Jataka: XXII. Mahanipata.
Based on the ed. by V. Fausb”ll: The JÃtaka together with its commentary,
being tales of the anterior births of Gotama Buddha. 
For the first time edited in the original PÃli, Vol. VI,
London : Pali Text Society 1896.
(Reprinted 1964)




Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996
[GRETIL-Version vom 24.3.2015]


NOTICE
This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for
scholarly purposes only.
In principle they represent a digital edition (without revision or
correction) of the printed editions of the complete set of Pali
canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a
process of checking, it should not be assumed that there is no
divergence from the printed editions and it is strongly recommended that
they are checked against the printed editions before quoting.





PLAIN TEXT VERSION
(In order to fascilitate word search, all annotations have been removed, 
and the line breaks of the printed edition have been converted into floating text.)






STRUCTURE OF REFERENCES (added):

1. Reference at the beginning of JÃtaka verses:
Ja_n,n.nn(=nnn).nn = Ja_NipÃta,Vagga[in NipÃtas I-VIII only!].JÃtaka in that NipÃta/Vagga(=running JÃtaka number).Verse

2. Reference at the end of JÃtaka verses:
Ja_n:nnn = Ja_NipÃta:running verse number


EXAMPLE:
In NipÃta III, the 10th JÃtaka of the 5th Vagga
is the altogether 300th JÃtaka (counted from NipÃta I, Vagga 1, JÃtaka 1).
Accordingly, the 3rd verse of this JÃtaka is introduced with the reference:
"Ja_III,5.10(=300).3:"
[NipÃtas IXff. having no Vagga division, the NipÃta number is followed by
a full-stop (not a comma, as after Vagga numbers) and the number of the JÃtaka, 
e.g. "Ja_IX.2(=428).2:"]

Counted from the beginning of NipÃta III, the 3rd verse of Ja_III,5.10
is the altogether 150th verse in that NipÃta, as indicated by the additional reference
at the end of that same verse:
"Ja_III:150"


NOTICE
- The running verse numbers jump from "XXII:1081" to "XXII:1083".
- "XXII:1177" appears twice.
- Running verse number of Ja_XXII.10(=547).415 added: Ja_XXII:2098*.




#<...># = BOLD
%<...>% = ITALICS
*<...>* = SUPERSCRIPT
$<...>$ = UNDERLINE/LARGE
\<...>\ = REDLINE
@<...>@ = OUTLINE/BLUE




___________________________________________________________________

THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE.
            
Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS 
and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions):
            
description             character  =ASCII
            
long a                  Ã             195
long A                  ù             249
long i                  Å             197
long I                  ý             253
long u                  Æ             198
long U                  ô             244
vocalic r               ­             173
vocalic R               ã             227
long vocalic r          Ì             204
vocalic l               Ê             202
long vocalic l          Ë             203
velar n                 Ç             199
velar N                 §             167
palatal n               ¤             164
palatal N               ¥             165
retroflex t             Â             194
retroflex T             è             232
retroflex d             ¬             172
retroflex D             Ö             214
retroflex n             ï             239
retroflex N             ×             215
palatal s               Ó             211
palatal S               Á             193
retroflex s             «             171
retroflex S             å             229
anusvara                æ             230
capital anusvara        õ             245
visarga                 ÷             247
capital visarga         ê             234

Other characters of the REE encoding table are not included.
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order 
to facilitate word search.             

For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings 
and formats see:
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf
and
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf

For further information see:
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm

___________________________________________________________________









JÃtaka with Commentary Vol. VI

#<[page 001]>#
%<                                 1>%
                        XXII. MAHùNIPùTA. *

                      $<1. MÆgapakkhajÃtaka. **>$
     Mà paï¬icciyan ti. Idaæ S. J. v. mahÃnekkhammaæ Ã. k.
Ekadivasaæ hi bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannisinnà Bhagavato mahÃ-
bhinikkhamanassa vaïïaæ kathayiæsu. S. Ãgantvà "k. n. bh. e. k. s." ti p. "i. n." 'ti v. "na bhi. i. mama pÆritapÃramissa r. cha¬¬etvà abhinikkhamanaæ nÃma anacchariyaæ, ahaæ hi aparipakke ¤Ãïe pÃramiyo pÆrento pi r. cha¬¬etvà nikkhanto yevÃ" 'ti vatvà tehi yÃcito a. Ã.:
     A. B. KÃsirÃjà nÃma dhammena r. kÃresi. Tassa soÊasasahassà itthiyo ahesuæ, tÃsu ekÃpi puttaæ và dhÅtaraæ và na labhi. NÃgarà "amhÃkaæ ra¤¤o vaæsÃnurakkhako putto n' atthÅti" KusajÃtake Ãgatanayena sannipatitvà rÃjÃnaæ "puttaæ patthehÅti" Ãhaæsu. RÃjà soÊasasahassà itthiyo "putte patthethÃ" 'ti ÃïÃpesi. Tà CandÃdÅnaæ upaÂÂhÃnÃni katvà patthentiyo pi na labhiæsu. AggamahesÅ pan' assa MaddarÃjadhÅtà CandÃdevÅ nÃma sÅlasampannà ahosi, nam pi "puttaæ patthehÅti" Ã. Sà puïïamadivase uposathaæ samÃdiyitvà cullasayanake nipannà attano sÅlaæ Ãvajjitvà "sac' Ãhaæ akhaï¬asÅlà iminà me saccena putto uppajjatÆ" 'ti saccakiriyaæ akÃsi.


#<[page 002]>#
%<2                      XXII. MahÃnipata.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tassà sÅlatejena Sakkabhavanaæ uïhÃkÃraæ dassesi. Sakko Ãvajjitvà taæ kÃraïaæ ¤atvà "C-devÅ puttaæ pattheti, dassÃmi 'ssà puttan" ti tassà anucchavikaæ puttaæ upadhÃrento Bodhisattaæ addasa. Bo. hi tadà vÅsativassÃni BÃrÃïasiyaæ r. kÃretvà tato cuto Ussadaniraye nibbatto asÅtivassasahassÃni tattha paccitvà TÃvatiæsabhavane nibbatti, tattha pi yÃvatÃyukaæ Âhatvà tato cavitvà Uparidevalokaæ gantukÃmo ahosi. Sakko tassa santikaæ gantvà "samma tayi Manussaloke uppanne pÃramiyo ca te pÆrissanti mahÃjanassa ca va¬¬hi bhavissati, ayaæ KÃsira¤¤o Candà nÃma aggamahesÅ puttaæ pattheti, tassà kucchiyaæ uppajjÃ" 'ti Ã. So "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïitvà pa¤cahi devaputtasatehi saddhiæ cavitvà sayaæ tassà kucchiyaæ paÂisandhiæ gaïhi, itare devaputtà amaccabhariyÃnaæ kucchÅsu p. gaïhiæsu. Deviyà kucchi vajirapuïïà viya ahosi, sà gabbhassa patiÂÂhitabhÃvaæ ¤atvà ra¤¤o Ãrocesi, rÃjà gabbhaparihÃraæ dÃpesi, sà paripuïïagabbhà pu¤¤alakkhaïasampannaputtaæ vijÃyi. Taæ divasam eva amaccagehesu pa¤cakumÃrasatÃni vijÃyiæsu. Tasmiæ khaïe rÃjà amaccagaïaparivuto mahÃtale nisinno hoti, ath' assa "putto te deva jÃto" ti Ãrocayiæsu, tassa taæ vacanaæ sutvà va puttapemaæ uppajjitvà chaviÃdÅni chinditvà aÂÂhimi¤jaæ Ãhacca aÂÂhÃsi, abbhantare pÅti uppajji, hadayaæ sÅtalaæ jÃtaæ. So amacce pucchi: "tuÂÂhà nu kho tumhe mama putte jÃte" ti. "Kiæ kathetha, deva mayaæ pubbe anÃthà idÃni sanÃthà jÃtÃ, sÃmiko no laddho" ti. RÃjà mahÃsenaguttaæ ÃïÃpesi: "mama puttassa parivÃro laddhuæ vaÂÂati, amaccakulesu ajja jÃtadÃrakà ettakà nÃmà 'ti olokehÅti". So pa¤cadÃrakasatÃni disvà Ãgantvà ra¤¤o Ãrocesi.
RÃjà pa¤cannaæ dÃrakasatÃnaæ kumÃrapasÃdhanÃni pesetvà pa¤ca dhÃtisatÃni pesesi, MahÃsattassa pana atidÅghÃdidosavajjità alambatthaniyo madhurakatha¤¤Ã catusaÂÂhidhÃtiyo ca adÃsi,


#<[page 003]>#
%<                      1. MÆgapakkhajÃtaka. (538.)               3>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  atidÅghÃya passe nisÅditvà tha¤¤aæ pivato dÃrakassa gÅvà dÅghà hoti, atirassÃya passe nisÅditvà pivanto nippÅÊitakhandhaÂÂhiko hoti, atikisÃya passe nisÅditvà pivantÃnaæ ÆrÆ rujanti, atithÆlÃya passe nisÅditvà pivantÃnaæ khalaækapÃdà honti, atikÃÊiyà sarÅraæ atisÅtalaæ hoti accodÃtÃya atiuïhaæ, lambatthanÃya khÅraæ pivantÃnaæ uppÅÊitanÃsaggà honti, kÃsa¤ci pana khÅraæ ambilaæ hoti kÃsa¤ci kaÂukÃdibhedan ti, tasmà sabbe p' ete dose vajjetvà atidÅghÃdidosarahità alambatthaniyo madhuratha¤¤Ã catusaÂÂhidhÃtiyo datvà mahantaæ sakkÃraæ katvà C-deviyÃpi varaæ adÃsi. Sà gahitakaæ katvà Âhapesi.
NÃmagahaïadivase pi 'ssa lakkhaïapÃÂhakÃnaæ brÃhmaïÃnaæ mahÃsakkÃraæ katvà antarÃyabhÃvaæ pucchi. Te tassa lakkhaïasampattiæ disvà "mahÃrÃja dha¤¤apu¤¤alakkhaïo kumÃro, tiÂÂhat' eko dÅpo catunnam pi mahÃdÅpÃnaæ r. kÃretuæ samattho, nÃssa koci antarÃyo pa¤¤ÃyatÅti" vadiæsu. RÃjà tesaæ tussitvà kumÃrassa nÃmaæ karonto yasmà kumÃrassa jÃtadivase sakala-KÃsiraÂÂhe devo vassi yasmà ca so temiyamÃno jÃto tasmà TemiyakumÃro t' eva nÃmaæ akÃsi. Atha naæ ekamÃsikaæ alaækaritvà ra¤¤o santikaæ nayiæsu, rÃjà piyaputtaæ oloketvà ÃliÇgitvà aæke nisÅdÃpetvà ramayamÃno nisÅdi.
Tasmiæ khaïe cattÃro corà ÃnÅtÃ, tesu ekassa sakaïÂakÃhi kasÃhi pahÃrasahassaæ ÃïÃpesi ekassa saækhalikabandhanÃgÃrassa pavesanaæ ekassa sarÅre sattipahÃradÃnaæ ekassa sÆlÃropanaæ. M. pitu kathaæ sutvà bhÅtatasito hutvà "aho mama pità r. nissÃya bhÃriyaæ nirayagÃmikammaæ karotÅti" cintesi.
Punadivase pana naæ setacchattassa heÂÂhà alaækatasirisayane nippajjÃpesuæ, so thokaæ niddÃyitvà pabuddho akkhÅni ummÅletvà setacchattaæ olokento mahantaæ siribhavaæ passi, ath' assa pakatiyÃpi bhÅtassa atirekataraæ bhayaæ uppajji, so "kuto nu kho ahaæ imaæ rÃjagehaæ Ãgato"


#<[page 004]>#
%<4                       XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti upadhÃrento jÃtissara¤Ãïena devalokato ÃgatabhÃvaæ ¤atvà tatoparaæ olokento niraye pakkabhÃvaæ passi, tatoparaæ o. tasmiæ yeva nagare rÃjabhÃvaæ a¤¤Ãsi, ath' assa "ahaæ vÅsativassÃni r. kÃretvà asÅtivassasahassÃni Ussadaniraye pacciæ, idÃni puna pi imasmiæ coragehe nibbatto 'smi, pitÃpi me hiyyo catÆsu coresu ÃnÅtesu tathÃrÆpaæ pharusaæ {nirayasaævattanikaæ} kathaæ kathesi, sac' Ãhaæ r. kÃressÃmi puna niraye nibbattitvà mahÃdukkhaæ anubhavissÃmÅti" Ãvajjantassa mahantaæ bhayaæ uppajji, tassa ka¤canavaïïasarÅraæ hatthaparimadditaæ viya padumaæ milÃtaæ dubbaïïaæ ahosi, so "kathan nu kho imamhà coragehà mu¤ceyyan" ti cintento nipajji. Atha naæ ekasmiæ attabhÃve mÃtubhÆtapubbà chatte adhivatthà devatà assÃsetvà "tÃta Temiya, mà bhÃyi, sace pi ito mu¤citukÃmo apÅÂhasappÅ yeva pÅÂhasappÅ viya hohi, abadhiro badhiro viya hohi, amÆgo va mÆgo viya hohi, imÃni tÅïi aÇgÃni adhiÂÂhÃya paï¬itabhÃvaæ mà pakÃsayÅti" vatvà paÂhamaæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.1(=538).1: Mà paï¬icciyaæ vibhÃvaya, bÃlamato bhava sabbapÃïinaæ.
                    sabbo taæ jano ocinÃyatu, evaæ tava attho bhavissatÅti. || Ja_XXII:1 ||>@

     Ta. paï¬icciyan ti paï¬iccaæ, ayam eva và pÃÂho, bÃlamato ti bÃlasammato, sabbo ti sakalo antojano c' eva bahijano ca, ocinÃyatÆ 'ti nÅharath' etaæ, KÃÊakaïïÅti avajÃnÃtu.
     So tassà vacanena assÃsaæ paÂilabhitvÃ

  @<Ja_XXII.1(=538).2: Karomi te taæ vacanaæ yaæ maæ bhaïasi devate,
                    atthakÃmÃsi me amma hitakÃmÃsi devate ti imaæ g. vatvà || Ja_XXII:2 ||>@

tÃni tÅïi aÇgÃni adhiÂÂhahi. RÃjà puttassa anukkaïÂhanatthÃya tÃni pa¤ca kumÃrasatÃni tassa santike yeva kÃresi, te dÃrakà tha¤¤atthÃya rodanti, M. Nirayabhayatajjito "rajjato me sussitvà maraïam eva seyyo" ti na rodati. DhÃtiyo taæ pavattiæ CandÃdeviæ Ãrocesuæ,


#<[page 005]>#
%<                         1. MÆgapakkhajÃtaka. (538)               5>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sà ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà nemittikabrÃhmaïe pakkosÃpetvà pucchi. BrÃhmaïà "deva kumÃrassa pakativelaæ atikkamÃpetvà tha¤¤aæ dÃtuæ vaÂÂati, evaæ so rodamÃno thanaæ daÊhaæ gahetvà sayaæ eva pivissatÅti" vadiæsu. Te tato paÂÂhÃy' assa pakativelaæ atikkamitvà tha¤¤aæ denti dadamÃnà ca kadÃci ekavÃraæ atikkamitvà kadÃci sakalam pi divasaæ na denti. So Nirayabhayena tajjito sussanto pi tha¤¤atthÃya na rodati. Atha taæ arodantam pi "putto me chÃto" ti mÃtà và tha¤¤aæ pÃyeti dhÃtiyo vÃ, sesadÃrakà tha¤¤aæ aladdhavelÃyam eva rodanti, so na rodati na niddÃyati, na hatthapÃde sammi¤jati, na saddaæ suïÃti. Ath' assa dhÃtiyo "pÅÂhasappinaæ hatthapÃdà nÃma evarÆpà na honti, mÆgÃnaæ hanupariyosÃnaæ nÃma na evarÆpaæ hoti, badhirÃnaæ kaïïasotaæ nÃma na evarÆpaæ hoti, bhavitabbaæ ettha kÃraïena, vÅmaæsissÃma nan" ti cintetvà "khÅrena naæ vÅmaæsissÃmÃ" 'ti sakaladivasaæ khÅraæ na denti. So sussanto pi khÅratthÃya saddaæ na karoti.
Ath' assa mÃtà "putto me chÃto, khÅram assa dethÃ" 'ti dÃpesi. Evam antarantarà khÅraæ datvà ekaæ saævaccharaæ vÅmaæsantà antaraæ na passiæsu. Tato "kumÃrakà nÃma pÆvakhajjakaæ piyÃyanti, tena naæ vÅmaæsissÃmÃ" 'ti pa¤cakumÃrakasatÃni tassa santike nisÅdÃpetvà nÃnÃkhajjakÃni upanÃmetvà avidÆre Âhapetvà "yathÃruci tÃni khajjakÃni gaïhathÃ" 'ti vatvà paÂicchannà tiÂÂhanti, sesadÃrakà kalahaæ katva a¤¤ama¤¤aæ paharantà taæ gahetvà khÃdanti, M.  "Temiya Nirayaæ icchanto pÆvakhajjakaæ icchÃ" 'ti NirayabhayabhÅto khajjakaæ na oloketi, evaæ pÆvakhajjakenÃpi saævaccharaæ vÅmaæsitvà n' eva antaraæ passiæsu. Tato "dÃrakÃnaæ nÃma phalÃphalaæ piyaæ hotÅti" nÃnÃphalÃni Ãharitvà vÅmaæsiæsu, tato sesadÃrakà yujjhantà khÃdiæsu,


#<[page 006]>#
%<6                               XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so na olokesi, evaæ phalÃphalena pi saævaccharaæ vÅmaæsiæsu. Atha "dÃrakÃnaæ nÃma kÅÊÃbhaï¬akaæ piyaæ hotÅti" suvaïïÃdimayÃni hatthirÆpakÃdÅni avidÆre Âhapesuæ, sesadÃrakà vilumpantà viya gaïhanti, M. na olokesi, evaæ kÅÊÃbhaï¬akenÃpi saævaccharaæ vÅmaæsiæsu. Tato "catuvassadÃrakÃnaæ nÃma bhojanaæ hoti, tena vÅmaæsissÃmÃ" 'ti nÃnÃbhojanaæ upaÂÂhÃpesuæ, sesadÃrakà piï¬e piï¬e katvà bhu¤janti, M. pana "Temiya aladdhabhojanÃnaæ te attabhÃvÃnaæ gaïanà n' atthÅti" NirayabhayabhÅto na olokesi, sayam eva pana naæ hadayena avahantena na bhojesuæ. Tato "pa¤cavassikà dÃrakà nÃma aggino bhÃyanti, tena naæ vÅmaæsissÃmÃ" 'ti anekadvÃraæ mahantaæ gehaæ kÃretvà tÃlapaïïehi chÃdetvà taæ sesadÃrakaparivutaæ tassa majjhe nisÅdÃpetvà aggiæ denti, sesadÃrakà viravantà palÃyanti, M. "Niraye paccanato idam eva varataran" ti nirodhasamÃpanno viya niccalo hoti, atha naæ aggimhi Ãgacchante gahetvà apanenti. Tato "chabbassadÃrakà nÃma madahatthino bhÃyantÅti" hatthiæ susikkhitaæ sikkhÃpetvà Bodhisattaæ sesadÃrakaparivÃraæ rÃjaÇgaïe nisÅdÃpetvà hatthiæ mu¤canti, so ko¤canÃdaæ nadanto soï¬Ãya bhÆmiyaæ potthento bhayaæ dassento Ãgacchati, sesadÃrakà maraïabhayabhÅtà disÃvidisÃsu palÃyanti, M. Nirayabhayatajjito tatth' eva nisÅdati, susikkhito hatthi taæ gahetvà aparÃparaæ katvà akilametvà va gacchati. SattavassikakÃle pan' assa dÃrakehi parivÃretvà nisinnakÃle uddhaÂadÃÂhe katamukhabandhe sappe vissajjesuæ, sesadÃrakà viravantà palÃyiæsu, M. Nirayabhayaæ Ãvajjitvà "caï¬asappamukhe vinÃsappatti yeva varataran" ti niccalo va ahosi, ath' assa sappà sakalasarÅraæ veÂhetvà matthake phaïaæ katvà acchiæsu, tadÃpi so niccalo va ahosi. evaæ antarantare vÅmaæsantÃpi 'ssa antaraæ na passiæsu.


#<[page 007]>#
%<                         1. MÆgapakkhajÃtaka. (538.)            7>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tato "dÃrakà nÃma samajjatthikà hontÅti" taæ pa¤cahi dÃrakasatehi saddhiæ rÃjaÇgaïe nisÅdÃpetvà naÂasamajjaæ kÃresuæ, sesadÃrakà samajjaæ disvà sÃdhÆ 'ti vadanti mahÃhasitam hasanti, M. "Niraye nibbattakÃle tava khaïamattam pi hÃso và somanassaæ và n' atthÅti" Nirayabhayaæ Ãvajjitvà niccalo va hoti na oloketi, evaæ antarantare vÅmaæsantÃpi 'ssa antaraæ na passiæsu. Atha naæ "khaggena vÅmaæsissÃmÃ" 'ti dÃrakehi saddhiæ rÃjaÇgaïe nisÅdÃpesuæ, dÃrakÃnaæ kÅÊanakÃle eko puriso phalikavaïïaæ asiæ paribbhamanto nadanto vagganto "KÃsirÃjassa kira kÃlakaïïiekaputto atthi kahaæ so, sÅsam assa chindissÃmÅti" abhidhÃvi, taæ disvà sesà bhÅtatasità viravantà palÃyiæsu, B. Nirayabhayaæ Ãvajjitvà ajÃnanto viya nisÅdi, atha naæ so puriso khaggaæ sÅse parÃmasitvà "sÅsaæ te chindissÃmÅti" tÃsento pi tÃsetuæ asakkonto apaga¤chi, evaæ antarantarà vÅmaæsantÃpi 'ssa antaraæ na passiæsu. DasavassakÃle pan' assa badhirabhÃvaæ vÅmaæsanatthaæ sayanaæ sÃïiyà parikkhipitvà catÆsu passesu chiddÃni katvà tassa adassetvà va heÂÂhà sayane saækhadhamake nisÅdÃpetvà ekappakÃren' eva saækhe dhamÃpenti, ekaninÃdaæ hoti, amaccà catÆsu passesu Âhatvà sÃïicchiddena hi olokentà M-assa ekadivasam pi satisammohaæ và hatthapÃdavikÃraæ và phandanamattam và na passiæsu, evaæ saævacchare atÅte punÃparaæ saævaccharaæ tath' eva bherisaddena vÅmaæsantà antaraæ na passiæsu. Tato "dÅpena vÅmaæsissÃmÃ" 'ti rattibhÃge "andhakÃre hatthaæ và pÃdaæ và phandÃpeti nu kho no" ti ghaÂesu dÅpe jÃletvà sesadÅpe nibbÃpetvà thokaæ andhakÃre nisÅdÃpetvà ghaÂehi dÅpe ukkhipitvà ekappahÃren' eva Ãlokaæ katvà iriyÃpathaæ upadhÃrenti, evaæ saævaccharaæ vÅmaæsantÃpi 'ssa ki¤ci phanditamattaæ na passiæsu. Tato "naæ phÃïitena vÅmaæsissÃmÃ"


#<[page 008]>#
%<8                             XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti sakalasarÅraæ phÃïitena makkhetvà bahumakkhike ÂhÃne nipajjÃpetvà makkhikà uÂÂhÃpenti, tà tassa sakalasarÅraæ parivÃretvà sÆcÅhi vijjhamÃnà viya khÃdanti, so nirodhasamÃpanno viya niccalo va hoti, evaæ saævaccharaæ vÅmaæsantÃpi 'ssa antaraæ na passiæsu. Ath' assa cuddasavassakÃle "idÃn' esa mahallako sucikÃmo asucijigucchako, asucinà vÅmaæsissÃmÃ" 'ti tato paÂÂhÃya taæ n' eva nahÃpenti na ÃcamÃpenti, so uccÃraæ passÃvaæ katvà tatth' eva palipanno seti, duggandhagandhen' assa antaruddhÅnaæ nikkhamanakÃlo viya hoti, makkhikà khÃdanti, atha naæ parivÃretvà "Temiya, idÃni si mahallako, ko taæ sabbadà paÂijaggissati, kiæ na lajjasi, kasmà nipanno si, uÂÂhÃya sarÅraæ paÂijaggÃhÅti" akkosanti paribhÃsanti, so tathà paÂikkÆle gÆtharÃsimhi nimuggo pi duggandhagandhena yojanasatamatthake ÂhitÃnaæ hadayaæ ubbattanasamatthassa GÆthanirayassa duggandhaæ Ãvajjitvà majjhatto ahosi, evaæ ekaæ saævaccharaæ antarantarà vÅmaæsantÃpi 'ssa antaraæ na passiæsu. Ath' assa heÂÂhà ma¤ce aggikapallÃni kariæsu, "app-eva nÃma uïhapÅÊito vedanaæ asahamÃno vipphanditaæ dasseyyÃ" 'ti, sarÅre phoÂà viya uÂÂhahanti, M. "AvÅcinirayasantÃpo yojanasataæ pharati, tamhà dukkhà idaæ dukkhaæ sataguïena sahassaguïena varataran" ti adhivÃsetvà niccalo ahosi, ath' assa mÃtÃpitaro bhijjamÃnena viya hadayena manusse paÂikkamÃpetvà taæ tato aggisantÃpato apanetvà "tÃta Temiya kumÃra mayaæ tava apÅÂhasappiÃdibhÃvaæ jÃnÃma, na hi tesaæ evarÆpÃni pÃdamukhakaïïasotÃni honti, tvaæ amhehi patthetvà laddhaputtako, mà no nÃsehi, sakala-JambudÅpe rÃjÆnaæ santikà garahato no mocehÅti" yÃciæsu, so tehi evaæ yÃcito asuïanto viya hutvà niccalo nipajji, ath' assa mÃtÃpitaro rodamÃnà paÂikkamitvà ekadà pità và ekako upasaækamitvà yÃcati ekadà mÃtà vÃ,


#<[page 009]>#
%<                         1. MÆgapakkhajÃtaka. (538.)              9>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ saævaccharaæ antarantarà vÅmaæsantÃpi 'ssa antaraæ na passiæsu. Atha soÊasavassakÃle cintayiæsu: "pÅÂhasappÅ và hotu mÆgabadhiro và hotu vaye pariïate rajanÅye arajjantà dussanÅye adussantà nÃma n' atthi, samaye pupphavikasanaæ viya dhammatà esÃ, nÃÂakÃni 'ssa paccupaÂÂhÃpetvà vÅmaæsissÃmÃ" 'ti tato uttamarÆpadharà devaka¤¤Ã viya vilÃsasampannà itthiyo pakkosÃpetvà "yà kumÃraæ hasÃpetum và kilesena và bandhituæ sakkoti sà v' assa aggamahesÅ bhavissatÅti" vatvà kumÃraæ gandhodake nahÃpetvà devaputtaæ viya alaækaritvà devavimÃnakappesu sirigabbhesu pa¤¤atte sirisayane Ãropetvà gandhadÃmapupphadÃmadhÆpavÃsamadirÃsavÃdÅhi antogabbhaæ ekagandhasammodaæ katvà paÂikkamiæsu, atha naæ tà itthiyo parivÃretvà naccagÅtehi c' eva madhuravacanÃdÅhi ca nÃnÃkÃrehi abhiramÃpetuæ vÃyamiæsu, so buddhisampannatÃya tà itthiyo oloketvà "imà me sarÅrasamphassaæ mà vindiæsÆ" 'ti assÃsapassÃse sannirumbhi, ath' assa sarÅraæ thaddham ahosi, tà taæ sarÅrasamphassaæ avindantiyo "thaddhasarÅro esa, nÃyaæ manusso yakkho bhavissatÅti" mÃtÃpitunnaæ Ãrocayiæsu, evaæ antarantarà vÅmaæsamÃnà mÃtÃpitaro tassa antaraæ na passiæsu. Evaæ soÊasasaævaccharÃni soÊasahi mahÃvÅmaæsÃhi anekÃhi ca khuddakavÅmaæsÃhi vÅmaæsamÃnÃpi taæ parigaïhituæ nÃsakkhiæsu. Tato rÃjà vippaÂisÃrÅ hutvà lakkhaïapÃÂhake pakkosÃpetvà "tumhe kÆmarassa jÃtakÃle `dha¤¤apu¤¤alakkhaïo esa, n' atth' assa antarÃyo' ti kathayittha, ayaæ so pÅÂhasappÅ mÆgabadhiro jÃto, kathà vo na sametÅti". "MahÃrÃja, Ãcariyehi adiÂÂhakan nÃma n' atthi, api ca kho rÃjakulehi patthetvà laddhaputto kÃlakaïïÅti vutte tumhÃkaæ domanassaæ siyà ti na kathayimhÃ" ti.


#<[page 010]>#
%<10                                 XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "IdÃni kiæ kÃtuæ vaÂÂatÅti". "MahÃrÃja imasmiæ kumÃre imasmiæ gehe vasante tayo antarÃyà pa¤¤Ãyanti jÅvitassa và chattassa và mahesiyà vÃ, tasmà avamaÇgale rathe avamaÇgale asse ca yojetvà tattha naæ nipajjÃpetvà pacchimadvÃrena nÅharÃpetvà ÃmakasusÃne taæ nikhanituæ vaÂÂatÅti".
RÃjà antarÃyasavane bhÅto "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. CandadevÅ taæ pavattiæ sutvà rÃjÃnaæ upasaækamitvà "deva tumhehi mayhaæ varo dinno, mayà ca gahitakaæ katvà Âhapito.
taæ me dÃni dethÃ" 'ti. "Gaïha devÅti". "Puttassa me rajjam dethÃ" 'ti. "Na sakkà devi, putto te kÃlakaïïÅti" "Tena hi deva yÃvajÅvaæ adento sattavassÃni dethÃ" 'ti. "Na sakkà devÅti". "Tena hi chabbasÃni pa¤ca cattÃri tÅïi dve ekaæ vassaæ, sattamÃse cha pa¤ca cattÃro tayo dve mÃse ekaæ mÃsaæ addhamÃsaæ dethÃ" 'ti. "Na sakkà devÅti".
"Tena hi satta divasÃni dethÃ" 'ti. "SÃdhu gaïhÃhÅti" vutte sà puttaæ alaækÃrÃpetvà "TemiyakumÃrassa rajjan" ti nagare bheriæ carÃpetvà nagaraæ alaækÃrÃpetvà puttaæ hatthikkhandhaæ Ãropetvà setacchattaæ matthake kÃretvà nagaraæ padakkhiïaæ katvà Ãgataæ sirisayane nipajjÃpetvà sabbarattiæ yÃci: "tÃta Temiya kumÃra, taæ nissÃya soÊasavassÃni niddaæ alabhitvà rodamÃnÃya me akkhÅni uppakkÃni sokena hadayaæ bhijjamÃnaæ viya, tava apÅÂhasappiÃdibhÃvaæ jÃnÃmi, mà maæ anÃthaæ karÅti" iminà niyÃmena punadivase pi punadivase pÅti pa¤ca divasÃni yÃci. ChaÂÂhe divase rÃjà Sunandaæ nÃma sÃrathiæ pakkosÃpetvà "tÃta suve pÃto va avamaÇgalarathe avamaÇgalasse yojetvà kunÃraæ ta. nipajjÃpetvà pacchimadvÃrena nÅharitvà ÃmakasusÃne catubhittikaæ ÃvÃÂaæ khaïitvà ta. naæ khipitvà kuddÃlapiÂÂhena matthakaæ bhinditvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà upari paæsuæ datvà paÂhaviva¬¬hanakakammaæ katvà nahÃpetvà ehÅti".


#<[page 011]>#
%<                        1. MÆgapakkhajÃtaka.  (538).                 11>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ChaÂÂham pi rattiæ devÅ kumÃraæ yÃcitvà "tÃta KÃsirÃjà taæ sve ÃmakasusÃne nikhanituæ ÃïÃpesi, sve maraïaæ pÃpuïissasi puttÃ" 'ti Ã. Taæ sutvà MahÃsattassa "Temiya soÊasavassÃni katavÃyÃmo te matthakaæ patto" ti cintentassa abbhantare pÅti uppajji, mÃtu pan' assa hadayaæ bhijjanappamÃïaæ ahosi.
Evaæ sante pi "mà me manoratho matthakaæ na pÃpuïÅti" taæ nÃlapi. Ath' assà rattiyà accayena pÃto va Sunando sÃrathi rathaæ yojetvà dvÃre Âhapetvà sirigabbhaæ pavisitvà "devi, mà mayhaæ kujjhi, ra¤¤o ÃïÃ" ti vatvà puttaæ ÃliÇgitvà nipannadeviæ piÂÂhihatthena apanetvà pupphakalÃpaæ viya kumÃraæ ukkhipitvà pÃsÃdà otari. CandÃdevÅ uraæ paharitvà mahÃsaddena paridevitvà mahÃtale ohÅyi. Atha nam M. oloketvà "mayi akathente hadayena phalitena marissatÅti" kathetukÃmo hutvÃpi "sace kathessÃmi soÊasavassÃni kato vÃyÃmo mama mogho bhavissati, akathento panÃhaæ attano ca mÃtÃpitunna¤ ca paccayo bhavissÃmÅti" adhivÃsesi. Atha naæ sÃrathi rathaæ Ãropetvà "pacchimadvÃrÃbhimukhaæ rathaæ pesessÃmÅti" pÃcÅnadvÃrÃbhimukhaæ pesesi, rathacakkaæ ummÃre paÂiha¤¤i. M. tassa saddaæ sutvà "manoratho me matthakaæ patto" ti suÂÂhutaraæ tuÂÂhacitto ahosi. Ratho nagarà nikkhamitvà devatÃnubhÃvena tiyojanaÂÂhÃnaæ gato, ta. vanÃghaÂo sÃrathissa ÃmakasusÃnaæ viya upaÂÂhahi, so "idaæ ÂhÃnaæ phÃsukan" ti rathaæ ukkÃmetvà maggapasse Âhapetvà rathà oruyha M-ssa Ãbharaïabhaï¬aæ omu¤citvà bhaï¬ikaæ katvà Âhapetvà kuddÃlaæ ÃdÃya avidÆre ÃvÃÂaæ khanituæ Ãrabhi. Tato B. "ayaæ me vÃyÃmakÃlo, ahaæ hi soÊasavassÃni hatthapÃdena cÃlesiæ, kin nu kho me vase vattanti udÃhu no" ti uÂÂhÃya vÃmahatthena dakkhiïahatthaæ d-hatthena v-hatthaæ ubhohi hatthehi pÃde sambÃhetvà rathà otarituæ cittaæ uppÃdesi,


#<[page 012]>#
%<12                                 XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tÃvad ev' assa pÃdapatitaÂÂhÃne vÃtapuïïabhastacammaæ viya mahÃpathavÅ uggantvà rathassa pacchimantaæ Ãhacca aÂÂhÃsi, so otaritvà katipaye vÃre aparÃparaæ caækamitvà "iminà nÅhÃrena ekadivasam yojanasatam pi me gantubalaæ atthÅti" ¤atvà "sace sÃrathi mayà saddhiæ virujjheyya atthi nu kho me tena saha paÂivirujjhituæ balan" ti upadhÃretuæ rathaæ pacchimantaæ gahetvà kumÃrÃnaæ kÅÊanayÃnakaæ viya ukkhipitvà aÂÂhÃsi, ath' assa "atthi me paÂivirujjhituæ balan" ti sallakkhetvà pasÃdhanatthÃya cittaæ uppajji. Taæ khaïaæ yeva Sakkabhavanaæ uïhÃkÃraæ dasseti, Sakko taæ kÃraïaæ ¤atvà "TemiyakumÃrassa manoratho matthakaæ patto, pasÃdhanatthÃya cittaæ uppannaæ, kim etassa mÃnusakena pasÃdhanenÃ" 'ti dibbapasÃdhanaæ gÃhÃpetvà Vissakammaæ pesesi "gaccha, KÃsirÃjaputtaæ alaækarohÅti", so sÃdhÆ 'ti gantvà dasahi dussasahassehi veÂhanaæ katvà dibbehi ca mÃnusakehi ca alaækÃrehi Sakkaæ viya alaækari. So devarÃjalÅÊhÃya sÃrathissa khaïato kÃsuæ gantvà ÃvÃÂatÅre Âhatvà tatiyaæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.1(=538).3: Kin nu santaramÃno va kÃsuæ khaïasi sÃrathi,
                    puÂÂho me samma akkhÃhi, kiæ kÃsuyà karissasÅti. || Ja_XXII:3 ||>@

     Ta. kÃsun ti ÃvÃÂaæ.
     Taæ sutvà sÃrathi ÃvÃÂaæ khaïanto uddhaæ anoloketvà va catutthaæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.1(=538).4: Ra¤¤o mÆgo ca pakkho ca putto jÃto acetaso,
                    so 'mhi ra¤¤Ã samijjhiÂÂho puttaæ me nikhaïaæ vane ti. || Ja_XXII:4 ||>@

     Ta. pakkho ti pÅÂhasappÅ, mÆgo ti vacanen' eva pan' assa badhirabhÃvo siddho, acetaso ti acittako soÊasavassÃni akathitattà evam Ã., samijjhiÂÂho ti Ãïatto, nikhaïaæ vane nikhaïanto.
     Atha naæ MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.1(=538).5: Na badhiro na mÆgo 'smi na pakkho na pi paÇgulo,
                    adhammaæ sÃrathi kayirà maæ ce tvaæ nikhaïaæ vane. || Ja_XXII:5 ||>@


#<[page 013]>#
%<                        1. MÆgapakkhajÃtaka.  (538).                 13>%

  @<Ja_XXII.1(=538).6: ôruæ bÃhu¤ ca me passa, bhÃsita¤ ca suïohi me,
                    adhammaæ sÃrathi kayirà maæ ce tvaæ nikhaïaæ vane ti. || Ja_XXII:6 ||>@

     Ta. na badhiro ti samma sÃrathi sace te rÃjà evarÆpaæ puttaæ mÃretuæ ÃïÃpesi ahaæ evarÆpo na bhavÃmÅti dÅpetuæ evam Ã., ma¤ce -- vane ti sace badhirabhÃvÃdirahitaæ evarÆpaæ maæ vane nikhaneyyÃsi adhammaæ kareyyÃsÅti, Ærun ti idaæ so purimagÃthaæ sutvÃpi anolokentam eva disvà alaækatasarÅram assa dassessÃmÅti cintetvà Ã., t. a: ime me ka¤canakadalikkhandhasadise ÆrÆ ca kanakacchavibÃhu¤ ca passa madhuravacana¤ ca suïohÅti.
     Tato sÃrathi "ko nu kho esa, ÃgatakÃlato paÂÂhÃya attÃnam eva vaïïetÅti" ÃvÃÂakhaïanaæ pahÃya uddhaæ olokento tassa rÆpasampattiæ disvà "manusso và devo vÃ" ti ajÃnanto imaæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.1(=538).7: Devatà nu si gandhabbo adu Sakko purindado,
                    ko và tvaæ kassa và putto, kathaæ jÃnemu taæ mayan ti. || Ja_XXII:7 ||>@

     Atha naæ M. attÃnaæ Ãvikatvà dhammaæ desento Ãha:

  @<Ja_XXII.1(=538).8: N' amhi devo na gandhabbo
                    na pi Sakko purindado, (Petavatthu p. 24.)
                    KÃsira¤¤o ahaæ putto yaæ kÃsuyà nigha¤¤asi. || Ja_XXII:8 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).9: Tassa ra¤¤o ahaæ putto yaæ tvaæ samupajÅvasi,
                    adhammaæ sÃrathi kayirà maæ ce tvaæ nikhaïaæ vane. || Ja_XXII:9 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).10: Yassa rukkhassa chÃyÃya
                    nisÅdeyya sayeyya và (= J. vol. V. 340|21, Petavatthu p. 23.)
                    na tassa sÃkhaæ bha¤jeyya, mittadÆbho hi pÃpako. || Ja_XXII:10 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).11: Yathà rukkho tathà rÃjÃ, yathà sÃkhà tathà ahaæ,
                    yathà chÃyÆpago poso evaæ tvam asi sÃrathi,
                    adhammaæ sÃrathi kayirà maæ ce tvaæ nikhaïaæ vane ti. || Ja_XXII:11 ||>@

     Ta nigha¤¤asÅti nikhaïissasi, yaæ maæ ettha nihanissÃmÅti sa¤¤Ãya kÃsuæ nikhaïasi so ahan ti dÅpeti, so rÃjaputto ahan ti vutte pi na saddahati, madhurakathÃya pan' assa bajjhitvà dhammaæ suïanto aÂÂhÃsi, mittadÆbho ti paribhuttachÃyassa rukkhassÃpi sÃkhaæ bha¤janto mittaghÃtako hoti lÃmakapuriso, kimaÇga pana sÃmiputtassa ghÃtako, chÃyÆpago ti paribhogatthÃya chÃyaæ upagatapuriso viya rÃjÃnaæ nissÃya jÅvamÃno tvan ti vadati.


#<[page 014]>#
%<14                            XXII. MahÃnipÃta.>%
     Evaæ kathente pi Bodhisatte na saddahat' eva. Atha M. "saddahÃpessÃmi nan" ti devatÃnaæ sÃdhukÃrena c' eva attano ca ghosena vanaghaÂaæ unnÃdento dasa mittapÆjakagÃthà nÃma Ãrabhi:

  @<Ja_XXII.1(=538).12: PahÆtabhakkho bhavati vippavuttho sakà gharÃ,  (Cfr. Feer in Journal Asiatique 1871 Tome 18 p. 248.)
                    bahÆ naæ upajÅvanti yo mittÃnaæ na dÆbhati. || Ja_XXII:12 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).13: Yaæ yaæ janapadaæ yÃti nigame rÃjadhÃniyo
                    sabbattha pÆjito hoti yo mittÃnaæ na dÆbhati. || Ja_XXII:13 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).14: NÃssa corà pasahanti nÃtima¤¤eti khattiyo
                    sabbe amitte tarati yo mittÃnaæ na dÆbhati. || Ja_XXII:14 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).15: Akuddho sagharaæ eti sabhÃya paÂinandito
                    ¤ÃtÅnaæ uttamo hoti yo mittÃnaæ na dÆbhati. || Ja_XXII:15 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).16: Sakkatvà sakkato hoti garu hoti sagÃravo
                    vaïïakittibhato hoti yo mittÃnaæ na dÆbhati. || Ja_XXII:16 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).17: PÆjako labhate pÆjaæ vandako paÂivandanaæ
                    yaso kitti¤ ca pappoti yo mittÃnaæ na dÆbhati. || Ja_XXII:17 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).18: Aggi yathà pajjalati devatà va virocati
                    siriyà ajahito hoti yo mittÃnam na dÆbhati. || Ja_XXII:18 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).19: GÃvo tassa pajÃyanti khette vuttaæ virÆhati
                    vuttÃnaæ phalam asanÃti yo mittÃnaæ na dÆbhati. || Ja_XXII:19 ||>@
  @<Ja_XXII.1(=538).20: Darito pabbatÃto và rukkhato patito naro
                    cuto patiÂÂhaæ labhati yo mittÃnaæ na {dÆbhati}. || Ja_XXII:20 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).21: VirÆÊhamÆlasantÃnaæ nigrodham iva mÃÊuto
                    amittà na-ppasahanti yo mittÃnaæ na dÆbhati. || Ja_XXII:21 ||>@

     Ta sakà gharà ti sakagharÃ, ayam eva và pÃÂho, na dÆbhatÅti na dussati, sabbattha pÆjito hotÅti idaæ SÅvalivatthunà vaïïetabbaæ, nappasahantÅti pasayhakÃraæ kÃtuæ na sakkonti, idaæ SaækiccasÃmaïeravatthunà dÅpetabbaæ, nÃtima¤¤etikhattiyo ti idaæ JotipÃlavatthunà dÅpetabbaæ, taratÅti atikkamati, sagharan ti mittadÆbhÅ hi attano gharaæ Ãgacchanto pi ghaÂÂitacitto kuddho va Ãgacchati, ayaæ akuddho sakaæ gharaæ eti, paÂinandito ti bahunnaæ sannipÃtaÂÂhÃne amittadÆbhino guïakathaæ kathenti,


#<[page 015]>#
%<                         1. MÆgapakkhajÃtaka. (538).                 15>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tÃya so nandito hoti pamudito, sakkatvà ti so hi paraæ sakkatvà sayam pi parehi sakkato hoti, paresu ca sagÃravo sayam pi tesaæ garuko hoti, vaïïakittibhato ti bhatavaïïakitti, guïavaïïa¤ c' eva kittisadda¤ ca ukkhipitvà caranto nÃma hotÅti a., pÆjako ti mittÃnaæ pÆjako hutvà sayaæ pi pÆjaæ labhati, vandako ti BuddhÃdÅnaæ kalyÃïamittÃnaæ vandako punabbhave paÂivandanaæ labbati, yasokittin ti issariyaparivÃra¤ ca guïakitti¤ ca, imÃya gÃthÃya Cittassa gahapatino vatthuæ kathetabbaæ, pajjalatÅti issariyaparivÃrena pajjalati, siriyà ajahito ti ettha AnÃthapiï¬ikassa vatthuæ kathetabbaæ, asanÃtÅti paribhu¤jati, patiÂÂhaæ labhatÅti CullapadumajÃtakena dÅpetabbaæ, virÆÊhamÆlasantÃnan ti vaddhitamÆlapÃrohaæ, amittà nappasahantÅti ettha Kuraraghariya -Soïattherassa mÃtu gehaæ paviÂÂhacoravatthuæ kathetabbaæ.
     Sunando ettikÃhi gÃthÃhi dh. desentam pi taæ asa¤jÃnitvà "kin nu kho" ti rathasamÅpaæ gantvà ta. ratha¤ ca pasÃdhanabhaï¬a¤ ca ubhayam pi adisvà punÃgantvà olokento sa¤jÃnitvà pÃdesu patitvà a¤jalim paggayha yÃcanto i. g. Ã.:

  @<Ja_XXII.1(=538).22: Ehi taæ paÂinessÃmi rÃjaputta sakaæ gharaæ,
                    rajjaæ kÃrehi, bhaddan te, kiæ ara¤¤e karissasÅti. || Ja_XXII:22 ||>@

M. Ãha:

  @<Ja_XXII.1(=538).23: Alam me tena rajjena ¤Ãtakehi dhanena vÃ
                    yam me adhammacariyÃya rajjaæ labbhetha sÃrathÅti. || Ja_XXII:23 ||>@

     Ta. alan ti paÂikkhepavacanaæ.
     SÃrathi Ãha:

  @<Ja_XXII.1(=538).24: Puïïapattaæ palabbhehi rÃjaputta ito gato,
                    pità mÃtà ca me dajjuæ rÃjaputta tayi gate. || Ja_XXII:24 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).25: Orodhà ca kumÃrà ca vesiyÃnà ca brÃhmaïÃ
                    te pi attamanà dajjuæ rÃjaputta tayi gate. || Ja_XXII:25 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).26: HatthÃrÆhà anÅkaÂÂhà rathikà pattikÃrikÃ
                    te pi dajjuæ patÅtà me rÃjaputta tayi gate. || Ja_XXII:26 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).27: BahÆ janapadà c' a¤¤e negamà ca samagatÃ
                    upÃyanÃni me dajjuæ rÃjaputta tayi gate. || Ja_XXII:27 ||>@

     Ta. puïïapattan ti tuÂÂhidÃyaæ, dajjun ti sattaratanavassaæ vassantà viya mama ajjhÃsayapÆraïaæ tuÂÂhidÃnaæ dadeyyun ti, idaæ so app-eva nÃma mayi anukampÃya gaccheyyà 'ti cintetvà Ã.,


#<[page 016]>#
%<16                           XXII.  MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  vesiyÃnà ti vessÃ, upÃyanÃnÅti païïÃkÃre.
     MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.1(=538).28: Pitu mÃtuc c' ahaæ catto rathassa nigamassa ca
                    atho sabbakumÃrÃnaæ, n' atthi mayhaæ sakaæ gharaæ. || Ja_XXII:28 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).29: Anu¤¤Ãto ahaæ matyÃ, saæcatto pitarà ahaæ,
                    eko ara¤¤e pabbajito, na kÃme abhipatthaye ti. || Ja_XXII:29 ||>@

     Ta. pitumÃtuccà 'ti pitarà ca mÃtarà ca, itaresu pi es' eva nayo, matyà ti samma sÃrathi ahaæ sattÃhaæ paricchinditvà varaæ gaïhantiyà mÃtarà anu¤¤Ãto nÃma, saæcatto ti suÂÂhu catto, pabbajito ti ara¤¤e vasanatthÃya nikkhanto ti a.
     Evaæ M-ssa attano guïe anussarantassa pÅti uppajji, tato pÅtivegena udÃnaæ udÃnento Ã.:

  @<Ja_XXII.1(=538).30: Api ataramÃnÃnaæ phalÃsà va samijjhati, (J. vol. I p. 136)
                    vipakkabrahmacariyo 'smi, evaæ jÃnÃhi sÃrathi. || Ja_XXII:30 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).31: Api ataramÃnÃnaæ sammadattho vipaccati,
                    vipakkabrahmacariyo 'smi nikkhanto akutobhayo ti. || Ja_XXII:31 ||>@

     Ta. phalÃsà ti ataramÃnassa soÊasavassehi samiddhaæ ajjhÃsayaphalaæ dassetuæ evam Ã., vipakkabrahmacariyo ti niÂÂhapattamanoratho. sammadattho vipaccatÅti upÃyena kÃraïena kattabbaæ kiccaæ sampajjati.
     SÃrathi Ãha:

  @<Ja_XXII.1(=538).32: Evaæ vaggukatho santo vissatthavacano c' asi,
                    kasmà pituc ca mÃtuc ca santike na bhaïÅ tadà ti. || Ja_XXII:32 ||>@

     Ta. vaggukatho ti salÅÊhakatho ti.
     Tato M. Ãha:

  @<Ja_XXII.1(=538).33: NÃham asandhità pakkho na badhiro asotatÃ,
                    nÃhaæ ajivhatà mÆgo, mà maæ mÆgam. adhÃrayi. || Ja_XXII:33 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).34: Purimaæ sarÃm' ahaæ jÃtiæ yattha rajjam akÃrayiæ,
                    kÃrayitvà tahiæ rajjaæ pÃpatthaæ nirayaæ bhusaæ. || Ja_XXII:34 ||>@


  @<Ja_XXII.1(=538).35: VÅsatiæ c' eva vassÃni tahiæ rajjam akÃrayiæ,
                    {asÅtivassasahassÃni} nirayamhi apaccayiæ. || Ja_XXII:35 ||>@


#<[page 017]>#
%<                      1. MÆgapakkhajÃtaka. (538)                 17>%

  @<Ja_XXII.1(=538).36: Tassa rajjass' aham bhÅto mà maæ rajj' abhisecayuæ,
                    tasmà pituc ca mÃtuc ca santike na bhaïiæ tadÃ. || Ja_XXII:36 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).37: UcchaÇge maæ nisÅdetvà pità atth' ÃnusÃsati:
                    ekaæ hanatha, bandhatha ekaæ khÃrÃpatacchikaæ
                    ekaæ sÆlasmiæ accetha, icc-assa-m-anusÃsati. || Ja_XXII:37 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).38: TassÃhaæ pharusaæ sutvà vÃcÃyo samudÅritÃ
                    amÆgo mÆgavaïïena apakkho pakkhasammato
                    sake muttakarÅsasmiæ acch' Ãhaæ samparipluto. || Ja_XXII:38 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).39: Kasira¤ ca paritta¤ ca ta¤ ca dukkhena saæyutaæ
                    ko taæ jÅvitam Ãgamma veraæ kayirÃtha kenaci. || Ja_XXII:39 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).40: Pa¤¤Ãya ca alÃbhena dhammassa ca adassanÃ
                    ko taæ jÅvitam Ãgamma veraæ kayirÃtha kenaci. || Ja_XXII:40 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).41: Api ataramÃnÃnaæ phalÃsà va samijjhati,
                    vipakkabrahmacariyo smi, evaæ jÃnÃhi sÃrathi. || Ja_XXII:41 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).42: Api ataramÃnÃnaæ sammadattho vipaccati,
                    vipakkabrahmacariyo 'smi nikkhanto akutobhayo ti. || Ja_XXII:42 ||>@

     Ta. asandhità ti sandhÅnaæ abhÃvena, asotatà ti sotÃbhÃvena, ajivhatà ti samparivattanajivhÃya abhÃvena mÆgo p' ahaæ na bhavÃmi, yatthà 'ti yÃya jÃtiyà BÃrÃïasinagare r. kÃresiæ, pÃpatthan ti pÃpataæ patito smÅti dÅpeti, rajjÃbhisecayun ti rajje abhisecayuæ, nisÅdetvà nisÅdÃpetvÃ, atthÃnusÃsatÅti atthaæ anu-, khÃrÃpatacchikan ti sattÅhi paharitvà kharaæ Ãpatacchikaæ karotha, accethà 'ti Ãvuïetha, iccassamanusÃsatÅti evaæ anusÃsati, tassÃhan ti tassa ahaæ, pakkhasammato ti pakkho iti sammato ahosiæ, acchÃhan ti acchiæ ahaæ, avasin ti a., samparipluto ti samparikiïïo, nimuggo hutvà ti a., kasiran ti dukkhaæ, i. v. h.: samma sÃrathi sace hi sattÃnaæ jÅvitaæ dukkham pi samÃnaæ bahuæ ciraÂÂhitikaæ bhaveyya vaÂÂeyya parittaæ và samÃnaæ sace sukham eva bhaveyya vaÂÂeyya idaæ pana kasira¤ ca paritta¤ ca sakalena vaÂÂadukkhena sampayuttaæ sannihitaæ omadditaæ, veran ti pÃïÃtipÃtÃdipa¤cavidhaæ, kenaciti kenaci pi kÃraïena,


#<[page 018]>#
%<18                            XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  pa¤¤Ãya cà 'ti vipassanÃpa¤¤Ãya, dhammassà 'ti sotÃpattimaggassa, puna udÃnagÃthÃyo ÃgantukÃmatÃya thirabhÃvadÅpanatthaæ kathesi.
     Taæ sutvà Sunando "ayaæ kumÃro evarÆpaæ rajjasiriæ kuïapaæ viya cha¬¬etvà attano adhiÂÂhÃnaæ abhinditvà `pabbajissÃmÅti' ara¤¤e paviÂÂho, mama iminà dujjÅvitena ko attho, aham pi tena saddhiæ pabbajissÃmÅti" cintetvà g. Ã.:

  @<Ja_XXII.1(=538).43: Aham pi pabbajissÃmi rÃjaputta tav' antike,
                    avhayassu maæ, bhaddan te, pabbajjà mama ruccatÅti. || Ja_XXII:43 ||>@

     Ta. tavantike ti tava santike, avhayassÆ ti ehi pabbajà ti pakkosassu.
     Evaæ tena yÃcito M. "sac' Ãhaæ idÃn' ev' etaæ pabbÃjessÃmi mÃtÃpitaro me idha nÃgacchissanti, atha nesam parihÃni bhavissati ime assà ca ratho ca pasÃdhanabhaï¬aæ ca nassissanti, `yakkho so, khÃdito nu kho tena sÃrathÅti' garahÃpi me uppajjissatÅti" cintetvà attano ca garahÃmocanatthaæ mÃtÃpitunna¤ ca va¬¬hiæ sampassanto asse ca ratha¤ ca pasÃdhanabhaï¬aka¤ ca tassa iïaæ katvà dassento g. Ã.:

  @<Ja_XXII.1(=538).44: Rathaæ niyyÃdayitvÃna anaïo ehi sÃrathi,
                    anaïassa hi pabbajjÃ, etaæ isÅhi vaïïitan ti. || Ja_XXII:44 ||>@

     Ta. etan ti etaæ kÃraïaæ BuddhÃdÅhi isÅhi supasatthaæ.
     Taæ sutvà sÃrathi: "sace mayi nagaraæ gate esa a¤¤attha gaccheyya pità c' assa imaæ pavattiæ sutvà `puttaæ me dassehÅti' Ãgato imaæ na passeyya rÃjÃïaæ pi me kareyya, tasmà ahaæ attano guïaæ kathetvà agamanatthÃya paÂi¤¤aæ gaïhÃmÅti" cintetvà gÃthadvÃyam Ã.:

  @<Ja_XXII.1(=538).45: Yad eva ty-Ãhaæ vacanaæ akaraæ, bhaddam atthu te,
                    tad eva me tvaæ vacanaæ yÃcito kattum arahasi. || Ja_XXII:45 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).46: Idh' eva tÃva acchassu yÃva rÃjÃnam Ãnaye,
                    app-eva te pità disvà patÅto sumano siyà ti. || Ja_XXII:46 ||>@


#<[page 019]>#
%<                         1. MÆgapakkhajÃtaka. (538).               19>%
     Tato M. Ãha:

  @<Ja_XXII.1(=538).47: Karomi te taæ vacanaæ yaæ maæ bhaïasi sÃrathi,
                    aham pi daÂÂhukÃmo 'smi pitaraæ me idhÃgataæ. || Ja_XXII:47 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).48: Ehi samma nivattassu, kusalaæ vajjÃsi ¤Ãtinaæ,
                    mÃtaraæ pitaraæ mayhaæ vutto vajjÃsi vandanan ti. || Ja_XXII:48 ||>@

     Ta. karomi te ti karomi te etaæ vacanaæ, ehi s. nivattassÆ 'ti samma ta. gantvà ehi etto ca khippam eva nivattassu, vutto vajjÃsÅti mayà vutto hutvà putto vo Temiyo vandatÅti vandanaæ vadeyyÃsÅti suvaïïakadalÅ viya onamitvà pa¤capatiÂÂhitena BÃrÃïasinagarÃbhimukho mÃtÃpitaro vanditvà sÃrathissa sÃsanaæ adÃsi.
     So sÃsanaæ gahetvÃ

  @<Ja_XXII.1(=538).49: Tassa pÃde gahetvÃna katvà ca naæ padakkhiïaæ
                    sÃrathi ratham Ãruyha rÃjadvÃraæ upÃgamÅti. || Ja_XXII:49 ||>@

     Tass' attho: bhi. evaæ vutte so sÃrathi tassa kumÃrassa pÃde gahetvà taæ p. katvà r. Ãruyha rÃja-upÃgami.
     Tasmiæ khaïe CandÃdevÅ sÅhapa¤jaraæ vivaritvà "ko nu kho me puttassa pavattÅti" sÃrathissa Ãgamanamaggaæ olokentÅ tam ekakaæ Ãgacchantaæ disvà paridevi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.1(=538).50: Su¤¤aæ mÃtà rathaæ disvà ekaæ sÃrathim Ãgataæ
                    assupuïïehi nettehi rodantÅ naæ udikkhati. || Ja_XXII:50 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).51: Ayaæ so sÃrathi eti nihantvÃna mam' atrajaæ,
                    nihato nÆna me putto pathavyà bhÆmivaddhano. || Ja_XXII:51 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).52: Amittà nÆna nandanti patÅtà nÆna verino
                    Ãgataæ sÃrathiæ disvà nihantvÃna mam' atrajaæ. || Ja_XXII:52 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).53: Su¤¤aæ mÃtà rathaæ disvà ekam sÃrathim Ãgataæ
                    assupuïïehi nettehi rodantÅ paripucchati: || Ja_XXII:53 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).54: Kin nu mÆgo kin nu pakkho kin nu so vilapi tadÃ
                    niha¤¤amÃno bhÆmiyÃ, tam me akkhÃhi sÃrathi. || Ja_XXII:54 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).55: Kathaæ hatthehi pÃdehi mÆgapakkho vivajjayi
                    niha¤¤amÃno bhÆmiyÃ, tam me akkhÃhi pucchito ti. || Ja_XXII:55 ||>@

     Ta. mÃtà ti Temiyassa mÃtÃ, pathavyà -- no ti so mama putto bhÆ -- no pathavyà nÆna nihato, rodantÅ paripucchatÅti rathaæ ekamante Âhapetvà mahÃtalaæ Ãruyha vanditvà ekamantaæ Âhitaæ paripucchati,


#<[page 020]>#
%<20                        XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kinnÆ 'ti kin nu so mama putto mÆgo ti yeva pakkho yeva ca, tadà ti yadà naæ tvaæ kÃsuyaæ khipitvà kuddÃlena matthake pahari tadÃ, niha¤¤amÃno bhÆmiyà ti bh. ni.
kin nu vilapi, taæ me ti taæ me sabbaæ aparihÃpetvà akkhÃhi, vivajjayÅti apehi mà maæ mÃrehÅti kathaæ hatthehi pÃdehi phandanto taæ apaneti.
     SÃrathi Ãha:

  @<Ja_XXII.1(=538).56: Akkhissan te ahaæ ayye dajjÃsi abhayaæ mama
                    yam me sutaæ và diÂÂhaæ và rÃjaputtassa santike ti. || Ja_XXII:56 ||>@

     Ta. dajjÃsÅti sace dadeyyÃsi, idaæ so sac' Ãhaæ tava putto n' eva mÆgo na pakkho madhurakatho dhammakathiko ti vakkhÃmi atha kasmà naæ gaïhitvà nÃgato sÅti me rÃjà kuddho rÃjÃïam pi kareyya abhayaæ tÃva yÃcÃmÅti cintetvà Ãha.
     Atha naæ CandÃdevÅ Ãha:

  @<Ja_XXII.1(=538).57: Abhayaæ samma te dammi abhÅto bhaïa sÃrathi
                    yan te sutaæ và diÂÂhaæ và rÃjaputtassa santike ti. || Ja_XXII:57 ||>@

     Tato sÃrathi Ã.:

  @<Ja_XXII.1(=538).58: Na so mÆgo na so pakkho vissaÂÂhavacano ca so,
                    rajjassa kira so bhÅto akarÅ Ãlaye bahÆ. || Ja_XXII:58 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).59: Purimaæ so sarati jÃtiæ yattha rajjam akÃrayi
                    kÃrayitvà tahiæ rajjaæ pÃpattha nirayaæ bhusaæ. || Ja_XXII:59 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).60: VÅsati¤ c' eva vassÃni tahiæ rajjam akÃrayi,
                    asÅtivassasahassÃni nirayamhi apacci so. || Ja_XXII:60 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).61: Tassa rajjassa so bhÅto mà maæ rajj' abhisecayuæ,
                    tasmà pituc ca mÃtuc ca santike na bhaïi tadÃ. || Ja_XXII:61 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).62: AÇgapaccaÇgasampanno ÃrohapariïÃhavÃ
                    vissaÂÂhavacano pa¤¤o magge saggassa tiÂÂhati. || Ja_XXII:62 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).63: Sace tvaæ daÂÂhukÃmÃsi rÃjaputtaæ tav' atrajaæ
                    ehi taæ {pÃpayissÃmi} yattha sammati Temiyo ti. || Ja_XXII:63 ||>@

     Ta. viss -- no ti apalibuddhakatho, ÃlayebahÆ ti tumhÃkaæ vacanÃni bahÆni akÃsi, pa¤¤o ti pa¤¤ÃvÃ, sace tvan ti rÃjÃnaæ dhuraæ katvà ubho pi te evam Ã., yattha sammatÅti yattha vo putto mayà gahitapaÂi¤¤o hutvà acchati ta. pÃpayissÃmi, papa¤caæ akatvà lahuæ gantuæ vaÂÂatÅti Ã.


#<[page 021]>#
%<                         1. MÆgapakkhajÃtaka. (538.)                 21>%
     KumÃro pana sÃrathiæ pesetvà pabbajitukÃmo jÃto. Tassa manaæ ¤atvà Sakko Vissakammaæ pesesi: "tÃta T-kumÃro pabbajitukÃmo, tassa païïasÃla¤ ca pabbajitaparikkhÃre ca mÃpetvà ehÅti". So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà vegena gantvà tiyojanike vanasaï¬e assamaæ mÃpetvà rattiÂÂhÃnadivaÂÂhÃnapokkharaïiÃvÃÂaphalarukkhasampannaæ katvà sabbe pabbajitaparikkhÃre mÃpetvà sakaÂÂhÃnam eva gato. M. taæ disvà SakkadattiyabhÃvaæ ¤atvà païïasÃlaæ pavisitvà vatthÃni apanetvà rattavÃkacÅraæ nivÃsetvà ca pÃrupitvà ca ajinaæ ekaæsaæ katvà jaÂÃmaï¬alaæ bandhitvà kÃcaæ aæse katvà kattaradaï¬aæ ÃdÃya païïasÃlato nikkhamitvà pabbajitasiriæ samubbahanto aparÃparaæ caækamitvà "aho sukhaæ aho sukhan" ti udÃnaæ udÃnento païïasÃlaæ pavisitvà kaÂÂhattharake nisinno pa¤cÃbhi¤¤Ã nibbattetvà sÃyaïhasamaye nikkhamitvà ÂhitakÃrarukkhato païïÃni gahetvà Sakkadattiye bhÃjane aloïake atakkake niddhÆpane udake sedetvà amataæ viya paribhu¤jitvà cattÃro BrahmavihÃre bhÃvento tattha vÃsaæ kappesi.
KÃsirÃjÃpi Sunandassa vacanaæ sutvà mahÃsenaguttaæ {pakkosÃpetvÃ} gamanaparivacchaæ kÃtuæ Ãha:

  @<Ja_XXII.1(=538).64: Yojayantu rathe asse, kacchaæ nÃgÃna bandhatha,
                    udÅrayantu saækhapaïavà vadataæ ekapokkharÃ. || Ja_XXII:64 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).65: Nadantu bherÅ sannaddhà vaggÆ vadatu dundubhi,
                    negamà ca maæ anventu, gacchaæ puttanivedako. || Ja_XXII:65 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).66: Orodhà ca kumÃrà ca vesiyÃnà ca brÃhmaïÃ
                    khippaæ yÃnÃni yojentu, gacchaæ puttanivedako. || Ja_XXII:66 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).67: HatthÃrohà anÅkaÂÂhà rathikà pattikÃrikÃ
                    khippaæ yÃnÃni yojentu, gacchaæ puttanivedako. || Ja_XXII:67 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).68: SamÃgatà janapadà negamà ca samÃgatÃ,
                    khippaæ yÃnÃni yojentu, gacchaæ puttanivedako ti. || Ja_XXII:68 ||>@


#<[page 022]>#
%<22                            XXII. MahÃnipÃta.>%
     Ta. udÅrayantÆ 'ti nÃdaæ mu¤cantu, vadatan ti vajjantu, ekapokkharà ti ekakkhibheriyo, sannaddhà ti suÂÂhu sannaddhÃ, vaggÆ ti madhurassarÃ, gacchan ti gamissÃmi, p-ko ti puttassa nivedako ovÃdako hutvà gacchÃmi, taæ ovaditvà mama vacanaæ gÃhÃpetvà tatth' eva taæ ratanarÃsimhi Âhapetvà abhisi¤citvà Ãnetuæ gacchÃmÅti adhippÃyen' evam Ã., samÃgatà ti sannipatità hutvÃ.
     Evaæ ra¤¤Ã Ãïattà sÃrathino asse yojetvà rathaæ rÃjadvÃre Âhapetvà ra¤¤o Ãrocesuæ.
     T. a. p. S. Ã.:

  @<Ja_XXII.1(=538).69: Asse ca sÃrathÅ yutte sindhave sÅghavÃhane
                    rÃjadvÃraæ upaga¤chuæ: yuttà deva ime hayà ti. || Ja_XXII:69 ||>@

     Ta. asse ti sindhavajÃtike asse sÅgha-asse ÃdÃya, sÃrathÅti sÃrathino, yutte ti rathesu yojite, upaga¤chun ti te rathesu yutte asse ÃdÃya Ãgamiæsu Ãgantvà ca pana yuttà deva ime hayà ti Ãrocesuæ.
     Tato rÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.1(=538).70a: ThÆlà javena hÃyanti kisà hÃyanti thÃmunà ti
                    "EvarÆpe asse mà gaïhathÃ" 'ti sÃrathiæ vadiæsu. || Ja_XXII:70a ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).70b: Kise thÆle vivajjetvà saæsaÂÂhà yojità hayà ti
                    Deva javena vaïïena balena ca sÃdisà hayà yojità ti Ã. || Ja_XXII:70b ||>@

     RÃjà puttassa santikaæ gacchanto cattÃro vaïïe aÂÂhÃrasa seïiyo sabbaæ ca balakÃyaæ sannipÃtesi, sabbaæ ca balakÃyaæ sannipÃtentassa tassa tayo divasà atikkantÃ, atha catutthe divase nikkhamitvà gahetabbayuttakaæ gahetvà taæ assamaæ gantvà puttena paÂinandito paÂisanthÃram akÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.1(=538).71: Tato rÃjà taramÃno {yuttamÃruyha} sandanaæ.
                    itthÃgÃraæ ajjhabhÃsi: sabbà va anuyÃtha maæ. || Ja_XXII:71 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).72: VÃÊavÅjanim uïhÅsaæ khaggaæ chatta¤ ca paï¬araæ
                    upÃdhiratham Ãruyha suvaïïena alaækato. || Ja_XXII:72 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).73: Tato ca rÃjà pÃyÃsi purakkhatvÃna sÃrathiæ,
                    khippam eva upÃgacchi yattha sammati Temiyo. || Ja_XXII:73 ||>@


#<[page 023]>#
%<                         1. MÆgapakkhajÃtaka. (538).                 23>%
  @<Ja_XXII.1(=538).74: Ta¤ ca disvÃna Ãyantaæ jalantam iva tejasÃ
                    khattasaæghaparibbÆÊhaæ Temiyo etad abravi: || Ja_XXII:74 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).75: Kaccin nu tÃta kusalaæ, kacci tÃta anÃmayaæ,
                    kaccin nu rÃjaka¤¤Ãyo Ãrogà mayha mÃtaro. || Ja_XXII:75 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).76: Kusalaæ c' eva me putta, atho putta anÃmayaæ,
                    sabbà va rÃjaka¤¤Ãyo Ãrogà tuyha mÃtaro. || Ja_XXII:76 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).77: Kacci-ss-amajjapo tÃta, kacci te suram appiyaæ,
                    kacci sacce ca dhamme ca dÃne te ramatÅ mano. || Ja_XXII:77 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).78: Amajjapo ahaæ putta, atho me suram appiyaæ,
                    atho sacce ca dhamme ca dÃne me ramatÅ mano. || Ja_XXII:78 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).79: Kacci Ãrogaæ yoggan te, kacci vahati vÃhanaæ,
                    kacci te vyÃdhiyo n' atthi, sarÅrass' upatÃpanÃ. || Ja_XXII:79 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).80: Atho Ãrogaæ yoggam me, atho vahati vÃhanaæ,
                    atho vyÃdhiyo n' atthi, sarÅrass' upatÃpanÃ. || Ja_XXII:80 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).81: Kacci antà ca te phÅtà majjhe va bahalà tava,
                    koÂÂhÃgÃra¤ ca kosa¤ ca kacci te paÂisanthataæ. || Ja_XXII:81 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).82: SvÃgatan te mahÃrÃja, atho te adurÃgataæ,
                    patiÂÂhÃpentu pallaækaæ yattha rÃjà nisakkatÅti. || Ja_XXII:82 ||>@

     Ta. upÃdhi -- ti suvaïïapÃdukÃrathaæ Ãruyhantu, ime tayo pÃde puttassa tatth' eva abhisekakaraïatthÃya pa¤ca rÃjakakudhabhaï¬Ãni gaïhathà 'ti ÃïÃpento rÃjà Ã., suvaïïena -- ti padaæ S. Ã., upÃgacchÅti upÃgato, kÃya velÃyà 'ti MahÃsattassa kÃrapaïïÃni pacitvà nibbÃpentassa nisinnavelÃya, jalantamivà 'ti rÃjatejena jalantaæ viya, khatta -- han ti kathÃphÃsukena amaccasaæghena parivutaæ, etadabravÅti bahi khandhÃvÃraæ nivesetvà padasà va Ãgantvà vanditvà nisinnaæ paÂisanthÃraæ karonto etaæ vacanaæ abravi, kusalaæanÃmayan ti ubhayena pi Ãrogyam eva pucchati, kaccissamajjapo ti kacci si amajjapo, majjaæ na pivasÅti pucchati, amajjapo ti pi pÃÂho, kusalakammesu na-ppamajjasi, na-ppamajjasÅti a., suram appiyan ti surÃpÃnaæ appiyaæ, suramappiyà ti pi pÃÂho surà appiyà ti pi attho, dhamme ti dasavidharÃjadhamme, yoggan ti yuge yu¤jitabbakaæ assagaïÃdiæ, kaccivahatÅti kacci Ãrogaæ hutvà vattati, vÃhanan ti hatthiÃdisabbavÃhanaæ, sa-tÃpanà ti sarÅrassa upatÃpanÃ{}, antà ti paccantajanapadÃ, phÅtà ti iddhà subhikkhà gÃÊhavÃsÃ, majjhe và ti raÂÂhassa majjhe, bahalà ti gÃmanigamaghanÃvÃsÃ, paÂisanthatan ti paÂicchÃditaæ guttaæ paripuïïaæ vÃ, nisakkatÅti yasmiæ pallaæke rÃjà nisÅdissati taæ pa¤¤Ãpetun ti vadati, rÃjà MahÃsatte gÃravena pallaækena nisÅdi.


#<[page 024]>#
%<24                            XXII. MahÃnipÃta.>%
     Atha M. "sace pallaækena nisÅdati païïasanthÃraæ pa¤¤Ã.
petha" 'ti vatvà tasmiæ pa¤¤atte g. Ã.:

  @<Ja_XXII.1(=538).83: Idh' eva te nisinnassa niyate païïasanthate
                    etto udakam ÃdÃya pÃde pakkhÃlayanti te ti. || Ja_XXII:83 ||>@

     Ta. niyate ti susanthate, etto ti paribhogaudakaæ dassento Ã.
     RÃjà gÃravena païïasanthare pi anisÅditvà bhÆmiyaæ nisÅdi.
M. pi païïasÃlaæ pavisitvà taæ kÃrapaïïakaæ nÅharitvà rÃjÃnaæ tena nimantento g. Ã.:

  @<Ja_XXII.1(=538).84: Idam pi païïakaæ mayhaæ randham rÃja aloïikaæ
                    paribhu¤ja mahÃrÃja, pÃhuno me si Ãgato ti. || Ja_XXII:84 ||>@

     Atha naæ rÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.1(=538).85: Na cÃhaæ païïakaæ bhu¤je, na h' etaæ mayha bhojanaæ,
                    sÃlÅnaæ odanaæ bhu¤je suciæ maæsÆpasecanan ti. || Ja_XXII:85 ||>@

     Ta. na cÃhan ti paÂikkhipitvà attano bhojanaæ vaïïetvà tasmiæ gÃravena thokaæ païïakaæ hatthatalena gahetvà tÃta tvaæ evarÆpaæ bhojanaæ bhu¤jasÅti puttena saddhiæ piyakathaæ kathento nisÅdi.
     Tasmiæ khaïe C-devÅ orodhaparivutà Ãgantvà piyaputtaæ pÃdesu gahetvà va vanditvà assupuïïehi akkhÅhi ekamantaæ nisÅdi. Atha naæ rÃjà "bhadde puttassa bhojanaæ passÃ" 'ti vatvà thokaæ païïaæ tassà hatthe Âhapesi, sesitthÅnaæ pi thokaæ thokaæ adÃsi, tà sabbÃpi "sÃmi evarÆpaæ nÃma bhojanaæ bhu¤jasÅti" vatvà gahetvà "atidukkaraæ karosi sÃmÅti" vatvà nisÅdiæsu. RÃjà puna "tÃta idaæ mayhaæ acchariyaæ hutvà upaÂÂhÃtÅti" g. Ã.:

  @<Ja_XXII.1(=538).86: Accherakammaæ paÂibhÃti ekakam pi rahogataæ,
                    edisaæ bhu¤jamÃnÃnaæ kena vaïïo pasÅdatÅti. || Ja_XXII:86 ||>@

     Ta. ekakan ti tÃta taæ ekakaæ rahogataæ iminà bhojanena yÃpentaæ disvà mama acchariyaæ upaÂÂhÃti, edisan ti evarÆpaæ aloïambilaæ adhÆpanaæ randhaæ pattaæ bhu¤jantÃnaæ kena kÃraïena vaïïo pasŬatÅti taæ pucchi.


#<[page 025]>#
%<                         1. MÆgapakkhajÃtaka. (538.)                   25>%
     Ath' assa so Ãcikkhanto Ãha:

  @<Ja_XXII.1(=538).87: Eko rÃja nipajjÃmi niyate païïasanthate,
                    tÃya me ekaseyyÃya rÃja vaïïo pasÅdati. || Ja_XXII:87 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).88: Na ve nettiæsabaddhà me rÃjarakkhà upaÂÂhitÃ,
                    tÃya me sukhaseyyÃya rÃja vaïïo pasÅdati. || Ja_XXII:88 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).89: AtÅtaæ nÃnusocÃmi, na-ppajappÃm' anÃgataæ,
                    paccuppannena yÃpemi, tena vaïïo pasÅdati. || Ja_XXII:89 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).90: AnÃgatappajappÃya atÅtassÃnusocanÃ
                    etena bÃlà sussanti nalo va harito luto ti. || Ja_XXII:90 ||>@

     Ta. nettiæsabaddhà ti khaggabaddhà rÃjarakkhà ti rÃjarakkhikÃ, nappajappÃmÅti na patthemi, harito ti haritavaïïo, lu¤citvà Ãtape khittanalo viya.
     RÃjà "idh' eva naæ abhisi¤citvà ÃdÃya gamissÃmÅti" cintetvà rajjena nimantento Ã.:

  @<Ja_XXII.1(=538).91: HatthÃnÅkaæ rathÃnÅkaæ asse pattÅ ca vammino
                    nivesanÃni rammÃni ahaæ putta dadÃmi te. || Ja_XXII:91 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).92: ItthÃgÃram pi te dammi sabbÃlaækÃrabhÆsitaæ,
                    tà putta paÂipajjassu, tvaæ no rÃjà bhavissasi. || Ja_XXII:92 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).93: Kusalà naccagÅtassa sikkhità caturitthiyo
                    kÃme taæ ramayissanti, kiæ ara¤¤e karissasi. || Ja_XXII:93 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).94: PaÂirÃjÆhi te ka¤¤Ã Ãnayissaæ alaækatÃ,
                    tÃsu putte janetvÃna atha pacchà pabbajissasi. || Ja_XXII:94 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).95: Yuvà ca daharo cÃsi paÂhamuppattito susu,
                    rajjaæ kÃrehi, bhaddan te, kiæ ara¤¤e karissasÅti. || Ja_XXII:95 ||>@

     Ta. hatthÃnÅkan ti dasahatthito paÂÂhÃya hatthÃnÅkaæ nÃma tathà rathÃnÅkaæ, vammino vammabaddhasÆrÃyodhe, kusalà ti chekÃ, sikkhità ti a¤¤esu pi itthikiccesu sikkhitÃ, caturitthiyo ti caturà nÃgarakitthiyo, paÂi-ka¤¤Ã ti puna a¤¤Ãpi tava rÃjaka¤¤Ã Ãnayissaæ, yuvà ti {yobbanappatto}, daharo ti taruïo, pa -- to ti paÂhamavayena uppattito samuggato, susÆ 'ti atitaruïo: ito paÂÂhÃya Bodhisattassa dhammakathÃ:

  @<Ja_XXII.1(=538).96: Yuvà care brahmacariyaæ, brahmacÃrÅ yuvà siyÃ,
                    daharassa hi pabbajjÃ, etaæ isÅhi vaïïitaæ. || Ja_XXII:96 ||>@


#<[page 026]>#
%<26                              XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.1(=538).97: Yuvà care brahmacariyaæ, brahmacÃrÅ yuvà siyÃ,
                    brahmacariyaæ carissÃmi, nÃhaæ rajjena-m-atthiko. || Ja_XXII:97 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).98: PassÃmi vo 'haæ daharaæ `amma tÃta' vadantaraæ
                    kicchà laddhaæ piyaæ puttaæ appatvà va jaraæ mataæ. || Ja_XXII:98 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).99: PassÃmi vo 'haæ dahariæ kumÃriæ cÃrudassaniæ
                    naÊavaæsakaÊÅraæ va paluggaæ jÅvitakkhaye. || Ja_XXII:99 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).100: DaharÃpi hi mÅyanti narà ca atha nÃriyo,
                    tattha ko vissase poso daharo 'mhÅti jÅvite. || Ja_XXII:100 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).101: Yassa ratyà vivasane Ãyuæ appataraæ siyÃ
                    appodake va macchÃnaæ kin nu komÃrakaæ tahiæ. || Ja_XXII:101 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).102: Niccam abbhÃhato loko nicca¤ ca parivÃrito,
                    amoghÃsu vajantÅsu kiæ maæ rajjena si¤casi. || Ja_XXII:102 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).103: {Kena-m-abbhÃhato} loko kena ca parivÃrito,
                    kÃyo amoghà gacchanti, tam me akkhÃhi pucchito. || Ja_XXII:103 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).104: Maccun' abbhÃhato loko jarÃya parivÃrito.
                    ratyà amoghà gacchanti, evaæ jÃnÃhi khattiya. || Ja_XXII:104 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).105: YathÃpi tante vitate yaæ yaæ dev' ÆpavÅyati
                    appakaæ hoti vetabbaæ evaæ maccÃna jÅvitaæ. || Ja_XXII:105 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).106: Yathà vÃrivaho pÆro gacchan n' Æpanivattati
                    evam Ãyu manussÃnaæ gacchan n' Æpanivattati. || Ja_XXII:106 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).107: Yathà vÃrivaho pÆro vahe rukkh' ÆpakÆlaje
                    evaæ jarÃya maraïena vuyhante vata pÃïino ti. || Ja_XXII:107 ||>@

     Ta. brahma -- siyà ti brahmacÃrÅ bhonto yuvà siyÃ, isÅhÅ ti BuddhÃdÅhi, rajjenamatthiko ti rajjena atthiko, amma -- vadantaran ti amma tÃtà 'ti vadantaæ, paluggan ti maccunà lu¤citvà gahitaæ, yassa -- ne ti mahÃrÃja yassa mÃtukucchimhi paÂisandhigahaïato paÂÂhÃya rattindivÃtikkamaïe appataraæ Ãyu hoti, komÃrakan ti tasmiæ nagare taruïabhÃve kiæ karissati, kenamabbhÃhato ti kena abbhÃhato, idaæ rÃjà saækhittena bhÃsitassa atthaæ ajÃnanto pucchi, ratyà ti rattiyo, tà hi imesaæ sattÃnaæ Ãyu¤ ca vaïïa¤ ca bala¤ ca khepentiyo va, gacchantÅti amoghà gacchanti nÃma, vetabban ti yaæ yaæ devÆpavÅyatÅti tasmiæ vÅyate sesaæ vetabbaæ yathà appakaæ hoti evaæ jÅvitaæ,


#<[page 027]>#
%<                        1.  MÆgapakkhajÃtaka. (538.)                27>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  nÆpanivattatÅti tasmiæ tasmiæ khaïe gataæ gatam eva hoti na upari vattati, vaherukkhÆpakÆlaje ti upakÆlaje rukkhe vaheyya.
     RÃjà M-ttassa dhammakathaæ sutvà gharÃvÃse {ukkaïÂhito} pabbajitukÃmo hutvà "ahaæ tÃva puna nagaraæ na gamissÃmi, idh' eva pabbajissÃmi, sace pana me putto nagaraæ gaccheyya setacchattam assa dadeyyan" ti taæ vÅmaæsituæ puna rajjena nimantento Ã.:

  @<Ja_XXII.1(=538).108: HatthÃnÅkaæ rathÃnÅkaæ asse pattÅ ca vammino
                    nivesanÃni rammÃni ahaæ putta dadÃmi te. || Ja_XXII:108 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).109: ItthÃgÃram pi te dammi sabbÃlaækÃrabhÆsitaæ.
                    tà putta paÂipajjassu, tvaæ no rÃjà bhavissasi. || Ja_XXII:109 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).110: {KusalÃ} naccagÅtassa sikkhità caturitthiyo
                    kÃme taæ ramayissanti, kiæ ara¤¤e karissasi. || Ja_XXII:110 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).111: PaÂirÃjÆhi te ka¤¤Ã Ãnayissaæ alaækatÃ,
                    tÃsu putte janetvÃna atha pacchà pabbajissasi. || Ja_XXII:111 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).112: KoÂÂhÃgÃra¤ ca kosa¤ ca vÃhanÃni balÃni ca
                    nivesanÃni rammÃni ahaæ putta dadÃmi te. || Ja_XXII:112 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).113: Gomaï¬alaparibbÆÊho dÃsasaæghapurakkhato
                    rajjaæ kÃrehi, bhaddan te, kim ara¤¤e karissasÅti. || Ja_XXII:113 ||>@

     Ta. go -- ho ti subhÃsitarÃjaka¤¤Ãnaæ maï¬alena parikkhitto
     Atha M. rajjena anatthikabhÃvaæ pakÃsento Ãha:

  @<Ja_XXII.1(=538).114: Kiæ dhanena yaæ jiyyetha, kiæ bhariyÃya marissati,
                    kiæ yobbanena ciïïena yaæ jarà abhihessati. || Ja_XXII:114 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).115: Tattha kà nandi kà khi¬¬Ã kà rati kà dhanesanÃ,
                    kim me puttehi dÃrehi, rÃja mutto 'smi bandhanÃ. || Ja_XXII:115 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).116: So 'haæ evaæ pajÃnÃmi: maccu me na-ppamajjati,
                    antakenÃdhipannassa kà rati kà dhanesanÃ. || Ja_XXII:116 ||>@


#<[page 028]>#
%<28                           XXII.  MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.1(=538).117: PhalÃnam iva pakkÃnaæ
                    niccaæ papatanà bhayaæ (vol. IV p. 127.)
                    evaæ jÃtÃnaæ maccÃnaæ niccaæ maraïato bhayaæ. || Ja_XXII:117 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).118: SÃyam eke na dissanti, pÃto diÂÂhà bahujjanÃ,
                    pÃto eke na dissanti, sÃyaæ diÂÂhà bahujjanÃ. || Ja_XXII:118 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).119: Ajj' eva kiccaæ Ãtappaæ, ko ja¤¤Ã maraïaæ suve,
                    na hi no saægaran tena mahÃsenena maccunÃ. || Ja_XXII:119 ||>@

  @<Ja_XXII.1(=538).120: Corà dhanassa patthenti, rÃja mutto smi bandhanÃ,
                    ehi rÃja nivattassu, nÃhaæ rajjena-m-atthiko ti. || Ja_XXII:120 ||>@

     Ta. yaæ jiyyethà 'ti mahÃrÃja kiæ maæ tvaæ dhanena nimantesi yaæ jiyyetha khayaæ gaccheyya dhanaæ và purisaæ cajati puriso và taæ cajitvà gacchatÅti sabbathà khayagÃmim eva hoti kiæ maæ tena nimantesi, kiæ bhariyÃyà 'ti bhariyÃpi kiæ karissati sà mayi Âhite yeva marissati, ciïïenà 'ti caritena anubhÆtena, tatthà 'ti tasmiæ evaæ jarÃmaraïadhamme lokasannivÃse, kà nandÅti kà nÃma tuÂÂhi, khi¬¬Ã ti kÅÊÃ, ratÅti pa¤cakÃmaguïarati, bandhanà ti kÃmabandhanà taïhÃbandhanà mutto 'smi mahÃrÃjà 'ti jhÃnena vikkhambhitattà evam Ã., maccu me ti mama maccu na-ppamajjati niccaæ mama vadhÃya appamatto yevà 'ti yo aham evaæ jÃnÃmi tassa mama antakena adhipannassa avatthavassa kà nÃma rati kà dhanesanà ti, niccan ti jÃtakÃlato paÂÂhÃya sadà maraïato bhayam eva, Ãtappan ti viriyaæ, kiccan ti kattabbaæ, ko -- suve ti sve maraïaæ jÅvitaæ và ko jÃnÃti, saægaran ti saæketaæ, mahÃsenenà 'ti pa¤cavÅsatibhayadvattiæsakammakaraïÃÂÂhanavutirogamukhÃdivasena puthusenena, corà dhanassà 'ti dhanass' atthÃya jÅvitaæ cajantà corà dhanassa patthenti nÃma ahaæ pana dhanapatthanÃsaækhÃtabandhanà mutto na me dhanen' attho, nivattassÆ 'ti mama vacanena sammà vattassu, rajjaæ pahÃya nekkhammaæ paÂisaraïaæ katvà pabbajassu, yaæ pana tvaæ cintesi imaæ rajje patiÂÂhapessÃmÅti taæ mà cintayi, nÃhaæ rajjena-m-atthiko.
     Iti MahÃsattassa desanà sahÃnusandhinà matthakaæ pattÃ, taæ sutvà rÃjÃna¤ ca C-devi¤ ca Ãdiæ katvà soÊasasahassÃni orodhà ca pabbajitukÃmà ahesuæ. RÃjà nagare bheri¤ carÃpesi: "ye mama puttassa santike pabbajituæ icchanti te pabbajantÆ"


#<[page 029]>#
%<                        1.  MÆgapakkhajÃtaka. (538.)                 29>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti sabbesa¤ ca suvaïïakoÂÂhÃgÃrÃdÅnaæ dvÃrÃni vivarÃpetvà "asukaÂÂhÃne ca asukaÂÂhÃne ca mahÃnidhikumbhiyo atthi tà gaïhantÆ" ti suvaïïapaÂÂe likhÃpetvà mahÃnale thambhe bandhÃpesi. NÃgarÃpi yathà pasÃrite va Ãpaïe vivaÂadvÃrÃn' eva gehÃni pahÃya ra¤¤o santikaæ agamaæsu. RÃjà mahÃjanena saddhiæ M-assa santike pabbaji. Sakkadattiyaæ tiyojanikaæ assamapadaæ ahosi. M. païïasÃlÃyo vicÃresi, majjhaÂÂhÃne païïasÃlÃyo itthÅnaæ dÃpesi bhÅrujÃtikà età ti, purisÃnaæ bahipaïïasÃlÃyo adÃsi, sabbe pi Vissakammena mÃpitesu phaladhararukkhesu uposathikakÃle bhÆmiyaæ Âhità va phalÃni gahetvà paribhu¤jitvà samaïadhammaæ karonti, yo kÃmavitakkaæ và vyÃpÃdavi-và vihiæsÃvi-và vitakketi tassa manaæ jÃnitvà M. ÃkÃse nisÅditvà dh. desesÅti, taæ sutvà khippam eva abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattenti, eko sÃmantarÃjà "KÃsirÃjà pabbajito" ti sutvà "BÃrÃïasiyaæ r. gahessÃmÅti" nagaraæ pavisitvà alaækatanagaraæ disvà rÃjanivesanaæ Ãruyha sattavidhaæ vararatanaæ oloketvà "imaæ dhanaæ nissÃya ekena bhayena bhavitabban" ti cintetvà surÃsoï¬e pakkosÃpetvà "rÃjà kataradvÃrena nikkhanto" ti pucchitvà "pÃcÅnadvÃrenÃ" 'ti vutte ten' eva dvÃrena nikkhamitvà naditÅrena pÃyÃsi. TassÃgamanaæ ¤atvà M. ca tattha Ãgantvà ÃkÃse nisÅditvà dh. d., so saddhiæ parisÃya tassa santike pabbaji, evaæ aparo pÅti tÅïi rajjÃni cha¬¬itÃni, hatthÅ ara¤¤ahatthÅ jÃtà assÃpi ara¤¤Ãssà jÃtÃ, rathà ara¤¤asmiæ yeva vinaÂÂhÃ, bhaï¬ÃgÃresu kahÃpaïe assamapade vÃlukà katvà vikiriæsu, sabbe va aÂÂha samÃpattiyo nibbattetvà jÅvitapariyosÃne Brahmaloka-parÃyanà ahesuæ, tiracchÃnagatà hatthiassÃpi isigaïe cittaæ pasÃdetvà chasu kÃmasaggesu nibbattiæsu.
     S. i. d. Ã. "na hi bhi. idÃn' eva pubbe p' Ãhaæ r. pahÃya nikkhanto yevÃ" 'ti vatvà j. s.: "Tadà chatte adhivatthà devatà Uppalavaïïà ahosi,


#<[page 030]>#
%<30                           XXII.  MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sÃrathi SÃriputto, mÃtÃpitaro mahÃrÃjakulÃni, parisà BuddhaparisÃ, MÆgapakkhapaï¬ito pana aham evà 'ti.
     SÅhaladÅpaæ patvà MaægaïavÃsÅ Khuddakatissatthero MahÃvaæsakatthero KaÂakandhakÃravÃsÅ Phussadevatthero Uparimaï¬akamÃlavÃsÅ MahÃrakkhitatthero BhaggarivÃsÅ MahÃtissatthero VÃmattapabbhÃravÃsÅ MahÃsivatthero KÃÊavelavÃsÅ MahÃmaliyadevatthero ti ime therà KuddÃlakasamÃgame MÆgapakkhasamÃgame AyogharasamÃgame HatthipÃlasamÃgame ca pacchÃgatakà ti vadanti, MaddhavÃsÅ MahÃnÃgatthero pana MaliyamahÃdevatthero ca parinibbÃnadivase "Ãvuso MÆgapakkhajÃtake parisà ajja pacchinnÃ" ti vadiæsu "kiækÃraïà bhante" ti, "Ãvuso ahaæ tadà eko surÃsoï¬ako a¤¤e mayà saddhiæ suram pivante alabhitvà sabbapacchà nikkhamitvà pabbajito" ti. MÆgapakkhajÃtakaæ.

                      $<2. MahÃjanakajÃtaka.>$
     Koyaæ majjhe samuddasmin ti. Idaæ S. J. v. mahÃnekkhammaæ Ãrabbha kathesi. Ekadivasaæ hi bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ TathÃgatassa mahÃnekkhammaæ vaïïayantà nisÅdiæsu, S. Ãgantvà "k. n. bh. e. k. s." ti p. "i. n." ti v. "na bh. i. p. pi T. mahÃnekkhammaæ nikkhanto yevÃ" ti vatvà a. Ã.:
(cfr. S. B. E. 1.800, Bigandet 412, Bastian 2.233)
     A. VideharaÂÂhe MithilÃyaæ MahÃjanako nÃma rÃjà r. kÃresi, Tassa dve puttà AriÂÂhajanako ca Polajanako ca, tesaæ rÃjà jeÂÂhassa uparajjam adÃsi kaniÂÂhassa senÃpatiÂÂhÃnaæ.
{AparabhÃge} MahÃjanake kÃlakate A-janako rÃjà hutvà itarassa uparajjaæ adÃsi, tass' eko pÃdamÆliko ra¤¤o santikaæ gantvà "deva uparÃjà tumhe ghÃtetukÃmo" ti Ã. RÃjà tassa punappuna kathaæ sutvà bhijjitvà P-janakaæ saækhalikÃhi bandhÃpetvà rÃjanivesanato avidÆre ekasmiæ gehe vasÃpetvà Ãrakkhaæ dÃpesi. KumÃro "sac' Ãhaæ bhÃtu veriko saækhalikÃpi me mà muccantu dvÃram pi mà vivariyatu, noce saækhalikÃpi muccantu dvÃram pi vivariyatÆ" 'ti saccakiriyaæ akÃsi, tÃvad eva saækhalikÃpi khaï¬Ãkhaï¬aæ chindiæsu dvÃram pi vivataæ.


#<[page 031]>#
%<                       2.  MahÃjanakajÃtaka. (539).                     31>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So nikkhamitvà ekaæ paccantagÃmaæ gantvà vÃsaæ kappesi, paccantavÃsino taæ sa¤jÃnitvà upaÂÂhahiæsu. RÃjà gÃhÃpetuæ nÃsakkhi. So anupubbena paccantajanapadaæ hatthagataæ katvà mahÃparivÃro hutvà "ahaæ pubbe bhÃtu na verÅ idÃni pana veri-mhÅti" mahÃjanaparivuto Mithilam patvà bahinagare senaæ nivÃsesi. NagaravÃsino "P-janakakumÃro Ãgato" ti sutvà yebhuyyena hatthivÃhanÃdÅni gahetvà tass' eva santikaæ Ãgamiæsu, a¤¤e pi nÃgarà Ãgamiæsu. So bhÃtu sÃsanaæ pesesi: "nÃhaæ pubbe tumhÃkaæ verÅ idÃni pan' amhi verÅti chattaæ và me detha yuddhaæ vÃ" ti. RÃjà yuddhaæ dÃtuæ gacchanto aggamahesiæ Ãmantetvà "bhadde yuddhe jayaparÃjayo {nÃma} na sakkà {¤Ãtuæ,} sace mama antarÃyo hoti, tvaæ gabbhaæ rakkheyyÃsÅti" vatvà nikkhami.
Atha naæ yuddhe P-janakassa yodhà jÅvitakkhayaæ pÃpesuæ.
"RÃjà mato" ti sakalanagare ekakolÃhalaæ jÃtaæ. DevÅ tassa matabhÃvaæ ¤atvà sÅghasÅghaæ suvaïïasÃrÃdÅni pacchiyaæ pakkhipitvà matthake pilotikaæ attharitvà upari taï¬ule okiritvà kiliÂÂhapilotikaæ nivÃsetvà sarÅraæ virÆpaæ katvà pacchiæ sÅse Âhapetvà divÃdivass' eva nikkhami, koci naæ na sa¤jÃni. Sà uttaradvÃrena nikkhamitvà katthaci agatapubbatÃya maggaæ ajÃnantÅ disà vavatthapetuæ asakkontÅ kevalaæ KÃÊacampÃnagaraæ nÃma atthÅti sutattà "KÃlacampÃnagaraægamikà nÃma atthÅti" pucchamÃnà nisÅdi. Kucchiyaæ pan' assà na yo và so và satto, pÆritapÃramÅ pana M. nibbatto, tassa tejena Sakkabhavanaæ kampi. Sakko Ãvajjanto taæ kÃraïaæ ¤atvà "tassà kucchiyaæ nibbattasatto mahapu¤¤o, mayà gantuæ vaÂÂatÅti" cintetvà paÂicchannaæ yoggaæ mÃpetvà tattha ma¤caæ pa¤¤Ãpetvà mahallakapuriso viya yoggaæ pÃjento tÃya nisinnasÃladvÃre Âhatvà "KÃlacampÃnagaragÃmikà atthÅti" pucchi. "Ahaæ tÃta gamissÃmÅti".


#<[page 032]>#
%<32                           XXII.  MahÃnipÃta.>%
"Tena hi yoggaæ Ãruyha nisÅda ammÃ" ti. "TÃta ahaæ paripuïïagabbhÃ, na sakkà mayà yoggaæ abhirÆhituæ, pacchato ÃgamissÃmi, imissà pana me pacchiyà okÃsaæ dehÅti".
"Amma kiæ vadesi, yoggaæ pÃjetuæ jÃnanasamattho nÃma mayà sadiso n' atthi, mà bhÃyi, Ãruyha nisÅdÃ" 'ti. So tassà ÃrohanakÃle attano ÃnubhÃvena paÂhaviæ uÂÂhÃpetvà yoggassa pacchimante pahÃrÃpesi. Sà abhiruyha sayane nipajjitvà va "devatà bhavissatÅti" a¤¤Ãsi. Sà dibbasayane nipannamattà va niddaæ okkami. Atha naæ Sakko tiæsayojanamatthake ekaæ nadiæ patvà pabodhetvà "amma otaritvà nadiyà nahÃhi, ussÅsake sÃÂako atthi, taæ nivÃsehi, antoyogge pÆvabhattaæ atthi, taæ bhu¤jÃ" 'ti. Sà tathà katvà puna nipajjitvà sÃyaïhasamaye Campaæ patvà dvÃraÂÂÃlakapÃkÃre disvà "tÃta kiæ nagaraæ nÃm' etan" ti pucchi. "C-nagaraæ ammÃ" ti. "Kiæ vadesi tÃta, nanu amhÃkaæ nagarato C-nagaraæ saÂÂhiyojanamatthake hotÅti". "Evaæ amma, ahaæ pana ujuæ maggaæ jÃnÃmÅti". Atha naæ {dakkhiïadvÃrasamÅpe} otÃretvà "amma amhÃkaæ gÃmo purato va, tvaæ nagaraæ pavisÃ" 'ti vatvà purato gantvà Sakko antaradhÃya sakaÂÂhÃnam eva gato. DevÅ pi ekissà sÃlÃya nisÅdi. Tasmiæ khaïe eko C-vÃsÅ mantajjhÃyako brÃhmaïo pa¤cahi mÃïavakasatehi parivuto nahÃnatthÃya gacchanto dÆrato oloketvà taæ abhirÆpaæ sobhaggapattaæ tattha nisinnaæ disvà kucchigatassÃnubhÃvena saha dassanen' eva kaniÂÂhabhaginisinehaæ uppÃdetvà mÃïave Âhapetvà ekako va sÃlaæ pavisitvà "bhagini kataragÃmavÃsikÃ" ti pucchi.
"MithilÃyaæ AriÂÂhajanakara¤¤o aggamahesi-mhÅti". "Idha kasmà ÃgatÃsÅti". "Polajanakena rÃjà mÃrito, athÃhaæ bhÅtà `gabbhaæ anurakkhissÃmÅti' ÃgatÃ" ti. "Imasmiæ pana te nagare koci ¤Ãtako atthÅti". "N' atthi tÃtÃ" 'ti. "Tena hi mà cintayi, ahaæ udiccabrÃhmaïo mahÃsÃlo disÃpÃmokkho Ãcariyo, ahaæ taæ bhaginiÂÂhÃne Âhapetvà paÂijaggissÃmi, bhÃtikà 'ti maæ vatvà pÃdesu gahetvà paridevÃ" 'ti. Sà mahÃsaddaæ katvà tassa pÃdesu pati,


#<[page 033]>#
%<                         2.  MahÃjanakajÃtaka. (539.)                  33>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  te pi a¤¤ama¤¤aæ parideviæsu.
AntevÃsikà upadhÃvitvà "Ãcariya kiæ vo hotÅti" pucchiæsu.
"KaniÂÂhabhaginÅ me asukakÃle nÃma mayà vinà jÃtÃ" ti.
"DiÂÂhakÃlato paÂÂhÃya mà cintayittha ÃcariyÃ" 'ti. So channaæ mahÃyoggaæ ÃharÃpetvà taæ tattha nisÅdÃpetvà "tÃta brÃhmaïiyà mama bhaginibhÃvaæ kathetvà sabbakiccÃni kÃtuæ vadathÃ" 'ti vatvà gehaæ pesesi. Atha naæ brÃhmaïÅ uïhodakena nahÃpetvà sayanaæ pa¤¤Ãpetvà nipajjÃpesi. Atha brÃhmaïo nahÃtvà Ãgato bhojanakÃle "bhaginim me pakkosathÃ" ti tÃya saddhiæ ekato bhu¤jitvà antonivesane yeva naæ paÂijaggi. Sà nacirass' eva puttaæ {vijÃyi}, MahÃjanakakumÃro ti 'ssa ayyakasantakanÃmaæ akaæsu. So va¬¬hamÃno dÃrakehi saddhiæ kÅÊanto ye naæ rosenti tesaæ asambhinnakhattiye kule jÃtattà mahÃbalatÃya c' eva mÃnatthaddhatÃya ca daÊhaæ paharati. Te mahÃsaddena rodantà "kena pana pahaÂÃ" ti vutte "vidhavÃya puttenÃ" 'ti vadanti. KumÃro cintesi: "ime maæ `vidhavÃputto' ti abhiïhaæ vadanti, mama mÃtaraæ pucchissÃmÅti" so ekadivasaæ pucchi: "amma ko mayhaæ pitÃ" 'ti. Atha naæ "tÃta brÃhmaïo te pitÃ" ti va¤cesi. So punadivase paharanto "vidhavÃputto" ti vutte "nanu me brÃhmaïo pitÃ" ti vatvà "brÃhmaïo tava kiæ hotÅti" vutte cintesi: "ime `brÃhmaïo tava kiæ hotÅti' vadanti, mÃtà me idaæ kÃraïaæ na katheti, na sà attano mÃnena kathessati, hotu kathÃpessÃmi nan" ti so tha¤¤aæ pivanto thane naæ ¬asitvà "pitaram me kathehi, noce kathessasi thanan te chindissÃmÅti" Ã. Sà va¤cetuæ asakkontÅ "tÃta tvaæ MithilÃya A-janakara¤¤o putto, pità te P-janakena mÃrito, ahaæ taæ anurakkhantÅ imaæ nagaraæ ÃgatÃ, brÃhmaïo maæ bhaginiÂÂhÃne Âhapetvà paÂijaggatÅti" kathesi. So tato paÂÂhÃya vidhavÃputto ti vutte na kujjhi, so soÊasavassabbhantare yeva tayo ca vede sabbasippÃni ca uggaïhi,


#<[page 034]>#
%<34                           XXII.  MahÃnipata.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  soÊasavassakÃle pana uttamarÆpadharo ahosi. Atha so "pitu santakaæ r. gaïhissÃmÅti" cintetvà mÃtaraæ pucchi:
"amma ki¤ci te hatthe atthi, noce vohÃraæ katvà dhanaæ uppÃdetvà pitu santakaæ r. gaïhÃmÅti". "TÃta nÃhaæ tucchahatthà ÃgatÃ, ekeko muttasÃro maïisÃro vajirasÃro ca rajjaggahaïappamÃïaæ atthi, taæ gahetvà r. gaïha, mà vohÃraæ karÅti". "Amma tam pi dhanaæ mayh' eva dehi, upa¬¬haæ pana gahetvà SuvaïïabhÆmiæ gantvà bahuæ dhanaæ Ãharitvà r. gaïhissÃmÅti" so upa¬¬haæ ÃharÃpetvà bhaï¬aæ gahetvà SuvaïïabhÆmi-gamikehi vÃïijehi saddhiæ nÃvÃya bhaï¬aæ Ãropetvà gantvà mÃtaraæ vanditvà "amma ahaæ SuvaïïabhÆmiæ gamissÃmÅti" Ã. "TÃta samuddo nÃma appasiddhiko bahuantarÃyiko, mà gaccha, rajjaggahaïÃya te dhanaæ bahun" ti. So "gacchissÃm' eva ammÃ" ti mÃtaraæ vanditvà nikkhamma nÃvaæ abhirÆhi. Taæ divasam eva P-janakassa sarÅre rogo uppajji, anuÂÂhÃnaseyyaæ sayi. SattajaæghasatÃni abhirÆÊhÃni, nÃvà sattahi divasehi sattayojanasatÃni gatÃ, sà aticaï¬aæ gantvà vahituæ nÃsakkhi, phalakÃni bhinnÃni, tato tato udakaæ uggataæ, nÃvà majjhe samudde nimuggÃ, mahÃjano rodati paridevati nÃnÃdevatà namassati, M. pana n' eva rodi na paridevi na devatà namassi, nÃvÃya pana nimujjanabhÃvaæ ¤atvà sappinà sakkharaæ madditvà kucchipÆraæ khÃditvà dve maÂÂasÃÂake telena makkhetvà daÊhaæ nivÃsetvà kÆpakaæ nissÃya Âhito, nÃvÃnimujjanasamaye kÆpakaæ uÂÂhahi, mahÃjano macchakacchapabhattaæ jÃto, samantà udakaæ lohitavaïïaæ ahosi, M. kÆpakamatthake Âhito "imÃya nÃma disÃya MithilÃ" ti disaæ vavatthapetvà kÆpakamatthakà uppatitvà macchakacchape atikkamma mahÃthÃmatÃya usabhamatthake pati. Taæ divasaæ P-janako kÃlam akÃsi. Tato paÂÂhÃya M. maïivaïïÅsu Æmisu pavaÂÂento suvaïïakkhandho viya samuddaæ tarati,


#<[page 035]>#
%<                        2.  MahÃjanakajÃtaka.  (539.)                   35>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so yathà ekadivasaæ evaæ sattÃhaæ tari, velaæ pana oloketvà {loïodakena} mukhaæ vikkhÃletvà uposathiko hoti. Tadà ca mÃtupaÂÂhÃnÃdiguïayuttà samudde patituæ ananucchavikà sattÃ, te {upadhÃrehÅti} catÆhi lokapÃlehi Maïimekhalà nÃma devadhÅtà samuddarakkhikà Âhapità hoti, sà te sattadivase samuddaæ na olokesi, sampattiæ anubhontiyà kir' assà sati pamuÂÂhÃ, devasamÃgamaæ gatà ti pi vadanti, sà "ajja me sattamo divaso samuddaæ na olokentiyÃ, ko nu kho pavattÅti" olokentÅ M-aæ disvà "sace MahÃjanakakumÃro samudde nassissa devasamÃgame pavesanaæ alabhissan" ti cintetvà M-assa avidÆre alaækatena sarÅrena ÃkÃse Âhatvà MahÃsattaæ vÅmaæsamÃnà paÂhamaæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.2(=539).1: Ko 'yaæ majjhe samuddasmiæ apassan tÅram Ãyuhe,
                    kaæ tvaæ atthavasaæ ¤atvà evaæ vÃyÃmase bhusan ti. || Ja_XXII:121 ||>@

     Ta. ap -- he ti tÅraæ apassanto tÅraæ ÃyÆhati viriyaæ karoti.
     Atha M. Ãha: "ajja me sattamo divaso samuddaæ tarantassa, na me dutiyo satto diÂÂhapubbo, ko nu kho maæ vadatÅti" ÃkÃsaæ olokento taæ disvà dutiyaæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.2(=539).2: Nisamma vattaæ lokassa vÃyÃmassa ca devate
                    tasmà majjhe samuddasmiæ apassan tÅram Ãyuhe ti. || Ja_XXII:122 ||>@

     Ta. nis -- lokassà 'ti ahaæ lokassa vattakiriyaæ disvà upadhÃretvà viharÃmÅti a., vÃyÃmassa cà 'ti vÃyÃmassa ca Ãnisaæsaæ nisÃmetvà ca viharÃmÅti dÅpeti, tasmà ti yasmà nisamma viharÃmi purisakÃro nÃma na nassati sukhe patiÂÂhÃpetÅti jÃnÃmi tasmà tÅraæ apassanto pi ÃyÆhÃmi na ukkaïÂhÃmÅti.
     Sà tassa dhammakathaæ sotukÃmà puna g. Ã.:

  @<Ja_XXII.2(=539).3: GambhÅre appameyyasmiæ tÅraæ yassa na dissati
                    mogho te purisavÃyÃmo appatvà va marissasÅti. || Ja_XXII:123 ||>@

     Ta. appatvà ti tÅraæ appatvà yeva.
     Atha naæ M. "kin nÃm' etaæ kathesi, vÃyÃmaæ katvà maranto pi garahato muccissÃmÅti" vatvà g. Ã.:


#<[page 036]>#
%<36                           XXII.  MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.2(=539).4: Anaïo ¤Ãtinaæ hoti devÃnaæ pituno ca so
                    karaæ purisakiccÃni na ca pacchÃnutappatÅti. || Ja_XXII:124 ||>@

     Ta. anaïo -- hotÅti vÃyÃmaæ karonto hi ¤ÃtÅna¤ ca devatÃna¤ ca Brahmuno ca antare anaïo hoti agÃrayho ti a.
     Atha devatà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).5: ApÃraïeyyaæ yaæ kammaæ aphalaæ kilamathuddayaæ
                    tattha ko vÃyÃmen' attho maccu yassÃbhinippatan ti. || Ja_XXII:125 ||>@

     Ta. apÃraïeyyan ti vÃyÃmena matthakaæ apÃpetabbaæ, maccu yassÃbhinippatan ti yassa aÂÂhÃne vÃyÃmakaraïakassa maraïam eva nipphatti ta. ko vÃyÃmen' attho.
     Evaæ vutte naæ appaÂibhÃnaæ karonto M. uparigÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXII.2(=539).6: {ApÃraïeyyaæ} accantaæ yo viditvÃna devate
                    na rakkhe attano pÃïaæ ja¤¤Ã so yadi hÃpaye. || Ja_XXII:126 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).7: AdhippÃyaphalaæ eke asmiæ lokasmi devate
                    payojayanti kammÃni, tÃni ijjhanti và na vÃ. || Ja_XXII:127 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).8: SandiÂÂhikaæ kammaphalaæ nanu passasi devate
                    sannà a¤¤e tarÃm' ahaæ ta¤ ca passÃmi santike. || Ja_XXII:128 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).9: So ahaæ vÃyamissÃmi yathÃsattiæ yathÃbalaæ
                    gacchaæ pÃraæ samuddassa kÃsaæ purisakÃriyan ti. || Ja_XXII:129 ||>@

     Ta. accantan ti yo idaæ kammaæ viriyaæ katvÃpi nipphÃdetuæ na sakkà accantam eva apÃraïeyyan ti viditvà caï¬ahatthiÃdayo apariharanto attano pÃïaæ na rakkhati, ja¤¤Ã -- hÃpaye ti so yadi tÃdisesu ÂhÃnesu viriyaæ hÃpeyya jÃneyya tassa kusÅtabhÃvassa phalaæ, iti tvaæ yaæ và taæ và niratthakaæ vadasÅti dÅpeti, PÃliyaæ (add: yaæ?) pana ja¤¤Ã so yadi hÃpaye ti likhitaæ taæ AÂÂhakathÃsu n' atthi, adhippÃyaphalan ti attano adhippÃyassa phalaæ sampassamÃnà ekacce purisà kasivaïijjÃdÅni kammÃni payojenti, tÃni ijjhanti và na và ijjhanti, ettha gamissÃmi idaæ uggahessÃmÅti pana kÃyikacetasikaviriyaæ karontassa taæ ijjhat' eva, tasmà taæ kÃtuæ vaÂÂati yevà 'ti dasseti, sannà -- han ti a¤¤e janà mahÃsamudde sannà nimuggà viriyaæ akarontà macchakacchapabhattà jÃtÃ, ahaæ pana ekako va tarÃmi, ta¤ca passÃmÅti idaæ pi me viriyaphalaæ passa, mayà iminà attabhÃvena devatà nÃma na diÂÂhapubbÃ,


#<[page 037]>#
%<                        2.  MahÃjanakajÃtaka.  (539.)                  37>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so 'haæ ta¤ ca iminà dibbena rÆpena mama santike Âhitaæ passÃmi, yathÃsattiæ -- lan ti attano sattiyà ca balassa ca anurÆpaæ, kÃsan ti karissÃmi.
     Devatà tassa taæ daÊhaæ vacanaæ sutvà thutiæ karontÅ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.2(=539).10: Yo vaæ evaægate oghe appameyye mahaïïave
                    dhammavÃyÃmasampanno kammanà nÃvasÅdasi
                    so tvaæ tatth' eva gacchÃhi yattha te nirato mano ti. || Ja_XXII:130 ||>@

     Ta. evaægate ti evarÆpe gambhÅre vitthate, dhamma -- nno ti dhammavÃyÃmena samannÃgato, kammanà ti attano purisakÃrakammena na sÅdasi, yattha te ti yasmiæ ÂhÃne tava mano nirato tatth' eva gacchà 'ti.
     Eva¤ ca pana vatvà "paï¬ita mahÃparakkama kuhiæ taæ nemÅti" pucchi, Mithilanagaran ti vutte sà M-aæ mÃlÃkalÃpaæ viya ukkhipitvà ubhohi bÃhÃhi pariggayha ure nippajjÃpetvà piyaputtakaæ ÃdÃya gacchantÅ viya ÃkÃse pakkhandi. M. sattÃhaæ loïodakena upakkasarÅro dibbaphassena phuÂÂho niddaæ okkami.
Atha naæ sà Mithilaæ netvà ambavane maÇgalasilÃpaÂÂe dakkhiïapassena nipajjÃpetvà uyyÃnadevatÃhi 'ssa Ãrakkhaæ gÃhÃpetvà sakaÂÂhÃnam eva gatÃ. Polajanakassa putto n' atthi, ekà pan' assa dhÅtà ahosi, sà SÅvalidevÅ nÃma paï¬ità vyattÃ.
Taæ enaæ maraïama¤ce nipannaæ pucchiæsu: "mahÃrÃja tumhesu devattaæ gatesu r. kassa demÃ" 'ti. "Mama dhÅtaraæ S-deviæ ÃrÃdhetuæ samatthassa yo và pana caturassapallaækassa ussÅsakaæ jÃnÃti yo và sahassatthÃmaæ dhanuæ Ãropetuæ sakkoti yo và soÊasamahÃnidhiæ nÅharituæ sakkoti tassa dehÅti". "Deva tesaæ no nidhÅnaæ udÃnaæ kathethÃ" 'ti.
     RÃjÃ:

  @<Ja_XXII.2(=539).11: Suriyuggamane nidhi, atho okkamane nidhi,
                    anto nidhi bahi nidhi, na anto na bahi nidhi. || Ja_XXII:131 ||>@


#<[page 038]>#
%<38                           XXII.  MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.2(=539).12: ùrohaïe mahÃnidhi, atho orohaïe nidhi,
                    caturo ca mahÃsÃlà samantà yojane nidhi. || Ja_XXII:132 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).13: Dantaggesu mahÃnidhi vÃlaggesu ca kebuke
                    rukkhaggesu mahÃnidhi, soÊas' ete mahÃnidhÅ,
                    sahassatthÃmo pallaæko SÅvalÃrÃdhanena cà 'ti || Ja_XXII:133 ||>@

     NidhÅhi saddhiæ itaresam pi udÃnaæ kathesi. Amaccà ra¤¤o accayena tassa matakiccaæ katvà sattame divase sannipatitvà mantayiæsu: "ra¤¤o attano dhÅtaraæ ÃrÃdhetuæ samatthassa r. dÃtabban ti vuttaæ, ko taæ ÃrÃdhetuæ sakkhissatÅti".
Te "senÃpati vallabho" ti tassa sÃsanaæ pesesuæ. So sÃdhÆ 'ti rajjatthÃya rÃjadvÃraæ gantvà attano ÂhitabhÃvaæ rÃjadhÅtÃya ÃrocÃpesi. Sà tassa ÃgatakÃraïaæ ¤atvà "atthi nu khvÃssa chattasiriæ dhÃretuæ dhitÅti" vÅmaæsanatthÃya "ÃgacchatÆ" 'ti Ã. So taæ sÃsanaæ sutvà taæ ÃrÃdhetukÃmo sopÃnapÃdamÆlato paÂÂhÃya javena gantvà tassà santike aÂÂhÃsi. Atha naæ vÅmaæsamÃnà "mahÃtale javena dhÃvÃ" 'ti Ã.-So "rÃjadhÅtaraæ tosemÅti" vegena pakkhandi. Atha naæ puna "ehÅti" Ã. So puna javenÃgato. Sà tassa dhitiyà abhÃvaæ ¤atvà "ehi pÃde me sambÃhÃ" 'ti Ã. So tassa ÃrÃdhanatthaæ nisÅditvà pÃde sambÃhi. Atha naæ ure pÃdena paharitvà uttÃnakaæ pÃtetvà "imaæ andhabÃlapurisaæ dhitirahitaæ pothetvà gÅvÃya gahetvà nÅharathÃ" 'ti dÃsÅnaæ sa¤¤aæ adÃsi. Tà tathà kariæsu. So "kiæ senÃpatÅti" puÂÂho "mà kathetha, sà no manussitthÅti" Ã. Tato bhaï¬ÃgÃriko gato, tam pi tath' eva lajjÃpesi. Tathà seÂÂhiæ chattagÃhaæ asiggÃhan ti sabbe lajjÃpesi yeva. Atha mahÃjano mantetvà "rÃjadhÅtaraæ tÃva ÃrÃdhetuæ samattho n' atthi, sahassatthÃmaæ dhanuæ Ãropetuæ samatthassa dethÃ" 'ti Ã. Tam pi koci Ãropetuæ nÃsakkhi. Tato "caturassapallaækassa ussÅsakaæ jÃnantassa dethÃ" 'ti Ã. Tam pi na koci jÃni. Tato "soÊasa mahÃnidhÅ nÅharituæ samatthassa dethÃ" 'ti. Api koci nÅharituæ nÃsakkhi.


#<[page 039]>#
%<                        2.  MahÃjanakajÃtaka.  (539.)                39>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tato "arÃjakaæ nÃma raÂÂhaæ pÃletuæ na sakkÃ, kiæ nu kho kattabban" ti mantayiæsu. Atha ne purohito Ã.: "mà cintayissatha, phussarathaæ nÃma vissajjetuæ vaÂÂati, phussarathena hi laddharÃjà sakala-JambudÅpe r.
kÃretuæ samattho hotÅti". Te "sÃdhÆ" 'ti sampaticchitvà nagaraæ alaækÃrÃpetvà maÇgalarathe cattÃro kumudavaïïe asse yojetvà uttarattharaïaæ attharitvà pa¤ca rÃjakakudhabhaï¬Ãni Ãropetvà caturaÇginiyà senÃya parivÃrÃpesuæ, sassÃmikarathassa turiyÃni purato vajjanti assÃmikassa pacchato, tasmà purohito "turiyÃni pacchato vÃdethÃ" 'ti vatvà {suvaïïabhiæ-} kÃrena rathanandi¤ ca patoda¤ ca abhisi¤citvà {"yassa} r. kÃretuæ pu¤¤aæ atthi tassa santikaæ gacchÃ" 'ti Ã. Ratho rÃjagehaæ padakkhiïaæ katvà bherivÅthiæ abhirÆhi. SenÃpatiÃdayo "phussaratho mama santikaæ etÅti" {cintayiæsu.} So sabbesaæ gehÃni atikkamitvà nagaraæ padakkhiïaæ katvà pÃcÅnadvÃrena nikkhamitvà uyyÃnÃbhimukho pÃyÃsi. Atha naæ vegena gacchantaæ disvà "nivattethÃ" 'ti Ãhaæsu. Purohito "mà nivattayittha, icchanto yojanasatam pi gacchatÆ" 'ti vÃresi. Ratho uyyÃnaæ pavisitvà maÇgalasilÃpaÂÂaæ padakkhiïaæ katvà Ãrohaïasajjo hutvà aÂÂhÃsi. Purohito M-aæ nipannakaæ disvà amacce Ãmantetvà "ambho eko silÃpaÂÂe nipannako dissati, setacchattÃnucchavikà pan' assa dhiti atthi và n' atthi và na jÃnÃma, sace pu¤¤avà bhavissati na olokessati, kÃlakaïïisatto ce bhÅtatasito uÂÂhÃya kampamÃno olokessati, khippaæ sabbaturiyÃni paggaïhathÃ" 'ti Ã. TÃvad eva anekasatÃni turiyÃni paggaïhiæsu, sÃgaraghoso viya ahosi. M. tena saddena pabujjhitvà sÅsaæ vivaritvà olokento mahÃjanaæ disvà "setacchattena me Ãgatena bhavitabban" ti sutvà puna sÅsaæ pÃrupitvà parivattitvà vÃmapassena nipajji. Purohito pÃde vivaritvà lakkhaïÃni oloketvà "tiÂÂhatu, ayaæ ekadÅpo catunnam pi dÅpÃnaæ r. kÃretuæ samattho" ti puna turiyÃni paggaïhÃpesi.


#<[page 040]>#
%<40                           XXII.  MahÃnipÃta.>%
M. mukhaæ vivaritvà parivattetvà dakkhiïapassena nipajjitvà mahÃjanaæ olokesi. Purohito parisaæ assÃsetvà a¤jalim paggayha avakujjo hutvà "uÂÂhehi deva r. te pÃpuïÃtÅti" Ã. "RÃjà te kuhin" ti. "KÃlakato" ti. "Putto vÃssa bhÃtà và n' atthÅti". "N' atthi devÃ" 'ti. "SÃdhu r. kÃressÃmÅti" uÂÂhÃya silÃpaÂÂe pallaækena nisÅdi. Atha naæ tatth' eva abhisi¤ciæsu. MahÃjanakarÃjà nÃma ahosi. So rathavaraæ abhiruyha mahantena sirivibhavena nagaraæ pavisitvà nivesanaæ abhirÆhanto "senÃpatiÃdÅnaæ tath' eva ÂhÃnÃni hontÆ" 'ti vicÃretvà mahÃtalaæ abhirÆhi. RÃjadhÅtà purimasa¤¤Ãya eva tassa vÅmaæsanatthaæ ekaæ purisaæ ÃïÃpesi:, "gaccha rÃjÃnaæ upasaækamitvà vadehi: SÅvalidevÅ taæ pakkosati, khippaæ kirÃgacchathÃ" 'ti. RÃjà paï¬ito tassa vacanaæ asuïanto viya "aho sobhano" ti pÃsÃdassa vaïïaæ kathesi. So taæ sÃvetuæ asakkonto gantvà rÃjadhÅtÃya Ãrocesi: "ayye so rÃjà tumhÃkaæ vacanaæ suïÃti pÃsÃdam eva vaïïeti tumhe tiïÃya pi na gaïhÃti.
Sà "mahajjhÃsayo puriso bhavissatÅti" dutiyam pi tatiyam pi pesesi. RÃjÃpi attano ruciyà pakatigamanena sÅho viya jambhamÃno pÃsÃdam abhirÆhi. Tasmiæ upasaækamante rÃjadhÅtà tassa tejena sakabhÃvena saïÂhÃtuæ asakkontÅ Ãgantvà hattholambakaæ ÃdÃsi. So taæ hatthe olubbha mahÃtalaæ abhirÆhitvà samussitasetacchatte rÃjapallaæke nisÅditvà amacce Ãmantetvà "ambho atthi pana vo ra¤¤Ã kÃlaæ karontena koci ovÃdo dinno" ti pucchi. "ùma devÃ" ti. "VadethÃ" 'ti.
"SÅvalideviæ ÃrÃdhetuæ samatthassa r. dÃtabban ti tena vuttan" ti. "SÅvalideviyà Ãgantvà hattholambako dinno, ayaæ tÃva ÃrÃdhità nÃma, a¤¤aæ vadethÃ" ti. "Deva caturassapallaækassa ussÅsakaæ jÃnituæ samatthassa r. dethà 'ti tena vuttan" ti. RÃjà "imaæ dujjÃnaæ, upÃyena pana sakkà jÃnitun" ti sÅsato {suvaïïasÆciæ} nÅharitvà SÅvalideviyà hatthe adÃsi, imaæ ÂhapehÅti".


#<[page 041]>#
%<                        2.  MahÃjanakajÃtaka.  (539.)                41>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sà taæ gahetvà pallaækassa ussÅsake Âhapesi, khaggaæ adÃsÅti pi vadanti yeva, so tÃya sa¤¤Ãya "idaæ ussÅsakan" ti ¤atvà kathaæ asuïanto viya "kiæ kathethÃ" 'ti vatvà puna tehi tathà vutte "na idaæ jÃnituæ acchariyaæ, etaæ ussÅsakan" ti vatvà "a¤¤aæ kin" ti pucchi. "Deva sahassatthÃmaæ {dhanuæ} Ãropetuæ samatthassa r. dÃtuæ ÃïÃpesi". "Tena hi ÃharathÃ" 'ti ÃharÃpetvà dhanuæ Ãropento pallaæke yathà nisinno va itthÅnaæ kappÃsapothanadhanukaæ viya taæ Ãropesi. "A¤¤aæ vadethÃ" 'ti pucchi. "SoÊasamahÃnidhÅ nÅharituæ samatthassa r. dethà 'ti tena vuttan" ti.
Tesaæ "ki¤ci udÃnaæ atthÅti" "Ãma atthÅti" suriyuggamane nidhÅti udÃnaæ kathayiæsu. Tassa taæ suïantass' eva gaganatale cando viya so attho pÃkaÂo ahosi. Atha ne Ãha: "ajja bhaïe velà n' atthi, sve nidhiæ gaïhissÃmÃ" 'ti. So punadivase amacce sannipÃtetvà pucchi: "tumhÃkaæ rÃjà paccekabuddhe bhojesÅti". "ùma devÃ" 'ti. So cintesi: "suriyo ti nÃyaæ suriyo, suriyasadisattà pana paccekabuddhà suriyà nÃma, tesaæ paccuggamanaÂÂhÃne nidhinà bhavitabban" ti. Tato rÃjà "paccekabuddhesu Ãgacchantesu paccuggamanaæ karonto kataraÂÂhÃnaæ gacchatÅti" pucchitvà "asukaÂÂhÃnaæ nÃmÃ" 'ti vutte "taæ ÂhÃnaæ khanitvà nidhiæ nÅharathÃ" 'ti nÅharÃpesi, "gamanakÃle anugacchanto kattha Âhatvà uyyojesÅti" pucchitvà "asukaÂÂhÃne nÃmÃ" 'ti vutte "tato dhanaæ nÅharathÃ" 'ti nÅharÃpesi. MahÃjano ukkuÂÂhisahassÃni pavattento "suriyuggamane" ti vuttattà suriyuÂÂhÃnadisÃya khanantà vicariæsu, "okkamane" ti vuttatà suriyatthagamanadisaæ khanantà vicariæsu. "Idaæ pana dhanaæ, idh' eva aho acchariyan" ti pÅtisomanassaæ pavedesi, "anto nidhÅti" rÃjagehe mahÃdvÃrassa anto ummÃranidhiæ nÅharÃpesi, "bahi nidhÅti" bahi ummÃranidhiæ nÅharÃpesi, "na anto na bahÅti" heÂÂhÃummÃrato nÅharÃpesi,


#<[page 042]>#
%<42                           XXII.  MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Ãrohaïe" ti maÇgalahatthiÃrohaïakÃle suvaïïanisseïiattharaïaÂÂhÃnato nÅharÃpesi, "atho orohaïe" ti hatthikkhandhato orohaïaÂÂhÃnà nÅharÃpesi, "cattÃro ca mahÃsÃlÃ" ti bhÆmiyaæ kataupaÂÂhÃnaÂÂhÃne sirisayanassa cattÃro pÃdà sÃlamayÃ, tesaæ heÂÂhà ca catasso nidhikumbhiyo nÅharÃpesi, "samantà yojane" ti yojanaæ nÃma rathayugaæ, sirisayanassa samantà yugappamÃïato nidhikumbhiyo nÅharÃpesi, "dantaggesu mahÃnidhÅti" maÇgalahatthiÂÂhÃne, tassa dinnaæ dantÃnaæ abhimukhaÂÂhÃnato dve nidhÅ nÅharÃpesi, "vÃlaggesÆ" 'ti maÇgalÃssaÂÂhÃne, tassa vÃladhisammukhaÂÂhÃnato nÅharÃpesi, "kebuke" ti kebukaæ vuccati udakaæ, maÇgalapokkharaïito udakaæ nÅharÃpetvà nidhiæ dassesi, "rukkhaggesu mahÃnidhÅti" tassa uyyÃne va mahÃsÃlarukkhamÆle Âhitamajjhantikasamaye parimaï¬alÃya rukkhacchÃyÃya anto nidhikumbhiyo nÅharÃpesi. Evaæ soÊasa nidhÅ nÅharÃpetvà "a¤¤aæ ki¤ci atthÅti" Ã. "N' atthi devÃ" 'ti. MahÃjano haÂÂhatuÂÂho ahosi.
RÃjà "idaæ dhanaæ dÃnamukhe vikirissÃmÅti" nagaramajjhe c' eva catÆsu dvÃresu cà 'ti pa¤ca dÃnasÃlà kÃretvà mahÃdÃnaæ paÂÂhapesi. KÃÊacampÃnagarato mÃtara¤ ca brÃhmaïa¤ ca pakkosÃpetvà mahantaæ sakkÃram akÃsi. Tassa taruïarajje yeva sakalaæ VideharaÂÂhaæ, AriÂÂhajanakara¤¤o kira putto MahÃjanakarÃjà nÃma r. kÃreti. "Paï¬ito kira rÃjÃ, passissÃma nan" ti dassanatthÃya sakalanagaraæ saækhubhitaæ ahosi, tato tato bahuæ païïÃkÃraæ gahetvà Ãgamiæsu, nagare mahÃchaïaæ sajjayiæsu, rÃjanivesanaæ hatthattharÃdÅhi santharitvà gandhadÃmamÃladÃmÃni osÃretvà vippakiïïalÃjakusumavÃsadhÆpandhakÃraæ kÃretvà nÃnappakÃrakaæ pÃnabhojanaæ upaÂÂhapesuæ, ra¤¤o païïÃkÃratthÃya rajatasuvaïïabhÃjanÃdÅsu nÃnappakÃrÃni khÃdaniyabhojaniyapÃnaphalÃadÅni gahetvà tattha tattha samparivÃretvà aÂÂhaæsu,


#<[page 043]>#
%<                         2.  MahÃjanakajÃtaka. (539.)                 43>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ekato amaccamaï¬alaæ nisÅdi ekato brÃhmaïagaïo ekato seÂÂhiÃdayo ekato uttamarÆpadharà nÃÂakitthiyo, brÃhmaïasotthikÃrà mukhamaÇgalikà maÇgalagÅtÃdÅsu kusalà gÅtÃdÅni pavattayiæsu, anekasatani turiyÃni vajjiæsu, rÃjanivesanaæ YugandharasÃgarakucchiyaæ viya ekaninnÃdaæ, olokitolokitaÂÂhÃnaæ kampati. M.
setacchattassa heÂÂhà rÃjÃsane nisinno Sakkasirisadisaæ mahantaæ sirivilÃsaæ oloketvà attano mahÃsamudde katavÃyÃmaæ anussari, ath' assa "viriyaæ nÃma kattabbayuttakaæ, sac' Ãhaæ mahÃsamudde viriyaæ na karissaæ imaæ saæpattiæ alabhissan" ti taæ vÃyÃmam anussarantassa pÅti uppajji, so pÅtivegena udÃnaæ udÃnento Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).14: ùsiæseth' eva puriso, na nibbindeyya paï¬ito, (IV 269|21)
                    passÃmi vo 'haæ attÃnaæ, yathà icchiæ tathà ahu. || Ja_XXII:134 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).15: ùsiæseth' eva puriso, na nibbindeyya paï¬ito,
                    passÃmi vo 'haæ attÃnaæ udakà thalam ubbhataæ. || Ja_XXII:135 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).16: VÃyameth' eva puriso, na nibbindeyya paï¬ito,
                    passÃmi vo 'haæ attÃnaæ, yathà icchiæ tathà ahu. || Ja_XXII:136 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).17: VÃyameth' eva puriso, na nibbindeyya paï¬ito,
                    passÃmi vo 'haæ attÃnaæ udakà thalam ubbhataæ. || Ja_XXII:137 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).18: DukkhÆpanÅto pi naro sapa¤¤o
                    Ãsaæ na chindeyya sukhÃgamÃya,
                    bahÆ hi phassà ahità hità ca,
                    avitakkità maccum upabbajanti. || Ja_XXII:138 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).19: Acintitam pi bhavati, cintitam pi vinassati,
                    na hi cintÃmayà bhogà itthiyà purisassa và ti. || Ja_XXII:139 ||>@

     Ta. na nibbindeyyà 'ti viriyaæ karonto na nibbindeyya, yathà icchin ti rÃjabhÃvaæ icchiæ, tath' eva jÃto 'mhi, ubbhatan ti nÅhaÂaæ, dukkhÆpanÅto ti kÃyikacetasikena dukkhena puÂÂho 'smÅti a., ahità cà 'ti dukkhaphassà ahità sukhaphassà hitÃ, avitakkità ti avitakkitÃro acintetÃro, i. v. h.:
tesu phassesu ahitaphassena phuÂÂhà sattÃhitaphassÃpi atthi, viriyaæ karontà tam pi (add: na?) pÃpuïantÅti acintetvà viriyaæ na karonti,


#<[page 044]>#
%<44                           XXII.     MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  te imass' atthassa avitakkità acintitÃro hitaphassaæ alabhitvà va maccuæ upabbajanti maraïaæ pÃpuïanti, tasmà viriyaæ kattabbam evà 'ti, acintÅtam pÅti imesaæ sattÃnaæ acintitam pi hoti cintitaæ pi nassati, mayÃpi hi ayujjhitvà va r. labhissÃmÅti idam acintitaæ SuvaïïabhÆmito dhanaæ Ãharitvà yujjhitvà gaïhissÃmÅti pana cintitaæ, idÃni pana me cintitaæ naÂÂhaæ acintitaæ jÃtaæ, na hi cintÃmayà ti sattÃnaæ hi bhogà cintÃya anippajjanato cintÃmayà nÃma na honti, tasmà viriyam eva kattabbaæ viriyavato hi acintitaæ hotÅti.
     So tato dasa rÃjadhamme akopetvà dhammena r. kÃresi paccekabuddhe ca upaÂÂhÃsi. AparabhÃge SÅvalidevÅ dha¤¤apu¤¤alakkhaïaæ puttaæ vijÃyi, DÅghÃvukumÃro ti 'ssa nÃmaæ kariæsu. Tassa vayappattassa rÃjà uparajjaæ datvà ekadivasaæ uyyÃnapÃlena phalÃphalesu c' eva nÃnÃpupphesu cÃbhatesu tÃni disvà tuÂÂho tassa sammÃnaæ kÃretvà "samma uyyÃnapÃla uyyÃnaæ passissÃmi, alaækÃrÃpehi tan" ti Ã. So "sÃdhÆ" 'ti tathà katvà ra¤¤o nivedesi. So hatthikkhandhavaragato mahantena parivÃrena uyyÃnadvÃraæ pÃpuïi, tattha ca dve ambà nÅlobhÃsÃ, eko aphalo, eko phaladharo so pana atimadhuro, ra¤¤Ã ambaphalassa na paribhuttattà tato koci phalaæ gahetuæ na ussahati, rÃjà hatthikkhandhagato va tato ekaæ phalaæ gahetvà paribhu¤ji, tassa taæ jivhagge Âhapitamattam eva dibbojà viya upaÂÂhÃsi, so "nivattanakÃle bahum khÃdissÃmÅti" cintesi, "ra¤¤Ã aggaphalaæ paribhuttan" ti ¤atvà uparÃjaæ Ãdikatvà antamaso hatthimeï¬Ãpi gahetvà paribhu¤jiæsu, phalaæ alabhantà daï¬ehi sÃkhà bhinditvà nippattaæ akaæsu, rukkho obhaggavibhaggo aÂÂhÃsi, itaro pana maïipabbato viya vilÃsamÃno Âhito. RÃjà uyyÃnà nikkhamanto taæ disvà "idaæ kin" ti amacce pucchi. "Devena aggaphalaæ paribhuttan ti mahÃjanena vilutto devÃ" 'ti. "Imassa pana n' eva pattaæ na vaïïo khÅïo" ti. "NipphalatÃya na khÅïo devÃ" 'ti. RÃjà saævegaæ paÂilabhitvà "ayaæ rukkho nipphalatÃya nÅlobhÃso Âhito,


#<[page 045]>#
%<                              2. MahÃjaÇkajÃtaka. (539.)             45>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ayaæ phalatÃya obhaggavibhaggo Âhito, idam pi r. phalitarukkhasadisaæ, pabbajjà nipphalarukkhasadisÃ, saki¤canass' eva bhayaæ nÃki¤canassa, ahaæ phalarukkho viya ahutvà nipphalarukkhasadiso bhavissÃmi, sampattiæ cha¬¬etvà nikkhamma pabbajissÃmÅti" daÊhaæ katvà manaæ adhiÂÂhahitvà nagaraæ pavisitvà pÃsÃdadvÃre Âhito va senÃpatiæ pakkosÃpetvà "mahÃsenÃpati ajjato paÂÂhÃya bhattahÃraka¤ c' eva mukhodakadantakaÂÂhadÃyaka¤ c' ekaæ upaÂÂhÃkaæ Âhapetvà a¤¤e maæ daÂÂhuæ mà labhantu, porÃïakavinicchayÃmacce gahetvà r. anusÃsatha, ahaæ ito paÂÂhÃya mahÃtale samaïadhammaæ karissÃmÅti" vatvà pÃsÃdaæ Ãruyha ekako va samaïadhammaæ akÃsi. Evaæ kÃle gate mahÃjano rÃjaÇgaïe sannipatitvà M-aæ adisvà "na no rÃjà porÃïako viyÃ" 'ti vatvà gÃthÃdvayam Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).20: ApurÃïaæ vata bho rÃjà sabbabhummo disampati
                    nÃjja nacce nisÃmeti na gÅte kurute mano. || Ja_XXII:140 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).21: Na mige na pi uyyÃne na pi haæse udikkhati,
                    mÆgo va tuïhÅm ÃsÅno na attham anusÃsatÅti. || Ja_XXII:141 ||>@

     Ta. mige ti sabbasaÇgÃhikavacanaæ, pubbe hatthiæ yujjhÃpeti meï¬e yujjhÃpeti ajja te pi na oloketÅti a., uyyÃne ti uyyÃne pi uyyÃnakÅÊaæ nÃnubhoti, haæse ti padumasa¤channÃsu uyyÃnapokkharaïÅsu haæsagaïaæ na oloketi mÆgo và 'ti.
     BhattahÃrakaæ kira upaÂÂhÃka¤ ca pucchiæsu: "rÃjà tumhehi saddhiæ ki¤ci mantetÅti". Te "na mantetÅti" vadiæsu.
Tasmà evam Ãhaæsu: "rÃjà kÃmesu analliyantena vivekaninnena cittena kulÆpakapaccekabuddhe anussaritvà `ko nu kho me tesaæ sÅlÃdiguïayuttÃnaæ aki¤canÃnaæ vasanaÂÂhÃnaæ ÃcikkhissatÅti' tÅhi gÃthÃhi udÃnaæ udÃnesi":

  @<Ja_XXII.2(=539).22: SukhakÃmà rahosÅlà vadhabandhà upÃratÃ
                    kesan nu ajja ÃrÃme daharà vuddhà ca acchare. || Ja_XXII:142 ||>@


#<[page 046]>#
%<46                      XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.2(=539).23: Atikkantavanathà dhÅrà namo tesaæ mahesinaæ
                    ye ussukkamhi lokamhi viharanti anussukÃ. || Ja_XXII:143 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).24: Te chetvà maccuno jÃlaæ tantaæ mÃyÃvino daÊhaæ
                    chinnÃlayattà gacchanti, ko tesaæ gatim Ãpaye ti. || Ja_XXII:144 ||>@

     Ta. sukhakÃmà ti nibbÃnasukhakÃmÃ, rahosÅlà ti paÂichannasÅlà na attano guïapakÃsanÃ, daharà vuddhà cà 'ti daharà c' eva mahallakà ca, acchare ti vasanti, tass' eva tesaæ guïe anussarantassa mahÃpÅti uppajji, atha pallaækato uÂÂhÃya uttarasÅhapa¤jaraæ vivaritvà uttaradisÃbhimukho sirasi a¤jalim patiÂÂhÃpetvà evarÆpehi guïehi samannÃgatà paccekabuddhà ti namassamÃno atikkantavanathà ti Ãdim Ã.; ta. ati -- thà 'ti pahÅnataïhÃ, mahesinan ti mahante sÅlakkhandhÃdayo esitvà ÂhitÃnaæ, ussukamhÅti rÃgÃdÅhi ussukkaæ Ãpanne, maccuno jÃlan ti KilesamÃrena pasÃritaæ taïhÃjÃlaæ, tantaæ mÃyÃvino ti atimÃyÃvino, ko tesaæ gatimÃpaye ti ko maæ tesaæ paccekabuddhÃnaæ nivÃsanaÂÂhÃnaæ pÃpeyya, gahetvà gaccheyyà 'ti a.
     Tassa pÃsÃde yeva samaïadhammaæ karontassa cattÃro mÃsà atÅtÃ, ath' assa ativiya pabbajjÃya cittaæ nami, agÃraæ Lokantarikanirayo viya khÃyi, tayo bhavà Ãdittà viya upaÂÂhahiæsu. So pabbajjÃbhimukhena cittena "kadà nu kho imaæ Sakkabhavanaæ viya alaækatapaÂiyattaæ Mithilaæ pahÃya Himavantaæ pavisitvà pabbagitavesagahaïakÃlo mayhaæ bhavissatÅti" cintetvà Mithilavaïïanaæ nÃma Ãrabhi:

  @<Ja_XXII.2(=539).25: KadÃhaæ Mithilaæ phÅtaæ visÃlaæ sabbatopabhaæ
                    pahÃya pabbajissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:145 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).26: KadÃhaæ Mithilaæ phÅtaæ vibhattaæ bhÃgaso mitaæ
                    pahÃya pabbajissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:146 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).27: KadÃhaæ Mithilaæ phÅtaæ bahupÃkÃratoraïaæ etc. || Ja_XXII:147 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).28: KadÃhaæ Mithilaæ phÅtaæ daÊhamaÂÂÃlakotthakaæ etc. || Ja_XXII:148 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).29: KadÃhaæ Mithilaæ phÅtaæ suvibhattaæ mahÃpathaæ etc. || Ja_XXII:149 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).30: KadÃhaæ Mithilaæ phÅtaæ suvibattantarÃpaïaæ etc. || Ja_XXII:150 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).31: KadÃhaæ Mithilaæ phÅtaæ gavÃssarathapÅÊitaæ etc. || Ja_XXII:151 ||>@


#<[page 047]>#
%<                        2.  MahÃjanakajÃtaka. (539.)                47>%

  @<Ja_XXII.2(=539).32: KadÃham Mithilaæ phÅtaæ ÃrÃmavanamÃliniæ etc. || Ja_XXII:152 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).33: KadÃhaæ Mithilaæ phÅtaæ uyyÃnavanamÃliniæ etc. || Ja_XXII:153 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).34: KadÃhaæ Mithilaæ phÅtaæ pÃsÃdavanamÃliniæ etc. || Ja_XXII:154 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).35: KadÃhaæ Mithilaæ phÅtaæ tipuraæ rÃjabandhuniæ
                    mÃpitaæ Somanassena Vedehena yasassinÃ
                    pahÃya pabbajissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:155 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).36: KadÃhaæ Vedehe phÅte nicite dhammarakkhite
                    pahÃya pabbajissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:156 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).37: KadÃhaæ Vedehe phÅte ajeyye dhammarakkhite etc. || Ja_XXII:157 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).38: Kadà antepuraæ rammaæ vibhattaæ bhÃgaso mitaæ etc. || Ja_XXII:158 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).39: Kadà antepuraæ rammaæ sudhÃmattikalepanaæ etc. || Ja_XXII:159 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).40: Kadà antepuraæ rammaæ sucigandhaæ manoramaæ etc. || Ja_XXII:160 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).41: KadÃhaæ kuÂÃgÃre vibhatte bhÃgaso mite etc. || Ja_XXII:161 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).42: KadÃhaæ kuÂÃgÃre sudhÃmattikalepane etc. || Ja_XXII:162 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).43: KadÃhaæ kuÂÃgÃre sucigandhe manorame etc. || Ja_XXII:163 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).44: KadÃhaæ kuÂÃgÃre litte candanaphosite etc. || Ja_XXII:164 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).45: KadÃhaæ suvaïïapallaæke gonake cittasanthate etc. || Ja_XXII:165 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).46: KadÃhaæ kappÃsakoseyyaæ khomakoÂumbarÃni ca etc. || Ja_XXII:166 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).47: KadÃhaæ pokkharaïÅ rammà cakkavÃkÆpakÆjità (IV. 359|1)
                    mandÃlakehi sa¤channà padumuppalakehi ca etc. || Ja_XXII:167 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).48: KadÃhaæ hatthigumbe sabbÃlaækÃrabhÆsite
                    suvaïïakacche mÃtaÇge
                    hemakappanavÃsase (Cfr. V. 258|27). || Ja_XXII:168 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).49: ùrÆÊhe gÃmaïÅyehi tomaraækusapÃïihi
                    pahÃya pabbajissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:169 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).50: KadÃhaæ assagumbe sabbÃlaækÃrabhÆsite
                    ÃjÃniyye va jÃtiyà sindhave sÅghavÃhane (Cfr. V. 259|3). || Ja_XXII:170 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).51: ùrÆÊhe gÃmaïÅyehi illiyÃcÃpadhÃrihi
                    pahÃya pabbajissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:171 ||>@


#<[page 048]>#
%<48                           XXII.  MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.2(=539).52: KadÃhaæ rathaseïiyo sannaddhe ussitaddhaje (Cfr. V. 259|7)
                    dÅpe atho pi veyyagghe sabbÃlaækÃrabhÆsite || Ja_XXII:172 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).53: ùrÆÊhe gÃmaïÅyehi cÃpahatthehi vammihi
                    pahÃya pabbajissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:173 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).54: KadÃhaæ sovaïïe rathe sannadhe ussitaddhaje
                    dÅpe atho pi veyyaghe sabbÃlaækÃrabhÆsite || Ja_XXII:174 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).55: ùrÆÊhe gÃmaïÅyehi cÃpahatthehi vammihi
                    pahÃya pabbajissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:175 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).56: KadÃhaæ sajjhurathe sannadhe ussitaddhaje
                    dÅpe atho pi veyyagghe sabbÃlaækÃrabhÆsite || Ja_XXII:176 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).57: ùrÆÊhe gÃmaïÅyehi cÃpahatthehi vammihi
                    pahÃya pabbajissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:177 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).58: KadÃhaæ assarathe sannaddhe ussitaddhaje
                    dÅpe atho pi veyyaghe sabbÃlaækÃrabhÆsite || Ja_XXII:178 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).59: ùrÆÊhe gÃmaïÅyehi cÃpahatthehi vammihi etc. || Ja_XXII:179 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).60: KadÃhaæ oÂÂharathe sannaddhe ussitaddhaje etc. || Ja_XXII:180 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).61: ùrÆÊhe gÃmaïÅgehi cÃpahatthehi vammihi etc. || Ja_XXII:181 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).62: KadÃhaæ goïarathe sannaddhe ussitaddhage etc. || Ja_XXII:182 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).63: ùrÆÊhe gÃmaïÅyehi cÃpahatthehi vammihi etc. || Ja_XXII:183 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).64: KadÃhaæ ajarathe sannaddhe ussitaddhaje etc. || Ja_XXII:184 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).65: ùrÆÊhe gÃmaïÅyehi cÃpahatthehi vammihi etc. || Ja_XXII:185 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).66: KadÃhaæ meï¬arathe sannaddhe ussitaddhaje etc. || Ja_XXII:186 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).67: ùrÆÊhe gÃmaïÅyehi cÃpahatthehi vammihi etc. || Ja_XXII:187 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).68: KadÃhaæ migarathe sannaddhe ussitaddhaje etc. || Ja_XXII:188 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).69: ùrÆÊhe gÃmaïÅyehi cÃpahatthehi vammihi etc. || Ja_XXII:189 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).70: KadÃhaæ hatthÃrÆhe sabbÃlaækÃrabhÆsite
                    nÅlavammadhare sÆre tomaraækusapÃïine
                    pahÃya pabbajissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:190 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).71: KadÃhaæ assÃrÆhe sabbÃlaækÃrabhÆsite
                    nÅlavammadhare sÆre illiyÃcÃpadhÃrine
                    pahÃya pabbajissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:191 ||>@


#<[page 049]>#
%<                        2.  MahÃjanakajÃtaka. (539.)               49>%

  @<Ja_XXII.2(=539).72: KadÃhaæ dhanuggahe sabbÃlaækÃrabhÆsite
                    nÅlavammadhare sÆre cÃpahatthe kalÃpine
                    pahÃya pabbajissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:192 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).73: KadÃhaæ rÃjaputte sabbÃlaækÃrabhÆsite
                    cittavammadhare sÆre {ka¤canÃveÊadhÃrine} etc. || Ja_XXII:193 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).74: KadÃhaæ ariyagaïe vatthavante alaækate
                    haricandanalittaÇge KÃsi-kuttamadhÃrine etc. || Ja_XXII:194 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).75: Kadà sattasatà bhariyà sabbÃlaækÃrabhÆsitÃ
                    pahÃya pabbajissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:195 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).76: Kadà sattasatà bhariyà susa¤¤Ã tanumajjhimà etc. || Ja_XXII:196 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).77: Kadà sattasatà bhariyà assavà piyabhÃïinÅ etc. || Ja_XXII:197 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).78: Kadà sataphalaækaæsaæ sovaïïaæ satarÃjikaæetc. || Ja_XXII:198 ||>@


  @<Ja_XXII.2(=539).79: KadÃssu maæ hatthigumbà sabbÃlaækÃrabhÆsitÃ
                    suvaïïakacchà mÃtaÇgà hemakappanavÃsasà || Ja_XXII:199 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).80: ùrÆÊhà gÃmaïÅyehi tomaraækusapÃïihi
                    yantaæ maæ nÃnuyissanti, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:200 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).81: KadÃssu maæ assagumbà sabbÃlaækÃrabhÆsitÃ
                    ajÃniyyà va jÃtiyà sindhavà sÅghavÃhanÃ. || Ja_XXII:201 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).82: ùrÆÊhà gÃmaïÅyehi illiyÃcÃpadhÃrihi
                    yantaæ maæ nÃnuyissanti, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:202 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).83: KadÃssu maæ rathaseïÅ sannaddhà ussitaddhajÃ
                    dÅpà atho pi veyyagghà sabbÃlaækÃrabhÆsità || Ja_XXII:203 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).84: ùrÆÊhà gÃmaïÅyehi cÃpahatthehi vammihi
                    yantaæ maæ nÃnuyissanti, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:204 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).85: KadÃssu maæ sovaïïarathà sannaddhà ussitaddhajÃ
                    dÅpà atho pi veyyagghà sabbÃlaækÃrabhÆsità || Ja_XXII:205 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).86: ùrÆÊhà gÃmaïÅyehi cÃpahatthehi vammihi
                    yantaæ maæ nÃnuyissanti, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:206 ||>@


#<[page 050]>#
%<50                            XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.2(=539).87: KadÃssu maæ sajjhurathà sannaddhà ussitaddhajÃ
                    dÅpà atho pi veyyagghà sabbÃlaækÃrabhÆsità || Ja_XXII:207 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).88: ùrÆÊhà gÃmaïÅyehi cÃpahatthehi vammihi
                    yantam maæ nÃnuyissanti, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:208 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).89: KadÃssu maæ assarathà sannaddhà ussitaddhajà etc. || Ja_XXII:209 ||>@









          Ja_XXII.2(=539).90: ùrÆÊhà gÃmaïÅyehi cÃpahatthehi vammihi etc. || Ja_XXII:210 ||

  @<Ja_XXII.2(=539).91: KadÃssu maæ oÂÂharathà sannaddhà ussitaddhajà etc. || Ja_XXII:211 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).92: ùrÆÊhà gÃmaïÅyehi cÃpahatthehi vammihi etc. || Ja_XXII:212 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).93: KadÃssu maæ goïarathà sannaddhà ussitaddhajà etc. || Ja_XXII:213 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).94: ùrÆÊhà gÃmaïÅyehi cÃpahatthehi vammihi etc. || Ja_XXII:214 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).95: KadÃssu maæ ajarathà sannaddhà ussitaddhajà etc. || Ja_XXII:215 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).96: ùrÆÊhà gÃmaïÅyehi cÃpahatthehi vammihi etc. || Ja_XXII:216 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).97: KadÃssu maæ meï¬arathà sannaddhà ussitaddhajà etc. || Ja_XXII:217 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).98: ùrÆÊhà gÃmaïÅyehi cÃpahatthehi vammihi etc. || Ja_XXII:218 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).99: KadÃssu maæ migarathà sannaddhà ussitaddhajà etc. || Ja_XXII:219 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).100: ùrÆÊhà gÃmaïÅyehi cÃpahatthehi vammihi etc. || Ja_XXII:220 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).101: KadÃssu maæ {hatthÃrÆhÃ} sabbÃlaækÃrabhÆsitÃ
                    nÅlavammadharà sÆrà tomaraækusapÃïino
                    yantaæ maæ nÃnuyissanti, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:221 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).102: KadÃssu maæ {assÃrÆhÃ} sabbÃlaækÃrabhÆsitÃ
                    nÅlavammadharà sÆrà illiyÃcÃpadhÃrino
                    yantaæ maæ nÃnuyissanti, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:222 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).103: KadÃssu maæ dhanuggahà sabbÃlaækÃrabhÆsitÃ
                    nÅlavammadharà sÆrà cÃpahatthà kalÃpino etc. || Ja_XXII:223 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).104: KadÃssu maæ rÃjaputtà sabbÃlaækÃrabhÆsitÃ
                    cittavammadharà sÆrà ka¤canÃveÊadhÃrino etc. || Ja_XXII:224 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).105: KadÃssu {maæ} ariyagaïà vatthavantà alaækatÃ
                    haricandanalittaÇgà KÃsi-kuttamadhÃrino etc. || Ja_XXII:225 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).106: KadÃssu maæ sattasatà bhariyà sabbÃlaækÃrabhÆsitÃ
                    yantaæ maæ nÃnuyissanti, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:226 ||>@


#<[page 051]>#
%<                           2. MahÃjanakajÃtaka. (539.)            51>%

  @<Ja_XXII.2(=539).107: Kadà sattasatà bhariyà susa¤¤Ã tanumajjhimÃ
                    yantaæ maæ nÃnuyissanti, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:227 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).108: Kadà sattasatà bhariyà assavà piyabhÃïinÅ etc. || Ja_XXII:228 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).109: Kadà pattaæ gahetvÃna muï¬o saæghÃÂipÃruto
                    piï¬ikÃya carissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:229 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).110: KadÃhaæ paæsukÆlÃnaæ ujjhitÃnaæ mahÃpathe
                    saæghÃÂiæ dhÃrayissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:230 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).111: Kadà sattÃhasammeghe ovaÂÂe allacÅvaro
                    piï¬ikÃya carissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:231 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).112: KadÃhaæ sabbÃhaæ ÂhÃnaæ rukkhÃrukkhaæ vanÃvanaæ
                    anapekho viharissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:232 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).113: KadÃhaæ giriduggesu pahÅnabhayabheravo
                    adutiyo viharissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:233 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).114: Kadà vÅïaæ virujako sattatantimanoramaæ
                    cittaæ ujuæ karissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:234 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).115: KadÃhaæ rathakÃro va parikantaæ upÃhanaæ
                    kÃmasaæyojane checchaæ ye dibbe ye ca mÃnuse ti. || Ja_XXII:235 ||>@

     Ta. kadà ti kÃlaparivitakko, phÅtan ti vatthÃlaækÃrÃdÅhi pupphitaæ, sabbatopabhan ti samantato alaækÃrobhÃsayuttaæ, taæ kadÃssu bhavissatÅti taæ evarÆpaæ nagaraæ pahÃya pabbajanaæ kadà nÃma bhavissati, vibhattaæ -- mitan ti chekehi nagaramÃpakehi rÃjanivesanÃdÅnaæ vasena vibhattaæ dvÃravÅthÅnaæ vasena koÂÂhÃsato mitaæ, bahalapÃkÃratoraïan ti bahalena puthulena pÃkÃrena c' eva dvÃratoraïehi ca samannÃgataæ, daÊhamaÂÂÃlakan ti daÊhehi aÂÂÃlakehi ca dvÃrakoÂÂhakehi ca samannÃgataæ, pÅÊitan ti samÃkiïïaæ, tipuran ti tÅhi purehi samannÃgataæ, tipÃkÃran ti a., tipÆraæ và tikkhattuæ puïïan ti a., rÃjabandhunin ti rÃja¤Ãtakeh' eva tikkhattuæ puïïaæ, Somanassenà 'ti evaænÃmakena VideharÃjena, nicite ti dha¤¤anicayÃdisampanne, ajeyye ti paccÃmittehi ajetabbe, candanaphosite ti lohitacandanena paripphosite, koÂumbarÃnÅti KoÂumbararaÂÂhe uÂÂhitavatthÃni, hatthigumbà ti hatthighaÂÃyo, hemakappanavÃsase ti hemamayena sÅsÃlaækÃrasaækhÃtena kappanena hemajÃlena ca samannÃgate, gÃmaïÅyehÅti hatthÃcariyehi,


#<[page 052]>#
%<52                      XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ajÃniyyà va jatiyà ti jÃtiyà kÃraïÃkÃraïajÃnanatÃya ajÃniyyà va tÃdisÃnaæ assÃnaæ gumbe, gamaïÅyehÅti assÃcariyehi, illiyÃcÃpadhÃrihÅti illÅ ca ÃcÃpa¤ ca dhÃrentehi, rathaseïiyo ti rathaghaÂÃyo, sannaddhe ti suÂÂhusannaddhe, dÅpe atho pi veyyagghe ti dÅpivyagghacammaparikkhitte, gÃmaïÅyehÅti rathÃcariyehi, sajjhurathe ti rajatarathe ajarathameï¬arathamigarathe sobhanatthÃya yojenti, ariyagaïe ti brÃhmaïagaïe, te kira tadà ariyÃcÃrà ahesuæ, tena te evam Ãha, haricandanalittaÇge ti ka¤canavaïïena candanena littasarÅre, sattasatà bhariyà ti piyabhariyà yeva sandhÃyÃha, susa¤¤Ã ti susa¤¤ÃtÃ, assavà ti vacanakÃrikÃ, sataphalan ti phalasatena suvaïïassa kÃritaæ, kaæsan ti pÃtiæ, satarÃjikan ti piÂÂhipasse rÃjisatena samannÃgataæ, yantaæ man ti anitthigandhe vanasaï¬e ekakam eva gacchantaæ maæ kadà nu te nÃnugamissanti, sattÃhasammeghe ti sattÃhaæ samuÂÂhite meghe, sattÃhavaddalike ti a., sabbÃhan ti sabbaæ divasaæ, rujako ti vÅïÃvÃdako, kÃmasaæyojane ti kÃmasaæyojanaæ, dibbe ti dibbaæ, mÃnuse ti manussaæ.
     So kira dasavassasahassÃyukakÃle nibbatto sattavassasahassÃni r. kÃretvà tivassasahassÃvasiÂÂhe Ãyukamhi pabbajito, pabbajanto pan' esa uyyÃnadvÃre ambarukkhassa diÂÂhakÃlato paÂÂhÃya cattÃro mÃse agÃre vasitvà "imamhà vesà pabbajitaveso ca varataro, pabbajissÃmÅti" cintetvà upaÂÂhÃkaæ rahassena ÃïÃpesi: "tÃta ka¤ci ajÃnÃpetvà antarÃpaïato kÃsÃyavatthÃni c' eva mattikÃpatta¤ ca ÃharÃ" 'ti. So tathà akÃsi.
RÃjà kappakaæ pakkosÃpetvà kesamassuæ oharÃpetvà kappakaæ uyyojetvà ekaæ kÃsÃvaæ nivÃsesi ekaæ pÃrupi ekaæ aæse akÃsi, mattikÃpattam pi thavikÃya osÃretvà aæse laggesi, tato kattaradaï¬aæ gahetvà mahÃtale katipayavÃre paccekabuddhalÅÊhÃya aparÃparaæ caækami, so taæ divasaæ tatth' eva vasitvà punadivase suriyuggamanavelÃya pÃsÃdà otarituæ Ãrabhi. Tadà SÅvalidevÅ tà sattasatà vallabhitthiyo pakkosÃpetvà "ciradiÂÂho no rÃjÃ, cattÃro mÃsà atÅtÃ, ajja naæ passissÃma, sabbà alaækaritvà yathÃbalaæ itthikuttabhÃvavilÃse dassetvà kilesabandhanena bandhituæ vÃyameyyÃthÃ" 'ti vatvà alaækatapaÂiyattÃhi tÃhi saddhiæ "rÃjÃnaæ passissÃmÅti" pÃsÃdaæ abhirÆhantÅ taæ otarantaæ disvÃpi na sa¤jÃni,


#<[page 053]>#
%<                         2. MahÃjanakajÃtaka. (539.)                   53>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ra¤¤o ovÃdaæ dÃtuæ Ãgato paccekabuddho bhavissatÅti" sa¤¤Ãya vanditvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. M. pi pÃsÃdà otari. Itarà pÃsÃdaæ abhirÆhitvà sirisayanapiÂÂhe ra¤¤o bhamarava¤¤e kese ca pasÃdhanabhaï¬aka¤ ca disvà "na so paccekabuddho, amhÃkaæ piyasÃmiko bhavissati, etha, naæ yÃcitvà nivattessÃmÅti" mahÃtalà otaritvà rÃjaÇgaïe sampÃpuïitvà ca pana sabbÃhi pi tÃhi saddhiæ kese mocetvà piÂÂhiyaæ vikiritvà hatthehi hadayaæ saæsumbhitvà "kasmà evarÆpaæ kammaæ karotha mahÃrÃjÃ" 'ti atikaruïaæ paridevamÃnà rÃjÃnaæ anubandhi. Sakalanagaraæ saækhubhitaæ, te pi "rÃjà kira no pabbajito, kuto puna evarÆpaæ dhammikaæ rÃjÃnaæ labhissÃmÃ" 'ti rodamÃnà rÃjÃnaæ anubandhiæsu.
     Tatra tesaæ itthÅnaæ paridevita¤ c' eva paridevantiyo pi tà pahÃya ra¤¤o ca gamanaæ Ãvikaronto Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).116: Tà ca sattasatà bhariyà sabbÃlaækÃrabhÆsitÃ
                    bÃhà paggayha pakkanduæ: kasmà no vijahissasi. || Ja_XXII:236 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).117: Tà ca sattasatà bhariyà susa¤¤Ã tanumajjhimÃ
                    bÃhà paggayha pakkanduæ: kasmà no vijahissasi. || Ja_XXII:237 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).118: Tà ca sattasatà bhariyà assavà piyabhÃïinÅ etc. || Ja_XXII:238 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).119: Tà ca sattasatà bhariyà sabbÃlaækÃrabhÆsitÃ
                    hitvà sampaddavÅ rÃjà pabbajjÃya purakkhato. || Ja_XXII:239 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).120: Tà ca sattasatà bhariyà susa¤¤Ã tanumajjhimÃ
                    hitvà sampaddavÅ rÃjà pabbajjÃya purakkhato. || Ja_XXII:240 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).121: Tà ca sattasatà bhariyà assavà piyabhÃïinÅ
                    hitvà sampaddavÅ rÃjà pabbajjÃya purakkhato ti. || Ja_XXII:241 ||>@

     Ta. paggayhà ti ukkhipitvÃ, sampaddavÅti bhikkhave MahÃjanakarÃjà tà sattasatà bhariyà kiæ no deva pahÃya gacchasi ko amhÃkaæ doso ti vippalapantiyo cha¬¬etvà sampadduto pabbajjÃya yÃhiti codiyamÃno viya purakkhato hutvà gato ti a.


#<[page 054]>#
%<54                            XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.2(=539).122: Hitvà sataphalaæ kaæsaæ sovaïïaæ satarÃjikaæ
                    aggahi mattikÃpattaæ taæ dutiyÃbhisecanaæ. || Ja_XXII:242 ||>@

     Bhikkhave taæ mattikÃpattagahaïaæ dutiyaæ abhisecanaæ katvà so rÃjà nikkhanto ti.
     SÅvalidevÅ paridevamÃnà rÃjÃnaæ nivattetuæ asakkontÅ "atthi eso upÃyo" ti mahÃsenaguttaæ pakkosÃpetvÃ, "tÃta ra¤¤o purato gamanadisÃbhÃge jiïïagharajiïïasÃlÃsu aggiæ dehi, tiïapaïïÃni saæharitvà tasmiæ tasmiæ ÂhÃne dhÆmaæ kÃrehÅti" ÃïÃpesi. So tathà kÃresi. Sà ra¤¤o santikaæ gantvà pÃdesu patitvà MithilÃya ÃdittabhÃvaæ ÃrocentÅ gÃthadvayaæ Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).123: {BhiæsÃ} aggisamÃjÃlÃ, kosà ¬ayhanti bhÃgaso
                    rajataæ jÃtarÆpa¤ ca muttà veluriyà bahÆ. || Ja_XXII:243 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).124: Maïayo saækhamuttà ca vatthikaæ haricandanaæ
                    ajinaæ dantabhaï¬a¤ ca lohaæ kÃlÃyasaæ bahuæ,
                    ehi rÃja nivattassu, mà te taæ vinasà dhanan ti. || Ja_XXII:244 ||>@

     Ta. bhiæsà ti bhayÃnakÃ, aggisamÃjÃlà ti tesaæ tesaæ manussÃnaæ gehÃni aggi gaïhi, so esa mahÃjÃlo ti a., kosà ti rajatakoÂÂhÃgÃrÃdÅni, bhÃgaso ti koÂÂhÃsato suvibhattà te pi, no ete ¬ayhanti devà 'ti vadati, lohan ti tambalohÃdikaæ, mà te taæ vinasà dhanan ti mà te etaæ dhanaæ nassatu, ehi taæ nibbÃpehi pacchÃpi gamissasi, MahÃjanako nagaraæ ¬ayhamÃnaæ anoloketvà va nikkhanto ti tumhÃkaæ garahà bhavissati, tÃya vo lajjÃya vippaÂisÃro pi bhavissati, ehi amacce ÃïÃpetvà aggiæ nibbÃpehi devà 'ti.
     Atha M. "devi kiæ kathesi, yesaæ ki¤ci atthi tesaæ taæ ¬ayhati, mayaæ pana aki¤canaæ" ti dÅpento g. Ã.

  @<Ja_XXII.2(=539).125: Susukhaæ vata jÅvÃma
                    yesaæ no n' atthi ki¤canaæ, (Dhp. v. 200. MahÃbh. 12, 9917 529.6641. Bibl. Indica vol. 2, p. 3, p. 128)
                    MithilÃya ¬ayhamÃnÃya
                    na me ki¤ci a¬ayhathà 'ti. || Ja_XXII:245 ||>@


#<[page 055]>#
%<                          2. MahÃjanakajÃtaka. (539.)             55>%
     Ta. ki¤canan ti yesaæ amhÃkaæ palibuddhanakilesasaækhÃtaæ ki¤canaæ n' atthi te mayaæ tena aki¤canabhÃvena susukhaæ vata jÅvÃma, ten' eva kÃranena MithilÃya ¬ayhamÃnÃya na me ki¤ci a¬ayhatha, appamattakam pi attano bhaï¬akaæ ¬ayhamÃnaæ na passÃmÅti vadati.
     Eva¤ ca pana vatvà M. uttaradvÃrena nikkhami, tÃpi 'ssa bhariyÃyo nikkhamiæsu. Puna SÅvalidevÅ ekaæ upÃyaæ cintetvà "gÃmaghÃtarÂÂhavilopakaraïaæ viya dassethÃ" 'ti ÃïÃpesi, taæ khaïaæ yeva Ãvudhahatthe purise tato tato ÃdhÃvante vilumpante sarÅre lÃkhÃrasaæ si¤citvà laddhapahÃre viya phalake nippajjÃpetvà vuyhante mate viya ca ra¤¤o dassesuæ. MahÃjano upakkosi: "mahÃrÃja tumhesu dharantesu yeva raÂÂhaæ vilumpanti janaæ ghÃtentÅti". Atha devÅ pi rÃjÃnaæ vanditvà nivattanatthÃya g. Ã.:

  @<Ja_XXII.2(=539).126: AÂaviyo samuppannÃ, raÂÂhaæ viddhaæsayanti {taæ,}
                    ehi rÃja nivattassu, mà raÂÂhaæ vinasà idan ti. || Ja_XXII:246 ||>@

     Ta. aÂaviyo ti mahÃrÃja tumhesu dharantesu yeva aÂavicorà samuppannÃ, tan ti tathà dhammarakkhiyaæ tava raÂÂhaæ viddhaæsenti.
     RÃjà "mayi dharante yeva corà uÂÂhÃya raÂÂhaviddhaæsentà nÃma n' atthi, SÅvalideviyà kiriyà esà bhavissatÅti" cintetvà taæ appaÂibhÃnaæ karonto Ã.:

  @<Ja_XXII.2(=539).127: Susukhaæ vata jÅvÃma yesan no n' atthi ki¤canaæ,
                    raÂÂhe vilumpamÃnamhi na me ki¤ci ajÅratha. || Ja_XXII:247 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).128: Susukhaæ vata jÅvÃma yesan no n' atthi ki¤canaæ,
                    pÅtibhakkhà bhavissÃma devà ùbhassarà yathà ti. || Ja_XXII:248 ||>@

     Ta. vilumpamÃnamhÅti vilumpamÃne, ùbhassarà ti yathà te BrahmÃno pÅtibhakkhà hutvà samÃpattisukhena vÅtinÃmenti tathà vÅtinÃmessÃmà 'ti.
     Evaæ vutte pi mahÃjano rÃjÃnaæ anubandhat' eva. Ath' assa etad ahosi: "ayaæ jano nivattituæ na icchati, nivattessÃmi nan" ti addhagÃvutamattaæ gatakÃle nivattitvà mahÃmagge Âhito amacce pucchi: "kass' etaæ rajjan" ti. "TumhÃkaæ devÃ" 'ti.


#<[page 056]>#
%<56                            XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Tena hi imaæ lekhaæ antarakarontassa rÃjÃïaæ karothÃ" 'ti kattaradaï¬ena tiriyaæ lekhaæ ka¬¬hi.
Tejavatà ra¤¤Ã kataæ lekhaæ koci antaraæ kÃtuæ nÃsakkhi.
MahÃjano lekhaæ ussÅsake katvà balavaparidevaæ paridevi.
DevÅ pi taæ lekhaæ antaraæ kÃtuæ avisahantÅ rÃjÃnaæ piÂÂhidatvà gacchantaæ disvà sokaæ dhÃretuæ asakkontÅ uraæ paharitvà mahÃmagge tiriyaæ patitvà pavaÂÂamÃnà agamÃsi.
MahÃjano "lekhÃsÃmikehi lekhà bhinnÃ" ti deviyà gatamaggen' eva gato. M. uttara-HimavantÃbhimukho agamÃsi. DevÅ pi sabbaæ senÃvÃhanaæ ÃdÃya tena saddhiæ yeva gatÃ. RÃjà mahÃjanaæ nivattetuæ asakkonto yeva saÂÂhiyojanamaggaæ gato. Tadà NÃrado nÃma tÃpaso Himavati SuvaïïaguhÃyaæ vasati pa¤cÃbhi¤¤o, jhÃnasukhena vÅtinÃmento sattÃhaæ atikkamitvà jhÃnà uÂÂhÃya "aho sukhaæ aho sukhan" ti udÃnaæ udÃnesi, so "atthi nu kho koci JambudÅpatale imaæ sukhaæ pariyesanto" ti dibbacakkhunà olokento MahÃjanakabuddhaækuraæ disvà "rÃjà mahÃnekkhammaæ nikkhanto SÅvalidevÅpamukhaæ mahÃjanaæ nivattetuæ na sakkoti, antarÃyam pi 'ssa kareyyuæ, bhiyyosomattÃya daÊhasamÃdÃnatthaæ ovÃdaæ dassÃmÅti" cintetvà iddhibalena gantvà ra¤¤o purato ÃkÃse Âhito va tassa ussÃhaæ janetuæ Ã.:

  @<Ja_XXII.2(=539).129: Kimh' eso mahato ghoso, kà nu gÃme va kÅÊiyÃ,
                    samaïaæ ¤eva pucchÃma: katth' eso abhisaÂo jano ti. || Ja_XXII:249 ||>@

RÃjà Ã.:

  @<Ja_XXII.2(=539).130: Mamaæ ohÃya gacchantaæ etth' eso {abhisaÂo} jano
                    sÅmÃtikkamanaæ yantaæ munimonassa pattiyÃ
                    missaæ nandÅhi gacchantaæ kiæ jÃnam anupucchasÅti. || Ja_XXII:250 ||>@

     Ta. kimheso ti kimhi kena kÃraïena esa hatthikÃyÃdivasena mahato samÆhassa ghoso, kÃnugÃmevakiÊiyà ti kà nu esà tayà saddhiæ ÃgacchantÃnaæ gÃme viya kÅÊi,


#<[page 057]>#
%<                     2. MahÃjanakajÃtaka. (539.)                  57>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kattheso ti kimatthatthaæ esa jano abhisaÂo sannipatito taæ parivÃretvà ÃgacchatÅti pucchati, maman ti aham etaæ janaæ ohÃya gacchÃmi taæ maæ ohÃya gacchantaæ, etthà 'ti etasmiæ ÂhÃne esa jano abhisaÂo anubandhanto Ãgato, sÅmÃtikkamanaæ yantan ti tvaæ pana maæ kilesasÅmaæ atikkamma anÃgÃriyamuni¤ÃïasaækhÃtassa monassa sampattiyà yantaæ pabbajito vat' amhÅti nandiæ avijahitvà khaïe khaïe uppajjamÃnÃhi nandÅhi missam evo gacchantaæ kiæ jÃnanto pucchasi udÃhu ajÃnanto MahÃjanako kira VideharaÂÂhaæ cha¬¬etvà pabbajito ti kiæ na sutaæ tayà ti.
     Ath' assa so daÊhasamÃdÃnatthÃya puna gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).131: MÃssu tiïïo ama¤¤ittho sarÅraæ dhÃrayaæ imaæ,
                    atÅraïeyyam idaæ kammaæ, bahÆ hi paripanthayo ti. || Ja_XXII:251 ||>@

     Ta. mÃssu tiïïo ama¤¤ittho ti imaæ bhaï¬ukÃsÃvavatthaæ sarÅraæ dhÃrento iminà pabbajitaliÇgagahaïamatten' eva kilesasÅmaæ tiïïo atikkanto 'smÅti mà ma¤¤ittho, atÅraïeyyamidan ti idaæ kilesajÃtaæ nÃma na ettakena tÅretabbam, bahÆ -- thayo ti saggaæ Ãvaritvà Âhità hi tava bahÆ kilesaparipanthÃ.
     Tato MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).132: Ko nu me paripanth' assa mama evaævihÃrino,
                    so n' eva diÂÂhe nÃdiÂÂhe kÃmÃnam abhipatthaye ti. || Ja_XXII:252 ||>@

     Ta. so neva diÂÂhe ti so ahaæ n' eva diÂÂhe manussaloke na adiÂÂhe devaloke kÃmÃnaæ abhipatthemi, tassa mama evaæ ekavihÃrino ko nu paripantho assà 'ti vadati.
     Ath' assa so paripanthe dassento gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).133: Niddà tandÅ vijambhikÃ
                    aratÅ bhattasammado   (Saæyutta by Feer I p. 7)
                    Ãvasanti sarÅraÂÂhÃ, bahÆ hi paripanthayo ti. || Ja_XXII:253 ||>@

     Ta. tandÅti Ãlasiyaæ, aratÅti {ukkaïÂhitÃ}, bhatta -- do ti {bhattapari-} ÊÃho, i. v. h.: samaïa tvaæ pÃsÃdiko suvaïïavaïïo r. pahÃya pabbajito ti vutte tuyhaæ païÅtaæ ojavantaæ piï¬apÃtaæ dassanti, so tvaæ pattapÆraæ ÃdÃya yÃvadatthaæ bhu¤jitvà païïasÃlaæ pavisitvà kaÂÂhattharikÃya nipajjitvà kÃkacchamÃno niddaæ okkamitvà antarà pabuddho aparÃparaæ parivattetvà hatthapÃde pasÃrento uÂÂhÃya cÅvaravaæsaæ gahetvà Ãlasiyo hutvà n' eva sammu¤janaæ ÃdÃya sammajjissasi na pÃnÅyaæ Ãharissasi puna nipajjitvà niddÃyissasi kÃmavitakkaæ và vitakkessasi,


#<[page 058]>#
%<58                            XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tadà pabbajjÃya ukkaïÂhissasi bhattapariÊÃho te bhavissati, Ãvasanti sarÅraÂÂhà ti ime ettakà paripanthà tÃva sarÅraÂÂhakà hutvà hutvà nivasanti, sarÅre yeva nibbattantÅti dasseti.
     Ath' assa M. thutiæ karonto gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).134: KalyÃïaæ vata maæ bhavaæ brÃhmaïa-m-anusÃsati,
                    brÃhmaïam eva pucchÃmi: ko nu tvam asi mÃrisà 'ti. || Ja_XXII:254 ||>@

     Ta. br. -- sÃsatÅti brÃhmaïa kalyÃnaæ vata maæ anusÃsasi.
     Tato naæ NÃrado Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).135: NÃrado iti me nÃmaæ, Kassapo iti maæ vidÆ,
                    bhoto sakÃse Ãga¤chiæ, sÃdhu sabbhi samÃgamo. || Ja_XXII:255 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).136: Tassa te sabbo Ãnando vihÃro upavattatu,
                    yad Ænaæ taæ paripÆrehi khantiyà upasamena ca. || Ja_XXII:256 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).137: PasÃraya sannata¤ ca unnata¤ ca pasÃraya,
                    kammaæ vijja¤ ca dhamma¤ ca sakkatvÃna paribbajà 'ti. || Ja_XXII:257 ||>@

     Ta. vidÆ ti gottena maæ Kassapo ti jÃnanti, sabbhÅti paï¬itehi saddhiæ samÃgamo nÃma sÃdhu hotÅti Ãgato 'mhi, Ãnando ti tassa tava imissà pabbajjÃya Ãnando tuÂÂhi somanassam eva hotu mà ukkaïÂhi, vihÃro ti catubbidho pi brahmavihÃro, upavattatÆ 'ti pavattatu, yadÆnan ti yan te sÅlena kasiïaparikammena jhÃnena ca Ænan taæ etehi sÅlÃdÅhi paripÆraya, khantiyà -- cà 'ti ahaæ rÃjapabbajito ti mÃnaæ akatvà adhivÃsakhantiyà kilesÆpasamena ca samannÃgato hohi, pasÃrayà 'ti mà ukkhipa mà patthara, pajahà 'ti a., sannata¤ca unnata¤cà 'ti kiæjÃtiko nÃm' ahan ti Ãdinà nayena pavattaæ omÃna¤ ca aham asmi jÃtisampanno ti Ãdinayappavattaæ atimÃna¤ ca, kamman ti dasakusalapathakammaæ, vijjan ti pa¤cÃbhi¤¤ÃaÂÂhasamÃpatti¤Ãïaæ, dhamman ti kasiïaparikammasaækhÃtaæ samaïadhammaæ, sakkatvÃna -- jà 'ti ete guïe sakkatvà vattassu, ime và guïe sakkatvà daÊhaæ samÃdÃya paribbaja, pabbajjaæ pÃlehi, mà ukkaïÂhi.
     Evaæ so M-aæ ovaditvà ÃkÃsena sakaÂÂhÃnam eva gato.
Tasmiæ gate aparo pi MigÃjino nÃma tÃpaso tath' eva samÃpattito uÂÂhÃya olokento M-aæ disvà "mahÃjanaæ nivattanatthÃy' assa ovÃdaæ dassÃmÅti" tath' eva gantvà ÃkÃse attÃnaæ dassetvà Ãha:


#<[page 059]>#
%<                         2. MahÃjanakajÃtaka. (539).                   59>%

  @<Ja_XXII.2(=539).138: BahÆ hatthÅ ca asse ca nagare janapadÃni ca
                    hitvà Janaka pabbajito kapalle ratim ajjhagÃ. || Ja_XXII:258 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).139: Kacci nu te janapadà mittÃmaccà ca ¤ÃtakÃ
                    dÆbhiæ akaæsu Janaka, kasmà c' etaæ aruccathà 'ti. || Ja_XXII:259 ||>@

     Ta. kapalle ti mattikÃpattaæ sandhÃyÃha, i. v. h: mahÃrÃja tvaæ evarÆpaæ issariyaæ cha¬¬etvà pabbajito imasmiæ kapallake ratiæ ajjhagà adhigato ti pabbajjÃkÃraïaæ pucchanto evam Ã., dÆbhin ti kin nu ete tava antare ka¤ci aparÃdhaæ kariæsu, kasmà tava evarÆpaæ issariyasukhaæ pahÃya etaæ kapallam eva aruccitthà 'ti.
     Tato MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).140: Na MigÃjina jÃtucca ahaæ ka¤ci kudÃcanaæ
                    adhammena jine ¤Ãtiæ na cÃpi ¤Ãtayo maman ti. || Ja_XXII:260 ||>@

     Ta. na MigÃjinà 'ti ambho MigÃjina jÃtucca ekaæsen' eva ahaæ ka¤ci ¤Ãtiæ kudÃcanaæ kismi¤ci kÃle na adhammena jinÃmi, te pi ca ¤Ãtayo maæ adhammena na jinant' eva, iti na koci mama dÆbhin nÃma akÃsÅti a.
     Evam assa pa¤haæ paÂikkhipitvà idÃni yena kÃraïena pabbajito taæ dassento Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).141: DisvÃna lokavattantaæ khajjantaæ kaddamÅkataæ
                    ha¤¤are bajjhare c' ettha yattha sanno puthujjano
                    et' Ãhaæ upamaæ katvà bhikkhako 'smi MigÃjinà 'ti || Ja_XXII:261 ||>@

     Ta. lokavattan ti vaÂÂÃnugatassa bÃlalokassa vattantan ti paveïiæ aham addasaæ, taæ disvà pabbajito 'smÅti dÅpeti, khajjantaæ -- ti kilesehi khajjantaæ tehi ca kaddamÅkataæ lokaæ disvÃ, yattha sanno ti yamhi kilesavatthumhi sanno laggo puthujjano tattha laggà bahusattà ha¤¤anti c' eva andubandhanÃdÅhi ca bajjhanti, etÃhan ti ahaæ sace ettha bajjhissÃmi ime sattà viya ha¤¤issÃmi c' eva bajjhissÃmi cà 'ti, evam etad eva kÃraïaæ attano upamaæ katvà bhikkhako jÃto 'smÅti a., MigÃjinà 'ti taæ Ãlapati' kathaæ pana tena tassa nÃmaæ ¤Ãtan ti paÂisanthÃrakÃle paÂhamam eva pucchitattÃ.


#<[page 060]>#
%<60                            XXII. MahÃnipÃte.>%
     TÃpaso taæ kÃraïaæ vitthÃrato sotukÃmo hutvà g. Ã.:

  @<Ja_XXII.2(=539).142: Ko nu te Bhagavà SatthÃ, kass' etaæ vacanaæ suciæ,
                    na hi kappaæ và vijjaæ và paccakkhÃya rathesabha
                    samaïaæ Ãhu vattantaæ yathà dukkhass' atikkamo ti. || Ja_XXII:262 ||>@

     Ta. kassetan ti etaæ tayà vuttaæ sucivacanaæ kassa vacanaæ nÃma, kappan ti kappetvà pavattitÃnaæ abhi¤¤ÃsamÃpattinaæ lÃbhino kammavÃdiæ tÃpasaæ, vijjanti Ãsavakkhaya¤ÃïavijjÃya samannÃgataæ paccekabuddhaæ, i. v. h.: rathesabha mahÃrÃja na hi kappasamaïaæ và vijjasamaïaæ và paccakkhÃya tass' ovÃdaæ vinà yathà dukkhassa atikkamo hoti evaæ vattantaæ samaïaæ Ãhu, tesaæ pana vacanaæ sutvà sakkà evaæ paÂipajjituæ, tasmà vadehi ko nu te Bhagavà Satthà ti.
     Atha MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).143: Na MigÃjina jÃtucca ahaæ ka¤ci kudÃcanaæ
                    samaïaæ brÃhmaïaæ vÃpi sakkatvà anupÃvisin ti. || Ja_XXII:263 ||>@

     Ta. sakkatvà ti pabbajjÃya guïaæ pucchanatthÃya pÆjetvÃ, anupÃvisin ti na kiïci {anupaviÂÂhapubbo} 'smi, na mayà koci samaïo pucchitapubbo ti vadati, iminà hi paccekabuddhÃnaæ santike dhammaæ suïantena pi kadÃci odissakavasena pabbajjÃdiguïo na puÂÂhapubbo, tasmà evam Ãha.
     Eva¤ ca pana vatvà yena kÃraïena pabbajito taæ Ãdito paÂÂhÃya dassetum Ã.:

  @<Ja_XXII.2(=539).144: Mahatà cÃnubhÃvena gacchanto siriyà jalaæ
                    gÅyamÃnesu gÅtesu vajjamÃnesu vaggusu
                    turiyatÃÊitasaæghuÂÂhe sammatÃÊasamÃhite || Ja_XXII:264 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).145: Sa MigÃjina-m-addakkhiæ phalaæ amban tirochadaæ
                    taddamÃnaæ manussehi phalakÃmehi jantuhi. || Ja_XXII:265 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).146: So kho 'haæ taæ sirim hitvà orohitvà MigÃjina
                    mÆlaæ ambass' upaga¤chiæ phalino nipphalassa ca. || Ja_XXII:266 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).147: Phalaæ ambaæ hataæ disvà viddhastaæ vinaÊÅkataæ
                    ath' etaæ itaraæ ambaæ nÅlobhÃsaæ manoramaæ. || Ja_XXII:267 ||>@


#<[page 061]>#
%<                         2. MahÃjanakajÃtika. (539.)                   61>%

  @<Ja_XXII.2(=539).148: Evam eva nÆna amhe issare bahukaïÂake
                    amittà no vadhissanti yathà ambo phalŠhato. || Ja_XXII:268 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).149: Ajinamhi ha¤¤ate dÅpÅ, nÃgo dantehi ha¤¤ati,
                    dhanamhi dhanino hanti aniketam asanthavaæ,
                    phalÅ ambo aphalo ca te satthÃro ubho maman ti. || Ja_XXII:269 ||>@

     Ta. vaggusÆ 'ti madhurassaresu turiyesu vajjamÃnesu, turiyatÃÊitasaæghuÂÂhe ti turiyÃnaæ tÃÊitehi saæghuÂÂhe uyyÃne, sammatÃÊasamÃhite ti sammehi ca tÃÊehi ca samannÃgate, sa MigÃjinà 'ti MigÃjina so ahaæ, addakkhiæ phalaæ amban ti phalitaæ ambarukkhan ti a., tirochadan ti tiropÃkÃraæ uyyÃnassa anto Âhitaæ ca bahipÃkÃraæ nissÃya jÃtaæ ambarukkhaæ addasaæ, taddamÃnan ti poÂhiyamÃnaæ, orohitvà ti hatthikkhandhà otaritvÃ, vinaÊÅkatan nippattanaÊaæ kataæ, evamevà 'ti evam eva, phalÅti phalasampanno, ajinamhÅti cammatthÃya cammakÃraïÃ, dantehÅti attano dantehi ha¤¤ati, dantanimittaæ ha¤¤ati ti a., hantÅti ha¤¤ati, aniketamasanthavan ti yo pana niketaæ pahÃya pabbajitattà aniketo sattasaækhÃravatthukassa taïhÃsanthavassa abhÃvà asanthavo, taæ aniketam asanthavaæ ko hanissatÅti adhippÃyo, te satthÃro ti te dve rukkhà mama satthÃro ahesun ti vadati.
     Taæ sutvà MigÃjino "appamatto hohÅti" ra¤¤o ovÃdaæ {datvÃ} sakaÂÂhÃnam eva gato. Tasmiæ gate SÅvalidevÅ ra¤¤o pÃdesu patitvà Ã.:

  @<Ja_XXII.2(=539).150: Sabbo jano pavyadhito: rÃjà pabbajito iti,
                    hatthÃrÆhà anÅkaÂÂhà rathikà pattikÃrikÃ. || Ja_XXII:270 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).151: AssÃsayitvà janataæ Âhapayitvà paÂicchadaæ
                    puttaæ rajje ÂhapetvÃna atha pacchà pabbajissasÅti. || Ja_XXII:271 ||>@

     Ta. pavyadhito ti bhÅto utrasto, paÂicchadan ti amhe ¬ayhamÃïe pi vilumpamÃne pi rÃjà na oloketÅti pavyadhitassa janassa Ãvaraïaæ rakkhaæ {ÂhapetvÃ} puttan te DÅghÃvukumÃraæ rajje Âhapetvà abhisi¤citvà pacchà pabbajissasÅti a. 
     Tato Bodhisatto Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).152: Cattà mayà janapadà mittÃmaccà ca ¤ÃtakÃ,>@


#<[page 062]>#
%<62                            XXII. MahÃnipÃta.>%
@<                    santi puttà VidehÃnaæ, DÅghÃvu raÂÂhavaddhano,
                    te rajjaæ kÃrayissanti MithilÃya pajÃpatÅti. || Ja_XXII:272 ||>@

     Ta. santiputtà ti SÅvali, samaïÃnaæ puttà nÃma n' atthi VideharaÂÂhavÃsinaæ puna puttÃ, DÅghÃvu atthi, te rajjaæ kÃrayissanti, pajÃpatÅti deviæ Ãlapati.
     DevÅ ÃhÃ: "Deva tumhe tÃva pabbajitÃ, ahaæ kiæ karomÅti". Atha so Ãha: "ahaæ {anusÃsÃmi}, vacanaæ me karohÅti" vatvà Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).153a: Ehi taæ anusikkhÃmi yaæ vÃkyaæ mama ruccati 
                    rajjaæ tuvaæ kÃrayantÅ pÃpaduccaritaæ bahuæ 
                    kÃyena vÃcà manasà yena ga¤chisi duggatiæ. || Ja_XXII:273a ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).153b: Paradinnakena paraniÂÂhitena 
                    piï¬ena yÃpehi, sa dhÅradhammo ti. || Ja_XXII:273b ||>@

     Ta. tvan ti tvam puttassa chattaæ ussÃpetvà mama puttassa rÃjÃtirajjaæ anusÃsamÃnà bahuæ pÃpaæ karissasi, ga¤chisÅti yena kÃyÃdÅhi katena bahunà pÃpena duggatiæ gamissasi, sa dhÅradhammo ti piï¬iyÃlopena yÃpetabban ti esa dhÅrÃnaæ dhammo.
     Evaæ M. tassà ovÃdam adÃsi. Tesaæ a¤¤ama¤¤aæ sallÃpena gacchantÃnaæ suriyo {atthaÇgato}. DevÅ patirÆpaÂÂhÃne khandhÃvÃraæ nivÃsÃpesi. M. pi ekaæ rukkhamÆlaæ upagato so tattha vasitvà punadivase sarÅrapaÂijagganaæ katvà maggaæ paÂipajji. DevÅ pi "senà pacchato ÃgacchatÆ" 'ti vatvà tassa pacchato va ahosi. Te bhikkhÃcÃravelÃya ThÆïan nÃma nagaraæ pÃpuïiæsu. Tasmiæ khaïe antonagare eko puriso sÆïato mahantaæ maæsakhaï¬aæ kiïitvà sÆlena aÇgÃresu pacÃpetvà nibbÃpanatthÃya phalakakoÂiyaæ Âhapetvà aÂÂhÃsi, tassa a¤¤avihitassa eko sunakho taæ ÃdÃya palÃyi, so ¤atvà taæ anubandhanto yÃva bahidakkhiïadvÃraæ gantvà nibbiïïo nivatti. RÃjà ca devÅ ca sunakhassa purato Ãgacchantà dvidhà ahesuæ,


#<[page 063]>#
%<                         2. MahÃjanakajÃtaka. (539.)                   63>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so bhayena maæsaæ cha¬¬etvà palÃyi, M. taæ disvà cintesi: "ayaæ cha¬¬etvà anapekho palÃto, a¤¤o pi 'ssa sÃmiko na pa¤¤Ãyati, evarÆpo anavajjo paæsukÆlapiï¬apÃto nÃma n' atthi, paribhu¤jissÃma nan" ti so mattikÃpattaæ nÅharitvà taæ maæsakhaï¬aæ ÃdÃya pu¤chitvà patte katvà udakaphÃsukaÂÂhÃnaæ gantvà paribhu¤ji. Tato devÅ "sace esa rajjen' atthiko bhaveyya evarÆpaæ jegucchaæ paæsumakkhitaæ sunakhucchiÂÂhakaæ na khÃdeyya, na dÃn' esa amhÃkan" ti cintetvà "mahÃrÃja evarÆpaæ jegucchaæ khÃdasÅti" Ã. "Devi tvaæ andhabÃlatÃya imassa piï¬apÃtassa visesanaæ na jÃnÃsÅti" tass' eva patitaÂhÃnaæ paccavekkhitvà amataæ viya taæ paribhu¤jitvà mukhaæ vikkhÃletvà hatthapÃde dhovi. Tasmiæ khaïe devÅ nindamÃnà Ã.:

  @<Ja_XXII.2(=539).154: Yo pi catutthe bhattakÃle na bhu¤je
                    ajaddhumÃriva khudÃya mÅye,
                    na tv-eva piï¬aæ luÊitaæ anariyaæ
                    kulaputtarÆpo sappuriso na seve,
                    ta-y-idaæ na sÃdhu, ta-y-idaæ na suÂÂhu,
                    sunakhucchiÂÂhakaæ bhu¤jase tvan ti. || Ja_XXII:274 ||>@

     Ta. ajaddhumÃrivà 'ti anÃsakamaraïam eva, luÊitan ti paæsumakkhitaæ, anariyan ti asundaraæ, na seve ti nakÃro paÂipucchanattho, i. v. h.: sace catutthe bhattakÃle pi na bhu¤jeyya khudÃya mareyya, nanu evaæ sante pi kulaputtarÆpo sappuriso evarÆpaæ piï¬aæ na tv-eva seveyyà 'ti, na tayidan ti taæ idaæ.
     MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).155: Na cÃpi me SÅvalÅ so abhakkho
                    yaæ hoti cattaæ gihino sunakhassa vÃ,>@


#<[page 064]>#
%<64                            XXII. MahÃnipÃta.>%
@<                    ye keci bhogà idha dhammaladdhÃ
                    sabbo [so] bhakkho anavajjo ti vutto ti. || Ja_XXII:275 ||>@

     Ta. abhakkho ti so piï¬apÃto mama abhakkho nÃma na hoti, yaæ hotÅti yaæ gihino ca sunakhassa ca cattaæ hoti taæ paæsukÆlan nÃma assÃmikattà anavajjaæ, ye kecÅti tasmà a¤¤e pi ye keci dhammaladdhà bhogà sabbo so bhakkho anavajjo ti anu avayo punappuna olokiyamÃno pi anavayo paripuïïaguïo anavajjo, adhammaladdhaæ pana sahassagghaïakam pi jigucchanÅyam eva.
     Evan te a¤¤ama¤¤aæ kathentà va nagaradvÃraæ pÃpuïiæsu. Tatra dÃrakesu kÅÊantesu ekà kumÃrikà khuddakakullakena vÃlikaæ poÂheti, tassà ekasmiæ hatthe ekaæ valayaæ ekasmiæ dve, tÃni a¤¤ama¤¤aæ ghaÂÂenti, itaraæ nissaddaæ. RÃjà taæ kÃraïaæ ¤atvà "SÅvali mama pacchato carati, itthi nÃma pabbajitassa malaæ, ayaæ pabbajitvÃpi bhariyaæ jahituæ na sakkotÅti garahanti pi maæ, sac' Ãyaæ kumÃrikà paï¬ità bhavissati S-deviyà nivattanakÃraïaæ kathessati, imissà kathaæ sutvà SÅvaliæ uyyojessÃmÅti" cintetvà Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).156: KumÃriye upaseniye niccaæ nigaÊamaï¬ike
                    [kasmÃ] te eko bhujo janati eko na janatÅ bhujo ti. || Ja_XXII:276 ||>@

     Ta. upaseniye ti mÃtaraæ upagantvà sayanike, nigaÊamaï¬ike ti agaÊitamaï¬anena maï¬anasÅlike ti vadati, janatÅti sanati saddaæ karoti.
     KumÃrikà Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).157: Imasmiæ [me] samaïa hatthe paÂimukkà dunÅdhurÃ,
                    saæghÃtà jÃyate saddo, dutiyass' eva sà gati. || Ja_XXII:277 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).158: Imasmiæ [me] samaïa hatthe paÂimukko ekanÅdhuro,
                    so adutiyo na janati, munibhÆto va tiÂÂhati. || Ja_XXII:278 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).159: VivÃdamanto dutiyo, ken' eko vivadissati,
                    tassa te saggakÃmassa ekattam uparocatan ti. || Ja_XXII:279 ||>@


#<[page 065]>#
%<                         2. MahÃjanakajÃtaka. (539.)                   65>%
     Ta. dunÅdhurà ti dve valayÃ, saæghÃtà ti saæhananato saæghaÂÂanato ti a., gatÅti nipphatti, dutiyassa evarÆpà nipphatti hotÅti, so ti so ekanidhuro, muni bhÆto và 'ti pahÅnasabbakileso ariyapuggalo viya tiÂÂhati, vivÃdamatto ti samaïadutiyako nÃma vivÃdasamaïo hoti kalahaæ karoti nÃnÃgÃhaæ gaïhÃti, keneko ti ekako pana kena saddhiæ vivadissati, ekattamuparocatan ti ekÅbhÃvo te ruccatu, samaïà nÃma bhaginim pi ÃdÃya na caranti kim pana evaæ uttamarÆpadharaæ bhariyaæ, ayan te antarÃyaæ karissati, imaæ nÅharitvà ekako va samaïadhammaæ karohÅti naæ ovadi.
     So tassà daharakumÃrikÃya vacanaæ sutvà paccayaæ labhitvà deviyà kathento Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).160: SuïasÅ SÅvali gÃthà kumÃriyà paveditÃ,
                    pessikà maæ garahittho, dutiyass' eva sà gati. || Ja_XXII:280 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).161: Ayaæ dvedhÃpatho bhadde anuciïïo pathÃvihi,
                    tesaæ tvaæ ekaæ gaïhÃhi, aham ekaæ punÃparaæ,
                    n' eva maæ tvaæ pati me ti
                    mÃhaæ bhariyà ti và punà 'ti. || Ja_XXII:281 ||>@

     Ta. kumÃriyà ti kumÃrikÃya kathitÃ, pessiyà ti sac' Ãhaæ r. kÃreyyaæ esà me pessiyà vacanakÃrikà bhaveyya oloketum pi maæ na visaheyya, idÃni pana attano pessaæ viya dÃsaæ viya ca maæ¤ati, dutiyasseva sà gatÅti maæ ovadati, anuciïïo ti anusaæcarito, pathÃvihÅti pathikehi, ekan ti tava ruccanakaæ gaïha ahaæ pana tayà gahitÃvasesaæ aparaæ gaïhissÃmi, meva maæ tvan ti SÅvali ito paÂÂhÃya tvaæ puna maæ pati me ti mà vada ahaæ và bhariyà me ti mà avacaæ.
     Sà tassa vacanaæ sutvà "deva tumhe uttamaæ dakkhiïaæ maggaæ gaïhatha ahaæ vÃman" ti vanditvà thokaæ gantvà sokaæ sandhÃretum asakkontÅ punÃgantvà ra¤¤Ã saddhiæ ekato va nagaraæ pÃvisi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà upa¬¬haæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.2(=539).162: Imam eva kathaæ kathentÃ
                    ThÆïan nagaraæ upÃgamun ti. || Ja_XXII:282 ||>@


#<[page 066]>#
%<66                            XXII. MahÃnipÃta.>%
     Ta nagarÆpÃgamun ti nagaraæ paviÂÂhÃ.
     Pavisitvà ca pana M. piï¬Ãya caranto usukÃrassa gehadvÃraæ patto, SÅvalÅ pi ekamante aÂÂhÃsi, tasmiæ samaye usukÃro aÇgÃrakapalle usuæ tÃpetvà ka¤jikena temetvà ekaæ akkhiæ nimÅletvà eken' olokento ujuæ karoti. Taæ disvà M. cintesi: "sac' Ãyaæ paï¬ito bhavissati mayhaæ etaæ kÃraïaæ kathessati, pucchissÃmi nan" ti upasaækami.
     Tam atthaæ pakÃsento S. Ã.:

  @<Ja_XXII.2(=539).163: KoÂÂhake usukÃrassa bhattakÃle upaÂÂhite
                    tatra ca so usukÃro eka¤ ca cakkhu niggayha
                    jimham ekena pekkhatÅti. || Ja_XXII:283 ||>@

     Ta. koÂÂhake ti bhikkhave so rÃjà attano bhattakÃle upaÂÂhite usukÃrassa koÂÂhake aÂÂhÃsi, tatra cà 'ti tasmi¤ ca koÂÂhake, niggayhà 'ti nimÅletvÃ, jimhamekenà 'ti eken' akkhinà vaækaæ pekkhati.
     Atha naæ MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).164: Evan no sÃdhu passasi, usukÃra suïohi me,
                    yad ekaæ cakkhuæ niggayha jimham ekena pekkhasÅti. || Ja_XXII:284 ||>@

     T. a.: samma usukÃra evan nu tvaæ sÃdhu passasi yaæ ekaæ nimÅletvà eken' akkhinà vaækaæ pekkhasÅti.
     Ath' assa so kathento Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).165: DvÅhi samaïa cakkhÆhi visÃlaæ viya khÃyati,
                    asampatvà paraæ liÇgaæ n' ujjubhÃvÃya kappati. || Ja_XXII:285 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).166: Eka¤ ca cakkhuæ niggayha jimham ekena pekkhato
                    sampatvà paramaæ liÇgaæ ujjubhÃvÃya kappati. || Ja_XXII:286 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).167: VivÃdamatto dutiyo, ken' eko vivadissati,
                    tassa te saggakÃmassa ekattam uparocatan ti. || Ja_XXII:287 ||>@

     Ta. visÃlaæ viyà 'ti vitthiïïaæ viya hutvà khÃyati, as -- liÇgan ti parato vaækaÂÂhÃnaæ appatvÃ, nujjubhÃvÃyà 'ti na ujubhÃvÃya, i. v. h.: visÃle khÃyamÃne parato ujuÂÂhÃnaæ na pÃpuïeyyà 'ti, tasmiæ asampatte adissamÃne ujukabhÃvÃya kiccaæ na kappati na sampajjatÅti, sampatvà ti cakkhunà patvà disvà ti a.,


#<[page 067]>#
%<                    2. MahÃjanakajÃtaka. (539.)                   67>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  vivÃdamatto ti yathà dutiye akkhimhi ummÅlite liÇgaæ na pa¤¤Ãyati vaækaÂÂhÃnaæ ujuæ ujukaÂÂhÃnam pi vaækaæ pa¤¤ÃyatÅti vivÃdo hoti evaæ samaïassa pi dutiyo vivÃdamatto.
     Evam assa so ovÃdaæ datvà tuïhi ahosi. M. pi piï¬Ãya caritvà missakabhattaæ saæka¬¬hitvà nagarà nikkhamma udakaphÃsukaÂÂhÃne nisÅditvà kattabbakicco pattaæ thavikÃya osÃretvà SÅvaliæ Ãmantetvà Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).168: SuïasÅ SÅvali gÃthà usakÃrena paveditÃ,
                    pessiyà maæ garahittho, dutiyass' eva sà gati. || Ja_XXII:288 ||>@

  @<Ja_XXII.2(=539).169: Ayaæ dvedhÃpatho bhadde anuciïïo pathÃvihi,
                    tesaæ tvaæ ekaæ gaïhÃhi, aham ekaæ punÃparaæ,
                    n' eva maæ tvaæ pati me ti
                    mÃhaæ bhariyà ti và punà 'ti. || Ja_XXII:289 ||>@

     Ta. suïasÅti sutà te tà gÃthÃ, pessiyà man ti idaæ pana kumÃrikÃya ovÃdam eva sandhÃyÃha.
     Sà kira "neva maæ tvan" ti vuttÃpi MahÃsattaæ anubandhi yeva, rÃjÃnaæ nivattetuæ na sakkoti, mahÃjano anubandhati. Tato pana aÂavi na dÆre hoti, M. nÅlavanarÃjiæ disvà taæ nivattetukÃmo hutvà gacchanto yeva maggasamÅpe mu¤jatiïaæ addasa, tato isikaæ lu¤citvà "passa SÅvali, ayaæ idha puna ghaÂetuæ na sakkÃ, evam eva puna mayhaæ tayà saddhiæ saævÃso nÃma ghaÂetuæ na sakko" ti vatvà imaæ upa¬¬hagÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.2(=539).170: Mu¤jà v' isikà pavaÊhà ekà vihara SÅvalÅti. || Ja_XXII:290 ||>@

     Ta. ekà -- SÅvalÅti ahaæ ekÅbhÃvena viharissÃmi, tvam pi ekà va viharà 'ti tassà ovÃdam adÃsi.
     Sà taæ sutvà "ito dÃni paÂÂhÃya n' atthi mayhaæ MahÃjanakanarindena saddhiæ saævÃso" ti sokaæ dhÃretuæ asakkontÅ ubhohi hatthehi uraæ paharitvà asa¤¤Å hutvà mahÃmagge pati.


#<[page 068]>#
%<68                            XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  M. tassà asa¤¤ÅbhÃvaæ ¤atvà padaæ vikopetvà ara¤¤aæ pÃvisi. Amaccà Ãgantvà tassà sarÅraæ udakena si¤citvà hatthapÃde parimajjitvà sa¤¤aæ labhÃpesuæ. Sà "tÃtà kuhiæ rÃjÃ" ti pucchi. "Nanu tumhe va jÃnÃthÃ" 'ti.
"UpadhÃretha tÃtÃ" ti. Ito c' ito ca dhÃvitvà na passiæsu.
Sà mahÃparidevaæ paridevitvà ra¤¤o ÂhitaÂÂhÃne cetiyaæ kÃretvà gandhamÃlÃdÅhi pÆjetvà nivatti. M. pi Himavantaæ pavisitvà sattÃhabbhantare yeva abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà puna manussapathaæ nÃgami. DevÅ pi usukÃrena saddhiæ kathitaÂÂhÃne kumÃrikÃya saddhiæ k-ÂÂhÃne maæsaparibhojanaÂÂhÃne MigÃjinena saddhiæ k-ÂÂhÃne NÃradena saddhiæ k-ÂÂhÃne ti sabbaÂÂhÃnesu cetiyÃni kÃretvà gandhamÃlÃdÅhi pÆjetvà senaÇgaparivutà Mithilaæ patvà ambuyyÃne puttassa abhisekaæ kÃretvà taæ senaÇgaparivutaæ nagaraæ pesetvà sayaæ isipabbajjaæ pabbajitvà tatth' eva uyyÃne vasantÅ kasiïaparikammaæ katvà jhÃnaæ nibbattetvà Brahmaloka-parÃyanà ahosi.
     S. i. d. Ã. "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi T. mahÃbhinikkhamanaæ nikkhanto yevÃ" 'ti vatvà j. s,: "Tadà samuddadevatà Uppalavaïïà ahosi, NÃrado SÃriputto, MigÃjino MoggallÃno, kumÃrikà Khemà bhikkhunÅ, usukÃro ùnando, SÅvalÅ RÃhulamÃtÃ, DÅghÃvukumÃro RÃhulo, mÃtÃpitaro mahÃrÃjakulÃni, MahÃjanakanarindo pana aham evÃ" 'ti.
MahÃjanakajÃtakaæ.

                      $<3. SÃmajÃtaka.>$
     Ko nu maæ usunà vijjhÅti. Idaæ S. J. v. ekaæ mÃtiposakaæ bhikkhuæ Ã. k. SÃvatthiyaæ kira aÂÂhÃrasakoÂivibhavass' ekassa seÂÂhikulassa ekaputtako ahosi mÃtÃpitunnaæ piyo manÃpo. So ekadivasaæ pÃsÃdatalaæ gato sÅhapa¤jaraæ ugghÃÂetvà vÅthiæ olokento gandhamÃlÃdihatthaæ mahÃjanaæ dhammasavanatthÃya Jetavanaæ gacchantaæ disvÃ


#<[page 069]>#
%<                            3. SÃmajÃtaka. (540.)                      69>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "aham pi gamissÃmÅti" gandhamÃlÃdÅni gÃhÃpetvà vihÃraæ gantvà vatthabhesajjapÃnakÃni saæghassa dÃpetvà gandhamÃlÃdÅhi ca Bhagavantaæ pÆjetvà ekamantaæ nisinno. Dhammaæ sutvà kÃmesu ÃdÅnavaæ pabbajjÃya ca Ãnisaæsaæ sallakkhetvà parisÃya uÂÂhitÃya Bh-taæ pabbajjaæ yÃcitvà "mÃtÃpitÆhi ananu¤¤Ãtaæ TathÃgatà na pabbÃjentÅti" {sutvÃ} gantvà sattÃhaæ nirÃhÃro mÃtÃpitaro anujÃnÃpetvà Ãgantvà pabbajjaæ yÃci. So ekaæ bhikkhuæ ÃïÃpesi, so taæ pabbÃjesi, tassa pabbajitassa mahÃlÃbhasakkÃro nibbatti, so ÃcariyupajjhÃye ÃrÃdhetvà laddhupasampado pa¤ca vassÃni dhammaæ pariyÃpuïitvà "ahaæ idhÃkiïïo viharÃmi, na me taæ patirÆpan" ti ara¤¤avÃse vipassanadhuraæ pÆretukÃmo upajjhÃyassa santike kammaÂÂhÃnaæ gahetvà ekaæ paccantagÃmaæ gantvà ara¤¤e vihÃsi, so tattha vipassanaæ paÂÂhapetvà dvÃdasa vassÃni ghaÂento vÃyamanto visesaæ nibbattetuæ na sakkhi. MÃtÃpitaro pi 'ssa gacchante gacchante kÃle duggatà ahesuæ, ye pi nesaæ khettaæ và vaïijjaæ và payojesuæ te "imasmiæ kule putto và bhÃtà và iïaæ codetvà gaïhanto nÃma n' atthÅti" attano attano hatthagataæ gahetvà yathÃruciæ palÃyiæsu, gehe dÃsakammakarÃdayo pi hira¤¤asuvaïïÃdÅnÅ gahetvà palÃyiæsu, aparabhÃge dve janà kapaïà hutvà hatthe udakasecanakam pi alabhitvà gehaæ vikkiïitvà agharà hutvà kÃru¤¤abhÃvappattà pilotikanivÃsanà kapÃlahatthà bhikkhÃya cariæsu. Tasmiæ kÃle eko bhikkhu Jetavanà nikkhamitvà tassa vasanaÂÂhÃnaæ ÃgamÃsi, so taæ Ãgantukavattaæ katvà sukhaæ nisinno "kuto Ãgat' atthÃ" 'ti pucchitvà "J-vanÃ" ti vutte Satthu c' eva mahÃsÃvakÃdÅna¤ ca Ãrogyaæ pucchitvà mÃtÃpitunnaæ pavattiæ pucchi: "bhante SÃvatthiyaæ asukassa nÃma seÂÂhikulassa Ãrogyan" 'ti, "Ãvuso mà tassa kulassa pavattiæ pucchÅti", "kiæ bhante" ti, "Ãvuso tassa kira kulassa eko va putto, so sÃsane pabbajito, tassa pabbajitakÃlato paÂÂhÃya etaæ kulaæ parikkhÅïaæ, idÃni dve janà paramakÃruïïataæ pattà bhikkhÃya carantÅti". So tassa vacanaæ suïanto sabhÃvena saïÂhÃtuæ nÃsakkhi, assupuïïehi akkhÅhi rodituæ Ãrabhi, "Ãvuso kiæ rodasÅti" ca vutte "bhante te mayhaæ mÃtÃpitaro, ahaæ tesaæ putto" ti, "Ãvuso tava m-ro taæ nissÃya vinÃsaæ pattÃ, gaccha te paÂijaggÃhÅti". So "ahaæ dvÃdasa vassÃni ghaÂento vÃyamanto maggaæ và phalaæ và nibbattetuæ nÃsakkhiæ,


#<[page 070]>#
%<70                            XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  abhabbo bhavissÃmi, kim me pabbajjÃya, gihÅ hutvà m-ro posetvà dÃnaæ datvà saggaparÃyano bhavissÃmÅti" cintetvà ara¤¤avÃsaæ tassa therassa niyyÃdetvà punadivase nikkhamitvà anupubbena SÃvatthito avidÆre JetavanapiÂÂhivihÃraæ pÃpuïi. Tattha dve maggÃ:
eko J-vanaæ gacchati eko SÃvatthiæ. So tattha Âhatvà "kin nu kho paÂhamaæ mÃtÃpitaro passÃmi udÃhu Dasabalan" ti cintetvà "mayà m-ro ciradiÂÂhapubbÃ, ito paÂÂhÃya pana me Buddhadassanaæ dullabhaæ bhavissati, ajja SammÃsambuddhaæ disvà dh. sutvà sve pÃto va m-ro passissÃmÅti" SÃvatthimaggaæ pahÃya sÃyaïhasamaye J-vanaæ pÃvisi. Taæ divasaæ pana S. paccÆsakÃle lokaæ volokento imassa kulaputtassa upanissayaæ addasa, so tassa ÃgamanakÃle MÃtiposakasuttena mÃtÃpitunnaæ guïaæ vaïïesi. So bhikkhuparisante Âhatvà dhammakathaæ suïanto cintesi: "ahaæ `gihÅ hutvà m-ro paÂijaggituæ sakkomÅti, S. pana `pabbajitaputto va upakÃrako nÃma' 'ti vadati, sv-Ãhaæ S-raæ adisvà gato, evarÆpÃya pabbajjÃya parihÅno assaæ, idÃni pana gihÅ ahutvà pabbajito va samÃno m-ro posessÃmÅti" so salÃkaæ gahetvà salÃkabhatta¤ c' eva salÃkayÃgu¤ ca gaïhitvà dvÃdasa vassÃni ara¤¤e vuttaæ bhikkhupÃrÃjikaæ patto viya ahosi. So pÃto va SÃvatthiæ pÃpetvà "kin nu kho paÂhamaæ yÃguæ gaïhÃmi udÃhu m-ro passissÃmÅti" cintetvà "kapaïÃnaæ santikaæ tucchahatthena gantuæ ayuttan" ti yÃguæ gahetvà va etesaæ purÃïagehadvÃraæ gato, m-ro yÃgubhikkhaæ caritvà parabhittiæ upagantvà nisinnake disvà uppannasoko assupuïïehi nettehi tesaæ avidÆre aÂÂhÃsi. Te taæ disvÃpi na sa¤jÃniæsu, ath' assa mÃtà "bhikkhatthÃya Âhito bhavissatÅti" sa¤¤Ãya "bhante tumhÃkaæ dÃtabbayuttakaæ n' atthi, aticchathÃ" 'ti Ãha, so tassà kathaæ sutvà hadayapÆraæ sokaæ gahetvà assupuïïehi nettehi tatth' eva aÂÂhÃsi, dutiyam pi tatiyam pi vuccamÃno pi aÂÂhÃsi yeva, ath' assa pità mÃtaraæ Ã.:
"gaccha jÃtaputto nu ko te eso" ti, sà uÂÂhÃya gantvà sa¤jÃnitvà pÃdamÆle patitvà paridevi, pitÃpi 'ssa tath' eva akÃsi, mahantaæ kÃru¤¤aæ ahosi. So pi m-ro disvà sakabhÃvena saïÂhÃtuæ asakkonto assÆni pavattesi, so sokaæ adhivÃsetvà "mà cintayittha, ahaæ vo posessÃmÅti"


#<[page 071]>#
%<                          3. SÃmajÃtaka. (540).                   71>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  m-ro assÃsetvà yÃguæ pÃyetvà ekamante nisÅdÃpetvà puna bhikkhaæ Ãharitvà te bhojetvà attano bhikkhaæ pariyesitvà tesaæ santikaæ gantvà puna bhattena pucchitvà bhattakiccaæ katvà te ekamante nivÃsaæ akÃsi. So tato paÂÂhÃya iminà niyÃmena m-ro paÂijaggati, attanà laddhÃni pakkhikabhattÃdÅni pi tesaæ datvà sayaæ piï¬Ãya caritvà labhamÃno bhu¤jati, vassÃvÃsikam pi annaæ yaæ ki¤ci labhitvà tesaæ yeva deti, tehi paribhuttajiïïapilotikaæ aggaÊaæ datvà ra¤jitvà sayaæ paribhu¤jati, bhikkhaæ labhanadivasaæ pan' assa appaæ alabhanadivasÃni bahÆni ahesuæ, nivÃsanapÃrupanaæ atilÆkhaæ hoti. So m-ro paÂijagganto va aparabhÃge kiso uppaï¬uppaï¬ukajÃto ahosi, atha naæ sandiÂÂhasambhattà pucchiæsu: "Ãvuso pubbe tava sarÅravaïïo sobhati idÃni pana uppaï¬uppaï¬ukajÃto si, vyÃdhi nu kho te uppanno" ti, so "n' atthi me Ãvuso vyÃdhi palibodho pana me atthÅti" taæ pavattiæ Ãrocesi.
"ùvuso S. saddhÃdeyyaæ vinipÃtetuæ na deti, tvaæ saddhÃdeyyaæ gahetvà gihÅnaæ dadamÃno ayuttaæ karosÅti". So tesaæ kathaæ sutvà lajjito oliyyi. Te tattakenÃpi atuÂÂhà gantvà "asuko nÃma bhante bhikkhu saddhÃdeyyam vinipÃtetvà gihÅ posetÅti" Satthu Ãrocesuæ. S. taæ kulaputtaæ pakkosÃpetvà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu saddhÃdeyyaæ gahetvà gihÅ posesÅti" pucchitvà "saccam bhante" ti vutte S. tassa taæ sukiriyaæ vaïïetukÃmo attano ca pubbacariyaæ pakÃsetukÃmo hutvà "gihÅ bhikkhu posento ke posesÅti" pucchi, "m-ro bhante" ti, tato S. tassa ussÃhaæ janetukÃmo hutvà "sÃdhu sÃdhÆ" 'ti tikkhattuæ sÃdhukÃraæ datvà "tvaæ mayà gatamagge Âhito, ahaæ pubbe cariyaæ caranto m-ro posesin" ti Ã. So bhikkhu ussÃhaæ paÂilabhi. S. tÃya pubbacariyÃya Ãvikaraïatthaæ bhikkhÆhi yÃcito a. Ã.:
     AtÅte BÃrÃïasito avidÆre nadiyà orimatÅre eko nesÃdagÃmo ahosi paratÅre eko, ekekasmiæ pa¤ca pa¤ca kulasatÃni vasanti, dvÅsu pi gÃmesu dve nesÃdajeÂÂhakà sahÃyÃ, te daharakÃle yeva katikaæ kariæsu: "sace amhesu ekassa dhÅtà hoti ekassa putto tesaæ ÃvÃhavivÃhaæ hotÆ" 'ti. Atha orimatÅragÃmavÃsinesÃdajeÂÂhakassa gehe putto jÃyi,


#<[page 072]>#
%<72                            XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  jÃtakkhaïe c' assa dukÆlena paÂiggahitattà DukÆlako t' eva nÃmaæ kariæsu, itarassa gehe dhÅtà jÃyi, tassà paratÅre jÃtattà PÃrikà ti nÃmaæ kariæsu, te ubho pi abhirÆpà ahesuæ suvaïïavaïïÃ, nesÃdakule jÃtÃpi pÃïÃtipÃtan nÃma na kariæsu. AparabhÃge solasavassakaæ DukÆlakumÃraæ mÃtÃpitaro Ãhaæsu: "putta kumÃrikan te ÃnessÃmÃ" 'ti, so pana Brahmalokà Ãgato suddhasatto ubho kaïïe pidhÃya "na me gharÃvÃsen' attho, mà evarÆpaæ avacutthÃ" 'ti vatvà yÃvatatiyaæ vuccamÃno pi na icchi yeva.
PÃrikakumÃrikÃpi "amma amhÃkaæ sahÃyassa putto atthi abhirÆpo suvaïïavaïïo, tassa taæ dassÃmÃ" 'ti mÃtÃpitÆhi vuttà tath' eva vatvà kaïïe pidahi, sÃpi Brahmalokato ÃgatÃ. DukÆlakumÃro tassà rahassena sÃsanaæ pahiïi "sace kira methunadhammena atthikà a¤¤assa gehaæ gaccha, mama methune chando n' atthÅti", sÃpi tassa tath' eva sÃsanaæ pesesi. Tesaæ anicchamÃnÃnam yeva ÃvÃhavivÃhaæ kariæsu. Te ubho pi kilesasamuddaæ anotaritvà dve MahÃbrahmÃno viya ekato vasiæsu. D-kumÃro macchaæ và migaæ và na mÃreti, antamaso ÃhaÂaæ maæsam pi na vikkiïÃti. Atha naæ m-ro vadiæsu: "tÃta tvaæ nesÃdakule nibbattitvà n' eva gharÃvÃsaæ icchasi na pÃïavadhaæ karosi, kin nÃma karissasÅti". "Amma tÃta tumhesu anujÃnantesu ajj' eva pabbajissÃmÃ" 'ti. "Tena hi gacchathÃ" 'ti dve pi jane uyyojesuæ. Te m-ro vanditvà nikkhamma GaÇgÃtÅre Himavantaæ pavisitvà yasmiæ ÂhÃne Migasammatà nÃma nadÅ Himavantato otaritvà GaÇgaæ pattà taæ ÂhÃnaæ gantvà GaÇgaæ pahÃya MigasammatÃbhimukhà abhirÆhiæsu. Tasmiæ khaïe {Sakkabhavanaæ} uïhÃkÃraæ dassesi, Sakko taæ kÃraïaæ ¤atvà Vissakammaæ Ãmantetvà "tÃta Vissakamma dve mahÃpurisà nikkhamitvà Himavantaæ paviÂÂhÃ, nivÃsanaÂÂhÃnaæ tesaæ laddhuæ vaÂÂati, Mi-nadiyà a¬¬hakosantare etesaæ pa¤¤asÃla¤ ca pabbajitaparikkhÃre ca mÃpetvà ehÅti" Ã.


#<[page 073]>#
%<                          3. SÃmajÃtaka. (540)                    73>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà MÆgapakkhajÃtake Ãgatanayen' eva sabbaæ saævidahitvà amanÃpasadde mige palÃpetvà ekapadikajaæghamaggaæ mÃpetvà sakaÂÂhÃnam eva gato. Te pi taæ maggaæ disvà tena assamapadaæ pÃpuïiæsu. DukÆlapaï¬ito païïasÃlaæ pavisitvà {pabbajitaparikkhÃre} disvà "Sakkena mayaæ dinnÃ" ti SakkadattiyabhÃvaæ ¤atvà sÃÂakaæ omu¤citvà rattavÃkacÅvaraæ nivÃsetvà pÃrupitvà ajinaæ aæse katvà jaÂÃmaï¬alaæ bandhitvà isivesaæ gahetvà PÃriyÃpi pabbajjaæ datvà ubho kÃmÃvacaramettaæ bhÃventà tattha paÂivasiæsu. Tesaæ mettÃnubhÃvena sabbe migapakkhino a¤¤ama¤¤aæ mettacittam eva paÂilabhiæsu, na koci kassaci viheÂheti. PÃrÅ pÃnÅyaæ paribhojaniyaæ Ãharati assamapadaæ sammajjati sabbakiccÃni karoti, ubho pi phalÃphalam Ãharitvà paribhu¤jitvà attano attano païïasÃlaæ pavisitvà samaïadhammaæ karontà vÃsaæ kappayiæsu. Sakko tesaæ upaÂÂhÃnaæ Ãgacchati. So ekadivesaæ olokento "imesaæ cakkhÆni parihÃyissantÅti" antarÃyaæ disvà D-paï¬itaæ upasaækamitvà vanditvà ekamantaæ nisÅditvà evam Ã.: "bhante tumhÃkaæ antarÃyo pa¤¤Ãyati, paÂijagganakaæ puttaæ laddhuæ vaÂÂati, lokadhammaæ patisevathÃ" 'ti Ã. "Sakka kin nÃm' etaæ kathesi, mayaæ agÃramajjhe pi etaæ lokadhammaæ pahÃya puÊavagÆtharÃsiæ viya jigucchimha, idÃni ara¤¤aæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà kathaæ evarÆpaæ karissÃmÃ" 'ti.
"Bhante sace na evaæ karotha PÃritÃpasiyà utunikÃle nÃbhiæ hatthena parÃmaseyyÃthÃ" 'ti. M. "idaæ sakkà kÃtun" ti sampaÂicchi. Sakko taæ vanditvà sakaÂÂhÃnam eva gato.
M. pi taæ kÃraïaæ PÃriyà Ãcikkhitvà tassà utunikÃle nÃbhiæ parÃmasi. Tadà B. devalokà cavitvà tassà kucchimhi paÂisandhiæ gaïhi.


#<[page 074]>#
%<74                            XXII. MahÃnipata.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sà dasamÃsaccayena suvaïïaæ puttaæ vijÃyi, ten' ev' assa SuvaïïasÃmo ti nÃmaæ kariæsu. PÃriyÃpi pabbatantare kinnariyo dhÃtikiccaæ kariæsu. Te ubho pi B-aæ nahÃpetvà païïasÃlÃya nipajjÃpetvà phalÃphalatthÃya gacchanti. Tasmiæ khaïe kinnarà kumÃraæ gahetvà kandarÃdisu nahÃpetvà pabbatamatthakaæ Ãruyha nÃnÃpupphehi alaækaritvà haritÃlamanosilÃdÅhi tilake katvà Ãnetvà païïasÃlÃya nipajjÃpenti. PÃrÅ Ãgantvà puttaæ tha¤¤aæ pÃyeti. Taæ aparabhÃge va¬¬hitvà solasavassuddesikaæ pi anurakkhantà mÃtÃpitaro païïasÃlÃya nisÅdÃpetvà sayam eva vanamÆlaphalÃphalatthÃya gacchanti. M. "kadÃci kocid eva antarÃyo bhaveyyÃ" 'ti tesaæ gatamaggaæ sallakkheti. Ath' ekadivasaæ tesaæ vanamÆlaphalÃphalaæ ÃdÃya sÃyaïhasamaye nivattantÃnaæ assamapadato avidÆre mahÃmegho uÂÂhahi, te ekaæ rukkhamÆlaæ pavisitvà vammikamatthake aÂÂhaæsu, tassa abbhantare ÃsÅviso atthi, tesaæ sarÅrato sedagandhamissakaæ udakaæ otaritvà tassa nÃsÃpuÂaæ pÃvisi, so kujjhitvà nÃsÃvÃtena pahari, dve pi andhà hutvà a¤¤ama¤¤aæ na passiæsu.
D-paï¬ito PÃriæ Ãmantetvà "PÃri mama cakkhÆni parihÅnÃni, na taæ passÃmÅti" Ã., sÃpi tath' evÃha, te "n' atthi no dÃni jÅvitan" ti maggaæ apassantà paridevamÃnà vicariæsu. "Kiæ pana tesaæ pubbakamman" 'ti. Taæ kira pubbe vejjakulaæ ahosi, atha so vejjo ekassa mahaddhanassa purisassa akkhirogaæ paÂijaggi, so tassa ki¤ci na dÃpesi, vejjo kujjhitvà bhariyÃya Ãrocetvà "kiæ karomÃ" 'ti Ã., sÃpi kujjhitvà "na no tassa santike dhanen' attho, bhesajjaæ tassa vatvà ekaæ yogaæ datvà akkhÅni kÃïÃni karohÅti" Ã., so "sÃdhÆ" 'ti tassà vacanaæ sampaÂicchitvà tathà akÃsi, tesaæ ubhinnam pi iminà kammena cakkhÆni andhÃni jÃyiæsu. Atha M. cintesi "mama m-ro a¤¤esu divasesu imÃya velÃya Ãgacchanti,


#<[page 075]>#
%<                          3. SÃmajÃtaka. (540).                   75>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  idÃni tesaæ pavattiæ na jÃnÃmi, paÂimaggaæ gamissÃmÅti" paÂimaggaæ gantvà saddam akÃsi, te tassa saddaæ sa¤jÃnitvà paÂisaddaæ katvà puttasinehena "tÃta SÃma idha paripantho atthi, mà ÃgamÅti" vadiæsu, atha nesaæ "tena hi imaæ gahetvà ethÃ" 'ti dÅghalaÂÂhiæ adÃsi, te laÂÂhikoÂiyaæ gahetvà tassa santikaæ Ãgamiæsu, atha ne "kena vo kÃraïena cakkhÆni vinaÂÂhÃnÅti" pucchi, "tÃta mayaæ deve vassante rukkhamÆle vammikamatthake ÂhitÃ, tena kÃraïenÃ" 'ti, so sutvà va a¤¤Ãsi:
"tattha ÃsÅvisena bhavitabbaæ, tena kuddhena nÃsÃvÃto vissaÂÂho bhavissatÅti" so m-ro disvà rodi c' eva hasi ca, atha nan te pucchiæsu: "kasmà tÃta rodi kasmà hasÅti", "amma tÃta tumhÃkaæ daharakÃle yeva cakkhÆni vinaÂÂhÃnÅti rodiæ, idÃni paÂijaggissÃmÅti hasiæ, mà cintayittha, ahaæ vo paÂijaggissÃmÅti" so m-ro assamapadaæ Ãnetvà tesaæ rattiÂÂhÃnadivaÂÂhÃnesu caækame païïasÃlÃya vaccaÂÂhÃne passÃvaÂÂhÃne ti sabbaÂÂhÃnesu rajjuke bandhi, tato paÂÂhÃya te assame Âhapetvà vanamÆlaphalÃni Ãharati, pÃto va nesaæ vasanaÂÂhÃnaæ sammajjati, Mi-nadiæ gantvà pÃnÅyaæ Ãharati, paribhojanÅyaæ upaÂÂhapeti, dantakaÂÂhamukhodakÃdiæ katvà madhuraphalÃphalaæ deti, tehi mukhe vikkhÃlite sayaæ paribhu¤jati, paribhu¤jitvà m-ro vanditvà migagaïaparivuto phalÃphalatthÃya ara¤¤aæ pavisitvà pabbatantare kinnaraparivÃro phalÃphalaæ gahetvà sayaïhavelÃyaæ Ãgantvà ghaÂe udakaæ Ãharitvà tÃpetvà uïhodakena nesaæ yathÃruciæ nahÃpanaæ và pÃdadhovanaæ và katvà aÇgÃrakapallaæ upanetvà gatte sedetvà nisinnÃnaæ phalÃphalaæ datvà pariyosÃne sayam pi khÃditvà sesakaæ Âhapeti, iminà niyÃmena m-ro paÂijaggati.
Tasmiæ samaye BÃrÃïasiyaæ Piliyakkho nÃma rÃjà r. kÃreti, so migamaæsalobhena mÃtaraæ r. paÂicchÃpetvà sannaddhapa¤cÃvudho Himavantaæ pavisitvà mige vadhitvà maæsaæ khÃdanto Migasammataæ nadiæ patvà anupubbena SÃmassa pÃnÅyagahaïatitthaæ patto migavala¤jaæ disvà maïivaïïÃhi sÃkhÃhi koÂÂhakaæ katvà dhanuæ ÃdÃya visapÅtaæ saraæ sannahitvà tattha nilÅno acchi.


#<[page 076]>#
%<76                            XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  M. pi sÃyaïhasamaye phalÃphalaæ Ãharitvà assamapade Âhapetvà m-ro vanditvà "{nahÃtvÃ} pÃnÅyaæ ÃdÃya ÃgamissÃmÅti" ghaÂaæ gahetvà migagaïaparivuto dve mige ekato katvà tesaæ piÂÂhe pÃnÅyaghaÂaæ Âhapetvà hatthena gahetvà nadÅtitthaæ agamÃsi. RÃjà koÂÂhake Âhito tathà Ãgacchantaæ disvà "mayà ettakaæ kÃlaæ vicarantena manusso nÃma na diÂÂhapubbo, devo nu kho esa, nÃgo nu kho ti, sace kho panÃhaæ etaæ upasaækamitvà pucchissÃmi devo ce ÃkÃse uppatissati nÃgo ce bhÆmiyaæ pavekkhati, na kho panÃhaæ sabbakÃlaæ Himavante yeva vasissÃmi, BÃrÃïasim pi gamissÃmi, tatra maæ amaccà pucchissanti: `api nu kho te mahÃrÃja Himavante vasantena na ki¤ci acchariyaæ diÂÂhapubban' ti, `tatrÃhaæ evarÆpo me satto diÂÂho' ti vatvà `ko nÃm' eso' ti vutte sace `na jÃnÃmÅti' vakkhÃmi garahissanti maæ, tasmà etaæ vijjhitvà dubbalaæ katvà pucchissÃmÅti" cintesi, atha tesu migesu paÂhamam eva otaritvà pÃnÅyaæ pivitvà uttiïïesu Bo. uggahitavatto viya mahÃthero saïikaæ udakaæ otaritvà paÂippassaddharato paccuttaritvà vÃkacÅvaraæ nivÃsetvà ajinacammaæ ekaæsaæ katvà pÃnÅyaghaÂaæ ukkhipitvà udakaæ pu¤jitvà {vÃmaæsakÆÂe} Âhapesi, tasmiæ kÃle "idÃni vijjhituæ samayo" ti rÃjà visapÅtasaraæ khipitvà M-aæ dakkhiïapasse vijjhi, saro vÃmapassena nikkhami, tassa viddhabhÃvaæ ¤atvà migagaïo bhÅto palÃyi, SuvaïïasÃmapaï¬ito pana viddho pi pÃnÅyaghaÂaæ yathà và tathà và anusumbhitvà satiæ paccupaÂÂhÃpetvà saïikaæ otÃretvà vÃlukaæ viyÆhitvà Âhapetvà disà vavatthapetvà mÃtÃpitunnaæ vasanaÂÂhÃnadisÃbhÃgena sÅsaæ katvà rajatapaÂÂavaïïavÃlukÃya suvaïïapaÂimà viya nipajjitvà satiæ upaÂÂhapetvÃ


#<[page 077]>#
%<                            3. SÃmajÃtaka. (540.)                      77>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "imasmiæ Himavantapadese mama verino nÃma n' atthi, mama pi a¤¤asmiæ veraæ nÃma n' atthÅti" vatvà mukhena lohitaæ cha¬¬etvà rÃjÃnam adisvà va g. Ã.:

  @<Ja_XXII.3(=540).1: Ko nu maæ usunà vijjhi pamattaæ udahÃrakaæ,
                    khattiyo brÃhmaïo vesso ko maæ viddhà nilÅyasÅti. || Ja_XXII:291 ||>@

     Ta. pamattan ti mettÃbhÃvanÃya anupaÂÂhitasatiæ, idaæ hi so sandhÃya tasmiæ khaïe attÃnaæ pamattaæ nÃma akÃsi, viddhà ti vijjhitvÃ.
     Eva¤ ca pana vatvà puna attano sarÅramaæsassa abhakkhasammatabhÃvaæ dassetuæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.3(=540).2: Na me maæsÃni khajjÃni, cammen' attho na vijjati,
                    atha kena nu vaïïena viddheyyaæ maæ ama¤¤athà 'ti || Ja_XXII:292 ||>@

dutiyaæ g. vatvà tam eva nÃmÃdivasena pucchanto:

  @<Ja_XXII.3(=540).3: Ko và tvaæ kassa và putto, kathaæ jÃnemu taæ mayaæ,
                    puÂÂho me samma akkhÃhi,
                    kiæ maæ viddhà nilÅyasÅti Ãha. || Ja_XXII:293 ||>@

     Ta. ama¤¤athà 'ti ayaæ puriso kena kÃraïena maæ vijjhitabbaæ ama¤¤itthà 'ti a.
     Taæ sutvà rÃjà "ayaæ mayà visapÅtena kaï¬ena vijjhitvà pÃtito pi n' eva maæ akkosati na paribhÃsati, hadayaæ sambÃhanto viya piyavacanena samudÃcarati, gacchissÃmi 'ssa santikan" ti cintetvà gantvà santike Âhito Ã.:

  @<Ja_XXII.3(=540).4: RÃjÃhaæ asmi KÃsÅnaæ, Piliyakkho ti maæ vidÆ,
                    lobhà raÂÂhaæ pahatvÃna migam esa¤ carÃm' ahaæ. || Ja_XXII:294 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).5: Issatthe c' asmi kusalo daÊhadhammo ti vissuto,
                    nÃgo pi me na mu¤ceyya Ãgato usupÃtanan ti. || Ja_XXII:295 ||>@

     Ta. rÃjÃhamasmÅti evaæ kir' assa ahosi, devÃpi nÃgÃpi manussabhÃsam eva kathenti yeva, aham etaæ devo và nÃgo và manusso và ti na jÃnÃmi, sace kujjheyya nÃseyya cÃpi maæ rÃjà ti vutte kho pana abhÃyanto nÃma n' atthÅti, tasmà attano tejaæ jÃnÃpetuæ paÂhamaæ rÃjÃham asmÅti Ãdim Ã., lobhà ti maæsalobhena, migamesan ti mige esanto, dutiyagÃthÃya pi attano balaæ dÅpetukamo evam Ã.,


#<[page 078]>#
%<78                           XXII. MahÃnipata.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ta. issatthe ti dhanusippe, daÊhadhammo ti daÊhadhanuæ sahassatthÃmaæ dhanuæ oropetu¤ ca Ãropetu¤ ca samattho.
     Iti attano balaæ vaïïetvà tassa nÃmagottaæ pucchanto Ã.:

  @<Ja_XXII.3(=540).6: Tva¤ ca kassa và putto si, kathaæ jÃnemu taæ mayaæ,
                    pituno attano cÃpi nÃmagottaæ pavedayà 'ti. || Ja_XXII:296 ||>@

     Ta. pavedayà 'ti kathaya.
     Taæ sutvà M. "sac' Ãhaæ `devanÃgakinnarÃdisu khattiyÃdisu và a¤¤ataro 'ham asmÅti' katheyyaæ saddaheyy' eva esa, saccam eva kathetuæ vaÂÂatÅti" cintetvà Ã.:

  @<Ja_XXII.3(=540).7: NesÃdaputto, bhaddan te, SÃmo iti maæ ¤Ãtayo
                    Ãmantayiæsu jÅvantaæ, sv-Ãjj' ev' ahaæ gato saye. || Ja_XXII:297 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).8: Viddho 'smi puthusallena savisena yathà migo,
                    sakamhi lohite rÃja passa semi paripluto. || Ja_XXII:298 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).9: PaÂicamma gataæ sallaæ passa vihÃmi lohitaæ,
                    Ãturo ty-ÃnupucchÃmi: kiæ maæ viddhà nilÅyasi. || Ja_XXII:299 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).10: Ajinamhi ha¤¤ate dÅpÅ, nÃgo dantehi ha¤¤ati,
                    atha kena nu vaïïena viddheyyaæ mam ama¤¤athà 'ti. || Ja_XXII:300 ||>@

     Ta. jÅvantan ti maæ ito pubbe jÅvamÃnaæ ehi SÃma yÃhi SÃmà 'ti voharanti ¤Ãtayo SÃmà 'ti Ãmantayiæsu, svÃjjevahaæ gato ti so ahaæ ajja evaæ gato maraïamukhe appito, saye ti sayÃmi, paripluto ti nimuggo, paÂicammà ti paÂicamitvà vÃmapassena pavisitvà dakkhiïapassena viniggatan ti a., passà 'ti olokayassu maæ, vihÃmÅti niÂÂhubhÃmi, idaæ so satiæ paccupaÂÂhapetvà avikampamÃno va lohitaæ mukhena cha¬¬etvà Ã., Ãturo ti gilÃno hutvà ahaæ taæ anupucchÃmi, nilÅyasÅti etasmiæ gumbhe nilÅno acchasi, viddheyyan ti vijjhitabbaæ, ama¤¤athà 'ti ama¤¤ittha.
     RÃjà tassa vacanaæ sutvà yathÃbhÆtaæ anÃcikkhitvà musÃvÃdaæ karonto Ã.:

  @<Ja_XXII.3(=540).11: Migo upaÂÂhito Ãsi Ãgato usupÃtanaæ,
                    taæ disvà ubbijji SÃma, na te kodho mam ÃvisÅti. || Ja_XXII:301 ||>@

     Ta. ÃvisÅti ajjhotthari, tena me kÃraïena kodho uppanno ti dÅpeti.


#<[page 079]>#
%<                          3. SÃmajÃtaka. (540.)                   79>%
     Atha naæ M. "kiæ vadesi mahÃrÃja, imasmiæ Himavante maæ disvà palÃyanamigo nÃma n' atthÅti" vatvà Ã.:

  @<Ja_XXII.3(=540).12: Yato sarÃmi attÃnaæ yato patto 'smi vi¤¤utaæ
                    na maæ migà uttasÃnti ara¤¤e sÃpadÃni pi. || Ja_XXII:302 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).13: Yato nidhiæ parihariæ yato patto 'smi yobbanaæ
                    na maæ migà uttasanti ara¤¤e sÃpadÃni pi. || Ja_XXII:303 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).14: BhÅrÆ kimpurisà rÃja pabbate GandhamÃdane
                    sammodamÃnà gacchÃma pabbatÃni vanÃni ca,
                    atha kena nu vaïïena utrase so migo maman ti. || Ja_XXII:304 ||>@

     Ta. na maæ migà ti maæ disvà migà nÃma na uttasanti, sÃpadÃnÅti vÃlamigÃdayo, yato nidhin ti yato paÂÂhÃya ahaæ vÃkacÅranivÃsanaæ parihariæ, bhÅrÆ kimpurisà ti mahÃrÃja migà tÃva tiÂÂhantu kimpurisà nÃma atibhÅrukà nÃma honti, G-ne ti te imasmiæ gandhena madakare pabbate GandhamÃdane viharanti, te pi maæ disvà na uttasanti, atha kho mayaæ a¤¤ama¤¤aæ sammodamÃnà gacchÃma, utrase ti mama migo utraseyyà 'ti kena nu kÃraïena tvaæ maæ saddahÃpessasÅti dÅpeti.
     Taæ sutvà rÃjà "mayà imaæ niraparÃdhaæ vijjhitvà musÃvÃdo kato, saccam eva kathessÃmÅti" cintetvà Ã.:

  @<Ja_XXII.3(=540).15: Na t' addasà migo SÃma kin t' Ãham alikaæ bhaïe,
                    kodhalobhÃbhibhÆto 'haæ, usuæ te taæ avissajÅti. || Ja_XXII:305 ||>@

     Ta. na taddasà ti na taæ addasa, kintÃhan ti kin te evaæ kalyÃïadassanassa santike ahaæ alikaæ bhaïissÃmi, k-bhÆto han ti kodhena ca lobhena ca abhibhÆto hutvà ahaæ, so hi paÂhamam eva migesu kodhena mige vijjhissÃmÅti dhanuæ Ãropetvà Âhito pacchà B-aæ disvà tassa devatÃdisu a¤¤atarabhÃvaæ ajÃnanto pucchissÃmi nan ti lobhaæ uppÃdesi, tasmà evam Ãha.
     Eva¤ ca pana vatvà "nÃyaæ SuvaïïasÃmo imasmiæ ara¤¤e ekako va vasissati, ¤Ãtakehi pi 'ssa bhavitabbaæ, pucchissÃmi nan" ti cintetvà itaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.3(=540).16: Kuto nu samma Ãgamma kassa và pahito tuvaæ
                    udahÃro nadiæ gaccha Ãgato Migasammatan ti. || Ja_XXII:306 ||>@

     Ta. sammà 'ti M-aæ Ãlapati, Ãgammà 'ti kuto desà imaæ vanaæ Ãgamma amhÃkaæ udakaæ Ãharituæ udahÃro nadiæ gacchà 'ti, kassa và pahito ti kena pahito hutvà tvaæ imaæ Migasammataæ Ãgato ti a.


#<[page 080]>#
%<80                            XXII. MahÃnipÃta.>%
     So tassa kathaæ sutvà mahantaæ vedanaæ adhivÃsetvà mukhena lohitam cha¬¬etvà g. Ã.:

  @<Ja_XXII.3(=540).17: Andhà mÃtÃpità mayhaæ, te bharÃmi brahÃvane,
                    tes' Ãham udahÃrako Ãgato Migasammatan ti. || Ja_XXII:307 ||>@

     Ta. bharÃmÅti mÆlaphalÃdÅni Ãharitvà posemi.
     Eva¤ ca pana vatvà m-ro ca Ãrabbha vilapanto Ãha:

  @<Ja_XXII.3(=540).18: Atthi nesaæ usÃmattaæ atha sÃhassa jÅvitaæ,
                    udakassa cÃlÃbhena ma¤¤e andhà marissare. || Ja_XXII:308 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).19: Na me idaæ tathà dukkhaæ, labbhà pi pumunà idaæ,
                    ya¤ ca ammaæ na passÃmi, tam me dukkhataraæ ito. || Ja_XXII:309 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).20: Na me idaæ tathà dukkhaæ, labbhà hi pumunà idaæ,
                    ya¤ ca tÃtaæ na passÃmi, tam me dukkhataraæ ito. || Ja_XXII:310 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).21: Sà nÆna kapaïà ammà cirarattÃya rucchiti
                    addharatte va ratte và nadÅva avasucchati. || Ja_XXII:311 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).22: So nÆna kapaïo tÃto cirarattÃya rucchiti
                    a¬¬haratte va ratte và nadÅva avasucchati. || Ja_XXII:312 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).23: UÂÂhÃnapÃricariyÃya pÃdasambÃhanassa ca
                    SÃma tÃta vilapantà hiï¬issanti brahÃvane. || Ja_XXII:313 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).24: Idaæ dutiyakaæ sallaæ kampeti hadayaæ mama
                    ya¤ ca andhe na passÃmi ya¤ ca hessÃmi jÅvitan ti. || Ja_XXII:314 ||>@

     Ta. usÃmattan ti bhojanamattaæ, usà ti kira bhojanassa nÃmaæ, tassa ca atthitÃya atha sÃhassa jÅvitan ti chadivasamattaæ jÅvitan ti a., idaæ Ãharitvà Âhapitaæ phalÃphalaæ sandhÃyÃha, athavà usà ti usmÃ, ten' etaæ dasseti: tesaæ sarÅre usmÃmattaæ atthi, atha mayà Ãbhatena phalÃphalena sÃhassa jÅvitaæ atthÅti, marissare ti marissanti, pumuna ti purisena, evarÆpaæ hi dukkhaæ purisena laddhabbam evà 'ti a., cirarattÃya rucchitÅti cirarattaæ rodissati, a¬¬haratte và 'ti majjhimaratte và ratte và ti pacchimaratte vÃ, avasucchatÅti kunnadÅ viya sussissatÅti a., uÂÂhÃna -- yà 'ti mahÃrÃja yaæ ahaæ rattim pi divÃpi dve tayo vÃre uÂÂhÃya attano uÂÂhÃnaviriyena tesaæ pÃricariyaæ karomi hatthapÃde sambÃhÃmi maæ adisvà tesaæ atthÃya te parihÅnacakkhukà SÃma tÃtà 'ti vilapantà kaïÂhakehi vijjhitamÃnà imasmiæ mahante vane hiï¬issantÅti a.,


#<[page 081]>#
%<                          3. SÃmajÃtaka. (540.)                   81>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  dutiyan ti paÂhamaæ paviÂÂhavisapÅtasallato pi sataguïena daÊhataraæ idaæ dutiyaæ nesaæ adassanasokasallaæ.
     RÃjà tassa vilÃpaæ sutvà "ayaæ accantabrahmacÃrÅ dhamme Âhito m-ro bharati, idÃni evaæ dukkhappatto pi tesaæ yeva vilapati, evaæ guïasampanno nÃma mayà aparÃdho kato, kathaæ nu kho imaæ samassÃseyyan" ti cintetvà "mama nirayapaviÂÂhakÃle r. kiæ karissati, iminà paÂijaggitaniyÃmen' ev' assa m-ro paÂijaggissÃmi, icc-assa maraïaæ amaraïaæ bhavissatÅti" sanniÂÂhÃnaæ katvà Ã.:

  @<Ja_XXII.3(=540).25: MÃ bÃÊhaæ paridevesi SÃma kalyÃïadassana,
                    ahaæ kammakaro hutvà bhariyassan te brahÃvane. || Ja_XXII:315 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).26: Issatthe c' asmi kusalo daÊhadhammo ti vissuto
                    ahaæ kammakaro hutvà bhariyassan te brahÃvane. || Ja_XXII:316 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).27: MigÃnaæ vighÃsam anvesaæ vanamÆlaphalÃni ca
                    ahaæ kammakaro hutvà bhariyassan te brahÃvane. || Ja_XXII:317 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).28: Kataman taæ vanaæ SÃma yattha mÃtÃpità tava,
                    ahan te tathà bharissaæ yathà te abhari tuvan ti. || Ja_XXII:318 ||>@

     Ta. bhavissante ti te tava mÃtÃpitaro bharissÃmi, migÃnan ti thÆlÃdinaæ migÃnaæ vighÃsaæ anvesanto idaæ so issatthe casmi kusalo ti thÆlathÆlamige vadhitvà madhuramaæsena tava m-ro bharissÃmÅti vatvà mahÃrÃja amhe nissÃya mà pÃïavadhaæ karÅti vutte evam Ã., yathà te ti yathà tvan te abhari tath' eva ne aham pi bharissÃmi.
     Atha M. "sÃdhu mahÃrÃja, tena hi m-ro bharassÆ" 'ti vatvà maggaæ Ãcikkhanto Ã.:

  @<Ja_XXII.3(=540).29: Ayaæ ekapadÅ rÃja yo 'yaæ ussÅsake mama,
                    ito gantvà a¬¬hakosaæ tattha tesaæ agÃrakaæ,
                    tattha mÃtÃpità mayhaæ, te bharassu ito gato ti. || Ja_XXII:319 ||>@

     Ta. ekapadÅti ekapadamaggo, ussÅsake ti yo esa mama matthakaÂÂhÃne, a¬¬hakosan ti a¬¬hakosantaraæ.
     Evaæ so tassa maggaæ Ãcikkhitvà matÃpitusu balavasinehena tathÃrÆpaæ vedanaæ adhivÃsetvà tesaæ bharaïatthÃya a¤jaliæ paggayha yÃcanto puna Ã.:


#<[page 082]>#
%<82                            XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 

  @<Ja_XXII.3(=540).30: Namo te KÃsirÃj' atthu, namo te KÃsivaddhana,
                    andhà mÃtÃpità mayhaæ, te bharassu brahÃvane. || Ja_XXII:320 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).31: A¤jalin te pagaïhÃmi, KÃsirÃja nam' atthu te,
                    mÃtaraæ pitaraæ mayhaæ vutto vajjÃsi vandanan ti. || Ja_XXII:321 ||>@

     Ta. vutto vajjÃsÅti putto vo SÃmo naditÅre visapÅtasallena viddho rajatapaÂÂasadise vÃlukapuline passena nipanno a¤jalim paggayha tumhÃkaæ pÃde vandatÅti evaæ mahÃrÃja mayà vutto hutvà mÃtÃpitunnaæ me vandanaæ vandeyyÃsÅti Ã.
     RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. M. mÃtÃpitunnaæ vandanaæ pesetvà {visa¤¤itaæ} pÃpuïi.
     T. a. p. S. Ãha:

  @<Ja_XXII.3(=540).32: Idaæ vatvÃna so SÃmo yuvà {kalyÃïadassano}
                    mucchito visavegena visa¤¤Å samapajjathà 'ti. || Ja_XXII:322 ||>@

     Ta. samapajjathà 'ti jÃto.
     So hi heÂÂhà ettakaæ kathento nirussÃso viya kathesi, idÃni pan' assa visavegena upaÂÂità bhavaÇgacittasantatihadayarÆpan nissÃya pavattikathà pacchijji mukhaæ pidahi akkhÅni nimmÅlitÃni hatthapÃdà thaddhabhÃvappattÃ, sakalasarÅraæ lohitena tintaæ. RÃjà "ayaæ idÃn' eva mayà saddhiæ kathesi, kin nu {kho"} ti 'ssa assÃsapassÃse upadhÃresi, te pana niruddhÃ, sarÅraæ thaddhaæ jÃtaæ, so {"niruddho} dÃni SÃmo" ti sokaæ sandhÃretuæ asakkonto ubho hatthe matthake Âhapetvà mahÃsaddena paridevi.
     T. a. p. S. Ãha:

  @<Ja_XXII.3(=540).33: Sa rÃjà parideyesi bahuæ kÃru¤¤asaæhitaæ:
                    ajarÃmaro 'haæ Ãsiæ, ajj' etaæ ¤Ãmi no pure. || Ja_XXII:323 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).34: SÃmaæ kÃlakataæ disvà n' atthi maccussa nÃgamo,
                    y' assu maæ patimanteti sa visena samappito || Ja_XXII:324 ||>@


#<[page 083]>#
%<                          3. SÃmajÃtaka. (540.)                    83>%

  @<Ja_XXII.3(=540).35: Sv-Ãjj' evaæ gate kÃle na ki¤ci-m-abhibhÃsati,
                    nirayaæ nÆna gacchÃmi, ettha me n' atthi saæsayo, || Ja_XXII:325 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).36: Tadà hi pakataæ pÃpaæ cirarattÃya kibbisaæ
                    bhavanti tassa vattÃro, gÃme kibbisakarakaæ
                    ara¤¤e nimmanussamhi ko maæ vattum arahati. || Ja_XXII:326 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).37: SÃrayanti hi kammÃni gÃme saægaccha mÃïavÃ,
                    ara¤¤e nimmanussamhi ko maæ sÃrayissatÅti. || Ja_XXII:327 ||>@

     Ta. Ãsin ti ahaæ ettakaæ ajÃramaro 'mhÅti sa¤¤Å ahosiæ, ajj' etan ti ahaæ ajja imaæ SÃmaæ kÃlakataæ disvà mama¤ c' eva {a¤¤esa¤} ca n' atthi maccussa nÃgamo taæ maccuno Ãgamanaæ ajja jÃnÃmi ito pure na jÃnÃmÅti vilapati, svÃjjevan ti yo savisena sallena samappito idÃn' eva maæ patimanteti so ajja evaæ gate kÃle ti evaæ maraïakÃle pavatte ki¤ci appamattakam pi na bhÃsati, tadÃhÅti tasmiæ khaïe SÃmaæ vijjhantena mayà pÃpaæ kataæ, cirarattÃya kibbisan ti taæ pana cirarattaæ vipaccanasamatthaæ dÃruïaæ pharusaæ, tassà 'ti tassa evarÆpaæ pÃpaæ vicarantassa, vattÃro ti ninditÃro bhavanti, kuhiæ gÃme kinti kibbisakÃrako ti imasmiæ pana ara¤¤e nimmanussamhi ko maæ vattum arahati, sace hi bhaveyya vadeyyà 'ti vilapati, sÃrayantihÅti game và nigamÃdisu, saægaccha mÃïavà ti tattha tattha purisà sannipatitvà ambho purisaghÃtaka dÃruïan te kammaæ kataæ asukadaï¬appatto nÃma tvan ti evaæ kammÃni sÃrenti codenti, imasmim pana nimmanusse ara¤¤e imaæ rÃjÃnaæ ko sÃrayissatÅti attÃnaæ codento vilapati.
     Tadà BahusodarÅ nÃma devadhÅtà GandhamÃdana-vÃsinÅ MahÃsattassa sattame attabhÃve mÃtubhÆtapubbà puttasinehena B-aæ niccaæ Ãvajjati, taæ divasaæ pana sà dibbasampattiæ anubhavamÃnà na taæ Ãvajji, devasamÃgamaæ gatà ti pi vadant' eva, sà tassa visa¤¤ÅbhÆtakÃle "kin nu kho me puttassÃ" 'ti ÃvajjamÃnà addasa: "Piliyakkho rÃjà mama puttaæ savisena sallena vijjhitvà MigasammatÃtÅre vÃlukapuline pÃtetvà mahantena saddena paridevati, sac' Ãhaæ na gamissÃmi mama putto SuvaïïasÃmo etth' eva nassissati ra¤¤o pi hadayaæ phalissati SÃmassa m-ro pi nirÃhÃrà pÃnÅyam pi alabhitvà {sussitvÃ} marissanti, mayi pana gatÃya rÃjà pÃnÅyaghaÂaæ ÃdÃya tassa mÃtÃpitunnaæ santikaæ gamissati vacana¤ ca nesaæ sutvà te puttassa santikaæ Ãnessati,


#<[page 084]>#
%<84                            XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  atha te ca aha¤ ca saccakiriyaæ karissÃma, SÃmassa visaæ nimmadissati, evam me putto jÅvitaæ labhissati, m-ro cakkhÆni labhissanti, rÃjà SÃmassa dhammadesanaæ sutvà gantvà mahÃdÃnaæ datvà saggaparÃyano bhavissati, tasmà gacchÃm' ahaæ tatthÃ" 'ti sà gantvà MigasammatÃnadÅtÅre adissamÃnà ÃkÃse Âhatvà ra¤¤Ã saddhiæ kathesi.
     T. a. p. S. Ãha:

  @<Ja_XXII.3(=540).38: Sà devatà antarahità pabbate GandhamÃdane
                    ra¤¤o va anukampÃya imà gÃthà abhÃsatha: || Ja_XXII:328 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).39: ùguæ kari mahÃrÃja akari kamma dukkaÂaæ,
                    adÆsakà pitÃputtà tayo ekÆsunà hatÃ. || Ja_XXII:329 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).40: Ehi taæ anusikkhÃmi yathà te sugati siyÃ:
                    dhammen' andhe vane posa ma¤¤e 'haæ sugatiæ tayà ti. || Ja_XXII:330 ||>@

     Ta. ra¤¤o và 'ti ra¤¤o yeva, Ãguæ karÅti mahÃrÃja tvaæ mahÃparÃdhaæ mahÃpÃpaæ kari, dukkaÂan ti yaæ kataæ dukkaÂaæ hoti taæ lÃmakakammaæ akari, adÆsakà ti niddosÃ, pitÃputtà ti mÃtà ca pità ca putto ca ime tayo ekÆsunà hatà tasmiæ gate tappaÂibaddhà tassa mÃtÃpitaro pi pi hatà va honti, anusikkhÃmÅti sikkhÃpemi anusÃsÃmi, posà 'ti SÃmassa ÂhÃne Âhatvà sinehaæ paccupaÂÂhÃpetvà SÃmo viya te ubho andhe posehi, ma¤¤e -- tayà ti evaæ tayà sugati yeva gantabbà bhavissatÅti ma¤¤Ãmi.
     So devatÃya vacanaæ sutvà "ahaæ kir' etassa m-ro posetvà saggaæ gamissÃmÅti" saddahitvà "kim me rajjena, te yeva posessÃmÅti" daÊhaæ adhiÂÂhÃya balavaparidevaæ paridevanto sokaæ tanuæ katvà "SuvaïïasÃmo mato bhavissatÅti" nÃnÃpupphehi tassa sarÅraæ pÆjetvà udakena si¤citvà tikkhattuæ padakkhiïaæ katvà catusu ÂhÃnesu vanditvà tena pÆjitaæ udakaghaÂaæ ÃdÃya domanassappatto dakkhiïadisÃbhimukho pÃyÃsi.
     T. a. p. S. Ãha:

  @<Ja_XXII.3(=540).41: Sa rÃjà paridevitvà bahuæ kÃru¤¤asaæhitaæ
                    udakakumbham ÃdÃya pakkÃmi dakkhiïÃmukho ti. || Ja_XXII:331 ||>@


#<[page 085]>#
%<                          3. SÃmajÃtaka. (540.)                   85>%
     PakatiyÃpi ca mahÃthÃmo rÃjà pÃnÅyaghaÂaæ ÃdÃya assamapadaæ koÂÂento viya pavisitvà DukÆlapaï¬itassa sÃladvÃraæ pÃpuïi. Paï¬ito antonisinno tassa padasaddaæ sutvà "nÃyaæ SÃmassa padasaddo, kassa nu kho" ti pucchanto gÃthadvayam Ã.:

  @<Ja_XXII.3(=540).42: Kassa [nu] eso padasaddo manussass' eva Ãgato,
                    n' eso SÃmassa nigghoso, ko nu tvam asi mÃrisa. || Ja_XXII:332 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).43: Santaæ hi SÃmo vajati, santaæ pÃdÃni neyati,
                    n' eso SÃmassa nigghoso, ko nu tvam asi mÃrisà 'ti. || Ja_XXII:333 ||>@

     Ta. manussassevà 'ti nÃyaæ sÅhavyagghÃnaæ na yakkhakinnarÃnaæ Ãgato pana manussass' evÃyaæ padanigghoso na SÃmassà 'ti, santaæ hÅti upasamayuttaæ hi vajati caækamati, neyatÅti patiÂÂhapeti.
     Taæ sutvà rÃjà "sac' Ãhaæ attano rÃjabhÃvaæ akathetvà `mayà tumhÃkaæ putto mÃrito' ti vakkhÃmi ime kujjhitvà mayà saddhiæ pharusaæ kathessanti, evaæ mama etesu kodho uppajjissati, atha te viheÂhessaæ, taæ mam' assa akusalam, rÃjà ti pana vutte abhÃyanto nÃma n' atthi, tasmà rÃjabhÃvaæ tÃva kathessÃmÅti" cintetvà pÃnÅyamÃÊake pÃnÅyaghaÂaæ Âhapetvà païïasÃladvÃre Âhatvà Ã.:

  @<Ja_XXII.3(=540).44: RÃjÃham asmi KÃsÅnaæ Piliyakkho ti maæ vidÆ,
                    lobhà raÂÂhaæ pahatvÃna migam esaæ carÃm' ahaæ. || Ja_XXII:334 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).45: Issatthe c' asmi kusalo daÊhadhammo ti vissuto,
                    nÃgo pi me na mu¤ceyya Ãgato usupÃtanan ti. || Ja_XXII:335 ||>@

     Paï¬ito pi tena saddhiæ paÂisanthÃraæ karonto Ãha:

  @<Ja_XXII.3(=540).46: SvÃgatan te mahÃrÃja atho te adurÃgataæ, (V 323|29)
                    issaro pi anuppatto yam idh' atthi pavedaya. || Ja_XXII:336 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).47: Tiï¬ukÃni piyÃlÃni madhuke kÃsumÃriyo
                    phalÃni khuddakappÃni bhu¤ja rÃja varaæ varaæ. || Ja_XXII:337 ||>@


  @<Ja_XXII.3(=540).48: Idam pi pÃnÅyaæ sÅtaæ Ãbhataæ girigabbharÃ,
                    tato piva mahÃrÃja sace tvaæ abhikaækhasÅti. || Ja_XXII:338 ||>@


#<[page 086]>#
%<86                            XXII. MahÃnipata.>%
     T. a. SattigumbajÃtake kathito, idha pana girigabbharà ti Migasammataæ sandhÃya vuttaæ, sà hi girigabbharato nikkhantattà girigabbharà t' eva jÃtÃ.
     Evaæ tena paÂisanthÃre kate rÃjà "`putto vo mayà mÃrito' ti paÂhamam eva vattuæ ayuttaæ, ajÃnanto viya kathaæ samuÂÂhÃpetvà kathessÃmÅti" cintetvà Ãha:

  @<Ja_XXII.3(=540).49: NÃlam andhà vane daÂÂhuæ, ko nu vo phalam Ãhari,
                    anandhass' evÃyaæ sammà nivÃpo mayhaæ khÃyatÅti. || Ja_XXII:339 ||>@

     Ta. nÃlan ti tumhe andhà imasmiæ vane ki¤ci daÂÂhuæ na samatthÃ, ko nu vo -- ÃharÅti ko nu tumhÃkaæ ime phale Ãhari, nivÃpo ti ayaæ sammà nayena upÃyena kato {khÃditabbayuttakÃnaæ} suparisuddhÃnaæ phalÃphalÃnaæ nivÃpo sannicayo anandhassa viya na andhassà 'ti mayhaæ khÃyati upaÂÂhÃti.
     Taæ sutvà paï¬ito "mahÃrÃja, na mayaæ phalÃphalÃni ÃharÃma, putto pana no ÃharatÅti" dassetuæ gÃthadvayam Ã.:

  @<Ja_XXII.3(=540).50: Daharo yuvà nÃtibrahà SÃmo kalyÃïadassano,
                    dÅgh' assa kesà asità atho sunaggavellitÃ, || Ja_XXII:340 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).51: So have phalam Ãhatvà ito Ãdà kamaï¬aluæ
                    nadiæ gato udahÃro, ma¤¤e na dÆram Ãgato ti. || Ja_XXII:341 ||>@

     Ta. nÃtibrahà ti nÃtidÅgho nÃtirasso, sunaggavellità ti sunasaækhÃtÃya maæsakoÂÂhanapotthaniyà aggaæ viya vinatÃ, kamaï¬alun ti ghaÂaæ, na dÆramÃgato ti na dÆram Ãgato idÃni na dÆraæ ito ÃsannaÂÂhÃnaæ Ãgato bhavissatÅti ma¤¤ÃmÅti a.
     Taæ sutvà rÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.3(=540).52: Ahan taæ avadhiæ SÃmaæ yo tuyhaæ paricÃrako
                    yaæ kumÃraæ pavedetha SÃmaæ kalyÃïadassanaæ. || Ja_XXII:342 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).53: DÅgh' assa kesà asità atho sunaggavellitÃ,
                    tesu lohitalittesu seti SÃmo mayà hato ti. || Ja_XXII:343 ||>@

     Ta. avadhin ti migassa khittena sarena vijjhitvà mÃresiæ, pavedethà 'ti kathetha, setÅti Mi-nadÅtÅre vÃÊikapuline seti.
     Paï¬itassa pana avidÆre yeva PÃrikÃya païïasÃlà hoti, sà tattha nisinnà ra¤¤o vacanaæ sutvà taæ pavattiæ ¤ÃtukÃmà hutvà nikkhamitvà rajjusa¤¤Ãya


#<[page 087]>#
%<                          3. SÃmajÃtaka. (540.)                   87>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  D-paï¬itassa santikaæ gantvà Ãha:

  @<Ja_XXII.3(=540).54: Kena DukÆla mantesi hato SÃmo ti vÃdinÃ,
                    hato SÃmo ti sutvÃna hadayaæ me pavedhati. || Ja_XXII:344 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).55: Assatthasseva taruïaæ pavÃlaæ mÃluteritaæ
                    hato SÃmo ti sutvÃna hadayam me pavedhatÅti. || Ja_XXII:345 ||>@

     Ta. vÃdinà ti mayà SÃmo hato ti vadantena, pavÃlan ti pallavaæ, mÃluteritan ti vÃtena pahaÂaæ.
     Atha naæ paï¬ito ovÃdaæ dento Ãha:

  @<Ja_XXII.3(=540).56: PÃrike KÃsirÃjÃyaæ so SÃmaæ Migasammate
                    kodhasà usunà vijjhi, tassa mà pÃpam icchimhà 'ti. || Ja_XXII:346 ||>@

     Ta. Migasammate ti M-tanadÅtÅre, kodhasà ti mige uppannena kodhena, mà -- mhà 'ti tassa mayaæ ubho pi pÃpaæ mà icchimhÃ.
     PÃrÅ Ãha:

  @<Ja_XXII.3(=540).57: Kicchà laddho piyo putto yo andhe abharŠvane
                    taæ ekaputtaæ ghÃtimhi kathaæ cittaæ na kopaye ti. || Ja_XXII:347 ||>@

     Ta. ghÃtimhÅti ghÃtake.
     D-paï¬ito Ãha:

  @<Ja_XXII.3(=540).58: Kicchà laddho piyo putto yo andhe abharŠvane
                    taæ ekaputtaæ ghÃtimhi akkodhaæ Ãhu paï¬ità ti. || Ja_XXII:348 ||>@

     Ta. akkodhan ti kodho nÃma nirayasaævattaniko, tasmà taæ akatvà puttaghÃtikamhi pi akkodho yeva kattabbo ti paï¬ità Ãhu.
     Evaæ vatvà ubho pi te hatthehi ure patipiæsantà M-assa guïe vaïïetvà bhusaæ parideviæsu. Atha ne rÃjà samassÃsento Ã.:

  @<Ja_XXII.3(=540).59: MÃ bÃlhaæ paridevetha hato SÃmo ti vÃdinÃ,
                    ahaæ kammakaro hutvà bharissÃmi brahÃvane. || Ja_XXII:349 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).60: Issatthe c' asmi kusalo daÊhadhammo ti vissuto,
                    ahaæ kammakaro hutvà bharissÃmi brahÃvane. || Ja_XXII:350 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).61: MigÃnaæ vighÃsam anvesaæ vanamÆlaphalÃni ca
                    ahaæ kammakaro hutvà bharissÃmi brahÃvane ti. || Ja_XXII:351 ||>@


#<[page 088]>#
%<88                            XXII. MahÃnipÃta.>%
     Ta. vÃdinà ti tumhe hato SÃmo ti vadantena mayà saddhiæ, tayà no evaæ guïasampanno putto mÃrito idÃni ko amhe bharissatÅti ÃdÅni vatvà mà bÃÊhaæ paridevetha ahaæ tumhÃkaæ kammakaro hutvà SÃmo viya tumhe bharissÃmÅti evaæ rÃjà tumhe mà cintayittha na mayaæ rajjena attho ahaæ vo yÃvajÅvaæ bharissÃmÅti te assÃsesi.
     Te tena saddhiæ sallapantà Ãhaæsu:

  @<Ja_XXII.3(=540).62: N' eso dhammo mahÃrÃja, n' etaæ amhesu kappati,
                    rÃjà tvam asi amhÃkaæ, pÃde vandÃma te mayan ti. || Ja_XXII:352 ||>@

     Ta. dhammo ti sabhÃvo kÃraïaæ vÃ, kappatÅti evaæ tava kammakaraïaæ amhesu na kappati na sobhati, pÃde -- mayan ti idaæ pana te pabbajjaliÇge ÂhitÃpi puttasokassa mahantattÃya c' eva nihatamÃnatÃya ca vadiæsu, ra¤¤o vissÃsaæ uppÃdetum pi evam ÃhaæsÆ 'ti vadanti.
     Taæ sutvà rÃjà ativiya tussitvà "aho acchariyaæ, evaæ dosakÃrake nÃma mayi {pharusavacanamattam} pi n' atthi, paggaïhanti yeva man" ti cintetvà g. Ã.:

  @<Ja_XXII.3(=540).63: Dhammaæ nesÃdà bhaïatha, kato apacitÅ tayÃ,
                    pità tvam asi asmÃkaæ, mÃtà tvam asi PÃrike ti. || Ja_XXII:353 ||>@

     Ta. tayà ti ekekaæ vadanto evam Ã., pità ti D-paï¬ita ajja paÂÂhÃya tvaæ mayhaæ pituÂÂhÃne tiÂÂha, amma PÃrike tvam pi mÃtiÂÂhÃne tiÂÂha, ahaæ pana vo puttassa SÃmassa ÂhÃne pÃdadhovanÃdÅni sabbakiccÃni karissÃmi, maæ rÃjà ti asallakkhetvà SÃmo ti sallakkhethà 'ti.
     Te a¤jalim paggayha "mahÃrÃja tayà amhÃkaæ kammakÃrakakiccaæ n' atthi, {yaÂÂhikoÂiyaæ} pana no gahetvà tattha netvà SÃmaæ dassehÅti" yÃcantà gÃthadvayam Ãhaæsu:

  @<Ja_XXII.3(=540).64: Namo te KÃsirÃj' atthu, namo te KÃsivaddhana,
                    a¤jalin te paggaïhÃma yÃva SÃm' ÃnupÃpaya. || Ja_XXII:354 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).65: Tassa pÃde pavaÂÂantà mukha¤ ca bhujadassanaæ
                    saæsumbhamÃnà attÃnaæ kÃlam ÃgamayÃmase ti. || Ja_XXII:355 ||>@

     Ta. SÃmÃnupÃpayà 'ti yÃva SÃmo yattha tattha amhe anupÃpaya, bhujadassanan ti kalyÃïadassanaæ abhirÆpaæ,


#<[page 089]>#
%<                           3. SÃmajÃtaka. (540).                  89>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  saæsumbhamÃnà ti vaÂÂentÃ, kÃlamÃgamayÃmase ti kÃlakiriyaæ ÃgamessÃma.
     Tesaæ evaæ kathentÃnaæ yeva Suriyo atthaæ gato. Atha rÃjà "sac' Ãhaæ idÃn' eva ime tattha nessÃmi taæ disvà va nesaæ hadayaæ phalissati, iti tiïïam pi etesaæ matakÃle ahaæ niraye nipanno yeva nÃma, tasmà ne tattha gantuæ na dassÃmÅti" cintetvà catasso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXII.3(=540).66: BrahÃvÃÊamigÃkiïïaæ ÃkÃsantaæ padissati
                    yattha SÃmo hato seti Cando va patito chamÃ. || Ja_XXII:356 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).67: BrahÃvÃÊamigÃkiïïaæ ÃkÃsantaæ padissati
                    yattha SÃmo hato seti Suriyo va patito chamÃ. || Ja_XXII:357 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).68: BrahÃvÃÊamigÃkiïïaæ ÃkÃsantaæ padissati
                    yattha SÃmo hato seti paæsunà patikuïÂhito. || Ja_XXII:358 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).69: BrahÃvÃÊamigÃkiïïaæ ÃkÃsantaæ padissati
                    yattha SÃmo hato seti idh' eva vasath' assame it. || Ja_XXII:359 ||>@

     Ta. brahà ti accuggataæ, ÃkÃsantan ti evaæ taæ vanaæ ÃkÃsassa anto viya hutvà padissati, athavà ÃkÃsantan ti ÃkÃsasamÃnaæ pakÃsamÃnan ti a., chamà ti chamÃya paÂhaviyan ti a., chaman ti pi pÃÂho, paÂhaviæ patitaæ viyà 'ti a., paæsunà -- to ti parikiïïo paliveÂhito.
     Atha ne attano vÃÊÃdÅnaæ nissÃya bhayamabhÃvaæ dassetuæ g. Ãhaæsu:

  @<Ja_XXII.3(=540).70: Yadi tattha sahassÃni satÃni nahutÃni ca
                    n' ev' amhÃkaæ bhayaæ koci vane vÃÊesu vijjatÅti. || Ja_XXII:360 ||>@

     Ta. kocÅti imasmiæ vane katthaci ekapadese pi amhÃkaæ vÃÊesu bhayaæ nÃma n' atthi.
     RÃjà te paÂibÃhituæ asakkonto hatthesu gahetvà tattha nesi.
     Taæ atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.3(=540).71: Tato andhÃnam ÃdÃya KÃsirÃjà brahÃvane
                    hatthe gahetvà pakkÃmi yattha SÃmo hato ahÆ 'ti. || Ja_XXII:361 ||>@


#<[page 090]>#
%<90                                 XXII. MahÃnipÃta.>%
     Ta. tato ti tadÃ, andhÃnan ti mÃtÃpitunnaæ, ahÆ 'ti ahosi, yasmiæ ÂhÃne so pi nipanno tattha nesÅti a.
     Netvà ca pana tassa santike Âhapetvà "ayaæ vo putto" ti Ãcikkhi. Ath' assa pità sÅsaæ mÃtà pÃde ÆrÆsu katvà nisÅditvà vilapiæsu.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.3(=540).72: DisvÃna patitaæ SÃmaæ puttakaæ paæsukuï¬itaæ
                    apaviddhaæ brahÃra¤¤e Candaæ va patitaæ chamà || Ja_XXII:362 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).73: DisvÃna patitaæ SÃmaæ puttakaæ paæsukuï¬itaæ
                    apaviddhaæ brahÃra¤¤e Suriyaæ va patitaæ chamà || Ja_XXII:363 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).74: DisvÃna patitaæ SÃmaæ puttakaæ paæsukuï¬itaæ
                    apaviddhaæ brahÃra¤¤e karuïaæ paridevayuæ. || Ja_XXII:364 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).75: DisvÃna patitaæ SÃmaæ puttakaæ paæsukuï¬itaæ
                    bÃhà paggayha pakkanduæ: adhammo kira bho iti. || Ja_XXII:365 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).76: BÃÊhaæ kho si sutto SÃma kalyÃïadassana
                    yo ajj' evaæ gate kÃle na ki¤ci-m-abhibhÃsasi. || Ja_XXII:366 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).77: BÃÊhaæ kho si matto SÃma kalyÃïadassana
                    yo ajj' evaæ gate kÃle na ki¤ci-m-abhibhÃsasi. || Ja_XXII:367 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).78: BÃÊhaæ kho si pamatto SÃma kalyÃïadassana
                    yo ajj' evaæ gate kÃle na ki¤ci-m-abhibhÃsasi. || Ja_XXII:368 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).79: BÃÊhaæ kho si kuddho SÃma kalyÃïadassana
                    yo ajj' evaæ gate kÃle na ki¤ci-m-abhibhÃsasi. || Ja_XXII:369 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).80: BÃÊhaæ kho si ditto SÃma kalyÃïadassana
                    yo ajj' evaæ gate kÃle na ki¤ci-m-abhibhÃsasi. || Ja_XXII:370 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).81: BÃÊhaæ kho si vimano SÃma kalyÃïadassana
                    yo ajj' evaæ gate kÃle na ki¤ci-m-abhibhÃsasi. || Ja_XXII:371 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).82: JaÂaæ vaÊÅnaæ paækagataæ ko dÃni saïÂhapessati,
                    SÃmo ayaæ kÃlakato andhÃnaæ paricÃrako. || Ja_XXII:372 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).83: Ko ve sammajjan' ÃdÃya sammajjissati assamaæ,
                    SÃmo ayaæ kÃlakato andhÃnaæ paricÃrako. || Ja_XXII:373 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).84: Ko dÃni nahÃpayissati sÅten' uïhodakena ca,
                    SÃmo ayaæ kÃlakato andhÃnaæ paricÃrako. || Ja_XXII:374 ||>@


#<[page 091]>#
%<                          3. SÃmajÃtaka. (540.)                   91>%

  @<Ja_XXII.3(=540).85: Ko dÃni bhu¤jayissati vanamÆlaphalÃni ca,
                    SÃmo ayaæ kÃlakato andhÃnaæ paricÃrako ti. || Ja_XXII:375 ||>@

     Ta. apaviddhan ti niratthakaæ cha¬¬itaæ, adhammo kira bho itÅti ayuttaæ kira bho ajja imasmiæ loke vaÂÂati, matto ti khÅïasuraæ pivitvà matto sammatto, ditto ti dappito dhuttako si jÃto ti sabbaæ vilÃpavasena bhaïanti, jaÂan ti tÃta amhÃkaæ jaÂÃmaï¬alaæ, valinaæ paækagatan ti yadà Ãkulaæ malaggahÅtaæ bhavissati tadà naæ idÃni ko saïÂhapessati, sodhetvà ujuæ karissati.
     Ath' assa mÃtà bahuæ vilapitvà ure hatthaæ Âhapetvà santÃpaæ upadhÃrentÅ "puttassa me santÃpo pavattat' eva, visavegena visa¤¤itaæ Ãpanno bhavissati, nibbisabhÃvatthÃya c' assa saccakiriyaæ karissÃmÅti" cintetvà saccakiriyam akÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.3(=540).86: DisvÃna patitaæ SÃmaæ puttakaæ paæsukuïÂhitaæ
                    aÂÂità puttasokena mÃtà saccam abhÃsatha: || Ja_XXII:376 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).87: Yena saccen' ayaæ SÃmo dhammacÃrÅ pure ahu
                    etena saccavajjena visaæ SÃmassa ha¤¤atu. || Ja_XXII:377 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).88: Yena saccen' ayaæ SÃmo brahmacÃrÅ pure ahu
                    etena saccavajjena visaæ SÃmassa ha¤¤atu. || Ja_XXII:378 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).89: Yena saccen' ayaæ SÃmo saccavÃdÅ pure ahu
                    etena saccavajjena visaæ SÃmassa ha¤¤atu. || Ja_XXII:379 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).90: Yena saccen' ayaæ SÃmo mÃtÃpettibharo ahu
                    etena saccavajjena visaæ SÃmassa ha¤¤atu. || Ja_XXII:380 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).91: Yena saccen' ayaæ SÃmo kule jeÂÂhÃpacÃyiko
                    etena saccavajjena visaæ SÃmassa ha¤¤atu. || Ja_XXII:381 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).92: Yena saccen' ayaæ SÃmo pÃïà piyataro mama
                    etena saccavajjena visaæ SÃmassa ha¤¤atu. || Ja_XXII:382 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).93: Yaæ ki¤c' atthi kataæ pu¤¤aæ mayha¤ c' eva pitu-cca te
                    sabbena tena kusalena visaæ SÃmassa ha¤¤atÆ 'ti. || Ja_XXII:383 ||>@

     Ta. yena saccenà 'ti yena bhÆtena sabhÃvena, dhammacÃrÅti kusalapathadhammacÃrÅ, saccavÃdÅti hassakena pi musà avutto, mÃtÃpettibharo ti analaso hutvà rattindivaæ m-ro bhari,


#<[page 092]>#
%<92                            XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  jeÂÂhà -- ti jeÂÂhÃnaæ mÃtÃpitunnaæ sakkÃrakÃrako.
     Evaæ mÃtarà sattahi gÃthÃhi saccakiriyÃya katÃya SÃmo parivattitvà nipajji. Ath' assa pità "jÅvati me putto, aham pi 'ssa saccakiriyaæ karissÃmÅti" tath' eva s-yaæ kari.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.3(=540).94: DisvÃna patitaæ SÃmaæ puttakaæ paæsukuïÂhitaæ
                    aÂÂito puttasokena pità saccam abhÃsatha: || Ja_XXII:384 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).95: Yena saccen' ayaæ SÃmo dhammacÃrÅ pure ahu
                    etena saccavajjena visaæ SÃmassa ha¤¤atu. || Ja_XXII:385 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).96-100:  = 88-92 || [above] ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).101: Yaæ ki¤c' atthi kataæ pu¤¤aæ mayha¤ ca mÃtuyà ca te
                    sabbena tena kusalena visaæ SÃmassa ha¤¤atÆ 'ti. || Ja_XXII:386 ||>@

     Tasmiæ s-yaæ karonte M. parivattitvà itarena passena nipajji. Ath' assa s-yaæ sà devatà akÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.3(=540).102: Sà devatà antarahità pabbate GandhamÃdane
                    SÃmassa anukampÃya imaæ saccam abhÃsatha: || Ja_XXII:387 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).103: Pabbaty-Ãhaæ GandhamÃdane cirarattanivÃsinÅ,
                    na me piyataro koci a¤¤o SÃmà na vijjati,
                    etena saccavajjena visaæ SÃmassa ha¤¤atu. || Ja_XXII:388 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).104: Sabbe vanà gandhamayà pabbate GandhamÃdane,
                    etena saccavajjena visaæ SÃmassa ha¤¤atu. || Ja_XXII:389 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).105: Tesaæ lÃlappamÃnÃnaæ bahuæ kÃru¤¤asaæhitaæ
                    khippaæ SÃmo samuÂÂhÃsi yuvà kalyÃïadassano ti. || Ja_XXII:390 ||>@

     Ta. pabbatyÃhan ti pabbate ahaæ, vanà gandhamayà ti rukkhà gandhamayÃ, na hi tattha agandho nÃma koci rukkho atthi, tesan ti bhi.
tesaæ ubhinnaæ lÃlappamÃnÃnaæ yeva devatÃya saccakiriyÃya pariyosÃne khippaæ SÃmo uÂÂhahi, padumapattato udakaæ viy' assa vinivaÂÂetvà {ÃbÃdho} vigato, idha nu ko viddho ettha nu kho ti viddhaÂÂhÃnaæ na pa¤¤Ãyi.
     Iti MahÃsattassa nÅrogatà mÃtÃpitunnaæ cakkhupaÂilÃbho aruïuggamanà devatÃnubhÃvena tesaæ catunnaæ pi assame pÃkaÂabhÃvo cà 'ti sabbaæ ekakkhaïe ahosi.


#<[page 093]>#
%<                          3. SÃmajÃtaka. (540.)                   93>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  M-ro "cakkhu¤ ca no laddhaæ, SÃmo ca arogo jÃto" ti atirekataraæ tussiæsu.
Atha ne SÃmo paï¬ito gÃthà ajjhabhÃsi:

  @<Ja_XXII.3(=540).106: SÃmo 'ham asmi, bhaddaæ vo, sotthin' amhi samuÂÂhito,
                    mà bÃÊhaæ paridevetha, ma¤junÃbhivadetha man ti. || Ja_XXII:391 ||>@

     Atha rÃjÃnaæ disvà paÂisanthÃraæ karonto Ãha:

  @<Ja_XXII.3(=540).107: SvÃgatan te mahÃrÃja atho te {adurÃgataæ}, (V 323|29)
                    issaro si anuppatto, yaæ idh' atthi pavedaya: || Ja_XXII:392 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).108: Tiï¬ukÃni piyÃlÃni madhuke kÃsumÃriyo (= 85|26)
                    phalÃni khuddakappÃni bhu¤ja rÃja varaæ varaæ. || Ja_XXII:393 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).109: Atthi me pÃnÅyaæ sÅtaæ Ãbhataæ girigabbharÃ
                    tato piva mahÃrÃja sace tvaæ {abhikaækhasÅti}. || Ja_XXII:394 ||>@

     RÃjà tam pi acchariyaæ disvà Ãha:

  @<Ja_XXII.3(=540).110: SammuyhÃmi pamuyhÃmi, sabbà muyhanti medisÃ,
                    petaæ taæ SÃma addakkhiæ, ko nu tvaæ SÃma jÅvasÅti. || Ja_XXII:395 ||>@

     Ta. petan ti SÃma, ahaæ taæ matakaæ addasaæ, ko nu tvan ti kathan nu tvaæ jÅvitaæ paÂilabhÅti pucchati.
     SÃmo "ayaæ rÃjà maæ mato ti sallakkhesi, amatabhÃvam assa pakÃsessÃmÅti" Ã.:

  @<Ja_XXII.3(=540).111: Api jÅvaæ mahÃrÃja purisaæ gÃÊhavedanaæ
                    upanÅtamanasakappaæ jÅvantaæ ma¤¤ate mataæ. || Ja_XXII:396 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).112: Api jÅvaæ maharÃja purisaæ gÃÊhavedanaæ
                    taæ nirodhagataæ santaæ jÅvantaæ ma¤¤ate matan ti. || Ja_XXII:397 ||>@

     Ta. api jÅvan ti jÅvamÃnampi, upanÅtamanasakappan ti bhavaÇgaæ otiïïacittÃcÃraæ, jÅvan ti jÅvamÃnam eva mato ti ma¤¤ati, nirodhagatan ti assÃsapassÃsanirodhaæ pattaæ.
     Evaæ "loko maæ jÅvantam eva mataæ ma¤¤atÅti" vatvà rÃjÃnaæ atthe yojetukÃmo dh. desento puna dve gÃthà abhÃsi:


#<[page 094]>#
%<94                            XXII. MahÃnipÃto.>%

  @<Ja_XXII.3(=540).113: Yo mÃtaraæ pitaraæ và macco dhammena posati
                    devÃpi naæ tikicchanti mÃtÃpettibharaæ janaæ. || Ja_XXII:398 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).114: Yo mÃtaraæ pitaraæ và macco dhammena posati
                    idh' eva naæ pasaæsanti, pecca sagge ca modatÅti. || Ja_XXII:399 ||>@

     Taæ sutvà rÃjà "acchariyaæ vata bho, mÃtÃpettibharassa kira uppannarogaæ devatÃpi tikicchanti, ativiya ayaæ SÃmo sobhatÅti" a¤jalim paggayha Ã.:

  @<Ja_XXII.3(=540).115: Esa bhiyyo pamuyhÃmi, sabbà muyhanti medisÃ,
                    saraïaæ taæ SÃma gacchÃmi,
                    tva¤ ca me saraïaæ bhavà 'ti. || Ja_XXII:400 ||>@

     Ta. bhiyyo ti yasmà tÃdise parisuddhasÅlaguïasampanne aparajjhiæ tasmà atirekataraæ muyhÃmi, tva¤ca -- bhavà 'ti saraïaæ gacchantassa me tvaæ s. bhava patiÂÂhà hohi devalokagÃminaæ maæ karohÅti.
     Atha naæ M. "sace mahÃrÃja devalokaæ gantukÃmo mahantaæ dibbasampattiæ paribhu¤jitukÃmo imÃsu dasasu dhammacariyÃsu vattassÆ" 'ti {dasadhammacariyagÃthÃ} kathesi:

  @<Ja_XXII.3(=540).116: Dhammaæ cara mahÃrÃja mÃtÃpitusu khattiya, (V. p. 123.)
                    idha dhammaæ caritvÃna rÃja saggaæ gamissasi. || Ja_XXII:401 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).117: Dhammaæ cara mahÃrÃja
                    puttadÃresu khattiya, (Sen. MahÃv. I p. 281)
                    idha dhammaæ caritvÃna rÃja saggaæ gamissasi. || Ja_XXII:402 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).118: Dhammaæ cara mahÃrÃja mittÃmaccesu khattiya etc. || Ja_XXII:403 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).119: Dhammaæ cara mahÃrÃja vÃhanesu balesu ca etc. || Ja_XXII:404 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).120: Dhammaæ cara mahÃrÃja gÃmesu nigamesu ca etc. || Ja_XXII:405 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).121: Dhammaæ cara mahÃrÃja raÂÂhe janapadesu ca etc. || Ja_XXII:406 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).122: Dhammaæ cara mahÃrÃja samaïabrÃhmaïesu ca etc. || Ja_XXII:407 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).123: Dhammaæ cara mahÃrÃja migapakkhisu khattiya etc. || Ja_XXII:408 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).124: Dhammaæ cara {mahÃrÃja,} {dhammo} ciïïo sukhÃvaho etc. || Ja_XXII:409 ||>@

  @<Ja_XXII.3(=540).125: Dhammaæ cara mahÃrÃja saindadevà sabrahmakÃ
                    suciïïena divaæ pattÃ, mà dhammaæ rÃja pamÃdo ti. || Ja_XXII:410 ||>@

     TÃsaæ attho TesakuïajÃtake vitthÃrito va.


#<[page 095]>#
%<                            3. SÃmajÃtaka. (540.)                      95>%
     Evaæ M. tassa dasarÃjadhamme desetvà uttarim pi ovaditvà pa¤casÅlÃni adÃsi. So tassa ovÃdaæ sirasà sampaticchitvà vanditvà BÃrÃïasiæ gantvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà sapariso saggaparÃyano ahosi. B. pi saddhiæ mÃtÃpitÆhi abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà BrahmalokÆpago ahosi.
     S. imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà "bhikkhave mÃtÃpitunnaæ posanan nÃma paï¬itÃnaæ esa vaæso" ti vatvà saccÃni pakÃsetvà j. s.
(SaccapariyosÃne so bhikkhu sotÃpattiphalaæ pÃpuïi): "Tadà rÃjà ùnando ahosi, devadhÅtà UppalavaïïÃ, Sakko Anuruddho, pità Kassapo, mÃtà BhaddakÃpilÃnÅ, SuvaïïasÃmapaï¬ito aham evÃ" 'ti.
SÃmajÃtakaæ.

                      $<4. NimijÃtaka.>$
     Accheraæ vata lokasmin ti. Idaæ S. Mithilaæ upanissÃya MakhÃdevambavane v. sitapÃtukammaæ Ãrabbha kathesi. Ekadivasaæ hi S. sÃyaïhasamaye sambahulehi bhikkhÆhi saddhiæ tasmiæ ambavane cÃrikaæ caramÃno ekaæ ramaïÅyaæ bhÆmippadesaæ disvà attano pubbacariyaæ kathetukÃmo sitaæ pÃtukatvà Ãyasmatà ùnandattherena {sitakÃraïaæ} puÂÂho "ùnanda ayaæ bhÆmippadeso pubbe mayà MakhÃdevarÃjakÃle jhÃnakÅÊaæ kÅÊantena ajjhÃvutthapubbo" ti vatvà tena yÃcito pa¤¤attÃsane nisÅditvà a. Ã.:
     A. VideharaÂÂhe Mithilanagare MakhÃdevo nÃma rÃjà ahosi, so cÃturÃsÅtivassasahassÃni kumÃrakÅÊaæ kÅÊi, caturÃsÅtivassasahassÃni uparajjaæ kÃresi, caturÃsÅtivassasahassÃni r. kÃrento "yadà me samma kappaka sirasmiæ phalitÃni passeyyÃsi tadà me ÃroceyyÃsÅti" vatvà aparabhÃge kappakena phalitÃni disvà Ãrocite saï¬Ãsena uddharÃpetvà hatthe patiÂÂhÃpetvà phalitaæ oloketvà Ãgantvà nalÃÂe laggaæ viya maraïaæ passamÃno


#<[page 096]>#
%<96                            XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "idÃni me pabbajituæ kÃlo" ti kappakassa gÃmavaraæ datvà jeÂÂhaputtaæ pakkosÃpetvà "tÃta r. paÂiccha, ahaæ pabbajissÃmÅti" vatvà "kiækÃraïà devÃ" 'ti vutte
          "uttamaÇgarÆhà mayhaæ ime jÃtà vayoharÃ
          pÃtubhÆtà devadÆtÃ, pabbajjÃsamayo maman" ti
vatvà taæ rajje abhisi¤citvà "tvam pi evam evaæ paÂipajjeyyÃsÅti" vatvà ovaditvà nagarà nikkhamma bhikkhupabbajjÃya pabbajitvà caturÃsÅtivassasahassÃni cattÃro BrahmavihÃre bhÃvetvà Brahmaloke nibbatto. Putto pi 'ssa eten' upÃyena pabbajitvà Brahmaloka-parÃyano ahosi, tathà tassa putto ti, evaæ dvÅhi ÆnÃni caturÃsÅtikhattiyasahassÃni sÅse phalitaæ disvà va imasmiæ ambavane pabbajitvà cattÃro BrahmavihÃre bhÃvetvà Brahmaloke nibbattÃ. Tesaæ sabbapaÂhamaæ nibbatto MakhÃdevarÃjà Brahmaloke Âhito attano vaæsaæ olokento dvÅhi {ÆnÃni} caturÃsÅtikhattiyasahassÃni pabbajitÃni disvà tuÂÂhamÃnaso hutvà "ito nu kho paraæ pavattissati na-ppavattissatÅti" olokento appavattanabhÃvaæ ¤atvà "mama vaæsaæ aham eva ghaÂessÃmÅti" tato cavitvà Mithilanagare ra¤¤o aggamahesiyà kucchimhi paÂisandhiæ gaïhi. Tassa nÃmagahaïadivase nemittakà lakkhaïÃni oloketvà "mahÃrÃja ayaæ kumÃro tumhÃkaæ vaæsaæ ghaÂento uppanno, tumhÃkaæ vaæso hi pabbajjanavaæso imassa parato na gamissatÅti" vadiæsu. Taæ sutvà rÃjà "ayaæ rathacakkanemi viya mama vaæsaæ ghaÂento jÃto" ti NemikumÃro ti 'ssa nÃmaæ akÃsi. So daharakÃlato paÂÂhÃya dÃne sÅle uposathakamme ca abhirato ahosi. Ath' assa pità purimanayen' eva phalitaæ disvà kappakassa gÃmavaraæ datvà puttassa r. niyyÃdetvà ambavane pabbajitvà Brahmaloka-parÃyano ahosi. NimirÃjà dÃnajjhÃsayatÃya catÆsu nagaradvÃresu nagaramajjhe cà 'ti pa¤cadÃnasÃlÃyo kÃretvà mahÃdÃnaæ pavattesi,


#<[page 097]>#
%<                          4. NimijÃtaka. (541.)                   97>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ekekÃya dÃnasÃlÃya satasahassaæ katvà devasikaæ pa¤ca pa¤ca kahÃpaïasatasahassÃni pariccaji, niccaæ pa¤casÅlÃni ca rakkhi, pakkhadivasesu uposathaæ samÃdayi, mahÃjanam pi dÃnÃdÅsu pu¤¤esu samÃdapesi, saggamaggaæ Ãcikkhitvà nirayabhayena tajjetvà dh. d. Tassa ovÃde Âhità dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà cutà cutà devaloke nibbattanti, devaloko paripÆri, nirayo tuccho viya ahosi. Tadà TÃvatiæsabhavane devasaæghà SudhammÃya devasabhÃya sannipatità "aho amhÃkaæ Ãcariyo NimirÃjÃ, naæ nissÃya mayaæ imaæ Buddha¤ÃïenÃpi aparicchindiyaæ dibbasampattiæ anubhomÃ" 'ti vatvà M-assa guïe vaïïayiæsu. Manussaloke pi 'ssa mahÃsamuddapiÂÂhe Ãsittatelaæ viya guïakathà patthari.
     S. tam atthaæ ÃvibhÆtaæ katvà bhikkhusaæghassa kathento Ãha:

  @<Ja_XXII.4(=541).1: Accheraæ vata lokasmiæ uppajjanti vicakkhaïÃ
                    yadà ahÆ NimÅrÃjà paï¬ito kusalatthiko. || Ja_XXII:411 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).2: RÃjà sabba-VidehÃnaæ adà dÃnaæ arindamo,
                    tassa taæ dadato dÃnaæ saækappo udapajjatha:
                    dÃnaæ và brahmacariyaæ và katamaæ su mahapphalan ti. || Ja_XXII:412 ||>@

     Ta. yadà ahÆ ti bhi. paï¬ito attano ca paresaæ ca kusalatthiko NimirÃjà ahosi tadà devamanussÃnaæ accheraæ vata no evarÆpÃpi nÃma anuppanne Buddha¤Ãïe mahÃjanassa Buddhakiccaæ sÃdhayamÃnà lokasmiæ vicakkhaïà uppajjantÅti evaæ tassa guïakathaæ kathesun ti a., yathà ahÆ ti pi pÃÂho, tass' attho: yathà ahu NimirÃjà paï¬ito kusalatthiko yeva tathÃrÆpà mahÃjanassa Buddhakiccaæ sÃdhayamÃnà uppajjanti vicakkhaïà ti yaæ tesaæ uppannaæ taæ accheraæ vata lokasmin ti, iti S. sayam eva acchariyajÃto evam Ãha, sabbavidehÃnan ti sabbesaæ VidehavÃsÅnaæ, katamaæ sÆ 'ti etesu dvÅsu kataman nu, so kira pannarasuposathiko omuttasabbÃbharaïe sirisayanapiÂÂhe nipanno dve yÃme niddaæ okkamitvà pacchimayÃme pabuddho pallaækaæ Ãbhujitvà aham pi mahÃjanassa aparimÃïaæ dÃnam pi demi sÅlam pi rakkhÃmi dÃnassa nu kho phalaæ mahantaæ udÃhu brahmacariyavÃsassà ti cintetvà attano kaækhaæ chindituæ nÃsakkhi.
     Tasmiæ khaïe Sakkabhavanaæ uïhÃkÃraæ dassesi, Sakko tassa kÃraïaæ Ãvajjanto taæ tathà vitakkentaæ disvà "kaæ, kham assa chindissÃmÅti"


#<[page 098]>#
%<98                            XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ekako va sÅghaæ Ãgantvà sakalanivesanaæ ekobhÃsaæ katvà sirigabbhaæ pavisitvà obhÃsaæ pharitvà ÃkÃse Âhatvà tena puÂÂho vyÃkÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento S. Ãha:

  @<Ja_XXII.4(=541).3: Tassa saækappam a¤¤Ãya Maghavà devaku¤jaro
                    sahassanetto pÃtur ahu vaïïena nihanaæ tamaæ. || Ja_XXII:413 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).4: SalomahaÂÂho manujindo VÃsavaæ avacà Nimi:
                    devatà nu si gandhabbo Ãdu Sakko purindado,
                    na ca me tÃdiso vaïïo diÂÂho và yadivà suto. || Ja_XXII:414 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).5: SalomahaÂÂhaæ ¤atvÃna VÃsavo avacà Nimiæ:
                    Sakko 'ham asmi devindo, Ãgato 'smi tav' antike,
                    alomahaÂÂho manujinda puccha pa¤haæ yad icchasi. || Ja_XXII:415 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).6: So ca tena katokÃso VÃsavaæ avacà Nimi:
                    pucchÃmi taæ mahÃbÃhu sabbabhÆtÃnam issara:
                    dÃnaæ và brahmacariyaæ và katamaæ su mahapphalaæ. || Ja_XXII:416 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).7: So puÂÂho naradevena VÃsavo avacà Nimiæ,
                    vipÃkaæ brahmacariyassa jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:417 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).8: HÅnena brahmacariyena khattiye upapajjati
                    majjhimena ca devattaæ uttamena visujjhati. || Ja_XXII:418 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).9: Na h' ete sulabhà kÃyà yÃcayogena kenaci
                    ye kÃye upapajjanti anÃgÃrà tapassino ti. || Ja_XXII:419 ||>@

     Ta. salomahaÂÂho ti bhi. so NimirÃjà obhÃsaæ disvà ÃkÃsaæ olokento taæ dibbÃbharaïapatimaï¬itaæ disvà bhayena haÂÂhalomahaæso hutvà devatà nu sÅti pucchi, alomahaÂÂho ti nibbhayo ahaÂÂhalomo hutvà puccha mahÃrÃjà 'ti (add: vutte?), VÃsavaæ avacà ti tuÂÂhamÃnaso hutvà avoca, jÃnaæ -- ti bhi. so Sakko atÅtabhave attanà paccakkhaæ diÂÂhapubbaæ brahmacariyassa vipÃkaæ jÃnanto tassa ajÃnato akkhÃsi, hÅnenà 'ti Ãdisu puthutitthÃyatane methunaviratimattaæ sÅlaæ hÅnaæ nÃma, tena khattiyakule upapajjati, jhÃnassa upacÃramattaæ majjhimaæ nÃma, tena devattaæ upapajjati, aÂÂhasamÃpattinibbattanaæ pana uttamaæ nÃma, tena Brahmaloke upapajjati, taæ bÃhirakà nibbÃnan ti kathenti, tenÃha visujjhatÅti, imasmiæ pana sÃsane parisuddhasÅlassa bhikkhuno a¤¤ataraæ devanikÃyaæ patthentassa brahmacariyacetanà hÅnatÃya hÅnaæ nÃma, tena yathÃpatthite devaloke nibbattati, parisuddhasÅlassa pana aÂÂhasamÃpattinibbattanaæ majjhimaæ nÃma, tena Brahmaloke nibbattati,


#<[page 099]>#
%<                          4. NimijÃtaka. (541.)                   99>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  parisuddhasÅlassa vipassanaæ va¬¬hetvà arahattapatti uttamaæ nÃma, tena visujjhati, iti Sakko mahÃrÃja dÃnato sataguïena sahassaguïena brahmacariyavÃso va mahapphalo ti vaïïesi, kÃyà ti brahmaghaÂÃ, yÃcayogenà 'ti yÃcanayuttakena yÃcayogena và ya¤¤ayuttakena và ti ubhayathÃpi dÃyakass' ev' etaæ nÃma, tapassino ti tapanissitakÃ.
     ImÃya pi gÃthÃya brahmacariyavÃsass' eva mahapphalabhÃvaæ dÅpetvà idÃni ye atÅte mahÃdÃnaæ datvà kÃmÃvacaram pi atikkamituæ nÃsakkhiæsu te rÃjÃno dassento Ã.:

  @<Ja_XXII.4(=541).10: DudÅpo SÃgaro Selo Mucalindo BhagÅraso
                    UsÅnaro AÂÂhako ca Assako ca Puthujjano. || Ja_XXII:420 ||>@


  @<Ja_XXII.4(=541).11: Ete c' a¤¤e ca rÃjÃno khattiyà brÃhmaïà bahÆ
                    puthuya¤¤aæ yajitvÃna Petan te nÃtivattisun ti. || Ja_XXII:421 ||>@

     T. a.: mahÃrÃja pubbe BÃrÃïasiyaæ DudÅpo nÃma rÃjà mahÃdÃnaæ datvà maraïacakkena chinno kÃmÃvacarake yeva nibbatti tathà SÃgarÃdayo aÂÂhà 'ti ete ca pana a¤¤e ca bahurÃjÃno c' eva khattiyabrÃhmaïà ca puthuya¤¤aæ yajitvÃna anekappakÃraæ dÃnaæ datvà kÃmÃvacarabhÆmisaækhÃtaæ Petaæ te nÃtivattiæsu, kÃmÃvacaradevatà hi rÆpÃdino kilesavatthussa kÃraïà paraæ paccÃsiæsanato kapaïatÃya petà ti vuccanti, vuttam pi c' etaæ:
          ye adutÅyà na ramanti ekikÃ
          vivekajaæ ye na labhanti pÅtiæ
          ki¤cÃpi te indasamÃnabhogÃ
          te ve parÃdhÅnasukhÃvarÃkà ti.
     Evam pi dÃnaphalato brahmacariyaphalass' eva mahantabhÃvaæ dassetvà idÃni brahmacariyavÃsena Petabhavanaæ atikkamitvà Brahmaloke nibbattatÃpase dassento Ã.:

  @<Ja_XXII.4(=541).12: Addhà ime avattiæsu anÃgÃrà tapassino
                    satt' isayo YÃmahanu SomayÃgo Manojavo. || Ja_XXII:422 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).13: Samuddo MÃgho Bharato [ca] isi KÃlikarakkhiyo
                    AÇgÅraso Kassapo ca Kisavaccho Akitti cà 'ti. || Ja_XXII:423 ||>@

     Ta. avattiæsÆ ti kÃmÃvacaraæ atikkamiæsu, tapassino ti sÅlatapa¤ c' eva samÃpattitapa¤ ca nissitÃ, sattisayo ti YÃmahanuÃdayo satta bhÃtaro va sandhÃyÃha AÇgÅrasÃdÅhi pana catÆhi saddhiæ ekÃdas' ete.


#<[page 100]>#
%<100                                XXII. MahÃnipÃta.>%
     Evan tÃva sutivasen' eva brahmacariyavÃsassa mahapphalataæ vaïïetvà idÃni attanà diÂÂhapubbaæ Ãharanto Ã.:

  @<Ja_XXII.4(=541).14: Uttarena nadÅ SÅdà gambhÅrà duratikkamÃ,
                    naÊaggivaïïà jotanti sadà ka¤canapabbatà || Ja_XXII:424 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).15: ParÆÊhakacchà tagarà rÆÊhakacchà vanà nagÃ,
                    tatrÃsuæ dasasahassà porÃïaisayo pure. || Ja_XXII:425 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).16: Ahaæ seÂÂho 'smi dÃnena saæyamena damena ca
                    anuttaraæ vataæ katvà pakiracÃrÅ samÃhite. || Ja_XXII:426 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).17: JÃtivantaæ ajacca¤ ca aham ujjugataæ naraæ
                    ativelaæ namassissaæ kammabandhÆ hi mÃtiyÃ. || Ja_XXII:427 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).18: Sabbe vaïïà adhammaÂÂhà patanti nirayaæ adho,
                    sabbe vaïïà visujjhanti caritvà dhammam uttaman ti. || Ja_XXII:428 ||>@

     Ta. uttarenà 'ti mahÃrÃja atÅte Uttarahimavante dvinnaæ suvaïïapabbatÃnaæ antarena pavattà SÅdà nÃma nadÅ gambhÅrà nÃvÃhi pi duratikkamà ahosi, kiækÃraïÃ: sà hi atisukhumodakÃ, sukhumattà udakassa antamaso morapi¤jam pi tattha patitaæ na saïÂhÃti sÅditvà heÂÂhÃtalam eva gacchati, ten' ev' assà SÅdà ti nÃmaæ ahosi, te pana tassà tÅresu Ka¤canapabbatà sadà naÊaggivaïïà hutvà jotanti, parÆÊhakacchà tagarà ti tassà pana nadiyà kacchà parÆÊhatagarà ahesuæ tagaragandhasugandhino, rÆÊhakacchà vanà nagà ti ye tattha a¤¤e pi pabbatà tesam pi kacchà rÆÊhavanà ahesuæ, pupphaphaladhararukkhasa¤channà ti a., tatrÃsun ti tasmiæ evaæ ramaïÅye bhÆmibhÃge dasasahassà isayo ahesuæ sabbe pi pa¤cÃbhi¤¤ÃaÂÂhasamÃpattilÃbhino va, tesu bhikkhÃcÃravelÃya keci Uttarakuruæ gacchanti keci mahÃjambupesiæ Ãharanti keci Himavante yeva madhuraphalÃphalÃni Ãharitvà khÃdanti keci JumbudÅpatale taæ taæ nagaraæ gacchanti, eko pi rasataïhÃbhibhÆto n' atthi, jhÃnasukhen' eva vÅtinÃmenti, tadà eko tÃpaso ÃkÃsena BÃrÃïasiæ gantvà supÃruto sunivattho piï¬Ãya caranto purohitassa gehadvÃraæ pÃpuïi, so tassa upasame pasÅditvà antonivesanaæ Ãnetvà bhojetvà katipÃhaæ patijagganto vissÃse uppanne bhante tumhe kuhiæ vasathà 'ti pucchi, asukaÂÂhÃne nÃma Ãvuso ti, kiæ pana tumhe ekako va tattha viharatha udÃhu a¤¤e pi atthÅti, Ãvuso kiæ vadesi tasmiæ padese dasasahassà isayo vasanti sabbe va abhi¤¤ÃsamÃpattilÃbhino ti, so tesaæ guïaæ sutvà pabbajjÃya cintaæ nami, atha naæ bhante mam pi tattha netvà pabbÃjethà 'ti Ã., Ãvuso tvaæ rÃjapuriso na sakkà taæ pabbÃjetun ti, tena hi bhante ajjÃhaæ rÃjÃnaæ ÃpucchissÃmi tumhe sve pi idhÃgacchethà 'ti, so adhivÃsesi, itaro pi bhuttapÃtarÃso rÃjÃnaæ upasaækamitvà icchÃm' ahaæ deva pabbajitun ti Ã.,


#<[page 101]>#
%<                            4. NimijÃtaka. (541.)                     101>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kiækÃraïà Ãcariya pabbajasÅti, kÃmesu dosaæ nekkhammesu Ãnisaæsaæ disvà ti, tena hi pabbajÃhi pabbajito pi maæ dasseyyÃsÅti, so sÃdhÆ 'ti sampaÂicchitvà gehaæ Ãgantvà puttadÃraæ anusÃsetvà sabbaæ sÃpateyyaæ dassetvà attano pabbajitaparikkhÃraæ gahetvà tÃpasassa Ãgamanaæ olokento nisÅdi, tÃpaso pi tath' evÃkÃsenÃgantvà antonagaraæ pavisitvà tassa gehaæ pÃvisi, so taæ sakkaccaæ parivisitvà bhante kataæ mayà kÃtabban ti Ã., so taæ bahinagaraæ netvà hatthe ÃdÃya attano ÃnubhÃvena tattha netvà pabbÃjetvà punadivase taæ tatth' eva katvà bhattaæ Ãharitvà datvà kasiïaparikammaæ Ãcikkhi, so katipÃhass' eva abhi¤¤ÃsamÃpattiyo nibbattetvà sayam eva piï¬Ãya cari, so {aparabhÃge} ahaæ ra¤¤o attÃnaæ dassetuæ pati¤¤aæ adÃsiæ dassessÃm' assa attÃnan ti cintetvà tÃpase vanditvà ÃkÃsena BÃrÃïasiæ gantvà bhikkhaæ caranto rÃjadvÃraæ pÃpuïi, rÃjà taæ disvà sa¤jÃnitvà antonivesanaæ pavesetvà sakkÃraæ katvà bhante kuhiæ vasathà 'ti pucchi, Uttarahimavantapasse Ka¤canapabbatantarena pavattÃya SÅdÃnadiyà tÅre mahÃrÃjà 'ti, kiæ ekako va udÃhu a¤¤e pi tattha atthÅti, kiæ vadesi mahÃrÃja dasasahassà isayo sabbe abhi¤¤ÃsamÃpattilÃbhino{} tattha vasantÅti, rÃjà tesaæ guïaæ sutvà sabbesaæ bhikkhaæ dÃtukÃmo ahosi, atha nam Ãha: bhante ahaæ tesaæ isÅnaæ dÃnaæ dÃtukÃmo ahosiæ kiæ karomÅti, mahÃrÃja te isayo jivhÃvi¤¤eyyarase agiddhà na sakkà idhÃnetun ti, bhante tumhe nissÃya te bhojessÃmi upÃyam me Ãcikkhathà 'ti, tena hi mahÃrÃja sace pi nesaæ dÃnaæ dÃtukÃmo ito nikkhamitvà SÅdÃnadÅtÅre vasanto tesaæ dÃnaæ dehÅti, so sÃdhÆ 'ti sampaticchitvà sabbupakaraïÃni gÃhÃpetvà caturaÇginiyà senÃya saddhiæ nikkhamitvà attano rajjasÅmaæ sampÃpuïi, atha naæ tÃpaso attano ÃnubhÃvena saddhiæ senÃya SÅdÃnadÅtÅraæ netvà nadÅtÅre khandhÃvÃraæ kÃrÃpetvà ÃkÃsena attano vasanaÂÂhÃnaæ gantvà punadivase paccÃgami, atha naæ rÃjà sakkaccaæ bhojetvà sve bhante dasasahasse isayo ÃdÃya idh' eva Ãgacchathà 'ti Ã., so sÃdhÆ 'ti sampaÂicchitvà gantvà punadivase bhikkhÃcÃravelÃya isÅnaæ Ãrocesi: mÃrisà BÃrÃïasirÃjà tumhÃkaæ {bhikkhaæ} dassÃmÅti Ãgantvà SÅdÃnadÅtÅre nisinno, so vo nimanteti, tassa kirÃnukampÃya khandhÃvÃraæ gantvà bhikkhaæ gaïhathà 'ti, te sÃdhÆ 'ti sampaÂicchitvà ÃkÃsenÃgantvà khandhÃvÃrassÃvidÆre otariæsu, rÃjà paccuggamanaæ katvà kh-vÃraæ pavesetvà pa¤¤attÃsane nisÅdÃpetvà isigaïaæ païÅtenÃhÃrena santappetvà tesaæ iriyÃpathe pasanno svÃtanÃya pi nimantesi, ten' upÃyena dasannaæ tÃpasasahassÃnaæ dasavassasahassÃni dÃnaæ adÃsi, dadanto ca tasmiæ yeva padese nagaraæ mÃpetvà sassakammaæ kÃresi, na kho pana mahÃrÃja tadà so rÃjà a¤¤o ahosi, atha kho ahaæ seÂÂho 'smi dÃnenà 'ti, aham eva hi tadà dÃnena seÂÂho hutvà etaæ mahÃdÃnaæ datvà imaæ petalokaæ atikkamitvà Brahmaloke nibbattituæ nÃsakkhiæ, mayà dinnaæ pana dÃnaæ bhu¤jitvà sabbe va ne kÃmÃvacaraæ atikkamitvà Brahmaloke nibbattÃ, iminÃp' etaæ veditabbaæ yathà brahmacariyavÃso va mahapphalo ti, evaæ dÃnena attano seÂÂhabhÃvaæ pakÃsetvà itarehi tÅhi padehi tesaæ isÅnaæ guïaæ pakÃsesi:


#<[page 102]>#
%<102                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ta. saæyamenà 'ti sÅlena, damenà 'ti indriyadamena, anuttaran ti etehi guïehi niruttaraæ uttamavatasamÃdÃnaæ caritvÃ, pakiracÃrÅti gaïaæ pakiritvà khipitvà pahÃya ekacÃrike ekÅbhÃvaæ gate ti a., samÃhite ti upacÃrappaïayasamÃdhÅhi samÃhitacitte evarÆpe ahaæ tapassino upaÂÂhahin ti dasseti, ahamujjugatan ti ahaæ mahÃrÃja tesaæ dasasahassÃnaæ isÅnaæ antare kÃyavaækÃdÅnaæ abhÃvena ujjugataæ ekam pi naraæ hÅnajacco và hotu jÃtisampanno và jÃtiæ avicÃretvà tesaæ guïesu pasannamÃnaso hutvà sabbe va te ativelaæ namassissaæ niccakÃlam eva namassissan ti vadati, kiækÃraïÃ: kammabandhÆ hi mÃtiyà ti maccà hi nÃm' ete kammabandhÆ kammapaÂisaraïà ten' eva kÃraïena sabbe vaïïà ti veditabbaæ.
     Eva¤ ca pana vatvà "ki¤cÃpi mahÃrÃja dÃnato brahmacariyam eva mahapphalaæ dve pi pan' ete mahÃpurisavitakkà va, tasmà dvÅsu pi appamatto hutvà dÃnaæ dehi sÅlaæ rakkhÃ" 'ti taæ ovaditvà sakaÂÂhÃnam eva gato.
     T. a. p. S. Ãha:

  @<Ja_XXII.4(=541).19: Idaæ vatvÃna Maghavà devarÃjà Sujampati
                    Vedehaæ anusÃsetvà saggakÃyaæ apakkamÅti. || Ja_XXII:429 ||>@

     Ta. apakkamÅti pakkÃmi, SudhammÃdevasabhÃya nisinnam eva attÃnaæ dassesÅti a.
     Atha naæ devagaïo Ãha: "mahÃrÃja na nÆna pa¤¤Ãyittha, kuhiæ gat' atthÃ" 'ti. "MÃrisà MithilÃya Nimira¤¤o ekà kaækhà uppajji, pa¤haæ kathetvà taæ rÃjÃnaæ nikkaækhaæ kÃtuæ gato 'mhÅti" eva¤ ca pana vatvà puna taæ kÃraïaæ gÃthÃya kathetuæ Ãha:

  @<Ja_XXII.4(=541).20: Imaæ bhonto nisÃmetha yÃvant' ettha samÃgatÃ
                    dhammikÃnaæ manussÃnaæ vaïïaæ uccÃvacaæ bahuæ. || Ja_XXII:430 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).21: Yathà ayaæ {NimirÃjÃ} paï¬ito kusalatthiko
                    rÃjà sabba-VidehÃnaæ adà dÃnaæ arindamo || Ja_XXII:431 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).22: Tassa taæ dadato dÃnaæ saækappo upapajjatha:
                    dÃnaæ và brahmacariyaæ và katamaæ su mahappalan ti. || Ja_XXII:432 ||>@

     Ta. iman ti dhammikÃnaæ kalyÃïadhammÃnaæ manussÃnaæ mayà vuccamÃnaæ sÅlavasena uccaæ dÃnavasena avacaæ bahuæ vaïïaæ nisÃmetha, suïÃthà 'ti a., yathà ayan ti ayaæ NÅmirÃjà yathà ativiya paï¬ito ti.


#<[page 103]>#
%<                          4. NimijÃtaka. (541.)                   103>%
     Ito so aparihÃpetvà ra¤¤o vaïïaæ kathesi. Taæ sutvà devatà rÃjÃnaæ daÂÂhukÃmà hutvà "mahÃrÃja, amhÃkaæ NimirÃjà Ãcariyo, tass' ovÃde Âhatvà taæ nissÃya amhehi ayaæ dibbasampatti laddhÃ, daÂÂhukÃm' amha, taæ pakkosÃpetvà amhe dassehi mahÃrÃjÃ" 'ti vadiæsu. Sakko "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà MÃtaliæ pakkosÃpetvà "samma MÃ-Vejayantarathaæ yojetvà Mithilaæ gantvà NimirÃjÃnaæ dibbayÃne Ãropetvà ÃnehÅti" Ã., so "sÃdhÆ" 'ti sampaticchitvà rathaæ yojetvà pÃyÃsi. Sakkassa pana devehi saddhiæ kathentassa MÃtaliæ ÃïÃpentassa ca rathaæ yojentassa ca manussagaïanÃya mÃso atikkanto. Iti Nimissa ra¤¤o puïïamÃya uposathikassa pÃcÅnasÅhapa¤jaraæ vivaritvà mahÃtale nisÅditvà amaccagaïaparivutassa sÅlaæ paccavekkhantassa pÃcÅnalokadhÃtuto uggacchantena candamaï¬alena saddhiæ yeva so ratho pa¤¤Ãyi, manussà bhuttasÃyamÃsà gharadvÃre nisÅditvà sukhakathaæ kathentà "ajja dve candà uggatÃ" ti Ãhaæsu, atha nesaæ sallapantÃnaæ ¤eva ratho pÃkaÂo ahosi, mÃhÃjano,nÃyaæ cando, ratho" ti vatvà kamena sindhavasahasse MÃtalisaægÃhake Vejayantarathe ca pÃkaÂe jÃte "kassa nu kho imaæ dibbayÃnaæ ÃgacchatÅti" cintetvà "kassa a¤¤assa amhÃkaæ rÃjà dhammiko, tassa Sakkena Ve-ratho pesito bhavissati amhÃkaæ ra¤¤o va anucchaviko" ti tuÂÂhahaÂÂhà g. Ãhaæsu:

  @<Ja_XXII.4(=541).23: Abbhuto vata lokasmiæ uppajji lomahaæsano,
                    dibbo ratho pÃtur ahu Vedehassa yasassino ti. || Ja_XXII:433 ||>@

     Ta. abbhuto ti abhÆtapubbo acchariyo ti và vimhayen' evam Ãhaæsu.
     Tassa pana janassa kathentassa kathentass' eva MÃ-vÃtavegena Ãgantvà rathaæ nivattetvà sÅhapa¤jarummÃre pacchÃbhÃgena Âhapento Ãrohaïasajjaæ katvà ÃrohaïatthÃya rÃjÃnaæ nimantesi.


#<[page 104]>#
%<104                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.4(=541).24: Devaputto mahiddhiko MÃtali devasÃrathi
                    nimantayittha rÃjÃnaæ Vedehaæ Mithilaggahaæ: || Ja_XXII:434 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).25: Eh' imaæ ratham Ãruyha rÃjaseÂÂha disampati,
                    devà dassanakÃmà te TÃvatiæsà saindakÃ,
                    saramÃnà hi te devà SudhammÃyaæ samacchare ti. || Ja_XXII:435 ||>@

     Ta. Mithilaggahan ti MithilÃya patiÂÂhitagehaæ catÆhi saægahavatthÆhi MithilÃya saægaïhanakaæ, samacchare ti tath' evaæ guïakathaæ kathentà nisinnÃ.
     RÃjà "adiÂÂhapubbaæ devaloka¤ ca passissÃmi, MÃtalissa ca me saægaho kato bhavissati, gacchissÃmÅti" cintetvà antepura¤ ca mahÃjana¤ ca Ãmantetvà "ahaæ nacirenÃgamissÃmi, tumhe appamattà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karothÃ" 'ti vatvà ratham abhiruhi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.4(=541).26: Tato [ca] rÃjà taramÃno Vedeho Mithilaggaho
                    Ãsanà vuÂÂhahitvÃna pamukho ratham Ãruhi. || Ja_XXII:436 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).27: AbhirÆÊhaæ rathaæ dibbaæ MÃtali etad abravi:
                    kena taæ nemi maggena rÃjaseÂÂha disampati
                    yena và pÃpakammantà pu¤¤akammà ca ye narà ti. || Ja_XXII:437 ||>@

     Ta. pamukho ti uttamo abhimukho vÃ, janassa piÂÂhiæ datva ÃrÆÊho ti a., yena và ti yena maggena gantvà yattha pÃpakammantà vasanti taæ ÂhÃnaæ sakkà daÂÂhuæ yena và gantvà ye pu¤¤akammà narà te sakkà daÂÂhun ti, idaæ so Sakkena anÃïatto pi attano visesadassanatthaæ Ãha.
     Atha taæ rÃjà "mayà dve pi ÂhÃnÃni adiÂÂhapubbÃni, dve pi passissÃmÅti" cintetvà Ãha:

  @<Ja_XXII.4(=541).28: Ubhayen' eva maæ nehi MÃtali devasÃrathi
                    yena và pÃpakammantà pu¤¤akammà ca ye narà ti. || Ja_XXII:438 ||>@

     Tato MÃ- "dve ekappahÃrena na sakkà dassetuæ, pucchissÃmi nan" ti pucchanto puna gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.4(=541).29: Kena taæ paÂhamaæ nemi rÃjaseÂÂha disampati
                    yena và pÃpakammantà pu¤¤akammà ca ye narà ti. || Ja_XXII:439 ||>@


#<[page 105]>#
%<                          4. NimijÃtaka. (541.)                   105>%
     Tato rÃjà "ahaæ avassaæ devalokaæ gamissÃmi, nirayaæ tÃva passissÃmÅti" cintetvà anantaraæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.4(=541).30: Niraye tÃva passÃmi ÃvÃse pÃpakamminaæ
                    ÂhÃnÃni luddakammÃnaæ dussÅlÃna¤ ca yà gatÅti. || Ja_XXII:440 ||>@

     Ta. yà gat ti yà etesaæ nipphatti ta¤ ca passÃmi.
     Ath' assa Vetaraïiæ tÃva dassesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.4(=541).31: Dassesi MÃtali ra¤¤o duggaæ Vetaraïiæ nadiæ
                    kuthantiæ khÃrasaæyuttaæ tattaæ aggisikhÆpaman ti. || Ja_XXII:441 ||>@

     Ta. Vetaraïin ti bhi. MÃ-ra¤¤o kathaæ sutvà nirayÃbhimukhaæ rathaæ pesetvà paÂhamaæ kammapaccayena utunà samuÂÂhitaæ Vetaraïiæ dassesi, tattha nirayapÃlà jalitÃni asisattitomarabhindivÃlamuggarÃdÅni ÃvudhÃni gahetvà nerayikasatte paharanti vijjhanti pothenti, te taæ dukkhaæ asahantà Vetaraïiyà patanti, sà upari bhindivÃlappamÃïÃhi kaïÂakÃhi vettalatÃhi sa¤channÃ, te tattha bahÆni vassasahassÃni pajjalitesu khuradhÃrÃtikhiïesu kaïÂakesu khaï¬Ãkhaï¬ikà honti, tesaæ heÂÂhà tÃlappamÃïÃni jalitÃyasÆlÃni uÂÂhahanti, nerayikasattà bahuaddhÃnaæ vÅtinÃmetvà vettalatÃhi galitvà sÆlesu patitvà vinividdhasarÅrÃ, sÆlesu Ãvutamacchà viya ciraæ paccanti, sÆlÃni pi jalanti, nerayikasattÃpi pajalanti, sÆlÃnaæ pana heÂÂhà udakapiÂÂhe pajjalitÃni khuradhÃrÃtikhiïÃni ayopokkharapattÃni, te sÆlehi galitvà pokkharapattesu patitvà ciraæ chedanadukkhaæ anubhavanti, tato khÃrodake patanti, udakaæ jalati, sattà jalanti, dhÆmo uÂÂhahati, udakassa pana heÂÂhà nadÅtalaæ khuradhÃrÃhi sa¤channaæ, te heÂÂhà nu kho kÅdisan ti udake nimujjitvà khuradhÃrÃsu khaï¬Ãkhaï¬ikà honti, te taæ mahÃdukkhaæ adhivÃsetuæ asakkontà mahantaæ bheravaravaæ ravantà vicaranti, kadÃci anusotaæ vuyhanti kadÃci paÂisotaæ, atha ne tÅre Âhità nirayapÃlà ususattitomarÃdÅni khipitvà macche viya vijjhanti, te dukkhavedanÃmattà mahÃravaæ ravanti, atha pajjalitehi ayabalisehi uddharitvà parika¬¬hantà jalitÃyapaÂhaviyaæ nipajjÃpetvà mukhe tattaæ ayoguÊaæ pakkhipanti.
     Iti rÃjà Vetaraïiyaæ mahÃdukkhapÅÊite satte disvà bhÅtatasito "kin nÃm' ime sattà pÃpam akaæsÆ" 'ti MÃtaliæ pucchi, so pi vyÃkÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.4(=541).32: Nimi have MÃtalim ajjhabhÃsatha
                    disvà janaæ patamÃnaæ vidugge,>@


#<[page 106]>#
%<106                      XXII. MahÃnipÃta.>%
@<                    bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    ime nu maccà kim akaæsu pÃpaæ
                    ye 'me janà Vetaraïiæ patanti. || Ja_XXII:442 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).33: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pÃpakammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:443 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).34: Ye dubbale balavanto jÅvaloke
                    hiæsanti rosenti supÃpadhammÃ
                    te luddakammà pasavetvà pÃpaæ
                    te 'me janà Vetaraïiæ patantÅti. || Ja_XXII:444 ||>@

     Ta. vindatÅti ahaæ attano anissaro hutvà bhayasantako viya jÃto, disvà ti patamÃnaæ disvÃ, jÃnan ti bhi. so MÃ-sayaæ jÃnanto tassa ajÃnato akkhÃsi, dubbale ti sarÅrabalabhogabalÃaïÃbalarahite, balavanto ti tehi balehi samannÃgatÃ, hiæsantÅti pÃïipahÃrÃdÅhi kilamenti, rosentÅti nÃnappakÃrehi akkosanti ghaÂenti, pasavetvà ti janetvà katvÃ.
     Evaæ MÃtali 'ssa pa¤haæ vyÃkaritvà ra¤¤Ã Vetaraïiniraye diÂÂhe taæ padesaæ antaradhÃpetvà purato rathaæ pesetvà sunakhÃdÅhi khÃdanaÂÂhÃnaæ dassetvà taæ disvà bhÅtena ra¤¤Ã pa¤he puÂÂho vyÃkÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.4(=541).35: SÃmà ca soïà sabalà ca gijjhÃ
                    kÃkolasaæghà ca adenti bheravÃ,
                    bhayam hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    ime nu maccà kim akaæsu pÃpam
                    yay-ime jane kÃkolà adenti. || Ja_XXII:445 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).36: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pÃpakammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:446 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).37: Ye kec' ime maccharino kadariyÃ
                    paribhÃsakà samaïabrÃhmaïÃnaæ
                    hiæsanti rosenti supÃpadhammÃ
                    te luddakammà pasavetvà pÃpaæ
                    tay-ime jane kÃkolà adentÅti. || Ja_XXII:447 ||>@


#<[page 107]>#
%<                          4. NimijÃtaka. (541.)                   107>%
     Tato paresu pi pa¤hesu vyÃkaraïesu ca es' eva nayo. Ta. sÃmà ti rattavaïïÃ, soïà ti sunakhÃ, sabalà cà 'ti kabaravaïïà ca setakÃÊapÅtavaïïà ti, evaæ pa¤cavaïïehi sunakhe dasseti, te kira mahÃhatthippamÃïà jalitÃya ayapaÂhaviyà nerayikasatte mige viya anubandhitvà piï¬ikamaæsesu ¬asitvà tesaæ tigÃvutappamÃïaæ sarÅraæ jalitapaÂhaviyaæ pÃtetvà mahÃravaæ ravantÃnaæ dvÅhi purimapÃdehi uraæ akkamitvà aÂÂhim eva sesentà maæsaæ lu¤citvà lu¤citvà khÃdanti, gijjhà ti mahantà bhaï¬asakaÂappamÃïà lohatuï¬agijjhÃ, te tesaæ kaïayasadisehi tuï¬ehi aÂÂhÅni bhinditvà aÂÂhimi¤jaæ khÃdanti, kÃkolÃsaæghà ti lohatuï¬Ã kÃkagaïÃ, te atibhayÃnakà diÂÂhadiÂÂhe khÃdanti, yayi maæ janan ti yaæ imaæ janaæ kÃkolà khÃdanti ime nu kin nÃma pÃpakammaæ akaæsÆ 'ti pucchati, maccharino ti a¤¤esaæ adÃyakÃ, kadariyÃti pare dente paÂisedhakà thaddhamaccharino, samaïabrÃhmaïÃnan tà samitabÃhitapÃpÃnaæ.

  @<Ja_XXII.4(=541).38: SajotibhÆtà paÂhaviæ kamanti,
                    tattehi khandhehi ca pothayanti,
                    bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    ime nu maccà kim akaæsu pÃpaæ
                    ye 'me janà khandhahatà sayanti. || Ja_XXII:448 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).39: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pÃpakammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:449 ||>@


  @<Ja_XXII.4(=541).40: Ye jÅvalokasmiæ supÃpadhammino
                    nara¤ ca nÃri¤ ca apÃpadhammaæ
                    hiæsanti rosenti supÃpadhammÃ
                    te luddakammà pasavetvà pÃpaæ
                    te 'me janà khandhahatà sayantÅti. || Ja_XXII:450 ||>@

     Ta. sajotibhÆtà ti pajjalitasarÅrÃ, paÂhavin ti pajjalitanavayojanabahalaæ ayapaÂhaviæ, kamantÅti akkamanti, khandhehi ca pothayantÅti nirayapÃlehi anubandhitvà tÃlappamÃïehi jalitÃyakkhandhehi jaæghÃsu paharitvà patitÃ, teh' eva khandhehi pothayanti cuïïavicuïïaæ karonti, supÃpadhammino ti attanà suÂÂhu pÃpadhammà hutvÃ, apÃpadhamman ti sÅlÃcÃrÃdisampannaæ niraparÃdhaæ vÃ.

  @<Ja_XXII.4(=541).41: AÇgÃrakÃsuæ apare phunanti
                    narà rudantà parida¬¬hagattÃ,>@


#<[page 108]>#
%<108                           XXII. MahÃnipÃte.>%
@<                    bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    ime nu maccà kim akaæsu pÃpaæ
                    ye 'me janà aÇgÃraæ phunanti. || Ja_XXII:451 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).42: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pÃpakammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:452 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).43: Ye keci pÆgÃyatanassa hetu
                    sakkhiæ karitvà iïaæ jÃpayanti
                    te jÃpayitvà janataæ janinda
                    te luddakammà pasavetva pÃpaæ
                    te 'me janà aægÃrakÃsuæ phunantÅti. || Ja_XXII:453 ||>@

     Ta. aægÃrakÃsun ti samma MÃtali ke nÃm' ete apare vajaæ apavisantiyo gÃvo viya samparivÃretvà nirayapÃlehi jalitÃvudhehi koÂÂhiyamÃnà aægÃrakÃsuæ papatanti, tatra ca nesaæ yÃvakaÂippamÃïà nimuggÃnaæ mahatÅhi ayapacchÅhi ÃdÃya upari aÇgÃre okiranti, atha te aÇgÃre paÂicchituæ asakkontà rodantà da¬¬hagattà phunanti vidhunanti, kammabalena và attanà va attano sÅse aægÃre phunanti okirantÅti a., pÆgÃyatanassà 'ti okÃse sati dÃnaæ và dassÃma pÆjaæ và pavattessÃma vihÃraæ và karissÃma saæka¬¬hitvà Âhapitassa pÆgasantakassa dhanassa hetu, jÃpayantÅti taæ dhanaæ yathÃruciæ khÃditvà gaïajeÂÂhakÃnaæ la¤caæ datvà asukaÂÂhÃne ettakaæ vayakaraïaæ gataæ asukaÂÂhÃne amhehi ettakaæ dinnan ti kÆÂasakkhiæ datvà taæ iïaæ jÃpayanti vinÃsenti.

  @<Ja_XXII.4(=541).44: SajotibhÆtà jalità padittÃ
                    padissatÅ mahatÅ lohakumbhÅ,
                    bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    ime nu maccà kim akaæsu pÃpaæ
                    ye 'me janà [avaæsirÃ] lohakumbhiæ patanti. || Ja_XXII:454 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).45: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pÃpakammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:455 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).46: Ye sÅlavaæ samaïaæ brÃhmaïaæ vÃ
                    hiæsanti rosenti supÃpadhammino
                    te luddakammà pasavetvà pÃpaæ
                    te 'me janà [avaæsirÃ] lohakumbhiæ patantÅti. || Ja_XXII:456 ||>@


#<[page 109]>#
%<                         4. NimijÃtika. (541.)                   109>%
     Ta. padittà ti ÃdittÃ, mahatÅti pabbatappamÃïà kappena saïÂhitaloharasapuïïÃ, avaæsirà ti bhayÃnakehi nirayapÃlehi uddhapÃde adhosire katvà khipiyamÃnà taæ kumbhiæ patanti, sÅlavan ti sÅlavantaæ ÃcÃraguïasampannaæ.

  @<Ja_XXII.4(=541).47: Lu¤canti gÅvaæ atha veÂhayitvÃ
                    uïhodakasmiæ pakiledayitvÃ,
                    bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali {devasÃrathi}:
                    ime nu maccà kim akaæsu pÃpaæ
                    ye 'me janà luttasirà sayanti. || Ja_XXII:457 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).48: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pÃpakammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:458 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).49: Ye jÅvalokasmiæ supÃpadhammino
                    pakkhÅ gahetvÃna viheÂhayanti
                    te heÂhayitvà {janataæ} janinda
                    te luddakammà {pasavetvÃ} pÃpaæ
                    te 'me janà luttasirà sayantÅti. || Ja_XXII:459 ||>@

     Ta. lu¤cantÅti uppÃÂenti, atha veÂhayitvà ti jalitalohayottehi adhomukhaæ veÂhetvà uïhodakasmin ti kappena saïÂhitalohaudakasmiæ, pakiledayitvà ti temetvà khipitvÃ, i. v. h.: samma MÃtali yesaæ ime nirayapÃlà jalitalohayottehi gÅvaæ veÂhetvà tigÃvutappamÃïaæ sarÅraæ oïametvà taæ gÅvaæ samparivattakaæ lu¤citvà jalitÃyadaï¬akehi ÃdÃya etasmiæ jalitalohakumbhiniraye pakkhipitvà tuÂÂhahaÂÂhà honti, tÃya ca gÅvÃya luttÃya itaresaæ puna sÅsena saddhiæ gÅvaæ uppajjati yeva kin nÃm' ete kammaæ kariæsu, etehi me disvà bhayaæ uppajjatÅti, pakkhÅ -- ÂhayantÅti mahÃrÃja ye lokasmiæ sakuïe gahetvà pakkhe lu¤citvà gÅvaæ lu¤citvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà khÃdanti và vikkiïanti và te ime luddà idha luttasirà sayantÅti.

  @<Ja_XXII.4(=541).50: PahÆtatoyà anikhÃtakÆlÃ
                    nadÅ ayaæ sandati suppatitthÃ,
                    ghammÃbhitattà manujà pivanti
                    pivata¤ ca tesaæ bhusaæ hoti pÃni. || Ja_XXII:460 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).51: Bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    ime nu maccà kim akaæsu pÃpaæ
                    pivata¤ ca tesaæ bhusaæ hoti pÃni. || Ja_XXII:461 ||>@


#<[page 110]>#
%<110                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.4(=541).52: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pÃpakammÃnaæ jÃnaæ akkhÃss' ajÃnato: || Ja_XXII:462 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).53: Ye suddhadha¤¤aæ palÃpena missaæ
                    asuddhakammà kayino dadanti
                    ghammÃbhitattÃnaæ pipÃsitÃnaæ
                    pivata¤ ca tesaæ bhusaæ hoti pÃnÅti. || Ja_XXII:463 ||>@

     Ta. anikhÃtakÆlà ti agambhÅratÅrÃ, suppatitthà ti sobhanehi titthehi upetÃ, bhusaæhotÅti vÅhibhusaæ sampajjati, pÃnÅti pÃnÅyaæ tasmiæ kira padese pahÆtasalilà ramaïÅyà nadÅ sandati, nerayikasattà aggisantÃpena tattà pipÃsaæ dhÃretuæ asakkontà bÃhà paggayha jalitalohapaÂhaviæ maddantà taæ nadiæ otaranti, taæ khaïaæ yeva tÅrÃni pajjalanti pÃnÅyaæ bhusapalÃpabhÃvaæ Ãpajjitvà pajjalati, te pipÃsaæ dhÃretuæ asakkontà taæ jalitaæ bhusapalÃpaæ khÃdanti, taæ tesaæ sakalasarÅraæ jhÃpentaæ adhobhÃgena nikkhamati, te dukkhaæ adhivÃsetuæ asakkontà bÃhà paggayha, dha¤¤an ti vÅhiÃdisattavidhaparisuddhadha¤¤aæ, palÃpena missan ti palÃpena và bhusena và vÃlikamattikÃdÅhi và missakaæ katvÃ, asuddhakammà ti kiliÂÂhakÃyavacÅmanokammÃ, kayino ti suddhaæ dassÃmà 'ti kayikassa hatthato mÆlaæ gahetvà tathÃrÆpaæ asuddhaæ dadanti.

  @<Ja_XXII.4(=541).54: UsÆhi sattÅhi ca tomarehi
                    dubhayÃni passÃni tudanti kandataæ,
                    bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    ime nu maccà kim akaæsu pÃpaæ
                    ye 'me janà sattihatà sayanti. || Ja_XXII:464 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).55: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pÃpakammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:465 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).56: Ye jÅvalokasmiæ asÃdhukammino
                    adinnam ÃdÃya karonti jÅvikaæ
                    dha¤¤aæ dhanaæ rajataæ jÃtarÆpaæ
                    ajeÊaka¤ cÃpi pasuæ mahÅsaæ
                    te luddakammà pasavetva pÃpaæ
                    te 'me janà sattihatà sayantÅti. || Ja_XXII:466 ||>@

     Ta. dubhayÃnÅti ubhayÃni, tudantÅti vijjhanti, kandatan ti kandantÃnaæ, pharusà nirayapÃlà ara¤¤e luddà migaæ viya samparivÃretvà usuÃdÅhi nÃnÃvudhehi dve passÃni tudanti,


#<[page 111]>#
%<                          4. NimijÃtaka. (541.)                   111>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sarÅraæ chiddÃvachiddaæ purÃïapaïïaæ viya khÃyati, adinnamÃdÃya 'ti parasantakaæ savi¤¤ÃïakÃvi¤¤Ãïakaæ sandhicchedÃdÅhi c' eva va¤canÃya ca gahetvà jÅvikaæ kappenti.

  @<Ja_XXII.4(=541).57: GÅvÃya baddhà kissa ime pun' eke,
                    a¤¤e vikattà bilakatà pun' eke,
                    bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    ime nu maccà kim akaæsu pÃpaæ
                    ye 'me janà bilakatà sayanti. || Ja_XXII:467 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).58: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pÃpakammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:468 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).59: Orabbhikà sÆkarikà ca macchikà (V 270|3)
                    pasuæ mahÅsa¤ ca ajeÊaka¤ ca
                    hantvÃna sÆnesu pasÃrayiæsu,
                    te luddakammà pasavetva pÃpaæ
                    te 'me janà bilakatà sayantÅti. || Ja_XXII:469 ||>@

     Ta. gÅvaya baddhà ti mahantehi jalitalohayottehi gÅvÃyaæ bandhitvà ka¬¬hitvà ayapaÂhaviyaæ pÃtetvà {nÃnÃvudhehi} koÂÂhiyamÃne disvà pucchati, a¤¤e vikattà ti a¤¤e pana te khaï¬Ãkhaï¬ikaæ chinnÃ, bilakatà ti a¤¤e jalitesu ayaphalakesu{} Âhapetvà maæsaæ viya potthaniyà koÂÂhetvà pu¤jakatà hutvà sayanti, macchikà ti macchaghÃtakÃ, pasun ti gÃviæ, sÆnesu -- ti maæsaæ vikkiïitvà jÅvikakappanatthaæ sÆnÃpaïesu Âhapesuæ.

  @<Ja_XXII.4(=541).60: Rahado ayaæ muttakarÅsapÆro
                    duggandharÆpo asuciæ pÆti vÃyati,
                    khudÃparetà manujà adenti,
                    bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    ime nu maccà kim akaæsu pÃpaæ
                    ye 'me janà muttakarÅsabhakkhÃ. || Ja_XXII:470 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).61: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pÃpakammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:471 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).62: Ye kec' ime kÃraïikà virosakÃ
                    paresaæ hiæsÃya sadà niviÂÂhÃ>@


#<[page 112]>#
%<112                           XXII. MahÃnipÃta.>%
@<                    te luddakammà pasavetva pÃpaæ
                    mittadduno mÅÊham adenti bÃlà ti. || Ja_XXII:472 ||>@

     Ta. khudà -- adentÅti ete nerayikasattà chÃtakena phuÂÂhà khudaæ sahituæ asakkontà pakkaÂÂhitaæ dhÆmayantaæ jalantaæ kappena saïÂhitaæ purÃïamÅÊhaæ piï¬aæ piï¬aæ katvà khÃdanti, kÃraïikà ti kÃraïakÃrakÃ, virosakà ti mittasuhajjÃnam pi viheÂhakÃ, mittadduno ti etesaæ yeva gehe khÃditvà bhu¤jitvà mano trÃsayitvà pa¤¤attÃsane sayitvà puna và pahÃrakahÃpaïan nÃma ÃharÃpenti la¤caæ gaïhanti te mittadÆbhikà bÃlà evarÆpaæ mÅÊhaæ khÃdanti mahÃrÃjà 'ti.

  @<Ja_XXII.4(=541).63: Rahado ayaæ lohitapubbapÆro
                    duggandharÆpo asuciæ pÆti vÃyati,
                    ghammÃbhitattà manujà pivanti,
                    bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    ime nu maccà kim akaæsu pÃpaæ
                    ye 'me janà lohitapubbabhakkhÃ. || Ja_XXII:473 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).64: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pÃpakammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:474 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).65: Ye mÃtaraæ và pitaraæ va loke
                    pÃrÃjikà arahante hananti
                    te luddakammà pasavetva pÃpaæ
                    te 'me janà lohitapubbabhakkhà ti. || Ja_XXII:475 ||>@

     Ta. pÃrÃjikà ti jarÃjiïïe mÃtÃpitaro ghÃtetvà gihibhÃve yeva pÃrÃjikaæ pattÃ, arahante ti pÆjÃvisesassa anucchavike, hanantÅti dukkarakÃrike mÃtÃpitaro mÃrenti, api ca arahante ti padena BuddhasÃvake pi saægaïhat' eva, aparasmim pi Ussadaniraye nirayapÃlà nerayikÃnaæ tÃlappamÃïena jalitÃyabalisena jivhà vijjhitvà Ãka¬¬hitvà te satte jalitalohapaÂhaviyaæ pÃtetvà usabhacammaæ viya pattharitvà saækusatena hananti, te thale khittamacchà viya phandanti ta¤ ca dukkhaæ sahituæ asakkontà mukhena kheÊaæ mu¤canti, tasmiæ rÃjà MÃtalinà dassite Ãha:

  @<Ja_XXII.4(=541).66: Jivha¤ ca passa balisena viddhaæ
                    vihataæ yathà saækusatena cammaæ,>@


#<[page 113]>#
%<                          4. NimijÃtaka. (541.)                   113>%
@<                    phandanti macchà va thalamhi khittÃ
                    mu¤canti kheÊaæ rudamÃnà kim ete. || Ja_XXII:476 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).67: Bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    ime nu maccà kim akaæsu pÃpaæ
                    ye 'me janà vaækaghastà sayanti. || Ja_XXII:477 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).68: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pÃpakammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:478 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).69: Ye keci {saïÂhÃnagatÃ} manussÃ
                    agghena agghaæ kayaæ hÃpayanti
                    kÆÂena kÆÂaæ dhanalobhahetu
                    channaæ yathà vÃricaraæ vadhÃya. || Ja_XXII:479 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).70: Na hi kÆÂakÃrissa bhavanti tÃïÃ
                    sakehi kammehi purakkhatassa
                    te luddakammà pasavetva pÃpaæ
                    te 'me janà vaækaghastà sayantÅti. || Ja_XXII:480 ||>@

     Ta. kimete ti kiækÃraïà ete, vaækaghastà ti gilitabalisÃ, santhÃnagatà ti santhÃnamariyÃdaæ gatÃ, agghÃïakaÂÂhÃne Âhità ti a., agghena agghan ti taæ taæ agghaæ la¤caæ gahetvà hatthiassÃdÅnaæ và jÃtarÆparajatÃdÅnaæ và tesaæ tesaæ savi¤¤ÃïakÃnaæ avi¤¤ÃïakÃnaæ agghaæ hÃpenti kayan ti taæ hÃpentà kayikÃnaæ kayaæ sate dÃtabbe païïÃsaæ dÃpenti itaraæ païïÃsaæ tehi saddhiæ vibhajitvà gaïhanti, kÆÂena kÆÂan ti tulÃkÆÂÃdÅsu taæ taæ kÆÂaæ, dhanalobhahetÆ 'ti dhanamhi lobhena etaæ kÆÂakammaæ karonti, channaæ -- yà 'ti taæ pana kammaæ karontà madhuravÃcÃya tathÃkatabhÃvaæ paÂicchannaæ katvà taæ vadhenti yathà vÃricaraæ macchaæ vadhÃya upagacchantà balisaæ Ãmisena paÂicchannaæ katvà taæ kammaæ karonti, na hi kÆÂakÃrikassà 'ti paÂicchannaæ mama kammaæ na taæ koci jÃnÃtÅti ma¤¤amÃnassÃpi hi kÆÂakÃrissa tÃïà nÃma na honti, na so tehi kammehi purakkhato patiÂÂhaæ labhati.

  @<Ja_XXII.4(=541).71: Nariyo imà samparibhinnagattÃ
                    paggayha kandanti bhujo dujaccÃ
                    sammakkhità lohitapubbalittÃ
                    gÃvo yathà ÃghÃtane vikattÃ
                    tà bhÆmibhÃgasmiæ sadà nikhÃtÃ
                    khandhÃtivattanti sajotibhÆtÃ. || Ja_XXII:481 ||>@


#<[page 114]>#
%<114                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.4(=541).72: Bhayaæ hi maæ vindati sÆtà disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    imà nu nariyo kim akaæsu pÃpaæ
                    yà bhÆmibhÃgasmiæ sadà nikhÃtÃ
                    khandhÃtivattanti sajotibhÆtÃ. || Ja_XXII:482 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).73: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pÃpakammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:483 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).74: KolÅniyÃyo idha jÅvaloke
                    asuddhakammà asataæ acÃruæ,
                    tà dittarÆpà pati vippahÃya
                    a¤¤aæ acÃruæ ratikhi¬¬ahetu,
                    tà jÅvalokasmiæ ramÃpayitvÃ
                    khandhÃtivattanti sajotibhÆtà ti. || Ja_XXII:484 ||>@

     Ta. nariyo ti nÃriyo, samparibhinnagattà ti suÂÂhu samantato paribhinnagattà jiïïasarÅrÃ, dujaccà ti dujjÃtikà virÆpà jegucchÃ, vikattà ti chinnasÅsà gÃvo viya pubbalohitalittà hutvÃ, sadà nikhÃtà ti niccaæ jalitapaÂhaviyaæ kaÂimattaæ pavisitvà nikhanitvà Âhapità viya ÂhitÃ, khandhÃtivattantÅti samma MÃ-nÃriyo ete pabbatakhandhà atikkamanti, tÃsaæ kira evaæ kaÂippamÃïaæ pavisitvà ÂhapitakÃle puratthimÃya disÃya jalito ayapabbato samuÂÂhahitvà asani viya viravanto Ãgantvà sarÅraæ saïhakaraïiyaæ viya piæsanto gacchati, tasmiæ ativattitvà pacchimapasse Âhite puna tÃsaæ sarÅraæ pÃtubhavati, tà dukkhaæ adhivÃsetuæ asakkontiyo bÃhà paggayha kandanti, sesadisÃsu uÂÂhitapabbatesu pi es' eva nayo, dve pabbatà samuÂÂhÃya ucchughaÂikaæ viya pÅÊenti, lohitaæ pakkaÂÂhitaæ sandati, kadÃci tayo kadÃci cattÃro pabbatà uÂÂhÃya tÃsaæ sarÅraæ pÅÊenti, tenÃha khandhÃtivattantÅti, kolÅniyÃyo ti kule patiÂÂhità kuladhÅtaro, asataæ acÃrun ti asa¤¤atakammaæ kariæsu, dittarÆpà ti saÂharÆpà dhuttajÃtikà hutvÃ, pati vippahÃyà 'ti attano patiæ jahitvÃ, acÃrun ti agamaæsu, ratikhi¬¬ahetÆ 'ti kÃmaratihetu c' eva kÅÊÃhetu ca, ramÃpayitvà ti parapurisehi saddhiæ attano cittaæ ramÃpetvà idha uppannÃ. ath' etÃsaæ sarÅraæ ime khandhÃtivattanti sajotibhÆtà ti.

  @<Ja_XXII.4(=541).75: PÃde gahetvà kissa ime pun' eke
                    avaæsirà Narake pÃtayanti,
                    bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:>@


#<[page 115]>#
%<                          4. NimikajÃtaka. (541.)                 115>%
@<                    ime nu maccà kiæ akaæsu pÃpaæ
                    ye 'me janà [avaæsirÃ] Narake pÃtayanti. || Ja_XXII:485 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).76: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pÃpakammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:486 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).77: Ye jÅvalokasmiæ asÃdhukammino
                    parassa dÃrÃni atikkamanti
                    te tÃdisà uttamabhaï¬athenÃ
                    te 'me janà [avaæsirÃ] Narake pÃtayanti. || Ja_XXII:487 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).78: Te vassapÆgÃni bahÆni tattha
                    Niraye dukkhaæ vedanaæ vediyanti,
                    na hi pÃpakÃrissa bhavanti tÃïÃ
                    sakehi kammehi purakkhatassa,
                    te luddakammà pasavetva pÃpaæ
                    te 'me janà [avaæsirÃ] Narake pÃtayantÅti. || Ja_XXII:488 ||>@

     Ta. Narake ti jalitaægÃrapuïïamahÃÃvÃÂe, te kira vajaæ apavisantiyo gÃvo viya nirayapÃlehi nÃnÃvudhÃni gahetvà vijjhiyamÃnà pothiyamÃnà yadà taæ nagaraæ upagacchanti atha te nirayapÃlà uddhapÃde katvà tattha khipanti, evaæ pÃtiyamÃne disvà pucchanto evam Ã., uttamabhaï¬athenà ti manussehi piyÃyitassa varabhaï¬assa thenakÃ.
     Eva¤ ca pana vatvà MÃtali saægÃhako tam pi Nirayaæ {antaradhÃpetvÃ} rathaæ purato pesetvà micchÃdiÂÂhikÃnaæ paccananirayaæ dassesi, puÂÂho c' assa vyÃkÃsi:

  @<Ja_XXII.4(=541).79: UccÃvacà 'me vividhà upakkamÃ
                    nirayesu dissanti sughorarÆpÃ,
                    bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    ime nu maccà kim akaæsu pÃpaæ
                    ye 'me janà adhimattà dukkhà tibbÃ
                    kharà kaÂukà vedanà vediyanti. || Ja_XXII:489 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).80: Tassà puÂÂho vyÃkÃsi {MÃtali} devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pÃpakammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:490 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).81: Ye jÅvalokasmiæ supÃpadiÂÂhino
                    vissÃsakammÃni karonti mohÃ
                    para¤ ca diÂÂhÅsu samÃdapenti>@


#<[page 116]>#
%<116                          XXII. MahÃnipÃta.>%
@<                    te pÃpadiÂÂhÅsu pasavetva pÃpaæ
                    te 'me janà adhimattà dukkhà tibbÃ
                    kharà kaÂukà vedanà vediyantÅti. || Ja_XXII:491 ||>@

     Ta uccÃvacÃme ti uccÃvacà ime, khuddakà ca mahantà cà 'ti a., upakkamà ti kÃraïà payogÃ, supÃpadiÂÂhino ti n' atthi dinnan ti ÃdikÃya dasavatthukÃya micchÃdiÂÂhiyà suÂÂhu pÃpadiÂÂhino, vissÃsakammÃnÅti tÃya diÂÂhiyà vissÃsena taæ nissità hutvà nÃnÃvidhÃni pÃpakammÃni karonti, te me ti te ime janà evarÆpaæ dukkhaæ anubhavantÅti MÃtali ra¤¤o micchÃdiÂÂhikÃnaæ paccananirayaæ Ãcikkhi.
     Devaloke pi devatà ra¤¤o Ãgamanaæ olokayamÃnà SudhammÃya sannisÅdiæsu yeva. Sakko "kin nu kho MÃtali cirÃyatÅti" upadhÃrento taæ kÃraïaæ ¤atvà "MÃ-dÆtavisesaæ dassetuæ `mahÃrÃja asukakammaæ katvà asukaniraye nÃma paccantÅti' niraye dassento carati, Nimira¤¤o pana Ãyuæ khÅyetha, na nirayadassanassa pariyantaæ gaccheyyÃ" 'ti ekaæ mahÃjavaæ devaputtaæ pesesi: "sÅghaæ rÃjÃnaæ gahetvà ÃgacchatÆ 'ti MÃtalissa vadehÅti". So javena gantvà Ãrocesi.
MÃ- tassa vacanaæ sutvà "na sakkà cirÃyitun" ti ra¤¤o ekappahÃren' eva catÆsu disÃsu bahuniraye dassetvà g. Ã.:

  @<Ja_XXII.4(=541).82: ViditÃni te mahÃrÃja ÃvÃsaæ pÃpakamminaæ
                    ÂhÃnÃni luddakammÃnaæ dussÅlÃna¤ ca yà gati,
                    uyyÃhi dÃni rÃjÅsi devarÃjassa santike ti. || Ja_XXII:492 ||>@

     T. a.: mahÃrÃja imaæ pÃpakammÃnaæ sattÃnaæ ÃvÃsaæ disvà luddakammÃnaæ ÂhÃnÃni tayà viditÃni dussÅlÃna¤ ca yà gati yà nipphatti sÃpi te viditÃ, idani devarÃjassa santike dibbasampattiæ dassanatthaæ uyyÃhi gaccha mahÃrÃjà 'ti Ãha. Nirayakhaï¬aæ niÂÂhitaæ.
     Eva¤ ca pana vatvà MÃ- devalokÃbhimukhaæ rathaæ pesesi. RÃjà Devalokaæ gacchanto dvÃdasayojanikaæ maïimayaka¤canathÆpikaæ sabbÃlaækÃrapatimaï¬itam uyyÃnapokkharaïisampannaæ kapparukkhaparivutaæ BÅraïiyà devadhÅtÃya ÃkÃsaÂÂhakavimÃnaæ disvà ta¤ ca devadhÅtaraæ antokÆÂÃgÃre sayanapiÂÂhe nisinnaæ accharÃsahassaparivutaæ maïisÅhapa¤jaraæ vivaritvà olokentiæ disvà MÃtaliæ pucchanto g. Ã.,


#<[page 117]>#
%<                          4. NimijÃtaka. (541)                    117>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  itaro pi 'ssa vyÃkÃsi:

  @<Ja_XXII.4(=541).83: Pa¤caÂhÆpaæ dissat' idaæ vimÃnaæ,
                    mÃlÃpilandhà sayanassa majjhe
                    tatth' acchatÅ nÃrÅ mahÃnubhÃvÃ
                    uccÃvacaæ iddhiæ vikubbamÃnÃ. || Ja_XXII:493 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).84: VittÅ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    ayaæ nu nÃrÅ kim akÃsi sÃdhuæ,
                    sà modatÅ saggapattà vimÃne. || Ja_XXII:494 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).85: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pu¤¤akammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:495 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).86: Yadi te sutà BÅraïÅ jÅvaloke
                    ÃmÃyadÃsÅ ahu brÃhmaïassa,
                    sà pattakÃlaæ atithiæ viditvÃ
                    mÃtà va puttaæ sakim Ãbhinandi
                    saæyamà saævibhÃgà ca sà vimÃnasmi modatÅti. || Ja_XXII:496 ||>@

     Ta. pa¤cathÆpan ti pa¤cahi kÆÂÃgÃrehi samannÃgataæ, mÃlÃpilandhà ti pilandhamÃlÃdÅhi sabbÃbharaïehi patimaï¬ità ti a., tatthacchatÅti tasmiæ vimÃne acchati nisÅdati, uccà -- nà ti nÃnappakÃraæ deviddhiæ dassayamÃnÃ, disvà ti etaæ disvà Âhitaæ maæ vitti vindati paÂilabhati vittisantako viya homi tuÂÂhiyà abhibhÆtattÃ, ÃmÃyadÃsÅti gehadÃsiyà kucchismiæ jÃtadÃsÅ, ahu brÃhmaïassà 'ti sà kira Kassapadasabalassa kÃle ekassa brÃhmaïasa dÃsÅ ahosi, sà pattakÃlan ti tena brÃhmaïena aÂÂha salÃkabhattÃni saæghassa pariccattÃni ahesuæ, so gehaæ gantvà sve paÂÂhÃya ekassa bhikkhussa kahÃpaïagghaïakaæ katvà aÂÂha bhattÃni sampÃdeyyÃsÅti brÃhmaïiæ Ã., sà bhikkhu nÃma dhutto nÃhaæ sakkhissÃmÅti paÂikkhipi, dhÅtaro pi 'ssa paÂikkhipiæsu, so dÃsiæ sakkhissasi ammà ti Ã., sà sakkhissÃmi ayyà 'ti sampaÂicchitvà tato paÂÂhÃya sakkaccaæ yÃgukhajjakabhattÃdÅni sampÃdetvà salÃkaæ labhitvà Ãgataæ pattakÃlaæ atithiæ vinditvà haritagomayalitte katapupphÆpahÃre supa¤¤attÃsanapadese nisÅdÃpetvà yathà nÃma pavÃsà Ãgataæ puttaæ mÃtà sakim abhinandati tathà niccakÃlaæ abhinandi sakkaccaæ parivisati attano santakam pi ki¤ci ki¤ci deti,


#<[page 118]>#
%<118                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  saæyamà saævibhÃgà ti sà sÅlavatÅ ahosi cÃgavatÅ ca, tasmà tena sÅlena c' eva cÃgena ca sà imasmiæ vimÃne modati, athavà saæyamà ti indriyadamanÃ.
     Evaæ vatvà MÃtali rathaæ purato pesetvà Soïadinnadevaputtassa satta kanakavimÃnÃni dassesi. So tÃni ca tassa ca sirisampattiæ disvà tena katakammaæ pucchi, itaro pi 'ssa Ãcikkhi:

  @<Ja_XXII.4(=541).87: DaddallamÃnà Ãbhenti vimÃnà satta nimmitÃ,
                    tattha yakkho mahiddhiko sabbÃbharaïabhÆsito
                    samantà anupariyÃti nÃrigaïapurakkhato. || Ja_XXII:497 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).88: VittÅ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    ayan nu macco kim akÃsi sÃdhuæ,
                    so modatÅ saggapatto vimÃne. || Ja_XXII:498 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).89: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pu¤¤akammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:499 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).90: Soïadinno gahapati esa dÃnapatÅ ahu,
                    esa pabbajit' uddissa vihÃre satta kÃrayi. || Ja_XXII:500 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).91: Sakkaccaæ ne upaÂÂhÃsi bhikkhavo tatthavÃsike,
                    acchÃdana¤ ca bhatta¤ ca senÃsanapadÅpiyaæ
                    adÃsi ujubhÆtesu vippasannena cetasÃ. || Ja_XXII:501 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).92: CÃtuddasiæ pa¤cadasiæ yÃva pakkhassa aÂÂhamiæ (IV 320|19)
                    pÃÂihÃriyapakkha¤ ca atthaÇgasusamÃgataæ || Ja_XXII:502 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).93: Uposatha¤ ca upavasi sadà sÅlesu saævuto,
                    saæyamo saævibhÃgo ca so vimÃnasmi modatÅti. || Ja_XXII:503 ||>@

     Ta. daddallamÃnà ti jalamÃnÃ, ÃbhentÅti taruïasuriyo viya obhÃsayanti, tatthà 'ti tesu paÂipÃÂiyà Âhitesu sattavimÃnesu eko devaputto, Soïadinno ti mahÃrÃja ayaæ pubbe Kassapadasabalassa kÃle KÃsiraÂÂhe a¤¤atarasmiæ nigame Soïadinno nÃma gahapati dÃnapati ahosi, so pabbajite uddissa sattavihÃrakuÂiyo kÃretvà tatthavÃsike bhikkhÆ catÆhi paccayehi sakkaccaæ upaÂÂhahi, uposatha¤ca upavasi, niccaæ sÅlesu ca sadà saævuto ahosi, so tato cavitvà idh' uppanno modatÅti a., ettha ca pÃÂihÃriyapakkhan ti idaæ pana aÂÂhamÅ uposathassa paccuggamanÃnugamanavasena sattaminavamiyo cÃtuddasÅpannarasÃnaæ paccuggamanÃnugamanavasena terasÅcatuddasÅpÃÂipade ca sandhÃya vuttaæ.


#<[page 119]>#
%<                          4. NimijÃtaka. (541.)                   119>%
     Evaæ Soïadinnassa kammaæ kathetvà purato rathaæ pesetvà phalikavimÃnaæ dassesi, taæ ubbedhato pa¤cavÅsatiyojanÃni anekasatehi sattaratanamayathambhehi samannÃgataæ {anekasatakÆÂÃgÃrapatimaï¬itaæ} kiækiïikajÃlaparikkhittaæ samussitasuvaïïarajatamayadhajaæ nÃnÃpupphavicittauyyÃnavanavibhÆsitaæ ramaïÅyapokkharanÅsamannÃgataæ gÅtavÃditÃdisu chekÃhi accharÃhi samparikiïïaæ, taæ disvà rÃjà tÃsaæ accharÃnaæ pubbakammaæ pucchi, itaro pi Ãcikkhi:

  @<Ja_XXII.4(=541).94: PabhÃsati idaæ vyamhaæ phalikÃsu sunimmitaæ
                    nÃrivaragaïÃkiïïaæ kÆÂÃgÃravarocitaæ
                    upetaæ annapÃnehi naccagÅtehi c' Æbhayaæ. || Ja_XXII:504 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).95: VittÅ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    imà nu nariyo kim akaæsu sÃdhuæ
                    yà modare saggapattà vimÃne. || Ja_XXII:505 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).96: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pu¤¤akammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:506 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).97: YÃ kÃci nariyo idha jÅvaloke
                    [sÅlavatiyo] upÃsikà [dÃne ratÃ]
                    niccapasannacittÃ
                    sacce Âhità uposathe appamattÃ
                    saæyamà saævibhÃgà ca tà vimÃnasmi modare ti. || Ja_XXII:507 ||>@

     Ta. vyamhan ti vimÃnaæ, pÃsÃdo ti vuttaæ hoti, phaÊikÃsÆ 'ti phaÊikabhittisu, kÆÂÃgÃravarocitan ti varakÆÂÃgÃrehi ocitaæ, va¬¬hitan ti a., ubhayan ti ubhayehi, yà kÃcÅti idaæ ki¤cÃpi aniyametvà vuttaæ, tà pana KassapabuddhakÃle BÃrÃïasiyaæ upÃsikà hutvà gaïabandhanena etÃni vuttappakÃrÃni {pu¤¤Ãni} katvà taæ sampattiæ pattà ti veditabbÃ.
     Ath' assa so purato rathaæ pesetvà ekaæ maïivimÃnaæ dassesi, taæ same bhÆmibhÃge patiÂÂhitaæ ubbedhasampannaæ maïipabbato viya obhÃsamÃnaæ tiÂÂhati dibbagÅtavÃditanÃditaæ bahÆhi devaputtehi samparikiïïaæ, taæ disvà rÃjà tesaæ devaputtÃnaæ katakammaæ pucchi, itaro pi 'ssa akkhÃsi:


#<[page 120]>#
%<120                      XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.4(=541).98: PabhÃsati idaæ vyamhaæ veÊuriyÃsu nimmitaæ
                    upetaæ bhÆmibhÃgehi vibhattaæ bhÃgaso mitaæ. || Ja_XXII:508 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).99: ùlambarà mutiÇgà ca naccagÅtà suvÃditÃ
                    dibbà saddà niccharanti savaneyyà manoramÃ. || Ja_XXII:509 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).100: NÃhaæ evaægataæ jÃtu evaæsuruciraæ pure
                    saddaæ samabhijÃnÃmi diÂÂhaæ và yadivà sutaæ, || Ja_XXII:510 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).101: VittÅ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    ime nu maccà kim akaæsu sÃdhuæ
                    ye modare saggapattà vimÃne. || Ja_XXII:511 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).102: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pu¤¤akammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:512 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).103: Ye keci maccà idha jÅvaloke
                    sÅlavanto upÃsakà ÃrÃme udapÃne ca
                    papÃsaækamanÃni ca || Ja_XXII:513 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).104: Arahante sÅtibhÆte sakkaccaæ paÂipÃdayuæ
                    cÅvaraæ piï¬apÃta¤ ca paccayaæ sayanÃsanaæ || Ja_XXII:514 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).105: Adaæsu ujubhÆtesu vippasannena cetasÃ
                    cÃtuddasiæ pa¤cadasiæ yÃva pakkhassa aÂÂhamiæ || Ja_XXII:515 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).106: PÃÂihÃriyapakkha¤ ca aÂÂhaÇgasusamÃgataæ
                    uposatha¤ ca upavasuæ sadà sÅlesu saævutÃ,
                    sa¤¤amà saævibhÃgà ca te vimÃnasmi modare ti. || Ja_XXII:516 ||>@

     Ta. veÊuriyÃsÆ 'ti veÊuriyabhittisu, bhÆmibhÃgehÅti ramaïÅyehi bhÆmibhÃgehi upetaæ, Ãlambarà -- cà 'ti ete ettha vajjanti, nacca -- tà ti nÃnappakÃrÃni naccÃni c' eva gÅtÃni ca aparesam pi turiyÃnaæ suvÃditÃni c' ettha pavattanti, evaægatan ti evaæ manoramabhÃvaæ gataæ, ye kecÅti idam pi kammaæ aniyamato vuttaæ, te pana Kassapadasabalassa kÃle BÃraïasivÃsino upÃsakà gaïabandhanena etÃni pu¤¤Ãni katvà taæ sampattiæ pattà ti veditabbÃ, ta. paÂipÃdayun ti pÃpayiæsu, tesaæ adaæsÆ 'ti a., paccayan ti gilÃnappaccayaæ adaæsÆ 'ti, evaæ nÃnappakÃraæ dÃnaæ dadiæsu.
     Iti 'ssa so tesaæ kammaæ Ãcikkhitvà purato rathaæ pesetvà aparam pi phalikavimÃnaæ dassesi, taæ anekakÆÂÃgÃrapatimaï¬itaæ nÃnÃkusumasa¤channaæ taruvarapatimaï¬itaæ tÅrÃya vividhavihaganinnÃditÃya nimmalasalilÃya nadiyà parikkhittaæ accharÃgaïaparivutass' ekassa pu¤¤avato nivÃsabhÆtaæ,


#<[page 121]>#
%<                          4. NimijÃtaka. (541).                   121>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  taæ disvà rÃjà tassa kammaæ pucchi, itaro pi 'ssa Ãcikkhi:

  @<Ja_XXII.4(=541).107: PabhÃsati idaæ vyamhaæ phaÊikÃsu sunimmitaæ
                    nÃrivaragaïÃkiïïaæ kÆÂÃgÃravarocitaæ || Ja_XXII:517 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).108: Upetaæ annapÃnehi naccagÅtehi c' Æbhayaæ,
                    najjo ca anupariyÃti nÃnÃpupphadumÃyutÃ. || Ja_XXII:518 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).109: VittÅ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    ayan nu macco kim akÃsi sÃdhuæ
                    yo modati saggapatto vimÃne. || Ja_XXII:519 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).110: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pu¤¤akammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:520 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).111: KimbilÃyaæ gahapati esa dÃnapatÅ ahu,
                    ÃrÃme udapÃne ca papÃsaækamanÃni ca || Ja_XXII:521 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).112: Arahante sÅtibhÆte sakkaccaæ paÂipÃdayi,
                    cÅvaraæ piï¬apÃta¤ ca paccayaæ sayanÃsanaæ || Ja_XXII:522 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).113: AdÃsi ujubhÆtesu vippasannena cetasÃ,
                    cÃtuddasiæ pa¤cadasiæ yÃva pakkhassa aÂÂhamiæ
                    pÃÂihÃriyapakkha¤ ca atthaÇgasusamÃgataæ || Ja_XXII:523 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).114: Uposatha¤ c' upavasi sadà sÅlesu saævuto,
                    saæyamo saævibhÃgo ca so vimÃnasmi modatÅti. || Ja_XXII:524 ||>@

     Ta. najjo ti vacanavipallÃso, ekà nadÅ taæ vimÃnaæ parikkhipitvà gatà ti Ã., dumÃyutà ti sà nadÅ nÃnapupphehi dumehi ÃyutÃ, KimbilÃyan ti esa mahÃrÃja KassapabuddhakÃle KimbilÃnagare eko gahapati dÃnapati ahosi, so etÃni ÃrÃmaropanÃdÅni pu¤¤Ãni katvà imaæ sampattiæ patto ti.
     Evam assa tena katakammaæ Ãcikkhitvà purato rathaæ pesetvà aparam pi phaÊikavimÃnaæ dassesi, taæ purimavimÃnato {atirekÃya} nÃnÃpupphaphalasa¤channÃya tarughaÂÃya samannÃgataæ, taæ disvà rÃjà tÃya sampattiyà samannÃgatassa devaputtassa kammaæ pucchi, itaro pi 'ssa Ãcikkhi:

  @<Ja_XXII.4(=541).115: PabhÃsati idaæ vyamhaæ phalikÃsu sunimmitaæ
                    nÃrivaragaïÃkiïïaæ kÆÂÃgÃravarocitaæ || Ja_XXII:525 ||>@


#<[page 122]>#
%<122                    XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.4(=541).116: Upetaæ annapÃnehi naccagÅtehi c' Æbhayaæ
                    najjo ca anupariyÃti nÃnÃpupphadumÃyutÃ, || Ja_XXII:526 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).117: RÃjÃyatanakapitthà [ca] ambasÃlà ca jambuyo
                    tindukà ca piyÃlà ca dumà niccaphalà bahÆ. || Ja_XXII:527 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).118: Vitti hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    ayan nu macco kim akÃsi sÃdhuæ
                    yo modati saggapatto vimÃne. || Ja_XXII:528 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).119: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pu¤¤akammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:529 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).120: MithilÃyaæ gahapati esa dÃnapatÅ ahu,
                    ÃrÃme udapÃne ca papÃsaækamanÃni ca || Ja_XXII:530 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).121: Arahante sÅtibhÆte sakaccaæ paÂipÃdayi,
                    cÅvaraæ piï¬apÃta¤ ca paccayaæ sayanÃsanaæ || Ja_XXII:531 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).122: AdÃsi ujubhÆtesu vippasannena cetasÃ,
                    cÃtuddasiæ pa¤cadasiæ yÃva pakkhassa aÂÂhamiæ || Ja_XXII:532 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).123: PÃÂihÃriyapakkha¤ ca aÂÂhaÇgasusamÃgataæ
                    uposatha¤ c' upavasi sadà sÅlesu saævuto,
                    saæyamo saævibhÃgo ca so vimÃnasmi modatÅti. || Ja_XXII:533 ||>@

     Ta. MithilÃyan ti esa mahÃrÃja KassapabuddhakÃle VideharaÂÂhe Mithilanagare eko dÃnapati etÃni pu¤¤Ãni katvà imaæ sampattiæ patto ti.
     Evam assa tenÃpi katakammaæ Ãcikkhitvà purato rathaæ pesetvà purimasadisam eva aparam pi veÊuriyavimÃnaæ dassetvà tattha {sampattiæ} anubhavantassa devaputtassa kammaæ puÂÂho Ãcikkhi:

  @<Ja_XXII.4(=541).124: PabhÃsati idaæ vyamhaæ veÊuriyÃsu nimmitaæ
                    upetaæ bhÆmibhÃgehi vibhattaæ bhÃgaso mitaæ, || Ja_XXII:534 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).125: ùlambarà mutiÇgà ca naccagÅtà suvÃditÃ
                    dibbà saddà niccharanti savaneyyà manoramÃ. || Ja_XXII:535 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).126: NÃhaæ evaægataæ jÃtuæ evaæsuruciraæ pure
                    saddaæ samabhijÃnÃmi diÂÂhaæ và yadivà sutaæ. || Ja_XXII:536 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).127: VittÅ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:>@


#<[page 123]>#
%<                              4. NimijÃtaka. (541.)                     123>%
@<                    ayan nu macco kim akÃsi sÃdhuæ
                    yo modati saggapatto {vimÃne}. || Ja_XXII:537 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).128: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pu¤¤akammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:538 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).129: BÃrÃïasiyaæ gahapati esa dÃnapatÅ ahu,
                    ÃrÃme udapÃne ca papÃsaækamanÃni ca || Ja_XXII:539 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).130: Arahante sÅtibhÆte sakkaccaæ paÂipÃdayi,
                    cÅvaraæ piï¬apÃta¤ ca paccayaæ sayanÃsanaæ || Ja_XXII:540 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).131: AdÃsi ujubhÆtesu vippasannena cetasÃ,
                    cÃtuddasiæ pa¤cadasiæ yÃva pakkhassa aÂÂhamiæ || Ja_XXII:541 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).132: PÃÂihÃriyapakkha¤ ca aÂÂhaÇgasusamÃgataæ
                    uposatha¤ c' upavasi sadà sÅlesu saævuto,
                    saæyamo saævibhÃgo ca so vimÃnasmi modatÅti. || Ja_XXII:542 ||>@

     Ath' assa purato rathaæ pesetvà bÃlasuriyasannibhaæ kanakavimÃnaæ dassetvà tatthanivÃsino devaputtassa sampattiæ puÂÂho Ãcikkhi:

  @<Ja_XXII.4(=541).133: Yathà udayam Ãdicco hoti lohitako mahÃ
                    tathÆpamaæ idaæ vyamhaæ jÃtarÆpassa nimmitaæ. || Ja_XXII:543 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).134: VittÅ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    ayan nu macco kim akÃsi sÃdhuæ
                    yo modati saggapatto vimÃne. || Ja_XXII:544 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).135: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pu¤¤akammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:545 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).136: SÃvatthiyaæ gahapati esa dÃnapatÅ ahu,
                    ÃrÃme udapÃne ca papÃsaækamanÃni ca || Ja_XXII:546 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).137: Arahante sÅtibhÆte sakkaccaæ paÂipÃdayi,
                    cÅvaraæ piï¬apÃta¤ ca paccayaæ sayanÃsanaæ || Ja_XXII:547 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).138: AdÃsi ujubhÆtesu vippasannena cetasÃ,
                    cÃtuddasiæ pa¤cadasiæ yÃva pakkhassa aÂÂhamiæ || Ja_XXII:548 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).139: PÃÂihÃriyapakkha¤ ca aÂÂhaÇgasusamÃgataæ
                    uposatha¤ c' upavasi sadà sÅlesu saævuto,
                    saæyamo saævibhÃgo ca so vimÃnasmi modatÅti. || Ja_XXII:549 ||>@

     Ta. udayamÃdicco ti udento Ãdicco viya, SÃvatthiyan ti KassapabuddhakÃle SÃvatthinagare.


#<[page 124]>#
%<124                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Evaæ tena imesaæ aÂÂhannaæ vimÃnÃnaæ kathitakÃle Sakko devarÃjà "MÃtali aticirÃyatÅti" aparam pi javanadevaputtaæ pesesi, so tassa vacanaæ sutvà "na sakkà idÃni cirÃyitun" ti ekappahÃren' eva bahuvimÃnÃni dassesi, ra¤¤o ca tattha sampattiæ anubhavantÃnaæ kammaæ puÂÂho Ãcikkhi:

  @<Ja_XXII.4(=541).140: VehÃyasà 'me bahukà jÃtarÆpassa nimmitÃ
                    daddallamÃnà Ãbhenti vijju v' abbhaghanantare. || Ja_XXII:550 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).141: VittÅ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    ime nu maccà kim akaæsu sÃdhuæ
                    ye modare saggapattà vimÃne. || Ja_XXII:551 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).142: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pu¤¤akammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:552 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).143: SaddhÃya suniviÂÂhÃya saddhamme suppavedite
                    akaæsu Satthu vacanaæ SammÃsambuddhasÃsanaæ
                    tesaæ etÃni ÂhÃnÃni yÃni tvaæ rÃja passasÅti. || Ja_XXII:553 ||>@

     Ta. vehÃyasÃme ti vehÃsayà ime ÃkÃsen' eva sandhÃritÃ, ÃkasaÂÂhakavimÃnà ime ti vadati, vijjuvabbhaghanantare ti ghanavalÃhakantare caramÃnà vijju viya, suniviÂÂhÃyà 'ti maggena Ãgatattà supatiÂÂhÃya, i. v. h.:
mahÃrÃja ete pure niyyÃnikabuddhasÃsane pabbajitvà parisuddhasÅlà samaïadhammaæ karontà sotÃpattiphalaæ sacchikatvà arahattaæ nibbattetuæ asakkontà tato cutà imesu kanakavimÃnesu uppannÃ, etesaæ KassapabuddhasÃvakÃnaæ tÃni ÂhÃnÃni yÃni tvaæ rÃja passasi, pass' etÃni mahÃrÃjà 'ti.
     Evam assa ÃkÃsakavimÃnÃni dassetvà Sakkassa santikaæ gamanatthÃya ussÃhaæ karonto Ãha:

  @<Ja_XXII.4(=541).144: Vidità te mahÃrÃja ÃvÃsà pÃpakamminaæ,
                    atho kalyÃïakammÃnaæ ÂhÃnÃni viditÃni te,
                    uyyÃhi dÃni rÃjisi devarÃjassa santike ti. || Ja_XXII:554 ||>@

     Ta. ÃvÃsan ti mahÃrÃja tayà paÂhamam eva nerÃyikÃnaæ ÃvÃsaæ disvà pÃpakammÃnaæ ÂhÃnÃni viditÃni, imÃni pana ÃkÃsaÂÂhakavimÃnÃni passantena atha kalyÃïakammÃnaæ ÂhÃnÃni viditÃni te, idÃni devarÃjassa santike sampattiæ daÂÂhuæ uyyÃhÅti.


#<[page 125]>#
%<                          4. NimijÃtaka. (541).                   125>%
     Eva¤ ca pana vatvà purato rathaæ pesetvà Sineruæ parivÃretvà Âhite satta paribhaï¬apabbate dassesi, te disvà ra¤¤o MÃtalissa puÂÂhabhÃvaæ Ãvikaronto Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.4(=541).145: Sahassayuttaæ hayavÃhiæ dibbaæ yÃnaæ adhiÂÂhito
                    yÃyamÃno mahÃrÃjà addà sÅdantare nage,
                    disvÃnÃmantayÅ sÆtaæ: ime ke nÃma pabbatà ti. || Ja_XXII:555 ||>@

     Ta. hayavÃhin ti hayehi vÃhiyamÃnaæ dibbayÃnaæ, adhiÂÂhito ti dibbayÃne Âhito hutvÃ, addà ti addasa, SÅdantare ti SÅdÃmahÃsamuddassa antare, tasmiæ kira samudde udakaæ sukhumaæ morapattam pi pakkhittaæ patiÂÂhÃtuæ na sakkoti sÅdat' eva, tasmà so SÅdÃmahÃsamuddo ti vuccati, tass' antare nage ti pabbate, ke nÃmà 'ti ke nÃma nÃmena ime pabbatà ti.
     Evaæ Niminà puÂÂho MÃtali devaputto Ãha:

  @<Ja_XXII.4(=541).146: Sudassano KaravÅko ýsadharo Yugandharo
                    Nemindharo Vinatako Assakaïïo {giri brahÃ} || Ja_XXII:556 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).147: Ete SÅdantare nagà anupubbasamuggatÃ
                    mahÃrÃjÃnam ÃvÃsà yÃni tvaæ rÃja passasÅti. || Ja_XXII:557 ||>@

     Ta. Sudassano ti ayaæ mahÃrÃja etesaæ sabbabÃhiro S-pabbato nÃma, tadanantare KaravÅko nÃma, so Sudassanato uccataro, ubhinnaæ pi pana tesaæ antare eko SÅdantarasamuddo, KaravÅkassa antare ýsadharo nÃma, so kira KaravÅkato uccataro, tesam pi antare eko SÅdantarasamuddo, ýsadharassa antare Yugandharo nÃma, so ýsadharato uccataro, tesaæ pi antare eko SÅdantarasamuddo, YugandharassÃntare Nemindharo nÃma, so Yugandharato uccataro, tesam pi antare eko SÅdantarasamuddo, Nemindharassa antare Vinatako nÃma, so tato uccataro tesam pi antare eko SÅdantarasamuddo, Vinatakassa antare Assakaïïo nÃma, so Vinatakato uccataro, tesam pi antare eko SÅdantarasamuddo, anupubbasamuggatà ti ete sÅdantarasamudde sattapabbatà anupaÂipÃÂiyà samuggatà sopÃnasadisà hutvà ÂhitÃ, yÃnÅti pabbatÃni, tvaæ mahÃrÃja ime pabbate passasi, ete catunnaæ mahÃrÃjÃnaæ ÃvÃsà ti.
     Evam assa cÃtummahÃrÃjikadevalokaæ dassetvà purato rathaæ pesetvà TÃvatiæsabhavanassa CittakÆÂadvÃrakoÂÂhakaæ parivÃretvà Âhità IndapaÂimà dassesi, taæ disvà rÃjà pucchi, itaro pi 'ssa Ãcikkhi:

  @<Ja_XXII.4(=541).148: AnekarÆpaæ ruciraæ nÃnÃcitraæ pakÃsati
                    Ãkiïïaæ Indasadisehi vyaggheh' eva surakkhitaæ, || Ja_XXII:558 ||>@


#<[page 126]>#
%<126                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.4(=541).149: VittÅ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    imaæ nu dvÃraæ kimabhi¤¤am Ãhu. || Ja_XXII:559 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).150: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pu¤¤akammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:560 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).151: CittakÆÂo ti yaæ Ãhu devarÃjapavesanaæ
                    Sudassanassa girino dvÃraæ h' etaæ pakÃsati, || Ja_XXII:561 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).152: AnekarÆpaæ ruciraæ nÃnÃcitraæ pakÃsati
                    Ãkiïïaæ Indasadisehi vyaggheh' eva surakkhitaæ,
                    pavis' etena rÃjisi, arajaæ bhÆmiæ akkamà 'ti. || Ja_XXII:562 ||>@

     Ta. anekarÆpan ti anekajÃtikaæ, nÃnÃcitran ti nÃnÃratanacittaæ, pakÃsatÅti kinnÃm' etaæ pa¤¤Ãyati, Ãkiïïan ti samparivÃritaæ, vyaggheheva surakkhitan ti yathà nÃma vyagghehi và sÅhehi và mahÃvanaæ evaæ taæ indasadiseh' eva surakkhitaæ, tÃsa¤ ca pana IndapaÂimÃnaæ ÃrakkhatthÃya ÂhapitabhÃvo EkanipÃte KulÃvakajÃtakena kathetabbo, kimabhi¤¤amÃhÆ ti kinnÃma kannÃma vadanti, pavesanan ti nikkhamanapavesanatthÃya nimmitaæ, Sudassanassà 'ti Sinerugirino, dvÃraæ hetan ti etaæ Sinerumatthake patiÂÂhitassa dasasahassayojanikassa devanagarassa dvÃraæ pakÃsati, dvÃrakoÂÂhako pa¤¤ÃyatÅti a., pavisetenà 'ti etena dvÃrena devanagaraæ pavisa, arajaæ -- mà 'ti arajaæ suvaïïarajatamaïimayaæ nÃnÃpupphasamÃkiïïaæ dibbabhÆmiæ dibbayÃnena akkama mahÃrÃjà 'ti.
     Eva¤ ca {pana vatvÃ} MÃtali rÃjÃnaæ devanagaraæ pavesesi, tena vuttaæ:

  @<Ja_XXII.4(=541).153: Sahassayuttaæ hayavÃhiæ dibbaæ yÃnam adhiÂÂhito
                    yÃyamÃno mahÃrÃjà addà devasabhaæ idan ti. || Ja_XXII:563 ||>@

     So dibbayÃne Âhito va gacchanto Sudhammadevasabhaæ disvà MÃtaliæ pucchi, so pi 'ssa Ãcikkhi:

  @<Ja_XXII.4(=541).154: Yathà sarade ÃkÃso nÅlo ca patidissati
                    tathÆpamaæ imaæ vyamhaæ veÊuriyÃsu nimmitam. || Ja_XXII:564 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).155: VittÅ hi maæ vindati sÆta disvÃ,
                    pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:
                    imaæ hi vyamhaæ kimabhi¤¤am Ãhu. || Ja_XXII:565 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).156: Tassa puÂÂho vyÃkÃsi MÃtali devasÃrathi,
                    vipÃkaæ pu¤¤akammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:566 ||>@


#<[page 127]>#
%<                          4. NimijÃtaka. (541.)                   127>%

  @<Ja_XXII.4(=541).157: Sudhammà iti yam Ãhu pass' esà dissate sabhÃ,
                    veÊuriyÃrucirà citrà dhÃrayanti sunimmità || Ja_XXII:567 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).158: AÂÂhaæsà sukatà thambhà sabbe veÊuriyÃmayÃ
                    yattha devà tÃvatiæsà sabbe Inda-purohità || Ja_XXII:568 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).159: Atthaæ devamanussÃnaæ cintayantà samacchare,
                    pavis' etena rÃjisi devÃnaæ anumodanan ti. || Ja_XXII:569 ||>@

     Ta. idan ti nipÃtamattaæ, devasabhaæ addasà ti a., passesà ti passa esÃ, veÊuriyÃrucirà ti ruciraveÊuriyÃ, citrà ti nÃnÃratanacitrÃ, dhÃrayantÅti imaæ {sabbaæ} ete aÂÂhaæsÃdibhedà sukatà thambhà dhÃrayanti, Indapurohità ti Indaæ purohitaæ purecÃrikaæ katvà parivÃretvà devamanussÃnaæ atthaæ cintentà acchanti, pavisetenà 'ti iminà maggena yattha devà a¤¤ama¤¤aæ anumodantà acchanti taæ ÂhÃnaæ devÃnaæ anumodanaæ pavisa.
     DevÃpi kho tassÃgamanaæ olokentà nisinnÃ, te "rÃjà Ãgato" ti sutvà ca dibbagandhavÃsapupphahatthà yÃva CittakÆÂadvÃrakoÂÂhakà paÂimaggaæ gantvà MahÃsattaæ gandhÃdÅhi pÆjentà Sudhammasabhaæ Ãnayiæsu, rÃjà rathà otaritvà devasabhaæ pÃvisi, tattha naæ devà Ãsanena nimantayiæsu, Sakko Ãsanena c' eva kÃmehi ca.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.4(=541).160: Taæ devà paÂinandiæsu disvà rÃjÃnam Ãgataæ: (IV. p. 356)
                    svÃgatan te mahÃrÃja atho te adurÃgataæ,
                    nisÅda dÃni rÃjisi devarÃjassa santike. || Ja_XXII:570 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).161: Sakko pi paÂinandittha Vedehaæ Mithilaggahaæ
                    nimantayi ca kÃmehi Ãsanena ca VÃsavo: || Ja_XXII:571 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).162: SÃdhu kho si anuppatto ÃvÃsaæ vasavattinaæ,
                    vasa devesu rÃjisi sabbakÃmasamiddhisu,
                    tÃvatiæsesu devesu bhu¤ja kÃme amÃnuse ti. || Ja_XXII:572 ||>@

     Ta. paÂinandiæsÆ 'ti sampiyÃyiæsu, haÂÂhatuÂÂhà hutvà sampaÂicchiæsu, sabbakÃmasamiddhisÆ ti sabbesaæ devakÃmÃnaæ samiddhiyuttesu.
     Evaæ Sakkena dibbakÃmena nimantito rÃjà paÂikkhipanto Ãha:

  @<Ja_XXII.4(=541).163: Yathà yÃcitakaæ yÃnaæ yathà yÃcitakaæ dhanaæ (IV. p. 358)
                    evaæsampadam ev' etaæ yaæ parato dÃnapaccayÃ. || Ja_XXII:573 ||>@


#<[page 128]>#
%<128                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.4(=541).164: Na cÃham etaæ icchÃmi yam parato dÃnapaccayÃ,
                    sayaækatÃni pu¤¤Ãni tam me Ãveïiyaæ dhanaæ. || Ja_XXII:574 ||>@

  @<Ja_XXII.4(=541).165: So 'haæ gantvà manussesu kÃhÃmi kusalaæ bahuæ (Cfr. II 257|1)
                    dÃnena samacariyÃya saæyamena damena ca
                    yaæ katvà sukhito hoti na ca pacchÃnutappatÅti. || Ja_XXII:575 ||>@

     Ta. yamparato dÃnapaccayà ti yaæ parato tassa parassa dÃnappaccayà tena dinnattà labbhati taæ yÃcitasadisaæ hoti, tasmà nÃhaæ etaæ icchÃmi, sayaækatÃnÅti yÃni pana mayà attanà katÃni pu¤¤Ãni tadeva mama parehi asÃdhÃraïaæ Ãveïiyaæ dhanan ti, samacariyÃyà 'ti tÅhi dvÃrehi samakiriyÃya, saæyamenà 'ti sÅlarakkhanena, damenà 'ti indriyadamanena.
     Evaæ M. devÃnaæ madhurasaddena dh. d., dhammaæ desento yeva manussagaïanÃya sattadivasÃni Âhatvà devagaïaæ tosetvà devagaïamajjhe Âhito va MÃtalissa guïaæ kathento Ã.:

  @<Ja_XXII.4(=541).166: BahÆpakÃro no bhavaæ MÃtali devasÃrathi
                    yo me kalyÃïakammÃnaæ pÃpÃni paÂidaæsayÅti. || Ja_XXII:576 ||>@

     Ta. yo me -- daæsayÅti yo esa mayhaæ kalyÃïakammÃnaæ devÃna¤ ca vasanaÂÂhÃnÃni pÃpakammÃnaæ nerayikÃna¤ ca pÃpÃni ÂhÃnÃni dassesÅti a.
     Atha rÃjà Sakkaæ Ãmantetvà "icchÃm' ahaæ mahÃrÃja manussalokaæ gantun" ti Ã., Sakko "tena hi samma MÃ-NimirÃjÃnaæ tatth' eva Mithilaæ nehÅti" Ã., so "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà rathaæ upaÂÂhapesi, rÃjà devagaïena saddhiæ sammoditvà deve nivattetvà rathaæ abhirÆhi, MÃ-rathaæ pesento pÃcÅnabhÃgena Mithilaæ pÃpuïi, {mahÃjano} dibbarathaæ disvà "rÃjà no ÃgacchatÅti" pamudito ahosi, MÃ-Mithilaæ padakkhiïaæ katvà tasmiæ yeva sÅhapa¤jare MahÃsattaæ otÃretvà "gacchÃma mahÃrÃjÃ" 'ti Ãpucchitvà sakaÂÂhÃnam eva gato. MahÃjano pi rÃjÃnaæ parivÃretvà "kÅdiso devaloko" ti pucchi, rÃjà devÃnaæ Sakkassa ca devara¤¤o sampattiæ vaïïetvà "tumhe dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karotha, evaæ tasmiæ devaloke nibbattissathÃ" 'ti dh. d. So aparabhÃge kappakena phalitassa jÃtabhÃve Ãrocite phalitaæ gahetvà ÂhapÃpetvà kappakassa gÃmavaraæ datvà pabbajitukÃmo puttaæ r. paÂicchÃpesi,


#<[page 129]>#
%<                     5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542.)                  129>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tena ca "kasmà deva pabbajasÅti" vutte "uttamaægaruhà mayhan" ti imaæ gÃthaæ vatvà purimarÃjÃno viya pabbajitvà tasmiæ yeva ambavane viharanto cattÃro BrahmavihÃre bhÃvetvà BrahmalokÆpago ahosi.
     Tass' eva pabbajitabhÃvaæ Ãvikaronto Satthà osÃnagÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.4(=541).167: Idaæ vatvà NimirÃjà Vedeho Mithilaggaho
                    puthuya¤¤aæ yajitvÃna saæyamaæ ajjhupÃgamÅti. || Ja_XXII:577 ||>@

     Ta. idaæ vatvà ti uttamaægaruhà mayhan ti imaæ gÃthaæ vatvÃ, puthuya¤¤aæ yajitvÃnà 'ti mahÃdÃnaæ datvÃ, saæyamaæ ajjhupà gamÅti sÅlasaæyamaæ upagato.
     Putto pan' assa KaÊÃrajanako nÃma taæ vaæsaæ upacchinditvà apabbaji.
     S. i. d. Ã. "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi T. mahÃnekkhammaæ nikkhanto yevÃ" 'ti vatvà j. s.: "Tadà Sakko Anuruddho ahosi, MÃtali ùnando, cÃturÃsÅtirÃjasahassÃni BuddhaparisÃ, NimirÃjà aham evÃ" ti. NimijÃtakaæ.

                      $<5. Khaï¬ahÃlajÃtaka.>$
     RÃjÃsi luddakammo ti. Idaæ S. GijjhakÆÂe v. Devadattaæ Ã. k. Tassa vatthuæ Saæghabhedakakkhandhake Ãgatam eva, taæ tassa pabbajjato paÂÂhÃya yÃva BimbisÃrara¤¤o maraïà tatthÃgatanayen' eva veditabbaæ. Tam pana mÃrÃpetvà De-AjÃtasattuæ upasaækamitvà Ã.: "mahÃrÃja tava manoratho matthakaæ patto, mama manoratho tÃva na pÃpuïÃtÅti". "Ko pana vo bhante manoratho" ti. "Dasabalaæ mÃrÃpetvà Buddho bhavissÃmÅti".
"Amheh' eva kiæ kÃtabban" ti. "Dhanuggahe sannipÃtetuæ vaÂÂatÅti". "SÃdhu bhante" ti rÃjà akkhaïavedhinaæ dhanuggahÃnaæ pa¤casatÃni sannipÃtÃpetvà tato pi ekatiæsa jane uccinitvà "therassa vacanaæ karothÃ" 'ti De-assa santikaæ pÃhesi.


#<[page 130]>#
%<130                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So tesaæ jeÂÂhakaæ Ãmantetvà "Ãvuso Samaïo Gotamo GijjhakÆÂe viharati, asukavelÃya divaÂÂhÃne caækamati, tvaæ tattha gantvà taæ visapÅtena sallena vijjhitvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà asukena nÃma maggena ehÅti" pesetvà tasmiæ magge dve dhanuggahe Âhapesi. "TumhÃkaæ Âhitamaggena eko puriso Ãgacchissati, taæ tumhe jÅvità voropetvà asukamaggena nÃma ethÃ" 'ti tasmiæ magge cattÃro Âhapesi. "TumhÃkaæ Âhitamaggena dve purisà Ãgacchissanti, tumhe te jÅvità voropetvà asukamaggena nÃma ethÃ" 'ti tasmiæ magge aÂÂha jane Âhapesi. "TumhÃkaæ Âhitamaggena cattÃro porisà Ãgamissanti, tumhe te jÅvità voropetvà asukamaggena nÃma ethÃ" 'ti tasmiæ magge soÊasa purise Âhapesi. "TumhÃkaæ Âhitamaggena aÂÂha purisà Ãgamissanti, tumhe te jÅvità voropetvà asukamaggena ethÃ" 'ti. Kasmà pan' esa evam akÃsÅti attano kammassa paÂicchÃdanatthaæ. Atha so jeÂÂhadhanuggaho vÃmato khaggaæ piÂÂhiyà tuïhÅraæ bandhitvà meï¬akasiÇgamahÃdhanuæ gahetvà TathÃgatassa santikaæ gantvà "vijjhissÃmi nan" ti dhanuæ Ãropetvà saraæ sannahitvà ka¬¬hitvà vissajjetuæ nÃsakkhi, sakalasarÅraæ thaddhaæ yante pÅÊitÃkÃrappattaæ viya ahosi, so maraïabhayatajjito aÂÂhÃsi. Atha naæ S. disvà madhurassaraæ nicchÃretvà "mà bhÃyi, ito ehÅti" Ã. So tasmiæ khaïe ÃvudhÃni cha¬¬etvà Bhagavato pÃdesu sirasà patitvà "accayo maæ bhante accagamà yathÃbÃlaæ yathÃmÆÊhaæ yathÃakusalaæ, sv-Ãhaæ tumhÃkaæ guïe ajÃnanto andhabÃlassa De-ssa vacanena tumhe jÅvità voropetuæ Ãgato, khamatha me bhante" ti khamÃpetvà ekamante nisÅdi.
Atha naæ S. saccÃni pakÃsetvà sotÃpattiphale patiÂÂhÃpetvà "Ãvuso De-ena Ãcikkhitamaggaæ apaÂipajjitvà a¤¤ena maggena yÃhÅti" taæ uyyojesi, taæ uyyojetvà ca pana caækamà oruyha a¤¤atarasmiæ rukkhamÆle nisÅdi. Atha tasmiæ dhanuggahe anÃgacchante itare dve "kin nu kho so cirÃyatÅti" paÂimaggena gacchantà Dasabalaæ disvà upasaækamitvà vanditvà ekamante nisÅdiæsu. So tesam pi saccÃni pakÃsetvà sotÃpattiphale patiÂÂhÃpetvà "Ãvuso De-ena kathitam maggaæ apaÂipajjitvà iminà maggena gacchathÃ" 'ti uyyojesi, iminà nÃma upÃyena itare pi Ãgantvà nisinne sotÃpattiphale patiÂÂhÃpetvà a¤¤ena maggena uyyojesi. Atha so paÂhamam Ãgato dhanuggaho De-aæ upasaækamitvà "bhante De-a,


#<[page 131]>#
%<                     5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (512).                  131>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ahaæ SammÃsambuddhaæ jÅvità voropetuæ nÃsakkhiæ, mahiddhiyo so Bhagavà mahÃnubhÃvo" ti Ãrocesi. Te sabbe pi "SammÃsambuddhaæ nissÃya amhehi jÅvitaæ laddhan" ti Satthu santike pabbajitvà arahattaæ pÃpuïiæsu. Ayaæ pavatti bhikkhusaæghe pÃkaÂà ahosi, bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso De-kira ekasmiæ TathÃgate veracittena bahujane jÅvità voropetuæ vÃyÃmaæ akÃsi, te sabbe pi SatthÃran nissÃya jÅvitaæ labhiæsÆ" 'ti. S. Ãgantvà "k. n. bh. e. k. s." ti p.
"i. n." ti v., "na bh. i. p. pi De-maæ ekaæ nissÃya mayi veracittena bahujane jÅvità voropetuæ vÃyami yevÃ" 'ti vatvà a. Ã.:
     AtÅte ayaæ BÃrÃïasÅ PupphavatÅ nÃma ahosi. Ta. Vasavattira¤¤o putto ekarÃjà nÃma r. kÃresi. Tassa putto CandakumÃro nÃma oparajjaæ kÃresi. Khaï¬ahÃlo nÃma brÃhmaïo purohito ahosi, so ra¤¤o attha¤ ca dhamma¤ ca anusÃsati, taæ kira rÃjà paï¬ito ti vinicchaye nisÅdÃpesi. So la¤cavittako hutvà la¤caæ gahetvà assÃmike sÃmike karoti sÃmike assÃmike. Ath' ekadivasaæ eko aÂÂaparÃjito puriso vinicchayaÂÂhÃnà upakkosanto nikkhamitvà rÃjupaÂÂhÃnaæ gacchantaæ CandakumÃraæ disvà tassa pÃdesu pati. So "kiæ bho purisÃ" 'ti Ã. "SÃmi Khaï¬ahÃlo vinicchaye vilopaæ khÃdati, ahaæ tena la¤caæ gahetvà parÃjayaæ pÃpito" ti. C-kumÃro "mà {bhÃyÅti}" taæ assÃsetvà vinicchayaæ netvà sÃmikam akÃsi. MahÃjano mahÃsaddena sÃdhukÃraæ adÃsi. RÃjà sutvà "kiæsaddo eso" ti pucchitvÃ.
"C-kumÃrena kira Kh-lassa dubbinicchitaæ aÂÂaæ suvinicchitaæ, tatr' eso sÃdhukÃrasaddo" ti. RÃjà taæ sutvà kumÃraæ Ãgantvà vanditvà Âhitaæ "tÃta eko kira te aÂÂo vinicchito" ti pucchi.
"ùma devÃ" 'ti. "Tena hi tÃta ito paÂÂhÃya tvam eva vinicchayaæ paÂÂhapehÅti" vinicchayaæ kumÃrassa adÃsi. Kh-lassa Ãyo pacchijji, so tato paÂÂhÃya kumÃre ÃghÃtaæ bandhitvà otÃrÃpekkho acari. So pana rÃjà muddhappasanno, so ekadivasaæ paccÆsasamaye supinantena alaækatadvÃrakoÂÂhakaæ sattaratanamayapÃkÃraæ saÂÂhiyojanikaæ suvaïïamahÃvÅthiæ yojanasahassubbedhaæ VejayantapÃsÃdÃdipatimaï¬itaæ NandanavanÃdivanarÃmaïeyyakaæ


#<[page 132]>#
%<132                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  {NandÃpokkharaniÃdipokkharaïirÃmaïeyyakasamannÃgataæ} Ãkiïïadevagaïaæ TÃvatiæsabhavanaæ disvà ta. gantukÃmo hutvà cintesi: "Ãcariya-Kh-lassa ÃgatavelÃya DevalokagÃmimaggaæ pucchitvà tena desitamaggena Devalokaæ gamissÃmÅti". Kh-lo pi pÃto va rÃjanivesanaæ pavisitvà ra¤¤o sukhaseyyaæ pucchi. Ath' assa rÃjà Ãsanaæ dÃpetvà pa¤haæ pucchi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).1: RÃjÃsi luddakammo ekarÃjà PupphavatiyÃ,
                    so pucchi brahmabandhuæ Khaï¬ahÃlaæ purohitaæ mÆÊhaæ. || Ja_XXII:578 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).2: Saggamaggam Ãcikkha, tvaæ si brÃhmaïa dhammavinayakusalo,
                    yathà ito vajanti Sugatiæ narà pu¤¤Ãni katvÃnà 'ti. || Ja_XXII:579 ||>@

     Ta. rÃjÃsÅti rÃjà Ãsi, luddakammo ti kakkhaÊapharusakammo, saggamaggan ti saggÃnaæ maggaæ, dhammavinayakusalo ti sucaritadhamme ca ÃcÃravinaye ca kusalo, yathà ti yathà narà pu¤¤Ãni katvà ito Sugatiæ gacchanti taæ Sugatimaggaæ ÃcikkhÃhÅti pucchati.
     Imaæ pana pa¤haæ sabba¤¤Æ-Buddhaæ và tassa sÃvake và alÃbhena Bodhisattaæ và pucchituæ vaÂÂati, rÃjà pana yathà nÃma sattÃhaæ maggamÆÊho puriso a¤¤aæ addhamÃsamattaæ maggamÆÊhaæ maggaæ puccheyya evaæ Kh-laæ pucchi. So cintesi: "ayam me paccÃmittassa piÂÂhiæ passanakÃlo, idÃni C-kumÃraæ jÅvitakkhayaæ pÃpetvà mama manorathaæ pÆressÃmÅti". Atha rÃjÃnaæ Ãmantetvà tatiyaæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.5(=542).3: AtidÃnaæ daditvÃna avajjhe deva ghÃtetvÃ
                    evaæ vajanti Sugatiæ narà pu¤¤Ãni katvÃnà 'ti. || Ja_XXII:580 ||>@

     T. a.: mahÃrÃja Saggaæ gacchantà nÃma atidÃnaæ dadanti avajjhe ghÃtenti, sace Saggaæ gantukÃmo tvam pi tath' eva karohÅti.
     Atha naæ rÃjà pa¤hassa atthaæ pucchi:

  @<Ja_XXII.5(=542).4: Kiæ pana taæ atidÃnaæ, ke ca avajjhà imasmiæ lokasmiæ,
                    eta¤ ca kho no akkhÃhi, yajissÃma dadÃma dÃnÃnÅti. || Ja_XXII:581 ||>@


#<[page 133]>#
%<                          5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542.)             133>%
     So pi vyÃkÃsi:

  @<Ja_XXII.5(=542).5: Puttehi deva yajitabbaæ mahesihi negamehi ca
                    usabhehi ÃjÃniyehi catÆhi
                    sabbacatukkena deva yajitabban ti || Ja_XXII:582 ||>@

vyÃkaronto ca Devalokamaggaæ puÂÂho Nirayamaggaæ vyÃkÃsi.
     Ta. puttehÅti attano jÃtehi piyaputtehi c' eva piyadhÅtÃhi ca, mahesihÅti piyabhariyÃhi, negamehÅti seÂÂhÅhi, usabhehÅti sabbasetausabharÃjÆhi, ÃjÃniyehÅti maÇgalassehi, catÆhÅti etehi sabbeh' eva a¤¤ehi ca hatthiÃdÅhi catÆhi catÆhÅti evaæ sabbacatukkena deva yajitabbaæ, etesaæ sabbesaæ khaggena sÅsaæ chinditvà suvaïïapÃtiyà galalohitaæ gahetvà ÃvÃÂe pakkhipitvà ya¤¤assa yajanakarÃjÃno sarÅren' eva saha Devalokaæ gacchanti mahÃrÃja, samaïabrÃhmaïakapaïiddhikavanibbakayÃcakÃnaæ ghÃsacchÃdanÃdisampÃdanaæ dÃnam eva pavattati, ime pana puttadhÅtÃdayo mÃretvà tesaæ galalohitena yajanaæ atidÃnaæ nÃmà 'ti rÃjÃnaæ sa¤¤Ãpesi.
     Iti so "sace C-kumÃraæ ekaæ ¤eva gaïhissÃmi veracittena kÃraïaæ ma¤¤issantÅti" taæ mahÃjanassa antare pakkhipi.
Imaæ pana tesaæ kathentÃnaæ kathaæ sutvà antepurajano bhÅtatasito ekappahÃrena mahÃviravaæ viravi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).6: Taæ sutvà antepure: kumÃrà ca mahesiyo ca ha¤¤antu
                    eko ahosi nigghoso bhesmà accuggato saddo ti. || Ja_XXII:583 ||>@

     Ta. tan ti taæ kumÃrà ca mahesiyo ca ha¤¤antÆ 'ti saddaæ sutvÃ, eko ti sakalarÃjanivesane eko va nigghoso ahosi, bhesmà ti bhayÃnako, accuggato ti ati uggato ahosi.
     SakalarÃjakulaæ yugantavÃtÃhataæ viya sÃlavanaæ ahosi, brÃhmaïo pi rÃjÃnaæ Ã.: "kiæ mahÃrÃja ya¤¤aæ yajituæ sakkosi na sakkosÅti". "Kiæ kathesi Ãcariya, ya¤¤aæ yajitvà Devalokaæ gamissÃmÅti". "MahÃrÃja bhÅruno dubbalajjhÃsayà ya¤¤aæ yajituæ samatthà nÃma na honti, tumhe idha sabbe sannipÃtetha, ahaæ ya¤¤ÃvÃÂe kammaæ karissÃmÅti" attano pahonakabalaæ gahetvà nagarà nikkhamma ya¤¤ÃvÃÂaæ samatalaæ kÃrÃpetvà vatiyà parikkhipi, kasmÃ: dhammiko pi samaïo và brÃhmaïo và Ãgantvà vÃreyyà 'ti ya¤¤ÃvÃÂe vatiparikkhepanaæ cÃrittan ti katvà porÃïakabrÃhmaïehi Âhapitaæ.


#<[page 134]>#
%<134                          XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjÃpi purise pakkosÃpetvà "tÃta ahaæ attano puttadhÅtaro ca bhariyÃyo ca mÃretvà ya¤¤aæ yajitvà Devalokaæ gamissÃmÅti, gacchatha nesaæ Ãcikkhitvà sabbe idhÃnethÃ" 'ti puttÃnaæ tÃva ÃnayanatthÃya Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).7: Gacchatha vadetha kumÃre Canda-Suriyaæ Bhaddasena¤ ca
                    SÆra¤ ca VÃmagotta¤ ca:
                    pasurà kira hotha ya¤¤atthÃyà 'ti. || Ja_XXII:584 ||>@

     Ta. C-kumÃro ca SuriyakumÃro ca dve GotamÃdeviyà aggamahesiyà puttÃ, Bhaddaseno ca pana SÆro ca VÃmagotto ca tesaæ vemÃtikabhÃtaro, pasurà kira hothà 'ti pasurà kira hotha, ekasmiæ ÂhÃne rÃsi hothà 'ti kir' ettha attho.
     Te paÂhamaæ C-kumÃrassa santikaæ gantvà Ãhaæsu:
"kumÃra tumhe kira mÃretvà tumhÃkaæ pità D-lokaæ gantukÃmo, tumhÃkaæ gaïhanatthÃya amhe pesesÅti". "Kassa vacanena maæ gaïhÃpetÅti". "Kh-lassa devÃ" 'ti. "Kiæ so ma¤ ¤eva gaïhÃpeti udÃhu a¤¤e pÅti". "A¤¤e pi gaïhÃpeti, catukkaæ kira ya¤¤aæ yajÃpetukÃmo" ti. So cintesi: "tassa a¤¤ehi saddhiæ veran n' atthi, `vinicchaye vilopaæ kÃtuæ na labhÃmÅti' pana mayi ekasmiæ verena bahuæ mÃrÃpeti, pitaraæ daÂÂhuæ labhantassa sabbesaæ mocÃpanaæ mama bhÃro" ti.
Atha ne "tena hi me pitu vacanaæ karothÃ" 'ti. Te taæ netvà rÃjaÇgaïe ekamante Âhapetvà itare pi tayo Ãnetvà tass' eva santike katvà ra¤¤o Ãrocayiæsu: "ÃnÅtà te deva puttÃ" ti. So tesaæ vacanaæ sutvà "tÃtà idÃni me dhÅtaro Ãnetvà tesaæ ¤eva santike karotha" 'ti itaraæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).8: KumÃriyo pi vadetha Upaseïiæ Kokilaæ Mudita¤ ca
                    Nanda¤ cÃpi kumÃriæ: pasurà kira hotha ya¤¤atthÃyà 'ti. || Ja_XXII:585 ||>@

     Te "evaæ karissÃmÃ" 'ti tÃsaæ santikaæ gantvà tà rodamÃnà paridevamÃnà Ãnetvà bhÃtikÃnaæ ¤eva santike kariæsu.
Tato rÃjà attano piyabhariyÃnaæ gaïhanatthÃya itaraæ g. aha:

  @<Ja_XXII.5(=542).9: Vijayam pi mayhaæ mahesiæ ekapatiæ Kesiniæ Sunanda¤ ca
                    lakkhaïavarÆpapannà pasurà kira hotha ya¤¤atthÃyà 'ti. || Ja_XXII:586 ||>@


#<[page 135]>#
%<                     5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542.)                  135>%
     Ta. lakkhaïa-ti uttamehi catusaÂÂhiyà itthilakkhaïehi upapannÃ, ethà 'ti pi vadethà 'ti a.
     Te tÃpi paridevamÃnà Ãnetvà kumÃrÃnaæ santike kariæsu.
Atha rÃjà cattÃro seÂÂhÅ ÃnÃpento itaraæ g. Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).10: Gahapatayo pi vadetha Puïïamukhaæ Bhaddiyaæ SiÇgÃla¤ ca
                    Vaddha¤ cÃpi gahapatiæ:
                    pasurà kira hotha ya¤¤atthÃyà 'ti. || Ja_XXII:587 ||>@

     RÃjapurisà gantvà te Ãnayiæsu. Ra¤¤o puttadÃre gayhamÃne sakalanagaraæ na ki¤ci avoca, seÂÂhikulÃni pana mahÃsambandhÃni, tasmà tesaæ gahitakÃle sakalanagaraæ saækhubhitvà "ra¤¤o seÂÂhÅ mÃretvà ya¤¤aæ yajituæ na dassÃmÃ" 'ti seÂÂhÅ parivÃretvà va tesaæ ¤Ãtivaggena saddhiæ rÃjakulaæ agamÃsi. Atha te seÂÂhÅ ¤Ãtijanaparivutà rÃjÃnaæ attano jÅvitaæ yÃciæsu.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).11: Te tattha gahapatayo avociæsu [samÃgatÃ] puttadÃraparikiïïÃ:
                    sabbasikhino deva karohi athavà no dÃse sÃvehÅti. || Ja_XXII:588 ||>@

     Ta. sabbasikhino ti sabbe amhe matthake cÆÊaæ Âhapetvà attano ceÂake karohi, mayan te ceÂakakiccaæ karissÃma, athavà no dÃse sÃvehÅti athavà asaddahanto sabbe seïiye sannipÃtetvà tÃsaæ majjhe amhe dÃse sÃvehi.
mayan te dÃsattaæ paÂisuïissÃmà 'ti.
     Te evaæ yÃcantà jÅvitaæ laddhuæ nÃsakkhiæsu. RÃjapurisà sese paÂikkamÃpetvà te gahetvà kumÃrÃnaæ yeva santike nisÅdÃpesuæ. Tato rÃjà hatthiÃdÅnaæ ÃnayanatthÃya ÃïÃpento Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).12: Abhayaækaram pi hatthiæ RÃjagiriæ Accutavaruïadantaæ
                    Ãnetha kho te khippaæ, ya¤¤atthÃya bhavissanti. || Ja_XXII:589 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).13: Assataram pi Kesiæ Suraæmukhaæ Puïïakaæ Vindaka¤ ca
                    Ãnetha kho ne khippaæ, ya¤¤atthÃya bhavissanti. || Ja_XXII:590 ||>@


#<[page 136]>#
%<136                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.5(=542).14: Usabhe pi yÆthapatine gavaæpatine
                    mayhaæ Ãnetha samupakarontu,
                    sabbaæ yajissÃma, dadÃma dÃnÃni. || Ja_XXII:591 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).15: Sabbaæ paÂiyÃdetha ya¤¤aæ pana uggatamhi suriyamhi,
                    ÃïÃpetha ca kumÃre: abhiramantu imaæ rattiæ. || Ja_XXII:592 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).16: Sabbaæ upaÂÂhÃpetha ya¤¤aæ pana uggatamhi suriyamhi,
                    vadetha ca dÃni kumÃre: ajja vo pacchimà rattÅti. || Ja_XXII:593 ||>@

     Ta. samupakarontu sabban ti na kevalaæ ettakam eva avasesam pi, sabbe catuppadagaïam eva pakkhigaïa¤ ca sabbaæ catukkaæ katvà rÃsiæ karontu, sabbacatukkaæ ya¤¤aæ yajissÃma, yÃcakabrÃhmaïÃna¤ ca dÃnaæ dassÃmà 'ti, sabbaæ paÂiyÃdethà 'ti etaæ mayà vuttaæ anavassesaæ upaÂÂhÃpetha, uggatamhÅti ahaæ pana ya¤¤aæ uggate suriye sve pÃto va yajissÃmi, sabbaæ upaÂÂhÃpethà 'ti sesam pi sabbaæ ya¤¤opakaraïaæ upaÂÂhapetha.
     Ra¤¤o pana mÃtÃpitaro dharanti yeva, ath' assa gantvà mÃtu Ãrocesuæ: "ayye putto vo puttadÃre mÃretvà ya¤¤aæ yajitukÃmo" ti. Sà "kiæ kathetha tÃtÃ" ti hatthena hadayaæ dhÃretvà rodamÃnà Ãgantvà "saccaæ kira putta evarÆpo te ya¤¤o bhavissatÅti" pucchi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).17: Taæ taæ mÃtà avacà rodantÅ Ãgatà vimÃnato:
                    ya¤¤o kira te putta bhavissati catÆhi puttehÅti. || Ja_XXII:594 ||>@

     Ta. tantan ti taæ etaæ rÃjÃnaæ, vimÃnato ti attano vasanaÂÂhÃnato.
     RÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).18: Sabbe mayhaæ puttà cattà Candasmiæ ha¤¤amÃnasmiæ,
                    puttehi ya¤¤aæ yajitvÃna sugatiæ Saggaæ gamissÃmÅti. || Ja_XXII:595 ||>@

     Ta. cattà ti C-kumÃre ha¤¤amÃne yeva sabbe pi ya¤¤atthÃya mayà paricattÃ.
     Atha naæ mÃtà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).19: Mà putta saddahesi: sugatÅ kira hoti puttaya¤¤ena,
                    nirayÃn' eso maggo, n' eso maggo saggÃnaæ. || Ja_XXII:596 ||>@


#<[page 137]>#
%<                          5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542).             137>%

  @<Ja_XXII.5(=542).20: DÃnÃni dehi Koï¬a¤¤a, ahiæsà [sabba] bhÆtabhavyÃnaæ
                    esa maggo sugatiyÃ, na ca maggo puttaya¤¤enà 'ti. || Ja_XXII:597 ||>@

     Ta. nirayÃneso ti nirassÃdatthena catunnaæ apÃyÃnaæ esa maggo, Koï¬a¤¤Ã 'ti rÃjÃnaæ gottenÃlapati, bhÆtabhavyÃnan ti bhavitabbasattÃnaæ, ya¤¤enà 'ti evarÆpena puttadhÅtaro mÃretvà yajanakaya¤¤ena saggamaggo nÃma n' atthi.
     RÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).21: ùcariyÃnaæ vacanà ghÃtessaæ Canda¤ ca Suriya¤ ca,
                    puttehi yajitvà duccajehi sugatiæ Saggaæ gamissamÅti. || Ja_XXII:598 ||>@

     Ta. ÃcariyÃnaæ vacanà ti amma n' esà mama attano mati, ÃcÃrasikkhÃpanakassa pana me Kh-lassa Ãcariyassa etaæ vacanaæ esà anusatthi, tasmà ahaæ ete ghÃtayissaæ, duccajehi puttehi ya¤¤aæ yajitvà saggaæ gamissÃmi.
     Ath' assa mÃtà attano vacanaæ gÃhÃpetuæ asakkontà apagatÃ. Pità taæ pavattiæ sutvà Ãgantvà pucchi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).22: Taæ taæ pitÃpi avaca VasavattÅ orasaæ sakaæ puttaæ:
                    ya¤¤o kira te putta bhavissati catÆhi puttehÅti. || Ja_XXII:599 ||>@

     Ta. VasavattÅti tassa nÃmaæ.
     RÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).23: Sabbe pi mayhaæ puttà cattà Candasmiæ ha¤¤amÃnasmiæ,
                    puttehi ya¤¤aæ yajitvÃna sugatiæ Saggaæ gamissÃmÅti. || Ja_XXII:600 ||>@

     Atha naæ pità Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).24: Mà putta saddahesi: sugatÅ kira hoti puttaya¤¤ena,
                    nirayÃn' eso maggo, n' eso maggo saggÃnaæ. || Ja_XXII:601 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).25: DÃnÃni dehi Koï¬a¤¤a, ahiæsà [sabba] bhÆtabhavyÃnaæ
                    esa maggo sugatiyÃ, na ca maggo puttaya¤¤enà 'ti. || Ja_XXII:602 ||>@

     RÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).26: ùcariyÃnaæ vacanà ghÃtessaæ Canda¤ ca Suriya¤ ca,
                    puttehi yajitvà duccajehi sugatiæ Saggaæ gamissÃmÅti. || Ja_XXII:603 ||>@


#<[page 138]>#
%<138                           XXII. MahÃnipata.>%
     Atha naæ pità Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).27: DÃnÃni dehi Koï¬a¤¤a, ahiæsà [sabba] bhÆtabhavyÃnaæ
                    puttaparivuto tuvaæ raÂÂhaæ janapada¤ ca pÃlehÅti. || Ja_XXII:604 ||>@

     Ta. puttaparivuto ti puttehi parivuto, raÂÂhaæ -- cà 'ti sakalaKÃsiraÂÂha¤ ca tass' eva taæ taæ koÂÂhÃsabhÆtaæ janapada¤ ca.
     So pi taæ attano vacanaæ gÃhÃpetuæ nÃsakkhi. Tato C-kumÃro cintesi: "imassa ettakassa janassa dukkhaæ maæ ekakaæ nissÃya uppannaæ, mama pitaraæ yÃcitvà ettakassa janassa maraïadukkhato mocessÃmÅti" so pitarà saddhiæ sallapanto aha:

  @<Ja_XXII.5(=542).28: Mà no deva avadhi, dÃse no dehi Khaï¬ahÃlassa,
                    api nigaÊabandhakÃpi hatthÅ asse ca pÃlema. || Ja_XXII:605 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).29: Mà no deva avadhi, dÃse no dehi Khaï¬ahÃlassa,
                    api nigaÊabandhakÃpi hatthichakaïÃni ujjhema. || Ja_XXII:606 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).30: Mà no deva avadhi, dÃse no dehi Khaï¬ahÃlassa,
                    api nigaÊabandhakÃpi assachakaïÃni ujjhema. || Ja_XXII:607 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).31: MÃ no deva avadhi, dÃse no dehi yassa honti tava kÃmÃ
                    api raÂÂhà pabbÃjità bhikkhÃcariyaæ carissÃmà 'ti. || Ja_XXII:608 ||>@

     Ta. nigaÊa -- pÅti api nÃma mayaæ mahÃnigaÊehi bandhakÃpi hutvÃ, yassa -- kÃmà ti sace pi Khaï¬ahÃlassa dÃtukÃmo si tassa pi no dÃse katvà dehi karissÃm' assa dÃsakamman ti vadati, api raÂÂhà ti sace amhÃkaæ koci doso atthi raÂÂhà no pabbÃjehi api nÃma raÂÂhà pabbÃjitÃpi kapaïà viya kapÃlaæ gahetvà bhikkhÃcariyaæ carissÃma, mà no avadhi dehi no jÅvitan ti vilapi.
     Tassa taæ nÃnappakÃraæ vilÃpaæ sutvà rÃjà hadayaphalitaæ patto viya assupuïïehi nettehi "na me koci putte mÃretuæ lacchati, na mam' attho DevalokenÃ" 'ti sabbe te mocetuæ Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).32: Dukkhaæ kho me janayatha vilapantà jÅvitassa kÃmÃhi,
                    mu¤catha dÃni kumÃre, alam pi me hotu puttaya¤¤enà 'ti. || Ja_XXII:609 ||>@

     Taæ ra¤¤o kathaæ sutvà rÃjaputte Ãdiæ katvà sabbaæ taæ pakkhipariyosÃnaæ pÃïigaïaæ vissajjesuæ. Kh-lo pi ya¤¤ÃvÃÂe kammaæ saævidahati,


#<[page 139]>#
%<                          5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542.)             139>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  atha naæ eko puriso "are duÂÂha Kh-la ra¤¤Ã puttà vissajjitÃ, tvaæ attano putte mÃretvà tesaæ gaÊalohitena ya¤¤aæ yajassÆ" 'ti Ãha. So "kiæ nÃma ra¤¤Ã katan" ti vegena gantvà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).33: Pubbe va kho si vutto: dukkaraæ
                    durabhisambhavaæ c' etaæ,
                    atha no upakkhaÂassa
                    ya¤¤assa kasmà karosi vikkhepaæ. || Ja_XXII:610 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).34: Sabbe vajanti sugatim ye yajanti ye pi c' eva yÃjenti
                    ye cÃpi anumodanti yajantÃnaæ edisaæ mahÃya¤¤an ti. || Ja_XXII:611 ||>@

     Ta. pubbe ti mayà tvaæ pubbe va vutto na tumhÃdisena bhÅrujÃtikena sakkà ya¤¤aæ yajituæ ya¤¤ayajanaæ nÃm' etaæ dukkaraæ durabhisambhavan ti, atha no idÃni upakkhaÂassa paÂiyattassa ya¤¤assa vikkhepaæ karosi vikkhambhantÅti pi pÃÂho paÂisedhentÅti a., mahÃrÃja kasmà evaæ karosi, yattakà hi ya¤¤aæ yajanti và yÃjenti và anumodanti và sabbe Sugatim eva vajantÅti dasseti.
     So {andhabhÆto} rÃjà tassa kodhavasikassa kathaæ gahetvà dhammasa¤¤Å hutvà puna putte gaïhÃpesi. Tato C-kumÃro pitaraæ anubodhayamÃno Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).35: Atha kissa ca no pubbe sotthÃnaæ brÃhmaïo avÃcesi,
                    atha no akÃraïasmà ya¤¤atthÃya deva ghÃtesi. || Ja_XXII:612 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).36: Pubbe va no daharake ca samÃne{} na hanesi na ghÃtayesi,
                    dahar' amhà yobbanaæ pattà adÆsakà tÃta ha¤¤Ãma. || Ja_XXII:613 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).37: Hatthigate assagate sannaddhe passa no mahÃrÃja
                    yuddhe va yujjhamÃne
                    na hi mÃdisà sÆrà honti ya¤¤atthÃya. || Ja_XXII:614 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).38: Paccante và kupite aÂavÅsu và mÃdise niyojenti,
                    atha no akÃraïasmà abhÆmiyaæ tÃta ha¤¤Ãma. || Ja_XXII:615 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).39: YÃpi hità sakuïiyo vasanti tiïagharÃni katvÃna
                    tÃsam pi piyà puttÃ, atha no tvaæ deva ghÃtesi. || Ja_XXII:616 ||>@


#<[page 140]>#
%<140                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.5(=542).40: Mà tassa saddahesi: na maæ Khaï¬ahÃlo ghÃtaye,
                    mamaæ hi so ghÃtetvÃna anantaram pi taæ deva ghÃteyya. || Ja_XXII:617 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).41: GÃmavaraæ nigamavaraæ dadanti bhogaæ pi 'ssa mahÃrÃja,
                    ath' aggapiï¬ikÃpi kule kule h' ete bhu¤janti. || Ja_XXII:618 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).42: Tesam pi tÃdisÃnaæ icchanti dubbhituæ mahÃrÃja
                    yebhuyyena ete akata¤¤uno brÃhmaïà deva. || Ja_XXII:619 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).43: Mà no deva avadhi, dÃse no dehi Khaï¬ahÃlassa,
                    api nigaÊabandhakÃpi hatthÅ asse ca pÃlema. || Ja_XXII:620 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).44: Mà no deva avadhi, dÃse no dehi Khaï¬ahÃlassa,
                    api nigaÊabandhakÃpi hatthicchakaïÃni ujjhema. || Ja_XXII:621 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).45: Mà no deva avadhi, dÃse no dehi Khaï¬ahÃlassa,
                    api nigaÊabandhakÃpi assachakaïÃni ujjhema. || Ja_XXII:622 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).46: MÃ no deva avadhi, dÃse no dehi yassa honti tava kÃmÃ,
                    api raÂÂhà pabbÃjità bhikkhÃcariyaæ carissÃmà 'ti. || Ja_XXII:623 ||>@

     Ta. pubbe ti tÃta yadi ahaæ mÃretabbo atha kasmà amhÃkaæ ¤Ãtijane pubbe mama jÃtakÃle brÃhmaïo sotthÃnaæ avÃcesi tadà kira Kh-lo mama lakkhaïÃni upadhÃretvà imassa kumÃrassa na koci antarÃyo bhavissati tumhÃkaæ accayena r. kÃressatÅti Ã., icc-assa purimena pacchimaæ na sameti musÃvÃdÅ esa, atha no etassa vacanaæ gahetvà akÃraïasmà ti nikkÃraïà yeva ya¤¤atthÃya deva ghÃtesi, mà amhe ghÃtayi, ayaæ hi mayi ekasmiæ verena mahÃjanaæ mÃretukÃmo, sÃdhukaæ sallakkhehi narindà 'ti, pubbe va no ti mahÃrÃja sace pi amhe mÃretukÃmo pubbe va no daharake samÃne kasmà sayaæ và na hanesi a¤¤ehi và na ghÃtÃpesi, idÃni pana mayaæ daharà taruïà paÂhamavaye Âhità puttadhÅtÃhi va¬¬hÃma, evaæbhÆtà tava adÆsakà va kiækÃraïà ha¤¤Ãmà 'ti, passa no ti amhe cattÃro pi bhÃtike, yujjhamÃne ti paccatthikÃnaæ nagaraæ parivÃretvà ÂhitakÃle amhÃdiso putte tehi saddhiæ yujjhamÃne passa, aputtakà hi rÃjÃno anÃthà nÃma honti, mÃdisà ti amhÃdisÃ, sÆrà ti balavantà na ya¤¤atthÃya mÃretabbà honti, niyojentÅti nesaæ paccÃmittÃnaæ gaïhanatthÃya yojenti, atha no ti atha nu, akÃraïasmà ti akÃraïena, abhÆmiyaæ anokÃse yeva kasmà tÃta ha¤¤Ãmà 'ti a., mà tassa saddahesÅti mahÃrÃja tvaæ maæ Kh-lo na ghÃtaye ti mà tassa saddaheyyÃsi, bhogaæ pissà 'ti bhogam pi assa brÃhmaïajanassa rÃjÃno denti, aggapiï¬ikÃpÅti atha te aggodakaæ aggapiï¬ikaæ labhantà aggapiï¬ikÃpi honti, tesampÅti yesaæ kule bhu¤janti tesam pi evarÆpÃnaæ piï¬adÃyakÃnaæ.


#<[page 141]>#
%<                          5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542.)             141>%
     RÃjà kumÃrassa vilÃpaæ sutvÃ

  @<Ja_XXII.5(=542).47: Dukkhaæ kho me janayatha vilapantà jÅvitassa kÃmÃhi,
                    mu¤catha dÃni kumÃre, alam pi me hotu puttaya¤¤enà 'ti. || Ja_XXII:624 ||>@

imaæ g. vatvà puna pi mocesi. Kh-lo Ãgantvà puna pi

  @<Ja_XXII.5(=542).48: Pubbe va kho si vutto: dukkaraæ durabhisambhavaæ c' etaæ,
                    atha no upakkhaÂassa
                    ya¤¤assa kasmà karosi vikkhepaæ. || Ja_XXII:625 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).49: Sabbe vajanti sugatiæ ye yajanti ye pi c' eva yÃjenti
                    ye cÃpi anumodanti yajantÃnaæ edisaæ mahÃya¤¤an ti || Ja_XXII:626 ||>@

vatvà pana gaïhÃpesi. Ath' assa anunayatthaæ kumÃro Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).50: Yadi kira yajitvà puttehi Devalokaæ ito cutà yanti
                    brÃhmaïo tÃva yajatu pacchÃpi yajissate rÃjà || Ja_XXII:627 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).51: Yadi kira yajitvà puttehi Devalokaæ ito cutà yanti
                    eso ca Khaï¬ahÃlo yajatu sakehi puttehi. || Ja_XXII:628 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).52: Evaæ jÃnanto Khaï¬ahÃlo kiæ puttake na ghÃtesi
                    sabbaæ ca ¤Ãtijanaæ attÃna¤ ca na ghÃtesi. || Ja_XXII:629 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).53: Sabbe vajanti nirayaæ ye yajanti ye pi c' eva yÃjenti
                    ye cÃpi anumodanti yajantÃnaæ edisaæ mahÃya¤¤an ti. || Ja_XXII:630 ||>@

     Ta. brÃhmaïo tÃvà 'ti paÂhamaæ Kh-lo yajatu, puttakehÅti sakehi puttakehi, ath' etasmiæ evaæ yajitvà Devalokaæ gate pacchà tvaæ yajissasi deva, sÃdhurasabhojanaæ pihitvà a¤¤ehi vÅmaæsituæ bhu¤jasi, puttamaraïaæ yeva kasmà avÅmaæsitvà kathesÅti dÅpento evam Ãha, evaæ jÃnanto puttadhitato mÃretvà D-lokaæ gacchatÅti evaæ jÃnanto kiækÃraïà attano putte ca ¤Ãti ca attÃna¤ ca na ghÃtesi, sace hi paraæ mÃretvà D-lokaæ gacchanti attÃnaæ mÃretvà Brahmalokaæ gantabbaæ bhavissati, evaæ ya¤¤aguïaæ jÃnantena param amÃretvà và attà va mÃretabbo siyÃ, ayam pana tathà akatvà mam mÃrÃpeti, iminÃpi kÃraïena jÃna mahÃrÃja yathà esa vinicchaye vilopaæ kÃtum alabhanto evam karontÅti, edisan ti evarÆpam puttaghÃtaya¤¤am.
     KumÃro ettakaæ kathento pitaraæ attano vacanaæ gÃhÃpetuæ asakkonto rÃjÃnaæ parivÃretvà Âhitaæ parisaæ Ãrabbha Ãha:


#<[page 142]>#
%<142                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.5(=542).54: Katha¤ ca kira puttakÃmÃyo
                    [gahapatayo] gharaïiyo ca nagaramhi
                    na uparavanti rÃjÃnaæ: mà ghÃtayi orasaæ puttaæ. || Ja_XXII:631 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).55: Katha¤ ca kira puttakÃmÃyo
                    [gahapatayo] gharaïiyo ca nagaramhi
                    na uparavanti rÃjÃnaæ: mà ghÃtayi atrajaæ puttaæ. || Ja_XXII:632 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).56: Ra¤¤o c' amhi atthakÃmo hito ca sabbadà janapadassa,
                    na koci assa paÂighaæ mayà janapado pavedetÅti. || Ja_XXII:633 ||>@

     Ta. puttakÃmÃyo ti gharaïiyo sandhÃya vuttaæ, gahapatayo pana puttakÃmà nÃma honti, na uparavantÅti na upakkosanti na vadanti, atrajan ti attano jÃtaæ, evaæ vutte pi koci ra¤¤Ã saddhiæ kathetuæ samattho nÃma nÃhosi, na koci assa paÂighaæ mayà ti iminà no la¤co va gahito issariyamadena và idaæ nÃma dukkhaæ katan ti koci eko pi mayà saddhiæ paÂighaækattà nÃma nÃhosi, janapado pavedetÅti evaæ ra¤¤o ca janassa ca atthakÃmassÃpi mama pitaraæ ayaæ janapado guïasampanno te putto ti na pavedeti na jÃnÃpetÅti a.
     Evaæ vutte pi koci ki¤ci na katheti. Tato rÃjakumÃro attano bhariyÃyo taæ yÃcanatthÃya uyyojento Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).57: Gacchatha bho gharaïiyo tÃta¤ ca vadetha Khaï¬ahÃla¤ ca:
                    mà ghÃtetha kumÃre adÆsake sÅhasaækÃse. || Ja_XXII:634 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).58: Gacchatha bho gharaïiyo {tÃta¤} ca vadetha Khaï¬ahÃla¤ ca:
                    mà ghÃtetha kumÃre apekkhite sabbalokassà 'ti. || Ja_XXII:635 ||>@

     Tà gantvà yÃciæsu. RÃjà no olokesi pi. Tato kumÃro anÃtho hutvà vilapanto

  @<Ja_XXII.5(=542).59: Yan nÆnÃhaæ jÃyeyyaæ
                    rathakÃrakulesu và pukkusakulesu vÃ
                    vesesu và jÃyeyyaæ,
                    na hajja maæ rÃjà ya¤¤atthÃya ghÃteyyà 'ti || Ja_XXII:636 ||>@

vatvà puna tà uyyojento Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).60: Sabbà sÅmantiniyo gacchatha, ayyassa Khaï¬ahÃlassa
                    pÃdesu nipatatha: aparÃdh' Ãhaæ na passÃmi. || Ja_XXII:637 ||>@


#<[page 143]>#
%<                     5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542)                   143>%

  @<Ja_XXII.5(=542).61: Sabbà sÅmantiniyo gacchatha, ayyassa Khaï¬ahÃlassa
                    pÃdesu nipatatha: kin te bhante mayaæ adÆsemà 'ti || Ja_XXII:638 ||>@

     Ta. aparadh -- ti ahaæ Ãcariya Kh-la attano aparÃdhaæ na passÃmi, kinte bhante ti ayya Kh-la mayaæ tuyhaæ kiæ dussit' amha, atha C-kumÃrassa doso atthi taæ khamathà 'ti vadatha, atha C-kumÃrassa kaniÂÂhabhaginÅ SelakumÃrÅ nÃma sokaæ sandhÃretuæ asakkontÅ pitu pÃdamÆle patitvà paridevi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).62: Kapaïaæ vilapati Selà disvÃna bhÃtaro upanÅtatte:
                    ya¤¤o kira me ukkhipito tÃtena saggakÃmenà 'ti. || Ja_XXII:639 ||>@

     Ta. upanÅtatte ti upanÅtasabhÃve, ukkhipito ti ukkhitto, saggakÃmenà 'ti mama bhÃtaro mÃretvà Saggaæ icchantena tÃta ime mÃretvà kiæ Saggena karissasÅti vilapi.
     RÃjà tassÃpi kathaæ na gaïhi. Tato C-kumÃrassa putto VÃsulo nÃma pitaraæ dukkhitaæ disvà "ahaæ ayyakaæ {yÃcitvÃ} mama pitu jÅvitaæ dÃpessÃmÅti" ra¤¤o pÃdamÆle paridevi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).63: ùvattatÅ ca parivattati ca VÃsulo sammukhà ra¤¤o:
                    mà no pitaraæ avadhi, dahar' amhà ayobbanam pattà ti. || Ja_XXII:640 ||>@

     Ta. daharamhà ayobbanappattà ti deva mayaæ taruïadÃrakà na tÃva yobbanappattÃ, amhesu pi tÃva anukampÃya amhÃkaæ pitaraæ mà avadhÅti.
     RÃjà tassa paridevitaæ sutvà bhijjamÃnahadayo viya hutvà assupuïïehi nettehi kumÃraæ ÃliÇgitvà "tÃta assÃsaæ paÂilabha, vissajjemi te pitaran" ti vatvà g. Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).64: Eso te VÃsula pitÃ, [samehi pitaraæ,]
                    dukkhaæ kho me janayasi [vilapanto antarapurasmiæ],
                    mu¤catha dÃni kumÃre, alam pi me hotu puttaya¤¤enà ti. || Ja_XXII:641 ||>@

     Ta. antarapurasmin ti rÃjanivesanassa antare.
     Puna Kh-lo Ãgantvà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).65: Pubbe va kho si vutto: dukkaraæ durabhisambhaæ c' etaæ,
                    atha no upakkhaÂassa
                    ya¤¤assa kasmà karosi vikkhepaæ. || Ja_XXII:642 ||>@


#<[page 144]>#
%<144                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.5(=542).66: Sabbe vajanti sugatiæ ye yajanti ye pi c' eva yÃjenti
                    ye cÃpi anumodanti yajantÃnaæ edisaæ mahÃya¤¤an ti. || Ja_XXII:643 ||>@

     RÃjÃpi andhabÃlo puna tassa vacanena putte gaïhÃpesi.
Tato Kh-lo cintesi: "ayaæ rÃjà muducitto kÃlena gaïhÃti kÃlena vissajjeti, puna pi dÃrakÃnaæ vacanena putte vissajjeyya, ya¤¤ÃvÃÂaæ ¤eva ¤aæ nemÅti". Ath' assa tatthagamanatthÃya gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).67: Sabbaratanassa ya¤¤o upakkhaÂo ekarÃja tava pÃsÃdato
                    abhinikkhamassu deva, Saggaæ gato tvaæ pamodissasÅti. || Ja_XXII:644 ||>@

     T. a.: mahÃrÃja tava ya¤¤o sabbaratanehi upakkhaÂo paÂiyatto, idÃni te abhinikkhamanakÃlo, tasmà abhinikkhama ya¤¤aæ yajitvà Saggaæ gato pamodissasÅti.
     Tato Bodhisattaæ ÃdÃya {ya¤¤ÃvÃÂagamanakÃle} tassa orodhà ekato va nikkhamiæsu.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).68: Daharà sattasatà età pana Candakassa bhariyÃyo
                    kese parikiritvÃna rodantiyo maggaæ anuyanti. || Ja_XXII:645 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).69: Aparà pana sokena nikkhantà Nandane viya devÃ
                    kese parikiritvÃna rodantiyo maggam anuyanti. || Ja_XXII:646 ||>@

     Ta. Nandane viya devà ti N-vane ca vanadhammaæ devaputtaæ parivÃretvà devadhÅtà viya.
     Tatoparaæ tÃsaæ vilÃpo hoti:

  @<Ja_XXII.5(=542).70: KÃsikasucivatthadharà kuï¬alino akalucandanavilittÃ
                    nÅyanti Canda-Suriyà ya¤¤atthÃya ekarÃjassa. || Ja_XXII:647 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).71: KÃsikasucivatthadharà kuï¬alino akalucandanavilittÃ
                    nÅyanti Canda-Suriyà mÃtu katvà hadayasokaæ. || Ja_XXII:648 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).72: KÃsikasucivatthadharà kuï¬alino akalucandanavilittÃ
                    nÅyanti Canda-Suriyà janassa katvà hadayasokaæ. || Ja_XXII:649 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).73: [MaæsarasabhojanÃ]
                    nahÃpakasunahÃtà kuï¬alino akalucandanavilittÃ
                    nÅyanti Canda-Suriyà ya¤¤atthÃya ekarÃjassa. || Ja_XXII:650 ||>@


#<[page 145]>#
%<                          5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542).             145>%

  @<Ja_XXII.5(=542).74: Y' assu pubbe hatthivaradhuragate pattikà anuvajanti
                    ty-ajja Canda-Suriyà ubho va pattikà yanti. || Ja_XXII:651 ||>@


  @<Ja_XXII.5(=542).75: Y' assu pubbe assavaradhuragate pattikà anuvajanti
                    ty-ajja Canda-Suriyà ubho va pattikà yanti. || Ja_XXII:652 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).76: Y' assu pubbe rathavaradhuragate pattikà anuvajanti
                    ty-ajja Canda-Suriyà ubho va pattikà yanti. || Ja_XXII:653 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).77: Ye hi 'ssu pubbe niyyaæsu tapanÅyakappanehi turagehi
                    ty-ajja Canda-Suriyà ubho va pattikà yantÅti. || Ja_XXII:654 ||>@

     Ta. kÃsika -- ti kÃsiyÃni sucÅni vatthÃni dhÃrayamÃnÃ, Canda -- ti C-kumÃro ca S-kumÃro ca, nahÃpaka -- ti ka¤canacuïïena ubbaÂÂetvà nahÃpakehi kataparikammatÃya sunahÃpitÃ, yassÆ 'ti assu ti nipÃtamattaæ, ye kumÃre ti a., assavara -- ti assavarapiÂÂhigate, rathavara -- ti rathavaramajjhagate, niyyaæsÆ 'ti nikkhamiæsu.
     Evaæ tÃsu paridevantÅsu yeva Bodhisattaæ nagarà nÅhariæsu. Sakalanagaraæ saækhubhitvà nikkhamituæ Ãrabhi.
MahÃjane nikkhamante dvÃrÃni na-ppahonti. BrÃhmaïo atibahujanaæ disvà "ko jÃnÃti kiæ bhavissatÅti" nagaradvÃrÃni thakÃpesi. MahÃjano nikkhamituæ alabhanto -- antonagaradvÃrassa ÃsannaÂÂhÃne uyyÃnaæ atthi tassa santike -- mahÃviravaæ viravi, tena ravena sakuïasaægho saækhubhito ÃkÃsaæ pakkhandi. MahÃjano taæ taæ sakuïiæ Ãmantetvà vilapanto Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).78: Yadi sakuïi maæsam icchasi dayassu pubbena PupphavatiyÃ,
                    yajat' ettha ekarÃjà sammÆÊho catÆhi puttehi. || Ja_XXII:655 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).79: Yadi sakuïi maæsam icchasi dayassu pubbena PupphavatiyÃ,
                    yajat' ettha ekarÃjà sammÆÊho catÆhi ka¤¤Ãhi. || Ja_XXII:656 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).80: Yadi sakuïi maæsam icchasi dayassu pubbena PupphavatiyÃ,
                    yajat' ettha ekarÃjà sammÆÊho catÆhi mahesÅhi. || Ja_XXII:657 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).81: Yadi sakuïi maæsam icchasi dayassu pubbena PupphavatiyÃ,
                    yajat' ettha ekarÃjà sammÆÊho catÆhi gahapatÅhi. || Ja_XXII:658 ||>@


#<[page 146]>#
%<146                           XXII. MahÃnipata.>%

  @<Ja_XXII.5(=542).82: Yadi sakuïi maæsaæ icchasi dayassu pubbena PupphavatiyÃ,
                    yajat' ettha ekarÃjà sammÆÊho catÆhi hatthÅhi. || Ja_XXII:659 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).83: Yadi sakuïi maæsam icchasi dayassu pubbena PupphavatiyÃ,
                    yajat' ettha ekarÃjà sammÆÊho catÆhi assehi. || Ja_XXII:660 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).84: Yadi sakuïi maæsam icchasi dayassu pubbena PupphavatiyÃ,
                    yajat' ettha ekarÃjà sammÆÊho catÆhi usabhehi. || Ja_XXII:661 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).85: Yadi sakuïi maæsam icchasi dayassu pubbena PupphavatiyÃ,
                    yajat' ettha ekarÃjà sammÆÊho sabbacatukkenà 'ti. || Ja_XXII:662 ||>@

     Ta. maæsamicchasÅti ambho sakuïi, sace maæsam icchasi uyyassu Pupphavatiyà pubbena puratthimÃya disÃya ya¤¤ÃvÃÂo atthi tattha gaccha, yajatetthà 'ti ettha Kh-lassa vacanaæ gahetvà sayaæ sammÆÊho ekarÃjà catÆhi puttehi yajati, sesagÃthÃsu pi es' eva nayo.
     Evaæ mahÃjano tasmiæ ÂhÃne paridevitvà Bodhisattassa vasanaÂÂhÃnaæ gantvà pÃsÃdaæ padakkhiïaæ karonto antepurakÆÂÃgÃrauyyÃnÃdÅni ca passanto gÃthÃhi paridevi:

  @<Ja_XXII.5(=542).86: Ayam assa pÃsÃdo idaæ antepuraæ suramaïÅyaæ,
                    te dÃni ayyaputtà cattÃro vadhÃya ninnÅtÃ. || Ja_XXII:663 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).87: Idam assa kÆÂÃgÃraæ sovaïïaæ pupphamalyavikiïïaæ,
                    te dÃni ayyaputtà cattÃro vadhÃya ninnÅtÃ. || Ja_XXII:664 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).88: Idam assa uyyÃnaæ supupphitaæ sabbakÃlikaæ rammaæ,
                    te dÃni ayyaputtà cattÃro vadhÃya ninnÅtÃ. || Ja_XXII:665 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).89: Idam assa asokavanaæ supupphitaæ sabbakÃlikaæ rammaæ.
                    te dÃni ayyaputtà cattÃro vadhÃya ninnÅtÃ. || Ja_XXII:666 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).90: Idam assa kaïikÃravanaæ
                    supupphitaæ sabbakÃlikaæ rammaæ,
                    te dÃni ayyaputtà cattÃro vadhÃya ninnÅtÃ. || Ja_XXII:667 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).91: Idam assa pÃÂalivanaæ supupphitaæ sabbakÃlikaæ rammaæ,
                    te dÃni ayyaputtà cattÃro vadhÃya ninnÅtÃ. || Ja_XXII:668 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).92: Idam assa ambavanaæ suppupphitaæ sabbakÃlikaæ rammaæ,
                    te dÃni ayyaputtà cattÃro vadhÃya ninnÅtÃ. || Ja_XXII:669 ||>@


#<[page 147]>#
%<                     5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542.)                  147>%

  @<Ja_XXII.5(=542).93: Ayam assa pokkharaïÅ sa¤channà padumapuï¬arÅkehi,
                    nÃvà ca sovaïïavikatà pupphÃvaliyà vicittà suramaïÅyÃ,
                    te dÃni ayyaputtà cattÃro vadhÃya ninnÅtÃti. || Ja_XXII:670 ||>@

     Ta. te dÃnÅti idÃni te CandakumÃrapamukhà amhÃkaæ ayyaputtà evarÆpaæ pÃsÃdam cha¬¬etvà vadhÃya nÅyanti, sovaïïa -- ti suvaïïavikatà suvaïïakhacitÃ
     Ettakesu ÂhÃnesu vilapitvà puna hatthisÃlÃdÅni upasaækamitvà Ãhaæsu:

  @<Ja_XXII.5(=542).94: Idam assa hatthiratanaæ ErÃvaïo gajo balidantÅ,
                    te dÃni ayyaputtà cattÃro vadhÃya ninnÅtÃ. || Ja_XXII:671 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).95: Idam assa assaratanaæ ekakhuro asso,
                    te dÃni ayyaputtà cattÃro vadhÃya ninnÅtÃ. || Ja_XXII:672 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).96: Ayam assa assaratho sÃlikanigghoso subho ratanacitto
                    yatth' assu ayyaputtà sobhiæsu Nandane viya devÃ,
                    te dÃni ayyaputtà cattÃro vadhÃya ninnÅtÃ. || Ja_XXII:673 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).97: Kathan nÃma sÃmasamasundarehi candanamarakatagattehi
                    rÃjà yajissate ya¤¤aæ sammÆÊho catÆhi puttehi. || Ja_XXII:674 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).98: Kathan nÃma sÃmasamasundarÃhi candanamarakatagattÃhi
                    rÃjà yajissate ya¤¤aæ sammÆÊho catÆhi ka¤¤Ãhi. || Ja_XXII:675 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).99: Kathan nÃma sÃmasamasundarÃhi candanamarakatagattÃhi
                    rÃjà yajissate ya¤¤aæ sammÆÊho catÆhi mahesÅhi. || Ja_XXII:676 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).100: Kathan nÃma sÃmasamasundarehi candanamarakatagattehi
                    rÃjà yajissate ya¤¤aæ sammÆÊho catÆhi gahapatÅhi. || Ja_XXII:677 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).101: Yathà honti gÃmanigamà su¤¤Ã amanussakà brahÃra¤¤Ã
                    tathà hessati Pupphavatiyà yiÂÂhesu Canda-SuriyesÆ 'ti. || Ja_XXII:678 ||>@

     Ta. ErÃvaïo ti tassa hatthino nÃmaæ, ekakhuro ti abhinnakhuro, sÃÊiya -- ti gamanakÃle sÃliyÃnaæ viya madhurena nigghosena samannÃgato, kathannÃmà 'ti kathan nÃma, sÃmasama -- ti suvaïïasÃmehi jÃtiyà samehi niddosatÃya sundarehi, candana -- ti lohitacandanalittagattehi gahapativarehi, sÃmasamasundarehÅti suvaïïasÃmehi a¤¤ama¤¤aæ jÃtiyà samehi sundarehi cà 'ti a.,


#<[page 148]>#
%<148                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  brahÃra¤¤Ã yathà te gÃmanigamà su¤¤Ã nimmanussà brahÃra¤¤Ã honti tathà PupphavatiyÃpi ya¤¤ayiÂÂhesu rÃjaputtesu su¤¤aara¤¤asadisà bhavissatÅti.
     Bahi nikkhamituæ alabhantà antonagare yeva vicaritvà parideviæsu. Bo. pi ya¤¤ÃvÃÂaæ nÅto. Ath' assa mÃtà GotamÅ nÃma devÅ "puttÃnaæ me jÅvitaæ dehi devÃ" 'ti ra¤¤o pÃdamÆle pavattitvà paridevamÃnà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).102: Ummattikà bhavissÃmi bhÆnahatà paæsunà ca parikiïïÃ
                    sace Candavaraæ hanti pÃïà me deva nirujjhanti. || Ja_XXII:679 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).103: Ummattikà bhavissÃmi bhÆnahatà paæsunà ca parikiïïÃ
                    sace Suriyavaraæ hanti pÃïà me deva nirujjhantÅti. || Ja_XXII:680 ||>@

     Ta. bhÆnahatà ti hatava¬¬hi, paæsunà -- ti paæsuparikiïïasarÅrà ummattikà hutvà vicarissÃmi.
     Sà evaæ paridevantÅ ra¤¤o santikà ki¤ci kathaæ alabhitvà "mama putto tumhÃkaæ kujjhitvà gato bhavissati, kissa nan na nivattethÃ" 'ti kumÃrassa catasso bhariyÃyo ÃliÇgitvà paridevantÅ Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).104: Kin nu 'mà na ramÃpeyyuæ a¤¤ama¤¤aæ piyaævadÃ
                    GhaÂÂiyà OparakkhÅ ca PokkharakkhÅ ca GÃyikÃ
                    Canda-Suriyesu naccantiyo, samo tÃsaæ na vijjatÅti. || Ja_XXII:681 ||>@

     Ta. kinnu mà na ramÃpeyyun ti kena nu kÃraïena imà GhaÂÂiyà ti Ãdikà catasso a¤¤ama¤¤aæ piyaævadà C-S-kumÃrÃnaæ santike naccantiyo mama putte na ramÃpayiæsu ukkaïÂhÃpayiæsu, sakala-JambudÅpasmiæ hi nacce vÃdite và samo a¤¤o koci tÃsaæ na vijjatÅti a.
     Iti sà suïhÃhi saddhiæ paridevitvà a¤¤aæ gahetabbagahaïaæ apassantÅ Kh-laæ akkosamÃnà aÂÂha gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXII.5(=542).105: Imaæ mayhaæ hadayasokaæ
                    paÂimu¤catu Khaï¬ahÃla tava mÃtà (cfr. IV 285|12)
                    yo mayhaæ hadayasoko Candasmiæ vadhÃya ninnÅte. || Ja_XXII:682 ||>@


#<[page 149]>#
%<                          5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542.)             149>%

  @<Ja_XXII.5(=542).106: Imaæ mayhaæ hadayasokaæ
                    paÂimu¤catu Khaï¬ahÃla tava mÃtÃ
                    yo mayhaæ hadayasoko Suriyasmiæ vadhÃya ninnÅte. || Ja_XXII:683 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).107: Imaæ mayhaæ hadayasokaæ
                    paÂimu¤catu Khaï¬ahÃla tava jÃyÃ
                    yo mayhaæ hadayasoko Candasmiæ vadhÃya ninnÅte. || Ja_XXII:684 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).108: Imaæ mayhaæ hadayasokaæ
                    paÂimu¤catu Khaï¬ahÃla tava jÃyÃ
                    yo mayhaæ hadayasoko Suriyasmiæ vadhÃya ninnÅte. || Ja_XXII:685 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).109: Mà putte mà ca patiæ addakkhi Khaï¬ahÃla tava mÃtÃ
                    yo ghÃtesi kumÃre adÆsake sÅhasaækÃse. || Ja_XXII:686 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).110: Mà putte mà ca patiæ addakkhi Khaï¬ahÃla tava mÃtÃ
                    yo ghÃtesi kumÃre apekkhite sabbalokassa. || Ja_XXII:687 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).111: Mà putte mà ca patiæ addakkhi Khaï¬ahÃla tava jÃyÃ
                    yo ghÃtesi kumÃre adÆsake sÅhasaækÃse. || Ja_XXII:688 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).112: Mà putte mà ca patiæ addakkhi Khaï¬ahÃla tava jÃyÃ
                    yo ghÃtesi kumÃre apekkhite sabbalokassa. || Ja_XXII:689 ||>@

     Ta. imaæ mayhan ti imaæ mayhaæ, paÂimu¤catÆ 'ti paÂiyÃtu pÃpuïÃtu, yoghÃtesÅti yo tvaæ ghÃtesi, apekkhite ti sabbalokena olokite dissamÃne mÃresÅti a.
     Bo. ya¤¤ÃvÃÂe pitaraæ ÃyÃcanto Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).113: Mà no deva avadhi, dÃse no dehi Khaï¬ahÃlassa,
                    api nigaÊabandhakÃpi hatthÅ asse ca pÃlema. || Ja_XXII:690 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).114: Mà no deva avadhi, dÃse no dehi Khaï¬ahÃlassa,
                    api nigaÊabandhakÃpi hatthichakaïÃni ujjhema. || Ja_XXII:691 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).115: Mà no deva avadhi, dÃse no dehi Khaï¬ahÃlassa,
                    api nigaÊabandhakÃpi assachakaïÃni ujjhema. || Ja_XXII:692 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).116: Mà no deva avadhi, dÃse no dehi Khaï¬ahÃlassa,
                    yassa honti tava kÃmÃ, api raÂÂhà pabbÃjitÃ
                    [bhikkhÃcariyaæ carissÃma]. || Ja_XXII:693 ||>@


#<[page 150]>#
%<150                                XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.5(=542).117: Divyaæ deva upayÃcanti puttatthikà daliddÃpi
                    paÂibhÃnÃni pi hitvà putte na hi labhanti ekaccÃ. || Ja_XXII:694 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).118: AssÃsakÃni karonti: puttà no jÃyantu, tato puttÃ,
                    atha no akÃraïasmà ya¤¤atthÃya deva ghÃtesi. || Ja_XXII:695 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).119: UpayÃcitakena puttaæ labhanti, mà tÃta no aghÃtesi,
                    mà kicchÃladdhakehi puttehi yajittho imaæ ya¤¤aæ. || Ja_XXII:696 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).120: UpayÃcitakena puttaæ labhanti, mà tÃta no aghÃtesi,
                    mà kapaïaladdhakehi puttehi ammÃya no vippavÃsehÅti. || Ja_XXII:697 ||>@

     Ta. divyan ti deva aputtikà daliddÃpi nÃriyo puttatthikà hutvà bahuæ païïÃkÃraæ haritvà puttaæ và dhÅtaraæ và labhÃmà 'ti divyaæ upayÃcanti, paÂibhÃnÃni pi hitvà ti dohaÊÃni cha¬¬etvÃpi, alabhitvÃpÅti a., i. v. h. mahÃrÃja nÃrÅnaæ hi uppannaæ dohaÊaæ alabhitvà gabbho sussitvà nassati, tattha ekaccà putte alabhamÃnà kÃci laddham pi dohaÊaæ pahÃya aparibhu¤jitvà na labhanti kÃci dohaÊaæ alabhamÃnà ca na labhanti, mayhaæ pana mÃtà uppannaæ dohaÊaæ labhitvà paribhu¤jitvà uppannaæ gabbhaæ anÃsetvà putte paÂilabhi, evaæ paÂiladdhe mà no avadhÅti yÃcati, assÃsakÃnÅti mahÃrÃja ime sattà Ãsaæ karonti kinti puttà no jÃyantÆ 'ti, tato puttà ti puttÃnaæ pi no puttà jÃyantÆ 'ti, atha no akaraïasmà ti atha tvaæ amhe akÃraïena ya¤¤atthÃya ghÃtesÅti, upayÃcitakenà 'ti devatÃnaæ ÃyÃcanena, kapaïa -- ti kapaïà viya hutvà laddhakehi puttehÅti, amhehi saddhiæ amhÃkaæ ammÃya mà vippavÃsehi mà no mÃtarà saddhiæ vippavÃsaæ karÅti vadati.
     So evaæ vadanto pi pitu santikà ki¤ci vacanaæ alabhitvà mÃtu pÃdamÆle nipajjitvà paridevamÃno Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).121: Bahudukkhaposiyà Candaæ amma tuvaæ jiyyase puttaæ,
                    vandÃmi kho the pÃde, labhataæ tÃto paralokaæ. || Ja_XXII:698 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).122: Handa ca maæ upagÆha, pÃde te amma vandituæ dehi,
                    gacchÃmi dÃni pavÃsaæ ya¤¤atthÃya ekarÃjassa. || Ja_XXII:699 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).123: Handa ca maæ upagÆha, pÃde te amma vandituæ dehi,
                    gacchÃmi dÃni pavÃsaæ mÃtu katvà hadayasokaæ. || Ja_XXII:700 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).124: Handa ca maæ upagÆha, pÃde te amma vandituæ dehi,
                    gacchÃmi dÃni pavÃsaæ janassa katvà hadayasokan ti. || Ja_XXII:701 ||>@


#<[page 151]>#
%<                     5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542.)                  151>%
     Ta. bahudukkhaposiyà 'ti bahÆhi dukkhehi posiyÃ, Candan ti maæ C-kumÃraæ evaæ positvà idÃni amma tvaæ jiyyase puttaæ, labhataæ tÃto -- ti pità me bhogasampannaæ paralokaæ labhatu, upagÆhà 'ti ÃliÇga parissaja, pavÃsan ti puna anÃgamanatÃya accantavippavÃsaæ.
     Ath' assa mÃtà paridevantÅ catasso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXII.5(=542).125: Handa ca padumapattÃnaæ moliæ bandhassu Gotamiputta
                    campakadalivÅtimissÃyo, esà te porÃïiyà pakati. || Ja_XXII:702 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).126: Handa ca vilepanan te pacchimakaæ candanaæ vilimpassu
                    yehi ca suvilitto sobhasi rÃjaparisÃya. || Ja_XXII:703 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).127: Handa ca mudukÃni vatthÃni pacchimakaæ KÃsikaæ vÃsehi
                    yehi ca sunivattho sobhasi rÃjaparisÃya. || Ja_XXII:704 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).128: MuttÃmaïikanakavibhÆsitÃni gaïhassu hatthÃbharaïÃni
                    yehi ca hatthÃbharaïehi sobhasi rÃjaparisÃya. || Ja_XXII:705 ||>@

     Ta. padumapattÃnan ti padumapattaveÂhanan nÃm' etaæ pasÃdhanaæ, taæ sandhÃy' evam Ã., tava vippakiïïamoliæ ukkhipitvà padumapattaveÂhanena yojetvà bandhà 'ti a., Gotamiputtà 'ti C-kumÃraæ Ãlapati, campakadali -- ti abbhantarimehi campakadalÅhi missakà vaïïagandhasampannà nÃnÃpupphamÃlà pilandhassu, esà te ti esà tava porÃïikà pakati, tam eva bhu¤jassu puttà 'ti paridevati, yehi cà 'ti yehi lohitacandanavilepanehi vilitto rÃjaparisÃya sobhasi tÃni vilimpassÆ 'ti a., KÃsikan ti satasahassagghaïakaæ KÃsikavatthaæ, gaïhassÆ 'ti piÊandhassu.
     IdÃni 'ssa Candà nÃma aggamahesÅ pÃdamÆle nipajjitvà paridevamÃnà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).129: Na ha nÆnÃyaæ raÂÂhapÃlo, bhÆmipati janapadassa dÃyÃdo,
                    lokissaro mahanto putte sinehaæ na janayatÅti. || Ja_XXII:706 ||>@

     Taæ sutvà rÃjà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).130: Mayhaæ piyà puttà attÃpi piyo tumhe ca bhariyÃyo,
                    Sagga¤ ca patthayÃno tena-m-ahaæ ghÃtayissÃmÅti. || Ja_XXII:707 ||>@

     T. a.: kiækÃraïà puttasinehaæ na janemi na kevalaæ Gotamiyà eva atha kho mayhaæ piyà puttà tathà attà ca tumhe ca suïhÃyo ca bhariyÃyo ca me piyà yeva,


#<[page 152]>#
%<152                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ sante pi Sagga¤ ca patthayÃno ahaæ Saggaæ patthayÃmi tena kÃraïena ete ghÃtessÃmi, mà cintayittha sabbe p' ete mayà saddhiæ devaloke ekato vasissantÅti.
     Candà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).131: Maæ paÂhamaæ ghÃtehi, mà me hadayaæ dukkhaæ aphÃlesi,
                    alaækato sundarako putto tava deva sukhumÃlo. || Ja_XXII:708 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).132: Hand' ayya maæ hanassu, salokà Candiyena hessÃmi,
                    pu¤¤aæ karassu vipulaæ: vicarÃma ubho va paraloke ti. || Ja_XXII:709 ||>@

     Ta. paÂhaman ti deva mama sÃmikato paÂhamataraæ maæ ghÃtehi, dukkhan ti Candassa maraïadukkhaæ mama hadayaæ aphÃlesi, alaækato ti ayaæ mama eko va alaæ paÂiyatto ti evaæ alaækato, evarÆpan nÃma puttaæ mà ghÃtayi mahÃrÃjà 'ti dÅpeti, handayyà 'ti handa ayya rÃjÃnaæ ÃlapantÅ evam Ã., salokà ti Candiyena saddhiæ salokà gamissÃmi, vicarÃma -- ti tayà ekato ghÃtità ubho pi paraloke sukhaæ anubhavantà vicarÃma mà no saggantarÃyam akÃsi.
     RÃja Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).133: Mà tvaæ Cande rucci maraïaæ, bahukà tava devarÃ,
                    visÃlakkhite taæ ramayissanti yiÂÂhasmiæ Gotamiputte ti. || Ja_XXII:710 ||>@

     Ta. mà tvaæ -- ti mà tvaæ attano maraïaæ rocesi, mà rujiti pi pÃÂho mà rodÅti a.. devarà ti patibhÃtukÃ.
     Tatoparaæ SatthÃ

  @<Ja_XXII.5(=542).134a: Evaæ vutte Candà attÃnaæ hanti hatthatalakehÅti
                    upa¬¬hag. Ã. || Ja_XXII:711 ||>@

     Tatoparaæ tassà yeva vilÃpo hoti:

  @<Ja_XXII.5(=542).134b: Alam atthu jÅvitena, pÃyÃmi visaæ marissÃmi. || Ja_XXII:712 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).135: Na ha nÆn' imassa ra¤¤o mittÃmaccà ca vijjare
                    suhadà yena vadanti rÃjÃnaæ: mà ghÃtayi orase putte. || Ja_XXII:713 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).136: Na ha nÆn' imassa ra¤¤o ¤Ãtimittà ca vijjare
                    suhadà yena vadanti rÃjÃnaæ: mà ghÃtayi orase putte. || Ja_XXII:714 ||>@


#<[page 153]>#
%<                          5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542.)             153>%

  @<Ja_XXII.5(=542).137: Ime te pi mayhaæ puttà guïino kÃyÆradhÃrino,
                    rÃjà tehi pi yajassu ya¤¤aæ atha muccatu Gotamiputte. || Ja_XXII:715 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).138: Bilasataæ maæ katvà yajassu sattadhà mahÃrÃja,
                    mà jeÂÂhaputtam avadhi adÆsakaæ sÅhasaækÃsaæ. || Ja_XXII:716 ||>@


  @<Ja_XXII.5(=542).139: Bilasataæ maæ katvà yajassu sattadhà mahÃrÃja,
                    mà jeÂÂhaputtam avadhi apekkhitaæ sabbalokassà 'ti. || Ja_XXII:717 ||>@

     Ta. evan ti evaæ andhabÃlena ekarÃjena vutte, hantÅti deva kin nÃm' etaæ kathesÅti vatvà hatthatalehi attÃnaæ hanti, pÃyÃmÅti pivissÃmi, ime te pÅti ime pi VÃsulakumÃraæ Ãdiæ katvà sesadÃrake hatthe gahetvà ra¤¤o pÃdamÆle Âhità evam Ãha, guïino ti mÃlÃguïÃabharaïehi samannÃgatÃ, kÃyÆradhÃrino ti kÃyÆrapasÃdhanadharÃ, bilasatan ti mahÃrÃja maæ ghÃtetvà koÂÂhÃsakaæ katvÃ, sattadhà ti sattasu ÂhÃnesu ya¤¤aæ yaja.
     Iti sà ra¤¤o santike imÃhi gÃthÃhi paridevitvà assÃsaæ alabhamÃnà Bodhisattass' eva santikaæ gantvà paridevamÃnà aÂÂhÃsi, atha naæ so Ãha: "Cande mayi jÅvamÃne tuyhaæ tasmiæ tasmiæ subhaïitesu kathitesu uccÃvacÃni muttÃdÅni bahÆni ÃbharaïÃni dinnÃni, ajja pana te idaæ pacchimaæ dÃnan ti sarÅrÃrÆÊhaæ Ãbharaïaæ dammi, gaïhÃhi nan" 'ti.
     Imam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).140: Bahukà tava dinnà Ãbharaïà uccÃvacà subhaïitamhi
                    muttà maïiveÊuriyà idan te pacchimakaæ dÃnan ti. || Ja_XXII:718 ||>@

     C-devÅ pi taæ sutvà tatoparÃhi navahi gÃthÃhi vilapi:

  @<Ja_XXII.5(=542).141: Yesaæ pubbe khandhesu phullamÃlÃguïà vivattiæsu
                    tes' ajja pÅtanisito nettiæso vivattissati khandhesu. || Ja_XXII:719 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).142: Yesaæ pubbe khandhesu citramÃlÃguïà vivattiæsu
                    tes' ajja pÅtanisito nettiæso vivattissati khandhesu. || Ja_XXII:720 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).143: Acirà vata nettiæso vivattissati rÃjaputtÃnaæ khandhesu
                    atha mama hadayaæ na phalati
                    tÃva daÊhabandhana¤ ca me Ãsi. || Ja_XXII:721 ||>@


#<[page 154]>#
%<154                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.5(=542).144: KÃsikasucivatthadharà kuï¬alino akalucandanavilittÃ
                    niyyÃtha Canda-Suriyà ya¤¤atthÃya ekarÃjassa. || Ja_XXII:722 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).145: KÃsikasucivatthadharà kuï¬alino akalucandanavilittÃ
                    niyyÃtha Canda-Suriyà mÃtu katvà hadayasokaæ. || Ja_XXII:723 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).146: KÃsikasucivatthadharà kuï¬alino akalucandanavilittÃ
                    niyyÃtha Canda-Suriyà janassa katvà hadayasokaæ. || Ja_XXII:724 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).147: [Maæsarasabhojino] nahÃpakasunahÃtÃ
                    kuï¬alino akalucandanavilittÃ
                    niyyÃtha Canda-Suriyà ya¤¤atthÃya ekarÃjassa. || Ja_XXII:725 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).148: [Maæsarasabhojino] nahÃpakasunahÃtÃ
                    kuï¬alino akalucandanavilittÃ
                    niyyÃtha Canda-Suriyà mÃtu katvà hadayasokaæ. || Ja_XXII:726 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).149: [Maæsarasabhojino] nahÃpakasunahÃtÃ
                    kuï¬alino akalucandanavilittÃ
                    niyyÃtha Canda-Suriyà janassa katvà hadayasokaæ ti. || Ja_XXII:727 ||>@

     Ta. mÃlÃguïà ti pupphadÃmÃni, tesajjà 'ti tesaæ ajja, nettiæso ti asi, vivattissatÅti patissati, acirà vatà 'ti acirena vata, na phalatÅni na bhijjati, tÃva daÊhabandhana¤ca me ÃsÅti ativiya thirabandhanaæ me hadayaæ bhavissatÅti a., niyyÃthà 'ti gacchatha.
     Evaæ tassà paridevantiyà va ya¤¤ÃvÃÂe sabbakammaæ niÂÂhÃsi. RÃjaputtaæ netvà gÅvaæ nÃmetvà nisÅdÃpesuæ.
Kh-lo suvaïïapÃtiæ upanÃmetvà khaggaæ ÃdÃya "tassa gÅvaæ kantissÃmÅti" aÂÂhÃsi. Taæ disvà C-devÅ "a¤¤am me saraïaæ n' atthi, attano saccabalena sÃmikassa sotthim karissÃmÅti" a¤jalim paggayha parisÃya antarena carantÅ saccakiriyaæ akÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).150: Sabbasmiæ upakkhaÂasmiæ nisÅdite Candiyasmiæ ya¤¤atthÃya
                    Pa¤cÃlarÃjadhÅtà pa¤jalikà sabbaparisam anupariyÃsi: || Ja_XXII:728 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).151: Yena saccena Khaï¬ahÃlo pÃpakammaæ karoti dummedho
                    etena saccavajjena samaÇginÅ sÃmikena homi. || Ja_XXII:729 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).152: Ye 'dh' atthi amanussà yÃni ca yakkhabhÆtabhavyÃni
                    karontu veyyÃvaÂikaæ, samaÇginÅ sÃmikena homi. || Ja_XXII:730 ||>@


#<[page 155]>#
%<                          5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542.)             155>%

  @<Ja_XXII.5(=542).153: Yà devatà idhÃgatà yÃni ca bhÆtabhavyÃni
                    saraïesiniæ anÃthaæ tÃyatha maæ, yÃcÃm' ahaæ
                    [pati mÃhaæ ajeyyan] ti. || Ja_XXII:731 ||>@

     Ta. sabbasmiæ upakkhaÂasmin ti sabbasmiæ ya¤¤asambhÃre sajjite paÂiyatte, samaÇginÅti sampayuttà ekasaævÃsÃ, yedhatthÅti ye idha atthi, yakkha -- ti devasaækhÃtà yakkhà ca va¬¬hitvà Âhità sattasaækhÃtà bhÆtà ca idÃni va¬¬hanakasattasaækhÃtÃni bhavyÃni ca, veyyà -- ti mayhaæ veyyÃvaccaæ karontu, tÃyatha man ti rakkhatha maæ, yÃcÃmahan ti ahaæ vo yÃcÃmi, patimÃhan ti pati mà ahaæ ajeyyaæ.
     Sakko devarÃjà tassa paridevasaddaæ sutvà taæ pavattiæ ¤atvà jalitaæ ayakÆÂaæ ÃdÃya {gantvÃ} rÃjÃnaæ tÃsento sabbe vissajjÃpesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).154: Taæ sutvà amanusso ayokÆÂaæ paribbhametvÃna
                    bhayam assa janayanto rÃjÃnaæ idam avoca: || Ja_XXII:732 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).155: Bujjhassu kho rÃjakali mà t' Ãhaæ matthakaæ nitÃÊemi,
                    mà jeÂÂhaputtam avadhi adÆsakaæ sÅhasaækÃsaæ. || Ja_XXII:733 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).156: Ko te diÂÂho rÃjakali puttabhariyÃyo ha¤¤amÃnÃyo
                    seÂÂhà ca gahapatayo adÆsakà saggakÃmà hi. || Ja_XXII:734 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).157: Taæ sutvà Khaï¬ahÃlo ca rÃjà ca abbhutam idaæ disvÃna
                    sabbesaæ bandhanÃni mocesuæ yathà taæ apÃpÃnaæ. || Ja_XXII:735 ||>@
  @<Ja_XXII.5(=542).158: Sabbesu vippamuttesu ye tattha samÃgatà tadà Ãsuæ
                    sabbe ekekale¬¬ukaæ adaæsu, esa vadho Khaï¬ahÃlassà 'ti. || Ja_XXII:736 ||>@

     Ta. amanusso ti Sakko devarÃjÃ, bujjhassÆ 'ti jÃna sallakkhehi, rÃjakalÅti rÃja-KÃlakaïïi rÃjalÃmaka, mà tÃhan ti pÃparÃja bujjha mà te ahaæ matthaæ nitÃÊemi, ko te diÂÂho ti kuhiæ tayà diÂÂhapubbo, saggakÃmà hÅti ettha hÅti nipÃtamattaæ, saggakÃmà saggaæ patthayamÃnà ti a., taæ sutvà ti bhikkhave taæ Sakkassa vacanaæ Kh-lo sutvà abbhutam idan ti rÃjà ca idaæ Sakkadassanaæ pubbe abhÆtapubbaæ disvÃ, yathà tan ti yathà apÃpÃnaæ mocenti evam eva mocesuæ, sabbekekà -- 'ti bhi. yattakà tasmiæ ya¤¤ÃvÃÂe samÃgatà sabbe ekakolÃhalaæ katvà Kh-lassa ekekale¬¬upahÃraæ adaæsu, esa vadho ti esa Kh-lassa vadho ahosi, tatth' eva taæ jÅvitakkhayaæ pÃpayiæsÆ 'ti attho.


#<[page 156]>#
%<156                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Taæ pana mÃretvà mahÃjano rÃjÃnaæ mÃretuæ Ãrabhi.
Bo. pitaraæ parissa¤jitvà mÃretuæ na adÃsi. MahÃjano "jÅvitaæ tÃva etassa pÃpara¤¤o dema, chattaæ pan' assa nagare ca vÃsaæ na dassÃma, caï¬Ãlaæ katvà bahinagare vÃsÃpessÃmÃ" 'ti vÃtvà rÃjavesaæ haritvà kÃsÃvaæ nivÃsÃpetvà haliddapilotikÃya sÅsaæ veÂhetvà caï¬Ãlaæ katvà caï¬ÃlavÃÂakaæ pahiïiæsu. Ye pan' etaæ pasughÃtakaæ ya¤¤aæ {yajiæsu} c' eva yajÃpesu¤ ca anumodiæsu ca sabbe Niraya-parÃyanà yeva ahesuæ.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).159: Sabbe patitvà Nirayaæ yathà taæ pÃpakaæ karitvÃna
                    na hi pÃpakammaæ katvà labbhà Sugatiæ ito gantun ti. || Ja_XXII:737 ||>@

     So pi kho mahÃjano dve pi kÃÊakaïïiyo hÃretvà tatth' eva abhisekasambhÃre Ãharitvà C-kumÃraæ abhisi¤ci.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.5(=542).160: Sabbesu vippamuttesu ye ca tattha samÃgatà tadà Ãsuæ
                    Candaæ abhisi¤ciæsu samÃgatà rÃjaparisà ca. || Ja_XXII:738 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).161: Sabbesu vippamuttesu ye ca tattha samÃgatà tadà Ãsuæ
                    Candaæ abhisi¤ciæsu samÃgatà rÃjaka¤¤Ãyo. || Ja_XXII:739 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).162: Sabbesu vippamuttesu ye ca tattha samÃgatà tadà Ãsuæ
                    Candaæ abhisi¤ciæsu samÃgatà devaparisà ca. || Ja_XXII:740 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).163: Sabbesu vippamuttesu ye ca tattha samÃgatà tadà Ãsuæ
                    Candaæ abhisi¤ciæsu samÃgatà devaka¤¤Ãyo. || Ja_XXII:741 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).164: Sabbesu vippamuttesu ye ca tattha samÃgatà tadà Ãsuæ
                    celukkhepam akaruæ samÃgatà rÃjaparisà ca. || Ja_XXII:742 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).165: Sabbesu vippamuttesu ye ca tattha samÃgatà tadà Ãsuæ
                    celukkhepam akaruæ samÃgatà rÃjaka¤¤Ãyo ca. || Ja_XXII:743 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).166: Sabbesu vippamuttesu ye ca tattha samÃgatà tadà Ãsuæ
                    celukkhepam akaruæ samÃgatà devaparisà ca. || Ja_XXII:744 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).167: Sabbesu vippamuttesu ye ca tattha samÃgatà tadà Ãsuæ
                    celukkhepam akaruæ samÃgatà devaka¤¤Ãyo. || Ja_XXII:745 ||>@

  @<Ja_XXII.5(=542).168: Sabbesu vippamuttesu bahu Ãnandito ahu vaæso,
                    nandippavesi nagaraæ, bandhanà mokkho aghositthà 'ti. || Ja_XXII:746 ||>@


#<[page 157]>#
%<                          6. BhÆridattajÃtaka. (543.)             157>%
     Ta. rÃjaparisà cà 'ti rÃjaparisÃpi tÅhi saækhehi abhisi¤ci, rÃjaka¤¤Ãyo pi khattiyadhÅtaro pi taæ abhisi¤ciæsu, devaparisà cà 'ti Sakko devarÃjà Vijayuttarasaækhaæ gahetvà devaparisÃya saddhiæ abhisi¤ci, devaka¤¤Ãyo ti SujÃpi devadhÅtÃhi saddhiæ abhisi¤ci, celu -- ti nÃnÃvaïïehi vatthehi dhaje ussÃpetvà uttariyÃni ÃkÃse bhamentà celukkhepaæ kariæsu, rÃjaparisà ti itare ca tayo koÂÂhÃsà ti abhisekakÃrakà cattÃro pi koÂÂhÃsà kariæsu yeva, Ãnandito ahu vaæso ti Ãmoditapamodità ahesuæ, nandippavesi nagaran ti CandakumÃrassa chattaæ ussÃpetvà nagaraæpavitthakÃle nagare Ãnandibheriæ Ãcariæsu kiæ vatvà ti yathà amhÃkaæ C-kumÃro bandhanà mutto evam evaæ sabbe bandhanÃni mu¤cantÆ 'ti, tena vuttaæ: bandhanà -- ittha ti.
     Bo. pitu vattaæ paÂÂhapesi, antonagaraæ pana pavisituæ na labhati, paribbayassa khÅïakÃle Bodhisatte uyyÃnakÅÊÃdÅnaæ atthÃya gacchante taæ upasaækamitvà "pati 'mhÅti" na vandati a¤jalim pana katvà "ciraæ jÅva sÃmÅti" vadati, "ken' attho" ti vutte Ãrocesi, so paribbayaæ dÃpesi. So dhammena r. kÃretvà ÃyupariyosÃne Devalokaæ pÆrayamÃno agamÃsi.
     S. i. dhammadesanaæ Ãharitvà "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi Devadatto maæ ekakaæ nissÃya bahÆ mÃretuæ vÃyÃmaæ akÃsÅti" vatvà j. s.: "Tadà Kh-lo Devadatto ahosi, GotamÃdevÅ MahamÃya, Candà RÃhulamÃtÃ, VÃsulo RÃhulo, Selà UppalavaïïÃ, SÆro VÃmagotto Kassapo, Candaseno MoggallÃno, SuriyakumÃro SÃriputto, CandarÃjà aham evà 'ti. Khaï¬ahÃlajÃtakaæ.

                      $<6. BhÆridattajÃtaka.>$
     Yaæ ki¤ci ratanaæ atthÅti. Idaæ S. SÃvatthiyaæ v. uposathike upÃsake Ã. k. Te kira uposathadivase pÃto va uposathaæ adhiÂÂhÃya dÃnaæ datvà pacchà bhattaæ gandhamÃlÃdihatthà Jetavanaæ gantvà dhammasavanavelÃya ekamantaæ nisÅdiæsu. S. dhammasabhaæ Ãgantvà alaækatabuddhÃsane nisÅditvà bhikkhusaæghaæ olokesi. BhikkhuÃdÅsu pana ye Ãrabbha dhammakathà samuÂÂhÃti tehi saddhiæ TathÃgatà sallapanti,


#<[page 158]>#
%<158                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tasmà ajja upÃsake Ãrabbha pubbacariyapaÂisaæyuttà dhammakathà samuÂÂhahissatÅti ¤atvà upÃsakehi saddhiæ sallapanto "uposathik' attha upÃsakÃ" ti pucchitvà "Ãma bhante" ti vutte "sÃdhu upÃsakÃ, kalyÃïaæ vo kataæ, anacchariyaæ kho pan' etaæ yaæ tumhe mÃdisaæ BuddhovÃdakaæ labhantà uposathaæ kareyyÃtha, porÃïakapaï¬ità anÃcariyakÃpi mahantaæ yasaæ pahÃya uposathaæ kariæsu yevÃ" 'ti vatvà tehi yÃcito a. Ã.:
     A. B. Brahmadatto r. k-to puttassa oparajjaæ datvà tassa mahantaæ yasaæ disvà "r. pi me gaïheyyÃ" 'ti uppannasaæko "tÃta tvaæ ito nikkhamitvà yattha te ruccati tattha vasitvà mam' accayena kulasantakaæ r. gaïha" 'ti Ã. So "sadhÆ" 'ti pitaraæ vanditvà nikkhamitvà anukkamena Yamunaæ gantvà YamunÃya ca samuddassa ca antare païïasÃlaæ mÃpetvà vanamÆlaphalÃhÃro paÂivasati. Tadà samuddaÂÂhakanÃgabhavane ekà matapatikà nÃgamÃïavikà a¤¤esaæ sapatikÃnaæ yasaæ oloketvà kilesaæ nissÃya nÃgabhavanà nikkhamitvà samuddatÅre carantÅ rÃjaputtassa padavaÊa¤jaæ disvà padÃnusÃrena gantvà taæ païïasÃlaæ addasa. Tadà rÃjaputto phalÃphalatthÃya gato hoti. Sà païïasÃlaæ pavisitvà kaÂÂhattharika¤ ca sesaparikkhÃre ca disvà cintesi: "idaæ ekassa pabhajitassa vasanaÂÂhÃnaæ, vÅmaæsissà minaæ, saddhÃpabbajito nu kho no" ti "sace hi saddhapabbajito bhavissati nekkhammÃdhimutto na me alaækatasayanaæ sÃdiyissati, sace kÃmÃbhirato bhavissati na saddhÃpabbajito mama sayanasmiæ yeva nipajjissati, atha naæ gahetvà attano sÃmikaæ katvà idh' eva vasissÃmÅti" sà nÃgabhavanaæ gantvà dibbapupphÃni c' eva dibbagandhe cÃharitvà pupphasayanaæ sajjetvà païïasÃlÃya pupphupahÃraæ katvà gandhacuïïaæ vikiritvà païïasÃlaæ alaækaritvà nÃgabhavanam eva gatÃ. RÃjaputto sÃyaïhasamaye Ãgantvà païïasÃlaæ paviÂÂho taæ kiriyaæ disvÃ, kena nu kho imaæ sayanaæ sajjitan"


#<[page 159]>#
%<                     6. BhÆridattajÃtaka. (543.)                  159>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti phalÃphalaæ paribhu¤jitvà "aho sugandhÃni pupphÃni, manÃpaæ vata katvà sayanaæ pa¤¤attan" ti na saddhÃya pabbajitabhÃvena somanassajÃto pupphasayane nipanno niddaæ okkamitvà punadivase suriyuggamane uÂÂhÃya païïasÃlaæ asammajjitvà va phalÃphalatthÃya agamÃsi. N-mÃïavikà tasmiæ khaïe Ãgantvà milÃtÃni pupphÃni disvà "kÃmÃdhimutto esa, na saddhÃya pabbajito, sakkà naæ gaïhitun" ti ¤atvà purÃïapupphÃni nÅharitvà a¤¤Ãni pupphÃdÅni Ãharitvà navaæ sayanaæ sajjetvà païïasÃlaæ alaækaritvà caækame pupphÃni vikiritvà n-bhavanam eva gatÃ. So taæ divasam pi pupphasayane sayitvà punadivase cintesi: "ko nu kho imaæ païïasÃlaæ alaækarotÅti" so phalÃphalatthÃya agantvà va païïasÃlato avidÆre paÂicchanno aÂÂhÃsi. ItarÃpi bahugandhe c' eva pupphÃni cÃdÃya assamapadaæ agamÃsi. RÃjaputto uttamarÆpadharaæ n-mÃïavikaæ disvà va paÂibaddhacitto attÃnaæ adassetvà va tassà païïasÃlaæ pavisitvà sayanaæ sajjanakÃle pavisitvà "kÃsi tvan" ti pucchi. "N-mÃïavikà sÃmÅti". "SassÃmikÃsi assÃmikÃsÅti".
"SÃmi ahaæ assÃmikà vidhavÃ" ti, "tvaæ pana katthavÃsiko sÅti". "Ahaæ pana BÃrÃïasira¤¤o putto BrahmadattakumÃro nÃma, tvaæ n-bhavanaæ pahÃya kasmà vicarasÅti".
"SÃmi, ahaæ tattha sassÃmikÃnaæ n-mÃïavikÃnaæ yasaæ oloketvà kilesaæ nissÃya ukkaïÂhità tato nikkhamitvà sÃmikaæ pariyesantÅ carÃmÅti". "Ahaæ pi na saddhÃpabbajito, pitarà pana nÅharitattà idha Ãgantvà vasÃmi, tvaæ mà cintayi, ahan te sÃmiko bhavissÃmi, ubho pi idha samaggavÃsaæ vasissÃmÃ" 'ti. Sà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Tato paÂÂhÃya te ubho pi tatth' eva samaggavÃsaæ vasiæsu. Sà attano ÃnubhÃvena mahÃrahaæ gehaæ mÃpetvà mahÃrahaæ pallaækaæ Ãharitvà sayanaæ pa¤¤Ãpesi. Tato paÂÂhÃya mÆlaphalaæ na khÃdi, dibbannapÃnam eva ahosi. AparabhÃge n-mÃïavikà gabbhaæ paÂilabhitvà puttaæ vijÃyi, tassa SÃgara-Brahmadatto ti nÃmaæ kariæsu.


#<[page 160]>#
%<160                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tassa padasÃgamanakÃle n-mÃïavikà dhÅtaraæ vijÃyi, tassà samuddatÅre jÃtattà Samuddajà ti nÃmaæ kariæsu. Ath' eko BÃrÃïasivÃsi-vanacarako taæ ÂhÃnaæ patvà katapaÂisanthÃro rÃjaputtaæ sa¤jÃnitvà katipÃhaæ tattha vasitvà "deva ahaæ tumhÃkaæ idha vasanabhÃvam rÃjakulassa ÃrocessÃmÅti" nikkhamitvà nagaraæ agamÃsi. Tadà rÃjà kÃlam akÃsi, amaccà tassa sarÅrakiccaæ katvà sattame divase sannipatitvà "arÃjakaraÂÂhaæ na saïÂhahati, rÃjaputtassa vasanaÂÂhÃnaæ và atthibhÃvaæ và natthibhÃvaæ và na jÃnÃma, phussarathaæ vissajjetvà rÃjÃnaæ gaïhissÃmÃ" 'ti mantayiæsu. Tasmiæ khaïe vanacarako nagaraæ patvà taæ kathaæ sutvà amaccÃnaæ santikaæ gantvà "ahaæ rÃjaputtassa santike tayo cattÃro divase vasitvà Ãgato" ti taæ pavattiæ Ãcikkhi. Taæ sutvà amaccà tassa sakkÃraæ katvà tena magganÃyakena tattha gantvà katapaÂisanthÃrà ra¤¤o kÃlakatabhÃvam Ãrocetvà "deva r. paÂipajjÃ" 'ti Ãhaæsu. So "n-mÃïavikÃya cittaæ jÃnissÃmÅti" taæ upasaækami: "bhadde pità me kÃlakato, amaccà mayhaæ chattaæ ussÃpetuæ ÃgatÃ, gacchÃma bhadde, ubho pi dvÃdasayojanikÃya BÃrÃïasiyaæ r. kÃressÃma, tvaæ soÊasannaæ itthisahassÃnaæ jeÂÂhikà bhavissasÅti". "SÃmi na sakkà mayà gantun" ti. "KiækÃraïÃ" ti. "Mayaæ ghoravisà khippakopà appamattake pi kujjhÃma, sapattiroso nÃma bhÃriyo, sac' Ãhaæ ki¤ci disvà và sutvà và kuddhà olokessÃmi bhusamuÂÂhi viya vippakirissati, iminà kÃraïena na sakkà mayà gantun" ti.
RÃjaputto punadivase pi yÃcat' eva. Atha naæ evam Ãha:
"ahaæ tÃva kenaci pi pariyÃyena na gamissÃmi, ime puna me puttà na nÃgakumÃrÃ, tava sambhavena jÃtà manussajÃtikÃ, sace te mayi sineho atthi imesu appamatto bhava, ime kho pana udakabÅjakà sukhumÃlÃ, maggaæ gacchantà vÃtÃtapena kilamitvà mareyyum pi, ekaæ nÃvaæ khaïÃpetvà udakassa pÆretvà tÃya ne udakakÅÊaæ kÅÊÃpento netvà nagare pi nesaæ antovatthusmiæ yeva pokkharaïiæ kÃreyyÃsi,


#<[page 161]>#
%<                     6. BhÆridattajÃtaka. (543.)                  161>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ ete na kilamissantÅti" eva¤ ca pana vatvà rÃjaputtaæ vanditvà padakkhiïaæ katvà puttake ÃliÇgitvà thanantare nipajjÃpetvà sÅse cumbitvà rÃjaputtassa niyyÃdetvà roditvà kanditvà tatth' ev' antarahità n-bhavanaæ agamÃsi. RÃjaputto pi domanassappatto assupuïïehi nettehi nivesanà nikkhamitvà akkhÅhi assÆni pu¤chitvà amacce upasaækami, te tatth' eva abhisi¤citvà "deva amhÃkaæ nagaraæ gacchÃmÃ" 'ti vadiæsu, "tena hi sÅghaæ nÃvaæ khaïitvà sakaÂaæ Ãropetvà udakassa pÆretvà udakapiÂÂhe vaïïagandhasampannÃni nÃnÃpupphÃni vikiratha, mama puttà udakabÅjakÃ, te tattha kÅÊantà sukhaæ gamissantÅti", amaccà tathà kariæsu. RÃjà BÃrÃïasiæ patvà alaækatanagaraæ pavisitvà soÊasasahassÃhi nÃÂakitthÅhi amaccÃdÅhi ca parivuto mahÃtale nisÅditvà sattÃhaæ mahÃpÃnaæ pivitvà puttÃnaæ atthÃya pokkharaïiæ kÃresi, te nibaddhaæ tattha kÅliæsu.
Ath' ekadivasaæ pokkharaïiyaæ udake pavesiyamÃne eko kacchapo pavisitvà nikkhamanaÂÂhÃnaæ apassanto pokkharaïitale nipajjitvà dÃrakÃnaæ kÅÊanakÃle udakato uÂÂhÃya sÅsaæ nÅharitvà te oloketvà puna udake nimujji, te taæ disvà bhÅtà pitu santikaæ gantvà "tÃta pokkharaïiyaæ eko yakkho amhe tÃsetÅti" Ãhaæsu, rÃjà "gacchatha naæ gaïhÃthÃ" 'ti purise ÃïÃpesi, te jÃlaæ khipitvà kacchapaæ ÃdÃya ra¤¤o dassesuæ, kumÃrà taæ disvà "esa tÃta pisÃco" ti viraviæsu, rÃjà puttasinehena kacchapassa kujjhitvà "gaccha tassa kammakaraïaæ karothÃ" 'ti ÃïÃpesi, tatth' ekacce "ayaæ rÃjaveriko, etaæ udukkhalamusalehi pakkhipitvà koÂÂetvà cuïïetuæ vaÂÂatÅti" Ãhaæsu, ekacce "tÅhi pÃkehi pacitvà khÃdituæ", ekacce "aÇgÃresu uttÃpetuæ", ekacce "antokaÂÃhe yeva naæ pacituæ vaÂÂatÅti" Ãhaæsu, eko pana udakabhÅruko amacco "imaæ YamunÃya ÃvaÂÂe pakkhipituæ vaÂÂati, so tattha mahÃvinÃsaæ pÃpuïissati, evarÆpaæ hi 'ssa karaïan n' atthÅti" Ãha. Kacchapo tassa kathaæ sutvà sÅsaæ nÅharitvà evam Ãha:


#<[page 162]>#
%<162                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ambho, kiæ te mayà aparaddhaæ yena maæ evarÆpaæ kammakaraïaæ vicÃresi, mayà hi sakkà itarà kammakaraïà sahituæ, ayaæ pana atikakkhaÊÃ, mà evarÆpaæ avacÃ" 'ti, taæ sutvà rÃjà "etad eva kÃretuæ vaÂÂatÅti" YamunÃya ÃvaÂÂe khipÃpesi. So ekaæ nÃgabhavanagÃmiæ udakavÃhaæ patvà nÃgabhavanaæ agamÃsi, atha naæ tasmiæ udakavÃhe kÅÊantà DhataraÂÂhanÃgara¤¤o puttà n-mÃïavakà disvà "gaïhatha naæ dÃsan" ti Ãhaæsu, so cintesi: "ahaæ BÃrÃïasira¤¤o hatthà mu¤citvà evaæpharusÃnaæ nÃgÃnaæ hatthaæ patto, kena nu kho upÃyena mu¤ceyyan" ti cintetvà so "atth' eso upÃyo" ti musÃvÃdaæ katvà "tumhe DhataraÂÂhassa n-ra¤¤o santikà hutvà kasmà evaæ vadetha, ahaæ CittacÆÊo nÃma kacchapo BÃrÃïasira¤¤o dÆto DhataraÂÂhassa santikaæ Ãgato, amhÃkaæ rÃjà Dh-assa dhÅtaraæ dÃtukÃmo maæ pahiïi, tassa maæ dassethÃ" 'ti, te somanassajÃtà taæ ÃdÃya ra¤¤o santikaæ gantvà tam atthaæ Ãrocesuæ. RÃjà "Ãnetha nan" ti pakkosÃpetvà disvà va anattamano hutvà "na evaælÃmakasarÅrà dÆtakammaæ kÃtuæ sakkontÅti" Ã., taæ sutvà kacchapo "kiæ ra¤¤o pana rÃjadÆtehi tÃlappamÃïehi bhavitabbaæ, sarÅraæ hi khuddakaæ và mahantaæ và appamÃïaæ gataÂÂhÃne kammanipphÃdanam eva pamÃïaæ, mahÃrÃja amhÃkaæ ra¤¤o bahÆ dÆtÃ, thalakammaæ manussà karonti, ÃkÃse pakkhino, udake ahaæ, ahaæ hi CittacÆÊo nÃma ÂhÃnantaraæ patto rÃjavallabho, mà maæ paribhÃsathÃ" 'ti attano guïaæ vaïïesi, atha naæ Dh-o pucchi: "kena pan' atthena ra¤¤o pesito sÅti", "mahÃrÃja rÃjà me evam Ãha: `mayà sakala-JambudÅpe rÃjÆhi saddhiæ mittadhammo kato, idÃni Dh-nÃgara¤¤Ã saddhiæ kÃtuæ mama dhÅtaraæ Samuddajaæ dammÅti' vatvà maæ pahiïi, tumhe papa¤caæ akatvà mayà saddhiæ yeva parisaæ pesetvà divasaæ Âhapetvà dÃrikaæ gaïhathÃ" 'ti. So tussitvà tassa sakkÃraæ katvà tena saddhiæ cattÃro n-mÃïavake pesesi,


#<[page 163]>#
%<                          6. BhÆridattajÃtaka. (543.)             163>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "gacchatha, ra¤¤o vacanaæ sutvà divasaæ Âhapetvà ethÃ" 'ti, te "sÃdhÆ" 'ti vatvà kacchapaæ gahetvà nÃgabhavanà nikkhamiæsu. Kacchapo YamunÃya ca BÃrÃïasiyà ca antare ekaæ padumasaraæ disvà eken' upÃyena palÃyitukÃmo evaæ Ãha: "bho n-mÃïavakÃ, amhÃkaæ rÃjà ca puttadÃro c' assa maæ udakato carantaæ rÃjanivesanaæ gataæ disvà `padumÃni no dehi, bhisamuÊÃle dehÅti' yÃcanti, ahaæ tesaæ atthÃya tÃni gaïhissÃmi, ettha maæ vissajjetvà maæ apassantÃpi puretaraæ ra¤¤o santikaæ gacchatha, ahaæ vo tatth' eva passÃmÅti", te tassa saddahitvà taæ vissajjesuæ, so tattha ekamante nilÅye, itare pi taæ adisvà "ra¤¤o santikaæ gato bhavissatÅti" gantvà mÃïavakavaïïena rÃjÃnaæ upasaækamiæsu. RÃjà paÂisanthÃraæ katvà "kuto Ãgat' atthÃ" 'ti pucchi. "Dh-assa santikà mahÃrÃjÃ' 'ti.
"KiækÃraïÃ" ti. "MahÃrÃja, mayaæ tassa dÆtÃ, Dh-o vo Ãrogyaæ pucchati, ya¤ ca icchatha taæ vo deti, tumhÃkaæ kira dhÅtaraæ Samuddajaæ amhÃkaæ ra¤¤o pÃdaparicÃrikaæ katvà dethÃ" 'ti imaæ atthaæ pakÃsentà paÂhamaæ gÃtham Ãhaæsu:

  @<Ja_XXII.6(=543).1: Yaæ ki¤ci ratanaæ atthi DhataraÂÂhassa nivesane
                    sabbÃni te upÃyanti, dhÅtaraæ dehi rÃjino ti. || Ja_XXII:747 ||>@

     Ta. sabbÃni -- ti tassa nivesane sabbÃni ratanÃni tava nivesanaæ upÃyantu upagacchantÆ 'ti a.
     Taæ sutvà rÃjà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).2: Na no vivÃho nÃgehi katapubbo kudÃcanaæ,
                    taæ vivÃhaæ asaæyuttaæ kathaæ amhe karomase ti. || Ja_XXII:748 ||>@

     Ta. asaæyuttan ti tiracchÃnehi saddhiæ saæsaggaæ ananucchavikaæ, amhe ti manussajÃtikà samÃnà ti kathaæ tiracchÃnÃnaæ sambandhaæ karoma.
     Taæ sutvà te mÃïavakà "sace te Dh-ena saddhiæ sambandho ananucchaviko atha kasmà attano upaÂÂhÃkaæ CittacÆÊakacchapaæ `Samuddajaæ nÃma te dhÅtaraæ dammÅti' amhÃkaæ ra¤¤o santikaæ pesesi,


#<[page 164]>#
%<164                    XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ {pesetvÃ} idÃni te amhÃkaæ rÃjÃnaæ paribhavaæ karontassa kattabbayuttakaæ mayaæ jÃnissÃma, mayaæ hi nÃgà nÃmÃ" 'ti vatvà rÃjÃnaæ tajjayantà dve gÃthà abhÃsiæsu:

  @<Ja_XXII.6(=543).3: JÅvitaæ nÆna te cattaæ raÂÂhaæ và manujÃdhipa,
                    na hi nÃge kupitamhi ciraæ jÅvanti tÃdisÃ. || Ja_XXII:749 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).4: Yo tvaæ deva manusso 'si iddhimantaæ aniddhimÃ
                    Varuïassa niyaæ puttaæ Yamunaæ atima¤¤asÅti. || Ja_XXII:750 ||>@

     Ta. raÂÂhaæ và ti ekaæsena tava jÅvitaæ và raÂÂhaæ và paricattaæ, tÃdisà ti tumhÃdisà evaæmahÃnubhÃve nÃge kupite ciraæ jÅvituæ na sakkonti antarà va antaradhÃyanti, yo tvaæ devà 'ti deva yo tvaæ manusso samÃno, {VaruïassÃ} 'ti VaruïanÃgarÃjassa, niyaæ puttan ti ajjhattikaputtaæ, Yamunan ti YamunÃya heÂÂhà jÃtaæ.
     Tato rÃjà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXII.6(=543).5: NÃtima¤¤Ãmi rÃjÃnaæ DhataraÂÂhaæ yasassinaæ,
                    DhataraÂÂho hi nÃgÃnaæ bahunnam api issaro. || Ja_XXII:751 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).6: Ahi mahÃnubhÃvo pi na me dhÅtaram Ãraho,
                    khattiyo ca VidehÃnaæ, abhijÃtà Samuddajà ti. || Ja_XXII:752 ||>@

     Ta. bahunnaæpÅti pa¤cayojanasatikassa n-bhavanassa issarabhÃvaæ sandhÃy' evaæ Ã., na me dhÅtaramÃraho ti evaæmahÃnubhÃvo pi pan' eso abhijÃtikattà mama dhÅtaraæ araho na hoti, khattiyo ca -- ti idaæ mÃtipakkhe ¤Ãtake dassento Ã., Samuddajà ti yo ca VideharÃjaputto dhÅtà Samuddajà ti (add: ca?) ubho pi abhijÃtà te a¤¤ama¤¤aæ saævÃsaæ arahanti, na h' esà maï¬Ækabhakkhassa sappassa anucchavikà ti Ã.
     N-mÃïavakà taæ tatth' eva nÃsÃvÃtena mÃretukÃmà hutvÃpi "amhÃkaæ divasaæ ÂhapanatthÃya pesitÃnaæ imaæ mÃretvà gantuæ na yuttaæ, gantvà ra¤¤o Ãcikkhitvà jÃnissÃmÃ" 'ti te tatth' eva antarahità gantvà "kin tÃtà laddhà vo rÃjadhÅtÃ" ti ra¤¤Ã pucchità kujjhitvà "kiæ deva amhe akÃraïena yattha và tattha và pesesi, sace pi mÃretukÃmo si idh' eva no mÃrehi, so tumhe akkosati paribhÃsati attano dhÅtaraæ jÃtimadena ukkhipatÅti"


#<[page 165]>#
%<                          6. BhÆridattajÃtaka. (543.)             165>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tena vutta¤ ca avutta¤ ca vatvà ra¤¤o kodhaæ uppÃdayiæsu. So attano parisaæ sannipÃtetuæ ÃïÃpento Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).7: Kambalassatarà uÂÂhentu, sabbe nÃge nivedaya:
                    BÃrÃïasiæ pavajjantu mà ca ki¤ci viheÂhayun ti. || Ja_XXII:753 ||>@

     Ta. kamb -- ti kambalassatarà nÃma tassa mÃtipakkhikà SinerupÃde vasanakà nÃgà te ca uÂÂhahantu a¤¤e ca catÆsu disÃsu catÆsu anudisÃsu yattakà ca mayhaæ vacanakÃrà te sabbe nÃge nivedaya gantvà jÃnÃpetha: khippaæ kira sannipatathà 'ti ÃïÃpento evam Ã., tato sabbeh' eva sÅghaæ sannipatitehi kiæ karoma devà 'ti vutte sabbe pi me nÃgà BÃrÃïasiæ pavajjantÆ 'ti Ã., tattha gantvà kiæ kÃtabbaæ deva kaæ nÃsÃvÃtappahÃrena bhasmaæ karomà 'ti ca vutte rÃjadhÅtari paÂibaddhacittatÃya tassà vinÃsaæ anicchanto mà ki¤ci viheÂhayun ti Ã., tumhesu keci ki¤ci (ka¤ci?) mà viheÂhayun ti a., ayam eva và pÃÂho.
     Atha naæ nÃgà "sace koci manusso na viheÂhetabbo tattha gantvà kiæ karissÃmÃ" 'ti. Atha ne "ida¤ ca karotha, aham pi idan nÃma karissÃmÅti" Ãcikkhanto gÃthadvayam Ã.:

  @<Ja_XXII.6(=543).8: Nivesanesu sobbhesu rathiyà caccaresu ca
                    rukkhaggesu ca lambantu vitatà toraïesu ca. || Ja_XXII:754 ||>@


  @<Ja_XXII.6(=543).9: Aham pi sabbasetena mahatà sumahaæ puraæ
                    parikkhipissaæ bhogehi KÃsÅnaæ janayaæ bhayan ti. || Ja_XXII:755 ||>@

     Ta. sobbhesÆ 'ti pokkharaïÅsu, rathiyà ti rathikÃya, vitatà ti vitatasarÅrà hutvÃ, etesu c' eva nivesanÃdÅsu dvÃratoranesu ca olambantu, ettakaæ nÃgà karontu, karontà ca nivesane tÃva ma¤capÅÂhÃnaæ heÂÂhà ca upari ca antogabbhÃdÅsu ca bahigabbhÃdÅsu ca pokkharaïÅnaæ udakapiÂÂhe rathikÃdÅnaæ passesu c' eva thalesu ca mahantÃni sarÅrÃni mÃpetvà mahante phaïe katvà kammÃragaggarÅ viya dhamamÃnà susÆ 'ti saddaæ karontà olambatha c' eva nipajjatha ca, attÃnaæ pana taruïadÃrakÃnaæ jarÃjiïïÃnaæ gabbhinitthÅnaæ SamuddajÃya cà 'ti imesaæ catunnaæ mà dassayittha, aham pi sabbasetena mahantena sarÅrena gantvà sumahantaæ KÃsipuraæ sattakkhattuæ bhogehi parikkhipissaæ, mahantena ca naæ phaïena chÃdetvà ekandhakÃraæ katvà KÃsÅnaæ {bhayaæ} jÃnento susÆ 'ti saddaæ mu¤cissÃmÅti.
     NÃgà tathà akaæsu.


#<[page 166]>#
%<166                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).10: Tassa taæ vacanaæ sutvà uragà nekavaïïino
                    BÃrÃïasiæ pavajjiæsu na ca ka¤ci viheÂhayuæ. || Ja_XXII:756 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).11: Nivesanesu sobbhesu rathiyà caccaresu ca
                    rukkhaggesu ca lambiæsu vitatà toraïesu ca. || Ja_XXII:757 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).12: Te su disvÃna lambante puthu kandiæsu nÃriyo
                    nÃge soï¬ikate disvà passasante muhuæ muhuæ. || Ja_XXII:758 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).13: BÃrÃïasÅ pavyadhità Ãturà samapajjatha,
                    bÃhà paggayha pakkanduæ: dhÅtaraæ dehi rÃjino ti. || Ja_XXII:759 ||>@

     Ta. nekavaïïino ti nÅlÃdivasena anekavaïïÃ, evarÆpÃni hi rÆpÃni te mÃpayiæsu, pavajjiæsÆ 'ti addharattasamaye pavisiæsu, lambiæsÆ 'ti Dh-ena vuttaniyÃmen' eva sabbe tesu tesu ÂhÃnesu manussÃnaæ sa¤cÃraæ pacchinditvà olambiæsu, dÆtà hutvà Ãgatà pana cattÃro n-mÃïavà ra¤¤o sayanassa cattÃro pÃde parikkhipitvà uparisÅse mahante phaïe katvà tuï¬ehi sÅsaæ paharitvà dÃÂhà vivaritvà passasantà aÂÂhaæsu, Dh-o pi attanà vuttaniyÃmen' eva nagaraæ paÂicchÃdesi, pabujjhamÃnà purisà yato hatthaæ và pÃdaæ và pasÃrenti ta. ta. sappe chupitvà sappo sappo ti viraviæsu, puthu kandiæsÆ 'ti yesu gehesu dÅpà jalanti tesu itthiyo pabuddhà gopÃnasiyo oloketvà olambante nÃge disvà bahu ekappahÃrena kandiæsu, evaæ sakalanagaraæ ekarÃvam ahosi, soï¬ikate ti kataphaïe, pakkandun ti vibhÃtÃya rattiyà nÃgÃnaæ assÃsavÃtena sakalanagare ca rÃjanivesane ca uppÃÂiyamÃne viya bhÅtà manussà nÃgarÃje kissa no viheÂhethà 'ti vatvà tumhÃkaæ rÃjà dhÅtaraæ dassÃmÅti Dh-assa dÆtaæ pesetvà puna tassa dÆtehi Ãgantvà dehÅti vutto amhÃkaæ rÃjÃnaæ akkosi paribhÃsi sace amhÃkaæ ra¤¤o dhÅtaraæ na dassati sakalanagarassa jÅvitaæ n' atthÅti vutte tena hi no sÃmi okÃsaæ detha mayaæ gantvà rÃjÃnaæ yÃcissÃmà 'ti yÃcantà okÃsaæ labhitvà rÃjadvÃraæ gantvà mahantena ravena pakkanduæ, bhariyÃpi 'ssa attano attano gabbhesu nipannakà ca dhÅtaraæ Dh-ra¤¤o dehÅti ekappahÃren' eva kandiæsu, te pi naæ cattÃro n-mÃïavakà dehi dehÅti tuï¬ena sÅse paharantà aÂÂhaæsu.
     So nipannako va nagaravÃsikÃna¤ ca attano ca bhariyÃnaæ paridevanaæ sutvà catÆhi ca n-mÃïavehi tajjitattà maraïabhayabhÅto "mama dhÅtaraæ Samuddajaæ Dh-assa dammÅti" tikkhattuæ kathesi, taæ sutvà sabbe pi n-rÃjÃno gÃvutamattaæ paÂikkamitvà devanagaraæ viya ekaæ nagaraæ mÃpetvà ta.
Âhità "dhÅtaraæ kira pesetÆ" ti païïÃkÃraæ pahiïiæsu. RÃjà tehi ÃbhatapaïïÃkÃraæ gahetvÃ


#<[page 167]>#
%<                     6. BhÆridattajÃtaka. (543.)                  167>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "tumhe gacchatha, ahaæ dhÅtaraæ amaccÃnaæ hatthe pahiïissÃmÅti" te uyyojetvà dhÅtaraæ pakkosÃpetvà uparipÃsÃdaæ Ãropetvà sÅhapa¤jaraæ vivaritvà "amma passas' etaæ alaækatanagaraæ, tvaæ kira ettha ekassa ra¤¤o aggamahesÅ bhavissasi, na dÆre nagaraæ, ukkaïÂhitakÃle yeva Ãgantuæ sakkÃ, ettha te gantabban" ti sa¤¤Ãpetvà sÅsaæ nahÃpetvà sabbÃlaæ kÃrehi alaækaritvà channayogge nisÅdÃpetvà maccÃnaæ hatthe datvà pesesi. N-rÃjÃno paccuggamanaæ katvà mahÃsakkÃraæ kariæsu. Amaccà nagaraæ pavisitvà taæ tassa datvà bahuæ dhanaæ ÃdÃya nivattiæsu. RÃjadhÅtaraæ pÃsÃdaæ Ãropetvà alaækatadibbasayane nipajjÃpesuæ, taæ khaïaæ ¤eva taæ mÃïavikà khujjakÃdivesaæ gahetvà manussaparicÃrikÃyo viya parivÃrayiæsu.
Sà dibbasayane nipannamattà va dibbaphassaæ phusitvà niddaæ okkami. Dh-o taæ gahetvà saddhiæ n-parisÃya tatth' ev' antarahito n-bhavane yeva pÃtur ahosi. RÃjadhÅtà pabujjhitvà alaækatadibbasayana¤ ca a¤¤e ca suvaïïamaïimayapÃsÃdÃdayo uyyÃnapokkharaïiyo alaækatadevanagaraæ viya n-bhavanaæ disvà khujjÃdikà paricÃrikÃyo pucchi: "idaæ nagaraæ ativiya alaækataæ, na amhÃkaæ nagaraæ viya, kass' etan" ti. "SÃmikassa santakan te devÅti, na appapu¤¤Ã evarÆpaæ sampattiæ labhanti, mahÃpu¤¤atÃya te ayaæ laddhÃ" ti. Dh-o pi pa¤cayojanasatike n-bhavane bheri¤ carÃpesi: "yo SamuddajÃya sappavaïïaæ dasseti tassa rÃjÃïà bhavissatÅti", tasmà eko pi tassà sappavaïïaæ dassetuæ samattho nÃma nÃhosi. Sà manussalokasa¤¤Ãya eva ta. tena saddhiæ sammodamÃnà piyasaævÃsaæ vasi. Nagarakhaï¬aæ niÂÂhitaæ.
     Sà aparabhÃge Dh-aæ paÂicca gabbhaæ paÂilabhitvà puttaæ vijÃyi, tassa piyadassanattà Sudassano ti nÃmaæ kariæsu.
Puna aparaæ puttaæ vijÃyi, tassa Datto ti nÃmaæ kariæsu,


#<[page 168]>#
%<168                           XXII. MahÃnipÃta.>%
so pana Bo-. Pun' ekaæ puttaæ vijÃyi, tassa Subhago ti nÃmaæ kariæsu. Aparam pi vijÃyi, tassa AriÂÂho ti nÃmaæ kariæsu. Iti sà cattÃro putte vijÃyitvÃpi nÃgabhavanabhÃvaæ na vijÃnÃti. Ath' ekadivasaæ AriÂÂhassa Ãcikkhiæsu: "tava mÃtà mÃnusÅ na nÃginÅti". AriÂÂho "vÅmaæsissÃmi nan" ti ekadivasaæ thanaæ pivanto va sappasarÅraæ mÃpetvà naÇguÂÂhena mÃtu piÂÂhipÃde ghaÂÂesi, sà tassa sappasarÅraæ disvà bhÅtatasità mahÃravaæ ravitvà taæ bhÆmiyaæ khipitvà nakhena tassa akkhiæ bhindi, tato lohitaæ pagghari. RÃjà tassà saddaæ sutvà "kiss' esà viravatÅti" pucchitvà AriÂÂhena katakiriyaæ ti sutvà "gaïhatha naæ dÃsaæ, gahetvà jÅvitakkhayaæ pÃpethÃ" 'ti tajjento Ãga¤chi. RÃjadhÅtà tassa kujjhanabhÃvaæ ¤atvà puttasinehena "deva puttassa me akkhi bhinnaæ, khamath' etassÃ" 'ti. RÃjà etÃya evaæ vadantiyà "kiæ sakkà kÃtun" ti khami. Taæ divasaæ "idaæ n-bhavanaæ" ti a¤¤Ãsi, tato paÂÂhÃya ca AriÂÂho KÃïÃriÂÂho nÃma jÃto. CattÃro pi puttà vi¤¤utaæ pÃpuïiæsu. Atha nesaæ pità yojanasatikaæ yojanasatikaæ katvà r. adÃsi, mahanto yaso ahosi, soÊasa soÊasa n-ka¤¤ÃsahassÃni parivÃrayiæsu. Pitu ekayojanasatikam eva r. ahosi, tayo puttà mÃse mÃse mÃtÃpitaro passituæ Ãgacchanti. Bo. pana anvaddhamÃsena Ãgacchati, n-bhavane samuÂÂhitaæ pa¤haæ Bo. va katheti, pitarà saddhiæ VirukkhamahÃrÃjassÃpi upaÂÂhÃnaæ gacchati, tassa santike samuÂÂhitaæ pa¤haæ pi so va kathesi. Ath' ekadivasaæ Virukkhe n-parisÃya saddhiæ Tidasapuraæ gantvà Sakkaæ parivÃretvà nisinne devÃnaæ antare pa¤ho samuÂÂhÃsi, taæ koci kathetuæ nÃsakkhi, pallaækavaragato pana hutvà M. va kathesi, atha naæ devarÃjà dibbagandhapupphehi pÆjetvà "Datta tvaæ paÂhavisamÃnÃya vipulÃya pa¤¤Ãya samannÃgato ito paÂÂhÃya BhÆridatto hohÅti" BhÆridatto ti 'ssa nÃmaæ akÃsi.


#<[page 169]>#
%<                     6. BhÆridattajÃtaka. (543.)                  169>%
So tato paÂÂhÃya Sakkassa upaÂÂhÃnaæ gacchanto alaækataVejayantapÃsÃdaæ devaccharÃhi parikiïïaæ atimanoharaæ Sakkasampatti¤ ca disvà devaloke pihaæ katvà "kiæ iminà maï¬Ækabhakkhena attabhÃvena, n-bhavanaæ gantvà uposathavÃsaæ vasitvà imasmiæ devaloke uppattikÃraïaæ karissÃmÅti" cintetvà n-bhavanaæ gantvà mÃtÃpitaro Ãpucchi: "amma tÃta ahaæ uposathakammaæ karissÃmÅti". "SÃdhu tÃta karohi, karonto pana bahi agantvà imasmiæ yeva n-bhavane ekasmiæ su¤¤avimÃne karohi, bahigatÃnaæ pana nÃgÃnaæ mahantaæ bhayan" ti. So "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïitvà tatth' eva su¤¤avimÃne ÃrÃmuyyÃnesu uposathavÃsaæ vasati, atha naæ nÃnÃturiyahatthà n-ka¤¤Ã parivÃrenti, so "na mayhaæ idha vasantassa uposathakammaæ matthakaæ pÃpuïissati, manussapathaæ gantvà uposathakammaæ karissÃmÅti" cintetvà nivÃraïabhayena mÃtÃpitunnaæ anÃrocetvà attano bhariyÃyo Ãmantetvà "bhadde, ahaæ manussalokaæ gantvà YamunÃtÅre mahanigrodharukkho atthi, tassa avidÆre vammikamatthake bhoge Ãbhu¤jitvà caturaÇgasamannÃgataæ uposathaæ adhiÂÂhÃya nipajjitvà u-kammaæ karissÃmi, mayà sabbarattiæ nipajjitvà u-kamme kate aruïuggamanavelÃyam eva tumhesu dasa dasa janiyo vÃrena vÃrena turiyahatthà mama santikaæ Ãgantvà maæ gandhehi pupphehi ca pÆjetvà gÃyitvà naccitvà maæ ÃdÃya n-bhavanam eva ÃgacchantÆ" 'ti vatvà ta. gantvà vammikamatthake bhoge Ãbhu¤jitvà "yo mama cammaæ và nahÃruæ và atthiæ và ruhiraæ và icchati so haratÆ" 'ti caturaÇgasamannagÃtaæ uposathaæ adhiÂÂhÃya naÇgalasÅsamattam eva sarÅraæ mÃpetvà nipanno u-kammam akÃsi, aruïe uÂÂhahante yeva n-mÃïavikà gantvà yathÃnusiÂÂhaæ paÂipajjitvà n-bhavanaæ Ãnenti, tassa iminà niyÃmen' eva u-kammaæ karontassa dÅgho addhà vÅtivatto.


#<[page 170]>#
%<170                            XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Uposathakhaï¬aæ nitthitaæ.
     Tadà eko BÃrÃïasÅdvÃragÃmavÃsi-brÃhmaïo Somadattena nÃma puttena saddhiæ ara¤¤aæ gantvà sÆlayantapÃsavÃgurà o¬¬etvà mige vadhitvà maæsaæ kÃcena haritvà vikkiïanto jÅvikaæ kappeti. So ekadivasaæ antamaso godhapotakamattam pi alabhitvà "tÃta Somadatta, sace tucchahatthà gamissÃma mÃtà te kujjhissati, yaæ ki¤ci gahetvà va gamissÃmÃ" 'ti Bo-assa nipannavammikaÂÂhÃnÃbhimukho gantvà pÃnÅyaæ pÃtuæ Yamunaæ otarantÃnaæ migÃnaæ padavala¤jaæ disvà "tÃta migamaggo pa¤¤Ãyati, tvaæ paÂikkamitvà tiÂÂha, ahaæ pÃnÅyatthÃya Ãgataæ migaæ vijjhissÃmÅti" dhanuæ ÃdÃya mige olokento ekasmiæ rukkhamÆle aÂÂhÃsi. Ath' eko migo sÃyaïhasamaye pÃnÅyaæ pÃtuæ Ãgato, so taæ vijjhi, migo ta.
apatitvà saravegena tajjito lohitena paggharantena palÃyi, pitÃputtà naæ anubandhitvà patitaÂÂhÃne maæsaæ gahetvà ara¤¤Ã nikkhamantà suriyatthagamanavelÃyaæ taæ nigrodhaæ patvà "idÃni akÃlo, na sakkà gantuæ, idh' eva vasissÃmÃ" 'ti maæsaæ ekamante Âhapetvà rukkhaæ Ãruyha viÂapantare nipajjiæsu, brÃhmaïo paccÆsasamaye pabujjhitvà migasaddasavanÃya sotaæ odahi, tasmiæ khaïe nÃgamÃïavikÃyo Ãgantvà Bo-assa pupphÃsanaæ pa¤¤Ãpesuæ, so ahisarÅraæ antaradhÃpetvà sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ dibbasarÅraæ mÃpetvà SakkalÅÊhÃya pupphÃsane nisÅdi, n-mÃïavikÃpi naæ gandhamÃlÃdÅhi pÆjetvà dibbaturiyaæ vÃdetvà naccagÅtaæ paÂÂhapesuæ, brÃhmaïo taæ saddam sutvà "ko nu kho esa, jÃnissÃmi nan', ti "ambho puttÃ" 'ti vatvÃpi puttaæ pabodhetuæ asakkonto "sayatu esa, kilanto bhavissati, aham eva gamissÃmÅti" rukkhà oruyha tassa santikaæ agamÃsi, n-mÃïavikà naæ disvà saddhiæ turiyehi bhÆmiyaæ nimujjitvà n-bhavanam eva gatÃ. Bo. ekako va ahosi.


#<[page 171]>#
%<                          6. BhÆridattajÃtaka. (543.)             171>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  BrÃhmaïo tassa santike Âhatvà pucchanto gÃthadvayaæ abhÃsi:

  @<Ja_XXII.6(=543).14: PupphÃbhihÃrassa vanassa majjhe
                    ko lohitakkho vihatantaraæso,
                    kà kambukÃyÆradharà suvatthÃ
                    tiÂÂhanti nariyo dasa vandamÃnÃ. || Ja_XXII:760 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).15: Ko tvaæ brahÃbÃhu vanassa majjhe
                    virocasi ghaÂasitto va aggi,
                    mahesakkho a¤¤ataro si yakkho,
                    udÃhu nÃgo si mahÃnubhÃvo ti. || Ja_XXII:761 ||>@

     Ta. pupph -- ti Bo-assa pÆjatthÃyÃbhatena dibbapupphabhihÃrena samannÃgatassa, ko ti ko nÃma tvaæ, loh -- ti rattakkho, vih -- ti puthulaantaraæso, kà kambu -- ti suvaïïÃlaækÃradharÃ, brahÃbÃhÆ 'ti mahÃbÃhu.
     Taæ sutvà M. "sace pi `SakkÃdÅsu annataro ahaæ asmÅti' vakkhÃmi saddahissat' evÃyaæ brÃhmaïo, ajja pana mayà saccam eva kathetuæ vaÂÂatÅti" cintetvà attano nÃgarÃjabhÃvaæ kathento Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).16: NÃgo 'ham asmi iddhimà tejasÅ duratikkamo
                    ¬aseyyaæ tejasà kuddho phÅtaæ janapadam api. || Ja_XXII:762 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).17: Samuddajà hi me mÃtÃ, DhataraÂÂho ca me pitÃ,
                    SudassanakaniÂÂho 'smi, BhÆridatto ti maæ vidÆ ti. || Ja_XXII:763 ||>@

     Ta. tejasÅti visatejena tejavÃ, duratikkamo ti a¤¤ena atikkamituæ asakkuïeyyo, ¬aseyyan ti sac' Ãhaæ kuddho phÅtaæ janapadam pi ¬aseyyaæ paÂhaviyaæ mama dÃÂhÃya patitamattÃya saddhiæ paÂhaviyà mama tejasà sabbo janapado bhasmaæ bhaveyyà 'ti vadati, Sudassana -- ti ahaæ mama bhÃtu Sudassanassa kaniÂÂho, vidÆ ti evaæ maæ pa¤cayojanakasatike nÃgabhavane jÃnanti.
     Ida¤ ca pana vatvà M. cintesi: "ayaæ brÃhmaïo caï¬o pharuso ahiguï¬ikassa Ãrocetvà u-kammassa me antarÃyam pi kareyya, yan nÆnÃhaæ imaæ n-bhavanaæ netvà mahantaæ yasaæ datvà u-kammaæ addhaniyaæ kareyyan" ti, atha naæ


#<[page 172]>#
%<172                      XXII. MahÃnipÃta.>%
Ãha: "brÃhmaïa mahantan te yasaæ dassÃmi, ramaïÅyaæ n-bhavanaæ ehi, ta. gacchÃmÃ" 'ti. "SÃmi, putto me atthi, tasmiæ Ãgacchante gamissÃmÅti". Atha taæ Bo. "gaccha brÃhmaïa, Ãnehi nan" ti vatvà attano ÃvÃsaæ Ãcikkhanto Ã.:

  @<Ja_XXII.6(=543).18: Yaæ gambhÅraæ sadÃvaÂÂaæ rahadaæ bhesmaæ avekkhasi
                    esa divyo mamÃvÃso anekasataporiso. || Ja_XXII:764 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).19: MayÆrako¤cÃbhirudaæ nÅlodaæ vanamajjhato
                    Yamunaæ pavisa mÃbhÅto khemaæ vattavataæ sivan ti. || Ja_XXII:765 ||>@

     Ta. sadÃvaÂÂan ti sadÃpavattanÃavaÂÂaæ, bhesman ti bhayÃnakaæ, avekkhasÅti yaæ etaæ evarÆpaæ rahadaæ passasi, mayÆra -- ti ubhosu tÅresu vanaghaÂÃya vasantehi mayÆrehi ca ko¤cehi ca abhirudaæ upagÅtaæ, nÅlodan ti nÅlasalilaæ, vanamajjhato ti vanamajjhena sandati, pavisa -- ti evarÆpaæ Yamunaæ abhÅto hutvà pavisa, vattavatan ti vattasampannÃnaæ ÃcÃravantÃnaæ vasanabhÆmiæ pavisa, gaccha brÃhmaïa puttaæ ÃnehÅti.
     BrÃhmaïo gantvà puttassa tam atthaæ Ãrocetvà taæ Ãnesi. M. te ubho pi ÃdÃya YamunÃya tÅraæ gantvà tÅre Âhito Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).20: Tattha patto sÃnucaro saha puttena brÃhmaïa
                    pÆjito mayhaæ kÃmehi sukhaæ brÃhmaïa vacchasÅti. || Ja_XXII:766 ||>@

     Ta. patto ti taæ amhÃkaæ bhavanaæ patto hutvÃ, mayhan ti mama santakehi{} kÃmehi pÆjito, vacchasÅti ta. n-bhavane sukhaæ vasissasi.
     Evaæ vatvà M. ubho pi te pitÃputte attano ÃnubhÃvena n-bhavanaæ abhinesi, tesaæ ta. dibbo attabhÃvo pÃtubhavi, atha nesaæ M. dibbasampattiæ datvà cattÃri cattÃri nÃgaka¤¤ÃsatÃni adÃsi, te mahÃsampattiæ anubhaviæsu. Bo. pi appamatto u-kammaæ karoti, anvaddhamÃsaæ mÃtÃpitunnaæ upaÂÂhÃnaæ gantvà dhammakathaæ kathetvà tato ca brÃhmaïassa santikaæ gantvà Ãrogyaæ pucchitvà "yena te attho taæ vadeyyÃsi, anukkaïÂhamÃno abhiramÃ" 'ti vatvà Somadattena pi saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà attano nivesanaæ gacchati, brÃhmaïo saævaccharaæ n-bhavane vasitvà mandapu¤¤atÃya ukkaïÂhi,


#<[page 173]>#
%<                     6. BhÆridattajÃtaka. (543).                  173>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  manussalokaæ gantukÃmo ahosi, n-bhavanam assa Nirayo viya alaækatapÃsÃdo bandhanÃgÃraæ viya alaækatanÃgaka¤¤Ãyo yakkhiniyo viya upaÂÂhahiæsu, so "ahaæ tÃva ukkaïÂhito, Somadattassa pi cittaæ jÃnissÃmÅti" tassa santikaæ gantvà Ãha: "kiæ tÃta na ukkaïÂhasÅti". "Kasmà ukkaïÂhissÃmi, na ukkaïÂhÃma, tvaæ pana ukkaïÂhasi tÃta" 'ti.
"ùma tÃtÃ" 'ti. "KiækÃraïÃ" ti. "Tava mÃtu c' eva bhÃtubhaginÅna¤ ca adassanena, ehi tÃta Somadatta, gacchÃmÃ" 'ti.
So "na gacchÃmÅti" vatvà punappuna pitarà yÃciyamÃno sÃdhÆ 'ti sampaÂicchi. BrÃhmaïo "puttassa tÃva me mano laddho, sace panÃhaæ BhÆridattassa `ukkaïÂhito 'mhÅti' vakkhÃmi atirekataram me yasaæ dassati, evam me gamanaæ na bhavissati, ekena upÃyen' ev' assa sampattiæ vaïïetvà `tvaæ evarÆpaæ sampattiæ pahÃya kiækÃraïà manussalokaæ gantvà u-kammaæ karosÅti' pucchitvà `saggatthÃya' 'ti vutte `tvaæ tÃva evarÆpaæ sampattiæ pahÃya saggatthÃya u-kammaæ karosi, kimaÇga pana mayaæ ye paravadhena jÅvikaæ kappema, aham pi manussalokaæ gantvà ¤Ãtake disvà pabbajitvà samaïadhammaæ karissÃmÅti' naæ sa¤¤ÃpessÃmi, atha me so gamanaæ anujÃnissatÅti" cintetvà ekadivasaæ tenÃgantvà "kiæ brÃhmaïa ukkaïÂhasÅti" pucchito "tumhÃkaæ santikà amhÃkaæ na ki¤ci parihÃyatÅti" ki¤ci gamanapaÂibaddhaæ avatvà Ãdito tÃva tassa sampattiæ vaïïento Ãha.

  @<Ja_XXII.6(=543).21: Samà samantà parito bahÆtatagarà mahÅ
                    indagopakasa¤channà sobhati harituttamÃ. || Ja_XXII:767 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).22: RammÃni vanacetyÃni rammà haæsÆpakÆjitÃ
                    opupphapadumà tiÂÂhanti pokkhara¤¤Ã sunimmitÃ. || Ja_XXII:768 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).23: AÂÂhaæsà sukatà thambhà sabbe veluriyÃmayÃ,
                    sahassathambhà pÃsÃdà pÆrà ka¤¤Ãhi jotare. || Ja_XXII:769 ||>@


#<[page 174]>#
%<174                      XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.6(=543).24: VimÃnaæ upapanno si dibbapu¤¤ehi attano
                    asambÃdhaæ sivaæ rammaæ accantasukhasaæhitaæ. || Ja_XXII:770 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).25: Ma¤¤e Sahassanettassa vimÃnaæ nÃbhikaækhasi,
                    iddhÅ hi t' Ãyaæ vipulà Sakkass' eva jutÅmato ti. || Ja_XXII:771 ||>@
     Ta samÃsamantà -- ti parisamantato sabbadisÃbhÃgesu ayaæ tava n-bhavane mahÅ suvaïïarajatamaïimuttÃvÃlukaparikiïïà samà ti samatalÃ, bahute ti bahÆtehi tagaragacchehi samannÃgata suvaïïaindagopakehi sa¤channÃ, hari-ti haritavaïïadabbatiïasa¤channà sobhatÅti a., vanacetyÃnÅti vanaghaÂÃ, opuppha -- ti pupphitvà patitehi padumapattehi sa¤channà udakapiÂÂhÃ, sunimmità ti tava pu¤¤asampattiyà suÂÂhu nimmitÃ, aÂÂhaæsà ti tava vasanapÃsÃdesu aÂÂhaæsà sukatà veÊuriyamayà thambhÃ, tehi thambhehi sahassathambhà tava pÃsÃdà nÃgaka¤¤Ãhi pÆrà vijjotanti, upapanno sÅti evarÆpe vimÃne nibbatto sÅti a., sahassanettassa -- ti VejayantapÃsÃdaæ, iddhÅ tÃyaæ vipulà ti yasmà ayaæ vipulà iddhi tasmà tvan tena u-kammena SakkassÃpi vimÃnaæ patthesi a¤¤aæ tato uttariæ mahantaæ ÂhÃnaæ patthesÅti ma¤¤Ãmi.
     Taæ sutvà M. "mà h' evaæ avaca brÃhmaïa, Sakkassa yasaæ paÂicca amhÃkaæ yaso Sinerusantike sÃsapo viya khÃyati, mayaæ tassa paricÃrake pi na agghÃmÃ" 'ti vatvà g. Ã.:

  @<Ja_XXII.6(=543).26: ManasÃpi na pattabbo ÃnubhÃvo jutÅmato
                    paricÃrayamÃnÃnaæ saindÃnaæ vasavattinan ti. || Ja_XXII:772 ||>@

     T. a.: brÃhmaïa Sakkassa yaso nÃma ekaæ dve tayo cattÃro va divase ettako siyà ti manasà cittena pi na abhipattabbo, ye pi naæ cattÃro mahÃrÃjÃno parivÃrenti tesam pi Sakkaæ devarÃjÃnaæ parivÃrayamÃnÃnaæ Indaæ nÃyakaæ katvà carantÃnaæ saindÃnaæ vasavattinaæ catunnaæ lokapÃlÃnaæ yasassa pi amhÃkaæ tiracchÃnagatÃnaæ yaso soÊasiæ kalaæ nÃgghatÅti,
     Eva¤ ca pana vatvà "idan te Sahassanettassa vimÃnan" ti vacanaæ sutvà "ahaæ taæ anussariæ, ahaæ hi Vejayantaæ patthento u-kammaæ karomÅti" tassa attano patthanaæ Ãcikkhanto Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).27: Taæ vimÃïaæ abhijjhÃya amarÃnaæ sukhesinaæ
                    uposathaæ upavasanto semi vammikamuddhanÅti. || Ja_XXII:773 ||>@


#<[page 175]>#
%<                     6. BhÆridattajÃtaka. (543.)                  175>%
     Ta. abhijjhÃyà 'ti taæ patthetvÃ, sukhe -- ti esitasukhÃnaæ sukhe patiÂÂhitÃnaæ.
     Taæ sutvà brÃhmaïo "idÃni me okÃso laddho" ti somanassappatto gantuæ Ãpucchanto gÃthadvayam Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).28: Aha¤ ca migam esÃno saputto pÃvisiæ vanaæ,
                    taæ maæ mataæ và jÅvaæ và nÃbhivedenti ¤ÃtakÃ. || Ja_XXII:774 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).29: ùmantaye BhÆridattaæ KÃsiputtaæ yasassinaæ:
                    tayà vo samanu¤¤Ãtà api passemu ¤Ãtake ti. || Ja_XXII:775 ||>@

     Ta. nÃbhivedentÅti na jÃnanti, kathento pi nesaæ n' atthi, Ãmantaye ti ÃmantayÃmi, KÃsi-ti KÃsirÃjadhÅtÃya puttaæ.
     Tato Bodhisatto Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).30: Eso hi vata me chando yaæ va sesi mam' antike,
                    na hi etÃdisà kÃmà sulabhà honti mÃnuse. || Ja_XXII:776 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).31: Sace tvaæ icchase vatthuæ mama kÃmehi pÆjito
                    mayà tvaæ samanu¤¤Ãto sotthiæ passÃhi ¤Ãtake ti || Ja_XXII:777 ||>@

gÃthadvayaæ vatvà cintesi: "ayaæ maæ nissÃya sukhaæ jÅvanto kassaci nÃcikkhissati, etassa sabbakÃmadadaæ maïiæ dassÃmÅti"; atha tassa taæ dadanto Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).32: DhÃray' imaæ maïiæ divyaæ pasuæ putte ca vindati
                    arogo sukhito hoti, gacch' evÃdÃya brÃhmaïà 'ti. || Ja_XXII:778 ||>@

     Ta. pasuæ -- ti imaæ maïiæ dhÃrayamÃno imassÃnubhÃvena pasu¤ ca putte ca a¤¤aæ ca yaæ icchati taæ sabbaæ labhati.
     Tato brÃhmaïo gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).33: Kusalaæ paÂinandÃmi BhÆridatta vaco tava,
                    pabbajissÃmi jiïïo 'smi, na kÃme abhipatthaye ti. || Ja_XXII:779 ||>@

     T. a.: BhÆridatta tava vacanaæ kusalaæ anavajjaæ taæ paÂinandÃmi na paÂikkhipÃmi, ahaæ pana jiïïo tasmà pabbajissÃmi na kÃme patthÃmi, kim me maïinà 'ti.
     Bodhisatto Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).34: Brahmacariyassa ce bhaÇgo hoti bhogehi kÃriyaæ,
                    avikampamÃno eyyÃsi bahuæ dassÃmi te dhanan ti. || Ja_XXII:780 ||>@


#<[page 176]>#
%<176                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Ta. bhaÇgo ti brÃhmaïa brahmacariyavÃso nÃma dukkaro, anabhiratassa brahmacariyabhaÇgo ce hoti tadà gihÅbhÆtassa bhogehi kÃriyaæ hoti, evarÆpe kÃle tvaæ nirÃsaæko hutvà mama santikaæ ÃgaccheyyÃsi bahuæ te dhanaæ dassÃmÅti.
     BrÃhmaïo Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).35: Kusalaæ paÂinandÃmi BhÆridatta vaco tava,
                    puna pi ÃgamissÃmi sace attho bhavissatÅti. || Ja_XXII:781 ||>@

     Ta. punapÅti puna api*<3>* ayam eva và pÃÂho.
     Ath' assa ta. avasitukÃmataæ ¤atvà M. nÃgamÃïavake Ãmantetvà brÃhmaïaæ manussalokaæ pÃpesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).36: Idaæ vatvà BhÆridatto pesesi caturo jane:
                    etha gacchatha uÂÂhetha khippaæ pÃpetha brÃhmaïaæ. || Ja_XXII:782 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).37: Tassa taæ vacanaæ sutvà uÂÂhÃya caturo janÃ
                    pesità BhÆridattena khippaæ pÃpesuæ brÃhmaïan ti. || Ja_XXII:783 ||>@

     Ta. pÃpesun ti Yamunato uttÃretvà BÃrÃïasÅmaggaæ pÃpayiæsu, pÃpayitvà ca pana tumhe gacchathà 'ti vatvà n-bhavanam eva paccÃgamiæsu.
     BrÃhmaïo pi "tÃta Somadattà imasmiæ ÂhÃne migaæ vijjhimha, imasmiæ sÆkaran" ti puttassa Ãcikkhanto antarÃmagge pokkharaïiæ disvà "tÃta So-nahÃyÃmÃ" 'ti vatvà "sÃdhu tÃtÃ" 'ti vutte ubho pi dibbÃbharaïÃni dibbavatthÃni ca omu¤citvà bhaï¬ikaæ katvà pokkharaïÅtÅre Âhapetvà otaritvà nahÃyiæsu, tasmiæ khaïe tÃni pasÃdhanÃni antaradhÃyitvà n-bhavanaæ eva Ãgamiæsu, paÂhamaæ nivatthakÃsÃvapilotikà va nesaæ sarÅre paÂimucciæsu, dhanusarasattiyo pi pÃkatikà va ahesuæ, Somadatto "nÃsit' amhà tÃta tayÃ" ti paridevi, atha naæ pità "mà cintayi, migesu santesu ara¤¤e mige vadhitvà jÅvikaæ kappessÃmÃ" 'ti assÃsesi. SomadattamÃtà tesaæ Ãgamanaæ sutvà paccuggantvà gharaæ netvà annapÃnena santappesi, brÃhmaïo bhu¤jitvà niddaæ okkami, itarà puttaæ pucchi:


#<[page 177]>#
%<                          6. BhÆridattajÃtaka. (543.)             177>%
"tÃta ettakaæ kÃlaæ kuhiæ gat' atthÃ" 'ti. "Amma BhÆridattanÃgarÃjena mahÃnÃgabhavanaæ nÅtÃ, tato ukkaïÂhitvà idÃni ÃgatÃ" ti. "Ki¤ci vo ratanaæ Ãbhatan" ti. "NÃbhataæ ammÃ" 'ti. "Kiæ tumhÃkaæ tena na ki¤ci dinnan" ti. "Amma Bh-ena me pitu sabbakÃmadado maïi dinno Ãsi, iminà pana na gahito" ti. "KiækÃraïÃ" ti. "Pabbajissati kirÃ" 'ti. Sà "ettakaæ kÃlaæ dÃrake mama bhÃraæ karonto n-bhavane vasitvà idÃni kira pabbajissatÅti" kujjhitvà vÅhibhajjanadabbiyà piÂÂhiæ pothentÅ "duÂÂha brÃhmaïa `pabbajissÃmÅti' kira maïiratanaæ na gaïhi, atha kasmà apabbajitvà idhÃgato si, nikkhama mama gharà sÅghan" ti santajjesi. Atha naæ "bhadde mà kujjhi, ara¤¤e migesu santesu ahaæ ta¤ ca dÃrake ca posissÃmÅti" vatvà punadivase puttena saddhiæ ara¤¤aæ gantvà purimaniyÃmen' eva jÅvikaæ kappesi. Vanappavesanakhaï¬aæ niÂÂhitaæ.
     Tadà dakkhiïamahÃsamuddassa disÃbhÃge Himavante simbalivÃsÅ eko garuÊo pakkhavÃtehi samudde udakaæ viyÆhitvà n-bhavanaæ otaritvà ekaæ n-rÃjÃnaæ sÅse gaïhi, -- tadà hi supaïïÃnaæ nÃge gahetuæ ajÃnanakÃlo, Paï¬arajÃtake jÃniæsu -- so pana taæ sÅse gahetvÃpi udake anottharante yeva ukkhipitvà olambantaæ ÃdÃya Himavantamatthakena pÃyÃsi, tadà c' eko KÃsiraÂÂhavÃsi-brÃhmaïo isipabbajjaæ pabbajitvà Himavantapadese païïasÃlaæ mÃpetvà paÂivasati, tassa caækamanakoÂiyaæ mahÃnigrodharukkho. so tassa mÆle divÃvihÃraæ karoti, supaïïo nigrodhamatthakena nÃgaæ harati, nÃgo olambhanto mokkhatthÃya naÇguÂÂhena nigrodhaviÂapaæ hi veÂhesi, supaïïo taæ ajÃnanto va mahabbalatÃya ÃkÃse pakkhandi yeva, nigrodharukkho nimmÆlo uppÃÂito, supaïïo nÃgaæ simbalivanaæ netvà tuï¬ena paharitvà kucchiæ phÃletvà nÃgamedaæ khÃditvà sarÅraæ samuddakucchimhi cha¬¬esi,


#<[page 178]>#
%<178                            XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  nigrodharukkho patanto mahantasaddam akÃsi, supaïïo "kissa saddo eso" ti adho olokento ni-rukkhaæ disvà "kuto esa mayà uppÃÂito" ti cintetvà "tÃpasassa caækamanakoÂiyaæ nigrodho eso" ti tatvato ¤atvà "ayaæ tassa bahÆpakÃro, akusalaæ nu kho me pasutaæ udÃhu no" ti "tam eva pucchitvà jÃnissÃmÅti" mÃïavakavesena tassa santikaæ agamÃsi, tasmiæ khaïe tÃpaso taæ ÂhÃnaæ samaæ karoti, supaïïarÃjà tÃpasaæ vanditvà ekamantaæ nisinno ajÃnanto viya "kissa ÂhÃnaæ bhante idan" ti pucchi. "Eko supaïïo gocaratthÃya nÃgaæ haranto nÃgena mokkhatthÃya nigrodhaviÂapiyà naÇguÂÂhena veÂhitÃya attano mahabbalatÃya pakkhanditvà gato, ath' ettha rukkho uppÃÂito, idaæ tassa uppÃÂitaÂÂhÃnan" ti. "Kiæ pana bhante tassa supaïïassa akusalaæ hotÅti". "Sace na jÃnÃti acetanakan nÃma, akusalaæ na hotÅti". "NÃgassa pana kiæ bhante" ti. "So imaæ nÃsetuæ na gaïhi, tasmà tassÃpi na hoti yevÃ" 'ti. Supaïïo tÃpasassa tussitvà "bhante ahaæ so su-rÃjÃ, tumhÃkaæ hi pa¤haveyyÃkaraïena tuÂÂho, tumhe ara¤¤e yeva vasatha, aham c' ekaæ ùlambÃyanamantaæ jÃnÃmi, anaggho manto, taæ ahaæ tumhÃkaæ ÃcÃriyabhÃgaæ katvà dammi, patigaïhatha nan" ti.
"Alaæ mayhaæ mantena, gacchatha tumhe" ti. So taæ punappuna yÃcitvà sampaÂicchÃpetvà mantaæ datvà ca osadhÃni Ãcikkhitvà pakkÃmi. Tasmiæ kÃle BÃrÃïasiyaæ eko daliddabrÃhmaïo bahuæ iïaæ gahetvà iïÃyikehi codiyamÃno "kim me idhavÃsena, ara¤¤aæ pavisitvà mataæ seyyo" ti nikkhamitvà anupubbena taæ assamapadaæ pÃvisitvà tÃpasaæ vattasampadÃya ÃrÃdhesi, tÃpaso "ayaæ brÃhmaïo mayhaæ ativiya upakÃrako, su-rÃjena dinnaæ dibbamantam assa dassÃmÅti" cintetvà "brÃhmaïa ahaæ ùlambÃyanamantaæ jÃnÃmi, tan te dammi, gaïha nan" ti vatvà "alaæ bhante na mayhaæ manten' attho"


#<[page 179]>#
%<                          6. BhÆridattajÃtaka. (543.)             179>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti vutte pi punappuna nibandhitvà sampaÂicchÃpetvà adÃsi yeva, tassa ca mantassa anucchavikÃni osadhÃni c' eva mantupacÃra¤ ca sabbaæ kathesi, brÃhmaïo "laddho me jÅvitupÃyo" ti katipÃhaæ vasitvà "vÃtÃbÃdho me bhante bÃdhatÅti" apadesakaæ katvà tÃpasena vissajjito taæ vanditvà khamÃpetvà ara¤¤Ã nikkhamitvà anupubbena YamunÃtÅraæ patvà taæ mantaæ sajjhÃyanto mahÃmaggena gacchati, tasmiæ kÃle sahassamattà BhÆridattassa paricÃrikà n-mÃïavikà taæ sabbakÃmadadaæ maïiratanaæ ÃdÃya {n-bhavanÃ} nikkhamitvà Ya-tÅre vÃlukarÃsimatthake Âhapetvà tass' obhÃsena sabbarattiæ udakÅÊaæ kÅÊitvà aruïuggamane sabbÃlaækÃrena attÃnaæ alaækaritvà maïiratanaæ parivÃretvà siriæ pavesayamÃnà nisÅdiæsu, brÃhmaïo pi mantaæ sajjhÃyanto taæ ÂhÃnaæ pÃpuïi, tà mantasaddaæ sutvà va "iminà supaïïena bhavitabban" ti bhayatajjità maïiratanaæ agahetvà va paÂhaviyaæ nimujjitvà n-bhavanaæ agamaæsu, brÃhmaïo maïiratanaæ disvà "idÃn' eva me manto samiddho" ti tuÂÂhamÃnaso maïiratanaæ ÃdÃya pÃyÃsi, tasmiæ khaïe so nesÃdabr. Somadattena saddhiæ migavadhÃya ara¤¤aæ pavisanto tassa hatthe taæ maïiratanaæ disvà puttaæ Ãha: "nanu esa so amhÃkaæ Bh-ena dinnamaïÅti". "ùma tÃta eso so" ti. "Tena hi 'ssa aguïaæ kathetvà imaæ brÃhmaïaæ va¤cetvà gaïhÃm' etaæ maïiratanan" ti. "TÃta tvaæ pubbe Bh-ena diyyamÃnaæ na gaïhi, idÃni pan' esa br. taæ ¤eva va¤cessati, tuïhÅ hohÅti". Br. "hotu tÃta, passissasi etassa và mama và va¤canabhÃvan" ti ùlambÃyanena saddhiæ sallapanto Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).38: Maïiæ paggayha maÇgalyaæ sÃdhucittaæ manoramaæ
                    selaæ vya¤janasampannaæ ko imaæ maïiæ ajjhagà ti. || Ja_XXII:784 ||>@

     Ta. maÇgalyan ti maÇgalasammataæ sabbakÃmadadaæ, ko iman ti kuhiæ imaæ maïiæ adhigato si.


#<[page 180]>#
%<180                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Tato ùlambÃyano gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).39: LohitakkhasahassÃhi samantà parivÃritaæ
                    ajjakÃlaæ padaæ gacchaæ ajjhagÃhaæ maïiæ iman ti. || Ja_XXII:785 ||>@

     T. a.: ahaæ ajjakÃlaæ pÃto va padaæ mahÃmaggaæ gacchanto rattakkhikÃhi sahassamattÃhi n-mÃïavikÃhi samantà parivÃritaæ imaæ maïiæ ajjhagÃ, maæ disvà hi sabbà tà bhayatajjità imaæ pahÃya palÃtà ti.
     NesÃdaputto taæ va¤cetukÃmo maïiratanassa aguïaæ pakÃsento attanà gaïhitukÃmo tisso gÃthà Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).40: SÆpaciïïo ayaæ selo accito mahito sadÃ
                    sudhÃrito sunikkhitto sabbattham abhisÃdhaye. || Ja_XXII:786 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).41: UpacÃravipannassa nikkhepe dhÃraïÃya vÃ
                    ayaæ selo vinÃsÃya pariciïïo ayoniso. || Ja_XXII:787 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).42: Na imaæ akusalo divyaæ maïiæ dhÃretum Ãraho,
                    paÂipajja satan nikkhaæ deh' imaæ ratanaæ maman ti. || Ja_XXII:788 ||>@

     Ta. sabbatthan ti yo imaæ selaæ suÂÂhu upacarituæ accituæ attano jÅvitaæ viya mamÃyituæ suÂÂhu dhÃretuæ suÂÂhu ca nikkhipituæ jÃnÃti tass' eva sÆpaciïïo accito mahito sudhÃrito sunikkhitto va sabbaæ atthaæ sÃdhetÅti a., vipannassà 'ti yo pana upacÃravipanno hoti tass' eso anupÃyena pariciïïo vinÃsaæ eva vahatÅti vadati, dhÃretumÃraho ti dhÃretuæ araho, paÂipajja -- ti amhÃkaæ gehe bahÆ maïÅ mayam etaæ gahetuæ jÃnÃma ahan te nikkhasataæ dassÃmi taæ paÂipajja deh' imaæ ratanaæ maman ti, tassa pi gehe eko pi suvaïïanikkho n' atthi, so pana tassa maïino sabbakÃmadadabhÃvaæ jÃnÃti ten' assa etad ahosi: ahaæ sasÅsaæ nahÃtvà maïiæ udakena paripphositvà nikkhasataæ me dehÅti vakkhÃmi atha me dassati tam ahaæ etassa dassÃmÅti tasmà sÆro hutvà evam Ãha.
     Tato ùlambÃyano gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).43: Na và m' Ãyaæ maïÅ keyyo gohi và ratanena vÃ,
                    selo vya¤janasampanno, n' eva keyyo maïÅ maman ti. || Ja_XXII:789 ||>@

     Ta. na và mÃyan ti ayaæ maïi mama santikà kenaci vikiïitabbo nÃma na hoti n' eva keyyo ti, ayaæ mama maïi lakkhaïasampanno tasmà n' eva keyyo kenaci vatthunà vikkiïitabbo nÃma na hotÅti.


#<[page 181]>#
%<                          6. BhÆridattajÃtaka. (543.)              181>%
     BrÃhmaïo Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).44: No ce tayà maïÅ keyyo gohi và ratanena vÃ,
                    atha kena maïÅ keyyo, tam me akkhÃhi pucchito ti. || Ja_XXII:790 ||>@

     ùlambÃyano Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).45: Yo me saæse mahÃnÃgaæ tejasiæ duratikkamaæ
                    tassa dajjaæ imaæ selaæ jalanta-r-iva tejasà ti. || Ja_XXII:791 ||>@

     Ta. jalantariva tejasà ti pabhÃya jalantaæ viya.
     BrÃhmaïo Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).46: Ko nu brÃhmaïavaïïena supaïïo patataæ varo
                    nÃgaæ jigiæsam anvesi anvesaæ bhakkham attano ti. || Ja_XXII:792 ||>@

     Ta. ko nÆ 'ti idaæ nesÃdabrÃhmaïo attano bhakkhaæ anvesantena garuÊen' etena bhavitabban ti cintetvà evam Ãha.
     ùlambÃyano Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).47: NÃhaæ dijÃdhipo homi, na diÂÂho garuÊo mayÃ,
                    ÃsÅvisena vitto ti vejjo maæ brÃhmaïaæ vidÆ ti. || Ja_XXII:793 ||>@

     Ta. maæ vidÆ ti mam esa ÃsÅvisavittako ùl-o nÃma vejjo ti jÃnanti.
     BrÃhmaïo Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).48: Kin nu tuyhaæ balaæ atthi, kiæ sippaæ vijjate tava,
                    kismiæ và tvaæ paratthaddho uragaæ nÃpacÃyasÅti. || Ja_XXII:794 ||>@

     Ta. kismiæ -- ti tvaæ kismiæ và upatthaddho hutvà kiæ nissayaæ katvà uragaæ ÃsÅvisaæ nÃpacÃyasi jeÂÂhaæ akatvà avajÃnÃsÅti taæ pucchati.
     So attano balaæ dÅpento Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).49: Ara¤¤akassa isino cirarattatapassino
                    supaïïo Kosiyass' akkhà visavijjaæ anuttaraæ. || Ja_XXII:795 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).50: Taæ bhÃvitatt' a¤¤ataraæ sammantaæ pabbatantare
                    sakkaccaæ taæ upaÂÂhÃsi rattindivam atandito. || Ja_XXII:796 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).51: So tadà pariciïïo me vatavà brahmacariyavÃ
                    dibbaæ pÃtukarÅ mantaæ kÃmasà bhagavà mamaæ. || Ja_XXII:797 ||>@


#<[page 182]>#
%<182                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.6(=543).52: -Ãhaæ mante paratthaddho, nÃhaæ bhÃyÃmi bhoginaæ,
                    Ãcariyo visaghÃtÃnaæ ùlambÃno ti maæ vidÆ ti. || Ja_XXII:798 ||>@

     Ta. Kosiyassakkhà ti Kosiyagottassa isino supaïïo Ãcikkhi, tena akkhÃtaæ kÃraïaæ pana sabbaæ vitthÃretvà kathetabbaæ, bhÃvitatta¤¤ataran ti bhÃvitattÃnaæ isÅnaæ a¤¤ataraæ, sammantan ti vasantaæ, kÃmasà ti attano icchÃya, maman ti taæ mantaæ mayhaæ pakÃsesi, tyÃhaæ -- ti ahaæ te mante upatthaddho nissito, bhoginan ti nÃgÃnaæ, visa -- ti vÃsaghÃtakavejjÃnaæ.
     Taæ sutvà nesÃdabrÃhmaïo cintesi: "ayaæ ùlambÃyano yv-Ãssa nÃgaæ dasseti tassa maïiratanaæ deti, BhÆridattam assa dassitvà maïiæ gaïhissÃmÅti" tato puttena saddhiæ mantento gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).53: GaïhÃmase maïiæ tÃta, Somadatta vijÃnahi,
                    mà daï¬ena siriæ pattaæ kÃmasà pajahimhase ti. || Ja_XXII:799 ||>@

     Ta. gaïhÃmase ti gaïhÃma, kÃmasà ti attano ruciyÃ, daï¬ena paharitvà mà jahÃma.
     Somadatto Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).54: Sakaæ nivesanaæ pattaæ yo taæ brÃhmaïa pÆjayi
                    evaækalyÃïakÃrissa kiæ mohà dÆbhim icchasi. || Ja_XXII:800 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).55: Sace hi dhanakÃmo si BhÆridatto padassati,
                    tam eva gantvà yÃcassu bahuæ dassati te dhanan ti. || Ja_XXII:801 ||>@

     Ta. pÆjayÅti dibbakÃmehi pÆjayittha dÆbhimicchasÅti kin nu tvaæ evarÆpassa mittassa mittadÆbhikammaæ kÃtuæ icchasi tÃtà 'ti.
     BrÃhmaïo Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).56: Hatthagataæ pattagataæ nikkiïïaæ khÃdituæ varaæ,
                    mà no sandiÂÂhiko attho Somadatta upaccagà ti. || Ja_XXII:802 ||>@

     Ta. hatthagatan ti tÃta So. tvaæ daharako lokapavattiæ na hi jÃnÃsi yaæ hi hatthagataæ và hoti pÃtigataæ và purato và nikkiïïaæ Âhapitaæ tad eva khÃdituæ varaæ na dÆre Âhitaæ.


#<[page 183]>#
%<                         6. BhÆridattajÃtaka. (543.)                  183>%
     Somadatto Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).57: Paccati Niraye ghore mahissam avadÅyati
                    mittadÆbhÅ hitaccÃgÅ jÅvare cÃpi sussare. || Ja_XXII:803 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).58: Sace hi dhanakÃmo si BhÆridatto padassati,
                    ma¤¤e attakataæ veraæ naciraæ vedayissasÅti. || Ja_XXII:804 ||>@

     Ta. mahissamavadÅyatÅti tÃta mittadÆbhino jÅvantass' eva paÂhavi bhijjitvà vivaraæ deti, hitaccÃgÅti attano hitapariccÃgÅ, jÅvarecÃpi sussare ti jÅvamÃno va sussati manussapeto hoti, attakataæ veran ti attanà kataæ pÃpaæ, naciran ti nacirass' eva vedayissasÅti ma¤¤Ãmi.
     BrÃhmaïo Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).59: MahÃya¤¤aæ yajitvÃna evaæ sujjhanti brÃhmaïÃ,
                    mahÃya¤¤aæ yajissÃma, evaæ mokkhÃma pÃpakà ti. || Ja_XXII:805 ||>@

     Ta. sujjhantÅti tÃta Somadatta tvaæ daharo ki¤ci na jÃnÃsi brÃhmaïà nÃma yaæ ki¤ci pÃpaæ katvà ya¤¤ena sujjhantÅti dassento evam Ãha.
     Somadatto Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).60: Handa dÃni apÃyÃmi nÃhaæ ajja tayà saha
                    padam p' ekaæ na gaccheyyaæ evaækibbisakÃrinà ti. || Ja_XXII:806 ||>@

     Ta. apÃyÃmÅti apagacchÃmi palÃyÃmÅti Ã.
     Evaæ vatvÃna paï¬itamÃïavo pitaraæ attano vacanaæ gÃhÃpetuæ asakkonto mahantena saddena devatà ujjhÃpetvà "evarÆpena pÃpakÃrinà saddhiæ na gamissÃmÅti" pitu passantass' eva palÃyitvà Himavantaæ pavisitvà pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà aparihÅnajjhÃno Brahmaloke uppajji.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).61: Idaæ vatvÃna pitaraæ Somadatto bahussuto
                    ujjhÃpetvÃna bhÆtÃni tamhà ÂhÃnà apakkamÅti. || Ja_XXII:807 ||>@

     NesÃdabr. "Somadatto Âhapetvà attano gehaæ kuhiæ gamissatÅti" cintento ùlambÃyanaæ thokaæ anattamanaæ disvà "ùlambÃyana mà cintayi,


#<[page 184]>#
%<184                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  dassessÃmi te BhÆridattan" ti tam ÃdÃya n-rÃjassa uposathakaraïaÂÂhÃnaæ gantvà vammikamatthake bhoge Ãbhujitvà nipannaæ n-rÃjÃnaæ disvà avidÆre Âhito hatthaæ pasÃretvà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXII.6(=543).62: GaïhÃh' etaæ mahÃnÃgaæ Ãhar' etaæ maïiæ mama
                    indagopakavaïïÃbhà yassa lohitako siro. || Ja_XXII:808 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).63: KappÃsapicurÃsÅva eso kÃy' assa dissati,
                    vammikaggagato seti, taæ tvaæ gaïhÃhi brÃhmaïà 'ti. || Ja_XXII:809 ||>@

     Ta. vaïïÃbhà ti indagopakavaïïà viya ÃbhÃ, kappÃsapicurÃsÅvà 'ti suvihitassa kappÃsapicuno viya.
     M. akkhÅni ummÅletvà nesÃdaæ disvà "ayaæ uposathassa me antarÃyaæ kareyyÃ" 'ti "imaæ n-bhavanaæ netvà mahÃsampattiyaæ paÂiÂÂhÃpesiæ, mayà diyyamÃnaæ maïiæ gaïhituæ na icchi, idÃni pana ahiguïÂhikaæ gahetvà Ãgacchati, sac' Ãhaæ imassa mittadÆbhino kujjheyyaæ sÅlam me khaï¬aæ bhavissati, mayà kho pana paÂhamaæ ¤eva cÃturaÇgasamannÃgato uposatho adhiÂÂhito, so yathÃÂhito va hotu, ùl-no maæ chindatu và pacatu và sÆle và bhindatu n' ev' assa kujjhissÃmÅti" cintetvà "sace kho panÃhaæ imaæ olokessÃmi uposatham me bhindissatÅti" akkhÅni nimÅletvà adhiÂÂhÃnapÃramiæ purecÃrikaæ katvà bhogantare sÅsaæ pakkhipitvà niccalo hutvà nipajji.
SÅlakhaï¬aæ niÂÂhitaæ.
     NesÃdabr. pi "bho ùl-a, imaæ nÃgaæ gaïha, dehi me maïin" ti Ã. ùl-o nÃgaæ disvà va tuÂÂho maïiæ kismi¤ci agaïetvà "gaïha brÃhmaïÃ" 'ti tassa hatthe maïiæ khipi, so tassa hatthato gaÊitvà paÂhaviyaæ patitamatto va paÂhaviæ pavisitvà n-bhavanam eva gato, brÃhmaïo maïiratanato BhÆridattena saddhiæ mittabhÃvato puttato cà 'ti tÅhi parihÃyi, so "nippaccayo jÃto 'mhi, puttassa no vacanaæ na katan" ti paridevanto geham agamÃsi, ùl-o pi dibbosadhehi attano sarÅraæ makkhetvà thokaæ khÃditvà antokÃyam pi paribhÃvetvà dibbamantaæ japanto Bo-aæ upasaækamitvà naÇguÂÂhe gahetvà Ãka¬¬hitvà sÅse daÊhaæ gaïhanto mukham assa vivaritvà osadhaæ saækhÃditvà mukhe kheÊaæ opi,


#<[page 185]>#
%<                     6. BhÆridattajÃtaka. (543).                  185>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sucijÃtiko nÃgarÃjà sÅlabhedabhayena akujjhitvà akkhÅni vivaritvÃpi na ummÅlesi, atha naæ osadhamantaæ katvà naÇguÂÂhe gahetvà heÂÂhà sÅsaæ katvà sa¤cÃletvà gahitagocaraæ cha¬¬Ãpetvà bhÆmiyaæ dÅghato nipajjÃpetvà masÆrakaæ maddanto viya hatthehi maddi, aÂÂhÅni cuïïiyamÃnÃni viya ahesuæ, puna naÇguÂÂhe gahetvà dussaæ pothento viya pothesi, M.
evarÆpaæ dukkhaæ anubhavanto pi n' eva kujjhi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).64: Ath' osadhehi dibbehi japaæ mantapadÃni ca
                    evan taæ asakkhi saÂÂhuæ katvà parittam attano ti. || Ja_XXII:810 ||>@

     Ta. asakkhÅti asakkhi, saÂÂhun ti gaïhituæ.
     Iti so M-aæ dubbalaæ katvà vallÅhi peÊaæ sajjetvà M-aæ ta. pakkhipi, sarÅraæ pana mahantaæ ta. na pavisati, atha naæ païhÅhi koÂÂento pavesetvà peÊaæ ÃdÃya ekaæ gÃmaæ gantvà gÃmamajjhe otÃretvà "nÃgassa naccaæ daÂÂhukÃmà ÃgacchantÆ" 'ti saddam akÃsi, sakalagÃmavÃsino sannipatiæsu, tasmiæ khaïe ùlambÃno "nikkhama mahÃnÃgÃ" 'ti Ã., M. cintesi: "ajja mayà parisantosantena kÅÊituæ vaÂÂati, evaæ ùl-o bahuæ dhanaæ labhitvà tuÂÂho maæ vissajjessati, yaæ yaæ esa maæ kÃreti taæ taæ karissÃmÅti", atha naæ so peÊato nÅharitvà "mahà hohÅti" Ã., mahà ahosi, "khuddako vaÂÂo vippito ekaphaïo dviphaïo tiphaïo catuphaïo pa¤cachasattÃÂÂhanavadasavÅsatitiæsacattÃlÅsapaïïÃsaphaïo sataphaïo ucco nÅco dissamÃnakÃyo adissamÃnakÃyo nÅlo pÅto lohito odÃto ma¤jeÂÂhako hohi, jÃlaæ vissajjehi, udakaæ dhÆmaæ vissajjehÅti" imesu pi ÃkÃresu tena vuttaniyÃmena attabhÃvaæ nimminitvà naccaæ dassesi,


#<[page 186]>#
%<186                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  taæ disvà koci assÆni sandhÃretuæ nÃsakkhi, manussà bahuæ hira¤¤asuvaïïavatthÃlaækÃrÃdim adaæsu, iti tasmiæ gÃme yeva satasahassamattaæ labhi, so ki¤cÃpi M-aæ gaïhanto "sahassaæ labhitvà etaæ vissajjessÃmÅti" cintito ettakaæ pana dhanaæ labhitvà "gÃmake pi tÃva mayà ettakaæ dhanaæ laddhaæ, nagare kÅva bahuæ dhanaæ labhissÃmÅti" dhanalobhena taæ na mu¤ci, so tasmiæ gÃme kuÂumbaæ saïÂhapetvà ratanamayaæ peÊaæ karitvà ta. M-aæ pakkhipitvà sukhayÃnakaæ Ãruyha mahantena parivÃrena nikkhamitvà taæ gÃmanigamÃdisu kÅÊÃpento BÃrÃïasiæ pÃpuïi, nÃgarÃjassa pana madhulÃje deti maï¬Æke mÃretvà deti, so gocaraæ na gaïhÃti avissajjanabhayena, gocaraæ agaïhantam pi pana taæ cattÃro dvÃragÃme Ãdiæ katvà ta. ta. mÃsamattaæ kÅÊÃpesi, pannarasauposathadivase pana "ajja tumhÃkaæ kÅÊÃpessÃmÅti" ra¤¤o ÃrocÃpesi, rÃjà bheri¤ carÃpetvà mahÃjanaæ sannipÃtÃpesi, rÃjaÇgaïe ma¤cÃtima¤ce bandhiæsu. KÅÊanakhaï¬aæ niÂÂhitaæ.
     ùlambÃnena pana Bo-assa gahitadivase yeva M-assa mÃtà supinatena kÃÊena rattakkhinà purisena asinà attano bÃhaæ chinditvà lohitena paggharantena niyyamÃnaæ addasa, sà bhÅtÃtasità uÂÂhÃya dakkhiïabÃhuæ parÃmasitvà supinabhÃvaæ jÃni, ath' assà etad ahosi: "mayà kakkhaÊo pÃpasupino diÂÂho, catunnaæ và me puttÃnaæ DhataraÂÂhara¤¤o và mama và paripanthena bhavitabban" ti, api kho pana M-am eva Ãrabbha adhikataraæ cintesi: "kiækÃraïà sesà attano n-bhavane vasanti. itaro pana sÅlajjhÃsayattà manussalokaæ gantvà u-kammaæ karoti, tasmà kacci nu kho me puttaæ ahiguï¬iko và supaïïo và gaïheyyÃ" 'ti tass' eva adhikataraæ cintesi, tato addhamÃse atikkante "mama putto addhamÃsÃtikkame maæ vinà vattituæ na sakkoti. addhÃssa ki¤ci bhayaæ uppanuaæ bhavissatÅti" domanassà ahosi,


#<[page 187]>#
%<                     6. BhÆridattajÃtaka. (543).                  187>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mÃsÃtikkamen' eva pan' assà sokena assÆnaæ apaggharaïakavelà nÃhosi hadayaæ sussi akkhÅni upacciæsu, sà "idÃni Ãgamissati idÃni ÃgamissatÅti" tassÃgamanamaggam eva olokentÅ nisÅdi, ath' assà jeÂÂhaputto Sudassano mÃsaccayena mahatiyà parisÃya mÃtÃpitunnaæ dassanatthÃya Ãgato parisaæ bahi Âhapetvà pÃsÃdaæ Ãruyha mÃtaraæ vanditvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, sà BhÆridattaæ anusocantÅ tena saddhiæ na ki¤ci sallapi, so cintesi "mayhaæ mÃtà mayi pubbe Ãgate tussati paÂisanthÃraæ karoti, ajja pana domanassappattÃ, kin nu kÃraïan" ti, atha naæ pucchanto Ãha:
  @<Ja_XXII.6(=543).65: Mamaæ disvÃna Ãyantaæ sabbakÃmasamiddhinaæ 
                    indriyÃni ahaÂÂhÃni sÃmaæ jÃtaæ mukhan tava, || Ja_XXII:811 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).66: Padumaæ yathà hatthagataæ pÃïinà parimadditaæ
                    sÃmaæ jÃtaæ mukhaæ tuyhaæ mamaæ disvÃna edisan ti. || Ja_XXII:812 ||>@

     Ta. ahaÂÂhÃnÅti na vippasannÃni, sÃman ti ka¤canÃdÃsavaïïaæ mukhaæ pi kÃÊakaæ jÃtaæ, hatthagatan ti hatthena chinnakaæ, edisan ti evarÆpaæ mahantena sirisobhaggena tumhÃkaæ dassanatthÃya Ãgatam pi maæ disvÃ.
     Sà evaæ vutte pi n' eva kathesi, Sudassano cintesi: "kin nu kho kenaci akkuÂÂhà và paribhaÂÂhà và bhaveyyÃ" 'ti, atha naæ pucchanto itaraæ gÃthaæ Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).67: Kaccin nu te nÃbhisasi, kacci te n' atthi vedanÃ,
                    yan te sÃmaæ mukhaæ tuyhaæ
                    mamaæ disvÃna Ãgatan ti. || Ja_XXII:813 ||>@

     Ta. kaccinnu --  ti kacci nu taæ koci na abhisasi akkosena và paribhÃsÃya và na vihiæsÅti pucchati, tuyhan ti tava pubbe mamaæ disvÃna Ãgataæ edisaæ mukhaæ na hoti, yena pana kÃraïen' ajja tava mukhaæ sÃmaæ jÃtaæ tam me akkhÃhÅti pucchati.
     Ath' assa sà ÃcikkhantÅ Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).68: Supinan tÃta addakkhiæ ito mÃsaæ adhogataæ:>@


#<[page 188]>#
%<188                           XXII. MahÃnipÃta.>%
@<                    dakkhiïaæ viya me bÃhaæ chetvà ruhiramakkhitaæ
                    puriso ÃdÃya pakkÃmi mamaæ rodantiyà sati. || Ja_XXII:814 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).69: Yato supinam addakkhiæ Sudassana vijÃnahi
                    tato divà và rattiæ và sukham me nopalabbhatÅti. || Ja_XXII:815 ||>@

     Ta. ito mÃsam -- ti ito heÂÂhà mÃsÃtikkantaæ ajja me diÂÂhasupinassa mÃso hotÅti dasseti, puriso ti eko kÃÊo rattakkhipuriso, rodantiyà satÅti rodamÃnÃyà satiyÃ, nopalabbhatÅti mama sukhaæ nÃma na vijjatÅti.
     Eva¤ ca pana vatvà "tÃta piyaputtako me tava kaniÂÂho na dissati, bhayen' assa uppannena bhavitabban" ti paridevantÅ Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).70: Yaæ pubbe paricÃriæsu ka¤¤Ã ruciraviggahÃ
                    hemajÃlapaÂicchannà BhÆridatto na dissati. || Ja_XXII:816 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).71: Yaæ pubbe paricÃriæsu nettiæsavaradhÃrino
                    kaïikÃrà va samphullà BhÆridatto na dissati. || Ja_XXII:817 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).72: Handa dÃni gamissÃmi BhÆridattanivesanaæ,
                    dhammaÂÂhaæ sÅlasampannaæ passÃma tava bhÃtaran ti. || Ja_XXII:818 ||>@

     Ta. samphullà ti suvaïïÃlaækÃradhÃritÃya samphullakaïikÃrà viya, handà ti vavassaggatthe nipÃto, ehi tÃta Bh-assa nivesanaæ gacchÃmà 'ti vadati.
     Eva¤ ca pana vatvà tassa c' eva attano ca parisÃya saddhiæ ta. agamÃsi, BhÆridattabhariyÃyo pana taæ vammÅkamatthake adisvà "mÃtu nivesane bhavissatÅti" avyÃvaÂà ahesuæ, tà "sassÆ kira attano puttaæ apassantÅ ÃgacchatÅti" sutvà paccuggamanaæ katvà "ayye puttassa te adissantassa ajja mÃso" ti mahÃparidevaæ paridevamÃnà pÃdamÆle patiæsu.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).73: Ta¤ ca disvÃna Ãyantiæ BhÆridattassa mÃtaraæ
                    bÃhà paggayha pakkanduæ BhÆridattassa nÃriyo. || Ja_XXII:819 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).74: Puttaæ t' ayye na jÃnÃma ito mÃsaæ adhogataæ
                    mataæ và yadivà jÅvaæ BhÆridattaæ yasassinan ti. || Ja_XXII:820 ||>@


#<[page 189]>#
%<                     6. BhÆridattajÃtaka. (543.)                  189>%
     Ta. puttaæ tayye ti ayan nÃsaæ paridevamÃnagÃthÃ.
     BhÆridattamÃtà suïhÃhi saddhiæ antaravÅthiyaæ paridevitvà tà ÃdÃya nassa pÃsÃdaæ Ãruyha puttassa sayana¤ ca oloketvà paridevamÃnà Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).75: SakuïÅ hataputtà va su¤¤aæ disvà kulÃvakaæ
                    ciraæ dukkhena jhÃyissaæ BhÆridattaæ apassatÅ. || Ja_XXII:821 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).76: SakuïÅ hataputtà va su¤¤aæ disvà kulÃvakaæ
                    tena tena padhÃvissaæ piyaputtaæ apassatÅ. || Ja_XXII:822 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).77: KurarÅ hatachÃpà va su¤¤aæ disvà kulÃvakaæ
                    ciraæ dukkhena jhÃyissaæ BhÆridattaæ apassatÅ. || Ja_XXII:823 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).78: SÃ nÆna cakkavÃkÅva pallalasmiæ anÆdake
                    ciraæ dukkhena jhÃyissaæ BhÆridattaæ apassatÅ. || Ja_XXII:824 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).79: KammÃrÃnaæ yathà ukkà anto jhÃyati no bahi
                    evaæ jhÃyÃmi sokena BhÆridattaæ appassatÅ. || Ja_XXII:825 ||>@

     Ta. apassatÅti apassantÅ, hatachÃpà và 'ti hatapotÃ.
     Evaæ Bh-mÃtari vilapamÃnÃya Bh-nivesanaæ aïïavakucchi viya ekasaddaæ ahosi, eko pi sakabhÃvena saïÂhÃtuæ nÃsakkhi, sakalanivesanaæ yugantavÃtapahaÂaæ viya sÃlavanaæ ahosi.
     Tam attham pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).80: SÃlà va sampamathità mÃlutena pamadditÃ
                    senti puttà ca dÃrà ca BhÆridattanivesane ti. || Ja_XXII:826 ||>@

     AriÂÂho pi Subhago pi bhÃtaro mÃtÃpitunnaæ upaÂÂhÃnaæ gacchantà taæ saddaæ sutvà Bh-nivesanaæ pavisitvà mÃtaraæ assÃsayiæsu.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).81: Idaæ sutvÃna nigghosaæ BhÆridattanivesane
                    AriÂÂho ca Subhago ca upadhÃviæsu anantarÃ. || Ja_XXII:827 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).82: Amma assÃsa mà soci, evaædhammà hi pÃïino
                    cavanti upapajjanti, es' assa pariïÃmità ti. || Ja_XXII:828 ||>@

     Ta. esassa -- ti esà cutÆpÃpatti assa lokassa pariïamitÃ, evaæ hi loko pariïÃmeti, etehi dvÅh' atthehi mutto nÃma n' atthÅti vadati.


#<[page 190]>#
%<190                          XXII. MahÃnipÃta.>%
     Samuddajà Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).83: Aham pi tÃta jÃnÃmi: evaædhammà hi pÃïino,
                    Sokena ca paret' asmi BhÆridattaæ apassatÅ. || Ja_XXII:829 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).84: Ajja ce me imaæ rattiæ -- Sudassana vijÃnahi --
                    BhÆridattaæ apassantÅ ma¤¤e hessÃmi jÅvitan ti. || Ja_XXII:830 ||>@

     Ta. ajja ce me ti tÃta Sudassana sace ajja imaæ rattiæ Bh-o mama dassanaæ nÃgamissati athÃhan taæ apassantÅ jÅvitaæ jahissÃmÅti ma¤¤Ãmi.
     Puttà Ãhaæsu:

  @<Ja_XXII.6(=543).85: Amma assÃsa mà soci, ÃnayissÃma bhÃtaraæ,
                    disodisaæ gamissÃma bhÃtu pariyesana¤ caraæ || Ja_XXII:831 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).86: Pabbate giriduggesu gÃmesu nigamesu ca,
                    orena dasarattassa bhÃtaraæ passa Ãgatan ti. || Ja_XXII:832 ||>@

     Ta. caran ti amma tayo pi janà bhÃtupariyesanaæ carantÃ, disodisaæ -- ti naæ assÃsesuæ.
     Tato Sudassano cintesi: "sace tayo pi ekadisaæ gamissÃma papa¤co bhavissati, tÅhi tÅïi ÂhÃnÃni gantuæ vaÂÂati: ekena Devalokaæ ekena Himavantaæ ekena Manussalokaæ, sace kho pana KÃïÃriÂÂho manussalokaæ gamissati yatth' eva Bh-aæ passati taæ gÃmaæ và nigamaæ và jhÃpetvà essati, esa kakkhaÊo pharuso, na sakkà etaæ tattha pesetun" ti cintetvà "tÃta AriÂÂha, tvaæ d-lokaæ gaccha, sace devatÃhi dhammaæ sotukÃmÃhi Bh-o d-lokan nÅto tato nam ÃnehÅti" AriÂÂhaæ d-lokaæ pahiïi, Subhagaæ pana "tvaæ tÃta Himavantaæ gantvà pa¤casu mahÃnadÅsu Bh-aæ upadhÃretvà ehÅti" Hi-aæ pahiïi, sayaæ pana in-lokaæ gantukÃmo cintesi: "sac' Ãhaæ mÃïavakavaïïena gamissÃmi manussà osappissanti, mayà tÃpasavesena gantuæ vaÂÂati, manussÃnaæ hi pabbajità piyà manÃpÃ" ti so tÃpasavesaæ gahetvà mÃtaraæ vanditvà nikkhami, Bo-assa pana AccimukhÅ nÃma vemÃtikabhaginÅ atthi, tassà Bo-e adhimatto sinehi, sà Su-aæ gacchantaæ disvà Ã:


#<[page 191]>#
%<                     6. BhÆridattajÃtaka. (543.)                  191>%
"bhÃtiya, ativiya kilamÃmi, aham pi tayà saddhiæ gamissÃmÅti". "Amma na sakkà tayà gantuæ, ahaæ pabbajitavesena gacchÃmÅti". "Ahaæ khuddakamaï¬ÆkÅ hutvà tava jaÂantare nipajjitvà gamissÃmÅti". "Tena hi ehÅti" sà maï¬Ækapotikà hutvà tassa jaÂantare nipajji, Su-o "mÆlato paÂÂhÃya vicinanto gamissÃmÅti" Bo-assa bhariyÃyo tass' uposathakaraïaÂÂhÃnaæ pucchitvà paÂhamaæ ta. gantvà ùlambÃnena M-assa gahitaÂÂhÃne lohita¤ ca vallÅhi katapeÊaÂÂhÃna¤ ca disvà "Bh-o ahiguï¬ikena gahito" ti ¤atvà samuppannasoko assupuïïehi nettehi ùlambÃnassa gatamaggen' eva paÂhamaæ kÅÊÃpitagÃmakaæ gantvà manusse pucchi: "evarÆpo nÃma nÃgo kenaci ahiguï¬ikena kÅÊÃpito" ti. "ùma ùlambÃnena ito mÃsamatthake kÅÊÃpito" ti. "Ki¤ci tena laddhan" ti. "ùma idh' eva satasahassamattaæ laddhan" ti. "IdÃni kuhiæ gato" ti. "AsukagÃmaæ nÃmÃ" 'ti So tato paÂÂhÃya pucchanto anupubbena rÃjadvÃraæ agamÃsi, tasmiæ khaïe ùl-o pi sunahÃto suvilitto paÂÂasÃÂakaæ nivÃsetvà ratanapeÊaæ gÃhÃpetvà rÃjadvÃram eva gato, mahÃjano sannipati, ra¤¤o Ãsanaæ pa¤¤attaæ, so antonivesane Âhito va Ãha: "ÃgacchÃmi, nÃgarÃjÃnaæ kÅÊÃpetÆ" 'ti pesesi, ùl-o citrattharake ratanapeÊaæ Âhapetvà vivaritvà "ehi mahÃnÃgarÃjÃ" 'ti sa¤¤am adÃsi, tasmiæ samaye Su-o pi parisante Âhito, M. sÅsaæ nÅharitvà sabban taæ parisaæ olokesi, nÃgà dvÅhi kÃraïehi parisaæ olokenti: supaïïaparipanthaæ và ¤Ãtake và dassanatthÃya, te supaïïe disvà bhÅtà na naccanti, ¤Ãtake disvà lajjamÃnÃ, M. pana olokento parisantare bhÃtikaæ addasa, so akkhipÆraæ assuæ niggahetvà peÊato nikkhamma bhÃtarÃbhimukho pÃyÃsi, mahÃjano taæ Ãgacchantaæ disvà bhÅto paÂikkami, eko Sudassano va aÂÂhÃsi, so gantvà tassa pÃdapiÂÂhiyaæ sÅsaæ ÂhÃpetvà rodi, Su-o pi rodi, M. roditvà nivattitvà peÊam eva pÃvisi, ùl-o "iminà nÃgena tÃpaso daÂÂho bhavissatÅti, assÃsessÃmi nan" ti upasaækamitvà Ãha:


#<[page 192]>#
%<192                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.6(=543).87: Hatthà pamutto urago pÃde te nipatÅ bhusaæ,
                    kacci t' Ãnu¬asÅ tÃta, mà bhÃyi sukhito bhavà 'ti. || Ja_XXII:833 ||>@

     Ta. mà bhÃyÅti tÃta tÃpasa ahaæ ùl-o nÃma mà bhÃyi tava paÂijagganan nÃma mama bhÃro ti.
     Sudassano tena saddhiæ kathetukÃmo Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).88: N' eva mayhaæ ayaæ nÃgo alan dukkhÃya kÃyaci,
                    yÃvat' atthi ahiggÃho mayà bhiyyo na vijjatÅti. || Ja_XXII:834 ||>@

     Ta. kÃyacÅti kassaci appamattakassÃpi dukkhassa uppÃdane ayaæ mama asamattho, mayà hi sadiso ahiguï¬iko nÃma n' atthÅti.
     ùlambÃno "asuko nÃm' eso" ti ajÃnanto kujjhitvà Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).89: Ko nu brÃhmaïavaïïena datto parisam ÃgamÃ
                    avhayantu suyuddhena, suïÃtu parisà maman ti. || Ja_XXII:835 ||>@

     Ta. datto ti dandho lÃÊako, avhayantÆ 'ti avayhanto ayam eva và pÃtho, i. v. h.: ayan pi ko si bÃlo ummattako maæ suyuddhena avhayanto attanà saddhiæ samaæ karonto parisam Ãgato ti, parisà mama vacanaæ suïÃtu: mayhaæ doso n' atthi, mà kho me kujjhitthà 'ti.
     Atha naæ Su-o gÃthÃya ajjhabhÃsi:

  @<Ja_XXII.6(=543).90: Tvaæ maæ nÃgena Ãlamba ahaæ maï¬ÆkachÃpiyÃ,
                    hotu no abbhutaæ tattha Ã. sahassehi pa¤cahÅti. || Ja_XXII:836 ||>@

     Ta. nÃgenà 'ti tvaæ nÃgena mayà saddhiæ yujjha, ahaæ maï¬ÆkachÃpiyà tayà saddhiæ yujjhissÃmi, Ã. sahassehÅti tasmiæ no yuddhe yÃva pa¤cahi sahassehi païÅtako hotÆ 'ti.
     ùlambÃno Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).91: Ahaæ hi vasumà a¬¬ho, tvaæ daliddo si mÃïava,
                    ko nu te pÃÂibhog' atthi, upajÆta¤ ca kiæ siyÃ. || Ja_XXII:837 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).92: UpajÆta¤ ca me assa pÃÂibhogo ca tÃdiso,
                    assa no abbhutaæ tattha Ã. sahassehi pa¤cahÅti. || Ja_XXII:838 ||>@

     Ta. ko nu te ti tava jitassa ko pÃÂibhogo atthi, upajÆta¤cà 'ti imasmiæ và jÆte upanikkhepabhÆtaæ kin nÃma tava dhanaæ siyÃ, dassehi me ti vadati,


#<[page 193]>#
%<                         6. BhÆridattajÃtaka. (543).                  193>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  upajÆta¤ca me ti mayhaæ pana dÃtabbaæ upanikkhepadhanaæ và ÂhapetabbapÃÂibhogo và tÃdiso atthi, tasmà no ta. yÃva pa¤cahi sahassehi abbhutaæ hotÆ 'ti.
     Su-o tassa kathaæ sutvà "pa¤cahi no sahassehi abbhutaæ hotÆ" 'ti abhÅto rÃjanivesanaæ Ãruyha mÃtulara¤¤o santike Âhito gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).93: Suïohi me mahÃrÃja vacanaæ, bhaddam atthu te,
                    pa¤cannaæ me sahassÃnaæ pÃÂibhogo hi kittimà ti. || Ja_XXII:839 ||>@

     Ta. kittimà ti guïakittisampannÃ.
     RÃjà "ayaæ tÃpaso maæ atibahuæ dhanaæ yÃcati, kin nu kho" ti cintetvà gÃthaæ Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).94: Pettikaæ và iïaæ hoti yaæ và hoti sayaækataæ,
                    kiæ tvaæ evaæ bahuæ mayhaæ
                    dhanaæ yÃcasi brÃhmaïà 'ti. || Ja_XXII:840 ||>@

     Ta. pettikaæ và ti pitarà và gahetvà khÃyitaæ attanà và kataæ iïaæ nÃma hoti, kim mama pitarà và tava hatthato gahitaæ atthi udÃhu mayÃ, kiækÃraïà evaæ bahuæ dhanaæ yÃcasÅti.
     Evaæ vutte Sudassano dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXII.6(=543).95: ùlambÃno hi nÃgena mamaæ abhijigiæsati,
                    ahaæ maï¬ÆkachÃpiyà ¬aæsayissÃmi brÃhmaïaæ. || Ja_XXII:841 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).96: Taæ tvaæ daÂÂhuæ mahÃrÃja ajja raÂÂhÃbhiva¬¬hana
                    khattasaæghaparibbÆÊho niyyÃhi abhidassanan ti. || Ja_XXII:842 ||>@

     Ta. abhi -- ti yuddhe jinituæ icchati, ta sace hi so jÅyissati mayhaæ pa¤casahassÃni dassati, sac' Ãhaæ jiyissÃmi aham assa dassÃmi, tasmà taæ bahuæ dhanaæ yÃcÃmi, tan ti tasmà tvaæ mahÃrÃja ajja abhidassanaæ daÂÂhuæ niyyÃhÅti.
     RÃjà "tena hi gacchÃmÃ" 'ti tÃpasena saddhiæ yeva nikkhami, taæ disvà ùl-o "ayaæ tÃpaso gantvà va rÃjÃnaæ gahetvà Ãgato, rÃjakulÆpako bhavissatÅti" bhÅto taæ anuvattanto g. Ã.:

  @<Ja_XXII.6(=543).97: N' eva taæ atima¤¤Ãmi sippavÃdena mÃïava,
                    atimatt' Ãsi sippena, uragaæ nÃpacÃyasÅti. || Ja_XXII:843 ||>@


#<[page 194]>#
%<194                                XXII. MahÃnipÃta.>%
     Ta. sippavÃdenà 'ti mÃïava ahaæ attano sippena taæ nÃtina¤¤Ãmi, tvaæ pana sippena atimatto imaæ uragaæ na pÆjesi nÃssa apacitiæ karosÅti.
     Tato Sudassano dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXII.6(=543).98: Mayam pi nÃtima¤¤Ãma sippavÃdena brÃhmaïaæ,
                    avisena ca nÃgena bhusaæ va¤cayase janaæ. || Ja_XXII:844 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).99: Evaæ ce taæ jano ja¤¤Ã yathà jÃnÃmi taæ ahaæ
                    na tvaæ labhasi ùlamba sattumuÂÂhiæ kuto dhanan ti. || Ja_XXII:845 ||>@

     Ath' assa ùlambÃno kujjhitvà Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).100: KharÃjino jaÂÅ rummÅ datto parisam Ãgato,
                    so tvaæ evaægataæ nÃgaæ `aviso' atima¤¤asi. || Ja_XXII:846 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).101: ùsajja kho naæ ja¤¤Ãsi puïïaæ uggassa tejasÃ,
                    ma¤¤e taæ bhasmarÃsiæ va khippaæ eso karissatÅti. || Ja_XXII:847 ||>@

     Ta. rummÅti ana¤jitÃmaï¬ito, aviso -- ti nibbiso ti avajÃnÃsi, Ãsajjà 'ti upagantvÃ, ja¤¤ÃsÅti jÃneyyÃsi.
     Atha tena saddhiæ keÊiæ karonto Sudassano gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).102: Siyà visaæ siluttassa de¬¬ubhassa silÃbhuno
                    n' eva lohitasÅsassa visaæ nÃgassa vijjatÅti. || Ja_XXII:848 ||>@

     Ta. siluttassà 'ti gharasappassa, de¬¬ubhassà 'ti udakasappassa, silÃbhuno ti nÅlapaïïavaïïasappassa, iti nibbise sappe dassetvà etesaæ visaæ siyà n' eva lohitasÅsassa sappassà 'ti Ãha.
     Atha naæ ùlambÃno dvÅhi gÃthÃhi ajjhabhÃsi:

  @<Ja_XXII.6(=543).103: Sutaæ me taæ arahataæ sa¤¤atÃnaæ tapassinaæ:
                    idha dÃnÃni datvÃna saggaæ gacchanti dÃyakÃ,
                    jÅvanto dehi dÃnÃni yadi te atthi dÃtave. || Ja_XXII:849 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).104: Ayaæ nÃgo mahiddhiko tejasÅ duratikkamo,
                    tena taæ ¬aæsayissÃmi, so taæ bhasmaæ karissati. || Ja_XXII:850 ||>@

     Ta. dÃtave ti yadi te ki¤ci dÃtabbam atthi taæ ¬ehi.
     (Sudassano:)

  @<Ja_XXII.6(=543).105: MayÃp' etaæ sutaæ samma sa¤¤atÃnaæ tapassinaæ:
                    idha dÃnÃni datvÃna saggaæ gacchanti dÃyakÃ,
                    tvam eva dehi jÅvanto yadi te atthi dÃtave. || Ja_XXII:851 ||>@


#<[page 195]>#
%<                    6. BhÆridattajÃtaka. (543.)                  195>%

  @<Ja_XXII.6(=543).106: Ayaæ AccimukhÅ nÃma puïïà uggassa tejasÃ,
                    tÃya taæ ¬aæsayissÃmi, sà taæ bhasmaæ karissati. || Ja_XXII:852 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).107: Yà dhÅtà DhataraÂÂhassa vemÃtÃbhaginÅ mama
                    sà dissatu AccÅmukhÅ puïïÅ uggassa tejasà ti. || Ja_XXII:853 ||>@

     Imà gÃthà Sudassanassa vacanaæ, ta. puïïà ti uggena visena puïïÃ.
     Eva¤ ca pana vatvà "amma Accimukhi jaÂantarato me nikkhamitvà pÃïimhi patiÂÂhahÃ" 'ti mahÃjanamajjhe yeva bhaginiæ pakkositvà hatthaæ pasÃresi, sà tassa saddaæ sutvà jaÂantare nipannà va tikkhattuæ maï¬Ækavassitaæ vassitvà nikkhamitvà aæsakÆÂe nisÅditvà uppatitvà tassa hatthatale tÅïi visabindÆni pÃtetvà puna tassa jaÂantaram eva pÃvisi, Su-o visaæ gahetvà Âhito "nassissat' Ãyaæ janapado, vinassissat' Ãyaæ janapado" ti tikkhattuæ abhÃsi, tassa so saddo dvÃdasayojanikaæ BÃrÃïasiæ chÃdetvà aÂÂhÃsi. Atha rÃjà "kimatthaæ janapado nassissatÅti" pucchi. "MahÃrÃja imassa visassa nisi¤canaÂÂhÃnaæ na passÃmÅti". "TÃta mahantÃyaæ paÂhavÅ, paÂhaviyaæ nisi¤cÃ" 'ti. Atha naæ "na sakkà mahÃrÃjÃ" 'ti paÂikkhipanto gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).108: ChamÃyaæ ce nisi¤cissaæ -- Brahmadatta vijÃnahi --
                    tiïalatÃni osajjho ussusseyyuæ asaæsayan ti. || Ja_XXII:854 ||>@

     Ta. tiïa -- ti paÂhavinissitÃni tiïÃni ca latÃni ca sabbosadhiyo ca tasmà na sakkà paÂhaviyaæ si¤citun ti.
     "Tena hi taæ tÃta uddhaæ ÃkÃse khipÃ" 'ti. "TatthÃpi na sakkÃ" ti dassento gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).109: Uddha¤ ce pÃtayissÃmi -- Brahmadatta vijÃnahi --
                    sattavassÃn' ayaæ devo na vasse na himaæ pate ti. || Ja_XXII:855 ||>@

     Ta. na himaæ -- ti sattavassÃni himabindumattam pi na patissati.
     "Tena hi udake si¤cÃhÅti". "TatrÃpi na sakkÃ" ti dassetuæ gÃtham Ãha:


#<[page 196]>#
%<196                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.6(=543).110: Udaka¤ ce nisi¤cissaæ -- Brahmadatta vijÃnahi --
                    yÃvatà udakajà pÃïà mareyyuæ macchakacchapà ti. || Ja_XXII:856 ||>@

     Atha naæ rÃjà Ã.: "tÃta mayaæ na ki¤ci jÃnÃma, yathà amhÃkaæ raÂÂhaæ na nassati taæ upÃyaæ tvam eva jÃnÃhÅti".
"Tena hi mahÃrÃja imasmiæ ÂhÃne paÂipÃÂiyà tayo ÃvÃÂe khaïÃpethÃ" 'ti. RÃjà khaïÃpesi. Su-o majjhimaæ ÃvÃÂaæ nÃnÃbhesajjÃnaæ pÆrÃpesi, dutiyaæ gomayassa, tatiyaæ dibbosadhÃnaæ ¤eva, tato majjhime ÃvÃÂe visabindÆni pÃtesi, taæ khaïaæ ¤eva dhÆmÃyitvà jÃlà uÂÂhahi, sà gantvà gomayÃavÃÂaæ gaïhi, tato pi jÃlà uÂÂhÃya itaraæ dibbosadhapuïïaæ gahetvà osadhÃni jhÃpetvà nibbÃyi. ùl-o tassa ÃvÃÂassa avidÆre aÂÂhÃsi, atha naæ visaæusumà pahari, sarÅracchavi uppÃÂetvà gatÃ, setakuÂÂhÅ ahosi, so bhayatajjito "nÃgarÃjÃnaæ vissajjemÅti" tikkhattuæ vÃcaæ nicchÃresi. Taæ sutvà Bo.
ratanapeÊÃya nikkhamitvà sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ attabhÃvaæ mÃpetvà SakkadevarÃjalÅÊhÃya Âhito. Su-o pi AccimukhÅ pi tath' eva aÂÂhaæsu. Tato Su-o rÃjÃnam Ãha: "sa¤jÃnÃsi no mahÃrÃja kass' ete puttÃ" ti. "Na sa¤jÃnÃmÅti". "Amhe tÃva na sa¤jÃnÃsi, KÃsira¤¤Ã pana dhÅtu SamuddajÃya DhataraÂÂhassa dinnabhÃvaæ jÃnÃsÅti". "ùma jÃnÃmi, mayhaæ sà kaniÂÂhabhaginÅti". "Mayaæ tassà puttÃ, tvaæ no mÃtulo" ti.
Taæ sutvà rÃjà te ÃliÇgitvà sÅse cumbitvà roditvà pÃsÃdaæ Ãropetvà mahantaæ sakkÃraæ kÃretvà BhÆridattena saddhiæ paÂisanthÃraæ karonto pucchi: "tÃta taæ evaæ uggatejaæ kathaæ ùlambÃno gaïhÅti". {So} sabbaæ vitthÃrena kathetvà "mahÃrÃja ra¤¤Ã nÃma iminà niyÃmena r. kÃretuæ vaÂÂatÅti" mÃtulassa dh. d. Atha naæ Su-o Ãha: "mÃtula mama mÃtà BhÆ-aæ apassantÅ kilamati, na sakkà amhehi bahi papa¤caæ kÃtun" ti. "SÃdhu tÃta, tumhe tÃva gacchatha, ahaæ pana mama bhaginiæ daÂÂhukÃmo, kathaæ taæ passissÃmÅti". "MÃtula kahaæ pana ayyako KÃsirÃjà ti. "TÃta mama bhaginiyà vinà vattituæ asakkonto r. pahÃya pabbajitvà asukavanasaï¬e nÃma vasatÅti".


#<[page 197]>#
%<                     6. BhÆridattajÃtaka. (543.)                  197>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "MÃtula mama mÃtà tumhe c' eva ayyaka¤ ca me daÂÂhukÃmÃ, tumhe asukadivasaæ mama ayyakassa santikaæ gacchatha, mayaæ mÃtaraæ ÃdÃya ayyakassa assamapadaæ ÃgacchissÃma, ta. naæ tumhe pi passissathÃ" 'ti. Iti te mÃtulassa divasaæ Âhapetvà rÃjanivesanà otariæsu. RÃjà bhÃgineyye uyyojetvà roditvà nivatti. Te pi paÂhaviyaæ nimujjitvà nÃgabhavanaæ gatÃ. Nagarapavesanakhaï¬aæ niÂÂhitaæ.
     MahÃsatte sampatte sakalanagaraæ ekaparidevasaddam ahosi. So pi mÃsaæ peÊÃya kilanto gilÃnaseyyÃya sayi, tassa santikaæ ÃgacchantÃnaæ nÃgÃnam pamÃïaæ n' atthi, so tehi saddhiæ kathento kilamati. KÃïÃriÂÂho devalokaæ gantvà M-aæ adisvà paÂhamam eva Ãgato, atha naæ "esa caï¬o pharuso sakkhissati nÃgaparisaæ vÃretun" ti M-assa nipannaÂÂhÃne dovÃrikaæ kariæsu. Subhago pi sakala-Himavantaæ vicinitvà tato mahÃsamudda¤ ca sesanadiyo ca upadhÃretvà Yamunaæ upadhÃrento Ãgacchati. NesÃdabrÃhmaïo pi ùlambÃnaæ kuÂÂhiæ disvà cintesi: "ayaæ BhÆ-aæ kilametvà kuÂÂhijÃto, ahaæ pana taæ mayhaæ tathà bahÆpakÃraæ maïilobhena ùlambÃnassa dassesi, taæ pÃpaæ maæ Ãgamissati, yÃva taæ nÃgacchati tÃvad eva Yamunaæ gantvà pÃpavÃhatitthe pÃpavÃhanaæ karissÃmÅti" ta. gantvà "mayà BhÆridatte mittadÆbhikammaæ kataæ pÃpaæ pavÃhessÃmÅti" udakorohaïakammaæ karoti. Tasmiæ khaïe Subhago taæ ÂhÃnaæ patto, tassa taæ vacanaæ sutvà "iminà kira pÃpakammena tÃva mahantassa yasassa dÃyako mama bhÃtà maïimantassa kÃraïà ùlambÃnassa dassito, nÃssa jÅvitaæ dassÃmÅti" naÇguÂÂhena naæ pÃdesu veÂhetvà Ãka¬¬hitvà udake osÅdÃpetvà nirussÃsakÃle thokaæ sithilaæ akÃsi, so sÅsaæ ukkhipi, atha naæ punÃka¬¬hitvà osÅdÃpesi,


#<[page 198]>#
%<198                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ bahuvÃre tena kilamiyamÃno nesÃda{brÃhmaïo} sÅsaæ ukkhipitvà g. Ã.:

  @<Ja_XXII.6(=543).111: Lokyaæ sajantaæ udakaæ PayÃgasmim patiÂÂhitaæ
                    ko maæ ajjhoharÅ bhÆto ogÃÊhaæ Yamunaæ nadin ti. || Ja_XXII:857 ||>@

     Ta. lokyan ti pÃpapavÃhanasamatthan ti lokasammataæ, sajantan ti evarÆpaæ udakaæ abhisi¤cantaæ, PayÃgasmin ti PayÃgatitthe.
     Atha naæ Subhago gÃthÃya ajjhabhÃsi:

  @<Ja_XXII.6(=543).112: Ya-d-esa lokÃdhipatÅ yasassÅ
                    BÃrÃïasiæ pakiraparÅ samantato
                    tassÃhaæ putto uragÆsabhassa,
                    Subhago ti maæ brÃhmaïa vedayantÅti. || Ja_XXII:858 ||>@

     Ta. yadesà 'ti yo esa, pakirapari samantato ti paccatthikÃnaæ upaharaïasamatthatÃya pari samantato pakiri, sabbaæ parikkhipitvà upari phaïena chÃdesi.
     Atha brÃhmaïo "ayaæ BhÆ-assa bhÃtà na me jÅvitaæ dassati, yan nÆnÃhaæ etassa c' eva mÃtÃpitunna¤ c' assa vaïïakittanena muducittataæ katvà attano jÅvitaæ yÃceyyan" ti cintetvà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).113: Sace hi putto uragÆsabhassa
                    Kaæsassa ra¤¤o amarÃdhipassa
                    mahesakkho a¤¤ataro pità te
                    maccesu mÃtà pana te atulyÃ
                    na tÃdiso arahati brÃhmaïassa
                    dÃsam pi ohÃtuæ mahÃnubhÃvo ti. || Ja_XXII:859 ||>@

     Ta. Kaæsassà 'ti aparena nÃmena evaænÃmassa KÃsira¤¤o ti pi vadanti yeva, KÃsirÃjadhÅtÃya gahitattà KÃsirajjam pi tass' eva santakaæ katvà vaïïeti, amar -- ti dÅghÃyutÃya amarasaækhÃtÃnaæ nÃgÃnaæ adhipatissa, mahesakkho ti mahÃnubhÃvo, a¤¤ataro ti mahesakkhÃnaæ a¤¤ataro, dÃsampÅti tÃdiso hi mahÃnubhÃvo ÃnubhÃvarahiÂaæ brÃhmaïassa dÃsampi udake oharituæ nÃrahati pageva mahÃnubhÃvabrÃhmaïan ti vadati.


#<[page 199]>#
%<                          6. BhÆridattajÃtaka. (543.)                  199>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     Atha naæ Subhago "duÂÂhabrÃhmaïa tvaæ maæ va¤cetvà mu¤cissÃmÅti ma¤¤asi, na te jÅvitaæ dammÅti" tena katakammaæ pakÃsento Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).114: Rukkhaæ nissÃya vijjhittho eïeyyaæ pÃtum Ãgataæ,
                    so viddho dÆram asarà saravegena sekhavÃ. || Ja_XXII:860 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).115: Taæ tvaæ patitam addakkhi ara¤¤asmiæ brahÃvane
                    sa maæsakÃcam ÃdÃya sÃyaæ nigrodh' upÃgami || Ja_XXII:861 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).116: SuvasÃliyasaæghuÂÂhaæ piÇgiyaæ santhatÃyutaæ
                    kokilÃbhirudaæ rammaæ dhuvaæ haritasaddalaæ. || Ja_XXII:862 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).117: Tattha te so pÃturahu iddhiyà yasasà jalaæ
                    mahÃnubhÃvo bhÃtà me ka¤¤Ãhi parivÃrito. || Ja_XXII:863 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).118: So tena pariciïïo tvaæ sabbakÃmehi tappito
                    adÆbhassa tuvaæ dÆbhi, tan te veraæ idhÃgataæ. || Ja_XXII:864 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).119: Khippaæ gÅvaæ pasÃrehi, na te dassÃmi jÅvitaæ,
                    bhÃtu parisaraæ veraæ chedayissÃmi te siran ti. || Ja_XXII:865 ||>@

     Ta. sÃyaæ -- ti vikÃle nigrodhaæ upagato si, piÇgiyan ti pakkÃnaæ vaïïena piÇgalaæ, santhatÃyutan ti pÃrohaparikiïïaæ, kokila -- ti kokilÃhi abhirudaæ, dhuvaæ -- ti udakabhÆmiyaæ jÃtatthà niccaæ haritasaddalabhÆmibhÃgaæ, pÃturahÆ 'ti tasmiæ nigrodhe Âhitassa tava so mama bhÃtà pÃkaÂo ahosi, iddhiyà ti pu¤¤atejena, so tenà 'ti so tuvaæ tena attano bhavanaæ netvà pariciïïo. parisaran ti tayà mama bhÃtu kataveraæ pÃpakammaæ parisaranto anussaranto, chedayissÃmÅti chindissÃmi.
     Atha brÃhmaïo "na me esa jÅvitaæ dassati, yaæ ki¤ci pana katvà mokkhatthÃya vÃyamituæ vaÂÂatÅti" g. Ã.:

  @<Ja_XXII.6(=543).120: AjjhÃyako yÃcayogo Ãhutaggi ca brÃhmaïo,
                    etehi tÅhi ÂhÃnehi avajjho bhavati brÃhmaïo ti. || Ja_XXII:866 ||>@

     EtehÅti ajjhÃyakattÃdÅhi tÅhi kÃraïehi br. avajjho, na labbhà brÃhmaïaæ vadhituæ, kiæ tvaæ vadesi, yo hi br-aæ vadheti so Niraye nibbattatÅti


#<[page 200]>#
%<200                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Taæ sutvà Subhago saæsayapatto hutvà "imaæ n-bhavanaæ netvà bhÃtaro paÂipucchitvà jÃnissÃmÅti" cintetvà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXII.6(=543).121: Yaæ puraæ DhataraÂÂhassa ogÃÊhaæ Yamunaæ nadiæ
                    jotate sabbasovaïïaæ girim Ãhacca YÃmunaæ. || Ja_XXII:867 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).122: Tattha te purisavyagghà sodariyà mama bhÃtaro,
                    yathà te tattha vakkhanti tathà hessasi brÃhmaïà 'ti. || Ja_XXII:868 ||>@

     Ta. puran ti nagaraæ, ogÃÊhan ti anupaviÂÂhaæ, girim -- ti Yamunato avidÆre Âhitaæ Himavantaæ Ãhacca jotati, tattha te ti tasmiæ nagare te mama bhÃtaro vasanti, ta. nÅte tayi yathà te vakkhanti tathà bhavissasi, sace hi saccaæ kathesi jÅvitaæ te atthi no ce tatth' eva sÅsaæ chindissÃmÅti.
     Iti naæ vatvà gÅvÃyaæ gahetvà khipanto akkosanto paribhÃsanto M-assa pÃsÃdadvÃraæ agamÃsi. MahÃsattassa pariyesanakhaï¬aæ niÂÂhitaæ.
     Atha naæ dovÃriko hutvà nisinno KÃïÃriÂÂho tathà kilametvà ÃniyyamÃnaæ disvà paÂimaggaæ gantvà "Subhaga, mà heÂhayi, brÃhmaïà nÃma MahÃbrahmuno puttÃ, sace hi MahÃbrahmà jÃnissati `mama puttaæ viheÂhayantÅti' kujjhitvà amhÃkaæ sakalaæ n-bhavanaæ vinÃsessati, lokasmiæ brÃhmaïà nÃma seÂÂhà mahÃnubhÃvÃ, tvaæ tesaæ ÃnubhÃvaæ na jÃnÃsi, ahaæ jÃnÃmÅti", KÃïÃriÂÂho kira atÅtÃnantare bhave ya¤¤akÃrabrÃhmaïo ahosi, tasmà evaæ Ã., vatvà ca pana anubhÆtapubbavasena yajanasÅlo hutvà Subhaga¤ ca nÃgaparisa¤ ca Ãmantetvà "etha, ya¤¤akÃrakabrÃhmaïÃnaæ vo guïe vaïïessÃmÅti" vatvà ya¤¤avaïïaæ Ãrabhanto Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).123: Anittarà ittarasampayuttÃ
                    ya¤¤Ã ca vedà ca subhoga loke,
                    tad aggarayhaæ hi vinindamÃno
                    jahÃti vitta¤ ca sata¤ ca dhamman ti. || Ja_XXII:869 ||>@


#<[page 201]>#
%<                     6. BhÆridattajÃtaka. (543.)                  201>%
     Ta. anittarà ti bhoga imasmiæ loke ya¤¤Ã ca vedà ca anittarà na lÃmakà mahÃnubhÃvÃ, te ittarehi brÃhmaïehi sampayuttÃ, tasmà brÃhmaïÃpi anittarà va jÃtÃ, tad aggarayhan ti tasmà agÃrayhaæ brÃhmaïaæ vinindamÃno dhana¤ ca paï¬itadhamma¤ ca jahÃtÅti, idaæ kira so iminà BhÆridatte mittadÆbhikammaæ katan ti vattuæ mà labhatÅti avoca.
     Atha taæ KÃïÃriÂÂho "Subhaga jÃnÃsi pana `ayaæ loko kena vihito"' ti pucchitvà "na jÃnÃmÅti" vutte "brÃhmaïÃnaæ pitÃmahena BrahmunÃ" ti dassetuæ itaraæ g. Ã.

  @<Ja_XXII.6(=543).124: Ajjhenam ariyà paÂhaviæ janindÃ
                    vessà kasiæ pÃricariya¤ ca suddÃ
                    upÃgu paccekaæ yathà padesaæ
                    katÃhu ete Vasinà ti ÃhÆ ti. || Ja_XXII:870 ||>@

     Ta. upÃgÆ ti upagatÃ, Brahmà kira brÃhmaïÃdayo nimminitvà ariye tÃva brÃhmaïe Ãha: tumhe ajjhenam eva upagacchatha, mà a¤¤aæ ki¤ci karittha, janinde Ã.: tumhe paÂhaviæ yeva vijinetha, vesse Ã.: tumhe kasiæ yeva upetha, sudde Ã.: tumhe tiïïaæ vaïïÃnaæ pÃricariyaæ yeva upethà 'ti, tato paÂÂhÃya ariyà ajjhenaæ janindà paÂhaviæ vessà kasiæ suddà pÃricariyaæ upagatà ti vadati, paccekan -- ti upagacchantà ca pÃÂiyekkaæ attano kulapadesÃnurÆpena Brahmunà vuttaniyÃmen' eva upagatÃ, katÃhu ete Vasinà ti ÃhÆ ti evaæ kira tena Vasinà MahÃbrÃhmaïà katà ahesuæ ti kathenti
     Evaæ "mahÃguïà ete brÃhmaïà nÃma, yo hi etesu cittaæ pasÃdetvà dÃnaæ deti tassa a¤¤attha paÂisandhi n' atthi, devalokam eva gacchatÅti" vatvà Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).125: DhÃtà VidhÃtà Varuïo Kuvero
                    Somo Yamo Candimà y' Ãpi Suriyo
                    ete hi ya¤¤aæ puthuso yajitvÃ
                    ajjhÃyakÃnaæ atha sabbakÃme. || Ja_XXII:871 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).126: VikÃsità cÃpasatÃni pa¤ca
                    yo Ajjuno balavà bhÅmaseno
                    sahassabÃhu asamo pathavyÃ
                    so pi tadà Ãdahi jÃtavedan ti. || Ja_XXII:872 ||>@


#<[page 202]>#
%<202                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Ta. ete hÅti ete hi, DhÃtà ti Ãdayo devarÃjÃno, puthuso ti anekapakÃraæ ya¤¤aæ yajitvÃ, atha sabbakÃme ti atha ajjhÃyakÃnaæ brÃhmaïÃnaæ sabbakÃme datvà etÃni ÂhÃnÃni pattà ti dasseti, vikÃsità Ãka¬¬hitÃ, cÃpa -- ti na dhanupa¤casatÃni pa¤cacÃpasatappamÃïaæ pana mahÃdhanuæ, bhÅmaseno ti bhayÃnakaseno, sahassabÃhÆ 'ti na tassa bÃhÆnaæ sahassaæ, pa¤cannaæ pana dhanuggahasatÃnaæ bÃhusahassena Ãka¬¬hitabbassa dhanuno Ãka¬¬hanen' eva evaæ vutto, Ãdahi jÃtavedan ti so pi rÃjà tasmiæ kÃle brÃhmaïe sabbakÃmehi santappetvà aggiæ Ãdahi patiÂÂhahitvà paricari, ten' eva kÃraïena devaloke nibbatto, tasmà brÃhmaïà nÃma imasmiæ loke jeÂÂhakà ti Ã.
     So uttarim pi brÃhmaïe yeva vaïïento gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).127: Yo brÃhmaïe bhojayi dÅgharattaæ
                    annena pÃnena yathÃnubhÃvaæ
                    pasannacitto anumodamÃno
                    subhoga deva¤¤ataro ahosÅti. || Ja_XXII:873 ||>@

     Ta. yo ti yo so porÃïako BÃrÃïasirÃjà ti dasseti, yathÃnubhÃvan ti yathÃbalaæ, yad assa atthi taæ sabbaæ pariccajitvà bhojesi, deva¤¤ataro ti so a¤¤ataro mahesakkhadevarÃjà ahosÅti.
     Evaæ brÃhmaïà nÃma aggadakkhiïeyyà ti. Ath' assa aparam pi kÃraïaæ Ãharitvà dassento gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).128: MahÃsanaæ devam anomavaïïam
                    yo sappinà asakkhi jetum Aggiæ
                    so ya¤¤atan taæ varato yajitvÃ
                    dibbaæ gatiæ Mujalind' ajjhaga¤chÅti. || Ja_XXII:874 ||>@

     Ta. mahÃsanan ti mahÃbhakkhaæ, jetun ti santappetuæ, ya¤¤atan ti ya¤¤avidhÃnaæ, varato ti varassa Aggidevassa yajitvÃ, Mujalindhajjhaga¤chÅti Mujalindo adhigato, eko kira pubbe BÃrÃïasiyaæ Mujalindo nÃma rÃjà brÃhmaïe pakkositvà saggamaggaæ pucchi, atha naæ te brÃhmaïÃna¤ ca brÃhmaïadevatÃya ca sakkÃraæ karohÅti vatvà kà nu brÃhmaïadevatà ti vutte Aggidevo ti taæ navasappinà santappehÅti Ãhaæsu, so tathà akÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento esa imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).129: MahÃnubhÃvo vassasahassajÅvÅ
                    yo pabbaji dassaneyyo uÊÃro>@


#<[page 203]>#
%<                         6. RhÆridattajÃtaka. (543.)                  203>%
@<                    hitvà apariyantarathaæ sasenaæ
                    rÃjà DujÅpo pi jagÃma saggan ti. || Ja_XXII:875 ||>@

     Ta. pabbajÅti pa¤cavassasatÃni r. kÃrento brÃhmaïÃnaæ sakkÃraæ kÃretvà apariyantarathaæ sasenaæ hitvà pabbaji, DujÅpo pÅti so cÃpi DujÅpo nÃma rÃjà brÃhmaïe pÆjetvà va saggaæ gato ti vadati, Dujipo ti pi pÃÂho.
     AparÃni pi 'ssa udÃharaïÃni dassento Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).130: Yo sÃgarantaæ SÃgaro vijitvÃ
                    yÆpaæ subhaæ soïïamayaæ uÊÃraæ
                    ussesi VessÃnaram ÃdahÃno
                    subhoga deva¤¤ataro ahosi. || Ja_XXII:876 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).131: YassÃnubhÃvena subhoga GaÇgÃ
                    pavattatha dadhisannam samuddaæ
                    sa lomapÃdo paricariya-m-aggiæ
                    AÇgo sahassakkhapur' ajjhaga¤chÅti. || Ja_XXII:877 ||>@

     Ta. sÃgarantan ti sÃgarapariyantaæ paÂhaviæ, ussesÅti brÃhmaïe saggamaggaæ pucchitvà suvaïïayÆpaæ ussÃpehÅti vutto pasughÃtatthÃya ussÃpesi, vessÃnaramÃdahÃno ti vessÃnaraæ aggiæ Ãdahanto, vesÃnaran ti pi pÃÂho, deva¤¤ataro ti Subhaga so hi rÃjà aggiæ juhitvà a¤¤ataro mahesakkhadevo ahosÅti vadati, yassÃnu -- ti bho Subhaga GaÇgà ca samuddo ca kena kato ti jÃnÃsÅti na jÃnÃmi kiæ jÃnissasi tvaæ, brÃhmaïe yeva pothetuæ jÃnÃsi, atÅtasmiæ hi AÇgo nÃma lomapÃdo BÃrÃïasirÃjà brÃhmaïe saggamaggaæ pucchitvà tehi Himavantaæ pavisitvà br-Ãnaæ sakkÃraæ katvà aggiæ paricarà 'ti vutto aparimÃïà gÃviyo ca mahisiyo ca ÃdÃya Hi-taæ pavisitvà tathà akÃsi, brÃhmaïehi bhuttÃtirittaæ khÅradadhiæ kiæ kÃtabhan ti ca vutte cha¬¬ethà 'ti Ãha, ta. thokassa khÅrassa cha¬¬itaÂÂhÃne kunnadiyo ahesuæ, bahukassa cha¬¬itaÂÂhÃne GaÇgà pavattatha, taæ pana khÅraæ yattha dadhi hutvà sannisinnaæ Âhitaæ taæ yeva samuddaæ nÃma jÃtaæ, iti so evarÆpaæ sakkÃraæ katvà brÃhmaïehi vuttavidhÃnena aggiæ paricariya sahassakkhassa puraæ ajjhaga¤chi.
     Iti 'ssa idaæ atÅtaæ Ãharitvà i. g. Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).132: Mahiddhiko devavaro yasassÅ
                    senÃpatÅ tidive VÃsavassa>@


#<[page 204]>#
%<204                           XXII. MahÃnipÃta.>%
@<                    sa somayÃgena malaæ vihantvÃ
                    subhoga deva¤¤ataro ahosÅti. || Ja_XXII:878 ||>@

     Ta. somayÃgena -- ti bho subhoga, yo idÃni Sakkassa senÃpati mahÃyaso devaputto so pi pubbe BÃrÃïasirÃjà va brÃhmaïe saggamaggaæ pucchitvà tehi somayÃgena attano malaæ pavÃhetvà devalokaæ gacchatÅti vutto br-Ãnaæ mahantaæ sakkÃraæ katvà tehi vuttavidhÃnena somayÃgaæ katvà tena attano malaæ vihantvà deva¤¤ataro jÃto ti.
     Imam atthaæ pakÃsento evam Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).133: AkÃri yo lokam imaæ para¤ ca
                    BhÃgÅrasiæ Himavanta¤ ca Gijjhaæ
                    yo iddhimà devavaro yasassÅ
                    so pi tadà Ãdahi jÃtavedaæ. || Ja_XXII:879 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).134: MÃlÃgirÅ Himavà yo ca Gijjho
                    Sudassano Nisabho KÃkaneru
                    ete ca a¤¤e ca nagà mahantÃ
                    cityà katà ya¤¤akarehi-m-ÃhÆ ti. || Ja_XXII:880 ||>@

     Ta. so pi tadà -- ti bhÃtiya subhoga, yena MahÃbrahmunà aya¤ ca loko paro ca loko BhÃgÅrasÅgaÇgà ca Himavanta-Gijjha-pabbatà ca katà so pi yadà Brahmupapattito pubbe mÃïavako ahosi tadà aggim eva Ãdahi, aggiæ juhitvà MahÃbrahmà hutvà idaæ sabbam akÃsi, evaæ mahiddhikà brÃhmaïà ti dasseti, cityà katà ti pubbe kir' eko BÃrÃïasirÃjà br-ïe s-maggaæ pucchitvà br-Ãnaæ sakkÃraæ karohÅti vutto tesaæ mahÃdÃnaæ paÂÂhapetvà mayhaæ dÃne kiæ n' atthÅti pucchitvà sabbaæ ¤eva atthi br-Ãnaæ pana ÃsanÃni na-ppahontÅti.
vutte iÂÂhakÃhi cinÃpetvà ÃsanÃni kÃresi, tadà cityÃvayatapiÂÂhikà br-Ãnaæ ÃnubhÃvena va¬¬hitvà MÃlÃgiriÃdayo pabbatà jÃtÃ, evaæ ete ya¤¤akÃrehi brÃhmaïehi katà ti kathentÅti.
     Atha naæ punÃha: "bhÃtika, jÃnÃsi panÃyaæ samuddo kena kÃraïena apeyyo loïodako jÃto" ti "na jÃnÃmi AriÂÂhÃ" 'ti, atha naæ "tvaæ brÃhmaïe yeva hiæsituæ jÃnÃsi, suïÃhÅti" vatvà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).135: AjjhÃyakaæ mantaguïÆpapannaæ
                    tapassinaæ yÃcayogo ti cÃha,>@


#<[page 205]>#
%<                          6. BhÆridattajÃtaka. (543.)               205>%
@<                    tÅre samuddass' udakaæ sajantaæ
                    taæ sÃgar' ajjhohari, ten' apeyyo ti. || Ja_XXII:881 ||>@

     Ta. yÃcayogo ti cÃhà ti taæ brÃhmaïaæ yÃcayogo ti ca loko Ãha, udakaæ -- ti so kir' ekadivasaæ pÃpapavÃhanakammaæ karonto tÅre Âhatvà samuddato udakaæ gahetvà attano upari sajati abbhukkirati, atha naæ evaæ karontaæ va¬¬hitvà sÃgaro ajjhohari, taæ kÃraïaæ MahÃbrahmà sutvà iminà kira me putto hato ti samuddaæ apeyyo loïodako bhavatÆ 'ti abhisapi, tena kÃraïen' esa apeyyo.
     "EvarÆpà ete brÃhmaïà nÃmÃ" 'ti vatvà puna pi Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).136: ùyÃgavatthÆni puthÆ pathavyÃ
                    saævijjanti brÃhmaïà VÃsavassa,
                    purimaæ disaæ pacchimaæ dakkhiïuttaraæ
                    saævijjamÃnà janayanti vedan ti. || Ja_XXII:882 ||>@

     Ta. VÃsavassà 'ti pubbe br-Ãnaæ dÃnaæ datvà VÃsavattaæ pattassa VÃsavassa, ÃyÃgavatthÆnÅti pu¤¤akkhettabhÆtà aggadakkhiïeyyà puthubrÃhmaïà saævijjanti, purimaæ disan ti te idÃni purimÃsu catÆsu disÃsu saævijjamÃnà tassa VÃsavassa mahantaæ vedaæ janayanti pÅtisomanassaæ Ãvahanti.
     Evaæ AriÂÂho cuddasahi gÃthÃhi brÃhmaïe ca ya¤¤e ca vede ca vaïïesi. Tassa taæ kathaæ sutvà M-assa gilÃnupaÂÂhÃnaæ Ãgatà bahunÃgà "bhÆtam eva kathetÅti" micchÃgÃhaæ gaïhanÃkÃrappattà jÃtÃ. M. gilÃnaseyyÃya nipanno va taæ sabbaæ assosi, nÃgÃpi 'ssa Ãrocesuæ, tato Bo. cintesi:
"AriÂÂho micchÃmaggaæ vaïïesi, vÃdam assa bhinditvà parisaæ sammÃdiÂÂhikaæ karissÃmÅti" so uÂÂhÃya nahÃtvà sabbÃlaækÃrapatimaï¬ito dhammÃsane nisÅditvà sabbaæ nÃgaparisaæ sannipÃtetvà AriÂÂhaæ pakkosÃpetvà "AriÂÂha tvaæ abhÆtaæ vatvà vede ca ya¤¤e ca brÃhmaïe ca vaïïesi, br-Ãnaæ hi vedavidhÃnena ya¤¤ayajanan nÃma aniÂÂhasammataæ na saggÃvahaæ, tava vÃde abhÆtaæ passÃ" 'ti ya¤¤abhe davÃdan nÃma Ãrabhanto Ãha:


#<[page 206]>#
%<206                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.6(=543).137: KalÅ hi dhÅrÃnaæ kaÂaæ magÃnaæ
                    bhavanti vedajjhagatÃn' AriÂÂha
                    marÅcidhammaæ asamekkhitattÃ,
                    mÃyÃguïà nÃtivahanti pa¤¤aæ. || Ja_XXII:883 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).138: Vedà na tÃïÃya bhavanti-r-assa
                    mittadduno bhÆnahuno narassa,
                    na tÃyate pariciïïo ca aggi
                    dosantaraæ maccaæ anariyakammaæ. || Ja_XXII:884 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).139: Sabba¤ ca maccà sadhanà sabhogÃ
                    ÃdÅpitaæ dÃru tiïena missaæ
                    dahan na tappe asamatthatejo,
                    ko taæ subhikkhaæ dirasa¤¤u kuriyÃ. || Ja_XXII:885 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).140: YathÃpi khÅraæ viparinÃmadhammaæ
                    dadhi bhavitvà navanÅtam pi hoti
                    evam pi aggi viparinÃmadhammo
                    tejo samorohatÅ yogayutto. || Ja_XXII:886 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).141: Na dissate aggi-m-anuppaviÂÂho
                    sukkhesu kaÂÂhesu navesu cÃpi,
                    nÃmanthamÃno araïÅnarena
                    nÃkammanà jÃyati jÃtavedo. || Ja_XXII:887 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).142: Sace hi aggi antarato vaseyya
                    sukkhesu kaÂÂhesu navesu cÃpi
                    sabbÃni susseyyuæ vanÃni loke
                    sukkhÃni kaÂÂhÃni ca pajjaleyyuæ. || Ja_XXII:888 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).143: Karoti ce dÃrutiïena pu¤¤aæ
                    bhojaæ naro dhÆmasikhiæ patÃpavaæ
                    aÇgÃrikà loïakarà ca sÆdÃ
                    sarÅradÃhÃpi kareyyuæ pu¤¤aæ. || Ja_XXII:889 ||>@


#<[page 207]>#
%<                     6. BhÆridattajÃtaka. (543).                  207>%

  @<Ja_XXII.6(=543).144: Atha ce hi ete na karonti pu¤¤aæ
                    ajjhenamaggiæ idha tappayitvÃ
                    na koci lokasmiæ karoti pu¤¤aæ
                    bhojaæ naro dhÆmasikhiæ patÃpavaæ. || Ja_XXII:890 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).145: Kathaæ hi lokÃpacito samÃno
                    amanu¤¤agandhaæ bahunnaæ akantaæ
                    yad eva maccà parivajjayanti
                    tad appasatthaæ dirasa¤¤u bhu¤je. || Ja_XXII:891 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).146: Sikhiæ hi devesu vadanti h' eke,
                    Ãpaæ milakkhà pana devam Ãhu,
                    sabbe va ete vitathaæ bhaïanti,
                    aggÅ na deva¤¤ataro na cÃpo. || Ja_XXII:892 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).147: Nirindriyaæ santaæ asa¤¤akÃyaæ
                    vessÃnaraæ kammakaraæ pajÃnaæ
                    paricariya-m-aggiæ sugatiæ kathaæ vaje
                    pÃpÃni kammÃni pakubbamÃno. || Ja_XXII:893 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).148: SabbÃbhibhÆ t' Ãhu 'dha jÅvikatthÃ
                    aggissa Brahmà paricÃriko ti,
                    sabbÃnubhÃvÅ ca vasÅ kimatthaæ
                    animmito nimmitaæ vandit' assa. || Ja_XXII:894 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).149: Hassaæ anijjhÃnakhamaæ atacchaæ
                    sakkÃrahetu pakiriæsu pubbe,
                    te lÃbhasakkÃre apÃtubhonte
                    santhambhità jantuhi santidhammaæ. || Ja_XXII:895 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).150: Ajjhenam ariyà paÂhaviæ janindÃ
                    vessà kasiæ pÃricariya¤ ca suddÃ
                    upÃgu paccekaæ yathà padesaæ,
                    katÃhu ete Vasinà ti Ãhu. || Ja_XXII:896 ||>@


#<[page 208]>#
%<208                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.6(=543).151: Eta¤ ca saccaæ vacanaæ bhaveyya
                    yathà idaæ bhÃsitaæ brÃhmaïehi
                    nÃkhattiyo jÃtu labhetha rajjaæ
                    nÃbrÃhmaïo mantapadÃni sikkhe
                    nä¤atra vessehi kasiæ kareyya
                    suddo na mu¤ce parapessitÃya. || Ja_XXII:897 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).152: Yasmà ca etaæ vacanaæ abhÆtaæ
                    musà c' ime odariyà bhaïanti
                    tad appapa¤¤Ã abhisaddahanti
                    passanti taæ paï¬ità attanà va. || Ja_XXII:898 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).153: Khattà na vessà na baliæ haranti,
                    ÃdÃya satthÃni caranti brÃhmaïÃ,
                    tan tÃdisaæ saækhubhitaæ vibhinnaæ
                    kasmà Brahmà n' ujjukaroti lokaæ. || Ja_XXII:899 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).154: Sace hi so issaro sabbaloke
                    Brahmà bahÆbhÆtapatÅ pajÃnaæ
                    kiæ sabbaloke vidahÅ alakkhiæ
                    kiæ sabbalokaæ na sukhiæ akÃsi. || Ja_XXII:900 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).155: Sace hi so issaro sabbaloke
                    Brahmà bahÆbhÆtapatÅ pajÃnaæ
                    mÃyÃmusÃvajjamadena cÃpi
                    lokaæ adhammena kimatth' akÃsi. || Ja_XXII:901 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).156: Sace hi so issaro sabbaloke
                    Brahmà bahÆbhÆtapatÅ pajÃnaæ
                    adhammiyo bhÆtapatÅ AriÂÂha
                    dhamme satÅ yo vidahÅ adhammaæ. || Ja_XXII:902 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).157: KÅÂà paÂaÇgà uragà ca bhekÃ
                    hantvà kimiæ sujjhati makkhikà ca,
                    ete hi dhammà anariyarÆpÃ
                    KambojakÃnaæ vitathà bahunnan ti. || Ja_XXII:903 ||>@


#<[page 209]>#
%<                     6. BhÆridattajÃtaka. (543)                   209>%
     Ta. vedajjhagatÃnariÂÂhà 'ti AriÂÂha idÃni vedÃdhigamÃni nÃma dhÅrÃnaæ parÃjayasaækhÃto kaliggaho magÃnaæ bÃlÃnaæ jayasaækhÃto kaÂaggÃho, marÅcidhamman ti idaæ hi vedattayaæ marÅcidhammaæ, tayidaæ asamekkhitattà yuttÃyuttaæ ajÃnantà bÃlà udakasa¤¤Ãya migà marÅci viya bhÆtasa¤¤Ãya anavajjasa¤¤Ãya attano vinÃsaæ upagacchanti, nÃtivah -- ti evarÆpà pana mÃyÃkoÂÂhÃsà pa¤¤aæ ¤Ãïasampannaæ purisaæ nÃtivahanti na va¤centi, bhavantirassà 'ti rakÃro vya¤janasandhimattaæ, assa bhÆnahuno ti va¬¬highÃtakassa mittadduno narassa vedà tÃïatthÃya na bhavanti, patiÂÂhà hotuæ na sakkontÅti a, pariciïïo ca aggÅti aggi ca pariciïïo tividhena duccaritadosena sadosacittaæ pÃpakammaæ purisaæ na tÃyati na rakkhati, sabba¤ ca maccà ti sace pi hi yattakaæ loke dÃru atthi taæ sabbaæ sadhanà sabhogà attano dhanena ca bhogehi ca saddhiæ tiïena missaæ katvà ÃdÅpeyyuæ evaægatà sabbam pi tan tehi ÃdÅpitaæ dahanto ayaæ asamattatejo asadisatejo tÃva aggi na tappe, evaæ atappanÅyaæ bhÃtika dirasa¤¤u dvÅhi jivhÃhi rasajÃnanasamattha ko taæ sappiÃdÅhi subhikkhaæ suhitaæ kuriyà sakkuïeyya kÃtuæ, evaæ atittaæ pana taæ mahagghaæ santappetvà ko nÃma d-lokaæ gamissati, passa eta¤ ca te dukkathitan ti, yogayutto ti araïimathanayogena yutto hutvà taæ paccayaæ labhitvà va samÃrohati nibbattati aggi, evaæ paravÃyamena uppajjamÃnaæ acetanaæ taæ tvaæ devo ti vadasi, idam pi abhÆtam eva kathesÅti, aggimanuppaviÂÂho ti aggim anuppaviÂÂho, nÃmatthamÃno ti nÃpi araïinarena araïihatthena narena amanthiyamÃno nibbattati nÃma, kammenà ti na jÃtavedatthikassa purisassa kiriyaæ vinà attano dhammatÃya yeva jÃyati, susseyyun ti antoagginà sosiyamÃnÃni sukkheyyuæ allÃn' eva na siyuæ, bhojan ti bhojanto, dhÆmasikhiæ patÃpavan ti dhÆmasikhÃya yuttaæ patÃpavantaæ, aÇgÃrikà ti aÇgÃrakammakarÃ, loïakarà ti loïodakaæ pacitvà loïakÃrakÃ, sÆdà ti bhattakÃrakÃ, sarÅradÃhà ti matasarÅrajjhÃpakÃ, pu¤¤an ti ete pi sabbe pu¤¤am eva kareyyuæ, ajjhenamaggin ti ajjhenaaggiæ mantajjhÃyakà brÃhmanÃpi hontu, kocÅti koci naro dhÆmasikhÅpatÃpavantaæ aggiæ bhojento tappayityÃpi pu¤¤aæ na karoti nÃma, lokÃpacito samÃno ti tava vÃdo lokassa apacito pÆjito samÃno, yadevà 'ti yaæ ahikuïapÃdiæ paÂikkÆlajegucchaæ maccà dÆrato parivajjenti tadappasathan ti taæ appasatthaæ samma dirasa¤¤u kathaæ kena kÃraïena paribhu¤jeyya, devesÆ 'ti eke manussà sikhiæ devesu a¤¤ataraæ devan ti vandanti, milakkhà panà 'ti a¤¤Ãïà pana milakkhà udakaæ devo ti vadanti,


#<[page 210]>#
%<210                                XXII. MahÃnipÃta.>%
asa¤¤akÃyan ti anindriyabaddhaæ acittakÃya¤ ca samÃnam etaæ acetanaæ pajÃnaæ pacanÃdikammakaraæ vessÃnaraæ aggiæ paricaritvà pÃpÃni kammÃni karonto loko kathaæ sugatiæ gamissati, idan te ativiya dukkathitaæ, sabbÃbhibhÆtÃhu dha jÅvikatthà ti ime brÃhmaïà attano jÅvikatthaæ MahÃbrahmà sabbÃbhibhÆ ti Ãhaæsu, sabbo loko ten' eva nimmito ti vadanti, puna aggissa Brahmà paricÃrako ti pi vadanti, so pi kira aggiæ juhat' eva, sabbÃnubhÃvÅ ca vasÅti so pana yadi sabbÃnubhÃvÅ ca vasÅ ca atha kimatthaæ sayaæ animmito hutvà attanà va nimmitaæ vandità bhaveyya, idam pi te dukkathitam eva, hassan ti AriÂÂha brÃhmaïÃnaæ vacanan nÃma hasitabbayuttakaæ, paï¬itÃnaæ nijjhÃnaæ na khamati, pakariæsÆ 'ti ime brÃhmaïà evarÆpaæ musÃvÃdaæ attano lÃbhasakkÃrahetu pubbe patthariæsu, sandambhità -- ti te ettakena lÃbhasakkÃre apÃtubhÆte jantuhi saddhiæ yojetvà pÃïavadhapaÂisaæyuttaæ attano laddhiæ dhammasaækhÃtaæ santidhammaæ sandambhità ya¤¤asuttakaæ nÃma gandhayiæsÆ 'ti a., eta¤ca saccan ti yad etaæ tayà ajjhenamariyà ti Ãdi vuttaæ eta¤ ca saccaæ bhaveyya, nÃkhattiyo ti evaæ sante akhattiyo r. nÃma na labheyya abrÃhmaïÃpi mantapadÃni na sikkheyyuæ, musà cime ti musà ca ime, odariyà ti udaranissitajÅvikà udarapÆrahetu vÃ, tadappapa¤¤Ã ti taæ tesaæ vacanaæ appapa¤¤Ã, attanà và 'ti paï¬ità pana tesaæ vacanaæ sadosan ti attanà va passanti, taæ tÃdisan ti taæ tathÃrÆpaæ saækhubhitvà Brahmuïà ÂhapitamariyÃdaæ bhinditvà Âhitaæ saækhubhitaæ bhinnaæ lokaæ so tava Brahmà kasmà ujuæ na karoti, alakkhin ti kiækÃraïà sabbaloke dukkhaæ vidahi, kin ti kiæ na ekantasukhim eva sabbalokam akÃsi, lokavinÃsako coro ma¤¤e tava Brahmà ti, mÃyà ti mÃyÃya, adhammena kinnu kÃrÅti iminà mÃyÃdinà adhammena kiækÃraïà lokaæ anvÃkiriyaæ yojayatÅti a., AriÂÂhà 'ti A.
tava bhÆtapati adhammiko yo dasavidhe kusaladhamme sati dhammam eva avidahitvà adhammaæ vidahi, kÅÂà ti Ãdi upayogatthe paccattaæ, ete kÅÂÃdayo pÃïe hantvà macco sujjhatÅti etesam pi KambojaraÂÂhavÃsÅnaæ bahunnaæ anariyÃnaæ dhammÃ, te pana vitathà adhammà va dhammà ti vuttÃ, tehi pi tava Brahmunà va nimmitehi bhavitabbaæ.
     IdÃni tesaæ vitathÃbhÃvaæ dassento Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).158: Sace hi so sujjhati yo hanÃti
                    hato pi so saggam upeti ÂhÃnaæ>@


#<[page 211]>#
%<                          6. BhÆridattajÃtaka. (543.)              211>%
@<                    bhovÃdi bhovÃdina mÃrayeyyuæ
                    ye cÃpi tesaæ abhisaddaheyyuæ. || Ja_XXII:904 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).159: N' evà migà na-ppasu no pi gÃvo
                    ÃyÃcanti attavadhÃya keci
                    vipphandamÃnà idha jÅvikatthÃ,
                    ya¤¤esu pÃïe pasum Ãharanti. || Ja_XXII:905 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).160: YÆpassa ne pasubandhe ca bÃlÃ
                    cittehi vaïïehi mukhan nayanti:
                    ayan te yÆpo kÃmaduho parattha
                    bhavissati sassato samparÃye. || Ja_XXII:906 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).161: Sace ca yÆpe maïisaækhamuttaæ
                    dha¤¤aæ dhanaæ rajataæ jÃtarÆpaæ
                    sukkhesu kaÂÂhesu navesu cÃpi
                    sace duhe tidive sabbakÃme
                    tevijjasaæghà ca puthÆ yajeyyuæ
                    na brÃhmaïaæ ka¤ci taæ yÃjayeyyuæ. || Ja_XXII:907 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).162: Kuto ca yÆpe maïisaækhamuttaæ
                    dha¤¤aæ dhanaæ rajataæ jÃtarÆpaæ
                    sukkhesu kaÂÂhesu navesu cÃpi,
                    kuto duhe tidive sabbakÃme. || Ja_XXII:908 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).163: SaÂhà ca luddà upaladdhabÃlÃ
                    cittehi vaïïehi mukhan nayanti:
                    ÃdÃya aggiæ mama dehi vittaæ
                    tato sukhÅ hohisi sabbakÃme. || Ja_XXII:909 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).164: Tam aggihuttaæ saraïaæ pavissa
                    {cittehi} vaïïehi mukhan nayanti,
                    oropayitvà kesamassuæ nakha¤ ca
                    vedehi vittaæ atigÃÊayanti. || Ja_XXII:910 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).165: KÃkà ulÆkaæ va raho labhitvÃ
                    ekaæ samÃnaæ bahukà samecca>@


#<[page 212]>#
%<212                           XXII. MahÃnipÃta.>%
@<                    annÃni bhutvà kuhakà kuhitvÃ
                    muï¬aæ katvà ya¤¤apath' ossajanti. || Ja_XXII:911 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).166: Evaæ hi so va¤cito brÃhmaïehi
                    eko samÃno, bahukà samecca
                    te yogayogena vilumpamÃnÃ
                    diÂÂhaæ adiÂÂhena dhanaæ haranti. || Ja_XXII:912 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).167: AkÃsiyà rÃjuhi vÃnusiÂÂhÃ
                    tad assa ÃdÃya dhanaæ haranti,
                    te tÃdisà corasamà asantÃ
                    vajjhà na ha¤¤anti AriÂÂha loke. || Ja_XXII:913 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).168: Indassa bÃhÃ-r-asi dakkhiïà ti
                    ya¤¤esu chindanti palÃsayaÂÂhiæ,
                    taæ ce pi saccaæ Maghavà chinnabÃhu
                    ken' assa Indo asure jinÃti. || Ja_XXII:914 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).169: Ta¤ c' eva tucchaæ, Maghavà samaÇgÅ
                    hantà avajjho paramo sa devo,
                    mantà ime brÃhmaïà tuccharÆpÃ
                    sandiÂÂhiyà va¤canà esa loke. || Ja_XXII:915 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).170: MÃlÃgiri Himavà yo ca Gijjho (= p. 204,13)
                    Sudassano Nisabho KÃkaneru
                    ete ca a¤¤e ca nagà mahantÃ
                    cityà katà ya¤¤akarehi-m-Ãhu. || Ja_XXII:916 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).171: YathappakÃrÃni hi iÂÂhakÃni
                    cityà katà ya¤¤akarehi-m-Ãhu
                    na pabbatà honti tathappakÃrÃ
                    a¤¤Ãdisà acalà tiÂÂhaselÃ. || Ja_XXII:917 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).172: Na iÂÂhakà honti silà cirena pi,
                    na tattha sa¤jÃyati ayo na lohaæ,>@


#<[page 213]>#
%<                     6. BhÆridattajÃtaka. (543)                   213>%
@<                    ya¤¤a¤ ca etaæ parivaïïayantÃ
                    cityà katà ya¤¤akarehi-m-Ãhu. || Ja_XXII:918 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).173: AjjhÃyakaæ mantaguïÆpapannaæ
                    tapassinaæ yÃcayogo ti-m-Ãhu,
                    tÅre samuddass' udakaæ sajantaæ
                    taæ sÃgar' ajjhohari ten' apeyyo. || Ja_XXII:919 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).174: Parosahassam pi samantavede
                    mantÆpapanne nadiyo vahanti,
                    na tena vyÃpannarasÆdakà naæ,
                    kasmà samuddo atulo apeyyo. || Ja_XXII:920 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).175: Ye keci kÆpà idha jÅvaloke
                    loïÆdakà kÆpakhaïehi khÃtÃ
                    na brÃhmaïajjhoharanena tesu
                    Ãpo apeyyo dirasa¤¤u-r-Ãhu. || Ja_XXII:921 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).176: Pure puratthà kà kassa bhariyÃ,
                    mano manussam ajanesi pubbe,
                    tenÃpi dhammena na koci hÅno,
                    evam pi vossaggavibhaÇgam Ãhu. || Ja_XXII:922 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).177: Caï¬Ãlaputto pi adhicca vede
                    bhÃseyya mante kusalo mutÅmÃ,
                    na tassa muddhÃpi phaleyya sattadhÃ,
                    mantà ime attavadhÃya kattÃ. || Ja_XXII:923 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).178: VÃcà katà giddhikatà gahÅtÃ
                    dummocayà kavyÃpathÃnupannÃ,
                    bÃlÃna cittaæ visame niviÂÂhaæ
                    tad appapa¤¤Ã abhisaddahanti. || Ja_XXII:924 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).179: SÅhassa vyagghassa ca dÅpino ca
                    na vijjatÅ porisiyaæ balena,
                    manussabhÃvo ca gavaæ va pekkho
                    jÃti hi tesaæ asamà samÃnÃ. || Ja_XXII:925 ||>@


#<[page 214]>#
%<214                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.6(=543).180: Sace ca rÃjà paÂhaviæ vijitvÃ
                    sajÅvavà assavo pÃrisajjo
                    sayam eva so sattusaæghaæ vijeyya
                    tassa pajà niccasukhà bhaveyya. || Ja_XXII:926 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).181: Khattiyamantà ca tayo ca vedÃ
                    atthena ete samakà bhavanti,
                    tesa¤ ca atthaæ avinicchinitvÃ
                    na bujjhatÅ oghapathaæ va channaæ. || Ja_XXII:927 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).182: Khattiyamantà ca tayo ca vedÃ
                    atthena ete samakà bhavanti,
                    lÃbho alÃbho ayaso yaso ca
                    sabbe te sabbesaæ catunna dhammÃ. || Ja_XXII:928 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).183: YathÃpi ibbhà dhanadha¤¤ahetu
                    kammÃni kÃrenti puthÆ pathavyÃ
                    tevijjasaæghÃpi tath' eva ajja
                    kammÃni kÃrenti puthÆ pathavyÃ. || Ja_XXII:929 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).184: Ibbhà hi ete samakà bhavanti,
                    niccossukà kÃmaguïesu yuttÃ
                    kammÃni kÃrenti puthÆ pathavyÃ,
                    tad appapa¤¤Ã dirasa¤¤u Ãrà ti. || Ja_XXII:930 ||>@

     Ta. bhovÃdÅti brÃhmaïÃ, bhovÃdina mÃrayeyyun ti brÃhmaïam eva mÃreyyuæ, ye cÃpÅti ye cÃpi brÃhmaïÃnaæ taæ vacanaæ saddaheyyuæ te attano upaÂÂhÃke yeva ca brÃhmaïe ca mÃreyyuæ, brÃhmaïà pana brÃhmaïe ca upaÂÂhÃke ca amÃretvà nÃnappakÃre tiracchÃne yeva mÃrenti, iti tesaæ vacanaæ micchÃ, kecÅti ya¤ ca no mÃretha mayaæ saggaæ gamissÃmà 'ti Ãgacchantà keci n' atthi, pÃïe pasumÃharantÅti migÃdayo pÃïe ca pasu¤ ca vipphandamÃnaæ jÅvikatthÃya mÃrenti, mukhan -- ti etesu yÆpassa pasubandhesu imasmiæ te yÆpe sabbaæ maïisaækhamuttaæ dha¤¤adhanarajatajÃtarÆpaæ sannihitaæ, ayan te yÆpo parattha kÃmaduho bhavissati sassatabhÃvaæ ÃvahissatÅti citrehi kÃraïehi mukhaæ pasÃrenti, tan taæ vatvà micchÃgÃhaæ gahentÅti a.,


#<[page 215]>#
%<                         6. BhÆridattajÃtaka. (543.)                215>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sace cà 'ti sace ca yÆpe và sesakaÂÂhesu và etaæ maïiÃdi bhaveyya tidive và sabbakÃmaduhaæ assa tevijjagaïà ca puthÆ hutvà ya¤¤aæ yajeyyuæ bahudhanatÃya c' eva saggakÃmatÃya ca a¤¤aæ brÃhmaïaæ na yÃjeyyuæ yasmà pana attano va dhanaæ paccÃsiæsantà a¤¤am pi yÃjenti tasmà abhÆtavÃdino ti veditabbÃ, kuto cà 'ti etasmi¤ ca yÆpe và sesakaÂÂhesu và kuto etaæ maïiæ Ãdiæ katvà avijjamÃnam eva kuto tidive sabbakÃme duhissati sabbathÃpi abhÆtam eva tesaæ vacanaæ, saÂhà ca luddà ca upaladdhabÃlà ti AriÂÂha ime brÃhmaïà nÃma kerÃÂikà c' eva nikkaruïà ca te bÃlà lokaæ palobhetvà upalÃpetvà vicitrehi kÃraïehi mukhaæ pasÃrenti, sabbakÃme ti aggiæ ÃdÃya ta¤ ca duha amhÃka¤ ca vittaæ dehi tato sabbakÃme labhitvà sukhÅ hohisi, tamaggihuttaæ -- ti taæ rÃjÃnaæ rÃjamahÃmattaæ và ÃdÃya aggihuttaÂÂhÃnaæ gehaæ pavisitvÃ, oropayitvà ti vicitrÃni kÃraïÃni vadantà kesamassuæ c' assa nakha¤ ca oropayitvÃ, atigÃÊayantÅti vuttatÃya tayo vede nissÃya idaæ dÃtabbaæ idaæ kÃtabban ti vadantà vedehi tassa santakaæ dhanaæ atigÃlayanti vinÃsenti viddhaæsenti, annÃni bhutvà -- ti te kuhakà nÃnappakÃraæ kuhakakammaæ katvà ya¤¤aæ vaïïetvà va¤cetvà tassa santakaæ nÃnaggarasabhojanaæ bhu¤jitvà atha naæ muï¬aæ katvà ya¤¤apathe ossajanti taæ gahetvà bahi ya¤¤avÃÂaæ gacchantÅti a., yogayogenà 'ti brÃhmaïà ekaæ bahukà samecca tena tena yogena tÃya tÃya yuttiyà vilumpamÃnà diÂÂhaæ paccakkhan tassa dhanaæ adiÂÂhena devalokena adiÂÂhaæ devalokaæ vaïïetvà amaraÂÂhÃnaæ katvà haranti, akÃsiyà rÃjÆhi vÃnusiÂÂhà ti ida¤ ca ida¤ ca baliæ gaïhathà 'ti rÃjÆhi anusiÂÂhà akÃsiyasaækhÃtà rÃjapurisà viya, tadassà 'ti tam assa dhanam ÃdÃya haranti, corasamà ti abhÆtabaligÃhakà sandhicchedacorasadisÃ, vajjhà ti vadhÃrahà evarÆpà pÃpadhammà idÃni loke na ha¤¤anti, bÃhÃrasÅti bÃhÃsi, i. v. h.: idam pi AriÂÂha brÃhmaïÃnam pi musÃvÃdaæ passa te kira ya¤¤esu mahatiæ palÃsayaÂÂhiæ Indassa bÃhÃsi dakkhiïà ti vatvà chindanti, tav' etesaæ vacanaæ saccaæ atha chinnabÃhu samÃno ken' assa bÃhubalena Indo asure jinÃti, samaÇgÅti bÃhusamaÇgÅ achinnabÃhu arogo yeva, paramo ti uttamo pu¤¤iddhisamannÃgato a¤¤esaæ avajjho, brÃhmaïà ti brÃhmaïÃnaæ, tuccharÆpà ti tucchasabhÃvà nipphalÃ, va¤canà ti ye te brÃhmaïÃnaæ mantà nÃma esà loke sandiÂÂhikà va¤canÃ, yathÃpakÃrÃnÅti yÃdisÃni iÂÂhakÃni gahetvà ya¤¤akarehi cityà katà ti vadanti, tiÂÂhaselà ti pabbatà hi acalà tiÂÂhà upacità ekaghanà silÃmayà va iÂÂhakÃni calÃni na ca ekaghanÃni na silÃmayÃni, parivaïïayantà ti evaæ ya¤¤aæ vaïïentà brÃhmaïÃ,


#<[page 216]>#
%<216                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  samantavede ti paripuïïavede brÃhmaïe, vahantÅti sotesu pi ÃvaÂÂesu patite vahanti, nimujjÃpetvà jÅvitakkhayaæ pÃpenti, na tena -- kÃnan ti ettha eko nakÃro pucchanattho hoti, nanu tena vyÃpannarasÆdakà nadiyo ti hi nam pucchanto evam Ãha, kasmà ti kena kÃraïena tÃva mahÃsamuddo va apeyyo kato, kiæ MahÃbrahmà nadÅsu udakaæ apeyyaæ kattuæ na sakkoti samudde yeva sakkotÅti, dirasa¤¤urÃhÆ 'ti dirasa¤¤u ahu jÃto ti a., pure puratthà ti ito pure sabbapuratthà sabbapaÂhamakappikakÃle, kà kassa bhariyà ti kà kassa bhariyà nÃma, tÃdà hi itthiliÇgam eva n' atthi, pacchà methunadhammavasena mÃtÃpitaro nÃma jÃtÃ, mano manussan ti tadà hi mano yeva manussaæ ajanesi, manomayà sattà nibbattiæsÆ 'ti a., tenÃpi dhammenà 'ti tena pi kÃraïena tena sabhÃvena na koci jÃtiyà hÅno nÃma, na hi tadà khattiyÃdibhedo atthi, tasmà yaæ brÃhmaïà vadanti brÃhmaïà va jÃtiyà seÂÂhà itare hÅnà ti taæ micchÃ, evampÅti evaæ vattamÃne loke porÃïakavattaæ jahitvà pacchà attanà pakkhanditvà katÃnaæ vasena khattiyÃdayo cattÃro koÂÂhÃsà jÃtÃ, evaæ vossaggavibhaÇgam Ãhu, attanà va katehi kammavossaggehi tesaæ sattÃnaæ ekacce khattiyà jÃtà ekacce brÃhmaïÃdayo ti imaæ vibhaÇgaæ kathenti, tasmà brÃhmaïà va seÂÂhà ti vacanaæ micchÃ, sattadhà ti yadi MahÃbrahmunà brÃhmaïÃnaæ ¤eva tayo vedà dinnà na a¤¤esaæ caï¬Ãlassa mante bhÃsantassa muddhà sattadhà phaleyya na ca phalati, tasmà imehi brÃhmaïehi attavadhÃya mantà katÃ, attano yeva tesaæ musÃvÃdÃditaæ pakÃsentà guïavadhaæ karonti, vÃcà katà ti ete mantà nÃma musÃvÃdena cintetvà katÃ, giddhikatà gahità ti lÃbhagiddhikatÃya brÃhmaïehi gahitÃ, dummocayà ti macchena gilitabaliso viya dummocayÃ, kavyÃpathÃnupannà ti kavyakÃrabrÃhmaïÃnaæ vacanapatham anupannà anugatÃ, tehi yathà icchanti tathà musà vatvà baddhÃ, bÃlÃnan ti tesaæ hi bÃlÃnaæ cittaæ visame niviÂÂhaæ taæ a¤¤e appapa¤¤Ã saddahanti, porisiyaæbalenà 'ti porisiyasaækhÃtena balena, i. v. h: yaæ etesaæ sÅhÃdÅnaæ purisathÃmasaækhÃtaæ porisiyaæ balaæ tena porisiyabalena samannÃgatà brÃhmaïà nÃma n' atthi, sabbe imehi tiracchÃnehi pi hÅnà yeva, manussabhÃvo ca gavaæ va pekkho ti api ca yo etesaæ manussabhÃvo so gunnaæ viya pekkhitabbo, kiækÃraïÃ: jÃtÅ hi tesaæ asamà samÃnaæ, tesaæ hi brÃhmaïÃnaæ duppa¤¤atÃya gohi saddhiæ samÃnajÃti yeva asamÃ, a¤¤am eva hi gunnaæ saïÂhÃnaæ a¤¤aæ etesan ti etena brÃhmaïe tiracchÃnesu sÅhÃdisame pi akatvà gorÆpasame karoti, sace ca rÃjà ti AriÂÂha yadi MahÃbrahmunà dinnabhÃvena khattiyo va paÂhaviæ vijetvÃ, sajÅvavà ti sahajÅvÅhi amaccehi samannÃgato, assavo pÃrisajjo ti attano ovÃdakaraparisÃvacaro siyà ath' assa parisÃya yujjhitvà r. dÃtabbaæ nÃma na bhaveyya,


#<[page 217]>#
%<                     6. BhÆridattajÃtaka. (543.)                  217>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sayam eva so ekako va sattusaæghaæ vijeyya, evaæ sati yuddhadukkhÃbhÃvena tassa pana pajà niccasukhÅ bhaveyya, eva¤ ca n' atthi tasmÃpi tesaæ vacanaæ micchÃ, khattiyamantà ti rÃjasattha¤ ca tayo ca vedà attano ÃïÃya ruciyà idam eva kattabban ti pavattantà atthena ete samakà bhavanti, avinicchinitvà ti tesaæ khattiyamantÃnaæ khattiyo pi vedÃnaæ brÃhmaïo pi atthaæ avinicchinitvà ÃïÃvasen' eva gaïhanto tam atthaæ udakoghena channaæ maggaæ viya na bujjhati, atthena ete ti vacanatthena ete samakà bhavanti, kiækÃraïÃ: brÃhmaïà va seÂÂhà a¤¤o vaïïo hÅno ti vadanti yeva, sabbe te ti te sabbe lÃbhÃdayo lokadhammà sabbe te sabbesaæ catunnam pi vaïïÃnaæ dhammà ekasatto pi hi etehi muttako nÃma n' atthÅti, brÃhmaïà lokadhammehi aparimuttà vasamÃnà seÂÂhà mayan ti musà kathenti, ibbhà ti gahapatikÃ, tevijjasaæghÃpÅti brÃhmaïà tath' eva puthÆ na kasigorakkhÃdÅni kammÃni karonti, niccossukà ti niccaæ ussukkajÃtà chandajÃtÃ, tad appapa¤¤Ã dirasa¤¤u Ãrà ti tasmà bhÃtika dirasa¤¤u nippa¤¤Ã brÃhmaïà Ãrà te dhammato, porÃïakà hi brÃhmaïadhammà etarahi sunakhesu sandissantÅti.
     Evam M. tesaæ vÃdaæ bhinditvà attano vÃdaæ patiÂÂhÃpesi, tassa dhammakathaæ sutvà nÃgaparisà somanassajÃtà ahosi. M. nesÃdabrÃhmaïaæ nÃgabhavanà nÅharÃpesi, paribhÃsamattam pi pan' assa nÃkÃsi. SÃgarabrahmadatto pi Âhapitadivasaæ anatikkamitvà caturaÇginiyà senÃya parivuto pituvasanaÂÂhÃnaæ agamÃsi. M. pi "mÃtula¤ ca ayyaka¤ ca passissÃmÅti" bheri¤ carÃpetvà mahantena sirisobhaggena Yamunato uttaritvà tam eva assamaæ Ãrabbha pÃyÃsi, avasesabhÃtaro ca tassa mÃtÃpitaro ca pacchato pÃyiæsu. Tasmiæ khaïe S-brahmadatto M-aæ mahatiyà parisÃya Ãgacchantaæ asa¤jÃnitvà pitaraæ pucchanto Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).185: Kassa bherÅ mutiÇgà ca saækhà païavadeï¬imà (V 322|4)
                    purato paÂipannÃni hÃsayantà rathesabhaæ. || Ja_XXII:931 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).186: Kassa ka¤canapaÂÂena puthunà vijjuvaïïinÃ
                    yuvà kalÃpasannaddho, ko eti siriyà jalaæ. || Ja_XXII:932 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).187: UkkÃmukhe pahaÂÂhaæ va khadiraÇgÃrasannibhaæ
                    mukhaæ cÃru-r-ivÃbhÃti, ko eti siriyà jalaæ. || Ja_XXII:933 ||>@


#<[page 218]>#
%<218                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.6(=543).188: Kassa jambonadaæ chattaæ sasalÃkaæ manoramaæ
                    ÃdiccaraæsÃvaraïaæ, ko eti siriyà jalaæ. || Ja_XXII:934 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).189: Kassa aækaæ pariggayha vÃlavÅjanim uttamaæ
                    carate varapa¤¤assa muddhani uparÆpari. || Ja_XXII:935 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).190: Kassa pekhuïahatthÃni vicitrÃni mudÆni ca
                    tapa¤¤amaïidaï¬Ãni caranti ubhatomukhaæ. || Ja_XXII:936 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).191: KhadiraÇgÃravaïïÃbhà ukkÃmukhapahaæsitÃ
                    kass' ete kuï¬alà vaggÆ sobhanti ubhatomukhaæ. || Ja_XXII:937 ||>@


  @<Ja_XXII.6(=543).192: Kassa vÃtena chupità niddhantà mudukÃÊakÃ
                    sobhayanti nalÃÂantaæ nabhà vijju-r-iv' uggatÃ. || Ja_XXII:938 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).193: Kassa etÃni akkhÅni ÃyatÃni puthÆni ca,
                    ko sobhati visÃlakkho, kass' etaæ uïïajaæ mukhaæ. || Ja_XXII:939 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).194: Kassa te lapanajà suddhà suddhasaækhavarÆpamÃ
                    bhÃsamÃnassa sobhanti dantà kuppilasÃdisÃ. || Ja_XXII:940 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).195: Kassa lÃkhÃrasasamà hatthapÃdà sukhe ÂhitÃ,
                    ko so bimboÂÂhasampanno divà suriyo va bhÃsati. || Ja_XXII:941 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).196: Himaccaye hemavato brahÃsÃlo va pupphito
                    ko so odÃtapÃvÃro jayaæ Indo va sobhati. || Ja_XXII:942 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).197: SuvaïïapilakÃkiïïaæ maïidaï¬avicittitaæ
                    ko so parisam ogayha Åso khaggaæ va mu¤cati || Ja_XXII:943 ||>@

  @<Ja_XXII.6(=543).198: Suvaïïacitakà citrà sukatà citrasibbanÃ
                    ko so omu¤cate pÃdà namo katvà mahesino ti. || Ja_XXII:944 ||>@

     Ta. paÂipannÃnÅti kass' etÃni turiyÃni purato paÂipannÃni, hÃsayantà ti etaæ rÃjÃnaæ hÃsayantÃ, ka¤cana -- 'ti kassa nalÃÂante bandhena uïhÅsapaÂÂena vijjuyà meghamukhaæ viya varamukhaæ ujjotatÅti pucchati, yuvà -- ti taruïo sannaddhadhanukalÃpo, ukkà -- ti kammÃruddhane pahaÂÂhasuvaïïaæ viya, khadiraÇgÃra -- ti ÃdittakhadiraÇgÃrasannibbaæ, jaæbonadan ti rattasuvaïïamayaæ, aÇkaæ pariggayhà 'ti cÃmarÅgÃhakena aÇkena pariggahÅtà hutvÃ, vÃlavÅja -- ti uttamaæ vÃlavÅjaniæ, pekhuïa -- ti morapi¤jahatthakÃni, vicitrÃnÅti sattaratanavicitrÃni, tapa¤¤a -- ti tapanÅyasuvaïïena ca maïÅhi ca khacitadaï¬Ãni,


#<[page 219]>#
%<                     7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.)           219>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ubhatomukhan ti mukhassa ubhatopassesu caranti, vÃtena -- ti vÃtÃhatÃ, niddhantà ti siniddharutÃ, nalÃÂantan ti kass' ete evarÆpà kesà nalÃÂantaæ upasobhanti, nabhà ti nabhato uggatà vijju viya, uïïajan ti ka¤canadÃso viya paripuïïaæ, lapanajà ti mukhajÃ, kuppilasÃdisà ti mantÃlakamakulasadisÃ, sukhe Âhità ti sukhaparihatÃ, jayaæ Indo và 'ti jayappatto Indo viya, suvaïïa-ti suvaïïapilakÃhi Ãkiïïaæ, maïi -- ti maïitharÆhi vicittaæ, suvaïïacitakà ti suvaïïakhacitÃ, citrà ti sattaratanavicitrÃ, sukatà ti suniÂÂhitÃ, citrasibbanà ti citrasibbaniyo, ko -- pÃdà ti ko esa pÃdato evarÆpà pÃdukà omu¤catÅti.
     Evaæ puttena S-brahmadattena puÂÂho iddhimà abhi¤¤ÃlÃbhitÃpaso "tÃta ete DhataraÂÂhassa ra¤¤o puttà tava bhÃgineyyà nÃgÃ" ti Ãcikkhanto gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.6(=543).199: DhÃtaraÂÂhà hi te nÃgà iddhimanto yasassino
                    SamuddajÃya uppannà nÃgà ete mahiddhikà ti. || Ja_XXII:945 ||>@

     Evaæ etesaæ kathentÃnaæ ¤eva nÃgaparisà patvà tÃpasassa pÃde vanditvà ekamantaæ nisÅdi. SamuddajÃpi pitaraæ vanditvà roditvà nÃgaparisÃya saddhiæ n-bhavanam eva gatÃ.
S-brahmadatto tatth' eva katipÃhaæ vasitvà BÃrÃïasiæ eva gato. Samuddajà n-bhavane yeva kÃlam akÃsi. Bo. yÃvajÅvaæ sÅlaæ rakkhitvà uposathakammaæ katvà ÃyupariyosÃne saddhiæ nÃgaparisÃya saggapadaæ pÆresi.
     S. i. d. Ã. "evaæ upÃsakà porÃïakapaï¬ità anuppanne pi Buddhe evarÆpaæ nÃgasampattiæ pahÃya uposathakammaæ kariæsu yevÃ" 'ti vatvà j. s.: "Tadà mÃtÃpitaro mahÃrÃjakulÃni ahesuæ, nesÃdabrÃhmaïo Devadatto, Somadatto Anando, AccimukhÅ UppalavaïïÃ, Sudassano SÃriputto, Subhogo MoggallÃno, KÃïÃriÂÂho Sunakkhatto, BhÆridatto aham evà 'ti. BhÆridattajÃtakaæ.

                      $<7. MahÃnÃradakassapajÃtaka.>$
     Ahu rÃjà VidehÃnan ti. Idaæ S. LaÂÂhivanuyyÃne viharanto Uruvelakassapadamanaæ Ã. k. Yadà hi S. pavattavaradhammacakko UruvelakassapÃdayo jaÂile dametvà MagadharÃjassa paÂissavaæ mu¤cetuæ purÃïasahassajaÂilaparivuto LaÂÂhivanuyyÃnaæ agamÃsi.


#<[page 220]>#
%<220                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tadà dvÃdasanahutÃya parisÃya saddhiæ Ãgantvà Dasabalaæ vanditvà nisinnassa Magadhara¤¤o parisantare brÃhmaïagahapatikÃnaæ vitakko uppajji: "kin nu kho Uruvelakassapo mahÃsamaïe brahmacariyaæ carati udÃhu mahÃsamaïo Uruvelakassape" ti. Atha Bh. "Kassapassa mama santike pabbajitabhÃvaæ jÃnÃpessÃmÅti" imaæ gÃtham Ãha:
          Kim eva disvà UruvelavÃsi (vol. I p. 83. Vin. I p. 36.)
          pahÃsi aggiæ kisako vadÃno,
          pucchÃmi taæ Kassapa etam atthaæ:
          kathaæ pahÅnaæ tava aggihuttan ti.
     Thero pi Bhagavato adhippÃyaæ viditvÃ:
          RÆpe ca sadde ca atho rase ca
          kÃmitthiyo cÃbhivadanti yaæ¤Ã.
          Etaæ malan ti upadhÅsu ¤atvÃ
          tasmà na yiÂÂhe na hute ara¤jin ti
imaæ gÃthaæ vatvà attano sÃvakabhÃvaæ pakÃsanatthaæ T-assa pÃdapiÂÂhe sÅsaæ Âhapetvà "satthà me bhante Bh., sÃvako 'ham asmÅti" vatvà ekatÃlaæ dvitÃlaæ titÃlan ti yÃva sattatÃlappamÃïaæ sattakkhattuæ vehÃsaæ abbhuggantvà oruyha T-aæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi. Taæ pÃÂihÃriyam disvà mahÃjano "aho mahÃnubhÃvo Buddho, evaæthÃmagatadiÂÂhiko nÃma attÃnaæ arahà ti maæ¤amÃno U-kassapo diÂÂhijÃlaæ bhinditvà T-ena damito" ti Satthu guïakathaæ ¤eva kathesi. S. "anacchariyaæ idÃni sabbaæ¤utaæ pattena mayà imassa damanaæ, sv-Ãhaæ pubbe sarÃgakÃle pi NÃrado nÃma Brahmà hutvà imassa diÂÂhijÃlaæ bhinditvà imaæ nibbisevanaæ akÃsin" ti vatvà tÃya parisÃya yÃcito a. Ã.
     AtÅte VideharaÂÂhe MithilÃyaæ Aægati nÃma rÃjà r. kÃresi dhammiko dhammarÃjÃ. Rujà nÃma dhÅtà ahosi abhirÆpà pÃsÃdikà kappasatasahassaæ patthitapatthanà mahÃpu¤¤Ã aggamahesiyà kucchismiæ nibbattÃ. Sesà pan' assa soÊasasahassà itthiyo va¤jhà ahesuæ. Tassa sà dhÅtà piyà ahosi manÃpÃ. So tassà nÃnÃpupphapÆre pa¤cavÅsatipupphasamugge sukhumÃni ca vatthÃni "imehi attÃnaæ alaækarotÆ"


#<[page 221]>#
%<                    7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.            221>%
'ti devasikaæ pahÅïati "khadaniyabhojaniyassa pamÃïaæ n' atthi, anvaddhamÃsaæ dÃnaæ detÆ" 'ti sahassaæ peseti. Tassa kho pana Vijayo SunÃmo AlÃto ti tayo amaccà ahesuæ.
So komudiyà cÃtumÃsiniyà chaïe vattamÃne devanagare viya nagare c' eva antepure ca alaækate sunahÃto suvilitto sabbÃlaækÃrapatimaï¬ito vivaÂasÅhapa¤jare mahÃtale amaccagaïaparivuto visuddhagaganatalaæ abhilaæghamÃnaæ candamaï¬alaæ disvà "ramaïÅyà vata bho dosinà ratti, kÃya nu kho ajja ratiyà abhirameyyÃmà 'ti amacce pucchi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).1: Ahu rÃjà VidehÃnaæ Aægati nÃma khattiyo
                    pahÆtayoggo dhanimà anantabalaporiso. || Ja_XXII:946 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).2: So ca pannarasiæ rattiæ purime yÃme anÃgate
                    cÃtumassakomudiyà amacce sannipÃtayi: || Ja_XXII:947 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).3: Paï¬ite sutasampanne mihitapubbe vicakkhaïe
                    Vijaya¤ ca SunÃma¤ ca senÃpatim AlÃtakaæ. || Ja_XXII:948 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).4: Tam anupucchi Vedeho: paccekaæ brÆtha saæ ruciæ,
                    cÃtumassakomud' ajja, juïhaæ, vyapagataæ tamaæ,
                    kÃy' ajja ratiyà rattiæ viharemu imaæ utun ti. || Ja_XXII:949 ||>@

     Ta. pahÆtayoggo ti pahÆtena hatthiyoggÃdinà samannÃgato, anantabalaporiso ti anantabalakÃyo, anÃgate ti pariyosÃnaæ appatto anatikkamante ti a., cÃtumassà 'ti catunnaæ vassikamÃsÃnaæ pacchimadivasabhÆtÃya, komudiyà ti phullakumudÃya, mihitapubbe ti paÂhamaæ sitaæ katvà pacchà kathanasÅle, tamanupucchÅti taæ tesu amaccesu ekekaæ amaccaæ anupucchi, paccekaæ brÆtha saæ rucin 'ti sabbe va tumhe attano ruciæ paccekaæ mayhaæ kathetha, komudajjà 'ti komudÅ ajja, juïhan ti nissayabhÆtaæ candamaï¬alaæ abbhuggataæ, vyapagataæ taman ti tena sabbÃndhakÃtaæ vihataæ, utun ti ajja rattiæ imaæ evarÆpaæ utuæ kÃya ratiyà vihareyyÃmà 'ti amacce pucchi.
     Tena te pucchità attano attano ajjhÃsayÃnurÆpaæ kathaæ kathayiæsu.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).5: Tato senÃpatÅ ra¤¤o AlÃto etad abravÅ:
                    haÂÂhaæ yoggaæ balaæ sabbaæ senaæ sannÃhayÃmase. || Ja_XXII:950 ||>@


#<[page 222]>#
%<222                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.7(=544).6: NiyyÃma deva yuddhÃya anantabalaporisÃ,
                    ye te vasaæ na Ãyanti vasaæ upanayÃmase,
                    esà mayhaæ sakà diÂÂhi: ajitaæ ojinÃmase. || Ja_XXII:951 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).7: AlÃtassa vaco sutvà SunÃmo etad abravÅ:
                    sabbe tuyhaæ mahÃrÃja amittà va samÃgatÃ, || Ja_XXII:952 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).8: Nikkhittasatthà paccattà nivÃtam anuvattare,
                    uttamo ussavo ajja, na yuddhaæ mama ruccati. || Ja_XXII:953 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).9: Annaæ pÃna¤ ca khajja¤ ca khippaæ abhiharantu te,
                    ramassu deva kÃmehi naccagÅtesu vÃdite. || Ja_XXII:954 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).10: SunÃmassa vaco sutvà Vijayo etad abravÅ:
                    sabbe kÃmà mahÃrÃja niccaæ tava-m-upaÂÂhitÃ, || Ja_XXII:955 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).11: Na h' ete dullabhà deva tava kÃmehi modituæ,
                    sadÃpi kÃmà labbhanti n' etaæ cittaæ mataæ mama. || Ja_XXII:956 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).12: Samaïaæ brÃhmaïaæ vÃpi upÃsemu bahussutaæ
                    yo n' ajja vinaye kaækhaæ atthadhammavidÆ ise. || Ja_XXII:957 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).13: Vijayassa vaco sutvà rÃjà Aægati-m-abravÅ:
                    yathà Vijayo bhaïati mayham p' et' eva ruccati. || Ja_XXII:958 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).14: Samaïaæ brÃhmaïaæ vÃpi upÃsemu bahussutaæ
                    yo n' ajja vinaye kaækhaæ atthadhammavidÆ ise. || Ja_XXII:959 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).15: Sabbe va [santÃ] karotha matiæ: kaæ upÃsemu paï¬itaæ,
                    ko n' ajja vinaye kaækhaæ atthadhammavidÆ ise. || Ja_XXII:960 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).16: Vedehassa vaco sutvà AlÃto etad abravÅ:
                    atth' Ãyaæ migadÃyasmiæ acelo dhÅrasammato || Ja_XXII:961 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).17: Guïo Kassapagott' Ãyaæ suto citrakathÅ gaïÅ,
                    taæ deva payirupÃsaya, so no kaækhaæ vinessati. || Ja_XXII:962 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).18: AlÃtassa vaco sutvà rÃjà codesi sÃrathiæ:
                    migadÃyaæ gamissÃma, yuttaæ yÃnaæ idhÃnayà 'ti. || Ja_XXII:963 ||>@

     Ta. haÂÂhan ti tuÂÂhaæ, ojinÃmase ti yam no ajitaæ taæ jinÃma, eso mam' ajjhÃsayo ti, rÃjà tassa kathaæ n' eva paÂikkosi nÃbhinandi, SunÃmo etad abravÅti rÃjÃnaæ AlÃtassa vacanaæ nÃbhinandantaæ appaÂikkosantaæ disvà nÃyaæ rÃjà yuddhÃjjhÃsayo aham assa cittaæ gaïhanto kÃmaguïÃbhiratiæ vaïïayissÃmÅti cintetvà etaæ sabbe tuyhan ti Ãdivacanaæ abravÅ, Vijayo etad abravÅti rÃjà SunÃmassa vacanaæ nÃbhinandi na paÂikkosi, tato Vijayo ayaæ imesaæ dvinnam pi vacanaæ sutvà tuïhÅ yeva Âhito, paï¬ità nÃma dhammasavanasoï¬Ã honti, dhammasavanam assa vaïïessÃmÅti cintetvà etaæ sabbe kÃmà ti Ãdi vacanaæ abravÅ, tattha tavamupaÂÂhità ti tava upaÂÂhitÃ,


#<[page 223]>#
%<                     7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.)           223>%
moditun ti tava kÃmehi modituæ abhiramituæ icchÃya sati na hi ete kÃmà dullabhÃ, n' etaæ cittaæ mataæ mamà 'ti etaæ tava kÃmehi abhiramanaæ nÃma mama cittamataæ na hoti, na ettha cittaæ pakkhandati, yo n' ajjà 'ti yo no ajja, atthadhammavidÆ ti pÃÊiattha¤ c' eva pÃÊidhamma¤ ca jÃnante, ise ti esitaguïe, AægatimabravÅti Aægati abravÅ, mayhaæ peteva ruccatÅti mayham pi etaæ ¤eva ruccati, sabbe va santà ti sabbe va tumhe idha vijjamÃnÃ, matiæ karotha cintetha, AlÃto etad abravÅti ra¤¤o kathaæ sutvà ayaæ mama kulÆpako Guïo nÃma ÃjÅviko rÃjuyyÃne vasati taæ pasaæsitvà rÃjakulÆpakaæ karissÃmÅti cintetvà etaæ atthÃyan ti Ãdi vacanaæ abravÅ, tattha dhÅrasammato ti paï¬ito sammato, KassapagottÃyan ti Kassapagotto ayaæ, suto ti bahussuto, gaïÅti gaïasatthÃ, codesÅti ÃïÃpesi.

  @<Ja_XXII.7(=544).19: Tassa yÃnaæ ayojesuæ dantaæ rÆpiyapakkharaæ
                    sukkamaÂÂhaparivÃraæ paï¬araæ dosinÃmukhaæ. || Ja_XXII:964 ||>@


  @<Ja_XXII.7(=544).20: TatrÃsuæ kumudà yuttà cattÃro sindhavà hayÃ
                    anilÆpamasamuppÃdà sudantà soïïamÃlino || Ja_XXII:965 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).21: Setacchattaæ setaratho setassà setavÅjanÅ,
                    Vedeho sah' amaccehi niyyaæ Cando va sobhatha. || Ja_XXII:966 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).22: Tam annuyÃyuæ bahavo iÂÂhikhaggadharà balÅ
                    assapiÂÂhigatà dhÅrà narà naravarÃdhipaæ. || Ja_XXII:967 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).23: So muhuttaæ va yÃyitvà yÃnà oruyha khattiyo
                    Vedeho sah' amaccehi patti Guïam upÃgami. || Ja_XXII:968 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).24: Ye pi tattha tadà Ãsuæ brÃhmaïibbhà samÃgatÃ
                    na te apanayÅ rÃjà akataæ bhÆmim Ãgate ti. || Ja_XXII:969 ||>@

     Ta. tassa yÃnan ti tassa ra¤¤o rathaæ yojayiæsu, dantan ti dantamayaæ, rÆpiyapakkharan ti rajatapakkharaæ, sukkamaÂÂhaparivÃran ti parisuddhÃpharusarathaparivÃraæ, dosinÃmukhan ti vigatadosÃya rattiyà mukhaæ viya, candasadisaæ ti a., tatrÃsun ti tatra ahesuæ, kumudà ti kumudavaïïÃ, sindhavà ti sindhavajÃtikÃ, anilÆpamasamuppÃdà ti vÃtasadisavegÃ, setacchattan ti tasmiæ rathe samussÃpitaæ chattam pi setaæ ahosi, setaratho ti so pi ratho seto yeva, setassà ti assÃpi setÃ, setavÅjanÅti vÅjanÅ pi setÃ, niyyan ti tena rathena niyyanto amaccaparivuto VedeharÃjà Cando viya sobhi, naravarÃdhipan ti naravarÃnaæ adhipatiæ rÃjÃdhirÃjaæ, so muhuttaæ va yÃyitvà ti so rÃjà muhutten' eva uyyÃnaæ gantvÃ, patti Guïam upÃgamÅti pattiko va Guïaæ ÃjÅvikaæ upÃgami, ye pi tattha tadà Ãsun ti ye tasmiæ uyyÃne tadà puretaraæ gantvà taæ ÃjÅvikaæ payirupÃsamÃnà nisinnà ahesuæ, na te apanayÅti amhÃkam eva doso ye mayaæ pacchà Ãgamimhà tumhe mà calitthà 'ti


#<[page 224]>#
%<224                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  te brÃhmaïe ca ibbhe ca ra¤¤o c' eva atthÃya akataæ akatobhÃsaæ bhÆmim Ãgate na ussÃraïaæ kÃretvà apanayi.
     TÃya pana omissakaparisÃya parivuto va ekamantaæ nisÅditvà paÂisanthÃraæ akÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).25: Tato [so] mudukÃbhisiyà muducittakaÊandake
                    mudupaccatthate rÃjà ekamantaæ upÃvisi. || Ja_XXII:970 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).26: Nisajja rÃjà sammodi kathaæ sÃrÃïiyaæ tato:
                    kacci yÃpanÅyam bhante vÃtÃnam avisaggatÃ, || Ja_XXII:971 ||>@


  @<Ja_XXII.7(=544).27: Kacci akasirà vutti, labbhati piï¬ayÃpanaæ,
                    appÃbÃdho v' asÅ kacci cakkhuæ na parihÃyati. || Ja_XXII:972 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).28: Taæ Guïo paÂisammodi Vedehaæ vinaye rataæ:
                    yÃpanÅyaæ mahÃrÃja sabbam etaæ tad Æbhayaæ. || Ja_XXII:973 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).29: Kacci tuyham pi Vedeha paccantà na balÅyare,
                    kacci Ãrogaæ yoggan te, kacci vahati vÃhanaæ,
                    kacci te vyÃdhayo n' atthi sarÅrass' upatÃpikÃ. || Ja_XXII:974 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).30: PaÂisammodito rÃjà tato pucchi anantarÃ
                    atthaæ dhammaæ ca ¤Ãya¤ ca dhammakÃmo rathesabho. || Ja_XXII:975 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).31: Kathaæ dhammaæ care macco mÃtÃpitÆsu Kassapa,
                    kathaæ care Ãcariye puttadÃre kathaæ care. || Ja_XXII:976 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).32: Kathaæ careyya vaddhesu kathaæ samaïabrÃhmaïe,
                    katha¤ ca balakÃyasmiæ kathaæ jÃnapade care. || Ja_XXII:977 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).33: Kathaæ dhammaæ caritvÃna pecca gacchati suggatiæ,
                    kathaæ c' eke adhammaÂÂhà patanti nirayaæ adho ti. || Ja_XXII:978 ||>@

     Ta. mudukÃbhisiyà ti mudukÃya sukhasamphassÃya bhisiyÃ, muducittakaÊandake ti sukhasamphassacittattharake, mudupaccatthate ti mudunà paccattharaïena paccatthate, sammodÅti ÃjÅvikena saddhiæ sammodanÅyakathaæ akÃsi, tato ti nisajjanato ananteram eva sÃrÃnÅyakathaæ kathesÅti a., tattha kacci yÃpanÅyan ti kacci vo bhante sarÅraæ paccayehi yÃpetuæ sakkÃ, vÃtÃnamavisaggatà ti kacci vo sarÅre vÃyodhÃtuyo sammappavattÃ, vÃtÃnaæ vissaggatà n' atthi, tattha tattha vaggavaggà hutvà vÃtà na bÃdhayantÅti, akasirà ti niddukkhÃ, vuttÅti jÅvitavutti, appÃbÃdho ti iriyÃpathabha¤jakena bÃdhena virahito, cakkhun ti kacci vo cakkhuÃdÅni indriyÃni na parihÃyantÅti pucchati,


#<[page 225]>#
%<                     7. MahÃnÃradakassapajÃtaka.  (544.)          225>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  paÂisammodÅti sammodanÅyakathÃya paÂikathesi, tattha sabbam etan ti yaæ yathÃvuttaæ vÃtÃnam avisaggatà ti sabbaæ taæ tath' eva, tadubhayan ti yam pi tayà appÃbÃdho v' asi kacci cakkhuæ na parihÃyatÅti vuttaæ tam pi ubhayaæ tath' eva, na balÅyare ti nÃbhibhavanti na kuppanti, anantarà ti paÂisanthÃrÃnantarà pa¤haæ pucchi, tattha atthaæ dhamma¤ ca ¤Ãya¤ cà 'ti pÃÊiattha¤ ca pÃli¤ ca kÃraïayutti¤ ca so hi kathaæ dhammaæ care ti pucchanto mÃtÃpituÃdÅsu paÂipattidÅpakaæ pÃÊi¤ ca pÃÊiattha¤ ca kÃraïayutti¤ ca me kathethà 'ti imaæ attha¤ ca dhamma¤ ca ¤Ãya¤ ca pucchi, tattha kathaæ ceke adhammaÂÂhà ti ekacce adhamme Âhità kathaæ nirayaæ c' eva adho sesÃpÃyesu ca patantÅti.
     Sabba¤¤ubuddha-paccekabuddha-buddhasÃvaka-mahÃbodhisattesu purimassa purimassa alÃbhena pacchimaæ pacchimaæ pucchitabbayuttakaæ mahesakkhapa¤haæ rÃjà ki¤ci ajÃnantaæ naggabhoggaæ nissirÅkaæ andhabÃlaæ ÃjÅvikaæ pucchi, so evaæ pucchito pucchÃnurÆpaæ vyÃkaraïaæ adatvà carantaæ goïaæ paharanto viya bhattapÃtiyaæ kacavaraæ khipanto viya "suïa mahÃrÃjÃ" 'ti okÃsaæ kÃretvà attano micchÃvÃdaæ paÂÂhapesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).34: Vedehassa vaco sutvà Kassapo etad abravÅ:
                    suïohi me mahÃrÃja saccaæ avitathaæ padaæ, || Ja_XXII:979 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).35: N' atthi dhammacaritassa phalaæ kalyÃïapÃpakaæ,
                    n' atthi deva paro loko, ko tato hi idhÃgato, || Ja_XXII:980 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).36: N' atthi deva pitaro vÃ, kuto mÃtà kuto pitÃ,
                    n' atthi Ãcariyo nÃma, adantaæ ko damissati, || Ja_XXII:981 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).37: SamatulyÃni bhÆtÃni, n' atthi jeÂÂhÃpacÃyino,
                    n' atthi balaæ và viriyaæ vÃ, kuto uÂÂhÃnaporisaæ,
                    niyatÃni hi bhÆtÃni, yathà goÂaviso tathÃ, || Ja_XXII:982 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).38: Laddheyyaæ labhate macco, tattha dÃnaphalaæ kuto,
                    n' atthi dÃnaphalaæ deva, avaso dev' avÅriyo, || Ja_XXII:983 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).39: BÃlehi dÃnaæ pa¤¤attaæ paï¬itehi paÂicchitaæ,
                    avasà denti dhÅrÃnaæ bÃlà paï¬itamÃnino ti. || Ja_XXII:984 ||>@

     Ta. idhÃgato ti tato paralokato idhÃgato nÃma n' atthi, pitaro và ti deva ayyakÃdayo và n' atthi, tesu asantesu kuto mÃtà kuto pitÃ, yathà goÂaviso ti goÂaviso vuccati pacchimabandho,


#<[page 226]>#
%<226                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yathà nÃvÃya pacchimabandho nÃvam eva anugacchati tathà ime sattà niyatam eva anugacchantÅti vadati, avaso devavÅriyo ti evaæ dÃnaphale asati yo koci bÃlo deti nÃma so avaso aviriyo na attano vasena balena deti dÃnaphalaæ pana atthÅti sa¤¤Ãya a¤¤esaæ andhabÃlÃnaæ saddahitvà detÅti dÅpeti, bÃlehi dÃnaæ pa¤¤attan ti dÃnaæ dÃtabban ti andhabÃlehi pa¤¤attaæ anu¤¤Ãtaæ, taæ dÃnaæ bÃlà yeva denti paï¬ità gaïhanti.
     Evaæ dÃnassa nipphalataæ vaïïetvà idÃni pÃpassa phalÃbhÃvaæ vaïïetuæ Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).40: Satt' ime sassatà kÃyà acchejjà avikopino:
                    tejo paÂhavÅ Ãpo ca vÃyo sukhadukha¤ c' ime
                    jÅvo ca, satt' ime kÃyà yesaæ chettà na vijjati, || Ja_XXII:985 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).41: N' atthi hantà và chettà và ha¤¤are vÃpi koci naæ,
                    antaren' eva kÃyÃnaæ satthÃni vÅtivattare. || Ja_XXII:986 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).42: Yo p' Ãyaæ siraæ ÃdÃya paresaæ nisitÃsinÃ
                    na so chindati te kÃye, tattha pÃpaphalaæ kuto. || Ja_XXII:987 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).43: CullÃsÅtimahÃkappe sabbe sujjhanti saæsaraæ,
                    anÃgate tamhi kÃle sa¤¤ato pi na sujjhati. || Ja_XXII:988 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).44: CaritvÃpi bahuæ bhadraæ n' eva sujjhanti nÃgate,
                    pÃpa¤ ce pi bahuæ katvà taæ khaïaæ nÃtivattare. || Ja_XXII:989 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).45: Anupubbena no suddhi kappÃnaæ cullasÅtiyÃ,
                    niyatiæ nÃtivattÃma velantam iva sÃgaro ti. || Ja_XXII:990 ||>@

     Ta. kÃyà ti samÆhÃ, avikopino ti vikopetuæ na sakkÃ, jÅvo cà 'ti jÅve cà 'ti pi pÃÂho, ayam ev' attho: satt' ime kÃyà ti ime satta kÃyÃ, ha¤¤are vÃpi kocinan ti yo ha¤¤eyya so pi n' atth' eva, vÅtivattareti imesaæ sattannaæ kÃyÃnaæ antare yeva caranti chindituæ na sakkonti, siraæ ÃdÃyà 'ti paresaæ sÅsaæ gahetvà nisitÃsinà ti nisitena asinà chindatÅti vuccati, so pi te kÃye na chindati paÂhavÅ paÂhavim eva upeti ÃpÃdayo ÃpÃdike sukhadukkhajÅva ÃkÃsaæ pakkhandatÅti dasseti, saæsaran ti mahÃrÃja ime sattà imaæ paÂhaviæ ekamaæsakhalaæ katvÃpi ettake kappe saæsarantà sujjhanti a¤¤atra hi saæsÃrasatte sodhetuæ samattho nÃma n' atthi, sabbe saæsÃren' eva sujjhanti, anÃgate tamhi kÃle ti yathÃvutte pana etasmiæ kÃle anÃgate appatte antarà susa¤¤ato pi parisuddhasÅlo pi na sujjhati,


#<[page 227]>#
%<                     7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.)           227>%
taæ khaïan ti taæ vuttappakÃraæ kÃlaæ, anupubbena no ti amhÃkaæ vÃde anupubbena suddhi, sabbesam pi amhÃkaæ anupubbena suddhÅti pi attho.
     Iti so ucchedavÃdo attano thÃmena sakavÃdaæ nippadesato kathesÅti.

  @<Ja_XXII.7(=544).46: Kassapassa vaco sutvà AlÃto etad abravÅ:
                    yathà bhadanto bhaïati mayhaæ p' etaæ ca ruccati. || Ja_XXII:991 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).47: Aham pi purimaæ jÃtiæ sare saæsarit' attano,
                    PiÇgalo nÃm' ahaæ Ãsiæ luddo goghÃtako pure. || Ja_XXII:992 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).48: BÃrÃïasiyaæ phÅtÃya bahuæ pÃpaæ kataæ mayÃ,
                    bahÆ mayhaæ hatà pÃïÃ: mahisà sÆkarà ajÃ. || Ja_XXII:993 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).49: Tato cuto idha jÃto iddhe senÃpatÅkule
                    n' atthi nÆna phalaæ pÃpe so 'haæ na nirayaæ gato ti. || Ja_XXII:994 ||>@

     Ta. AlÃto etad abravÅti so kira Kassapadasabalassa cetiye anojapupphadÃmena pÆjaæ katvà maraïasamaye a¤¤ena kammena yathÃnubhÃvaæ khitto saæsÃre saæsaranto ekassa pÃpakammassa nissandena goghÃtakule nibbattitvà bahuæ pÃpam akÃsi, ath' assa maraïakÃle bhasmÃpaÂicchanno viya aggi ettakaæ kÃlaæ Âhitaæ taæ pu¤¤akammaæ okÃsam akÃsi, so tassÃnubhÃvena idha nibbattitvà taæ vibhÆtiæ patto jÃtiæ saranto pana atÅtÃnantarato paraæ sarituæ asakkonto goghÃtakammaæ katvà idha nibbatto 'smÅti sa¤¤Ãya tassa vÃdaæ upatthambhento idaæ yathà bhadanto ti Ãdivacanam abravi, tattha sare saæritattano ti attano saæsaritaæ sarÃmi, senÃpatikule ti senÃpatikulamhi.

  @<Ja_XXII.7(=544).50: Ath' ettha BÅjako nÃma dÃso Ãsi paÊaccarÅ,
                    uposathaæ upavasanto Guïasantikam upÃgami. || Ja_XXII:995 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).51: Kassapassa vaco sutvà AlÃtassa ca bhÃsitaæ
                    passasanto muhuæ uïhaæ rudaæ assÆni vattayÅti. || Ja_XXII:996 ||>@

     Ta. athetthà 'ti atha etissà MithilÃya paÊaccarÅti daÊiddo kapaïo, GuïasantikamupÃgamÅti Guïassa santikaæ ki¤cid eva kÃraïaæ sossÃmÅti upÃgato ti veditabbo.

  @<Ja_XXII.7(=544).52: Tam annupucchi Vedeho: kimatthaæ samma rodasi,
                    kin te sutaæ và diÂÂhaæ vÃ, kiæ maæ vedesi vedanan ti. || Ja_XXII:997 ||>@


#<[page 228]>#
%<228                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Ta. kiæ maæ vedesi vedanan ti kiæ nÃma tvaæ kÃyikaæ và cetasikaæ và vedanam patto yaæ evaæ rodanto maæ vedesi jÃnÃpesi uttÃnam eva naæ katvà mayhaæ ÃcikkhÃhÅti.

  @<Ja_XXII.7(=544).53: Vedehassa vaco sutvà BÅjako etad abravÅ:
                    n' atthi me vedanà dukkhÃ, mahÃrÃja suïohi me. || Ja_XXII:998 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).54: Aham pi purimaæ jÃtiæ sarÃmi sukham attano:
                    SÃketÃyaæ pure Ãsiæ BhÃvaseÂÂhi guïe rato || Ja_XXII:999 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).55: Sammato brÃhmaïibbhÃnaæ saævibhÃgarato suci,
                    na cÃpi pÃpakaæ kammaæ sarÃmi katam attano. || Ja_XXII:1000 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).56: Tato cut' Ãhaæ Vedeha idha jÃto duritthiyÃ
                    gabbhamhi kumbhadÃsiyà yato jÃto suduggato. || Ja_XXII:1001 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).57: Evam pi duggato santo samacariyaæ adhiÂÂhito
                    upa¬¬habhÃgaæ bhattassa dadÃmi yo me icchati. || Ja_XXII:1002 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).58: CÃtuddasiæ pa¤cadasiæ sadà upavasÃm' ahaæ,
                    na cÃpi bhÆte hiæsÃmi theyya¤ cÃpi vivajjayiæ. || Ja_XXII:1003 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).59: Sabbam eva hi nÆn' etaæ suciïïaæ bhavati nipphalaæ,
                    niratthaæ ma¤¤' idaæ sÅlaæ AlÃto bhÃsatÅ yathÃ. || Ja_XXII:1004 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).60: Kalim eva nÆna gaïhÃmi asippo dhuttako yathÃ,
                    kaÂaæ AlÃto gaïhÃti kitavà sikkhito yathÃ. || Ja_XXII:1005 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).61: DvÃraæ na-ppatipassÃmi yena gacchÃmi suggatiæ,
                    tasmà rÃja parodÃmi sutvà KassapabhÃsitan ti. || Ja_XXII:1006 ||>@

     Ta. BhÃvaseÂÂhÅti evaænÃmako asÅtikoÂivibhavo seÂÂhi, guïe rato ti guïamhi rato, sammato ti sambhÃvito, sucÅti sucikammo, idha jÃto duritthiyà ti imasmiæ Mithilanagare duritthiyà daÊiddiyà kapaïÃya kumbhadÃsiyà kucchimhi jÃto 'smi, so kira KassapabuddhakÃle ara¤¤e naÂÂhaæ balivaddaæ gavesamÃno ekena maggamÆÊhena bhikkhunà maggaæ puÂÂho tuïhÅ hutvà puna tena pucchito kujjhitvà samaïadÃsà nÃma mukharà honti dÃsena tayà bhavitabbaæ atimukharo sÅti Ãha, taæ kammaæ tadà vipÃkaæ adatvà bhasmÃcchanno viya pÃvako Âhitaæ maraïasamaye a¤¤aæ kammaæ upaÂÂhÃpesi, so yathÃkammaæ saæsÃre saæsaranto ekassa kusalakammassa phalena SÃkete vuttappakÃro seÂÂhi hutvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni akÃsi, taæ pan' assa kammaæ paÂhaviyà nihitanidhi viya Âhitaæ okÃsaæ labhitvà vipÃkaæ dassati, yaæ pana tena taæ bhikkhuæ akkosantena katapÃpakammaæ tam assa tasmiæ attabhÃve vipÃkaæ adÃsi, so ajÃnanto itarassa kalyÃïakammassa phalena kumbhadÃsikucchiyaæ nibbatto ti sa¤¤Ãya evam Ãha, yato jÃto suduggato ti sv-Ãhaæ jÃtakÃlato paÂÂhÃya atiduggato ti dÅpeti, samacariyamadhiÂÂhito ti samacariyÃyam eva patiÂÂhito 'mhi,


#<[page 229]>#
%<                     7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.)           229>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  nÆnetan ti ekaæsen' etaæ, ma¤¤idaæ sÅlan ti deva idaæ sÅlaæ nÃma niratthakam ma¤¤e, AlÃto ti yathà ayaæ AlÃtasenÃpati mayà purimabhave bahuæ pÃïÃtipÃtakammaæ katvà senÃpatiÂÂhÃnaæ laddhan ti bhÃsati tena kÃraïenÃhaæ niratthakaæ sÅlan ti ma¤¤Ãmi, kalim evà 'ti yathà asippo asikkhito akkhadhutto parÃjayabhÃvaæ gaïhÃti tathà nÆna gaïhÃmi, purimabhave attano sÃpateyyaæ nÃsetvà idÃni dukkhaæ anubhavÃmi, KassapabhÃsitan ti Kassapagottassa acelakassa bhÃsitaæ sutvà ti vadati.

  @<Ja_XXII.7(=544).62: BÅjakassa vaco sutvà rÃjà AÇgati-m-abravÅ:
                    n' atthi dvÃraæ sugatiyà niyatiæ kaækha BÅjaka. || Ja_XXII:1007 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).63: Sukhaæ và yadivà dukkhaæ niyatiyà kira labbhati
                    saæsÃrasuddhi sabbesaæ, mà turittho anÃgate. || Ja_XXII:1008 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).64: Aham pi pubbe kalyÃïo brÃhmaïibbhesu vyÃvaÂo
                    vohÃraæ anusÃsanto ratihÅno tadantarà ti. || Ja_XXII:1009 ||>@

     Ta. AÇgatimabravÅti paÂhamam eva itaresaæ dvinnaæ pacchà BÅjakassà 'ti tiïïaæ vacanaæ sutvà daÊhamicchÃdiÂÂhiæ gahetvà etaæ n' atthi dvÃran ti Ãdivacanam abravi, niyatiæ kaækha BÅjakà 'ti samma BÅjaka niyatim eva olokehi, cullÃsÅtimahÃkappapamÃïo kÃlo yeva hi satte sodheti, tvaæ atiturito ti adhippÃyen' evam Ãha, anÃgate ti tasmiæ kÃle appatte antarà va devalokaæ gacchÃmÅti mà turittho, vyÃvaÂo ti brÃhmaïesu ca gahapatikesu ca tesaæ kÃyaveyyÃvaccadÃnÃdikammakÃraïena vyÃvaÂo ahosi, vohÃran ti viniccha yaÂÂhÃne nisÅditvà rÃjakicce vohÃraæ anusÃsanto va, ratihÅno tadantarà ti ettakaæ kÃlaæ kÃmaguïaratiyà parihÅno ti.
     Eva¤ ca pana vatvà "bhante Kassapa mayaæ ettakaæ kÃlaæ pamajjimha, idÃni pan' amhehi Ãcariyo laddho, ito paÂÂhÃya kÃmaratim eva anubhavissÃma tumhÃkaæ santike, ito uttariæ dhammasavanam pi no papa¤co bhavissati, tiÂÂhatha tumhe mayaæ gamissÃmÃ" 'ti Ãpucchanto.

  @<Ja_XXII.7(=544).65a: Puna pi bhante dakkhemu saÇgati ce bhavissatÅti. || Ja_XXII:1010a ||>@

     Ta. saÇgati ce ti ekaÂÂhÃne ce no samÃgamo bhavissati no ce asati pu¤¤aphale kim tayà diÂÂhenà 'ti.

  @<Ja_XXII.7(=544).65b: Idaæ vatvÃna Vedeho paccagà sanivesanan ti. || Ja_XXII:1010b ||>@

     Ta. sanivesanan ti bhikkhave idaæ vacanaæ VideharÃjà vatvà rathaæ abhiruyha attano nivesana¤ CandakapÃsÃdatalam eva paÂigato.


#<[page 230]>#
%<230                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     RÃjà paÂhamaæ Guïassa santikaæ gantvà vanditvà pa¤haæ pucchi, gacchanto pana na vanditvà va gato, Guïo attano aguïatÃya vandanam pi nÃlattha, piï¬Ãdikaæ sakkÃraæ kim eva lacchati, rÃjÃpi taæ rattiæ vÅtinÃmetvà punadivase amacce sannipÃtetvà "kÃmaguïe me upaÂÂhÃpetha, ahaæ ito paÂÂhÃya kÃmasukham evÃnubhavissÃmi, na me a¤¤Ãni kiccÃni ÃrocetabbÃni, vinicchayakiccaæ asuko ca asuko ca karotÆ" 'ti vatvà kÃmaratiparo va ahosi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).66: Tato ratyà vivasane upaÂÂhÃnamhi AÇgati
                    amacce sannipÃtetvà idaæ vacanam abravi: || Ja_XXII:1011 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).67: Candake me vimÃnasmiæ sadà kÃme vidhentu me,
                    mà m' Æpaga¤chuæ atthesu guyhappÃkÃsiyesu ca. || Ja_XXII:1012 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).68: Vijayo ca SunÃmo ca senÃpati AlÃtako
                    ete atthe nisÅdantu vohÃrakusalà tayo. || Ja_XXII:1013 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).69: Idaæ vatvÃna Vedeho kÃme ca bahuma¤¤atha,
                    na cÃpi brÃhmaïibbhesu atthe kismi¤ci vyÃvaÂo ti. || Ja_XXII:1014 ||>@

     Ta. upaÂÂhÃnamhÅti attano upaÂÂhÃnaÂÂhÃne, Candake ti mama santake CandakapÃsÃde, vidhentu me ti niccaæ mayhaæ kÃme saævidahantu upaÂÂhahantu, guyhappÃkÃsiyesÆ 'ti guyhesu pi pÃkÃsikesu pi atthesu uppannesu maæ koci mà upaga¤chi, atthe ti atthakÃraïe vinicchayaÂÂhÃne nisÅdantÆ 'ti mayà kattabbakiccassa karaïatthaæ sesÃmaccehi saddhiæ nisÅdantÆ 'ti.

  @<Ja_XXII.7(=544).70: Tato dvesattarattassa Vedehass' atrajà piyÃ
                    rÃjaka¤¤Ã Rujà nÃma dhÃtimÃtaram abravi: || Ja_XXII:1015 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).71: Alaækarotha maæ khippaæ, sakhiyo ca karontu me,
                    suve pannaraso dibbo, gacchaæ issarasantike. || Ja_XXII:1016 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).72: Tassà malyaæ abhihariæsu candana¤ ca mahÃrahaæ
                    maïisaækhamuttÃratanaæ nÃnÃratte ca ambare. || Ja_XXII:1017 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).73: Ta¤ ca sovaïïaye pÅÂhe nisinnaæ bahukitthiyo
                    parikiriya asobhiæsu Rujaæ ruciravaïïinin ti. || Ja_XXII:1018 ||>@

     Ta. tato ti ra¤¤o kÃmapaæke laggadivasato paÂÂhÃya, dvesattarattassà 'ti cuddasame divase, dhÃtimÃtaram abravÅti pitusantikaæ gantukÃmà hutvà dhÃtimÃtaraæ Ãha;


#<[page 231]>#
%<                     7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544).           231>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sà kira cÃtuddase cÃtuddase pa¤casatÃhi kumÃrikÃhi parivutà dhÃtigaïaæ ÃdÃya mahantena sirivilÃsena attano sattabhÆmiRativaddhanapÃsÃdà oruyha pitu dassanatthaæ CandakapÃsÃdaæ gacchati, atha naæ pità disvà tuÂÂhamÃnaso mahÃsakkÃraæ katvà uyyojento amma dÃnaæ dehÅti sahassaæ datvà uyyojeti, sà attano nivesanaæ Ãgantvà punadivase uposathikà hutvà kapaïiddhikavanibbakayÃcakÃnaæ mahÃdÃnaæ deti, ra¤¤o kir' assà eko janapado pi dinno, tato Ãyena sabbakiccÃni kÃreti, tadà pana ra¤¤Ã kira Guïaæ ÃjÅvikaæ nissÃya micchÃdassanaæ gahitan ti sakalanagare kolÃhalam ahosi, taæ RujÃdhÃtiyo sutvà rÃjadhÅtÃya Ãrocayiæsu: ayye pitarà kira te ÃjÅvikassa kathaæ sutvà micchÃdassanaæ gahitaæ, so kira catÆsu dvÃresu dÃnasÃlà viddhaæsÃpetvà parapaÂiggahÅtà itthiyo ca kumÃrikà ca pasayhÃkÃrena gaïhituæ ÃïÃpeti, r. na vicÃreti kÃmamatto yeva kira jÃto ti, sà taæ kathaæ sutvà anattamanà hutvÃ: me pità tÃdisan nÃma apagatasukkadhammaæ nillajjaæ naggabhoggaæ ÃjÅvikaæ upasaækamitvà pa¤haæ pucchissati, nanu dhammikasamaïabrÃhmaïo kammavÃdÅ upasaækamitvà pucchitabbo siyÃ, Âhapetvà kho pana maæ a¤¤o mayhaæ pitaraæ micchÃdassanà apanetvà sammÃdassane patiÂÂhÃpetuæ samattho n' atthi, ahaæ hi atÅtà satta anÃgatà sattà 'ti cuddasajÃtiyo anussarÃmi, tasmà pubbe mayà katapÃpakammaæ kathetvà pÃpakammassa phalaæ dassentÅ mama pitaram bodhessÃmi, sace pana ajj' eva gamissÃmi atha maæ amma tvaæ pubbe addhamÃse Ãgacchasi ajja kasmà evaæ lahuæ ÃgatÃsÅti vakkhati, tatra ce ahaæ tumhehi kira micchÃdassanaæ gahitan ti sutvà Ãgat' amhÅti vakkhÃmi na me vacanaæ garuæ katvà gaïhissati, tasmà ajja agantvà ito cuddasame divase kÃlacatuddase yeva ki¤ci ajÃnantÅ viya pubbegamanÃkÃren' eva gantvà ÃgamanakÃle dÃnavaÂÂatthÃya sahassaæ yÃcissÃmi, tadà me pità diÂÂhiyà gahitabhÃvaæ kathessati, atha naæ ahaæ attano balena micchÃdiÂÂhiæ cha¬¬ÃpessÃmÅti cintesi, tasmà cuddasame divase pitu santikaæ gantukÃmà hutvà evam Ãha, tattha sakhiyo cà 'ti sahÃyikÃyo pi me pa¤casatà kumÃrikà ekÃy' ekaæ asadisaæ katvà nÃnÃlaækÃrehi nÃnÃvaïïehi pupphavatthÃnulepanehi alaækarontu, dibbo ti dibbasadiso devatÃsannipÃtapatimaï¬ito ti pi dibbo, gacchan ti mama dÃnavaÂÂaæ ÃharÃpetuæ Videhissarassa pitu santikaæ gamissÃmi, abhihariæsÆ 'ti soÊasahi gandhodakaghaÂehi nahÃpetvà maï¬anatthÃya abhihariæsu, parikiriyà 'ti parivÃretvÃ, asobhiæsÆ 'ti Rujam parivÃretvà Âhitadevaka¤¤Ã viya taæ divasaæ ativiya sobhiæsu.

  @<Ja_XXII.7(=544).74: Sà ca sakhÅmajjhagatà sabbÃbharaïabhÆsitÃ
                    sateratà abbham iva Candakaæ pÃvisÅ RujÃ. || Ja_XXII:1019 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).75: Upasaækamitvà Vedehaæ vanditvà vinaye rataæ
                    suvaïïavikate pÅÂhe ekamantaæ upÃvisÅti. || Ja_XXII:1020 ||>@


#<[page 232]>#
%<232                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Ta. upÃvisÅti pitu vasanaÂÂhÃnaæ CandakapÃsÃdaæ pÃvisi, suvaïïavikate ti sattaratanavicitte suvaïïakhacite.

  @<Ja_XXII.7(=544).76: Ta¤ ca disvÃna Vedeho accharÃnaæ va saÇgamaæ
                    Rujaæ sakhÅmajjhagataæ idaæ vacanam abravÅ: || Ja_XXII:1021 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).77: Kacci ramasi pÃsÃde antopokkharaïiæ pati,
                    kacci bahuvidhaæ khajjaæ sadà abhiharanti te. || Ja_XXII:1022 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).78: Kacci bahuvidhaæ malyaæ ocinitvà kumÃriyo
                    gharake karotha paccekaæ khi¬¬Ãratiratà muhuæ. || Ja_XXII:1023 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).79: Kena và vikalaæ tuyhaæ khippaæ abhiharantu te,
                    mano karassu ku¬¬amukhÅ api candasamamhi pÅti. || Ja_XXII:1024 ||>@

     Ta. saægaman ti accharÃnaæ samÃgamaæ viya taæ samÃgamaæ disvÃ, pÃsÃde ti amma mayà tuyhaæ Vejayanta-sadiso RativaddhanapÃsÃdo kÃrito, kacci tattha ramasi, antopokkharaïiæ patÅti antovatthusmiæ yeva te mayà NandÃpokkharaïi-patibhÃgà pokkharaïÅ kÃritÃ, kacci taæ pokkharaïiæ paÂicca udakakÅÊam kÅÊantÅ ramasi, malyan ti amma ahaæ tuyhaæ devasikaæ pa¤cavÅsatipupphasamugge pahiïÃmi, kacci tumhe sabbà kumÃriyo taæ malyaæ ocinitvà ganthitvà abhiïhaæ khi¬¬Ãratiratà hutvà kacci paccekaæ gharake karotha idaæ sundaraæ idaæ sundarataran ti evaæ pÃÂiyekkaæ sÃrambhe viya pupphagharakÃni pupphagabbhe ca pupphÃsanapupphasayanÃni ca kacci karothà 'ti pucchati, vikalan ti vekalyaæ, mano karassÆ 'ti cittaæ uppÃdehi, ku¬¬amukhÅti sÃsapaku¬¬ena pasÃditamukhatÃya taæ evam Ãha, itthiyo hi mukhavaïïaæ pasÃdentiyo duÂÂhalohitamukhadÆsitapiÊakaharaïatthaæ paÂhamaæ sÃsapakakkena mukhaæ vilimpanti tato lohitassa samakaraïatthaæ mattikÃkakkena tato chavipasÃdanatthaæ tilakakkena, candasamamhi pÅti candanà dullabhataro nÃma n' atthi, tÃdise pi ruciæ katvà mamÃcikkha sampÃdessÃmi te ti.

  @<Ja_XXII.7(=544).80: Vedehassa vaco sutvà Rujà pitaram abravi:
                    sabbam etaæ mahÃrÃja labbhat' issarasantike. || Ja_XXII:1025 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).81: Suve pannaraso dibbo, sahassaæ Ãharantu me,
                    yathà dinna¤ ca dassÃmi dÃnaæ sabbavanÅsu 'han ti. || Ja_XXII:1026 ||>@

     Tattha sabbavanÅsuhan ti sabbavanibbakesu ahaæ.

  @<Ja_XXII.7(=544).82: RujÃya vacanaæ sutvà rÃjà AÇgati-m-abravi:
                    bahuæ vinÃsitaæ vittaæ niratthaæ aphalan tayÃ. || Ja_XXII:1027 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).83: Uposathe vasaæ niccaæ annapÃnaæ na bhu¤jasi,
                    niyat' etaæ abhuttabbaæ, n' atthi pu¤¤aæ abhu¤jato ti. || Ja_XXII:1028 ||>@


#<[page 233]>#
%<                     7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.)           233>%
     Ta. AÇgatimabravÅti bhi. so AÇgatirÃjà pubbe ayÃcito pi amma dÃnaæ dehÅti sahassaæ datvà taæ divasaæ yÃcito pi micchÃdassanaæ gahitattà adatvà idaæ bahuæ vinÃsitan ti Ãdi abravÅ, niyatetaæ abhuttabban ti etaæ niyativasena tayà abhu¤jitabbaæ bhavissati, bhu¤jantÃnam pi abhu¤jantÃnam pi n' atthi pu¤¤aæ, sabbehi cullÃsÅtimahÃkappe atikkamitvà visujjhitabban ti.

  @<Ja_XXII.7(=544).84: BÅjako pi hi sutvÃna tadà KassapabhÃsitaæ
                    passasanto muhuæ uïhaæ rudaæ assÆni vattayi. || Ja_XXII:1029 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).85: YÃva Ruje jÅvasi no mà bhattam apanÃmayi,
                    n' atthi bhadde paro loko, kiæ niratthaæ viha¤¤asÅti. || Ja_XXII:1030 ||>@

     Ta. BÅjako pÅti BÅjako pi pubbe kalyÃïakammaæ katvà tassa nissandena dÃsikucchiyaæ nibbatto ti BÅjakavatthum pi 'ssà udÃharaïatthaæ Ãhari natthi bhadde ti bhadde GuïÃcariyo evam Ãha: n' atthi ayaæ loko n' atthi paraloko n' atthi mÃtÃpitÃ, n' atthi sattà opapÃtikà n' atthi loke samaïabrÃhmaïà sammaggatà sammÃpaÂipannà ti, paraloke hi sati idhaloko nÃma bhaveyya so yeva ca n' atthi, mÃtÃpitÆsu santesu puttadhÅtaro nÃma bhaveyyuæ te yeva ca n' atthi, dhamme sati dhammikasamaïabrÃhmaïà bhaveyyuæ te yeva ca n' atthi, kiæ dÃnaæ dentÅ sÅlaæ rakkhantÅ niratthakaæ viha¤¤asÅti.

  @<Ja_XXII.7(=544).86: Vedehassa vaco sutvà Rujà ruciravaïïinÅ
                    jÃnaæ pubbÃparaæ dhammaæ pitaraæ etad abravi: || Ja_XXII:1031 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).87: Sutaæ eva pure Ãsi sakkhi diÂÂham idaæ mayÃ:
                    bÃlÆpasevÅ yo hoti bÃlo va samapajjatha. || Ja_XXII:1032 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).88: MÆÊho hi mÆÊham Ãgamma bhiyyo mohaæ nigacchati,
                    patirÆpaæ AlÃtena BÅjakena ca muyhitun ti. || Ja_XXII:1033 ||>@

     Ta. pubbÃparaæ dhamman ti bhi., pitu vacanaæ sutvà Rujà rÃjadhÅtà atÅtasattajÃtivasena pubbadhammaæ anÃgatasattajÃtivasena anÃgatadhamma¤ ca jÃnantÅ pitaraæ micchÃdiÂÂhito mocetukÃmà etaæ sutam eva me ti Ãdim Ãha, tattha samapajjathà 'ti yo puggalo bÃlÆpasevÅ hoti so bÃlo va sampajjatÅti etaæ mayà pubbe sutam eva ajja pana paccakkhato diÂÂhan ti, mÆÊho ti maggamÆÊhaæ Ãgamma maggamÆÊho viya diÂÂhimÆÊhaæ Ãgamma diÂÂhimÆÊho pi uttariæ mohaæ nigacchati mÆÊhataro hoti, AlÃtenà 'ti deva tumhehi jÃtigottakulapadesaissariyapa¤¤Ãhi hÅnena AlÃtasenÃpatinà accantahÅnena nippa¤¤ena BÅjaka-dÃsena ca gÃmadÃrakasadisaæ ahirikaæ bÃla-Guïaæ ÃjÅvikaæ Ãgamma muyhituæ patirÆpam anucchavikaæ, kiæ tena muyhissatÅti evaæ te ubho pi gaharitvà diÂÂhito mocetukÃmatÃya pitaraæ vaïïentÅ Ãha:


#<[page 234]>#
%<234                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.7(=544).89: Tva¤ ca devÃsi sappa¤¤o dhÅro atthassa kovido,
                    kathaæ bÃlehi sadisaæ hÅnaæ diÂÂhim upÃgamÅ. || Ja_XXII:1034 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).90: Sace hi saæsÃrapathena sujjhati
                    niratthiyà pabbajjà Guïassa,
                    kÅÂo va aggiæ jalitaæ apÃpataæ
                    upapajjatÅ momuho naggabhÃvaæ. || Ja_XXII:1035 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).91: SaæsÃrasuddhÅti pure niviÂÂhà kammaæ vidÆsenti bahÆ ajÃnaæ
                    pubbe kalŠduggahito va atthà dummocayà balisà ambujo và 'ti. || Ja_XXII:1036 ||>@

     Ta. sappa¤¤o ti yasavayapu¤¤atitthavÃsayonisomanasikÃrasÃkacchÃvasena laddhÃya pa¤¤Ãya sappa¤¤o, ten' eva kÃraïena dhÅro dhÅratÃya atthÃnatthassa kÃraïÃkÃraïassa kovido, bÃlehi sadisan ti yathà te bÃlà upagatà kathaæ tathà tvaæ hÅnadiÂÂhiæ upagato, apÃpatan ti apa Ãpataæ, patanto ti attho, idaæ vuttaæ hoti: tÃta saæsÃrena suddhiyà sati yathà paÂaÇgakÅÂo rattibhÃge jalitaæ aggiæ disvà tappaccayaæ dukkhaæ ajÃnitvà mohena tattha patanto mahÃdukkhaæ Ãpajjati tathà Guïo pi pa¤cakÃmaguïe pahÃya momuho ti nirassÃdanaæ naggabhÃvaæ upapajjati, pure niviÂÂhà ti tÃta saæsÃrena suddhÅti kassaci vacanaæ asutvà paÂhamam eva niviÂÂhà n' atthi, sukaÂadukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalan ti gahitattà bahujanà ajÃnantà kammaæ vidÆsenti taæ dÆsentà kammaphalam pi dÆsenti yeva, evaæ tesaæ pubbe gahito kali parÃjayagÃho duggahito va hotÅti attho, dummocayà balisà ambujo và 'ti te pana evaæ ajÃnantà micchÃdassanena atthaæ gahetvà Âhità bÃlà yathà nÃma balisaæ gilitvà Âhito maccho balisà dummocayo hoti evaæ tamhà atthà dummocayà honti.

  @<Ja_XXII.7(=544).92: Upaman te karissÃmi mahÃrÃja tav' atthiyÃ,
                    upamÃya pi ekacce atthaæ jÃnanti paï¬itÃ. || Ja_XXII:1037 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).93: VÃnijÃnaæ yathà nÃvà appamÃïaharà garu
                    atibhÃraæ samÃdÃya aïïave avasÅdati || Ja_XXII:1038 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).94: Evam eva naro pÃpaæ thokathokaæ pi Ãcinaæ
                    atibhÃraæ samÃdÃya niraye avasÅdati. || Ja_XXII:1039 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).95: Na tÃva bhÃro paripÆro AlÃtassa mahÅpati
                    ÃcinÃti etaæ pÃpaæ yena gacchati duggatiæ. || Ja_XXII:1040 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).96: Pubbe c' assa kataæ pu¤¤aæ AlÃtassa mahÅpati,
                    tass' eva deva nissando ya¤ c' eso labhate sukhaæ. || Ja_XXII:1041 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).97: Khiyyate c' assa taæ pu¤¤aæ tathà hi aguïe rato,
                    ujumaggaæ avahÃya kummaggam anudhÃvati. || Ja_XXII:1042 ||>@


#<[page 235]>#
%<                     7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544).           235>%

  @<Ja_XXII.7(=544).98: Tulà yathà paggahità ohite tulamaï¬ale
                    unnameti tulÃsÅsaæ bhÃre oropite sati || Ja_XXII:1043 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).99: Evam eva naro pu¤¤aæ thokathokam pi Ãcinaæ
                    saggÃtimÃno dÃso va BÅjako sÃtave rato ti. || Ja_XXII:1044 ||>@

     Ta. nÅraye ti aÂÂhavidhe mahÃniraye soÊasavidhe ussadaniraye lokantaraniraye ca, bhÃro ti tÃta na tÃv' assa akusalabhÃro pÆrati, tassevà 'ti tassa pubbe katassa pu¤¤ass' eva nissando yaæ so AlÃto senÃpati ajja sukhaæ labhati, na hi tÃta etaæ goghÃtakakammassa phalaæ pÃpassa hi nÃma vipÃko iÂÂho kanto bhavissatÅti aÂÂhÃnam etaæ, aguïe rato ti tathà h' esa idÃni akusalakamma rato, ujjumaggan ti dasakusalakammapathamaggaæ, ohite tulamaï¬ale ti bhaï¬apaticchÃdanatthÃya tulÃmaï¬ale laggetvà Âhapite, unnametÅti uddhaæ ukkhipati, Ãcinan ti thokathokam pi pu¤¤aæ Ãcinanto pÃpabhÃraæ otÃretvà naro kalyÃïakammassa sÅsaæ ukkhipitvà devalokaæ gacchati, saggÃtimÃno ti sagge atimÃno saggasampÃpake sÃtaphale kalyÃïakamme abhirato, saggÃdhimÃno ti pi pÃÂho saggaæ adhikaraïaæ katvà Âhitacitto ti attho, sÃtave rato ti esa BÅjakadÃso sÃtave madhuravipÃke kusalakamme yeva rato, so imassa pÃpakammassa khÅïakÃle kalyÃïakammassa phalena devaloke nibbattissati, yaæ pan' esa idÃni dÃsattaæ upagato na taæ kalyÃïassa phalena tathÃttasaævattanikaæ hi 'ssa pubbe kataæ pÃpaæ bhavissatÅti niÂÂhaæ ettha gantabban ti.
     Imam atthaæ pakÃsentÅ Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).100: Yam ajja BÅjako dÃso dukkhaæ passati attani
                    pubbe tassa kataæ pÃpaæ tam eso paÂisevati. || Ja_XXII:1045 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).101: KhÅyate c' assa taæ pÃpaæ tathà hi vinaye rato
                    Kassapa¤ ca samÃpajja mà h' ev' uppatham Ãgamà ti. || Ja_XXII:1046 ||>@

     Ta. mà hevuppathamÃgamà ti tÃta tvaæ pana imaæ naggaæ KassapÃjÅvikaæ upagantvà mà heva nirayagÃmim uppathaæ Ãgamma pÃpam akÃsÅti pitaraæ ovadi.
     IdÃni 'ssa pÃpÆpasevanÃya dosaæ kalyÃïamittÆpasevanÃya ca guïaæ dassentÅ Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).102: Yaæ yaæ hi rÃjà bhajati sataæ và yadivà asaæ (IV 435|21)
                    sÅlavantaæ visÅlaæ và vasaæ tass' eva gacchati. || Ja_XXII:1047 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).103: YÃdisaæ kurute mittaæ yÃdisaæ c' Æpasevati
                    so pi tÃdisako hoti sahavÃso hi tÃdiso. || Ja_XXII:1048 ||>@


#<[page 236]>#
%<236                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.7(=544).104: SevamÃno sevamÃnaæ samphuÂÂho samphusaæ paraæ
                    saro diddho kalÃpaæ va alittaæ upalimpati,
                    upalepabhayà dhÅro n' eva pÃpasakhà siyÃ. || Ja_XXII:1049 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).105: PÆtimacchaæ kusaggena yo naro upanayhati
                    kusÃpi pÆtÅ vÃyanti, evaæ bÃlÆpasevanÃ. || Ja_XXII:1050 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).106: Tagara¤ ca palÃsena yo naro upanayhati
                    pattÃpi surabhÅ vÃyanti, evaæ dhÅrÆpasevanÃ. || Ja_XXII:1051 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).107: Tasmà phalapuÂasseva ¤atvà sampÃkam attano
                    asante n' Æpaseveyya sante seveyya paï¬ito,
                    asanto nirayaæ nenti, santo pÃpenti suggatin ti. || Ja_XXII:1052 ||>@

     Ta. sataæ và ti sappurisaæ vÃ, yadivà asan ti asappurisaæ vÃ, saro diddho kalÃpaæ và 'ti mahÃrÃja yathà nÃma halÃhalavisalitto saro sarakalÃpe khitto sabbaæ taæ visena alittam pi sarakalÃpaæ limpati visadiddham eva karoti evam eva pÃpamitto pÃpaæ sevamÃno attÃnaæ sevamÃnaæ paraæ tena ca samphuÂÂho taæ samphausante alittaæ pÃpena purisaæ attanà ekajjhÃsayaæ karonto upalimpati, vÃyantÅti tassa te kusÃpi duggandhaæ vÃyantÅti, tagara¤ cà 'ti tagara¤ ca a¤¤a¤ ca gandhasampanna¤ ca gandhajÃtaæ, evan ti evarÆpà dhÅrÆpasevanÃ, dhÅro hi attÃnaæ sevamÃnaæ dhÅram eva karoti, tasmà phalapuÂass' evà 'ti yasmà tagarÃdipaliveÂhanÃni païïÃni pi sugandhÃni honti tasmà palÃsapattapuÂasseva paï¬itÆpasevanena aham pi paï¬ito bhavissÃmÅti evaæ ¤atvà sampÃkaæ attano ti attano paripÃkaæ paï¬itabhÃvaæ pariïÃmaæ ¤atvà asante pahÃya paï¬ite sante upaseveyya, nirayaæ nentÅti ettha DevadattÃdihi ca nirayaæ SÃriputtattherÃdÅhi ca sugatiæ nÅtÃnaæ vasena udÃharaïÃni ÃharitabbÃni.
     Evaæ rÃjadhÅtà chahi gÃthÃhi pitu dhammaæ kathetvà idÃni atÅte attanà anubhÆtaæ dukkhaæ dassentÅ Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).108: Aham pi jÃtiyo satta sare saæsarit' attano
                    anÃgatÃpi satt' eva yà gamissaæ ito cutÃ. || Ja_XXII:1053 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).109: Yà me sà sattamÅ jÃti ahu pubbe janÃdhipa
                    kammÃraputto Magadhe [su] ahu RÃjagahe pure. || Ja_XXII:1054 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).110: PÃpaæ sahÃyaæ Ãgamma bahuæ pÃpaæ kataæ mayÃ
                    paradÃrassa heÂhento carimha amarà viya. || Ja_XXII:1055 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).111: Taæ kammaæ nihitaæ aÂÂhà bhasmÃcchanno va pÃvako,
                    atha a¤¤ehi kammehi ajÃyiæ VaæsabhÆmiyaæ || Ja_XXII:1056 ||>@


#<[page 237]>#
%<                     7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.)           237>%

  @<Ja_XXII.7(=544).112: Kosambiyaæ seÂÂhikule iddhe phÅte mahaddhane
                    ekaputto mahÃrÃja niccaæ sakkatapÆjito. || Ja_XXII:1057 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).113: Tattha mittaæ asevissaæ sahÃyaæ sÃtave rataæ
                    paï¬itaæ sutasampannaæ, so maæ atthe nivesayi. || Ja_XXII:1058 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).114: CÃtuddasiæ pa¤cadasiæ bahuæ rattim upÃvasiæ,
                    taæ kammaæ nihitaæ aÂÂhÃ, nidhÅva udakantike. || Ja_XXII:1059 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).115: Atha pÃpÃnaæ kammÃnaæ yam etaæ Magadhe kataæ
                    phalaæ pariyÃgataæ pacchà bhutvà duÂÂhavisaæ yathà || Ja_XXII:1060 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).116: Tato cut' Ãhaæ Vedeha Roruve niraye ciraæ,
                    sakammanà apaccisaæ, taæ saraæ na sukhaæ labhe. || Ja_XXII:1061 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).117: Bahuvassagaïe tattha khepayitvà bahuæ dukhaæ
                    BheïïÃkaÂe ahuæ rÃja chakalo uddhitapphalo ti. || Ja_XXII:1062 ||>@

     Ta. sattà 'ti mahÃrÃja idhalokaparalokà nÃma sukatadukkatÃna¤ ca phalaæ atthi, na saæsÃro satte sodhetuæ sakkoti, sakammanà eva hi sattà sujjhanti, AlÃtasenÃpati ca BÅjako dÃso ca ekam eva jÃtiæ anussaranti, na kevalaæ ete ca jÃtissarà aham pi atÅtà satta jÃtiyo attano saæsaritaæ sarÃmi, anÃgate pi ito gantabbà satt' eva jÃnÃmi, yà me sà ti yà sà mama atÅte sattamÅ jÃti Ãsi, kammÃraputto ti tÃya jÃtiyà ahaæ Magadhesu Rajagahanagare suvaïïakÃraputto ahosiæ, paradÃrassa heÂhento ti paradÃraæ heÂhento viheÂhento paresaæ rakkhite gopite bhaï¬e aparajjhanako, aÂÂhà ti taæ tadà mayà katapÃpakammaæ okÃsaæ alabhitvà okÃse sati vipÃkadÃyakaæ hutvà bhasmÃcchanno aggi viya nihitaæ aÂÂhÃsi, VaæsabhÆmiyan ti VaæsaraÂÂhe, ekaputto ti asÅtikoÂivibhave seÂÂhikule ahaæ ekaputto va ahosiæ, sÃtave ratan ti kalyÃïakamme abhirataæ, so man ti so sahÃyako maæ atthe kusalakamme patiÂÂhÃpesi, taæ kamman ti tam pi me kalyÃïakammaæ tadà okÃsaæ alabhitvà okÃse sati vipÃkadÃyakaæ hutvà udakantike nidhiæ viya nihitaæ aÂÂhÃsi, yametan ti atha mama santakesu pÃpakammesu yaæ etaæ mayà Magadhesu paradÃrikakammaæ kataæ tassa phalaæ pacchà maæ pariyÃga, upagatan ti a., yathà kiæ: bhutvà duÂÂhavisaæ yathà savisaæ bhojanaæ bhutvà Âhitassa taæ duÂÂhaæ kakkhaÊaæ halÃhalavisaæ kuppati tathà maæ pariyÃgà 'ti a., tato ti tato Kosambiyaæ seÂÂhikulato, taæ saran ti taæ tasmiæ niraye anubhÆtapubbaæ dukkhaæ sarantÅ cittasukhaæ nÃma na labhÃmi bhayam eva uppajjati, BheïïÃkaÂe ti PeïïÃkaÂe, uddhitapphalo ti uddhaÂabÅjo. So pana chakalako balasampanno ahosi{}, piÂÂhiyaæ abhirÆhitvÃpi naæ vÃhayiæsu yÃnake pi yojayiæsu.


#<[page 238]>#
%<238                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Tam atthaæ dassentÅ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).118: SÃtaputtà mayà vÆÊhà piÂÂhiyà ca rathena ca,
                    tassa kammassa nissando paradÃragamanassa me ti. || Ja_XXII:1063 ||>@

     Ta. sÃtaputtà ti amaccaputtÃ, tassa kammassà 'ti deva Roruve mahÃniraye paccana¤ ca chakalakÃle bÅjuppÃÂana¤ ca piÂÂhivÃhanayÃnakayojanÃni ca sabbo p' esa tassa kammassa nissando paradÃragamanassa me ti.
     Tato pana cavitvà ara¤¤e kapiyoniyaæ paÂisandhiæ gaïhi, atha naæ jÃtadivase yÆthapatino dassesuæ, so "Ãnetha me puttan" ti daÊhaæ gahetvà tassa viravantassa dantehi phalÃni uppÃÂesi. Tam atthaæ pakÃsentÅ Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).119: Tato cut' Ãhaæ Vedeha kapi Ãsiæ brahÃvane
                    nilicchitaphalo yeva yÆthapena pagabbhinÃ,
                    tassa kammassa nissando paradÃragamanassa me ti. || Ja_XXII:1064 ||>@

     Ta. nilicchitaphalo yevà 'ti tattha p' ahaæ pagabbhena yÆthapatinà lu¤citvà uppÃÂitaphalo yeva ahosin ti.
     Ath' aparÃpi jÃtiyo dassentÅ Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).120: Tato cut' Ãhaæ Vedeha Dasaïïesu pasÆ ahuæ
                    nilicchito javo bhadro, yoggaæ vÆÊhaæ ciraæ mayÃ,
                    tassa kammassa nissando paradÃragamanassa me. || Ja_XXII:1065 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).121: Tato cut' Ãhaæ Vedeha VajjÅsu kulam Ãgamaæ,
                    n' ev' itthÅ na pumà Ãsiæ manussatte sudullabhe,
                    tassa kammassa nissando paradÃragamanassa me. || Ja_XXII:1066 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).122: Tato cut' Ãhaæ Vedeha ajÃyiæ Nandane vane,
                    bhavane TÃvatiæs' ahaæ accharà kÃmavaïïinÅ || Ja_XXII:1067 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).123: VicittavatthÃbharaïà Ãmuttamaïikuï¬alÃ
                    kusalà naccagÅtassa Sakkassa paricÃrikÃ. || Ja_XXII:1068 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).124: Tattha ÂhitÃhaæ Vedeha sarÃmi jÃtiyo imÃ
                    anÃgatÃpi satt' eva yà gamissaæ ito cutÃ. || Ja_XXII:1069 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).125: PariyÃgatan taæ kusalaæ yam me Kosambiyaæ kataæ
                    deve c' eva manusse ca sandhÃvissaæ ito cutÃ. || Ja_XXII:1070 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).126: Sattajaccà mahÃrÃja niccaæ sakkatapÆjitÃ,
                    thÅbhÃvÃpi na muccissaæ chaÂÂhà nigatiyo imÃ. || Ja_XXII:1071 ||>@


#<[page 239]>#
%<                     7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.)           239>%

  @<Ja_XXII.7(=544).127: SattamÅ ca gati deva: devaputto mahiddhiko
                    pumadevo bhavissÃmi devakÃyasmim uttamo. || Ja_XXII:1072 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).128: AjjÃpi santÃnamayaæ mÃlaæ ganthenti Nandane
                    devaputto Javo nÃma yo me mÃlaæ paÂicchati. || Ja_XXII:1073 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).129: Muhutto viya so dibbo imÃni vassÃni soÊasa,
                    rattindivo ca so dibbo mÃnusÅ sarado sataæ. || Ja_XXII:1074 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).130: Iti kammÃni anventi asaækheyyÃpi jÃtiyo
                    kalyÃïaæ yadivà pÃpaæ, na hi kammaæ panassatÅti. || Ja_XXII:1075 ||>@

     Ta. DasaïïesÆ 'ti DasaïïaraÂÂhe, pasÆ ti goïo ahosiæ, nilicchito ti vacchakakÃle yeva maæ evaæ manÃpo bhavissatÅti nibbÅjakaæ akaæsu, so 'haæ nilicchako uddhaÂabÅjo javo bhadro ahosiæ, VajjÅsu kulam Ãgaman{} ti goyonito cavitvà VajjiraÂÂhe ekasmiæ mahÃbhogakule nibbattin ti dasseti, nevitthi na pumà ti napuæsakattaæ sandhÃyÃha, bhavane tÃvatiæsÃhan ti TÃvattiæsabhavane ahaæ, tattha ÂhitÃhaæ Vedeha sarÃmi jÃtiyo imà ti sà kira tasmiæ devaloke Âhità ahaæ evarÆpaæ devalokaæ ÃgacchantÅ kuto nu kho Ãgatà ti olokentÅ VajjiraÂÂhe mahÃbhogakule napuæsakattabhÃvato cavitvà tattha nibbattabhÃvaæ passi, tato kena nu kho kammena evarÆpe ramaïÅye ÂhÃne nibbatto 'mhÅti olokentÅ Kosambiyaæ seÂÂhikule nibbattitvà kataæ dÃnÃdikusalakammaæ disvà etassa phalena nibbatto 'mhÅti ¤atvà anantarÃtÅte napuæsakattabhÃve nibbattamÃnà kuto Ãgat' amhÅti olokentÅ Dasaïïesu goyoniyaæ mahÃdukkhassa anubhÆtabhÃvam a¤¤ÃsÅ, tato anantaraæ jÃtiæ anussaramÃnà vÃnarayoniyaæ uddhaÂaphalabhÃvaæ addasa, tato anantaram BheïïÃkaÂe chakalayoniyaæ uddhaÂabÅjabhÃvaæ anussari, tato anantaraæ anussaramÃnà Roruve nibbattabhÃvaæ anussari, ath' assà niraye tiracchÃnayoniya¤ ca anubhÆtaæ dukkhaæ anussarantiyà bhayaæ upajji, tato kena nu kho kammena evarÆpaæ dukkhaæ anubhÆtaæ mayà ti chaÂÂhaæ jÃtiæ olokentÅ tÃya jÃtiyà Kosambiyanagare kataæ kalyÃïakammaæ disvà sattamaæ olokentÅ MagadharaÂÂhe pÃpasahÃyaæ nissÃya kataæ paradÃrikakammaæ disvà etassa me phalen' etaæ mahÃdukkhaæ anubhÆtan ti a¤¤Ãsi, atha ito cavitvà anÃgate kuhiæ nibbattissÃmÅti olokentÅ yÃvatÃyukaæ Âhatvà puna Sakkass' eva paricÃrikà hutvà nibbattissÃmÅti a¤¤Ãsi, evaæ punappunaæ olokayamÃnà tatiye pi attabhÃve Sakkass' eva paricÃrikà hutvà nibbattissÃmÅti tathà catutthe pa¤came pana tasmiæ yeva devaloke Javanadevaputtassa aggamahesÅ hutvà nibbattissan ti ¤atvà anantaraæ olokentÅ chaÂÂhe attabhÃve ito TÃvatiæsabhavanato cavitvà AÇgatira¤¤o aggamahesiyà kucchimhi nibbattissÃmi Rujà ti me nÃmaæ bhavissatÅti ¤atvà tato anantaraæ kuhiæ nibbattissÃmÅti olokentÅ sattamÃya jÃtiyà tato cavitvà TÃvatiæsabhavane mahiddhiko devaputto hutvà nibbattissÃmi itthibhÃvato muccissÃmÅti a¤¤Ãsi,


#<[page 240]>#
%<240                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tasmà tattha ÂhitÃhaæ Vedeha sarÃmi satta jÃtiyo anÃgatÃpi satt' eva yà gamissaæ ito cutà ti Ãha, pariyÃgatan ti pariyÃyena attano vÃrena Ãgataæ, sattajaccà ti VajjiraÂÂhe napuæsakajÃtiyà saddhiæ devaloke pa¤ca aya¤ ca chaÂÂhà ti sattajÃtiyo nibbattiæ, età sattajÃtiyo niccaæ sakkatapÆjità va ahosin ti dasseti, chaÂÂhà nigatiyo ti devaloke pana pa¤ca aya¤ ca ekà ti imà cha gatiyo itthibhÃvà na muccissan ti vadati, sattamÅ cà 'ti ito cavitvà anantarasantÃnamayan ti ekatovaïÂakÃdivasena kataæ santÃnaæ, ganthentÅti yathà santÃnamayà honti evaæ ajjÃpi mama paricÃrikà Nandanavane mÃlaæ ganthenti yeva, yo me mÃlaæ paÂicchatÅti mahÃrÃja anantarajÃtiyaæ mama sÃmiko Javo nÃma devaputto yo rukkhato patitaæ mÃlaæ paÂicchati, soÊasà ti mahÃrÃja mama jÃtÃya idÃni soÊasavassÃni, ettako pana kÃlo devÃnaæ eko muhutto, tena te mama cutabhÃvam pi ajÃnantà mam' atthÃya mÃle ganthenti yeva, mÃnusÅti manussÃnaæ gaïanaæ Ãgamma esa sarado sataæ hoti, evaæ dÅghÃyukà devÃ, iminÃpi kÃraïena paralokassa ca kalyÃïapÃpakÃna¤ ca atthitaæ jÃnÃhi devà 'ti, anventÅti yathà maæ anubandhiæsu evaæ anubandhanti, na hi kammaæ panassatÅti{} diÂÂhadhammavedanÅyaæ tasmiæ ¤eva attabhÃve uppattivedanÅyaæ anantare bhave vipÃkaæ deti, aparÃparavedanÅyaæ pana vipÃkaæ adatvà na nassati, taæ sandhÃya na hi kammaæ panassatÅti vatvà deva ahaæ paradÃrikakammassa nissandena niraye ca tiracchÃnayoniya¤ ca mahantam dukkhaæ anubhaviæ, sace tumhe pi idÃni Guïassa kathaæ gahetvà evaæ karissatha mayà anubhÆtasadisam eva dukkhaæ anubhavissatha tasmà mà evam akatthà 'ti tam Ãha.
     Ath' assa uttaridhammaæ desentÅ Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).131: Yo icche puriso hotuæ jÃtijÃtiæ punappunaæ
                    paradÃraæ vivajjeyya dhotapÃdo va kaddamaæ. || Ja_XXII:1076 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).132: Yo icche puriso hotuæ jÃtijÃtiæ punappunaæ
                    sÃmikaæ apacÃyeyya Indaæ va paricÃrikÃ. || Ja_XXII:1077 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).133: Yo icche {dibbabhoga¤} ca dibbaæ Ãyu{} yasaæ sukhaæ
                    pÃpÃni parivajjetvà tividhaæ dhammam Ãcare. || Ja_XXII:1078 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).134: KÃyena vÃcà manasà appamatto vicakkhaïo
                    attano hoti atthÃya itthi và yadivà pumÃ. || Ja_XXII:1079 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).135: Ye kec' ime manujà jÅvaloke yasassino sabbasamantabhogÃ
                    asaæsayaæ tehi pure suciïïaæ
                    kammassakà ye puthu sabbasattÃ. || Ja_XXII:1080 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).136: IæghÃnucintesi sayam pi deva kutonidÃnà te imà janinda
                    yà te imà accharÃsannikÃsà alaækatà ka¤canajÃlachannà ti. || Ja_XXII:1081 ||>@


#<[page 241]>#
%<                     7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.)               241>%
     Ta. hotun ti bhavituæ, sabbasamantabhogà ti paripuïïasabbabhogÃ, suciïïan ti suÂÂhuciïïaæ kalyÃïakammaæ kataæ, kammassakà ye ti kammassakà attanà katakammass' eva vipÃkapaÂisaævedino, na hi mÃtÃpitÆhi katakammaæ puttadhÅtÃnaæ nÃpi tehi kataæ kammaæ mÃtÃpitunnaæ vipÃkaæ deti, sesehi kataæ sesÃnaæ kim eva dassati, iæghà 'ti codanatthe nipÃto, anucintesÅti anucinteyyÃsi, yà te imà ti yà imà soÊasa sahassà itthiyo taæ upaÂÂhahanti imà te kutonidÃnÃ, kiæ nipajjitvà niddÃyantena laddhà udÃhu panthadÆsanasandhicchedÃdÅni pÃpÃni katvà Ãdu kalyÃïakammaæ nissÃya laddhà ti idan tÃva attanÃpi cinteyyÃsi devà 'ti.
     Evaæ sà pitaraæ anusÃsi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).137: Icc-evaæ pitaraæ ka¤¤Ã Rujà tosesi AÇgatiæ,
                    mÆÊhassa maggam Ãcikkhi, dhammam akkhÃsi subbatà ti. || Ja_XXII:1083 ||>@

     Ta. iccevan ti bhi. iti imehi evarÆpehi madhuramadhurehi vacanehi sà rÃjaka¤¤Ã pitaraæ tosesi, mÆÊhassa maggaæ viya tassa sugatimaggaæ Ãcikkhi, nÃnÃnayehi sucaritaæ dhammaæ akkhÃsi, dhammaæ kathentÅ yeva sà subbatà sundaravatà attano atÅtajÃtiyo pi kathesi yeva.
     Evaæ pubbaïhato paÂÂhÃya sabbarattiæ pitu dhammaæ desetvà "deva mà naggassa micchÃdiÂÂhikassa vacanaæ gaïhi, `atthi ayaæ loko atthi paraloko atthi sukaÂadukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalan' ti vadantassa mÃdisassa kalyÃïamittassa vacanaæ gaïha, mà atitthena pakkhandÅti" Ãha. Evaæ sante pi pitaraæ micchÃdassanà vimocetuæ nÃsakkhi, so hi kevalaæ tassà madhuravacanaæ sutvà tussi, mÃtÃpitaro hi piyaputtÃnaæ vacanaæ piyÃyanti na pana taæ dassanaæ vissajjenti. Nagare pi "Rujà kira rÃjadhÅtà pitu dhammaæ desetvà micchÃdassanaæ vissajjÃpetÅti" ekakolÃhalaæ ahosi, "paï¬ità rÃjadhÅtà ajja pitaraæ micchÃdassanà mocetvà nagaravÃsÅnaæ sotthibhÃvaæ karissatÅti" mahÃjano tussi. Sà pitaraæ bodhetuæ asakkontÅ viriyaæ avissajjetvà va "yena kenaci upÃyena pitu sotthibhÃvaæ karissÃmÅti" sirasi a¤jaliæ paÂÂhapetvà dasadisà namassitvà "imasmiæ loke lokasandhÃrakà dhammikà samaïabrÃhmaïà nÃma lokapÃladevatà nÃma MahÃbrahmÃïo nÃma atthi, te Ãgantvà attano balena mama pitaraæ micchÃdassanaæ vissajjÃpentu,


#<[page 242]>#
%<242                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  etassa guïe asati pi mama guïena mama balena mama saccena Ãgantvà imaæ micchÃdassanaæ vissajjÃpetvà sakalalokassa sotthiæ karontÆ" 'ti namassi. Tadà Bodhisatto NÃrado nÃma MahÃbrahmà ahosi Bodhisattà ca nÃma attano mettÃbhÃvanÃya anuddayÃya mahantabhÃvena suppaÂipannaduppaÂipanne satte dassanatthaæ kÃlÃnukÃlaæ lokaæ olokenti. So taæ divasaæ lokaæ volokento taæ rÃjadhÅtaraæ pitu micchÃdiÂÂhivimocanatthaæ lokasandhÃrakà devatà namassamÃnaæ disvà "Âhapetvà maæ a¤¤o etaæ micchÃdassanaæ vissajjÃpetuæ samattho nÃma n' atthi, ajja mayà rÃjadhÅtÃya saÇgahaæ ra¤¤o ca saparijanassa sotthibhÃvaæ katvà Ãgantuæ vaÂÂati, kena nu vesena gamissÃmÅti" cintetvà "manussÃnaæ pabbajità piyà c' eva garuno ca Ãdeyyavacanà ca, tasmà pabbajitavesena gamissÃmÅti" sanniÂÂhÃnaæ katvà pÃsÃdikaæ suvaïïavaïïaæ manussattabhÃvaæ mÃpetvà manu¤¤aæ jaÂÃmaï¬alaæ bandhitvà jaÂantare ka¤canasÆciæ odahitvà antorattaæ uparirattaæ cÅrakaæ nivÃsetvà ca suvaïïatÃrakacittaæ rajatamayaæ ajinacammaæ ekaæsagataæ katvà muttÃsikkÃya pakkhittaæ suvaïïamayaæ bhikkhÃbhÃjanaæ ÃdÃya tÅsu ÂhÃnesu vaækagataæ suvaïïakÃcaæ khandhe katvà muttÃsikkÃya eva pavÃÊakamaï¬aluæ ÃdÃya iminà isivesena gaganatale Cando viya virocamÃno ÃkÃsenÃgantvà alaækata-CandapÃsÃdamahÃtalaæ pavisitvà ra¤¤o purato ÃkÃse aÂÂhÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).138: AthÃgamà Brahmalokà NÃrado mÃnusiæ pajaæ,
                    JambudÅpaæ avekkhanto adda rÃjÃnam AÇgatiæ. || Ja_XXII:1084 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).139: Tato patiÂÂhà pÃsÃde Vedehassa puratthato
                    ta¤ ca disvà anuppattaæ Rujà isim avandathà 'ti. || Ja_XXII:1085 ||>@

     Ta. addà 'ti Brahmaloke Âhito va JambudÅpaæ apekkhanto GunÃjÅvakassa santike gahitamicchÃdassanaæ rÃjÃnaæ AÇgatiæ addasa, tasmà Ãgato ti a, tato patiÂÂhà ti tato so Brahmà tassa ra¤¤o amaccagaïaparivutassa nisinnassa purato tasmiæ pÃsÃde apade padaæ dassento ÃkÃse paÂiÂÂhahi,


#<[page 243]>#
%<                     7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.)           243>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  anuppattan ti pattaæ Ãgataæ, isin ti isivesenÃgatattà S. isin ti Ãha, avandathà 'ti mamÃnuggahena mama pitari kÃru¤¤aæ katvà eko devarÃjà Ãgato bhavissatÅti tuÂÂhapahaÂÂhà vÃtÃbhihatasuvaïïakadalÅ viya onamitvà NÃrada-MahÃbrahmÃnaæ vandi.
     RÃjÃpi taæ disvà Brahmatejena tajjito attano Ãsane santhÃtuæ asakkonto oruyha bhÆmiyaæ Âhatvà ÃgataÂÂhÃna¤ ca nÃmagotta¤ ca pucchi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).140: AthÃsanamhà oruyha rÃjà vyamhitamÃnaso
                    NÃradaæ paripucchanto idaæ vacanam abravi: || Ja_XXII:1086 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).141: Kuto nu Ãgacchasi devavaïïÅ
                    obhÃsayaæ saævariæ Candimà va.
                    akkhÃhi me pucchito nÃmagottaæ
                    kathaæ taæ jÃnanti manussaloke ti. || Ja_XXII:1087 ||>@

     Ta. vyamhitamÃnaso ti bhÅtacitto, kuto nÆ 'ti kacci nu kho vijjÃdharo bhaveyyà 'ti ma¤¤amÃno avanditvà evaæ pucchi.
     Atha so "ayaæ rÃjà `paraloko n' atthÅti' ma¤¤ati, paralokam eva tÃv' assa ÃcikkhissÃmÅti" cintetvà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).142: Ahaæ hi devato idÃni emi obhÃsayaæ saævariæ Candimà va,
                    akkhÃmi te pucchito nÃmagottaæ
                    jÃnanti maæ NÃrado Kassapo cà 'ti. || Ja_XXII:1088 ||>@

     Ta. devato ti devalokato, NÃrado Kassapo cà 'ti maæ nÃmena NÃrado gottena Kassapo ti jÃnanti.
     Atha rÃjà "imaæ pacchÃpi paralokaæ pucchissÃmi, iddhiyà laddhakÃranaæ tÃva naæ pucchÃmÅti" cintetvà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).143: AcchariyarÆpaæ vata yÃdisa¤ ca
                    vehÃsayaæ gacchasi tiÂÂhasÅ ca,
                    pucchÃmi taæ NÃrada etam atthaæ:
                    atha kena vaïïena tavÃyam iddhÅti. || Ja_XXII:1089 ||>@

     Ta. yÃdisan cà 'ti yÃdisan ca tava saïÂhÃnaæ ya¤ ca tvaæ ÃkÃse gacchasi ca tiÂÂhasi ca idaæ acchariyajÃtikaæ.


#<[page 244]>#
%<244                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     NÃrado Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).144: Sacca¤ ca dhammo ca damo ca cÃgo
                    guïà mam' ete pakatà purÃïÃ,
                    teh' eva dhammehi susevitehi
                    manojavo yenakÃmaæ gato 'smÅti. || Ja_XXII:1090 ||>@

     Ta. saccan ti vacÅsaccaæ, dhammo ti tividhasucaritadhammo c' eva kasiïaparikammajjhÃnadhammo ca, damo ti indriyadamanaæ, cÃgo ti kilesapariccÃgo ca deyyadhammapariccÃgo ca, pakatà purÃïà ti mayà purimabhave katà ti dasseti, teheva dhammehi susevitehÅti tehi sabbaguïehi susevitehi paricÃritehi, manojavo ti manojavasadisajavo, yenakÃmaæ gato smÅti yena devaÂÂhÃne ca manussaÂÂhÃne ca gantuæ icchanaæ tena gato 'smi ti a.
     RÃjà tasmiæ evaæ kathente pi micchÃdassanassa sugahitattà paralokaæ asaddahanto "atthi nu kho pu¤¤Ãnaæ vipÃko" ti vatvà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).145: Acchariyam Ãcikkhasi pu¤¤asiddhiæ,
                    sace hi ete tvaæ yathà vadesi
                    pucchÃmi taæ NÃrada etam atthaæ,
                    puÂÂho ca me sÃdhu viyÃkarohÅti. || Ja_XXII:1091 ||>@

     Ta. pu¤¤asiddhin ti pu¤¤Ãnaæ siddhiæ phaladÃyakattaæ Ãcikkhanto acchariyaæ Ãcikkhasi.
     NÃrado Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).146: Pucchassu maæ rÃja, tav' esa attho,
                    yaæ saæsayaæ kuruse bhÆmipÃla,
                    ahaæ taæ nissaæsayataæ gamemi
                    nayehi ¤Ãyehi ca hetubhÅ cà 'ti. || Ja_XXII:1092 ||>@

     Ta. tavesa attho ti pucchitabbaæ nÃma tava esa attho, yaæ saæsayan ti yaæ kismi¤cid eva atthe saæsayaæ karosi taæ maæ puccha, nissaæsayatan ti ahaæ taæ nissaæsayabhÃvaæ gamemi, nayehÅti kÃraïavacanehi, ¤ÃyehÅti ¤Ãïehi, hetubhÅti paccayehi paÂi¤¤amatten' eva avatvà ¤Ãïena paÂicchinditvà kÃraïavacanena tesaæ dhammÃnaæ samuÂÂhÃpakapaccayehi taæ nissaæsayaæ karissÃmÅti attho.


#<[page 245]>#
%<                     7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.)               245>%
     RÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).147: PucchÃmi taæ NÃrada etam atthaæ
                    puÂÂho ca me NÃrada mà musà bhaïi:
                    atthi nu devà pitaro nu atthi
                    loko paro atthi jano yam ÃhÆ 'ti. || Ja_XXII:1093 ||>@

     Ta. jano yamÃhÆ 'ti yam jano evam Ãha atthi devà atthi pitaro atthi paraloko ti taæ sabbaæ atthi no kho ti pucchati.
     NÃrado Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).148: Atth' eva devà pitaro ca atthi
                    loko paro atthi jano yam Ãhu,
                    kÃmesu giddhà ca narà pamÆÊhÃ
                    lokaæ paraæ na vidÆ mohayuttà ti. || Ja_XXII:1094 ||>@

     Ta. atthevà 'ti mahÃrÃja d. ca p. ca atthi yam pi jano paralokam Ãhu so pi atth' eva, na vidÆ ti kÃmagiddhà pana mohamÆÊhà janà paralokaæ na vidÆ na vindanti tam na jÃnanti.
     Taæ sutvà rÃjà parihÃsaæ karonto gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).149: AtthÅti ce NÃrada saddahÃsi
                    nivesanaæ paraloke matÃnaæ
                    idh' eva me pa¤ca satÃni dehi
                    dassÃmi te paraloke sahassan ti. || Ja_XXII:1095 ||>@

     Ta nivesanan ti nivÃsanaÂÂhÃnaæ, pa¤casatÃnÅti pa¤cakahÃpaïasatÃni.
     Atha naæ M. parisamajjhe va garahanto Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).150: Dajjemu kho pa¤ca satÃni bhoto
                    ja¤¤Ãma ce sÅlavantaæ vada¤¤uæ,
                    luddan taæ bhontaæ niraye vasantaæ
                    ko codaye paraloke sahassaæ. || Ja_XXII:1096 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).151: Idh' eva yo hoti akammasÅlo
                    pÃpÃcÃro alaso luddakammo
                    na paï¬ità tasmiæ iïaæ dadanti,
                    na hi Ãgamo hoti tathÃvidhamhÃ. || Ja_XXII:1097 ||>@


#<[page 246]>#
%<246                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.7(=544).152: Dakkha¤ ca posaæ manujà viditvÃ
                    uÂÂhÃnakaæ sÅlavantaæ vada¤¤uæ
                    sayam bhogehi nimantayanti,
                    kammaæ karitvà punam ÃharesÅti. || Ja_XXII:1098 ||>@

     Ta. ja¤¤Ãma ce ti yadi mayaæ bhavantaæ sÅlavà esa vada¤¤Æ ti dhammikasamaïabrÃhmaïÃnaæ imasmiæ kÃle iminà nÃma jÃnitvà tassa kiccassa kÃrako vada¤¤Æ ti jÃneyyÃma atha te va¬¬hiyà pa¤ca satÃni dadeyyÃma, tvaæ pana luddo sÃhasiko micchÃdassanaæ gahetvà dÃnasÃlaæ viddhaæsetvà paradÃresu aparajjhasi, ito cuto niraye uppajjasi, evaæ luddan taæ bhontaæ niraye vasantaæ tattha gantvà ko sahassaæ me dehÅti codessati, tathÃvidhamhà ti tÃdisà purisà dinnassa iïassa puna Ãgamo nÃma na hoti, dakkhan ti dhanuppÃdanakusalaæ, punamÃharesÅti attano kammaæ karitvà dhanaæ uppÃdetvà puna amhÃkaæ santakaæ ÃhareyyÃsi, mà nikkhame mà vasÅti sayam eva nimantenti.
     Iti rÃjà tena niggayhamÃno appaÂibhÃno ahosi. MahÃjano haÂÂhatuÂÂho hutvà "mahiddhiko devÅsi, ajja rÃjÃnaæ micchÃdassanaæ vissajjÃpessatÅti" sakalanagaraæ ekakolÃhalaæ ahosi.
MahÃsattassÃnubhÃvena tadà sattayojanikÃya MithilÃya tassa dhammadesanaæ asuïanto nÃma nÃhosi. Atha M. "ayaæ rÃjà ativiya daÊhaæ katvà micchÃdassanaæ gaïhi, nirayabhayena taæ tajjetvà micchadiÂÂhiæ vissajjÃpetvà puna devalokena assÃsessÃmÅti" cintetvà "mahÃrÃja sace diÂÂhiæ na vissajjessasi evaæ anantadukkhaæ nirayaæ gamissasÅti" vatvà nirayakathaæ paÂÂhapesi:

  @<Ja_XXII.7(=544).153: Ito gato dakkhasi tattha rÃjÃ
                    kÃkolasaÇghehi pi ka¬¬hamÃnaæ
                    taæ khajjamÃnaæ niraye vasantaæ,
                    kÃkehi gijjhehi ca senakehi
                    saæchinnagattaæ ruhiraæ savantaæ,
                    ko codaye paraloke sahassan ti. || Ja_XXII:1099 ||>@

     Ta. kÃkolasaÇghehÅti lohatuï¬ehi kÃkasaÇghehi pi, ka¬¬hamÃnan ti attÃnaæ Ãka¬¬hiyamÃnaæ tattha niraye passissasi, tan ti taæ bhavantaæ.


#<[page 247]>#
%<                     7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544).           247>%
     Taæ pana KÃkolanirayaæ vaïïetvà "sace pi ettha na nibbattissasi Lokantaraniraye nibbattissasÅti" vatvÃna taæ nirayaæ dassetuæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).154: Andhaæ tamaæ tattha na Canda-SuriyÃ,
                    nirayo sadà tumulo ghorarÆpo,
                    sà n' eva rattÅ na divà ti pa¤¤Ãyati,
                    tathÃvidhe ko vicare dhanatthiko ti. || Ja_XXII:1100 ||>@

     Ta. andhantaman ti mahÃrÃja yamhi Lokantaraniraye micchÃdiÂÂhikà nibbattanti tattha cakkhuvi¤¤Ãïassa uppattinivÃraïaæ andhatamaæ, sadà tumulo ti so nirayo niccabahalandhakÃro, ghorarÆpo ti bhiæsanajÃtiyo, sà neva rattÅ ti yà idha ratti và divaso và sà n' eva tattha pa¤¤Ãyati, ko vicare ti ko uddhÃraæ sodhento vicarissati.
     Tam pi 'ssa Lokantaranirayaæ vitthÃrena vaïïetvà "mahÃrÃja micchÃdiÂÂhiæ avissajjanto na kevalaæ etad eva a¤¤am pi dukkhaæ anubhavissasÅti" dassento imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).155: Sabalo ca SÃmo ca duve suvÃnÃ
                    pavaddhakÃyà balino mahantÃ
                    khÃdanti dantehi ayomayehi
                    ito panuïïaæ paralokapattan ti. || Ja_XXII:1101 ||>@

     Tattha ito panuïïan ti imamhà manussalokà cutaæ.
     Paratonirayesu pi es' eva nayo, tasmà sabbÃni tÃni ÂhÃnÃni nirayapÃlÃnaæ upakkamehi saddhiæ heÂÂhÃvuttanayen' eva vitthÃretvà tÃsaæ tÃsaæ gÃthÃnaæ anuttÃnÃni padÃni vaïïetabbÃni.

  @<Ja_XXII.7(=544).156: Taæ khajjamÃnaæ niraye vasantaæ
                    luddehi vÃlehi aghammigehi ca
                    saæchinnagattaæ ruhiraæ savantaæ
                    ko codaye paroloke sahassan ti. || Ja_XXII:1102 ||>@

     Ta. luddehÅti dÃruïehi, vÃlehÅti duÂÂhehi, aghammihÅti aghÃvahehi migehi dukkhÃvahehi, sunakhehÅti attho.


#<[page 248]>#
%<248                                XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.7(=544).157: UsÆhi sattÅhi sunissitÃhi
                    hananti vijjhanti ca paccamittÃ
                    KÃÊÆpakÃÊÃ nirayamhi ghore
                    pubbe naraæ dukkaÂakammakÃrin ti. || Ja_XXII:1103 ||>@

     Ta. hananti vijjhanti cà 'ti jalitÃya ayapaÂhaviyà pÃtetvà sakalasarÅraæ chiddÃvachiddaæ karontà paharanti c' eva vijjhanti ca, KÃÊÆpakÃÊà ti evaænÃmakÃ, nirayamhÅti tasmiæ tesaæ ¤eva vasena KÃÊÆpakÃÊasaækhÃte niraye, dukkaÂakammakÃrin ti micchÃdiÂÂhivasena dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ kÃrakaæ.

  @<Ja_XXII.7(=544).158: Taæ ha¤¤amÃnaæ niraye vajantaæ
                    kucchismiæ passasmiæ viphÃlitÆdaraæ
                    saæchinnagattaæ ruhiraæ savantaæ
                    ko codaye paraloke sahassan ti. || Ja_XXII:1104 ||>@

     Ta. tan ti taæ bhavantaæ tattha niraye tathà ha¤¤amÃnaæ, vajantan ti ito c' ito ca dhÃvantaæ, kucchismin ti kucchiya¤ ca, passasmin ti passe ca, ha¤¤amÃnan ti vijjhiyamÃnan ti attho.

  @<Ja_XXII.7(=544).159: SattÅusÆtomarabhindivÃlÃ
                    vividhÃvudhà vassati tattha devo
                    patanti aÇgÃra-m-iv' accimanto,
                    silÃsanÅ vassati luddakamme ti. || Ja_XXII:1105 ||>@

     Ta. aÇgÃramivaccimanto ti jalitaÇgÃrà viya accimanto Ãvudhavisesà patanti, silÃsanÅti jalitasilÃghaÂÃ, vassati luddakamme ti yathà nÃma deve vassante asani patati evam eva ÃkÃse samuÂÂhÃya cicciÂayamÃnaæ jalitasilÃvassaæ tesaæ luddakammÃnaæ upari patati.

  @<Ja_XXII.7(=544).160: Uïho ca vÃto nirayamhi dussaho,
                    na tahiæ sukhaæ labbhati ittaram pi,
                    taæ taæ vidhÃvantam alenam Ãturaæ
                    ko codaye paraloke sahassan ti. || Ja_XXII:1106 ||>@

     Ta. ittarampÅti parittakam pi, vidhÃvantan ti vidhÃvantaæ.

  @<Ja_XXII.7(=544).161: SandhÃvamÃnaæ taæ rathesu yuttaæ
                    sajotibhÆtaæ paÂhaviæ kamantaæ>@


#<[page 249]>#
%<                     7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.)           249>%
@<                    patodalaÂÂhÅhi su codiyantaæ
                    ko codaye paraloke sahassan ti. || Ja_XXII:1107 ||>@

     Ta. rathesu yuttan ti vÃrena vÃraæ tesu jalitaloharathesu yuttaæ, kamantan ti akkamÃnaæ, sucodiyantan ti suÂÂhu codiyantaæ.

  @<Ja_XXII.7(=544).162: Tam Ãruhantaæ khurasaæcitaæ giriæ
                    vibhiæsanaæ pajjalitaæ bhayÃnakaæ
                    sa¤chinnagattaæ ruhiraæ savantaæ
                    ko codaye paraloke sahassan ti. || Ja_XXII:1108 ||>@

     Ta. tamÃruhantan ti taæ bhavantaæ jalitÃyudhapahÃre asahitvà jalitakhurehi sa¤citaæ jalitalohapabbataæ Ãruhantaæ.

  @<Ja_XXII.7(=544).163: Tam Ãruhantaæ pabbatasannikÃsaæ
                    aÇgÃrarÃsiæ jalitaæ bhayÃnakaæ
                    sanda¬¬hagattaæ kapaïaæ rudantaæ
                    ko codaye paraloke sahassan ti. || Ja_XXII:1109 ||>@

     Tattha sanda¬¬hagattan ti suÂÂhu da¬¬hasarÅraæ.

  @<Ja_XXII.7(=544).164: AbbhakÆÂasamà uccà kaïÂakÃpacità dumÃ
                    ayomayehi tikkhehi naralohitapÃyihÅti. || Ja_XXII:1110 ||>@

     Ta. kaïÂakÃpacità ti jalitakaïÂakanicitÃ, ayomayehÅti idaæ yehi kaïÂakehi Ãcità te dassetuæ vuttaæ.

  @<Ja_XXII.7(=544).165: Tam Ãruhanti nÃriyo narà ca paradÃragÆ
                    codità sattihatthehi YamaniddesakÃrihÅti. || Ja_XXII:1111 ||>@

     Ta. tamÃruhantÅti taæ evarÆpaæ simbalirukkhaæ Ãrohanti, YamaniddesakÃrihÅti Yamassa vacanakÃrehi, nirayapÃlehÅti attho.

  @<Ja_XXII.7(=544).166: Tam Ãruhantaæ nirayaæ simbaliæ ruhiramakkhitaæ
                    viduÂÂhakÃyaæ vitacaæ Ãturaæ gÃÊhavedanaæ || Ja_XXII:1112 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).167: Passasantaæ muhuæ uïhaæ pubbakammÃparÃdhikaæ
                    dumagge vitacagattaæ ko taæ yÃceyya taæ dhanan ti. || Ja_XXII:1113 ||>@

     Ta. viduÂÂhakÃyan ti vihiæsitakÃyaæ, vitacan ti cammamaæsÃnaæ chinnÃvachinnatÃya pacchitaæ viya.


#<[page 250]>#
%<250                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.7(=544).168: AbbhakÆÂasamà uccà asipattÃcità dumÃ
                    ayomayehi tikkhehi naralohitapÃyihÅti. || Ja_XXII:1114 ||>@

     Ta. asipattÃcità ti asimayehi pattehi nicitÃ.

  @<Ja_XXII.7(=544).169: Tam Ãnupattaæ asipattapÃdapaæ
                    asÅhi tikkhehi ca chijjamÃnaæ
                    sa¤chinnagattaæ ruhiraæ savantaæ
                    ko codaye paraloke sahassan ti. || Ja_XXII:1115 ||>@

     Ta. tamÃnupattan ti taæ bhavantaæ nirayapÃlÃnaæ ÃvudhappahÃre asahitvà anuppattaæ.

  @<Ja_XXII.7(=544).170: Tato nikkhantamattan taæ asipattanirayà dukhÃ
                    sampatitaæ Vetaraïiæ ko taæ yÃceyya taæ dhanan ti. || Ja_XXII:1116 ||>@

     Ta. sampatitan ti patitaæ.

  @<Ja_XXII.7(=544).171: Kharà kharodikà tattà duggà VetaraïÅ nadÅ
                    ayopokkharasa¤channà tikkhapattehi sandatÅti. || Ja_XXII:1117 ||>@

     Ta. kharà ti pharusÃ, ayopokkharasa¤channà ti ayomayehi tikhiïapariyantehi pokkharapattehi sa¤channÃ, pattehÅti tehi pattehi sà nadÅ tikkhà hutvà sandati.

  @<Ja_XXII.7(=544).172: Tattha sa¤chinnagattaæ taæ vuyhantaæ ruhiramakkhitaæ
                    Vetara¤¤e anÃlambe ko taæ yÃceyya taæ dhanan ti. || Ja_XXII:1118 ||>@

     Ta. Vetara¤¤e ti VetaraïÅudake. Nirayakhaï¬aæ niÂÂhitaæ.
     Imaæ pana M-assa Nirayakathaæ sutvà rÃjà saæviggahadayo M-aæ ¤eva tÃïagavesÅ hutvà Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).173: VedhÃmi rukkho viya chijjamÃno,
                    disaæ na jÃnÃmi pamÆÊhasa¤¤Å,
                    bhayasÃnutappÃmi mahà ca me bhayÃ
                    sutvÃna gÃthà tava bhÃsità ise. || Ja_XXII:1119 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).174: ùditte vÃrimajjhaæ va dÅpaæ v' oghe-r-iv' aïïave
                    andhakÃre va pajjoto tvaæ no si saraïaæ ise. || Ja_XXII:1120 ||>@


#<[page 251]>#
%<                     7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.)           251>%

  @<Ja_XXII.7(=544).175: Attha¤ ca dhamma¤ ca anusÃsa maæ ise,
                    atÅtam addhà aparÃdhitaæ mayÃ,
                    Ãcikkha me NÃrada suddhimaggaæ
                    yathà ahaæ no niraye pateyyan ti. || Ja_XXII:1121 ||>@

     Ta. bhayasÃnutappÃmÅti attanà katassa pÃpassa bhayena anutappÃmi, mahà ca me bhayà ti mahanta¤ ca me nirayabhayaæ uppannaæ, dÅpaæ voghe ti dÅpaæ và oghe, idaæ vuttaæ hoti: Ãditte kÃye vÃrimajjhaæ viya bhinnanÃvÃnaæ oghe và aïïave và patiÂÂhaæ alabhamÃnÃnaæ dÅpaæ viya andhakÃragatÃnaæ pajjoto viya ca tvaæ no ise saraïaæ, atÅtamaddhà aparÃdhitaæ mayà ti ekaæsena mayà atÅtakammaæ aparÃdhitaæ virÃdhitaæ, kusalaæ atikkamitvà akusalam eva katan ti.
     Ath' assa M. suddhimaggaæ Ãcikkhituæ sammÃpaÂipanne porÃïakarÃjÃno udÃharaïavasena dassento Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).176: Yathà ahÆ DhataraÂÂho VessÃmitto ca AÂÂhako
                    YÃmataggi . . .
                    Usinnaro cÃpi SivÅ ca rÃjÃ
                    parivÃrakà samaïabrÃhmaïÃnaæ || Ja_XXII:1122 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).177: Ete c' a¤¤e ca rÃjÃno ye Sakkavisayaæ gatÃ
                    adhammaæ parivajjetvà dhammaæ cara mahÅpati. || Ja_XXII:1123 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).178: Annahatthà ca te vyamhe ghosayantu pure tava:
                    ko chÃto ko ca tasito ko mÃlaæ ko vilepanaæ
                    nÃnÃrattÃnaæ vatthÃnaæ ko naggo paridahessati, || Ja_XXII:1124 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).179: Ko panthe chattam Ãdeti pÃdukà ca mudÆ subhÃ,
                    iti sÃya¤ ca pÃto ca ghosayantu pure tava. || Ja_XXII:1125 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).180: Jiïïaæ posaæ gavassa¤ ca mÃ-ssu yu¤ji yathà pure,
                    parihÃra¤ ca dajjÃsi, adhikÃrakato balÅti. || Ja_XXII:1126 ||>@

     Ta. ete cà 'ti yathà ete ca DhataraÂÂho VessÃmitto AÂÂhako YÃmataggi Usinnaro SivÅti cha rÃjÃno a¤¤e ca dhammaæ caritvà Sakkavisa yaæ evaæ tvam pi adhammaæ parivajjetvà dhammaæ care, ko chÃto ti mahÃrÃja tava vyamhe ca pure ca rÃjanivesane ca nagare ca annabatthà purisà ko chÃto ko tasito ti tesaæ dÃtukÃmatÃya ghosayantu, ko mÃlaæ ti ko mÃlaæ icchati ko vilepanaæ icchati nÃnÃrattÃnaæ vatthÃnaæ yaæ yaæ icchati taæ taæ ko naggo paridahissatÅti ghosentu,


#<[page 252]>#
%<252                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ko panthe chattam ÃdiyatÅti ko panthe chattaæ dhÃrayissati, pÃdukà cà 'ti upÃhanà ca mudÆ subhà ko icchati, jiïïaæ posan ti yo te upaÂÂhÃkesu amacco và a¤¤o và pubbe katupakÃro jarÃjiïïakÃle yathà porÃïaæ kammaæ kÃtuæ na sakkoti ye pi te gavassÃdayo jiïïatÃya kammaæ kÃtuæ na sakkonti tesu ekam pubbe viya kammesu mà yojayi, jiïïakÃlasmiæ hi te tÃni kammÃni kÃtuæ na sakkonti, parihÃra¤ cà 'ti idha parivÃro parihÃro ti vutto, idaæ vuttaæ hoti: yo ca te balÅ hutvà adhikÃrakato va pubbe katupakÃro hoti tassa jarÃjiïïakÃle yathà porÃnaæ parivÃraæ dadeyyÃsi, asappurisà hi attano upakarakÃnaæ upakÃraæ kÃtuæ samatthakÃle yeva sammÃnaæ karonti asamatthakÃle na olokenti, sappurisà pana asamatthakÃle pi tesaæ tath' eva sakkÃraæ karonti, tasmà tvam pi evaæ kareyyÃsÅti.
     Iti M. ra¤¤o dÃnakatha¤ ca sÅlakatha¤ ca kathetvà idÃni yasmà ayaæ rÃjà attano atta hÃve rathena upametvà vaïïiyamÃne tussati tasmÃssa sabbakÃmaduharathopamÃya dhammaæ desento Ãha:

  @<Ja_XXII.7(=544).181: KÃyo te rathasa¤¤Ãto manosÃrathiko lahu
                    avihiæsÃsÃritakkho saævibhÃgapaÂicchado || Ja_XXII:1127 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).182: PÃdasa¤¤amanemiyo hatthasa¤¤amapakkharo
                    kucchisa¤¤amanabbhanto vÃcÃsa¤¤amakÆjano || Ja_XXII:1128 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).183: SaccavÃkyasamattaÇgo apesu¤¤asusa¤¤ato
                    girÃsakhilanelaÇgo mitabhÃïisilÃsito || Ja_XXII:1129 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).184: SaddhÃlobhasusaækhÃro nivÃta¤jalikubbaro
                    atthaddhatÃnatÅsÃko sÅlasaævaranandhano || Ja_XXII:1130 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).185: AkkodhanamanugghÃtÅ dhammapaï¬arachattako
                    bÃhusaccamapÃlambo ÂhitacittamupÃdhiyo || Ja_XXII:1131 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).186: KÃla¤¤utÃcittasÃro vesÃrajjatidaï¬ako
                    nivÃtavuttiyottako anatimÃnayugo lahu || Ja_XXII:1132 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).187: AlÅnacittasanthÃro vaddhasevÅ rajohato,
                    sati patodo dhÅrassa, dhiti yogo ca rasmiyo, || Ja_XXII:1133 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).188: Mano dantaæ path' anveti samadantehi vÃhihi
                    icchà lobho ca kummaggo, ujumaggo ca sa¤¤amo. || Ja_XXII:1134 ||>@


#<[page 253]>#
%<                     7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544).           253>%

  @<Ja_XXII.7(=544).189: RÆpe sadde rase gandhe vÃhanassa padhÃvato
                    pa¤¤Ã ÃkoÂanÅ rÃja tattha attà va sÃrathi. || Ja_XXII:1135 ||>@


  @<Ja_XXII.7(=544).190: Sace etena yÃnena samacariyà daÊhà dhiti
                    sabbakÃmaduho rÃja na jÃtu nirayaæ vaje ti. || Ja_XXII:1136 ||>@

     Ta. rathasaæ¤Ãto ti mahÃrÃja tava kÃyo ratho ti saæ¤Ãto hotu, mano sÃrathiko ti manasaækhÃtena kusalacittena sÃrathinà samannÃgato, lahÆ 'ti vigatathÅnamiddhatÃya sallahuko, avihiæsÃsÃritakkho ti avihiæsÃmayena sÃritena supariniÂÂhitena akkhena samannÃgato, saævibhÃgapaÂicchado ti dÃnasaævibhÃgamayena paÂicchadena samannÃgato, pÃdasaæ¤amanemiyo ti pÃdasaæ¤amamayÃya nemiyà samannÃgato, hattha -- pakkharo ti hatthasaæ¤amamayena pakkharena samannÃgato, kucchi -- nabbhanto ti kucchisaæ¤amasaækhÃtena mitabhojanamayena telena abbhanto, vÃcà -- kÆjano ti vÃcÃsaæ¤amena akÆjano, saccavÃkyasamattaÇgo ti saccavÃkyena paripuïïÃÇgo akhaï¬arathaÇgo, apesu¤¤asusa¤¤ato ti {apesuæ¤ena} suÂÂhusaæ¤ato suphassito, girÃsakhilanelaÇgo ti sakhilÃya saïhavÃcÃya niddosaÇgo maÂÂharathaÇgo, mitabhÃïisilÃsito ti mitabhaæ¤asaækhÃtena silÃsena suÂÂhusambandho, saddhÃlobhasusaækhÃro ti kammaphalasaddahanasaddhÃmayena ca alobhamayena ca sundarena alaækÃrena samannÃgato, nivÃta¤jalikubbaro ti sÅlavantÃnaæ nivÃtavuttimayena c' eva a¤jalikammamayena ca kubbarena samannÃgato, atthaddhatÃnatÅsÃko ti sakhilasammodabhÃvasaækhÃtÃya atthaddhatÃya anataÅso, thokanataÅso ti a., sÅlasaævaranandhano ti akhaï¬apa¤casÅlacakkhundriyÃdisaævarasaækhÃtÃya nandhanarajjuyà samannÃgato, akkodhamanugghÃtÅti akkodhanabhÃvasaækhÃtena anugghÃtena samannÃgato, dhammapaï¬arachattako ti dasakusalakammapathasaækhÃtena paï¬arachattena samannÃgato, bÃhusaccamapÃlambo ti atthasannissitabahussutabhÃvamayena apÃlambena samannÃgato, ÂhitacittamupÃdhiyo ti lokadhammehi avikampanabhÃvena suÂÂhuÂhitaekaggabhÃvacittasaækhÃtena upÃdhinà uttarattharaïena và rÃjÃsanena và samannÃgato, kÃla¤¤utÃcittasÃro ti ayaæ dÃnassa dÃnakÃlo ayaæ sÅlassa rakkhanakÃlo ti evaæ kÃlaæ¤utÃsaækhÃtena kÃlaæ jÃnitvà katena cittena kusalacittasÃrena samannÃgato, i. v. h.: yathà mahÃrÃja rathassa nÃma Ãïiæ Ãdiæ katvà sabbasambhÃrajÃtaæ parisuddhaæ sÃramayaæ và icchitabbaæ evaæ hi so thiro addhÃnakhamo hoti evaæ tava pi kÃyaratho kÃlaæ jÃnitvà katena cittena parisuddhena dÃnÃdikusalasÃrena samannÃgato hotÆ 'ti, vesÃrajjatidaï¬ako ti parisamajjhe kathentassa pi visÃradavÃcÃsaækhÃtena tidaï¬ena samannÃgato, nivÃtavuttiyottako ti ovÃde vattanabhÃvasaækhÃtena mudunà dhurayottena samannÃgato,


#<[page 254]>#
%<254                          XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mudunà hi dhurayottena baddharathaæ sindhavà sukhaæ vahanti, evaæ tavÃpi kÃyaratho paï¬itÃnaæ ovÃdavattitÃya Ãbaddho sukhaæ yÃtÆ 'ti a., anatimÃnayugo lahÆ 'ti anatimÃnasaækhÃtena lahukena yugena samannÃgato, alÅnacittasanthÃro ti yathà ratho nÃma dantamayena uÊÃrena santhÃrena sobhati evaæ tava kÃyaratho pi alÅnÃsaækuÂitacittasanthÃro hotu, vaddhasevÅ rajohato ti yathà ratho nÃma visamena rajuÂÂhÃnamaggena gacchanto rajokiïïo na sobhati samena virajena maggena gacchanto sobhati evaæ tava kÃyaratho pi pa¤¤ÃvuddhisevitÃya samatalaæ ujumaggaæ paÂipajjitvà hatarajo pi hotu, sati patodo dhÅrassà 'ti dhÅrassa tava tasmiæ kÃyarathe suppatiÂÂhità sati patodo hotu, dhiti yogo ca rasmiyo ti abbhocchinnaviriyasaækhÃtà dhiti hitapaÂipattiyaæ yu¤janabhÃvasaækhÃto yogo ca tava tasmiæ rathe suvaÂÂità thirà rasmiyo hontu, manodantaæ pathanveti samadantehi vÃhihÅti yathà nÃma ratho visamadantehi sindhavehi uppathaæ bhajati samadantehi samasikkhitehi yutto ujupatham eva anveti evaæ mano pi dantaæ nibbisevanaæ kummaggaæ pahÃya ujumaggaæ gaïhÃti, tasmà sudantaæ ÃcÃrasampannacittaæ tava kÃyarathassa sindhavakiccaæ sÃdhetu, icchà lobho cà 'ti tattha appattesu vatthusu icchà pattesu lobho ti ayaæ icchà ca lobho ca kummaggo nÃma kuÂilo anujjumaggo apÃyam eva neti dasakusalakammapathavasena pana aÂÂhaÇgikamaggavasena và pavatto sÅlasaæyamo ujumaggo nÃma so te kÃyarathassa maggo hotu, rÆpe ti etesu manÃpiyesu rÆpÃdisu kÃmaguïesu nimittaæ gahetvà dhÃvantassa tava kÃyarathassa uppathapaÂipannassa rÃjarathassa sindhave ÃkoÂetvà nivÃraïapatodalaÂÂhi viya pa¤¤Ã koÂinÅ hotu, sà hi taæ uppathagamanato nivÃretvà ujuæ sucaritamaggaæ Ãropessati, tattha attà và ti tasmiæ pana te kÃyarathe a¤¤o sÃrathi nÃma n' atthi tava attà va sÃrathi hotu, sace etena yÃnenà 'ti mahÃrÃja yassa etaæ evarÆpaæ yÃnaæ, sace etena yÃnena samacariyà daÊhà dhitÅti yassa samacariyà ca dhiti ca daÊhà hoti thirà so etena yÃnena yasmà esa ratho sabbakÃmaduho rÃja yathÃpatthite sabbe kÃme deti tasmà na jÃtu nirayaæ vaje ti ekaæsen' etaæ vÃrehi, evarÆpena yÃnena nirayaæ na gacchati.
     "Iti kho mahÃrÃja yaæ maæ avaca `Ãcikkha me NÃrada suddhimaggaæ yathà ahaæ no nirayaæ pateyyan' ti ayan te so mayà anekapariyÃyena akkhÃto" ti. Evam assa dhammaæ desetvà micchÃdiÂÂhiæ hÃretvà sÅle patiÂÂhÃpetvà "ito paÂÂhÃya pÃpamitte pahÃya kalyÃïamitte upasaækama, niccaæ appamatto hohÅti" naæ ovaditvà rÃjadhÅtu guïe vaïïetvà rÃjaparisÃya ca rÃjorodhÃna¤ ca ovÃdaæ datvà mahantenÃnubhÃvena tesaæ passantÃnaæ ¤eva Brahmalokaæ gato.


#<[page 255]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545).              255>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     S. i. d. Ã. "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi mayà diÂÂhijÃlaæ bhinditvà Uruvelakassapo damito yevÃ" 'ti vatvà jÃtakaæ samodhÃnento osÃne imà gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXII.7(=544).191: AlÃto Devadatto 'si, SunÃmo Ãsi Bhaddaji,
                    Vijayo SÃriputto 'si, MogallÃno 'si BÅjako. || Ja_XXII:1137 ||>@


  @<Ja_XXII.7(=544).192: Sunakkhatto LicchavÅputto Guïo Ãsi acelako,
                    ùnando ca Rujà Ãsi yà rÃjÃnaæ pasÃdayi. || Ja_XXII:1138 ||>@

  @<Ja_XXII.7(=544).193: Uruvelakassapo rÃjà pÃpadiÂÂhi tadà ahu,
                    MahÃbrahmà Bodhisatto, evaæ dhÃretha jÃtakan ti. || Ja_XXII:1139 ||>@

MahÃnÃradakassapajÃtakaæ.

                      $<8. Vidhurapaï¬itajÃtaka.>$
     Paï¬Æ kisiyÃsi dubbalà ti. Idaæ S. J. v. pa¤¤ÃpÃramiæ Ã. k. Ekadivasaæ hi bhikkhÆ dh. k. s.: "Ãvuso S. mahÃpa¤¤o puthupa¤¤o hÃsup. javanap. tikkhap. nibbedhikap. paravÃdappamaddano attano pa¤¤ÃnubhÃvena khattiyapaï¬itÃdÅhi abhisaækhaÂe sukhumapa¤he bhinditvà nibbisevane katvà saraïesu c' eva sÅlesu ca patiÂÂhÃpetvà amatagÃmimaggaæ paÂipÃdetÅti". S. Ãgantvà "k. n. bh.
e. k. s." ti p. "i. n." ti v. "anacchariyaæ bhi. yaæ T. paramÃbhisambodhippatto parappavÃde bhinditvà khattiyÃdayo vineyya, purimabhavasmiæ hi bodhi¤Ãïaæ pariyesanto pi T. pa¤¤avà parappavÃdamathano yeva, tathà hi ahaæ VidhurakumÃrakÃle saÂÂhiyojanubbedhe KÃÊapabbatamuddhani Puïïakaæ nÃma yakkhaæ senÃpatiæ ¤Ãïabalen' eva dametvà nibbisevanaæ katvà attano jÅvitadÃnaæ dÃpesin" ti vatvà a. Ã.:
     A. KururaÂÂhe Indapattanagare Dhana¤jayakorabbo r. kÃresi. Vidhurapaï¬ito nÃma amacco tassa atthadhammÃnusÃsako ahosi, so madhurakatho mahÃdhammakathiko sakalaJumbudÅpe rÃjÃno hatthikantavÅïÃsarena paluddhahatthino viya attano madhuradhammadesanÃya palobhetvà tesaæ sakasakarajjÃni gantuæ adadamÃno BuddhalÅÊhÃya mahÃjanassa dh.


#<[page 256]>#
%<256                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  desento mahantena yasena tasmiæ nagare paÂivasi. BÃrÃïasiyam pi kho gihÅ sahÃyakà cattÃro brÃhmaïamahÃsÃlà kÃmesu ÃdÅnavaæ disvà Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà vanamÆlaphalÃhÃrà tatth' eva ciraæ vasitvà loïambilasevanatthÃya cÃrikaæ caramÃnà AÇgaraÂÂhe KÃlacampÃnagaraæ bhikkhÃya pavisiæsu, tattha cattÃro sahÃyakà kuÂimbikà tesaæ iriyapathe pasÅditvà vanditvà bhikkhÃbhÃjanaæ gahetvà ekekaæ attano attano nivesane païÅtenÃhÃrena parivisitvà paÂi¤¤aæ gahetvà uyyÃne yeva vÃsesuæ, cattÃro tÃpasà catunnam pi kuÂimbikÃnaæ gehe bhu¤jitvà divÃvihÃratthÃya eko TÃvatiæsabhavanaæ gacchati eko NÃgabhavanaæ eko Supaïïabhavanaæ eko Koravyassa ra¤¤o MigÃciruyyÃnaæ, tesu yo Devalokaæ gantvà divÃvihÃraæ karoti so Sakkassa yasaæ oloketvà attano upaÂÂhÃkassa tam eva vaïïeti, yo NÃgabh. gantvà divÃvihÃraæ k.
so nÃgarÃjassa sampattiæ oloketvà attano up. tam eva v., yo Supaïïabh. gantvà di. karoti so supaïïarÃjassa vibhÆtiæ o.
attano up. tam eva v., yo Koravyassa uyyÃne divÃvihÃraæ k.
so Dhana¤jayara¤¤o sirisobhaggaæ o. a. u. tam eva v., te cattÃro pi janà taæ devaÂÂhÃnaæ patthetvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà ÃyupariyosÃne eko Sakko hutvà nibbatti eko saputtadÃro NÃgabhavane nibbatti eko simbalidahavimÃne supaïïarÃjà hutvà nibbatti eko Dhana¤jayara¤¤o aggamahesiyà kucchimhi nibbatti, te pi tÃpasà Brahmaloke nibbattiæsu. KoravyakumÃro vuddhim anvÃya pitu accayena rajje patiÂÂhahitvà dhammena r. kÃresi, jÆtavittako pana ahosi, so Vidhurapaï¬itassa ovÃde Âhatvà dÃnaæ deti sÅlaæ rakkhati uposathaæ upavasati, so ekadivasaæ samÃdinnuposatho "vivekaæ anubrÆhissÃmÅti"


#<[page 257]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)              257>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  uyyÃnaæ gantvà manu¤¤aÂÂhÃne nisÅditvà samaïadhammaæ akÃsi, Sa-pi samÃdinnuposatho "Devaloke palibodho hotÅti" manussaloke tatth' eva uyyÃnaæ gantvà manu¤¤aÂÂhÃne nisÅditvà samaïadhammaæ akÃsi, Varuïo nÃgarÃjÃpi samÃdinnuposatho "NÃgabhavane palibodho" ti tatth' eva gantvà ekasmiæ manu¤¤atthÃne ni. s. akÃsi, SupaïïarÃjÃpi samÃdinnuposatho "Supaïïabhavane palibodho" ti tatth' eva gantvà ekasmiæ m. nisÅditvà s. akÃsi. Te cattÃro pi sÃyaïhasamaye sakaÂÂhÃnehi nikkhamitvà maÇgalapokkharaïÅtÅre samÃgatà a¤¤ama¤¤aæ oloketvà pubbasinehavasena samaggà sammodamÃnà hutvà a¤¤ama¤¤aæ mettiæ paccupaÂÂhÃpetvà madhurapaÂisanthÃraæ katvà nisÅdiæsu, Sakko maÇgalasilÃpaÂÂe nisÅdi, itare attano yuttam okÃsaæ ¤atvà nisÅdiæsu.
Atha ne Sa-Ã.: "mayaæ cattÃro pi rÃjÃno va, amhesu pana kassa sÅlaæ mahantan" ti. Atha naæ Varuïo nÃgarÃjà Ã.:
"tumhÃkaæ tiïïaæ janÃnaæ sÅlato mayhaæ sÅlaæ mahantan" ti, "kim ettha kÃraïan" ti: "ayaæ tÃva SupaïïarÃjà amhÃkaæ jÃtÃnam pi ajÃtÃnam pi paccÃmitto, ahaæ evarÆpaæ amhÃkaæ jÅvitakkhayakÃraæ paccÃmittaæ disvÃpi kodhaæ na karomi, iminà kÃraïena mama sÅlaæ mahantan" ti vatvÃ
          1. Yo kopaneyye na karoti kopaæ (IV p. 14)
              na kujjhati sappuriso kadÃci
              kuddho pi so nÃvikaroti kopaæ
              taæ ve naraæ samaïaæ Ãhu loke ti
imaæ DasanipÃte CatuposathajÃtakassa paÂhamaæ g. Ã.
     Ta. yo ti khattiyÃdÅsu yo koci, kopa-ti kujjhitabbayuttake puggale KhantivÃdatÃpaso viya kopaæ na karoti, kadÃcÅti yo ca kismici kÃle na kujjhat' eva, kuddhopÅti sace pi pana so sappuriso kujjhati atha kuddho pi taæ kopaæ nÃvikaroti CÆÊabodhitÃpaso viya, taæ ve naran ti mahÃrÃja taæ purisaæ samitapÃpatÃya loke paï¬ità samaïan ti kathenti.


#<[page 258]>#
%<258                                XXII. MahÃnipÃta.>%
     "Ime pana guïà mayi santi, tasmà mam' eva sÅlam mahantan" ti. Taæ sutvà SupaïïarÃjà "ayaæ nÃgo mama aggabhakkho, yasmà panÃhaæ evarÆpaæ aggabhakkhaæ disvÃpi khudaæ adhivÃsetvà ÃhÃrahetu pÃpaæ na karomi tasmà mama sÅlaæ mahantan" ti vatvÃ
          2. ônÆdaro yo sahate jighacchaæ
              danto tapassÅ mitapÃnabhojano
              ÃhÃrahetu na karoti pÃpaæ
              taæ ve naraæ samanaæ Ãhu loke ti imaæ g. Ã.
     Ta. danto ti indriyadamanena samannÃgato, tapassÅti tapanissitako, ÃhÃrahetÆ 'ti atijighacchito pi yo lÃmakaæ kammaæ na karoti dhammasenÃpati SÃriputtatthero viya, ahaæ pana ajja ÃhÃrahetu pÃpakammaæ na karomi, tasmà mama sÅlaæ mahantan ti.
     Tato Sa-devarÃjà "ahaæ nÃnappakÃraæ sukhapadaÂÂhÃnaæ devalokasampattiæ pahÃya sÅlaæ rakkhatthÃya manussalokaæ Ãgato, tasmà mama sÅlaæ mahantan" ti vatvÃ
          3. Khi¬¬aæ ratiæ vippajahetvà sabbaæ
              na cÃlikaæ bhÃsati ki¤ci loke
              vibhÆsanaÂÂhÃnà virato methunasmÃ
              taæ ve naraæ samaïaæ Ãhu loke ti imaæ g. Ã.
     Ta. khi¬¬an ti kÃyikacetasikaæ kÅÊaæ, ratin ti dibbakÃmaguïaratiæ, ki¤cÅti appamattakam pi, vibhÆsanaÂÂhÃnà ti maæsavibhÆsà chavivibhÆsà ti dve vibhÆsÃ, tattha ajjhoharaïiyÃhÃro maæsavibhÆsà nÃma mÃlÃgandhÃdÅni chavivibhÆsà nÃma, yena akusalacittena sà kariyati taæ tassa ÂhÃnaæ, tato paÂivirato, methunasmà ti methunasevanato ca yo paÂivirato, taæ ve naraæ samaïaæ Ãhu loke ti, ahaæ ajja devaccharà pahÃya idhÃgantvà samaïadhammaæ karomi, tasmà mama sÅlaæ mahantan ti.
     Evaæ Sa-pi attano sÅlam eva vaïïesi. Taæ sutvà Dhana¤jayarÃjà "ahaæ ajja mahantaæ pariggahaæ soÊasasahassanÃÂakitthiparipuïïaæ antepuraæ cajitvà uyyÃne samaïadhammaæ karomi, tasmà mama sÅlaæ mahantan" ti vatvÃ


#<[page 259]>#
%<                          8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)         259>%
          4. Pariggahaæ lobhadhamma¤ ca sabbaæ
              ye ve pari¤¤Ãya pariccajanti
              dantaæ Âhitattaæ amamaæ nirÃsaæ
              taæ ve naraæ samaïaæ Ãhu loke ti imaæ g. Ã.
     Ta. pariggahan ti nÃnappakÃrakaæ vatthukÃmaæ, lobhadhamman ti tasmiæ uppajjanataïhaæ, pari¤¤Ãyà 'ti ¤Ãïapari¤¤Ã tÅraïapari¤¤Ã pahÃnapari¤¤Ã ti imÃhi tÅhi pari¤¤Ãhi parijÃnitvÃ, tattha khandhÃdÅnaæ sabhÃvajÃnanaæ ¤Ãïapari¤¤Ã, tesu aguïaæ upadhÃretvà tÅraïaæ tÅraïapari¤¤Ã, tesu dosaæ disvà chandarÃgassa apaka¬¬hanaæ pahÃnapari¤¤Ã, ye imÃhi tÅhi pari¤¤Ãhi parijÃnitvà vatthukÃmakilesakÃme pariccajanti cha¬¬etvà gacchanti, dantan ti nibbisevanaæ, Âhitattan ti micchÃvitakkÃbhÃvena ÂhitasabhÃvaæ, amaman ti mamÃyanataïhÃrahitaæ, nirÃsan ti puttadÃrÃdÅsu nirÃsaæ, taæ ve ti evarÆpaæ puggalaæ samaïo ti vadanti.
     Iti te sabbe pi attano sÅlam eva mahantan ti vaïïetvà SakkÃdayo Dhana¤jayaæ pucchiæsu: "mahÃrÃja atthi pana koci tumhÃkaæ santike paï¬ito yo no imaæ kaækhaæ vinodeyyÃ" 'ti, "Ãma mahÃrÃjÃno mama atthadhammÃnusÃsako asamadhuro Vidhurapaï¬ito nÃma atthi, so no kaækhaæ vinodessati, tassa santikaæ gacchÃmÃ" 'ti, "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchiæsu. Atha sabbe pi uyyÃnà nikkhamitvà dhammasabhaæ gantvà alaækÃrÃpetvà Bodhisattaæ pallaækamajjhe nisÅdÃpetvà paÂisanthÃraæ katvà ekamantaæ nisinnà "paï¬ita, amhÃkaæ kaækhà uppannÃ, taæ no vinodehÅti" vatvÃ
          5. PucchÃma kattÃraæ anomapa¤¤aæ,
              gÃthÃsu no viggaho atthi jÃto,
              chind' ajja kaækhaæ vicikicchitÃni,
              tay' ajja kaækhaæ vitaremu sabbe ti imaæ g. Ãhaæsu.
     Ta. kattÃran ti kattabbayuttakÃnaæ kÃrakaæ, atthi jÃto ti eko sÅlaviggaho sÅlavivÃdo uppanno atthi, chindajjà 'ti amhÃkaæ taæ kaækhaæ tÃni ca vicikicchitÃni vajirena Sineruæ paharanto viya ajja chinda, vitaremÆ 'ti vitareyyÃma nitthareyyÃma.


#<[page 260]>#
%<260                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Paï¬ito tesaæ kathaæ sutvà "mahÃrÃjÃno tumhÃkaæ sÅlaæ nissÃya uppannavivÃdagÃthÃnaæ katham sukathitadukkathitaæ jÃnissÃmÅti" vatvÃ
          6. Ye paï¬ità atthadassà bhavanti
              bhÃsanti te yoniso tattha kÃle,
              kathan nu gÃthÃnaæ abhÃsitÃnaæ
              atthaæ nayeyyuæ kusalà janindà ti i. g. Ã.
     Ta. atthadassà ti atthadassanasamatthÃ, tattha kÃle ti tasmiæ viggahe Ãrocite yuttapayuttakÃle paï¬ità tam atthaæ Ãcikkhantà yoniso bhÃsanti, atthaæ nayeyyuæ kusalà ti kusalà chekÃpi samÃnà abhÃsitÃnaæ gÃthÃnaæ kathan nu atthaæ ¤Ãïena nayeyyuæ, janindà ti rÃjÃno Ãlapati, tasmà idaæ tÃva me vadetha.
          7. Kathaæ have bhÃsati NÃgarÃjÃ,
              kathaæ pana GaruÊo venateyyo,
              GandhabbarÃjà pana kiæ vadeti,
              kathaæ KurÆnaæ pana rÃjaseÂÂho ti.
     Ta. GandhabbarÃjà ti Sakkaæ sandhÃyÃha.
     Ath' assa te imaæ gÃtham Ãhaæsu:
          8. Khantiæ have bhÃsati NÃgarÃjÃ
              appÃhÃraæ GaruÊo venateyyo
              GandhabbarÃjà rativippahÃnaæ
              Ãki¤canaæ Kurunaæ rÃjaseÂÂho ti.
     T. a.: paï¬ita nÃgarÃjà tÃva kopaneyye pi puggale akuppasaækhÃtaæ adhivÃsanakhantiæ vaïïeti GaruÊo appÃhÃratÃsaækhÃtaæ ÃhÃrahetu pÃpassa akaraïaæ Sa-pa¤cakÃmaguïaratÅnaæ pahÃnaæ KururÃjà nippalibodhabhÃvaæ vaïïetÅti.
     Tesaæ kathaæ sutvà MahÃsatto imaæ gÃtham Ãha:
          9. SabbÃni etÃni subhÃsitÃni,
              na h' ettha dubbhÃsitam atthi ki¤ci,
              yasmi¤ ca etÃni patiÂÂhitÃni


#<[page 261]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)              261>%
              arà va nabhyà susamohitÃni
              catubbhi dhammehi samaÇgibhÆtaæ
              taæ ve naraæ samaïaæ Ãhu loke ti.
     Ta. etÃnÅti etÃni cattÃri pi guïajÃtÃni yasmiæ puggale sakaÂanÃbhiyaæ suÂÂhusamohità arà viya patiÂÂhitÃni catÆhi p' etehi dhammehi samannÃgataæ puggalaæ paï¬ità samaïaæ Ãhu loke.
     Evaæ M. catunnam pi sÅlaæ ekasamam eva akÃsi. Taæ sutvà cattÃro pi janà tassa tuÂÂhà thutiæ karontà imaæ gÃtham {Ãhaæsu}:
          10. Tuvan nu seÂÂho tvam anuttaro si,
              tvaæ dhammagÆ dhammavidÆ sumedho,
              pa¤¤Ãya pa¤haæ samadhiggahetvÃ
              acchecchi dhÅro vicikicchitÃni,
              acchecchi kaækhaæ vicikicchitÃni
              cundo yathà nÃgadantaæ kharenà 'ti.
     Ta. tvamanuttarosÅti tuvaæ anuttaro asi, n' atthi tayà uttaritaro nÃma, dh-gÆ ti dhammassa gopako c' eva dhamma¤¤Æ ca, dh-vidÆ ti pÃkaÂadhammo, sumedho ti sundarapa¤¤o, pa¤¤Ãyà 'ti attano pa¤¤Ãya amhÃkaæ pa¤haæ suÂÂhu adhigaïhitvà idam ettha kÃraïan ti yathÃbhÆtaæ ¤atvÃ, acchecchÅti tvaæ dhÅro amhÃkaæ vicikicchitÃni chindi, evaæ chindanto ca chind' ajja kaækhaæ vicikicchitÃnÅti imaæ amhÃkaæ yÃcanaæ sampÃdento acchecchi kaækhaæ vicikicchitÃni, cundo -- kharenà 'ti yathà dantakÃro kakacena hatthidantaæ chindeyya evaæ chindÅti a.
     Evaæ te cattÃro pi janà tassa pa¤havyÃkaraïena tuÂÂhamÃnasà ahesuæ. Atha naæ Sa-dibbadukÆlena pÆjeti GaruÊo suvaïïamÃlÃya Varuïo n-rÃjà maïinà Dhana¤jayarÃjà gavasahassÃdÅhÅti, ten' evam Ãha:
          11. Gavaæ sahassaæ usabha¤ ca nÃgaæ
              Ãja¤¤ayutte ca rathe dasà ime
              pa¤hassa veyyÃkaraïena tuÂÂho
              dadÃmi te gÃmavarÃni soÊasà 'ti


#<[page 262]>#
%<262                           XXII. MahÃnipÃta.>%
SakkÃdayo M-aæ pÆjetvà sakaÂÂhÃnam eva gamiæsu. Catuposathakhaï¬aæ niÂÂhitaæ.
     Tesu nÃgarÃjassa bhariyà Vimalà devÅ nÃma, sà tassa gÅvÃya pilandhanamaïiæ apassantÅ pucchi: "deva kahaæ pana te maïÅti", "bhadde CandabrÃhmaïaputtassa Vi-paï¬itassa dhammakathaæ sutvà pasannacitto ahaæ tena maïinà taæ pÆjesiæ, na kevalaæ aham eva Sa-pi taæ dibbadukÆlena pÆjesi SupaïïarÃjà suvaïïamÃlÃya Dh-rÃjà gavasahassÃdÅhÅti", "dhammakathiko so devÃ" 'ti, "bhadde kiæ vadesi JambudÅpatale BuddhuppÃdo viya vattati, sakala-JambudÅpe ekasatarÃjÃno tassa madhurakathÃya bajjhitvà hatthikantavÅïÃsarena paluddhà mattavÃraïà viya attano rajjÃni na gacchanti, evarÆpo so madhuradhammakathiko" ti, sà Vi-paï¬itassa guïakathaæ sutvà tassa dhammakathaæ sotukÃmà hutvà cintesi: "sac' Ãhaæ vakkhÃmi `deva, ahaæ tassa dh-kathaæ sotukÃmÃ, idh' eva taæ ÃnehÅti' na me taæ Ãnessati, yan nÆnÃhaæ tassa `me hadaye dohaÊo uppanno' ti gilÃnÃlayam kareyyan" ti, sà tathà katvà paricÃrikÃnaæ sa¤¤aæ datvà nipajji, nÃgarÃjà upaÂÂhÃnavelÃya naæ apassanto "kahaæ VimalÃ" ti paricÃrikÃyo pucchitvà "gilÃnà devÃ" 'ti vutte tassà santikaæ gantvà sayanapasse nisÅditvà sarÅraæ omaddanto paÂhamaæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.8(=545).1: Paï¬u kisiyÃsi dubbalÃ,
                    vaïïarÆpaæ na tav' edisaæ pure,
                    Vimale akkhÃhi pucchitÃ:
                    kÅdisÅ tuyhaæ sarÅravedanà ti. || Ja_XXII:1140 ||>@

     Ta. paï¬Æ 'ti paï¬upalÃsavaïïÃ, kisiyà ti kisÃ, dubbalà ti appatthÃmÃ, vaïïarÆpaæ na tavedisaæ pure ti tava vaïïasaækhÃtaæ rÆpaæ pure edisaæ na hoti niddosaæ anavajjaæ taæ idÃni parivattitvà amanu¤¤asabhÃvaæ jÃtaæ, Vimale ti taæ Ãlapari.
     Ath' assa sà ÃcikkhantÅ dutiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 263]>#
%<                          8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)         263>%

  @<Ja_XXII.8(=545).2: Dhammo manujesu mÃtinaæ
                    dohaÊo nÃma janinda vuccati,
                    dhammÃhaÂaæ nÃgaku¤jara
                    Vidhurassa haday' Ãbhipatthaye ti. || Ja_XXII:1141 ||>@

     Ta. dhammo ti sabhÃvo, mÃtinan ti itthÅnaæ, janindà 'ti nÃgajanassa inda, dhammÃhaÂaæ -- haday' Ãbhipatthaye ti Ã., nÃgaseÂÂha ahaæ dhammena samena asÃhasiyakammena ÃhaÂaæ V-assa hadayaæ abhipatthayÃmi, taæ me labhamÃnÃya jÅvitaæ atthi alabhamÃnÃya idh' eva maraïan ti tassa pa¤haæ sandhÃy' evam Ãha.
     Taæ sutvà nÃgarÃjà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).3: Candaæ kho tvaæ dohaÊÃyasi
                    Suriyaæ và athavÃpi MÃlutaæ
                    dullabhe hi VidhÆrassa dassane
                    ko VidhÆraæ idha-m-ÃnayissatÅti. || Ja_XXII:1142 ||>@

     Ta. dullabhe hi -- ne ti asamadhurassa Vidhurassa dassanam eva dullabhaæ, tassa hi sakala-JambudÅpe rÃjÃno dhammikarakkhÃvaraïaguttiæ paccupaÂÂhapetvà vicaranti passitum pi na koci labhati, idha ko ÃnayissatÅti vadati.
     Sà tassa vacanaæ sutvà "alabhamÃnÃya me idh' eva maraïan" ti parivattetvà piÂÂhiæ dassetvà sÃÂakakaïïena mukhaæ pidahitvà nipajji, n-rÃjà attano sirigabbhaæ gantvà sayanapiÂÂhe nisinno "Vimalà Vidhurassa hadayamaæsaæ ÃharÃpetÅti" sa¤¤Å hutvà "paï¬itassa hadayaæ alabhantiyà VimalÃya jÅvitaæ n' atthi, kathan nu kho tassa hadayamaæsaæ labhissÃmÅti" cintesi, ath' assa dhÅtà IrandatÅ nÃma nÃgaka¤¤Ã sabbÃlaækÃrapatimaï¬ità mahantena sirivilÃsena upaÂÂhÃnaæ Ãgatà pitaraæ vanditvà ekamantaæ ÂhitÃ, sà tassa indriyavikÃraæ disvà "tÃta ativiya domanassapatto si, kin nu kho kÃraïan" ti pucchantÅ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).4: Kin nu tÃta tuvaæ pajhÃyasi,
                    padumaæ hatthagataæ va te mukhaæ,>@


#<[page 264]>#
%<264                           XXII. MahÃnipÃta.>%
@<                    kiæ dummanarÆpo si issara,
                    mà tvaæ soci amittatÃpanà 'ti. || Ja_XXII:1143 ||>@

     Ta. pajjhÃyasÅti pajjhÃyasi cintesi, hatthagatan ti hatthena parimadditapadumaæ viya te mukhaæ jÃtaæ, issarà 'ti pa¤cayojanasatikassa Ma¤jerikanÃgabhavanassa sÃmi.
     DhÅtu vacanaæ sutvà nÃgarÃjà tam atthaæ Ãrocento Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).5: MÃtà hi tava Irandati
                    Vidhurassa hadayaæ vanÅyati,
                    dullabhe hi Vidhurassa dassane
                    ko VidhÆraæ idha-m-Ãnayissati. || Ja_XXII:1144 ||>@

     Ta. vanÅyatÅti pattheti.
     Atha naæ "amma, mama santike Vi-raæ Ãnetuæ samattho n' atthi, tvaæ mÃtu jÅvitaæ dehi, Vi-aæ Ãnetuæ samatthaæ bhattÃraæ pariyesÃhÅti" uyyojento upa¬¬hagÃtham Ã.:

  @<Ja_XXII.8(=545).6a: Bhattu pariyesana¤ cara
                    yo VidhÆraæ idha-m-ÃnayissatÅti. || Ja_XXII:1145a ||>@

     Ta. carà 'ti vicara.
     Iti so kilesÃratibhÃvena dhÅtu ananucchavikam pi kathaæ kathesi.

  @<Ja_XXII.8(=545).6b: Pituno ca sà sutvÃna vÃkyaæ
                    rattiæ nikkhamma avassutiæ carÅti. || Ja_XXII:1145b ||>@

     Ta. avassutinti bhi. sà nÃgamÃïavikà pitu vacanaæ sutvà pitaraæ assÃsetvà mÃtu santikaæ gantvà tam pi assÃsetvà attano sirigabbhaæ gantvà sabbÃlaækÃrehi attÃnaæ alaækaritvà ekaæ kusumbharattavatthaæ nivÃsetvà ekaæ ekaæsaæ katvà tam eva rattiæ udakaæ dvidhà katvà nÃgabhavanato nikkhamitvà Himavantapadese samuddatÅre Âhitaæ saÂÂhiyojanubbedhaæ ekaghanaæ KÃÊapabbataæ nÃma a¤janagiriæ gantvà avassutiæ cari kilesÃvassutiæ bhattu pariyesanaæ caratÅti a.


#<[page 265]>#
%<                          8. {Vidhurapaï¬itajÃtaka}. (545.)         265>%
     CarantÅ ca yÃni Himavante vaïïagandharasasampannÃni pupphÃni tÃni Ãharitvà sakalapabbataæ maïiæ agghiyaæ viya alaækaritvà uparitale pupphasantharaæ katvà manoramenÃkÃrena naccitvà madhuraæ gÅtaæ gÃyantÅ sattamaæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.8(=545).7: Ke gandhabbe ca rakkhase
                    nÃge kiæpurise ca mÃnuse
                    ke paï¬ite sabbakÃmade
                    dÅgharattaæ bhattà bhavissatÅti. || Ja_XXII:1146 ||>@

     Ta. ke -- se ti ko gandhabbo và rakkhaso vÃ, ke paï¬ite -- de ti ko etesu gandhabbÃdisu paï¬ito sabbakÃmaæ dÃtuæ samattho so Vi-assa hadayamaæsadohaÊiniyà mama mÃtu manorathaæ matthakaæ pÃpetvà mayhaæ dÅgharattaæ bhattà bhavissati.
     Tasmiæ khaïe VessavaïamahÃrÃjassa bhÃgineyyo Puïïako nÃma YakkhasenÃpati tigÃvutappamÃïaæ manomayaæ sindhavaæ abhiruyha KÃÊapabbatamatthakena manosilÃtale yakkhasamÃgamaæ gacchanto taæ tassà gÅtasaddaæ assosi, anantare attabhÃve anubhÆtapubbÃya itthiyà gÅtasaddo chaviÃdÅni chinditvà aÂÂhiæ Ãhacca aÂÂhÃsi, so paÂibaddhacitto hutvà nivattitvà sindhavapiÂÂhe nisinno va "bhadde, ahaæ mama pa¤¤Ãya dhammena samena Vi-assa hadayaæ Ãnetuæ samattho, mà cintayÅti" taæ assÃsento aÂÂhamaæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.8(=545).8: AssÃsa hessÃmi te pati,
                    bhattà te [hessÃmi] anindilocane,
                    pa¤¤Ã hi mama tathÃvidhÃ,
                    assÃsa hessasi bhariyà maman ti. || Ja_XXII:1147 ||>@

     Ta. anindilocane ti aninditabbalocane, tathÃvidhà ti Vi-assa hadayamaæsaæ ÃharaïasamatthÃ.

  @<Ja_XXII.8(=545).9: Atha naæ avacÃsi IrandatÅ
                    pubbapathÃnugatena cetasÃ:>@


#<[page 266]>#
%<266                           XXII. MahÃnipÃta.>%
@<                    ehi gacchÃma pitu mam' antike,
                    eso ca te etam atthaæ pavakkhatÅti. || Ja_XXII:1148 ||>@

     Ehi gacchÃmà 'ti bhi. so YakkhasenÃpati evaæ vatvà imaæ assapiÂÂhiæ Ãropetvà nessÃmÅti pabbatamatthake otaritvà tassà gahaïatthaæ hatthaæ pasÃresi, sà attano hatthaæ gaïhituæ adatvà tena pasÃritahatthaæ sayaæ gahetvà pubbapathÃnugatena anantare attabhÃve bhÆtapubbasÃmike tasmiæ pubbapathen' eva anugatena cetasÃ: sÃmi nÃhaæ anÃthÃ, mayhaæ pità Varuïo n-rÃjÃ, mÃtà Vimalà devÅ, ehi mama pitu santikaæ gacchÃma, eso ca te yathà amhÃkaæ maÇgaÊakiriyÃya bhavitabbaæ evaæ tam atthaæ pavakkhatÅti avacÃsi.

  @<Ja_XXII.8(=545).10: Alaækatà suvasanà mÃlinÅ candanussadÃ
                    yakkhaæ hatthe gahetvÃna pitu santikaæ upÃgamÅti. || Ja_XXII:1149 ||>@

     Ta. pitu -- mÅti pitu santikaæ upÃgami.
     Puïïako pi kho yakkho paÂihÃretvà nÃgarÃjassa santikaæ gantvà Irandatiæ vÃrento Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).11: NÃgavara vaco suïohi me:
                    patirÆpaæ paÂipajja suækiyaæ,
                    patthemi ahaæ Irandatiæ,
                    tÃya samaÇgikarohi me tuvaæ. || Ja_XXII:1150 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).12: Sataæ hatthÅ sataæ assà sataæ assatarÅ rathÃ
                    sataæ vaÊabhiyo puïïà nÃnÃratanassa kevalà --
                    te nÃga paÂipajjassu, dhÅtaraæ dehi Irandatin ti. || Ja_XXII:1151 ||>@

     Ta. suækiyan ti attano kulapadesÃnurÆpaæ dhÅtu suækaæ dhanaæ paÂipajja gaïha, samaÇgikarohÅti maæ tÃya saddhiæ samaÇgibhÆtaæ karohi, vaÊabhiyo ti bhaï¬asakaÂiyo, nÃnÃratanassa kevalà ti nÃnÃratanassa sakalaparipuïïÃ.
     Atha naæ nÃgarÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).13: YÃva Ãmantaye ¤ÃtÅ mitte ca suhadaæ janaæ,
                    anÃmanta kataæ kammaæ taæ pacchÃ-m-anutappatÅti. || Ja_XXII:1152 ||>@

     Ta. yÃva -- ti bho YakkhasenÃpati ahaæ tuyhaæ dhÅtaraæ demi nona demi, thokaæ pana Ãgamehi, yÃva-¤ÃtÅti ¤Ãtake pi tÃva jÃnÃpemi, taæ pacchà -- ti itthiyo hi gataÂÂhÃne abhiramanti pi, anabhiratikÃle ¤ÃtakÃdayo amhehi saddhiæ anÃmantetvà katakammaæ nÃma evarÆpaæ hotÅti ussukkaæ na karonti,


#<[page 267]>#
%<                          7. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)         267>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ taæ kammaæ pacchà anutÃpaæ ÃvahatÅti.

  @<Ja_XXII.8(=545).14: Tato so Varuïo nÃgo pavisitvà nivesanaæ
                    bhariyaæ ÃmantayitvÃna idaæ vacanaæ abravi: || Ja_XXII:1153 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).15: Ayaæ so Puïïako yakkho yÃcatÅ maæ Irandatiæ,
                    bahunà vittalÃbhena tassa dema piyaæ maman ti. || Ja_XXII:1154 ||>@

     Pavisitvà ti Puïïakaæ tatth' eva Âhapetvà sayaæ uÂÂhÃya yatth' assa bhariyà nipannà taæ nivesanaæ pavisitvÃ, piyaæ maman ti mama piyadhÅtaraæ tassa bahunà vittalÃbhena demà 'ti pucchati.
     Vimalà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).16: Na dhanena na vittena labbhà amhaæ IrandatÅ,
                    sace hi kho hadayaæ paï¬itassa
                    dhammena laddhà idha-m-Ãhareyya
                    etena vittena kumÃri labbhÃ,
                    n' a¤¤aæ dhanaæ uttari patthayÃmà 'ti. || Ja_XXII:1155 ||>@

     Ta. amhaæ IrandhatÅti amhÃkaæ dhÅtà I., etena vittenà 'ti etena tuÂÂhikÃraïena.

  @<Ja_XXII.8(=545).17: Tato so Varuïo nÃgo nikkhamitvà nivesanÃ
                    Puïïak' ÃmantayitvÃna idaæ vacanaæ abravi: || Ja_XXII:1156 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).18: Na dhanena na vittena labbhà amhaæ IrandatÅ,
                    sace tuvaæ hadayaæ paï¬itassa
                    dhammena laddhà idha-m-Ãharesi
                    etena vittena kumÃri labbhÃ,
                    n' a¤¤aæ dhanaæ uttari patthayÃmà 'ti. || Ja_XXII:1157 ||>@

     PuïïakÃmantayitvÃnà 'ti Puïïakaæ ÃmantayitvÃ.
     Puïïako Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).19: Yaæ paï¬ito ty-eke vadanti loke
                    tam eva bÃlo ti punÃhu a¤¤e,
                    akkhÃhi me, vippavadanti ettha,
                    kaæ paï¬itaæ nÃga tuvaæ vadesÅti. || Ja_XXII:1158 ||>@


#<[page 268]>#
%<268                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Yaæ paï¬ito ti so kira hadayaæ paï¬itassà 'ti sutvà cintesi: yam eke paï¬ito ti vadanti tam ev' a¤¤e bÃlo ti kathenti, ki¤cÃpi me Irandatiyà Vidhuro ti akkhÃtaæ tathÃpi tatvato jÃnituæ pucchissÃmi nan ti tasmà evam Ã.
     NÃgarÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).20: KoravyarÃjassa Dhana¤jayassa
                    yadi te suto Vidhuro nÃma kattÃ
                    Ãnehi taæ paï¬itaæ, dhammaladdhÃ
                    IrandatÅ paddhacarà te hotÆ 'ti. || Ja_XXII:1159 ||>@

     Ta. dhammaladdhà ti dhammena labhitvÃ, paddhacarà ti pÃdaparicÃrikÃ.

  @<Ja_XXII.8(=545).21: Ida¤ ca sutvà Varuïassa vÃkyaæ
                    uÂÂhÃya yakkho paramappatÅto
                    tatth' eva santo purisaæ asaæsi:
                    Ãnehi Ãja¤¤am idh' eva yuttan ti. || Ja_XXII:1160 ||>@

     Ta. asaæsÅti attano upaÂÂhÃkaæ ÃïÃpesi, Ãja¤¤an ti kÃraïÃkÃraïajÃnanakasindhavaæ, yuttan ti kappitaæ.

  @<Ja_XXII.8(=545).22: JÃtarÆpamayà kaïïÃ, kÃcambhamayà khurÃ,
                    jambonadassa pÃkassa suvaïïassa uracchado ti. || Ja_XXII:1161 ||>@

     Ta. jÃtarÆpamayà ti tam eva sindhavaæ vaïïento Ãha, tassa hi manomayasindhavassa jÃtarÆpamayà kaïïà kÃcambhamayà khurà rattamaïimayà ti a., jambonadapÃkapakkhassa rattasuvaïïassa uracchado ti.
     So puriso tÃvad eva taæ sindhavaæ Ãnesi, Puïïako taæ abhiruyha ÃkÃsena Vessavaïassa santikaæ gantvà nÃgabhavanaæ vaïïetvà taæ pavattiæ Ãrocesi, tass' atthassa pakÃsanatthaæ idaæ vuttaæ:

  @<Ja_XXII.8(=545).23: DevavÃhavahaæ yÃnaæ assaæ Ãruyha Puïïako
                    alaækato kappitakesamassu
                    pakkÃmi vehÃsayam antalikkhe. || Ja_XXII:1162 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).24: Sa Puïïako kÃmavegena giddho
                    Irandatiæ nÃgaka¤¤aæ jigiæsaæ>@


#<[page 269]>#
%<                          8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545).         269>%
@<                    gantvÃna taæ bhÆtapatiæ yasassiæ
                    icc-abravÅ Vessavaïaæ Kuveraæ. || Ja_XXII:1163 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).25: BhogavatÅ nÃma mandire
                    vÃsà Hira¤¤avatÅti vuccati,
                    nagare nimmite ka¤canamaye
                    maï¬alassa uragassa niÂÂhitaæ. || Ja_XXII:1164 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).26: AÂÂÃlakà oÂÂhagÅviyo
                    lohitaækamasÃragallino,
                    pÃsÃd' ettha silÃmayà (add: suvaïïÃ?)
                    sovaïïaratanena chÃditÃ. || Ja_XXII:1165 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).27: Ambà tilakà ca jambuyo
                    sattapaïïà mucalindaketakÃ
                    piyakà uddÃlakà sahÃ
                    uparibhaddakà sinduvÃrità || Ja_XXII:1166 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).28: Campeyyakà nÃgamÃlikÃ
                    bhaginÅmÃlà atha-m-ettha koliyÃ
                    ete dumà parinÃmità (add: va?)
                    sobhayanti uragassa mandiraæ. || Ja_XXII:1167 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).29: Khajjur' ettha silÃmayà sovaïïadhuvapupphitÃ
                    bahu yattha vasat' opapÃtiko
                    nÃgarÃjà Varuïo mahiddhiko. || Ja_XXII:1168 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).30: Tassa komÃrikà bhariyÃ
                    Vimalà ka¤canavelliviggahÃ
                    kÃlà taruïà va uggatÃ
                    pucimandathanÅ cÃrudassanà || Ja_XXII:1169 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).31: LÃkhÃrasarattasucchavi
                    kaïikÃro va nivÃtapupphito
                    tidivokacarà va accharÃ
                    vijjut' abbhaghanà va nissaÂÃ. || Ja_XXII:1170 ||>@


#<[page 270]>#
%<270                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.8(=545).32: SÃ dohaÊinÅ suvimhitÃ
                    Vidhurassa hadayaæ vanÅyati,
                    taæ tesaæ dadÃmi issara
                    tena te denti Irandatiæ maman ti. || Ja_XXII:1171 ||>@

     Ta. vahitabbo ti vÃho, devasaækhÃtaæ vÃhaæ vahatÅti devavÃhavahaæ, yanti etenà 'ti yÃnaæ, kappita -- ti maï¬anavasena susaævihitakesamassu, devÃnaæ pana kesamassukaraïaæ nÃma n' atthi, jigiæsan ti patthayanto, Vessavaïan ti VisÃnarÃjadhÃniyà rÃjÃnaæ, Kuveran ti evaænÃmakaæ, BhogavatÅ nÃmà 'ti sampannabhogatÃya evaæladdhanÃmÃ, mandire ti mandiraæ bhavanan ti a., vÃsà Hira¤¤avatÅti n-rÃjassa vasanaÂÂhÃnattà vÃsà ti ca, ka¤canavatiyà suvaïïapÃkÃrena parikkhittattà Hira¤¤avatÅti ca vuccati, nagare -- ti nagaraæ nimmitaæ, ka¤canamaye ti suvaïïamayaæ, maï¬alassà 'ti bhogamaï¬alena samannÃgatassa, niÂÂhitan ti karaïapariniÂÂhitaæ, oÂÂhagÅviyo ti oÂÂhagÅvasaïÂhÃnena katà rattamaïimasÃragallamayà aÂÂÃlakà pÃsÃdetthà 'ti ettha nÃgabhavane pÃsÃdÃ, silÃmayà ti maïimayÃ, sovaïïaratanenà 'ti suvaïïasaækhÃtena ratanena suvaïïiÂÂhikÃhi chÃdità ti a., sahà ti sahakÃrÃ, uparibhaddakà ti uddÃlakajÃtikà yeva rukkhà campeyyakà nÃgamÃlikà ti campakà ca nÃgà ca bhaginimÃlà ca, athamettha koÊiyà ti bhaginimÃlà c' eva atha ettha n-bhavane koÊiyà nÃma ca rukkhÃ, ete sumà parinÃmità ti ete pupphÆpagà phalÆpagà rukkhà a¤¤ama¤¤aæ saæsattà sÃkhÃya parinÃmità ÃkulasamÃkulÃ, khajjuretthà 'ti khajjurarukkhà ettha, silÃmayà ti indanÅlamaïimayÃ, sovaïïadhuvapupphità ti te pana suvaïïapupphehi niccapupphitÃ, yattha -- ti yattha n-bhavane opapÃtiko n-rÃjà vasati, ka¤canavelliviggahà ti suvaïïarÃsisassirÅkasarÅrÃ, kÃlà taruïà va uggatà ti vilÃsayuttatÃya mandavÃteritakÃlavallipallavà viya uggatÃ, pucimandathanÅti nimbaphalasaïÂhÃnathanayuggalÃ, lÃkharasarattasucchavÅti hatthapÃdatalachaviæ sandhÃya vuttaæ, tidivokacarà ti tidasabhavanacarÃ, vijjutabbhagghanà ti abbhaghanato ghanavalÃhakantarato nissaÂà vijjullatà viya, taæ tesaæ dadÃmÅti taæ tassa hadayaæ ahaæ tesaæ demi evaæ jÃnassu, issarà 'ti mÃtulaæ Ãlapati.
     Iti so Vessavaïena ananu¤¤Ãto gantuæ avisahitvà taæ jÃnÃpetuæ età ettikà gÃthà kathesi. Vessavaïo pana tassa kathaæ na suïÃti, dvinnaæ devaputtÃnaæ vimÃnaÂÂaæ paricchindati. Puïïako attano vacanassa assutabhÃvaæ ¤atvà va jinakadevaputtassa santike aÂÂhÃsi.


#<[page 271]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545).              271>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Vessavaïo aÂÂaæ vinicchinitvà parÃjitaæ apaÂÂhapetvà itaraæ "gaccha tvaæ, tava vimÃne vasÃhÅti" Ã. Puïïako "gaccha tvan" ti vuttakkhaïe yeva "mayhaæ mÃtulena mama pesitabhÃvaæ jÃnÃthÃ" 'ti katici devaputte sakkhiækatvà heÂÂhÃvuttanayen' eva sindhavaæ ÃïÃpetvà abhirÆhitvà pakkÃmi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).33: Sa Puïïako bhÆtapatiæ yasassiæ
                    Ãmantaya Vessavaïaæ Kuveraæ
                    tatth' eva santaæ purisaæ asaæsi:
                    Ãnehi Ãja¤¤aæ idh' eva yuttaæ. || Ja_XXII:1172 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).34: JÃtarÆpamayà kaïïÃ, kÃcambhamayà khurÃ,
                    jambonadassa pÃkassa suvaïïassa uracchado. || Ja_XXII:1173 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).35: DevavÃhavahaæ yÃnaæ assam Ãruyha Puïïako
                    alaækato kappitakesamassu
                    pakkÃmi vehÃsayaæ antalikhe ti. || Ja_XXII:1174 ||>@

     Ta. Ãmantayà 'ti ÃmantetvÃ.
     So ÃkÃsena gacchanto yeva cintesi: Vidhurapaï¬ito mahÃparivÃro, na sakkà taæ gaïhituæ, Dhana¤jayakoravyo pana jÆtavittako, taæ jÆtena jinitvà V-aæ gaïhissÃmi, ghare pan' assa bahÆni ratanÃni, appagghena lakkhena jÆtaæ na kÅÊissati, mahaggharatanaæ harituæ vaÂÂati, a¤¤aæ ratanaæ rÃjà na gaïhissati, RÃjagahanagarasÃmanta-Vepullapabbatabbhantare cakkavattira¤¤o paribhogamaïiratanaæ atthi mahÃnubhÃvaæ, taæ gahetvà tena rÃjÃnaæ palobhetvà rÃjÃnaæ jinissÃmÅti".
So tathà akÃsi.
     Tam atthaæ Satthà dassetuæ Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).36: So agamà RÃjagahaæ surammaæ
                    AÇgassa ra¤¤o nagaraæ durÃyutaæ
                    pahÆtabhakkhaæ bahuannapÃnaæ
                    MasakkasÃraæ viya VÃsavassa || Ja_XXII:1175 ||>@


#<[page 272]>#
%<272                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.8(=545).37: MayÆrako¤cagaïasampaghuÂÂhaæ
                    dijÃbhighuÂÂhaæ dijasaæghasevitaæ
                    nÃnÃsakuntÃbhirudaæ subhaægaïaæ
                    pupphÃbhikiïïaæ Himavaæ va pabbataæ. || Ja_XXII:1176 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).38: Sa Puïïako Vepullam Ãbhirucchi
                    siluccayaæ kimpurisÃnuciïïaæ
                    anvesamÃno [maïi] ratanaæ uÊÃraæ,
                    tam addasà pabbatakÆÂamajjhe ti. || Ja_XXII:1177 ||>@

     Ta. A. ra¤¤o ti tadà AÇgara¤¤o va Magadharajjaæ ahosi, ten' evaæ vuttaæ, durÃyutan ti paccatthikehi durÃsadaæ, Masakka -- ti MasakkasÃrasaækhÃte Sinerumatthake mÃpitattà MasakkasÃran ti laddhanÃmaæ VÃsavassa bhavanaæ viya, dijÃbhi -- ti a¤¤ehi pakkhÅhi abhighuÂÂhaæ, nÃnà -- ti madhurassarena gÃyantehi viya nÃnÃvidhehi sakuntehi abhirudaæ, abhigÅtan ti a., subhaæganan ti sundaraæ aægaïaæ manu¤¤atalam, Himavaævapabbatan ti Himavantapabbataæ viya, VepullamÃbirucchÅti bhi. so PuevarÆpaæ Vepullapabbataæ abhirÆhi, pabbatakÆÂa -- ti pabbatakÆÂabbhantare maïiæ addasa.

  @<Ja_XXII.8(=545).39: Disvà maïiæ pabhassaraæ jÃtimantaæ dhanÃharaæ
                    [maniratanaæ uÊÃraæ] daddallamÃnaæ yasasà yasassinaæ
                    obhÃsatÅ vijju-r-iv' antalikkhe. || Ja_XXII:1177* ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).40: Tam aggahÅ veÊuriyaæ mahagghaæ
                    manoharaæ nÃma mahÃnubhÃvaæ,
                    Ãja¤¤am Ãruyha anomavaïïo
                    pakkÃmi vehÃsayam antalikkhe ti. || Ja_XXII:1178 ||>@

     Ta. dhanà -- ti manasà patthitassa dhanassa Ãharaïasamatthaæ, dadd -- ti jalamÃnaæ, yasÃsà ti parivÃramaïigaïena, obhÃsatÅti taæ maïiratanaæ ÃkÃse vijju-r-iva obhÃsati, tamaggahÅti taæ maïiratanaæ KumbhÅro nÃma yakkho kumbhaï¬asatasahassaparivÃro, so pana tena kujjhitvà olokitamatten' eva bhÅtatasito palÃyitvà cakkavÃlapabbatamatthakaæ patvà kampamÃno olokento aÂÂhÃsi, iti taæ palÃpetvà Puïïako maïiratanaæ aggahi, manoharannÃmà 'ti manasà cintitaæ Ãharituæ sakkotÅti evaæladdhanÃmaæ.

  @<Ja_XXII.8(=545).41: So agamà nagaraæ Indapattaæ
                    oruyha cÃga¤chi sabhaæ KurÆnaæ,>@


#<[page 273]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)              273>%
@<                    samÃgame ekasataæ samagge
                    avhettha yakkho avikampamÃno: || Ja_XXII:1179 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).42: Ko n' Ådha ra¤¤aæ varam Ãbhijeti,
                    kam ÃbhijeyyÃma varaædhanena
                    kam anuttaraæ ratanavaraæ jinÃma
                    ko vÃpi no jeti varaæ dhanÃnaæ. || Ja_XXII:1180 ||>@

     Ta. oruyha cÃga¤chi -- ti bhi. so Pu. yakkho assapiÂÂhito oruyha assaæ adissamÃnarÆpaæ Âhapetvà mÃïavakavaïïena KurÆnaæ sabhaæ upagato, ekasatan ti ekasatarÃjÃno asambhÅto hutvà ko nÅdhà 'ti vadanto dÆtena avhettha, ko nÅdhà 'ti ko nu imasmiæ rÃjasamÃgame, ra¤¤an ti rÃjÃnaæ antare, varamÃbhijetÅti amhÃkaæ santakaæ seÂÂharatanaæ abhijeti ahaæ jinÃmÅti vattuæ ussahati, kamÃbhijeyyÃmà 'ti kaæ và mayaæ jineyyÃma, varaæ dhanenà 'ti uttamadhanena, kamanuttaran ti jinanto ca kataraæ rÃjÃnaæ anuttaraæ ratanavaraæ jinÃma, ko vÃpi no ti atha và ko rÃjà amhe varadhanena jeti.
     Iti so catÆhi padehi Koravyam evaæ ghaÂÂesi. Atha rÃjà "mayà ito pubbe evaæ sÆro hutvà kathento nÃma na diÂÂhapubbo, ko nu kho eso" ti cintetvà pucchanto g. Ã.:

  @<Ja_XXII.8(=545).43: Kuhin nu raÂÂhe tava jÃtabhÆmi,
                    na Koravyass' eva vaco tav' etaæ,
                    abhibhosi no vaïïanibhÃya sabbe,
                    akkhÃhi me nÃma¤ ca bandhave cà 'ti. || Ja_XXII:1181 ||>@

     Ta. na ko -- ti KururaÂÂhavÃsikass' eva tava vacanaæ na hoti.
     Taæ sutvà itaro "ayaæ rÃjà mama nÃmaæ pucchati, puïïako ca dÃso hoti, sac' Ãhaæ `Puïïako 'smÅti' vakkhÃmi `esa eko dÃso, kasmà maæ pagabbhatÃya evaæ vadetÅti' avama¤¤issati anantarÃtÅte attabhÃve nÃmam assa kathessÃmÅti" cintetvà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).44: KaccÃyano mÃïavako 'smi rÃja,
                    AnÆnanÃmo iti m' avhayanti,>@


#<[page 274]>#
%<274                           XXII. MahÃnipÃta.>%
@<                    AÇgesu me ¤Ãtayo bandhavà ca,
                    akkhena dev' asmi idhÃnupatto ti. || Ja_XXII:1182 ||>@

     Ta. anÆnanÃmo ti no ÆnanÃmo, iminà attano puïïanÃmam eva paÂicchannaæ katvà katheti, iti mavhayantÅti iti maæ avhayanti pakkosanti, AÇgesÆ 'ti AÇgaraÂÂhe KÃlacampÃnagare vasanti, akkhena --  ti deva jÆte kÅÊanatthena idh' eva anuppatto 'smi.
     Atha naæ rÃjà "mÃïava tvaæ jÆte jito kiæ dassasi, kin te atthÅti" pucchanto gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).45: Kiæ mÃïavassa ratanÃni atthi
                    ye taæ jinanto hare akkhadhutto,
                    bahÆni ra¤¤o ratanÃni atthi,
                    te tvaæ daliddo katham avhayesÅti. || Ja_XXII:1183 ||>@

     T. a.: kittakÃni bhoto mÃïavassa taruïassa ratanÃni atthi, yetaæ -- ti yÃni taæ jinanto akkhadhutto Ãharà 'ti vatvà hareyya, ra¤¤o pana nivesane bahÆni ratanÃni atthi, te rÃjÃno evaæ bahudhane tvaæ daliddo samÃno kathaæ jÆtena avhayesi.
     Tato Puïïako:

  @<Ja_XXII.8(=545).46: Manoharo nÃma maïÅ mamÃyaæ,
                    dhanÃharaæ maïiratanaæ uÊÃraæ
                    ima¤ ca Ãja¤¤aæ amittatÃpanaæ
                    etaæ me jetvà hare akkhadhutto ti g. Ã. || Ja_XXII:1184 ||>@

     PÃÊipotthakesu pana maïi mama vijjati lohitaæko ti likhitaæ, so pana maïi veÊuriyo, tasmà idha me vasam eti. Ta. Ãja¤¤an ti imaæ ÃjÃniyassa¤ ca maïi¤ cà 'ti etaæ me ubhayaæ hareyya akkhadhutto ti assaæ dassetvà evam Ãha.
     Taæ sutvà rÃjà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).47: Eko maïÅ mÃïava kiæ karissati,
                    ÃjÃniy' eko pana kiæ karissati,
                    bahÆni ra¤¤o maïiratanÃni
                    ÃjÃniyà vÃtajavà anappakà ti. DohaÊakhaï¬aæ. || Ja_XXII:1185 ||>@


#<[page 275]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545).              275>%
     So ra¤¤o kathaæ sutvà "mahÃraja kin nÃm' etaæ vadetha, eko asso assasahassam pi lakkhaæ hoti, eko maïi maïisahassam pi, na hi sabbe assà ekasadisÃ, imassa tÃva javaæ passathÃ" 'ti vatvà assaæ abhirÆhitvà pÃkÃramatthakena pesesi, sattayojanikaæ nagaraæ assehi gÅvÃya gÅvaæ paharantehi parikkhittaæ viya ahosi, athÃnukkamena asso na pa¤¤Ãyi yakkho na pa¤¤Ãyi, udare baddharattapaÂÂo va ekaparikkhittaæ viya ahosi, so assato oruyha "diÂÂho te mahÃrÃja assassa vego" ti vatvà "Ãma diÂÂho" ti vutte "idÃni passa mahÃrÃjÃ" 'ti vatvà assaæ antonagaruyyÃne udakapiÂÂhe pesesi, khuraggÃni atemento va pakkhandi, atha naæ paduminipaïïesu vicarÃpetvà pÃïiæ paharitvà hatthaæ pasÃreti, asso Ãgantvà pÃïitale patiÂÂhÃsi, tato "vaÂÂat' eva evarÆpaæ assaratanaæ narindÃ" 'ti vatvà "vaÂÂati mÃïavÃ" 'ti vutte "mahÃrÃja, assaratanaæ tÃva tiÂÂhatu, maïiratanassÃnubhÃvaæ passÃ" 'ti vatvà tassÃnubhÃvaæ pakÃsento Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).48: Ida¤ ca me maïiratanaæ passa tvaæ dipaduttama:
                    itthÅnaæ viggahà c' ettha purisÃna¤ ca viggahÃ, || Ja_XXII:1186 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).49: MigÃnaæ viggahà c' ettha sakuïÃna¤ ca viggahÃ,
                    nÃgarÃje supaïïe ca maïimhi passa nimmitan ti. || Ja_XXII:1187 ||>@

     ItthÅnan ti tasmiæ hi maïiratane alaækatapaÂiyattà anekaitthiviggahà purisaviggahà nÃnappakÃrà migapakkhisaæghà senaÇgÃdÅni ca pa¤¤Ãyanti, tÃni dassento evaæ Ãha, nimmitan ti idaæ evarÆpaæ accherakaæ maïimhi passa; aparam pi:

  @<Ja_XXII.8(=545).50: HatthÃnÅkaæ rathÃnÅkaæ asse pattÅ dhajÃni ca
                    caturaÇginiæ imaæ senaæ maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1188 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).51: HatthÃruhe anÅkaÂÂhe rathike pattikÃrike
                    balaggÃni viyÆÊhÃni maïimhi passa nimmitan ti. || Ja_XXII:1189 ||>@

     BalaggÃnÅti balÃni ca, viyÆÊhÃnÅti pabbÆÊhavasena Âhità ti.


#<[page 276]>#
%<276                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.8(=545).52: Puraæ uddÃpasampannaæ bahupÃkÃratoraïaæ
                    siæghÃÂakesu bhÆmiyo maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1190 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).53: Esikà parikhÃyo ca palikhaæ aggalÃni ca
                    aÂÂÃlake ca dvÃre ca maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1191 ||>@

     Puran ti nagaraæ, uddÃpa --  ti pÃkÃravatthunà sampannaæ, bahupà -- ti uccapÃkÃranagaradvÃraæ, siæghÃÂakesÆ 'ti catukkÃdisu, bhÆmiyo ti nagarÆpacÃre vicittà ramaïÅyabhÆmiyo, esikà ti nagaradvÃresu uÂÂhÃpite esikatthambhe, palikhan ti palighaæ, ayam eva và pÃÂho, aggalÃnÅti nagaradvÃrakavÃÂÃni, dvÃre cà 'ti gopurÃni ca.

  @<Ja_XXII.8(=545).54: Passa: toraïamaggesu nÃnÃdijagaïà bahÆ
                    haæsà ko¤cà mayÆrà ca cakkavÃkà ca kukkuhà (V 406|2). || Ja_XXII:1192 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).55: KuïÃlakà bahucitrà sikhaï¬Å jÅvajÅvakÃ,
                    nÃnÃdijaganÃkiïïaæ maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1193 ||>@

     ToraïamaggesÆ 'ti imasmiæ nagare toraïaggesu, kuïà -- ti kÃÊakokilÃ, citrà ti citrapattakokilÃ.

  @<Ja_XXII.8(=545).56: Passa nagaraæ supÃkÃraæ abbhutaæ lomahaæsanaæ
                    samussitadhajaæ rammaæ suvaïïavÃlukasanthataæ. || Ja_XXII:1194 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).57: Passa tvaæ païïasÃlÃyo vibhattà bhÃgaso mitÃ
                    nivesane nivese ca sandhibbÆhe patatthiyo || Ja_XXII:1195 ||>@

     SupÃkÃran ti ka¤canapÃkÃraparikkhittaæ, païïa -- ti nÃnÃpaïiyapuïïe Ãpaïe, nivesane -- ti gehÃni c' eva gehavatthÆni ca, sandhibbÆhe ti gharasandhiyo ca anibbiddharacchà ca, patatthiyo ti nibbiddhavÅthiyo.

  @<Ja_XXII.8(=545).58: PÃnÃgÃre ca soï¬e ca sÆïà odaniyÃgharÃ
                    vesÅ ca gaïikÃyo ca maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1196 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).59: MÃlÃkÃre ca rajake ganthike atha dussike
                    suvaïïakÃre maïikÃre maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1197 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).60: ùlÃriye ca sÆde ca naÂanaÂÂakagÃyane
                    pÃïissare kumbhathÆnike maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1198 ||>@

     Soï¬ecà 'ti attano anurÆpehi katakaïïapilandhanehi samannÃgate ÃpÃnabhÆmiæ sajjetvà nisinne surÃsoï¬e ca,


#<[page 277]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)              277>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ÃÊÃrike ti sÆpike, pÃïissare ti pÃïippahÃrena gÃyante, kumbha -- ti ghaÂadaddaravÃdake.

  @<Ja_XXII.8(=545).61: Passa: bherÅ mutiÇgà ca saækhÃpaïavadeï¬imÃ,
                    sabba¤ ca tÃlÃvacaraæ maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1199 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).62: SammatÃla¤ ca vÅïa¤ ca naccagÅtaæ suvÃditaæ
                    turiyatÃÊitasaæghuÂÂhaæ maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1200 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).63: Laæghikà muÂÂhikà c' ettha mÃyÃkÃrà ca sobhiyÃ,
                    vetÃlike ca jalle ca maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1201 ||>@

     SammatÃlan ti khadirÃdisamma¤ c' eva kaæsatÃla¤ ca, turiya -- ti nÃnÃturiyÃnaæ paÂhamatÃÊita¤ c' eva saæghuÂÂha¤ ca, muÂÂhikà ti mallÃ, sobhiyà ti nagarasobhanà sampannarÆpà purisÃ, vetÃlike ti vetÃlà uÂÂhÃpake, jalle ti massÆni karonte nahÃpite.

  @<Ja_XXII.8(=545).64: Samajjà c' ettha vattanti Ãkiïïà naranÃribhi,
                    ma¤cÃtima¤ce bhÆmiyo maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1202 ||>@

     Ma¤cÃtima¤ce ti ma¤cÃnaæ upari baddhama¤ce, bhÆmiyo ti ramaïÅyasamajjabhÆmiyo.

  @<Ja_XXII.8(=545).65: Passa malle samajjasmiæ poÂhente digunaæ bhujaæ
                    nihate nihatamÃne ca maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1203 ||>@

     Samajjasmin ti mallaraÇge, nihare ti nihanitvà Âhite, nihatamÃne ti parÃjite.

  @<Ja_XXII.8(=545).66: Passa: pabbatapÃdesu nÃnÃmigagaïà bahÆ
                    sÅhavyagghavarÃhà ca acchakokataracchayo (V 406|5) || Ja_XXII:1204 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).67: Palasatà ca gavajà ca mahisà rohità rurÆ
                    eïeyyà ca varÃhà ca gaïino niækasÆkarà || Ja_XXII:1205 ||>@


  @<Ja_XXII.8(=545).68: KadalÅmigà bahucitrà biÊÃrà sasakaïïakÃ,
                    nÃnÃmigagaïÃkiïïaæ maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1206 ||>@

     Palasatà ti khaggamigÃ, balasatà ti pi pÃÂho, gavajà cà 'ti gavayÃ, varÃhà ti ekà migajÃti, tathà gaïino c' eva niækasÆkarà ca, bahu -- ti nÃnappakÃrà citramigÃ, biÊÃrà ti ara¤¤e biÊÃrÃ, sasa-ti sasà ca kaïïakà ca.


#<[page 278]>#
%<278                                XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.8(=545).69: NajjÃyo supatiÂÂhÃyo soïïavÃlukasanthatÃ
                    acchà savanti ambÆni macchagumbanisevitÃ. || Ja_XXII:1207 ||>@
  @<Ja_XXII.8(=545).70: KumbhÅlà makarà c' ettha suæsumÃrà ca kacchapÃ
                    pÃÂhÅnà pÃvusà macchà vÃlajà mu¤jarohitÃ. || Ja_XXII:1208 ||>@

     NajjÃyo ti nadiyo, soïïa -- ti suvaïïavÃlukÃya santhatatalÃ, kumbhÅlà ti ime evarÆpà jalacarà antonadiyaæ vicaranti, te pi maïimhi passà 'ti

  @<Ja_XXII.8(=545).71: NÃnÃdumagaïÃkiïïà nÃnÃdijagaïÃyutÃ
                    veÊuriyakaro dÃyo, maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1209 ||>@

     VeÊuriyakarodÃyo ti veÊuriyapÃsÃïe paharitvà saddaæ karontiyo.

  @<Ja_XXII.8(=545).72: Pass' ettha pokkharaïiyo suvibhattà catuddisÃ
                    nÃnÃdijagaïÃkiïïà puthulomanisevitÃ. || Ja_XXII:1210 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).73: SamantÆdakasampannaæ mahiæ sÃgarakuï¬alaæ
                    upetaæ vanarÃjehi maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1211 ||>@

     Puthu -- ti macchasevitÃ, vana -- ti vanarÃjÅhi, ayam eva và pÃÂho.

  @<Ja_XXII.8(=545).74: Purato Videhe passa GoyÃniye ca pacchato
                    Kuruyo JambudÅpa¤ ca maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1212 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).75: Passa Canda¤ ca Suriya¤ ca obhÃsante catuddisÃ
                    Sineruæ anupariyante, maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1213 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).76: Sineruæ Himavanta¤ ca sÃgara¤ ca mahiddhikaæ
                    cattÃro ca mahÃrÃje maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1214 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).77: ùrÃme vanagumbe ca pÃÂiye ca siluccaye
                    ramme kimpurisÃkiïïe maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1215 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).78: PhÃrusakaæ cittalataæ missakaæ Nandanaæ vanaæ
                    Vejayanta¤ ca pÃsÃdaæ maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1216 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).79: Sudhammaæ TÃvatiæsa¤ ca PÃricchatta¤ ca pupphitaæ
                    ErÃvaïaæ nÃgarÃjaæ maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1217 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).80: Pass' ettha devaka¤¤Ãyo nabhà vijju-r-iv' uggatÃ
                    Nandane vicarantiyo, maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1218 ||>@


#<[page 279]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)              279>%

  @<Ja_XXII.8(=545).81: Pass' ettha devaka¤¤Ãyo devaputtapalobhinÅ
                    devaputte caramÃne, maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1219 ||>@

     Videhe ti PubbavidehadÅpaæ, GoyÃniye ti AparagoyÃnadÅpaæ, Kuruyo ti UttarakurÆ ca dakkhiïato JambudÅpa¤ ca, anupariyante ti ete Canda-Suriye Sineruæ anupariyÃyante, pÃÂiye ti pattharitvà Âhapite viya piÂÂhipÃsÃïe.

  @<Ja_XXII.8(=545).82: ParosahassapÃsÃde veluriyaphalasanthate
                    pajjalantena vaïïena maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1220 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).83: TÃvatiæse ca YÃme ca Tusite cÃpi nimmite
                    ParanimmitÃbhiratino maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1221 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).84: Pass' ettha pokkharaïiyo vippasannodikà sucÅ
                    mandÃlakehi sa¤channà padumuppalakehi ca. || Ja_XXII:1222 ||>@

     Parosahassan ti TÃvatiæsanagare atirekasahassaæ pÃsÃde.

  @<Ja_XXII.8(=545).85: Das' ettha rÃjiyo setà dasa nÅlà manoramÃ
                    cha piÇgalà pannarasà haliddà ca catuddasÃ. || Ja_XXII:1223 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).86: VÅsatÅ tattha sovaïïà vÅsatÅ rajatÃmayÃ
                    indagopakavaïïÃbhà tÃva dissanti tiæsati. || Ja_XXII:1224 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).87: Das' ettha kÃÊiyo chà ca ma¤jeÂÂhà païïavÅsati
                    missà bandhukapupphehi nÅluppalavicittitÃ. || Ja_XXII:1225 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).88: Evaæ sabbaÇgasampannaæ accimantaæ pabhassaraæ
                    odhisuækaæ mahÃrÃja passa tvaæ dipaduttama. || Ja_XXII:1226 ||>@

     Dasettha -- ti etasmiæ maïikkhandhe dasa setarÃjiyo, chapiÇgalà -- ti cha ca pannarasa cà 'ti ekavÅsati piÇgalarÃjiyo, haliddà ti haliddivaïïà catuddasÃ, tiæsatÅti indagopakavaïïà tiæsarÃjiyo, cha cà 'ti dasa ca cha ca soÊasa kÃÊarÃjiyo, païïavÅsatÅti pa¤cavÅsati ma¤jeÂÂhavaïïà passa, missÃ-- hÅti tà kÃÊama¤jeÂÂhavaïïarÃjiyo etehi pupphehi missà vicittità passa, ettha hi kÃÊarÃjiyo bandhujÅvakapupphehi missà ma¤jeÂÂharÃjiyo nÅluppalehi vicittitÃ, odhisuækan ti suækakoÂÂhÃsaæ, yo maæ jÆte jinissati tass' imaæ suækakoÂÂhÃsaæ passà 'ti vadati, AÂÂhakathÃyam pana hotu suækaæ mahÃrÃjà 'ti pÃÂho, tass' attho: dipaduttama passa tvaæ imaæ evarÆpaæ maïiæ idam eva mahÃrÃja suækaæ hotu, yo maæ jÆte jinissati tass' idaæ bhavissatÅti.
Maïikhaï¬aæ.


#<[page 280]>#
%<280                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Evaæ vatvà Puïïako "mahÃrÃja, ahaæ tÃva jÆte jito imam maïiratanaæ dassÃmi, tvaæ pana kiæ dassasÅti" Ã., "tÃta mama sarÅra¤ ca setacchatta¤ ca Âhapetvà mama santakaæ suækaæ hotÆ" 'ti, "tena hi deva mà cirÃyi, ahaæ dÆrÃgato, jÆtamaï¬alaæ sajjÃpehÅti", rÃjà amacce ÃïÃpesi, te khippaæ jÆtasÃlaæ sajjetvà ra¤¤o varapotthakattharaïaæ sesarÃjÃna¤ cÃpi ÃsanÃni pa¤¤Ãpetvà PuïïakassÃpi patirÆpaæ Ãsanaæ ¤atvà ra¤¤o kÃlaæ Ãrocayiæsu. Tato Pu-rÃjÃnaæ gÃthÃya ajjhabhÃsi:

  @<Ja_XXII.8(=545).89: UpÃgataæ rÃja upehi lakkhaæ,
                    n' etÃdisaæ maïiratanaæ tav' atthi,
                    dhammena jiyyÃma asÃhasena,
                    jito ca no khippam avÃkarohÅti. || Ja_XXII:1227 ||>@

     T. a. mahÃrÃja jÆtasÃlÃya kammaæ upagataæ niÂÂhitaæ, etÃdisaæ maïiratanaæ tava n' atthi, mà papa¤caæ karohi upehi lakkhaæ, akkhehi kÅÊanaÂÂhÃnaæ upagaccha, kÅÊantà ca mayaæ dhammena jÅyissÃma, no asÃhasena jayo hotu, sace pana tvaæ jito bhavissasi atha no khippam avÃkarohi, papa¤cam akatvà va jito dhanaæ dadeyyÃsÅti vuttaæ hoti.
     Atha naæ rÃjà "mÃïava tvaæ mama `rÃjÃ' ti mà bhÃyi dhammen' eva no asÃhasena jayaparÃjayo bhavissatÅti" Ã. Taæ sutvà Pu-"amhÃkaæ dhammen' eva jayaparÃjayabhÃvaæ jÃnÃthÃ" 'ti rÃjÃno sakkhiækaronto gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).90: Pa¤cÃla paccuggata SÆrasena
                    Macchà ca Maddà saha Kekakehi
                    passantu no te asaÂhena yuddhaæ
                    na no sabhÃyaæ na karoti ki¤cÅti. || Ja_XXII:1228 ||>@

     Ta. paccuggatà ti uggatattà pa¤¤Ãtattà pÃkaÂattà Pa¤cÃlarÃjÃnaæ evÃlapati, Macchà cà 'ti tva¤ ca samma MaccharaÂÂhe rÃja, Maddà ti M-raÂÂhe rÃja, saha -- ti Kekakehi nÃma janapadena saha vattamÃna KekarÃja tva¤ ca athavà sahasaddaæ KekakehÅti padassa pacchato Âhapetvà paccuggatan ti yeva sadda¤ ca SÆrasenavisesanaæ katvà Pa¤cÃla paccuggata SÆrasena Macchà ca Madda-Kekakehi saha sesarÃjÃno cà 'ti evam p' ettha attho daÂÂhabbo,


#<[page 281]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)              281>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  passantu no te ti amhÃkaæ dvinnaæ ete rÃjÃno asaÂhena akkayuddhaæ, na no sabhÃyaæ na karonti ki¤cÅti ettha no ti nipÃtamattaæ, sabhÃyaæ ki¤ci sakkhin na karonti khattiye pi brÃhmaïe pi karonti yeva, tasmà sace ki¤ci akÃraïaæ uppajjati na no sutaæ diÂÂhan ti vattuæ na labhissatha, appamattà hothà 'ti yakkhasenÃpatirÃjÃno sakkhino akÃsi.
     Atha rÃjà ekasatarÃjaparivuto Pu-aæ gahetvà jÆtasÃlaæ pÃvisi, sabbe patirÆpÃsanesu nisÅdiæsu, rajataphalake suvaïïapÃsake Âhapayiæsu. Pu-turito "mahÃrÃja pÃsakesu Ãyà nÃma, mÃlikaæ sÃvaÂaæ bahulaæ, santi bhadrÃdayo catuvÅsati tesu tumhe attano ruccanakaæ Ãyaæ gaïhathÃ" 'ti Ã., rÃjà "sÃdhÆ" 'ti bahulaæ gaïhi Pu-sÃvaÂaæ, atha naæ rÃjà Ã.:,tena hi tÃta mÃïava pÃsake pÃjehÅti", "mahÃrÃja paÂhamaæ mama vÃro na pÃpuïÃti, tumhe pÃjethÃ" 'ti, rÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi.
Tassa pana tatiye attabhÃve mÃtà va ÃrakkhadevatÃ, tassà anubhÃvena rÃjà jÆte jinÃti, sà avidÆre Âhità ahosi, rÃjà devataæ anussaritvà jÆtagÅtaæ gÃyitvà pÃsake hatthe vaÂÂetvà ÃkÃse khipi, PuïïakassÃnubhÃvena pÃsakà rÃjÃnaæ parÃjinantà bhassanti, rÃjà jÆtasippamhi sukusalatÃya pÃsake attano parÃjayÃya bhassante ¤atvà ÃkÃse yeva saæka¬¬hanto gahetvà punÃkÃse khipi,


#<[page 282]>#
%<282                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  dutiyam pi attano parÃjayÃya bhassante ¤atvà tath' eva aggahesi. Tato Pu-cintesi: "ayaæ rÃjà mÃdisena yakkhena saddhiæ jÆtaæ kÅÊanto bhassamÃne pÃsake saæka¬¬hitvà gaïhati, kin nu kho kÃraïan" ti, so tassa ÃrakkhadevatÃya ÃnubhÃvaæ ¤atvà akkhÅni ummÅletvà kuddho viya naæ olokesi, sà bhÅtà palÃyitvà CakkavÃÊapabbatamatthakaæ patvà kampamÃnà aÂÂhÃsi. RÃjà tatiyam pi pÃsake khipitvà attano parÃjayÃya bhassante ¤atvÃpi PuïïakassÃnubhÃvena hatthaæ pasÃretvà gaïhituæ nÃsakkhi, te ra¤¤o parÃjayÃya patiæsu. Tato Pu-pÃsake khipi, te attano jinantà patiæsu, ath' assa parÃjitabhÃvaæ ¤atvà appoÂhetvà mahantena saddena "jitam me, jitam me" ti tikkhattuæ nadi, so saddo, sakala-JambudÅpaæ phari. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).91: Te pÃvisuæ akkhamadena mattÃ
                    rÃjà KurÆnaæ Puïïako [ca] pi yakkho,
                    rÃjà kaliæ vicinaæ aggahesi,
                    kaÂam aggahÅ Puïïako pi yakkho. || Ja_XXII:1229 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).92: Te tattha jÆte ubhayo samÃgate
                    ra¤¤aæ sakÃse sakhina¤ ca majjhe,
                    ajesi yakkho naraviriyaseÂÂhaæ,
                    tattha-ppanÃdo tumulo babhÆvà 'ti*. || Ja_XXII:1230 ||>@

     Ta. pÃvisun ti jÆtasÃlaæ pavisiæsu, vicinan ti rÃjà catuvÅsatiyà Ãyesu vicinanto kaliæ parÃjayagÃhaæ aggahesi, kaÂamaggahÅti Pu-nÃma yakkho jayagÃhaæ gaïhi, te tattha jÆte -- ti te tattha jÆtasÃlÃya jÆte samupÃgate ubho jÆtaæ kÅÊiæsÆ 'ti a., ra¤¤an ti atha tesaæ ekasatÃnaæ rÃjÆnaæ sakÃse avasesÃna¤ ca sakhÅnaæ majjhe so yakkho naraviriyaseÂÂhaæ rÃjÃnaæ ajesi, tatthappanÃdo -- ti tasmiæ jÆtamaï¬ale ra¤¤o parÃjitabhÃvaæ jÃnÃtha jitaæ me jitam me ti mahanto saddo ahosi.
     RÃjà parÃjito anattamano ahosi, atha naæ samassÃsento Pu-gÃtham Ãha:


#<[page 283]>#
%<                          8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)         283>%

  @<Ja_XXII.8(=545).93: Jayo mahÃrÃja parÃjayo ca
                    ÃyÆhataæ a¤¤atarassa hoti,
                    janinda jito si varaædhanena
                    jito ca me khippam avÃkarohÅti. || Ja_XXII:1231 ||>@

     Ta. ÃyÆhatan ti dvinnaæ vÃyamÃnÃnaæ a¤¤atarass' eva hoti, tasmà parÃjito 'mhÅti mà cintayi, jito sÅti parihÅno si, varaædhanenà 'ti varadhanena, khippam avÃkarohÅti khippaæ me jayaæ dehi.
     Atha "naæ gaïhathÃ" ti vadanto gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).94: HatthÅ gavassà maïikuï¬alà ca
                    yaæ cÃpi mayhaæ ratanaæ pathavyÃ
                    gaïhÃhi KaccÃna varaæ dhanÃnaæ,
                    ÃdÃya yen' icchasi tena gacchà 'ti. || Ja_XXII:1232 ||>@

     Puïïako Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).95: HatthÅ gavassà maïikuï¬alà ca
                    ya¤ cÃpi tuyhaæ ratanaæ pathavyÃ
                    tesaæ varo Vidhuro nÃma kattÃ,
                    so me jito, tam me avÃkarohÅti. || Ja_XXII:1233 ||>@

     Ta. so me jito ti mayà hi tava vijite uttamaratanaæ jitaæ, so ca sabbaratanÃnaæ varo tasmà so maya jito nÃma hoti, tam me dehÅti.
     RÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).96: Attà ca me so saraïaæ gatÅ ca
                    dÅpo ca leïo ca parÃyano ca,
                    asantuleyyo mama so dhanena,
                    pÃïena me sadiso esa kattà ti. || Ja_XXII:1234 ||>@

     Ta. attà ca me so ti so hi mayhaæ attà ca mayà ca attÃnaæ Âhapetvà sesaæ dassamÅti vuttaæ, taæ mà gaïhi, na kevala¤ ca attà va atha kho me saraïa¤ ca gati ca dÅpo ca leïo ca parÃyano ca, asantulyo -- ti na sattavidhena ratanadhanena saddhiæ tuletabbo.
     Puïïako Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).97: Ciraæ vivÃdo mama tuyham assa,
                    kÃma¤ ca pucchÃma tam eva gantvÃ,>@


#<[page 284]>#
%<284                           XXII. MahÃnipÃta.>%
@<                    eso va no vivaratu etam atthaæ,
                    yaæ vakkhatÅ hotu kathà ubhinnan ti. || Ja_XXII:1235 ||>@

     Ta. vivaratu -- ti yo tava attà và na và ti etam atthaæ eso va pakÃsetu, hotu kathà -- ti yaæ so vakkhati sà eva no ubhinnaæ kathà hotu taæ pamÃïaæ hotÆ 'ti a.
     RÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).98: Addhà hi saccaæ bhaïasi na ca mÃïava sÃhasaæ,
                    tam eva gantvà pucchÃma, tena tussÃm' ubho janà ti. || Ja_XXII:1236 ||>@

     Ta. na ca -- ti pasayha sÃhasiyaæ vacana¤ ca na bhaïasi.
     Evaæ vatvà rÃjà ekasata¤ ca rÃjÃno Puïïaka¤ ca gahetvà tuÂÂhamÃnaso vegena dhammasabhaæ agamÃsi, paï¬ito Ãsanà oruyha rÃjÃnaæ vanditvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, atha PuMahÃsattaæ Ãmantetvà "paï¬ita tvam dhamme Âhito, jÅvitahetu pi musà na bhÃsasÅti kittisaddo te sakalaloke pharito, ahaæ pana te ajja dhamme ÂhitabhÃvaæ jÃnissÃmÅti" vatvà g. Ã.:

  @<Ja_XXII.8(=545).99: Saccaæ nu devà vidahÆ KurÆnaæ
                    dhamme Âhitaæ Vidhuraæ nÃm' amaccaæ,
                    dÃso si ra¤¤o uda vÃsi ¤Ãti
                    Vidhuro ti saækhà katamÃsi loke ti. || Ja_XXII:1237 ||>@

     Ta. saccannu -- maccan ti KurÆnaæ raÂÂhe Vi-nÃm' amacco dhamme Âhito jÅvitahetu pi musà na bhaïasÅti evaæ devà vidahu vidahanti kathenti pakÃsenti, evaæ vidahamÃnà te devà saccan nu vidahanti udÃhu abhÆtavÃdà yeva te ti, Vi -- katamÃsi loke ti yà esà Vidhuro ti loke saækhà pa¤¤atti sà katamà Ãsi tvaæ pakÃsehi, kiæ ra¤¤o dÃso nÅcatarajÆtiko udÃhu samo và uttaritaro và ¤ÃtÅti idan tÃva me Ãcikkha dÃso si ra¤¤o uda vÃsi ¤ÃtÅti.
     Atha M. "ayaæ maæ evaæ pucchati, ahaæ kho pan' etaæ `ra¤¤o ¤ÃtÅti' pi `ra¤¤o uttaritaro' ti pi `ra¤¤o na ki¤ci homÅti' pi sa¤¤apetuæ sakkomi, imasmiæ pana loke saccasamo avassayo nÃma n' atthi,


#<[page 285]>#
%<                     8. {Vidhurapaï¬itajÃtaka}. (545.)              285>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  saccam eva kathetuæ vaÂÂatÅti" cintetvà "mÃïava n' evÃhaæ ra¤¤o ¤Ãti na uttaritaro, catunnaæ pana dÃsÃnaæ a¤¤ataro" ti dassetuæ gÃthadvÃyam Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).100: ùmÃyadÃsÃpi bhavanti h' eke,
                    dhanena kÅtÃpi bhavanti dÃsÃ,
                    sayam pi h' eke upayanti dÃsÃ,
                    bhayà païunnÃpi bhavanti dÃsÃ. || Ja_XXII:1238 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).101: Ete narÃnaæ caturo va dÃsÃ,
                    addhà hi yonito aham pi jÃto,
                    bhavo ca ra¤¤o abhavo ca ra¤¤o,
                    dÃs' Ãhaæ devassa param pi gantvÃ
                    dhammena maæ mÃïava tuyhaæ dajjà ti. || Ja_XXII:1239 ||>@

     Ta. ÃmÃyadÃsà ti dÃsassa dÃsiyà kucchimhi jÃtadÃsà sayam pi dÃsà ti, ye keci upaÂÂhÃkajÃtikà sabbe te sayaæ dÃsabhÃvaæ upagatà dÃsà nÃma, bhayà païunnà ti rÃjabhayena và corabhayena và attano vasanaÂÂhÃnato païunnakaramarà hutvà paravisayaæ gatÃpi dÃsà yeva nÃma, addhà hi yonito aham pi jÃto ti mÃïava ekaæsen' eva aham pi catusu dÃsayonisu ekato sayaæ dÃsayonito nibbattadÃso, bhavo ca ra¤¤o ti ra¤¤o va¬¬hi và hotu ava¬¬hi và na sakkà mayà musà bhaïituæ, parampÅti dÆram gantvÃpi ahaæ devassa dÃso yeva, dajjà ti maæ rÃjà jayadhanena khaï¬etvà tuyhaæ dento dhammena samena sabhÃven' eva dadeyya.
     Taæ sutvà Pu-haÂÂhatuÂÂho pana appoÂhetvÃ:

  @<Ja_XXII.8(=545).102: Ayaæ dutÅyo vijayo mam' ajja
                    puÂÂho hi kattà vivar' ettha pa¤haæ,
                    adhammarÆpo vata rÃjaseÂÂho,
                    subhÃsitaæ n' anujÃnÃsi mayhan ti. || Ja_XXII:1240 ||>@

     Ta. rÃjaseÂÂho ti ayaæ rÃjaseÂÂho adhammarÆpo vata, subhÃsitan ti Vi-paï¬itena sukathitaæ suvinicchitaæ, nanu --  ti idÃn' etaæ Vidhurapaï¬itaæ mayham kasmà nÃnujÃnÃsi kimatthaæ na desÅti vadati.
     Taæ sutvà rÃjà "mÃdisaæ yasadÃyikaæ anoloketvà idÃni diÂÂhamÃïavakaæ olokesÅti" M-assa kujjhitvà "sace dÃso gahetvà gacchÃ" 'ti gÃtham Ãha:


#<[page 286]>#
%<286                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.8(=545).103: Eva¤ ce no so vivar' ettha pa¤haæ
                    `dÃso 'ham asmi, na ca kho 'smi ¤Ãti'
                    gaïhÃhi KaccÃna varaæ dhanÃnaæ,
                    ÃdÃya yen' icchasi tena gacchà 'ti. || Ja_XXII:1241 ||>@

     Ta. eva¤ce no -- ti sace so amhÃkaæ pa¤haæ dÃso ham asmi na ca kho smi ¤ÃtÅti evaæ vivari ettha parisamaï¬ale atha kiæ acchasi sakalaloke dhanÃnaæ varadhanaæ etam gaïha gahetvà ca yen' icchasi tena gacchà 'ti.
Akkhakhaï¬aæ.
     Eva¤ ca pana vatvà rÃjà cintesi: "paï¬itaæ gahetvà mÃïavo yathÃruciæ gamissati, tassa gatakÃlato paÂÂhÃya mayhaæ madhuradhammakathà dullabhà bhavissati, yan nÆn' imaæ ÂhÃne Âhapetvà gharÃvÃsapa¤haæ puccheyyan" ti, atha naæ evam Ãha: "paï¬ita tumhÃkaæ gatakÃle mama madhuradhammakathà dullabhà bhavissati, alaækatadhammÃsane nisÅditvà attano ÂhÃne Âhatvà mayhaæ gharÃvÃsapa¤haæ kathethÃ" 'ti, so "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà alaækatadhammÃsane nisÅditvà ra¤¤Ã pa¤haæ puÂÂho vissajjesi, tatrÃyaæ pa¤ho:

  @<Ja_XXII.8(=545).104: Vidhura vasamÃnassa gahaÂÂhassa sakaæ gharaæ
                    khemà vatti kathaæ assa, kathan nu assa saægaho. || Ja_XXII:1242 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).105: AvyÃpajjhaæ kathaæ assa, saccavÃdÅ ca mÃïavo
                    asmà lokà paraæ lokaæ kathaæ pecca na socatÅti. || Ja_XXII:1243 ||>@

     Ta. khemà -- ti kathaæ gharÃvÃsaæ vasantassa khemà nibbhayà vutti bhaveyya, kathaæ assa saægaho ti catubbidho ca saægahavatthusaækhÃto saægaho tassa kathaæ bhaveyya, avyÃpajjhan ti niddukkhatÃ, saccavÃdÅ cà 'ti katha¤ ca mÃïavo saccavÃdÅ nÃma bhaveyya, peccà 'ti paralokaæ gantvÃ{}.

  @<Ja_XXII.8(=545).106: [Taæ] tattha gatimà dhitimà mutimà atthadassimÃ
                    saækhÃtà sabbadhammÃnaæ Vidhuro etad abravi: || Ja_XXII:1244 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).107: Na sÃdhÃraïadÃr' assa, na bhu¤je sÃdum ekato,
                    na seve lokÃyatikaæ, n' etaæ pa¤¤Ãya vaddhanaæ. || Ja_XXII:1245 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).108: SÅlavà vattasampanno appamatto vicakkhaïo
                    nivÃtavutti atthaddho surato sakhilo mudu || Ja_XXII:1246 ||>@


#<[page 287]>#
%<                          8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)         287>%

  @<Ja_XXII.8(=545).109: Saægahe tÃva mittÃnaæ saævibhÃgÅ vidhÃnavÃ
                    tappeyya annapÃnena sadà samaïabrÃhmaïe. || Ja_XXII:1247 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).110: DhammakÃmo sutÃdhÃro bhaveyya paripucchako
                    sakkacca payirupÃseyya sÅlavante hahussute. || Ja_XXII:1248 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).111: Gharam ÃvasamÃnassa gahaÂÂhassa sakaæ gharaæ
                    khemà vatti siyà evaæ, evan nu assa saægaho. || Ja_XXII:1249 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).112: AvyÃpajjho siyà evaæ saccavÃdÅ ca mÃïavo
                    asmà lokà paraæ lokaæ evaæ pecca na socatÅti. || Ja_XXII:1250 ||>@

     Ta. taæ tatthà 'ti bhi so taæ rÃjÃnaæ tattha dhammasabhÃyaæ ¤Ãïagatiyà gatimà abbocchinnaviriyena dhitimà matimà mutimà saïhasukhumapa¤¤o atthadassimà ¤Ãïena atthadassimà paricchinditvà jÃnana¤ÃïasaækhÃtÃya pa¤¤Ãya sabbadhammÃnaæ saækhÃtà Vi-paï¬ito, etaæ na sÃdhÃraïadÃrassà 'ti Ãdivacanaæ abravi, tattha yo paresaæ dÃresu aparajjhati so sÃdhÃraïadÃro nÃma tÃdiso nÃssa bhaveyya, sÃdumekato ti sÃdurasapaïÅtabhojanaæ a¤¤esaæ adatvà ekako va na bhu¤jeyya, lokÃyatikan ti anatthanissitaæ saggamaggÃnaæ adÃyakaæ aniyyÃnikaæ vitaï¬asallÃpaæ lokÃyatikavÃdaæ na seveyya, netaæ -- ti na hi etaæ lokÃyatikaæ pa¤¤Ãya vaddhanaæ, sÅlavà ti akhaï¬ehi pa¤cahi sÅlehi samannÃgato, vattasampanno ti gharÃvÃsavattena và rÃjavattena và samannÃgato, appamatto ti kusaladhammesu appamatto, nivÃtavuttÅti atimÃnaæ akatvà nÅcavutti ovÃdÃnusÃsanipaÂicchako, atthaddho ti thaddhamacchariyarahito, surato ti soraccena s-gato, sakhilo ti pemaïÅyavacano, mudÆ 'ti kÃyavacÅcittehi apharuso, saægahe -- ti mittasaægahakaro dÃnÃdÅsu yo yena saægahaæ gacchati tassa ten' eva saægahako, saævibhÃgÅti dhammikasamaïabrÃhmaïÃnaæ c' eva kapaïÃdÅna¤ ca saævibhÃgakaro, vidhÃnavà ti etasmiæ kÃle kasituæ vaÂÂati imasmiæ vapitun ti evaæ sabbakiccesu vidhÃnasampanno, tappeyyà 'ti gahitagahitabhÃjanÃni pÆretvà dadamÃno tappeyya, dhammakÃmo ti paveïidhammam pi sucaritadhammam pi kÃmayamÃno patthayamÃno, sutÃdhÃro ti sutassa ÃdhÃrabhÆto, paripucchako ti dhammikasamaïabrÃhmaïe upasaækamitvà kiæ bhante kusalan ti Ãdivacanehi pucchanasÅlo, sakkaccan ti gÃravena, evannu assa saægaho ti saægaho pi 'ssa evaæ kato nÃma bhaveyya, saccavÃdÅti evaæ paÂipanno yeva saccavÃdÅ nÃma siyÃ.
     Evaæ M. ra¤¤o gharÃvÃsapa¤haæ kathetvà pallaækà oruyha rÃjÃnaæ vandi. RÃjÃpi 'ssa mahÃsakkÃraæ katvà ekasatarÃjaparivuto attano nivesanam eva gato. GharÃvÃsapa¤haæ.


#<[page 288]>#
%<288                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     M. pana nivatto, atha naæ Puïïako Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).113: Ehi dÃni gamissÃmi, dinno no issarena me,
                    tam ev' atthaæ paÂipajja esa dhammo sanantano ti. || Ja_XXII:1251 ||>@

     Ta. no ti nipÃtamattaæ, issarena mayhaæ dinno ti a., sanantano ti mama atthaæ paÂipajjantena hi tayà attano sÃmikassa attho paÂipanno hoti, ya¤ c' etaæ sÃmikasa atthakaraïaæ nÃma esa dhammo sanantano porÃïakapaï¬itÃnaæ sabhÃvo.
     Vidhurapaï¬ito Ãha:
  @<Ja_XXII.8(=545).114: JÃnÃmi mÃïava: tayÃham asmi,
                    dinno 'ham asmi tava issarena,
                    tÅha¤ ca taæ vÃsayemu agÃre
                    yen' addhunà anusÃsemu putte ti. || Ja_XXII:1252 ||>@

     Ta. tayÃhamasmÅti tayà laddho 'ham asmÅti jÃnÃmi labhantena ca na a¤¤athà laddho, dinno 'ham asmi tava issarenà 'ti mama issarena ra¤¤Ã ahaæ tava dinno, tÅha¤ cà 'ti mÃïavaka ahaæ tava bahÆpakÃro, rÃjÃnaæ anoloketvà saccam eva kathesiæ, tenÃhaæ tayà laddho, tvaæ mama mahantabhÃvaæ jÃnÃsi, mayaæ tÅïi divasÃni taæ attano agÃre vÃsema, tasmà tvaæ yen' addhunà yattakena kÃlena mayaæ puttadÃre anusÃsemu taæ kÃlaæ adhivÃsehÅti.
     Taæ sutvà Pu-"saccaæ paï¬ito Ãha, bahÆpakÃro esa mama, `sattÃham pi addhamÃsam pi nisÅdÃpehÅti' vutte adhivÃsetabbam eva" 'ti cintetvÃ

  @<Ja_XXII.8(=545).115: Tam me tathà hotu vasemu tÅhaæ,
                    kurutaæ bhav' ajja gharesu kiccaæ,
                    anusÃsataæ puttadÃre bhav' ajja
                    yathà tayŠpacchà sukhŠbhaveyyà 'ti. || Ja_XXII:1253 ||>@

     Ta. tamme ti yaæ tvaæ vadesi sabbaæ taæ mama tathà hotu, bhavajjà 'ti bhavaæ ajja paÂÂhÃya tÅhaæ anusÃsatu, tayi pacchà 'ti yathà tayi gate pacchà tava puttadÃro sukhÅ bhaveyya evaæ tvaæ anusÃsà 'ti.
     Evaæ vatvà Pu-MahÃsattena saddhiæ ¤eva tassa nivesanaæ pÃvisi.


#<[page 289]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545).              289>%
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).116: SÃdhÆ 'ti vatvÃna pahÆtakÃmo
                    pakkhÃmi yakkho Vidhurena saddhiæ,
                    taæ ku¤jarÃja¤¤ahayÃnuciïïaæ
                    pÃvekkhi antopuram ariyaseÂÂho ti. || Ja_XXII:1254 ||>@

     Ta. pahÆta -- ti mahÃbhogo, ku¤jarà -- ti ku¤jarehi ca Ãja¤¤ahayehi ca anuciïïaæ, ariya -- ti ÃcÃrÃriyesu uttamo, Pu-yakkho ca tassa antopuraæ pÃvisi.
     MahÃsattassa pana tiïïaæ utÆnaæ atthÃya tayo pÃsÃdÃ, tesu eko Ko¤co nÃma eko MayÆro nÃma eko Piyaketo nÃma, te sandhÃya ayaæ gÃthà vuttÃ:

  @<Ja_XXII.8(=545).117: Ko¤caæ MayÆra¤ ca Piya¤ ca Ketaæ
                    upÃgami tattha surammarÆpaæ
                    pahÆtabhakkhaæ bahuannapÃnaæ
                    MasakkasÃraæ viya VÃsavassà 'ti. || Ja_XXII:1255 ||>@

     Ta. tatthà 'ti tesu tÅsu pÃsÃdesu yattha tasmiæ samaye attanà vasati taæ surammarÆpaæ pÃsÃdaæ Puïïakaæ ÃdÃya upÃgami.
     Upagantvà ca alaækatapÃsÃdassa sattamÃya bhÆmiyà sayanagabbha¤ c' eva mahÃtala¤ ca sajjÃpetvà sirisayanaæ pa¤¤Ãpetvà sabbaæ annapÃnÃdividhiæ upaÂÂhapetvà devaka¤¤Ã viya pa¤casatà itthiyo "imà te pÃdaparicÃrikà hontu, anukkaïÂhacitto idha vasÃhÅti" tassa nÅyÃdetvà attano vasanaÂÂhÃnaæ gato, tassa gatakÃle tà itthiyo nÃnÃturiyÃni gahetvà Puïïakassa paricariyÃya naccÃdÅni paÂÂhapesuæ.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).118: Tattha naccanti gÃyanti avhayanti varÃvaraæ
                    accharà viya devesu nÃriyo samalaækatà ti. || Ja_XXII:1256 ||>@

     Ta. avhayanti -- varato varaæ nacca¤ ca gÅta¤ ca karontiyo.

  @<Ja_XXII.8(=545).119: SamaÇgikatvà pamadÃhi yakkhaæ
                    annena pÃnena ca DhammapÃlo>@


#<[page 290]>#
%<290                           XXII. MahÃnipÃta.>%
@<                    atthattham evÃnuvicintayanto
                    pÃvekkhi bhariyÃya tadà sakÃse ti. || Ja_XXII:1257 ||>@

     Ta. pamadÃhÅti pamadÃhi c' eva annapÃnena ca samaÇgikatvÃ, dhammapÃlo ti dhammassa pÃlako gopÃyiko, atthatthamevà 'ti atthabhÆtam eva atthaæ, bhariyÃyà ti sabbajeÂÂhikÃya bhariyÃya.

  @<Ja_XXII.8(=545).120: Taæ candanagandharasÃnulittaæ
                    suvaïïajambonadanikkhasÃdisaæ
                    bhariyaæ vacÃ: ehi sunohi bhoti,
                    puttÃni Ãmantaya tambanette. || Ja_XXII:1258 ||>@

     Ta. bhariyaæ vacà ti jeÂÂhabhariyaæ avaca, Ãmantayà 'ti pakkosa.

  @<Ja_XXII.8(=545).121: SutvÃna vÃkyaæ patino AnujjÃ
                    suïisaæ vaca tambanakhÅsunettaæ:
                    Ãmantaya vammadharÃni Cete
                    puttÃni indÅvarapupphasÃme. || Ja_XXII:1259 ||>@

     Anujjà ti evaænÃmikÃ, suïisaæ vaca tamba -- ti sà tassa vacanaæ sutvà assumukhÅ rudamÃnà sayaæ gantvà putte pakkosituæ ayuttaæ suïisaæ pesessÃmÅti tassà nivesanaÂÂhÃnaæ gantvà sà tambanakhÅsunettaæ suïisaæ avaca, Ãmantayà 'ti pakkosa, vammadharÃnÅti vammadhare sÆre samatthe ti a., Ãbharanabhaï¬am eva idha vamman ti adhippetaæ, tasmà Ãbharaïadhare ti pi a., Cete ti taæ nÃmenÃlapati, puttÃnÅti mama putte ca dhÅtaro ca, indÅvara-ti taæ Ãlapati.
     Sà "sÃdhÆ" 'ti pÃsÃdaæ anuvicaritvà "pità vo ovÃdaæ dÃtukÃmo pakkosati, idaæ kira vo tassa pacchimadassanan" ti sabbam ev' assa suhajjana¤ ca puttadhÅtaro ca sannipÃtesi, DhammapÃlakumÃro pana taæ vacanaæ sutvà va rodanto kaniÂÂhabhÃtiparivuto pitu santikaæ agamÃsi, p. te disvà va sakabhÃvena saïÂhÃtuæ asakkonto assupuïïehi nettehi ÃliÇgitvà sÅse cumbitvà jeÂÂhaputtaæ muhuttaæ hadaye nipajjÃpetvà hadayà otÃretvà sirigabbhato nikkhamma mahÃtale pallaækamajjhe nisÅditvà puttasahassassa ovÃdaæ adÃsi.


#<[page 291]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)              291>%
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).122: Te Ãgate muddhani DhammapÃlo
                    cumbitvà putte avikampamÃno
                    Ãmantayitvà ca avoca vÃkyaæ:
                    dinn' Ãhaæ ra¤¤Ã idha mÃïavassa. || Ja_XXII:1260 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).123: Tass' ajj' ahaæ attasukhÅ vidheyyo,
                    ÃdÃya yen' icchati tena gacchati,
                    aha¤ ca vo sasituæ Ãgato 'smi:
                    kathaæ ahaæ aparittÃya gacche. || Ja_XXII:1261 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).124: Sace vo rÃjà KurukhettavÃsÅ
                    Janasandho puccheyya pahÆtakÃmo
                    kim ÃbhijÃnÃtha pure purÃïaæ
                    kiæ vo pità anusÃse puratthà || Ja_XXII:1262 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).125: SamÃsanà hotha mayà va sabbe
                    ko n' Ådha ra¤¤o abbhatiko manusso
                    tam a¤jaliæ kariya vadetha evaæ:
                    mà h' eva deva, na hi esa dhammo,
                    viyaggharÃjassa nihÅnajacco
                    samÃsano deva kathaæ bhaveyyà 'ti. || Ja_XXII:1263 ||>@

     Ta. DhammapÃlo ti MahÃsatto, dinnÃhan ti ahaæ jayadhane khaï¬etvà ra¤¤Ã dinno, tassajjahaæ -- ti ajja paÂÂhÃya tÅhamattaæ ahaæ iminà attano sukhena attanà sukhÅ tatoparaæ pana tassa mÃïavassÃhaæ vidheyyo homi, so hi ito catutthe divase ekaæsena maæ ÃdÃya yatth' icchati tattha gacchati, aparittÃyà 'ti tumhÃkaæ parittÃïaæ akatvà kathaæ gaccheyyan ti anusÃsituæ Ãgato 'smi, Janasandho ti mittaganthanena mittajanassa santhÃnakÃro, pure purÃïan ti ito pubbe tumhe kiæ purÃïaæ abhijÃnÃtha, anusÃse ti anusÃsi, evaæ tumhe ra¤¤Ã puÂÂhà amhÃkaæ pità ima¤ c' ima¤ ca ovÃdaæ adÃsÅti katheyyÃtha, samÃsanà -- 'ti sace pana vo rÃjà mayà dinnassa ovÃdassa kathitakÃle etha tumhe ajja mayà saddhiæ samÃsanà hotha, ko nÅdha -- ti idha rÃjakule tumhehi a¤¤o ko nu ra¤¤o abbhatiko manusso ti attano Ãsane nisÅdÃpeyya, tama¤jalin ti atha tumhe a¤jaliæ karitvà taæ rÃjÃnaæ evaæ vadeyyÃtha: deva evaæ mà avaca na hi amhÃkaæ esa paveïidhammo, viyaggha -- 'ti kesarisÅhassa hÅnajacco jarasigÃlo deva kathaæ samÃsano bhaveyya, yathà sigÃlo sÅhassa samÃsano na hoti tath' eva mayaæ tumhÃkan ti.


#<[page 292]>#
%<292                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Imaæ pan' assa kathaæ sutvà puttadhÅtaro ca ¤ÃtisuhajjadÃsaporisà ca sabbe sakabhÃvena saïÂhÃtuæ asakkontà mahÃviravaæ viraviæsu, te M. sa¤¤apesÅti. Lakkhakhaï¬aæ.
     Atha te ¤Ãtayo upasaækamitvà tuïhibhÆte disvà "tÃtà mà cintayittha, sabbe saækhÃrà aniccÃ, yaso nÃma vipattipariyosÃno, api ca tuæhÃkaæ rÃjavasatiæ nÃma yasapaÂilÃbhakÃraïaæ kathessÃmi, taæ ekaggacittà suïÃthÃ" 'ti BuddhalÅÊhÃya rÃjavasatiæ nÃma paÂÂhapesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).126: So ca mitte amitte ca ¤Ãtayo suhadajjane
                    alÅnamanasaækappo Vidhuro etad abravi: || Ja_XXII:1264 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).127: Eth' ayyo rÃjavasatiæ nisÅditvà suïotha me
                    yathà rÃjakulaæ patto yasaæ poso nigacchatÅtÅ. || Ja_XXII:1265 ||>@

     Ta. suhadajjane ti suhajjajane, ethayyo ti etha ayyo piyasamudÃcÃrena putte Ãlapati, rÃjavasatin ti mayà vuccamÃnaæ rÃjaparicariyaæ suïÃthe, yathà ti yena kÃraïena rÃjakulaæ upasaækamanto ra¤¤o santike caranto poso yasaæ nigacchati taæ kÃraïaæ suïÃthà 'ti a.

  @<Ja_XXII.8(=545).128: Na hi rÃjakulaæ patto a¤¤Ãto labhate yasaæ
                    nÃsÆro na pi dummedho na-ppamatto kudÃcanaæ. || Ja_XXII:1266 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).129: YadÃssa sÅlaæ pa¤¤a¤ ca soceyya¤ cÃdhigacchati
                    atha vissasate tyamhi guyha¤ c' assa na rakkhati. || Ja_XXII:1267 ||>@

     A¤¤Ãto apÃkaÂaguïo aviditakammÃpadÃno, nà sÆro ti na asÆro bhÅrujÃtiko, yadÃssa-ti yadà assa sevakassa rÃjasÅla¤ ca pa¤¤a¤ ca soceyya¤ ca adhigacchati ÃcÃrasampatti¤ ca ¤Ãïabala¤ ca sukhÅbhÃva¤ ca jÃnÃti, atha vissasate tyamhÅti atha rÃjà tamhi vissasati vissÃsaæ karoti attano ca guyhaæ assa na rakkhati na gÆhati katheti.

  @<Ja_XXII.8(=545).130: Tulà yathà paggahità samadaï¬Ã sudhÃritÃ
                    ajjhiÂÂho na vikampeyya sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1268 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).131: Tulà yathà paggahità samadaï¬Ã sudhÃritÃ
                    sabbÃni abhisambhonto sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1269 ||>@



#<[page 293]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)              293>%
     Tulà -- ti yathà esà vuttappakÃrà tulà na oïamati na uïïamati evaæ eva rÃjasevako kismicid eva kamme ra¤¤Ã idaæ nÃma karohÅti ajjhiÂÂho Ãïatto chandÃdiagativasena na kampeyya sabbakiccesu paggahitatulà viya samo bhaveyya, sa rÃjavasatin ti so evarÆpo sevako rÃjakule vÃsaæ vaseyya rÃjÃnaæ paricareyya evaæ paricaranto ca pana yasaæ labheyyà 'ti a., sabbÃni abhisambhonto ti sabbÃni rÃjakiccÃni karonto.

  @<Ja_XXII.8(=545).132: Divà và yadi và rattiæ rÃjakiccesu paï¬ito
                    ajjhiÂÂho na vikampeyya sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1270 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).133: Divà và yadi và rattiæ rÃjakiccesu paï¬ito
                    sabbÃni abhisambhonto sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1271 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).134: Yo c' assa sukato maggo ra¤¤o suppaÂiyÃdito
                    na tena vutto gaccheyya sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1272 ||>@

     Na vikampeyyà 'ti akampamÃno tÃni kiccÃni kareyya, yo cassà 'ti yo ca ra¤¤o gamanamaggo sukato assa ra¤¤o suppaÂiyÃdito sumaï¬ito iminà maggena gacchà 'ti vutto pi tena na gaccheyya.

  @<Ja_XXII.8(=545).135: Na ra¤¤o samakaæ bhu¤je kÃmabhoge kudÃcanaæ
                    sabbattha pacchato gacche sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1273 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).136: Na ra¤¤o sadisaæ vatthaæ na mÃlà na vilepanaæ
                    Ãkappaæ sarakuttiæ và na ra¤¤o sadisam Ãcare
                    a¤¤aæ kareyya Ãkappaæ sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1274 ||>@

     Na ra¤¤o ti ra¤¤o kÃmabhogena samaæ kÃmabhogaæ na bhu¤jeyya, tÃdisassa hi rÃjà kujjhati, sabbatthà 'ti sabbesu rÆpÃdÅsu kÃmaguïesu ra¤¤o pacchato va gaccheyya, hÅnataram eva seveyyà 'ti a., a¤¤aæ kareyyà 'ti ra¤¤o Ãkappato a¤¤am eva Ãkappaæ kareyya, sa rÃja -- ti so puggalo ra¤¤o upagantvà vÃsaæ vaseyya.

  @<Ja_XXII.8(=545).137: KÅÊe rÃjà amaccehi bhariyÃhi parivÃrito,
                    nÃmacco rÃjabhariyÃsu bhÃvaæ kubbetha paï¬ito. || Ja_XXII:1275 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).138: Anuddhato acapalo nipako saævutindriyo
                    manopaïidhisampanno sa rÃjavasatiæ vase ti. || Ja_XXII:1276 ||>@

     Ta. bhÃvan ti vissÃsavasena adhippÃyaæ, acapalo ti amaï¬anasÅlo, nipako ti paripakka¤Ãïo, saævut -- ti pihitachaÊindriyo ra¤¤o và aÇgapaccaÇgÃni orodhe c' assa na olokeyya, maïo -- ti aca¤calena suÂÂhu Âhapitena cittena samannÃgato.


#<[page 294]>#
%<294                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.8(=545).139: NÃssa bhariyÃhi kÅÊeyya na manteyya rahogato
                    nÃssa kosÃdhanaæ gaïhe sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1277 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).140: Na niddannaæ bahuæ ma¤¤e na madÃya suraæ pive
                    nÃssa dÃye migaæ ha¤¤e sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1278 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).141: NÃssa pÅÂhaæ na pallaækaæ na kocchaæ na nÃgaæ rathaæ
                    sammato 'mhÅti ÃrÆhe sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1279 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).142: NÃtidÆre bhave ra¤¤o nÃccÃsanne vicakkhaïo,
                    sammukhe c' assa tiÂÂheyya sandissanto sabhattuno. || Ja_XXII:1280 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).143: Na ve rÃjà saækhà hoti na rÃjà hoti methuno,
                    khippaæ kujjhanti rÃjÃno sÆken' akkhiæ va ghaÂÂitaæ. || Ja_XXII:1281 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).144: Na pÆjito ma¤¤amÃno medhÃvÅ paï¬ito naro
                    pharusaæ patimanteyya rÃjÃnaæ parisaækitaæ. || Ja_XXII:1282 ||>@

     Na manteyyà 'ti tassa ra¤¤o bhariyÃhi saddhiæ n' eva kÅÊeyya na raho manteyya, kosÃdhanaæ na thenetvà gaïheyya, na madÃyà 'ti tÃtà rÃjasevako nÃma madatthÃya suraæ na piveyya, dÃye ti dinnÃbhaye migadÃye, kocchan ti baddhapÅÂhaæ, sammatomhÅti ahaæ kammiko hutvà evaæ karomÅti na ÃrÆheyya, sammukhe -- ti assa ra¤¤o purato khuddakamahantaæ kathaæ savanaÂÂhÃne tiÂÂheyya, sandissanto -- ti so sevako tassa bhattuno dassanaÂÂhÃne tiÂÂheyya, sÆkenà 'ti akkhimhi patitÆna vÅhisÆkÃdinà ghaÂÂitaæ akkhi pakatibhÃvaæ jahantaæ yathà kujjhati nÃma evaæ kujjhanti, na tesu vissÃso kÃtabbo, pÆjito ma¤¤amÃno ti ahaæ rÃjapÆjito 'mhÅti ma¤¤amÃno, pharusan ti yena so kujjhati tathÃrÆpaæ na manteyya.

  @<Ja_XXII.8(=545).145: LaddhavÃro labhe vÃraæ n' eva rÃjÆsu vissase
                    aggÅva yato tiÂÂheyya sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1283 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).146: Puttaæ và bhÃtaraæ saæ và sampaggaïhÃti khattiyo
                    gÃmehi nigamehi và raÂÂhe janapadehi vÃ
                    tuïhÅbhÆto upekkheyya, na bhaïe chekapÃpakaæ. || Ja_XXII:1284 ||>@


#<[page 295]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)              295>%
     LaddhavÃro labhe vÃran ti ahaæ nippaÂihÃro laddhavÃro ti appaÂihÃretvà na pavise puna pi vÃraæ labheyya paÂihÃretvà va paviseyyà 'ti a., yato ti appamatto hutvÃ, bhÃtaraæ saæ và ti sakabhÃtaraæ vÃ, sampaggaïhÃtÅti asukagÃmaæ và asukanigamaæ và assa demà 'ti sadà sevakehi saddhiæ katheti, na bhaïe -- ti tadà guïaæ và aguïaæ và na bhaïeyya.

  @<Ja_XXII.8(=545).147: HatthÃrÆhe anÅkaÂÂhe rathike pattikÃrike
                    tesaæ kammÃvadÃnena rÃjà va¬¬heti vetanaæ
                    na tesaæ antarà gacche sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1285 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).148: CÃpo v' Ænudaro dhÅro vaæso vÃpi pakampaye
                    paÂilomaæ na vatteyya sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1286 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).149: CÃpo v' Ænudaro assa maccho v' assa ajivhavÃ
                    appÃsÅ nipako sÆro sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1287 ||>@

     Tesaæ antarÃ-ti tesaæ lÃbhassa antarà na gacche antarÃyaæ na kareyya, vaæso ti yathà vaæsagumbato uggatavaæso vÃtena pahaÂakÃle kampati evaæ kampeyya, cÃpo vÆnudaro ti yathà cÃpo mahodaro na hoti evaæ na mahodaro siyÃ, ajivhavà ti yathà maccho ajivhatÃya na katheti tathà mandakathatÃya ajivhatà bhaveyya, appÃsÅti bhojane matta¤¤Æ.

  @<Ja_XXII.8(=545).150: Na bÃÊhaæ itthiæ gaccheyya sampassaæ tejasaækhayaæ,
                    kÃsaæ sÃsaæ daraæ balyaæ khÅïamedho nigacchati. || Ja_XXII:1288 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).151: NÃtivelaæ pabhÃseyya, na tuïhÅ sabbadà siyÃ,
                    avikiïïaæ mitaæ vÃcaæ patte kÃle udÅraye. || Ja_XXII:1289 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).152: Akkodhano asaæghaÂÂo sacco saïho apesuïo
                    samphaæ giraæ na bhÃseyya sa rÃjavasatim vase. || Ja_XXII:1290 ||>@

     Na bÃÊhan ti punappunaæ gaccheyya, teja-ti evaæ gacchanto hi puriso tejasaækhayaæ pÃpuïÃti, taæ sampassanto bÃÊhaæ na gaccheyya, daran ti kÃyadarathaæ, bÃlyan ti dubbalabhÃvaæ, khÅïa-ti punappunakilesarativasena khÅïapa¤¤o puriso ete kÃsÃdayo nigacchati, velan ti tÃta rÃjÆnaæ santike pamÃïÃtikkantaæ na bhÃseyya, patte-ti attano vacanakÃle sampatte, asaæghaÂÂo ti paraæ asaæghaÂÂento, samphan ti niratthakaæ.


#<[page 296]>#
%<296                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.8(=545).153: VinÅto sippavà danto katatto niyato mudu
                    appamatto suci dakkho sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1291 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).154: NivÃtavutti vu¬¬hesu sappatisso sagÃravo
                    surato sukhasaævÃso sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1292 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).155: ùrakà parivajjeyya sahituæ pahitaæ janaæ,
                    bhattÃra¤ ¤ev' udikkheyya ana¤¤assa ca rÃjino. || Ja_XXII:1293 ||>@

     VinÅto ti ÃcÃrasampanno, sippavà ti attano kule sikkhitabbasippena samannÃgato, danto ti chasu dvÃresu nibbisevano, katatto ti sampÃditatto, niyato ti yasÃdÅni nissÃya acalasabhÃvo, mudÆ 'ti anatimÃnÅ, appamatto ti kattabbakiccesu pamÃdarahito, dakkho ti upaÂÂhÃne cheko, nivÃtavuttÅti nÅcavutti, sukhasaævÃso ti garusaævÃsaæ vasanasÅlo, sahituæ pahitan ti pararÃjÆhi ra¤¤o santikaæ guyharakkhÃvasena và paÂicchannapÃkaÂakaraïavasena và pesitaæ, tathÃrÆpena hi saddhiæ kathento ra¤¤o sammukhà va katheyya, bhattÃraæ ¤evudikkheyyà 'ti attano sÃmikam eva olokeyya, ana¤¤assa ca rÃjino ti a¤¤assa ra¤¤o santike na bhaveyya.

  @<Ja_XXII.8(=545).156: Samaïe brÃhmaïe cÃpi sÅlavante bahussute
                    sakkaccaæ payirupÃseyya sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1294 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).157: Samaïe brÃhmaïe cÃpi sÅlavante bahussute
                    sakkaccaæ anuvÃseyya sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1295 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).158: Samaïe brÃhmaïe cÃpi sÅlavante bahussute
                    tappeyya annapÃnena sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1296 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).159: Samaïe brÃhmaïe cÃpi sÅlavante bahussute
                    Ãsajja pa¤¤e sevetha Ãkaækha vuddhim attano. || Ja_XXII:1297 ||>@

     Sakkaccam payirupÃseyyà 'ti gÃravena punappuna upasaækameyya, anuvÃseyyà 'ti uposathavÃsaæ vasanto anuvatteyya, tappeyyà 'ti yÃvadatthaæ dÃnena tappeyya, Ãsajjà 'ti upagantvÃ, pa¤¤e ti paï¬ite, Ãsajjapa¤¤e và ÃsajjamÃnapa¤¤e ti a.

  @<Ja_XXII.8(=545).160: Dinnapubbaæ na hÃpeyya dÃnaæ samaïabrÃhmaïe,
                    na ca ki¤ci nivÃreyya dÃnakÃle vanibbake. || Ja_XXII:1298 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).161: Pu¤¤avà buddhisampanno vidhÃnavidhikovido
                    kÃla¤¤Æ samaya¤¤Æ ca sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1299 ||>@


#<[page 297]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka (545)                   297>%

  @<Ja_XXII.8(=545).162: UÂÂhÃtà kammadheyyesu appamatto vicakkhaïo
                    susaævihitakammanto sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1300 ||>@

     Dinnapubban ti pakatipatiyattadÃnavaÂÂaæ, samaïabrÃhmaïe ti samaïe và brÃhmaïe vÃ, vanibbake ti dÃnakÃle vanibbake Ãgate disvà ki¤ci na nivÃreyya, pa¤¤avà ti vicÃraïapa¤¤Ãya yutto, buddhi-ti avekallabuddhisampanno, vidhÃnavidhikovido ti nÃnÃpakÃresu dÃraporisÃdÅnaæ saævidahanakoÂÂhÃsesu cheko, kÃla¤¤Æ ti ayaæ dÃnaæ dÃtuæ ayaæ sÅlaæ rakkhituæ ayaæ uposathakammaæ kÃtuæ kÃlo ti jÃneyya, samaya¤¤Æ ti ayaæ kasanasamayo ayaæ vapanas. ayaæ vohÃras. ayaæ upaÂÂhÃnas. ti jÃneyya, kammadheyyesÆ 'ti attano kattabbakammesu.

  @<Ja_XXII.8(=545).163: Khalaæ sÃlaæ pasuæ khettaæ gantà c' assa abhikkhaïaæ
                    mitaæ dha¤¤aæ nidhÃpeyya mita¤ ca pÃcayà ghare. || Ja_XXII:1301 ||>@
  @<Ja_XXII.8(=545).164: Puttaæ và bhÃtaraæ saæ và sÅlesu asamÃhitaæ
                    anaÇgavà hi te bÃlà yathà petà tath' eva te
                    coÊa¤ ca nesaæ piï¬a¤ ca ÃsÅnÃnaæ va dÃpaye. || Ja_XXII:1302 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).165: DÃse kammakare pesse sÅlesu susamÃhite
                    dakkhe uÂÂhÃnasampanne Ãdhipaccasmi ÂhÃpaye. || Ja_XXII:1303 ||>@

     Pasuæ khettan ti gokula¤ c' eva sassaÂÂhÃna¤ ca, gantà ti gamanasÅlo, mitan ti minitvà ettakan ti ¤atvà koÂÂhesu nidhÃpeyya, ghare ti ghare pi parijanaæ gaïetvà mitam eva pacÃpeyya, sÅlesu -- ti evarÆpaæ dussÅlaæ anÃcÃraæ kismici adhipaccaÂÂhÃne na Âhapeyyà 'ti a, anaægavà hi te bÃlà ti aÇgam ekaæ manussÃnaæ bhÃtà loke pavuccatÅti ki¤cÃpi jeÂÂhakaniÂÂhabhÃtaro aÇgasamatÃya aÇgan ti vuttÃ, ime pana dussÅlà tasmà aÇgasamà na honti yathà pana susÃne cha¬¬ità petà matà tath' eva te, tasmà tÃdisà ÃdhipaccaÂÂhÃne na ÂhapetabbÃ, kuÂumbaæ hi te vinÃsenti, vinaÂÂhakuÂumbassa ca daliddassa ca rÃjasevanaæ nÃma na sampajjati, ÃsÅnÃnan ti Ãgantvà nisinnÃnaæ jÆtakabhattaæ viya dento ghÃsacchÃdanamattaæ dÃpeyya, uÂÂhÃna -- ti uÂÂhÃnaviriyena samannÃgate.

  @<Ja_XXII.8(=545).166: SÅlavà ca alolo ca anuratto ca rÃjino
                    avÅraho hito tassa sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1304 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).167: Chanda¤¤Æ rÃjino assa cittaÂÂho c' assa rÃjino
                    asaækusakavatti 'ssa sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1305 ||>@


#<[page 298]>#
%<298                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.8(=545).168: UcchÃdaye ca nahÃpaye dhove pÃde adhosiraæ
                    Ãhato pi na kuppeyya sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1306 ||>@

     Alolo ti aluddho, cittaÂÂho ti citte Âhito, rÃjacittavasiko ti a., asaækusakavattissà 'ti appaÂilomavattÅ assa, adhosiran ti pÃde dhovanto pi siraæ adhokatvà heÂÂhÃmukho va dhoveyya, na ra¤¤o mukhaæ ullokeyyà 'ti a.

  @<Ja_XXII.8(=545).169: Kumbhaæ pa¤jaliæ kariyà vÃyasaæ và padakkhiïaæ
                    kim eva sabbakÃmÃnaæ dÃtÃraæ dhÅram uttamaæ || Ja_XXII:1307 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).170: Yo deti sayanaæ vatthaæ yÃnaæ Ãvasathaæ gharaæ
                    pajjunno-r-iva bhÆtÃni bhogehi-m-abhivassati. || Ja_XXII:1308 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).171: Es' ayyo rÃjavasati vattamÃno yathà naro
                    ÃrÃdhayati rÃjÃnaæ pÆjaæ labhati bhattusÆ 'ti. || Ja_XXII:1309 ||>@

     Kumbhaæ pa¤jaliæ kariyà vÃyasaæ vÃpi padakkhiïan ti vuddhiæ paccÃsiæsanto hi puriso udakabharitaæ kumbhaæ disvà tassa a¤jaliæ kareyya vÃyasaæ vÃpi sakuïa¤ ca padakkhiïaæ kareyya a¤jaliæ katvà padakkhiïaæ karontassa ki¤ci dÃtuæ na sakkonti, kimevà 'ti yo pana sabbakÃmÃnaæ dÃtà dhÅro ca taæ rÃjÃnaæ kiækÃraïà na namasseyya, rÃjà yeva hi namassitabbo ca ÃrÃdhetabbo cà 'ti, pajjunnorivà 'ti megho viya, esayyo -- t ayyo yà ayaæ mayà kathità esà rÃjavasati nÃma rÃjasevakÃnaæ anusatthi, yathà ti yÃya rÃjavasatiyà vattamÃno naro rÃjÃnaæ ÃrÃdheti rÃjÆna¤ ca santikà pÆjaæ labhati pasaæsan ti.
     Evaæ asamadhuro Vidhuro BuddhalÅÊhÃya rÃjavasatiæ kathesÅti. RÃjavasatikhaï¬aæ.
     Evaæ puttadÃrasuhajjÃdayo anusÃsantass' eva tassa tayo divasà jÃtÃ, so divasassa pÃripÆriæ ¤atvà pÃto va nÃnaggarasabhojanaæ bhu¤jitvÃ, rÃjÃnaæ apaloketvà mÃïavena saddhiæ gamissÃmÅti" ¤Ãtigaïaparivuto rÃjanivesanaæ gantvà rÃjÃnaæ vanditvà ekamantaæ Âhito vattabbayuttakaæ vacanaæ avoca.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).172: Evaæ samanusÃsitvà ¤Ãtisaæghaæ vicakkhaïo
                    parikiïïo suhadehi rÃjÃnaæ upasaækami. || Ja_XXII:1310 ||>@


#<[page 299]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545).              299>%

  @<Ja_XXII.8(=545).173: Vanditvà sirasà pÃde katvà ca naæ padakkhiïaæ
                    Vidhuro avaca rÃjÃnaæ paggahetvÃna a¤jaliæ: || Ja_XXII:1311 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).174: Ayaæ maæ mÃïavo neti kattukÃmo yathÃmatiæ,
                    ¤ÃtÅn' atthaæ pavakkhÃmi, taæ suïohi arindama. || Ja_XXII:1312 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).175: Putte ca me udikkhesi ya¤ ca m' a¤¤aæ ghare dhanaæ
                    yathà pecca na hÃyetha ¤Ãtisaægho mayÅ gate. || Ja_XXII:1313 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).176: Yath' eva khalatÅ bhumyà bhumyà va patitiÂÂhati
                    ev' etaæ khalitaæ mayhaæ etaæ passÃmi accayan ti. || Ja_XXII:1314 ||>@

     Ta. suhadehÅti suhadayehi ¤ÃtimittÃdÅhi, ya¤cama¤¤an ti ya¤ ca me a¤¤aæ tayà c' eva a¤¤arÃjÆhi ca dinnaæ ghare aparimÃïaæ dhanaæ taæ sabbaæ tvam eva olokeyyÃsi, peccà 'ti pacchÃ, khalatÅti pakkhalati, evetan ti evam etaæ ahaæ hi bhÆmiyaæ khalitvà tatth' eva patiÂÂhitapuriso viya tumhesu khalitvà tumhesu yeva patiÂÂhahÃmi, etaæ passÃmÅti yo esa mama kin te rÃjà hotÅti mÃïavena puÂÂhassa tumhe anoloketvà saccaæ patthetvà dÃso 'ham asmÅti vadantassa accayo etaæ accayaæ passÃmi, a¤¤o pana me doso n' atthi, taæ me accayaæ khamatha, mà me taæ hadaye katvà pacchà mama puttadÃre aparajjhittha.
     Taæ sutvà rÃjà "paï¬ita tava gamanaæ mayham na ruccati, mà tvaæ agamÃ, mÃïavaæ nayen' eva pakkositvà ghÃtetvà paticchÃdemà 'ti mayhaæ taæ ruccatÅti" dÅpento g. Ã.:

  @<Ja_XXII.8(=545).177: Sakkà na gantuæ iti mayhaæ hoti,
                    jhatvà vadhitvà idha KÃtiyÃnaæ
                    idh' eva hohi iti mayha ruccati,
                    mà tvaæ agà uttamabhÆripa¤¤Ã 'ti. || Ja_XXII:1315 ||>@

     Ta. jhatvà ti idha rÃjagehe yeva taæ pothetvÃ.
     Taæ sutvà M. "deva tumhÃkaæ evarÆpo ajjhÃsayo ayutto" ti vatvà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).178: Mà h' ev' adhammesu manaæ païÅdahi,
                    atthe ca dhamme ca yutto bhavassu,
                    dhi-r-atthu kammaæ akusalaæ anariyaæ
                    yaæ katvà pacchà nirayaæ vajeyya. || Ja_XXII:1316 ||>@


#<[page 300]>#
%<300                        XXII.  MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.8(=545).179: N' ev' esa dhammo, na pun' etaæ kiccaæ,
                    ayiro hi dÃsassa janinda issaro
                    ghÃtetuæ jhÃpetuæ atho pi hantuæ,
                    na ca mayha kodh' atthi vajÃmi cÃhan ti. || Ja_XXII:1317 ||>@

     Ta. mà hevadhammesu 'ti mà h' eva adhammesu anatthesu apu¤¤esu tava cittaæ païidahÅti a, pacchà ti yaæ kammaæ katvÃpi ajarÃmaro na hoti atha kho pacchà nirayam eva upapajjeyya dhi-r-atthu taæ kamman ti, nevesà 'ti n' eva esa, ayiro ti ayiro sÃmi, ghÃtetun ti etÃni ghÃtÃdÅni kÃtuæ ayiro dÃsassa issaro sabbÃn' etÃni kÃtuæ labhati, mayhaæ mÃïave appÃmattako pi kodho n' atthi, dinnakÃlato paÂÂhÃya cittaæ sandhÃretuæ vaÂÂati, vajÃm' narindà 'ti Ãha.
     Evaæ vatvà M. rÃjÃnaæ vanditvà rÃjorodhe ca rÃjaporisa¤ ca ovaditvà tesu sakabhÃvena asaïÂhahitvà mÃhÃviravaæ viravantesu pi rÃjanivesanà nikkhami, sakalanagaravÃsino "p. kira mÃïavena saddhiæ gacchati, etha passissÃma nan" ti rÃjaÇgaïe yeva naæ passiæsu, te pi "mà cintayittha, sabbe saækhÃrà aniccÃ, dÃnÃdÅsu yeva appamattà hothÃ" 'ti ovaditvà nivattetvà attano gehÃbhimukho pÃyÃsi. Tasmiæ khaïe DhammapÃlakumÃro bhÃtigaïaparivuto "pitu paccuggamanaæ karissÃmÅti" nikkhanto nivesanadvÃre yeva pitu sammukho ahosi, M.
taæ disvà sokaæ sandhÃretuæ asakkonto taæ upaguyha ure nipajjÃpetvà nivesanaæ pÃvisi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).180: JeÂÂhaputtaæ upaguyha vineyya hadaye daraæ
                    assapuïïehi nettehi pÃvisi so mahÃgharan ti. || Ja_XXII:1318 ||>@

     Gharesu pan' assa sahassaputtà sahassadhÅtaro sahassabhariyà sattavaïïadÃsisatÃni, tehi c' eva avasesadÃsakammakara¤Ãtimittehi ca sakalanivesanaæ yugantavÃtÃbhighÃtapatitehi sÃlehi sÃlavanaæ viya nirantaraæ ahosi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).181: SÃlà va sampamathità mÃlutena pamadditÃ
                    senti puttà ca dÃrà ca Vidhurassa nivesane. || Ja_XXII:1319 ||>@


#<[page 301]>#
%<                 8.  Vidhurapaï¬itajÃtaka.  (545).               301>%

  @<Ja_XXII.8(=545).182: ItthÅsahassaæ bhariyÃnaæ dÃsÅsattasatÃni ca
                    bÃhà paggayha pakkanduæ Vidhurassa nivesane. || Ja_XXII:1320 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).183: Orodhà ca kumÃrà ca vesiyÃnà ca brÃhmaïÃ
                    bÃhà paggayha pakkanduæ Vidhurassa nivesane. || Ja_XXII:1321 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).184: HatthÃruhà anÅkaÂÂhà rathikà pattikÃrikà bÃhà etc. || Ja_XXII:1322 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).185: SamÃgatà jÃnapadà negamà ca samÃgatà bÃhà etc. || Ja_XXII:1323 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).186: ItthÅsahassaæ bhariyÃnaæ dÃsà sattasatÃni ca
                    bÃhà paggayha pakkanduæ, kasmà no vijahessasi. || Ja_XXII:1324 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).187: Orodhà ca kumÃrà ca vesiyÃnà ca brÃhmaïÃ
                    bÃhà paggayha pakkanduæ, kasmà no vijahessasi. || Ja_XXII:1325 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).188: HatthÃrÆhà anÅkaÂÂhà rathikà pattikÃrikà bÃhà etc. || Ja_XXII:1326 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).189: SamÃgatà jÃnapadà negamà ca samÃgatà etc. || Ja_XXII:1327 ||>@

     Ta. sentÅti mahÃtale chinnapÃdà viya patità ÃvaÂÂantà sayanti, bhariyÃnan ti bhariyÃnam eva itthÅnaæ sahassaæ, kasmà no ti kena kÃraïena amhe vijahessasÅti parideviæsu.
     M. sabban taæ mahÃjanaæ assÃsetvà avasesÃni kiccÃni katvà antojanaæ ovaditvà Ãcikkhitabbayuttakaæ sabbaæ Ãcikkhitvà Puïïakassa santikaæ gantvà attano niÂÂhitakiccaæ taæ Ãrocesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).190: Katvà gharesu kiccÃni anusÃsitvà sakaæ janaæ
                    mittÃmacce ca suhajje puttadÃre ca bandhave || Ja_XXII:1328 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).191: Kammantaæ saævidhetvÃna Ãcikkhitvà ghare dhanaæ
                    nidhi¤ ca iïadÃna¤ ca Puïïakaæ etad abravi: || Ja_XXII:1329 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).192: AvasÅ tuvaæ mayha tÅhaæ agÃre,
                    katÃni kiccÃni gharesu mayhaæ,
                    anusÃsità puttadÃrà mayà ca,
                    karoma KaccÃna yathÃmatiæ te ti. || Ja_XXII:1330 ||>@

     Ta. kammantaæ saævidhetvÃnà 'ti evam eva¤ ca kÃtuæ vaÂÂatÅti ghare kattabbakammaæ saævidahitvÃ, nidhin ti tattha tattha nihitadhanaæ, yathÃmatin te ti idÃni tava ajjhÃsayÃnurÆpaæ karomà 't.


#<[page 302]>#
%<302                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Puïïako Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).193: Sace hi katte anusÃsità te
                    puttà ca dÃrà ca anujÅvino ca
                    hand' esa hÅdÃni taramÃnarÆpo
                    dÅgho hi addhÃpi ayaæ puratthÃ. || Ja_XXII:1331 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).194: AsambhÅto va gaïhÃhi ajÃnÅyassa vÃladhiæ,
                    idaæ pacchimakaæ tuyhaæ jÅvalokassa dassanan ti. || Ja_XXII:1332 ||>@

     Ta. katte ti somanassappatto yakkho MahÃsattaæ Ãlapati, addhÃpiti gantabbamaggo pi dÅgho, asambhÅto và 'ti idaæ so heÂÂhÃpÃsÃdaæ anotaritvà tato gantukÃmo avaca.
     Atha naæ MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).195: So 'haæ kissÃnubhÃyissaæ yassa me n' atthi dukkataæ
                    kÃyena vÃcà manasà yena gaccheyya duggatin ti. || Ja_XXII:1333 ||>@

     Ta. sohaæ kissÃnubhÃyissan ti idaæ M. asambhÅto va gaïhÃhÅti vuttattà evam Ãha.
     Evaæ M. sÅhanÃdaæ naditvà asambhÅtakesarÅ viya nibbhayo hutvà "ayaæ sÃÂako mama aruciyà mà muccÅti" adhiÂÂhÃnapÃramiæ purecÃrikaæ katvà daÊhaæ nivÃsetvà assassa vÃladhiæ viyÆhitvà ubhohi hatthehi daÊhaæ vÃladhiæ gahetvà dvÅhi pÃdehi assaæ ÆrÆsu paliveÂhetvà "mÃïavaka, gahito me vÃladhi, yathÃruciyà yÃhÅti" Ã., tasmiæ khaïe Puïïako manomayasindhavassa sa¤¤am adÃsi, so paï¬itaæ ÃdÃya ÃkÃse pakkhandi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).196: So assarÃjà Vidhuraæ vahanto
                    pakkÃmi vehÃsayaæ antalikkhe,
                    sÃkhÃsu selesu asajjamÃno
                    KÃlÃgiriæ khippam upÃgamÃsÅti. || Ja_XXII:1334 ||>@

     Ta. sÃkhÃsu -- ti Pu-kira cintesi: dÆraæ Ãgantvà va imaæ Himavantapadese rukkhapabbatesu pothento mÃretvà hadayamaæsaæ ÃdÃya kaÊebaraæ pabbatantare cha¬¬etvà n-bhavanaæ gamissÃmÅti so rukkhe ca pabbate ca apariharitvà tesaæ majjhen' eva assaæ pesesi,


#<[page 303]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)              303>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  MahÃsattassÃnubhÃvena rukkhÃni pi pabbatÃni pi tassa sarÅrato ubhosu passesu ratanamattaæ paÂikkamanti, so mato và no và ti parivattitvà M-assa mukhaæ olokento ka¤canÃdÃsam iva vippasannaæ disvà ayaæ evaæ na marati idÃni vÃtakkhandhesu cuïïavicuïïaæ karissÃmÅti kodhÃbhibhÆto cintetvà sattamaæ vÃtakkhandhaæ pakkhandi, tato verambhavÃtehi pi tassa antarÃyÃbhÃvaæ passanto taæ ÃdÃya KÃlapabbataæ agamÃsi, tena vuttaæ: sÃkhÃsu -- , tattha asajjamÃno ti alaggamÃno apaÂiha¤¤amÃno Vi-paï¬itaæ vahanto KÃlapabbatamatthakaæ upÃgato.
     Evaæ Puïïakena M-aæ gahetvà gatakÃle paï¬itassa puttÃdayo P-kassa vasanaÂÂhÃnaæ gantvà M-aæ adisvà chinnapÃdà viya patitvà aparÃparaæ pavaÂÂamÃnà mahÃsaddena parideviæsu
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).197: ItthÅsahassaæ bhariyÃnaæ dÃsà sattasatÃni ca
                    bÃhà paggayha pakkanduæ, [yakkho brÃhmaïavaïïena]
                    Vidhuraæ ÃdÃya gacchati. || Ja_XXII:1335 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).198: Orodhà ca kumÃrà ca vesiyÃnà ca brÃhmaïÃ
                    b. p. p., [yakkho br.] Vidhuraæ ÃdÃya gacchati. || Ja_XXII:1336 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).199: HatthÃrÆhà anÅkaÂÂhà rathikà pattikÃrikÃ
                    b. p. p, [yakkho br.] Vidhuraæ ÃdÃya gacchati. || Ja_XXII:1337 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).200: SamÃgatà jÃnapadà negamà ca samÃgatÃ
                    b. p. p., [yakkho br.] Vidhuraæ ÃdÃya gacchati. || Ja_XXII:1338 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).201: ItthÅsahassaæ bhariyÃnaæ dÃsÅ sattasatÃni ca
                    bÃhà paggayha pakkanduæ: paï¬ito so kuhiæ gato. || Ja_XXII:1339 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).202: Orodhà ca kumÃrà ca vesiyÃnà ca brÃhmaïÃ
                    b. p. p.: paï¬ito so kuhiæ gato. || Ja_XXII:1340 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).203: HatthÃrÆhà anÅkaÂÂhà rathikà pattikÃrikà bÃhà etc. || Ja_XXII:1341 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).204: SamÃgatà jÃnapadà negamà ca samÃgatà etc. ti. || Ja_XXII:1342 ||>@

     MahÃsattaæ ahetvà ÃkÃsena gacchantaæ disvà ca sutvà ca evam pi kanditvà te sabbe pana sakalanagaravÃsÅhi saddhiæ kandantà rÃjadvÃraæ agamaæsu. RÃjà mahantaæ paridevasaddaæ sutvà sÅhapa¤jaraæ vivaritvà "kasmà paridevathÃ" 'ti pucchi, ath' assa te "deva so kira mÃïavo na brÃhmaïo yakkho brÃhmaïarÆpena Ãgantvà paï¬itaæ ÃdÃya gato, tena vinà amhÃkaæ jÅvitaæ n' atthi,


#<[page 304]>#
%<304                    XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sace ito sattame divase nÃgamissati sakaÂasatehi sakaÂasahassehi dÃrÆni saæka¬¬hitvà sabbe aggiæ pavisissÃmÃ" 'ti.
     Imam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).205: Sace so sattarattena paï¬ito nÃgamissati
                    sabbe aggiæ pavekkhÃma, n' atth' attho jÅvitena no ti. || Ja_XXII:1343 ||>@

     SammÃsambuddhassa parinibbutakÃle pi "mayaæ aggiæ pavisitvà marissÃmÃ" 'ti vattÃro nÃhesuæ, aho suvasitaæ MahÃsattena nagaramhÅti.
     RÃjà tesaæ kathaæ sutvà "madhurakatho p. mÃïavaæ dhammakathÃya palobhetvà attano pÃdesu pÃtetvà na cirass' ev' esa assumukhÃni hÃsento Ãgamissati, mà socitthÃ" 'ti g. Ã.:

  @<Ja_XXII.8(=545).206: Paï¬ito ca viyatto ca vibhÃvÅ ca vicakkhaïo
                    khippaæ mocessat' attÃnaæ, mà bhÃtha ÃgamissatÅti. || Ja_XXII:1344 ||>@

     Ta. viyatto ti veyyattiyà vicÃraïapa¤¤Ãya samannÃgato, vibhÃvÅti atthÃnatthakÃraïÃkÃraïaæ bhÃvetvà dassetvà kathetuæ samattho, vicakkhaïo ti taækhaïen' eva ÂhÃnuppattikÃya kÃraïavindanapa¤¤Ãya yutto, mà bhÃthà 'ti mà bhÃyatha, khippaæ attÃnaæ mocetvà ÃgamissatÅti assÃsesi, nÃgarÃpi paï¬ito ra¤¤o kathetvà gato bhavissatÅti assÃsaæ paÂilabhiæsÆ 'ti. AnanarapeyyÃlo.
     Puïïako pi M-aæ KÃlÃgirimatthake Âhapetvà "imasmiæ jÅvamÃne mayhaæ va¬¬hi nÃma n' atthi, imaæ mÃretvà hadayamaæsaæ gahetvà n-bhavanaæ gantvà VimalÃya datvà Irandatiæ gahetvà devalokaæ gamissÃmÅti" cintesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).207: So tattha gantvÃna vicintayanto
                    uccÃvacà cetanakà bhavanti
                    imassa jÅvena na h' atthi ki¤ci
                    hantvÃn' imaæ hadayaæ Ãdiyissan ti. || Ja_XXII:1345 ||>@

     Ta. so ti so Puïïako, tattha -- ti gantvà tattha KÃÊÃgirimatthake Âhito, cetanà ti khaïe khaïe uppajjamÃnà cetanà uccÃpi avacÃpi uppajjanti, ÂhÃnaæ kho pan' etaæ vijjati yaæ mam' etassa jÅvitadÃnacetanÃpi uppajjeyyà 'ti imassa pana jÅvena tahiæ n-bhavane mama appamattakam pi ki¤ci kiccaæ n' atthi,


#<[page 305]>#
%<                       8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)                305>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  idh' ev' imaæ hantvà assa hadayaæ ÃdiyissÃmÅti sanniÂÂhÃnam akÃsÅti a.
     Tato pana cintesi: "yan nÆnÃhaæ imaæ sahatthena amÃretvà bheravarÆpadassanena jÅvitakkhayaæ pÃpeyyan" ti bheravarakkhasarÆpaæ nimminitvà gacchanto Ãgantvà taæ pÃtetvà antare katvà khÃditukÃmo viya ahosi, M-assa lomahaæsamattam pi nÃhosi, tato sÅharÆpena mattamahÃhatthirÆpena ca Ãgantvà dÃÂhÃhi c' eva dantehi ca ovijjhitukÃmo viya ahosi, tathÃpi abhÃyantassa ekadoïikanÃvappamÃïaæ mahantaæ sappavaïïaæ nimminitvà assasanto Ãgantvà sakasarÅraæ veÂhetvà matthake phaïaæ dhÃresi, tassa sÃrajjamattam pi nÃhosi, atha "naæ pabbatamatthake Âhatvà patitvà cuïïavicuïïaæ karissÃmÅti" mahÃvÃtaæ samuÂÂhÃpesi, so tassa kesaggamattam pi n' eva cÃlesi, atha naæ tatth' eva pabbatamatthake Âhapetvà hatthÅ viya khajjÆrirukkhaæ pabbataæ aparÃparaæ cÃlesi, tathÃpi naæ ÂhitaÂÂhÃnato kesaggamattam pi cÃletuæ nÃsakkhi, tato "saddasantÃsen' assa hadayaphÃlanaæ katvà mÃressÃmÅti" antopabbataæ pavisitvà paÂhavi¤ ca nabha¤ ca ekaninnÃdaæ karonto mahÃnÃdaæ nadi, evam pi 'ssa sÃrajjamattam pi nÃhosi, jÃnÃti hi M. "yakkhasÅhahatthinÃgarÃjavesena hi Ãgato pi vÃtavuÂÂhipabbatacalanÃnaæ kÃrako pi antopabbataæ pavisitvà nÃdaæ vissajjanto pi mÃïavo yeva na a¤¤o" ti, tato yakkho cintesi: "nÃhaæ imaæ bÃhirupakkamehi mÃretuæ sakkomi, sahatthen' eva taæ mÃressÃmÅti" so M-aæ pabbatamuddhani Âhapetvà pabbatapÃdaæ gantvà maïikkhandhe paï¬usuttaæ pavesento viya nadanto antopabbatena uggantvà M-aæ daÊhaæ gahetvà parivattetvà adhosiraæ anÃlambe ÃkÃse vissajjesi, tena vuttaæ:


#<[page 306]>#
%<306                      XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.8(=545).208: So tattha gantvà pabbatantarasmiæ
                    anto pavisitvà paduÂÂhacitto
                    asaævutasmiæ jagatippadese
                    adhosiraæ dhÃrayi KÃtiyÃno ti. || Ja_XXII:1346 ||>@

     Ta. gantvà ti pabbatamatthakà pabbatapÃdaæ gantvà tattha pabbatantare Âhatvà tassa anto apavisitvà p-matthake Âhitassa heÂÂhà pa¤¤ÃyamÃno asaævute bhÆmippadese dhÃresÅti; na Ãdito va dhÃresi, tattha pana taæ khipitvà pannarasayojanamattaæ bhaÂÂhakÃle p-muddhani Âhito va hatthaæ va¬¬hetvà adhosiraæ bhassantaæ pÃde gahetvà adhosiram eva ukkhipitvà mukhaæ oloketvà maratÅti ¤atvà dutiyaæ khipitvà tiæsayojanamattaæ bhaÂÂhakÃlena tath' eva ukkhipitvà mukhaæ olokento jÅvantaæ eva disvà cintesi: sace idÃni saÂÂhiyojanamattam pi bhassitvà na marissati pÃdesu naæ gahetvà p-muddhani pothetvà mÃressÃmÅti, atha naæ tatiyam pi khipitvà saÂÂhiyojanaæ bhaÂÂhakÃle hatthaæ va¬¬hetvà pÃdesu gahetvà ukkhipi, M. pi cintesi: ayaæ maæ paÂhamaæ pannarasayojanaæ khipi dutiyaæ tiæsayojanaæ tatiyaæ saÂÂhiyojanaæ, idÃni puna na khipissati, ukkhipanto yeva pana p-muddhani paharitvà mÃressati, yÃva maæ ukkhipitvà p-matthake na potheti tÃva naæ adhosiro olambanto va mÃraïakÃraïaæ pucchissÃmÅti so abhÅto asantasanto tathà akÃsi, tena vuttaæ: dhÃrayi KÃtiyÃno ti tikkhattuæ khipitvà dhÃrayÅti a.

  @<Ja_XXII.8(=545).209: So lambamÃno narake papÃte
                    mahabbhaye lomahaæse vidugge
                    asantasaæ Kurunaæ kattuseÂÂho
                    icc-abravÅ Puïïakaæ nÃma yakkhaæ: || Ja_XXII:1347 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).210: AriyÃvakÃso si anariyarÆpo
                    asa¤¤ato sa¤¤atasannikÃso,
                    accÃhitaæ kammaæ karosi ludraæ,
                    bhÃve ca te kusalaæ n' atthi ki¤ci. || Ja_XXII:1348 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).211: Yaæ maæ papÃtasmiæ pamuttam icchasi
                    ko nu tav' attho maraïena mayhaæ,
                    amÃnusass' eva te ajja vaïïo,
                    Ãcikkha me tvaæ katamÃsi devatÃ. || Ja_XXII:1349 ||>@

     So lamb-ti so KurÆnaæ kattuseÂÂho tatiyavÃre lambamÃno, ariyÃvakÃso ti rÆpena ariyasadiso devavaïïÅ hutvà carasi, asa¤¤ato ti kÃyÃdÅhi asa¤¤ato dussÅlo,


#<[page 307]>#
%<                       8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)                307>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  accÃhitan ti hitÃtikkantaæ ati ahitam vÃ, bhÃve ca te ti tava citte appamattakam pi n' atthi kusalaæ, vaïïo ti ajja tavedaæ kÃraïaæ amanussass' eva, devatà ti yakkhÃnaæ antare katarayakkho nÃma tvaæ.
     Puïïako Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).212: Yadi te suto Puïïako nÃma yakkho,
                    ra¤¤o Kuverassa hi so sajÅvo,
                    bhÆmindharo Varuïo nÃma nÃgo
                    brahà sucÅ vaïïabalÆpapanno. || Ja_XXII:1350 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).213: TassÃnujaæ dhÅtaraæ kÃmayÃmi,
                    IrandatÅ nÃma sà nÃgaka¤¤Ã,
                    tassà sumajjhÃya piyÃya hetu
                    patÃrayiæ tuyha vadhÃya dhÅrà 'ti. || Ja_XXII:1351 ||>@

     Ta. sajÅvo ti sajÅvo amacco, brahà ti Ãrohasampanno uÂÂhÃpitaka¤canarÆpasadiso, vaïïa -- ti sarÅravaïïena kÃyabalena ca upagato, tassÃnujan ti tassa anujÃtam, patÃrayin ti cittaæ pavattesiæ, sanniÂÂhÃnaæ akÃsin ti a.
     Taæ sutvà M. "ayaæ loko duggahÅtena nassati, nÃgamÃïavikaæ patthentassa mama maraïena kiæ payojanaæ, tatvato jÃnissÃmÅti" cintetvà g. Ã.:

  @<Ja_XXII.8(=545).214: MÃ h' eva tvaæ yakkha ahosi mÆÊho,
                    naÂÂhà bahÆ duggahÅtena loko,
                    kiæ te sumajjhÃya piyÃya kiccaæ
                    maraïena me, iægha suïoma sabban ti. || Ja_XXII:1352 ||>@

     Ath' assa Puïïako Ãcikkhanto Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).215: MahÃnubhÃvassa mahoragassa
                    dhÅtukkamo ¤Ãtigato 'ham asmi,
                    taæ yÃcamÃnaæ sasuro avoca
                    yathà maæ a¤¤iæsu sukÃmanÅtaæ, || Ja_XXII:1353 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).216: Dajjemu kho te sutanuæ sunettaæ
                    sucimhitaæ candanalittagattiæ
                    sace tuvaæ hadayaæ paï¬itassa
                    dhammena laddhà idha-m-Ãharesi,>@


#<[page 308]>#
%<308                      XXII. MahÃnipÃta.>%
@<                    etena vittena kumÃri labbhÃ,
                    nä¤aæ dhanaæ uttariæ patthayÃma. || Ja_XXII:1354 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).217: Evaæ na mÆÊho 'smi, suïohi katte,
                    na cÃpi me duggahit' atthi ki¤ci,
                    hadayena te dhammaladdhena nÃgÃ
                    Irandatiæ nÃgaka¤¤aæ dadanti. || Ja_XXII:1355 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).218: Tasmà ahaæ tuyhaæ vadhÃya yutto,
                    evaæ mam' attho maraïena tuyhaæ,
                    idh' eva taæ narake pÃtayitvÃ
                    hantvÃna taæ hadayaæ Ãdiyissan ti. || Ja_XXII:1356 ||>@

     Ta. dhÅtukkamo ti dhÅtu atthÃya vicarÃmi, ¤Ãtigato ti ¤Ãtigatako nÃma ahaæ, tan ti taæ nÃgaka¤¤aæ yÃcamÃnaæ, yathà man ti yasmà maæ suÂÂhu esa kÃmena nÅto ti sukÃmanÅtaæ a¤¤aæsu sasuro dajjemu kho te ti Ãdi avoca, tattha dajjemÆ 'ti dadeyyÃma, sutanun ti sundarasarÅraæ, idhamÃharesÅti idha ÃhareyyÃsi.
     Tassa taæ kathaæ sutvà M. cintesi: "VimalÃya mama hadayena kiccaæ n' atthi, Varuïena pana dhammakathaæ sutvà maïinà maæ pÆjetvà tattha gatena mama dhammakathikabhÃvo vaïïito bhavissati, tato VimalÃya mama dhammakathÃya dohaÊo uppanno bhavissati, Varuïena duggahÅtaæ gahetvà Pu-Ãïatto bhavissati, sv-Ãyaæ attanà duggahÅtena maæ mÃretuæ evarÆpaæ dukkhaæ pÃpesi, mama paï¬itabhÃvo ÂhÃnuppattikÃraïavindanasamatthatÃ, imasmiæ maæ mÃrente kiæ karissati, handa naæ `mÃïava, sÃdhunaradhammaæ nÃma jÃnÃmi, yÃvÃhaæ na marÃmi tÃva maæ p-muddhani nisÅdÃpetvà sÃdhunaradhammaæ suïa, pacchà yaæ icchasi taæ kareyyÃsÅti' vatvà sÃdhunaradhammaæ vaïïento attano jÅvitaæ ÃharÃpeyyan" ti so adhosiraæ olambanto yeva g. Ã.:

  @<Ja_XXII.8(=545).219: Khippaæ mamaæ uddhara KÃtiyÃna
                    hadayena me yadi te atthi kiccaæ,>@


#<[page 309]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)              309>%
@<                    ye kec' ime sÃdhunarassa dhammÃ
                    sabbe va te pÃtukaromi ajjà 'ti. || Ja_XXII:1357 ||>@

     Taæ sutvà Pu-"ayaæ paï¬itena devamanussÃnaæ akathitapubbo dhammo bhavissati, khippam eva naæ uddharitvà sÃdhunaradhammaæ sossÃmÅti" cintetvà M-aæ ukkhipitvà pabbatamuddhani nisÅdÃpesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).220: Sa Puïïako Kurunaæ kattuseÂÂhaæ
                    nagamuddhanÅ khippaæ patiÂÂhapetvÃ
                    assattham ÃsÅnaæ samekkhiyÃnaæ
                    paripucchi kattÃram anomapa¤¤aæ: || Ja_XXII:1358 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).221: Samuddhato me si tuvaæ papÃtÃ,
                    hadayena te ajja mam' atthi kiccaæ,
                    ye kec' ime sÃdhunarassa dhammÃ
                    sabbe va me pÃtukarohi ajjà 'ti. || Ja_XXII:1359 ||>@

     Ta. assatthan ti laddhassÃsaæ hutvà nisinnaæ, samekkhiyÃnaæ ti divÃ, sÃdhunarassa dhammà narassa sÃdhudhammà sundaradhammÃ.
     MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).222: Samuddhato ty-asmi{} ahaæ papÃtÃ,
                    hadayena me yadi te atthi kiccaæ
                    ye kec' ime sÃdhunarassa dhammÃ
                    sabbe va te pÃtukaromi ajjà 'ti || Ja_XXII:1360 ||>@

     Ta. tyasmÅti tayà asmi
     Atha naæ M. "kiliÂÂhasarÅro 'smi, nahÃyÃmi tÃvÃ" 'ti Ã., yakkho "sÃdhÆ" 'ti nahÃnodakaæ Ãharitvà nahÃtakÃle M-assa dibbadussadibbagandhamÃlÃdÅni datvà alaækatapaÂiyattakÃle dibbabhojanaæ adÃsi, M. bhuttabhojano KÃÊÃgirimatthakaæ alaækÃrÃpetvà Ãsanaæ pa¤¤apÃpetvà alaækatÃsane nisÅditvà BuddhalÅÊhÃya sÃdhunaradhammaæ desento g. Ã.:

  @<Ja_XXII.8(=545).223: YÃtÃnuyÃyÅ ca bhavÃhi mÃïava,
                    adda¤ ca pÃïiæ parivajjayassu,>@


#<[page 310]>#
%<310                           XXII. MahÃnipÃta.>%
@<                    mà c' assu mittesu kadÃci dÆbhÅ,
                    mà ca vasaæ asatÅnaæ nigacche. || Ja_XXII:1361 ||>@

     Ta. adda¤ca -- ti allaæ tintaæ pÃïiæ mà dahi mà jhÃpayi.
     Yakkho saækhittena kathite cattÃro sÃdhunaradhamme bujjhituæ asakkonto vitthÃrena pucchi:

  @<Ja_XXII.8(=545).224: Kathan nu yÃtaæ anuyÃyi hoti
                    adda¤ ca pÃïiæ dahate kathaæ so
                    asatÅ ca kà ko pana mittadÆbho,
                    akkhÃhi me pucchito etam atthan ti. || Ja_XXII:1362 ||>@

     MahÃsatto pi 'ssa kathesi:

  @<Ja_XXII.8(=545).225: Asanthutaæ no pi ca diÂÂhapubbaæ
                    yo ÃsanenÃpi nimantayeyya
                    tass' eva atthaæ puriso kareyya,
                    yÃtÃnuyÃyÅti tam Ãhu paï¬itÃ. || Ja_XXII:1363 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).226: Yass' ekarattim pi ghare vaseyya
                    yatth' annapÃnaæ puriso labhetha
                    na tassa pÃpaæ manasÃbhicetaye,
                    adubbhapÃïiæ dahate mittadÆbho. || Ja_XXII:1364 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).227: Yassa rukkhassa chÃyÃya nisÅdeyya sayeyya và (=  V.240|21)
                    na tassa sÃkhaæ bha¤jeyya, mittadÆbho hi pÃpako. || Ja_XXII:1365 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).228: Puïïam pi c' etaæ paÂhaviæ dhanena
                    dajj' itthiyà puriso sammatÃya
                    laddhà khaïaæ atima¤¤eyya tam pi,
                    tÃsaæ vasaæ asatÅnaæ na gacche. || Ja_XXII:1366 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).229: Evaæ kho yÃtaæ anuyÃyi hoti
                    adda¤ ca pÃïiæ dahate pun' evaæ
                    asatÅ ca sà so pana mittadÆbho,
                    so dhammiyo hoti, jahassu adhamman ti. || Ja_XXII:1367 ||>@


#<[page 311]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545).              311>%
     Ta. asanthutan ti ekÃhadvÅham pi ekato avutthapubbaæ, ÃsanenÃpÅti yo evarÆpaæ ÃsanamattenÃpi nimanteyya pag eva annapÃnÃdÅhi, tassevà 'ti tassa pubbakÃrissa atthaæ karot' eva, yÃtÃnuyÃyÅti pubbakÃrinà yÃtassa puggalassa anuyÃyÅ, paÂhamaæ karonto yÃti nÃma pacchà karonto anuyÃyati nÃmà 'ti evam paï¬ità kathenti, ayaæ devarÃja paÂhamo sÃdhunaradhammo, adubbhapÃïin ti adrÆbhakaæ, attano bhu¤janahattham eva dahanto hi mittadÆbhÅ nÃma hoti, iti allahatthassa ajjhÃpanaæ nÃma, ayaæ dutiyo sÃdhunaradhammo, na tassà 'ti tassa sÃkhaæ và pattaæ và na bhindeyya, kiækÃraïÃ: mittadÆbho hi pÃpako iti paribhuttachÃyassa acetanassa rukkhassÃpi pÃpako honto mittadÆbhÅ nÃma hoti kimaÇga pana manussabhÆtassa, evaæ mittesu adubbhanan nÃma, ayaæ tatiyo sÃdhunaradhammo, dajjitthiyà ti dadeyya itthiyÃ, sammatÃyà 'ti aham ev' assà piyo na a¤¤e c' esà icchatÅti evaæ suÂÂhu matÃya, laddhà khaïan ti aticÃrassa okÃsaæ labhitvÃ, asatÅnan ti asaddhammasamannÃgatÃnaæ itthÅnaæ, iti mÃtugÃmaæ nissÃya pÃpassa akaraïaæ nÃma, ayaæ catuttho sÃdhunaradhammo, so dhammiyo hotÅti so tvaæ devarÃja imehi catÆhi naradhammasammatehi yutto dhammiko hoti.
     Evaæ M. yakkhassa cattÃro sÃdhunaradhamme BuddhalÅÊhÃya kathesi, te suïanto yeva Pu-sallakkhesi: "catÆsu pi ÂhÃnesu paï¬ito attano jÅvitam eva yÃcati, ayaæ kho pana mayhaæ pubbe asanthutass' eva sakkÃraæ akÃsi, aham assa nivesane tÅhaæ mahantaæ yasaæ anubhavanto vasiæ, aha¤ ca imaæ pÃpakaæ karonto mÃtugÃmaæ nissÃya karomi, sabbathÃpi aham eva mittadÆbhÅ, sace paï¬ite aparajjhissÃmi na sÃdhunaradhamme vattissÃmi nÃma, kiæ me nÃgamÃïavikÃya, IndapattavÃsÅnaæ sÃssÆni mukhÃni hasÃpento imaæ vegena tattha netvà dhammasabhÃya otÃressÃmÅti" cintetvà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).230: Avasiæ ahaæ tuyha tÅhaæ agÃre,
                    annena pÃnena upaÂÂhito 'smi,
                    mitto mamÃsÅ, visajÃm' ahan taæ,
                    kÃmaæ gharaæ uttamapa¤¤a gacche. || Ja_XXII:1368 ||>@



#<[page 312]>#
%<312                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.8(=545).231: Api hÃyatu nÃgakulassa attho,
                    alam pi me nÃgaka¤¤Ãya hotu,
                    so tvaæ saken' eva subhÃsitena
                    mutto si me ajja vadhÃya pa¤¤Ã ti. || Ja_XXII:1369 ||>@

     Ta. upaÂÂhito smÅti tayà upaÂÂhito asmi, visajÃmahantan ti vissajjemi ahaæ taæ, kÃman ti ekaæsena, vadhÃyà 'ti vadhato, pa¤¤Ã ti pa¤¤Ãvanta.
     Atha naæ M. "mÃïava tvaæ maæ tÃva attano gharaæ mà pesehi n-bhavanam eva maæ nehÅti" vadanto g. Ã.:

  @<Ja_XXII.8(=545).232: Handa tuvaæ yakkha mamam pi nehi
                    sasuran nu te, atthaæ mayÅ carassu,
                    aham pi nÃgÃdhipatÅvimÃnaæ
                    dakkhemu nÃgassa adiÂÂhapubban ti. || Ja_XXII:1370 ||>@

     Ta. handà 'ti vavassaggatthe nipÃto, sasurannu -- ti tava sasurassa santikaæ, atthaæ mayi cara, mà nÃsayi, nÃgÃdhipatÅvimÃnan ti nÃgÃdhipati¤ ca vimÃna¤ c' assa nÃgassa adiÂÂhapubbaæ passeyyaæ.
     Puïïako Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).233: Yaæ ve narassa ahitÃya assa
                    na taæ pa¤¤o arahati dassanÃya,
                    atha kena vaïïena amittagÃmaæ
                    tuvam icchasÅ uttamapa¤¤a gantun ti. || Ja_XXII:1371 ||>@

     Ta. amitta -- ti amittassa vasanaÂÂhÃnaæ, amittasamÃgaman ti a.
     MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).234: Addhà pajÃnÃmi aham pi etaæ
                    na taæ pa¤¤o arahati dassanÃya,
                    pÃpa¤ ca me n' atthi kataæ kuhi¤ci
                    tasmà na saæke maraïÃgamÃyà 'ti. || Ja_XXII:1372 ||>@

     Ta. maraïÃgamÃyà 'ti maraïassa ÃgamÃya.


#<[page 313]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka (545.)               313>%
     "Api ca devarÃja mayà tÃdiso kakkhaÊo dhammakathÃya palobhetvà mudukato, idÃn' eva maæ `alam me n-mÃïavikÃya, attano gharaæ yÃhÅti' vadesi, n-rÃjassa mudukaraïe mamako bhÃro, nehi yeva maæ tatthÃ" 'ti. Taæ sutvà Pu-tassa vacanaæ "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà Ã.:

  @<Ja_XXII.8(=545).235: Handa ca ÂhÃnaæ atulÃnubhÃvaæ
                    mayà sahà dakkhisi, ehi katte
                    yatth' acchati{} naccagÅtehi nÃgo
                    rÃjà yathà Vessavaïo NaÊi¤¤aæ. || Ja_XXII:1373 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).236: Taæ nÃgaka¤¤Ã caritaæ gaïena
                    nikÅÊitaæ niccam aho va rattiæ
                    pahÆtamalyaæ bahupupphachannaæ
                    obhÃsatÅ vijju-r-iv' antalikkhe. || Ja_XXII:1374 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).237: Annena pÃnena upetarÆpaæ
                    naccehi gÅtehi ca vÃditehi
                    paripÆra ka¤¤Ãhi alaækatÃhi
                    upasobhatŠvatthapilandhanenà 'ti. || Ja_XXII:1375 ||>@

     Ta. handà cà 'ti nipÃtamattam eva, ÂhÃnan ti n-rÃjassa vasanaÂÂhÃnaæ, NaÊi¤¤an ti NaÊiniyaæ nÃma rÃjadhÃniyaæ, caritaæ gaïenà 'ti taæ n-ka¤¤Ãnaæ gaïena caritaæ, nikÅÊitan ti niccaæ aho ca rattiæ ca n-ka¤¤Ãhi kÅÊitÃnukÅÊitaæ.

  @<Ja_XXII.8(=545).238: So Puïïako Kurunaæ kattuseÂÂhaæ
                    nisÅdayÅ pacchato Ãsanasmiæ,
                    ÃdÃya kattÃram anomapa¤¤aæ
                    upÃnayÅ bhavanaæ nÃgara¤¤o. || Ja_XXII:1376 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).239: PatvÃna ÂhÃnaæ atulÃnubhÃvaæ
                    aÂÂhà kattà pacchato Puïïakassa,
                    sÃmaggipekkhÅ pana nÃgarÃjÃ
                    pubbe va jÃmÃtaram ajjhabhÃsatha. || Ja_XXII:1377 ||>@


#<[page 314]>#
%<314                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     So Pu-ti bhi. so Pu-evaæ n-bhavanaæ vaïïetvà paï¬itaæ attano Ãja¤¤aæ Ãropetvà n-bhavanaæ nesi, ÂhÃnan ti n-rÃjassa vasanaÂÂhÃnaæ, pacchato -- ti Puïïakassa kira etad ahosi: sace n-rÃjà paï¬itaæ disvà muducitto bhavissati icc-etaæ kusalaæ noce tassa taæ apassantass' eva sindhavaæ Ãropetvà ÃdÃya gamissÃmÅti, atha naæ pacchato Âhapesi, tena vuttaæ: p.
P-kassà 'ti, sÃmaggi --  sÃmaggiæ pekkhamÃno, sÃmaæ avekkhÅti pi pÃÂho, attano jÃmÃtaraæ passitvà paÂhamataraæ sayam eva ajjhabhÃsathà 'ti a.
     NÃgarÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).240: Yan nu tuvaæ agamà maccalokaæ
                    anvesamÃno hadayaæ paï¬itassa,
                    kacci samiddhena idhÃnupatto
                    ÃdÃya kattÃraæ anomapa¤¤an ti. || Ja_XXII:1378 ||>@

     Kacci -- ti tena manorathena samiddhena nipphannena idhÃgato sÅti pucchi.
     Puïïako Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).241: Ayaæ hi so Ãgato yan tvam icchasi,
                    dhammena laddho mama dhammapÃlo,
                    taæ passathà sammukhà bhÃsamÃnaæ,
                    sukho bhave sappurisehi saægamo ti. || Ja_XXII:1379 ||>@

     Ta. yantvamicchasÅti yaæ tvaæ icchasi, yantum icchasÅti và pÃÂho, bhÃs -- ti taæ lokapÃÂakaæ dhammapÃlaæ idÃni madhurena sarena dhammaæ bhÃsamÃnaæ sammukhà va passatha, sappurisehi ekaÂÂhÃne samÃgamo hi nÃma sukho hotÅti. KÃÊÃgirikhaï¬aæ.
     NÃgarÃjà MahÃsattaæ disvà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).242: AdiÂÂhapubbaæ disvÃna macco maccubhayaddito
                    vyamhito nÃbhivÃdeti, na ida pa¤¤avatÃm iva. || Ja_XXII:1380 ||>@

     Ta. vyamhito ti bhÅto, i. v. h.: paï¬ita tvaæ adiÂÂhapubbaæ n-bhavanaæ disvà maraïabhayena ca aÂÂito bhÅto hutvà yaæ maæ na abhivÃdesi idaæ kÃraïaæ {pa¤¤avantÃnaæ} na hoti.
     Evaæ n-rÃjÃnaæ paccÃsiæsantaæ M. "na tvaæ mayà vanditabbo" ti avatvà va attano ¤ÃïatÃya upÃyakosallena "ahaæ vajjhappattabhÃvena taæ na vandÃmÅti" vadanto g-dvayam Ãha:


#<[page 315]>#
%<                       8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)            315>%

  @<Ja_XXII.8(=545).243: Na c' amhi vyamhito nÃga na ca maccubhayaddito
                    na vajjho abhivÃdeyya vajjhaæ và nÃbhivÃdaye. || Ja_XXII:1381 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).244: Kathaæ no abhivÃdeyya abhivÃdÃpayetha ve
                    yaæ naro hantum iccheyya
                    taæ kammaæ na upapajjatÅti. || Ja_XXII:1382 ||>@

     T. a.: n' evÃhaæ {n-rÃjÃ} adiÂÂhapubbaæ n-bhavanaæ disvà bhÅto maraïabhayena tajjito, mÃdisassa hi maraïabhayan nÃma n' atthi, vajjho pana abhivÃdetuæ vajjhaæ và avajjho pi abhivÃdetuæ na labhati, yaæ hi naro hantuæ iccheyya taæ kathan nu abhivÃdeyya kathaæ và tena attÃnaæ abhivÃdÃpayetha ve, tassa hi taæ kammaæ na upapajjati, tvaæ ca kira maæ mÃrÃpetuæ idha ÃnÃpesi, kathaæ ahaæ taæ vandÃmÅti.
     Taæ sutvà nÃgarÃjà MahÃsattassa thutiæ karonto dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXII.8(=545).245: Evam etaæ yathà brÆsi saccaæ bhÃsasi paï¬ita:
                    na vajjho abhivÃdeyya vajjhaæ và nÃbhivÃdaye. || Ja_XXII:1383 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).246: Kathan no abhivÃdeyya abhivÃdÃpayetha ve
                    yaæ naro hantum iccheyya
                    taæ kammaæ na upapajjatÅti. || Ja_XXII:1384 ||>@

     IdÃni M. nÃgarÃjena saddhiæ paÂisanthÃraæ karonto Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).247: Asassataæ sassatan no tavedaæ
                    iddhÅ jutÅ balaviriyÆpapatti,
                    pucchÃmi taæ nÃgarÃj' etam atthaæ:
                    kathan nu te laddham idaæ vimÃnaæ. || Ja_XXII:1385 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).248: Adhicca laddhaæ pariïÃmajan te (V 171|9)
                    sayaækataæ udÃhu devehi dinnaæ,
                    akkhÃhi me nÃgarÃj' etam atthaæ
                    yath' eva te laddham idaæ vimÃnan ti. || Ja_XXII:1386 ||>@

     Ta. tava idan ti idaæ tava yasajÃtaæ vimÃnaæ và asassataæ sassatasadisaæ mà kho yasaæ nissÃya pÃpam akÃsÅti iminà padena attano jÅvitaæ yÃci, iddhÅti nÃgiddhÅ ca nÃgajutÅ kÃyabalaæ cetasikaviriyan ca n-bhavane upapattÅ ca yan ca te idaæ vimÃnaæ,

#<[page 316]>#
%<316                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  pucchÃmi taæ n-rÃja etam atthaæ: kathan nu te etaæ sabbaæ laddhan ti, adhicca laddhan ti kin na tayà idaæ vimÃnaæ evaæ sampannaæ n-bhavanaæ adhicca akÃraïena laddhaæ udÃhu utupariïÃmajaæ te idaæ udÃhu sayaæ sahatthen' eva katam udÃhu devehi te dinnaæ yath' eva te idaæ laddhaæ etam me attham akkhÃhÅti.
     NÃgarÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).249: NÃdhicca laddhaæ na pariïÃmajaæ me (V 171|22)
                    na sayaækataæ na pi devehi dinnaæ,
                    sakehi kammehi apÃpakehi
                    pu¤¤ehi me laddhaæ idaæ vimÃnan ti. || Ja_XXII:1387 ||>@

     Ta. apÃpakehÅti alÃmakehi.
     MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).250: Kin te vataæ kim pana brahmacariyaæ
                    kissa suciïïassa ayaæ vipÃko
                    iddhÅ jutÅ balaviriyÆpapatti
                    ida¤ ca te nÃga mahÃvimÃnan ti. || Ja_XXII:1388 ||>@

                                    (V 171|26, SumaÇgala V. 1. p. 177)
     Ta. kinte vatan ti n-rÃja purimabhave kiæ dÃnaæ kiæ vataæ ahosi ko brahmacariyavÃso katarasucaritass' ev' esa iddhi-Ãdiko vipÃko ti.
     NÃgarÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).251: Aha¤ ca bhariyà ca manussaloke
                    saddhà ubho dÃnapatÅ ahumhÃ,
                    opÃnabhÆtaæ me gharaæ tadÃsi,
                    santappità samaïabrÃhmaïà ca. || Ja_XXII:1389 ||>@

                             (SumaÇgala I p. 177 V.172|5))

  @<Ja_XXII.8(=545).252: MÃla¤ ca gandha¤ ca vilepana¤ ca
                    padÅpiyaæ seyyam upassaya¤ ca
                    acchÃdanaæ sayanaæ annapÃnaæ
                    sakkacca dÃnÃni adamha tattha. || Ja_XXII:1390 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).253: Taæ me vataæ tam pana brahmacariyaæ, (V 172|7)
                    tassa suciïïassa ayaæ vipÃko
                    iddhÅ jutÅ balaviriyÆpapatti
                    ida¤ ca dhÅra mahÃvimÃnan ti. || Ja_XXII:1391 ||>@


#<[page 317]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)              317>%
     Ta. manussaloke ti AægaraÂÂhe KÃlacampÃnagare, tamme vatan ti taæ sakkaccaæ dinnadÃnaæ eva mayhaæ vatasamÃdÃnan ca brahmacariyan ca ahosi, tass' eva sucaritassa ayaæ iddhÃdiko vipÃko.
     MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).254: Eva¤ ce te laddham idaæ vimÃnaæ
                    jÃnÃsi pu¤¤Ãnaæ phalÆpapattiæ,
                    tasmà hi dhamma¤ cara appamatto
                    yathà vimÃnaæ punam ÃvasesÅti. || Ja_XXII:1392 ||>@

     Ta. jÃnÃsÅti sace tayà dÃnÃnubhÃven' etaæ laddhaæ evaæ sante jÃnÃsi nÃma pu¤¤Ãnaæ phala¤ ca pu¤¤aphalena nibbattaæ upapatti¤ ca, tasmà ti yasmà pu¤¤ehi tayà idaæ laddhaæ tasmà punamÃvasesÅti yathà puna pi imaæ n-bhavanaæ ajjhÃvasasi evaæ dhammaæ cara.
     NÃgarÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).255: Na idha santi samaïabrÃhmaïà va
                    yes' annapÃnÃni dademu katte,
                    akkhÃhi me pucchito etam atthaæ
                    yathà vimÃnaæ punam Ãvasemà 'ti. || Ja_XXII:1393 ||>@

     MÃhÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).256: BhogÅ hi te santi idh' ÆpapannÃ
                    puttà ca dÃrà anujÅvino ca,
                    tesu tuvaæ vacasà kammanà ca
                    asampaduÂÂho va bhavÃhi niccaæ. || Ja_XXII:1394 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).257: Evaæ tuvaæ nÃga asampadosaæ
                    anupÃlayà vacasà kammanà ca,
                    Âhatvà idhà yÃvatÃyuæ vimÃne
                    uddhaæ ito gacchasi devalokan ti. || Ja_XXII:1395 ||>@

     Ta. bhogÅti bhogino, nÃgà ti a., tesÆ 'ti tesu puttÃdÅsu bhogisu vÃcÃya ca kammena ca niccaæ asampaduÂÂho bhava, anupÃlayà 'ti evaæ puttÃdÅsu c' eva sesasattesu ca mettacittasaækhÃtaæ asampadosaæ anurakkha, uddhaæ ito ti n-bhavanato uparidevalokaæ gamissasi, mettacittaæ hi dÃnato atirekataraæ pu¤¤an ti.


#<[page 318]>#
%<318                    XXII. MahÃnipÃta.>%
     NÃgarÃjà M-assa dhammakathaæ sutvà "na sakkà paï¬itena bahi papa¤caæ kÃtuæ, VimalÃya dassetvà subhÃsitaæ sÃvetvà dohaÊaæ paÂippassambhetvà Dhana¤jayarÃjÃnaæ tosetvà paï¬itaæ pesetuæ vaÂÂatÅti" cintetvà g. Ã.:

  @<Ja_XXII.8(=545).258: Addhà hi so socati rÃjaseÂÂho
                    tayà vinà yassa tuvaæ sajÅvo,
                    dukkhÆpanÅto pi tayà samecca
                    vindeyya poso sukham Ãturo pÅti. || Ja_XXII:1396 ||>@

     Ta. sajÅvo ti sajÅvo va amacco, sameccà 'ti tayà saha samÃgantvÃ, ÃturopÅti bÃÊhagilÃno pi samÃno.
     Taæ sutvà M. nÃgassa thutiæ karonto itaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.8(=545).259: Addhà sataæ bhÃsasi nÃga dhammaæ
                    anuttaraæ atthapadaæ suciïïaæ,
                    etÃdisÅyÃsu hi ÃpadÃsu
                    pa¤¤Ãyate mÃdisÃnaæ viseso ti. || Ja_XXII:1397 ||>@

     Ta. addhà satan ti addhà santÃnaæ paï¬itÃnaæ dhammaæ bhÃsasi, atthapadan ti nihitakoÂÂhÃsaæ, etÃdisÅyÃsÆ 'ti evarÆpÃsu ÃpadÃsu edise bhaye upaÂÂhite mÃdisÃnaæ pa¤¤ÃvantÃnaæ viseso pa¤¤Ãyati.
     Taæ sutvà nÃgarÃjà atirekataraæ tuÂÂho gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).260: Akkhehi no t' Ãyaæ mudhà nu laddho,
                    akkhehi no t' Ãyaæ ajesi jÆte,
                    dhammena laddho iti t' Ãyam Ãha,
                    kathaæ tuvaæ hattham imassa-m-Ãgato ti. || Ja_XXII:1398 ||>@

     Ta. akkhehi no ti Ãcikkha amhÃkaæ, tÃyan ti taæ ayaæ, mudhà -- ti kin nu mudhà amÆlen' eva labhi udÃhu jÆte ajesi, iti tÃyamÃhà 'ti ayaæ Puïïako dhammena me paï¬ito laddho ti vadati, imassamÃgato ti tvaæ kathaæ imassa hatthatthaæ Ãgato.
     MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).261: Yo m' issaro tattha ahosi rÃjÃ
                    tam ayam akkhehi ajesi jÆte,>@


#<[page 319]>#
%<                       8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)                319>%
@<                    so maæ jito rÃjà imass' adÃsi,
                    dhammena laddho 'smi asÃhasenà 'ti. || Ja_XXII:1399 ||>@

     Ta. yo missaro ti yo me issaro, imassadÃsÅti imassa adÃsi.

  @<Ja_XXII.8(=545).262: Mahorago attamano udaggo
                    sutvÃna dhÅrassa subhÃsitÃni
                    hatthe gahetvà anomapa¤¤aæ
                    pÃvekkhi bhariyÃya tadà sakÃse. || Ja_XXII:1400 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).263: Yena tvaæ Vimale paï¬u yena bhattaæ na ruccatÅ
                    na ca-m-etÃdiso vaïïo ayam eso tamonudo. || Ja_XXII:1401 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).264: Yassa te hadayen' attho Ãgat' Ãyaæ pabhaækaro,
                    tassa vÃkyaæ nisÃmehi, dullabhaæ dassanaæ puna. || Ja_XXII:1402 ||>@

     PÃvekkhÅti paviÂÂho, yenà 'ti bhadde Vimale yena kÃraïena tvaæ paï¬u c' eva na ca te bhattaæ ruccati, nacametÃdiso vaïïo ti paÂhavitale và devaloke và na ca etÃdiso vaïïo a¤¤assa kassaci atthi yÃdiso etassa guïavaïïo patthaÂo, ayam eva so tamonudo ti yaæ nissÃya tava dohaÊo uppanno ayaæ so sabbalokassa tamonudo, punà ti puna etassa dassanaæ nÃma dullabhan ti vadati.

  @<Ja_XXII.8(=545).265: DisvÃna taæ Vimalà bhÆripa¤¤aæ
                    dasaÇguliæ pa¤jaliæ paggahetvÃ
                    haÂÂhena bhÃvena patÅtarÆpÃ
                    icc-abravÅ Kurunaæ kattuseÂÂhaæ. || Ja_XXII:1403 ||>@

     HaÂÂhena -- ti tuÂÂhena cittena, patÅtarÆpà ti somanassajÃtÃ, itoparaæ:

  @<Ja_XXII.8(=545).266: AdiÂÂhapubbaæ disvÃna macco maccubhayaddito
                    vyamhito nÃbhivÃdeti, na idaæ {pa¤¤avatÃm'} iva. || Ja_XXII:1404 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).267: Na c' amhi vyamhito nÃgi na ca maccubhayaddito,
                    na vajjho abhivÃdeyya vajjhaæ và nÃbhivÃdaye. || Ja_XXII:1405 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).268: Kathaæ no abhivÃdeyya abhivÃdÃpayetha ve
                    yaæ naro hantum iccheyya taæ kammaæ na upapajjati. || Ja_XXII:1406 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).269: Evam etaæ yathà brÆsi saccaæ bhÃsasi paï¬ita:
                    na vajjho abhivÃdeyya vajjhaæ và nÃbhivÃdaye. || Ja_XXII:1407 ||>@


#<[page 320]>#
%<320                    XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.8(=545).270: Kathaæ no abhivÃdeyya abhivÃdÃpayetha ve
                    yaæ naro hantum iccheyya taæ kammaæ na upapajjati. || Ja_XXII:1408 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).271: Asassataæ sassataæ nÆ tava-y-idaæ
                    iddhÅ jutÅ balaviriyÆpapatti,
                    pucchÃmi taæ nÃgaka¤¤e tam atthaæ:
                    kathan nu te laddham idaæ vimÃnan ti --pe--. || Ja_XXII:1409 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).272: Adhicca laddhaæ pariïÃmajan te (V 171|9 etc.)
                    sayaækataæ udÃhu devehi dinnaæ,
                    akkhÃhi me nÃgaka¤¤e tam atthaæ
                    yathà ca te laddham idaæ vimÃnaæ. || Ja_XXII:1410 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).273: NÃdhicca laddhaæ na pariïÃmajaæ me
                    na sayaækataæ nÃpi devehi dinnaæ,
                    sakehi kammehi apÃpakehi
                    pu¤¤ehi me laddham idaæ vimÃnaæ. || Ja_XXII:1411 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).274: Kin te vataæ kim pana brahmacariyaæ (SumaÇgalÃ-V. I p. 177)
                    kissa suciïïassa ayaæ vipÃko:
                    iddhÅ jutÅ balaviriyÆpapatti
                    ida¤ ca te nÃgi mahÃvimÃnaæ. || Ja_XXII:1412 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).275: Aha¤ ca kho sÃmiko cÃpi mayhaæ
                    saddhà ubho dÃnapatÅ ahumhÃ,
                    opÃnabhÆtam me gharaæ tadÃsi,
                    santappità samaïabrÃhmaïà ca. || Ja_XXII:1413 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).276: MÃla¤ ca gandha¤ ca vilepana¤ ca
                    padÅpiyaæ seyyam upassaya¤ ca
                    acchÃdanaæ sayanaæ annapÃnaæ
                    sakkacca dÃnÃni adamha tattha. || Ja_XXII:1414 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).277: Tam me vataæ tam pana brahmacariyaæ
                    tassa suciïïassa ayaæ vipÃko:
                    iddhÅ jutÅ balaviriyÆpapatti,
                    ida¤ ca me dhÅra mahÃvimÃnaæ. || Ja_XXII:1415 ||>@


#<[page 321]>#
%<                       8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)                321>%

  @<Ja_XXII.8(=545).278: Eva¤ ca te laddham idaæ vimÃnaæ,
                    jÃnÃsi pu¤¤Ãna phalÆpapattiæ,
                    tasmà hi dhamma¤ cara appamatto
                    yathà vimÃnaæ punam Ãvasesi. || Ja_XXII:1416 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).279: Na-y-idha-m-atthÅ {samaïabrÃhmaïÃ} vÃ
                    yes' annapÃnÃni dademu katte,
                    akkhÃhi me pucchito etam atthaæ
                    yathà vimÃnaæ punam Ãvasema. || Ja_XXII:1417 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).280: BhogÅ hi ye santi idh' ÆpapannÃ
                    puttà ca dÃrà anujÅvino ca
                    tesaæ tuvaæ vacasà kammanà ca
                    asampaduÂÂhà hi bhavÃhi niccaæ. || Ja_XXII:1418 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).281: Evaæ tuvaæ nÃgi asampadosaæ
                    anupÃlayà vacasà kammanà ca,
                    Âhatvà idhà yÃvatÃyuæ vimÃne
                    uddhaæ ito gacchasi devalokaæ. || Ja_XXII:1419 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).282: Addhà hi so socati rÃjaseÂÂho
                    tayà vinà yassa tuvaæ sajÅvo,
                    dukkhÆpanÅto pi tayà samecca
                    vindeyya poso sukham Ãturo pi. || Ja_XXII:1420 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).283: Addhà sataæ bhÃsasi nÃgi dhammaæ
                    anuttaraæ atthapadaæ suciïïaæ,
                    etÃdisÅyÃsu hi ÃpadÃsu
                    pa¤¤ÃyatÅ mÃdisÃnaæ viseso. || Ja_XXII:1421 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).284: Akkhehi no t' Ãyaæ mudhà nu laddho,
                    akkhehi no t' Ãyaæ ajesi jÆte
                    dhammena laddho iti t' Ãyam Ãha,
                    kathaæ tuvaæ hattham imassa-m-Ãgato. || Ja_XXII:1422 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).285: Yo m' issaro tattha ahosi rÃjÃ
                    tam Ãyam akkhehi ajesi jÆte,>@


#<[page 322]>#
%<322                      XXII. MahÃnipÃta.>%
@<                    so maæ jito rÃjà imass' adÃsi,
                    dhammena laddho 'smi asÃhasenà 'ti. || Ja_XXII:1423 ||>@

     ImÃsaæ gÃthÃnaæ heÂÂhÃvuttanayen' ev' attho veditabbo.

  @<Ja_XXII.8(=545).286: Yad eva Varuïo nÃgo pa¤haæ pucchittha paï¬itaæ
                    tad eva nÃgaka¤¤Ãpi pa¤haæ pucchittha paï¬itaæ. || Ja_XXII:1424 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).287: Yath' eva Varuïaæ nÃgaæ dhÅro tosesi pucchito
                    tath' eva nÃgaka¤¤aæ pi dhÅro tosesi pucchito. || Ja_XXII:1425 ||>@

     Evaæ tosità pana.

  @<Ja_XXII.8(=545).288: Ubho pi te attamane viditvÃ
                    mahoragaæ nÃgaka¤¤a¤ ca dhÅro
                    acchambhi abhÅto alomahaÂÂho
                    icc-abravÅ Varuïaæ nÃgarÃjaæ: || Ja_XXII:1426 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).289: MÃ heÂhayÅ nÃga, ay' Ãham asmi,
                    yena tava attho idaæ sarÅraæ
                    hadayena maæsena karoti kiccaæ,
                    sayaæ karissÃmi yathÃmatin te ti. || Ja_XXII:1427 ||>@

     AcchambhÅti nikkampo, alomahaÂÂho ti bhayena ahaÂÂhalomo, iccabravÅti vÅmaæsanavasena iti abravi, mà heÂhayÅti mittadÆbhikammaæ karomÅti mà bhÃyi, kathan nu kho imaæ idÃni hanissÃmÅti mà cintayi, nÃgà 'ti Varuïaæ Ãlapati, ayÃhamasmÅti ayam aham asmi, ayam eva và pÃÂho, sayaæ karissÃmÅti sace tvaæ imassa santike dhammo suto ti maæ mÃretuæ na visahasi aham eva yathà tava ajjhÃsayo tathà sayaæ karissÃmÅti.
     NÃgarÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).290: Pa¤¤Ã bhave hadayaæ paï¬itÃnaæ,
                    te ty-amha pa¤¤Ãya mayaæ sutuÂÂhÃ,
                    AnÆnanÃmo labhat' ajja dÃraæ,
                    ajj' eva taæ Kuruyo pÃpayÃtÆ 'ti. || Ja_XXII:1428 ||>@

     Ta. tyamhà 'ti te mayaæ tava pa¤¤Ãya santuÂÂhÃ, anÆna -- ti sampuïïanÃmo Pu-yakkhasenÃpati, labhatajja -- ti labhatu ajja dÃraæ, dadÃm' assa dhÅtaraæ Irandatiæ, pÃpayÃtÆ 'ti ajj' eva taæ KururaÂÂhaæ Pu-pÃpetu.


#<[page 323]>#
%<                          8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)         323>%
     Evaæ vatvà Varuïo Irandatiæ Puïïakassa adÃsi, so taæ labhitvà tuÂÂhacitto MahÃsattena saddhiæ sallapi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).291: Sa Puïïako attamano udaggo
                    Irandatiæ nÃgaka¤¤aæ labhitvÃ
                    haÂÂhena bhÃvena patÅtarÆpo
                    icc-abravÅ Kurunaæ kattuseÂÂhaæ: || Ja_XXII:1429 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).292: BhariyÃya maæ tvaæ akarÅ samaÇgiæ,
                    aha¤ ca te Vidhura karomi kiccaæ,
                    ima¤ ca te maïiratanaæ dadÃmi,
                    ajj' eva taæ Kuruyo pÃpayÃmÅti. || Ja_XXII:1430 ||>@

     Ta. maïi -- ti paï¬ita ahaæ te guïesu pasanno arahÃmÅ tavÃnucchavikaæ kÃtuæ, tasmà ima¤ ca te cakkavattiparibhogaæ maïiratanaæ demi, ajj' eva ca taæ Indapattaæ pÃpemi.
     Atha M. thutiæ karonto itaram gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).293: Ajeyyam esà tava hotu mettÅ
                    bhariyÃya KaccÃna piyÃya saddhiæ,
                    Ãnandacitto sumano patÅto
                    datvà maïiæ ma¤ ca nay' Indapattan ti. || Ja_XXII:1431 ||>@

     Ta. ajjeyyamesà ti esà tava bhariyÃya saddhiæ piyasaævÃsamettÅ ajeyyà hotu, Ãnandacitto ti ÃdÅhi pi samaÇgibhÃvam ev' assa vadati, nayindapattan ti naya Indapattaæ.

  @<Ja_XXII.8(=545).294: Sa Puïïako Kurunaæ kattuseÂÂhaæ
                    nisÅdayÅ purato Ãsanasmiæ,
                    ÃdÃya kattÃram anomapa¤¤aæ
                    upÃnayÅ nagaraæ Indapattaæ. || Ja_XXII:1432 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).295: Mano manussassa yathÃpi gacche
                    tato pi saækhippataraæ ahosi,
                    sa Puïïako Kurunaæ kattuseÂÂhaæ
                    upÃnayÅ nagaraæ Indapattaæ. || Ja_XXII:1433 ||>@


#<[page 324]>#
%<324                                XXII. MahÃnipÃta.>%
     Atha nam Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).296: Et' IndÃpattaæ nagaraæ padissati
                    rammÃni ca ambavanÃni bhÃgaso,
                    aha¤ ca bhariyÃya samaÇgibhÆto,
                    tuva¤ ca patto si sakaæ niketaæ. || Ja_XXII:1434 ||>@

     YathÃpi gacche ti mano nÃma na gacchati, dÆre Ãrammanaæ gaïhanto pana gato ti vuccati, tasmà manassa Ãrammaïagahaïato pi khippataraæ tassa manomayasindhavassa gamanaæ ahosÅti evaæ ettha attho daÂÂhabbo, etindapattan ti assapiÂÂhe nisinnass' eva dassento evam Ã., sakaæ -- ti tva¤ ca attano nivesanaæ sampatto ti Ã.
     Tasmiæ pana divase paccÆsakÃle rÃjà supinaæ addasa, evarÆpo supino ahosi: ra¤¤o nivesanadvÃre pa¤¤akkhandho sÅlasÃkhappasÃkho pa¤cagorasaphalo alaækatahatthiassapaÂicchanno mahÃrukkho Âhito, mahÃjano tassa mahÃsakkÃraæ katvà a¤jaliæ paggayha namassati, atha kho kaïhapuriso rattasÃÂakanivattho rattapupphakaïïapÆro Ãvudhahattho Ãgantvà mahÃjanassa paridevantass' eva taæ rukkhaæ mÆle chinditvà ka¬¬hanto ÃdÃya gantvà puna Ãharitvà pakatiÂÂhÃne yeva Âhapetvà pakkÃmi, rÃjà taæ supinaæ parigaïhanto "mahÃrukkho viya na a¤¤o koci Vi-paï¬ito, mahÃjanassa paridevantass' eva mÆlaæ chinditvà ÃdÃya gatapuriso viya na a¤¤o koci, p-aæ gahetvà gatamÃïavo, puna taæ rukkhaæ Ãharitvà pakatiÂÂhÃne Âhapetvà gato viya so mÃïavo p-aæ Ãnetvà dhammasabhÃdvÃre Âhapetvà pakamissati, addhà mayaæ ajja p-aæ passissÃmÃ" 'ti saniÂÂhÃnaæ katvà somanassappatto sakalanagaraæ alaækÃrÃpetvà dhammasabhaæ sajjÃpetvà alaækataratanamaï¬ape dhammÃsanaæ pa¤¤ÃpÃpetvà ekasatarÃjÃmaccagaïanagaravÃsijanapadaparivuto "ajja tumhe p-aæ passissatha, mà bhÃyitthÃ" 'ti mahÃjanaæ assÃsento p-assa Ãgamanaæ olokento dhammasabhÃyaæ nisÅdi, Pu-pi p-aæ otÃretvà dh-sabhÃdvÃre parisamajjhe Âhapetvà Irandatiæ ÃdÃya attano devanagaram eva gato.


#<[page 325]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)              325>%
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).297: Sa Puïïako Kurunaæ kattuseÂÂhaæ
                    oropaya dhammasabhÃya majjhe
                    Ãja¤¤am Ãruyha anomavaïïo
                    pakkÃmi vehÃsayam antalikkhe. || Ja_XXII:1435 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).298: Taæ disvà rÃjà paramappatÅto
                    uÂÂhÃya bÃhÃhi palissajitvÃ
                    avikampayaæ dhammasabhÃya majjhe
                    nisÅdayÅ pamukhaæ Ãsanasmin ti. || Ja_XXII:1436 ||>@

     Ta. anoma -- ti ahÅnavaïïo uttamavaïïo, avikampayan ti bhi. so rÃjà paï¬itaæ palissajitvà mahÃjanamajjhe akampanto anolÅyanto yeva hatthe gahetvà attano abhimukhaæ katvà alaækatadhammÃsane nisÅdÃpesi.
     Atha tena saddhiæ sammoditvà madhurapaÂisanthÃraæ karonto gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).299: Tvaæ no vinetÃsi rathaæ va naddhaæ,
                    nandanti taæ Kuruyo dassanena,
                    akkhÃhi me pucchito etam atthaæ:
                    kathaæ pamokkho ahu mÃïavassà 'ti. || Ja_XXII:1437 ||>@

     Ta. naddhan ti yathà naddhaæ rathaæ sÃrathi vineti evaæ tvaæ amhÃkaæ kÃraïena nayena hitakiriyÃsu vinetÃ, nandanti tan ti taæ disvà ime kururaÂÂhavÃsino tava dassanena nandanti, mÃïavassà 'ti mÃïavassa santikà kathaæ tampamokkho ahosi yo và naæ mu¤cantassa maïavassa pamokkho so kena kÃraïena ahosÅti a.
     MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).300: Yaæ mÃïavo ty-ÃbhivadÅ janinda
                    na so manusso naraviriyaseÂÂha,
                    yadi te suto Puïïako nÃma yakkho
                    ra¤¤o Kuverassa hi so sajÅvo. || Ja_XXII:1438 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).301: BhÆmindharo Varuïo nÃma nÃgo
                    brahà sucÅvaïïabalÆpapanno,
                    tassÃnujaæ dhÅtaraæ kÃmayÃno
                    Irandatiæ nÃma sa nÃgaka¤¤aæ. || Ja_XXII:1439 ||>@


#<[page 326]>#
%<326                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.8(=545).302: Tassà sumajjhÃya piyÃya hetu
                    patÃrayitthà maraïÃya mayhaæ,
                    so c' eva bhariyÃya samaÇgibhÆto
                    aha¤ c' anu¤¤Ãto maïÅ ca laddho ti. || Ja_XXII:1440 ||>@

     Ta. yaæ mà -- ti janinda yaæ tvaæ mÃïavo ti abhivadasi, bhÆmindharo ti bhÆmindharabhavanavÃsÅ, yà nÃgaka¤¤Ã ti yaæ so kÃmayamÃno mama maraïÃya patÃrayi sà n-ka¤¤Ã, IrandatinÃmapiyÃya hetÆ 'ti.
     "MahÃrÃja, so hi n-rÃjà catuposathikapa¤havissajjane pasanno maæ maïinà pÆjetvà n-lokaæ gato VimalÃya nÃma deviyà `kahaæ te maïÅti' pucchito mama dhammakathikabhÃvaæ vaïïesi, sà dhammakathaæ sotukÃmà hutvà mama hadaye dohaÊaæ uppÃdesi, n-rÃjà duggahÅtena dhÅtaraæ Irandatiæ Ãha:
`mÃtà te Vidhurassa hadayamaæse dohaÊinÅ, tassa hadayamaæsaæ Ãharituæ samattham sÃmikaæ pariyesÃ' 'ti, sà pariyesantÅ Vessavaïassa bhÃgineyyaæ Puïïakaæ nÃma yakkhaæ disvà taæ attani paÂibaddhacittaæ ¤atvà pitu santikaæ nesi, atha naæ so `Vi-paï¬itassa hadayamaæsaæ Ãharituæ sakkonto Irandatiæ labhissasÅti' Ã., so Vepullapabbatato cakkavattiparibhogaæ maïiæ Ãharitvà tumhehi saddhiæ jÆtaæ kÅÊitvà maæ labhitvà tÅhaæ mama nivesane vasitvà maæ assassa vÃladhiæ gÃhÃpetvà Himavante rukkhesu ca pabbatesu ca pothetvà mÃretuæ asakkonto sattame vÃtakkhandhe verambamukhe pakkhanditvà saÂÂhiyojanubbedhe KÃÊÃgirimatthake Âhapetvà sÅhavesÃdivasena ida¤ c' ida¤ ca katvà mÃretuæ asakkonto mayà attano mÃraïakÃraïaæ puÂÂho sabbaæ pavattiæ Ãcikkhi, ath' assÃhaæ sÃdhunaradhamme kathesiæ, taæ sutvà pasannacitto maæ idha netukÃmo ahosi, athÃhaæ taæ ÃdÃya n-bhavanaæ gantvà n-ra¤¤o ca VimalÃya ca dhammaæ kathesiæ, sabbà ca n-parisà pasÃdi, n-rÃjà tattha mayà chÃhaæ vutthakÃle Irandatiæ Puïïakassa adÃsi,


#<[page 327]>#
%<                     8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.)              327>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so taæ labhitvà pasannacitto maæ maïiratanena pÆjetvà nÃgarÃjenÃïatto maæ manomayasindhavaæ Ãropetvà sayaæ majjhimÃsane nisÅditvà Irandatiæ pacchimÃsane nisÅdÃpetvà idhÃnetvà maæ parisamajjhe otÃretvà Irandatiæ ÃdÃya attano nagaram eva gato, evaæ mahÃrÃja so Pu-tassà sumajjhÃya piyÃya hetu patÃrayi maraïÃya mayhaæ, ath' evaæ maæ nissÃya so c' eva bhariyÃya samaÇgibhÆto, mama dhammadesanaæ sutvà pasannena n-rÃjena aha¤ ca anu¤¤Ãto, tassa Puïïakassa santikà ayaæ sabbakÃmadado cakkavattiparibhogamaïi ca laddho, gaïhatha deva maïin" ti maïiæ ra¤¤o adÃsi. Tato rÃjà paccÆsakÃle attanà diÂÂhasupinaæ nagaravÃsÅnaæ kathetukÃmo "bho nagaravÃsÅ ajja mayà diÂÂhasupinaæ suïÃthÃ" 'ti vatvà Ãha:

  @<Ja_XXII.8(=545).303: Rukkho hi mayhaæ padvÃresu jÃto,
                    pa¤¤Ã khandho sÅlamay' assa sÃkhÃ,
                    atthe ca dhamme ca Âhito nipÃko
                    gavapphalo hatthigavÃssachanno. || Ja_XXII:1441 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).304: NaccagÅtaturiyÃbhinÃdite
                    ucchijjam enam puriso ahÃsi,
                    so no ayaæ Ãgato sanniketaæ,
                    rukkhass' imassÃpacitiæ karotha. || Ja_XXII:1442 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).305: Ye keci vittà mama paccayena
                    sabbe va te pÃtukarontu ajja,
                    tibbÃni katvÃna upÃyanÃni
                    rukkhass' imassÃpacitiæ karotha. || Ja_XXII:1443 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).306: Ye keci baddhà mama atthi raÂÂhe
                    sabbe va te bandhanà mocayantu,
                    yath' ev' ayaæ bandhanasmÃpi mutto
                    ime ca te mu¤care bandhanasmÃ. || Ja_XXII:1444 ||>@


#<[page 328]>#
%<328                    XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.8(=545).307: UnnaÇgalà mÃsam imaæ karontu,
                    maæsodanaæ brÃhmaïà bhakkhayantu,
                    amajjapà majjarahà pipantu
                    puïïÃhi thÃlÃhi palissutÃhi. || Ja_XXII:1445 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).308: MahÃpathaæ nicca samavhayantu,
                    tibba¤ ca rakkhaæ vidahantu raÂÂhe
                    yath' a¤¤ama¤¤aæ na viheÂhayeyyuæ,
                    rukkhass' imassÃpacitiæ karothà 'ti. || Ja_XXII:1446 ||>@

     Ta. sÅlamayassà 'ti etassa rukkhassa sÅlamayà sÃkhÃ, atthe ca -- ti va¬¬hiya¤ ca sabhÃve ca Âhito, nipÃko ti so pa¤¤Ãmayarukkho patiÂÂhito, gavapphalo ti pa¤cavidhagorasaphalo, hatthi -- ti alaækatehi hatthigavÃssehi sa¤channo, naccagÅtaturiyÃbhinÃdite ti ath' assa rukkhassa pÆjaæ karontena mahÃjanena tasmiæ rukkhe etehi naccÃdÅhi abhinÃdite eko kaïhapuriso Ãgantvà taæ rukkhaæ ucchinditvà parivÃretvà Âhitaæ senaæ palÃpetvà ahÃsi, so puna rukkho Ãgantvà amhÃkaæ nivesanadvÃre yeva Âhito, so ayaæ mahÃrukkhasadiso pandito sanniketaæ Ãgato, idÃni sabbe va tumhe rukkhass' imassa apacitiæ karotha mahÃsakkÃraæ pavattetha, mama paccayenà 'ti ambho amaccà ye keci maæ nissÃya laddhena yasena vittà tuÂÂhacittà te sabbe attano vittiæ pÃtukarontu, tibbÃnÅti bahalÃni mahantÃni, upÃyanÃnÅti païïÃkÃre, ye kecÅti antamaso kÅÊatthÃya baddhe migapakkhÅ upÃdÃya, mu¤care ti mu¤cantu, unnaÇgalà -- ti imaæ mÃsaæ kasananaÇgalÃni ussÃpetvà ekamante Âhapetvà nagare bheri¤ carÃpetvà sabbe manussà mahÃchaïaæ karontu, bhakkhayantÆ 'ti bhu¤jayantu, amajjapà ti akÃro nipÃtamattaæ, majjapà purisà majjaraha ti attano attano ÃpanaÂÂhÃne nisinnà pivantÆ 'ti a., puïïÃhi -- ti puïïehi thÃlehi, palissutÃhÅti atipuïïattà pagharamÃnÃhi, mahÃpathaæ -- ti alaækatamahÃrathaæ rÃjamaggaæ nissÃya Âhità vesiyà niccakilesavasena kilesatthikaæ janaæ avhayantÆ 'ti a., tibban ti gÃÊhaæ, yathà ti yathà ÃrakkhÃya susaævihitattà unnaÇgalà hutvà rukkhass' imassa apacitiæ karontà a¤¤ama¤¤aæ na viheÂheyyuæ evaæ rakkhaæ saævidahantÆ 'ti a.
     Evaæ vutte

  @<Ja_XXII.8(=545).309: Orodhà ca kumÃrà ca vesiyÃnà ca brÃhmaïÃ
                    bahuæ anna¤ ca pÃna¤ ca paï¬itassÃbhihÃrayuæ. || Ja_XXII:1447 ||>@

  @<Ja_XXII.8(=545).310: HatthÃruhà anÅkaÂÂhà rathikà pattikÃrikÃ
                    bahuæ anna¤ ca pÃna¤ ca paï¬itassÃbhihÃrayuæ. || Ja_XXII:1448 ||>@


#<[page 329]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546).                 329>%

  @<Ja_XXII.8(=545).311: SamÃgatà jÃnapadà negamà ca samÃgatà bahuæ etc. || Ja_XXII:1449 ||>@


  @<Ja_XXII.8(=545).312: Bahujjano pasanno 'si disvà paï¬itam Ãgate,
                    paï¬itamhi anuppatte celukkhepo avattathà 'ti. || Ja_XXII:1450 ||>@

     AbhihÃrayun ti evaæ ra¤¤o Ãïatte mahÃchaïam paÂiyÃdetvà sabbabandhanÃni mocetvà ete orodhÃdayo nÃmappakÃraæ païïÃkÃraæ sajjetvà tena saddhiæ anna¤ ca pÃna¤ ca paï¬itassa pesesuæ, paï¬itamÃgate ti paï¬ite Ãgate taæ paï¬itaæ disvà bahujano pasanno ahosi.
     Chaïo mÃsena osÃnaæ agamÃsi, M. Buddhakiccaæ sÃdhento viya mahÃjanassa dh. desento rÃjÃnaæ anusÃsanto yÃvatÃyukaæ Âhatvà saggaparÃyano ahosi, tassa ovÃde Âhatvà rÃjÃnaæ Ãdiæ katvà sabbe pi KururaÂÂhavÃsino dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karitvà ÃyupariyosÃne saggapadam eva pÆrayiæsu.
     S. i. dhammadesanaæ Ãharitvà "na bhi. idÃn' eva pubbe pi T. pa¤¤Ãya sampanno upÃyakusalo yevÃ" 'ti vatvà j. s.: "Tadà paï¬itassa mÃtÃpitaro mahÃrÃjakulÃni ahesuæ, jeÂÂhabhariyà RÃhulamÃtÃ, jeÂÂhaputto RÃhulo, Varuïo nÃgarÃjà SÃriputto, supaïïarÃjà MoggallÃno, Sakko Anuruddho, Dhana¤jayarÃjà ùnando, Vidhurapaï¬ito pana aham evÃ" 'ti. Vidhurapaï¬itajÃtakaæ.

                      $<9. MahÃummaggajÃtaka.>$
     Pa¤cÃlo sabbasenÃyà 'ti. Idaæ S. J. v. pa¤¤ÃpÃramiæ Ã. k.
Ekadivasaæ hi bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ T-assa pa¤¤ÃpÃramiæ vaïïentà "mahÃpa¤¤o Ãvuso T. puthupa¤¤o hÃsupa¤¤o javanapa¤¤o tikkhapa¤¤o paravÃdappamaddano attano pa¤¤ÃnubhÃven' eva KÆÂadantÃdayo brÃhmaïe SabhiyÃdayo paribbÃjake AægulimÃlÃdayo core AÊavakÃdayo yakkhe SakkÃdayo deve BakÃdayo brahmÃno ca demetvà nibbisevane akÃsi, bahÆ c' anena jÃnatà pabbajjaæ datvà maggaphalesu patiÂÂhÃpitÃ, evaæ mahÃpa¤¤o Ãvuso S." ti Satthu guïakathaæ pakÃsentà nisÅdiæsu. S. Ãgantvà "k. n. bh. e. k. s." ti "i. n."


#<[page 330]>#
%<330                           XXII. MahÃnipÃta.>%
ti v. "n. bh. T. idÃn' eva pa¤¤avà atÅte pi aparipakka¤Ãïo bodhi¤ÃïÃtthÃya cariyaæ caranto pi pa¤¤avà yevÃ" 'ti vatvà a. Ã.:
     A. MithilÃyaæ Vedehe nÃma ra¤¤e r. kÃrente tassa dhammÃnusÃsakà cattÃro paï¬ità ahesuæ: Senako Pukkuso KÃvindo Devindo ti. Tadà rÃjà Bodhisattassa paÂisandhiggahaïadivase paccÆsakÃle evarÆpaæ supinaæ addasa: rÃjaÇgaïe catÆsu kaïïesu cattÃro aggikkhandhà mahÃpÃkÃrappamÃïen' uÂÂhÃya jalanti, tesaæ majjhe khajjopanakappamÃïo aggi uÂÂhahitvà taækhaïe yeva cattÃro aggikkhandhe atikkamitvà BrahmalokappamÃïen' uÂÂhÃya sakalacakkavÃÊaæ obhÃsetvà Âhito, bhÆmiyaæ patitaæ sÃsapabÅjam pi pa¤¤Ãyati, sadevako loko mÃlÃgandhÃdÅhi pÆjeti, mahÃjano jÃlantaren' eva carati, lomakÆpamattam pi uïhaæ na gaïhÃti. RÃjà imaæ supinaæ disvà bhÅtatasito uÂÂhÃya "kin nu kho bhavissatÅti" cintento nisinnako va aruïaæ uÂÂhÃpesi. CattÃro pi paï¬ità pÃto va Ãgantvà "kacci deva sukham asayitthÃ" 'ti sukhaseyyaæ pucchiæsu. So "kuto me sukhaæ, evarupo me supino diÂÂho" ti kathesi. Atha naæ S-paï¬ito "mà bhÃyi mahÃrÃja, maÇgalasupino esa, va¬¬hi te bhavissatÅti" vatvà "kiækÃraïÃ" ti vutte Ãha: "mahÃrÃja, amhe cattÃro p-te abhibhavitvà nippabhe katvà a¤¤o vo pa¤camo p. uppajjissati, mayaæ hi cattÃro janà cattÃro aggikkhandhà viya homa, majjhe uppannÃggikkhandho viya pa¤camo p. uppajjissati sadevake loke asamadhuro asadiso" ti, "idÃni pan' esa kuhin" ti, "mahÃrÃja ajja tassa paÂisandhiggahaïena và mÃtukucchito nikkhamanena và bhavitabban" ti attano sippabalena dibbacakkhunà disvà viya vyÃkÃsi, rÃjà tato paÂÂhÃya taæ vacanaæ sari. MithilÃya pana catÆsu dvÃresu pÃcÅnayavamajjhako dakkiïayavamajjhako pacchimayavamajjhako uttarayavamajjhako ti cattÃro nigamÃ, tesu


#<[page 331]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 331>%
{pÃcÅnayavamajjhake} Siriva¬¬hako nÃma seÂÂhi ahosi SumanÃdevÅ nÃm' assa bhariyÃ, atha M. taæ divasaæ ra¤¤Ã supinadiÂÂhavelÃyam eva TÃvatiæsabhavanato cavitvà tassà kucchimhi paÂisandhiæ gaïhi, aparam pi devaputtasahassaæ TÃvatiæsabhavanato cavitvà tasmiæ yeva gÃme seÂÂhÃnuseÂÂhÅnaæ kulesu paÂisandhiæ gaïhiæsu, SumanÃdevÅ dasamÃsaccayena suvaïïavaïïaæ puttaæ vijÃyi. Tasmiæ khaïe Sakko manussalokaæ olokento M-assa mÃtu kucchito nikkhamanabhÃvaæ ¤atvà "idaæ Buddhaækuraæ sadevake loke pÃkaÂaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" M-assa mÃtu kucchito nikkhantakkhaïe adissamÃnakÃyo Ãgantvà tassa hatthe ekaæ osadhighaÂikaæ Âhapetvà sakaÂÂhÃnam eva gato.
M. taæ muÂÂhÅkatvà gaïhi, tasmiæ pana mÃtukucchito nikkhante mÃtu appamattakam pi dukkhaæ nÃhosi, dhammakarakato udakam iva sukhena nikkhami, mÃtà tassa hatthe osadhighaÂikaæ disvà "tÃta kin te laddhan" ti Ãha, "osadhaæ ammÃ" 'ti dibbosadhaæ mÃtuhatthe Âhapesi, "amma imaæ osadhaæ gahetvà yena kenaci ÃbÃdhena ÃbÃdhikÃnaæ detha" 'ti Ã., sà tuÂÂhapahaÂÂhà Siriva¬¬hakaseÂÂhino Ãrocesi, tassa pana sattavassiko sÅsÃbÃdho atthi, so tuÂÂhapahaÂÂho hutvà "ayaæ mÃtukucchito jÃyamÃno osadham gahetvà Ãgato jÃtakkhaïe yeva mÃtarà saddhiæ kathesi, evarÆpena pu¤¤avatà dinnaæ osadhaæ mahÃnubhÃvaæ bhavissatÅti" taæ osadhaæ gahetvà nisadÃya ghaæsitvà thokaæ nalÃÂante makkhesi, sattavassiko sÅsÃbÃdho padumapattato udakam iva vinivaÂÂetvà gato, so "mahÃnubhÃvaæ osadhan" ti somanassappatto ahosi, M-assa osadhaæ gahetvà ÃgatabhÃvo sabbattha pÃkaÂo ahosi, ye keci Ãbadhikà sabbe seÂÂhissa gehaæ Ãgantvà osadhaæ yÃcanti, sabbesaæ nisadÃya ghaæsitvà thokaæ gahetvà udakena ÃloÊetvà denti, dibbosadhena sarÅre makkhitamatte yeva sabbÃbÃdhà vÆpasammanti, te sukhità manussà "Siriva¬¬haseÂÂhino gehe osadhassa mahanto ÃnubhÃvo" ti vaïïentà pakkamanti, M-assa nÃmagahaïadivase mahÃseÂÂhi


#<[page 332]>#
%<332                      XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "mama puttassa ayyakÃdÅnaæ nÃmen' attho n' atthi, osadhanÃmako va hotÆ" 'ti vatvà OsadhakumÃro t' ev' assa nÃmaæ akÃsi, ida¤ c' assa ahosi: "mama putto mahÃpu¤¤o, na ekako va nibbattissati, iminà saddhiæ jÃtadÃrakehi bhavitabban" ti so olokÃpento dÃrakasahassÃnaæ diÂÂhabhÃvaæ sutvà sabbesam pi kumÃrakÃnaæ pilandhanÃni datvà dhÃtiyo pesesi, "puttassa me upaÂÂhÃkà bhavissantÅti" Bodhisattena saddhiæ yeva tesaæ maÇgalaæ kÃresi, dÃrake alaækaritvà divase divase M-assa upaÂÂhÃnaæ Ãnenti. B. tehi saddhiæ kÅÊanto va¬¬hitvà sattavassikakÃle suvaïïapaÂimà viya abhirÆpo ahosi, ath' assa gÃmamajjhe tehi saddhiæ kÅÊantassa hatthiÃdÅsu Ãgacchantesu kÅÊamaï¬alaæ bhijjati, vÃtÃtapakÃle dÃrakà kilamanti, ekadivasaæ tesaæ kÅÊantÃnaæ akÃlamegho uÂÂhahi, taæ disvà nÃgabalo M. dhÃvitvà ekaæ sÃlaæ pÃvisi, itare dÃrakà pacchato dhÃvantà a¤¤ama¤¤assa pÃdesu pakkhalitvà patitvà jaïïukabhedÃdÅni pÃpuïiæsu, B. "imasmiæ ÂhÃne kÅÊasÃlaæ kÃtuæ vaÂÂati, evaæ na kilamissÃmÃ" 'ti cintetvà te dÃrake Ãha: "imasmiæ ÂhÃne vÃte và Ãtape và vasse và ÂhÃnanisajjanasayanakkhamaæ ekaæ sÃlaæ kareyyÃma, ekekaæ kahÃpaïaæ ÃharathÃ" 'ti Ã., te sahassadÃrakà tathà akaæsu, M. mahÃva¬¬hakiæ pakkosÃpetvà "imasmiæ ÂhÃne sÃlaæ karohÅti" sahassaæ adÃsi, sa "sÃdhÆ" 'ti sahassaæ gahetvà bhÆmiæ samaæ kÃrÃpetvà khÃïuke koÂÂetvà suttaæ pasÃresi, taæ MahÃsattacittaæ na gaïhi, M. tassa suttapasÃraïavidhÃnaæ Ãcikkhanto "evaæ pasÃretvà sÃdhukaæ pasÃrehÅti" Ã., "sÃmi ahaæ attano sippÃnurÆpena pasÃresiæ, ito a¤¤athà na jÃnÃmÅti", "tvaæ ettakam pi ajÃnanto amhÃkaæ dhanaæ gahetvà sÃlaæ kathaæ karissasi, Ãhara suttaæ pasÃretvà te dassÃmÅti" suttaæ ÃharÃpetvà sayaæ pasÃresi, Vissakammena pasÃritaæ viya ahosi,


#<[page 333]>#
%<                        9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                  333>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tato va¬¬hakiæ Ãha: "evaæ suttaæ pasÃretuæ sakkhissasÅti", "na sakkhissÃmi sÃmÅti", mama vicÃraïÃya pana kÃtuæ sakkhissasÅti", "sakkhissÃmi sÃmÅti" Ã., M. tassà sÃlÃya yathà ekasmiæ sesÃagantukamanussÃnaæ ekasmiæ padese anÃthÃnaæ vasanaÂÂhÃnaæ hoti ekasmiæ padese anÃthÃnaæ itthÅnaæ vijÃyanaÂÂhÃnaæ ekasmiæ ÃgantukasamaïabrÃhmaïÃnaæ vasanaÂÂhÃnaæ ekasmiæ sesÃagantukamanussÃnaæ ekasmiæ ÃgantukavÃïijÃnaæ bhaï¬akaÂÂhapanaÂÂhÃnaæ hoti, tathà sabbÃni tÃni ÂhÃnÃni bahimukhÃni katvà sÃlaæ vicÃresi, tatth' eva kÅÊamaï¬alaæ tatth' eva vinicchayaæ tatth' eva dhammasabhaæ kÃresi, katipÃhen' eva niÂÂhitÃya sÃlÃya cittakÃre pakkosÃpetvà sayaæ vicÃretvà ramaïÅyaæ cittakammaæ kÃresi, sÃlà SudhammadevasabhÃpaÂibhÃgà ahosi, tato "na ettÃvatà sÃlà sobhati, pokkharaïiæ pana kÃretuæ vaÂÂatÅti" pokkharaïiæ khaïÃpetvà iÂÂhakava¬¬hakiæ pakkosÃpetvà sayaæ vicÃretvà mÆlaæ datvà sahassavaækaæ satatitthaæ pokkharaïiæ kÃresi, sà pa¤cavidhapadumasa¤channà NandanavanapokkharaïÅ viya sobhati, tassà tÅre pupphaphaladhare nÃnÃrukkhe ropÃpetvà Nandanavanasadisaæ uyyÃnaæ kÃresi, tam eva ca sÃlaæ nissÃya dhammikasamaïabrÃhmaïÃna¤ c' eva ÃgantukagamikÃdÅna¤ ca dÃnavaÂÂaæ paÂÂhapesi, sà tassa kiriyà sabbattha pÃkaÂà ahosi, bahumanussà osaranti, M. sÃlÃyaæ nisÅditvà sampattasampattÃnaæ kÃraïÃkÃraïaæ yuttÃyuttaæ kathesi, vinicchayaæ paÂÂhapesi, BuddhuppÃdakÃlo viya ahosi. Tasmiæ kÃle VedeharÃjà sattavassaccayena "cattÃro p. `amhe abhibhavitvà pa¤camo p. uppajjissatÅti' me kathayiæsu, kattha so etarahÅti" saritvà "tassa vasanaÂÂhÃnaæ jÃnÃthÃ" 'ti catÆhi dvÃrehi cattÃro amacce pesesi, sesadvÃrehi nikkhantà M-aæ na passiæsu, pÃcÅnadvÃrena nikkhanto sÃlÃdÅni disvà "paï¬itena nÃma imissà sÃlÃya kÃrakena và kÃrÃpakena và bhavitabban"


#<[page 334]>#
%<334                   XXII. MahÃnipÃta.>%
ti cintetvà manusse pucchi: "ayaæ sÃlà katarava¬¬hakinà katÃ" ti, manussà "nÃyaæ va¬¬hakinà attano balena katÃ, Siriva¬¬hakiseÂÂhissa pana puttassa Mahosadhapaï¬itassa vicÃraïÃya esà sÃlà katÃ" ti vadiæsu, "kativasso pana p." ti, "paripuïïasattavasso" ti amacco ra¤¤Ã diÂÂhasupinadivasato paÂÂhÃya gaïetvà "ra¤¤o supinadassanaæ sameti, ayam eva so p." ti ra¤¤o dÆtaæ pÃhesi: "deva pÃcÅnayavamajjhakagÃme Siriva¬¬haseÂÂhiputto Ma-paï¬ito nÃma sattavassiko va samÃno evarÆpan nÃma sÃlaæ kÃresi, pokkharaïim pi uyyÃnam pi kÃresi, imaæ p-aæ gahetvà Ãnemi mà ÃnemÅti" ra¤¤o sÃsanaæ pesesi, rÃjà taæ sutvà va tuÂÂhacitto Senakaæ pakkosÃpetvà tam atthaæ Ãrocetvà "kiæ Senaka Ãnema p-an" ti pucchi, so vaïïaæ maccharÃyanto "mahÃrÃja sÃlÃdÅnaæ kÃrÃpitamattaken' eva p.
nÃma na hoti, yo koci etÃni kÃreti, appakaæ etan" ti Ã., so tassa kathaæ sutvà "bhavitabbam ettha kÃraïenÃ" 'ti tuïhÅ hutvà "tatth' eva vasanto tÃva p-aæ vÅmaæsatÆ" 'ti amaccassa dÆtaæ paÂipesesi, taæ sutvà amacco tatth' eva vasanto p-aæ vÅmaæsi, tatr' idaæ vÅmaæsanuddÃnaæ:
          1. Maæsaæ goïo gaïÂhi suttaæ putto goÊarathena ca
              daï¬o sÅsaæ ahÅ c' eva kukkuÂo maïi vijÃyanaæ
              odanaæ vÃlukà cÃpi talÃkuyyÃnaæ gadrabho maïÅti.
     Ta. maæsaæ ti ekadivasaæ Bodhisatte kÅÊamaï¬alaæ gacchante eko seno sÆnÃphalakato maæsapesiæ gahetvà ÃkÃsaæ pakkhandi, taæ disvà dÃrakà maæsapesiæ cha¬¬ÃpessÃmà 'ti senaæ anubandhiæsu, seno ito c' ito ca dhÃvati, te uddhaæ oloketvà tassa pacchato pacchato gacchantà pÃsÃïÃdÅsu upakkhalitvà kilamanti, atha tesaæ p. Ãha: cha¬¬Ãpemi nan ti, cha¬¬Ãpehi sÃmÅti, tena hi passathà 'ti so uddhaæ anoloketvà va vÃtavegena dhÃvitvà senassa chÃyaæ akkamitvà pÃïiæ paharitvà mahÃravaæ ravi, tassa tejena so saddo sanassa kucchiyaæ vinivijjhitvà nicchÃrito viya ahosi, so bhÅto maæsaæ cha¬¬esi, M. maæsassa cha¬¬itabhÃvaæ ¤atvà chÃyaæ olokento bhÆmiyaæ patituæ adatvà ÃkÃse yeva sampaÂicchi,


#<[page 335]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 335>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  taæ acchariyaæ disvà mahÃjano nadanto appoÂhento mahÃsaddam akÃsi, amacco taæ pavattiæ ¤atvà ra¤¤o sÃsanaæ pesesi: p. iminà nÃma upÃyena maæsapesiæ cha¬¬Ãpesi idaæ devo jÃnÃtÆ 'ti, rÃjà taæ sutvà Senakaæ pucchi: kiæ Senaka Ãnema p-an ti, so cintesi: tassa idhÃgatakÃlato paÂÂhÃya mayaæ nippabhà bhavissÃma atthibhÃvam pi no rÃjà na jÃnissati na taæ Ãnetuæ dÃtuæ vaÂÂatÅti so vaïïamaccharatÃya na mahÃrÃja ettakena p. nÃma hoti appamattakaæ ki¤ci etan ti Ã., rÃjà majjhatto hutvà tatth' eva naæ vÅmaæsatÆ 'ti puna sÃsanaæ pesesi; goïo ti eko yavamajjhakagÃmavÃsipuriso vasse patite kasissÃmÅti gÃmantarato goïe kiïitvà Ãnetvà gehe vasÃpetvà punadivase gocaraïatthÃya tinabhÆmiæ netvà goïapiÂÂhe nisinno kilantarÆpo otaritvà nisinno niddaæ okkami, tasmiæ khaïe eko coro goïe gahetvà palÃyi, so pabujjhitvà goïe adisvà ito c' ito ca oloketvà palÃyantaæ coraæ disvà vegena pakkhanditvà kuhiæ me goïe nesÅti Ã., mama goïe attano icchitaÂÂhÃnaæ nemiti, tesaæ vivÃdaæ sutvà mahÃjano sannipati, p. tesaæ sÃlÃdvÃrena gacchantÃnaæ saddaæ sutvà ubho pi te pakkosÃpetvà va tesaæ kiriyaæ disvà va ayaæ coro ayaæ sÃmiko ti jÃnÃti, jÃnanto pi pana kasmà vivadatthà 'ti pucchi, goïasÃmiko Ãha: ime ahaæ asukagÃmato asukassa nÃma hatthato kiïitvà Ãnetvà gehe vasÃpetvà tiïabhÆmiæ nesiæ, tattha me pamÃdaæ disvà ayaæ goïe gahetvà palÃyi, sv-Ãhaæ ito c' ito ca olokento imaæ disvà anubandhitvà gaïhiæ, asukagÃmavÃsino mayà etesaæ kiïitvà gahitabhÃvaæ jÃnantÅti Ã., coro mam' ete ghare jÃtà ayaæ musà bhaïatÅti Ã., atha te p.: ahaæ vo aÂÂaæ dhammena vinicchinissÃmi, Âhassatha me vinicchaye ti pucchitvà ÂhassÃma 'ti vutte mahÃjanassa hadayaæ gaïhituæ vaÂÂatÅti paÂhamaæ coraæ pucchi: tayà ime goïà kiæ khÃdÃpità kiæ pÃyità ti, yÃguæ pÃyità tilapiÂÂhi¤ ca mÃse ca khÃdÃpità ti, tato goïasÃmikaæ pucchi, so Ãha: kuto me sÃmi duggatassa yÃguÃdÅni, tiïaæ khÃdÃpità ti, p. tesaæ kathaæ parisaæ gÃhÃpetvà piyaÇgupattÃni ÃharÃpetvà udukkhale koÂÂhÃpetvà udake maddÃpetvà goïe pÃyesi, goïà tiïam eva cha¬¬ayiæsu, p. passath' idan ti mahÃjanassa dassetvà coraæ pucchi: coro si tvaæ na coro sÅti, coro 'mhÅti Ã., tena hi ito paÂÂhÃya mà evarÆpam akÃsÅti, B-assa purisà pana taæ apanetvà hatthapÃdehi koÂÂhetvà dubbalam akaæsu, atha p.
Ãmantetvà ovaditvà diÂÂhadhamme yeva tÃva te idaæ dukkhaæ samparÃye pana nirayÃdÅsu mahÃdukkhaæ anubhavissasi, ito paÂÂhÃya pajahe taæ kamman ti pa¤casÅlÃni adÃsi, amacco taæ pavattiæ yathÃbhÆtaæ ra¤¤o ÃrocÃpesi, rÃjà Senakaæ pucchitvà goïaÂÂaæ nÃma mahÃrÃja yena kenaci vinicchitan ti Ãgamehi tÃvà 'ti vutte rÃjà majjhatto hutvà puna tath' eva sÃsanaæ pesesi, evaæ sabbavÃdesu pi veditabbam, itoparaæ pana uddÃnamattam eva vibhajitvà dassessÃma; gaïÂhÅti ekà duggatitthi nÃnÃvaïïehi suttehi gaïÂhike bandhitvà katasuttagaïÂhikapilandhanaæ gÅvato mocetvà sÃÂakassa upari Âhapetvà paï¬itena kÃritapokkharaïiæ nahÃyituæ otari, aparà taruïitthi taæ disvà lobhaæ uppÃdetvà ukkhipitvà amma ativiya sobhanaæ idaæ kittakena kataæ aham pi attano evarÆpaæ karissÃmÅti gÅvÃya piÊandhitvà pamÃïaæ tÃv' assa upadhÃremÅti pucchitvà tÃya ujucittatÃya upadhÃrehÅti vuttà gÅvÃya piÊandhitvà pakkÃmi,


#<[page 336]>#
%<336                    XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  itarà disvà sÅghaæ uttaritvà sÃÂakaæ nivÃsetvà upadhÃvitvà kataæ me piÊandhanaæ gahetvà palÃyasÅti sÃÂake gaïhi, itarà nÃhaæ tava santakaæ gaïhÃmi, mama gÅvÃyam eva pilandhanan ti Ã., taæ sutvà mahÃjano sannipati, p. dÃrakehi saddhiæ kÅÊanto tÃsaæ kalaham katvà sÃlÃdvÃrena gacchantÅnaæ saddaæ sutvà kiæsaddo eso ti pucchitvà ubhinnam kalahakÃraïaæ sutvà pakkosÃpetvà ÃkÃren' eva ayaæ corÅti ¤atvà tam atthaæ pucchitvà mama vinicchaye Âhassathà 'ti vatvà Ãma sÃmÅti vutte paÂhamaæ corim pucchi: tvaæ imaæ piÊandhanaæ kataragandhaæ vilimpasÅti, ahaæ niccaæ sabbasaæhÃrakaæ vilimpÃmÅti, sabbasaæhÃrako nÃma sabbagandhehi yojetvà kataragandho, tato itaraæ pucchi, sà Ãha: kuto mayhaæ duggatÃya sabbasaæhÃrako, ahaæ niccaæ piyaÇgupupphagandham eva vilimpÃmiti Ã, p. udakapÃtiæ ÃharÃpetvà naæ piÊandhanaæ tattha pakkhipÃpetvà gandhikaæ pakkosÃpetvà etaæ pÃtiæ upasiæghitvà asukagandhabhÃvaæ nÃma jÃnÃhÅti Ã., so upasiæghanto piyaÇgupupphabhÃvaæ ¤atvà imaæ EkanipÃte g. Ã.:
          2. SabbasaæhÃrako n' atthi suddhaæ kaÇgu pavÃyati (vol. I p. 424)
              alikaæ bhÃsati 'yaæ dhuttÅ saccam Ãhu mahallikà ti.
     Ta. dhuttÅti dhuttikÃ, ÃhÆ 'ti Ãha katheti, ayam eva và pÃÂho.
     M. taæ kÃraïaæ mahÃjanaæ jÃnÃpetvà corÅ si tvaæ na corÅ sÅti pucchitvà corÅbhÃvaæ paÂijÃnÃpesi, tato paÂÂhÃya M-assa paï¬itabhÃvo mahÃjanassa pÃkato jÃto; suttan ti ekà kappÃsakkhettarakkhikà itthi khettaæ rakkhantÅ tatth' eva parisuddhaæ kappÃsaæ gahetvà sukhumasuttaæ kantitvà guÊaæ katvà {ucchaÇge} Âhapetvà gÃmaæ ÃgacchantÅ paï¬itassa pokkharaïiyaæ nahÃyissÃmÅti sÃÂakassa upari suttaguÊaæ Âhapetvà nahÃyituæ otari, aparà itthi taæ disvà luddhacittà taæ gahetvà aho manÃpaæ suttaæ tayà amma katan ti accharaæ paharitvà olokentÅ viya ucchaÇge katvà pakkÃmi, taæ purimanayen' eva vitthÃretabbaæ, p.
coriæ pucchitvà tvaæ guÊaæ karontÅ kiæ anto pakkhipitvà akÃsÅti kappÃsaphalaÂÂhiæ sÃmÅti, itaraæ pucchi sà timbaruaÂÂhiæ ti Ã., so ubhinnaæ kathaæ parisaæ gÃhÃpetvà suttaguÊaæ nibbeÂhÃpetvà timbaruaÂÂhiæ disvà taæ coribhÃvaæ sampaÂicchÃpesi, mahÃjano haÂÂhatuÂÂho suvinicchito aÂÂo ti sÃdhukÃrasahassÃni pavattesi; putto ti ekà itthi puttaæ ÃdÃya mukhadhovanatthÃya paï¬itassa pokkharaïiæ gantvà puttaæ nahÃpetvà attano sÃÂake nisÅdÃpetvà mukhaæ dhovitvà nahÃyituæ otari, tasmiæ khaïe ekà yakkhinÅ naæ dÃrakaæ disvà khÃditukÃmà hutvà itthivesaæ gahetvà sahÃyike sobhati vatÃyaæ dÃrako tav' eso putto ti pucchitvà Ãma ammà 'ti vutte pÃyemi nan ti vatvà pÃyehÅti vuttà taæ gahetvà thokaæ kÅÊÃpetvà taæ ÃdÃya palÃyituæ Ãrabhi, itarà taæ disvà dhÃvitvà kuhiæ me puttaæ nesÅti gaïhi, yakkhinÅ kuto tayà putto laddho mam' eso putto ti Ã., tà kalahaæ karontiyo sÃladvÃrena gacchanti, p. kalahasaddaæ sutvà tà pakkositvà kim etan ti pucchitvà aÂÂaæ sutvà akkhÅnaæ animisatÃya c' eva rattatÃya ca yakkhiniæ yakkhinÅti ¤atvÃpi mama vinicchaye Âhassathà 'ti vatvà Ãma ÂhassÃmà 'ti vutte lekhaæ ka¬¬hitvà lekhÃmajjhe dÃrakaæ nipajjÃpetvà yakkhiniyà hatthesu mÃtarà pÃdesu gÃhÃpetvà dve pi Ãka¬¬hitvà gaïhatha,


#<[page 337]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            337>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ka¬¬hituæ sakkontiyà eva putto ti Ã., tà ubho pi ka¬¬hiæsu, dÃrako ka¬¬hiyamÃno dukkhappatto hutvà viravi, mÃtà hadayena phalitena viya puttaæ mocetvà rodamÃnà aÂÂhÃsi, p. mahÃjanaæ pucchi: dÃrake mÃtu hadayaæ mudukaæ hoti udÃhu amÃtu hadayan ti, mÃtu hadayaæ paï¬ità 'ti, idÃni kim etaæ dÃrakaæ gahetvà Âhità mÃtà hoti vissajjetvà Âhità ti, vissajjetvà Âhità paï¬ità 'ti, imaæ pana dÃrakacoriæ tumhe jÃnÃthà 'ti, na jÃnÃma paï¬ità 'ti, yakkhinÅ esÃ, dÃrakaæ khÃdituæ gaïhÅti, kathaæ jÃnÃsi paï¬ità 'ti, akkhÅnaæ animisatÃya c' eva rattatÃya ca chÃyÃya abhÃvena ca nirÃsaækatÃya ca nikkaruïatÃya cà 'ti, atha naæ pucchi: kÃsi tvan ti, yakkhini-mhi sÃmÅti, kasmà imaæ dÃrakaæ gaïhÅti, khÃdituæ sÃmÅti, andhabÃle pubbe pi pÃpakaæ katvà yakkhinÅ jÃtÃsi, idÃni puna pi pÃpaæ karosi aho andhabÃlÃsÅti ovaditvà pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃpetvà uyyojesi, dÃrakamÃtà ciraæ jÅva sÃmÅti p-aæ thometvà puttaæ ÃdÃya pakkÃmi; goÊarathena cà 'ti goÊena ca rathena ca, eko kira lakuïÂakattà goÊo kÃÊavaïïattà ca kÃÊo ti GoÊakÃÊo nÃma puriso satta saævaccharÃni ghare kammaæ katvà bhariyaæ labhi, sà nÃmena DÅghatÃlà nÃma, so ekadivasaæ taæ Ãmantetvà bhadde pÆvakhÃdaniyaæ paca mÃtÃpitaro daÂÂhuæ gacchissÃmà 'ti vatvà kin te mÃtÃpitÆhÅti tÃya paÂikkhitte pi yÃvatatiyaæ vatvà pÆvaæ pacÃpetvà pÃtheyya¤ ca païïÃkÃra¤ ca ÃdÃya tÃya saddhiæ maggaæ paÂipanno antarÃmagge uttÃnavÃhiniæ nadiæ addasa, te pana dve pi udakabhÅrukà va, tasmà tam nadiæ uttarituæ avisahantà nadÅtÅre aÂÂhaæsu, tadà DÅghapiÂÂhi nÃma eko duggatamanusso taæ nadim anuvicaranto taæ ÂhÃnaæ pÃpuïi, atha naæ te disvà pucchiæsu: samma ayaæ nadÅ gambhÅrà uttÃnà ti, so tesaæ udakabhÅrukabhÃvaæ ¤atvà atigambhÅrà caï¬amacchà ti Ã., samma tvaæ kathaæ gamissasÅti, idha suæsumÃramakarÃnaæ amhehi saddhiæ paricayo atthi, tena amhe na viheÂhentÅti, tena amhe nehÅti Ãhaæsu, sÃdhÆ 'ti sampaÂicchi, ath' assa khajjabhojjam adaæsu, so katabhattakicco samma paÂhamaæ kaæ nemÅti pucchi, tava sahÃyikaæ paÂhamaæ nehi, maæ pacchà nessasÅti vutte so sÃdhÆ 'ti taæ khandhe katvà pÃtheyya¤ ca païïÃkÃra¤ ca sabbaæ gahetvà nadiæ otaritvà thokaæ gantvà ukkuÂiko nisÅditvà pakkÃmi, GoÊakÃÊo tÅre Âhito va yÃva gambhÅrà vatÃyam nadÅ evaæ dÅghapiÂÂhissÃpi nÃma evarÆpà mayhaæ pana asayhà bhavissatÅti cintesi, itaro pi taæ nadÅmajjhaæ netvà bhadde ahaæ taæ posessÃmi sampannavatthÃlaækÃradÃsadÃsÅparivutà vicarissasi, kin te ayaæ lakuïÂakavÃmanako karissati, mama vacanaæ karohÅti Ã, sà tassa vacanaæ sutvà attano sÃmike sinehaæ bhinditvà taæ khaïaæ yeva tasmiæ paÂibaddhacittà hutvà sÃmi sace maæ na cha¬¬essasi karissÃmi te vacanan ti sampaÂicchi, te paratÅraæ gantvà ubho pi sammodamÃnà GoÊakÃÊaæ pahÃya tiÂÂha tvan ti vatvà tassa passantass' eva khÃdaniyaæ khÃdantà pakkamiæsu, so disvà ime ekato hutvà maæ cha¬¬etvà palÃyanti ma¤¤e ti aparÃparaæ dhÃvanto thokaæ otaritvà bhayena nivattitvà puna tesu kopena jÅvÃmi và marÃmi và ti laæghitvà nadiyaæ patito uttÃnabhÃvaæ ¤atvà nadiæ uttaritvà vegena anubandhitvà taæ pÃpuïitvà are duÂÂhacora kuhiæ me bhariyaæ nesÅti Ãha,


#<[page 338]>#
%<338                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  itaro pi taæ are duÂÂhavÃmanaka kuto tava bhariyà mam' esà bhariyà ti vatvà gÅvÃya gahetvà parivattetvà khipi, so DÅghatÃlaæ hatthegahetvà tiÂÂha kuhiæ gacchasi sattasaævaccharÃni ghare katvà laddhabhariyà me sÅti vatvà tena saddhiæ kalahaæ karonto sÃlÃya santikaæ pÃpuïi, mahÃjano sannipati, M. kiæsaddo nÃm' eso ti pucchitvà ubho pi te pakkosÃpetvà vacanapaÂivacanaæ sutvà mama vinicchaye Âhassathà 'ti vatvà ÂhassÃmà 'ti vutte paÂhamaæ DÅghapiÂÂhiæ pakkosÃpetvà tvaæ konÃmo sÅti pucchi, ahaæ DÅghapiÂÂhiko nÃma sÃmÅti, bhariyà te kÃnÃmà ti, so tassà nÃmaæ ajÃnanto a¤¤aæ nÃmaæ kathesi, mÃtÃpitaro te kiænÃmà ti, asukanÃmà ti, bhariyÃya te mÃtÃpitaro kiænÃmà ti, so ajÃnitvà a¤¤aæ nÃmaæ kathesi, ath' assa kathaæ parisaægÃhÃpetvà apanetvà itaraæ pakkosÃpetvà purimanayen' eva sabbesaæ nÃmÃni pucchi, so yathÃbhÆtaæ jÃnanto avirajjhitvà kathesi, tam pi apanetvà DÅghatÃlaæ pakkosÃpetvà tvaæ kÃnÃmà ti pucchi, ahaæ DÅghatÃlà nÃma sÃmÅti, sÃmiko te konÃmo ti, ajÃnantÅ a¤¤aæ kathesi, mÃtÃpitaro pi te konÃmà ti, sà yathÃbhÆtaæ kathesi, sÃmikassa te mÃtÃpitaro konÃmà ti, sà vippalapantÅ a¤¤aæ kathesi, p.
itare dve pakkosÃpetvà mahÃjanaæ pucchi: imissà kathà DÅghapiÂÂhissa vacanena sameti GoÊakÃÊassà 'ti, GoÊassa paï¬ità 'ti, ayaæ imissà sÃmiko itaro coro ti vatvà atha naæ pucchitvà corabhÃvaæ sampaÂicchÃpesi; rathe ti eko pana puriso rathe nisÅditvà mukhadhovanatthÃya nikkhami, tasmiæ khaïe Sakko Ãvajjanto p-aæ disvà Mahosadhabuddhaækurassa pa¤¤ÃnubhÃvaæ pÃkaÂaæ karissÃmÅti cintetvà manussavesenÃgantvà rathassa pacchÃbhÃgaæ gahetvà pÃyÃsirathe nisinnapuriso tÃta ken' atthena Ãgato sÅti pucchitvà tumhe upaÂÂhÃtun ti vutte sÃdhÆ 'ti sampaÂicchitvà yÃnà oruyha sarÅrakiccatthÃya gato, tasmiæ khaïe Sakko rathaæ abhirÆhitvà vegena pÃjesi, rathasÃmiko sarÅrakiccaæ katvà nikkhanto Sakkaæ rathaæ gahetvà palÃyantaæ disvà vegena gantvà tiÂÂha tiÂÂha kuhiæ me rathaæ nesÅti vatvà tava ratho a¤¤o bhavissati ayaæ pana mama ratho ti vutte tena saddhiæ kalahaæ karonto sÃlÃdvÃraæ pÃpuïi, p. kim etan ti taæ {pakkosÃpetvÃ} Ãgacchantaæ disvà va nibbhayatÃya c' eva akkhÅna¤ ca animisatÃya ca ayaæ Sakko ayaæ rathasÃmÅti a¤¤Ãsi, evaæ sante pi vivÃdakÃraïaæ pucchitvà mama vinicchaye Âhassathà 'ti vatvà Ãma ÂhassÃma 'ti vutte ahaæ rathaæ pÃjessÃmi tumhe dve pi rathaæ pacchato gahetvà gacchatha rathasÃmiko na vissajjeti itaro vissajjessatÅti vatvà purisaæ ÃïÃpesi: rathaæ pÃjÃpehÅti, so tathà akÃsi, itare pacchato gahetvà gacchanti, rathasÃmike thokaæ gantvà dhÃvituæ asayhamÃno vissajjetvà Âhito, Sakko rathena saddhiæ dhÃvat' eva, p. rathaæ nivattÃpetvà manussÃnaæ Ãcikkhi: ayaæ puriso thokaæ gantvà rathaæ vissajjetvà Âhito,


#<[page 339]>#
%<                        9. MahÃummaggajÃtaka. (546).                  339>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ayam pana rathena saddhiæ dhÃvitvà rathen' eva saddhiæ nivatti, n' ev' assa sarÅre pi sedabindumattam pi atthi, na assÃsapassÃso, abhÅto animisanetto eso Sakko devarÃjà ti, atha naæ devarÃjÃsÅti pucchitvà Ãmà 'ti vutte kasmà Ãgato sÅti, tav' eva pa¤¤ÃpakÃsanatthaæ paï¬ità 'ti, tena hi mà puna evarÆpam akÃsÅti ovadi, Sakko SakkÃnubhÃvaæ dassento ÃkÃse Âhatvà suvinicchito aÂÂo ti p-assa thutiæ katvà sakaÂÂhÃnam eva gato, tadà so amacco sayam eva ra¤¤o santikaæ gantvà mahÃrÃja p-ena evaæ rathÃÂÂo vinicchito, Sakko pi tena parÃjito, kasmà purisavisesaæ na jÃnÃsi devà ti Ã., rÃjà Senakaæ pucchi: Senaka Ãnema p-an ti, so mahÃrÃja na ettakena paï¬ità nÃma honti Ãgametha tÃva vÅmaæsitvà jÃnissÃmÅti. SattadÃrakapa¤ho niÂÂhito.
Daï¬o ti ath' ekadivasaæ p-aæ vÅmaæsissÃmà 'ti khadiradaï¬akaæ ÃharÃpetvà tato vidatthimattaæ gahetvà cundakÃrena suÂÂhu likhÃpetvà pÃcÅnayavamajjhakagÃmaæ pesayiæsu, yavamajjhakagÃmavÃsino kira paï¬itÃ, imassa khadiradaï¬akassa idaæ aggaæ idaæ mÆlan ti jÃnantu, sace na jÃnanti sahassaæ daï¬o ti, gÃmavÃsino sannipatitvà jÃnituæ asakkontà seÂÂhino kathayiæsu: kadÃci Mahosadhap. jÃneyya pakkosÃpetvà taæ pucchathà 'ti, seÂÂhi naæ p-aæ kÅÊamaï¬alà pakkosÃpetvà tam atthaæ Ãrocetvà tÃta mayaæ jÃnituæ na sakkoma api nu tvaæ, sakkhissasi tÃtà 'ti pucchi, taæ sutvà p. ra¤¤o imassa aggena và mÆlena và payojanaæ n' atthi mama vÅmaæsanatthÃya pesitaæ bhavissatÅti cintetvà Ãharatha tÃta jÃnissÃmÅti hatthena gahetvà idaæ aggaæ idaæ mÆlan ti ¤atvÃpi mahÃjanassa hadayaæ gaïhanatthaæ udakapÃtiæ ÃharÃpetvà khadiradaï¬akaæ majjhe suttena bandhitvà suttakoÂiyaæ gahetvà kh-kaæ udakapiÂÂhe Âhapesi, mÆlaæ bhÃrikatÃya paÂhamaæ udake nimujji, tato mahÃjanaæ pucchi: rukkhassa nÃma mÆlaæ bhÃriyaæ hoti udÃhu aggan ti mÆlaæ paï¬Åtà 'ti tena hi imassa paÂhamaæ nimuggaæ passath' etaæ mÆlan ti imÃya sa¤¤Ãya agga¤ ca mÆla¤ ca Ãcikkhi, gÃmavÃsino pi idaæ aggaæ idaæ mÆlan ti ra¤¤o pahiïiæsu, rÃjà tussitvà ko imaæ jÃnÅti pucchitvà Siriva¬¬hiseÂÂhiputto Mahosadhap. ti sutvà kiæ Senaka Ãnema nan ti pucchi, adhivÃsehi deva a¤¤ena pi upÃyena naæ vÅmaæsissÃmà 't; sÅsan ti ath' ekadivasaæ itthiyà ca purisassa cà 'ti dve sÅsÃni {ÃharÃpetvÃ} idaæ itthiyà sÅsaæ idaæ purisassa sÅsan ti jÃnantu ajÃnantÃnaæ sahassaæ daï¬o ti pahiïiæsu, gÃmavÃsino ajÃnantà M-aæ pucchiæsu, so disvà va a¤¤Ãsi purisasÅse kira sibbÃni ujukÃni honti itthisÅse vaækÃni honti parivattetvà gacchanti, so iminà abhi¤¤Ãïena idaæ sÅsaæ itthiyà idaæ sÅsaæ purisassà 'ti, gÃmavÃsino ra¤¤o pahiïiæsu, sesaæ purimasadisam eva; ahÅti ath' ekadivasaæ sappa¤ ca sappini¤ ca ÃharÃpetvà ayaæ sappo ayaæ sappinÅti jÃnantÆ 'ti pesesuæ, gÃmavÃsino p-aæ pucchiæsu, so disvà va jÃni: sappassa hi naæguÂÂhaæ thÆlaæ hoti sappiniyà tanukaæ sappassa sÅsaæ thÆlaæ hoti sappiniyà dÅghaæ sappassa akkhÅni mahantÃni sappiniyà khuddakÃni sappassa sovatthiko paribhaï¬o hoti sappiniyà vicchinnÃko, so imehi abhi¤¤Ãïehi ayaæ sappo ayaæ sappinÅti Ãcikkhi,


#<[page 340]>#
%<340                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sesaæ vuttanayam eva; kukkuÂo ti ath' ekadivasaæ pÃcÅnayavamajjhagÃmavÃsino amhÃkaæ sabbasetaæ pÃdavisÃïaæ sÅsakakudhaæ tayo kÃle anatikkamitvà nadantaæ usabhaæ pesentu noce pesenti sahassaæ daï¬o ti pahiïiæsu, ajÃnantà p-aæ pucchiæsu, so Ãha: rÃjà vo sabbasetaæ kukkuÂaæ ÃharÃpeti, so hi pÃdanakhatÃya pÃdavisÃïo nÃma sÅse cÆÊÃya sÅsakakudho nÃma tikkhattuæ vassanto tayo kÃle a. nadati nÃma, tasmà evarÆpaæ kukkuÂaæ pesethà 'ti Ã., te pesayiæsu; maïÅti Sakkena Kusara¤¤o dinno maïikkhandho aÂÂhasu ÂhÃnesu vaæko ahosi, tassa suttaæ chinnaæ, koci purÃïasuttaæ nÅharitvà navasuttaæ pavesetuæ na sakkoti, ekadivasaæ imamhà maïikkhandhà purÃïas. nÅharitvà navaæ pavesentÆ 'ti pesayiæsu, gÃmavÃsino n' eva purÃïaæ nÅharituæ na navaæ pavesetuæ sakkhiæsu, asakkontà p-assa Ãcikkhiæsu, so mà cintayitthà 'ti madhubinduæ ÃharÃpethà 'ti ÃharÃpetvà maïino dvÅsu passesu chiddaæ madhunà makkhetvà kambalasuttaæ vaÂÂetvà koÂiyaæ madhunà makkhetvà thokaæ chidde pavesetvà kipillikÃnaæ nikkhamanaÂÂhÃne Âhapesi, kipillikà madhugandhena bilà nikkhamitvà maïimhi purÃïasuttaæ khÃdamÃnà gantvà kambalasuttakoÂiyaæ gahetvà ¬asitvà ka¬¬hantà ekena passena nÅhariæsu, p. pavesitabhÃvaæ ¤atvà ra¤¤o dethà 'ti gÃmavÃsÅnaæ adÃsi, te ra¤¤o pesayiæsu, so pavesitaupÃyaæ sutvà tussi; vijÃyanan ti ekadivasaæ kira ra¤¤o maægalausabhaæ bahumÃse khÃdÃpetvà mahodaraæ katvà visÃïÃni dhovitvà telena makkhetvà haliddiyà nahÃpetvà pÃcÅnayavamajjhakagÃmavÃsÅnaæ pahiïiæsu, tumhe kira paï¬ità aya¤ ca ra¤¤o maÇgalausabho patiÂÂhitagabbho etam vijÃyÃpetvà savaccham pesetha apesentÃnaæ sahassaæ daï¬o ti, gÃmavÃsino na sakkà idaæ kÃtuæ kin nu kho karissÃmà 'ti p-aæ pucchiæsu, so iminà pa¤hapaÂibhÃgena bhavitabban ti cintetvà sakkhissatha pan' ekaæ ra¤¤Ã saddhiæ kathanasamathaæ visÃradaæ purisaæ laddhun ti pucchi, na garukaæ etaæ paï¬ità 'ti, tena hi naæ pakkosÃpethà 'ti, te pakkosÃpayiæsu, atha naæ M. Ãha: ehi tvaæ bho purisa tava kese piÂÂhiyaæ vikiritvà nÃnappakÃrakaæ balavaparidevanaæ paridevanto rÃjadvÃraæ gaccha a¤¤ehi pucchito ki¤ci avatvà parideva ra¤¤Ã pana pakkosÃpetvà paridevakÃraïaæ pucchito samÃno pità me deva vijÃyituæ na sakkoti ajja sattamo divaso paÂisaraïaæ me hohi vijÃyanÆpÃyam assa kathehÅti vatvà ra¤¤o kiæ vippalapasi aÂÂhÃnaæ etaæ purisà nÃma vijÃyantà n' atthÅti vutte sace deva evaæ saccaæ atha pÃcÅnayavamajjhakagÃmavÃsino kathaæ maÇgalausabhaæ vijÃyÃpessantÅti vadeyyÃsÅti, so sÃdhÆ 'ti sampaÂicchitvà tathà akÃsi, rÃjà ken' idaæ pa¤hapaÂibhÃgaæ cintitan ti pucchitvà Mahosadhapaï¬itenà 'ti sutvà tussi; odanan ti aparasmiæ divase p-aæ vimaæsissÃmà 'ti pÃcÅnayavamajjhakagÃmavÃsino amhÃkaæ aÂÂhaÇgasamannÃgataæ ambilodanaæ pacitvà pesentu tatr' imÃni aÂÂhaÇgÃni na taï¬ulehi na udakena na ukkhaliyà na uddhane na agginà na dÃrÆhi na itthiyà na purisena na maggena apesentÃnaæ sahassaæ daï¬o ti,


#<[page 341]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            341>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  gÃmavÃsino taæ kÃranaæ ajÃnantà p-aæ pucchiæsu, so mà cintayitthà 'ti vatvà na taï¬ulehi nÃmà 'ti kaïike gÃhÃpetvà na udakena nÃmà 'ti himaæ gÃhÃpetvà na ukkhaliyà nÃmà 'ti a¤¤aæ mattikabhÃjanaæ g. na uddhane nÃmà 'ti khÃïuke koÂÂhÃpetvà na agginà nÃmà 'ti pakatiaggiæ pahÃya araïiaggiæ gÃhÃpetvà na dÃrÆhi nÃmà 'ti pattÃni g. ambilodanaæ pacÃpetvà navabhÃjane pakkhipitvà lÃjetvà na itthiyà na purisenà 'ti paï¬akena ukkhipÃpetvà na maggenà 'ti mahÃmaggaæ pahÃya jaæghamaggena ra¤¤o pesethà 'ti Ãha, te tathà kariæsu, rÃjà ken' esa pa¤ho ¤Ãto ti pucchitvà M-paï¬itenà 'ti sutvà tussi; vÃlukà ti aparadivase paï¬itass' eva vÅmaæsanatthaæ gÃmavÃsÅnaæ sÃsanaæ pahiïiæsu:
rÃjà dolÃya kÅÊitukÃmo rÃjakule ca purÃïavÃlukayottaæ chinnaæ ekaæ vÃlukayottaæ vaÂÂetvà pesento apesentÃnaæ sahassaæ daï¬o ti, te ajÃnitvà p-aæ pu-, p. pi iminà pa¤hapaÂibhÃgen' eva bhavitabban ti cintetvà gÃmavÃsino assÃsetvà vacanakusale dve tayo purise pakkosÃpetvà gacchatha rÃjÃnaæ vadetha: deva gÃmavÃsino tassa yottassa tanuæ và thÆlaæ và ti pamÃïaæ na jÃnanti porÃnakavÃlukayottato vidatthimattaæ và caturaÇgulamattaæ và khaï¬aæ pesetha taæ kira oloketvà tena pamÃïena vaÂÂessantÅti sace vo rÃjà amhÃkaæ ghare vÃlukayottaæ nÃma na kadÃci bhÆtapubban ti vadati atha naæ sace mahÃrÃja taæ na sakkà kÃtuæ yavamajjhakavÃsino kathaæ vÃlukayottaæ karissantÅti vadeyyÃthà 'ti pesesi, te tathà kariæsu, rÃjà sutvà kena cintitaæ idaæ pa¤hapaÂibhÃgan ti pucchitvà paï¬itena 'ti sutvà tussi; ÂaÊÃkan ti aparadivasaæ rÃjà udakakÅÊaæ kÅÊitukÃmo pa¤cavidhapadumasa¤channaæ navaæ pokkharaïiæ pesentu apesentÃnaæ s. d. ti gÃmavÃsÅnaæ pahiïiæsu, te p-assa Ãrocesuæ, so iminà pa¤hapaÂibhÃgen' eva bh. ti cintetvà vacanakusale katipayamanusse pakkosathà 'ti pakkosÃpetvà etha tumhe udake kÅÊitvà akkhÅni rattÃni katvà allakesà allavatthà kalalamakkhitasarÅrà yottadaï¬ale¬¬uhatthà hutvà rÃjadvÃraæ gantvà dvÃre ÂhitabhÃvaæ ra¤¤o ÃrocÃpetvà katokÃsà pavisitvà mahÃrÃja tumhehi kira pÃcÅna -- vÃsino pokkharaïiæ pesentÆ 'ti pahitattà mayaæ tumhÃkaæ anucchavikaæ mahantaæ pokkharaïiæ ÃdÃya ÃgatÃ, sà pana ara¤¤avÃsikattà nagaraæ disvà pÃkÃraparikhÃÂÂÃlakÃdÅni oloketvà bhÅtatasità yottÃni chinditvà palÃyitvà ara¤¤am eva ÂaviÂÂha mayam le¬¬udaï¬ÃdÅhi pothetvà nivattituæ nÃsakkhimhà tumhÃkaæ kira ara¤¤Ã ÃnÅtaæ purÃïapokkharaïiæ detha tÃya saddhiæ yojetvà ÃharissÃmà 'ti vatvà ra¤¤Ã na kadÃci mama ara¤¤ato pokkharaïÅ nÃma Ãgatapubbà na ca mayà kassaci yojetvà ÃharaïatthÃya pokkharaïÅ pesitapubbà ti vutte sace evaæ yavamajjhakavÃsino kathaæ pokkharaïiæ pesessantÅti vadeyyÃthà 'ti vatvà pesesi,


#<[page 342]>#
%<342                    XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  te tathà kariæsu, rÃjà p-ena ¤ÃtabhÃvaæ sutvà tussi; uyyÃnan ti pun' ekadivasaæ mayaæ uyyÃnakÅÊaæ kÅÊitukÃmà amhÃka¤ ca uyyÃnaæ purÃïaæ yavamajjhavÃsino supupphitatarusa¤channaæ navaæ uyyÃnaæ pesentÆ 'ti pahiïiæsu, p. iminà p-n' eva bh. ti te samassÃsetvà manusse pesetvà purimanayen' eva kathÃpesi, tadà rÃjà tussitvà Senakaæ pucchi: kiæ Senaka Ãnema p-an ti, so lÃbhamaccharena na ettakena p. hoti ÃgamehÅti Ã., tassa vacanaæ sutvà rÃjà cintesi: Mahosadhap. dÃrakapa¤¤o pi mama manaæ gaïhi evarÆpesu pi ssa gÆÊhavÅmaæsanesu c' eva pa¤hapaÂibhÃgesu ca Buddhassa vyÃkaraïaæ viya vissajjesi Senako evaævidhaæ p-aæ Ãnetuæ na deti kim me Senakena ÃnessÃmi nan ti so mahantena parivÃrena gÃmaæ pÃyÃsi, tassa maÇgalassaæ abhirÆhitvà gacchantassa assassa pÃdo phÃlitaæ bhÆmiyà antaraæ pavisitvà bhijji, rÃjà tato va nivattitvà nagaraæ pÃvisi, atha naæ Senako upasaækamitvà pucchi: mahÃrÃja p-aæ kira Ãnetuæ yavamajjhakagÃmaæ gamit' atthà 'ti, Ãma p-tà 'ti, mahÃrÃja tumhe maæ anatthakÃmaæ katvà passatha Ãgametha tÃvà 'ti vutte pi atiturità nikkhamittha paÂhamagamanen' eva maÇgalassassa pÃdo bhinno ti, so tassa vacanaæ sutvà tuïhÅ hutvà pun' ekadivasaæ tena saddhiæ mantesi: kiæ Senaka Ma-paï¬itaæ Ãnemà 'ti tena hi deva sayaæ agantvà dÆtaæ pesetha: p-a amhÃkaæ tava santikaæ ÃgacchantÃnaæ assassa pÃdo bhinno assataran no pesetu seÂÂhatara¤ cà 'ti yadi assataraæ pesessati sayaæ Ãgamissati seÂÂhataraæ pesento pitaraæ pesessati ayam eko no pa¤ho bhavissatÅti, rÃjà sÃdhÆ 'ti sampaÂicchitvà tathà vatvà dÆtaæ pesesi, p. dÆtavacanaæ sutvà rÃjà mama¤ c' eva pitaran ca me passitukÃmo ti cintetvà pitusantikaæ gantvà vanditvà tÃta rÃjà tumhe ca mama¤ ca daÂÂhukÃmo tumhe paÂhamataraæ seÂÂhisahassaparivutà gacchatha gacchantà ca tucchahatthà agantvà navasappipÆraæ candanakaraï¬akaæ ÃdÃya gacchatha rÃjà tumhehi saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà gahapatirÆpaæ Ãsanaæ ¤atvà nisÅdathà 'ti vakkhati tumhe tathÃrÆpaæ Ãsanaæ ¤atvà nisÅdeyyÃtha tumhÃkaæ nisinnakÃle ahaæ ÃgamissÃmi rÃjà mayÃpi saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà p-a tavÃnurÆpaæ Ãsanaæ ¤atvà nisÅdà 'ti vakkhati athÃhaæ tumhe olokessÃmi tumhe tÃya sa¤¤Ãya Ãsanà vuÂÂhÃya tÃta Ma-paï¬ita imasmiæ Ãsane nisÅdà 'ti vadeyyÃtha ajj' eko pa¤ho matthakaæ pÃpuïissatÅti, so sÃdhÆ 'ti sampaÂicchitvà vuttanayen' eva gantvà attano dvÃre ÂhitabhÃvaæ ra¤¤o ÃrocÃpetvà pavisatÆ 'ti pesite pavisitvà rÃjÃnaæ vanditvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, rÃjà tena saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà gahapati tava putto Ma-to kuhin ti pucchi, pacchato Ãgacchati devà 'ti, rÃjà ÃgacchatÅti sutvà tuÂÂhamÃnaso hutvà attano yuttÃsanaæ ¤atvà nisÅdà 'ti Ã., so attano yuttÃsanaæ ¤atvà ekamantaæ nisÅdi,


#<[page 343]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            343>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  M. pi alaækatapaÂiyatto dÃrakasahassaparivuto alaækatarathe nisÅditvà nagaraæ pavisanto parikhÃpiÂÂhe ekaæ gadrabhaæ disvà thÃmasampanne mÃïave ÃïÃpesi: etaæ gadrabhaæ anubandhitvà gahetvà yathà saddaæ na karoti evam assa mukhabandhanaæ katvà ekasmiæ attharake vaÂÂetvà aæsenÃdÃya gacchathà 'ti, te tathà kariæsu, Bo-pi mahantena parivÃrena nagaraæ pÃvisi, mahÃjano esa kira Siriva¬¬hakaseÂÂhino putto Mahosadho p.
nÃma esa kira jÃyamÃno osadhaghaÂikaæ hatthena gahetvà jÃto iminà kira te ettakÃnaæ vimaæsanapa¤hÃnaæ paÂibhÃgà ¤Ãtà ti M-aæ abhitthavanto olokento ca tittiæ na gacchati, so rÃjadvÃraæ gantvà attano ÃgatasÃsanaæ paÂihÃresi, rÃjà sutvà va tuÂÂhahaÂÂho mama putto Ma -- to khippaæ ÃgacchatÆ 'ti Ã, so dÃrakasahassaparivuto pÃsÃdaæ abhirÆhitvà rÃjÃnaæ vanditvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, rÃjà taæ disvà va somanassappatto hutvà madhurapaÂisanthÃraæ katvà paï¬ita patirÆpaæ Ãsanaæ ¤atvà nisÅdà 'ti Ã, so pitaraæ olokesi, ath' assa pità olokitasa¤¤Ãya uÂÂhÃya p-a imasmiæ Ãsane nisÅda 'ti Ã., so tasmiæ nisÅdi, taæ tattha nisinnaæ disvà va Senaka-Pukkusa-KÃvinda-Devindà c' eva a¤¤e ca andhabÃlà ti pÃïiæ paharitvà mahÃhasitam hasitvà imam andhabÃlam p. ti vadanti so pitaram Ãsanà uÂÂhÃpetvà sayaæ nisÅdati imaæ p. ti vattuæ ayuttan ti parihÃsaæ kariæsu, rÃjÃpi dummukho ahosi, atha naæ M. pucchi: kiæ mahÃrÃja dummukh' atthà 'ti, Ãma p-a dummukho 'mhi savanaæ eva te manÃpaæ dassanaæ amanÃpaæ jÃtan ti, kiækÃraïà ti, pitaraæ Ãsanà vuÂÂhÃpetvà nisinnattà ti, kiæ pana tvaæ mahÃrÃja sabbaÂÂhÃnesu puttehi pità va uttamo ti ma¤¤asÅti, Ãma paï¬ità 'ti, atha naæ M. nanu mahÃrÃja tumhehi amhÃkaæ assataraæ và pesetu seÂÂhataraæ và ti sÃsanaæ pahitan ti vatvà Ãsanà vuÂÂhÃya te mÃïave oloketvà tumhehi gahitagadrabhaæ Ãnethà 'ti ÃïÃpetvà ra¤¤o pÃdamÆle nipajjÃpetvà mahÃrÃja ayaæ gadrabho kiæ agghatÅti pucchi, sace upakÃrako aÂÂhakahÃpaïe agghatÅti, imaæ pana gadrabhaæ paÂicca ajÃnÅyavalavÃya kucchimhi vutthassataro kiæ agghatÅti, anaggho p-a 'ti, deva kasmà evaæ kathetha nanu tumhehi idÃn' eva vuttaæ sabbaÂÂhÃnesu puttehi pità va uttamo ti sace taæ saccaæ tumhÃkaæ vÃde assatarato gadrabho uttamo hoti kiæ mahÃrÃja tumhÃkaæ p-à ettakaæ pi jÃnituæ asakkontà pÃïiæ paharitvà hasanti aho tumhÃkaæ p-Ãnaæ pa¤¤Ãsampatti kuto vo ete laddhà ti cattÃro pi p-e paribhÃsitvà rÃjÃnaæ imÃya EkanipÃte gÃthÃya ajjhabhÃsi:
          3. Haæsi tuvaæ evaæ ma¤¤esi seyyo (Cfr. I, 424)
              puttena pità ti rÃjaseÂÂha
              hand' assatarassa te ayam (add pi?)
              assatarassa hi gadrabho pità ti.
     T. a.: yadi tvaæ rÃjaseÂÂha sabbaÂÂhÃnesu seyyo puttena pità evaæ ma¤¤asi, hand' assatarassa te ayan ti tava assatarato pi ayaæ seyyo hotÆ 'ti a., kiækÃraïÃ: assatarassa hi gadhrabho pità ti. Eva¤ ca pana vatvà Ãma mahÃrÃja sace puttato pità seyyo mama pitaraæ gaïhatha sace pitito putto seyyo maæ gaïhatha tumhÃkaæ atthÃyà 'ti,


#<[page 344]>#
%<344                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  rÃjà somanassappatto ahosi, sabbarÃjaparisà sukathito p-ena pa¤ho ti unnÃdÃdÅni sÃdhukÃrasahassÃni adÃsi, aÇgulipoÂhà ca celukkhepasahassÃni ca pavattiæsu, cattÃro p-à dummukhà ahesuæ, mÃtÃpitunnaæ guïaæ jÃnanto Bodhisattena sadiso n' atthi, so kasmà evam akÃsÅti na ca pitu avamÃnatthÃya ra¤¤Ã pana assataraæ và pesetu seÂÂhataraæ và ti pesitaæ tasmà tassa pa¤hassa ÃvibhÃvanatthaæ attano ca paï¬itabhÃvassa ¤Ãpanatthaæ catunnaæ p-tÃnaæ nippabhÃkaraïatthaæ evam akÃsÅti. Gadrabhapa¤ho niÂÂhito.
     RÃjà tussitvà gandhodakapuïïaæ suvaïïabhiækÃraæ ÃdÃya "pÃcÅna -- gÃmaæ rÃjabhogena bhu¤jÃ" 'ti seÂÂhissa hatthe udakaæ pÃtetvà "sesaseÂÂhino etass' eva upaÂÂhÃkà hontÆ" 'ti vatvà Bo-assa mÃtuyà sabbÃlaækÃre pesetvà gadrabhapa¤he pasanno B-aæ puttaæ katvà gaïhituæ seÂÂhiæ avoca: "gahapati Ma-taæ mama puttaæ katvà dehÅti", "deva, taruïo ayaæ tÃva, ajjÃpi 'ssa mukhaæ khÅragandhaæ vÃyati, mahallakakÃle tumhÃkaæ santike bhavissatÅti", "gahapati, tvaæ ito paÂÂhÃya etasmiæ nirÃlayo hohi, ayaæ ajjatagge mama putto, ahaæ mama puttaæ posetuæ sakkhissÃmi, gaccha tvan" ti taæ uyyojesi, so rÃjÃnaæ vanditvà p-aæ ÃliÇgitvà ure nipajjÃpetvà sÅse cumbitvà ovÃdam assa adÃsi, so pi pitaraæ vanditvà "tÃta mà cintayitthÃ" 'ti uyyojesi, rÃjà p-aæ pucchi: "tÃta antobhattiko bhavissasi udÃhu bahibhattiko" ti, so "mahà me parivÃro, bahibhattikena mayà bhavituæ vaÂÂatÅti" cintetvà "bahibhattiko bhavissÃmÅti" Ã. `ath' assa rÃjà anurÆpagehaæ dÃpetvà dÃrakasahassaæ Ãdiæ katvà paribbayaæ dÃpetvà sabbaparibhoge dÃpesi, so tato paÂÂhÃya rÃjÃnaæ upaÂÂhahi, rÃjÃpi naæ vÅmaæsitukÃmo va ahosi. Tadà ca nagarassa dakkhiïadvÃrato avidÆre pokkharaïÅtÅre ekasmiæ tÃle kÃkakulÃvake maïiratanaæ ahosi, tassa chÃyà pokkharaïiyaæ pa¤¤Ãyi, "po-ïiyaæ maïÅti" ra¤¤o Ãrocesuæ, so Senakaæ Ãmantetvà "po-yaæ kira maïiratanaæ pa¤¤Ãyati,


#<[page 345]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 345>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kathaæ taæ gaïhÃpemÃ" 'ti pucchitvà "udakaæ harÃpetvà gaïhituæ vaÂÂatÅti" vutte "tena hi evaæ karohÅti" tass' eva bhÃram akÃsi, so bahumanusse sannipÃtÃpetvà udaka¤ ca kaddama¤ ca harÃpetvà bhÆmiæ bhinditvÃpi maïiæ na addasa, puna puïïÃyaæ pokkharaïiyà maïicchÃyà pa¤¤Ãyi, so puna pi tathà katvà n' eva addasa, tato rÃjà p-aæ Ãmantetvà "po-yaæ eko maïi pa¤¤Ãyati, Senako udakakaddamaæ harÃpetvà bhÆmiæ bhindÃpetvÃpi na addasa, puïïÃya po-yà puna pa¤¤Ãyati, sakhissasi taæ maïiæ gaïhÃpetun" ti, so "n' etaæ mahÃrÃja garu, etha dassessÃmÅti", rÃjà tussitvà "passissÃmi ajja p-assa ¤Ãïabalan" ti mahÃjanaparivuto pokkharaïÅtÅraæ gato, M. tÅre Âhatvà maïiæ olokento va "nÃyaæ maïi po-yaæ, tÃlarukkhe iminà bhavitabban" ti ¤atvà "n' atthi deva po-yaæ maïÅti" vatvà "nanu udake pa¤¤ÃyatÅti" vutte udakapÃtiæ ÃharÃpetvà "passa deva, nÃyaæ maïi po-yaæ yeva pa¤¤Ãyati pÃtiyaæ pi pa¤¤ÃyatÅti" vatvà "p-a kattha pana maïinà bhavitabban" ti vutte "deva po-yam pi pÃtiyam pi chÃyà va pa¤¤Ãyati na maïi, mÃïi pana etasmiæ tÃlarukkhe kÃkakulÃvake, purisaæ Ãropetvà otarÃpehÅti" Ã., rÃjà tathà maïiæ ÃharÃpesi, p. taæ gahetvà ra¤¤o hatthe Âhapesi, mahÃjano p-assa sÃdhukÃraæ datvà Senakaæ paribhÃsanto "maïiratanaæ tÃlarukkhe kÃkakulÃvake atthi, Senako balavapurisehi pokkharaïiæ yeva bhindÃpeti, p-ena nÃma Mahosadhasadisena (add na?) bhavitabban" ti M-assa thutiæ akÃsi, rÃjÃpi tassa tuÂÂho attano gÅvÃya piÊandhanaæ muttÃhÃraæ datvà dÃrakasahassassa muttÃvaliyo dÃpesi, Bo-assa ca parivÃrassa ca vinà patihÃrena upaÂÂhÃnaæ anujÃni. EkÆnavÅsatipa¤ho niÂÂhito.
     Pun' ekadivasaæ rÃjà p-ena saddhiæ uyyÃnaæ agamÃsi, tadà eko kakaïÂako toraïagge vasati,


#<[page 346]>#
%<346                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so rÃjÃnaæ Ãgacchantaæ disvà otaritvà bhÆmiyaæ nipajji, rÃjà tassa kiriyaæ disvà "p-a ayaæ k. kiæ karotÅti" pucchi, "mahÃrÃja tumhe sevatÅti", "sace evaæ mà amhÃkaæ sevà nipphalà hotu, bhogam assa dÃpehÅti", "deva, nÃssa bhogena kiccam atthi, khÃdaniyamattaæ alam etassÃ" 'ti, "kiæ pan' esa khÃdatÅti", "maæsaæ devÃ" 'ti, "kittakaæ laddhuæ vaÂÂatÅti", "kÃkaïikagghanakaæ devÃ" 'ti, rÃjà ekaæ purisaæ ÃïÃpesi, "rÃjadÃyo nÃma kÃkaïikamatto na vaÂÂatÅti imassa nibaddhaæ a¬¬hamÃsakassa maæsaæ Ãharitvà dehÅti", so "sÃdhÆ" 'ti tato paÂÂhÃya tathà akÃsi, so ekadivasaæ uposathamÃghÃte maæsaæ alabhitvà tam eva a¬¬hamÃsakam vijjhitvà suttakena Ãvuïitvà tassa gÅvÃya piÊandhi, ath' assa taæ nissÃya mÃno uppajji, taæ divasam eva rÃjà puna uyyÃnaæ agamÃsi, so rÃjÃnaæ Ãgacchantaæ disvà dhanaæ nissÃya uppannamÃnavasena "Vedeha, tvam nanu kho mahaddhano, ahan nu kho" ti ra¤¤Ã saddhiæ attÃnaæ samaæ karonto anotaritvà toraïagge yeva sÅsaæ cÃlento nipajji, rÃjà tassa kiriyaæ oloketvà "p-a, esa pubbe viya ajja na otarati, kin nu kho kÃraïan" ti pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:
          4. NÃyaæ pure uïïamati toraïagge kakaïÂako,
              Mahosadha vijÃnÃhi kena thaddho kakaïÂako ti.
     Ta. uïïamatÅti yathà ajja anotaritvà toraïagge yeva sÅsaæ cÃlento uïïamati evaæ pure (add na) uïïamati, kena thaddho k. ti kena kÃraïena thaddhabhÃvaæ Ãpanno.
     Paï¬ito "uposathamÃghÃte maæsaæ alabhantena rÃjapurisena gÅvÃya baddhì¬hamÃsakaæ nissÃya tassa mÃnena bhavitabban" ti ¤atvà imaæ gÃtham Ãha:
          5. Aladdhapubbaæ laddhÃna a¬¬hamÃsaæ kakaïÂako
              atima¤¤ati rÃjanaæ Vedehaæ Mithilaggahan ti.


#<[page 347]>#
%<                    9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 347>%
     RÃjà taæ purisaæ pakkosÃpetvà pucchi, so yathÃbhÆtaæ Ãrocesi, rÃjà "ka¤ci apucchitvà va sabba¤¤Æbuddhena viya paï¬itena kakaïÂakassa ajjhÃsayo ¤Ãto" ti ativiya pasÅditvà p-assa catÆsu dvÃresu suækaæ dÃpesi, kakaïÂakassa pana rÃjà kujjhitvà vaÂÂaæ haretuæ Ãrabhi, p. pana "ayuttan" ti nivÃresi. KakaïÂakapa¤ho niÂÂhito.
     Ath' eko MithilavÃsÅ PiÇguttaro nÃma mÃïavo Takkasilaæ gantvà disÃpÃmokkhÃcariyassa santike sippaæ sikkhanto khippam eva sikkhi, so anuyogaæ datvà "gacchÃm' ahan" ti Ãcariyaæ Ãpucchi, tasmiæ pana kule sace pi vayappattà dhÅtà hoti jeÂÂhantevÃsikassa dÃtabbà ti vatta¤ ca, tassÃcariyassa ekà dhÅtà atthi abhirÆpà devaccharapaÂibhÃgÃ, atha naæ "dhÅtaraæ te tÃta dassÃmi, taæ ÃdÃya gamissasÅti" Ã., so pana mÃïavo dubbhago kÃlakaïïi, kumÃrikà mahÃpu¤¤Ã, tassa taæ disvà cittaæ nÃllÅyati, so taæ Ãrocento pi "Ãcariyassa vacanaæ na bhindissÃmÅti" sampaÂicchi, brÃhmaïo dhÅtaraæ tassa adÃsi, so rattibhÃge alaækatasirisayane nipanno tÃya Ãgantvà sayanaæ abhirÆÊhamattÃya tintinÃyamÃno sayanà otaritvà bhÆmiyaæ nipajji, sÃpi otaritvà tassa santikaæ gatÃ, so uÂÂhÃya puna sayanaæ abhirÆhi, sÃpi puna sayanaæ abhirÆhi, so pana sayanà otari, kÃlakaïïi nÃma siriyà saddhiæ na sameti, kumÃrikà sayane yeva nipajji, so bhÆmiyaæ yeva sayi, evaæ sattÃhaæ vÅtinÃmetvà taæ ÃdÃya Ãcariyaæ vanditvà nikkhami, antarÃmagge allÃpasallÃpamattam pi n' atthi, anicchamÃnà va ubho pi Mithilaæ pattÃ, PiÇguttaro nagarà avidÆre ekaæ phalasampannaæ udumbaraæ disvà khudÃya pÅÊito abhirÆhitvà udumbarÃni khÃdi, sÃpi chÃtajjhattà rukkhamÆlaæ gantvà "mayhaæ pi phalÃni pÃtethÃ" 'ti Ã., "kiæ tava hatthapÃdà n' atthi, sayam pi abhirÆhitvà khÃdÃ" 'ti, sà abhirÆhitvà khÃdi, so tassà abhirÆÊhabhÃvaæ ¤atvà sÅghaæ otaritvà rukkhaæ kaïÂakehi parikkhipitvÃ


#<[page 348]>#
%<348                    XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "mutto 'mhi kÃlakaïïiyÃ" ti vatvà palÃyi, sà otaritvà gantuæ asakkontÅ tatth' nisÅdi. Atha rÃjà uyyÃne kÅÊitvà hatthikkhandhe nisinno sayaïhasamaye nagaraæ pavisanto taæ tattha disvà paÂibaddhacitto hutvà "sapariggahà apariggahÃ" ti pucchÃpesi, sà "atthi me sÃmi kuladattiko pati, so pana maæ idha nisÅdÃpetvà cha¬¬etvà palÃto" ti Ã., amacco taæ kÃraïaæ ra¤¤o Ãrocesi, rÃjà "assÃmikabhaï¬aæ nÃma ra¤¤o pÃpuïÃtÅti" taæ otarÃpetvà hatthiæ Ãropetvà nivesanaæ netvà abhisi¤citvà aggamahesiÂÂhÃne Âhapesi, sà tassa piyà ahosi manÃpÃ, udumbhararukkhe diÂÂhattà UdumbarÃdevÅt' eva nÃmaæ sa¤jÃniæsu, ath' ekadivasaæ ra¤¤o uyyÃnagamanatthÃya dvÃragÃmavÃsikehi maggaæ paÂijaggÃpesuæ, PiÇguttaro pi bhatiæ karonto kacchaæ bandhitvà kuddÃlena maggaæ tacchati, magge aniÂÂhite yeva rÃjà U-deviyà saddhiæ rathe Âhatvà nikkhami, U-devÅ pi taæ kÃÊakaïïiæ maggaæ tacchantaæ disvà evarÆpaæ siriæ dhÃretuæ nÃsakkhi, "ayaæ kÃÊakaïïÅti" taæ olokentÅ hasi, rÃjà taæ hasamÃnaæ disvà kujjhitvà "kasmà hasÅti" pucchi, "deva ayaæ maggatacchako puriso mayhaæ porÃïakasÃmiko, esa maæ udumbarukkhaæ Ãropetvà kaïÂakehi parikkhipitvà gato, im' Ãhaæ oloketvà evarÆpaæ siriæ dhÃretuæ nÃsakkhiæ, `ayaæ kÃÊakÃïïÅti' cintetvà hasin" ti, rÃjà "tvaæ musà kathesi, a¤¤aæ ka¤ci disvà hasitaæ tayÃ, mÃressÃmi tan" ti asiæ aggahesi, sà bhayappattà "deva paï¬ite tÃva pucchÃ" 'ti Ã., rÃjà Senakaæ pucchi:
"tvaæ imissà vacanaæ saddahasÅti", "na saddahÃmi deva, ko nÃma evarÆpaæ itthiæ pahÃya gamissatÅti" Ã., sà tassa kathaæ sutvà atirekataraæ bhÅtà ahosi, atha rÃjà "Senako kiæ jÃnÃti, p-aæ pucchissÃmÅti" cintetvà taæ pucchanto i. g. Ã.:
          6. ItthÅ siyà rÆpavatÅ sà ca sÅlavatÅ siyÃ, (vol. II p. 115)
              puriso taæ na iccheyya saddahÃsi Mahosadhà 'ti.


#<[page 349]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            349>%
     Ta. sÅlavatÅti ÃcÃrasampannÃ.
     Taæ sutvà paï¬ito gÃtham Ãha:
          7. SaddahÃmi mahÃrÃja: puriso dubbhago siyÃ,
              sirÅ ca kÃÊakaïïÅ ca na samenti kudÃcanaæ.
     Ta, na samentÅti samuddassa oratÅrapÃratÅrÃni viya nabhatalapaÂhavitalà viya ca na samÃgacchanti.
     RÃjà tassa vacanena taækÃraïà na kujjhi, hadayam assa nibbÃyi, so tassa tussitvà "p-a sace tvaæ idha na bhavissasi ajjÃhaæ bÃla-Senakassa kathÃya Âhatvà evarÆpaæ itthiratanaæ na labhissaæ, idÃni taæ nissÃya mayà esà laddhÃ" ti p-assa satasahassena pÆjaæ kÃresi, tato devÅ pi rÃjÃnaæ vanditvà "deva, p-aæ nissÃya mayà jÅvitaæ laddhaæ, im' Ãhaæ kaniÂÂhabhÃtikaÂÂhÃne Âhapetuæ varaæ varemÅti", "sÃdhu devi gaïhÃsi, dammi te varan" ti, "devÃhaæ ajja paÂÂhÃya mama kaniÂÂhaæ vinà na ki¤ci madhurarasaæ khÃdissÃmi, ito paÂÂhÃya velÃya va avelÃya và dvÃraæ vivarÃpetvà imassa madhurarasaæ pesetuæ labhanakavaraæ gaïhÃmÅti", "sÃdhu bhadde imaæ varaæ gaïhÃhÅti". SirikÃÊakaïïipa¤ho niÂÂhito.
     Aparasmiæ divase rÃjà katapÃtarÃsabhatto dÅghantare caækamanto dvÃrapÃnantarena ekaæ eÊaka¤ ca sunakha¤ ca mittasanthavaæ karonte addasa, so kira eÊako hatthisÃlÃya hatthissa purato khittaæ anÃmaÂÂhatiïaæ khÃdi, atha naæ hatthigopakà poÂhetvà nÅhariæsu, viravitvà palÃyamÃna¤ ca eko vegena gantvà piÂÂhiyaæ daï¬ena pahari, so piÂÂhiæ nÃmetvà vedanÃmatto gantvà rÃjagehe mahÃbhittiæ nissÃya pÅÂhikÃya nipajji, taæ divasam eva ra¤¤o mahÃnase aÂÂhicammÃdÅni khÃditvà va¬¬hitasunakho bhattakÃrake bhattiæ sampÃdetvà bahi Âhatvà sarÅre sedaæ nibbÃpente macchamaæsagandhaæ adhivÃsetuæ asakkonto mahÃnasaæ pavisitvà pidhÃnaæ pÃtetvà maæsaæ khÃdi,


#<[page 350]>#
%<350                    XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  bhattakÃrako bhÃjanasaddena pavisitvà taæ sunakhaæ disvà dvÃraæ pidahitvà taæ le¬¬udaï¬ÃdÅhi poÂhesi, so khÃditamaæsaæ mukhen' eva cha¬¬etvà viravitvà nikkhami, bhattakÃrako pi 'ssa nikkhantabhÃvaæ ¤atvà anubandhitvà piÂÂhiyaæ tiriyaæ daï¬ena pahari, so piÂÂhiæ nÃmetvà ekaæ pÃdaæ ukkhipitvà eÊakassa nipannaÂÂhÃnam eva pÃvisi, atha naæ eÊako "samma kiæ tvaæ piÂÂhiæ nÃmetvà Ãgacchasi, kin te vÃto vijjhatÅti" pucchi, sunakho "tvam pi piÂÂhiæ nÃmetvà nipanno, kiæ tava sarÅre vÃto vijjhatÅti" pucchi, so attano pavattiæ Ãrocesi, atha naæ eÊako pucchi: "kiæ pana tvaæ puna bhattagehaæ gantuæ sakkhissasÅti", "na sakkhissÃmi, gatassa me jÅvitaæ n' atthÅti", "tvaæ pana hatthisÃlaæ gantuæ sakkhissasÅti", "mayÃpi tattha gantuæ na sakkÃ, gatassa me jÅvitaæ n' atthÅti", te "kathan nu kho mayaæ idÃni jÅvissÃmÃ", 'ti upÃyaæ cintesuæ, ath' eÊako Ãha: "sace mayaæ samaggà vÃsaæ vasituæ sakkoma atth' eso upÃyo" ti, "tena hi kathehÅti", "samma tvaæ ito paÂÂhÃya hatthisÃlaæ yÃhi, `nÃyaæ tiïaæ khÃdatÅti' tayi hatthigopakà Ãsaækaæ na karissanti, tvaæ mama tiïaæ ÃhareyyÃsi, aham pi bhattagehaæ pavisissÃmi, `nÃyaæ maæsakhÃdako' ti bhattakÃrako mayi Ãsaækaæ na karissati, aham pi te maæsaæ ÃharissÃmÅti", te "atth' eso upÃyo" ti ubho sampaÂicchitvà sunakho hatthisÃlaæ gantvà tiïakalÃpaæ ¬asitvà Ãnetvà mahÃbhittipiÂÂhikÃyaæ Âhapesi, itaro pi bhattagehaæ gantvà maæsakhaï¬aæ mukhapÆraæ ¬asitvà Ãnetvà tatth' eva Âhapesi, sunakho maæsaæ khÃdati eÊako tiïaæ khÃdati, te iminà upÃyena samaggà sammodamÃnà mahÃbhittipiÂÂhikÃya vasanti, rÃjà tesaæ mittadhammaæ disvà cintesi: "a¬iÂÂhapubbaæ vata me kÃraïaæ diÂÂhaæ, ime paccÃmittà hutvÃpi samaggavÃsaæ vasanti, idaæ kÃraïaæ gahetvà pa¤haæ katvà paï¬ite pucchissÃmi, ima¤ ca pa¤haæ ajÃnante raÂÂhà pabbÃjessÃmi, taæ jÃnantassa `evarÆpo paï¬ito n' atthÅti' sakkÃraæ karissÃmi,


#<[page 351]>#
%<                        9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                  351>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ajja tÃva avelà sve upaÂÂhÃnakÃle Ãgate pucchissÃmÅti" so punadivase paï¬itesu upaÂÂhÃnaæ Ãgantvà nisinnesu pa¤haæ pucchanto i. g. Ã.:
          8. Yesaæ na kadÃci bhÆtapubbaæ
              sakkhiæ sattapadam pi imasmi loke
              jÃtà amittà dve sahÃyÃ
              paÂisanthÃya caranti kissa hetÆ 'ti.
     Ta. paÂisanthÃyà 'ti saddahitvà ghaÂità hutvÃ.
     Ida¤ ca pana vatvà puna Ãha:
          9. Yadi me ajja pÃtarÃsakale
              pa¤haæ na sakkuïetha vattum etaæ
              pabbÃjayissÃmi vo sabbe,
              na hi m' attho duppa¤¤ajÃtikehÅti.
     Senako aggÃsane nisinno p. Ãsanapariyante, so taæ pa¤haæ upadhÃrento atthaæ adisvà cintesi: "ayaæ rÃjà dandhadhÃtuko imaæ pa¤haæ cintetvà saæka¬¬hituæ asamattho, ki¤ci tena diÂÂhaæ bhavissati, ekadivasaæ okÃsaæ labhanto imaæ pa¤haæ nÅharissÃmi", Se-"kenaci upÃyena ajja ekadivasamattaæ adhivÃsÃpetuæ vaÂÂatÅti", itare pi cattÃro andhakÃragabbhaæ paviÂÂhà viya na ki¤ci passiæsu, Se-"kin nu kho Mahosadhassa pavattÅti" Bo-aæ olokesi, so pi taæ olokesi, Se-Bodhisattassa olokitÃkÃren' eva tassÃdhippÃyaæ ¤atvà tassa paï¬itassÃpi na upaÂÂhÃtÅti sallakkheti ayaæ ajja etaæ kathetuæ asakkonto ten' ekadivasaæ okÃsaæ icchati, pÆressÃmi 'ssa manorathan ti ra¤¤Ã saddhiæ vissÃsena mahÃhasitaæ hasitvà "kiæ mahÃrÃja sabbe va amhe pa¤haæ kathetuæ asakkonte pabbÃjessasÅti" Ã., "Ãma paï¬itÃ" 'ti "etam pi eko gaïÂhipa¤ho ti tvaæ sallakkhesi, na mayaæ etaæ pa¤haæ kathetuæ sakkoma, api ca thokaæ adhivÃsehi, gaïÂhipa¤ho esa na sakkà mahÃjanamajjhe kathetuæ, ekamante cintetvà pacchà tumhÃkaæ yeva kathessÃma, okÃsan no dehÅti"


#<[page 352]>#
%<352                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  M-aæ takketvà imaæ gÃthadvayam Ãha:
          10. MahÃjanasamÃgamamhi ghore
              janakolÃhalasamÃgamamhi jÃte
              vikkhittamanà anekacittÃ
              pa¤haæ na sakkuïoma vattum etaæ.
          11. Ekaggacittà (add pi?) ekamekÃ
              rahasi gatà atthaæ nicintayitvÃ
              paviveke sammasitvÃna dhÅrÃ
              atha vakkhanti janinda attham etan ti.
     Ta. sammasitvÃnà 'ti kÃyacittaviveke Âhità ime dhÅrà imaæ pa¤haæ sammasitvà atha te etaæ atthaæ vakkhanti.
     RÃjà tassa kathaæ sutvà anattamano hutvÃpi "sÃdhu cintetvà kathetha, akathente pabbÃjessÃmÅti" tajjesi yeva, cattÃro pi p-à pÃsÃdà otariæsu, Se-itare "tÃtÃ, rÃjà sukhumapa¤haæ pucchi, akathite mahantaæ bhayaæ bhaveyya, tumhe sappÃyabhojanaæ bhu¤jitvà sammà upadhÃrethÃ" 'ti, p. pi uÂÂhÃya U-deviyà santikaæ gantvà "devi ajja và hiyyo và rÃjà kattha ciraæ aÂÂhÃsÅti" pucchi, "tÃta dÅghantare vÃtapÃnena olokento caækamatÅti", tato B. cintesi: "ra¤¤Ã iminà passena ki¤ci diÂÂhaæ bhavissatÅti", so tato gantvà bahi olokento "eÊakasunakhÃnaæ kiriyaæ disvà ra¤¤o pa¤ho abhisaækhato" ti sanniÂÂhÃnaæ katvà gehaæ gato, itare tayo pi cintetvà ki¤ci adisvà Senakassa santikaæ agamiæsu, so te pucchi:
"diÂÂho vo pa¤ho" ti, "na diÂÂho ÃcariyÃ" it, "yadi evaæ rÃjà vo pabbÃjessati, kiæ karissathÃ" ti, "tumhehi pana diÂÂho" ti, "aham pi na passÃmÅti", "tumhesu apassantesu mayaæ kiæ passissÃmà 'ti ra¤¤o pana santike cintetvà kathessÃmà 'ti sÅhanÃdaæ naditvà Ãgat' amha, akathite rÃjà kujjhissati, kiæ karomÃ" ti "ayaæ pa¤ho no sakkà amhehi daÂÂhuæ,


#<[page 353]>#
%<                        9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                  353>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  p-ena sataguïaæ katvà cintito bhavissatÅti", "etha tassa santikaæ gacchÃmÃ" 'ti te cattÃro pi B-assa gharadvÃraæ gantvà ÂhitabhÃvaæ ÃrocÃpetvà gehaæ pavisitvà paÂisanthÃraæ katvà ekamantaæ Âhità M-aæ pucchiæsu: "kiæ p-a cintito te pa¤ho" ti, "mayi acintite a¤¤o ko cintessati, Ãma cintito" ti, "tena hi amhÃkaæ pi kathethÃ" 'ti, p. "sac' Ãhaæ etesaæ na kathessÃmi rÃjà te raÂÂhà pabbÃjessati maæ sattahi ratanehi pÆjessati, ime bÃlà mà nassantu kathessÃmi tesan" ti cintetvà te cattÃro pi nÅcÃsane nisÅdÃpetvà a¤jalim paggaïhÃpetvà ra¤¤o diÂÂhakaæ ajÃnÃpetvà "ra¤¤o pucchitakÃle evaæ katheyyÃthÃ" 'ti catunnam pi catasso gÃthà bandhitvà PÃlim eva uggaïhÃpetvà uyyojesi, te dutiyadivase rÃjÆpaÂÂhÃnaæ gantvà pa¤¤attÃsane nisÅdiæsu, rÃjà Senakaæ pucchi: "¤Ãto te S-a pa¤ho" ti, "mahÃrÃja mayi ajÃnante a¤¤o ko jÃnissatÅti", "tena hi kathehÅti", "suïÃtha devÃ" 'ti uggahitaniyÃmen' eva gÃtham Ãha:
          12. UggaputtarÃjaputtiyÃnaæ
              urabbhamaæsaæ piyaæ manÃpaæ,
              na te sunakhassa adenti maæsaæ,
              atha meï¬assa suïena sakhyam assà 'ti.
     Ta. ugga -- ti uggatÃnaæ amaccaputtÃna¤ c' eva rÃjaputtÃna¤ ca.
     GÃthaæ vatvÃpi S-o atthaæ na jÃnÃti, rÃjà pana attano pÃkaÂatthatÃya jÃnÃti, tasmà "Senakena tÃva ¤Ãto" ti "Pukkusaæ tÃva pucchissÃmÅti" P-aæ pucchi, so pi 'ssa "kiæ aham eva apaï¬ito" ti vatvà uggahitaniyÃmen' eva g. Ã.:
          13. Cammaæ vihananti eÊakassa
              assapiÂÂhattharaïassa hetu,
              na te sunakhassa attharanti,
              atha meï¬assa suïena sakhyam assà 'ti.


#<[page 354]>#
%<354                          XXII. MahÃnipÃta.>%
     TassÃpi attho apÃkaÂo yeva, rÃjà pana attano pÃkaÂattà "iminÃpi ¤Ãto" ti KÃvindaæ pucchi, so pi gÃtham Ãha:
          14 ùvelitasiÇgiko hi meï¬o,
              na sunakhassa visÃïÃni atthi,
              tiïabhakkho maæsabhojano ca,
              atha meï¬assa suïena sakhyam assà 'ti.
     RÃjà "iminÃpi ¤Ãto" ti Devindaæ pucchi, so pi uggahitaniyÃmen' eva gÃtham Ãha:
          15. TiïamÃsi palÃsamÃsi meï¬o,
              na sunakho tiïamÃsi no palÃsaæ,
              gaïheyya suïo sasaæ biÊÃraæ,
              atha meï¬assa suïena sakhyam assà 'ti.
     Ta. tiïamÃsi -- ti tiïakhÃdako c' eva païïakhÃdako ca, no palÃsan ti tiïam pi païïam pi na khÃdati.
     Atha rÃjà p-am pucchi: "tÃta tvaæ imaæ pa¤haæ jÃnÃsÅti", "mahÃrÃja AvÅcito yÃva Bhavaggà maæ Âhapetvà ko a¤¤o etaæ jÃnissatÅti", "tena hi kathehÅti", "suïa mahÃrÃjÃ" 'ti tassa kiccassa attano pÃkaÂabhÃvaæ pakÃsento imam gÃthadvayam Ãha:
          16. A¬¬haÂÂhapÃdo catuppadassa
              meï¬o aÂÂhanakho adissamÃno
              chÃdiyaæ ÃharatÅ ayaæ imassa,
              maæsaæ ÃharatÅ yaæ amussa.
          17. PÃsÃdagato VidehaseÂÂho
              vÅtihÃraæ a¤¤ama¤¤abhojanÃnaæ
              addakkhi kira sakkhi taæ janindo
              bhobhukkassa ca puïïamukhassa c' etan ti.
     Ta. a¬¬haÂÂhapÃdo tÅ vya¤janakusalatÃya eÊakassa catuppÃdaæ sandhÃyÃha, meï¬o ti eÊako, aÂÂhanakho ti eÊakassa ekekasmiæ pÃde dvinnaæ dvinnaæ khurÃnaæ vasen' etaæ sandhÃya vuttaæ, adissamÃno ti maæsaæ haraïakÃle appa¤¤ÃyamÃno, chÃdiyan ti gehacchÃdanatiïan ti a., ayaæ imassà 'ti eÊako sunakhassa,


#<[page 355]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            355>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  vÅtihÃran ti vÅtiharaïaæ, a¤¤ama¤¤abhojanÃnan ti a¤¤ama¤¤assa bhojanÃnaæ vÅtiharaïaæ, meï¬o hi sunakhassa bhojanaæ harati so tassa vÅtiharati, sunakho pi tassa harati itaro vÅtiharati, addakkhÅti taæ tesaæ a¤¤ama¤¤aæ bhojanÃnaæ vÅtiharaïaæ, sakkhÅti attapaccakkhaæ katvà addasa, bhobhukkassà 'ti bhuækaraïasunakhassa puïïamukhassa meï¬assa, etaæ imesaæ mittadhammaæ rÃjà sayaæ passÅti.
     RÃjà itarehi B-aæ nissÃya ¤ÃtabhÃvaæ ajÃnanto "pa¤ca p' ete attano attano pa¤¤Ãbalen' eva jÃniæsÆ" 'ti ma¤¤amÃno somanassappatto hutvà imaæ gÃtham Ãha:
          18. LÃbhà vata me anapparÆpÃ
              yassa me edisà paï¬ità kulamhi,
              gambhÅragataæ nipuïam atthaæ
              paÂivijjhanti subhÃsitena dhÅrà ti.
     Ta. paÂivijjhantÅti subhÃsitena viditvà kathenti.
     Atha nesaæ "santuÂÂhena nÃma tuÂÂhÃkÃro kattabbo" ti taæ karonto gÃtham Ãha:
          19. AssatarÅratha¤ ca ekamekaæ
              phÅtaæ gÃmavara¤ ca ekamekaæ
              sabbesaæ vo dammi paï¬itÃnaæ
              parappatÅtamano subhÃsitenà 'ti
vatvà sabbaæ dÃpesi. DvÃdasanipÃte Meï¬akapa¤ho niÂÂhito. (IV p. 186.)
     UdumbaradevÅ pana itarehi p-aæ nissÃya pa¤hassa ¤ÃtabhÃvaæ ¤atvà "ra¤¤Ã muggamÃse nibbisese karontena viya pa¤cannaæ samako va sakkÃro kato, nanu mayhaæ kaniÂÂhassa visesaæ sakkÃraæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" ra¤¤o santikaæ gantvà pucchi: "deva kena te pa¤ho kathito" ti, "pa¤cahi paï¬itehi bhadde" ti, "deva cattÃro janà taæ pa¤haæ kan nissÃya jÃniæsÆ" 'ti, "na jÃnÃmi bhadde" ti, "mahÃrÃja te kiæ jÃnanti, p. pana `mà nassantu ime bÃlÃ' ti pa¤haæ uggaïhÃpesi, tumhe sabbesaæ samaæ sakkÃraæ karotha,


#<[page 356]>#
%<356                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ayuttaæ c' etaæ, p-assa visesaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti", rÃjà "attÃnaæ nissÃya ¤ÃtabhÃvaæ na kathesÅti" p-assa tussitvà atirekaæ sakkÃraæ kÃtukÃmo cintesi:
"hotu mama puttaæ ekaæ pa¤haæ pucchitvà kathitakÃle mahÃsakkÃraæ karissÃmÅti" so pa¤haæ cintento Sirimandapa¤haæ cintesi, cintetvà ekadivasaæ pa¤cannaæ paï¬itÃnaæ upaÂÂhÃnaæ Ãgantvà sukhanisinnakÃle "Senaka pa¤ham pucchissÃmÅti", "puccha devÃ" 'ti, rÃjà Sirimandapa¤he paÂhamaæ g. Ã.:
          20. Pa¤¤Ãy' upetaæ siriyà vihÅnaæ
              yasassinaæ vÃpi apetapa¤¤aæ
              pucchÃmi taæ Senaka etam atthaæ:
              kam ettha seyyo kusalà vadanti.
     Ta. kam -- ti imesu dvÅsu kataraæ paï¬ità seyyo ti vadanti.
     Aya¤ ca kira pa¤ho Senakassa vaæsÃnugato, tena taæ khippam eva kathesi:
          21. DhÅrà ca bÃlà ca have janinda
              sippÆpapannà ca asippino ca
              sujÃtimanto pi ajÃtimassa
              yasassino pessakarà bhavanti,
              etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi:
              pa¤¤o nihÅno sirimà va seyyo ti.
     Ta. pa¤¤o nihÅno ti pa¤¤avà nihÅno issaro uttamo ti attho.
     RÃjà tassa vacanaæ sutvà itare tayo apucchitvà nisinnaæ Mahosadhapaï¬itaæ Ãha:
          22. Tuvam pi pucchÃmi anomapa¤¤aæ
              Mahosadha kevaladhammadassi:
              bÃlaæ yasassiæ paï¬itaæ appabhogaæ
              kam ettha seyyo kusalà vadantÅti.
     Ta. kevaladhammadassÅti sabbadhammadassi.


#<[page 357]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 357>%
     Ath' assa MahÃsatto "suïa mahÃrÃjÃ" 'ti kathesi:
          23. PÃpÃni kammÃni karoti bÃlo
              idham eva seyyo iti ma¤¤amÃno,
              idhalokadassÅ paralokaæ adassi,
              ubhayattha bÃlo kalim aggahesi,
              evam pi disvÃna ahaæ vadÃmi:
              pa¤¤o va seyyo na yasassibÃlo ti.
     Ta. idhamevà 'ti idhaloke idaæ issariyam eva mayhaæ seÂÂhan ti ma¤¤amÃno, kalimaggahesÅti bÃlo issariyamadena pÃpakammaæ katvà nirayÃdÅsu uppajjanto paraloke, puna tato Ãgantvà nÅcakule dukkhabhojano hutvà nibbattamÃno idhaloke cà 'ti, ubhayattha parÃjayam eva gaïhÃti, etam pi ahaæ kÃraïaæ disvà pa¤¤asampa¤¤o va uttamo, issaro pi pana bÃlo na uttamo ti vadÃmi.
     Evaæ vutte rÃjà S-kaæ oloketvà "nanu Mahosadho pa¤¤avantam eva uttamo ti vadatÅti" Ã., S-ko "mahÃrÃja, M-dho daharo, ajjÃpi 'ssa mukhaæ khÅragandhaæ vÃyati, kiæ esa jÃnÃtÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha:
          24. Na sippam etaæ vidadhÃti bhogaæ
              na bandhuvà na sarÅrÃvakÃso,
              pass' eÊamÆgaæ sukham edhamÃnaæ
              sirÅhÅnaæ bhajate Gorimandaæ,
              etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi:
              pa¤¤o nihÅno sirimà va seyyo ti.
     Ta. eÊamÆgan ti paggharitalÃlamukhaæ, Gorimandan ti so kira tasmiæ ¤eva nagare ÃsÅtikoÂivibhavo seÂÂhi virÆpo, nÃssa putto na dhÅtÃ, na ki¤ci sippaæ jÃnÃti, kathentassÃpi 'ssa hanukassa ubhohi passehi lÃlÃdhÃrà paggharanti, devaccharà viya dve itthiyo sabbÃlaækÃrehi vibhÆsità supupphitanÅluppalÃni gahetvà ubhosu passesu Âhità taæ lÃlaæ nÅluppÃlehi paÂicchitvà uppalÃni cha¬¬anti, surÃsoï¬Ã pÃnÃgÃraæ pavisantà nÅluppalehi atthe sati tassa gehadvÃraæ gantvà sÃmi Gorimanda seÂÂhÅti vadanti, so tesaæ saddaæ sutvà vÃtapÃne Âhatvà kiæ tÃtà 'ti vadati, ath' assa lÃlà paggharanti, tà itthiyo taæ nÅluppalehi paÂicchitvà nÅluppalÃni antaravÅthiyaæ khipanti, surÃdhuttà tÃni gahetvà udake vikkhÃletvà pilandhitvà pÃnÃgÃraæ pavisanti,


#<[page 358]>#
%<358                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ sirisampanno ahosi, Senako taæ udÃharaïaæ Ãharitvà dassento evam Ãha.
     Taæ sutvà rÃjà "kÅdisaæ tÃta Mahosadhapaï¬itÃ" 'ti, p.
"deva kiæ S-ko jÃnÃti, odanasitthaÂÂhÃne kÃko viya dadhiæ pÃtuæ Ãraddhasunakho viya ca sayam eva passati, sÅse patanakaæ mahÃmuggaraæ na passati, suïohi devÃ" 'ti imaæ g. Ã.:
          25. Laddhà sukhaæ majjati appapa¤¤o
              dukhena puÂÂho pi pamoham eti,
              Ãgantunà sukhadukkhena puÂÂho
              pavedhati vÃricaro va ghamme,
              etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi:
              pa¤¤o va seyyo na yasassibÃlo ti.
     Ta. sukhan ti issariyasukhaæ labhitvà bÃlo majjati pamajjati, pamatto pÃpaæ karoti, dukkhenà 'ti kÃyikacetasikadukkhena, Ãgantunà ti na ajjhattikena, sattÃnaæ hi sukham pi dukkham pi Ãgantukam eva na niccappavattaæ, ghamme ti udakà uddharitvà Ãtape khittamaccho viya viha¤¤atÅti a.
     Taæ sutvà rÃjà "kÅdisaæ ÃcariyÃ" 'ti Ã., S-ko "deva kim esa jÃnÃti, tiÂÂhantu tÃva manussà ara¤¤e sa¤jÃtarukkham pi phalasampannam eva pakkhÅ bhajantÅti" imaæ g. Ã.:
          26. Dumaæ yathà sÃduphalaæ ara¤¤e
              samantato samabhicaranti pakkhÅ
              evam pi a¬¬haæ sadhanaæ sabhogaæ
              bahujjano bhajati atthahetu,
              etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi:
              pa¤¤o nihÅno sirimà va seyyo ti.
     Ta. bahujjano ti bahujano.
     Taæ sutvà rÃjà "kÅdisaæ tÃtÃ" 'ti Ãha, p. kim esa mahodaro jÃnÃti, suïa devÃ" 'ti imaæ gÃtham Ãha:
          27. Na sÃdhu balavà bÃlo sÃhasaæ vindate dhanaæ,
              kandantam eva dummedhaæ ka¬¬henti niraye bhusaæ,


#<[page 359]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            359>%
              etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi:
              pa¤¤o va seyyo na yasassibÃlo ti.
     Ta. sÃhasan ti sÃhasena sÃhasikaæ kammaæ katvà janaæ pÅÊetvà dhanaæ vindati, atha naæ nirayapÃlà kandantam eva dummedhaæ balavavedanaæ nirayaæ ka¬¬hanti.
     Puna S-ko ra¤¤Ã "kiæ SenakÃ" 'ti vutte imaæ g. Ã.:
          28. YÃ kÃci najjo GaÇgam abhisavanti
              sabbà va tà nÃmagottaæ jahanti,
              GaÇgà samuddaæ paÂipajjamÃnÃ
              na khÃyate, iddhiparo hi loko,
              etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi:
              pa¤¤o nihÅno sirimà va seyyo ti.
     Ta. najjo ti ninnà hutvà sandamÃnà antamaso kandariyo pi upÃdÃya, jahantÅti GaÇgà t' eva saækhaæ gacchanti attano nÃmagottaæ jahanti, na khÃyate ti sÃpi puna GaÇgà samuddam paÂipajjamÃnà na pa¤¤Ãyati samuddo t' eva nÃmaæ labhati, evam evaæ mahÃpa¤¤o pi issaraæ patvà na khÃyati na pa¤¤Ãyati samuddaæ paviÂÂha-GaÇgà viya hotÅti a. 
     Puna rÃjà "kiæ paï¬itÃ" 'ti Ã., so "suïa mahÃrÃja" 'ti vatvà imaæ gÃthÃdvayam Ãha:
          29. Yam etam akkhà udadhiæ mahantaæ
              savanti najjo sabbakÃlaæ asaækhaæ,
              so sÃgaro niccam uÊÃravego
              velaæ na acceti mahÃsamuddo.
          30. Evam pi bÃlassa pajappitÃni
              pa¤¤aæ na acceti sirÅ kadÃci,
              etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi:
              pa¤¤o va seyyo na yasassibÃlo ti.
     Ta. yametamakkhà ti yam etaæ tvaæ akkhÃsi vadesi, asaækhan ti agaïanaæ kÃlaæ, velaæ nÃccetÅti uÊÃravego pi hutvà Æmisahassaæ ukkhipitvÃpi velaæ atikkamituæ na sakkoti velaæ patvà avassaæ sabbaÆmiyo bhijjanti, evampÅti bÃlassa pajappitÃni pi evam evaæ pa¤¤Ãvantaæ atikkamituæ na sakkonti taæ patvà va bhijjanti,


#<[page 360]>#
%<360                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  pa¤¤aæ nÃccetÅti pa¤¤avantaæ siri nÃma nÃtikkamati, na hi koci atthÃnatthe uppannakaækho pa¤¤avantaæ atikkamitvà bÃlassa issarassa pÃdamÆlaæ gacchati, pa¤¤Ãvato yeva pÃdamÆle vinicchayo nÃma labbhatÅti a.
     Taæ sutvà rÃjà "kiæ SenakÃ" 'ti Ã., so "suïa devÃ" 'ti imaæ gÃtham Ãha:
          31. Asa¤¤ato ce va paresam atthaæ
              bhaïati saïÂhÃnagato yasassÅ
              tass' eva taæ rÆhati ¤Ãtimajjhe
              sirÅhÅnaæ kÃrayate na pa¤¤Ã,
              etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi:
              pa¤¤o nihÅno sirimà va seyyo ti.
     Ta. asa¤¤ato ce và 'ti issaro hi sace pi kÃyÃdÅhi asa¤¤ato dussÅlo saïÂhÃnagato vinicchaye Âhito hutvà paresaæ atthaæ bhaïati tasmiæ vinicchayamaï¬ale mahÃparivÃraparivutassa musà vatvà sÃmikam pi asÃmikaæ karontassa tass' eva taæ vacanaæ rÆhati sirÅhÅnaæ tathà kÃrayate na pa¤¤Ã, tasmà pa¤¤o nihÅno issaro va seyyo ti vadati.
     Puna ra¤¤Ã "kiæ tÃtÃ" 'ti vutte p. "suïa deva, kiæ jÃnÃti lÃla-Senako" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:
          32. Parassa và attano vÃpi hetu
              bÃlo musà bhÃsati appapa¤¤o,
              so nindito hoti sabhÃya majjhe
              peccam pi so duggatigÃmi hoti,
              etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi:
              pa¤¤o va seyyo na yasassibÃlo ti.
     Tato Senako gÃthaæ Ãha:
          33. Attham pi ce bhÃsati bhÆripa¤¤o
              anÃlayo appadhano daliddo
              na tassa taæ rÆhati ¤Ãtimajjhe


#<[page 361]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            361>%
              sirÅ ca pa¤¤Ãïavato na hoti,
              etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi:
              pa¤¤o nihÅno sirimà va seyyo ti.
     Ta. atthampÅti kÃraïam pi ce bhÃsati, ¤Ãtimajjhe ti parisamajjhe, pa¤¤Ãïavato ti mahÃrÃja ¤Ãïavantassa ca sirisobhaggappattaæ patvà pakatiyà vijjamÃnÃpi siri nÃma na hoti, so hi tassa santike suriyuggamane khajjopanako viya khÃyatÅti dasseti.
     Puna ra¤¤Ã "kÅdisaæ tÃtÃ" 'ti vutte p. "kiæ jÃnÃti S-ko, idhalokamattam eva olokoti na paralokan" ti vatvà imaæ g. Ã.:
          34. Parassa và attano vÃpi hetu
              na bhÃsatÅ alikaæ bhÆripa¤¤o,
              so pÆjito hoti sabhÃya majjhe
              peccaæ va so suggatigÃmi hoti,
              etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi:
              pa¤¤o va seyyo na yasassibÃlo ti.
     Ta. peccan ti paralokaæ gacchantassa kali na hotÅti attho.
     Tato Senako gÃtham Ãha:
          35. HatthÅ gavÃssà maïikuï¬alà ca
              nariyo ca iddhesu kulesu jÃtÃ
              sabbà va tà upabhogà bhavanti
              iddhassa posassa aniddhimanto,
              etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi:
              pa¤¤o nihÅno sirimà va seyyo ti.
     Ta. iddhassà 'ti issarassa, aniddhimanto ti na kevalaæ tà nariyo va atha kho sabbe aniddhimanto sattà tassa upabhogà bhavanti.
     Tato p. "kiæ esa jÃnÃtÅti" ekaæ kÃraïaæ Ãharitvà dassento imaæ gÃtham Ãha:
          36. Asaævihitakammantaæ bÃlaæ dummantamantinaæ
              sirÅ jahati dummedhaæ jiïïaæ va urago tacaæ,
              etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi:
              pa¤¤o va seyyo na yasassibÃlo ti.


#<[page 362]>#
%<362                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Ta. sirÅ jahatÅti padassa CetiyajÃtakena attho vaïïetabbo.
     Atha S-ko ra¤¤Ã "kÅdisan" ti vutte "deva kiæ esa taruïo dÃrako jÃnÃti, suïÃthÃ" 'ti "paï¬itaæ appaÂibhÃnam karissÃmÅti" cintetvà imaæ gÃtham Ãha:
          37. Pa¤ca paï¬ità mayaæ bhadante
              sabbe pa¤jalikà upaÂÂhitÃ,
              tvan no abhibhuyya issaro 'si
              Sakko bhÆtapatÅva devarÃjÃ,
              etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi:
              pa¤¤o nihÅno sirimà va seyyo ti.
     Idaæ sutvà rÃjà "sÃdhurÆpaæ S-kena kÃraïaæ Ãharitaæ, sakkhissati nu kho me putto imassa vÃdaæ bhinditvà a¤¤aæ kÃraïaæ Ãharitun" ti cintetvà "kÅdisaæ paï¬itÃ" 'ti Ã., S-kena kira imasmiæ kÃraïe ÃhaÂe Âhapetvà B-aæ a¤¤o taæ vÃdaæ bhindituæ samattho n' atthi, tasmà M. attano ¤Ãïabalena tassa vÃdaæ bhindanto "mahÃrÃja, kiæ esa bÃlo jÃnÃti, sayam eva oloketi pa¤¤Ãya visesaæ na jÃnÃti, suïa mahÃrÃja" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:
          38. DÃso va pa¤¤assa yasassibÃlo
              atthesu jÃtesu tathÃvidhesu,
              yaæ paï¬ito nipuïaæ saævidheti
              sammoham Ãpajjati tattha bÃlo,
              etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi:
              pa¤¤o va seyyo na yasassibÃlo ti.
     Ta. atthesÆ 'ti kiccesu, saævidhetÅti saævidahati.
     SinerupÃdato suvaïïavÃlukaæ uddharanto viya gaganatale puïïacandaæ uÂÂhapento viya nayaæ kÃraïaæ dassesi, evaæ M-ena pa¤¤ÃnubhÃvaæ dassetvà kathite rÃjà S-kaæ Ãha:
"kÅdisaæ Senaka sakkonto uttariæ kathehÅti", so koÂÂhe Âhapitadhanaæ viya uggahitaæ khepetvà appaÂibhÃno maækubhÆto pajjhÃyanto nisÅdi,


#<[page 363]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            363>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sace pi so a¤¤aæ kÃraïaæ Ãhareyya gÃthÃsahassena pi imaæ jÃtakaæ niÂÂhapeyya, tassa pana appaÂibhÃnassa ÂhitakÃle gambhÅraæ oghaæ Ãnento viya M.
uttarim pi pa¤¤am eva vaïïento imaæ gÃtham Ãha:
          39. Addhà hi pa¤¤Ã va sataæ pasatthÃ,
              kantà sirÅ bhogaratà manussÃ,
              ¤Ãïa¤ ca buddhÃnam atulyarÆpaæ,
              pa¤¤aæ nÃcceti sirÅ kadÃcÅti.
     Ta. satan ti BuddhÃdÅnaæ sappurisÃnaæ, bhogaratà ti mahÃrÃja yasmà andhabÃlà manussà bhogaratà va tasmà tesaæ siri kantÃ, yaso nÃm' eso p-ehi garahito bÃlakanto pi, ayaæ attho BhisajÃtakena vaïïetabbo, buddhÃnan ti ¤Ãïaæ{} vuddhÃnaæ, kadÃcÅti kismici kÃle ¤Ãïavantaæ siri nÃma nÃtikkamati devà 'ti.
     Taæ sutvà rÃjà M-assa pa¤havyÃkaraïena tuÂÂho ghanavassaæ vassanto viya M-aæ dhanena pÆjento gÃtham Ã.:
          40. Yaæ tam apucchimha akittayÅ no
              Mahosadhaæ kevaladhammadassi.
              gavaæ sahassaæ usabha¤ ca nÃgaæ
              Ãja¤¤ayutte ca rathe dasà ime
              pa¤hassa veyyÃkaraïena tuÂÂho
              dadÃmi te gÃmavarÃni soÊasà 'ti.
     Ta. usabha¤ca nÃgan ti tassa gavasahassassa usabhaæ katvà alaækatapatiyattaæ ÃrohanÅyaæ nÃgaæ dammÅti Ã.  VÅsatinipÃte Sirimanda pa¤ho niÂÂhito.
     Tato paÂÂhÃya Bo-assa yaso mahà ahosi, taæ sabbaæ U-devÅ yeva vicÃreti, sà tassa soÊasavassakÃle cintesi:.,mama kaniÂÂho mahallako jÃto, yaso pi 'ssa mahÃ, ÃvÃham assa kÃtuæ vaÂÂatÅti", sà ra¤¤o tam atthaæ Ãrocesi, rÃjà taæ sutvà somanassappatto hutvà "sÃdhu jÃnÃpehi nan" ti Ã., sà taæ jÃnÃpetvà tena sampaÂicchite


#<[page 364]>#
%<364                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "tena hi tÃta kumÃrikaæ ÃnemÃ" 'ti Ã., M. "kadÃci imehi ÃnÅtà mama na rucceyya, sayam eva tÃva upadhÃremÅti" cintetvà evam Ãha: "devi, katipÃhaæ mà ki¤ci ra¤¤o vadetha, ahaæ ekaæ dÃrikaæ sayaæ pariyesitvà mama cittarucitaæ tumhÃkaæ ÃcikkhissÃmÅti", "evaæ karohi tÃtÃ" 'ti, so deviæ vanditvà attano gharaæ gantvà sahÃyakÃnaæ sa¤¤aæ datvà a¤¤ataravesena tunnavÃyaupakaraïÃni gahetvà ekako va uttaradÃverena nikkhamitvà uttaradvÃrayevamajjhakaæ pÃyÃsi, tadà pana tattha purÃïaseÂÂhikulaæ parijiïïaæ ahosi, tassa kulassa dhÅtà AmarÃdevÅ nÃma abhirÆpà sabbalakkhaïasampannà pu¤¤avatÅ, sà taæ divasaæ pÃto va yÃguæ pacitvà ÃdÃya "pitu kasanaÂÂhÃnaæ gamissÃmÅti" nikkhamitvà tam eva maggaæ paÂipajji, M. taæ Ãgacchantiæ disvà "lakkhaïasampannà itthi, sace apariggahà imÃya me pÃdaparicÃrikÃya bhavituæ vaÂÂatÅti" cintesi, sÃpi taæ disvà va "sace evarÆpassa purisassa gehe bhaveyyaæ sakkà mayà kuÂumbaæ saïÂhapetun" ti cintesi, atha M. "imissà sapariggahaapariggahabhÃvaæ na jÃnÃmi, hatthamuddÃya naæ pucchissÃmi, sace paï¬ità bhavissati jÃnissatÅti" cintetvà dÆre Âhito va muÂÂhiæ akÃsi, sà "ayaæ me sassÃmikabhÃvaæ pucchatÅti" ¤atvà hatthaæ vikÃsesi, so ¤atvà samÅpaæ gantvà "bhadde kà nÃma tvan" ti pucchi, "sÃmi ahaæ atÅtÃnÃgate và etarahi và yaæ n' atthi taænÃmikÃ" ti, "bhadde, loke amaran nÃma n' atthi, tvaæ Amarà nÃma bhavissasÅti", "evaæ sÃmÅti", "bhadde kassa yÃguæ harasÅti", "sÃmi pubbadevatÃyÃ" 'ti, "pubbadevatà nÃma mÃtÃpitaro, tava pitu harissasi ma¤¤e" ti, "evaæ bhavissati sÃmÅti", "tava pità kiæ karotÅti", "ekaæ dve karotÅti", ekassa dvidhÃkaraïaæ nÃma kasanaæ, "kasati bhadde"


#<[page 365]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 365>%
ti, "evaæ sÃmÅti", "kasmiæ pana ÂhÃne te pità kasatÅti", "yattha sakiæ gatà na entÅti", "sakiæ gatÃnaæ napaccÃgamanaÂÂhÃnaæ nÃma susÃnaæ, susÃnasantike kasati bhadde" ti, "evaæ sÃmÅti", "bhadde ajj' eva essatÅti", "sace essati na essÃmi, noce essati essÃmÅti", "bhadde pità te ma¤¤e nadÅtÅre kasati, udake ente na essasi anente essasÅti", "evaæ sÃmÅti", ettakaæ allÃpasallÃpaæ katvà AmarÃdevÅ "yÃguæ pivissasi sÃmÅti" nimantesi, M. "paÂikkhipanan nÃma amaÇgalan" ti cintetvà "Ãma pivissÃmÅti" Ã., sà yÃgughaÂaæ otÃresi, M. "sace pÃtiæ adhovitvà hatthadhovanaæ adatvà va dassati etth' eva naæ pahÃya gamissÃmÅti" cintesi, sà pana pÃtiyà udakaæ Ãharitvà hatthadhovanaæ datvà tucchapÃtiæ hatthe aÂhapetvà bhÆmiyaæ katvà ghaÂaæ Ãloletvà yÃguyà pÆresi, tattha pana sitthÃni mandÃni, atha naæ M. Ã.: "kiæ bhadde atibahalà yÃgÆ" ti, "udakaæ no laddhaæ sÃmÅti", "kedÃrehi udakaæ na laddhaæ bhavissati ma¤¤e" ti, sà "evaæ sÃmÅti", sà pitu yÃguæ Âhapetvà B-assa adÃsi, so pivitvà mukhaæ vikkhÃletvà "bhadde mayaæ tumhÃkaæ gehaæ gamissÃma, maggaæ no ÃcikkhÃ" 'ti Ã., sà "sÃdhÆ" ti vatvà ÃcikkhantÅ EkanipÃte gÃtham Ãha:
          41. Yena sattu bilaÇgà ca
              dviguïapalÃso ca pupphito
              yenÃdÃmi tena vadÃmi
              yena nÃdÃmi na tena vadÃmi
              esa maggo Yavamajjhakassa
              etaæ channapathaæ vijÃnÃhÅti.
     T. a.: sÃmi antogÃmaæ pavisitvà ekaæ sattuÃpaïaæ passissasi tato ka¤jiyaÃpaïaæ, tesaæ parato dviguïapaïïo koviÊaro pupphito, tasmà tvaæ yena sattu bilaÇgà ca koviÊÃro ca pupphito tena gantvà koviÊÃramÆle ÂhatvÃdak khiïaæ gaïha vÃmaæ mu¤ca esa maggo Yavamajjhakassa,


#<[page 366]>#
%<366                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  YavamajjhagÃme patiÂÂhitassa amhÃkaæ gehassa etam eva paÂicchÃditaæ mayà vuttaæ channapathaæ channapadaæ và paÂicchannakÃraïaæ vijÃnÃhÅti, ettha hi yenÃdÃmÅti yena hatthena ÃdÃmÅti dakkhiïahatthaæ sandhÃya vuttaæ itaraæ vÃmahatthaæ, evaæ sà tassa maggaæ Ãcikkhitvà pitu yÃguæ gahetvà agamÃsi. Channapathapa¤ho niÂÂhito.
     So tÃya kathitamaggena taæ gehaæ gato, atha naæ AmarÃdeviyà mÃtà disvà va Ãsanaæ datvà "yÃguæ va¬¬hemi sÃmÅti" Ã., "amma kaniÂÂhabhaginiyà me A-deviyà thokà yÃgu dinnÃ" ti, "dhÅtu me atthÃya Ãgatena bhavitabban" ti a¤¤Ãsi, M. tesaæ duggatabhÃvaæ jÃnanto pi "amma ahaæ tunnavÃyo, atthi ki¤ci sibbitabban" ti, "sÃmi atthi, mÆlaæ pana n' atthÅti", "amma mÆlena kammaæ n' atthi, Ãnetha sibbissÃmÅti", sà jiïïakÃni pilotikÃni Ãharitvà adÃsi, Bo. ÃhaÂÃhaÂaæ niÂÂhapesi yeva, pa¤¤avantÃnaæ kiriyà nÃma ijjhati, atha naæ "amma vÅthisabhÃgÃnaæ ÃrocehÅti" Ã., sà sakalagÃme Ãrocesi, M. tunnakammaæ katvà ekÃhen' eva sahassaæ uppÃdesi, mahallikÃpi 'ssa pÃtarÃsabhattaæ pacitvà datvà sÃyaæ "tÃta kittakaæ pacÃmÅti" Ã., "amma yattakà imasmiæ gehe bhujanti tesaæ pamÃïenÃ" 'ti, sà anekasÆpavya¤janaæ bahubhattaæ paci, A-devÅ pi sÃyaæ sÅsena dÃrukalÃpaæ ucchaÇgena païïaæ ÃdÃya ara¤¤ato Ãgantvà puredvÃre dÃrÆni nikkhipitvà pacchimadvÃrena gehaæ pÃvisi, pità pan' assà sÃyataraæ Ãgami, M. nÃnaggarasehi bhu¤ji, itarà mÃtÃpitaro bhojetvà pacchà bhu¤jitvà mÃtÃpitunnaæ pÃde dhovitvà M-assa pÃde dhovi, so taæ parigaïhanto katipÃhaæ tatth' eva vasi, atha naæ vÅmaæsanto ekadivasaæ Ã.: "bhadde A-devi a¬¬hanÃÊikamattaæ taï¬ulaæ gahetvà tato mayhaæ yÆgu¤ ca pÆva¤ ca bhatta¤ ca pacÃhÅti", sà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà te taï¬ule koÂÂetvà mÆlataï¬ulehi yÃguæ majjhimataï¬ulehi bhattaæ kaïikÃhi pÆvaæ pacitvà tadanurÆpaæ vya¤janaæ sampÃdetvà M-assa savya¤janaæ yÃguæ adÃsi, yÃgu mukhe thapitamattà va rasaharaïiyo pharitvà aÂÂhÃsi,


#<[page 367]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            367>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so tassà vimaæsanattham eva "bhadde pacituæ ajÃnantÅ kimatthaæ mama taï¬ule nÃsesÅti" yÃguæ saha kheÊena niÂÂhubhitvà bhÆmiyaæ pÃtesi, sà akujjhitvà va "sace yÃgu na sundarà pÆvaæ khÃda sÃmÅti" pÆvaæ adÃsi, tam pi tatth' eva akÃsi, bhatte pi tatth' eva paÂipajjitvà "tvaæ pacituæ ajÃnantÅ mama santakaæ kimatthaæ nÃsesÅti" kuddho viya tÅïi pi ekato madditvà tassà sÅsato paÂÂhÃya sakalasarÅraæ vilimpitvà "dvÃre nisÅdÃ" 'ti Ã., sà akujjhitvà va "sÃdhu sÃmÅti" tathà akÃsi, so tassà nihatamÃnabhÃvaæ ¤atvà "bhadde ehÅti" Ã., sà ekavacanen' eva ÃgatÃ, M. pana Ãgacchanto kahÃpaïasahassena saddhiæ ekaæ sÃÂakaæ tambulapasibbake Âhapetvà Ãgato, atha so taæ sÃÂakaæ nÅharitvà tassà hatthe Âhapetvà "bhadde tava sahÃyikÃhi saddhiæ nahÃyitvà imaæ sÃÂakaæ nivÃsetvà ehÅti" Ã., sà tathà akÃsi, p. uppÃditadhana¤ ca ÃhaÂadhana¤ ca sabbaæ tassà mÃtÃpitunnaæ datvà te samassÃsetvà taæ ÃdÃya nagaram eva gantvà vÅmaæsanatthÃya taæ dovÃrikassa gehe nisÅdÃpetvà dovÃrikabhariyÃya Ãcikkhitvà attano nivesanaæ gantvà purise Ãmantetvà "asukagehe itthiæ Âhapetvà Ãgato 'mhi, imaæ sahassaæ ÃdÃya gantvà taæ vÅmaæsathÃ" 'ti sahassaæ datvà pesesi, te tathà kariæsu, sà "imaæ mama sÃmikassa pÃdarajaæ na agghatÅti" na icchi, te gantvà paï¬itassa Ãrocesuæ, puna pi yÃvatatiyaæ pesetvà catutthe vÃre "tena hi taæ hatthe gahetvà ka¬¬hantà ÃnethÃ" 'ti Ã., te tathà kariæsu, sà M-aæ mahÃsampattiyaæ Âhitaæ na sa¤jÃni oloketvà ca pana hasi c' eva rodi ca, so ubhinnam pi kÃraïaæ pucchi, atha naæ sà evam Ã.: "sÃmi ahaæ hasamÃnà tava sampattiæ oloketvà `ayaæ sampatti na akÃraïena laddhà purimabhave pana kusalaæ katvà laddhà bhavissati, aho pu¤¤Ãnaæ phalaæ nÃmÃ' 'ti hasiæ rodamÃnà pana `idÃni parassa rakkhitagopitavatthumhi aparajjhitvà Nirayaæ gamissatÅti' tayi kÃru¤¤ena rodin" ti,


#<[page 368]>#
%<368                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so taæ vÅmaæsitvà suddhabhÃvaæ ¤atvà "gacchatha, naæ tatth' eva nethÃ" 'ti vatvà pesetvà puna tunnavÃyavesaæ gahetvà gantvà tÃya saddhiæ taærattiyaæ sayitvà punadivase pÃto va rÃjakulaæ pavisitvà UdumbarÃdeviyà Ãrocesi, sà ra¤¤o Ãrocetvà A-deviæ sabbÃlaækÃrehi alaækaritvà mahÃyogge nisÅdÃpetvà mahantena sakkÃrena M-assa gehaæ Ãnetvà maÇgalaæ kÃresi, rÃjà B-assa sahassamÆlaæ païïÃkÃraæ pesesi, dovÃrike Ãdiækatvà sakalanagaravasino païïÃkÃre pahiïiæsu, A-devÅ ra¤¤Ã pahitaæ païïÃkÃraæ dvidhà bhinditvà ekaæ koÂÂhÃsaæ ra¤¤o pesesi, eten' upÃyena sakalanagaravÃsÅnam pi païïÃkÃraæ pesetvà nagaraæ saægaïhi, tato paÂÂhÃya M. tÃya saddhiæ samaggavÃsaæ vasanto ra¤¤o attha¤ ca dhamma¤ ca anusÃsi, ath' ekadivasaæ Senako itare tayo attano santikaæ Ãgate Ãmantetvà "ambho mayaæ gahapatiputtassa Mahosadhass' eva na-ppahoma, idÃni pana tena attano vyattatarà bhariyà ÃnÅtà ti, kinti naæ ra¤¤o antare paribhindeyyÃmÃ" 'ti Ã., "ÃcÃriya, mayaæ kiæ jÃnÃma, tvam eva jÃnÃsÅti", "hotu, mà cintayittha, atthi upÃyo ti, ahaæ ra¤¤o cÆÊÃmaïiæ thenetvà ÃharissÃmi, Pukkusa tvaæ suvaïïamÃlaæ Ãhara, KÃvinda tvaæ kambalaæ Ãhara, Devinda tvaæ suvaïïapÃdukan" ti, te cattÃro pi upÃyena tÃni Ãhariæsu, tato "ajÃnikaæ katvà gahapatiputtassa gehaæ pesessÃmÃ" 'ti Se-tÃva maïiæ takkaghaÂe pakkhipitvà dÃsiyà hatthe pesesi, "imaæ takkaghaÂaæ a¤¤esaæ gaïhantÃnaæ adatvà sace Mahosadhassa gehe gaïhanti ghaÂen' eva saddhiæ dehÅti", sà p-assa gharadvÃraæ gantvà "takkaæ gaïhathÃ" 'ti aparÃparaæ sa¤carati, A-devÅ dvÃre Âhità tassà kiriyaæ disvà "ayaæ a¤¤attha na gacchati, bhavitabbam ettha kÃraïenÃ" 'ti iÇgitasa¤¤Ãya dÃsiyo paÂikkamÃpetvà sayam eva taæ dÃsiæ "amma ehi, takkaæ gaïhissÃmÃ"


#<[page 369]>#
%<                        9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                  369>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti pakkositvà tassà ÃgatakÃle dÃsÅnaæ saddaæ datvà anÃgacchantÅsu "gaccha dÃsiyo pakkosÃ" 'ti tam eva pesetvà ghaÂe hatthaæ otÃretvà maïiæ disvà taæ Ãgataæ pucchi:
"amma tvaæ kassa santakÃ" ti, "Senakapaï¬itassa dÃsi-mhÅti", tato tassà ca mÃtu c' assà nÃmaæ pucchitvà "tena hi takkaæ dehÅti" vatvà "ayye tumhesu gaïhantÅsu mÆlena me ko attho, ghaÂen' eva saddhiæ gaïhathÃ" 'ti vutte "tena hi yÃhÅti" taæ uyyojetvà "asukamÃse asukadivase SenakÃcariyo asukadÃsÅdhÅtÃya asukÃya nÃma hatthe ra¤¤o cÆÊÃmaïiæ paheïakatthÃya pahiïÅti" païïe likhitvà gaïhi, Pukkuso suvaïïamÃlaæ sumanapupphacaægoÂake Âhapetvà pesesi, KÃvindo kambalaæ païïapacchiyaæ Âhapetvà pesesi, Devindo svaïïapÃdukaæ yavakalÃpantare bandhitvà pesesi, sà sabbÃni pi tÃni gahetvà païïe nÃmarÆpaæ Ãropetvà M-assa Ãcikkhitvà Âhapesi, te pi cattÃro janà rÃjakulaæ gantvà "kiæ deva tumhÃkaæ cÆÊÃmaïiæ na pilandhathÃ" 'ti Ãhaæsu, rÃjà "pilandhissÃmi, ÃharissathÃ" 'ti Ã., maïiæ na passiæsu, itarÃni pi na passiæsu yeva, atha te cattÃro pi "deva tumhÃkaæ ÃbharaïÃni Mahosadhassa gehe, so tÃni sayaæ vala¤jeti, paÂisattu te mahÃrÃja gahapatiputto" ti taæ paribhindiæsu, ath' assa atthacarakà gantvà p-assa Ãrociæsu, so "rÃjÃnaæ disvà jÃnissÃmÅti" rÃjÆpaÂÂhÃnaæ agamÃsi, rÃjÃpi kujjhitvà "na jÃnÃmi idha Ãgantvà kiæ karissatÅti" attÃnaæ passituæ nÃdÃsi, p. pana ra¤¤o kuddhabhÃvaæ jÃnitvà attano nivesanam eva gato, rÃjà "gaïhathà nan" ti ÃïÃpesi, p. atthacarakÃnaæ sutvà "apagantuæ vaÂÂatÅti" A-deviyà sa¤¤aæ datvà a¤¤Ãtakavesena nagarà nikkhamitvà dakkhiïayavamajjhakaæ gantvà kumbhakÃragehe kumbhakÃrakammaæ akÃsi, nagare pi "p. palÃto" ti ekakolÃhalaæ jÃtaæ, SenakÃdayo cattÃro pi tassa palÃtabhÃvaæ ¤atvà "mà cintetu, mayaæ kiæ apaï¬itÃ" ti a¤¤ama¤¤aæ ajÃnÃpetvà va A-deviya païïÃkÃraæ pahiïiæsu,


#<[page 370]>#
%<370                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sà catÆhi pi pesitaæ gahetvà "asukavelÃya ÃgacchantÆ" 'ti vatvà te Ãgate khuramuï¬e kÃretvà gÆthakÆpe khipÃpetvà mahÃdukkhaæ pÃpetvà kila¤japacchÅsu nipajjÃpetvà ra¤¤o Ãrocetvà tehi saddhiæ cattÃri pi ratanÃni gÃhÃpetvà rÃjanivesanaæ gantvà ra¤¤o vanditvà ÂhitÃ: "deva Ma-paï¬ito na coro, ime corÃ, etesu hi Se-maïicoro, Pu-svaïïamÃlac., De-suvaïïapÃdukac., asukamÃse a-divase a-dÃsÅdhÅtÃya nÃma hatthe imeh' etÃni paheïakatthaya pesitÃni, imaæ païïaæ passatha, attano santakaæ gaïhatha, core ca paÂicchatha devÃ" ti cattÃro pi jane mahÃvippakÃraæ pÃpetvà rÃjÃnaæ vanditvà geham eva gatÃ, rÃjà Bo-assa palÃtabhÃvena tasmiæ ÃsaækÃya a¤¤esaæ paï¬itamantÅnaæ abhÃvena tesaæ ki¤ci avatvà "nahatvà attano gehÃni gacchathÃ" 'ti pesesi. Ath' assa chatte adhivutthadevatà Bo-assa dhammadesanÃya saddam asuïantÅ "kin nu kho" ti ÃvajjamÃnà taæ kÃraïaæ ¤atvà "paï¬itassa ÃnayanakÃraïaæ karissÃmÅti" rattibhÃge chattapiï¬ikavivare Âhatvà rÃjÃnaæ CatukkanipÃte DevatÃpa¤he (III p. 152) Ãgate hanti hatthehi pÃdehÅti Ãdike cattÃro pa¤he pucchi, rÃjà ajÃnanto "ahaæ na jÃnÃmi, a¤¤e p-e pucchissÃmÅti" ekadivasaæ parihÃraæ yÃcitvà punadivase "Ãgacchantu kirÃ" 'ti p-tÃnaæ sÃsanaæ pesetvà tehi "mayaæ khuramuï¬Ã, vÅthiæ otarantà lajjÃmÃ" 'ti vutte cattÃro nÃÊipaÂÂe pesesi "ime sÅsesu katvà ÃgacchantÆ" 'ti, tadà kira te paÂÂà uppannÃ, te Ãgantvà pa¤¤attÃsÃne nisÅdiæsu, atha rÃjà "Se-a ajja rattibhÃge chatte adhivutthadevatà maæ cattÃro pa¤he pucchi, ahaæ ajÃnanto `p-te pucchissÃmÅti' avacaæ, kathehi me te pa¤he" ti paÂhamaæ gÃtham Ãha:
     42. Hanti hatthehi pÃdehi mukha¤ ca parisumbhati
          sa ve rÃjÃ*<9>* piyo hoti, kan tena-m-abhipassati.
Senako kiæ hanti kaæ hantÅti taæ taæ vippalapitvà n' ev' antaæ na koÂiæ passi,


#<[page 371]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            371>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sesÃpi appaÂibhÃnà va ahesuæ, rÃjà vippaÂisÃrÅ ahosi, puna rattibhÃge devatÃya "pa¤ho te ¤Ãto" ti puÂÂho "cattÃro me p-à puÂÂhÃ, te pi na jÃniæsÆ" 'ti Ã., devatà "kin te jÃnissanti, Âhapetvà M-paï¬itaæ a¤¤o ete kathetuæ samattho nÃma n' atthi, sace taæ pakkosÃpetvà ete pa¤he na kathÃpessasi iminà te jalitena ayakÆÂena sÅsaæ bhindissÃmÅti" rÃjÃnaæ tajjetvà "mahÃrÃja agginà atthe sati khajjopanakaæ dhamituæ khÅrena và atthe sati visÃïaæ duhituæ na vaÂÂatÅti" vatvà imaæ Pa¤canipÃte Khajjopanakapa¤haæ udÃhari:
          43. Ko nu santamhi pajjote aggipariyesanaæ caraæ (III p. 197)
              addakkhi rattiæ khajjotaæ jÃtavedaæ ama¤¤atha.
          44. Sv-Ãssa gomayacuïïÃni abhimatthaæ tiïÃni ca
              viparÅtÃya sa¤¤Ãya nÃsakkhi sa¤jaletave.
          45. Evam pi anupÃyena atthaæ na labhate mago
              visÃïato gavaæ dohaæ yattha khÅraæ na vindati.
          46. Vividhehi upÃyehi atthaæ papponti mÃïavÃ
              niggahena amittÃnaæ mittÃnaæ paggahena ca.
          47. SeïimokkhapalÃbhena vallabhÃnaæ nayena ca
              jagatiæ jagatÅpÃlà Ãvasanti vasundharan ti.
     Ta. pajjote ti aggimhi sante, caran ti caranto, add-ti passi, disvà ca pana vaïïasÃma¤¤atÃya taæ jÃtavedo ayaæ bhavissatÅti atha evaæ ama¤¤ittha, svÃssà 'ti so etassa khajjopanakassa upari sukhumÃni gomayacuïïÃni c' eva tiïÃni ca, abhimatthan ti hatthehi ghaæsitvà okiranto jaïïukehi bhÆmiyaæ patiÂÂhÃya mukhena dhamento jalissÃmi nan ti viparÅtÃya sa¤¤Ãya dhamanto pi sa¤jaletuæ nÃsakkhi, ko nÃm' eso ti magasadiso andhabÃlo, evaæ anupÃyena pariyesanto atthaæ na labhati, yatthà 'ti yasmiæ visÃïe khÅram eva n' atthi tato gÃviæ duhanto viya ca atthaæ na vindati, seïimokkhapalÃbhenà 'ti seïipamukhÃnaæ amaccÃnaæ, vallabhÃnan ti


#<[page 372]>#
%<372                    XXII. MahÃnipÃta.>%
piyamanÃpÃnaæ vissÃsikÃmaccÃnaæ nayena ca, ima¤ ca susaækhÃtÃnaæ ratanÃnaæ dhÃraïato vasundharan ti laddhanÃmaæ jagatiæ jagatÅpÃlà rÃjÃno Ãvasanti.
     "Na tayà sadisà hutvà aggimhi vijjamÃne yeva khajjopanakaæ dhamenti, tvaæ pana aggimhi sati khajjopanakaæ dhamento viya tulaæ cha¬¬etvà hatthena tulento viya khÅren' atthe jÃte vÅsÃïato duhanto viya SenakÃdayo gambhÅrapa¤haæ pucchasi, ete kiæ jÃnanti, khÃjjopanakasadisà ete, mahÃaggikkhandhasadiso Mahosadho pa¤¤Ãya jalati, taæ pakkosÃpetvà puccha, imaæ hi te pa¤haæ ajÃnantassa jÅvitaæ n' atthÅti" rÃjÃnaæ tajjetvà antaradhÃyi. Khajjopanakapa¤ho niÂÂhito.
     Atha rÃjà maraïabhayatajjito punadivase amacce pakkosÃpetvÃ: "tÃtà cattÃro pi tumhe catÆsu rathesu Âhatvà catÆhi nagaradvÃrehi nikkhamitvà yatth' eva me puttaæ Ma-paï¬itaæ passatha tatth' ev' assa sakkÃraæ katvà khippaæ ÃnethÃ" 'ti pesesi, tesu tayo janà p-taæ na passiæsu, dakkhiïadvÃrena nikkhanto pana dakkhiïayavamajjhagÃmake M-aæ mattikaæ Ãharitvà Ãcariyassa cakkaæ vaÂÂetvà mattikÃmakkhitasarÅraæ palÃlapÅÂhake nisÅditvà muÂÂhiæ muÂÂhiæ katvà appasÆpaæ yavabhattaæ bhu¤jamÃnaæ passi. Kasmà pan' esa taæ kammaæ akÃsÅti "rÃjà kira `paï¬ito Ma-dho nissaæsayaæ rajjaæ gaïhissatÅti' Ãsaækito `so kumbhakÃrakammena jÅvatÅti' sutvà nirÃsaæko bhavissatÅti" cintetvà evam akÃsi. So amaccaæ disvà attano santikaæ ÃgatabhÃvaæ ¤atvà "mayhaæ yaso paÂipÃkatiko bhavissati, AmarÃdeviyà sampÃditaæ nÃnaggarasabhattam eva bhu¤jissÃmÅti" gahitabhattapiï¬aæ cha¬¬etvà uÂÂhÃya mukhaæ vikkhÃlesi. Tasmiæ khaïe so amacco upasaækami, so pana Senakapakkhiko. Tasmà taæ ghaÂanto "paï¬ita Ãcariya Senakass' eva vacanaæ niyyÃnikaæ, tava nÃma yase parihÅne tathÃrÆpà pa¤¤Ã patiÂÂhà hotuæ nÃsakkhi, idÃni mattikamakkhito palÃlapÅÂhake nisÅditvà evarÆpaæ bhattaæ bhu¤jasÅti" vatvà imaæ DasanipÃte BhÆripa¤he gÃtham Ãha:


#<[page 373]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            373>%
          48. Saccaæ kira tvaæ api bhÆripa¤¤o, (IV p. 72)
              yà tÃdisÅ sirÅ dhitÅ mutÅ ca
              na tÃyate 'bhÃvavas' ÆpanÅtaæ
              yo yÃvakaæ bhu¤jasi appasÆpaæ.
     Ta. saccaæ kirà 'ti Ãcariya Se-yam Ãha taæ kira saccam eva, sirÅti issariyaæ dhitÅti abbhocchinnaviriyaæ, na tÃyate bhÃvavasÆpanÅtan ti abhÃvassa ava¬¬hiyà vasaæ upanÅtaæ taæ na rakkhati patiÂÂhà hotuæ na sakkoti, yÃvakan ti yavataï¬ulabhattaæ.
     Atha naæ M. "andhabÃla ahaæ attano pa¤¤Ãbalena puna taæ yasaæ pÃkatikaæ kÃtukÃmo evaæ karomÅti" vatvà idaæ gÃthadvayam Ãha:
          49. Sukhaæ dukkhena paripÃcayanto
              kÃlÃkÃlaæ vicinaæ chandachanno
              atthassa dvÃrÃni avÃpuranto
              tenÃhaæ tussÃmi yavodanena.
          50. KÃla¤ ca ¤atvà abhijÅhanÃya
              mantehi atthaæ paripÃcayitvÃ
              vijambhissaæ sÅhavijambhitÃni
              tÃy' iddhiyà dakkhasi maæ punÃpÅti.
     Ta. dukkhenà 'ti iminà kÃyikacetasikadukkhena attano porÃïakasukhaæ paÂipÃkatikakÃraïena paripÃcento va¬¬hento, kÃlÃkÃlan ti ayaæ paÂicchannassa hutvà caraïakÃlo ayaæ napaÂicchannassà 'ti evaæ kÃla¤ ca akÃlan ca vicinanto ra¤¤o kuddhakÃle channena caritabban ti ¤atvà chandena attano ruciyà channo paÂicchanno hutvà kumbhakÃrakammena jÅvanto attano atthassa kÃraïasaækhÃtÃni dvÃrÃni avÃpuranto viharÃmi, tena kÃraïenÃhaæ yavodanena tussÃmÅti a., abhijÅhanÃyà 'ti viriyakaraïassa mantehi atthaæ paripÃcayitvà attano ¤Ãïena mama yasaæ va¬¬hetvà manosilÃtale sÅho viya vijambhissaæ tÃya iddhiyà maæ puna pi tvaæ passissasÅti.
     Atha naæ amacco Ãha: "paï¬ita, chatte nibbattadevatà rÃjÃnaæ pa¤haæ pucchi, rÃjà cattÃro p-e pucchi, eko pi pa¤haæ kathetuæ nÃsakkhi, tasmà rÃjà tava santikaæ maæ pahiïÅti",


#<[page 374]>#
%<374                                XXII. MahÃnipÃta.>%
"evaæ sante pa¤¤Ãya ÃnubhÃvaæ na passasi, evarÆpe kÃle na issariyaæ patiÂÂhà hoti, pa¤¤Ãsampanno va patiÂÂhà hotÅti" M. pa¤¤ÃnubhÃvaæ vaïïesi, atha amacco ra¤¤Ã "paï¬itaæ diÂÂhaÂÂhÃne yeva nahÃpetvà acchÃdetvà ÃnethÃ" 'ti vutto dinnasahassa¤ ca dussayuga¤ ca M-assa hatthe Âhapesi, kumbhakÃro "Ma-paï¬ito kira mayà pessakammaæ kÃrÃpito" ti bhayaæ Ãpajji, taæ M. "mà bhÃyi Ãcariya, bahÆpakÃro tvaæ amhÃkan" ti assÃsetvà tassa sahassaæ datvà mattikamakkhiten' eva sarÅrena rathe nisÅditvà nagaraæ pÃvisi, amacco ra¤¤o Ãrocetvà "kuhin te tÃta p. diÂÂho" ti vutte "deva dakkhiïayavamajjhake kumbhakÃrakammaæ katvà jÅvati, tumhehi `pakkosathÃ' 'ti vutte anahÃyitvà va mattikamakkhiten' eva sarÅrena Ãgato" ti Ãha, rÃjà "sace mayhaæ paccatthiko assa issariyavidhinà careyya, nÃyaæ mama paccatthiko" ti cintetvà "mama puttassa attano gharaæ gantvà nahÃyitvà alaækaritvà mayà dinnavidhÃnen' eva Ãgantuæ vadathÃ" 'ti Ã., taæ sutvà p. tathà katvà Ãgantvà "pavisatÆ" 'ti vutte pavisitvà rÃjÃnaæ vanditvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, rÃjà tena saha paÂisanthÃraæ katvà p-aæ vÅmaæsanto imaæ g. Ã.:
          51. SukhÅ hi eke na karonti pÃpaæ
              avaïïasaæsaggabhayà pan' eke,
              pahÆ samÃno vipulatthacintÅ
              kiækÃraïà me na karosi dukkhan ti.
     Ta. sukhÅti p-a ekacce hi mayaæ sukhino sampattissariyà alaæ no ettakenà 'ti uttariæ issariyakÃraïà pÃpaæ na karonti, ekacce evarÆpassa no yassadÃyakassa sÃmikassa aparajjhantÃnaæ avaïïo bhavissatÅti avaïïasaæsaggabhayà na karonti, eko asamattho hoti, eko mandapa¤¤o tvaæ pana samattho ca vipulatthacintÅ ca, icchanto sakala-JambudÅpe rajjaæ pi kareyyÃsi, kiækÃraïà mama rajjaæ gahetvà dukkhaæ na karosÅti.
     Bodhisatto Ãha:
          52. Na paï¬ità attasukhassa hetu
              pÃpÃni kammÃni samÃcaranti,


#<[page 375]>#
%<                        9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                  375>%
              dukkhena puÂÂhà khalitÃpi santÃ
              chandà ca dosà ca na jahanti dhammaæ ti.
     Ta. khalitattà ti sampattito khalitvà vipattiyaæ ÂhitasabhÃvà hutvÃpi, dhamman ti paveïidhammaæ sucaritadhammaæ na jahant' eva.
     Puna rÃjà tassa vÅmaæsanatthaæ khattiyamÃyaæ kathento imaæ gÃtham Ãha:
          53. Yena kenaci vaïïena mudunà dÃruïena vÃ
              uddhare dÅnam attÃnaæ, pacchà dhammaæ samÃcare ti.
     Ta. dÅnan ti duggataæ attÃnaæ uddharitvà sampattiyaæ yeva Âhapeyya.
     Ath' assa M. rukkhÆpamaæ dassento imaæ gÃtham Ãha:
          54. Yassa rukkhassa chÃyÃya nisÅdeyya sayeyya và (= 310|20)
              na tassa sÃkhà bha¤jeyya, mittadÆbhÅ hi pÃpako ti
eva¤ ca pana vatvà "mahÃrÃja yadi paribhuttarukkhassa sÃkhaæ bha¤janto pi mittadÆbhÅ hoti kimaÇga puna manussaghÃtako, yehi tumhehi mama pità uÊÃre issariye patiÂÂhÃpito aha¤ ca mahantena anuggahena anuggahito tesu tumhesu aparajjhanto ahaæ kathaæ nÃma mittadÆbhÅ bhaveyyan" ti sabbathÃpi attano amittadÆbhibhÃvaæ kathetvà ra¤¤o apacÃraæ codento:
          55. Yassà hi dhammaæ manujo vija¤¤Ã
              ye c' assa kaækhaæ vinayanti santo
              taæ hi 'ssa dÅpa¤ ca parÃyana¤ ca
              na tena mittaæ jarayetha pa¤¤o ti.
     T. a.: mahÃrÃja yassa purisassa santikà puriso appamattakam pi dhammaæ kÃraïaæ jÃneyya ye c' assa uppannaæ kaækhaæ vinayanti taæ tassa patiÂÂhaÂÂhena dÅpam eva parÃyanan ca, tÃdisena saddhiæ p. mittabhÃvaæ nÃma na jÅreyya na nÃseyyà 'ti a.
     IdÃni naæ ovadanto imaæ gÃthadvayam Ãha:
          56. Alaso gihÅ kÃmabhogÅ na sÃdhu, (= III 154|23)
              asa¤¤ato pabbajito na sÃdhu,
              rÃjà na sÃdhu anisammakÃrÅ,
              yo paï¬ito kodhano so na sÃdhu.


#<[page 376]>#
%<376                                XXII. MahÃnipÃta.>%
          57. Nisamma khattiyo kayirà nÃnisamma disampati,
              nisammakÃrino rÃja yaso kittÅ ca va¬¬hatÅti.
     Ta. na sÃdhÆ 'ti na laÂÂhako, anisammakÃrÅti yaæ ki¤ci sutvà anupadhÃretvà attano paccakkhaæ akatvà kÃrako, yaso kittÅ cà 'ti issariya parivÃro ca guïabhÃvan ca ekanten' eva va¬¬hatÅti. BhÆripa¤ho niÂÂhito.
     Evaæ vutte rÃjà M-aæ samussitasetacchatte rÃjapallaæke nisÅdÃpetvà sayaæ nÅcÃsane nisÅditvà Ã.: "p-a setacchatte nibbattadevatà maæ cattÃro pa¤he pucchi, ten' evÃhaæ p-e puc'chiæ, na cattÃro p-à jÃniæsu, kathehi me tÃta pa¤he" ti, , mahÃrÃja chatte nibbattadevatà và hotu cÃtummahÃrÃjÃdayo và hontu yena kenaci puÂÂhapa¤haæ kathessÃmi, vada mahÃrÃja devatÃya pucchitapa¤he" ti Ã., rÃjà devatÃya pucchitaniyÃmen' eva kathento paÂhamaæ gÃtham Ãha:
          58. Hanti hatthehi pÃdehi mukha¤ ca parisumbhati,
              sa ve rÃjà piyo hoti kan tena-m-abhipassasÅti.
     M-assa gÃthaæ sutvà va gaganatale cando viya attho pÃkaÂo ahosi.
     Atha M. suïa mahÃrÃjà 'ti vatvà hantÅti paharati parisumbhatÅti paharati yeva, sa ve ti so evaæ karonto piyo hoti, kantenamabhipassasÅti tena kÃraïena piyaæ hontaæ katarapuggalaæ tvam rÃjà abhipassasÅti evaæ taæ devatà pa¤haæ pucchi, tassÃyaæ attho: yadà hi mÃtu aæke nipanno daharo haÂÂhatuÂÂho kÅÊanto mÃtaraæ hatthapÃdehi paharati kese lu¤cati muÂÂhinà mukhaæ paharati tadà naæ sà coraputta kathaæ no evaæ paharasÅti ÃdÅni pemavasen' eva vatvà pemaæ dhÃretuæ asakkontÅ ÃliÇgitvà thanantare nipajjÃpetvà paricumbati, iti so tassà evarÆpe kÃle piyataro hoti tathà pituno ti
     Evaæ gaganamajjhe suriyaæ uÂÂhÃpento viya pÃkaÂaæ katvà pa¤haæ kathesi, taæ sutvà devatà chattapiï¬ikavivarato nikkhamitvà upa¬¬hasarÅraæ dassentÅ "sukathito pa¤ho" ti madhurassarena sÃdhukÃraæ datvà ratanacaægoÂakaæ pÆretvà dibbapupphagandhavÃsehi M-aæ pÆjetvà antaradhÃyi, rÃjà M-aæ pupphÃdÅhi pÆjetvà itaraæ pa¤haæ ÃyÃcitvÃ


#<[page 377]>#
%<                        9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                  377>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "vada mahÃrÃja" 'ti vutte dutiyaæ gÃtham Ãha:
          59. Akkosati yathÃkÃmaæ Ãgama¤ c' assa icchati
              sa ve rÃjà piyo hoti kan tena-m-abhipassasÅti.
     Atha M. "mahÃrÃja, mÃtà vacanapesanaæ kÃtuæ samatthaæ sattavassikaæ puttaæ `khettaæ gaccha, antarÃpaïaæ gacchÃ" 'ti ÃdÅni vatvà `sace me ida¤ c' ida¤ ca khÃdaniyaæ bhojaniyaæ dassasi gamissÃmÅti' vatvà `handa puttÃ' 'ti vatvà datvà taæ khÃditvà `tvaæ sÅtÃya gharacchÃyÃya nisÅdasi, ahaæ tava bahipessakammaæ karissÃmÅti' ÃdÅni hatthavikÃramukhavikÃraæ katvà agacchantaæ kupità daï¬akaæ gahetvà `tvaæ mama santakaæ khÃditvà khette ki¤ci kÃtuæ na icchasÅti' tajjentÅ naæ vegena palÃyantaæ anubandhitvà gaïhituæ asakkontÅ `gaccha, corà taæ khaï¬Ãkhaï¬ikaæ chindantÆ' 'ti ÃdÅni vatvà yathÃkÃmaæ yathÃjjhÃsayaæ akkosati, yaæ pana mukhena bhaïati tato appamattakaæ sÃpi na icchati Ãgamana¤ c' assa icchati, so divasabhÃgaæ kÅÊitvà sÃyaæ gehe pavisituæ avisahanto ¤ÃtakÃnaæ santikaæ gacchati, mÃtÃpi tassa Ãgamanamaggaæ olokentÅ anÃgacchantaæ disvà `pavisituæ na visahati, ma¤¤e' ti sokassa hadayaæ pÆretvà assupuïïehi nettehi ¤Ãtighare upadhÃrentÅ puttaæ disvà ÃliÇgitvà cumbitvà ubhohi hatthehi daÊhaæ gahetvà `putta mama pi nÃma vacanaæ hadaye ÂhapesÅti' atirekataraæ pemaæ uppÃdeti, evaæ mahÃrÃja mÃtu putto kuddhakÃle piyataro nÃma hotÅti" dutiyam pi pa¤haæ kathesi, devatà tath' eva pÆjeti, rÃjÃpi pÆjetvà tatiyaæ pa¤haæ ÃyÃcitvà "vada mahÃrÃjÃ" ti vutte itaraæ gÃtham Ãha:
          60. AbbhakkhÃti abhÆtena alikena-m-abhisÃraye,
              sa ve rÃjà piyo hoti, kan tena-m-abhipassasÅti.
     Ath' assa M. "mahÃrÃja yadà jayampatikà rahogatà lokassÃdaratiyà kÅÊantà `tava mayi pemaæ n' atthi,


#<[page 378]>#
%<378                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  bahigataæ kira te hadayan" ti evaæ a¤¤ama¤¤aæ abhÆtena abbhÃcikkhanti alikena sÃrenti codenti tadà te atirekataraæ a¤¤ama¤¤aæ piyÃyanti, evam assa pa¤hass' atthaæ jÃnÃhÅti" kathesi, devatà tath' eva pÆjesi, rÃjÃpi pÆjetvà itaraæ pa¤haæ ÃyÃcitvà "vada mahÃrÃjÃ" 'ti vutte catutthaæ gÃtham Ãha:
          61. Haraæ anna¤ ca pÃna¤ ca vatthasenÃsanÃni ca
              [a¤¤adatthu harà santÃ]
              te ve rÃjà piyà honti, kan tena-m-abhipassasÅti.
     Ath' assa "mahÃrÃja, ayaæ pa¤ho dhammikasamaïabrÃhmaïe sandhÃya vutto, saddhÃdÅni hi kulÃni idhalokaparalokaæ saddahitvà denti c' eva dÃtukÃmÃni ca honti, tÃni tathÃrÆpe samaïabrÃhmaïe yÃcante pi laddhaæ haritvà paribhu¤jante pi disvà `amhe yeva yÃcanti, amhÃkaæ yeva santakÃni annÃdÅni paribhu¤jantÅti' tesu atirekataraæ pemaæ karonti, evan te a¤¤adatthu harà ekaæsen' eva yÃcakam eva laddhaæ harantà vasamÃnà piyà hontÅti", imasmiæ pana pa¤he kathite devatà tath' eva pÆjetvà sÃdhukÃraæ datvà sattaratanapÆraæ ratanacaægoÂakaæ "gaïha paï¬itÃ" 'ti M-assa pÃdamÆle khipi, rÃjÃpi pasÅditvà senÃpatiÂÂhÃnaæ adÃsi, tato paÂÂhÃya M-assa yaso mahà ahosi. DevatÃpucchitapa¤ho niÂÂhito.
     Puna te cattÃro janà "gahapatiputto idÃni mahantataro jÃto, kiæ karomÃ" 'ti mantayiæsu, atha ne Se-Ãha: "hotu, diÂÂho me upÃyo, g-puttaæ upasaækamitvà `rahassaæ nÃma kassa kathetuæ vaÂÂatÅti' pucchissÃma, so `na kassacÅti' vakkhati, atha naæ `g-putto deva tuyhaæ paccatthiko jÃto' ti paribhindissÃmÃ" 'ti vatvà te cattÃro p-assa gharaæ gantvà paÂisanthÃraæ katvà "p-a pa¤haæ pucchitukÃm' amhÃ" 'ti vatvà "pucchathÃ" 'ti vutte Se-pucchi: "p-a purisena nÃma kattha patiÂÂhÃtabban" ti, "sacce" ti, "sacce patiÂÂhitena kiæ kÃtabban" ti,


#<[page 379]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            379>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "dhanaæ uppÃdetabban" ti, "dhanaæ uppÃdetvà k. k." ti, "manto gahetabbo" ti, "taæ gahetvà k. k." ti, "attano rahassaæ parassa na kathetabban" ti Ã., te "sÃdhu p-Ã" 'ti tuÂÂhamÃnasà hutvà "idÃni g-puttassa piÂÂhiæ passissÃmÃ" 'ti ra¤¤o santikaæ gantvà "mahÃrÃja g-putto te paccatthiko jÃto" ti vadiæsu, rÃjà "nÃhaæ tumhÃkaæ saddahÃmi, na so mayhaæ paccatthiko bhavissatÅti" paÂikkhipi, "saccaæ mahÃrÃja saddahatha asaddahanto pana tam eva pucchatha: `p-a attano rahassaæ kassa kathetabban' ti, sace pana paccatthiko na bhavissati `asukassa nÃma kathetabban' ti vakkhati, sace bhavissati `kassaci na kathetabbaæ, manorathe pana paripuïïe kathetabban' ti vakkhati, tadà amhÃkaæ saddahitvà nikkaækhà bhaveyyÃthÃ" 'ti, so "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà ekadivasaæ sabbesu samÃgantvà nisinnesu VÅsatinipÃte Paï¬itapa¤hassa (IV p. 473) paÂhamaæ gÃtham Ãha:
          62. Pa¤ca paï¬ità samÃgatÃ,
              pa¤ho me paÂibhÃti, taæ suïÃtha:
              nindiyam atthaæ pasaæsiyaæ vÃ
              kass' evÃvikareyya guyhaæ atthan ti.
     Evaæ vutte Se-"rÃjÃnam pi amhÃkaæ ¤ev' antare paÂikkhipissÃmÃ" 'ti cintetvà imaæ gÃtham Ãha:
          63. Tvam pi Ãvikarohi bhÆmipÃla,
              bhattà bhÃrasaho tuvaæ vad' etaæ,
              tava chanda¤ ca ruci¤ ca sammasitvÃ
              atha vakkhanti janinda pa¤ca dhÅrà ti.
     Ta. bhattà ti tvaæ amhÃkaæ bhattà c' eva uppannassa ca bhÃrassa saho paÂhamaæ tÃva tvam eva etaæ vadehi, tava chanda¤ca ruci¤cà 'ti pacchà tava chanda¤ c' eva ruccanakÃraïÃni ca sammasitvà ime paï¬ità vakkhanti.
     Atha rÃjà attano kilesavasikatÃya imaæ gÃtham Ãha:
          64. Yà sÅlavatÅ ana¤¤adheyyÃ
              bhattucchandavasÃnugà manÃpÃ


#<[page 380]>#
%<380                           XXII. MahÃnipÃta.>%
              nindiyam atthaæ pasaæsiyaæ vÃ
              bhariyÃyÃvikareyya guyham atthan ti.
     Ta. ana¤¤a-ti kilesavasena a¤¤ena agahetabbà ti a.
     Tato Se-"pakkhitto dÃni me attano antare rÃjÃ" ti tussitvà sayaækatakÃraïam eva dÅpento gÃtham Ãha:
          65. Yo kicchagatassa Ãturassa
              saraïaæ hoti gatÅ parÃyana¤ ca
              nindiyam atthaæ pasaæsiyaæ vÃ
              sakhino vÃvikareyya guyham atthan ti.
     Atha rÃjà Pukkusaæ pucchi: "kathaæ Pu-a tvaæ passasi, kassa rahassaæ kathetabban" ti, so imaæ g. Ã.:
          66. JeÂÂho atha majjhimo kaniÂÂho
              so ce sÅlasamÃhito Âhitatto --
              nindiyam atthaæ pasaæsiyaæ vÃ
              bhÃtu vÃvikareyya guyham atthan ti.
     Ta. Âhitatto ti patiÂÂhitasabhÃvo nibbisevano.
     Tato rÃjà KÃvindaæ pucchi, so imaæ gÃtham Ãha:
          67. Yo ve{} hadayassa paddhagÆ
              anujÃto pitaraæ anomapa¤¤o
              nindiyam atthaæ pasaæsiyaæ vÃ
              puttassÃvikareyya guyhaæ atthan ti.
     Ta. paddhagÆ ti pesanakÃrako, yo pitussa pesanaæ karoti, pitu cittassa vase vattati, ovÃdakkhamo hotÅti a., anujÃto ti tayo puttÃ, anuppannaæ yasaæ uppÃdento atijÃto nÃma, kulaæguro kulapacchimako dhanavinÃsako avajÃto nÃma, kulatantikulapaveïirakkhako pana anujÃto nÃma, taæ sandhÃy' evam Ãha.
     Tato rÃjà Devindaæ pucchi, so imaæ gÃtham Ãha:
          68 MÃtà dipadÃjanindaseÂÂha
              yo naæ poseti chandasà piyena
              nindiyam atthaæ pasaæsiyaæ vÃ
              mÃtu vÃvikareyya guyham atthan ti.
#<[page 381]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            381>%
     Ta. dipadÃjanindaseÂÂhà 'ti dipadÃnaæ seÂÂha janinda, chandasà piyenà 'ti chadena c' eva pemena ca.
     Te pucchitvà rÃjà p-aæ pucchi: "kathaæ passasi p-Ã" 'ti vutte so imaæ gÃtham Ãha:
          69. Guyhassa hi guyham eva sÃdhu,
              na hi guyhassa pasattham Ãvikammaæ,
              anippÃdÃya saheyya dhÅro
              nippannattho yathÃsukhaæ bhaïeyyà 'ti.
     Ta. anippÃdÃyà 'ti mahÃrÃja yÃva attano icchitaæ na nippajjissati tÃva p-o adhivÃseyya na kassaci katheyyà 'ti a.
     Paï¬itena evaæ vutte rÃjà anattamano ahosi, tato SerÃjÃnaæ rÃjÃpi Se-assa mukhaæ olokesi, Bo. tesaæ kiriyaæ disvà va jÃni: "ime cattÃro paÂhamam eva maæ ra¤¤o paribhindiæsu, vÅmaæsanavasena pa¤ho pucchito bhavissatÅti", tesaæ pana kathentÃnaæ ¤eva suriyo atthaæ gato dÅpà jalitÃ, p-o "rÃjakammÃni nÃma bhÃriyÃni, na ¤Ãyati kiæ bhavissati, khippam eva gantuæ vaÂÂatÅti" uÂÂhÃyÃsanà rÃjÃnaæ vanditvà nikkhamanto cintesi: "imesu eko `sahÃyassa kathetuæ vaÂÂatÅti' Ã., eko `bhÃtu' eko `puttassa' eko `mÃtuyà k. vaÂÂatÅti' Ã., imehi katam etaæ bhavissati, diÂÂhakam ev' etam bhavissatÅti diÂÂhaka¤ c' eva kathentÅti ma¤¤Ãmi, hotu ajj' ev' etaæ jÃnissÃmÅti" sanniÂÂhÃnam akÃsi, te pana cattÃro pi a¤¤esu divasesu rÃjakulà nikkhamitvà rÃjanivesanadvÃre ekassa bhattammaïassa piÂÂhe nisÅditvà kiccakaraïÅyÃni mantetvà gharÃni gacchanti, tasmà p. "aha¤ ca tesaæ rahassaæ ammaïassa heÂÂhà nipajjitvà jÃnituæ sakkuïeyyan" ti cintetvà taæ ammaïaæ ukkhipÃpetvà ta. attharakaæ attharÃpetvà a. heÂÂhà pavisitvà purisÃnaæ sa¤¤aæ adÃsi: "tumhe catÆsu p-esu mantetvà gatesu Ãgantvà maæ nethÃ" ti, te "sÃdhÆ" 'ti paÂikkamiæsu, Sepi rÃjÃnaæ Ã.: "mahÃrÃja tumhe amhÃkaæ na saddahatha,


#<[page 382]>#
%<382                           XXII. MahÃnipÃta.>%
idÃni kÅdisan" ti, so bhedakÃnaæ vacanaæ gahetvà anisÃmetvà va bhÅtatasito "idÃni kiæ karoma Senaka p-Ã" 'ti pucchi, "mahÃrÃja papa¤caæ akatvà ka¤ci ajÃnÃpetvà g-puttaæ mÃretuæ vaÂÂatÅti", "Senaka Âhapetvà tumhe a¤¤o mama atthakÃmo nÃma n' atthi, tumhe va attano suhade gahetvà dvÃrantare Âhatvà g-puttassa pÃto và upaÂÂhÃnaæ Ãgacchantassa khaggena sÅsaæ chindathÃ" 'ti attano khaggaratanaæ adÃsi, te "sÃdhu deva, mà bhÃyi, mayaæ naæ mÃressÃmÃ" 'ti vatvà nikkhamitvà "diÂÂhà no paccÃmittassa piÂÂhÅti" gantvà bhattammaïapiÂÂhe nisÅdiæsu, tato Se-Ã.: "ambho ko g-puttaæ paharissatÅti", itare "tumhe yeva ÃcariyÃ" 'ti tass' eva bhÃraæ akaæsu, atha te Se-pucchi: "tumhe rahassaæ nÃma asukassa ca asukassa ca kathetabban ti vadittha, kiæ vo etaæ kataæ udÃhu diÂÂhaæ Ãdu sutan" ti, "tiÂÂhat' etaæ Ãcariya, yaæ tumhe rahassaæ nÃma sahÃyakassa kathetabban ti vadittha etaæ katan" ti, "kiæ vo etenÃ" 'ti, "kathetha ÃcariyÃ" 'ti, "imasmiæ rahasse ra¤¤o ¤Ãte mayaæ jÅvitaæ n' atthÅti", "mà bhÃyathÃcariya, idha tumhÃkaæ rahassaæ bhedako nÃma n' atthi, kathethÃcariyÃ" 'ti. So nakhena ammaïaæ koÂÂetvà "n' atthi nu kho imassa heÂÂhà g-putto" ti Ã., "Ãcariya g-putto attano issariyena evarÆpaæ ÂhÃnaæ na pavisati, idÃni yasena pamatto bhavissati, kathetha tumhe" ti. Se-attano rahassaæ kathento Ã.:
"imasmiæ yeva nagare asukaæ nÃma vesiyaæ jÃnÃthÃ" ti, "Ãma ÃcariyÃ" ti, "idÃni sà pa¤¤ÃyatÅti", "na pa¤¤Ãyati ÃcariyÃ" 'ti, "ahaæ sÃlavanuyyÃne tÃya saddhiæ purisakiccaæ katvà tassà pilandhanesu lobhena taæ mÃretvà tassà yeva sÃÂakena bhaï¬ikaæ katvà Ãharitvà amhÃkaæ ghare asukabhÆmikÃya asukagabbhe nÃgadante olaæbesiæ, vala¤jetuæ na visahÃmi,


#<[page 383]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 383>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  purÃïabhÃvam assa olokemi, evarÆpam pi rÃjÃparÃdhakammaæ katvà mayà ekassa sahÃyakassa kathitaæ, tena na kassaci kathitapubbaæ, iminà kÃraïena `sahÃyakassa guyhaæ kathetabban' ti mayà kathitan" ti Ã., p. tassa rahassaæ sÃdhukaæ vavatthÃpetvà sallakkhesi. Pukkuso pi attano r. kathento "mama Æruyà kuÂÂhaæ atthi, kaniÂÂho me pÃto va ka¤ci ajÃnÃpetvà taæ dhovitvà bhessajjena makkhetvà upari pilotikaæ datvà bandhati, rÃjà mayi muducitto `ehi PukkusÃ' 'ti maæ pakkositvà yebhuyyena mama Æruyaæ yeva sayati, sace pana jÃneyya mÃrÃpeyya, taæ kammaæ mama kaniÂÂhaæ Âhapetvà a¤¤o jÃnanto nÃma n' atthi, tena kÃraïena `r. nÃma bhÃtu kathetabban' ti mayà vuttan" ti Ã. KÃvindo pi attano r. kathento: "maæ kÃÊapakkhe uposathadivase Naradevo nÃma yakkho gaïhati, ahaæ ummattakasunakho viya viravÃmi, sv-Ãhaæ tam atthaæ puttassa kathesiæ, so mama yakkhena gahitabhÃvaæ ¤atvà maæ antogehe bandhitvà nipajjÃpetvà dvÃraæ pidahitvà nikkhamitvà mama saddaæ paticchÃdanatthaæ dvÃre samajjaæ kÃreti, iminà kÃraïena `r. nÃma puttassa kathetabban' ti mayà vuttan" ti Ã. Tato tayo pi Devindaæ pucchiæsu, so pi attano r. kathento: "mayà maïipabhaæsanaæ kammaæ karontena ra¤¤o santakaæ Sakkena KusarÃjassa dinnaæ siripavesanaæ maÇgalamaïiratanaæ thenetvà mama mÃtuyà dinnaæ, sà ka¤ci ajÃnÃpetvà mama rÃjakulaæ pavisanakÃle taæ mayhaæ deti, ahaæ tena maïinà siriæ pavesetvà rÃjanivesanaæ gacchÃmi, rÃjà tumhehi saddhiæ akathetvà paÂhamataraæ mayà saddhiæ katheti, devasikaæ aÂÂhasoÊasadvattiæsacatusaÂÂhiæ kahÃpaïe paribbayatthÃya mayhaæ deti, sace tassa maïiratanassa channabhÃvaæ rÃjà jÃneyya mayhaæ jÅvitaæ n' atthi, iminà kÃraïena `r. nÃma mÃtuyà kathetabban' ti mayà vuttan" ti Ã. M. sabbesam pi guyhaæ paccakkham akÃsi,


#<[page 384]>#
%<384                    XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  te pana attano udaraæ phÃletvà antaæ bÃhiraæ karontà viya r. a¤¤ama¤¤aæ kathetvà appamattà "pÃto va Ãgacchatha, g-puttaæ mÃressÃmÃ" ti vatvà uÂÂhÃyÃsanà pakkamiæsu. Tesaæ gatakÃle paï¬itassa purisà Ãgantvà ammaïaæ ukkhipitvà M-aæ ÃdÃya gamiæsu. So nahÃyitvà alaækaritvà subhojanaæ bhu¤jitvà "ajja me bhaginÅ UdumbarÃdevÅ rÃjagehato me sÃsanaæ pessessatÅti" ¤atvà dvÃre paccÃyikaæ purisaæ Âhapesi: "rÃjagehato Ãgataæ sÅghaæ pavesetvà mama dasseyyÃsÅti", eva¤ ca pana vatvà sayanapiÂÂhe nipajji, tasmiæ khaïe rÃjÃpi sayanapiÂÂhe nipanno p-assa guïaæ saritvà "Mahosadhapaï¬ito sattavassikakÃlato paÂÂhÃya maæ upaÂÂhahanto na ki¤ci mayhaæ anatthaæ akÃsi, devatÃpucchÃya paï¬ite asati jÅvitam pi me na siyÃ, veripaccÃmittÃnaæ vacanaæ gahetvà `asamadhuraæ paï¬itaæ mÃrethÃ' ti khaggaæ dentena ayuttaæ mayà kataæ, sve dÃni naæ passituæ na labhissÃmÅti" sokaæ uppÃdesi, sarÅrato sedà mucciæsu, sokasamappito cittÃssÃdaæ na labhi, U-devÅ tena saddhiæ ekasayanagatà taæ ÃkÃraæ disvà "kin nu kho mayhaæ koci aparÃdho atthi udÃhu a¤¤aæ devassa ki¤ci sokakÃraïaæ uppannan" ti pucchantÅ i. g. Ã.:
          70. Kin nu tvaæ vimano si rÃja,
              dipadindavacanaæ suïoma n' etaæ,
              kiæ cintayamÃno dummano si,
              na hi deva aparÃdho atthi mayhan ti.
     Atha rÃjà gÃtham Ãha:
          71. Pa¤¤o vajjho Mahosadho ti,
              Ãïatto me vadhÃya bhÆripa¤¤o,
              taæ cintayamÃno dummano 'smi,
              na hi devi aparÃdho atthi tuyhan ti.
     Ta. Ãïatto ti bhadde cattÃro p-à Ma-paï¬itaæ mama paccatthiko ti kathayiæsu, mayà tatvato avicinitvà vadhetha nan ti bhÆripa¤¤o vadhÃya Ãïatto, taæ kÃraïaæ cintayamÃno varaæ mama maraïaæ na paï¬itassà 'ti dummano 'smÅti Ã.


#<[page 385]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 385>%
     Tassà taæ sutvà va MahÃsatte pabbatamatto soko uppajji, sà cintesi: "eken' upÃyena rÃjÃnaæ assÃsetvà ra¤¤o niddokkamanakÃle mama kaniÂÂhassa sÃsanaæ pahiïissÃmÅti", atha naæ sà Ãha: "mahÃrÃja tayà v' etaæ kataæ gahapatiputtaæ mahante issariye patiÂÂhÃpentena, tumhehi so senÃpatiÂÂhÃne Âhapito, idÃni kira tumhÃkaæ yeva paccatthiko jÃto, na kho pana paccÃmitto khuddako nÃma atthi, hÃretabbo va so, tumhe mà cintayitthÃ" 'ti rÃjÃnaæ assÃsesi, so tanubhÆtasoko niddaæ okkami, devÅ uÂÂhÃya gabbhaæ pavisitvà "Mahosadha, cattÃro p-à taæ paribhindiæsu, rÃjà kuddho sve dvÃrantare tava vadhaæ ÃïÃpesi, sve rÃjakulaæ na ÃgacceyyÃsi, Ãgacchanto pana nagaraæ hatthagataæ katvà samattho hutvà ÃgaccheyyÃsÅti" païïaæ likhitvà modakassa anto pakkhipitvà modakaæ suttakena veÂhetvà navabhÃjane katvà vÃsetvà la¤chetvà atthacarikÃya itthiyà adÃsi: "imaæ modakaæ Ãharitvà mama kaniÂÂhassa dehÅti", sà tathà akÃsi, "rattiæ kathaæ nikkhantÃ" ti na cintetabbaæ, ra¤¤Ã paÂhamam eva deviyà varo dinno, tena taæ na koci vÃresi, Bo. païïÃkÃraæ gahetvà uyyojesi, sà gantvà dinnabhÃvaæ Ãrocesi, tasmiæ khaïe devÅ gantvà ra¤¤Ã saddhiæ nipajji, Bo. pi modakaæ bhinditvà païïaæ vÃcetvà tam atthaæ ¤atvà kÃtabbaæ kiccaæ vicÃretvà sayane nipajji. Itare cattÃro janà pÃto va khaggahatthà dvÃrantare Âhatvà p-aæ apassantà dummanà hutvà ra¤¤o santikaæ gantvà "kiæ paï¬ità hato vo g-putto" ti vutte "na passÃma devÃ" ti Ãhaæsu. M. pi aruïuggamane yeva nagaraæ attano hatthagataæ ¤atvà ta. ta. Ãrakkhaæ datvà mahÃjanaparivuto rathaæ Ãruyha mahantena parivÃrena rÃjadvÃraæ agamÃsi, rÃjà sÅhapa¤jaraæ ugghÃÂetvà olokento aÂÂhÃsi, atha naæ M. rathà otaritvà vandi, rÃjà cintesi: "sac' Ãyaæ mama paccatthiko bhaveyya na maæ vandeyyÃ" 'ti,


#<[page 386]>#
%<386                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  atha naæ pakkosÃpetvà rÃjà sayane nisÅdi, M. pi gantvà ekamantaæ nisÅdi, cattÃro pi p-à tatth' eva nisÅdiæsu, atha naæ rÃjà ki¤ci ajÃnanto viya "tÃta tvaæ hiyyo gato idÃni Ãgacchasi, kiæ maæ evaæ pariccajasÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha:
          72. Abhidosagato idÃni esi,
              kiæ sutvà kim Ãsaækate mano te,
              ko te kim avoca bhÆripa¤¤a,
              iægha taæ vacanaæ suïoma, brÆhi me tan ti.
     Ta. abhi -- ti hiyyo paÂhamayÃme gato, kimÃsaækate ti kiæ Ãsaækate, kimavocà 'ti kiæ ra¤¤o santikaæ mÃgamÅti taæ koci avoca.
     Atha naæ M.: "mahÃrÃja tayà me catunnaæ p-tÃnaæ vacanaæ gahetvà vadho Ãïatto, tenÃhaæ na emÅti" codento i. g. Ã.:
          73. Pa¤¤o vajjho Mahosadho ti
              yadi te mantayitaæ janinda dosaæ
              bhariyÃya rahogato asaæsi
              guyhaæ pÃtukataæ sutaæ mam' etan ti.
     Ta. yadite ti yasmà tayÃ, mantayitan ti kathitaæ, dosan ti abhidosaæ, rattibhÃge ti a., kassa kathitan ti bhariyÃya, tvaæ hi tassà imaæ atthaæ rahogato asaæsi, guyhaæ -- ti yathà evarÆpaæ attano rahassaæ pÃkaÂaæ kataæ, sutaæ mametan ti mayà pan' etaæ tasmiæ yeva khaïe sutaæ devà 'ti vadati.
     RÃjà taæ sutvà va "imÃya taæ khaïaæ yeva sÃsanaæ pahitaæ bhavissatÅti" kuddho deviæ olokesi, taæ ¤atvà M.
"kiæ deva deviyà kujjhatha, ahaæ atÅtÃnÃgatapaccuppannaæ sabbaæ jÃnÃmi, deva tumhÃkaæ rahassaæ tava deviyà kathitaæ hotu, Ãcariya-Senakassa PukkusÃdÅnaæ và rahassaæ mama kena kathitaæ, ahaæ etesaæ pi rahassaæ jÃnÃmi yevÃ" 'ti Senakassa tÃva rahassaæ kathento imaæ gÃtham Ãha:
          74. Yaæ sÃlavanasmiæ Senako
              pÃpakammam akÃsi asabbhirÆpaæ


#<[page 387]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 387>%
              sakhino va rahogato asaæsi,
              guyhaæ pÃtukataæ sutaæ mam' etan ti.
     Ta. asabbhi -- ti asÃdhujÃtikaæ lÃmakaæ akusalakammaæ akÃsi, imasmiæ yeva nagare asukaæ nÃma vesiæ sÃlavanuyyÃne mÃretvà alaækÃraæ gahetvà tassà yeva sÃÂakena bhaï¬ikaæ katvà attano ghare asukaÂÂhÃne Âhapesi, sakhino và 'ti atha naæ mahÃrÃja ekassa sahÃyakassa rahogato hutvà akkhÃsi, tam pi mayà sutaæ, nÃhaæ devassa paccatthiko jÃto Senako paccatthiko, yadi te paccatthikena kammaæ atthi Senakaæ gaïhÃpehÅti.
     RÃjà Senakaæ oloketvà "saccan" ti pucchitvà "saccaæ devÃ" 'ti vutte tassa bandhanÃgÃraæ pavesanaæ ÃïÃpesi.
Paï¬ito pi Pukkusassa rahassaæ kathento i. g. Ã.:
          75. Pukkusa-purisassa te janinda
              uppanno rogo arÃjayutto,
              bhÃtuc ca rahogato asaæsi,
              guyhaæ pÃtukataæ sutaæ mam' etan ti.
     Ta. arÃjayutto ti mahÃrÃja ekassa kuÂÂharogo uppanno, so rÃjÆnaæ pattuæ ayutto, chupanÃnucchaviko na hoti, tumhe ca Pukkusassa Æru muduko ti yebhuyyena tass' eva Ærumhi nipajjatha, so pan' esa vaïabandhanapilotikÃya phasso devà 'ti.
     RÃjà nam pi oloketvà "saccan" ti pucchitvà "Ãma devÃ" 'ti vutte tam pi bandhanÃgÃraæ pavesÃpesi. Paï¬ito KÃvindassa pi rahassaæ kathento Ãha:
          76. ùbÃdho 'yaæ asabbhirÆpo,
              KÃvindo Naradevena puÂÂho
              puttassa rahogato asaæsi,
              guyhaæ pÃtukataæ sutaæ mam' etan ti.
     Ta. asabbhi -- ti yena so ÃbÃdhena puÂÂho ummattakasunakho viya viravati so naradevayakkhÃbÃdho asabbhijÃtiko lÃmako, tena puÂÂho rÃjakulaæ pavisituæ ayutto mahÃrÃjà 'ti.


#<[page 388]>#
%<388                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     RÃjà tam pi "saccaæ KÃvindÃ" 'ti pucchitvà "saccan" ti vutte tam pi bandhanÃgÃraæ pavesÃpesi. P. Devindassa rahassaæ kathento i. g. Ã.:
          77. AÂÂhavaækaæ maïiratanaæ uÊÃraæ
              Sakko te addà pitÃmahassa,
              Devindassa gataæ tad ajja hatthaæ,
              mÃtuc ca rahogato asaæsi,
              guyhaæ pÃtukataæ sutaæ mam' etan ti
     Ta. pitÃmahassà 'ti tava pitÃmahassa KusarÃjassa, tadajja-ti taæ maÇgalasammataæ maïiratanaæ ajja Devindassa hatthagataæ mahÃrÃjà 'ti.
     RÃjà tam pi "saccaæ kirÃ" 'ti pucchitvà "saccan" ti vutte tam pi bandhanÃgÃraæ pavesÃpesi. Evan te "Bodhisattaæ vadhessÃmÃ" 'ti sabbe sambandhanaæ paviÂÂhÃ. Bo.
pi "iminà kÃraïenÃhaæ `attano guynaæ parassa na kathetabban' ti vadÃmi, kathetuæ vaÂÂatÅti vadantà pana mahÃvinÃsaæ pattÃ" ti vatvà uparidhammaæ desento imà gÃthà abhÃsi:
          78. Guyhassa hi guyham eva sÃdhu,
              na hi guyhassa pasattham Ãvikammaæ,
              anipphÃdÃya saheyya dhÅro,
              nipphannattho yathÃsukhaæ bhaïeyya.
          79. Na guyham atthaæ vivareyya, rakkheyya naæ yathà nidhiæ,
              na hi pÃtukato sÃdhu guyho attho pajÃnatÃ
          80. Thiyà guyhaæ na saæseyya amittassa ca paï¬ito (V. p. 81)
              yo cÃmisena saæhÅro hadayatthe no ca yo naro.
          81. Guyham attham asambuddhaæ sambodhayati yo naro
              mantabhedabhayà tassa dÃsabhÆto titikkhati.
          82. YÃvanto purisass' atthaæ guyhaæ jÃnanti mantinaæ
              tÃvanto tassa ubbegÃ, tasmà guyhaæ na vissaje.
          83. Vivicca bhÃseyya divà rahassaæ
              rattiæ giraæ nÃtivelaæ pamu¤ce,


#<[page 389]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 389>%
              upassutikà hi suïanti mantaæ,
              tasmà manto khippaæ upeti bhedan ti.
     Ta. amittassa cà 'ti itthiyà ca paccatthikassa ca na katheyya, saæhÅro ti yo ca yena kenaci Ãmisena saæhÅrati upalÃpanasaægahaæ gacchati tassa pi na saæseyya, hadayatthe no ti yo amitto mittapatirÆpako mukhena a¤¤aæ katheti hadayena a¤¤aæ cinteti tassÃpi na saæseyya, asambuddhan ti parehi a¤¤Ãtaæ, asambodhanan ti pi pÃÂho, pare sambodhetuæ ayuttan ti a., titikkhatÅti tassa akkosam pi paharam pi dÃso viya hutvà titikkhati adhivÃseti, mantinan ti mantÅnaæ và antare, yÃvanto ti mantino jÃnantÅti a., tÃvanto ti te guyhajÃnanake paÂicca tattakà tassa ubbegà santÃsà uppajjantÅti, na vissaje ti na vissajjeyya paraæ na jÃnÃpeyya, viviccà 'ti sace divà rahassaæ mantetukÃmo hoti viviccaæ okÃsaæ kÃretvà supaÂicchannaÂÂhÃne manteyya, nÃtivelan ti rattiæ rahassaæ kathento pana ativelaæ mariyÃdÃtikkamantaæ mahÃsaddaæ karonto giraæ na-ppamu¤ceyya, upassutikà ti mantaÂÂhÃnaæ upagantvà tiroku¬¬Ãdisu Âhatvà sotÃro bhavanti, tasmà ti mahÃrÃja tena kÃraïena so manto khippaæ bhedam upetÅti Ã.
     RÃjà M-assa kathaæ sutvÃ: "ete sayaæ rÃjaverino hutvà p-aæ mama veriæ karontÅti" kujjhitvà "gacchatha te nagarà nikkhamÃpetvà sÆlesu tÃva uttÃsetha sÅsÃni và chindathÃ" 'ti ÃïÃpesi, tesu pacchÃbÃhaæ bandhitvà catukke Âhatvà pahÃrasataæ datvà nÅyamÃnesu p., deva ime tumhÃkaæ porÃïakÃmaccÃ, khamatha tesaæ aparÃdhan" ti ra¤¤o kathesi, rÃjà "sÃdhÆ" 'ti pakkosÃpetvà tass' eva dÃse katvà adÃsi, so pana te tatth' eva bhujisse akÃsi, rÃjà "tena hi mama vijite mà vasantÆ" 'ti pabbÃjaniyakammaæ ÃïÃpesi, p. "khamatha deva etesaæ andhabÃlÃnan" ti khamÃpetvà tesaæ ÂhÃnantarÃni paÂipÃkatikÃni kÃrÃpesi, rÃjà "paccÃmittesu pi tÃv' assa evarÆpà mettÃbhÃvanÃ, a¤¤esu kathaærÆpà bhavissatÅti" paï¬itassa ativiya pasanno. Tato paÂÂhÃya cattÃro p-à uddhaÂadÃÂhà viya sappà nibbisà hutvà ki¤ci kathetuæ nÃsakkhiæsÆ 'ti. Pa¤capaï¬itapa¤ho niÂÂhito. NiÂÂhito ca Paribhindanakathà ti.
     Tato paÂÂhÃya p. va ra¤¤o attha¤ ca dhamma¤ ca anusÃsati, so cintesi: "ra¤¤o setacchattam eva, rajjaæ pana ahaæ vicÃremi,


#<[page 390]>#
%<390                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mayà appamattena bhavituæ vaÂÂatÅti" so nagare mahÃpÃkÃraæ nÃma kÃresi, tathà anupÃkÃradvÃraÂÂÃlake antaraÂÂÃlake udakaparikhaæ kaddamaparikhaæ sukkhaparikhan ti tisso parikhà kÃresi, antonagare pi jiïïagehÃni paÂisaækhÃrÃpesi, mahÃpokkharaïiyo kÃrÃpetvà tÃsu udakanidhÃnaæ kÃresi, nagare sabbakoÂÂhÃgÃrÃni dha¤¤assa pÆrÃpesi, Himavantapadesato kulÆpagatÃpasehi kaddamakumudabÅjaæ ÃharÃpesi, udakaniddhamanÃni sodhÃpetvà bahinagare pi jiïïapaÂisaækhÃrakammaæ kÃrÃpesi, kiækÃraïÃ: anÃgatabhayaæ paÂibÃhanatthaæ, tato tato ÃgatavÃïijake pi "kuto ÃgatÃ" ti pucchitvà "asukaÂÂhÃnato nÃmÃ" 'ti "tumhÃkaæ ra¤¤o kiæ piyan" ti "asukaæ nÃmÃ" 'ti sutvà tesaæ sammÃnaæ kÃretvà uyyojetvà attano ekasatayodhe pakkositvà "sammà mayà dinnapaïïÃkÃre gahetvà ekasatarÃjadhÃniyo gantvà im epaïïÃkÃre attano piyakÃmatÃya tesaæ rÃjÆnaæ datvà te yeva upaÂÂhahantà tesaæ kiriyaæ và mantaæ và ¤atvà mayhaæ pesentà tatth' eva vasatha, ahaæ vo puttadÃraæ posessÃmÅti" vatvà kesa¤ci kuï¬ale kesa¤ci suvaïïapÃdukÃyo kesa¤ci suvaïïamÃlà akkharÃni chinditvà "yadà mama kiccaæ hoti tadà pa¤¤ÃyatÆ" 'ti adhiÂÂhahitvà tesaæ hatthe datvà pesesi, te ta. ta. gantvà tesaæ rÃjÆnaæ païïÃkÃraæ datvà "tumhe upaÂÂhÃtuæ Ãgat' amhÃ" 'ti vatvà "kuto" ti puÂÂhà ÃgataÂÂhÃnato a¤¤Ãni ÂhÃnÃni Ãcikkhitvà tehi "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchite upaÂÂhahantà tesaæ abbhantarikà ahesuæ. Tadà EkabalaraÂÂhe SaækhapÃlo nÃma rÃjà ÃvudhÃni sajjÃpeti senaæ saæka¬¬hati, tassa santike upanikkhittapuriso p-assa sÃsanaæ pesesi: "ayaæ idha pavatti, `idan nÃma karissatÅti' na jÃnÃmi, pesetvà sayaæ tatvato jÃnÃthÃ" 'ti. Atha M. suvapotakam ÃmantetvÃ: "samma gantvà EkabalaraÂÂhe SaækhapÃlarÃjà idan nÃma karotÅti ¤atvà sakala-JambudÅpaæ Ãhiï¬itvà mayhaæ pavattiæ ÃharathÃ"


#<[page 391]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            391>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti vatvà madhulÃjaæ khÃdÃpetvà madhupÃnÅyaæ pÃyetvà satapÃkasahassapÃkehi telehi pakkhantaraæ makkhetvà pÃcÅnasÅhapa¤jare Âhatvà vissajjesi, so ta. gantvà tassa purisassa santikà tassa ra¤¤o pavattiæ tatvato ¤atvà JambudÅpaæ parigaïhanto KampillaraÂÂhe Uttarapa¤cÃlanagaraæ pÃpuïi. Tadà tattha CÆÊani-Brahmadatto nÃma rÃjà r. kÃresi, tassa KevaÂÂo nÃma brÃhmaïo attha¤ ca dhamma¤ ca anusÃsati p. vyatto, so paccÆsakÃle pabujjhitvà dÅpÃlokena alaækatasirigabhaæ olokento mahantaæ yasaæ disvà "ayaæ mama yaso kassa santako" ti cintento "na a¤¤assa CÆÊanÅ-Brahmadattassa santako, evarÆpassa pana yasassa dÃyakaæ rÃjÃnaæ sakala-JambudÅpe aggarÃjÃnaæ kÃtuæ vaÂÂati, aha¤ ca aggapurohito bhavissÃmÅti" cintesi, so pÃto va ra¤¤o santikaæ gantvà sukhasayyaæ pucchitvà "deva mantetabbaæ atthÅti", "vada ÃcariyÃ" 'ti, "deva antonagare raho nÃma na sakkà laddhuæ, uyyÃnaæ gacchÃmÃ" 'ti, so "sÃdhu ÃcariyÃ" 'ti rÃjà tena saddhiæ uyyÃnaæ gantvà balakÃyaæ bahi Âhapetvà Ãrakkhaæ kÃrÃpetvà brÃhmaïena saddhiæ uyyÃnaæ pavisitvà maÇgalasilÃpaÂÂe nisÅdi, suvapotako taæ kiriyaæ disvà "bhavitabbam ettha kÃraïena, ajja p-assa Ãcikkhitabbayuttakaæ ki¤ci suïissÃmÅti" uyyÃnaæ pavisitvà maÇgalasÃlarukkhassa pattantare allÅyitvà nisÅdi, rÃjà "kathehi ÃcariyÃ" 'ti Ã., "mahÃrÃja tava kaïïe ito karohi, catukaïïo yeva manto bhavissati, sace mahÃrÃja mama vacanaæ karohi sakala-JambudÅpe taæ aggarÃjÃnaæ karomÅti", so mahÃtaïhÃya tassa vacanaæ sutvà somanassappatto hutvà "kathethÃcariya, karissÃmÅti", "deva mayaæ senaæ saæka¬¬hitvà paÂhamaæ khuddakanagaraæ rumhitvà gaïhissÃma, ahaæ hi cÆÊadvÃrena nagaraæ pavisitvà rÃjÃnaæ vakkhÃmi: `mahÃrÃja tava yuddhena kiccaæ n' atthi, kevalaæ amhÃkaæ santako hohi, tava r. tav' eva bhavissati, yujjhanto pana amhÃkaæ balavÃhanassa mahantatÃya ekanten' eva parajjhissasÅti',


#<[page 392]>#
%<392                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sace me vacanaæ karissasi saægahissÃma taæ noce yujjhitvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà dve senà gahetvà a¤¤aæ nagaraæ tato a¤¤an ti eten' upÃyena s-JambudÅpe r. gahetvà jayapÃnaæ pivissÃmÃ" 'ti vatvà "ekasatarÃjÃno amhÃkaæ nagaraæ Ãnetvà uyyÃne ÃpÃnamaï¬apaæ kÃretvà ta. nisinne visamissakaæ suraæ pÃyetvà sabbe pi te jÅvitakkhayaæ pÃpetvà GaÇgÃya khipitvà ekasatarÃjadhÃnisu r. amhÃkaæ hatthagataæ karissÃma, evaæ tvaæ s-JambudÅpe aggarÃjà bhavissasÅti", so "sÃdhu Ãcariya, evaæ karissÃmÅti", "mahÃrÃja, catukkaïïo manto nÃma, ayaæ hi na sakkà a¤¤ena jÃnituæ, tasmà papa¤caæ akatvà sÅghaæ nikkhamathÃ" 'ti, rÃjà tussitvà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Suvapotako taæ sutvà tesaæ mantapariyosÃne sÃkhÃyaæ olambakaæ otÃrento viya KevaÂÂassa sÅse chakaïapiï¬aæ pÃtetvà "kim etan" ti mukhaæ vivaritvà uddhaæ olokentassa aparaæ mukhe pÃtetvà kirÅti vassanto sÃkhÃto uppatitvà "KevaÂÂa tvaæ `catukaïïo me manto' ti ma¤¤asi, idÃn' eva chakaïïo jÃto, puna aÂÂhakaïïo bhavitvà anekasatakaïïo bhavissatÅti" vatvà "gaïhatha gaïhathÃ" 'ti vadantÃnaæ ¤eva vÃtavegena Mithilaæ gantvà p-assa nivesanaæ pÃvisi, tassa pana idaæ vattaæ: "sace pana kutoci ÃgatasÃsanaæ paï¬itass' eva kathetabbaæ hoti ath' assa aæsakÆÂe otarati, sace AmaradeviyÃpi sotuæ vaÂÂati ucchaÇge otarati, sace mahÃjanena sotabbaæ bhÆmiyaæ otarati, so p-assa aæsakÆÂe otari, tÃya sa¤¤Ãya "rahassena bhavitabban" ti mahÃjano paÂikkami, p. taæ gahetvà uparimatalaæ abhiruyha "kin te tÃta diÂÂhaæ kiæ sutan ti pucchi, ath' assa: "so ahaæ deva s-JambudÅpe a¤¤assa ra¤¤o santike ki¤ci bhayaæ na passÃmi, Uttarapa¤cÃlanagare pana C-Brahmadattassa purohito KevaÂÂo nÃma rÃjÃnaæ uyyÃnaæ netvà catukaïïamantaæ gaïhi, ahaæ sÃkhantare nisÅditvà tassa mukhe chakaïapiï¬aæ pÃtetvà Ãgato 'mhÅti" vatvà sabbaæ diÂÂhaæ sutaæ p-assa kathesi, "ra¤¤Ã pana sampaÂicchitan"


#<[page 393]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 393>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti vutte ca "sampaÂicchitaæ devÃ" 'ti Ã., p. tassa katabbayuttakaæ sakkÃraæ kÃretvà taæ mudupaccattharaïe suvaïïapa¤jare nipajjÃpetvà "KevaÂÂo mama MahosadhabhÃvaæ na jÃnÃti ma¤¤e, na idÃni 'ssa mantimantassa matthakaæ pÃpuïituæ dassÃmÅti" cintetvà nagarato duggatakulÃni nÅharÃpetvà bahi vÃsesi, raÂÂhajanapadadvÃragÃmesu samiddhÃni issarakulÃni Ãnetvà nagare vÃsesi, bahuæ dhanadha¤¤aæ sannicayaæ kÃresi. C-Brahmadatto pi KevaÂÂassa vacanaæ gahetvà senaÇgaparivuto gantvà ekaæ nagaraæ parikkhipi, KevaÂÂo vuttanayena ta. pavisitvà taæ rÃjÃnaæ sa¤¤Ãpetvà attano santakaæ katvà dve senà ekato katvà a¤¤aæ rÃjÃnan ti evaæ C-Brahmadatto KevaÂÂassa ovÃde Âhito Âhapetvà VedeharÃjÃnaæ sese s-JambudÅpe rÃjÃno attano santake akÃsi. Bodhisattassa upanikkhittakapurisà "Brahmadattena ettakÃni nagarÃni gahitÃni, appamatto hotÆ" 'ti niccaæ sÃsanaæ pesesun" ti, so pi nesaæ "ahaæ idha appamatto, tumhe anukkaïÂhantà appamattà hutvà vasathÃ" 'ti pesesi. Brahmadatto sattadivasasattamÃsÃdhikehi sattahi saævaccharehi Vedeharajjaæ Âhapetvà sesa-JambudÅpe r. gahetvà KevaÂÂaæ Ãha:
"Ãcariya MithilÃyaæ Vedeharajjaæ gaïhÃmÃ" 'ti, "mahÃrÃja Mahosadhapaï¬itassa vasananagare r. gaïhituæ na sakkhissÃma, so hi evaæpa¤¤Ãya sampanno upÃyakusalo" ti, iti so vitthÃretvà candamaï¬ale pahÃrento viya Ma-assa guïaæ kathesi, ayaæ hi sayaæ pi upÃyakusalo va, tasmà "Mithilarajjaæ nÃma deva appamattakaæ, s-JambudÅpe r. amhÃkaæ pahoti, kin no etenÃ" 'ti upÃyen' eva rÃjÃnaæ sallakkhÃpesi, sesarÃjÃno pi "mayaæ MithilÃya r. gahetvà va jayapÃnaæ pivissÃmÃ" 'ti vadanti, KevaÂÂo te pi vÃretvà "Videharajjaæ gahetvà kiæ karissÃma, so rÃjà amhÃkaæ santako va, nivattathÃ" 'ti upÃyen' eva bodhesi, te tassa vacanaæ sutvà nivattiæsu, MahÃsattassa purisà sÃsanaæ pesayiæsu: "Brahmadatto ekasatarÃjaparivÃro Mithilaæ Ãgacchanto va nivattitvà attano nagaram eva gato" ti,


#<[page 394]>#
%<394                          XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so pi tesaæ "ito paÂÂhÃya tassa kiriyaæ jÃnantÆ" 'ti paÂipesesi. Brahmadatto pi KevaÂÂena saddhiæ "idÃni kiæ kiccaæ karissÃmÃ" ti mantetvà "mayaæ jayapÃnaæ pivissÃmÃ" 'ti uyyÃnaæ alaækaritvà "cÃÂisahassesu suraæ Âhapetha, nÃnÃvidhÃni ca macchamaæsÃdÅni upanethÃ" 'ti sevake ÃïÃpesi, tam pi pavattiæ p-assa upanikkhittapurisà pesayiæsu, te pana "visaæ yojetvà rÃjÃno mÃretukÃmo" ti na jÃnanti, M. pana sukapotakassa santikà sutattà jÃnÃti, so "nesaæ surÃpÃnadivasaæ tatvato jÃnitvà mama pesethÃ" 'ti sÃsanaæ paÂipesesi, te tathà kariæsu, taæ sutvà p.: "na yuttaæ mÃdise paï¬ite dharamÃne ettakÃnaæ rÃjÆnaæ maraïaæ, avassayo tesaæ bhavissÃmÅti" cintetvà sahajÃtaæ yodhasahassaæ pakkosÃpetvÃ, samma C-Brahmadatto kira uyyÃnaæ alaækarÃpetvà ekasatarÃjaparivuto suraæ pÃtukÃmo, tumhe ta.
gantvà rÃjÆnaæ Ãsanesu pa¤¤attesu kismi¤ci anisinne yeva `C-Brahmadattassa anantaraæ mahÃrahÃsanaæ amhÃkaæ ra¤¤o' ti gahetvà tesaæ purisehi `tumhe kassa purisÃ' ti vutte `VideharÃjassÃ' 'ti vadeyyÃtha, te `tumhehi saddhiæ mayaæ sattadivasasattamÃsÃdhikÃni sattavassÃni r. gaïhantà ekadivasam pi VideharÃjÃnaæ na passÃma, kiærÃjà nÃm' esa, gacchath' assa pariyante Ãsanaæ gaïhathÃ' 'ti vadantà kalahaæ karissanti, tumhe `Âhapetvà Brahmadattaæ a¤¤o amhÃkaæ ra¤¤o uttaritaro va n' atthÅti' kalahaæ va¬¬hetvà `amhÃkaæ ra¤¤o Ãsanamattam pi alabhantà idÃni vo (add: n' eva) suraæ pÃtuæ na macchamaæsaæ khÃdituæ dassÃmÃ' 'ti nadantà vaggantà sadden' eva tesaæ tÃsaæ janetvà mahantehi laguÊehi sabbacÃÂiyo bhinditvà macchamaæsaæ vippakiritvà aparibhogaæ katvà javena senÃya antaraæ pavisitvà devanagaraæ paviÂÂhà asurà viya ulloÊaæ uÂÂhÃpetvÃ:, mayaæ Mithilanagare Ma-paï¬itassa purisÃ, sakkontà amhe gaïhathÃ' 'ti tumhÃkam gatabhÃvaæ jÃnÃpetvà ÃgacchathÃ" 'ti vatvà pesesi, te "sÃdhÆ" 'ti tassa vacanaæ sampaÂicchitvà vanditvà sannaddhapa¤cÃvudhà nikkhamitvà ta.


#<[page 395]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 395>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  gantvà Nandanavanam iva alaækatauyyÃnaæ pavisitvà samussitasetacchatte ekasatarÃjapallaæke Ãdiæ katvà paÂiyattaæ taæ siribhÃvaæ disvà M-ena vuttaniyÃmen' eva sabbaæ katvà mahÃjanaæ saækhobhetvà MithilÃbhimukhà pakkamiæsu, rÃjapurisÃpi tesaæ rÃjÆnaæ taæ pavattiæ Ãrocesuæ, Brahmadatto "evarÆpassa nÃma visayogassa antarÃyo kato" ti kujjhi, rÃjÃno pi "amhÃkaæ jayapÃnaæ pÃtuæ nÃdÃsÅti" kujjhiæsu, balakÃyo pi "mayaæ amÆlakaæ suraæ pÃtuæ na labhimhÃ" 'ti kujjhiæsu, Brahmadatto pi te rÃjÃno Ãmantetvà "atha bho Mithilaæ gantvà VideharÃjassa sÅsaæ khaggena chinditvà pÃdehi akkamitvà nisinnà jayapÃnaæ pivissÃmÃ" 'ti, "senaæ gamanasajjaæ karothÃ" 'ti vatvà puna rahogato KevaÂÂassÃpi tam atthaæ kathetvà "ambho evarÆpassa vattassa antarÃyakaraæ paccÃmittaæ gaïhissÃma, ekasatarÃjÆnaæ aÂÂhÃrasÃkkhohiïisaækhÃya senÃya parivutà taæ nagaraæ gacchÃma, etha ÃcariyÃ" ti Ã., brÃhmaïo attano paï¬itabhÃvena cintesi: "Ma-paï¬itaæ jinituæ nÃma na sakkÃ, amhÃkaæ yeva lajjitabbakaæ bhavissati, nivattessÃmi rÃjÃnan" ti, atha naæ eva Ãha: "mahÃrÃja na esa Videhara¤¤o thÃmo, Ma-paï¬itassa saævidhÃnam etaæ, mahÃnubhÃvo pan' esa, tena rakkhità Mithilà sÅharakkhità guhà viya na sakkà kenaci gahetuæ, kevalaæ amhÃkaæ lajjanakaæ bhavissati, alaæ ettha gamanenÃ" 'ti, rÃjà pana khattiyamÃnena issariyamadena ca matto hutvà "kiæ so karissatÅti" vatvà ekasatarÃjaparivuto aÂÂharasÃkkhohiïisaækhÃya senÃya nikkhami, KevaÂÂo pi attano kathaæ gaïhÃpetuæ asakkonto "ra¤¤o paccanÅkavutti nÃma ayuttÃ" ti tena saddhiæ yeva nikkhami. Te pi yodhà ekaratten' eva Mithilaæ patvà attanà kataæ kiccaæ p-assa kathayiæsu, paÂhamaæ pahitaupanikkhittapurisÃpi 'ssa sÃsanaæ pahiïiæsu: "C-Brahmadatto `VideharÃjÃnaæ gaïhissÃmÅti' ekasatarÃjaparivÃro Ãgacchati, paï¬ito appamatto hotÆ" 'ti, "ajja asukaÂÂhÃnaæ nama Ãgato, ajja asukaÂÂhÃnaæ,


#<[page 396]>#
%<396                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ajja nagaraæ pÃpuïissatÅti" pi 'ssa nibaddhaæ sÃsanaæ pesenti yeva, taæ sutvà M. appamattataro ahosi, VideharÃjà pana "Brahmadatto kira imaæ nagaraæ gahetuæ ÃgacchatÅti" paramparÃghosena assosi, atha Brahmadatto aggapadose yeva ukkÃsatasahassena dhÃriyamÃnena Ãgantvà sakalanagaraæ parivÃresi, atha naæ hatthipÃkÃrarathapÃkÃraassapÃkÃrehi parikkhipÃpetvà tesu tesu ÂhÃnesu balagumbaæ Âhapesi, manussà unnadantà appoÂhentà seÊentà naccantà gajjantà aÂÂhaæsu, dÅpobhÃsena c' eva alaækÃrobhÃsena ca sakalasattayojanikà Mithilà ekobhÃsà ahosi, hatthiassarathapattituriyÃdisaddehi paÂhaviyà bhijjanakÃlo viya ahosi, cattÃro paï¬ità ullolasaddaæ sutvà ajÃnantà ra¤¤o santikaæ gantvà "mahÃrÃja mahà ullolasaddo, na kho pana jÃnÃma kin nÃm' etaæ, vÅmaæsituæ vaÂÂati mahÃrÃjÃ" 'ti, taæ sutvà rÃjà "Brahmadatto nu kho Ãgato bhaveyyÃ" 'ti sÅhapa¤jaraæ vivaritvà olokento tassÃgatabhÃvaæ ¤atvà bhÅtatasito "n' atth' amhÃkaæ jÅvitaæ, sve dÃni no sabbe jÅvitakkhayaæ pÃpessatÅti" tehi saddhiæ sallapanto nisÅdi, M. pan' assÃgatabhÃvaæ ¤atvà sÅho viya asambhÅto sakalanagare Ãrakkhaæ saævidahitvà "rÃjÃnaæ assÃsessÃmÅti" rÃjanivesanaæ abhirÆhitvà vanditvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, rÃjà naæ disvà paÂiladdhÃssÃso hutvà "Âhapetvà mama puttaæ Ma-paï¬itaæ a¤¤o maæ imamhà dukkhà mocetuæ samattho nÃma n' atthÅti" cintetvà tena saddhiæ sallapanto Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).1: Pa¤cÃlo sabbasenÃya Brahmadatto samÃgato,
                    sÃyaæ Pa¤caliyà senà appameyyà Mahosadha || Ja_XXII:1451 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).2: PiÂÂhimatÅ pattÅmatÅ sabbasaægÃmakovidÃ
                    ohÃriïÅ saddavatÅ bherisaækhappabodhanà || Ja_XXII:1452 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).3: LohavijjÃalaækÃrà dhajanÅ vÃmarohiïÅ
                    sippiyehi susampannà sÆrehi suppatiÂÂhitÃ. || Ja_XXII:1453 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).4: Das' ettha paï¬ità Ãhu bhÆripa¤¤Ã rahogamÃ
                    mÃtà ekÃdasÅ ra¤¤o Pa¤cÃliyam pasaæsati. || Ja_XXII:1454 ||>@


#<[page 397]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 397>%

  @<Ja_XXII.9(=546).5: Ath' etth' ekasataæ khatyà anuyuttà yasassino
                    acchinnaraÂÂhà vyathità Pa¤calÅnaæ vasaæ gatÃ. || Ja_XXII:1455 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).6: Yaævadà takkarà ra¤¤o akÃmà piyabhÃïino
                    Pa¤cÃlam anuyÃyanti akÃmà vasino gatÃ. || Ja_XXII:1456 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).7: TÃya senÃya Mithilà tisandhiparivÃritÃ
                    rÃjadhÃnÅ VidehÃnaæ samantà parikha¤¤ati. || Ja_XXII:1457 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).8: Uddhaæ tÃrakajÃtà va samantà parivÃritÃ,
                    Mahosadha vijÃnÃhi: kathaæ mokkho bhavissatÅti. || Ja_XXII:1458 ||>@

     Ta. sabbasenÃyà 'ti sabbÃya ekasatarÃjadhÃniyà aÂÂhÃrasÃkkhohiïisaækhÃya saddhiæ Ãgato kira tÃtà 'ti, Pa¤cÃliyà ti Pa¤cÃlara¤¤o santakÃ, piÂÂhimatÅti piÂÂhiyà ÃnÅte dabbasambhÃre gahetvà vicarantena va¬¬hakÅbalena samannÃgatÃ, sabbasaægÃmakovidà ti sabbasaægÃme kusalÃ, ohÃriïÅti antaraæ paviÂÂhà apa¤¤Ãyant' eva harituæ samatthÃ, saddavatÅti dasahi saddehi avivittÃ, bheri -- nà ti etha yÃtah yujjhatha mà pajjathà ti ÃdÅni ta.
vacÅbhedena jÃnÃpetuæ na sakkà tÃdisÃni pan' ettha kiccÃni bherisaddasaækhasaddasa¤¤Ãïen' eva bodhentÅti bherisaækhappabodhanà lohavijjà ti lohasippÃni, sattaratanapatimaï¬itÃnaæ kavacavammikajÃlikÃsÅsakaïerikÃdÅnaæ etaæ nÃmaæ, alaækÃrà ti rÃjarÃjamahÃmattÃdÅnaæ alaækÃrÃ, tasmà lohavijjÃhi c' eva alaækÃrehi ca bhÃsatÅti lohavijjÃalaækÃrÃbhà ti ayam ettha attho, dhajanÅti suvaïïÃdipatimaï¬itehi nÃnÃvatthasamujjalehi rathÃdisusamussiteh' eva dhajehi samannÃgatÃ, vÃmarohiïÅti hatthÅ ca asse ca Ãrohantà vÃmapassena ÃrohantÅti vÃmarohiïÅti vuccanti, tehi samannÃgatÃ, aparimitahatthiassasamÃkiïïà ti a., sippiyehÅti hatthisippÃssasippÃdisu aÂÂhÃrasasu sippesu nipphattiæ pattehi suÂÂhusampannà susamÃkiïïÃ, sÆrehÅti tÃta esà kira senà sÅhasamÃnaparakkamehi sÆrayodhehi suppatiÂÂhitÃ, ÃhÆ ti dasa kira ettha senÃya paï¬ità ti vadanti, rahogamà ti rahogamanasÅlà raho nisÅditvà mantanasÅlà te kira ekÃhaæ dvÅhaæ cintetuæ labhantà paÂhaviæ parivattetuæ ÃkÃse gaïÂhiæ kÃtuæ samatthÃ, ekÃdasÅti tehi kira paï¬itehi atirekatarapa¤¤Ã ra¤¤o mÃtÃ, sà tesaæ ekÃdasÅ hutvà Pa¤cÃliyaæ senaæ pasaæsati anusÃsati; ekadivasaæ kir' eko puriso ekaæ taï¬ulanÃli¤ ca puÂabhatta¤ ca kahÃpaïasahassa¤ ca gahetvà nadiæ tarissÃmÅti otiïïo nadÅmajjhaæ patvà tarituæ asakkonto tÅre Âhite manusse evam Ã.: ambho mama hatthe ekataï¬ulanÃli puÂabhattaæ kahÃpaïasahassa¤ ca atthi, ito me yaæ ruccati taæ dassÃmi, yo sakkoti so maæ uttÃretÆ 'ti, ath' eko thÃmasampanno puriso gÃÊhaæ nivÃsetvà nadiæ ogÃhetvà taæ hatthe gahetvà uttÃretvà dehi me dÃtabban ti Ã., taï¬ulanÃliæ và bhattapuÂaæ và gaïhà 'ti,


#<[page 398]>#
%<398                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ahaæ mama jÅvitaæ agaïetvà taæ uttÃresiæ, na me etehi attho, kahÃpaïe me dehÅti, ahaæ ito maya yaæ ruccati taæ dassÃmÅti avacaæ, idÃni me yaæ ruccati taæ dammi, icchanto gaïhÃhÅti, so samÅpe Âhitass' ekassa kathesi, so pi taæ esa attano ruccanakaæ tava deti evaæ gaïhà 'ti Ã., so nÃhaæ gaïhissÃmÅti taæ ÃdÃya vinicchayaæ gantvà vinicchayÃmaccÃnaæ Ãrocesi, te pi sabbaæ sutvà tath' evÃhaæsu, so tesaæ vinicchayena asantuÂÂho ra¤¤o Ãrocesi, rÃjà vinicchayÃmacce pakkosÃpetvà tesaæ santike ubhinnam pi vacanaæ sutvà tath' eva vatvà vinicchituæ ajÃnanto attano jÅvitaæ pahÃya nadiæ otiïïaæ parajjhÃpesi, tasmiæ khaïe ra¤¤o mÃtà TalatÃdevÅ nÃma avidÆre nisinnà ra¤¤o dubbinicchitabhÃvaæ ¤atvà tÃta imaæ aÂÂaæ ¤atvà vinicchitan ti Ã., amma ahaæ ettakaæ jÃnÃmi sace tumhe uttaritaraæ jÃnÃtha vinicchinathà 'ti, sà evaæ karissÃmÅti vatvà taæ purisaæ pakkosÃpetvÃ: ehi tÃta tava hatthagatÃni tÅïi pi bhÆmiyaæ ÂhapehÅti paÂipÃtiyà Âhapetvà tvaæ udake vuyhamÃno imassa kiæ kathesÅti pucchitvà idan nÃmà 'ti vutte tena hi idÃni tava ruccanakaæ gaïhà 'ti Ã., so sahassatthavikaæ gaïhi, atha naæ sà thokaæ gatakÃle pakkosÃpetvà tÃta sahassaæ tava ruccatÅti pucchitvà Ãma ruccatÅti vutte tÃta tayà ito me yaæ ruccati taæ dassÃmÅti imassa vuttaæ na vuttan ti vuttaæ devÅti tena hi imaæ sahassaæ etassa dehÅti, so rodanto paridevanto adÃsi, tasmiæ khaïe rÃjÃpi amaccÃpi tussitvà sÃdhukÃraæ pavattayiæsu, tato paÂÂhÃya tassà paï¬itabhÃvo sabbattha pÃkaÂo jÃto, taæ sandhÃya VideharÃjà mÃtà ekÃdasÅti Ã., khatyà ti khattiyÃ, acchinnaraÂÂhà ti Brahmadattena acchinditvà gahitaraÂÂhÃ, vyÃdhità ti maraïabhayabhÅtà a¤¤aæ gahetabbagahaïaæ apassantÃ, Pa¤cÃlÅnaæ vasaæ gatà ti etassa Pa¤cÃlara¤¤o vasaæ gatà ti a., sÃmivacanatthe hi etaæ upayogavacanaæ, yaævadà takkarà ti yaæ mukhena vadanti taæ ra¤¤o kÃtuæ sakkonto va, vasino gatà ti pubbe sayaævasino idÃni pan' assa vasaæ gatà ti a., tisandhÅti paÂhamaæ hatthipÃkÃrena parikkhittà tato rathap. tato assap. tato yodhapattip. ti imehi catÆhi saækhepeti, tisandhiparivÃrità ti hatthirathÃnaæ antare eko sandhi, rathÃssÃnaæ antare eko sandhi assapattÅnaæ a. eko ti, parikha¤¤atÅti khaïiyyati imaæ idÃni uppÃÂetvà gaïhitukÃmà viya samantato khaïanti, uddhaætÃrakajÃtà cà 'ti tÃta yÃya senÃya samantà parivÃrità sà anekasatasahassÃhi daï¬adÅpikÃhi uddhaætÃrakajÃtà viya khÃyati, vijÃnÃhÅti tÃta Mahosadha AvÅcito yÃva Bhavaggà a¤¤o tayà sadiso upÃyakusalo p. nÃma n' atthi paï¬itabhÃvo ca nÃma evarÆpesu ÂhÃnesu pa¤¤Ãyati tasmà tvam eva jÃna kathaæ ito dukkhà mokkho bhavissatÅti a.
     Imaæ ra¤¤o kathaæ sutvà M. cintesi: "ayaæ rÃjà ativiya maraïabhayabhÅto, gilÃnassa kho pana vejjo paÂisaraïaæ chÃtassa bhojanaæ pipÃsitassa pÃnÅyaæ,


#<[page 399]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 399>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  imassa pi Âhapetvà mam a¤¤aæ paÂisaraïaæ n' atthi, assÃsessÃmi nan" ti, atha naæ M. manosilÃtale nadanto sÅho viya "mà bhÃyi mahÃrÃja rajjasukham anubhava, ahaæ le¬¬uæ gahetvà kÃko viya dhanuæ gahetvà makkaÂo viya ca imaæ aÂÂhÃrasÃkkhohinÅsenaæ udare baddhasÃÂakÃnam pi assÃmikaæ katvà palÃpessÃmÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).9: PÃde deva pasÃrehi bhu¤ja kÃme ramassu ca
                    hitvà Pa¤cÃliyaæ senaæ Brahmadatto pamÃyatÅti. || Ja_XXII:1459 ||>@

     T. a.: tvaæ deva yathÃsukhaæ attano rajjasukhasaækhÃte pÃde pasÃrehi pasÃrento ca saægÃmacittaæ akatvà bhu¤ja kÃme ramassu ca, eso Brahmadatto imaæ senaæ cha¬¬etvà palÃyissatÅti.
     P. rÃjÃnaæ samassÃsetvà nikkhamitvà nagare chaïabheri¤ carÃpetvà nÃgare Ãha: "ambho tumhe mà cintayittha, sattÃhaæ mÃlÃgandhavilepanaæ pÃnabhojanÃdÅni sampÃdetvà chaïakÅlaæ paÂÂhapetvà ta. ta. manussà yathÃnurÆpaæ mahÃpÃnaæ pivantu gandhabbaæ karontu vÃdentu naccantu seÊentu nadantu appoÂhentu, paribbayo vo mama santako hotu, ahaæ Ma-paï¬ito nÃma, passatha me ÃnubhÃvan" ti nÃgare assÃsesi, te tathà kariæsu, gÅtavÃditÃdisaddaæ bahinagare Âhità suïanti, cÆÊadvÃrena manussà pavisanti, Âhapetvà paÂisattuæ diÂÂhadiÂÂhaæ na gaïhanti, tasmà sa¤cÃro na chijjati, nagaraæ paviÂÂhà chaïakÅÊÃnissitaæ janaæ passanti, CÆÊani-Brahmadatto pi nagare kolÃhalaæ sutvà amacce evam Ãha: "ambho amhesu aÂÂhÃrasÃkkhohiïiyà senÃya nagaraæ parivÃretvà Âhitesu nagaravÃsÅnaæ bhayaæ và sÃrajjaæ và n' atthi, Ãnandità pÅtisomanassappattà appoÂhenti nandanti seÊenti gÃyanti, kin nÃm' etan" ti, atha naæ upanikkhittakapurisà musÃvÃdaæ katvà evam Ãhaæsu: "deva mayaæ ekena kammena cÆÊadvÃrena nagaraæ pavisitvà chaïanissitaæ mahÃjanaæ disvà pucchimha:


#<[page 400]>#
%<400                           XXII. MahÃnipÃta.>%
ambho sakala-JambudÅpe rÃjÃno Ãgantvà tumhÃkaæ nagaraæ parikkhipitvà ÂhitÃ, tumhe pana atipamattÃ, kin nÃm' etan" ti, te evam Ãhaæsu: "amhÃkaæ ra¤¤o kumÃrakÃle eko manoratho ahosi: sakala-JambudÅpe rÃjÆhi nagare parivÃrite chaïaæ karissÃmÅti, tass' ajja manoratho matthakaæ patto, tasmà chaïabheriæ carÃpetvà sayaæ mahÃtale mahÃpÃnaæ pivatÅti", rÃjà tesaæ kathaæ sutvà kujjhitvà senaÇgaæ ÃïÃpesi: "khippaæ ito c' ito ca nagaraæ avattharitvà parikhaæ bhinditvà pÃkÃraæ maddantà dvÃraÂÂÃlake bhindantà nagaraæ pavisitvà sakaÂehi kumbhaï¬Ãni viya mahÃjanassa sÅsÃni gaïhatha, Videhara¤¤o sÅsaæ ÃnethÃ" 'ti, taæ sutvà sÆrayodhà nÃnÃvidhaÃvudhahatthà dvÃrasamÅpaæ gantvà paï¬itassa purisehi pakkamÃÊakalalasi¤canapÃsÃïapatanÃdÅhi upaddutà paÂikkamanti, "pÃkÃraæ bhindissÃmÃ" 'ti parikhaæ otiïïe pi antaraÂÂÃlesu Âhità ususattitomarÃdÅhi mahÃvinÃsaæ pÃpenti, p-assa yodhà Brahmadattassa yodhe hatthavikÃrÃdÅni dassetvà nÃnappakÃrehi akkosanti tajjenti: "tumhe pi alabhantà thokaæ pivissatha khÃdissathÃ" 'ti suravitthakÃni c' eva macchamaæsasÆlÃni ca pasÃretvà sayam eva pivanti khÃdanti anupÃkÃre caækamanti, itare ki¤ci kÃtuæ asakkontà C-Brahmadattassa santikaæ gantvÃ:
"deva Âhapetvà iddhimante a¤¤ehi nittharituæ na sakkÃ" ti vadiæsu, rÃjà catupa¤cÃhaæ vasitvà gahetabbagahaïaæ apassanto KevaÂÂaæ pucchi: "Ãcariya nagaraæ gaïhituæ na sakkÃ, eko pi upasaækamituæ samattho nÃma n' atthi, kiæ kÃtabban" ti, "hotu mahÃrÃja, nagaraæ nÃma bahiudakaæ hoti, udakakkhayena gaïhissÃma, manussà udakena kilantà dvÃraæ vivarissantÅti", so "atth' eso upÃyo" ti sampaÂicchi, tato paÂÂhÃya udakaæ pavisituæ na denti, p-assa upanikkhittakapurisà païïaæ likhitvà kaï¬e bandhitvà taæ pavattiæ pesesuæ, "tena pi paÂhamam eva Ãïattaæ yo yo kaï¬e païïaæ passati so so ÃharatÆ" 'ti,


#<[page 401]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 401>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ath' eko puriso taæ disvà p-assa dassesi, so taæ pavattiæ ¤atvà "na me Ma-paï¬itabhÃvaæ jÃnantÅti" saÂÂhihatthe veÊÆ dvidhà phÃletvà suparisuddhaæ sodhetvà puna ekato katvà cammena bandhitvà upari kalalena makkhetvà Himavantato iddhimantatÃpasehi ÃnÅtakaddamakumudabÅjaæ pokkharaïÅtÅre kalale ropetvà upari veÊuæ ÂhapÃpetvà udakassa pÆrÃpesi, ekaratten' eva va¬¬hitvà pupphaæ veÊumatthakato uggantvà ratanamattaæ aÂÂhÃsi, atha naæ uppÃÂetvà "imaæ Brahmadattassa dethÃ" 'ti attano purisÃnaæ dÃpesi, te tassa daï¬akaæ valayaæ katvà "ambho Brahmadattassa pÃdamÆlikÃ, chÃtena mà marittha, gaïhatha taæ uppalaæ, pilandhitvà daï¬akaæ kucchipÆraæ khÃdathÃ" 'ti vatvà khipiæsu, tam eko p-assa upanikkhittakapurisÃnaæ upaÂÂhÃko va gaïhi, atha naæ ra¤¤o santikaæ haritvà "passatha deva imassa pupphassa daï¬akaæ, na no ito pubbe evaædÅgho daï¬ako diÂÂhapubbo" ti vatvà "minatha nan" ti vutte p-assa purisà saÂÂhihatthadaï¬akaæ asÅtihatthaæ katvà miniæsu, puna ra¤¤Ã "katth' etaæ jÃtan" 'ti vutte eko musÃvÃdaæ katvà evam Ãha: "ahaæ deva ekadivasaæ pipÃsito hutvà `suram pivissÃmÅti' cÆÊadvÃrena nagaraæ paviÂÂho nÃgarÃnaæ udakakÅÊanatthÃya katà mahÃpokkharaïiyo passiæ, mahÃjano nÃvÃya nisÅditvà pupphÃni gaïhati, tatth' idaæ tÅrappadese jÃtaæ, gambhÅraÂÂhÃne jÃtassa pana daï¬ako satahattho bhavissÃtÅti", taæ sutvà rÃjà KevaÂÂaæ Ã.: "Ãcariya na sakkà idaæ udakakkhayena gaïhituæ, harath' etaæ mantaæ" ti, "tena hi deva dha¤¤akkhayena gaïhissÃma, nagaraæ nÃma bahidha¤¤aæ hotÅti", "evaæ hotu ÃcariyÃ" 'ti, p. purimanayen' eva taæ pavattiæ ¤atvà "na me Ke-brÃhmaïo paï¬itabhÃvaæ jÃnÃtÅti" anupÃkÃramatthake kalalaæ datvà vÅhiæ ta. ropÃpesi, BodhisattÃnaæ adhippÃyà nÃma ijjhanti, vÅhi ekaratten' eva uÂÂhÃya pÃkÃramatthaken' eva pa¤¤Ãyi, tam pi disvà Brahmadatto


#<[page 402]>#
%<402                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ambho kim etaæ pÃkÃramatthakena nÅlaæ hutvà pa¤¤ÃyatÅti", p-assa upanikkhittakapurisà ra¤¤o vacanaæ mukhato lu¤citvà gaïhantà viya "deva gahapatiputto kira Mahosadho anÃgatabhayaæ disvà raÂÂhato dha¤¤aæ ÃharÃpetvà koÂÂhÃgÃrÃdÅni pÆrÃpetvà sesaæ dha¤¤aæ pÃkÃrapasse nikkhipÃpesi, te kira vÅhÅ Ãtape sukkhantà vasse tementà tatth' eva sassaæ janesuæ, aham pi ekadivasaæ ekena kammena cÆÊadvÃrena pavisitvà pÃkÃrapasse vÅhirÃsito vÅhiæ hatthena gahetvà vÅthiyaæ cha¬¬esiæ, atha maæ paribhÃsantà `chÃto 'sÅti ma¤¤e, vÅhiæ dasante bandhitvà tava gehaæ haritvà pacÃpetvà bhu¤jÃhÅti' vadiæsu", rÃjà taæ sutvà Ke-aæ Ãha: "Ãcariya dha¤¤akkhayena p' etaæ gahetuæ na sakkÃ, ayam pi anupÃyo" ti, "tena hi deva dÃrukkhayena gaïhissÃma, nagaraæ nÃma bahidÃrukaæ hotÅti", "evaæ hotu ÃcariyÃ" 'ti, purimanayen' eva taæ pavattiæ ¤atvà pÃkÃramatthakena vÅhiæ atikkamitvà pa¤¤ÃyamÃnaæ dÃrurÃsiæ kÃresi, manussà Brahmadattassa purisehi saddhiæ parihÃsaæ karontà "chÃt' attha yÃgubhattaæ pacitvà bhu¤jathÃ" 'ti mahantamahantÃni dÃrÆni khipanti, rÃjÃpi "pÃkÃramatthakena dÃrÆni pa¤¤Ãyante, kim etan" ti pucchitvà "g-putto kira anÃgatabhayaæ disvà dÃrÆni ÃharÃpetvà kulÃnaæ pacchÃgehesu ÂhapÃpetvà atirekÃni pÃkÃraæ nissÃya ÂhapÃpesÅti" upanikkhittakÃnaæ yeva santikà sutvà Ke-aæ Ã.: "Ãcariya dÃrukkhayenÃpi na sakkà gaïhituæ, haretha taæ upÃyan" ti, "mà cintayi mahÃrÃja, a¤¤o upÃyo atthÅti", "Ãcariya, kiæupÃyo nÃm' esa, nÃhaæ tava upÃyassa antaæ passÃmi, na sakkà amhehi Videhaæ gaïhituæ, amhÃkaæ nagaraæ gamissÃmÃ" 'ti, "deva `C-Brahmadatto ekasatehi khattiyehi saddhiæ Videhaæ gaïhituæ na sakkhÅti' amhÃkaæ lajjanakaæ bhavissati, na Mahosadho yeva p., aham pi p. yeva, ekaæ lesaæ karissÃmÃ" 'ti, "kiæ lesaæ nÃma ÃcariyÃ" 'ti, "dhammayuddhan nÃma karissÃmÃ" 'ti,


#<[page 403]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 403>%
"kim etaæ dh-yuddhan nÃma" 'ti, "mahÃrÃja na senà yujjhissati, dvinnam pi pana rÃjÆnaæ dve paï¬ità ekaÂÂhÃne bhavissanti, tesu yo vandissati tassa parÃjayo bhavissati, Ma-dho pana imaæ mantaæ na jÃnÃti, ahaæ mahallako so daharo, so a disvà vandissati, tadà Vedeho parÃjito nÃma bhavissati, atha mayaæ Vedehaæ parÃjetvà attano nagaraæ gamissÃma, evan no lajjanakaæ na bhavissati, idaæ dh-yuddhan nÃmÃ" 'ti, p. tam pi rahassaæ purimanayen' eva ¤atvà "sace KevaÂÂassa parajjhissÃmi nÃma na paï¬ito 'smÅti" cintesi, Brahmadatto pi "sobhano Ãcariya upÃyo" ti vatvà "sve dh-yuddhaæ bhavissati dvinnaæ paï¬itÃnaæ, dhammena samena jayaparÃjayo bhavissati, yo dh-yuddhaæ na karissati so parÃjito va nÃma bhavissatÅti" païïaæ likhÃpetvà cÆladvÃrena Vedehassa pesesi, taæ sutvà Vedeho p-aæ pakkosÃpetvà tam atthaæ Ãcikkhi, p.
"sÃdhu deva, `sve pÃto va pacchimadvÃre dhammayuddhamaï¬alaæ sajjessantu dh-yuddhamaï¬alaæ ÃgacchantÆ' 'ti pesetha devÃ" 'ti, taæ sutvà ÃgatadÆtass' eva païïaæ dÃpesi, p. punadivase "KevaÂÂass' eva parÃjayo hotÆ" 'ti pacchimadvÃre dh-yuddhamaï¬alaæ sajjÃpesi, te pi kho ekasatapurisà "ko jÃnÃti kiæ bhavissatÅti" p-assa ÃrakkhatthÃya Ke-aæ parivÃrayiæsu, te pi ekasatarÃjÃno dh-yuddhamaï¬alaæ gantvà pÃcÅnadisaæ olokentà aÂÂhaæsu, tathà Ke-brÃhmaïo, Bo. pana pÃto va gandhodakena nahÃyitvà satasahassagghanakaæ KÃsivatthaæ nivÃsetvà sabbÃlaækÃrapatimaï¬ito nÃnaggarasabhojanaæ bhu¤jitvà mahantena parivÃrena rÃjadvÃraæ gantvà "pavisatu me putto" ti vutte pavisitvà rÃjÃnaæ vanditvà ekamante Âhatvà "kiæ tÃta MahosadhÃ" 'ti vutte "dh-yuddhamaï¬alaæ gamissÃmÅti" Ã., "mayà kiæ kÃtuæ vaÂÂatÅti", "deva Ke-brÃhmaïaæ maïinà va¤cetukÃmo 'mhi, aÂÂhavaækamaïiratanaæ laddhuæ vaÂÂatÅti", "gaïha tÃtÃ" 'ti, so taæ gahetvà rÃjÃnaæ vanditvà otiïïo sahajÃtehi yodhasahassehi parivuto navutikahÃpaïasahassagghanakaæ setasindhavayuttaæ rathavaraæ Ãruyha pÃtarÃsavelÃya dvÃrasamÅpaæ pÃpuïi,


#<[page 404]>#
%<404                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  KevaÂÂo pi "idÃni Ãgamissati idÃni ÃgamissatÅti" tassÃgamanamaggaæ olokento aÂÂhÃsi, olokanen' eva dÅghagÅvataæ patto viya suriyatejena sede mu¤cante, M. pi mahÃparivÃratÃya samuddo viya ajjhottharanto kesarasÅho viya asambhÅto vigatalomahaæso dvÃraæ vivarÃpetvà nagarà nikkhamma rathà oruyha sÅho viya vijambhanto pÃyÃsi, ekasatarÃjÃno tassa rÆpasiriæ disvà "esa kira Siriva¬¬haseÂÂhiputto Mahosadhapaï¬ito pa¤¤Ãya sakalaJambudÅpe adutiyo" ti ukkuÂÂhisahassÃni pavattayiæsu, so pi kho marugaïaparivuto Sakko viya anopamena sirivibhavena taæ maïiratanaæ hatthena gahetvà KevaÂÂÃbhimukho ahosi, Ke-taæ disvà va sakabhÃvena saïÂhÃtuæ asakkonto paccuggamanaæ katvà evam Ã.: "p-a Ma-dha, mayaæ dve pi p-Ã, amhÃkaæ tumhe nissÃya ettakaæ kÃlaæ vasantÃnaæ tumhehi païïÃkÃramattam pi na pesitapubbaæ, kasmà evam akatthÃ" 'ti, atha naæ M.: "p-a, tumhÃkaæ anucchavikaæ païïÃkÃraæ olokento ajja imaæ maïiratanaæ labhimha, handa naæ gaïhatha, evarÆpaæ nÃma a¤¤aæ maïira-n' atthÅti", so tassa hatthe jalamÃnaæ maïira-disvà "dÃtukÃmo me bhavissatÅti" cintetvà "tena hi dehÅti" hatthaæ pasÃresi, M. "gaïhÃ" 'ti khipitvà pasÃritahatthassa aggaÇgulÅsu pÃtesi, brÃhmaïo garumaïiratanaæ aÇgulÅhi dhÃretuæ nÃsakkhi, taæ parigaÊitvà M-assa pÃdamÆle pati, brÃhmaïo lobhena "gaïhissÃmi nan" ti tassa pÃdamÆle onato ahosi, ath' assa M. uÂÂhÃtuæ adanto ekena hatthena khandhaÂÂhike ekena piÂÂhikacchÃyaæ gahetvà "uÂÂhetha Ãcariya uÂÂhetha Ãc-, ahaæ daharo tumhÃkaæ nattumatto, mà maæ vandathÃ" 'ti vadanto aparÃparaæ katvà nalÃÂaæ mukhena saddhiæ bhÆmiyaæ ghaæsitvà lohitamakkhitaæ katvà "andhabÃla tvaæ mama santikà vandanaæ paccÃsiæsasÅti" gÅvÃyaæ gahetvà khipi,


#<[page 405]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 405>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so usabhamattaÂÂhÃne patitvà uÂÂhÃya palÃyi, maïiratanaæ pana M-assa manussà va gaïhiæsu, Boassa pana "uÂÂhetha uÂÂhetha mà maæ vandathÃ" 'ti vacÅghoso sakalaparisaæ chÃdetvà aÂÂhÃsi, "Ke-brÃhmaïena p-assa pÃdà vanditÃ" ti parisÃpi 'ssa ekappahÃren' eva unnÃdÃdÅni akÃsi, Brahmadattaæ Ãdiæ katvà sabbe pi te rÃjÃno K-aæ M-assa pÃdamÆle onataæ addasaæsu yeva, te "amhÃkaæ p-ena M-dho vandito, idÃni parÃjit' amha, na no jÅvitaæ dassatÅti" attano attano asse Ãruyha Uttarapa¤cÃlÃbhimukhà palÃyituæ Ãrabhiæsu, te palÃyante disvà Bo-assa parisà "C-Brahmadatto ekasatakhattiye gahetvà palÃyatÅti" puna ukkuÂÂhim akÃsi, taæ sutvà te rÃjÃno maraïabhayabhÅtà bhiyyosomattÃya palÃyantà senaÇgaæ bhindiæsu, Bo-assa parisÃpi nadantÅ vaggantÅ suÂÂhutaraæ kolÃhalam akÃsi, M. senaÇgaparivuto nagaram eva pÃvisi, Brahmadattassa senà tÅïi mattÃni yojanÃni pakkhandi, Ke-assaæ Ãruyha nalÃÂe lohitaæ pu¤chamÃno senaæ patvà assapiÂÂhiyaæ nisinno "bho mà palÃyatha, nÃhaæ g-puttaæ vandÃmi, tiÂÂhatha tiÂÂhathÃ" 'ti Ã., senà aÂhatvà gacchat' eva Ke-aæ akkosantà paribhÃsantÃ: "pÃpadhamma duÂÂhabrÃhmaïa `dhammayuddhaæ nÃma karissÃmÅti' gantvà nattumattam pi appahontaæ vandi, n' atthi tava akattabban" ti tassa kathaæ asuïantà va gacchant' eva, so vegena gantvà senaæ sampÃpuïitvà "bho vacanaæ saddahatha mayhaæ, nÃhaæ naæ vandÃmi, maïiratanena maæ va¤cesÅti", sabbe pi te rÃjÃno nÃnÃkÃraïehi bodhetvà attano kathaæ gaïhÃpetvà tathà pabhinnasenaæ paÂinivattesi, sà pana tÃva mahatÅ senà sace paæsumuÂÂhiæ và ekekaæ le¬¬uæ và gahetvà khipeyya parikhaæ pÆretvà pÃkÃrappamÃïarÃsi bhaveyya, BodhisattÃnaæ pana adhippÃyà ijjhantÅti eko pi paæsumuÂÂhiæ và le¬¬uæ và nagarÃbhimukhaæ khipanto nÃma nÃhosi, sabbe nivattetvà attano khandhÃvÃraÂÂhÃnam eva paccÃgamiæsu,


#<[page 406]>#
%<406                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  rÃjà Ke-aæ pucchi: "kiæ karoma ÃcariyÃ" 'ti, "deva kassaci cÆÊadvÃrena nikkhamituæ adantà sa¤cÃraæ chindÃma, manussà nikkhamituæ alabhantà ukkaïÂhitvà dvÃraæ vivarissanti, atha mayaæ paccÃmitte gaïhissÃmÃ" 'ti, p. taæ pavattiæ purimanayen' eva sutvà cintesi: "imesu ciraæ idha vasantesu phÃsukaæ nÃma n' atthÅti upÃyen' eva palÃpetuæ vaÂÂatÅti" so "mantena te palÃpessÃmÅti" ekaæ mantakusalaæ amaccaæ upadhÃrento AnukevaÂÂaæ nÃma disvà pakkosÃpetvà "Ãcariya mahÃkaæ ekaæ kammaæ nittharituæ vaÂÂatÅti" Ã., "kiæ karomi p-a, vadehÅti", "tumhe anupÃkÃre Âhatvà amhÃkaæ manussÃnaæ pamÃdaæ oloketvà antarantarà Brahmadattassa manussÃnaæ pÆvamacchamaæsÃdÅni khipitvà `ambho ida¤ c' ida¤ ca khÃdatha mà ukkaïÂhatha, a¤¤aæ katipÃhaæ vasituæ vÃyamatha, nagaravÃsino pa¤jare baddhakukkuÂà viya ukkaïÂhità nacirass' eva vo dvÃraæ vivarissanti, atha tumhe Vedeha¤ ca duÂÂhagahapatiputta¤ ca gaïhathÃ' 'ti vadeyyÃtha, amhÃkaæ manussà taæ kathaæ sutvà tumhe akkositvà tajjetvà Brahmadattassa manussÃnaæ passantÃnaæ ¤eva tumhe hatthapÃdesu gahetvà veÊupesikÃdÅhi paharantà viya hutvà otÃretvà pa¤ca cÆÊà gÃhÃpetvà iÂÂhakacuïïÃni okiritvà kaïaveramÃlaæ gahetvà katipayapahÃre datvà piÂÂhiyaæ rÃjiyo dassetvà pÃkÃraæ Ãropetvà sikkà pakkhipitvà yotten' otÃretvà `gaccha mantabhedakacorÃ' 'ti BrahmadattamanussÃnaæ dassanti, te taæ ra¤¤o santikaæ nessanti, rÃjà `ko te aparÃdho' ti pucchissati, ath' assa evaæ vadeyyÃsi: `mahÃrÃja, mayhaæ pubbe yaso mahanto, g-putto mantabhedo ti kujjhitvà ra¤¤o kathetvà sabbaæ acchindi. ahaæ mama yasavilopakassa gahapatiputtassa sÅsaæ gaïhÃpessÃmÅti tumhÃkaæ manussÃnaæ ukkaïÂhitasokena bhÅto etesaæ khÃdanÅyabhojanÅyaæ demi,


#<[page 407]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            407>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ettakena maæ porÃïakaveraæ hadaye katvà imaæ vyasanaæ pÃpesi taæ sabbaæ tumhÃkaæ manussà jÃnanti mahÃrajÃ' 'ti nÃnÃkÃraïehi taæ saddahÃpetvà vissÃse uppanne `mahÃrÃja tumhe mama laddhakÃlato paÂÂhÃya mà cintayittha, dÃni Vedehassa ca g-puttassa ca jÅvitaæ n' atthi, ahaæ imasmiæ nagare pÃkÃrassa ca thiraÂÂhÃna¤ ca dubbalaÂÂhÃna¤ ca parikhÃyaæ kumbhÅlÃdÅnaæ atthiÂÂhÃna¤ ca natthiÂÂhÃna¤ ca jÃnÃmi, naciren' eva vo nagaraæ gahetvà dassÃmÅti' vadeyyÃtha, atha so rÃjà saddahitvà sakkÃraæ karissati senÃvÃhanaæ paÂicchÃpessati, ath' assa senaæ vÃÊakumbhÅlaÂÂhÃnesu yeva otÃreyyÃtha, tassa senà kumbhÅlabhayena na otarissati, tadà tumhe `senà te deva g-puttena bhinnÃ, sabbe rÃjÃno Ãcariya-Kevatta¤ ca Ãdiæ katvà (add:
na) kenaci la¤co gahito n' atthi, kevalaæ ete tumhe parivÃretvà caranti, sabbe pana g-puttass' eva santakÃ, aham ev' eko tumhÃkaæ puriso, sace me na saddahatha sabbe rÃjÃno `alaækaritvà maæ dassanÃya ÃgacchantÆ' 'ti pesetha, atha tesaæ g-puttena attano nÃmarÆpaæ likhitvà dinnesu vatthÃlaækÃrakhaggÃdÅsu akkharÃni disvà niÂÂhaæ gaccheyyÃthÃ' 'ti vadeyyÃthà 'ti vutte so tathà katvà tÃni disvà niÂÂhaæ gantvà bhÅtatasito te rÃjÃno uyyojetvà `idÃni kiæ karoma p-Ã' 'ti tumhe pucchissati, tam enaæ evaæ vadeyyÃtha: `mahÃrÃja g-putto bahumÃyo, sace a¤¤Ãni katipayadivasÃni vasissatha sabbaæ vo senaæ attano hatthe katvà tumhe gaïhissati, papa¤caæ akatvà ajj' eva majjhimayÃmasamanantare assapiÂÂhiyaæ nisÅditvà palÃyissÃma, mà no parahatthe maraïaæ hotÆ' 'ti, so tumhÃkaæ vacanaæ sutvà tathà karissati, tumhe tassa palÃyanavelÃya nivattitvà amhÃkaæ manusse jÃnÃpeyyÃthÃ" 'ti, taæ sutvà AnukevaÂÂabrÃhmaïo "sÃdhu p-a, karissÃmi te vacanan" ti Ã., "tena hi katici pahÃre sahituæ vaÂÂatÅti" vatvÃ


#<[page 408]>#
%<408                           XXII. MahÃnipÃta.>%
"p-a mama jÅvita¤ ca hatthapÃde ca Âhapetvà sesam attano rucivasena karohÅti", so tassa gehe manussÃnaæ sakkÃraæ kÃretvà AnukevaÂÂaæ vuttanayena vippakÃraæ pÃpetvà yotten' otÃretvà BrahmadattamanussÃnaæ dÃpesi, rÃjà taæ vÅmaæsitvà saddahitvà sakkÃram assa katvà senaæ paÂicchÃpesi, so pi taæ vÃÊakumbhÅlaÂÂhÃnesu yeva otÃresi, manussà kumbhÅlehi khajjamÃnà aÂÂÃlake Âhitehi ususattitomarehi vijjhiyamÃnà vinÃsaæ pÃpuïanti, tato paÂÂhÃya bhayena upagantuæ na sakkonti, Anuke-rÃjÃnaæ upasaækamitvà "mahÃrÃja, tumhÃkaæ atthÃya yujjhanakà nÃma n' atthi, sabbehi la¤co gahito, sace maæ asaddahantà rÃjÃno pakkosÃpetvà nivatthavatthÃdÅsu akkharÃni olokethÃ" 'ti Ã., rÃjà tathà katvà sabbesaæ vatthÃdÅsu akkharÃni disvà "addhà imehi la¤co gahito" ti niÂÂhaæ gantvà "Ãcariya idÃni kiæ kÃtabban" ti pucchitvà "deva a¤¤aæ kÃtabbaæ n' atthi, sace papa¤caæ karissatha g-putto vo gaïhissati, mahÃrÃja Ãcariya-KevaÂÂo pi kevalaæ nalÃÂe vaïaæ katvà vicarati, la¤co pana etenÃpi gahito va, ayaæ maïiratanaæ gahetvà tumhe tiyojanaæ palÃpetvà puna saddahÃpetvà nivattesi, ayam pi paribhindako va, ekarattivÃso pi mayaæ na ruccati, ajj' eva majjhimayÃmasamanantare palÃyituæ vaÂÂati, maæ Âhapetvà a¤¤o tava suhadayo nÃma n' atthÅti" vutte "tena hi Ãcariya tumhe yeva me assaæ kappetvà yÃnaæ sajjaæ karotha" 'ti Ã., brÃhmaïo tassa nicchayena palÃyanabhÃvaæ ¤atvà "mà bhÃyi mÃhÃrÃjÃ" 'ti assÃsetvà bahi nikkhamitvà upanikkhittakapurisÃnaæ "ajja rÃjà palÃyissati, mà niddÃyitthÃ" ti ovÃdaæ datvà ra¤¤o assaæ yathà Ãka¬¬hito suÂÂhutaraæ palÃyati evaæ avakappanÃya kappetvà majjhimayÃmasamanantare "kappito te deva asso, velaæ jÃnÃhÅti" Ã., rÃjà assaæ abhirÆhitvà palÃyi, Anuke-pi assaæ abhirÆhitvà tena saddhiæ gacchanto viya thokaæ gantvà nivatto, avakappanÃya kappitaasso Ãka¬¬hiyamÃno pi rÃjÃnaæ gahetvà palÃyi,


#<[page 409]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 409>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  AnukevaÂÂo senÃya antaraæ pavisitvà "C-Brahmadatto palÃto" ti ukkuÂÂhiæ akÃsi, upanikkhittakamanussÃpi attano manussehi saddhiæ upakkosiæsu, sesarÃjÃno taæ saddaæ sutvà "Ma-paï¬ito dvÃraæ vivaritvà nikkhanto bhavissati, na idÃni no jÅvitaæ dassatÅti" bhÅtatasità upabhogaparibhogabhaï¬Ãni pi anoloketvà tato palÃyiæsu, manussà "rÃjÃno palÃyantÅti" suÂÂhutaraæ upakkosiæsu, sesà taæ saddaæ sutvà dvÃraÂÂÃlakÃdÅsu ÂhitÃpi unnadiæsu appoÂhayiæsu, iti tasmiæ khaïe paÂhavÅ viya bhijjamÃnà samuddo viya saækhubhito sakalanagaraæ anto ca bahi ca ekaninnÃdaæ ahosi, aÂÂhÃrasÃkkhohiïÅsaækhÃmanussà "Mahosadhapaï¬itena kira Brahmadatto ca ekasatarÃjÃno ca gahitÃ" ti maraïabhayabhÅtà attÃnà asaraïà udare baddhasÃÂakam pi cha¬¬etvà palÃyiæsu, khandhÃvÃraÂÂhÃnaæ tucchaæ ahosi, C-Brahmadatto ekasatakhattiye gahetvà attano nagaram eva gato, punadivase pÃto va nagaradvÃrÃni vivaritvà balakÃyà nagarà nikkhamitvà mahÃvilopaæ disvà "kiæ karoma p-Ã" 'ti M-assa Ãrocayiæsu, so Ãha: "etehi cha¬¬itadhanaæ amhÃkaæ pÃpuïÃti, sabbesam pi rÃjÆnaæ santakaæ amhÃkaæ ra¤¤o detha, seÂÂhÅna¤ ca KevaÂÂabrÃhmaïassa ca santakaæ amhÃkaæ Ãharatha, avasesaæ nagaravÃsino gaïhantÆ" 'ti, tesaæ mahaggharatanabbhaï¬am eva ÃharantÃnaæ addhamÃso vÅtivatto, sesaæ pana catÆhi mÃsehi Ãhariæsu, M. AnukevaÂÂassa mahantaæ sakkÃram adÃsi, tato paÂÂhÃya ca kira MithilavÃsino sahira¤¤Ã jÃtÃ, BrahmadattassÃpi tehi rÃjÆhi saddhiæ Uttarapa¤cÃlanagare vasantassa ekaæ vassaæ atÅtaæ. Ath' ekadivasaæ KevaÂÂo ÃdÃsena mukhaæ olokento nalÃÂe vaïaæ disvà "idaæ g-puttassa kammaæ, ten' amhi ettakÃnaæ rÃjÆnaæ antare lajjÃpito" ti cintetvà samuppannakodho hutvà "kadà nu kho tassa piÂÂhiæ passituæ samattho bhavissÃmÅti" cintento "atth' eso upÃyo" ti, "amhÃkaæ ra¤¤o dhÅtà Pa¤cÃlacaï¬Å nÃma uttamarÆpadharà devaccharapaÂibhÃgÃ,


#<[page 410]>#
%<410                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  taæ Vedehara¤¤o dassÃmÃ" 'ti vatvà "Vedehaæ kÃmena palobhetvà gilitabalisaæ viya macchaæ saddhiæ Mahosadhena Ãnetvà ubho pi te mÃretvà jayapÃnaæ pivissÃmÃ" ti sanniÂÂhÃnaæ katvà rÃjÃnaæ upasaækamitvà Ã.: "deva eko manto atthÅti", "Ãcariya tava mantan nissÃya uttarasÃÂakassÃpi sÃmino na jÃt' amha, idÃni kiæ karissasi, tuïhÅ hohÅti", "mahÃrÃja iminà upÃyena sadiso a¤¤o upÃyo nÃma n' atthÅti", "tena hi bhaïÃhÅti", "mahÃrÃja amhehi dvÅhi yeva bhavituæ vaÂÂatÅti", "evaæ hotÆ" 'ti, atha naæ brÃhmaïo uparipÃsÃdatalaæ Ãropetvà Ã.: "mahÃrÃja VedeharÃjÃnaæ kilesena palobhetvà idhÃnetvà saddhiæ g-puttena mÃressÃmÃ" 'ti, "sundaro Ãcariya upÃyo, kathaæ pana naæ palobhetvà ÃnessÃmÃ" 'ti, "mahÃrÃja, dhÅtà vo Pa¤cÃlacaï¬Å uttama-, tassà rÆpasampatti¤ ca cÃturiyavilÃse ca kavÅhi gÅtabandhanena bandhÃpetvà tÃni kabbÃni MithilÃyaæ gÃyÃpetvà `evarÆpaæ itthiratanaæ alabhantassa Videhanarindassa kiæ rajjenÃ' 'ti tassa savanasaæsaggena baddhabhÃvaæ ¤atvà ahaæ gantvà divasaæ ÂhapessÃmi, so mayi divasaæ Âhapetvà Ãgate gilitabaliso viya maccho g-puttaæ gahetvà Ãgamissati, atha te mÃressÃmÃ" 'ti, rÃjà tassa vacanaæ sutvà tussitvà "sundaro upÃyo Ãcariya, evaæ karissÃmÃ" 'ti sampaÂicchi, taæ pana mantaæ C-Brahmadattassa sayanapÃlikà sÃÊikasakuïikà sutvà paccakkham akÃsi, rÃjà nipuïe kabbakÃre pakkosÃpetvà bahuæ dhanaæ datvà dhÅtaraæ tesaæ dassetvà "nÃnà etissà rÆpasampattiæ nissÃya kabbaæ karothÃ" 'ti Ã., ne atimanoharÃni gÅtÃni bandhitvà rÃjÃnaæ sÃvayiæsu, rÃjà bahuæ dhanaæ adÃsi, kavÅnaæ santikà naÂà sikkhitvà samajjamaï¬ale gÃyiæsu, iti tÃni viÂÂhÃritÃni ahesuæ, tesu manussÃnaæ antare vitthÃritattaæ gatesu rÃjà gÃyake pakkosÃpetvà Ã.:, tÃtà tumhe mahÃsakuïe gahetvà rattiæ rukkhaæ Ãruyha ta. nisinnà gÃyitvà paccÆsakÃle tesaæ gÅvÃsu kaæsatÃle bandhitvà te uÂÂhÃpetvà otarathÃ" 'ti,


#<[page 411]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            411>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so kira "Pa¤cÃlara¤¤o dhÅtu sarÅravaïïaæ devatÃpi gÃyantÅti" pÃkaÂabhÃvakaraïatthaæ tathà kÃresi, puna rÃjà te kavÅ pakkosÃpetvà "tÃtà iti tumhe `evarÆpà kumÃrikà JambudÅpatale a¤¤assa ra¤¤o nÃnucchavikà MithilÃyaæ Videhara¤¤o anucchavikÃ' ti ra¤¤o issariya¤ ca imÃya ca rÆpaæ vaïïetvà gÅtÃni bandhathÃ" ti Ã., tathà katvà ra¤¤o Ãrocayiæsu, rÃjà tesaæ dhanaæ datvà "tÃtà Mithilaæ gantvà ta. iminà va upÃyena gÃyathÃ" 'ti pesesi, te tÃni gÃyantà anupubbena Mithilaæ gantvà samajjamaï¬ale gÃyiæsu, tÃni sutvà mahÃjano ukkuÂÂhisahassÃni pavattetvà tesaæ bahuæ dhanaæ adÃsi, te rattisamaye rukkhesu pi gÃyitvà paccÆsakÃle sakuïÃnaæ gÅvÃsu kaæsatÃle bandhitvà otaranti, ÃkÃse kaæsatÃlasaddaæ sutvÃ,Pa¤cÃlarÃjadhÅtu sarÅravaïïaæ devatÃpi gÃyantÅti" nagare ekakolÃhalaæ ahosi, rÃjà sutvà kabbakÃre pakkosÃpetvà attano nivesane samajjaæ kÃretvà "evarÆpaæ kira uttamarÆpadaraæ dhÅtaraæ CÆlanÅrÃjà mayhaæ dÃtukÃmo" ti tussitvà tesaæ bahuæ dhanaæ adÃsi, te pi Ãgantvà Brahmadattassa Ãrocayiæsu, atha naæ Ke-Ã.: "idÃn' Ãhaæ mahÃrÃja divasaæ vavatthÃpanÃya gamissÃmÅti", "sÃdhu Ãcariya, kiæ laddhuæ vaÂÂatÅti", "thokaæ païïÃkÃran" ti, "gaïhathÃ" 'ti dÃpesi. so taæ ÃdÃya mahantena parivÃrena VedeharaÂÂhaæ sampÃpuïi, tassÃgamanaæ sutvà nagare ekakolÃhalaæ jÃtaæ: "CÆÊanÅrÃjà ca kira Vedeho ca mittasanthavaæ karissanti, CÆÊanÅ attano dhÅtaraæ ra¤¤o dassati, Ke-kira divasaæ vavatthÃpetuæ etÅti", VedeharÃjÃpi taæ suïi, M. pi sutvà pan' assa etad ahosi: "tassÃgamanaæ mayhaæ na ruccati, tatvato taæ jÃnissÃmÅti" so CÆlanisantike upanikkittapurisÃnaæ sÃsanaæ pesesi, "imaæ mantaæ tatvato na jÃnÃma, rÃjà ca Ke-ca sayanagabbhe nisÅditvà mantayiæsu, ra¤¤o pana sayanapÃlikà sÃÊikasakuïikà etaæ mantaæ jÃneyyÃ" 'ti paÂipesayiæsu, taæ sutvà M. cintesi: "yathà paccÃmittÃnaæ okÃso na hoti evaæ suvibhattaæ katvà sajjitaæ nagaraæ ahaæ KevaÂÂassa daÂÂhuæ na dassÃmÅti"

#<[page 412]>#
%<412                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so nagaradvÃrato yÃva rÃjagehaæ rÃjagehato yÃva attano gehaæ ubhosu passesu kila¤jehi parikkhipÃpetvà matthake pi kila¤jehi paÂicchÃdÃpetvà cittakammaæ kÃretvà bhÆmiyaæ pupphÃni vikiritvà puïïaghaÂe Âhapetvà kadaliyo bandhÃpetvà dhaje paggaïhÃpesi, Ke-taæ nagaraæ pavisitvà suvibhattaæ nagaraæ apassanto ra¤¤Ã me maggo alaækÃrÃpito" ti cintesi, nagarassa adassanatthaæ katabhÃvaæ na jÃnÃti, so gantvà rÃjÃnaæ disvà païïÃkÃraæ paÂicchÃpetvà paÂisanthÃraæ katvà ekamante nisÅditvà ra¤¤o katasakkÃrasammÃno attano ÃgatakÃraïaæ Ãrocento dve g. abhÃsi:

  @<Ja_XXII.9(=546).10: RÃjà santhavakÃmo te ratanÃni pavecchati,
                    Ãgacchantu tato dÆtà ma¤jukà piyabhÃïino, || Ja_XXII:1460 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).11: BhÃsantu mudukà vÃcà yà vÃcà paÂinanditÃ
                    Pa¤cÃlà ca Videhà ca ubho ekà bhavantu te ti. || Ja_XXII:1461 ||>@

     Ta, santhavakÃmo ti mahÃrÃja amhÃkaæ rÃjà tayà saddhiæ mittasanthavakÃmo, ratanÃnÅti itthiratanaæ attano dhÅtaraæ Ãdiækatvà tumhÃkaæ sabbaratanÃni deti, ÃgacchantÆ 'ti ito paÂÂhÃya kira Uttarapa¤cÃlanagarato païïÃkÃraæ gahetvà madhuravacanà piyabhÃïino dÆtà idhÃgacchantu ito ca ta.
gacchantu, ekÃbhavantÆ 'ti GaÇgodakaæ viya Yamunodakena saddhiæ saæsandantà ekasadisà va hontÆ 'ti.
     Eva¤ ca pana naæ vatvà "mahÃrÃja amhÃkaæ a¤¤aæ mahÃmaccaæ pesetukÃmo hutvÃpi `a¤¤o manÃpaæ katvà sÃsanaæ Ãrocetuæ na sakkhissatÅti' maæ pesesi", "Ãcariya tumhe rÃjÃnaæ sÃdhukaæ bodhetvà ÃdÃya ÃgacchathÃ" 'ti, "gaccha mahÃrÃja seÂÂhaæ abhirÆpa¤ ca kumÃrikaæ labhissatha, amhÃka¤ ca ra¤¤Ã saddhiæ mettÅ ca vo patiÂÂhahissatÅti", so tassa vacanaæ sutvà va tuÂÂhamÃnaso "uttamarÆpadharaæ kira kumÃrikaæ labhissÃmÅti" savanasaæsaggena bandhitvà "Ãcariya tumhÃka¤ ca kira Mahosadhapaï¬itassa ca dhammayuddhe vivÃdo ahosi, gacchatha puttaæ me passatha, ubho pi paï¬ità a¤¤ama¤¤aæ khamÃpetvà mantetvà ethÃ" 'ti Ã.,


#<[page 413]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            413>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  taæ sutvà Ke"passissÃmi paï¬itan" ti taæ passituæ agamÃsi, M. pi taæ divasaæ "tena me pÃpadhammena saddhiæ sallÃpo mà hotÆ" 'ti pÃto va thokaæ sappiæ pivi, geham pi 'ssa bahalena allagomayena limpiæsu, thambhe telena makkhesuæ, tassa nipajjanakaæ ekaæ paÂÂama¤canakaæ Âhapetvà sesÃni ma¤capÅÂhÃni nÅhariæsu, so manussÃnaæ sa¤¤aæ adÃsi: "brÃhmaïe kathetuæ Ãraddhe evaæ vadeyyÃtha: `brÃhmaïa paï¬itena saddhiæ mà kathaya, ajja tena sappi pÅtan' ti mayi pi tena saddhiæ kathanÃkÃraæ karonte pi `deva sappi vo pÅtaæ, mà kathethÃ' 'ti vÃreyyÃthÃ" ti, evaæ vicÃretvà M. rattapaÂÂaæ nivÃsetvà sattamesu dvÃrakoÂÂhakesu manusse Âhapetvà paÂÂama¤cake nipajji, Ke-pi 'ssa paÂhamadvÃrakoÂÂhake Âhatvà "kahaæ paï¬ito" ti pucchi, atha naæ te manussà "brÃhmaïa mà mahÃsaddaæ kari, sace si ÃgantukÃmo tuïhÅ hutvà ehi, ajja paï¬itena sappi pÅtaæ, mahÃsaddaæ kÃtuæ na labbhatÅti" Ãhaæsu, sesadvÃrakoÂÂhakesu pi naæ evam evaæ Ãhaæsu, so sattamadvÃrakoÂÂhakaæ atikkamitvà p-assa santikaæ agamÃsi, p. kathanÃkÃraæ dassesi, atha naæ "deva, mà kathayittha, tikhiïasappi vo pÅtaæ, kiæ vo iminà duÂÂhabrÃhmaïena saddhiæ kathitenÃ" 'ti vatvà vÃrayiæsu, iti so p-assa santikaæ gantvà n' eva nisÅdituæ na Ãsanaæ nissÃya tiÂÂhanaÂÂhÃnaæ labhi, allagomayaæ atikkamitvà aÂÂhÃsi, atha taæ oloketvà eko akkhÅni khani eko bhamukaæ ukkhipi, eko kapparaæ kaï¬Æyi, so tesaæ kiriyaæ disvà maækubhÆto "gacchÃm' ahaæ p-Ã" 'ti vatvà aparena "are duÂÂhabrÃhmaïa mà saddaæ karÅti" vutte "saddam eva karosi, aÂÂhÅni te bhindissÃmÅti" vutte bhÅtatasito hutvà nivattitvà olokesi, atha naæ a¤¤o veÊupesikÃya piÂÂhiyaæ tÃÊesi, a¤¤o gÅvÃya gahetvà khipi, a¤¤o piÂÂhiyaæ hatthatalena pahari, so dÅpimukhà muttamigo viya bhÅtatasito nikkhamitvà rÃjagehaæ gato, rÃjÃpi cintesi:


#<[page 414]>#
%<414                                XXII. MahÃnipÃta.>%
"ajja mama putto imaæ pavattiæ sutvà tuÂÂho bhavissati, dvinnaæ p-Ãnaæ mahatiyà dhammasÃkacchÃya bhavitabbaæ, ajja ubho pi a¤¤ama¤¤aæ khamÃpessanti, lÃbhà vata me" ti, so Ke-aæ disvà p-ena saddhiæ saæsanditÃkÃraæ pucchanto g. Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).12: Kathan nu KevaÂÂa Mahosadhena
                    samÃgamo Ãsi, tad iægha brÆhi,
                    kacci te paÂinijjhatto kacci tuÂÂho Mahosadho ti. || Ja_XXII:1462 ||>@

     Ta. paÂinijjhatto ti dhammayuddhamaï¬ale pavattaviggahavÆpasamanatthaæ kacci tvaæ tena so ca tayà nijjhatto khamÃpito, kacci tuÂÂho ti kacci tumhÃkaæ ra¤¤Ã pesitapavattiæ sutvà tuÂÂho ti.
     Evaæ vutte KevaÂÂo "mahÃrÃja tumhe taæ paï¬ito ti gahetvà vicaratha, tato asappurisataro nÃma n' atthÅti" g. Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).13: AnariyarÆpo puriso janinda asamodako
                    thaddho asabbhirÆpo [yathà mÆgo va badhiro va]
                    na ki¤c' atthaæ abhÃsathà 'ti. || Ja_XXII:1463 ||>@

     Ta. asabbhirÆpo ti apaï¬itajÃtiko, na ki¤cattha¤ ti mayà saha ki¤ci atthaæ na bhÃsittha, ten' eva naæ apaï¬ito ti ma¤¤ÃmÅti Bo-assa aguïaæ kathesi.
     RÃjà tassa vacanaæ anabhinanditvà apaÂikkositvà tassa ca tena saddhiæ ÃgatÃna¤ ca paribbaya¤ c' eva nivÃsageha¤ ca dÃpetvà "gacchathÃcariya vissamathÃ" 'ti taæ uyyojetvà "mama putto p-o paÂisanthÃrakusalo iminà kira saddhiæ n' eva paÂisanthÃraæ akÃsi na tuÂÂhiæ pavedesi, ki¤ci tena anÃgatabhayaæ diÂÂhaæ bhavissatÅti" sayam eva g. samuÂÂhÃpesi:

  @<Ja_XXII.9(=546).14: Addhà idaæ mantapadaæ sududdasaæ,
                    attho suddho naraviriyena diÂÂho,
                    tathà hi kÃyo mama sampavedhati,
                    hitvà sayaæ ko parahattham essatÅti. || Ja_XXII:1464 ||>@

     Ta. idaï ti yaæ yaæ mama puttena diÂÂhaæ addhà idaæ mantapadaæ a¤¤ena ittarapurisena sududdasaæ, nara-ti viriyavantena narena suddho attho diÂÂho bhavissati, sayan ti sakaraÂÂhaæ hitvà ko parahatthaæ gamissati.


#<[page 415]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            415>%
     "Mama puttena brÃhmaïassa Ãgamane doso diÂÂho bhavissati, ayaæ hi Ãgacchanto na mittasanthavatthÃya Ãgamissati, maæ pana kÃmena palobhetvà nagaraæ netvà gaïhanatthÃya Ãgatena bhavitabban" ti, "taæ anÃgatabhayaæ diÂÂhaæ bhavissati paï¬itenÃ" 'ti tassa taæ atthaæ Ãvajjetvà bhÅtatasitassa nisinnakÃle cattÃro paï¬ità Ãgamiæsu, rÃjà Senakaæ pucchi:
Senaka ruccati te Uttarapa¤cÃlanagaraæ gantvà CÆÊanÅrÃjassa dhÅtu Ãnayanan" ti, "kiæ kathetha mahÃrÃja, na hi siriæ Ãgacchantiæ paharitvà palÃpetuæ vaÂÂati, sace tumhe ta. gantvà taæ gaïhissatha Âhapetvà C-Brahmadattaæ a¤¤o tumhehi samo JambudÅpatale na bhavissati, kiækÃraïÃ: jeÂÂharÃjassa dhÅtÃya gahitattÃ, so hi `sesarÃjÃno mama manussÃ, Vedeho eko mayà sadiso' ti sakala-JambudÅpe uttamarÆpadharaæ dhÅtaraæ tumhÃkaæ dÃtukÃmo jÃto, karoth' assa vacanaæ, mayam pi tumhe nissÃya vatthÃlaækÃre labhissÃmÃ" 'ti, rÃjà sese pucchi, te pi tath' eva kathesuæ, tassa tehi saddhiæ kathentass' eva KevaÂÂabrÃhmaïo nivÃsagehà nikkhamitvà "rÃjÃnaæ Ãmantetvà gamissÃmÅti" Ãgantvà "mahÃrÃja, na sakkà amhehi papa¤caæ kÃtuæ, gamissÃma mayaæ narindÃ" 'ti, rÃjà tassa sakkÃraæ katvà taæ uyyojesi, M. tassa gatabhÃvaæ ¤atvà nahÃyitvà alaækaritvà rÃjupaÂÂhÃnaæ Ãgantvà rÃjÃnaæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi, rÃjà cintesi:
"putto me Ma-paï¬ito mahÃmantÅ mantapÃragato atÅtÃnÃgatapaccuppanne atthe jÃnÃti, amhÃkaæ ta. gantuæ yuttabhÃvaæ và ayuttabhÃvaæ và p. jÃnissatÅti" so attano paÂhamaæ cintite aÂhatvà rÃgaratto mohamÆÊho hutvà taæ pucchanto g. Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).15: Channaæ hi ekà va matÅ sameti
                    ye paï¬ità uttamabhÆripattÃ,
                    yÃnaæ ayÃnaæ athavÃpi ÂhÃnaæ
                    Mahosadha tvam pi matiæ karohÅti. || Ja_XXII:1465 ||>@

     Ta. channan ti p-a KevaÂÂabrÃhmaïassa ca mama ca imesaæ catunnan ti channaæ amhÃkaæ ekà va matÅ eko ajjhÃsayo GaÇgodakaæ viya Yamunodakena saæsandati sameti,


#<[page 416]>#
%<416                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ye mayaæ cha pi janà p-a uttamabhÆripattà tesam no channam pi C-rÃjadhÅtu Ãnayanaæ ruccatÅti, ÂhÃnan ti idh' eva vÃso, matiæ karohÅti amhÃkaæ ruccanakaæ nÃma appamÃïaæ tvam pi cintehi kiæ amhÃkaæ ÃvÃhatthÃya ta. yÃnaæ udÃhu ayÃnaæ Ãdu idh' eva vÃso ruccatÅti.
     Taæ sutvà p. "ayaæ rÃjà ativiya kÃmagiddho, andhabÃlabhÃvena imesaæ catunnaæ vacanaæ gaïhÃti, gamane dosaæ kathetvà nivattessÃmi nan" ti cintetvà catasso g. abhÃsi:

  @<Ja_XXII.9(=546).16: JÃnÃsi kho rÃja: mahÃnubhÃvo
                    mahabbalo CÆÊanibrahmadatto
                    rÃjà ca taæ icchati kÃraïatthaæ
                    migaæ yathà okacarena luddo. || Ja_XXII:1466 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).17: YathÃpi maccho balisaæ vaækaæ maæsena chÃditaæ
                    Ãmagiddho na jÃnÃti maccho va maraïam attano || Ja_XXII:1467 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).18: Evam eva tuvaæ rÃja CÆlanÅyassa dhÅtaraæ
                    kÃmagiddho na jÃnÃsi maccho va maraïam attano. || Ja_XXII:1468 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).19: Sace gacchasi Pa¤cÃlaæ khippam attaæ jahissasi
                    migaæ pathÃnupannaæ va mahantaæ bhayam essatÅti. || Ja_XXII:1469 ||>@

     Ta. rÃjà 'ti Videhaæ Ãlapati, mahÃnubhÃvo ti mahÃyaso, mahabbalo ti aÂÂhÃrasÃkkhohiïÅsaækhÃtena balena samannÃgato, kÃraïatthan ti {maraïakÃraïassa} atthÃya, okacarenà 'ti okacarikÃya, luddo hi ekaæ migiæ sikkhÃpetvà rajjukena bandhitvà ara¤¤aæ netvà migÃnaæ gocaraÂÂhÃne Âhapessati, sà bÃlamigaæ attano santikaæ ÃnetukÃmà sakasa¤¤Ãya saærÃgaæ janentÅ viravati, tassà saddaæ sutvà bÃlamigo migagaïaparivuto vanagumbe nipanno sesamigÅsu sa¤¤aæ katvà tassà savanasaæsagge baddho vuÂÂhÃya nikkhamitvà gÅvaæ ukkhipitvà kilesavasena taæ migiæ upagantvà luddassa mahÃpassaæ datvà tiÂÂhati, tam enaæ so tikhiïÃya sattiyà vijjhitvà jÅvitakkhayaæ pÃpeti, ta. luddo viya C-rÃjà okacarikà viya tassa dhÅtà luddassa hatthe Ãvudhaæ viya KevaÂÂabrÃhmaïo, iti yathà okacarena luddo migaæ kÃraïatthÃya icchati evaæ so rÃjÃnaæ icchatÅti Ã., Ãmagiddho ti vyÃmasatagambhÅre udake vasanto pi tasmiæ baÊise vaækaÂÂhÃnaæ chÃdetvà Âhite ÃmasaækhÃte Ãmise giddho hutvà baÊisaæ gilati, attano maraïaæ na jÃnÃti, dhÅtaran ti CÆÊanÅbÃÊisikassa Ke-brÃhmaïabaÊisaæ chÃdetvà Âhitaæ Ãmisasadisaæ tassa ra¤¤o dhÅtaraæ kÃmagiddho hutvà maccho attano maraïasaækhÃtaæ Ãmisaæ viya na jÃnÃsi,


#<[page 417]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            417>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Pa¤cÃlan ti Uttarapa¤cÃlanagaraæ, attan ti attÃnaæ, pathÃnupannan ti yathà gÃmadvÃramaggaæ anuppattaæ migaæ mahantaæ bhayaæ essati taæ migaæ maæsatthÃya ÃvudhÃni gahetvà nikkhamantesu manussesu ye ye passanti te te mÃrenti evaæ Uttara -- nagaraæ gacchantaæ tam pi maraïabhayaæ essati upagamissatÅti catÆhi gÃthÃhi rÃjÃnaæ niggaïhitvà kathesi.
     So atiniggaïhanto kujjhitvà "ayaæ maæ attano dÃsaæ viya ma¤¤ati, rÃjà ti sa¤¤am pi na karoti, aggarÃjena `dhÅtaraæ dassÃmÅti' mama santikaæ pesitaæ ¤atvà ekam pi maÇgalapaÂisaæyuttaæ na kathetvà maæ `lÃÊamigo viya giÊitabaÊisamaccho viya pathÃnupannamigo viya ca maraïaæ pÃpuïissasÅti' vadatÅti" kujjhitvà anantaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).20: Mayam eva bÃl' amhase elamÆgÃ
                    ye uttamatthÃni tayÅ lapimha,
                    kim eva tvaæ naÇgalakoÂivaddho
                    atthÃni jÃnÃsi yathÃpi a¤¤e ti. || Ja_XXII:1470 ||>@

     Ta. bÃlamhase ti bÃlà amhe, elamÆgà ti lÃÊamukhà mayam eva, uttamatthÃnÅti uttamaitthiratanapaÂilÃbhakÃraïÃni, tayi lapimhà 'ti tava santike kathayimha, kimevà 'ti garahanto Ãha, naÇgala-ti gahapatiputtà daharakÃlato paÂÂhÃya maÇgalakoÂiæ gahetvà yeva va¬¬hanti, tam atthaæ sandhÃya tvaæ gahapatikammam eva jÃnÃsi na khattiyÃnaæ maÇgalakamman ti iminà adhippÃyen' evam Ãha, a¤¤e ti yathà Ke-và SenakÃdayo và a¤¤e paï¬ità imÃni khattiyÃnaæ maÇgalatthÃni jÃnanti tÃni kiæ tathà tvaæ jÃnÃsi, gahapatikammajÃnanam eva tavÃnucchavikan ti.
     Iti taæ akkositvà paribhÃsitvà "g-putto mama maÇgalantarÃyaæ karoti, niddhamath' etan" ti nÅharÃpetuæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).21: Imaæ gale gahetvÃna nÃsetha vijità mama
                    yo me ratanalÃbhassa antarÃyÃya bhÃsatÅti. || Ja_XXII:1471 ||>@

     So ra¤¤o kuddhabhÃvaæ ¤atvà "sace kho pana maæ koci ra¤¤o vacanaæ gahetvà hatthe và gÅvÃya và parÃmaseyya tam me alaæ assa yÃvajÅvaæ lajjituæ, tasmà sayam eva nikkhamissÃmÅti" cintetvà rÃjÃnaæ vanditvà attano gehaæ gato,


#<[page 418]>#
%<418                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  rÃjà kevalaæ kodhavasen' eva vadati, Bodhisatte pana garucittatÃya na ki¤ci tathà kÃtuæ ÃïÃpesi, atha M. cintesi: "ayaæ rÃjà bÃlo, attano hitÃhitaæ na jÃnÃti, kÃmagiddho hutvà `tassa dhÅtaraæ labhissÃmi yevÃ' 'ti anÃgatabhayaæ ajÃnitvà gacchanto mahÃvinÃsaæ pÃpuïissati, mayà nÃssa kathaæ hadaye kÃtuæ vaÂÂati, bahÆpakÃro me esa mahato yasassa dÃyako, imassa mayà paccayena bhavitabbaæ vaÂÂati, paÂhamaæ kho pana suvapotakaæ pesetvà tatvato ¤atvà pacchà sayaæ gamissÃmÅti" cintetvà suvapotakaæ pesesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).22: Tato ca so apakkamma Vedehassa upantikÃ
                    atha ÃmantayÅ dÆtaæ MÃÂharaæ suvapaï¬itaæ: || Ja_XXII:1472 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).23: Ehi samma harÅpakkha, veyyÃvaccaæ karohi me,
                    atthi Pa¤cÃlarÃjassa sÃÊikà sayanapÃlikà || Ja_XXII:1473 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).24: Taæ pattharena pucchassu, sà hi sabbassa kovidÃ,
                    sà tesaæ sabbaæ jÃnÃti ra¤¤o ca Kosiyassa ca. || Ja_XXII:1474 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).25: ùmoti so paÂissutvà MaÂÂharo suvapaï¬ito
                    agamÃsi harÅpakkho sÃÊikÃya upantikaæ. || Ja_XXII:1475 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).26: Tato ca kho so gantvÃna MÃÂharo suvapaï¬ito
                    atha ÃmantayÅ sugharaæ sÃÊikaæ ma¤jubhÃïikaæ: || Ja_XXII:1476 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).27: Kacci te sughare khamanÅyaæ, kacci vesse anÃmayaæ,
                    kacci te madhunà lÃjà labbhate sughare tava. || Ja_XXII:1477 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).28: Kusala¤ c' eva me samma atho samma anÃmayaæ,
                    atho me madhunà lÃjà labbhate suvapaï¬ita. || Ja_XXII:1478 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).29: Kuto nu samma Ãgamma kassa và pahito tuvaæ,
                    na ca me si ito pubbe diÂÂho và yadi và suto ti. || Ja_XXII:1479 ||>@

     Ta. harÅpakkho ti haritapattasamÃnapakkha, veyyÃvaccan ti ehi sammà 'ti vutte Ãgantvà aæke nisinnaæ samma a¤¤ena manussabhÆtena kÃtuæ asakkuïeyyaæ mam' ekaæ kÃyaveyyÃvaÂikaæ karohÅti Ã, kiæ karomi devà 'ti ca vutte samma Ke-brÃhmaïassa dÆteyyenÃgatakÃraïaæ Âhapetvà rÃjÃna¤ ca KevaÂÂa¤ ca a¤¤e na jÃnanti,


#<[page 419]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            419>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ubho va ra¤¤o sayanagabbhe nisinnà mantayiæsu, tassa pana atthi Pa¤cÃlassa sÃÊikà sayanapÃlikà sà kira taæ rahassaæ jÃnÃti, tvaæ ta. gantvà tÃya saddhiæ methunapaÂisaæyuttaæ vissÃsaæ katvà tesaæ rahassaæ taæ pattharena pucchassu, taæ sÃÊikaæ paÂicchanne padese yathà taæ koci na jÃnÃti evaæ puccha, sace hi te koci saddaæ suïÃti jÅvitaæ te n' atthi, tasmà paÂicchannaÂÂhÃne saïikaæ pucchà 'ti, sà nesaæ sabban ti sà nesaæ ra¤¤o Kosiyagottassa ca KevaÂÂassà 'ti dvinnam pi janÃnaæ sabbaæ taæ rahassaæ jÃnÃti, Ãmà tÅti bhi. so suvapotako paï¬itena purimanayen' eva sakkÃraæ katvà vissaÂÂho, Ãmà ti tassa vacanaæ paÂissutvà M-aæ vanditvà padakkhiïaæ katvà vivaÂasÅhapa¤jarena nikkhamitvà vÃtavegena SiviraÂÂhe AriÂÂhapuran tÃva gantvà ta. pavattiæ sallakkhetvà Uttarapa¤cÃlaæ sÃÊikÃya santikaæ gato, kathaæ hi: so rÃjanivesanassa ka¤canathÆpikÃya nisÅditvà rÃganissitaæ madhuraravaæ ravi, kiækÃraïÃ: imaæ saddaæ sutvà sÃÊikà paÂiravaæ ravissati, tÃya sa¤¤Ãya assà santikaæ gamissÃmÅti, sÃpi tassa saddaæ sutvà rÃjasayanassa santike suvaïïapa¤jare nisinnà sÃrattacittà hutvà tikkhattuæ viravi, so thokaæ gantvà punappuna saddaæ katvà tÃya katasaddÃnusÃrena kamena sÅhapa¤jarummÃre Âhitvà parissayÃbhÃvaæ oloketvà tassà santikaæ gato, atha naæ sà ehi samma suvaïïapa¤jare nisÅdà 'ti Ã., so gantvà nisÅdi, ÃmantayÅti evaæ so gantvà methunapaÂisaæyuttaæ vissÃsaæ kattukÃmo hutvà taæ Ãmantesi, sugharan ti ka¤canapa¤jare vasantÃya sundaragharaæ, vesse ti vessike vessajÃtike iti, sÃÊikà kira sakuïesu vessajÃtikà nÃma, tena naæ evaæ Ãlapati, tavà 'ti sughare tava vadÃmi, kacci te madhunà saddhiæ lÃjà labbhatÅti pucchati, Ãgammà 'ti samma kuto Ãgantvà tvaæ idha paviÂÂho ti pucchati, kassa và ti kena và pesito tvaæ idhÃgato ti.
     So tassà vacanaæ sutvà "sac' Ãhaæ `MithilÃto Ãgato 'mhÅti' vakkhÃmi esà maramÃnÃpi mayà saddhiæ vissÃsaæ na karissati, SiviraÂÂhe kho pan' asmiæ AriÂÂhapuraæ sallakkhetvà Ãgato, tasmà musÃvÃdaæ katvà SivirÃjena pesito hutvà tato ÃgatabhÃvaæ kathessÃmÅti" cintetvà Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).30: Ahosiæ SivirÃjassa pÃsÃde sayanapÃlako,
                    tato so dhammiko rÃjà baddhe mocesi bandhanà ti. || Ja_XXII:1480 ||>@

     Ta. baddhe ti attano dhammikatÃya sabbe baddhake bandhanà mocesi, evaæ mocento maæ pi saddahitvà mu¤catha nan ti Ã., so 'haæ vivaÂasuvaïïapa¤jarà nikkhamitvà bahipÃsÃde yatth' icchÃmi ta gocaraæ gahetvà suvaïïapa¤jare yeva vasÃmi, yathà tvaæ na evaæ niccakÃlaæ pa¤jare yeva acchÃmÅti.


#<[page 420]>#
%<420                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Ath' assa sà attano atthÃya suvaïïataÂÂake Âhapite madhulÃje ca madhÆdaka¤ ca datvà "samma tvaæ dÆrato Ãgato, ken' atthena idhÃgato sÅti" pucchi, so tassà vacanaæ sutvà rahassaæ sotukÃmo musÃvÃdaæ katvà Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).31: Tassa mekà dutiyÃsi sÃÊikà ma¤jubhÃïikÃ
                    taæ tattha avadhi seno pekkhato sughare maman ti. || Ja_XXII:1481 ||>@

     Ta. tassa mekà ti tassa mayhaæ ekÃ, dutiyÃsÅti purÃïadutiyikà ahosi.
     Atha naæ sà pucchi: "kathaæ pana te bhariyaæ seno vadhÅti", so tassà Ãcikkhanto "suïa bhadde: ekadivasaæ amhÃkaæ rÃjà udakakÅÊaæ gacchanto mam pi pakkosi, ahaæ bhariyaæ ÃdÃya tena saddhiæ gantvà kÅÊitvà sÃyaïhasamaye ten' eva saddhiæ paccÃgantvà ra¤¤Ã saddhiæ yeva pÃsÃdam Ãruyha sarÅraæ sukkhÃpanatthÃya bhariyaæ ÃdÃya sÅhapa¤jarena nikkhamitvà kÆÂÃgÃrakucchiyaæ nisÅdiæ, tasmiæ khaïe eko seno kÆÂÃgÃrà nikkhamante amhe gaïhituæ pakkhandi, aham maraïabhayabhÅto vegena palÃyiæ, sà pana tadà garubhÃrà ahosi, tasmà sà vegena palÃyituæ nÃsakkhi, atha so mayhaæ passantass' eva taæ mÃretvà ÃdÃya gato, atha maæ tassà sokena rodamÃnaæ disvà amhÃkaæ rÃjà `kiæ samma rodasÅti' pucchitvà tam atthaæ sutvà `alaæ samma mà rodi, a¤¤aæ bhariyaæ pariyesÃ' 'ti vatvà `kiæ deva a¤¤Ãya anÃcÃrÃya dussÅlÃya ÃnÅtÃya pi, varaæ ekaken' eva caritun' ti vutte `samma ahaæ ekaæ sakuïikaæ sÅlÃcÃrasampannaæ passÃmi tava bhariyÃya sadisaæ eva, C-rÃjassa hi sayanapÃlikà sÃÊikà evarÆpÃ, tvaæ ta. gantvà tassà manaæ pucchitvà okÃsaæ kÃretvà sace te ruccati Ãgantvà amhÃkaæ Ãcikkha, atha ahaæ và devÅ và gantvà mahantena parivÃrena taæ ÃnessÃmÃ' ti vatvà maæ idha pahiïi, ten' amhi kÃraïenÃgato" ti vatvà Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).32: Tassà kÃmÃbhisammanto Ãgato 'smi tav' antike,
                    sace kareyyÃsi me okÃsaæ ubhayo va vasÃmase. || Ja_XXII:1482 ||>@


#<[page 421]>#
%<                        9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                  421>%
     Sà tassa vacanaæ sutvà somanassappattà ahosi, attano pana bhÃvaæ ajÃnÃpetvà anicchamÃnà viya Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).33: Suvo va suviæ kÃmeyya sÃÊiko pana sÃÊikaæ,
                    suvassa sÃÊikÃya ca saævÃso hoti kÅdiso ti. || Ja_XXII:1483 ||>@

     Ta. suvo và ti samma {suvapaï¬ita} suvo va suviæ kÃmeyya, kÅdiso ti asamÃnajÃtikÃnaæ saævÃso nÃma kÅdiso hoti, suvo hi samÃnajÃtikaæ suviæ disvà cirasanthutam pi sÃÊikaæ jahissati, so piyavippayogo mahato dukkhÃya bhavissatÅti asamÃnajÃtikÃnaæ saævÃso nÃma na sametÅti.
     Itaro taæ sutvà "ayaæ maæ na paÂikkhipati, parihÃram eva karoti, addhà maæ icchissati, nÃnÃvidhÃhi naæ upamÃhi saddahÃpessÃmÅti" cintetvà Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).34: Yaæ yaæ kÃmÅ kÃmayati api caï¬ÃlikÃm api
                    sabbehi sadiso hoti, n' atthi kÃme asadiso ti. || Ja_XXII:1484 ||>@

     Ta. caï¬ÃlikÃmapÅti caï¬Ãlikam pi, sadiso ti cittasadisatÃya sabbesaæ saævÃso sadiso va hoti, kÃme ti kÃmasmiæ hi cittam eva pamÃïaæ na pana jÃti.
     Evaæ pana vatvà manussesu nÃnÃjÃtipamÃïabhÃvadassanatthaæ atthaæ Ãharitvà dassento anantaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).35: Atthi JambÃvatÅ nÃma mÃtà Sibbissa rÃjino
                    sà bhariyà VÃsudevassa Kaïhassa mahesÅ piyà ti. || Ja_XXII:1485 ||>@

     Ta. JambÃvatÅti Sivira¤¤o mÃtà J. nÃma caï¬ÃlÅ ahosi, sà KaïhÃyanagottassa dasabhÃtikÃnaæ jeÂÂhassa VÃsudevassa piyà mahesÅ ahosi, so kir' ekadivasaæ DvÃravatito nikkhamitvà uyyÃnaæ gacchanto Caï¬ÃlagÃmato keïacid eva karaïÅyena nagaraæ pavisantiæ ekaæ ekamante Âhitaæ abhirÆpaæ kumÃrikaæ disvà va paÂibaddhacitto hutvà kiæjÃtikà ti pucchÃpetvà caï¬ÃlajÃtikà ti sutvÃpi paÂibaddhacittatÃya vippaÂisÃrÅ hutvà sassÃmikabhÃvaæ pucchÃpetvà assÃmikà ti sutvà taæ ÃdÃya tato va nivattitvà nivesanaæ netvà ratanarÃsimhi ÂhapÃpetvà aggamahesiæ akÃsi, sà Siviæ nÃma puttaæ vijÃyi, so pitu accayena DvÃravatiyaæ r. kÃresi, taæ sandhÃy' etaæ vuttaæ.


#<[page 422]>#
%<422                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Iti so idaæ udÃharaïaæ Ãharitvà "evarÆpo pi nÃma khattiyo caï¬Ãliyà saddhiæ vÃsaæ kappesi, amhesu tiracchÃnagatesu kiæ vattabbaæ, a¤¤ama¤¤aæ saævÃsarocanaæ ¤eva pamÃïan" ti vatvà aparam pi u. Ãharanto Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).36: RathavatÅ kimpurisà sÃpi Vacchaæ akÃmayi
                    manusso migiyà saddhiæ, n' atthi kÃme asÃdiso ti. || Ja_XXII:1486 ||>@

     Ta. Vacchan ti evannÃkaæ tÃpasaæ, kathaæ pana sà taæ kÃmayÅti, atÅtasmiæ hi samaye eko brÃhmaïo kÃme ÃdÅnavaæ disvà mahantaæ yasaæ pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà Himavante païïasÃlaæ mÃpetvà vasi, tassa païïasÃlato avidÆre ekissà guhÃya bahukinnarà vasanti, tatth' eko makkaÂako vasati, so jÃlaæ vinetvà tesaæ sÅsaæ bhinditvà lohitaæ pivati, kinnarà nÃma dubbalà honti bhÅrujÃtikÃ, so pi makkaÂako mahà ativisÃlo, te tassa ki¤ci kÃtuæ asakkontà taæ tÃpasaæ upasaækamitvà katapaÂisanthÃrà ÃgamanakÃraïaæ puÂÂhÃ:
deva eko no m. jÅvitaæ harati a¤¤aæ paÂisaraïaæ na passÃma, taæ mÃrÃpetvà amhÃkaæ sotthibhÃvaæ karohÅti, tÃpaso p' etha na mÃdisà pÃïÃtipÃtaæ karontÅti apasÃdesi, tesu RathavatÅ nÃma kinnarÅ assÃmikà ahosi, te taæ alaækaritvà tÃpasassa santikaæ netvà deva ayan te pÃdaparicÃrikà hotu amhÃkaæ paccÃmittaæ vadhehÅti Ãhaæsu, tÃpaso taæ disvà va paÂibaddhacitto hutvà tÃya saddhiæ saævÃsaæ kappetvà guhÃdvÃre Âhatvà gocarÃya nikkhamantaæ muggarena poÂhetvà jÅvitakkhayaæ pÃpesi, so tÃya saddhiæ samaggavÃsaæ vasanto puttadhÅtÃhi va¬¬hitvà tatth' eva kÃlam akÃsi, evaæ sà taæ kÃmesi, suvapotako idaæ u. Ãharitvà VacchatÃpaso tÃva manusso hutvà tiracchÃnagatÃya kinnariyà saddhiæ saævÃsaæ kappesi, kimaÇga pana mayam hi ubho pakkhino va tiracchÃnagatà và 'ti dÅpento manusso migiyà saddhiæ ti Ã., evaæ manussà tiracchÃnagatÃya saddhiæ saævasantà saævijjanti, n' atthi kÃme asÃdiso, cittam ev' ettha pamÃïan ti.
     Sà tassa vacanaæ sutvà "sÃmi cittan tÃva sabbakÃle ekasadisan na hoti, piyavippayogaæ bhÃyÃmÅti" Ã., so paï¬ito itthimÃyÃsu kusalo tena vÅmaæsanto puna g. Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).37: Handa kho 'haæ gamissÃmi sÃÊike ma¤jubhÃïike
                    paccakkhÃnupadaæ h' etaæ, atima¤¤asi nÆna man ti. || Ja_XXII:1487 ||>@

     Ta. paccakkh -- hetan ti yaæ tvaæ vadasi sabbam etaæ paccakkhÃnassa anupadaæ, paccakkhÃnakÃraïaæ paccakkhÃnakoÂÂhÃso pan' esa, atima¤¤asi nÆna man ti maæ icchati ayan ti tvaæ atikkamitvà ma¤¤asi, na mayhaæ sÃraæ jÃnÃsi,


#<[page 423]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 423>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ahaæ rÃjapÆjito, na mayhaæ bhariyà dullabhÃ, a¤¤aæ bhariyaæ pariyesissÃmÅti.
     Sà tassa vacanaæ sutvà va bhijjamÃnahadayà viya tassa saha dassanen' eva uppannÃya kÃmaratiyà anu¬ayhamÃnà viya hutvà diya¬¬hagÃtham Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).38: Na sirÅ taramÃnassa MÃÂhara suvapaï¬ita,
                    idh' eva tÃva acchassu yÃva rÃjÃnaæ dakkhisi,
                    sossi saddaæ mutiÇgÃnaæ ÃnubhÃva¤ ca rÃjino ti. || Ja_XXII:1488 ||>@

     Ta. na sirÅti samma suvaïïapaï¬ita ataramÃnassa sirÅ hoti taramÃnena kataæ kammaæ na sobhati, gharavÃso nÃm' esa garuko, cintetvà kattabbo, idh' eva tÃva accha yÃva mahantena yasena samannÃgataæ amhÃkaæ rÃjÃnaæ passissasi, sossÅti sÃyaïhasamaye kinnarisamÃnalÅÊhÃhi uttamarÆpadharÃhi nÃrÅhi vajjamÃnÃnaæ mutiÇgÃnaæ a¤¤esa¤ ca gÅtavÃditÃnaæ saddaæ suïissasi, ra¤¤o ca ÃnubhÃvaæ mahantaæ sirisobhaggaæ passissasi, samma kiæ tvaæ turito, kilesam pi na jÃnÃsi, accha tÃva pacchà jÃnissÃmà 'ti.
     Atha te sÃyaïhasamanantare methunasaævÃsaæ kariæsu, samaggà sammodamÃnà piyasaævÃsà ahesuæ, atha naæ suvapotako "na dÃn' esà mayhaæ rahassaæ nigÆhissati, idÃni taæ pucchitvà gantuæ vaÂÂatÅti" cintetvà "sÃÊiye" ti Ã., "kiæ sÃmÅti", "ahaæ ki¤ci te vattukÃmo 'mhi, vadÃmi nan" ti, "vada sÃmÅti", "hotu, amhÃkaæ ajja maÇgaladivaso, a¤¤asmiæ divase jÃnissÃmÅti", "sace maÇgalapaÂisaæyuttaæ kathehi noce mà kathehi sÃmÅti", "maÇgalakathà tÃv' esÃ" ti, "tena hi kathehÅti", "sace sotukÃmà bhavissasi kathessÃmi te" ti vatvà taæ rahassaæ pucchanto diya¬¬haæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).39: Yo nu kho 'yaæ tibbo saddo tiro{} janapadaæ suto
                    dhÅtà Pa¤cÃlarÃjassa osadhÅ viya vaïïinÅ
                    taæ dassati VidehÃnaæ so vivÃho bhavissatÅti. || Ja_XXII:1489 ||>@

     T. a.: yo nu kho ayaæ saddo tibbo mahà tirojanapade suto pararaÂÂhesu parajanapadesu vissuto pa¤¤Ãto patthaÂo kin nu dhÅtà P-rÃjassa osadhÅtÃrakà va virocamÃnà tÃya eva samÃnavaïïinÅ atthi taæ so VidehÃnaæ dassati so vivÃho bhavissati so evaæ patthaÂo saddo, ahaæ taæ sutvà cintesiæ:


#<[page 424]>#
%<424                           XXII. MahÃnipÃta.>%
ayaæ kumÃrikà uttamarÆpadharÃ, VideharÃjà C-ra¤¤o paÂisattu, a¤¤e bahurÃjÃno Brahmadattassa vasavattino santi tesaæ adatvà kiækÃraïà Vedehassa dhÅtaraæ detÅti.
     Sà tassa vacanaæ sutvà evam Ã.: "sÃmi kiækÃraïà maÇgaladivase avamaÇgalaæ kathesÅti", "ahaæ maÇgalan ti kathemi tvaæ avamaÇgalan ti vadasi, kin nu kho etan" ti, "sÃmi amittÃnam pi tesaæ evarÆpà maÇgalakiriyà mà hotÆ" ti, "kathehi tÃva bhadde" ti, "sÃmi na sakkà kathetun" ti, "bhadde tayà viditarahassaæ mama akathanakÃlato paÂÂhÃya n' atthi nÃma amhÃkaæ samaggavÃso" ti, sà tena nippÅÊiyamÃnà "tena hi sÃmi suïÃhÅti" vatvÃ

  @<Ja_XXII.9(=546).40: Ediso mà amittÃnaæ vivÃho hotu MÃÂhara
                    yathà Pa¤cÃlarÃjassa Vedehena bhavissatÅti || Ja_XXII:1490 ||>@

imaæ g. vatvà puna tena "bhadde kasmà evarÆpaæ kathaæ kathesÅti" vutte "tena hi suïa, ettha dosaæ kathessÃmÅti" vatvà itaraæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).41: ùnayitvÃna Vedehaæ Pa¤cÃlÃnaæ rathesabho
                    tato taæ ghÃtayissati nÃssa sakhi bhavissatÅti. || Ja_XXII:1491 ||>@

     Ta. tato taæ -- ti yadà so imaæ nagaraæ Ãgato bhavissati tadà tena saddhiæ sakhibhÃvaæ mittadhammaæ na karissati, daÂÂhum pi 'ssa dhÅtaraæ na dassati, eko kir' assa pana atthadhammÃnusÃsako Ma-paï¬ito nÃma atthi, tena saddhiæ ghÃtessati, te ubho pi jane ghÃtetvà jayapÃnaæ pivissÃmà 'ti Kera¤¤Ã saddhiæ mantetvà taæ gaïhitvà Ãgantuæ gato ti.
     Evaæ sà guyhamantaæ nissesaæ katvà suvapaï¬itassa kathesi, so taæ sutvà suvapaï¬ito "Ãcariyo upÃyakusalo, acchariyaæ tassa ra¤¤o evarÆpena upÃyena ghÃtanan" ti Ke-aæ vaïïetvà "evarÆpena avamaÇgalena amhÃkaæ ko attho, tuïhÅbhÆto seyyo" ti Ãgammakammassa nipphattiæ ¤atvà taæ rattiæ tÃya saddhiæ vasitvà "bhadde ahaæ SiviraÂÂhaæ gantvà manÃpÃya bhariyÃya laddhabhÃvaæ Sivira¤¤o ÃrocessÃmÅti" gamanaæ anujÃnÃpetuæ Ãha:


#<[page 425]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            425>%

  @<Ja_XXII.9(=546).42: Handa [kho] maæ anujÃnÃhi rattiyo sattamattiyo
                    yÃvÃhaæ SivirÃjassa Ãrocemi mahesino
                    laddho ca me Ãvasatho sÃÊikÃya upantikaæ ti. || Ja_XXII:1492 ||>@

     Ta. mahesino ti mahesiyÃ, Ãvasatho ti vasanaÂÂhÃnam, upantikan ti atha ne etassà santikaæ gacchÃmà 'ti vatvà aÂÂhame divase idhÃnetvà mahantena parivÃrena taæ gahetvà gamissÃmi, yÃva mamÃgamanaæ tÃva mà ukkaïÂhÅti.
     Taæ sutvà sÃÊikà tena saddhiæ viyogaæ anicchamÃnÃpi tassa vacanaæ paÂikkhipituæ asakkontÅ anantaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).43: Handa [kho] taæ anujÃnÃmi rattiyo sattamattiyo,
                    sace tvaæ sattarattena nÃgacchasi mam' antike
                    ma¤¤e okkantasantaæ maæ matÃya ÃgamissatÅti. || Ja_XXII:1493 ||>@

     Ta. ma¤¤e okkantasantaæ man ti evaæ sante ahaæ apagatajÅvitaæ mataæ sallakkhemi, so tvaæ aÂÂhame divase anÃgacchanto mayi matÃya Ãgamissasi, tasmà mà papa¤cam akÃsÅti.
     Itaro pi "bhadde kiæ vadesi, mayham pi aÂÂhame divase taæ apassantassa kuto jÅvitan" ti vÃcÃya vatvà "hadayena na pana jÅvavÃma, kiæ tayà mayhan" ti cintetvà uÂÂhÃya thokaæ siviraÂÂhÃbhimukhaæ gantvà nivattitvà Mithilaæ gantvà paï¬itassa aæsakÆÂe otaritvà M-ena uparipÃsÃdaæ Ãropetvà puÂÂho sabbaæ taæ pavattiæ Ãrocesi, so pi 'ssa purimanayen' eva sabbaæ sakkÃram akÃsi.
     Satthà tam atthaæ pakÃsento Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).44: Tato ca kho so gantvÃna MÃÂharo suvapaï¬ito
                    Mahosadhassa akkhÃsi: SÃÊiyÃ-vacanaæ idan ti. || Ja_XXII:1494 ||>@

     Idaæ SÃÊiyÃvacanan ti sabbaæ vitthÃrena akkhÃsi.
     Tam sutvà M. cintesi: "rÃjà mama anicchÃyÃpi gamissati, gantvà mahÃvinÃsaæ pÃpuïissati, atha mayhaæ evarÆpassa yasadÃyakassa ra¤¤o vacanaæ hadaye katvà tassa saÇgahaæ akarontassa garahà uppajjissati,


#<[page 426]>#
%<426                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mÃdise ca p-e vijjamÃne kiækÃraïà esa nassissati, ra¤¤o puretaraæ gantvà CÆÊaniæ disvà suvibhattaæ katvà Videhara¤¤o nivesananagaraæ mÃpetvà gÃvutamattaæ jaæghamaggaæ a¬¬hayojanikaæ mahÃummaggaæ kÃretvà C-ra¤¤o dhÅtaraæ abhisi¤citvà amhÃkaæ ra¤¤o pÃdaparicÃrikaæ katvà aÂÂhÃrasÃkkhohiïÅbalesu ekasatarÃjÆsu parivÃretvà Âhitesv-eva amhÃkaæ rÃjÃnaæ RÃhumukhato Candaæ viya mocetvà ÃdÃya Ãgamanan nÃma mama bhÃro" ti, tass' evaæ cintentassa sarÅre pÅti uppajji, so pÅtivegena udÃnaæ udÃnento

  @<Ja_XXII.9(=546).45: Yass' eva ghare bhu¤jeyya bhogaæ
                    tass' eva atthaæ puriso careyyà 'ti imaæ upa¬¬hag. Ã. || Ja_XXII:1495 ||>@

     T. a.: yassa ra¤¤o santikà puriso mahantaæ issariyaæ labhitvà bhogaæ bhu¤jeyya akkosantassÃpi paribhÃsantassÃpi gale gahetvà nikka¬¬hantassÃpi tass' eva atthaæ hitaæ va¬¬hiæ p. kÃyadvÃrÃdÅhi tÅhi pi dvÃrehi careyya na hi mittadÆbhikammaæ nÃma p-ena kÃtabban ti.
     So nahÃyitvà alaækaritvà mahantena yasena rÃjakulaæ gantvà rÃjÃnaæ vanditvà ekamantaæ Âhito Ã.: "kiæ deva gacchissath' eva Uttarapa¤cÃlanagaran" 'ti, "Ãma tÃta Pa¤cÃlacaï¬iæ alabhantassa mama kiæ rajjena, mà maæ pariccaja mayà saddhiæ yeva ehi, ta. no gatakÃraïà dve atthà nippajjissanti: itthiratana¤ ca lacchÃmi ra¤¤Ã ca me saddhiæ mettÅ patiÂÂhahissatÅti", atha naæ p. "tena hi deva ahaæ puretaraæ gantvà tumhÃkaæ nivesanÃni mÃpemi, tumhe mayà pahitasÃsanena ÃgaccheyyÃthÃ" 'ti vadanto dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXII.9(=546).46: HandÃhaæ gacchÃmi pure janinda
                    Pa¤cÃlarÃjassa puraæ surammaæ
                    nivesanÃni mÃpetuæ Vedehassa yasassino ti. || Ja_XXII:1496 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).47: NivesanÃni mÃpetvà Vedehassa yasassino
                    yadà te pahiïeyyÃmi tadà eyyÃsi khattiyà 'ti. || Ja_XXII:1497 ||>@


#<[page 427]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 427>%
     Ta. Vedehassà 'ti VideharÃjassa, eyyÃsÅti ÃgaccheyyÃsi.
     Taæ sutvà rÃjà "na kira maæ p. pariccajatÅti" haÂÂhatuÂÂho hutvà Ã.: "tÃta tava purato gacchantassa kiæ laddhuæ vaÂÂatÅti", "balavÃhanaæ devÃ" 'ti, "yattakaæ icchasi tattakaæ gaïha tÃtÃ" 'ti, p. "cattÃri bandhanÃgÃrÃni vivarÃpetvà corÃnaæ saækhalikabandhanÃni bhindÃpetvà te pi mayà saddhiæ pesehi deva" 'ti, "yathÃruciæ karohi tÃtÃ" 'ti, M. bandhanÃgÃrÃni vivarÃpetvà sÆre mahÃyodhe gatagataÂÂhÃne kammaæ nipphÃdetuæ samatthe nÅharÃpetvà "maæ upaÂÂhahathÃ" 'ti vatvà tesaæ sakkÃraæ kÃretvà va¬¬hakikammÃracammakÃracittakÃrÃdinÃnÃsippakusalà aÂÂhÃrasa seïiyo ÃdÃya vÃsipharasukuddÃlakhaïittiÃdÅni bahÆni upakaraïÃni gÃhÃpetvà mahÃbalaparivuto nagarà nikkhami.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).48: Tato ca pÃyÃsi pure Mahosadho
                    Pa¤cÃlarÃjassa puraæ surammaæ
                    nivesanÃni mÃpetuæ Vedehassa yasassino ti. || Ja_XXII:1498 ||>@

     M. gacchanto yojanayojanantare ekekaæ gÃmaæ nivesetvà ekekaæ amaccaæ "tumhe ra¤¤o Pa¤cÃlacaï¬iæ gahetvà nivattanakÃle hatthiassarathe kappetvà rÃjÃnaæ ÃdÃya paccÃmitte paÂibÃhantà khippaæ Mithilaæ pÃpeyyÃthÃ" 'ti vatvà Âhapesi, GaÇgÃtÅraæ pana patvà ùnandakumÃraæ nÃma pakkosÃpetvà "ùnanda tvaæ tÅïi va¬¬hakisatÃni ÃdÃya UddhagaÇgaæ gantvà sÃradÃrÆni gÃhÃpetvà tisatamattà nÃvà mÃpetvà nagarass' atthÃya tatth' eva daï¬asambhÃre tacchÃpetvà sallahukÃnaæ dÃrÆnaæ nÃvÃyo pÆrÃpetvà khippaæ gacchathÃ" 'ti pesesi, sayaæ pana nÃvÃya PÃragaÇgaæ gantvà otiïïaÂÂhÃnato paÂÂhÃya padasa¤¤Ãya eva gaïetvà "idaæ a¬¬hayojanaÂÂhÃnaæ, ettha mahÃummaggo bhavissati, imasmiæ ÂhÃne amhÃkaæ ra¤¤o nivesananagaraæ bhavissati, ito paÂÂhÃya yÃva rÃjagehà gÃvutamatte ÂhÃne jaæghummaggo bhavissatÅti" paricchinditvà nagaraæ pÃvisi.


#<[page 428]>#
%<428                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  C-rÃjà Bo-assa Ãgamanaæ sutvà "idÃni me manoratho pÆrissati, paccamittÃnaæ piÂÂhiæ passissÃmi, imasmiæ pana Ãgate Vedeho pi nacirass' eva Ãgamissati, atha ne ubho pi mÃretvà JambudÅpe ekarajjaæ karissÃmÅti" paramatuÂÂhippatto ahosi, sakalanagaraæ saækhubhi, "esa kira Ma-paï¬ito, iminà kira ekasatarÃjÃno le¬¬unà kÃko viya palÃpitÃ" ti, M. nÃgaresu attano rÆpasampattiæ sampassantesu yeva rÃjadvÃraæ gantvà rathà oruyha rÃjÃnaæ paÂivedetvà "etÆ" ti vutte pavisitvà rÃjÃnaæ vanditvà ekamante aÂÂhÃsi, atha naæ rÃjà paÂisanthÃraæ katvà pucchi: "tÃta rÃjà kadà ÃgamissatÅti", "mayà pesitakÃle devÃ" 'ti, "tvaæ pana kimatthÃya Ãgato sÅti", amhÃkaæ ra¤¤o nivesanaæ mÃpetuæ devÃ" 'ti, "sÃdhu tÃtÃ" 'ti, ath' assa senÃya paribbayaæ dÃpetvà M-assa mahantaæ sakkÃraæ kÃrÃpetvà nivÃsageham dÃpetvÃ: "tÃta yÃva te rÃjà Ãgacchati tÃva anukkaïÂhamÃno amhÃkam pi kattabbayuttakaæ karonto va vasa tÃtÃ" 'ti Ã., so ca kira rÃjanivesanaæ abhirÆhanto va sopÃnapÃdamÆle Âhatvà "idha jaæghummaggadvÃraæ bhavissatÅti" sallakkhesi, ath' assa etad ahosi: "rÃjà `amhÃkam pi kattabbayuttakaæ karohÅti' vadati, ummagge kha¤¤amÃne yathà imaæ sopÃnaæ na osakkati tathà kÃtuæ vaÂÂatÅti" cintetvà atha rÃjÃnaæ evam Ãha: "deva, ahaæ pavisanto va sopÃnapÃdamÆle Âhatvà navakammaæ olokento mahÃsopÃne dosaæ passiæ, sace vo ruccati ahaæ dÃrÆni labhanto manÃpaæ katvà atthareyyan" ti, "sÃdhu tÃta attharÃ" 'ti, so "idha mà ummaggadvÃraæ bhavissatÅti" sÃdhukaæ sallakkhetvà taæ sopÃnaæ haritvà yattha ummaggadvÃraæ bhavissati ta. paæsuno apatanatthÃya phalakasanthÃraæ kÃretvà yathà na okkamati evaæ niccalaæ katvà sopÃnaæ atthari, rÃjà taæ kÃraïaæ ajÃnanto "mama sinehena karotÅti" ma¤¤i, evaæ taæ divasaæ navakammen' eva vÅtinÃmetvà punadivase rÃjÃnaæ Ã.:


#<[page 429]>#
%<                         9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            429>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "deva sace amhÃkaæ ra¤¤o vasanaÂÂhÃnaæ jÃneyyÃma manÃpaæ katvà paÂijaggeyyÃmÃ" 'ti, "sÃdhu p-a Âhapetvà mama nivesanaæ sakalanagare yaæ nivesanaæ icchasi taæ gaïhÃ" 'ti, "mahÃrÃja, mayaæ Ãgantukà tumhÃkaæ bahuvallabhà yodhà te attano gehesu gayhamÃnesu amhehi saddhiæ kalahaæ karissanti, mayaæ kiæ karissÃmÃ" 'ti, "p-a tesaæ vacanaæ mà gaïhatha, tava ruccanaÂÂhÃnam eva gaïhÃhÅti", "deva, punappuna te Ãgantvà tumhÃkaæ kathessanti, tena tumhÃkaæ cittasukhaæ na bhavissati, sace pana iccheyyÃtha yÃva mayaæ nivesanÃni gaïhÃma tÃva amhÃkaæ yeva manussà dovarikà assu, tato dvÃraæ alabhitvà gamissanti, evaæ sante amhÃkam pi tumhÃkam pi cittasukhaæ bhavissatÅti", rÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi, M.
sopÃnapÃdamÆle sopÃnasÅse mahÃdvÃre ti sabbattha attano manusse yeva Âhapesi, "kassaci pavisituæ mà adatthÃ" 'ti, atha ra¤¤o mÃtu nivesanaæ gantvà bhinnÃkÃraæ dassethà 'ti manusse ÃïÃpesi, te dvÃrakoÂÂhakÃÊindato paÂÂhÃya iÂÂhakà ca mattikà ca apanetuæ Ãrabhiæsu, rÃjamÃtà taæ pavattiæ sutvà Ãgantvà "kissa tÃta mama gehaæ bhindathÃ" 'ti Ã., "Ma-paï¬ito bhindÃpetvà attano ra¤¤o nivesanaæ kÃretukÃmo" ti, "yadi evaæ idh' eva vasathÃ" 'ti, "amhÃkaæ ra¤¤o mahantaæ balavÃhanaæ, idaæ na-ppahoti a¤¤aæ mahantaæ gehaæ kÃressÃmÃ" 'ti, "tumhe maæ na jÃnÃtha, ahaæ rÃjamÃtÃ, idÃni puttassa santikaæ gantvà jÃnissÃmÅti", "mayaæ ra¤¤o vacanen' eva bhindÃpema, sakkontÅ nivÃrehÅti", sà kujjhitvà "idÃni vo kattabbaæ jÃnissÃmÅti" rÃjadvÃraæ agamÃsi, atha naæ "mà pavisÅti" vÃrayiæsu, "ahaæ rÃjamÃtà tÃtÃ" ti, "mayaæ taæ jÃnÃma, mayaæ ra¤¤Ã `kassaci pavesanaæ mà daditthÃ' 'ti ÃïattÃ, gaccha tvan" ti, sà gahetabbagahaïaæ apassantÅ nivattitvà attano nivesanaæ olokentÅ aÂÂhÃsi, atha naæ eko "kiæ idha karosi, gacchasÅti"


#<[page 430]>#
%<430                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  uÂÂhÃya gÅvÃya gahetvà bhÆmiyaæ pÃtesi, sà cintesi: "addhà ra¤¤Ã Ãïatto bhavissati itarathà evaæ kÃtuæ na sakkhissanti, p-ass' eva santikaæ gamissÃmÅti" gantvà "tÃta Ma-dha kasmà nivesanaæ bhindÃpehÅti" Ã., so tÃya saddhiæ na kathesi, santike Âhitapuriso pan' assà "devÅ kiæ kathesÅti" vatvà "tÃta p. kasmà gehaæ bhindÃpetÅti", "Videhara¤¤o vasanaÂÂhÃnaæ kÃtun" ti, "kiæ tÃta `evaæ mahante nagare a¤¤attha nivÃsanaÂÂhÃnaæ na labbhatÅti' ma¤¤ati, idaæ satasahassaæ la¤caæ gahetvà a¤¤attha kÃretÆ" 'ti, "sÃdhu devi tumhÃkaæ gehaæ vissajjÃpessÃma, la¤cassa gahitabhÃvaæ pana mà kassaci kathayittha mà no a¤¤e pi la¤caæ datvà gehÃni vissajjÃpetukÃmà assun" ti, "tÃta `ra¤¤o mÃtà la¤cam adÃsÅti' mayham pi lajjanakam eva", "taæ na kassaci kathessÃmÅti", so "sÃdhÆ" 'ti tassà santikà satasahassaæ gahetvà gehaæ vissajjetvà KevaÂÂassa gehaæ agamÃsi, so rÃjadvÃraæ gantvà veÊupesikÃhi piÂÂhiyaæ cammuppÃÂanaæ labhitvà gahetabbagahaïaæ apassanto satasahassam eva adÃsi, eten' upÃyena sakalanagare gehaÂÂhÃnaæ gaïhantena la¤caæ katvà laddhakahÃpaïÃnaæ ¤eva navakoÂiyo jÃtÃ, M. sakalanagaraæ vicaritvà rÃjakulaæ agamÃsi, atha naæ rÃjà pucchi:
"kiæ p-a laddhaæ te vasanaÂÂhÃnan" ti, "mahÃrÃja adentà nÃma n' atthi, api ca kho pana amhesu gayhamÃnesu kilamanti, tesaæ piyavippayogaæ kÃtuæ amhÃkam pi ayuttaæ, bahinagare ito gÃvutamattaÂÂhÃne gaÇgÃya ca nagarassa ca antare asukaÂÂhÃne nÃma amhÃkaæ ra¤¤o vasananagaraæ kÃressÃmÃ" 'ti, rÃjà taæ sutvà "antonagaresu yujjhitum pi dukkhaæ, n' eva sakasenà na parasenà ¤Ãtuæ sakkÃ, bahinagare pana sukhaæ yuddhaæ kÃtuæ, tasmà bahinagare yeva te koÂÂetvà mÃressÃmÃ"


#<[page 431]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 431>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti tussitvà "sÃdhu tÃta tayà sallakkhitaÂÂhÃne yeva kÃrehÅti" Ã., "mahÃrÃja ahaæ kÃressÃmi, tumhÃkaæ pana manussehi dÃrupaïïÃdÅnaæ atthÃya amhÃkaæ navakammaÂÂhÃnaæ na gantabbaæ, gacchantÃnaæ hi kalahaæ karissanti, tena n' eva tumhÃkam pi na amhÃkam pi cittasukhaæ bhavissatÅti", "sÃdhu p-a tena passena nissa¤cÃraæ karohÅti", "deva amhÃkaæ hatthÅ udakÃbhiratà udake yeva kÅÊanti, udake Ãvile jÃte `Ma-dhassa ÃgatakÃlato paÂÂhÃya pasannodakaæ pÃtuæ na labhÃmÃ' ti sace nÃgarà kujjhanti tam pi sahitabban" ti, rÃjÃpi 'ssa "tumhÃkaæ hatthÅ kÅÊantÆ" 'ti vatvà nagare bheri¤ carÃpesi: "yo ito nikkhamitvà Ma-paï¬itassa nagaramÃpitaÂÂhÃnaæ gacchati sahassaæ daï¬o" ti, M.
rÃjÃnaæ vanditvà attano parisam ÃdÃya nagarà nikkhamitvà yathÃparicchinnaÂÂhÃne nagaraæ mÃpetuæ Ãrabhi, PÃragaÇgÃya tÃva GaggaligÃmaæ nÃma kÃretvà hatthiassavÃhana¤ c' eva gobalivadda¤ ca ta. Âhapetvà nagarakaraïaæ vicÃrento "ettakà idaæ ettakà idaæ karontÆ" 'ti sabbakammÃni vibhajitvà ummagge kammaæ paÂÂhapesi, mahÃummaggadvÃraæ GaÇgatitthe ahosi, saÂÂhimattÃni yodhasatÃni mahÃummaggaæ khaïanti, mahatÅcammamÃlukÃdÅhi paæsuæ haritvà GaÇgÃya pÃtenti, pÃtitapÃtitaæ paæsuæ hatthÅ maddanti, GaÇgà ÃluÊà sandati, nagaravÃsino "Ma-dhassa ÃgatakÃlato paÂÂhÃya pasannaæ udakaæ pÃtuæ na labhÃma, GaÇgà ÃluÊà va vahati kin nu kho etan" ti vadanti, atha nesaæ p-assa upanikkhittakapurisà Ãrocenti:
"Ma-dhassa kira hatthÅ udakakÅÊaæ kÅÊantà GaÇgÃya uddhakaddamaæ karonti, ten' esà ÃluÊità sandatÅti", BodhisattÃnaæ adhippÃyà nÃma ijjhanti, tasmà ummagge mÆlÃni và pÃsÃïÃni và sabbe bhÆmiyaæ pavisiæsu, jaæghummaggassa dvÃraæ tasmiæ nagare ahosi, sattamattÃni purisasatÃni jaæghummaggaæ khaïanti ca,


#<[page 432]>#
%<432                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  cammamÃlukÃdÅhi paæsuæ haritvà tasmiæ nagare pÃtenti, pÃtitapÃtitaæ udakena sannetvà pÃkÃraæ cinanti, a¤¤Ãni và kammÃni karonti, mahÃummaggassa pavisanadvÃraæ nagare ahosi, aÂÂhÃrasahatthubbedhena yantayuttÃavÃrena samannÃgataæ hi ekÃya Ãïiyà akkantÃya pithÅyanti, mahÃummaggassa dvÅsu passesu iÂÂhikÃhi cinitvà sudhÃkammaæ kÃresi, matthake padaracchannaæ kÃretvà ullokamattikÃya lepetvà setakammaæ kÃresi, sabbÃni p' ettha asÅtimahÃdvÃrÃni catusaÂÂhicÆÊadvÃrÃni ahesuæ, sabbÃni yantayuttÃn' eva ekÃya Ãïiyà akkantÃya pithÅyanti, ekÃya akkantÃya vivariyyanti, dvÅsu passesu anekasatadÅpÃlayà ahesuæ, te pi yantayuttà va ekasmiæ vivariyyamÃne sabbe vivariyyanti ekasmiæ pithÅyamÃne sabbe pithÅyanti, dvÅsu passesu ekasatÃnam khattiyÃnaæ ekasatasayanagabbhà ahesuæ, ekekasmiæ nÃnÃvaïïapaccattharaïatthataæ, ekekaæ mahÃsayanaæ samussitasetacchattaæ, ekekaæ sÅhÃsanaæ mahÃsayanaæ nissÃya Âhitaæ ekekaæ mÃtugÃmapotthakarÆpakaæ uttamarÆpadharaæ hatthena anÃmasitvà na manussarÆpakaæ ti na sakkà ¤Ãtum, api ca ummaggassa gabbhe dvÅsu passesu kusalà cittakÃrà nÃnappakÃracittakammaæ kariæsu: SakkavilÃsasineruparibhaï¬asÃgaramahÃsÃgaracatumahÃdÅpahimavantÃnotattamanosilÃtalacandasuriyacÃtummahÃrÃjikÃdichakÃmasaggÃdivibhattiyo sabbà ummagge dassayiæsu, bhÆmiæ rajatapaÂÂavaïïavÃlukaæ okiritvà upari ullokapadumÃni dassesuæ, ubhosu passesu nÃnappakÃre Ãpaïe pi dassayiæsu, tesu tesu ÂhÃnesu gandhadÃmapupphadÃmÃni olaæbetvà Sudhammadevasabhaæ viya ummaggaæ alaækariæsu. TÃni pi kho tÅïi va¬¬hakisatÃni tÅïi nÃvÃsatÃni bandhitvà niÂÂhitaparikammÃnaæ dabbasambhÃrÃnaæ pÆretvà GaÇgÃya Ãharitvà p-assa Ãrocesuæ, tÃni so nagare upayogaæ netvà "mayà Ãïattadivase ÃhareyyÃthÃ" 'ti nÃvÃpaÂicchannaÂÂhÃne ÂhapÃpesi, nagare udakaparikhà aÂÂhÃrasahattho pÃkÃro gopuraÂÂÃlako rÃjanivesanÃdÅni nivesanÃni hatthisÃlÃdayo pokkharaïiyo ti sabbam eva niÂÂham agamÃsi,


#<[page 433]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            433>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  iti mahÃummaggo jaæghummaggo nagaran ti sabbam etaæ catÆhi mÃsehi niÂÂhitaæ. Atha M. catumÃsaccayena ra¤¤o ÃgamanatthÃya dÆtaæ pÃhesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).49: NivesanÃni mÃpetvà Vedehassa yasassino
                    ath' assa pahiïÅ dÆtaæ: [ehi dÃni mahÃrÃja],
                    mÃpitan te nivesanan ti. || Ja_XXII:1499 ||>@

     Ta. pahiïÅti pesesi.
     RÃjà dÆtassa vacanaæ sutvà tuÂÂhacitto mahantena parivÃrena nikkhami.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà itaraæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).50: Tato ca rÃjà pÃyÃsi senÃya caturaÇgiyÃ
                    anantavÃhanaæ daÂÂhuæ phÅtaæ Kampilliyaæ puran ti. || Ja_XXII:1500 ||>@

     Ta. ananta -- ti aparimitÃssÃdivÃhanaæ, Kampilliyaæ -- ti KampillaraÂÂhe mÃpitaæ nagaraæ.
     So anupubbena GaÇgÃtÅraæ pÃpuïi, atha naæ M. paccuggantvà attanà katanagaraæ pavesesi, so ta. pÃsÃdavaragato nÃnaggarasabhojanaæ bhu¤jitvà thokaæ vissamitvà sÃyaïhasamaye attano ÃgatabhÃvaæ ¤Ãpetuæ CÆÊanÅra¤¤o dÆtaæ pesesi.
     Taæ atthaæ Ãvikaronto Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).51: Tato ca kho so gantvÃna Brahmadattassa pÃhiïi:
                    Ãgato 'smi mahÃrÃja tava pÃdÃni vandituæ. || Ja_XXII:1501 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).52: DadÃhi dÃni me bhariyaæ nÃriyaæ sabbaÇgasobhaniæ
                    suvaïïena paÂicchannaæ dÃsÅgaïapurakkhatan ti. || Ja_XXII:1502 ||>@

     Ta. vanditun ti Vedeho mahallako C-rÃjà tassa puttamatto pi na hoti, kilesamucchito pana hutvà jÃmÃtarà nÃma sasuro vandiyo ti cintetvà tassa cittaæ anujÃnanto vandanasÃsanaæ pahiïi, dadÃhi dÃnÅti ahaæ tayà dhÅtaraæ dassÃmÅti pakkosÃpito taæ me dÃni dehÅti pahiïi, suvaïïena -- ti suvaïïÃlaækÃrapatimaï¬itaæ.


#<[page 434]>#
%<434                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     CÆÊani dÆtassa kathaæ sutvà somanassappatto "idÃni me paccÃmitto kuhiæ gamissati, ubhinnam pi tesaæ sÅsÃni chinditvà jayapÃnaæ pivissÃmÃ" 'ti kevalaæ somanassaæ dassento dÆtassa sakkÃraæ katvà anantaraæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).53: SvÃgatan tena Vedeha atho te adurÃgataæ,
                    nakkhattaæ ¤eva paripuccha. ahaæ ka¤¤aæ dadÃmi te
                    suvaïïena paÂicchannaæ dÃsÅgaïapurakhatan ti. || Ja_XXII:1503 ||>@

     Ta. Vedehà 'ti Vedehassa sÃsanaæ sutvà taæ purato Âhitaæ viya Ãlapati, athavà evaæ Brahmadattena vuttan ti vadehÅti dÆtaæ ÃïÃpento evam Ã.
     Taæ sutvà dÆto Vedehassa santikaæ gantvà "deva maÇgalakiriyÃya anucchavikaæ nakkhattaæ kira jÃnÃhi, te dhÅtaraæ demÅti vuttan" ti Ã., so "ajj' eva nakkhattaæ sobhanan" ti puna dÆtaæ pahiïi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).54: Tato ca rÃjà Vedeho nakkhattaæ paripucchatha,
                    nakkhattaæ paripucchitvà Brahmadattassa pÃhiïi: || Ja_XXII:1504 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).55: DadÃhi dÃni me bhariyaæ nÃriæ sabbaÇgasobhanaæ
                    suvaïïena paÂicchannaæ dÃsÅgaïapurakkhatan ti. || Ja_XXII:1505 ||>@

     C-rÃjÃpi:

  @<Ja_XXII.9(=546).56: DadÃmi dÃni te bhariyaæ nÃriæ sabbaÇgasobhanaæ
                    suvaïïena paÂicchannaæ dÃsÅgaïapurakkhatan ti. || Ja_XXII:1506 ||>@

     Imaæ g. vatvà "idÃni pesemi, idÃni pesemÅti" musÃvÃdaæ katvà ekasatarÃjÆnaæ sa¤¤am adÃsi: "aÂÂhÃrasahi akkhohiïÅhi saddhiæ sabbe yuddhasajjà hutvà nikkhamantu, ubhinnam pi paccatthikÃnaæ sÅsÃni chinditvà sve jayapÃnaæ pivissÃmÃ" 'ti, te sabbe pi nikkhamiæsu, sayaæ nikkhamanto pana mÃtaraæ TalatÃdevi¤ ca aggamahesiæ Nandadevi¤ ca puttaæ Pa¤cÃlacaï¬a¤ ca dhÅtaraæ Pa¤cÃlacaï¬i¤ ca ti cattÃro jane orodhehi saddhiæ pÃsÃde nivÃsÃpetvà va nikkhami. Bo. Vedehara¤¤o c' eva tena saddhiæ ÃgatasenÃya ca mahantaæ sakkÃraæ kÃresi,


#<[page 435]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 435>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  keci manussà suraæ pivanti keci macchamaæsÃdÅni khÃdanti keci dÆramaggà Ãgatattà kilantà sayanti, VedeharÃjà pana SenakÃdayo paï¬ite gahetvà amaccagaïaparivuto alamkatamahÃtale nisÅdi, C-rÃjÃpi aÂÂhÃrasÃkkhohiïisaækhÃya senÃya nagaraæ tisandhicatusaækhepaæ parikkhipitvà anekasatasahassÃhi ukkÃhi dhÃriyamÃnÃhi aruïe uggacchante yeva gahaïasajjo hutvà aÂÂhÃsi, taæ ¤atvà M. attano yodhÃnaæ tÅïi satÃni pesesi: "tumhe jaæghummagge gantvà ra¤¤o mÃtara¤ ca aggamahesi¤ ca putta¤ ca dhÅtara¤ ca jaæghummaggena Ãnetvà mahÃummaggena netvà ummaggadvÃrato bahi akatvà anto ummagge yeva yÃva amhÃkaæ Ãgamanà rakkhantà Âhatvà amhÃkaæ ÃgamanakÃle ummaggà nÅharitvà ummaggadvÃre mahÃvisÃlamÃÊake ÂhÃpethÃ" 'ti, te tassa vacanaæ sampaÂicchitvà jaæghummaggena gantvà sopÃnapÃdamÆle padarattharaæ ugghÃÂetvà sopÃnapÃdamÆle sopÃnasÅse mahÃtale ti ettake ÂhÃne Ãrakkhamanusse ca khujjÃdiparivÃrÃdayo ca hatthapÃdesu bandhitvà mukhaæ thaketvà ta. ta. paÂicchannaÂÂhÃne Âhapetvà ra¤¤o paÂiyattakhÃdanÅye ki¤ci khÃditvà cuïïavicuïïaæ katvà upari pÃsÃdaæ abhirÆhiæsu, tadà TalatÃdevÅ NandÃdevi¤ ca rÃjaputta¤ ca rÃjadhÅtara¤ ca "ko jÃnÃti kiæ bhavissatÅti" ma¤¤amÃnà attanà saddhiæ ekasayane sayÃpesi, te yodhà gabbhadvÃre Âhatvà pakkosiæsu, sà nikkhamitvà "kiæ tÃtÃ" ti Ã., "devÅ amhÃkaæ rÃjà Vedeha¤ ca Mahosadha¤ ca jÅvitakkhayaæ pÃpetvà sakala-JambudÅpe ekarajjaæ katvà ekasatarÃjaparivuto mahantena yasena mahÃpÃnaæ pivanto tumhe cattÃro pi gahetvà Ãnetuæ amhe pahiïÅti", te pÃsÃdà otaritvà sopÃnapÃdamÆlaæ agamiæsu, atha ne gahetvà jaæghummaggaæ pavisiæsu, te Ãhaæsu: "mayaæ ettakaæ kÃlaæ idha vasantà imaæ vÅthiæ na otiïïapubbÃ" ti, "imaæ vÅthiæ na sabbadà otaranti, maÇgalavÅthi nÃm' esÃ, ajja maÇgaladivasabhÃvena rÃjà iminà maggena Ãnetuæ ÃïÃpesÅti",


#<[page 436]>#
%<436                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  te tesaæ saddahiæsu, ath' ekacce te cattÃro pi gahetvà gacchiæsu, ekacce nivattitvà rÃjanivesane ratanagabbhaæ vivaritvà yÃvadicchakaæ dhanasÃraæ gahetvà Ãgamiæsu, itare pi cattÃro purato mahÃummaggaæ gantvà alaækatadevasabhaæ viya ummaggaæ disvà "ra¤¤o atthÃya sajjitan" ti sa¤¤aæ kariæsu, atha ne MahÃgaÇgÃya avidÆraÂÂhÃnaæ netvà anto ummagge alaækatagabbhe nisÅdÃpetvà ekacce Ãrakkhaæ gahetvà acchiæsu, ekacce tesaæ ÃnÅtabhÃvaæ gantvà Bo-assa Ãrocesuæ, so tesaæ kathaæ sutvà "idÃni me manoratho matthakaæ pÃpuïissatÅti" somanassajÃto ra¤¤o santikaæ gantvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, rÃjÃpi kilesÃturatÃya "idÃni me dhÅtaraæ pesessati, idÃni me pesessatÅti" pallaækato vuÂÂhÃya vÃtapÃnena olokento anekehi ukkÃsatasahassehi ekobhÃsaæ jÃtaæ nagaraæ mahatiyà senÃya parivutaæ disvà Ãsaækitaparisaækito "kin nu kho etan" ti paï¬itehi saddhiæ mantento g. Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).57: HatthÅ assà rathà patti senà tiÂÂhati vammitÃ,
                    ukkà padittà jhÃyanti, kin nu ma¤¤anti paï¬ità ti. || Ja_XXII:1507 ||>@

     Ta. kinnu ma¤¤antÅti C-rÃjà amhÃkaæ tuÂÂho udÃhu ruÂÂho ti kin nu p-à ma¤¤antÅti pucchi.
     Taæ sutvà Senako Ãha: "mà cintayi mahÃrÃja, atibahÆ ukkà pa¤¤Ãyanti, rÃjà tumhÃkaæ dÃtuæ dhÅtaraæ gahetvà eti, ma¤¤e" ti, Pukkuso pi "tumhÃkaæ ÃgantukasakkÃraæ kÃtuæ Ãrakkhaæ gahetvà Âhito bhavissatÅti" yaæ yaæ tesaæ ruccati taæ taæ kathayiæsu, rÃjÃpi "asukaÂÂhÃne senà titthantu, asukaÂÂhÃne Ãrakkhaæ gaïhatha, appamattà hothÃ" 'ti vadantÃnaæ saddaæ suïanto sannaddha¤ ca senaæ passanto maraïabhayatajjito hutvà MahÃsattassa kathaæ paccÃsiæsanto itaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).58: HatthÅ assà rathà patti senà tiÂÂhanti vammitÃ,
                    ukkà padittà jhÃyanti, kin nu kÃhanti paï¬ità 'ti. || Ja_XXII:1508 ||>@

     Ta. kin -- ti p-a kiæ cintesi imà senà amhÃkaæ kiæ karissantÅti.


#<[page 437]>#
%<                        9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)              437>%
     Taæ sutvà M. "imaæ andhabÃlaæ thokaæ santÃsetvà pacchà mama balaæ dassetvà assÃsessÃmÅti" cintetvà Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).59: Rakkhati taæ mahÃrÃja CÆÊanÅyo mahabbalo,
                    paduÂÂho te Brahmadatto, pÃto taæ ghÃtayissatÅti. || Ja_XXII:1509 ||>@

     Taæ sutvà sabbe maraïabhayatajjitÃ, ra¤¤o kaïÂho sussi, mukhe kheÊo chijji, sarÅre ¬Ãho uppajji, so maraïabhayabhÅto paridevanto dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXII.9(=546).60: Ubbedhati me hadayaæ mukha¤ ca parisussati,
                    nibbutiæ nÃdhigacchÃmi aggida¬¬ho va Ãtape. || Ja_XXII:1510 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).61: KammÃrÃnaæ yathà ukkà anto jhÃyati no bahiæ
                    evam pi hadayaæ mayhaæ anto jhÃyati no bahÅti. || Ja_XXII:1511 ||>@

     Ta. ubbedhatÅti tÃta Ma-a hadayam me mahÃvÃteritaæ viya pallavaæ kampati, anto jhÃyatÅti so ukkà viya mayhaæ hadayamaæsaæ abbhantare jhÃyati bahi pana na pa¤¤ÃyatÅti paridevati.
     M. tassa paridevitaæ sutvà "ayaæ andhabÃlo a¤¤esu divasesu mama vacanaæ na kareyya, bhiyyo naæ niggaïhissÃmÅti" cintetvà Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).62: Pamatto mantanÃtÅto bhinnamanto si khattiya,
                    idÃni kho taæ tÃyantu paï¬ità mantino janÃ. || Ja_XXII:1512 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).63: AkatvÃmaccassa vacanaæ atthakÃmahitesino
                    attapÅtirato rÃjà migo kÆÂe va ohito. || Ja_XXII:1513 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).64: YathÃpi maccho baÊisaæ vaækamaæsena chÃditaæ
                    Ãmagijjho na jÃnÃti maccho maraïam attano || Ja_XXII:1514 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).65: Evam eva tuvaæ rÃja CÆÊaneyyassa dhÅtaraæ
                    kÃmagiddho na jÃnÃsi maccho maraïam attano. || Ja_XXII:1515 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).66: Sace gacchasi Pa¤cÃlaæ khippaæ attaæ jahessasi
                    migaæ pathÃnupannaæ va mahantaæ bhayam essati. || Ja_XXII:1516 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).67: AnariyarÆpo puriso janinda
                    ahÅva ucchaÇgagato ¬aseyya,
                    na tena mettiæ kayirÃtha pa¤¤o,
                    dukkho bhave kÃpurisena saÇgamo. || Ja_XXII:1517 ||>@


#<[page 438]>#
%<438                                XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.9(=546).68: Yan tv-eva ja¤¤Ã purisaæ janinda
                    [`sÅlavÃyaæ bahussuto']
                    ten' eva mettiæ kayirÃtha pa¤¤o,
                    sukho bhave sappurisena saÇgamo ti. || Ja_XXII:1518 ||>@

     Ta. pamatto ti mahÃrÃja tvaæ kÃmena pamatto, mantanÃtÅto ti mayà anÃgatabhayaæ disvà pa¤¤Ãya paricchinditvà mantitamantaïaæ atikkanto, bhinnamanto ti mantaïÃtikkantattà yeva bhinnamanto, SenakÃdÅhi saddhiæ manto gahito esa so bhinno ti pi bhinnamanto si jÃto, paï¬ità ti ime SenakÃdayo cattÃro janà idÃni taæ rakkhantu passÃma nesaæ balaæ ti dÅpeti, akatvà -- ti mama uttamÃmaccassa vacanaæ akatvÃ, attapÅtirato ti attano kilesapÅtiyà abhirato hutvÃ, kÆÂe -- ti yathà nÃma nivÃpalobhenÃgato migo kÆÂapÃse bajjhati evaæ mama vacanaæ agahetvà Pa¤cÃlacaï¬iæ labhissÃmÅti lobhenÃgantvà idÃni kÆÂapÃse baddho migo viya jÃto si, yathà maccho ti gÃthÃya tadà mayà ayaæ upamà ÃhaÂà ti dassetuæ vuttaæ, sace gacchasÅti gÃthÃya pi na kevalaæ etam eva imam pi te upamam Ãharin ti dassetuæ vuttaæ, anariyarÆpo ti KevaÂÂabrÃhmaïasadiso asappurisajÃtiko nillajjapuriso, na tena mettin ti tÃdisena saddhiæ mittadhammaæ na kayirÃtha, tvaæ pana Ke-ena saddhiæ katvà tassa vacanaæ gaïhi, dukkho ti evarÆpena s. saÇgamo nÃma ekavÃraæ kato idhaloke pi paraloke pi mahÃdukkhÃvahanato dukkho hoti, yantvevà 'ti ya¤ c' eva ayam eva và pÃÂho, sukho ti idhaloke pi paraloke pi sukho yeva.
     Atha naæ "puttaæ evarÆpaæ na karissasÅti" suÂÂhutaraæ niggaïhanto pubbe ra¤¤Ã kathitakathaæ nÅharitvà dassento

  @<Ja_XXII.9(=546).69: BÃlo tuvaæ elamÆgo si rÃja
                    yo uttamatthÃni mayi lapittha,
                    kim evÃhaæ naÇgalakoÂivaddho
                    atthÃni jÃnissaæ yathÃpi a¤¤o. || Ja_XXII:1519 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).70: `Imaæ gale gahetvÃna nÃsetha vijità mama
                    yo me ratanalÃbhassa antarÃyÃya bhÃsatÅ' ti || Ja_XXII:1520 ||>@

ime dve gÃthà vatvà "mahÃrÃja ahaæ gahapatiputto yathà tava a¤¤e SenakÃdayo p-à atthÃni jÃnanti tathà kim eva jÃnissaæ, agocaro esa mayhaæ, gahapatisippam evÃhaæ jÃnÃmi, ayaæ attho SenakÃdÅnaæ pÃkaÂo, te p-à bhontà ajja te aÂÂhÃrasahi akkhohiïÅhi parivÃritassa avassayà hontu,


#<[page 439]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            439>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  maæ pana gÅvÃya gahetvà nikka¬¬hituæ ÃïÃpehi, idÃni maæ kasmà pucchasÅti" evaæ suniggahÅtaæ niggahi, taæ sutvà rÃjà cintesi: "p-o mayà katadosam eva katheti, pubbe h' idaæ anÃgatabhayaæ jÃni, tena maæ ativiya niggaïhati, na kho pana ettakaæ kÃlaæ nikkammako acchissati, avassaæ iminà mayhaæ sotthibhÃvo kato bhavissatÅti", atha naæ parigaïhanto dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXII.9(=546).71: Mahosadha atÅtena nÃnuvijjhanti paï¬itÃ,
                    kiæ maæ assaæ va sambandhaæ patoden' eva vijjhasi. || Ja_XXII:1521 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).72: Sace ca passasi mokkhaæ khemaæ và pana passasi
                    ten' eva maæ anusÃsa, kiæ atitena vijjhasÅti. || Ja_XXII:1522 ||>@

     Ta. nÃnuvijjhantÅti atÅtadosaæ gahetvà mukhasattÅhi na vijjhanti, sambandhan ti sattusenÃya parivutattà suÂÂhu bandhitvà Âhapitaæ assaæ viya kiæ maæ vijjhasi, teneva man ti evan te mokkho bhavissati evaæ kheman ti tena sotthibhÃven' eva maæ anusÃsa assÃsehi, taæ hi Âhapetvà a¤¤aæ me paÂisaraïaæ n' atthi.
     Atha M. "ayaæ rÃjà ativiya andhabÃlo, purisavisesaæ na jÃnÃti, thokaæ kilametvà pacchÃssa avassayo bhavissÃmÅti" cintetvà Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).73: AtÅtaæ mÃnusaæ kammaæ dukkaraæ durabhisambhavaæ,
                    na taæ sakkomi mocetuæ, tvam pi jÃnassu khattiya. || Ja_XXII:1523 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).74: Santi vehÃsayà nÃgà iddhimanto yasassino,
                    te pi ÃdÃya gaccheyyuæ yassa honti tathÃvidhÃ. || Ja_XXII:1524 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).75: Santi vehÃsayà assà iddhimanto yasassino,
                    te pi ÃdÃya gaccheyyuæ yassa honti tathÃvidhÃ. || Ja_XXII:1525 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).76: Santi vehÃsayà pakkhÅ iddhimanto yasassino, te etc. || Ja_XXII:1526 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).77: Santi vehÃsayà yakkhà iddhimanto yasassino, te etc. || Ja_XXII:1527 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).78: AtÅtaæ mÃnusam kammaæ dukkaraæ durabhisambhavaæ,
                    na taæ sakkomi mocetuæ antalikkhena khattiyà 'ti. || Ja_XXII:1528 ||>@


#<[page 440]>#
%<440                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Ta. kamman ti mahÃrÃja idaæ ito mocanaæ nÃma atÅtaæ mÃnusehi kattabbaæ kammaæ atÅtaæ dukkaraæ durabhisambhavaæ n' eva kÃtuæ na sahituæ sakkomÅti ahaæ taæ ito mocetuæ na sakkomi, tvam pi jÃnassu khattiyà 'ti mahÃrÃja tvam ev' ettha kattabbaæ jÃnassu, vehÃsayà ti ÃkÃsena gamanasamatthà hatthino, yassà 'ti yassa ra¤¤o tathÃvidhà chaddantakule và uposathakule và jÃtà nÃgà honti taæ rÃjÃnaæ te ÃdÃya gaccheyyuæ, assà ti valÃhakassa rÃjakule jÃtà assÃ, pakkhÅti GaruÊaæ sandhÃyÃha, yakkhà ti SÃtÃgirÃdayo, antalikkhenà 'ti ahaæ antalikkhena mocetuæ na sakkomi, taæ ÃdÃya ÃkÃsena Mithilaæ netuæ na sakkomÅti a.
     RÃjà taæ sutvà appaÂibhÃno nisÅdi, atha Senako cintesi:
"idÃni ra¤¤o ca amhÃka¤ ca Âhapetvà p-aæ a¤¤aæ paÂisaraïaæ n' atthi, rÃjà pan' assa kathaæ sutvà bhayatajjito ki¤ci vattuæ na sakkoti, ahaæ p-aæ yÃcissÃmÅti" yÃcanto dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXII.9(=546).79: AtÅradassÅ puriso mahante udakaïïave
                    yattha so labhate gÃdhaæ tattha so vindate sukhaæ. || Ja_XXII:1529 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).80: Evaæ amha¤ ca ra¤¤a¤ ca tvaæ patiÂÂhà Mahosadha,
                    tvaæ no si mantinaæ seÂÂho, amhe dukkhà pamocayà 'ti. || Ja_XXII:1530 ||>@

     Ta. atÅradassÅti samudde bhinnanÃvo tÅraæ apassanto, yatthà 'ti ÆmivegabbhÃhato vicaranto yasmiæ padese patiÂÂhaæ labhati, pamocayà 'ti pubbe pi Mithilaæ parivÃretvà ÂhitakÃle tayà va mocit' amhà idÃni pi tvam eva amhe dukkhà mocehÅti yÃci.
     Atha naæ niggaïhanto M. gÃthÃya ajjhabhÃsi:

  @<Ja_XXII.9(=546).81: AtÅtaæ mÃnusakaæ kammaæ dukkaraæ durabhisambhavaæ,
                    na naæ sakkomi mocetuæ, tvaæ pajÃnassu Senakà 'ti. || Ja_XXII:1531 ||>@

     Ta. tvaæ pajÃnassu -- ti Senaka ahaæ na sakkomi tvaæ imaæ rÃjÃnaæ ÃkÃsena Mithilaæ nehÅti.
     RÃjà gahetabbagahaïaæ apassanto maraïabhayatajjito M-ena saddhiæ kathetuæ asakkonto "kadÃci Senako pi ki¤ci upÃyaæ jÃneyya, pucchÃmi tÃva nan" ti pucchanto g. Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).82: Suïohi metaæ vacanaæ: passas' etaæ mahabbhayaæ,
                    Senakaæ dÃni pucchÃmi: kiæ kiccaæ idha ma¤¤asÅti. || Ja_XXII:1532 ||>@


#<[page 441]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            441>%
     Ta. kiæ kiccan ti kiæ kÃtabbayuttakaæ idha ma¤¤asi Ma -- en' amhi pariccatto yadi tvaæ jÃnÃsi vadehÅti.
     Taæ sutvà Se-"rÃjà upÃyaæ pucchati, sobhano và hotu mà và kathessÃmi 'ssa etaæ upÃyan" ti cintetvà g. Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).83: Aggiæ dvÃrato dema, gaïhÃmase vikattanaæ,
                    a¤¤ama¤¤aæ vadhitvÃna khippaæ hessÃma jÅvitaæ,
                    mà no rÃjà Brahmadatto ciraæ dukkhena mÃrayÅti. || Ja_XXII:1533 ||>@

     Ta. dvÃrato ti dvÃraæ pidahitvà ta. aggiæ dema, vikattanan ti a¤¤ama¤¤aæ vikattanaæ satthaæ gaïhÃma, hessÃma, ti jÅvitaæ khippaæ jahissÃma, alaækatapÃsÃdo yeva no dÃrucitako bhavissati.
     Taæ sutvà rÃjà anattamano ahosi, attano puttadÃrassa evarÆpaæ citakaæ karohÅti cintetvà PukkusÃdayo pucchi, te pi attano anurÆpaæ bÃlakathaæ kathayiæsu, tena vuttaæ:

  @<Ja_XXII.9(=546).84: Suïohi etaæ vacanaæ: passas' etaæ mahabbhayaæ,
                    Pukkusaæ dÃni pucchÃmi: kiæ kiccaæ idha ma¤¤asi. || Ja_XXII:1534 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).85: Visaæ khÃditvà miyyÃma, khippaæ hessÃma jÅvitaæ,
                    mà no rÃjà Brahmadatto ciraæ dukkhena mÃrayi. || Ja_XXII:1535 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).86: Suïohi etaæ vacanaæ: passas' etaæ mahabbhayaæ,
                    KÃvindaæ dÃni pucchÃmi: kiæ kiccaæ idha ma¤¤asi. || Ja_XXII:1536 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).87: Rajjuyà bajjha miyyÃma, papÃtà papatemase,
                    mà no rÃjà Brahmadatto ciraæ dukkhena mÃrayi. || Ja_XXII:1537 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).88: Suïohi etaæ vacanam: passas' etaæ mahabbhayaæ,
                    Devindaæ dÃni pucchÃmi: kiæ kiccaæ idha ma¤¤asi. || Ja_XXII:1538 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).89: Aggiæ dvÃrato dema, gaïhÃmase vikattanaæ,
                    a¤¤ama¤¤aæ vadhitvÃna khippaæ hessÃma jÅvitaæ,
                    na no sakkomi mocetuæ, sukhen' eva Mahosadho ti. || Ja_XXII:1539 ||>@

     Api ca tesu Devindo, ayaæ rÃjà kiæ karoti, aggimhi sante khajjopanakaæ dhamati, Âhapetvà Ma-aæ a¤¤o idha sottibhÃvaæ kÃtuæ samattho nÃma n' atthi, ayaæ taæ apucchitvà amhe pucchati,


#<[page 442]>#
%<442                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mayaæ kiæ jÃnÃmÃ" 'ti cintetvà a¤¤aæ upÃyaæ apassanto Senakena kathitam eva kathetvà M-aæ vaïïento dve pÃde Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).90: TatrÃyaæ adhippÃyo mahÃrÃja:
                    mayaæ sabbe pi paï¬itam eva yÃcÃma,
                    sace pana yÃciyamÃno pi
                    na no sakkoti mocetuæ sukhen' eva Mahosadho
                    atha Senakassa vacanaæ karissÃmà 'ti. || Ja_XXII:1540 ||>@

     Taæ sutvà rÃjà pubbe Bo-assa kathitadosaæ saritvà tena saddhiæ kathetuæ asakkonto tassa suïantassa paridevanto Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).91: Yathà kadalino sÃraæ anvesaæ nÃdhigacchati
                    evaæ anvesamÃnà naæ pa¤haæ nÃjjhagamÃmase. || Ja_XXII:1541 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).92: Yathà simbalino sÃraæ anvesaæ nÃdhigacchati
                    evaæ anvesamÃnà naæ pa¤haæ nÃjjhagamÃmase. || Ja_XXII:1542 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).93: Adese vata no vutthaæ ku¤jarÃnaæ v' anodake
                    sakÃse dummanussÃnaæ bÃlÃnaæ avijÃnataæ. || Ja_XXII:1543 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).94: Ubbedhate me hadayaæ, mukha¤ ca parisussati,
                    nibbutiæ nÃdhigacchÃmi aggida¬¬ho va Ãtape. || Ja_XXII:1544 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).95: KammÃrÃnaæ yathà ukkà anto jhÃyati no bahi
                    evam pi hadayaæ mayhaæ anto jhÃyati no bahÅti. || Ja_XXII:1545 ||>@

     Ta. kadalino ti yathà kadalikkhandhassa nissÃrattà sÃratthiko puriso anvesanto pi tato sÃraæ nÃdhigacchati evaæ mayaæ imamhà dukkhà muccanupÃyaæ pa¤haæ pa¤ca paï¬ite pucchitvà anvesamÃnÃpi pa¤haæ nÃjjhagamÃmase, amhehi pucchitaæ upÃyaæ asuïantà mayaæ pa¤haæ nÃdhigacchÃma, dutiyagÃthÃya pi es' eva nayo, ku¤jarÃnaæ -- ti yathà ku¤jarÃnaæ anÆdakaÂÂhÃne vutthaæ nÃma hoti te hi tathÃrÆpe nirÆdake vanagahane dese vasantà khippam eva paccÃmittÃnaæ vasaæ gacchanti evaæ amhehi pi imesaæ dummanussÃnaæ bÃlÃnaæ santike vasantehi adese vutthaæ, ettakesu hi paï¬itesu eko pi me idÃni paÂisaranaæ n' atthÅti nÃnÃvidhena vilapati.
     Taæ sutvà p. "ayaæ rÃjà ativiya kilamati, sace taæ na assÃsessÃmi hadayena phalitena marissatÅti" cintetvà assÃsesi.


#<[page 443]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            443>%
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).96: Tato so paï¬ito dhÅro atthadassÅ Mahosadho
                    Vedehaæ dukkhitaæ disvà idaæ vacanaæ abravÅ: || Ja_XXII:1546 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).97: Mà tvaæ bhÃyi mahÃrÃja mà tvaæ bhÃyi rathesabha.
                    ahaæ taæ mocayissÃmi RÃhu-gahitaæ va Candimaæ. || Ja_XXII:1547 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).98: Mà tvaæ bhÃyi mahÃrÃja mà tvaæ bhÃyi rathesabha,
                    ahan taæ mocayissÃmi RÃhu-gahitaæ va SÆriyaæ. || Ja_XXII:1548 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).99: Mà tvaæ bhÃyi mahÃrÃja mà tvaæ bhÃyi rathesabha,
                    ahan taæ mocayissÃmi paæke sannaæ va ku¤jaraæ. || Ja_XXII:1549 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).100: Mà tvaæ bhÃyi mahÃrÃja mà tvaæ bhÃyi rathesabha,
                    ahan taæ mocayissÃmi peÊÃbaddhaæ va pannagaæ || Ja_XXII:1550 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).101: Mà tvaæ bhÃyi mahÃrÃja mà tvaæ bhÃyi rathesabha,
                    ahan taæ mocayissÃmi macche jalagate-r-iva. || Ja_XXII:1551 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).102: Mà tvaæ bhÃyi mahÃrÃja mà tvaæ bhÃyi rathesabha,
                    ahan taæ mocayissÃmi sayoggaæ balavÃhanaæ. || Ja_XXII:1552 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).103: Mà tvaæ bhÃyi mahÃrÃja mà tvaæ bhÃyi rathesabha,
                    Pa¤cÃlaæ vÃhayissÃmi kÃkasenaæ va le¬¬unÃ. || Ja_XXII:1553 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).104: Adu pa¤¤Ã kimatthiyà amacco vÃpi tÃdiso
                    yo taæ sambÃdhapakkhantaæ dukkhà na parimocaye ti. || Ja_XXII:1554 ||>@

     Ta. idan ti davadÃhada¬¬he ara¤¤e ghanavassaæ vassÃpento viya taæ assÃsento imaæ mà tvaæ bhÃyi mahÃrÃjà 'ti Ãdikaæ vacanam abravi, ta.
sannan ti laggaæ, peÊÃbaddhan ti peÊÃya abbhantaragataæ, Pa¤cÃlan ti etaæ evaæ mahantam pi Pa¤cÃlara¤¤o senaæ, vÃhayissamÅti palÃpessÃmi, ÃdÆ ti anÃmatthe nipÃto, pa¤¤Ã nÃma kimatthiyà ti attho, amacco vÃpi tÃdiso ti pa¤¤Ãya samannÃgato tÃdiso pa¤¤Ãsampanno amacco vÃpi kimatthiya yo taæ evaæ maraïasambÃdhappattaæ dukkhà na mocaye, mahÃrÃja ahaæ paÂhamataraæ Ãgacchanto nÃma kimatthaæ Ãgato ti ma¤¤asi, mà bhÃyi ahan taæ imamhà dukkhà mocessÃmÅti assÃsesi.
     So pi tassa vacanaæ sutvà "idÃni me jÅvitaæ laddhan" ti assÃsi, Bodhisattena sÅhanÃde kate sabbe va tussiæsu, atha Se-pucchi: "paï¬ita tvaæ sabbe amhe gahetvà gacchanto ken' upÃyena gamissasÅti", "alaækataummaggenà ti, tumhe sajjà hothÃ" 'ti vatvà ummaggadvÃraæ vivaraïatthaæ yodhe ÃïÃpento g. Ã.:


#<[page 444]>#
%<444                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.9(=546).105: Etha mÃïavà uÂÂhetha, mukhaæ sodhetha sandhino,
                    Vedeho sah' amaccehi ummaggena gamissatÅti. || Ja_XXII:1555 ||>@

     Ta. mÃïavà ti taruïÃdhivacanaæ, mukhaæ sodhethà 'ti ummaggadvÃraæ vivaratha, sandhino ti gharasandhino sodhetvà ekasatÃnam sayanagabbhÃnaæ dvÃraæ vivaratha anekasatÃnaæ dÅpÃlayÃnaæ dvÃraæ vivarathà 'ti.
     Te uÂÂhÃya ummaggassa dvÃraæ vivariæsu, sakalaummaggo ekobhÃso alaækatadevasabhà viya viroci.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).106: Tassa taæ vacanaæ sutvà paï¬itassÃnusÃrino
                    ummaggadvÃraæ vivariæsu yantayutte ca aggaÊe ti. || Ja_XXII:1556 ||>@

     Ta. anusÃrino ti veyyÃvaccakarÃ, yantayutte ca aggaÊe ti sÆcighaÂikasampannÃni dvÃrakavÃÂÃni.
     Te ummaggadvÃraæ vivaritvà M-assa Ãrocesuæ, so ra¤¤o sa¤¤aæ adÃsi: "kÃlo deva, pÃsÃdà otarathÃ" 'ti, rÃjà otari, Se-sÅsato nÃÊivattaæ apaneti, sÃÂakaæ omu¤cati, atha naæ M. disvà "kiæ karosÅti" pucchi "p-a ummaggena gacchantehi nÃma veÂhanaæ mocetvà kacchaæ daÊhaæ bandhitvà gantabban" ti, "Senaka `ummaggaæ pavisanto onamitvà onamitvà jaïïukehi patiÂÂhÃya pavisissÃmÅti' mà sa¤¤aæ akÃsi, sace hatthinà gantukÃmo si hatthiæ abhirÆha, ucco ummaggo aÂÂhÃrasahatthubbedho visÃladvÃro, tvaæ yathÃruciyà alaækatapaÂiyatto ra¤¤o purato gacchÃ" 'ti Ã., Bo-pana Senakassa gamanaæ purato vicÃretvà rÃjÃnaæ majjhe katvà sayaæ pacchato ahosi, kiækÃraïÃ: "alaækataummaggaæ olokento mà saïikaæ agamÃsÅti", ummagge mahÃjanassa yÃgubhattakhÃdanÅyÃdÅni appamÃïÃni ahesuæ, te manussà khÃdantà pivantà ummaggaæ olokentà gacchanti, M. pi,yÃtha mahÃrÃjÃ" 'ti codento pacchato yÃti, rÃjà alaækatadevasabhaæ viya ummaggaæ olokento yÃti.


#<[page 445]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            445>%
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).107: Purato Senako yÃti pacchato ca Mahosadho
                    majjhe ca rÃjà Vedeho amaccaparivÃrito ti. || Ja_XXII:1557 ||>@

     Ra¤¤o ÃgatabhÃvaæ ¤atvà te mÃïavà ra¤¤o mÃtara¤ ca devi¤ ca putta¤ ca dhÅtara¤ ca ummaggà nÅharitvà mahÃvisÃlamÃÊake Âhapesuæ, rÃjÃpi Bo-ena saddhiæ ummaggà nikkhami, te rÃjÃna¤ ca p-a¤ ca disvà "nissaæsayaæ parahatthagat' amha, amhe gahetvà Ãgatehi p-assa purisehi bhavitabban" ti maraïabhayatajjità bhÅtaravaæ raviæsu. CÆlanÅrÃjÃpi kira Vedehara¤¤o palÃyanabhayena -- yena GaÇgà tena gÃvutamattaÂÂhÃne ahosi so -- sannisinnÃya rattiyà tesaæ ravaæ sutvà "NandÃdeviyà viya saddo" ti vattukÃmo ahosi, "kuhiæ N-deviæ passasÅti" paribhÃsabhayena na ki¤ci Ã., M. tasmiæ ÂhÃne Pa¤cÃlacaï¬ikumÃrikaæ{} ratanarÃsimhi Âhapetvà abhisi¤citvà "mahÃrÃja tvaæ imissà kÃraïà Ãgato, ayan te aggamahesÅ hotÆ" 'ti Ã., tÅïi nÃvÃsatÃni uÂÂhÃpesuæ, rÃjà visÃlamÃlakà otaritvà alaækatanÃvaæ abhirÆhi, te pi cattÃro khattiyà nÃvaæ abhirÆhiæsu.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).108: Ummaggà nikkhamitvÃna Vedeho nÃvaæ Ãruhi
                    abhirÆÊha¤ ca taæ ¤atvà anusÃsi Mahosadho: || Ja_XXII:1558 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).109: Ayan te sasuro deva ayaæ sassÆ janÃdhipa,
                    yathà mÃtu paÂipatti evan te hotu sassuyÃ. || Ja_XXII:1559 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).110: YathÃpi niyako bhÃtà saudariyo ekamÃtuko
                    evaæ Pa¤cÃlacaï¬o te dayitabbo rathesabha. || Ja_XXII:1560 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).111: Ayaæ Pa¤cÃlacaï¬Å te rÃjaputtÅ abhijjhitÃ,
                    kÃmaæ karohi te tÃya, bhariyà te rathesabhà 'ti. || Ja_XXII:1561 ||>@

     Ta. anusÃsÅti evaæ kir' assa ahosi: kadÃci tesaæ kujjhitvà CÆÊÃnira¤¤o mÃtaraæ mÃreyya abhirÆpÃya NandÃdeviyà saddhiæ saævÃsaæ kappeyya rÃjakumÃra¤ ca mÃreyya, paÂi¤¤am assa gahessÃmÅti, tasmà ayan te ti ÃdÅni vadanto anusÃsi, ta. ayan te sasuro ti ayan tava sasurassa CÆÊanira¤¤o putto Pa¤cÃlacaï¬iyà kaniÂÂhabhÃtiko ayan te idÃni sasuro, ayaæ sassÆ ti ayaæ imissà mÃtà N-devÅ nÃma tava sassÆ yathà mÃtu puttà vattapaÂivattaæ karonti evan te etissà hotu balavamÃtu sa¤¤aæ upaÂÂhapetvà mà nam kadÃci lobhacittena olokayi,


#<[page 446]>#
%<446                    XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  niyako ti ajjhattiko ekapitaro, ekamÃtuko ti, ekamÃtuyà jÃto, dayitabbo ti piyÃyitabbo, bhariyà ti ayan te bhariyà mà etissà avamÃnaæ akÃsÅti ra¤¤o paÂi¤¤aæ gaïhi.
     RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. M.  rÃjamÃtaraæ pana Ãrabbha na ki¤ci kathesi, kiækÃraïÃ: tassà mahallikÃbhÃven' eva, idaæ pana sabbaæ Bo-tÅre Âhatvà kathesi. Atha naæ rÃjà mahÃdukkhato mutto nÃvÃya gantukÃmo hutvà "tÃta tvaæ tÅre Âhito va kathesÅti" vatvà g. Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).112: ùruyha nÃvaæ taramÃno kin nu tÅramhi tiÂÂhasi,
                    kicchà mutt' amha dukkhÃto{}, yÃma dÃni Mahosadhà 'ti. || Ja_XXII:1562 ||>@

M. "deva tumhehi saddhiæ gamanaæ nÃma mayhaæ ayuttan" ti vatvà Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).113: N' esa dhammo mahÃrÃja yo 'haæ senÃya nÃyako
                    senaÇgaæ parihÃpetvà attÃnaæ parimocaye. || Ja_XXII:1563 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).114: Nivesanamhi te deva senaÇgaæ parihÃpitaæ
                    taæ dinnaæ Brahmadattena Ãnayissaæ rathesabhà 'ti. || Ja_XXII:1564 ||>@

     Ta. dhammo ti sabhÃvo, nivesanamhi te ti taæ nagaraæ sandhÃyÃha, parimocaye ti parimoceyya, parihÃpitan ti cha¬¬itaæ.
     Tesu hi manussesu sudÆramaggaæ Ãgatattà keci kilantà niddaæ okkantà keci khÃdantà pivantà amhÃkaæ nikkhantabhÃvaæ na jÃnanti keci gilÃnà mayà saddhiæ cattÃro mÃse kammaæ katvà mama upakÃramanussà c' ettha bahÆ, na sakkà mayà ekamanussam pi cha¬¬etvà gantuæ, ahaæ pana nivattitvà sabbam pi taæ tava senaæ Brahmadattena dinnaæ appaÂividdhaæ ÃnessÃmi, tumhe mahÃrÃja katthaci avilambantà sÅghaæ gacchatha, mayà vo antarÃmagge hatthivÃhanÃdÅni ÂhapitÃni, kilantÃni kilantÃni pahÃya samatthasamatthehi sÅghaæ Mithilam eva pavisathÃ" 'ti. Tato rÃjà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).115: Appaseno mahÃsenaæ kathaæ viggayha{} Âhassasi,
                    dubbalo balavantena viha¤¤issasi paï¬ità 'ti. || Ja_XXII:1565 ||>@


#<[page 447]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 447>%
     Ta. viggayhà 'ti paÂippharitvÃ, viha¤¤issasÅti ha¤¤issasi.
     Tato Bodhisatto gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).116: Appaseno pi ce mantÅ mahÃsenaæ amantinaæ
                    jinÃti rÃjà rÃjÃno Ãdicco v' udayan taman ti. || Ja_XXII:1566 ||>@

     Ta. mantÅti mantÃya samannÃgato pa¤¤avà upÃyakusalo, amantinan ti anupÃyakusalaæ jinÃti pa¤¤avà duppa¤¤aæ jinÃti, rÃjà rÃjÃno ti eko pi ca evarÆpo rÃjà bahÆ pi duppa¤¤arÃjÃno jinÃti yeva, yathà kin ti: Ãdicco -- vuti Ãdicco udento tamaæ vidhamitvà Ãlokaæ dasseti evaæ jinÃti c' eva suriyo viya virocati.
     Idaæ vatvà M. rÃjÃnaæ vanditvà "gacchatha tumhe" ti vatvà uyyojesi, so "mutto vat' amhi amittahatthato imissà ca laddhattà manoratho pi me matthakaæ patto" ti Bo-assa guïaæ Ãvajjitvà uppannapÅtipÃmojjo p-assa guïe Senakassa kathento gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).117: Susukhaæ vata saævÃso paï¬itehÅti Senaka,
                    pakkhÅva pa¤jare baddhe macche jÃlagate-r-iva
                    amittahatthatthagate mocayi no Mahosadho ti. || Ja_XXII:1567 ||>@

     Ta. susukhaæ vatà 'ti atisukhaæ vata idaæ, kataraæ: so saævÃso p-hi, itÅti kÃraïatthe ti nipÃto, i. v. h.: yasmà amittahatthagate mocayi no Ma-tasmà Se-a vadÃmi susukhaæ vata idaæ so esa p-ehi saævÃso ti.
     Taæ sutvà Se-pi p-assa guïaæ kathento Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).118: Evam etaæ mahÃrÃja paï¬itehi sukhÃvahaæ,
                    pakkhÅva pa¤jare baddhe macche jÃlagate-r-iva
                    amittahatthatthagate mocayi no Mahosadho ti. || Ja_XXII:1568 ||>@

     Atha VideharÃjà nadiæ uttaritvà yojanantare M-ena kÃritagÃmaæ sampatto, tatr' assa Bo-ena Âhapitamanussà hatthivÃhanÃdÅni c' eva annapÃnÃdÅni ca adaæsu, so kÅlante hatthiassarathe nivattetvà itare ÃdÃya tehi saddhiæ a¤¤aæ gÃmaæ pÃpuïi, eten' upÃyena yojanasatamaggaæ atikkamitvà punadivase pÃto va Mithilaæ pÃvisi, Bo-pi ummaggadvÃraæ gantvà attanà sannaddhakhaggaæ omu¤citvà ummaggadvÃre vÃlukaæ viyÆhitvà Âhapesi,


#<[page 448]>#
%<448                      XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Âhapetvà ummaggam pavisitvà ummaggena gantvà taæ nagaraæ pavisitvà gandhodakena nahÃyitvà nÃnaggarasabhojanaæ bhu¤jitvà sayanavaragato, "manoratho me matthakaæ patto" ti Ãvajjanto nipajji, atha tassà rattiyà accayena C-rÃjà senaÇgaæ vicÃrayamÃno taæ nagaraæ upÃgami.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).119: Rakkhitvà kasiïaæ rattiæ CÆlanÅyo mahabbalo
                    udentaæ aruïuggamhi UpakÃriæ upÃgami. || Ja_XXII:1569 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).120: ùruyha pavaraæ nÃgaæ balavantaæ saÂÂhihÃyanaæ
                    rÃjà avoca Pa¤cÃlo CÆlanÅyo mahabbalo || Ja_XXII:1570 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).121: Sannaddho maïivammesu gharam ÃdÃya pÃïinaæ
                    pessiye ajjhabhÃsittha puthugumbe samÃgate ti. || Ja_XXII:1571 ||>@

     Ta. kasiïan ti sakalaæ, udentan ti udente, UpakÃrin ti Pa¤cÃlanagaraæ upÃdÃya M-ena kÃritattà UpakÃrÅti laddhanÃmaæ taæ nagaraæ upÃgami, avocà 'ti attano senaæ avaca, pessiye ti attano pesanakÃrake, ajjhabhÃsitthà ti adhiabhÃsittha puretaram eva abhÃsittha, puthugumbe ti bahÆsu sippesu patiÂÂhite anekasippa¤¤Æ.
     IdÃni te sarÆpato dassetuæ

  @<Ja_XXII.9(=546).122: HatthÃruhe anÅkaÂÂhe rathike pattikÃrike
                    upÃsanamhi katahatthe vÃlavedhe samÃgate ti vuttaæ. || Ja_XXII:1572 ||>@

     Ta. upÃsanamhÅti dhanusippe, katahatthe ti avirujjhanave¬hitÃya sampannahatthe.
     IdÃni rÃjà Vedehaæ jÅvagÃhaæ gaïhÃpetuæ ÃïÃpento Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).123: Pesetha ku¤jare dantÅ balavante saÂÂhihÃyane,
                    maddantu ku¤jarà nagaraæ Vedehena sumÃpitaæ. || Ja_XXII:1573 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).124: Vacchadantamukhà senà tikhiïaggà aÂÂhivedhino
                    païunnà dhanuvegena sampatantu 'tarÅtaraæ. || Ja_XXII:1574 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).125: MÃïavà vammino sÆrà citradaï¬ayutÃvudhÃ
                    pakkhandino mahÃnÃgà hatthÅnaæ hontu sammukhÃ. || Ja_XXII:1575 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).126: Sattiyo teladhotÃyo accimantà pabhassarÃ
                    vijjotamÃnà tiÂÂhanti sataraæsÅva tÃrakÃ. || Ja_XXII:1576 ||>@


#<[page 449]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            449>%

  @<Ja_XXII.9(=546).127: ùvudhabalavantÃnaæ guïikÃyÆradhÃrinaæ
                    etÃdisÃnaæ yodhÃnaæ saÇgÃme apalÃyinaæ
                    Vedeho kuto muccissati sace pakkhÅva kÃhati. || Ja_XXII:1577 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).128: Tiæsà me purisà nÃvutyo sabbe v' ekekanicchitÃ
                    yesaæ samaæ na passÃmi kevalaæ mahimaæ caraæ. || Ja_XXII:1578 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).129: NÃgà ca kappità dantÅ balavantà saÂÂhihÃyanÃ
                    yesaæ khandhesu sobhanti kumÃrà cÃrudassanÃ. || Ja_XXII:1579 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).130: PÅtÃlaækÃrà pÅtavasanà pÅtuttaranivÃsanÃ
                    nÃgakkhandhesu sobhanti devaputtà va Nandane. || Ja_XXII:1580 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).131: PÃÂhÅnavaïïà nettiæsà teladhotà pabhassarÃ
                    niÂÂhità naravÅrehi samadhÃrà sunissità || Ja_XXII:1581 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).132: VellÃÊino vÅtamalà sikÃyasamayà daÊhÃ
                    gahità balavantehi suppahÃrappahÃrihi. || Ja_XXII:1582 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).133: SuvaïïacÃrusampannà lohitakacchÆpavÃditÃ
                    vivattamÃnà sobhanti vijju v' abbhaghanantare. || Ja_XXII:1583 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).134: PatÃkÃvammino sÆrà asicammassa kovidÃ
                    tharuggahà sikkhitÃro nÃgakkhandhÃtipÃtino || Ja_XXII:1584 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).135: Edisehi parikkhitto n' atthi mokkho ito tava,
                    pabhÃvan te na passÃmi yena tvaæ Mithilaæ vaje ti || Ja_XXII:1585 ||>@

     Ta. dantÅti sampannadante, vaccha -- ti nikhÃdanasadisamukhÃ, païunnà ti vissaÂÂhÃ, sampatantÆ 'ti evarÆpasarà itarÅtaraæ sampatantu samÃgacchantu, ghanameghavassaæ viya saravassaæ vassathà 'ti ÃïÃpeti, mÃïavà ti taruïayodhÃ, vammino ti vammahatthÃ, citradaï¬a -- ti citradaï¬ayuttehi Ãvudhehi samannÃgatÃ, pakkhandino ti saægÃmapakkhandakÃ, mahÃnÃgà ti mahÃnÃgesu ko¤canÃdaæ katvà Ãgacchantesu niccalà Âhatvà tesaæ dante gahetvà lu¤cituæ samatthayodhà viya, sataraæsÅva -- ti sataraæsà osadhitÃrakà viya, Ãvudha -- ti Ãvudhabalena yuttÃnaæ, guïi -- ti guïÅ vuccati kavacaæ, kavacÃni c' eva kÃyÆrabharaïÃni ca dhÃrentÃnaæ kavacasaækhÃtÃni và kÃyÆrÃni dhÃrentÃnaæ, sace pakkh -- ti sace pakkhÅ viya ÃkÃse pakkhandanaæ kÃhati tathÃpi kiæ muccissatÅti vadati, tiæsa me purisà nÃvutyo ti purisÃnaæ tiæsasahassÃni navuti ca satÃni tiæsanÃvutyo ti vuccati, sabbevekekanicchità ti ettakà mayhaæ paresaæ hatthato Ãvudhaæ gahetvà paccÃmittÃnaæ sÅsapÃtanasamatthà ekekaæ vicinitvà gahità anivattino yodhà ti dasseti,


#<[page 450]>#
%<450                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kevalaæ mahimaæ caran ti sakalam pi imaæ mahimaæ caranto yesaæ sadisaæ na passÃmi te yeva me yodhà ettakà ti dasseti, cÃrudassanà ti cÃru vuccati suvaïïaæ, suvaïïavaïïà ti a., pÅtÃlaækÃrà ti pÅtavaïïÃlaækÃrÃ, pÅtavasanà ti suvaïïavaïïavatthÃ, pÅtuttaranivÃsanà ti pÅtuttarÃsaÇgÃ, pÃÂhÅna -- ti pÃsÃïamacchakasadisÃ, nettiæsà ti khaggÃ, nara -- ti viriyavantehi paï¬itapurisehi, sunissità ti sunisità atitikhiïÃ, vellÃÊino ti Âhitamajjhantike suriyo viya vijjotamÃnÃ, sikÃyasamayà ti sattavÃre ko¤casakuïe khÃdÃpetvà gahitena sikÃyasena katÃ, suppahÃrappahÃrihÅti daÊhappahÃrehi yodhehi, lohitakacchÆpavÃdità ti lohitavaïïÃya kosiyà samannÃgatÃ, patÃkà ti ÃkÃse parivattanasamatthÃ, asicammassa -- ti etesaæ gahaïe kusalÃ, tharugahà ti tharuggahakÃ, sikkhitÃro ti tasmiæ tharugahaïe ativiya sikkhitÃ, nÃgakkhandhÃtipÃtino ti hatthikkhandhe khaggena chinditvà pÃtanasamatthÃ, natthi mokkho ti ambho Vedeha ceÂaka paÂhamaæ gahapatiputtassÃnubhÃvena mutto si dÃni pana n' atthi tava mokkho ti vadati, pabhÃvante ti idÃni rÃjÃnubhÃvaæ na passÃma yena tvaæ Mithilaæ gamissasi kÆpe paviÂÂhamaccho viya hi ajja jÃto sÅti.
     Vedehaæ tajjento "idÃni naæ gaïhissÃmÅti" vajiraækusena nÃgaæ codento "gaïhatha bhindatha vijjhathÃ" 'ti senaæ ÃïÃpento CÆÊanirÃjà UpakÃrinagaraæ avattharanto viya upÃgami.
Atha naæ M-assa upanikkhittakapurisà "ko mÃnÃti kiæ bhavissatÅti" attano upaÂÂhÃke gahetvà parivÃrayiæsu. Tasmiæ khaïe Bo-sirisayanà vuÂÂhÃya katasarÅrapaÂijaggano bhuttapÃtarÃso alaækatapaÂiyatto satasahassagghaïakaæ KÃsikaæ nivÃsetvà rattakambalaæ ekaæsaæ katvà sattaratanacittaæ la¤cadaï¬akaæ ÃdÃya suvaïïapÃdukà abhiruyha devaccharà viya alaækataitthiyo vÃlavÅjaniyà vÅjamÃno alaækatapÃsÃde sÅhapa¤jaraæ vivaritvà CÆÊanira¤¤o attÃnaæ dassento SakkadevarÃjalÅÊhÃya aparÃparaæ caækami. C-rÃjà pan' assa rÆpasiriæ oloketvà cittaæ pasÃdetuæ nÃsakkhi, "idÃni naæ gaïhissÃmÅti" turitÃturito hatthim eva pesesi.


#<[page 451]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            451>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  P. cintesi: "ayaæ `Vedeho me laddho' ti sa¤¤Ãya turito Ãgacchati, na jÃnÃti attano dÃrake gahetvà amhÃkaæ ra¤¤o gatabhÃvam, suvaïïÃdÃsasadisaæ mama mukhaæ dassetvà kathessÃmi tena saddhin" ti so vÃtapÃne Âhito va madhurassaraæ nicchÃretvà tena saddhiæ kathento Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).136: Kin nu santaramÃno va nÃgaæ pesesi ku¤jaraæ,
                    pahaÂÂharÆpo Ãpatasi, laddhattho 'smÅti ma¤¤asi. || Ja_XXII:1586 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).137: Ohar' etaæ dhanuæ cÃpaæ, khurappaæ paÂisaæhara,
                    ohar' etaæ subhaæ vammaæ veÊuriyamaïisanthatan ti. || Ja_XXII:1587 ||>@

     Ta. ku¤jaran ti seÂÂhaæ, ÃpatasÅti Ãgacchasi, laddhatthosmÅti nipphannattho 'smi manoratho me matthakaæ patto ti ma¤¤asi, oharetan ti imaæ nipasaækhÃtaæ dhanuæ hara cha¬¬ehi ko nu eten' attho, paÂisaæharà 'ti apanetvà a¤¤assa và dehi paÂicchanne và ÂhÃne Âhapehi kiæ khurappena karissasi, vamman ti etaæ vammaæ pi apanehi idaæ tayà hiyyo paÂimukkaæ bhavissati cha¬¬ehi naæ mà te sarÅraæ uppaï¬ukaæ ahosi akilametvà gato va tava nagaraæ pavisà 'ti ra¤¤a saddhiæ keÊiæ akÃsi.
     So tassa vacanaæ sutvà "gahapatiputto mayà saddhiæ keÊiæ karoti, ajja te kattabbaæ jÃnissÃmÅti" tajjetvà g. Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).138: Pasannamukhavaïïo si, mihitapubba¤ ca bhÃsasi,
                    hoti kho maraïakÃle tÃdisÅ vaïïasampadà ti. || Ja_XXII:1588 ||>@

     Ta. mihita -- ti paÂhamaæ sitaæ katvà pacchà bhÃsanto mihitapubbam eva bhÃsasi maæ kismici na gaïesi, hoti kho ti maraïakÃle nÃma vaïïasampadà hoti yeva tasmà tvaæ virocasi ajja te sÅsaæ chinditvà jayapÃnaæ pivissÃmà 'ti.
     Evaæ tassa tena saddhiæ kathanakÃle mahÃbalakÃyo M-assa rÆpasiriæ disvà "amhÃkaæ rÃjà Ma-paï¬itena saddhiæ manteti, kin nu kho kathenti, etesaæ kathaæ suïissÃmÃ" 'ti ra¤¤o santikam eva agamÃsi. P. pi tassa kathaæ sutvà "na maæ Ma-paï¬ito ti jÃnÃsi, nÃhaæ attÃnaæ mÃretuæ dassÃmi, manto te bhinno,

#<[page 452]>#
%<452                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  KevaÂÂena ca tayà ca hadayena cintitaæ na jÃtaæ mukhena kathitam eva pana jÃtan" ti pakÃsento Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).139: Moghan te gajjitaæ rÃja, bhinnamanto si khattiya,
                    duggaïho hi tayà rÃjà khaÊuækeneva sindhavo. || Ja_XXII:1589 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).140: Tiïïo hiyyo rÃjà GaÇgaæ sÃmacco saparijjano,
                    haæsarÃjaæ yathà dhaæko anujavaæ patissasÅti. || Ja_XXII:1590 ||>@

     Ta. bhinna -- ti yo tayà KevaÂÂena saddhiæ sayanagabbhe manto gahito taæ mama na jÃnÃtÅti mà sa¤¤aæ kari pag' eva so mayà ¤Ãto, bhinnamanto si jÃto, duggaïho hi tayà ti mahÃrÃja amhÃkaæ rÃjà assakhaÊuækena sindhavo viya duggaïho, ghoÂakaæ ÃruÊhena javasampannaæ ÃjÃnÅyaæ Ãruyha gacchanto viya gahetuæ na sakkotÅti a., khaÊuæko viya hi Ke-, taæ ÃrÆÊhapuriso viya tvaæ, jÃtisampannasindhavo viya ahaæ, taæ ÃrÆÊhapuriso viya amhÃkaæ rÃjà ti dasseti, tiïïo ti hiyyo va uttiïïo, so ca kho saparijano ekako va palÃyitvà gato, anujavan ti sace pana tvaæ anujavissasi anubandhissasi atha yathà suvaïïahaæsarÃjaæ anujavanto dhaæko antarà papatati evaæ papatissasi antarà va vinÃsaæ pÃpuïissasÅti vadati.
     IdÃni asambhÅtakesarÅ viya udÃharaïaæ Ãharanto Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).141: SigÃlà rattibhÃgena phullaæ disvÃna kiæsukaæ
                    maæsapesÅti ma¤¤antà paribbÆÊhà migÃdhamà || Ja_XXII:1591 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).142: VÅtivattÃsu rattÅsu uggatasmiæ divÃkare
                    kiæsukaæ phullitaæ disvà ÃsÃchinnà migÃdhamà || Ja_XXII:1592 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).143: Evam eva tuvaæ rÃja Vedehaæ parivÃraya
                    ÃsÃchinno gamissasi sigÃlà kiæsukaæ yathà ti. || Ja_XXII:1593 ||>@

     Ta. disvà ti candÃlokena oloketvÃ, paribbÆÊhà ti pÃto va maæsapesiæ khÃditvà gamissÃmà 'ti parivÃretvà aÂÂhaæsu, vÅtivattÃsÆ 'ti te yÃsu yÃsu rattÅsu evaæ aÂÂhaæsu tÃsu tÃsu atÅtÃsu, disvà ti suriyÃlokena kiæsukaæ disvà na idaæ maæsan ti ¤atvà chinnÃsà hutvà palÃyiæsu, sigÃlà ti yathà sigÃlà kiæsukaæ parivÃretvà ÃsÃchinnà gatà evaæ tvam pi idha Videhara¤¤o natthibhÃvaæ ¤atvà gamissasi senaæ gahetvà palÃyissasÅti dÅpeti.
     RÃjà tassa taæ asambhÅtavacanaæ sutvà cintesi: "ayaæ gahapatiputto atisÃro hutvà katheti, nissaæsayaæ Vedeho palÃto bhavissatÅti" ativiya kujjhitvà "pubbe mayaæ gahapatiputtaæ nissÃya uttarasÃÂakassÃpi assÃmikà jÃta,


#<[page 453]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            453>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  idÃni tena amhÃkaæ hatthapathaæ Ãgato paccÃmitto palÃyito, bahussa vata no anatthassa kÃrako, ubhinnaæ kattabbakÃraïaæ imass' eva karissÃmÅti" tassa kÃraïaæ kÃtuæ ÃïÃpento Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).144: Imassa hatthe pÃde ca kaïïanÃsa¤ ca chindatha
                    yo me amittaæ hatthagataæ Vedehaæ parimocayi. || Ja_XXII:1594 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).145: Imassa maæsa¤ ca pÃtabbaæ sÆle katvà pacantu naæ
                    yo me amittaæ hatthagataæ Vedehaæ parimocayi. || Ja_XXII:1595 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).146: YathÃpi Ãsabhaæ cammaæ pathavyà vitaniyyati
                    sÅhassa atho vyagghassa hoti saækusamÃhataæ || Ja_XXII:1596 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).147: Evaæ taæ vitanitvÃna vedhayissÃmi sattiyÃ
                    yo me amittaæ hatthagataæ Vedehaæ parimocayÅti. || Ja_XXII:1597 ||>@

     Ta. pÃtabban ti pacitabbayuttakaæ migÃdÅnaæ maæsaæ viya imaæ gahapatiputtaæ sÆlesu Ãvuïitvà pacantu, sÅhassa atho vyagghassà 'ti etesa¤ ca yathà cammaæ saækusamÃhataæ hoti, vedhayissÃmÅti vijjhÃpessÃmi.
     Taæ sutvà M. sitaæ katvà "ayaæ rÃjà na jÃnÃti attano deviyà ca bandhavÃna¤ ca mayà Mithilaæ pahitabhÃvaæ, tena me idaæ kammakÃraïaæ vicÃreti, kodhavasena pana maæ usunà vijjheyya a¤¤aæ và attano ruccanakaæ kareyya, sokÃturaæ vedanÃmattaæ katvà hatthipiÂÂhe yeva naæ visa¤¤aæ nipajjÃpetuæ taæ kÃraïaæ ÃrocessÃmÅti" cintetvà Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).148: Sace me hatthe [ca] pÃde ca kaïïanÃsa¤ ca checchasi
                    evaæ Pa¤cÃlacaï¬assa Vedeho chedayissati. || Ja_XXII:1598 ||>@


  @<Ja_XXII.9(=546).149: Sace me hatthe [ca] pÃde ca kaïïanÃsa¤ ca checchasi
                    evaæ Pa¤cÃlacaï¬iyà Vedeho chedayissati. || Ja_XXII:1599 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).150: Sace me hatthe [ca] pÃde ca kaïïanÃsa¤ ca checchasi
                    evaæ NandÃya deviyà Vedeho chedayissati. || Ja_XXII:1600 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).151: Sace me hatthe [ca] pÃde ca kaïïÃnasa¤ ca checchasi
                    evan te puttadÃrassa Vedeho chedayissati. || Ja_XXII:1601 ||>@


#<[page 454]>#
%<454                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.9(=546).152: Sace maæsa¤ ca pÃtabbaæ sÆle katvà pacissasi
                    evaæ Pa¤cÃlacaï¬assa Vedeho pÃcayissati. || Ja_XXII:1602 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).153: Sace maæsa¤ ca pÃtabbaæ sÆle katvà pacissasi
                    evaæ Pa¤cÃlacaï¬iyà Vedeho pÃcayissati. || Ja_XXII:1603 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).154: Sace maæsa¤ ca pÃtabbaæ sÆle katvà pacissasi
                    evaæ NandÃya deviyà Vedeho pÃcayissati. || Ja_XXII:1604 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).155: Sace maæsa¤ ca pÃtabbaæ sÆle katvà pacissasi
                    evaæ te puttadÃrassa Vedeho pÃcayissati. || Ja_XXII:1605 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).156: Sace maæ vitanitvÃna vedhayissasi sattiyÃ
                    evaæ Pa¤cÃlacaï¬assa Vedeho vedhayissati. || Ja_XXII:1606 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).157: Sace maæ vitanitvÃna vedhayissasi sattiyÃ
                    evaæ Pa¤cÃlacaï¬iyà Vedeho vedhayissati. || Ja_XXII:1607 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).158: Sace maæ vitanitvÃna vedhayissasi sattiyÃ
                    evaæ NandÃya deviyà Vedeho vedhayissati. || Ja_XXII:1608 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).159: Sace maæ vitanitvÃna vedhayissasi sattiyÃ
                    evan te puttadÃrassa Vedeho vedhayissati,
                    evan no mantitaæ raho, Vedehena mayà saha. || Ja_XXII:1609 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).160: Yathà phalasataæ cammaæ kontÅmantÅsuniÂÂhitaæ
                    upeti tanutÃïÃya sarÃnaæ paÂihantave || Ja_XXII:1610 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).161: SukhÃvaho dukkhanudo Vedehassa yasassino
                    matiæ te paÂiha¤¤Ãmi usuæ phalasatena và 'ti. || Ja_XXII:1611 ||>@

     Ta. chedayissatÅti paï¬itassa kira CÆÊaninà hatthapÃdà chinnà 'ti sutvà va chedayissati puttadÃrassà 'ti mama ekassa chinnapaccayà tava dvinnaæ puttÃnaæ yeva aggamahesiyà cà 'ti tiïïaæ pi janÃnaæ amhÃkaæ rÃjà chedayissati, evan no mantitaæ raho ti mahÃrÃja mayà ca VideharÃjena ca evaæ rahasi mantitaæ, yaæ yaæ idha mayhaæ C-rÃjà karoti taæ taæ ta. tassa puttadÃrÃnaæ kÃtabban ti, phalasatan ti phalasatappamÃïaæ bahukhÃre khÃdÃpetvà mudubhÃvaæ upanÅtacammaæ, kontimantÅsuniÂÂhitan ti kontimantà vuccati cammakÃrÃ, satthitÃya kontÃya likhattà katattà suÂÂhu niÂÂhitaæ, tanutÃïÃyà 'ti yathà taæ cammaæ sarÃnaæ paÂihantave sarÅratÃïam upeti sare paÂihanitvà sarÅraæ rakkhati, sukhÃvaho ti mahÃrÃja aham pi amhÃkaæ ra¤¤o paccÃmittaæ vÃraïaÂÂhena taæ saraparittÃïacammaæ viya sukhÃvaho,


#<[page 455]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 455>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  dukkhanudo ti kÃyÅkacetasikasukhaæ ÃvahÃmi dukkhan nudemi, matin te ti tasmà tava matiæ pa¤¤aæ usuæ tena phalasatacammena viya attano matiyà paÂihanissÃmi.
     Taæ sutvà rÃjà cintesi: "g-putto kiæ katheti, yathà kira ahaæ etassa evaæ VideharÃjà mama puttadÃrassa kammakÃraïaæ karissati, na jÃnÃti mama puttadÃrakÃnaæ Ãrakkhassa susaævihitabhÃvaæ, idÃni mÃressatÅti maraïabhayena vilapati, nÃssa vacanaæ saddahÃmÅti". MahÃsatto "ayaæ `mama bhayena kathetÅti' ma¤¤ati, jÃnÃpessÃmi tan" ti cintetvà Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).162: Iægha passa mahÃrÃja su¤¤aæ antepuraæ tava
                    orodhà ca kumÃrà ca tava mÃtà ca khattiya
                    ummaggà nÅgaritvÃna Vedehass' upanÃmità ti. || Ja_XXII:1612 ||>@

     Ta. ummaggà ti mayà attano mÃïave pesetvà pÃsÃdà otarÃpetvà ummaggen' eva ÃharÃpetvà mahÃummaggà nÅharitvà bhandhavà te Vedehassa upanÃmitÃ.
     Taæ sutvà rÃjà cintesi: "p. ativiya daÊhaæ katvà katheti, mayà ca rattibhÃge GaÇgÃya passe NandÃdeviyà saddo pi suto, mahÃpa¤¤o p. kadÃci saccaæ bhaveyyÃ" 'ti uppannabalavasoko dhitiæ upaÂÂhÃpetvà asocanto viya ekaæ amaccaæ pakkosÃpetvà jÃnanatthÃya pesento itaraæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).163: Iægha antepuraæ mayhaæ gantvÃna vicinÃtha naæ
                    yathà imassa vacanaæ saccaæ và yadi và musà ti. || Ja_XXII:1613 ||>@

     So saparivÃro rÃjanivesanaæ gantvà dvÃraæ vivaritvà anto pavisitvà hatthapÃde bandhitvà mukhaæ pidahitvà nÃgadantesu olambino antepurapÃlake ca khujjavÃmanakÃdayo ca bhÃjanÃni ca bhinditvà ta. ta. vippakiïïaæ khÃdanÅyabhojanÅyaæ ratanagharadvÃrÃni vivaritvà kataratanavilopaæ vivaÂadvÃraæ sirigabbaæ yathÃvivaÂeh' eva vÃtapÃnehi pavisitvà caramÃnaæ kÃkagaïa¤ cà 'ti cha¬¬itagÃmasadisaæ susÃnabhÆmiæ viya nissirÅkaæ rÃjabhavanaæ disvà ra¤¤o Ãrocento Ã.:


#<[page 456]>#
%<456                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 

  @<Ja_XXII.9(=546).164: Evam etaæ mahÃrÃja yathà Ãha Mahosadho
                    su¤¤aæ antepuraæ sabbaæ kÃkapaÂÂanakaæ yathà ti. || Ja_XXII:1614 ||>@

     Ta. kÃka -- ti macchÃnaæ gandhehi Ãgatehi kÃkehi samÃkiïïo samuddatÅre cha¬¬itagÃmako viya.
     RÃjà catunnaæ janÃnaæ vippayogasambhavena sokena kampamÃno "idaæ dukkhaæ mama gahapatiputtaæ nissÃya uppannan" ti daï¬ena ghaÂÂitÃsÅviso viya Bo-assa ativiya kujjhi.
M. tassÃkÃraæ disvà "ayaæ rÃjà mahÃyaso kadÃci kodhavasena `kiæ me etehÅti' khattiyamÃnena maæ viheÂheyya, yan nÆnÃhaæ N-deviæ iminà adiÂÂhapubbaæ viya karonto tassà sarÅravaïïaæ vaïïeyyaæ, ath' esa taæ anussaritvà `sac' Ãhaæ Mahosadhaæ mÃressÃmi evarÆpaæ itthiratanaæ na labhissÃmÅti" attano bhariyÃya sinehena na ki¤ci mayhaæ karissatÅti" cintetvà attarakkhanatthaæ pÃsÃde Âhito va rattakambalantarena suvaïïavaïïabÃhaæ nÅharitvà tassà gatamaggÃcikkhanavasena vaïïaæ kathento Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).165: Ito gatà mahÃrÃja nÃrÅ sabbaÇgasobhanÃ
                    kosumbhaphalakasussoïÅ haæsagaggarabhÃïinÅ. || Ja_XXII:1615 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).166: Ito nÅtà mahÃrÃja nÃrÅ sabbaÇgasobhanÃ
                    koseyyavasanà sÃmà jÃtarÆpasumekhalà || Ja_XXII:1616 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).167: SurattapÃdà kalyÃnÅ suvaïïamaïimekhalÃ
                    pÃrevaÂakkhi sutanÆ bimboÂÂhà tanumajjhimà || Ja_XXII:1617 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).168: SujÃtà bhujalaÂÂhÅva vellÅva tanumajjhimÃ
                    dÅghassakesà asità Åsakaggapavellità || Ja_XXII:1618 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).169: SujÃtà migachÃpà va hemantaggisikhÃ-r-iva
                    nadÅva giriduggesu sa¤channà khuddaveÊuhi || Ja_XXII:1619 ||>@


#<[page 457]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 457>%

  @<Ja_XXII.9(=546).170: NÃganÃsÆrukalyÃïÅ paÂhamà timbarutthanÅ
                    nÃtidÅghà nÃtirassà nÃlomà nÃtilom' assà 'ti. || Ja_XXII:1620 ||>@

     Ta. ito ti ummaggam dasseti, kosumbhaphalakasussoïÅti visÃlaka¤canaphalakaæ viya sundarasoïÅ, haæsa -- ti gocaratthÃya vicaratÃnaæ haæsapotakÃnaæ viya gaggarena madhurena bha¤¤ena samannÃgatÃ, koseyya -- ti ka¤canakhacitakoseyyavatthavasanÃ, sÃmà ti suvaïïasÃmÃ, pÃrevaÂakkhÅti pa¤casu pÃsÃdesu rattaÂÂhÃne pÃrevaÂasakuïasadisakkhÅ, sutanÆ ti sobhanasarÅrÃ, bimboÂÂhà ti bimbaphalÃni viya sumaÂÂhoÂÂhapariyosÃnÃ, tanumajjhimà ti karamitamajjhÃ, sujÃtà bhujalaÂÂhÅvà 'ti vijambhanakÃle vÃteritarattapallavavilÃsinÅ sujÃtà bhujaÇgalatà viya virocati, vellÅvà ti ka¤canavedi viya tanumajjhÃ, Åsakaggapavellità ti Åsakaæ aggesu onatà Åsakaggapavellità và rathiyÃya aggaæ viya vinatÃ, migachÃpà và 'ti pabbatapÃdamhi sujÃtà vyagghapotikà va vilÃsakuttayuttÃ, hemantaggi -- ti obhÃsavantatÃya hemantaggisikhà viya sobhati, khuddaveÊuhÅti yathà khuddakehi udakaveÊuhi sa¤channà sà nadÅ sobhati evaæ tanulomÃya rÃjiyà sobhati, kalyÃïÅti chavimaæsakesanahÃruaÂÂhÅnaæ vasena pa¤cÃvidhena kalyÃïena samannÃgatÃ, paÂhama -- ti timbarutthanÅnaæ paÂhamà uttamà suvaïïaphalake Âhapitasuvaïïatimbarudvayam iv' assa saïÂhÃnasampannaæ nirantaraæ thanayuggalaæ.
     Evaæ M-e tassà rÆpasiriæ vaïïente tassa sà pubbe adiÂÂhapubbà viya ahosi, balavasinehaæ uppÃdesi, ath' assa sinehuppattiæ ¤atvà M. anantaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).171: NandÃya nÆna maraïe nandasi sirivÃhana:
                    aha¤ ca nÆna Nandà ca gacchÃma YamasÃdhanan ti. || Ja_XXII:1621 ||>@

     Ta. siri -- ti sirisampannavÃhana mahÃrÃja nÆna tvaæ evaæ uttamarÆpadharÃya NandÃya maraïena nandasÅti vadati, gacchÃmà 'ti sace hi tvaæ maæ mÃressasi ekaæsena mhÃkaæ rÃjà Nandaæ mÃressati, iti Nandà ca aha¤ ca Yamassa santikaæ gamissÃma, yamo amhe ubho disvà Nandaæ mayham eva dassati, tassa mayhaæ mÃretvÃpi tÃdisaæ itthiratanaæ labhantassa kiæ chijjati, nÃhaæ attano maraïena hÃniæ passÃmi devà 'ti evaæ kira naæ Ãha.


#<[page 458]>#
%<458                                XXII. MahÃnipÃta.>%
     Iti M. ettakena ÂhÃnena Nandam eva vaïïesi na itare, kiækÃraïÃ: sattà hi piyabhariyÃsu viya sesesu Ãlayaæ na karonti, mÃtaraæ và saranto puttadhÅtaro pi sarissatÅti tam eva vaïïesi, rÃjà mÃtaraæ pana mahallakabhÃven' eva vaïïesi, ¤Ãïasampanne MahÃsatte madhurassarena vaïïente yeva Nandà devÅ Ãgantvà ra¤¤o purato Âhità viya ahosi, tato rÃjà cintesi: "Âhapetvà Ma-aæ a¤¤o mama bhariyaæ Ãnetvà dÃtuæ samattho n' atthÅti", ath' assa taæ sarantassa soko uppajji, atha naæ M. "mà cintayi mahÃrÃja, devÅ ca te putto ca mÃtà ca tayo pi Ãgacchissanti, mama gamanam ev' ettha pamÃïaæ, tvaæ assÃsaæ paÂilabha narindÃ" 'ti rÃjÃnaæ assÃsesi, atha rÃjà cintesi: "ahaæ attano nagaraæ surakkhitaæ sugopitaæ kÃretvà imaæ UpakÃrÅnagaraæ ettakena balavÃhanena parikkhipitvà Âhito, ayaæ pana paï¬ito evaæ sugopitÃpi mama nagarà devi¤ ca me putta¤ ca mÃtara¤ ca Ãnetvà Vedehassa dÃpesi, amhesu ca evaæ parivÃretvà Âhitesv-eva ekassÃpi ajÃnantassa Vedehaæ sasenÃvÃhanaæ yÃpesi, kin nu kho dibbamÃyaæ jÃnÃti udÃhu cakkhumohanan" ti, atha naæ pucchanto Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).172: Dibbaæ adhÅyase mÃyaæ akÃsi cakkhumohanaæ
                    yo me amittaæ hatthagataæ Vedehaæ parimocayÅti. || Ja_XXII:1622 ||>@

     Taæ sutvà M. "mahÃrÃja, ahaæ dibbamÃyaæ jÃnÃmi, paï¬ità hi dibbamÃyaæ uggaïhitvà bhaye sampatte attÃnam pi param pi dukkhato mocenti yevÃ" 'ti Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).173: AdhÅyanti mahÃrÃja dibbamÃy' idha paï¬itÃ
                    te mocayanti attÃnaæ paï¬ità mantino janÃ. || Ja_XXII:1623 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).174: Santi mÃïavaputtà me kusalà sandhichedakÃ
                    yesaæ katena maggena Vedeho Mithilaæ gato ti. || Ja_XXII:1624 ||>@

     Ta. dibbamÃyidhà 'ti dibbamÃyaæ idha, mÃïavaputtà ti upaÂÂhÃkataruïayodhÃ, yesaæ katenà 'ti yehi katena, maggenà 'ti alaækataummaggena.


#<[page 459]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 459>%
     Idaæ pana sutvà "alaækataummaggena kira gato" "kÅdiso nu kho ummaggo" ti rÃjà ummaggaæ daÂÂhukÃmo ahosi, ath' assa iægitaæ ¤atvà M. "rÃjà ummaggaæ daÂÂhukÃmo, dassessÃmi 'ssa ummaggan" ti dassento Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).175: Iægha passa mahÃrÃja ummaggaæ sÃdhu mÃpitaæ,
                    hatthÅnaæ atha assÃnaæ rathÃnaæ atha pattinaæ
                    ÃlokabhÆtaæ tiÂÂhantaæ ummaggaæ sÃdhu niÂÂhitan ti. || Ja_XXII:1625 ||>@

     Ta. hatthÅnan ti potthakammacittakammavasena katÃnaæ etesaæ hatthiÃdÅnaæ pattÅhi upasobhitaæ alaækatadevasabhÃsadisaæ ekobhÃsaæ hutvà tiÂÂhantaæ ummaggaæ passa devà 'ti.
     Eva¤ ca pana vatvà "mahÃrÃja mama pa¤¤Ãya mÃpite Candassa ca Suriyassa ca uÂÂhitaÂÂhÃne viya pÃkaÂe alaækataummagge asÅtimahÃdvÃrÃni catusaÂÂhicÆÊadvÃrÃni ekasatasayanagabbhe anekasatadÅpagabbhake ca passa, mayà saddhiæ samaggo sammodamÃno hutvà attano balena saddhiæ UpakÃrinagaraæ pavisa devÃ" 'ti nagaradvÃraæ vivarÃpesi, rÃjà ekasatarÃjaparicÃro nagaraæ pÃvisi, M. pÃsÃdà oruyha rÃjÃnaæ vanditvà saparivÃraæ ÃdÃya ummaggaæ pÃvisi, rÃjà alaækatadevanagaraæ viya ummaggaæ disvà Bo-assa guïaæ vaïïento Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).176: LÃbhà vata VidehÃnaæ yassa [me] edisà paï¬ità (Cfr. V. 18 p. 355)
                    ghare vasanti vijite yathà tvaæ si Mahosadhà 'ti. || Ja_XXII:1626 ||>@

     Ta. VidehÃnan ti evarÆpanaæ paï¬itÃnaæ Ãkarassa uÂÂhÃnaÂÂhÃnabhÆtassa VidehÃnaæ janapadassa lÃbhà vata, yassa me edisà ti yassa ime evarÆpà paï¬ità upÃyakusalà ekaghare và ekajanapade và ekaraÂÂhe và vasanti tassÃpi lÃbhÃ, yathà tvaæ sÅti yathà tvaæ si tÃdisena paï¬itena saddhiæ ye va ekaraÂÂhe ekajanapade ekanagare ekagehe vasituæ labhanti tesaæ VideharaÂÂhavÃsÅna¤ c' eva MithilanagaravÃsÅna¤ ca tayà saddhiæ ekato vasituæ labhantÃnaæ lÃbhà ti vadati.


#<[page 460]>#
%<460                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Ath' assa M. ekasatasayanagabbhe dassesi: ekassa dvÃre vivaÂe sabbesaæ vivarÅyati ekassa pihite sabbesaæ pithiyyati, rÃjà ummaggaæ olokento purato gacchati p. pacchato, sabbà senà ummaggam eva pÃvisi, rÃjà ummaggato nikkhami, p. tassa nikkhantabhÃvaæ ¤atvà sayaæ nikkhamitvà a¤¤esaæ nikkhamituæ adatvà ummaggadvÃraæ pidahanto Ãïiæ akkami, asÅtimahÃdvÃrÃni catusaÂÂhicÆÊadvÃrÃni ekasatasayanagabbhadvÃrÃni anekasatadÅpagabbhadvÃrÃni ca ekappahÃrÃni pidahiæsu, sakalo ummaggo lokantariko viya andhakÃro ahosi, mahÃjano bhÅtatasito ahosi, M. bhiyyo ummaggaæ pavisanto yaæ khaggaæ Âhapesi taæ gahetvà bhÆmito aÂÂhÃrasahatthaÂÂhÃnaæ ÃkÃse laæghitvà oruyha rÃjÃnaæ hatthe gahetvà asiæ uggiritvà tÃsetvà "mahÃrÃja sakala-JambudÅpe rajjaæ kassa rajjan" ti pucchi, so bhÅto "tuyhaæ p-tÃ" 'ti vatvà "abhayaæ me dehÅti" Ã., "mà bhÃyi mahÃrÃja, nÃhaæ taæ mÃretukÃmatÃya khaggaæ parÃmasiæ, mama pana pa¤¤ÃnubhÃvaæ dassetuæ parÃmasin" ti khaggaæ ra¤¤o adÃsi, atha naæ khaggaæ gahetvà Âhitaæ Ãha: "sace si mahÃrÃja maæ mÃretukÃmo idÃn' eva maæ iminà khaggena mÃrehi, atha abhayaæ dÃtukÃmo abhayam me dehÅti" Ã., "paï¬ita mayà tuyhaæ abhayaæ dinnam eva, tvaæ mà cintayÅti" asiæ gahetvà ubho pi a¤¤ama¤¤aæ adÆbhÃya sapathaæ kariæsu, atha rÃjà Bo-aæ Ã.: "p-a evarÆpapa¤¤Ãbalasampanno hutvà r. kasmà na gaïhasÅti", "mahÃrÃja, ahaæ icchamÃno ajja sakala-JambudÅpe rÃjÃno mÃretvà r. gaïheyyaæ, paraæ mÃretvà yasagahaïaæ pana paï¬itehi na-ppasatthan" ti, "p-a mahÃjano dvÃraæ alabhamÃno paridevati, ummaggadvÃraæ vivaritvà mahÃjanassa jÅvitadÃnaæ dehÅti", so dvÃraæ vivari, sakalaummaggo ekobhÃso ahosi, mahÃjano assÃsaæ paÂilabhi, sabbe rÃjÃno attano senÃya saddhiæ nikkhamitvà p-assa santikaæ agamaæsu, so ra¤¤Ã saddhiæ visÃlamÃlake aÂÂhÃsi, atha naæ te rÃjÃno Ãhaæsu:


#<[page 461]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 461>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "p-a, taæ nissÃya no jÅvitaæ laddhaæ, sace muhuttaæ ummaggadvÃraæ na vivarittha sabbesaæ tatth' eva maraïaæ abhavissà 'ti, "na mahÃrÃjÃno idÃn' eva pubbe pi tumhe maæ ¤eva nissÃya jÅvitaæ labhitthÃ" 'ti, "kadà p-Ã" 'ti, "Âhapetvà amhÃkaæ nagaraæ sakala-JambudÅpe r. gahetvà Uttarapa¤cÃlanagaraæ gantvà uyyÃne jayapÃnaæ pÃtuæ surÃya paÂiyattakÃlaæ sarathÃ" 'ti, "Ãma p-Ã" 'ti, "tadà esa rÃjà KevaÂÂena saddhiæ dummantitena visayojitÃya surÃya c' eva macchamaæsehi ca tumhe mÃretuæ kiccam akÃsi, athÃhaæ `mà ime mayi passante anÃthamaraïaæ marantÆ' 'ti attano purise pesetvà sabbabhÃjanÃni bhindÃpetvà etesaæ mantaæ bhinditvà tumhÃkaæ jÅvitadÃnaæ adÃsin" ti, te sabbe pi ubbiggamÃnasà hutvà CÆÊaniæ pucchiæsu: "saccaæ kira mahÃrÃjÃ" 'ti, "Ãma mayà Ke-assa kathaæ gahetvà kataæ, saccam eva p-o kathetÅti", te sabbe pi M-aæ Ãliægitvà "p-a, tvaæ sabbesaæ no patiÂÂhà jÃto, taæ nissÃya mayaæ jÅvitaæ labhimhÃ" 'ti sabbe pÃsÃdhanehi Bo-assa pÆjaæ kariæsu, p. rÃjÃnaæ Ãha:
"mahÃrÃja, tumhe mà cintayittha, pÃpamittasaæsaggass' esa doso, ime rÃjÃno khamÃpethÃ" 'ti, rÃjà "mayà duppurisaæ nissÃya tumhÃkaæ evarÆpaæ kataæ, esa mayhaæ doso, khamatha me, na puna evarÆpaæ karissÃmÅti" khamÃpesi, te a¤¤ama¤¤aæ accayaæ desetvà samaggà ahesuæ. Atha rÃjà bahuæ khÃdaniyabhojaniyagandhamÃlÃdiæ ÃharÃpetvà sabbehi tehi saddhiæ sattÃhaæ ummagge yeva kÅÊitvà nagaraæ pavisitvà M-assa mahÃsakkÃraæ kÃretvà ekasatarÃjaparivuto mahÃtale nisÅditvà p-aæ attano santike vasÃpetukÃmatÃya Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).177: Vutti¤ ca parihÃra¤ ca diguïaæ bhattavetanaæ
                    dadÃmi vipule bhoge, bhu¤ja kÃme ramassu ca,
                    mà Videhaæ paccÃgami, kiæ Videho karissatÅti. || Ja_XXII:1627 ||>@

     Ta. vuttin ti yasanissitaæ jÅvitavuttiæ, parihÃran ti gÃmanigamadÃnaæ, bhattan ti nivÃpaæ, vetanan ti paribbayaæ, bhoge ti a¤¤e pi te vipule bhoge dadÃmi.


#<[page 462]>#
%<462                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Paï¬ito pana taæ paÂikkhipanto Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).178: Yo cajetha mahÃrÃja bhattÃraæ dhanakÃraïÃ
                    ubhinnaæ hoti gÃrayho attano ca parassa ca,
                    yÃva jÅveyya Vedeho nä¤assa puriso siyÃ. || Ja_XXII:1628 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).179: Yo cajetha mahÃrÃja bhattÃraæ dhanakÃraïÃ
                    ubhinnaæ hoti gÃrayho attano ca parassa ca,
                    yÃva tiÂÂheyya Vedeho nä¤assa vijite vase ti. || Ja_XXII:1629 ||>@

     Ta. attano -- ti evarÆpaæ hi dhanakÃraïà tam eva attano bhattÃraæ pariccajantena pÃpaæ katan ti attà garahati iminà dhanakÃraïà attano bhattà pariccatto pÃpadhammo ayan ti paro pi garahati, tasmà na sakkà tasmiæ dharante mayà a¤¤assa vijite vasitun ti.
     Atha naæ rÃjà Ã.: "tena hi p-a tava ra¤¤o devattaæ gatakÃle idhÃgantuæ paÂi¤¤aæ dehÅti", "jÅvanto ÃgamissÃmi mahÃrÃjÃ" 'ti, ath' assa rÃjà sattÃhaæ mahÃsakkÃraæ katvà sattÃhaccayena puna ÃpucchanakÃle "ahan te p-a ida¤ c' ida¤ ca dammÅti" vadanto gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).180: Dammi nikkhasahassan te gÃmÃsÅti ca KÃsisu
                    dÃsÅsatÃni cattÃri dammi bhariyÃsata¤ ca te,
                    sabbasenaÇgam ÃdÃya sotthiæ gaccha Mahosadhà 'ti. || Ja_XXII:1630 ||>@

     Ta. nikkha -- ti pa¤casuvaïïanikkhena nikkhÃnaæ sahassaæ, gÃmà ti ye gÃmà saævaccharena satasahassuÂÂhÃnakà te dammi, KasÅsÆ 'ti KÃsiraÂÂhe, taæ VedeharaÂÂhassa Ãsannaæ, tasmà tatth' assa asÅti gÃme adÃsi.
     So pi rÃjÃnaæ Ãha: "mahÃrÃja tumhe bandhavÃnaæ mà cintayittha, ahaæ mama ra¤¤o gamanakÃle yeva `mahÃrÃja NandÃdeviæ mÃtiÂÂhÃne ÂhapeyyÃsi Pa¤cÃlacaï¬aæ kaniÂÂhaÂÂhÃne' ti vatvà dhÅtÃya vo abhisekaæ dÃpetvà rÃjÃnaæ uyyojesiæ, mÃtara¤ ca devi¤ ca vo putta¤ ca sÅgham eva pesessÃmÅti", rÃjà "sÃdhu p-Ã" 'ti attano dhÅtu dÃtabbÃni dÃsidÃsavatthÃlaækÃrahira¤¤asuvaïïÃlaækatahatthiassarathÃdÅni "imÃni tassà dadeyyasÅti" M-aæ paÂicchÃpetvà senÃvÃhanassa kattabbakiccaæ vicÃrento Ã.:


#<[page 463]>#
%<                     9.  MahÃummaggajÃtakÃ,  (546.)               463>%

  @<Ja_XXII.9(=546).181: YÃvaæ dadantu hatthÅnaæ assÃnaæ dviguïaævidhaæ,
                    tappentu annapÃnena rathike pattikÃrike ti. || Ja_XXII:1631 ||>@

     Ta. yÃvan ti na kevalaæ diguïam eva yÃva pahoti tÃva hatthÅna¤ ca assÃna¤ ca yavagodhÆmÃdividhaæ dethà 'ti vadati, tappentÆ 'ti yattakena antarÃmagge akilamantà gacchanti tattakaæ dadantà tappentu.
     Eva¤ ca pana vatvà paï¬itaæ uyyojento Ãha: 

  @<Ja_XXII.9(=546).182: HatthÅ assà rathà pattÅ gacch' evÃdÃya paï¬ita,
                    passatu taæ mahÃrÃja Vedeho Mithilaæ gatan ti. || Ja_XXII:1632 ||>@

     Ta. Mithilaæ gatan ti sotthinà taæ Mithilanagaraæ sampattaæ passatu.
     Iti so p-assa mahantaæ sakkÃraæ katvà uyyojesi, te pi ekasatarÃjÃno MahÃsattassa sakkÃraæ katvà bahuæ païïÃkÃram adaæsu, tesaæ santike upanikkhittapurisà p-am-eva parivÃrayiæsu, so mahantena parivÃrena maggaæ paÂipajjitvà antarÃmagge yeva CÆÊanÅra¤¤Ã dinnagÃmehi Ãyaæ ÃharÃpetuæ purise pesetvà VideharaÂÂhaæ sampÃpuïi, Senako pi kira antarÃmagge purisaæ thapesi, "C-ra¤¤o puna Ãgamanaæ và anÃgamanaæ và jÃna, yassa kassaci ÃgamanakÃle ca mayhaæ ÃrocehÅti", so tiyojanamatthake yeva M-aæ disvà Ãgantvà "p. mahantena parivÃrena ÃgacchatÅti" Ãrocesi, taæ sutvà rÃjakulaæ agamÃsi, rÃjÃpi pÃsÃde Âhito vÃtapÃnena olokento mahatiæ senaæ disvà "Ma-assa senà mandÃ, Ãyaæ ativiya mahatÅ, kacci nu khu CÆÊanÅ Ãgato siyÃ" ti bhÅtatasito tam atthaæ pucchanto Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).183: hatthÅ assà rathà pattÅ sena padissate mahÃ
                    caturaÇginÅ bhiæsarÆpÃ, kin nu ma¤¤anti paï¬ità ti. || Ja_XXII:1633 ||>@

     Ath' assa Senako tam atthaæ Ãrocento Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).184: ùnando te mahÃrÃja uttamo patidissati:
                    sabbasenaÇgam ÃdÃya sotthiæ patto Mahosadho ti. || Ja_XXII:1634 ||>@

Taæ sutvà rÃjà Ãha: "Se-a, paï¬itassa mandà senÃ, ayaæ pana atimahatÅti",


#<[page 464]>#
%<464                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "mahÃrÃja, C-rÃjà tena pasÃdito bhavissati, ten' assa pasannena dinnà bhavissatÅti", rÃjà nagare bheri¤ carÃpesi: "nagaraæ alaækaritvà p-assa paccuggamanaæ karontÆ" 'ti, nÃgarà tathà kariæsu, p. nagaraæ pavisitvà rÃjakulaæ gantvà rÃjÃnam vandi, atha naæ rÃjà uÂÂhÃya Ãliægitvà pallaækavaragato paÂisanthÃraæ karonto Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).185: Yathà petaæ susÃnasmiæ cha¬¬etvà caturo janÃ
                    evaæ KampilliyaraÂÂhe cha¬¬ayitvà idhÃgatÃ. || Ja_XXII:1635 ||>@
  @<Ja_XXII.9(=546).186: Atha tvaæ kena vaïïena kena và pana hetunÃ
                    kena và atthajÃtenà attÃnaæ parimocayÅti. || Ja_XXII:1636 ||>@

     Ta. caturo janà ti p-a yathà nÃma kÃlakataæ caturo janà ma¤cakena susÃnaæ netvà cha¬¬etvà anapekkhà gacchanti evaæ KampilliyaraÂÂhe taæ cha¬¬etvà mayaæ idhÃgatà ti a., vaïïenà 'ti kÃraïena, hetunà ti paccayena, atthajÃtenà 'ti atthena jÃtena, a-parimocayÅti amittahatthagato kena paccayena ken' atthena tvaæ attÃnaæ mocayÅti.
     Tato MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).187: Attham atthena Vedeha mantaæ mantena khattiya
                    parivarayissaæ rÃjÃnaæ JambudÅpaæ va sÃgaro ti. || Ja_XXII:1637 ||>@

     T. a.: ahaæ mahÃrÃja tehi cintitaæ attham attanà cintitena atthena tehi mantitaæ mantaæ attano mantena parivaresiæ, na kevala¤ ca ettakaæ ekasatarÃjaparivÃraæ pana tam pi rÃjÃnaæ JambudÅpaæ sÃgaro viya parivÃrayissan ti sabbaæ attano katakammaæ vitthÃretvà kathesi.
     Taæ sutvà rÃjà tussi, ath' assa p. C-ra¤¤o attano dinnapaïïÃkÃraæ Ãcikkhanto Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).188: Dinnaæ nikkhasahassam me gÃmÃsÅti ca KÃsisu
                    dÃsÅsatÃni cattÃri dinnaæ bhariyÃsata¤ ca me
                    sabbaæ senaÇgam ÃdÃya sotthin' amhi idhÃgato ti. || Ja_XXII:1638 ||>@

     Tato rÃjà atituÂÂhapahaÂÂho M-assa guïaæ vaïïento tam eva udÃnaæ udÃnesi:


#<[page 465]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                  465>%

  @<Ja_XXII.9(=546).189: Susukhaæ vata saævÃso paï¬itehÅti Senaka,
                    pakkhÅva pa¤jare baddhe macche jÃlagate-r-iva
                    amittahatthatthagate mocayi no Mahosadho ti. || Ja_XXII:1639 ||>@

     Senako pi 'ssa vacanaæ sampaÂicchanto tam eva g. Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).190: Evam eva mahÃrÃja paï¬itaæhi sukhÃvahÃ,
                    pakkhÅva pa¤jare baddhe macche jÃlagate-r-iva
                    amittahatthatthagate mocayi no Mahosadho ti. || Ja_XXII:1640 ||>@

     Atha rÃjà nagare chaïabheri¤ carÃpetvà "sattÃhaæ chaïaæ karontu, yesaæ mayi sineho atthi sabbe p-assa sakkÃrasammÃnaæ karontÆ" 'ti.
     Imam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).191: ùha¤¤antu sabbavÅïà bheriyo deï¬imÃni ca
                    nadantu mÃgadhà saækhÃ, vaggu vadatu dundubhÅti. || Ja_XXII:1641 ||>@

     Ta. Ãha¤¤antÆ 'ti vÃdiyantu, mÃgadhà saækhà ti MagadharaÂÂhe sa¤jÃtà saækhÃ, dundubhÅti mahÃbheriyo.
     NÃgarà ca jÃnapadà ca pakatiyà p-assa sakkÃraæ kÃtukÃmà va bheriæ sutvà atirekaæ akaæsu.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.9(=546).192: Orodhà ca kumÃrà ca vesiyÃnà ca brÃhmaïà (cfr. p. 21, 24)
                    bahuæ anna¤ ca pÃna¤ ca paï¬itassÃbhihÃrayuæ. || Ja_XXII:1642 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).193: HatthÃruhà anÅkaÂÂhà rathikà pattikÃrikÃ
                    bahuæ anna¤ ca pÃna¤ ca paï¬itassÃbhihÃrayuæ. || Ja_XXII:1643 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).194: SamÃgatà jÃnapadà negamà ca samÃgatÃ
                    bahuæ anna¤ ca pÃna¤ ca paï¬itassÃbhihÃrayuæ. || Ja_XXII:1644 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).195: Bahujjano pasanno 'si disvà paï¬itamÃgate,
                    paï¬itamhi anuppatte celukkhepo pavattathà 'ti. || Ja_XXII:1645 ||>@

     Ta. orodhà ti UdumbarÃdeviæ Ãdiæ katvà antepurikÃ, abhihÃrayun ti abhihÃrÃpesuæ pahiïiæsÆ 'ti a., bahujjano ti bhikkhave nagaravÃsino ca catudvÃragÃmavÃsino ca janapadavÃsino ca bahujjano pasanno Ãsi, disvà paï¬itamÃgate ti paï¬ite Mithilaæ Ãgate disvÃ, pavattathà ti paï¬itamhi Mithilaæ anuppatte ayaæ no paÂhamam eva paccÃmittavasaæ gataæ rÃjÃnaæ mocetvà pesetvà pacchà ekasatarÃjÃno a¤¤ama¤¤aæ khamÃpetvà samagge katvà CÆÊaniæ pasÃdetvà tena dinnaæ mahantaæ yasaæ ÃdÃya Ãgato ti vatvà tuÂÂhacittena janena pavattito celukkhepo pavattatha.


#<[page 466]>#
%<466                      XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     Atha M. chaïÃvasÃne rÃjakulaæ gantvà "mahÃrÃja C-ra¤¤o mÃtara¤ ca devi¤ ca putta¤ ca sÅghaæ pesetuæ vaÂÂatÅti" Ã., "sÃdhu tÃta pesehÅti" so tesaæ tiïïaæ janÃnaæ mahantaæ sakkÃraæ katvà attanà saddhiæ ÃgatasenÃya pi sakkÃrasammÃnaæ kÃretvà te tayo mahantena parivÃrena attano purisehi saddhiæ pesesi, ra¤¤Ã attano dinnasatabhariyÃyo ca cattÃri dÃsisatÃni ca Nandadeviyà saddhiæ pesesi, attanà saddhiæ Ãgatasenam pi tehi saddhiæ pesesi, te mahantena parivÃrena Uttarapa¤cÃlanagaraæ pÃpuïiæsu, atha rÃjà mÃtaraæ pucchi:
"kiæ amma VedeharÃjena vo saÇgaho kato" ti, "tÃta, kiæ kathesi, maæ devatÃÂhÃne Âhapetvà sakkÃraæ akÃsÅti" NandÃdevim pi mÃtiÂÂhÃne ÂhitabhÃvaæ kathesi Pa¤cÃlacaï¬aæ kaniÂÂhabhÃtikaÂÂhÃne ti, taæ sutvà rÃjà ativiya tussitvà bahuæ païïÃkÃraæ pesesi, tato paÂÂhÃya ubho samaggà sammodamÃnà vasiæsÆ 'ti. MahÃummaggakhaï¬aæ niÂÂhitaæ.
     Pa¤cÃlacaï¬Å ra¤¤o piyà ahosi manÃpÃ, sà dutiye saævacchare puttaæ vijÃyi, tassa dasame saævacchare VedeharÃjà kÃlam akÃsi, Bo-tassa chattaæ ussÃpetvà "deva ahaæ tava ayyakassa CÆÊanira¤¤o santikaæ gamissÃmÅti" Ãpucchi, "paï¬ita, mà maæ daharaæ cha¬¬etvà gamittha, ahaæ taæ pitiÂÂhÃne Âhapetvà sakkÃraæ karissÃmi", Pa¤cÃlacaï¬Å pana "p-a tumhÃkaæ gatakÃle a¤¤aæ paÂisaraïaæ n' atthi, mà gamitthÃ" 'ti yÃci, so pi "mayà ra¤¤o pati¤¤Ã dinnÃ, na sakkà na gantun" ti mahÃjanassa karuïà paridevantass' eva attano upaÂÂhÃke gahetvà nikkhamitvà Uttarapa¤cÃlanagaraæ gato, rÃjà tassÃgamanaæ sutvà paccuggantvà mahantena sakkÃrena nagaram pavesetvà mahantaæ gehaæ tassa datvà Âhapetvà paÂhamadinne asÅtigÃme a¤¤aæ bhogam adÃsi,


#<[page 467]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            467>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so taæ rÃjÃnaæ upaÂÂhÃsi. Tadà BherÅ nÃma paribbÃjikà niccaæ rÃjagehe bhu¤jati sà paï¬ità vyattÃ, tÃya M. na diÂÂhapubbo, "Mahosadhapaï¬ito kira rÃjÃnaæ upaÂÂhÃtÅti" saddam eva suïÃti, tenÃpi sà na diÂÂhapubbÃ, "BherÅ nÃma p-kà rÃjagehe bhu¤jatÅti" saddam eva suïÃti, NandÃdevÅ pana "piyavippayogaæ katvà amhe kilamesÅti" Bodhisatte anattamanà ahosi, sà pa¤ca vallabhitthiyo ÃïÃpesi: "Ma-assa ekam dosaæ upadhÃretvà ra¤¤o antare bhindituæ vÃyamathÃ" 'ti, "tà tassa antaraæ olokentiyo vicaranti, ath' ekadivasaæ sà paribbÃjikà bhu¤jitvà nikkhamantÅ Bo-aæ rÃjupaÂÂhÃnaæ Ãgacchantaæ rÃjaÇgaïe passi, so vanditvà aÂÂhÃsi, sà cintesi: "ayaæ kira p., jÃnissÃmi tÃv' assa paï¬itabhÃvaæ và apaï¬itabhÃvaæ vÃ" ti hatthamuddÃya pa¤haæ pucchantÅ Bo-aæ oloketvà hatthaæ vikÃsesi, sà kira "kÅdisaæ p-aæ rÃjà paradesato Ãnetvà idÃni paÂijaggati na paÂijaggatÅti" manasà pa¤haæ pucchi, Bo-"hatthamuddÃya pa¤haæ pucchatÅti" ¤atvà pa¤haæ vissajjento muÂÂhim akÃsi, so kira "ayyo mama paÂi¤¤aæ gahetvà pakkosÃpetvà idÃni rÃjà gÃÊhamuÂÂhijÃto na me pubbaæ ki¤ci detÅti" manasà pa¤haæ vissajjesi, sà tassa kathaæ ¤atvà hatthaæ ukkhipitvà attano sÅsaæ parÃmasi, ten' idaæ dasseti: "p-a sace kilamasi mayaæ viya kasmà na pabbajasÅti", taæ ¤atvà M. attano kucchiæ parÃmasi, ten' idaæ dasseti "ayyo, mama posetabbayuttà bahÆ, tena na pabbajÃmÅti", iti sà hatthamuddÃya pa¤haæ pucchitvà attano ÃvÃsam eva agamÃsi, M. pi taæ vanditvà rÃjupaÂÂhÃnaæ gato, Nandadeviyà payuttà vallabhitthiyo sÅhapa¤jare Âhità taæ kiriyaæ disvà C-ra¤¤o santikaæ gantvÃ, "deva Ma-dho BheriparibbÃjikÃya saddhiæ ekato hutvà tumhÃkaæ r. gaïhitukÃmo te paccatthiko hotÅti" paribhindiæsu, rÃjà Ã.: "kiæ vo diÂÂhaæ va sutaæ vÃ" 'ti "mahÃrÃja paribbÃjikà bhu¤jitvà otarantÅ Ma-aæ disvà rÃjÃnaæ hatthatalaæ viya khalamaï¬alaæ viya ca samaæ katvà `r.


#<[page 468]>#
%<468                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  attano hatthagataæ kÃtuæ na sakkosÅti' hatthaæ vikÃsesi, Ma-dho pi khaggagahaïÃkÃraæ dassento `katipÃhaccayen' assa sÅsaæ chinditvà r. attano hatthagataæ karissÃmÅti' muÂÂhim akÃsi, sà `sÅsam chindÃhÅti' attano hatthaæ ukkhipitvà sÅsaæ parÃmasi, Ma-o `majjhe va naæ chindissÃmÅti' udaraæ parÃmasÅti, appamatto mahÃrÃja hotha, Ma-am ghÃtetuæ vaÂÂatÅti", so tÃsaæ kathaæ sutvà cintesi: "na sakkà paï¬itena mayi dussituæ, paribbÃjikaæ pucchissÃmÅti" so punadivasena paribbÃjikÃya bhuttakÃle taæ upasaækamitvà pucchi: "ayye kacci vo Ma-paï¬ito diÂÂho" ti "Ãma mahÃrÃja hiyyo me ito bhu¤jitvà nikkhamantiyà diÂÂho" ti, "koci pana vo kathÃsallÃpo ahosÅti", "sallÃpo n' atthi, taæ pana paï¬ito ti sutvà `sace p. idaæ jÃnissatÅti' hatthamuddÃya naæ pa¤haæ pucchiæ `p-a kacci te rÃjà pasÃritahattho na saækucitahattho, kacci saægaïhati na saægaïhatÅti' hatthaæ vikÃsesim pi, `rÃjà mamaæ paÂi¤¤aæ gahetvà pakkositvà idÃni na ki¤ci detÅti' muÂÂhim akÃsi, athÃhaæ `sace kilamasi mayaæ viya pabbajÃhÅti' sÅsaæ parÃmasiæ, so `mama posetabbà bahÆ, udarÃni pÆretabbÃni, tena na pabbajÃmÅti' attano kucchiæ parÃmasÅti", "p. ayye Mahosadho" ti, "Ãma mahÃrÃja paÂhavÅtale pa¤¤Ãya tena sadiso n' atthÅti", rÃjà tassà kathaæ sutvà taæ vanditvà uyyojesi, tassà gatakÃle p. rÃjupaÂÂhÃnaæ pavittho, atha naæ pucchi: "kacci te p-a BheriparibbÃjikà diÂÂhÃ" ti, "Ãma mahÃrÃja hiyyo ito nikkhamantiæ passiæ, hatthamuddÃya sà evaæ pa¤haæ pucchi, aham pi 'ssa tath' eva vissajjesin" ti tÃya kathitaniyÃmen' eva kathesi, rÃjà taæ divasaæ pasÅditvà p-assa senÃpatiÂÂhÃnaæ adÃsi, sabbakiccÃni tam eva paÂicchÃpesi, tassa yaso mahà ahosi, ra¤¤o yasÃnantaro va. So cintesi: "ra¤¤Ã ekappahÃren' va mayhaæ atimahantaæ issariyaæ dinnaæ,


#<[page 469]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            469>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  rÃjÃno kho pana mÃretukÃmÃpi evaæ karonti yeva, yan nÆnÃhaæ `mama suhadayo và na vÃ' ti rÃjÃnaæ vÅmaæseyyaæ, na kho pana a¤¤o jÃnituæ sakkhissati, BheriparibbÃjikà ¤ÃïasampannÃ, sà eken' upÃyena jÃnissatÅti" bahÆni gandhamÃlÃdÅni gahetvà paribbÃjikÃya ÃvÃsaæ gantvà taæ pÆjetvà vanditvà "ayye tumhehi ra¤¤o mama guïakathÃya kathitadivasato paÂÂhÃya rÃjà ajjhottharitvà mayhaæ mahantaæ yasaæ deti, taæ kho pana sabhÃvena và deti no và ti na jÃnÃmi, sÃdhu vat' assa sace eken' upÃyena ra¤¤o mayi bhÃvaæ jÃneyyÃthÃ" 'ti Ã., sà sÃdhÆ 'ti paÂisuïitvà punadivase rÃjagehaæ gacchamÃnà va Dakarakkhasapa¤haæ cintesi, evaæ kir' assà ahosi: "carapuriso viya ahutvà upÃyena rÃjÃnaæ pa¤haæ pucchitvà `p-assa suhadayo và na vÃ' ti jÃnissÃmÅti" sà gantvà katabhattakiccà nisÅdi, rÃjÃpi naæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi, tassà etad ahosi: "sace rÃjà p-assa upari duhadayo bhavissati pa¤haæ puÂÂho attano duhadayabhÃvaæ mahÃjanamajjhe yeva kathessati, taæ ayuttaæ ekamante naæ pa¤haæ pucchissÃmÅti" sà "raho paccÃsiæsÃmi mahÃrÃjÃ" 'ti Ã., rÃjà manusse paÂikkamÃpesi, atha naæ sà Ã.:
"mahÃrÃja taæ pa¤haæ pucchissÃmÅti", "puccha ayye, jÃnanto kathessÃmÅti", ath' assa sà Dakarakkhasapa¤he paÂhamaæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).196: Sace vo vuyhamÃnÃnaæ sattannaæ udakaïïave (V. p. 75)
                    manussabalim esÃno nÃvaæ gaïheyya rakkhaso
                    anupubbaæ kathaæ datvà mu¤cesi dakarakkhato ti. || Ja_XXII:1646 ||>@

     Ta. sattanan ti tumhÃkaæ mÃtà ca NandÃdevÅ ca TikhiïamantikumÃro ca DhanusekhasahÃyo ca purohito ca Mahosadho ca tumhe cà 'ti imesaæ sattannaæ, udakaïïave ti gambhÅre vitthate udake, manussa -- ti manussabaliæ gavesanto, gaïheyyà 'ti thÃmasampanno dakarakkhaso udakaæ dvidhà katvà nikkhamitvà taæ nÃvaæ gaïheyya gahetvà ca pana mahÃrÃja ime cha jane mama anupaÂipÃÂiyà dehi taæ vissajjessÃmÅti vadeyya atha tvaæ anupubbaæ kathaæ datvà mu¤cesi dakarakkhato ti kaæ paÂhamaæ datvà -pe-kaæ chaÂÂhaæ datvà dakarakkhato mu¤ceyyÃsÅti.


#<[page 470]>#
%<470                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Taæ sutvà rÃjà attano yathÃjjhÃsayaæ kathento i. g. Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).197: MÃtaraæ paÂhamaæ dajjaæ bhariyaæ datvÃna bhÃtaraæ
                    tato sahÃyaæ datvÃna pa¤camaæ dajjaæ brÃhmaïaæ
                    chatth' Ãhaæ dajjam attÃnaæ,
                    n' eva dajja Mahosadhan ti. || Ja_XXII:1647 ||>@

     Ta. chaÂÂhÃhan ti ayye pa¤came khÃdite athÃhaæ bho dakarakkhasa mukhaæ vivarà 'ti vatvà tena mukhe vivaÂe daÊhaæ kacchaæ bandhitvà imaæ rajjasiriæ aganetvà idÃni maæ khÃdà 'ti tassa mukhe pateyyaæ na tv-eva jÅvamÃno Ma-paï¬itaæ dadeyyaæ ti, ettakena ayaæ pa¤ho niÂÂhito.
     NÃtaæ paribbÃjikÃya ra¤¤o MahÃsatte suhadayattaæ, na pana ettaken' eva p-assa guïo pÃkaÂo hoti, ten' assà etad ahosi: "ahaæ mahÃjanamajjhe etesaæ guïam kathessÃmi rÃjà tesaæ aguïaæ kathetvà p-assa guïaæ kathessati, evaæ p-assa guïo nabhe cando viya pÃkaÂo bhavissatÅti" sà sabbaæ antepurÃvacaraæ janaæ sannipÃtÃpetvà Ãdito paÂÂhÃya puna rÃjÃnaæ tam eva pa¤haæ pucchitvà tena tath' eva vutte "mahÃrÃja tvaæ `paÂhamaæ mÃtaraæ dassÃmÅti' vadasi, mÃtà nÃma mahÃguïà tuyha¤ ca mÃtà na a¤¤esaæ mÃtu sadisÃ, bahÆpakÃrà te esÃ" ti tassà guïaæ kathentÅ gÃthadvayam Ã.:

  @<Ja_XXII.9(=546).198: Posetà te janettÅ ca dÅgharattÃnukampikÃ
                    ChambhÅ tayi paduÂÂhasmiæ paï¬ità atthadassinÅ
                    a¤¤aæ upanisaæ katvà vadhà taæ parimocayi. || Ja_XXII:1648 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).199: Taæ tÃdisiæ pÃïadadiæ orasaæ gabbhadhÃrinaæ
                    mÃtaraæ kena dosena dajjÃsi dakarakkhato ti. || Ja_XXII:1649 ||>@

     Ta. posetà ti daharakÃle dve tayo vÃre nahÃpetvà pÃyetvà posesi, digha -- ti cirakÃlaæ mudunà hitacittena anukampikÃ, ChambhÅ tayi paduÂÂhasmin ti yadà tayi ChambhÅ nÃma brÃhmaïo padussi tadà tasmiæ tayi paduÂÂhe sà paï¬ità atthadassinÅ a¤¤aæ tava patirÆpakaæ katvà taæ vadhà parimocayi. CÆlanissa kira MahÃcÆlani nÃma pità ahosi, sà imassa daharakÃle purohitena saddhiæ methunaæ patisevitvà taæ rÃjÃnaæ visena mÃretvà brÃhmaïassa chattaæ ussÃpetvà tassa aggamahesÅ hutvà tena ekadivasaæ amma chÃto 'mhÅti vutte puttassa phÃïitena khajjakaæ dÃpesi,


#<[page 471]>#
%<                          9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)            471>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  atha naæ makkhikà parivÃrayiæsu, so imaæ nimmakkhikaæ katvà khÃdissÃmÅti thokaæ paÂikkamitvà bhÆmiyaæ phÃïitabindÆni pÃtetvà attano santike makkhikà poÂhetvà palÃpesi, tà gantvà itaraæ phÃïitaæ parivÃrayiæsu, so nimmakkhikaæ katvà khajjakaæ khÃditvà hatthe dhovitvà mukhaæ vikkhÃletvà pakkÃmi, brÃhmaïo tassa kiriyaæ disvà cintesi: ayaæ idÃn' eva iminà upÃyena nimmakkhikaæ phÃïitaæ khÃdati vuddhippatto mama r. na dassati idÃn' eva naæ mÃremÅti, so tam atthaæ TalatÃdeviyà Ãrocesi, sà sÃdhu deva ahaæ tayi sinehena attano sÃmikam pi mÃresiæ, iminà me ko attho, mahÃjanikaæ pana akatvà rahassena naæ mÃressÃmà 'ti brÃhmaïaæ va¤cetvà atth' eso upÃyo ti paï¬ità upÃyakusalà bhattakÃrakaæ pakkosÃpetvà samma mama putto C-kumÃro tava putto DhanusekhakumÃro ca ekadivasaæ jÃtà ekato va kumÃraparihÃren' eva va¬¬hità piyasahÃyakÃ, Chambhibr. mama puttaæ mÃretukÃmo, taæ tassa jÅvitadÃnaæ dehÅti vatvà sÃdhu devi kiæ karomÅti vutte mama putto abhiïhaæ tava gehe hotu tva¤ ca so ca katipÃhaæ nirÃsaækabhÃvatthÃya mahÃnase yeva supatha tato nirÃsaækabhÃvaæ ¤atvà tumhÃkaæ sayanaÂÂhÃne eÊakaÂÂhÅni Âhapetvà manussÃnaæ nipajjanavelÃya mahÃnase aggiæ datvà ka¤ci ajÃnÃpetvà mama ca tava ca puttaæ gahetvà aggadvÃren' eva nikkhamitvà tiroraÂÂhaæ gantvà mama puttassa rÃjaputtabhÃvaæ anÃvikaritvà jÅvitaæ anurakkhà 'ti Ã., so sÃdhÆ 'ti sampaÂicchi, ath' assa sà ratanasÃraæ adÃsi, so tathà katvà kumÃraæ ÃdÃya MaddaraÂÂhe SÃgalanagaraæ gantvà rÃjÃnaæ upaÂÂhahi, so porÃïakabhattakÃrakaæ apanetvà tassa taæ ÂhÃnantaraæ adÃsi, dve pi kumÃrà tena saddhiæ yeva rÃjanivesanaæ gacchanti, rÃjà kass' ete kumÃrà ti pucchi, bh-kÃrako mayhaæ puttà ti Ã.
nanu visadisà ti, dvinnaæ itthÅnaæ puttà devà 'ti, te gacchante kÃle vissÃsikà hutvà Maddara¤¤o dhÅtÃya saddhiæ rÃjanivesane yeva kÅÊanti, atha C-kumÃro ca rÃjadhÅtà ca abhiïhadassanena a¤¤ama¤¤aæ paÂibaddhacittà ahesuæ, kÅÊanaÂÂhÃn kumÃro rÃjadhÅtaraæ bheï¬ukaæ pi pÃsakam pi ÃharÃpeti, anÃharantiæ sÅse paharati, sà rodati, ath' assà saddaæ sutvà rÃjà kena me dhÅtà pahaÂà ti vadati, dhÃtiyo Ãgantvà pucchanti, kumÃrikà sac' ahaæ iminà pahaÂ' amhÅti vakkhÃmi pità me etassa rÃjÃïaæ karissatÅti tasmiæ sinehena na katheti, nÃhaæ kenaci pahaÂà ti vadati, ath' ekadivasaæ rÃjà paharantaæ addasa, disvà tassa etad ahosi: ayaæ kumÃro na bhattakÃrakena sadiso abhirÆpo pasÃdiko ativiya asambhÅto, na iminà tassa puttena bhavitabban ti so tato paÂÂhÃya taæ parigaïhati, dhÃtiyo kÅÊanaÂÂhÃne khÃdaniyaæ Ãharitvà rÃjadhÅtÃya denti, sà a¤¤esaæ pi dÃrakÃnaæ deti, te jÃïunà patiÂÂhÃya oïamitvà gaïhanti, C-kumÃro Âhitako va hatthato acchinditvà gaïhati, rÃjà tam pi kiriyaæ addasa, ath' ekasmiæ divase C-kumÃrassa bheï¬uko ra¤¤o cÆÊasayanassa heÂÂhà pÃvisi, kumÃro taæ gaïhanto attano issaramÃnena imassa paccantara¤¤o na heÂÂhÃsayane bhavissÃmÅti daï¬akena nÅharitvà gaïhi,


#<[page 472]>#
%<472                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  rÃjà tam pi kiriyaæ disvà nissaæsayen' eva na bhattakÃrakassa putto ti taæ pakkosÃpetvà kass' ete puttà ti pucchi.
mayhaæ devà 'ti, ahaæ tava putta¤ ca aputta¤ ca jÃnÃmi, sabhÃvam me kathehi, no ce kathesi jÅvitan te n' atthÅti khaggaæ uggiri, so maraïabhayabhÅto kathemi deva raho pana paccÃsiæsÃmÅti vatvà ra¤¤Ã okÃse kate abhayaæ yÃcitvà yathÃbhÆtaæ Ãrocesi, rÃjà tatvato ¤atvà attano dhÅtaraæ alaækaritvà tassa pÃdaparicÃrikaæ katvà adÃsi, iti tesaæ pana palÃtadivase bhattakÃrako C-kumÃro ca bhattakÃrakaputto ca mahÃnase paditte yeva da¬¬hà ti sakalanagare kolÃhalam ahosi, TalatÃdevÅ taæ pavattiæ sutvà brÃhmaïassa Ãrocesi: deva amhÃkaæ manoratho matthakaæ patto, te kira tayo pi bhattagehe yeva da¬¬hà ti, so tuÂÂhahaÂÂho ahosi, TalatÃdevÅ C-kumÃrassa aÂÂhÅni eÊakaÂÂhÅni ÃharÃpetvà brÃhmaïassa dassetvà da¬¬hÃpesi. Imam atthaæ sandhÃya paribbÃjikà a¤¤aæ upanisaæ katvà vadhà taæ parimocayÅti Ã., sà hi eÊakaÂÂhÅni manussaÂÂhÅni dassetvà taæ vadhà mocesi, orasan ti yÃya tvaæ ure katvà va¬¬hito orasaæ piyaæ manÃpaæ, gabbha -- ti yÃya tvaæ kucchinà dhÃrito evarÆpaæ mÃtaraæ kena dosena dakarakkhassa dassasi.
     Taæ sutvà rÃjà "ayye bahÆ mama mÃtu guïÃ, aha¤ c' assà mama upakÃrabhÃvaæ jÃnÃmi, tato pi pana mam' eva guïà bahutarÃ" ti mÃtu aguïaæ kathento gÃthadvayam Ã.'

  @<Ja_XXII.9(=546).200: Daharà viya alaækÃraæ dhÃreti apiÊandhanaæ,
                    dovarike anÅkaÂÂhe ativelaæ pajagghati, || Ja_XXII:1650 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).201: Tato pi paÂirÃjÃnaæ sayaæ dÆtÃni sÃsati,
                    mÃtaraæ tena dosena dajj' Ãhaæ dakarakkhato ti. || Ja_XXII:1651 ||>@

     Ta. daharà viyà 'ti mahallikÃpi hutvà ÂaruïÅ viya, dhÃretÅti pilandhati, apilandhanan ti pilandhituæ pi ayuttaæ, sà kira vajirapÆritaæ ka¤canamekhalaæ pilandhitvà ra¤¤o amaccehi saddhiæ mahÃtale nisinnakÃle aparÃparaæ caækamati, mekhalÃsaddena rÃjanivesanaæ ekanÃdaæ hoti, pajagghatÅti ete dovÃrikaceÂake ca hatthiÃcariyÃdike anÅkaÂÂhe ca ye etissà ucchiÂÂhakaæ pi bhu¤jituæ ayuttarÆpà te pi Ãmantetvà tehi saddhiæ ativelaæ mahÃhasitaæ hasati, paÂirÃjÃnan ti paÂirÃjÆnaæ, sayaæ dÆtÃni sÃsatÅti mama vacanena sayaæ païïaæ likhitvà dÆte pesesi, mama mÃtà kÃme paribhu¤janavayasmiæ yeva Âhità asukarÃjà kira Ãgantvà taæ ÃnetÆ 'ti, te mayaæ ra¤¤o upatthÃkà kasmà no evaæ vadesÅti paÂipaïïÃni pesenti, tesu parisamajjhe vÃciyamÃnesu mama sÅsaæ chindanakÃlo viya hoti, tena naæ dosena Dakarakkhassa dammÅti.


#<[page 473]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 473>%
     "MahÃrÃja mÃtaraæ tÃva iminà dosena dehi, bhariyà pana te guïavatÅti" tassà guïaæ kathentÅ

  @<Ja_XXII.9(=546).202: Itthigumbassa pavarà accantapiyavÃdinÅ
                    anuggatà sÅlavatÅ chayà va anapÃyinÅ || Ja_XXII:1652 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).203: Akkodhanà pa¤¤avatÅ paï¬ità atthadassinÅ,
                    ubbariæ kena dosena dajjÃsi dakarakkhato ti Ãha. || Ja_XXII:1653 ||>@

     Ta. itthigumbassà 'ti itthigaïassa, anuggatà ti daharakÃlato paÂÂhÃya anugatÃ, akkodhanà ti Ãdike pan' assà guïe kathentÅ MaddaraÂÂhe SÃgalanagare vasanakÃle pahaÂà pi tava ÃïÃkaraïabhayena tayi sinehena mÃtÃpitunnaæ na kathesi, evam esà akkodhanà pa¤¤avatÅ p-à atthadassinÅ, idaæ daharakÃle akkodhanÃdibhÃvaæ sandhÃyÃha, ubbarin ti orodhaæ, evaæ guïasampannaæ NandÃdeviæ kena dosena dakarakkhasassa dassasÅti vadati.
     So tassà aguïe kathento

  @<Ja_XXII.9(=546).204: Khi¬¬ÃratisamÃpannaæ anatthavasam Ãgataæ
                    sà maæ sakÃnaæ puttÃnaæ ayÃcaæ yÃcate dhanaæ. || Ja_XXII:1654 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).205: So 'haæ dadÃmi sÃratto bahuæ uccÃvacaæ dhanaæ,
                    suduccajaæ cajitvÃna pacchà socÃmi dummano,
                    ubbariæ tena dosena dajjÃmi dakarakkhato ti Ãha. || Ja_XXII:1655 ||>@

     Ta. anatthavasamÃgatan ti khi¬¬Ãratiyà kÃmakÅÊÃya anatthakÃrakÃnaæ kilesÃnaæ vasaæ Ãgataæ maæ viditvÃ, sà man ti sà NandÃdevÅ maæ sakÃnaæ puttÃnan ti yaæ mayà attano puttÃna¤ ca dhÅtÃna¤ ca bhariyÃna¤ ca dinnaæ piÊandhanaæ taæ ayÃcitapubbarÆpaæ mayhaæ dehÅti yÃcanti, pacchà socÃmÅti sà dutiyadivase imÃni pilandhanÃni ra¤¤Ã mama dinnÃni Ãharathà etÃnÅti tesaæ rodantÃnaæ omu¤citvà gaïhati, athÃhaæ te rodamÃne mama santikaæ Ãgate disvà pacchà socÃmÅti evaæ dosakÃrikà esÃ, iminà naæ dosena dakarakkhasassa dassÃmÅti.
     Atha naæ paribbÃjikà "imaæ tÃva iminà dosena dehi, kaniÂÂho pana TikhiïamantikumÃro upakÃrako, taæ kena dosena dassasÅti" pucchantÅ


#<[page 474]>#
%<474                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.9(=546).206: Yen' ocità jÃnapadà ÃnÅtà ca paÂiggahaæ
                    Ãbhataæ pararajjehi abhiÂÂhÃya bahuæ dhanaæ || Ja_XXII:1656 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).207: DhanuggahÃnaæ pavaraæ sÆraæ Tikhiïamantinaæ
                    bhÃtaraæ kena dosena dajjÃsi dakarakkhato ti Ãha. || Ja_XXII:1657 ||>@

     Ta. ocità ti va¬¬hitÃ, paÂiggahan ti yena ca tumhe paradese vasantà puna gehaæ ÃnÅtÃ, abhiÂÂhÃyà 'ti abhibhavitvÃ, Tikhiïamantinan ti tikhiïapa¤¤aæ, so kira mÃtu brÃhmaïena saddhiæ vasanakÃle jÃto, ath' assa vuddhippattassa brÃhmaïo khaggaæ hatthe datvà imaæ gahetvà maæ upaÂÂhahà 'ti Ã., so brÃhmaïaæ pità me ti sa¤¤Ãya upaÂÂhÃti, atha naæ eko amacco kumÃra na tvaæ etassa putto tava kucchigatakÃle TalatÃdevÅ rÃjÃnaæ mÃretvà etassa chattaæ ussÃpesi tvaæ MahÃcÆÊanÅra¤¤o putto ti Ã., so kujjhitvà ekena naæ upÃyena mÃressÃmÅti rÃjakulaæ pavisanto taæ khaggaæ ekassa pÃdamÆlikassa datvà aparaæ Ãha: tvaæ rÃjadvÃre mam' esa khaggo ti iminà saddhiæ vivÃdaæ kareyyÃsÅti vatvà pÃvisi, te kalahaæ akaæsu, so kiæ esa kalaho ti ekaæ purisaæ pesesi, so Ãgantvà khaggatthÃyà 'ti Ã., brÃhmaïo sutvà kiæ etan ti pucchi, so kira tumhehi mama dinnakhaggo a¤¤assa santako ti. kiæ vadesi tÃtà 'ti, tena hi ÃharÃpemi sa¤jÃnissatha tan ti ÃharÃpesÅti, so taæ ÃharÃpetvà kosato nikka¬¬hitvà passathà 'ti sa¤jÃnÃpento viya upagantvà ekappahÃren' ev' assa sÅsaæ chinditvà attano pÃdamÆle pÃtesi, tato rÃjagehaæ paÂijaggitvà nagaraæ alaækaritvà tassa abhiseke upanÅte mÃtà CÆÊanikumÃrassa MaddaraÂÂhe vasanabhÃvaæ Ãcikkhi, taæ sutvà rÃjakumÃro senaÇgaparivuto ta. gantvà bhÃtaraæ Ãnetvà r. paÂicchÃpesi, tato paÂÂhÃya taæ TikhiïamantÅti sa¤jÃniæsu, paribbÃjikà taæ evarÆpaæ bhÃtaraæ kena dosena dakarakkhasassa dassasÅti pucchi.
     RÃjà tassa dosaæ kathento

  @<Ja_XXII.9(=546).208: MayÃcità jÃnapadà ÃnÅtà ca paÂiggahaæ
                    Ãbhataæ pararajjehi abhiÂÂhÃya bahuæ dhanaæ, || Ja_XXII:1658 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).209: DhanuggahÃnaæ pavaro sÆro tikhiïamanti ca
                    mayà so sukhito rÃjà atima¤¤ati dÃrako, || Ja_XXII:1659 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).210: UpaÂÂhÃnam pi me ayye na so eti yathà pure,
                    bhÃtaraæ tena dosena
                    dajj' Ãhaæ dakarakkhato ti Ãha. || Ja_XXII:1660 ||>@

     Ta. pararajjehÅti imassa mayà pararajjato bahuæ dhanaæ Ãbhataæ, aya¤ ca pararajje vasanto puna imaæ gehaæ Ãnetvà esa mayà mahati yase patiÂÂhÃpito ti maæ vadati,


#<[page 475]>#
%<                     9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                 475>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yathà pure ti pure pÃto va Ãgacchati idÃni pana na tathà eti, iminÃhaæ dosena dakarakkhasassa dassÃmÅti.
     ParibbÃjikà "bhÃtu tÃva doso hotu, DhanusekhakumÃro pana tayi sinehaguïayutto bahÆpakÃro" ti tassa guïaæ kathentÅ

  @<Ja_XXII.9(=546).211: Ekarattena ubhayo tuva¤ ca DhanusekhavÃ
                    ubhato jÃt' ettha Pa¤cÃlà sahÃyà susamÃvayÃ, || Ja_XXII:1661 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).212: Cariyà taæ anubandhittho ekadukkhasukho tava
                    ussukko te divÃrattiæ sabbakiccesu vyÃvaÂo,
                    sahÃyaæ kena dosena dajjÃsi dakarakkhato ti. || Ja_XXII:1662 ||>@

     Ta. Dhanusekhavà ti dhanusekhatÃya DhanusekhakumÃro cà 'ti a., etthà 'ti idh' eva nagare, Pa¤cÃlà ti Uttarapa¤cÃlanagare jÃtattà evaævohÃrÃ, susamÃvayà ti suÂÂhu samÃvayÃ, cariyà taæ anubandhittho ti daharakÃle janapadacÃrikÃya pakkantaæ taæ anubandhi chÃyà va na vijahi, ussukko ti tava kiccesu rattindivaæ ussukko chandajÃto niccavyÃvaÂo, taæ kena dosena dakarakkhasassa dassasÅti.
     Ath' assa rÃjà dosaæ kathento

  @<Ja_XXII.9(=546).213: CariyÃya ayaæ ayye pajagghittho mayà saha,
                    ajjÃpi tena vaïïena ativelaæ pajagghati. || Ja_XXII:1663 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).214: UbbariyÃpi me ayye mantayÃmi rahogato
                    anÃmantà pavisati pubbe appaÂivedito. || Ja_XXII:1664 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).215: LaddhavÃro katokÃso ahirikaæ anÃdaraæ
                    sahÃyaæ tena dosena dajj' Ãhaæ dakarakkhato ti. || Ja_XXII:1665 ||>@

     Ta. ajjÃpi tena vaïïenà 'ti yathà cariyÃya pubbe maæ anubandhanto mayà anÃthena saddhiæ ekato bhu¤janto sayanto hatthaæ paharitvà mahÃhasitaæ hasi ajjÃpi tath' eva hasati duggatakÃle viya maæ passati, anÃmantà ti raho N-deviyà saddhiæ mantente pi mayi ajÃnÃpetvà sÃhasà pavisati, iminà dosena taæ ahirikaæ anÃdaraæ dakarakkhasassa dassÃmÅti.
     ParibbÃjikà "etassa tÃv' esa doso hotu, purohito pana te bahÆpakÃro" ti tassa guïaæ kathentÅ

  @<Ja_XXII.9(=546).216: Kusalo sabbanimittÃnaæ ruda¤¤Æ ÃgatÃgamo
                    uppÃde supine yutto niyyÃne ca pavesane || Ja_XXII:1666 ||>@


#<[page 476]>#
%<476                                XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.9(=546).217: Paddho bhummantalikkhasmiæ nakkhattapadakovido,
                    brÃhmaïaæ kena dosena dajjÃsi dakarakkhato ti Ãha. || Ja_XXII:1667 ||>@

     Ta. sabba -- ti iminà nimittena idaæ bhavissati iminà idan ti sabbanimittesu kusalo, ruda¤¤Æ ti sabbarÃvaæ jÃnÃti, uppÃde ti candaggÃhaæ suriyaggÃhaæ ukkÃpÃtadisìÃhÃdike{} uppÃde, supine yutto ti supine ca tassa nipphattiæ jÃnanavasena yutto, niyyÃne ca pavesane ti iminà nakkhattena niyyÃyitabbaæ iminà pavisitabban ti jÃnÃti, paddho ti cheko paÂibalo bhÆmiyaæ antalikkhe ca dosaguïe jÃnituæ samattho, nakkhatta -- ti aÂÂhavÅsatiyà n-koÂÂhÃsesu cheko, taæ kena dosena dakarakkhassa dassasÅti.
     RÃjà dosaæ kathento

  @<Ja_XXII.9(=546).218: ParisÃyam pi me ayye ummÅletvà udikkhati,
                    tasmà ajja bhamuæ luddaæ
                    dajj' Ãhaæ dakarakkhato ti Ãha. || Ja_XXII:1668 ||>@

     T. a.: ayye esa maæ parisamajjhe olokento pi akkhÅni ummÅletvà kuddho viya udikkhati, tasmà evaæ atikkamitvà Âhitabhamuæ rosena ukkhittabhamukaæ viya luddaæ bhayÃnakaæ ahaæ taæ dakarakkhasessa dassÃmÅti.
     Tato paribbÃjikà "mahÃrÃja tvaæ mÃtaraæ Ãdiæ katvà ime pa¤ca dakarakkhasassa dammÅti vadasi, evarÆpa¤ ca sirivibhavaæ agaïetvà attano jÅvitaæ pi Mahosadhapaï¬itassa atthÃya dammÅti vadasi, kà tassa guïaæ passÅti" pucchantÅ imà gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXII.9(=546).219: SasamuddapariyÃyaæ mahiæ sÃgarakuï¬alaæ
                    vasundharaæ Ãvasasi amaccaparivÃrito. || Ja_XXII:1669 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).220: CÃturanto mahÃraÂÂho vijitÃvÅ mahabbalo
                    pathavyà ekarÃjÃsi, yaso te vipulaæ gato. || Ja_XXII:1670 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).221: SolasitthisahassÃni Ãmuttamaïikuï¬alÃ
                    nÃnÃjanapadà nariyo devaka¤¤Æpamà subhÃ. || Ja_XXII:1671 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).222: Evaæ sabbaÇgasampannaæ sabbakÃmasamiddhinaæ
                    sukhitÃnaæ piyaæ dÅghaæ jÅvitaæ Ãhu khattiya. || Ja_XXII:1672 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).223: Atha tvaæ kena vaïïena kena và pana hetunÃ
                    paï¬itaæ anurakkhanto pÃïaæ cajasi duccajan ti. || Ja_XXII:1673 ||>@


#<[page 477]>#
%<                        9. MahÃummaggajÃtaka. (546.)                  477>%
     Ta. sasamudda -- ti samuddaparikkhepena samannÃgataæ, sÃgara -- ti parikkhipitvà Âhitassa sÃgarassa kuï¬alabhÆtaæ, vijitÃvÅti vijitasaægÃmo, ekarÃjà ti a¤¤assa attanà sadisassa ra¤¤o abhÃvato eko va rÃjÃ, sabbakÃma -- ti sabbesam pi vatthukÃmakilesakÃmÃnaæ samiddhiyà samannÃgatÃnaæ, sukhitÃnan ti evarÆpÃnaæ sukhitÃnaæ sattÃnaæ evaæ sabbaÇgasampannaæ jÅvitaæ dÅgham eva piyaæ na te appaæ jÅvitam icchantÅti paï¬ità vadanti, pÃïan ti evarÆpaæ attano jÅvitaæ kasmà p-aæ anurakkhanto cajasÅti.
     So tassà kathamasutvà p-assa guïe kathento imà g. abhÃsi:

  @<Ja_XXII.9(=546).224: Yato pi Ãgato ayye mama hatthaæ Mahosadho
                    nÃbhijÃnÃmi dhÅrassa aïumattam pi dukkataæ. || Ja_XXII:1674 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).225: Sace ca kismici kÃle maraïaæ me pure siyÃ
                    putte ca me paputte ca sukhÃpeyya Mahosadho. || Ja_XXII:1675 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).226: AnÃgataæ paccuppannaæ sabbam atthaæ vipassati
                    anÃparÃdhakamman taæ na dajjaæ dakarakkhato ti. || Ja_XXII:1676 ||>@

     Ta. kismicÅti kismi¤ci, sukhÃpeyyà 'ti sukhasmiæ yeva patiÂÂhÃpeyya, sabbam atthan ti etaæ anÃgataæ paccuppannaæ c' eva atÅta¤ ca sabbam atthaæ sabba¤¤Æ Buddho viya jÃnÃti, anÃparÃdha -- ti kÃyikakammÃdÅsu aparÃdharahitaæ, na dajjan ti ayye evaæ asamadhuraæ p-aæ nÃhaæ dakarakkhasassa dassÃmÅti MahÃsattassa guïe candamaï¬ale paharanto viya ukkhipitvà kathesi.
     Iti imaæ jÃtakaæ yathÃnusandhippattaæ. Atha paribbÃjikà cintesi: "ettakenÃpi na paï¬itassa guïà pÃkaÂà honti, sakalanagaravÃsÅnaæ majjhe sÃgarapiÂÂhe vÃsitatelaæ vippakirantÅ viya te pÃkaÂe karissÃmÅti" rÃjÃnaæ gahetvà pÃsÃdà oruyha rÃjaÇgaïe Ãsanaæ pa¤¤Ãpetvà ta. nisÅdÃpetvà nÃgare sannipÃtÃpetvà puna rÃjÃnaæ Ãdito paÂÂhÃya Dakarakkhasapa¤ham pucchitvà tena heÂÂhà kathitanayen' eva kathitakÃle nÃgare ÃmantetvÃ

  @<Ja_XXII.9(=546).227: Idaæ suïotha Pa¤cÃlà CÆÊaniyassa bhÃsitaæ
                    paï¬itaæ anurakkhanto pÃïaæ cajati duccajaæ. || Ja_XXII:1677 ||>@


#<[page 478]>#
%<478                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.9(=546).228: MÃtu bhariyà ca bhÃtuc ca sakhino brÃhmaïassa ca
                    attano cÃpi Pa¤cÃlo channaæ cajati jÅvitaæ. || Ja_XXII:1678 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).229: Evaæ mahiddhikà pa¤¤Ã nipuïà sÃdhucittanÅ
                    diÂÂhadhamme hitatthÃya samparÃye sukhÃya cà 'ti. || Ja_XXII:1679 ||>@

     Ta. mahiddhikà ti mahantaæ atthaæ gahetvà ÂhitÃ, diÂÂhadhamme -- ti imasmiæ yeva ca attabhÃve hitatthÃya paralokasukhatthÃya ca hoti.
     Iti ratanagharassa maïikkhandhena kÆÂaæ gaïhantÅ viya MahÃsattassa guïehi desanÃkÆÂaæ gaïhi. Dakarakkhasapa¤ho niÂÂhito. NiÂÂhità va sabbaso MahÃummaggassa vaïïanÃ. JÃtakasamodhÃn' ettha:

  @<Ja_XXII.9(=546).230: Bheri UppalavaïïÃsi, pità Suddhodano ahu,
                    mÃtà Ãsi MahÃmÃyÃ, Amarà BimbasundarÅ. || Ja_XXII:1680 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).231: Suvo ahosi ùnando, SÃriputto 'si CÆÊanÅ,
                    Mahosadho lokanÃtho, evaæ dhÃretha jÃtakan ti. || Ja_XXII:1681 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).232: KevaÂÂo Devadatto 'si Talatà CullanandikÃ,
                    Pa¤cÃlacaï¬Å sundarÅ, devÅ cÃsi yasassikÃ. || Ja_XXII:1682 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).233: AmbaÂÂho Ãsi KÃvindo, PoÂÂhapÃdo ca Pukkuso,
                    pilotiko ca Devindo, Senako cÃpi saccako. || Ja_XXII:1683 ||>@

  @<Ja_XXII.9(=546).234: DevÅ 'dumbarà diÂÂhamaÇgalikà SÃÊikà cÃpi kuï¬alÅ
                    Videho LÃÊudÃyÅti. || Ja_XXII:1684 ||>@


#<[page 479]>#
%<                          10. VessantarajÃtaka. (547.)            479>%

                      $<10. VessantarajÃtaka.>$
     Phusati varavaïïabhe ti. Idaæ S. Kapilavatthuæ upanissÃya NigrodhÃrÃme v. pokkharavassaæ Ã. kathesi. Yadà hi S.
pavattavaradhammacakko anukkamena RÃjagahaæ gantvà ta. hemantaæ vÅtinÃmetvà UdÃyittherena maggadesikena vÅsatikhÅïÃsavasahassaparivuto paÂhamagamanena K-vatthuæ agamÃsi tadà SakyarÃjÃno "amhÃkaæ ¤ÃtiseÂÂhaæ passissÃmÃ" 'ti sannipatitvà Bhagavato vasanaÂÂhÃnaæ vimaæsamÃnà "NigrodhasakkassÃrÃmo ramaïÅyo" ti sallakkhetvà ta. sabbaæ paÂijagganavidhiæ katvà gandhapupphÃdihatthà paccuggamanaæ karontà sabbÃlaækÃrapatimaï¬ite daharadahare nÃgaradÃrake ca nÃgaradÃrikÃyo ca paÂhamaæ pahiïiæsu tato rÃjakumÃre ca r-kumÃriyo ca, tesaæ antarà sÃmaæ gandhapupphacuïïÃdÅhi S-raæ pÆjayamÃnà Bhagavantaæ gahetvà N-ÃrÃmam eva agamaæsu, ta. Bh. vÅsatisahassakhÅïÃsavaparivuto pa¤¤attavarabuddhÃsane nisÅdi. SÃkiyà mÃnajÃtiyà mÃnatthaddhÃ, te "SiddhatthakumÃro amhehi daharataro amhÃkaæ kaniÂÂho bhÃgineyyo putto nattÃ" ti cintetvà te daharadahare rÃjakumÃre Ãhaæsu: "vandatha, mayaæ tumhÃkaæ piÂÂhito nisÅdissÃmÃ" 'ti, tesu avanditvà nisinnesu Bh. tesaæ ajjhÃsayaæ oloketvà "na maæ ¤Ãtayo vandanti, handa dÃni vandÃpessÃmÅti" abhi¤¤ÃpÃdakaæ jhÃnaæ samÃpajjitvà vuÂÂhÃya ÃkÃsaæ abbhuggantvà tesaæ sÅse pÃdapaæsuæ okiramÃno viya gaï¬ambarukkhamÆle yamakapÃÂihÃriyasadisaæ pÃÂihÃriyaæ akÃsi. RÃjà naæ acchariyaæ disvà Ãha:
"bhante tumhÃkaæ jÃtadivase KÃÊadevalassa vandanatthaæ upanÅtÃnaæ vo pÃde parivattetvà brÃhmaïassa matthake Âhite disvà ahaæ tumhe vandiæ, ayaæ me paÂhamavandanÃ, vappamaÇgaladivase jambucchÃyÃya sirisayane nisinnÃnaæ vo jambucchÃyÃya aparivattanaæ disvÃpi tumhÃkaæ pÃde vandiæ, ayaæ me dutiyavandanÃ, idÃni mayà adiÂÂhapubbapÃÂihÃriyaæ disvÃpi tumhÃkaæ pÃde vandÃmi, ayaæ me tatiyavandanÃ" ti, ra¤¤Ã pana vandite avanditvà ÂhÃtuæ samattho nÃma eka-SÃkiyo pi nÃhosi, sabbe vandiæsu yeva. Iti Bh. ¤Ãtayo vandÃpetvà ÃkÃsato otaritvà pa¤¤attÃsane nisÅdi, nisinne ca Bhagavati sikkhÃpatto ¤ÃtisamÃgamo ahosi, sabbe ekaggacittà hutvà nisÅdiæsu, tato mahÃmegho vuÂÂhahitvà pokkharavassaæ vassi, tambavaïïaæ udakaæ heÂÂhà viravantaæ gacchati, ye temetukÃmà te tementi, atemetukÃmassa sarÅre bindumattam pi na patati,


#<[page 480]>#
%<480                                XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  taæ disvà sabbe acchariyabbhutacittà jÃtà ahesuæ, "aho acchariyaæ aho abbhutaæ aho BuddhÃnaæ ÃnubhÃvatà yesaæ ¤ÃtisamÃgame evarÆpaæ pokkharavassaæ vassÅti" kathaæ samuÂÂhÃpesuæ. Taæ sutvà S. "na bhi. i.
p. pi mama ¤ÃtisamÃgame mahÃmegho p-vassaæ vassi yevÃ" 'ti vatvà tehi yÃcito a. Ã.:
     AtÅte SiviraÂÂhe Jetuttaranagare SivimahÃrÃjà nÃma r. karonto Sa¤jayaæ nÃma puttaæ paÂilabhi. So tassa vayappattassa MaddarÃjadhÅtaraæ Phusatiæ nÃma rÃjaka¤¤aæ Ãnetvà r. niyyÃdetvà Phusatiæ aggamahesiæ akÃsi. TassÃyaæ pubbayogo. Ito hi ekanavutikappe VipassÅ nÃma Satthà loke udapÃdi, tasmiæ BandhumatÅnagaraæ upanissÃya Kheme migadÃye viharante eko rÃjà ra¤¤o Bandhumassa anagghena candanasÃrena saddhiæ satasahassagghanikaæ suvaïïamÃlaæ pesesi, ra¤¤o pana dve dhÅtaro ahesuæ, so taæ païïÃkÃraæ tÃsaæ dÃtukÃmo hutvà c-sÃraæ jeÂÂhikÃya adÃsi su-mÃlaæ kaniÂÂhÃya adÃsi, tà ubho pi "na mayaæ idaæ attano sarÅre upanessÃma, SatthÃram eva pÆjessÃmÃ" 'ti cintetvà rÃjÃnaæ Ãhaæsu: "tÃta c-sÃrena ca su-mÃlÃya ca Dasabalaæ pÆjessÃmÃ" 'ti, taæ sutvà rÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi, jeÂÂhà candanacuïïaæ kÃretvÃ-suvaïïasamuggaæ pÆretvà gaïhÃpesi, kaniÂÂhabhaginÅ pana su-mÃlaæ uracchadamÃlaæ kÃretvà suvaïïasamuggena gaïhÃpesi, tà ubho pi migadÃye vihÃraæ gantvà jeÂÂhà candanacuïïena Dasabalassa suvaïïavaïïaæ sarÅraæ pÆjetvà sesacuïïÃni gandhakuÂiyaæ vikiritvÃ, bhante anÃgate tumhÃdisassa Buddhassa mÃtà bhaveyyan" ti patthanaæ akÃsi, kaniÂÂhà TathÃgatassa suvaïïavaïïaæ sarÅraæ su-mÃlÃya katena uracchadena pÆjetvà "bhante yÃva arahattappatti tÃva idaæ pasÃdhanaæ mama sarÅrà mà vigataæ hotÆ" 'ti patthanaæ akÃsi, S. tÃsaæ anumodanaæ akÃsi. Tà ubho pi yÃvatÃyukaæ Âhatvà devaloke nibbattiæsu,


#<[page 481]>#
%<                          10. VessantarajÃtaka. (547.)            481>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tÃsu jeÂÂhabhaginÅ devalokato manussalokaæ m-lokato d-lokaæ saæsarantÅ ekanavutikappÃvasÃne BuddhamÃtà MÃyà devÅ ahosi, kaniÂÂhabhaginÅ tath' eva saæsarantÅ Kassapadasabalassa kÃle Kikissa ra¤¤o dhÅtà hutvà nibbatti, cittakammena katÃya viya uracchadamÃlÃya alaækatena urena jÃtattà Uracchadà nÃma kumÃrikà hutvà soÊasavassakÃle Satthu bhattÃnumodanaæ sutvà sotÃpattiphale patiÂÂhÃya aparabhÃge bhattÃnumodanaæ suïanten' eva pitarà sotÃpattiphalaæ pattadivase yeva arahattaæ patvà pabbajitvà parinibbÃyi, KikirÃjÃpi a¤¤Ã satta dhÅtaro labhi, tÃsaæ nÃmÃni:
     SamaïÅ Samaïà Guttà ca bhikkhunÅ BhikkhudÃsikÃ
     Dhammà c' eva Sudhammà ca SaæghadÃsÅ ca sattamà ti.
TÃ imasmiæ BuddhuppÃde
     Khemà Uppalavaïïà ca PaÂÃcÃrà ca GotamÃ
     Dhammadinnà MahÃmÃyà VisÃkhà cà 'ti sattamà ti, tÃsu PhusatÅ Sudhammà nÃma hutvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà VipassinÃmabuddhassa katÃya candacuïïapÆjÃya phalena rattacandanarasasamupphositena viya sarÅrena devesu ca manussesu saæsarantÅ aparabhÃge Sakkassa devara¤¤o aggamahesÅ hutvà nibbatti, ath' assà yÃvatÃyukaæ Âhatvà pa¤casu pubbanimittesu uppannesu Sakko devar. tassà parikkhÅïÃyukataæ ¤atvà mahantena yasena taæ ÃdÃya NandanavanuyyÃnaæ gantvà ta. taæ alaækatasayanapiÂÂhe nipannaæ sayaæ sayanapasse nisÅditvà etad avoca: "bhadde Phusati dasa te vare demi, gaïhÃsÆ" 'ti vadanto imasmiæ gÃthÃsahassapatimaï¬ite MahÃvessantarajÃtake paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).1: Phusati varavaïïÃbhe varassu dasadhà vare
                    pathavyà cÃrupubbaÇgi yaæ tuyhaæ manaso piyan ti. || Ja_XXII:1685 ||>@


#<[page 482]>#
%<482                           XXII. MahÃnipÃta.>%
Evam esà MahÃvessantaradhammadesanà devaloke patiÂÂhÃpità nÃma hoti.
     Ta. PhusatÅti tan nÃmenÃlapati, vara -- ti varÃya vaïïÃbhÃya samannÃgate, dasadhà ti dasavidhe koÂÂhÃse, pathavyà ti pathaviyaæ, gahetabbe katvà varassu gaïhassÆ 'ti vadati, cÃrupubbaÇgÅti cÃrupubbaÇgena samannÃgate, yaæ tuyhaæ -- ti yaæ yaæ tava manaso piyaæ taæ taæ dasahi koÂÂhÃsehi gaïhÃhÅti vadati.
     Sà attano cavanadhammataæ ajÃnantÅ pamattà hutvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).2: DevarÃja namo ty-atthu, kim pÃpaæ pakataæ mayÃ,
                    rammà cÃvesi maæ ÂhÃnà vÃto va dharaïÅruhan ti. || Ja_XXII:1686 ||>@

     Ta. namo -- ti namo te atthu, kimpÃpan ti kiæ mayà tav' antare pÃpaæ katan ti pucchati, dharaïÅ -- ti rukkhaæ viya.
     Ath' assà pamattabhÃvaæ ¤atvà Sakko dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXII.10(=547).3: Na c' eva te kataæ pÃpaæ, na ca me tvaæ asi appiyÃ,
                    pu¤¤a¤ ca te parikkhÅnaæ yena t' evaæ vadÃm' ahaæ. || Ja_XXII:1687 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).4: Santike maraïaæ tuyhaæ, vinÃbhÃvo bhavissati,
                    patigaïhÃhi me ete vare dasa pavecchato ti. || Ja_XXII:1688 ||>@

     Ta. yena tevan ti yena taæ evaæ vadÃmi, tuyhaæ vinÃbhÃvo ti tava amhehi saddhiæ viyogo bhavissati, pavecchato ti dadamÃnassa.
     Sà Sakkassa vacanaæ sutvà nicchayena attano maraïaæ ¤atvà varaæ gaïhantÅ Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).5: Vara¤ ce me ado Sakka sabbabhÆtÃnam issara
                    SivirÃjassa bhaddan te tattha assaæ nivesane. || Ja_XXII:1689 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).6: NÅlanettà nÅlabhamu nÅlakkhÅ ca yathà migÅ
                    PhusatÅ nÃma nÃmena tattha p' assaæ Purindada. || Ja_XXII:1690 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).7: Puttaæ labhetha varadaæ yÃcayogaæ amaccharaæ
                    pÆjitaæ patirÃjehi kittimantaæ yasassinaæ. || Ja_XXII:1691 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).8: Gabbham me dhÃrayantiyà majjhimaÇgaæ anunnataæ
                    kucchi anunnato assa cÃpaæ va likhitaæ samaæ. || Ja_XXII:1692 ||>@


#<[page 483]>#
%<                          10. VessantarajÃtaka. (547.)            483>%

  @<Ja_XXII.10(=547).9: Thanà me na-ppapateyyuæ, palità nassantu VÃsava,
                    kÃye rÃgo na lippetha, vajjha¤ cÃpi pamocaye. || Ja_XXII:1693 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).10: MayÆrako¤cÃbhirude nÃrÅvaragaïÃyute
                    khujjatecalÃkkhakÃkiïïe sÆdamÃghatavaïïite || Ja_XXII:1694 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).11: Citraggalerughusite surÃmaæsappabodhane
                    SivirÃjassa bhaddan te tattha assaæ mahesiyà ti. || Ja_XXII:1695 ||>@

     Ta. SivirÃjassà 'ti JambudÅpatalaæ. olokentÅ attano anucchavikaæ Sivira¤¤o nivesanaæ disvà ta. aggamahesibhÃvaæ patthentÅ evam Ãha, yathà migÅti ekavassikà ti migapotikà nimmalanÅlanettà hoti, ten' evam Ã, ta.
assan ti Âattha pi iminà va nÃmena assaæ, labheyyaæ puttaæ varadan ti alaækatasÅsÃkkhiyugalahadayamaæsasetacchattadÃresu yÃcitayÃcitassa varabhaï¬assa dÃyakaæ, kucchÅti majjhimaÇgan ti vuttaæ sarÆpato dasseti, likhitan ti yathà chekena dhanukÃrena sammà likhitadhanu anunnatamajjhaæ gulÃvattaæ samaæ hoti evarÆpo me kucchi bhaveyya, nappapateyyun ti patitvà lambà na bhaveyyuæ, palità -- ti VÃsava devaseÂÂha palitÃni pi me sirasmiæ nassantu mà pa¤¤Ãyiæsu, palitÃni siroruhà ti pi pÃÂho, vajjha¤cÃpÅti kibbisakÃrakaæ rÃjÃparÃdhikaæ vajjhappattaæ coraæ attano balena pamocetuæ samatthà assaæ, iminà attano issariyabhÃvaæ dÅpeti, sÆdamÃghatavaïïite ti bhojanakÃlÃdÅsu thutivasena kÃlaæ Ãrocentehi sÆdehi c' eva mÃghatakehi ca vaïïite, citraggaÊerughusite ti pa¤caÇgikaturiyasaddasadisaæ manoramaæ ravaæ ravantehi sattaratanacittehi dvÃrakavÃÂehi ugghosite, surÃmaæsappabodhane ti pivatha khÃdathà 'ti surÃmaæsehi pabodhiyamÃnajane evarÆpe SivirÃjassa nivesane tassa aggamahesiÂÂhÃne bhaveyyan ti, ime dasa vare gaïhi, tattha S-rÃjassa aggamahesibhÃvo paÂhamo varo, nÅlanettatà dutiyo, nÅlabhamukatà tatiyo, PhusatÅti nÃmaæ catuttho, puttapaÂilÃbho pa¤camo, anunnatakucchità chaÂÂho, alambatthanatà sattamo, apalitabhÃvo aÂÂhamo, sukhumacchavibhÃvo navamo, vajjhapamocanasamatthatà dasamo ti.
     Sakko Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).12: Ye te dasa varà dinnà mayà sabbaÇgasobhane
                    SivirÃjassa vijite sabbe te lacchasÅ vare. || Ja_XXII:1696 ||>@


#<[page 484]>#
%<484                                XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).13: Idaæ vatvÃna Maghavà devarÃjà Sujampati
                    Phusatiyà varaæ datvà anumodittha VÃsavo ti. || Ja_XXII:1697 ||>@

     Ta. anumoditthà 'ti sabbe te lacchasi vare ti evaæ vare datvà pamudito tuÂÂhamÃnaso ahosÅti. DasavaragÃthà niÂÂhitÃ.
     Iti sà vare gahetvà tato cutà Maddara¤¤o aggamahesiyà kucchimhi nibbatti, jÃyamÃnÃya ca candanacuïïaparikiïïena viya sarÅrena jÃtattà tassà nÃmagahaïa¬ivase PhusatÅ tv-eva nÃmaæ kariæsu, sà mahantena parivÃrena va¬¬hitvà soÊasavassakÃle uttamarÆpadharà ahosi, atha naæ SivimÃhÃrÃjà puttassa Sa¤jayakumÃrass' atthÃya Ãnetvà tassa chattaæ ussÃpetvà taæ soÊasannaæ itthisahassÃnaæ jeÂÂhakaæ katvà aggamahesiÂÂhÃna Âhapesi, tena vuttaæ:

  @<Ja_XXII.10(=547).14: Tato cutà sà PhusatŠkhattiye upapajjatha,
                    Jetuttaramhi nagare Sa¤jayena samÃgamÅti. || Ja_XXII:1698 ||>@

     Sà Sa¤jayassa piyà manÃpà ahosi, atha Sakko ÃvajjamÃno "mayà Phusatiyà dinnavaresu nava varà samiddhÃ" ti disvà "eko pana puttavaro tÃva na samijjhati, tam pi 'ssà samijjhÃpessÃmÅti" cintesi. Tadà M. TÃvatiæsadevaloke vasati Ãyu¤ c' assa parikkhÅïaæ ahosi, taæ ¤atvà Sakko tassa santikaæ gantvà "mÃrisa tayà manussalokaæ gantuæ vaÂÂati, tatth' eva S-ra¤¤o aggamahesiyà Phusatiyà kucchimhi paÂisandhiæ gaïhituæ vaÂÂatÅti" tassa c' eva a¤¤esa¤ ca cavanadhammÃnaæ saÂÂhisahassÃnaæ devaputtÃnaæ paÂi¤¤aæ gahetvà sakaÂÂhÃnam eva gato. M. pi tato cavitvà tatth' upapanno, sesadevaputtÃpi saÂÂhisahassÃnaæ amaccÃnaæ gehesu nibbattiæsu, M-e kucchigate PhusatÅ dohaÊinÅ hutvà catÆsu nagaradvÃresu nagaramajjhe nivesanadvÃre ti cha dÃnasÃlÃyo kÃrÃpetvà devasikaæ cha satasahassÃni vissajjetvà dÃnaæ dÃtukÃmà ahosi, rÃjà tassà dohaÊaæ sutvà nemittake pucchitvà "mahÃrÃja, deviyà kucchimhi dÃnÃbhirato satto uppanno dÃnena tittiæ na gamissatÅti" sutvà tuÂÂhamÃnaso vuttappakÃraæ dÃnaæ paÂÂhapesi,


#<[page 485]>#
%<                     10. VessantarajÃtaka. (547.)                  485>%
Bodhisatassa paÂisandhigahaïakÃlato paÂÂhÃya ra¤¤o Ãyassa pamÃïaæ nÃma nÃhosi, tassa pu¤¤ÃnubhÃvena sakala-JambudÅpe rÃjÃno païïÃkÃraæ pahiïanti, devÅ mahantena parivÃrena gabbhaæ dhÃrentÅ dasamÃse paripuïïe nagaraæ daÂÂhukÃmà hutvà ra¤¤o Ãrocesi, rÃjà nagaraæ devanagaraæ viya alaækÃrÃpetvà deviæ rathavaraæ Ãropetvà nagaraæ padakkhiïaæ kÃresi, tassà vessÃnaæ vÅthiyà vemajjhaæ pattakÃle kammajavÃtà caliæsu, ra¤¤o Ãrocayiæsu, so vessavÅthiyà yeva tassà sÆtigharaæ katvà gaïhÃpesi, sà ta. puttaæ vijÃyi, tena vuttaæ:

  @<Ja_XXII.10(=547).15: DasamÃse dhÃrayitvÃna karonti puraæ padakkhiïaæ
                    vessÃnaæ vÅthiyà majjhe janesi PhusatÅ maman ti. || Ja_XXII:1699 ||>@

     M. mÃtu kucchito nikkhamanto visado hutvà akkhÅni ummÅletvà nikkhami, nikkhamanto yeva mÃtu hatthaæ pasÃretvà "amma dÃnaæ dassÃmi, atthi ki¤cÅti" Ã., ath' assa "tÃta yathÃjjhÃsayena dÃnaæ dehÅti" pasÃritahatthe sahassatthavikaæ Âhapesi. M.  UmmaggajÃtake imasmiæ jÃtake pacchimattabhÃve ti tÅsu ÂhÃnesu jÃtamatte yeva kathesi. Ath' assa nÃmagahaïadivase vessavÅthiyaæ jÃtattà Vessantaro ti nÃmaæ kariæsu, tena vuttaæ:

  @<Ja_XXII.10(=547).16: Na mayhaæ mattikaæ nÃmaæ, na pi pettikasambhavaæ,
                    jÃto 'mhi vessavÅthiyaæ, tasmà Vessantaro ahun ti. || Ja_XXII:1700 ||>@

     JÃtadivase yeva pan' assa ekà ÃkÃsacÃrinÅ kaïerukà abhimaÇgalasammataæ sabbasetaæ hatthipotakaæ Ãnetvà maÇgalahatthiÂÂhÃne Âhapetvà pakkÃmi, tassa M-assa paccayaæ katvà uppannattà Paccayo tv-eva nÃmaæ kariæsu. RÃjà M-assa atidÅghÃdidose vajjetvà madhurakhÅrà catusaÂÂhidhÃtiyo upaÂÂhapesi, tena saddhiæ jÃtÃnaæ saÂÂhiyà dÃrakasahassÃnam pi dhÃtiyo {dÃpesi}, so saÂÂhisahassehi dÃrakehi saddhiæ mahantena parivÃrena va¬¬hati, ath' assa rÃjà satasahassagghanikaæ kumÃrapiÊandhanaæ kÃrÃpetvà adÃsi, so catupa¤cavassikakÃle taæ mu¤citvà dhÃtÅnaæ datvà puna tÃhi diyyamÃnaæ na gaïhi,


#<[page 486]>#
%<486                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tà naæ pavattiæ ra¤¤o Ãrocayiæsu, rÃjà "mama puttena dinnaæ sudinnaæ Brahmadeyyam eva hotÆ" 'ti aparaæ pilandhanaæ kÃrÃpesi, kumÃro tam pi dÃrakakÃle yeva dhÃtÅnaæ navavÃre piÊandhanaæ adÃsi, aÂÂhavassikakÃle pana sayanapiÂÂhe nisinno cintesi: "ahaæ bÃhiradÃnam eva demi, taæ maæ na paritoseti, ajjhattikadÃnaæ dÃtukÃmo 'mhi, sace maæ koci hadayaæ yÃceyya uraæ bhinditvà hadayaæ nÅharitvà dadeyyaæ, sace akkhÅni yÃceyya akkhÅni uppÃÂetvà dadeyyaæ, sace sarÅramaæsaæ yÃceyya sakalasarÅrato maæsaæ chetvà dadeyyan" ti. Tass' evaæ sabhÃvaæ sarasacittaæ cintentassa catunahutÃdhikadviyojanasatasahassabahalà ayaæ pathavÅ mattavaravÃraïo viya gajjamÃnà pakampi, Sineru pabbatarÃjà suseditavettaækuro viya oïamitvà naccamÃno viya ca JetuttaranagarÃbhimukho aÂÂhÃsi, paÂhavisaddena devo gajjanto khaïikavassaæ vassi, vijjullatà nicchariæsu, sÃgaro ubbatti, Sakko devarÃjà appoÂhesi, MahÃbrahmà sÃdhukÃram adÃsi, yÃva Brahmalokà ekakolÃhalam ahosi, vuttam pi c' etaæ:

  @<Ja_XXII.10(=547).17: YadÃhaæ dÃrako homi jÃtiyà aÂÂhavassiko
                    tadà nisajja pÃsÃde dÃnaæ dÃtuæ vicintayiæ: || Ja_XXII:1701 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).18: Hadayaæ dadeyyaæ cakkhum pi maæsam pi rudhiram pi ca
                    dadeyyaæ kÃyaæ sÃvetvà yadi koci yÃcaye mamaæ. || Ja_XXII:1702 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).19: SabhÃvaæ cintayantassa akampitam asaïÂhitaæ
                    akampi tattha paÂhavÅ Sineru-vanavaÂaæsakà ti. || Ja_XXII:1703 ||>@

     Bo. soÊasavassakÃle yeva sabbasippe nipphattiæ pÃpuïi, atha pità r. dÃtukÃmo mÃtarà saddhiæ mantetvà MaddarÃjakulato mÃtuladhÅtaraæ Maddiæ nÃma Ãnetvà solasannaæ itthisahassÃnaæ jeÂÂhikaæ aggamahesiæ katvà M-aæ rajje abhisi¤ci, M. rajje patiÂÂhitakÃlato paÂÂhÃya devasikaæ cha satasahassÃni vissajjento mahÃdÃnaæ pavattesi. AparabhÃge MaddÅ devÅ puttaæ vijÃyi taæ ka¤canajÃlena paÂicchiæsu,


#<[page 487]>#
%<                          10. VessantarajÃtaka. (547.)            487>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ten' assa JÃlikumÃro tv-eva nÃmaæ kariæsu, tassa padasà gamanakÃle dhÅtaraæ vijÃyi, taæ kaïhÃjinena paÂicchiæsu, ten' assà KaïhÃjinà tv-eva n. k., M. ekamÃsassa chakkhattuæ alaækatahatthikkhandhavaragato chadÃnasÃlà oloketi. Tadà KÃliÇgaraÂÂhe dubbuÂÂhikà ahosi, sassÃni na sampajjiæsu, mahantaæ chÃtakaæ pavatti, manussà jÅvituæ asakkontà corakammaæ karonti, dubbhikkhapÅÊità jÃnapadà rÃjaÇgaïe sannipatitvà upakkosiæsu, taæ sutvà ra¤¤Ã "kiæ tÃtÃ" 'ti vutte tam atthaæ Ãrocayiæsu, rÃjà "sÃdhu tÃtÃ, devaæ vassÃpessÃmÅti" te uyyojetvà samÃdinnasÅlo uposathavÃsaæ vasanto devaæ vassÃpetuæ nÃsakkhi, so nÃgare sannipÃtÃpetvà "ahaæ samÃdinnasÅlo sattÃhaæ upavasitvÃpi devaæ vassÃpetuæ nÃsakkhiæ, kin nu kho kÃtabban" ti pucchitvà "sace deva devaæ v. na sakkosi esa Jetuttaranagare Sa¤jayarÃjaputto Vessantaro dÃnÃbhirato, tassa sabbaseto maÇgalahatthi atthi, tassa gatagataÂÂhÃne devo vassati, brÃhmaïe pesetvà taæ hatthiæ yÃcÃpetvà ÃnethÃ" 'ti, so "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà brÃhmaïe sannipÃtetvà tesu aÂÂha jane vicinitvà tesaæ paribbayaæ datvà "gacchatha, Vessantaraæ hatthiæ yÃcitvà ÃnethÃ" 'ti pesesi, brÃhmaïà anupubbena Jetuttaranagaraæ gantvà dÃnagge dÃnaæ bhu¤jitvà attano sarÅraæ rajaparikiïïaæ paæsumakkhitaæ katvà puïïamadivase rÃjÃnaæ hatthiæ yÃcitukÃmà hutvà ra¤¤o dÃnaggaæ ÃgamanakÃle pÃcÅnadvÃraæ agamaæsu, rÃjÃpi "dÃnaggaæ olokessamÅti" pÃto va soÊasagandhodakaghaÂehi nahÃtvà bhu¤jitvà alaækaritvà alaækatahatthikkhandhavaragato pÃcÅnadvÃraæ agamÃsi, brÃhmaïà tatth' okÃsaæ alabhitvà dakkhiïadvÃraæ gantvà unnatappadese Âhatvà ra¤¤o pÃcÅnadvÃre dÃnaæ oloketvà d-dvÃraæ ÃgamanakÃle hatthe pasÃretvà "jÃyatu bhavaæ Vessantaro" ti Ãhaæsu, M. brÃhmaïe disvà hatthiæ tesaæ ÂhitaÂÂhÃnaæ pesetvà hatthikkhandhe nisinno va paÂhamaæ g. Ã.:


#<[page 488]>#
%<488                                XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).20: ParÆÊhakacchanakhalomà paækadantà rajassirÃ
                    paggayha dakkhiïabÃhuæ kiæ maæ yÃcanti brÃhmaïà ti. || Ja_XXII:1704 ||>@

     Taæ sutvà brÃhmaïà Ãhaæsu:

  @<Ja_XXII.10(=547).21: Ratanaæ deva yÃcÃma SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hana,
                    dadÃhi pavaraæ nÃgaæ ÅsÃdantaæ urÆÊhavan ti. || Ja_XXII:1705 ||>@

     Ta. urÆÊhavan ti ubbÃhanasamatthaæ.
     Taæ sutvà M. "ahaæ sÅsaæ Ãdiæ katvà ajjhattikadÃnaæ dÃtukÃmo, ime bÃhiram eva yÃcanti, pÆressÃmi tesaæ manorathan" ti cintetvà hatthikkhandhavaragato Ã.:

  @<Ja_XXII.10(=547).22: DadÃmi na vikampÃmi yaæ maæ yÃcanti brÃhmaïÃ
                    pabhinnaæ ku¤jaraæ dantiæ opavuyhaæ gajuttamaæ, || Ja_XXII:1706 ||>@

paÂijÃnitvà ca

  @<Ja_XXII.10(=547).23: Hatthikkhandhato oruyha rÃjà cÃgÃdhimÃnaso
                    brÃhmaïÃnaæ adà dÃnaæ SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hano ti. || Ja_XXII:1707 ||>@

     Ta. opavuyhan ti opavuyhaæ rÃjavÃhanaæ, cÃgà -- ti cÃgena adhikamÃnaso, adà ti vÃraïassa anaÊaækataÂÂhÃnaæ olokanatthaæ tikkhattuæ padakkhiïaæ katvà analaækataÂÂhÃnaæ adisvà kusumamissakaæ gandhodakabharitaæ suvaïïabhiækÃraæ gahetvà ito ethà 'ti alaækatarajatadÃmasadisaæ hatthisoï¬aæ tesaæ hatthe Âhapetvà udakaæ pÃtetvà alaækatavÃraïaæ adÃsi.
     Tassa catÆsu pÃdesu alaækÃro cattÃri satasahassÃni agghati, ubhosu passesu dve satasahassÃni agghati, heÂÂhà udare kambalaæ satasahassaæ, piÂÂhiyaæ muttÃjÃlaæ ka¤canajÃlaæ maïijÃlan ti tÅïi jÃlÃni tÅïi satasahassÃni, ubhosu kaïïesu dve satasahassÃni, piÂÂhiyaæ attharaïakambalaæ satasahassaæ, kumbhÃlaækÃro satasahassaæ, tayo vaÂaæsakà tÅïi satasahassÃni, kaïïacÆÊÃlaækÃro dve satasahassÃni, dvinnaæ dantÃnaæ alaækÃro dve satasahassÃni, soï¬Ãya sovatthikÃlaækÃro satasahassaæ, {naÇguÂÂhÃlaækÃro} satasahassaæ, Âhapetvà anagghaæ bhaï¬aæ kÃyÃrÆÊhapasÃdhanaæ dvÃvÅsatisatasahassÃni, Ãrohaïanisseïi satasahassaæ, bhu¤janakaÂÃhaæ satasahassan ti,


#<[page 489]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  489>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  idaæ tÃva ettakaæ catuvÅsatisatasahassÃni agghati, chattapiÂÂhiyaæ pana maïi cÆÊÃmaïi muttÃhÃre maïi aækuse maïi hatthino kaïÂhaveÂhanamuttÃhÃre maïi hatthikumbhe maïÅti imÃni cha anagghÃni, hatthi anaggho yevà 'ti hatthinà saddhiæ satta anagghÃni, tÃni sabbÃni brÃhmaïÃnaæ adÃsi, tathà hatthino paricÃrakÃni pa¤cakulasatÃni hatthimeï¬ahatthigopakehi saha, dÃnen' eva pan' assa heÂÂhÃvuttanayen' eva paÂhavikampÃdayo ahesuæ.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).24: TadÃsi yaæ bhiæsanakaæ tadÃsi lomahaæsanaæ
                    hatthinÃge padinnamhi medinÅ samakampatha. || Ja_XXII:1708 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).25: TadÃsi yaæ bhiæsanakaæ tadÃsi lomahaæsanaæ
                    hatthinÃge padinnamhi khubbhittha nagaran tadÃ. || Ja_XXII:1709 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).26: SamÃkulaæ puraæ Ãsi ghoso ca vipulo mahÃ
                    hatthinÃge padinnamhi SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hane ti. || Ja_XXII:1710 ||>@

     Ta. tadÃsÅti tadà Ãsi, hatthi -- ti hatthisaækhÃte nÃge, khubbhittha -- ti Jetuttaranagaraæ saækhubhitaæ ahosi, brÃhmaïà kira dakkhiïadvÃrena hatthiæ labhitvà hatthipiÂÂhe nisÅditvà mahÃjanaparivÃrà nagaramajjhena pÃyiæsu, mahÃjano disvà ambho brÃhmaïà amhÃkaæ hatthiæ abhirÆÊhà kuto netha no hatthin ti Ãha, brÃhmaïà VessantaramahÃrÃjena no hatthi dinno ke tumhe ti mahÃjanaæ hatthavikÃrÃdÅhi ghaÂÂetvà nagaramajjhena gantvà uttaradvÃrena nikkhamiæsu, nÃgarà devatÃvattanena Bodhisattassa kuddhà rÃjadvÃre sannipatitvà mahantaæ upakkosam akaæsu.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).27: Ath' ettha vattati saddo tumulo bheravo mahÃ
                    hatthinÃge padinnamhi medinÅ samakampatha. || Ja_XXII:1711 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).28: Ath' ettha vattati saddo tumulo bheravo mahÃ
                    hatthinÃge padinnamhi khubbhittha nagaran tadÃ. || Ja_XXII:1712 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).29: Ath' ettha vattati saddo tumulo bheravo mahÃ
                    hatthinÃge padinnamhi SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hane ti. || Ja_XXII:1713 ||>@

     Ta. khubbhittha nagaraæ tadà ti evaæ khubbhittha nagaraæ tadÃ, ghoso ti upakkosasaddo patthaÂattà tumulo uddhaægatattà mahÃ, SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hane ti SiviraÂÂhassa vuddhikÃre.


#<[page 490]>#
%<490                               XXII. MahÃnipÃta.>%
     Ath' assa dÃnena saækhubhitacittà hutvà nagaravÃsino ra¤¤o Ãrocesuæ, tena vuttaæ:

  @<Ja_XXII.10(=547).30: Uggà ca rÃjaputtà ca vesiyÃnà ca brÃhmaïÃ
                    hatthÃrÆhà anÅkaÂÂhà rathikà pattikÃrikà || Ja_XXII:1714 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).31: Kevalo cÃpi nigamo Sivayo cÃpi samÃgatÃ
                    disvà nÃgaæ niyyamÃnaæ te ra¤¤o paÂivedayuæ: || Ja_XXII:1715 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).32: Vidhamaæ deva te raÂÂhaæ, putto Vessantaro tava
                    kathan no hatthinaæ dajjà nÃgaæ raÂÂhassa pÆjitaæ. || Ja_XXII:1716 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).33: Kathan no ku¤jaraæ dajjà ÅsÃdantaæ urÆÊhavaæ
                    khetta¤¤uæ sabbayuddhÃnaæ sabbasetaæ gajuttamaæ. || Ja_XXII:1717 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).34: Paï¬ukambalasa¤channaæ pabhinnaæ sattumaddanaæ
                    dantiæ savÃÊavÅjaniæ setaæ KelÃsa-sÃdisaæ || Ja_XXII:1718 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).35: Sasetacchattaæ saupatheyyaæ sÃthabbaïaæ sahatthipaæ
                    aggayÃnaæ rÃjavÃhiæ brÃhmaïÃnaæ adà dhanan ti. || Ja_XXII:1719 ||>@

     Ta. uggà ti uggatà pa¤¤ÃtÃ, nigamo ti negamakuÂumbikajano, vidhamaæ -- ti deva tava raÂÂhaæ vidhamaæ, katham no -- ti kena kÃraïena amhÃkaæ hatthinaæ abhimaÇgalasammataæ KaliÇgaraÂÂhavÃsÅnaæ brÃhmaïÃnaæ dadeyya, khetta¤¤uæ sabbayuddhÃnan ti sabbayuddhÃnaæ khettabhÆmisÅsaæ jÃnanasamatthaæ, dantin ti manoramadantayuttaæ, savÃÊa -- ti savÃÊavÅjaniæ, saupatheyyan ti sahattharaïabhaï¬aæ, sÃthabbaïan ti sahatthivejjaæ, sahatthipan ti paricÃrakÃnaæ pa¤cannaæ kulasatÃnaæ hatthimeï¬ahatthigopakÃna¤ ca vasena sahatthipaæ.
     Eva¤ ca pana vatvà puna Ãhaæsu:

  @<Ja_XXII.10(=547).36: AnnapÃna¤ ca yo dajjà vatthasenÃsanÃni ca
                    etaæ kho dÃnapatirÆpaæ etaæ kho brÃhmaïÃrahaæ || Ja_XXII:1720 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).37: Ayaæ te vaæsarÃjà no SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hana,
                    kathaæ Vessantaro putto gajaæ bhÃjeti Sa¤jaya. || Ja_XXII:1721 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).38: Sace tvaæ na karissasi SivÅnaæ vacanaæ idaæ
                    ma¤¤e taæ saha puttena SivÅ hatthe karissare ti. || Ja_XXII:1722 ||>@

     Ta. vaæsa -- ti paveïiyà Ãgato mahÃrÃjÃ, bhÃjetÅti deti, SivÅ -- ti SiviraÂÂhavasino saha puttena taæ attano hatthe karissanti.


#<[page 491]>#
%<                          10. VessantarajÃtaka. (547.)            491>%
     Taæ sutvà rÃjà "ete Ve-raæ mÃretuæ icchantÅti" sa¤¤Ãya Ã.:

  @<Ja_XXII.10(=547).39: KÃmaæ janapado mÃsi, raÂÂha¤ cÃpi vinassatu,
                    nÃhaæ SivÅnaæ vacanà rÃjaputtaæ adÆsakaæ
                    pabbÃjeyyaæ sakà raÂÂhÃ, putto hi mama oraso. || Ja_XXII:1723 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).40: KÃmaæ janapado mÃsi, raÂÂha¤ cÃpi vinassatu,
                    nÃhaæ SivÅnaæ vacanà rÃjaputtaæ adÆsakaæ
                    pabbÃjeyyaæ sakà raÂÂhÃ, putto hi mama atrajo. || Ja_XXII:1724 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).41: Na cÃhaæ tassa dubbheyyaæ, ariyasÅlavato hi so,
                    asiloko pi me assa, pÃpa¤ ca pasave bahuæ,
                    kathaæ Vessantaraæ puttaæ satthena ghÃtayÃmase ti. || Ja_XXII:1725 ||>@
     Ta. mÃsÅti mà Ãsi, mà hotÆ 'ti a., ariyasÅlavato ti ariyena sÅlavatena ariyÃya ca ÃcÃrasampattiyà samannÃgato, ghÃtayÃmase ti ghÃtessÃmi.
     Sivayo avocuæ:

  @<Ja_XXII.10(=547).42: Mà naæ daï¬ena satthena, na hi so bandhanÃraho,
                    pabbÃjehi ca naæ raÂÂhÃ, Vaæke vasatu pabbate ti. || Ja_XXII:1726 ||>@

     Ta. mà naæ -- ti deva tumhe taæ daï¬ena và satthena và mà ghÃtayittha, na hi so -- ti raÂÂhà pabbÃjehi nan ti.
     RÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).43: Eso ce SivÅnaæ chando chandaæ na panudÃmase,
                    imaæ so vasatu rattiæ kÃme ca paribhu¤jatu. || Ja_XXII:1727 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).44: Tato ratyà vivasane suriyass' uggamanam pati
                    samaggà Sivayo hutvà raÂÂhà pabbÃjayantu tan ti. || Ja_XXII:1728 ||>@

     Ta. vasatÆ 'ti puttadÃrassa ovÃdaæ dadamÃno vasatu ekaratti¤ c' assa okÃsaæ dethà 'ti vadati.
     Te "ekarattimattaæ vasatÆ" ti ra¤¤o vacanaæ sampaÂicchiæsu. Atha ne uyyojetvà puttassa sÃsanaæ pesento kattÃraæ Ãmantetvà tassa santikaæ pesesi, so "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà Vessantaranivesanaæ gantvà taæ pavattiæ Ãrocesi.


#<[page 492]>#
%<492                                XXII. MahÃnipÃta.>%
     Tam atthaæ pakÃsetuæ imà gÃthà vuttÃ:

  @<Ja_XXII.10(=547).45: UÂÂhehi katte, taramÃno gantvà Vessantaram vada:
                    Sivayo deva te kuddhà negamà ca samÃgatà || Ja_XXII:1729 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).46: Uggà ca rÃjaputtà ca vesiyÃnà ca brÃhmaïÃ
                    hatthÃrÆhà anÅkaÂÂhà rathikà pattikÃrikÃ
                    kevalo cÃpi nigamo Sivayo cÃpi samÃgatÃ, || Ja_XXII:1730 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).47: Asmà ratyà vivasane suriyass' uggamanam pati
                    samaggà Sivayo hutvà raÂÂhà pabbÃjayanti taæ. || Ja_XXII:1731 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).48: Sa kattà taramÃno va SivirÃjena pesito
                    ÃmuttahatthÃbharaïo suvattho candanabhÆsito || Ja_XXII:1732 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).49: SÅsaæ nahÃto udake so Ãmuttamaïikuï¬alo
                    upÃgami puraæ rammaæ Vessantaranivesanaæ. || Ja_XXII:1733 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).50: Tatth' addasa kumÃraæ so ramamÃnaæ sake pure
                    parikiïïaæ amaccehi tidasÃnaæ va VÃsavaæ. || Ja_XXII:1734 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).51: So tattha gantvà taramÃno kattà Vessantaraæ bravi:
                    dukkhan te vedayissÃmi, mà me kujjhi rathesabha. || Ja_XXII:1735 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).52: Vanditvà rodamÃno so kattà rÃjÃnam abravi:
                    bhattà me si mahÃrÃja sabbakÃmarasÃharo,
                    dukkhan te vedayissÃmi, tattha assÃsayantu maæ. || Ja_XXII:1736 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).53: Sivayo deva te kuddhà negamà ca samÃgatÃ
                    uggà ca rÃjaputtà ca vesiyÃnà ca brÃhmaïà || Ja_XXII:1737 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).54: HatthÃrÆhà anÅkaÂÂhà rathikà pattikÃrikÃ
                    kevalo cÃpi nigamo Sivayo cÃpi samÃgatÃ, || Ja_XXII:1738 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).55: Asmà ratyà vivasane suriyass' uggamanam pati
                    samaggà Sivayo hutvà raÂÂhà pabbÃjayanti tan ti. || Ja_XXII:1739 ||>@

     Ta. kumÃran ti mÃtÃpitunnaæ atthitÃya kumÃro t' eva saækhaæ gataæ rÃjÃnaæ. ramamÃnan ti attanà dinnadÃnassa vaïïaæ kathayamÃnaæ somanassappattaæ hutvà nisinnaæ, amaccehÅti attanà sahajÃtehi saddhiæ sahassehi amaccehi parivutaæ samussitasetacchatte rÃjÃsane nisinnaæ, ved -- ti kathayissÃmi, ta. ass -- man ti tasmiæ dukkhasÃsanÃrocane kilantaæ maæ devapÃdà assÃsentu vissattho kathehÅti maæ vadethà 'ti adhippÃyen' evam Ãha.
     MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).56: Kismiæ me Sivayo kuddhÃ, nÃhaæ passÃmi dukkaÂaæ,
                    taæ me katte viyÃcikkha kasmà pabbÃjayanti man ti. || Ja_XXII:1740 ||>@


#<[page 493]>#
%<                          10. VessantarajÃtaka. (547.)            493>%
     Ta. kismin ti katarasmiæ karaïe, viyà -- ti vitthÃrato kathehi.
     Kattà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).57: Uggà ca rÃjaputtà ca vesiyÃnà ca brÃhmaïÃ
                    hatthÃrÆhà anÅkaÂÂhà rathikà pattikÃrikÃ
                    nÃgadÃnena khÅyanti, tasmà pabbÃjayanti tan ti. || Ja_XXII:1741 ||>@

     Ta. khÅyantÅti kujjhanti.
     Taæ sutvà MahÃsatto somanassappatto Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).58: Hadayaæ cakkhuæ p' ahaæ dajjaæ,
                    kim me bÃhirakaæ dhanaæ:
                    hira¤¤aæ và suvaïïaæ và muttà veÊuriyà maïi. || Ja_XXII:1742 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).59: Adakkhiïaæ vÃp' ahaæ bÃhuæ disvà yÃcakamÃgate
                    dadeyyaæ na vikampeyyaæ, dÃne me ramatÅ mano. || Ja_XXII:1743 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).60: KÃmaæ maæ Sivayo sabbe pabbÃjentu hanantu vÃ,
                    n' eva dÃnà viramissaæ, kÃmaæ chindantu sattadhà ti. || Ja_XXII:1744 ||>@

     Ta. yÃca -- ti yÃcake Ãgate yÃcakaæ disvÃ, neva -- ti neva dÃnà viramissÃmÅti.
     Taæ sutvà kattà n' eva ra¤¤Ã dinnaæ na nÃgarehi dinnaæ attano matiyà evaæ aparaæ sÃsanaæ kÃthento Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).61: Evaæ taæ Sivayo Ãhu negamà ca samÃgatÃ:
                    KontimÃrÃya tÅrena girim ùra¤jaraæ pati
                    yena pabbÃjità yanti tena gacchatu subbato ti. || Ja_XXII:1745 ||>@

     Ta. Konti -- ti KontimÃrÃya nÃma nadiyà tÅre, giri -- ti ùra¤jaraæ nÃma giriæ abhimukho hutvÃ, yenà 'ti yena maggena raÂÂhà pabbÃjità rÃjÃno gacchanti tena subbato Vessantaro pi gacchatÆ 'ti evaæ Sivayo kathentÅti Ãha.
     Idaæ kira so devatÃya niggahÅto hutvà kathesi. Taæ sutvà Bo. "sÃdhu dosakÃrakÃnaæ gamanamaggena gamissÃmi, maæ kho pana nÃgarà na a¤¤ena dosena pabbÃjenti, mayà hatthidÃnassa dinnattà pabbÃjenti, evaæ sante ahaæ sattasatakaæ mahÃdÃnaæ dassÃmi, nÃgarà me ekadivasaæ dÃnaæ dÃtuæ okÃsaæ dentu, sve dÃnaæ datvà tatiyadivase gamissÃmÅti Ã.:


#<[page 494]>#
%<494                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).62: So 'haæ tena gamissÃmi yena gacchanti dÆsakÃ,
                    rattiædivaæ me khamatha yÃva dÃnaæ dadÃm' ahan ti. || Ja_XXII:1746 ||>@

     Kattà "sÃdhu deva nÃgarÃnaæ vakkhÃmÅti" vatvà pakkÃmi.
M. taæ uyyojetvà senaguttaæ pakkosÃpetvà "ahaæ sve sattasatakaæ nÃma dÃnaæ dassÃmi, satta hatthisatÃni satta assasatta ratha-satta itthi-satta dhenu-satta dÃsi-satta dÃsasatÃni ca paÂiyÃdehi, nÃnappakÃrÃni ca annapÃnÃdÅni antamaso suram pi sabbaæ dÃtabbayuttakaæ upaÂÂhÃpehÅti" sattasatakaæ mahÃdÃnaæ vicÃretvà amacce uyyojetvà ekako va Maddiyà vasanaÂÂhÃnaæ gantvà sirisayanapiÂÂhe nisÅditvà tÃya saddhiæ kathaæ pavattesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).63: ùmantayittha rÃjà naæ Maddiæ sabaÇgasobhanaæ
                    yan te ki¤ci mayà dinnaæ dhanam dha¤¤a¤ ca vijjati || Ja_XXII:1747 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).64: Hira¤¤aæ và suvaïïaæ và muttà veÊuriyà bahÆ
                    sabban taæ nidaheyyÃsi ya¤ ca te pettikaæ dhanan ti. || Ja_XXII:1748 ||>@

     Ta. nidaheyyÃsÅti nidhiæ katvà ÂhapeyyÃsi, pettikan ti pitito Ãbhataæ.

  @<Ja_XXII.10(=547).65: Tam abravÅ rÃjaputtÅ MaddÅ sabbaÇgasobhanÃ:
                    kuhiæ deva nidaheyyÃmi tam me akkhÃhi pucchito ti. || Ja_XXII:1749 ||>@

     Ta. tamabravÅti mayhaæ sÃminà Ve-ena ettakaæ kÃlaæ dhanaæ nidhehÅti na vuttapubbaæ idÃn' evaæ vadati kuhin nu kho nidhetabbaæ pucchissÃmi nan ti cintetvà taæ abravi.
     Vessantaro Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).66: SÅlavantesu dajjÃsi dÃnaæ Maddi yathÃrahaæ,
                    na hi dÃnà paraæ atthi patiÂÂhà sabbapÃïinan ti. || Ja_XXII:1750 ||>@

     Ta. dajjÃsÅti bhadde Maddi koÂÂhÃgÃrÃdÅsu anidahitvà anugÃmikanidhiæ nidahamÃnà sÅlavantesu dadeyyÃsi, dÃnà paran ti dÃnato uttaritaraæ patiÂÂhà nÃma na hi atthi, n' atthi saæsayo.


#<[page 495]>#
%<                          10. VessantarajÃtaka. (547.)            495>%
     SÃ "sÃdhÆ" 'ti tassa vacanaæ sampaÂicchi, atha naæ uttariæ ovadanto Ã.:

  @<Ja_XXII.10(=547).67: Puttesu Maddi dayyÃsi sassuyà sasuramhi ca,
                    yo ca taæbhattà ma¤¤eyya sakkaccaæ tam upaÂÂhahe. || Ja_XXII:1751 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).68: No ce taæbhattà ma¤¤eyya mayà vippavasena te
                    a¤¤aæ bhattÃraæ pariyesa, mà kisittha mayà vinà ti. || Ja_XXII:1752 ||>@

     Ta. dayyÃsÅti dayaæ mettaæ kareyyÃsi, yo ca taæ -- ti bhadde yo ca mayi gate aham assà bhattà bhavissÃmÅti ma¤¤issati tam pi sakkaccaæ upaÂÂhaheyyÃsi, mayà vippavasena te ti mayà saddhiæ tava vippavasena sace koci ahan te bhavissÃmÅti taæ na ma¤¤eyya atha sayam eva a¤¤aæ bhattÃraæ pariyesa, mà kisitthà 'ti mayà vinà bhÆtà mà kisà bhava, mà kilamÅti a.
     Atha naæ MaddÅ "kin nu kho esa V-ro evarÆpaæ vacanaæ bhaïatÅti" cintetvà "kasmà deva imaæ ayuttakathaæ kathesÅti" pucchi, M. "bhadde mayà hatthissa dinnattà Sivayo kuddhà maæ raÂÂhà pabbÃjenti, sve 'haæ sattasatakamahÃdÃnaæ datvà tatiyadivase nagarà nikkhamissÃmÅti" vatvà Ã.:

  @<Ja_XXII.10(=547).69: Ahaæ hi vanaæ gacchÃmi ghoraæ vÃlamigÃyutaæ,
                    saæsayo jÅvitaæ mayhaæ ekakassa brahÃvane ti. || Ja_XXII:1753 ||>@

     Ta. saæsayo ti na ekantikaæ sukhumÃlassa mama vane vasato kuto jÅvitaæ nicchayena marissÃmÅti adhippÃyen' evam Ãha.

  @<Ja_XXII.10(=547).70: Tam abravÅ rÃjaputtÅ MaddÅ sabbaÇgasobhanÃ:
                    abhumme kathaæ bhaïasi, pÃpakaæ vata bhÃsasi. || Ja_XXII:1754 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).71: N' esa dhammo mahÃrÃja yaæ tvaæ gaccheyya ekako,
                    aham pi tena gacchÃmi yena gacchasi khattiya. || Ja_XXII:1755 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).72: Maraïaæ và tayà saddhiæ jÅvitaæ và tayà vinÃ,
                    tad eva maraïaæ seyyo ya¤ ce jÅve tayà vinÃ. || Ja_XXII:1756 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).73: Aggiæ nijjÃlayitvÃna ekajÃlasamÃhitaæ,
                    tattha me maraïaæ seyyo ya¤ ce jÅve tayà vinÃ. || Ja_XXII:1757 ||>@


#<[page 496]>#
%<496                          XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).74: Yathà Ãra¤¤akaæ nÃgaæ dantiæ anveti hatthinÅ (Cfr. V. 250|21)
                    jessantaæ giriduggesu samesu visamesu ca || Ja_XXII:1758 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).75: Evan taæ anugacchÃmi putte ÃdÃya pacchato,
                    subharà te gamissÃmi, na te hessÃmi dubbharà ti. || Ja_XXII:1759 ||>@

     Ta. abhumme ti abhÆtaæ vata me katheyyÃsi tvaæ, nesa dhammo ti na esa sabhÃvo n' etaæ kÃraïaæ, tadevà 'ti yaæ tayà saddhiæ maraïaæ tad eva seyyo, tatthà 'ti tasmiæ ekajÃlabhÆte dÃrucitake, jessantan ti vicarantaæ.
     Evaæ vatvà puna sà diÂÂhapubbaæ viya Himavantappadesaæ vaïïentÅ Ã.:

  @<Ja_XXII.10(=547).76: Ime kumÃre passanto ma¤juke piyabhÃïino
                    ÃsÅne vanagumbasmiæ na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1760 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).77: Ime kumÃre passanto ma¤juke piyabhÃïine
                    kilante vanagumbasmiæ na {rajjassa} sarissasi. || Ja_XXII:1761 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).78: Ime kumÃre passanto ma¤juke piyabhÃïine
                    assame ramaïÅyamhi na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1762 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).79: Ime kumÃre passanto ma¤juke piyabhÃïine
                    kilante assame ramme na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1763 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).80: Ime kumÃre passanto mÃlÃdhÃrÅ alaækate
                    assame ramaïÅyamhi na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1764 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).81: Ime kumÃre passanto mÃladhÃrÅ alaækate
                    kilante assame ramme na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1765 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).82: Yadà dakkhisi naccante kumÃre mÃladhÃrine
                    assame ramaïÅyamhi na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1766 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).83: Yadà dakkhisi naccante kumÃre mÃladhÃrine
                    kilante assame ramme na rajjassa sarissasi, || Ja_XXII:1767 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).84: Yadà dakkhisi mÃtaÇgaæ ku¤jaraæ saÂÂhihÃyanaæ
                    ekaæ ara¤¤e vicarantaæ na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1768 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).85: Yadà dakkhisi mÃtaÇgaæ ku¤jaraæ saÂÂhihÃyanaæ
                    sÃyaæ pÃto vicarantaæ na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1769 ||>@


#<[page 497]>#
%<                          10. VessantarajÃtaka. (547.)            497>%

  @<Ja_XXII.10(=547).86: Yadà kaïerusaæghassa yÆthassa purato vajaæ
                    ko¤caæ kÃhiti mÃtaÇgo ku¤jaro saÂÂhihÃyano
                    tassa taæ nadato sutvà na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1770 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).87: Dubhato vanavikÃse yadà dakkhisi kÃmadaæ
                    vane vÃlamigÃkiïïe na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1771 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).88: Migaæ disvÃna sÃyaïhaæ pa¤camÃlinaæ Ãgataæ
                    kimpurise ca naccante na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1772 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).89: Yadà sossasi nigghosaæ sandamÃnÃya sindhuyÃ
                    gÅtaæ kimpurisÃna¤ ca na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1773 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).90: Yadà sossasi nigghosaæ girigabbharacÃrino
                    vassamÃnassa lÆkassa na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1774 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).91: Yadà sÅhassa vyagghassa khaggassa gavayassa ca
                    vane sossasi vÃÊÃnaæ na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1775 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).92: Yadà morÅhi parikiïïaæ barihinaæ matthakÃsinaæ
                    moraæ dakkhisi naccantaæ na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1776 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).93: Yadà morÅhi parikiïïaæ aï¬ajaæ citrapekkhunaæ
                    moraæ dakkhisi naccantaæ na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1777 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).94: Yadà morÅhi parikiïïaæ nÅlagÅvaæ sikhaï¬inaæ
                    moraæ dakkhisi naccantaæ na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1778 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).95: Yadà dakkhisi hemante pupphite dharaïÅruhe
                    surabhisampavÃyante na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1779 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).96: Yadà hemantike mÃse haritaæ dakkhisi mediniæ
                    indagopakasa¤channaæ na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1780 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).97: Yadà dakkhisi hemante pupphite dharaïÅruhe
                    kuÂajaæ bimbajÃla¤ ca pupphitaæ lomapadmakaæ
                    {surabhisampavÃyante} na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1781 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).98: Yadà hemantike mÃse vanaæ dakkhisi pupphitaæ
                    opupphÃni ca padmÃni na rajjassa sarissasÅti. || Ja_XXII:1782 ||>@


#<[page 498]>#
%<498                                XXII. MahÃnipÃta.>%
     Ta. ma¤juke ti madhurakathe, kaïeru -- ti hatthinighaÂÃya, yÆthassà 'ti hatthiyÆthassa purato gacchanto, dubhato ti ubhato, vanavikÃse ti vanaghaÂÃyo, kÃmadan ti mayhaæ sabbakÃmadadaæ, sindhuyà ti nadiyÃ, vassamÃnassa lÆkassà 'ti ulÆkasakuïassa vÃsamÃnassa, vÃÊÃnan ti vÃÊamigÃïaæ tesaæ hi sÃyaïhasamaye so saddo pa¤caÇgikaturiyasaddo viya bhavissati, tasmà na rajjassa sarissasÅti vadati, barihinan ti kalÃpasa¤channaæ, matthakÃsinan ti pabbatamatthake nisinnaæ, mattakÃsinan ti pi pÃÂho, kÃmamadamattaæ hutvà ÃsÅnan ti a., bimbajÃlan ti rattaækurarukkhaæ, opupphÃnÅti.
     Evaæ MaddÅ HimavantavÃsinÅ viya ettakÃhi gÃthÃhi Himavantavaïïanaæ vaïïesi. Himavantavaïïanà niÂÂhitÃ.
     PhusatÅ pi kho devÅ "puttassa me kaÂukasÃsanaæ gataæ, kin nu kho karoti, gantvà jÃnissÃmÅti" sà paÂicchannayogena gantvà sirigabbhadvÃre Âhità tesaæ taæ sallÃpaæ sutvà karuïaæ paridevaæ paridevi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).99: Tesaæ lÃlappitaæ sutvà puttassa suïisÃya ca
                    karuïaæ paridevesi rÃjaputtÅ yasassinÅ: || Ja_XXII:1783 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).100: Seyyo visaæ me khÃyitaæ papÃtà papateyy' ahaæ
                    [rajjuyà bajjha miyyÃhaæ], kasmà Vessantaraæ puttaæ
                    pabbÃjenti adÆsakaæ. || Ja_XXII:1784 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).101: AjjhÃyakaæ dÃnapatiæ yÃcayogaæ amacchariæ
                    pÆjitaæ patirÃjehi kittimantaæ yasassinaæ
                    kasmà Vessantaraæ puttaæ pabbÃjenti adÆsakaæ. || Ja_XXII:1785 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).102: MÃtÃpettibharaæ jantuæ kule jeÂÂhÃpacÃyikaæ
                    kasmà Vessantaraæ puttaæ pabbÃjenti adÆsakaæ. || Ja_XXII:1786 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).103: Ra¤¤o hitaæ devÅhitaæ ¤ÃtÅnaæ sakhinaæ hitaæ
                    [hitaæ sabbassa raÂÂhassa], kasmà V. p. pabbÃjenti adÆsakan ti. || Ja_XXII:1787 ||>@

     Ta. rÃjaputtÅti PhusatÅ MaddarÃjadhÅtÃ, papateyyÃhan ti papateyyaæ ahaæ, rajjuyà bajjha miyyÃhan ti rajjuyà gÅvaæ bandhitvà mareyyaæ ahaæ, kasmà ti evaæ amatÃyam eva mayi kena nÃma kÃraïena mama puttam adÆsakaæ pabbÃjenti, ajjhÃyakan ti tiïïaæ vedÃnaæ pÃragataæ nÃnÃsippesu ca nipphattiæ pattaæ.


#<[page 499]>#
%<                          10. VessantarajÃtaka. (547.)            499>%
     Iti sà karuïaæ paridevitvà putta¤ ca suïisa¤ ca assÃsetvà ra¤¤o santikaæ gantvà Ã.:

  @<Ja_XXII.10(=547).104: MadhÆni va palÃtÃni ambà ca patità chamÃ
                    evaæ hessati te raÂÂhaæ, pabbÃjenti adÆsakaæ. || Ja_XXII:1788 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).105: Haæso nikhÅïapatto va pallalasmiæ anÆdake
                    apaviddho amaccehi eko rÃja vihÅyasi. || Ja_XXII:1789 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).106: Taæ taæ brÆmi mahÃrÃja attho te mà upaccagÃ,
                    mà naæ SivÅnaæ vacanà pabbÃjesi adÆsakan ti. || Ja_XXII:1790 ||>@

     Ta. palÃtÃnÅti palÃtamakkhikÃni madhÆni viya, patità chamà ti bhÆmiyaæ patitÃni ambapakkÃni viya ca evaæ mama putte pabbÃjite deva raÂÂhaæ sabbasÃdhÃraïaæ bhavissatÅti dasseti, nikhÅnapatto ti paggharitapatto, amaccehÅti mama puttena sahajÃtehi saÂÂhisahassehi amaccehi cha¬¬ito hutvÃ, vihÅyasÅti kilamissasi, SivÅnaæ -- ti SivÅnaæ vacanena mà naæ adÆsakaæ puttaæ pabbÃjesÅti.
     Taæ sutvà rÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).107: Dhammass' apacitiæ kummi SivÅnaæ vinayaæ dhajaæ
                    pabbÃjemi sakaæ puttaæ, pÃïà piyataro hi me ti. || Ja_XXII:1791 ||>@

     T. a.: bhadde ahaæ SivÅnaæ dhajaæ VessantarakumÃraæ vinayanto pabbÃjento SiviraÂÂhe porÃïakarÃjÆnaæ paveïiyadhammassa apacitiæ kummi karomÅ, tasmà sace pi me pÃïehi piyataro hi me so tathÃpi naæ pabbÃjemÅti.
     Taæ sutvà devÅ paridevamÃnà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).108: Yassa pubbe dhajaggÃni kaïikÃrà va pupphitÃ
                    yÃyantam anuyÃyanti sv-Ãjj' eko va gamissati. || Ja_XXII:1792 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).109: Yassa pubbe dhajaggÃni kaïikÃravanÃni va
                    yÃyantam anuyÃyanti sv-Ãjj' eko va gamissati. || Ja_XXII:1793 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).110: Yassa pubbe anÅkÃni kaïikÃrà va pupphitÃ
                    yÃyantam anuyÃyanti sv-Ãjj' eko va gamissati. || Ja_XXII:1794 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).111: Yassa pubbe anÅkÃni kaïikÃravanÃni va
                    yÃyantam anuyÃyanti sv-ajj' eko va gamissati. || Ja_XXII:1795 ||>@


#<[page 500]>#
%<500                                XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).112: IndagopakavaïïÃbhà GandhÃrà paï¬ukambalÃ
                    yÃyantam anuyÃyanti, sv-Ãjj' eko va gamissati. || Ja_XXII:1796 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).113: Yo pubbe hatthinà yÃti sivikÃya rathena ca
                    sv-Ãjja Vessantaro rÃjà kathaæ gacchati pattiko. || Ja_XXII:1797 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).114: Kathaæ candanalittaÇgo naccagÅtappabodhano
                    kharÃjinaæ pharasu¤ ca khÃrikÃjaæ va hÃhiti. || Ja_XXII:1798 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).115: Kasmà nÃbhiharÅyanti kÃsÃvà ajinÃni vÃ,
                    pavisantaæ brahÃra¤¤aæ kasmà cÅraæ na bajjhare. || Ja_XXII:1799 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).116: Kathan nu cÅraæ dhÃrenti rÃjapabbajità janÃ,
                    kathaæ kusamayaæ cÅraæ MaddÅ paridahessati. || Ja_XXII:1800 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).117: KÃsiyÃni ca dhÃretvà khomakodumbarÃni ca
                    kusacÅrÃni dhÃrentÅ kathaæ MaddÅ karissati. || Ja_XXII:1801 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).118: VayhÃhi pariyÃyitvà sivikÃya rathena ca
                    sà kath' ajja anuccaÇgÅ pathaæ gacchati pattikÃ. || Ja_XXII:1802 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).119: Yassà mudutalà hatthà caraïà ca sukhe ÂhitÃ
                    sà kath' ajja anuccaÇgÅ vanaæ gacchati bhÅrukÃ. || Ja_XXII:1803 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).120: Yassà mudutalà pÃdà caraïà ca sukhe ÂhitÃ
                    pÃdukÃhi suvaïïÃhi pÅÊamÃnà va gacchati
                    sà kath' ajja anuccaÇgÅ pathaæ gacchati pattikÃ. || Ja_XXII:1804 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).121: YÃssu itthisahassassa purato gacchati mÃlinÅ
                    sà kath' ajja anuccaÇgÅ vanaæ gacchati ekikÃ. || Ja_XXII:1805 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).122: YÃssu sivÃya sutvÃna muhuæ uttasate pure
                    sà kath' ajja anuccaÇgÅ vanaæ gacchati bhÅrukÃ. || Ja_XXII:1806 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).123: YÃssu Indassa gottassa ulÆkassa pavassato
                    sutvÃna nadato bhÅtà VÃruïÅva pavedhati
                    sà kath' ajja anuccaÇgÅ vanaæ gacchati bhÅrukÃ. || Ja_XXII:1807 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).124: SakuïÅ hataputtà va su¤¤aæ disvà kulÃvakaæ
                    ciraæ dukkhena jhÃyissaæ su¤¤aæ Ãgam' imaæ puraæ. || Ja_XXII:1808 ||>@


#<[page 501]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  501>%

  @<Ja_XXII.10(=547).125: SakuïÅ hataputtà va su¤¤aæ disvà kulÃvakaæ
                    kisà paï¬u bhavissÃmi piye putte apassatÅ. || Ja_XXII:1809 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).126: SakuïÅ hataputtà va su¤¤aæ disvà kulÃvakaæ
                    tena tena padhÃvissaæ piye putte apassatÅ. || Ja_XXII:1810 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).127: KurarÅ hatachÃpà va su¤¤aæ disvà kulÃvakaæ
                    ciraæ dukkhena jhÃyissaæ su¤¤aæ Ãgam' imaæ puraæ. || Ja_XXII:1811 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).128: KurarÅ hatachÃpà va su¤¤aæ disvà kulÃvakaæ
                    kisà paï¬u bhavissÃmi piye putte apassatÅ. || Ja_XXII:1812 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).129: KurarÅ hatachÃpà va su¤¤aæ disvà kulÃvakaæ
                    tena tena padhÃvissaæ piye putte apassatÅ. || Ja_XXII:1813 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).130: SÃ nÆna cakkavÃkÅva pallalasmiæ anÆdake
                    ciraæ dukkhena jhÃyissaæ su¤¤aæ Ãgam' imaæ puraæ. || Ja_XXII:1814 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).131: SÃ nÆna cakkavÃkÅva pallalasmiæ anÆdake
                    kisà paï¬u bhavissÃmi piye putte apassatÅ. || Ja_XXII:1815 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).132: SÃ nÆna cakkavÃkÅva pallalasmiæ anÆdake
                    tena tena padhÃvissaæ piye putte apassatÅ. || Ja_XXII:1816 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).133: Evaæ ce me vilapantiyà rÃjaputtaæ adÆsakaæ
                    pabbÃjesi vanaæ raÂÂhà ma¤¤e hessÃmi jÅvitan ti. || Ja_XXII:1817 ||>@

     Ta. kaïikÃrà và 'ti suvaïïÃbharaïasuvaïïavatthapatimaï¬itattà supupphità kaïikÃrà viya, yÃyantam -- ti uyyÃnavanakÅÊÃdÅnaæ atthÃya gacchantaæ anugacchanti, svÃjjeko ti so ajja eko hutvà gamissati, anÅkÃnÅti hatthÃnÅkÃdÅni, GandhÃrà -- ti GandhÃraraÂÂhe uppannà satasahassagghanikà senÃya pÃrutà rattakambalÃ, hÃhitÅti khandhe katvà harissanti, pavisantan ti pavisantassa, kasmà -- ti kasmà bandhituæ jÃnantà vÃkacÅraæ na bandhanti, rÃjapabbajità ti rÃjÃno hutvà pabbajitÃ, khoma -- ti KodumbararaÂÂhe uppannÃni, sà kathajjà 'ti sà kathaæ ajja, anuccaÇgÅti aninditÃgarahitÃÇgÅ, pÅÊamÃnà và 'ti kampitvà kampitvà tiÂÂhantÅ viya gacchati, yÃssu itthi -- ti ÃdÅsu padesu assÆ 'ti nipÃto, yà ti attho, yà sà ti và pÃÂho, sivÃyà 'ti sigÃliyÃ, pure ti pubbe nagare vasantÅ, Indassa gottassà 'ti Kosiyagottassa, VÃruïÅvà 'ti devatÃbhÆtadiÂÂhà yakkhadÃsÅ viya gahitÃ, dukkhenà 'ti puttaviyogasokadukkhena, Ãgamimaæ paran ti imaæ putte gate puttassa nivesanaæ ÃgantvÃ,


#<[page 502]>#
%<502                    XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  piye putte ti Vessantara¤ ca Maddi¤ ca sandhÃyÃha, hatacchÃpà và 'ti hatapotakÃ, pabbÃjesi vanaæ ti yadidaæ Ve-raæ raÂÂhà pabbÃjesÅti.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).134: Tassà lÃlappitaæ sutvà sabbà antepure bahu
                    bÃhà paggayha pakkanduæ Sivika¤¤Ã samÃgatÃ. || Ja_XXII:1818 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).135: SÃlà va sampamathità mÃlutena pamadditÃ
                    senti puttà ca dÃrà ca Vessantaranivesane. || Ja_XXII:1819 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).136: Tato ratyà vivasane suriyass' uggamanam pati
                    atha Vessantaro rÃjà dÃnaæ dÃtum upÃgami: || Ja_XXII:1820 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).137: VatthÃni vatthakÃmÃnaæ soï¬Ãnaæ detha vÃruïiæ
                    bhojanaæ bhojanatthinaæ sammà detha pavecchatha. || Ja_XXII:1821 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).138: MÃ ca ka¤ci vanibbake heÂÂhÃyittha idhÃgate,
                    tappetha annapÃnena, gacchantu patipÆjitÃ. || Ja_XXII:1822 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).139: Te su mattà kilantà ca sampatanti vanibbakÃ
                    nikkhamante mahÃrÃje SivÅnaæ raÂÂhavaddhane. || Ja_XXII:1823 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).140: Acchecchuæ vata bho rukkhaæ nÃnÃphaladharaæ dumaæ
                    yathà Vessantaraæ raÂÂhà pabbÃjenti adÆsakaæ. || Ja_XXII:1824 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).141: Acchecchuæ vata bho rukkhaæ sabbakÃmadadaæ dumaæ
                    yathà Vessantaraæ raÂÂhà pabbÃjenti adÆsakaæ. || Ja_XXII:1825 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).142: Acchecchuæ vata bho rukkhaæ sabbakÃmarasÃharaæ
                    yathà Vessantaraæ raÂÂhà pabbÃjenti adÆsakaæ. || Ja_XXII:1826 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).143: Ye vuddhà ye ca daharà ye ca majjhimaporisÃ
                    bÃhà paggayha pakkanduæ nikkhamante mahÃrÃje
                    SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hane. || Ja_XXII:1827 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).144: Atiyakkhà vassavarà itthÃgÃra¤ ca rÃjino
                    bÃhà paggayha pakkanduæ nikkhamante mahÃrÃje
                    SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hane. || Ja_XXII:1828 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).145: Thiyo pi tattha pakkanduæ yà tamhi nagare ahu
                    nikkhamante mahÃrÃje SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hane. || Ja_XXII:1829 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).146: Ye brÃhmaïà ye ca samaïà a¤¤e cÃpi vanibbakÃ
                    bÃhà paggayha pakkanduæ: adhammo kira bho iti || Ja_XXII:1830 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).147: Yathà Vessantaro rÃjà yajamÃno sake pure
                    SivÅnaæ vacanatthena samhà raÂÂhà nirajjati. || Ja_XXII:1831 ||>@


#<[page 503]>#
%<                        10. VesantarajÃtaka. (547.)                  503>%

  @<Ja_XXII.10(=547).148: Satta hatthisate datvà sabbÃlaækÃrabhÆsite
                    suvaïïakacche mÃtaÇge hemakappanavÃsase (Cfr. supra 47|22). || Ja_XXII:1832 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).149: ArÆÊhe gÃmaïÅyehi tomaraækusapÃïihi (V 258|28)
                    esa Vessantaro rÃjà samhà raÂÂhà nirajjati. || Ja_XXII:1833 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).150: Satta assasate datvà sabbÃlaækÃrabhÆsite
                    ajÃnÅye ca jÃtiyà sindhave sÅghavÃhine || Ja_XXII:1834 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).151: ùrÆÊhe gÃmaïÅyehi illiyÃcÃpadhÃrihi
                    esa Vessantaro rÃjà samhà raÂÂhà nirajjati. || Ja_XXII:1835 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).152: Satta rathasate datvà sannaddhe ussitaddhaje
                    dÅpe atho pi veyyagghe sabbÃlaækÃrabhÆsite || Ja_XXII:1836 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).153: ùrÆÊhe gÃmaïÅyehi cÃpahatthehi vammihi esa etc. || Ja_XXII:1837 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).154: Satta itthisate datvà ekamekà rathe ÂhitÃ
                    sannaddhà nikkharajjÆhi suvaïïena alaækatà || Ja_XXII:1838 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).155: PÅtÃlaækÃrà pÅtavasanà pÅtÃbharaïabhÆsitÃ
                    aÊÃrapamukhà hasulà susa¤¤Ã tanumajjhimÃ
                    esa Vessantaro rÃjà samhà raÂÂhà nirajjati. || Ja_XXII:1839 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).156: Satta dhenusate datvà sabbà kaæsupadhÃraïà esa etc. || Ja_XXII:1840 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).157: Satta dÃsisate datvà satta dÃsasatÃni ca esa etc. || Ja_XXII:1841 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).158: Hatthiassarathe datvà nÃriyo ca alaækatà esa etc. || Ja_XXII:1842 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).159: TadÃsi yaæ bhiæsanakaæ tadÃsi lomahaæsanaæ
                    mahÃdÃne padinnamhi medinÅ samakampatha. || Ja_XXII:1843 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).160: TadÃsi yaæ bhiæsanakam tadÃsi lomahaæsanaæ
                    yaæ pa¤jalikato rÃjà samhà raÂÂhà nirajjatÅti. || Ja_XXII:1844 ||>@

     Ta. SivÅka¤¤Ã ti bhi-Phusatiyà paridevitasaddaæ sutvà sabbÃpi Sa¤jayassa Sivira¤¤o itthiyo samÃgatà hutvà pakkanduæ rodiæsu, Vessantaranivesane ti ta. itthÅnaæ pakkanditasaddaæ sutvà Ve-assa nivesane tath' eva pakkanditvà dvÅsu pi rÃjakulesu keci sakabhÃvena saïÂhÃtuæ asakkontà vÃtavegena sampamathità sÃlà viya patitvà parivattamÃnà parideviæsu, tato ratyà ti bhi-tato tassà rattiyà accayena suriye uggate dÃnaveyyÃvaÂiko dÃnaæ paÂiyÃditan ti ra¤¤o Ãrocesi, atha Ve-rÃjà pÃto va nahÃtvà sabbÃlaækÃrapatimaï¬ito sÃdhurasabhojanaæ bhu¤jitvà mahÃjanaparivuto sattasatakamahÃdÃnaæ dÃtuæ dÃnaggaæ upÃgami, dethà ti ta. gantvà saÂÂhisahassÃmacce ÃïÃpento evaæ Ãha. vÃruïin ti majjadÃnan nÃma nippahalan ti jÃnÃti, evaæ sante pi surÃsoï¬Ã dÃnaggaæ patvà Ve-assa dÃnagge suraæ na labhimhà 'ti vattuæ mà labhantÆ 'ti dÃpesi, vanibbake ti vanibbakajanesu ka¤ci ekam pi yÃcakaæ mà viheÂÂhayittha, patipÆjità ti mayà pÆjità hutvà yathà maæ thomayamÃnà gacchanti tathà karothà 'ti vadati,


#<[page 504]>#
%<504                     XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  iti so suvaïïÃlaækÃrÃnaæ suvaïïadhajÃnaæ hemajÃlapaÂicchannÃnaæ hatthÅnaæ sattasatÃni tathÃrÆpÃnaæ ¤eva assÃnaæ sattasatÃni sÅhacammÃdÅhi parikkhittÃnaæ nÃnÃratanacittÃnaæ suvaïïadhajÃnaæ rathÃnaæ sattasatÃni sabbÃlaækÃrapatimaï¬itÃnaæ uttamarÆpadharÃnaæ khattiyaka¤¤ÃdÅnaæ itthÅnaæ sattasatÃni suvinÅtÃnaæ susikkhitÃnaæ dÃsÅnaæ sattasatÃni tathà dÃsÃnaæ sattasatÃni varausabhe ÂhitÃnaæ kuï¬ipadohanÅnaæ dhenÆnaæ sattasatÃni aparimÃïÃni pÃnabhojanÃnÅ ti sattasatakamahÃdÃnaæ adÃsi, tasmiæ evaæ dÃnaæ dadamÃne JetuttaranagaravÃsino khattiyabrÃhmaïavessasuddÃ: sÃmi Vessantara SiviraÂÂhavÃsino taæ dÃnaæ detÅti pabbÃjenti, tvaæ puna dÃnam eva desÅti parideviæsu, tena vuttaæ:
          Ath' ettha vattati saddo tumulo bheravo mahÃ,
          dÃnena taæ nÅharanti, puna dÃnaæ adà tuvan ti,
dÃnapaÂiggÃhakà pana dÃnaæ gahetvÃ: idÃni kira Ve-rÃjà amhe anÃthe katvà ara¤¤e pavisissati, ito paÂÂhÃya kassa santikaæ gamissÃmà 'ti chinnapÃdà viya patantà ÃvaÂÂantà parivaÂÂantà mahÃsaddena parideviæsu.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:
          Te su mattà kilantà ca sampatanti vanibbakÃ
          nikkhamante mahÃrÃje SivÅnaæ raÂÂhavaddhane ti Ãdi vuttaæ.
     Ta. tesumattà ti ettha sukÃro nipÃtamatto, te vanibbakà ti a., mattà kilantà cà 'ti mattà viya ca kilantà viya ca hutvÃ, sampatantÅti parivattitvà bhÆmiyaæ patanti, acchecchuæ vatà 'ti chindiæsu vata. yathà ti yena kÃraïena, atiyakkhà ti bhÆtavijjà ikkhaïikÃpi, vassavarà ti uddhaÂabÅjà orodhapÃlakÃ, vacanatthenà 'ti vacanakÃraïena, samhà raÂÂhà nirajjatÅti attano raÂÂhà nigacchati, gÃmaïÅyehÅti hatthÃcariyehi, ajÃniye ti jÃtisampanne, gÃmaïÅyehÅti assÃcariyehi, illiyÃcÃpadhÃrihÅti illiyo ca cÃpe ca dhÃrentehi, dÅpe atho pi veyyagghe ti dÅpicammavyagghacammaparikkhitte, ekamekà rathe Âhità ti so kira ekekaæ itthiratanaæ rathe Âhapetvà aÂÂhaÂÂhavaïïadÃsÅhi parivutaæ adÃsi, nikkharajjÆhÅti suvaïïanikkhasuttamayehi pÃmaÇgehi, aÊÃrapamukhà ti visÃlakkhigaï¬Ã, hasulà ti mihitapubbaÇgamakathÃ, susa¤¤Ã ti sussoïiyo, kaæsupadhÃraïà ti idha kaæsan ti rajatassa nÃmaæ, rajatamayena khÅrapaÂicchannabhÃjanena saddhiæ ¤eva adÃsÅti a., padinnamhÅti diyyamÃne, samakampathà 'ti dÃnavegena kampittha, yaæ pa¤jalikato ti yaæ Ve- rÃjà mahÃdÃnaæ datvà a¤jaliæ paggayha attano dÃnaæ namassamÃno sabba¤¤Æta¤Ãïassa me idaæ paccayo hotÆ 'ti pa¤jalikato ahosi tadÃpÅ bhiæsanakam eva ahosi, tasmiæ khaïe paÂhavi kampitthà 'ti a., nirajjatÅti evaæ katvÃpi nigacchati yeva, na naæ koci nivÃreyyà ti a.


#<[page 505]>#
%<                      10. VessantarajÃtaka. (547.)                  505>%
     Api ca kho devatà sakala-JambudÅpe rÃjÆnaæ "Ve-khattiyaka¤¤ÃdÅnaæ mahÃdÃnaæ detÅti" Ãrocayiæsu, tasmà khattiyà devatÃnubhÃvena rathenÃgantvà khattiyaka¤¤Ãdayo tassa dÃnaæ gahetvà pakkamiæsu, evaæ khattiyabrÃhmaïavessasuddÃdayo tassa dÃnaæ gahetvà pakkamiæsu, tassa dÃnaæ dentassa eva sÃyaæ ahosi, so attano nivesanam eva gantvà "mÃtÃpitaro vanditvà suve gamissÃmÅti" alaækatarathena mÃtÃpitunnaæ vasanaÂÂhÃnaæ gato, MaddidevÅ "aham pi iminà saddhiæ gantvà mÃtÃpitaro anujÃnÃpeyyan" ti tena saddhiæ gatÃ, M.
pitaraæ vanditvà attano gamanabhÃvaæ kathesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).161: ùmantayittha rÃjÃnaæ Sa¤jayaæ dhamminaæ varaæ:
                    avaruddhasi maæ deva, Vaækaæ gacchÃmi pabbataæ. || Ja_XXII:1845 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).162: Ye hi keci mahÃrÃja bhÆtà ye ca bhavissare
                    atittà yeva kÃmehi gacchanti YamasÃdanaæ. || Ja_XXII:1846 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).163: So 'haæ sake abhisasiæ yajamÃno sake pure,
                    SivÅnaæ vacanatthena samhà raÂÂhà nirajj' ahaæ. || Ja_XXII:1847 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).164: Aghaæ taæ patisevissaæ vane [vÃlamigÃkiïïe khagga] dÅpinisevite
                    ahaæ pu¤¤Ãni karomi,
                    tumhe paækamhi sÅdathà 'ti. || Ja_XXII:1848 ||>@

     Ta. dhamminaæ -- ti dhammikarÃjÆnaæ antare varaæ uttamam, avaruddhasÅti raÂÂhà nÅharasi, bhÆtà ti atÅtà bhavissare ti ye ca anÃgate bhavissanti paccuppanne ca nibbattÃ, so haæ sake abhisasin ti so ahaæ attano nagaravÃsino yeva pÅÊesiæ kiæ karonto yajamÃno sake pure ti PÃÊiyam pana so han ti likhitaæ, nirajjahan ti nikkhanto ahaæ, aghantan ti yam ara¤¤e vasantena paÂisevitabbam dukkhaæ taæ patisevissÃmÅti, paækamhÅ ti tumhe pana kÃmapaæke sÅdathà 'ti.
     Iti M. imÃhi catÆhi gÃthÃhi pitarà saddhim kathetvà mÃtu santikaæ gantvà pabbajjaæ anujÃnÃpento Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).165: AnujÃnÃhi maæ amma, pabbajjà mama ruccati,
                    so 'haæ sake abhisasiæ yajamÃno sake pure,
                    SivÅnaæ vacanatthena samhà raÂÂhà nirajj' ahaæ. || Ja_XXII:1849 ||>@


#<[page 506]>#
%<506                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).166: Aghaæ taæ patisevissaæ
                    vane [valamigÃkiïïe khagga] dÅpinisevite,
                    ahaæ pu¤¤Ãni karomi,
                    tumhe paækamhi sÅdathà 'ti. || Ja_XXII:1850 ||>@

     Taæ sutvà PhusatÅ Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).167: AnujÃnÃmi taæ putta, pabbajjà te samijjhatu,
                    aya¤ ca MaddÅ kalyÃïÅ susa¤¤Ã tanumajjhimÃ
                    acchataæ saha puttehi, kiæ ara¤¤e karissatÅti. || Ja_XXII:1851 ||>@

     Ta. samijjhatÆ 'ti jhÃnena samijjhatu samiddhà hotu, acchatan ti acchatu idh' eva hotÆ 'ti vadati.
     Vessantaro Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).168: NÃhaæ akÃmà dÃsim pi ara¤¤aæ netum ussahe,
                    sace icchati anvetu, sace n' icchati acchatÆ 'ti. || Ja_XXII:1852 ||>@

     Ta. akÃmà ti amma kin nÃm' etaæ kathetha ahaæ anicchÃya dÃsim pi netuæ na ussahÃmi.
     Tato puttassa kathaæ sutvà rÃjà taæ yÃcituæ paÂipajji.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).169: Tato suïhaæ mahÃrÃjà yÃcituæ paÂipajjatha:
                    mà candanasamÃcÃre rajojallaæ adhÃrayi, || Ja_XXII:1853 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).170: Mà kÃsiyÃni dhÃretvà kusacÅram adhÃrayi,
                    dukkho vÃso ara¤¤asmiæ, mà hi tvaæ lakkhaïe gamÅti. || Ja_XXII:1854 ||>@

     Ta. paÂipajjathà 'ti bhi- puttassa kathaæ sutvà rÃjà suïhaæ yÃcituæ paÂipajji, atha mà candana -- ti lohitacandanena parikiïïasarÅre, mà hi tvaæ lakkhaïena samannÃgate mà hi tvaæ ara¤¤aæ gamissasÅti.

  @<Ja_XXII.10(=547).171: Tam abravÅ rÃjaputtÅ MaddÅ sabbaÇgasobhanÃ:
                    nÃhaæ taæ sukham iccheyyaæ yaæ me Vessantaraæ vinà ti. || Ja_XXII:1855 ||>@

     Ta. tamabravÅti sasuraæ abravi.

  @<Ja_XXII.10(=547).172: Tam abravÅ mahÃrÃjà SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hano:
                    iægha Maddi nisÃmehi vane ye honti dussahà || Ja_XXII:1856 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).173: BahÆ kÅÂà paÂaægà ca makasà madhumakkhikÃ
                    te pi taæ tattha hiæseyyuæ, tan te dukkhataraæ siyÃ. || Ja_XXII:1857 ||>@


#<[page 507]>#
%<                       10. VessantarajÃtaka. (547.)                  507>%

  @<Ja_XXII.10(=547).174: Apare passa santÃpe nadÅn' Æpa nisevite:
                    sappà ajagarà nÃma avisà te mahabbalà || Ja_XXII:1858 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).175: Te manussaæ migaæ vÃpi api-m-Ãsannam Ãgataæ
                    parikkhipitvà bhogehi vasam Ãnenti attano. || Ja_XXII:1859 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).176: A¤¤e pi kaïhajaÂino acchà nÃma aghammigÃ
                    na tehi puriso diÂÂho rukkham Ãruyha muccati. || Ja_XXII:1860 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).177: SaæghaÂÂayantà siægÃni tikkhaggà tippahÃrino
                    mahisà vicarant' ettha nadiæ Sotumbaraæ pati. || Ja_XXII:1861 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).178: Disvà migÃnaæ yÆthÃni gavaæ sa¤carataæ vane
                    dhenu va vacchagiddhà va kathaæ Maddi karissasi. || Ja_XXII:1862 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).179: Disvà sampatite ghore dumagge suplavaægame
                    akhetta¤¤Ãya te Maddi bhavitan te mahabbhayaæ. || Ja_XXII:1863 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).180: YÃ tvaæ sivÃya sutvÃna muhuæ uttasayÅ pure
                    sà tvaæ Vaækaæ anuppattà kathaæ Maddi karissasi. || Ja_XXII:1864 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).181: Thite majjhantike kÃle sannisinnesu pakkhisu
                    sanate va brahÃra¤¤aæ, tattha kiæ gantuæ icchasÅti. || Ja_XXII:1865 ||>@

     Ta. tamabravÅti taæ suïhaæ abravÅ, apare passa santÃpe ti a¤¤e santÃpe pekkha, nadÅnÆpanisevite ti nadÅnaæ upa nisevite ÃsannaÂÂhÃne nadÅkÆle vasante ti a., avisà ti nibbisÃ, apimÃsannan ti Ãsannaæ attano sarÅrasamphassaæ Ãgatan ti a., aghammigà ti aghakarà migÃ, dukkhÃvahà ti a., nadiæ Sotumbaraæ patÅti SotumbarÃya nÃma nadiyà tÅre, yÆthÃnan ti yÆthÃni, ayam eva và pÃÂho, dhenu va vacchagiddhà và 'ti tava dÃrake apassantÅ va vacchagiddhà dhenu viya kathaæ karissasi, vakÃro pan' ettha nipÃtamatto va, sampatite ti sampatante, ghore ti virÆpe, suplavaÇgame ti makkaÂe, akhetta¤¤Ãyà 'ti ara¤¤e abhÆmikusalÃya, bhavitante ti bhavissati te, sutvÃnà ti sivÃya saddaæ sutvÃ, muhun ti nagare vasantÅ pi punappuna uttasasi, sanate và 'ti sannatantaæ viya bhavissati.

  @<Ja_XXII.10(=547).182: Tam abravÅ rÃjaputtÅ MaddÅ sabbaÇgasobhanÃ:
                    yÃni etÃni akkhÃsi vane paÂibhayÃni me
                    sabbÃni abhisambhossaæ, gacchaæ ¤eva rathesabha. || Ja_XXII:1866 ||>@


#<[page 508]>#
%<508                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).183: KÃsaæ kusaæ poÂakilaæ usÅraæ mu¤japabbajaæ
                    urasà padahessÃmi, nÃssa hessÃmi dunnayÃ. || Ja_XXII:1867 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).184: BahÆhi vata cariyÃhi kumÃrÅ vindate patiæ
                    udarass' uparodhena gohanubbeÂhanena ca. || Ja_XXII:1868 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).185: Aggissa paricariyÃya udakummajjanena ca
                    vedhabbaæ kaÂukaæ loke gaccha¤ ¤eva rathesabha. || Ja_XXII:1869 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).186: Api 'ssà hoti appatto ucchiÂÂham api bhu¤jituæ
                    yo naæ hatthe gahetvÃna akÃmaæ parika¬¬hati,
                    vedhabbaæ kaÂukaæ loke gacchaæ ¤eva rathesabha. || Ja_XXII:1870 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).187: Kesaggahaïamukkhepà bhumyà ca parisumbhanÃ
                    datvà ca nopakkamati bahuæ dukkhaæ anappakaæ,
                    vedhabbaæ etc. || Ja_XXII:1871 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).188: Sukkacchavivedhaverà datvà subhagamÃnino
                    akÃmaæ parika¬¬hanti ulÆkaæ ¤eva vÃyasÃ, ve- etc. || Ja_XXII:1872 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).189: Api ¤Ãtikule phÅte kaæsapajjotane vasaæ
                    n' evÃtivÃkyaæ na labhe bhÃtÆhi sakhikÃhi ca, ve- etc. || Ja_XXII:1873 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).190: Naggà nadÅ anodakà naggaæ raÂÂhaæ arÃjikaæ
                    itthÅ pi vidhavà naggà yassÃpi dasa bhÃtaro, ve- etc. || Ja_XXII:1874 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).191: Dhajo rathassa pa¤¤Ãïaæ, dhÆmo pa¤¤Ãïam aggino,
                    rÃjà raÂÂhassa pa¤¤Ãïaæ, bhattà pa¤¤Ãïam itthiyà ve- etc. || Ja_XXII:1875 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).192: Yà daliddÅ daliddassa a¬¬hà a¬¬hassa kittimÃ
                    taæ ve devà pasaæsanti dukkaraæ hi karoti sÃ. || Ja_XXII:1876 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).193: SÃmikaæ anubandhissaæ sadà kÃsÃyavÃsinÅ,
                    pathavyÃpi abhejjantyà n' icche Vessantaraæ vinÃ, ve- etc. || Ja_XXII:1877 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).194: Api sÃgarapariyantaæ bahuæ vittadharaæ mahiæ
                    nÃnÃratanaparipÆraæ n' icche Vessantaraæ vinÃ. || Ja_XXII:1878 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).195: Kathan nu tÃsaæ hadayaæ, sukharà vata itthiyo
                    yà sÃmike dukkhitamhi sukhaæ icchanti attano. || Ja_XXII:1879 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).196: Nikkhamante mahÃrÃje SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hane
                    tam ahaæ anubandhissaæ, sabbakÃmadado hi me 'ti. || Ja_XXII:1880 ||>@

     Ta. tamabravÅti bhi-MaddÅ ra¤¤o vacanaæ sutvà taæ rÃjÃnaæ abravi, abhisambhossan ti sahissÃmi adhivÃsessÃmi, poÂakilan ti poÂakilatiïaæ nÃma padahessÃmÅti dvedhà katvà purato gamissÃmi, udarassu -- ti upavÃsena, gohanubbe -- ti visÃlakaÂionatauttarapassÃvaitthiyo sÃmikam labhantÅti katvà gohanunà kaÂithÃlakaæ koÂÂhÃpetvà veÂhanena passÃni upanÃmetvà kumÃrikà patiæ paÂilabhanti,


#<[page 509]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  509>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kaÂukan ti asÃdhukaæ, gacchaæ ¤evà 'ti gamissÃmi yeva, appatto ti tassà vidhavÃya ucchiÂÂhakaæ paribhu¤jituæ ananucchaviko yeva, yo nan ti yo nÅcajacco taæ vidhavaæ anicchamÃnaæ ¤eva hatthe gahetvà ka¬¬hati, kesaggahaïamukkhepà bhumyà ca parisumbhanà ti assÃmikaæ itthiæ pÃdena kesaggahaïaæ ukkhepà bhÆmiyaæ pÃtenti, età avama¤¤Ã nÃtikkamanti, datvà cà 'ti assÃmikÃya itthiyà evarÆpaæ bahuæ anappakaæ dukkhaæ paro puriso datvà na ca pakkamati nirÃsaæko olokento va tiÂÂhati, sukkacchavÅti nahÃniyacuïïena upaÂÂhÃpitachavivaïïÃ, vedhaverà ti vidhavitthakÃ, datvà ti ki¤cid eva appamattakaæ dhanaæ datvÃ, subhagamÃnino ti mayaæ subhagà ti ma¤¤amÃnÃ, akÃman ti taæ vidhavaæ assÃmikaæ akÃmaæ ulÆkaæ vÃyasà viya parika¬¬hanti, kaæsa pajjotane ti suvaïïabhÃya jotante vasanti evarÆpe pi ¤Ãtikule vasamÃnÃ, nevÃtivÃkyaæ na labhe ti ayaæ nissÃmikà yÃvajÅvaæ amhÃkaæ ¤eva bhÃrà jÃtà ti ÃdÅni vacanÃni vadantehi bhÃtÆhi pi sakhikÃhi pi ativÃkyaæ garahÃvacanaæ n' eva na labhati, labhati yeva, pa¤¤Ãïan ti pÃkaÂabhÃvakÃraïaæ, yà daliddÅti devakittisampannà yà itthÅ attano sÃmikassa daliddassa dukkhappattassa kÃle sayam pi daliddÅ samÃnà dukkhà va hoti tassa a¬¬hasa kÃle ten' eva saddhiæ a¬¬hà sukhappattà hoti tam pi devatà pasaæsanti, abhejjantyà ti abhejjantiyÃ, sace pi hi itthiyà sakalapaÂhavÅ na bhijjati sakalÃya paÂhaviyà sà va issarà hoti tathÃpi vedhabbaæ kaÂukam evà 'ti a., sukharà vata itthiyo ti itthiyà hadayÃ, suÂÂhu kharà vata itthiyo.

  @<Ja_XXII.10(=547).197: Tam abravÅ mahÃrÃjà Maddiæ sabbaÇgasobhanaæ:
                    ime te daharà puttà JÃli KaïhÃjinà vubho
                    nikkhippa lakkhaïe gaccha, mayan te posiyÃmase ti. || Ja_XXII:1881 ||>@

     Ta. JÃli -- vubho ti JÃli ca KaïhÃjinà cà 'ti ubho nikkhipitvà Âhapetvà gacchà 'ti.

  @<Ja_XXII.10(=547).198: Tam abravÅ rÃjaputtÅ MaddÅ sabbaÇgasobhanÃ:
                    piyà me puttakà deva JÃli KaïhÃjinà vubho,
                    ty-amhaæ tattha ramessanti ara¤¤e jÅvasokinan ti. || Ja_XXII:1882 ||>@

     Ta. tyamhan ti te dÃrakà amhÃkaæ ta. ara¤¤e, jÅvasokinan ti avigatasokÃnaæ hadayaæ ramessantÅti a.


#<[page 510]>#
%<510                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).199: Tam abravi mahÃrÃjà SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hano:
                    sÃlinam odanaæ bhutvà suciæ maæsÆpasecanaæ
                    rukkhaphalÃni bhu¤jantà kathaæ kÃhanti dÃrakÃ. || Ja_XXII:1883 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).200: Bhutvà sataphale kaæse sovaïïe satarÃjike
                    rukkhapattesu bhu¤jantà kathaæ kÃhanti dÃrakÃ. || Ja_XXII:1884 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).201: KÃsiyÃni ca dhÃretvà khomakodumbarÃni ca
                    kusacÅrÃni dhÃrentà kathaæ kÃhanti dÃrakÃ. || Ja_XXII:1885 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).202: VayhÃhi pariyÃyitvà sivikÃya rathena ca
                    pattikà paridhÃvantà kathaæ kÃhanti dÃrakÃ. || Ja_XXII:1886 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).203: KÆÂÃgÃre sayitvÃna nivÃse phussitaggaÊe
                    sayantà rukkhamÆlasmiæ kathaæ kÃhanti dÃrakÃ. || Ja_XXII:1887 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).204: Pallaækesu sayitvÃna gonake cittasanthate
                    sayantà tiïasanthÃre kathaæ kÃhanti dÃrakÃ. || Ja_XXII:1888 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).205: Gandhikena vilimpitvà agarucandanena ca
                    rajojallÃni dhÃrentà kathaæ kÃhanti dÃrakÃ. || Ja_XXII:1889 ||>@


  @<Ja_XXII.10(=547).206: CÃmaramorahatthehi vijitaÇgà sukhe ÂhitÃ
                    daÂÂhà ¬aæsehi makasehi kathaæ kÃhanti dÃrakà ti. || Ja_XXII:1890 ||>@

     Ta. kaæse ti phalasatena katÃya ka¤canapÃtiyÃ, gonake cittasanthate ti mahÃpiÂÂhiyaæ kÃÊakojave c' eva vicittake santhare ca, cÃmara --  ti cÃmarehi c' eva morahatthehi ca vijitaÇgÃ.
     Evam pi tesaæ sallapantÃnaæ ¤eva atha ratti vibhÃyi, vibhÃtÃya rattiyà suriyo ugga¤chi. MahÃsattassa catusindhavayuttaæ alaækatarathaæ Ãnetvà rÃjadvÃre Âhapayiæsu. MaddÅ sassusasure vanditvà sesitthiyo Ãpucchitvà apaloketvà dve putte ÃdÃya Vessantarato paÂhamataraæ gantvà rathe aÂÂhÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).207: Tam abravÅ rÃjaputtÅ MaddÅ sabbaÇgasobhanÃ:
                    mà deva paridevesi mà ca tvaæ vimano ahu,
                    yathà mayaæ bhavissÃma tathà hessanti dÃrakÃ. || Ja_XXII:1891 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).208: Idaæ vatvÃna pakkÃmi MaddÅ sabbaÇgasobhanÃ,
                    Sivimaggena anvesi putte ÃdÃya lakkhaïà ti. || Ja_XXII:1892 ||>@

     Ta. Sivi -- ti Sivira¤¤o gantabbamaggen' eva, anvesÅti, taæ agamÃsi, pÃsÃdà otaritvà rathaæ abhiruyha Âhità ti a.


#<[page 511]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  511>%

  @<Ja_XXII.10(=547).209: Tato Vessantaro rÃjà dÃnaæ datvÃna khattiyo
                    pitu mÃtuc ca vanditvà katvà ca naæ padakkhiïaæ || Ja_XXII:1893 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).210: CatuvÃhiæ rathaæ yuttaæ sÅgham Ãruyha sandanaæ
                    ÃdÃya puttadÃra¤ ca Vaækaæ pÃyÃsi pabbatan ti. || Ja_XXII:1894 ||>@

     Ta. tato ti bhi- tassà Maddiyà rathaæ abhirÆhitvà ÂhitakÃle, datvà ti bhiyyo dÃnaæ datvÃ, katvà ca -- ti padakkhiïaæ ca katvÃ, nan ti nipÃtamattaæ.

  @<Ja_XXII.10(=547).211: Tato Vessantaro rÃjà yenÃsi bahuko jano
                    Ãmanta kho taæ gacchÃma Ãrogà hontu ¤Ãtayo ti. || Ja_XXII:1895 ||>@

     T. a.: bhi- kato Ve- rÃjà yamhi ÂhÃne rÃjÃnaæ passissÃmà 'ti bahuko jano Âhito Ãsi ta. rathaæ pesetvà mahÃjanaæ Ãpucchanto Ãmanta kho taæ gacchÃma Ãrogà hontu ¤Ãtayo ti Ã., ta. tan ti nipÃtamattaæ, bhi- tato Ve- ¤Ãtake Ã.: tumhe Ãmantetvà mayaæ gacchÃma, tumhe sukhità hotha niddukkhà ti.
     Evaæ MahÃsatte mahÃjane Ãmantetvà "appamattà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karothÃ" 'ti tesaæ ovÃda¤ ca datvà gacchante pana Bodhisattassa mÃtà "putto me dÃnavittako dÃnaæ detÆ" 'ti Ãbharaïehi saddhiæ sattaratanapÆrÃni sakaÂÃni ubhosu passesu pesesi, so pi attano kÃyÃrÆÊham eva Ãbharaïabhaï¬aæ omu¤citvà sampattayÃcakÃnaæ aÂÂhÃrasa vÃre datvà avasesaæ sabbam adÃsi, so nagarà nikkhamitvà ca parivattitvÃ{} oloketukÃmo ahosi, ath' assa manaæ paÂicca{} rathappamÃïe ÂhÃne paÂhavÅ bhijjitvà parivattitvà rathaæ nagarÃbhimukhaæ akÃsi, so mÃtÃpitunnaæ vasanaÂÂhÃnaæ olokesi tena kÃraïena paÂhavikampÃdayo ahesuæ, tena vuttaæ:

  @<Ja_XXII.10(=547).212: NikkhamitvÃna nagarà nivattitvà vilokite
                    tadÃpi paÂhavÅ kampi SineruvanavaÂaæsakà ti || Ja_XXII:1896 ||>@

     sayam pana oloketvà Maddim pi olokÃpetuæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).213: Iægha Maddi nisÃmehi rammarÆpaæ va dissati
                    ÃvÃso SiviseÂÂhassa pettikaæ bhavanaæ maman ti. || Ja_XXII:1897 ||>@

     Ta. nisÃmehÅti olokehi.


#<[page 512]>#
%<512                      XXII. MahÃnipÃta.>%
     Atha M. sahajÃte saÂÂhisahasse amacce ca sesajana¤ ca oloketvà nivattÃpetvà rathaæ pÃjento Maddim Ã.: "bhadde sace pacchato yÃcakà Ãgacchanti upadhÃreyyÃsÅti", sÃpi olokentÅ nisÅdi, ath' assa sattasatakamahÃdÃnaæ sampÃpuïituæ asakkontà cattÃro brÃhmaïà nagaraæ Ãgantvà "kuhiæ rÃjÃ" ti pucchitvà "dÃnaæ datvà gato" ti vutte "ki¤ci gahetvà gato" ti vatvà "rathena gato" ti sutvà "asse naæ yÃcissÃmÃ" 'ti anubandhiæsu, atha MaddÅ te Ãgacchante disvà "yÃcakà devÃ" 'ti Ãrocesi, M. rathaæ Âhapesi, te Ãgantvà asse yÃciæsu, M.
caturo haye tesaæ adÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).214: Taæ brÃhmaïà anvagamuæ, te taæ asse ayÃcisuæ,
                    yÃcito paÂipÃdesi catunnaæ caturo haye ti. || Ja_XXII:1898 ||>@

     Assesu pana dinnesu rathadhuraæ ÃkÃse yeva aÂÂhÃsi, atha brÃhmaïesu gatamattesu yeva cattÃro devaputtà rohitamigÃvaïïena Ãgantvà sampaÂicchitvà Ãgamiæsu, M. tesaæ devaputtabhÃvaæ ¤atvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).215: Iægha Maddi nisÃmehi: cittarÆpaæ va dissati,
                    migarohiccavaïïena dakkhiïassà vahanti man ti, || Ja_XXII:1899 ||>@

     Ta. dakkhiï -- ti susikkhitassà viya maæ vahanti.
     Atha naæ evaæ gacchantaæ aparo brÃhmaïo Ãgantvà rathaæ yÃci, M. puttadÃraæ otÃretvà rathaæ tassa adÃsi, rathe pana dinne devaputtà antaradhÃyiæsu.
     Rathassa pana dinnabhÃvaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).216: Ath' ettha pa¤camo ÃgÃ, so taæ ratham ayÃcatha,
                    tassa taæ yÃcito dÃsi, na c' assu pahato mano. || Ja_XXII:1900 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).217: Tato Vessantaro rÃjà oropetvà sakaæ janaæ
                    assÃsayi assa ratham brÃhmaïassa dhanesino ti. || Ja_XXII:1901 ||>@

     Ta. athetthà 'ti ath' etasmiæ ÂhÃne, na cassu -- ti na c' assu olÅno, assÃsayÅti paritosento niyyÃdesi.


#<[page 513]>#
%<                     10.  VessantarajÃtaka.  (547.)               513>%
     Tato paÂÂhÃya pana sabb' ete pattikà va ahesuæ, atha M. Maddiæ avoca:

  @<Ja_XXII.10(=547).218: Tvaæ Maddi KaïhÃjinaæ gaïha, lahukà esà kaniÂÂhikÃ,
                    ahaæ JÃliæ gaïhissÃmi, garuko bhÃtiko hi so ti. || Ja_XXII:1902 ||>@

     Eva¤ ca pana vatvà ubho pi dve dÃrake aækenÃdÃya pakkamiæsu.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).219: RÃjà kumÃram ÃdÃya rÃjaputtÅ ca dÃrikaæ
                    sammodamÃnà pakkÃmuæ a¤¤ama¤¤aæ piyaævadà ti. || Ja_XXII:1903 ||>@

DÃnakhaï¬aæ niÂÂhitaæ.
     Te paÂipathe gacchante manusse disvà "kuhiæ Vaækapabbato" ti pucchanti, manussà "dÆre" ti vadanti, tena vuttaæ:

  @<Ja_XXII.10(=547).220: Yadi keci manujà enti anumagge paÂÅpathe
                    maggan te paÂipucchÃma: kuhiæ Vaækatapabbato. || Ja_XXII:1904 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).221: Te tattha amhe passitvà karuïaæ paridevayuæ,
                    dukkhan te paÂivedenti: dÆre Vaækatapabbato ti. || Ja_XXII:1905 ||>@

     Maggassa ubhato passe vividhaphaladhÃrino rukkhe disvà dÃrakà kandanti, M-assÃnubhÃvena phaladhÃrino rukkhà onamitvà hatthasamphassaæ Ãgacchanti, tato supakkaphalÃni uccinitvà tesaæ deti, taæ disvà MaddÅ acchariyaæ pavedesi, tena vuttaæ:

  @<Ja_XXII.10(=547).222: Yadi passanti pavane dÃrakà phalite dume
                    tesaæ phalÃnaæ hetÆhi uparodanti dÃrakÃ. || Ja_XXII:1906 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).223: Rodante dÃrake disvà ubbiggà vipulà dumÃ
                    sayam ev' onamitvÃna upagacchanti dÃrake. || Ja_XXII:1907 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).224: Idaæ accherakaæ disvà abbhutaæ lomahaæsanaæ
                    sÃdhukÃraæ pavattesi MaddÅ sabbaÇgasobhanÃ: || Ja_XXII:1908 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).225: Accheraæ vata lokasmiæ abbhutaæ lomahaæsanaæ
                    Vessantarassa tejena sayam ev' onatà dumà ti. || Ja_XXII:1909 ||>@


#<[page 514]>#
%<514                    XXII.  MahÃnipÃtÃ.>%
     Jetuttaranagarato SuvaïïagiritÃlo nÃma pabbato pa¤cayojanÃni, tato KontimÃrà nÃma nadÅ pa¤cayojanÃni, tato c' Ara¤jaragiri nÃma pabbato pa¤ca-, tato DunniviÂÂha-brÃhmaïagÃmo nÃma pa¤ca-, tato mÃtulanagaraæ dasayojanÃni, iti taæ maggaæ Jetuttaranagarato tiæsayojanaæ hoti, devatà maggaæ saækhipiæsu, ekadivasen' eva te mÃtulanagaram sampÃpuïiæsu, tena vuttaæ:
  @<Ja_XXII.10(=547).226: Saækhipiæsu pathaæ yakkhà anukampÃya dÃrake,
                    nikkhantadivasen' eva CetaraÂÂham upÃgamun ti. || Ja_XXII:1910 ||>@

     Upagacchantà pana Jetuttaranagarato pÃtarÃsasamaye nikkhamitvà sÃyaïhasamaye CetaraÂÂhe mÃtulanagaraæ sampattÃ.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).227: Te gantvà dÅgham addhÃnaæ CetaraÂÂham upÃgamuæ,
                    iddhaæ phÅtaæ janapadaæ bahumaæsasurodananti. || Ja_XXII:1911 ||>@

     Tadà mÃtulanagare saÂÂhikhattiyasahassÃni vasanti. M.
antonagaraæ apavisitvà nagaradvÃre sÃlÃya nisÅdi, ath' assa MaddÅ M-assa pÃdesu rajaæ pu¤jitvà pÃde sambÃhetvà "Ve-assa ÃgatabhÃvaæ jÃnÃpessÃmÅti sà sÃlato nikkhamitvà tassa cakkhupathesu aÂÂhÃsi, tena nagaraæ pavisantiyo ca nikkhamantiyo ca itthiyo naæ disvà parivÃresuæ.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).228: Cetiyo parikiriæsu disvà lakkhaïam Ãgatam:
                    sukhumÃlÅ vata ayyÃ{} pattikà paridhÃvati. || Ja_XXII:1912 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).229: VayhÃhi pariyÃyitvà sivikÃya ca khattiyÃ
                    sÃjja MaddÅ ara¤¤asmiæ pattikà paridhÃvatÅti. || Ja_XXII:1913 ||>@

     Ta. lakkhaïan ti lakkhaïasampannaæ Maddiæ Ãgataæ, paridhÃvatÅti evaæ sukhumÃlÅ hutvà pattikà va vicarati, pariyÃyitvà ti Jetuttaranagare vicaritvÃ, sivikÃyà 'ti suvaïïasivikÃya.


#<[page 515]>#
%<                          10. VessantarajÃtaka. (547.)                  515>%
     MahÃjano taæ Maddi¤ ca Ve-ra¤ ca putte c' assa anÃthagamane Ãgate disvà gantvà rÃjÃnaæ Ãrocesi, saÂÂhisahassarÃjÃno rodantà paridevantà tassa santikaæ Ãgamiæsu.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).230: Taæ disvà CetapÃmokkhà rodamÃnà upÃgamuæ:
                    kaccin nu deva kusalaæ, kacci deva anÃmayaæ,
                    kacci pità Ãrogo te SivÅna¤ ca anÃmayaæ. || Ja_XXII:1914 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).231: Ko te balaæ mahÃrÃja, ko nu te rathamaï¬alaæ,
                    anassako arathako dÅgham addhÃnam Ãgato,
                    kacc' Ãmittehi pakato anuppatto s' imaæ disan ti. || Ja_XXII:1915 ||>@

     Ta. disvà ti dÆrato va passitvÃ, Cetapà -- ti CetarÃjÃno, upÃgamun ti upagamiæsu, kusalan ti Ãrogyaæ, anÃmayan ti niddukkhabhÃvaæ, ko te balan ti kuhiæ tava balakÃyo, ratha -- ti yenÃsi alaækatarathenÃgato so kuhin ti pucchanti, anassako ti na assako ti yeva, arathako ti ayÃnako, dÅgham -- ti dÅghamaggaæ Ãgato, pakato ti abhibhÆto.
     Atha nesaæ rÃjÆnaæ M. attano ÃgamanakÃraïaæ kathento Ã.:

  @<Ja_XXII.10(=547).232: Kusala¤ c' eva me samma, atho samma anÃmayaæ,
                    atho pità arogo me SivÅna¤ ca anÃmayaæ. || Ja_XXII:1916 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).233: Ahaæ hi ku¤jaraæ dajjaæ ÅsÃdantaæ urÆÊhavaæ (Cfr. supra V. 33)
                    khetta¤¤uæ sabbayuddhÃnaæ sabbasetaæ gajuttamaæ || Ja_XXII:1917 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).234: Paï¬ukambalasa¤channaæ pabhinnaæ sattumaddanaæ
                    dantiæ savÃlavÅjaniæ setaæ KelÃsa-sÃdisaæ || Ja_XXII:1918 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).235: Sasetacchattaæ saupatheyyaæ sÃthabbanaæ sahatthipaæ
                    aggayÃnaæ rÃjavÃhiæ brÃhmaïÃnaæ adÃs' ahaæ. || Ja_XXII:1919 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).236: Tasmiæ me Sivayo kuddhÃ, pità c' upahato mano,
                    avaruddhati maæ rÃjÃ, Vaækaæ gacchÃmi pabbataæ,
                    okÃsaæ sammà jÃnÃtha vane yattha vasÃmase ti. || Ja_XXII:1920 ||>@

Ta. tasmiæ me ti tasmiæ kÃraïe mayhaæ Sivayo kuddhÃ, upahato -- ti upahatacitto kuddho va hutvà maæ raÂÂhà pabbÃjesi, yatthà 'ti yasmiæ vane mayaæ vaseyyÃma ta. no vasanokÃsaæ jÃnÃthà 'ti Ã.
     Te rÃjÃno Ãhaæsu:


#<[page 516]>#
%<516                       XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).237: SvÃgatan te mahÃrÃja atho te adurÃgataæ,
                    issaro si anuppatto yaæ idh' atthi pavedaya. || Ja_XXII:1921 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).238: SÃkaæ bhisaæ madhuæ maæsaæ suddhaæ sÃlinam odanaæ
                    paribhu¤ja mahÃrÃja, pÃhuno no si Ãgato ti. || Ja_XXII:1922 ||>@

     Ta. pavedayà 'ti kathehi, sabbam patiyÃdetvà dassÃma, bhisan ti bhisamÆlaæ yaæ ki¤ci kandajÃtaæ vÃ.
     Vessantaro Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).239: PaÂiggahÅtaæ yaæ dinnaæ sabbassa agghiyaæ kataæ,
                    avaruddhati maæ rÃjÃ, Vaækaæ gacchÃmi pabbataæ,
                    okÃsaæ samma jÃnÃtha vane yattha vasÃmase ti, || Ja_XXII:1923 ||>@

     Ta. paÂiggahÅtan ti sabbam etaæ tumhehi dinnaæ mayà ca paÂiggahÅtam eva hotu sabbassa tumhehi mayhaæ agghiyan ti agghiyaæ nivediyaæ kataæ, rÃjà pana maæ avaruddhatÅti raÂÂhà pabbÃjeti, tasmà Vaækam eva gamissÃmi, tasmiæ me ara¤¤e vasanÃÂÂhÃnaæ jÃnÃthà 'ti.
     Te rÃjÃno Ãhaæsu:

  @<Ja_XXII.10(=547).240: Idh' eva tÃva acchassu CetaraÂÂhe rathesabha
                    yÃva Cetà gamissanti ra¤¤o santikaæ yÃcituæ
                    nijjhÃpetuæ mahÃrÃjaæ SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hanam. || Ja_XXII:1924 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).241: Taæ taæ Cetà purakkhatvà patÅtà laddhapaccayÃ
                    parivÃretvÃna gacchanti, evaæ jÃnÃhi khattiyà 'ti. || Ja_XXII:1925 ||>@

     Ta. ra¤¤o -- ti ra¤¤o santikaæ yÃcanatthÃya gamissanti, nijjhÃpetun ti tumhÃkaæ niddosabhÃvaæ jÃnÃpetuæ, laddha -- ti laddhapatiÂÂhÃ, gacchantÅti gamissantÅti.
     MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).242: Mà vo ruccittha gamanaæ ra¤¤o santika yÃcitum
                    nijjhÃpetuæ mahÃrÃjaæ, rÃjà tattha na issaro. || Ja_XXII:1926 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).243: Accuggatà hi Sivayo balatthà negamà ca ye
                    te padhaæsetum icchanti rÃjÃnaæ mama kÃraïà ti. || Ja_XXII:1927 ||>@

     Ta. tatthà 'ti tasmiæ mama niddosabhÃvaæ nijjhÃpane, rÃjÃpi anissaro, accuggatà ti atikuddhÃ, balatthà ti balakÃyÃ. padhaæsetun te rajjato niharituæ, rÃjÃnan ti rÃjÃnam pi.


#<[page 517]>#
%<                      10. VessantarajÃtaka. (547.)        517>%
     Te rÃjÃno Ãhaæsu:

  @<Ja_XXII.10(=547).244: Sace esà pavatt' ettha raÂÂhasmiæ raÂÂhavaddhana
                    idh' eva rajjaæ kÃrehi Cetehi parivÃrito. || Ja_XXII:1928 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).245: Iddham phÅta¤ c' idaæ raÂÂhaæ iddho janapado mahÃ,
                    matiæ karohi tvaæ deva rajjassa-m-anusÃsitun ti. || Ja_XXII:1929 ||>@

     Ta. sace esà -- ti sace etasmiæ raÂÂhe esà pavatti, rajjassa -- ti rajjaæ anusÃsituæ, ayam eva và pÃÂho.
     Vessantaro Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).246: Na me chando mati atthi rajjassa-m-anusÃsituæ
                    pabbÃjitassa raÂÂhasmÃ, Cetaputtà sunÃtha me. || Ja_XXII:1930 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).247: AtuÂÂhà Sivayo assu balatthà negamà ca ye
                    pabbÃjitassa raÂÂhasmÃ, Cetà rajje hi secayuæ. || Ja_XXII:1931 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).248: Asammodiyam pi vo assa accantaæ mama kÃraïÃ
                    SivÅnaæ bhaï¬ana¤ cÃpi, viggaho me na ruccati. || Ja_XXII:1932 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).249: Ath' assa bhaï¬anaæ ghoraæ sampahÃro anappako,
                    ekassa kÃraïà mayhaæ hiæseyyuæ bahuke jane. || Ja_XXII:1933 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).250: PaÂiggahÅtaæ yaæ dinnaæ sabbassa agghiyaæ kataæ,
                    avaruddhati maæ rÃjÃ, Vaækaæ gacchÃmi pabbataæ,
                    okÃsaæ sammà jÃnÃtha vane yattha vasÃmase ti. || Ja_XXII:1934 ||>@

     Ta. Cetà rajjehi -- ti CetaraÂÂhavÃsino kira Ve-raæ rajje abhisi¤ciæsÆ 'ti tumhÃkaæ kupità te atuÂÂhà assu, asammodiyan ti asÃmaggiyaæ, assà 'ti mayhaæ ekassa kÃraïà tumhÃkaæ bhaï¬anaæ bhavissati.
     Evaæ M. anekapariyÃyena yÃcito pi r. na icchi, ath' assa te pana rÃjÃno mahantaæ sakkÃraæ kariæsu, so nagaraæ pavisituæ na icchati, atha naæ sÃlam eva alaækaritvà sÃïiyà parikkhepaæ katvà mahÃsayanaæ pa¤¤Ãpetvà sabbe Ãrakkhaæ katvà parivÃrayiæsu, so ekadivasaæ ekarattiæ vasitvà tehi gahitÃrakkho sÃlÃyaæ vasitvà punadivase pÃto va nÃnaggarasabhojanaæ paribhu¤jitvà tehi rÃjÆhi parivuto sÃlÃya nikkhami, saÂÂhisahassà khattiyà tena saddhiæ pannarasayojanaæ maggaæ gantvà vanadvÃre Âhatvà purato pannarasayojanaæ maggaæ Ãcikkhantà Ãhaæsu:


#<[page 518]>#
%<518                          XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 

  @<Ja_XXII.10(=547).251: Taggha te mayam akkhÃma yathÃpi kusalà tathÃ
                    rÃjisÅ yattha sammanti ÃhutaggÅ samÃhitÃ. || Ja_XXII:1935 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).252: Esa selo mahÃrÃja pabbato GandhamÃdano
                    yattha tvaæ saha puttehi saha bhariyÃya c' acchasi. || Ja_XXII:1936 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).253: Taæ Cetà anusÃsiæsu assunettà rudammukhÃ,
                    ito gaccha mahÃrÃja ujju yen' uttarÃmukho. || Ja_XXII:1937 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).254: Atha dakkhasi bhaddan te Vipulaæ nÃma pabbataæ
                    nÃnÃdumagaïÃkiïïaæ sÅtacchÃyaæ manoramaæ. || Ja_XXII:1938 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).255: Tam atikkamma bhaddan te atha dakkhasi Ãpakaæ
                    nadiæ Ketumatiæ nÃma gambhÅraæ girigabbharaæ || Ja_XXII:1939 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).256: PuthulomamacchÃkiïïaæ supatitthaæ mahodakaæ,
                    tattha nahÃtvà pivitvà ca assÃsetvà saputtake || Ja_XXII:1940 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).257: Atha dakkhasi bhaddan te nigrodhaæ maddhuvipphalaæ
                    rammake sikhare jÃtaæ sÅtacchÃyaæ manoramaæ. || Ja_XXII:1941 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).258: Atha dakkhasi bhaddan te NÃlikaæ nÃma pabbataæ
                    nÃnÃdijagaïÃkiïïaæ selaæ kimpurisÃyutaæ. || Ja_XXII:1942 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).259: Tassa uttarapubbena Mucalindo nÃmaso saro
                    puï¬arikehi sa¤channo setasogandhiyehi ca. || Ja_XXII:1943 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).260: So vanaæ meghasaækÃsaæ dhuvaæ haritasaddalaæ
                    sÅho vÃmisapekkhÅva vanasaï¬aæ vigÃhiya
                    puppharukkhehi sa¤channaæ phalarukkhehi c' Æbhayaæ. || Ja_XXII:1944 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).261: Tattha bindussarà vaggÆ nÃnÃvaïïà bahÆ dijÃ
                    kujjantam upakujjanti utusampupphite dume. || Ja_XXII:1945 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).262: Gantvà girividuggÃnaæ nadÅnaæ pabhavÃni ca
                    so dakkhasi pokkharaïiæ kara¤jakakudhÃyutaæ || Ja_XXII:1946 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).263: PuthulomamacchÃkiïïaæ supatitthaæ mahodakaæ
                    sama¤ ca caturassa¤ ca sÃduæ appaÂigandhiyaæ. || Ja_XXII:1947 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).264: Tassà uttarapubbena païïasÃlaæ amÃpaya
                    païïasÃlaæ amÃpetvà u¤chacariyÃya Åhathà 'ti. || Ja_XXII:1948 ||>@

     Ta. rÃjisÅti rÃjÃno hutvà pabbajitÃ, samÃhità ti ekaggacittÃ, esà 'ti dakkhiïahatthaæ ukkhipitvà iminà pabbatapÃdena gacchathà 'ti Ãcikkhantà vadanti, acchasÅti vasissasi,


#<[page 519]>#
%<                    10. VessantarajÃtaka. (547)                         519>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ãpakan ti nadiæ Ãpaæ, girigabbharan ti girikucchito pavattaæ, madhuvipphalan ti madhuraphalaæ, rammake ti ramaïÅye, kimpurisÃyutan ti kimpurisehi Ãyutaæ parikiïïaæ, setasogandhiyehÅti nÃnappakÃrehi setapupphehi c' eva sogandhiyehi ca samannÃgataæ, sÅho vÃmisapekkhÅti Ãmisaæ patthento siho viya, bindussarà ti piï¬itassara, vaggÆ ti madhurassarÃ, kujjantam -- ti pathamaæ kujjamÃmaæ pakkhiæ pacchà upakujjanti, utu -- ti utukÃlasamaye pupphite dume nisÅditvà kujjantam anukujjanti, so dakkhasÅti so tvaæ passasÅti a., kara¤ja -- ti kara¤jarukkhehi ca kakudharukkhehi ca samparikiïïaæ, appaÂigandhiyan ti paÂikkÆlagandharahitaæ madhurodakassa sampuïïaæ nÃnappakÃrapadumuppalÃdÅhi sa¤channaæ païïasÃlaæ, amÃpayà 'ti païïasÃlaæ mÃpessasi, amÃpetvà ti mÃpetvÃ, u¤chacariyÃya Åhathà 'ti atha tumhe deva u¤chacariyÃya yÃpento appamattà Åhatha, Ãraddhaviriyà hutvà vihareyyÃtha 'ti a.
     Evan te rÃjÃno tassa pannarasayojanaæ maggaæ Ãcikkhitvà taæ uyyojetvà Vessantarassa antarÃyabhayassa vinodanatthaæ "mà kocid eva paccÃmitto okÃsaæ labheyyÃ" 'ti cintetvà ekaæ vyattaæ susikkhitaæ Cetaputtaæ "tvaæ gacchante ca Ãgacchante ca parigaïhÃhÅti" vanadvÃre ÃrakkhatthÃya Âhapetvà sakalanagaram eva gamiæsu, Ve-pi saputtadÃro GandhamÃdanaæ gantvà taæ divasaæ ta. vasitvà tato uttarÃbhimukho VipulapabbatapÃdena gantvà Ketumatiyà nÃma nadiyà tÅre nisÅditvà vanacarakena dinnaæ madhumaæsaæ khÃditvà tassa suvaïïasÆciæ datvà nahÃtvà pivitvà ca paÂippassaddhadaratho nadiæ uttaritvà sÃnupabbatasikkhare Âhitassa nigrodhassa mÆle thokaæ nisÅditvà nigrodhaphalÃni khÃditvà uÂÂhÃyÃsanà gacchanto NÃÊikaæ nÃma pabbataæ patvà pariharanto MucalindasaratÅrena pubbuttarakaïïaæ patvà ekapadikamaggena vanaghaÂaæ pavisi tvÃtaæ atikkamma giridugganadÅpabhavÃnaæ purato taæ caturassapokkharaïiæ sampÃpuïi, tasmiæ khaïe Sakko devarÃjà Ãvajjanto taæ kÃraïaæ ¤atvà "M. Himavantaæ paviÂÂho vasanaÂÂhÃnaæ laddhuæ vaÂÂatÅti" cintetvà Vissakammaæ pakkosÃpetvÃ


#<[page 520]>#
%<520                       XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "gaccha tÃta tvaæ Vaækapabbatakucchimhi ramaïÅye ÂhÃne assamapadaæ mÃpetvà ehÅti" Vissakammaæ pesesi, so ta. gantvà dve païïasÃlÃyo dve caækame rattiÂÂhÃnadivaÂÂhÃnÃni ca mÃpetvà caækammakoÂiyaæ tesu tesu ÂhÃnesu nÃnÃpupphagacche kadalivanÃni ca dassetvà sabbe pabbajitaparikkhÃre ca paÂiyÃdetvà "ye keci pabbajitukÃmà gaïhantÆ" 'ti akkharÃni likhitvà amanusse ca bheravasadde migapakkhino ca paÂikkamÃpetvà sakaÂÂhÃnaæ eva gato, M. pi ekapadikamaggaæ disvà "pabbajitÃnaæ vasanaÂÂhÃnaæ bhavissatÅti Maddi¤ ca dve putte ca assamapadadvÃre Âhapetvà sayaæ assamapadaæ pavisitvà akkharÃni oloketvà "Sakken' amhi diÂÂho" ti ¤atvà païïasÃladvÃraæ vivaritvà pavisitvà khagga¤ ca dhanu¤ ca apanetvà sÃÂake omu¤citvà isivesaæ gahetvà kattaradaï¬aæ ÃdÃya païïasÃlato nikkhamitvà caækamaæ Ãruyha aparÃparaæ caækamitvà paccekabuddhena sadisena upasamena puttadÃrÃnaæ santikaæ agamÃsi, MaddÅ M-assa pÃdesu patitvà roditvà ten' eva saddhiæ assampadaæ pavisitvà attano païïasÃlaæ gantvà tÃpasavesaæ gaïhi, pacchà putte pi tÃpasakumÃrake kariæsu, cattÃro khattiyà Vaækapabbatakucchimhi vasiæsu, atha MaddÅ m-aæ varaæ yÃci:
"deva tumhe phalÃphalaÂÂhÃya agantvà putte gahetvà idh' eva hotha, ahaæ phalÃphalaæ ÃharissÃmÅti", tato paÂÂhÃya sà ara¤¤ato phalÃphalÃni Ãharitvà tayo jane paÂijaggati, Bo-pi taæ varaæ yÃci: "Maddi mayaæ ito paÂÂhÃya pabbajità nÃma itthi ca nÃma brahmacariyassa malaæ, ito paÂÂhÃya akÃle mama santikam mà ÃgacchÃhÅti", sà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi, M-assa mettÃnubhÃvena samantà tiyojane sabbe tiracchÃnÃpi a¤¤ama¤¤aæ mettaæ paÂilabhiæsu, MaddÅ devÅ pi pÃto va uÂÂhÃya pÃnÅyaæ paribhojanÅyaæ upaÂÂhÃpetvà mukhodakaæ Ãharitvà dantakaÂÂhaæ datvà assampadaæ sammajjitvà dve putte ca pitu santike Âhapetvà pacchikhanittiaækusahatthà ara¤¤aæ pavisitvà vanamÆlaphalÃphalÃni ca ÃdÃya pacchiæ pÆretvà sÃyanhasamaye Ãgantvà païïasÃle phalÃphalaæ Âhapetvà nahÃtÆ 'ti putte nahÃpeti,


#<[page 521]>#
%<                      10. VessantarajÃtaka. (547).            521>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  atha cattÃro pi khattiyà païïasÃladvÃre nisÅditvà phalÃphalaæ paribhu¤janti, tato MaddÅ devaputte ÃdÃya attano païïasÃlaæ gacchati, iminà niyÃmena pabbatakucchimhi sattamÃse vasiæsÆ 'ti. Vanappavesanakhaï¬aæ niÂÂhitaæ.
     Tadà KÃliÇgaraÂÂhe DunniviÂÂhabrÃhmaïagÃmavÃsÅ JÆjako nÃma brÃhmaïo bhikkhÃcariyÃya kahÃpaïasataæ labhitvà ekasmiæ brÃhmaïakule Âhapetvà puna dhanaæ pariyesanatthÃya gato, tasmiæ cirÃyante brÃhmaïakulà kahÃpaïe vaÊa¤jetvà pacchà itarena Ãgantvà codiyamÃnà kahÃpaïe dÃtuæ asakkontà AmittatÃpanaæ nÃma dhÅtaraæ tassa adaæsu, so taæ ÃdÃya KÃliÇgaraÂÂhe Dun -- gÃmaæ gantvà vasi, AmittatÃpanà sammà brÃhmaïaæ paricarati, ath' a¤¤e va taruïabrÃhmaïà tassà ÃcÃrasampattiæ disvà "ayaæ mahallakabrÃhmaïaæ paÂijaggati. tumhe amhesu kiæ pamajjathÃ" 'ti attano bhariyÃyo tajjenti, tà "imaæ AmittatÃpanaæ imamhà gÃmà palÃpessÃmÃ" 'ti nadÅtitthÃdÅsu sannipatitvà taæ paribhÃsiæsu.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).265: Ahu vÃsÅ KaliÇgesu JÆjako nÃma brÃhmaïo
                    tassÃpi daharà bhariyà nÃmen-ùmittatÃpanÃ. || Ja_XXII:1949 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).266: Tà taæ tattha gatà vocuæ nadÅudakahÃrikÃ
                    thiyo taæ paribhÃsiæsu samÃgantvà kutÆhalÃ: || Ja_XXII:1950 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).267: Amittà nÆna te mÃtà Amittà nÆna te pitÃ
                    ye taæ jiïïassa pÃdaæsu evaæ dahariyaæ sati. || Ja_XXII:1951 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).268: Ahitaæ vata te ¤ÃtÅ mantayiæsu rahogatÃ
                    ye taæ jiïïassa pÃdaæsu evaæ dahariyaæ sati. || Ja_XXII:1952 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).269: Dukkaraæ vata te ¤ÃtÅ mantayiæsu rahogatà ye etc. || Ja_XXII:1953 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).270: PÃpakaæ vata te ¤ÃtÅ mantayiæsu rahogatà ye etc. || Ja_XXII:1954 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).271: AmanÃpaæ vata te ¤ÃtÅ mantayiæsu rahogatà ye etc. || Ja_XXII:1955 ||>@


#<[page 522]>#
%<522                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).272: AmanÃpavÃsaæ vasasi evaæ dahariyaæ sati
                    yà tvaæ vasasi jiïïassa, mataæ te jÅvità varaæ. || Ja_XXII:1956 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).273: Na hi nÆna tuyhaæ kalyÃïi pità mÃtà ca sobhane
                    a¤¤aæ bhattÃraæ vindiæsu [ye taæ jiïïa pÃdaæsu]
                    evaæ dahariyaæ sati. || Ja_XXII:1957 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).274: DuyyiÂÂhaæ te navamiyaæ akataæ aggihuttakaæ ye etc. || Ja_XXII:1958 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).275: Samaïe brÃhmaïe nÆna brahmacariyaparÃyane
                    sà tvaæ loke abhisasi sÅlavante bahussute
                    yà tvaæ vasasi jiïïassa evaæ dahariyaæ sati. || Ja_XXII:1959 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).276: Na dukkhaæ ahinà da¬¬haæ na dukkhaæ sattiyà hataæ
                    ta¤ ca dukkha¤ ca tippa¤ ca yaæ passe jiïïakaæ patiæ. || Ja_XXII:1960 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).277: N' atthi khi¬¬Ã n' atthi rati jiïïena patinà saha,
                    n' atthi allÃpasallÃpo, jagghitam pi na sobhati. || Ja_XXII:1961 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).278: Yadà daharo daharà ca mantayanti rahogatÃ
                    sabbÃsaæ sokà nassanti ye keci hadayanissitÃ. || Ja_XXII:1962 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).279: Daharà tvaæ rÆpavatÅ purisÃnaæ abhipatthitÃ,
                    gaccha ¤Ãtikule accha, kiæ jiïïo ramayissatÅti. || Ja_XXII:1963 ||>@

     Ta. ahÆ 'ti ahosi, vÃsÅ KaliÇgesÆ 'ti KÃliÇgaraÂÂhe DunniviÂÂhabrÃhmaïagÃmavÃsÅ, tà naæ tattha -- ti ta. gÃme itthiyo nadÅudakahÃrikà hutvà gatà naæ avocuæ, thiyo naæ -- ti tÃyo itthiyo na a¤¤aæ ki¤ci avocuæ atha kho taæ paribhÃsiæsu, kutÆhalà ti katÆhalajÃtà viya hutvÃ, samÃgantvà ti samantato parikkhipitvÃ, dahariyan ti dahariæ taruïiæ sobhaggappattaæ samÃnaæ, jiïïassà 'ti jarÃjiïïassa gehe, duyyiÂÂhaæ te navamiyan ti tayà navamiyaæ yÃgaæ duyyiÂÂhaæ bhavissati, so te yÃgapiï¬o paÂhamaæ mahallakakÃkena gahito bhavissati, duyyiÂÂhà te navamiyà ti pi pÃÂho navamiyà tayà duyyiÂÂhà bhavissatÅti a., akatam -- ti aggijÆhanam pi tayà akataæ bhavissatÅ, abhisasÅti akkosi, tassa te pÃpassa idaæ phalan ti adhippÃyen' evam Ãhaæsu, jagghitampi -- ti khaï¬adante vivaritvà hasantassa mahallakassa hasitam pi na sobhati, sabbÃsaæ sokà nassantÅti sabbe etesaæ sokà vinassanti, kiæ jiïïo tÅ ayaæ jiïïo taæ pa¤cahi kÃmaguïehi kathaæ ramayissati.
     Sà tÃsaæ santikà parihÃsaæ labhitvà udakaghaÂaæ ÃdÃya rodamÃnà gharaæ gantvà "bhoti kiæ rodasÅti" brÃhmaïena puÂÂhà tassa ÃrocentÅ imaæ gÃtham Ãha:


#<[page 523]>#
%<                      10. VessantarajÃtaka. (547.)           523>%

  @<Ja_XXII.10(=547).280: Na te brÃhmaïa gacchÃma nadiæ udakabÃriyÃ,
                    thiyo maæ paribhÃsanti tayà jiïïena brÃhmaïà 'ti. || Ja_XXII:1964 ||>@

     T. a.: brÃhmaïa tayà jiïïena maæ itthiyo paribhÃsanti, tasmà ito paÂÂhÃya tava udakaharikà hutvà nadiæ na gamissÃmÅti.
     JÆjako Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).281: Mà me tvaæ akarà kammaæ, mà me udakam Ãhari,
                    ahaæ udakaæ Ãhissaæ, mà bhoti kupità ahÆ 'ti. || Ja_XXII:1965 ||>@

     Ta. udaka mÃhissan ti ahaæ udakaæ ÃharissÃmÅti.
     BrÃhmaïÅ Ãha:
  @<Ja_XXII.10(=547).282: NÃhaæ tamhi kule jÃtà yaæ tvaæ udakam Ãhare,
                    evaæ brÃhmaïa jÃnÃhi na te vacchÃm' ahaæ ghare. || Ja_XXII:1966 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).283: Sace me dÃsaæ dÃsiæ và nÃnayissasi brÃhmaïa
                    evaæ brÃhmaïa jÃnÃhi na te vacchÃmi santike ti. || Ja_XXII:1967 ||>@

     Ta. nÃhan ti yamhi kule sÃmikà kammaæ karonti nÃhaæ ta. jÃtÃ, yaæ tvan ti yasmà yaæ udakaæ tvaæ Ãharissasi na mayhaæ ten' attho.
     JÆjako Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).284: N' atthi me sippaÂÂhÃnaæ và dhanadha¤¤aæ và brÃhmaïi
                    kuto 'haæ dÃsaæ dÃsiæ và ÃnayissÃmi bhotiyÃ,
                    ahaæ bhotiæ upaÂÂhissaæ, mà bhoti kupità ahÆ 'ti. || Ja_XXII:1968 ||>@

     BrÃhmaïÅ Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).285: Ehi te aham akkhissaæ yathà me vacanaæ sutaæ:
                    esa Vessantaro rÃjà Vaæke vasati pabbate, || Ja_XXII:1969 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).286: Taæ tvaæ gantvÃna yÃcassu dÃsaæ dÃsi¤ ca brÃhmaïa,
                    so te dassati yÃcito dÃsaæ dÃsi¤ ca khattiyo ti. || Ja_XXII:1970 ||>@

     Ta. ehi te -- ti ahan te ÃcikkhissÃmi idaæ sà devatÃdhiggahÅtà hutvà Ãha.
     JÆjako Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).287: Jiïïo 'ham asmi abalo, dÅgho c' addhà suduggamo,
                    mà bhoti paridevesi, mà ca tvaæ vimanà ahu,
                    ahaæ bhotiæ upaÂÂhissaæ, mà bhoti kupità ahÆ ti. || Ja_XXII:1971 ||>@

     Ta. jiïïo -- ti {bhadde} ahaæ jiïïo kathaæ gamissÃmÅti.


#<[page 524]>#
%<524                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     BrÃhmaïÅ Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).288: Yathà Ãgantvà saægÃmaæ ayuddho va parÃjito
                    evam eva tuvaæ brahme Ãgantvà va parÃjito. || Ja_XXII:1972 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).289: Sace me dÃsaæ dÃsiæ và nÃnayissasi brÃhmaïa
                    evaæ brÃhmaïa jÃnÃhi, na te vacchÃm' ahaæ ghare,
                    amanÃpaæ te karissÃmi, taæ te dukkhaæ bhavissati. || Ja_XXII:1973 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).290: Nakkhatte utupubbesu yadà maæ dakkhasi 'laækataæ
                    a¤¤ehi saddhiæ ramamÃnaæ tan te dukkhaæ bhavissati, || Ja_XXII:1974 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).291: Adassanena mayhaæ te jiïïassa paridevato
                    bhiyyo Vaækà ca palità bahÆ hessanti brÃhmaïà ti. || Ja_XXII:1975 ||>@

     Ta. amanÃpante ti Vessantarassa santikaæ gantvà dÃsaæ và dÃsiæ và anÃharantassa tav' aruccanakaæ kammaæ karissÃmÅti, nakkhatte -- ti nakkhattayogavasena và channaæ utÆnaæ tassa tassa pubbavasena và pavattesu chaïesu.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).292: Tato so brÃhmaïo bhÅto brÃhmaïiyà vasÃnugo
                    aÂÂito kÃmarÃgena brÃhmaïiæ etad abravÅ: || Ja_XXII:1976 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).293: PÃtheyyaæ me karohi tvaæ saækulyà saguÊÃni ca
                    madhupiï¬ikà ca sukatÃyo sattubhatta¤ ca brÃhmaïi. || Ja_XXII:1977 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).294: Anayissaæ methunake ubho dÃsakumÃrake,
                    te taæ paricarissanti rattindivaæ atandità ti, || Ja_XXII:1978 ||>@

     Ta. aÂÂito Âi upadduto upapÅÊito, saguÊÃni cà 'ti saguÊapÆve, sattubhattan ti baddhasattu¤ c' eva abaddhasattu puvabhatta¤ ca, methunake ti jÃtigottakulapadesehi sadise, dÃsakumÃrake ti tava dÃsatthÃya kumÃrake.
     Sà khippaæ pÃtheyyaæ paÂiyÃdetvà brÃhmaïassÃrocesi, so gehe dubbalaÂÂhÃnaæ thiraæ katvà dvÃraæ paÂisaækharitvà ara¤¤Ã dÃrÆni Ãharitvà ghaÂena udakaæ Ãharitvà sabbabhÃjanÃni pÆretvà tatth' eva tÃpasavesaæ gahetvà "bhadde ito paÂÂhÃya vikÃle mà nikkhami, yÃva mamÃgamanà appamattà hohÅti" ovaditvà upÃhanaæ Ãruyha pÃtheyyapasibbakaæ aæse laggetvà AmittatÃpanaæ padakkhiïaæ katvà assupuïïehi nettehi pakkÃmi.


#<[page 525]>#
%<                      10. VessantarajÃtaka. (547.)           525>%
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).295: Idaæ katvà brahmabandhu paÂimu¤ci upÃhanaæ,
                    tato so mantayitvÃna bhariyaæ katvà padakkhiïaæ || Ja_XXII:1979 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).296: PakkÃmi so ruïïamukho brÃhmaïo sahitabbato
                    SivÅnaæ nagaraæ phÅtaæ dÃsapariyesanaæ caran ti. || Ja_XXII:1980 ||>@

     Ta. ruïïamukho ti rudammukho, sahitabbato ti samÃdinnavato, gahitatÃpasaveso ti a., caran ti dÃsadÃsÅpariyesanaæ caranto SivÅnaæ nagaraæ Ãrabbha pakkÃmi.
     So taæ nagaraæ gantvà sannipatitaæ janaæ "Ve-kuhin" ti pucchi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).297: So tattha gantvà avaca ye tatthÃsuæ samÃgatÃ:
                    kuhiæ Vessantaro rÃjÃ, kattha passemu khattiyaæ. || Ja_XXII:1981 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).298: So jano taæ avacÃsi ye tatthÃsuæ samÃgatÃ:
                    tumhehi brahme pakato atidÃnena khattiyo
                    pabbÃjito sakà raÂÂhÃ, Vaæke vasati pabbate. || Ja_XXII:1982 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).299: Tumhehi brahme pakato atidÃnena khattiyo
                    ÃdÃya puttadÃra¤ ca Vaæke vasati pabbate ti. || Ja_XXII:1983 ||>@

     Ta. pakato ti upadduto pÅÊito attano nagare vasituæ alabhitvà idÃni V-pabbate vasati.
     "Evaæ amhÃkaæ rÃjÃnaæ nÃsetvà puna pi Ãgato, idha ÂiÂÂhà 'ti te le¬¬udaï¬Ãdihatthà brÃhmaïaæ anubandhiæsu, so devatÃdhiggahÅto hutvà V-pabbatamaggam eva gaïhi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).300: So codito brÃmaïiyà brÃhmaïo kÃmagiddhimÃ
                    aghan taæ patisevittha{} vane [vÃÊamigÃkiïïe
                    khagga] dÅpinisevite. || Ja_XXII:1984 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).301: ùdÃya beluvaæ daï¬aæ aggihuttaæ kamaï¬aluæ
                    so pÃvisi brahÃra¤¤aæ yattha assosi kÃmadaæ. || Ja_XXII:1985 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).302: Taæ paviÂÂhaæ brahÃra¤¤aæ kokà naæ parivÃrayuæ,
                    vikkandi so vippanaÂÂho dÆre pathà apakkami. || Ja_XXII:1986 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).303: Tato so brÃhmaïo gantvà bhogaluddho asa¤¤ato
                    Vaækass' oharaïe naÂÂho imà gÃthà abhÃsathà 'ti. || Ja_XXII:1987 ||>@


#<[page 526]>#
%<526                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Ta. aghantan ti taæ mahÃjanena anubandhanadukkha¤ c' eva vanaæ pariyogÃhanadukkha¤ ca, aggihuttan ti aggijÆhanakakaÂacchuæ, kokà naæ parivÃrayun ti so ara¤¤aæ pavisitvà V-pabbatagÃmimaggaæ ajÃnanto maggamÆÊho hutvà vicarati, atha naæ ÃrakkhatthÃya nisinnassa Cetaputtassa sunakhà parivÃrayiæsÆ 'ti a, vikkandi so ti so rukkhaæ Ãruyha mahantena ravena kandi, vippanaÂÂho ti vinaÂÂhamaggo, dÆre pathà ti V-pabbatagÃmipathato{} dÆre apakkami, bhogaluddho ti ativiya bhogaluddho, asa¤¤ato ti dussÅlo, oharaïe ti V-pabbatassa gamanamagge vippanaÂÂho, so sunakhehi parivÃrito rukkhe nisinno va imà gÃthà abhÃsatha:

  @<Ja_XXII.10(=547).304: Ko rÃjaputtaæ nisabhaæ jayantam aparÃjitaæ
                    bhaye khemassa dÃtÃraæ ko me Vessantaraæ vidÆ. || Ja_XXII:1988 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).305: Yo yÃcataæ patiÂÂhÃsi bhÆtÃnaæ dharaïÅ-r-iva
                    dharaïÆpamaæ mahÃrÃjaæ ko me Vessantaraæ vidÆ. || Ja_XXII:1989 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).306: Yo yÃcataæ gatÅ Ãsi savantÅnaæ va sÃgaro
                    udadhÆpamaæ mahÃrajaæ ko me Vessantaraæ vidÆ. || Ja_XXII:1990 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).307: KalyÃïatitthaæ supipiæ sÅtÆdakaæ manoramaæ
                    puï¬arÅkehi sa¤channaæ yuttaæ ki¤jakkhareïunÃ
                    rahadÆpamaæ mahÃrÃjaæ ko me Vessantaraæ vidÆ. || Ja_XXII:1991 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).308: Assatthaæ va pathe jÃtaæ sÅtacchÃyaæ manoramaæ
                    santÃnaæ vissametÃraæ kilantÃnaæ paÂiggahaæ
                    tathÆpamaæ mahÃrÃyaæ ko me Vessantaraæ vidÆ. || Ja_XXII:1992 ||>@


  @<Ja_XXII.10(=547).309: Nigrodhaæ va pathe jÃtaæ sÅtacchÃyaæ manoramaæ
                    santÃnaæ vissametÃraæ kilantÃnaæ paÂiggahaæ
                    tathÆpamaæ mahÃrÃjaæ ko me Vessantaraæ vidÆ. || Ja_XXII:1993 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).310: Ambaæ iva pathe jÃtaæ sÅtacchÃyaæ manoramaæ
                    santÃnaæ vissametÃraæ kilantÃnaæ paÂiggahaæ
                    tathÆpamaæ mahÃrÃjaæ ko me Vessantaraæ vidÆ. || Ja_XXII:1994 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).311: SÃlaæ iva pathe jÃtaæ sÅtacchÃyaæ manoramaæ
                    tathÆpamaæ vissametÃraæ kilantÃnaæ paÂiggahaæ
                    tathÆpamaæ mahÃrÃjaæ ko me Vessantaraæ vidÆ. || Ja_XXII:1995 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).312: Dumaæ iva etc. || Ja_XXII:1996 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).313: Eva¤ ca me vilapato paviÂÂhassa brahÃvane
                    ahaæ jÃnan ti yo vajjà nandiæ so janaye mamaæ. || Ja_XXII:1997 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).314: Yo me evaæ vilapato paviÂÂhassa brahÃvane
                    ahaæ jÃnan ti yo vajjà tÃya so ekavÃcÃya
                    pasave pu¤¤aæ anappakan ti. || Ja_XXII:1998 ||>@


#<[page 527]>#
%<                      10. VessantarajÃtaka. (547.)           527>%
     Ta. jayantan ti maccheracittaæ vijayantaæ, ko me -- ti ko mayhaæ Vessantaraæ Ãcikkheyyà 'ti vadati, patiÂÂhÃsÅti patiÂÂhà Ãsi, santÃnan ti pariyantÃnaæ, kilantÃnan ti maggakilantÃnaæ, paÂiggahan ti patiggÃhaïaæ patiÂÂhÃbhÆtaæ, ahaæ jÃnanti yo vajjà ti ahaæ Ve-raæ jÃnÃmÅti yo vadeyya 'ti.
     Tassa taæ paridevasaddaæ sutvà ÃrakkhatthÃya Âhapito Cetaputto migaluddako hutvà ara¤¤e vicaranto cintesi "ayaæ brÃhmaïo Ve-rassa vasanaÂÂhÃnatthÃya paridevati, na kho pan' esa dhamme sudhammatÃya Ãgato, Maddiæ và dÃrake và yÃcissati, idh' eva naæ mÃressÃmÅti" tassa santikaæ gantvà "brÃhmaïa na te jÅvitaæ dassÃmÅti" so dhanuæ Ãka¬¬hitvà tajjesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).315: Tassa Ceto paÂissosi ara¤¤e luddako caraæ:
                    tumhehi brahme pakato atidÃnena khattiyo,
                    pabbÃjito sakà raÂÂhà Vaæke vasati pabbate. || Ja_XXII:1999 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).316: Tumhehi brahme pakato atidÃnena khattiyo
                    ÃdÃya puttadÃra¤ ca Vaæke vasati pabbate. || Ja_XXII:2000 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).317: AkiccakÃrÅ dummedho raÂÂhà vivanam Ãgato
                    rÃjaputtaæ gavesanto bako maccham ivodake. || Ja_XXII:2001 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).318: Tassa ty-Ãhaæ na dassÃmi jÅvitaæ idha brÃhmaïa,
                    ayaæ hi te mayà nunno saro pÃssati lohitaæ. || Ja_XXII:2002 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).319: Siro te vajjhayitvÃna hadayaæ chetvà sabandhanaæ
                    panthasakunaæ yajissÃmi tuyhaæ maæsena brÃhmaïa. || Ja_XXII:2003 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).320: Tuyhaæ maæsena medena matthakena ca brÃhmaïa
                    ahutiæ paggahessÃmi chetvÃna hadayaæ tava. || Ja_XXII:2004 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).321: Tam me suyiÂÂhaæ suhutaæ tuyhaæ maæsena brÃhmaïa
                    na ca tvaæ rÃjaputtassa bhariyaæ putte ca nessasÅti. || Ja_XXII:2005 ||>@

     Ta. akiccakÃrÅti tvaæ akiccakÃriko, dummedho ti nippa¤¤o, raÂÂhà -- ti raÂÂhato mahÃra¤¤aæ Ãgato, saro passatÅti saro pivissati, vajjhayitvÃnà 'ti mÃretvà rukkhà patitassa te sÅsaæ tÃÊaphalaæ viya lu¤citvà sabandhanaæ hadayamaæsaæ chinditvà panthadevatÃya panthasakunaæ nÃma yajissÃmi, na ca tvan ti evaæ sante tvaæ rÃjaputtassa bhariyaæ và putte và na nessasÅti.


#<[page 528]>#
%<528                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     So tassa vacanaæ sutvà maraïabhayatajjito musà kathento Ã.:

  @<Ja_XXII.10(=547).322: Avajjho brÃhmaïo dÆto, Cetaputta suïohi me,
                    tasmà dÆtaæ na hananti, esa dhammo sanantano. || Ja_XXII:2006 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).323: Nijjhattà Sivayo sabbe, pità naæ daÂÂhum icchati
                    mÃtà ca dubbalà tassa, acirà cakkhÆni jÅyare. || Ja_XXII:2007 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).324: Tes' Ãhaæ pahito dÆto, Cetaputta suïohi me,
                    rÃjaputtaæ nayissÃmi, yadi jÃnÃsi saæsa me ti. || Ja_XXII:2008 ||>@

     Ta. nijjhattà ti sa¤¤attÃ, acirà --  ti niccaæ rodanena nacirass' eva cakkhÆni jÅyissantÅti.
     Tadà Cetaputto "Ve-raæ kira Ãnetuæ gacchatÅti" somanassappatto sunakhe bandhitvà Âhapetvà brÃhmaïaæ otÃretvà sÃkhÃyantare nisÅdÃpetvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).325: Piyassa me piyo dÆto, puïïapattaæ dadÃmi te
                    ima¤ ca madhuno tumbaæ migasatthi¤ ca brÃhmaïa,
                    ta¤ ca te desam akkhissaæ yattha sammati kÃmado ti. || Ja_XXII:2009 ||>@

     Ta. piyassa me ti mama piyassa Vessantarassa tvam piyo dÆto, tava ajjhÃsayapÆraïaæ puïïapattaæ dadÃmÅti. JÆjakakhaï¬aæ niÂÂhitaæ.
     Cetaputto brÃhmaïaæ bhojetvà pÃtheyyatthÃy' assa madhulÃbu¤ c' eva pakkamigasatthi¤ ca datvà magge Âhapetvà dakkhiïahatthaæ ukkhipitvà MahÃsattassa vasanokÃsaæ Ãcikkhanto Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).326: Esa selo mahÃbrahme pabbato GandhamÃdano
                    yattha Vessantaro rÃjà saha puttehi sammati || Ja_XXII:2010 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).327: DhÃrento brÃhmaïaæ vaïïaæ Ãsada¤ ca masa¤ jaÂaæ,
                    cammavÃsÅ chamà seti jÃtavedaæ namassati. || Ja_XXII:2011 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).328: Ete nÅlà padissanti nÃnÃphaladharà dumÃ
                    uggatà abbhakÆÂà va nÅlà a¤janapabbatÃ. || Ja_XXII:2012 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).329: Dhavassakaïïà khadirà sÃlà phandanamÃluvÃ
                    sampavedhenti vÃtena sakiæ pÅtà va mÃïavÃ. || Ja_XXII:2013 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).330: Upari dumapariyÃyesu saægÅtiyo va sÆyare,
                    najjuhà kokilà saæghà sampatanti dumà dumaæ. || Ja_XXII:2014 ||>@


#<[page 529]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  529>%

  @<Ja_XXII.10(=547).331: Avhayant' eva gacchantaæ sÃkhÃpattasameritÃ
                    ramayant' eva Ãgantuæ modayanti nivÃsinaæ
                    yattha Vessantaro rÃjà saha puttehi sammati. || Ja_XXII:2015 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).332: DhÃrento brÃhmaïaæ vaïïaæ Ãsada¤ ca masa¤jaÂaæ,
                    cammavÃsÅ chamà seti jÃtavedaæ namassatÅti. || Ja_XXII:2016 ||>@

     Ta. GandhamÃdano ti esa G-pabbato, etassa pÃdena uttarÃbhimukho gacchanto yattha Sakkadattiye assame Ve-ro rÃjà s. puttehi vasati taæ passissasÅti a., brÃhmaïaæ vaïïan ti seÂÂhaæ pabbajitavesam, Ãsada¤ca -- ti Ãka¬¬hitvà phalÃnaæ gaïhanatthaæ aækusa¤ ca aggidahana¤ ca jaÂa¤ ca dhÃrento, cammavÃsÅti ajinacammadharo, chamà setÅti paÂhaviyaæ païïasanthare sayati, dhavassakaïïà khadirà ti dhavà ca assakaïïà ca khadirà ca, sakim -- ti ekavÃram eva pÅtà majjapÃnasoï¬Ã viya, uparidumapariyÃyesu 'ti rukkhasÃkhÃsu, saægÅtiyo -- ti nÃnÃsakuïÃnaæ vasantÃnaæ dibbasaægÅtÃni viya sÆyanti, najjuhà ti najjuhasakuïÃ, sampatantÅti vikÆjantà vicaranti, sÃkhÃpattasamerità ti sÃkhÃnaæ pattehi saæghaÂità hutvà vikÆjantà sakuïÃ, vÃtena samerità païïasÃkhà yeva vÃ, Ãgantun ti Ãgantukajanaæ, yatthà 'ti yasmiæ assamapade Ve-vasati ta gantvà imaæ assamapadasampattiæ passissasi.
     Tato uttarim pi assamapadaæ vaïïento Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).333: Ambà kapitthà panasà sÃlà jambÆ vibhÅtakÃ
                    harÅtakà Ãmalakà assatthà padarÃni ca || Ja_XXII:2017 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).334: CÃrÆ timbarukkhà c' ettha nigrodhà ca kapitthanÃ
                    madhumadhukà thevanti nÅce pakkà c' udumbarà || Ja_XXII:2018 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).335: PÃrevatà bhaveyyà ca muddikà ca madhutthikÃ
                    madhuæ anelakaæ tattha sakam ÃdÃya bhu¤jare. || Ja_XXII:2019 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).336: A¤¤' ettha pupphità ambà a¤¤e tiÂÂhanti dovilÃ
                    a¤¤e Ãmà ca pakkà ca bhekavaïïà tadÆbhayaæ. || Ja_XXII:2020 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).337: Ath' ettha heÂÂhà puriso ambapakkÃni gaïhati
                    ÃmÃni c' eva pakkÃni vaïïagandharasuttame. || Ja_XXII:2021 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).338: Ath' eva me acchariyaæ hiækÃro paÂibhÃti maæ
                    devÃnam iva ÃvÃso sobhati NandanÆpumo. || Ja_XXII:2022 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).339: Vibhedikà nÃÊikerà khajjurÅnaæ brahÃvane
                    mÃlà va ganthità Âhanti dhajaggÃn' eva dissare
                    nÃnÃvaïïehi pupphehi nabhaæ tÃrÃcitÃm iva || Ja_XXII:2023 ||>@


#<[page 530]>#
%<530                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).340: KuÂajÅ kuÂÂhatagarÅ pÃÂaliyo ca pupphitÃ
                    punnÃgà giripunnÃgà koviÊÃrà ca pupphitÃ. || Ja_XXII:2024 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).341: UddhÃlakà somarukkhà agarubhalliyo bahÆ
                    puttajÅvà ca kakudhà asanà c' ettha pupphità || Ja_XXII:2025 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).342: KuÂajà salaÊà nÅpà kosambalabujà dhavÃ
                    sÃlà ca pupphità tattha palÃlakhalasannibhÃ. || Ja_XXII:2026 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).343: TassÃvidÆre pokkharaïÅ bhÆmibhÃge manorame
                    padumuppalasa¤channà devÃnaæ iva Nandane. || Ja_XXII:2027 ||>@
  @<Ja_XXII.10(=547).344: Ath' ettha pupparasamattà kokilà nu¤jubhÃïikÃ
                    abhinÃdenti pavanaæ utusaæpupphite dume. || Ja_XXII:2028 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).345: Bhassanti makarandehi pokkhare pokkhare madhÆ,
                    ath' ettha vÃtà vÃyanti dakkhiïà atha pacchimÃ,
                    padumaki¤jakkhareïuhi okiïïo hoti assamo. || Ja_XXII:2029 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).346: ThÆlà siæghÃÂakà c' ettha saæsÃdiyà pasÃdiyÃ
                    macchakacchapavyÃvidhà bahu c' ettha-m-upayÃnakÃ
                    madhuæ bhiæsehi savati khÅraæ sappi muÊÃlihi. || Ja_XXII:2030 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).347: SurabhÅ taæ vanaæ vÃti nÃnÃgandhasameritaæ.
                    sammaddat' eva gandhena pupphasÃkhÃhi taæ vanaæ. || Ja_XXII:2031 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).348: Bhamarà pupphagandhena samantÃ-m-abhinÃditÃ
                    ath' ettha sakuïà santi nÃnÃvaïïabahÆ dijÃ,
                    modanti saha bhariyÃhi a¤¤ama¤¤aæ pakÆjino || Ja_XXII:2032 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).349: Nandikà jÅvaputtà ca jÅvaputtà piyà ca no
                    piyà puttà piyà nandà dijà pokkharaïÅgharÃ. || Ja_XXII:2033 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).350: MÃlà va ganthità Âhanti dhajaggÃn' eva dissare
                    nÃnÃvaïïehi pupphehi kusaleh' eva sugandhikÃ
                    yattha Vessantaro rÃjà saha puttehi sammati,
                    dhÃrento brÃhmaïaæ vaïïaæ Ãsada¤ ca masa¤jaÂaæ
                    cammavÃsÅ chamà seti jÃtavedaæ namassatÅti. || Ja_XXII:2034 ||>@

     Ta. cÃrÆ {timbarukkhÃ} ti suvaïïatimbarukkhÃ, madhumadhukà ti madhurasà madhukÃ, thevantÅti virocanti, madhutthikà te madhum eva paggharantiyo madhuratÃsavà madhuttheva sadisÃ, sakamÃdÃyà 'ti taæ sayam eva gahetvà bhu¤janti, dovilà ti sa¤jÃyamÃnaphalÃ, tadÆbhayan ti ubho pi, Ãmà ca pakkà ca maï¬ukapiÂÂhivaïïà yeva, athettha heÂÂhà puriso ti ath' ettha assame tesaæ ambÃnaæ heÂÂhà Âhitako va puriso ambÃni gaïhÃti Ãrohanakiccaæ n' atthi,


#<[page 531]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  531>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  vaïïa -- me ti etehi vaïïÃdÅhi uttamÃni, ateva me acchariyan ti ativiya me acchariyaæ, hiækÃro ti hin ti kÃraïaæ, vibhedikà ti tÃlÃ, mÃlÃvaganthità ti samphusitarukkhÃnaæ upari ganthità mÃlà viya pupphÃni viya tiÂÂhanti, dhajaggÃnevà 'ti tÃni alaækatadhajaggÃni viya dissanti, kuÂajikuÂÂhatagarà ti kuÂaji nÃm' ekà rukkhajÃti kuÂÂhà ca tagaragacchà ca, giripunnÃgà ti mahÃpunnÃgÃ, bhalliyo ti bhallirukkhà nÃma, palÃlakhalasannibhà ti tesaæ heÂÂhà paggharitapupphalakhalasadisà ti vadati, pokkharaïÅti caturassapokkharaïÅ, Nandane ti N-vane NandÃpokkharanÅ viya, puppharasamattà ti puppharasehi mattà calitÃ, makarandehÅti ki¤jakkharato bhassandareïÆhi, pokkhare pokkhare ti paduminipaïïesu, tesu tesu hi ki¤jakkhato reïu bhassitvà pokkharamadhun nÃma hoti, atha pacchimà ti ettÃvatà sabbà disà vidisÃpi vÃtà dassità honti, thÆlà siæghÃtakà ti mahantà siæghÃÂakà ca, saæsÃdiyà ti sayaæjÃtakhuddikasÃli, yaæsÆkarasÃli pi vuccati, pasÃdiyà ti te yeva bhÆmiyaæ patitÃ, vyÃviddhà ti pasanne udake vyÃviddhà paÂipÃtiyaæ gacchantà dissanti, upayÃnakà ti kakkaÂakÃ, madhun ti bhiæsakoÂiyà bhinnÃya paggharanakaraso madhusadiso hoti, khÅraæ sappin ti muÊÃlakehi paggharanakaraso khÅramissakanavagorasasappi viya hoti, sammadayatevà 'ti sampattajanaæ madayati viya, samantÃ-m-abhinÃdità ti samantà abhinadantà vicaranti, nandikà ti ÃdÅni tesaæ nÃmÃni, tesaæ paÂhamÃ: sÃmi Ve-ra imasmiæ vane vasanto nandà ti vadanti dutiyÃ: tva¤ ca sukhena jÅvaputtà ca te ti vadanti tatiyÃ: tva¤ ca jÅvapiyaputtà ca te ti vadanti, catutthà ca: tva¤ ca Nandapiyaputtà ca te ti vadanti, tena tesaæ etÃn' eva nÃmÃni ahesuæ, pokkharaïÅgharà ti pokkharaïÅvÃsino.
     Evaæ Cetaputtena Ve-rassa vasanaÂÂhÃne akkhÃte JÆjako tussitvà paÂisanthÃraæ karonto imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).351: Ida¤ ca me sattubhattaæ madhunà paÂisaæyutaæ
                    madhupiï¬ikà ca sukatÃyo sattubhattaæ dadÃmi te ti. || Ja_XXII:2035 ||>@

     Ta. sattubhattan ti madhusannibhaæ sattusaækhÃtaæ bhattaæ, i. v. h idaæ mama atthi, tan te dammi, gaïhÃhi tan ti.
     Taæ sutvà Cetaputto Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).352: Tuyh' eva sambalaæ hotu, nÃhaæ icchÃmi sambalaæ,
                    ito hi brahme gaïhÃhi, gaccha brahme yathÃsukhaæ. || Ja_XXII:2036 ||>@


#<[page 532]>#
%<532                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).353: Ayaæ ekapadÅ eti, ujuæ gacchati assamaæ,
                    isi pi Accuto tattha paækadanto rajassiro. || Ja_XXII:2037 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).354: DhÃrento brÃhmaïaæ vaïïaæ Ãsada¤ ca masa¤jaÂaæ,
                    cammavÃsÅ chamà seti, jÃtavedaæ namassati,
                    taæ tvaæ gantvÃna pucchassu, so te maggaæ pavakkhatÅti. || Ja_XXII:2038 ||>@

     Ta. sambalan ti pÃtheyyaæ, etÅti yo ekapadikamaggo amhÃkaæ abhimukho eti esa assamaæ ujuæ gacchati, Accuto ti evannÃmako isi ta. vasatÅti.

  @<Ja_XXII.10(=547).355: Idaæ sutvà brahmabandhu Cetaæ katvà padakkhiïaæ
                    udaggacitto pakkÃmi yenÃsi Accuto isÅti. || Ja_XXII:2039 ||>@

     Ta. yenÃsÅti yasmiæ ÂhÃne A. isi ahosi ta. gato ti. Cullavanavaïïanà niÂÂhitÃ.

  @<Ja_XXII.10(=547).356: Gacchanto BhÃradvÃjo so addasa Accutaæ isiæ,
                    disvÃna taæ BhÃradvÃjo sammodi isinà saha. || Ja_XXII:2040 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).357: Kacci nu bhoto kusalaæ, kacci bhoto anÃmayaæ, (Cfr. V. p. 323)
                    kaccÅ u¤chena yÃpesi, kacci mÆlaphalà bahÆ. || Ja_XXII:2041 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).358: Kacci ¬aæsà ca makasà ca appam eva siriæsapÃ,
                    vane vÃlamigÃkiïïe kacci hiæsà na vijjatÅti. || Ja_XXII:2042 ||>@

     Ta. BhÃradvÃjo ti JÆjako, appamevà 'ti appà yeva, hiæsà ti tesaæ vasena tumhÃkaæ vihiæsÃ.
     TÃpaso Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).359: Kusala¤ c' eva me brahme atho brahme anÃmayaæ,
                    atho u¤chena yÃpemi, atho mÆlaphalà bahÆ. || Ja_XXII:2043 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).360: Atha ¬aæsà ca makasà ca appam eva siriæsapÃ,
                    vane vÃÊamigÃkiïïe hiæsà mayhaæ na vijjati. || Ja_XXII:2044 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).361: BahÆni vassapÆgÃni assame vasato mama,
                    nÃbhijÃnÃmi uppannaæ ÃbÃdhaæ amanoramaæ. || Ja_XXII:2045 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).362: SvÃgatan te mahÃbrahme atho te adurÃgataæ,
                    anto pavisa bhaddan te, pÃde pakkhÃlayassu te. || Ja_XXII:2046 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).363: Tiï¬ukÃni piyÃlÃni madhuke kÃsumÃriyo
                    phalÃni khuddakappÃni bhu¤ja brahme varaæ varaæ. || Ja_XXII:2047 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).364: Idam pi pÃnÅyaæ sÅtaæ Ãbhataæ girigabbharÃ,
                    tato piva mahÃbrame sace tvaæ abhikaækhasi. || Ja_XXII:2048 ||>@

     JÆjako Ãha:


#<[page 533]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  533>%

  @<Ja_XXII.10(=547).365: PaÂiggahÅtaæ yaæ dinnaæ sabbassa agghiyaæ kataæ,
                    Sa¤jayassa sakaæ puttaæ SivÅhi vippavÃsitaæ
                    tam ahaæ dassanam Ãgato, yadi jÃnÃsi saæsa me ti. || Ja_XXII:2049 ||>@

     Ta. taæ ahaæ -- ti ahaæ taæ dassanÃya Ãgato.
     TÃpaso Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).366: Na bhavaæ eti pu¤¤atthaæ SivirÃjassa dassanaæ,
                    ma¤¤e bhavaæ patthayati ra¤¤o bhariyaæ patibbataæ. || Ja_XXII:2050 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).367: Ma¤¤e KaïhÃjinaæ dÃsiæ JÃliæ dÃsa¤ ca icchasi,
                    athavà tayo mÃtÃputte ara¤¤Ã netum Ãgato
                    na tassa bhogà vijjanti dhanadha¤¤a¤ ca brÃhmaïà 'ti. || Ja_XXII:2051 ||>@

     Ta. na tassa bhogà ti bho brahme tassa Ve-rassa ara¤¤e viharantassa n' eva bhogà vijjanti, dhanadha¤¤a¤ ca na vijjati, duggaro hutvà vasati, tassa santikaæ gantvà kiæ karissasÅti.
     Taæ sutvà JÆjako Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).368: AkuddharÆp' Ãham bhotÃ, nÃhaæ yÃcitum Ãgato,
                    sÃdhu dassanam ariyÃnaæ, sannivÃso sadà sukho. || Ja_XXII:2052 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).369: AdiÂÂhapubbo SivirÃjà SivÅhi vippavÃsito.
                    tam ahaæ dassanam Ãgato, yadi jÃnÃsi saæsa me ti. || Ja_XXII:2053 ||>@

     I. v. h.: ahaæ bho tÃpasa akuddharÆpo, alaæ ettÃvatÃ, ahaæ pana na ki¤ci Ve-raæ yÃcitum Ãgato, ariyÃnaæ pana dassanaæ sÃdhu, sannivÃso pi etehi saddhiæ sukho, ahaæ tassa ÃcariyabrÃhmano, mayà ca so yato SivÅhi vippavÃsito tato paÂÂhÃya adiÂÂhapubbo, tenÃhaæ naæ dassanÃya Ãgato, yadi tassa vasanaÂÂhÃnaæ jÃnÃsi saæsa me ti.
     So tassa saddahitvà "hotu saæsissÃmi te, ajja tÃva idh' eva tÃva vasÃ" 'ti taæ phalÃphalehi santappetvà punadivase maggaæ dassento hatthaæ pasÃretvà Ã.:

  @<Ja_XXII.10(=547).370: Esa selo mahÃbrahme pabbato GandhamÃdano
                    yÃttha Vessantaro rÃjà saha puttehi sammati. || Ja_XXII:2054 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).371: DhÃrento brÃhmaïaæ vaïïaæ Ãsada¤ ca masa¤jaÂaæ.
                    cammavÃsÅ chamà seti, jÃtavedaæ namassati. || Ja_XXII:2055 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).372: Ete nÅlà padissanti nÃnÃphaladharà dumÃ
                    uggatà abbhakÆÂà va nÅlà a¤janapabbatÃ>@


#<[page 534]>#
%<534                           XXII. MahÃnipÃta.>%
@<                    dhavassakaïïà khadirà sÃlà phandanamÃluvÃ
                    sampavedhenti vÃtena sakiæ pÅtà va mÃïavÃ. || Ja_XXII:2056 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).373-375:  = 330-332 || Ja_XXII:2057-2059 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).376: KarerimÃlà vitatà bhÆmibhÃge manorame
                    saddalà harità bhÆmi, na tatth' uddhaæsate rajo. || Ja_XXII:2060 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).377: MayÆragÅvasaækÃsà tÆlaphassasamÆpamÃ
                    tiïÃni nÃtivattanti samantà caturaÇgulÃ
                    ambà jambÆ kapitthà ca nÅce pakkà c' udumbarÃ
                    paribhogehi rukkhehi vanaæ taæ rativa¬¬hanaæ || Ja_XXII:2061 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).378: VeÊuriyavaïïasannibhaæ macchagumbanisevitaæ
                    suciæ sugandhaæ salilaæ Ãpo tattha pi sandati. || Ja_XXII:2062 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).379: TassÃvidÆre pokkharaïÅ bhÆmibhÃge manorame
                    padumuppalasa¤channà devÃnam iva Nandane. || Ja_XXII:2063 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).380: TÅïi uppalajÃtÃni tasmiæ sarasi brÃhmaïa
                    vicitraæ nÅlÃn' ekÃni setà lohitakÃm cà 'ti. || Ja_XXII:2064 ||>@

     Tass' attho heÂÂhÃvattasadiso va, kareri -- ti kareripupphehi vitatÃ, saddalà -- ti dhuvasaddalena haritÃ, na tatthu -- ti tasmiæ ÂhÃne appamattako pi rajo na uddhaæsati, tÆlaphassasamÆpamà ti muduphassatÃya tÆlaphassasadisÃ, tiïÃni -- ti tÃni tassà bhÆmiyà mayÆragÅvÃvaïïÃni tiïÃni samantato caturaÇgulÃn' eva vattanti, tato pana uttari na va¬¬hanti, amba jambu -- ti ambà ca jambÆ ca kapitthà ca, paribhogehÅti nÃnÃvidhehi pupphupagaphalupagehi paribhogarukkehi, Ãpo tattha pi sandatÅti tasmiæ vanasaï¬e Vaækapabbate kunnadÅhi otarantaæ udakaæ sandati pavattatÅti a., vicitraæ nÅlÃnekÃni -- ti ekÃni nÅlÃni ekÃni setÃni ekÃni lohitÃnÅti imehi tÅhi uppalajÃtikehi taæ saraæ vicitraæ sajjitapupphacaægoÂakaæ viya sobhatÅti dasseti.
     Evaæ caturassapokkharaïiæ vaïïetvà puna Mucalindsaraæ vaïïento Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).381: Khomà va tattha padumÃ, setasogandhigehi ca
                    kalambakehi sa¤channo Mucalindo nÃma so saro. || Ja_XXII:2065 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).382: Ath' ettha padumà phullà apariyantà va dissare
                    gimhà hemantikà phullà jannutagghà upattharÃ. || Ja_XXII:2066 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).383: SurabhÅ sampavÃyanti vicittà pupphasanthatÃ
                    bhamarà pupphagandhena samantÃ-m-abhinÃdità ti. || Ja_XXII:2067 ||>@


#<[page 535]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  535>%
     Ta. khomà và 'ti khomamayà viya paï¬arÃ, setasogandhiyehi cà 'ti setuppalehi ca sogandhiyehi ca kalambakehi ca so saro sa¤channo, apariyantà -- ti aparimÃïà viya dissanti, gimhà -- ti gimhehi ca hemantikehi ca pupphitapadumÃ, jannutagghà -- ti jannupamÃïe udake upattharà phullà honti santhatà viya khÃyanti, vicittà -- ti vicitrà hutvà pupphehi santhatà sadà surabhÅ sampavÃyanti.

  @<Ja_XXII.10(=547).384: Ath' ettha udakantasmiæ rukkhà tiÂÂhanti brÃhmaïa
                    kadambà pÃÂalÅ phullà kovilÃrà ca pupphità || Ja_XXII:2068 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).385: Aækolà kaccikÃrà ca pÃrija¤¤Ã ca pupphitÃ
                    vÃraïà sÃyanà rukkhà Mucalindam abhito saraæ. || Ja_XXII:2069 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).386: SirÅsà setavÃrisà sÃdhu vÃyanti padmakÃ
                    nigguï¬Å sirinigguï¬Å asanà c' ettha pupphità || Ja_XXII:2070 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).387: PaÇgurà vakulà sÃlà sobha¤janakà ca pupphitÃ
                    ketakà kaïikÃrà ca mahÃnÃmà ca pupphità || Ja_XXII:2071 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).388: Ajjunà ajjukannà ca mahÃnÃmà ca pupphitÃ
                    sampupphitaggà tiÂÂhanti pajjalant' eva kiæsukÃ. || Ja_XXII:2072 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).389: Setapaïïi sattapaïïà kadaÊiyo kusumbharÃ
                    dhanutakkÃri pupphehi siæsapà varaïehi ca || Ja_XXII:2073 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).390: Acchivà sibalà rukkhà sallakiyo ca pupphitÃ
                    setagerÆ ca tagarà maæsikuÂÂhà kulÃvarà || Ja_XXII:2074 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).391: Daharà ca rukkhà vuddhà ca akuÂilà c' ettha pupphitÃ
                    assamaæ ubhato Âhanti agyÃgÃraæ samantato ti. || Ja_XXII:2075 ||>@

     Ta. tiÂÂhantÅti saraæ parikkhipitvà tiÂÂhanti kadambà ca kaccikÃrà ti evaænÃmarukkhÃ, pÃrija¤¤Ã ti katamÃlÃ, vÃraïà sÃyanà ti nÃgarukkhÃ, mu calind --  ti mucalindassa ubhayapassesu, setapÃrisà ti setaccharukkhÃ, te kira setakkhandhà mahÃpaïïà kaïikÃrasadisapupphà honti, nigguï¬Å siriniguï¬Åti pakatÅnigguï¬Å c' eva kÃÊanigguï¬Å ca, paÇgurà ti paÇgurarukkhÃ, kusumbharà ti eke gacchÃ, dhanutakkÃrÅ pupphehi sobhitÃ, acchivà ti Ãdayo rukkhà yeva, setagerutagarakà ti setagerÆ ca tagarakà ca, maæsikuÂÂhà kulÃvarà ti maæsigacchà ca koÂÂhagacchà ca kulÃvarà ca, akuÂilà ti ujukÃ, agyÃgÃraæ -- ti agyÃgÃraæ parikkhipitvà Âhità ti a.


#<[page 536]>#
%<536                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).392: Ath' ettha udakantasmiæ bahujÃto phaïijjako
                    muggatiyo karatiyo sevÃlasiæsakaæ bahu. || Ja_XXII:2076 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).393: Uddhà pavattaæ ullulitaæ makkhikà hiÇgujÃlaka
                    dÃsimaka¤cako c' ettha bahu nÅcekalambakÃ. || Ja_XXII:2077 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).394: Elambarakasaæchannà rukkhà tiÂÂhanti brÃhmaïa
                    sattÃhaæ dhÃrayamÃnÃnaæ gandho tesaæ na chijjati. || Ja_XXII:2078 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).395: ubhato saraæ mucalindaæ pupphà tiÂÂhanti sobhanÃ,
                    indÅvarehi sa¤channaæ vanan tam upasobhitaæ,
                    addhamÃsaæ dhÃrayamÃnÃnaæ gandho tesaæ na chijjati. || Ja_XXII:2079 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).396: NÅlapupphisekadhÃrÅ pupphità girikaïïikÃ,
                    kaÂerukkhehi sa¤channaæ vanan taæ tuÊasÅhi ca || Ja_XXII:2080 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).397: Sammaddat' eva gandhena pupphasÃkhÃhi taæ vanaæ,
                    bhamarà pupphagandhena samantÃ-m-abhinÃditÃ. || Ja_XXII:2081 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).398: TÅïi kakkarujÃtÃni tasmiæ sarasi brÃhmaïa
                    kumbhamattÃni c' ekÃni murajamattÃni tà ubho ti. || Ja_XXII:2082 ||>@

     Ta. phaïijjako ti bhÆtanako, muggatiyo ti ekà muggajÃti, karatiyo ti rÃjamÃso, sevÃlasiæsakan ti ime pi gacchà yeva, api ca siæsakan ti rattacandanaæ vuttaæ, uddhà pavattaæ -- ti taæ upakaæ tÅramariyà dabandhanaæ vÃtÃhataæ ullulitaæ hutvà tiÂÂhati, makkhikà -- ti hiÇgujÃlakasaækhÃte pi vikasitapupphagacche pa¤cavaïïà madhumakkhikà madhurassarena viravantiyo ta, vicarantÅti a., dÃsimaka¤cako c' etthà 'ti, imÃpi dve rukkhajÃtiyo ettha, nÅcekalambakà ti nÅcakalambakÃ, elambarakasa¤channà ti evaæ nÃmikÃya valliyà sa¤channÃ, tesan ti tesaæ tassà valliyà pupphÃnaæ sabbesam pi tesaæ dÃsimakÃdÅnaæ pupphÃnaæ sattÃhaæ gandho na chijjati evaæ gandhasampannÃni pupphÃni rajatapaÂÂasadisavÃlukapuïïabhÆmibhÃge, gandho tesan ti tesaæ indÅvarapupphÃdÅnaæ gandho addhamÃsaæ na chijjatÅti, nÅlapupphÅti Ãdikà pupphavalliyo, tulasÅhi cà 'ti tuÊasigacchehi ca, kakkarujÃtÃnÅti valliphalÃni, ta. ekissà valliyà phalani mahÃghaÂamattÃni dvinnaæ mutiÇgamattÃni, tena vuttaæ mutiÇgamattÃni tà ubho ti.

  @<Ja_XXII.10(=547).399: Ath' ettha sÃsapo bahuko nÃdiyo haritÃyuto
                    asÅ tÃlà va tiÂÂhanti chejjà indÅvarà bahÆ. || Ja_XXII:2083 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).400: ApphoÂà suriyavallÅ ca kÃÊiyà madhugandhiyÃ
                    asokà mudayantŠca vallibho khuddapupphiyo || Ja_XXII:2084 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).401: Korandakà anojà ca pupphità nÃgavallikÃ
                    rukkham Ãruyha tiÂÂhanti phullà kiæsukavalliyo. || Ja_XXII:2085 ||>@


#<[page 537]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  537>%

  @<Ja_XXII.10(=547).402: KaÂeruhà ca vÃsantÅ yÆthikà madhugandhiyo
                    nÅliyà sumanà bhaï¬Å sobhati padumuttaro. || Ja_XXII:2086 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).403: PÃÂalisamuddakappÃsÅ kaïikÃrà ca pupphitÃ
                    hemajÃlà va dissanti rucirà aggisikhÆpamÃ. || Ja_XXII:2087 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).404: YÃni kÃni ca pupphÃni thalajÃn' udakÃni ca
                    sabbÃni tattha dissanti, evaæ rammo mahodadhÅti. || Ja_XXII:2088 ||>@

     Ta. sÃsapo ti siddhatthako, bahuko ti bahu, nÃdiyo haritÃyuto ti haritena Ãyuto nÃdiyo, ime dve lasunajÃtiyo, so pi lasuno ta. bahuko ti a., asÅ -- ti asÅti evannÃmikà rukkhà sinidhÃya bhÆmiyaæ Âhità tÃlà viya tiÂÂhanti, chejjà -- ti udakapariyante bahÆ suvaïïaindÅvarà muÂÂhinà chinditabbà hutvà Âhità apphoÂà ti apphoÂavalli, vallibho -- ti vallibho ca khuddapupphiyo ca nÃgavallikà ti vallinÃgÃ, kiæsuka -- ti sugandhamattà vallijÃti, kaÂeruhà ca vÃsantÅti ime ca dve pupphagacchÃ, madhugandhiyà ti madhusamÃnagandhÃ, niliyà sumanà bhaï¬Åti vallisumanà ca bhaï¬Å ca, padumuttaro ti eko rukkho, kaïikÃrà ti vallikÃrÃpi rukkhakaïikà rÃpi, hemajÃlà và ti pasÃritahemajÃlà viya dissanti, mahodadhÅti mahato udakassa ÃdhÃrabhÆto Mucalindasaro.

  @<Ja_XXII.10(=547).405: Ath' assà pokkharaïiyà pahÆtà vÃrigocarÃ
                    rohità naÊapÅ siÇgÆ kumbhilà makarà susÆ || Ja_XXII:2089 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).406: MadhÆ ca madhulaÂÂhÅ ca tÃlisà ca piyaÇgukÃ
                    unnakà bhaddamuttà ca satapupphà ca lolupà || Ja_XXII:2090 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).407: SurabhÅ ca rukkhà tagarà pahÆtà tuÇgavaïÂakÃ
                    padmakà naradà kuÂÂhà jhÃmakà ca hareïukà || Ja_XXII:2091 ||>@
  @<Ja_XXII.10(=547).408: Haliddakà gandhasÅlà hiriverà ca guggulÃ
                    vibhedikà corakà kuÂÂhà kappurà ca kaliægu cà 'ti. || Ja_XXII:2092 ||>@

     Ta. Athassà po -- ti idha pokkharaïÅsadisatÃya saram eva pokkharaïÅti vadati, rohità ti ÃdÅni tesaæ vÃrigocarÃnaæ nÃmÃni, madhÆ cà 'ti nimmakkhikamadhu¤ c' eva, madhulaÂÂhÅ cà 'ti laÂÂhimadhu¤ ca, tÃlisà ti Ãdikà sabbagandhajÃtiyo.

  @<Ja_XXII.10(=547).409: Ath' ettha sÅhavyagghà ca purisÃlÆ ca hatthiyo
                    eïeyyà pasadà c' eva rohiccasarabhà migà || Ja_XXII:2093 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).410: KoÂÂhusunà sulopÅ ca tuliyà naÊasannibhÃ
                    camarÅ calanÅ laæghÅ jhÃpità makkaÂà picu. || Ja_XXII:2094 ||>@


#<[page 538]>#
%<538                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).411: KakkaÂà katamÃyà ca ikkà goïasirà bahÆ
                    khaggà varÃhà nakulà kÃlak' ettha bahÆtaso || Ja_XXII:2095 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).412: Mahisà soïà sigÃlà ca pampakà ca samantato
                    Ãkuccà pacalÃkà ca citrakà cÃpi dÅpiyo || Ja_XXII:2096 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).413: Pelakà ca vighÃsÃdà sÅhà kokanisÃtakÃ
                    aÂÂhapÃdà ca romà ca bhassarà ca kukutthakÃ. || Ja_XXII:2097 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).414: Caækorà kukkuÂà nÃgà a¤¤ama¤¤aæ pakÆjino
                    bakà balÃkà najjuhà dindibhà ko¤cavÃdikÃ. || Ja_XXII:2098 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).415: VyaghÅnasà lohapiÂÂhà pampakà jÅvajÅvakÃ
                    kapi¤jarà tittirÃyo kulÃvà paÂikuttakà || [Ja_XXII:2098*] ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).416: MaddÃlakà cetakedu bhaï¬utittiranÃmakÃ
                    celÃvakà piÇgulÃyo godhakà aÇgahetukà || Ja_XXII:2099 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).417: Karaviyà ca saggà ca uhuækÃrà ca kukkuhÃ
                    nÃnÃdijagaïÃkiïïaæ nÃnÃsaranikujjitan ti. || Ja_XXII:2100 ||>@

     Ta. parisÃlÆ 'ti vaÊavÃmukhapekkhiyo, rohicca -- ti rohità c' eva sarabhamigà ca, koÂÂhasuïà Âi sigÃlasunakhÃ, katthusoïà ti pi pÃÂho, sulopicà 'ti esÃpi ekà khuddakamigajÃti, tuliyà ti pakkhabiÊÃÊa, naÊasannibhà ti naÊapupphavaïïà rukkhasunakhà ca, camarÅ calanÅlaæghÅt camarà migà ca calanÅ ca laæghÅ ca calanti vÃtamigà ca, jhÃpità -- ti dve pi makkaÂajÃtiyo, picÆ ti sarapariyante gocaragÃhikà ekà makkaÂajÃti kakkaÂà katamÃya, ti dve mahÃmigÃ, ikkà ti acchÃ, goïasirà ti ara¤¤agoïakÃ, kÃÊakettha bahÆtaso ti kÃlakamigà nÃm' ettha, soïà sigÃlà ti rukkhasunakhà ca sigÃlà ca, pampakà ti assamapadaæ parikkhipitvà Âhità mahÃveïupampaÂikÃ, Ãkuccà ti godhÃ, pacalÃkà ti gajakumbhamigÃ, citrakÃpi dÅpiyo ti citramigà ca dÃpimigà ca, pelakà cà 'ti sasÃ, vighÃsÃdà ti ete sakuïÃ, sÅhà ti kesarasÅhÃ, kokanisÃtakà ti kokaæ gahetvà khÃdanasÅlà duÂÂhamigÃ, bhassarà ti setahaæsÃ, kakutthakà ti kakutthasakuïÃ, caækorà ca vanakukkuÂà ca, dindibhà ko¤cavÃdikà ti ime tayo pi sakuïà yeva, vyagghinasà ti senÃ, lohapiÂÂhà ti lohitavaïïasakuïÃ, pampukà ti pampaÂakÃ, kapi¤jarà -- ti kapi¤jarà ca tittirà ca, kulÃvà -- ti ime dve pi sakuïÃ, maddÃlakà cetakedÆ 'ti maddÃlakà ca celakedu ca, bhaï¬utittiranÃmakà ti bhaï¬Æ ca tittirà ca nÃmakà ca,


#<[page 539]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  539>%
celÃbakà piÇgulÃyo ti dve sakuïajÃtiyo ca, tathà godhakà aÇgahetukà ti saggà ti vÃnakasakuïÃ, uhuækÃrà ti ulÆkÃ.

  @<Ja_XXII.10(=547).418: Ath' ettha sakuïà santi nÅlakà ma¤jubhÃïakÃ
                    modanti saha bhariyÃhi a¤¤ama¤¤aæ pakÆjino. || Ja_XXII:2101 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).419: Ath' ettha sakuïà santi dijà ma¤jussarà sitÃ
                    setacchakÆÂà bhadrakkhà aï¬ajà citrapekhunÃ. || Ja_XXII:2102 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).420: Ath' ettha sakuïà santi dijà ma¤jussarà sitÃ
                    sikhandinÅlagÅvÃhi a¤¤ama¤¤aæ pakÆjino || Ja_XXII:2103 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).421: Kukutthakà kuÊÅrakà koÂÂhapokkharasÃtakÃ
                    kÃÊÃmeyyà baÊÅyakkhà kadambà suvasÃlikà || Ja_XXII:2104 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).422: Haliddà lohità setà ath' ettha naÊakà bahÆ
                    vÃraïà hiÇgurÃjà ca kadambà suvakokilà || Ja_XXII:2105 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).423: Kukkusà kurarà haæsà ÃÂà parivadantikÃ
                    pÃkahaæsà atibalà najjuhà jÅvajÅvakà || Ja_XXII:2106 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).424: PÃrepatà ravihaæsà cakkavÃkà nadÅcarÃ
                    vÃraïÃbhirudà rammà ubho kÃlÆpakÆjino. || Ja_XXII:2107 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).425: Ath' ettha sakuïà santi nÃnÃvaïïà bahÆ dijÃ
                    modanti saha bhariyÃhi a¤¤ama¤¤aæ pakÆjino. || Ja_XXII:2108 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).426: Atth' ettha sakuïà santi nÃnÃvaïïà bahÆ dijÃ
                    sabbe ma¤jÆni kÆjanti Mucalindam abhito saraæ. || Ja_XXII:2109 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).427: Ath' ettha sakuïà santi karavÅ nÃma te dijÃ
                    modanti saha bhariyÃhi a¤¤ama¤¤aæ pakÆjino. || Ja_XXII:2110 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).428: Ath' ettha sakuïà santi karavÅ nÃma te dijÃ
                    sabbe ma¤jÆni kÆjanti Mucalindam abhito saraæ. || Ja_XXII:2111 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).429: EïeyyapasadÃkiïïaæ nÃgasaæsevitaæ vanaæ
                    nÃnÃlatÃhi sa¤channaæ kadalimigasevitaæ. || Ja_XXII:2112 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).430: Ath' ettha sÃsapo bahuko nivÃro varako bahu
                    sÃli akaÂÂhapÃko va ucchu tattha anappako. || Ja_XXII:2113 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).431: Ayaæ ekapadÅ eti, ujuæ gacchati assamaæ,
                    khudaæ pipÃsaæ aratiæ tattha patto na vindati
                    yattha Vessantaro rÃjà saha puttehi sammati, || Ja_XXII:2114 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).432: DhÃrento brÃhmaïaæ vaïïaæ Ãsada¤ ca masa¤jaÂaæ
                    cammavÃsÅ chamà seti jÃtavedaæ namassatÅti. || Ja_XXII:2115 ||>@


#<[page 540]>#
%<540                      XXII. MahÃnipÃta.>%
     Ta. nÅlakà ti rÃjimattapattÃ, ma¤jussarà sità ti nibaddhamadhurassarÃ, setacchakÆÂà bhadrakkhà ti ubhapassesu setehi akkhikÆÂehi samannÃgatà sundarakkhÃ, aï¬ajÃcittapekkhanà ti aï¬ena jÃtÃ, citrachattÃ, kuÊÅrakà ti kakkaÂakÃ, koÂÂhà ti Ãdayo sakuïà va, vÃraïà ti hatthisakuïÃ, kadambà ti mahÃkadambà gahitÃ, suvakokilà ti kokilÃhi saddhiæ vicaraïasukà c' eva kokilà ca, kukkusà ti kÃÊakabarÃ, kurarà ti setakurarÃ, ÃÂÃ{} ti dabbÅmukhasakuïÃ, parivadentikà ti ekà sakuïajÃti, vÃraïà -- ti rammÃbhirudà vÃraïÃ, ubho -- ti sÃyaæ pÃto pabbatapÃdaæ ekaninnÃdaæ karontà nikÆjanti, eïeyya -- ti eïimigehi ca pasatamigehi ca Ãkiïïaæ, ta patto ti brÃhmaïa Vessantarassa assamaæ patto puriso ta assame chÃtakaæ và pÃnÅyaæ pipÃsaæ và ukkaïÂhitaæ và na paÂilabhatÅti.

  @<Ja_XXII.10(=547).433: Idaæ sutvà brahmabandhu isiæ katvà padakkhiïaæ
                    udaggacitto pakkÃmi yattha Vessantaro ahÆ ti. || Ja_XXII:2116 ||>@

     Ta. yattha -- ti yasmiæ ÂhÃne Ve-ahosi taæ ÂhÃnaæ gato ti. MahÃvanavaïïanà niÂÂhitÃ.
     JÆjako pi AccutatÃpasena kathitamaggena gantvà caturassarapokkharaïiæ patvà "ajja atisÃyaïho, idÃni MaddÅ ara¤¤ato Ãgamissati, mÃtugÃmo hi nÃma antarÃyakaro hoti, sve tassà ara¤¤agatakÃle assamapadaæ gantvà Ve-raæ dÃrake yÃcitvà tÃya anÃgatÃya te gahetvà pakkamissÃmÅti", ath' assa avidÆre ekasmiæ sÃnupabbataæ Ãruyha phÃsukaÂÂhÃne nipajji, taæ rattiæ paccÆsakÃle MaddÅ supinaæ addasa, evarÆpo supino ahosi: eko puriso kaïho dve kÃsÃyÃni paridahitvà dvÅsu kaïïesu rattamÃlà pilandhitvà Ãvudhahattho tajjento Ãgantvà païïasÃlaæ pavisitvà Maddiæ jaÂÃsu gahetvà Ãka¬¬hitvà bhÆmiyaæ uttÃnaæ pÃtetvà viravantiyà tassà dve akkhÅni uppÃÂetvà dve bÃhÃni chinditvà uraæ bhinditvà paggharantaæ lohitabinduæ hadayamaæsaæ ÃdÃya pakkÃmi, sà pabujjhitvà bhÅtatasità "pÃpako me supino diÂÂho, supinapÃÂhako pana me Vessantarena sadiso nÃma n' atthi, pucchissÃmi nan" ti cintetvà païïasÃlaæ gantvà MahÃsattassa païïasÃladvÃraæ ÃkoÂesi,


#<[page 541]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  541>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  M. "ko eso" ti Ã., "ahaæ deva MaddÅti", "bhadde amhÃkaæ katikavattaæ bhinditvà kasmà akÃle ÃgatÃ" ti, "deva na kilesavasenÃgacchÃmi, api ca kho me pÃpako supino diÂÂho" ti, "tena hi kathehi MaddÅti", sà attanà diÂÂhaniyÃmen' eva kathesi, M. supinam parigaïhitvà "mayhaæ dÃnapÃramÅ pÆrissati, sve mayhaæ yÃcako Ãgantvà putte yÃcissatÅti, Maddiæ assÃsetvà uyyojessÃmÅti" cintetvà "Maddi tava dussayanadubbhojanehi cittaæ ÃluÊitaæ bhavissati, mà bhÃyÅti" mohetvà assÃsetvà uyyojesi, sà vibhÃtÃya rattiyà sabbaæ kattabbayuttakaæ katvà dve putte ÃliÇgitvà sÅsaæ cumbitvà "ajja me dussupino diÂÂho, appamattà tÃtà bhaveyyÃthÃ" ti ovaditvà "deva dÃrakesu appamattà hothÃ" 'ti MahÃsattaæ putte paÂicchÃpetvà pacchiÃdÅni ÃdÃya assÆni pu¤jantÅ mÆlaphalatthÃya vanaæ pÃvisi, JÆjako pi "idÃni gatà bhavissatÅti" sÃnupabhatà oruyha ekapadikamaggena assamÃbhimukho agamÃsi. M. pi païïasÃlato nikkhamitvà pÃsÃïaphale suvaïïapaÂimà viya nisÅditvà "idÃni yÃcako ÃgamissatÅti" pipÃsito viya surÃsoï¬o tassÃgatamaggaæ olokento va nisÅdi, puttÃpi 'ssa pÃdamÆle kÅÊanti, so maggaæ olokento brÃhmaïaæ Ãgacchantaæ disvà sattamÃse nikkhittadÃnadhuraæ ukkhipanto viya "ehi tvaæ tÃva brÃhmaïÃ" 'ti somanassappatto JÃlikumÃraæ Ãmantento imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).434: UÂÂhehi JÃli patiÂÂha, porÃïaæ viya dissati,
                    brÃhmaïaæ viya passÃmi, nandiyo m' ÃbhikÅrare ti. || Ja_XXII:2117 ||>@

     Ta. porÃïaæ -- ti pubbe Jetuttaranagare nÃnÃdisÃhi yÃcakÃnaæ Ãgamanaæ viya ajja yÃcakÃnaæ Ãgamanaæ dissati, nandiyo mÃbhikÅrare ti etassa brÃhmaïassa diÂÂhakÃlato paÂÂhÃya maæ somanassÃni abhikÅranti abhikkamanti, ghammÃbhitattassa sÅte sÅtÆdakassa ghaÂasatasahassehi abhisi¤canakÃlo viya jÃto ti.
     Taæ sutvà kumÃro Ãha:


#<[page 542]>#
%<542                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).435: Aham pi tÃta passÃmi, yo so brahmà va dissati,
                    atthiko viya ÃyÃti, atithÅ no bhavissatÅti. || Ja_XXII:2118 ||>@

vatvà ca pana kumÃro tassa apacitiæ karonto uÂÂhÃyÃsanà brÃhmaïaæ paccuggantvà parikkhÃragahaïatthaæ Ãpucchi, brÃhmaïo taæ oloketvà "ayaæ V-rassa putto JÃlikumÃro nÃma bhavissati, Ãdito paÂÂhÃy' eva ca pharusavacanaæ kathessÃmÅti" cintetvà "apehi apehÅti" accharaæ pahari, kumÃro Ãgantvà "ayaæ brÃhmaïo ativiya pharuso kin nu kho" ti tassa sarÅraæ olokento aÂÂhÃrasa purisadose passi, brÃhmaïo pi Bo-aæ upasaækamitvà paÂisanthÃraæ karonto Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).436: Kacci nu bhoto kusalaæ, kacci bhoto anÃmayaæ, (V 323|16, 377|21)
                    kacci u¤chena yÃpetha, kacci mÆlaphalà bahÆ. || Ja_XXII:2119 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).437: Kacci ¬aæsà ca makasà ca appam eva siriæsapÃ,
                    vane vÃÊamigÃkiïïe kacci hiæsà na vijjatÅti. || Ja_XXII:2120 ||>@

     Bo. tena saddhiæ paÂisanthÃraæ karonto Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).438: Kusula¤ c' eva no brahme atho brahme anÃmayaæ,
                    atho u¤chena yÃpema, atho mÆlaphalà bahÆ. || Ja_XXII:2121 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).439: Atho ¬aæsà ca makasà ca appam eva siriæsapÃ,
                    vane vÃÊamigÃkiïïe hiæsà amhaæ na vijjati. || Ja_XXII:2122 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).440: Satta no mÃse vasataæ ara¤¤e jÅvasokinaæ
                    imam{} pi paÂhamaæ passÃma brÃhmaïaæ devavaïïinaæ
                    ÃdÃya beluvaæ daï¬aæ aggihuttaæ kamaï¬alum. || Ja_XXII:2123 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).441: SvÃgatan te mahÃbrahme atho te adurÃgataæ,
                    anto pavisa bhaddan te, pÃde pakkhÃlayassu te. || Ja_XXII:2124 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).442: TindukÃni piyÃlÃni madhuke kÃsumÃriyo
                    phalÃni khuddakappÃni, bhu¤ja brahme varaæ varaæ. || Ja_XXII:2125 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).443: Idam pi pÃnÅyaæ sÅtaæ Ãbhataæ girigabbharÃ,
                    tato piva mahÃbrahme sace tvaæ abhikaækhasÅti || Ja_XXII:2126 ||>@

vatvà ca pana M. cintesi: "ayaæ brÃhmaïo na akÃraïena imaæ brahÃra¤¤aæ Ãgato, ÃgamanakÃraïaæ ¤atvà taæ papa¤caæ akatvà pucchissÃmi nan" ti cintetvà imaæ gÃtham Ãha:


#<[page 543]>#
%<                     10. VessantarajÃtaka. (547.)                  543>%

  @<Ja_XXII.10(=547).444: Atha tvaæ kena vaïïena kena và pana hetunÃ
                    anuppatto brahÃra¤¤aæ, tam me akkhÃhi pucchito ti. || Ja_XXII:2127 ||>@

     Ta. kena vaïïenà 'ti kena kÃraïena, hetunà ti paccayena.
     JÆjako Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).445: Yathà vÃrivaho pÆro sabbakÃle na khÅyati
                    evan taæ yÃcit' Ãga¤chiæ, putte me dehi yÃcito ti. || Ja_XXII:2128 ||>@

     Ta. vÃrivaho ti pa¤casu mahÃnadÅsu udavaho, na khÅyatÅti pipÃsitehi Ãgantvà hatthehi pi bhÃjanehi pi ussi¤citvà khÅyamÃno pi na khÅyati evaæ taæ yÃcituæ gacchanti, tvam pi saddhÃya pÆritattà evarÆpo yevà 'ti ma¤¤amÃno ahaæ taæ yÃcituæ Ãga¤chiæ, putte me -- ti mayà yÃcito tava putte mayhaæ dÃsatthÃya dehÅti.
     Taæ sutvà M. somanassajÃto hutvà pasÃritahatthe sahassatthavikaæ Âhapento viya pabbatapÃdaæ unnÃdento i. g. Ã.:

  @<Ja_XXII.10(=547).446: DadÃmi na vikampÃmi, issaro naya brÃhmaïa,
                    pÃto gatà rÃjaputtÅ sÃyaæ u¤chÃto ehiti. || Ja_XXII:2129 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).447: Ekarattiæ vasitvÃna pÃto gacchasi brÃhmaïa
                    tassà nahÃte upaghÃte atha ne mÃladhÃrine || Ja_XXII:2130 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).448: Ekarattiæ vasitvÃna pÃto gacchasi brÃhmaïa
                    nÃnÃpupphehi sa¤channe nÃnÃgandhavibhÆsite
                    nÃnÃmÆlaphalÃkiïïe gacchiss-ÃdÃya brÃhmaïà 'ti. || Ja_XXII:2131 ||>@

     Ta. issaro ti tvaæ mama puttÃnaæ issaro sÃmiko hutvà etto naya nayÃhi, api ca kho pan' etaæ kÃraïaæ atthi: etesaæ mÃtà rÃjaputtÅ phalÃphalatthÃya pÃto gatà sÃyaæ ara¤¤ato Ãgamissati tÃya ÃnÅtÃni madhuraphalÃphalÃni paribhu¤jitvà idh' eva ÂhÃne ajj' ekarattiæ vasitvà pÃto va dÃrake gahetvà gamissasÅti, tassa nahÃte ti tÃya nahÃpite, upaghÃte ti sÅsamhi upasiæghite, atha te mÃladhÃrine ti atha vicitrÃya mÃlÃya alaækate mÃlaæ vahamÃne, pÃlipotthakesu pana atha te mÃladhÃrino ti likhitaæ, tass' attho na vicÃrito, mÆlaphalÃkiïïe ti maggapÃtheyyass' atthÃya dinnehi nÃnÃphalÃphalehi Ãkiïïe, gacchissà ti gamissasÅti.
     JÆjako Ãha:


#<[page 544]>#
%<544                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).449: Na vÃsam abhirocÃmi, gamanaæ mayha ruccati,
                    antarÃyo pi me assa, gaccha¤ ¤eva rathesabha. || Ja_XXII:2132 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).450: Na h' età yÃcayogÅ naæ, antarÃyassa kÃriyÃ,
                    itthiyo mantaæ jÃnanti, sabbaæ gaïhanti vÃmato. || Ja_XXII:2133 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).451: SaddhÃya dÃnaæ dadato mÃsaæ addakkhi mÃtaraæ,
                    antarÃyam pi sà kayirÃ, gaccha¤ ¤eva rathesabha. || Ja_XXII:2134 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).452: Amantayassu te putte, mà te mÃtaraæ addasuæ,
                    saddhÃya dÃnaæ dadato evaæ pu¤¤aæ pava¬¬hati. || Ja_XXII:2135 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).453: ùmantayassu te putte, mà te mÃtaram addasuæ,
                    mÃdisassa dhanaæ datvà rÃja saggaæ gamissatÅti. || Ja_XXII:2136 ||>@

     Ta. na hetà yÃcayogÅ nan ti ettha nan ti nipÃtamattaæ, i. v. h.:
mahÃrÃja età itthiyo nÃma na hi yÃcayogÅ yÃcanÃya anucchavÅkà na honti kevalaæ antarÃyassa kÃriyà ti dÃyakÃnaæ pu¤¤antarÃyaæ yÃcakÃna¤ ca lÃbhantarÃyaæ karonti, mantan ti itthiyo mÃyaæ nÃma jÃnanti, vÃmato ti sabbaæ vÃmato gaïhati na dakkhiïato, saddhÃya -- ti kamma¤ ca phala¤ ca saddahitvà dÃnaæ dadato, mÃsan ti mà Ãsaæ mÃtaraæ addakkhi, kayirà ti kareyya, Ãmantayassute ti jÃnÃpehi mayà saddhiæ pesehÅti vadati, dadato ti dadantassa.
     Vessantaro Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).454: Sace tvaæ n' icchase daÂÂhuæ mama bhariyaæ patibbataæ
                    ayyakass' api dassehi JÃliæ KaïhÃjinaæ ubho. || Ja_XXII:2137 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).455: Ime kumÃre disvÃna ma¤juke piyabhÃïine
                    patÅto sumano vitto bahuæ dassati te dhanan ti. || Ja_XXII:2138 ||>@

     Ta. ayyakassà 'ti mayhaæ pituno Sa¤jaya-mahÃrÃjassa dvinnaæ kumÃrÃnaæ ayyakassa, dassatÅti so rÃjà tuyhaæ bahuæ dhanaæ dassati.
     JÆjako aha:

  @<Ja_XXII.10(=547).456: Acchedanassa bhÃyÃmi, rÃjaputta suïohi me,
                    rÃjà daï¬Ãya maæ dajjà vikkiïeyya haneyya vÃ
                    jino dhana¤ ca dÃse ca gÃrayhassa brahmabandhuyà ti. || Ja_XXII:2139 ||>@

     Ta. acchedanassà 'ti acchinditvà gahaïassa bhÃyÃmi, rÃjà -- ti ayaæ brÃhmaïo dÃrakacoro daï¬am assa upanethà ti evaæ daï¬atthÃya maæ rÃjÃnaæ dadeyya,


#<[page 545]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  545>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  gÃrayh' assa -- ti kevalaæ brÃhmaïiyà ca garahitabbà bhavissÃmÅti.
     Vessantaro Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).457: Ime kumÃre disvÃna mu¤juke piyabhÃïine
                    dhamme Âhito mahÃrÃjà SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hano
                    laddhà pÅtisomanassaæ bahuæ dassati te dhanan ti. || Ja_XXII:2140 ||>@

     JÆjako Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).458: NÃhan tam pi karissÃmi yaæ maæ tvaæ anusÃsasi,
                    dÃrake ca ahaæ nessaæ brÃhmaïiyà paricÃrake ti. || Ja_XXII:2141 ||>@

     Ta. dÃrake cà 'ti alaæ mayhaæ a¤¤ena dhanena ahaæ ime dÃrake ca attano brÃhmaïiyà paricÃrike nessÃmÅti.
     Taæ tassa pharusavacanaæ sutvà dÃrakà piÂÂhipaïïasÃlaæ gantvà tato piÂÂhipaïïasÃlato pi palÃyitvà gumbagahane nilÅyitvà tatrÃpi JÆjakenÃgantvà gahitaæ viya attÃnaæ sampassamÃnà kampantà katthaci ÂhÃtuæ asamatthà ito c' ito ca dhÃvitvà caturassapokkharaïÅtÅraæ gantvà ¬alhaæ vÃkacÅraæ nivÃsetvà udakaæ oruyha pokkharapattaæ sÅse Âhapetvà udakena paÂicchannà hutvà aÂÂhaæsu.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).459: Tato kumÃrà vyadhità sutvà luddassa bhÃsitaæ
                    tena tena padhÃviæsu JÃli KaïhÃjinà ubho ti. || Ja_XXII:2142 ||>@

     JÆjako pi kumÃre adisvà Bo-aæ apasÃdesi "bho Ve-ra tvaæ idÃn' eva mayhaæ dÃrake datvà mayà `nÃhaæ Jetuttaranagaraæ gamissÃmi dÃrake mama brÃhmaïiyà paricÃrike nessÃmÅti' vutte iÇgitasa¤¤aæ datvà putte palÃpetvà ajÃnanto viya nisinno, n' atthi ma¤¤e lokasmiæ tayà sadiso musÃvÃdo" ti, taæ sutvà M. kampito hutvà "te palÃtà bhavissantÅti" cintetvà "brÃhmaïa mà cintayi, Ãnemi te kumÃre" ti uÂÂhÃya piÂÂhipaïïasÃlaæ gantvà tesaæ vanagahanaæ paviÂÂhabhÃvaæ ¤atvà padavaÊa¤jÃnusÃrena p-tÅraæ gantvà udake otiïïapadaæ disvÃ


#<[page 546]>#
%<546                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "udakaæ oruyha Âhità bhavissantÅti" ¤atvà "tÃta JÃlÅti" pakkositvà gÃthÃdvayam Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).460: Ehi tÃta piyaputta, pÆretha mama pÃramiæ,
                    hadayaæ me 'bhisi¤cetha, karotha vacanaæ mama. || Ja_XXII:2143 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).461: YÃnanÃvà ca me hotha acalà bhavasÃgare,
                    jÃtipÃraæ tarissÃmi santÃressaæ sadevakan ti. || Ja_XXII:2144 ||>@

     TÃta JÃlÅti pakkosi, kumÃro pitu saddaæ sutvà evaæ cintesi: "brÃhmaïo maæ yathÃruciæ karotu pitarà saddhiæ dve kathà na kathessÃmÅti" sÅsaæ nÅharitvà pokkharapattÃni viyÆhanto udakà uttaritvà M-assa dakkhiïapÃde patitvà gopphakasandhiæ daÊhaæ gahetvà parodi, atha naæ M. Ãha: "tÃta bhaginÅ te kuhin" ti, "tÃta ime sattà nÃma bhaye uppanne attÃnam eva rakkhantÅti", atha M. "puttehi me katikà kathà bhavissantÅti" ¤atvà "ehi amma Kaïhe" ti pakkositvà gÃthadvayaæ Ã.:

  @<Ja_XXII.10(=547).462: Ehi amma piyadhÅti, pÆretha mama pÃramiæ,
                    hadayam me 'bhisi¤cetha, karotha vacanaæ mama. || Ja_XXII:2145 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).463: YÃnanÃvà ca me hotha acalà bhavasÃgare,
                    jÃtipÃraæ tarissÃmi uddharissaæ sadevakan ti. || Ja_XXII:2146 ||>@

     SÃpi "pitarà saddhiæ dve kathà na kathessÃmÅti" tath' eva uttaritvà M-assa vÃmapÃde patitvà gopphakasandhiæ daÊhaæ gahetvà parodi, tesaæ assÆni M-assa phullapadumavaïïe pÃdapiÂÂhe patanti, tassa assÆni tesaæ suvaïïaphalakasadisÃya piÂÂhiyà patanti, atha M. kumÃre uÂÂhÃpetvà assÃsetvà "tÃta JÃli, kiæ tvaæ mama dÃnavittabhÃvaæ na jÃnÃsi, ajjhÃsayam me tÃta matthakaæ pÃpehÅti" vatvà goïe agghÃpento viya tatth' eva Âhito kumÃre agghÃpesi, so kira puttaæ Ãmantetvà Ãha: "tÃta JÃli, tvaæ bhujisso hotukÃmo brÃhmaïassa nikkhasahassaæ datvà bhujisso bhaveyyÃsi,


#<[page 547]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  547>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  bhaginÅ pi kho pana te uttamarÆpadharÃ, koci nÅcajÃtiko brÃhmaïassa ki¤cid eva dhanaæ datvà tava bhaginiæ bhujissaæ katvà jÃtisambhedaæ kareyya, a¤¤atra ra¤¤Ã sabbasatadÃyako nÃma n' atthi, tasmà bhaginÅ te bhujissà hotukÃmà brÃhmaïassa dÃsasataæ dÃsisataæ hatthis. assas. usabhas. nikkhasatan ti sabbasataæ datvà bhujissà hotÆ" 'ti evaæ kumÃre agghÃpetvà samassÃsetvà assamapadaæ netvà kamaï¬alunà udakaæ gahetvà "ehi vata bho brÃhmaïÃ" 'ti sabba¤¤uta¤Ãïassa patthanaæ katvà udakaæ pÃtetvà "puttena me sataguïena sahassaguïena satasahassaguïena sabba¤Æta¤Ãïam eva piyataran" ti paÂhaviæ unnÃdento brÃhmaïassa piyaputtadÃnaæ adÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:
  @<Ja_XXII.10(=547).464: Tato kumÃre ÃdÃya JÃliæ KaïhÃjinaæ ubho
                    brÃhmaïassa adà dÃnaæ SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hano. || Ja_XXII:2147 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).465: Tato kumÃre ÃdÃya JÃliæ KaïhÃjinaæ ubho
                    brÃhmaïassa adà vitto puttake dÃnam uttamaæ. || Ja_XXII:2148 ||>@
  @<Ja_XXII.10(=547).466: TadÃsi yaæ bhiæsanakaæ tadÃsi lomahaæsanaæ,
                    yaæ kumÃre padinnamhi medinÅ samakampatha. || Ja_XXII:2149 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).467: TadÃsi yaæ bhiæsanakaæ tadÃsi lomahaæsanaæ,
                    yaæ pa¤jalikato rÃjà kumÃre sukhavacchite
                    brÃhmaïassa adà dÃnaæ SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hano ti. || Ja_XXII:2150 ||>@

     Ta. vitto ti pÅtisomanassajÃto hutvÃ, tadÃsi yaæ bhiæsanakan ti tadà dÃnatejena unnadantÅ mahÃpaÂhavÅ kampi, SinerupabbatarÃjà onami, sabbe devà sÃdhukÃram adaæsu, yÃva Brahmalokà ekakolÃhalam ahosi, khaïikavassaæ vassi, akÃlavijjulatà nicchariæsu, HimavantavÃsino sÅhÃdayo sakala= Himavantaæ ekaninnÃdaæ kariæsu, evarÆpaæ bhiæsanakaæ ahosi, PÃliyaæ pana medinÅ samakampathà 'ti ettakam eva vuttaæ, yan ti yadÃ, sukhavacchite ti sukhasaæva¬¬hite sukhavasite sukhaparipÃlite adÃsÅti, bho brÃhmaïa puttena me sataguïena sahassag. satasahassag. sabba¤¤Æta¤Ãïam eva piyataran ti tass' atthÃya adÃsÅti.


#<[page 548]>#
%<548                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     M. dÃnaæ datvà "aho sudinnaæ me dÃnan" ti pÅtiæ uppÃdetvà kumÃre olokento aÂÂhÃsi. JÆjako pi vanagumbaæ pavisitvà valliæ dantehi bhinditvà ÃdÃya kumÃrassa dakkhiïahatthaæ kumÃrikÃya vÃmahatthena saddhiæ ekato bandhitvà tam eva vallikoÂÅhi poÂhayamÃno gahetvà pÃyÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).468: Tato so brÃhmaïo luddo lataæ dantehi chindiya
                    latÃya hatthe bandhitvà latÃya anumajjatha. || Ja_XXII:2151 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).469: Tato so rajjum ÃdÃya daï¬am ÃdÃya brÃhmaïo
                    ÃkoÂayanto te neti SivirÃjassa pekkhato ti. || Ja_XXII:2152 ||>@

     Ta. tesaæ pahaÂaÂÂhÃne chavi chijjati lohitaæ paggharati, paharaïakÃle a¤¤ama¤¤aæ piÂÂhiæ dadanti, ath' ekasmiæ visamaÂÂhÃne brÃhmaïo pakkhalitvà pati, kumÃrÃnaæ muduhatthehi thaddhavalli gaÊitvà gatÃ, te rodamÃnà palÃyitvà M-assa santikaæ Ãgamiæsu.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).470: Tato kumÃrà pakkÃmuæ brÃhmaïassa pamu¤ciya,
                    assupuïïehi nettehi pitaraæ so udikkhati. || Ja_XXII:2153 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).471: Vedham assatthapattaæ va pitu pÃd' abhivandati,
                    pitu pÃdÃni vanditvà idaæ vacanam abravÅ: || Ja_XXII:2154 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).472: Ammà ca tÃta nikkhantÃ, tva¤ ca no tÃta dassasi,
                    yÃva ammam pi passemu atha no tÃta dassasi. || Ja_XXII:2155 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).473: Ammà ca tÃta nikkhantÃ, tva¤ ca no tÃta dassasi,
                    mà no tvaæ tÃta adadà yÃva ammÃpi eti no,
                    tadÃyaæ brÃhmaïo kÃmaæ vikkiïÃtu hanÃtu vÃ: || Ja_XXII:2156 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).474: BalaækapÃdo addhanakho atha ova¬¬hapiï¬iko
                    dÅghuttaroÂÂho capalo kaÊÃro bhagganÃsako || Ja_XXII:2157 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).475: KumbhÆdaro bhaggapiÂÂhi atho visamacakkhulo
                    lohamassu haritakeso valÅnaæ tilakÃhato || Ja_XXII:2158 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).476: PiÇgalo ca vinato ca vikato ca brahà kharo
                    ajinÃni ca sannaddho amanusso bhayÃnako. || Ja_XXII:2159 ||>@


#<[page 549]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  549>%

  @<Ja_XXII.10(=547).477: Manusso udÃhu yakkho maæsalohitabhojano
                    gÃmà ara¤¤aæ Ãgamma dhanaæ taæ tÃta yÃcati,
                    nÅyamÃne pisÃcena kin nu tÃta udikkhasi, || Ja_XXII:2160 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).478: Asmà nÆna te hadayaæ Ãyasaæ daÊhabandhanaæ
                    yo no baddhe na jÃnÃsi brÃhmaïena dhanesinÃ
                    accÃyikena luddena yo no gÃvo va sumbhati. || Ja_XXII:2161 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).479: Idh' eva acchataæ Kaïhà na sà jÃnÃti kismici
                    migÅva khÅrasammattà yÆthà hÅnà pakandatÅti. || Ja_XXII:2162 ||>@

     Ta. udikkhatÅti pitu santikaæ gantvà pakampamÃno oloketi, vedhan ti vedhamÃno, tva¤ca no tÃta dassasÅti tÃta tva¤ ca amhe tÃya anÃgatÃya eva brÃhmaïassa adÃsi, mà evaæ kari, adhivÃsehi tvaæ kÃlaæ tÃta yÃva ammam pi passemu, atha no tÃta ammÃya diÂÂhakÃle tvam pi dassasi, vikkiïÃtu hanÃtu và ti tÃta ammÃya ÃgatakÃle esa amhe vikkiïÃtu và hanÃtu và yaæ và icchati taæ và karotu, api ca kho pan' esa kakkhaÊo pharuso aÂÂhÃrasahi purisadosehi samannÃgato ti aÂÂhÃrasapurisadose kathesi: tattha balaækapÃdo pattharitapÃdo, addhanakho ti pÆtinakho ti a., atho ova¬¬hapiï¬iko ti heÂÂhà galitapiï¬ikatamaæ, dÅghuttaroÂÂho ti mukham pidahitvà Âhitena uttaroÂÂhena samannÃgato, capalo ti paggharitalÃlo, kaÊÃro ti sÆkaradÃÂhehi samannÃgato, bhagganÃsako ti bhaggÃya nÃsÃya s., lohamassÆ ti tambavaïïamassu, haritakeso ti suvaïïavaïïakeso virÆÊhakeso, valinan ti sarÅracammassa valÅnagahito, tilakÃhato ti kÃÊatilakehi parikkhitto, piÇgalo ti bilÃlakkhisadisehi akkhÅhi s., vinato ti kaÂiya¤ ca piÂÂhiya¤ ca khandhe cà 'ti tÅsu ÂhÃnesu vaæko, vikato ti vikatapÃdo abaddhasandhÅti pi vuttaæ, katÃkato ti vivarantehi aÂÂhisandhÅhi samannÃgato, brahà ti dÅgho, amanusso ti na manusso manussavesena vicaranto pi yakkho esa, bhayÃnako ti ativiyà bhiæsanako, manusso và udÃhu yakkho ti tÃta sace evaæ koci puccheyya atha maæsalohitabhojano ti vattuæ yuttaæ, dhanan taæ tÃta yÃcatÅti tÃta esa amhÃkaæ maæsaæ khÃditukÃmo tumhe puttadhanaæ yÃcati, udikkhasÅti majjhattaæ pekkhasi, asmà nÆna te hadayan ti tÃta mÃtÃpitunnaæ hadayan nÃma puttesu mudukaæ hoti puttÃnaæ dukkhaæ na sahati, tava pana pÃsÃïo viya ma¤¤e hadayaæ athavà Ãyasaæ daÊhabandhanaæ, tena amhÃkaæ evarÆpe dukkhe uppanne na jÃnÃsÅti ajÃnanto viya acchasi, accÃyikena luddenà 'ti ativiya luddena pamÃïÃtikkantena, yo no ti brÃhmaïena no amhe kanitthabhÃtike baddhe bandhite yo tvaæ na jÃnÃsi, sumbhatÅti poÂheti, idheva acchatan ti tÃta ayaæ KaïhÃjinà na ki¤ci dukkhaæ jÃnÃti,


#<[page 550]>#
%<550                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yathà nÃma khÅrasammattà migapotikà yÆthaparihÅnà mÃtaraæ apassantÅ khÅratthÃya pakandati evaæ ammaæ apassantÅ kanditvà sussitvà marissatÅti, tasmà ma¤ ¤eva brÃhmaïassa dehi, ahaæ gamissÃmi, ayaæ KaïhÃjinà idh' eva hotÆ 'ti.
     Evaæ vutte M. na ki¤ci kathesi, tato kumÃro mÃtÃpitunnaæ Ãrabbha paridevanto Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).480: Na me idaæ tathà dukkhaæ labbhà hi pumunà idaæ (supra p. 80)
                    ya¤ ca ammaæ na passÃmi tam me dukkhataraæ ito. || Ja_XXII:2163 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).481: Na me idaæ tathà dukkhaæ labbhà hi pumunà idaæ
                    ya¤ ca tÃtaæ na passÃmi tam me dukkhataram ito. || Ja_XXII:2164 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).482: Sà nÆna kapaïà ammà cirarattÃya rucchiti
                    KaïhÃjinaæ apassantÅ kumÃriæ cÃrudassaniæ. || Ja_XXII:2165 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).483: So nÆna kapaïo tÃto cirarattÃya rucchiti
                    KaïhÃjinaæ apassanto kumÃriæ cÃrudassaniæ. || Ja_XXII:2166 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).484: Sà nÆna kapaïà ammà ciraæ rucchiti assame
                    KaïhÃjinaæ apassantÅ kumÃriæ cÃrudassaniæ. || Ja_XXII:2167 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).485: So nÆna kapaïo tÃto ciraæ rucchiti assame
                    KaïhÃjinaæ apassanto kumÃriæ cÃrudassaniæ. || Ja_XXII:2168 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).486: Sà nÆna kapaïà ammà cirarattÃya rucchiti,
                    a¬¬haratte va ratte và nadÅva avasucchati. || Ja_XXII:2169 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).487: So nÆna kapaïo tÃto cirarattÃya rucchiti.
                    a¬¬haratte va ratte và nadÅva avasucchati. || Ja_XXII:2170 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).488: Ime te jambukà rukkhà vedisà sindhuvÃritÃ
                    vividhÃni rukkhajÃtÃni -- tÃni ajja jahÃmase. || Ja_XXII:2171 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).489: Assatthà panasà ceme nigrodhà ca kapitthanÃ
                    vividhÃni phalajÃtÃni -- tÃni ajja jahÃmase. || Ja_XXII:2172 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).490: Ime tiÂÂhanti ÃrÃmà ayaæ sÅtodakà nadÅ
                    yatth' assu pubbe kÅÊÃma -- tÃni ajja jahÃmase. || Ja_XXII:2173 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).491: VividhÃni pupphajÃtÃni asmiæ upari pabbate
                    yÃn' assu pubbe dhÃrema -- tÃni ajja jahÃmase. || Ja_XXII:2174 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).492: VividhÃni phalajÃtÃni asmiæ upari pabbate
                    yÃn' assu pubbe bhu¤jÃma -- tÃni ajja jahÃmase. || Ja_XXII:2175 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).493: Ime no hatthikà assà balivaddà ca no ime
                    yehi-ssu pubbe kÅÊÃma -- tÃni ajja jahÃmase ti. || Ja_XXII:2176 ||>@


#<[page 551]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  551>%
     Ta. pumunà ti bhave vicarantena pumunà purisena mÃdisena, labbhà ti labhitabbam eva, tamme dukkhataraæ ito ti tam me ammaæ passituæ alabhantassa dukkhaæ hoti ito poÂhena dukkhato sataguïena dukkhataraæ, rucchitÅti rodissati, a¬¬haratteva rattevà ti sakalaratte và amhe saritvà ciraæ rodissati, avasucchatÅti appodakà kunnadÅ viya avasucchissati, yathà khippam eva sussati evaæ aruïe uggacchante yeva sussitvà marissatÅti adhippÃyen' evam Ãha, vedisà ti olambanasÃkhÃ, tÃnÅti yesan no mÆlapupphaphalÃni gaïhantehi ciraæ kÅÊitaæ tÃni ajja ubho pi mayaæ jahÃma, hatthikà ti ten' eva amhÃkaæ kÅÊanatthÃya katahatthikÃ.
     Evaæ paridevamÃnam eva saddhiæ bhaginiyà JÆjako pi Ãgantvà poÂhento gahetvà pakkÃmi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).494: NiyyamÃnà kumÃrà te pitaraæ etad abruvuæ:
                    ammaæ Ãrogyaæ vajjÃsi tva¤ ca tÃta sukhÅ bhava. || Ja_XXII:2177 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).495: Ime no hatthikà assà balivaddà ca no ime
                    tÃni ammÃya dajjÃsi sokaæ tehi vinessati. || Ja_XXII:2178 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).496: Ime no hatthikà assà balivaddà ca no ime
                    tÃni ammà udikkhantÅ sokaæ pativinessatÅti. || Ja_XXII:2179 ||>@

     MahÃsattassa putte arabbha balavasoko uppajji hadayamaæsaæ uïhaæ ahosi, so kesarasÅhena gahitamattavÃraïo viya RÃhumukhe paviÂÂhacando viya kampamÃno sakabhÃvena sandhÃretuæ asakkonto assupuïïehi nettehi païïasÃlaæ pavisitvà karuïaæ paridevi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).497: Tato Vessantaro rÃjà dÃnaæ datvÃna khattiyo
                    païïasÃlaæ pavisitvà karuïaæ paridevayÅti. || Ja_XXII:2180 ||>@

     Tatoparaæ MahÃsattassa vilÃpagÃthà honti:

  @<Ja_XXII.10(=547).498: Ka nv' ajja chÃtà tasità uparucchanti dÃrakÃ,
                    sÃyaæ saævesanÃkÃle ko ne dassati bhojanaæ. || Ja_XXII:2181 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).499: Ka nv' ajja chÃtà tasità uparucchanti dÃrakÃ,
                    sÃyaæ saævesanÃkÃle amma chÃt' amha detha no. || Ja_XXII:2182 ||>@


#<[page 552]>#
%<552                    XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).500: Kathan nu pathaæ gacchanti pattikà anupÃhanÃ
                    santÃsunehi pÃdehi, ko ne hatthe gahessati. || Ja_XXII:2183 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).501: Kathan nu so na lajjeyya sammukhà paharam mama
                    adÆsakÃnaæ puttÃnaæ alajjÅ vata brÃhmaïo. || Ja_XXII:2184 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).502: Yo hi me dÃsidÃs' assa a¤¤o và pana pessiko
                    tassÃpi suvihÅnassa ko lajjÅ paharissati. || Ja_XXII:2185 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).503: VÃrijasseva me sato baddhassa kuminÃmukhe
                    akkosati paharati piye putte apassato ti. || Ja_XXII:2186 ||>@

     Ta. Kanvajjà 'ti kathan nu ajja, uparucchantÅti saÂÂhiyojanamaggaæ upagantvà rodissanti, saævesanÃkÃle ti mahÃjanassa paribhu¤janakÃle, ko ne dassatÅti ko nesaæ bhojanaæ dassati, kathannu pathaæ gacchantÅti kathan nu saÂÂhiyojanamaggaæ gamissanti, pattikà ti hatthiyÃnÃdirahitÃ, anupÃhanà ti upÃhanamattehi viyuttà sukhumÃlà vatapÃdÃ, gahessatÅti kilamathavinodanatthÃya ko gaïhissati, dÃsidÃsassà 'ti dÃsidÃso assa, a¤¤o và -- ti tassa pi dÃso ti evaæ paramparÃyo mayhaæ catuttho pesiyo pesanakÃrako assa, tassa evaæ suvihÅnassà 'ti ayaæ Vessantarassa dÃsapatidÃso ti ¤atvà ko ÊajjÅ paharissatÅti lajjÃsampanno ko pahareyya, yuttan nu kho tassa nillajjassa mama putte paharitun ti, vÃrijassevà 'ti kuminÃmukhe baddhassa macchasseva sato mama, apassato ti akÃro nipÃtamattaæ passantass' eva piyaputte akkosati c' eva garahati ca aho vata dÃruïo ti.
     Atha M-assa kumÃresu sinehena evaæ parivitakko udapÃdi "ayaæ brÃhmaïo mama putte ativiya viheÂhetÅti", sokaæ sandhÃretuæ asakkonto "brÃhmaïaæ anubandhitvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà ÃnessÃmi te kumÃre" ti, tato "aÂÂhÃnam etaæ, kumÃrÃnaæ pÅÊanaæ atidukkhaæ iti dÃnaæ datvà anutappanaæ nÃma sataæ dhammo na hotÅti" cintesi, tadatthajotanÃya ime dve parivitakkagÃthà nÃma honti:

  @<Ja_XXII.10(=547).504: ùdu cÃpaæ gahetvÃna khaggaæ bandhitvà vÃmato (III p. 340)
                    ÃnayÃmi sake putte, puttÃnaæ hi vadho dukho. || Ja_XXII:2187 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).505: Addhà hi me taæ dukkharÆpaæ yaæ kumÃrà viha¤¤are,
                    sata¤ ca dhammam a¤¤Ãya ko datvà anutappatÅti. || Ja_XXII:2188 ||>@

     Ta. satan ti pubba-BodhisattÃnaæ paveïiyaæ dhammaæ, so kira tasmiæ khaïe Bodhisattapaveïiæ anussari, tato sabba-BodhisattÃnaæ dhanapariccÃgaæ aÇgapariccÃgaæ jÅvitap. puttap. bhariyapariccÃgan ti ime pa¤ca mahÃpariccÃge apariccajitvà Buddha-bhÆtapubbà nÃma n' atthi,


#<[page 553]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  553>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ahaæ tesaæ abbhantaro, mayÃpi puttadhÅtaro adatvà na sakkà Buddhena bhavitun ti cintetvà kiæ tvaæ Vessantara paresaæ dÃsatthÃya dinnaputtÃnaæ dukkhabhÃvaæ na jÃnÃsi yena brÃhmaïaæ anubandhitvà jÅvitakkhayaæ pÃpessÃmÅti sa¤¤aæ uppÃdesi, dÃnaæ datvà pacchà anutÃpo nÃma tava ananurÆpo ti evaæ attÃnaæ paribhÃsitvà sace pi so kumÃre mÃressati dinnakÃlato paÂÂhÃya mama na ki¤ci hotÆ 'ti evaæ daÊhasamÃdÃnaæ adhiÂÂhÃya païïasÃlato nikkhamitvà païïasÃladvÃre pÃsÃïaphalake ka¤canapaÂimà viya nisÅdi.
     JÆjako pi kumÃre poÂhetvà nesi. Tato kumÃro vilapanto Ã.:

  @<Ja_XXII.10(=547).506: Saccaæ kir' evam Ãhaæsu narà ekacciyà idha
                    yassa n' atthi sakÃmatà yathà n' atthi tath' eva so. || Ja_XXII:2189 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).507: Ehi Kaïhe marissÃma n' atth' attho jÅvitena no
                    dinn' amhà ti janindena brÃhmaïassa dhanesino
                    accÃyikassa luddassa yo no gÃvo va sumbhati. || Ja_XXII:2190 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).508: Ime te jambukà rukkhà vedisà sindhuvÃrità (cfr. supra V. 488)
                    vividhÃni rukkhajÃtÃni tÃni Kaïhe jahÃmase. || Ja_XXII:2191 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).509: Assatthà panasà ceme nigrodhà ca kapitthanÃ
                    vividhÃni phalajÃtÃni tÃni Kaïhe jahÃmase. || Ja_XXII:2192 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).510: Ime tiÂÂhanti ÃrÃmà ayaæ sÅtodakà nadÅ
                    yatth' assu pubbe kÅÊÃma tÃni Kaïhe jahÃmase. || Ja_XXII:2193 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).511: VividhÃni pupphajÃtÃni asmiæ upari pabbate
                    yÃn' assu pubbe dhÃrema tÃni Kaïhe jahÃmase. || Ja_XXII:2194 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).512: VividhÃni phalajÃtÃni asmiæ upari pabbate
                    yÃn' assu pubbe bhu¤jÃma tÃni Kaïhà jahÃmase. || Ja_XXII:2195 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).513: Ime no hatthikà assà balivaddà ca no ime
                    yehi-ssu pubbe kÅlÃma tÃni Kaïhe jahÃmase ti. || Ja_XXII:2196 ||>@

     Ta. yassà 'ti yassa santike sakÃmatà n' atthi.
     Puna brÃhmaïo ekasmiæ visamaÂÂhÃne pakkhalitvà patito, tesaæ hatthato bandhanaæ mu¤citvà gataæ, te pahaÂakukkuÂà viya kampamÃnà palÃyitvà ekavegen' eva pitu santikaæ gatÃ.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).514: NiyyamÃnà kumÃrà te brÃhmaïassa pamu¤ciya
                    tena tena padhÃviæsu JÃli KaïhÃjinà vubho ti. || Ja_XXII:2197 ||>@



#<[page 554]>#
%<554                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Ta. tena tenà 'ti tena muttakhaïena yena disÃbhÃgena tesaæ pità atthi tena padhÃviæsu, padhÃvitvà pitu santikam eva gamiæsÆ 'ti a.
     JÆjako vegen' uÂÂhÃya vallidaï¬ahattho kappuÂÂhÃnaggi viya uggiranto Ãgantvà "ativiya palÃyituæ chekà tumhe" ti hatthe bandhitvà puna nesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).515: Tato so rajjum ÃdÃya daï¬am ÃdÃya brÃhmaïo
                    ÃkoÂayanto te neti SivirÃjassa pekkhato ti. || Ja_XXII:2198 ||>@

     Evaæ niyyamÃnesu KaïhÃjinà nivattitvà olokentÅ pitarà sallapi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).516: Taæ taæ KaïhÃjinà voca ayaæ maæ tÃta brÃhmaïo
                    laÂÂhiyà patikoÂeti ghare jÃtaæ va dÃsiyaæ. || Ja_XXII:2199 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).517: Na cÃyaæ brÃhmaïo tÃta, dhammikà honti brÃhmaïÃ,
                    yakkho brÃhmaïavaïïena khÃdituæ tÃta neti no,
                    niyyamÃne pisÃcena kin nu tÃta udikkhasÅti. || Ja_XXII:2200 ||>@

     Ta. tan ti taæ passamÃnaæ nisinnaæ pitaraæ SivirÃjaæ, dÃsiyan ti dÃsikaæ, khÃditun ti khÃdanatthÃya ayaæ no giridvÃraæ asampatte yeva ubhohi cakkhÆhi surattalohitabindÆ paggharantehi khÃdissÃmÅti netÅti, khÃdituæ pacituæ và neti, kiæ amhe udikkhasi, sabbadà tvaæ sukhito hohÅti.
     DaharakumÃrikÃya vilapantiyà kampamÃnÃya gacchantiyà M-assa balavasoko uppajji hadayavatthuæ uïham ahosi, nÃsikÃya appahontiyà mukhena uïhe assÃsapassÃse vissajjesi, assÆni lohitabindÆni hutvà nettehi nikkhamiæsu, so idaæ evarÆpaæ dukkhaæ sinehadosen' eva jÃyati na a¤¤ena kÃraïena, sinehaæ akatvà majjhatten' eva bhavitabban ti tathÃrÆpaæ sokasallaæ attano ¤Ãïabalena vinodetvà pakatinisinnÃkÃren' eva nisÅdi.
GiridvÃraæ asampatte yeva kumÃrÅ vilapantÅ agamÃsi:

  @<Ja_XXII.10(=547).518: Ime no pÃdukà dukkhÃ, dÅgho c' addhà suduggamo,
                    nÅce c' olambate suriyo, brÃhmaïo ca tareti no. || Ja_XXII:2201 ||>@


#<[page 555]>#
%<                       10. VessantarajÃtaka. (547.)                  555>%

  @<Ja_XXII.10(=547).519: OkandÃmasi bhÆtÃni pabbatÃni vanÃni ca,
                    sarassa sirasà vandÃma supatitthe ca Ãpake || Ja_XXII:2202 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).520: Tiïalatà ca osadhyo pabbatÃni vanÃni ca
                    ammaæ Ãrogyaæ vajjÃtha: ayan no neti brÃhmaïo. || Ja_XXII:2203 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).521: Vajjantu bhonto amma¤ ca Maddiæ amhÃka mÃtaraæ:
                    sace anupatitukÃmÃsi khippaæ anupatiyÃsi no, || Ja_XXII:2204 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).522: Ayaæ ekapadÅ eti ujuæ gacchati assamaæ
                    tam eva anupatiyÃsi, api passesi no lahuæ. || Ja_XXII:2205 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).523: Aho vata re jaÂini vanamÆlaphalahÃrike
                    su¤¤aæ disvÃna assamaæ tan te dukkhaæ bhavissati. || Ja_XXII:2206 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).524: Ativelaæ nÆna ammÃya u¤chÃladdho anappako
                    yà no baddhe na jÃnÃti brÃhmaïena dhanesinÃ
                    accÃyikena luddena yo no gÃvo va sambhati. || Ja_XXII:2207 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).525: Ah' ajja ammaæ passemu sÃyaæ u¤chÃto Ãgataæ,
                    dajjà ammà brÃhmaïassa phalaæ khuddena missitaæ, || Ja_XXII:2208 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).526: TadÃyaæ asito dhÃto na bÃÊhaæ tarayeyya no,
                    sutà ca vata no pÃdÃ, bÃÊhaæ tÃreti brÃhmaïo,
                    iti tattha vilapiæsu kumÃrà mÃtugiddhino ti. || Ja_XXII:2209 ||>@

     Ta. pÃdukà ti khuddapÃdÃ, okandÃmasÅti avankandÃma, apacitiæ nÅcavuttiæ dassentà jÃnÃpema, sarassà 'ti imassa padumasarassa pariggÃhikÃn' eva nÃgakulÃni sirasà vandÃma, supatitthe va Ãpake ti sobhanatitthÃya nadiyà adhivatthadevatÃpi vandÃma, tiïalatà cà 'ti tiïÃni ca olambanalatÃyo ca, osadhyo ti osadhiyo sabbattha adhivatthà ca devatà sandhÃy' evam Ãha, anupatitukÃmà ti sace pi sà amhÃkaæ padÃnupadaæ ÃgantukÃmÃ, api passesi no lahun ti api nÃma etÃya ekapadiyà anupatamÃnà puttake te lahuæ passeyyÃsÅti evaæ taæ vadeyyÃthà 'ti, jaÂinÅti baddhajaÂaæ Ãrabbha Ãha, mÃtaraæ pamukhaæ viya Ãlapanena ÃlapantÅ Ãha, ativelan ti pamÃïÃtikkantaæ katvà u¤chÃcariyÃya laddhaæ vanamÆlaphalÃphalaæ, khuddena missitan ti ta¤ ca khuddakamadhunà missitaæ, asito ti asitÃsano paribhuttaphalo, dhÃto ti suhito, na bÃÊhaæ tarayeyyà 'ti na thaddhavegena nayeyya, mÃtugiddhino ti matari giddhena samannÃgatà balavasinehà evaæ vilapiæsÆ 'ti. KumÃrapabbaæ niÂÂhitaæ.

#<[page 556]>#
%<556                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Yaæ pana taæ ra¤¤Ã paÂhaviæ unnÃdetvà brÃhmaïassa piyaputtesu dinnesu yÃva Brahmalokà ekakolÃhalam ahosi tena bhijjitahadayà HimavantavÃsinÅdevatÃyo tesaæ brÃhmaïena niyyamÃnÃnaæ vilÃpaæ sutvà mantayiæsu: "sace MaddÅ sakÃlass' eva assamaæ Ãgamissati tattha puttake adisvà Ve-raæ pucchitvà brÃhmaïassa dinnabhÃvaæ sutvà balavasinehena padÃnupadaæ dhÃvitvà mahantaæ dukkhaæ anubhaveyyÃ" 'ti, atha te devaputte "tumhe sÅhavyagghadÅpivesena nimmitvà deviyà gamanamaggaæ rumbhitvà yÃciyamÃnÃpi yÃva suriyass' atthaægamà maggaæ adatvà yathà candÃlokena assamaæ pavisati evam assà sÅhÃdÅhi aviheÂhanatthÃya Ãrakkhaæ kareyyÃthÃ" 'ti ÃïÃpesuæ.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).527: Tesaæ lÃlappitaæ sutvà tayo vÃÊà vane migÃ
                    sÅho vyaggho ca dÅpÅ ca idaæ vacanaæ abravuæ: || Ja_XXII:2210 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).528: MÃ h' eva no rÃjaputtÅ sÃyaæ u¤chÃto ÃgamÃ
                    mà h' ev' amhÃkaæ nibbhoge heÂhayittha vane migÃ. || Ja_XXII:2211 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).529: SÅho ce naæ viheÂheyya vyaggho dÅpÅ ca lakkhaïaæ
                    n' eva JÃtikumÃr' assa kuto KaïhÃjinà siyÃ,
                    ubhayen' eva jÅyetha patiæ putte ca lakkhaïà ti. || Ja_XXII:2212 ||>@

     Ta. idaæ vacanamabravun ti tumhe tayo janà sÅho ca vyaggho ca dÅpÅ cà 'ti evaæ tayo vÃÊamigà hothà 'ti idan tÃva devatà tayo devaputte abravuæ, mÃheva no ti MaddÅ rÃjaputtÅ u¤chÃto sÃyaæ mà no Ãgamà candÃlokena sÃyam eva gacchatÆ 'ti vadanti, mà hevamhÃkaæ nibbhoge ti amhÃkaæ bhoge vijite amhÃkaæ vanaghaÂÃya mà naæ koci migo heÂheti, yathà na heÂÂheti evam assa Ãrakkhaæ gaïhathà ti vadanti, sÅho ce nan ti sace hi nam anÃrakkhaæ sÅhÃdÅsu koci viheÂheyya ath' assà jÅvitakkhayaæ pattÃya n' eva JÃli assa kuto KaïhÃjinà siyÃ, evaæ sà lakkhaïasampannÃ, ubhayeneva -- ti dvÅhi koÂÂhÃsehi jÅyeth' eva, tasmà susaævihitam assà Ãrakkhaæ karotha 'ti.
     Atha te devaputtà "sÃdhÆ" 'ti tÃsaæ devatÃnaæ vacanaæ paÂisuïitvà sÅhavyagghadÅpino hutvà gantvà tassà Ãgamanamagge paÂipÃÂiyà nipajjiæsu. MaddÅ pi kho "ajja mayà dussupino diÂÂho,


#<[page 557]>#
%<                       10. VessantarajÃtaka. (547.)                  557>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sakÃlass' eva mÆlaphalaæ gahetvà assamaæ gamissÃmÅti" kampamÃnà mÆlaphalÃni upadhÃresi, ath' assa hatthato khaïitti patati, tathà aæsato uggÅva¤ ca patati, dakkhiïakkhi ca phandati, phalino rukkhà aphalà viya aphalà ca rukkhà phalino viya khÃyiæsu, dasa disà na pa¤¤Ãyiæsu, sà "kin nu kho idaæ pubbe abhÆtapubbaæ ajja hotÅti" cintetvà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).530: Khaïittikam me patati dakkhiïakkhi ca phandati
                    aphalà phalino rukkhà sabbà muyhanti me disÃ. || Ja_XXII:2213 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).531: Tassà sÃyaïhakÃlamhi assamÃgamanam pati
                    atthamitamhi suriyamhi vÃÊÃ panthe upaÂÂhahuæ. || Ja_XXII:2214 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).532: NÅce c' olambate suriyo dÆre ca vata assamo,
                    ya¤ ca tesaæ ito hassaæ tan te bhu¤jeyyuæ bhojanaæ. || Ja_XXII:2215 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).533: So nÆna khattiyo eko païïasÃlÃya acchati
                    tosento dÃrake chÃte mamaæ disvà anÃyatiæ. || Ja_XXII:2216 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).534: Te nÆna puttakà mayhaæ kapaïÃya varÃkiyÃ
                    sÃyaæ saævesanÃkÃle khÅrapÅtà va acchare. || Ja_XXII:2217 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).535: Te nÆna puttakà mayhaæ kapaïÃya varÃkiyÃ
                    sÃyaæ saævesanÃkÃle vÃripÅtà va acchare. || Ja_XXII:2218 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).536: Te nÆna puttakà mayhaæ kapaïÃya varÃkiyÃ
                    paccuggatà maæ tiÂÂhanti vacchà bÃlà va mÃtaraæ. || Ja_XXII:2219 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).537: Te nÆna puttakà mayhaæ kapaïÃya varÃkiyÃ
                    paccuggatà maæ tiÂÂhanti haæsà va upari pallale. || Ja_XXII:2220 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).538: Te nÆna puttakà mayhaæ kapaïÃya varÃkiyÃ
                    paccuggatà maæ tiÂÂhanti assamassÃvidÆrato. || Ja_XXII:2221 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).539: EkÃyano ekapatho sarà sobbhà ca passato
                    a¤¤aæ maggaæ na passÃmi yena gaccheyya assamaæ. || Ja_XXII:2222 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).540: Migà nam' atthu rÃjÃno kÃnanasmiæ mahabbalÃ,
                    dhammena bhÃtaro hotha, maggaæ me detha yÃcitÃ, || Ja_XXII:2223 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).541: Avaruddhass' ahaæ bhariyà rÃjaputtassa sirÅmato
                    ta¤ cÃhaæ nÃtima¤¤Ãmi RÃmaæ SÅtà v' anubbatÃ. || Ja_XXII:2224 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).542: Tumhe ca putte passatha sÃyaæ saævesanam pati
                    aha¤ ca putte passeyyaæ JÃliæ KaïhÃjinaæ c' ubho. || Ja_XXII:2225 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).543: Bahu¤ c' idaæ mÆlaphalaæ bhakkho cÃyaæ anappako
                    tato upa¬¬haæ dassÃmi maggaæ me detha yÃcitÃ. || Ja_XXII:2226 ||>@



#<[page 558]>#
%<558                                XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).544: RÃjaputtÅ ca no mÃtà rÃjaputto ca no pitÃ
                    dhammena bhÃtaro hotha maggaæ me detha yÃcità ti. || Ja_XXII:2227 ||>@

     Ta. tassà ti tassà mama, assamÃgamanampatÅti assamaæ paÂicca sandhÃya ÃgacchantiyÃ, upaÂÂhahun ti upaÂÂhÃya ÂhitÃ, te kira paÂhamaæ paÂipÃÂiyà nipajjitvà tÃya ÃgamanakÃle uÂÂhÃya vijambhitvà maggaæ rumbhantà paÂipÃÂiyà tiriyaæ aÂÂhaæsu, ya¤ca tesan ti aha¤ ca yaæ ito mÆlaphalaæ tesaæ harissan taæ Ve-ro ca puttakà c' assà 'ti te tayo pi janà bhu¤jeyyuæ, a¤¤aæ tesaæ bhojanaæ n' atthi, anÃyatin ti anÃgacchantiæ maæ ¤atvà ekako va nÆna dÃrake tosento nisinno ti, saævesanÃkÃle ti a¤¤esu divasesu attano khÃdÃpanapivÃpanakÃle, khÅrapÅtà và 'ti yathà khÅrapÃkà khÅrass' atthÃya kanditvà taæ alabhitvà kandantà va niddaæ okkamanti evaæ phalÃphalatthÃya kanditvà alabhitvà kandamÃnà va niddaæ upagatà bhavissantÅti vadati, vÃripÅtà và 'ti pade yathà pipÃsità pÃnÅyatthÃya kanditvà alabhitvà kandantà va niddaæ okkamantÅti iminà nayen' attho daÂÂhabbo, acchare ti acchanti, paccuggatà -- ti maæ paccuggatà hutvà tiÂÂhanti, paccuggantun ti pi pÃtho, paccuggantvà ti a., ekÃyano ti ekass' eva ayano ti ekapadimaggo ekapatho ti so ca eko va dutiyo n' atthi, okkamitvÃpi gantuæ na sakkÃ, kasmà yasmÃ: sarà sobbhà ca passato, nam' atthÆ 'ti sà a¤¤aæ maggaæ adisvà ete yÃcitvà paÂikkamÃpessÃmÅti phalapacchiæ sÅsato otÃretvà a¤jalim paggayha namassamÃnà evam Ãha, bhÃtaro ti mayaæ hi manussarÃjaputtà tumhe migarÃjaputtà iti me dhammena bhÃtaro hotha, avaruddhassà ti raÂÂhato pabbajitassa, RÃmaæ SÅtÃvanubatà ti yathà Dasaratha-rÃjaputtaæ RÃmaæ tassa kaniÂÂhà bhaginÅ SÅtà devÅ tass' eva aggamahesÅ hutvà taæ anubbatà patidevatà hutvà appamattà upaÂÂhÃsi tathà aham pi Vessantaraæ upaÂÂhahÃmi nÃtima¤¤ÃmÅti vadati, tumhe cà 'ti tumhe ca mayhaæ maggaæ datvà sayaæ gocaragahaïakÃle putte passetha aha¤ ca passeyyaæ, detha me maggan ti yÃcati.
     Atha te devaputtà velaæ oloketvà "idÃni 'ssà maggaæ dÃtuæ velÃ" ti ¤atvà uÂÂhÃya apagacchiæsu.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).545: Tassà lÃlappamÃnÃya bahukÃru¤¤asaæhitaæ
                    sutvà nelapatiæ vÃcaæ vÃÊà patthà apakkamun ti. || Ja_XXII:2228 ||>@

     Ta. nelapatin ti na elapatiæ elapÃtarahitaæ visadaæ madhuravÃcaæ.
     SÃpi kho vÃlesu apagatesu assamaæ agamÃsi, tadà ca puïïamÆposatho hoti, sà caækamanakoÂiyaæ patvà yesu ÂhÃnesu pubbe putte passati tesu apassantÅ Ãha:


#<[page 559]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  559>%

  @<Ja_XXII.10(=547).546: Imamhi naæ padesamhi puttakà paæsukuïÂhitÃ
                    paccuggatà maæ tiÂÂhanti vacchà bÃlà va mÃtaraæ. || Ja_XXII:2229 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).547: Imamhi naæ padesamhi puttakà paæsukuïÂhitÃ
                    paccuggatà maæ tiÂÂhanti haæsà v' upari pallale. || Ja_XXII:2230 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).548: Imamhi naæ padesamhi puttakà paæsukuïÂhitÃ
                    paccuggatà maæ tiÂÂhanti assamassÃvidÆrato. || Ja_XXII:2231 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).549: Te migà viya ukkaïïà samantÃ-m-abhidhÃvino
                    Ãnandità pamudità vaggamÃnà va kampare,
                    ty-ajja putte na passÃmi JÃliæ KaïhÃjina¤ c' ubho. || Ja_XXII:2232 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).550: ChakalÅva migÅ chÃpaæ pakkhÅ muttà va pa¤jarÃ
                    ohÃya putte nikkhamiæ sÅhÅ vÃmisÃgiddhinÅ,
                    ty-ajja putte na passÃmi JÃliæ KaïhÃjina¤ c' ubho. || Ja_XXII:2233 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).551: Idaæ tesaæ parakkantaæ nÃgÃnam iva pabbate,
                    citakà parikiïïÃyo assamassÃvidÆrato,
                    ty-ajja putte na passÃmi JÃliæ KaïhÃjina¤ c' ubho. || Ja_XXII:2234 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).552: VÃlukÃya pi okiïïà puttakà paæsukuïÂhitÃ
                    samantÃ-m-abhidhÃvanti, te na passÃmi dÃrake. || Ja_XXII:2235 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).553: Ye maæ pure paccudenti ara¤¤Ã dÆraæ Ãyatiæ
                    ty-ajja putte na passÃmi JÃliæ KaïhÃjina¤ c' ubho. || Ja_XXII:2236 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).554: ChakalÅva migÅ chÃpà paccuggantvÃna assamÃ
                    dÆre maæ pavilokenti, te na passÃmi dÃrake. || Ja_XXII:2237 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).555: Ida¤ ca tesaæ kÅÊanakaæ patitaæ paï¬ubeÊuvaæ,
                    ty-ajja putte na passÃmi JÃliæ KaïhÃjina¤ c' ubho. || Ja_XXII:2238 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).556: Thanà ca mayh' ime pÆrà uro ca sampadÃlati,
                    ty-ajja putte na passÃmi JÃliæ KaïhÃjina¤ c' ubho. || Ja_XXII:2239 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).557: UcchaÇge me vicinanti thanà ekà vilambati,
                    ty-ajja putte na passÃmi JÃliæ KaïhÃjina¤ c' ubho. || Ja_XXII:2240 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).558: Y' assu sÃyaïhasamayaæ puttakà paæsukuïÂhitÃ
                    ucchaÇge me vivattanti te na passÃmi dÃrake. || Ja_XXII:2241 ||>@


  @<Ja_XXII.10(=547).559: Ayaæ so assamo pubbe samajjo paÂibhÃti maæ,
                    ty-ajja putte apassantyà bhamate viya assamo. || Ja_XXII:2242 ||>@


#<[page 560]>#
%<560                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).560: Kim idaæ appasaddo va assamo paÂibhÃti maæ,
                    kÃkolÃpi na vassanti, matà me nÆna dÃrakÃ. || Ja_XXII:2243 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).561: Kim idaæ appasaddo va assamo paÂibhÃti maæ,
                    sakuïÃpi na vassanti, matà me nÆna dÃrakà ti. || Ja_XXII:2244 ||>@

     Ta. nan ti nipÃtamattaæ, paæsu -- ti paæsumakkhitÃ, paccuggatÃman ti maæ paccuggatà hutvÃ, paccuggantun ti pi pÃÂho, paccuggantvÃn' eva attho, ukkaïïà ti yathà migapotikà mÃtaraæ disvà kaïïe ukkhipitvà gÅvaæ pasÃretvà mÃtaraæ upagantvà haÂÂhatuÂÂhà samantà abhidhÃvino, vaggamÃnà -- ti vaggamÃnà mÃtuhadayamaæsaæ kampenti viya evaæ pubbe mama puttakÃ, tyajjà 'ti te ajja na passÃmi, chakalÅva migÅ chÃpan ti yathà chakalÅ migÅ va pa¤jarasaækhÃtà kulÃvakà muttapakkhÅ va ÃmisagiddhinÅ sÅhi va attano chÃpaæ ohÃya gocarÃya pakkamanti tathÃhaæ ohÃya putte gocarÃya nikkhamin ti vadati, idaæ tesaæ parakkantan ti vassÃratte sÃnupabbate nÃgÃnaæ padavaÊa¤jaæ viya idaæ tesaæ kÅÊanaÂÂhÃne ÃdhÃvanaparidhÃvanaparakkantaæ pa¤¤Ãyati, citakà ti sa¤citanicità vÃlikapu¤jÃ, parikiïïÃyo ti vippakiïïÃyo, samantÃmabhidhÃvantÅti a¤¤esu divasesu samantà abhidhÃvanti, paccudentÅti paccuggacchanti, dÆramÃyatin ti dÆrato Ãgacchantiæ. chakalÅva migÅ chÃpà ti attano mÃtaraæ chakalÅ va migÅ viya ca chÃpÃ, idaæ tesan ti hatthirÆpakÃdÅhi kÅÊantÃnaæ ida¤ ca tesaæ suvaïïavaïïaæ kÅÊanabeÊuvaæ parigaÊitvà patitaæ, mayhime ti mayhaæ ime thanà khÅrassa pÆrÃ, uro ca sampadÃlatÅti hadaya¤ ca phalati, ucchaÇge me vivattanitÅti mama ucchaÇge Ãvattanti vivattanti, samajjo -- ti samajjaÂÂhÃnaæ viya upaÂÂhÃti, tyajjà 'ti te ajja, apassantyà ti apassantiyà mama, bhamate viyà 'ti kulÃlacakkaæ viya bhamati, kÃkoÊà ti vanakÃkÃ, matà nÆnà 'ti addhà hatà và kenaci nÅtà bhavissanti, sakuïà ti avasesasakuïÃ, matà nÆnà 'ti addhà matà bhavissanti.
     Iti sà vilapantÅ M-assa santikaæ gantvà phalapacchiæ otÃretvà M-aæ tuïhÅm ÃsÅnaæ disvà dÃrake c' assa santike apassantÅ Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).562: Kim idaæ tuïhÅbhÆto si, api ratte va me mano,
                    kÃkoÊÃpi na vassanti, hatà me nÆna dÃrakÃ. || Ja_XXII:2245 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).563: Kim idaæ tuïhÅbhÆto si, api ratte va me mano,
                    sakuïÃpi na vassanti, matà me nÆna dÃrakÃ. || Ja_XXII:2246 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).564: Kacci nu me ayyaputta migà khÃdiæsu dÃrake,
                    ara¤¤e Årine vivane kena nÅtà me dÃrakÃ. || Ja_XXII:2247 ||>@


#<[page 561]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  561>%

  @<Ja_XXII.10(=547).565: ùdu te pahità dÆtà Ãdu suttà piyaævadÃ
                    Ãdu bahi nu nikkhantà khi¬¬Ãsu pasutà nu te. || Ja_XXII:2248 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).566: N' ev' assa kesà dissanti hatthapÃdà ca JÃlino
                    sakuïÃna¤ ca opÃto, kena nÅtà me dÃrakà ti. || Ja_XXII:2249 ||>@

     Ta. apirattevame ti api balavapaccÆse supinaæ passantiyà viya me mano, migà ti sÅhÃdayo vÃÊamigÃ, iriïe ti niroje, vivane ti vivitte, dÆtà ti Ãdu Jetuttaranagare Sivira¤¤o santikaæ tayà dÆtaæ katvà pesitÃ, suttà ti païïasÃlaæ pavisitvà sayitÃ, Ãdu bahi no ti Ãdu te dÃrakà khi¬¬Ãpasutà hutvà bahi nikkhantà ti pucchati, nevassakesà dissantÅti sÃmi Ve-ra n' eva tesaæ kÃÊa¤janavaïïà kesà dissanti na jÃlino ti ka¤canajÃlavicittà hatthapÃdÃ, sakuïÃna¤ ca opÃto ti Himavantapadese hatthiliÇgasakuïà nÃma atthi, te opatitvà ÃkÃsen' eva gacchanti, ten' etaæ pucchÃmi: kin tehi sakuïehi nÅtÃ, ito a¤¤esam pi kesa¤ci tesaæ sakuïÃnaæ viya opÃto jÃto, akkhÃhi me: kena nÅtà me dÃrakà ti.
     Evaæ vutte pi M. na ki¤ci Ãha, atha naæ sà "deva kasmà mayà saddhiæ na kathesi ko mama doso" ti vatvà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).567: Idaæ tato dukkhataraæ sallaviddho yathà vaïo,
                    ty-ajja putte na passÃmi JÃliæ KaïhÃjina¤ c' ubho. || Ja_XXII:2250 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).568: Idam pi dutiyaæ sallaæ kampeti hadayaæ mama
                    ty-ajja putte na passÃmi tva¤ ca maæ nÃbhibhÃsasi. || Ja_XXII:2251 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).569: Ajj' eva me imaæ rattiæ rÃjaputta na saæsasi,
                    ma¤¤e ukkantasattaæ maæ pÃto dakkhisi no matan ti. || Ja_XXII:2252 ||>@

     Ta. idaæ tato -- ti sÃmi Ve-ra yaæ mama raÂÂhà pabbÃjitÃyà ara¤¤e vasantiyà putte ca apassantiyà dukkhaæ idaæ tava mayà saddhiæ akathanaæ mayhaæ tato dukkhataraæ, tvaæ hi maæ ajja da¬¬haæ patidahanto viya tÃlà patitaæ daï¬ena poÂhento viya tuïhÅbhÃvena kilamesi, idaæ hi me hadayaæ sallaviddho yathà vaïo tath' eva kampati c' eva rujati ca, saæviddho ti pi pÃtho, sampatividdho ti attho, ukkantasattaæ man ti apagatÃjÅvitaæ, dakkhisi no ti ettha nokÃro nipÃtamatto, maæ kÃlass' eva mataæ passissasÅti attho.
     M. "kakkhaÊakathÃya naæ puttasokaæ jahÃpessÃmÅti" cintetvà imaæ gÃtham Ãha:


#<[page 562]>#
%<562                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).570: Nanu MaddÅ varÃrohà rÃjaputtÅ yasassinÅ,
                    pÃto gatÃsi u¤chÃya, kim idaæ sÃyam Ãgatà ti. || Ja_XXII:2253 ||>@

     Ta. kim -- ti Maddi tvaæ abhirÆpà pÃsÃdikÃ, Himavante nÃma bahuvanacarakà tÃpasavijjÃdharÃdayo vicaranti, ko jÃnÃti ki¤ci tayà kataæ, tvaæ pÃto va gantvà kim idaæ sÃyaæ Ãgacchasi, daharakumÃrake ohÃya ara¤¤aæ gatitthiyo nÃma sasÃmikitthiyo evarÆpà na honti, ko nu kho me dÃrakÃnaæ pavatti kiæ và me sÃmi cintessatÅti ettakam pi nÃhosi, pÃto va gantvà candÃlokena Ãgacchasi, mama duggatabhÃvass' eva doso ti tajjetvà va¤cetvà kathesi, sà tassa kathaæ sutvà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).571: Nanu tvaæ saddam assosi ye saraæ pÃtum ÃgatÃ
                    sÅhassa vinadantassa vyagghassa ca nikujjitaæ. || Ja_XXII:2254 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).572: Ahu pubbanimittam me vicarantyà brahÃvane:
                    khaïitto me hatthà patito uggÅva¤ cÃpi aæsato. || Ja_XXII:2255 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).573: TadÃhaæ vyÃdhità bhÅtà puthuæ katvÃna a¤jaliæ
                    sabbà disà namassisaæ api sotthi ito siyÃ. || Ja_XXII:2256 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).574: MÃ h' eva no rÃjaputto hato sÅhena dÅpinÃ
                    dÃrakà và parÃmaÂÂhà acchakokataracchihi. || Ja_XXII:2257 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).575: SÅho vyaggho ca dÅpÅ ca tayo vÃÊÃ vane migÃ
                    te maæ pariyÃvaruæ maggaæ, tena sÃyamhi Ãgatà ti. || Ja_XXII:2258 ||>@

     Ta. ye saraæ pÃtun ti ye panÅyaæ pÃtuæ imaæ saraæ ÃgatÃ, vyagghassa cà 'ti vyagghassa a¤¤esa¤ ca hatthiÃdÅna¤ c' eva sakuïasaæghassa nikujjitaæ ekaninnÃdaæ saddaæ kiæ tvaæ na assosÅti pucchati, so pana M-ena puttÃnaæ dinnavelÃya saddo ahosi, ahu pubbanimittan ti deva imassa me dukkhassa anubhavanatthÃya pubbanimittaæ ahosi, uggÅvan ti aæsakÆÂe pacchilagganakaæ, puthun ti visuæ visuæ sabbà disà vidisà namassissaæ, mà heva no ti amhÃkaæ rÃjaputto sÅhÃdÅhi hato mà hotu dÃrakà acchÃdÅhi parÃmaÂÂhà mà hontÆ 'ti patthayantÅ namassiæ, te maæ pariyÃvaruæ maggan ti sÃmi ahaæ hi imÃni ca bhiæsakÃni mahantÃni dussupino ca me diÂÂho ajja sakÃlass' eva gamissÃmÅti phalitarukkhe pi aphale viya aphale ca phalite viya passantÅ kicchena phalÃphalÃni gahetvà giridvÃraæ sampÃpuïiæ atha te sÅhÃdayo maæ disvà maggaæ paÂipÃÂiyà rumhitvà aÂÂhaæsu, tena sÃyaæ Ãgat' amhi, khamÃhi me sÃmÅti.
     M. tÃya saddhiæ ettakam eva kathaæ vatvà yÃva aruïuggamanà na ki¤ci kathesi, tato paÂÂhÃya MaddÅ nÃnappakÃraæ vilapantÅ Ãha:


#<[page 563]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  563>%

  @<Ja_XXII.10(=547).576: Ahaæ pati¤ ca putte ca Ãceraæ iva mÃïavo
                    anuÂÂhità divÃrattiæ jaÂinÅ brahmacÃrinÅ. || Ja_XXII:2259 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).577: AjinÃni paridahitvà vanamÆlaphalabhÃriyÃ
                    vicarÃmi divÃrattiæ tuyhaæ kÃmÃhi puttakÃ, || Ja_XXII:2260 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).578: Ahaæ suvaïïahÃliddiæ Ãbhataæ paï¬ubeluvaæ
                    rukkhapakkÃni cÃhÃsiæ, ime te puttà kÅÊanÃ. || Ja_XXII:2261 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).579: Imaæ muÊÃlavaÂakaæ sÃlukaæ pi¤jarodakaæ
                    bhu¤ja khuddehi saæyuttaæ saha puttehi khattiya. || Ja_XXII:2262 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).580: Padumaæ JÃlino dehi kumudaæ pana kumÃriyÃ,
                    mÃline passa naccante Sivi puttà ti c' avhaya. || Ja_XXII:2263 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).581: Tato KaïhÃjinÃyÃpi nisÃmehi rathesabha
                    ma¤jussarÃya vagguyà assamaæ upayantiyÃ. || Ja_XXII:2264 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).582: SamÃnasukhadukkh' amhà raÂÂhà pabbÃjità ubho,
                    api Siviputte passesi JÃliæ KaïhÃjina¤ c' ubho. || Ja_XXII:2265 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).583: Samaïe brÃhmaïe nÆna brahmacariyaparÃyare
                    ahaæ loke abhisasiæ sÅlavante bahussute,
                    ty-ajja putte na passÃmi JÃliæ KaïhÃjina¤ c' ubho ti. || Ja_XXII:2266 ||>@

     Ta. Ãceram -- ti vattasampanno antevÃsÅ Ãcariyaæ viya, anuÂÂhità ti pÃricariyÃnuÂÂhÃnena anuÂÂhità apamattà hutvà paÂijaggÃmi, tuyhaæ kÃmà ti tumhÃkaæ kÃmena tumhe patthayantÅ, puttakà ti kumÃre ÃlapantÅ paridevati, suvaïïa --  ti puttakà ahaæ tumhÃkaæ nahÃpanatthÃya suvaïïavaïïaæ hÃliddiæ ghaæsitvà ÃdÃya ÃgatÃ, beluvan ti kÅÊanatthÃya ca vo idaæ suvaïïavaïïaæ beluvapakkam pi mayà Ãgataæ rukkhapakkÃnÅti kÅÊanatthÃya a¤¤Ãni pi manÃpÃni rukkhaphalÃni ÃhÃsiæ, ime te ti puttà ime vo kÅÊanà ti vadati, muÊÃlavaÂakan ti muÊÃlakaï¬akaæ, sÃlukan ti idaæ uppalÃdisÃlukam pi me bahuæ Ãbhataæ pi¤jarodakan ti siæghÃÂakaæ, bhu¤jà 'ti idaæ sabbaæ khuddakamadhunà saæyuttaæ puttehi saddhiæ bhu¤jà 'ti paridevati, Siviputtà ti c' avhayà 'ti sÃmi SivirÃja païïasÃlÃya sayÃpitaÂÂhÃnato sÅghaæ putte pakkosa, api SivÅti sÃmi SivirÃja api putte passesi sace passasi dassehi, kiæ maæ atikilamesi, abhisasin ti tumhÃkaæ puttadhÅtaro mà passitthà 'ti evan nÆna akkosi.


#<[page 564]>#
%<564                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Evaæ vilapamÃnÃya M. na ki¤ci kathesi, sà tasmiæ akathente kampamÃnà candÃlokena putte vicinantÅ yesu yesu jamburukkhÃdÅsu ÂhÃnesu te pubbe kÅÊiæsu tÃni tÃni patvà paridevantÅ Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).584: Ime te jambukà rukkhà vedisà sindhuvÃritÃ
                    vividhÃni rukkhajÃtÃni, te kumÃrà na dissare. || Ja_XXII:2267 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).585: Assatthà panasà ceme nigrodhà ca kapitthanÃ
                    vividhÃni phalajÃtÃni, te kumÃrà na dissare. || Ja_XXII:2268 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).586: Ime tiÂÂhanti ÃrÃmà ayaæ sÅtodakà nadÅ
                    yatth' assu pubbe kÅÊiæsu, te kumÃrà na dissare. || Ja_XXII:2269 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).587: VividhÃni pupphajÃtÃni asmiæ upari pabbate
                    yÃn' assu pubbe dhÃriæsu, te kumÃrà na dissare, || Ja_XXII:2270 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).588: VividhÃni phalajÃtÃni asmiæ upari pabbate
                    yÃn' assu pubbe bhu¤jiæsu, te kumÃrà na dissare. || Ja_XXII:2271 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).589: Ime te hatthikà assà balivaddà ca te ime
                    yehi-ssu pubbe kÅÊiæsu, te kumÃrà na dissare ti. || Ja_XXII:2272 ||>@

     Ta. ime te hatthikà ti pabbatÆpari dÃrake adisvà paridevamÃnà tato oruyha puna assamapadaæ Ãgantvà ta. te upadhÃrentÅ kÅÊanabhaï¬Ãni tesaæ disvà evam Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).590: Ime sÃmà sasolÆkà bahukà kadalimigÃ
                    yehi-ssu pubbe kÅÊiæsu, te kumÃrà na dissare. || Ja_XXII:2273 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).591: Ime haæsà ca ko¤cà ca mayÆrà cittapekkhanÃ
                    yehi-ssu pubbe kÅÊiæsu, te kumÃrà na dissare. || Ja_XXII:2274 ||>@

     Ta. sÃmà ti khuddakà sÃmà suvaïïamigÃ, sÃsolÆkà ti sasà ca ulÆkà ca.
     Sà assamapade piyaputte adisvà nikkhamitvà pupphitavanaghaÂaæ pavisitvà taæ taæ ÂhÃnaæ oloketvà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).592: Imà tà vanagumbÃyo pupphità sabbakÃlikÃ
                    yatth' assu pubbe kÅÊiæsu, te kumÃrà na dissare. || Ja_XXII:2275 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).593: Imà [tÃ] pokkharaïiyo rammà cakkavÃkÆpakÆjità (VI 47|19)
                    mandÃlakehi sa¤channà padumappalakehi ca
                    yatth' assu pubbe kÅÊiæsu, te kumÃrà na dissare. || Ja_XXII:2276 ||>@


#<[page 565]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  565>%
     Ta. vanagumbÃyo ti vanagumbÃ.
     Sà katthaci putte adisvà puna M-assa santikaæ gantvÃna dummukhaæ disvà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).594: Na te kaÂÂhÃni bhinnÃni, na te udakam Ãbhataæ,
                    aggÅ pi te na hÃpito, kin nu mando va jhÃyasi. || Ja_XXII:2277 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).595: Piyo piyena saægamma samo me vyapaha¤¤ati,
                    ty-ajja putte na passÃmi JÃliæ KaïhÃjina¤ c' ubho ti. || Ja_XXII:2278 ||>@

     Ta. na hÃpito ti na jalito, i. v. h.: sÃmi tvaæ pubbe kaÂÂhÃni bhindasi udakaæ Ãharitvà Âhapesi aÇgÃrakapalle aggiæ karosi ajja tesu ekaæ pi akatvà kin nu mando va jhÃyasi tava kiriyaæ mayhaæ na ruccatÅti, piyo -- ti Ve-ro mayhaæ piyo ito me piyataro nÃma n' atthi iminà piyena saægamma samÃgantvà pubbe samo me vyapaha¤¤ati dukkhaæ vigacchati ajja pana me imaæ passantiyÃpi soko na vigacchati kin nu kho kÃraïan ti, ty ajjà 'ti hotu diÂÂham me kÃraïaæ: te ajja putte na passÃmi tena me imaæ passantiyÃpi soko na vigacchatÅti.
     TÃya evaæ vutte M. tuïhÅbhÆto va nisÅdi, sà tasmiæ akathente sokasamappità pahaÂakukkuÂÅ viya kampamÃnà pana paÂhamaæ vicaritaÂÂhÃnÃni vicaritvà paccÃgantvà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).596: Na kho no deva passÃmi yena te nihità matÃ,
                    kÃkolÃpi na vassanti, hatà me nÆna dÃrakÃ. || Ja_XXII:2279 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).597: Na kho no deva passÃmi yena te nihità matÃ,
                    sakuïÃpi na vassanti, matà me nÆna dÃrakà ti. || Ja_XXII:2280 ||>@

     Ta. na kho no ti deva na kho amhÃkaæ putte passÃmi, yena te nihità matà ti kenaci tesaæ nihitabhÃvam pi na jÃnÃmÅti adhippÃyen' evam Ã.
     Evaæ vutte pi M. na ki¤ci kathesi, sà puttasokena putte upadhÃrentÅ tatiyam pi tÃni ÂhÃnÃni vÃtavegena vicari, ekarattiæ vicaritaÂÂhÃnaæ parigaïhantÃnaæ pannarasayojanamattaæ ahosi, atha ratti vibhÃyi, aruïodaye jÃte sà punÃgantvà M-assa santike Âhità paridevi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).598: Sà tattha paridevitvà pabbatÃni vanÃni ca
                    puna-d-ev' assamaæ gantvà sÃmikass' anti rodati. || Ja_XXII:2281 ||>@


#<[page 566]>#
%<566                          XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).599: Na kho no deva passÃmi yena te nihità matÃ,
                    kÃkolÃpi na vassanti, hatà me nÆna dÃrakÃ. || Ja_XXII:2282 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).600: Na kho no deva passÃmi yena te nihità matÃ,
                    sakuïÃpi na vassanti, matà me nÆna dÃrakÃ. || Ja_XXII:2283 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).601: Na kho no deva passÃmi yena te nihità matÃ
                    vicarantÅ rukkhamÆlesu pabbatesu guhÃsu ca. || Ja_XXII:2284 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).602: Iti MaddÅ varÃrohà rÃjaputtÅ yasassinÅ
                    bÃhà paggayha kanditvà tatth' eva patità chamà ti. || Ja_XXII:2285 ||>@

     Ta. sÃmikassantirodatÅti bhi. sà MaddÅ ta. Vaækapabbatakucchiyaæ sÃnupabbatavanÃni vicarantÅ paridevitvà punÃgantvà sÃmikaæ nissÃya tass' antike Âhità puttÃnaæ atthÃya rodati, na kho no ti ÃdÅni vadantÅ paridevatÅti a., iti MaddÅti bhi. evaæ sà uttamasarÅrà varÃrohà MaddÅ rukkhamÆlÃdÅsu vicarantÅ dÃrake adisvà nissaæsayaæ matà bhavissantÅti, bÃhà paggayha kanditvà tass' eva V-rassa pÃdamÆle chinnasuvaïïakadalÅ viya chamÃya pati.
     M. "matÃ" ti sa¤¤Ãya kampamÃno "aÂÂhÃne videse matà MaddÅ, sace hi-ssà Jetuttaranagare kÃlakiriyà abhavissa mahanto parihÃro abhavissa, dve raÂÂhÃni caleyyuæ, ahaæ pana ara¤¤e ekako, kin nu kho karissÃmÅti" uppannabalavasoko satiæ paccupaÂÂhÃpetvà "jÃnissÃmi pi tÃvÃ" 'ti uÂÂhÃya tassà hadaye hatthaæ Âhapetvà santÃpavattiæ ¤atvà kamaï¬alunà udakaæ Ãharitvà sattamÃse kÃyasaæsaggaæ anÃpannapubbo pi balavasokena pabbajitabhÃvaæ sallakkhetuæ asakkonto assupuïïehi nettehi tassà sÅsaæ ukkhipitvà urÆsu Âhapetvà udakena paripphosetvà mukha¤ ca hadaya¤ ca parimajjanto nisÅdi, MaddÅ pi kho thokaæ vÅtinÃmetvà satiæ paÂilabhitvà uÂÂhÃya hirottappam paccupaÂÂhÃpetvà M-aæ vanditvà "sÃmi V-ra dÃrakà te kuhiæ gatÃ" ti Ã. "Devi ekassa me brÃhmaïassa dÃsatthÃya dinnÃ" ti.
     Sam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).603: Tam ajjhapattaæ rÃjaputtiæ udakena abhisi¤catha,
                    assatthaæ naæ viditvÃna atha naæ etad abravÅti. || Ja_XXII:2286 ||>@


#<[page 567]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  567>%
     Ta. ajjhapattan ti attano santikaæ pattaæ, pÃdamÆle patitvà visa¤¤ÅbhÆtan ti a, naæ etadabravÅti etaæ ekassa me brÃhmaïassa dÃsatthÃya dinnà ti vacanaæ abravi.
     Tato tÃya "deva putte brÃhmaïassa datvà mama sabbarattiæ paridevitvà vicarantiyà kin nÃcikkhÅti" vutte M. Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).604: ùdiyen' eva te Maddi dukkhaæ na kÃtum icchisaæ,
                    daÊiddo yÃcako vuddho brÃhmaïo gharam Ãgato
                    tassa dinnà mayà puttÃ, Maddi mà bhÃyi assasa. || Ja_XXII:2287 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).605: Maæ passa Maddi mà putte mà bÃÊhaæ paridevasi,
                    lacchÃma putte jÅvantà Ãrogà ca bhavÃmase. || Ja_XXII:2288 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).606: Putte pasu¤ ca dha¤¤a¤ ca ya¤ ca-m-a¤¤aæ ghare dhanaæ
                    dajjà sappuriso dÃnaæ disvà yÃcakamÃgate,
                    anumodÃhi me Maddi, puttake dÃnam uttaman ti. || Ja_XXII:2289 ||>@

     Ta. Ãdiyenevà 'ti Ãdikena, i. v. h. sace te ahaæ Ãdito va tam atthaæ Ãcikkhissaæ tava sokaæ dhÃretuæ asakkontiyà hadayaæ phaleyya tasmà Ãdiyen' eva te Maddi dukkhaæ n' akkhÃtum icchisan ti, gharam Ãgato ti imaæ amhÃkaæ vasanaÂÂhÃnaæ Ãgato, arogà ca bhavÃmase ti yathà mayaæ arogà homa jÅvamÃnà avassaæ putte passissÃma, ya¤cama¤¤an ti ya¤ ca a¤¤aæ ghare, dhanan ti savi¤¤ÃïakÃvi¤¤Ãïakaæ dhanaæ, dajjà -- ti sappuriso hi uttamatthaæ patthento uraæ bhinditvà hadayamaæsaæ pi dÃnaæ dadeyyà 'ti.
     MaddÅ Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).607: AnumodÃmi te deva, puttake dÃnam uttamaæ,
                    datvà cittaæ pasÃdehi, bhiyyo dÃnadado bhava || Ja_XXII:2290 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).608: Yo tvaæ maccherabhÆtesu manussesu janÃdhipa
                    brÃhmaïassa adà dÃnaæ SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hano ti. || Ja_XXII:2291 ||>@

     Ta. anumodÃmi te ti dasa mÃse kucchiyaæ dhÃretvà divasassa dvittikkhattuæ nahÃpetvà pÃyetvà bhojetvà ure nipajjÃpetvà paÂijaggitaputtakesu Bo-ena dinnesu sayaæ patiæ anumodantÅ evam Ã., iminà kÃraïena jÃnitabbaæ pità va dÃrakÃnaæ sÃmiko ti, bhiyyo -- ti mahÃrÃja uttarim pi punappuna dÃnadÃyako hohi sudinnaæ te dÃnan ti cittaæ pasÃdehi yo tvaæ maccherÃbhibhÆtesu sattesu piyaputte adÃsÅti.
     Evaæ vutte M. "Maddi kin nÃm' etaæ kathesi, sace hi mayà putte datvà cittaæ pasÃdetuæ nÃbhavissa imÃni me acchariyÃni na pavatteyyun" ti vatvà sabbÃni paÂhavininnÃdÃdÅni kathesi,


#<[page 568]>#
%<568                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tato MaddÅ tÃni acchariyÃni kittetvà dÃnaæ anumodantÅ Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).609: NinnÃdità te paÂhavi, saddo te tidivaæ gato
                    samantà vijjutà Ãguæ girÅnaæ va paÂissutà ti. || Ja_XXII:2292 ||>@

     Ta. vijjÆtà -- ti akÃlavijjutà Himavantappadese samantà vicariæsu, girÅnaæ -- ti girÅnaæ paÂissutasaddo viya viravà uÂÂhahiæsu.

  @<Ja_XXII.10(=547).610: Tassa te anumodanti ubho NÃrada-PabbatÃ,
                    [Indo ca Brahmà ca PajÃpatÅ ca
                    Somo Yamo Vessavano ca rÃjÃ]
                    sabbe devà anumodanti TÃvatiæsà sa-IndakÃ. || Ja_XXII:2293 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).611: Iti MaddÅ varÃrohà rÃjaputtÅ yasassinÅ
                    Vessantarassa anumodi: puttake dÃnam uttaman ti. || Ja_XXII:2294 ||>@

     Ta. NÃrada -- ti ime pi te dve devanikÃyà attano attano vimÃnadvÃre Âhità va sudinnan te dÃnan ti anumodanti, tÃvatiæsà -- ti Inda-jeÂÂhakà tÃvatiæsÃpi te dÃnaæ anumodantÅti.
     Evaæ M-ena attano dÃne vaïïite tam ev' atthaæ parivattetvà "mahÃrÃja Ve-ra sudinnaæ nÃma te dÃnan" ti MaddÅ pi tad eva dÃnaæ vaïïayitvà anumodamÃnà nisÅdi, tena Satthà iti MaddÅti gÃtham Ãhà 'ti. Maddipabbaæ niÂÂhitaæ.
     Evaæ tesu a¤¤ama¤¤aæ sammodanÅyaæ kathaæ kathentesu Sakko cintesi: "Ve-rÃjà hiyyo JÆjakassa paÂhaviæ unnÃdetvà dÃrake adÃsi, idÃni naæ koci hÅnapuriso upasaækamitvà sabbalakkhaïasampannaæ sÅlavatiæ Maddiæ yÃcitvà rÃjÃnaæ ekakaæ katvà Maddiæ gahetvà gaccheyya, tato so anÃtho nippaccayo bhaveyya, brÃhmaïavaïïena naæ upasaækamitvà Maddiæ yÃcitvà pÃramikÆÂaæ gÃhÃpetvà kassaci avissajjiyaæ katvà puna naæ tass' eva datvà ÃgamissÃmÅti" so suriyuggamanavelÃya tassa santikaæ agamÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).612: Tato ratyà vivasane suriyass' uggamanam pati
                    Sakko brÃhmaïavaïïena pÃto tesaæ adissathà 'ti. || Ja_XXII:2295 ||>@


#<[page 569]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  569>%
     Ta. pÃto -- ti pÃto va tesaæ dvinnaæ janÃnaæ pa¤¤ÃyamÃnarÆpo purato aÂÂhÃsi Âhitvà ca pana paÂisanthÃraæ karonto Ã.:

  @<Ja_XXII.10(=547).613: Kaccin nu bhoto kusalaæ, kacci bhoto anÃmayaæ, (V 323|23)
                    kacci u¤chena yÃpetha, kacci mÆlaphalà bahÆ. || Ja_XXII:2296 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).614: Kacci ¬aæsà ca makasà ca appam eva siriæsapÃ,
                    vane vÃÊamigÃkiïïe kacci hiæsà na vijjatÅti. || Ja_XXII:2297 ||>@

     MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).615: Kusala¤ c' eva no brahme, atho brahme anÃmayaæ,
                    atho u¤chena yÃpema, atho mÆlaphalà bahÆ. || Ja_XXII:2298 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).616: Atho ¬aæsà ca makasà ca appam eva siriæsapÃ,
                    vane vÃÊamigÃkiïïe hiæsà amhaæ na vijjati. || Ja_XXII:2299 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).617: Satta no mÃse vasataæ ara¤¤e jÅvisokinaæ
                    idaæ pi dutiyaæ passÃma brÃhmaïaæ devavaïïinaæ
                    ÃdÃya beluvaæ daï¬aæ dhÃrentaæ ajinakkhipaæ. || Ja_XXII:2300 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).618: SvÃgatan te mahÃbrahme atho te adurÃgataæ (85|24)
                    anto pavisa bhaddan te pÃde pakkhÃlayassu te. || Ja_XXII:2301 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).619: TindukÃni piyÃlÃni madhuke kÃsumÃriyo
                    phalÃni khuddakappÃni bhu¤ja brahme varaæ varaæ. || Ja_XXII:2302 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).620: Idam pi pÃnÅyaæ sÅtaæ Ãbhataæ girigabbharÃ,
                    tato piva mahÃbrahme sace tvaæ abhikaækhasÅti. || Ja_XXII:2303 ||>@

     Evaæ tena saddhiæ paÂisanthÃraæ katvÃ

  @<Ja_XXII.10(=547).621: Atha tvaæ kena vaïïena kena và pana hetunÃ
                    anuppatto brahÃra¤¤aæ, tam me akkhÃhi pucchito ti || Ja_XXII:2304 ||>@

ÃgamanakÃraïaæ pucchi, atha naæ Sakko: "mahÃrÃja, ahaæ mahallako idhÃgacchanto tava bhariyaæ Maddiæ yÃcituæ Ãgato, tam me dehÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).622: Yathà vÃrivaho pÆro sabbakÃlaæ na khÅyati
                    evam taæ yÃcit' Ãga¤chim bhariyaæ, me dehi yÃcito ti. || Ja_XXII:2305 ||>@

     Evaæ vutte M. "hiyyo brÃhmaïassa dÃrakà dinnÃ, ara¤¤e ekako va hutvà kathaæ te Maddiæ dassÃmÅti" avatvà pasÃritahatthe sahassatthavikaæ Âhapento viya asajjetvà abajjhitvà anolÅnamanaso giriæ unnÃdento imaæ gÃtham Ãha:


#<[page 570]>#
%<570                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).623: DadÃmi na vikampÃmi yaæ maæ yÃcasi brÃhmaïa,
                    santaæ na-ppatigÆhÃmi, dÃne me ramatÅ mano ti. || Ja_XXII:2306 ||>@

     Ta. santaæ -- ti vijjamÃnaæ na niguhÃmi.
     Eva¤ ca pana vatvà sÅgham eva kamaï¬alunà udakaæ Ãharitvà udakaæ hatthe pÃtetvà bhariyaæ brÃhmaïassa adÃsi, taæ khaïaæ ¤eva heÂÂhÃvuttappakÃrÃni sabbÃni paÂihÃriyÃni pÃtur ahesuæ.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).624: Maddiæ hatthe gahetvÃna udakassa ca kamaï¬aluæ
                    brÃhmaïassa adà dÃnaæ SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hano. || Ja_XXII:2307 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).625: TadÃsi yaæ bhiæsanakaæ tadÃsi lomahaæsanaæ
                    Maddiæ pariccajantassa medinÅ samakampatha. || Ja_XXII:2308 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).626: N' ev' assa MaddÅbhakuÂÅ, na sandhÅyati na rodati,
                    pekkhat' ev' assa tuïhÅ sÃ, eso jÃnÃti yaæ varan ti. || Ja_XXII:2309 ||>@

     Ta. adà dÃnan ti ambho brÃhmaïa Maddito me sataguïena sahassaguïena satasahassaguïena sabba¤¤Æta¤Ãnam eva piyataraæ, idaæ me dÃnaæ sabba¤¤Æta¤ÃïapaÂivedhassa paccayo hotÆ 'ti vatvà dÃnaæ adÃsi. Vuttam pi c' etaæ:

  @<Ja_XXII.10(=547).627: JÃliæ KaïhÃjinaæ dhÅtaæ Maddideviæ patibbataæ
                    cajamÃno na cintesiæ bodhiyà yeva kÃraïÃ. || Ja_XXII:2310 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).628: Na me dessà ubho puttÃ, MaddÅ devÅ na dessiyÃ,
                    sabba¤¤utam piyaæ mayhaæ, tasmà piye adÃs' ahan ti. || Ja_XXII:2311 ||>@

     Ta. samakampathà 'ti udakapariyantaæ katvà kampittha, nevassa MaddÅbhakuÂÅti bhi. tasmiæ khaïe MaddÅdeviyà mahallakabrÃhmaïassa maæ rÃjà detÅti kodhavasena mukhe bhakuÂÅ nÃhosi, na sandhÅyati na rodatÅti n' eva maæku ahosi na akkhÅni pÆretvà rodi, atha kho tuïhiyà hutvà mÃdisiæ itthiæ dadamÃno na nikkÃraïà dassatÅ, eso ca yaæ varaæ taæ jÃnÃtÅti phullapadumavaïïaæ assa mukhaæ pekhat' eva olokayamÃnà va Âhità ti a.
     Ath' assà M. "kÅdisà MaddÅti" pucchitvà mukhaæ olokesi, sà "kiæ maæ deva olokesÅti" vatvà sÅhanÃdaæ nadantÅ i. g. Ã.:

  @<Ja_XXII.10(=547).629: KomÃrÅ yassÃhaæ bhariyà sÃmiko mama issaro,
                    yass' icche tassa maæ dajjà vikkiïeyya haneyya và ti. || Ja_XXII:2312 ||>@


#<[page 571]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  571>%
     Ta. yassà 'ti yassa tavÃhaæ kumÃriyà bhariyà so tvaæ ¤eva mama sÃmÅ tvaæ pana issaro ca nÃma, dÃsiæ yass' icchati tassa và dadeyya dhanena và atthe sati vikkiïeyya maæsena và atthe sati haneyya, tasmà yaæ vo ruccati taæ karotha, nÃhaæ kujjhÃmÅti.
     Atha Sakko tesaæ païÅtajjhÃsayaæ viditvà thutiæ akÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).630: Tesaæ saækappam a¤¤Ãya devindo etad abravÅ:
                    sabbe jità te paccÆhà ye dibbà ye ca mÃnusÃ. || Ja_XXII:2313 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).631: NinnÃdità te paÂhavi, saddo te tidivaæ gato,
                    samantà vijjutà Ãguæ girÅnaæ va patissutÃ. || Ja_XXII:2314 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).632: Tassa te anumodanti ubho NÃrada-Pabbatà (cfr. V. 610)
                    [Indo ca Brahmà ca PajÃpatÅ ca
                    Somo Yamo Vessavaïo ca rÃjÃ],
                    sabbe devà anumodanti dukkaram hi karoti so, || Ja_XXII:2315 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).633: Duddadam dadamÃnÃnaæ dukkaraæ kamma kubbataæ (IV 65|7)
                    asanto nÃnukubbanti,
                    sataæ dhammo durannayo. (Saæyutta I 19|3 etc.) || Ja_XXII:2316 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).634: Tasmà sata¤ ca asata¤ ca nÃnà hoti ito gati:
                    asanto nirayaæ yanti santo saggaparÃyanÃ. || Ja_XXII:2317 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).635: Yam etaæ kumÃre adadà bhariyaæ adadà vane vasaæ
                    brahmayÃnam anokkamma sagge te taæ vipaccatÆ 'ti. || Ja_XXII:2318 ||>@

     Ta. paccÆhà ti paccatthikÃ, dibbà ti dibbassa paÂibÃhakÃ, mÃnusà ti mÃnusayasapaÂibÃhakÃ, ke pana te ti macchariyadhammà te sabbe puttadÃraæ dadantena M-ena jitÃ, tenÃha sabbe jità te paccÆhà ti, dukkaraæ hi karoti so ti V-ro rÃjà ekako va ara¤¤e vasanto bhariyaæ brÃhmaïassa dento dukkaraæ karotÅti evaæ sabbe devà anumodantÅti vadati, yametan ti gÃthaæ anumodanaæ karonto Ãha, vane vasan ti vane vasanto, brahmayÃnan ti seÂÂhayÃnaæ tividho hi sucaritadhammo evarÆpo dÃnadhammo ariyamaggassa paccayo hotÅti brahmayÃnan ti vuccati yasmà yantaæ idaæ ajja dÃnaæ dadato nippannaæ brahmayÃnaæ apÃyabhÆmiæ anokkamitvà sagge te etaæ vipaccatu vipÃkapariyosÃne ca sabba¤¤Æta¤ÃïadÃyakaæ hotÆ 'ti.
     Evaæ assa Sakko anumodanaæ katvà "idÃni mayà idha papa¤caæ akatvà imaæ imass' eva datvà gantuæ vaÂÂatÅti" cintetvà Ãha:


#<[page 572]>#
%<572                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).636: DadÃmi bhoto bhariyaæ Maddiæ sabbaÇgasobhanaæ
                    tvaæ ¤eva Maddiyà channo MaddÅ ca patinà saha. || Ja_XXII:2319 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).637: Yathà payo ca saækho ca ubho samÃnavaïïino
                    evaæ tuva¤ ca MaddÅ ca samÃnamanacetasÃ. || Ja_XXII:2320 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).638: Avaruddh' ettha ara¤¤asmiæ ubho sammatÃssame
                    khattiyà gottasampannà sajÃtà mÃtupettito
                    yathà pu¤¤Ãni kayirÃtha dadantà aparÃparan ti. || Ja_XXII:2321 ||>@

     Ta. channo ti anurÆpo, samÃnavaïïino ti samÃnavaïïà ubho pi parisuddhà yeva, samÃnamana -- ti ÃcÃrÃdÅhi kammehi, samÃnena manasaækhÃtena cetasà samannÃgatÃ, avaruddhetthà 'ti raÂÂhato pabbÃjità hutvà ettha ara¤¤e vasatha, yathà pu¤¤ÃnÅti Jetuttaranagare vo bahÆni pu¤¤Ãni katÃni hiyyo puttÃnaæ ajja bhariyÃya dÃnavasena pi katÃnÅti ettaken' eva paritosaæ akatvà ito uttarim pi aparÃparaæ dadantà yathÃnurÆpÃni pu¤¤Ãni kareyyÃtha yevà 'ti.
     Evaæ vatvà varaæ dÃtuæ attÃnaæ Ãcikkhanto Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).639: Sakko 'ham asmi devindo, Ãgato 'smi tav' antike,
                    varaæ varassu rÃjisi, vare aÂÂha dadÃmi te ti. || Ja_XXII:2322 ||>@

     Kathento yeva ca dibbabhÃvena jalanto taruïasuriyo viya ÃkÃse aÂÂhÃsi. Tato Bo. varaæ gaïhanto Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).640: Vara¤ ce me ado Sakka sabbabhÆtÃnam issara
                    pità maæ anumodeyya ito pattaæ sakaæ gharaæ,
                    Ãsanena nimanteyya, paÂhaman taæ varaæ vare. || Ja_XXII:2323 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).641: Purisassa vadhaæ na roceyyaæ, api kibbisakÃrikaæ
                    vajjhaæ vadhamhà moceyyaæ, dutiy' etaæ varaæ vare. || Ja_XXII:2324 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).642: Ye ca vuddhà ye ca daharà ye ca majjhimaporisÃ
                    mam eva upajÅveyyuæ, tatiy' etaæ varaæ vare. || Ja_XXII:2325 ||>@
  @<Ja_XXII.10(=547).643: ParadÃraæ na gaccheyyaæ, sadÃrapasuto siyaæ,
                    thÅnaæ vasaæ na gaccheyyaæ, catutth' etaæ varaæ vare. || Ja_XXII:2326 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).644: Putto me Sakka jÃyetha yo ca dÅghÃyuko siyÃ,
                    dhammena jine paÂhaviæ, pa¤cam' etaæ varam vare. || Ja_XXII:2327 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).645: Tato ratyà vivasane suriyass' uggamanam pati
                    dibbà bhakkhà pÃtubhaveyyuæ, chaÂÂham etaæ varaæ vare. || Ja_XXII:2328 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).646: Dadato me na khÅyetha, datvà nÃnutappeyy' ahaæ,
                    dadaæ cittaæ pasÃdeyyaæ, sattam' etaæ varaæ vare. || Ja_XXII:2329 ||>@


#<[page 573]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  573>%

  @<Ja_XXII.10(=547).647: Ito vimuccamÃn' Ãhaæ saggagÃmÅ visesagÆ
                    anibbattÅ tato assaæ, aÂÂham' etaæ varaæ vare ti. || Ja_XXII:2330 ||>@

     Ta. anumodeyyà 'ti sampaÂiccheyya na kujjheyya, ito pattan ti imamhà ara¤¤Ã sakaæ gharaæ anuppattaæ, Ãsanenà 'ti rÃjÃsanena, rajjaæ me detÆ 'ti vadati, api kibbisa -- ti rÃjà hutvà rÃjÃparÃdhikam pi vajjhaæ vadhamhà moceyyaæ, evarÆpassa pi me vadho nÃma mà ruccatu, mameva upajÅveyyun ti sabbe te ma¤ ¤eva nissÃya upajÅveyyuæ, dhammena jine ti dh. jinÃtu, samma rajjaæ kÃretÆ 'ti a., visesagÆ ti visesagamano hutvà Tusitapure nibbatti hotÆ 'ti vadati, anibbattÅ tato assan ti tato Tusitabhavaïato cavitvà manussattaæ Ãgato va punabbhave anibbattÅ assaæ, sabba¤¤Ætaæ pÃpuïeyyan ti vadati.

  @<Ja_XXII.10(=547).648: Tassa taæ vacanaæ sutvà devindo etad abravÅ:
                    aciraæ vata te tÃto pità taæ daÂÂhum essatÅti. || Ja_XXII:2331 ||>@

     Ta. daÂÂhum -- li mahÃrÃja tava tÃto tava pità aciren' eva taæ passitukÃmo hutvà idhÃgamissati Ãgantvà ca pana setacchattaæ datvà Jetuttaranagaram eva nessati, sabbe te manorathà matthakaæ pÃpuïissanti, mà cintayi, appamatto hoti mahÃrÃjà 'ti.
     Evaæ MahÃsattass' ovÃdaæ datvà Sakko sakaÂÂhÃnam eva gato.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).649: Idaæ vatvÃna Maghavà devarÃjà {Sujampati}
                    Vessantare varaæ datvà saggakÃyaæ apakkamÅti. || Ja_XXII:2332 ||>@

     Ta. Ve-re ti Ve rassa, apakkamÅti gato anuppatto và ti. Sakkapabbaæ niÂÂhitaæ.
     Bo. ca MaddÅ ca sammodamÃnà Sakka-dattiye assame vasiæsu. JÆjako pi kumÃre gahetvà saÂÂhiyojanaæ paÂipajji, devatà kumÃrÃnaæ Ãrakkham akaæsu, JÆjako pi suriye atthamite kumÃre gacche bandhitvà bhÆmiyaæ nipajjÃpetvà sayaæ caï¬avÃÊamigabhayena rukkhaæ Ãruyha viÂapantare sayati, tasmiæ khaïe eko devaputto Vessantaravaïïena ekà devadhÅtà MaddÅvaïïenÃgantvà kumÃre mocetvà hatthapÃde sambÃhetvà nahÃpetvà maï¬etvà bhojanaæ bhojetvà dibbasayane sayÃpetvà aruïuggamanakÃle baddhÃkÃren' eva sayÃpetvà antaradhÃyanti,


#<[page 574]>#
%<574                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ te devatÃsaægahena arogà hutvà gacchanti, JÆjako pi devatÃdhiggahÅto hutvà "KaliÇgaraÂÂhaæ gacchÃmÅti" a¬¬hamÃsena Jetuttaranagaraæ patto. Taæ divasaæ paccÆsakÃle Sa¤jayo pi SivirÃjà supinaæ passi, evarÆpo supino ahosi:
ra¤¤o mahÃvinicchaye nisinnassa eko puriso dve padumÃni Ãharitvà ra¤¤o hatthe Âhapesi, rÃjà dvÅsu kaïïesu pilandhi, tesam reïu bhassitvà ra¤¤o udare patati, so pabujjhitvà pÃto va brÃhmaïe pucchi, te "ciraæ pavutthà te deva bandhavà ÃgamissantÅti" vyÃkariæsu, so pÃto va nÃnaggarasabhojanaæ bhu¤jitvà vinicchaye nisÅdi, devatà brÃhmaïaæ Ãnetvà rÃjaÇgaïe Âhapayiæsu, tasmiæ khaïe rÃjà olokento kumÃre disvà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).650: Kass' etaæ mukham ÃbhÃti hemaæ vuttattam agginÃ
                    nikkhaæ va jÃtarÆpassa ukkÃmukhapahaæsitaæ || Ja_XXII:2333 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).651: Ubho sadisapaccaÇgà ubho sadisalakkhaïÃ,
                    JÃlissa sadiso eko, ekà KaïhÃjinà yathÃ. || Ja_XXII:2334 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).652: SÅhà bilà va nikkhantà ubho sampatirÆpakÃ,
                    jÃtarÆpamayà yeva ime dissanti dÃrakà ti. || Ja_XXII:2335 ||>@

     Ta. vuttattamagginà ti uttattaæ agginÃ, bilà -- ti guhato nikkhantasÅhà viya.
     Evaæ rÃjà tÅhi gÃthÃhi kumÃre vaïïetvà ekaæ amaccaæ ÃïÃpesi: "gacch' etaæ brÃhmaïaæ dÃrakehi saddhiæ ÃnehÅti", so vegena gantvà Ãnesi, atha brÃhmanaæ rÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).653: Kuto nu bhavaæ BhÃradvÃja ime Ãnesi dÃrake ti. || Ja_XXII:2336 ||>@

     JÆjako Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).654: Mayhan te dÃrakà deva dinnà vittena Sa¤jaya,
                    ajja pannarasà rattÅ yato dinnà me dÃrakà ti. || Ja_XXII:2337 ||>@

     Ta. vittenà 'ti tuÂÂhena pasannena, ajja -- ti mayà imesaæ laddhadivasato ajja panarasa rattÅti vadati.


#<[page 575]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  575>%
     RÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).655: Kena và vÃcapeyyena sammäÃyena saddahe,
                    ko te taæ dÃnam adadà puttake dÃnam uttaman ti. || Ja_XXII:2338 ||>@

     Ta. kena và -- ti brÃhmaïa kena piyavacanena te tayà laddhÃ, sammà ¤Ãyena -- ti musÃvÃdaæ akatvà sammäÃyena amhe saddahÃpeyya, puttake ti attano puttake uttamadÃnaæ katvà ko te etaæ adadÃ.
     JÆjako Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).656: Yo yÃcataæ patiÂÂhÃsi bhÆtÃnaæ dharaïÅ-r-iva
                    so me Vessantaro rÃjà putte dÃsi vane vasaæ. || Ja_XXII:2339 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).657: Yo yÃcataæ gatÅ Ãsi savantÅnaæ va sÃgaro
                    so me Vessantaro rÃjà putte dÃsi vane vasan ti. || Ja_XXII:2340 ||>@

     Ta. patiÂÂhÃsÅti patiÂÂhà Ãsi.
     Taæ sutvà amaccà Ve-raæ garahamÃnà Ãhaæsu:

  @<Ja_XXII.10(=547).658: Dukkataæ vata bho ra¤¤Ã saddhena gharamesinÃ,
                    kathan nu puttake dajjà ara¤¤e avaruddhake. || Ja_XXII:2341 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).659: Idaæ bhonto nisÃmetha yÃvant' ettha samÃgatÃ,
                    kathaæ Vessantaro rÃjà putte dÃsi vane vasaæ. || Ja_XXII:2342 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).660: DÃsaæ dÃsi¤ ca so dajjà assa¤ c' assatarÅ rathaæ,
                    hatthi¤ ca ku¤jaraæ dajjÃ, kathaæ so dajjà dÃrake ti. || Ja_XXII:2343 ||>@

     Ta. saddhenà 'ti saddhÃsampannenÃpi satà gharam Ãvasantena ra¤¤Ã idaæ dukkataæ vata ayuttaæ vata kataæ, avaruddhake ti raÂÂhà pabbÃjite ara¤¤e vasante, idaæ bhonto ti bho nagaravÃsino yÃvanto ettha samÃgatà sabbe imaæ nisÃmetha upadhÃretha kathaæ nÃma so putte dÃse katvà adÃsi, kena nÃm' evarÆpaæ katapubban ti adhippÃyen' evam Ãhaæsu, dajjà ti dÃsidÃsÃdÅsu ki¤ci detu, kathaæ dajjà dÃrake ti ime pana dÃrake kena kÃraïena adÃsÅti.
     Taæ sutvà kumÃro pitu garahaæ asahanto vÃtÃbhihatassa Sineruno bÃhunà cha¬¬ento viya imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).661: Yassa n' atthi ghare dÃso asso c' assatarÅ ratho
                    hatthi ca ku¤jaro nÃgo kiæ so dajjà pitÃmahà 'ti. || Ja_XXII:2344 ||>@

     RÃjà Ãha:


#<[page 576]>#
%<576                    XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).662: DÃnam assa pasaæsÃma nÃvanindÃma puttakÃ,
                    kathan nu hadayaæ Ãsi tumhe datvà vanibbake. || Ja_XXII:2345 ||>@

     Ta. dÃnamassà 'ti puttaka mayaæ tava pitu dÃnaæ pasaæsÃmà na nindÃmÃti.
     KumÃro Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).663: Dukkh' assa hadayaæ Ãsi atho uïham pi passasi
                    RohiïÅ h' eva tambakkhÅ pità assÆni vattayÅti. || Ja_XXII:2346 ||>@

     Ta. dukkhassà 'ti pitÃmahà KaïhÃjinÃya vuttaæ etaæ vacanaæ sutvà tassa hadayaæ dukkhaæ Ãsi, RohiïÅ heva -- ti tambavaïïà ti RohiïÅ viya tambakkhÅhi mama pitÃ, tasmiæ khaïe assÆni vattayi.
     IdÃni taæ vacanaæ dassento Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).664: Yan taæ KaïhÃjinà voca: ayaæ maæ tÃta brÃhmaïo
                    laÂÂhiyà patikoÂeti ghare jÃtaæ va dÃsiyaæ || Ja_XXII:2347 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).665: Na cÃyaæ brÃhmaïo tÃta, -- dhammikà honti brÃhmaïà --
                    yakkho brÃhmaïavaïïena khÃdituæ tÃta neti no,
                    niyyamÃne pisÃcena kin nu tÃta udikkhasÅti. || Ja_XXII:2348 ||>@

     Atha ne kumÃre brÃhmaïaæ amu¤cantaæ disvà rÃjà g. Ã.:

  @<Ja_XXII.10(=547).666: RÃjaputtÅ ca vo mÃtà rÃjaputto ca vo pitÃ,
                    pubbe me aækam Ãruyha kiæ nu tiÂÂhatha Ãrakà ti. || Ja_XXII:2349 ||>@

     Ta. pubbe me ti tumhe ito pubbe maæ disvà vegena Ãgantvà mama aækaæ Ãruyha idÃni kin nu Ãrakà tiÂÂhatha.
     KumÃro Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).667: RÃjaputtÅ ca no mÃtà rÃjaputto ca no pitÃ,
                    dÃsà mayaæ brÃhmaïassa, tasmà tiÂÂhÃma Ãrakà ti. || Ja_XXII:2350 ||>@

     Ta. dÃsà mayan ti idÃni pana mayaæ brÃhmaïassa dÃsà bhavÃmà 'ti.
     RÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).668: MÃ samm' evaæ avacuttha, dayhate hadayaæ mama,
                    citakà viya me kÃyo, Ãsane na sukhaæ labhe. || Ja_XXII:2351 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).669: MÃ samm' evaæ avacuttha, bhiyyo sokaæ janetha maæ,
                    nikkiïissÃma daï¬ena, na vo dÃsà bhavissatha. || Ja_XXII:2352 ||>@


#<[page 577]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  577>%

  @<Ja_XXII.10(=547).670: Kimagghiyaæ hi vo tÃta brÃhmaïassa pità adÃ,
                    yathÃbhÆtaæ me akkhÃtha, paÂipÃdentu brÃhmaïan ti. || Ja_XXII:2353 ||>@

     Ta. sammà 'ti piyavacanaæ, citakà -- ti idÃni mama kÃyo aægÃracitakÃya Ãropito viya, janetha man ti janetha me, ayam eva và pÃÂho, nikkiïissÃma daï¬enà 'ti dhanaæ datvà mocessÃmi, kimagghiyan ti kim agghaæ katvÃ, paÂipÃdentÆ 'ti dhanaæ paticchÃdentu.
     KumÃro Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).671: Sahassagghaæ hi maæ tÃta brÃhmaïassa pità adÃ
                    atha KaïhÃjinaæ ka¤¤aæ hatthinà ca satena cà 'ti. || Ja_XXII:2354 ||>@

     Ta. sahassagghaæ hÅti deva maæ tÃto nikkhasahassaæ agghÃpetvà adÃsi kaniÂÂhaæ pana KaïhÃjinaæ hatthinà satena assena ca rathena cà 'ti sabbesaæ tesaæ satena antamaso ma¤ ca paÂipÃdake upÃdÃya sabbasatena agghÃpesÅti.
     RÃjà kumÃrÃnaæ nikkayaæ dÃpento Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).672: UÂÂhehi katte taramÃno, brÃhmaïassa avÃkara,
                    dÃsisataæ dÃsasataæ gavaæ hatthÆsabhaæ sataæ
                    jÃtarÆpasahassa¤ ca puttÃnaæ dehi nikkayan ti. || Ja_XXII:2355 ||>@

     Ta. avÃkarà 'ti dehi.

  @<Ja_XXII.10(=547).673: Tato kattà taramÃno brÃhmaïassa avÃkari
                    dÃsisataæ dÃsasataæ gavaæ hatthÆsabhaæ sataæ
                    jÃtarÆpasahassa¤ ca puttÃnaæ dÃsi nikkayan ti. || Ja_XXII:2356 ||>@

     Ta. avÃkarÅti adÃsi, nikkayan ti brÃhmaïassa sabbasata¤ ca nikkhasahassa¤ ca kumÃrÃnaæ nikkayaæ adÃsi.
     Tathà sattabhÆmaka¤ ca pÃsÃsaæ adÃsi, brÃhmaïassa parivÃro mahà ahosi, so dhanaæ paÂisÃmetvà pÃsÃdaæ abhiruyha sÃdhubhojanaæ bhu¤jitvà mahÃsayane nipajji, kumÃre pi nahÃpetvà bhojetvà alaækÃretvà ekaæ ayyako ekaæ ayyakà ti dve pi ucchaÇge upavesayuæ.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).674: Nikkiïitvà nahÃpetvà bhojayitvÃna dÃrake
                    samalaækaritvà bhaï¬e ucchaÇge upavesayuæ. || Ja_XXII:2357 ||>@


#<[page 578]>#
%<578                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).675: SÅsaænahÃte sucivatthe sabbÃbharaïabhÆsite
                    rÃjà aæke karitvÃna ayyako paripucchatha. || Ja_XXII:2358 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).676: Kuï¬ale ghusite mÃle sabbÃlaækÃrabhÆsite
                    rÃjà aæke karitvÃna idaæ vacanam abravÅ: || Ja_XXII:2359 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).677: Kacci ubho Ãrogà te JÃli mÃtÃpità tava,
                    kacci u¤chena yÃpenti, kacci mÆlaphalà bahÆ. (V 323|17). || Ja_XXII:2360 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).678: Kacci ¬aæsà ca makasà ca appam eva siriæsapÃ,
                    vane vÃÊamigÃkiïïe hiæsà tesaæ na vijjatÅti. || Ja_XXII:2361 ||>@

     Ta. kuï¬ale ti kuï¬alÃni pilandhÃpetvÃ, ghusite ti ugghosite manoramaæ ravaæ ravante, mÃle ti pupphÃni pilandhÃpetvÃ. aæke -- ti JÃlikumÃraæ aæke nisÅdÃpetvÃ.
     KumÃro Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).679: Atho ubho arogà me deva mÃtÃpità mama,
                    atho u¤chena yÃpenti, atho mÆlaphalà bahÆ. || Ja_XXII:2362 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).680: Atho ¬aæsà ca makasà ca appam eva siriæsapÃ,
                    vane vÃÊamigÃkiïïe hiæsà tesaæ na vijjati. || Ja_XXII:2363 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).681: Khaïant' ÃlukalambÃni biÊÃlitakkalÃni ca (IV 371|23)
                    kolaæ bhallÃÂakaæ bellaæ sà no Ãhatva posati. || Ja_XXII:2364 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).682: Ya¤ c' eva sà Ãharati vanamÆlaphalahÃrikÃ
                    taæ no sabbe samÃgantvà rattiæ bhu¤jÃma no divÃ. || Ja_XXII:2365 ||>@


  @<Ja_XXII.10(=547).683: Ammà va no kisà paï¬u ÃharantÅ dumapphalaæ
                    vÃtÃtapena sukhumÃlapadumaæ hatthagatÃm iva. || Ja_XXII:2366 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).684: AmmÃya patanÆkesà vicarantyà brahÃvane
                    vane vÃÊamigÃkiïïe khaggadÅpinisevite. || Ja_XXII:2367 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).685: Kesesu jaÂaæ bandhitvà kacche jallam adhÃrayi,
                    cammavÃsÅ chamà seti jÃtavedaæ namassatÅti, || Ja_XXII:2368 ||>@

     Ta. khaïantà -- ti khaïantÅ ÃlÆni ca kalambÃni ca, iminà mÃtÃpitunnaæ kicchajÅvikaæ vaïïeti, ettha no ti nipÃtamattaæ, padumaæ -- ti hatthena madditaæ padumaæ viya jÃtÃ, patanÆkesà ti deva ammÃya me brahÃvane vicarantiyà te bhamaravaïïà kÃÊakesà rukkhasÃkhÃdÅhi viluttà patanukesà jÃtÃ, jallamadhÃrayÅti ubhohi kacchehi jallikaæ dhÃreti kiliÂÂhavesena vicaratÅti.
     Evaæ mÃtu dukkhitabhÃvaæ kathetvà ayyakaæ codento imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).686: Puttà piyà manussÃnaæ lokasmiæ u¬apajjissuæ,
                    na ha nÆn' amhÃkaæ ayyassa putte sineho ajÃyathà 'ti. || Ja_XXII:2369 ||>@


#<[page 579]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  579>%
     Ta. udapajjisun ti uppajjanti.
     Tato rÃjà attano dosaæ Ãvikaronto Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).687: Dukkata¤ ca hi no putta bhÆnahaccaæ katam mayÃ
                    yo 'haæ SivÅnaæ vacanà pabbÃjesiæ adosakaæ. || Ja_XXII:2370 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).688: Yam me ki¤ci idha atthi dhanadha¤¤a¤ ca vijjati
                    etu Vessantaro rÃjà SiviraÂÂhe pasÃsatÆ 'ti. || Ja_XXII:2371 ||>@

     Ta. puttà 'ti putta JÃli etaæ amhÃkaæ dukkataæ, bhÆna- ti va¬¬highÃtakammam, yamme- ti tÃta yaæ ki¤ci idha atthi sabban te pitu demi, SiviraÂÂhe ti imasmiæ nagare so rÃjà hutvà pasÃsatu.
     KumÃro Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).689: Na deva mayhaæ vacanà ehiti Sivis' uttamo,
                    sayam eva devo gantvÃ[na] si¤ca bhogehi atrajan ti. || Ja_XXII:2372 ||>@

     Ta. Sivisuttamo ti SiviseÂÂho, si¤cà 'ti mahÃmegho viya vuÂÂhiyà bhogehi abhisi¤ca.

  @<Ja_XXII.10(=547).690: Tato senÃpatiæ rÃjà Sa¤jayo ajjhabhÃsatha:
                    hatthÅ assà rathà patti senà sannÃhayantu naæ,
                    negamà ca maæ anventu brÃhmaïà ca purohitÃ. || Ja_XXII:2373 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).691: Tato saÂÂhisahassÃni yudhino cÃrudassanÃ
                    khippam Ãyantu sannaddhà nÃnÃvaïïeh' alaækatÃ. || Ja_XXII:2374 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).692: NÅlavaïïadharà neke pÅtà neke nivÃsitÃ
                    a¤¤e lohitatuïhÅsà suddhà neke nivÃsitÃ
                    khippam Ãyantu sannaddhà nÃnÃvattheh' alaækatÃ. || Ja_XXII:2375 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).693: Himavà yathà Gandharo pabbato GandhamÃdano
                    nÃnÃrukkhehi sa¤channo mahÃbhÆtagaïÃlayo || Ja_XXII:2376 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).694: Osadhehi ca dibbehi disà bhÃti pavÃti ca
                    khippam Ãyantu sannaddhà disà bhÃti pavÃti ca, || Ja_XXII:2377 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).695: Tato nÃgasahassÃni yojayantu catuddasa
                    suvaïïakacchà mÃtaÇgà hemakappanavÃsasÃ. || Ja_XXII:2378 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).696: ùrÆÊhà gÃmaïÅyehi tomaraækusapÃïihi
                    khippam Ãyantu sannaddhà hatthikkhandhehi dassitÃ. || Ja_XXII:2379 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).697: Tato assasahassÃni yojayantu catuddasa
                    ÃjÃnÅyà va jÃtiyà sindhavà sÅghavÃhanÃ. || Ja_XXII:2380 ||>@
  @<Ja_XXII.10(=547).698: ArÆÊhà gÃmaïÅyehi illiyÃcÃpadhÃrihi (V 259|4)
                    khippam Ãyantu sannaddhà assapiÂÂheh' alaækatÃ. || Ja_XXII:2381 ||>@


#<[page 580]>#
%<580                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).699: Tato rathasahassÃni yojayantu catuddasa
                    ayosukatanemiyo suvaïïacitapakkhare. || Ja_XXII:2382 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).700: Aropentu dhaje tattha cammÃni kavacÃni ca
                    vipphÃlentu ca cÃpÃni daÊhadhammà pahÃrino
                    khippam Ãyantu sannaddhà rathesu rathajÅvino ti. || Ja_XXII:2383 ||>@

     Ta. sannÃhayantu nan ti sannayhantu, saÂÂhi -- ti mama puttena sahajÃtà saÂÂhisahassà amaccÃ, nÅlavaïïa -- ti eke nÅlavaïïadharà nÅlavatthÃni nivÃsità hutvÃ, mahÃbhÆta -- ti yakkhagaïÃnaæ Ãlayo, bhÃti pavÃti cà 'ti{} vuttappakÃro Himavà viya ÃbharaïavilepanÃdÅhi obhÃsayantu c' eva pavÃyantu ca, hatthikkhandhehÅti te hatthigÃmaïiyo{} hatthikkhandhehi khippam Ãyantu, dassità ti dassitavibhÆsanÃ, ayo -- ti ayena suÂÂhuparikkhitanemiyo, suvaïïa --  ti suvaïïena khacitapakkhare evarÆpe catuddasasahasse rathe yojentÆ 'ti vadati, vipphÃlentÆ 'ti Ãropentu.
     Evaæ rÃjà senaÇgaæ vicÃretvà "puttassa me Jettutaranagarato yÃva Vaækapabbatà aÂÂhÆsabhavitthÃraæ Ãgamanamaggaæ samatalaæ katvà maggÃlaækÃratthÃya ida¤ c' ida¤ ca karothÃ" 'ti ÃïÃpento Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).701: LÃjà olopiyà pupphà mÃlagandhavilepanÃ
                    agghiyÃni ca tiÂÂhantu yena maggena ehiti. || Ja_XXII:2384 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).702: GÃme gÃme sataæ kumbhà merayassa surÃya ca
                    maggamhi patitiÂÂhantu yena maggena ehiti. || Ja_XXII:2385 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).703: Maæsà pÆvà saækuliyo kummÃsà macchasaæyutÃ
                    maggamhi patitiÂÂhantu yena maggena ehiti || Ja_XXII:2386 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).704: Sappi telaæ dadhiæ khÅraæ kaÇgu vÅhi bahÆ surÃ
                    maggamhi patitiÂÂhantu yena maggena ehiti. || Ja_XXII:2387 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).705: ùÊÃrikà ca sÆdà ca naÂanaÂÂakagÃyanÃ
                    pÃïissarà kumbhathÆniyo mandakà sokajjhÃyikÃ. || Ja_XXII:2388 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).706: ùha¤¤antu sabbavÅïà bheriyo deï¬imÃni ca,
                    kharamukhÃni dhamantu vadataæ ekapokkharÃ. || Ja_XXII:2389 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).707: MutiÇgà païavà saækhà godhà parivadentikÃ
                    dindimÃni ca ha¤¤antu kuÂumbà tindimÃni cà 'ti. || Ja_XXII:2390 ||>@

     Ta. olopiyà ti lÃjehi saddhiæ lÃjapa¤camakÃni pupphÃni okirantÃnaæ okiraïapupphÃni paÂipÃdeyyÃsÅti ÃïÃpeti, mÃlÃgandhavilepanÃni maggavitÃne olambamÃlà c' eva gandhavilepanÃni ca,


#<[page 581]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  581>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  agghiyÃni cà 'ti pupphÃgghiyaratanÃgghiyÃni cà 'ti, yena maggena mama putto ehiti tattha tattha tiÂÂhantu, gÃme gÃme ti gÃmadvÃre gÃmadvÃre patitiÂÂhantÆ 'ti pipÃsitÃnaæ pivanatthÃya paÂiyÃdità hutvà surÃmerayakumbhà tiÂÂhantu, {macchasa¤¤utÃ} ti macchehi yuttÃ, kaÇguvihÅti kaÇgupiÂÂhamayà ca vÅhipiÂÂhamayà ca, mandakà ti mundagÃyino sokajjhÃyikà ti mÃyÃkÃrà a¤¤e pi và ye keci uppannasokaæ haraïasamatthÃ, kharamukhÃnÅti sÃmuddikamahÃsaækhà muÂÂhisaækhà nÃÊisaækhÃ, godhÃparivadentikà dindimÃni kuÂumbadindimÃnÅti imÃni cattÃri turiyÃn' eva.
     Evaæ rÃjà maggÃlaækÃram vicÃresi. JÆjako pi pamÃïÃtikkantaæ bhu¤jitvà jÅrÃpetuæ asakkonto tatth' eva kÃlam akÃsi, rÃjà tassa sarÅrakiccaæ kÃrÃpetvà nagare bheri¤ carÃpetvà ka¤ci 'ssa ¤Ãtakaæ na passi, dhanaæ puna ra¤¤o yeva ahosi.
Atha sattame divase sabbà senà sannipati, rÃjà mahantena parivÃrena JÃliæ {magganÃyakaæ} katvà nikkhami.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).708: Sà senà mahatÅ Ãsi uyyuttà SivivÃhinÅ,
                    JÃlinà magganÃyena Vaækaæ payÃsi pabbataæ. || Ja_XXII:2391 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).709: Ku¤caæ nadati mÃtaÇgo ku¤jaro saÂÂhihÃyano
                    kacchÃya baddhamÃnÃya ku¤caæ nadati vÃraïo. || Ja_XXII:2392 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).710: AjÃniyà hasissiæsu, nemighoso ajÃyatha,
                    abbhaæ rajo acchÃdesi uyyuttà SivivÃhinÅ. || Ja_XXII:2393 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).711: Sà senà mahatÅ Ãsi uyyuttà hÃrahÃrinÅ,
                    JÃlinà magganÃyena Vaækaæ pÃyÃsi pabbataæ. || Ja_XXII:2394 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).712: Te pÃvisuæ brahÃra¤¤aæ bahusÃkhaæ bahÆdijaæ
                    puppharukkhehi saæchannaæ phalarukkhehi c' Æbhayaæ. || Ja_XXII:2395 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).713: Tattha bindussarà vaggÆ nÃnÃvaïïà bahÆdijÃ
                    kujjantam upakujjanti utusampupphite dume. || Ja_XXII:2396 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).714: Te gantvà dÅgham addhÃnaæ ahorattÃnaæ accaye
                    padesan taæ upÃga¤chuæ yattha Vessantaro ahÆ 'ti. || Ja_XXII:2397 ||>@

     Ta. mahatÅti dvÃdasa akkhohinÅ saækhÃtÃ, uyyuttà ti payÃtÃ, ku¤caæ nadatÅti KaliÇgaraÂÂhavÃsino brÃhmaïà attano raÂÂhe deve vuÂÂhe taæ nÃgaæ Ãharitvà Sa¤jayassa adaæsu, so hatthi sÃmikaæ vata passituæ labhissÃmÅti tuÂÂho ku¤canÃdam akÃsi, taæ sandhÃy' etaæ vuttaæ, kacchÃyà 'ti suvaïïakacchÃya bajjhamÃnÃya pi tussitvà ko¤caæ nadi, hasissiæsÆ 'ti hasiæsu saddam akaæsu,


#<[page 582]>#
%<582                           XXII. MahÃnipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  hÃrahÃrinÅti haritabbaharaïasamatthÃ, pÃvisun si pavisiæsu, bahusÃkhan ti bahurukkhasÃkhaæ, dÅgham-ti saÂÂhiyojanamaggaæ, upÃgacchun ti yattha Ve- ahosi taæ padesaæ upagatà ti. MahÃrÃjapabbaæ niÂÂhitaæ.
     JÃlikumÃro SumucalindasaratÅre khandhÃvÃraæ nivÃsÃpetvà catuddasarathasahassÃni ÃgatamaggÃbhimukhÃn' eva ÂhapÃpetvà tasmiæ tasmiæ padese sÅhavyagghakhaggÃdisu Ãrakkhaæ saævidahi, hatthiÃdÅnaæ saddo mahà ahosi. M. taæ sutvà "kin nu kho me paccÃmittà pitaraæ ghÃtetvà mam' atthÃya ÃgatÃ" ti maraïabhayena bhÅto Maddiæ ÃdÃya pabbataæ Ãruyha senaæ olokesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).715: Tesaæ sutvÃna nigghosaæ bhÅto Vessantaro ahu,
                    pabbataæ abhirÆhitvà bhÅto senaæ udikkhati. || Ja_XXII:2398 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).716: Iægha Maddi nisÃmehi nigghoso yÃdiso vane
                    ÃjÃniyyà hasissanti dhajaggÃni ca dissare. || Ja_XXII:2399 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).717: Ime ca nÆna ara¤¤asmiæ migasaæghÃni luddakÃ
                    vÃgurÃhi parikkhippa sobbhaæ pÃtetvà tÃvade
                    vikkosamÃnà tippÃhi hanti nesaæ varaævaraæ. || Ja_XXII:2400 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).718: Yathà mayaæ adÆsakà ara¤¤e avaruddhakÃ
                    amittahatthatthagatÃ, passa dubbalaghÃtakan ti. || Ja_XXII:2401 ||>@

     Ta. iæghà 'ti codanatthe nipÃto, nisÃmehÅti sakasenà và paras. và ti upadhÃrehi, ime ce nÆna -- ti ÃdÅnaæ a¬¬hatiyagÃthÃnaæ evaæ atthasambandho veditabbo: Maddi yathà ara¤¤asmiæ migasaæghÃni luddakà vigurÃhi parikkhippa athavà pana sobbhe pÃtetvà tÃvad eva hanatha are duÂÂhamige ti vikkosamÃnà tippÃhi migamÃraïasattÅhi nesaæ migÃnaæ varaævaraæ hanti ime ce nÆna tath' eva amhe asabbhÃhi vÃcÃhi vikkosamÃnà tippÃhi sattÅhi hanissanti maya¤ ca adÆsakà ara¤¤e avaruddhakà raÂÂhà pabbÃjità vasÃma, evaæ sante pi amittahatthatthagatà ti amittÃnaæ hatthatthaæ gatÃ, passa imaæ dubbalaghÃtakan ti maraïabhayena paridevi.
     Sà tassa vacanaæ sutvà senaæ oloketvà "sakasenÃya bhavitabban" ti M-aæ assÃsentÅ imaæ gÃtham Ãha:


#<[page 583]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  583>%

  @<Ja_XXII.10(=547).719: Amittà na-ppasaheyyuæ aggÅva udakaïïave
                    tad eva tvaæ vicintehi api sotthi ito siyà ti. || Ja_XXII:2402 ||>@

     Ta. aggÅva -- ti yathà tiïukkÃdivasena upanÅto aggi aïïavasaækhÃtÃni puthulagambhÅrÃni udakÃni na-ppasahati tÃpetuæ na sakkoti tathà taæ amittà na saheyyuæ nÃbhibhavissanti, tadevà 'ti yaæ Sakkena tuyhaæ varaæ datvà mahÃrÃja na cirass' eva te pità ehiti vuttaæ tad eva tvaæ vicintehi, api ca nÃma ito balakÃyato amhÃkaæ sotthi siyà ti.
     Atha M. sokaæ apanuditvà tÃya saddhiæ pabbatà oruyha païïasÃladvÃre nisÅdi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).720: Tato Vessantaro rÃjà orohitvÃna pabbatÃ
                    nisÅdi païïasÃlÃyaæ daÊhaæ katvÃna mÃnasan ti. || Ja_XXII:2403 ||>@

     Ta. daÊhaæ -- ti mayaæ pabbajità nÃma amhÃkaæ ko kiæ karissatÅti thiraæ daÊhaæ katvà nisÅdiæsu.
     Tasmiæ khaïe Sa¤jayo deviæ Ãmantetvà "bhadde Phusati, amhesu sabbesu ekato gatesu soko mahà bhavissati, paÂhamaæ tÃva ahaæ gacchÃmi, tato `idÃni sokaæ vinodetvà nisinnà bhavissantÅti' sallakkhetvà tvaæ mahantena parivÃrena gaccheyyÃsÅti" atha thokaæ kÃlaæ vÅtinÃmetvà JÃli¤ ca KaïhÃjina¤ ca "ÃgacchantÆ" ti vatvà rathaæ nivattetvà ÃgatamaggÃbhimukhaæ katvà tattha tattha Ãrakkhaæ saævidahitvà alaækatahatthikkhandhagato puttassa santikaæ agamÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).721: Vinivattayitvà rathaæ votthÃpetvÃna seniyo
                    ekaæ ara¤¤e viharantaæ pità puttaæ upÃgami. || Ja_XXII:2404 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).722: Hatthikkhandhato oruyha ekaæso pa¤jalikato
                    parikkhitto amaccehi puttaæ si¤citum Ãgami. || Ja_XXII:2405 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).723: Tatth' addasa kumÃraæ so rammarÆpaæ samÃhitaæ
                    nisinnaæ païïasÃlÃyaæ jhÃyantaæ akutobhayan ti. || Ja_XXII:2406 ||>@

     Ta. votthÃpetvÃna -- ti ÃrakkhanatthÃya balakÃye ca vavatthapetvÃ, ekaæso ti ekaæsakatauttarÃsaÇgo, si¤citum -- ti rajje abhisi¤cituæ upÃgami, rammarÆpan ti ana¤jitaæ amaï¬itaæ.


#<[page 584]>#
%<584                           XXII. MahÃnipÃta.>%

  @<Ja_XXII.10(=547).724: Ta¤ ca disvÃna Ãyantaæ pitaraæ puttagiddhinaæ
                    Vessantaro ca MaddÅ ca paccuggantvà avandisuæ. || Ja_XXII:2407 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).725: MaddÅ ca sirasà pÃde sasurassÃbhivÃdayi,
                    MaddÅ aha¤ hi te deva pÃde vandÃmi te husÃ,
                    te su tattha palissajja pÃïinà parimajjathà 'ti. || Ja_XXII:2408 ||>@

     Ta. pÃde -- ti ahaæ te husà pÃde vandÃmÅti evaæ vatvà vandi, tesu tatthà 'ti te ubho jane tasmiæ Sakkadattiye assame palissajitvà hadaye nipajjÃpetvà paricumbitvà mudukena pÃïinà parimajjatha piÂÂhiyo tesaæ parimajji.
     Tato roditvà paridevitvà rÃjà soke nibbute tehi saddhiæ paÂisanthÃraæ karonto Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).726: Kacci vo kusalaæ putta, kacci putta anÃmayaæ,
                    kacci u¤chena yÃpetha, kacci mÆlaphalà bahÆ. || Ja_XXII:2409 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).727: Kacci ¬aæsà ca makasà ca appam eva siriæsapÃ,
                    vane vÃÊamigÃkiïïe kacci hiæsà na vijjatÅti. || Ja_XXII:2410 ||>@

     Pitu vacanaæ sutvà MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).728: Atthi no jÅvikà deva yà ca yÃdisi kÅdisÃ,
                    kasirà hi jÅvikà homa, u¤chÃcariyena jÅvitaæ. || Ja_XXII:2411 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).729: Aniddhinaæ mahÃrÃja damet' assaæ va sÃrathi
                    ty-amhà aniddhikà dantÃ, asamiddhi dameti no. || Ja_XXII:2412 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).730: Api no kisÃni maæsÃni pitu mÃtu adassanÃ
                    avaruddhÃnaæ mahÃrÃja ara¤¤e jÅvisokinan ti. || Ja_XXII:2413 ||>@

     Ta. yÃdisikÅ disà ti yà và sà vÃ, lÃmakà ti a., kasirà hi yÅvikà homà 'ti tÃta amhÃkaæ u¤chÃcariyÃya jÅvitaæ nÃma kÅdisaæ, dukkhà no jÅvikà ahosi, aniddhinan ti mahÃrÃja aniddhiæ asamiddhiæ daliddapurisaæ nÃma dameti sà va aniddhi cheko sÃrathi assaæ viya, dametÅti nibbisevanaæ karoti, te mayaæ idha vasantà aniddhikà dantà nibbisevanà katÃ, asamiddhi yeva no dametÅti, dametha no ti pi pÃÂho damayittha no ti a., jÅvisokinan ti avigatasokÃnaæ kiæ nÃma amhÃkaæ sukhan ti vadati.
     Eva¤ ca pana vatvà puna puttÃnaæ pavattiæ pucchanto Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).731: Ye pi te SiviseÂÂhassa dÃyÃdappattamÃnasÃ
                    JÃli KaïhÃjinà c' ubho brÃhmaïassa vasÃnugÃ
                    accÃyikassa luddassa yo ne gÃvo va sumbhati || Ja_XXII:2414 ||>@


#<[page 585]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  585>%

  @<Ja_XXII.10(=547).732: Te rÃjaputtiyà putte yadi jÃnÃtha saæsatha,
                    pariyÃpuïÃtha no khippaæ sappadaÂÂhaæ va mÃïavan ti. || Ja_XXII:2415 ||>@

     Ta. dÃyÃdappattamÃnasà ti mahÃrÃja ye te tava SiviseÂÂhassa dÃyÃdà appattamÃnasà asampuïïamanorathà hutvà brÃhmaïassa vasÃnugà jÃtà te dve kumÃrà yo so brÃhmaïo gÃvo va sumbhati te rÃjaputtiyà putte yadi diÂÂhavasena và sutavasena và jÃnÃtha saæsatha, sappadaÂÂhaæ và 'ti visaæ nimmadanatthÃya sappadaÂÂhaæ mÃïavan tikicchantà viya khippaæ no pariyÃpuïÃtha kathetà 'ti vadati.
     RÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).733: Ubho kumÃrà nikkità JÃli KaïhÃjinà c' ubho
                    brÃhmaïassa dhanaæ datvà putta mà bhÃyi assasà 'ti. || Ja_XXII:2416 ||>@

     Ta. nikkità ti nikkayaæ datvà gahitÃ.
     Taæ sutvà M. paÂiladdhassÃso pitarà saddhiæ paÂisanthÃram akÃsi:

  @<Ja_XXII.10(=547).734: Kaccin nu tÃta kusalaæ kacci tÃta anÃmayaæ,
                    kacci nu tÃta me mÃtu cakkhuæ na parihÃyatÅti. || Ja_XXII:2417 ||>@

     Ta. cakkhun ti puttasokena rodantiyà cakkhuæ na parihÃyati.
     RÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).735: Kusala¤ c' eva me putta, atho putta anÃmayaæ
                    atho pi putta te mÃtu cakkhuæ na parihÃyatÅti. || Ja_XXII:2418 ||>@

     MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).736: Kacci Ãrogaæ yoggan te, kacci vahati vÃhanaæ,
                    kacci phÅtà janapadÃ, kacci vuÂÂhi na chijjatÅti. || Ja_XXII:2419 ||>@

     Tattha vuÂÂhÅti vuÂÂhidhÃrÃ.
     RÃjà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).737: Atho Ãrogaæ yoggam me, atho vahati vÃhanaæ,
                    atho phÅtà janapadÃ, atho vuÂÂhi na chijjatÅti. || Ja_XXII:2420 ||>@

     Evaæ sallapantÃnaæ ¤eva PhusatÅ pi kho devÅ "idÃni sokaæ tanuæ katvà nisinnà bhavissantÅti" sallakkhetvà mahÃparivÃrena saddhiæ puttassa santikaæ agamÃsi.


#<[page 586]>#
%<586                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).738: Icc-eva mantayantÃnaæ mÃtà tesaæ adissatha
                    rÃjaputtÅ giridvÃre pattiyà anupÃhanÃ. || Ja_XXII:2421 ||>@


  @<Ja_XXII.10(=547).739: Ta¤ ca disvÃna Ãyantiæ mÃtaraæ puttagiddhiniæ
                    Vessantaro ca MaddÅ ca paccuggantvà avandayuæ. || Ja_XXII:2422 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).740: MaddÅ ca sirasà pÃde sassuyà abhivÃdayi:
                    MaddÅ aham pi te ayye pÃde vandÃmi te husÃ. || Ja_XXII:2423 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).741: Maddi¤ ca puttakà disvà dÆrato sotthim ÃgatÃ
                    kandantà abhidhÃviæsu vacchà bÃlà va mÃtaraæ. || Ja_XXII:2424 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).742: MaddÅ ca puttake disvà dÆrato sotthim Ãgate
                    vÃruïÅva pavedhentÅ thanadhÃrÃbhisi¤cathà 'ti. || Ja_XXII:2425 ||>@

     Ta. MaddÅ cà 'ti tesaæ hi Phusatideviæ vanditvà ÂhitakÃle puttà kumÃrakumÃrikÃhi parivutà Ãgamiæsu, MaddÅ tesaæ Ãgamanamaggaæ olokentÅ yeva aÂÂhÃsi, sà te soÂÂhim Ãgacchante disvà sakabhÃvena sandhÃretuæ asakkontÅ taruïamacchà viya bhÃvam pavedhamÃnà tato pÃyÃsi, te pi taæ disvà paridevantà tadabhimukhà va pÃyiæsu, kandantà abhidÃviæsÆ 'ti kandantà abhidhÃviæsu, vÃruïÅvà 'ti yakkhÃviÂÂhà ikkhaïikà viya pavedhamÃnÃ, thanadhÃrà abhisi¤cathà 'ti sà kira mahantena saddena paridevitvà kampamÃnà visa¤¤Å hutvà dÅghato paÂhaviyaæ pati, kumÃrÃpi vegenÃgantvà visa¤¤Å hutvà mÃtu upari yeva patitÃ, tasmiæ khaïe tassà dvÅhi thanehi dve khÅradhÃrà nikkhamitvà tesaæ mukhe yeva pavisiæsu, sace kira ettako assÃso nÃbhavissa dve kumÃrà sukkhahadayà hutvà anassiæsu, Ve-pi piyaputte disvà sokaæ sandhÃretuæ asakkonto visa¤¤Å hutvà tatth' eva papati, mÃtÃpitaro pi visa¤¤Å hutvà tatth' eva papatiæsu, tathà sahajÃtà saÂÂhisahassà amaccÃ, taæ kÃru¤¤aæ passanto tesu eko pi sandhÃretuæ nÃsakkhi, sakalÃssamapadaæ yugantavÃtamathitaæ viya sÃlavanaæ ahosi.
     Tasmiæ khaïe pabbatà nadiæsu paÂhavÅ kampi mahÃsamuddo saækhubhi Sineru girirÃjà onami, chakÃmÃvacaradevalokà ekakolÃhalà ahesuæ, Sakko devarÃjà "cha khattiyà saparisà visa¤¤Ã jÃtÃ, tesu eko pi uÂÂhÃya kassaci sarÅre udakaæ si¤cituæ samattho n' atthi, pokkharavassaæ vassÃpessÃmÅti" cintetvà chakhattiyasamÃgame p-vassaæ vassÃpesi, ye ta. temitukÃmà te tementi atemitukÃmÃnam upari ekabindum pi na saïÂhÃti, padumapattato udakaæ viya vinivaÂÂetvà gacchati, iti pokkharavane patitaæ vassaæ viya taæ vassaæ ahosi, cha khattiyà assÃsaæ paÂilabhiæsu,


#<[page 587]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  587>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mahÃjano "¤ÃtisamÃgame pokkharavassaæ vassi, mahÃpaÂhavÅ kampÅti" acchariyaæ pavadesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).743: SamÃgatÃnaæ ¤ÃtÅnaæ mahÃghoso ajÃyatha,
                    pabbatà samanÃdiæsu, mahÅ Ãkampità ahu. || Ja_XXII:2426 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).744: VuÂÂhidhÃraæ pavecchanto devo pÃvassi tÃvade,
                    atha Vessantaro rÃjà ¤ÃtÅhi samapajjatha. || Ja_XXII:2427 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).745: NattÃro suïisà putto rÃjà devÅ ca ekato
                    yadà samÃgatà Ãsuæ tadÃsi lomahaæsanaæ,
                    pa¤jalikà tassa yÃcanti rodantà bheravà vane. || Ja_XXII:2428 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).746: Vessantara¤ ca Maddi¤ ca sabbe raÂÂhà samÃgatÃ:
                    tvan no si issaro rÃjÃ, rajjaæ kÃretha no ubho ti. || Ja_XXII:2429 ||>@

     Ta ghoso ti kÃru¤¤aghoso, pa¤jalikà ti sabbe nÃgarà c' eva negamajÃnapadà ca paggahita¤jalÅ hutvÃ, tassayÃcatÅti tassa pÃdesu patitvà roditvà kanditvà deva tvaæ no sÃmi issaro pità te idh' eva abhisi¤citvà nagaraæ netukÃmo kulasantakaæ setacchattaæ paÂicchathà 'ti yÃcanti. Chakhattiyakhaï¬aæ niÂÂhitaæ.
     Taæ sutvà M. pitarà saddhiæ sallapanto imaæ g. Ã.:

  @<Ja_XXII.10(=547).747: Dhammena rajjaæ kÃrentaæ raÂÂhà pabbÃjayittha maæ
                    tva¤ ca jÃnapadà c' eva negamà ca samÃgatà ti. || Ja_XXII:2430 ||>@

     Tato rÃjà puttaæ khamÃpento

  @<Ja_XXII.10(=547).748: Dukkata¤ ca hi no putta bhÆnahaccaæ katam mayÃ
                    yo 'haæ SivÅnaæ vacanà pabbÃjesiæ adÆsakan ti || Ja_XXII:2431 ||>@

imaæ gÃthaæ vatvà attano dukkhaharaïatthaæ yÃcanto imaæ, gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).749: Yena kenaci vaïïena pitu dukkhaæ udabbahe
                    mÃtu bhaginiyà cÃpi api pÃïehi attano ti. || Ja_XXII:2432 ||>@

     Ta. udabbahe ti hareyya, api pÃïehÅti tÃta puttena nÃma jÅvitaæ pariccajitvà mÃtÃpitunnaæ sokadukkhaæ haritabbaæ, tasmà mama vacanaæ karohi:
imaæ isiliÇgaæ haritvà rÃjavesaæ gaïha tÃtà 'ti iminà kira naæ adhippÃyen' evam Ãha.


#<[page 588]>#
%<588                           XXII. MahÃnipÃta.>%
     Bo-rajjaæ kÃretukÃmo va ettake pana akathite "garukaæ nÃma na hotÅti" tattha rÃjÃnaæ kathesi, M. "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi, ath' adhivÃsanaæ viditvà sahajÃtà saÂÂhisahassà amaccÃ

  @<Ja_XXII.10(=547).750a: NahÃnakÃle mahÃrÃja rajojallaæ pavÃhayà 'ti || Ja_XXII:2433a ||>@

vadiæsu, atha ne M. "thokaæ adhivÃsethÃ" 'ti vatvà païïasÃlaæ pavisitvà isibhaï¬aæ omu¤citvà paÂisÃmetvà p-sÃlato nikkhamitvà "idam mayà navamÃse a¬¬hamÃsa¤ ca samaïadhammassa kataÂÂhÃnaæ, pÃramÅkÆÂaæ gaïhantena dÃnaæ datvà paÂhaviyà kampitaÂÂhÃnan" ti p-sÃlaæ tikkhattuæ padakkhiïaæ katvà pa¤capatiÂÂhitena vanditvà aÂÂhÃsi, ath' assa kappakÃdayo massukammÃdÅni kariæsu, tam enaæ sabbÃbharaïabhÆsitaæ devarÃjam iva virÃjamÃnaæ rajje abhisi¤ciæsu, tena vuttaæ:

  @<Ja_XXII.10(=547).750b: tato Vessantaro rÃjà rajojallaæ pavÃhayÅti. || Ja_XXII:2433b ||>@

     Ta. pavÃhayÅti hÃresi, hÃretvà ca pana rÃjavesaæ gaïhatÅti a.
     Ath' assa yaso mahà ahosi, olokitolokitaÂÂhÃnaæ kampati, mukhamaÇgalikà maÇgalÃni nigghosayiæsu, sabbaturiyÃni paggaïhiæsu, mahÃsamuddakucchiyaæ meghatthanitanigghoso viya ahosi, hatthiratanaæ alaækaritvà upanayiæsu, so khaggaratanaæ bandhitvà hatthiratanaæ abhiruyhi, tÃvad eva naæ sahajÃtà saÂÂhisahassà amaccà sabbÃlaækÃrapatimaï¬ità parivÃrayiæsu, Maddim pi deviæ nahÃpetvà alaækaritvà abhisi¤citvà sÅse pan' assà abhisekaudakaæ Ãsi¤camÃnà "Vessantaro taæ pÃletÆ" 'ti ÃdÅni maÇgalÃni vadiæsu.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).751: SÅsaæ nahÃto sucivattho sabbÃbharaïabhÆsito
                    paccayaæ nÃgam Ãruyha khaggaæ bandhi parantapaæ. || Ja_XXII:2434 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).752: Tato saÂÂhisahassÃni yudhino cÃrudassanÃ
                    sahajÃtà parikariæsu nandayantà rathesabhaæ. || Ja_XXII:2435 ||>@


#<[page 589]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  589>%

  @<Ja_XXII.10(=547).753: Tato Maddim pi nahÃpesuæ Sivika¤¤Ã samÃgatÃ:
                    Vessantaro taæ pÃletu JÃli-KaïhÃjinà c' ubho,
                    atho pi taæ mahÃrÃjà Sa¤jayo abhirakkhatÆ 'ti. || Ja_XXII:2436 ||>@

     Ta. paccayam -- ti taæ attanno jÃtadivase uppannaæ hatthinÃgaæ, parantapan ti amittatÃpanaæ, parikariæsÆ 'ti parivÃrayiæsÆ, nandayantà ti tosentÃ, Sivi -- ti Sivira¤¤o pajÃpatiyo sannipatitvà gandhodakena nahÃpesuæ, JÃlikaïhÃjinà cubho ti ime te puttà pitaram rakkhantÆ 'ti.

  @<Ja_XXII.10(=547).754: Ida¤ ca paccayaæ laddhà pubbe ca kilesam attano
                    Ãnandiyaæ Ãcariæsu ramaïÅye Giribbaje. || Ja_XXII:2437 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).755: Ida¤ ca paccayaæ laddhà pubbe ca kilesam attano
                    Ãnandi vittà sumanà putte saægamma lakkhaïÃ. || Ja_XXII:2438 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).756: Ida¤ ca paccayaæ laddhà pubbe ca kilesam attano
                    Ãnandi vittà patÅtà saha puttehi lakkhaïà ti. || Ja_XXII:2439 ||>@

     Ta. ida¤ca -- ti bhi. Ve- ca MaddÅ ca idaæ paccayaæ imaæ patiÂÂhaæ labhitvà rajje patiÂÂhahitvà ti a, pubbe ti ito pubbe attano vanavÃsakilesaæ anussaritvÃ, Ãnandiyaæ Ãcariæsu ramaïÅye -- ti ramaïÅye Vaækagirikucchimhi Vessantarassa ra¤¤o Ãïà ti ka¤canalatÃvinaddhaæ Ãnandabheri¤ carÃpetvà Ãnandachaïaæ Ãcariæsu, Ãnandi vittà -- ti lakkhaïasampannà MaddÅ putte saægamma sampÃpuïitvà vittà sumanà hutvà ativiyà Ãnandi nandittha 'ti a., patÅtà ti pavattapÅtisomanassà hutvÃ.
     Evaæ patÅtà hutvà ca pana putte Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).757: Ekabhattà pure Ãsiæ niccaæ thaï¬ilasÃyinÅ,
                    iti me taæ vataæ Ãsi tumhaæ kÃmÃhi puttakÃ. || Ja_XXII:2440 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).758: Tam me taæ vataæ samiddh' ajja tumhe saægamma puttakÃ,
                    mÃtujaæ pi taæ pÃletu pitujam pi ca puttakÃ,
                    atho pi taæ mahÃrÃjà Sa¤jayo abhirakkhatu. || Ja_XXII:2441 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).759: Yaæ ki¤c' atthi kataæ pu¤¤aæ mayha¤ c' eva pitu ca te
                    saccena tena kusalena ajaro tvaæ amaro bhavà 'ti. || Ja_XXII:2442 ||>@

     Ta. tumhaæ kÃmÃhi -- ti puttakà tumhÃkaæ kÃmà tumhe patthayamÃnà pure tumhesu brÃhmaïena nÅtesu ekabhattaæ bhu¤jitvà bhÆmiyaæ sayiæ, iti me tumhÃkaæ kÃmà etaæ vataæ ÃsÅti vadati, samiddhajjà 'ti tam me vataæ ajja samiddhaæ, mÃtujam pi taæ pÃletu pitujam pi ca puttakà ti puttakà mÃtu jÃtasomanassaæ pitu jÃtasomanassam pi pÃletu {mÃtÃpitÆnaæ} santakaæ pu¤¤aæ taæ pÃletÆ 'ti a. yeva, ten' evÃha: yaæ ki¤ c' atthi kataæ pu¤¤an ti.


#<[page 590]>#
%<590                    XXII. MahÃnipÃta.>%
     PhusatÅ pi devÅ "ito paÂÂhÃya mama suïhà imÃn' eva vatthÃni nivÃsetu, imÃni ÃbharaïÃni dhÃretÆ" 'ti samugge pÆretvà pahiïi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).760: KappÃsika¤ ca koseyyaæ khomakodumbarÃni ca
                    sassÆ suïhÃya pÃhesi yehi MaddÅ asobhatha. || Ja_XXII:2443 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).761: Tato khoma¤ ca kÃyÆraæ aægadaæ maïimekhalaæ
                    sassÆ suïhÃya pahesi yehi MaddÅ asobhatha. || Ja_XXII:2444 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).762: Tato khoma¤ ca kÃyÆraæ gÅveyyaæ ratanÃmayaæ sassÆ-etc. || Ja_XXII:2445 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).763: Uïïataæ mukhaphulla¤ ca nÃnÃratte ca maïiye sassÆ-etc. || Ja_XXII:2446 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).764: Uggatthanaæ giægamakaæ mekhalaæ pÃlipÃdakaæ
                    sassÆ suïhÃya pahesi yehi MaddÅ asobhatha. || Ja_XXII:2447 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).765: Sutta¤ ca suttavajja¤ ca upanijjhÃya seyyasÅ
                    asobhatha rÃjaputtÅ devaka¤¤Ã va Nandane. || Ja_XXII:2448 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).766: SÅsaæ nahÃtvà sucivatthà sabbÃbharaïabhÆsitÃ
                    asobhatha rÃjaputtÅ tÃvatiæsà va accharÃ. || Ja_XXII:2449 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).767: KadalÅva vÃtacchupità jÃtà cittalatÃvane
                    dantÃvaraïasampannà rÃjaputtÅ asobhatha. || Ja_XXII:2450 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).768: SakuïÅ mÃnusinÅva jÃtà cittapattà pati
                    nigrodhapattabimboÂÂhÅ rÃjaputtÅ asobhatha. || Ja_XXII:2451 ||>@

     Ta. khoma¤ca -- ti suvaïïamayaæ gÅvapasÃdhanaæ, aÇgadaæ -- ti aÇgadÃbharaïa¤ ca maïimayamekhala¤ ca, dutiyagÃthÃya khoma¤ ca kÃyÆran ti suvaïïamayaæ vanakhajjÆriphalasaïÂhÃnaæ gÅvapasÃdhanam eva, ratana mayan ti aparam pi ratanamayagÅveyyaæ, uïïatan ti ekaæ pasÃdhanaæ, mukhaphullan ti naÊÃÂante tilakamÃlÃbharaïaæ, nÃnÃratte ti nÃnÃvaïïe, maïiye ti maïimaye, uggatthanaæ giægamakan ti etÃni pi dve ÃbharaïÃni, mekhalan ti suvaïïarajatamayaæ mekhalaæ, palipÃdakan ti pÃdapasÃdhanaæ, sutta¤ca -- ti suttarÆÊha¤ ca pasÃdhanaæ, PÃÊiya¤ ca pana suppa¤ ca suppavajja¤ cà ti likhitaæ, upanijjhÃya seyyasÅti etaæ suttÃrÆÊha¤ ca asuttÃrÆÊha¤ ca Ãbharaïaæ taæ taæ ÆnaÂÂhÃnaæ oloketvà alaækaritvà Âhità seyyasÅ uttamarÆpadharà MaddÅ devaka¤¤Ã va Nandane asobhatha, vÃtacchupità ti cittalatÃvane jÃtà vÃtasampuÂÂhà suvaïïakadali viya taæ divasaæ sà vijambhamÃnà asobhatha, dantÃvaraïasampannà ti bimbaphalasadisehi d-varaïehi samannÃgatÃ, sakuïÅ mÃnusinÅ vajÃtà cittakatà patÅti yathà manussasarÅre jÃtà mÃnusinÅ nÃma sakuïÅ cittapattà ÃkÃse patamÃnà pakkhe pasÃretvà gacchantÅ sobhati evaæ sÃrattatÃya nigrodhapakkabimbapakkasadisÃoÂÂhi asobhatha.


#<[page 591]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  591>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 

  @<Ja_XXII.10(=547).769: Tassà ca nÃgam Ãnesuæ nÃtivaddha¤ ca ku¤jaraæ
                    sattikkhamaæ sarakkhamaæ ÅsÃdantaæ urÆÊhavaæ. || Ja_XXII:2452 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).770: SÃ MaddÅ nÃgam Ãruyhi nÃtivaddha¤ ca ku¤jaraæ
                    sattikkhamaæ sarakkhamaæ ÅsÃdantaæ urÆÊhavan ti. || Ja_XXII:2453 ||>@

     Ta. tassà cà 'ti bhi. tassÃpi Maddiyà sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ katvà nÃtivaddhaæ sattisarapahÃrakkhamaæ ekaæ taruïahatthiæ upanesuæ, nÃgamÃruyhÅti gandhahatthipiÂÂhiæ abhiruyhi.
     Iti te ubho pi mahantena yasena khandhÃvÃraæ agamaæsu.
Sa¤jayarÃjà dvÃdasahi akkhohiïÅhi saddhiæ mÃsamattaæ pabbatakÅÊaæ vanakÅÊaæ kÅÊi. M-assa tejena tÃva mahante ara¤¤e koci vÃÊamigo và pakkhÅ và ka¤ci na heÂhesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).771: Sabbamhi tamhi ara¤¤amhi yÃvant' ettha migà ahÆ
                    Vessantarassa tejena nä¤ama¤¤aæ aheÂhayuæ. || Ja_XXII:2454 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).772: Sabbamhi tamhi ara¤¤amhi yÃvant' ettha dijà ahÆ
                    Vessantarassa tejena nä¤ama¤¤aæ aheÂhayuæ. || Ja_XXII:2455 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).773: Sabbamhi tamhi ara¤¤amhi yÃvant' ettha migà ahÆ
                    ekajjhaæ sannipatiæsu Vessantare payÃtamhi
                    SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hane. || Ja_XXII:2456 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).774: Sabbamhi tamhi ara¤¤amhi yÃvant' ettha dijà ahÆ
                    ekajjhaæ sannipatiæsu Vessantare payÃtamhi
                    SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hane. || Ja_XXII:2457 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).775: Sabbamhi tamhi ara¤¤amhi yÃvant' ettha migà ahÆ
                    nÃssu ma¤jÆni kujjiæsu Vessantare payÃtamhi Si- etc. || Ja_XXII:2458 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).776: Sabbamhi tamhi ara¤¤amhi yÃvant' ettha dijà ahÆ
                    nÃssu ma¤jÆni kujjiæsu Vessantare payÃtamhi etc. || Ja_XXII:2459 ||>@

     Ta. yÃvant -- ti yÃvanto ettha, ekajjhaæ -- ti ekasmiæ ÂhÃne sannipatiæsu sannipatitvà ca pana ito paÂÂhÃya idÃni amhÃkaæ a¤¤ama¤¤aæ lajjà và saævaro và na bhavissatÅti domanassappattà ahesuæ, nÃssu ma¤jÆni kujjiæsÆ 'ti M-assa viyogadukkhità madhuraravaæ na raviæsu.


#<[page 592]>#
%<592                    XXII. MahÃnipÃta.>%
     Sa¤jayanarindo mÃsamattaæ kÅÊitvà senÃpatiæ pakkosÃpetvà "tÃta ciraæ no ara¤¤e vutthaæ, kin te mama puttassa gamanamaggo alaækato" ti pucchitvà "Ãma deva kÃlo vo gamanÃyÃ" 'ti vutte Ve-rassa ÃrocÃpetvà senaæ ÃdÃya nikkhami, Vaækagirikucchito yÃva Jetuttaranagarà saÂÂhiyojanaæ alaækatamaggaæ M. mahantena parivÃrena paÂipajji.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).777: PaÂiyatto rÃjamaggo vicitto pupphasanthato
                    vasi Vessantaro yattha yÃvatà va JetuttarÃ. || Ja_XXII:2460 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).778: Tato saÂÂhisahassÃni yudhino cÃrudassanÃ
                    samantà parikariæsu Vessantare payÃtamhi Si- etc. || Ja_XXII:2461 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).779: Orodhà ca kumÃrà ca vesiyÃnà ca brÃhmaïÃ
                    samantà parikariæsu Vessantare payÃtamhi Si- etc. || Ja_XXII:2462 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).780: HatthÃrohà anÅkaÂÂhà rathikà pattikÃrikÃ
                    samantà parikariæsu Vessantare payÃtamhi Si- etc. || Ja_XXII:2463 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).781: KaroÂiyà cammadharà khaggahatthà suvammino
                    purato paÂipajjiæsu Vessantare payÃtamhi Si- etc. || Ja_XXII:2464 ||>@

     Ta. paÂiyatto ti visÃkhapÆjakÃle viya alaækato, vicitto ti kadalipuïïaghaÂadhajapaÂÃkÃdÅhi vicitto, pupphasanthato ti lÃjapa¤camakehi pupphehi santhato, yatthà 'ti yattha Vaækapabbate Ve-vasi tato paÂÂhÃya yÃvatà Jetuttarà nirantaraæ alaækato ca, karoÂiyà ti sÅsakarotiko ti laddhanÃmà sÅse paÂimukkakaroÂino yodhÃ, cammadharà ti kaï¬avÃraïacammadharÃ, suvammino ti citrÃhi jÃlikÃki suÂÂhu vammikÃ, purato paÂi -- ti evarÆpà mattahatthÅsu pi Ãgacchatesu anivattino sÆragodhà ra¤¤o Ve-rassa purato paÂipajjiæsu.
     RÃjà saÂÂhiyojanaæ maggaæ dvÅhi mÃsehi atikkamma Jetuttaranagaraæ patto alaækatapaÂiyattaæ nagaraæ pavisitvà pÃsÃdaæ abhiruyhi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).782: Te pÃvisuæ puraæ rammaæ bahupÃkÃratoraïaæ
                    upetaæ annapÃnehi naccagÅtehi c' Æbhayaæ. || Ja_XXII:2465 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).783: Mittà jÃnapadà Ãsuæ negamà ca samÃgatÃ
                    anuppatte kumÃramhi SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hane. || Ja_XXII:2466 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).784: Celukkhepo avattittha Ãgate dhanadÃyake
                    nandi-ppavesi nagare bandhanamokkho aghosathà 'ti. || Ja_XXII:2467 ||>@


#<[page 593]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  593>%
     Ta. bahupÃkÃra -- ti bahukehi pÃkÃrehi toraïehi ca samannÃgataæ, naccagÅtehi -- ti naccagÅtehi ca ubhayehi s-gataæ, vittà ti tuÂÂhà somanassappattÃ, Ãgate dhana -- ti mahÃjanassa dhanadÃyake MahÃsatte Ãgate nandippavesÅti Vessantarassa mahÃrÃjassa Ãïà ti nagare bheri¤ cari, bandhana --  ti sabbasattÃnaæ bandhanamokkho ghosito.
     Antamaso biÊÃle upÃdÃya VessantaramahÃrÃjà sabbasatte vissajjÃpesi, so nagaraæ paviÂÂhadivase yeva paccÆsakÃle cintesi: "sve vibhÃtÃya rattiyà mamÃgatabhÃvaæ sutvà yÃcakà Ãgamissanti, tes' Ãhaæ kiæ dassÃmÅti". Tasmiæ khaïe Sakkassa Ãsanaæ uïhÃkÃraæ dassesi, so Ãvajjanto taæ kÃraïaæ ¤atvà rÃjanivesanassa pacchimavatthu¤ ca purimavatthu¤ ca kaÂippamÃïaæ pÆrento ghanamegho viya sattaratanavassaæ vassÃpesi, sakalanagare jaïïuppamÃïaæ vassÃpesi. Punadivase M. tesaæ tesaæ kulÃnaæ purimapacchimavatthusu "vaÂÂadhanaæ tesaæ yeva hotÆ" 'ti dÃpetvà avasesaæ ÃharÃpetvà attano gehavatthusmiæ dhanena saddhiæ koÂÂhÃgÃresu okirÃpetvà dÃnaæ paÂÂhapesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXII.10(=547).785: JÃtarÆpamayaæ vassaæ devo pÃvassi tÃvade
                    Vessantare paviÂÂhamhi SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hane. || Ja_XXII:2468 ||>@

  @<Ja_XXII.10(=547).786: Tato Vessantaro rÃjà dÃnaæ datvÃna khattiyo
                    kÃyassa bhedà sappa¤¤o saggaæ so upapajjathà 'ti. || Ja_XXII:2469 ||>@

     Ta. saggaæ so -- ti tato cuto dutÅyacittena Tusitapure upapajjatÅti.
     Satthà imaæ gÃthÃsahassapatimaï¬itaæ Vessantaradhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "tadà JÆjako Devadatto ahosi, AmittatÃpanà Ci¤camÃnavikÃ, Cetaputto Channo, AccutatÃpaso SÃriputto, Sakko Anuruddho, Sa¤jayanarindo SuddhodanamahÃrÃjÃ, PhusatÅ devÅ MahÃmayÃ, MaddÅ devÅ RÃhulamÃtÃ, JÃlikumÃro RÃhulo, KaïhÃjinà UppalavaïïÃ, sesaparisà BuddhaparisÃ, VessantararÃjà aham evÃ" 'ti Vessantaravaïïanà samattÃ.


#<[page 594]>#
%<594                           XXII. MahÃnipÃta.>%
          *JÃtidukkhÃtivattassa sujÃtassa mahesino
          jÃtiyo dÅpayantassa JÃtakass' AtthavaïïanÃ
          ùraddhà (add: va) mayà loke dhammÃlokassa bhÆrino
          pa¤¤ÃcakkhupakÃrassa icchantena ciraÂÂhitiæ |
          Yà esà vÅsati dvÃdasa bhÃïavÃrà santantiyÃ
          vihÃre suvihÃrÃnaæ bhikkhÆnaæ rativa¬¬hanaæ | (?)
          Iminà pu¤¤akammena ito 'haæ dutiye bhave
          uppajjitvà surÃvÃse sundare Tusite pure |
          MetteyyalokanÃthassa suïanto dhammadesanaæ
          tena saddhiæ ciraæ kÃlaæ vindanto mahatiæ siriæ
          Buddhe jÃte MahÃsatte ramme KetumatÅpure
          vippavaæse janitvÃna tihetupaÂisandhiko |
          CÅvaraæ piï¬apÃta¤ ca anagghaæ vipulaæ varaæ
          senÃsana¤ ca bhesajjaæ datvà tassa mahesino |
          SÃsane pabbajitvÃna jotento tam anuttaraæ
          iddhimà satimà sammà dhÃrento PiÂakattayaæ |
          VyÃkato tena `Buddho 'yaæ hessatÅti' anÃgate
          uppannuppannabuddhÃnaæ dÃnaæ datvÃna tehi pi |
          SaæsÃre saæsaranto va kapparukkho va pÃïinaæ
          icchiticchitam annÃdiæ dadaæ cittasamÃhito |
          SÅlanekkhammapa¤¤Ãdiæ pÆretvà sabbapÃramiæ
          pÃramÅsikharaæ patvà Buddho hutvà anuttaro |
          Desetvà madhuraæ dhammaæ jantÆnaæ sivaæ Ãvahaæ
          sabbaæ sadevakaæ lokaæ brahà saæsÃrabandhanÃ
          mocayitvà varaæ khemaæ pÃpuïeyyaæ sivaæ padaæ ||
          Pu¤¤enÃnena pappomi nibbutiæ yÃvatà v' ahaæ
          uppajjeyyaæ kule suddhe saddhe a¬¬he mahaddhane |
          AsesadesabhÃsÃsu kalÃsu sakalÃsu ca
          kusalo lokapaï¬icco caï¬animmaddanesu ca |
          PiÂakesu ca Vedesu nekavyÃkaraïesu ca
          takkÃdisu pan' a¤¤esu satthesu ca visÃrado |
          KavicÃgamakovÃdo paravÃdappamaddano (?)
          ekasutidharo nekasahassÃnam pi ganthato |


#<[page 595]>#
%<                        10. VessantarajÃtaka. (547.)                  595>%
          Ganthasatasahassam pi sutamattena dhÃraye
          atthavya¤janato cÃpi sahassanayato pi ca |
          VasÃsÅhassa pakkhittaæ yathà ka¤canapÃtiyÃ
          silÃlekhe va me niccaæ sabbaæ sutaæ na nÃsaye | (?)
          Mahiddhiko mahÃtejo kata¤¤Æ kusalo balÅ
          dhitimà jÃtisampanno bhaveyyaæ jÃtijÃtiyaæ |
          Paro pi maæ na hiæseyya na hiæseyyaæ param pi ca
          adaï¬ena asatthena dameyyaæ sabbapÃïinaæ |
          KudiÂÂhiæ pÃpamitta¤ ca na seveyyaæ kudÃcanaæ
          hitacittena sattÃnaæ bhaïeyyaæ madhuraæ giraæ |
          Nipuïaæ duddasaæ pa¤haæ yena kenaci pucchito
          muhuttena pakÃseyyaæ tosento sakalaæ pajaæ |
          AtekicchÃpi ye rogà te mayà pekkhitakkhaïe
          nissesà byapagacchantu udabindu va pokkharà |
          Dasikasumattam pi yaæ ki¤ci mama santakaæ (?)
          rÃjacorÃppiyà sattà agginà udakena vÃ
          na vinassantu me bhogà mà gayha-¬ayha-vuyhatu |
          RogavyÃdh' antarÃyantu na pappontu kadÃci maæ
          devà manussà asurà gandhabbà yakkharakkhasà |
          te pi maæ anurakkhantu bhave saæsarato mama
          Adinnaæ paradÃra¤ ca surÃpÃnaæ vihiæsanaæ
          asaccaæ supinenÃpi na bhaïeyyaæ kudÃcanaæ |
          Pa¤cÃnantariyaæ kammaæ pa¤ca duccaritam pi ca
          manasÃpi na cinteyyaæ sabbakÃlam itoparaæ |
          Na kareyyaæ na kÃreyyaæ na cinteyyaæ kudÃcanaæ
          pÃpakaæ aïumattam pi tathà dukkha¤ ca pÃïinaæ |
          Niraye ca TiracchÃne Pete Asurayoniyaæ
          yaæ hi dukkhaæ taæ sabbaæ na phuseyya maæ kudÃcanaæ |
          YÃni sippÃni lokasmiæ aïuæthÆlÃni vijjare
          tÃni sabbÃni sippÃni sayaæ siddhà bhavantu me |
          PÆretvà bodhisambhÃre Buddho hessaæ anÃgate
          desetvà jantunaæ dhammaæ pÆrayissaæ sivaæ padaæ ||
          PaÂisandhi mÃnusÅ bhogà vÃsanà PiÂakattaye
          dÃnasÅlamayà pa¤¤Ã mama hotu bhavÃbhave |
          Anena me sabbabhavà bhaveyyuæ
          jÃtissaro sabbaguïÆpapanno


#<[page 596]>#
%<596                    XXII. MahÃnipÃta.>%
          dhanena rÆpena kulena cÃyo
          Buddho bhavissÃmi anÃgatesu ||
          Imaæ likhitapu¤¤ena Metteyyaæ upasaækami
          patiÂÂhahitvà saraïe suppatiÂÂhÃmi sÃsane ||
          SaddhÃsÅlÃdipa¤¤Ã-
          siridhitisatimà cÃgamettÃdayÃlu
          santo danto sucitto
          sakalavigamako dassaneyyÃbhirÆpo
          tejÃniddhÅ ca jÃti-
          ssaramati suvaco sussaro 'nantabhogo
          saddhammo yeva tÃïo
          bhavatu bhavabhave pÃpuïeyyà va bodhiæ ||
          Iminà pu¤¤akammena yÃva Buddho bhavÃm' ahaæ
          Vessantaro va dÃnena JotiseÂÂhÅva bhoginÃ
          Mahosadho va ¤Ãïena hotu mayhaæ bhavÃbhave|
          Icchitaæ patthitaæ mayhaæ khippam eva samijjhatu
          pÆrentu cittasaækappà Cando pannarasÅ yathÃ|
                      SarvÃrtthasiddhir astu.
 (22 June 1895.                         V. Fausboll.)
          Idha nandati pecca nandati
          katapu¤¤o ubhayattha nandati,
          `pu¤¤am me katan' ti nandati,
          bhiyyo nandati suggatiæ gato.
                                    Dhammapada v. 18.
          Lykken gxkker Store, SmÃ,
          leger med Guldtxrning,
          lykkeligst at hvile pÃ
          er fuldendte Gxrning.
                                    B. S. Ingemann.