Jataka 6

Input by the Sri Lanka Tripitaka Project


[CPD Classification 2.5.10]
[PTS Vol J - 6] [\z J /] [\f VI /]
[PTS Page 001] [\q 1/]
[BJT Vol J - 3] [\z J /] [\w III /]
[BJT Page 002] [\x 2/]
Suttantapiṭake - khuddakanikāye
Jātakapāḷi (tatiyo bhāgo)



THIS GRETIL TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE.

Text converted to Unicode (UTF-8).
(This file is to be used with a UTF-8 font and your browser's VIEW configuration
set to UTF-8.)

description:multibyte sequence:
long a ā
long A Ā
long i ī
long I Ī
long u ū
long U Ū
vocalic r
vocalic R
long vocalic r
vocalic l
vocalic L
long vocalic l
velar n
velar N
palatal n ñ
palatal N Ñ
retroflex t
retroflex T
retroflex d
retroflex D
retroflex n
retroflex N
palatal s ś
palatal S Ś
retroflex s
retroflex S
anusvara
visarga
long e ē
long o ō
l underbar
r underbar
n underbar
k underbar
t underbar

Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order
to facilitate word search.

For a comprehensive list of GRETIL encodings and formats see:
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf
and
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf

For further information see:
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm






Namo tassa bhagavato arahato sammā sambuddhassa.
Mahānipāto

1. Mugapakkhajātakaṃ
[PTS Page 004] [\q 4/]
4320. Mā paṇḍitiyaṃ1- vibhāvaya bālamato bhava sabbapāṇinaṃ,
Sabbo jano2- taṃ ocināyatu evaṃ tava attho bhavissati.

4321. Karomi te taṃ vacanaṃ yaṃ maṃ bhaṇasi devate,
Atthakāmāsi me amma hitakāmāsi devate.

[PTS Page 012] [\q 12/]
4322. Kinnusantaramānova kāsuṃ khaṇasi sārathi,
Puṭṭho me samma akkhāhi kiṃ kāsuyā karissasi.

4323. Rañño mugo ca pakkho ca putto jāto acetaso,
Sombhi raññā samajjhiṭṭho3- puttaṃ me nikhaṇaṃ4- vane.

4324. Na khadhiro na mugosmi na pakkho napi paṅgulo5-,
Adhammaṃ sārathi kayirā mañce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.

[PTS Page 013] [\q 13/]
4325. Ūrū bāhu ca me passa bhāsitañca suṇohi me,
Adhammaṃ sārathi kayirā mañce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.

4326. Devatānusi gandhabbo ādu6- sakko purindado,
Ko vā tvaṃ kassa vā putto kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ.

4327. Nambhi devo na gandhabbo napi7- sakko purindado,
Kāsirañño ahaṃ putto yaṃ kāsuyā nighaññasi.

1. Paṇḍiccayaṃ - machasaṃ, syā vi 2. Tañajato - machasaṃ, syā
3. Samajjhattho - machasaṃ, syā 4. Nikkhaṇaṃ - machasaṃ, syā
5. Vikalo - syā piṅgalo - machasaṃ 6. Adu - machasaṃ 7. Nāpi nambhi - machasaṃ, syā

[BJT Page 004] [\x 4/]
4328. Tassa rañño ahaṃ putto yaṃ tvaṃ samupajivasi, 1-
Adhammaṃ sārathi kayirā maṃ ve tvaṃ nikhaṇaṃ vane.

4329. Yassa rukkhassa chāyāya nisideyya sayeyya vā,
Na tassa sākhaṃ bhañejayya mittadubho2- hi pāpako.

4330. Yathā rukkho rājā yathā sākhā tathā ahaṃ.
Yathā chāyupago poso evaṃ tvamasi sārathi;
Adhammaṃ sārathi kayirā maṃ ve tvaṃ nikhaṇaṃ2- vane.
[PTS Page 014] [\q 14/]
4331. Pahutabhakkho4- bhavanti vippavuttho5- sakāgharā, 6-
Bahu naṃ upajivanti yo mittānaṃ na dubhati7-

4332. Yaṃ yaṃ janapadaṃ yāti nigame rājadhāniyo, 8-
Sabbattha pujito hoti yo mitatānaṃ na dubhati.

4333. Nāssa corā pasahanti nātimaññeti9- khattiyo,
Sabbe amitte tarati yo mittānaṃ na dubhati.

4334. Akkuddho10- sagharaṃ eti sabhāya11- paṭinandito,
Ñātinaṃ uttamo hoti yo mitatānaṃ na dubhati.

4335. Sakkatvā sakkato hoti garu hoti sagāravo, 12-
Vaṇṇakittibhato hoti yo mitatānaṃ na dubhati.

4336. Pujako labhate pujaṃ vandako paṭivandataṃ,
Yaso kittiñca pappoti yo mitatānaṃ na dubhati.

4337. Aggi yathā pajjalati devatāva virocati,
Siriyā ajahito hoti yo mitatānaṃ na dubhati.

1. Sammupajivasi - machasaṃ 2. Mitatadubbho - machasaṃ, vi 3. Nikkhaṇaṃ - machasaṃ
4. Bahutta - machasaṃ 5. Vipapamutto - 6. Sakaṅgharā - machasaṃ, sya 7. Na dubbhati -
machasaṃ 8. Rājaṭṭhāniyo - machasaṃ 9. Nātimaññati - machasaṃ
10. Akuḍo - machasaṃ 11. Sahāyaṃ - machasaṃ 12. Garuko hoti gāravo - machasaṃ

[BJT Page 006] [\x 6/]
4338. Gāvo tassa pajāyanti khette vuttaṃ virūhati,
Vuttānaṃ phalamasanāti1- yo mitatānaṃ na dubhati.

4339. Darito pabbatāno2- vā rukkhāto3- patito naro,
Cuto patiṭṭhaṃ labhati yo mitatānaṃ na dubhati.

4340. Virūḷhamulasantānaṃ nigrodhamiva māluto,
Amittā nappasahanti yo mitatānaṃ na dubhati.

[PTS Page 015] [\q 15/]
4341. Ehi taṃ paṭinessāmi rājaputta sakaṃ gharaṃ,
Rajjaṃ kārehi bhaddante kiṃ araññe karissasi.

4342. Alaṃ me tena rajjena ñātakehi4- dhanena vā,
Yaṃ me adhammacariyāya rajjaṃ labbhetha5- sārathi.

4343. Puṇṇapattaṃ palabbhehi6- rājaputta ito gato,
Pitā mātā ca me dajjuṃ rājaputta tayī gate.

4344. Orodhā ca kumārā ca vesiyānā ca brāhmaṇā,
Tepi attamanā dajjuṃ rājaputta tayī gate

4345. Hatthārūhā7- aṇikaṭṭhā rathikā pattikārakā,
Tepi dajjuṃ patitā me rājaputta tayī gate

4346. Bahu8- jānapadā caññe negamā ca samāgatā, upāyanāni me dajjuṃ rājaputta tayī gate

[PTS Page 016] [\q 16/]
4347. Pitumātu cahaṃ catto raṭṭhassa nigamassa ca,
Atho sakyakumārānaṃ natthi mayhaṃ sakaṃ gharaṃ.

4348. Anuññāto ahaṃ matyā sañcatto pitarā ahaṃ,
Eko araññe pabbajito na kāme abhipatthaye.

4349. Api ataramānānaṃ phalāsāva samijjhati,
Vipakkabrahmacariyosmi evaṃ jānāhi sārathi.

1. Vutatāna phala - machasaṃ 2. Pabbato - machasaṃ 3. Rukkhato - machasaṃ
4. Ñātakena - machasaṃ, syā 5. Labhetha - machasaṃ 6. Maṃ palābhehi - syā, maṃ lābhehi 7.
Rohā - machasaṃ, vi 8. Bahuttadhaññā - machasaṃ, syā

[BJT Page 008] [\x 8/]
4350. Api ataramānānaṃ sammadatthā vipaccati.
Vipakkabrahmacariyosmi nikkhanto akutobhayo.

4351. Evaṃ vaggukatho1- santo vissaṭṭhaccano casi, 2 kasmā3pitucca mātucca santike na
bhaṇi tadā.

4352. Nāhaṃ asanthitā4- pakkho na badhiro asotatā,
Nāhaṃ ajivhatā5- mugo mā maṃ mugamadhārayi.

4353. Purimaṃ sarāmahaṃ jātiṃ yattha rajjamakārayiṃ,
Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ pāpatthaṃ nirayaṃ bhusaṃ.

4354. Visatiñceva vassāni tahiṃ rajjamakārayiṃ,
Asitivassasahassāni nirayamhi apaccisaṃ6-

[PTS Page 017] [\q 17/]
4355. Tassa rajjassahaṃ bhīto mā maṃ rajjābhisecayuṃ,
Tasmā pitucca7- mātucca santike na bhaṇiṃ tadā.

4356. Ucchaṅge maṃ nisīdetvā pitā atthānusāsati,
Ekaṃ hanatha bandhatha ekaṃ khārāpatacchikaṃ8-
Ekaṃ sulasmiṃ appetha9- iccassamanusāsati.

4357. Tassāhaṃ10- pharusaṃ sutvā vācāyo samudiritā,
Amugo mugavaṇṇena apakkho11- pakkhasammato
Sake muttakarisasmiṃ acchāhaṃ samparipaluto.

4358. Kasirañca parittañca tañca dukkhena saṃyutaṃ,
Ko taṃ jīvitamāgamma veraṃ kayirātha kenaci.

4359. Paññāya ca alābhena dhammassa ca adassanā,
Ko taṃ jīvitamāgamma veraṃ kayirātha kenaci.

4360. Api ataramānānaṃ phalāsāva samijjhati,
Vipakkabrahmacariyosmi evaṃ jānāhi sārathi.

1. Vaggukato - machasaṃ 2. Vacanova so - machasaṃ syā 3. Tasmā - vi
4. Asandhitā - machasaṃ, syā 5. Asandhitā - machasaṃ, syā 6. Apaccasaṃ - syā apaccayiṃ -
vi 7. Pituva mātuva - machasaṃ, syā 8. Kharā - machasaṃ, syā
9. Uppetha - machasaṃ uppetha - syā 10. Tāsāhaṃ - machasaṃ tyāhaṃ - syā accetha - vi 11.
Apakkhe - machasaṃ

[BJT Page 010] [\x 10/]
4361. Api ataramānānaṃ sammadattho vipaccati,
Vipakkabrahmacariyosmi nikkhanto akutobhayo.

[PTS Page 018] [\q 18/]
4362. Ahmapi pabbajissāmi rājaputta tavantike,
Avhayassu maṃ bhaddaneta pabbajjā mama ruccati.

4363. Rathaṃ niyyādayitvāna anaṇo ehi sārathi,
Anaṇassa hi pabbajjā etaṃ isihi vaṇṇitaṃ

4364. Yadeva tyāhaṃ vacanaṃ akaraṃ bhaddamatthu te,
Tadeva me tvaṃ vacanaṃ yācito kattumarahasi.

4365. Idheva tāva acchassu yāva rājānamānaye,
Appeva te pitā disvā pitato sumano siyā.

[PTS Page 019] [\q 19/]
4366. Karomi te taṃ vacanaṃ yaṃ maṃ bhaṇasi sārathi,
Ahmapi daṭṭhukāmosmi pitaraṃ me idhāgataṃ.

4367. Ehi samma nivattassu kusalaṃ vajjāsi ñātinaṃ,
Mātaraṃ pitaraṃ mayhaṃ vutto vajjāsi vandanaṃ.

4368. Tassa pāde gahetvāna katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ,
Sārathi rathamāruyha rājadvāraṃ upāgami.

4369. Suññaṃ mātā rathaṃ disvā ekaṃ sārathimāgataṃ,
Assupuṇṇehi nettehi rodanti naṃ udikkhati.

4370. Aya so sārathi eti nihanatvāna mamatujaṃ,
Nihato nūna me putto pathavyā bhumivaddhano.

4371. Amittā nūna nandanti patitā nūna verino,
Āgataṃ sārathiṃ disvā nihanatvāna mamatujaṃ.
4372. Suññaṃ mātā rathaṃ disvā ekaṃ sārathimāgataṃ,
Assupuṇṇehi nettehi rodanti paripucchati2-.

1. Nihanatvā mama atrajaṃ - machasaṃ 2. Rodanti naṃ paripucchi - machasaṃ

[BJT Page 012] [\x 12/]
4373. Kinnu mugo kinnu pakkho kinnu so vilapi tadā,
Nihaññamāno bhumiyā taṃ me akkhāhi sārathi.

4374. Kathaṃ hatthehi pādehi mugo pakkho vivajjayi,
Nihaññamāno bhumiyā taṃ me akkhāhi pucchito.

[PTS Page 020] [\q 20/]
4375. Akkhissaṃ te1- ahaṃ ayye dajjāsi abhayaṃ mama,
Yaṃ me sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā rājaputtassa santike.

4376. Abhayaṃ samma te dammi abhito bhaṇa sārathi,
Yaṃ te sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā rājaputtassa santike.

4377. Na so mugo na so pakko vissaṭṭha2-vacanova so
Rajjassa kira so bhito akari3- ālaye bahu.

4378. Purimaṃ sarati so jātiṃ yattha rajjamakārayi,
Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ pāpattha nirayaṃ bhusaṃ.

4379. Visatiñce ca vassāni tahiṃ rajjamakārayi,
Asiti vassa sahassāni nirayamhi apacci so4-
4380. Tassa rājassa so bhīto mā maṃ rajjābhisecayuṃ, 5-
Tasmā pitucca mātucca6- santike na bhaṇi7- tadā.

4381. Aṅgapaccaṅga sampanno ārohapariṇābhavā,
Vissaṭṭhava vano pañño magge saggassa tiṭṭhati.

4382. Sace tvaṃ daṭṭhukāmāsi8- rājaputti9- tavatrajaṃ,
Ehi taṃ pāpayissāmi yattha sammati temiyo

[PTS Page 021] [\q 21/]
4383. Yojayantu rathe asse kacchaṃ nāgāna10- bandhatha,
Udirayantu saṅkhapaṇavā vadantu11- ekapokkharā.

4384. Nadantu bheri sannaddhā vagguṃ vadatu dundubhī,
Negamā ca maṃ anventu gacchaṃ puttanivedako12-

1. Akkheyyante - machasaṃ, syā 2. Visaṭṭha - machasaṃ
3. Akarā - machasaṃ, syā 4. Apaccisa - machasaṃ
5. Rajjebhisecayuṃ - machasaṃ 6. Pituca mātuva
7. Nabhaṇe - machasaṃ 8. Kāmosi - machasaṃ
9. Rājaputtaṃ - machasaṃ, syā 10. Nāgāni - machasaṃ, syā
11. Vagguvādantu - machasaṃ 12. Nivādako - machasaṃ

[BJT Page 014] [\x 14/]
4385. Orodhā ca kumārā ca vesiyānā ca brāhmaṇā,
Khippaṃ yānāni yojentu gacchaṃ puttanivedako.

4386. Hatthārohā aṇikaṭṭhā rathikā pattikārākā,
Khippaṃ yānāni yojentu gacchaṃ puttanivedako.

4387. Samāgatā jānapadā negamā ca samāgatā,
Khippaṃ yānāni yojentu gacchaṃ puttanivedako.

[PTS Page 022] [\q 22/]
4388. Asse ca sārathi yutte sindhave sīghavāhane,
Rājadvāraṃ upāgañachuṃ yuttā deva ime bhayā.

4389. Thulā javena bhāyanti kisā bhāyanti thāmunā, 1-
Kise thule vivajjetvā saṃsaṭṭhā yojitā bhayā.

4390. Tato rājā taramāno yuttamāruyha sandanaṃ,
Itthāgāraṃ ajjhabhāsi2- sabbāva anuyātha maṃ.

4391. Vāḷavijanimuṇibhisaṃ khaggaṃ chattaṃ ca paṇḍaraṃ,
Upādirathamāruyha suvaṇṇena3- alaṅkato4-

4392. Tato ca rājā pāyāsi purakkhatvāna5- sārathi,
Khippameva upāgañachi yattha sammati temiyo.

[PTS Page 023] [\q 23/]
4393. Tañca disvāna āyantaṃ jalantamiva tejasā,
Khattasaṅghaparibbuḷhaṃ6- temiyo etadabravi.

4394. Kaccinnu7- tāta kusalaṃ kacci tāta anāmayaṃ,
Kacacinnu rājakaññāyo arogā mayha mātaro.

4395. Kusalañceva me putta atho putta anāmayaṃ,
Sabbāva8- rājakaññāyo arogā tuyha mātaro.

4396. Kaccissa majjapo9- tāta kacci te suramappiyaṃ,
Kacci sacce ca dhamme ca dāne te ramati mano.

1. Thāmasā - syā, kāmunā - machasaṃ 2. Abhāsatha - machasaṃ ajjhabhāsittha - vi
3. Suvaṇṇehi - machasaṃ 4. Alaṅkatā - machasaṃ, syā
5. Purakkhitvāna - machasaṃ, syā 6. Paribuḷhaṃ - machasaṃ
7. Kaccinu - machasaṃ 8. Sabbā ca - machasaṃ 9. Kacci amajjapo - machasaṃ syā

[BJT Page 016] [\x 16/]
4397. Amajjapo ahaṃ puttaṃ atho me suramappiyaṃ,
Atho sacce ca dhamme ca dāne me ramati mano.

4398. Kacci arogaṃ yoggaṃ te kacci vahati1- vāhanaṃ,
Kacci te vyādhayo natthi sarirassupatāpanā.

4399. Atho arogaṃ yoggaṃ me ato vahati vāhanaṃ,
Atho me vyādhayo natthi sarirassupatāpanā2-

4400. Kacci antā ca te phitā majjhe ca bahalā tava,
Koṭṭhāgārañca kosaññaca kacci te paṭisanthataṃ. 3-

4401. Atho antā ca te phitā majjhe ca bahalā mama,
Koṭṭhāgārañca kosaññaca sabbaṃ me paṭisanthataṃ.

4402. Svāgataṃ te mahārāja atho te adurāgataṃ,
Patiṭāpentu pallaṅkaṃ pattha rājā nisakkati.

[PTS Page 024] [\q 24/]
4403. Idheva te nisinnassa niyate paṇṇasanthate, 4-
Etto udakamādāya pāde pakkhālayantu te.

4404. Idampi paṇṇakaṃ mayhaṃ randhaṃ rāja aloṇakaṃ.
Maṃ lābhehi 7. Rohā - machasaṃ, vi 8. Bahuttadhaññā - machasaṃ, syā

4405. Na cāhaṃ4- paṇṇaṃ bhuñjāmi na hetaṃ mayha bhojanaṃ,
Sālinaṃ odanaṃ bhuñeja suciṃ6- maṃsupasevanaṃ.
4406. Accherakaṃ maṃ paṭibhāti ekakampi rabhogataṃ,
Edisaṃ bhuñjamānānaṃ kena vaṇṇo pasidati.

[PTS Page 025] [\q 25/]
4407. Eko rāja nipajjāmi niyate paṇṇasanthate,
Tāya me ekaseyyāya rāja vaṇṇo pasidati.

4408. Na ce7- nettiṃsabaddhā me rājarakkhā upaṭṭhitā,
Tāya me sukhāseyyāya rāja vaṇṇo pasidati.

1. Vāhati - machasaṃ, syā vi 2. Tāpiyā - machasaṃ, syā
3. Sandhataṃ - machasaṃ 4. Santhare - machasaṃ
5. Navāhaṃ - machasaṃ 6. Suci - machasaṃ, syā 7. Nava - machasaṃ

[BJT Page 018] [\x 18/]

4409. Atitaṃ nānusocāmi nappajappamanāgataṃ,
Paccuppannena yāpemi tena vaṇṇo pasidati.

4410. Anāgatappajappāya atitassasocanā,
Etena bālā sussanti naḷova bharito luto.

4411. Hatthāṇikaṃ rathāṇikaṃ asse patti ca vammino,
Nivesanāni rammāni ahaṃ putta dadāmi te.

4412. Itthāgārampi te dammi sabbālaṅkarā bhusitaṃ,
Tā putta paṭipajjassu tvaṃ no rājā bhavissasi.

4413. Kusalā naccagitassa sikkhitā caturitthiyo,
Kame taṃ ramayissanti kiṃ araññe karissasi.

4414. Paṭirājuhi te kaññā ānayissaṃ alaṅkatā,
Tāsu putte janetvāna atha pacchā pabbajissasi.
4415. Yuvā ca daharo cāsi paṭhamuppattite susu,
Rajjaṃ kārehi bhaddante kiṃ araññe karissasi.

4416. Yuvā care buhmacariyaṃ brahmacāri yuvā siyā,
Daharassa hi pabbajjā etaṃ isihi vaṇṇitaṃ.

[PTS Page 026] [\q 26/]

4417. Yuvā care buhmacariyaṃ brahmacāri yuvā siyā,
Brahmacariyaṃ carissāmi nāhaṃ rajjenamatthiko.

4418. Passāmi vohaṃ daharaṃ amma tāta vadaṃ naraṃ, 1-
Kicchā laddhaṃ piyaṃ puttaṃ apapatvāna jaraṃ mataṃ.

4419. Passāmi vohaṃ dahariṃ kumāriṃ cāru dassanaṃ,
Naḷavaṃsakaḷiraṃva paluggaṃ jīvitakkhaye.

1. Vadantaraṃ - machasaṃ, syā vi.

[BJT Page 020] [\x 20/]
4420. Daharāpi hi miyanti narā ca atha nāriyo,
Tattha ko vissase poso daharomhīti jivite,

4421. Yasasa ratyā vivasane āyuṃ appataraṃ siyā,
Appodakeva macchānaṃ kinnu komārakaṃ tahiṃ.

4422. Niccamabbhāhato loko niccañca parivārito,
Amoghāsu vajantisu kiṃ maṃ rajjena siñcasi.

4423. Kenamabbhāhato loko kena ca parivārito,
Kāyo amoghā gacchanti taṃ me akkhāhi pucchito.

4424. Maccunābbhāhato loko jarāya parivārito,
Ratyo amoghā gacchanti evaṃ jānāhi khattiya.

4425. Yathāpi tante vitate1- yaṃ yadevupavīyayati,
Appakaṃ hoti vetabbaṃ evaṃ maccāna jīvitaṃ.

4426. Yathā vārivaho puro gacchannupanivatti, 2-
Evamāyu manussānaṃ gacchannupanivattati.

4427. Yathā vārivaho puro vahe rukkhupakulaje, 3-
Evaṃ jarāya maraṇena vuyhante vata pāṇino. 4-.

[PTS Page 027] [\q 27/]
4428. Hatthāṇikaṃ rathāṇikaṃ asse patti ca vammino,
Nivesanāni rammani ahaṃ puttadadāmi te.

4429. Itthāgārampi te dammi sabbālaṅkārabhusitaṃ,
Tā putta paṭipajjassu tvaṃ no rājā bhavissasi.

4430. Kusalā naccagītassa sikkhitā caturitthiyo,
Kāme taṃ ramayissanti kiṃ araññe karissasi.

1. Vitante - machasaṃ, syā 2. Gacchaṃ nuparivattati - machasaṃ gacchaṃ na parivattati - syā
3. Ruhepakulaje. 4. Sabbapāṇino - machasaṃ, syā

[BJT Page 022] [\x 22/]
4431. Paṭipuhi te kaññā ānayissaṃ ajaṅkatā,
Tāsu putte janetvāna atha pacchā pabbajissasi.

4432. Yuvā ca daharo cāsi paṭhamuppattito susu,
Rajjaṃ karehi bhaddante kiṃ araññe karissasi.

4433. Koṭṭhāgārañca kosañca vāhanāni balāni ca,
Nivesanāni rammāni ahaṃ punta dadāmi te.

4434. Gomaṇḍalaparibbuḷho dāsisaṅghapurakkhato,
Rajjaṃ kārehi bhaddanne kiṃ araññe karissasi.

4435. Kiṃ dhanena yaṃ jiyetha kiṃ bhariyāyaya marissati,
Kiṃ yobbanena ciṇṇena yaṃ jarā abhihessati. 1-

4436. Tattha kā vandi kā khiḍḍā kā ratī kā dhanesanā, 2-
Ki me puttehi dārehi rāja muttosmi bandhanā.

4437. Sohaṃ evaṃ pajānāmi maccu me nappamajjati,
Antakenādhipantassa kā rati kā dhanesanā.

[PTS Page 028] [\q 28/]
4438. Phalānamiva pakkānaṃ niccaṃ patanato bhayaṃ,
Evaṃ jātānamaccānaṃ niccaṃ maraṇato bhayaṃ.

4439. Sāyameke na dissanti3- pato diṭṭhā bahujjanā,
Pato eke na dissanti sāyaṃ diṭṭhā bahujjanā.

4440. Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ4- ko jaññā maraṇaṃ suve,
Nahi no saṅgaraṃ tena mahāsenena maccunā.

4441. Corā dhanassa patthessa rājā muttosmi bandhanā,
Ehi rāja nivattassu nāhaṃ rajjenamatthikoti.
Mugapakkhajātakaṃ paṭhamaṃ.

1. Yaṃ jarāyābhibhuyyati - machasaṃ, syā 2. Dhanesinā - machasaṃ, syā
3. Passanti - vi 4. Ātapa - machasaṃ

[BJT Page 024] [\x 24/]
2. Mahājanakajātakaṃ
[PTS Page 035] [\q 35/]
4442. Koyaṃ majjhe samudadasmiṃ apassaṃ tiramāyuhe,
Kaṃ1- tvaṃ atthavasaṃ ñatvā evaṃ vāyamase bhusaṃ.

4443. Nisamma vattaṃ lokassa vāyāmassa ca devate,
Tasmā majjhe samuddasmiṃ appasaṃ tiramāyuhe.
4444. Gambhīre appameyyasmiṃ tīraṃ yassa na dissati,
Mogho te purisa vāyāmo appatvāva marissi.

[PTS Page 036] [\q 36/]
4445. Anaṇo ñātinaṃ hoti devānaṃ pituno2- ca so,
Karaṃ purisakiccāni na ca pacchānutappati.

4446. Apāraneyyaṃ yaṃ kammaṃ aphalaṃ kilamathuddayaṃ,
Tattha ko vāyamenattho maccu yassābhinippataṃ. 3-

4447. Apāraneyyaṃ accantaṃ yo viditvāna devate,
Na rakkhe attano pāṇaṃ jaññā so yadi4- hāpaye.

4448. Adhippāya phalaṃ eke asmiṃ lokasmi devate,
Payojayanti kammāni tāni ijjhanti vā na vā.
4449. Sandiṭṭhikaṃ kammaphalaṃ nanu passasi devate,
Sannā aññe tarāmahaṃ tañca passāmi santike.

4450. So ahaṃ vāyamissāmi yathāsattiṃ yathābalaṃ,
Gacchaṃ pāraṃ samuddassa kāsaṃ5- purisakāriyaṃ.

[PTS Page 037] [\q 37/]
4451. Yo tvaṃ evaṃ gate oghe appameyye mahaṇṇave,
Dhammavāyāmasampanno kammanā6- nāvasidasi,
So tvaṃ tattheva gacchābhi yattha te7- nirato mano.

1. Kiṃ - machasaṃ. Syā 2. Pitunañca - machasaṃ, syā 3. Nipaphataṃ - syā
4. Yati - machasaṃ 5. Kassaṃ - machasaṃ, syā 6. Kammunā - machasaṃ, syā
7. Ke - machasaṃ

[BJT Page 026] [\x 26/]
4452. Suriyuggamane nidhi atho oggamane nidhi,
Anno nidhi bahi nidhi na anto na bahi nidhi.

[PTS Page 038] [\q 38/]
4453. Ārohane mahānidhi atho orohane nidhi,
Caturo ca mahāsālā samantā yojane nidhi.

4454. Dantaggesu mahānidhi vālaggesu ca kekhuke,
Rukkhaggesu mahānidi soḷasete mahānidhi
Sahassatthāmo pallaṅko sivalārādhanena ca.

[PTS Page 043] [\q 43/]
4455. Āsiṃsetheva puriso1- na nibbindeyya paṇḍito,
Passāmi vohaṃ attānaṃ yathā icchiṃ tathā ahu.

4456. Āsiṃsetheva puriso na nibbindeyya paṇḍito,
Passāmi vohaṃ attānaṃ udakā thalamubbhataṃ.

4457. Vāsiṃsetheva puriso na nibbindeyya paṇḍito,
Passāmi vohaṃ attānaṃ yathā icchiṃ tathā ahu.

4458. Vāsiṃsetheva puriso na nibbindeyya paṇḍito,
Passāmi vohaṃ attānaṃ udakā thalamubbhataṃ. .

4459. Dukkhupanītopi naro sapañño
Āsaṃ na chindeyya sukhāgamāya,
Bahu hi phassā ahitā hitā ca
Avitakkitā maccumupabbajanti2-

4460. Acintitampi bhavati cittitampi vinassati,
Na hi cintāmayā bhogā itthiyā purisassa vā.

[PTS Page 045] [\q 45/]
4461. Apurāṇaṃ3- vata bho rājā sabbabhummo disampati,
Nājja nacce nisāmeti na gīte kurute mano.

4462. Na mige napi uyyāne napi haṃse udikkhati,
Mugova tuṇhimāsino na atthamanusāsati.

1. Āsiṃsetho puriso - machasaṃ 2. Maccumubbajanti - machasaṃ
3. Aporāṇaṃ - machasaṃ, syā, vi.

[BJT Page 028] [\x 28/]
4463. Sukhakāmā rabhosīlā vadhabandhā upāratā, 1-
Kesannu2- ajja ārāme daharā vuddhā ca acchare.

[PTS Page 046] [\q 46/]
4464. Atikkantavanathā dhīrā namo tesaṃ mahesinaṃ,
Ye ussukambhi lokambhi viharanti anussukā.

4465. Te chetvā maccuno jālaṃ taṃ taṃ māyāvino,
Chintālayattā3- gacchanti ko tesaṃ gatimāpaye.

4466. Kadāhaṃ mithilaṃ phītaṃ visālaṃ sabbatopabhaṃ, 4-
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu5- bhavissati.

4467. Kadāhaṃ mithilaṃ phītaṃ vibhattaṃ bhāgaso mitaṃ,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

4468. Kadāhaṃ mithilaṃ phītaṃ bahupākāratoraṇaṃ, 6-
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

4469. Kadāhaṃ mithilaṃ phītaṃ daḷhamaṭṭālakoṭṭhakaṃ,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

4470. Kadāhaṃ mithilaṃ phītaṃ suvibhattaṃ mahāpathaṃ,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

4471. Kadāhaṃ mithilaṃ phītaṃ suvibhattantarājaṇaṃ,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

4472. Kadāhaṃ mithilaṃ phītaṃ gavāssarathapīḷitaṃ,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

[PTS Page 047] [\q 47/]
4473. Kadāhaṃ mithilaṃ phītaṃ ārāmavanamāliniṃ,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

1. Apārutā - machasaṃ, syā upārutā - si. Mu. 2. Kassanu - machasaṃ, syā
3. Sandālayantā - machasaṃ, syā 4. Pabbato pabhaṃ - machasaṃ 5. Kudassu - machasaṃ 6.
Bahalapākāratoraṇaṃ - sihaḷa aṭṭhakathā (he vi 43 piṭa 7 kāṇḍaya)

[BJT Page 030] [\x 30/]
4474. Kadāhaṃ mithilaṃ phītaṃ uyyānavanamāliniṃ,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu1- bhavissati.

4475. Kadāhaṃ mithilaṃ phītaṃ pāsādavanamāliniṃ,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

4476. Kadāhaṃ mithilaṃ phītaṃ tiparaṃ2- rājabandhuniṃ,
Māpitaṃ somanassena vedehena yasassinā
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

4477. Kadāhaṃ vedehe3- phītaṃ nivite dhammarakkhite,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

4478. Kadāhaṃ vedehe phītaṃ ajeye dhammarakkhite,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

4479. Kadāhaṃ antepuraṃ rammaṃ vibhattaṃ bhāgaso mitaṃ,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.
4480. Kadāhaṃ antepuraṃ rammaṃ sudhāmattikalepanaṃ,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.
4481. Kadāhaṃ antepuraṃ rammaṃ sucigandhaṃ manoramaṃ,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.
4482. Kadāhaṃ kūṭāgāre vibhatte bhāgaso mite,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.
4483. Kadāhaṃ kūṭāgāre ca sudhāmattikalepane,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.
4484. Kadāhaṃ kūṭāgāre ca sucigandhe manorame,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.
4485. Kadāhaṃ kūṭāgāre ca litte candanaphosite, 4-
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.
1. Taṃ kudassu - machasaṃ, taṃ kadāsu - syā 2. Taṃ puraṃ - machasaṃ
3. Videhe - machasaṃ 4. Bhūsite - machasaṃ

[BJT Page 032] [\x 32/]
4486. Kadāhaṃ suvaṇṇapallaṅke goṇake cittasanthate,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.
4487. Kadāhaṃ maṇipallaṅke goṇake cittasanthate,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.
4488. Kadāhaṃ kappāsakoseyyaṃ khomakoṭumbarāni ca,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.
4489. Kadāhaṃ pokkharaṇiyo rammā cakkavākupakujitā1-
Mandālakehi sañachantā padumuppalakehi ca pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssa2- bhavissati.

4490. Kadāhaṃ hatthigumbe sabbālaṅkārabhusite,
Suvaṇṇakacche mātaṅge hemakappanavāsase2-

4491. Ārūḷhe gāmaṇiyehi tomaraṅkusapāṇihi, pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.
4492. Kadāhaṃ assagumbe sabbālaṅkārabhusite,
Ājāniyye ca jātiyā sindhave sīghavāhane.

4493. Ārūḷhe gāmaṇiyehi illiyāvāpadhārihi, pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.
[PTS Page 048] [\q 48/]
4494. Kadāhaṃ rathaseṇiyo pantaddhe ussitadadhaje,
Dīpe athopi veyyagghe sabbālaṅkārabhusite.

4495. Ārūḷhe gāmaṇiyehi cāpahatthehi vamamihi, pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu
bhavissati.

4496. Kadāhaṃ sovaṇṇarathe sannaddhe ussitaddhaje,
Dīpe athopi veyyagghe sabbālaṅkārabhusite.

4497. Ārūḷhe gāmaṇiyehi cāpahatthehi vammihi, pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu
bhavissati.

4498. Kadāhaṃ sajjhurathe sannaddhe ussitaddhaje,
Dipe athopi veyyagghe sabbālaṅkārabhūsite.

4499. Ārūḷhe gāmaṇiyehi cāpahatthehi vammihi, pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu
bhavissati.

1. Cakkavakkapakujitā - machasaṃ 2. Taṃ kudassu - machasaṃ, kadāsu - syā
3. Hemakappanivāsaye - machasaṃ

[BJT Page 034] [\x 34/]
4500. Kadāhaṃ assarathe sannaddhe ussitaddhaje,
Dipe athopi veyyagghe sabbālaṅkārabhūsite.

4501. Ārūḷhe gāmaṇiyehi cāpahatthehi vammihi, pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu
bhavissati.

4502. Kadāhaṃ oṭṭharathe sannaddhe ussitaddhaje,
Dipe athopi veyyagghe sabbālaṅkārabhūsite.

4503. Ārūḷhe gāmaṇiyehi cāpahatthehi vammihi, pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu
bhavissati.

4504. Kadāhaṃ goṇarathe sannaddhe ussitaddhaje,
Dipe athopi veyyagghe sabbālaṅkārabhūsite.

4505. Ārūḷhe gāmaṇiyehi cāpahatthehi vammihi, pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu
bhavissati.

4506. Kadāhaṃ ajarathe sannaddhe ussitaddhaje,
Dipe athopi veyyagghe sabbālaṅkārabhūsite.

4507. Ārūḷhe gāmaṇiyehi cāpahatthehi vammihi, pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu
bhavissati.

4508. Kadāhaṃ meṇḍarathe sannaddhe ussitaddhaje,
Dipe athopi veyyagghe sabbālaṅkārabhūsite.

4509. Ārūḷhe gāmaṇiyehi cāpahatthehi vammihi, pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu
bhavissati.

4510. Kadāhaṃ migarathe1-sannaddhe ussitaddhaje,
Dipe athopi veyyagghe sabbālaṅkārabhūsite.

4511. Ārūḷhe gāmaṇiyehi cāpahatthehi vammihi, pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu
bhavissati.

4512. Kadāhaṃ hatthārūhe2- sabbālaṅkārabhusite,
Nīlavammadhare3- sure tomaraṅkusa pāṇine; pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

1. Migaratheva - machasaṃ 2. Hatthāroheva - machasaṃ 3. Nīlavammidhareva - machasaṃ

[BJT Page 036] [\x 36/]
4513. Kadāhaṃ assārūhe1- sabbālaṅkārabhusite,
Nīlavammadhare sure illiyācāpadhārine pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.
4514. Kadāhaṃ rathārūhe2- sabbālaṅkārabhusite,
Nīlavammadhare sure cāpahatthe kalāpine 3 pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

[PTS Page 049] [\q 49/]

4515. Kadāhaṃ dhanuggahe sabbālaṅkārabhusite,
Nīlavammadhare sure cāpahatthe4- kalāpine pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

4516. Kadāhaṃ rājaputte5- sabbālaṅkārabhusite,
Cittavammadhare sure kañcanāveḷadhārine; pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.
4517. Kadāhaṃ ariyagaṇe vatthavante6- alaṅkate,
Haricandanalittaṅge kāsikuttamadhārine; pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

4518. Kadāhaṃ amaccagaṇe sabbālaṅkārabhusite,
Pitavammadhare sure purato gacchamāline; pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

4519. Kadā sattasatā bhariyā sabbalaṅkārabhusitā,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

4520. Kadā sattasatā bhariyā susaññā tanumajjhimā,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

4521. Kadā sattasatā bhariyā assavā piyabhāṇini,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

4522. Kadā sataphalaṃ kaṃsaṃ sovaṇṇaṃ satarājikaṃ,
Pahāya pabbajissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

1. Assāroheva - machasaṃ, syā 2. Rathāroheva - machasaṃ, syā
3. Kalāpino - syā 4. Cāpahattha - machasaṃ 5. Rājaputteva - machasaṃ 6. Vatavante -
machasaṃ
[BJT Page 038] [\x 38/]
4523. Kadāsasu maṃ hatthagumbā sabbalaṅkārabhusitā,
Suvaṇṇakacchā mātaṅgā hemakappanavāsasā.

4524. Ārūḷhā gāmaṇiyehi tomaraṃkusapāṇihi,
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu bhavissati.
4525. Kadāsasu maṃ assagumbā sabbalaṅkārabhusitā,
Ājāniyā ca jātiyā sindhavā sighavāhanā.

4526. Ārūḷhā gāmaṇiyehi illiyācāpadhārihi,
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu bhavissati.
4527. Kadāsasu maṃ rathaseṇiyo sannaddhā ussitaddhajā,
Dipā athopi veyyagghā sabbālaṅkārabhusitā.

4528. Ārūḷhā gāmaṇiyehi cāpahatthehi vammihi,
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu bhavissati.
4529. Kadāsasu maṃ soṇṇarathā sannaddhā ussitaddhajā,
Dipā athopi veyyagghā sabbālaṅkārabhusitā

4530. Ārūḷhā gāmaṇiyehi cāpahatthehi vammihi,
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu bhavissati.
[PTS Page 050] [\q 50/]
4531. Kadāsasu maṃ sajjhurathā sannaddhā ussitaddhajā,
Dipā athopi veyyagghā sabbālaṅkārabhusitā

4532. Ārūḷhā gāmaṇiyehi cāpahatthehi vammihi,
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu bhavissati.
4533. Kadāsasu maṃ assarathā sannaddhā ussitaddhajā,
Dipā athopi veyyagghā sabbālaṅkārabhusitā

4534. Ārūḷhā gāmaṇiyehi cāpahatthehi vammihi,
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu bhavissati.
4535. Kadāsasu maṃ oṭṭharathā sannaddhā ussitaddhajā,
Dipā athopi veyyagghā sabbālaṅkārabhusitā

4536. Ārūḷhā gāmaṇiyehi cāpahatthehi vammihi,
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu bhavissati.
[BJT Page 040] [\x 40/]
4537. Kadāsasu maṃ goṇarathā sannaddhā ussitaddhajā,
Dipā athopi veyyagghā sabbālaṅkārabhusitā

4538. Ārūḷhā gāmaṇiyehi cāpahatthehi vammihi,
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu bhavissati.
4539. Kadāsasu maṃ ajarathā sannaddhā ussitaddhajā,
Dipā athopi veyyagghā sabbālaṅkārabhusitā

4540. Ārūḷhā gāmaṇiyehi cāpahatthehi vammihi,
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu bhavissati.
4541. Kadāsasu maṃ meṇḍarathā sannaddhā ussitaddhajā,
Dipā athopi veyyagghā sabbālaṅkārabhusitā

4542. Ārūḷhā gāmaṇiyehi cāpahatthehi vammihi,
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu bhavissati.
4543. Kadāsasu maṃ migarathā sannaddhā ussitaddhajā,
Dipā athopi veyyagghā sabbālaṅkārabhusitā

4544. Ārūḷhā gāmaṇiyehi cāpahatthehi vammihi,
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu bhavissati.
4545. Kadāsasu maṃ hatthārūhā sabbālaṅkārabhusitā,
Nīlavammadharā surā tomaraṅkusapāṇino;
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu bhavissati.
4546. Kadāssu maṃ assārūhā sabbālaṅkārabhūsitā,
Nīlavammadharā surā illiyā 1-cāpadhārino;
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu bhavissati.

4547. Kadāssu maṃ rathārūhā sabbālaṅkārabhūsitā,
Nīlavammadharā surā illiyā 1-cāpadhārino;
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu bhavissati.

4548. Kadāssu maṃ dhanuggahā sabbālaṅkārabhūsitā,
Nīlavammadharā surā illiyā cāpadhārino;
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu bhavissati.

1. Indiyā - syā

[BJT Page 042] [\x 42/]
4549. Kadāssu maṃ rājaputtā sabbālaṅkārabhūsitā,
Cittavammadharā surā kañcanāveṭṭhārino;
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu1- bhavissati.
4550. Kadāssu maṃ ariyagaṇā vatthavantā alaṅkatā,
Haricandanalittaṅgā kāsikuttamadhārino;
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu bhavissati.

4551. Kadāssu maṃ amaccagaṇā sabbalaṅkārabhusitā,
Pitavammadharā surā purato gacchamālinī;
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu bhavissati.

4552. Kadāssu maṃ sannatā bhariyā sabbalaṅkārabhusitā,
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu bhavissati.

[PTS Page 051] [\q 51/]
4553. Kadāssu maṃ sannatā bhariyā susaññā tanumajjhimā,
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu bhavissati.

4554. Kadāssu maṃ sannatā bhariyā assavā piyabhāṇini,
Yantaṃ maṃ nānuyissanti taṃ kadāssu bhavissati.

4555. Kadāhaṃ pattaṃ gahetvā muṇḍo saṅghāṭipāruto,
Piṇḍikāyā carissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

4556. Kadāhaṃ paṃsukūlānaṃ ujjhitānaṃ mahāpathe,
Saṅghāṭiṃ dhārayissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

4557. Kadāhaṃ sattāhaṃ meghe2- ocaṭṭo3- allacīvaro,
Piṇḍikāyā carissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

4558. Kadāhaṃ sabbahaṃ4- ṭhānaṃ rukkhā rukkhā vanā vanaṃ,
Anapekkho viharissāmi5- taṃ kadāssu bhavissati.

4559. Kadāhaṃ giriduggesu pahinabhatyabheravo,
Adutiyo viharissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

1. Taṃ kudāssu - machasaṃ, kadusā - syā 2. Sammeghe - vi machasaṃ
3. Ovaṭṭho - machasaṃ ovaṭṭhe - syā 4. Sabbaṭṭhāna gantvā - machasaṃ sabbaṇhaṃ - syā 5.
Gamissāmi - machasaṃ 6. Gamissāmi - machasaṃ, syā

[BJT Page 044] [\x 44/]
4560. Kadā vīṇaṃva rujako sattatantiṃ manoramaṃ,
Cittaṃ ujuṃ karissāmi taṃ kadāssu bhavissati.

4561. Kadāhaṃ rathakārova parikantaṃ upāhanaṃ,
Kāmasaṃyojanena chevachaṃ1- ye dibbe ye ca mānuse.

[PTS Page 053] [\q 53/]
4562. Tā ca sattasatā bhariyā sabbālaṅkārabhūsitā,
Bāhā paggayha pakkanduṃ kasmā no vijahissasi.
4563. Tā ca sattasatā bhariyā susaññā tanumajjhimā,
Bāhā paggayha pakkanduṃ kasmā no vijahissasi.

4564. Tā ca sattasatā bhariyā assavā piyabhāṇini,
Bāhā paggayha pakkanduṃ kasmā no vijahissasi.

4565. Tā ca sattasatā bhariyā sabbālaṅkārabhūsitā,
Hitvā sampaddayi2- rājā pabbajjāya purakkhato.
4566. Tā ca sattasatā bhariyā susaññā tanumajjhimā,
Hitvā sampaddayi rājā pabbajjāya purakkhato.
4567. Tā ca sattasatā bhariyā assavā piyabhāṇinī,
Hitvā sampaddayi rājā pabbajjāya purakkhato.

[PTS Page 054] [\q 54/]
4568. Hitvā sataphalaṃ3- kaṃsaṃ sovaṇṇaṃ satarājikaṃ,
Aggahi matatikāpattaṃ4- taṃ dutiyābhisecanaṃ.

4569. Vesmā aggismā jālā kosā5- ḍayhanti bhāgaso,
Rajataṃ jātarūpañca muttā veḷuriyā bahuṃ.

4570. Maraṇayo saṅkhamuttā ca vatthikaṃ6- haricandanaṃ,
Ajinaṃ dantabhaṇḍañca lohaṃ kāḷāyasaṃ bahu;
Ehi rāja nivattassu mā te taṃ vinasā7- dhanaṃ.

1. Chetvā - machasaṃ 2. Sampaddavi - machasaṃ sampadavi - syā
3. Satapalaṃ - machasaṃ, syā 4. Mattikaṃ - machasaṃ 5. Koṭṭhā - vi
6. Vatthakaṃ - machasaṃ 7. Vinassā - machasaṃ syā
[BJT Page 046] [\x 46/]
4571. Susukhaṃ vata jivāma yesaṃ no natthi kiñcanaṃ,
Mithilāya1- ḍayahmānāya na me kiñci aḍayhatha.

[PTS Page 055] [\q 55/]
4572. Aṭaviyo samuppannā raṭṭhaṃ viddhaṃsayanti taṃ,
Ehi rāja nivantassu mā raṭṭhaṃ vinasā idaṃ.
4573. Susukhaṃ vata jivāma yesaṃ no natthi kiñcanaṃ,
Raṭṭhe vilumpamānambhi na me kiñci ajiratha2-.

4574. Susukhaṃ vata jivāma yesaṃ no natthi kiñcanaṃ,
Pitibhakkhā bhavissāma deva ābhassarā yathā.

[PTS Page 056] [\q 56/]
4575. Kimbheso mahato ghoso kā nu gāme kililiyā, 3-
Samaṇaññeva4- pucchāma kattheso abhisaṭo5- jano.

4576. Mamaṃ obhāya gacchantaṃ ettheso abhisaṭo jano,
Simātikkamanaṃ yantaṃ munimonassa pattiyā;
Missaṃ nandihi gacchantaṃ kiṃ jānamanupucchasi.

[PTS Page 057] [\q 57/]
4577. Māssu tiṇṇo amaññittho6- sarīraṃ dhārayaṃ imaṃ,
Atiraṇeyyamidaṃ7- kammaṃ bahu hi paripanthayo.

4578. Ko nu me paripanthassa mama evaṃ vihārino,
Yo nevadiṭṭhe nādiṭṭhe kāmānamabhipatthaye.

4579. Niddā tandī vijambhikā aratī bhattasammado,
Āvasanti sariraṭṭhā bahuhi paripanthayo8-

[PTS Page 058] [\q 58/]
4580. Kalyāṇaṃ vata maṃ bhavaṃ brāhmaṇamanusāsasi,
Brahmaṇaṃ yeva9- pucchāmi konu tvamasi mārisa.

1. Mithilaṃ - machasaṃ 2. Ahāratha - machasaṃ aḍayhatha māme kicī ahāratha - syā
3. Gāmeva kiliyā - machasaṃ kiliyā - syā 4. Samaṇaṃ teva - machasaṃ, syā
5. Abhisato - machasaṃ 6. Amuññittha - machasaṃ 7. Atiraṇeyya yamidaṃ bahuhi
paribandhayo - machasaṃ 8. Paribandhayo - machasaṃ 9. Tveva - vi machasaṃ.

[BJT Page 048] [\x 48/]
4581. Nārado iti me nāmaṃ1- kassapo iti maṃ vidu,
Bhoto sakāse āgañachiṃ sādhu sabbhi samāgamo.

4582. Tassa te sabbo ānando vihāro upavattatu,
Yadunaṃ taṃ paripurehi khantiyā upasamena ca.

4583. Pasāraya santatatañca unnattañca pasāraya,
Kammaṃ vijjañca dhammañca sakkatvāna paribbaja.

[PTS Page 059] [\q 59/]
4584. Bahuhatthi ca asse ca nagare janapadāni ca,
Hitvā janaka pabbajito kapalle ratimajjhagā.

4585. Kaccinnu te jānapadā2- mittā maccā ca ñātakamā,
Dubhiṃ akaṃsu3- janaka kasmā cetaṃ4- aruccatha.

4586. Na migājina jātucca5- ahaṃ kañci kudācanaṃ,
Adhammena jine ñātiṃ na cāpi ñātayo mamaṃ.

4587. Disvāna lokavantantaṃ khajjantaṃ kaddamikataṃ,
Haññare khajjhare vettha yattha satto puthujjano;
Etāhaṃ upamaṃ katvā bhikkhakosmi migājina.

[PTS Page 060] [\q 60/]
4588. Konu te bhagavā satthā kassetaṃ vacanaṃ suci
Nahi kappaṃ vā vijjaṃ vā paccakkhāya rathesabha:
Samaṇaṃ āhu vattantaṃ yathā dukkhassatikkamo.

4580. 4589. Na migājina jātucca ahaṃ kañci kudācanaṃ,
Samaṇaṃ brāhmaṇaṃ vāpi sakakatvāanupāvisaṃ.

1. Nāmena - machasaṃ, syā 2. Janapadā - machasaṃ 3. Dubbimakaṃsu - machasaṃ
4. Te taṃ 5. Jātucche - machasaṃ

[BJT Page 050] [\x 50/]
4590. Mahatā cānubhavena gacchanto siriyājalaṃ,
Giyamānesu gitesu vajjamānesu vaggusu; turiyatāḷitasaṃsuṭṭhe smatālasamāhite.

4591. Samigājina maddakkhiṃ phalaṃ1- ambaṃ tirocchadaṃ,
Tujjamānaṃ2- manussehi phalakāmehi3- jantuhi.

4592. So kho hantaṃ siriṃ hitvā orohitvā vigājina,
Mulaṃ ambassupāgañchiṃ phalino nipphalitassa ca.

4593. Phalaṃ abbaṃ bhataṃ disvā viddhasataṃ4- vinalikataṃ,
Athetaṃ itaraṃ ambaṃ nīlohāsaṃ manoramaṃ.

[PTS Page 061] [\q 61/]
4594. Evameva nunambhepi issare ihukaṇṭake,
Amittā no vadhissanti yathā ambo phali hato.

4595. Ajinamhi haññate dīpi nāgo dantehi haññate,
Dhanambhi dhanino hanti aniketamasanthavaṃ;
Phali ambo aphalo ca te satthāro ubho mama.

4596. Sabbo jano pavyadhito rājā pabbajito iti,
Hatthārohā aṇikaṭṭhā rathikā pattikārikā.

4597. Assāsayitvā janataṃ ṭhapayitvā paṭicchadaṃ,
Puttaṃ rajje ṭhapetvā atha pacchā pabbajissasi.

[PTS Page 062] [\q 62/]
4598. Vattā mayā jānapadā mitatāmaccā ca ñātakā,
Santi puttā videhānaṃ dighāvu raṭṭhavaḍḍhano;
Te rajjaṃ kārayissanti mithilāyaṃ pajāpati.

4599. Ehi taṃ anusikkhāmi yaṃ vākyaṃ mama ruccati,
Rajjaṃ tuvaṃ kārayanti pāpaṃ duccaritaṃ bahuṃ:
Kāyena vācā manasā yena gañachisi duggatiṃ.

1. Balaṃ ambha - machasaṃ 2. Hatamānaṃ - machasaṃ tudamānaṃ - syā
3. Balakāmehi - machasaṃ 4. Vidasataṃ - machasaṃ.

[BJT Page 052] [\x 52/]
4600. Paradinnakena paraniṭṭhitena,
Piṇḍena yāpehi sadhiradhammo.

[PTS Page 063] [\q 63/]
4601. Yopi catutthe bhattakāle na bhuñje
Ajaddhumāriva1- khudāya mīye,
Na tveva piṇḍaṃ lulitaṃ anariyaṃ
Kulaputtarūpo sappuriso na seve
Tayidaṃ na sādhu tayidaṃ na suṭṭhu
Sunakhucchiṭṭhakaṃ bhuñjase tvaṃ.

[PTS Page 064] [\q 64/]
4602. Na cā pi me sīvali so abhakkho
Yaṃ hoti cannaṃ gihino sunakhassa vā,
Ye keci bhogā idha dhammaladdhā
Sabbo so bhakkho anavajjāti2- vutto.

4603. Kumārike3- upaseniye niccaṃ nigaḷa4- maṇḍita,
Kasmā te eko bhujo janati eko te na janati bhujo,

4604. Imasmiṃ me samaṇa hatthe paṭimukko ekanīdhuro, 6-
Saṅghātā jāyate saddo dutiyasseva sā gati.

4605. Imasmiṃ me samaṇā hatthe paṭimukko ekanīdhuro, 6-
So aditiyo na chanati munibhutova tiṭṭhati.

4606. Vivādappatto dutiyo keneko vivadissati,
Tassa te saggakāmassa ekattamuparovataṃ.

[PTS Page 065] [\q 65/]
4607. Suṇasi7- sivalī gāthā kumāriyā paveditā,
Pessiyā maṃ garahittho dutiyasseva sā gati.

4608. Ayaṃ dvedhā patho bhadde anuciṇṇo pathāvihi,
Tesaṃ tvaṃ ekaṃ gaṇhāhi abhamekaṃ punāparaṃ.

4609. Neva maṃ tvaṃ "patī me"ti māhaṃ "bhariyā"ti vā puna,
Imameva kathaṃ kathayantā thuṇaṃ nagarupāgamuṃ.

1. Ajuttamāriva - machasaṃ ajajjhaṭṭhamāriva - syā ajhajuṭṭhumariva - vi
2. Anavaye - machasaṃ 3. Kumāriye - machasaṃ, vi 4. Tikala - machasaṃ
5. Dunivarā - machasaṃ, syā 6. Ekanivaro - machasaṃ 7. Suṇāsu - machasaṃ

[BJT Page 054] [\x 54/]
[PTS Page 066] [\q 66/]
4610. Koṭṭhake usukārassa bhattakāle upaṭṭhite,
Tatra ca so usukāro (ekaṃ daṇaḍaṃ ujuṃ kataṃ;)
Ekañca cakkhuṃ niggayha jimbhamekena pekkhati.

4611. Evaṃ no sādhu passasi usukāra suṇohi me,
Yadekaṃ cakkhuṃ niggayha jibhamamekena pekkhasi.

4612. Vihi samaṇa cakkhuhi visālaṃ viya khāyati,
Asampatvā paraṃ1- liṅgaṃ nujajubhāvāya kappati.

4613. Ekañca cakkhuṃ niggayha jimbhamekena pekkhato,
Sampatvā paramaṃ liṅgaṃ ujubhāvāya kappati.

4614. Vivādappatto dutiyo keneko vivadissati,
Tassa te saggakāmassa ekattamuparovataṃ.

[PTS Page 067] [\q 67/]
4615. Suṇasī sīvali gāthā usukāreṇa paveditā,
Pessiyā2- maṃ garahittho dutiyasseva sā gati.
4616. Ayaṃ dvedhā patho bhadde anuciṇṇā pathāvihi,
Tesaṃ tvaṃ ekaṃ gaṇhāhi ahametaṃ punāparaṃ.

4617. Neva maṃ tvaṃ "pati me"ti māhaṃ "bhariyā"ti vā puna,
Muñajāvisakā3- pavāḷhā ekā vihara sīvalī ti.
Mahājanakajātakaṃ dutiyaṃ.

1. Paramaṃ - machasaṃ 2. Pesiyā - machasaṃ 3. Muñachavesikā - machasaṃ

[BJT Page 056] [\x 56/]
[PTS Page 077] [\q 77/]
3. Sāmajātakaṃ
4618. Ko nu maṃ usunā vijjhi pattaṃ udahārakaṃ, 1-
Khattiyo brāhmano vesso ko maṃ viddhā niliyasi. 2-

4619. Na me maṃsāni khajjāni cammenattho na vijjati,
Atha kena nu vaṇṇena viddheyyaṃ maṃ amaññatha.

4620. Ko vā tvaṃ kasasa vā putte kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ,
Puṭṭho me samma akkhāhi kiṃ maṃ viddhā nilīyasi.

4621. Rājāhamasmi kāsinaṃ piliyakkhoti maṃ vidu,
Lobhā raṭṭhaṃ pahatvāna3- migamesaṃ4- carāmahaṃ.

4622. Issatthevassami kusalo daḷhadhammoti vissuto,
Nāgopi me na muñceyya āgato usupātanaṃ.

[PTS Page 078] [\q 78/]
4623. Tvañca tassa vā puttosi kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ,
Pituno attano cāpi nāmagottaṃ pavedaya.

4624. Nesādaputto bhaddante sāmo iti maṃ ñātayo,
Āmantayiṃsu jivantaṃ svājjevāhaṃ5- gato saye.

4625. Viddhosmi puthusallena savisena yathā migo,
Sakamhi lohite rāja passa semi paripluto.

4626. Paṭicamma6-gato sallaṃ passa vihāmi7- lohitaṃ,
Āturo tyānu pucchāmi kiṃ maṃ viddhā nilīyasi.

1. Udahārayaṃ - machasaṃ 2. Niliyyasi - machasaṃ 3. Pahitvāna - machasaṃ, syā
4. Migameso - machasaṃ 5. Svajjevavaṃ - machasaṃ 6. Paṭivā - machasa, syā
7. Mimbhāmi - machasaṃ thimahāmi - syā.
[BJT Page 058] [\x 58/]
4627. Ajinambhi haññate dīpi nāgo antehi haññate,
Atha kena nu vaṇṇena viddheyyaṃ maṃ amaññatha.

4628. Migo upaṭṭhito āsi āgato usupātanaṃ,
Taṃ disvā ubbijji sāma1- tena kodho mamāvisi.

[PTS Page 079] [\q 79/]
4629. Yatho sarāmi attānaṃ yato pattosmi viññutaṃ,
Na maṃ migā uttasanti2- araññe sāpadānipi.

4630. Yato nīdhiṃ parihariṃ yato pattosmi yobbanaṃ,
Na maṃ migā uttasanti araññe sāpadānipi.

4631. Bhīrū kimpurisā rāja pabbate gandhamādane,
Sammodamānā gacchāma pabbatāni vanāni ca;
Atha kena nu vaṇṇena uttrase so migo mamaṃ.

4632. Na taddasā3- migo sāma kintāhaṃ alikaṃ4- bhaṇe,
Kodhalobhābhibhutohaṃ usuṃ te taṃ avassajiṃ.

4633. Kuto nu samma āgamma kassa vā pahito tuvaṃ,
Udahāro nadiṃ gaccha āgato migasammataṃ.

[PTS Page 080] [\q 80/]
4634. Andhā mātā pitā mayhaṃ te bharāmi brahāmane,
Tesāhaṃ udahārako1- āgato migasammataṃ.

4635. Atthi tesaṃ usāmantaṃ atha sāhassa jīvitaṃ,
Udakassa ca alābhena maññe andhā marissare.

1. Ubbijjissāmi - machasaṃ 2. Utrasanti - machasaṃ, syā 3. Na taṃ tasa - machasaṃ, syā 4.
Aliko - machasaṃ 5. Udakaṃ hāṇa - chesaṃ.

[BJT Page 060] [\x 60/]
4636. Na me idaṃ tathā dukkhaṃ labbhāhi pumunā idaṃ,
Yañca ammaṃ na passāmi taṃ me dukkhataraṃ ito.
4637. Na me idaṃ tathā dukkhaṃ labbhāhi pumunā idaṃ,
Yañca tātaṃ na passāmi taṃ me dukkhataraṃ ito.

4638. Sā nūna kapaṇā ammā cirarattāya rucchati, 1-
Aḍḍharatte ca ratte vā nadiva avasucchati.

4639. So nūna kapaṇo tato cirarattāya rucchati,
Aḍḍharatte ca ratte vā nadiva avasucchati.

4640. Uṭṭhānapāricariyāya pādaṃ2- sambāhanassa ca,
"Sāma tātā" ti vilapantā hiṇḍissanti3- brahāvane.

4641. Idampi dutiyaṃ sallaṃ kampeti hadayaṃ mama.
Yañca andhe na passāmi maññe hessāmi4- jīvitaṃ.

[PTS Page 081] [\q 81/]
4642. Mā bāḷhaṃ paridevesi sāma kalyāṇadassana,
Ahaṃ kammakaro hutvā bharissaṃ te brahavane.

4643. Issatthe casmi kusalo daḷhadhammoti vissuto,
Ahaṃ kammakāro hutvā bharissaṃ te brahavane
4644. Migānaṃ vighāsamanvesaṃ vanamula phalāni ca,
Ahaṃ kammakaro hutvā bharissaṃ te brahāvane
1. Ruccati - machasaṃ, syā vi 2. Rāja - machasaṃ 3. Hindisasanti - machasaṃ
4. Na me bhissāmi - machasaṃ

[BJT Page 062] [\x 62/]
4645. Katamaṃ taṃ vanaṃ sāma yattha mātā pitā tava,
Ahaṃ te tathā bharissaṃ yathā te ahari tuvaṃ.

4646. Ayaṃ ekapadi rāja yo yaṃ ussisake mama,
Ito gantvā aḍḍhakosaṃ tattha1- tesaṃ agārakaṃ;
Tattha mātā pitā mayhaṃ te bharassu ito gato.

[PTS Page 082] [\q 82/]
4647. Namo te kāsirājatthu namo te kāsivaḍḍhana,
Andhā mātā pitā mayhaṃ bharassu brabhāvane.

4648. Añjaliṃ te paggaṇhāmi kāsirāja namatthu te,
Mātaraṃ pitaraṃ mayhaṃ mutto vajjāsi vandanaṃ.

4649. Idaṃ vanvāna so sāmo yuvā kalyāṇadassano,
Mucchito visavegena visaññi samapajjatha.

4650. Sa rājā paridevesi bahuṃ kāruññasaṃhitaṃ,
Ajarāmaro vahaṃ āsaṃ ajjetaṃ2- ñāsi no pure;
Sāmaṃ kālakataṃ disvā "natthi maccussa nāgamo".

4651. Yassu maṃ patimanteti savisena samappito,
[PTS Page 083] [\q 83/]
Svājjevaṃ gate kāle na kiñci mabhihāsati.

4652. Nirayaṃ nūna gacchāmi ettha me natthi saṃsayo,
Tadāhi pakataṃ pāpaṃ cirarattāya kibabisaṃ.

4653. Bhavanti tassa vattāro gāme kibbisakārako,
Araññe nimmanussambhi ko maṃ vattumarahati.

1. Yattha - machasaṃ 2. Ajjabhaññāmi - machasaṃ, ajjetaṃ ñāmi - syā

[BJT Page 064] [\x 64/]
4654. Sārayanti hi kamamāni game saṃgaccha mānavā,
Araññe nimmanussambha ko nu maṃ sārayissati.

[PTS Page 084] [\q 84/]
4655. Sā devatā antarahitā pabbate gandhamādane,
Raññova anukampāya imā gātā abhāsatha.

4656. Āguṃ kari mahārāja akarā1- kammadukkaṭaṃ,
Adusakā pitā putatā tayo ekusunā hatā.

4657. Ehi taṃ anusikkhāmi yathā te sugati siyā,
Dhammenandhe2- vane posa maññehaṃ sugatī tayā.

4658. Sa rājā paridevitvā bahuṃ kāruññasaṃhitaṃ,
Udakakumbhamādāya pakkāmi dakkhiṇāmukho.

[PTS Page 085] [\q 85/]
4659. Kassa na eso padasaddo manussasseva āgato,
Neso3- sāmassa nigoso ko nu tvamasi mārisaṃ.

4660. Santaṃ hi sāmo vajati santaṃ pādāni ñattiti, 4-
Noso sāmassa niggheso ko nu tvamasi mārisa.

4661. Rājāhamassami kāsinaṃ piliyakkhoti maṃ vidu,
Lobhā raṭṭhaṃ pahatvāna5- migamesaṃ6- varāmahaṃ.

4662. Issatthe casmi kusalo daḷhadhammoti vissuto,
Nāgopi me na muñceya āgato usupātanaṃ.
4663. Svāgatante mahārāja atho te adurāgataṃ,
Issarosi anuppatto yaṃ idhatthi pavedaya.

4664. Tindukāni piyālāni madhuke kāsumāriyo,
Phalāni khuddakappāni bhuñja rāja varaṃ varaṃ.

1. Akari - machasaṃ, syā vi akāraṃ - simu 2. Dhammena te - machasaṃ
3. No - machasaṃ 4. Neyati - machasaṃ 5. Pahitvāna - machasaṃ
6. Migameso - machasaṃ

[BJT Page 066] [\x 66/]
4665. Idampi pānīyaṃ sītaṃ ābhataṃ girigabbharā,
Tato piva mahārāja sace tvaṃ abhikaṅkhasi.

[PTS Page 086] [\q 86/]
4666. Nālaṃ andhā vane daṭṭhuṃ ko nu me1- phalamāharī,
Anandhassevayaṃ samamā nivāpo2- mayha khāyati.

4667. Daharo yuvā nātibrahā sāmo kalyāṇadassano,
Dighassa kesā asitā atho sunaggavellitā.

4668. So bhave phalamāhatvā ito ādā kamaṇḍaluṃ,
Nadiṃ gato udahāro maññe na duramāgato.

4669. Ahaṃ ta ṃavadhiṃ sāmaṃ yo tuyhaṃ paricārako,
Yaṃ kumāraṃ pavedetha sāmaṃ kalyānadassanaṃ.

4670. Dīghassa kesā asitā atho sunaggavellitā,
Tesu lohitalittesu seti sāmo mayā hato.

[PTS Page 087] [\q 87/]
4671. Kena dukulamantesi "hato sāmo"ti vādinā,
"Hato sāmā"ti sutvāna hadayaṃ me pavedhati.

4672. Assatthasseva taruṇaṃ pavālaṃ māluteritaṃ,
"Hato sāmo"ti sutvāna hadayaṃ me pavedhati.

4673. Pārike kāsirājāya so sāmaṃ vigasammate,
Kodhasā usunā vijjha tassa mā pāpamicchimbhā.

4674. Kicchā laddho piyo putto yo andho abharī vane,
Taṃ ekaputtaṃ ghātimbhi kathaṃ citataṃ na kopaye.

4675. Kicchā laddho piyo putto yo andho abharī vane,
Taṃ ekaputtaṃ ghātimbhi akkodhaṃ ahu paṇḍitā.

1. Vo - machasaṃ, syā 2. Nivāto - machasaṃ

[BJT Page 068] [\x 68/]
4676. Mā khāḷhaṃ paridevetha "hato sāmā"ti vādinā,
Ahaṃ kammakaro hutvā bharissāmi brahāmane.

4677. Issatthe casami kusalo daḷhadhammoti visasuto,
Ahaṃ kammakāro hutvā bharissāmi brahvane.

4678. Migānaṃ1- vighāsamanvesaṃ vanamula phalāni ca,
Ahaṃ kammakaro hutvā bharissāmi brahāmane.

[PTS Page 088] [\q 88/]
4679. Nesa dhammo mahārāja netaṃ ambhesu kappati,
Rājā tvampi ambhākaṃ pade vandāma te mayaṃ.

4680. Dhammaṃ nesāda bhaṇatha katā apaviti tayā,
Pitā tvamasi ambhākaṃ mātā tvamasi pārike.

4681. Namo te kāsirājatthu namo te kāsivaḍḍhana,
Añjaliṃ te pagaṇhāma yāva sāmānupāpaya.

4682. Tassa pāde pamajjantā2- mukhañca bhujadassanaṃ,
Saṃsumbhamānā antānaṃ kālamāgamayāmase.

[PTS Page 089] [\q 89/]
4683. Brahā vāḷamigākiṇṇaṃ ākāsantaṃ padissati,
Yattha sāmo hato seti candova patito chamā.
4684. Brahā vāḷamigākiṇṇaṃ ākāsantaṃ padissati,
Yattha sāmo hato seti suriyova patito chamā.

4685. Brahā vāḷamigākiṇṇaṃ ākāsantaṃ padissati,
Yattha sāmo hato seti paṃsunā patikuṇṭhito

4686. Brahā vāḷamigākiṇṇaṃ ākāsantaṃ padissati,
Yattha sāmo hato seti idheva vasatha assame.

4687. Yadi tattha sahassāni satāni nahutāni ca,
Nevambhakāṃ bhayaṃ koci vane vāḷesu vijjati.

1. Magānaṃ - machasaṃ 2. Pavaṭṭantā - vi samajjantā - machasaṃ, syā.

[BJT Page 070] [\x 70/]
4688. Tato andhānamādāya kāsirājā brahāvane,
Hatthe gahetvā pakkāmi yattha sāmo hato ahu.

[PTS Page 090] [\q 90/]
4689. Disvāna patitaṃ sāmaṃ puttakaṃ paṃsukuṇṭhitaṃ,
Apaviddhaṃ brahāraññe candaṃva patitaṃ chamā.

4690. Disvāna patitaṃ sāmaṃ puttakaṃ paṃsukuṇṭhitaṃ,
Apaviddhaṃ brahāraññe suriyaṃva patitaṃ chamā.

4691. Disvāna patitaṃ sāmaṃ puttakaṃ paṃsukuṇṭhitaṃ,
Apaviddhaṃ brahāraññe karuṇaṃ paridevayuṃ.

4692. Disvāna patitaṃ sāmaṃ puttakaṃ paṃsukuṇṭhitaṃ,
Bāhā paggayha pakkanduṃ "adhammo kira bho" iti.

4693. Khāḷhaṃ khosi tuvaṃ sutto sāmakalyāṇadassana,
Yo ajjevaṃ gate kāle na kiñci mabibhāsasi.
4694. Khāḷhaṃ khosi tuvaṃ matto sāmakalyāṇadassana,
Yo ajjevaṃ gate kāle na kiñci mabibhāsasi.
4695. Khāḷhaṃ khosi tvaṃ pamattosi1- sāma kalyāṇadassana,
Yo ajjevaṃ gate kāle na kiñci mabibhāsasi.
4696. Khāḷhaṃ khosi tuvaṃ kuddho2- sāmakalyāṇadassana,
Yo ajjevaṃ gate kāle na kiñci mabibhāsasi.
4697. Khāḷhaṃ khosi tuvaṃ ditto3-sāmakalyāṇadassana,
Yo ajjevaṃ gate kāle na kiñci mabibhāsasi.
4698. Khāḷhaṃ khosi tvaṃsi vimanosi sāmakalyāṇadassana,
Yo ajjevaṃ gate kāle na kiñci mabibhāsasi.
1. Puttosi - machasaṃ 2. Patuḍosi - machasaṃ 3. Paditto - machasaṃ

[BJT Page 072] [\x 72/]
4699. Jaṭaṃ valitaṃ paṅka1-gataṃ kodāni saṇṭhapessati,
Sāmo ayaṃ kālakato2- andhānaṃ paricārako.

4700. Ko ce sammajjanādāya3- samamajjissati assamaṃ,
Sāmo ayaṃ kālakato andhānaṃ paricārako.
4701. Kodāni nabhāpayisasti sitenuṇhodakena ca,
Sāmo ayaṃ kālakato andhānaṃ paricārako.
[PTS Page 091] [\q 91/]
4702. Kodāni bhojayissati vanamulaphalāni ca,
Sāmo ayaṃ kālakato andhānaṃ paricārako.

4703. Disvāna patitaṃ sāmaṃ puttakaṃ paṃsukuṇaṭhitaṃ,
Aṭṭitā puttasokena mātā saccamabhāsatha:

4704. Yena saccenayaṃ sāmo dhammacāri re ahu,
Etena sacacavajjena visaṃ sāmasasa haññatu.

4705. Yena saccenayaṃ sāmo brammacāri dura ahu,
Etena sacacavajjena visaṃ sāmasasa haññatu.

4706. Yena saccenayaṃ sāmo saccavādi pūre ahu,
Etena sacacavajjena visaṃ sāmasasa haññatu.

4707. Yena saccenayaṃ sāmo mātā petti4-bharo ahu,
Etena sacacavajjena visaṃ sāmasasa haññatu.

4708. Yena saccenayaṃ sāmo kule jeṭṭhāpacāyiko,
Etena sacacavajjena visaṃ sāmasasa haññatu.

4709. Yena saccenayaṃ sāmo pāṇā piyataro mama,
Etena sacacavajjena visaṃ sāmasasa haññatu.

4710. Yaṃ kiñcitthi kataṃ puññaṃ mayhaṃ ceva pitucca te, sacacana5tena kusalena visaṃ
sāmasasa haññatu.

[PTS Page 092] [\q 92/]
4711. Disvāna patitaṃ sāmaṃ puttakaṃ paṃsukuṇaṭhitaṃ,
Aṭṭito puttasokena pitā saccamabāsatha:

1. Paṃsu - machasaṃ 2. Kālaṅkato - machasaṃ 3. Sammajjamādāya - machasaṃ
4. Pitati - machasaṃ 5. Sabbena - machasaṃ

[BJT Page 074] [\x 74/]
4712. Yena saccenayaṃ sāmo dhammacāri pure ahu,
Etena sacacavajjena visaṃ sāmasasa haññatu.

4713. Yena saccenayaṃ sāmo brammacāri pure ahu,
Etena sacacavajjena visaṃ sāmasasa haññatu.

4714. Yena saccenayaṃ sāmo saccavādi pūre ahu,
Etena sacacavajjena visaṃ sāmasasa haññatu.

4715. Yena saccenayaṃ sāmo mātāpettibharo ahu,
Etena sacacavajjena visaṃ sāmasasa haññatu.

4716. Yena saccenayaṃ sāmo kule jeṭṭhāpacāyiko,
Etena sacacavajjena visaṃ sāmasasa haññatu.

4717. Yena saccenayaṃ sāmo pāṇā piyataro mama,
Etena sacacavajjena visaṃ sāmasasa haññatu.

4718. Yaṃ kiñcātthi kataṃ puññaṃ mayhaṃ ca mātuyā ca te,
Saccena tena kusalena visaṃ sāmassa haññatu.
4719. Sā devatā antarahitā pabbate gandhamādane,
Sāmassa anukampāya imaṃ saccamābhasatha.

4720. Pabbatyāhaṃ gandhamādane cirarattanivāsinī,
Na me piyataro koci añño sāmā1- na vijjati.
Etena saccavajjena visaṃ sāmassa haññatu.

4721. Sabbe vanā gandhamayā pabbate gandhamādane,
Etena sacacavajjena visaṃ sāmasasa haññatu.

[PTS Page 093] [\q 93/]
4722. Sāmo hamasmi bhaddaṃ bahuṃ kāruññasaṃhitaṃ,
Khippaṃ sāmo samuṭṭhāsi yuvā kalyāṇadassano.

4723. Samo hamasmi bhaddaṃ vo sotthināmhi samuṭṭhito,
Mā bāḷhaṃ paridevetha mañjunābhivadetha maṃ.

4724. Svāgatante mahārāja atho te adurāgataṃ,
Issarosi anupapatto yaṃ idhatthi pavedaya.

1. Samo - machasaṃ, sāmena - syā

[BJT Page 074] [\x 74/]

4725. Tindukāni1- piyālāni madhuke kāsumāriyo,
Phalāni khuddakappāni bhuñja rāja vara varaṃ.

4726. Atthi maṃ pāṇiyaṃ sītaṃ ābhataṃ girigabbharā,
Tato piva mahārāja sace tvaṃ abhikaṅkhasi.
4727. Sammuyhāmi pamuyhāmi sabbā muyhanti me disā,
Petaṃ taṃ sāma addakkhiṃ2- konu tvaṃ sāma jivasi.

4728. Api jīvaṃ mahārāja purisaṃ gāḷhavedanaṃ,
Upanitamanasaṅkappaṃ jivantaṃ maññate mataṃ.
4729. Api jīvaṃ mahārāja purisaṃ gāḷhavedanaṃ,
Taṃ nirodhagataṃ santaṃ jivantaṃ maññate mataṃ.
[PTS Page 094] [\q 94/]
4730. Yo mātaraṃ vā pitaraṃ vā macco dhammena posati,
Devāpi naṃ tikicchanti mātāpetti bharaṃ janaṃ3-

4731. Yo mātaraṃ vā pitaraṃ vā macco dhammena posati,
Idha ceva naṃ pasaṃsanti pecca sagge ca modati.

4732. Esa bhiyyo pamuyhāmi sabbā muyhanti medisā,
Saraṇaṃ taṃ sāma gacchāmi tvañca me saraṇaṃ bhavā

4733. Dhammaṃ cara mahārāja mātāpitusu khattiya,
Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamisassi.
4734. Dhammaṃ cara mahārāja puttadāresu khattiya,
Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamisassi.
4735. Dhammaṃ cara mahārāja mittāmaccesu khattiya,
Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamisassi.
4736. Dhammaṃ cara mahārāja vāhanesu balesu ca,
Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamisassi.
1. Tiṇḍunānitipi pātho 2. Mamadakkhi - machasaṃ 3. Naraṃ - machasaṃ, syā

[BJT Page 078] [\x 78/]
4737. Dhammaṃ cara mahārāja gāmesu nigamesu ca,
Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamisassi.
4738. Dhammaṃ cara mahārāja raṭṭhesu janapadesu ca,
Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamisassi.
4739. Dhammaṃ cara mahārāja samaṇabrāhmaṇesu ca,
Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamisassi.
4740. Dhammaṃ cara mahārāja migapakkhisu khattiyā,
Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamisassi.
4741. Dhammaṃ cara mahārāja dhammo ciṇṇo sukhāvaho,
Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamisassi.
4742. Dhammaṃ cara mahārāja dhammo ciṇṇo sukhāvaho,
Idha dhammaṃ caritvāna sa indā devā sabrahmakā;
Suciṇṇena divaṃ sattā mā dhammaṃ rāja pamādoti.
Sāmajātakaṃ tatiyaṃ.

4. Nimijātakaṃ
[PTS Page 097] [\q 97/]
4743. Accheraṃ vata lokasmiṃ upapajjanti vicakkhaṇā,
Yadā ahu nimirājā paṇḍito kusalatthiko.

4744. Rājā sabbavidebhānaṃ adā dānaṃ arindamo,
Tassa taṃ dadato dānaṃ saṅkeppā udapajjatha.
Dānaṃ vā brahmacariyaṃ vā katamaṃsu mahapphalaṃ.

[PTS Page 098] [\q 98/]
4745. Tassa saṅkappamaññāya maghavā devakuñajaro,
Sahassanetto pāturahu vaṇṇena nibhataṃ tamaṃ.

[BJT Page 080] [\x 80/]
4776. Sa lomahaṭṭho manujindo vāsavaṃ avacā nimi,
Devatānusi gandhabbo ādu sakko purindado.

4747. Na ca me tādiso vaṇṇo diṭṭho vā yadi vā suto,
Ācikkha me tvaṃ bhaddante kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ.

4748. Sa lomahaṭṭhaṃ ñatvāna vāsavo avacā nimiṃ,
Sakkohamasmi devindo āgatosmi tavantiko.

4749. Alomahaṭṭho manujinda puccha pañhaṃ yadicchasi1-
So ca tena kātokāso vāsavaṃ avacā nimi.

4750. Pucachāmi taṃ mahābāhu sabbabhūtānamissara,
Dānaṃ vā brahmacariyaṃ vākatamaṃsu mahapphalaṃ

4751. So puṭṭho naradevena vāsavo avacā nimiṃ,
Vipākaṃ brahmacariyassa jānaṃ akkhāsajānato

4752. Hītena brahmacariyena khattiye upapajjati,
Majjhimena ca devantaṃ uttamena visujjhati.

4753. Nahete pulabhā kāyā yāvayogena kenaci,
Yo kāye upapajjanti anāgārā tapassino.

[PTS Page 099] [\q 99/]
4754. Dudipo dāgāro selo mucalindo bhagīraso,
Usinaro2- aṭṭhako ca assako ca puthujjano,

4755. Ete caññe ca rājāno khattiyā brahmaṇā bahu,
Puthu yaññaṃ yajitvāna petaṃ te nātivattisuṃ.

4756. Ye ve adutiyā na ramalanti ekikā
Vivekajaṃ ye na labhanti pitiṃ,
Kiñcāpi te indasamānabhogā
Te ve parādhinasukhā varākā.

1. Yamicchasi - machasaṃ 2. Usindaro - machasaṃ usinaro - vi

[BJT Page 082] [\x 82/]
4757. Addhā ime1- avattiṃsu anāgarā tapassino,
Sattisayo yāmahanu somayāgo2- manojavo,

4758. Samuddo māgho bharato ca3- isikālikarakkhiyo, 4-
Aṃgiraso kassapo ca kisavaccho akitti ca. 5-

[PTS Page 100] [\q 100/]
4759. Uttarena nadi sidā gambhirā duratikkamā,
Naḷaggivaṇṇā jotanti sadā kañcanapabbatā.

4760. Parūḷhakacchā tagarā rūḷhakacchā vanā nagā,
Tatrāsuṃ dasasabhassāni porāṇā isayo pure.

4761. Ahaṃ seṭṭhosmi dānena saṃyamena damena ca,
Anuttaraṃ vataṃ katvā pakiracāri samahite.

4762. Jātimantaṃ ajaccaṃ ca ahamujjugataṃ naraṃ,
Ativelaṃ namassissaṃ kammabandhu hi mātiyā6-

4763. Sabbe vaṇaṇā adhammaṭṭhā patanati nirayaṃ adho,
Sabbe vaṇaṇā nirujjhanti7- caritvā dhammamuttamaṃ.

[PTS Page 102] [\q 102/]
4764. Idaṃ vatvāna maghavā devarājā sujampati,
Vedehaṃ anusāsitvā saggakāyaṃ apakkami.

4765. Imaṃ honto nisāmetha yāvantettha samāgatā,
Dhammikānaṃ manusasānaṃ vaṇaṇaṃ uccāvacaṃ bahuṃ.

4766. Yathā ayaṃ nimirājā paṇḍito kusalatthiko,
Rājā sabbavidehānaṃ adā dānaṃ arindamo.

4767. Tassa taṃ dadako dānaṃ saṅkappo udapajjatha,
Dānaṃ vā brahmacariyaṃ vā katamaṃsu mahappalaṃ.

1. Atha ime - machasaṃ 2. Somayāmo - machasaṃ 3. Bharado ca - machasaṃ
4. Isikālapurakkhato - machasaṃ 5. Akanati ca - machasaṃ 6. Māṇavā - machasaṃ
7. Visujjhanti - vi machasaṃ.

[BJT Page 084] [\x 84/]
[PTS Page 103] [\q 103/]
4768. Abbhuto vata lokasmiṃ uppajji lomahaṃsano,
Dibbo ratho pāturahu vedehassa yasassino.

[PTS Page 104] [\q 104/]
4769. Devaputto hiddhiko mātalī devasārathi,
Nimantiyitthi rājānaṃ vedehaṃ mithilaggahaṃ.

4770. Ehimaṃ rathamāruyha rājaseṭṭha disampati,
Devā dassanakāmā te tāvatiṃsā saindakā
Saramānā hi te devā sudhammāyaṃ samacchare.

4771. Tato ca rājā taramāno vedeho mithilaggaho,
Āsanā vuṭṭhahivona pamukho rathamāruhi.

4772. Abhirūḷhaṃ ethaṃ dabbaṃ mātalī etadabravi,
Kena taṃ nemi maggena rājaseṭṭha disampati.
Yena vā pāpakammantā puññakammā ca ye narā.

4773. Ubhayeneva maṃ nehi mātalī devasārathi,
Yena vā pāpakammantā puññakammā ca ye narā.

4774. Kena taṃ paṭhamaṃ nemi rājaseṭṭha disampati,
Yena vā pāpakammantā puññakammā ca ye narā.

[PTS Page 105] [\q 105/]
4775. Niraye1- tāva passāmi āvāse2- pāpakamminaṃ,
hānāni luddakammānaṃ dussilānaṃ ca yā gati.

4776. Dassesi mātalī rañño duggaṃ vetaraṇiṃ nadiṃ,
Kuthantiṃ3- khārasaṃyuttaṃ tattaṃ aggisikhumaṃ.

1. Nirayaṃ - machasaṃ 2. Āvāsaṃ - machasaṃ 3. Kuṭṭhitaṃ - machasaṃ

[BJT Page 086] [\x 86/]
[PTS Page 106] [\q 106/]
4777. Nimi bhave mātalīṃ ajjhabhāsatha
Disvā janaṃ patamānaṃ vidugge,
Bhayaṃ hi maṃ vindati suta disvā
Pucchāmi taṃ mātalī devasārathi
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ
Yeme janā vetaraṇi1- pattati.

4778. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ pāpa kammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato2-

4779. Ye dubbale balavanto jivaloke
Hiṃsenti rosenti supāpadhammā,
Te luddakammā pasavetvā pāpaṃ
Te ve janā vetaraṇi patanti.

4780. Sāmā ca soṇā sabalā ca gijjhā
Kākoḷasaṅghā ca adenti bheravā;
Bhayaṃ hi maṃ vindati suta disvā
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi
Ime nu maccā kimakaṃsa pāpaṃ
Yayimaṃ janaṃ3- kākoḷā adenti.

4781. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ pāpa kammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4782. Ye keci me maccharino kadariyā
Parihāsakā samaṇabrāhmaṇānaṃ
Hisenti rosenti supāpadhammo,
Te luddakamamā pasavetvā pāpaṃ
Tayimaṃ janaṃ kākoḷā adenti.

[PTS Page 107] [\q 107/]
4783. Sajotibhūtā paṭhaviṃ kamanti
Tatetehi khandhehi ca pothayanti pucchāmi taṃ mātali devasārathi
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ
Yeme janā khandhahatā sayanti.

4784. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ pāpakammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

1. Vettaraṇiṃ - machasaṃ 2. Akkhāsi - machasaṃ, syā 3. Ye me jane - machasaṃ, syā.

[BJT Page 088] [\x 88/]
4785. Ye jivalokasmiṃ supāpadhammino
Narañca nāriñca apāpadhammaṃ;
Hiṃsenti rosenti supāpadhammā
Te luddakammā pasavetthā1- pāpaṃ
Teme janā khandhatā sayanti.

[PTS Page 108] [\q 108/]
4786. Aṅgakāsuṃ apare thananti
Narā rudantā paridaḍḍhagantā;
Bhayaṃ hi maṃ vindati suta disvā
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi,
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ
Yeme janā aṅgārakāsuṃ thananti2-

4787. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ pāpakammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4788. Ye keci pugāyatanassa hetu
Sakkhiṃ karitvā iṇaṃ jāpayanti;
Te jāpayitvā janataṃ janinda
Te luddakammā pasavetvā pāpaṃ
Teme janā aṅgārakāsuṃ thananti

4789. Sajotibhūtā jalitā padittā
Padissati mahati lohakumhī;
Bhayaṃ hi maṃ vindati suta disvā
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi
Yeme janā avaṃsirā lohakumbhiṃ patanti.

4790. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ pāpa kammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4791. Ye sīlavaṃ samaṇaṃ brāhmaṇaṃ vā
Hiṃsenti rosenti3- supāpadhammino;
Te luddakammā pasavetvā pāpaṃ
Tome janā (avaṃsirā) lohakumbhiṃ patanti.

1. Pasavetvāna - machasaṃ 2. Punanti - machasaṃ 3. Hiṃsanti rosanti - machasaṃ

[BJT Page 090] [\x 90/]
[PTS Page 109] [\q 109/]
4792. Luñcenti givaṃ atha veṭhayitvā1-
Uṇhodakasmiṃ pakiledayitvā;
Bhayaṃ hi maṃ vindati suta disvā
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ
Yeme janā luttasirā2- sayanti.

4793. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ pāpa kammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4794. Ye jivalokasmiṃ supāpadhammino
Pakkhi gahetvāna viheṭhayanti
Te heṭhayitvā3- sakuṇaṃ janinda
Te luddakammā pasavetvā pāpaṃ
Teme janā luttasirā sayanti.

4795. Pahuta4- toyā anikhātakulā5-
Nadi ayaṃ sandati supatitthā;
Ghammābhitantā manujā pivanti
Pivatañca6- tesaṃ bhusaṃ hoti pāni.

4796. Bhayaṃ hi maṃ vindati suta disvā
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi,
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ
Pivatañca6- tesaṃ bhusaṃ hoti pāni.

[PTS Page 110] [\q 110/]
4797. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ pāpa kammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4798. Ye suddhadhaññaṃ palāpena7- missaṃ
Asuddhakammā kayino dadanti,
Ghammābhitantānaṃ pipāsitānaṃ
Pivatañca tesaṃ bhusaṃ hoti pāni.

1. Aviheṭṭhayitvā - machasaṃ 2. Luñcasirā - machasaṃ 3. Viheṭhayitvā - machasaṃ 4.
Pahutta - machasaṃ 5. Anigādhakulā - machasaṃ 6. Pitañca - machasaṃ 7. Palāsena -
machasaṃ.

[BJT Page 092] [\x 92/]
4799. Usuhi sattihi ca tomarehi
Dubhayāni passāni tudanti kandataṃ,
Bhayaṃ hi maṃ vindati suta disvā
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ
Yeme janā sattihatā sayanti.

4800. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ pāpa kammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4801. Ye jivalokasmiṃ asādhukammino,
Adinnamādāya karonti jivikaṃ,
Dhaññaṃ dhanaṃ rajataṃ jātarūpaṃ
Ajeḷakaṃ cāpi pasuṃ mahīsaṃ1-
Te luddakammā pasavetvā pāpaṃ
Teme janā sattihatā sayanti.

[PTS Page 111] [\q 111/]
4802. Gīvāya baddhā kissa ime puneke
Aññe vikattā2- bilakatā puneke
Bhayaṃ hi maṃ vindati suta disvā
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi,
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ
Yeme janā bilakatā sayantī,

4803. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ pāpa kammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4804. Orabbhikā sukarikā ca macchikā
Pasuṃ mahisañca ajeḷakañca
Hanatvāna sunesu pasārayiṃsu
Te luddakammā pasavetvā
Teme janā bilakatā sayanti.

4805. Rahado ayaṃ muttakarīsapuro
Duggandharūpo asucī puti vāyati
Khudā3- paretā manujā adenti4-
Bhayaṃ hi maṃ vindati suta disvā
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi,
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ
Yeme janā muttakarīsabhakkhā.

1. Mahisaṃ - machasaṃ 2. Vikantā - machasaṃ 3. Khuddā - machasaṃ
4. Pivanti - aṭṭhakathā.

[BJT Page 094] [\x 94/]
4806. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ pāpa kammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

[PTS Page 112] [\q 112/]
4807. Ye keci me kāraṇikā virosakā
Paresaṃ bhiṃsāya sadā niviṭṭhā
Te luddakammā pasavetvā pāpaṃ
Mittadaduno mīḷhamadenti bālā
Rahado ayaṃ lohitapubbapuro
Duggandharūpo asucī puti vāyati.

4808. Ghammābhintā manujā pivanti
Bhayaṃ hi maṃ vindati suta disvā,
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi,
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ
Yeme janā lohitapubbabhakkhā.

4809. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ pāpa kammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4810. Ye mātaraṃ vā pitaraṃ vā jivaloke
Pārājikā arahante hananti.
Te luddakammā pasavetvā pāpaṃ
Teme janā lohatapubbakkhā.

[PTS Page 113] [\q 113/]
4811. Jivhañca passa khalisena viddhaṃ
Vihataṃ yathā saṅkusatena cammaṃ;
Phandanti macchāva thalamhi khittā
Muñcanti kheḷaṃ rudamānā kimete.

4812. Bhayaṃ hi maṃ vindati suta disvā,
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi,
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ
Yeme janā vaṅkaghastā sayanti.

4813. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ pāpa kammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4814. Ye keci yanthānagatā manussā
Agghena agghaṃ kayaṃ hāpayanti1-
Kūṭena kūṭaṃ dhanalobhahetu,
Channaṃ yathā vāricaraṃ vadhāya.

1. Kalaṃ hāpayanti - machasaṃ

[BJT Page 096] [\x 96/]
4815. Na hi kūṭakārissa bhavanti tāṇā
Sakehi kammehi purakkhatassa, 1-
Te luddakammā pasavetvā pāpaṃ
Te me janā vaṅkaghastā sayanti.

4816. Nariyo2- imā samparibhintagantā
Paggayha kandanti bhuje dujacca,
Sammakkhitā lohitapubbalintā
Gāvo yathā āghātane vikattā3-
Tā bhumibhāgasmiṃ sadā nikhātā
Khandhātivattanti sajotibhūtā,

[PTS Page 114] [\q 114/]
4817. Bhayaṃ hi maṃ vindati suta disvā,
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi,
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ
Yā bhūmibhāgasmiṃ sadā nikhātā
Khandhātivattanti sajotibhūtā.

4818. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ pāpa kammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4819. Koliniyāyo4- idha jivaloke
Asuddhakammā asataṃ acāruṃ5-
Tā dinnarūpā6- pativippahāya,
Aññaṃ acāruṃ ratikhiḍḍahetu
Tā jivalokasmiṃ ramāpiyitvā
Khandhātivattanti sajotibhūtā.

[PTS Page 115] [\q 115/]
4820. Pāde gahetvā kissa ime puneke
Avaṃsirā narake pātayanti. Bhayaṃ hi maṃ vindati suta disvā,
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi,
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ
Ye me janā avaṃsirā narake pātayanti.
1. Purakkhitassa - machasaṃ 2. Nārino - machasaṃ 3. Vikantā - machasaṃ
4. Kolitthiyāyo - machasaṃ, syā 5. Acaruṃ - machasaṃ 6. Kittharūpā - machasaṃ

[BJT Page 098] [\x 98/]
4821. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ pāpa kammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4822. Ye jivalokasmiṃ asādhukammino
Parassa dārāni atikkamanti,
Te tādisā uttamabhaṇḍathenā
Te me janā avaṃsirā narake pātayanti.

4823. Te vassapugāni bahuni tattha
Niraye dukkhaṃ vedanaṃ vedayanti,
Nahi pāpakārissa bhavanti tāṇā
Sakehi kammehi purakkhatassa
Te luddakammā pasavetvā pāpaṃ.
Te me janā avaṃsirā narake pātayanti.

4824. Uccāvacāme vividhā upakkamā
Nirayesu dissanti sughorarūpā
Bhayaṃ hi maṃ vindati suta disvā,
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi,
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ
Yeme janā adhimattā dukkhā tibbā

Khārā kaṭukā vedanā vedayanti.

4825. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ pāpa kammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

[PTS Page 116] [\q 116/]
4826. Ye jivalokasmiṃ supāpadiṭṭhino
Vissāsakammāni karonti mohā;
Parañca diṭṭhisu samādapenti
Te pāpādiṭṭhi pasavetvā1- pāpaṃ
Te me janā adhimattā dukkhā tibbā
Kharā kaṭukā vedanā vedayanti.

4827. Viditāni te mahārāja āvāsaṃ pāpakamminaṃ,
hānāni luddakammānaṃ dussilānañca yā gati;
Uyyāhidāni rājisi devarājassa santike.
Nirayakaṇḍaṃ niṭṭhitaṃ.

1. Pasavetvāna - machasaṃ
[BJT Page 100] [\x 100/]
[PTS Page 117] [\q 117/]
4828. Pañcathupaṃ dissatidaṃ vimānaṃ
Mālā piḷandhā sayanassa majjhe,
Tatthacchati nāri mabhānubhāvā
Uccāvacaṃ iddhiṃ vikubbamānā.

4829. Vittī hi maṃ vindati suta disvā
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi,
Ayaṃ nu nārī kimakāsi sādhuṃ
Yā modati saggapattā vimāne.

4830. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ puññakammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4831. Yadi te sutā khiraṇi jivaloke
Āmāya dāsī ahu brāhmaṇassa,
Sā pattakālaṃ atithiṃ viditvā
Mātāva puttaṃ sakimābhinandi.
Saññamā saṃvibhāgā ca
Sā vimānasmiṃ modati.

[PTS Page 118] [\q 118/]
4832. Daddallamānā ābhenti1- vimānā satta nimmitā,
Tattha yakkho mahiddhiko sabbābharaṇabhūsito
Samantā anupariyāti nārigaṇapurakkhato.

4833. Vitti hi maṃ vindati suta disvā
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi,
Ayaṃ nu macco kimakāsi sādhuṃ
Yo modati saggapatto vimāne.

4834. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ puññakammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4835. Soṇaditto gahapati esa dānapati ahu,
Esa pabbajituddissa vihāre satta kārayi.

4836. Sakkaccaṃ te upaṭṭhāsi bhikkhavo tattha vāsike,
Acchādanañca bhattañca senāsanapadipiyaṃ;
Adāsi ujubhutesu vippasannena cetasā.

4837. Cātuddasiṃ pañcadasiṃ yāva pakkhassa aṭṭhamiṃ,
Pāṭihāriyapakkhañca aṭṭhaṅgasusamāgataṃ2-

1. Āhanti - machasaṃ 2. Aṭṭhaṅgaṃ susamāhitaṃ - machasaṃ, syā

[BJT Page 102] [\x 102/]
4838. Uposathaṃ ca upacasi sadā sīlesu saṃvuto,
Saṃyamo saṃvibhāgo ca so vimānasmiṃ modati.

[PTS Page 119] [\q 119/]
4839. Pabhāsati idaṃ vyambhaṃ eḷikāsu sunimmitaṃ.
Nārivaragaṇākiṇṇaṃ kuṭāgāravarocitaṃ
Upetaṃ annapānehi naccagītehi cubhayaṃ.

4840. Vitti hi maṃ vindati suta disvā
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi,
Imā nu nāriyo kimakaṃsu sādhuṃ.
Yo modare saggapattā vimāne.

4841. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ paññakammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4842. Yā kāci nāriyo idha jivaloke
Sīlavatiyo1- upāsikā,
Dāne ratā niccapasannacittā
Sacce ṭhitā uposathe appamattā.
Saṃyamā saṃvibhāgā ca tā vimānasmiṃ modare.

[PTS Page 120] [\q 120/]
4843. Pabhāsati idaṃ vyambhaṃ veḷuriyāsu nimmitaṃ,
Upetaṃ bhūmibhāgehi vibhattaṃ bhāgaso mitaṃ.

4844. Āḷambarā mutiṅgā ca naccagitā suvāditā,
Dibbā saddā niccaranti savaṇeyyā manoramā.

4845. Nāhaṃ evaṃ gataṃ jātu evaṃ suruciraṃ pure,
Saddaṃ samabhijānāmi diṭṭhaṃ vā yadi vā sutaṃ.

4846. Vitti hi maṃ vindati suta disvā
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi,
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ
Ye modare saggapattā vimāne.

4847. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ puññakammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4848. Ye keci maccā idha jivaloke sīlavanto upāsakā,
Ārāme udapāne ca papā saṅkamanāni ca.
Arahante sītibhūte2- sakkaccaṃ paṭipādayuṃ.

1. Silavaniyo - machasaṃ 2. Bhūtesu - machasaṃ

[BJT Page 104] [\x 104/]
4849. Civaraṃ piṇḍapātañca paccayaṃ sayanāsanaṃ,
Adaṃsu ujubhutesu vippasantena cetasā.

4850. Cātuddasiṃ pañcadasiṃ yāva pakkhassa aṭṭhamiṃ,
Pāṭihāriyapakkhañca aṭṭhaṅgasusamāgataṃ, 1-

4851. Uposathaṃ upavasuṃ sadā sīlesu saṃvutā,
Saññāmā saṃvihāgā ca te vimānasmiṃ modare.

[PTS Page 121] [\q 121/]
4852. Pabhāsati idaṃ vyambhaṃ eḷikāsu sunimmitaṃ,
Nārivaragaṇākiṇṇaṃ kuṭāgāravirocitaṃ.

4853. Upetaṃ antapānehi naccagitehi cubhayaṃ,
Najjo ca anupariyāti nānāpupphadumāyutā.

4854. Vitti hi maṃ vindati suta disvā
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi,
Ime nu maccā kimakāsi sādhuṃ
Yo modati saggapatto vimāne.

4855. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ puññakammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4856. Kimbilāyaṃ gahapati esa dānapatī ahu,
Ārāme udapāne ca papā saṅkamanāni ca.

4857. Arahante sītibhūte sakkaccaṃ paṭipādayi,
Civaraṃ piṇḍapātañca pacacayaṃ sayanāsanaṃ,
Adāsi ujubhutesu vippasantena cetasā.

4858. Cātuddasiṃ pañcadasiṃ yāva pakkhassa aṭṭhamiṃ,
Pāṭihāriyapakkhañca aṭṭhaṅgasusamāgataṃ,

4859. Upesathaṃ upavasi sadā sīlesu saṃvuto,
Saññamo saṃvibhāgo ca so vimānasmaṃ modati.
4860. Pabhāsati idaṃ vyambhaṃ eḷikāsu sunimmitaṃ,
Nārivaragaṇākiṇṇaṃ kūṭāgāravarocitaṃ.

[PTS Page 122] [\q 122/]
4861. Upetaṃ annapānehi naccagītehi cubhayaṃ,
Najjo ca anupariyāti nānāpupphadumāyutā.

1. Susamāhitaṃ - machasaṃ 2. Akkhāsi - machaṣaṃ

[BJT Page 106] [\x 106/]
4862. Rājāyanatā kapitthā ambā sālā ca jambuyo,
Tindukā1- ca piyālā ca dumā niccaphalā bahu.

4863. Vitti hi maṃ vindati suta disvā
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi,
Ayaṃ nu maccā kimakāsi sādhuṃ
Yo modati saggapatto vimāne.

4864. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ puññakammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4865. Mithilāyaṃ gahapati esa dānapatī ahu,
Ārāme udapāne ca papā saṅkamanāni ca.
Arahante sītibhūte2- sakkaccaṃ paṭipādayi,
4666. Civaraṃ piṇḍapātañca pacacayaṃ sayanāsanaṃ,
Adāsi ujubhutesu vippasantena cetasā.

4867. Cātuddasiṃ pañcadasiṃ yāva pakkhassa aṭṭhamiṃ,
Pāṭihāriyapakkhañca aṭṭhaṅgasusamāgataṃ, 3-

4868. Upesathaṃ upavasi sadā sīlesu saṃvuto,
Saññamo saṃvibhāgo ca so vimānasmaṃ modati.
4869. Pabhāsati idaṃ vyambhaṃ ḷuriyosu nimmitaṃ,
Upetaṃ bhūmibhāgehi vibhattaṃ bhagāso mitaṃ.

4870. Āḷambarā mutiṅgā ca nāccagītā suvāditā,
Dibbā4- saddā niccharanti savaṇeyyā manoramā.

4871. Nāhaṃ evaṃ gataṃ jātu5- evaṃ suruciraṃ6- pure,
Saddaṃ samabhijānāmi diṭaṭhaṃ vā yadi vā sutaṃ.

[PTS Page 123] [\q 123/]
4872. Vitati hi maṃ vindati disvā pucchāmi taṃ mātali devasārathi,
Ayaṃ nu macco kimakāsi sādhuṃ
Yo modati saggapatto vimāne.

1. Kiṇḍukā ca- machasaṃ 2. Sitibhutesu - machasaṃ 3. Susamāhitaṃ - machasaṃ
4. Dibya - machasaṃ 5. Jātaṃ - machasaṃ 6. Suruciyaṃ - machasaṃ

[BJT Page 108] [\x 108/]
4873. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ puññakammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4874. Bāraṇasiyaṃ gahapati esa dānapatī ahu,
Ārāme udapāne ca papā saṅkamanāni ca.
Arahante sītibhū12- sakkaccaṃ paṭipādayi,
4875. Civaraṃ piṇḍapātañca pacacayaṃ sayanāsanaṃ,
Adāsi ujubhutesu vippasantena cetasā.

4876. Cātuddasiṃ pañcadasiṃ yāva pakkhassa aṭṭhamiṃ,
Pāṭihāriyapakkhañca aṭṭhaṅgasusamāgataṃ,

4877. Upesathaṃ upavasi sadā sīlesu saṃvuto,
Saññamo saṃvibhāgo ca so vimānasmaṃ modati.
4878. Yathā udayamādicce hoti lohitako mahā,
Tathupamaṃ idaṃ vyambhaṃ jātarūpassa nimmitaṃ.

4879. Vitati hi maṃ vindati disvā pucchāmi taṃ mātali devasārathi,
Ayaṃ nu macco kimakāsi sādhuṃ
Yo modati saggapatto vimāne.

4880. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ puññakammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4881. Sāvatthiyaṃ gahapati esa dānapatī ahu,
Ārāme udapāne ca papā saṅkamanāni ca.
Arahante sītibhūte sakkaccaṃ paṭipādayi,
4882. Civaraṃ piṇḍapātañca pacacayaṃ sayanāsanaṃ,
Adāsi ujubhutesu vippasantena cetasā.

4883. Cātuddasiṃ pañcadasiṃ yāva pakkhassa aṭṭhamiṃ,
Pāṭihāriyapakkhañca aṭṭhaṅgasusamāgataṃ, 2-

4884. Upesathaṃ upavasi sadā sīlesu saṃvuto,
Saṃyamo saṃvibhāgo ca so vimānasmaṃ modati.
[PTS Page 124] [\q 124/]
4885. Vehāsayāme bahukā jātarūpassa nimmitā,
Daddallamānā ābhenti vijjuvabbhaghanantare.

1. Sitibhutesu - machasaṃ 2. Susamāhitaṃ - machasaṃ

[BJT Page 110] [\x 110/]
4886. Vitati hi maṃ vindati disvā pucchāmi taṃ mātali devasārathi,
Ime nu macco kimakaṃsu sādhuṃ
Yo modare saggapatto vimāne.

4887. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ puññakammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4888. Saddhāya suniviṭṭhāya saddhamme suppavedite,
Akaṃsu santhuvacanaṃ sammāsambuddhasāsanaṃ, 1-
Tesaṃ etāni ṭhānāni yāni tvaṃ rāja passasi.

4889. Viditāni te mahārāja āvāsaṃ pāpakamminaṃ,
Atho kalyāṇakammānaṃ ṭhānāni vidatāni te;
Uyyābhidāni rājisi devarājassa santike.
Vimānakaṇḍaṃ niṭṭhitaṃ.

[PTS Page 125] [\q 125/]
4890. Sahassayuttaṃ hayavāhiṃ dibbaṃ yānaṃ adhiṭṭhito,
Yāyamāno mahārājā addā sīdantare nage;
Disvānāmantiyī sutaṃ ime ke nāma pabbatā.

4891. Sudassano karavīko īsadharo yugandharo,
Nemindharo vinatako assakaṇṇo giribrahā.

4892. Ete sidantare nagā anupubbasamuggatā,
Mahārājānamāvāsā yāni tvaṃ rāja passasi.
4893. Anekarūpaṃ ruviraṃ nānāvitraṃ pakāsati,
Ākiṇaṇaṃ indisehi vyaggheheva surakkhitaṃ2-

[PTS Page 126] [\q 126/]
4894. Vitati hi maṃ vindati disvā pucchāmi taṃ mātali devasārathi,
Imaṃ nu dvāraṃ kimbhiññamāhu
(Mānoramaṃ dissati duratova. )3-

1. Sāsane - machasaṃ 2. Purakkhitā - machasaṃ 3. (Ayaṃ pāṭho syāmapotthake yeva dissati.
)

[BJT Page 112] [\x 112/]
4895. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ puññakammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

4896. Cintakūṭoti yaṃ āhu devarājapavesanaṃ,
Sudassanassa girino dvāraṃ hetaṃ pakāsati.

4897. Anekarūpaṃ ruciraṃ nānācitraṃ pakāsati,
Ākiṇṇaṃ indisadisehi vyaggheve surakkhitaṃ.
Pavisetena rājisi arajaṃ bhumimakkama.

4898. Sahassayuttaṃ hayavāhiṃ dibbaṃ yānaṃ adhiṭṭhito,
Yāyamāno mahārājā addā devasabhaṃ idaṃ.
4899. Yathā sarade ākāso nīlova patidissati,
Tathupamaṃ idaṃ vyambhaṃ veḷuriyāsu nimmitaṃ.

4900. Vitati hi maṃ vindati disvā pucchāmi taṃ mātali devasārathi,
Imaṃ nu vyambhaṃ kimabhiññamāhu.
4901. Tassa puṭṭho viyākāsi mātali devasārathi,
Vipākaṃ puññakammānaṃ jānaṃ akkhāsajānato

[PTS Page 127] [\q 127/]
4902. Sudhammaṃ iti yamāhu passesā dissate sabhā,
Veḷuriyā rucirā citrā dhārayanti sunimmitā.

4903. Aṭṭhaṃsā sukatā thambhā sabbe veḷuriyāmayā,
Yattha devā tāvatiṃsā sabbe indapurohitā.

4904. Atthaṃ devamanussānaṃ cintayantā samacchare,
Pavisetena rājisi devānaṃ anumodanaṃ.

4905. Taṃ devā paṭinandiṃsu disvā rājānamāgataṃ,
Svāgataṃ te mahārāja atho te adurāgataṃ.

4906. Nisidadāni rājisi devarājassa santike,
Sakkopi paṭinandittha vedehaṃ mithilaggahaṃ.

[BJT Page 114] [\x 114/]
4907. Nimantayi ca1- kāmehi āsanena ca vāsavo, sādhu khosi anuppatto āvāsaṃ
vasavantinaṃ.

4908. Vasa devesu rājisi sabbakāmasamiddhisu,
Tāvatiṃsesu devesu bhuñja kāme amānuse.

4909. Yathā yācitakaṃ yānaṃ yathā yācitakaṃ dhanaṃ,
Evaṃ sammapadamevetaṃ yaṃ parato dānapaccayā.

[PTS Page 128] [\q 128/]
4910. Nacāhametaṃ icchāmi yaṃ parato dānapaccayā,
Sayaṃ katāni puññāni taṃ me āveṇiyaṃ dhanaṃ.

4911. Sohaṃ gantvā samussesu kāhāmi kusalaṃ bahuṃ,
Dānena samacariyāya saṃyamena damena ca;
Yaṃ katvā sukhito hoti na ca pacchānutappati.

4912. Bahupakāro no bhavaṃ mātalī devasārathi,
Yo me kalyāṇakammānaṃ pāpāni2- paṭidassayi.

[PTS Page 129] [\q 129/]
4913. Idaṃ vatvā nimirājā vedeho mithilaggabho,
Puthuyaññaṃ yajitvāna saññamaṃ ajjhupāgamīti.
Nimijātakaṃ catutthaṃ.

1. Nimantayittha - machasaṃ 2. Pāpānaṃ pacidassayi - machasaṃ

[BJT Page 116] [\x 116/]
5. Khaṇḍahālajātakaṃ.
[PTS Page 132] [\q 132/]
4914. Rājāsi luddakammo1- ekarājāti pupphavatiyā, 2-
So pucchi brahmabandhuṃ khaṇḍahālaṃ purohitaṃ muḷhaṃ.

4915. Saggānamaggamācikkha tvaṃsi brāhmaṇa dhammavinayakusalo,
Yathā ito vajanti sugatiṃ narā puññāni katvāna.

4916. Atidānaṃ daditvāna3- avajjhe deva ghātetvā,
Evaṃ vajanti sugatiṃ narā puññāni katvāna.

4917. Kiṃ pana taṃ4- atidānaṃ ke ca avajjhā imasmiṃ lokasmiṃ,
Etañca kho no akkhāhi yajissāma dadāma dānāni.

[PTS Page 133] [\q 133/]
4918. Puttehi deva yajitabbaṃ mahesīhi negamehi ca usabhehi,
Ājāniyehi catūhi sabbacatukkena deva yajitabbaṃ.

4919. Taṃ sutvā antepure kumārā ca mahesiyo ca baññantu,
Eko ahosi nigghoso bhesmā5 accuggato saddo.

[PTS Page 134] [\q 134/]
4920. Gacchatha vadetha kumāre vandaṃ suriyaṃ ca bhaddasenañca,
Surañca vāmagontaṃ pasurā6- kira hotha yaññatthāya.

4921. Kumāriyopi vadetha upaseniṃ7- kokilañca muditañca,
Nandañcāpi kumāriṃ pasurā kira bhotha yaññatthāya.

4922. Vijayampi mayhaṃ mahesiṃ erāvatiṃ kesinaṃ sunandañca,
Lakkhaṇavarūpapannā pasurā kira hotha yaññatthāya.

[PTS Page 135] [\q 135/]

4923. Gahapatayopi vadetha puṇaṇamukhaṃ bhaddiyaṃ sigālañca,
Vaḍḍhañcāpi gahapatiṃ pasurā kira hotha yaññatthāya.

1. Luddakapposi - machasaṃ 2. Pupphavatiyāyaṃ - machasaṃ, syā vi
3. Dadatvāna - machasaṃ 4. Panetaṃ - machasaṃ, syā vi.
5. Bhismā - machasaṃ 6. Pavurā - machasaṃ 7. Upasenaṃ - machasaṃ

[BJT Page 118] [\x 118/]
4924. Te tattha gahapatayo avociṃsu samāgatā puttadāra parikiṇaṇā,
Sabbasikhino deva karohi athavā no dāse sāvehi.

4925. Abhayaṅkarampi me hatthiṃ nālāgiraṃ accutaṃ varuṇadantaṃ,
Anetha kho ne khippaṃ yaññatthāya bhavissanti.

4926. Assaratanampi kesiṃ surāmukhaṃ puṇaṇakaṃ vinatakañca,
Ānetha kho ne khippa yaññatthāya bhavissanti.

[PTS Page 236] [\q 236/]
4927. Usabhampi yuthapatiṃ anojaṃ nisabhaṃ gavampatiṃ
Samupākarontu sabbaṃ yajisasāma dadāma dānāni.

4928. Sabbaṃ paṭiyādetha yaññaṃ pana uggatambhi suriyambhi,
Āṇāpetha ca kumāre1- abhiramantu imaṃ rattiṃ.
4929. Sabbaṃ upaṭṭhāpetha yaññaṃ pana uggatambhi suriyambhi,
Vadethadāni kumāre ajja vo pacchimā rattiṃ.
4930. Taṃ taṃ mātā avacā rodanti āgatā2- vimānato,
Yañño kira te putta bhavissati catūhi puttehi.

4931. Sabbepi mayhaṃ puttā cattā candāsmiṃ haññamānasmiṃ,
Puttehi yaññaṃ yajitvāna sugatiṃ saggaṃ gamissāmi.

4932. Mā3- putta sadadahesi sugati kira hoti puttayaññena,
Nirayāneso maggo neso maggo hi saggānaṃ.

[PTS Page 137] [\q 137/]
4933. Dānāni dehi koṇḍañña ahiṃsā sabbabhūtabhavyānaṃ,
Esamaggo sugatiyā na ca maggo puttayaññena.

4934. Ācariyānaṃ vacanā ghātessaṃ candañca suriyañca,
Puttehi yajitvāna ducacajehi sugatiṃ saggaṃ gamissāmi.

1. Aṇāpethacandakumāre - machasaṃ 2. Āgantvā - machasaṃ 3. Mā taṃ - machasaṃ syā.

[BJT Page 120] [\x 120/]
4935. Taṃ taṃ pitāpi avacā vasavatti orasaṃ sakaṃ puttaṃ,
Yañño kira te putta bhavissati catūhi puttehi.

4936. Sabbepi mayhaṃ puttā cattā candāsmiṃ haññamānasmiṃ,
Puttehi yaññaṃ yajitvāna sugatiṃ saggaṃ gamissāmi.

4937. Mā putta sadadahesi sugatiṃ kira hoti puttayaññena,
Nirayāneso maggo neso maggo hi saggānaṃ.

4938. Dānāni dehi koṇḍañña ahiṃsā sabbabhūtabhavyānaṃ,
Esamaggo sugatiyā na ca maggo puttayaññena.

4939. Ācariyānaṃ vacanā ghātessaṃ candañca suriyañca,
Puttehi yajitvāna ducacajehi sugatiṃ saggaṃ gamissāmi.

[PTS Page 138] [\q 138/]
4940. Dānāni dehi koṇḍañña ahiṃsā sabbabhūtabhavyānaṃ,
Puttaparivuto tuvaṃ raṭṭhaṃ janapadañca pālehi.
4941. Mā no deva avadhi dāse no dehi khaṇḍahālassa.
Api nigaḷa1- bandhakāpi hatthi asse ca pāpema.

4942. Mā no deva avadhi dāse no dehi khaṇḍahālassa.
Api nigaḷabandhakāpi hatthicchakaṇāni ujjhema.

4943. Mā no deva avadhi dāse no dehi khaṇḍahālassa.
Api nigaḷabandhakāpi assacchakaṇāni ujjhema.

4944. Mā no deva avadhi dāse no dehi khaṇḍahālassa.
Yassa honti tava kāmā api raṭṭhā pabbajitā bhikkhācariyaṃ carissāma.

4945. Dukkhaṃ kho me janayatha vilapantā jīvitassa kāmā hi,
Muñcathadāni kumāre alampi me hotu puttayaññena.

1. Niggaḷa - machasaṃ

[BJT Page 122] [\x 122/]
[PTS Page 139] [\q 139/]
4946. Pubbeva khosi me vutto dukkaraṃ durabhisambhavaṃ cetaṃ,
Atha no upakkhaṭassa yaññassa kasmā karosi vikkhepaṃ.

4947. Sabbe vajanti sugatiṃ1- ye yajanti yepi ceva yājenti,
Yecāpi anumodanti yajantānaṃ edisaṃ mahāyaññaṃ.

4948. Atha kissa ca no pubbe sotthānaṃ brāhamaṇo avācesi, 2-
Atha no akāraṇasmā yaññatthāya deva ghātesi.

4949. Pubbeva no daharake samāne na hanesi na ghātayesi,
Daharambhā yobbanaṃ pantā adusakā tāta haññāma.

4950. Hatthigate assagate sannaddhe passa no mahārāja,
Yuddheva yujjhamāne nahi mādisā surā honti yaññatthāya.

4951. Paccante vāpi kupite aṭavisu vā mādise niyojenti,
Atha no akāraṇasmā abhumiṃ tāta haññāma.

4952. Yāpi hi tā sakuṇiyo vasanti tiṇagharāni katvāna,
Tāsampi piyā puttā atha no tvaṃ dve ghātesi.

[PTS Page 140] [\q 140/]
4953. Mā tassa3- saddahesi na maṃ khaṇḍahālo ghātaye,
Mamaṃ hi so ghātetvā anantaraṃ tampi deva ghāteyya.

4954. Gāmavaraṃ nigamavaraṃ dadanti bhogaṃ pissa mahārāja,
Atha aggapiṇḍikāpi kule kulehete bhuñjanti.

4955. Tesampi tādisānaṃ icchanti dubbhituṃ mahārāja,
Yebhuyyena ete akataññano brāhmaṇā deva.

4956. Mā no dve avadhi dāse no dehi khaṇḍahālassa,
Api nigaḷabandhakāpi4- hatthi asse ca pālema.

1. Suggati - machasaṃ 2. Athavācesi - machasaṃ 3. Khavassa - machasaṃ, syā
4. Niggaḷa - machasaṃ, syā

[BJT Page 124] [\x 124/]
4957. Mā no dve avadhi dāse no dehi khaṇḍahālassa,
Api nigaḷabandhakāpi hatthicchakaṇāni ujjhema.

4958. Māno dve avadhi dāse no dehi khaṇḍahālassa,
Api nigaḷabandhakāpi assacchakaṇāni ujjhema.

4959. Mā no dve avadhi dāse no dehi khaṇḍahālassa,
Yassa honti tava kāmā api raṭṭhā pabbajitā carissāma.
[PTS Page 141] [\q 141/]
4960. Dukkhaṃ kho me janayatha vilapantā jīvitassa kāmā hi,
Muñcathadāni kumāre alampi me hotu puttayaññena.

4961. Pubbeva khosi me vutto dukkaraṃ durabhisambhavaṃ cetaṃ,
Atha no upakkhaṭassa yaññassa kasmā karosi vikkhepaṃ.

4962. Sabbe vajanti sugatiṃ ye yajanti yepi ceva yājenti,
Ye cāpi anumodanti yajantānaṃ edisaṃ mahāyaññaṃ.

4963. Yadi kira yajitvā puttehi devalokaṃ ito cutā yannī,
Brāhmaṇo tāva yajatu pacchāpi yajasi tuvaṃ rāja.
4964. Yadi kira yajitvā puttehi devalokaṃ ito cutā yannī,
Eso ca khaṇḍahālo yajatu sakehi puttehi.

4965. Evaṃ jānaṃ1- vo khaṇḍahālo kiṃ puttake na ghātesi,
Sabbañca ñātijanaṃ attānañca na ghātesi.

4966. Sabbe vajanti nirayaṃ ye yajanti yepi ceva yājenti,
Ye cāpi anumodanti yajantānaṃ edisaṃ mahāyaññaṃ.

[PTS Page 142] [\q 142/]
4967. Kathaññaca kira puttakāmāyo gahapatayo gharaṇiyo ca,
Nagarambhi na uparavanti rājānaṃ mā ghātayi orasaṃ puttaṃ.

1. Evaṃ jānanto - machasaṃ

[BJT Page 126] [\x 126/]
4968. Kathaññaca kira puttakāmāyo gahapatayo gharaṇiyo ca,
Nagarambhi na uparavanti rājānaṃ mā ghātayi atrajaṃ puttaṃ.

4969. Raññombhi atthakāmo hito ca sabbadā janapadassa,
Na koci assa paṭighaṃ mayā janapado na pavedeti.

4970. Gacchatha vo gharaṇiyo tātañca vadetha khaṇḍahālañca,
Mā ghātetha kumāre adusake sihasaṅkase.

4971. Gacchatha vo gharaṇiyo tātañca vadetha khaṇḍahālañca,
Mā ghātetha kumāre apekkhite sabbalokassa

4972. Yannunāhaṃ jāyeyyaṃ rathakārakule vā pukkusakule vā,
Veṇesu vā jāyeyyaṃ nahajja maṃ rājā yaññatthāya ghāteyya.

4973. Sabbā sīmantiniyo gacchatha ayyassa khaṇḍabhālassa,
Pādesu nipatatha aparādhāhaṃ na passāmi.
[PTS Page 143] [\q 143/]
4974. Sabbā sīmantiniyo gacchatha ayyassa khaṇḍabhālassa,
Pādesu nipatatha kiṃ te bhante mayaṃ asusema.

4975. Kapaṇaṃ vilapati selā disvā bhātaro upanītatte,
Yañño kira me ukkhipito tātena saggakāmena.

4976. Āvatti ca parivatti ca vāsulo sammukhā rañño,
Mā no pitaraṃ avadhi daharambhā ayobbanaṃ pattā.

4977. Eso te vāsula pitā samehi1- pitaraṃ,
Dukkhaṃ kho me janayasi vilapanto antarapurasmiṃ
Muñcatha dāni kumāre alampi me hotu puttayaññena.

4978. Pubbeva khosi dukkaraṃ durabhisambhavaṃ cetaṃ,
Atha no upakkhaṭassa yaññassa karosi2- vikkhepaṃ.

1. Sama - machasaṃ 2. Kasmā karosi - machasaṃ

[BJT Page 128] [\x 128/]
[PTS Page 144] [\q 144/]
4979. Sabbe vajanti sugatiṃ ye yajanti yepi ceva yājenti,
Ye cāpi anumodanti yajantāṃ edisaṃ mahāyaññaṃ.

4980. Sabbaratanasasa yañño1- upakkhaṭo ekarāja
Abhinikkhamassu deva saggaṃ gato tvaṃ pamodissasi.

4981. Daharā santasatā etā pana candakasasa bhariyāyo,
Kese parikiritvāna2- rodantiyo maggamanuyanti3-

4982. Aparā pana sokena nikkhantā nandane viya deva,
Kese parikiritvāna rodantiyo maggamanuyanti.

4983. Kāsikasucivatthadharā kuṇḍalino agalucandanavilittā,
Nīyanti candasuriyā yaññatthāya ekarājassa.

4984. Kāsikasucivatthadharā kuṇḍalino agalu4-candanavilittā,
Nīyanti candasuriyā mātu katvā bhadayasokaṃ.

4985. Kāsikasucivatthadharā kuṇḍalino agalucandanavilittā,
Nīyanti candasuriyā janassa katvā bhadayasokaṃ.

4986. Maṃsarasabhojino nābhāpakasunahāpitā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;
Nīyanti candasuriyā yaññatthāya ekarājassa.

4987. Maṃsarasabhojino nābhāpakasunahāpitā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;
Nīyanti candasuriyā mātu katvā bhadayasokaṃ.

4988. Maṃsarasabhojino nābhāpakasunahāpitā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;
Nīyanti candasuriyā janassa katvā bhadayasokaṃ.

[PTS Page 145] [\q 145/]
4989. Yasasu pubeba hatthivaradhuragate hatthihi anucajanti,
Tyajja candasuriyā ubhova pattikā yanti.

1. Mahāyañño - machasaṃ 2. Pakaritvāna - sīmu 3. Magga manuyāyanti - machasaṃ
4. Aggalu - machasaṃ

[BJT Page 130] [\x 130/]
4990. Yasasu pubeba assavaradhuragate assehi anucajanti,
Tyajja candasuriyā ubhova pattikā yanti.
4991. Yasasu pubeba rathavaradhuragate rathihi anucajanti,
Tyajja candasuriyā ubhova pattikā yanti.

4992. Ye hissu pubba niyyaṃsu1- tapanīyakappanehi2- turaṅgehi,
Tyajja candasuriyā ubhova pattikā yanti.

4993. Yadi sakuṇī maṃsamicchasi dayāssu3- pubbena pupphavatiyā,
Yajatettha ekarājā sammuḷho catūhi puttehi.

4994. Yadi sakuṇī maṃsamicchasi dayāssa- pubbena pupphavatiyā,
Yajatettha ekarājā sammuḷho catūhi kaññāhi.

4995. Yadi sakuṇī maṃsamicchasi dayāssu3- pubbena pupphavatiyā,
Yajatettha ekarājā sammuḷho catūhi mahesīhi,

4996. Yadi sakuṇī maṃsamicchasi dayāssu pubbena pupphavatiyā,
Yajatettha ekarājā sammuḷho catūhi gahapatihi.

[PTS Page 146] [\q 146/]
4997. Yadi sakuṇī maṃsamicchasi dayāssu pubbena pupphavatiyā,
Yajatettha ekarājā sammuḷho catūhi hatthihi.

4998. Yadi sakuṇī maṃsamicchasi dayāssu pubbena pupphavatiyā,
Yajatettha ekarājā sammuḷho catūhi assehi.
4999. Yadi sakuṇī maṃsamicchasi dayāssu pubbena pupphavatiyā,
Yajatettha ekarājā sammuḷho catūhi usabhehi.

1. Nayiṃsu - machasaṃ 2. Napanīyampaneti - machasaṃ 3. Uyyassu - machasaṃ, syā,
dayassu - aṭṭhakathā 4. Pupphavatiyāyaṃ - machasaṃ, syā, vi.

[BJT Page 132] [\x 132/]
5000. Yadi sakuṇī maṃsamicchasi dayāssu3- pubbena pupphavatiyā,
Yajatettha ekarājā sammuḷho sabbacatukkena.

5001. Ayamassa pāsādo idaṃ antepuraṃ suramaṇiyaṃ,
Tedāni ayyaputtā cattāro vadhāya nintitā.

5002. Idamassa kūṭāgāraṃ sovaṇṇaṃ pupphamalyavitiṇṇaṃ,
Tedāni ayyaputtā cattāro vadhāya nintitā.

5003. Idamassa asokavanaṃ1- supupathitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ,
Tedāni ayyaputtā cattāro vadhāya nintitā.

5004. Idamassa uyyānaṃ supupathitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ,
Tedāni ayyaputtā cattāro vadhāya nintitā.

5005. Idamassa kaṇikāravanaṃ supupathitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ,
Tedāni ayyaputtā cattāro vadhāya nintitā.

5006. Idamassa pāṭivanaṃ supupathitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ,
Tedāni ayyaputtā cattāro vadhāya nintitā.

5007. Idamassa ambavanaṃ supupathitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ,
Tedāni ayyaputtā cattāro vadhāya nintitā.

[PTS Page 147] [\q 147/]
5008. Ayamassa pokkharaṇi sañachantā padumapuṇḍarikehi,
Nāvā ca sovaṇṇavikatā pupphāvaliyā vicittā suramaṇiyā.
Tedāni ayyaputtā cattāro vadhāya nintitā.

5009. Idamassa hatthiratanaṃ pharāvaṇo gajo varuṇadanti, 2 tedāni ayyaputtā cattāro
vadhāya nintitā.

5010. Idamassa assaratanaṃ ekakhuro asso,
Tedāni ayyaputtā cattāro vadhāya nintitā.

1. Asokavaniyā - machasaṃ 2. Balidanti - machasaṃ

[BJT Page 134] [\x 134/]
5011. Ayamassa assaratho sāliyanigghoso subho ratanacitto,
Yatthassu ayyaputtā sobhiṃsu nandane viya devā;
Tedāni ayyaputtā cattāro vadhāya nintitā.

5012. Kathaṃ nāma sāmasamasundarehi candanamarakatagattehi, 1-
Rājā yajissate yaññaṃ sammuḷho catūhi puttehi.

5013. Kathaṃ nāma sāmasamasundarehi candanamarakatagattehi, 2-
Rājā yajissate yaññaṃ sammuḷho catūhi kaññāhi.

5014. Kathaṃ nāma sāmasamasundarehi candanamarakatagattehi,
Rājā yajissate yaññaṃ sammuḷho catūhi mahesīhi.

5015. Kathaṃ nāma sāmasamasundarehi candanamarakatagattehi, 1-
Rājā yajissate yaññaṃ sammuḷho catūhi gahapatihi.

5016. Yathā honti gāmanigamā suññā amanussakā brahāraññā,
Tathā hessati pupphavatiyā yiṭṭhesu candasuriyesu.

[PTS Page 148] [\q 148/]
5017. Ummattikā bhavissāmi bhūnabhatā paṃsutā ca parikiṇaṇā,
Sace candavaraṃ hanti pāṇā me deva nirujjhanti3-

5018. Ummattikā bhavissāmi bhūnabhatā paṃsutā ca parikiṇaṇā,
Sace suriyavaraṃ hanti pāṇā me deva nirujjhanti

5019. Kinnumā na ramayeyyuṃ4- aññamaññaṃ piyaṃvadā,
Ghaṭaṭiyā5- oparakkhi ca pokkharakkhi ca nāyikā;6-
Candasuriyesu naccantiyo samo tāsaṃ na vijjati.

5020. Imaṃ mayhaṃ hadayasokaṃ paṭimuccatu khaṇḍahāla tava mātā
Yo mayhaṃ hadayasoko candasamiṃ vadhāya nintite.

[PTS Page 149] [\q 149/]
5021. Imaṃ mayhaṃ hadayasokaṃ paṭimuccatu khaṇḍahāla tava mātā
Yo mayhaṃ hadayasoko suriyasmiṃ vadhāya nintite.
1. Muduka - machasaṃ 2. Mudaka - machasaṃ, syā 3. Rujjhati - machasaṃ
4. Peyyuṃ - machasaṃ 5. Ghaṭaṭikā uparakkhi - machasaṃ, syā
6. Pokkharaṇiva bhārikā - machasaṃ pokkharaṇi ca gāyikā - machasaṃ

[BJT Page 136] [\x 136/]
5022. Imaṃ mayhaṃ hadayasokaṃ paṭimuccatu khaṇḍahāla tava jātā
Yo mayhaṃ hadayasoko candasamiṃ vadhāya nintite.

5023. Imaṃ mayhaṃ hadayasokaṃ paṭimuccatu khaṇḍahāla tava jātā
Yo mayhaṃ hadayasoko suriyasamiṃ vadhāya nintite.

5024. Mā putte mā ca patiṃ addakkhi khaṇḍahāla tava mātā,
Yo ghātesi kumāre adusake sīhasaṅkase.

5025. Mā putte mā ca patiṃ addakkhi khaṇḍahāla tava mātā,
Yo ghātesi kumāre apekkhite sabbalokassa

5026. Mā putte mā ca patiṃ addakkhi khaṇḍahāla tava jātā,
Yo ghātesi kumāre adusake sīhasaṅkase.

5027. Mā putte mā ca patiṃ addakkhi khaṇḍahāla tava jātā,
Yo ghātesi kumāre apekkhite sabbalokassa.

5028. Mā no deva avadhi dāse no dehi khaṇḍahālassa,
Api nigaḷabandhakāpi hatthi asse ca pālema.

5029. Mā no deva avadhi dāse no dehi khaṇḍahālassa,
Api nigaḷabandhakāpi hatthicchakatāni ujjhema.

5030. Mā no deva avadhi dāse no dehi khaṇḍahālassa,
Api nigaḷabandhakāpi assacchakanāni ujjhema.

5031. Mā no deva avadhi dāse no dehi yassa honti
Api raṭṭhā pabbajitā bhikkhācariyaṃ carissāma.

[PTS Page 150] [\q 150/]
5032. Divyaṃ1- upayācanti puttatthikā daḷiddāpi2- nāriyo,
Paṭibhāṇānipa hitvā putte nahi labhanti ekaccā.

1. Dibba - machasaṃ 2. Dasiddā - machasaṃ

[BJT Page 138] [\x 138/]

5033. Assāsakāni1- karonti puttā no jāyantu tato paputtā,
Atha no akāraṇasmā yaññatthāya deva ghātesi,

5034. Upayācitakena puttaṃ labhanti mā tāta no aghātasi.
Mā kicchā laddhakehi puttehi yajittho imaṃ yaññaṃ.

5035. Upayācitakena puttaṃ labhanti mā tāta no aghātasi.
Mā kapaṇaladdhakehi puttehi ammāya no vippavāsehi.

5036. Bahudukkhaposiyā candaṃ amma tuvaṃ jiyyase puttaṃ,
Vandāmi kho te pāde labhataṃ tāto paralokaṃ.

5037. Handa ca maṃ upaguha pāde te amma vandituṃ dehi,
Gacchāmidāni pavāsaṃ yaññatthāya ekarājassa.

5038. Handa ca maṃ upaguha pāde te amma vandituṃ dehi,
Gacchāmidāni pavāsaṃ mātu katvā bhadayasokaṃ.

5039. Handa ca maṃ upaguha pāde te amma vandituṃ dehi,
Gacchāmidāni pavāsaṃ janassa bhadayasokaṃ.

[PTS Page 151] [\q 151/]
5040. Handa ca padumapantānaṃ moḷiṃ bandhassu gotamiputta,
Campakadalavitimissāyo3- esā te porāṇiyā pakati.

5041. Handa ca vilepanante pacchamakaṃ candanaṃ vipimpassu,
Yehi ca suvilitto sobhasi rājaparisāya4-

5042. Handa mudukāni vatthāni paccimakaṃ kāsikaṃ vāsehi,
Yohi ca sunivattho sobhasi rājaparisāya.

1. Asisikāni - machasaṃ 2. Ghātesi - machasaṃ 3. Campakadalamissāyo - syā campakadalehi
- machasaṃ 4. Parisāya - machasaṃ

[BJT Page 140] [\x 140/]
5043. Muttāmaṇikanakavibhūtāni gaṇhassu hatthābharaṇāni,
Yehi ca hatthābharaṇehi sohasi rājaparisāya.

5044. Nahanunāyaṃ raṭṭhapālo bhumipati janapadassa dāyado,
Lokissaro mahantā puttesu sinehaṃ janayati.

5045. Mayhaṃ piyā puttā attāpi1- piyo tumbhe ca bhariyāyo.
Saggañca patthayāno tenāhaṃ ghātayissāmi.

[PTS Page 152] [\q 152/]
5046. Maṃ2- paṭhamaṃ ghātehi mā me hadayaṃ dukkhaṃ aphālesi,
Alaṅkato sundarako putto tava deva sukhumālo,

5047. Handayya maṃ hanassu salokā candiyena hessāmi,
Puññaṃ karassu vipulaṃ vicarāma ubhova paraloke.

5048. Mā tvaṃ cande rucci bahukā tatava devarā visālakkhi,
Te taṃ ramayissanti yiṭṭhasmiṃ gotamiputte.

5049. Evaṃ vutte candā annānaṃ hanti hatthatalakehī,
Alavatthu3- jivitena pāyāmi4- visaṃ marissāmi.
5050. Nahanunimassa rañño mitatāmaccā ca vijjare suhadā,
Ye na vadanti rājānaṃ mā ghātayi orase putte.

5051. Nahanunimassa rañño ñātimittā ca vijjare suhadā,
Ye na vadanti rājānaṃ mā ghātayi atraje putte.

[PTS Page 153] [\q 153/]
5052. Ime tepi mayhaṃ puttā guṇino kāyuradhārino rāja,
Tehipi yajassu yaññaṃ atha muñcatu gotamīputte.

5053. Bilasatampi maṃ katvā yajassu sattadhā mahārāja,
Mā jeṭṭaputtamavadhi adūsakaṃ sihasaṅkāsaṃ.

1. Athopi - machasaṃ 2. Ma - machasaṃ 3. Alamettha - machasaṃ
4. Piyāmi visaṃ - machasaṃ

[BJT Page 142] [\x 142/]
5054. Bilasatampi maṃ katvā yajassu sattadhā mahārāja,
Mā jeṭṭaputtamavadhi apekkhitaṃ sabbalokassa

5055. Bahukā tava dinnā ābharaṇā uccāvacā subaṇitambhi,
Muttāmaṇiveḷuriyā idaṃ te pacchimakaṃ dānaṃ.

5056. Yesaṃ pubbe khandhessu phullā mālāguṇā vivantiṃsu,
Tesajjapitanisito nentiṃso vivattisasti khandhesu.

5057. Yesaṃ pubbe khandhessu citrā mālāguṇā vivantiṃsu,
Tesajja pita nisito1- nentiṃso vivattisasti khandhesu.

5058. Acirā2- vata nettasā vivaittissati rājaputtānaṃ khandhesu,
Atha mama hadaṃ na phalati tāva daḷhabandhanañca me āsi.

[PTS Page 154] [\q 154/]
5059. Kāsikasuvivatthadharā kuṇḍalino agaḷucandanavilittā, 3-
Niyyātha candasuriyā yaññatthāya ekarājassa.

5060. Kāsikasuvivatthadharā kuṇḍalino agaḷucandanavilittā-
Niyyātha candasuriyā mātu katvā hadayasokaṃ. .

5061. Kāsikasuvivatthadharā kuṇḍalino agaḷucandanavilittā-
Niyyātha candasuriyā janassa katvā hadayasokaṃ. .

5062. Maṃsarasabhojino nabhāpakasunabhātā kuṇḍalino agaḷucandanacilittā,
Niyyātha candasuriyā yaññatthāya ekarājassa.

5063. Maṃsarasabhojino nabhāpakasunabhātā kuṇḍalino agaḷunavilittā,
Niyyātha candasuriyā mātu katvāhadayasokaṃ

1. Tesajjapisunisito - machasaṃ 2. Aciraṃ - machasaṃ 3. Aggalu - machasaṃ akalu - vi

[BJT Page 144] [\x 144/]
5064. Maṃsarasabhojino nabhāpakasunabhātā kuṇḍalino agaḷuvandanavilittā,
Niyyātha candasuriyā janassa katvā dayasokaṃ.

5065. Sabbasmiṃ upakkhaṭasmiṃ nisīdite candiyasmiṃ1- yaññatthāya,
Pañcālarājadhitā pañajalikā sabbaparisamanupariyāyi.

5066. Yena saccena khaṇaḍhālo pāpakammaṃ karoti dumemadho,
Etena saccavajjena samaṅgini sāmikena homi.

5067. Yedhatthi amanussā yāni ca yakkhabhūtabhavyāni,
Karontu me veyyāvaṭikaṃ samaṅgini sāmikena homi.

[PTS Page 155] [\q 155/]
5068. Yā devatā idhāgatā yāni ca yakkhabhūtabhavyāni,
Saraṇesiniṃ anāthaṃ tāyatha maṃ yācāmahaṃ patimāhaṃ ajiyyaṃ2-

5069. Taṃ sutvā amanusesā ayokuṭaṃ paribbhametvāna,
Bhayamassa ranayanto rājānaṃ idamavoca.

5070. Khujjhassa kho rājakali mātāhaṃ matthakaṃ nitāḷemi,
Mā jeṭṭhaputtamavadhī adūsakaṃ sīhasaṅkāsaṃ.

5071. Ko te diṭṭhā rājakalī puttabhariyāyo haññamānā, 3-
Soṭṭhi va gahapatayo adusakā saggakāmā hi.

5072. Taṃ sutvā khaṇḍahālo rājā va abbhutamidaṃ disvāna,
Sabbesaṃ bandhanāni movecasuṃ yathā taṃ apāpānaṃ4-
5073. Sabbesu vippamuttesu ye ca tattha samāgatā tadā āsuṃ,
Sabbe ekekaleḍḍukamadaṃsu esa vadho khaṇaḍahālassa.

1. Candakambhi - machasaṃ 2. Ajayaṃ - machasaṃ 3. Haññamānāyo - machasaṃ, syā
4. Anupaghātaṃ - machasaṃ, syā

[BJT Page 146] [\x 146/]
[PTS Page 156] [\q 156/]
5074. Sabbe patiṃsu1- nirayaṃ yathā taṃ pāpakaṃ karitvāna,
Nahi pāpakammaṃ katvā labbā sugatiṃ ito gantuṃ.

5075. Sabbesu vippamuttesu ye ca tattha samāgatā tadā āsuṃ,
Candaṃ abhisiñciṃsu samāgatā rājaparisā ca.
5076. Sabbesu vippamuttesu ye ca tattha samāgatā tadā āsuṃ,
Candaṃ abhisiñciṃsu samāgatā rājakaññāyo.

5077. Sabbesu vippamuttesu ye ca tattha samāgatā tadā āsuṃ,
Candaṃ abhisiñciṃsu samāgatā devaparisā ca.
5078. Sabbesu vippamuttesu ye ca tattha samāgatā tadā āsuṃ,
Candaṃ abhisiñciṃsu samāgatā devakaññāyo
5079. Sabbesu vippamuttesu ye ca tattha samāgatā tadā āsuṃ,
Celukkhepamakāruṃ samāgatā rājaparisā ca.
5080. Sabbesu vippamuttesu ye ca tattha samāgatā tadā āsuṃ,
Celukkhepamakāruṃ samāgatā rājakaññāyo.

5081. Sabbesu vippamuttesu ye ca tattha samāgatā tadā āsuṃ,
Velukkhepamakāruṃ samāgatā devaparisā ca.

5082. Sabbesu vippamuttesu ye ca tattha samāgatā tadā āsuṃ,
Velukkhepamakāruṃ samāgatā devakaññāyo
5083. Sabbesu vippamuttesu bahu ānandano ahu vaṃso,
Nandippavesi nagaraṃ bandhanā mokkho aghositthāti.
Khaṇḍahālajātakaṃ pañcamaṃ.

1. Sabbepaviṭṭhā patitvā - machasaṃ

[BJT Page 148] [\x 148/]
6. Bhuridattajātakaṃ
[PTS Page 163] [\q 163/]
5084. Yaṃ kiñci ratanaṃ atthi dhataraṭṭhanivesane,
Sabbāni te upāyantu1- dhitaraṃ dehi rājino.

5085. Na no vivāho nāgehi katapubbo kudācanaṃ,
Taṃ vivāhaṃ asaṃyuttaṃ kathaṃ ambhe karomase.

[PTS Page 164] [\q 164/]
5086. Jīvitaṃ nūna te cantaṃ raṭṭhaṃ vā manujādhipa,
Na hi nāge kupitambhi ciraṃ jivanti tādisā.

5087. Yo tvaṃ deva manussesu2- iddhimantaṃ aniddhimā,
Varuṇassa niyaṃ puttaṃ yāmunaṃ atimaññasi.

5088. Nātimaññāmi rājānaṃ dhataraṭṭhaṃ yasassina,
Dhataraṭṭho hi nāgānaṃ bahuntamapi issaro.

5089. Ahi mahānubhāvopi na me dhitaramāraho,
Khattiyo ca videhānaṃ abhijātā samuddajā.

[PTS Page 165] [\q 165/]
5090. Kambalassatarā uṭṭhentu sabbe nāge nivedaya,
Bārāṇasaṃ pavajjantu mā ca kiñci viheṭhayuṃ.

5091. Nivesanesu sobbesu rathiyā caccaresu ca,
Rukkhaggesu ca labbantu3- vitatā toraṇesu ca.

5092. Ahampi sabbasetena mahatā sumahaṃ puraṃ,
Parikkhipissaṃ bhogehi kāsīnaṃ janayaṃ4- bhayaṃ.

[PTS Page 166] [\q 166/]
5093. Tassa taṃ vacanaṃ sutvā uragā nekavaṇṇino,
Bārāṇasaṃ pavajjiṃsu na ca kiñciviheṭhayuṃ5-

5094. Nivesanesu sobbhesu rathiyā cacacaresu ca,
Rukkhaggesu ca lambiṃsu vatatā toraṇesu ca.

1. Upayantu - machasaṃ, syā 2. Manussosi - machasaṃ, syā
3. Lambanti - machasaṃ 4. Janataṃ - machasaṃ 5. Vihedhayuṃ - machasaṃ

[BJT Page 150] [\x 150/]
5095. Te1- disvāna lambante puthu kandiṃsu nāriyo,
Nage soṇḍikate disvā passasante muhuṃ muhuṃ.

5096. Bārāṇasī pavyadhitā2- āturā samapajjatha,
Bāhā paggayha pakkanduṃ dhītaraṃ dehi rājino.
Nagarakhaṇḍo.

[PTS Page 171] [\q 171/]
5097. Pupphābhihārassa vanassa majjhe
Ko lohitakkho vihatattaraṃso, 3-
Kā4-kambukāyuradharā suvatthā
Tiṭṭhanti nāriyo dasa vandamānā.

5098. Ko tvaṃ brahābāhu vanassa mājjha
Virocasi ghatasittova aggi,
Mahesakkho aññatarosi yakkho
Udāhu nāgosi mahānubhāvo.

5099. Nāgohamasmiṃ iddhimā tejasī duratikkamo,
Iseyyaṃ tejasā kuddho phītaṃ janapadaṃ api.

5100. Samuddajā hi me mātā dhataraṭṭho ca me pitā,
Sudassanakaniṭṭhosmi bhuridattoti maṃ vidu.

[PTS Page 172] [\q 172/]
5101. Yaṃ gambhiraṃ sadāvaṭṭaṃ rahadaṃ bhesmaṃ5- avekkhasi,
Esa divyo mamāvāso anekasataporiso.

5102. Mayurakoñcābhirudaṃ nīlodaṃ vanamajjhato,
Yamunaṃ pavisa māhito khemaṃ vattavataṃ sivaṃ.

5103. Tattha patto sānucaro sahaputtena brāhmaṇa, pujito mayhaṃ kamehi brāhmaṇa
vacchasi6-

[PTS Page 173] [\q 173/]
5104. Samā samantā parito bahuta7- tagarā mahī,
Indagopakasañachantā sobhatī haritunnamā.

1. Citesu - machasaṃ 2. Sabyādhitā - machasaṃ 3. Vitatanataraṃso - machasaṃ
4. Tā - machasaṃ 5. Bhismaṃ - machasaṃ 6. Vecchasi - machasaṃ 7. Bahukātaggarā -
machasaṃ.

[BJT Page 152] [\x 152/]
5105. Rammā vanacetyāni rammā1- haṃsupakujitā,
Opupphadamā tiṭṭhanti pokkharañño sunimmitā.

5106. Aṭṭhaṃsā sukatatthambhā sabbe veḷuriyāmayā,
Sahassathambhā pāsādā kaññāhi jotare.

[PTS Page 174] [\q 174/]
5107. Vimānaṃ upapannosi dibbaṃ puññehi attano,
Asambādhaṃ sivaṃ rammaṃ accantasukhasaṃhitaṃ.

5108. Maññe sahassanettassa vimānaṃ nābhikaṅkhasi,
Iddhī hi tyāyaṃ vipulā sakkasseva jutīmato.

5109. Manasāpi na patatabbo anubhāvo jutimato,
Parivārayamānānaṃ saindānaṃ vasavattinaṃ.

5110. Taṃ vimānaṃ abhijjhāya amarānaṃ sukhesinaṃ,
Uposathaṃ upavasasanto semi vammikamuddhanī.

[PTS Page 175] [\q 175/]
5111. Ahañca migamesāno saputto pāvisiṃ vanaṃ,
Taṃ maṃ mataṃ vā jīvaṃ vā nābhivedenti ñātakā.

5112. Āmantaye bhuridantaṃ kāsiputtaṃ yasassinaṃ,
Tayā vo samanuññātā api passemu ñātake.

5113. Esohi vata me chando yaṃ vasesi mamattike,
Nahi etādisā kāmā sulabhā honti mānuse.

5114. Sace tvaṃ na icchase vatthuṃ mama kāmehi pujito,
Mahā tvaṃ samanuññāto sotthiṃ passāhi2- ñātake.

5115. Dhārayīmaṃ maṇiṃ divyaṃ pasuṃ putte ca vindati,
Arogo sukhito hoti gacchevādāya brāhmaṇa.

1. Ramā - machasaṃ. 2. Passehi - machasaṃ

[BJT Page 154] [\x 154/]
5116. Kusalaṃ paṭinandāmi vaco tava,
Pabbajissāmi jiṇeṇāsmi na kāme abhipatthaye.

5117. Brahamacariyassa ce bhaṅgo hoti bhogehi kāriyaṃ,
Avikampamāno eyyāsi bahuṃ dassāmi te dhanaṃ.

[PTS Page 176] [\q 176/]
5118. Kusalaṃ paṭinandāmi bhuridatta vaco tava,
Punapi āgamissāmi sace attho bhavissati.

5119. Idaṃ vatvā bhuridatto pesesi caturo jane,
Etha gacchatha uṭṭhetha khippaṃ pāpetha brāhmaṇaṃ.

5120. Tassa taṃ vacanaṃ sutvā uṭṭhāya caturo janā,
Pesitaṃ bhuridattena khippaṃ pāpesuṃ brāhmaṇaṃ.
Vanappavesakaṇḍo.

[PTS Page 179] [\q 179/]
5121. Maṇiṃ paggayaha maṅgalyaṃ sādhu vittaṃ manoramaṃ,
Selaṃ vyañajanasampannaṃ ko imaṃ vaṇimajjhagā.

[PTS Page 180] [\q 180/]
5122. Lohitakkhasahassasāhi1- samantā parivāritaṃ,
Ajja kālaṃ padaṃ2- gacchaṃ ajjhagāhaṃ maṇiṃ imaṃ.

5123. Supaciṇṇo ayaṃ solo accito mahito sadā,
Sudhārito sunikkhitto sabbatthabhisādhaye.

5124. Upacāravipantassa nikkhepe dhāraṇāya vā,
Alaṃ3- selo vināsāya pariciṇṇo ayoniso.

5125. Na imaṃ akusalo divyaṃ4- maṇiṃ dhāretumāraho,
Paṭipajja sataṃ nikkhaṃ dehimaṃ ratanaṃ mamaṃ.

5126. Na vā5- myāyaṃ maṇi keyyo gohi mā ratanena vā, 6-
Solo vyañajanasampanto neva keyyo maṇi mamaṃ.

1. Sahassehi - machasaṃ 2. Pathaṃ - machasaṃ 3. Ayaṃ - machasaṃ, vi.
4. Na imaṃ kusalaṃ dibyaṃ - machasaṃ 5. Neva - machasaṃ 6. Nikkhehi ratanehi vā -
machasaṃ.

[BJT Page 156] [\x 156/]
[PTS Page 181] [\q 181/]
5127. No ce tayā maṇi keyyo gohi vā ratanena vā,
Atha kena maṇi keyyo taṃ me akkhāhi pucchito.

5128. Yo me saṃse mahānāgaṃ tejasiṃ duratikkamaṃ,
Tassa dajjaṃ imaṃ selaṃ jalantariva tejasā.

5129. Konu brahmaṇavaṇṇena supaṇeṇā1- patataṃ varo,
Nāgaṃ jigiṃsamanveti anvesaṃ bhakkhamantano.

5130. Nāhaṃ dijādhipo homi na diṭṭho garuḷo mayā,
Āsivisena vittoti vejjo2- maṃ brāhmaṇaṃ vidu.

5131. Kinnu tuyhaṃ balaṃ atthi kiṃ sippaṃ vijjate tava,
Kismiṃ vā tvaṃ paratthaddho uragaṃ nāpacāyasi.

5132. Āraññakassa isino cirarattatapassino,
Supaṇṇo kosiyassakkhā visavijjaṃ anuttaraṃ.

5133. Taṃ bhāvitattaññataraṃ sammantaṃ3- pabbatantare,
Sakkaccaṃ taṃ upaṭṭhāsiṃ ratanindivamatandito.

5134. So tadā pariciṇṇo me vatavā4- brahmacariyavā,
Dibbaṃ pātukarī mantaṃ kāmasā bhagavā mamaṃ.

[PTS Page 182] [\q 182/]
5135. Tyāhaṃ mante paratthaddho nāhaṃ bhāyāmi bhoginaṃ,
Ācariyo visaghātānaṃ alambānoti maṃ vidu.

5136. Gaṇhāmase maṇiṃ tāta somadatta vijānahi,
Mā daṇḍena siriṃ pattaṃ kāmasā pajahimbhase.

5137. Sakaṃ nivesanaṃ patataṃ so taṃ brāhmaṇa pujayi,
Evaṃ kalyāṇakārissa kiṃ mohā dubhimicchasi.

5138. Sace hi dhanakāmosi bhuridatto5- padassati, 6-
Tameva gantvā yācassu bahuṃ dassati te dhanaṃ.

1. Sukhaṇeṇa - machasaṃ 2. Vijjo - machasaṃ 3. Samantaṃ - machasaṃ
4. Vattaṃ vā - machasaṃ vatvā - sīmu 5. Bhuridattaṃ - machasaṃ
6. Padissasi - machasaṃ

[BJT Page 158] [\x 158/]
5139. Hatthagataṃ pantagataṃ nikkiṇṇaṃ khādituṃ varaṃ,
Mā no sandiṭhiko attho somadatta upaccagā.
[PTS Page 183] [\q 183/]
5140. Paccati niraye ghore mahissamavadīyati, 1-
Mittadubhī2- hitaccāgi jivarecāpi sussare.

5141. Sace hi dhanakāmosi bhuridatto padassati,
Maññe antakataṃ veraṃ naciraṃ vedayissasi.

5142. Mahāyaññaṃ yajitvāna evaṃ sujjhanti brāhmaṇā,
Mahāyaññaṃ yajissāma evaṃ mokkhāma pāpakā.

5143. Handāni apāyāmi nāhaṃ ajja tayā saha,
Padampekaṃ nagaccheyyaṃ evaṃ kimbisakārinā.

5144. Idaṃ vatvāna pitaraṃ somadatto bahussuto,
Ujjhāpetvāna bhūtāni tambhā ṭhānā apakkami.

[PTS Page 184] [\q 184/]
5145. Gaṇhāhetaṃ mahānāgaṃ āharetaṃ maṇiṃ mama,
Indagopakavaṇṇabho yassa lohitako siro.

5146. Kappāsapicurāsīva eso kāyassa dissati, 3-
Vammikaggagato seti taṃ tvaṃ gaṇhāhi brāhmaṇa.

[PTS Page 185] [\q 185/]
5147. Athosadhehi dibbehi japaṃ mantapadāni ca,
Evaṃ taṃ asakkhi saṭṭhuṃ4- katvā parittamattano.
Kīḷanakhaṇḍo.

[PTS Page 187] [\q 187/]
5148. Mamaṃ disvāna āyantaṃ sabbakāmasamiddhinaṃ,
Indiyāni ahaṭṭhāni sāvaṃ jātaṃ5- mukhaṃ tava.

5149. Padumaṃ yathā hatthagataṃ pāṇinā parimadditaṃ,
Sāvaṃ jātaṃ mukhaṃ tuyhaṃ mamaṃ disvāna edisaṃ.

1. Mabhissamaci vivarati - machasaṃ mabhimassa cinadriyati - syā
2. Mittadubbhi - machasaṃ, syā 3. Kāyo disasti - machasaṃ, syā
4. Satthuṃ - machasaṃ phuṭṭhuṃ - syā 5. Jātiṃ - machasaṃ 6. Padama - machasaṃ.

[BJT Page 160] [\x 160/]

5150. Kaccinnu te nābhisayi kacci te atthi vedanā, .
Yena sāvaṃ mukhaṃ tuyhaṃ mamaṃ disvāna āgataṃ.

[PTS Page 188] [\q 188/]
5151. Supitaṃ tāta addakkhiṃ ito māsaṃ adhogataṃ,
Dakkhiṇaṃ viya me bāhaṃ1- chetvā ruhiramakkhitaṃ;
Puriso ādāya pakkāmi mamaṃ rodantiyā sati.

5152. Yato taṃ2- supinamaddakkhiṃ sudasasna vijānahi,
Tato divā vā rattiṃ vā sukhaṃ me na upalabbati. 3-

5153. Yaṃ pubbe paricāriṃsu4- kaññā ruciraviggahā,
Hemajālapaṭicchattā bhuridatto na dissati.

5154. Yaṃ pubbe paricāriṃsu nettiṃsavaradhārino,
Kaṇikārā5- viya samphullā bhuridatto na dissati.

5155. Handadāni gamissāma bhuridattanivesanaṃ,
Dhammaṭṭhaṃ sīlasampannaṃ passāma tava bhātaraṃ.

5156. Tañca disvāna āyantiṃ6- bhuridattassa mātaraṃ,
Bāhā paggayha pakkanduṃ bhuridattassa nāriyo.

5157. Puttaṃ teyye na jānāma ito māsaṃ adhogataṃ,
Mataṃ vā yadi vā jīvaṃ bhuridattaṃ yasassinaṃ.

[PTS Page 189] [\q 189/]
5158. Sakuṇi hataputtāva suññaṃ disvā kulāvakaṃ,
Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ bhuridattaṃ apassati.

5159. Sakuṇi hataputtāva suññaṃ disvā kulāvakaṃ,
Tena tena padhāvissaṃ piyaputtaṃ apassati.

5160. Kuriraṃ hatachāpāva suññaṃ disvā kulāvakaṃ,
Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ bhuridattaṃ apassati.

5161. Sā nūna cakkavākīva pallalasmiṃ anudake, ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ bhuridattaṃ
apassati.

1. Bahu - machasaṃ 2. Haṃ - machasaṃ, syā 3. Nopalabbha - machasaṃ, syā
4. Paricāriṃsu - machasaṃ, syā 5. Kaṇikārāva - machasaṃ, syā
6. Āyantaṃ - machasaṃ, syā

[BJT Page 162] [\x 162/]
5162. Kammārānaṃ yathā ukkā anto jhāyati no bahi,
Evaṃ jhāyāmi sokena bhuridattaṃ apassati.

5163. Sālāva sampamathitā1- mālutena pamadditā,
Senti puttā ca dārā ca bhuridattanivesano

5164. Idaṃ3- sutvāna nigghosaṃ bhuridattanivesane,
Ariṭṭho ca subhago3- ca upadhāviṃsu4- ananatarā.

5165. Amma assāsa mā sovi evaṃ dhammā hi pāṇino,
Cavanti upapajjanti phasassa pariṇāmitā5-

[PTS Page 190] [\q 190/]
5166. Ahampi tāta jānāmi evaṃ dhammā hi pāṇino,
Sokena ca paretasmiṃ bhuridattaṃ apassati.

5167. Ajja ce me imaṃ rattiṃ sudassana vijānahi,
Bhuridannaṃ apassanti maññe hessāmi6- jīvitaṃ.

5168. Amma assāsa mā soci ānayissāma bhātaraṃ,
Disodisaṃ gamissāma bhātupariyesanaṃ caraṃ.
5169. Pabbate giriduggesu gāmesu nigamesu ca,
Orena dasarattassa7- passa āgataṃ.

[PTS Page 192] [\q 192/]
5170. Hatthā pamutto urago pāde te nipatī bhusaṃ,
Kacci8- taṃ nu ḍasī tāta mā bhāyi sukhito bhava. 9-

5171. Neva mayhaṃ ayaṃ nāgo alaṃ dukkhāya kāyaci,
Yāvatatthi abhiggāhā mayā bhiyyo na vijjati.

5172. Konu brāhmaṇa vaṇeṇana datto parisamāgamā,
Avhayantu suyuddhena suṇātu parisā mamaṃ.

1. Saṃpamadditā - machasaṃ 2. Tesaṃ - machasaṃ, syā 3. Subhogova- machasaṃ, syā 4.
Padhāciṃsu - machasaṃ, syā 5. Pariṇāmatā - machasaṃ, syā
6. Bhissāmi - machasaṃ, syā 7. Ratatarattassa - machasaṃ, syā 8. Kacacitaṃ ḍaṃsito -
machasaṃ kaccisiṃnuḍato - syā 9. Tava - machasaṃ

[BJT Page 164] [\x 164/]
5173. Tvaṃ maṃ nāgena ālamba ahaṃ maṇḍukachāpiyā,
Hotu no abbhutaṃ tattha āsahassehi pacañahi.

5174. Ahaṃ hi vasumā aḍḍho tvaṃ daḷiddosi māṇava, ko nu te paṭihogatthi upajutañca1-
kiṃ siyā.

5175. Upajutañca me assa pāṭibhogo ca tādiso,
Hotu2- no abbhutaṃ tattha āsahassehi pañcahi.

[PTS Page 193] [\q 193/]
5176. Suṇohi me mahārāja vacanaṃ bhaddamatthu te,
Pañcantaṃ me sahasasānaṃ pāṭibhogohi kintimā.

5177. Pettikaṃ vā iṇaṃ hoti yaṃ vā hoti sayaṃ kataṃ,
Kiṃ tvaṃ evaṃ bahuṃ mayhaṃ dhanaṃ yācasi brāhmaṇa.

5178. Ālambāno3- hi nāgena mamaṃ abhijigiṃsati, 4-
Ahaṃ maṇḍukachāpiyā ḍaṃsasissāmi brāhmaṇaṃ.

5179. Taṃ tvaṃ daṭṭhuṃ mahārāja ajja raṭṭhābhivaddhana,
Khantasaṅghaparibbuḷho niyyāhi ahidassanaṃ.

5180. Neva taṃ atimaññāmi sippavādena māṇava,
Atimantosi sippena uragaṃ nāpacāyasi.

[PTS Page 194] [\q 194/]
5181. Mayampi nātimaññama sippavādena brāhmaṇaṃ,
Avisena ca nāgena bhusaṃ vañcayase janaṃ.

5182. Evaṃ cetaṃ jano jaññā yathā jānāmi taṃ ahaṃ,
Na tvaṃ lahasi5- ālamba sattumuṭṭhiṃ6- kuto dhanaṃ.

5183. Kharājino jaṭi rummi7- datto8- parisamāgato,
So tvaṃ evaṃ gataṃ nāgaṃ aviso atimaññasi.
1. Opajutañca - machasaṃ 2. Assuto - machasaṃ assano - vi
3. Ālambāyano ca syā alambano ca. 4. Abijigisati - machasaṃ
5. Lahesi - machasaṃ 6. Bhusamuṭṭhiṃ - machasaṃ, syā 7. Dummi - machasaṃ
8. Dittā - machasaṃ

[BJT Page 166] [\x 166/]
5184. Āsajja kho taṃ1- jaññāsi puṇaṇaṃ uggassa tejasā2-
Maññe taṃ bhasmarāsivaṃ khippasā kairissati.

5185. Siyā visaṃ siḷuttassa deḍḍhuhassa silābhuno,
Neva lohitasisassa visaṃ nāgassa vijjati.

5186. Sutaṃ metaṃ arabhataṃ saññatānaṃ tapassinaṃ,
Idha dānāni datvāna saggaṃ gacchanti dāyakā;
Jivanto dehi dānāni yadi te atthi dātave.

5187. Ayaṃ nāgo mahiddhiko tejasī duratikkamo,
Tena taṃ ḍaṃsayissāmi so taṃ bhasmaṃ karissati.

5188. Mayāpetaṃ sutaṃ samma saññatānaṃ tapassinaṃ,
Idha dānini datvāna saggaṃ gacchanti dāyakā;
Tvameva dehi jivanto yadi te atthi dāteve.
[PTS Page 195] [\q 195/]
5189. Ayaṃ accimukhi nāma3- puṇṇā uggassa tejasā,
Tena taṃ ḍaṃsayissāmi so taṃ bhasmaṃ karissati.

5190. Yā dhītā dhataraṭṭhassa vemātā bhagini mama,
Sā dissatu accimukhi4- puṇaṇā uggassa tejasā,

5191. Chamāyaṃ ce nisiñcissaṃ brahmadanta vijānahi,
Tiṇalatāni osadhyo usasusseyyuṃ asaṃsayaṃ.

5192. Addhaṃ5- ce pātayissāmi brahmadanta vijānahi,
Sattavassānayaṃ devo na vasse na himaṃ pate.

[PTS Page 196] [\q 196/]
5193. Udakañce nisiñcissaṃ brahmadanta vijānahi,
Yāvatā6- odakā pāṇā mareyyuṃ macchakacchapā.
Nagarappavesanakaṇḍaṃ niṭṭitaṃ.

1. Naṃ - machasaṃ 2. Tejaso - machasaṃ 3. Ajamukhi - machasaṃ
4. Taṃḍaṃsatvājamukhi - machasaṃ ḍaṃsatu - syā 5. Udake ce - machasaṃ
6. Yāvanetā - machasaṃ

[BJT Page 168] [\x 168/]
[PTS Page 198] [\q 198/]
5194. Lokyaṃ sajantaṃ udakaṃ payāgasmiṃ patiṭṭhitaṃ,
Ko maṃ ajjhohari bhuto ogāḷhaṃ yamunaṃ nadiṃ.

5195. Yadesalokādhipati yasassī
Bārāṇasimpakirahari samantato,
Tassāhaṃ putto uragusabhassa
Subhagoti maṃ brāhmaṇa vedayanti.
5196. Sace hi putto uragusabhassa
Kaṃsassa rañño amarādhipassa
Mahesakkho aññataro pitā te
Maccesu mātā pana te atulyā
Na tādiso arahati brāhmaṇassa
Dāsampi ohārituṃ mahānubhāvo.

[PTS Page 199] [\q 199/]
5197. Rukkhaṃ nissāya vijjhittho phaṇeyyaṃ pātumāgataṃ,
So viddho duramasarā1- saravegena sekhavā. 2-

5198. Taṃ tvaṃ patitamaddakkhi araññasmiṃ brahmane,
Sa maṃsakājamādāya sāyaṃ nigrodhupāgami.

5199. Suvalāsiya3- saṅghuṭṭhaṃ piṃgiyaṃ4- santhatāyutaṃ,
Kokilābhirudaṃ rammaṃ dhuvaṃ haritasaddalaṃ.
5200. Tattha te so pāturahu5- iddhiyā yasasā jalaṃ,
Mahānubhāvo bhātā me kaññāhi parivārito6-

5201. So tena pariciṇṇo tvaṃ sabbakāmehi tapapito,
Adubhassa7- tuvaṃ dubhi taṃ te veraṃ idhāgataṃ.

5202. Khippaṃ gīvaṃ pasārehi na te dassāmi jīvitaṃ,
Bhātuparisaraṃ veraṃ chedayissāmi te siraṃ.

5203. Ajjhāyako yācayogo8- āhutaggī ca brāhmaṇo,
Etehi tīhi ṭhānehi avajjho bhavati9- brāhmaṇo.

1. Duramacari - machasaṃ, duramācari - syā 2. Pekkhavā - machasaṃ, syā
3. Sālika - machasaṃ 4. Piṅgalaṃ - machasaṃ 5. Pātvarahu - machasaṃ
6. Parivārito - machasaṃ 7. Aduṭṭhassa - machasaṃ, syā 8. Yācayogi - machasaṃ, syā 9. Hoti
- machasaṃ.

[BJT Page 170] [\x 170/]
[PTS Page 200] [\q 200/]
5204. Yaṃ puraṃ dhataraṭṭhassa ogāḷhaṃ1- yamunaṃ nadiṃ,
Jotate2- sabbasovaṇṇaṃ giriṃ āhacca yāmunaṃ. 3-

5205. Tattha te purisavyagghā sodariyā mama bhātaro,
Yathā te tattha vakkhanti tathā hessasi brāhmaṇa.
Subhagakhaṇḍo.

5206. Anittarā ittarasampayuttā
Yaññā ca vedā4- ca subhoga loke,
Tadaggarayhaṃ hi vinindamāno
Jahāti vittañca satañca dhammaṃ.

[PTS Page 201] [\q 201/]
5207. Ajjhenamariyā paṭaviṃ janinda
Vessā kasiṃ paricariyañca suddā,
Upāgu paccekaṃ yathā padesaṃ
Katāhu ete vasināti āhu.
5208. Dhātā vidhātā varuṇo kuvero
Somo yamo candimā vāyu sariyo,
Ete hi yaññaṃ puthuso yajitvā
Ajjhāyakānaṃ atha5- sabbakāme.

5209. Vikāsitā cāpasatāni pañca
Yo ajjuno balavā bhīmaseno, 6-
Sahassabāhu asamo paṭhavyā
Sopi tadā ādahi jātavedaṃ.

[PTS Page 202] [\q 202/]
5210. Yo brāhmaṇo bhojayī dīgharattaṃ
Antena pāṇena yathānubhāvaṃ,
Pasannacitto anumodamāno
Subhoga devaññataro ahosi.

5211. Mahāsanaṃ devamanomavaṇṇaṃ
Yo sappinā asakkhi jetumaggiṃ,
So yaññatantaṃ varato yajitvā
Dibbaṃ gatiṃ mucalindajjhagañachiṃ.

1. Oghāḷhaṃ - machasaṃ 2. Jotantaṃ - machasaṃ 3. Yamunaṃ - machasaṃ
4. Khe - machasaṃ 5. Atho - machasaṃ 6. Bhimaseno - machasaṃ

[BJT Page 172] [\x 172/]
[PTS Page 203] [\q 203/]
5212. Mahānubhāvo vassasahassajivi
Yo pabbaji1- dassaneyyo uḷāro,
Hitvā apariyantarathaṃ2- sasenaṃ
Rājā dudipopi jagāmaṃ3- saggaṃ.

5213. Yo sāgaro sāgarantaṃ vijitvā
Yupaṃ subhaṃ soṇṇamayaṃ uḷāraṃ,
Ussesi vessānaramādahāno4-
Subhogi devaññataro ahosi.

5214. Yassānubhāvena suboga saṅgā
Pavattatha5- dadhisannaṃ samuddaṃ,
Sa lomapādo paricariyamaggiṃ
Aṅgo sahassakkhapurajjhagañachi.

[PTS Page 204] [\q 204/]
5215. Mahiddhiko deva varo yasassi
Senāpati tidive vāsavassa,
Sa somayāgena malaṃ vihanatvā
Subhoga devaññataro ahosi.

5216. Akāri6- yo lokamimaṃ parañca
Bhāgīrathiṃ7- himavantañca gijjhaṃ,
Yo iddhimā devavaro yasassī
Sopi tadā ādahi jātavedaṃ.

5217. Mālāgiri himavā yo ca gijjho
Sudassano8- nisaho kākaneru, 9-
Ete ca aññe ca nagā mahantā
Cityā katā yaññakarehi māhu.

[PTS Page 205] [\q 205/]
5218. Ajjhāyakaṃ mantaguṇupapannaṃ
Tapassinaṃ yācayogoti cāha, 10-
Tire samuddassudakaṃ sajantaṃ
Taṃ sāgarajjhohari tenapeyyo.

1. Pabbajji - machasaṃ 2. Raṭṭhaṃ - machasaṃ, syā 3. Cagāmi - machasaṃ,
4. Vassānara - machasaṃ 5. Pavattati - machasaṃ, syā 6. Akāsi yaṃ - machasaṃ akārayi- syā
7. Hāgirathaṃ - syā bagirasi - machasaṃ 8. Sudassino - machasaṃ
9. Kuveru - machasaṃ kākaveru - syā 10. Cāhu - machasaṃ dhāhu - syā

[BJT Page 174] [\x 174/]
5219. Āyāgavatthuni puthu pathavyā
Saṃvijjanti brāhmaṇā vāsavassa,
Purimaṃ disaṃ pacchimaṃ dakkhiṇuttaraṃ
Saṃvijjamānā janayanti vedaṃ.

[PTS Page 206] [\q 206/]
5220. Kaliṃ1- hi dhīrānaṃ kaṭaṃ magānaṃ
Bhavanti vedajjhagatānariṭṭha,
Marividhammaṃ asamekkhitattā
Māyāguṇā nāti vahanti paññaṃ.

5221. Vedā na tāṇāya bhavantirassa2-
Mittadduno bhunahuno narassa,
Na tāyate pariciṇṇo ca aggi
Dosantaraṃ maccaṃ anariyakammaṃ.

5222. Sabbañce maccā sadhanā3- sabhogā4-
Ādipitaṃ dārutiṇena missaṃ,
Dahaṃ na tappe asamattha5- tejo
Ko taṃ subhikkhaṃ dirasañña kuriyā6-

5223. Yathāpi khiraṃ viparināmadhammaṃ dadhi bhavitvā navanitampi hoti, evampi aggi
viparināmadhammo
Tejo samorohati yogayutto.

5224. Na dissate aggimanuppaviṭṭho
Sukkhesu kaṭṭhesu navesu cāpi,
Nāmanthamāno araṇinarena
Nākammanā jāyati jātavedo.

5225. Sace hi aggi antarato vaseyya
Sukkhesu kaṭṭhesu navesu cāpi,
Sabbāni susseyyuṃ vanāni loke
Sukkhāni kaṭṭhāni ca pajjaleyyuṃ.

1. Kalīhi - machasaṃ, syā 2. Bhavantidassa - machasaṃ 3. Sadhanaṃ - machasaṃ
4. Sabhogaṃ - machasaṃ 5. Aggi asamattha - machasaṃ 6. Kayirā - machasaṃ, syā.
[BJT Page 176] [\x 176/]
5226. Karoti ce1- dārutiṇena puññaṃ
Bhojaṃ2- naro dhumasikhiṃ
Aṅgārikā loṇakarā ca sudā
Sariradāhāpi kareyyuṃ puññaṃ.

[PTS Page 207] [\q 207/]
5227. Atha ve hi ete na karonti puññaṃ.
Ajjhenamaggiṃ idha tappayitvā,
Na koci lokasmiṃ karoti puññaṃ
Bhojaṃ naro dhumasikhiṃ patāpavaṃ.

5228. Kathaṃ hi lokāpacito samāno
Amanuññagandhaṃ bahunnaṃ akantaṃ,
Yadeva maccā parivajjayanti
Tadappasatthaṃ dirasañña bhuñeja.

5229. Sikhiṃ hi devesu vadanti heke
Āpaṃ milakkhā pana devamāhu,
Sabbeva ete vitathaṃ bhaṇanti3-
Aggī na devaññataro na cāpo.

5230. Nirindiyaṃ santaṃ asaññakāyaṃ4-
Vessānaraṃ kammakaraṃ pajānaṃ,
Paricariya5- maggiṃ sugatiṃ kathaṃ vaje6-
Pāpāni kammāni pakubbamāno.

5231. Sabbāhibhūtāhudha jivikatthā
Aggissa brahmā paricārakoti,
Sabbānubhāvi ca vasī kimatthaṃ
Animmito nimmitaṃ vanditassa.

5232. Hassaṃ anijjhānakhaoṃ atacchaṃ
Sakkārahetu pakiriṃsu7- pubbe,
Te lābhasakkāre apātubhonte
Santhambhitā8- jantuhi santidhammaṃ.

5233. Ajjhenamariyā paṭhaviṃ janindā
Vessā kasiṃ paricariyañca suddā,
Upāgu paccekaṃ yathā9- padesaṃ
Katāhu ete vasināti āhu.

1. Ve - machasaṃ 2. Bhojanaro - machasaṃ 3. Gaṇhahanti - machasaṃ
4. Anindriyabaddha masaññakāyaṃ - machasaṃ anindriyaṃ - syā
5. Pariccaramaggiṃ sugatiṃ kathaṃ vajje - machasaṃ 6. Vajje - machasaṃ, syā
7. Pakakariṃsu - machasaṃ 8. Santapitā - machasaṃ sandhāhitā - syā
9. Tathā - machasaṃ

[BJT Page 178] [\x 178/]
[PTS Page 208] [\q 208/]
5234. Etañca saccaṃ vacanaṃ bhaveyya
Yathā idaṃ bhāsitaṃ brāhmaṇehi,
Nākhantiyo jātu labhetha rajjaṃ
Nābrāhmaṇo mantapadāni sikkhe
Nāññatra vessehi kasiṃ kareyya
Suddo na muñce parapessitāya1-.

5235. Yasvā ca etaṃ vacanaṃ abhūtaṃ
Musā cime odariyā bhaṇanti,
Tadappapaññā abhīsaddahanti
Passanti taṃ paṇḍitā attanāva.

5236. Khattyā na vessā na khaliṃ haranti
Ādāya satthāni caranti brāhmaṇā,
Taṃ tādisaṃ saṃkhuhitaṃ vihinnaṃ2-
Kasmā brahmā nujjukaroti lokaṃ.

5237. Sace hi so issaro sabbaloke
Brahmā bahu bhūtapati pajānaṃ,
Kiṃ sabbalokaṃ vidihi alakkhiṃ
Kiṃ sabbalokaṃ na sukhī akāsi.
5238. Sace hi so issaro sabbaloke
Brahmā bahu bhūtapati pajānaṃ,
Mayā musāvajjamade cāpi
Lokaṃ adhammena kimatthakāsi.

5239. Sace hi so issaro sabbaloke
Brahmā bahu bhūtapati pajānaṃ,
Adhammiyo3- bhupati ariṭṭha
Dhamme sati so vidahī adhammaṃ.

5240. Kīṭā paṭaṃgā uragā ca bhekā4-
Hanatvā kimiṃ sujjhati makkhikā ca, ete hi dhammā anariyarūpā
Kambojakānaṃ vitathā bahunnaṃ.

[PTS Page 210] [\q 210/]
5241. Sace hi so sujjhati yo hanāti
Hatopi sosa saggamupeti ṭhānaṃ,
Bhovādi bhovādinaṃ mārayeyyuṃ5-
Ye cāpi tesaṃ abhisaddaheyyuṃ.

1. Parapesanāya - machasaṃ parapessatāya - syā 2. Pahinnaṃ - machasaṃ
3. Adhammiko - machasaṃ, syā 4. Bhiṅga - machasaṃ, syā
5. Māraśeyyuṃ - machasaṃ

[BJT Page 180] [\x 180/]
5242. Neva migā nappasunopi gāvo
Āyācanti antavadhāya1- keci,
Vipphandamānaṃ idhajivikatthā

5243. Yupassa2- te pasubandhe ca bālā
Cittehi vaṇeṇahi mukhaṃ nayanti,
Ayaṃ te yupo kāmaduho parattha
Bhavissati sassato samparāyaṃ.

5244. Sace ca yupe maṇisaṅkhamuttaṃ
Dhaññaṃ dhanaṃ rajataṃ jātarūpaṃ,
Sukkhesu kiṭṭhesu navesu cāpi
Sace duhe tidive sabbakāme
Tevijjasaṅghā ca puthu yajeyyuṃ
Na brāhmaṇā kañci taṃ3- yājayeyyuṃ.

5245. Kuto ca yupe maṇisaṅkhamuttaṃ
Dhaññaṃ dhanaṃ rajataṃ jātarūpaṃ
Sukkhesu kaṭṭhesu navesu cāpi
Kuto duhe tidive sabbakāme.

5246. Yaṭhā ca luddā upaladdhabālā4-
Cittehi vaṇeṇahi mukhaṃ nayanti,
Ādāya aggiṃ mama dehi vittaṃ
Tato sukhī hohisi sabbakāme.

5247. Tamaggihuttaṃ saraṇaṃ pavissa
Cittehi vaṇeṇahi mukhaṃ nayanti,
Oropayitvā kesamassuṃ nakhañca
Vedehi cittaṃ atigāḷayanti.

[PTS Page 212] [\q 212/]
5248. Kākā ulukaṃca rabho labhitvā
Ekaṃ samānaṃ bahukā samecca,
Annāni bhutvā kuhāka kuhitvā
Muṇḍaṃ karitvā yaññapathossajanti.

5249. Evaṃ hi so vañcito brāhmaṇehi
Eko samāno bahuhi5- samecca,
Te yogayogena vilumpamānā
Diṭṭhaṃ adiṭṭhena dhanaṃ haranti.

1. Rattavadhāya - machasaṃ 2. Yupussa ne - machasaṃ, sāya 3. Nici - machasaṃ, syā
4. Paluddha - machasaṃ, syā 5. Bahukā - machasaṃ, syā

[BJT Page 182] [\x 182/]
5250. Akāsiyā rājuhi cānu1- siṭṭhā
Tadassa ādāya dhanaṃ haranti,
Teta tādisā corasamā asantā
Vajjhā na haññanti ariṭṭha loke.

5251. Indassa bāhārasi dakkhiṇāti
Yaññesu chindanti palāsayaṭṭhiṃ,
Taṃ cepi saccaṃ maghavā chinnabāhu
Kenassa indo asure jināti.

5252. Tañceva tucchaṃ maghavā samaṅgī
Hantā avajjho paramo sa devo,
Mantā2- ime brāhmaṇā tuccharūpā
Sandiṭṭhikā vañcanā esa loke.

5253. Mālāgiri himavā yo ca gijjho
Sudassano nisabho kākaneru, 3-
Ete ca aññe ca nagā mahantā
Cityā katā yaññakarehi māhu4
5254. Yathāppakārāni hi iṭṭhakāni
Cityā katā yaññakarehi māhu,
Na pabbātā honti tathappakārā
Aññādisā acalā tiṭṭhaselā.

[PTS Page 213] [\q 213/]
5255. Na iṭṭhakā honti silā cirenapi
Na tattha sañajāyati ayo na lohaṃ,
Yañce ca etaṃ parivaṇaṇayantā
Cityā katā yaññakarehi māhu.

5256. Ajjhāyakaṃ mantaguṇupapannaṃ
Tapassinaṃ yācayogoti māhu,
Tire samuddassudakaṃ sajannaṃ
Taṃ sāgarajjhohari tena, peyyo.

5257. Paro sahassampi samantavede
Manatuppanne nadiyo vahanti,
Na tena vyāpantarasudakānaṃ5-
Kasmā samuddo atulo apeyyo.

1. Vānu - machasaṃ, syā 2. Satatā - machasaṃ, syā 3. Kāveru - machasaṃ
4. Vāhu - machasaṃ 5. Rasudaka ni - machasaṃ, syā.
[BJT Page 184] [\x 184/]
5258. Ye keci kūpā idha jivaloke
Loṇudakā kūpakhaṇehi khātā,
Na brāhmaṇajjhoharaṇena tesu
Āpo apeyyo dirasaññarāhu.

5259. Pure puratthā kā kasasa bhariyā
Mano manussaṃ ajanesi pubbe,
Tenāpi dhammena na koci hīno
Evampi vossaggavibhāgamāhu.

5260. Caṇḍāluttopi adhicca vede
Bhāseyya mante kusalo mutimā,
Na tassa muddhā viphaleyya sattadhā
Mantā ime attavadhāya katatā1-

5261. Vācākatā giddhikatā2- gahitā
Dummocayā kavyapathānupantā,
Bālānacittaṃ visame niviṭṭhaṃ
Tadappapaññā abhisaddahanti.

5262. Sīhassa vyagghassa ca dipano
Na vijjati porisiyaṃ balena,
Manussabhāvo ca gavaṃva pekkho
Jātī hi tesaṃ asamā samānā, 3-

[PTS Page 214] [\q 214/]
5263. Sace ca rājā paṭhaviṃ vijitthā
Sajivavā assavo pārisajjo,
Sayameva so sattusaṅghaṃ4- vijeyya
Tassa pajā niccasukhī bhaveyya.

5364. Khattiyamantā ca tayo ca vedā
Atthena ete samakā bhavanti,
Tesañca atthaṃ avinicchinitvā
Na khujjhati oghapathaṃva channaṃ.

5365. Khattiyamantā ca tayo ca vedā
Atthena ete samakā bhavanti,
Lābho alābho ayaso yaso ca
Sabbe te sabbesaṃ catunnadhammā.
1. Kātā - machasaṃ 2. Giḍigatā - machasaṃ, syā 3. Samānaṃ - machasaṃ, syā
4. Saṃgha - machasaṃ

[BJT Page 186] [\x 186/]
5266. Yathāpi ibbhā dhanadhañca hetu
Kammāni kārenti1- puthu pathavyā,
Tevijjasaṅghāpi2- tatheva ajja
Kammāni kārenti puthu pathavyā.

5267. Ibbehi ete samakā bhavanti.
Niccussakā3- kāmaguṇesu yuttā,
Kammāni kārenti puthu pathavyā
Tadapappaññā dirasaññarā te.
Yaññabhedavādakaṇḍo.

[PTS Page 217] [\q 217/]
5268. Kassa heri mutiṃgā ca saṅkhāpaṇavadeṇḍimā, 4-
Purato paṭipannāni hāsayantā rathesabhaṃ.

5269. Kassa kañcanapaṭṭena puthunā vijjuvaṇaṇinā,
Yuvā kalāpasannaddho ko eti siriyā jalaṃ.

5270. Ukkāmukhe5- sahaṭṭhaṃva khadiraṅgārasannibhaṃ,
Mukhaṃ cārurivābhāti6- ko eti siriyā jalaṃ.

[PTS Page 218] [\q 218/]
5271. Kassa jambonadaṃ chattaṃ sasalākaṃ manoramaṃ,
Ādiccaraṃsāvaraṇaṃ ko eti siriyā jalaṃ.

5272. Kassa aṅkaṃ7- pariggayha vāḷavijanittamaṃ,
Carate8- varapaññassa muddhani uparūpari.

5273. Kassa pekhuṇahatthāni vicitrāni muduni ca,
Tapaññamaṇidaṇḍāni9- caranti ubhato mukhaṃ.

5274. Khadiraṅgāravaṇaṇahā okkāmukhe pahaṃsitā,
Kassete kuṇḍalā vaggu sohanti ubhato mukhaṃ.

5275. Kassa vānena chupitā niddhantā mudukālakaṃ, 10-
Sobhayanti nalāvantaṃ nabhā vijjurivuggatā.

5276. Kassa etāni akkhini āyatāni puthuni ca,
Ko sobhati visālakkho kassetaṃ uṇaṇajaṃ mukhaṃ.

1. Karonti - machasaṃ 6. Cārudivā - machasaṃ
2. Saṅghāva - machasaṃ 7. Aṅgaṃ - machasaṃ, syā
3. Niccussukkā - machasaṃ 8. Ubhato - machasaṃ, syā
4. Dindimā - machasaṃ, syā 9. Kañavanamaṇidaṇḍāni - machasaṃ suvaṇṇa - syā
5. Okkāmukha - aṭṭhakathā 10. Kālakaṃ - machasaṃ

[BJT Page 188] [\x 188/]
5277. Kassete lapanajā1- suddhasaṅkhavarūpamā,
Bhāsamānassa sobhanti dantā kuppalasādisā.

5278. Kassa lākhārasasamā hatthapādā sukhedhitā,
Ko so bimboṭṭha sampanno divā suriyova bhāsati.

5279. Himaccaye bhemavato2- brahāsālova3- pupphito,
Ko so odātapācāro jayaṃ indova sebhati.

5280. Suvaṇaṇapiḷakākiṇṇaṃ maṇidaṇḍavicittikaṃ, 4-
Ko so parisamogayha īso5- khaggaṃva muccati.
5281. Suvaṇaṇa vikatā citrā6- sukatā citrā sibbanā, 8-
Ko soomuñcate padā namo katvā mahesino.

[PTS Page 219] [\q 219/]
5282. Dhataraṭṭhā hi9- te nāgā iddhimanto yasassino,
Samuddajāya uppantā ete nāgā mahiddhikāti.
Bhuridattajātakaṃ chaṭṭhamaṃ.

Mahānāradakassapa jātakaṃ sattamaṃ.
[PTS Page 221] [\q 221/]
5283. Ahu rājā videhānaṃ aṅgāti 10- nāma khattiyo,
Pahutayoggo dhanimā anantabalaporiso.

5284. So ca paṇaṇarasiṃ11- rattiṃ purime yā anāgate,
Cātumassa12- komudiyā amacce sannipātayi.

5285. Paṇḍite sutasamapanne mihitapubbe13- vivakkhaṇe,
Vijayañca sunāmañca senāpatimalātakaṃ.

5286. Tamanupucchi vedeho paccekaṃ brūtha saṃruciṃ,
Cātumassa14- komudajja puṇhaṃ vyapagataṃ tamaṃ
Kāyajja ratiyā rattiṃ viharemu imaṃ utuṃ.

1. Lapanājātā - machasaṃ 2. Bhimavati - machasaṃ 3. Mahāsālova - machasaṃ
4. Rucittakaṃ - machasaṃ, syā 5. Īsaṃ - machasaṃ, īse - syā
6. Rittā - machasaṃ 7. Cittako - machasaṃ syā
8. Sibba sibbanī - machasaṃ, syā 9. Dhatharaṭṭassa - syā
10. Aṅgati - machasaṃ, syā 11. Pannarase - machasaṃ, syā
12. Cātumāsā - machasaṃ cātumāsa - vi 13. Mita - machasaṃ syā
14. Cātumāsā - machasaṃ
[BJT Page 190] [\x 190/]
5287. Tato senāpati rañño alāto etadabravi,
Haṭṭhaṃ1- yoggaṃ balaṃ sabbaṃ senaṃ santāhayāmase.

[PTS Page 222] [\q 222/]
5288. Niyyāma deva yuddhāya anantabalaporisā, 2-
Ye te vasaṃ na āyanti vasaṃ upanayāmase, 3-
Esā mayhaṃ sakādiṭṭhi ajitaṃ ojināmase. 4-

5289. Alātassa vaco sutvā sunāmo etadabravi,
Sabbe tuyhaṃ mahārāja avittā vasamāgatā.

5290. Nikkhittasatthā paccatthā nivātamanuvatatare,
Uttamo ussavo ajja na yuddhaṃ mama ruccati.

5291. Annaṃ pānañca khajjañca khippaṃ abhiharantu te,
Ramassu deva kāmehi naccagīte suvādite.

5292. Sunāssa vāco sutvā vijayo etadabravi,
Sabbe kāmā mahārāja niccaṃ tava apaṭṭhitā.

5293. Na hete dullahā deva tava kāmehi modituṃ,
Sadāpi kāmā labbhanti5- netaṃ cittamataṃ mama,

5294. Samaṇaṃ brāhoṃ vāpi upāsemu bahussutaṃ,
Yo najja vinaye kaṅkhaṃ atthadhammavidu ise.
5295. Vijayassa vaco sutvā rājā aṅgātimabravi,
Yathā vijayo bhaṇati mayhampeteva ruccati.
5296. Samaṇaṃ brāhoṃ vāpi upāsemu bahussutaṃ,
Yo najja vinaye kaṅkhaṃ atthadhammavidu ise.

5297. Sabbeva santā karotha matiṃ kaṃ upāsemu paṇḍitaṃ,
Konajja vinaye kaṅkhaṃ atthadhammavidu ise.

5298. Vedehassa vaco sutvā alāto etadabravi,
Atthāya migadāyasmiṃ avelo dhirasammato.

1. Hataṃ - machasaṃ 2. Poriso - machasaṃ 3. Upaniyyāmase - machasaṃ, syā
4. Ojiyāmase - machasaṃ, syā 5. Sulabhā - machasaṃ

[BJT Page 192] [\x 192/]
5299. Guṇo kassapattoyaṃ suto citrakathi gaṇī,
Taṃ deva payirupāsaya1- so no kaṅkhaṃ vinessati.

5300. Alātassa vaco sutvā rājā codesi sārathiṃ,
Migadāyaṃ gamissāma yuttaṃ yānaṃ idānaya.

[PTS Page 223] [\q 223/]
5301. Tassa yānaṃ ayojesuṃ dantaṃ rūpiyapakkharaṃ,
Sukkamaṭṭhaparivāraṃ paṇḍaraṃ dosināmukhaṃ.

5302. Tatrāsuṃ kumudā yuttā cattāro sindhavā hāyā,
Anilupamasamuppātā2- sudantā soṇṇamālino.
5303. Setaṃ chattaṃ setaratho setassā setavijanī,
Vedeho sahamaccehi nīyyaṃ candova sobhatha. 3-

5304. Tamannuyāyuṃ4- bahāvo indakhaggadharā khalī,
Assapiṭṭhigatā dhīrā5- narā naravarādhipaṃ.
5305. So muhuttaṃ va yāyitthā yānā oruyha khattiyo,
Vedeho sahamaccehi patti guṇamupāgami.

5306. Yopi tattha tadā āsuṃ brāhmaṇibbhā samāgatā,
Na te apanayī rājā akaṭaṃ bhumimāgate.

[PTS Page 224] [\q 224/]
5307. Tato so mudukābhisiyā muducittakalandake,
Mudupaccatthate rājā ekamantaṃ upāvisi.

5308. Nisajja rājā sammodi kathaṃ sārāṇiyaṃ tato,
Kacci yāpanīyaṃ bhante vātānamavisaggatā. 7-

5309. Kacci akasirā vutti labbhati piṇḍayāpanaṃ,
Appabādhovasi8- kacci cakkhuṃ paribhāyati.

5310. Taṃ guṇopaṭisammodi vedehaṃ vinaye rataṃ,
Yāpaniyaṃ mahārāja sabbametaṃ kadubhayaṃ.

1. Payirupāsema - machasaṃ, syā 2. Akiluppasamuppādā - machasaṃ
3. Sobhati - machasaṃ, syā 4. Tamanuyāyiṃsu - machasaṃ
5. Virā - machasaṃ 6. Muduvitatakasanthate - machasaṃ
7. Vātānamaciyatatatā - syā 8. Appābādho - machasaṃ

[BJT Page 194] [\x 194/]
5311. Kacci tuyhampi vedeha paccantā na baliyare,
Kacci arogaṃ yoggante kacci vahati1- vāhanaṃ
Kacaci te vyādhayo natthi sarirassupatāpikā. 2-

5312. Paṭisammodito rājā tato pucchi anantarā,
Atthaṃ dhammañca ñāyañca dhammakamo rathesabho.

5313. Kathaṃ dhammaṃ care macco mātāpitusu kassapa,
Kathaṃ vacare ācariye puttadāre kathaṃ care.

5314. Kathaṃ careyya vuddhesu kathaṃ samaṇabrāhmaṇe,
Kathañca balakāyasmiṃ kathaṃ jānapade care.

5315. Kathaṃ dhammaṃ caritvāna pecca gacchati3- suggatiṃ,
Kathañceke adhammaṭṭhā patanti nirayaṃ adho.

[PTS Page 225] [\q 225/]
5316. Vedehassa vaco sutvā kassapo ekadabravi,
Suṇohi me mahārāja saccaṃ avitatha padaṃ.

5317. Natthi dhammassa ciṇaṇassa4- phalaṃ kalyāṇapāpakaṃ,
Natthi deva paro loko ko tato hi idhāgato.

5318. Natthi deva pitaro vā kuto mātā kuto pitā,
Natthi ācariyo nāma adantaṃ ko damesasti.

5319. Samatulyāni bhūtāni natthī jeṭṭhāpavāyino,
Natthi balaṃ vā viriyaṃ vā kuto uṭṭhānaporisaṃ, 5-
Niyatāni hi bhūtāni yathā goṭaviso tathā.

5320. Laddhyeṃ labhate macco tattha dānaphalaṃ kuto,
Natthi dānaphalaṃ deva avaso deva viriyo.

5321. Bālehi dānaṃ paññattaṃ paṇḍitehi paṭicchitaṃ,
Avāsā denti dhīrānaṃ bālā paṇḍitamānino.

1. Vāhati - machasaṃ 2. Tāpiyā - machasaṃ, syā 3. Maccāgacchanti - machasaṃ
4. Caritassa - machasaṃ, vi 5. Poriso - machasaṃ, syā

[BJT Page 196] [\x 196/]
[PTS Page 226] [\q 226/]
5322. Santime sassatā kāyā acchejjā avikopino, .
Tejo paṭhavirāpo ca1- vāyo sukhadukhañcime
Jive ca sattime kāyā yesaṃ chettā2- na vijjati.

5323. Natthi hantā vā chettā vā haññare vāpi koci naṃ;
Antareneva3- kāyānaṃ satthāni vitivatatare.

5324. Yopāyaṃ4- siramādāya paresaṃ nisitāsinā,
Na so chindati te kāye tattha pāpaphalaṃ kuto.

5325. Cullāsiti māhakappe sabbe sujjhanti saṃsaraṃ,
Anāgate tambhi kāle saññatopi na sujjhati.

5326. Caritvāpi bahuṃ bhadraṃ neva sujjhanti nāgete,
Pāpaṃ cepi bahuṃ katvā taṃ khaṇaṃ nātivattare.

5327. Anupubbena no suddhi kappanaṃ cullasītiyā, 5-
Niyatiṃ nātivattāma velantamiva sāgaro.

[PTS Page 227] [\q 227/]
5328. Kassapassa vaco sutvā alāto etadabravi,
Yathā bhadanto6- bhaṇati mayhaṃpeteva ruccati.

5329. Ahaṃpi purimaṃ jātiṃ dare saṃsaritattano,
Piṅgalo nāmahaṃ āsiṃ luddo goghātako pure.

5330. Bārāṇasiyaṃ phitāya bahuṃ pāpaṃ kataṃ mayā,
Bahu mayhaṃ7- hatā pāṇā mahisā8- sukarā ajā.

5331. Tato cuto idha jāto iddhe senāpatikule,
Natthi nūna phalaṃ pāpe9- sohaṃ na nirayaṃ gato.

5332. Athettha bījako nāma dāso āsi paḷaccarī, 10-
Uposathaṃ upavasanto gaṇasantikupāgami.

1. Āpo- machasaṃ, syā 2. Chetā 3. Antareyeva - machasaṃ, syā
4. Yocāyaṃ - machasaṃ, syā 5. Cullāsitiyā - machasaṃ, syā
6. Yathā bhaṇanto bhaṇasi - machasaṃ yathābhaddanto - syā
7. Mayā - machasaṃ syā 8. Mabhiṃsā - machasaṃ, syā 9. Pāpaṃ - machasaṃ
10. Paṭiccharī - machasaṃ paṭajjari - syā

[BJT Page 198] [\x 198/]
5333. Kassapassa vaco sutvā alāto bhāsitaṃ,
Passasanto muhuṃ uṇhaṃ rudaṃ assuti vattayi.

5334. Tamanupucchi vedeho kimatthaṃ samma rodasi, kinte sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā kiṃ maṃ
vedesi vedanaṃ.

[PTS Page 228] [\q 228/]
5335. Vedehassa vaco sutvā khijako etadabravi,
Natthi me vedanā dukkhā vahārāja suṇohi me.

5336. Ahampi purimaṃ jātiṃ sarāmi sukhamattano,
Sāketāhaṃ pure āsiṃ bhāvaseṭṭhi guṇe rato.

5337. Sammato brāhmaṇibbānaṃ saṃvihāgarato suci,
Na cāpi pāpakaṃ kammaṃ sarāmi katamattano.

5338. Tato cutāhaṃ vedeha idha jato duritthiyā,
Gabbambhi kumbadāsiyā yato jāto suduggato.

5339. Evampi duggato santo samacariyaṃ adhiṭṭhito,
Upaḍḍhahāgaṃ bhattassa dadāmi yo me icchati.

5340. Cātuddasiṃ pañcadasiṃ sadā upavasāmahaṃ, 1-
Na cāpi bhute hiṃsāmi theyyañcāpi vivajjayiṃ.

5341. Sabbameva hi nunetaṃ suciṇaṇaṃ bhavati nipphalaṃ,
Niratthaṃ maññadaṃ sīlaṃ alāto yatha bhāsati.

5342. Kalimeva nūna gaṇhāmi asippo dhuttako2- yathā,
Kaṭaṃ alāto gaṇhāti kitavo sikkhito yathā.

5343. Dvāraṃ nappatipassāmi yena gacchāmi suggatiṃ,
Tasmā rāja parodāmi sutvā kassapabhāsitaṃ.

[PTS Page 229] [\q 229/]
5344. Khijakassa vāco sutvā rā aṅgātimabravi, 3-
Natthi dvāraṃ sugatiyā niyatiṃ kaṅkha bījaka.

1. Ahaṃ - machasaṃ 2. Dhuttiko - machasaṃ 3. Aṅgati - machasaṃ

[BJT Page 200] [\x 200/]
5345. Sukhaṃ vā yadivā dukkhaṃ niyatiyā1- kira labbhathi,
Saṃsārasuddhi sabbesaṃ mā turittho anāgate.

5346. Ahampi pubbe kalyāṇe brāhmaṇibbesu vyāvaṭo, 2-
Vovahāramanusāsanto ratibhino tadantarā.
5347. Punapi bhante dakkhemu saṅgati ce bavissati,
Idaṃ vatvāna vedeho paccagā sanivesanaṃ.

[PTS Page 230] [\q 230/]
5348. Tato ratyā vivasane upaṭṭhānambhi aṅgati,
Amacce sannipātetvā idaṃ vacanamabravi:

5349. Candake me vimānasmiṃ sadā kāme vadhentu me,
Māmupagacchuṃ3- atthesu guyhappākāsiyesu ca.

5350. Vijayo ca sunāmo ca senāpati alātako,
Ete atthe nisidantu cohārakusalā tayo.

5351. Idaṃ vatvāna vedeho kāme ca bahumaññatha,
Nacāpi brāhmaṇibbheṣu atthe kismiñci vyāvaṭo.

5352. Tato dve sattarattassa vedehassatrajā piyā,
Rājakaññā rujā nāma dhātimātaramabravi:

5353. Alaṅkarotha maṃ khippaṃ sakhiyo ca karontu me,
Suve paṇaṇaraso dibbo gacchaṃ issarasantike.

5354. Tassā mālyaṃ abhihariṃsu candanañca mahārahaṃ,
Maṇisaṅkhamuttaratanaṃ nānāratte ca ambare.

5355. Tañca sovaṇaṇatya pīṭhe nisinnaṃ bahukitthiyo,
Parikiriya asobhiṃsu5- rujaṃ ruciravaṇaṇiniṃ.

[PTS Page 231] [\q 231/]
5356. Sā ca sakhimajjhagatā sabbābharaṇabhusitā,
Sateratā6- abbhamiva candakaṃ pāvisi rujā.

1. Niyati - machasaṃ niyataṃ - syā 2. Vāvaṭo - machasaṃ pāvaṭo - syā
3. Māupagaccha - machasaṃ 4. Amma - machasaṃ, syā
5. Pasobhiṃsu - machasaṃ 6. Saterita - machasaṃ sateritā - syā

[BJT Page 202] [\x 202/]
5357. Upasaṅkamitvā vedehaṃ vanditvā vinaye ratā,
Suvaṇṇavikate1- pīṭhe ekamantaṃ upāvisi.

[PTS Page 232] [\q 232/]
5358. Tañca disvāna vedeho accharānaṃva saṅgamaṃ,
Rujaṃ sakhijjhagataṃ idaṃ vacanamabravi:

5359. Kacci bahuvidhaṃ mālyaṃ ovinitvā kumāriyo,
Kacci bahuvidhaṃ khajjaṃ sadā abhiharanti te.

5360. Kacci bahuvidhaṃ mālyaṃ ovinitvā kumāriyo,
Gharake karotha paccekaṃ khiḍḍhāratiratā muhu2
5361. Kena vā vikalaṃ tuyhaṃ kippaṃ3- abhiharantu te,
Māno karassu kuḍḍamukhi api candasamambhipi. 4-

5362. Vedehassa vaco sutvā rujā pitaramabravi:
Sabbametaṃ mahārāja labbhatissarasantike.

5363. Suve paṇaṇaraso dibbo sahasasaṃ āharantu me,
Yathādinnañca dassāmi dānaṃ sabbavaṇisu'haṃ.

5364. Rujāya vacanaṃ sutvā rājā aṅgātimabravi:
Bahuṃ vināsitaṃ vittaṃ niratthaṃ aphalaṃ tayā.

5365. Uposathaṃ vasaṃ niccaṃ antapānaṃ na bhuñjasi,
Niyatetaṃ abuttabbaṃ natthi puññaṃ abhuñajato.
[PTS Page 233] [\q 233/]
5366. Bijakopi hi sutvāna tadā kassapabhāsitaṃ,
Passasanto5- muhuṃ uṇhaṃ rudaṃ assuni vatatyi.

5367. Yāva ruje jivasi6- no mā bhattamapanāmayi,
Natthi bhadde paro loko kiṃ niratthaṃ vihaññasi.

5368. Vedehassa vaco sutvā rujā7- ruciravaṇṇini,
Jānaṃ pubbāparaṃ dhammaṃ pitaraṃ etadabravi:

1. Khacite - machasaṃ, syā 2. Ahu - machasaṃ, syā 3. Kiṃ khippaṃ - machasaṃ syā
4. Te - machasaṃ, syā 5. Assasanto - machasaṃ 6. Yāvarujejivamānā - machasaṃ syā 7. Ruvā
- machaṣaṃ syā

[BJT Page 204] [\x 204/]
5369. Sutameva me pure āsi sakkhi diṭṭhamidaṃ1- mayā,
Khālupasevi yo hoti bālova samapajjatha.

5370. Muḷho hi muḷhamāgamma bhiyyo mohaṃ nigacchati,
Pakirūpaṃ alātena bījakena ca muyhituṃ.

[PTS Page 234] [\q 234/]
5371. Tvañca dve2- sappañño dhīro atthassa kovido,
Kathaṃ bālehi sadisaṃ hīnaṃ diṭṭhiṃ3- upāgami.

5372. Sace hi saṃsārapathena sujjhati
Niratthiyā pabbajjā guṇassa,
Kiṭova aggiṃ jalitaṃ apāpataṃ4-
Uppajjati momuho naggabhāvaṃ.

5373. Saṃsārasuddhiti pure niviṭṭhā
Kammaṃ vidusenti5- bahu ajānaṃ,
Pubbe kalī duggahitova atthā6-
Dummocayā balisā ambujova.

5374. Upamaṃ te karissāmi mahārāja navatthiyā,
Upamāyapidhekacce atthaṃ jānanti paṇḍitā.

5375. Vāṇijānaṃ yathā nāvā appamāṇabharā garu,
Atibhāraṃ samādāya aṇaṇave avasidati.

5376. Evameva naro pāpaṃ thoka thokampi ācinaṃ,
Atibhāraṃ samādāya niraye avasidati.

5377. Na tāva bhāro paripuro7- alātassa mahīpati.
Ācināti ca taṃ pāpaṃ yena gacchati duggatiṃ.

5378. Pubbevassa kataṃ puññaṃ alātassa mahipati,
Tassesa8- dve nissando yañceso labhate sukhaṃ.

5379. Khiyatevassa9- taṃ puññaṃ tathāhi aguṇe rato,
Ujumaggaṃ avāhāya10- kummaggamanudhāvati.

1. Paccakkhaṃ diṭṭhaṃ - machasaṃ syā 2. Devāsi - machasaṃ, syā
3. Hinadiṭṭhaṃ - syā hinadiṭṭhi - machasaṃ 4. Apāpitaṃ - machasaṃ
5. Vidusanti bahu pajā - machasaṃ 6. Attho - machasaṃ syā 7. Patipuro - machasaṃ 8.
Tasesva - machasaṃ, syā
9. Cassa - machasaṃ, syā 10. Apihāya - machasaṃ, apāhāya - sīmu.

[BJT Page 206] [\x 206/]
[PTS Page 235] [\q 235/]
5380. Tulā yathā paggahitā ohite tulamaṇḍale,
Unnameti tulāsisaṃ bhāre oropite sati.

5381. Evameva naro puññaṃ thokathokampi ācinaṃ,
Saggātimāno dāsova khijako sātave1- rato

5382. Yañcajja2- bijako dāso dukkhaṃ passati antani,
Pubbe tassa3- kataṃ pāpaṃ tameso paṭisevati.

5383. Khiyatecassa taṃ pāpaṃ tathāhi vinaye rato,
Kassapañca samāpajja māhevuppatha4- māgamā.

5384. Yaṃ yaṃ hi rāja bhajati sataṃ vā yadi vā asaṃ,
Sīlavantaṃ visīlaṃ vā vasaṃ tasseva gacchati.

5385. Yādisaṃ kurute mittaṃ yādisañcupasevati,
Sopi tādisako hoti sāhavāso hi tādiso.

[PTS Page 236] [\q 236/]
5386. Sevamāno sevamānaṃ samphuṭṭho samphusaṃ paraṃ,
Saro diddho5- kalāpaṃva alittamupalimpati
Upalepabhayā6- dhīro neva pāpasakhā siyā.

5387. Putimacchaṃ kusaggena yo naro upanayhati,
Kusāpi puti vāyanti evaṃ bālupasevanā.

5388. Tagarañca7- palāsena yo naro upanayhati,
Pattāpi surabhi vāyanti evaṃ dhirūpasevanā.

5389. Tasmā palapuṭasseva8- ñatvā sampāka9- mantano,
Asante nopaseveyya sante seveyya paṇḍito
Asanto nirayaṃ nenti santo pāpenti suggatiṃ.

5390. Ahmipa jātiyo satta sare saṃsaritattano,
Anāgatāpi satteva yā gamissaṃ ito cutā.

1. Sādhave - machasaṃ 2. Yamajja - machasaṃ syā vi
3. Casasa - machasaṃ vassa - syā 4. Mahevubbatha - machasaṃ
5. Duṭṭho - machasaṃ, syā 6. Upalimpa - machasaṃ
7. Taggarañca - machasaṃ 8. Pattapuṭasseva - machasaṃ
9. Sapāka - machasaṃ

[BJT Page 208] [\x 208/]
5391. Yā me sā santami jāti ahu pubbe janādhipa,
Kammāraputto magadhesu ahuṃ rājagahe pure.

5392. Pāpaṃ sabhāyaṃ āgamma bahuṃ pāpaṃ kataṃ mayā,
Paradārassa heṭhento carimbha amarā viya.

5393. Taṃ kammaṃ nihitaṃ aṭṭhā bhasmacchattova pāvako,
Atha aññehi kammehi ajāyiṃ vaṃsabhumiyaṃ.

[PTS Page 237] [\q 237/]
5394. Kosambiyaṃ soṭṭhikule iddhe phīte mahaddhane,
Ekaputto mahārāja niccaṃ sakkatapujito.

5395. Tattha mittaṃ ṃasevissaṃ sahāyaṃ sātave1- rataṃ,
Paṇḍitaṃ sutasampannaṃ so maṃ atthe nivesayi.

5396. Cātuddasiṃ pañcadasiṃ bahuṃ rattimupāvasiṃ, 2-
Taṃ kammaṃ nihitaṃ aṭṭhā nidhiva udakattike.

5397. Atha pāpānaṃ kammānaṃ yametaṃ magadhe kataṃ
Phalaṃ pariyāga taṃ3- pacchā bhutvā duṭṭhavisaṃ yathā.

5398. Tato cutāhaṃ vedeha roruve niraye ciraṃ,
Sakammanā4- apaccisasaṃ taṃ saraṃ na sukhaṃ labhe,

5399. Bahuvasasagaṇe tattha khepayitvā bahuṃ dukhaṃ,
Bheṇaṇakāṭa5- ahuṃ rāja chakalo6- uddhitapphalo.

[PTS Page 238] [\q 238/]
5400. Sātaputtā mayā vuḷhā piṭṭhiyā ca rathena ca,
Tassa kammassa nissando paradāragamanassa me.

5401. Tato cutāhaṃ vedeha kapi āsiṃ brahāmane,
Nilicchita7- phaloyeva yuthapena pagabbhinā.
Tassa kammassa nissando paradāragamanassa me.

5402. Tato cutāhaṃ vedeha dasaṇeṇasu, 8 pasu ahuṃ,
Nilicchito jave bhadro yoggahaṃ vuḷhaṃ ciraṃ mayā;
Tassa kammassa nissando paradāragamanassa me.

1. Sādhave - machasaṃ 2. Mupāgami - machasaṃ 3. Pariyāgamaṃ - machasaṃ
4. Sakammunā - machasaṃ, syā 5. Bhinnāgato - machasaṃ, syā
6. Chagalo - machaṣaṃ, syā 7. Niluñcita - machasaṃ, syā; niliñcita - vi nilicchita - simu 8.
Assanesu machasaṃ
[BJT Page 210] [\x 210/]
5403. Tato cutāhaṃ vedeha vajjisu kulamāgamā,
Nevitthi na pumā āsiṃ manussatte sudullahe,
Tassa kammassa nissando paradāragamanassa me.

5404. Tato cutāhaṃ vedeha ajāyiṃ nandane vane,
Bhavane tāvatiṃsāhaṃ accharā kāmavaṇṇini.

5405. Vicintavattābharaṇā āvuttamaṇikuṇḍalā,
Kusalā naccagitatassa sakkassa paricārikā.

5406. Tattha ṭhitāhaṃ vedeha sarāmi jātiyo imā,
Anāgatepi satteva yā gamissaṃ ito cutā.

5407. Parāyāgatantaṃ kusalaṃ yaṃ me kosambiyaṃ kataṃ,
Deve ceva manusse ca sandhāvissaṃ ito cutā.

5408. Santa jacco1- mahārāja niccaṃ sakkatapujitā,
Thibhāvāpi2- na muccissaṃ chaṭṭhāni gatiyo imā.

[PTS Page 239] [\q 239/]
5409. Santamiva gati deva devaputto mahiddhiko,
Puma devo bhavissāmi devakāyasamimuttamo3-

5410. Ajjāpi santānamayaṃ mālaṃ ganthenti nandane,
Devaputto javo nāma yo me mālaṃ paṭicchati.

5411. Muhutto viya so dibbo imāni vassāni soḷasa,
Rattindivo ca so dibbo mānusiṃ saradosataṃ.

5412. Iti kammāni anventi asaṅkheyyāpi jātiyo,
Kalyāṇaṃ yadi vā pāpaṃ nahi kammaṃ panassati.

[PTS Page 240] [\q 240/]
5413. Yo icche puriso hotuṃ jātijātiṃ punappunaṃ,
Paradāraṃ vivajjayye dhotapādova kaddamaṃ.

5414. Yā icche puriso hotuṃ jātijātiṃ punappunaṃ,
Sāmikaṃ apacāyeyya indaṃva paricārikā.

5415. Yo icche dibbabhogañca dibbaṃ āyuṃ yasaṃ sukhaṃ,
Pāpāni parivajjetvā tividhaṃ dhammamācare.

1. Jaccā - machasaṃ, syā 2. Itthibhāvā - machasaṃ, syā
3. Pumādevo - machasaṃ, syā, vi.

[BJT Page 212] [\x 212/]
5416. Kayena vācā manasā appamatto vicakkhaṇo,
Antano hoti atthāya itthi vā yadi vā pumā.

5417. Ye kecime manujā jivaloke
Yasassino sabbasamantabhogā,
Asaṃsayaṃ tehi pure suciṇaṇaṃ,
Kammassakāse puthu pabbasattā

5418. Iṅghānucintesi sayampi deva
Kuto nidānā te imā janinda,
Yā te imā accharāsantikāsā
Alaṅkatā kañcanajālachantā.

[PTS Page 241] [\q 241/]
5419. Iccevaṃ pitaraṃ kaññā rujā tosesi aṅgatiṃ,
Muḷhassa maggamācikkhi dhammamakkhāsi subbatā.

[PTS Page 242] [\q 242/]
5420. Athāgamā brahmalokā nārado mānusiṃ1- pajaṃ,
Jambudīpaṃ avekkhanto addā2- rājānamaṅkatiṃ.

5421. Tato patiṭṭhā pāsāde vedehassa puratthato, 3-
Tañca disvā anuppantaṃ rujā isimavandatha.

[PTS Page 243] [\q 243/]
5422. Athāsanambhā oruyha rājā vyambhatimānaso,
Nāradaṃ paripucchanto idaṃ vacanamabravi.

5423. Kuto nu āgacchasi devavaṇṇi
Obhāsayaṃ saṃvaraṃ candimāva,
Akkhāhi me pucchito nāmagottaṃ.
Kathaṃ taṃ jānatti manussaloke.

5424. Ahaṃ hi devato idāni emi
Obhāsayaṃ saṃvaraṃ4- candimāva,
Akkhāmi te pucchito nāmagottaṃ
Jānanti maṃ nārado kassapo ca. 5-

5425. Acchariyarūpaṃ6- vata7- yādisañca
Vohāsayaṃ gacchasi tiṭṭhasi ca,
Pucchāmi taṃ nārada etamatthaṃ
Atha kena vaṇṇena tavāyamiddhi.

1. Mānusaṃ - machasaṃ 2. Addasā - machasaṃ; addasa - syā
3. Purakkhato - machasaṃ, syā, vi 4. Sabbadisā - machasaṃ, syā
5. Vāti - machasaṃ, syā 6. Accherarūpaṃ - machasaṃ
7. Tava - machasaṃ, syā.
[BJT Page 214] [\x 214/]
[PTS Page 244] [\q 244/]
5426. Saccañca dhammo ca damo ca cāgo
Guṇā mamete pakatā purāṇā,
Teheva dhammehi susevitehi
Manojavo yenakāmaṃ gamosmi. 1-

5427. Acachariya2- mācikkhasi puññasiddhiṃ
Sace hi ete tvaṃ yathā vadesi,
Pucchāmi taṃ nārada etamatthaṃ
Puṭṭho ca me sādhu viyākarohi.

5428. Pucchassu maṃ rāja tavesa attho
Yaṃ paṃsayaṃ kuruse bhumipāla
Ahaṃ taṃ nisasaṃsayataṃ gamemi.
Nayehi ñāyehi ca hetuhi ca.

[PTS Page 245] [\q 245/]
5429. Pucchāmi taṃ nārada etamatthaṃ
Puṭṭho ca me nārada mā musā bhaṇa,
Atthi nu devā pitaro nu atthi
Loko paro atthi jano yamāhu.

5430. Attheva devā pitaro ca atthi
Loko paro atthi jano yamāhu,
Kāmesu giddhā ca narā pamuḷhā
Lokaṃ paraṃ na vidu mohayuttā.

5431. Atthiti ce nārada saddahāsi
Nivesanaṃ paraloke matānaṃ,
Idheva me pañcasatāni dehi
Dassāmi te paraloke sahassaṃ.

5432. Dajjemu kho pañcasatāni bhoto
Jaññamu ce silavantaṃ vadaññaṃ,
Ludadaṃ taṃ bhontaṃ niraye vasantaṃ
Ko codaye paraloke sahassaṃ.

5433. Idheva yo hoti adhammasilo
Pāpāvāro3- alaso luddakammo,
Na paṇḍitā tasmiṃ iṇaṃ dadanti
Nahi āgamo hoti pathāvidhambhā.

1. Gatosmi - machasaṃ, syā 2. Acchera - machasaṃ 3. Pāpanaro - machasaṃ

[BJT Page 216] [\x 216/]
[PTS Page 246] [\q 246/]
5434. Dakkhañca posaṃ manujā viditvā
Uṭṭhāhakaṃ1- silavantaṃ vadaññuṃ,
Sayameva bhogehi nimantayanti
Kammaṃ karitvā putamāharesi.

5435. Ito gato2- dakkhasi tattha rāja
Kākolasaṅghebhipi kaḍḍhamānaṃ, 3-
Taṃ khajjamānaṃ niraye vasantaṃ
Kākehi gijjhehi ca seṇakehi
Sañachintagattaṃ ruhiraṃ savantaṃ
Ko codaye paraloke sahasasaṃ.

[PTS Page 247] [\q 247/]
5436. Andhaṃtamaṃ tattha na candasuriyā
Nirayo sadā tumulo ghorarūpo.
Sā neva ratti na divā paññāyati
Tathāvidhe ko vicare dhanatthiko.

5437. Sabalo ca sāmo ca duve supāṇā4-
Pavaddhakāyā balino sahantā,
Khādanti dantehi ayomayehi ito panuṇaṇaṃ paralokapantaṃ5-

5438. Taṃ khajjamānaṃ niraye vasantaṃ
Luddehi vāḷehi aghammigehi ca,
Saṃchintaganataṃ ruhiraṃ savantaṃ
Ko codaye paraloke sahassaṃ.

[PTS Page 248] [\q 248/]
5439. Usuhi sattihi sunissitāhi
Hananti vijjhanti ca pavavamittā
Kāḷupakāḷā nirayamhi ghore
Pubbe naraṃ dukkatakammakāriṃ.

5440. Taṃ haññamānaṃ niraye vajantaṃ
Kucchismiṃ passasmiṃ viphālitudaraṃ
Saṃchinanagattaṃ ruhiraṃ savantaṃ
Ko codeye paraloke sahassaṃ.

1. Uṭṭhānakaṃ - machasaṃ, syā 2. Cuto - machasaṃ, syā
3. Vikassamānaṃ - machasaṃ syā 4. Suvāṇa - machasaṃ, syā
5. Patantaṃ - machasaṃ, syā

[BJT Page 218] [\x 218/]
5441. Santi usu tomarabheṇḍivālā1-
Vividhāvudhaṃ vassati tattha devo,
Patanti aṅgāramivacavimanto
Silāsani vasasti luddakamme.

5442. Uṇho ca vāto nirayambhi duddaho
Na tahiṃ sukha ṃlabbhati ittarampi, taṃ taṃ vidhāvantamalenamāturaṃ
Ko codaye paraloke sahassaṃ.

[PTS Page 249] [\q 249/]
5443. Sandhāvamānaṃ taṃ rathesu yuttaṃ
Sajotibhūtaṃ2- paṭhaviṃ kamantaṃ,
Patodalaṭṭhihi3- suvodiyantaṃ4-
Ko codaye pariloke sahassaṃ.

5444. Tamāruhantaṃ khurasañcitaṃ giriṃ
Vibhiṃsanaṃ pajjalitaṃ bhayānakaṃ,
Sañachinnagattaṃ ruhiraṃ savantaṃ
Ko codaye paraloke sahassaṃ.

5445. Tamārubhantaṃ pabbatasantikāsaṃ
Aṅgārarāsiṃ jalitaṃ bhayānakaṃ,
Saṃdaḍḍhagattaṃ5- kapaṇaṃ rudantaṃ
Ko codaye paraloke sahassaṃ.

5446. Abbhakūṭasamā uccā kaṇṭakāpavitā6- dumā,
Ayomayehi tikkhehi naralohitapāyihi.

5447. Tamāruhanti nāriyo narā ca paradāragu,
Coditāsanti hatthehi yamaniddesakārihā.

5448. Tamāruhantaṃ nirayaṃ simbaliṃ ruhiramakkhitaṃ,
Vidaḍḍhakāyaṃ vitavaṃ āturaṃ gāḷhavedanaṃ.

5449. Passasantaṃ muhuṃ uṇhaṃ pubbakammāparādhikaṃ, 7-
Dumaggaviṭapaggabhathaṃ8- ko taṃ yāveyya taṃ dhanaṃ.

1. Bhiṇavivālā - machasaṃ 2. Jotabhūtaṃ - machasaṃ 3. Paṭodalaṭṭhīhi - machasaṃ
4. Suvocayantaṃ - machasaṃ, syā 5. Sudaḍḍhagattaṃ 6. Kaṇṭakāni vitā - machasaṃ, syā vi.
7. Pubbakama parādhitaṃ - machasaṃ 8. Dummagge vitavaṃgattaṃ - machasaṃ, syā

[BJT Page 220] [\x 220/]
[PTS Page 250] [\q 250/]
5450. Abbhukuṭasamā uccā asipattāvitā1- dumā,
Ayomayehi tikkhehi naralohitapāyihi.

5451. Tamānupattaṃ2- asipattapādapaṃ
Asihi tikkhehi ca chijjamānaṃ, 2-
Saṃchinnagantaṃ ruhiraṃ savantaṃ
Ko codaye paraloke sahassaṃ.

5452. Tato nikkhantamantaṃ4- taṃ asipattanirayā5- dukhā, 6-
Sampatitaṃ cetaraṇiṃ7- ko taṃ yāceyya taṃ dhanaṃ.

5453. Kharā khārodikā8- tattā duggā vetaraṇi nadī,
Ayopokkharasañachantā tikkhapattetahi sandati.

5454. Tattha sañachintagattaṃ taṃ vuyhantaṃ ruhiramakkhitaṃ,
Vetaraññe9- anālambe ko taṃ yāceyya taṃ dhanaṃ.

5455. Vedhāmi rukkho viya chijjamāno
Disaṃ na jānāmi pamuḷhasaññi, 10-
Bhayasānutappāmi mahā ca11- me bhayaṃ
Sutthāna gāthā12- tava bhāsitā ise.

5456. Āditte vārimajjhaṃva dipaṃvogherivaṇṇave,
Andhakāre pajjoto tvaṃ nosi saraṇaṃ ise.

[PTS Page 251] [\q 251/]
5457. Atthañca dhammañcanusāsa maṃ ise
Atitamaddhā aparādhitaṃ mayā,
Ācikkha me nārada suddhimaggaṃ
Yathā ahaṃ13- no niraye14- pateyyaṃ.

5458. Yathā ahu dhataraṭṭho vessāmitto aṭṭhako yāmataggi15-
Usinnaro16- cāpi sivi ca rā paricārakā17samaṇabrāhmaṇānaṃ.

1. Asipatta, asipattāni citā - machasaṃ, syā vi 10. Saññe - machaṣaṃ, syā
2. Tamāruhantaṃ - machasaṃ, syā 11. Mahāva mehayā - machasaṃ, syā
3. Pabhijja - machasaṃ 12. Kathā - machasaṃ
4. Nikkhantaṃ patattaṃ - machasaṃ 13. Ayaṃ - machasaṃ
5. Asipatta citā - machasaṃ 14. Nirayaṃ - machasaṃ
6. Dumā - machasaṃ 15. Yamadanti - syā
7. Vettaraṇīṃ - machasaṃ 16. Usindhatrā - machasaṃ
8. Barodanā - machasaṃ, syā 17. Parivārikā - machasaṃ, syā
9. Vettaraññe - machasaṃ, syā, vi.

[BJT Page 222] [\x 222/]
5459. Ete caññe ca rājāno ye sakkavisayaṃ1- gatā,
Adhammaṃ parivajjetvā dhammaṃ cara mahipati.

5460. Antahatthā ca te vyambhe ghosayantu pure tava,
Ko chāto ko ca tasito ko mālaṃ ko vilepanaṃ,
Nānārattānaṃ vatthāṃ ko naggo paridahessati2-

5461. Ko patthe chattamādeti pādukā ca3- mudu subhā,
Iti sāyañca pato ca ghosayantu pure tava.

5462. Jiṇaṇaṃ posaṃ gavāsasaññaca māssu yuñaji4- yathā pure,
Parihārañca dajjasi adhikārakato khali.

[PTS Page 252] [\q 252/]
5463. Kayo te rathasaññāto manosārathiko lahu,
Avihiṃsāsāritakkho saṃvibhāgapaṭicchado.

5464. Pādasaññamanemiyo hatthasaññamapakkharo,
Kucchisaññamanabbhanto vācāsaññamakujano5-

5465. Saccavākyasamattaṅgo apesuññasusaññato,
Girāsakhilanelaṅgo mitabhāṇisilesito

5466. Saddhālohasusaṅkhāro nivātañajalikubbaro,
Atthaddhatānatisākho6- silasaṃvaranandhano.

5467. Akodhanamunagghāti dhammapaṇḍarachattako,
Bāhusaccamapālambo7- ṭhitavittamupādhiyo.

1. Sagga - machasaṃ, syā 2. Paradabhissati - machasaṃ, syā 3. Kopāhanā ca - vi 4. Yuñacha
- machaṣaṃ, syā 5. Makujjaro - machasaṃ 6. Athaddhatāntisāko - machasaṃ 7. Supālambo
mupālambo - machasaṃ, syā

[BJT Page 224] [\x 224/]
5468. Kālaññatāvittasāro vesārajjatidaṇḍako,
Nivātavutti yottako1- anatimānayugo lahu.

5469. Alinacittasanthāro2- vaddhasevirajohato, 3-
Satipatodo dhirassa dhiti yogo ca rasamiyo.

5470. Mano dantapathatveti4- samadantehi vāhibhī, 5-
Icchā lobho ca kummaggo ujumagegā ca saññamo

[PTS Page 253] [\q 253/]
5471. Rūpe sadde rase gandhe vāhanassa padhāvato,
Paññā ākoṭani rāja tathe attāva sārathi.
5472. Sace etena yānena samacariyā daḷhā dhitī,
Sabbakāmaduho rāja na jātu nirayaṃ vaje.

[PTS Page 255] [\q 255/]
5473. Alāto devadatetāsi sunāmo āsi bhaddaji,
Vijayo sāriputtosi moggallānosi khijako.

5474. Sunakakhanto licchaviputto guṇo āsi acelako,
Ānando ca rujā6- āsi yā rājānaṃ pasādayi.

5475. Uruvelakassapo rājā pāpadiṭṭhi tadā ahu,
Mahābrahmā bodhisatto evaṃ dhāretha jātakanti.
Mahānāradakassapajātakaṃ sattamaṃ.

1. Yotataṅgo - machasaṃ 2. Sandhā - machasaṃ 3. Buddhivi - machasaṃ
4. Dantaṃ pathaṃ neti - machasaṃ 5. Vājihi - machasaṃ 6. Sā - machasaṃ

[BJT Page 226] [\x 226/]

8. Vidhurajātakaṃ
[PTS Page 257] [\q 257/]
5476. Yo kopaneyye na karoti kopaṃ
Na kujjhati sappuriso kadāvi,
Kuddhopi yo nāvikaroti kopaṃ
Taṃ ve naraṃ samaṇaṃ āhu loke.

[PTS Page 258] [\q 258/]
5477. Ūnudaro yo sahate jighacchaṃ
Danto tapassi mitapāṇabhojano,
Āhārahetu na karoti pāpaṃ
Taṃ ve naraṃ samaṇaṃ āhu loke.

5478. Khiḍḍaṃ ratiṃ vippajahetva bbaṃ
Na cālikaṃ bhāsati kiñci loke,
Vibhusanaṭṭhānā virato methunasmā
Taṃ ve naraṃ samaṇaṃ āhu loke.

[PTS Page 259] [\q 259/]
5479. Pariggahaṃ lohadhammañca sabbaṃ
Ye ve pariññāya pariccajanati,
Dantaṃ ṭhitantaṃ amamaṃ nirāsaṃ
Taṃ ve naraṃ samaṇaṃ āhu loke.

5480. Pucchāma kantāraṃ anomapaññaṃ
Gāthāsu no viggaho atthi jato,
Chindajja kaṅkhaṃ vivikicchitāni
Tayajja kaṅkhaṃ vitaremu sabbe.

[PTS Page 260] [\q 260/]
5481. Ye paṇḍitā atthadassā bhavanti
Bhāsanti te yoniso tattha kāle,
Kathannu gāthānaṃ ahāsitānaṃ
Atthaṃ nayeyyuṃ kusalā janinda.
5482. Kathaṃ bhave bhāsati nāgarājā
Kathaṃ pana garuḷo cenateyyo,
Gandhabbarājā pana kiṃ vadeti
Kathaṃ pana kurūnaṃ rājaseṭṭho.

5483. Khantiṃ have bhāsati nāgarājā
Appahāraṃ garuḷo venateyyo,
Gandhabbarājā rativippahānaṃ
Akiñcanaṃ kurunaṃ rājaseṭṭho.

[BJT Page 228] [\x 228/]
[PTS Page 261] [\q 261/]
5484. Sabbāni etāni subhāsitāni
Na hettha dubbāsitamatthi kiñci,
Yasmiñca etāni patiṭṭitāni
Arāva nābhyā susamohitāni,
Catubbhi dhammehi samaṅgibhūtaṃ
Taṃ ve naraṃ samaṇaṃ āhu loke.

5485. Tuvannu seṭṭho tvamanuttarosi
Tvaṃ dhammagu dhammavidu sumedho
Paññāya pañhaṃ samadhiggahetvā,
Acchecchi dhīro vicikicchitāni
Acchecchi kaṅkhaṃ vicikicchitāni
Cundo yathā nāgadantaṃ kharena.

5486. Niluppalāhaṃ vimalaṃ anagghaṃ
Vatthaṃ imaṃ dhumasamānavaṇaṇaṃ,
Pañhassa veyyākaraṇena tuṭṭho
Dadāmi te dhammapujāya dhira.

5487. Suvaṇṇamālaṃ satapattaphullaṃ
Sakesaraṃ ratanasahassamaṇḍitaṃ,
Pañhassa veyyākareṇena tuṭṭho
Dadāmi te dhammapujāya dhira.

5488. Maṇiṃ anagghaṃ ruciraṃ pabhassaraṃ
Kaṇṭhāvasannaṃ maṇibhusitaṃ me,
Pañhassa veyyākareṇena tuṭṭho
Dadāmi te dhammapujāya dhira.

5489. Gavaṃ sahassaṃ usabhañca nāgaṃ
Ājaññayutte ca rathe dasa ime,
Pañhassa veyyākareṇena tuṭṭho
Dadāmi te dhammapujāya dhira.

[PTS Page 262] [\q 262/]
5490. Paṇḍu kisiyāsi dubbalā
Vaṇṇarūpaṃ na tavedisaṃ1- pure,
Vimale akkhāhi pucchitā2-
Kīdisi3- tuyhaṃ sariravedanā.

[PTS Page 263] [\q 263/]
5491. Dhammo manujesu māninaṃ
Dohaḷo nāma janinda vuccati,
Dhammāhaṭaṃ4- nāgakuñajara
Vidhurassa hadayābhipatthaye.

1. Tavedisi - machasaṃ, vi 2. Pucchito - machasaṃ 3. Kidisā - vi
4. Dhammābhataṃ - machasaṃ, vi.

[BJT Page 230] [\x 230/]
5492. Candaṃ kho tvaṃ dohaḷāyasi1-
Suriyaṃ vā athavāpi mālutaṃ,
Dullabhe2- hi vidhurassa dassane3-
Ko vidhura idhamānayissati.

[PTS Page 264] [\q 264/]
5493. Kinnu tāta tuvaṃ pajjhāyasi
Padumaṃ hatthagataṃva te mukhaṃ,
Kiṃ dummanarūposi issara
Mā tvaṃ soci amittatāpanā.

5494. Mātā hi tava irandati4-
Vidhurassa hadayaṃ dhaniyati,
Dullabhe hi vidhurassa dassane
Ko vidhuraṃ idhamānayissati.

5495. Bhattupariyesanaṃ5- cara
Yo vidhuraṃ idhamānayissati,
Pituno ca sā sutvāna vākyaṃ
Rattiṃ nikkhamma avassutiṃ cari.

[PTS Page 265] [\q 265/]
5496. Ke gandhabbe ca rakkhase
Nāge kimpurise ca mānuse,
Ke paṇḍite sabbakāmade
Dīgharattaṃ bhattā me bhavissati.

5497. Assāsa hessāmi te pati
Bhattā hessāmi anindalocane,
Paññā hi mama6- tathā vidhā
Assāsa hessasi bhariyā mamaṃ7-

[PTS Page 266] [\q 266/]
5498. Atha naṃ avacāsi8- irandati
Pubbapathānugatena cetasā,
Ehi gacchāma pitu mamantike
Esova te etavatthaṃ pavakkhati.

5499. Alaṃkatā suvasanā mālini candanussadā,
Yakkhaṃ hatthe gahetvāna pitu santikamupāgami.

5500. Nāgavara vaco suṇohi me
Patirūpaṃ paṭipajja suṅkiyaṃ,
Patthemi ahaṃ irandatiṃ9-
Tāya samaṅgī10- karohi me tuvaṃ11-

1. Cimale dohaḷāyasi - machasaṃ 6. Mamaṃ - machasaṃ
2. Dullabhaṃ - machasaṃ 7. Mama - machasaṃ
3. Dassanaṃ - machasaṃ 8. Avacāsi puṇaṇakaṃ - machasaṃ
4. Irandhati - machasaṃ 9. Irandhatiṃ - machasaṃ
5. Taṃ bhattāraṃ - machasaṃ, syā. Vi 10. Samaṅgi - machasaṃ 11. Maṃ -machasaṃ

[BJT Page 232] [\x 232/]
5501. Sataṃ hatthi sataṃ assā sataṃ assatarirathā,
Sataṃ vaḷabhiyo puṇaṇā nānāratanassa kevalā;
Te nāga paṭipajjassu dhitaraṃ dehi irandatiṃ.

5502. Yāva āmantaye ñāti mitte ca suhadaṃ janaṃ, 1-
Anāmantakataṃ kammaṃ taṃ pacchāmanutappati.

[PTS Page 267] [\q 267/]
5503. Tato so varuṇo nāgo pavisitvā nivesanaṃ,
Bhariyaṃ āmantayitvāna idaṃ vacanamabuvi:

5504. Ayaṃ so puṇṇako yakkho yācatī maṃ irandatiṃ,
Bahunā vittalābhena tassa dema piyaṃ mamaṃ.
5505. Na dhanena na vintena labbhā ambhaṃ irandati,
Sace hi vo2- hadayaṃ paṇḍitassa
Dhammena laddhā idhamāhareyya;
Etena vittena kumāri labbhā
Nāññaṃ dhanaṃ uttariṃ patthayāma.
5506. Tato so varuṇo nāgo nikkhamitvā nivesanaṃ,
Puṇaṇakāmantayitvāna idaṃ canamabravi:

5507. Na dhanena na vintena labbhā ambhaṃ irandati,
Sace tuvaṃ hadayaṃ paṇḍitassa
Dhammena laddhā idhamāhareyya;
Etena vittena kumāri labbhā
Nāññaṃ dhanaṃ uttariṃ patthayāma.
5508. Yaṃ paṇḍito teyyake vadanti loke
Tameva bāloti punāhu aññe
Akkhāhi me vippavadanti ettha,
Kaṃ paṇḍitaṃ nāga tuvaṃ vadesi.

[PTS Page 268] [\q 268/]
5509. Koravyarājassa dhanañajayassa
Yadi te suto vidhuro nāma kattā,
Ānehi taṃ paṇḍitaṃ dhammaladdhā
Irandati paddhacarā3- te hotu.

5510. Idañca sutvā varūṇassa vākyaṃ,
Uṭṭhāya yakkho paramappatito,
Tattheva santo purisaṃ asaṃsi
Ānehi ājaññamidheva yuttaṃ.

1. Suhadajjane - machasaṃ 2. Sace ca kho - machasaṃ, syā 3. Paṭṭhācarā - machasaṃ, syā
[BJT Page 234] [\x 234/]
5511. Jātarūpamayā kaṇaṇā kāvambhamayā1- khurā,
Jambonadassa pākassa suvaṇaṇassa uracchado.

5512. Devavāhavahaṃ yānaṃ assamāruyha puṇaṇako
Alaṅkato kappitakesamassu
Pakkāmi vehāsayamantalikkhe.

[PTS Page 269] [\q 269/]
5513. Sa puṇaṇako kāmavegena2- giddho
Irandatiṃ nāgakaññaṃ jigiṃsaṃ
Gananvāna taṃ bhūtapatiṃ yasassiṃ
Iccabravi vesasvaṇaṃ kuveraṃ.

5514. Bhogavatināmamandire
Vāsā bhiraññavatiti vuccati,
Nagare nimamite kañcanamaye
Maṇḍalassa uragassa niṭṭhitaṃ.

5515. Aṭṭālakā3- oṭṭhagīviyo
Lohitaṅkassa masāragallino,
Pāsādettha silāmayā
Sovaṇaṇaratanne chāditā.

5516. Ambā tilakā ca jambuyo
Santapaṇaṇā mucalindaketakā, 4-
Piyakā5- uddālakā sahā
Uparibhaddakā sinduvārakā6-

5517. Campeyyakā nāgamālikā
Bhaginimālā athamettha koliyā,
Ete dumā parināmitā
Sobhayanti uragassa mandiraṃ7-

5518. Khajjurettha silāmayā
Sovaṇaṇadhuvapupphitā,
Bahu yattha vasatopapātiko
Nāgarājā varuṇo mahiddhiko.

5519. Tassa komārikā bhariyā
Vimalā kañcanavelliviggahā,
Kāḷā taruṇāva uggatā
Pucimandatthani cārudassanā.

1. Kācambhica - machasaṃ, syā 2. Kāmarāgena - machasaṃ, syā
3. Aṭṭaḷahatā - machasaṃ 4. Keṭakā - machasaṃ
5. Piyaṅgu uddālakā setā piyaṅgukā - machasaṃ, syā
6. Pāribhaddakā sindhacāritā - machasaṃ 7. Mandire - machasaṃ

[BJT Page 236] [\x 236/]
5520. Lākhārasarattasucchavi
Kāṇikārova nivātapupphito,
Tidivokacarāva accharā
Vijjutabbhaghanāva nissaṭā.

[PTS Page 270] [\q 270/]
5521. Sā dohaḷini sucimbhitā
Vidhurassa bhadayaṃ dhaniyati,
Taṃ tesaṃ dadāmi1- issara
Tena te denti irandatiṃ mamaṃ.

[PTS Page 271] [\q 271/]
5522. Sa puṇṇako bhūtapatiṃ yasassiṃ
Āmantaya2- vesasvaṇaṃ kuveraṃ,
Tattheva santo purisaṃ asaṃsi
Ānehi ājaññamidheva yuttaṃ.

5523. Jātarūpamayā kaṇaṇā kācambhamayā3- khurā,
Jambonadassa pākassa suvaṇaṇassa uracchado.

5524. Devavāhavahaṃ yānaṃ assamāruyha puṇaṇako,
Alaṅkato kappītakesamassu
Pakkāmi vehāsayamantalikkhe.

5525. So āgamā4- rājagahaṃ surammaṃ
Aṅgassa rañño nagaraṃ durāyutaṃ, 5-
Pahutabhakkhaṃ bahuantapānaṃ
Masakkasāraṃ viya vāsavassa.

[PTS Page 272] [\q 272/]
5526. Mayurakoñcāgaṇasampaghuṭṭhaṃ
Dijābhighuṭṭhaṃ dijasaṅghasevitaṃ,
Nānāsakuntā6- bhirudaṃ subhaṅganaṃ
Pupphābhikiṇṇaṃ himavaṃva7- pabbataṃ.

5527. Sa puṇṇako vepullamābhirucchi8-
Siluccayaṃ kimpurisānuciṇṇaṃ,
Atvesamāno maṇiratanaṃ uḷāraṃ
Tamaddasā pabbatakūṭamajjhe.

1. Demi - machasaṃ 2. Āmantiya - machasaṃ 3. Kāvambhica - machasaṃ
4. Aggamā - machasaṃ 5. Durāyuttaṃ - machasaṃ 6. Sakuntā - machasaṃ
7. Himavanta - machasaṃ 8. Mābhiruyhi - machasaṃ

[BJT Page 268] [\x 268/]
5528. Disvā maṇiṃ pabhassaraṃ jātivantaṃ
Dhanāharaṃ1- maṇīratanaṃ uḷāraṃ,
Daddallamānaṃ yasasā yasassinaṃ
Obhāsati vijjurivantalikkhe.

5529. Tamaggahī veḷuriyaṃ mahagghaṃ
Manoharaṃ nāma mahānubhāvaṃ,
Ājaññamāruyha anomavaṇṇo
Pakkāmi vehāsayamantalikkhe.

[PTS Page 273] [\q 273/]
5530. So āgamā nagaraṃ indapattaṃ
Oruyha cāgañchi2- sabhaṃ kurūnaṃ,
Samāgame ekasataṃ samagge
Avebhattha yakkho avikampamāno.

5531. Ko nīdha raññaṃ varamābhijeti
Kamābhijeyyāma varaṃdhanena, 3-
Kamanuttaraṃ ratanavaraṃ jināma
Ko vāpi no jeti varaṃdhanena.

5532. Kuhiṃ nu raṭṭhe tava jātubhūmi
Na koravyasseva vaco tavedaṃ,
Abhihosa no vaṇaṇanibhāya sabbe
Akkhāhi me nāmañca bandhave ca.

[PTS Page 274] [\q 274/]
5533. Kaccāyano māṇavakosmi rajā
Anunanāmo iti mavhayanti, aṅgesu me ñātayo bandhavā ca
Akkhena devasmi idhānupatto.

5534. Ki māṇavassa ratanāni atthi
Ye taṃ jinanto hare akkhadhutto,
Bahuni rañño ratanāni atthi
Te4- tvaṃ daḷiddo kathamavhayesi. 5-

5535. Manoharo nāma maṇi mamāyaṃ
Dhanāharo6- maṇiratanaṃ uḷāraṃ
Imañca ājaññaṃ amittatāpanaṃ
Etaṃ me jetvā hare akkhadhutto.

1. Manoharaṃ - machasaṃ 2. Orūyhupāgacchi - machasaṃ, syā 3. Varaddhanena - machasaṃ
4. Yo - machasaṃ 5. Mavhayasi - machasaṃ 6. Manoharā - machasaṃ

[BJT Page 230] [\x 230/]
5536. Eko maṇi māṇava kiṃ karissati
Ājāniyeko pana kiṃ karissati,
Bahuni rañño maṇiratanāni atthi
Ājāniyā vātajavā anappakā.
Dohaḷakaṇḍo

[PTS Page 275] [\q 275/]
5537. Idañca me maṇiratanaṃ passa tvaṃ dipaduttama,
Itthinaṃ viggahā vettha purisānañca viggahā.

5538. Migānaṃ viggahā vettha sakuṇānañca viggahā,
Nāgarāje supaṇeṇa ca1- maṇimhi passa nimitaṃ.

5539. Hatthānikaṃ rathānikaṃ asse patti dhajāni ca, 2-
Caturaṅginiṃ imaṃ senaṃ maṇimbhi passa nimmitaṃ.

5540. Hatthāruhe anikaṭṭhe rathike patatikārike,
Balaggāni viyūḷhāni maṇimbhi passa nimmitaṃ.

[PTS Page 276] [\q 276/]
5541. Puraṃ uddāpasampannaṃ3- bahupākāratoraṇaṃ,
Siṅghāṭakesu bhumiyo maṇimbhi passa nimmitaṃ.

5542. Esikā parikhāyo ca palighaṃ aggalāni ca,
Aṭṭālake ca dvāre ca maṇimbhi passa nimmitaṃ.

5543. Passa toraṇamaggesu nānādijagaṇā bahu,
Haṃsā koñcā mayurā ca cakkavākā ca kukkubhā.

5544. Kuṇālakā bahū citrā sikhaṇḍī jivañjivakā, 4-
Nānādijagaṇākiṇṇaṃ maṇimhi passa nimmitaṃ.

5545. Passa nagaraṃ supākāraṃ abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ,
Samussitadhajaṃ rammaṃ suvaṇṇavālukasanthataṃ.

5546. Passa5- tvaṃ paṇaṇasālāyo vibhattā bhāgasomitā,
Nivesane nivese ca sandhibyubhe pathaddhiyo. 6-

5547. Pānāgāre ca soṇḍe ca suṇā7- odaniyāgharā,
Vesī ca gaṇikāyo ca maṇimhi passa nimamitaṃ

1. Supaṇṇāva - machasaṃ 2. Vammine - machasaṃ, syā 3. Uddhāpa - machasaṃ; aṭṭāla - syā
4. Jivajivakā - machasaṃ, syā 5. Passettha - machasaṃ, syā
6. Pathatthiyo - syā; pathaṭṭhiyo - machasaṃ 7. Saddā - syā; puvā - machasaṃ

[BJT Page 242] [\x 242/]
5548. Mālākāre ca rajake gandhike atha dussike,
Suvaṇṇakāre maṇikāre maṇimbhi passa nimmitaṃ.

5549. Āḷāriye ca1- sudace naṭanaṭṭakagāyake, 2-
Pāṇissare kumbhathunike maṇimhi passa nimmitaṃ.

[PTS Page 277] [\q 277/]
5550. Passa bheri mutiṅgā ca saṅkhā paṇavadeṇḍimā, 3-
Sabbañca tālāvacaraṃ maṇimbhi passa nimmitaṃ.

5551. Sammatālañca viṇañca naccagītaṃ suvāditaṃ,
Turiyatāḷitasaṃghuṭṭhaṃ maṇimbhi passa nimmitaṃ.

5552. Laṅghikā muṭṭhikā cettha māyākārā ca sobhiyā,
Cetālike ca jalle ca maṇimbhi passa nimmitaṃ.

5553. Samajjā cettha vattanti ākiṇaṇā naranārihi,
Mañcātimañce bhumiyo maṇimhi passa nimmitaṃ.

5554. Passa malle samajjasmiṃ poṭhente diguṇaṃ bhujaṃ,
Nihate nihatamāne ca maṇimhi passa nimmītaṃ.

5555. Passa pabbatapādesu nānāmigagaṇā bahu,
Sihavyagghavarāhā ca acchakokataracchayo4-

5556. Palasatā ca gavajā ca mahisā rohitā rurū,
Phaṇeyyā ca varāhā ca gaṇino niṅkasukarā.

5557. Kadalimigā bahu citrā khiḷārā sasakaṇṇakā,
Nānāmiggaṇākiṇaṇaṃ maṇimhi passa nimmitaṃ.

[PTS Page 278] [\q 278/]
5558. Najjāyo supatitthāyo soṇṇavālukasanthatā,
Acchā savanti ambuni macchagumbanisevitā.

5559. Kumbhilā makarā cettha suṃsumārā cakacchapā.
Pāṭhinā pāvusā macchā valajā mañcarohitā

1. Āḷārike - machasaṃ, syā 2. Gāyino - machasaṃ; gāyine - syā
3. Dindimā - machasaṃ 4. Taracchake - machasaṃ

[BJT Page 244] [\x 244/]

5560. Nānādumagaṇākiṇṇā nānādijagaṇāyutā,
Veḷuriyaphalakarodāyo1- maṇimbhi passa nimmitaṃ.

5561. Passettha pokkharaṇiyo suvibhattā catuddisā,
Nānādijagaṇākiṇṇā puthulomanisevitā. 2-

5562. Samanodakasampannaṃ mahiṃ sāgarakuṇḍalaṃ,
Upetaṃ vanarājehi3- maṇimbhi passa nimmitaṃ.

5563. Purato videhe passa goyāniye ca pacchato,
Kuruyo jambudipañca maṇimhi passa nimitaṃ.

5564. Passa candāñca suriyañca obhāsente4- catuddisā,
Sineruṃ anupariyanne maṇimhi passa nimitaṃ.

5565. Sineruṃ himavantañca sāgarañca mahiddhikaṃ, 5-
Cattāro ca mahārāja maṇimhi passa nimitaṃ.

5566. Ārāme vanagumbe ca pāṭiye ca6- siluccaye,
Ramme kimpurisākiṇṇe maṇimhi passa nimitaṃ.

5567. Phārusakaṃ cittalataṃ missakaṃ nandanaṃ vanaṃ,
Vejayantañca pāsādaṃ maṇimhi passa nimitaṃ.

5568. Sudhammaṃ tāvatiṃsañca pāricchattañca pupphitaṃ,
Pharāvaṇaṃ nāgarājaṃ maṇimhi passa nimitaṃ.

5569. Passettha devakaññāyo nabhā vijjurivuggatā,
Nandane vicarantiyo maṇimhi passa nimitaṃ.

5570. Passettha devakaññāyo devaputtapalohinī, devaputte caramāne maṇimhi passa
nimitaṃ.

[PTS Page 279] [\q 279/]
5571. Parosahassapāsāde veḷuriyaphalakatthate,
Pajjalantaina vaṇṇena maṇimhi passa nimitaṃ.
1. Veḷuriyakarodāyo - machasaṃ 2. Puthulomacchasevitā - machasaṃ
3. Rājihi - machasaṃ 4. Obhāsante - machasaṃ 5. Mahitalaṃ - machasaṃ
6. Piṭṭhiyeva - machasaṃ

[BJT Page 246] [\x 246/]
5572. Tāvatiṃse ca yāme ca tusite cāpi nimamite,
Paranimamitābhiratino1- maṇimhi passa nimitaṃ.

5573. Passettha pokkharaṇīyo vippasannodikā2- suci,
Mandālakehi saṃchantā padumuppalakehi ca.

5574. Dasettha rājiyo setā dasa3- nīlā manoramā,
Cha piṅgalā paṇṇarasā haḷiddā ca catuddasā.

5575. Visatiṃ tattha sovaṇṇā visatiṃ rajatāmayā,
Indagopakavaṇṇābhā tāva dissanti tiṃsati.

5576. Dasettha kāḷiyo cha ca mañjeṭṭhā4- paṇṇavisati,
Missā bandhukapupphehi nīluppalavicittitā5-

5577. Evaṃ sabbaṅgasampannaṃ accimantaṃ pabhassaraṃ,
Odhisuṅkaṃ mahārāja passa tvaṃ dipaduttama.
Maṇikaṇḍo.

[PTS Page 280] [\q 280/]
5578. Upāgataṃ rāja upehi lakkhaṃ
Netādisaṃ maṇiratanaṃ tavatthi,
Dhammena jiyyāma asāhasena
Jito ca no khippamavākarohi.

5579. Pañcāla paccuggata surasena
Macchā ca maddā6- sahakekakehi,
Passantu no te asaṭhena7- yuddhaṃ
Na no sabhāyaṃ na kāroti kiñci.

[PTS Page 282] [\q 282/]
5580. Te pāvisuṃ akkhamadena mattā
Rājā kurūnaṃ puṇṇako cāpi yakkho,
Rājā kaliṃ vicinaṃ aggahesi
Kaṭamaggahī puṇṇako nāma yakkho.

1. Paranimmitavattino - machasaṃ, syā 2. Vippasannodakā - machasaṃ, syā
3. Dassanīyā - machasaṃ, syā 4. Mañajaṭṭha - machasaṃ
5. Vicittataṃ - machasaṃ 6. Majjhā - machasaṃ 7. Assatthena - machasaṃ

[BJT Page 248] [\x 248/]
5581. Te tattha jute ubhatyā samāgate
Raññaṃ sakāse sakhinañca majjhe,
Ajesi yakkho naraviriyaseṭṭhaṃ
Tatthappanādo tumulo babhūva.

[PTS Page 283] [\q 283/]
5582. Jayo mahārāja parājayo ca
Āyuhataṃ aññatarassa hoti,
Janinda jinosi varaṃ dhanana
Jito ca me khippamavākarohi.
5583. Hatthi gavāssā maṇikuṇḍalā ca
Yaṃ cāpi mayhaṃ ratanaṃ pathavyā,
Gaṇhāhi kaccāna varaṃ dhanānaṃ
Ādāya yenicchasi tena gaccha.

5584. Hatthi gavāssā maṇikuṇḍalā ca
Yañcāpi tuyhaṃ ratanaṃ pathavyā,
Tesaṃ varo vidhuro nāma kattā
So me jito taṃ me avākarohi.

5585. Antā ca me so saraṇaṃ gati ca
Dīpo ca leṇo ca parāyano ca,
Asantuleyyo mama so dhanena
Pāṇena me sadiso esa kattā.

[PTS Page 284] [\q 284/]
5586. Ciraṃ vivādo mama tuyhamassa1-
Kāmañca pucchāma tameva gantvā,
Esova no vicaratu etamatthaṃ
Yaṃ vakkhati hotu kathā2- ubhinnaṃ.

5587. Addhā hi saccaṃ bhaṇasi na ca māṇava sāhasaṃ,
Tameva gantvā pucchāma tena tussāmubho janā.

5588. Saccannu devā vidahu kurūnaṃ
Dhamme ṭhitaṃ vidhuraṃ nāmamaccaṃ,
Dāsosi rañño udavāsi ñātī
Vidhuroti saṅkhā katamāsi loke.

[PTS Page 285] [\q 285/]
5589. Āmāya dāsāmi bhavanti heke
Dhanena kītāpi bhavanti dāsā,
Sayampi bheke upayanti dāsā
Bhayā paṇuntāpi bhavanti dāsā
Ete narānaṃ caturova dāsā.

1. Tuyhañcassa - machasaṃ, syā 2. Tathā - machasaṃ, vi, syā

[BJT Page 250] [\x 250/]
5590. Addhā hi yonito ahampi jato, bhavo ca rañño abhavo ca rañño,
Dāsāhaṃ devassa parampi gantvā.
Dhammena maṃ māṇava tuyhaṃ dajjā.

5591. Ayampi dutiyo vijayo mamajja
Puṭṭho hi kattā vivarittha pañhaṃ.
Adhammarūpo vata rājaseṭṭho
Subhāsitaṃ nānujānāsi mayhaṃ.

[PTS Page 286] [\q 286/]
5592. Evaṃ ce no so vivarettha1- pañhaṃ
Dāsohamasmi na ca khosmi ñāti,
Gaṇhāhi kaccāna varaṃ dhaṇānaṃ
Ādāya yenicchasi tena gaccha.
Akkhakaṇḍo.

5593. Vidhura vasamānassa gahaṭṭhassa sakaṃ gharaṃ,
Khemā vutti kathaṃ assa kathannu assa saṅgaho,
5594. Avyāpajjhaṃ kathaṃ assa saccavādi ca māṇavo,
Asmā lokā paraṃ lokaṃ kathaṃ pecca2- na socati.

5595. Taṃ tattha gatimā dhitimā matimā atthadassimā,
Saṅkhātā sabbadhammānaṃ vidhuro etadabravi:

5596. Na sādhāraṇadārassa na bhuñeja sādumekako,
Na sece lokāyatikaṃ netaṃ paññāya vaddhanaṃ.

5597. Silavā vantasampanno appamatto vicakkhaṇo,
Nivātavutti atthaddho surato sakhilo mudu.

[PTS Page 287] [\q 287/]
5598. Saṅgahetā ca mittānaṃ saṃvibhāgī vidhānavā,
Tappeyya antapānena sadā samaṇabrāhmaṇe.

5599. Dhammakāmo sutādhāro bhatvayya paripucachano,
Sakkaccaṃ paṭirupāseyya sīlavante bahussute.

5600. Gharamāvasamānassa gahaṭṭhassa sakaṃ gharaṃ,
Khemā vutti siyā evaṃ evannu assa saṅgaho.

5601. Avyāpajjho4- siyā evaṃ saccacavādi ca māṇavo,
Asmā lokā paraṃ lokaṃ evaṃ pecca na socati.
Gharāvāsapañho.

1. Vicarittha - machaṣaṃ, syā, vi 2. Pacca - machasaṃ 3. Sādhu - machasaṃ, syā vi
4. Abyāpajjaṃ - machasaṃ

[BJT Page 252] [\x 252/]
[PTS Page 288] [\q 288/]
5602. Ehi dāni gamissāma dinno no issarena me,
Mamevatthaṃ paṭipajja esa dhammo sanattano.

5603. Jānāmi māṇava tayāhamasmi
Dinnohamasmi tava issarena,
Tihañca taṃ vāsayemu agāre
Yenaddhunā anusāsemu putte.

5604. Taṃ me tathā hotu vame tīhaṃ
Kurutaṃ bhavaṃ ajja gharesu kiccaṃ,
Anusāsataṃ paputtadāre bhavajja
Yathā tayi pacchā1- sukhī bhaveyya.

[PTS Page 289] [\q 289/]
5605. Sādhuti vatvāna pahutakāmo
Pakkāmi yakkho vidhurena saddhiṃ,
Taṃ kuñajarājaññahayānuciṇṇaṃ
Pāvekkhi antopuramariyaseṭṭho.

5606. Koñcaṃ mayurañca piyañca ketaṃ
Upāgami tattha suramma rūpaṃ,
Pahuta2- bhakkhaṃ bahu antapānaṃ
Masakkasāraṃ viya vāsavassa.

5607. Tattha naccanti gāyanti avhayanti varā varaṃ,
Accharā viya devesu nāriyo samalaṅkatā.

[PTS Page 290] [\q 290/]
5608. Samaṅgi katvā gāyanti avhayanti varā varaṃ,
Antena pānena ca dhammapālo,
Attatthamevānuvicintayanto
Pāvekkhi bhariyāya tadā sakāse.

5609. Taṃ candanagandharasānulittaṃ
Suvaṇṇajambonadanikkhasādisaṃ, 4-
Bhariyaṃ vacā ehi suṇohi bhoti
Puttāni āmantaya tambanette.

5610. Sutvāna vākyaṃ patino anujjā
Sunisaṃ vaca tambanakhī sunettaṃ,
Āmantaya vammadharāni5- cete
Puttāni indivarapupphasāme.

1. Macca - machasaṃ 2. Bahutta - machasaṃ 3. Pamudāhi - machasaṃ, syā
4. Sadisaṃ - machasaṃ 5. Dhammadharāni - machasaṃ

[BJT Page 254] [\x 254/]
[PTS Page 291] [\q 291/]
5611. Te āgate muddhani dhammapālo
Cumbitvā putte acikampamāno,
Āmantayitvāna avoca vākyaṃ
Dinnāhaṃ raññā idha māṇavassa.

5612. Tassajjahaṃ attasukhī vidheyyo
Ādāya yenicchati tena gacchati,
Ahaṃ ca vo sāsituṃ āgatosmi
Kathaṃ ahaṃ aparittāya gacche.

5613. Sace vo rājā kurukhettavāsi1-
Janasandho puccheyya pahutakāmo, 2-
Kimābhijānātha pure purāṇaṃ
Kiṃ vo pitā anusāse puratthā.

5614. Samāsanā hotha mayāva sabbe
Konīdha rañño abbatiko manusso
Tamañajaliṃ kariya vadetha evaṃ
Māheva deva nahi esa dhammo,
Viyaggharājassa nibhinajacco
Samāsano deva kathaṃ bhatvayya.
Pekkhanakaṇḍo.

[PTS Page 292] [\q 292/]
5615. So ca mitte amacce ca ñātayo suhadaṃ jane,
Alīnamanasaṅkappo vidhuro etadabravi.

5616. Ethayyo rājavasatiṃ nisīditvā suṇotha me,
Yathā rājakulaṃ patetā yasaṃ poso nigacchati.

5617. Niha rājakulaṃ patetā aññāto labhatta yasaṃ,
Nāsuro3- napi4- dummedho nappamatto kudācanaṃ.

5618. Yadāssa sīlaṃ paññañca soceyyañcādhigacchati,
Atha vissasate tyamhi guyhañcassa na rakkhati.

5619. Tulā yathā paggahitā samadaṇḍā sudhāritā,
Ajjhiṭṭho na vikampeyya sa rājavasatiṃ vase.

1. Kururaṭṭhavāsi - machasaṃ, syā 2. Bahuta - machasaṃ 3. Nātisuro - syā
4. Nāti - syā

[BJT Page 256] [\x 256/]
5620. Tulā yathā paggahitā samadaṇḍā sudhāritā,
Sabbani abhisambhonetā sa rājavasatiṃ vase.

[PTS Page 293] [\q 293/]
5621. Divā vā yadi vā rattiṃ rājakiccesu paṇḍito,
Ajjhiṭṭho na vikampeyya sa rājavasatiṃ vase.

5622. Divā vā yadi vā rattiṃ rājakiccesu paṇḍito,
Sabbāni abhisambhonto sa rājavasatiṃ vase.

5623. Yo cassa sukato maggo rañño suppaṭiyādito,
Na tena vutto gaccheyya sa rājavasatiṃ vase.

5624. Na rañño samakaṃ1- bhañeja kāmabhoge kudācanaṃ,
Sabbattha pacchato gacche sa rājavasatiṃ vase.

5625. Na rañño sadisaṃ vatthaṃ na mālaṃ na vilepanaṃ,
Ākappaṃ sarakuttiṃ vā na rañño sadisamācare;
Aññaṃ kareyya ākappaṃ sa rājavasatiṃ vase.

5626. Kīḷe rājā amacechi bhariyāhi parivārito,
Nāmacco rājabhariyāsu bhāvaṃ kubbetha paṇḍito.

5727. Anuddhato acapalo nipako saṃvutinduyo,
Mano paṇidhisampanto sa rājavasatiṃ vase.

[PTS Page 294] [\q 294/]
5728. Nāssa bhariyāhi kīḷeyya na manteyya rabhogato,
Nāssa kosā dhanaṃ gaṇhe sa rājavasatiṃ vase.

5729. Na niddantaṃ bahuṃ maññe2- na madāya suraṃ pive,
Nāssa dāye migaṃ3- haññe sa rājavasatiṃ vase.

5730. Nāsasa pīṭhaṃ na pallaṅkaṃ na kocchaṃ na nāgaṃ4- rathaṃ,
Sammatombhīti ārūte sa rājavasatiṃ vase.

1. Sadisaṃ - machasaṃ 2. Na niddaṃ bahumaññeyya - machasaṃ, syā
3. Mige - machasaṃ, syā 4. Nāvaṃ - machasaṃ, syā

[BJT Page 258] [\x 258/]
5631. Nātidure bhave1- rañño nāccāsante vicakkhaṇo,
Samekkhaṃ cassa2- tiṭṭheyya sandissanto sabhattuno.

5632. Na ve3- rājā sakhā hoti na rājā hoti theno,
Khippaṃ kujjhanti rājāno sukenakkhiva ghaṭṭitaṃ.

5633. Na pujito maññamano medhāvi paṇḍatā naro,
Pharusaṃ patimanteyya4- rājānaṃparisaṃ gataṃ5-

5634. Laddhadvāro labhedvāraṃ neva rājusu vissase,
Aggiva yato tiṭṭheyya6- sa rājavasatiṃ vase.

5635. Puttaṃ vā bhātaraṃ saṃ vā7- sampaggaṇhāti khattiyo,
Gāmehi nigamehi vā raṭṭhe janapadehi vā
Tuṇhī bhūto upekkheyya8- na bhane chekapāpakaṃ. 9-

[PTS Page 295] [\q 295/]
5636. Hatthārūhe anīkaṭṭhe rathike pattikārake,
Tesaṃ kammāvadānena rājā vaḍḍheti vetanaṃ10-
Na tesaṃ antarā gacche sa rājavasatiṃ vase.

5637. Cāpovunu11- daro dhīro vaṃso vāpi pakampiyo,
Paṭilomaṃ na vatetayya sa rājavasatiṃ vase.

5638. Cāpovunudaro assa macchovassa ajivhavā, 12-
Appāsī13- nipako suro sa rājavasatiṃ vase.

5639. Na bāḷhaṃ itthiṃ gaccheyya sampassaṃ tejasaṅkhayaṃ,
Kāsaṃ sāsasaṃ daraṃ balyaṃ khiṇamedho nigacchati.

5640. Nātivelaṃ pabhāseyya na tuṇhi sabbadā siyā,
Avikiṇṇaṃ mitaṃ vācaṃ patte kāle udiraye.

5641. Akkodhano asaṃghaṭṭho sacco saṇho apesuno,
Samphaṃ giraṃ na bhāseyya sa rājavasatiṃ vase.

1. Bhaje - machasaṃ, syā 2. Samukhañcassa - machasaṃ 3. Name - machasaṃ, syā
4. Paṭimanteyya - machasaṃ, syā 5. Parisaṃkitaṃ - machasaṃ 6. Agigiva saṃyate tiṭṭhe
-machasaṃ, syā 7. Saputtaṃ vā bhātaraṃ vā - machasaṃ 8. Udikkheyya - machasaṃ.
9. Thekapāpakaṃ - machasaṃ 10. Vetatanaṃ - machasaṃ, syā 11. Vanu - machasaṃ
12. Ajivhatā - machasaṃ, syā 13. Appasi - machasaṃ

[BJT Page 260] [\x 260/]
5642. Mātāpettibharo assa kulejeṭṭhāpacāyiko,
Bhirionatappasampanno1- sa rājavasatiṃ vase.

[PTS Page 296] [\q 296/]
5643. Vinito sippavā danto katatto niyato mudu,
Appamatto suci dakkho sa rājavasatiṃ vase.

5644. Nivātavutti vaddhesu sappatisso sagāravo,
Surato sukhasambhāso sa rājavasatiṃ vase.

5645. Ārakā2- parivajjeyya sahituṃ pahitaṃ janaṃ,
Bhattā raññevudikkheyya anaññassa ca rājino.

5646. Samaṇe brāhmaṇe cāpi sīlavante bahussute,
Sakkaccaṃ paṭirupāseyya sa rājavasatiṃ vase.

5647. Samaṇe brāhmaṇe cāpi sīlavante bahussute,
Sakkaccaṃ anuvāseyya sa rājavasatiṃ vase.

5648. Samaṇe brāhmaṇe cāpi sīlavante bahussute,
Tappeyya attapānena sa rājavasatiṃ vase.

5649. Samaṇe brāhmaṇe cāpi sīlavante bahussute,
Āsajja paññe sevatha ākaṅkhaṃ sevetha ākaṅkhaṃ vuddhimattano.

5650. Dinnapubbaṃ na hāpeyya dānaṃ samaṇabrāhmaṇe,
Na ca kiñci nivāreyya dānakakāle vaṇibbake.

5651. Paññavā khuddhisampanno vidānavidikovido,
Kālaññu samayaññu ca sa rājavasatiṃ vase.

[PTS Page 297] [\q 297/]
5652. Uṭṭhātā kammadheyyesu3- appamatto vicakkhaṇo,
Susaṃvihitakammanto sa rājavasatiṃ vase.

5653. Khalaṃ sālaṃ pasuṃ khettaṃ gantā cassa abhikkhaṇaṃ
Mitaṃ dhaññaṃ nidhāpeyya mitañca pācaye ghare.

1. Saṇho sakhila sambāso - machasaṃ 2. Ākārakā - machasaṃ
3. Kāmadheyyesu - vi.

[BJT Page 262] [\x 262/]
5654. Puttaṃ vā bhātaraṃ saṃ vā sīlesu asamāhitaṃ,
Anaṅgavā hi te bālā yathā petā tatheva te;
Colañca nesaṃ piṇḍañca āsīnānaṃ1- ca dāpaye

5655. Dāse kammakare pesse2- sīlesu susamāhite,
Dakkhe uṭṭhānasampanne ādhipaccasmiṃ3- ṭhāpaye.

5656. Sīlavā ca alolo ca4- anuratto cassa rājino,
Āvī raho hito tassa sa rājavasatiṃ vase.

5657. Chandaññu rājino assa5- cittaṭṭho cassa rājino,
Asaṅkusakavattissa sa rājavasatiṃ vase.

[PTS Page 298] [\q 298/]
5658. Ucchādaye ca6- nahāpaye dhove pāde adhosiraṃ,
Āhatopi na kuppeyya sa rājavasatiṃ vase.

5659. Kumbhampi pañajaliṃ kuriyā7- vāyasaṃ8- vā padakkhiṇaṃ,
Kimeva sabbakāmānaṃ dātāraṃ dhiramuttamaṃ.

5660. Yo deti sayanaṃ vatthaṃ yānaṃ āvasathaṃ gharaṃ,
Pajjunnoriva bhūtāni bhogehi mabhivassati.

5661. Esayyo rājavasati vattamāno yathā naro,
Ārādhayati rājānaṃ pujaṃ labhati bhattusu.

Rājavasatikaṇḍaṃ.

5662. Evaṃ samanusāsitvā ñātisaṅghaṃ vicakkhaṇo,
Parikiṇṇo suhadehi9- rājānamupasaṅkami.

[PTS Page 299] [\q 299/]
5663. Vanditvā sirāsā pade katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ,
Vidhuro avaca rājānaṃ paggahetvāna añjaliṃ.

5664. Ayaṃ maṃ māṇavo neti kattukāmo yathāmatiṃ,
Ñātinatthaṃ pavakkhāmi taṃ suṇohi arandama.

1. Āsanānaṃ - machasaṃ 2. Pose - machasaṃ 3. Ādhipaccambhihi - machasaṃ
4. Alobhova - machasaṃ 5. Cassa - machasaṃ 6. Acchādaneva - machasaṃ
7. Kariyā - machasaṃ, kayirā - syā 8. Cātaṃ cāpi - syā cāṭaṃ - machasaṃ
9. Subhajjehi - machasaṃ, syā

[BJT Page 264] [\x 264/]
5665. Putte ca me udikkhesi yañca maññaṃ ghare dhanaṃ,
Yathā pecca1- na bhāyetha ñātisaṅgho mayi gate.

5666. Yatheva khalati bhumyā bhumiyāva patiṭṭhati,
Evetaṃ khalitaṃ mayhaṃ etaṃ2- passāmi accayaṃ.

5667. Sakkā na gantuṃ iti mayha hoti3-
Jhatvā vadhitvā idha kātiyānaṃ,
Idheva hohi iti mayhaṃ ruccati
Mā tvaṃ agā uttamabhuripañña.

5668. Māheva dhammesu manaṃ paṇidahi
Atthe ca dhamme ca yutto bhavassu,
Dhiratthu kammaṃ akusalaṃ anariyaṃ
Yaṃ katvā pacachā nirayaṃ vajeyya.

[PTS Page 300] [\q 300/]
5669. Nevesa dhammo na punetaṃ kiccaṃ
Ayiro hi dasassa raninda issaro,
Ghātetuṃ jhāpetuṃ4- athopi bhattuṃ
Na ca mayhaṃ kodhatthi vajāmi cāhaṃ.

5670. Jeṭṭhaputtaṃ upaguyha vineyya hadaye daraṃ,
Assupuṇṇehi nettehi pāvisi so mahāgharaṃ.

5671. Sālāva sampamathitā5- māḷutena pamadditā,
Senti puttā ca dārā ca vidhurassa nivesane.

[PTS Page 301] [\q 301/]
5672. Itthisahasasaṃ bhariyānaṃ dāsisattasatāni ca,
Khāhā paggayha pakkanduṃ vidhurassa nivesane.

5673. Orodhā ca kumārā ca vesiyānā ca brāhmaṇā,
Bāhā paggayha pakkanduṃ vidhurassa nivesane.

6574. Hattharūhā6- anikaṭṭhā rathikā pattikārakā,
Bāhā paggayha pakkanduṃ vidhurassa nivesane.

6575. Samāgatā jānapadā negamā ca samāgatā,
Bāhā paggayha pakkanduṃ vidhurassa nivesane.


1. Pacchā - machasaṃ, syā 2. Evaṃ - machasaṃ 3. Nasakakā gantuṃ mati mayhaṃ hoti -
machasaṃ 4. Jāpetuṃ - machasaṃ 5. Jammapatitā - machasaṃ, sampamadditā - syā 6.
Hatthārohā - machasaṃ, vi, syā

[BJT Page 266] [\x 266/]
5676. Itthi sahasasaṃ bhariyānaṃ dāsisattasatāni ca,
Khāhā paggayha pakkanduṃ kasmā no vijahessasi.

5677. Orodhā ca kumārā ca vesiyānā ca brāhmaṇā,
Bāhā paggayha pakkanduṃ kasmā no vijahessasi.

5678. Hattharūhā anikaṭṭhā rathikā pattikārakā,
Bāhā paggayha pakkanduṃ kasmā vijahessasi.

6579. Samāgatā jānapadā negamā ca samāgatā,
Bāhā paggayha pakkanduṃ kasmā no vijahessasi.

5680. Katvā gharesu kiccāni anusāsitvā sakaṃ janaṃ,
Mittāmacce ca bhacce puttadāre ca bandhave.

5681. Kammannaṃ saṃvidhetvāna ācikkhitvā ghare dhanaṃ,
Nidhiñca iṇadānañca puṇṇaṃ etadabravi.

5682. Avasī tuvaṃ mayha tīhaṃ agāre
Katāni kiccāni gharesu mayhaṃ,
Anusāsitā putatadārā mayā ca
Karoma kaccāna yathā matiṃ te.

[PTS Page 302] [\q 302/]
5683. Sace hi katte anusāsitā te
Puttā ca dārā ca anujivino ca,
Handehi dāni taramānarūpo
Dīgho hi addhāpi ayaṃ puratthā.

5684. Asambhitova gaṇhāhi ājāniyassa1- vāladhiṃ,
Idaṃ pacchimakaṃ tuyhaṃ jivalokassa dassanaṃ.

5685. Sohaṃ kissa nu bhāyissaṃ yassa me natthi dukkataṃ,
Kāyena vācā manasā yena gaccheyya duggatiṃ.

5686. So assarājā vidhuraṃ vahanto
Pakkāmi vehāsayamantalikkhe,
Sākhāsu selesu assajjamano
Kāḷāgiriṃ khippamupāgamāsi.

1. Ājāneyyasasa - machasaṃ

[BJT Page 268] [\x 268/]
[PTS Page 303] [\q 303/]
5687. Itthi sahasasaṃ bhariyānaṃ dāsisattasatāni ca,
Khāhā paggayha pakkanduṃ yakkho brāhmaṇavaṇṇe vidhuraṃ ādāya gacchati.
Orodhā ca kumārā ca vesiyānā ca brāhmaṇā,
Bāhā paggayha pakkanduṃ brāhmaṇavaṇṇe vidhuraṃ ādāya gacchati.

Hattharūhā anikaṭṭhā rathikā pattikārakā,
Bāhā paggayha pakkanduṃ brāhmaṇaṇṇe vidhuraṃ ādāya gacchati.

5688. Samāgatā jānapadā negamā ca samāgatā,
Bāhā paggayha pakkanduṃ yakkho brāhmaṇavaṇṇe vidhuraṃ ādāya gacchati.

5689. Itthi sahasasaṃ bhariyānaṃ dāsisattasatāni ca,
Vejayantañca pāsādaṃ maṇimhi passa nimitaṃ.

Orodhā ca kumārā ca vesiyānā ca brāhmaṇā,
Bāhā paggayha pakkanduṃ brāhmaṇavaṇṇe vidhuraṃ ādāya gacchati.

Hattharūhā anikaṭṭhā rathikā pattikārakā,
Bāhā paggayha pakkanduṃ brāhmaṇaṇṇe vidhuraṃ ādāya gacchati.

5690. Samāgatā jānapadā negamā ca samāgatā,
Bāhā paggayha pakkanduṃ paṇḍito so kuhiṃ gato.

[PTS Page 304] [\q 304/]
5691. Sace so sattarattena paṇḍito nāgamisasti,
Sabbe aggiṃ pavekkhāma natthattho jivitena no.

5692. Paṇḍito ca viyatto ca vibhāvi ca vicakkhaṇo,
Khippaṃ mocessatattānaṃ1- mā hātha āgamissati.
Antarapoyyālo.
5693. So tattha gantvāna vicintayanto
Ucacāvacā cetanakā2- bhavanti,
Imassa jivena nahatthi3- kiñci
Hanatvānimaṃ hadayaṃ ādiyissaṃ.
[PTS PAGE 306]
5694. So tattha lananvā pabbatamantarasmiṃ
Anto pavisitvā paduṭṭhacitto,
Asaṃvutasmiṃ jagatippadese
Adhosiraṃ dhārayi kātiyāno.

5695. So lambamāno narake papāte
Mahabbhaye lomahaṃse vidugge,
Asantasaṃ4- kurūnaṃ kattaseṭṭho
Iccabravī puṇṇakaṃ nāma yakkhaṃ.

1. Khippaṃ mociya attānaṃ - machasaṃ 2. Cetanatā - machasaṃ
3. Mamatthi - machasaṃ, syā 4. Assanatasanto - machasaṃ, syā, vi.

[BJT Page 270] [\x 270/]

5696. Ariyācakāsosi anariyarūpo
Asaññato saññatasantikāso,
Accābhitaṃ kammaṃ karosi ludraṃ
Bhāve ca te kusalaṃ natthi kiñci.

5697. Yaṃ maṃ papātasmiṃ papātumicchasi
Konu tavattho maraṇena mayhaṃ,
Amānusasseva te ajja1- vaṇṇo
Ācikkha me tvaṃ katamāsi devatā.

[PTS Page 307] [\q 307/]
5698. Yadi te suto puṇṇako nāma yakkho
Rañño kuverassa hi so sajivo, 2-
Bhumindharo varuṇo nāma nāgo
Brahā sucī vaṇṇabaluppanno.

5699. Tassānujaṃ dhitaraṃ kāmayāmi
Irandatiṃ nāma sā nāgakaññā,
Tassā sumajjhāya3- piyāya hetu
Patārayiṃ tuyha vadhāya dhira.

5700. Māheva tvaṃ4- yakkha ahosi muḷho
Naṭṭhā bahu duggahitena lokā,
Kinne sumajjhāya5- piyāya kiccaṃ maraṇena me iṅgha suṇoma sabbaṃ.

5701. Mahānubāvassa mahoragassa
Dhitukāmo ñātibhatohamasmi, 6-
Taṃ yācamānaṃ sasuro acoca
Yathā maṃ aññiṃsu sukāmanītaṃ.

[PTS Page 308] [\q 308/]
5702. Dajjemu kho te sutanuṃ sunettaṃ
Sucimbhitaṃ candanalittagattaṃ.
Sace tuvaṃ hadayaṃ paṇḍitassa
Dhammena laddhā idhamāharesi
Etena vittena kumāri labbhā
Nāññaṃ dhanaṃ uttariṃ patthayāma.
5703. Evaṃ na muḷhosmi suṇohi katte
Na cāpi me duggahitthi kiñci
Hadayena te dhammaladdhena nāgā
Irandatiṃ nāgakaññaṃ dadanti.

1. Tavajja - machasaṃ, syā 4. Te - machasaṃ, syā
2. Sajibbo - machasaṃ, syā 5. Sumicchā - machasaṃ
3. Sumicchāya - machasaṃ 6. Haṭo - machasaṃ
[BJT Page 272] [\x 272/]
5704. Tasmā ahaṃ tuyha vadhāya yutto
Evaṃ mamattho maraṇena tuyhaṃ
Idheva taṃ narake pātayitvā
Hanatvāna taṃ hadayaṃ ādiyissaṃ.

[PTS Page 309] [\q 309/]
5705. Khippaṃ mamaṃ uddhara kātiyāna
Hadayena me yadi te atthi
Ye kecime sādhunarassa dhammā
Sabbeva te pātukaromi ajja.

5706. Sa puṇṇako kurūnaṃ kattaseṭṭhaṃ
Nagamuddhani khippaṃ patiṭṭhapetvā,
Asasatthamāsinaṃ samekkhiyāna
Paripucchi kattāraṃ anomapaññaṃ.

5707. Samuddhaṭo mesi tuvaṃ papātā
Hadayena te ajja mamatthi kiccaṃ,
Ye kecime sādhunarassa dhammā
Sabbeva me pātukarohi ajja.

5708. Samuddhaṭo tyasmi1- ahaṃ papātā
Hadayena me nadi te atthi kiccaṃ,
Ye kecime sādhunarassa dhammā
Sabbeva me pātukarohi ajja.

[PTS Page 310] [\q 310/]
5709. Yātānuyāyi ca bhavāhi māṇava
Addañca2- pāṇiṃ parivajjayassu,
Mā cassu mittesu kadāci dubhī
Mā ca vasaṃ asatīnaṃ nigacche.

5710. Kathannu yātaṃ anuyāyi hoti
Addañca pāṇiṃ dahate kathaṃ so,
Asati ca kā ko pana mittadubbho
Akkhāhi me pucchito etamatthaṃ.

5711. Asanthutaṃ3- nopi ca diṭṭhipubbaṃ
Yo āsanenāpi nimantayeyya,
Tasseva atthaṃ puriso kareyya
Yātānuyāyīti tamāhu paṇḍitā.

1. Tusmi - machasaṃ 2. Allañca - machasaṃ, syā; 3. Assatthataṃ - syā, asandhavaṃ -
machasaṃ

[BJT Page 274] [\x 274/]
5712. Yassekarattimpi ghare vaseyya
Yatthannapānaṃ puriso labhetha, 1-
Na tassa pāpaṃ manasāpi cetaye2-
Addañcapāṇiṃ3- dahate mittadubbho.

5713. Yassa rukkhassa chāyāya nisideyya sayeyya vā,
Na tassa sākhaṃ bhañejayya mittadubbo hi pāpako.

5714. Puṇṇampi cetaṃ paṭhaviṃ dhanena
Dajjatthiyā puriso sammatāya,
Laddā khaṇaṃ atimaññeyya tampi
Tāsaṃ vasaṃ asatinaṃ na gacche.

5715. Evaṃ kho yātaṃ anuyāyi hoti
Addañca4- pāṇiṃ dahate punevaṃ,
Asatī ca sā so pana mittadubbho
So dhammiyo hohi jahassu adhammaṃ.
Sādhunaradhammakaṇḍaṃ.

[PTS Page 311] [\q 311/]
5716. Avasiṃ ahaṃ tuyha tīhaṃ agāre
Antena pānena upaṭṭhitosmi,
Mitto mamāsi visajāmahaṃ ta5-
Kāmaṃ gharaṃ uttamapañña gaccha.

[PTS Page 312] [\q 312/]
5717. Api hāyatu nāgakulassa attho
Alampi me nāgakaññāya hotu,
So tvaṃ sakeneva subhāsitena
Muttosi me ajja vadhāya pañña.

5718. Handa tuvaṃ yakkha mamampi nehi
Sasuraṃ nu te atthaṃ mayī carassu,
Mayampi nāgādhipatiṃ vimānaṃ
Dakkhemu nāgassa adiṭṭhapubbaṃ.

5719. Yaṃ ve narassa ahitāya assa
Na taṃ pañño arahati dasasanāya
Atha kena vaṇṇena amittagāmaṃ
Tuvampicchasi uttamapañña anatuṃ.

1. Labheyya - machasaṃ 2. Cittaye - machasaṃ, syā
3. Alalañca - syā, adubbhi pāṇaṃ - machasaṃ, adubbhapāṇiṃ - sīmu aṭṭhakathā
4. Allañca - machasaṃ, syā 5. Visajjāmaha taṃ - syā, visajjemahantaṃ - machasaṃ

[BJT Page 276] [\x 276/]
5720. Addhā pajānāmi ahmapi etaṃ
Na taṃ pañño arahati dasasanāya,
Pāpañca me natthi kataṃ kuhiñci
Tasmā na saṅke maraṇāgamāya.

[PTS Page 313] [\q 313/]
5721. Handa ca ṭhānaṃ atulānubhāvaṃ.
Mayā sahā dakkhisi ehi katte,
Yatthacchati naccagītehi nāgo
Rājā yathā vessavaṇo1- naliññaṃ2-

5722. Taṃ nāgakaññācaritaṃ gaṇena
Nikiḷitaṃ niccamaho ca rattiṃ,
Pahutamālyaṃ3- bahupupphachannaṃ4-
Obhāsati vijjurivantalikkhe.

5723. Antena pānena upetarūpaṃ
Nacceti gītehi ca vāditehi,
Paripuraṃ kaññāhi alaṅkatāhi
Upasobhati vatthapiḷandhanena.

5724. So puṇṇako kurūnaṃ kattaseṭṭhaṃ.
Nisidayi pacchato āsanasmiṃ,
Ādāya kattāraṃ anomapaññaṃ
Upānayī bhavanaṃ5- nāgarañño.

5725. Patvāna ṭhānaṃ atulānubhāvaṃ
Aṭṭhāsi kattā pacchato puṇṇakassa
Sāmaggipekkhī pana nāgarājā
Pubbeva jāmātaramajjhabhāsatha.

[PTS Page 314] [\q 314/]
5726. Yannu tuvaṃ agamā maccalokaṃ
Anvesamāno hadayaṃ paṇḍitassa
Kacci samiddhena idhānupatto
Ādāya kattāraṃ anomapaññaṃ.

5727. Ayaṃ hi so āgato yaṃ tvamicchasi
Dhammena laddho mama dhammapālo,
Taṃ passatha sammukhā6- bhāsamānaṃ
Sukho bhave sappurisehi saṅgamo.
Kāḷāgirikaṇḍaṃ.

1. Vassavano - machasaṃ 2. Kaḷaññaṃ - machasaṃ 3. Bahuttamallaṃ - machasaṃ
4. Saccannaṃ - machasaṃ 5. Vasanaṃ - machasaṃ 6. Taṃ passa dhammaṃ samukhā - machasa

[BJT Page 278] [\x 278/]
5728. Adiṭṭhapubbaṃ disvāna macco maccubhayaddito, 1-
Vyambhito nābhivādeti nayidaṃ paññavatāmiva.

[PTS Page 315] [\q 315/]
5729. Nacambhi vyambhito nāga naca maccubhayaddito,
Na vajjho abhivadeyya vajjhaṃ vā nibhivādaye.

5730. Kathaṃ nu abhivāseyya abhivādāpayetha ve,
Yaṃ naro hantumiccheyya taṃ kammaṃ na upapajjati.

5731. Evametaṃ yathā brūsi saccaṃ bhāsasi paṇḍita,
Na vajjho abhivāseyya vajjhaṃ vā nābhivādaye.
5732. Kathaṃ nu abhivāseyya abhivādāpayetha ve,
Yaṃ naro hantumiccheyya taṃ kammaṃ na upapajjati.

5733. Asassataṃ sassataṃ nu tavayidaṃ
Iddhījutī balaviriyupapatti,
Pucchāmi taṃ nāgarājetamatthaṃ
Kathannu te laddhamidaṃ vimānaṃ.

5734. Adhicca laddhaṃ pariṇāmajaṃ te
Sayaṃ kataṃ udāhu dinnaṃ,
Akkhāhi me nāgarājetamatthaṃ
Yatheva te laddhamidaṃ vimānaṃ.
[PTS Page 316] [\q 316/]
5735. Nādhicca laddhaṃ pariṇāmajaṃ me
Na sayaṃ kataṃ napi3- devehi dinnaṃ,
Sakehi kamemhi apāpakehi
Puññehi me laddhamidaṃ vimānaṃ.

5736. Kiṃ te vataṃ kiṃ pana brahmacariyaṃ
Kissa suciṇṇassa ayaṃ vipāko,
Idadhijuti balaviriyupapatti
Idaṃ ca te nāga mahāvimānaṃ.

5737. Ahañca bhariyā ca manussaloke
Saddhā ubho dānapatī ahumahā,
Opānabhūtaṃ me gharaṃ tadāsi
Santappitā samaṇabrāhmaṇā ca.

1. Bhayaṭṭito - machasaṃ, syā 2. No - sīmu 3. Nāpi - machasaṃ

[BJT Page 280] [\x 280/]
5738. Mālañca gandhañca vilepanañca
Padīpiyā seyyamupassayañca,
Acchādanaṃ sayanaṃ annapānaṃ
Sakkacca dānāni adamaha tattha.

5739. Taṃ me vataṃ taṃ pana brahmacariyaṃ
Tassa suciṇṇassa ayaṃ vipāko,
Idadhijuti balaviriyupapatti idañca me dhira mahāvimonaṃ.

[PTS Page 317] [\q 317/]
5740. Evaṃ ce te laddhamidaṃ vimānaṃ
Jānāsi puññānaṃ phalupapatti,
Tasmāhi dhammaṃ cara appamatto
Yathā vimānaṃ puna māvasesi.

5741. Nayidha santi samaṇabrāhmaṇā vā
Yesannapānāni dademu katte,
Akkhāhi me pucchito etamatthaṃ
Yathā vimānaṃ puna māvasema.

5742. Bhogī hi te santi idhupapantā
Puttā ca dārā anujivino ca,
Tesu tuvaṃ vacasā kammanā ca
Asampaduṭṭho ca bhavāhi niccaṃ.

5743. Evaṃ tuvaṃ nāga asampadosaṃ
Anupālayaṃ vacasā kammanā ca,
hatvā idha yāvatāyuṃ vimāne
Uddhaṃ ito gacchasi devalokaṃ.

[PTS Page 318] [\q 318/]
5744. Addhā hi so socati rājaseṭṭho
Tayā vinā yassa tuvaṃ sajivo,
Dukkhupanitopi1- tayā samecca
Vindeyya poso sukhamāturopi.

5745. Addhā sataṃ bhāsasi nāga dhammaṃ
Anuttaraṃ atthapadaṃ suciṇṇaṃ
Etādisiyāsu hi āpadāsu
Paññāyate mādisānaṃ viseso.

1. Dukkhopaṇitopi - machasaṃ

[BJT Page 282] [\x 282/]
5746. Akkhehi no tāyaṃ mudhā nu laddho
Akkhehi no tāyamajesi jute,
Dhammena laddho iti tāya māha1-
Kathaṃ tuvaṃ hatthamimassamāgato.

[PTS Page 319] [\q 319/]
5747. Yomissaro tattha ahosi rājā
Tamayamakkhehi2- ajesi jute,
So maṃ jito rājā imassadāsi
Dhammena laddhosmi asāhasena.

5748. Mahorago attamano udaggo
Sutvāna dhirassa subhāsitāni,
Hatthe gahetvāna anomapaññaṃ
Pāvekkhi bhariyāya tadā sakāse.

5749. Yena tvaṃ vimale paṇḍu yena bhattaṃ na ruccati,
Na ca me tādiso vaṇṇo ayameso tamonudo.

5750. Yassa te hadayenattho āgatāyaṃ pabhaṅkaro,
Tassa vākyaṃ nisāmehi dullabhaṃ dasasnaṃ puna.

5751. Disvāna te vimalā bhuripaññaṃ
Dasaṅguliṃ pañajaliṃ paggahetvā,
Haṭṭhena bhāvena patītarūpā
Icchabravi kurūnaṃ kattaseṭṭhaṃ.

5752. Adiṭṭhapubbaṃ disvāna macco maccubhayaddito,
Vyambhito nābhivādeti na idaṃ paññavatāmiva.

5753. Na vambhi vyambhito nāgi na ca maccubhayaddito, 3-
Na vajjho abhivādeyya vajjhaṃ vā nibhivādaye.

5754. Kathaṃ nu abhivādeyya abhivādāpayetha ve,
Yaṃ naro bhantumiccheyya taṃ kammaṃ nupapajjati.

5755. Evametaṃ yathā brūsi saccaṃ bhāsasi paṇḍita,
Na vajjho abhivādeyya vajjhaṃ vā nābhivādaye.

[PTS Page 320] [\q 320/]
5756. Kathaṃ no4- abhivādeyya abhivādāpayetha ve,
Yaṃ naro bhantumiccheyya taṃ kammaṃ nupapajjati.

1. Māhu - machasaṃ 2. Tamāyamakkhehi - machasaṃ, syā 3. Sayaṭṭito - machasaṃ, syā 4. Nu
- syā

[BJT Page 284] [\x 284/]
5757. Asassataṃ sassataṃ nu tacayidaṃ
Iddhi juti bala viriyupapatti,
Pucchāmi taṃ nāgakaññe tamatthaṃ
Kathannu te laddhamidaṃ vimānaṃ.

5758. Adhicca laddhaṃ pariṇāmajaṃ te
Sayaṃ kataṃ udāhu devehi dinnaṃ,
Akkhāhi me nāgakaññe tamatthaṃ.
Yatheva te laddhamidaṃ vimānaṃ.
5759. Nādhicca laddhaṃ pariṇāmajaṃ me
Na sayaṃ kataṃ napi devehi dinnaṃ,
Sakehi kamemhi apāpakehi
Puññehi me laddhamidaṃ vimānaṃ.

5760. Kiṃ te vataṃ kiṃ pana brahmacariyaṃ
Kissa suciṇṇassa ayaṃ vipāko,
Idadhijuti bala viriyupapatti
Idaṃ ca te nāga mahāvimānaṃ.

5761. Ahañca kho sāmiko cāpi mayhaṃ
Saddhā ubho dānapatī ahumahā,
Opānabhūtaṃ me gharaṃ tadāsi
Santappitā samaṇabrāhmaṇā ca.

5762. Mālañca gandhañca vilepanañca
Padīpiyā seyyamupassayañca,
Acchādanaṃ sayanaṃ1-mathannapānaṃ
Sakkacca dānāni adamaha tattha.
5763. Taṃ me vataṃ taṃ pana brahmacariyaṃ
Tassa suciṇṇassa ayaṃ vipāko,
Idadhijuti balaviriyupapatti idañca me dhira mahāvimonaṃ.

[PTS Page 321] [\q 321/]
5764. Evañca te laddhamidaṃ vimānaṃ
Jānāsi puññānaṃ phalupapattiṃ,
Tasmā hi dhammaṃ cara appamattā
Yathā vimānaṃ punamāvasesi.

1. Sāyana - syā

[BJT Page 286] [\x 286/]
5765. Nayidha santi samaṇabrāhmaṇā vā
Yesannapānāni dademu katte,
Akkhāhi me pucchito etamatthaṃ
Yathā vimānaṃ puna māvasema.

5766. Bhogī hi te santi idhupapantā
Puttā ca dārā anujivino ca,
Tesu tuvaṃ vacasā kammanā ca
Asampaduṭṭho ca bhavāhi niccaṃ.

5767. Evaṃ tuvaṃ nāga asampadosaṃ
Anupālayaṃ vacasā kammanā ca,
hatvā idha yāvatāyuṃ vimāne
Uddhaṃ ito gacchasi devalokaṃ.

5768. Addhā hi so socati rājaseṭṭho
Tayā vinā yassa tuvaṃ sajivo,
Dukkhupanitopi tayā samecca
Vindeyya poso sukhamāturopi.

5769. Addhā sataṃ bhāsasi nāga dhammaṃ
Anuttaraṃ atthapadaṃ suciṇṇaṃ
Etādisiyāsu hi āpadāsu
Paññāyate mādisānaṃ viseso.

5770. Akkhehi no tāyaṃ mudhā nu laddho
Akkhehi no tāyamajesi jute,
Dhammena laddho iti tāya māha
Kathaṃ tuvaṃ hatthamimassamāgato.

[PTS Page 322] [\q 322/]
5771. Yomissaro tattha ahosi rājā
Tamayamakkhehi2- ajesi jute,
So maṃ jito rājā imassadāsi
Dhammena laddhosmi asāhasena.

5772. Yadeva varuṇo nāgo pañahaṃ pucchattha paṇḍitaṃ,
Tadeva nāgakaññāpi pañahaṃ pucchittha paṇḍitaṃ.

5773. Yatheva varuṇaṃ nāgaṃ dhīro tosesi pucchito,
Tatheva nāgakaññampi dhīro tosesi pucchito.

[BJT Page 288] [\x 288/]
5774. Ubhopi te attamane viditvā
Mahoragaṃ nāgakaññañca dhīro,
Acchambhi abhito alomahaṭṭho
Iccabravi varuṇaṃ nāgarājaṃ

5775. Mā rodhayi nāga ayāhamasmi
Yena tava attho idaṃ sarīraṃ,
Hadayena maṃsena karoti kiccaṃ
Sayaṃ karissāmi yathāmatinte.

5776. Paññā bhave hadayaṃ paṇḍitānaṃ
Tetyambha paññāya mayaṃ sutuṭṭhā,
Anunanāmo labhatajja dāraṃ
Ajjeva taṃ kuruyo pāpayātu.

[PTS Page 323] [\q 323/]
5777. Sa puṇṇako annamano udaggo
Irandantiṃ nāgakaññaṃ labhitvā, bhaṭṭhena bhāvena patītarūpo
Iccabravī kurunaṃ katta1-seṭṭhaṃ.

5778. Bhariyāya maṃ tvaṃ samaṅgiṃ, 2-
Ahañca te vidhura karomi kiccaṃ,
Imañca te maṇiratanaṃ dadāmi
Ajjeva taṃ kuruyo pāpayāmi.

5779. Ajeyyamesā tava hotu metti
Bhariyāya kaccāna piyāya saddhiṃ
Ānandi vitto sumano patīto.
Datvā maṇiṃ mañca kayindapannaṃ.

5780. Sa puṇṇako kurūnaṃ kantaṭṭheṃ
Nisidayī purato āsanasmiṃ,
Ādaya3- kattāraṃ anomapaññaṃ4-
Upānayī5- nagaraṃ indapantaṃ.

5781. Mano manussassa yathāpi gacche
Tatopi saṅkhippataraṃ ahosi,
Sa puṇṇako kurunaṃ kataseṭṭhaṃ
Upānayī nagaraṃ indapantaṃ.

1. Katatu - machasaṃ 2. Samaṅgi - machasaṃ 3. Ājaññamāruyha - machasaṃ
4. Vaṇṇaṃ - machasaṃ 5. Pakkamivehāsa - machasaṃ

[BJT Page 290] [\x 290/]
[PTS Page 324] [\q 324/]
5782. Etindapannaṃ nagaraṃ padissati
Rammāni ca ambavanāni bhāgaso,
Ahañca bhariyāya samaṅgibhuto
Tuvañca pantosi sakaṃ niketaṃ.

[PTS Page 325] [\q 325/]
5783. Sa puṇṇako kurūnaṃ katataseṭṭhaṃ1-
Oropiya dhammasabhāya majjhe,
Ājaññamāruyha anomavaṇeṇā
Pakkāmi2- vehāsayamantalikkhe9
5784. Taṃ disvā rājā paramappatito
Uṭṭhāya bāhāhi palissajitvā,
Avikampayaṃ dhammasabhāya majjhe
Nisīdayi pamukhaṃ āsanasmiṃ.

5785. Tvaṃ no vinetāsi3- rathaṃva naddhaṃ4-
Nandanti taṃ kuruyo dasasanne,
Akkhāhi me pucchito etamatthaṃ
Kathaṃ pamokkho ahu māṇavassa.

5786. Yaṃ māṇavotyābhivadī janinda
Na so manusso naraviriyaseṭṭha5-
Yadi te suto puṇṇako nāma yakkho
Rañño kuverassa hi so sajivo.

5787. Bhumindharo varuṇo nāma nāgo
Brahā suci vaṇṇabalupapanno,
Tasasānujaṃ dhitaraṃ kāmayāno
Irandatī nāma sā nāgakaññā.

[PTS Page 326] [\q 326/]
5788. Tassā sumajjhāya piyāya hetu
Patārayittha maraṇāya mayhaṃ,
So ceva bhariyāya samaṅgibhuto
Ahañcanuññāto maṇi ca laddho.

[PTS Page 327] [\q 327/]
5789. Rukkho hi mayhaṃ padvāre6- sujāto
Paññākkhandho sīlamayassa sākhā, 7-
Atthe ca dhamme ca ṭhito nipāko
Gavapphalo8- hatthigavasasachanto.

5790. Naccagitaturiyābhinādite
Ucchijjasenaṃ puriso abhāsi,
So no ayaṃ āgato santiketaṃ
Rukkhassimassāpacitiṃ karotha.

9. Ājaññamāruyha aṇomavaṇaṇaṃpakkami vehāsa mantalikekha - machasaṃ
1. Kattuseṭṭhaṃ - machasaṃ 5. Naraviraseṭṭha - machasaṃ, syā
2. Pakkami - machasaṃ 6. Gharadavāre - syā, pana dvāre - machasaṃ, vi
3. Puna netāsi - machasaṃ 7. Sākho - machasaṃ
4. Rathaṃva raṭṭhaṃ - machasaṃ, syā 8. Gavipaphalo - syā, gavippalo - machasaṃ

[BJT Page 292] [\x 292/]
5791. Ye keci cittā mama paccayena
Sabbeva te pātukarontu ajja,
Tibbāni katvāna upāyanāni
Rukkhassimasasāpacitiṃ karotha.

5792. Ye keci baddhā mama atthi raṭṭhe
Sabbeva te bandhanā mocayantu,
Yathevayaṃ bandhanasmā pamutto
Imeva te muccare bandhanasmā.

[PTS Page 328] [\q 328/]
5793. Unnaṅgalā māsamimaṃ karontu
Maṃsodanaṃ brāhmaṇā bhakkhayantu,
Amajjapā majjaraho1- pipantu
Puṇṇahi thālāhi2- palissutāhi.

5794. Mahāpathaṃ nicca samavabhayantu
Tibbañca rakkhaṃ vidahantu raṭṭhe,
Yathaññamaññaṃ na vihaṭhayeyyuṃ
Rukkhassimassāpavitaṃ karotha.

5795. Orodhā ca kumārā ca vesiyānā ca brāhmaṇā,
Bahuṃ antañca pānañca paṇḍitasasābhihārayuṃ.

5796. Hatthāruhā3- anikaṭṭhā rathikā pattikārakā, 4-
Bahuṃ annañca pānañca paṇḍitassābhihārayuṃ.

[PTS Page 329] [\q 329/]
5797. Samāgatā jānapadā negamā ca samāgatā,
Bahuṃ annañca pānañca paṇḍitassābhihārayuṃ.

5798. Bahujjano5- pasantosi disvā paṇḍitamāgate,
Paṇḍitamhi anuppatte celukkhepo avatatthāti. 6-

Vidhurapaṇḍitajātakaṃ aṭṭhamaṃ.
1. Rahā - machasaṃ, syā 4. Pattikārikā - vi
2. Tālāhi - machasaṃ, vi 5. Bahujano - machasaṃ
3. Hatthārohā - machasaṃ, vi, syā 6. Pavatatathāti - machasaṃ, syā

[BJT Page 294] [\x 294/]

9. Ummaggajātakaṃ
[PTS Page 336] [\q 336/]
5799. Sabbasaṃhārako natthi suddhaṃ kaṅgu pavāyati,
Alikaṃ bhāsatayaṃ dhutti saccamāhu mahallikā.
Sattadārakapañhā.

[PTS Page 343] [\q 343/]
5800. Haṃsi tuvaṃ evaṃ maññesi seyyo
Puttena pitāti rājaseṭṭha,
Handassatarassa te ayaṃ
Assatarassa hi gadrabho pitā.
Gadrabhapañho.
Ekunavīsatipañhā niṭṭhitā.

[PTS Page 346] [\q 346/]
5801. Nāyaṃ pure unnamati toraṇagge kakaṇṭako,
Mahosadha vijānāhi kena thaddho kakaṇṭako.

5802. Aladdhapubbaṃ laddhāna addhamāsaṃ kakaṇṭako,
Atimaññati rājānaṃ vedehaṃ mithilaggahaṃ.
Kakaṇṭaka pañho.

[PTS Page 348] [\q 348/]
5803. Itthi siyā rūpavati sā ca sīlavati siyā
Puriso taṃ na iccheyya sadadhāsi mahosadha.

[PTS Page 349] [\q 349/]
5804. Sadadhāmi mahārāja puriso dubbhago1- siyā,
Siri ca kālakaṇṇi ca na samonti2- kudācanaṃ.
Surikālakaṇṇi pañho.

[PTS Page 351] [\q 351/]
5805. Yesaṃ na kadāci bhūtapubbaṃ
Sakkhiṃ santapadampi imasmiṃ leke,
Jātā amittā duve sahāyā
Paṭisandhāya caranti kissa hetu.

5806. Yadi me ajja pātarāsakāle
Pañhaṃ na sakkuṇeyyātha3- vantumetaṃ,
Raṭṭhā pabbājayissāmi4- vo sabbe
Na hi mattho duppaññajātikehi.

1. Dubhago - machasaṃ, vi 2. Na samanti - machasaṃ 3. Sakkuṇetha - sīmu sakkuṇatha -syā
4. Pabbājayissāmi - sīmu.

[BJT Page 296] [\x 296/]
[PTS Page 352] [\q 352/]
5807. Mahājanasamāgamambhi ghore
Janakolahalasamāgamambhi jate,
Vikkhittamanā anekacintā
Pañhaṃ na sakkuṇoma vattumetaṃ.

5808. Ekaggacittā ekamekā
Rahasigatā atthaṃ nicintayitvā, 1-
Paviveke sammasitvāna dhīrā
Atha vakkhanti janinda atthametaṃ.

[PTS Page 353] [\q 353/]
5809. Uggaputtarājaputtiyāna
Urabbhamaṃsaṃ piyaṃ manāpaṃ,
Na te sunakhassa adenti maṃsaṃ
Atha meṇḍassa suṇena sabyamassa.

5810. Cammaṃ vibhananti eḷakassa
Assapiṭṭhattharaṇasukhassa hetu,
Na te sunakhassa attharatti
Atha meṇḍassa suṇena sabyamassa.

[PTS Page 354] [\q 354/]
5811. Āvellitasiṅgiko hi meṇḍo
Na sunakhassa visāṇāni atthi,
Tiṇabhakkho maṃsabhojano ca
Atha meṇḍassa suṇena sakhyamassa.

5812. Tiṇamāsi pālasamāsi meṇḍo
Na sukho tiṇamāsi no palāsaṃ,
Gaṇheyya suṇo sasaṃ khiḷāraṃ
Atha meṇḍassa suṇena sabyamassa.

5813. Aḍḍhaṭṭhapādo2- catuppadassa meṇḍo aṭṭhanakho adissamāno,
Chādiyaṃ āharati ayaṃ imassa
Maṃsaṃ āharati ayaṃ amussa.

5814. Pāsādagato videhaseṭṭho
Vitihāraṃ aññamaññabhojanānaṃ,
Addakkhi kira sakkhi taṃ janindo
Bhobhukkassa3- ca puṇṇamukhasasa cetaṃ.

1. Atthāni cittayitvā - machasaṃ, syā 2. Aṭṭhaḍḍha - machasaṃ, syā 3. Bobhukkassa - simu,

[BJT Page 298] [\x 298/]
[PTS Page 355] [\q 355/]
5815. Lābhā vata me anapparūpā
Yassa me edisā paṇḍitā kulambhi,
Gambhiragataṃ1- nipuṇamatthaṃ
Paṭivijjhanti subhāsitena dhīrā.

5816. Assatarirathañca ekamekaṃ
Phitaṃ gāmavarañca ekamekaṃ,
Sabbaṃ vo dammi paṇḍitānaṃ
Paramappanitano subhāsitenāti.
(Dvādasanipāte ) meṇḍakapañhaṃ.

[PTS Page 356] [\q 356/]
5817. Paññāyupetaṃ siriyā vihīnaṃ
Yasassinañcāpi apetapaññaṃ,
Pucchāmi taṃ senaka etamatthaṃ
Kamettha seyyo kusalā vadanti.

5818. Dhīrā ca bālā ca bhatva janinda
Sippupapannā ca asippino ca,
Sujātimantopi ajātimassa
Yassasino pessakarā bhavanti:
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi
Pañño nihīno sirimāva seyye.

5819. Tavampi pucchāmi anomapañña mahosadha kevaladhammadassi,
Bālaṃ yasassiṃ paṇḍitaṃ appahogaṃ
Kamettha seyyo kusalā vadanti.

[PTS Page 357] [\q 357/]
5820. Pāpāni kammāni karoti bālo
Idhameva seyyo iti maññamāno,
Idhalokadassi paralokaṃ adassi
Ubhayattha bālo kalimaggahesi;
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi
Paññova seyyo na yasassī bālo.

5821. Na sippametaṃ vidadhāti bhogaṃ
Na bandhavā na sarīrāvakāso
Passeḷamugaṃ sukhamedhamānaṃ,
Siri hi naṃ bhajate gorimanadaṃ
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi
Pañño nihino sirimāva seyyo.

1. Pañhassa - machasaṃ, syā.

[BJT Page 300] [\x 300/]
[PTS Page 358] [\q 358/]
5822. Laddhā sukhaṃ majjati appapañño
Dukkhena phuṭṭhopi samohameti
Āgantunā sukhadukkhena phuṭṭho
Pavedhati vāricarova ghamme
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi.
Paññeva seyyo na yasassī bālo.

5823. Dumaṃ yathā sāluphalaṃ1- araññe
Samantato samabhicaranti pakkhi,
Evampi aḍḍhaṃ sadhanaṃ sabhogaṃ
Bahujjano bhajati atthahetu;
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi.
Paññeva nihino sirimāva seyyo. .

[PTS Page 359] [\q 359/]
5824. Na sādhu balavā bālo sāhasaṃ vindate dhanaṃ,
Kandantameva2- dummedhaṃ kaḍḍhanti niraye bhusaṃ.
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi.
Paññeva seyyo na yasassī bālo.

5825. Yā kāci najjo gaṅgamabhissavanti
Sabbāva tā nāmagottaṃ jahanti
Gaṅgā samuddaṃ paṭipajjamānā
Na khāyate iddhiparo3- hi loko
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi.
Paññeva nihīno sirimāva seyyo.

5826. Yametamakkhā udadhiṃ mahantaṃ
Samanti najjo sabbakālaṃ asaṅkhaṃ4-
So sāgaro niccamuḷāravego
Velaṃ na acceti hāsamudedā.

5827. Evampi bālassa pajappitāni
Paññaṃ na acceti siri kadāci
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi.
Paññeva seyyo na yasassī bālo.

[PTS Page 360] [\q 360/]
5828. Asaññato cepi paresamatthaṃ
Bhaṇāti santhānagato5- yasassi
Tasseva taṃ rūhati ñātimajjhe
Siri hi naṃ kārayate na paññā,
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi.
Paññeva nibhino sirimāva seyyo.
1. Dhuva phalaṃ - machasaṃ 2. Kandantametaṃ - machasaṃ 3. Iddhi paññopi - machasaṃ
4. Masaṅkhyaṃ - machasaṃ 5. Saṇṭhānagato - syā

[BJT Page 302] [\x 302/]
5829. Parassa vā antano vāpi hetu
Bālo musā bhāsati appapañño
So nindito hoti sabhāya majjhe
Peccāpi1- so duggatigāmi hoti.
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi.
Paññeva seyyo na yasassī bālo.

[PTS Page 361] [\q 361/]
5830. Atthampi ce bhāsati bhuripañño
Anāḷhiyo2- appadhano daḷiddo
Na tassa taṃ rūbhati ñātimajjhe
Siri ca paññāṇavato na hoti,
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi.
Paññeva nihino sirimāva seyyo.

5831. Parassa vā attano vāpi hetu
Na bhāsati alikaṃ bhuripañño
So pujito hoti sabhāya majjhe
Peccañca3- so suggatigāmi hoti
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi.
Paññeva seyyo na yasassī bālo.

5832. Hatthigavassā maṇikuṇḍalā ca
Nāriyo ca4- iddhesu kulesu jātā
Sabbāva tā upabhogā bhavanti;
Iddhassa posassa aniddhimanto
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi.
Paññeva seyyo na yasassī bālo.

5833. Asaṃvihitakammantaṃ bālaṃ dummanta5-mattinaṃ,
Siri jahati dummedhaṃ jiṇṇaṃva urago tavaṃ,
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi.
Paññeva seyyo na yasassī bālo.

[PTS Page 362] [\q 362/]
5834. Pañca paṇḍitā mayaṃ bhadante
Sabbe pañjalikā upaṭṭhitā
Tvaṃ no abhibhuyya issarosi6-
Sakko bhūtapatīva devarājā
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi.
Paññeva nihīno sirimāva seyyo

1. Pacchāpi - machasaṃ, syā 2. Anāliyo - machasaṃ, syā
3. Pacchāpi - machasaṃ, syā 4. Thiyo - machasaṃ
5. Dummedha - machasaṃ 6. Iriyasi - vi

[BJT Page 304] [\x 304/]
5835. Dāsova paññassa yasassi bālo
Atthesu jātesu tathāvidhesu,
Yaṃ paṇḍito nipuṇaṃ saṃcidheti
Sammohamāpajjati tattha balo
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi.
Paññeva seyyo na yasassī bālo.

[PTS Page 363] [\q 363/]
5836. Addhā hi paññāva sataṃ pasatthā
Kantā siri bhogaratā manussā,
Ñāṇañca buddhānamatulyarūpaṃ
Paññaṃ na acceti siri kadāci.

5837. Yaṃ taṃ apucchimbha akittayi no
Mahosadha kevaladhammadassī
Gavaṃ sahassaṃ usabhañca nāgaṃ;
Ājaññayutte ca rathe dasa ime
Pañhassa veyyākaraṇena tuṭṭho
Dadāmi te gāmavarāni soḷaya.

Visatinipāte sirimanda pañho.

[PTS Page 365] [\q 365/]
5838. Yena sattu bilaṅgā ca
Dviguṇapalāso ca pupphito,
Yenādāmi tena vadāmi,
Esa maggo yavamajjhakassa
Etaṃ chattapathaṃ vijānahi.
Chattapathapañho

5839. Hanti hatthehi pādehi mukhañca parisumbhati,
Sace rāja piyo hoti kaṃ tenamabhipassati. 1-

[PTS Page 371] [\q 371/]
5840. Ko nu santambhi pajjote aggipariyesanaṃ caraṃ,
Addakkhi rattiṃ khajjotaṃ jātavedaṃ amaññatha.

5841. Svāssa gomayacuṇṇāni abhimatthaṃ tiṇāni ca,
Viparitāya saññāya nāsakkhi sañajaletace. 2-

5842. Evampi anupāyena atthaṃ na labhate mago, 3-
Visāṇato gavaṃ dohaṃ yattha khiraṃ na vindati.

1. Kanetana tvābhipassati - machasaṃ 2. Pajjaletavenārada pajjeletave - machasaṃ, sya
3. Mugo - syā

[BJT Page 306] [\x 306/]
5843. Vividhehi upāyehi atthaṃ papponti māṇavā,
Niggahena amittānaṃ mitatānaṃ paggahena ca.

5844. Seṇimokkhopalābhena1- vallabhānaṃ nāyena ca,
Jagatiṃ jagatipālā avasanti vasundharaṃ.
Khajjopaṇaka pañho.

[PTS Page 373] [\q 373/]
5845. Sacca kira tvampi bhuripañño2-
Yā tādisi siri dhiti muti ca,
Na tāyate bhāvavasupanītaṃ
Yo yāvakaṃ bhuñjasi3- appasupaṃ.

5846. Sukhaṃ dukkhena paripācayanto
Kālakālaṃ4- vicinaṃ chandachanto, 5-
Atthassa dvārāni avāpuranto
Tenāhaṃ tussāmi yavodanne.

5847. Kālañca ñatvā abhijihanāya
Mantehi atthaṃ paripācayitvā,
Vijambhissaṃ6- sihavijambhitāni
Tāyiddhiyā dakkhasi maṃ punāpi.

[PTS Page 374] [\q 374/]
5848. Sukhī hi eke7- karonti pāpaṃ
Avaṇṇasaṃsaggabhayā puneke,
Pahu samāno vipulatthivinti
Kiṃ kāraṇā me na karosi dukkhaṃ.

[PTS Page 375] [\q 375/]
5849. Na paṇḍitā antasukhassa hetu
Pāpāni kammāni samācaranti,
Dukkhena puṭṭhā khalitattāpi8- santā
Chandā ca dosā na jahanti dhammaṃ.

5850. Yena kenaci vaṇṇena mudunā dārunena vā,
Uddhare dinamantānaṃ pacchā dhammaṃ samācare.

1. Seni mokkhupalābhena - machasaṃ sonāmokkhapalābhena - syā
2. Atibhuripañña - machasaṃ 3. Bhuñji - machasaṃ 4. Kālānakālaṃ - machasaṃ
5. Channa - machasaṃ 6. Vijambhisaṃ - machasaṃ, syā 7. Sukhipihete - machasaṃ, syā 8.
Khalitāpi - machasaṃ

[BJT Page 308] [\x 308/]
5851. Yassa rukkhassa chāyāya nisideyya sayeyya vā,
Na tassa sākhaṃ bhañejayya mittadubbho hi pāpako.

5852. Yassā1- hi dhammaṃ manujo vijaññā
Yecassa kaṅkhaṃ vinayanti santo,
Taṃ hissa dipañca parāyaṇañca
Na tena mittaṃ jarayetha2- pañño

5853. Alaso gihī kāmabhogi na sādhu
Asaññato pabbajito na sādhu,
Rājā na sādhu anisammakārī
Yo paṇḍito kodhano taṃ na sādhu.

[PTS Page 376] [\q 376/]
5854. Nisamma khattiyo kayirā nānisamma disampati,
Nisammakārino rāja yaso kitti ca vaḍḍhati.
Bhuripañho.
5855. Hanti hatthehi pādehi mukhañca parisumbhati,
Sa ce rāja piyo hoti kaṃ tena mabhipassasi.

[PTS Page 377] [\q 377/]
5856. Akkosati yathākāmaṃ āgamañcassa na icchati,
Sa ce rājā piyo hoti taṃ tena mabhipassasi.

5857. Abbhakkhāti abhutena alikena mabhisāraye, sa ce rāja piyo hoti kaṃ tena
mabhipassasi.


[PTS Page 378] [\q 378/]
5858. Haraṃ antañca pānañca vatthasenāsanāni ca,
Aññadatthu harā santā te ve rāja piyā honti kaṃ tenamabhipassasi.
Devatāpucchita pañha.

[PTS Page 379] [\q 379/]
5859. Pañca paṇḍitā samāgatā
Pañehā me paṭibhāti taṃ suṇātha,
Nindiyamatthaṃ pasaṃsiyaṃ vā
Kassevāvikareyya guyhamatthaṃ.

1. Yassa hi - machasaṃ 2. Mitti jiyetha - machasaṃ, mettiṃ - syā

[BJT Page 310] [\x 310/]
5860. Tvaṃ no ācikarohi1- bhumipāla
Bhattā bhārasaho tuvaṃ vadetaṃ,
Tava chandañca ruciñca2- sammasitvā
Atha vakkhanti3- janinda pañca dhīrā.

[PTS Page 380] [\q 380/]
5861. Yā sīlavati anaññadheyyā4-
Bhattucchandavasānugā piyā manāpā,
Nindiyamatthaṃ pasaṃsiyaṃ vā
Bhariyāyāvikareyya guyhamatthaṃ.

5862. Yo kicchagatasasa āturassa
Saraṇaṃ hoti gati parāyaṇañca,
Nindiyamatthaṃ pasaṃsiyaṃ vā
Sakhinovāvikaroyya guyhamatthaṃ.

5863. Jeṭṭho atha majjhimo kaṇiṭṭho
So ce silasamāhito ṭhitatto,
Nindiyamatthaṃ pasaṃsiyaṃ vā
Bhātuvāvikareyya guyhamatthaṃ.

5864. Yo ve pitubhadayassa paddhagu5-
Anujāto pitaraṃ anomapañño,
Nindiyamatthaṃ pasaṃsiyaṃ vā
Puttassāvīkareyya guyhamatthaṃ.

5865. Mātā dipādā janindaseṭṭha
Yo taṃ poseti chandasā piyena,
Nindiyamatthaṃ saṃsiyaṃ vā
Mātuyāvikareyya guyhamatthaṃ.

[PTS Page 381] [\q 381/]
5866. Guyhassa hi guyhameva sādhu
Na hi guyhassa pasatthamāvikammaṃ,
Anipphādāya6- saheyya dhīro
Nipphantattho yathāsukhaṃ bhaṇeyya.

[PTS Page 384] [\q 384/]
5867. Kinnu tvaṃ vimano rājaseṭṭha
Dipadinda7- vacanaṃ suṇoma netaṃ, 8-
Kiṃ cintayamāno dummanosi
Nuna deva aparādho atthi mayhaṃ.

1. Tvaṃ ācikarohi - machasaṃ, syā 5. Yā - machasaṃ, syā
2. Rucini - machasaṃ, syā 6. Anipphannatāya - machasaṃ, syā
3. Vagganti - machasaṃ 7. Dvipada janinda - machasaṃ
4. Anaññatheyyā - machasaṃ, syā 8. Metaṃ - machasaṃ

[BJT Page 312] [\x 312/]
5868. Pañño vajjho mahosadhoti
Āṇatto mevadhāya bhuripañño,
Taṃ cintayanto1- dummanosmi
Na hi devi aparādho atthi tuyhaṃ.

[PTS Page 386] [\q 386/]
5869. Abhidosagato idāni esi2-
Kiṃ sutvā kimāsaṃkate3- mano te,
Ko te kimavoca bhuripañña
Iṅgha taṃ vacanaṃ suṇoma brūhi metaṃ.

5870. Pañño vajjho mahosadhoti
Yadi te mantayitaṃ janinda dosaṃ,
Bhariyāya rahogato asaṃsi
Guyhaṃ pātukataṃ sutaṃ mametaṃ.

[PTS Page 387] [\q 387/]
5871. Yaṃ sālavanasmiṃ senako
Pāpakammaṃ akāsi asabbhirūpaṃ,
Sakhinova rahogāto asaṃsi
Guyhaṃ pātukataṃ sutaṃ mametaṃ.

5872. Pukkusapurisassa te janinda uppanno rogo arājayutto, 4 bhātucca rahogato asaṃsi
Guyhaṃ pātukataṃ sutaṃ mametaṃ.

5873. Ābādhoyaṃ5- asabbhirūpo
Kāvindo naradevena phuṭṭho,
Puttassa rabogato asaṃsi
Guyhaṃ pātukataṃ sutaṃ mametaṃ.

[PTS Page 388] [\q 388/]
5874. Aṭṭhavaṅkaṃ maṇiratanaṃ uḷāraṃ
Sakko te adadā pitāmahassa,
Devindassa gataṃ tadajja hatthaṃ
Mātucca rahogato asaṃsi
Guyhaṃ pātukataṃ sutaṃ mametaṃ.

5875. Guyhassa hi guyhameva sādhu
Na hi guyhasasa pasatthamāvikammaṃ,
Anipphādāya6- saheyya dhīro
Nippannattho yathāsukhaṃ bhaṇeyya.

1. Vinatayamāno - machasaṃ, syā vi 2. Ehisi - machasaṃ syā 3. Ki saṅkate - machasaṃ, syā 4.
Arājapatto - machasaṃ, syā 5. Ābādhāyaṃ - machasaṃ, syā
6. Anipphannatāya - machasaṃ

[BJT Page 314] [\x 314/]
5876. Na guyhamatthaṃ vivareyya rakkheyya naṃ yathā nidhiṃ,
Na hi pātukato sādhu guyho attho pajānatā.

5877. Thiyā guyhaṃ na saṃseyya amittassa ca paṇḍito,
Yo cāmisena saṃbhiro hadayattheno ca yo naro.

5878. Guyhamatthamasambuddhaṃ sambodhayati yo naro,
Mantabhedabhayā tassa dasabhuto titikkhati.

5879. Yāvanto purisassatthaṃ guyhaṃ jānanti mantinaṃ,
Tāvanto tassa ubbegā tasmā guyhaṃ na vissaje.

[PTS Page 389] [\q 389/]
5880. Vivicca bhāseyya divā rahassaṃ
Rattiṃ giraṃ nātivela pamuñce,
Upassutikā hi suṇanti mantaṃ
Tasmā manto khippamupeti bhedaṃ.

Visatinipāte pañcapaṇḍitapañehā.
[PTS Page 396] [\q 396/]
5881. Pañcālo sabbasenāya brahmadatto samāgato,
Sāyaṃ pañcāliyā senā appameyyā sahosadha.

5882. Piṭṭhimatī pattimati sabbasaṅgāmekovidā,
Ohārini saddavati bherisaṅkhappabodhanā.

5883. Lohavijjālaṅkārābhā1- dhajini2- vāmarohiṇi
Sippiyehi susampannā surehi suppatiṭṭhitā.

5884. Dasettha paṇḍitā āhu bhuripaññā rabhogamā, 3-
Mātā ekādasī rañño pañcāliyaṃ pasāsati.

[PTS Page 397] [\q 397/]
5885. Athetthekasataṃ khatyā anuyuttā yasassino,
Acchinnaraṭṭhā byathitā pañcālīnaṃ vasaṃgatā.

1. Alaṅkārā - machasaṃ, syā 2. Vijini - machasaṃ 3. Rabhogatā - machasaṃ

[BJT Page 316] [\x 316/]
5886. Paṃvadā takkarā rañño akāmā piyabhāṇino,
Pañcālamanuyāyanti akāmā vino gatā.

5887. Tāya senāya mithilā tisandhi parivāritā,
Rājadhāni1- videbhānaṃ samantā parikhaññati.

5888. Uddhaṃ tārakajātāva samantā parivāritā,
Mahosadha vijānāhi kathaṃ mokkho bhavissati.

[PTS Page 399] [\q 399/]
5889. Pāde deva pasārehi bhuñja kāme ramassu ca,
Hitvā pañcāliyaṃ senā brahmadatto palāyati2-

[PTS Page 412] [\q 412/]
5890. Rājā panthavakāmo te ratanāni pavecchati,
Āgacchantu tato dutā mañajukā piyabhāṇino.

5891. Bhāsantu mudukā3- vācā yā vācā paṭinanditā,
Pañcālā ca videhā ca uho ekā bhavantu te.

[PTS Page 414] [\q 414/]
5892. Kathannu kevaṭṭa mahosadhena
Samāgamo āsi tadiṅgha brūhi
Kacci te paṭinijjhanto kacci tuṭṭho mahosadho.

5893. Anariyarūpo puriso janinda,
Asammodako thaddho asabbhirūpo
Yathā mugo ca badhiro ca na kiñcatthaṃ abhāsatha.

5894. Addhā idaṃ mantapadaṃ sududdasaṃ
Attho suddho naraviriyena4- diṭṭho,
Tathā hi kāyo mama sampavedhati5-
Hitvā sayaṃ ko parahatthamessati.

[PTS Page 415] [\q 415/]
5895. Channaṃ hi ekāva matī sameti
Ye paṇḍitā uttamabhuripattā,
Yānaṃ ayānaṃ athavāpi ṭhānaṃ
Mahosadha tvampi matiṃ karohi.

[PTS Page 416] [\q 416/]
5896. Jānāsi kho rāja mahānubhāvo
Mahabbalo cuḷanibrahmadatto
Rājā ca taṃ icchati kāraṇatthaṃ
Migaṃ6- yathā okacarena7- luddo.

1. Rājadhāniṃ - machasaṃ 2. Palāyiti - machasaṃ 3. Mudutā - machasaṃ
4. Naravirena - machasaṃ, syā 5. Vedhate - machasaṃ 6. Magaṃ - machasaṃ
7. Okkacarena - machasaṃ

[BJT Page 318] [\x 318/]
5897. Yathāpi maccho khaḷisaṃ vaṅkaṃ maṃsena chāditaṃ,
Āmagiddho na jānāti maccho maraṇamattano.
5898. Evameva tuvaṃ rāja cuḷaniyassa1- dhitaraṃ,
Kāmagiddho na jānasi macchova maraṇamatatano.

5899. Sace gacchasi pañcālaṃ khippamantaṃ jahissasi,
Migaṃ pathānupannaṃva2- mahannaṃ bhayamessati.

[PTS Page 417] [\q 417/]

5900. Mayameva bālambase eḷamugā
Ye uttamatthāni tayī lapimbha,
Kimeva tvaṃ naṅgalakoṭivaddho3-
Atthāni jānāsi yathāpi aññe.

5901. Imaṃ gale gahetvāna nāsetha vijitā mama,
Yo me ratanalābhassa antarāyāya bhāsati.

[PTS Page 418] [\q 418/]
5902. Tato ca so apakkamma vedehassa upantikā,
Atha āmantayī dutaṃ māḍharaṃ1- suvapaṇḍataṃ.

5903. Ehi samma haripakkha5- veyyāvaccaṃ karohi me,
Atthi pañcālarājassa sāḷikā sayanapālikā.

5904. Taṃ pattharena6- pucchassu sā hi sabbassa kovidā,
Sā tesaṃ sabbaṃ jānāti rañño ca kosiyassa ca.

5905. Āmoti so paṭissutvā māḍharo suvapaṇḍito,
Agamāsi haripakkho sāḷikāya upantikaṃ.

5906. Tato ca kho so gantvāna māḍharo suvapaṇḍito,
Atha āmantayi sugharaṃ sāḷikaṃ mañajubhāṇikaṃ.

5907. Kacci te sughare khamanīyaṃ kacci vesse7- anāmayaṃ,
Kacci te madhunā lājā labbhate sughare tava.

5908. Kusalañceva me samma atho samma anāmayaṃ,
Atho me madhunā lājā labbhate suvapaṇḍite.

1. Cuḷaneyyassa - machasaṃ 2. Panthānu - machasaṃ, vi 3. Vaḍḍho - machasaṃ
4. Mādharaṃ - machasaṃ mādhuraṃ - syā 5. Haritapakkha - machasaṃ, syā
6. Bandhanena - machasaṃ pattharane - syā satthacena - syā 7. Vese - machasaṃ, syā

[BJT Page 320] [\x 320/]
5909. Kuto nu samma āgamma kassa vā pahito tuvaṃ,
Na ca mesi ito pubbe diṭṭho vā yadi vā suto.

[PTS Page 419] [\q 419/]
5910. Ahosiṃ sivirājassa pāsādo sayanapālako,
Tato so dhammiko rājā baddhe1- mocesi bandhaṇā.

[PTS Page 420] [\q 420/]
5911. Tassa mekā dutiyāsi sāḷikā ñajubhāṇikā,
Taṃ tattha avadhi seno pekkhato sughare mama.
5912. Tassā kāmā hi sammatto āgatosmi tavantike,
Sace kareyyasi okāsaṃ ubhatyāva vasāmese.

[PTS Page 421] [\q 421/]
5913. Suvoca suviṃ kāmeyya sāḷiko pana sāḷikaṃ,
Suvassa sāḷikāya ca2- saṃvāso hoti kidiso.

5914. Yaṃ yaṃ kāmi kāmayati3- api caṇḍālikāmapi,
Sabbhi sadiso hoti natthi kāme asādiso.

5915. Atthi jambāvati nāma mātā sivissa4- rājino,
Sā bhariyā vāsudevassa kaṇhassa mahesī piyā.

[PTS Page 422] [\q 422/]
5916. Rathāvati kimpurisi sāpi vacchaṃ akāmayi,
Manusso migiyā saddhiṃ natthi kāme asādiso.

5917. Handa khohaṃ gamisasāmi sāḷike maṃjubhāṇike,
Paccakkhānupadaṃ hetaṃ atimaññasi nūna maṃ.

[PTS Page 423] [\q 423/]
5918. Na siri taramānassa māḍhara suvapaṇḍata,
Idheva tāva acchassu yāva rājānaṃ dakkhasi,
Sossasi5- saddaṃ mutiṅgānaṃ ānubhāvañca rājino.

5919. Yo nu khoyaṃ tibbo saddo tirojanapade suto,
Dhitā pañcālarājassa osadhi viya vaṇṇinī;
Taṃ dassati videhānaṃ so vivāho bhavissati.

[PTS Page 424] [\q 424/]
5920. Nediso6- te amittānaṃ vivāho hotu māḍhara,
Yathā pañcālarājassa vedehena bhavissati.

1. Banedha - machasaṃ 2. Sāḷikāyeva - machasaṃ 3. Yoyaṃ kāme kāmayati - machasaṃ syā
4. Sibbissa - aṭṭhakathā 5. Sosi - machasaṃ, syā
6. Ediso - machasaṃ syā vi.

[BJT Page 322] [\x 322/]
5921. Ānayitvāna vedehaṃ pañcālānaṃ rathesabho,
Tato naṃ ghātayisasti nāssa sakkhi bhavissati.

[PTS Page 425] [\q 425/]
5922. Handa kho maṃ anujānāhi rattiyo sattamattiyo,
Yāvāhaṃ sivirājassa ārocemi mahosino,
Laddho ca me āvasatho sāḷikāya upantikaṃ.
5923. Handa kho taṃ anujānāmi rattiyo sattamattiyo,
Sace tvaṃ sattarattena nāgacchasi mamantike;
Maññe okkantasattaṃ maṃ matāya āgamissasi.

5924. Tato ca kho so gantvāna māḍharo suvapaṇḍito,
Mahosadhassa akkhāsi sāḷiyā1- vacanaṃ idaṃ.

[PTS Page 426] [\q 426/]
5925. Yasseva ghare bhuñejayya bhogaṃ,
Tasseva atthaṃ puriso careyya.

5926. Bhandāhaṃ gacchāmi pure janinda,
Pañcālarājassa puraṃ surammaṃ;
Nivesanāni māpetuṃ vedehasasa yasassino.

5927. Nivesanāni māpetvā vedehasasa yasassino.
Yadā te pahiṇeyyāmi tadā eyyāsi khattiya.

[PTS Page 427] [\q 427/]
5928. Tato ca pāyāsi pure māhosadho,
Pañcālarājassa puraṃ surammaṃ;
Nivesanāni māpetuṃ vedehasasa yasassino.

[PTS Page 433] [\q 433/]
5929. Nivesanāni māpetvā vedehasasa yasassino;
Athassa pahiṇi dutaṃ (vedehaṃ mithilaggahaṃ)
Ehidāni mahārāja māpitaṃ te nivesanaṃ.

5930. Tato ca rājā pāyāsi senāya caturaṅgiyā,
Anantavāhanaṃ daṭṭhuṃ phītaṃ kampilliyaṃ puraṃ.

5931. Tato ca kho so gantvāna brahmadantassa pāhiṇi,
Āgatosmi mahārāja tava pādāni vandituṃ.

5932. Dadāhidāni me bhariyaṃ nāriṃ sabbaṅgasobhiniṃ,
Suvaṇṇena paṭicchannaṃ dāsīgaṇapukkhataṃ.

[PTS Page 434] [\q 434/]
5933. Svāgataṃ te vedeha atho te adurāgataṃ,
Nakkhattaññeca paripuccha ahaṃ kaññaṃ dadāmi te;
Suvaṇṇena paṭicchannaṃ dāsīgaṇapukkhataṃ.

1. Sāḷikāya - machasaṃ

[BJT Page 324] [\x 324/]
5934. Tato ca rājā vedeho nakkhantaṃ paripucchatha,
Nakkhantaṃ paripucchitvā brahmadantasasa pāhiṇi.

5935. Dadāhidāni me bhariyaṃ nāriṃ sabbaṅgasobhiniṃ,
Suvaṇṇena paṭicchannaṃ dāsīgaṇapukkhataṃ.

5936. Dadāhidāni me bhariyaṃ nāriṃ sabbaṅgasobhiniṃ,
Suvaṇṇena paṭicchannaṃ dāsīgaṇapukkhataṃ.

5937. Hatthi assā rathā patti senā tiṭṭhanti vammitā, 1-
Ukkā padintā jhāyanti kinnu maññanti paṇḍitā.

[PTS Page 436] [\q 436/]
5938. Hatthi assā rathā patti senā tiṭṭhanti vammitā,
Ukkā padintā jhāyanti kinnu kāhanti paṇḍitā.

[PTS Page 437] [\q 437/]
5939. Rakkhati taṃ mahārāja cuḷaniyo mahabbalo,
Paduṭṭho te brahmadatto pāto taṃ ghātayissati.

5940. . Ubbedhate2- me hadayaṃ mukhañca parisussati,
Nibbutiṃ nādhigacchāmi aggidaḍḍhova ātape.

5941. Kammārānaṃ yathā ukkā anto jhāyati no bahi,
Evampi hadayaṃ mayhaṃ anto jhāyati no bahi.

5942. Pamatto mantanātito bhintamantosi khantiya,
Idāni kho taṃ tāyantu paṇḍitā mantino janā.

5943. Akatvāmaccassa vacanaṃ atthakāmahitesino,
Antapitirato rāja migo kuṭeva ohito.

5944. Yathāpi maccho baḷisaṃ maṅkaṃ maṃsena chācitaṃ,
Āmagiddho na jānāti maccho maraṇamattano.

5945. Evameva tuvaṃ rāja cuḷaneyyassa dhitaraṃ,
Kāmagiddho na jānāsi macchova maraṇamattano.

5946. Sace gacchasi pañcālaṃ khippamattaṃ3- jahessasi, 4-
Migaṃ pathānupantaṃva5- mahantaṃ bhayamessati6-

1. Vammikā - machasaṃ 2. Ubbedhati - machasaṃ, vi 3. Khippamatthaṃ - machasaṃ
4. Jahissasi - machasaṃ, syā 5. Patthānu - machasaṃ, syā 6. Bhayamesassi - machasaṃ, syā

[BJT Page 326] [\x 326/]
5947. Anariyarūpo puriso janinda
Abhiva ucchaṅgagato isayye. 1-
Na tena mettiṃ kayirātha dhīro
Dukkho have kāpurisena2- saṅgamo.

[PTS Page 438] [\q 438/]
5948. Yantveva3- jaññā purisaṃ janinda
Silavāyaṃ bahusasuto,
Teneva tettiṃ kayirātha dhīro
Sukho bhave sappurisena saṅgamo.

5949. Bālo tuvaṃ phaḷamugosi rāja
Yo uttamatthāni mayī lapittho,
Kimevāhaṃ naṅgalakoṭivaddho
Atthāni jānissaṃ yathāpi aññe.

5950. Imaṃ gale gahetvana nāsetha vijitā mama,
Yo me ratanalābhassa antarāyāya bhāsati.

[PTS Page 439] [\q 439/]
5951. Mahosadha atitena nānuvijjhanti paṇḍitā,
Ki maṃ assaṃ ca sambaddhaṃ5- patodeneva vijjhasi.

5952. Sace passasi mokkhaṃ me6- khemaṃ vā pana pasasasi,
Teneva maṃ anusāsa kiṃ atitena vijjhasi

5953. Atitaṃ mānusaṃ kammaṃ dukkaraṃ durabhisambhavaṃ,
Na taṃ sakkomi mocetuṃ tvampi jānassu khattiya.

5954. Santi vehāsayā7- nāgā iddhimanto yasassino,
Tepi ādāya gaccheyyuṃ yassa honti tathāvidhā.

5955. Santi vehāsayā assā iddhimanto yasassino,
Tepi ādāya gaccheyyuṃ yassa honti tathāvidhā.

5956. Santi vehāsayā pakkhī iddhimanto yasassino,
Tepi ādāya gaccheyyuṃ yassa honti tathāvidhā.

5957. Santi vehāsayā yakkhā iddhimanto yasassino,
Tepi ādāya gaccheyyuṃ yassa honti tathāvidhā.

1. Ḍaṃseyya - machasaṃ, syā 2. Kāpurisehi - machasaṃ 3. Yadeva - machasaṃ
4. Puriso - machasaṃ 5. Sambandhaṃ - machasaṃ 6. Vā - machasaṃ
7. Vehāyasā - machasaṃ syā vehāsasā - vi

[BJT Page 328] [\x 328/]
5958. Atitaṃ mānusaṃ1- kammaṃ dukkaraṃ durabhisambhavaṃ,
Na taṃ sakkomi mocetuṃ antalikkhena khattiya.

[PTS Page 440] [\q 440/]

5959. Atiradassi puriso mahante udakaṇṇave,
Yattha so labhate gādhaṃ2- tattha so vindate sukhaṃ.

5960. Evaṃ ambhañca añño ca tvaṃ patiṭṭhā mahosadha,
Tvaṃ nosi mantinaṃ seṭṭho ambhe dukkhā pamocaya.

5961. Atitaṃ mānusaṃ kammaṃ dukkaraṃ durabhisambhavaṃ,
Na taṃ sakkomi mocetuṃ tvampi rānassu3- senaka.

5962. Suṇohi metaṃ vacanaṃ passasetaṃ mahabbhayaṃ,
Senakaṃdāni pucchāmi kiṃ kiccaṃ idha maññasi.

[PTS Page 441] [\q 441/]
5963. Aggiṃ dvārato dema gaṇhāmase vikatatanaṃ, 4-
Aññamaññaṃ vadhitvāna khippaṃ hessāma jīvitaṃ.
Mā no rājā5- brahmadatto ciraṃ dukkhena mārayi.

5964. Suṇohi etaṃ vacanaṃ passasetaṃ mahabbhayaṃ,
Pukkusaṃdāni pucchāmi kiṃ kiccaṃ idha maññasi.

5965. Visaṃ khāditvā miyyāma khippaṃ hessāma jīvitaṃ,
Mā no rājā brahamadatto ciraṃ dukkhena mārayi.

5966. Suṇohi metaṃ vacanaṃ passasetaṃ mahabbhayaṃ,
Kāvindaṃdāni pucchāmi kiṃ kiccaṃ idha maññasi.

5967. Rajjuyā khajjha miyyāma papātā papatemase,
Mā no rājā buhmadatto ciraṃ dukkhena mārayi.

5968. Suṇohi etaṃ vacanaṃ passasetaṃ mahabbhayaṃ,
Devindaṃdāni pucchāmi kiṃ kiccaṃ idha maññasi.

5969. Aggiṃ dvārato dema gaṇhāmase vikatatanaṃ, 4-
Aññamaññaṃ vadhitvāna khippaṃ hessāma jīvitaṃ.
Na no sakkoti mocetuṃ sukheneva mahosadho.

[PTS Page 442] [\q 442/]
5970. Yathā kadalino sāraṃ anevasaṃ nādhigacchati,
Evaṃ anevasamānā naṃ pañahaṃ nājjhagamāmase.

1. Mānusakaṃ - vi 2. Nādhaṃ - machasaṃ 3. Pajānassu - machasaṃ
4. Vikantanaṃ - machasaṃ, syā
5. Rājā - machasaṃ

[BJT Page 330] [\x 330/]
5971. Yathā simbalino sāraṃ anevasaṃ nādhigacchati,
Evaṃ anvesamānāṃ pañhaṃ nājjhagamāmase.

5972. Adese vata no vutthaṃ1- kuñajarānaṃva nodake,
Sakāse dummanussānaṃ bālānamavijānataṃ.

5973. Ubbedhate2- me hadayaṃ mukhañca parisussati,
Nibbutiṃ nādhigacchāmi aggidaḍḍhova ātape.

5974. Kammārānaṃ yathā ukkā anto jhāyati no bahi,
Evampi hadayaṃ mayhaṃ anto jhayati no bahi.

[PTS Page 443] [\q 443/]
5975. Tato so paṇḍito dhīro atthadassi mahosadho,
Vedehaṃ dukkhitaṃ disvā idaṃ vacanamabravi.

5976. Mā tvaṃ bhāyi mahārāja mā tvaṃ bhāyi rathesabha,
Ahaṃ taṃ mocayissāmi rāhugahitaṃva3- candimaṃ.

5977. Mā tvaṃ bhāyi mahārāja mā tvaṃ bhāyi rathesabha,
Ahaṃ taṃ mocayissāmi rāhugahitaṃva suriyaṃ.

5978. Mā tvaṃ bhāyi mahārāja mā tvaṃ bhāyi rathesabha,
Ahaṃ taṃ mocayissāmi paṅke sattaṃva kuñajaraṃ.

5979. Mā tvaṃ bhāyi mahārāja mā tvaṃ bhāyi rathesabha,
Ahaṃ taṃ mocayissāmi peḷābaddhaṃva pantagaṃ.

5980. Mā tvaṃ bhāyi mahārāja mā tvaṃ bhāyi rathesabha,
Ahaṃ taṃ mocayissāmi pakkhiṃ baddhaṃva pañajare. .

5981. Mā tvaṃ bhāyi mahārāja mā tvaṃ bhāyi rathesabha,
Ahaṃ taṃ mocayissāmi macche jālagateriva.

5982. Mā tvaṃ bhāyi mahārāja mā tvaṃ bhāyi rathesabha,
Ahaṃ taṃ mocayissāmi sayoggabalavāhanaṃ.

5983. Mā tvaṃ bhāyi mahārāja mā tvaṃ bhāyi rathesabha,
Pañcālaṃ vāhayissāmi kākasenaṃva leḍḍunā.

5984. Dādu paññā kimatthiyā amacco vāpi tādiso,
Yo taṃ sambādhapakkhannaṃ dukkhā na parimocaye.

1. Vuṭṭhaṃ - machasaṃ 2. Ubbedhati - machasaṃ, vi 3. Rāhuggataṃva - machasaṃ.
Rāhuggahitaṃva - syā.

[BJT Page 332] [\x 332/]
[PTS Page 444] [\q 444/]
5985. Etha māṇavā uṭṭhetha mukha ṃsodhatha sandhino, vedeho sahamaccehi
ummaggena1- gamissati.

5986. Tassa taṃ vacanaṃ sutvā paṇḍitassānusārino,
Ummaggadvāraṃ vivariṃsu yantayutte ca aggaḷe.

[PTS Page 445] [\q 445/]
5987. Purato senako yāti pacchato ca mahosadho,
Majjhe ca rājā vedeho amaccaparivārito.

5988. Ummaggā2- nikkhamitvāna vedeho nāvamāruhi,
Abhirūḷhañca taṃ ñatvā anusāsi mahosadho.

5989. Ahaṃ te sāsuro3- deva ayaṃ sassu janādhipa,
Yathā mātu paṭipatti evaṃ te hotu sassuyā.

5990. Yathāpi niyako bhātā saudariyo ekamātuko,
Evaṃ pañcālacaṇḍo te dayitabbo rathesabha.
5991. Ayaṃ pañcālacaṇḍi te rājaputti abhijjhitā,
Kāmaṃ karohi te tāya bhariyā te rathesabha.

[PTS Page 446] [\q 446/]
5992. Ārūyha nāvaṃ taramāno kinnu tīrambhi tiṭṭhasi,
Kicchā muttambha dukkhāto yāmadāni mahosadha.

5993. Nesa dhammo mahārāja yohaṃ senāya nāyako,
Senaṅgaṃ parihāpetvā attānaṃ parimocaye.

5994. Nivesanambhi te deva senaṅgaṃ parihāpitaṃ,
Taṃ dinnaṃ brahmadattena anāyissaṃ rathesabha.

5995. Appaseno mahāsenaṃ kathaṃ viggayha ṭhassasi,
Dubbalo balavantena vihaññissasi paṇḍita.

[PTS Page 447] [\q 447/]
5996. Appasenopi ce manti mahāsenaṃ amantinaṃ,
Jināti4- rājā rājāno ādiccovudayaṃ tamaṃ.

5997. Susukhaṃ vata saṃvāso paṇḍitehiti senaka, pakkhiva pañajare baddhe5- macche
jālagateriva
Amittahatthatthagate mocayī no mahosadho.

1. Umaṅgena - machasaṃ, ummaṅgena - syā 2. Umaṅgā - machasaṃ
3. Sayusuro - sīmu, machasaṃ, syā 4. Jānātha - machasaṃ
5. Bandhe - machasaṃ

[BJT Page 334] [\x 334/]
5998. Evametaṃ mahārāja paṇḍitā hi sukhāvahā.
Pakkhiva pañajare baddhe macche jālagateriva;
Amittahatthagate mocayī no mahosadho.
[PTS Page 448] [\q 448/]
5999. Rakkhitvā kasiṇaṃ rattiṃ cuḷaniyo mahabbalo,
Udentaṃ aruṇuggamahi upakāriṃ upāgami.

6000. Ārūyha pavaraṃ nāgaṃ balavantaṃ saṭṭhihāyanaṃ,
Rājā avoca pañcālo cuḷaniyo mahabbalo.

6001. Sannaddho maṇivammena saramādāya pāṇinā,
Pessiye ajjhābhāsittha puthugumbe samāgate.

6002. Hatthārūhe anikaṭṭhe rathike pattika rake,
Upāsanamhi katahatthe vāḷavedhe samāgate.

6003. Pesetha kuñajare danti balavante saṭṭhihāyane,
Maddantu kuñajarā nagaraṃ1- vedehena sumāpitaṃ.

6004. Vacchadantamukhā setā tikhiṇaggā2- aṭṭhīvedhino,
Panunnā dhanuvegena sampatantu tirītaraṃ.

6005. Māṇavā vammino surā citradaṇḍayutāvudhā,
Pakkhandino mahānāgā hatthinaṃ hontu sammukhā.

6006. Sattiyo teladhotāyo accimantī4- pabhassarā,
Vijjotamānā tiṭṭhantu sataraṃsā viya tārakā.

[PTS Page 449] [\q 449/]
6007. Āvudhabalavantānaṃ guṇikāyuradhārinaṃ,
Etādisānaṃ yodhānaṃ saṅgāme apalāyinaṃ.
Vedeho kuto muccissati sace pakkhiva kāhati5-

6008. Tiṃsa me purisanāvutyo sabbe vekekanicchitā, 6-
Yesaṃ samaṃ na passāmi kevalaṃ mahimaṃ caraṃ.

6009. Nāgā ca kappitā7- danti balavanto saṭṭhibhāyanā,
Yesaṃ khandhesu sobhanti kumārā cārudassanā.

6010. Pītālaṅkārā pitavasanā pituttaranivāsanā,
Nāgakkhandhesu sobhanti devaputtāva nandane.

1. Maddantu kuñajaraṃ nāgaṃ - machasaṃ 5. Kāhiti - machasaṃ, vi.
2. Tiṇugga - machasaṃ 6. Naccitā - machasaṃ
3. Taritarā - machasaṃ 7. Kappakā - machasaṃ
4. Accimantā - machasaṃ

[BJT Page 336] [\x 336/]
6011. Pāṭhinavaṇṇā1- nettiṃsā teladhotā pabhassarā,
Niṭṭhitā naravirehi2- samadhārā sunissitā3-

6012. Vellālino vitamalā sikkāyasmayā daḷhā,
Gahitā balavantehi suppahārapapahārinā.

6013. Suvaṇṇatharusampannā lohitakacchupadhāritā,
Vivattamātā sobanti vijjuvabbhaghanantare.

6014. Patākā4- vammino surā asicammassa kovidā,
Tharūggahā5- sikkhitāro nāgakkhandhātipātino6-

6015. Edisehi7- parikkhitto natthi mokkho ito tava,
Pabhāvaṃ te na passāmi yena tvaṃ mithilaṃ vaje.

[PTS Page 451] [\q 451/]
6016. Kinnu santaramānova nāgaṃ pesesi kuñajaraṃ,
Pahaṭṭharūpo āpatasi8- laddhatthosmīti9- maññasi,

6017. Oharetaṃ10- dhanu cāpaṃ khurappaṃ paṭisaṃhara,
Ośaretaṃ subhaṃ cammaṃ veḷuriyamaṇiyanthataṃ11-

6018. Pasannamukhavaṇṇosi mihitapubbañca bhāsasi,
Hoti kho maraṇakāle tādisi12- vaṇṇasampadā.

[PTS Page 452] [\q 452/]
6019. Moghaṃ te gajjitaṃ13- bhittamanotāsi khattiya,
Duggaṇho hi tayā rājā khaḷuṅkeneva14- sindhavo.

6020. Tiṇṇe hiyyo rājā gaṅgaṃ sāmacco saparijjano,
Haṃsarājaṃ yathā dhaṅko anujjavaṃ papatissasi.

6021. Sigālā rattibhāgena phullaṃ disvāna kiṃsukaṃ,
Maṃsapesīti maññantā pirabbuḷhā migādhamā.

1. Pādina - machasaṃ 8. Āgamasi - syā ātapasi - machasaṃ
2. Naradhi rehi - machasaṃ 9. Siddhatthosmiti - machasaṃ
3. Sanisasitā - machasaṃ 10. Ohāretha - machasaṃ
4. Pathakā - machasaṃ, syā paṭakā - vi 11. Satanibhaṃ - syā sandhataṃ - machasaṃ
5. Dhanuggahā - machasaṃ, syā 12. Edisi - machasaṃ, syā
6. Nāgakhandhe nipātito - machasaṃ 13. Vajjitaṃ - machasaṃ
7. Etādisehi - machasaṃ, syā vi 14. Kaḷuṅgeneva - machasaṃ

[BJT Page 338] [\x 338/]
6022. Vītivattāsu rattisu uggatasmiṃ divākare,
Kiṃsukaṃ phullitaṃ disvā āsacchintā migādhamā.

6023. Evameva tuvaṃ rāja vedehaṃ parivāriya, 1-
Āsacchinto gamissasi sigālā2- kiṃsukaṃ yathā.

[PTS Page 453] [\q 453/]
6024. Imassa hatthapāde ca kaṇṇanāsañca chindatha,
Yo me amittaṃ hatthagataṃ vedehaṃ parimocayi.

6025. Ima maṃsaṃva pātabbaṃ3- sule katvā pacantu taṃ,
Yo me amittaṃ hatthakataṃ vedehaṃ parimocayi.

6026. Yathāpi āhabhaṃ cammaṃ pathavyā vitaniyyati, 4-
Sīhassa atho vyagghassa hoti saṅkusamāhataṃ.

6027. Evaṃ taṃ vitanitvāna5- vedhayissāmi sattiyā,
Yo me amittaṃ hatthagataṃ vedehaṃ parimocayi.

6028. Sace me hatthe ca pāde ca kaṇṇanāsañca checchasi,
Evaṃ pañcālacaṇḍassa6- vedeho chedayissati.

6029. Sace me hatthe ca pāde ca kaṇṇanāsañca checchasi,
Evaṃ pañcālacaṇḍiyā7- vedeho chedayissati.

6030. Sace me hatthe ca pāde ca kaṇṇanāsañca checchasi,
Evaṃ nandāya deviyā vedeho chedayissati.

6031. Sace me hatthe ca pāde ca kaṇṇanāsañca checchasi,
Evaṃ te puttadārassa vedeho chedayissati.

[PTS Page 454] [\q 454/]
6032. Sace maṃsaṃva pātabbaṃ sule katvā pavissasi,
Evaṃ pañcālacaṇḍassa vedeho chedayissati.

6033. Sace maṃsaṃva pātabbaṃ sule katvā pavissasi,
Evaṃ pañcālacaṇḍiyā vedeho chedayissati.

6034. Sace maṃsaṃva pātabbaṃ sule katvā pavissasi,
Evaṃ nandāya deviyā vedeho chedayissati.

1. Parivāritaṃ - machasaṃ 2. Siṅgālā - machasaṃ 3. Imaṃ maṃsañcapātabyaṃ - machasaṃ, syā
4. Vihaniyyati - machasaṃ syā 5. Vibhanitvāna - machasaṃ, syā vi
6. Pañcālacandassa - machasaṃ, syā 7. Pañcālacandiyā - machasaṃ, syā

[BJT Page 340] [\x 340/]
6035. Sace maṃsaṃva pātabbaṃ sule katvā pavissasi,
Evaṃ te puttadārassa vedeho chedayissati.

6036. Sace maṃ vitanitvāna vedhayissasi sattiyā,
Evaṃ pañcālacaṇḍassa vedeho chedayissati.

6037. Sace maṃ vitanitvāna vedhayissasi sattiyā,
Evaṃ pañcālacaṇḍiyā vedeho chedayissati.

6038. Sace maṃ vitanitvāna vedhayissasi sattiyā,
Evaṃ nandāya deviyā vedeho chedayissati.
6039. Sace maṃ vitanitvāna vedhayissasi sattiyā,
Evaṃ te puttadārassa vedeho vedhayissati;
Evaṃ no mattitaṃ raho vedehena mayā sabha.

6040. Yathā palasataṃ1- cammaṃ kontimanti2- suniṭṭhitaṃ,
Upeti tanutāṇāya sarānaṃ paṭihantave.

6041. Sukhāvaho dukkhanudo vedehassa yasassino,
Matiṃ te paṭibhaññāmi usuṃ palasateniva3-

[PTS Page 455] [\q 455/]
6042. Iṅgha passa mahārāja suññaṃ antepuraṃ tava,
Orodhā ca kumārā ca tava mātā ca khattiya
Ummaggā4- nīharitvāna vedehassupanāmitā.

6043. Iṅgha antepuraṃ mayhaṃ gantvāna vicitātha naṃ,
Yathā imassa vacanaṃ saccaṃ vā yadi vā musā.

6044. Evametaṃ mahārāja yathā āha mahosadho,
Suññaṃ antepuraṃ sabbaṃ kākapaṭṭanaka yathā.

6045. Ito gatā mahārāja nārī sabbaṅgasobhanā,
Kosumbhaphalakasussoṇi haṃsagaggarabhāṇinī.

6046. Ito nītā mahārāja nārī sabbaṅgasobhanā,
Kosaseyyavasanā sāmā jātarūpasumekhalā.
.
6047. Surattapādā kalyāṇi suvaṇṇamaṇimekhalā,
Pārevatakkhi sutanu bimboṭṭhā tanumajjhimā.

1. Balasataṃ - machasaṃ 2. Kontimantā - machasaṃ, syā 3. Balasatenavā - machasaṃ
4. Amaṅgā - machasaṃ, ummaṅgā - syā

[BJT Page 342] [\x 342/]
6048. Sujātā bhujagalaṭṭhiva vellīva10 tanumajjhimā,
Dīghassā kesā asitā īsakaggapavellitā.

6049. Sujātā migachāpīva2- hemantaggisikhāriva,
Nadīva giriduggesu sañchantā khuddaveḷuhi.

[PTS Page 457] [\q 457/]
6050. Nāganāsuru kalyāṇi paṭhamā timbarutthinī,
Nātidīghā nātirassā nālomā nātilomasā.

6051. Nandāya nūna maraṇena nandasi sirivāhana,
Ahaññaca nūna nandā ca gacchāma yamasādhanaṃ.

[PTS Page 458] [\q 458/]
6052. Dibbaṃ adhiyase māyaṃ akāsi cakkhumohanaṃ,
Yo me amittaṃ hatthagataṃ vedehaṃ parimocayi.

6053. Adhiyanti mahārāja dibbamāyidha paṇḍitā,
Te mocayanti attānaṃ paṇḍitā mantino janā.
6054. Santi māṇavaputta kusalā sandhichedakā,
Yesaṃ katena maggena vedeho mithilaṃ gato.

[PTS Page 459] [\q 459/]
6055. Iṅgha passa mahārāja ummaggaṃ sādhu māpitaṃ,
Hatthinaṃ atha assānaṃ rathānaṃ atha patatinaṃ.
Ālokabhūtaṃ tiṭṭhantaṃ ummaggaṃ3- sādhu niṭṭhitaṃ.

6056. Lābhā vata videhānaṃ yasasa me edisā paṇḍitā,
Ghare vasanti vijite yathā tvaṃsi mahosadha.

[PTS Page 461] [\q 461/]
6057. Vuttiñca parihārañca diguṇaṃ bhattacetanaṃ,
Dadāmi vipulaṃ bhuñja kāme ramassu ca.
Mā videhaṃ paccagamā kiṃ videho karissati.

[PTS Page 462] [\q 462/]
6058. Yo cajetha mahārāja bhattāraṃ dhanakāraṇā,
Ubhinnaṃ hoti gārayho attano ca parassa ca;
Yāva jiveyya vedeho nāññassa puriso siyā.

1. Vediva - machasaṃ, syā 2. Migachāpāva - machasaṃ 3. Umaṅgaṃ - machasaṃ

[BJT Page 344] [\x 344/]
6059. Yo cajetha mahārāja bhattāraṃ dhanakāraṇā,
Ubhinnaṃ hoti gārayho attano ca parassa ca;
Yāva tiṭṭheyya vedeho nāññassa puriso siyā.

6060. Dammi nikkhasabhassaṃ te gāmāsitiñca kāsisu,
Dāsisatāni cattāri dammi bhariyāsatañca te;
Sabbaṃ senaṅgamādāya sotthiṃ gaccha mahosadha.

[PTS Page 463] [\q 463/]
6061. Yāvaṃ dadantu hatthinaṃ assānaṃ dviguṇaṃ vidhaṃ,
Tappentu antapānena rathike pattikārake.

6062. Hatthi asse rathe patti gacchevādāya paṇḍita,
Passatu taṃ mahārājā vedeho mithilaṃ gataṃ.

6063. Hatthi assā rathā patti senā padissate mahā,
Caturaṅgini bhiṃsarūpā kinnu maññanti paṇḍitā.

6064. Ānando te mahārāja uttamo patidissati,
Sabbaṃ senaṅgamādāya sotthiṃ patto mahosadho.

[PTS Page 464] [\q 464/]
6065. Yathā petaṃ susānasmiṃ chaḍḍetvā caturo janā,
Evaṃ kampilliye tyambhā chaḍḍayitvā idhāgatā.

6066. Atha tvaṃ kena vaṇṇena kena vā pana hetunā,
Kena vā atthajātena attānaṃ parimocayi.

6067. Atthaṃ atthena vedeha mantaṃ mantenana khattiya,
Parivārayissaṃ rājānaṃ jambudipaṃva sāgaro.

6068. Dinnaṃ nikkhasahassaṃ me gāmāsiti ca kāsisu,
Dāsisatāni cattāri dinnaṃ bhariyāsatañca me
Sabbaṃ senaṅgamādāya sotthinambhi idhāgato.

[PTS Page 465] [\q 465/]
6069. Susukhaṃ vata saṃvāso paṇḍitehīti senaka,
Pakkhiva pañajare baddhe macche jālagateriva;
Amittahatthagate movayī no mahosadho.

[BJT Page 346] [\x 346/]
6070. Evametaṃ mahārāja paṇḍitā hi sukhāvahā,
Pakkhiva pañajare baddhe macche jālagateriva;
Amittahatthatthagate movayī no mahosadho.

6071. Āhaññantu sabbavīṇā bheriyo deṇḍimāni ca,
Nadantu māgadhā1- saṅkhā vaggu vadatu2- dundubhi.

6072. Orodhā ca kumārā ca vesiyānā ca brāhmaṇā,
Bahuṃ antaṃ ca pānañca paṇḍitassābhihārayuṃ.

6073. Hatthārūhā anikaṭṭhā rathikā pattikārakā,
Bahuṃ annañca pānañca paṇḍitassābhihārasuṃ.

6074. Samāgatā jānapadā negamā ca samāgatā,
Bahuṃ antañca pānañca paṇḍitassābhihārayuṃ.

6075. Bahujjano pasannosi disvā paṇḍitamāgate,
Paṇḍitambhi anuppatte velukkhepo avantathāti.
Mahāummaggakaṇḍaṃ.

[PTS Page 469] [\q 469/]
6076. Sace vo vuyhamānānaṃ sattannaṃ udakaṇṇave,
Manussabalimesāno nāmaṃ gaṇheyya rakkhaso;
Anupubbaṃ kathaṃ datvā muñcesi dakarakkhino3-

[PTS Page 470] [\q 470/]
6077. Mātaraṃ paṭhamaṃ dajjaṃ bhariyaṃ datvāna bhātaraṃ,
Tato sahāyaṃ datvāna pañcamaṃ dajjaṃ brāhmaṇaṃ; chaṭṭhāhaṃ dajjamattānaṃ neva dajjaṃ
mahosadhaṃ.

6078. Posetā te janetti ca digharattānukampikā,
Chambhi tayi paduṭṭhasmiṃ4- paṇḍitā atthadassini;
Aññaṃ upanisaṃ katvā vadhā taṃ parimocayi.

6079. Taṃ tādisaṃ pāṇadadiṃ orasaṃ gabbhadhāriṇiṃ,
Mātaraṃ kena dosena dajjāsi dakarakkhino.

1. Māgata saṅkhā - machasaṃ 2. Nadantu - machasaṃ, syā 3. Dakarakkhasā - machasaṃ, syā,
vi 4. Padussati - machasaṃ

[BJT Page 348] [\x 348/]
[PTS Page 472] [\q 472/]
6080. Daharāviya alaṅkārā dhāreti apiḷandhanaṃ
Dovārike anikaṭṭhe ativelaṃ pajagghati1-.
6081. Tatopi paṭirājānaṃ sayaṃ dutāni sāsati,
Mātaraṃ tena dosena dajjāhaṃ dakarakkhino.

[PTS Page 473] [\q 473/]
6082. Itthigumbassa pavarā accantapiyavādini, 2-
Anuggatā3- silavati chāyāva anapāyini.

6083. Akkodhanā paññavati paṇḍitā atthadassini,
Ubbariṃ kena dosena dajjasi dakarakkhino.

6084. Khiḍḍhāratisamāpannaṃ anatthavasamāgataṃ,
Sā maṃ sakānaṃ puttānaṃ ayācaṃ yācate dhanaṃ,

6085. Sohaṃ dadāmi sāratto bahuṃ uccāvacaṃ dhanaṃ.
Suduccajaṃ cajitvāna pacchā socāmi dummano;
Ubbariṃ4- tena desena dajjāmi5- dakarakkhino.

[PTS Page 474] [\q 474/]
6086. Yenāvitā jānapadā ānītā6- ca paṭiggahaṃ,
Ābhataṃ7- pararajjehi abhiṭṭhāya bahuṃ dhanaṃ

6087. Dhanuggahānaṃ pavaraṃ suraṃ tikhiṇamantinaṃ,
Bhātaraṃ tena desena dajjāsi dakarakkhino.

6088. Mayocitā8- jānapadā ānitā ca paṭiggahaṃ,
Ābhataṃ pararajjehi abhiṭṭhāya bahuṃ dhanaṃ.
6089. Dhanuggahānaṃ pavaro suro tikhiṇamanti ca,
Mayāyaṃ sukhito rājā atimaññati dārako.

6090. Upaṭṭhānampi me ayye na so eti yathā pure,
Bhātaraṃ tena dosena dajjāhaṃ dakarakkhino.

1. Saṃjagghati - machasaṃ 2. Piyabhāṇini - machasaṃ, syā 3. Anupubbatā - machasaṃ, syā
4. Uppari - machasaṃ 5. Dajjāhaṃ - machasaṃ 6. Ānito - machasaṃ
7. Ābhaṭaṃ - syā 8. Yenocitā - machasaṃ, syā

[BJT Page 350] [\x 350/]
[PTS Page 475] [\q 475/]
6091. Ekarattena ubhayo tuvaṃ ca dhanusekhavā,
Ubho jātettha pañcālā pahāyā susamācayā.

6092. Cariyā taṃ anubandhittho ekadukkhasukho tava,
Ussukko te divārattiṃ sabbakiccesu vyāvaṭo;
Sahāyaṃ tena dosena dajjāsi dakarakkhino.

6093. Cariyāya1- ayaṃ ayye pajagghittho2- mayā saha,
Ajjāpi tena vaṇṇena ativelaṃ pajagghati3-

6094. Ubbariyāpi4- me ayye mantayāmi rahogato,
Anāmantā pavisati pubbe appaṭivedito.

6095. Laddhavāro katokāso ahirikaṃ anādaraṃ,
Sahāyaṃ tena dosena dajjahaṃ dakarakkhino.

6096. Kusalo sabbanimittānaṃ rudaññu āgatāgamo,
Uppāde5- supine yutto niyyāṇe ca pavesane.

[PTS Page 476] [\q 476/]
6097. Paddho6- bhummantalikkhasmiṃ nakkhattapadakovido,
Brāhmaṇaṃ kena desena dajjāsi dakarakkhino.

6098. Parisāyampi me ayye milayitvā7- udikkhati,
Tasmā ajja bhamuṃ luddaṃ dajjāhaṃ dakarakkhino.

6099. Sasamuddapariyāyaṃ mahiṃ sāgarakuṇḍalaṃ,
Vasundharaṃ āvasasi amaccaparivārito

6100. Cāturanto mahāraṭṭho vijitāvi mahabbalo,
Pathavyā ekarājāsi yaso te vipulaṃgato

6101. Soḷasitthisahassāni āmuttamaṇikuṇḍalā,
Nānājanapadā nariyo8- devakaññupamā subhā.

1. Cariyā maṃ - machasaṃ, syā 2. Sañajagghito - machasaṃ 3. Saṃjagghati - machasaṃ
4. Upariyāpiha - machasaṃ 5. Uppāte - machasaṃ 6. Paṭṭho - machasaṃ syā 7. Ummilitvā -
machasaṃ syā 8. Nāri - machasaṃ, syā

[BJT Page 352] [\x 352/]
6102. Evaṃ sabbaṅgasampannaṃ sabbakāmasamiddhinaṃ,
Sukhinānaṃ piyaṃ dīghaṃ jīvitaṃ āhu khattiya.

6103. Atha tvaṃ kena vaṇṇena kena vā pana hetunā,
Paṇḍitaṃ anurakkhanto pāṇaṃ cajasi duccajaṃ.

[PTS Page 477] [\q 477/]
6104. Yatopi āgato ayye mama hatthaṃ mahosadho,
Nābhijānāmi dhirassa anumattampi dukkataṃ.

6105. Sace ca kismici kāle maraṇaṃ me pure siyā,
Putte ca me paputte ca1- sukhāpeyya mahosadho.

6106. Anāgataṃ paccuppannaṃ sabbamatthaṃ vipassati,
Anāparādhakammantaṃ na dajjaṃ dakarakkhino.

6107. Idaṃ suṇotha pañcālā cuḷaniyassa2- bhāsitaṃ,
Paṇḍitaṃ anurakkhanto pāṇaṃ cajati duccajaṃ.

[PTS Page 478] [\q 478/]
6108. Mātu bhariyāya bhātucca sakhino brāhmaṇassa ca,
Attano cāpi pañcālo channaṃ cajati jīvitaṃ.

6109. Evaṃ mahatthikā3- paññā nipuṇā sādhucintani,
Diṭṭhadhamme4- hitatthāya samparāye sukhāya ca.
Dakarakkhasapañho.

6110. Bheri uppalavaṇṇasi pitā suddhono ahu,
Mātā āsi mahāmāyā amarā bimmasundari.

6111. Suvo ahosi ānando sāriputtosi cuḷanī,
Mahosadho lokanātho evaṃ dharetha jātakaṃ. 5-
- Mahā ummaggajātakaṃ navamaṃ. -

1. So me putte paputte ca - machasaṃ 2. Cuḷaneyyassa - machasaṃ
3. Mahiddhikā - machasaṃ, mi syā 4. Diṭṭhadhamma - machasaṃ syā
5. Kevaṭṭo dedattosi talatā cullanandikā, pañcālacaṇḍi sunadaridevi cāsi yasassikā.
Ambaṭṭho āsi kāvindo poṭṭhapādo ca pukkuso, piḷotiko ca devindo senakocāpi saccako.
Devidumbarā diṭṭhamaṅgalikā sālikācāpi kuṇḍali vedeho lāḷudāyati.
Imāpi dve gāthāyo bahūsu sihalapotthakesu dissanti syāmapotthake ito visadisā. Bheri
iccādikā pana deva gāthāyo sabbapotthakesu ekasadisā.

[BJT Page 354] [\x 354/]

10. Mahāvessantarajātakaṃ
[PTS Page 481] [\q 481/]
6112. Phusati1- varavāṇṇahe varassu dasadhā vare,
Pathavyā cārupubbaṅgi yaṃ tuyhaṃ manaso piyaṃ.

[PTS Page 482] [\q 482/]
6113. Devarāja namo tyatthu kiṃ pāpaṃ pakataṃ mayā,
Rammā cāvesi maṃ ṭhānā vātova dharaṇirūhaṃ.

6114. Na ceva te kataṃ pāpaṃ na ca me tvamasi appiyā,
Puññañca te parikkhīṇaṃ yena tevaṃ vadāmahaṃ.

6115. Pantike maraṇaṃ tuyhaṃ vināśāvo bhavissati,
Patiggaṇabhāhi me ete vare dasa pacecchato.

6116. Varaṃ ce me ado sakka sabbabhūtānamissara,
Sivirājassa bhaddante tattha assaṃ nivesane.

6117. Nīlanettā nīlabhamu nilakkhi ca yathāmigi,
Phusati nāma nāmena tatthassaṃ pundadari.

6118. Puttaṃ labhetha varadaṃ yācayogaṃ2- amacchariṃ,
Pujitaṃ patirājehi kittimantaṃ yasassinaṃ.

6119. Gabbhaṃ me dhārayantiyā majjhimaṅgaṃ anuttata, 3-
Kucchi anunnato assa cāpaṃva likhitaṃ samaṃ

[PTS Page 483] [\q 483/]
6120. Thanā me nappapateyyuṃ palitā nassantu vāsava,
Kāye rajo na lippetha vajjhaṃ cāpi pamocaye.

6121. Mayurakoñcābhirude nārivaragaṇāyute,
Khujjacelāpakākiṇṇe4- sutamāgadhavaṇṇite.
1. Phussati - machasaṃ, syā 2. Yāvayāgi - maichasaṃ 3. Anuṇṇataṃ - machasaṃ, syā
4. Khujjavelāvakākiṇṇe - syā khujjavelākhakākiṇṇe - vi

[BJT Page 356] [\x 356/]
6122. Citraggaḷerughusite1- surāmaṃsappabodhane,
Sivirājassa bhaddante tattha assaṃ mahesiyā.

6123. Ye te dasa varā dinnā mayā sabbaṅgasobhane,
Sivirājassa vijite2- sabbe te lacchasi vare.

[PTS Page 484] [\q 484/]
6124. Idaṃ vatvāna maghavā devarājā sujampati,
Phusatiyā3- varaṃ datvā anumodittha vāsavo.
- Dasavaragāthā. -

6125. 5"Tato cutā sā phusati khattiyo upapajjatha,
Jetuntarambhi nagare sañajayena samāgami.

[PTS Page 485] [\q 485/]
6126. Dasa māse dhārayitvāna kāronti purapadakkhiṇaṃ,
Vessānaṃ vithisā majjhe janesi phusati mamaṃ.

6127. Na mayhaṃ mattikaṃ nāmaṃ napi pettikasamabhavaṃ,
Jātomhi vessavithiyaṃ tasmā vessantaro ahu.

[PTS Page 486] [\q 486/]
6128. Yadāhaṃ dārako homi jātiyā aṭṭhavassiko,
Tadā nisajja pāsāde dānaṃ dātuṃ vicintayiṃ.

6129. Bhadayaṃ dadeyyaṃ cakkhumpi maṃsampi rudhirampi ca,
Dadeyyaṃ kāyaṃ sāvetvā yadi kovi yācaye4- mamaṃ.

6130. Sabhāvaṃ cintayantassa akampitamasaṇṭhitaṃ,
Akampi tattha paṭhavi sineruvanavaṭaṃsakā.

[PTS Page 488] [\q 488/]
6131. Parūḷhakacchanakhalomā paṃkadantā rajassirā,
Paggayha dakkhiṇaṃ bāhuṃ kiṃ maṃ yāvanti brāhmaṇā.

6132. Ratanaṃ deva yācāma sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhana,
Dadāhi pavaraṃ nāgaṃ īsādantaṃ urūḷhavaṃ.

6133. Dadāmi na vikampāmi yaṃ maṃ yāvanti brāhmaṇā,
Pabhinnaṃ kañajaraṃ dantiṃ opavuyahaṃ gajuttamaṃ.

1. Citraggaḷe ghusite - machasaṃ 2. Bhaddante - machasaṃ 3. Phussatiyā - machasaṃ syā vi
4. Yāvako - syā vi 5"maramma potthake na dissanti.

[BJT Page 358] [\x 358/]
6134. Hatthikkhandhato oruyha rājā cāgādhimānaso,
Brāhmaṇānaṃ adā dānaṃ sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhano.

[PTS Page 489] [\q 489/]
6135. Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ tadāsi lomahaṃsanaṃ,
Hatthināge padinnamhi medini samakapatha

6136. Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ tadāsi lomahaṃsanaṃ,
Hatthināge padinnamhi khubbhīttha naraṃ tadā.

6137. Samākulaṃ puraṃ āsi ghoso ca vipulo mahā,
Hatthināge padinnamhi sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

6138. Athettha vantati saddo tumulo bheravo māha,
Hatthināge padinnamhi medini samakampatha.

6139. 5"Athettha vantati saddo tumulo bheravo māha,
Hatthināge padinnamhi khubbhittha nagaraṃ tadā

6140. Athettha vantati saddo tumulo bheravo māha,
Hatthināge padinnamhi sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

[PTS Page 490] [\q 490/]
6141. Uggā ca rājaputtā ca vesiyānā ca brāhmaṇā,
Hatthāruhā anikaṭṭhā rathikā pattikārakā.

6142. Kevalo cāpi nigamo sivayo cāpi samāgatā,
Disvā nāgaṃ niyamānaṃ te rañño paṭivedayuṃ.

6143. Vidhamaṃ deva te raṭṭhaṃ putto vessantaro tava,
Kathaṃ no hatthinaṃ dajjā nāgaṃ raṭṭhassa pujitaṃ.

6144. Kathaṃ no kuñajaraṃ dajjā īsādantaṃ urūḷhavaṃ,
Khettaññuṃ sabbayuddhānaṃ sabbasetaṃ gajuttamaṃ.

6145. Paṇḍukambalasañachannaṃ pabhīnnaṃ sattumaddanaṃ,
Dantiṃ savāḷavijaniṃ setaṃ kelāsasādisaṃ1-

6146. Sasetacchattaṃ savupatheyyaṃ2- sāthabbaṇaṃ3- sahatthipaṃ,
Aggayānaṃ rājavāhiṃ brāhmaṇanaṃ adā dhanaṃ4-

1. Sāditaṃ - machasaṃ 2. Saupādheyyaṃ - machasaṃ supattheyyaṃ - syā
3. Sādhabbanaṃ - machasaṃ 4. Gajaṃ - machasaṃ 5"imā gāthāyo marammapotthake na
dissanti.

[BJT Page 360] [\x 360/]
6147. Annaṃ pānañca so dajja vatthasenāsanāni ca,
Etaṃ kho dānapatirūpaṃ etaṃ kho brāhmaṇārahaṃ.

6148. Ayaṃ te vaṃsarājā no sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ,
Kathaṃ vessantaro putto gajaṃ hājeti sañjaya.

6149. Sace1- tvaṃ na karissasi sivinaṃ vacanaṃ imaṃ,
Maññe taṃ yahaputtena savi hatthe karissare.

[PTS Page 491] [\q 491/]
6150. Kāmaṃ janapado māsi raṭṭhaṃ cāpi vinassatu,
Nāhaṃ sivinaṃ vacanā rājaputtaṃ adūsakaṃ;
Pabbājeyyaṃ sakā raṭṭhā putto hi mama oraso.

6151. Kāmaṃ janapado māsi raṭṭhaṃ cāpi vinassatu,
Nāhaṃ sivinaṃ vacanā rājaputtaṃ adūsakaṃ;
Pabbājeyyaṃ sakā raṭṭhā putto hi mama atrajo.

6152. Nacāhaṃ tassa2- dubbheyyaṃ ariyasilavato hi so,
Asilokopi me assa pāpañca pasave bahuṃ;
Kathaṃ vessantaraṃ puttaṃ satthenana ghātayāmase.

6153. Mā taṃ daṇḍena satthena na hi so bandhanāho,
Pabbājehi ca naṃ raṭṭhā vaṅke vasatu pabbate.

6154. Eso ce sivinaṃ chando chandaṃ na panudāmase,
Imaṃ so vasatu rattiṃ kāme ca paribhuñjatu.

6155. Tato ratyā vivasane suriyassuggamanampati, 3-
Samaggā sivayo hutvā raṭṭhā pabbājayantu naṃ.
[PTS Page 492] [\q 492/]
6156. Uṭṭhehi katte taramāno gantvā vessantaraṃ vada,
Sivayo deva te kuddhā negamā ca samāgatā.

6157. Uggā ca rājaputtā ca vesiyānā ca brāhmaṇā,
Hatthāruhā anikaṭṭhā rathikā pattikārakā;
Kevalo cāpi nigamo sivayo cāpi samāgatā.

6158. Asmā ratyā vivasane suriyassugganampati,
Samaggā sivayo hutvā raṭṭhā pabbājayanti taṃ.

1. Sabbe - machasaṃ 2. Tasmiṃ - machasaṃ, syā 3. Suriyuggamate sati - machasaṃ

[BJT Page 362] [\x 362/]
6159. Sa kantā taramānova sivirājena pesito,
Āmuttahatthābharaṇo suvattho candanabhusito.

6160. Sīsaṃ nahāto udakeso āmuttamaṇikuṇḍalo,
Upāgami puraṃ rammaṃ vessantaranivesanaṃ.

6161. Tatthadassa kumāraṃ so ramamānaṃ sake1- pure,
Parikiṇṇaṃ amaccehi tidasānaṃva vāsavaṃ.

6162. So tattha gantvā ramamānaṃ2- kattā vessantaraṃ bravi,
Dukkhaṃ te vedayissāmi mā me kujjhi rathesabha.

6163. Vanditvā rodamāno so kattā rājānamabravi
Bhattā mesi mahārāja sabbakārasāharo;
Dukkhaṃ te vedayissāmi tattha assāsayantu maṃ.

6164. Sivayo deva te kuddhā negamā va samāgatā,
Uggā ca rājaputtā ca vesiyānā ca brāhmaṇā.

6165. Hatthāruhā anikaṭṭhā rathikā pattikārakā,
Kevalo cāpi nigamo sivayo cāpi samāgatā.
6166. Asmā ratyā vivasane suriyassuggamanampati, 3-
Samaggā sivayo hutvā raṭṭhā pabbājayanti taṃ.

6167. Kismiṃ me sivayo kuddhā nāhaṃ passāmi dukkhataṃ, 4-
Tamme katte viyācikkha kasmā pabbājayanti maṃ.

[PTS Page 493] [\q 493/]
6168. Uggā ca rājaputtā ca vesiyānā ca brāhmaṇā,
Hatthāruhā anikaṭṭhā rathikā pattikārakā;
Nāgadānena khiyanti tasmā pabbājayanti taṃ.

6169. Hadayaṃ cakkhumpahaṃ dajjaṃ kiṃ me bāhirakaṃ dhanaṃ,
Hiraññaṃ vā suvaṇṇaṃ vā muttā veḷuriyā maṇi.

6170. Dakkhiṇaṃ vāpahaṃ bāhuṃ disvā yācakamāgate,
Dadeyyaṃ navikampeyyaṃ dane me ramati mano.

1. Sakaṃ - machasaṃ 2. Ramāno - machasaṃ 3. Suriyuggane sati - machasaṃ
4. Yo na passāmi dukkaṭaṃ - machasaṃ, syā

[BJT Page 364] [\x 364/]
6171. Kāmaṃ maṃ sivayo sabbe pabbājentu hanantu vā,
Neva dānā viramissaṃ kāmaṃ chindantu sattadhā.

6172. Evaṃ taṃ sivayo āhu negamā ca samāgatā,
Kontimārāya tirena giraṃ ārañajaraṃ pati;
Yena pabbajitā yanti tena gacchatu subbato.

[PTS Page 494] [\q 494/]
6173. Sohaṃ tena gamissāmi yena gacchanti dusakā,
Rattindivaṃ me khamatha yāva dānaṃ dadāmahaṃ.

6174. Āmantayittha rājā naṃ maddiṃ sabbaṅgasobhanaṃ,
Yaṃ te kiñci mayā dinanaṃ dhanaṃ dhaññaca vijjati.

6175. Hiraññaṃ vā suvaṇṇaṃ vā muttā veḷuriyā bahu,
Sabbaṃ taṃ nidaheyyāsi yañca te petatikaṃ dhanaṃ.

6176. Tamabuvi rājaputti maddi sabbaṅgasohanā,
Kuhiṃ deva nidaheyyāmi1- tamme akkhāhi pucchito.
6177. Silavantesu dajjāsi2- dānaṃ maddi yathārahaṃ,
Na hi dānā paraṃ atthi patiṭṭhā sabbapāṇinaṃ.

[PTS Page 495] [\q 495/]
6178. Puttesu maddi dayyāsi3- sassuyā4- sasuramhi ca,
Yo ca taṃ bhattā maññeyya sakkaccaṃ taṃ apaṭṭhahe.

6179. No ve taṃ hattā maññeyya mayā vippavasena te,
Aññaṃ bhattāraṃ pariyesa mā kisittha mayā vinā.

6180. Ahaṃ hi vanaṃ gacchāmi ghoraṃ vāḷamigāyutaṃ,
Saṃsayo jīvitaṃ mayhaṃ ekakassa5- brahāmane.

6181. Tamabravi rājaputti maddi sabbaṅgasobhanā,
Abhumme kathaṃ nu bhaṇasi pāpakaṃ vata bhāsasi.

6182. Nesa dhammo mahārāja yaṃ tvaṃ gaccheyya ekako,
Ahampi tena gacchāmi yena gacchasi khattiya.

6183. Maraṇaṃ vā tayā saddhiṃ jīvitaṃ vā tayā vinā,
Tadeva maraṇaṃ seyyo yañce jive tayā vinā.

1. Nidahāmi - machasaṃ, syā 2. Dajjesi - machasaṃ, syā 3. Dayesi - machasaṃ, syā vi 4.
Sasasurā - machasaṃ vi 5. Ekikassa - machasaṃ

[BJT Page 366] [\x 366/]
6184. Aggiṃ nijjālayitvāna ekajālasamāhitaṃ,
Tattha me maraṇaṃ seyyo yañce jive tayā vinā.

[PTS Page 496] [\q 496/]
6185. Yathā āraññakaṃ nāgaṃ dantiṃ anveti hatthinī,
Jessantaṃ giriduggesu samesu visamesu ca.

6186. Evaṃ taṃ anugacchāmi putte ādāya pacchato,
Subharā te bhavissāmi na te hessāmi dubbharā.

6187. Ime kumāre pasusanto mañjuke piyabhāṇino, 1-
Āsine2- vanagumbasmiṃ na rajjassa sarissasi.
6188. Ime kumāre pasusanto mañjuke piyabhāṇino,
Kīḷante vanagumbasmiṃ na rajjassa sarissasi.

6189. Ime kumāre pasusanto mañjuke piyabhāṇino,
Assame ramaṇiyamhi na rajjassa sarissasi.

6190. Ime kumāre pasusanto mañjuke piyabhāṇino, 1-
Kīḷanne assame ramma na rajjassa sarissasi.

6191. Ime kumāre pasusanto maladhāri alaṅkate,
Āssame ramaṇiyamhi na na rajjassa sarissasi.

6192. Ime kumāre pasusanto maladhāri alaṅkate,
Kīḷante assame ramme na rajjassa sarissasi.

6193. Yadā dakkhisi naccante kumāre maladhārino, 3-
Āssame ramaṇiyamhi na na rajjassa sarissasi.

6194. Yadā dakkhisi naccante kumāre maladhārino,
Kīḷante āssame ramaṇiyamhi na na rajjassa sarissasi.

6195. Yadā dakkhisi mātaṅgaṃ kuñajaraṃ saṭṭhihāyanaṃ,
Ekaṃ araññe vicarantaṃ na rajjassa sarissasi.

6196. Yadā dakkhisi mātaṅgaṃ kuñajaraṃ saṭṭhihāyanaṃ,
Sāyaṃ4- pāto vicarantaṃ na rajjassa sarissasi.

1. Piyābhāṇine - machasaṃ, syā 2. Āsane - machasaṃ 3. Māladhārine - machasaṃ, syā, vi 4.
Sāraṃ - machasaṃ

[BJT Page 368] [\x 368/]
[PTS Page 497] [\q 497/]
6197. Yadā kaṇerusaṅghassa yuthassa purato cajaṃ,
Koñcaṃ kābhati mātaṅgo kuñajaro saṭṭhihāyano;
Tassa taṃ nadato sutvā na rajjassa sarissasi.

6198. Dubhato vanavikāse1- yadā dakkhisi kāmadaṃ, 2-
Vane vāḷamigākiṇṇe na rajjassa sarissasi.

6199. Migaṃ disvana sāyanhaṃ pañcamālikamāgataṃ, 3-
Kimpurise ca naccante na rajjassa sarissasi.

6200. Yadā sossasi4- nigghosaṃ sandamānāya sindhuyā,
Gitaṃ kimpurisānañca na rajjassa sarissasi.

6201. Yadā sossisi nigghosaṃ girigabbharacārino,
Vassamānassa lukassa na rajjassa sarissasasi.

6202. Yadā sihassa vyagghassa khaggassa gavayassa ca,
Vane sosassi vāḷānaṃ na rajjassa sarissasi.

6203. Yadā morihi parikiṇṇaṃ barihinaṃ50 matthakāsinaṃ,
Moraṃ dakkhisi naccantaṃ na rajjassa sarissasi.

6204. Yadā morihi parikiṇṇa aṇḍajaṃ citra pekkhunaṃ, 6-
Moraṃ dakkhisi naccannaṃ na rajjassa sarissasi.

6205. Yadā morihi parikiṇṇa nilagīvaṃ sikhaṇḍinaṃ,
Moraṃ dakkhisi naccannaṃ na rajjassa sarissasi.

6206. Yadā dakkhisi hemante pupphate dharaṇiruhe,
Surabhisampavāyante na rajjassa sarissasi.

6207. Yadā hemantike māse haritaṃ dakkhisi mediniṃ,
Inadagopakasañachannaṃ na rajjassa sarissasi.

6208. Yadā dakkhisi hemante pupphite dharaṇiruhe,
Kuṭajaṃ bimbajālañca pupphitaṃ lomapadamakaṃ, 7-
Surabhisampavāyante na rajjassa sarissasi.

6209. Yadā hemantike māse vanaṃ dakkhisi puppitaṃ,
Opupphāni ca padamāni8- na rajjassa sarissasi.
- Himavannavaṇṇanā. -

1. Vikāle - machasaṃ 5. Parihinaṃ - machasaṃ varahinaṃ - syā
2. Kāmado - machasaṃ 6. Sakkhinaṃ - machasaṃ - pekkhunaṃ sīmu
3. Pañcamālini māgataṃ - machasaṃ syā vi 7. Loddapadamakaṃ - machasaṃ syā
4. Sussasi - machasaṃ, syā 8. Baddhāni - machasaṃ
[BJT Page 370] [\x 370/]
[PTS Page 498] [\q 498/]
6210. Tesaṃ lālāppitaṃ sutvā puttassa suṇisāya ca,
Karāṇaṃ paridevesi rājaputti yasassini

6211. Seyyo visaṃ me khāyitaṃ papātā papateyyahaṃ,
Rajjuyā khajjha miyyāhaṃ
Kasmā vessantaraṃ puttaṃ pabbājenti adūsakaṃ.

6212. Ajjhāyakaṃ dānapatiṃ yācayogaṃ amacchariṃ,
Pujitaṃ patirājehi kittimantaṃ yasassasinaṃ;
Kasmā vessantaraṃ puttaṃ pabbājenti adūsakaṃ.

6213. Mātāpettibharaṃ jantuṃ kulejeṭṭhāpacāyikaṃ,
Kasmā vessantaraṃ puttaṃ pabbājenti adūsakaṃ.

6214. Rañño hitaṃ devahitaṃ ñātinaṃ sakhinaṃ hitaṃ,
Hitaṃ sabbassa raṭṭhassa
Kasmā vessantaraṃ putta pabbājenati adūsakaṃ.

[PTS Page 499] [\q 499/]
6215. Madhuniva palātāni ambāva patitā chamā,
Evaṃ hessati te raṭṭhaṃ pabbājenti adūsakaṃ.

6216. Haṃso nikkhiṇapattova pallalasmiṃ anudake,
Apaviddho1- amacecati eko rāja vihayasi.

6217. Taṃ taṃ brūmi mahārāja attho te mā upaccagā,
Mā taṃ sivitaṃ vacanā pabbājesi adūsakaṃ.

6218. Dhammassāpacitiṃ kummi sivinaṃ vinayaṃ dhajaṃ,
Pabbājemi sakaṃ puttaṃ pāṇā piyatarohi me.

6219. Yassa pubbe dhajaggāni kaṇikārāva pupphitā,
Yāyantamanuyāyanti svājjekova gamissati.

6220. Yassa pubbe dhajaggāni kaṇikārāvanāniva,
Yāyantamanuyāyanti svājjekova gamissati.

1. Apaviṭṭho - machasaṃ, syā.

[BJT Page 372] [\x 372/]

6221. Yassa pubbe aṇikāni kaṇikārāva pupphitā,
Yāyantamanuyāyanti svājjekova gamissati.

6222. Yassa pubbe aṇikāni kaṇikārāvanāniva
Yāyantamanuyāyanti svājjekova gamissati

[PTS Page 500] [\q 500/]
6223. Indagopakavaṇṇahā gandārā paṇḍukambalā,
Yāyantamanuyāyanti svājjekova gamissati.

6224. Yo pubbe hatthinā yāti sivikāya rathena ca,
Svājja vessantaro rājā kathaṃ gacchati pattiko.
6225. Kathaṃ candanalintaṅgo naccagitappakodhano,
Kharājinaṃ pharasuñca khārikājañca bhāhiti1-

6226. Kasmā nābhihariyanti kāsāvā ajānāni vā2-
Pavisantaṃ buhāraññaṃ kasmā ciraṃ na khajjhare.

6227. Kathannu ciraṃ dhārenti rājapabbajitā janā,
Kathaṃ kusamayaṃ ciraṃ maddī paridahessati3-

6228. Kāsiyāni ca dhāretvā khomakodumbarāni ca, 4-
Kusacirāni dhārenti kathaṃ maddi karissati.

6229. Vayhāhi pariyāyitvā sivikāya rathena ca,
Sā kathajja anuccaṅgi pathaṃ gacchati pattikā.

6230. Yassā mudutalā hatthā caraṇā ca sukhedhitā,
Sā kathajja anuccaṅgi vanaṃ gacchati hirukā5-

6231. Yassā mututalā pādā caraṇā ca6- sukhedhitā, 7-
Pādukāhi suvaṇṇāhi piḷamānāma gacchati;
Sā kathajja anuccaṅgi pathaṃ gacchati pattikā.

1. Bārisi - machasaṃ, hāriti - syā 2. Ca - machasaṃ, sayā 3. Paridabhissati - machasaṃ 4.
Khomakoṭumbarāni ca - machasaṃ 5. Pathaṃ gacchati pattikā - machasaṃ, syā 6. Culanāva
- syā 7. Sukheṭhitā - machasaṃ, vi.

[BJT Page 374] [\x 374/]
6232. Yāssu itthi sahassassa1- purato gacchati mālini,
Sā kathajja anuccaṅgi vanaṃ gacchati ekikā.

6233. Yāssu sivāya sutvāna muhuṃ anatasate pure,
Sā kathajja anuccaṅgi vanaṃ gacchati hirukā.

6234. Yāssu indassa gottassa uḷukassa pavassato,
Sutvāna nadato bhītā vāruṇiva pavedhati:
Sā kathajja anuccaṅgi vanaṃ gacchati hīrukā.

6235. Sakuṇi hataputtāva suññaṃ disvā kulāvakaṃ,
Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ suññaṃ āgammimaṃ puraṃ.

[PTS Page 501] [\q 501/]
6236. Sakuṇihataputtāva suññaṃ disvā kulāvakaṃ,
Kisā paṇḍu bhavisasāmi piye putte apassati.

6237. Sakuṇi hata puttāva suññaṃ disvā kulāvakaṃ,
Tena tena padhāvissaṃ piye putte apassatī.

6238. Kurarī2- hatachāpāva suññaṃ disvā kulāvakaṃ,
Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ suññaṃ āgammimaṃ puraṃ.

6239. Kurarī hatachāpāva suññaṃ disvā kulāvakaṃ,
Kisā paṇḍu bhavissāmi piye putte apassati.
6240. Kurarī hatachāpāva suññaṃ disvā kulāvakaṃ,
Tena tena padhāvissaṃ piye putte apassati.

6241. Sā nūna cakkavākiva pallalasmiṃ anudake,
Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ suññaṃ āgammiṃ puraṃ.

6242. Sā nūna cakkavākiva pallalasmiṃ anudake,
Kisā paṇḍu bhavissāmi piye putte apasasti.

6243. Sā nūna cakkavākiva pallalasmiṃ anudake,
Tena tena padhāvissaṃ piye putte apassati.

1. Itthisahassānaṃ - machasaṃ 2. Kururi - machasaṃ, syā

[BJT Page 376] [\x 376/]
6244. Evaṃ ce me vilapantiyā rājaputtaṃ adūsakaṃ,
Pabbājasi vanaṃ raṭṭhā maññe bhessāmi jīvitaṃ,

[PTS Page 502] [\q 502/]
6245. Tassā lālappitaṃ sutvā sabbā antepure bahu, 1-
Bāhā paggayha pakkanduṃ sivikaññā samāgatā.

6246. Sālāva sampamathitā mālutena pamadditā,
Senti puttā ca dārā ca vessantaranivesane.

6247. Orodhā ca kumārā ca vesiyānā ca brahmaṇā,
Bāhā paggayha pakkanaduṃ vessantaranivesane,

6248. Hatthārūhā anikaṭṭhā rathikā pattikārakā,
Bāhā paggayha vessantaranivesane.

6249. Tato ratyā vivasane suriyassuggamanaṃ pati,
Atha vessantaro rājā dānaṃ dātuṃ upāgami.

6250. Vatthāni vatthakāmānaṃ soṇaḍānaṃ detha vāruṇiṃ.
Bhojanaṃ bhojanatthinaṃ sammā detha2- pacecchatha.

6251. Mā ca kañci vaṇibbake heṭhayittha idhāgate,
Tappetha annapānena gacchantu paṭipujitā3"

6252. Tesu mantā kiḷantāva sampatanti vaṇibbakā,
Nikkhamanne mahārāje sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhate.
6253. Acchecchuṃ vata bho rukkhaṃ sabbakāmadadaṃ dumaṃ,
Yathā vessantaraṃ raṭṭhā pabbājenti adūsakaṃ.

6254. Acchecchuṃ vata bho rukkhaṃ nānāphaladharaṃ dumaṃ,
Yathā vessantaraṃ raṭṭhā pabbājenti adūsakaṃ.

6255. Acchecchuṃ vata bho rukkhaṃ sabbakāmarasāharaṃ,
Yathā vessantaraṃ raṭṭhā pabbājenti adūsakaṃ.

1. Ahu - machasaṃ, syā 2. Sammadeva - machasaṃ, syā
3"Athettha vattati saddo tumulo bheravo mahā dānena taṃ niharanti puna dānaṃ adātuvaṃ
ayaṃ gāthā maramma potthake dissati.

[BJT Page 378] [\x 378/]
6256. Ye vuddhā ye ca daharā ye ca majjhimaporisā,
Bāhā paggayha pakkanduṃ;
Nikkhamante mahārāje sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

6257. Atiyakkhā vassavarā itthāgārañca rājino,
Bahā paggayha pakkanduṃ;
Nikkhamante mahārāje sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

6258. Thiyopi tattha pakkanduṃ yā tamhi nagare ahu,
Nikkhamante mahārāje sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

6259. Ye brāhmaṇā ye ca samaṇā aññevāpi vaṇibbakā,
Bāhā paggayha pakkanduṃ adhammo kira bho iti.

6260. Yathā vessantaro rājā yajamāno sake pure,
Sivinaṃ vacanatthena sambhā raṭṭhā nirajjati.

[PTS Page 503] [\q 503/]
6261. Santa hatthisate datvā sabbālaṅkārabhusite,
Suvaṇṇakacche mātaṅge hemakappanavāsase.

6262. Arūḷhe gāmaṇiyehi tomaraṅkusapāṇihi,
Esa vessantaro rājā sambhā raṭṭhā nirajjati.

6263. Satta assasate datvā sabbālaṅkārabhusite,
Ājāniye ca jātiyā sindhave sīghavāhane.

6264. Arūḷhe gāmaṇiyehi illiyācāpadhārihi,
Esa vessantaro rājā sambhā raṭṭhā nirajjati.

6265. Santa rathasate datvā santaddhe ussitaddhaje,
Dīpe athopi veyyaghge10 sabbālaṅkārabhusite.

6266. Arūḷhe gāmaṇiyehi cāpahatthehi vammihi,
Esa vessantaro rājā sambhā raṭṭhā nirajjati.

6267. Satta itthisate datthā ekamekā rathe ṭhitā,
Sannaddhā nikkharajjuhi suvaṇṇena alaṅkatā.

6268. Pītālaṅkārā pītavasanā pitābharaṇabhusitā,
Āḷārapakhumā1- hasulā susaññā tanumajjhimā;
Esa vessantaro rājā sambhā raṭṭhā nirajjati.

1. Āḷārapambhā - machasaṃ
10. [BJT] veyyaghge [should likely] veyyagghe
[BJT Page 380] [\x 380/]
6269. Santa dhenusate datvā sabbā kaṃsupadhāraṇā, 1-
Esa vessantaro rājā sambhā raṭṭhā nirajjati.

6270. Sattadāsisate datvā sattadāsasatāni ca
Esa vessantaro rājā sambhā raṭṭhā nirajjati.

6271. Hatthi asse rathe datvā nāriyo ca alaṅkatā,
Esa vessantaro rājā sambhā raṭṭhā nirajjati.

6272. Tadāsiṃ yaṃ bhiṃsanakaṃ tadāsi lomahaṃsanā,
Mahādāne padinnamhi medini samakampatha.

6273. Tadāsiṃ yaṃ bhiṃsanakaṃ tadāsi lomahaṃsanā,
Yaṃ pañajalikato rājā sambhā raṭṭhā nirajjati.

6274. Athettha vantati saddo tumulo bheravo mahā,
Dānena taṃ niharanti puna dānaṃ adā tuvaṃ.

6275. Tesu mantā kilantā ca sampatanti vaṇibbakā,
Nikkhamante mahārāje sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

[PTS Page 505] [\q 505/]
6276. Āmantayittha rājānaṃ sañajayaṃ dhamminaṃ varaṃ,
Avaruddhasi maṃ deva vaṅkaṃ2- gacchāmi pabbataṃ.

6277. Ye hi teci mahārāja bhūtā ye ca bhavissare,
Atintā yeva kāmehi gacchanti yamasādhanaṃ.

6278. Sohaṃ sake abhisasiṃ yajamano sake pure,
Sivinaṃ vacanatthana sambhā raṭṭhā nirajjahaṃ.

6279. Aghaṃ taṃ patisevissaṃ vane vāḷamigākiṇeṇa,
Khaggadipinisevite ahaṃ puññāni karomi;
Tumbhe paṅkamhi sīdatha.

6280. Anujānāhi maṃ amma pabbajjā mama ruccati,
Sohaṃ sake abhisasiṃ yajamāno sake pure.

Sivinaṃ vacanatthana sambhā raṭṭhā nirajjahaṃ.

[PTS Page 506] [\q 506/]
6281. Aghaṃ taṃ patisevissaṃ vane vāḷamigākiṇeṇa,
Khaggadipinisevite ahaṃ puññāni karomi;
Tumbhe paṅkamhi sīdatha.

1. Kusumadhārino - machasaṃ 2. Vaṅka gacchāmi pabbataṃ - machasaṃ, syā

[BJT Page 382] [\x 382/]
6282. Anujānāmi taṃ puttaṃ pabbajjā te samijjhatu,
Ayañca maddi kalyāṇi susaññā tanumajjhimā;
Acchataṃ saha puttehi kiṃ araññe karissati.

6283. Nāhaṃ akāmā araññaṃ netumussahe,
Sace icchati anevatu sace nicchati acchatu.

6284. Tato suṇhaṃ mahārājā yācituṃ paṭipajjatha,
Mā candana samācāre rajojallaṃ adhārayi.
6285. Mā kāsiyāni dhāretvā kusacīramadhārayi,
Dukkho vāso araññasmiṃ mā hi tvaṃ lakkhaṇe gami.

6286. Tamabravi rājaputti maddi sabbaṅgasobhanā,
Nāhaṃ taṃ sukhamiccheyyaṃ yaṃ me vessantaraṃ vinā.

6287. Tamabravī mahārājā sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhano,
Iṅgha maddī nisāmehi mane ye honti dussabhā.

6288. Bahu kīṭā paṭaṃgā ca makasā madhumakkhikā,
Tepi taṃ tattha hiṃseyyuṃ taṃ te dukkhataraṃ siyā.

[PTS Page 507] [\q 507/]
6289. Apare passa santāpe nadinupanisevite,
Sappā ajagarā nāma avisā te mahabbalā.

6290. Te manussaṃ migaṃ vāpi api māsantamāgataṃ,
Parikkhipitvā bhogehi vasamānenanti antano.

6291. Aññepi kaṇhajaṭino acchā nāma aghammigā,
Na tehi puriso diṭṭho rukkhamāruyha muccati.

6292. Saṅghaṭṭayantā siṅgāni tikkhaggāni pahārino.
Mahisā vicarantettha nadiṃ sotumbaraṃ pati.

6293. Disvā migānaṃ yuthānaṃ gavaṃ sañcarataṃ1- vane,
Dhenuva vacchagiddhāva kathaṃ maddi karissasi.

6294. Disvā sampatite ghore dummaggesu plavaṅgame,
Akhettaññāya te maddi bhavitante2 mahabbhayaṃ.

1. Sañcavaratha - machasaṃ 2. Bhavissate - machisaṃ bhavissante - syā

[BJT Page 384] [\x 384/]
6295. Yā tvaṃ sivāya sutvāna muhuṃ uttasase pure,
Sā tvaṃ vaṅkaṃ anuppantā kathaṃ maddi karissasi.

6296. hite majjhantike kāle santisinnesu1- pakkhisu,
Sanateva brahāraññaṃ tattha kiṃ gantumicchasi.

6297. Tamabravi rājaputti maddi sabbaṅgasobhanā,
Yāni etāni akkhāsi vane paṭibhayāni me;
Sabbāni abhisambhossaṃ gacchaññeva rathesabha.

[PTS Page 508] [\q 508/]
6298. Kāsaṃ kusaṃ poṭakilaṃ usīraṃ muñajabbabajaṃ.
Urasā panudahessāmi nāssa hessāmi dunnayā.

6299. Bahuhi vata cariyāhi kumāri vindate patiṃ,
Udarassuparodhena gohanubbeṭhanena ca.

6300. Aggissa paricariyāya udakummujjanena ca,
Vedhammaṃ2- kaṭukaṃ loke gacchaññeva rathesabha.
6301. Apissā hoti appatto ucchiṭṭhamapi bhuñjituṃ,
Yo naṃ hatthe gahetvāna akāmaṃ parikaḍḍhati;
Vedhammaṃ kaṭukaṃ loke gacchaññeva rathesabha.

6302. Kesaggahaṇamukkhepā bhumyā va parisumbhanā,
Datvā ca no pakkamati bahuṃ dukkhaṃ anappakaṃ;
Vedhammaṃ kaṭukaṃ loke gacchaññeva rathesabha.

6303. Sukkacchavī vedhaverā datvā subhagamānino,
Akāmaṃ parikaḍḍhanti ulukaññeva vāyasā;
Vedhammaṃ kaṭukaṃ loke gacchaññeva rathesabha.

6304. Api ñātikule phīte kaṃsapajjotane vasaṃ,
Nevātivākyaṃ3- na labhe bhātuhi sakhikāhi- ca;
Vedhammaṃ kaṭukaṃ loke gacchaññeva rathesabha.

6305. Naggā nadī anudakā naggā raṭṭhaṃ arājikaṃ,
Itthipi vidhavā naggā yassāpi dasa hātaro;
Vedhammaṃ kaṭukaṃ loke gacchaññeva rathesabha.

1. Sannisicesu - machasaṃ 2. Vedhabyaṃ - machasaṃ 3. Vābhivākyaṃ na labhetha - machasaṃ
4. Sakhinihi ca - machasaṃ

[BJT Page 386] [\x 386/]
6306. Dhajo rathassa paññāṇaṃ dhumo paññāṇamaggino,
Rājā raṭṭhassa paññāṇaṃ bhattā paññāṇamitthiyā;
Vedhammaṃ kaṭukaṃ loke gacchaññeva rathesabha.

6307. Yā daḷiddī daḷiddassa aḍḍhā aḍḍhassa kittimā, 1-
Taṃ ve devā pasaṃsanti dukkaraṃ hi karoti sā.

6308. Sāmikaṃ anukhandhīssaṃ sadā kāsāyavāsini,
Pathavyāpi abhejjantyā2- nicche vessantaraṃ vinā;
Vedhammaṃ kaṭukaṃ loke3-gacchaññeva rathesabha.

6309. Api sāgarapariyantaṃ pahuvittadharaṃ mahiṃ,
Nānāratanaparipuraṃ nicche vessantaraṃ vinā.

6310. Kathannu tāsaṃ bhadayaṃ sukharā vata itthiyo,
Yā sāmike dukkhitamhi sukhamicchanti attano.

6311. Nikkhamante mahārāje sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhane,
Tamahaṃ anubandhissaṃ sabbakāmadado hi me.

[PTS Page 509] [\q 509/]
6312. Tamabravī mahārājā maddiṃ sabbaṅgasobhanaṃ,
Ime te daharā puttā jālī kaṇhājinā cubho;
Nikkhippa lakkhaṇe gaccha mayaṃ te posiyāmase.

6313. Tamabravī rājaputti maddi sabbaṅgasobhanā,
Piyā me puttakā deva jālī kaṇahājinā cubho;
Tyambhaṃ tattha ramessanti araññe jivasokinaṃ.

[PTS Page 510] [\q 510/]
6314. Tamabravī mahārājā sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhano,
Sālīnaṃ odanaṃ bhutvā suciṃ maṃsupasecanaṃ;
Rukkhaphalāni bhuñjantā kathaṃ kāhanti dārakā.

6315. Bhatvā sataphale kaṃse sovaṇeṇa satarājike,
Rukkhaphalāni bhuñjantā kathaṃ kāhanti dārakā.

6316. Kāsiyāni ca dhāretthā khomakodumbarāni ca, 4-
Rukkhaphalāni bhuñjantā kathaṃ kāhanti dārakā.

1. Kittimaṃ - machasaṃ 2. Abhijjantā - machasaṃ 3. Vedhabyā kaṭukittiyā - machasaṃ, syā 4.
Koṭumbarāni ca - machasaṃ

[BJT Page 388] [\x 388/]
6317. Vayhāhi pariyāyitvā sivikāya rathena ca,
Pattikā paridhāvantā kathaṃ kāhanti dārakā.

6318. Kūṭāgāre sayitvāna nivāte phussitaggale,
Sayantā rukkhamulasmiṃ kathaṃ kāhanti dārakā.

6319. Pallaṅkesu yasitvāna gonake cittasatthate,
Sayantā tiṇasanthāre kathaṃ kāhanti dārakā.

6320. Gandhakena vilimpitvā agarū1- candanena ca,
Rajojallini dhārentā kathaṃ kāhanti dārakā.

6321. Camarīmorabhatthehi vijitaṅgā sukhedhitā,
Daṭṭhā2- ḍaṃsehi makasehi kathaṃ kāhanti dārakā.

6322. Tamabravi rājaputti maddi sabbaṅgasobhanā,
Mā deva paridevesi mā ca tvaṃ vimano ahu;
Yathā mayaṃ bhavissāma tathā hessanti dārakā.

6323. Idaṃ vatvāna pakkāmi maddī sabbaṅgasobhanā,
Sivimaggena anvesi putte ādāya pakkhaṇā.

[PTS Page 511] [\q 511/]
6324. Tato vessantaro rājā dānaṃ datvāna khattiyo,
Pitu mātu ca vanditvā katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ.

6325. Catuvāhiṃ rathaṃ yuttaṃ sīgha3- māruyha sandanaṃ,
Ādāya puttadārañca vaṅkaṃ pāyāsi pabbataṃ.

6326. Tato vessantaro rājā yenāsi bahuko jano,
Āmanta kho taṃ
6327. Isagha maddi nisāmehi rammarūpaṃva4- dissati,
Āvāso siviseṭṭhassa pettikaṃ bhavanaṃ mama.

[PTS Page 512] [\q 512/]
6328. Taṃ brāhmaṇā anavagamuṃ te taṃ asse ayācisuṃ,
Yācito paṭipādesi catunnaṃ caturo bhaye.

6329. Iṅgha maddī nisāmehi cittarūpaṃva dissati,
Migā rohicacavaṇṇe dakkhiṇassā vahanti maṃ.

1. Aggalu - machasaṃ, syā 2. Phuṭṭhā - machasaṃ, syā 3. Siṅgha - machasaṃ
4. Rammaṃ puraṃva - machasaṃ

[BJT Page 390] [\x 390/]
6330. Athettha pañcamo āga1- so taṃ rathamayācatha,
Tassa taṃ yācitodāsi nacassupahato mano.

6331. Tato vessantaro rājā oropetvā2- sakaṃ janaṃ,
Assāsayī assarathaṃ brāhmaṇassa dhanesino.

[PTS Page 513] [\q 513/]
6332. Tvaṃ maddi kaṇhājinaṃ gaṇha3- lahukā esā kaṇiṭṭhikā,
Ahaṃ jāliṃ gaṇhissāmi garuko bhātiko hi so.

6333. Rājā kumāraṃ ādāya rājaputti ca dārikaṃ,
Sammodamānaṃ pakkāmuṃ4- aññamaññapiyaṃvadā.
- Dānakaṇḍaṃ niṭṭhitaṃ -

6334. Yadi keci manujā etti anumagge paṭipathe,
Maggaṃ te paṭipucchāma kuhiṃ vaṅkatapabbato.

6335. Te tattha ambhe passitvā karuṇaṃ paridevayuṃ,
Dukkhaṃ te paṭivedenti dūre vaṅkatapabbato.

6336. Yadi passanti pavane dārakā phalite5- dume,
Tesaṃ phalānaṃ hetuhi uparodanti dārakā.

6337. Rodante dārake disvā ubbiggā6- vipulā dumā,
Sayamevonamitvāna upagacchanti dārake.

6338. Idaṃ accherakaṃ disvā abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ,
Sādhukāraṃ pavattesi maddī sabbaṅgasobhanā.

6339. Accheraṃ vata lokasmiṃ abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ,
Vessantarassa tejena sayamevonatā dumā.

[PTS Page 514] [\q 514/]
6340. Saṅkhipiṃsu pathaṃ yakkhā anukampāya dārake,
Nikkhantadivaseneva cetaraṭṭhaṃ upāgamuṃ.

6341. Te gantvā dīghamaddhānaṃ cetaraṭṭhamupāgamuṃ,
Idhaṃ phītaṃ janapadaṃ bahumaṃsasurodanaṃ.

1. Āgā - machasaṃ, syā 2. Otāretvā - machasaṃ 3. Kaṇhaṃ - machasaṃ, syā
4. Pakkamuṃ - machasaṃ 5. Phaline - machasaṃ 6. Ubbidadhā - machasaṃ

[BJT Page 392] [\x 392/]
6342. Cetiyā parikariṃsu disvā lakkhaṇamāgataṃ,
Sukhumāli vatayaṃ ayyā pantikā paridhāvati.

6343. Vayhāhi pariyāyitvā sivikāya ca khantiyā, 1-
Sājja maddī araññasmiṃ pattikā paridhāvati.

[PTS Page 515] [\q 515/]
6344. Taṃ disvā cetapāmokkhā rodamānā upāgamuṃ,
Kaccinnu deva kusalaṃ kacci deva anāmayaṃ;
Kacci pitā arogā te sivinañca anāmayaṃ.

6345. Ko te balaṃ mahārāja konu te rathamaṇḍalaṃ,
Anasasako arathako dīghamaddhānamāgato;
Kacci nāmintehi2- pakato anuppattosimaṃ disaṃ.

6346. Kusalaṃ ceva me sammā atho sammā anāmayaṃ,
Atho pitā arogo me sivinañca anāmayaṃ.

6347. Ahaṃ hi kañajaraṃ dappaṃ īsādantaṃ urūḷabhavaṃ,
Khettañca sabbayuddhānaṃ sabbasetaṃ gajuttamaṃ.

6348. Paṇḍukambalasañachannaṃ pabhinnaṃ sattumaddanaṃ,
Dantiṃ savāḷavijaniṃ setaṃ kelāsasādisaṃ.

6349. Sasetecchannaṃ saupatheyyaṃ3- sāthabbanaṃ sahatthipaṃ,
Aggayānaṃ rājavāhiṃ brāhmaṇānaṃ adāsabhaṃ, 4-

6350. Tasmiṃ sivayo kuddhā pitā ca apahato mano,
Avaruddhati5- maṃ rājā vaṅkaṃ gacchāmi pabbataṃ;
Okāsaṃ sammā6- jānātha vane yattha vasāmase.

[PTS Page 516] [\q 516/]
6351. Svāgatante mahārāja atho te adurāgataṃ,
Issarosi anuppatto yaṃ idhatthi pavedaya,

6352. Sākaṃ bhisaṃ madhuṃ maṃsaṃ suddhaṃ sālinamodanaṃ,
Paribhuñaja mahārāja pāhuno nosi āgato.

1. Rathenava - machasaṃ, syā 2. Kaccā mittehi - machasaṃ, syā vi
3. Saupadheyyaṃ - machasaṃ 4. Adā gajaṃ - machasaṃ 5. Avaruddhayi - machasaṃ, vi
6. Samma - machasaṃ


[BJT Page 394] [\x 394/]

6353. Paṭiggahitaṃ yaṃ dinnaṃ sabbassa agghiyaṃ kataṃ,
Avaruddhati maṃ rājā vaṅkaṃ gacchāmi pabbataṃ;
Okāsaṃ sammā jānātha vane yattha vasāmase.

6354. Idheva tāva acchassu cetaraṭṭhe rathesabha,
Yāva cetā gamissanti rañño santika yācituṃ
Nijjhāpetuṃ mahārājaṃ sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ.

6355. Taṃ taṃ cetā purakkhatvā1- patitā laddhapaccayā, paricāretvāna2- gacchanti evaṃ
jānāhi khattiya.

6356. Mā vo ruccittha gamanaṃ rañño santika yācituṃ
Nijjhāpetuṃ mahārājaṃ rājā tattha na issaro.

6357. Accuggatāhi sivayo balatthā negamā ca ye,
Te phadhaṃsetumicchanti rājānaṃ mama kāraṇā.

[PTS Page 517] [\q 517/]
6358. Sace esā pavattettha raṭṭhasmiṃ raṭṭhavaḍḍhana,
Idheva rajjaṃ kārehi cetehi parivārito

6359. Iddhaṃ phitañcidaṃ raṭṭhaṃ iddho janapado mahā
Matiṃ karohi tvaṃ deva rajjassamanusāsituṃ.

6360. Na me chando mati atthi rajjassamanusāsituṃ,
Pabājitassa raṭṭhasmā cetaputtā suṇātha me.

6361. Atuṭṭhā sivayo assu3- balatthā4- negamā ca ye,
Pabbājitassa raṭṭhasmā cetā rajjebhisecayuṃ.

6362. Asammodiyampi vo assa accantaṃ mama kāraṇā,
Sivinaṃ bhaṇḍanañcāpi viggaho me na ruccati.

6363. Athassa bhaṇḍanaṃ ghoraṃ sampahāro anappako,
Ekassa kāraṇā mayhaṃ hiṃseyyuṃ bahuke jane5-

1. Purakkhitvā - machasaṃ 2. Paricāritvāna - machasaṃ 3. Āsuṃ - machasaṃ
4. Balaggā - machasaṃ, syā 5. Bahuko jano - machasaṃ, vi.

[BJT Page 396] [\x 396/]
6364. Paṭiggahitaṃ yaṃ dinnaṃ sabbassa agghiyaṃ kataṃ,
Avaruddhati maṃ rājā vaṅkaṃ gacchāmi pabbataṃ;
Okāsaṃ sammā jānātha vane yattha vasāmase.

[PTS Page 518] [\q 518/]
6365. Taggha te mayamakkhāma yathāpi kusalā tathā,
Rājisi yattha sammānti āhutaggī samāhitā.

6366. Esa selo mahārāja pabbato gandhamādano,
Yattha tvaṃ saha puttehi saha bhariyāya vacchasi. 1-

6367. Taṃ cetā anusāsiṃsu assunettā rudammukhā,
Ito gaccha mahārāja ujuṃ2- yenuttarāmukho.

6368. Atha dakkhisi bhaddante vipulaṃ3- nāma pabbataṃ,
Nānādumagaṇākiṇṇaṃ sītacchāyaṃ manoramaṃ4-

6369. Tamatikkamma bhaddanena atha akkhisi āpakaṃ, 5-
Nadiṃ ketumatiṃ nāma gambhīraṃ girigabbharaṃ.

6370. Puthulomamacchākiṇṇaṃ supatitthaṃ mahodikaṃ, 6-
Tattha nāhātvā vipitvā ca assāsetvā ca puttake.

6371. Atha dakkhisi bhaddanena nigrodhaṃ madhuvipphalaṃ, 7-
Rammake sikhare jātaṃ sitacchāyaṃ manoramaṃ.

6372. Atha dakkhisi bhaddante nālikaṃ nāma pabbataṃ,
Nānādijaṇākiṇṇaṃ selaṃ kimpurisāyutaṃ.

6373. Tassa uttarapubbena mucalindo nāma so saro,
Puṇḍarikehi sañachanto setasogandhiyehi ca.

6374. So vanaṃ meghasaṅkāsaṃ dhuvaṃ haritasaddalaṃ,
Sihovāmisapekkhiva vanasaṇḍaṃ vigāhaya;
Puppharukkhehi sañachannaṃ phalarukkhehi cuhabhaṃ.

1. Gaca si - machasaṃ 2. Ujajuṃ - aṭṭhakathā. 3. Vepullaṃ - machasaṃ, syā
4. Rammaṃ - machasaṃ 5. Āpagaṃ - machasaṃ, syā 6. Madhuvimpalaṃ - machasaṃ

[BJT Page 398] [\x 398/]
6375. Tattha bindussarā vaggu nānāvaṇṇā bahu dijā,
Kujantamupakujanti1- utu sampupphite duma.

6376. Gantvā girividuggānaṃ nadinaṃ pabhavāni ca,
So dakkhasi pokkharaṇiṃ karañajakakudhāyutaṃ2-

6377. Puthulomamacchākiṇṇaṃ supatitthaṃ mahodikaṃ,
Samañca caturassañca sādhuṃ appaṭigandhiyaṃ.

6378. Tassā uttarapubbena paṇṇasālaṃ amāpaya, 3-
Paṇṇasālaṃ amāpetvā uñachācariyāya īhatha.
- Vanappavesanakhaṇḍaṃ niṭṭhitaṃ. -

[PTS Page 521] [\q 521/]
6379. Ahu cāsi kaliṅgesu jujako nāma brāhmaṇo,
Tassāsi daharā bhariyā nāmenāmittatāpanā.

6380. Tā naṃ tattha gatāvocuṃ nadīudakahārikā, 4-
Thiyo naṃ paribhāsiṃsu samāgantvā kutubhalā.

6381. Amittā nūna te mātā amitto nūna te pitā
Ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu evaṃ dahariyaṃ satiṃ.

6382. Abhitaṃ5- vata te ñāti mantayiṃsu rabhogatā,
Ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu evaṃ dahariyaṃ satiṃ.

6383. Dukkaraṃ6- vata te ñāti mantayiṃsu rabhogatā,
Ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu evaṃ dahariyaṃ satiṃ.

6384. Pāpakaṃ vata te ñāti mantayiṃsu rabhogatā,
Ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu evaṃ dahariyaṃ satiṃ.

6385. Amanāpaṃ vata te ñāti mantayiṃsu rabhogatā,
Ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu evaṃ dahariyaṃ satiṃ.

1. Kujanta mupakujjanti - aṭṭhakathā 2. Kharañaja - machasaṃ 3. Mamāpaya - machasaṃ
4. Bhāriyā - machasaṃ, vi 5. Abhinaṃ - machasaṃ, syā vi 6. Dukkaṭaṃ - machasaṃ, vi
[BJT Page 400] [\x 400/]
[PTS Page 522] [\q 522/]
6386. Amanāpavāsaṃ vasasi jiṇṇena patinā saha,
Yā tvaṃ vasasi jiṇṇassa matante jīvitā maraṃ.

6387. Na hi nūna tuyhaṃ kalyāṇi pitā mātā ca sobhane,
Aññaṃ bhattāraṃ vindiṃsu ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu;
Evaṃ dahariyaṃ satiṃ.

6388. Duyayiṭṭhaṃ te navamiyaṃ akataṃ aggihuttakaṃ,
Ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu evaṃ dahariyaṃ satiṃ.

6389. Samaṇe brāhmaṇe nūna brahmacariyaparāyaṇe,
Sā tvaṃ loke abhisapi silavante bahussute;
Yā tvaṃ vasasi jiṇṇassa evaṃ dahariyaṃ satiṃ.

6390. Na dukkhaṃ abhinā daṭṭhaṃ na dukkhaṃ sattiyā hataṃ,
Tañca dukkhañca tippañca1- yaṃ passe jiṇṇakaṃ patiṃ.
6391. Natthi khiḍḍā natthī rati jiṇṇena patinā saha,
Natthī allāpasallapo jagghitampi2- na sohati.

6392. Yadā ca daharo daharā mantayanti rabhogatā,
Sabbesaṃ sokā nassanti3- ye keci hadayanissitā.

6393. Daharā tvaṃ rupavati purisānaṃ abhipatthitā,
Gaccha ñāti kule accha kiṃ jiṇṇo ramayissati.

[PTS Page 523] [\q 523/]
6394. Na te brāhmaṇa gacchāmi nadiṃ adakahāriyā,
Thiyo maṃ paribhāsanti tayā jiṇṇena buhmaṇa.

6395. Mā me tvaṃ akarā kammaṃ mā me udakamāhari,
Ahaṃ udakamāhissaṃ mā hoti kupitā ahu.

6396. Nāhaṃ kamhi kule jātā yaṃ tvaṃ udakamāhare,
Evaṃ brahmaṇa jānāhi na te vacchāmahaṃ ghare.

6397. Sace me dāsaṃ dāsiṃ vā nānayisassi brāhmaṇa,
Evaṃ brahmaṇa jānāhi na te vacchāmi santike.

1. Tibbañca - machasaṃ 2. Jagghītumpi 3. Sabbe sokā vinassanti - syā sabbā sokā - machasaṃ

[BJT Page 402] [\x 402/]
6398. Natthi me sippaṭaṭhānaṃ vā dhanaṃ dhaññacca brāhmaṇīṃ,
Kutohaṃ dāsaṃ dāsiṃ vā ānayissāmi bhotiyā;
Ahaṃ hotiṃ upaṭṭhissaṃ mā hoti kupitā ahu.

6399. Ehi te abhamakkhissaṃ yathā me vacanaṃ sutaṃ, 1-
Esa vessantaro rājā vaṅke vasati pabbate.

6400. Taṃ tvaṃ gantvāna yācassu dāsaṃ dāsiṃ ca brāhmaṇa,
So te dassati yācito dāsaṃ dāsiñca khattiyo
6401. Jiṇṇohamasami abalo dīgho vaddhā suduggamo,
Mā hoti paridevesi2- mā ca tvaṃ vimanā ahu;
Ahaṃ bhotiṃ upaṭṭhissaṃ mā bhoti kupitā ahu.

[PTS Page 524] [\q 524/]
6402. Yathā agantvā saṅgāmaṃ ayuddhova parājito,
Evameva tuvaṃ brahme agananvā parājito.

6403. Sace me dāsiṃ vā nānayissasi brāhmaṇa,
Evaṃ brahmaṇa jānāhi na te vacchāmahaṃ ghare,
Amanapaṃ te karissāmi taṃ te dukkhaṃ bhavissati.

6404. Nakkhatte utupabbesu3- yadā maṃ dakkhasi laṅkataṃ,
Aññehi saddhīṃ ramamānaṃ taṃ te dukkhaṃ bhavissati.

6405. Adassanena mayhaṃ te jiṇṇassa paridevato
Bhiyo vaṅkā ca palitā bahu bhessanti brāhmaṇā.

6406. Tato so brāhmaṇo bhīto brāhmaṇiyā vasānugo,
Aṭṭito kāmarāgena brāhmaṇiṃ etadabravi.

6407. Pātheyyaṃ me karohi tvaṃ saṅkulyā saguḷāni ca, 4-
Madhupiṇḍikā ca sukatāyo sattubhattañca brāhmaṇi.

6408. Ānayissaṃ methunake ubhe dāsakumārake,
Te taṃ paricarissanti rattindivamatanditā.

[PTS Page 525] [\q 525/]
6409. Idaṃ vatvā brahmabandhu paṭimuñci upāhanā,
Tato so mantayitvāna bhariyaṃ katvā padakkhiṇaṃ.

1. Suṇaṃ - machasaṃ 2. Paṭidevesi - machasaṃ 3. Utupubbesu - machasaṃ
4. Saṃgulā sakalāniva - machasaṃ

[BJT Page 404] [\x 404/]
6410. Pakkāmi so ruṇṇamukho brāhmaṇo sahitabbato,
Sivinaṃ nagaraṃ phītaṃ dāsapariyesanaṃ caraṃ.

6411. So tattha gananvā avaca ye tatthāsuṃ samāgatā,
Kuhiṃ vessantaro rājā kattha passemu khattiyaṃ.

6412. So jāno taṃ vavacāsi1- ye tatthāsuṃ samāgatā,
Tumebhahi brahme pakato atidānena khattiyo;
Pabbājito sakā raṭṭhā vaṅke vasati pabbate.

6413. Tumbhihi brahme pakato atidānena khattiyo,
Ādāya puttarañca vaṅke vasati pabbate.

6414. So codito brāhmaṇiyā brāhmaṇo kāmagiddhimā,
Aghaṃ taṃ patisevittha;
Vane vāḷamigākiṇṇe khaggadipinisevite.

6415. Ādaya kheluvaṃ daṇḍaṃ agginuttaṃ kamaṇḍaluṃ,
So pāvisi brahāraññaṃ yattha assosi kāmadaṃ.

6416. Taṃ paviṭṭhaṃ brahāraññaṃ kokā naṃ parivārayuṃ,
Vikkandi so vippanaṭṭho dūre panthā apakkami.

6417. Tato so brāhmaṇo gantvā bhogaluddo asaññato,
Vaṅkassoharaṇe naṭṭho,
"(Sunakhehi parivārito rukkhasamiñca nisinnova);
Imā gāthā abhāsatha.

[PTS Page 526] [\q 526/]
6418. Ko rājaputtaṃ nisābhaṃ jayantamaparājitaṃ,
Bhaye khemassa dātāraṃ ko me vessantaraṃ vidu.

6419. Yo yācataṃ patiṭṭhāsi bhūtānaṃ dharaṇirica,
Dharaṇupamaṃ mahārājaṃ ko me vessantaraṃ vidu.

6420. Yo yācataṃ gatī āsi savantinaṃva sāgaro,
Udadhupamaṃ2-mahārājaṃ ko me vessantaraṃ vidu.

6421. Kalyāṇatitthaṃ sucimaṃ situdakaṃ manoramaṃ,
Puṇḍarikehi saṃchannaṃ yuttaṃ kiñajakkhareṇunā;
Rahadupamaṃ mahārājaṃ ko me vessantaraṃ vidu.

1. Te jātā taṃ avaciṃsu - machasaṃ 2. Tathupamaṃ - machasaṃ 3. Sarupamaṃ - machasaṃ
"Imaṃ pādadacayaṃ sabbattha potthakesu na dissati.

[BJT Page 406] [\x 406/]
6422. Assanthavaṃ pathe jātaṃ sitacchāyaṃ manoramaṃ,
Santānaṃ vissame1-tāraṃ kilantānaṃ paṭiggahaṃ;
Tathupamaṃ mahārājaṃ ko me vessantaraṃ vidu.

6423. Nigrodhaṃva pathe jātaṃ sitacchāyaṃ manoramaṃ,
Santānaṃ vissametāraṃ kilantānaṃ paṭiggahaṃ;
Tathupamaṃ mahārājaṃ ko me vessantaraṃ vidu.

6424. Asambaṃ ica pathe jātaṃ sitacchāyaṃ manoramaṃ,
Santānaṃ vissametāraṃ kilantānaṃ paṭiggahaṃ;
Tathupamaṃ mahārājaṃ ko me vessantaraṃ vidu.

6425. Sālaṃ ica pathe jātaṃ sitacchāyaṃ manoramaṃ,
Santānaṃ vissametāraṃ kilantānaṃ paṭiggahaṃ;
Tathupamaṃ mahārājaṃ ko me vessantaraṃ vidu.

6426. Dumaṃ iva pathe jātaṃ sitacchāyaṃ manoramaṃ,
Santānaṃ vissametāraṃ kilantānaṃ paṭiggahaṃ;
Tathupamaṃ mahārājaṃ ko me vessantaraṃ vidu.

6427. Evañca me vilapato paviṭṭhassa brahāvane,
Ahaṃ jānanti yo vajjā nandiṃ so janaye mamaṃ2-

6428. Evañca me vilapato paviṭṭhassa brahāvane,
Ahaṃ jānanti yo vajjā (vessantaranivesanaṃ;)
Tāya so ekaccāya pasave puññaṃ anappakaṃ.

[PTS Page 527] [\q 527/]
6429. Tassa ceto paṭissosi araññe luddako caraṃ, 3-
Tumbhehi buhme pakato atidānena khantiyo;
Pabbājito sakā raṭṭhā vaṅke vasati pabbate.

6429. Tumbhehi buhme pakato atidānena khantiyo;
Ādāya puttadārañca vaṅke vasati pabbate.
.
6430. Akiccakārī dummedho raṭṭhā viva4-namāgato,
Rājaputtaṃ gavesanto bako macchamivodake.

1. Visame - machasaṃ, syā 2. Mama - machasaṃ syā 3. Luddagocaro - machasaṃ, syā 4.
Pavana - machasaṃ

[BJT Page 408] [\x 408/]
6432. Tassa tyāhaṃ na dassāmi jīvitaṃ idha brahmaṇa,
Ayaṃ hi te1- mayā nutto saro pāssati2- lohitaṃ.

6433. Siro te vajjhayitvāna3- hadayaṃ chetvā sabandhanaṃ,
Panthasakuṇaṃ4- yajissāmi tuyhaṃ maṃsena brahmaṇaṃ.

6434. Tuyhaṃ maṃsena daina matthakena ca brāhmaṇa
Ahutiṃ paggahessāmi chetvāna hadayaṃ tava.

6435. Taṃ me suyiṭṭhaṃ suhutaṃ tuyhaṃ maṃsena brāhmaṇa,
Na ca tvaṃ rājaputtassa bhariyaṃ putte ca nessasi.

[PTS Page 528] [\q 528/]
6436. Avajjho brāhmaṇo duto cetaputta suṇohi me,
Tasmā hi dutaṃ na hananti esa dhammo sanantano.

6437. Nijjhattā sivayo sabbe pitā naṃ daṭṭhumicchati,
Mātā ca dubbalā tassa acirā cakkhuni jiyare.

6438. Tesāhaṃ pahito duto cetaputta suṇohi me,
Rājaputtaṃ nayissāmi yadi jānāsi saṃsa5- me.

6439. Piyassa me piyo duto puṇṇapattaṃ dadāmi te,
Imañca madhuno tumbaṃ migasatthīñca6- brāhmaṇa;
Tañca te desamakkhissaṃ yattha sammati kāmado.
- Jujakapabbaṃ niṭṭhitaṃ -

6440. Esa selo mahābrahme pabbato gandhamādano,
Yattha vessantaro jārā saha puttehi sammati.

6441. Dhārento brāhmaṇaṃ vaṇṇaṃ āsañca masaṃ jaṭaṃ,
Cammavāsi chamā seti jātavedaṃ namasasti.

6442. Ete nīlā padissanti nānāphaladharā dumā,
Uggatā abbhakūṭaṃ7- nīlā añajanapabbatā.

1. Ayañahi ke mayā - machasaṃ 2. Saro visasati - machasaṃ 3. Khajjhayitvāna - machaṃ 4.
Bandhasakuṇaṃ - machasaṃ 5. Saṃyame - machasaṃ 6. Migasanadhiñca - machasaṃ 7.
Abbhakūṭāva - machasaṃ syā vi.

[BJT Page 410] [\x 410/]
6443. Dhavassakaṇṇā khadirā sālā endanamāluvā,
Sampavedhanti vātena sakiṃ pitāva māṇavā.

6444. Upari dumapariyāyesu saṃgitiyova suyare,
Najjuhā kokilasaṅghā sampatanti dumā dumaṃ.

[PTS Page 529] [\q 529/]
6445. Avhayanteva gacchantaṃ sākhāpaṇṇa1- sameritā,
Amayanteva āgantuṃ modayanti nivāsinaṃ;
Yattha vessantaro rājā saha puttehi sammati.

6446. Dhārento brāhmaṇaṃ vaṇṇaṃ āsadañca masaṃjaṭaṃ, cammavāsi chamā seti jātavedaṃ
namassati.

6447. Ambā kapittha2- panasā sālā jambu vihitakā, 3-
Haritaki āmalakā assatthā khadarāni ca, 4-

6448. Cāru timbarukkhā cettha nigrodhā ca kapitthanā,
Madhu madhukā thevanti nice pakkā cudhumbarā.

6449. Pārevatā bhaveyyā ca muddikā ca madhutthikā, 5-
Madhuṃ anelakaṃ tattha sakamādāya bhuñjare.

6450. Aññettha pupphitā ambā aññe tiṭṭhanti domilā,
Aññe āmā ca pakkā ca bhekavananā6- tadubhayaṃ.

6451. Athettha heṭaṭhā puraso ambapakkāni gaṇhati,
Āmāni ceva pakkāni vannagandharasuttame7-

6452. Ateva8- me acchariyaṃ hiṅkāro paṭibhāti maṃ,
Devānamiva āvāso sobhati nandanupamo.

6453. Vibhedikā nāḷīkerā khajajurīnaṃ brahāvane,
Mālāva ganthitā ṭhanti dhajaggāneva dissare;
Nānāvaṇeṇahi pupphehi nabhaṃ tārācitāmiva.

[PTS Page 530] [\q 530/]
6454. Kuṭaji kuṭṭhatagarā9- pāṭaliyo ca puppitā,
Punanāgā giripunnāgā koviḷārā ca pupphitā.

1. Sākhāpatta - machasaṃ syā vi 2. Kapiṭṭhā - machasaṃ 3. Vibhedakā - machasaṃ, syā
4. Padarānica - machasaṃ 5. Madhuntikā - machasaṃ 6. Siṅgavaṇṇa - machasaṃ syā
7. Rasuttamā - machasaṃ 8. Tatheva - machasaṃ 9. Kuṭajā kuṭaṭhanaggarā - machasaṃ
kuṭaji
[BJT Page 412] [\x 412/]
6455. Uddālakā somarukkhā agaru1-bhalliyo bahu,
Puttajivā2- ca kakudhā3- asanā cettha pupphitā.

6456. Kuṭajā salalā nipā kosambalakhujā dhavā,
Sālā ca pupaphitā tattha palālakhalasannibhā4-

6457. Tassāvidure pokkharaṇi bhumibhāge manorame,
Padumuppalasañachannā devānamiva nandane.

6458. Athettha puppharasamattā kokilā mañajubhāṇikā,
Abhinādenti pavanaṃ5- utusampupphite dume.

6459. Bhassanti makarandehi6- pokkhare pokkhare madhu,
Athettha vātā vāyanti dakkhiṇā atha pacchimā;
Padumakiñajakkhareṇuhi okiṇṇo hoti assamo.

6460. Thulā siṅghāṭakā vettha saṃsādiyā pasādiyā, 7-
Macchakacchapavyāviddhā bahu cettha mupayānakā;
Madhuṃ bhiṃsehi savati khiraṃ sappi mulālihi8-

6461. Surabhi taṃ vanaṃ vāti nānāgandhasameritaṃ, 9-
Sammaddateva gandhena pupphasākhāhi taṃ vanaṃ;
Bhamarā pupphagandhena samantāmabhināditā.

6462. Athettha sakuṇā santi nānāvaṇṇā bahū dijā,
Modanti saha bhariyāhi aññamaññaṃ pakujino.

6463. Nandikā jivaputtā ca jiva puttā ca piyā ca no,
Piyā puttā piyā nandā dijā pokkharaṇigharā.

6464. Mālāva ganthitā ṭhanti dhajaggāneva dissare,
Nānāvaṇeṇahi pupphehi kusalehi sugandhikā;
Yattha vessantaro rājā saha puttehi sammati.

6465. Dhārento brāhmaṇaṃ vaṇaṇaṃ āsadaṃ ca masaṃ jaṭaṃ,
Cammāsi chamā seti jātavedaṃ namassati.

1. Aggalu - machasaṃ 2. Puṭajivā - machasaṃ 3. Kukkuṭā - syā
4. Santāhā - machasaṃ 5. Taṃ vanaṃ - machasaṃ, syā 6. Makarantehi - machasaṃ
7. Saṃsāriyapasāriyā - machasaṃ 8. Sabbimuḷārihi - machaṣaṃ 9. Samodikā - machasaṃ

[BJT Page 414] [\x 414/]
[PTS Page 531] [\q 531/]

6466. Idañca me sattubhattaṃ madhunā paṭisaṃyutaṃ,
Madhupiṇḍikā ca sukatāyo sattubhattaṃ dadāmi te.

6467. Tuyheva sambalaṃ hotu nāhaṃ icchāmi sambalaṃ,
Itopi brāhma gaṇhāhi gaccha brāhma yathāsukhaṃ.

[PTS Page 532] [\q 532/]
6468. Ayaṃ ekapadi eti ujuṃ gacchati assamaṃ,
Isipi accuto tattha paṅkadanto rajassiro;
Dhārento brāhmaṇaṃ vaṇṇaṃ āsadañca samañajaṭaṃ.

6469. Cammavāsi chamā seti jātavedaṃ namassati,
Taṃ tvaṃ gantvāna pucchassu so te maggaṃ pavakkhati.
6470. Idaṃ sutvā brahmakhandhu cetaṃ katvā padakkhiṇaṃ,
Udaggacitto pakkāmi yenāsi accuto1- isi
- Cuḷavanavaṇṇanā niṭṭhitā. -

6471. Gacchanto so bhāradvājo addasā accutaṃ isiṃ,
Disvānaṃ taṃ bhāradvājo sammodi isinā sabha.

6472. Kaccinnu bhoto kusalaṃ kacci bhoto anāmayaṃ,
Kacci uñechana yāpesi kacci mūlaphalā bahu.

6473. Kacci ḍaṃsā ca makasā ca appameva siriṃsapā, 2-
Vane vāḷamigākiṇeṇa kacci hiṃsā na vijjati.

6474. Kusalañceva me brahme atho brahme anāmayaṃ,
Atho uñechana yāpemi atho mulaphalā bahu.

6475. Atho ḍaṃsā ca makasā ca appameva siriṃsapā-
Vane vāḷamigākiṇeṇa hiṃsā mayhaṃ na vijjati.

6476. Bahuti cassa pugāni assame vasato3- mama, nābhijānāmi uppannaṃ ābādhaṃ
amanoramaṃ.

6477. Svāgaṃ te mahābrahme atho te adurāgataṃ.
Anto pacisa bhaddante pāde pakkhālayassu te.

6478. Tindukāni piyālāni madhuke kāsumāriyo,
Phalāni khuddakappāni bhuñja brahme varaṃ varaṃ.

1. Maccuto - machasaṃ 2. Sarisapā - machasaṃ 3. Samamato - machasaṃ

[BJT Page 416] [\x 416/]
6479. Idampi pānīyaṃ sītaṃ ābhataṃ girigabbharā,
Tato piva bahābrahme sace tvaṃ abhikaṅkhasi.

[PTS Page 533] [\q 533/]
6480. Paṭiggahitaṃ yaṃ dinnaṃ sabbassa aggiyaṃ kataṃ,
Sañcajassa sakaṃ puttaṃ sivihi vippavāsitaṃ;
Tamabhaṃ dassanamāgato yadi jānāsi saṃsa me.

6481. Na bhavaṃ eti puññatthaṃ sivirājassa dassanaṃ,
Maññe bhavaṃ patthayati rañño bhariyaṃ patibbataṃ.

6482. Maññe kaṇhājinaṃ dāsiṃ jāliṃ dāsañca icchasi,
Athavā tayo mātāputte araññā netumāgato;
Na tassa bhogā vijjanti dhanaṃ dhaññañca brāhmaṇa.

6483. Akuddharūpāhaṃ bhoto nāhaṃ yācitumāgato,
Sādhu dassanamariyānaṃ santivāso sadā sukho.

6484. Adiṭṭhapubbo sivirājā sivihi vippavāsito,
Tamahaṃ dassanamāgato yadi jānāsi saṃsa me.

6485. Esa selo mahābrahme pabbato gandhamādano,
Yattha vessantaro rājā sahaputtehi sammati.

6486. Dhārento brāhmaṇaṃ vaṇṇaṃ āsadañca masaṃ jaṭaṃ,
Cammavāsi chamā seti jātavedaṃ namassati.

6487. Ete nilā padissanti nānāphaladharā dumā,
Uggatā abbhakūṭāva nīlā añajanapabbatā.

[PTS Page 534] [\q 534/]
6488. Dhavassakaṇṇā khadirā sālāphandanamāluvā,
Sampavedhanti vātena sakiṃ pitāva māṇavā.

6489. Upari dumapariyāyesu saṃgītiyova suyare,
Najjuhā kokilasaṅghā sampatanti dumā dumaṃ.
6490. Avbhayanteva gacchantaṃ sākhāpattasameritā, 1-
Ramayanteva āgantuṃ modayanti nivāsinaṃ;
Yattha vessantaro rājā sabha puttehi sammati.

1. Samiritā - machasaṃ

[BJT Page 418] [\x 418/]
6491. Dhārento brāhmaṇaṃ vaṇṇaṃ āsadañca masaṃ jaṭaṃ,
Cammavāsi chamā seti jātavedaṃ namassati.

6492. Karerimālā citatā bhumibhāge manorame,
Saddalāharitā bhumi na tatthuddhaṃsate rajo.

6493. Mayuragīvasaṅkāsā tulaphassasamupamā,
Tiṇāni nātivattanati samantā caturaṅgulā.

6494. Ambā jambu kapitthā ca nīce pakkā udumabarā,
Paribhogehi rukkhehi vanaṃ taṃ rativaḍḍhanaṃ.

6495. Veḷuriyavaṇṇupanibhaṃ macchagumbanisavitaṃ,
Suciṃ sugandhaṃ salilaṃ āpo tatthapi sandati.

6496. Tassāvidure pokkharaṇi bhumibhāge manorame,
Padumuppalasañachannā devānamiva nandane

6497. Tīṇi uppalajātāni tasmiṃ sarasi brahmaṇa,
Vicitra nilānekāni setā lohitakāni ca.

6498. Khomā ca tattha padumā setayogandhikehi ca,
Kalambakehi1- sañachanno mucalindo nāma so saro.

6499. Athettha padumā phullā apariyantāva2- dissare,
Gimbhā hemantikā phullā jaṇṇutagghāupattharā.

6500. Surabhī sampavāyanti vicintā pupphasanthatā,
Bhamarā pupphagandhena samantāmabhināditā.

[PTS Page 535] [\q 535/]
6501. Athettha udakantasmiṃ rukkhā tiṭṭhanti brāhmaṇa,
Kadambā pāṭali phullā kovilārā ca pupphitā.

6502. Aṅkolā kaccikārā ca pārijaññā ca pupphitā,
Vāraṇasāyanā rukkhā mucalindamabhito3- saraṃ.

6503. Sirīsā setapārīsā sādhu vāyanti padamakā,
Nigguṇḍī sirinigguṇḍī asanā cettha pupphitā.

1. Kalambanehi - machasaṃ 2. Pariyantāva - machasaṃ 3. Mubhato - machasaṃ. Vi.

[BJT Page 420] [\x 420/]
6504. Paṃgurā cakulā sālā1- sobhañjanā ca puppitā,
Ketakā kaṇikārā ca kaṇaverā ca pupphītā.

6505. Ajjunā ajjukaṇṇā ca mahānāmā ca pupphitā,
Sampupphitaggā2- tiṭṭhanti pajjalanteva kiṃsukā.
6506. Setapaṇṇi3- sattapaṇaṇā kadaliyo kusumbharā,
Dhanutakkāri pupphehi siṃsapāvaraṇehi4- ca.

6507. Acchivā sabalā rukkhā sallakiyo ca pupphitā.
Setagerū ca tagarā maṃsikuṭṭhā kulāvarā.

6508. Daharā ca rukkhā vuddhā ca akuṭilā vettha pupphitā,
Assamaṃ ubhato ṭhanti agyāgāraṃ samantato.

[PTS Page 536] [\q 536/]
6509. Athettha udakantasmiṃ bahujato phajjaṇiko,
Muggatiyo karatiyo sevālasiṃsakaṃ bahu.

6510. Uddapavantaṃ5- ulluḷitaṃ makkhikā bhiṃgujālakā,
Dāsimakacako6- cettha bahu nīvekalambakā.

6511. Phaḷambarakasañachantā rukkhā tiṭṭhanti brāhmaṇa,
Sattāhaṃ dhāriyamānānaṃ gandho tesaṃ na chijjati.

6512. Ubhato saraṃ mucalindaṃ pupphā tiṭṭhanti sobhatā, 7-
Indivarehi sañachannaṃ vanaṃ taṃ apasobhitaṃ8-
Aḍḍhamāsaṃ dhāriyamānānaṃ gandho tesaṃ na chijjati.

6513. Nilapupphi setavārī pupaphitā girikaṇṇikā;
Kaṭerukehi9- sañachannaṃ vanaṃ taṃ tulasibhi ca.

6514. Saddammateva gandhena pupphasākhāhi taṃ vanaṃ,
Bhamarā pupphagandhena samantāmabhināditā.

1. Paṃkulā bahulā selā - machasaṃ paṃkurā - syā 2. Suprapphītaggā - machasaṃ
3. Setavaṇaṇa - machasaṃ 4. Pāvaraṇehi - machasaṃ, si syā 5. Addhāpavattaṃ - syā vi 6.
Dāsimakuñajako - machasaṃ 7. Nāgaso - machasaṃ syā 8. Sobhati - machasaṃ 9.
Kalerukebbhi - machasaṃ, syā

[BJT Page 422] [\x 422/]
6515. Tiṇīkakkarujātāni1- tasmiṃ sarasi brāhmaṇa,
Kumbamantāni cekāni murajamattāni2- tā ubho.

6516. Athettha sāsapo bahuko3- nādiyo4- haritāyuto,
Asī tālāva tiṭṭhanti chejjā indivarā bahu.

6517. Appoṭā suriyavallī ca kāliyā5- madhugandhiyā,
Asokā mudayanti ca vallibho khuddapuppiyo.

6518. Koraṇḍakā anojā ca pupphitā nāgavallikā,
Rukkamāruyha tiṭṭhanti phullā kiṃsukavalliyo.

[PTS Page 537] [\q 537/]
6519. Kaṭeruhā ca vāsanti yuthikā6- madhugandhiyo,
Nilāyā sumanā bhaṇḍi sobhati padumuttaro.

6520. Pāṭali samuddakappāpi kaṇikārā ca pupphitā,
Hemajālāva dissanti rucirā aggisikhupamā.

6521. Yāni kāni7- puppāni thalajānudakāni ca,
Sabbani tattha dissanti evaṃ rammo mahodadhī.

6522. Athassā pokkharaṇiyā pahutā vārigocarā,
Rohitā naḷapi8- siṅgu kumbilā makarā susu.

6523. Madhu ca madhulaṭṭhi ca tālīsā ca piyaṅgukā,
Unnakā bhaddamuttā ca9- satapupphā10- ca lolupā.

6524. Surabhī ca rukkhā tagarā11- pahutā tuṅgavaṇṭakā, 12-
Padamakā naradā kuṭṭhā jhāmakā ca hareṇukā.

6525. Haliddakā gandhasilā hiriverā ca guggulā,
Vibhedikā13- corakā kuṭṭhā kappurā ca kaliṅgu ca14-

6526. Athettha sihavyagghā ca purisālu ca hatthiyo, 15-
Phaṇeyyā pasadā ceva rohiccā sarabhā migā.

1. Kaṇṇaru - machasaṃ 2. Mumumattāni - machasaṃ muramattāni - syā 3. Bahuso -
machasaṃ, syā 4. Nāriyo - machasaṃ 5. Koḷīyā - machasaṃ 6. Yodhikā - machasaṃ 7. Tānica
- machasaṃ 8. Kaḷape - machasaṃ 9. Kuṭaṇḍajābhaddamuṭṭhā - machasaṃ, duddajā - syā
10. Setapupphā - machasaṃ satta - machaṣaṃ, syā 11. Surabhimarukkhataggarā - machaṣaṃ
surabhīmarutagarā - syā 12. Bahukā tuṅgavallikā - machasaṃ syā 13. Vibhedakā - machasaṃ
14. Kaliṃbhukā - machasaṃ 15. Hatthayo - machasaṃ

[BJT Page 426] [\x 426/]
6527. Koṭṭhusuṇā sulopi ca1- tuliyā naḷasannibhā,
Camarī calanī laṅghi2- jhāpitā makkaṭā picu,

[PTS Page 538] [\q 538/]
6528. Kakkaṭā katamāyā ca3- ikkā goṇasirā bahu,
Khaggā varāhā nakulā kāḷakettha bahutaso.

6529. Mahisā soṇā sigālā ca pampakā ca samannato,
Akuccā pacalākā ca citrakā cāpi dipiyo.
6530. Pelakā ca vighāsādā sihā kokanisātakā,
Aṭṭhapādā ca morā ca bhassarā ca kukutthakā, 4-

6531. Vaṅkorā kukkuṭā nāgā aññamaññaṃ pakujino,
Khakā balākā najjubhā dindibhā kuñjavādikā.

6532. Vyagghinasā lohapiṭṭhā pamapakā5- jivajivakā,
Kapiñajarā tintirāyo kulāvā paṭikuttakā,
6533. Maddālakā celakedu bhaṇḍutittiranāmakā,
Velābakā piṅgulāyo godhakā6- aṅgahetukā,

6534. Karaviyā ca70 vaggā ca uhuṅkārā ca kukkubhā,
Nānādijagaṇākiṇṇaṃ nānāsaranikujjitaṃ.

[PTS Page 539] [\q 539/]
6535. Athattha sakuṇā santi nilakā8- mañajubhāṇakā,
Modanti sabha bhariyāhi aññamaññaṃ pakujino.
6536. Athattha sakuṇā santi dijā mañajussarā sitā,
Setacchakuṭā9- bhadrakkhā aṇḍajā citrapekkhuṇā.

6537. Athattha sakuṇā santi dijāmañajussarā sitā,
Sikhaṇḍinilagīvāhi aññamaññaṃ pakujino.
6538. Kukutthakā11- kulirakā koṭṭhā pokkharasātakā, 12-
Kāḷāmeyyā khaliyakkhā13- kadambā suvasāḷikā.

1. Suṇopiva - machasaṃ syā vi 2. Yāghi - machasaṃ 3. Kaṭamāyā 4. Kukuṭṭhakā- machasaṃ,
syā 5. Campakā - machasaṃ, vi 6. Goṭakā - machasaṃ 7. Karavikā ca - machasaṃ 8. Sāḷikā -
machasaṃ 9. Setacchikuṭa - machasaṃ 10. Pakkhaṇa- machasaṃ 11. Kukuṭṭhakā - machasaṃ,
syā 12. Pokkharasāṭakā - machasaṃ, syā
13. Balayakkhā - machasaṃ

[BJT Page 426] [\x 426/]
6539. Haliddā lohitā setā athettha naḷakā bahu,
Vāraṇā hiṅgurājā ca kadambā sucikokilā,

6540. Ukkusā kurarā1- haṃsā āṭā parivadantikā,
Pākahaṃsā2- atitabalā najjuhā jivajivakā,

6541. Pārevaṭā ravihaṃsā cakkavākā3- nadivarā,
Vāraṇābhirudā rammā ubho kālupakujino.

6542. Athattha sakuṇā santi nānāvaṇṇā bahu dijā,
Modanti sabha bhariyāhi aññamaññaṃ pakujino.
6543. Athattha sakuṇā santi nānāvaṇṇā bahu dijā,
Sabbe4- mañajuni kujanti mucalindamahito5- saraṃ.

6544. Athattha sakuṇā santi karaviyā nāma te dijā,
Modanti sabha bhariyāhi aññamaññaṃ pakujino.
6545. Athattha sakuṇā santi karaviyā nāma te dijā,
Sabbe mañajuni kujanti mucalindamabhito saraṃ.

6546. Eṇeyyapasadākiṇṇaṃ nāgasaṃsevitaṃ vanaṃ,
Nānālatāhi sañachannaṃ kadalimigasevitaṃ.
6547. Athettha sāsapo bahuko6- nīvāro varako bahu,
Sālī akaṭṭhapāko ca ucchu tattha anappako.

6548. Ayaṃ ekapadī eti ujuṃ gacchati assamaṃ,
Khudaṃ pipāsaṃ aratiṃ tattha patto na vindati:
Yattha vessantaro rājā saha puttehi sammati.

6549. Dhārento brāhmaṇaṃ vaṇṇaṃ āsañca masaṃ jaṭaṃ,
Cammavāsi chamā soti jātavedaṃ namassati.

[PTS Page 540] [\q 540/]
6550. Idaṃ sutvā brahmabandhu isiṃ katvā padakkhiṇaṃ,
Udaggacitto pakkāmi yattha vesasantaro ahu
- Mahāvanavaṇṇanā niṭṭhitā. -

1. Kururā - machasaṃ 2. Cākahaṃsā - syā 3. Vakkavakkā - machasaṃ cākavākā- syā 4. Sace
- machasaṃ 5. Rucalindamubhato - machasaṃ 6. Sāmā bahukā - machasaṃ, syā

[BJT Page 428] [\x 428/]
[PTS Page 541] [\q 541/]
6551. Uṭṭhehi jāli patitiṭṭha porāṇaṃ viya dissati,
Brāhmaṇaṃ viya passāmi nandiyo mābhikirare.

[PTS Page 542] [\q 542/]
6552. Ahaṃpi tāta passāmi yo so brahmāva dissati, 1-
Atthiko2- viya āyāti atithī no bhavissati.

6553. Kaccinnu bhoto kusalaṃ kacci bhoto anāmayaṃ,
Kacci uñechana yāpetha kacci mulaphalā bahu.

6554. Kacci ḍaṃsā ca makasā ca appameva siriṃsapā, 3-
Vane vāḷamigākiṇeṇa kacci hiṃsā na vijjati.

6555. Kusalañceva no brahme atho buhme anāmayaṃ,
Atho uñechana yāpema atho mulaphalā bahu.

6556. Atho ḍaṃsā ca makasā ca appameva siriṃsapā,
Vane vāḷamigākiṇeṇa kacci hiṃsā na vijjati.

6557. Satta no māse vasataṃ araññe jivasokinaṃ,
Idampi paṭhamaṃ passāma brāhmaṇaṃ devavaṇṇinaṃ;
Ādāya kheḷuvaṃ daṇḍaṃ aggihuntaṃ kamaṇḍaluṃ.

6558. Svāgataṃ te mahābrahme atho te adurāgataṃ,
Anto pavisa bhaddante pade pakkhālayassu te

6550. Tindukāni piyālāni madhuke kāsumāriyo,
Phalāni khuddakappāni bhuñja brahme varaṃ varaṃ,

6560. Idampi pāniyaṃ sītaṃ ābhataṃ girigabbarā,
Tato pica mahābrahme sace tvaṃ abhikaṅkhasi.

[PTS Page 543] [\q 543/]
6561. Atha tvaṃ kena vaṇṇena kena vā pana hetunā,
Anuppatto brahāraññaṃ taṃ me akkhāhi pucchito.

6562. Yathā vārivaho puro sabbakāle na khiyati,
Evaṃ taṃ yācitāgañachiṃ5- putte me dehi yācito.

1. Padissati - machasaṃ 2. Adadhiko - machasaṃ, syā, vi 3. Sarisapā - machasaṃ
4. Mayhaṃ - machasaṃ 5. Yācikā gañajiṃ - machasaṃ

[BJT Page 430] [\x 430/]
6563. Dadāmi na vikampāmi issaro naya brāhmaṇa.
Pāto gatā rājaputti sāyaṃ uñachato ehīti1-

6564. Ekarattiṃ vasitvāna pāto gacchasi brāhmaṇa,
Tassā nabhāte upaghāte atha ne māladhārine.

6565. Hakaratti vasasitvana pato gacchasi brāhmaṇa,
Nānāpupphehi sañachanne nānāgandhavibhusite;
Nānāmulaphalākiṇṇe gacchisasādāya2- brāhmaṇa.

[PTS Page 544] [\q 544/]
6566. Na vāsamabhirocāmi gamanaṃ mayaṃha ruccati,
Antarāyopi me assa gacchaññeva rathesabha.

6567. Na hetā yācayogi naṃ antarāyassa kāriyā, 3-
Itthiyo4- mantaṃ jānanti sabbaṃ gaṇhanti vāmato.

6568. Saddhāya dānaṃ māsaṃ addakkhi5- mātaraṃ,
Antarāyampi sā kayirā gacchaññeva rathesabha.

6569. Āmantayassu te6- putte mā te mātaramaddasuṃ,
Saddhāya dānaṃ dadato evaṃ puññaṃ pavaḍḍhati.

6570. Āmantayassu te putte mā te mātaramaddasuṃ,
Mādissa dānaṃ datvā rāja saggaṃ gamissasi.

6571. Sace tvaṃ nicchase aṭṭhuṃ mama bhariyaṃ patibbataṃ,
Ayyakassapi7- dassehi jāliṃ kaṇhājinañavubho.

6572. Ime kumāre disvāna mañajuke piyabhāṇine,
Patito sumano vitto bahuṃ dassati te dhanaṃ.

6573. Acchedanassa bhāyāmi rāputta suṇohi me,
Rājā daṇḍāya maṃ dajjā vikkiṇayya haneyya vā;
Jino dhaṇañca dāse ca gārayhassa brahmabandhuyā.
6574. Ime kumāre disvāna mañajuke piyabhāṇine,
[PTS Page 545] [\q 545/]
Dhamme ṭhito mahārājā sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhano;
Laddhā pitisomanassaṃ bahuṃ dassati te dhanaṃ.

1. Hohiti - machasaṃ 2. Gacchasvādāya - machasaṃ 3. Kārikā - machasaṃ
4. Itthākā - machasaṃ 5. Māsaṃadakkhi - machasaṃ 6. Vo - machasaṃ
7. Ayyakassapi nodehi - machasaṃ
[BJT Page 432] [\x 432/]
6575. Nāhaṃ tampi karissāmi yaṃ maṃ tvaṃ anusāsasi,
Dārake ca ahaṃ nessaṃ brāhmaṇīyā parivārake,

6576. Tato kumārā byathitā sutvā luddassa bhāsitaṃ,
Tena tena padhāviṃsu jālikaṇhājinā cubho.

[PTS Page 546] [\q 546/]
6577. Ehi tāta piyaputta puretha mama pāramiṃ,
Hadayaṃ mebhīsiñcetha kharotha vacanaṃ mama.

6578. Yānanāvā ca me hotha acalā bhavasāgare,
Jātipāraṃ tarissāmi1- santāressaṃ2- sadevake.

6579. Ehi amma piyadhiti3- puretha mama pārimiṃ, 4-
Hadayaṃ mebhisiñcetha karotha vacanaṃ mama.

6580. Yānanāvā ca me hotha acalā bhavasāgare,
Jātipāraṃ tarissāmi uddharissaṃ sadevake

[PTS Page 547] [\q 547/]
6581. Tato kumāre ādāya jāliṃ kaṇhājinañcubho,
Brāhmaṇassa adā dānaṃ sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhano.

6582. Tato kumāre ādāya jāliṃ kaṇhājinañcubho,
Brāhmaṇassa adā vitto puttake dānamuttamaṃ.

6583. Tadāsi yaṃ bhīṃsanakaṃ tadāsi lomahaṃsanā,
Yaṃ kumāre padinnamahi medinī samakampatha.

6584. Tadāsi yaṃ bhīṃsanakaṃ tadāsi lomahaṃsanā,
Yaṃ pañajalikato rājā kumāre sukhavacchite;
Brāhmaṇassa adā dānaṃ sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhano.

[PTS Page 548] [\q 548/]
6585. Tato so brāhmaṇo luddo lataṃ dantehi chindiya,
Latāya hatthe bandhitvā latāya anumajajatha, 6-

6586. Tato so rajjumādāya daṇḍañcādāya brāhmaṇo,
Ākoṭayanto te neti sivirājassa pekkhato.

6587. Tato kumārā pakkāmuṃ brāhmaṇaṣaṣa pamuñciya,
Assupuṇeṇahi nettehi pitaraṃ so udikkhati.

1. Karissāmi - machasaṃ 2. Pandhārissaṃ - machasaṃ 3. Dhītā - machasaṃ vi
4. Piyā me dāna pārami - machasaṃ syā vi 5. Citto - machasaṃ 6. Anupajjata -machasaṃ

[BJT Page 434] [\x 434/]

6588. Vedhaṃ assatthapannaṃva pitu pādāni vandati,
Pitupādāni vanditvā idaṃ vacanamabravi.

6589. Ammā ca tāta nikkhantā tvaṃ ca no tāta dassasi,
Yāva ammampi passemu atha no tāta dassasi.

6590. Ammā ca tāta nikkhantā tvaṃ ca no tāta dassasi,
Mā no tvaṃ tāta addā yāva ammāpi eti1- no;
Tadāyaṃ brāhmaṇo kāmaṃ vikkiṇātu hanātu vā.

6591. Balaṅkapādo2- addhanakho atho ovaddhapiṇaṇḍiko,
Dighuttaroṭṭho capalo kalāro bhagganāsako.

6592. Kumbhodaro bhaggapiṭṭhi atho visama cakkhulo, 3-
Lohamassu bharitakeso valīnaṃ tilakāhato.
6593. Piṅgalo ca vinato ca vikaṭo4- ca brahā kharo,
Ajināni ca sannaddho amanusso bhayānako.

[PTS Page 549] [\q 549/]
6594. Manusso udāhu yakkho maṃsalohitabhojano,
Gāmā araññaṃ āgamma dhanaṃ taṃ tāta yācati,
Niyamāne piyacena kinnu tātā udikkhasi.

6595. Asmā nūna te hadayaṃ aāyasaṃ daḷhabandhanaṃ.
Yo no baddhe na jānāsi brāhmaṇeṇa dhanesinā,
Accāyikena luddena yo no gavoca sumbhati.

6596. Idheva acchathaṃ kaṇhā na sā jānāsi kismici,
Vigīva khirasammattā yuthā5- hīnā pakandati,

[PTS Page 550] [\q 550/]
6597. Na me idaṃ tathā dukkhaṃ labbā hi pumunā idaṃ,
Yañca ammaṃ na passami6- taṃ me dukkhataraṃ ito.

6598. Na me idaṃ tathā dukkhaṃ labbā hi pumunā idaṃ,
Yañca tātaṃ na passami taṃ me dukkhataraṃ ito.
.
1. Etu - machasaṃ 2. Bilaṅkapādo - machasaṃ 3. Cakkhuko - machasaṃ, syā
4. Vikato - machasaṃ vi 5. Yudhā - machasaṃ 6. Na passissaṃ - machasaṃ, syā

[BJT Page 436] [\x 436/]
6599. Sā nūna kapaṇā ammā cirarattāya rucchati,
Kaṇhājinaṃ apassanti kumāriṃ cārudassaniṃta

6600. So nūna kapaṇo tāto cirarattāya rucchati,
Kaṇhājinaṃ apassanno kumāriṃ cārudassaniṃta

6601. Sā nūna kapaṇā ammā cira rattāya rucchati assame,
Kaṇhājinaṃ apassanti kumāriṃ cārudassaniṃ

6602. So nūna kapaṇo tato ciraṃ rucchati assame,
Kaṇhājinaṃ apassanti kumāriṃ cārudassaniṃ

6603. Sā nūna kapaṇā ammā cirarattāya rucchati,
Aḍḍharatte va ratte vā nadiva avasucchati.

6604. So nūna kapaṇo tāto cirarattāya rucchati,
Aḍḍharatte va ratte vā nadiva avasucchati. 1-

6605. Ime te jambukā rukkhā vedisā sindhuvārikā, 2-
Vividhāni rukkhajātāni tāni ajja jahāmase.
6606. Assatthā panasā ceme nigrodhā ca kapitthanā,
Vividhāni phaḷajātāni tāni ajja jahāmase.

6607. Ime tiṭṭhanti ārāmā ayaṃ sitodikā3- nadī,

Yatthassu pubbe kīḷāma tāni ajja jahāmase.

6608. Vividhāni pupphajātāni asmiṃ upari pabbate,
Yānassu pubbe dhārema tāni ajja jahāmase.

6609. Vividhāni phalajātāni asmiṃ upari pabbate,
Yānassu pubbe bhuñjāma tāni ajja jahāmase.

6610. Ime no hatthikā assā khalivaddā ca no ime,
Yehissu pubeba kīḷāma tāti ājja jahāmase.

[PTS Page 551] [\q 551/]
6611. Niyamānā kumārā te pitaraṃ etadabravuṃ,
Ammaṃ ārogyaṃ vajjāsi tvaṃ ca tāta sukhī bhava.

1. Avasussasi - machasaṃ 2. Sindhucāritā - machasaṃ, vi 3. Situdakā - machasaṃ

[BJT Page 438] [\x 438/]
6612. Ime no hatthikā assā balivaddā ca no ime,
Tāni ammāya dajjāsi sokaṃ tehi vinesasti. 1-

6613. Ime no hatthikā assā balivaddā ca no ime,
Tāni ammāya udikkhanti sokaṃ paṭivinessati.

6614. Tato vessantaro rājā dānaṃ datvāna khattiyo,
Paṇṇasālaṃ pavisitvā karuṇaṃ paridevayi.

6615. Kaṃnavajja jātā tasitā uparucchanti dārakā,
Sāyaṃ saṃvesanākāle ko ne dassati bhojanaṃ.

6616. Kaṃnavajja jātā tasitā uparucchanti dārakā,
Sāyaṃ saṃvesanākāle ammā chātambha detha no.

[PTS Page 552] [\q 552/]
6617. Kathannu pathaṃ gacchanti pattikā anupāhanā,
Santā suṇehi padehi ko ne bhatthe gahessati.

6618. Kathannu so na lajjeyya sammukhā paharaṃ mama,
Adusakānaṃ puttānaṃ alajja vata brāhmaṇo.

6619. Yo hi me dāsi dāsassa añño vā pana jessiyo, 2-
Tassāpi suvihinassa ko lajji paharissati.

6620. Vārijasseva me sato baddhassa kumināmukhe,
Akkosati paharati piye putte apassato.

6621. Āduṃ3- cāpaṃ gahetvāna khaggaṃ bandhitvā vāmato,
Ānayāmi sake putte puttānaṃ hi vadho dukho.

6622. Aṭṭhānametaṃ4- dukkharūpaṃ yaṃ kumārā vihaññare,
Satañca dhammamaññāya ko datvā atha tappati.

[PTS Page 553] [\q 553/]
6623. Saccaṃ kirevamāhaṃsu narā ekacciyā idha,
Yassa natthi sakā mātā yathā natthi5- tatheva so.

1. Vinassati - machasaṃ 2. Pesiyo - machasaṃ 3. Dhanaṃ - machasaṃ 4. Aṭṭhāhametaṃ -[PTS]
5. Pitā atthi - machasaṃ

[BJT Page 440] [\x 440/]
6624. Ehi kaṇhe marissāma natthattho jivitena no,
Dinnamhāpi1- janindena brāhmaṇassa dhanesino;
Accāyikassa luddassa yo no gāvova sumbhati.

6625. Ime te jambukā rukkhā vedisā sindhuvārikā,
Vividhāni rukkhajātāni tāni kaṇhe jahāmase.

6626. Assatthā panasā ceme nigrodhā ca kapitthanā,
Vivadhāni phalajātāni tāni kaṇhe jahāmase.

6627. Ime tiṭṭhanti ārāmā ayaṃ sitodikā nadi, yatthassu pubbe kīḷāma tāni kaṇhe jahāmase.

6628. Vividhāni pupphajātāni asmiṃ upari pabbate,
Yānassu pubbe dhārematatāni kaṇhe jahāmase.

6629. Vividhāni phalajātāni asmiṃ upari pabbate,
Yānassu pubbe bhuñjāma tāni kaṇhe jahāmase.

6630. Ime no hatthikā assā balivaddā ca no ime,
Yehissu pubbe kīḷāma tāni kaṇhe jahāmesa.

6631. Nīyamānā kumārā te brāhmaṇassa pamuñciya,
Tena tena padhāviṃsu jālī kaṇhājinā jahāmase.

[PTS Page 554] [\q 554/]
6632. Tato so rajjumādāya daṇḍañcādāya brāhmaṇo,
Ākoṭayanto te neti sivirājassa pekkhato.

6633. Taṃ taṃ kaṇhājināvoca ayaṃ maṃ tāta brāhmaṇo,
Laṭṭhiyā patikoṭeti ghare jātaṃva dāsiyaṃ.

6634. Na cāyaṃ brāhmaṇo tāta dhammikā honti brāhmaṇā,
Yakkho brāhmaṇavaṇeṇana khādituṃ tātā neti no;
Niyamone pisācena kinnu tātā udikkhasi.

6635. Ime no pādukā dukkhā dīgho caddhā suduggamo,
Nīce volambate suriyo brāhmaṇo ca tareti2- no.

[PTS Page 555] [\q 555/]
6636. Okandāmasi3- bhūtāni pabbatāni vanāni ca,
Sarassa sirasā vandāma supatitthe ca āpake. 4-
1. Dinnamāsi - machasaṃ 2. Dhāreti - machasaṃ 3. Okkantā - machasaṃ okhandāmahase- syā
4. Āvake - machasaṃ

[BJT Page 442] [\x 442/]
6637. Tiṇalatā ca osaddhyo pabbatāni vanāni ca,
Ammaṃ ārogyaṃ vajjatha ayaṃ no neti brāhmaṇo

6638. Vajjannu bhonto ammañca maddiṃ ambhākamātaraṃ,
Sace anupatikukāmāsi khippaṃ anupatiyāsi no.

6639. Ayaṃ ekapadi eti ujuṃ gacchati assamaṃ,
Tamevanupateyyāsi api pasessi no lahuṃ.

6640. Aho vata re jaṭini vanamulaphalahārike,
Suññaṃ disvāna assamaṃ taṃ te dukkhaṃ bhavissati.

6641. Ativelaṃ nūna ammāya uñachāladdho anappako,
Yā no baddhe1- na jānāti brāhmaṇena dhanesinā;
Accāyikena luddena yo no gāvova sumbathi.

6642. Abhajja2- ammaṃ passemu sāyaṃ uñachato āgataṃ,
Dajjā ammā brāhmaṇassa phalaṃ khuddena vissitaṃ.

6643. Tadāyaṃ asito dhato na khāḷhaṃ tareyeyya no,
Suṇā ca vata no padā bāḷhaṃ tāreti brāhmaṇo;
Iti tattha vilapiṃsu kumārā mātugiddhino.
- Kumārapabbaṃ. -

[PTS Page 556] [\q 556/]
6644. Tesaṃ lālāppitaṃ sutvā tayo vālā vane migā,
Siho vyaggho ca dipi ca idaṃ vacanamabravuṃ.

6645. Māheva no rājaputti sāyaṃ añachato āgamā,
Māhevambhākaṃ nibbhoge heṭhayittha3- vane migā.

6646. Sīho cenaṃ viheṭheyya vyaggho dipi ca lakkhaṇaṃ,
Neva jālikumārassa kuto kaṇhājinā siyā; ubhayeneva jiyetha patiṃ putite ca lakkhaṇāti.

1. Bandhe - machasaṃ, vi 2. Apajja - machasaṃ, syā 3. Baṃdhayittha - machasaṃ

[BJT Page 444] [\x 444/]
[PTS Page 557] [\q 557/]
6647. Khaṇittikaṃ me patati1- dakkhīṇakkhi ca endati, 2-
Aphalā phalino rukkhā sabbā muyhanti me disā.

6648. Tassā sāyanahakālambhi assamāgamanaṃ pati,
Atthaṅgatambhi3- suriyambhi vālā panthe upaṭṭhahuṃ.
6649. Nice volambate suriyo dūre ca vata assamo,
Yañca nesaṃ ito bhassaṃ4- taṃ te bhuñechayyuṃ bhojanaṃ.

6650. So nūna khattiyo eko paṇaṇasālāya acchati,
Tosentā dārake chāte mamaṃ disvā anāyatiṃ.

6651. Te nūna puttakā mayhaṃ kapaṇāya varākiyā,
Sāyaṃ saṃvesanākāle khirapitāva5- acchare.

6652. Te nūna puttakā mayhaṃ kapaṇāya varākiyā,
Sāyaṃ saṃvesanākāle vāripitāva acchare.

6653. Te nūna puttakā mayhaṃ kapaṇāya varākiyā,
Paccuggatā maṃ tiṭṭhanti vacchā bālāva mātaraṃ.

6654. Te nūna puttakā mayhaṃ kapaṇāya varākiyā,
Paccuggatā maṃ tiṭṭhanti haṃsāva upari pallale.

6655. Te nūna puttakā mayhaṃ kapaṇāya varākiyā,
Paccuggatā maṃ tiṭṭhanti assamassāvidurato

6656. Ekāyano ekapatho sarā sobbhā ca passato,
Aññaṃ maggaṃ na passāmi yena gaccheyya assamaṃ.

6657. Migā namatthu rājāno kānanasmiṃ mahabbalā,
Dhammena bhātaro hotha maggaṃ me detha yācitā.

6658. Avaruddhassahaṃ bhariyā rājaputtassa sirimato,
Tañcāhaṃ nātimaññāmi rāmaṃ sitāvanubbatā.

6659. Tumbhe ca putte passetha sāyaṃ saṃvesanaṃ pati,
Ahañca putte passeyyaṃ jāliṃ kaṇhājinañcubho.

1. Patitaṃ - machasaṃ, syā 2. Pandati - machasaṃ 3. Atthamentambhi - machasaṃ
4. Bhīssaṃ - machasaṃ, syā 5. Vāripitāva - machasaṃ

[BJT Page 446] [\x 446/]
6660. Bahuṃ cidaṃ mulaphalaṃ bhakkho cāyaṃ anappako,
Tato upaḍḍhaṃ dassāmi maggaṃ me detha yācitā.

[PTS Page 558] [\q 558/]
6661. Rājaputti ca no mātā rājaputto ca no pitā,
Dhammena bhātaro hotha maggaṃ me detha yācitā.

6662. Tassā lālāppamānāya bahuṃ kāruññasaṃhitaṃ,
Sutvā nelapatiṃ vācaṃ vālā panthā apakkamuṃ.
[PTS Page 559] [\q 559/]
6663. Imambhahi naṃ padesambhi puttakā paṃsukuṇṭhitā,
Paccuggatā maṃ tiṭṭanti vacchā bālāva mātaraṃ.

6664. Imambhahi naṃ padesambhi puttakā paṃsukuṇṭhitā,
Paccuggatā maṃ tiṭṭanti haṃsāva upari pallale.

6665. Imambhahi naṃ padesambhi puttakā paṃsukuṇṭhitā,
Paccuggatā maṃ tiṭṭanti assamassāvidurato.

6666. Te migā viya ukkaṇṇā samantāmabhidhāvino,
Ānanditā pamuditā vaggamānāva kampare.
Tyajja putte na passāmi jāliṃ kaṇhājinañcubho.

6667. Chakaliva1- migī chāpaṃ pakkhī mutatāva pañajarā,
Ohāya putte nikkhamiṃ sihivāmisagiddhani;
Tyajja putte na passāmi jāliṃ kaṇhājinañcubho.

6668. Idaṃ tesaṃ parakkantaṃ nāgānamiva pabbate,
Citakā parikiṇṇāyo2- assamassāvidurato;
Tyajja putte na passāmi jāliṃ kaṇhājinañcubho.

6669. Vālukāyapi3- okhiṇṇā puttakā paṃsukuṇṭhitā,
Samantā mabhidhāvanti te na passāmi dārake.

6670. Ye maṃ pure paccudenti4- araññādumāyatiṃ,
Tyajja putte na passāmi jāliṃ kaṇhājinañcubho.

6671. Chakaliṃva migiṃ chāpā paccuggantvāna assamaṃ,
Dure maṃ paṭivilokenti te na passāmi dārake.

1. Chagalica - machasaṃ 2. Apatiṇaṇatyā - machasaṃ 3. Vālikāyapi - machasaṃ
4. Paccuḍenti - machasaṃ.

[BJT Page 448] [\x 448/]
6672. Idaṃ ca tesaṃ kīḷantaṃ patitaṃ paṇḍubeluvaṃ,
Tyajja putte na passāmi jāliṃ kaṇhājinañcubho.

6673. Thanā ca mayhime purā uro ca sampadālati,
Tyajja putte na passāmi jāliṃ kaṇhājinañcubho.

6674. Ucchaṅge me vivinanti thanā ekāvalambati,
Tyajja putte na passāmi jāliṃ kaṇhājinañcubho.

6675. Yassu sāyanahasamayaṃ puttakā paṃsukuṇṭhitā,
Ucchaṅge me vivantanti te na passāmi dārake.

6676. Ayaṃ so assamo pubbe samajjo paṭibhāti maṃ,
Tyajja putte apassantyā bhamate viya assamo.

[PTS Page 560] [\q 560/]
6677. Kimidaṃ appasaddova assamo paṭibhāti maṃ,
Kākolāpi na vassanti matā me nūna dārakā.

6678. Kimidaṃ appasaddova assamo paṭibhāti maṃ,
Sakuṇāpi na vassanti matā me nūna dārakā.

6679. Kimidaṃ tuṇhibhutosi api ratteva me mano,
Kākolāpi na vassanti matā me nūna dārakā.

6680. Kimidaṃ tuṇhibhutosi api ratteva me mano,
Sakuṇāpi na vassanti matā me nūna dārakā.

6681. Kaccinu me ayyaputta migā khādiṃsu dārake,
Araññe irine1- vivane kena nītā me dārakā.

[PTS Page 561] [\q 561/]
6682. Ādu te pabhitā dutā ādu suttā piyaṃvadā,
Ādu bahi no nikkhantā khiḍḍhāsu pasutā nu te.

6683. Nevāsaṃ kesā dissanti hatthapadā na jālino,
Sakuṇānaṃ va opāto kena me dārakā.

6684. Idaṃ tato dukkhataraṃ sallaviddho yathā vaṇe,
Tyajja putte na passāmi jāliṃ kaṇhājinañcubho.

1. Irine vane - machasaṃ, syā syā vi īrane.

[BJT Page 450] [\x 450/]
6685. Idampi dutiyaṃ sallaṃ kampeti bhadayaṃ mama
Yañca putte na passāmi tvañca maṃ nābhibhāsasi.

6686. Ajjeva me imaṃ rattiṃ rājaputta na saṃsasi,
Maññe ukkantasantaṃ maṃ pāto dakkhasi no mataṃ.

[PTS Page 562] [\q 562/]
6687. Nanu maddi varārohā rājaputti yasassasini,
Pāto gatāsi uñachāya kimidaṃ sāyamāgataṃ.

6688. Nanu tvaṃ sadadmasessāsi ye saraṃ pātumāgatā,
Sihassa vinadannatassa vyagghassa ca nikujjataṃ.

6689. Ahu pubbanimittaṃ me vicarantyā brahāmane,
Khaṇitto me hatthā patito uggivañcāpi aṃsato.

6690. Tadāhaṃ byathitā bhitā puthuṃ katvāna añjaliṃ,
Sabbā disā namassissaṃ api sotthi ito siyā.

6691. Mā heva no rājaputto hato sihena dipinā,
Dārakā vā parāmaṭṭhā acchakokataracchihi1-

6692. Sīho vyaggho ca dipi ca tayo vālā vane migā,
Te maṃ pariyāvaruṃ maggaṃ tena sāyambhi āgatā.

[PTS Page 563] [\q 563/]
6693. Ahaṃ patiñca putte ca āceramiva māṇavo,
Anuṭṭhitā2- divārattiṃ jaṭini brahmacārini.

6694. Ajināni paridahitvā manamulaphalahāriyā,
Vicarāmi divārattiṃ tumbhaṃ kāmā hi puttakā.

6695. Imaṃ5- suvaṇaṇahāliddaṃ ābhataṃ paṇḍukheḷuvaṃ,
Rukkhapakkāni cāhāsiṃ ime te puttā kīḷanā.
6696. Imaṃ muḷāvaṭakaṃ4- sālukaṃ piñajarodakaṃ, 5-
Bhuñaja khuddehi saṃyuttaṃ saha putitehi khattiya.

6697. Padumaṃ jālino dehi kumudaṃ pana kumāriyā,
Māline passa naccante sivi puttāni avbhaya.

6698. Tato kaṇhājināyāpi nisāmehi rathesabha,
Mañajussarāya vagguyā assamaṃ upayantiyā6-
1. Taravejahi - machasaṃ 2. Anuṭṭhatā - machasaṃ 3. Ahaṃ - machasaṃ, vi
4. Vattakaṃ - machasaṃ 5. Piñajabhedakaṃ - machasaṃ 6. Upagantiyā - machasaṃ

[BJT Page 452] [\x 452/]
6699. Samānusukhadukkhambhā raṭṭhā pabbajitā ubho,
Api siviputte passesi jāliṃ kaṇhājinañcubho.

6700. Samaṇe brāhmaṇe nūna brahmacariyaparāyane,
Ahaṃ loke abhisapiṃ sivante bahussute;
Tyajja putte na passāmi jāliṃ kaṇhājinañcubho.

[PTS Page 564] [\q 564/]
6701. Ime te jambukā rukkhā vedisā sindhuvārikā,
Vividhāni rukkhajātāni te kumārā na dissare.

6702. Assatthā panasā ceme nigrodhā ca kapitthanā,
Vividhāni phalajātāni te kumārā na dissare.
6703. Ime tiṭṭhanti ārāmā ayaṃ sitodikā nadi,
Yatthassu pubbe kiḷiṃsu te kumārā na dissare.

6704. Vividhāni pupphajātāni asmiṃ uparipabbate,
Yatthassu pubbe dhāriṃsu te kumārā na dissare.

6705. Vividhāni phalajātāni asmiṃ uparipabbate,
Yatthassu pubbe bhuñjiṃsu te kumārā na dissare.

6706. Ime te hatthakā assā balivaddā ca te ime,
Yehissu pubbe kiḷiṃsu te kumārā na dissare.

6707. Ime sāmā sasolukā1- bahukā kadalimigā,
Yehissu pubbe kiḷiṃsu te kumārā na dissare.

6708. Ime haṃsā ca koñcā ca mayurā citrapekhunā,
Yehissu pubbe kiḷiṃsu te kumārā na dissare.

6709. Imā tā vanagumbāyo pupphitā sabbakālikā,
Yatthassu pubbe kiḷiṃsu te kumārā na dissare.

6710. Imā tā pokkharaṇiyo rammā cakkavātupakujātā,
Maddāpakehi sañachantā padumuppalakehi ca;
Yatthassu pubbe kiḷiṃsu te kumārā na dissare.

[PTS Page 565] [\q 565/]
6711. Na te kaṭṭhāni bhinnāni na te udakamābhataṃ,
Aggipi te na hāpito kinnu mandova jhāyasī:

1. Sasaṃ - machasaṃ

[BJT Page 454] [\x 454/]
6712. Piyo piyena saṅgamma samo me vyapahaññati,
Tyajja putte na passāmi jāliṃ kaṇhājinacacubho.

6713. Na kho no deva passami yena te nihatā matā,
Kākolāpi na vassanti hatā me nūna dārakā.

6714. Na kho no deva passami yena te nihatā matā,
Sakuṇāpi na vassanti matā me nūna dārakā.

6715. Sā tattha paridevitvā pabbatāni vanāni ca,
Punadevassamaṃ gantvā sāmikassanti1- rodati.

[PTS Page 566] [\q 566/]
6716. Na kho no deva passami yena te nihatā matā,
Kākolāpi na vassanti hatā me nūna dārakā.

6717. Na kho no deva passami yena te nihatā2-matā,
Sakuṇāpi na vassanti hatā me nūna dārakā.

6718. Na kho no deva passami yena te nihatā matā,
Vicaranti rukkhamulesu pabbatesu guyāsu ca.

6719. Iti maddi varārohā rājaputti yassasini,
Bāhā paggayha kanditvā tattheva patitā chamā.

6720. Tamajjhapattaṃ rājaputtiṃ udakena abhisiñcatha,
Assatthaṃ taṃ viditvāna atha naṃ etadabravi.

[PTS Page 567] [\q 567/]
6721. Ādiyeneva te maddi dukkhaṃ na kātumicchisaṃ,
Daḷiddo yācako vuddho brāhmaṇo gharamāgato;
Tassa dinnā mayā puttā maddi mā bhāyi assasa. 3-

6722. Maṃ passa maddi mā putte bāḷahaṃ paridevasi,
Lacchāma putte jivantā arogā ca bhavāmase.

6723. Putte pasuñca dhaññañca yañca aññaṃ ghare dhanaṃ,
Dajjā sappuriso dānaṃ disvā yācakamāgate;
Anumodāhi me madadi puttake dānamutatamaṃ.

1. Sāmikassantike - machasaṃ 2. Nihatā syā, nibhaṭā - machasaṃ 3. Assāsa - machasaṃ

[BJT Page 456] [\x 456/]

6724. Anumodāmi te deva puttake dānamuttamaṃ,
Datvā cinnaṃ pasādehi bhiyo dānadado bhava.

6725. Yo tvaṃ maccherabhutesu manussesu janādhipa,
Brāhmaṇassa adā dānaṃ sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhano.

[PTS Page 568] [\q 568/]
6726. Ninnāditā te paṭhavi saddo te tidivaṃ gato,
Samantā vijjutā āguṃ girinaṃva paṭissutā.

6727. Tassa te anumodanti ubho nāradapabbatā
Indo ca brahmā ca pajāpati ca
Somo yamo vessavaṇo ca rājā
Sabbe devā anumodanti tāvatiṃsā sa indakā.

6728. Iti maddi varārohā rājaputti yassasini,
Vessantarassa anumodi puttake dānamuttamaṃ.
- Maddipabbaṃ niṭṭhitaṃ -

6729. Tato ratyā vivasane suriyassuggamanampati,
Sakko brāhmaṇavaṇeṇa pato tesaṃ adissata1-

[PTS Page 569] [\q 569/]
6730. Kaccannu bhoto kusalaṃ kacci bhoto anāmayaṃ,
Kacci añechana yāpetha kacci pulaphalābahu.

6731. Kacci ḍaṃsā ca makasā ca appameva siriṃsapā, 2-
Vane vālamigākiṇṇe kacci hiṃsā na vijjati.

6732. Kusañceva no burahme atho brahme anāmayaṃ,
Atho uñechana yāpema atho mulaphalābahu.

6733. Ato ḍaṃsā ca makasā ca appameva siriṃsapā, 2-
Vane vālamigākiṇṇe kacci hiṃsā na vijjati.
.
6734. Satta no māse vasataṃ araññe jivasokinaṃ,
Idampi dutiyaṃ passāma brāhmaṇaṃ devavaṇṇinaṃ;
Ādāya beḷuvaṃ daṇḍaṃ dhārentaṃ ajinakkhipaṃ.

6735. Svāgatante mahābrāhma athote adurāgataṃ,
Anto pavisa bhaddante pāde pakkhālayassu te.

1. Adassatha - machasaṃ 2. Sarisapā - machasaṃ

[BJT Page 458] [\x 458/]

6736. . Tindukāni pāyālāni madhuke kāsumāriyo,
Phalāni khuddakappāni bhuñja brahme varaṃ varaṃ.

6737. Idampi pāniyaṃ sītaṃ ābhataṃ garigabbharā,
Tato piva mahābrahme sace tvaṃ abhikaṅkhasi.

6738. Atha tvaṃ kena vaṇṇena kena vā pana hetunā,
Athappatto brahāraññaṃ taṃ me akkhāhi pucchito.

6749. Yathā vārivaho puro sabbakālaṃ na khiyati,
Evaṃ ta yācitāgañachiṃ bhariyaṃ me dehi yācito.
[PTS Page 570] [\q 570/]
6740. Dadāmi na vikampāmi yaṃ maṃ yācasi brahāmaṇa,
Santaṃ nappaṭiguhāmi1- dāne me ramatī mano.

6741. Maddiṃ hatthe gahetvāna udakassa ca kamaṇḍaluṃ,
Brāhmaṇassa adā dānaṃ sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhano.

6742. Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ tadāsi lomaṃsanaṃ,
Maddiṃ pariccajantassa medini samakampatha.

6743. Nevassa maddi bhakuṭī2- na sandhīyati na rodati,
Pekkhatevassa tuṇhī sā eso jānāti yaṃ varaṃ.

6744. Jāliṃ kaṇhājinaṃ dhitaṃ maddideviṃ patibbataṃ,
Cajamāno na cintesiṃ bodhiyā yeva kāraṇā.

6745. Na me dessā ubho puttā maddi devī na dessiyā,
Sabbaññataṃ piyaṃ mayhaṃ tasmā piye adāsahaṃ.

6746. Komāri yassahaṃ2- bhariyā sāmiko mama issaro,
Yassicche tassa maṃ dajjā vikkiṇeyya haneyya vā.

1. Nappaṭiguyhāmi - machasaṃ 2. Bhākuṭi - machasaṃ 3. Komāriyāhaṃ - syā komāri
yasasāhaṃ machasaṃ 4'cariyāpikaṭa akittivagga9-

[BJT Page 460] [\x 460/]
[PTS Page 571] [\q 571/]
6747. Tesaṃ saṅkappamaññāya devindo etadabravi,
Sabbe jitā te paccuhā ye dibbā ye ca mānusā.

6748. Ninnāditā te paṭhavi saddo te tidivaṃ gato,
Samantā vijjutā āguṃ girinaṃva paṭissutā.

6749. Tassa te anumodanti ubho nāradapabbatā, indo ca brahmā ca pajāpati ca,
Somo yamo vessavaṇo ca rājā
Sabbe devā anumodanti dukkaraṃ hi karoti so.

6750. Duddadaṃ dadamānānanaṃ dukkaraṃ kamma kubbataṃ,
Asanto nānukubbanti sataṃ dhammo durannayo.

6751. Tasmā satañca asatañca nānā hoti itogati,
Asanto nirayaṃ yanti santo saggaparāyaṇā.

6752. Yametaṃ kumāre addā bhariyaṃ adadā vane vasaṃ,
Brahmayānamanokkamma sagge te taṃ vipaccatu. 10

[PTS Page 572] [\q 572/]
6753. Dadāmi bhoto bhariyaṃ maddiṃ sabbaṅgasobhanaṃ,
Tvaññeva maddiyā channo maddi ca patinā saha.

6754. Yathā payo ca saṅkho ca ubho samānavaṇṇino,
Evaṃ tuvaṃ ca maddī ca samānamanacetasā.

6755. Avaruddhettha araññamiṃ ubho sammatha assame,
Khattiyā gottasampannā sujātā mātupettito;
Yathā puññāni kayirātha dadantā aparājaraṃ.

6756. Sakkohamasmi devindo āgatosmi tavantake,
Varaṃ varassu rājisi vare aṭṭha dadāmi te.

6757. Varaṃ ve me ado sakka sabbabhūtānamissara,
Pitā maṃ anumodeyya ito pattaṃ sakaṃ gharaṃ;
Āsanne nimanteyya paṭhamaṃ taṃ varaṃ vare.

1. Vipavacitaṃ - machasaṃ, vi.

[BJT Page 462] [\x 462/]
6758. Purisassa vadhaṃ na roceyyaṃ apikibbisakārikaṃ,
Vajjhaṃ vadhambhā moceyyaṃ dutiyetaṃ varaṃ varaṃ.

6759. Ye vuddhā ye ca daharā ye ca majjhimaporisā,
Mameva upajiveyyuṃ tatiyetaṃ varaṃ vare.

6760. Paradāraṃ na gaccheyyaṃ sadārapasuto siyaṃ,
Thinaṃ vasaṃ nagaccheyyaṃ catutthetaṃ varaṃ vare,

6761. Putto me sakaka jāyatha so ca dighāyuto siyā,
Dhammena jine paṭhaviṃ pañcametaṃ varaṃ vare.

6762. Tato ratyā vivasane suriyassuggamanampati,
Dibbā bhakkhā pātubhāveyyuṃ chaṭṭhametaṃ varaṃ vare.

6763. Dadato me na khiyetha datvā nānutapeyyabhaṃ,
Dadaṃ cittaṃ pasādeyyaṃ sattametaṃ varaṃ vare.

[PTS Page 573] [\q 573/]
6764. Ito cimuccamānāhaṃ saggagāmī visesagu,
Anibbatti tato assaṃ aṭṭhametaṃ varaṃ vare.

6765. Tassa taṃ vacanaṃ sutvā devindo etadabravi,
Aciraṃ vata te tāto pitā taṃ diṭṭhumessati.

6766. Idaṃ vatvāna maghā devarājā sujampati,
Vessantare varaṃ datvā saggakāyaṃ apakkami.
- Sakkapabbaṃ niṭṭhitaṃ -

[PTS Page 574] [\q 574/]
6767. Kassetaṃ mukhamābhāti hemaṃ vuttattamagginā,
Nikkhaṃva jātarūpassa ukkāmukhapabhaṃsitaṃ.

6768. Ubho sadisapacacaṅgā ubho sadisalakkhaṇā,
Jālassa dasiso eko ekā kaṇhājinā yathā.

[BJT Page 464] [\x 464/]
6769. Sīhā bilāva nikkhantā ubho sampatirūpakā,
Jātarūpamayā yeva ime dissanti dārakā.
6770. Kuto nu tvaṃ1- bhāradvāja ime ānesi dārake,
Ajja raṭṭhamanuppatto kuto āgacchasi brāhmaṇa2-

6771. Mayhante dārakā deva dinnā vintena yañajaya,
Ajja pantarasā ratti yato dinnāme3- dārāka.

[PTS Page 575] [\q 575/]
6772. Kena vā vāvapeyyena4- sammāñāyena saddahe,
Ko te taṃ dānamaddā puttake dānamuttamaṃ.

6773. Yo yāvataṃ patiṭṭhāsi bhūtānaṃ dharaṇiriva,
So me vessantaro rājā puttedāsi vane vasaṃ.

6774. Yo yāvataṃ gati āsi savanatinaṃva sāgaro,
So me vessantaro rājā puttedāsi vane vasaṃ.

6775. Dukkaṃ vata bho raññā saddhena gharamesinā,
Kathaṃ nu puttake dajjā araññe avaruddhako.

6776. Imaṃ bhonto nisāmetha yācantettha samāgatā,
Kathaṃ me vessantaro rājā puttedāsi vane vasaṃ.

6777. Dāsaṃ dāsiñca so dajjā assaṃ vāssatarīrathaṃ, 5-
Hatthiñca kuñajaraṃ dajjā kathaṃ so dajjā dārake.

6778. Yassa nanthi6- ghare dāso asso vāssatariratho,
Hatthi ca kuñajaro nāgo kiṃ so dajjā pitāmabha.

[PTS Page 576] [\q 576/]
6779. Dānamassa pasaṃsāma na ca nindāma7- puttakā,
Nathannu hadayaṃ āsi tumbhe datvā vaṇibbake.

1. Bhavaṃ - machasaṃ 2. Kuhiṃ gacchasi brāhmaṇa - machasaṃ 3. Laddhā - syā 4. Vācāya
poyyena - syā kena vācāpeyyena - machasaṃ 5. Assaṃ cassatarirathaṃ - machasaṃ
6. Nassa - machasaṃ, nāssa - syā 7. Nāvanindāma - machasaṃ, syā.

[BJT Page 466] [\x 466/]
6780. Drakkhassa hadayaṃ āsi atho uṇhampi passasi,
Rohiṇiheva tambakkhi pitā assuni vattayi,

6781. Yaṃ taṃ kaṇhājināvoca ayaṃ maṃ tāta brāhmaṇo,
Laṭṭhiyā patikoṭeti ghare jātaṃva dāsiyaṃ.

6782. Na cāyaṃ brāhmaṇo tāta dhammikā honti brāhmaṇā,
Yakkho brāhmaṇavaṇeṇana kādituṃ tāta neti no;
Niyamāne pisācena kinnu tātā udikkhasi.

6783. Rājaputti ca vo mātā rājaputto ca vo pitā,
Pubbe me aṅkamāruyha kinnu tiṭṭhatha ārakā.

6784. Rājaputti ca vo mātā rājaputto ca vo pitā,
Dāsā mayaṃ brahmaṇassa tasmā tiṭṭhatha ārakā.

6785. Mā sammecaṃ avavacuttha dayhate hadayaṃ mama,
Citakā viya1- me kāyo āsane na sukhaṃ labhe.

6786. Mā sammecaṃ avavacuttha bhiyyo sokaṃ janetha maṃ,
Nikkhiṇissāmi daṇḍena na vo dāsā bhavissatha.
[PTS Page 577] [\q 577/]
6787. Kimagghiyaṃ hi vo tāta brāhmaṇassa pitā adā,
Yathābhūtaṃ me akkhātha paṭipādentu brāhmaṇaṃ.

6788. Ahassagghaṃ hi maṃ tāta brāhmaṇassa pitā adā.
Acchaṃ kaṇhājinaṃ kaññaṃ hatthinā2- ca satena ca.

6789. Uṭṭhehi katte taramāno brāhamaṇassa avākara, 3-
Dāsisataṃ dāsasataṃ gavaṃ hatthusabhaṃ sataṃ;
Jātarūpasabhassañca puttānaṃ dehi nikkayaṃ.

6790. Tato katte taramāno brāhamaṇassa avākari,
Dāsisataṃ dāsasataṃ gavaṃ hatthusabhaṃ sataṃ;
Jātarūpasabhassañca puttānaṃ dāsi nikkayaṃ.

6791. Nikkiṇatvā nāhāpetvā bhojayitvāna dārake,
Samalaṅkaritvā bhaṇḍena ucchaṅge upavesayuṃ.

1. Citakāyaṃva - machasaṃ 2. Hatthi ādikena ca - syā hatthinādisatteca - machasaṃ
3. Avākari - machasaṃ

[BJT Page 468] [\x 468/]
[PTS Page 578] [\q 578/]
6793. Sīsaṃ nahate sucivatthe sabbābharaṇabhusite,
Rājā aṅke karitvāna ayyako paripucchatha.

6794. Kuṇḍale ghusite māle sabbālaṅkārabhusite, 1-
Rājā aṅke karitvāna idaṃ vacanamabravi:

6795. Kacci ubo arogā te jāli mātāpitā tava,
Kacci uñechana yāpenti kacci mulaphalā bahu.

6796. Kacci ḍaṃsā ca makasā ca appameva siriṃsapā,
Vane vālamigākiṇeṇa hiṃsā tesaṃ na vijjati. 2-

6797. Atho ubho aroga me deva mātāpitā mama,
Atho uñechana yāpenini atho mulaphalā bahu.

6798. Ato ḍaṃsā ca makasā ca appameva siriṃsapā,
Vane vālamigākiṇeṇa hiṃsā tesaṃ na vijjati.

6799. Khaṇantālukamambāni biḷāli takkalāni ca,
Kolaṃ bhallāṭakaṃ belalaṃ sā no āhacca posati.

6800. Yañceva sā āharati vanamulaphalabhārikā,
Taṃ no sabbe samāgantvā rattiṃ bhañajāma no divā.

6801. Ammā ca no kisā paṇḍu āharanti dumapphalaṃ3-,
Vātātapena sukhumāli padumaṃ hatthagatāmiva.

6802. Ammāya patanu kesā vicarantyā brahāvane,
Vane vālamigākiṇeṇa khaggadipinisevite.

6803. Kesesu jaṭaṃ banadhitvā kacche jallamadhārayi,
Cammavāsi chamā seti jātavedaṃ namassati.

6804. Puttā piyā munussānaṃ lokasmiṃ udapajjisuṃ,
Naha nunambhākaṃ ayyassa putte senaho ajāyatha.

[PTS Page 579] [\q 579/]
6805. Dukkatañca hino putta bhunahaccā kataṃ mayā,
Yohaṃ sivinaṃ vacanā pabbājesiṃ adūsakaṃ.

1. Sabbābharaṇabhusite - machasaṃ 2. Kaccibhiṃsā na vijjati - machasaṃ 3. Dumupaphalaṃ
- machasaṃ

[BJT Page 470] [\x 470/]
6806. Yaṃ me kiñci idha dhanaṃ dhaññaca vijjati,
Etu vessantaro rājā siviraṭṭhe pasāsatu.

6807. Na deva mayhaṃ vacanā ehiti sivisuttamo,
Sayameva devo ganatvanā siñca bhogehi atrajaṃ.

6808. Tato senāpatiṃ rājā sañajayo ajjhabhāsatha,
Hatthi assā rathā patti senā sannāhayantu naṃ
Negamā ca maṃ anventu brāhmaṇā ca purohitā.

6809. Tato saṭṭhisahassāni yudhino cārudasasnā,
Khippamāyantu sannaddhā nānāvaṇeṇahilaṅkatā.

6810. Nilavatthadharāneke pitāneke nivāsitā,
Aññe lohitauṇhisā suddhāneke nivāsitā;
Khippamāyantu sannaddhā nānāvatthehilaṅkatā1-

6811. Himāvā yathā gandhadharo pabbato gandhamādano,
Nānārukkhehi sañachanto mahābhūtagaṇālayo.

6812. Osadhehi ca dibbehi disā bhāti pavāti ca,
Khippamāyantu sannaddhā nānāvatthehilaṅkatā2-

6813. Tato nāgasabhassāni yojayantu catuddasa,
Suvaṇaṇakacchā mātaṅgā hemakappanavāsasā.

6814. Ārūḷā gāmaṇiyehi tomaraṅkusapāṇihi,
Khippamāyantu sannaddhā hatthakkhandhehi dassitā

6815. Tato assasahassāni yojayantu catuddasa,
Ājāniyāva jātiyā sindhanā sīghavāhanā.

6816. Ārūḷā gāmaṇiyehi illiyā3- cāpadhārihi,
Khippamāyantu sannaddhā assapiṭṭhahilaṅkatā.
[PTS Page 580] [\q 580/]
6817. Tato rathasahassāni yojayantu catuddasā, 4-
Ayo sukatanemiyo suvaṇaṇacitapakkhare.

1. Nānāvaṇeṇahi - machasaṃ 2. Disā bhāti pavātiva - machasaṃ 3. Indiyā - machasaṃ
4. Cātuddasa - machasaṃ

[BJT Page 472] [\x 472/]
6818. Āpentu dhaje tattha camamāni kavacāni ca,
Vipphālentu ca cāpāni daḷahadhammā pahārino;
Khippamāyantu sannaddhā rathesu rathajivino.

6819. Lājā olopiyā1- pupphā mālāgandhavilepanā,
Agghiyāni ca tiṭṭhantu yena maggena ehiti.

6820. Gāme gāme sataṃ kumbhā merayassa surāya ca,
Maggambhi patitiṭṭhantu2- yena maggena ehiti.

6821. Maṃsā puvā saṅkuliyo kummāyasā macchasaṃyutā,
Maggamahi patitiṭṭhantu yena maggena ehiti.

6822. Sappi telaṃ dadhiṃ khiraṃ kaṅgu3- vihi bahu surā,
Maggamahi patitiṭṭhantu yena maggena ehiti.

6823. Āḷārikā ca sudā ca naṭakaṭṭakā gāyakā, 4-
Pāṇissarā kumbathuniyo maṇḍakā5- sokajhāyikā.

6824. Āhaññantu sabbaviṇā bheriyo deṇḍimāni6- ca,
Kharamukhāni dhammantu vadantu ekapokkharā.

6825. Mutiṅgā paṇavā saṅkhā godhā parivadentikā,
Dindimāni ca haññantu kuṭumbadindimāni ca.

[PTS Page 581] [\q 581/]
6826. Sā senā mahati āsi uyyutatā sivivāhini,
Jālinā magganāyena vaṅkaṃ pāyāsi pabbataṃ.

6827. Kuñcaṃ7- nadati mātaṅgo kuñajaro saṭṭhihāyano,
Kacchāya baddhamānāya kuñcaṃ nadati vāraṇo.

6828. Ājāniyā hasissiṃsu8- nemighoso ajāyatha,
Abbhaṃ rajo acchādesi uyyuttā sivivāhinī.

1. Olokirā - machasaṃ olokiyā - syā 2. Patitā ṭhantu - machasaṃ syā
3. Kaṅgupiṭṭhā - syā kaṃsukhijā - machasaṃ 4. Gāyino - syā
5. Mudadikā syā mandakā - machasaṃ edadaka mi. 6. Dindamāna - machasaṃ, syā
7. Koñcaṃ - syā, vi machasaṃ 8. Hasiyanti - machasaṃ, syā

[BJT Page 474] [\x 474/]
6829. Sā senā mahati āsi uyyuttā hārabhāriṇi,
Jālinā magganāyena vaṅkaṃ pāyāsi pabbataṃ.

6830. Te pācisu brahāraññaṃ bahusākaṃ bahudaṃ, 1-
Puppharukkhehi sañachannaṃ phaḷarukkhehi cubhayaṃ.

6831. Tattha bindussarā vaggu nānāvaṇaṇā bahu dijā,
Kujantamupakujanti utusamapupphite dume.

6832. Te gantvā dighamaddhānaṃ ahorattanamaccaye,
Padesaṃ taṃ upāgañachuṃ yattha vessantaro ahu.
- Mahārājapabbaṃ niṭṭhitaṃ. -

[PTS Page 582] [\q 582/]
6833. Tesaṃ sutvāna nigghosaṃ bhito vessantaro ahu,
Pabbataṃ abhiruhitvā bhito senaṃ udakikhati2-

6834. Iṅgha maddi nisāmehi nigghoso yādiso vane,
Ājāniyā hasissanti dhajaggāni ca disasare.

6835. Ime nūna araññasmiṃ migasaṅghāni luddakā,
Vāgurāhi3- parikkhippa sobbhaṃ pātetva tāvade;
Vikkosamānā tippāhi4- hanti nesaṃ varaṃ varaṃ.

6836. Yathā mayaṃ adusakā araññe varuddhakā,
Amitatahatthatthagatā passa dubbalaghātakaṃ.

[PTS Page 583] [\q 583/]
6837. Amittā nappasaheyyuṃ agagīva udakaṇaṇave,
Tadeva tvaṃ vicintehi api sotthi ito siyā.

6838. Tato vessantaro rājā orohitvāna pabbatā,
Nisīdi phaṇṇasālayaṃ daḷhaṃ katvāna mānasaṃ.

6839. Nivattayitvāna rathaṃ votthāpetvāna5- seniyo,
Ekaṃ araññe viharantaṃ pitā puttaṃ upāgami.

1. Bahusākhaṃ mahodakaṃ - muddita 2. Udikakhasi - machasaṃ 3. Cākurāhi - machasaṃ
4. Tibabāhi - machasaṃ 5. Voṭṭhapetvā - machasaṃ

[BJT Page 476] [\x 476/]
6840. Hatthikkhandhano oruyha ekaṃso pañajalikato,
Parikkhitto amaccehi puttaṃ siñcitumāgami.

6841. Tatthaddasa kurāraṃ so rammarūpaṃ samāhitaṃ,
Nisinnaṃ paṇaṇasālāyaṃ jhāyantaṃ akutobhayaṃ.

[PTS Page 584] [\q 584/]
6842. Tañca dinvāna āyantaṃ pitaraṃ puttagiddhinaṃ,
Vessantaro ca madadi ca paccuggantvā avandisuṃ.

6843. Madadi ca sirasā pāde sasurassābhivādayi,
Maddi ahaṃ hi te deva pāde vandāmi te husā, 1-
Tesu tattha palissajja pāṇinā parimajjatha.

6844. Kacci vo kusalaṃ putta kacci putta anāmayaṃ,
Kacci uñechana yāpetha kacci mulaphalābahu
6845. Kacci ḍaṃsā ca makasā ca appameva sariṃsapā,
Vane vālamigākiṇeṇa kacci hiṃsā na vijjati.

6846. Atthi no jivākā deva yā ca yādisi kidisā,
Kayirā hi jivikā homa uñachācariyāya jivikaṃ2-

6847. Aniddhinaṃ mahārāja dametassaṃva3- sārathi,
Tyambhā aniddhikā dantā asamiddhi dameti no.


6848. Api no kisāni maṃsāni pitu mātu adassanā,
Avaruddhānaṃ mahārāja araññe jivasokinaṃ4-

6849. Ye pi te siviseṭṭhassa dāyādappattamānasā,
Jālī kaṇhājinācubho brāhmaṇassa vasānugā;
Accāyikassa luddassa yo ne gāvova sumbhati.

[PTS Page 585] [\q 585/]
6850. Te rājaputatiyā putte yadi jānātha saṃsatha,
Pariyāpuṇātha no khippaṃ sappadaṭṭhaṃva māṇavaṃ.

6851. Ubho kumārā nikkitā jālī kaṇhājinā cubho,
Brāhmaṇassa dhanaṃ datvā putta mā bhāyi asasasa5-

1. Ṇusā - machasaṃ 2. Jīvitaṃ - machasaṃ 3. Dame assaṃva - machasaṃ dametyassaṃva syā
vi 4. Jivi - machasaṃ, syā, vi 5. Assāsa - machasaṃ

[BJT Page 478] [\x 478/]
7852. Kaccinnu tāta kusalaṃ kacci tāta anāmayaṃ,
Kaccinnu tāta me mātu cakkhuṃ na parihāyati.

7853. Kusalaṃ ceva me putta atho putta anāmayaṃ
Athopi putta te mātu cakkhuṃ na paribhāyati.

7854. Kacci arogaṃ yoggaṃ te kacci vahati vāhanaṃ,
Kacci phitā janapadā1- kacci muṭṭhi na chijjati.

7855. Atho ārogaṃ yoggaṃ me atho vahati vāhanaṃ,
Atho phitā janapadā atho vuṭṭhi na jijjati.

[PTS Page 586] [\q 586/]
6856. Iccevaṃ mantayantānaṃ mātā nesaṃ adissatha,
Rājaputti giridvāre pattikā anupāhanā.

6857. Tañca disvāna āyantiṃ mātaraṃ puttagiddhinaṃ,
Vessantaro ca maddī ca paccuggantvā avandisuṃ.

6858. Maddi ca sirasā pāde sassusā abhivādayi,
Maddi ahambhi te ayye pāde vandāmi te husā. 2-

6859. Maddiñca puttakā disvā durato sotthimāgatā,
Kandintā abhidhāviṃsu vacchā bālāva mātaraṃ.

6860. Maddi ca puttake disvā durato sotthimāgate, vāruṇi va pavedhenti
thanadhārābhisiñcatha.
[PTS Page 587] [\q 587/]
6861. Samātānaṃ ñātinaṃ mahāghoso ajāyatha,
Sabbatā samanādiṃsu3- mahī pakampitā ahu;

6862. Vuṭṭhidhāraṃ pavecchanto devo pāvassi tāvade.
Atha vessantaro rājā ñātihi samagacchatha,

6863. Nattāro suṇisā putto rājā devi ca ekato
Yadā samāgatā āsuṃ tadāsi lomahaṃsanaṃ.

6864. Pañajalikā tassa yācanti rodantā bherave vane
Vessantarañca maddañca sabbe raṭṭhā samāgatā.
Tvaṃ nosi issaro rājā rajjaṃ karetha no ubho.
- Chakakhattiyapabbaṃ. -

1. Phito janapo - machasaṃ vi 2. Suṇabhā - machasaṃ 3. Pabbatāsu vanādisu - machasaṃ

[BJT Page 480] [\x 480/]

6865. Dhammena rajjaṃ1- kārentaṃ raṭṭhā pabbājayittha maṃ,
Tvañca jānapadā ceva negamā ca samāgatā.

6866. Dukkatañca hi no putta bhunahacacaṃ kataṃ mayā,
Yohaṃ sivinaṃ vacanā pabbājesiṃ adusataṃ.

6867. Yena kenaci vaṇeṇana pitu dukkhaṃ udabbahe,
Mātu bhaginiyā cāpi api pāṇehi attano.

[PTS Page 588] [\q 588/]

6868. Tato vessantaro rājā rajojallaṃ pavāhayi,
Rajojallaṃ pavāhetvā saccavaṇṇaṃ2- adhārayi.

6869. Sisaṃ nabhāto sucivattho sabbābharaṇabhusito,
Paccayaṃ nāgamāruyaha khaggaṃ bandhi parantapaṃ.

6870. Tato saṭṭhasahassāni yudhino3- cārudasasanā,
Sahajātā parikariṃsu4- nandayantā rathesabhaṃ.

[PTS Page 589] [\q 589/]
6871. Tato maddimpi nāhāpesuṃ sivikaññā samāgatā,
Vessantaro taṃ pāletu jālikaṇhājinā cubho;
Athopi taṃ mahārājā sañajayo abhirakkhatu.

6872. Idañca paccayaṃ laddhā pubbe kilesamattano,
Ānandiyaṃ ācariṃsu ramaṇiye giribbaje.

6873. Idañca paccayaṃ laddhā pubbe kilesamattano5-,
Ānandi citta sumanā putto saṅgamma lakakhaṇā.

6874. Idañca paccayaṃ laddhā pubbe kilesamattano,
Ānandi citta patitā saha puttehi lakakhaṇā.

6875. Ekabhattā6- pure āsiṃ niccaṃ thaṇḍilasāyini,
Iti metaṃ vataṃ āsi tumbhaṃ kāmāhi puttakā.

6876. Taṃ me vataṃ samiddhajja tumbhe saṅgamma puttakā,
Mātujampi taṃ pāletu pitujampi ca puttakā,
Atho pi taṃ mahārājā sañajayo abhirakkhatu.

1. Khomaṃ - machasaṃ 2. Saḍḍavaṇṇaṃ - machasaṃ, vi 3. Yodhito - machasaṃ
4. Pakiriṃsu - machasaṃ 5. Sallekhamattano - machasaṃ 6. Ekabhatti - machasaṃ, sya

[BJT Page 482] [\x 482/]
6877. Yaṃ kiñcitthi kataṃ puññaṃ mayhaṃ veca pitucca te,
Sabbena tena kusalena ajaro tvaṃ amaro bhava.

[PTS Page 590] [\q 590/]
6878. Kappāpasikañca1- koseyyaṃ khomakodumbarāni2- ca,
Sassu suṇhāya pāhesi yehi madadi asobhatha.

6879. Tato khomañca3- kāyuraṃ aṅgadaṃ maṇimekhalaṃ,
Ssasu suṇahāya pāhesi yehi maddi asobhatha.

6880. Tato khomañca kāyuraṃ giveyyaṃ ratanāmayaṃ,
Ssasu suṇahāya pāhesi yehi maddi asobhatha.

6881. Uṇṇathaṃ mukhaphullañca nānāratte ca māṇiye, 4-
Ssasu suṇahāya pāhesi yehi maddi asobhatha.

6882. Uggatthanaṃ giṅgamakaṃ mekhalaṃ paṭipādukaṃ, 5-
Ssasu suṇahāya pāhesi yehi maddi asobhatha.

6883. Suttañca sutatavajjañca upanijjhāya seyyasi,
Asobhatha rājaputti devakaññāva nandane.

6884. Sīsaṃ nāhātā sucivatthā sabbābharaṇabhusitā,
Asobhatha rājaputti tāvatiṃsāva accharā.

6885. Kadaliva vātacchupitā jātā cittalatāvane,
Dantāvaraṇasampannā rājaputti asobhatha

6886. Sakuṇi mānusiniva jātā citatapattā patī,
Nigrodhapakkabimboṭṭhi rājaputti asābhatha.

[PTS Page 591] [\q 591/]
6887. Tassā ca nāgamānesuṃ nātivaddhañca6- kuñajaraṃ,
Sattikkhamaṃ sarakkhamaṃ īsādantaṃ urūḷhavaṃ.

6888. Sā maddi nāgamāruyhi nātivaddhañca kuñajaraṃ,
Santikkhamaṃ sarakkhamaṃ īsādantaṃ urūḷhavaṃ.

1. Kappāsiyañca - machasaṃ 2. Khoma koṭumbarāni - machasaṃ 3. Hemañca - machasaṃ
4. Pāṇike - machasaṃ 5. Paṭipādakaṃ - machasaṃ 6. Nātivuḍḍhaṃva - sya
[BJT Page 484] [\x 484/]
6889. Sabbamhi taṃ araññamhi yāvantettha migā ahu,
Vessantarassa tejena nāññamaññamaheṭhayuṃ.

6890. Sabbamhi taṃ araññamhi yāvantettha digā ahu,
Vessantarassa tejena nāññamaññamaheṭhayuṃ.

6891. Sabbamhi taṃ araññamhi yāvantettha migā ahu,
Ekajjhaṃ sannipatiṃsu; vessantare payātamha sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

6892. Sabbamhi taṃ araññamhi yāvantettha digā ahu,
Ekajjhaṃ sannipatiṃsu; vessantare payātamha sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

6893. Sabbamhi taṃ araññamhi yāvantettha migā ahu,
Nāssu mañajuni kujiṃsū; vessantare payātamhi sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

6894. Sabbamhi taṃ araññamhi yāvantettha digā ahu,
Nāssu maṃjuni kujiṃsu; vessantare payātambhi sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

[PTS Page 592] [\q 592/]
6895. Paṭiyatto rājāmaggo vicitto puppasatthato,
Vasi vessantaro yattha yāvatā ca jetuttarā.

6896. Tato saṭṭhisahassāni yudhino1-cārudassanā,
Samantā parikariṃsu2 vessantare payātamhi sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

6897. Orodhā ca kumārā ca vesiyānā ca brāhmaṇā,
Samantā parikariṃsu; vessantare payātamhi sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

6898. Hatthārūhā anikaṭṭhā rathikā pattikārakā,
Samantā parikariṃsu; vessantare payātamhi sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

6899. Samāgatā jānapadā negamā ca samāgatā,
Samantā parikariṃsu; vessantare payātamhi sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhane.
1. Yodhino - machasaṃ 2. Parikiriṃsu - machasaṃ

[BJT Page 486] [\x 486/]
6900. Karoṭiyā cammadharā khaggahatthā1-suvammino,
Purato paṭipajjiṃsu; vessantare payātamhi sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

6901. Te pāvisuṃ puraṃ rammaṃ bahupākāratoraṇaṃ, 2-
Upetaṃ annapānehi naccagitehi cubhayaṃ.

6902. Vittā jānapādā āsuṃ negamā ca samāgatā,
Anuppatte kumārambhi sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

6903. Celukhepo avattittha āgate dhanadāyake,
Nandippavesi nagare bandhanamokkho agosatha.

[PTS Page 593] [\q 593/]
6904. Jātarūpamayaṃ vassaṃ devo pāvassi tāvade,
Vessantare paviṭṭhamahi sivinaṃ raṭṭhavaḍḍhane.
6905. Tato vessantaro rājā dānaṃ datvāna khattiyo,
Kāyassa bhedā passañño saggaṃ so upapajjathāti.
- Mahāvessantarajātakaṃ. -
- Mahānipātavaṇṇā niṭṭhitā -
- Jātakapāḷi samattā -

1. Inadihatthā - machasaṃ syā 2. Mahāpākāra - machasaṃ