÃnapaccayabhe- sajjaparikkhÃrasantuÂÂhiyà ca vaïïavÃdÅ, na ca gilÃnapacca- yabhesajjaparikkhÃrahetu anesanaæ appatirÆpaæ Ãpajjati, aladdhà ca gilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃraæ na paritassa- ti, laddhà ca gilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃraæ agadhito amucchito anajjhopanno ÃdÅnavadassÃvÅ nissaraïapa¤¤o pa- ribhu¤jati. TÃya ca pana itarÅtaragilÃnapaccayabhesajja- parikkhÃrasantuÂÂhiyà nevattÃnukkaæseti, na paraæ vam- bheti; yo hi tattha dukkho analaso sampajÃno patissuto\<*<3>*>/, ayaæ vuccati bhikkhu porÃïe agga¤¤e ariyavaæse Âhito ti, mattaæ so ja¤¤Ã idha tosanatthaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S anajjhÃ- throughout. 2 Bp S attanukkaæseti; cf. MahÃvyut, 127, 3, Ãtmotkarsa. 3 Bp paÂissato; S patisato. >/ #<[page 498]># %<498 AÂÂhakavaggo. [S.N. 971>% So tesu gutto yatacÃri gÃme ti. So tesu gutto ti cÅvare piï- ¬apÃte senÃsane gilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃre gutto go- pito rakkhito saævuto ti, evam pi so tesu gutto. Athavà Ãyatanesu gutto gopito rakkhito saævuto\<*<1>*>/ ti, evam pi so tesu gutto. YatacÃri gÃme ti. GÃme\<*<1>*>/ yato yatto paÂiyatto gutto gopito rakkhito saævuto ti, so tesu gutto yatacÃri gÃme. Rusito\<*<2>*>/ pi vÃcaæ pharusaæ na vajjà ti rusito khuæ- sito vambhito ghaÂÂito garahito upavÃdito pharusena kak- khaÊena paÂibhaïantaæ\<*<3>*>/ na-ppaÂibhaïeyya, akkosantaæ na paccakkoseyya, rosantaæ na-ppaÂiroseyya, bhaï¬antaæ na- ppaÂibhaï¬eyya, na kalahaæ kareyya, na bhaï¬anaæ ka- reyya, na viggahaæ kareyya, na vivÃdaæ kareyya, na me- dhagaæ kareyya, kalahabhaï¬anaviggahavivÃdamedhagaæ\<*<4>*>/ pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya anabhÃvaæ gameyya; kalahabhaï¬anaviggahavivÃdamedhagÃ\<*<5>*>/ Ãrato assa virato paÂivirato nikkhanto nissaÂÂho vippamutto visaæyutto vi- mariyÃdikatena cetasà vihareyyà ti, rusito pi vÃcaæ pharu- saæ na vajjÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: Anna¤ ca laddhà vasana¤ ca kÃle mattaæ so ja¤¤Ã idha tosanatthaæ, so tesu gutto yatacÃri gÃme rusito pi vÃcaæ pharusaæ na vajjà ti. _________________________________ $*>/ Æpacchinde. || Nidd_I.16:18 ||>$ Okkhittacakkhu na ca pÃdalolo ti. Kathaæ khittacakkhu hoti? Idh' ekacco bhikkhu\<*<1>*>/ cakkhulolo cakkhuloliyena samannÃgato hoti: adiÂÂhaæ dakkhitabbaæ, diÂÂhaæ sama- tikkamitabban ti ÃrÃmena ÃrÃmaæ uyyÃnena uyyÃnaæ gÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si om. 2 Bp S dÆsito, and below. 3 Bp S na-ppaÂivajjÃ. 4 Bp S kalahaæ bhaï¬anaæ vivÃdaæ medhagaæ (S -kaæ). 5 S kalahaæ bhaï¬anaæ viggahavivÃdameï¬agÃ; Bp ? 6 Bp S kukkucca¤ c'. and below. >/ #<[page 499]># %% mena gÃmaæ nigamena nigamaæ nagarena nagaraæ raÂ- Âhena raÂÂhaæ janapadena janapadaæ dÅghacÃrikaæ anvat- thitacÃrikaæ\<*<1>*>/ anuyutto hoti rÆpadassanÃya; evam pi khit- tacakkhu hoti. AthavÃ\<*<2>*>/ antaragharaæ paviÂÂho vÅthiæ paÂipanno asaævuto gacchati hatthiæ olokento assaæ olo- kento rathaæ olokento pattiæ olokento itthiyo olokento pu- rise olokento kumÃrake olokento kumÃrikÃyo olokento an- tarÃpaïaæ olokento gharamukhÃni olokento uddhaæ olo- kento adho olokento disÃvidisaæ pekkhamÃno\<*<3>*>/ gacchati; evam pi khittacakkhu hoti. AthavÃ\<*<4>*>/ cakkhunà rÆpaæ disvà nimittaggÃhÅ hoti anubya¤janaggÃhÅ; yatvÃdhikara- ïam evaæ cakkhundriyaæ asaævutaæ viharantaæ, abhij- jhà domanassà pÃpakà akusalà dhammà anvÃvaseyyuæ\<*<5>*>/; tassa saævarÃya na paÂipajjati, na rakkhati cakkhundriyaæ, cakkhundriye na saævaraæ Ãpajjati; evam pi khittacakkhu hoti. Yathà vÃ\<*<6>*>/ pan' eke bhonto samaïabrÃhmaïà sad- dhÃdeyyÃni bhojanÃni bhu¤jitvÃ, te evarÆpaæ visÆkadassa- naæ anuyuttà viharanti, seyyathÅdaæ naccaæ gÅtaæ vÃdi- taæ pekkhaæ akkhÃnaæ pÃïissaraæ vetÃÊaæ kumbhathÆ- naæ sobhanagarakaæ caï¬Ãlaæ vaæsaæ dhovanaæ hatthi- yuddhaæ assayuddhaæ mahisayuddhaæ usabhayuddhaæ ajayuddhaæ meï¬ayuddhaæ kukkuÂayuddhaæ vaÂÂakayud- dhaæ daï¬ayuddhaæ muÂÂhiyuddhaæ nibbuddhaæ uyyo- dhikaæ balaggaæ senÃbyÆhaæ anÅkadassanaæ iti vÃ; evam pi khittacakkhu hoti. Kathaæ na khittacakkhu hoti? Idh' ekacco bhikkhu na cakkhulolo cakkhuloliyena samannÃgato hoti: adiÂÂhaæ dakkhitabbaæ, diÂÂhaæ samatikkamitabban ti ÃrÃmena ÃrÃmaæ uyyÃnena uyyÃnaæ gÃmena gÃmaæ nigamena ni- gamaæ nagarena nagaraæ\<*<7>*>/ raÂÂhena raÂÂhaæ janapadena janapadaæ dÅghacÃrikaæ anvatthitacÃrikaæ ananuyutto hoti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp anvatthicÃrikaæ; S anattacÃrikaæ. 2 S atha bhikkhu. 3 S vipekkha-. 4 Bp ad. bhikkhu. 5 Si anvÃssaveyyuæ; Bp anvassaveyyuæ; S anvÃsaveyyuæ; cf. p. 14, n. 11. 6 Si om. 7 Bp S ad. na. >/ #<[page 500]># %<500 AÂÂhakavaggo. [S.N. 972>% rÆpadassanÃya; evam pi na khittacakkhu hoti. Athavà bhikkhu antaragharaæ paviÂÂho vÅthiæ paÂipanno saævuto gacchati, na hatthiæ olokento . . . pe . . . na disÃvidisaæ pekkhamÃno gacchati; evam pi na khittacakkhu hoti. Atha- và cakkhunà rÆpaæ disvà na nimittaggÃhÅ hoti . . . pe . . . cakkhundriye saævaraæ Ãpajjati evam pi na khittacakkhu hoti. Yathà vÃ\<*<1>*>/ pan' eke bhonto samaïabrÃhmaïà sad- dhÃdeyyÃni bhojanÃni bhu¤jitvà . . . pe . . . anÅkadassanaæ iti vÃ; evarÆpà visÆkadassanÃnuyogà paÂivirato hoti; evam pi na khittacakkhu hotÅ ti, okkhittacakkhu na ca pÃda- loloti\<*<1>*>/. Kathaæ pÃdalolo hoti? Idh' ekacco bhikkhu\<*<1>*>/ pÃdalolo pÃdaloliyena samannÃgato hoti ÃrÃmena ÃrÃmaæ . . . pe . . . dÅghacÃrikaæ anvatthitacÃrikaæ\<*<2>*>/ anuyutto hoti; rÆpa- dassanÃya\<*<1>*>/; evam pi pÃdalolo hoti. Athavà bhikkhu anto- saÇghÃrÃme\<*<3>*>/ pÃdalolo\<*<1>*>/ pÃdaloliyena samannÃgato hoti. Na attahetu na kÃraïahetu uddhato avÆpasantacitto pari- veïato pariveïaæ gacchati . . . pe . . . itibhavÃbhavaka- thaæ kathesi; evam pi pÃdalolo hoti. Na ca pÃdalolo ti pÃ- daloliyaæ pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya anabhÃvaæ gameyya; pÃdaloliyà Ãrato assa virato paÂivirato nikkhanto nissaÂÂho\<*<4>*>/ vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà vihareyya; paÂisallÃnÃrÃmo assa paÂisallÃnarato ajjhattaæ cetosamatham anuyutto anirÃkatajjhÃno\<*<5>*>/ vipassanÃya sa- mannÃgato brÆhetà su¤¤ÃgÃraæ jhÃyÅ jhÃnarato ekattam anuyutto sadatthagaruko ti, okkhittacakkhu na ca pÃdalolo. JhÃnÃnuyutto bahujÃgar' assà ti. JhÃnÃnuyutto ti dvÅhi kÃraïehi jhÃnÃnuyutto: anuppannassa và paÂhamassa jhÃ- nassa uppÃdÃya yutto payutto Ãyutto samÃyutto anuppan- nassa\<*<6>*>/ và dutiyassa jhÃnassa tatiyassa jhÃnassa catutthassa jhÃnassa uppÃdÃya yutto payutto Ãyutto samÃyutto ti, evam pi jhÃnÃnuyutto. Athavà uppannaæ\<*<7>*>/ và paÂha- maæ jhÃnaæ Ãsevati bhÃveti bahulÅkaroti uppannaæ và \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si om. 2 Bp avatthacÃrikaæ; S anvattacÃrikaæ. 3 Bp S anto pi s-. 4 S nissaÂo. 5 S anirÃgata-. 6 Si upp-. 7 Si anuppannaæ; S uppannÃ. >/ #<[page 501]># %% dutiyaæ jhÃnaæ tatiyaæ jhÃnaæ catutthaæ jhÃnaæ Ãse- vati bhÃveti bahulÅkarotÅ ti, evam pi jhÃnÃnuyutto. Ba- hujÃgar' assà ti idha bhikkhu divasaæ caÇkamena nisajjÃya ÃvaraïÅyehi dhammehi cittaæ parisodheti. Rattiyà paÂha- maæ yÃmaæ caÇkamena nisajjÃya ÃvaraïÅyehi dhammehi cittaæ parisodheti. Rattiyà majjhimaæ yÃmaæ dakkhi- ïena passena sÅhaseyyaæ kappeti pÃde pÃdaæ accÃdhÃya sato sampajÃno uÂÂhÃnasa¤¤aæ\<*<1>*>/ manasikaritvÃ\<*<2>*>/. Rattiyà pacchimaæ yÃmaæ paccuÂÂhÃya caÇkamena nisajjÃya Ãva- raïÅyehi dhammehi cittaæ parisodhetÅ ti jhÃnÃnuyutto ba- hujÃgar' assa. Upekkham Ãrabbha samÃhitatto ti. Upekkhà ti yà catutthe jhÃne upekkhà upekkhanà ajjhupekkhanà cittasamatÃ\<*<3>*>/ cittapassaddhatÃ\<*<4>*>/ majjhattatà cittassa. Sa- mÃhitatto ti yà cittassa Âhiti saïÂhiti avaÂÂhiti avisÃhÃro avik- khepo avisÃhaÂamÃnasatà samatho samÃdhindriyaæ samÃ- dhibalaæ sammÃsamÃdhÅ ti, upekkham Ãrabbha samÃhi- tatto ti catutthe jhÃne upekkham Ãrabbha ekaggacitto avik- khittacitto avisÃhaÂamÃnaso ti, upekkham Ãrabbha samÃ- hitatto. TakkÃsayaæ kukkucciy' Æpacchinde ti. Takkà ti nava vitakkÃ: kÃmavitakko byÃpÃdavitakko vihiæsÃvitakko ¤Ã- tivitakko janapadavitakko amaravitakko parÃnuddayatÃpa- Âisaæyutto vitakko lÃbhasakkÃrasilokapaÂisaæyutto vitak- ko anava¤¤attipaÂisaæyutto vitakko; ime vuccanti nava vitakkÃ. KÃmavitakkÃnaæ kÃmasa¤¤Ãsayo, byÃpÃdavitak- kÃnaæ byÃpÃdasa¤¤Ãsayo, vihiæsÃvitakkÃnaæ vihiæsÃsa¤- ¤Ãsayo. Athavà takkÃnaæ\<*<5>*>/ saÇkappÃnaæ avijjÃsayo, ayo- niso manasikÃro Ãsayo, asmimÃno Ãsayo, anottappaæ Ãsayo, uddhaccaæ Ãsayo. Kukkuccan ti hatthakukkuccam pi kuk- kuccaæ, pÃdakukkuccam pi kukkuccaæ, hatthapÃdakuk- kuccam pi kukkuccaæ, akappiye kappiyasa¤¤itÃ, kappiye akappiyasa¤¤itÃ, avajje vajjasa¤¤itÃ, vajje avajjasa¤¤itÃ\<*<6>*>/; yaæ evarÆpaæ kukkuccaæ, kukkuccÃyanÃ, kukkuccÃyitat- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S ad. manasikareyya. 2 Bp -katvÃ. 3 Bp -samathÃ. 4 Bp cittuppasaÂatÃ; S cittupaja¬¬hitÃ. 5 Bp ad. vitakkÃnaæ. 6 Bp anavajja-. >/ #<[page 502]># %<502 AÂÂhakavaggo. [S.N. 972>% taæ, cetaso vippaÂisÃro, manovilekho; idaæ vuccati kuk- kuccaæ. Api ca dvÅhi kÃraïehi uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂisÃro manovilekho katattà ca akatattà ca. Kathaæ katattà ca akattatà ca uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂisÃro maïovilekho? Kataæ me kÃyaduccari- taæ, akataæ me kÃyasucaritan ti uppajjati kukkuccaæ ce- taso vippaÂisÃro manovilekho; kataæ me vacÅduccaritaæ, kaÂaæ me manoduccaritaæ, kato me pÃïÃtipÃto, akatà me\<*<1>*>/ pÃïÃtipÃtà veramaïÅ ti; uppajjati kukkuccaæ cetaso vippa- ÂisÃro manovilekho; kataæ me adinnÃdÃnaæ, kato me kÃ- mesu micchÃcÃro, kato me musÃvÃdo, katà me pisuïà vÃcÃ, katà me pharusà vÃcÃ, kato me samphappalÃpo, katà me abhijjhÃ, kato me byÃpÃdo, katà me micchÃdiÂÂhi, akatà me sammÃdiÂÂhÅ ti uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂisÃro ma- novilekho; \<*<2>*>/evaæ katattà ca akatattà ca uppajjati kuk- kuccaæ cetaso vippaÂisÃro manovilekho. Athavà sÅlesu 'mhi na paripÆrakÃrÅ ti uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂi- sÃro manovilekho\<*<2>*>/. Indriyesu 'mhi aguttadvÃro ti, bho- jane amatta¤¤u 'mhÅ ti, jÃgariyaæ ananuyutto 'mhÅ ti, na satisampaja¤¤ena samannÃgato 'mhÅ ti, abhÃvità me cat- tÃro satipaÂÂhÃnà ti, abhÃvità me cattÃro sammappadhÃnà ti, abhÃvità me cattÃro iddhippÃdà ti, abhÃvitÃni me pa¤c' in- driyÃnÅ ti, abhÃvitÃni me pa¤ca balÃnÅ ti, abhÃvità me satta bojjhaÇgà ti, abhÃvito me ariyo aÂÂhaÇgiko maggo ti, duk- khaæ me apari¤¤Ãtan ti, dukkhasamudayo me appahÅno ti, maggo me abhÃvito ti, nirodho me asacchikato ti uppajjati kukkuccaæ cetaso vippaÂisÃro manovilekho. TakkÃsayaæ kukkucciy' Æpacchinde ti takka¤ ca takkÃsaya¤ ca kukkuc- ca¤ ca upacchindeyya\<*<3>*>/ samucchindeyya pajaheyya vino- deyya byantÅkareyya anabhÃvaæ gameyyà ti, takkÃsayaæ kukkucciy' Æpacchinde. Ten' Ãha BhagavÃ: Okkhittacakkhu na ca pÃdalolo jhÃnÃnuyutto bahujÃgar' assa, upekkham Ãrabbha samÃhitatto takkÃsayaæ kukkucciy' Æpacchinde ti. _________________________________ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp om. 2-2 Si om. 3 S paticchindeyya; Bp S ad. chindeyya ucchindeyya. >/ #<[page 503]># %% $$ Cudito vacÅhi satimÃbhinande ti. Cudito ti upajjhÃyà và Ãcariyà và samÃnupajjhÃyakà và samÃnÃcariyakà và mittà và sandiÂÂhà và sambhattà và sahÃyà va codenti: idan te Ãvuso ayuttaæ, idan te appattaæ, idan te asÃruppaæ, idan te asiliÂÂhan\<*<1>*>/ ti; satiæ upaÂÂhÃpetvà taæ codanaæ nan- deyya abhinandeyya modeyya anumodeyya iccheyya sÃdi- yeyya pattheyya\<*<2>*>/ pihayeyya abhijappeyya. Yathà itthÅ và puriso và daharo yuvà maï¬anakajÃtiko sÅsanhÃto uppa- lamÃlaæ \<*<3>*>/vassikamÃlaæ vÃ\<*<3>*>/ và adhimuttakamÃlaæ và la- bhitvà ubhohi hatthehi paÂiggahetvà uttamaÇge sirasmiæ patiÂÂhÃpetvà nandeyya abhinandeyya modeyya anumo- deyya iccheyya sÃdiyeyya pattheyya\<*<2>*>/ pihayeyya abhijap- peyya; evam eva satiæ upaÂÂhapetvà taæ codanaæ nandeyya abhinandeyya modeyya anumodeyya iccheyya sÃdiyeyya pattheyya\<*<2>*>/ pihayeyya abhijappeyya. *NidhÅnaæ va pavattÃraæ\<*<4>*>/ yaæ passe vajjadassinaæ, niggayhavÃdiæ medhÃviæ tÃdisaæ paï¬itaæ bhaje. TÃdisaæ bhajamÃnassa, seyyo hoti na pÃpiyo. OvÃdeyyÃnusÃseyya. Asabbhà ca nivÃraye, sataæ hi so piyo hoti, asataæ hoti appiyo ti; cudito vacÅbhi satimÃbhinande. SabrahmacÃrÅsu khilaæ pabhinde ti. SabrahmacÃrÅ ti eka- kammaæ ekuddeso samasikkhÃtÃ; sabrahmacÃrÅsu khilaæ pabhindeti; sabrahmacÃrÅsu Ãhatacittataæ khilajÃtataæ\<*<5>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- * Dhp. 76, 77. 1 Sic Si vÊ.; Si (and Bp S?) asÅlaÂÂhan. 2 Bp S patthayeyya. 3-3 Si om. 4 Bp S pavattÃnaæ. 5 Bp S -jÃtaæ. >/ #<[page 504]># %<504 AÂÂhakavaggo. [S.N. 973>% pabhindeyya pa¤cacetokhilaæ\<*<1>*>/ pabhindeyya\<*<2>*>/ tayo pi ceto- khile pabhindeyya\<*<3>*>/ rÃgakhilaæ dosakhilaæ mohakhilaæ bhin- deyya pabhindeyya sambhindeyyÃ\<*<4>*>/ ti, sabrahmacÃrÅsu khilaæ pabhinde. VÃcaæ pamu¤ce kusalaæ nÃtivelan ti ¤ÃïamuÂÂhitaæ\<*<5>*>/ vÃ- caæ mu¤ceyya\<*<6>*>/, atthupasaæhitaæ dhammÆpasaæhitaæ kÃ- lena sÃpadesaæ pariyantavatiæ atthasaæhitaæ\<*<7>*>/ vÃcaæ mu¤ceyya pamu¤ceyya\<*<8>*>/ sampamu¤ceyyÃ\<*<7>*>/ ti, vÃcaæ pamu- ¤ce kusalaæ. NÃtivelan ti. Velà ti dve velÃ, kÃlavelà ca sÅlavelà ca. Katamà kÃlavelÃ? KÃlÃtikkantaæ vÃcaæ na bhÃseyya, velÃtikkantaæ vÃcaæ na bhÃseyya\<*<9>*>/, kÃlaæ asampattaæ vÃcaæ na bhÃseyya, velaæ asampattaæ vÃcaæ na bhÃseyya, kÃlavelaæ asampattaæ vÃcaæ na bhÃseyya. *Yo ve\<*<10>*>/ kÃle asampatte ativelaæ pabhÃsati\<*<11>*>/, evaæ so nihato seti \<*<12>*>/Kokiliyà va\<*<12>*>/ atrajo ti; ayaæ kÃlavelÃ. Katamà sÅlavelÃ? Ratto vÃcaæ na bhÃseyya, duÂÂho vÃcaæ na bhÃseyya, mÆÊho vÃcaæ na bhÃseyya, musÃvÃ- daæ\<*<13>*>/ na bhÃseyya, pisuïavÃcaæ na bhÃseyya, pharusavÃ- caæ na bhÃseyya, samphappalÃpaæ na bhÃseyya na kathey- ya na bhaïeyya na dÅpeyya\<*<14>*>/ na vohareyya; ayaæ sÅlavelà ti, \<*<15>*>/vÃcaæ pamu¤ce\<*<15>*>/ kusalaæ nÃtivelaæ. JanavÃdadhammÃya na cetayeyyà ti. Janà ti khattiyà ca brÃhmaïà ca vessà ca suddà ca gahaÂÂhà ca pabbajità ca \<-------------------------------------------------------------------------- * JÃt. iii, 103. 1 Bp S pa¤ca pi cetokhile. 2 S bhindeyya. 3 Bp S bhindeyya. 4 Si om. 5 Bp ¤ÃïasanniÂÂhitaæ; S ¤Ãïaæ samuÂÂhitaæ. 6 Si mucceyya. 7 Bp S om. 8 S om. 9 Bp S ad. kÃlavelÃtikkantaæ vÃcaæ na bhÃseyya. 10 Si ca. 11 Si ca bhÃsati. 12-12 Bp S kokilÃyeva. 13 Si musÃvÃcaæ. 14 Bp S dÅpayeyya. 15-15 Si om. >/ #<[page 505]># %% devà ca manussà ca. Janassa vÃdÃya upavÃdÃya nindÃya garahÃya akittiyà avaïïahÃrikÃya sÅlavipattiyà và ÃcÃravi- pattiyà và diÂÂhivipattiyà và ÃjÅvavipattiyà và na cetayey- ya, cetanaæ na uppÃdeyya cittasaÇkappaæ\<*<1>*>/ na uppÃdeyya manasikÃraæ na uppÃdeyyà ti, janavÃdadhammÃya na ce- tayeyya. Ten' Ãha BhagavÃ: Cudito vacÅbhi satimÃbhinande, sabrahmacÃrÅsu khilaæ pabhinde, vÃcaæ pamu¤ce kusalaæ nÃtivelaæ, janavÃdadhammÃya na cetayeyyà ti. _________________________________ $$ AthÃparaæ pa¤ca rajÃni loke ti. Athà ti padasandhi pa- dasaæsaggo padapÃripÆri akkharasamavÃyo bya¤janasiliÂ- Âhatà padÃnupubbatÃ-m-etaæ, athà ti. Pa¤ca rajÃnÅ ti rÆparÃgo saddarÃgo gandharÃgo rasarÃgo phoÂÂhabbarÃgo Athavà RÃgo rajo na ca pana reïÆ vuccati, rÃgass' etaæ adhivacanaæ rajo ti, etaæ rajaæ vippajahitvÃ\<*<2>*>/ paï¬itÃ, viharanti te vigatarajassa sÃsane. Doso rajo \<*<3>*>/na ca pana reïÆ vuccati, dosass' etaæ adhivacanaæ rajo ti, etaæ rajaæ vippajahitvà paï¬itÃ, viharanti te vigatarajassa sÃsane\<*<3>*>/. Moho rajo na ca pana reïÆ vuccati, mohass' etaæ adhivacanaæ rajo ti, etaæ rajaæ vippajahitvÃ\<*<4>*>/ paï¬itÃ, viharanti te vigatarajassa sÃsane. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S cittaæ na u- saÇkappaæ. 2 Bp S paÂivinoditvÃ. 3-3 Bp S pe. 4 Bp paÂivinoditvÃ; S vippaÂivinoditvÃ. >/ #<[page 506]># %<506 AÂÂhakavaggo. [S.N. 974>% Loke ti apÃyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhÃ- tuloke Ãyatanaloke ti, athÃparaæ pa¤ca rajÃni loke. Yesaæ satÅmà vinayÃya sikkhe ti. Yesan ti rÆparÃgassa saddarÃgassa gandharÃgassa rasarÃgassa phoÂÂhabbarÃgassa. SatÅmà ti yà sati anussati patissati sati saraïatà dhÃraïatà apilÃpanatà assammussanatà sati satindriyaæ satibalaæ sammÃsati satisambojjhaÇgo ekÃyanamaggo; ayaæ vuccati sati. ImÃya satiyà upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno\<*<1>*>/ samannÃgato so vuccati satimÃ. Sikkhe ti tisso sikkhÃ: adhisÅlasikkhà adhicittasikkhà adhi- pa¤¤ÃsikkhÃ. Katamà adhisÅlasikkhÃ? . . . pe . . . ayaæ adhipa¤¤Ã- sikkhÃ. Yesaæ satÅmà vinayÃya sikkhe ti satÅmà puggalo yesaæ rÆparÃgassa saddarÃgassa gandharÃgassa rasarÃgassa phoÂ- ÂhabbarÃgassa vinayÃya paÂivinayÃya pahÃnÃya vÆpasamÃ- ya paÂinissaggÃya paÂippassaddhiyà adhisÅlam pi sikkheyya, adhicittam pi sikkheyya, adhipa¤¤am pi sikkheyya. Imà tisso sikkhÃ\<*<2>*>/ Ãvajjanto\<*<3>*>/ sikkheyya, jÃnanto sikkheyya . . . pe . . . sacchikÃtabbaæ sacchikaronto sikkheyya Ãca- reyya samÃcareyya samÃdÃya vatteyyà ti, yesaæ satÅmà vi- nayÃya sikkhe. RÆpesu saddesu atho rasesu gandhesu phassesu sahetha rÃ- gan ti rÆpesu saddesu gandhesu rasesu phoÂÂhabbesu rÃgaæ saheyya parisaheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyÃ- diyeyya maddeyyà ti, rÆpesu saddesu atho rasesu gandhesu phassesu sahetha rÃgaæ. Ten' Ãha BhagavÃ: AthÃparaæ pa¤ca rajÃni loke yesaæ satÅmà vinayÃya sikkhe: rÆpesu saddesu atho rasesu gandhesu phassesu sahetha rÃgan ti. _________________________________ $$ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S sampanno. 2 Bp S sikkhÃyo. 3 Si -ento. >/ #<[page 507]># %% $< kÃlena so sammà dhammaæ parivÅ- maæsamÃno ekodibhÆto vihane tamaæ so ti Bha- gavÃ. || Nidd_I.16:21 ||>$ Etesu dhammesu vineyya chandan ti. EtesÆ ti rÆpesu sad- desu gandhesu rasesu phoÂÂhabbesu. Chando ti yo kÃmesu kÃmachando kÃmarÃgo kÃmanandi kÃmataïhà kÃmasineho\<*<1>*>/ kÃmapariÊÃho kÃmamucchà kÃmajjhosÃnaæ kÃmogho kÃ- mayogo kÃmupÃdÃnaæ . . . pe . . . kÃmachandanÅvara- ïaæ. Etesu dhammesu vineyya chandan ti etesu dhammesu chandaæ vineyya paÂivineyya pajaheyya vinodeyya byan- tÅkareyya anabhÃvaæ gameyyà ti, etesu dhammesu vineyya chandaæ. Bhikkhu satÅmà suvimuttacitto ti. BhikkhÆ ti kalyÃïapu- thujjano\<*<2>*>/ và bhikkhu sekkho và bhikkhu. SatÅmà ti yà sati anussati . . . pe . . . sammÃsati satisambojjhaÇgo ekÃyanamaggo; ayaæ vuccati sati. ImÃya satiyà upeto . . . pe . . . so vuccati satÅmà ti bhikkhu satÅmÃ. Suvimuttacitto ti paÂhamaæ jhÃnaæ samÃpannassa nÅva- raïehi cittaæ muttaæ vimuttaæ suvimuttaæ; dutiyaæ jhÃnaæ samÃpannassa vitakkavicÃrehi cittaæ muttaæ vi- muttaæ suvimuttaæ; tatiyaæ jhÃnaæ samÃpannassa pÅtiyà cittaæ muttaæ vimuttaæ suvimuttaæ; catutthaæ jhÃnaæ samÃpannassa sukhadukkhehi cittaæ muttaæ vimuttaæ su- vimuttaæ; ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ samÃpannassa rÆpasa¤¤Ãya paÂighasa¤¤Ãya nÃnattasa¤¤Ãya cittaæ muttaæ vimuttaæ suvimuttaæ; vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ samÃpannassa ÃkÃsÃna- ¤cÃyatanasa¤¤Ãya cittaæ; Ãki¤ca¤¤Ãyatanaæ samÃpannassa vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤Ãya cittaæ; nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyata- naæ samÃpannassa Ãki¤ca¤¤Ãyatanasa¤¤Ãya cittaæ muttaæ vimuttaæ suvimuttaæ; sotÃpannassa sakkÃyadiÂÂhiyà vici- kicchÃya sÅlabbataparÃmÃsà diÂÂhÃnusayà vicikicchÃnusayà tadekaÂÂhehi ca kilesehi cittaæ muttaæ vimuttaæ suvimut- taæ; sakadÃgÃmissa oÊÃrikà kÃmarÃgÃnusayà paÂighÃnusayà tadekaÂÂhehi ca kilesehi cittaæ muttaæ vimuttaæ suvimut- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S kÃmasneho. 2 Bp S puthujjanakalyÃïako. >/ #<[page 508]># %<508 AÂÂhakavaggo. [S.N. 975>% taæ; anÃgÃmissa aïusahagatà kÃmarÃgà saæyojanà paÂigha- saæyojanà aïusahagatà kÃmarÃgÃnusayà paÂighÃnusayà tad- ekaÂÂhehi ca kilesehi cittaæ muttaæ vimuttaæ suvimut- taæ; arahato rÆparÃgà arÆparÃgà mÃnà uddhaccà avijjÃya\<*<1>*>/ mÃnÃnusayà bhavarÃgÃnusayà avijjÃnusayà tadekaÂÂhehi ca kilesehi bahiddhà ca sabbanimittehi cittaæ muttaæ vimut- taæ suvimuttan ti, bhikkhu satÅmà suvimuttacitto kÃlena so sammà dhammaæ parivÅmaæsamÃno ti kÃlenà ti uddhate citte samathassa kÃlo, samÃhite citte vipassanÃya kÃlo. *KÃle paggaïhati cittaæ, niggaïhÃti athÃpare\<*<2>*>/, sampahaæsati kÃlena, kÃle cittaæ samÃdahati\<*<3>*>/. \<*<4>*>/Ajjhopekkhati kÃlena so yogÅ kÃlakovido\<*<4>*>/, kimhi kÃlamhi\<*<5>*>/ paggÃho kimhi kÃle viniggaho? Kimhi pahaæsanÃkÃlo samathakÃlo ca kÅdiso, upekkhÃkÃlaæ cittassa kathaæ dasseti yogino? LÅne cittamhi paggÃho uddhatasmiæ viniggaho, nirassÃdagataæ cittaæ sampahaæseyya tÃvade. SampahaÂÂhaæ yadà cittaæ alÅnaæ bhavati 'nuddha- taæ, samathassa\<*<6>*>/ ca\<*<7>*>/ kÃlo, ajjhattaæ ramaye mano. Etena yeva\<*<8>*>/ pÃyena\<*<9>*>/ yadà hoti samÃhitaæ, samÃhitacittapa¤¤Ãya\<*<10>*>/ ajjhupekkheyya tÃvade\<*<11>*>/. Evaæ kÃlavidÆ dhÅro, kÃla¤¤Æ kÃlakovido, kÃlena kÃlaæ cittassa nimittam upalakkhiye\<*<12>*>/ ti; kÃlena so. Sammà dhammaæ parivÅmaæsamÃno ti sabbe saækhÃrà aniccà ti sammà dhammaæ parivÅmaæsamÃno. Sabbe \<-------------------------------------------------------------------------- * Apparently, like the passage on p. 505, not a quotation. 1 Bp S avijjÃ. 2 Bp S punÃpare. 3 S samÃdamÃ. 4-4 S om. 5 Si kÃle. 6 Bp samathanimittassa; S samathatinimittassa. 7 Bp so sa; S so. 8 Bp S me. 9 Bp vupÃyena; S upÃyena. 10 Si samÃhitaæ p-. 11 S tÃvadeyya. 12 Bp -lakkheye; S -lakkiye. >/ #<[page 509]># %% saækhÃrà dukkhà ti, sammà dhammaæ parivÅmaæsamÃno. Sabbe dhammà anattà ti, sammà dhammaæ parivÅmaæsa- mÃno . . . pe . . . yaæ ki¤ci samudayadhammaæ sabban taæ nirodhadhamman ti, sammà dhammaæ parivÅmaæsa- mÃno. EkodibhÆto vihane tamaæ so ti Bhagavà ti. EkodÅ ti ekag- gacitto avikkhittacitto avihatamÃnaso\<*<1>*>/ ti, ekodibhÆto. Vihane tamaæ so ti rÃgatamaæ dosatamaæ mohatamaæ mÃnatamaæ diÂÂhitamaæ kilesatamaæ duccaritatamaæ an- dhakaraïaæ acakkhukaraïaæ a¤Ãïakaraïaæ pa¤¤Ãnirodhi- kaæ vighÃtapakkhikaæ anibbÃnasaævattanikaæ haneyya vihaneyya\<*<2>*>/ pajaheyya vinodeyya byantÅkareyya anabhÃvaæ gameyya. Bhagavà ti gÃravÃdhivacanaæ. Api ca bhagga- rÃgo ti BhagavÃ, bhaggadoso ti BhagavÃ, bhaggamoho ti BhagavÃ, bhaggamÃno ti BhagavÃ, bhaggadiÂÂhÅ ti BhagavÃ, bhaggakaïÂako ti BhagavÃ, bhaggakileso ti BhagavÃ; bhaji vibhaji paÂivibhaji\<*<3>*>/ dhammaratanan ti BhagavÃ, bhavÃ- naæ antakaro ti BhagavÃ, bhÃvitakÃyo ti\<*<4>*>/ BhagavÃ\<*<4>*>/, bhÃ- vitasÅlo ti\<*<4>*>/, bhÃvitacitto ti\<*<4>*>/, bhÃvitapa¤¤o ti BhagavÃ. Bhaji và BhagavÃ, ara¤¤avanapatthÃni pantÃni senÃsanÃ- ni appasaddÃni appanigghosÃni vijanavÃtÃni manussarÃha- seyyakÃni paÂisallÃnasÃrÆppÃnÅ ti BhagavÃ. BhÃgÅ và Bha- gavÃ, cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparik- khÃrÃnan ti BhagavÃ. BhÃgÅ và Bhagavà attharasassa dham- marasassa vimuttirasassa adhisÅlassa adhicittassa adhipa¤- ¤Ãyà ti BhagavÃ. BhÃgÅ và Bhagavà catunnaæ jhÃnÃnaæ catunnaæ appama¤¤Ãnaæ catunnaæ arÆpasamÃpattÅnan ti BhagavÃ. BhÃgÅ và Bhagavà aÂÂhannaæ vimokkhÃnaæ aÂÂhannaæ abhibhÃyatanÃnaæ navannaæ anupubbavihÃ- rasamÃpattÅnan ti BhagavÃ. BhÃgÅ và Bhagavà dasannaæ sa¤¤ÃbhÃvanÃnaæ dasannaæ kasiïasamÃpattÅnaæ ÃnÃpÃ- nasatisamÃdhissa arÆpasamÃpattiyÃ\<*<5>*>/ ti BhagavÃ. BhÃgÅ và Bhagavà catunnaæ satipaÂÂhÃnÃnaæ catunnaæ sammappa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp S avisÃhaÂa-, and ad. samatho samÃdhindriyaæ samÃdhibhÆto (S samÃdhibalaæ) sammÃsamÃdhÅ. 2 Si om. 3 Bp pavibhaji. 4 Bp S om. 5 Bp asupa-; S asubha-. >/ #<[page 510]># %<510 AÂÂhakavaggo. [S.N. 975>% dhÃnÃnaæ catunnaæ iddhippÃdÃnaæ pa¤cannaæ indriyÃ- naæ pa¤cannaæ balÃnaæ sattannaæ bojjhaÇgÃnaæ ariyassa aÂÂhaÇgikassa maggassà ti BhagavÃ. BhÃgÅ và Bhagavà dasannaæ tathÃgatabalÃnaæ catunnaæ vesÃrajjÃnaæ ca- tunnaæ paÂisambhidÃnaæ channaæ abhi¤¤Ãnaæ channaæ buddhadhammÃnan ti BhagavÃ. Bhagavà ti n' etaæ nÃ- maæ mÃtarà kataæ, na pitarà kataæ,\<*<1>*>/na bhÃtarà kataæ\<*<1>*>/, na bhaginiyà kataæ, na mittÃmaccehi kataæ, na ¤ÃtisÃlohi- tehi kataæ, na samaïabrÃhmaïehi kataæ, na devatÃhi ka- taæ; vimokkhantikam etaæ buddhÃnaæ bhagavantÃnaæ bodhiyà mÆle saha sabba¤¤uta¤Ãïassa paÂilÃbhà sacchikà pa¤¤atti yadidaæ Bhagavà ti, ekodibhÆto vihane tamaæ so ti BhagavÃ. Ten' Ãha BhagavÃ: Etesu dhammesu vineyya chandaæ bhikkhu satÅmà suvimutta-citto kÃlena so sammà dhammaæ parivÅmaæsamÃno ekodibhÆto vihane tamaæ so ti Bhagavà ti. \<*<2>*>/SOÊASAMO SùRIPUTTASUTTANIDDESO\<*<2>*>/. AèèHAKAVAGGIKAMHI\<*<3>*>/ SOÊASO SUTTANIDDESù\<*<4>*>/ SAMATTù\<*<5>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Si om. 2-2 Bp S sÃ- so- samatto. 3 Bp -vaggamhi; S aÂÂhakathÃmaggamhi. 4 Bp S -desi. 5 Bp S -tti; and S ad. mahÃniddesagandho samatto paripuïïo. Akkharà ekameka¤ ca buddharÆpasmiæ siyà tasmà hi pa¤cito posolikheyyà paÂikattayaæ. Sitthir astu subhim astu Ãrogyastu nuvana ativemmÃ.>/