Jataka: XXII. Mahanipata. Based on the ed. by V. Fausb”ll: The JÃtaka together with its commentary, being tales of the anterior births of Gotama Buddha. For the first time edited in the original PÃli, Vol. VI, London : Pali Text Society 1896. (Reprinted 1964) Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996 [GRETIL-Version vom 24.3.2015] NOTICE This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License. These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting. ANNOTATED VERSION IN PTS LAYOUT STRUCTURE OF REFERENCES (added): 1. Reference at the beginning of JÃtaka verses: Ja_n,n.nn(=nnn).nn = Ja_NipÃta,Vagga[in NipÃtas I-VIII only!].JÃtaka in that NipÃta/Vagga(=running JÃtaka number).Verse 2. Reference at the end of JÃtaka verses: Ja_n:nnn = Ja_NipÃta:running verse number EXAMPLE: In NipÃta III, the 10th JÃtaka of the 5th Vagga is the altogether 300th JÃtaka (counted from NipÃta I, Vagga 1, JÃtaka 1). Accordingly, the 3rd verse of this JÃtaka is introduced with the reference: "Ja_III,5.10(=300).3:" [NipÃtas IXff. having no Vagga division, the NipÃta number is followed by a full-stop (not a comma, as after Vagga numbers) and the number of the JÃtaka, e.g. "Ja_IX.2(=428).2:"] Counted from the beginning of NipÃta III, the 3rd verse of Ja_III,5.10 is the altogether 150th verse in that NipÃta, as indicated by the additional reference at the end of that same verse: "Ja_III:150" NOTICE - The running verse numbers jump from "XXII:1081" to "XXII:1083". - "XXII:1177" appears twice. - Running verse number of Ja_XXII.10(=547).415 added: Ja_XXII:2098*. #<...># = BOLD %<...>% = ITALICS *<...>* = SUPERSCRIPT $<...>$ = UNDERLINE/LARGE \<...>\ = REDLINE @<...>@ = OUTLINE/BLUE ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ JÃtaka with Commentary Vol. VI #<[page 001]># %< 1>% XXII. MAHùNIPùTA. * $<1. MÆgapakkhajÃtaka. **>$ Mà paï¬icciyan\<*<1>*>/ ti. Idaæ S. J. v. mahÃnekkhammaæ Ã. k. Ekadivasaæ hi bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannisinnà Bhagavato mahÃ- bhinikkhamanassa vaïïaæ kathayiæsu. S. Ãgantvà "k. n. bh. e. k. s." ti p. "i. n." 'ti v. "na bhi. i. mama pÆritapÃramissa r. cha¬¬etvà abhinikkhamanaæ nÃma anacchariyaæ, ahaæ hi aparipakke ¤Ãïe pÃramiyo pÆrento pi r. cha¬¬etvà nikkhanto yevÃ" 'ti vatvà tehi yÃcito a. Ã.: A. B. KÃsirÃjà nÃma dhammena r. kÃresi. Tassa soÊasa- sahassÃ\<*<2>*>/ itthiyo ahesuæ, tÃsu ekÃpi puttaæ và dhÅtaraæ và na labhi\<*<3>*>/. NÃgarà "amhÃkaæ ra¤¤o vaæsÃnurakkhako putto n' atthÅti" KusajÃtake Ãgatanayena sannipatitvà rÃjÃnaæ "puttaæ patthehÅti" Ãhaæsu. RÃjà soÊasasahassÃ\<*<4>*>/ itthiyo "putte patthe- thÃ" 'ti ÃïÃpesi. Tà CandÃdÅnaæ upaÂÂhÃnÃni katvà patthentiyo pi na labhiæsu. AggamahesÅ pan' assa MaddarÃjadhÅtà CandÃdevÅ nÃma sÅlasampannà ahosi, nam pi "puttaæ patthehÅti" Ã. Sà puïïamadivase uposathaæ samÃdiyitvà cullasayanake nipannà attano sÅlaæ Ãvajjitvà "sac' Ãhaæ akhaï¬asÅlà iminà me sac- \<-------------------------------------------------------------------------- * This NipÃta has no name in C, but see Feer in Journal Asiatique 1871. T. 18. p. 269. Schiefner, Tib. Tales by Ralston p. 247. Alwis, Attanag. p.47, ** B TemiyajÃtaka, cfr. Morris, B. & C. p. 96; Feer in Journal Asiatique 1871 T. 18 p. 320. J. Am. Or. Soc. p. XXXI. J. R. A. S. 1893 p. 357. 1 Cs pa¤cicciyan, Bdsh paï¬iccayan. 2 Bsh -a, Bd -aæ corr. to -a. 3 Ck labhinasu, Cs labhiæsu. 4 Bdsh -a. >/ #<[page 002]># %<2 XXII. MahÃnipata.>% cena putto uppajjatÆ" 'ti saccakiriyaæ akÃsi. Tassà sÅlatejena Sakkabhavanaæ uïhÃkÃraæ dassesi. Sakko Ãvajjitvà taæ kÃraïaæ ¤atvà "C-devÅ puttaæ pattheti, dassÃmi 'ssà puttan" ti tassà anucchavikaæ puttaæ upadhÃrento Bodhisattaæ ad- dasa. Bo. hi tadà vÅsativassÃni BÃrÃïasiyaæ r. kÃretvà tato cuto Ussadaniraye nibbatto asÅtivassasahassÃni tattha paccitvà TÃvatiæsabhavane nibbatti, tattha pi yÃvatÃyukaæ Âhatvà tato cavitvà Uparidevalokaæ gantukÃmo ahosi. Sakko tassa santi- kaæ gantvà "samma tayi Manussaloke uppanne pÃramiyo ca te pÆrissanti mahÃjanassa ca va¬¬hi bhavissati, ayaæ KÃsira¤¤o Candà nÃma aggamahesÅ puttaæ pattheti, tassà kucchiyaæ up- pajjÃ" 'ti Ã. So "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïitvà pa¤cahi devaputta- satehi saddhiæ cavitvà sayaæ tassà kucchiyaæ paÂisandhiæ gaïhi, itare devaputtà amaccabhariyÃnaæ kucchÅsu p. gaï- hiæsu. Deviyà kucchi vajirapuïïÃ\<*<1>*>/ viya ahosi, sà gabbhassa patiÂÂhitabhÃvaæ ¤atvà ra¤¤o Ãrocesi, rÃjà gabbhaparihÃraæ dÃpesi, sà paripuïïagabbhà pu¤¤alakkhaïasampannaputtaæ vijÃyi. Taæ divasam eva amaccagehesu pa¤cakumÃrasatÃni vijÃyiæsu. Tasmiæ khaïe rÃjà amaccagaïaparivuto mahÃtale nisinno hoti, ath' assa "putto te deva jÃto" ti Ãrocayiæsu, tassa taæ vacanaæ sutvà va puttapemaæ uppajjitvÃ\<*<2>*>/ chaviÃdÅni chinditvà aÂÂhimi¤jaæ Ãhacca aÂÂhÃsi, abbhantare pÅti uppajji, hadayaæ\<*<3>*>/ sÅtalaæ jÃtaæ. So amacce pucchi: "tuÂÂhà nu kho tumhe mama putte jÃte" ti. "Kiæ kathetha, deva mayaæ pubbe anÃthà idÃni sanÃthà jÃtÃ, sÃmiko no laddho" ti. RÃjà mahÃsenaguttaæ ÃïÃpesi: "mama puttassa parivÃro\<*<4>*>/ laddhuæ vaÂÂati\<*<5>*>/, amaccakulesu ajja jÃtadÃrakà ettakà nÃmà 'ti oloke- hÅti". So\<*<6>*>/ pa¤cadÃrakasatÃni disvà Ãgantvà ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà pa¤cannaæ dÃrakasatÃnaæ kumÃrapasÃdhanÃni pesetvà pa¤ca dhÃtisatÃni pesesi\<*<7>*>/, MahÃsattassa pana atidÅghÃdidosa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -aæ. 2 Bdsh uppajji. 3 Cks -ya. 4 Bdsh -raæ. 5 Ck vaÂÂatÅti, Bdh add gaccha tvaæ. 6 Bdh so sÃdhÆ ti sampaÂicchitvà amaccagehÃni gantvà olokento 7 Bdsh dÃpesi. >/ #<[page 003]># %< 1. MÆgapakkhajÃtaka. (538.) 3>% vajjità alambatthaniyo madhurakatha¤¤Ã catusaÂÂhidhÃtiyo ca adÃsi, atidÅghÃya passe nisÅditvà tha¤¤aæ pivato dÃrakassa gÅvà dÅghà hoti, atirassÃya passe nisÅditvà pivanto nippÅÊita- khandhaÂÂhiko hoti, atikisÃya passe nisÅditvà pivantÃnaæ ÆrÆ rujanti, atithÆlÃya passe nisÅditvà pivantÃnaæ khalaækapÃdÃ\<*<1>*>/ honti, atikÃÊiyà sarÅraæ\<*<2>*>/ atisÅtalaæ hoti accodÃtÃya atiuïhaæ, lambatthanÃya khÅraæ pivantÃnaæ uppÅÊitanÃsaggà honti, kÃsa¤ci pana khÅraæ ambilaæ hoti kÃsa¤ci kaÂukÃdibhedan ti, tasmà sabbe p' ete dose vajjetvà atidÅghÃdidosarahità alambatthaniyo madhuratha¤¤Ã catusaÂÂhidhÃtiyo datvà mahantaæ sakkÃraæ katvà C-deviyÃpi varaæ adÃsi. Sà gahitakaæ katvà Âhapesi. NÃmagahaïadivase pi 'ssa lakkhaïapÃÂhakÃnaæ brÃhmaïÃnaæ mahÃsakkÃraæ katvà antarÃyabhÃvaæ\<*<3>*>/ pucchi. Te tassa lak- khaïasampattiæ disvà "mahÃrÃja dha¤¤apu¤¤alakkhaïo kumÃro, tiÂÂhat' eko\<*<4>*>/ dÅpo catunnam pi mahÃdÅpÃnaæ r. kÃretuæ sa- mattho, nÃssa koci antarÃyo pa¤¤ÃyatÅti" vadiæsu. RÃjà tesaæ tussitvà kumÃrassa nÃmaæ\<*<5>*>/ karonto yasmà kumÃrassa jÃta- divase sakala-KÃsiraÂÂhe devo vassi yasmà ca so\<*<6>*>/ temiyamÃno jÃto tasmà TemiyakumÃro t' eva nÃmaæ akÃsi. Atha naæ ekamÃsikaæ alaækaritvà ra¤¤o santikaæ nayiæsu, rÃjà piya- puttaæ oloketvà ÃliÇgitvà aæke nisÅdÃpetvà ramayamÃno nisÅdi. Tasmiæ khaïe cattÃro corà ÃnÅtÃ, tesu ekassa sakaïÂakÃhi kasÃhi pahÃrasahassaæ ÃïÃpesi ekassa saækhalikabandhanÃ- gÃrassa pavesanaæ ekassa sarÅre sattipahÃradÃnaæ ekassa sÆlÃ- ropanaæ. M. pitu kathaæ sutvà bhÅtatasito hutvà "aho mama pità r. nissÃya bhÃriyaæ nirayagÃmikammaæ karotÅti" cintesi. Punadivase pana naæ setacchattassa heÂÂhà alaækatasirisayane nippajjÃpesuæ, so thokaæ niddÃyitvà pabuddho akkhÅni ummÅ- letvà setacchattaæ olokento mahantaæ siribhavaæ passi, ath' assa pakatiyÃpi bhÅtassa atirekataraæ bhayaæ uppajji, so "kuto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pakkhapÃdo. 2 so Cks; Bdsh atikÃlikÃya khÅraæ. 3 Bd -yÃ-. 4 Bd -tiÂÂhatu eko. 5 Cks nÃma. 6 Cks add ra¤¤oceva amaccÃdÅna¤ca hadayaæ. >/ #<[page 004]># %<4 XXII. MahÃnipÃta.>% nu kho ahaæ imaæ rÃjagehaæ\<*<1>*>/ Ãgato" ti upadhÃrento jÃtissa- ra¤Ãïena devalokato ÃgatabhÃvaæ ¤atvà tatoparaæ olokento niraye pakkabhÃvaæ passi, tatoparaæ o. tasmiæ yeva nagare rÃjabhÃvaæ a¤¤Ãsi, ath' assa "ahaæ vÅsativassÃni r. kÃretvà asÅtivassasahassÃni Ussadaniraye pacciæ, idÃni puna pi imas- miæ coragehe nibbatto 'smi, pitÃpi me hiyyo catÆsu coresu ÃnÅtesu tathÃrÆpaæ\<*<2>*>/ pharusaæ {nirayasaævattanikaæ} kathaæ kathesi, sac' Ãhaæ r. kÃressÃmi puna niraye nibbattitvà mahÃ- dukkhaæ anubhavissÃmÅti" Ãvajjantassa mahantaæ bhayaæ uppajji, tassa\<*<3>*>/ ka¤canavaïïasarÅraæ\<*<4>*>/ hatthaparimadditaæ viya padumaæ milÃtaæ dubbaïïaæ ahosi, so "kathan nu kho imamhà coragehà mu¤ceyyan\<*<5>*>/" ti cintento nipajji. Atha naæ ekasmiæ attabhÃve mÃtubhÆtapubbà chatte adhivatthà devatà assÃsetvà "tÃta Temiya, mà bhÃyi, sace pi ito mu¤citukÃmo apÅÂhasappÅ yeva pÅÂhasappÅ viya hohi, abadhiro badhiro viya hohi, amÆgo va mÆgo viya hohi, imÃni tÅïi aÇgÃni adhiÂÂhÃya paï¬itabhÃvaæ mà pakÃsayÅti" vatvà paÂhamaæ g. Ã.: @*>/ vibhÃvaya, bÃlamato bhava sabbapÃïinaæ. sabbo taæ jano ocinÃyatu\<*<7>*>/, evaæ tava attho bhavissatÅti. || Ja_XXII:1 ||>@ Ta. paï¬icciyan\<*<6>*>/ ti paï¬iccaæ\<*<8>*>/, ayam eva và pÃÂho, bÃlamato ti bÃlasammato, sabbo ti sakalo antojano c' eva bahijano ca, ocinÃyatÆ\<*<7>*>/ 'ti nÅharath' etaæ, KÃÊakaïïÅti avajÃnÃtu\<*<9>*>/. So tassÃ\<*<10>*>/ vacanena assÃsaæ paÂilabhitvà @*>/ amma hitakÃmÃsi devate ti imaæ g. vatvà || Ja_XXII:2 ||>@ tÃni tÅïi aÇgÃni adhiÂÂhahi. RÃjà puttassa anukkaïÂhanatthÃya\<*<12>*>/ tÃni pa¤ca kumÃrasatÃni tassa santike yeva kÃresi, te dÃrakà tha¤¤atthÃya rodanti, M. Nirayabhayatajjito "rajjato\<*<13>*>/ me sus- sitvà maraïam eva seyyo" ti na rodati. DhÃtiyo taæ pavattiæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd coragehaæ. 2 Cks -piæ. 3 Bd bodhisattassa. 4 Ck -nnÃ-, Bd -ïïaæ-. 5 Bd mucce-. 6 Bd -ccayaæ. 7 Bd oji-. 8 Cks -cci. 9 Bd ti avama¤¤atu avajÃnÃtÆ ti attho. 10 Ck tassa. 11 Ck taæ, Cs maæ. 12 Bds anurakkhana-. 13 so Cks; Bds idha. >/ #<[page 005]># %< 1. MÆgapakkhajÃtaka. (538) 5>% CandÃdeviæ Ãrocesuæ, sà ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà nemittika- brÃhmaïe pakkosÃpetvà pucchi. BrÃhmaïà "deva kumÃ- rassa pakativelaæ atikkamÃpetvÃ\<*<1>*>/ tha¤¤aæ dÃtuæ vaÂÂati, evaæ so rodamÃno thanaæ daÊhaæ gahetvà sayaæ eva pivissa- tÅti" vadiæsu. Te tato paÂÂhÃy' assa\<*<2>*>/ pakativelaæ atikka- mitvà tha¤¤aæ denti dadamÃnà ca kadÃci ekavÃraæ atikka- mitvà kadÃci sakalam pi divasaæ na denti. So Nirayabha- yena tajjito sussanto pi tha¤¤atthÃya na rodati. Atha taæ arodantam\<*<3>*>/ pi "putto me chÃto" ti mÃtà và tha¤¤aæ pÃyeti dhÃtiyo vÃ, sesadÃrakà tha¤¤aæ aladdhavelÃyam eva rodanti, so na rodati na niddÃyati, na hatthapÃde sammi¤jati\<*<4>*>/, na sad- daæ suïÃti\<*<5>*>/. Ath' assa dhÃtiyo "pÅÂhasappinaæ hatthapÃdà nÃma evarÆpà na honti, mÆgÃnaæ hanupariyosÃnaæ nÃma na evarÆpaæ\<*<6>*>/ hoti, badhirÃnaæ kaïïasotaæ\<*<7>*>/ nÃma na evarÆpaæ\<*<8>*>/ hoti, bhavitabbaæ ettha kÃraïena, vÅmaæsissÃma nan" ti cin- tetvà "khÅrena naæ vÅmaæsissÃmÃ" 'ti sakaladivasaæ khÅraæ na denti. So sussanto pi khÅratthÃya saddaæ na karoti. Ath' assa mÃtà "putto me chÃto, khÅram assa dethÃ" 'ti dÃ- pesi. Evam antarantarà khÅraæ datvà ekaæ saævaccharaæ vÅmaæsantà antaraæ na passiæsu. Tato "kumÃrakà nÃma pÆvakhajjakaæ piyÃyanti, tena naæ vÅmaæsissÃmÃ" 'ti pa¤ca- kumÃrakasatÃni tassa santike nisÅdÃpetvà nÃnÃkhajjakÃni upa- nÃmetvÃ\<*<9>*>/ avidÆre Âhapetvà "yathÃruci tÃni khajjakÃni gaïhathÃ" 'ti vatvà paÂicchannà tiÂÂhanti, sesadÃrakà kalahaæ katva a¤¤a- ma¤¤aæ paharantà taæ gahetvà khÃdanti, M. \<*<10>*>/ "Temiya Nirayaæ icchanto pÆvakhajjakaæ icchÃ" 'ti\<*<11>*>/ NirayabhayabhÅto khajjakaæ na oloketi\<*<12>*>/, evaæ pÆvakhajjakenÃpi saævaccharaæ vÅmaæsitvà n' eva antaraæ passiæsu. Tato "dÃrakÃnaæ\<*<13>*>/ nÃma phalÃ- phalaæ\<*<14>*>/ piyaæ hotÅti\<*<15>*>/" nÃnÃphalÃni Ãharitvà vÅmaæsiæsu, tato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd atikkamitvÃ. 2 Bd adds kumÃrassa. 3 Bd adds disvÃ. 4 Bd samajjati. 5 Bd karoti. 6 Cks -pÃ. 7 Bds -tÃni. 8 Bds -pÃni. 9 Bd adds bodhisattassa. 10 Bd adds pana attÃnaæ ovÃditvà tÃta. 11 Ck icchÃhi, Bd icchÃtÅti. 12 Cs -enti, Bd -esi. 13 Bd dvivassikadÃrakÃ. 14 Cs -lÃti, -lÃni. 15 Bd piyÃyantÅti. >/ #<[page 006]># %<6 XXII. MahÃnipÃta.>% sesadÃrakà yujjhantà khÃdiæsu, so na olokesi, evaæ phalÃ- phalena pi saævaccharaæ vÅmaæsiæsu. Atha "dÃrakÃnaæ nÃma kÅÊÃbhaï¬akaæ piyaæ hotÅti" suvaïïÃdimayÃni hatthirÆ- pakÃdÅni avidÆre Âhapesuæ, sesadÃrakà vilumpantà viya gaï- hanti, M. na olokesi, evaæ kÅÊÃbhaï¬akenÃpi saævaccharaæ vÅmaæsiæsu. Tato "catuvassadÃrakÃnaæ nÃma bhojanaæ hoti, tena vÅmaæsissÃmÃ" 'ti nÃnÃbhojanaæ\<*<1>*>/ upaÂÂhÃpesuæ, sesa- dÃrakà piï¬e piï¬e katvà bhu¤janti, M. pana "Temiya aladdha- bhojanÃnaæ\<*<2>*>/ te attabhÃvÃnaæ gaïanà n' atthÅti" Nirayabhaya- bhÅto na olokesi, sayam eva pana naæ hadayena avahantena na bhojesuæ\<*<3>*>/. Tato "pa¤cavassikà dÃrakà nÃma aggino bhÃ- yanti, tena naæ vÅmaæsissÃmÃ" 'ti anekadvÃraæ mahantaæ gehaæ kÃretvà tÃlapaïïehi chÃdetvà taæ sesadÃrakaparivutaæ tassa majjhe nisÅdÃpetvà aggiæ denti, sesadÃrakà vira- vantà palÃyanti, M. "Niraye paccanato idam eva vara- taran" ti nirodhasamÃpanno\<*<4>*>/ viya niccalo hoti, atha naæ aggimhi Ãgacchante gahetvà apanenti. Tato "chabbassadÃrakà nÃma madahatthino bhÃyantÅti" hatthiæ susikkhitaæ sikkhÃ- petvà Bodhisattaæ\<*<5>*>/ sesadÃrakaparivÃraæ rÃjaÇgaïe nisÅdÃ- petvà hatthiæ mu¤canti, so ko¤canÃdaæ nadanto soï¬Ãya bhÆ- miyaæ potthento bhayaæ dassento Ãgacchati, sesadÃrakà ma- raïabhayabhÅtà disÃvidisÃsu palÃyanti, M. Nirayabhayatajjito tatth' eva nisÅdati, susikkhito hatthi taæ gahetvà aparÃparaæ katvà akilametvà va gacchati. SattavassikakÃle pan' assa dÃrakehi parivÃretvà nisinnakÃle uddhaÂadÃÂhe katamukhabandhe sappe vissajjesuæ, sesadÃrakà viravantà palÃyiæsu, M. Niraya- bhayaæ Ãvajjitvà "caï¬asappamukhe vinÃsappatti yeva\<*<6>*>/ vara- taran" ti niccalo va ahosi, ath' assa sappà sakalasarÅraæ veÂhetvà matthake phaïaæ katvà acchiæsu, tadÃpi so niccalo va ahosi. evaæ antarantare vÅmaæsantÃpi 'ssa antaraæ na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -nÃni. 2 Cksh bhojanaæ. 3 so Cks; Bd -kesi athassa mÃtà sayameva hadayena bhijjamÃnà viya asahantena sahatthena bhojanaæ bhojesi. 4 Cks omit nirodha. 5 Ck -tte. 6 Cks add te, Bd vinÃsam eva, omitting te. >/ #<[page 007]># %< 1. MÆgapakkhajÃtaka. (538.) 7>% passiæsu. Tato "dÃrakÃ\<*<1>*>/ nÃma samajjatthikà hontÅti" taæ pa¤cahi dÃrakasatehi saddhiæ rÃjaÇgaïe nisÅdÃpetvà naÂasamajjaæ kÃ- resuæ, sesadÃrakà samajjaæ disvà sÃdhÆ 'ti\<*<2>*>/ vadanti\<*<3>*>/ mahÃha- sitam hasanti, M. "Niraye nibbattakÃle tava\<*<4>*>/ khaïamattam pi hÃso và somanassaæ vÃ\<*<5>*>/ n' atthÅti" Nirayabhayaæ Ãvajjitvà niccalo va hoti\<*<6>*>/ na oloketi, evaæ antarantare vÅmaæsantÃpi 'ssa antaraæ na passiæsu. Atha naæ "khaggena vÅmaæsissÃmÃ" 'ti dÃrakehi saddhiæ rÃjaÇgaïe nisÅdÃpesuæ\<*<7>*>/, dÃrakÃnaæ kÅÊana- kÃle eko puriso phalikavaïïaæ asiæ paribbhamanto nadanto vagganto "KÃsirÃjassa kira kÃlakaïïiekaputto atthi kahaæ so, sÅsam assa chindissÃmÅti" abhidhÃvi, taæ disvà sesà bhÅtata- sità viravantà palÃyiæsu, B. Nirayabhayaæ Ãvajjitvà ajÃnanto viya nisÅdi, atha naæ so puriso khaggaæ sÅse parÃmasitvà "sÅsaæ te chindissÃmÅti" tÃsento pi tÃsetuæ asakkonto apa- ga¤chi\<*<8>*>/, evaæ\<*<9>*>/ antarantarà vÅmaæsantÃpi 'ssa antaraæ na passiæsu. DasavassakÃle pan' assa badhirabhÃvaæ vÅmaæsa- natthaæ sayanaæ sÃïiyà parikkhipitvà catÆsu passesu chiddÃni katvà tassa adassetvà va heÂÂhà sayane saækhadhamake nisÅdÃ- petvà ekappakÃren' eva saækhe dhamÃpenti, ekaninÃdaæ hoti, amaccà catÆsu passesu Âhatvà sÃïicchiddena hi olokentà M-assa ekadivasam pi satisammohaæ và hatthapÃdavikÃraæ và phan- danamattam và na passiæsu, evaæ saævacchare atÅte punÃ- paraæ saævaccharaæ tath' eva bherisaddena vÅmaæsantà an- taraæ na passiæsu. Tato "dÅpena vÅmaæsissÃmÃ" 'ti rattibhÃge "andhakÃre hatthaæ và pÃdaæ và phandÃpeti nu kho no" ti\<*<10>*>/ ghaÂesu dÅpe jÃletvà sesadÅpe nibbÃpetvà thokaæ andhakÃre nisÅdÃpetvà ghaÂehi dÅpe ukkhipitvà ekappahÃren' eva Ãlokaæ katvà iriyÃpathaæ upadhÃrenti, evaæ saævaccharaæ vÅmaæ- santÃpi 'ssa ki¤ci phanditamattaæ\<*<11>*>/ na passiæsu. Tato "naæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd aÂhavassikadÃ-. 2 Ck sÃdhu, omitting ti, Bd sÃdhu sÃdhÆ ti. 3 Bd -tÃ. 4 Bd -kÃlato paÂhÃya. 5 Cks omit vÃ. 6 Bds add taæ. 7 Bds -petvÃ. 8 Bd -gacchi. 9 Bds add khajjenÃpi ekasaævaccharaæ. 10 Bd taæ. 11 Bd phandana-. >/ #<[page 008]># %<8 XXII. MahÃnipÃta.>% phÃïitena vÅmaæsissÃmÃ" 'ti sakalasarÅraæ phÃïitena makkhe- tvà bahumakkhike ÂhÃne nipajjÃpetvà makkhikà uÂÂhÃpenti\<*<1>*>/, tà tassa sakalasarÅraæ parivÃretvà sÆcÅhi vijjhamÃnà viya khÃ- danti, so nirodhasamÃpanno viya niccalo va hoti, evaæ saæ- vaccharaæ vÅmaæsantÃpi 'ssa antaraæ na passiæsu. Ath' assa cuddasavassakÃle "idÃn' esa mahallako sucikÃmo asuciji- gucchako, asucinà vÅmaæsissÃmÃ" 'ti tato paÂÂhÃya taæ n' eva nahÃpenti na ÃcamÃpenti, so uccÃraæ passÃvaæ katvà tatth' eva palipanno seti, duggandhagandhen' assa antaruddhÅ- naæ\<*<2>*>/ nikkhamanakÃlo viya hoti, makkhikà khÃdanti, atha naæ parivÃretvà "Temiya, idÃni si mahallako, ko taæ sabbadà paÂijaggissati, kiæ na lajjasi, kasmà nipanno si, uÂÂhÃya sarÅ- raæ paÂijaggÃhÅti" akkosanti paribhÃsanti, so tathÃ\<*<3>*>/ paÂikkÆle gÆtharÃsimhi nimuggo pi duggandhagandhena yojanasatamat- thake ÂhitÃnaæ hadayaæ ubbattanasamatthassa GÆthanirayassa duggandhaæ Ãvajjitvà majjhatto ahosi, evaæ ekaæ saævaccha- raæ antarantarà vÅmaæsantÃpi 'ssa antaraæ na passiæsu. Ath' assa heÂÂhà ma¤ce aggikapallÃni\<*<4>*>/ kariæsu, "app-eva nÃma uïhapÅÊito vedanaæ asahamÃno vipphanditaæ\<*<5>*>/ dasseyyÃ" 'ti, sarÅre phoÂÃ\<*<6>*>/ viya uÂÂhahanti, M. "AvÅcinirayasantÃpo\<*<7>*>/ yojana- sataæ pharati, tamhà dukkhà idaæ dukkhaæ sataguïena sa- hassaguïena varataran" ti adhivÃsetvà niccalo ahosi, ath' assa mÃtÃpitaro bhijjamÃnena viya hadayena manusse paÂikkamÃpetvà taæ tato aggisantÃpato apanetvà "tÃta Temiya kumÃra mayaæ tava apÅÂhasappiÃdibhÃvaæ jÃnÃma, na hi tesaæ evarÆpÃni pÃdamukhakaïïasotÃni\<*<8>*>/ honti, tvaæ amhehi patthetvà laddha- puttako, mà no nÃsehi, sakala-JambudÅpe rÃjÆnaæ santikà garahato no mocehÅti" yÃciæsu, so tehi evaæ yÃcito asuïanto viya hutvà niccalo nipajji, ath' assa mÃtÃpitaro rodamÃnà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds uÂÂhahanti. 2 so Cs; Ck -inaæ, Bd antaruÂhÅnaæ, Bh antarucinaæ. 3 Bds tathÃrÆpe. 4 Ck -kapalÃni, Bd -kaphalÃni. 5 Bd viphandanÃkÃraæ. 6 Ck poÂhÃ, Bd poÂÃni, omitting viya. 7 Cks -yesantÃpe. 8 Bd hatthapÃda-. >/ #<[page 009]># %< 1. MÆgapakkhajÃtaka. (538.) 9>% paÂikkamitvÃ\<*<1>*>/ ekadà pità và ekako upasaækamitvà yÃcati ekadà mÃtà vÃ, evaæ saævaccharaæ antarantarà vÅmaæsantÃpi 'ssa antaraæ na passiæsu. Atha soÊasavassakÃle cintayiæsu: "pÅÂha- sappÅ\<*<2>*>/ và hotu mÆgabadhiro\<*<3>*>/ và hotu vaye pariïate rajanÅye arajjantÃ\<*<4>*>/ dussanÅye adussantà nÃma n' atthi, samaye puppha- vikasanaæ viya dhammatà esÃ\<*<5>*>/, nÃÂakÃni 'ssa\<*<6>*>/ paccupaÂÂhÃ- petvà vÅmaæsissÃmÃ" 'ti tato uttamarÆpadharà devaka¤¤Ã viya vilÃsasampannà itthiyo pakkosÃpetvà "yà kumÃraæ hasÃpetum và kilesena và bandhituæ sakkoti sà v' assa\<*<7>*>/ aggamahesÅ bhavissatÅti" vatvà kumÃraæ gandhodake\<*<8>*>/ nahÃpetvà deva- puttaæ viya alaækaritvà devavimÃnakappesu\<*<9>*>/ sirigabbhesu pa¤- ¤atte sirisayane Ãropetvà gandhadÃmapupphadÃmadhÆpavÃsama- dirÃsavÃdÅhi\<*<10>*>/ antogabbhaæ ekagandhasammodaæ katvà paÂikka- miæsu, atha naæ tà itthiyo parivÃretvà naccagÅtehi c' eva madhuravacanÃdÅhi ca nÃnÃkÃrehi\<*<11>*>/ abhiramÃpetuæ vÃyamiæsu, so buddhisampannatÃya tà itthiyo oloketvÃ\<*<12>*>/ "imà me sarÅra- samphassaæ mà vindiæsÆ" 'ti assÃsapassÃse sannirumbhi\<*<13>*>/, ath' assa sarÅraæ thaddham ahosi, tà taæ sarÅrasamphassaæ avindantiyo "thaddhasarÅro esa, nÃyaæ\<*<14>*>/ manusso yakkho bha- vissatÅti" mÃtÃpitunnaæ Ãrocayiæsu, evaæ antarantarà vÅmaæ- samÃnà mÃtÃpitaro tassa antaraæ na passiæsu. Evaæ soÊasa- saævaccharÃni soÊasahi mahÃvÅmaæsÃhi\<*<15>*>/ anekÃhi ca khudda- kavÅmaæsÃhi\<*<15>*>/ vÅmaæsamÃnÃpi taæ\<*<16>*>/ parigaïhituæ nÃsakkhiæ- su\<*<17>*>/. Tato rÃjà vippaÂisÃrÅ hutvà lakkhaïapÃÂhake pakkosÃpetvà "tumhe kÆmarassa jÃtakÃle `dha¤¤apu¤¤alakkhaïo esa, n' atth' assa antarÃyo' ti kathayittha, ayaæ so pÅÂhasappÅ mÆgabadhiro jÃto, kathà vo na sametÅti". "MahÃrÃja, Ãcariyehi adiÂÂhakan nÃma n' atthi, api ca kho rÃjakulehi patthetvà laddhaputto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -etvÃ. 2 Bd -ppi, Cks -ino. 3 Bd mÆgo và badhiro. 4 Bd -rajjaæniye arajjantà nÃma natthi. 5 Bd adds ti. 6 Bds -naæ pissa. 7 Ck sÃcassa, Bd sÃtassa. 8 Bd -ena. 9 Cks -ppe, Bds -vimÃnaæviya. 10 so Cs; Ck -rÃsvÃdihi, Bdh -dhÆmavÃsacuïïÃdÅhi. 11 Bd nÃnappakÃrehi. 12 Bd anolo-. 13 Ck -rubbhi, Bd -rujjhi. 14 Cks e tÃyaæ. 15 Bd -sehi. 16 Bd tassa cittaæ. 17 Bd adds vimaæsanakhaï¬aæ niÂhitaæ. >/ #<[page 010]># %<10 XXII. MahÃnipÃta.>% kÃlakaïïÅti vutte tumhÃkaæ domanassaæ siyà ti na katha- yimhÃ" ti. "IdÃni kiæ kÃtuæ vaÂÂatÅti". "MahÃrÃja imasmiæ kumÃre imasmiæ gehe vasante tayo antarÃyà pa¤¤Ãyanti jÅvi- tassa và chattassa và mahesiyà vÃ, tasmà avamaÇgale rathe avamaÇgale asse ca yojetvà tattha naæ nipajjÃpetvà pacchima- dvÃrena nÅharÃpetvà ÃmakasusÃne taæ nikhanituæ vaÂÂatÅti". RÃjà antarÃyasavane\<*<1>*>/ bhÅto "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Canda- devÅ taæ pavattiæ sutvà rÃjÃnaæ upasaækamitvà "deva tum- hehi mayhaæ varo dinno, mayà ca gahitakaæ\<*<2>*>/ katvà Âhapito. taæ me dÃni dethÃ" 'ti. "Gaïha devÅti". "Puttassa me rajjam dethÃ" 'ti. "Na sakkà devi, putto te kÃlakaïïÅti" "Tena hi deva yÃvajÅvaæ adento sattavassÃni dethÃ" 'ti. "Na sakkà devÅti". "Tena hi chabbasÃni pa¤ca cattÃri tÅïi dve ekaæ vassaæ, sattamÃse cha pa¤ca cattÃro tayo dve mÃse ekaæ mÃsaæ addhamÃsaæ dethÃ" 'ti. "Na sakkà devÅti". "Tena hi satta divasÃni dethÃ" 'ti. "SÃdhu gaïhÃhÅti" vutte sà puttaæ alaækÃrÃpetvà "TemiyakumÃrassa rajjan" ti nagare bheriæ carÃpetvà nagaraæ alaækÃrÃpetvà puttaæ hatthikkhan- dhaæ Ãropetvà setacchattaæ matthake kÃretvà nagaraæ pa- dakkhiïaæ katvà Ãgataæ sirisayane nipajjÃpetvà sabbarattiæ yÃci: "tÃta Temiya kumÃra, taæ nissÃya soÊasavassÃni nid- daæ alabhitvà rodamÃnÃya me akkhÅni uppakkÃni\<*<3>*>/ sokena hadayaæ bhijjamÃnaæ\<*<4>*>/ viya\<*<5>*>/, tava apÅÂhasappiÃdibhÃvaæ jÃnÃmi\<*<6>*>/, mà maæ anÃthaæ karÅti" iminà niyÃmena punadivase pi punadivase pÅti pa¤ca divasÃni yÃci. ChaÂÂhe divase rÃjà Sunandaæ nÃma sÃrathiæ pakkosÃpetvà "tÃta suve pÃto va avamaÇgalarathe avamaÇgalasse yojetvà kunÃraæ ta. nipajjÃ- petvà pacchimadvÃrena nÅharitvà ÃmakasusÃne catubhittikaæ ÃvÃÂaæ khaïitvà ta. naæ khipitvà kuddÃlapiÂÂhena matthakaæ bhinditvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà upari paæsuæ datvà paÂhavi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cks for -ena? Bd -yabhayena. 2 Cks -ke. 3 so Cks; Bd upakkÃni. 4 Ck bhijjanti, Cs bhijjantÅ. 5 Bd adds ahosi. 6 Cks janÃmi. >/ #<[page 011]># %< 1. MÆgapakkhajÃtaka. (538). 11>% va¬¬hanakakammaæ katvà nahÃpetvà ehÅti". ChaÂÂham pi rattiæ devÅ kumÃraæ yÃcitvà "tÃta KÃsirÃjà taæ sve Ãmaka- susÃne nikhanituæ ÃïÃpesi, sve maraïaæ pÃpuïissasi puttÃ" 'ti Ã. Taæ sutvà MahÃsattassa "Temiya soÊasavassÃni kata- vÃyÃmo te matthakaæ patto" ti cintentassa abbhantare pÅti uppajji, mÃtu pan' assa hadayaæ bhijjanappamÃïaæ ahosi. Evaæ sante pi "mà me\<*<1>*>/ manoratho\<*<2>*>/ matthakaæ na pÃpuïÅti" taæ nÃlapi. Ath' assà rattiyà accayena pÃto va Sunando sÃrathi rathaæ yojetvà dvÃre Âhapetvà sirigabbhaæ pavisitvà "devi, mà mayhaæ kujjhi, ra¤¤o ÃïÃ" ti vatvà puttaæ ÃliÇgitvà ni- pannadeviæ piÂÂhihatthena apanetvà pupphakalÃpaæ viya ku- mÃraæ ukkhipitvà pÃsÃdà otari. CandÃdevÅ uraæ paharitvà mahÃsaddena paridevitvà mahÃtale ohÅyi. Atha nam M. olo- ketvà "mayi akathente hadayena phalitena marissatÅti" kathe- tukÃmo hutvÃpi "sace kathessÃmi soÊasavassÃni kato vÃyÃmo mama mogho bhavissati, akathento panÃhaæ attano ca mÃtÃ- pitunna¤ ca paccayo bhavissÃmÅti" adhivÃsesi. Atha naæ sÃrathi rathaæ Ãropetvà "pacchimadvÃrÃbhimukhaæ rathaæ pesessÃmÅti" pÃcÅnadvÃrÃbhimukhaæ pesesi, rathacakkaæ um- mÃre paÂiha¤¤i. M. tassa saddaæ sutvà "manoratho\<*<2>*>/ me mat- thakaæ patto" ti suÂÂhutaraæ tuÂÂhacitto ahosi. Ratho nagarà nikkhamitvà devatÃnubhÃvena tiyojanaÂÂhÃnaæ gato, ta. vanÃ- ghaÂo\<*<3>*>/ sÃrathissa ÃmakasusÃnaæ viya upaÂÂhahi, so "idaæ ÂhÃnaæ phÃsukan" ti rathaæ ukkÃmetvÃ\<*<4>*>/ maggapasse Âhapetvà rathà oruyha M-ssa Ãbharaïabhaï¬aæ omu¤citvà bhaï¬ikaæ katvà ÂhapetvÃ\<*<5>*>/ kuddÃlaæ ÃdÃya avidÆre ÃvÃÂaæ khanituæ Ãrabhi. Tato B. "ayaæ me vÃyÃmakÃlo\<*<6>*>/, ahaæ hi soÊasavas- sÃni hatthapÃdena cÃlesiæ, kin nu kho me vase vattanti udÃhu no" ti uÂÂhÃya vÃmahatthena dakkhiïahatthaæ d-hatthena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits mÃ. 2 Cks mano. 3 so Ck; Cs vanasatho, Bd pana ghaÂaæ, Bs bhaÂaæ. 4 Bd rathaæ maggà okkamÃpetvÃ. 5 Bd ekamantaæ dhapetvÃ. 6 Cks add ti. >/ #<[page 012]># %<12 XXII. MahÃnipÃta.>% v-hatthaæ ubhohi hatthehi pÃde sambÃhetvà rathà otarituæ cittaæ uppÃdesi, tÃvad ev' assa pÃdapatitaÂÂhÃne\<*<1>*>/ vÃtapuïïabhasta- cammaæ\<*<2>*>/ viya mahÃpathavÅ\<*<3>*>/ uggantvà rathassa pacchimantaæ Ãhacca aÂÂhÃsi, so otaritvà katipaye vÃre aparÃparaæ caækamitvà "iminà nÅhÃrena ekadivasam yojanasatam pi me gantubalaæ at- thÅti" ¤atvà "sace sÃrathi mayà saddhiæ virujjheyya atthi nu kho me tena saha paÂivirujjhituæ balan" ti upadhÃretuæ\<*<4>*>/ rathaæ pacchimantaæ\<*<5>*>/ gahetvà kumÃrÃnaæ kÅÊanayÃnakaæ viya ukkhi- pitvà aÂÂhÃsi, ath' assa "atthi me paÂivirujjhituæ balan" ti sallakkhetvà pasÃdhanatthÃya cittaæ uppajji. Taæ khaïaæ yeva Sakkabhavanaæ uïhÃkÃraæ dasseti, Sakko taæ kÃraïaæ ¤atvà "TemiyakumÃrassa manoratho matthakaæ patto, pasÃdhanatthÃya cittaæ uppannaæ, kim etassa mÃnusakena pasÃdhanenÃ" 'ti dibbapasÃdhanaæ gÃhÃpetvà Vissakammaæ pesesi "gaccha, KÃsirÃjaputtaæ alaækarohÅti", so sÃdhÆ 'ti gantvà dasahi dus- sasahassehi veÂhanaæ katvà dibbehi ca mÃnusakehi ca alaæ- kÃrehi Sakkaæ viya alaækari. So devarÃjalÅÊhÃya sÃrathissa khaïato kÃsuæ\<*<6>*>/ gantvà ÃvÃÂatÅre Âhatvà tatiyaæ g. Ã.: @@ Ta. kÃsun ti ÃvÃÂaæ. Taæ sutvà sÃrathi ÃvÃÂaæ khaïanto uddhaæ anoloketvà va catutthaæ g. Ã.: @*>/ vane ti. || Ja_XXII:4 ||>@ Ta. pakkho ti pÅÂhasappÅ, mÆgo ti vacanen' eva pan' assa badhirabhÃvo siddho\<*<8>*>/, acetaso ti acittako soÊasavassÃni akathitattà evam Ã., samijjhiÂÂho ti Ãïatto, nikhaïaæ vane nikhaïanto. Atha naæ MahÃsatto Ãha: @*>/, adhammaæ sÃrathi kayirà maæ ce tvaæ nikhaïaæ vane. || Ja_XXII:5 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks pÃdapatiÂÂhÃnaÂÂhÃnaæ. 2 Ck vÃtapuïïo-, Bd -phassacammaæ. 3 Cks omit mahÃpathavi. 4 Bd -ento. 5 Bd rathassa pacchimante. 6 Ck khaïano kÃsaæ, Cs khanatokÃsaæ, Bds khaïokÃsaæ, Bh khanokÃsu. 7 so all four MSS. throughout. 8 Bd samijjhati. 9 Bd piÇgalo. >/ #<[page 013]># %< 1. MÆgapakkhajÃtaka. (538). 13>% @@ Ta. na badhiro ti samma sÃrathi sace te\<*<1>*>/ rÃjà evarÆpaæ puttaæ mÃre- tuæ ÃïÃpesi ahaæ evarÆpo na bhavÃmÅti dÅpetuæ evam Ã., ma¤ce -- vane ti sace badhirabhÃvÃdirahitaæ evarÆpaæ maæ vane nikhaneyyÃsi adhammaæ kareyyÃsÅti, Ærun ti idaæ so purimagÃthaæ sutvÃpi\<*<2>*>/ anolokentam eva disvà alaækatasarÅram assa dassessÃmÅti cintetvà Ã., t. a: ime me ka¤canakadalik- khandhasadise ÆrÆ ca kanakacchavibÃhu¤ ca passa madhuravacana¤ ca suïohÅti. Tato sÃrathi "ko nu kho esa, ÃgatakÃlato paÂÂhÃya attÃ- nam eva vaïïetÅti" ÃvÃÂakhaïanaæ pahÃya uddhaæ olokento tassa rÆpasampattiæ disvà "manusso và devo vÃ" ti ajÃnanto imaæ g. Ã.: @@ Atha naæ M. attÃnaæ Ãvikatvà dhammaæ desento Ãha: @*>/. || Ja_XXII:8 ||>@ @@ @@ @@ Ta nigha¤¤asÅti\<*<4>*>/ nikhaïissasi\<*<5>*>/, yaæ maæ\<*<6>*>/ ettha nihanissÃmÅti sa¤¤Ãya kÃsuæ nikhaïasi\<*<7>*>/ so ahan ti\<*<8>*>/ dÅpeti, so rÃjaputto ahan ti vutte pi na sadda- hati, madhurakathÃya pan' assa bajjhitvà dhammaæ suïanto aÂÂhÃsi, mitta- dÆbho ti\<*<9>*>/ paribhuttachÃyassa rukkhassÃpi\<*<10>*>/ sÃkhaæ bha¤janto mittaghÃtako hoti lÃmakapuriso, kimaÇga pana sÃmiputtassa ghÃtako, chÃyÆpago ti pari- bhogatthÃya chÃyaæ upagatapuriso viya rÃjÃnaæ nissÃya jÅvamÃno tvan ti vadati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds taæ. 2 Cks adds tvaæ. 3 Bd nikkha¤¤asi, Bs nikha¤¤asi. 4 Bd nikkha¤¤a-, Bs nikha-. 5 Bd nikkhaïissasi, Cks nihanissasi. 6 so Cks Bd; Bds add tvaæ. 7 Bd khaï-. 8 Bds add attÃnaæ. 9 Bd adds mittaparÃdhiko. 10 Bd -ssÃti, Ck adds tÃca, Cs tÃ. >/ #<[page 014]># %<14 XXII. MahÃnipÃta.>% Evaæ kathente\<*<1>*>/ pi Bodhisatte\<*<2>*>/ na saddahat' eva. Atha M. "saddahÃpessÃmi nan" ti devatÃnaæ sÃdhukÃrena c' eva attano ca ghosena vanaghaÂaæ unnÃdento dasa mittapÆjaka- gÃthà nÃma Ãrabhi: @*>/ bhavati vippavuttho sakà gharÃ, (Cfr. Feer in Journal Asiatique 1871 Tome 18 p. 248.) bahÆ naæ upajÅvanti yo mittÃnaæ na dÆbhati. || Ja_XXII:12 ||>@ @@ @@ @@ @*>/ hoti yo mittÃnaæ na dÆbhati. || Ja_XXII:16 ||>@ @@ @@ @*>/ phalam asanÃti\<*<6>*>/ yo mittÃnaæ na dÆbhati. || Ja_XXII:19 ||>@ @*>/ pabbatÃto\<*<8>*>/ và rukkhato\<*<9>*>/ patito naro cuto patiÂÂhaæ labhati yo mittÃnaæ na {dÆbhati}. || Ja_XXII:20 ||>@ @@ Ta sakà gharà ti sakagharÃ, ayam eva và pÃÂho, na dÆbhatÅti na dussati, sabbattha pÆjito hotÅti idaæ SÅvalivatthunà vaïïetabbaæ, nappa- sahantÅti pasayhakÃraæ kÃtuæ na sakkonti, idaæ SaækiccasÃmaïeravatthunà dÅpetabbaæ, nÃtima¤¤etikhattiyo ti idaæ JotipÃlavatthunÃ\<*<10>*>/ dÅpetabbaæ, taratÅti atikkamati, sagharan ti mittadÆbhÅ hi attano gharaæ Ãgacchanto pi ghaÂÂitacitto kuddho va Ãgacchati, ayaæ akuddho sakaæ gharaæ eti, paÂi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -o. 2 Bd -ttaæ. 3 Ck -pakkho. 4 Bd -Âo. 5 Cks puttÃnaæ. 6 read asnÃti, Bd anasÃti. 7 Bd du-. 8 Bd -ato. 9 Cs -Ãto. 10 Ck jÃ-, Bd jotikaseÂhi- >/ #<[page 015]># %< 1. MÆgapakkhajÃtaka. (538). 15>% nandito ti bahunnaæ sannipÃtaÂÂhÃne amittadÆbhino guïakathaæ\<*<1>*>/ kathenti, tÃya so nandito hoti pamudito, sakkatvà ti so hi paraæ sakkatvà sayam pi parehi sakkato hoti, paresu ca sagÃravo sayam pi tesaæ garuko hoti, vaïïa- kittibhato ti bhatavaïïakitti, guïavaïïa¤ c' eva\<*<2>*>/ kittisadda¤ ca ukkhipitvà caranto nÃma\<*<3>*>/ hotÅti a., pÆjako ti mittÃnaæ pÆjako hutvà sayaæ pi pÆjaæ labhati, vandako ti BuddhÃdÅnaæ kalyÃïamittÃnaæ vandako punabbhave paÂi- vandanaæ labbati, yasokittin ti issariyaparivÃra¤ ca guïakitti¤ ca, imÃya gÃthÃya Cittassa gahapatino vatthuæ kathetabbaæ, pajjalatÅti issariyapari- vÃrena pajjalati, siriyà ajahito ti ettha AnÃthapiï¬ikassa vatthuæ kathe- tabbaæ, asanÃtÅti\<*<4>*>/ paribhu¤jati, patiÂÂhaæ labhatÅti CullapadumajÃtakena dÅpetabbaæ, virÆÊhamÆlasantÃnan ti vaddhitamÆlapÃrohaæ, amittà nap- pasahantÅti ettha Kuraraghariya\<*<5>*>/ -Soïattherassa mÃtu gehaæ paviÂÂhacora- vatthuæ kathetabbaæ. Sunando ettikÃhi gÃthÃhi dh. desentam pi taæ asa¤jÃnitvà "kin nu kho\<*<6>*>/" ti rathasamÅpaæ gantvà ta. ratha¤\<*<7>*>/ ca pasÃ- dhanabhaï¬a¤ ca ubhayam pi adisvà punÃgantvÃ\<*<8>*>/ olokento sa¤- jÃnitvà pÃdesu patitvà a¤jalim paggayha yÃcanto i. g. Ã.: @@ M. Ãha: @@ Ta. alan ti paÂikkhepavacanaæ. SÃrathi Ãha: @@ @@ @@ @*>/ me dajjuæ rÃjaputta tayi gate. || Ja_XXII:27 ||>@ Ta. puïïapattan ti tuÂÂhidÃyaæ, dajjun ti sattaratanavassaæ vas- santà viya mama ajjhÃsayapÆraïaæ\<*<10>*>/ tuÂÂhidÃnaæ dadeyyun ti, idaæ so\<*<11>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds parehi. 2 Bd -bhaÂo ti guïasadda¤ca. 3 Cks add na. 4 Bd anasÃ-. 5 so Cks; Bd kulaghare-. 6 Bd ko nu kho ayan. 7 Cs Bd ta¤. 8 Ck disvà puna gantvÃ. 9 Bds upayÃ-. 10 Cs -puïïaæ, Bd -yaæ pÆrento. 11 Cks kho. >/ #<[page 016]># %<16 XXII. MahÃnipÃta.>% app-eva nÃma mayi anukampÃya gaccheyyà 'ti cintetvà Ã., vesiyÃnà ti vessÃ, upÃyanÃnÅti païïÃkÃre. MahÃsatto Ãha: @@ @@ Ta. pitumÃtuccà 'ti pitarà ca mÃtarà ca, itaresu pi es' eva nayo, matyà ti samma sÃrathi ahaæ sattÃhaæ paricchinditvà varaæ gaïhantiyà mÃtarà anu¤¤Ãto nÃma, saæcatto ti suÂÂhu catto, pabbajito ti ara¤¤e vasanatthÃya nikkhanto ti a. Evaæ M-ssa attano guïe anussarantassa pÅti uppajji, tato pÅtivegena udÃnaæ udÃnento Ã.: @*>/ va samijjhati, (J. vol. I p. 136) vipakkabrahmacariyo 'smi, evaæ jÃnÃhi sÃrathi. || Ja_XXII:30 ||>@ @@ Ta. phalÃsà ti ataramÃnassa soÊasavassehi samiddhaæ ajjhÃsayaphalaæ dassetuæ evam Ã., vipakkabrahmacariyo ti niÂÂhapattamanoratho\<*<2>*>/. sam- madattho vipaccatÅti upÃyena kÃraïena kattabbaæ kiccaæ sampajjati. SÃrathi Ãha: @*>/ vissatthavacano c' asi\<*<4>*>/, kasmà pituc ca mÃtuc ca santike na bhaïÅ tadà ti. || Ja_XXII:32 ||>@ Ta. vaggukatho ti salÅÊhakatho\<*<5>*>/ ti. Tato M. Ãha: @*>/ pakkho na badhiro asotatÃ, nÃhaæ ajivhatà mÆgo, mà maæ mÆgam\<*<7>*>/. adhÃrayi. || Ja_XXII:33 ||>@ @*>/ nirayaæ bhusaæ. || Ja_XXII:34 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck palÃsa. 2 Cks nitthaæ-, Bd niÂha-. 3 Cs satto. 4 Bd caso. 5 Bd sakhila-. 6 Cks asatthitÃ, Bd asandhikÃ. 7 Ck mugo. 8 so Cs; Ck -ttha. Bds -ttaæ. >/ #<[page 017]># %< 1. MÆgapakkhajÃtaka. (538) 17>% @*>/ mà maæ rajj' abhisecayuæ\<*<2>*>/, tasmà pituc ca mÃtuc ca santike na bhaïiæ tadÃ. || Ja_XXII:36 ||>@ @*>/ ekaæ sÆlasmiæ accetha\<*<4>*>/, icc-assa-m-anusÃsati. || Ja_XXII:37 ||>@ @*>/ pharusaæ sutvà vÃcÃyo\<*<6>*>/ samudÅrità amÆgo mÆgavaïïena apakkho pakkhasammato sake muttakarÅsasmiæ acch' Ãhaæ samparipluto. || Ja_XXII:38 ||>@ @@ @*>/ ko taæ jÅvitam Ãgamma veraæ kayirÃtha kenaci. || Ja_XXII:40 ||>@ @@ @@ Ta. asandhitÃ\<*<9>*>/ ti sandhÅnaæ\<*<10>*>/ abhÃvena, asotatà ti sotÃbhÃvena, ajivhatà ti samparivattanajivhÃya abhÃvena mÆgo p' ahaæ na bhavÃmi, yatthà 'ti yÃya jÃtiyà BÃrÃïasinagare r. kÃresiæ, pÃpatthan ti pÃpataæ patito smÅti\<*<11>*>/ dÅpeti, rajjÃbhisecayun ti rajje abhisecayuæ, nisÅdetvà nisÅdÃpetvÃ, atthÃnusÃsatÅti atthaæ anu-, khÃrÃpatacchikan\<*<12>*>/ ti sattÅhi paharitvà kharaæ Ãpatacchikaæ\<*<13>*>/ karotha, accethÃ\<*<14>*>/ 'ti Ãvuïetha, iccassa- manusÃsatÅti evaæ anusÃsati, tassÃhan\<*<15>*>/ ti tassa ahaæ\<*<16>*>/, pakkhasam- mato ti pakkho iti sammato ahosiæ, acchÃhan ti acchiæ ahaæ, avasin ti a., samparipluto ti samparikiïïo, nimuggo hutvà ti a., kasiran ti dukkhaæ, i. v. h.: samma sÃrathi sace hi\<*<17>*>/ sattÃnaæ jÅvitaæ dukkham pi samÃnaæ bahuæ ciraÂÂhitikaæ bhaveyya vaÂÂeyya parittaæ và samÃnaæ sace\<*<18>*>/ sukham eva bhaveyya vaÂÂeyya idaæ pana kasira¤ ca paritta¤ ca sakalena vaÂÂadukkhena sampayuttaæ sannihitaæ\<*<19>*>/ omadditaæ, veran ti pÃïÃtipÃtÃdipa¤cavidhaæ, kenaciti kenaci \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck hito, Cs hÅto, Bd bhito. 2 Bd rajje bhi-. 3 Bds -Âiccha-. 4 Ck abbaccetha, Cs accatha, Bds upetha. 5 Bds tayÃhaæ Ck tassà mÃhaæ, Cs tasmÃhaæ. 6 Cks add na. 7 Bd maæ. 8 Cks -naæ. 9 Cks asatthitÃ. 10 Cks satthinaæ. 11 Cks parito-, Bds pÃpattan ti--. 12 Bd kharÃpaÂicchakan. 13 Bd kharÃhi paÂicchakaæ. 14 Cs abbethÃ, Ck abbetÃ, Bds upethÃ. 15 Bd tÃyÃhan. 16 Bd tÃyo ahaæ. 17 Bd pi. 18 Cks add mu. 19 Ck santitaæ, Cs sannitaæ. >/ #<[page 018]># %<18 XXII. MahÃnipÃta.>% pi kÃraïena, pa¤¤Ãya cà 'ti vipassanÃpa¤¤Ãya, dhammassà 'ti sotÃpatti- maggassa, puna udÃnagÃthÃyo\<*<20>*>/ ÃgantukÃmatÃya thirabhÃvadÅpanatthaæ kathesi. Taæ sutvà Sunando "ayaæ kumÃro evarÆpaæ rajjasiriæ kuïapaæ viya cha¬¬etvà attano adhiÂÂhÃnaæ abhinditvà `pab- bajissÃmÅti' ara¤¤e paviÂÂho, mama iminà dujjÅvitena ko attho, aham pi tena saddhiæ pabbajissÃmÅti" cintetvà g. Ã.: @@ Ta. tavantike ti tava santike, avhayassÆ ti ehi pabbajÃ\<*<1>*>/ ti pakkosassu. Evaæ tena yÃcito M. "sac' Ãhaæ idÃn' ev' etaæ pabbÃ- jessÃmi mÃtÃpitaro me idha nÃgacchissanti, atha nesam pari- hÃni bhavissati ime assà ca ratho ca pasÃdhanabhaï¬aæ ca nassissanti, `yakkho\<*<2>*>/ so, khÃdito nu kho tena sÃrathÅti' gara- hÃpi me uppajjissatÅti" cintetvà attano ca garahÃmocanatthaæ mÃtÃpitunna¤ ca va¬¬hiæ sampassanto asse ca ratha¤ ca pasÃ- dhanabhaï¬aka¤ ca tassa iïaæ katvà dassento g. Ã.: @@ Ta. etan ti etaæ kÃraïaæ BuddhÃdÅhi isÅhi supasatthaæ. Taæ sutvà sÃrathi: "sace mayi nagaraæ gate esa a¤¤attha gaccheyya pità c' assa imaæ pavattiæ sutvà `puttaæ me dassehÅti' Ãgato imaæ na passeyya rÃjÃïaæ\<*<8>*>/ pi me kareyya, tasmà ahaæ\<*<4>*>/ attano guïaæ kathetvà agamanatthÃya\<*<5>*>/ paÂi¤¤aæ gaïhÃmÅti" cintetvà gÃthadvÃyam Ã.: @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks pabbajjÃ, Bd pabbajjÃhi. 2 Bd tena yakkhena khÃdito nu kho so sÃrathi taæ. 3 Ck rÃjÃnaæ, Bd rÃjadaï¬am. 4 Cks tasmÃssa. 5 Ck ÃgamanatthÃya, Cs agamatthÃya, Bds a¤¤atthÃgamana-. >/ #<[page 019]># %< 1. MÆgapakkhajÃtaka. (538). 19>% Tato M. Ãha: @@ @@ Ta. karomi te ti karomi te etaæ vacanaæ\<*<1>*>/, ehi s. nivattassÆ 'ti samma ta. gantvà ehi etto ca khippam eva nivattassu, vutto vajjÃsÅti mayà vutto hutvà putto vo Temiyo vandatÅti vandanaæ vadeyyÃsÅti suvaïïakadalÅ viya onamitvà pa¤capatiÂÂhitena BÃrÃïasinagarÃbhimukho mÃtÃpitaro vanditvà sÃrathissa sÃsanaæ adÃsi. So sÃsanaæ gahetvà @@ Tass' attho\<*<2>*>/: bhi. evaæ vutte so sÃrathi tassa kumÃrassa pÃde gahetvà taæ p. katvà r. Ãruyha rÃja-upÃgami. Tasmiæ khaïe CandÃdevÅ sÅhapa¤jaraæ vivaritvà "ko nu kho me puttassa pavattÅti" sÃrathissa Ãgamanamaggaæ olokentÅ tam ekakaæ Ãgacchantaæ disvà paridevi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ @@ @@ @@ @@ Ta. mÃtà ti Temiyassa mÃtÃ, pathavyà -- no ti so mama putto bhÆ -- no pathavyà nÆna nihato, rodantÅ paripucchatÅti rathaæ ekamante Âhapetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks omit etaæ v-. 2 Cks tassÃti. >/ #<[page 020]># %<20 XXII. MahÃnipÃta.>% mahÃtalaæ Ãruyha vanditvà ekamantaæ Âhitaæ paripucchati, kinnÆ 'ti kin nu so mama putto mÆgo ti yeva pakkho yeva ca, tadà ti yadà naæ tvaæ kÃsuyaæ khipitvà kuddÃlena matthake pahari tadÃ, niha¤¤amÃno bhÆmiyà ti bh. ni. kin nu vilapi, taæ me ti taæ me sabbaæ aparihÃpetvà akkhÃhi, vivajjayÅti apehi mà maæ mÃrehÅti kathaæ hatthehi\<*<1>*>/ pÃdehi\<*<1>*>/ phandanto taæ apaneti\<*<2>*>/. SÃrathi Ãha: @@ Ta. dajjÃsÅti sace dadeyyÃsi, idaæ so\<*<3>*>/ sac' Ãhaæ tava putto n' eva mÆgo na pakkho madhurakatho dhammakathiko ti vakkhÃmi atha kasmà naæ gaïhitvà nÃgato sÅti me rÃjà kuddho rÃjÃïam\<*<4>*>/ pi kareyya abhayaæ tÃva yÃcÃ- mÅti\<*<5>*>/ cintetvà Ãha. Atha naæ CandÃdevÅ Ãha: @@ Tato sÃrathi Ã.: @@ @*>/ nirayaæ bhusaæ. || Ja_XXII:59 ||>@ @@ @*>/, tasmà pituc ca mÃtuc ca santike na bhaïi tadÃ. || Ja_XXII:61 ||>@ @@ @*>/ tav' atrajaæ ehi taæ {pÃpayissÃmi} yattha sammati Temiyo ti. || Ja_XXII:63 ||>@ Ta. viss -- no ti apalibuddhakatho, ÃlayebahÆ ti tumhÃkaæ vacanÃni bahÆni akÃsi, pa¤¤o ti pa¤¤ÃvÃ, sace tvan ti rÃjÃnaæ dhuraæ katvà ubho pi te evam Ã., yattha sammatÅti yattha vo putto mayà gahitapaÂi¤¤o hutvà acchati ta. pÃpayissÃmi, papa¤caæ akatvà lahuæ gantuæ vaÂÂatÅti Ã. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks pÃde. 2 Cks apanupadati. 3 Bd so idaæ. 4 Cks -nam, Bd rÃjadaï¬am. 5 Bds yÃcissÃmÅti. 6 so Ck; Bd pÃpattaæ, Cs pÃpa. 7 Bd rajje bhi-. 8 Cks -tti. >/ #<[page 021]># %< 1. MÆgapakkhajÃtaka. (538.) 21>% KumÃro pana sÃrathiæ pesetvà pabbajitukÃmo jÃto. Tassa manaæ ¤atvà Sakko Vissakammaæ pesesi: "tÃta T-kumÃro pabbajitukÃmo, tassa païïasÃla¤ ca pabbajitaparikkhÃre ca mÃpetvà ehÅti". So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà vegena\<*<1>*>/ gantvà tiyojanike vanasaï¬e assamaæ mÃpetvà rattiÂÂhÃnadivaÂÂhÃna- pokkharaïiÃvÃÂaphalarukkhasampannaæ katvà sabbe pabbajita- parikkhÃre mÃpetvà sakaÂÂhÃnam eva gato. M. taæ disvà SakkadattiyabhÃvaæ ¤atvà païïasÃlaæ pavisitvà vatthÃni apa- netvà rattavÃkacÅraæ nivÃsetvà ca pÃrupitvà ca ajinaæ ekaæ- saæ katvà jaÂÃmaï¬alaæ bandhitvà kÃcaæ aæse katvà kattara- daï¬aæ ÃdÃya païïasÃlato nikkhamitvà pabbajitasiriæ samubba- hanto\<*<2>*>/ aparÃparaæ caækamitvà "aho sukhaæ aho sukhan" ti udÃnaæ udÃnento païïasÃlaæ pavisitvà kaÂÂhattharake\<*<3>*>/ ni- sinno pa¤cÃbhi¤¤Ã nibbattetvà sÃyaïhasamaye nikkhamitvÃ\<*<4>*>/ Âhi- takÃrarukkhato païïÃni gahetvà Sakkadattiye bhÃjane aloïake atakkake niddhÆpane udake sedetvà amataæ\<*<5>*>/ viya pari- bhu¤jitvà cattÃro BrahmavihÃre bhÃvento tattha vÃsaæ kappesi. KÃsirÃjÃpi Sunandassa vacanaæ sutvà mahÃsenaguttaæ {pak- kosÃpetvÃ} gamanaparivacchaæ kÃtuæ Ãha: @*>/ saækhapaïavà vadataæ\<*<7>*>/ ekapokkharÃ. || Ja_XXII:64 ||>@ @*>/ vadatu\<*<9>*>/ dundubhi, negamà ca maæ anventu, gacchaæ puttanivedako\<*<10>*>/. || Ja_XXII:65 ||>@ @@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -nÃ. 2 so Cks; Cs -ento, Bd samuÂhahanto. 3 Bd -ïe. 4 Cks add ekaæ. 5 Cks add paribhu¤janto 6 Ck udirayantu, Cs udÅyantu, Bds udÅriyantu. 7 so Cks; Bds nadantu. 8 Ck Bd vaggu, Cs vagguæ. 9 Bd nadantu. 10 Bd -nivÃ-. >/ #<[page 022]># %<22 XXII. MahÃnipÃta.>% Ta. udÅrayantÆ\<*<1>*>/ 'ti nÃdaæ mu¤cantu, vadatan\<*<2>*>/ ti vajjantu, eka- pokkharà ti ekakkhibheriyo\<*<3>*>/, sannaddhà ti suÂÂhu sannaddhÃ, vaggÆ ti madhurassarÃ, gacchan ti gamissÃmi, p-ko ti puttassa nivedako\<*<4>*>/ ovÃdako hutvà gacchÃmi, taæ ovaditvà mama vacanaæ gÃhÃpetvà tatth' eva taæ ratanarÃ- simhi Âhapetvà abhisi¤citvà Ãnetuæ gacchÃmÅti adhippÃyen' evam Ã., samÃ- gatà ti sannipatità hutvÃ. Evaæ ra¤¤Ã ÃïattÃ\<*<5>*>/ sÃrathino asse yojetvà rathaæ\<*<6>*>/ rÃja- dvÃre Âhapetvà ra¤¤o Ãrocesuæ. T. a. p. S. Ã.: @@ Ta. asse ti sindhavajÃtike asse sÅgha-asse ÃdÃya, sÃrathÅti sÃrathino, yutte ti rathesu yojite, upaga¤chun ti te rathesu yutte asse ÃdÃya Ãgamiæsu Ãgantvà ca pana yuttà deva ime hayà ti Ãrocesuæ. Tato rÃjà Ãha: @@ @@ RÃjà puttassa santikaæ gacchanto cattÃro vaïïe aÂÂhÃrasa seïiyo sabbaæ\<*<7>*>/ ca balakÃyaæ sannipÃtesi, sabbaæ\<*<7>*>/ ca balakÃ- yaæ sannipÃtentassa tassa tayo divasà atikkantÃ, atha catut- the divase nikkhamitvà gahetabbayuttakaæ gahetvà taæ assa- maæ gantvà puttena paÂinandito paÂisanthÃram akÃsi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ rÃjà taramÃno {yuttamÃruyha} sandanaæ. itthÃgÃraæ ajjhabhÃsi\<*<9>*>/: sabbà va anuyÃtha maæ. || Ja_XXII:71 ||>@ @*>/ alaækato. || Ja_XXII:72 ||>@ @*>/ rÃjà pÃyÃsi purakkhatvÃna sÃrathiæ, khippam eva upÃgacchi yattha sammati Temiyo. || Ja_XXII:73 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd udiri-. 2 Bd nadantÆ. 3 Bds ekamukha-. 4 Bd nivÃ-. 5 so Bds; Ck raæ¤a ÃnantÃ, Cs ra¤¤Ã attÃ. 6 Cks -e. 7 Cks sabbe. 8 Cks add ca. 9 Cks -ittha. 10 Cks -ehi. 11 Bds sa. >/ #<[page 023]># %< 1. MÆgapakkhajÃtaka. (538). 23>% @*>/ Temiyo etad abravi: || Ja_XXII:74 ||>@ @@ @@ @*>/ tÃta, kacci te suram appiyaæ, kacci sacce ca dhamme ca dÃne te ramatÅ mano. || Ja_XXII:77 ||>@ @@ @*>/ yoggan te, kacci vahati vÃhanaæ, kacci te vyÃdhiyo n' atthi, sarÅrass' upatÃpanÃ\<*<4>*>/. || Ja_XXII:79 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:80 ||>@ @*>/ bahalà tava, koÂÂhÃgÃra¤ ca kosa¤ ca kacci te paÂisanthataæ. || Ja_XXII:81 ||>@ @@ Ta. upÃdhi -- ti suvaïïapÃdukÃrathaæ\<*<6>*>/ Ãruyhantu, ime tayo pÃde put- tassa tatth' eva abhisekakaraïatthÃya pa¤ca rÃjakakudhabhaï¬Ãni gaïhathà 'ti ÃïÃpento rÃjà Ã., suvaïïena -- ti padaæ S. Ã., upÃgacchÅti upÃgato, kÃya velÃyà 'ti MahÃsattassa kÃrapaïïÃni pacitvà nibbÃpentassa nisinnavelÃya, ja- lantamivà 'ti rÃjatejena jalantaæ viya, khatta -- han\<*<7>*>/ ti kathÃphÃsukena amaccasaæghena parivutaæ, etadabravÅti bahi khandhÃvÃraæ nivesetvà padasà va Ãgantvà vanditvà nisinnaæ paÂisanthÃraæ karonto etaæ vacanaæ abravi, kusalaæanÃmayan ti ubhayena pi Ãrogyam eva pucchati, kaccissamaj- japo\<*<8>*>/ ti kacci si amajjapo, majjaæ na pivasÅti pucchati, amajjapo ti pi pÃÂho, kusalakammesu\<*<9>*>/ na-ppamajjasi\<*<10>*>/, na-ppamajjasÅti a., suram appiyan ti surÃpÃnaæ appiyaæ, suramappiyà ti pi pÃÂho surà appiyà ti pi attho, dhamme ti dasavidharÃjadhamme, yoggan ti yuge yu¤jitabbakaæ assagaïÃdiæ\<*<11>*>/, kacci- vahatÅti kacci Ãrogaæ hutvà vattati, vÃhanan ti hatthiÃdisabbavÃhanaæ, sa- -tÃpanÃ\<*<12>*>/ ti sarÅrassa upatÃpanÃ{\<*<13>*>/}, antà ti paccantajanapadÃ, phÅtà ti iddhà subhikkhà gÃÊhavÃsÃ, majjhe vÃ\<*<14>*>/ ti raÂÂhassa majjhe, bahalà ti gÃmaniga- maghanÃvÃsÃ, paÂisanthatan ti paÂicchÃditaæ guttaæ paripuïïaæ vÃ, ni- sakkatÅti yasmiæ pallaæke rÃjà nisÅdissati taæ pa¤¤Ãpetun ti vadati, rÃjà MahÃsatte\<*<15>*>/ gÃravena pallaækena nisÅdi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd khagga-. 2 Bds kacciam-. 3 Bd Ãrogyaæ, Cks arogaæ. 4 Bds -tÃpiyÃ. 5 Bd ca. 6 Cs -dukà ca-, Bd -duka¤ca-. 7 Bds khagga-. 8 Bd kicci am-. 9 Bds -dhammesu. 10 Bd omits nappamajjasi. 11 Ck -ïÃti, Cs -ïÃdi, Bd -ïÃdikaæ. 12 Bd -piyÃ. 13 Bd upatÃpakarÃ. 14 Bd cÃ. 15 Bds -ttassa. >/ #<[page 024]># %<24 XXII. MahÃnipÃta.>% Atha M. "sace pallaækena nisÅdati païïasanthÃraæ pa¤¤Ã. petha" 'ti vatvà tasmiæ pa¤¤atte g. Ã.: @*>/ te ti. || Ja_XXII:83 ||>@ Ta. niyate ti susanthate, etto ti paribhogaudakaæ dassento Ã. RÃjà gÃravena païïasanthare pi anisÅditvà bhÆmiyaæ nisÅdi. M. pi païïasÃlaæ pavisitvà taæ kÃrapaïïakaæ nÅharitvà rÃjÃ- naæ tena nimantento g. Ã.: @*>/ ti. || Ja_XXII:84 ||>@ Atha naæ rÃjà Ãha: @*>/, na h' etaæ mayha bhojanaæ, sÃlÅnaæ odanaæ bhu¤je suciæ maæsÆpasecanan ti. || Ja_XXII:85 ||>@ Ta. na cÃhan ti paÂikkhipitvà attano bhojanaæ vaïïetvà tasmiæ gÃra- vena thokaæ païïakaæ hatthatalena gahetvà tÃta tvaæ evarÆpaæ bhojanaæ bhu¤jasÅti puttena saddhiæ piyakathaæ kathento nisÅdi. Tasmiæ khaïe C-devÅ orodhaparivutà Ãgantvà piyaputtaæ pÃdesu gahetvà va vanditvà assupuïïehi akkhÅhi ekamantaæ nisÅdi. Atha naæ rÃjà "bhadde puttassa bhojanaæ passÃ" 'ti vatvà thokaæ païïaæ tassà hatthe Âhapesi, sesitthÅnaæ pi thokaæ thokaæ adÃsi, tà sabbÃpi "sÃmi evarÆpaæ nÃma bho- janaæ bhu¤jasÅti" vatvà gahetvà "atidukkaraæ karosi sÃmÅti" vatvà nisÅdiæsu. RÃjÃ\<*<4>*>/ puna "tÃta idaæ mayhaæ acchariyaæ hutvà upaÂÂhÃtÅti" g. Ã.: @*>/ pasÅdatÅti. || Ja_XXII:86 ||>@ Ta. ekakan ti tÃta taæ ekakaæ rahogataæ iminà bhojanena yÃpentaæ disvà mama acchariyaæ upaÂÂhÃti\<*<6>*>/, edisan ti evarÆpaæ aloïambilaæ adhÆ- panaæ randhaæ pattaæ bhu¤jantÃnaæ kena kÃraïena vaïïo\<*<5>*>/ pasŬatÅti taæ pucchi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -kkhalayassu. 2 Bds me idhÃgato. 3 Cks -Ãmi. 4 Ck Bd rÃja. 5 Cks -e. 6 Bd -Ãsi. >/ #<[page 025]># %< 1. MÆgapakkhajÃtaka. (538.) 25>% Ath' assa so Ãcikkhanto Ãha: @*>/, tÃya me ekaseyyÃya rÃja vaïïo\<*<2>*>/ pasÅdati. || Ja_XXII:87 ||>@ @*>/ nettiæsabaddhà me rÃjarakkhà upaÂÂhitÃ, tÃya me sukhaseyyÃya rÃja vaïïo\<*<2>*>/ pasÅdati. || Ja_XXII:88 ||>@ @*>/ pasÅdati. || Ja_XXII:89 ||>@ @@ Ta. nettiæsabaddhà ti khaggabaddhà rÃjarakkhà ti rÃjarakkhikÃ, nappajappÃmÅti na patthemi, harito ti haritavaïïo, lu¤citvà Ãtape khitta- nalo viya. RÃjà "idh' eva naæ abhisi¤citvà ÃdÃya gamissÃmÅti" cin- tetvà rajjena nimantento Ã.: @@ @@ @@ @@ @@ Ta. hatthÃnÅkan ti dasahatthito paÂÂhÃya hatthÃnÅkaæ nÃma tathà rathÃ- nÅkaæ, vammino\<*<4>*>/ vammabaddhasÆrÃyodhe, kusalà ti chekÃ, sikkhità ti a¤¤esu pi itthikiccesu sikkhitÃ, caturitthiyo ti caturà nÃgarakitthiyo, paÂi- -ka¤¤Ã\<*<1>*>/ ti puna a¤¤Ãpi tava rÃjaka¤¤Ã Ãnayissaæ, yuvà ti {yobbanappatto}, da- haro ti taruïo, pa -- to ti paÂhamavayena uppattito samuggato, susÆ 'ti ati- taruïo: ito paÂÂhÃya Bodhisattassa dhammakathÃ: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd sandhÃre. 2 Cks -e. 3 Bd ca. 4 Cks -ne. >/ #<[page 026]># %<26 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @*>/ kicchà laddhaæ piyaæ puttaæ appatvà va jaraæ mataæ. || Ja_XXII:98 ||>@ @*>/ va paluggaæ jÅvitakkhaye\<*<3>*>/. || Ja_XXII:99 ||>@ @*>/ mÅyanti narÃ\<*<5>*>/ ca atha nÃriyo, tattha ko vissase poso daharo 'mhÅti jÅvite. || Ja_XXII:100 ||>@ @*>/ macchÃnaæ kin nu komÃrakaæ tahiæ. || Ja_XXII:101 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:102 ||>@ @*>/ parivÃrito, kÃyo amoghà gacchanti\<*<9>*>/, tam me akkhÃhi pucchito. || Ja_XXII:103 ||>@ @*>/ loko jarÃya parivÃrito. ratyà amoghà gacchanti, evaæ jÃnÃhi khattiya. || Ja_XXII:104 ||>@ @@ @*>/ evam Ãyu manussÃnaæ gacchan n' Æpanivattati. || Ja_XXII:106 ||>@ @*>/ maraïena vuyhante vata pÃïino ti. || Ja_XXII:107 ||>@ Ta. brahma -- siyà ti brahmacÃrÅ bhonto yuvà siyÃ, isÅhÅ ti BuddhÃ- dÅhi, rajjenamatthiko ti rajjena atthiko, amma -- vadantaran\<*<13>*>/ ti amma tÃtà 'ti vadantaæ, paluggan ti maccunà lu¤citvà gahitaæ, yassa -- ne ti mahÃrÃja yassa mÃtukucchimhi paÂisandhigahaïato\<*<14>*>/ paÂÂhÃya rattindivÃtikka- maïe appataraæ Ãyu hoti, komÃrakan ti tasmiæ nagare taruïabhÃve\<*<15>*>/ kiæ karissati, kenamabbhÃhato ti kena abbhÃhato, idaæ rÃjà saækhittena bhÃsi- tassa atthaæ ajÃnanto pucchi, ratyà ti rattiyo, tà hi imesaæ sattÃnaæ Ãyu¤ ca vaïïa¤ ca bala¤ ca khepentiyo va\<*<16>*>/, gacchantÅti amoghà gacchanti nÃma, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 Bd nava-. 3 Bd -yaæ. 4 Bd va 5 Cks carÃ. 6 Cks na. 7 Bd rajjetisecasi. 8 Cks ci. 9 Bd -to. 10 Bds maccumabbhÃ-. 11 Bd nupariv-. 12 so all three MSS. for jarÃ? 13 Cks vadan. 14 Ck -gahanatato, Cs gahato, Bd -nakÃlato. 15 Ck tarunÃbhavo. 16 Cks ca, Bd eva. >/ #<[page 027]># %< 1. MÆgapakkhajÃtaka. (538.) 27>% vetabban ti\<*<1>*>/ yaæ yaæ devÆpavÅyatÅti\<*<2>*>/ tasmiæ vÅyate\<*<3>*>/ sesaæ vetabbaæ yathà appakaæ hoti evaæ jÅvitaæ, nÆpanivattatÅti\<*<4>*>/ tasmiæ tasmiæ khaïe gataæ gatam\<*<5>*>/ eva hoti na upari vattati\<*<6>*>/, vaherukkhÆpakÆlaje\<*<7>*>/ ti upakÆlaje rukkhe vaheyya. RÃjà M-ttassa dhammakathaæ sutvà gharÃvÃse {ukkaïÂhito} pabbajitukÃmo hutvà "ahaæ tÃva puna nagaraæ na gamissÃmi, idh' eva pabbajissÃmi, sace pana me putto nagaraæ gaccheyya setacchattam assa dadeyyan" ti taæ vÅmaæsituæ puna rajjena nimantento Ã.: @@ @*>/ paÂipajjassu, tvaæ no rÃjà bhavissasi. || Ja_XXII:109 ||>@ @@ @@ @@ @@ Ta. go -- ho ti subhÃsitarÃjaka¤¤Ãnaæ maï¬alena parikkhitto Atha M. rajjena anatthikabhÃvaæ pakÃsento Ãha: @*>/, kiæ bhariyÃya marissati, kiæ yobbanena ciïïena\<*<10>*>/ yaæ jarà abhihessati\<*<11>*>/. || Ja_XXII:114 ||>@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds nÃmà ti veditabbaæ. 2 Bds adds yaæ yaæ tantaæ upaviyyati vetabbanti tan. 3 Bd vitate. 4 Bd nÆparivattatÅti. 5 Cs gatagataæ. 6 Ck uparittati. 7 Bd rukkhe pa-. 8 Bds tÃsu putte. 9 Bd khiyetha. 10 Bd vaïïena. 11 Bd jarÃya abhibhuyyati. >/ #<[page 028]># %<28 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @@ @*>/, ko ja¤¤Ã maraïaæ suve, na hi no saægaran\<*<2>*>/ tena mahÃsenena maccunÃ. || Ja_XXII:119 ||>@ @@ Ta. yaæ jiyyethÃ\<*<3>*>/ 'ti mahÃrÃja kiæ maæ tvaæ dhanena nimantesi yaæ\<*<4>*>/ jiyyetha\<*<3>*>/ khayaæ gaccheyya dhanaæ và purisaæ cajati puriso và taæ cajitvà gacchatÅti sabbathà khayagÃmim eva hoti kiæ maæ tena nimantesi, kiæ bhariyÃyÃ\<*<5>*>/ 'ti bhariyÃpi\<*<6>*>/ kiæ karissati sÃ\<*<7>*>/ mayi Âhite yeva marissati, ciïïenÃ\<*<8>*>/ 'ti caritena anubhÆtena, tatthà 'ti tasmiæ evaæ jarÃmaraïa- dhamme lokasannivÃse, kà nandÅti kà nÃma tuÂÂhi, khi¬¬Ã ti kÅÊÃ, ratÅti pa¤cakÃmaguïarati, bandhanà ti kÃmabandhanà taïhÃbandhanà mutto 'smi mahÃrÃjà 'ti jhÃnena vikkhambhitattà evam Ã., maccu me ti mama maccu\<*<9>*>/ na-ppamajjati niccaæ mama vadhÃya appamatto yevà 'ti yo\<*<10>*>/ aham evaæ jÃnÃmi tassa mama antakena adhipannassa avatthavassa\<*<11>*>/ kà nÃma rati kà dhanesanà ti, niccan ti jÃtakÃlato\<*<12>*>/ paÂÂhÃya sadà maraïato bhayam eva, Ãtappan\<*<13>*>/ ti viriyaæ, kiccan ti kattabbaæ, ko -- suve ti sve maraïaæ jÅ- vitaæ và ko jÃnÃti, saægaran\<*<14>*>/ ti saæketaæ, mahÃsenenà 'ti pa¤cavÅsati- bhayadvattiæsakammakaraïÃÂÂhanavutirogamukhÃdivasena puthusenena, corà dhanassà 'ti dhanass' atthÃya jÅvitaæ cajantà corà dhanassa patthenti nÃma ahaæ pana dhanapatthanÃsaækhÃtabandhanà mutto na me dhanen' attho, ni- vattassÆ 'ti mama vacanena sammÃ\<*<15>*>/ vattassu\<*<16>*>/, rajjaæ pahÃya nekkhammaæ\<*<17>*>/ paÂisaraïaæ katvà pabbajassu, yaæ pana tvaæ cintesi imaæ\<*<18>*>/ rajje patiÂÂha- pessÃmÅti taæ mà cintayi, nÃhaæ rajjena-m-atthiko. Iti MahÃsattassa desanà sahÃnusandhinÃ\<*<19>*>/ matthakaæ pattÃ, taæ sutvà rÃjÃna¤ ca C-devi¤ ca Ãdiæ katvà soÊasasahassÃni orodhà ca pabbajitukÃmà ahesuæ. RÃjà nagare bheri¤ carÃ- pesi: "ye mama puttassa santike pabbajituæ icchanti te pabba- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Bd Ãtapaæ. 2 Bd saækaran. 3 Bd khiye-. 4 Bd taæ. 5 Cks bhariyÃ. 6 Bd bhariyÃya. 7 Bd karissÃmiyÃ. 8 Bd vaïïenÃ. 9 Cks add mayi. 10 Cks so. 11 so Cks; Bds avadhitassa for avaÂÂhitassa? 12 Ck kalalato, Cs kalato. 13 Bd Ãtapan. 14 Bd saÇkaran. 15 Bd samÃ. 16 Bd niv-. 17 Bd nikkhamma. 18 Ck idaæ maæ. 19 Cks yathÃnusandhinà for yathanusandhiæ. >/ #<[page 029]># %< 1. MÆgapakkhajÃtaka. (538.) 29>% jantÆ" 'ti sabbesa¤ ca suvaïïakoÂÂhÃgÃrÃdÅnaæ dvÃrÃni vivarÃ- petvà "asukaÂÂhÃne ca asukaÂÂhÃne ca mahÃnidhikumbhiyo\<*<1>*>/ atthi tà gaïhantÆ" ti suvaïïapaÂÂe likhÃpetvà mahÃnale\<*<2>*>/ tham- bhe bandhÃpesi. NÃgarÃpi yathà pasÃrite va Ãpaïe vivaÂa- dvÃrÃn' eva gehÃni pahÃya ra¤¤o santikaæ agamaæsu. RÃjà mahÃjanena saddhiæ M-assa santike pabbaji. Sakkadattiyaæ tiyojanikaæ assamapadaæ ahosi. M. païïasÃlÃyo vicÃresi, majjhaÂÂhÃne païïasÃlÃyo itthÅnaæ dÃpesi bhÅrujÃtikà età ti\<*<3>*>/, purisÃnaæ bahipaïïasÃlÃyo adÃsi\<*<4>*>/, sabbe pi Vissakammena mÃpi- tesu phaladhararukkhesu uposathikakÃle bhÆmiyaæ Âhità va phalÃni gahetvà paribhu¤jitvà samaïadhammaæ karonti, yo kÃmavitakkaæ và vyÃpÃdavi-và vihiæsÃvi-và vitakketi tassa manaæ jÃnitvà M. ÃkÃse nisÅditvà dh. desesÅti, taæ sutvà khippam eva abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattenti, eko sÃmantarÃjà "KÃsirÃjà pab- bajito" ti sutvà "BÃrÃïasiyaæ r. gahessÃmÅti" nagaraæ pavi- sitvà alaækatanagaraæ disvà rÃjanivesanaæ Ãruyha sattavidhaæ vararatanaæ oloketvÃ\<*<5>*>/ "imaæ dhanaæ nissÃya ekena bhayena bhavitabban" ti cintetvà surÃsoï¬e pakkosÃpetvà "rÃjà katara- dvÃrena nikkhanto" ti pucchitvà "pÃcÅnadvÃrenÃ" 'ti vutte ten' eva dvÃrena nikkhamitvà naditÅrena pÃyÃsi. TassÃgamanaæ ¤atvà M. ca tattha\<*<6>*>/ Ãgantvà ÃkÃse nisÅditvà dh. d., so saddhiæ parisÃya tassa santike pabbaji, evaæ aparo pÅti tÅïi rajjÃni cha¬¬itÃni, hatthÅ ara¤¤ahatthÅ jÃtà assÃpi ara¤¤Ãssà jÃtÃ, rathà ara¤¤asmiæ yeva vinaÂÂhÃ, bhaï¬ÃgÃresu kahÃpaïe assa- mapade vÃlukà katvà vikiriæsu, sabbe va aÂÂha samÃpattiyo nibbattetvà jÅvitapariyosÃne Brahmaloka-parÃyanà ahesuæ, ti- racchÃnagatà hatthiassÃpi isigaïe cittaæ pasÃdetvà chasu kÃmasaggesu nibbattiæsu. S. i. d. Ã. "na hi bhi. idÃn' eva pubbe p' Ãhaæ r. pahÃya nik- khanto yevÃ" 'ti vatvà j. s.: "Tadà chatte adhivatthà devatà Uppala- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -nidhÃnÃni. 2 Ck -tale, Bd omits nale. 3 Cks add avijjhitvÃ. 4 Cks omit bahi -- adÃsi. 5 Bd adds KÃsikara¤¤o. 6 Ck catatthaæ, Cs vanantaæ, Bd vanantaraæ >/ #<[page 030]># %<30 XXII. MahÃnipÃta.>% vaïïà ahosi, sÃrathi SÃriputto, mÃtÃpitaro mahÃrÃjakulÃni, parisà BuddhaparisÃ, MÆgapakkhapaï¬ito pana aham evà 'ti\<*<1>*>/. SÅhaladÅpaæ\<*<2>*>/ patvà MaægaïavÃsÅ Khuddakatissatthero MahÃvaæsakatthero KaÂakandhakÃravÃsÅ Phussadevatthero Upari- maï¬akamÃlavÃsÅ MahÃrakkhitatthero BhaggarivÃsÅ MahÃtis- satthero VÃmattapabbhÃravÃsÅ MahÃsivatthero KÃÊavelavÃsÅ MahÃmaliyadevatthero ti ime therà KuddÃlakasamÃgame MÆga- pakkhasamÃgame AyogharasamÃgame HatthipÃlasamÃgame ca\<*<3>*>/ pacchÃ- gatakÃ\<*<4>*>/ ti vadanti, MaddhavÃsÅ\<*<5>*>/ MahÃnÃgatthero pana Maliya- mahÃdevatthero ca parinibbÃnadivase "Ãvuso MÆgapakkhajÃtake parisà ajja pacchinnÃ" ti vadiæsu "kiækÃraïà bhante" ti, "Ãvuso ahaæ tadà eko surÃsoï¬ako a¤¤e mayà saddhiæ suram pivante alabhitvà sabbapacchà nikkhamitvà pabbajito" ti. MÆgapakkhajÃtakaæ\<*<5>*>/. $<2. MahÃjanakajÃtaka.>$ Koyaæ majjhe samuddasmin ti. Idaæ S. J. v. mahÃnek- khammaæ Ãrabbha kathesi. Ekadivasaæ hi bhikkhÆ dhammasabhÃ- yaæ TathÃgatassa mahÃnekkhammaæ vaïïayantà nisÅdiæsu, S. Ãgantvà "k. n. bh. e. k. s." ti p. "i. n." ti v. "na bh. i. p. pi T. mahÃnek- khammaæ nikkhanto yevÃ" ti vatvà a. Ã.: (cfr. S. B. E. 1.800, Bigandet 412, Bastian 2.233) A. VideharaÂÂhe MithilÃyaæ MahÃjanako nÃma rÃjà r. kÃresi, Tassa dve puttà AriÂÂhajanako ca Polajanako ca, tesaæ rÃjà jeÂÂhassa uparajjam adÃsi kaniÂÂhassa senÃpatiÂÂhÃnaæ. {AparabhÃge} MahÃjanake kÃlakate A-janako rÃjà hutvà itarassa uparajjaæ adÃsi, tass' eko pÃdamÆliko ra¤¤o santikaæ gantvà "deva uparÃjà tumhe ghÃtetukÃmo" ti Ã. RÃjà tassa punappuna kathaæ sutvÃ\<*<6>*>/ bhijjitvÃ\<*<7>*>/ P-janakaæ saækhalikÃhi bandhÃpetvà rÃjanivesanato avidÆre ekasmiæ gehe vasÃpetvÃ\<*<8>*>/ Ãrakkhaæ dÃpesi. KumÃro "sac' Ãhaæ bhÃtu veriko saækhalikÃpi me mà muccantu dvÃram pi mà vivariyatu, noce saækhalikÃpi muccantu dvÃram pi vivariyatÆ\<*<9>*>/" 'ti saccakiriyaæ akÃsi, tÃvad \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ahameva sammÃsambuddho loke udapÃdi temiyajÃtakaæ niÂhitaæ. 2 cfr. vol. IV 490 | 20. 3 Cks su. 4 Cs -gatakakÃ. 5 Bd omits sÅhaladÅpaæ -- jÃtakaæ. 6 Bd adds kaniÂhassa bhinne haæ. 7 Bd bhinditvà 8 Ck gahe tvÃ, Cs gahe katvÃ. 9 Cs -Åyatu, Bd vivaratu. >/ #<[page 031]># %< 2. MahÃjanakajÃtaka. (539). 31>% eva saækhalikÃpi khaï¬Ãkhaï¬aæ chindiæsu\<*<1>*>/ dvÃram pi viva- taæ. So nikkhamitvà ekaæ paccantagÃmaæ gantvà vÃsaæ kappesi, paccantavÃsino taæ sa¤jÃnitvà upaÂÂhahiæsu. RÃjà gÃhÃpetuæ nÃsakkhi. So anupubbena paccantajanapadaæ hatthagataæ katvà mahÃparivÃro hutvà "ahaæ pubbe bhÃtu na verÅ idÃni pana veri-mhÅti" mahÃjanaparivuto Mithilam patvà bahinagare senaæ nivÃsesi. NagaravÃsino "P-janakakumÃro Ãgato" ti sutvà yebhuyyena hatthivÃhanÃdÅni gahetvà tass' eva santikaæ Ãgamiæsu\<*<2>*>/, a¤¤e pi nÃgarà Ãgamiæsu\<*<3>*>/. So bhÃtu sÃsanaæ pesesi: "nÃhaæ pubbe tumhÃkaæ verÅ idÃni pan' amhi verÅti chattaæ và me detha yuddhaæ vÃ" ti. RÃjà yuddhaæ dÃtuæ gacchanto aggamahesiæ Ãmantetvà "bhadde yuddhe jayaparÃjayo {nÃma} na sakkà {¤Ãtuæ,} sace mama an- tarÃyo hoti, tvaæ gabbhaæ rakkheyyÃsÅti" vatvà nikkhami. Atha naæ yuddhe P-janakassa yodhà jÅvitakkhayaæ pÃpesuæ. "RÃjà mato" ti sakalanagare\<*<4>*>/ ekakolÃhalaæ jÃtaæ. DevÅ tassa matabhÃvaæ ¤atvà sÅghasÅghaæ suvaïïasÃrÃdÅni pacchi- yaæ pakkhipitvà matthake pilotikaæ attharitvà upari taï¬ule okiritvà kiliÂÂhapilotikaæ nivÃsetvà sarÅraæ virÆpaæ katvà pac- chiæ sÅse Âhapetvà divÃdivass' eva nikkhami, koci naæ na sa¤jÃni. Sà uttaradvÃrena nikkhamitvà katthaci agatapubba- tÃya\<*<5>*>/ maggaæ ajÃnantÅ disà vavatthapetuæ asakkontÅ keva- laæ KÃÊacampÃnagaraæ nÃma atthÅti sutattà "KÃlacam- pÃnagaraægamikà nÃma atthÅti" pucchamÃnà nisÅdi. Kuc- chiyaæ pan' assà na yo và so và satto, pÆritapÃramÅ pana M. nibbatto, tassa tejena Sakkabhavanaæ kampi. Sakko Ãvajjanto taæ kÃraïaæ ¤atvà "tassà kucchiyaæ nibbattasatto mahapu¤¤o, mayà gantuæ vaÂÂatÅti" cintetvà paÂicchannaæ yoggaæ mÃpetvà tattha ma¤caæ pa¤¤Ãpetvà mahallakapuriso viya yoggaæ pÃjento tÃya nisinnasÃladvÃre Âhatvà "KÃlacam- pÃnagaragÃmikà atthÅti" pucchi. "Ahaæ tÃta gamissÃmÅti". \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd bhijjiæsu. 2 Cs ag-. 3 Ck ag-. 4 Bd -raæ. 5 Ck ÃgatapubbetÃya, Bd agatapubbatÃ. >/ #<[page 032]># %<32 XXII. MahÃnipÃta.>% "Tena hi yoggaæ Ãruyha nisÅda ammÃ" ti. "TÃta ahaæ paripuïïagabbhÃ, na sakkà mayà yoggaæ abhirÆhituæ, pac- chato ÃgamissÃmi, imissà pana me pacchiyà okÃsaæ dehÅti". "Amma kiæ vadesi, yoggaæ pÃjetuæ jÃnanasamattho nÃma mayà sadiso n' atthi, mà bhÃyi, Ãruyha nisÅdÃ" 'ti. So tassà ÃrohanakÃle attano ÃnubhÃvena paÂhaviæ uÂÂhÃpetvà yoggassa pacchimante pahÃrÃpesi\<*<1>*>/. Sà abhiruyha sayane nipajjitvà va "devatà bhavissatÅti" a¤¤Ãsi. Sà dibbasayane nipannamattà va niddaæ okkami. Atha naæ Sakko tiæsayojanamatthake ekaæ nadiæ patvà pabodhetvà "amma otaritvà nadiyà nahÃhi, ussÅsake sÃÂako atthi, taæ nivÃsehi, antoyogge pÆvabhattaæ\<*<1>*>/ atthi, taæ bhu¤jÃ" 'ti. Sà tathà katvà puna nipajjitvà sÃyaï- hasamaye Campaæ patvà dvÃraÂÂÃlakapÃkÃre disvà "tÃta kiæ nagaraæ nÃm' etan" ti pucchi. "C-nagaraæ ammÃ" ti. "Kiæ vadesi tÃta, nanu amhÃkaæ nagarato C-nagaraæ saÂÂhiyojana- matthake hotÅti". "Evaæ amma, ahaæ pana ujuæ maggaæ jÃnÃmÅti". Atha naæ {dakkhiïadvÃrasamÅpe} otÃretvà "amma amhÃkaæ gÃmo purato va\<*<2>*>/, tvaæ nagaraæ pavisÃ" 'ti vatvà purato gantvà Sakko antaradhÃya sakaÂÂhÃnam eva gato. DevÅ pi ekissà sÃlÃya nisÅdi. Tasmiæ khaïe eko C-vÃsÅ mantajjhÃ- yako brÃhmaïo pa¤cahi mÃïavakasatehi parivuto nahÃnatthÃya gacchanto dÆrato oloketvà taæ abhirÆpaæ sobhaggapattaæ tattha nisinnaæ disvà kucchigatassÃnubhÃvena saha dassanen' eva kaniÂÂhabhaginisinehaæ uppÃdetvà mÃïave Âhapetvà ekako va sÃlaæ pavisitvà "bhagini kataragÃmavÃsikÃ" ti pucchi. "MithilÃyaæ AriÂÂhajanakara¤¤o aggamahesi-mhÅti". "Idha kasmà ÃgatÃsÅti". "Polajanakena rÃjà mÃrito, athÃhaæ bhÅtà `gabbhaæ anurakkhissÃmÅti' ÃgatÃ" ti. "Imasmiæ pana te na- gare koci ¤Ãtako atthÅti". "N' atthi tÃtÃ" 'ti. "Tena hi mà cintayi, ahaæ udiccabrÃhmaïo mahÃsÃlo disÃpÃmokkho Ãcariyo, ahaæ taæ bhaginiÂÂhÃne Âhapetvà paÂijaggissÃmi, bhÃtikà 'ti maæ vatvà pÃdesu gahetvà paridevÃ" 'ti. Sà mahÃsaddaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ÃhajjÃpesi. 2 Cks puva-, Bd puÂaka-. 3 Cks ca, Bd atthi. >/ #<[page 033]># %< 2. MahÃjanakajÃtaka. (539.) 33>% katvà tassa pÃdesu pati, te pi a¤¤ama¤¤aæ parideviæsu. AntevÃsikà upadhÃvitvà "Ãcariya kiæ vo hotÅti" pucchiæsu. "KaniÂÂhabhaginÅ me asukakÃle nÃma mayà vinà jÃtÃ" ti. "DiÂÂhakÃlato\<*<1>*>/ paÂÂhÃya mà cintayittha ÃcariyÃ" 'ti\<*<2>*>/. So chan- naæ mahÃyoggaæ ÃharÃpetvà taæ tattha nisÅdÃpetvà "tÃta\<*<3>*>/ brÃhmaïiyà mama bhaginibhÃvaæ kathetvà sabbakiccÃni kÃtuæ vadathÃ" 'ti vatvà gehaæ pesesi. Atha naæ brÃhmaïÅ uïho- dakena nahÃpetvà sayanaæ pa¤¤Ãpetvà nipajjÃpesi. Atha brÃhmaïo nahÃtvà Ãgato bhojanakÃle "bhaginim me pakko- sathÃ" ti tÃya saddhiæ ekato bhu¤jitvà antonivesane yeva naæ paÂijaggi. Sà nacirass' eva puttaæ {vijÃyi}, MahÃjanakakumÃro ti 'ssa ayyakasantakanÃmaæ akaæsu. So va¬¬hamÃno dÃra- kehi saddhiæ kÅÊanto ye naæ rosenti tesaæ asambhinnakhattiye kule jÃtattà mahÃbalatÃya c' eva mÃnatthaddhatÃya ca daÊhaæ paharati. Te mahÃsaddena rodantà "kena pana pahaÂÃ" ti vutte "vidhavÃya puttenÃ" 'ti vadanti. KumÃro cintesi: "ime maæ `vidhavÃputto' ti abhiïhaæ vadanti, mama mÃtaraæ puc- chissÃmÅti" so ekadivasaæ pucchi: "amma ko mayhaæ pitÃ" 'ti. Atha naæ "tÃta brÃhmaïo te pitÃ" ti va¤cesi\<*<4>*>/. So puna- divase paharanto "vidhavÃputto" ti vutte "nanu me brÃhmaïo pitÃ" ti vatvà "brÃhmaïo tava kiæ hotÅti" vutte cintesi: "ime `brÃhmaïo tava kiæ hotÅti' vadanti, mÃtà me idaæ kÃraïaæ na katheti, na sà attano mÃnena\<*<5>*>/ kathessati, hotu kathÃpessÃmi nan" ti so tha¤¤aæ pivanto thane naæ ¬asitvà "pitaram me kathehi, noce kathessasi thanan te chindissÃmÅti" Ã. Sà va¤- cetuæ asakkontÅ "tÃta tvaæ MithilÃya A-janakara¤¤o putto, pità te P-janakena mÃrito, ahaæ taæ anurakkhantÅ imaæ na- garaæ ÃgatÃ, brÃhmaïo maæ bhaginiÂÂhÃne Âhapetvà paÂijagga- tÅti" kathesi. So tato paÂÂhÃya vidhavÃputto ti vutte na kujjhi, so soÊasavassabbhantare yeva tayo ca vede sabbasippÃni ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd atha mÃïavà tava bhagÅnidiÂha-. 2 Bd adds Ãhaæsu. 3 so all three MSS 4 Ck vÃcesi. 5 Ck manena, Cs mane, Bd mÃtà me idaæ kÃraïaæ yathÃbhÆtaæ na kathessati. >/ #<[page 034]># %<34 XXII. MahÃnipata.>% uggaïhi, soÊasavassakÃle pana uttamarÆpadharo ahosi. Atha\<*<1>*>/ so "pitu santakaæ r. gaïhissÃmÅti" cintetvà mÃtaraæ pucchi: "amma ki¤ci te hatthe atthi, noce vohÃraæ katvà dhanaæ uppÃdetvà pitu santakaæ r. gaïhÃmÅti\<*<2>*>/". "TÃta nÃhaæ tuccha- hatthà ÃgatÃ, ekeko muttasÃro maïisÃro vajirasÃro ca rajjagga- haïappamÃïaæ\<*<3>*>/ atthi, taæ gahetvà r. gaïha, mà vohÃraæ karÅti". "Amma tam pi dhanaæ mayh' eva dehi\<*<4>*>/, upa¬¬haæ\<*<5>*>/ pana gahetvà SuvaïïabhÆmiæ gantvà bahuæ dhanaæ Ãharitvà r. gaïhissÃmÅti" so upa¬¬haæ ÃharÃpetvà bhaï¬aæ gahetvà SuvaïïabhÆmi-gamikehi vÃïijehi saddhiæ nÃvÃya bhaï¬aæ Ãropetvà gantvà mÃtaraæ vanditvà "amma ahaæ Suvaïïa- bhÆmiæ gamissÃmÅti" Ã. "TÃta samuddo nÃma appasiddhiko bahuantarÃyiko, mà gaccha, rajjaggahaïÃya te dhanaæ bahun" ti. So "gacchissÃm' eva ammÃ" ti mÃtaraæ vanditvà nik- khamma nÃvaæ abhirÆhi. Taæ divasam eva P-janakassa sarÅre rogo uppajji, anuÂÂhÃnaseyyaæ sayi. SattajaæghasatÃni abhi- rÆÊhÃni, nÃvà sattahi divasehi sattayojanasatÃni gatÃ, sà ati- caï¬aæ gantvà vahituæ\<*<6>*>/ nÃsakkhi, phalakÃni bhinnÃni, tato tato udakaæ uggataæ, nÃvà majjhe samudde nimuggÃ, mahÃ- jano rodati paridevati nÃnÃdevatà namassati, M. pana n' eva rodi na paridevi na devatà namassi, nÃvÃya pana nimujjana- bhÃvaæ ¤atvà sappinà sakkharaæ madditvà kucchipÆraæ khÃ- ditvà dve maÂÂasÃÂake telena makkhetvà daÊhaæ nivÃsetvà kÆpakaæ nissÃya Âhito, nÃvÃnimujjanasamaye kÆpakaæ uÂÂhahi, mahÃjano macchakacchapabhattaæ jÃto, samantà udakaæ lo- hitavaïïaæ ahosi, M. kÆpakamatthake Âhito "imÃya nÃma disÃya MithilÃ" ti disaæ vavatthapetvà kÆpakamatthakà uppa- titvà macchakacchape atikkamma mahÃthÃmatÃya usabhamat- thake pati. Taæ divasaæ P-janako kÃlam akÃsi. Tato paÂ- ÂhÃya M. maïivaïïÅsu Æmisu pavaÂÂento suvaïïakkhandho viya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks omit atha. 2 Bd -issÃmÅti. 3 Bd -ïo. 4 Cks omit dehi, Bd idaæ pi dhanaæ mayhameva upa¬¬haæ katvà dehi. 5 Bd taæ. 6 Bd attÃnaæ vÃhituæ. >/ #<[page 035]># %< 2. MahÃjanakajÃtaka. (539.) 35>% samuddaæ tarati, so yathà ekadivasaæ evaæ sattÃhaæ tari, velaæ pana oloketvà {loïodakena} mukhaæ vikkhÃletvà uposa- thiko hoti. Tadà ca mÃtupaÂÂhÃnÃdiguïayuttà samudde patituæ\<*<1>*>/ ananucchavikà sattÃ, te {upadhÃrehÅti} catÆhi lokapÃlehi Maïi- mekhalà nÃma devadhÅtà samuddarakkhikÃ\<*<2>*>/ Âhapità hoti, sà te sattadivase samuddaæ na olokesi, sampattiæ\<*<3>*>/ anubhontiyà kir' assà sati pamuÂÂhÃ, devasamÃgamaæ gatà ti pi vadanti, sà "ajja me sattamo divaso samuddaæ na olokentiyÃ, ko nu kho pavattÅti" olokentÅ M-aæ disvà "sace MahÃjanakakumÃro sa- mudde nassissa devasamÃgame pavesanaæ alabhissan\<*<3>*>/" ti cin- tetvà M-assa avidÆre alaækatena sarÅrena ÃkÃse Âhatvà MahÃ- sattaæ vÅmaæsamÃnà paÂhamaæ g. Ã.: @*>/ tvaæ atthavasaæ ¤atvà evaæ vÃyÃmase\<*<5>*>/ bhusan ti. || Ja_XXII:121 ||>@ Ta. ap -- he ti tÅraæ apassanto tÅraæ ÃyÆhati viriyaæ karoti. Atha M. Ãha: "ajja me sattamo divaso samuddaæ taran- tassa, na me dutiyo satto diÂÂhapubbo, ko nu kho maæ vada- tÅti" ÃkÃsaæ olokento taæ disvà dutiyaæ g. Ã.: @@ Ta. nis -- lokassà 'ti ahaæ lokassa vattakiriyaæ disvà upadhÃretvà vi- harÃmÅti a., vÃyÃmassa cà 'ti\<*<6>*>/ vÃyÃmassa ca Ãnisaæsaæ\<*<7>*>/ nisÃmetvà ca viharÃ- mÅti dÅpeti, tasmà ti yasmà nisamma viharÃmi purisakÃro nÃma na nassati sukhe patiÂÂhÃpetÅti jÃnÃmi tasmà tÅraæ apassanto pi ÃyÆhÃmi na ukkaïÂhÃmÅti. Sà tassa dhammakathaæ sotukÃmà puna g. Ã.: @@ Ta. appatvà ti tÅraæ appatvà yeva. Atha naæ M. "kin nÃm' etaæ kathesi, vÃyÃmaæ katvà maranto pi garahato muccissÃmÅti\<*<8>*>/" vatvà g. Ã.: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd marituæ. 2 Bd dibbasamp --. 3 Bd na labhissÃmi. 4 Cks -kÃ. 5 so all three MSS. for vÃya-. 6 Cks omit vÃyÃmassacÃti. 7 Cks -sÃ. 8 Bd moci. >/ #<[page 036]># %<36 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ ca so karaæ purisakiccÃni na ca pacchÃnutappatÅti. || Ja_XXII:124 ||>@ Ta. anaïo -- hotÅti vÃyÃmaæ karonto hi ¤ÃtÅna¤ ca devatÃna¤ ca Brahmuno ca antare anaïo hoti agÃrayho ti a. Atha devatà gÃtham Ãha: @*>/ maccu yassÃbhinippatan\<*<3>*>/ ti. || Ja_XXII:125 ||>@ Ta. apÃraïeyyan ti vÃyÃmena matthakaæ apÃpetabbaæ, maccu yassÃ- bhinippatan\<*<3>*>/ ti yassa aÂÂhÃne vÃyÃmakaraïakassa maraïam eva nipphatti\<*<4>*>/ ta. ko vÃyÃmen' attho. Evaæ vutte naæ appaÂibhÃnaæ karonto M. uparigÃthÃ\<*<5>*>/ abhÃsi: @@ @*>/ devate payojayanti kammÃni, tÃni ijjhanti\<*<7>*>/ và na vÃ. || Ja_XXII:127 ||>@ @@ @*>/ purisakÃriyan ti. || Ja_XXII:129 ||>@ Ta. accantan ti yo idaæ kammaæ viriyaæ katvÃpi nipphÃdetuæ na sakkà accantam eva apÃraïeyyan ti viditvà caï¬ahatthiÃdayo apariharanto attano pÃïaæ na rakkhati, ja¤¤Ã -- hÃpaye ti so yadi tÃdisesu ÂhÃnesu viriyaæ hÃpeyya jÃneyya tassa kusÅtabhÃvassa phalaæ, iti tvaæ yaæ và taæ và ni- ratthakaæ vadasÅti dÅpeti, PÃliyaæ (add: yaæ?) pana ja¤¤Ã so yadi hÃpaye ti likhitaæ taæ AÂÂhakathÃsu n' atthi, adhippÃyaphalan ti attano adhippÃ- yassa phalaæ sampassamÃnà ekacce purisà kasivaïijjÃdÅni kammÃni payojenti, tÃni ijjhanti và na và ijjhanti, ettha gamissÃmi idaæ uggahessÃmÅti pana kÃyi- kacetasikaviriyaæ karontassa taæ ijjhat' eva\<*<9>*>/, tasmà taæ kÃtuæ vaÂÂati yevà 'ti dasseti, sannà -- han ti a¤¤e janà mahÃsamudde sannà nimuggà viriyaæ akarontà macchakacchapabhattÃ\<*<10>*>/ jÃtÃ, ahaæ pana ekako va tarÃmi, ta¤ca passÃmÅti idaæ pi me viriyaphalaæ\<*<11>*>/ passa, mayà iminà attabhÃvena devatà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -na¤. 2 Cks vÃya-. 3 so Cks; Bd -nippattaæ. 4 Bd nippanaæ. 5 Bd uttari. 6 all three MSS. -miæ. 7 Bd icchanti. 8 Bd kassaæ. 9 Cks ijjhanteva, Bd icchateva. 10 Bd -bhakkhÃ. 11 Cks -yaæpha-. >/ #<[page 037]># %< 2. MahÃjanakajÃtaka. (539.) 37>% nÃma na diÂÂhapubbÃ, so 'haæ ta¤ ca\<*<1>*>/ iminà dibbena rÆpena mama\<*<2>*>/ santike Âhitaæ passÃmi, yathÃsattiæ -- lan ti attano sattiyà ca balassa ca anurÆ- paæ, kÃsan ti\<*<3>*>/ karissÃmi. Devatà tassa taæ daÊhaæ\<*<4>*>/ vacanaæ sutvà thutiæ ka- rontÅ g. Ã.: @@ Ta. evaægate ti evarÆpe gambhÅre\<*<5>*>/ vitthate, dhamma -- nno ti dhammavÃyÃmena samannÃgato, kammanà ti attano purisakÃrakammena na\<*<6>*>/ sÅdasi, yattha te ti yasmiæ ÂhÃne tava mano nirato tatth' eva gacchà 'ti. Eva¤ ca pana vatvà "paï¬ita mahÃparakkama kuhiæ taæ nemÅti" pucchi, Mithilanagaran ti vutte\<*<7>*>/ sà M-aæ mÃlÃkalÃpaæ viya ukkhipitvà ubhohi bÃhÃhi pariggayha ure nippajjÃpetvà piya- puttakaæ ÃdÃya gacchantÅ viya ÃkÃse pakkhandi. M. sattÃhaæ loïodakena upakkasarÅro dibbaphassena phuÂÂho niddaæ okkami. Atha naæ sà Mithilaæ netvà ambavane maÇgalasilÃpaÂÂe dak- khiïapassena nipajjÃpetvà uyyÃnadevatÃhi 'ssa Ãrakkhaæ gÃhÃ- petvà sakaÂÂhÃnam eva gatÃ. Polajanakassa putto n' atthi, ekà pan' assa dhÅtà ahosi, sà SÅvalidevÅ nÃma paï¬ità vyattÃ. Taæ enaæ maraïama¤ce nipannaæ pucchiæsu: "mahÃrÃja tumhesu devattaæ\<*<8>*>/ gatesu r. kassa demÃ\<*<9>*>/" 'ti. "Mama dhÅ- taraæ S-deviæ ÃrÃdhetuæ samatthassa\<*<10>*>/ yo và pana caturassa- pallaækassa ussÅsakaæ jÃnÃti yo và sahassatthÃmaæ dhanuæ Ãropetuæ sakkoti yo và soÊasamahÃnidhiæ nÅharituæ sakkoti tassa dehÅti". "Deva tesaæ no nidhÅnaæ udÃnaæ\<*<11>*>/ kathethÃ" 'ti. RÃjÃ: @*>/ nidhi, anto nidhi bahi nidhi, na anto na bahi nidhi. || Ja_XXII:131 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks tava. 2 Cks omit mama. 3 Ck kÃyasantiæ, Cs kÃyasatti, Bd kassanti. 4 Cs Bd daÊha. 5 Cks -ra. 6 Bd nÃva 7 Cks omit vutte. 8 Bd devaÇ. 9 Bd dassÃmÃ. 10 Bd adds rajjaæ detha. 11 Cks uddÃnaæ. 12 Cks oggamane. >/ #<[page 038]># %<38 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ samantà yojane nidhi. || Ja_XXII:132 ||>@ @@ NidhÅhi saddhiæ itaresam pi udÃnaæ kathesi. Amaccà ra¤¤o accayena tassa matakiccaæ katvà sattame divase sanni- patitvà mantayiæsu: "ra¤¤o attano dhÅtaraæ ÃrÃdhetuæ samat- thassa r. dÃtabban ti vuttaæ, ko taæ ÃrÃdhetuæ sakkhissatÅti". Te "senÃpati vallabho" ti tassa sÃsanaæ pesesuæ. So sÃdhÆ 'ti rajjatthÃya rÃjadvÃraæ gantvà attano ÂhitabhÃvaæ\<*<2>*>/ rÃjadhÅ- tÃya ÃrocÃpesi. Sà tassa ÃgatakÃraïaæ ¤atvà "atthi nu khv- Ãssa chattasiriæ dhÃretuæ dhitÅti" vÅmaæsanatthÃya "ÃgacchatÆ" 'ti Ã. So taæ sÃsanaæ sutvà taæ ÃrÃdhetukÃmo sopÃnapÃda- mÆlato paÂÂhÃya javena gantvà tassà santike aÂÂhÃsi. Atha naæ vÅmaæsamÃnà "mahÃtale javena dhÃvÃ" 'ti Ã.-So "rÃjadhÅtaraæ tosemÅti" vegena pakkhandi. Atha naæ puna "ehÅti" Ã. So puna javenÃgato. Sà tassa dhitiyà abhÃ- vaæ ¤atvà "ehi pÃde me sambÃhÃ" 'ti Ã. So tassa ÃrÃ- dhanatthaæ nisÅditvà pÃde sambÃhi. Atha naæ ure pÃdena paharitvà uttÃnakaæ pÃtetvà "imaæ andhabÃlapurisaæ dhitira- hitaæ pothetvà gÅvÃya gahetvà nÅharathÃ" 'ti dÃsÅnaæ sa¤¤aæ adÃsi. Tà tathà kariæsu. So\<*<3>*>/ "kiæ senÃpatÅti" puÂÂho "mà kathetha, sÃ\<*<4>*>/ no manussitthÅti\<*<5>*>/" Ã. Tato bhaï¬ÃgÃriko gato, tam pi tath' eva lajjÃpesi. Tathà seÂÂhiæ chattagÃhaæ asiggÃhan ti sabbe lajjÃpesi yeva. Atha mahÃjano mantetvà "rÃjadhÅ- taraæ tÃva ÃrÃdhetuæ samattho n' atthi, sahassatthÃmaæ dhanuæ Ãropetuæ samatthassa dethÃ" 'ti Ã. Tam pi koci Ãropetuæ nÃsakkhi. Tato "caturassapallaækassa ussÅsakaæ jÃnantassa dethÃ" 'ti Ã. Tam pi na koci jÃni. Tato "soÊasa mahÃnidhÅ\<*<6>*>/ nÅharituæ samatthassa dethÃ" 'ti. Api\<*<7>*>/ koci nÅ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -le. 2 Bd Ãgata-. 3 Bd adds tehi. 4 Cks omit sÃ. 5 Bd -sitti yakkhiniti. 6 Cks -dhiæ, Bd dhi. 7 so Ck; Cs topi, Bd tepi. >/ #<[page 039]># %< 2. MahÃjanakajÃtaka. (539.) 39>% harituæ nÃsakkhi. Tato "arÃjakaæ nÃma raÂÂhaæ pÃletuæ na sakkÃ, kiæ nu kho kattabban" ti mantayiæsu. Atha ne puro- hito Ã.: "mà cintayissatha, phussarathaæ\<*<1>*>/ nÃma vissajjetuæ vaÂÂati, phussarathena\<*<2>*>/ hi laddharÃjà sakala-JambudÅpe r. kÃretuæ samattho hotÅti". Te "sÃdhÆ" 'ti sampaticchitvà na- garaæ alaækÃrÃpetvà maÇgalarathe cattÃro kumudavaïïe asse yojetvà uttarattharaïaæ attharitvà pa¤ca rÃjakakudhabhaï¬Ãni Ãropetvà caturaÇginiyà senÃya parivÃrÃpesuæ, sassÃmikara- thassa turiyÃni purato vajjanti assÃmikassa pacchato, tasmà purohito "turiyÃni pacchato vÃdethÃ" 'ti vatvà {suvaïïabhiæ-} kÃrena rathanandi¤ ca\<*<3>*>/ patoda¤ ca abhisi¤citvà {"yassa} r. kÃre- tuæ pu¤¤aæ atthi tassa santikaæ gacchÃ" 'ti Ã. Ratho rÃja- gehaæ padakkhiïaæ katvà bherivÅthiæ abhirÆhi. SenÃpatiÃdayo "phussaratho\<*<2>*>/ mama santikaæ etÅti\<*<4>*>/" {cintayiæsu.} So sabbesaæ gehÃni atikkamitvà nagaraæ padakkhiïaæ katvà pÃcÅnadvÃrena nikkhamitvà uyyÃnÃbhimukho pÃyÃsi. Atha naæ vegena gac- chantaæ disvà "nivattethÃ" 'ti Ãhaæsu. Purohito "mà ni- vattayittha, icchanto yojanasatam pi gacchatÆ" 'ti vÃresi. Ratho uyyÃnaæ pavisitvà maÇgalasilÃpaÂÂaæ padakkhiïaæ katvà Ãro- haïasajjo hutvà aÂÂhÃsi. Purohito M-aæ nipannakaæ disvà amacce Ãmantetvà "ambho eko silÃpaÂÂe nipannako dissati, setacchattÃnucchavikà pan' assa dhiti atthi và n' atthi và na jÃnÃma, sace pu¤¤avà bhavissati na olokessati, kÃlakaïïisatto ce bhÅtatasito uÂÂhÃya kampamÃno olokessati, khippaæ sabba- turiyÃni paggaïhathÃ" 'ti Ã. TÃvad eva anekasatÃni turiyÃni paggaïhiæsu, sÃgaraghoso viya ahosi. M. tena saddena pa- bujjhitvà sÅsaæ vivaritvà olokento mahÃjanaæ disvà "setacchat- tena me Ãgatena bhavitabban" ti sutvà puna sÅsaæ pÃrupitvà parivattitvÃ\<*<5>*>/ vÃmapassena nipajji. Purohito pÃde vivaritvà lakkhaïÃni oloketvà "tiÂÂhatu, ayaæ ekadÅpo catunnam pi dÅ- pÃnaæ r. kÃretuæ samattho" ti puna turiyÃni paggaïhÃpesi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 all three MSS. pu-. 2 Cks pu-. 3 Bd rathadhÆra¤ca. 4 Bd ÃgacchatÆti. 5 Bd -etvÃ. >/ #<[page 040]># %<40 XXII. MahÃnipÃta.>% M. mukhaæ vivaritvà parivattetvà dakkhiïapassena nipajjitvà mahÃjanaæ olokesi. Purohito parisaæ assÃsetvà a¤jalim pag- gayha avakujjo hutvà "uÂÂhehi deva r. te pÃpuïÃtÅti" Ã. "RÃjà te kuhin" ti. "KÃlakato" ti. "Putto vÃssa bhÃtà và n' atthÅti". "N' atthi devÃ" 'ti. "SÃdhu r. kÃressÃmÅti" uÂÂhÃya silÃpaÂÂe pallaækena nisÅdi. Atha naæ tatth' eva abhisi¤- ciæsu. MahÃjanakarÃjà nÃma ahosi. So rathavaraæ abhi- ruyha mahantena sirivibhavena nagaraæ pavisitvà nivesanaæ\<*<1>*>/ abhirÆhanto "senÃpatiÃdÅnaæ tath' eva\<*<2>*>/ ÂhÃnÃni hontÆ" 'ti vicÃ- retvà mahÃtalaæ abhirÆhi. RÃjadhÅtà purimasa¤¤Ãya eva tassa vÅmaæsanatthaæ ekaæ purisaæ ÃïÃpesi:, "gaccha rÃjÃnaæ upa- saækamitvà vadehi: SÅvalidevÅ taæ pakkosati, khippaæ kirÃ- gacchathÃ" 'ti. RÃjà paï¬ito tassa vacanaæ asuïanto viya "aho sobhano" ti pÃsÃdassa vaïïaæ kathesi. So taæ sÃvetuæ\<*<3>*>/ asak- konto gantvà rÃjadhÅtÃya Ãrocesi: "ayye so rÃjà tumhÃkaæ va- canaæ suïÃti pÃsÃdam eva vaïïeti tumhe tiïÃya pi na gaïhÃti\<*<4>*>/. Sà "mahajjhÃsayo puriso bhavissatÅti" dutiyam pi tatiyam pi pesesi. RÃjÃpi attano ruciyà pakatigamanena sÅho viya jam- bhamÃno pÃsÃdam abhirÆhi. Tasmiæ upasaækamante rÃjadhÅtà tassa tejena sakabhÃvena saïÂhÃtuæ asakkontÅ Ãgantvà hattho- lambakaæ\<*<5>*>/ ÃdÃsi. So taæ hatthe olubbha mahÃtalaæ abhirÆ- hitvà samussitasetacchatte rÃjapallaæke nisÅditvà amacce Ãmantetvà "ambho atthi pana vo ra¤¤Ã kÃlaæ karontena koci ovÃdo dinno" ti pucchi. "ùma devÃ" ti. "VadethÃ" 'ti. "SÅvalideviæ ÃrÃdhetuæ samatthassa r. dÃtabban ti tena vuttan" ti. "SÅvalideviyà Ãgantvà hattholambako dinno, ayaæ tÃva ÃrÃdhità nÃma, a¤¤aæ vadethÃ" ti. "Deva caturassapallaæ- kassa ussÅsakaæ jÃnituæ samatthassa r. dethà 'ti tena vuttan" ti. RÃjà "imaæ\<*<6>*>/ dujjÃnaæ, upÃyena pana sakkà jÃnitun" ti\<*<7>*>/ sÅsato {suvaïïasÆciæ} nÅharitvà SÅvalideviyà hatthe adÃsi, imaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd rÃjani-. 2 Cs Bd tÃneva. 3 Cks usÃ-. 4 Bd tumhÃkaæ vacanaæ tiïaæ viya na gaïetÅti. 5 Bd hatthÃlÃmpakaæ. 6 Bd idaæ. 7 Bd adds cintetvÃ. >/ #<[page 041]># %< 2. MahÃjanakajÃtaka. (539.) 41>% ÂhapehÅti". Sà taæ gahetvà pallaækassa ussÅsake Âhapesi, khaggaæ adÃsÅti pi vadanti yeva, so tÃya sa¤¤Ãya "idaæ ussÅsakan" ti ¤atvà kathaæ asuïanto viya "kiæ kathethÃ" 'ti vatvà puna tehi tathà vutte "na idaæ jÃnituæ acchariyaæ, etaæ ussÅsakan" ti vatvà "a¤¤aæ kin" ti pucchi. "Deva sa- hassatthÃmaæ {dhanuæ} Ãropetuæ samatthassa r. dÃtuæ ÃïÃ- pesi". "Tena hi ÃharathÃ" 'ti ÃharÃpetvà dhanuæ Ãropento pallaæke yathà nisinno va itthÅnaæ kappÃsapothanadhanukaæ viya taæ Ãropesi. "A¤¤aæ vadethÃ" 'ti pucchi. "SoÊasa- mahÃnidhÅ\<*<1>*>/ nÅharituæ samatthassa r. dethà 'ti tena vuttan" ti. Tesaæ "ki¤ci udÃnaæ\<*<2>*>/ atthÅti" "Ãma atthÅti" suriyuggamane nidhÅti udÃnaæ\<*<2>*>/ kathayiæsu. Tassa taæ suïantass' eva gaga- natale cando viya so attho pÃkaÂo ahosi. Atha ne Ãha: "ajja bhaïe velà n' atthi, sve nidhiæ gaïhissÃmÃ" 'ti. So punadivase amacce sannipÃtetvà pucchi: "tumhÃkaæ rÃjà paccekabuddhe bhojesÅti". "ùma devÃ" 'ti. So cintesi: "suriyo ti nÃyaæ suriyo, suriyasadisattà pana paccekabuddhà suriyà nÃma, tesaæ paccuggamanaÂÂhÃne nidhinà bhavitabban" ti. Tato rÃjà "paccekabuddhesu Ãgacchantesu paccuggamanaæ karonto kata- raÂÂhÃnaæ gacchatÅti" pucchitvà "asukaÂÂhÃnaæ nÃmÃ" 'ti vutte "taæ ÂhÃnaæ khanitvÃ\<*<3>*>/ nidhiæ nÅharathÃ" 'ti nÅharÃpesi, "ga- manakÃle anugacchanto kattha Âhatvà uyyojesÅti" pucchitvà "asukaÂÂhÃne nÃmÃ" 'ti vutte "tato dhanaæ nÅharathÃ" 'ti nÅ- harÃpesi. MahÃjano ukkuÂÂhisahassÃni pavattento "suriyugga- mane" ti vuttattà suriyuÂÂhÃnadisÃya khanantÃ\<*<4>*>/ vicariæsu, "okkamane\<*<5>*>/" ti vuttatà suriyatthagamanadisaæ\<*<6>*>/ khanantÃ\<*<4>*>/ vi- cariæsu. "Idaæ pana dhanaæ, idh' eva aho acchariyan" ti pÅti- somanassaæ pavedesi\<*<7>*>/, "anto nidhÅti" rÃjagehe mahÃdvÃrassa anto ummÃranidhiæ nÅharÃpesi, "bahi nidhÅti" bahi ummÃra- nidhiæ\<*<8>*>/ nÅharÃpesi, "na anto na bahÅti" heÂÂhÃummÃrato\<*<9>*>/ nÅ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -dhiæ, Bd -dhi. 2 Cks uddÃnaæ. 3 Cs Bd khaïi-. 4 Bd khaï-. 5 Cks ogga-. 6 Bd -tthaÇga-. 7 Bd pavattayiæsu. 8 Cks ummÃrÃ, Bd ummÃrÃnidhi. 9 Bd adds nidhi. >/ #<[page 042]># %<42 XXII. MahÃnipÃta.>% harÃpesi, "Ãrohaïe" ti maÇgalahatthiÃrohaïakÃle suvaïïanisseïi- attharaïaÂÂhÃnato\<*<1>*>/ nÅharÃpesi, "atho orohaïe" ti hatthikkhan- dhato orohaïaÂÂhÃnÃ\<*<2>*>/ nÅharÃpesi, "cattÃro ca mahÃsÃlÃ" ti bhÆmiyaæ kataupaÂÂhÃnaÂÂhÃne\<*<3>*>/ sirisayanassa cattÃro pÃdÃ\<*<4>*>/ sÃla- mayÃ, tesaæ heÂÂhà ca catasso nidhikumbhiyo nÅharÃpesi, "sa- mantà yojane" ti yojanaæ nÃma rathayugaæ\<*<5>*>/, sirisayanassa samantà yugappamÃïato nidhikumbhiyo nÅharÃpesi, "dantaggesu mahÃnidhÅti" maÇgalahatthiÂÂhÃne, tassa dinnaæ\<*<6>*>/ dantÃnaæ abhimukhaÂÂhÃnato dve nidhÅ\<*<7>*>/ nÅharÃpesi, "vÃlaggesÆ" 'ti maÇgalÃssaÂÂhÃne\<*<8>*>/, tassa vÃladhisammukhaÂÂhÃnato\<*<1>*>/ nÅharÃ- pesi, "kebuke" ti kebukaæ vuccati udakaæ, maÇgalapokkhara- ïito udakaæ nÅharÃpetvà nidhiæ dassesi, "rukkhaggesu mahÃ- nidhÅti" tassa uyyÃne va mahÃsÃlarukkhamÆle Âhitamajjhan- tikasamaye parimaï¬alÃya rukkhacchÃyÃya anto nidhikumbhiyo nÅharÃpesi. Evaæ soÊasa nidhÅ\<*<9>*>/ nÅharÃpetvà "a¤¤aæ ki¤ci atthÅti" Ã. "N' atthi devÃ" 'ti. MahÃjano haÂÂhatuÂÂho ahosi. RÃjà "idaæ dhanaæ dÃnamukhe vikirissÃmÅti" nagaramajjhe c' eva catÆsu dvÃresu cà 'ti pa¤ca dÃnasÃlà kÃretvà mahÃdÃnaæ paÂÂhapesi. KÃÊacampÃnagarato mÃtara¤ ca brÃhmaïa¤ ca pakkosÃpetvà mahantaæ sakkÃram akÃsi. Tassa taruïarajje yeva sakalaæ VideharaÂÂhaæ\<*<10>*>/, AriÂÂhajanakara¤¤o kira putto MahÃjanakarÃjà nÃma r. kÃreti. "Paï¬ito kira rÃjÃ, passis- sÃma nan" ti dassanatthÃya sakalanagaraæ\<*<11>*>/ saækhubhitaæ ahosi, tato tato bahuæ païïÃkÃraæ gahetvà Ãgamiæsu\<*<12>*>/, na- gare mahÃchaïaæ sajjayiæsu, rÃjanivesanaæ hatthattharÃ- dÅhi santharitvà gandhadÃmamÃladÃmÃni osÃretvà vippakiïïa- lÃjakusumavÃsadhÆpandhakÃraæ kÃretvà nÃnappakÃrakaæ pÃna- bhojanaæ upaÂÂhapesuæ, ra¤¤o païïÃkÃratthÃya rajatasuvaïïa- bhÃjanÃdÅsu nÃnappakÃrÃni khÃdaniyabhojaniyapÃnaphalÃadÅni \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds nidhi. 2 Bd -nato nidhiæ. 3 Cks omit ÂÂhÃna. 4 Bd ma¤capÃdÃ-. 5 Bd rathayugappamÃïaæ. 6 Bd dvinnaæ. 7 Ck nidhi, Cs nidhiæ, Bd nidhiæ, omitting dve. 8 Ck maÇgalahassa-, Bd maÇgalahatthi-. 9 Cks nidhiæ, Bd mahÃnidhiyo. 10 so Cks; Bd sakalavideharaÂhe. 11 so Bd; Cks omit sa-. 12 Cks ag- >/ #<[page 043]># %< 2. MahÃjanakajÃtaka. (539.) 43>% gahetvà tattha tattha samparivÃretvà aÂÂhaæsu, ekato amacca- maï¬alaæ nisÅdi ekato brÃhmaïagaïo ekato seÂÂhiÃdayo ekato uttamarÆpadharà nÃÂakitthiyo, brÃhmaïasotthikÃrà mukhamaÇ- galikà maÇgalagÅtÃdÅsu kusalà gÅtÃdÅni pavattayiæsu, anekasa- tani turiyÃni vajjiæsu\<*<1>*>/, rÃjanivesanaæ YugandharasÃgarakuc- chiyaæ viya ekaninnÃdaæ, olokitolokitaÂÂhÃnaæ kampati. M. setacchattassa heÂÂhà rÃjÃsane nisinno Sakkasirisadisaæ ma- hantaæ sirivilÃsaæ oloketvà attano mahÃsamudde katavÃyÃmaæ anussari, ath' assa "viriyaæ nÃma kattabbayuttakaæ, sac' Ãhaæ mahÃsamudde viriyaæ na karissaæ imaæ\<*<2>*>/ saæpattiæ\<*<3>*>/ alabhissan" ti taæ vÃyÃmam anussarantassa pÅti uppajji, so pÅtivegena udÃnaæ udÃnento Ãha: @@ @@ @@ @@ @*>/ pi naro sapa¤¤o Ãsaæ na chindeyya sukhÃgamÃya, bahÆ hi phassà ahità hità ca, avitakkità maccum upabbajanti. || Ja_XXII:138 ||>@ @@ Ta. na nibbindeyyà 'ti viriyaæ karonto na nibbindeyya, yathà icchin ti rÃjabhÃvaæ icchiæ, tath' eva jÃto 'mhi, ubbhatan ti nÅhaÂaæ, dukkhÆ- panÅto\<*<4>*>/ ti kÃyikacetasikena dukkhena puÂÂho\<*<5>*>/ 'smÅti a., ahità cà 'ti duk- khaphassà ahità sukhaphassà hitÃ, avitakkità ti avitakkitÃro acintetÃro, i. v. h.: tesu phassesu ahitaphassena phuÂÂhÃ\<*<6>*>/ sattÃhitaphassÃpi\<*<7>*>/ atthi\<*<8>*>/, viriyaæ karontÃ\<*<9>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck vajjayiæsu, Bd pavajjiæsÆ. 2 Cks imÃ, Bd na imaæ. 3 Cks -tti. 4 Bd dukkhopaï¬ito. 5 so all three MSS. 6 Ck puÂÂha. 7 all three MSS. -sso. 8 Cs attha, Bd adds ti. 9 Bd -tÃnaæ. >/ #<[page 044]># %<44 XXII. MahÃnipÃta.>% tam pi (add: na?) pÃpuïantÅti acintetvà viriyaæ na karonti, te imass' atthassa avitakkitÃ\<*<1>*>/ acintitÃro hitaphassaæ alabhitvà va maccuæ upabbajanti maraïaæ pÃpuïanti, tasmà viriyaæ kattabbam evà 'ti, acintÅtam pÅti imesaæ sattÃnaæ acintitam pi hoti cintitaæ pi nassati, mayÃpi hi ayujjhitvà va r. labhissÃmÅti idam acintitaæ SuvaïïabhÆmito dhanaæ Ãharitvà yujjhitvÃ\<*<2>*>/ gaïhissÃmÅti pana cintitaæ, idÃni pana me cintitaæ naÂÂhaæ acintitaæ jÃtaæ, na hi cintÃmayà ti sattÃnaæ hi bhogà cintÃya anippajjanato cintÃmayà nÃma na honti, tasmà viriyam eva kattabbaæ viriyavato hi acintitaæ hotÅti. So tato dasa rÃjadhamme akopetvà dhammena\<*<3>*>/ r. kÃresi paccekabuddhe ca upaÂÂhÃsi. AparabhÃge SÅvalidevÅ dha¤¤a- pu¤¤alakkhaïaæ puttaæ vijÃyi, DÅghÃvukumÃro ti 'ssa nÃmaæ kariæsu. Tassa vayappattassa rÃjà uparajjaæ datvÃ\<*<4>*>/ ekadiva- saæ uyyÃnapÃlena phalÃphalesu c' eva nÃnÃpupphesu cÃbha- tesu\<*<5>*>/ tÃni disvà tuÂÂho tassa sammÃnaæ kÃretvà "samma uy- yÃnapÃla uyyÃnaæ passissÃmi, alaækÃrÃpehi tan" ti Ã. So "sÃdhÆ" 'ti tathà katvà ra¤¤o nivedesi. So hatthikkhandha- varagato mahantena parivÃrena uyyÃnadvÃraæ pÃpuïi, tattha ca dve ambà nÅlobhÃsÃ\<*<6>*>/, eko aphalo, eko phaladharo so pana atimadhuro, ra¤¤Ã\<*<7>*>/ ambaphalassa\<*<8>*>/ na\<*<9>*>/ paribhuttattà tato koci phalaæ gahetuæ na ussahati, rÃjà hatthikkhandhagato va tato ekaæ phalaæ gahetvà paribhu¤ji, tassa taæ jivhagge Âhapita- mattam eva dibbojÃ\<*<10>*>/ viya upaÂÂhÃsi, so "nivattanakÃle bahum khÃdissÃmÅti" cintesi, "ra¤¤Ã aggaphalaæ paribhuttan" ti ¤atvà uparÃjaæ Ãdikatvà antamaso hatthimeï¬Ãpi gahetvà paribhu¤- jiæsu, phalaæ alabhantà daï¬ehi sÃkhà bhinditvà nippattaæ akaæsu, rukkho obhaggavibhaggo aÂÂhÃsi, itaro pana maïi- pabbato viya vilÃsamÃno\<*<11>*>/ Âhito. RÃjà uyyÃnà nikkhamanto taæ disvà "idaæ kin" ti amacce pucchi. "Devena aggaphalaæ paribhuttan ti mahÃjanena vilutto devÃ" 'ti. "Imassa pana n' eva pattaæ na vaïïo khÅïo" ti. "NipphalatÃya na khÅïo devÃ" 'ti. RÃjà saævegaæ paÂilabhitvà "ayaæ rukkho nip- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -tÃro. 2 Bd adds pitu santakaæ rajjaæ. 3 Bd adds samena. 4 Bd adds sattavassasahassÃni rajjaæ kÃresi so. 5 Ck mahÃtesu. 6 all three MSS. ni-. 7 Ck -o. 8 Cks -laæ. 9 Bd a. 1O Cks -jo. 11 so all three MSS. >/ #<[page 045]># %< 2. MahÃjaÇkajÃtaka. (539.) 45>% phalatÃya nÅlobhÃso\<*<1>*>/ Âhito, ayaæ phalatÃya obhaggavibhaggo Âhito, idam pi r. phalitarukkhasadisaæ, pabbajjà nipphalaruk- khasadisÃ, saki¤canass' eva bhayaæ nÃki¤canassa, ahaæ phalarukkho viya ahutvà nipphalarukkhasadiso bhavissÃmi, sampattiæ cha¬¬etvà nikkhamma pabbajissÃmÅti" daÊhaæ katvà manaæ adhiÂÂhahitvà nagaraæ pavisitvà pÃsÃdadvÃre Âhito va senÃpatiæ pakkosÃpetvà "mahÃsenÃpati ajjato\<*<2>*>/ paÂÂhÃya bhatta- hÃraka¤ c' eva mukhodakadantakaÂÂhadÃyaka¤ c' ekaæ upaÂÂhÃ- kaæ Âhapetvà a¤¤e maæ daÂÂhuæ mà labhantu, porÃïakavi- nicchayÃmacce gahetvà r. anusÃsatha, ahaæ ito paÂÂhÃya ma- hÃtale\<*<3>*>/ samaïadhammaæ karissÃmÅti" vatvà pÃsÃdaæ Ãruyha ekako va samaïadhammaæ akÃsi. Evaæ kÃle gate mahÃjano rÃjaÇgaïe sannipatitvà M-aæ adisvà "na no rÃjà porÃïako viyÃ" 'ti vatvà gÃthÃdvayam Ãha: @@ @*>/ pi uyyÃne na\<*<4>*>/ pi haæse udikkhati, mÆgo va tuïhÅm ÃsÅno\<*<5>*>/ na attham anusÃsatÅti. || Ja_XXII:141 ||>@ Ta. mige ti sabbasaÇgÃhikavacanaæ, pubbe hatthiæ yujjhÃpeti meï¬e yujjhÃpeti ajja te pi na oloketÅti a., uyyÃne ti uyyÃne pi\<*<6>*>/ uyyÃnakÅÊaæ\<*<7>*>/ nÃ- nubhoti, haæse ti padumasa¤channÃsu uyyÃnapokkharaïÅsu haæsagaïaæ na oloketi mÆgo và 'ti. BhattahÃrakaæ kira upaÂÂhÃka¤ ca pucchiæsu: "rÃjà tumhehi saddhiæ ki¤ci mantetÅti". Te "na mantetÅti" vadiæsu. Tasmà evam Ãhaæsu: "rÃjà kÃmesu analliyantena vivekanin- nena cittena kulÆpakapaccekabuddhe anussaritvà `ko nu kho me tesaæ sÅlÃdiguïayuttÃnaæ aki¤canÃnaæ vasanaÂÂhÃnaæ ÃcikkhissatÅti' tÅhi gÃthÃhi udÃnaæ udÃnesi": @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 all three MSS. ni-. 2 Cks ajjame 3 Bd upari pÃsÃdatale. 4 Bd nÃ. 5 Bd tuïbibhÆto si. 6 Bd omits u-pi 7 Cks -naækÅ. >/ #<[page 046]># %<46 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ dhÅrÃ\<*<2>*>/ namo tesaæ mahesinaæ ye ussukkamhi lokamhi viharanti anussukÃ. || Ja_XXII:143 ||>@ @*>/ gacchanti, ko tesaæ gatim Ãpaye\<*<4>*>/ ti. || Ja_XXII:144 ||>@ Ta. sukhakÃmà ti nibbÃnasukhakÃmÃ, rahosÅlà ti paÂichannasÅlà na attano guïapakÃsanÃ, daharà vuddhà cà 'ti daharà c' eva mahallakà ca, acchare ti vasanti, tass' eva tesaæ guïe anussarantassa mahÃpÅti uppajji, atha pallaækato uÂÂhÃya uttarasÅhapa¤jaraæ vivaritvà uttaradisÃbhimukho sirasi a¤- jalim patiÂÂhÃpetvà evarÆpehi guïehi samannÃgatà paccekabuddhà ti namassa- mÃno\<*<5>*>/ atikkantavanathÃ\<*<6>*>/ ti Ãdim Ã.; ta. ati -- thà 'ti pahÅnataïhÃ, mahe- sinan ti mahante sÅlakkhandhÃdayo esitvà ÂhitÃnaæ, ussukamhÅti rÃgÃdÅhi ussukkaæ Ãpanne, maccuno jÃlan ti KilesamÃrena pasÃritaæ taïhÃjÃlaæ, tantaæ mÃyÃvino ti atimÃyÃvino, ko tesaæ gatimÃpaye\<*<7>*>/ ti ko maæ tesaæ paccekabuddhÃnaæ nivÃsanaÂÂhÃnaæ pÃpeyya, gahetvà gaccheyyà 'ti a. Tassa pÃsÃde yeva samaïadhammaæ karontassa cattÃro mÃsà atÅtÃ, ath' assa ativiya pabbajjÃya cittaæ nami, agÃraæ Lokantarikanirayo viya khÃyi, tayo bhavà Ãdittà viya upaÂÂha- hiæsu. So pabbajjÃbhimukhena cittena "kadà nu kho imaæ Sakkabhavanaæ viya alaækatapaÂiyattaæ Mithilaæ pahÃya Himavantaæ pavisitvà pabbagitavesagahaïakÃlo mayhaæ bha- vissatÅti" cintetvà Mithilavaïïanaæ nÃma Ãrabhi\<*<8>*>/: @*>/ pahÃya pabbajissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:145 ||>@ @@ @*>/ etc. || Ja_XXII:147 ||>@ @@ @@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -tavattÃ, Bd -tavadhÃ. 2 Ck Bd dhirÃ. 3 Cks ji-, Bd santÃlayantÃ. 4 Bd pÃpaye. All three MSS. divide these 6 half-stanzas into 3 verses, they ought perhaps to be divided into 2 verses. 5 Cks -nÃ. 6 Bd -tavadhÃ. 7 Bd pÃpaye. 8 Cks -Åti. 9 Cks -pahaæ. 10 Cks bahalapÃ-. >/ #<[page 047]># %< 2. MahÃjanakajÃtaka. (539.) 47>% @@ @@ @@ @*>/ rÃjabandhuniæ mÃpitaæ Somanassena Vedehena yasassinà pahÃya pabbajissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:155 ||>@ @@ @@ @@ @@ @@ @*>/ kuÂÃgÃre\<*<3>*>/ vibhatte bhÃgaso mite etc. || Ja_XXII:161 ||>@ @*>/ sudhÃmattikalepane etc. || Ja_XXII:162 ||>@ @*>/ sucigandhe manorame etc. || Ja_XXII:163 ||>@ @*>/ etc. || Ja_XXII:164 ||>@ @*>/ gonake\<*<6>*>/ cittasanthate etc. || Ja_XXII:165 ||>@ @*>/ khomakoÂumbarÃni ca etc. || Ja_XXII:166 ||>@ @*>/ rammà cakkavÃkÆpakÆjità (IV. 359|1) mandÃlakehi sa¤channà padumuppalakehi ca etc. || Ja_XXII:167 ||>@ @*>/ hatthigumbe\<*<3>*>/ sabbÃlaækÃrabhÆsite suvaïïakacche mÃtaÇge hemakappanavÃsase\<*<9>*>/ (Cfr. V. 258|27). || Ja_XXII:168 ||>@ @@ @*>/ assagumbe\<*<3>*>/ sabbÃlaækÃrabhÆsite ÃjÃniyye\<*<10>*>/ va jÃtiyà sindhave sÅghavÃhane (Cfr. V. 259|3). || Ja_XXII:170 ||>@ @*>/ pahÃya pabbajissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:171 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck ratipuraæ, Bd tipÆraæ. 2 read: kadà ahaæ. 3 Bd adds ca. 4 Bd -pusite. 5 so Bd for soïïa? Cks omit suvaïïa. 6 Bd goï-. 7 Ck -Ã, Cs -a, Bd -saækoseyyaæ 8 Bd -ïi, Cks -ïiyo. 9 Bd -kappanivÃsase, Ck -kappamÃsaye, Cs -kappanavÃsaye. 10 all three MSS. -yyÃ. 11 Bd indiyÃcÃpadhÃribhi, Ck illiyo-, Cs illiso-. >/ #<[page 048]># %<48 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @@ @*>/ rathe sannadhe ussitaddhaje dÅpe atho pi veyyaghe sabbÃlaækÃrabhÆsite || Ja_XXII:174 ||>@ @@ @*>/ sannadhe ussitaddhaje dÅpe atho pi veyyagghe sabbÃlaækÃrabhÆsite || Ja_XXII:176 ||>@ @@ @*>/ sannaddhe ussitaddhaje dÅpe atho pi veyyaghe sabbÃlaækÃrabhÆsite || Ja_XXII:178 ||>@ @@ @*>/ sannaddhe ussitaddhaje etc. || Ja_XXII:180 ||>@ @@ @*>/ sannaddhe ussitaddhage etc. || Ja_XXII:182 ||>@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @*>/ sabbÃlaækÃrabhÆsite nÅlavammadhare sÆre tomaraækusapÃïine\<*<5>*>/ pahÃya pabbajissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:190 ||>@ @*>/ sabbÃlaækÃrabhÆsite nÅlavammadhare sÆre illiyÃcÃpadhÃrine\<*<7>*>/ pahÃya pabbajissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:191 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd suvaïïa. 2 Bd adds ca. 3 Cks gorathe, Bd adds ca. 4 Bd -ruÊhe. 5 Bd -no. 6 Bd -rÆÊhe. 7 Cks illiyo-, Bd indriyà -- no. >/ #<[page 049]># %< 2. MahÃjanakajÃtaka. (539.) 49>% @*>/ pahÃya pabbajissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:192 ||>@ @*>/ etc. || Ja_XXII:193 ||>@ @*>/ alaækate haricandanalittaÇge KÃsi-kuttamadhÃrine\<*<4>*>/ etc. || Ja_XXII:194 ||>@ @@ @@ @*>/ etc. || Ja_XXII:197 ||>@ @*>/ kaæsaæ sovaïïaæ satarÃjikaæ\<*<7>*>/ etc. || Ja_XXII:198 ||>@ @*>/ || Ja_XXII:199 ||>@ @@ @*>/ jÃtiyà sindhavà sÅghavÃhanÃ\<*<10>*>/. || Ja_XXII:201 ||>@ @*>/ yantaæ maæ nÃnuyissanti, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:202 ||>@ @*>/ sannaddhà ussitaddhajà dÅpà atho pi veyyagghà sabbÃlaækÃrabhÆsità || Ja_XXII:203 ||>@ @@ @*>/ sannaddhà ussitaddhajà dÅpà atho pi veyyagghà sabbÃlaækÃrabhÆsità || Ja_XXII:205 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -no. 2 Ck -meÊa-, Bd -velladhÃrino. 3 Bd vatthabandhe. 4 so Cs; Ck -tutthama-, Bd -vattapadhÃrino. 5 Bd -ni, Cks -ne. 6 Bd satabalaæ, Cks sanaphalaæ. 7 Cks kata-. 8 Cks -vÃsavÃ, Bd -nivÃsasÃ. 9 Cks ca. 10 Cks -hinÃ. 11 Cks illiyo, Bd indiyÃ-. 12 Bd -seniyo. 13 Bd suvaïïa-. >/ #<[page 050]># %<50 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @@ @@ Ja_XXII.2(=539).90: ùrÆÊhà gÃmaïÅyehi cÃpahatthehi vammihi etc. || Ja_XXII:210 || @@ @@ @*>/ sannaddhà ussitaddhajà etc. || Ja_XXII:213 ||>@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @*>/ yantaæ maæ nÃnuyissanti, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:222 ||>@ @@ @*>/ etc. || Ja_XXII:224 ||>@ @*>/ alaækatà haricandanalittaÇgà KÃsi-kuttamadhÃrino\<*<5>*>/ etc. || Ja_XXII:225 ||>@ @*>/ sabbÃlaækÃrabhÆsità yantaæ maæ nÃnuyissanti, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:226 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks gorathÃ. 2 Cks illiyo-, Bd indiyÃ-. 3 Bd -velÃ-. 4 Bd vattabandhÃ. 5 Bd kÃsivattapa-. 6 so all three MSS. for kadà sattasatà bhariyÃ. >/ #<[page 051]># %< 2. MahÃjanakajÃtaka. (539.) 51>% @*>/ sattasatà bhariyà susa¤¤Ã tanumajjhimà yantaæ maæ nÃnuyissanti, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:227 ||>@ @*>/ etc. || Ja_XXII:228 ||>@ @@ @@ @*>/ allacÅvaro piï¬ikÃya carissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:231 ||>@ @*>/ ÂhÃnaæ\<*<5>*>/ rukkhÃrukkhaæ vanÃvanaæ anapekho viharissÃmi\<*<6>*>/, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:232 ||>@ @*>/ viharissÃmi\<*<6>*>/, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:233 ||>@ @*>/ sattatantimanoramaæ cittaæ ujuæ karissÃmi, taæ kadÃssu bhavissati. || Ja_XXII:234 ||>@ @*>/ upÃhanaæ kÃmasaæyojane checchaæ\<*<10>*>/ ye dibbe ye ca mÃnuse ti. || Ja_XXII:235 ||>@ Ta. kadà ti kÃlaparivitakko, phÅtan ti vatthÃlaækÃrÃdÅhi pupphitaæ, sabbatopabhan ti samantato alaækÃrobhÃsayuttaæ, taæ kadÃssu bhavis- satÅti taæ evarÆpaæ nagaraæ pahÃya pabbajanaæ kadà nÃma bhavissati, vi- bhattaæ -- mitan ti chekehi nagaramÃpakehi rÃjanivesanÃdÅnaæ vasena vi- bhattaæ dvÃravÅthÅnaæ vasena koÂÂhÃsato mitaæ, bahalapÃkÃratoraïan ti bahalena puthulena pÃkÃrena c' eva dvÃratoraïehi ca samannÃgataæ, daÊha- maÂÂÃlakan ti daÊhehi aÂÂÃlakehi ca dvÃrakoÂÂhakehi ca samannÃgataæ, pÅÊi- tan ti samÃkiïïaæ, tipuran ti tÅhi purehi samannÃgataæ, tipÃkÃran ti a., tipÆraæ và tikkhattuæ puïïan ti a., rÃjabandhunin ti rÃja¤Ãtakeh' eva tikkhattuæ puïïaæ, Somanassenà 'ti evaænÃmakena VideharÃjena, nicite ti dha¤¤anicayÃdisampanne, ajeyye ti paccÃmittehi ajetabbe, candanaphosite ti lohitacandanena paripphosite, koÂumbarÃnÅti\<*<11>*>/ KoÂumbararaÂÂhe uÂÂhita- vatthÃni, hatthigumbà ti hatthighaÂÃyo, hemakappanavÃsase\<*<12>*>/ ti hema- mayena sÅsÃlaækÃrasaækhÃtena kappanena hemajÃlena ca samannÃgate, gÃmaïÅ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd kadÃssumaæ. 2 Cks -no, Bd -ni. 3 Ck ovaÂÂo, Bd ovaÂho. 4 Bd -tta. 5 Cs sabbahaæ ÂhÃnaæ, Bd gantvÃna. 6 Bd gamissÃmi. 7 Ck du-. 8 Ck vinÃvarujako, Cs vÅïÃvarujako, Bd viïaæ virujjako. 9 Ck pariyanakaæ, Cs pariyantaæ. 10 Cs chejjaæ, Ck chejjÃ, Bd chetvÃ. 11 Bd kodu-. 12 Cks -vÃsaye, Bd -kappanivÃsase. >/ #<[page 052]># %<52 XXII. MahÃnipÃta.>% yehÅti hatthÃcariyehi, ajÃniyyà va jatiyà ti jÃtiyà kÃraïÃkÃraïajÃnanatÃya ajÃniyyà va\<*<1>*>/ tÃdisÃnaæ assÃnaæ gumbe, gamaïÅyehÅti assÃcariyehi, illiyÃ- cÃpadhÃrihÅti\<*<2>*>/ illÅ ca ÃcÃpa¤ ca\<*<3>*>/ dhÃrentehi, rathaseïiyo ti rathaghaÂÃyo, sannaddhe ti suÂÂhusannaddhe, dÅpe atho pi veyyagghe ti dÅpivyaggha- cammaparikkhitte, gÃmaïÅyehÅti rathÃcariyehi, sajjhurathe ti rajatarathe ajarathameï¬arathamigarathe sobhanatthÃya yojenti, ariyagaïe ti brÃhmaïa- gaïe, te kira tadà ariyÃcÃrà ahesuæ, tena te evam Ãha, haricandanalit- taÇge ti ka¤canavaïïena candanena littasarÅre, sattasatà bhariyà ti piya- bhariyà yeva sandhÃyÃha, susa¤¤Ã ti susa¤¤ÃtÃ, assavà ti vacanakÃrikÃ, sataphalan ti phalasatena suvaïïassa\<*<4>*>/ kÃritaæ, kaæsan ti pÃtiæ, satarÃ- jikan\<*<5>*>/ ti piÂÂhipasse rÃjisatena samannÃgataæ, yantaæ man ti anitthigandhe vanasaï¬e ekakam eva gacchantaæ maæ kadà nu te nÃnugamissanti, sattÃha- sammeghe ti sattÃhaæ samuÂÂhite meghe, sattÃhavaddalike\<*<6>*>/ ti a., sabbÃhan ti sabbaæ divasaæ\<*<7>*>/, rujako\<*<8>*>/ ti vÅïÃvÃdako, kÃmasaæyojane ti kÃmasaæ- yojanaæ, dibbe ti dibbaæ, mÃnuse ti manussaæ. So kira dasavassasahassÃyukakÃle nibbatto sattavassa- sahassÃni r. kÃretvà tivassasahassÃvasiÂÂhe Ãyukamhi pabbajito, pabbajanto pan' esa uyyÃnadvÃre ambarukkhassa diÂÂhakÃlato paÂÂhÃya cattÃro mÃse agÃre vasitvà "imamhà vesà pabbajita- veso ca varataro, pabbajissÃmÅti" cintetvà upaÂÂhÃkaæ rahas- sena ÃïÃpesi: "tÃta ka¤ci ajÃnÃpetvà antarÃpaïato kÃsÃya- vatthÃni c' eva mattikÃpatta¤ ca ÃharÃ" 'ti. So tathà akÃsi. RÃjà kappakaæ pakkosÃpetvà kesamassuæ oharÃpetvà kappa- kaæ uyyojetvà ekaæ kÃsÃvaæ nivÃsesi ekaæ pÃrupi ekaæ aæse akÃsi, mattikÃpattam pi thavikÃya osÃretvÃ\<*<9>*>/ aæse laggesi, tato kattaradaï¬aæ gahetvà mahÃtale katipayavÃre pacceka- buddhalÅÊhÃya aparÃparaæ caækami, so taæ divasaæ tatth' eva vasitvà punadivase suriyuggamanavelÃya pÃsÃdà otarituæ Ãrabhi. Tadà SÅvalidevÅ tà sattasatà vallabhitthiyo pakkosÃ- petvà "ciradiÂÂho no rÃjÃ, cattÃro mÃsà atÅtÃ, ajja naæ pas- sissÃma, sabbà alaækaritvà yathÃbalaæ itthikuttabhÃvavilÃse\<*<10>*>/ dassetvà kilesabandhanena bandhituæ vÃyameyyÃthÃ" 'ti vatvà alaækatapaÂiyattÃhi tÃhi saddhiæ "rÃjÃnaæ passissÃmÅti\<*<11>*>/" pÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks ca, Bd nÃma. 2 Bd indiyÃ-. 3 so Cks; Bd indiya¤ca cÃpe¤ca. 4 Bd -ïïena. 5 Cks sataräjiyan. 6 Cks -vajjalike, Bd -va¬¬ale. 7 Cks sabbahan-- Bd sabbattà ti sabbadi-. 8 so Cs; Ck rajako, Bd virujako. 9 Cks osÃpetvÃ. 10 Bd -kuttahÃsavi-. 11 Bd -mÃti. >/ #<[page 053]># %< 2. MahÃjanakajÃtaka. (539.) 53>% sÃdaæ abhirÆhantÅ taæ otarantaæ disvÃpi na sa¤jÃni, "ra¤¤o ovÃdaæ dÃtuæ Ãgato paccekabuddho bhavissatÅti" sa¤¤Ãya van- ditvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. M. pi pÃsÃdà otari. Itarà pÃsÃdaæ abhirÆhitvà sirisayanapiÂÂhe ra¤¤o bhamarava¤¤e\<*<1>*>/ kese ca pasÃ- dhanabhaï¬aka¤ ca disvà "na so paccekabuddho, amhÃkaæ piyasÃmiko bhavissati, etha, naæ yÃcitvà nivattessÃmÅti" ma- hÃtalà otaritvà rÃjaÇgaïe sampÃpuïitvà ca pana sabbÃhi pi tÃhi saddhiæ kese mocetvà piÂÂhiyaæ vikiritvà hatthehi hada- yaæ saæsumbhitvÃ\<*<2>*>/ "kasmà evarÆpaæ kammaæ karotha mahÃ- rÃjÃ" 'ti atikaruïaæ paridevamÃnà rÃjÃnaæ anubandhi\<*<3>*>/. Sa- kalanagaraæ saækhubhitaæ, te pi "rÃjà kira no pabbajito, kuto\<*<4>*>/ puna evarÆpaæ dhammikaæ rÃjÃnaæ\<*<5>*>/ labhissÃmÃ" 'ti rodamÃnà rÃjÃnaæ anubandhiæsu. Tatra tesaæ itthÅnaæ paridevita¤ c' eva\<*<6>*>/ paridevantiyo pi tà pahÃya ra¤¤o ca gamanaæ Ãvikaronto Satthà Ãha: @@ @@ @*>/ etc. || Ja_XXII:238 ||>@ @*>/ rÃjà pabbajjÃya purakkhato. || Ja_XXII:239 ||>@ @*>/ rÃjà pabbajjÃya purakkhato. || Ja_XXII:240 ||>@ @*>/ hitvà sampaddavÅ\<*<9>*>/ rÃjà pabbajjÃya purakkhato ti. || Ja_XXII:241 ||>@ Ta. paggayhà ti ukkhipitvÃ, sampaddavÅti\<*<10>*>/ bhikkhave MahÃjanaka- rÃjà tà sattasatà bhariyà kiæ no deva pahÃya gacchasi ko amhÃkaæ doso ti vippalapantiyo cha¬¬etvà sampadduto\<*<11>*>/ pabbajjÃya yÃhiti codiyamÃno viya pu- rakkhato hutvà gato ti a. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -ïïa. 2 Ck sasumhitvÃ, Bd uraæ sammÃhitvÃ. 3 Bd -iæsu. 4 Cks omit kuto. 5 Cks rÃjaæna. 6 Cs -tameva, Bd -vana¤ceva. 7 Cks -no, Bd -ni. 8 Ck -yi, Cs -yÅ, Bd sappadapi. 9 Bd sappadavi, Cks -yÅ. 10 Bd sampadaviti, Cks -yÅti. 11 Bd sampadavigato. >/ #<[page 054]># %<54 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ Bhikkhave taæ mattikÃpattagahaïaæ dutiyaæ abhisecanaæ katvà so rÃjà nikkhanto ti. SÅvalidevÅ paridevamÃnà rÃjÃnaæ nivattetuæ asakkontÅ "atthi eso upÃyo" ti mahÃsenaguttaæ pakkosÃpetvÃ, "tÃta ra¤¤o purato gamanadisÃbhÃge\<*<1>*>/ jiïïagharajiïïasÃlÃsu aggiæ dehi\<*<2>*>/, tiïapaïïÃni saæharitvà tasmiæ tasmiæ ÂhÃne dhÆmaæ kÃrehÅti" ÃïÃpesi. So tathà kÃresi. Sà ra¤¤o santikaæ gantvà pÃdesu patitvà MithilÃya ÃdittabhÃvaæ ÃrocentÅ gÃtha- dvayaæ Ãha: @*>/ aggisamÃjÃlÃ, kosà ¬ayhanti bhÃgaso rajataæ jÃtarÆpa¤ ca muttà veluriyà bahÆ. || Ja_XXII:243 ||>@ @*>/ haricandanaæ ajinaæ dantabhaï¬a¤ ca lohaæ kÃlÃyasaæ bahuæ, ehi rÃja nivattassu, mà te taæ vinasÃ\<*<5>*>/ dhanan ti. || Ja_XXII:244 ||>@ Ta. bhiæsÃ\<*<6>*>/ ti bhayÃnakÃ, aggisamÃjÃlà ti\<*<7>*>/ tesaæ tesaæ manussÃ- naæ gehÃni aggi\<*<8>*>/ gaïhi, so esa mahÃjÃlo\<*<9>*>/ ti a., kosà ti rajatakoÂÂhÃgÃrÃdÅni, bhÃgaso ti koÂÂhÃsato suvibhattà te\<*<10>*>/ pi, no ete ¬ayhanti devà 'ti vadati, lohan ti tambalohÃdikaæ, mà te taæ vinasÃ\<*<11>*>/ dhanan ti mà te etaæ dhanaæ nassatu\<*<12>*>/, ehi taæ nibbÃpehi pacchÃpi gamissasi, MahÃjanako\<*<13>*>/ na- garaæ ¬ayhamÃnaæ anoloketvà va nikkhanto ti tumhÃkaæ garahà bhavissati, tÃya vo lajjÃya vippaÂisÃro pi bhavissati, ehi amacce ÃïÃpetvà aggiæ nibbÃ- pehi devà 'ti. Atha M. "devi kiæ kathesi, yesaæ ki¤ci atthi tesaæ taæ ¬ayhati, mayaæ pana aki¤canaæ\<*<14>*>/" ti dÅpento g. Ã. @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -nasabhÃge. 2 Cks dehÅti. 3 so Cs; Ck vesma. 4 so Cks; Bd vatta-. 5 Bd mà tesaæ vinassa. 6 Cks vesmÃ. 7 Cks omit tibhayÃnakÃ--ti. 8 Ck agniæ, Cs aggiæ. 9 so Bd; Cks --esa vesmà jÃlÃjalito. 10 Cks ro. 11 Bd vinassa. 12 Bd vin-. 13 Cks omit mahÃ-. 14 Cks akiccanÃ, Bd aki¤cano. >/ #<[page 055]># %< 2. MahÃjanakajÃtaka. (539.) 55>% Ta. ki¤canan ti yesaæ amhÃkaæ palibuddhanakilesasaækhÃtaæ ki¤canaæ n' atthi te mayaæ tena aki¤canabhÃvena susukhaæ vata jÅvÃma, ten' eva kÃra- nena MithilÃya ¬ayhamÃnÃya na me ki¤ci a¬ayhatha, appamattakam pi attano bhaï¬akaæ ¬ayhamÃnaæ na passÃmÅti vadati. Eva¤ ca pana vatvà M.\<*<1>*>/ uttaradvÃrena nikkhami\<*<2>*>/, tÃpi 'ssa bhariyÃyo nikkhamiæsu. Puna SÅvalidevÅ ekaæ upÃyaæ cintetvà "gÃmaghÃtarÂÂhavilopakaraïaæ\<*<3>*>/ viya dassethÃ" 'ti ÃïÃpesi, taæ khaïaæ yeva Ãvudhahatthe\<*<4>*>/ purise\<*<4>*>/ tato tato ÃdhÃvante\<*<5>*>/ vilumpante\<*<6>*>/ sarÅre lÃkhÃrasaæ si¤citvà laddhapahÃre viya phalake nippajjÃpetvà vuyhante mate viya ca ra¤¤o das- sesuæ. MahÃjano upakkosi: "mahÃrÃja tumhesu dharantesu yeva raÂÂhaæ vilumpanti janaæ ghÃtentÅti". Atha devÅ pi rÃjÃnaæ vanditvà nivattanatthÃya g. Ã.: @*>/ idan ti. || Ja_XXII:246 ||>@ Ta. aÂaviyo ti mahÃrÃja tumhesu dharantesu yeva aÂavicorà samup- pannÃ, tan ti tathà dhammarakkhiyaæ\<*<8>*>/ tava raÂÂhaæ viddhaæsenti. RÃjà "mayi dharante yeva corà uÂÂhÃya raÂÂhaviddhaæ- sentà nÃma n' atthi, SÅvalideviyà kiriyà esà bhavissatÅti" cin- tetvà taæ appaÂibhÃnaæ karonto Ã.: @*>/. || Ja_XXII:247 ||>@ @@ Ta. vilumpamÃnamhÅti vilumpamÃne, ùbhassarà ti yathà te Brah- mÃno pÅtibhakkhà hutvà samÃpattisukhena vÅtinÃmenti tathà vÅtinÃmessÃmà 'ti. Evaæ vutte pi mahÃjano rÃjÃnaæ anubandhat' eva. Ath' assa etad ahosi: "ayaæ jano nivattituæ na icchati, nivattes- sÃmi nan" ti addhagÃvutamattaæ gatakÃle nivattitvà mahÃ- magge Âhito amacce pucchi: "kass' etaæ rajjan" ti. "Tum- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks omit mahÃsatto. 2 Cks -mitvÃ. 3 Bd -ghÃtakaraÂhaviluppamÃnÃkÃraæ. 4 Bd -Ã. 5 Cks -o, Bd -Ã. 6 Cks -o. 7 Ck vinÃsÃ, Bd vinassa. 8 Bd taæ tvayà dhammarakkhitaæ. 9 Ck ajiratha, Cs abhÅ-, Bd ahÃratha. >/ #<[page 056]># %<56 XXII. MahÃnipÃta.>% hÃkaæ devÃ" 'ti. "Tena hi imaæ lekhaæ antarakarontassa\<*<1>*>/ rÃjÃïaæ\<*<2>*>/ karothÃ" 'ti kattaradaï¬ena\<*<3>*>/ tiriyaæ lekhaæ ka¬¬hi\<*<4>*>/. Tejavatà ra¤¤Ã kataæ lekhaæ koci antaraæ\<*<5>*>/ kÃtuæ nÃsakkhi. MahÃjano lekhaæ ussÅsake katvà balavaparidevaæ paridevi. DevÅ pi taæ lekhaæ antaraæ\<*<5>*>/ kÃtuæ avisahantÅ rÃjÃnaæ piÂÂhi- datvà gacchantaæ disvà sokaæ dhÃretuæ asakkontÅ uraæ pa- haritvà mahÃmagge tiriyaæ patitvà pavaÂÂamÃnÃ\<*<6>*>/ agamÃsi. MahÃjano "lekhÃsÃmikehi lekhà bhinnÃ" ti deviyà gatamaggen' eva gato. M. uttara-HimavantÃbhimukho agamÃsi. DevÅ pi sabbaæ senÃvÃhanaæ ÃdÃya tena saddhiæ yeva gatÃ. RÃjà mahÃjanaæ nivattetuæ asakkonto yeva saÂÂhiyojanamaggaæ gato. Tadà NÃrado nÃma tÃpaso Himavati SuvaïïaguhÃyaæ vasati pa¤cÃbhi¤¤o\<*<7>*>/, jhÃnasukhena vÅtinÃmento sattÃhaæ atikkamitvà jhÃnà uÂÂhÃya "aho sukhaæ aho sukhan" ti udÃ- naæ udÃnesi, so "atthi nu kho koci JambudÅpatale imaæ sukhaæ pariyesanto" ti\<*<8>*>/ dibbacakkhunà olokento MahÃjanaka- buddhaækuraæ disvà "rÃjà mahÃnekkhammaæ nikkhanto SÅvali- devÅpamukhaæ mahÃjanaæ nivattetuæ na sakkoti, antarÃyam pi 'ssa kareyyuæ, bhiyyosomattÃya daÊhasamÃdÃnatthaæ ovÃdaæ dassÃmÅti" cintetvà iddhibalena gantvà ra¤¤o purato ÃkÃse Âhito va tassa ussÃhaæ janetuæ Ã.: @*>/, samaïaæ ¤eva\<*<10>*>/ pucchÃma: katth' eso abhisaÂo jano ti. || Ja_XXII:249 ||>@ RÃjà Ã.: @@ Ta. kimheso ti kimhi kena\<*<11>*>/ kÃraïena esa hatthikÃyÃdivasena mahato samÆhassa ghoso, kÃnugÃmevakiÊiyÃ\<*<12>*>/ ti kà nu esà tayà saddhiæ Ãgac- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck antaraæ-, Bd antarÃyaækarontassa. 2 Cks rÃjÃnaæ, Bd rÃjadaï¬aæ. 3 Bd katara-. 4 Bd ka¬¬hi tena, Ck ka¬¬hite. 5 Bd antarÃyaæ. 6 Bd pavivatta-. 7 Bd pa¤ca abhi¤¤Ã. 8 Ck -yesaætÅti, Cs -yesatÅti. 9 so Bd; Ck gÃme kililiyÃ, Cs gÃme kilÅliyÃ. 10 Bd -ïanteva. 11 Cks omit kena. 12 Ck -gÃme kililÃsÃ, Cs -gÃme kilÅliyÃ. >/ #<[page 057]># %< 2. MahÃjanakajÃtaka. (539.) 57>% chantÃnaæ gÃme viya kÅÊi\<*<1>*>/, kattheso ti kimatthatthaæ esa jano abhisaÂo sannipatito taæ parivÃretvà ÃgacchatÅti pucchati, maman ti aham\<*<2>*>/ etaæ janaæ ohÃya gacchÃmi taæ maæ ohÃya gacchantaæ, etthà 'ti etasmiæ ÂhÃne esa jano abhisaÂo anubandhanto Ãgato, sÅmÃtikkamanaæ yantan ti tvaæ pana maæ kilesasÅmaæ atikkamma anÃgÃriyamuni¤ÃïasaækhÃtassa monassa sampattiyà yan- taæ pabbajito vat' amhÅti nandiæ avijahitvà khaïe khaïe uppajjamÃnÃhi nan- dÅhi missam evo gacchantaæ kiæ jÃnanto pucchasi udÃhu ajÃnanto MahÃjanako kira VideharaÂÂhaæ cha¬¬etvà pabbajito ti kiæ na sutaæ tayà ti. Ath' assa so daÊhasamÃdÃnatthÃya puna gÃtham Ãha: @*>/ tiïïo ama¤¤ittho\<*<4>*>/ sarÅraæ dhÃrayaæ imaæ, atÅraïeyyam\<*<5>*>/ idaæ kammaæ, bahÆ hi paripanthayo ti. || Ja_XXII:251 ||>@ Ta. mÃssu\<*<3>*>/ tiïïo ama¤¤ittho ti imaæ bhaï¬ukÃsÃvavatthaæ\<*<6>*>/ sarÅraæ dhÃrento iminà pabbajitaliÇgagahaïamatten' eva kilesasÅmaæ tiïïo atikkanto 'smÅti mà ma¤¤ittho, atÅraïeyyamidan ti idaæ kilesajÃtaæ nÃma na etta- kena tÅretabbam, bahÆ -- thayo ti saggaæ\<*<7>*>/ Ãvaritvà Âhità hi tava bahÆ kilesa- paripanthÃ. Tato MahÃsatto Ãha: @*>/ n' eva diÂÂhe nÃdiÂÂhe kÃmÃnam abhipatthaye ti. || Ja_XXII:252 ||>@ Ta. so\<*<8>*>/ neva diÂÂhe ti so ahaæ n' eva diÂÂhe manussaloke na adiÂÂhe devaloke kÃmÃnaæ abhipatthemi, tassa mama evaæ ekavihÃrino ko nu pari- pantho assà 'ti vadati. Ath' assa so paripanthe dassento gÃtham Ãha: @*>/ aratÅ bhattasammado (Saæyutta by Feer I p. 7) Ãvasanti sarÅraÂÂhÃ, bahÆ hi paripanthayo ti. || Ja_XXII:253 ||>@ Ta. tandÅti Ãlasiyaæ, aratÅti {ukkaïÂhitÃ}\<*<10>*>/, bhatta -- do ti {bhattapari-} ÊÃho, i. v. h.: samaïa tvaæ pÃsÃdiko suvaïïavaïïo r. pahÃya pabbajito ti vutte\<*<11>*>/ tuyhaæ païÅtaæ ojavantaæ piï¬apÃtaæ dassanti, so tvaæ pattapÆraæ\<*<12>*>/ ÃdÃya yÃvadatthaæ bhu¤jitvà païïasÃlaæ pavisitvà kaÂÂhattharikÃya\<*<13>*>/ nipajjitvà kÃ- kacchamÃno niddaæ okkamitvà antarÃ\<*<14>*>/ pabuddho aparÃparaæ parivattetvà hatthapÃde pasÃrento uÂÂhÃya cÅvaravaæsaæ gahetvà Ãlasiyo hutvà n' eva sam- mu¤janaæ\<*<15>*>/ ÃdÃya sammajjissasi\<*<16>*>/ na pÃnÅyaæ Ãharissasi puna nipajjitvà niddÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bd; Cks kilikililÃ. 2 Bd yo ahaæ. 3 Ck massu. 4 Bd -itta. 5 Bd abhiraïeyyam, Ck ati-. 6 Bd paï¬u--nivatthaæ. 7 Bd saggamaggaæ. 8 Bd yo. 9 Bd -itÃ. 10 so all three MSS. for -kÃ? 11 Cks -o. 12 Ck pattaæ-. 13 Bd kattaraïe. 14 Bd -raæ. 15 Cs sammu¤chanaæ, Bd sammajjaniæ. 16 Bd sampajjissasi. >/ #<[page 058]># %<58 XXII. MahÃnipÃta.>% yissasi kÃmavitakkaæ và vitakkessasi, tadà pabbajjÃya ukkaïÂhissasi bhatta- pariÊÃho te bhavissati, Ãvasanti sarÅraÂÂhà ti ime ettakà paripanthà tÃva sarÅraÂÂhakà hutvà hutvà nivasanti, sarÅre yeva nibbattantÅti dasseti. Ath' assa M. thutiæ karonto gÃtham Ãha: @*>/, brÃhmaïam eva pucchÃmi: ko nu tvam asi mÃrisà 'ti. || Ja_XXII:254 ||>@ Ta. br. -- sÃsatÅti\<*<2>*>/ brÃhmaïa kalyÃnaæ vata maæ anusÃsasi. Tato naæ NÃrado Ãha: @@ @*>/ Ænaæ taæ paripÆrehi khantiyà upasamena ca. || Ja_XXII:256 ||>@ @*>/, kammaæ vijja¤ ca dhamma¤ ca sakkatvÃna paribbajà 'ti. || Ja_XXII:257 ||>@ Ta. vidÆ ti gottena maæ Kassapo ti jÃnanti, sabbhÅti paï¬itehi sad- dhiæ samÃgamo nÃma sÃdhu hotÅti Ãgato 'mhi, Ãnando ti tassa tava imissà pabbajjÃya Ãnando tuÂÂhi somanassam eva hotu mà ukkaïÂhi, vihÃro ti ca- tubbidho pi brahmavihÃro, upavattatÆ 'ti pavattatu, yadÆnan\<*<5>*>/ ti yan te sÅlena kasiïaparikammena jhÃnena ca Ænan taæ etehi sÅlÃdÅhi paripÆraya, khantiyà -- cà 'ti ahaæ rÃjapabbajito ti mÃnaæ akatvà adhivÃsakhantiyà kilesÆpasamena\<*<6>*>/ ca samannÃgato hohi, pasÃrayà 'ti mà ukkhipa mà patthara\<*<7>*>/, pajahà 'ti a., sannata¤ca unnata¤cà 'ti kiæjÃtiko nÃm' ahan ti Ãdinà na- yena pavattaæ omÃna¤ ca aham asmi jÃtisampanno ti Ãdinayappavattaæ ati- mÃna¤ ca, kamman ti dasakusalapathakammaæ, vijjan ti pa¤cÃbhi¤¤ÃaÂÂha- samÃpatti¤Ãïaæ, dhamman ti kasiïaparikammasaækhÃtaæ samaïadhammaæ, sakkatvÃna -- jà 'ti ete guïe sakkatvà vattassu, ime và guïe sakkatvà daÊhaæ samÃdÃya paribbaja, pabbajjaæ pÃlehi, mà ukkaïÂhi. Evaæ so M-aæ ovaditvà ÃkÃsena sakaÂÂhÃnam eva gato. Tasmiæ gate aparo pi MigÃjino nÃma tÃpaso tath' eva samÃ- pattito uÂÂhÃya olokento M-aæ disvà "mahÃjanaæ nivattanat- thÃy' assa ovÃdaæ dassÃmÅti" tath' eva gantvà ÃkÃse attÃnaæ dassetvà Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -sasi. 2 Cks -sÃsÅti. 3 Bd yaæ. 4 Cks omit pa. 5 Bd yaæ-. 6 Cks -samayena. 7 Cs panthara? Bd patta. >/ #<[page 059]># %< 2. MahÃjanakajÃtaka. (539). 59>% @*>/ janapadÃni\<*<2>*>/ ca hitvà Janaka pabbajito\<*<3>*>/ kapalle ratim ajjhagÃ. || Ja_XXII:258 ||>@ @*>/ aruccathà 'ti. || Ja_XXII:259 ||>@ Ta. kapalle ti mattikÃpattaæ sandhÃyÃha, i. v. h: mahÃrÃja tvaæ eva- rÆpaæ issariyaæ cha¬¬etvà pabbajito imasmiæ kapallake ratiæ ajjhagà adhi- gato ti\<*<5>*>/ pabbajjÃkÃraïaæ pucchanto evam Ã., dÆbhin ti kin nu ete tava antare ka¤ci aparÃdhaæ kariæsu, kasmà tava evarÆpaæ issariyasukhaæ pahÃya etaæ kapallam eva aruccitthà 'ti. Tato MahÃsatto Ãha: @*>/ ahaæ ka¤ci\<*<7>*>/ kudÃcanaæ adhammena jine ¤Ãtiæ\<*<8>*>/ na cÃpi ¤Ãtayo maman ti. || Ja_XXII:260 ||>@ Ta. na MigÃjinà 'ti ambho MigÃjina jÃtucca\<*<5>*>/ ekaæsen' eva ahaæ ka¤ci\<*<7>*>/ ¤Ãtiæ\<*<9>*>/ kudÃcanaæ kismi¤ci kÃle na adhammena jinÃmi, te pi ca ¤Ãtayo maæ adhammena na\<*<10>*>/ jinant' eva, iti na koci mama\<*<11>*>/ dÆbhin nÃma akÃsÅti a. Evam assa pa¤haæ paÂikkhipitvà idÃni yena kÃraïena pabbajito taæ dassento Ãha: @*>/ puthujjano et' Ãhaæ upamaæ katvà bhikkhako\<*<13>*>/ 'smi MigÃjinà 'ti || Ja_XXII:261 ||>@ Ta. lokavattan\<*<14>*>/ ti vaÂÂÃnugatassa\<*<15>*>/ bÃlalokassa vattantan\<*<16>*>/ ti pave- ïiæ aham addasaæ, taæ disvà pabbajito 'smÅti dÅpeti, khajjantaæ -- ti kile- sehi khajjantaæ tehi ca kaddamÅkataæ lokaæ disvÃ, yattha sanno\<*<12>*>/ ti yamhi kilesavatthumhi sanno\<*<17>*>/ laggo puthujjano tattha laggà bahusattà ha¤¤anti c' eva andubandhanÃdÅhi\<*<18>*>/ ca bajjhanti\<*<19>*>/, etÃhan ti ahaæ sace ettha bajjhissÃmi ime sattà viya ha¤¤issÃmi c' eva bajjhissÃmi cà 'ti\<*<20>*>/, evam etad eva kÃraïaæ attano upamaæ katvà bhikkhako\<*<13>*>/ jÃto 'smÅti a., MigÃjinà 'ti taæ Ãlapati' kathaæ pana tena tassa nÃmaæ ¤Ãtan ti paÂisanthÃrakÃle paÂhamam eva pucchitattÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. for nÃ-? 2 so all three MSS. for jÃ-? 3 so all three MSS. for -ji? 4 Bd tetaæ. 5 Cks omit adhigato ti. 6 Bd jÃtucche. 7 Bd ki-. 8 all three MSS. -i. 9 Ck -Å, Cs -i. 10 Cks omit na. 11 Bd mayi. 12 Ck santo, Cs satto. 13 Bd -uko. 14 so all three MSS. 15 Bd vattÃ-. 16 Ck vattan, Cs Bd vattaætan. 17 Cks satto. 18 Cs anub-, Bd aÂÂanab-. 19 Bd byajhanti. 20 Cks -ssÃmÅti. >/ #<[page 060]># %<60 XXII. MahÃnipÃte.>% TÃpaso taæ kÃraïaæ vitthÃrato sotukÃmo hutvà g. Ã.: @*>/ và paccakkhÃya rathesabha samaïaæ Ãhu vattantaæ yathà dukkhass' atikkamo ti. || Ja_XXII:262 ||>@ Ta. kassetan ti etaæ tayà vuttaæ sucivacanaæ kassa vacanaæ nÃma, kappan ti kappetvà pavattitÃnaæ abhi¤¤ÃsamÃpattinaæ lÃbhino\<*<2>*>/ kamma- vÃdiæ tÃpasaæ\<*<3>*>/, vijjanti Ãsavakkhaya¤ÃïavijjÃya samannÃgataæ pacceka- buddhaæ, i. v. h.: rathesabha mahÃrÃja na hi kappasamaïaæ\<*<4>*>/ và vijjasamaïaæ và paccakkhÃya tass' ovÃdaæ vinÃ\<*<5>*>/ yathà dukkhassa atikkamo hoti evaæ vattan- taæ samaïaæ Ãhu, tesaæ pana vacanaæ sutvà sakkà evaæ paÂipajjituæ, tasmà vadehi ko nu te Bhagavà Satthà ti. Atha MahÃsatto Ãha: @*>/ ahaæ ka¤ci kudÃcanaæ samaïaæ brÃhmaïaæ vÃpi sakkatvà anupÃvisin ti. || Ja_XXII:263 ||>@ Ta. sakkatvà ti pabbajjÃya guïaæ pucchanatthÃya pÆjetvÃ, anupÃ- visin ti na kiïci\<*<7>*>/ {anupaviÂÂhapubbo}\<*<8>*>/ 'smi, na mayà koci samaïo pucchita- pubbo ti vadati, iminà hi paccekabuddhÃnaæ santike dhammaæ suïantena pi kadÃci odissakavasena pabbajjÃdiguïo na puÂÂhapubbo, tasmà evam Ãha. Eva¤ ca pana vatvà yena kÃraïena pabbajito taæ Ãdito paÂÂhÃya dassetum Ã.: @*>/ gacchanto siriyà jalaæ gÅyamÃnesu gÅtesu vajjamÃnesu vaggusu turiyatÃÊitasaæghuÂÂhe sammatÃÊasamÃhite || Ja_XXII:264 ||>@ @*>/ manussehi phalakÃmehi jantuhi. || Ja_XXII:265 ||>@ @*>/ ca. || Ja_XXII:266 ||>@ @*>/ itaraæ ambaæ nÅlobhÃsaæ manoramaæ. || Ja_XXII:267 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck vijjÃ, Bd vijja. 2 so Cks; Bd lÃbhi. 3 Cks -ditÃpasÃnasaæ. 4 Ck kappassasa-. 5 Bd adds evaæ paÂipajjituæ sakkÃ. 6 Bd jÃtucche-. 7 so all three MSS. for ka¤ci? 8 Bd -puppo. 9 Cks ca Ãnu--. 10 Bd hatamÃnaæ. 11 Cks nipphalitassa. 12 Bd -kaæ. >/ #<[page 061]># %< 2. MahÃjanakajÃtika. (539.) 61>% @*>/ ambo phalÅ\<*<2>*>/ hato. || Ja_XXII:268 ||>@ @*>/, dhanamhi dhanino\<*<4>*>/ hanti aniketam asanthavaæ, phalÅ ambo aphalo ca te satthÃro ubho maman ti. || Ja_XXII:269 ||>@ Ta. vaggusÆ 'ti madhurassaresu turiyesu vajjamÃnesu, turiyatÃÊita- saæghuÂÂhe ti turiyÃnaæ tÃÊitehi saæghuÂÂhe uyyÃne, sammatÃÊasamÃhite ti sammehi ca tÃÊehi ca samannÃgate, sa MigÃjinà 'ti MigÃjina so ahaæ, addakkhiæ phalaæ amban ti phalitaæ ambarukkhan ti a., tirochadan ti tiropÃkÃraæ uyyÃnassa anto Âhitaæ\<*<5>*>/ ca bahipÃkÃraæ nissÃya jÃtaæ amba- rukkhaæ addasaæ, taddamÃnan\<*<6>*>/ ti poÂhiyamÃnaæ, orohitvà ti hatthik- khandhà otaritvÃ, vinaÊÅkatan nippattanaÊaæ\<*<7>*>/ kataæ, evamevà 'ti evam eva, phalÅti\<*<8>*>/ phalasampanno, ajinamhÅti cammatthÃya cammakÃraïÃ, dantehÅti attano dantehi ha¤¤ati, dantanimittaæ ha¤¤ati ti a., hantÅti ha¤¤ati, aniketamasanthavan ti yo pana niketaæ pahÃya pabbajitattà ani- keto sattasaækhÃravatthukassa taïhÃsanthavassa\<*<9>*>/ abhÃvà asanthavo, taæ anike- tam asanthavaæ ko hanissatÅti adhippÃyo, te satthÃro ti te dve rukkhà mama satthÃro ahesun ti vadati. Taæ sutvà MigÃjino "appamatto hohÅti\<*<10>*>/" ra¤¤o ovÃdaæ {datvÃ} sakaÂÂhÃnam eva gato. Tasmiæ gate SÅvalidevÅ ra¤¤o pÃdesu patitvà Ã.: @*>/: rÃjà pabbajito iti, hatthÃrÆhà anÅkaÂÂhà rathikà pattikÃrikÃ. || Ja_XXII:270 ||>@ @@ Ta. pavyadhito\<*<11>*>/ ti bhÅto utrasto, paÂicchadan ti amhe ¬ayhamÃïe pi vilumpamÃne pi rÃjà na oloketÅti pavyadhitassa janassa Ãvaraïaæ rakkhaæ {ÂhapetvÃ} puttan te DÅghÃvukumÃraæ rajje\<*<12>*>/ Âhapetvà abhisi¤citvà pacchà pabba- jissasÅti a. \<*<13>*>/ Tato Bodhisatto Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks yathÃyaæ. 2 Bd phalo. 3 so all three MSS. 4 so all three MSS. for dhanÅ, ko? 5 Cks Âhito. 6 Bd hatamÃnan or phÃta-? 7 Bd -nÃÊi. 8 Bd phalo. 9 Cks taïhÃya-. 10 all three MSS. hotÅti. 11 so Cks; read pavyathito? Bd pabyÃdito. 12 Cks rajjaæ. 13 Cks omit pacchà pabbajissasÅti attho. >/ #<[page 062]># %<62 XXII. MahÃnipÃta.>% @< santi puttÃ\<*<1>*>/ VidehÃnaæ, DÅghÃvu raÂÂhavaddhano\<*<2>*>/, te rajjaæ kÃrayissanti MithilÃya pajÃpatÅti. || Ja_XXII:272 ||>@ Ta. santiputtà ti SÅvali, samaïÃnaæ puttà nÃma n' atthi VideharaÂÂha- vÃsinaæ puna puttÃ, DÅghÃvu atthi, te rajjaæ kÃrayissanti, pajÃpatÅti deviæ Ãlapati. DevÅ ÃhÃ: "Deva tumhe\<*<3>*>/ tÃva pabbajitÃ\<*<4>*>/, ahaæ kiæ karomÅti". Atha so Ãha: "ahaæ {anusÃsÃmi}\<*<5>*>/, vacanaæ me karohÅti" vatvà Ãha: @*>/ taæ anusikkhÃmi yaæ vÃkyaæ mama ruccati rajjaæ tuvaæ\<*<7>*>/ kÃrayantÅ\<*<8>*>/ pÃpaduccaritaæ bahuæ kÃyena vÃcà manasà yena ga¤chisi duggatiæ. || Ja_XXII:273a ||>@ @@ Ta. tvan ti tvam puttassa chattaæ ussÃpetvà mama puttassa\<*<9>*>/ rÃjÃti- rajjaæ\<*<10>*>/ anusÃsamÃnà bahuæ pÃpaæ karissasi, ga¤chisÅti yena kÃyÃdÅhi katena bahunà pÃpena duggatiæ gamissasi, sa dhÅradhammo ti piï¬iyÃlopena yÃpetabban ti esa dhÅrÃnaæ dhammo. Evaæ M. tassà ovÃdam adÃsi. Tesaæ a¤¤ama¤¤aæ sallÃ- pena gacchantÃnaæ suriyo {atthaÇgato}. DevÅ patirÆpaÂÂhÃne khandhÃvÃraæ nivÃsÃpesi. M. pi ekaæ rukkhamÆlaæ upagato so tattha vasitvà punadivase sarÅrapaÂijagganaæ katvà mag- gaæ paÂipajji. DevÅ pi "senà pacchato ÃgacchatÆ" 'ti vatvà tassa pacchato va ahosi. Te bhikkhÃcÃravelÃya ThÆïan\<*<11>*>/ nÃma nagaraæ pÃpuïiæsu. Tasmiæ khaïe antonagare eko puriso sÆïato mahantaæ maæsakhaï¬aæ kiïitvà sÆlena\<*<12>*>/ aÇgÃresu pacÃpetvà nibbÃpanatthÃya phalakakoÂiyaæ Âhapetvà aÂÂhÃsi, tassa a¤¤avihitassa\<*<13>*>/ eko sunakho taæ ÃdÃya palÃyi, so ¤atvà taæ anubandhanto yÃva bahidakkhiïadvÃraæ gantvà nibbiïïo nivatti. RÃjà ca devÅ ca sunakhassa purato Ãgacchantà dvidhà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck satti putto, Cs santiputto. 2 Ck -vaddhana, Cs -naæ, Bd -va¬¬hano. 3 Bd -esu. 4 Bd -tesu. 5 so Cks; Bd ahaæ taæ anusikkhÃmi. 6 Ck adds ca, Cs va. 7 Cks tvaæ. 8 Bd kÃrayasi-. 9 Cks putto. 10 Ck rajÃni-, Bd rajjanti taæ rajjaæ. 11 Cks thuïan, Bd dhunnaæ. 12 Cks supikena. 13 Ck aæ¤aæ, Bd a¤¤Ã-. >/ #<[page 063]># %< 2. MahÃjanakajÃtaka. (539.) 63>% ahesuæ, so bhayena maæsaæ cha¬¬etvà palÃyi, M. taæ disvà cintesi: "ayaæ cha¬¬etvà anapekho palÃto, a¤¤o pi 'ssa sÃ- miko na pa¤¤Ãyati, evarÆpo anavajjo paæsukÆlapiï¬apÃto nÃma n' atthi, paribhu¤jissÃma nan" ti so mattikÃpattaæ nÅharitvà taæ maæsakhaï¬aæ ÃdÃya pu¤chitvà patte katvà udakaphÃ- sukaÂÂhÃnaæ gantvà paribhu¤ji\<*<1>*>/. Tato devÅ "sace esa rajjen' atthiko bhaveyya evarÆpaæ jegucchaæ paæsumakkhitaæ suna- khucchiÂÂhakaæ na khÃdeyya, na dÃn' esa amhÃkan" ti\<*<2>*>/ cin- tetvà "mahÃrÃja evarÆpaæ jegucchaæ khÃdasÅti" Ã. "Devi tvaæ andhabÃlatÃya imassa piï¬apÃtassa visesanaæ\<*<3>*>/ na jÃnÃ- sÅti" tass' eva\<*<4>*>/ patitaÂhÃnaæ\<*<5>*>/ paccavekkhitvà amataæ viya taæ paribhu¤jitvà mukhaæ vikkhÃletvà hatthapÃde dhovi. Tasmiæ khaïe devÅ nindamÃnÃ\<*<6>*>/ Ã.: @*>/ khudÃya mÅye, na tv-eva\<*<8>*>/ piï¬aæ luÊitaæ anariyaæ kulaputtarÆpo sappuriso na seve, ta-y-idaæ na sÃdhu, ta-y-idaæ na suÂÂhu, sunakhucchiÂÂhakaæ\<*<9>*>/ bhu¤jase tvan ti. || Ja_XXII:274 ||>@ Ta. ajaddhumÃrivÃ\<*<10>*>/ 'ti anÃsakamaraïam eva, luÊitan ti paæsu- makkhitaæ, anariyan ti asundaraæ, na seve ti nakÃro paÂipucchanattho\<*<11>*>/, i. v. h.: sace catutthe bhattakÃle pi na bhu¤jeyya khudÃya\<*<12>*>/ mareyya, nanu evaæ sante pi kulaputtarÆpo sappuriso evarÆpaæ piï¬aæ na tv-eva seveyyà 'ti, na tayidan ti taæ idaæ\<*<13>*>/. MahÃsatto Ãha: @*>/ so\<*<15>*>/ abhakkho yaæ hoti cattaæ gihino sunakhassa\<*<16>*>/ vÃ,>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -jituæ Ãrabbhi. 2 Bd na khÃdeyya sace khÃdeyya sace khÃdeyya idÃnesa amhÃkaæ sÃmiko na bhavissatÅti. 3 Bd visesaæ. 4 so Bd; Cks tassÃ. 5 so Bd; Cks patiÂÂhÃnaÂÂhÃnaæ. 6 Bd nindhiyamÃnÃ. 7 so Cks; Bd anajuÂhamÃriva; read: ajuÂÂhamÃ-r-iva? 8 so all three MSS. 9 Bd adds janaka; read: ucchiÂÂhakaæ Janaka, omitting sunakh? 10 Bd ajuÂha-. 11 Bd -natte nipÃto. 12 Cks add vÃ. 13 Bd adds tayà kataæ. 14 Bd sivali. 15 Cks yo. 16 so all three MSS. for sunassa. >/ #<[page 064]># %<64 XXII. MahÃnipÃta.>% @< ye keci bhogà idha dhammaladdhà sabbo [so] bhakkho anavajjo\<*<1>*>/ ti vutto ti. || Ja_XXII:275 ||>@ Ta. abhakkho ti so piï¬apÃto mama abhakkho nÃma na hoti, yaæ hotÅti yaæ gihino ca sunakhassa ca cattaæ hoti taæ paæsukÆlan nÃma assÃ- mikattà anavajjaæ, ye kecÅti tasmà a¤¤e pi ye keci dhammaladdhà bhogà sabbo so bhakkho anavajjo\<*<1>*>/ ti anu avayo\<*<2>*>/ punappuna olokiyamÃno pi ana- vayo\<*<3>*>/ paripuïïaguïo anavajjo, adhammaladdhaæ pana sahassagghaïakam pi jigucchanÅyam eva. Evan te a¤¤ama¤¤aæ kathentà va nagaradvÃraæ pÃ- puïiæsu. Tatra dÃrakesu kÅÊantesu\<*<4>*>/ ekà kumÃrikà khuddaka- kullakena\<*<5>*>/ vÃlikaæ poÂheti\<*<6>*>/, tassà ekasmiæ hatthe ekaæ vala- yaæ ekasmiæ dve, tÃni a¤¤ama¤¤aæ ghaÂÂenti, itaraæ nissad- daæ. RÃjà taæ kÃraïaæ ¤atvà "SÅvali mama pacchato carati, itthi\<*<7>*>/ nÃma pabbajitassa malaæ, ayaæ pabbajitvÃpi bhari- yaæ jahituæ na sakkotÅti garahanti pi maæ, sac' Ãyaæ ku- mÃrikà paï¬ità bhavissati S-deviyà nivattanakÃraïaæ kathes- sati, imissà kathaæ sutvà SÅvaliæ uyyojessÃmÅti" cintetvà Ãha: @*>/ upaseniye niccaæ\<*<9>*>/ nigaÊamaï¬ike\<*<10>*>/ [kasmÃ] te eko bhujo janati eko\<*<11>*>/ na janatÅ bhujo ti. || Ja_XXII:276 ||>@ Ta. upaseniye ti mÃtaraæ upagantvà sayanike\<*<12>*>/, nigaÊamaï¬ike\<*<13>*>/ ti agaÊitamaï¬anena\<*<14>*>/ maï¬anasÅlike ti vadati, janatÅti sanati\<*<15>*>/ saddaæ karoti. KumÃrikà Ãha: @*>/, saæghÃtÃ\<*<17>*>/ jÃyate saddo, dutiyass' eva sà gati. || Ja_XXII:277 ||>@ @*>/, so adutiyo na janati\<*<19>*>/, munibhÆto va\<*<20>*>/ tiÂÂhati. || Ja_XXII:278 ||>@ @*>/ dutiyo, ken' eko vivadissati, tassa te saggakÃmassa ekattam uparocatan\<*<22>*>/ ti. || Ja_XXII:279 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd anavayo. 2 Bd adds anu. 3 Cks anvayo. 4 Bd dÃrikÃsu kÅÊantisu. 5 Bd khuddakapÃlena. 6 Cks poÂhoti, Bd pappoÂeti. 7 Bd adds ca. 8 Ck -kÃye, Bd -ke. 9 Cks omit niccaæ. 10 Cks nihaÊa, Bd niggalamaï¬ite. 11 Bd adds te. 12 Bd sayanasile. 13 Bd niggalamaï¬ite. 14 Cks -ne. 15 Cks saïati, Bd omits sa-. 16 Bd dunivarÃ. 17 Bd -ghaÂÂÃ. 18 Bd -nivaro. 19 Cks -eti 20 Bd ca. 21 so Cks for -matto? Bd -ppatto. 22 Bd -citu. >/ #<[page 065]># %< 2. MahÃjanakajÃtaka. (539.) 65>% Ta. dunÅdhurÃ\<*<1>*>/ ti dve\<*<2>*>/ valayÃ\<*<3>*>/, saæghÃtÃ\<*<4>*>/ ti saæhananato saæ- ghaÂÂanato ti a., gatÅti nipphatti, dutiyassa evarÆpà nipphatti hotÅti, so ti so ekanidhuro\<*<5>*>/, muni bhÆto vÃ\<*<6>*>/ 'ti pahÅnasabbakileso ariyapuggalo viya tiÂÂhati, vivÃdamatto\<*<7>*>/ ti samaïadutiyako nÃma vivÃdasamaïo\<*<8>*>/ hoti kalahaæ karoti\<*<9>*>/ nÃnÃgÃhaæ gaïhÃti, keneko ti ekako pana kena saddhiæ vivadissati, ekatta- muparocatan\<*<10>*>/ ti ekÅbhÃvo te ruccatu, samaïà nÃma bhaginim pi ÃdÃya na caranti kim\<*<11>*>/ pana evaæ uttamarÆpadharaæ bhariyaæ\<*<12>*>/, ayan te antarÃyaæ karissati, imaæ nÅharitvà ekako va samaïadhammaæ karohÅti naæ ovadi. So tassà daharakumÃrikÃya vacanaæ sutvà paccayaæ labhitvà deviyà kathento Ãha: @@ @*>/ maæ tvaæ pati me ti mÃhaæ bhariyà ti và punà 'ti. || Ja_XXII:281 ||>@ Ta. kumÃriyà ti kumÃrikÃya kathitÃ, pessiyà ti sac' Ãhaæ r. kÃreyyaæ esà me pessiyà vacanakÃrikà bhaveyya oloketum pi maæ na visaheyya, idÃni pana attano pessaæ\<*<14>*>/ viya dÃsaæ viya ca maæ¤ati\<*<15>*>/, dutiyasseva sà gatÅti maæ ovadati\<*<16>*>/, anuciïïo ti anusaæcarito, pathÃvihÅti pathikehi, ekan ti tava ruccanakaæ\<*<17>*>/ gaïha ahaæ pana tayà gahitÃvasesaæ aparaæ gaïhissÃmi, meva\<*<18>*>/ maæ tvan ti SÅvali ito paÂÂhÃya tvaæ puna maæ pati me ti mà vada ahaæ và bhariyà me ti mà avacaæ\<*<19>*>/. Sà tassa vacanaæ sutvà "deva tumhe uttamaæ\<*<20>*>/ dak- khiïaæ\<*<21>*>/ maggaæ gaïhatha ahaæ vÃman" ti vanditvà thokaæ gantvà sokaæ sandhÃretum asakkontÅ punÃgantvà ra¤¤Ã saddhiæ ekato va nagaraæ pÃvisi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà upa¬¬haæ g. Ã.: @*>/ ThÆïan\<*<23>*>/ nagaraæ upÃgamun\<*<24>*>/ ti. || Ja_XXII:282 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd dunivarÃ. 2 Cks omit dve. 3 Bd -ghaÂÂÃ. 4 Cks add ti. 5 Bd so nivaro. 6 Cks cÃ. 7 Bd -ppatto, Cks -manto, Bs -matto. 8 Bd vivÃdamÃpanno. 9 Cks kareti. 10 Ck -itan, Bd itun. 11 Bd kimmaÇgam. 12 Bd adds ÃdÃya gacchanto. 13 so Cks for m' eva? Bd mà vaca. 14 Bd pessiyaæ. 15 Ck ma maæ, Cs ca maæ. 16 Cks ti ovadÅti. 17 Bd adds maggaæ. 18 Bd mà ca. 19 Bd nÃvacaæ. 20 all three MSS. -mÃ. 21 Bd -ïa. 22 Cks kathayantÃ. 23 Bd dhuna, Cks add nÃma. 24 all three MSS. nagarÆpa-. >/ #<[page 066]># %<66 XXII. MahÃnipÃta.>% Ta nagarÆpÃgamun ti nagaraæ paviÂÂhÃ. Pavisitvà ca pana M. piï¬Ãya caranto usukÃrassa geha- dvÃraæ patto, SÅvalÅ pi ekamante aÂÂhÃsi, tasmiæ samaye usukÃro aÇgÃrakapalle usuæ tÃpetvà ka¤jikena temetvà ekaæ akkhiæ nimÅletvÃ\<*<1>*>/ eken'\<*<2>*>/ olokento ujuæ karoti. Taæ disvà M. cintesi: "sac' Ãyaæ paï¬ito bhavissati mayhaæ etaæ kÃra- ïaæ kathessati, pucchissÃmi nan" ti upasaækami. Tam atthaæ pakÃsento S. Ã.: @*>/ tatra ca so usukÃro eka¤ ca cakkhu niggayha jimham ekena pekkhatÅti. || Ja_XXII:283 ||>@ Ta. koÂÂhake ti bhikkhave so rÃjà attano bhattakÃle upaÂÂhite\<*<4>*>/ usukÃ- rassa koÂÂhake aÂÂhÃsi, tatra cà 'ti tasmi¤ ca koÂÂhake, niggayhà 'ti ni- mÅletvÃ, jimhamekenà 'ti eken' akkhinà vaækaæ pekkhati. Atha naæ MahÃsatto Ãha: @*>/, usukÃra suïohi me, yad ekaæ cakkhuæ niggayha jimham ekena pekkhasÅti. || Ja_XXII:284 ||>@ T. a.: samma usukÃra evan nu tvaæ sÃdhu passasi yaæ ekaæ nimÅletvà eken' akkhinà vaækaæ pekkhasÅti. Ath' assa so kathento Ãha: @@ @*>/ sampatvà paramaæ\<*<7>*>/ liÇgaæ ujjubhÃvÃya kappati. || Ja_XXII:286 ||>@ @*>/ dutiyo, ken' eko vivadissati, tassa te saggakÃmassa ekattam uparocatan\<*<9>*>/ ti. || Ja_XXII:287 ||>@ Ta. visÃlaæ viyà 'ti vitthiïïaæ viya hutvà khÃyati, as -- liÇgan ti parato vaækaÂÂhÃnaæ appatvÃ, nujjubhÃvÃyà 'ti na ujubhÃvÃya, i. v. h.: visÃle khÃyamÃne parato ujuÂÂhÃnaæ\<*<10>*>/ na pÃpuïeyyà 'ti, tasmiæ asampatte adissamÃne ujukabhÃvÃya kiccaæ na kappati na sampajjatÅti, sampatvà ti cakkhunà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd nimmiletvÃ, Cks ummÅ-. 2 Bd ekena akkhinÃ. 3 so all three MSS. 4 Ck -ÂÂhake, Cs -ÂÂhate. 5 Ck Bd -ti, Cs passa. 6 Bs -ko. 7 Cks paraæ. 8 Bd -ppatto. 9 Bd -rocitu. 10 Bd adds và vaÇkaÂhÃna vÃ. >/ #<[page 067]># %< 2. MahÃjanakajÃtaka. (539.) 67>% patvà disvà ti a., vivÃdamatto\<*<1>*>/ ti yathà dutiye akkhimhi ummÅlite liÇgaæ na pa¤¤Ãyati vaækaÂÂhÃnaæ ujuæ ujukaÂÂhÃnam pi vaækaæ pa¤¤ÃyatÅti vivÃdo hoti evaæ samaïassa pi dutiyo vivÃdamatto\<*<2>*>/. Evam assa so ovÃdaæ datvà tuïhi ahosi. M. pi piï¬Ãya caritvà missakabhattaæ saæka¬¬hitvà nagarà nikkhamma uda- kaphÃsukaÂÂhÃne nisÅditvà kattabbakicco pattaæ thavikÃya osÃretvÃ\<*<3>*>/ SÅvaliæ Ãmantetvà Ãha: @*>/ maæ garahittho, dutiyass' eva sà gati. || Ja_XXII:288 ||>@ @*>/ maæ tvaæ pati me ti mÃhaæ bhariyà ti và punà 'ti. || Ja_XXII:289 ||>@ Ta. suïasÅti sutà te tà gÃthÃ, pessiyà man ti idaæ pana kumÃrikÃya ovÃdam eva sandhÃyÃha. Sà kira "neva\<*<5>*>/ maæ tvan" ti vuttÃpi\<*<6>*>/ MahÃsattaæ anu- bandhi yeva, rÃjÃnaæ nivattetuæ na sakkoti, mahÃjano anu- bandhati. Tato pana aÂavi na dÆre hoti, M. nÅlavanarÃjiæ disvà taæ nivattetukÃmo hutvà gacchanto yeva maggasamÅpe mu¤jatiïaæ addasa, tato isikaæ\<*<7>*>/ lu¤citvà "passa SÅvali, ayaæ\<*<8>*>/ idha puna ghaÂetuæ na sakkÃ, evam eva\<*<9>*>/ puna mayhaæ tayà saddhiæ saævÃso nÃma ghaÂetuæ na sakko" ti vatvà imaæ upa¬¬hagÃtham Ãha: @*>/ ekà vihara SÅvalÅti. || Ja_XXII:290 ||>@ Ta. ekà -- SÅvalÅti ahaæ ekÅbhÃvena viharissÃmi, tvam pi ekà va viharà 'ti tassà ovÃdam adÃsi. Sà taæ sutvà "ito dÃni paÂÂhÃya n' atthi mayhaæ MahÃ- janakanarindena saddhiæ saævÃso" ti sokaæ dhÃretuæ asak- kontÅ ubhohi hatthehi uraæ paharitvà asa¤¤Å hutvà mahÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -ppatto. 2 Bd -ppatto vivÃdÃpanno etc. vide supra p. 65,4 3 Cks osÃpetvÃ. 4 Cks -yo. 5 Bd mà vaca. 6 Bd vutte. 7 Cks -kÃ. 8 Bd imaæ. 9 Cks evamevaæ. 10 so Cks; Bd pabyuÊha? >/ #<[page 068]># %<68 XXII. MahÃnipÃta.>% magge pati. M. tassà asa¤¤ÅbhÃvaæ ¤atvà padaæ vikopetvà ara¤¤aæ pÃvisi. Amaccà Ãgantvà tassà sarÅraæ\<*<1>*>/ udakena si¤citvà hatthapÃde parimajjitvÃ\<*<2>*>/ sa¤¤aæ labhÃpesuæ. Sà "tÃtà kuhiæ rÃjÃ" ti pucchi. "Nanu tumhe va jÃnÃthÃ" 'ti\<*<3>*>/. "UpadhÃretha tÃtÃ" ti\<*<4>*>/. Ito c' ito ca dhÃvitvà na passiæsu. Sà mahÃparidevaæ paridevitvà ra¤¤o ÂhitaÂÂhÃne cetiyaæ kÃ- retvà gandhamÃlÃdÅhi pÆjetvà nivatti. M. pi Himavantaæ pavisitvà sattÃhabbhantare yeva abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà puna manussapathaæ nÃgami. DevÅ pi usukÃrena saddhiæ kathitaÂÂhÃne kumÃrikÃya saddhiæ k-ÂÂhÃne maæsa- paribhojanaÂÂhÃne MigÃjinena saddhiæ k-ÂÂhÃne NÃradena sad- dhiæ k-ÂÂhÃne ti sabbaÂÂhÃnesu cetiyÃni kÃretvà gandhamÃlÃ- dÅhi pÆjetvà senaÇgaparivutà Mithilaæ patvà ambuyyÃne puttassa abhisekaæ kÃretvà taæ senaÇgaparivutaæ nagaraæ pesetvÃ\<*<5>*>/ sayaæ isipabbajjaæ pabbajitvà tatth' eva uyyÃne vasantÅ kasiïaparikammaæ katvà jhÃnaæ nibbattetvà Brahma- loka-parÃyanà ahosi. S. i. d. Ã. "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi T. mahÃbhinikkha- manaæ nikkhanto yevÃ" 'ti vatvà j. s,: "Tadà samuddadevatà Uppala- vaïïà ahosi, NÃrado SÃriputto, MigÃjino MoggallÃno, kumÃrikà Khemà bhikkhunÅ, usukÃro ùnando, SÅvalÅ RÃhulamÃtÃ, DÅghÃvukumÃro RÃhulo, mÃtÃpitaro mahÃrÃjakulÃni, MahÃjanakanarindo pana aham evÃ" 'ti. MahÃjanakajÃtakaæ. $<3. SÃmajÃtaka.>$ Ko nu maæ usunà vijjhÅti. Idaæ S. J. v. ekaæ mÃtiposa- kaæ bhikkhuæ Ã. k. SÃvatthiyaæ kira aÂÂhÃrasakoÂivibhavass' ekassa seÂÂhikulassa ekaputtako ahosi mÃtÃpitunnaæ piyo manÃpo. So eka- divasaæ pÃsÃdatalaæ gato sÅhapa¤jaraæ ugghÃÂetvà vÅthiæ olokento gandhamÃlÃdihatthaæ\<*<6>*>/ mahÃjanaæ dhammasavanatthÃya Jetavanaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -re. 2 Cks -maddetvÃ. 3 Bd adds ahaæsu sÃ. 4 Bd adds te. 5 Bd pavisetvÃ. 3. Cfr. CariyÃ-P. p. 101. Alwis, Attanag. 167. Indian Antiq March 1875 p. 91. J.R.A. Soc. 1871. p.173 RÃmÃyaïa ed. Schlegol II. 63. 6 Cks -Ã. >/ #<[page 069]># %< 3. SÃmajÃtaka. (540.) 69>% gacchantaæ disvà "aham pi gamissÃmÅti\<*<1>*>/" gandhamÃlÃdÅni gÃhÃpetvà vihÃraæ gantvà vatthabhesajjapÃnakÃni saæghassa dÃpetvà gandha- mÃlÃdÅhi ca\<*<2>*>/ Bhagavantaæ pÆjetvà ekamantaæ nisinno. Dhammaæ sutvà kÃmesu ÃdÅnavaæ\<*<3>*>/ pabbajjÃya ca Ãnisaæsaæ sallakkhetvà parisÃya uÂÂhitÃya Bh-taæ pabbajjaæ yÃcitvà "mÃtÃpitÆhi ananu¤¤Ãtaæ TathÃ- gatà na pabbÃjentÅti" {sutvÃ} gantvà sattÃhaæ nirÃhÃro mÃtÃpitaro anujÃnÃpetvà Ãgantvà pabbajjaæ yÃci. So ekaæ bhikkhuæ ÃïÃpesi\<*<4>*>/, so taæ pabbÃjesi, tassa pabbajitassa mahÃlÃbhasakkÃro nibbatti, so ÃcariyupajjhÃye ÃrÃdhetvà laddhupasampado pa¤ca vassÃni dhammaæ pariyÃpuïitvà "ahaæ idhÃkiïïo viharÃmi, na me taæ patirÆpan" ti ara¤¤avÃse vipassanadhuraæ pÆretukÃmo upajjhÃyassa santike kam- maÂÂhÃnaæ gahetvà ekaæ paccantagÃmaæ gantvà ara¤¤e vihÃsi, so tattha vipassanaæ paÂÂhapetvà dvÃdasa vassÃni ghaÂento vÃyamanto visesaæ nibbattetuæ na sakkhi. MÃtÃpitaro pi 'ssa gacchante gac- chante kÃle duggatà ahesuæ, ye pi nesaæ khettaæ và vaïijjaæ và payojesuæ te "imasmiæ kule putto và bhÃtà và iïaæ codetvà gaïhanto nÃma n' atthÅti" attano attano hatthagataæ gahetvà yathÃruciæ palÃ- yiæsu, gehe dÃsakammakarÃdayo pi hira¤¤asuvaïïÃdÅnÅ gahetvà palÃ- yiæsu, aparabhÃge dve janà kapaïÃ\<*<5>*>/ hutvà hatthe udakasecanakam pi alabhitvà gehaæ vikkiïitvà agharà hutvà kÃru¤¤abhÃvappattà pilotika- nivÃsanà kapÃlahatthà bhikkhÃya cariæsu. Tasmiæ kÃle eko bhikkhu Jetavanà nikkhamitvà tassa vasanaÂÂhÃnaæ ÃgamÃsi\<*<6>*>/, so taæ Ãgantu- kavattaæ katvà sukhaæ nisinno "kuto Ãgat' atthÃ" 'ti pucchitvà "J-vanÃ" ti vutte Satthu c' eva mahÃsÃvakÃdÅna¤ ca Ãrogyaæ puc- chitvà mÃtÃpitunnaæ pavattiæ pucchi: "bhante SÃvatthiyaæ asu- kassa nÃma seÂÂhikulassa Ãrogyan" 'ti, "Ãvuso mà tassa kulassa pa- vattiæ pucchÅti", "kiæ bhante" ti, "Ãvuso tassa kira kulassa eko va putto, so sÃsane\<*<7>*>/ pabbajito, tassa pabbajitakÃlato paÂÂhÃya etaæ\<*<8>*>/ kulaæ parikkhÅïaæ, idÃni dve janà paramakÃruïïataæ pattà bhikkhÃya carantÅti". So tassa vacanaæ suïanto sabhÃvena saïÂhÃtuæ nÃsakkhi, assupuïïehi akkhÅhi rodituæ Ãrabhi, "Ãvuso kiæ rodasÅti" ca vutte "bhante te mayhaæ mÃtÃpitaro, ahaæ tesaæ putto" ti, "Ãvuso tava m-ro taæ nissÃya vinÃsaæ pattÃ\<*<9>*>/, gaccha te paÂijaggÃhÅti". So "ahaæ dvÃdasa vassÃni ghaÂento vÃyamanto maggaæ và phalaæ và nibbattetuæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd dhammaæ suïissamiti mahÃpitaro vanditvÃ. 2 Cks -lÃdÅni. 3 all three MSS. Ãdi-. 4 Ck anÃ-, Cs ÃnÃ-. 5 Cks omit ka-. 6 Cs Bd a-. 7 Bd buddhasÃsane. 8 Cks eva¤cevaæ. 9 Cks add ti. >/ #<[page 070]># %<70 XXII. MahÃnipÃta.>% nÃsakkhiæ, abhabbo bhavissÃmi, kim me pabbajjÃya, gihÅ hutvà m-ro posetvà dÃnaæ datvà saggaparÃyano bhavissÃmÅti" cintetvà ara¤¤a- vÃsaæ tassa therassa niyyÃdetvà punadivase\<*<1>*>/ nikkhamitvà anupubbena\<*<2>*>/ SÃvatthito avidÆre JetavanapiÂÂhivihÃraæ pÃpuïi. Tattha dve maggÃ\<*<3>*>/: eko J-vanaæ gacchati eko SÃvatthiæ\<*<4>*>/. So tattha Âhatvà "kin nu kho paÂhamaæ mÃtÃpitaro passÃmi\<*<5>*>/ udÃhu Dasabalan" ti cintetvà "mayà m-ro ciradiÂÂhapubbÃ, ito paÂÂhÃya pana me Buddhadassanaæ dulla- bhaæ bhavissati, ajja SammÃsambuddhaæ disvà dh. sutvà sve pÃto va m-ro passissÃmÅti\<*<6>*>/" SÃvatthimaggaæ pahÃya sÃyaïhasamaye\<*<7>*>/ J-vanaæ pÃvisi. Taæ divasaæ pana S. paccÆsakÃle lokaæ volokento imassa kulaputtassa upanissayaæ\<*<8>*>/ addasa, so tassa ÃgamanakÃle MÃtiposaka- suttena\<*<9>*>/ mÃtÃpitunnaæ guïaæ vaïïesi. So bhikkhuparisante Âhatvà dhammakathaæ suïanto cintesi: "ahaæ `gihÅ hutvà m-ro paÂijag- gituæ sakkomÅti\<*<10>*>/, S. pana `pabbajitaputto va upakÃrako nÃma' 'ti vadati, sv-Ãhaæ\<*<11>*>/ S-raæ adisvà gato\<*<12>*>/, evarÆpÃya pabbajjÃya pari- hÅno assaæ\<*<13>*>/, idÃni pana gihÅ ahutvà pabbajito va samÃno m-ro posessÃmÅti" so salÃkaæ gahetvà salÃkabhatta¤ c' eva salÃkayÃgu¤ ca gaïhitvà dvÃdasa vassÃni ara¤¤e vuttaæ\<*<14>*>/ bhikkhupÃrÃjikaæ patto viya ahosi. So pÃto va SÃvatthiæ pÃpetvÃ\<*<15>*>/ "kin nu kho paÂhamaæ yÃguæ gaïhÃmi udÃhu\<*<16>*>/ m-ro passissÃmÅti" cintetvà "kapaïÃnaæ\<*<17>*>/ santikaæ tucchahatthena gantuæ ayuttan" ti yÃguæ gahetvà va etesaæ purÃïagehadvÃraæ gato, m-ro yÃgubhikkhaæ caritvà parabhittiæ\<*<18>*>/ upa- gantvà nisinnake disvà uppannasoko assupuïïehi nettehi tesaæ avidÆre aÂÂhÃsi. Te taæ disvÃpi na sa¤jÃniæsu, ath' assa mÃtà "bhikkhat- thÃya Âhito bhavissatÅti" sa¤¤Ãya "bhante tumhÃkaæ dÃtabbayuttakaæ n' atthi, aticchathÃ" 'ti Ãha, so tassà kathaæ sutvà hadayapÆraæ sokaæ gahetvà assupuïïehi nettehi tatth' eva aÂÂhÃsi, dutiyam pi tatiyam pi vuccamÃno pi aÂÂhÃsi yeva, ath' assa pità mÃtaraæ Ã.: "gaccha jÃtaputto\<*<19>*>/ nu ko te eso" ti, sà uÂÂhÃya gantvà sa¤jÃnitvà pÃdamÆle patitvà paridevi, pitÃpi 'ssa tath' eva akÃsi, mahantaæ kÃ- ru¤¤aæ ahosi. So pi m-ro disvà sakabhÃvena saïÂhÃtuæ asakkonto assÆni pavattesi, so sokaæ adhivÃsetvà "mà cintayittha, ahaæ vo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds ara¤¤Ã. 2 Bd adds gacchanto. 3 Bd adds ahesuæ tesu. 4 Cks -iyaæ. 5 Bd passisÃmi. 6 Bd adds sallakkhetvÃ. 7 Cks sÃyanha-. 8 Bd -yasampattiæ. 9 Ck -puttena. 10 Cks add cintesi. 11 Bd sacÃhaæ. 12 Cks add assaæ. 13 Bd bhaveyyaæ. 14 so Cks; Bd vuttha. 15 so Cs; Ck pÃpesitvÃ, Bd pÃvÅsitvÃ. 16 Cks omit udÃhu. 17 Bd adds mÃtÃpitÆnaæ. 18 Cks pari-. 19 Ck jÃna-, Bd gaccha bhadde jÃnÃhi putto. >/ #<[page 071]># %< 3. SÃmajÃtaka. (540). 71>% posessÃmÅti" m-ro assÃsetvà yÃguæ pÃyetvà ekamante nisÅdÃ- petvà puna bhikkhaæ Ãharitvà te bhojetvà attano bhikkhaæ pariye- sitvà tesaæ santikaæ gantvà puna bhattena pucchitvà bhattakiccaæ katvà te ekamante nivÃsaæ akÃsi. So tato paÂÂhÃya iminà niyÃmena m-ro paÂijaggati, attanà laddhÃni pakkhikabhattÃdÅni pi tesaæ datvà sayaæ piï¬Ãya caritvÃ\<*<1>*>/ labhamÃno bhu¤jati, vassÃvÃsikam pi annaæ\<*<2>*>/ yaæ ki¤ci labhitvà tesaæ yeva deti, tehi paribhuttajiïïapilotikaæ\<*<3>*>/ aggaÊaæ datvÃ\<*<4>*>/ ra¤jitvÃ\<*<5>*>/ sayaæ paribhu¤jati, bhikkhaæ labhana- divasaæ\<*<6>*>/ pan' assa appaæ\<*<7>*>/ alabhanadivasÃni\<*<8>*>/ bahÆni\<*<9>*>/ ahesuæ, nivÃ- sanapÃrupanaæ atilÆkhaæ hoti. So m-ro paÂijagganto va aparabhÃge kiso uppaï¬uppaï¬ukajÃto ahosi, atha naæ sandiÂÂhasambhattÃ\<*<10>*>/ puc- chiæsu: "Ãvuso pubbe tava sarÅravaïïo sobhati idÃni pana uppaï- ¬uppaï¬ukajÃto si, vyÃdhi nu kho te uppanno" ti, so "n' atthi me Ãvuso vyÃdhi palibodho pana me atthÅti" taæ pavattiæ Ãrocesi. "ùvuso S. saddhÃdeyyaæ vinipÃtetuæ na deti, tvaæ saddhÃdeyyaæ gahetvà gihÅnaæ dadamÃno ayuttaæ karosÅti". So tesaæ kathaæ sutvà lajjito oliyyi\<*<11>*>/. Te tattakenÃpi atuÂÂhà gantvà "asuko nÃma bhante bhikkhu saddhÃdeyyam vinipÃtetvà gihÅ\<*<12>*>/ posetÅti" Satthu Ãrocesuæ. S. taæ kulaputtaæ pakkosÃpetvà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu saddhÃdeyyaæ gahetvà gihÅ\<*<13>*>/ posesÅti" pucchitvà "saccam bhante" ti vutte S. tassa taæ sukiriyaæ vaïïetukÃmo attano ca pubbacariyaæ pakÃsetukÃmo hutvà "gihÅ\<*<13>*>/ bhikkhu posento ke\<*<14>*>/ posesÅti\<*<15>*>/" pucchi, "m-ro bhante" ti, tato S. tassa ussÃhaæ jane- tukÃmo hutvà "sÃdhu sÃdhÆ" 'ti tikkhattuæ sÃdhukÃraæ datvà "tvaæ mayà gatamagge Âhito, ahaæ pubbe\<*<16>*>/ cariyaæ caranto m-ro posesin" ti Ã. So bhikkhu ussÃhaæ paÂilabhi. S. tÃya pubbacariyÃya Ãvi- karaïatthaæ bhikkhÆhi yÃcito a. Ã.: AtÅte BÃrÃïasito avidÆre nadiyà orimatÅre eko nesÃdagÃmo ahosi paratÅre eko, ekekasmiæ pa¤ca pa¤ca kulasatÃni vasanti, dvÅsu pi gÃmesu dve nesÃdajeÂÂhakà sahÃyÃ, te daharakÃle yeva katikaæ kariæsu: "sace amhesu ekassa dhÅtà hoti ekassa putto\<*<17>*>/ tesaæ ÃvÃhavivÃhaæ hotÆ" 'ti. Atha orimatÅragÃma- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks add ya. 2 Cks add pi. 3 Bd adds gahetvÃ. 4 so Ck; Bd katvÃ, Cs anvÃ. 5 Bd raj-. 6 Bd labhamÃnadivasaæ, Cks labhanadivasehi. 7 Cks omit appaæ. 8 Cks alabhanadivasÃ, Bd appaæ alabhamÃna divasÃni. 9 Cks bahÆ. 10 Bd adds bhikkhu. 11 Bd ohiyi. 12 Ck gihi, Bd gihinaæ. 13 Ck -i, Bd -ino. 14 Cks ko. 15 Cks posehÅti. 16 Bd pubba. 17 Cks -Ã. >/ #<[page 072]># %<72 XXII. MahÃnipÃta.>% vÃsinesÃdajeÂÂhakassa gehe putto jÃyi, jÃtakkhaïe c' assa du- kÆlena paÂiggahitattà DukÆlako t' eva nÃmaæ kariæsu, ita- rassa gehe dhÅtà jÃyi, tassà paratÅre jÃtattà PÃrikà ti nÃmaæ kariæsu, te ubho pi abhirÆpà ahesuæ suvaïïavaïïÃ, nesÃdakule jÃtÃpi pÃïÃtipÃtan nÃma na kariæsu. AparabhÃge solasavassa- kaæ DukÆlakumÃraæ mÃtÃpitaro Ãhaæsu: "putta kumÃrikan te ÃnessÃmÃ" 'ti, so pana\<*<1>*>/ Brahmalokà Ãgato suddhasatto ubho kaïïe pidhÃya "na me gharÃvÃsen' attho, mà evarÆpaæ avacutthÃ" 'ti vatvà yÃvatatiyaæ vuccamÃno pi na icchi yeva. PÃrikakumÃrikÃpi "amma amhÃkaæ sahÃyassa putto atthi abhi- rÆpo suvaïïavaïïo, tassa taæ dassÃmÃ" 'ti mÃtÃpitÆhi vuttà tath' eva vatvà kaïïe pidahi, sÃpi Brahmalokato ÃgatÃ. Du- kÆlakumÃro tassà rahassena sÃsanaæ pahiïi "sace kira methu- nadhammena atthikà a¤¤assa gehaæ gaccha\<*<2>*>/, mama methune chando n' atthÅti", sÃpi tassa tath' eva sÃsanaæ pesesi. Tesaæ anicchamÃnÃnam yeva ÃvÃhavivÃhaæ kariæsu. Te ubho pi kilesasamuddaæ anotaritvà dve MahÃbrahmÃno viya ekato vasiæsu. D-kumÃro macchaæ và migaæ và na mÃreti, anta- maso ÃhaÂaæ maæsam pi na vikkiïÃti. Atha naæ m-ro va- diæsu: "tÃta tvaæ nesÃdakule nibbattitvà n' eva gharÃvÃsaæ icchasi na pÃïavadhaæ karosi, kin nÃma karissasÅti". "Amma tÃta tumhesu anujÃnantesu ajj' eva pabbajissÃmÃ\<*<3>*>/" 'ti. "Tena hi gacchathÃ\<*<4>*>/" 'ti dve pi jane uyyojesuæ. Te m-ro vanditvà nikkhamma GaÇgÃtÅre Himavantaæ pavisitvà yasmiæ ÂhÃne Migasammatà nÃma nadÅ Himavantato otaritvà GaÇgaæ pattà taæ ÂhÃnaæ gantvà GaÇgaæ pahÃya MigasammatÃbhimukhà abhirÆhiæsu. Tasmiæ khaïe {Sakkabhavanaæ} uïhÃkÃraæ das- sesi, Sakko taæ kÃraïaæ ¤atvà Vissakammaæ Ãmantetvà "tÃta Vissakamma dve mahÃpurisà nikkhamitvà Himavantaæ paviÂÂhÃ, nivÃsanaÂÂhÃnaæ tesaæ laddhuæ vaÂÂati, Mi-nadiyà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks omit so pana. 2 Cks gacchatu, Bd gaccheyyÃhi. 3 Cks -mÅti. 4 Cks gacchÃmÃ, Bd pabbÃjethÃ. >/ #<[page 073]># %< 3. SÃmajÃtaka. (540) 73>% a¬¬hakosantare\<*<1>*>/ etesaæ pa¤¤asÃla¤ ca pabbajitaparikkhÃre ca mÃpetvà ehÅti" Ã. So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà MÆgapakkha- jÃtake Ãgatanayen' eva sabbaæ saævidahitvà amanÃpasadde mige palÃpetvà ekapadikajaæghamaggaæ mÃpetvà sakaÂÂhÃnam eva gato. Te pi taæ maggaæ disvà tena assamapadaæ pÃpu- ïiæsu. DukÆlapaï¬ito païïasÃlaæ pavisitvà {pabbajitaparikkhÃre} disvà "Sakkena mayaæ dinnÃ\<*<2>*>/" ti SakkadattiyabhÃvaæ ¤atvà sÃÂakaæ omu¤citvà rattavÃkacÅvaraæ nivÃsetvà pÃrupitvà ajinaæ aæse katvà jaÂÃmaï¬alaæ bandhitvà isivesaæ gahetvà PÃri- yÃpi\<*<3>*>/ pabbajjaæ datvà ubho kÃmÃvacaramettaæ bhÃventÃ\<*<4>*>/ tattha paÂivasiæsu. Tesaæ mettÃnubhÃvena sabbe migapakkhino a¤¤a- ma¤¤aæ mettacittam eva paÂilabhiæsu, na koci kassaci\<*<5>*>/ vi- heÂheti. PÃrÅ\<*<6>*>/ pÃnÅyaæ paribhojaniyaæ Ãharati assamapadaæ sammajjati sabbakiccÃni karoti, ubho pi phalÃphalam Ãharitvà paribhu¤jitvà attano attano païïasÃlaæ pavisitvà samaïa- dhammaæ karontÃ\<*<7>*>/ vÃsaæ kappayiæsu. Sakko tesaæ upaÂÂhÃ- naæ Ãgacchati. So ekadivesaæ olokento "imesaæ cakkhÆni parihÃyissantÅti" antarÃyaæ disvà D-paï¬itaæ upasaækamitvà vanditvà ekamantaæ nisÅditvà evam Ã.: "bhante tumhÃkaæ antarÃyo pa¤¤Ãyati, paÂijagganakaæ puttaæ laddhuæ vaÂÂati, lokadhammaæ patisevathÃ\<*<8>*>/" 'ti Ã. "Sakka kin nÃm' etaæ kathesi, mayaæ agÃramajjhe pi etaæ lokadhammaæ pahÃya puÊavagÆtharÃsiæ viya jigucchimha, idÃni ara¤¤aæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvÃ\<*<9>*>/ kathaæ evarÆpaæ karissÃmÃ" 'ti. "Bhante sace na evaæ karotha PÃritÃpasiyÃ\<*<10>*>/ utunikÃle nÃ- bhiæ hatthena parÃmaseyyÃthÃ" 'ti. M. "idaæ sakkà kÃtun" ti sampaÂicchi. Sakko taæ vanditvà sakaÂÂhÃnam eva gato. M. pi taæ kÃraïaæ PÃriyà Ãcikkhitvà tassà utunikÃle nÃbhiæ parÃmasi. Tadà B. devalokà cavitvà tassà kucchimhi paÂi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -ghosa-. 2 Cks diÂÂhÃ. 3 Bd pÃrikÃyÃpi. 4 Cks -to, Bd -etvÃ. 5 Bd ki¤ci. 6 Cks pÃri, Bd pÃrikÃ. 7 Ck kÃrento, Cs Bd karonto. 8 Bd paÂisevethÃ. 9 Cks -itÃ. 10 Bd pÃrikÃya tÃ-. >/ #<[page 074]># %<74 XXII. MahÃnipata.>% sandhiæ gaïhi. Sà dasamÃsaccayena suvaïïaæ puttaæ vijÃyi, ten' ev' assa SuvaïïasÃmo ti nÃmaæ kariæsu. PÃriyÃpi pabbatantare kinnariyo dhÃtikiccaæ kariæsu. Te ubho pi B-aæ nahÃpetvà païïasÃlÃya nipajjÃpetvà phalÃphalatthÃya gacchanti. Tasmiæ khaïe kinnarà kumÃraæ gahetvà kandarÃ- disu nahÃpetvà pabbatamatthakaæ Ãruyha nÃnÃpupphehi alaæ- karitvà haritÃlamanosilÃdÅhi\<*<1>*>/ tilake katvà Ãnetvà païïasÃlÃya nipajjÃpenti. PÃrÅ\<*<2>*>/ Ãgantvà puttaæ tha¤¤aæ pÃyeti. Taæ aparabhÃge va¬¬hitvà solasavassuddesikaæ pi\<*<3>*>/ anurakkhantà mÃtÃpitaro païïasÃlÃya nisÅdÃpetvà sayam eva vanamÆlaphalÃ- phalatthÃya gacchanti. M. "kadÃci kocid eva antarÃyo bha- veyyÃ" 'ti tesaæ gatamaggaæ sallakkheti. Ath' ekadivasaæ tesaæ vanamÆlaphalÃphalaæ ÃdÃya sÃyaïhasamaye\<*<4>*>/ nivattan- tÃnaæ assamapadato avidÆre mahÃmegho uÂÂhahi, te ekaæ rukkhamÆlaæ pavisitvà vammikamatthake aÂÂhaæsu, tassa abbhantare ÃsÅviso atthi, tesaæ sarÅrato sedagandhamissakaæ udakaæ otaritvà tassa nÃsÃpuÂaæ pÃvisi, so kujjhitvà nÃsÃ- vÃtena pahari, dve pi andhà hutvà a¤¤ama¤¤aæ na passiæsu. D-paï¬ito PÃriæ Ãmantetvà "PÃri\<*<5>*>/ mama cakkhÆni parihÅnÃni, na taæ passÃmÅti" Ã., sÃpi tath' evÃha, te "n' atthi no dÃni jÅvitan" ti maggaæ apassantà paridevamÃnà vicariæsu. "Kiæ pana tesaæ pubbakamman" 'ti. Taæ kira pubbe vejjakulaæ ahosi\<*<6>*>/, atha so vejjo ekassa mahaddhanassa purisassa akkhi- rogaæ paÂijaggi, so tassa ki¤ci na dÃpesi, vejjo kujjhitvà bhari- yÃya Ãrocetvà "kiæ karomÃ" 'ti Ã., sÃpi kujjhitvà "na no tassa santike dhanen' attho\<*<7>*>/, bhesajjaæ tassa vatvà ekaæ yogaæ datvà akkhÅni kÃïÃni karohÅti" Ã., so "sÃdhÆ" 'ti tassà va- canaæ sampaÂicchitvà tathà akÃsi, tesaæ ubhinnam pi iminà kammena cakkhÆni andhÃni jÃyiæsu\<*<8>*>/. Atha M. cintesi "mama \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -lÃhi. 2 Bd parikÃ. 3 Cks add taæ. 4 Cks sÃyanha-. 5 Bd pÃrike. 6 Bd te kira pubbe vajjakÆle ahesuæ. 7 Bd santakenattho. 8 so Bd; Cks te ubbho pi iminà kammena cakkhÆni jÅyiæsu. >/ #<[page 075]># %< 3. SÃmajÃtaka. (540). 75>% m-ro a¤¤esu divasesu imÃya velÃya Ãgacchanti, idÃni tesaæ pavattiæ na jÃnÃmi, paÂimaggaæ gamissÃmÅti" paÂimaggaæ gantvà saddam akÃsi, te tassa saddaæ sa¤jÃnitvà paÂisaddaæ katvà puttasinehena "tÃta SÃma\<*<1>*>/ idha paripantho atthi, mà ÃgamÅti" vadiæsu, atha nesaæ "tena hi imaæ gahetvà ethÃ" 'ti dÅghalaÂÂhiæ adÃsi, te laÂÂhikoÂiyaæ gahetvà tassa santikaæ Ãgamiæsu, atha ne "kena vo kÃraïena cakkhÆni vinaÂÂhÃnÅti" pucchi, "tÃta mayaæ deve vassante rukkhamÆle vammika- matthake ÂhitÃ, tena kÃraïenÃ" 'ti, so sutvà va a¤¤Ãsi: "tattha ÃsÅvisena bhavitabbaæ, tena kuddhena nÃsÃvÃto vis- saÂÂho bhavissatÅti" so m-ro disvà rodi c' eva hasi ca, atha nan te pucchiæsu: "kasmà tÃta rodi kasmà hasÅti", "amma tÃta tumhÃkaæ daharakÃle yeva cakkhÆni vinaÂÂhÃnÅti rodiæ, idÃni paÂijaggissÃmÅti hasiæ, mà cintayittha, ahaæ vo paÂi- jaggissÃmÅti" so m-ro assamapadaæ Ãnetvà tesaæ rattiÂ- ÂhÃnadivaÂÂhÃnesu caækame païïasÃlÃya vaccaÂÂhÃne passÃ- vaÂÂhÃne ti sabbaÂÂhÃnesu rajjuke bandhi, tato paÂÂhÃya te assame Âhapetvà vanamÆlaphalÃni Ãharati, pÃto va nesaæ va- sanaÂÂhÃnaæ sammajjati, Mi-nadiæ gantvà pÃnÅyaæ Ãharati, paribhojanÅyaæ upaÂÂhapeti, dantakaÂÂhamukhodakÃdiæ katvà madhuraphalÃphalaæ deti, tehi mukhe vikkhÃlite sayaæ pari- bhu¤jati, paribhu¤jitvà m-ro vanditvà migagaïaparivuto phalÃ- phalatthÃya ara¤¤aæ pavisitvà pabbatantare kinnaraparivÃro phalÃphalaæ gahetvà sayaïhavelÃyaæ\<*<2>*>/ Ãgantvà ghaÂe\<*<3>*>/ udakaæ Ãharitvà tÃpetvà uïhodakena nesaæ yathÃruciæ nahÃpanaæ và pÃdadhovanaæ và katvà aÇgÃrakapallaæ upanetvà gatte se- detvà nisinnÃnaæ phalÃphalaæ datvà pariyosÃne sayam pi khÃ- ditvà sesakaæ Âhapeti\<*<4>*>/, iminà niyÃmena m-ro paÂijaggati. Tasmiæ samaye BÃrÃïasiyaæ Piliyakkho nÃma rÃjà r. kÃreti, so migamaæsalobhena mÃtaraæ r. paÂicchÃpetvà sannaddha- pa¤cÃvudho Himavantaæ pavisitvà mige vadhitvà maæsaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks yÃma. 2 Cks sÃyanha-. 3 Cs Bd -ena. 4 Ck -siti? Bd dhapesi. >/ #<[page 076]># %<76 XXII. MahÃnipÃta.>% khÃdanto Migasammataæ nadiæ patvà anupubbena SÃmassa pÃnÅyagahaïatitthaæ patto migavala¤jaæ disvà maïivaïïÃhi sÃkhÃhi koÂÂhakaæ katvà dhanuæ ÃdÃya visapÅtaæ saraæ sannahitvà tattha nilÅno acchi. M. pi sÃyaïhasamaye\<*<1>*>/ phalÃ- phalaæ Ãharitvà assamapade Âhapetvà m-ro vanditvà "{nahÃtvÃ} pÃnÅyaæ ÃdÃya ÃgamissÃmÅti" ghaÂaæ gahetvà migagaïaparivuto dve mige ekato katvà tesaæ piÂÂhe pÃnÅyaghaÂaæ Âhapetvà hatthena gahetvà nadÅtitthaæ agamÃsi. RÃjà koÂÂhake Âhito tathà Ãgacchantaæ disvà "mayà ettakaæ kÃlaæ vicarantena manusso nÃma na diÂÂhapubbo, devo nu kho esa, nÃgo nu kho ti, sace kho panÃhaæ etaæ upasaækamitvà pucchissÃmi devo ce ÃkÃse uppatissati nÃgo ce bhÆmiyaæ pavekkhati, na kho panÃhaæ sabbakÃlaæ Himavante yeva vasissÃmi, BÃrÃïasim pi gamissÃmi, tatra maæ amaccà pucchissanti: `api nu kho te mahÃrÃja Himavante vasantena na ki¤ci acchariyaæ diÂÂhapubban' ti, `tatrÃhaæ\<*<2>*>/ evarÆpo me satto diÂÂho' ti vatvà `ko nÃm' eso' ti vutte sace `na jÃnÃmÅti' vakkhÃmi garahissanti maæ, tasmà etaæ vijjhitvà dubbalaæ katvà pucchissÃmÅti" cintesi, atha tesu migesu paÂhamam eva otaritvà pÃnÅyaæ pivitvà uttiïïesu Bo. uggahitavatto viya mahÃthero saïikaæ udakaæ otaritvà paÂippassaddharato\<*<3>*>/ paccuttaritvà vÃkacÅvaraæ\<*<4>*>/ nivÃsetvà ajina- cammaæ ekaæsaæ katvà pÃnÅyaghaÂaæ ukkhipitvà udakaæ pu¤- jitvà {vÃmaæsakÆÂe} Âhapesi, tasmiæ kÃle\<*<5>*>/ "idÃni vijjhituæ samayo" ti rÃjà visapÅtasaraæ khipitvà M-aæ dakkhiïapasse vijjhi, saro vÃmapassena nikkhami, tassa viddhabhÃvaæ ¤atvà migagaïo bhÅto palÃyi, SuvaïïasÃmapaï¬ito pana viddho pi pÃnÅyaghaÂaæ yathà và tathà và anusumbhitvÃ\<*<6>*>/ satiæ paccupaÂÂhÃpetvà saïi- kaæ otÃretvà vÃlukaæ viyÆhitvà Âhapetvà disà vavatthapetvà mÃtÃpitunnaæ vasanaÂÂhÃnadisÃbhÃgena\<*<7>*>/ sÅsaæ katvà rajata- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs sÃyanha-. 2 Cks tatrahaæ. 3 Cs -rathe, Bd -ratho. 4 Bd rattavÃkacÅraæ. 5 Cks ÂhapanakÃle. 6 so Ck; Cs anusamhitvÃ, Bd anavasumbhitvÃ. 7 Ck -ÂÂhÃnaæbhÃge, Cs -ÂÂhÃnabhÃge. >/ #<[page 077]># %< 3. SÃmajÃtaka. (540.) 77>% paÂÂavaïïavÃlukÃya suvaïïapaÂimà viya nipajjitvà satiæ upaÂ- Âhapetvà "imasmiæ Himavantapadese mama verino nÃma n' atthi, mama pi a¤¤asmiæ veraæ nÃma n' atthÅti" vatvà mu- khena lohitaæ cha¬¬etvà rÃjÃnam adisvà va g. Ã.: @@ Ta. pamattan ti mettÃbhÃvanÃya anupaÂÂhitasatiæ, idaæ hi so sandhÃya tasmiæ khaïe attÃnaæ pamattaæ nÃma akÃsi, viddhà ti vijjhitvÃ. Eva¤ ca pana vatvà puna attano sarÅramaæsassa abhakkha- sammatabhÃvaæ dassetuæ g. Ã.: @@ dutiyaæ g. vatvà tam eva nÃmÃdivasena pucchanto: @@ Ta. ama¤¤athà 'ti ayaæ puriso kena kÃraïena maæ vijjhitabbaæ ama¤¤itthà 'ti a. Taæ sutvà rÃjà "ayaæ mayà visapÅtena kaï¬ena\<*<1>*>/ vijjhitvà pÃtito pi n' eva maæ akkosati na paribhÃsati, hadayaæ sam- bÃhanto viya piyavacanena samudÃcarati, gacchissÃmi 'ssa santikan" ti cintetvà gantvà santike Âhito Ã.: @@ @@ Ta.\<*<2>*>/ rÃjÃhamasmÅti evaæ kir' assa\<*<3>*>/ ahosi, devÃpi nÃgÃpi manussa- bhÃsam eva kathenti yeva, aham etaæ devo và nÃgo và manusso và ti na jÃnÃmi, sace kujjheyya nÃseyya cÃpi maæ rÃjà ti vutte kho pana abhÃyanto nÃma n' atthÅti, tasmà attano tejaæ\<*<4>*>/ jÃnÃpetuæ paÂhamaæ rÃjÃham asmÅti Ãdim Ã., lobhà ti maæsalobhena, migamesan ti mige esanto, dutiyagÃthÃya pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks khaï-, Bd sallena. 2 Cs tassa. 3 Bd adds vitakko. 4 Bd rÃjabhÃvaæ. >/ #<[page 078]># %<78 XXII. MahÃnipata.>% attano balaæ dÅpetukamo evam Ã., ta. issatthe ti dhanusippe, daÊha- dhammo ti daÊhadhanuæ sahassatthÃmaæ dhanuæ oropetu¤ ca Ãropetu¤ ca samattho. Iti attano balaæ vaïïetvà tassa nÃmagottaæ pucchanto Ã.: @@ Ta. pavedayà 'ti kathaya. Taæ sutvà M. "sac' Ãhaæ `devanÃgakinnarÃdisu khattiyÃ- disu và a¤¤ataro 'ham asmÅti' katheyyaæ saddaheyy' eva\<*<1>*>/ esa, saccam eva kathetuæ vaÂÂatÅti" cintetvà Ã.: @*>/ gato saye. || Ja_XXII:297 ||>@ @@ @*>/ sallaæ passa vihÃmi\<*<4>*>/ lohitaæ, Ãturo ty-ÃnupucchÃmi: kiæ maæ viddhà nilÅyasi. || Ja_XXII:299 ||>@ @*>/ mam ama¤¤athà 'ti. || Ja_XXII:300 ||>@ Ta. jÅvantan ti maæ ito pubbe jÅvamÃnaæ ehi SÃma yÃhi SÃmà 'ti voharanti ¤Ãtayo SÃmà 'ti Ãmantayiæsu, svÃjjevahaæ\<*<2>*>/ gato ti so ahaæ ajja evaæ gato maraïamukhe appito, saye ti sayÃmi, paripluto ti nimuggo, paÂicammÃ\<*<6>*>/ ti paÂicamitvÃ\<*<7>*>/ vÃmapassena pavisitvà dakkhiïapassena vinigga- tan ti a., passà 'ti olokayassu maæ, vihÃmÅti\<*<4>*>/ niÂÂhubhÃmi, idaæ so satiæ paccupaÂÂhapetvà avikampamÃno va lohitaæ mukhena cha¬¬etvà Ã., Ãturo ti gilÃno hutvà ahaæ taæ anupucchÃmi, nilÅyasÅti etasmiæ gumbhe nilÅno acchasi, viddheyyan ti vijjhitabbaæ, ama¤¤athà 'ti ama¤¤ittha. RÃjà tassa vacanaæ sutvà yathÃbhÆtaæ anÃcikkhitvà musÃvÃdaæ karonto Ã.: @*>/ kodho mam ÃvisÅti. || Ja_XXII:301 ||>@ Ta. ÃvisÅti ajjhotthari, tena me kÃraïena kodho uppanno ti dÅpeti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks saddahateva. 2 Cks svÃjjevaæ, Bd svajjevaha¤. 3 Bd -vamma-. 4 Ck vÅ-, Bd dhimhÃmi. 5 Cks -yya. 6 Bd -vammÃ. 7 Bd -vami-. 8 Cs Bd te na. >/ #<[page 079]># %< 3. SÃmajÃtaka. (540.) 79>% Atha naæ M. "kiæ vadesi mahÃrÃja, imasmiæ Himavante maæ disvà palÃyanamigo nÃma n' atthÅti" vatvà Ã.: @@ @*>/ ara¤¤e sÃpadÃni pi. || Ja_XXII:303 ||>@ @@ Ta. na maæ migà ti maæ disvà migà nÃma na uttasanti, sÃpadÃnÅti vÃlamigÃdayo, yato nidhin ti yato paÂÂhÃya ahaæ vÃkacÅranivÃsanaæ pari- hariæ, bhÅrÆ kimpurisà ti mahÃrÃja migà tÃva tiÂÂhantu kimpurisà nÃma atibhÅrukà nÃma honti, G-ne ti te imasmiæ gandhena madakare pabbate GandhamÃdane viharanti, te pi maæ disvà na uttasanti, atha kho mayaæ a¤¤a- ma¤¤aæ sammodamÃnà gacchÃma, utrase ti mama migo utraseyyà 'ti kena nu kÃraïena tvaæ maæ saddahÃpessasÅti dÅpeti. Taæ sutvà rÃjà "mayà imaæ niraparÃdhaæ vijjhitvà mu- sÃvÃdo kato, saccam eva kathessÃmÅti" cintetvà Ã.: @@ Ta. na taddasà ti na taæ addasa\<*<2>*>/, kintÃhan ti kin te evaæ kalyÃïa- dassanassa santike ahaæ alikaæ bhaïissÃmi, k-bhÆto han ti kodhena ca lobhena ca abhibhÆto hutvà ahaæ, so hi paÂhamam eva migesu kodhena mige vijjhissÃmÅti dhanuæ Ãropetvà Âhito pacchà B-aæ disvà tassa devatÃdisu a¤¤a- tarabhÃvaæ ajÃnanto pucchissÃmi nan ti lobhaæ uppÃdesi, tasmà evam Ãha. Eva¤ ca pana vatvà "nÃyaæ SuvaïïasÃmo imasmiæ ara¤¤e ekako va vasissati, ¤Ãtakehi pi 'ssa bhavitabbaæ, pucchissÃmi nan" ti cintetvà itaraæ g. Ã.: @@ Ta. sammà 'ti M-aæ Ãlapati, Ãgammà 'ti kuto desà imaæ vanaæ Ãgamma amhÃkaæ udakaæ Ãharituæ udahÃro nadiæ gacchà 'ti, kassa và pa- hito ti kena pahito hutvà tvaæ imaæ Migasammataæ Ãgato ti a. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck uttÃ-, Bd utrÃ-. 2 Bd na taæ disvà migo athasa na bhito ti a. >/ #<[page 080]># %<80 XXII. MahÃnipÃta.>% So tassa kathaæ sutvà mahantaæ vedanaæ adhivÃsetvà mukhena lohitam cha¬¬etvà g. Ã.: @@ Ta. bharÃmÅti mÆlaphalÃdÅni Ãharitvà posemi. Eva¤ ca pana vatvà m-ro ca Ãrabbha vilapanto Ãha: @@ @@ @@ @*>/ addharatte va ratte và nadÅva avasucchati\<*<2>*>/. || Ja_XXII:311 ||>@ @*>/ a¬¬haratte\<*<3>*>/ va ratte và nadÅva avasucchati\<*<4>*>/. || Ja_XXII:312 ||>@ @*>/ vilapantà hiï¬issanti brahÃvane. || Ja_XXII:313 ||>@ @@ Ta. usÃmattan ti bhojanamattaæ, usà ti kira bhojanassa nÃmaæ, tassa ca atthitÃya atha sÃhassa jÅvitan ti chadivasamattaæ jÅvitan ti a., idaæ Ãharitvà Âhapitaæ phalÃphalaæ sandhÃyÃha, athavà usà ti usmÃ\<*<6>*>/, ten' etaæ dasseti: tesaæ sarÅre usmÃmattaæ atthi, atha mayà Ãbhatena phalÃphalena sÃ- hassa jÅvitaæ atthÅti, marissare ti marissanti, pumuna ti purisena, evarÆ- paæ hi dukkhaæ purisena laddhabbam evà 'ti a., cirarattÃya rucchitÅti\<*<7>*>/ cirarattaæ\<*<8>*>/ rodissati, a¬¬haratte và 'ti majjhimaratte và ratte và ti\<*<9>*>/ pac- chimaratte vÃ, avasucchatÅti\<*<10>*>/ kunnadÅ viya sussissatÅti\<*<11>*>/ a., uÂÂhÃna -- yà 'ti mahÃrÃja yaæ ahaæ rattim pi divÃpi dve tayo vÃre uÂÂhÃya attano uÂÂhÃna- viriyena tesaæ pÃricariyaæ karomi hatthapÃde sambÃhÃmi maæ adisvà tesaæ atthÃya te parihÅnacakkhukà SÃma tÃtà 'ti vilapantà kaïÂhakehi vijjhitamÃnà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd rujjati. 2 Cks -sicchati. 3 Cks -ratto. 4 Bd -sujjhati. 5 Cks tÃtà ti. 6 Cks usamÃ. 7 Bd rujjatÅti. 8 Ck -Ã, Cs -o. 9 Cks omit majjhima--vÃti 10 Cks -sicchÅti, Bd -sujjhatÅti, Cks add avasicchissati. 11 Cks sukkhissatÅti. >/ #<[page 081]># %< 3. SÃmajÃtaka. (540.) 81>% imasmiæ mahante vane hiï¬issantÅti\<*<1>*>/ a., dutiyan ti paÂhamaæ paviÂÂhavisa- pÅtasallato pi sataguïena daÊhataraæ idaæ dutiyaæ nesaæ adassanasokasallaæ. RÃjà tassa vilÃpaæ sutvà "ayaæ accantabrahmacÃrÅ dhamme Âhito m-ro bharati, idÃni evaæ dukkhappatto pi tesaæ yeva vilapati, evaæ guïasampanno nÃma mayà aparÃdho kato, kathaæ nu kho imaæ samassÃseyyan" ti cintetvà "mama nirayapaviÂÂhakÃle r. kiæ karissati, iminà paÂijaggitaniyÃmen' ev' assa m-ro paÂijaggissÃmi, icc-assa maraïaæ amaraïaæ bha- vissatÅti" sanniÂÂhÃnaæ katvà Ã.: @@ @@ @*>/ anvesaæ vanamÆlaphalÃni ca ahaæ kammakaro hutvà bhariyassan te brahÃvane. || Ja_XXII:317 ||>@ @@ Ta. bhavissante ti te tava mÃtÃpitaro bharissÃmi, migÃnan ti thÆlÃ- dinaæ migÃnaæ vighÃsaæ anvesanto idaæ so issatthe casmi kusalo ti thÆlathÆlamige vadhitvà madhuramaæsena tava m-ro bharissÃmÅti vatvà mahÃ- rÃja amhe nissÃya mà pÃïavadhaæ karÅti vutte evam Ã., yathà te ti yathà tvan te abhari tath' eva ne aham pi bharissÃmi. Atha M. "sÃdhu mahÃrÃja, tena hi m-ro bharassÆ" 'ti vatvà maggaæ Ãcikkhanto Ã.: @*>/ tattha tesaæ agÃrakaæ, tattha mÃtÃpità mayhaæ, te bharassu ito gato ti. || Ja_XXII:319 ||>@ Ta. ekapadÅti ekapadamaggo, ussÅsake ti yo\<*<4>*>/ esa mama mattha- kaÂÂhÃne, a¬¬hakosan\<*<5>*>/ ti a¬¬hakosantaraæ\<*<6>*>/. Evaæ so tassa maggaæ Ãcikkhitvà matÃpitusu balava- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd hindissanti vicarissantÅti. 2 read: ghÃsam? 3 Cks -ghosaæ. 4 Cks so. 5 Cks -ghosan. 6 Cks -ghosan-. >/ #<[page 082]># %<82 XXII. MahÃnipÃta.>% sinehena tathÃrÆpaæ vedanaæ adhivÃsetvà tesaæ bharaïatthÃya a¤jaliæ paggayha yÃcanto puna Ã.: @*>/, namo te KÃsivaddhana, andhà mÃtÃpità mayhaæ, te bharassu brahÃvane. || Ja_XXII:320 ||>@ @*>/, KÃsirÃja nam' atthu te, mÃtaraæ pitaraæ mayhaæ vutto vajjÃsi vandanan ti. || Ja_XXII:321 ||>@ Ta. vutto vajjÃsÅti putto vo SÃmo naditÅre visapÅtasallena viddho rajatapaÂÂasadise vÃlukapuline passena nipanno a¤jalim paggayha tumhÃkaæ pÃde vandatÅti evaæ mahÃrÃja mayà vutto hutvà mÃtÃpitunnaæ me vandanaæ vandeyyÃsÅti Ã. RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. M. mÃtÃpitunnaæ vanda- naæ pesetvà {visa¤¤itaæ} pÃpuïi. T. a. p. S. Ãha: @*>/ visavegena visa¤¤Å samapajjathà 'ti. || Ja_XXII:322 ||>@ Ta. samapajjathà 'ti jÃto. So hi heÂÂhà ettakaæ kathento nirussÃso viya kathesi, idÃni pan' assa visavegena upaÂÂitÃ\<*<4>*>/ bhavaÇgacittasantatihada- yarÆpan\<*<5>*>/ nissÃya pavattikathÃ\<*<6>*>/ pacchijji mukhaæ pidahi ak- khÅni nimmÅlitÃni hatthapÃdà thaddhabhÃvappattÃ, sakalasarÅraæ lohitena tintaæ\<*<7>*>/. RÃjà "ayaæ idÃn' eva mayà saddhiæ ka- thesi, kin nu {kho"} ti 'ssa assÃsapassÃse upadhÃresi, te pana niruddhÃ, sarÅraæ thaddhaæ jÃtaæ, so {"niruddho} dÃni SÃmo" ti sokaæ sandhÃretuæ asakkonto ubho hatthe matthake Âhapetvà mahÃsaddena paridevi. T. a. p. S. Ãha: @*>/ rÃjà parideyesi bahuæ kÃru¤¤asaæhitaæ: ajarÃmaro 'haæ\<*<9>*>/ Ãsiæ, ajj' etaæ\<*<10>*>/ ¤Ãmi\<*<11>*>/ no pure. || Ja_XXII:323 ||>@ @*>/ maæ patimanteti sa visena samappito || Ja_XXII:324 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -rÃja, omitting atthu. 2 Bd paggayhÃmi. 3 Bd pu¤jito. 4 so Bd; Ck pattame, Cs patthave. 5 Cks omit bhavaÇga. 6 Bd pavattÃ-. 7 Ck tinnaæ, Bd makkhitaæ. 8 Bd so. 9 Cks ahaæ. 10 Cks ajjevataæ. 11 Cks ¤Ãsi. 12 Cks yassa. >/ #<[page 083]># %< 3. SÃmajÃtaka. (540.) 83>% @*>/ gate kÃle na ki¤ci-m-abhibhÃsati, nirayaæ nÆna gacchÃmi, ettha me n' atthi saæsayo, || Ja_XXII:325 ||>@ @*>/ ara¤¤e nimmanussamhi ko\<*<3>*>/ maæ vattum arahati. || Ja_XXII:326 ||>@ @*>/ mÃïavÃ, ara¤¤e nimmanussamhi ko\<*<3>*>/ maæ sÃrayissatÅti. || Ja_XXII:327 ||>@ Ta. Ãsin ti ahaæ ettakaæ ajÃramaro 'mhÅti sa¤¤Å ahosiæ, ajj' etan ti ahaæ ajja imaæ SÃmaæ kÃlakataæ disvà mama¤ c' eva {a¤¤esa¤} ca n' atthi maccussa nÃgamo taæ maccuno Ãgamanaæ ajja jÃnÃmi\<*<5>*>/ ito pure na jÃnÃmÅti vilapati, svÃjjevan\<*<6>*>/ ti yo\<*<7>*>/ savisena sallena samappito idÃn' eva maæ pati- manteti so ajja\<*<8>*>/ evaæ gate kÃle ti evaæ maraïakÃle pavatte ki¤ci appa- mattakam pi na bhÃsati, tadÃhÅti tasmiæ khaïe SÃmaæ vijjhantena mayà pÃpaæ kataæ, cirarattÃya kibbisan ti taæ pana cirarattaæ vipaccanasamatthaæ dÃruïaæ pharusaæ, tassà 'ti tassa evarÆpaæ pÃpaæ vicarantassa, vattÃro ti ninditÃro bhavanti, kuhiæ gÃme kinti kibbisakÃrako ti imasmiæ pana ara¤¤e nimmanussamhi ko maæ vattum arahati, sace hi\<*<9>*>/ bhaveyya vadeyyà 'ti vilapati, sÃrayantihÅti game và nigamÃdisu, saægaccha mÃïavà ti tattha tattha purisà sannipatitvà ambho purisaghÃtaka dÃruïan te kammaæ kataæ asuka- daï¬appatto nÃma tvan ti evaæ kammÃni sÃrenti codenti, imasmim pana nim- manusse ara¤¤e imaæ rÃjÃnaæ ko sÃrayissatÅti attÃnaæ codento vilapati. Tadà BahusodarÅ\<*<10>*>/ nÃma devadhÅtà GandhamÃdana-vÃsinÅ MahÃsattassa sattame attabhÃve mÃtubhÆtapubbÃ\<*<11>*>/ puttasinehena B-aæ niccaæ Ãvajjati, taæ divasaæ pana sà dibbasampattiæ anubhavamÃnà na taæ Ãvajji\<*<12>*>/, devasamÃgamaæ gatà ti pi va- dant' eva\<*<13>*>/, sà tassa visa¤¤ÅbhÆtakÃle "kin nu kho me put- tassÃ\<*<14>*>/" 'ti ÃvajjamÃnà addasa: "Piliyakkho rÃjà mama puttaæ savisena sallena vijjhitvà MigasammatÃtÅre vÃlukapuline pÃtetvà mahantena saddena paridevati, sac' Ãhaæ na gamissÃmi mama putto SuvaïïasÃmo etth' eva nassissati ra¤¤o pi hadayaæ phalissati SÃmassa m-ro pi nirÃhÃrà pÃnÅyam pi alabhitvà {sus- sitvÃ} marissanti, mayi pana gatÃya rÃjà pÃnÅyaghaÂaæ ÃdÃya tassa mÃtÃpitunnaæ santikaæ gamissati vacana¤ ca nesaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd svajjevÃæ. 2 Bd -ko. 3 add nu? 4 so all three MSS. 5 Ck jÃnitiæ, Cs jÃniæ. 6 Bd svajjevaÇgate kÃle. 7 Cks so. 8 Cks ahaæ. 9 Bd pi. 10 Bd -sundari. 11 Bd mÃtÃ-. 12 Cs -jja, Bd -jjati. 13 Bd -tiyeva. 14 Bd -ssapavatti. >/ #<[page 084]># %<84 XXII. MahÃnipÃta.>% sutvà te puttassa santikaæ Ãnessati, atha te ca aha¤ ca sacca- kiriyaæ karissÃma, SÃmassa visaæ nimmadissati\<*<1>*>/, evam me putto jÅvitaæ labhissati, m-ro cakkhÆni labhissanti, rÃjà SÃ- massa dhammadesanaæ sutvà gantvà mahÃdÃnaæ datvà sagga- parÃyano bhavissati, tasmà gacchÃm' ahaæ tatthÃ" 'ti sà gantvà MigasammatÃnadÅtÅre adissamÃnà ÃkÃse Âhatvà ra¤¤Ã\<*<2>*>/ saddhiæ kathesi. T. a. p. S. Ãha: @@ @*>/ mahÃrÃja akari\<*<4>*>/ kamma dukkaÂaæ\<*<5>*>/, adÆsakà pitÃputtà tayo ekÆsunà hatÃ. || Ja_XXII:329 ||>@ @*>/ taæ anusikkhÃmi yathà te sugati siyÃ: dhammen' andhe vane posa\<*<7>*>/ ma¤¤e 'haæ sugatiæ tayà ti. || Ja_XXII:330 ||>@ Ta. ra¤¤o và 'ti ra¤¤o yeva, Ãguæ karÅti mahÃrÃja tvaæ mahÃparÃ- dhaæ mahÃpÃpaæ kari, dukkaÂan\<*<8>*>/ ti yaæ kataæ dukkaÂaæ\<*<8>*>/ hoti taæ lÃmaka- kammaæ akari\<*<9>*>/, adÆsakà ti niddosÃ, pitÃputtà ti mÃtà ca pità ca putto ca ime tayo ekÆsunÃ\<*<10>*>/ hatà tasmiæ gate\<*<11>*>/ tappaÂibaddhà tassa mÃtÃpitaro pi pi hatà va honti, anusikkhÃmÅti sikkhÃpemi anusÃsÃmi, posà 'ti\<*<12>*>/ SÃmassa ÂhÃne ÂhatvÃ\<*<13>*>/ sinehaæ paccupaÂÂhÃpetvà SÃmo viya te ubho andhe posehi, ma¤¤e -- tayà ti evaæ tayà sugati yeva\<*<14>*>/ gantabbÃ\<*<15>*>/ bhavissatÅti ma¤¤Ãmi. So devatÃya vacanaæ sutvà "ahaæ kir' etassa m-ro po- setvà saggaæ gamissÃmÅti" saddahitvà "kim me rajjena, te yeva posessÃmÅti" daÊhaæ adhiÂÂhÃya balavaparidevaæ pari- devanto sokaæ tanuæ katvà "SuvaïïasÃmo mato bhavissatÅti" nÃnÃpupphehi tassa sarÅraæ pÆjetvà udakena si¤citvà tikkhattuæ padakkhiïaæ katvà catusu ÂhÃnesu vanditvà tena pÆjitaæ udaka- ghaÂaæ ÃdÃya domanassappatto dakkhiïadisÃbhimukho pÃyÃsi. T. a. p. S. Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cks for -ddissati? Bd vinassati. 2 Cks -o. 3 Bd kira. 4 Ck akÃrÃ, Cs akarÃ. 5 Cks -raæ, 6 Cks add va. 7 Bd pose. 8 Cks dukkat-. 9 Cks akiri. 10 Bd ekus-. 11 Bd hate. 12 Bd pose ti. 13 Ck ÂhapetvÃ. 14 Cks -tÅæ ¤eva. 15 Ck -bba, Cs -bbaæ. >/ #<[page 085]># %< 3. SÃmajÃtaka. (540.) 85>% PakatiyÃpi ca mahÃthÃmo rÃjà pÃnÅyaghaÂaæ ÃdÃya assa- mapadaæ koÂÂento viya pavisitvà DukÆlapaï¬itassa sÃladvÃraæ pÃpuïi. Paï¬ito antonisinno tassa padasaddaæ sutvà "nÃyaæ SÃmassa padasaddo, kassa nu kho" ti pucchanto gÃthadvayam Ã.: @*>/ [nu] eso padasaddo manussass' eva Ãgato, n' eso SÃmassa nigghoso, ko nu tvam asi mÃrisa. || Ja_XXII:332 ||>@ @*>/, n' eso SÃmassa nigghoso, ko nu tvam asi mÃrisà 'ti. || Ja_XXII:333 ||>@ Ta. manussassevà 'ti nÃyaæ sÅhavyagghÃnaæ na yakkhakinnarÃnaæ Ãgato\<*<3>*>/ pana manussass' evÃyaæ padanigghoso na SÃmassà 'ti, santaæ hÅti upasamayuttaæ hi vajati caækamati, neyatÅti\<*<4>*>/ patiÂÂhapeti. Taæ sutvà rÃjà "sac' Ãhaæ attano rÃjabhÃvaæ akathetvà `mayà tumhÃkaæ putto mÃrito' ti vakkhÃmi ime kujjhitvÃ\<*<5>*>/ mayà saddhiæ pharusaæ kathessanti, evaæ mama etesu kodho up- pajjissati, atha te viheÂhessaæ\<*<6>*>/, taæ mam' assa\<*<7>*>/ akusalam, rÃjà ti pana vutte abhÃyanto\<*<8>*>/ nÃma n' atthi, tasmà rÃjabhÃvaæ tÃva kathessÃmÅti" cintetvà pÃnÅyamÃÊake pÃnÅyaghaÂaæ Âha- petvà païïasÃladvÃre Âhatvà Ã.: @@ @@ Paï¬ito pi tena saddhiæ paÂisanthÃraæ karonto Ãha: @*>/ anuppatto yam idh' atthi pavedaya. || Ja_XXII:336 ||>@ @*>/ piyÃlÃni madhuke kÃsumÃriyo phalÃni khuddakappÃni bhu¤ja rÃja varaæ\<*<11>*>/ varaæ. || Ja_XXII:337 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck kasan, Cs kassan. 2 so Bd; Cks ¤attati. 3 Ck Ãgacanto, Cs Ãgacchanto. for -tassa? 4 Ck ¤attatÅti. 5 santaæ hÅti---kujjhitvà wanting in Cs. 6 Bd vihedhessÃmi. 7 Ck assatu, Bd mama, omitting assa. 8 Cks -tÃ. 9 Bd Cs si. 10 Cks tindu-. 11 Bd varÃ. >/ #<[page 086]># %<86 XXII. MahÃnipata.>% T. a. SattigumbajÃtake kathito, idha pana girigabbharà ti Migasammataæ sandhÃya vuttaæ, sà hi girigabbharato nikkhantattà girigabbharà t' eva jÃtÃ. Evaæ tena paÂisanthÃre kate rÃjà "`putto vo mayà mÃ- rito' ti paÂhamam eva vattuæ ayuttaæ, ajÃnanto viya kathaæ samuÂÂhÃpetvà kathessÃmÅti" cintetvà Ãha: @*>/ phalam Ãhari, anandhass' evÃyaæ sammà nivÃpo\<*<2>*>/ mayhaæ khÃyatÅti. || Ja_XXII:339 ||>@ Ta. nÃlan ti tumhe andhà imasmiæ vane ki¤ci daÂÂhuæ na samatthÃ, ko nu vo\<*<1>*>/ -- ÃharÅti ko nu tumhÃkaæ ime phale Ãhari, nivÃpo\<*<2>*>/ ti ayaæ sammà nayena upÃyena kato\<*<3>*>/ {khÃditabbayuttakÃnaæ} suparisuddhÃnaæ phalÃ- phalÃnaæ nivÃpo\<*<2>*>/ sannicayo anandhassa viya na andhassà 'ti mayhaæ khÃyati upaÂÂhÃti. Taæ sutvà paï¬ito "mahÃrÃja, na mayaæ phalÃphalÃni ÃharÃma, putto pana no ÃharatÅti" dassetuæ gÃthadvayam Ã.: @*>/, || Ja_XXII:340 ||>@ @*>/ ito ÃdÃ\<*<6>*>/ kamaï¬aluæ nadiæ gato udahÃro, ma¤¤e na dÆram Ãgato ti. || Ja_XXII:341 ||>@ Ta. nÃtibrahà ti nÃtidÅgho nÃtirasso, sunaggavellitÃ\<*<4>*>/ ti suna- saækhÃtÃya maæsakoÂÂhanapotthaniyà aggaæ viya vinatÃ\<*<7>*>/, kamaï¬alun ti ghaÂaæ, na dÆramÃgato ti na dÆram Ãgato idÃni na dÆraæ ito ÃsannaÂÂhÃnaæ Ãgato bhavissatÅti ma¤¤ÃmÅti a. Taæ sutvà rÃjà Ãha: @@ @*>/, tesu lohitalittesu seti SÃmo mayà hato ti. || Ja_XXII:343 ||>@ Ta. avadhin ti migassa khittena\<*<8>*>/ sarena vijjhitvà mÃresiæ, pavedethà 'ti kathetha, setÅti Mi-nadÅtÅre vÃÊikapuline seti. Paï¬itassa pana avidÆre yeva PÃrikÃya païïasÃlà hoti, sà tattha nisinnà ra¤¤o vacanaæ sutvà taæ pavattiæ ¤Ãtu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks me. 2 Bd nivÃto. 3 Ck kate, Cs kathe, Bd ayaæ sammà upayena tato. 4 Bd so-. 5 Bd ÃharitvÃ, Cks ÃhanatvÃ. 6 Bd ÃdÃya. 7 Bd ki¤ci natÃ. 8 Bd visapitena instead of m. kh. >/ #<[page 087]># %< 3. SÃmajÃtaka. (540.) 87>% kÃmà hutvà nikkhamitvà rajjusa¤¤Ãya D-paï¬itassa santikaæ gantvà Ãha: @@ @@ Ta. vÃdinà ti mayà SÃmo hato ti vadantena, pavÃlan ti pallavaæ, mÃluteritan ti vÃtena pahaÂaæ. Atha naæ paï¬ito ovÃdaæ dento Ãha: @@ Ta. Migasammate ti M-tanadÅtÅre, kodhasà ti mige uppannena kodhena, mà -- mhà 'ti tassa mayaæ ubho pi pÃpaæ mà icchimhÃ. PÃrÅ Ãha: @@ Ta. ghÃtimhÅti ghÃtake. D-paï¬ito Ãha: @*>/ Ãhu paï¬ità ti. || Ja_XXII:348 ||>@ Ta. akkodhan ti kodho nÃma nirayasaævattaniko, tasmà taæ akatvà puttaghÃtikamhi pi akkodho yeva kattabbo\<*<2>*>/ ti paï¬ità Ãhu. Evaæ vatvà ubho pi te hatthehi ure patipiæsantà M-assa guïe vaïïetvà bhusaæ parideviæsu. Atha ne rÃjà samassÃsento Ã.: @@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 Bd ako-. 3 Cks akkodhe yeva kattabban, Cs akkode yeva kattabbo, Bd kodho eva na kattabbo. >/ #<[page 088]># %<88 XXII. MahÃnipÃta.>% Ta. vÃdinà ti tumhe hato SÃmo ti vadantena mayà saddhiæ, tayà no\<*<1>*>/ evaæ guïasampanno putto mÃrito\<*<2>*>/ idÃni ko amhe bharissatÅti ÃdÅni vatvà mà bÃÊhaæ paridevetha ahaæ tumhÃkaæ kammakaro hutvà SÃmo viya tumhe bha- rissÃmÅti evaæ rÃjà tumhe mà cintayittha na mayaæ rajjena attho ahaæ vo yÃvajÅvaæ bharissÃmÅti te assÃsesi. Te tena saddhiæ sallapantÃ\<*<3>*>/ Ãhaæsu: @@ Ta. dhammo ti sabhÃvo kÃraïaæ vÃ, kappatÅti evaæ tava kamma- karaïaæ\<*<4>*>/ amhesu na kappati na sobhati, pÃde -- mayan ti idaæ pana te pabbajjaliÇge\<*<5>*>/ ÂhitÃpi puttasokassa mahantattÃya\<*<6>*>/ c' eva nihatamÃnatÃya ca\<*<7>*>/ vadiæsu, ra¤¤o vissÃsaæ uppÃdetum pi evam ÃhaæsÆ 'ti vadanti. Taæ sutvà rÃjà ativiya tussitvà "aho acchariyaæ, evaæ dosakÃrake nÃma mayi {pharusavacanamattam} pi n' atthi\<*<8>*>/, paggaïhanti yeva man" ti\<*<9>*>/ cintetvà g. Ã.: @*>/ bhaïatha, kato apacitÅ tayÃ, pità tvam asi asmÃkaæ, mÃtà tvam asi PÃrike ti. || Ja_XXII:353 ||>@ Ta. tayà ti ekekaæ vadanto evam Ã., pità ti D-paï¬ita ajja paÂÂhÃya tvaæ mayhaæ pituÂÂhÃne tiÂÂha, amma PÃrike tvam pi mÃtiÂÂhÃne tiÂÂha, ahaæ pana vo puttassa SÃmassa ÂhÃne pÃdadhovanÃdÅni sabbakiccÃni karissÃmi, maæ rÃjà ti asallakkhetvà SÃmo ti\<*<11>*>/ sallakkhethà 'ti. Te a¤jalim paggayha "mahÃrÃja tayà amhÃkaæ kamma- kÃrakakiccaæ n' atthi, {yaÂÂhikoÂiyaæ} pana no gahetvà tattha netvà SÃmaæ dassehÅti" yÃcantà gÃthadvayam Ãhaæsu: @*>/, namo te KÃsivaddhana, a¤jalin te paggaïhÃma yÃva SÃm' ÃnupÃpaya. || Ja_XXII:354 ||>@ @*>/ mukha¤ ca bhujadassanaæ saæsumbhamÃnà attÃnaæ kÃlam ÃgamayÃmase\<*<14>*>/ ti. || Ja_XXII:355 ||>@ Ta. SÃmÃnupÃpayà 'ti yÃva SÃmo yattha tattha\<*<15>*>/ amhe anupÃpaya, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits no. 2 Ck adds ti. 3 Ck Bd to. 4 Cks kammaæ karontaæ. 5 Bd pabbajitaliÇge. 6 Bd -sokena samabbhahatÃya. 7 Cks omit ca. 8 Ck natti, Cs tattha. 9 Cks matti, Bd mamanti. 10 Cks nesÃda. 11 Cs neva, Ck te. 12 Cks -ja, omitting atthu. 13 so Cks; Bd sapajjantÃ. 14 Ck -yemase, Cs Ãgamase. 15 Bd sÃmaæ, omitting yattha tattha. >/ #<[page 089]># %< 3. SÃmajÃtaka. (540). 89>% bhujadassanan ti kalyÃïadassanaæ abhirÆpaæ, saæsumbhamÃnà ti vaÂ- ÂentÃ\<*<1>*>/, kÃlamÃgamayÃmase\<*<2>*>/ ti kÃlakiriyaæ ÃgamessÃma\<*<3>*>/. Tesaæ evaæ kathentÃnaæ yeva Suriyo atthaæ gato. Atha rÃjà "sac' Ãhaæ idÃn' eva ime tattha nessÃmi taæ disvà va nesaæ hadayaæ phalissati, iti tiïïam pi etesaæ matakÃle ahaæ niraye nipanno yeva nÃma, tasmà ne tattha gantuæ na dassÃmÅti" cintetvà catasso gÃthà abhÃsi: @@ @@ @@ @@ Ta. brahÃ\<*<4>*>/ ti accuggataæ\<*<5>*>/, ÃkÃsantan ti evaæ\<*<6>*>/ taæ vanaæ ÃkÃsassa anto viya hutvà padissati, athavà ÃkÃsantan\<*<7>*>/ ti ÃkÃsasamÃnaæ\<*<8>*>/ pakÃsamÃnan\<*<9>*>/ ti a., chamà ti chamÃya paÂhaviyan ti a., chaman ti pi pÃÂho, paÂhaviæ pati- taæ viyà 'ti a., paæsunà -- to ti parikiïïo paliveÂhito. Atha ne attano vÃÊÃdÅnaæ nissÃya bhayamabhÃvaæ\<*<10>*>/ das- setuæ g. Ãhaæsu: @@ Ta. kocÅti imasmiæ vane katthaci ekapadese pi amhÃkaæ vÃÊesu bhayaæ nÃma n' atthi. RÃjà te paÂibÃhituæ asakkonto hatthesu gahetvà tattha nesi. Taæ atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pothentà parivaÂÂamÃnÃ. 2 Cks -yemase. 3 Bd -missÃma. 4 Bd brahmÃ. 5 Bd -tÃ, Ck accaggataæ. 6 Bd e. 7 Ck ÃkÃsÃtan. 8 Ck ÃkÃsasÃ-, Bd ÃkÃsassa pamÃïaæ. 9 Bd pakÃsantan. 10 Bd vÃÊamigabhayÃbhÃvaæ. >/ #<[page 090]># %<90 XXII. MahÃnipÃta.>% Ta. tato ti tadÃ, andhÃnan ti mÃtÃpitunnaæ, ahÆ 'ti ahosi, yasmiæ ÂhÃne so pi nipanno tattha nesÅti a. Netvà ca pana tassa santike Âhapetvà "ayaæ vo putto" ti Ãcikkhi. Ath' assa pità sÅsaæ mÃtà pÃde ÆrÆsu katvà nisÅ- ditvà vilapiæsu. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ apaviddhaæ\<*<2>*>/ brahÃra¤¤e Candaæ va patitaæ chamà || Ja_XXII:362 ||>@ @*>/ apaviddhaæ\<*<2>*>/ brahÃra¤¤e Suriyaæ va patitaæ chamà || Ja_XXII:363 ||>@ @*>/ apaviddhaæ\<*<2>*>/ brahÃra¤¤e karuïaæ\<*<3>*>/ paridevayuæ. || Ja_XXII:364 ||>@ @*>/ bÃhà paggayha pakkanduæ: adhammo kira bho iti. || Ja_XXII:365 ||>@ @*>/ si sutto\<*<5>*>/ SÃma kalyÃïadassana yo ajj' evaæ\<*<6>*>/ gate kÃle na ki¤ci-m-abhibhÃsasi. || Ja_XXII:366 ||>@ @*>/ si matto\<*<7>*>/ SÃma kalyÃïadassana yo ajj' evaæ\<*<6>*>/ gate kÃle na ki¤ci-m-abhibhÃsasi. || Ja_XXII:367 ||>@ @*>/ si pamatto\<*<9>*>/ SÃma kalyÃïadassana yo ajj' evaæ\<*<6>*>/ gate kÃle na ki¤ci-m-abhibhÃsasi. || Ja_XXII:368 ||>@ @*>/ si kuddho\<*<10>*>/ SÃma kalyÃïadassana yo ajj' evaæ\<*<6>*>/ gate kÃle na ki¤ci-m-abhibhÃsasi. || Ja_XXII:369 ||>@ @*>/ si ditto SÃma kalyÃïadassana yo ajj' evaæ gate kÃle na ki¤ci-m-abhibhÃsasi\<*<11>*>/. || Ja_XXII:370 ||>@ @*>/ si vimano SÃma kalyÃïadassana yo ajj' evaæ\<*<6>*>/ gate kÃle na ki¤ci-m-abhibhÃsasi. || Ja_XXII:371 ||>@ @*>/ ko dÃni saïÂhapessati\<*<13>*>/, SÃmo ayaæ kÃlakato andhÃnaæ paricÃrako. || Ja_XXII:372 ||>@ @*>/ sammajjan' ÃdÃya\<*<15>*>/ sammajjissati assamaæ\<*<16>*>/, SÃmo ayaæ kÃlakato andhÃnaæ paricÃrako. || Ja_XXII:373 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 Bd -viÂhaæ. 3 Bd kalunaæ. 4 add tuvaæ? 5 Cs yutto, Bd kho tvaæ pamatto si. 6 Bd svajjevaÇ, Cks yojjevaæ. 7 Bd kho tvaæ paditto si. 8 add tvaæ? 9 Bd kho tvaæ pasutto si, comp. v. 76. 10 Bd kho tvaæ pakuddho si. 11 Bd omits this verse, but compare V. 77. 12 Bd paæsugataæ, read: malinaæ paækagaæ? 13 Bd -si. 14 Bd me. 15 Bd -jjamÃdÃya. 16 Bd -me. >/ #<[page 091]># %< 3. SÃmajÃtaka. (540.) 91>% @*>/ vanamÆlaphalÃni ca, SÃmo ayaæ kÃlakato andhÃnaæ paricÃrako ti. || Ja_XXII:375 ||>@ Ta. apaviddhan ti niratthakaæ cha¬¬itaæ, adhammo kira bho itÅti ayuttaæ kira bho ajja imasmiæ loke vaÂÂati, matto\<*<2>*>/ ti khÅïasuraæ pivitvà matto sammatto\<*<3>*>/, ditto\<*<4>*>/ ti dappito\<*<5>*>/ dhuttako si jÃto ti\<*<6>*>/ sabbaæ vilÃpavasena bhaïanti, jaÂan ti tÃta amhÃkaæ jaÂÃmaï¬alaæ, valinaæ paækagatan ti yadà Ãkulaæ malaggahÅtaæ bhavissati tadà naæ idÃni ko saïÂhapessati, sodhetvà ujuæ karissati. Ath' assa mÃtà bahuæ vilapitvà ure hatthaæ Âhapetvà santÃpaæ upadhÃrentÅ "puttassa me santÃpo pavattat' eva, visavegena visa¤¤itaæ\<*<7>*>/ Ãpanno bhavissati, nibbisabhÃvatthÃya c' assa saccakiriyaæ karissÃmÅti" cintetvà saccakiriyam akÃsi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ aÂÂità puttasokena mÃtà saccam abhÃsatha: || Ja_XXII:376 ||>@ @@ @@ @@ @*>/ ahu etena saccavajjena visaæ SÃmassa ha¤¤atu. || Ja_XXII:380 ||>@ @@ @@ @*>/ te sabbena\<*<11>*>/ tena kusalena visaæ SÃmassa ha¤¤atÆ 'ti. || Ja_XXII:383 ||>@ Ta. yena saccenà 'ti yena bhÆtena sabhÃvena, dhammacÃrÅti kusala- pathadhammacÃrÅ\<*<12>*>/, saccavÃdÅti hassakena pi musà avutto\<*<13>*>/, mÃtÃpetti- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -ssanti, Cs Bd bhojayissati. 2 Bd pamatto. 3 Bd -tvà viya matto pamatto pamÃdaæ Ãpanno. 4 Bd paditto. 5 Bd tabbito. 6 Bd pakuddho si vimano si ti. 7 Bd visa¤hitaæ, Cks visa¤¤a-. 8 Bd -kuï¬i-. 9 Bd -pitti-. 10 Bd ca. 11 Cks saccena? 12 Bd kusalakammapatha-. 13 so Cs; Ck attano, Bd hasitavasena pi musÃvÃdaæ na vadati. >/ #<[page 092]># %<92 XXII. MahÃnipÃta.>% bharo\<*<1>*>/ ti analaso hutvà rattindivaæ m-ro bhari, jeÂÂhà -- ti jeÂÂhÃnaæ mÃtÃpitunnaæ sakkÃrakÃrako. Evaæ mÃtarà sattahi gÃthÃhi saccakiriyÃya\<*<2>*>/ katÃya SÃmo parivattitvà nipajji. Ath' assa pità "jÅvati me putto, aham pi 'ssa saccakiriyaæ karissÃmÅti" tath' eva s-yaæ kari. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ aÂÂito puttasokena pità saccam abhÃsatha: || Ja_XXII:384 ||>@ @@ @@ @*>/ te sabbena\<*<5>*>/ tena kusalena visaæ SÃmassa ha¤¤atÆ 'ti. || Ja_XXII:386 ||>@ Tasmiæ s-yaæ karonte M. parivattitvà itarena passena nipajji. Ath' assa s-yaæ sà devatà akÃsi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @*>/ GandhamÃdane cirarattanivÃsinÅ, na me piyataro koci a¤¤o SÃmà na vijjati, etena saccavajjena visaæ SÃmassa ha¤¤atu. || Ja_XXII:388 ||>@ @@ @@ Ta. pabbatyÃhan ti pabbate ahaæ, vanà gandhamayà ti rukkhà gandhamayÃ, na hi tattha agandho nÃma koci rukkho atthi, tesan ti bhi. tesaæ ubhinnaæ lÃlappamÃnÃnaæ yeva devatÃya saccakiriyÃya pariyosÃne khippaæ SÃmo uÂÂhahi, padumapattato udakaæ viy' assa\<*<7>*>/ vinivaÂÂetvà {ÃbÃdho} vigato, idha nu ko viddho ettha nu kho\<*<8>*>/ ti viddhaÂÂhÃnaæ na pa¤¤Ãyi. Iti MahÃsattassa nÅrogatà mÃtÃpitunnaæ cakkhupaÂilÃbho aruïuggamanà devatÃnubhÃvena tesaæ catunnaæ pi assame \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -pitti-. 2 Cks -kiriyÃ. 3 Bd -kuï¬i-. 4 Bd mayha¤ceva mÃtucca. 5 Cks saccena. 6 read: pabbate? 7 Bd viya visaæ. 8 Bd adds viddho. >/ #<[page 093]># %< 3. SÃmajÃtaka. (540.) 93>% pÃkaÂabhÃvo cà 'ti sabbaæ ekakkhaïe ahosi. M-ro "cakkhu¤ ca no laddhaæ, SÃmo ca arogo jÃto" ti atirekataraæ tussiæsu. Atha ne SÃmo paï¬ito gÃthà ajjhabhÃsi: @*>/ samuÂÂhito, mà bÃÊhaæ paridevetha, ma¤junÃbhivadetha man ti\<*<2>*>/. || Ja_XXII:391 ||>@ Atha\<*<3>*>/ rÃjÃnaæ disvà paÂisanthÃraæ karonto Ãha: @@ @@ @@ RÃjà tam pi acchariyaæ disvà Ãha: @*>/ muyhanti medisÃ, petaæ taæ SÃma addakkhiæ, ko nu tvaæ SÃma jÅvasÅti. || Ja_XXII:395 ||>@ Ta. petan ti SÃma\<*<5>*>/, ahaæ taæ matakaæ addasaæ, ko nu tvan ti kathan nu tvaæ jÅvitaæ paÂilabhÅti pucchati. SÃmo "ayaæ rÃjà maæ mato ti sallakkhesi, amatabhÃvam assa pakÃsessÃmÅti" Ã.: @*>/ jÅvantaæ ma¤¤ate mataæ. || Ja_XXII:396 ||>@ @@ Ta. api jÅvan ti jÅvamÃnampi, upanÅtamanasakappan\<*<6>*>/ ti bhavaÇgaæ otiïïacittÃcÃraæ\<*<7>*>/, jÅvan ti jÅvamÃnam eva mato ti ma¤¤ati, nirodhagatan ti assÃsapassÃsanirodhaæ pattaæ\<*<8>*>/. Evaæ "loko maæ jÅvantam eva mataæ ma¤¤atÅti" vatvà rÃjÃnaæ atthe yojetukÃmo dh. desento puna dve gÃthà abhÃsi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -nampi, Bd sotthinÃmhi. 2 Bd adds: tattha sotthinÃmhi samuÂhito ti sotthinà sukhena uÂhito amhi bhavÃmi, ma¤cunà ti madhurasarena maæ abhivadetha. 3 Bd adds so. 4 so all three MSS. 5 Cks -aæ. 6 Cks -saækappaæ. 7 Cks otiïïaæ-. 8 Bd adds santaæ saævijjamÃnaæ. >/ #<[page 094]># %<94 XXII. MahÃnipÃto.>% @*>/ pitaraæ và macco dhammena posati devÃpi naæ tikicchanti mÃtÃpettibharaæ janaæ. || Ja_XXII:398 ||>@ @*>/ pitaraæ và macco dhammena posati idh' eva naæ pasaæsanti, pecca sagge ca modatÅti. || Ja_XXII:399 ||>@ Taæ sutvà rÃjà "acchariyaæ vata bho, mÃtÃpettibharassa kira uppannarogaæ devatÃpi tikicchanti, ativiya ayaæ SÃmo sobhatÅti" a¤jalim paggayha Ã.: @@ Ta. bhiyyo ti yasmà tÃdise parisuddhasÅlaguïasampanne aparajjhiæ tasmà atirekataraæ muyhÃmi, tva¤ca -- bhavà 'ti saraïaæ gacchantassa me tvaæ s. bhava patiÂÂhà hohi devalokagÃminaæ maæ karohÅti. Atha naæ M. "sace mahÃrÃja devalokaæ gantukÃmo ma- hantaæ dibbasampattiæ paribhu¤jitukÃmo imÃsu dasasu dham- macariyÃsu\<*<2>*>/ vattassÆ" 'ti {dasadhammacariyagÃthÃ} kathesi: @*>/, (V. p. 123.) idha dhammaæ caritvÃna rÃja\<*<4>*>/ saggaæ gamissasi. || Ja_XXII:401 ||>@ @*>/, (Sen. MahÃv. I p. 281) idha dhammaæ caritvÃna rÃja\<*<4>*>/ saggaæ gamissasi. || Ja_XXII:402 ||>@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @*>/ sukhÃvaho etc. || Ja_XXII:409 ||>@ @*>/ sabrahmakà suciïïena divaæ pattÃ, mà dhammaæ rÃja pamÃdo\<*<7>*>/ ti. || Ja_XXII:410 ||>@ TÃsaæ attho TesakuïajÃtake vitthÃrito va. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks add vÃ. 2 Bd dasarÃjadhamma-. 3 Ck khantiyÃ. 4 Ck Bd rÃjÃ. 5 Ck -e. 6 Bd indÃdevÃ. 7 so all three MSS. for pÃmado. >/ #<[page 095]># %< 3. SÃmajÃtaka. (540.) 95>% Evaæ M. tassa dasarÃjadhamme desetvà uttarim pi ova- ditvà pa¤casÅlÃni adÃsi. So tassa ovÃdaæ sirasà sampaticchitvà vanditvà BÃrÃïasiæ gantvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà sapariso saggaparÃyano ahosi. B. pi saddhiæ mÃtÃpitÆhi abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà BrahmalokÆpago ahosi. S. imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà "bhikkhave mÃtÃpitunnaæ po- sanan nÃma paï¬itÃnaæ esa vaæso\<*<1>*>/" ti vatvà saccÃni pakÃsetvà j. s. (SaccapariyosÃne so bhikkhu sotÃpattiphalaæ pÃpuïi): "Tadà rÃjà ùnando ahosi, devadhÅtà UppalavaïïÃ, Sakko Anuruddho, pitÃ\<*<3>*>/ Kas- sapo, mÃtÃ\<*<3>*>/ BhaddakÃpilÃnÅ\<*<4>*>/, SuvaïïasÃmapaï¬ito aham evÃ" 'ti\<*<5>*>/. SÃmajÃtakaæ\<*<6>*>/. $<4. NimijÃtaka.>$ Accheraæ vata\<*<7>*>/ lokasmin ti. Idaæ S. Mithilaæ upanissÃya MakhÃdevambavane\<*<8>*>/ v. sitapÃtukammaæ Ãrabbha kathesi. Ekadivasaæ hi S. sÃyaïhasamaye\<*<9>*>/ sambahulehi bhikkhÆhi saddhiæ tasmiæ am- bavane cÃrikaæ caramÃno ekaæ ramaïÅyaæ bhÆmippadesaæ disvà attano pubbacariyaæ kathetukÃmo sitaæ pÃtukatvà Ãyasmatà ùnan- dattherena {sitakÃraïaæ} puÂÂho "ùnanda ayaæ bhÆmippadeso pubbe mayà MakhÃdevarÃjakÃle\<*<10>*>/ jhÃnakÅÊaæ kÅÊantena ajjhÃvutthapubbo\<*<11>*>/" ti vatvà tena yÃcito pa¤¤attÃsane nisÅditvà a. Ã.: A. VideharaÂÂhe Mithilanagare MakhÃdevo\<*<12>*>/ nÃma rÃjà ahosi, so cÃturÃsÅtivassasahassÃni kumÃrakÅÊaæ kÅÊi, caturÃ- sÅtivassasahassÃni uparajjaæ kÃresi, caturÃsÅtivassasahassÃni r. kÃrento "yadà me samma kappaka sirasmiæ phalitÃni pas- seyyÃsi tadà me ÃroceyyÃsÅti" vatvà aparabhÃge kappakena phalitÃni disvà Ãrocite saï¬Ãsena uddharÃpetvà hatthe patiÂÂhÃ- petvà phalitaæ oloketvÃ\<*<13>*>/ Ãgantvà nalÃÂe laggaæ viya maraïaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits esa. 2 Bd dukÆlapaï¬ito. 3 Bd pÃrikÃ. 4 Bd adds bhikkhuni. 5 Bd aham eva sammÃsambuddho loke udapÃdÅti. 6 Bd suvaïïasÃmapÃlito. 4. Cfr. Morris, B. & C. p. 76. Mà = MÃtali. 7 Cks add bho. 8 Bd maggha-, Bs majjha-. 9 Cks sÃyanha-. 10 Bd magghÃ, Bs majjha-. 11 Ck Bd -vutta-. 12 Bd magghÃ. Cfr. Morris in J. P. T. S. 1885 p. 62. Hultzsch in Z. d. d m. Ges. 40 p. 60. 13 Bd adds maccurÃjÃnaæ. >/ #<[page 096]># %<96 XXII. MahÃnipÃta.>% passamÃno "idÃni me pabbajituæ kÃlo" ti kappakassa gÃma- varaæ datvà jeÂÂhaputtaæ pakkosÃpetvà "tÃta r. paÂiccha, ahaæ pabbajissÃmÅti" vatvà "kiækÃraïà devÃ" 'ti vutte "uttamaÇgarÆhà mayhaæ ime jÃtà vayoharà pÃtubhÆtà devadÆtÃ, pabbajjÃsamayo maman\<*<1>*>/" ti vatvà taæ rajje abhisi¤citvà "tvam pi evam evaæ paÂipajjey- yÃsÅti" vatvà ovaditvà nagarà nikkhamma\<*<2>*>/ bhikkhupabbajjÃya pabbajitvà caturÃsÅtivassasahassÃni cattÃro BrahmavihÃre bhÃ- vetvà Brahmaloke nibbatto\<*<3>*>/. Putto pi 'ssa eten' upÃyena pabbajitvà Brahmaloka-parÃyano ahosi, tathà tassa putto\<*<4>*>/ ti, evaæ dvÅhi ÆnÃni caturÃsÅtikhattiyasahassÃni sÅse phalitaæ disvà va imasmiæ ambavane pabbajitvà cattÃro BrahmavihÃre bhÃvetvà Brahmaloke nibbattÃ\<*<5>*>/. Tesaæ sabbapaÂhamaæ nib- batto MakhÃdevarÃjà Brahmaloke Âhito attano vaæsaæ olokento dvÅhi {ÆnÃni} caturÃsÅtikhattiyasahassÃni pabbajitÃni disvà tuÂÂha- mÃnaso hutvà "ito nu kho paraæ pavattissati na-ppavattissa- tÅti" olokento appavattanabhÃvaæ ¤atvà "mama vaæsaæ aham eva ghaÂessÃmÅti" tato cavitvà Mithilanagare ra¤¤o aggamahe- siyà kucchimhi paÂisandhiæ gaïhi. Tassa nÃmagahaïadivase nemittakà lakkhaïÃni oloketvà "mahÃrÃja ayaæ kumÃro tum- hÃkaæ vaæsaæ ghaÂento uppanno, tumhÃkaæ vaæso hi pabbaj- janavaæso\<*<6>*>/ imassa parato na gamissatÅti\<*<7>*>/" vadiæsu. Taæ sutvà rÃjà "ayaæ rathacakkanemi viya mama vaæsaæ ghaÂento jÃto" ti NemikumÃro\<*<8>*>/ ti 'ssa nÃmaæ akÃsi. So daharakÃlato paÂÂhÃya dÃne sÅle uposathakamme ca abhirato ahosi. Ath' assa pità purimanayen' eva phalitaæ disvà kappakassa gÃma- varaæ datvà puttassa r. niyyÃdetvà ambavane pabbajitvà Brahmaloka-parÃyano ahosi. NimirÃjÃ\<*<9>*>/ dÃnajjhÃsayatÃya catÆsu nagaradvÃresu nagaramajjhe cà 'ti pa¤cadÃnasÃlÃyo kÃretvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 = vol. I p. 137. 2 Ck nikkhami, Bd nikkhamitvÃ. 3 Bd -i. 4 Cs repeats tathà tassa putto. 5 Bds nibbattiæsu. 6 Bd pabbajita-. 7 Bd purato a¤¤o nÃgamissatÅti. 8 Ck nemiyaka-. 9 Bds nemi-. >/ #<[page 097]># %< 4. NimijÃtaka. (541.) 97>% mahÃdÃnaæ pavattesi, ekekÃya dÃnasÃlÃya satasahassaæ katvà devasikaæ pa¤ca pa¤ca kahÃpaïasatasahassÃni pariccaji, nic- caæ pa¤casÅlÃni ca rakkhi, pakkhadivasesu uposathaæ samÃ- dayi, mahÃjanam pi dÃnÃdÅsu pu¤¤esu samÃdapesi\<*<1>*>/, sagga- maggaæ Ãcikkhitvà nirayabhayena tajjetvà dh. d. Tassa ovÃde Âhità dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà cutà cutà devaloke nibbattanti, devaloko paripÆri, nirayo tuccho viya ahosi. Tadà TÃvatiæ- sabhavane devasaæghà SudhammÃya devasabhÃya sannipatità "aho amhÃkaæ Ãcariyo NimirÃjÃ\<*<2>*>/, naæ nissÃya mayaæ imaæ Buddha¤ÃïenÃpi aparicchindiyaæ dibbasampattiæ anubhomÃ" 'ti vatvà M-assa guïe vaïïayiæsu. Manussaloke pi 'ssa mahÃ- samuddapiÂÂhe Ãsittatelaæ viya guïakathÃ\<*<3>*>/ patthari. S. tam atthaæ ÃvibhÆtaæ katvà bhikkhusaæghassa kathento Ãha: @@ @@ Ta. yadà ahÆ ti bhi. paï¬ito attano ca paresaæ ca kusalatthiko Nimi- rÃjÃ\<*<2>*>/ ahosi tadà devamanussÃnaæ accheraæ vata no evarÆpÃpi\<*<4>*>/ nÃma anup- panne Buddha¤Ãïe mahÃjanassa Buddhakiccaæ sÃdhayamÃnà lokasmiæ vicak- khaïà uppajjantÅti evaæ tassa guïakathaæ kathesun ti a., yathà ahÆ ti pi pÃÂho, tass' attho: yathà ahu NimirÃjà paï¬ito kusalatthiko yeva\<*<5>*>/ tathÃrÆpà mahÃjanassa Buddhakiccaæ sÃdhayamÃnà uppajjanti vicakkhaïà ti\<*<6>*>/ yaæ tesaæ uppannaæ\<*<7>*>/ taæ accheraæ vata lokasmin ti, iti S. sayam eva acchariyajÃto evam Ãha, sabbavidehÃnan ti sabbesaæ VidehavÃsÅnaæ, katamaæ sÆ 'ti etesu dvÅsu kataman nu, so kira pannarasuposathiko omuttasabbÃbharaïe sirisayana- piÂÂhe nipanno dve yÃme niddaæ okkamitvà pacchimayÃme pabuddho pallaækaæ Ãbhujitvà aham pi mahÃjanassa aparimÃïaæ dÃnam pi demi sÅlam pi rakkhÃmi dÃnassa nu kho phalaæ mahantaæ udÃhu brahmacariyavÃsassà ti cintetvà attano kaækhaæ chindituæ nÃsakkhi. Tasmiæ khaïe Sakkabhavanaæ uïhÃkÃraæ dassesi, Sakko tassa kÃraïaæ Ãvajjanto taæ tathà vitakkentaæ disvà "kaæ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -dÃ-. 2 Bd nemi-. 3 Cks -thaæ. 4 Bd -pÃni. 5 Cks ye. 6 Bd omits ti. 7 Ck uppajjan, Cs uppajjana. >/ #<[page 098]># %<98 XXII. MahÃnipÃta.>% kham assa chindissÃmÅti" ekako va sÅghaæ Ãgantvà sakala- nivesanaæ ekobhÃsaæ katvà sirigabbhaæ pavisitvà obhÃsaæ pharitvà ÃkÃse Âhatvà tena puÂÂho vyÃkÃsi. Tam atthaæ pakÃsento S. Ãha: @@ @*>/. || Ja_XXII:414 ||>@ @*>/: Sakko 'ham asmi devindo, Ãgato 'smi tav' antike, alomahaÂÂho manujinda puccha pa¤haæ yad\<*<3>*>/ icchasi. || Ja_XXII:415 ||>@ @@ @*>/, vipÃkaæ\<*<4>*>/ brahmacariyassa jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:417 ||>@ @@ @@ Ta. salomahaÂÂho ti bhi. so NimirÃjà obhÃsaæ disvà ÃkÃsaæ olokento taæ dibbÃbharaïapatimaï¬itaæ disvà bhayena haÂÂhalomahaæso hutvà devatà nu sÅti pucchi, alomahaÂÂho ti nibbhayo ahaÂÂhalomo hutvà puccha mahÃrÃjà 'ti (add: vutte?), VÃsavaæ\<*<5>*>/ avacà ti tuÂÂhamÃnaso hutvà avoca, jÃnaæ -- ti bhi. so Sakko atÅtabhave attanà paccakkhaæ diÂÂhapubbaæ brahmacariyassa vipÃkaæ jÃnanto tassa ajÃnato akkhÃsi, hÅnenà 'ti Ãdisu puthutitthÃyatane\<*<6>*>/ methunaviratimattaæ\<*<7>*>/ sÅlaæ hÅnaæ nÃma, tena khattiyakule upapajjati\<*<8>*>/, jhÃ- nassa upacÃramattaæ majjhimaæ nÃma, tena devattaæ upapajjati\<*<8>*>/, aÂÂhasamÃ- pattinibbattanaæ pana uttamaæ nÃma, tena Brahmaloke upapajjati\<*<9>*>/, taæ bÃhi- rakà nibbÃnan ti kathenti, tenÃha visujjhatÅti, imasmiæ pana sÃsane parisuddha- sÅlassa bhikkhuno a¤¤ataraæ devanikÃyaæ patthentassa brahmacariyacetanà hÅnatÃya hÅnaæ nÃma, tena yathÃpatthite\<*<10>*>/ devaloke nibbattati, parisuddha- sÅlassa pana aÂÂhasamÃpattinibbattanaæ majjhimaæ nÃma, tena Brahmaloke \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds Ãcikkha me tvaæ bhaddante kathaæ jÃnemu taæ mayaæ. 2 Cks nimi, Bd nemi. 3 Bd yam. 4 Cks -ka. 5 Cks -vo. 6 so Bd; Cks -na. 7 Cks -mattÃ, Bd -virahitamattaæ. 8 Cks uppajjanti. 9 Bd nibbatti, Cks uppajjantÅti. 10 Ck pattate, Cs pattite. >/ #<[page 099]># %< 4. NimijÃtaka. (541.) 99>% nibbattati, parisuddhasÅlassa vipassanaæ va¬¬hetvà arahattapatti\<*<1>*>/ uttamaæ nÃma, tena visujjhati, iti Sakko mahÃrÃja dÃnato sataguïena sahassaguïena brahma- cariyavÃso va mahapphalo ti vaïïesi, kÃyà ti brahmaghaÂÃ, yÃcayogenà 'ti yÃcanayuttakena yÃcayogena và ya¤¤ayuttakena và ti ubhayathÃpi dÃyakass' ev' etaæ nÃma, tapassino ti tapanissitakÃ. ImÃya pi gÃthÃya brahmacariyavÃsass' eva mahapphala- bhÃvaæ dÅpetvà idÃni ye atÅte mahÃdÃnaæ datvà kÃmÃvacaram pi atikkamituæ nÃsakkhiæsu te rÃjÃno dassento Ã.: @*>/ SÃgaro Selo Mucalindo BhagÅraso UsÅnaro AÂÂhako ca Assako ca Puthujjano. || Ja_XXII:420 ||>@ @*>/ nÃtivattisun\<*<4>*>/ ti. || Ja_XXII:421 ||>@ T. a.: mahÃrÃja pubbe BÃrÃïasiyaæ DudÅpo\<*<2>*>/ nÃma rÃjà mahÃdÃnaæ datvà maraïacakkena chinno kÃmÃvacarake yeva nibbatti tathà SÃgarÃdayo aÂÂhà 'ti ete ca pana a¤¤e ca bahurÃjÃno c' eva khattiyabrÃhmaïà ca puthuya¤¤aæ ya- jitvÃna anekappakÃraæ dÃnaæ datvà kÃmÃvacarabhÆmisaækhÃtaæ Petaæ te nÃti- vattiæsu, kÃmÃvacaradevatà hi rÆpÃdino kilesavatthussa kÃraïà paraæ paccÃsiæ- sanato kapaïatÃya petà ti vuccanti, vuttam pi c' etaæ: ye adutÅyÃ\<*<5>*>/ na ramanti ekikà vivekajaæ ye na labhanti pÅtiæ ki¤cÃpi te indasamÃnabhogà te ve parÃdhÅnasukhÃvarÃkà ti. Evam pi dÃnaphalato brahmacariyaphalass' eva mahanta- bhÃvaæ dassetvà idÃni brahmacariyavÃsena Petabhavanaæ atikkamitvà Brahmaloke nibbattatÃpase dassento Ã.: @*>/ ime\<*<7>*>/ avattiæsu anÃgÃrà tapassino satt' isayo YÃmahanu SomayÃgo Manojavo. || Ja_XXII:422 ||>@ @*>/] isi KÃlikarakkhiyo\<*<9>*>/ AÇgÅraso Kassapo ca Kisavaccho Akitti\<*<10>*>/ cà 'ti. || Ja_XXII:423 ||>@ Ta. avattiæsÆ ti kÃmÃvacaraæ atikkamiæsu, tapassino ti sÅlatapa¤ c' eva samÃpattitapa¤ ca nissitÃ, sattisayo ti YÃmahanuÃdayo satta bhÃtaro va\<*<11>*>/ sandhÃyÃha AÇgÅrasÃdÅhi pana catÆhi saddhiæ ekÃdas' ete. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -ttuppatti. 2 Bd dutÅpo, Ck dudipo. 3 Bds petatthaæ. 4 Cs iyun, Bd -ttiæsÆ. 5 Ck ye¤ce adutiyÃ, ye ve adutiyÃ, Bd ye adutiyÃ. 6 Ck aï¬Ã, Bd ati. 7 Bd yime. 8 Bd cÃpi. 9 Bd kÃlapurakkhito. 10 Bd akinti. 11 Cks ca. >/ #<[page 100]># %<100 XXII. MahÃnipÃta.>% Evan tÃva sutivasen' eva brahmacariyavÃsassa mahappha- lataæ vaïïetvà idÃni attanà diÂÂhapubbaæ Ãharanto Ã.: @@ @@ @@ @*>/. || Ja_XXII:427 ||>@ @*>/ caritvà dhammam uttaman ti. || Ja_XXII:428 ||>@ Ta. uttarenà 'ti mahÃrÃja atÅte Uttarahimavante dvinnaæ suvaïïapabba- tÃnaæ antarena pavattà SÅdà nÃma nadÅ gambhÅrà nÃvÃhi\<*<3>*>/ pi duratikkamà ahosi, kiækÃraïÃ: sà hi atisukhumodakÃ, sukhumattà udakassa antamaso mora- pi¤jam pi tattha patitaæ na saïÂhÃti sÅditvà heÂÂhÃtalam\<*<4>*>/ eva gacchati, ten' ev' assà SÅdà ti nÃmaæ ahosi, te pana tassà tÅresu Ka¤canapabbatà sadà naÊaggi- vaïïà hutvà jotanti, parÆÊhakacchà tagarà ti tassà pana nadiyà kacchÃ\<*<5>*>/ parÆÊhatagarà ahesuæ tagaragandhasugandhino, rÆÊhakacchà vanà nagà ti ye tattha a¤¤e pi pabbatà tesam pi kacchà rÆÊhavanà ahesuæ, pupphaphala- dhararukkhasa¤channà ti a., tatrÃsun ti tasmiæ evaæ ramaïÅye bhÆmibhÃge dasasahassà isayo ahesuæ sabbe pi pa¤cÃbhi¤¤ÃaÂÂhasamÃpattilÃbhino va, tesu bhikkhÃcÃravelÃya keci Uttarakuruæ gacchanti keci mahÃjambupesiæ Ãharanti keci Himavante yeva madhuraphalÃphalÃni Ãharitvà khÃdanti keci JumbudÅpatale taæ taæ nagaraæ gacchanti, eko pi rasataïhÃbhibhÆto n' atthi, jhÃnasukhen' eva vÅtinÃmenti, tadà eko tÃpaso ÃkÃsena BÃrÃïasiæ gantvà supÃruto sunivattho piï¬Ãya caranto purohitassa gehadvÃraæ pÃpuïi, so tassa upasame pasÅditvà antonivesanaæ Ãnetvà bhojetvà katipÃhaæ patijagganto vissÃse uppanne bhante tumhe kuhiæ vasathà 'ti pucchi, asukaÂÂhÃne nÃma Ãvuso ti, kiæ pana tumhe ekako va tattha viharatha udÃhu a¤¤e pi atthÅti, Ãvuso kiæ vadesi tasmiæ padese dasasahassà isayo vasanti sabbe va abhi¤¤ÃsamÃpattilÃbhino\<*<6>*>/ ti, so\<*<7>*>/ tesaæ guïaæ sutvà pabbajjÃya cintaæ nami, atha naæ bhante mam pi tattha netvà pabbÃjethà 'ti Ã., Ãvuso tvaæ rÃjapuriso na sakkà taæ pabbÃjetun ti, tena hi bhante ajjÃhaæ rÃjÃnaæ ÃpucchissÃmi tumhe sve\<*<3>*>/ pi idhÃgacchethÃ\<*<9>*>/ 'ti, so adhivÃsesi, itaro pi bhuttapÃtarÃso rÃjÃnaæ upasaækamitvà icchÃm' ahaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd mÃïavÃ. 2 Ck nirujjhanti. 3 Cks nacÃpihi. 4 Cks omit heÂÂhÃ, Bd osÅditvà heÂhÃtalaæ. 5 Bd gacchÃ. 6 Ck abhinnà ca samÃ-. 7 Cks tassa. 8 Ck yeva. 9 Cs gacchethÃ, Bd ÃgaccheyyÃthÃ. >/ #<[page 101]># %< 4. NimijÃtaka. (541.) 101>% deva pabbajitun ti Ã., kiækÃraïà Ãcariya pabbajasÅti, kÃmesu dosaæ nekkham- mesu Ãnisaæsaæ disvà ti, tena hi pabbajÃhi\<*<1>*>/ pabbajito pi maæ dasseyyÃsÅti, so sÃdhÆ 'ti sampaÂicchitvà gehaæ Ãgantvà puttadÃraæ anusÃsetvà sabbaæ sÃpa- teyyaæ dassetvà attano pabbajitaparikkhÃraæ gahetvà tÃpasassa Ãgamanaæ olo- kento nisÅdi, tÃpaso pi tath' evÃkÃsenÃgantvà antonagaraæ pavisitvà tassa gehaæ pÃvisi, so taæ sakkaccaæ parivisitvà bhante kataæ mayà kÃtabban ti Ã., so taæ bahinagaraæ netvà hatthe ÃdÃya attano ÃnubhÃvena tattha netvà pabbÃ- jetvà punadivase\<*<2>*>/ taæ tatth' eva katvÃ\<*<3>*>/ bhattaæ Ãharitvà datvà kasiïapari- kammaæ Ãcikkhi, so katipÃhass' eva abhi¤¤ÃsamÃpattiyo nibbattetvà sayam eva piï¬Ãya cari, so {aparabhÃge} ahaæ ra¤¤o attÃnaæ dassetuæ pati¤¤aæ adÃsiæ das- sessÃm' assa attÃnan ti cintetvà tÃpase vanditvà ÃkÃsena BÃrÃïasiæ gantvà bhikkhaæ caranto rÃjadvÃraæ pÃpuïi, rÃjà taæ disvà sa¤jÃnitvà antonivesanaæ pavesetvà sakkÃraæ katvà bhante kuhiæ vasathà 'ti pucchi, Uttarahimavantapasse Ka¤- canapabbatantarena\<*<4>*>/ pavattÃya SÅdÃnadiyà tÅre mahÃrÃjà 'ti, kiæ ekako va udÃhu a¤¤e pi tattha atthÅti, kiæ vadesi mahÃrÃja dasasahassà isayo sabbe abhi¤¤Ã- samÃpattilÃbhino{\<*<5>*>/} tattha vasantÅti, rÃjà tesaæ guïaæ sutvà sabbesaæ bhikkhaæ dÃtukÃmo ahosi, atha nam Ãha: bhante ahaæ tesaæ isÅnaæ dÃnaæ dÃtukÃmo ahosiæ kiæ karomÅti, mahÃrÃja te isayo jivhÃvi¤¤eyyarase agiddhà na sakkà idhÃnetun ti, bhante tumhe nissÃya te bhojessÃmi upÃyam me Ãcikkhathà 'ti, tena hi mahÃrÃja sace pi nesaæ dÃnaæ dÃtukÃmo ito nikkhamitvà SÅdÃnadÅtÅre vasanto tesaæ dÃnaæ dehÅti, so sÃdhÆ 'ti sampaticchitvà sabbupakaraïÃni gÃhÃ- petvà caturaÇginiyà senÃya saddhiæ nikkhamitvà attano rajjasÅmaæ sampÃpuïi, atha naæ tÃpaso attano ÃnubhÃvena saddhiæ senÃya SÅdÃnadÅtÅraæ netvà nadÅtÅre khandhÃvÃraæ kÃrÃpetvÃ\<*<6>*>/ ÃkÃsena attano vasanaÂÂhÃnaæ gantvà puna- divase paccÃgami, atha naæ rÃjà sakkaccaæ bhojetvà sve bhante dasasahasse isayo ÃdÃya idh' eva Ãgacchathà 'ti Ã., so sÃdhÆ 'ti sampaÂicchitvà gantvà puna- divase bhikkhÃcÃravelÃya isÅnaæ Ãrocesi: mÃrisà BÃrÃïasirÃjà tumhÃkaæ {bhik- khaæ} dassÃmÅti Ãgantvà SÅdÃnadÅtÅre nisinno, so vo nimanteti, tassa kirÃnu- kampÃya khandhÃvÃraæ gantvà bhikkhaæ gaïhathÃ\<*<7>*>/ 'ti, te\<*<8>*>/ sÃdhÆ 'ti sampa- Âicchitvà ÃkÃsenÃgantvà khandhÃvÃrassÃvidÆre otariæsu, rÃjà paccuggamanaæ katvà kh-vÃraæ pavesetvà pa¤¤attÃsane nisÅdÃpetvà isigaïaæ païÅtenÃhÃrena santappetvà tesaæ iriyÃpathe pasanno svÃtanÃya pi nimantesi, ten' upÃyena dasannaæ tÃpasasahassÃnaæ dasavassasahassÃni dÃnaæ adÃsi, dadanto ca tasmiæ yeva padese nagaraæ mÃpetvà sassakammaæ kÃresi, na kho pana mahÃrÃja tadà so rÃjà a¤¤o ahosi, atha kho ahaæ seÂÂho 'smi dÃnenà 'ti, aham eva\<*<9>*>/ hi tadà dÃnena seÂÂho hutvà etaæ mahÃdÃnaæ datvà imaæ petalokaæ atikkamitvà Brahmaloke nibbattituæ nÃsakkhiæ, mayà dinnaæ pana dÃnaæ bhu¤jitvà sabbe va ne kÃmÃvacaraæ atikkamitvà Brahmaloke nibbattÃ, iminÃp' etaæ veditabbaæ yathà brahmacariyavÃso va mahapphalo ti, evaæ dÃnena attano seÂÂhabhÃvaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pabbajjÃhi, Cks omit pa-. 2 Cks add brÃhmaïaæ pabbaji. 3 Bd dhapetvÃ. 4 Bd -re. 5 Cks abhi¤¤ÃcasamÃ-. 6 Cks katvÃ. 7 Bd gaïha- corr. to gaïhÃ-. 8 Cks so. 9 Cs Ãhameva, Bd ayameva. >/ #<[page 102]># %<102 XXII. MahÃnipÃta.>% pakÃsetvà itarehi tÅhi padehi tesaæ isÅnaæ guïaæ pakÃsesi: ta. saæyamenà 'ti sÅlena, damenà 'ti indriyadamena, anuttaran ti etehi guïehi niruttaraæ uttamavatasamÃdÃnaæ caritvÃ, pakiracÃrÅti gaïaæ\<*<1>*>/ pakiritvà khipitvà pahÃya ekacÃrike ekÅbhÃvaæ gate\<*<2>*>/ ti a., samÃhite ti upacÃrappaïayasamÃdhÅhi samÃ- hitacitte evarÆpe ahaæ tapassino upaÂÂhahin ti dasseti, ahamujjugatan ti ahaæ mahÃrÃja tesaæ dasasahassÃnaæ isÅnaæ antare kÃyavaækÃdÅnaæ abhÃvena ujjugataæ ekam pi naraæ hÅnajacco và hotu jÃtisampanno và jÃtiæ avicÃretvà tesaæ guïesu pasannamÃnaso hutvà sabbe va te ativelaæ namassissaæ nicca- kÃlam eva namassissan ti vadati, kiækÃraïÃ: kammabandhÆ hi mÃtiyÃ\<*<3>*>/ ti\<*<4>*>/ maccÃ\<*<5>*>/ hi nÃm' ete kammabandhÆ kammapaÂisaraïÃ\<*<6>*>/ ten' eva kÃraïena sabbe vaïïà ti veditabbaæ. Eva¤ ca pana vatvà "ki¤cÃpi mahÃrÃja dÃnato brahma- cariyam eva mahapphalaæ dve pi pan' ete mahÃpurisavitakkà va, tasmà dvÅsu pi appamatto hutvà dÃnaæ dehi sÅlaæ rakkhÃ" 'ti taæ ovaditvà sakaÂÂhÃnam eva gato. T. a. p. S. Ãha: @@ Ta. apakkamÅti pakkÃmi, SudhammÃdevasabhÃya nisinnam eva attÃnaæ dassesÅti a. Atha naæ devagaïo Ãha: "mahÃrÃja na nÆna\<*<7>*>/ pa¤¤Ãyittha, kuhiæ gat' atthÃ" 'ti. "MÃrisà MithilÃya Nimira¤¤o ekà kaæ- khà uppajji, pa¤haæ kathetvà taæ rÃjÃnaæ nikkaækhaæ kÃtuæ gato\<*<8>*>/ 'mhÅti" eva¤ ca pana vatvà puna taæ kÃraïaæ gÃthÃya kathetuæ Ãha: @@ @@ @@ Ta. iman ti dhammikÃnaæ kalyÃïadhammÃnaæ manussÃnaæ mayà vuccamÃnaæ sÅlavasena uccaæ dÃnavasena avacaæ bahuæ vaïïaæ nisÃmetha, suïÃthà 'ti a., yathà ayan ti ayaæ NÅmirÃjà yathÃ\<*<9>*>/ ativiya paï¬ito ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bs guïaæ. 2 Bd -ve rate. 3 Bd mÃnavÃ. 4 Cks omit ti. 5 Bd sattÃ. 6 Cks add ti. 7 Cks nu, Bd nuna. 8 Bd katvà Ãgato. 9 Cks add paï¬ito. >/ #<[page 103]># %< 4. NimijÃtaka. (541.) 103>% Ito so aparihÃpetvà ra¤¤o vaïïaæ kathesi. Taæ sutvà devatÃ\<*<1>*>/ rÃjÃnaæ daÂÂhukÃmà hutvà "mahÃrÃja, amhÃkaæ Nimi- rÃjà Ãcariyo, tass' ovÃde Âhatvà taæ nissÃya amhehi ayaæ dibbasampatti laddhÃ\<*<2>*>/, daÂÂhukÃm' amha, taæ pakkosÃpetvà amhe dassehi mahÃrÃjÃ" 'ti vadiæsu. Sakko "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà MÃtaliæ pakkosÃpetvà "samma MÃ-Vejayan- tarathaæ yojetvà Mithilaæ gantvà NimirÃjÃnaæ dibbayÃne Ãropetvà ÃnehÅti" Ã., so "sÃdhÆ" 'ti sampaticchitvà rathaæ yojetvà pÃyÃsi. Sakkassa pana devehi saddhiæ kathentassa MÃtaliæ ÃïÃpentassa ca rathaæ yojentassa ca manussagaïanÃya mÃso atikkanto. Iti Nimissa ra¤¤o puïïamÃya uposathikassa pÃcÅnasÅhapa¤jaraæ vivaritvà mahÃtale nisÅditvà amaccagaïa- parivutassa sÅlaæ paccavekkhantassa pÃcÅnalokadhÃtuto ug- gacchantena candamaï¬alena saddhiæ yeva so ratho pa¤¤Ãyi, manussà bhuttasÃyamÃsà gharadvÃre nisÅditvà sukhakathaæ kathentà "ajja dve candà uggatÃ" ti Ãhaæsu, atha nesaæ sallapantÃnaæ ¤eva ratho pÃkaÂo ahosi, mÃhÃjano,nÃyaæ cando, ratho" ti vatvà kamena\<*<3>*>/ sindhavasahasse MÃtalisaæ- gÃhake Vejayantarathe ca pÃkaÂe jÃte "kassa nu kho imaæ dibbayÃnaæ ÃgacchatÅti" cintetvà "kassa a¤¤assa amhÃkaæ rÃjà dhammiko, tassa Sakkena Ve-ratho pesito bhavissati am- hÃkaæ ra¤¤o va anucchaviko" ti tuÂÂhahaÂÂhà g. Ãhaæsu: @@ Ta. abbhuto ti abhÆtapubbo\<*<4>*>/ acchariyo ti vÃ\<*<5>*>/ vimhayen' evam\<*<6>*>/ Ãhaæsu. Tassa pana janassa kathentassa kathentass' eva MÃ-vÃta- vegena Ãgantvà rathaæ nivattetvà sÅhapa¤jarummÃre pacchÃ- bhÃgena\<*<7>*>/ Âhapento Ãrohaïasajjaæ\<*<8>*>/ katvà ÃrohaïatthÃya\<*<8>*>/ rÃjÃ- naæ nimantesi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd devasaæghÃ. 2 Bds add ti mayaæ. 3 Bd anuttamena. 4 Ck Bd abbhuta-. 5 Bd te. 6 Bd vimhayavaseneva. 7 Bd -gaæ. 8 Ck -na-. >/ #<[page 104]># %<104 XXII. MahÃnipÃta.>% Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ Ta. Mithilaggahan ti MithilÃya patiÂÂhitagehaæ catÆhi saægaha- vatthÆhi MithilÃya saægaïhanakaæ\<*<1>*>/, samacchare ti tath' evaæ\<*<2>*>/ guïakathaæ kathentà nisinnÃ. RÃjà "adiÂÂhapubbaæ devaloka¤ ca passissÃmi, MÃtalissa ca me saægaho kato bhavissati, gacchissÃmÅti" cintetvà ante- pura¤ ca mahÃjana¤ ca Ãmantetvà "ahaæ nacirenÃgamissÃmi, tumhe appamattà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karothÃ" 'ti vatvà ratham abhiruhi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @*>/ rathaæ dibbaæ MÃtali etad abravi: kena taæ nemi maggena rÃjaseÂÂha disampati yena và pÃpakammantà pu¤¤akammà ca\<*<4>*>/ ye narà ti. || Ja_XXII:437 ||>@ Ta. pamukho ti uttamo abhimukho vÃ, janassa piÂÂhiæ datva ÃrÆÊho ti a., yena và ti yena maggena gantvà yattha pÃpakammantà vasanti taæ\<*<5>*>/ ÂhÃnaæ sakkà daÂÂhuæ yena và gantvà ye pu¤¤akammà narà te sakkà daÂÂhun ti, idaæ so Sakkena anÃïatto\<*<6>*>/ pi attano visesadassanatthaæ\<*<7>*>/ Ãha. Atha taæ rÃjà "mayà dve pi ÂhÃnÃni adiÂÂhapubbÃni, dve pi passissÃmÅti" cintetvà Ãha: @@ Tato MÃ- "dve ekappahÃrena na sakkà dassetuæ, pucchis- sÃmi nan" ti pucchanto puna gÃtham Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -yaæ saÇgÃhakaæ. 2 Bd tameva, read: tav' evaæ? 3 so all three MSS. for -ruyha? 4 so all three MSS. 5 Bd tesaæ. 6 Ck aïanatto. 7 Bd dÆtavi-. >/ #<[page 105]># %< 4. NimijÃtaka. (541.) 105>% Tato rÃjà "ahaæ avassaæ devalokaæ gamissÃmi, nirayaæ tÃva passissÃmÅti" cintetvà anantaraæ gÃtham Ãha: @*>/ tÃva passÃmi ÃvÃse\<*<2>*>/ pÃpakamminaæ ÂhÃnÃni luddakammÃnaæ dussÅlÃna¤ ca yà gatÅti. || Ja_XXII:440 ||>@ Ta. yà gat ti yà etesaæ nipphatti\<*<3>*>/ ta¤ ca passÃmi. Ath' assa Vetaraïiæ tÃva dassesi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ Vetaraïiæ nadiæ kuthantiæ\<*<5>*>/ khÃrasaæyuttaæ tattaæ aggisikhÆpaman ti. || Ja_XXII:441 ||>@ Ta. Vetaraïin ti bhi. MÃ-ra¤¤o kathaæ sutvà nirayÃbhimukhaæ rathaæ pesetvà paÂhamaæ kammapaccayena utunà samuÂÂhitaæ Vetaraïiæ dassesi, tattha nirayapÃlà jalitÃni asisattitomarabhindivÃlamuggarÃdÅni ÃvudhÃni gahetvà nera- yikasatte paharanti vijjhanti pothenti\<*<6>*>/, te taæ dukkhaæ asahantà Vetaraïiyà patanti, sà upari bhindivÃlappamÃïÃhi kaïÂakÃhi vettalatÃhi sa¤channÃ, te tattha bahÆni vassasahassÃni pajjalitesu khuradhÃrÃtikhiïesu kaïÂakesu\<*<7>*>/ khaï¬Ã- khaï¬ikà honti, tesaæ heÂÂhà tÃlappamÃïÃni jalitÃyasÆlÃni uÂÂhahanti, nera- yikasattà bahuaddhÃnaæ\<*<8>*>/ vÅtinÃmetvà vettalatÃhi galitvà sÆlesu patitvà vini- viddhasarÅrÃ\<*<9>*>/, sÆlesu Ãvutamacchà viya ciraæ paccanti, sÆlÃni pi jalanti, nera- yikasattÃpi pajalanti\<*<10>*>/, sÆlÃnaæ pana heÂÂhà udakapiÂÂhe pajjalitÃni khuradhÃ- rÃtikhiïÃni ayopokkharapattÃni\<*<11>*>/, te sÆlehi galitvà pokkharapattesu patitvà ciraæ chedanadukkhaæ anubhavanti, tato khÃrodake patanti, udakaæ jalati, sattà jalanti, dhÆmo uÂÂhahati\<*<12>*>/, udakassa pana heÂÂhà nadÅtalaæ khuradhÃrÃhi sa¤- channaæ, te heÂÂhà nu kho kÅdisan ti udake nimujjitvà khuradhÃrÃsu khaï¬Ã- khaï¬ikà honti, te taæ mahÃdukkhaæ adhivÃsetuæ asakkontà mahantaæ bhera- varavaæ ravantà vicaranti, kadÃci anusotaæ vuyhanti kadÃci paÂisotaæ, atha ne tÅre Âhità nirayapÃlà ususattitomarÃdÅni\<*<13>*>/ khipitvà macche viya vijjhanti, te dukkhavedanÃmattà mahÃravaæ ravanti, atha pajjalitehi ayabalisehi uddharitvà parika¬¬hantà jalitÃyapaÂhaviyaæ nipajjÃpetvà mukhe tattaæ ayoguÊaæ pakkhipanti. Iti rÃjà Vetaraïiyaæ mahÃdukkhapÅÊite satte disvà bhÅta- tasito "kin nÃm' ime sattà pÃpam akaæsÆ" 'ti MÃtaliæ pucchi, so pi vyÃkÃsi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds -yaæ. 2 Bds -saæ. 3 Bd nippatti, Ck nipati. 4 Bd dukkhaæ. 5 so Cs, Ck ka-, Bd kudhitaæ. 6 Bd vihedhenti. 7 Cks tekaï-. 8 Bd omits bahu. 9 Bd omits vini. 10 Cks omit pa-. 11 Bd adds honti. 12 Cks -hiti. 13 Cs -dÅhi. >/ #<[page 106]># %<106 XXII. MahÃnipÃta.>% @< bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ, pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi: ime nu maccà kim akaæsu pÃpaæ ye 'me janà Vetaraïiæ patanti. || Ja_XXII:442 ||>@ @*>/ MÃtali devasÃrathi, vipÃkaæ pÃpakammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:443 ||>@ @*>/ hiæsanti\<*<3>*>/ rosenti supÃpadhammà te luddakammà pasavetvÃ\<*<4>*>/ pÃpaæ te 'me janà Vetaraïiæ patantÅti. || Ja_XXII:444 ||>@ Ta. vindatÅti ahaæ attano anissaro hutvà bhayasantako\<*<5>*>/ viya jÃto, disvà ti patamÃnaæ disvÃ, jÃnan ti bhi. so MÃ-sayaæ jÃnanto tassa ajÃnato akkhÃsi, dubbale ti sarÅrabalabhogabalÃaïÃbalarahite, balavanto ti tehi balehi samannÃgatÃ, hiæsantÅti\<*<6>*>/ pÃïipahÃrÃdÅhi kilamenti, rosentÅti nÃ- nappakÃrehi akkosanti ghaÂenti, pasavetvà ti janetvà katvÃ. Evaæ MÃtali 'ssa pa¤haæ vyÃkaritvà ra¤¤Ã Vetaraïiniraye diÂÂhe taæ padesaæ antaradhÃpetvà purato rathaæ pesetvà sunakhÃdÅhi khÃdanaÂÂhÃnaæ dassetvà taæ disvà bhÅtena ra¤¤Ã pa¤he\<*<7>*>/ puÂÂho vyÃkÃsi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ adenti. || Ja_XXII:445 ||>@ @*>/ MÃtali devasÃrathi, vipÃkaæ pÃpakammÃnaæ jÃnaæ akkhÃs' ajÃnato: || Ja_XXII:446 ||>@ @*>/ rosenti supÃpadhammà te luddakammà pasavetvÃ\<*<4>*>/ pÃpaæ tay-ime jane kÃkolÃ\<*<11>*>/ adentÅti. || Ja_XXII:447 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 read: viyÃ-. 2 so all three MSS. for va loke? 3 Cks -senti. 4 Bd pasavetvÃna, read: -tva. 5 Cks bhassantako. 6 Cks -sent-. 7 Cs -ena, Bds -aæ. 8 Cks yayimaæ janaæ kÃkolÃ, Bd ye me jane kÃkolasaÇghÃ. 9 read: viyÃkÃsi. 10 Cks -senti. 11 Cks tayimaæ janaæ kÃkoÊÃ, Bd te me jane kÃkoÊasaÇghÃ. >/ #<[page 107]># %< 4. NimijÃtaka. (541.) 107>% Tato paresu pi pa¤hesu vyÃkaraïesu ca es' eva nayo. Ta. sÃmà ti ratta- vaïïÃ, soïà ti sunakhÃ, sabalà cà 'ti kabaravaïïà ca setakÃÊapÅtavaïïà ti, evaæ pa¤cavaïïehi\<*<1>*>/ sunakhe dasseti, te kira mahÃhatthippamÃïà jalitÃya aya- paÂhaviyà nerayikasatte mige viya anubandhitvà piï¬ikamaæsesu ¬asitvà tesaæ tigÃvutappamÃïaæ sarÅraæ jalitapaÂhaviyaæ pÃtetvà mahÃravaæ ravantÃnaæ dvÅhi purimapÃdehi uraæ akkamitvà aÂÂhim eva sesentà maæsaæ lu¤citvà lu¤- citvà khÃdanti, gijjhà ti mahantà bhaï¬asakaÂappamÃïà lohatuï¬agijjhÃ, te tesaæ kaïayasadisehi\<*<2>*>/ tuï¬ehi aÂÂhÅni bhinditvà aÂÂhimi¤jaæ khÃdanti, kÃkolÃ- saæghà ti lohatuï¬Ã\<*<3>*>/ kÃkagaïÃ, te atibhayÃnakà diÂÂhadiÂÂhe khÃdanti, yayi maæ\<*<4>*>/ janan ti yaæ\<*<5>*>/ imaæ janaæ\<*<6>*>/ kÃkolà khÃdanti ime nu kin nÃma pÃpa- kammaæ akaæsÆ 'ti pucchati, maccharino ti a¤¤esaæ adÃyakÃ, kadariyÃ- ti pare dente\<*<7>*>/ paÂisedhakà thaddhamaccharino, samaïabrÃhmaïÃnan tà samitabÃhitapÃpÃnaæ. @*>/ hi maæ vindati sÆta disvÃ, pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi: ime nu maccà kim akaæsu pÃpaæ ye 'me janà khandhahatà sayanti. || Ja_XXII:448 ||>@ @@ @@ Ta. sajotibhÆtà ti pajjalitasarÅrÃ, paÂhavin ti pajjalitanavayojana- bahalaæ ayapaÂhaviæ, kamantÅti akkamanti, khandhehi ca pothayantÅti nirayapÃlehi anubandhitvà tÃlappamÃïehi jalitÃyakkhandhehi jaæghÃsu\<*<9>*>/ paha- ritvà patitÃ\<*<10>*>/, teh' eva khandhehi pothayanti cuïïavicuïïaæ karonti, supÃpa- dhammino ti attanà suÂÂhu pÃpadhammà hutvÃ, apÃpadhamman ti sÅlÃ- cÃrÃdisampannaæ niraparÃdhaæ vÃ. @*>/ narà rudantà parida¬¬hagattÃ,>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -vaïïe. 2 Bd kattariyasadi-. 3 Cks -a. 4 so Cks; Bd yamimaæ. 5 Cks yÃ. 6 Bd adds ye ime nerayikasatte. 7 so Cks; Bd paresaæ dente pi. 8 Cks bhayÃ. 9 Bd -Ãdisu. 10 so Cks for pÃtitÃ? Bd pÃtetvÃ. 11 Ck tunanti, Cs thunanti. >/ #<[page 108]># %<108 XXII. MahÃnipÃte.>% @< bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ, pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi: ime nu maccà kim akaæsu pÃpaæ ye 'me janà aÇgÃraæ phunanti\<*<1>*>/. || Ja_XXII:451 ||>@ @@ @*>/ hetu sakkhiæ karitvà iïaæ\<*<3>*>/ jÃpayanti te jÃpayitvà janataæ janinda te luddakammà pasavetva\<*<4>*>/ pÃpaæ te 'me janà aægÃrakÃsuæ\<*<5>*>/ phunantÅti\<*<6>*>/. || Ja_XXII:453 ||>@ Ta. aægÃrakÃsun ti samma MÃtali ke nÃm' ete apare vajaæ apavi- santiyo gÃvo viya samparivÃretvà nirayapÃlehi jalitÃvudhehi koÂÂhiyamÃnà aæ- gÃrakÃsuæ papatanti, tatra ca nesaæ yÃvakaÂippamÃïÃ\<*<7>*>/ nimuggÃnaæ mahatÅhi aya- pacchÅhi ÃdÃya upari aÇgÃre\<*<8>*>/ okiranti, atha te aÇgÃre paÂicchituæ asakkontà rodantà da¬¬hagattà phunanti vidhunanti\<*<9>*>/, kammabalena và attanà va\<*<10>*>/ attano sÅse aægÃre phunanti\<*<11>*>/ okirantÅti a., pÆgÃyatanassÃ\<*<12>*>/ 'ti okÃse sati dÃnaæ và dassÃma pÆjaæ và pavattessÃma vihÃraæ và karissÃma saæka¬¬hitvà Âhapitassa pÆgasantakassa dhanassa hetu, jÃpayantÅti taæ dhanaæ yathÃruciæ khÃditvà gaïajeÂÂhakÃnaæ la¤caæ datvà asukaÂÂhÃne ettakaæ vayakaraïaæ gataæ\<*<13>*>/ asu- kaÂÂhÃne amhehi ettakaæ dinnan ti kÆÂasakkhiæ datvÃ\<*<14>*>/ taæ iïaæ jÃpayanti\<*<15>*>/ vinÃsenti. @@ @@ @*>/ samaïaæ brÃhmaïaæ và hiæsanti\<*<17>*>/ rosenti supÃpadhammino te luddakammà pasavetvà pÃpaæ te 'me janà [avaæsirÃ] lohakumbhiæ patantÅti. || Ja_XXII:456 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck punanti. 2 Bd -dhanassa. 3 Cks iïa. 4 Ck -tvÃ, Bd -tvana. 5 so Bd; Cks aægÃraæ. 6 Ck pu-. 7 so Bd; Ck kathito, Cs kaÂitÃ? 8 Cks -rehi. 9 Bd vithunanti. 10 Ck attÃnÃma, Bd attano. 11 Ck pu-. 12 Bd -yadha-. 13 Bd etthakaæ kassaci kassaæ và upakaranaæ kataæ. 14 Bd karitvÃ. 15 Ck chÃ-. 16 Bd -vantaæ. 17 Cks -senti. >/ #<[page 109]># %< 4. NimijÃtika. (541.) 109>% Ta. padittà ti ÃdittÃ, mahatÅti pabbatappamÃïà kappena saïÂhitalo- harasapuïïÃ, avaæsirà ti bhayÃnakehi nirayapÃlehi uddhapÃde\<*<1>*>/ adhosire katvà khipiyamÃnÃ\<*<2>*>/ taæ kumbhiæ patanti, sÅlavan ti sÅlavantaæ ÃcÃraguïasampannaæ. @*>/ gÅvaæ atha veÂhayitvÃ\<*<4>*>/ uïhodakasmiæ pakiledayitvÃ, bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ, pucchÃmi taæ MÃtali {devasÃrathi}: ime nu maccà kim akaæsu pÃpaæ ye 'me janà luttasirà sayanti. || Ja_XXII:457 ||>@ @@ @@ Ta. lu¤cantÅti\<*<5>*>/ uppÃÂenti, atha veÂhayitvÃ\<*<6>*>/ ti jalitalohayottehi adhomukhaæ veÂhetvà uïhodakasmin ti kappena saïÂhitalohaudakasmiæ, pakiledayitvÃ\<*<7>*>/ ti temetvà khipitvÃ, i. v. h.: samma MÃtali yesaæ ime nira- yapÃlà jalitalohayottehi gÅvaæ veÂhetvà tigÃvutappamÃïaæ sarÅraæ oïametvÃ\<*<8>*>/ taæ gÅvaæ samparivattakaæ lu¤citvà jalitÃyadaï¬akehi ÃdÃya etasmiæ jalita- lohakumbhiniraye pakkhipitvà tuÂÂhahaÂÂhà honti, tÃya ca gÅvÃya luttÃya itaresaæ puna sÅsena saddhiæ gÅvaæ uppajjati yeva kin nÃm' ete kammaæ kariæsu, etehi me disvà bhayaæ uppajjatÅti, pakkhÅ -- ÂhayantÅti mahÃrÃja ye lokasmiæ sakuïe gahetvà pakkhe lu¤citvà gÅvaæ lu¤citvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà khÃdanti và vikkiïanti và te ime luddà idha luttasirà sayantÅti\<*<9>*>/. @*>/, ghammÃbhitattà manujà pivanti pivata¤ ca tesaæ bhusaæ\<*<11>*>/ hoti pÃni\<*<12>*>/. || Ja_XXII:460 ||>@ @*>/ hoti pÃni\<*<14>*>/. || Ja_XXII:461 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -dehi. 2 Cks khipa-. 3 Cks -enti. 4 Bd vihedhayitvÃ. 5 Cks lu¤ce-. 6 Bd vihedha-. 7 Bd patilatayitvÃ. 8 Bd onÃmetvÃ. 9 Cks pananti. 10 Cks sÆpa-. 11 Bd bhÆsaæ, Cs bhusa. 12 Ck pÃnÅ, Bds pÃïi. 13 Cks bhusa, Bd bhÆsaæ. 14 Bd pÃïi. >/ #<[page 110]># %<110 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @*>/ hoti pÃnÅti. || Ja_XXII:463 ||>@ Ta. anikhÃtakÆlà ti agambhÅratÅrÃ, suppatitthà ti sobhanehi titthehi upetÃ, bhusaæhotÅti vÅhibhusaæ sampajjati, pÃnÅti pÃnÅyaæ tasmiæ kira padese pahÆtasalilà ramaïÅyà nadÅ sandati, nerayikasattà aggisantÃpena\<*<2>*>/ tattà pipÃsaæ dhÃretuæ asakkontà bÃhà paggayha jalitalohapaÂhaviæ maddantÃ\<*<3>*>/ taæ nadiæ otaranti, taæ khaïaæ yeva tÅrÃni pajjalanti pÃnÅyaæ bhusapalÃpabhÃvaæ Ãpajjitvà pajjalati, te pipÃsaæ dhÃretuæ asakkontà taæ jalitaæ bhusapalÃpaæ khÃdanti, taæ tesaæ sakalasarÅraæ jhÃpentaæ\<*<4>*>/ adhobhÃgena nikkhamati\<*<5>*>/, te dukkhaæ adhivÃsetuæ asakkontà bÃhà paggayha, dha¤¤an ti vÅhiÃdisattavidha- parisuddhadha¤¤aæ, palÃpena\<*<6>*>/ missan ti palÃpena\<*<6>*>/ và bhusena và vÃli- kamattikÃdÅhi và missakaæ katvÃ, asuddhakammà ti kiliÂÂhakÃyavacÅmano- kammÃ, kayino ti suddhaæ dassÃmà 'ti kayikassa hatthato mÆlaæ gahetvà tathÃrÆpaæ asuddhaæ dadanti. @*>/ dubhayÃni passÃni tudanti kandataæ\<*<8>*>/, bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ, pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi: ime nu maccà kim akaæsu pÃpaæ ye 'me janà sattihatà sayanti. || Ja_XXII:464 ||>@ @@ @*>/ ajeÊaka¤ cÃpi\<*<10>*>/ pasuæ mahÅsaæ\<*<11>*>/ te luddakammà pasavetva\<*<12>*>/ pÃpaæ te 'me janà sattihatà sayantÅti. || Ja_XXII:466 ||>@ Ta. dubhayÃnÅti ubhayÃni, tudantÅti vijjhanti, kandatan ti kandan- tÃnaæ, pharusà nirayapÃlà ara¤¤e luddà migaæ viya samparivÃretvà usuÃdÅhi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks bhusa, Bd bhÆsaæ. 2 Cks -pe. 3 Bd akkamantÃ, Bs kÃmaddantÃ, Cs meddantÃ. 4 Bd -etvÃ. 5 Cks -mÅti. 6 Bds -sena. 7 Bd adds ca. 8 Bd kaï¬akÃ. 9 Bd pa¤ca. 10 Cks -kaæ vÃpi. 11 Bd pahisaæ, Bs mahiæsaæ, Ck catussaæ? Cs manussaæ. 12 Bd -tvÃna. >/ #<[page 111]># %< 4. NimijÃtaka. (541.) 111>% nÃnÃvudhehi dve passÃni tudanti, sarÅraæ chiddÃvachiddaæ purÃïapaïïaæ viya khÃyati, adinnamÃdÃya 'ti parasantakaæ savi¤¤ÃïakÃvi¤¤Ãïakaæ sandhicchedÃ- dÅhi c' eva va¤canÃya ca gahetvà jÅvikaæ kappenti. @*>/ ime pun' eke, a¤¤e vikattà bilakatà pun' eke\<*<2>*>/, bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ, pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi: ime nu maccà kim akaæsu pÃpaæ ye 'me janà bilakatÃ\<*<3>*>/ sayanti. || Ja_XXII:467 ||>@ @@ @*>/ ca macchikà (V 270|3) pasuæ mahÅsa¤ ca ajeÊaka¤\<*<5>*>/ ca hantvÃna sÆnesu pasÃrayiæsu, te luddakammà pasavetva pÃpaæ te 'me janà bilakatÃ\<*<2>*>/ sayantÅti. || Ja_XXII:469 ||>@ Ta. gÅvaya baddhà ti mahantehi jalitalohayottehi gÅvÃyaæ bandhitvà ka¬¬hitvà ayapaÂhaviyaæ pÃtetvà {nÃnÃvudhehi} koÂÂhiyamÃne\<*<6>*>/ disvà pucchati, a¤¤e vikattÃ\<*<7>*>/ ti a¤¤e pana te khaï¬Ãkhaï¬ikaæ chinnÃ, bilakatÃ\<*<3>*>/ ti a¤¤e jalitesu ayaphalakesu{\<*<8>*>/} Âhapetvà maæsaæ viya potthaniyà koÂÂhetvÃ\<*<9>*>/ pu¤jakatÃ\<*<10>*>/ hutvà sayanti, macchikà ti macchaghÃtakÃ, pasun ti gÃviæ, sÆnesu -- ti maæsaæ vikkiïitvà jÅvikakappanatthaæ\<*<11>*>/ sÆnÃpaïesu Âhapesuæ. @*>/ vÃyati, khudÃparetà manujà adenti, bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ, pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi: ime nu maccà kim akaæsu pÃpaæ ye 'me janà muttakarÅsabhakkhÃ. || Ja_XXII:470 ||>@ @@ @*>/ virosakà paresaæ hiæsÃya sadà niviÂÂhÃ>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 read: kiss'. 2 Cks bÅla-, Bd vikaï¬Ãpilakatà sayanti. 3 Cks bÅ-. 4 Bd su-. 5 Cks -kÃ. 6 Bd koÂÂi-, Bs koÂi-. 7 Bd vikaï¬Ã. 8 Ck saphali-, Bs ayabila. 9 Bds koÂÂe-. 10 Bd pu¤ca-. 11 Cks jÅvitaæ-. 12 so Cs; Ck asuciæputi, Bd asuciputi; read: asucim pi? 13 Cks kÃru-. >/ #<[page 112]># %<112 XXII. MahÃnipÃta.>% @< te luddakammà pasavetva pÃpaæ mittadduno mÅÊham adenti bÃlà ti. || Ja_XXII:472 ||>@ Ta. khudà -- adentÅti ete nerayikasattà chÃtakena phuÂÂhÃ\<*<1>*>/ khudaæ sahituæ asakkontà pakkaÂÂhitaæ dhÆmayantaæ jalantaæ kappena saïÂhitaæ purÃïamÅÊhaæ piï¬aæ piï¬aæ katvà khÃdanti, kÃraïikÃ\<*<2>*>/ ti kÃraïakÃrakÃ\<*<3>*>/, virosakà ti mittasuhajjÃnam pi viheÂhakÃ, mittadduno ti etesaæ yeva gehe khÃditvà bhu¤jitvà mano trÃsayitvÃ\<*<4>*>/ pa¤¤attÃsane sayitvà puna và pahÃraka- hÃpaïan\<*<5>*>/ nÃma ÃharÃpenti la¤caæ gaïhanti te mittadÆbhikà bÃlà evarÆpaæ\<*<6>*>/ mÅÊhaæ khÃdanti mahÃrÃjà 'ti. @*>/ vÃyati, ghammÃbhitattà manujà pivanti, bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ, pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi: ime nu maccà kim akaæsu pÃpaæ ye 'me janà lohitapubbabhakkhÃ. || Ja_XXII:473 ||>@ @@ @*>/ pÃrÃjikÃ\<*<9>*>/ arahante\<*<10>*>/ hananti te luddakammà pasavetva pÃpaæ te 'me janà lohitapubbabhakkhà ti. || Ja_XXII:475 ||>@ Ta. pÃrÃjikÃ\<*<11>*>/ ti jarÃjiïïe\<*<12>*>/ mÃtÃpitaro ghÃtetvÃ\<*<13>*>/ gihibhÃve yeva pÃrÃ- jikaæ\<*<14>*>/ pattÃ, arahante ti pÆjÃvisesassa anucchavike, hanantÅti dukkara- kÃrike mÃtÃpitaro mÃrenti, api ca arahante ti padena BuddhasÃvake pi saæ- gaïhat' eva, aparasmim pi Ussadaniraye nirayapÃlà nerayikÃnaæ tÃlappamÃïena jalitÃyabalisena jivhÃ\<*<15>*>/ vijjhitvà Ãka¬¬hitvà te satte jalitalohapaÂhaviyaæ pÃtetvà usabhacammaæ viya pattharitvà saækusatena hananti, te thale khitta- macchà viya phandanti ta¤ ca dukkhaæ sahituæ asakkontà mukhena kheÊaæ mu¤canti\<*<16>*>/, tasmiæ rÃjà MÃtalinà dassite\<*<17>*>/ Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks puÂÂhÃ. 2 all three MSS. kÃru-. 3 Bd ti paresaæ dukkhakÃraïÃ. 4 so Cks; Bd omits m. tr. 5 so Ck; Cs -ïun, Bd puna mÃsakahÃpanaæ. 6 Cks -pÃ. 7 Ck asucipÆti, Bd asuciputi. 8 Cks pitaraæ và jÅvaloke, Bd mÃtaraæ pÅtaraæ pi và jivaloke, Bs mÃtari pitari và jÅvaloke. 9 Cks parÃjikaæ. 10 Cks add vÃ. 11 Cks parÃjikÃ. 12 Cks parÃjitÃ. 13 Bd ghÃÂe. 14 Cks parÃjikaæ, Bd pÃrÃjika. 15 Bd -aæ. 16 Cks -enti. 17 read: tasmiæ M. d. rÃjÃ? Bd has tasmà mÃtalino rÃjà dassento. >/ #<[page 113]># %< 4. NimijÃtaka. (541.) 113>% @< phandanti macchà va thalamhi khittà mu¤canti kheÊaæ rudamÃnà kim ete\<*<1>*>/. || Ja_XXII:476 ||>@ @@ @@ @*>/ manussà agghena agghaæ kayaæ hÃpayanti kÆÂena kÆÂaæ dhanalobhahetu channaæ yathà vÃricaraæ vadhÃya. || Ja_XXII:479 ||>@ @@ Ta. kimete ti kiækÃraïà ete, vaækaghastà ti gilitabalisÃ, santhÃna- gatÃ\<*<3>*>/ ti santhÃnamariyÃdaæ gatÃ, agghÃïakaÂÂhÃne\<*<4>*>/ Âhità ti a., agghena agghan ti taæ taæ agghaæ la¤caæ gahetvà hatthiassÃdÅnaæ và jÃtarÆpara- jatÃdÅnaæ và tesaæ tesaæ savi¤¤ÃïakÃnaæ avi¤¤ÃïakÃnaæ agghaæ hÃpenti kayan ti\<*<5>*>/ taæ hÃpentà kayikÃnaæ kayaæ\<*<6>*>/ sate dÃtabbe païïÃsaæ dÃpenti itaraæ païïÃsaæ tehi saddhiæ vibhajitvà gaïhanti, kÆÂena kÆÂan ti tulÃkÆÂÃ- dÅsu taæ taæ kÆÂaæ, dhanalobhahetÆ 'ti dhanamhi lobhena etaæ kÆÂa- kammaæ karonti, channaæ -- yà 'ti taæ pana kammaæ karontà madhura- vÃcÃya tathÃkatabhÃvaæ\<*<7>*>/ paÂicchannaæ katvà taæ vadhenti yathà vÃricaraæ macchaæ vadhÃya upagacchantà balisaæ Ãmisena paÂicchannaæ katvà taæ kam- maæ karonti, na hi kÆÂakÃrikassà 'ti paÂicchannaæ mama kammaæ na taæ koci jÃnÃtÅti ma¤¤amÃnassÃpi hi kÆÂakÃrissa tÃïà nÃma na honti, na so tehi kammehi purakkhato patiÂÂhaæ\<*<8>*>/ labhati. @*>/ imà samparibhinnagattà paggayha kandanti bhujo dujaccÃ\<*<10>*>/ sammakkhità lohitapubbalittà gÃvo yathà ÃghÃtane vikattÃ\<*<11>*>/ tà bhÆmibhÃgasmiæ sadà nikhÃtà khandhÃtivattanti sajotibhÆtÃ. || Ja_XXII:481 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 Cks santÃna-, Bds sandhÃna-. 3 so Cks; Bd sandhÃ-. 4 Bd agghÃpaniya-, Bs agghÃpana-. 5 Cks omit kayanti. 6 Cks ayaæ. 7 Bd tathÃgata-. 8 Ck ÂÂhÃnaæ. 9 Bd nÃ-. 10 Cks bhujorÆjaccÃ, Bd bhujedujjaccÃ. 11 Bds vikantÃ. >/ #<[page 114]># %<114 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ kim akaæsu pÃpaæ yà bhÆmibhÃgasmiæ sadà nikhÃtà khandhÃtivattanti sajotibhÆtÃ. || Ja_XXII:482 ||>@ @@ @*>/ idha jÅvaloke asuddhakammà asataæ acÃruæ, tà dittarÆpÃ\<*<3>*>/ pati\<*<4>*>/ vippahÃya a¤¤aæ acÃruæ ratikhi¬¬ahetu, tà jÅvalokasmiæ ramÃpayitvà khandhÃtivattanti sajotibhÆtà ti. || Ja_XXII:484 ||>@ Ta. nariyo\<*<1>*>/ ti nÃriyo, samparibhinnagattà ti suÂÂhu samantato paribhinnagattà jiïïasarÅrÃ\<*<5>*>/, dujaccÃ\<*<6>*>/ ti dujjÃtikà virÆpà jegucchÃ, vikattÃ\<*<7>*>/ ti chinnasÅsà gÃvo viya pubbalohitalittà hutvÃ, sadà nikhÃtà ti niccaæ jalita- paÂhaviyaæ kaÂimattaæ pavisitvà nikhanitvà Âhapità viya ÂhitÃ, khandhÃti- vattantÅti samma MÃ-nÃriyo ete pabbatakhandhà atikkamanti, tÃsaæ kira evaæ kaÂippamÃïaæ pavisitvà ÂhapitakÃle puratthimÃya disÃya jalito ayapabbato samuÂÂhahitvà asani viya viravanto Ãgantvà sarÅraæ saïhakaraïiyaæ\<*<8>*>/ viya piæ- santo gacchati, tasmiæ ativattitvà pacchimapasse Âhite puna tÃsaæ sarÅraæ pÃtubhavati, tà dukkhaæ adhivÃsetuæ asakkontiyo bÃhà paggayha kandanti, sesadisÃsu uÂÂhitapabbatesu pi es' eva nayo, dve pabbatà samuÂÂhÃya ucchugha- Âikaæ\<*<9>*>/ viya pÅÊenti, lohitaæ pakkaÂÂhitaæ\<*<10>*>/ sandati, kadÃci tayo kadÃci cattÃro pabbatà uÂÂhÃya tÃsaæ sarÅraæ pÅÊenti, tenÃha khandhÃtivattantÅti, kolÅni- yÃyo\<*<11>*>/ ti kule patiÂÂhità kuladhÅtaro, asataæ acÃrun ti asa¤¤atakammaæ ka- riæsu, dittarÆpÃ\<*<12>*>/ ti saÂharÆpÃ\<*<13>*>/ dhuttajÃtikà hutvÃ, pati vippahÃyà 'ti attano patiæ jahitvÃ, acÃrun ti\<*<14>*>/ agamaæsu, ratikhi¬¬ahetÆ 'ti kÃmara- tihetu c' eva kÅÊÃhetu ca, ramÃpayitvà ti parapurisehi saddhiæ attano cittaæ ramÃpetvà idha uppannÃ\<*<15>*>/. ath' etÃsaæ sarÅraæ ime khandhÃtivattanti sajotibhÆtà ti. @*>/ ime pun' eke avaæsirà Narake pÃtayanti, bhayaæ hi maæ vindati sÆta disvÃ, pucchÃmi taæ MÃtali devasÃrathi:>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd nÃ-. 2 Cks koli-, Bd kolittiyÃyo. 3 Bds titta-. 4 so all three MSS. for patiæ? 5 Ck jinna-, Cs pinna-, Bd omits gattà jiïïa. 6 Ck ruja-, Cs rÆja-. 7 Bd vikantÃ. 8 Bds -niyaæ, Cks -ïi. 9 so all three MSS. for -kÃ? 10 Bds pakkuÂhi-. 11 Cks koli-, Bd kolittiyo. 12 Bd tiÂha-. 13 Bd sÃhassa-, Bs suÂÂhu-. 14 Bd adds a¤¤apurisaæ. 15 Bd upapannÃ. 16 read: kiss'. >/ #<[page 115]># %< 4. NimikajÃtaka. (541.) 115>% @< ime nu maccà kiæ akaæsu pÃpaæ ye 'me janà [avaæsirÃ] Narake pÃtayanti. || Ja_XXII:485 ||>@ @@ @@ @*>/, na hi pÃpakÃrissa bhavanti tÃïà sakehi kammehi purakkhatassa, te luddakammà pasavetva pÃpaæ te 'me janà [avaæsirÃ] Narake pÃtayantÅti. || Ja_XXII:488 ||>@ Ta. Narake ti jalitaægÃrapuïïamahÃÃvÃÂe, te kira vajaæ apavisantiyo gÃvo viya nirayapÃlehi nÃnÃvudhÃni gahetvà vijjhiyamÃnà pothiyamÃnà yadà taæ nagaraæ upagacchanti atha te nirayapÃlà uddhapÃde katvà tattha khipanti, evaæ pÃtiyamÃne disvà pucchanto evam Ã., uttamabhaï¬athenà ti manussehi piyÃyitassa varabhaï¬assa thenakÃ. Eva¤ ca pana vatvà MÃtali saægÃhako tam pi Nirayaæ {antaradhÃpetvÃ} rathaæ purato pesetvà micchÃdiÂÂhikÃnaæ paccananirayaæ dassesi, puÂÂho c' assa vyÃkÃsi: @*>/ kharà kaÂukÃ\<*<3>*>/ vedanà vediyanti\<*<1>*>/. || Ja_XXII:489 ||>@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Bd veda-. 2 read: mahà dukhà for d. t.?. 3 read: kaÂukà kharÃ? >/ #<[page 116]># %<116 XXII. MahÃnipÃta.>% @< te pÃpadiÂÂhÅsu pasavetva pÃpaæ te 'me janà adhimattà dukkhà tibbà kharà kaÂukà vedanà vediyantÅti. || Ja_XXII:491 ||>@ Ta uccÃvacÃme ti uccÃvacà ime, khuddakÃ\<*<1>*>/ ca mahantà cà 'ti a., upakkamà ti kÃraïà payogÃ\<*<2>*>/, supÃpadiÂÂhino ti n' atthi dinnan ti Ãdi- kÃya\<*<3>*>/ dasavatthukÃya micchÃdiÂÂhiyà suÂÂhu pÃpadiÂÂhino\<*<4>*>/, vissÃsakammÃ- nÅti tÃya diÂÂhiyà vissÃsena taæ nissità hutvà nÃnÃvidhÃni pÃpakammÃni karonti, te me ti te ime janà evarÆpaæ dukkhaæ anubhavantÅti MÃtali\<*<5>*>/ ra¤¤o micchÃ- diÂÂhikÃnaæ paccananirayaæ\<*<6>*>/ Ãcikkhi. Devaloke pi devatÃ\<*<7>*>/ ra¤¤o Ãgamanaæ olokayamÃnà Su- dhammÃya sannisÅdiæsu yeva. Sakko "kin nu kho MÃtali cirÃyatÅti" upadhÃrento taæ kÃraïaæ ¤atvà "MÃ-dÆtavisesaæ dassetuæ `mahÃrÃja asukakammaæ katvà asukaniraye nÃma paccantÅti' niraye dassento carati, Nimira¤¤o pana Ãyuæ khÅ- yetha, na nirayadassanassa pariyantaæ gaccheyyÃ" 'ti ekaæ mahÃjavaæ devaputtaæ pesesi: "sÅghaæ rÃjÃnaæ gahetvà Ãgac- chatÆ 'ti MÃtalissa vadehÅti". So javena gantvà Ãrocesi. MÃ- tassa vacanaæ sutvà "na sakkà cirÃyitun" ti ra¤¤o ekappahÃren' eva catÆsu disÃsu bahuniraye dassetvà g. Ã.: @*>/ devarÃjassa santike ti. || Ja_XXII:492 ||>@ T. a.: mahÃrÃja imaæ\<*<9>*>/ pÃpakammÃnaæ sattÃnaæ ÃvÃsaæ disvà ludda- kammÃnaæ ÂhÃnÃni tayà viditÃni dussÅlÃna¤ ca yà gati yà nipphatti sÃpi te viditÃ, idani devarÃjassa santike dibbasampattiæ dassanatthaæ uyyÃhi gaccha mahÃrÃjà 'ti Ãha. Nirayakhaï¬aæ niÂÂhitaæ. Eva¤ ca pana vatvÃ\<*<10>*>/ MÃ- devalokÃbhimukhaæ\<*<11>*>/ rathaæ pesesi. RÃjà Devalokaæ gacchanto dvÃdasayojanikaæ maïi- mayaka¤canathÆpikaæ\<*<12>*>/ sabbÃlaækÃrapatimaï¬itam uyyÃna- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck ladda-, Cs ludda-. 2 Bd karaïappa-. 3 Cks Ãdi. 4 Bd pÃpadhammino. 5 Cks omit mÃtali. 6 Bd pacana-. 7 Bd devaparisÃ. 8 Bd rÃjasi, Cs rÃjisi. 9 Bd idaæ. 10 Ck evaæ vatvà pana, Cs evaæ vatvà ca pana. 11 Bd -kho. 12 Bd -mayaæ pa¤cathÆ-. >/ #<[page 117]># %< 4. NimijÃtaka. (541) 117>% pokkharaïisampannaæ kapparukkhaparivutaæ BÅraïiyà deva- dhÅtÃya ÃkÃsaÂÂhakavimÃnaæ disvà ta¤ ca devadhÅtaraæ anto- kÆÂÃgÃre sayanapiÂÂhe nisinnaæ accharÃsahassaparivutaæ maïi- sÅhapa¤jaraæ vivaritvà olokentiæ disvà MÃtaliæ pucchanto g. Ã., itaro pi 'ssa vyÃkÃsi: @*>/ nÃrÅ mahÃnubhÃvà uccÃvacaæ iddhiæ\<*<2>*>/ vikubbamÃnÃ\<*<3>*>/. || Ja_XXII:493 ||>@ @@ @@ @@ Ta. pa¤cathÆpan ti pa¤cahi kÆÂÃgÃrehi samannÃgataæ, mÃlÃpilandhà ti pilandhamÃlÃdÅhi sabbÃbharaïehi patimaï¬ità ti a., tatthacchatÅti tasmiæ vimÃne acchati nisÅdati, uccà -- nà ti nÃnappakÃraæ deviddhiæ dassayamÃnÃ, disvà ti etaæ disvà Âhitaæ maæ vitti vindati paÂilabhati vittisantako viya homi\<*<5>*>/ tuÂÂhiyà abhibhÆtattÃ, ÃmÃyadÃsÅti gehadÃsiyà kucchismiæ jÃtadÃsÅ, ahu brÃhmaïassà 'ti sà kira Kassapadasabalassa kÃle ekassa brÃhmaïasa dÃsÅ ahosi, sà pattakÃlan ti tena brÃhmaïena aÂÂha salÃkabhattÃni saæghassa pariccattÃni ahesuæ, so gehaæ gantvà sve paÂÂhÃya ekassa\<*<6>*>/ bhikkhussa kahÃ- païagghaïakaæ\<*<7>*>/ katvà aÂÂha bhattÃni sampÃdeyyÃsÅti\<*<8>*>/ brÃhmaïiæ Ã., sà bhikkhu nÃma dhutto nÃhaæ sakkhissÃmÅti paÂikkhipi, dhÅtaro pi 'ssa paÂikkhipiæsu, so dÃsiæ sakkhissasi ammà ti Ã., sà sakkhissÃmi ayyà 'ti sampaÂicchitvà tato paÂÂhÃya sakkaccaæ yÃgukhajjakabhattÃdÅni sampÃdetvà salÃkaæ\<*<9>*>/ labhitvà Ãgataæ pattakÃlaæ atithiæ vinditvà haritagomayalitte katapupphÆpahÃre supa¤¤attÃsana- padese nisÅdÃpetvà yathà nÃma pavÃsà Ãgataæ puttaæ mÃtà sakim abhinandati tathà niccakÃlaæ\<*<10>*>/ abhinandi sakkaccaæ parivisati attano santakam pi ki¤ci \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -ti, Bd -si. 2 Cks -i. 3 Cks -nam. 4 all three MSS. -smiæ. 5 Bds hoti. 6 Bd ekekassa. 7 all three MSS. -n-n. 8 Cks -yyà ti. 9 Bd salÃkabhattaæ. 10 Bd vippa-. >/ #<[page 118]># %<118 XXII. MahÃnipÃta.>% ki¤ci deti\<*<1>*>/, saæyamà saævibhÃgà ti sà sÅlavatÅ ahosi cÃgavatÅ ca\<*<2>*>/, tasmà tena sÅlena c' eva cÃgena ca sà imasmiæ vimÃne modati, athavà saæyamà ti indriyadamanÃ. Evaæ vatvà MÃtali rathaæ purato pesetvà Soïadinna- devaputtassa satta kanakavimÃnÃni dassesi. So tÃni ca tassa ca sirisampattiæ disvà tena katakammaæ pucchi, itaro pi 'ssa Ãcikkhi: @*>/ vimÃnà satta nimmitÃ, tattha yakkho mahiddhiko sabbÃbharaïabhÆsito samantà anupariyÃti nÃrigaïapurakkhato. || Ja_XXII:497 ||>@ @*>/ modatÅ saggapatto vimÃne. || Ja_XXII:498 ||>@ @@ @@ @*>/. || Ja_XXII:501 ||>@ @@ @*>/ ca so vimÃnasmi\<*<7>*>/ modatÅti. || Ja_XXII:503 ||>@ Ta. daddallamÃnà ti jalamÃnÃ, ÃbhentÅti\<*<8>*>/ taruïasuriyo viya obhÃ- sayanti\<*<9>*>/, tatthà 'ti tesu paÂipÃÂiyà Âhitesu sattavimÃnesu eko devaputto, Soïadinno ti mahÃrÃja ayaæ pubbe Kassapadasabalassa kÃle KÃsiraÂÂhe a¤¤a- tarasmiæ nigame Soïadinno nÃma gahapati dÃnapati ahosi, so pabbajite uddissa sattavihÃrakuÂiyo kÃretvà tatthavÃsike bhikkhÆ catÆhi paccayehi sakkaccaæ upaÂÂhahi, uposatha¤ca upavasi, niccaæ sÅlesu ca sadà saævuto ahosi, so tato cavitvà idh' uppanno modatÅti a., ettha ca pÃÂihÃriyapakkhan ti idaæ pana aÂÂhamÅ uposathassa paccuggamanÃnugamanavasena sattaminavamiyo cÃtuddasÅ- pannarasÃnaæ\<*<10>*>/ paccuggamanÃnugamanavasena terasÅcatuddasÅpÃÂipade\<*<11>*>/ ca sandhÃya vuttaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds adÃsi. 2 Cks cÃgavÃ. 3 Ck Ãhenti, Bds Ãbhanti. 4 Bds yo. 5 Bd tejasÃ. 6 so all three MSS. 7 all three MSS. -smiæ. 8 Bds Ãbha-. 9 Cks obhÃsanti. 10 Bds -sÅnaæ. 11 Cks omit catuddasÅ. >/ #<[page 119]># %< 4. NimijÃtaka. (541.) 119>% Evaæ Soïadinnassa kammaæ kathetvà purato rathaæ pe- setvà phalikavimÃnaæ dassesi, taæ ubbedhato pa¤cavÅsatiyo- janÃni\<*<1>*>/ anekasatehi sattaratanamayathambhehi samannÃgataæ {anekasatakÆÂÃgÃrapatimaï¬itaæ} kiækiïikajÃlaparikkhittaæ sa- mussitasuvaïïarajatamayadhajaæ nÃnÃpupphavicittauyyÃnavana- vibhÆsitaæ ramaïÅyapokkharanÅsamannÃgataæ gÅtavÃditÃdisu chekÃhi accharÃhi samparikiïïaæ, taæ disvà rÃjà tÃsaæ accha- rÃnaæ pubbakammaæ pucchi, itaro pi Ãcikkhi: @*>/ vyamhaæ phalikÃsu sunimmitaæ nÃrivaragaïÃkiïïaæ kÆÂÃgÃravarocitaæ\<*<3>*>/ upetaæ annapÃnehi naccagÅtehi c' Æbhayaæ. || Ja_XXII:504 ||>@ @@ @@ @*>/] upÃsikÃ\<*<5>*>/ [dÃne ratÃ] niccapasannacittÃ\<*<6>*>/ sacce Âhità uposathe\<*<7>*>/ appamattà saæyamà saævibhÃgà ca tà vimÃnasmi\<*<8>*>/ modare ti. || Ja_XXII:507 ||>@ Ta. vyamhan ti vimÃnaæ, pÃsÃdo ti vuttaæ hoti, phaÊikÃsÆ 'ti phaÊi- kabhittisu, kÆÂÃgÃravarocitan\<*<9>*>/ ti varakÆÂÃgÃrehi ocitaæ, va¬¬hitan ti a., ubhayan ti ubhayehi, yà kÃcÅti idaæ ki¤cÃpi aniyametvà vuttaæ, tà pana KassapabuddhakÃle BÃrÃïasiyaæ upÃsikà hutvà gaïabandhanena etÃni vuttappa- kÃrÃni {pu¤¤Ãni} katvà taæ sampattiæ pattà ti veditabbÃ. Ath' assa so purato rathaæ pesetvà ekaæ maïivimÃnaæ dassesi, taæ same bhÆmibhÃge patiÂÂhitaæ ubbedhasampannaæ maïipabbato viya obhÃsamÃnaæ tiÂÂhati dibbagÅtavÃditanÃditaæ bahÆhi devaputtehi samparikiïïaæ, taæ disvà rÃjà tesaæ deva- puttÃnaæ katakammaæ pucchi, itaro pi 'ssa akkhÃsi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Bd -naæ. 2 Bd midaæ. 3 Bd -virocitaæ. 4 Bd -vantiyo. 5 Bd adds yeva. 6 Bd niccaæ-. 7 read: -th'. 8 all three MSS. -iæ. 9 Bd -viro-. >/ #<[page 120]># %<120 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ vyamhaæ veÊuriyÃsu nimmitaæ upetaæ bhÆmibhÃgehi vibhattaæ bhÃgaso mitaæ. || Ja_XXII:508 ||>@ @*>/ manoramÃ. || Ja_XXII:509 ||>@ @*>/ evaæsuruciraæ pure saddaæ samabhijÃnÃmi diÂÂhaæ và yadivà sutaæ, || Ja_XXII:510 ||>@ @@ @@ @@ @@ @*>/ aÂÂhamiæ || Ja_XXII:515 ||>@ @*>/ uposatha¤ ca upavasuæ\<*<6>*>/ sadà sÅlesu saævutÃ, sa¤¤amà saævibhÃgà ca te vimÃnasmi\<*<7>*>/ modare ti. || Ja_XXII:516 ||>@ Ta. veÊuriyÃsÆ 'ti veÊuriyabhittisu, bhÆmibhÃgehÅti ramaïÅyehi bhÆmi- bhÃgehi upetaæ, Ãlambarà -- cà 'ti ete ettha vajjanti, nacca -- tà ti nÃ- nappakÃrÃni naccÃni c' eva gÅtÃni ca aparesam pi turiyÃnaæ\<*<8>*>/ suvÃditÃni c' ettha pavattanti, evaægatan ti evaæ manoramabhÃvaæ gataæ, ye kecÅti idam pi kammaæ aniyamato\<*<9>*>/ vuttaæ, te pana Kassapadasabalassa kÃle BÃraïasivÃsino upÃsakà gaïabandhanena etÃni pu¤¤Ãni katvà taæ sampattiæ pattà ti veditabbÃ, ta. paÂipÃdayun ti pÃpayiæsu, tesaæ adaæsÆ 'ti a., paccayan ti gilÃnap- paccayaæ adaæsÆ 'ti, evaæ nÃnappakÃraæ dÃnaæ dadiæsu. Iti 'ssa so tesaæ kammaæ Ãcikkhitvà purato rathaæ pe- setvà aparam pi phalikavimÃnaæ dassesi, taæ anekakÆÂÃgÃra- patimaï¬itaæ nÃnÃkusumasa¤channaæ taruvarapatimaï¬itaæ tÅrÃya vividhavihaganinnÃditÃya nimmalasalilÃya nadiyà parik- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd midaæ. 2 Bd -niyÃ. 3 Bds jÃtaæ. 4 Bd yà ca. 5 Bd -ÃmÃhitaæ. 6 Ck -vasayuæ, Cs -vassuæ. 7 all three MSS. -smiæ. 8 Bd aparÃni turiyÃni. 9 Bd -metvÃ. >/ #<[page 121]># %< 4. NimijÃtaka. (541). 121>% khittaæ accharÃgaïaparivutass' ekassa pu¤¤avato nivÃsabhÆtaæ, taæ disvà rÃjà tassa kammaæ pucchi, itaro pi 'ssa Ãcikkhi: @*>/ vyamhaæ phaÊikÃsu sunimmitaæ nÃrivaragaïÃkiïïaæ kÆÂÃgÃravarocitaæ\<*<2>*>/ || Ja_XXII:517 ||>@ @@ @@ @@ @*>/ gahapati esa dÃnapatÅ ahu, ÃrÃme udapÃne ca papÃsaækamanÃni ca || Ja_XXII:521 ||>@ @@ @@ @*>/ sadà sÅlesu saævuto, saæyamo saævibhÃgo ca so vimÃnasmi\<*<5>*>/ modatÅti. || Ja_XXII:524 ||>@ Ta. najjo ti vacanavipallÃso, ekà nadÅ taæ vimÃnaæ parikkhipitvà gatà ti Ã., dumÃyutà ti sà nadÅ nÃnapupphehi dumehi ÃyutÃ, KimbilÃyan\<*<3>*>/ ti esa mahÃrÃja KassapabuddhakÃle KimbilÃnagare\<*<6>*>/ eko gahapati dÃnapati ahosi, so etÃni ÃrÃmaropanÃdÅni pu¤¤Ãni katvà imaæ sampattiæ patto ti. Evam assa tena katakammaæ Ãcikkhitvà purato rathaæ pesetvà aparam pi phaÊikavimÃnaæ dassesi, taæ purimavimÃnato {atirekÃya} nÃnÃpupphaphalasa¤channÃya tarughaÂÃya samannÃ- gataæ, taæ disvà rÃjà tÃya sampattiyà samannÃgatassa deva- puttassa kammaæ pucchi, itaro pi 'ssa Ãcikkhi: @*>/ vyamhaæ phalikÃsu sunimmitaæ nÃrivaragaïÃkiïïaæ kÆÂÃgÃravarocitaæ\<*<7>*>/ || Ja_XXII:525 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd midaæ. 2 Bd -vi-. 3 Bds mithilÃyaæ. 4 Cks -vasasi. 5 all three MSS. -smiæ. 6 Cks -lÃya-, Bd mithila-. 7 Bd -viro-. >/ #<[page 122]># %<122 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @@ @@ @@ @@ @@ @*>/ pakkhassa aÂÂhamiæ || Ja_XXII:532 ||>@ @*>/ modatÅti. || Ja_XXII:533 ||>@ Ta. MithilÃyan ti esa mahÃrÃja KassapabuddhakÃle VideharaÂÂhe Mithi- lanagare eko dÃnapati etÃni pu¤¤Ãni katvà imaæ sampattiæ patto ti. Evam assa tenÃpi katakammaæ Ãcikkhitvà purato rathaæ pesetvà purimasadisam eva aparam pi veÊuriyavimÃnaæ das- setvà tattha {sampattiæ} anubhavantassa devaputtassa kammaæ puÂÂho Ãcikkhi: @@ @*>/ manoramÃ. || Ja_XXII:535 ||>@ @*>/ evaæsuruciraæ pure saddaæ samabhijÃnÃmi diÂÂhaæ và yadivà sutaæ. || Ja_XXII:536 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bs yà ca. 2 all three MSS. -smim. 3 Ck -niyyÃ, Bd -niyÃ. 4 Bd jÃtaæ. >/ #<[page 123]># %< 4. NimijÃtaka. (541.) 123>% @< ayan nu macco kim akÃsi sÃdhuæ yo modati saggapatto {vimÃne}. || Ja_XXII:537 ||>@ @@ @*>/ gahapati esa dÃnapatÅ ahu, ÃrÃme udapÃne ca papÃsaækamanÃni ca || Ja_XXII:539 ||>@ @@ @@ @*>/ ca so vimÃnasmi\<*<3>*>/ modatÅti. || Ja_XXII:542 ||>@ Ath' assa purato rathaæ pesetvà bÃlasuriyasannibhaæ kanakavimÃnaæ dassetvà tatthanivÃsino devaputtassa sam- pattiæ puÂÂho Ãcikkhi: @@ @@ @@ @@ @@ @@ @*>/ ca so vimÃnasmi\<*<3>*>/ modatÅti. || Ja_XXII:549 ||>@ Ta. udayamÃdicco ti udento Ãdicco viya, SÃvatthiyan ti Kassapa- buddhakÃle SÃvatthinagare. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 read: -ïasyaæ. 2 so all three MSS.. 3 all three MSS. -smiæ. >/ #<[page 124]># %<124 XXII. MahÃnipÃta.>% Evaæ tena imesaæ aÂÂhannaæ vimÃnÃnaæ kathitakÃle Sakko devarÃjà "MÃtali aticirÃyatÅti" aparam pi javanadeva- puttaæ pesesi, so tassa vacanaæ sutvà "na sakkà idÃni cirÃ- yitun" ti ekappahÃren' eva bahuvimÃnÃni dassesi, ra¤¤o ca tattha sampattiæ anubhavantÃnaæ kammaæ puÂÂho Ãcikkhi: @*>/ jÃtarÆpassa nimmità daddallamÃnà Ãbhenti\<*<2>*>/ vijju v' abbhaghanantare\<*<3>*>/. || Ja_XXII:550 ||>@ @@ @@ @@ Ta. vehÃyasÃme ti vehÃsayà ime ÃkÃsen' eva sandhÃritÃ, ÃkasaÂÂhaka- vimÃnà ime ti vadati, vijjuvabbhaghanantare ti ghanavalÃhakantare cara- mÃnà vijju viya, suniviÂÂhÃyà 'ti maggena Ãgatattà supatiÂÂhÃya, i. v. h.: mahÃrÃja ete pure niyyÃnikabuddhasÃsane pabbajitvà parisuddhasÅlà samaïadham- maæ karontà sotÃpattiphalaæ sacchikatvà arahattaæ nibbattetuæ asakkontà tato cutà imesu kanakavimÃnesu uppannÃ, etesaæ KassapabuddhasÃvakÃnaæ tÃni ÂhÃnÃni yÃni tvaæ rÃja passasi, pass' etÃni mahÃrÃjà 'ti. Evam assa ÃkÃsakavimÃnÃni dassetvà Sakkassa santikaæ gamanatthÃya ussÃhaæ karonto Ãha: @*>/ pÃpakamminaæ, atho kalyÃïakammÃnaæ\<*<5>*>/ ÂhÃnÃni viditÃni te, uyyÃhi dÃni rÃjisi devarÃjassa santike ti. || Ja_XXII:554 ||>@ Ta. ÃvÃsan\<*<6>*>/ ti mahÃrÃja tayà paÂhamam eva nerÃyikÃnaæ ÃvÃsaæ disvà pÃpakammÃnaæ ÂhÃnÃni viditÃni, imÃni pana ÃkÃsaÂÂhakavimÃnÃni passantena atha kalyÃïakammÃnaæ ÂhÃnÃni viditÃni te, idÃni devarÃjassa santike sampattiæ daÂÂhuæ uyyÃhÅti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks add vimÃnÃ. 2 Bd Ãbhanti. 3 Bd vijjugabbha-. 4 all three MSS. viditÃni--ÃvÃsaæ. 5 Ck -ni. 6 so all three MSS. >/ #<[page 125]># %< 4. NimijÃtaka. (541). 125>% Eva¤ ca pana vatvà purato rathaæ pesetvà Sineruæ pari- vÃretvà Âhite satta paribhaï¬apabbate dassesi, te disvà ra¤¤o MÃtalissa puÂÂhabhÃvaæ Ãvikaronto Satthà Ãha: @@ Ta. hayavÃhin ti hayehi vÃhiyamÃnaæ dibbayÃnaæ, adhiÂÂhito ti dibbayÃne Âhito hutvÃ, addà ti addasa, SÅdantare ti SÅdÃmahÃsamuddassa antare, tasmiæ kira samudde udakaæ sukhumaæ morapattam pi pakkhittaæ patiÂÂhÃtuæ na sakkoti sÅdat' eva, tasmà so SÅdÃmahÃsamuddo ti vuccati, tass' antare nage ti pabbate, ke nÃmà 'ti ke nÃma nÃmena ime pabbatà ti. Evaæ Niminà puÂÂho MÃtali devaputto Ãha: @*>/ Yugandharo Nemindharo Vinatako Assakaïïo {giri brahÃ} || Ja_XXII:556 ||>@ @@ Ta. Sudassano ti ayaæ mahÃrÃja etesaæ sabbabÃhiro S-pabbato nÃma, tada- nantare KaravÅko nÃma, so Sudassanato uccataro, ubhinnaæ pi pana tesaæ antare eko SÅdantarasamuddo\<*<2>*>/, KaravÅkassa antare ýsadharo\<*<1>*>/ nÃma, so kira KaravÅ- kato uccataro, tesam pi antare eko SÅdantarasamuddo, ýsadharassa antare Yu- gandharo nÃma, so ýsadharato uccataro, tesaæ pi antare eko SÅdantarasamuddo, YugandharassÃntare Nemindharo nÃma, so Yugandharato uccataro, tesam pi antare eko SÅdantarasamuddo, Nemindharassa antare Vinatako nÃma, so tato uccataro tesam pi antare eko SÅdantarasamuddo, Vinatakassa antare Assakaïïo nÃma, so Vinatakato uccataro, tesam pi antare eko SÅdantarasamuddo\<*<3>*>/, anu- pubbasamuggatà ti ete sÅdantarasamudde sattapabbatà anupaÂipÃÂiyà sa- muggatà sopÃnasadisà hutvà ÂhitÃ, yÃnÅti pabbatÃni, tvaæ mahÃrÃja ime pab- bate passasi, ete catunnaæ mahÃrÃjÃnaæ ÃvÃsà ti. Evam assa cÃtummahÃrÃjikadevalokaæ dassetvà purato rathaæ pesetvà TÃvatiæsabhavanassa CittakÆÂadvÃrakoÂÂhakaæ parivÃretvà Âhità IndapaÂimà dassesi, taæ\<*<4>*>/ disvà rÃjà pucchi, itaro pi 'ssa Ãcikkhi: @*>/ vyaggheh' eva surakkhitaæ, || Ja_XXII:558 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd isindharo. 2 Bd sidantare mahÃsamuddo. 3 Bd adds ete nagà ete pabbatÃ. 4 read: tÃ? 5 read: -dise = disehi. >/ #<[page 126]># %<126 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @@ @@ @*>/, pavis' etena rÃjisi, arajaæ bhÆmiæ akkamà 'ti. || Ja_XXII:562 ||>@ Ta. anekarÆpan ti anekajÃtikaæ, nÃnÃcitran ti nÃnÃratanacittaæ, pakÃsatÅti kinnÃm' etaæ pa¤¤Ãyati, Ãkiïïan ti samparivÃritaæ, vyagghe- heva surakkhitan\<*<1>*>/ ti yathà nÃma vyagghehi và sÅhehi và mahÃvanaæ evaæ taæ indasadiseh' eva surakkhitaæ, tÃsa¤ ca pana IndapaÂimÃnaæ Ãrak- khatthÃya ÂhapitabhÃvo EkanipÃte KulÃvakajÃtakena kathetabbo, kimabhi¤¤a- mÃhÆ\<*<2>*>/ ti kinnÃma kannÃma\<*<3>*>/ vadanti, pavesanan ti nikkhamanapavesanat- thÃya nimmitaæ, Sudassanassà 'ti Sinerugirino, dvÃraæ hetan ti etaæ Sinerumatthake patiÂÂhitassa dasasahassayojanikassa devanagarassa dvÃraæ pa- kÃsati, dvÃrakoÂÂhako pa¤¤ÃyatÅti a., pavisetenÃ\<*<4>*>/ 'ti etena dvÃrena devana- garaæ pavisa, arajaæ -- mà 'ti arajaæ suvaïïarajatamaïimayaæ nÃnÃpuppha- samÃkiïïaæ dibbabhÆmiæ dibbayÃnena akkama mahÃrÃjà 'ti. Eva¤ ca {pana vatvÃ} MÃtali rÃjÃnaæ devanagaraæ pavesesi, tena vuttaæ: @*>/ ti. || Ja_XXII:563 ||>@ So dibbayÃne Âhito va gacchanto Sudhammadevasabhaæ disvà MÃtaliæ pucchi, so pi 'ssa Ãcikkhi: @*>/ patidissati tathÆpamaæ imaæ vyamhaæ veÊuriyÃsu nimmitam. || Ja_XXII:564 ||>@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd purak-. 2 Bd kiæmasa¤¤amÃhu. 3 so Cks; Bd kiænÃmakaæ. 4 Ck paÂisotenÃ, Cs pavisotenÃ. 5 so all three MSS. for imaæ? 6 read: va? >/ #<[page 127]># %< 4. NimijÃtaka. (541.) 127>% @*>/ dissate sabhÃ, veÊuriyÃrucirà citrà dhÃrayanti sunimmità || Ja_XXII:567 ||>@ @@ @@ Ta. idan ti nipÃtamattaæ, devasabhaæ addasà ti a., passesà ti\<*<1>*>/ passa\<*<2>*>/ esÃ, veÊuriyÃrucirà ti ruciraveÊuriyÃ, citrà ti nÃnÃratanacitrÃ, dhÃrayantÅti imaæ {sabbaæ} ete aÂÂhaæsÃdibhedà sukatà thambhà dhÃrayanti, Indapurohità ti Indaæ purohitaæ purecÃrikaæ katvà parivÃretvà devamanussÃnaæ atthaæ cin- tentà acchanti, pavisetenà 'ti iminà maggena yattha devà a¤¤ama¤¤aæ anu- modantà acchanti taæ ÂhÃnaæ devÃnaæ anumodanaæ pavisa. DevÃpi kho tassÃgamanaæ olokentà nisinnÃ\<*<8>*>/, te "rÃjà Ãgato" ti sutvà ca\<*<4>*>/ dibbagandhavÃsapupphahatthà yÃva Citta- kÆÂadvÃrakoÂÂhakà paÂimaggaæ gantvà MahÃsattaæ gandhÃdÅhi pÆjentà Sudhammasabhaæ Ãnayiæsu, rÃjà rathà otaritvà de- vasabhaæ pÃvisi, tattha naæ devà Ãsanena nimantayiæsu, Sakko Ãsanena c' eva kÃmehi ca\<*<5>*>/. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ @@ Ta. paÂinandiæsÆ 'ti sampiyÃyiæsu, haÂÂhatuÂÂhà hutvà sampaÂicchiæsu, sabbakÃmasamiddhisÆ ti sabbesaæ devakÃmÃnaæ samiddhiyuttesu. Evaæ Sakkena dibbakÃmena nimantito rÃjà paÂikkhi- panto Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds esesà 2 Bd esa, Cks omit passa. 3 Bd nisÅdiæsu. 4 Bd omits ca. 5 Bd adds nimantesi. 6 Cks -te. >/ #<[page 128]># %<128 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @@ Ta.\<*<1>*>/ yamparato dÃnapaccayà ti yaæ parato tassa parassa dÃnappac- cayÃ\<*<2>*>/ tena dinnattà labbhati taæ yÃcitasadisaæ hoti, tasmà nÃhaæ etaæ icchÃmi, sayaækatÃnÅti yÃni pana mayà attanà katÃni pu¤¤Ãni tadeva\<*<3>*>/ mama parehi asÃdhÃraïaæ Ãveïiyaæ dhanan ti, samacariyÃyà 'ti tÅhi dvÃrehi samakiriyÃya, saæyamenà 'ti sÅlarakkhanena, damenà 'ti indriyadamanena. Evaæ M. devÃnaæ madhurasaddena dh. d., dhammaæ desento yeva manussagaïanÃya sattadivasÃni Âhatvà devagaïaæ tosetvà devagaïamajjhe Âhito va MÃtalissa guïaæ kathento Ã.: @*>/ MÃtali devasÃrathi yo me kalyÃïakammÃnaæ pÃpÃni paÂidaæsayÅti. || Ja_XXII:576 ||>@ Ta. yo me -- daæsayÅti yo esa mayhaæ kalyÃïakammÃnaæ devÃna¤ ca vasanaÂÂhÃnÃni pÃpakammÃnaæ nerayikÃna¤ ca pÃpÃni ÂhÃnÃni dassesÅti a. Atha rÃjà Sakkaæ Ãmantetvà "icchÃm' ahaæ mahÃrÃja manussalokaæ gantun" ti Ã., Sakko "tena hi samma MÃ-Ni- mirÃjÃnaæ tatth' eva Mithilaæ nehÅti" Ã., so "sÃdhÆ" 'ti sam- paÂicchitvà rathaæ upaÂÂhapesi, rÃjà devagaïena saddhiæ sammoditvà deve\<*<5>*>/ nivattetvà rathaæ abhirÆhi, MÃ-rathaæ pesento pÃcÅnabhÃgena Mithilaæ pÃpuïi, {mahÃjano} dibbarathaæ disvà "rÃjà no ÃgacchatÅti" pamudito ahosi, MÃ-Mithilaæ padakkhiïaæ katvà tasmiæ yeva sÅhapa¤jare MahÃsattaæ otÃretvà "gacchÃma mahÃrÃjÃ" 'ti Ãpucchitvà sakaÂÂhÃnam eva gato. MahÃjano pi rÃjÃnaæ parivÃretvà "kÅdiso devaloko" ti pucchi, rÃjà devÃnaæ Sakkassa ca devara¤¤o sampattiæ vaï- ïetvà "tumhe dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karotha, evaæ tasmiæ deva- loke nibbattissathÃ" 'ti dh. d. So aparabhÃge kappakena phalitassa jÃtabhÃve Ãrocite phalitaæ gahetvà ÂhapÃpetvà kappa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks yattha. 2 Bd dÃnaæpaccayÃ. 3 Bd tameva. 4 Cks bhayaæ. 5 Bd adds ÃpucchetvÃ. >/ #<[page 129]># %< 5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542.) 129>% kassa gÃmavaraæ datvà pabbajitukÃmo puttaæ r. paÂicchÃpesi, tena ca "kasmà deva pabbajasÅti" vutte "uttamaægaruhà mayhan" ti imaæ gÃthaæ vatvà purimarÃjÃno viya pabbajitvà tasmiæ yeva ambavane viharanto cattÃro BrahmavihÃre bhÃ- vetvà BrahmalokÆpago ahosi. Tass' eva pabbajitabhÃvaæ Ãvikaronto Satthà osÃnagÃtham Ãha: @*>/ Vedeho Mithilaggaho puthuya¤¤aæ yajitvÃna saæyamaæ ajjhupÃgamÅti. || Ja_XXII:577 ||>@ Ta. idaæ vatvà ti uttamaægaruhà mayhan ti imaæ gÃthaæ vatvÃ, puthuya¤¤aæ yajitvÃnà 'ti mahÃdÃnaæ datvÃ, saæyamaæ ajjhupà gamÅti sÅlasaæyamaæ upagato. Putto pan' assa KaÊÃrajanako\<*<2>*>/ nÃma taæ vaæsaæ upac- chinditvÃ\<*<3>*>/ apabbaji\<*<4>*>/. S. i. d. Ã. "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi T. mahÃnek- khammaæ nikkhanto yevÃ" 'ti vatvà j. s.: "Tadà Sakko Anuruddho ahosi, MÃtali ùnando, cÃturÃsÅtirÃjasahassÃni BuddhaparisÃ, NimirÃjà aham evÃ" ti\<*<5>*>/. NimijÃtakaæ. $<5. Khaï¬ahÃlajÃtaka.>$ RÃjÃsi luddakammo ti. Idaæ S. GijjhakÆÂe v. Deva- dattaæ Ã. k. Tassa vatthuæ\<*<6>*>/ Saæghabhedakakkhandhake Ãgatam eva, taæ tassa pabbajjato paÂÂhÃya yÃva BimbisÃrara¤¤o maraïà tatthÃgatanayen' eva\<*<7>*>/ veditabbaæ. Tam pana mÃrÃpetvà De-AjÃta- sattuæ upasaækamitvà Ã.: "mahÃrÃja tava manoratho matthakaæ patto, mama manoratho tÃva na pÃpuïÃtÅti". "Ko pana vo bhante manoratho" ti. "Dasabalaæ mÃrÃpetvà Buddho bhavissÃmÅti". "Amheh' eva kiæ kÃtabban" ti. "Dhanuggahe sannipÃtetuæ vaÂÂa- tÅti". "SÃdhu bhante" ti rÃjà akkhaïavedhinaæ dhanuggahÃnaæ pa¤casatÃni sannipÃtÃpetvà tato pi ekatiæsa jane uccinitvà "therassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ne-. 2 Cs kalÃra-, Bd kÃÊÃra-. 3 Cs acch-, Bd upacchindi. 4 Bd omits ap-. 5 Bd nemirÃjà pana ahaæ eva sammÃsambuddho loke udapÃdÅti nemijÃtakaæ niÂhitaæ. 5. Is in Bd called CandakumÃrajÃtaka, Cfr. Bv & C. p. 77. De- = Devadatto. 6 Cs Bd -u. 7 Ck maraïattagata-, Cs maraïatathÃgata-. >/ #<[page 130]># %<130 XXII. MahÃnipÃta.>% vacanaæ karothÃ" 'ti De-assa santikaæ pÃhesi. So tesaæ jeÂÂha- kaæ Ãmantetvà "Ãvuso Samaïo Gotamo GijjhakÆÂe viharati, asukavelÃya divaÂÂhÃne caækamati, tvaæ tattha gantvà taæ visapÅtena sallena vijjhitvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà asukena nÃma maggena ehÅti" pesetvà tasmiæ magge dve dhanuggahe Âhapesi. "TumhÃkaæ Âhitamaggena eko puriso Ãgacchissati, taæ tumhe jÅvità voropetvà asukamaggena nÃma ethÃ" 'ti tasmiæ magge cattÃro\<*<1>*>/ Âhapesi. "TumhÃkaæ Âhita- maggena dve\<*<2>*>/ purisà Ãgacchissanti, tumhe te jÅvità voropetvà asuka- maggena nÃma ethÃ" 'ti tasmiæ magge aÂÂha jane Âhapesi. "Tum- hÃkaæ Âhitamaggena cattÃro porisà Ãgamissanti, tumhe te jÅvità voropetvà asukamaggena nÃma ethÃ" 'ti tasmiæ magge soÊasa purise Âhapesi. "TumhÃkaæ Âhitamaggena aÂÂha purisà Ãgamissanti, tumhe te jÅvità voropetvà asukamaggena ethÃ" 'ti. Kasmà pan' esa evam akÃsÅti attano kammassa paÂicchÃdanatthaæ. Atha so jeÂÂha- dhanuggaho vÃmato khaggaæ\<*<3>*>/ piÂÂhiyà tuïhÅraæ\<*<4>*>/ bandhitvà meï¬a- kasiÇgamahÃdhanuæ gahetvà TathÃgatassa santikaæ gantvà "vijjhis- sÃmi nan" ti dhanuæ Ãropetvà saraæ sannahitvà ka¬¬hitvà vissajjetuæ nÃsakkhi\<*<5>*>/, sakalasarÅraæ thaddhaæ yante pÅÊitÃkÃrappattaæ viya ahosi, so maraïabhayatajjito aÂÂhÃsi. Atha naæ S. disvà madhurassaraæ nicchÃretvà "mà bhÃyi, ito ehÅti" Ã. So tasmiæ khaïe ÃvudhÃni cha¬¬etvà Bhagavato pÃdesu sirasà patitvà "accayo maæ bhante acca- gamà yathÃbÃlaæ yathÃmÆÊhaæ yathÃakusalaæ, sv-Ãhaæ tumhÃkaæ guïe ajÃnanto andhabÃlassa De-ssa vacanena tumhe jÅvità voro- petuæ Ãgato, khamatha me bhante" ti khamÃpetvà ekamante nisÅdi. Atha naæ S. saccÃni pakÃsetvà sotÃpattiphale patiÂÂhÃpetvà "Ãvuso De-ena Ãcikkhitamaggaæ apaÂipajjitvà a¤¤ena maggena yÃhÅti" taæ uyyojesi, taæ uyyojetvà ca pana caækamà oruyha a¤¤atarasmiæ rukkhamÆle nisÅdi. Atha tasmiæ dhanuggahe anÃgacchante itare dve "kin nu kho so cirÃyatÅti" paÂimaggena\<*<6>*>/ gacchantà Dasabalaæ disvà upasaækamitvà vanditvà ekamante nisÅdiæsu. So tesam pi saccÃni pakÃsetvà sotÃpattiphale patiÂÂhÃpetvà "Ãvuso De-ena kathitam maggaæ apaÂipajjitvà iminà maggena gacchathÃ" 'ti uyyojesi, iminà nÃma upÃyena itare\<*<7>*>/ pi Ãgantvà nisinne\<*<8>*>/ sotÃpattiphale patiÂÂhÃpetvà a¤¤ena maggena uyyojesi. Atha so paÂhamam Ãgato dhanuggaho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds purise. 2 Bd aÂha. 3 Bd adds laggetvÃ. 4 Bd tuï¬isaraæ. 5 Bd adds so saraæ oropetuæ asakkonto pÃsukà bhijjanti viya mukhato kheÊena pagghirantena kiÊantarÆpo ahosi. 6 Cks -nÃ. 7 Bds -resu. 8 Bds -esu. >/ #<[page 131]># %< 5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (512). 131>% De-aæ upasaækamitvà "bhante De-a, ahaæ SammÃsambuddhaæ jÅvità voropetuæ nÃsakkhiæ, mahiddhiyo so Bhagavà mah÷„ubhÃvo" ti Ãrocesi. Te sabbe pi\<*<1>*>/ "SammÃsambuddhaæ nissÃya amhehi jÅvitaæ laddhan" ti Satthu santike pabbajitvà arahattaæ pÃpuïiæsu. Ayaæ pavatti bhikkhusaæghe pÃkaÂà ahosi, bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso De-kira ekasmiæ TathÃgate veracittena bahujane jÅvità voropetuæ vÃyÃmaæ akÃsi, te sabbe pi SatthÃran nissÃya jÅvitaæ labhiæsÆ" 'ti. S. Ãgantvà "k. n. bh. e. k. s." ti p. "i. n." ti v., "na bh. i. p. pi De-maæ ekaæ nissÃya mayi veracittena bahujane jÅvità voropetuæ vÃyami yevÃ" 'ti vatvà a. Ã.: AtÅte ayaæ BÃrÃïasÅ PupphavatÅ nÃma ahosi. Ta. Vasa- vattira¤¤o putto ekarÃjà nÃma r. kÃresi. Tassa putto Canda- kumÃro nÃma oparajjaæ kÃresi. Khaï¬ahÃlo nÃma brÃhmaïo purohito ahosi, so ra¤¤o attha¤ ca dhamma¤ ca anusÃsati, taæ kira rÃjà paï¬ito ti vinicchaye nisÅdÃpesi. So la¤cavittako hutvà la¤caæ gahetvà assÃmike sÃmike karoti sÃmike assÃmike. Ath' ekadivasaæ eko aÂÂaparÃjito puriso vinicchayaÂÂhÃnà upakkosanto nikkhamitvà rÃjupaÂÂhÃnaæ gacchantaæ CandakumÃraæ disvà tassa pÃdesu pati. So "kiæ bho purisÃ" 'ti Ã. "SÃmi Khaï¬a- hÃlo vinicchaye vilopaæ khÃdati, ahaæ tena la¤caæ gahetvà parÃ- jayaæ pÃpito" ti. C-kumÃro "mà {bhÃyÅti}" taæ assÃsetvà vi- nicchayaæ netvà sÃmikam akÃsi. MahÃjano mahÃsaddena sÃdhukÃraæ adÃsi. RÃjà sutvà "kiæsaddo eso" ti pucchitvÃ. "C-kumÃrena kira Kh-lassa dubbinicchitaæ aÂÂaæ suvinicchitaæ, tatr' eso sÃdhukÃrasaddo" ti. RÃjà taæ sutvà kumÃraæ Ãgantvà vanditvà Âhitaæ "tÃta eko kira te aÂÂo vinicchito" ti pucchi. "ùma devÃ" 'ti. "Tena hi tÃta ito paÂÂhÃya tvam eva vi- nicchayaæ paÂÂhapehÅti" vinicchayaæ kumÃrassa adÃsi. Kh-lassa Ãyo pacchijji, so tato paÂÂhÃya kumÃre ÃghÃtaæ bandhitvà otÃrÃpekkho acari. So pana rÃjà muddhappasanno\<*<2>*>/, so eka- divasaæ paccÆsasamaye supinantena alaækatadvÃrakoÂÂhakaæ sattaratanamayapÃkÃraæ saÂÂhiyojanikaæ suvaïïamahÃvÅthiæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks ti. 2 Bd mandapa¤¤o. >/ #<[page 132]># %<132 XXII. MahÃnipÃta.>% yojanasahassubbedhaæ VejayantapÃsÃdÃdipatimaï¬itaæ Nanda- navanÃdivanarÃmaïeyyakaæ {NandÃpokkharaniÃdipokkharaïirÃma- ïeyyakasamannÃgataæ} Ãkiïïadevagaïaæ TÃvatiæsabhavanaæ disvà ta. gantukÃmo hutvà cintesi: "Ãcariya-Kh-lassa Ãgatave- lÃya DevalokagÃmimaggaæ pucchitvà tena desitamaggena De- valokaæ gamissÃmÅti". Kh-lo pi pÃto va rÃjanivesanaæ pavi- sitvà ra¤¤o sukhaseyyaæ pucchi. Ath' assa rÃjà Ãsanaæ dÃpetvà pa¤haæ pucchi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ ekarÃjÃ\<*<2>*>/ PupphavatiyÃ\<*<3>*>/, so pucchi brahmabandhuæ Khaï¬ahÃlaæ purohitaæ mÆÊhaæ. || Ja_XXII:578 ||>@ @*>/ Ãcikkha, tvaæ si\<*<5>*>/ brÃhmaïa dhammavinayakusalo, yathà ito vajanti Sugatiæ narà pu¤¤Ãni katvÃnà 'ti. || Ja_XXII:579 ||>@ Ta. rÃjÃsÅti rÃjà Ãsi, luddakammo\<*<6>*>/ ti kakkhaÊapharusakammo, sagga- maggan ti saggÃnaæ maggaæ, dhammavinayakusalo ti sucaritadhamme ca ÃcÃravinaye ca kusalo, yathà ti yathà narà pu¤¤Ãni katvà ito Sugatiæ gacchanti taæ Sugatimaggaæ ÃcikkhÃhÅti pucchati. Imaæ pana pa¤haæ sabba¤¤Æ-Buddhaæ và tassa sÃvake và alÃbhena\<*<7>*>/ Bodhisattaæ và pucchituæ vaÂÂati, rÃjà pana yathà nÃma sattÃhaæ maggamÆÊho puriso a¤¤aæ addhamÃsa- mattaæ maggamÆÊhaæ maggaæ puccheyya evaæ Kh-laæ pucchi. So cintesi: "ayam me paccÃmittassa piÂÂhiæ passana- kÃlo, idÃni C-kumÃraæ jÅvitakkhayaæ pÃpetvà mama mano- rathaæ pÆressÃmÅti". Atha rÃjÃnaæ Ãmantetvà tatiyaæ g. Ã.: @@ T. a.: mahÃrÃja Saggaæ gacchantà nÃma atidÃnaæ dadanti avajjhe ghÃ- tenti, sace Saggaæ gantukÃmo tvam pi tath' eva karohÅti. Atha naæ rÃjà pa¤hassa atthaæ pucchi: @*>/ ca kho no akkhÃhi, yajissÃma dadÃma dÃnÃnÅti. || Ja_XXII:581 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck adds si. 2 Cks add ti. 3 Bd -yÃyaæ. 4 Bd saggÃnaæmaggam. 5 Bd tvamasi. 6 Cks add si. 7 Ck -bhe, Cs -bho. 8 Ck ek-. >/ #<[page 133]># %< 5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542.) 133>% So pi vyÃkÃsi: @@ vyÃkaronto ca Devalokamaggaæ puÂÂho Nirayamaggaæ vyÃkÃsi. Ta. puttehÅti attano jÃtehi piyaputtehi c' eva piyadhÅtÃhi ca, mahesi- hÅti piyabhariyÃhi, negamehÅti seÂÂhÅhi, usabhehÅti sabbasetausabharÃjÆhi, ÃjÃniyehÅti maÇgalassehi, catÆhÅti etehi sabbeh' eva a¤¤ehi ca hatthiÃdÅhi catÆhi catÆhÅti evaæ sabbacatukkena deva yajitabbaæ, etesaæ sabbesaæ khaggena sÅsaæ chinditvà suvaïïapÃtiyà galalohitaæ gahetvà ÃvÃÂe pakkhipitvà ya¤¤assa yajanakarÃjÃno sarÅren' eva saha Devalokaæ gacchanti mahÃrÃja, samaïabrÃh- maïakapaïiddhikavanibbakayÃcakÃnaæ ghÃsacchÃdanÃdisampÃdanaæ\<*<1>*>/ dÃnam eva pavattati, ime pana puttadhÅtÃdayo mÃretvà tesaæ galalohitena\<*<2>*>/ yajanaæ ati- dÃnaæ nÃmà 'ti rÃjÃnaæ sa¤¤Ãpesi. Iti so "sace C-kumÃraæ ekaæ ¤eva gaïhissÃmi veracittena kÃraïaæ ma¤¤issantÅti" taæ mahÃjanassa antare pakkhipi. Imaæ pana tesaæ kathentÃnaæ kathaæ sutvà antepurajano bhÅtatasito ekappahÃrena mahÃviravaæ viravi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà gÃtham Ãha: @*>/ mahesiyo ca ha¤¤antu eko ahosi nigghoso bhesmà accuggato saddo ti. || Ja_XXII:583 ||>@ Ta. tan ti taæ kumÃrà ca mahesiyo ca ha¤¤antÆ 'ti saddaæ sutvÃ, eko ti sakalarÃjanivesane eko va nigghoso ahosi, bhesmà ti bhayÃnako, accug- gato ti ati uggato ahosi. SakalarÃjakulaæ yugantavÃtÃhataæ viya sÃlavanaæ ahosi, brÃhmaïo pi rÃjÃnaæ Ã.: "kiæ mahÃrÃja ya¤¤aæ yajituæ sak- kosi na sakkosÅti". "Kiæ kathesi Ãcariya, ya¤¤aæ yajitvà Devalokaæ gamissÃmÅti". "MahÃrÃja bhÅruno\<*<4>*>/ dubbalajjhÃsayà ya¤¤aæ yajituæ samatthà nÃma na honti, tumhe idha sabbe sannipÃtetha, ahaæ ya¤¤ÃvÃÂe kammaæ karissÃmÅti" attano pahonakabalaæ gahetvà nagarà nikkhamma ya¤¤ÃvÃÂaæ sama- talaæ kÃrÃpetvà vatiyà parikkhipi, kasmÃ\<*<5>*>/: dhammiko pi samaïo và brÃhmaïo và Ãgantvà vÃreyyÃ\<*<6>*>/ 'ti ya¤¤ÃvÃÂe vatiparikkhepanaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -sampadÃnaæ. 2 Bd adds ya¤¤assa. 3 Bd omits ca. 4 Bd bhirukÃ. 5 Cks omit kasmÃ. 6 Bds nivÃreyyÃ. >/ #<[page 134]># %<134 XXII. MahÃnipÃta.>% cÃrittan ti katvà porÃïakabrÃhmaïehi Âhapitaæ. RÃjÃpi purise pakkosÃpetvà "tÃta ahaæ attano puttadhÅtaro ca bhariyÃyo ca mÃretvà ya¤¤aæ yajitvà Devalokaæ gamissÃmÅti, gacchatha nesaæ Ãcikkhitvà sabbe idhÃnethÃ" 'ti puttÃnaæ tÃva Ãnaya- natthÃya Ãha: @@ Ta. C-kumÃro ca SuriyakumÃro ca dve GotamÃdeviyà aggamahesiyà puttÃ, Bhaddaseno ca pana SÆro ca VÃmagotto ca tesaæ vemÃtikabhÃtaro, pasurà kira hothà 'ti pasurà kira hotha, ekasmiæ ÂhÃne rÃsi hothà 'ti kir' ettha\<*<1>*>/ attho. Te paÂhamaæ C-kumÃrassa santikaæ gantvà Ãhaæsu: "kumÃra tumhe kira mÃretvà tumhÃkaæ pità D-lokaæ gantu- kÃmo, tumhÃkaæ gaïhanatthÃya amhe pesesÅti". "Kassa va- canena maæ gaïhÃpetÅti". "Kh-lassa devÃ" 'ti. "Kiæ so ma¤ ¤eva gaïhÃpeti udÃhu a¤¤e pÅti". "A¤¤e pi gaïhÃpeti, catukkaæ kira ya¤¤aæ yajÃpetukÃmo" ti. So cintesi: "tassa a¤¤ehi saddhiæ veran n' atthi, `vinicchaye vilopaæ kÃtuæ na labhÃmÅti' pana mayi ekasmiæ verena bahuæ mÃrÃpeti\<*<2>*>/, pitaraæ daÂÂhuæ labhantassa sabbesaæ mocÃpanaæ mama bhÃro" ti. Atha ne "tena hi me pitu vacanaæ karothÃ" 'ti. Te taæ netvà rÃjaÇgaïe ekamante Âhapetvà itare pi tayo Ãnetvà tass' eva santike katvà ra¤¤o Ãrocayiæsu: "ÃnÅtà te deva puttÃ" ti. So tesaæ vacanaæ sutvà "tÃtà idÃni me dhÅtaro Ãnetvà tesaæ ¤eva santike karotha" 'ti itaraæ gÃtham Ãha: @@ Te "evaæ karissÃmÃ" 'ti tÃsaæ santikaæ gantvà tà roda- mÃnà paridevamÃnÃ\<*<3>*>/ Ãnetvà bhÃtikÃnaæ ¤eva santike kariæsu. Tato rÃjà attano piyabhariyÃnaæ gaïhanatthÃya itaraæ g. aha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd hothà ti Ãcikkhathà ti. 2 Ck -petvÃ. 3 Ck adds so, Cs yo. >/ #<[page 135]># %< 5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542.) 135>% Ta. lakkhaïa-ti uttamehi catusaÂÂhiyà itthilakkhaïehi upapannÃ, ethà 'ti pi vadethà 'ti a. Te tÃpi paridevamÃnà Ãnetvà kumÃrÃnaæ santike kariæsu. Atha rÃjà cattÃro seÂÂhÅ ÃnÃpento itaraæ g. Ãha: @@ RÃjapurisà gantvà te Ãnayiæsu. Ra¤¤o puttadÃre gayha- mÃne sakalanagaraæ na ki¤ci avoca, seÂÂhikulÃni pana mahÃ- sambandhÃni, tasmà tesaæ gahitakÃle sakalanagaraæ saæ- khubhitvà "ra¤¤o seÂÂhÅ mÃretvà ya¤¤aæ yajituæ na dassÃmÃ" 'ti seÂÂhÅ parivÃretvà va tesaæ ¤Ãtivaggena saddhiæ rÃjakulaæ agamÃsi. Atha te seÂÂhÅ ¤Ãtijanaparivutà rÃjÃnaæ attano jÅvitaæ yÃciæsu. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ Ta. sabbasikhino ti sabbe amhe matthake cÆÊaæ Âhapetvà attano ceÂake karohi, mayan te ceÂakakiccaæ karissÃma, athavà no dÃse sÃvehÅti athavà asaddahanto sabbe seïiye\<*<1>*>/ sannipÃtetvà tÃsaæ majjhe amhe dÃse sÃvehi. mayan te dÃsattaæ paÂisuïissÃmà 'ti. Te evaæ yÃcantà jÅvitaæ laddhuæ nÃsakkhiæsu. RÃja- purisà sese paÂikkamÃpetvà te gahetvà kumÃrÃnaæ yeva san- tike nisÅdÃpesuæ. Tato rÃjà hatthiÃdÅnaæ ÃnayanatthÃya\<*<2>*>/ ÃïÃpento\<*<3>*>/ Ãha: @*>/ Accutavaruïadantaæ Ãnetha kho te khippaæ, ya¤¤atthÃya bhavissanti. || Ja_XXII:589 ||>@ @*>/ Ãnetha kho ne\<*<6>*>/ khippaæ, ya¤¤atthÃya bhavissanti. || Ja_XXII:590 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cs; Ck seniye, Bd seniyo. 2 Cks -dÅni atthÃya. 3 Ck ÃnÃpento. 4 Bd nÃlÃgiriæ. 5 Bd assaratanaæ pi kesaniæ surÃmukhaæ muïïakaæ vinaÂakaæ ca. Bd ne. >/ #<[page 136]># %<136 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @@ @@ Ta. samupakarontu sabban ti na kevalaæ ettakam eva avasesam pi, sabbe catuppadagaïam eva pakkhigaïa¤ ca sabbaæ catukkaæ katvà rÃsiæ\<*<2>*>/ ka- rontu, sabbacatukkaæ ya¤¤aæ yajissÃma, yÃcakabrÃhmaïÃna¤ ca dÃnaæ dassÃmà 'ti, sabbaæ paÂiyÃdethà 'ti etaæ\<*<3>*>/ mayà vuttaæ anavassesaæ\<*<4>*>/ upaÂÂhÃpetha, uggatamhÅti ahaæ pana ya¤¤aæ uggate suriye sve pÃto va yajissÃmi, sab- baæ upaÂÂhÃpethà 'ti sesam pi sabbaæ ya¤¤opakaraïaæ upaÂÂhapetha. Ra¤¤o pana mÃtÃpitaro dharanti\<*<5>*>/ yeva, ath' assa gantvà mÃtu Ãrocesuæ: "ayye putto vo puttadÃre mÃretvà ya¤¤aæ yajitukÃmo" ti. Sà "kiæ kathetha tÃtÃ" ti hatthena hadayaæ dhÃretvÃ\<*<6>*>/ rodamÃnà Ãgantvà "saccaæ kira putta evarÆpo te ya¤¤o bhavissatÅti" pucchi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ rodantÅ\<*<8>*>/ Ãgatà vimÃnato: ya¤¤o kira te putta bhavissati catÆhi puttehÅti. || Ja_XXII:594 ||>@ Ta. tantan ti taæ etaæ rÃjÃnaæ, vimÃnato ti attano vasanaÂÂhÃnato. RÃjà Ãha: @@ Ta. cattà ti C-kumÃre ha¤¤amÃne yeva sabbe pi ya¤¤atthÃya mayà paricattÃ. Atha naæ mÃtà Ãha: @*>/ kira hoti puttaya¤¤ena, nirayÃn' eso maggo, n' eso maggo saggÃnaæ. || Ja_XXII:596 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd usabhaæ pi yudhapatiæ anojaæ nisabhaæ gavampatiæ te pi. 2 Cks rÃsi. 3 Ck ekaæ, Bd evaæ. 4 Cks ava-. 5 Cks dhananti. 6 Bd paharitvÃ. 7 Ck -ca, Bd avocÃ. 8 all three MSS. -ti. 9 Bd -tiyÃ-, Cks -tiæ. >/ #<[page 137]># %< 5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542). 137>% @@ Ta. nirayÃneso ti nirassÃdatthena catunnaæ apÃyÃnaæ esa maggo, Koï¬a¤¤Ã 'ti rÃjÃnaæ gottenÃlapati, bhÆtabhavyÃnan ti bhavitabbasattÃ- naæ\<*<1>*>/, ya¤¤enà 'ti evarÆpena puttadhÅtaro mÃretvà yajanakaya¤¤ena sagga- maggo nÃma n' atthi. RÃjà Ãha: @*>/ ca Suriya¤ ca, puttehi yajitvà duccajehi sugatiæ Saggaæ gamissamÅti. || Ja_XXII:598 ||>@ Ta. ÃcariyÃnaæ vacanà ti amma n' esà mama attano mati, ÃcÃra-\<*<10>*>/ sikkhÃpanakassa pana me\<*<3>*>/ Kh-lassa Ãcariyassa etaæ vacanaæ esà anusatthi, tasmà ahaæ ete ghÃtayissaæ\<*<4>*>/, duccajehi puttehi ya¤¤aæ yajitvà saggaæ ga- missÃmi. Ath' assa mÃtà attano vacanaæ gÃhÃpetuæ asakkontà apagatÃ. Pità taæ pavattiæ sutvà Ãgantvà pucchi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ kira te putta bhavissati catÆhi puttehÅti. || Ja_XXII:599 ||>@ Ta. VasavattÅti tassa nÃmaæ. RÃjà Ãha: @@ Atha naæ pità Ãha: @*>/ kira hoti puttaya¤¤ena, nirayÃn' eso maggo, n' eso maggo saggÃnaæ. || Ja_XXII:601 ||>@ @@ RÃjà Ãha: @*>/ ghÃtessaæ Canda¤\<*<2>*>/ ca Suriya¤ ca, puttehi yajitvà duccajehi sugatiæ Saggaæ gamissÃmÅti. || Ja_XXII:603 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks bhavitasattÃnaæ. 2 Cks candiya¤. 3 Bd omits me. 4 Bd ghÃtissaæ. 5 Cks -e. 6 Cks -tiæ, Bd -tiyÃ. 7 all three MSS. -naæ. >/ #<[page 138]># %<138 XXII. MahÃnipata.>% Atha naæ pità Ãha: @@ Ta. puttaparivuto ti puttehi parivuto, raÂÂhaæ -- cà 'ti sakala- KÃsiraÂÂha¤ ca tass' eva taæ taæ\<*<1>*>/ koÂÂhÃsabhÆtaæ janapada¤ ca. So pi taæ attano vacanaæ gÃhÃpetuæ nÃsakkhi. Tato C-kumÃro cintesi: "imassa ettakassa janassa dukkhaæ maæ ekakaæ nissÃya uppannaæ\<*<2>*>/, mama pitaraæ yÃcitvÃ\<*<3>*>/ ettakassa janassa maraïadukkhato mocessÃmÅti" so pitarà saddhiæ salla- panto aha: @@ @@ @@ @*>/ yassa honti tava kÃmà api raÂÂhà pabbÃjitÃ\<*<5>*>/ bhikkhÃcariyaæ carissÃmà 'ti. || Ja_XXII:608 ||>@ Ta. nigaÊa -- pÅti api nÃma mayaæ mahÃnigaÊehi bandhakÃpi hutvÃ, yassa -- kÃmà ti sace pi Khaï¬ahÃlassa dÃtukÃmo si tassa pi no dÃse katvà dehi karissÃm' assa dÃsakamman ti vadati, api raÂÂhà ti sace amhÃkaæ koci doso atthi raÂÂhà no pabbÃjehi api nÃma raÂÂhà pabbÃjitÃpi\<*<5>*>/ kapaïà viya ka- pÃlaæ gahetvà bhikkhÃcariyaæ carissÃma, mà no avadhi dehi no jÅvitan ti vilapi. Tassa taæ nÃnappakÃraæ vilÃpaæ sutvà rÃjà hadaya- phalitaæ\<*<6>*>/ patto viya assupuïïehi nettehi "na me koci putte mÃretuæ lacchati, na mam' attho DevalokenÃ" 'ti sabbe te mocetuæ Ãha: @*>/ vilapantà jÅvitassa kÃmÃhi, mu¤catha dÃni kumÃre, alam pi me hotu puttaya¤¤enà 'ti. || Ja_XXII:609 ||>@ Taæ ra¤¤o kathaæ sutvà rÃjaputte Ãdiæ katvà sabbaæ taæ pakkhipariyosÃnaæ pÃïigaïaæ vissajjesuæ. Kh-lo pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds santakaæ in the place of taæ taæ. 2 Cks omit upp-. 3 Cks omit yÃ-. 4 Bd adds khaï¬ahÃlassa. 5 Cks pabba-. 6 Bd bÃlita. 7 Bd -yittha. >/ #<[page 139]># %< 5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542.) 139>% ya¤¤ÃvÃÂe kammaæ saævidahati, atha naæ eko puriso "are duÂÂha Kh-la ra¤¤Ã puttà vissajjitÃ, tvaæ attano putte mÃretvà tesaæ gaÊalohitena ya¤¤aæ yajassÆ" 'ti Ãha. So "kiæ nÃma ra¤¤Ã katan" ti vegena gantvà Ãha: @*>/ vutto: dukkaraæ\<*<2>*>/ durabhisambhavaæ c' etaæ, atha no upakkhaÂassa ya¤¤assa kasmÃ\<*<3>*>/ karosi vikkhepaæ. || Ja_XXII:610 ||>@ @@ Ta. pubbe ti mayà tvaæ pubbe va vutto na tumhÃdisena bhÅrujÃtikena sakkà ya¤¤aæ yajituæ ya¤¤ayajanaæ nÃm' etaæ dukkaraæ durabhisambhavan ti, atha no idÃni upakkhaÂassa paÂiyattassa ya¤¤assa vikkhepaæ karosi vikkham- bhantÅti\<*<4>*>/ pi pÃÂho paÂisedhentÅti a., mahÃrÃja kasmà evaæ karosi, yattakà hi ya¤¤aæ yajanti và yÃjenti và anumodanti và sabbe Sugatim eva vajantÅti dasseti. So {andhabhÆto} rÃjà tassa kodhavasikassa kathaæ gahetvà dhammasa¤¤Å hutvà puna putte gaïhÃpesi. Tato C-kumÃro pitaraæ anubodhayamÃno Ãha: @*>/ no pubbe sotthÃnaæ brÃhmaïo avÃcesi, atha no akÃraïasmà ya¤¤atthÃya deva ghÃtesi. || Ja_XXII:612 ||>@ @*>/ no daharake ca samÃne{\<*<7>*>/} na hanesi\<*<8>*>/ na ghÃtayesi\<*<9>*>/, dahar' amhÃ\<*<10>*>/ yobbanaæ pattà adÆsakà tÃta ha¤¤Ãma. || Ja_XXII:613 ||>@ @*>/ na hi mÃdisà sÆrà honti ya¤¤atthÃya. || Ja_XXII:614 ||>@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds me. 2 Cks dukkha-. 3 Cks omit ka-. 4 Cks -mhantÅti. 5 Bds ja. 6 Ck ca. 7 Cks -ko ca samÃno, Bds daharakÃle. 8 Bds mÃresi. 9 Bd -tesi. 10 Cks yuvÃdaharamha. 11 Bds yuddhehi yujjhamÃnehi. >/ #<[page 140]># %<140 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ saddahesi: na maæ Khaï¬ahÃlo ghÃtaye, mamaæ hi so ghÃtetvÃna anantaram pi taæ deva ghÃteyya. || Ja_XXII:617 ||>@ @@ @@ @@ @@ @@ @*>/ bhikkhÃcariyaæ carissÃmà 'ti. || Ja_XXII:623 ||>@ Ta. pubbe ti tÃta yadi ahaæ mÃretabbo atha kasmà amhÃkaæ ¤Ãtijane pubbe mama jÃtakÃle brÃhmaïo sotthÃnaæ avÃcesi tadà kira Kh-lo mama lak- khaïÃni upadhÃretvà imassa kumÃrassa na koci antarÃyo bhavissati tumhÃkaæ accayena r. kÃressatÅti Ã., icc-assa purimena pacchimaæ na sameti musÃvÃdÅ\<*<3>*>/ esa, atha no etassa vacanaæ gahetvà akÃraïasmà ti nikkÃraïà yeva ya¤¤at- thÃya deva ghÃtesi, mà amhe ghÃtayi, ayaæ hi mayi ekasmiæ verena mahÃjanaæ mÃretukÃmo, sÃdhukaæ sallakkhehi narindà 'ti, pubbe va no ti mahÃrÃja sace pi amhe mÃretukÃmo pubbe va no daharake samÃne\<*<4>*>/ kasmà sayaæ và na hanesi\<*<5>*>/ a¤¤ehi và na ghÃtÃpesi, idÃni pana mayaæ daharà taruïà paÂhamavaye Âhità puttadhÅtÃhi va¬¬hÃma, evaæbhÆtà tava\<*<6>*>/ adÆsakà va kiækÃraïà ha¤¤Ãmà 'ti, passa no ti amhe cattÃro pi bhÃtike, yujjhamÃne ti paccatthikÃnaæ nagaraæ parivÃretvà ÂhitakÃle amhÃdiso putte tehi saddhiæ yujjhamÃne passa, aputtakà hi rÃjÃno anÃthà nÃma honti, mÃdisà ti amhÃdisÃ, sÆrà ti bala- vantÃ\<*<7>*>/ na ya¤¤atthÃya mÃretabbà honti, niyojentÅti nesaæ paccÃmittÃnaæ gaïhanatthÃya yojenti, atha no ti atha nu, akÃraïasmà ti akÃraïena, abhÆ- miyaæ anokÃse yeva kasmà tÃta ha¤¤Ãmà 'ti a., mà tassa\<*<8>*>/ saddahesÅti mahÃrÃja tvaæ maæ Kh-lo na ghÃtaye ti mà tassa\<*<9>*>/ saddaheyyÃsi, bhogaæ pissà 'ti bhogam pi assa brÃhmaïajanassa\<*<10>*>/ rÃjÃno denti, aggapiï¬ikÃpÅti atha te aggodakaæ aggapiï¬ikaæ labhantà aggapiï¬ikÃpi honti, tesampÅti yesaæ kule bhu¤janti tesam pi evarÆpÃnaæ piï¬adÃyakÃnaæ\<*<11>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd tvassa, Cks kassa. 2 Cks pabba-. 3 Cks -dÃ. 4 Bd daharakÃle. 5 Cs hesi, Bd ha¤¤asi. 6 Bd omits tava. 7 all three MSS. -to. 8 Cks kassa. 9 Cks kassaci. 10 Bd brahmaïassa. 11 Bd adds dubbhituæ icchanti. >/ #<[page 141]># %< 5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542.) 141>% RÃjà kumÃrassa vilÃpaæ sutvà @*>/ vilapantà jÅvitassa kÃmÃhi, mu¤catha dÃni kumÃre, alam pi me hotu puttaya¤¤enà 'ti. || Ja_XXII:624 ||>@ imaæ g. vatvà puna pi mocesi. Kh-lo Ãgantvà puna pi @*>/ vutto: dukkaraæ durabhisambhavaæ c' etaæ, atha no upakkhaÂassa ya¤¤assa kasmÃ\<*<3>*>/ karosi vikkhepaæ. || Ja_XXII:625 ||>@ @@ vatvà pana gaïhÃpesi. Ath' assa anunayatthaæ\<*<4>*>/ kumÃro Ãha: @*>/ rÃjà || Ja_XXII:627 ||>@ @@ @*>/ Khaï¬ahÃlo kiæ puttake na ghÃtesi sabbaæ ca ¤Ãtijanaæ attÃna¤ ca na ghÃtesi. || Ja_XXII:629 ||>@ @@ Ta. brÃhmaïo tÃvà 'ti paÂhamaæ Kh-lo yajatu, puttakehÅti sakehi puttakehi, ath' etasmiæ evaæ yajitvà Devalokaæ gate pacchà tvaæ yajissasi deva, sÃdhurasabhojanaæ pihitvÃ\<*<7>*>/ a¤¤ehi vÅmaæsituæ\<*<8>*>/ bhu¤jasi, puttamaraïaæ yeva kasmà avÅmaæsitvà kathesÅti dÅpento evam Ãha, evaæ jÃnanto\<*<9>*>/ putta- dhitato mÃretvà D-lokaæ gacchatÅti evaæ jÃnanto kiækÃraïà attano putte ca ¤Ãti ca attÃna¤ ca na ghÃtesi, sace hi paraæ mÃretvà D-lokaæ gacchanti attÃnaæ mÃretvà Brahmalokaæ gantabbaæ bhavissati, evaæ ya¤¤aguïaæ jÃnantena param amÃretvà và attà va mÃretabbo siyÃ, ayam pana tathà akatvà mam mÃrÃpeti, iminÃpi kÃraïena jÃna\<*<10>*>/ mahÃrÃja yathà esa vinicchaye vilopaæ kÃtum alabhanto evam karontÅti, edisan ti evarÆpam puttaghÃtaya¤¤am. KumÃro ettakaæ kathento pitaraæ attano vacanaæ gÃhÃ- petuæ asakkonto rÃjÃnaæ parivÃretvà Âhitaæ parisaæ Ãrab- bha Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -yittha. 2 Bd adds me. 3 Cks omit kasmÃ. 4 Bd anudassanattham. 5 Bds yajasituvaæ. 6 Cks jÃnaæ vo. 7 so Cks; Bd pihitvam. 8 Bds vimamsÃpetvÃ, Cs vÅmamsitu. 9 Cks jÃnam. 10 Bd jÃnÃtha. >/ #<[page 142]># %<142 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ nagaramhi na uparavanti\<*<2>*>/ rÃjÃnaæ: mà ghÃtayi orasaæ puttaæ. || Ja_XXII:631 ||>@ @*>/ nagaramhi na uparavanti\<*<3>*>/ rÃjÃnaæ: mà ghÃtayi atrajaæ puttaæ. || Ja_XXII:632 ||>@ @*>/ pavedetÅti. || Ja_XXII:633 ||>@ Ta. puttakÃmÃyo ti gharaïiyo sandhÃya vuttaæ, gahapatayo pana puttakÃmà nÃma honti, na uparavantÅti\<*<5>*>/ na upakkosanti na vadanti, atrajan ti attano jÃtaæ, evaæ vutte pi koci ra¤¤Ã saddhiæ kathetuæ sa- mattho nÃma nÃhosi, na koci assa paÂighaæ mayà ti iminà no la¤co va gahito issariyamadena và idaæ nÃma dukkhaæ katan ti koci eko pi mayà saddhiæ paÂighaækattÃ\<*<6>*>/ nÃma nÃhosi, janapado\<*<7>*>/ pavedetÅti evaæ ra¤¤o ca janassa ca atthakÃmassÃpi mama pitaraæ ayaæ janapado guïasampanno te putto ti na pavedeti na jÃnÃpetÅti a. Evaæ vutte pi koci ki¤ci na katheti. Tato rÃjakumÃro attano bhariyÃyo taæ yÃcanatthÃya uyyojento Ãha: @*>/ gharaïiyo tÃta¤ ca vadetha Khaï¬ahÃla¤ ca: mà ghÃtetha kumÃre adÆsake sÅhasaækÃse. || Ja_XXII:634 ||>@ @*>/ gharaïiyo {tÃta¤} ca vadetha Khaï¬ahÃla¤ ca: mà ghÃtetha kumÃre apekkhite sabbalokassà 'ti. || Ja_XXII:635 ||>@ Tà gantvà yÃciæsu. RÃjà no olokesi pi. Tato kumÃro anÃtho hutvà vilapanto @*>/ jÃyeyyaæ rathakÃrakulesu\<*<10>*>/ và pukkusakulesu\<*<10>*>/ và vesesu\<*<11>*>/ và jÃyeyyaæ, na hajja\<*<12>*>/ maæ rÃjà ya¤¤atthÃya\<*<13>*>/ ghÃteyyà 'ti || Ja_XXII:636 ||>@ vatvà puna tà uyyojento\<*<14>*>/ Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 read: va? 2 Ck uparamanti, Bd upavadanti. 3 Bd upavadanti, Cs upavaranti. 4 Bd adds na. 5 Cs upavcrantÅti, Bd upavadantÅti. 6 Bd -ghakato. 7 Bd adds na. 8 Bd vo. 9 Bd handÃhaæ nunÃ. 10 Cks -kulaæ. 11 Ck venesu, Cs venasu. 12 h' ajja? 13 Bd ra¤¤e. 14 Cks tamuyyo-, Bd tÃtariyÃyo uyyo-. >/ #<[page 143]># %< 5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542) 143>% @*>/ 'ti || Ja_XXII:638 ||>@ Ta. aparadh -- ti ahaæ Ãcariya Kh-la attano aparÃdhaæ na passÃmi, kinte bhante ti ayya Kh-la mayaæ tuyhaæ kiæ dussit' amha, atha C-kumÃ- rassa doso atthi taæ khamathà 'ti vadatha, atha C-kumÃrassa kaniÂÂhabhaginÅ SelakumÃrÅ nÃma sokaæ sandhÃretuæ asakkontÅ pitu pÃdamÆle patitvà paridevi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ vilapati Selà disvÃna bhÃtaro upanÅtatte: ya¤¤o kira me ukkhipito tÃtena\<*<3>*>/ saggakÃmenà 'ti. || Ja_XXII:639 ||>@ Ta. upanÅtatte ti upanÅtasabhÃve, ukkhipito ti ukkhitto, saggakÃ- menà 'ti mama bhÃtaro mÃretvà Saggaæ icchantena tÃta ime mÃretvà kiæ Saggena karissasÅti\<*<4>*>/ vilapi. RÃjà tassÃpi kathaæ na gaïhi. Tato C-kumÃrassa putto VÃsulo nÃma pitaraæ dukkhitaæ disvà "ahaæ ayyakaæ {yÃcitvÃ} mama pitu jÅvitaæ dÃpessÃmÅti" ra¤¤o pÃdamÆle paridevi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ ca parivattati\<*<6>*>/ ca VÃsulo sammukhà ra¤¤o: mà no pitaraæ avadhi, dahar' amhà ayobbanam pattà ti. || Ja_XXII:640 ||>@ Ta. daharamhà ayobbanappattà ti deva mayaæ taruïadÃrakà na tÃva yobbanappattÃ, amhesu pi tÃva anukampÃya amhÃkaæ pitaraæ mà avadhÅti. RÃjà tassa paridevitaæ sutvà bhijjamÃnahadayo viya hutvà assupuïïehi nettehi kumÃraæ ÃliÇgitvà "tÃta assÃsaæ paÂilabha, vissajjemi te pitaran" ti vatvà g. Ãha: @*>/,] dukkhaæ kho me janayasi [vilapanto antarapurasmiæ\<*<8>*>/], mu¤catha dÃni kumÃre, alam pi me hotu puttaya¤¤enà ti. || Ja_XXII:641 ||>@ Ta. antarapurasmin ti rÃjanivesanassa antare. Puna Kh-lo Ãgantvà Ãha: @*>/ karosi vikkhepaæ. || Ja_XXII:642 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cs; Ck adusemÃ, Bd adusamhÃ. 2 Cks -ïÃ. 3 so all three MSS. 4 Cks -tÅti. 5 Bd Ãvatti. 6 Bd -vatti. 7 Bd pitarà sahÃ. 8 Bd sate pÆrasmiæ. 9 Cks omit ka-. >/ #<[page 144]># %<144 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ RÃjÃpi andhabÃlo puna tassa vacanena putte gaïhÃpesi. Tato Kh-lo cintesi: "ayaæ rÃjà muducitto kÃlena gaïhÃti kÃlena vissajjeti, puna pi dÃrakÃnaæ vacanena putte vissaj- jeyya, ya¤¤ÃvÃÂaæ ¤eva ¤aæ nemÅti\<*<1>*>/". Ath' assa tatthaga- manatthÃya gÃtham Ãha: @*>/ abhinikkhamassu deva, Saggaæ gato tvaæ pamodissasÅti. || Ja_XXII:644 ||>@ T. a.: mahÃrÃja tava ya¤¤o sabbaratanehi upakkhaÂo paÂiyatto, idÃni te abhinikkhamanakÃlo, tasmà abhinikkhama ya¤¤aæ yajitvà Saggaæ gato pamo- dissasÅti. Tato Bodhisattaæ ÃdÃya {ya¤¤ÃvÃÂagamanakÃle} tassa orodhà ekato va nikkhamiæsu. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ rodantiyo maggaæ anuyanti\<*<4>*>/. || Ja_XXII:645 ||>@ @*>/ nikkhantÃ\<*<6>*>/ Nandane\<*<7>*>/ viya devà kese parikiritvÃna\<*<8>*>/ rodantiyo maggam anuyanti\<*<4>*>/. || Ja_XXII:646 ||>@ Ta. Nandane viya devà ti N-vane ca vanadhammaæ devaputtaæ pari- vÃretvà devadhÅtà viya. Tatoparaæ tÃsaæ vilÃpo hoti: @*>/ nÅyanti Canda-Suriyà ya¤¤atthÃya ekarÃjassa. || Ja_XXII:647 ||>@ @*>/ nÅyanti Canda-Suriyà mÃtu katvà hadayasokaæ. || Ja_XXII:648 ||>@ @*>/ nÅyanti Canda-Suriyà janassa katvà hadayasokaæ. || Ja_XXII:649 ||>@ @*>/] nahÃpakasunahÃtÃ\<*<10>*>/ kuï¬alino akalucandanavilittà nÅyanti Canda-Suriyà ya¤¤atthÃya ekarÃjassa. || Ja_XXII:650 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck nemeti. 2 Bds paÂiyatto. 3 Bd vikiritvÃ. 4 Bd -yÃyiæsu. 5 Cks vacana sokena. 6 Bd -mantÃ. 7 Cks add vane. 8 Bd aggalu-. 9 Ck -jano, Cs -jine. 10 Bd nhÃpikasunhÃpitÃ. >/ #<[page 145]># %< 5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542). 145>% @*>/ pattikÃ\<*<2>*>/ anuvajanti ty-ajja Canda-Suriyà ubho va pattikà yanti. || Ja_XXII:651 ||>@ @*>/ anuvajanti ty-ajja Canda-Suriyà ubho va pattikà yanti. || Ja_XXII:652 ||>@ @*>/ anuvajanti ty-ajja Canda-Suriyà ubho va pattikà yanti. || Ja_XXII:653 ||>@ @*>/ pubbe niyyaæsu\<*<6>*>/ tapanÅyakappanehi\<*<7>*>/ turagehi ty-ajja Canda-Suriyà ubho va pattikà yantÅti. || Ja_XXII:654 ||>@ Ta. kÃsika -- ti kÃsiyÃni sucÅni vatthÃni dhÃrayamÃnÃ, Canda -- ti C-kumÃro ca S-kumÃro ca, nahÃpaka -- ti ka¤canacuïïena ubbaÂÂetvà nahÃ- pakehi kataparikammatÃya sunahÃpitÃ, yassÆ 'ti\<*<8>*>/ assu ti nipÃtamattaæ, ye kumÃre ti a., assavara -- ti assavarapiÂÂhigate, rathavara -- ti rathavaramaj- jhagate, niyyaæsÆ 'ti nikkhamiæsu. Evaæ tÃsu paridevantÅsu yeva Bodhisattaæ nagarà nÅ- hariæsu. Sakalanagaraæ saækhubhitvà nikkhamituæ Ãrabhi. MahÃjane nikkhamante dvÃrÃni na-ppahonti. BrÃhmaïo ati- bahujanaæ disvà "ko jÃnÃti kiæ bhavissatÅti" nagaradvÃrÃni thakÃpesi. MahÃjano nikkhamituæ alabhanto -- antonagara- dvÃrassa ÃsannaÂÂhÃne uyyÃnaæ atthi tassa santike -- mahÃvira- vaæ viravi, tena ravena sakuïasaægho saækhubhito ÃkÃsaæ pakkhandi. MahÃjano taæ taæ sakuïiæ\<*<9>*>/ Ãmantetvà vila- panto Ãha: @*>/ pubbena PupphavatiyÃ, yajat' ettha ekarÃjà sammÆÊho catÆhi puttehi. || Ja_XXII:655 ||>@ @*>/ pubbena PupphavatiyÃ, yajat' ettha ekarÃjà sammÆÊho catÆhi ka¤¤Ãhi. || Ja_XXII:656 ||>@ @*>/ pubbena PupphavatiyÃ, yajat' ettha ekarÃjà sammÆÊho catÆhi mahesÅhi. || Ja_XXII:657 ||>@ @*>/ pubbena PupphavatiyÃ, yajat' ettha ekarÃjà sammÆÊho catÆhi gahapatÅhi. || Ja_XXII:658 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -tÃ. 2 Bd hatthÅhi. 3 Bds assehi. 4 Bd rathehi. 5 Bds yassu. 6 Bd niyayiæsu. 7 Bds kappakehi. 8 Bd adds ye. 9 Bd -ïaæ. 10 Bd uyyassu. 11 Cks yajassu, Bd uyyassu. >/ #<[page 146]># %<146 XXII. MahÃnipata.>% @*>/ pubbena PupphavatiyÃ, yajat' ettha ekarÃjà sammÆÊho catÆhi hatthÅhi. || Ja_XXII:659 ||>@ @*>/ pubbena PupphavatiyÃ, yajat' ettha ekarÃjà sammÆÊho catÆhi assehi. || Ja_XXII:660 ||>@ @*>/ pubbena PupphavatiyÃ, yajat' ettha ekarÃjà sammÆÊho catÆhi usabhehi. || Ja_XXII:661 ||>@ @*>/ pubbena PupphavatiyÃ, yajat' ettha ekarÃjà sammÆÊho sabbacatukkenà 'ti. || Ja_XXII:662 ||>@ Ta. maæsamicchasÅti ambho sakuïi, sace maæsam icchasi uyyassu\<*<2>*>/ Pupphavatiyà pubbena puratthimÃya disÃya ya¤¤ÃvÃÂo atthi tattha gaccha, ya- jatetthà 'ti ettha Kh-lassa vacanaæ gahetvà sayaæ sammÆÊho ekarÃjà catÆhi puttehi yajati, sesagÃthÃsu pi es' eva nayo. Evaæ mahÃjano tasmiæ ÂhÃne paridevitvà Bodhisattassa vasanaÂÂhÃnaæ gantvà pÃsÃdaæ padakkhiïaæ karonto ante- purakÆÂÃgÃrauyyÃnÃdÅni ca passanto gÃthÃhi paridevi: @@ @*>/, te dÃni ayyaputtà cattÃro vadhÃya ninnÅtÃ. || Ja_XXII:664 ||>@ @*>/ sabbakÃlikaæ rammaæ, te dÃni ayyaputtà cattÃro vadhÃya ninnÅtÃ. || Ja_XXII:665 ||>@ @*>/ sabbakÃlikaæ rammaæ. te dÃni ayyaputtà cattÃro vadhÃya ninnÅtÃ. || Ja_XXII:666 ||>@ @*>/ sabbakÃlikaæ rammaæ, te dÃni ayyaputtà cattÃro vadhÃya ninnÅtÃ. || Ja_XXII:667 ||>@ @*>/ sabbakÃlikaæ rammaæ, te dÃni ayyaputtà cattÃro vadhÃya ninnÅtÃ. || Ja_XXII:668 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd uyyassu. 2 Cks omit uy-. 3 Cks vÅtik-. 4 Cks omit su. 5 Cks -vaniyà pupphitÃ. >/ #<[page 147]># %< 5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542.) 147>% @*>/ vicittÃ\<*<2>*>/ suramaïÅyÃ, te dÃni ayyaputtà cattÃro vadhÃya ninnÅtÃti. || Ja_XXII:670 ||>@ Ta. te dÃnÅti idÃni te CandakumÃrapamukhà amhÃkaæ ayyaputtà eva- rÆpaæ pÃsÃdam cha¬¬etvà vadhÃya nÅyanti, sovaïïa -- ti suvaïïavikatà su- vaïïakhacità Ettakesu ÂhÃnesu vilapitvà puna hatthisÃlÃdÅni upasaæ- kamitvà Ãhaæsu: @@ @@ @@ @*>/ rÃjà yajissate ya¤¤aæ sammÆÊho catÆhi puttehi. || Ja_XXII:674 ||>@ @*>/ rÃjà yajissate ya¤¤aæ sammÆÊho catÆhi ka¤¤Ãhi. || Ja_XXII:675 ||>@ @*>/ rÃjà yajissate ya¤¤aæ sammÆÊho catÆhi mahesÅhi. || Ja_XXII:676 ||>@ @*>/ rÃjà yajissate ya¤¤aæ sammÆÊho catÆhi gahapatÅhi. || Ja_XXII:677 ||>@ @*>/ yiÂÂhesu Canda-SuriyesÆ 'ti. || Ja_XXII:678 ||>@ Ta. ErÃvaïo ti tassa hatthino nÃmaæ, ekakhuro ti abhinnakhuro, sÃÊiya -- ti gamanakÃle sÃliyÃnaæ viya madhurena nigghosena samannÃgato, kathannÃmà 'ti kathan nÃma\<*<5>*>/, sÃmasama -- ti suvaïïasÃmehi\<*<6>*>/ jÃtiyà samehi\<*<7>*>/ niddosatÃya sundarehi, candana -- ti lohitacandanalittagattehi gaha- pativarehi, sÃmasamasundarehÅti suvaïïasÃmehi a¤¤ama¤¤aæ jÃtiyà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs -vaÊiyÃ, Bd puppavalliyÃ. 2 Cks vimÃnÃ. 3 Bds muduka in the place of marakata. 4 so all three MSS. 5 Bds kena nÃma kÃraïena. 6 Bd adds ca a¤¤ama¤¤a. 7 Bd adds ca. >/ #<[page 148]># %<148 XXII. MahÃnipÃta.>% samehi sundarehi cà 'ti a., brahÃra¤¤Ã yathà te\<*<1>*>/ gÃmanigamà su¤¤Ã nimma- nussà brahÃra¤¤Ã honti tathà PupphavatiyÃpi\<*<2>*>/ ya¤¤ayiÂÂhesu rÃjaputtesu su¤¤a- ara¤¤asadisà bhavissatÅti. Bahi nikkhamituæ alabhantà antonagare yeva vicaritvà parideviæsu. Bo. pi ya¤¤ÃvÃÂaæ nÅto. Ath' assa mÃtà GotamÅ nÃma devÅ\<*<3>*>/ "puttÃnaæ me jÅvitaæ dehi devÃ" 'ti ra¤¤o pÃda- mÆle pavattitvà paridevamÃnà Ãha: @*>/. || Ja_XXII:679 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:680 ||>@ Ta. bhÆnahatà ti hatava¬¬hi, paæsunà -- ti paæsuparikiïïasarÅrà ummattikà hutvà vicarissÃmi. Sà evaæ paridevantÅ ra¤¤o santikà ki¤ci\<*<2>*>/ kathaæ alabhitvà "mama putto tumhÃkaæ kujjhitvà gato bhavissati, kissa nan na nivattethÃ" 'ti kumÃrassa catasso bhariyÃyo ÃliÇgitvà pari- devantÅ Ãha: @*>/ a¤¤ama¤¤aæ piyaævadÃ\<*<6>*>/ GhaÂÂiyà OparakkhÅ\<*<7>*>/ ca PokkharakkhÅ\<*<8>*>/ ca GÃyikà Canda-Suriyesu naccantiyo, samo tÃsaæ na vijjatÅti. || Ja_XXII:681 ||>@ Ta. kinnu mà na ramÃpeyyun\<*<9>*>/ ti kena nu kÃraïena imà GhaÂÂiyà ti Ãdikà catasso a¤¤ama¤¤aæ piyaævadà C-S-kumÃrÃnaæ santike naccantiyo\<*<10>*>/ mama putte na\<*<2>*>/ ramÃpayiæsu\<*<11>*>/ ukkaïÂhÃpayiæsu, sakala-JambudÅpasmiæ hi nacce vÃdite và samo a¤¤o koci tÃsaæ na vijjatÅti a. Iti sà suïhÃhi saddhiæ paridevitvà a¤¤aæ gahetabbaga- haïaæ apassantÅ Kh-laæ akkosamÃnà aÂÂha gÃthà abhÃsi: @*>/ Khaï¬ahÃla tava mÃtà (cfr. IV 285|12) yo mayhaæ hadayasoko Candasmiæ vadhÃya ninnÅte. || Ja_XXII:682 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds taæ. 2 so all three MSS. 3 Cks gotamadevÅnÃma. 4 Bd rujja-. 5 Ck ramÃye-, Cs ramaye-. 6 Bd -ikÃ. 7 Bd ova-. 8 Bd -raïi. 9 Cks ramÃye-. 10 Cks add gÃyantiyo. 11 Cks ramÃyiæsu. 12 all three MSS. -muccatu. >/ #<[page 149]># %< 5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542.) 149>% @*>/ Khaï¬ahÃla tava mÃtà yo mayhaæ hadayasoko Suriyasmiæ vadhÃya ninnÅte. || Ja_XXII:683 ||>@ @*>/ Khaï¬ahÃla tava jÃyà yo mayhaæ hadayasoko Candasmiæ vadhÃya ninnÅte. || Ja_XXII:684 ||>@ @*>/ Khaï¬ahÃla tava jÃyà yo mayhaæ hadayasoko Suriyasmiæ vadhÃya ninnÅte. || Ja_XXII:685 ||>@ @@ @@ @@ @@ Ta. imaæ mayhan ti imaæ mayhaæ\<*<2>*>/, paÂimu¤catÆ\<*<1>*>/ 'ti paÂiyÃtu\<*<3>*>/ pÃpuïÃtu, yoghÃtesÅti yo tvaæ ghÃtesi, apekkhite ti sabbalokena olokite dissamÃne mÃresÅti a. Bo. ya¤¤ÃvÃÂe pitaraæ ÃyÃcanto Ãha: @@ @@ @@ @*>/ [bhikkhÃcariyaæ carissÃma]. || Ja_XXII:693 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 all three MSS. -muccatu. 2 Bd mayhaæ imaæ. 3 Bd pavÅsatu. 4 Cks pabba-. >/ #<[page 150]># %<150 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ paÂibhÃnÃni pi hitvà putte na hi labhanti ekaccÃ\<*<2>*>/. || Ja_XXII:694 ||>@ @@ @*>/, mà kicchÃladdhakehi puttehi yajittho imaæ ya¤¤aæ. || Ja_XXII:696 ||>@ @@ Ta. divyan ti deva aputtikà daliddÃpi nÃriyo puttatthikà hutvà bahuæ païïÃkÃraæ haritvà puttaæ và dhÅtaraæ và labhÃmà 'ti divyaæ upayÃcanti, paÂibhÃnÃni pi hitvà ti dohaÊÃni cha¬¬etvÃpi, alabhitvÃpÅti a., i. v. h. ma- hÃrÃja nÃrÅnaæ hi uppannaæ dohaÊaæ alabhitvà gabbho sussitvà nassati, tattha ekaccà putte alabhamÃnà kÃci laddham pi dohaÊaæ pahÃya aparibhu¤jitvà na labhanti kÃci dohaÊaæ alabhamÃnà ca na labhanti, mayhaæ pana mÃtà up- pannaæ dohaÊaæ labhitvà paribhu¤jitvà uppannaæ gabbhaæ anÃsetvà putte paÂilabhi, evaæ paÂiladdhe mà no avadhÅti yÃcati, assÃsakÃnÅti mahÃrÃja ime sattà Ãsaæ\<*<4>*>/ karonti kinti puttà no jÃyantÆ 'ti, tato puttÃ\<*<5>*>/ ti puttÃnaæ pi no puttà jÃyantÆ 'ti, atha no akaraïasmà ti atha tvaæ amhe akÃraïena ya¤¤atthÃya ghÃtesÅti, upayÃcitakenà 'ti devatÃnaæ ÃyÃcanena, kapaïa -- ti kapaïà viya\<*<6>*>/ hutvà laddhakehi puttehÅti, amhehi saddhiæ amhÃkaæ ammÃya mà vippavÃsehi mà no mÃtarà saddhiæ vippavÃsaæ karÅti vadati. So evaæ vadanto pi pitu santikà ki¤ci vacanaæ alabhitvà mÃtu pÃdamÆle nipajjitvà paridevamÃno Ãha: @*>/ Candaæ amma tuvaæ jiyyase puttaæ, vandÃmi kho the pÃde, labhataæ\<*<8>*>/ tÃto\<*<9>*>/ paralokaæ. || Ja_XXII:698 ||>@ @*>/, pÃde\<*<11>*>/ te amma vandituæ dehi, gacchÃmi dÃni pavÃsaæ ya¤¤atthÃya ekarÃjassa. || Ja_XXII:699 ||>@ @*>/, pÃde te amma vandituæ dehi, gacchÃmi dÃni pavÃsaæ mÃtu katvà hadayasokaæ. || Ja_XXII:700 ||>@ @*>/, pÃde te amma vandituæ dehi, gacchÃmi dÃni pavÃsaæ janassa katvà hadayasokan ti. || Ja_XXII:701 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks add nÃriyo. 2 Cks -cce. 3 Bd ÃghÃtesi. 4 Cks ÃsÃ, Bd ÃsÃsaæ. 5 Bd paputtÃ. 6 Cks kapaïa ya. 7 Bd -dukkhà posiyÃ. 8 Bds -tu. 9 Ck tato 10 Bd -guyha. 11 Cks -dÃ. >/ #<[page 151]># %< 5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542.) 151>% Ta. bahudukkhaposiyÃ\<*<1>*>/ 'ti bahÆhi dukkhehi posiyÃ\<*<2>*>/, Candan ti maæ\<*<3>*>/ C-kumÃraæ evaæ positvà idÃni amma tvaæ jiyyase puttaæ, labhataæ\<*<4>*>/ tÃto\<*<5>*>/ -- ti pità me bhogasampannaæ paralokaæ labhatu, upagÆhÃ\<*<6>*>/ 'ti ÃliÇga\<*<7>*>/ parissaja, pavÃsan ti puna anÃgamanatÃya accantavippavÃsaæ\<*<8>*>/. Ath' assa mÃtà paridevantÅ catasso gÃthà abhÃsi: @*>/ pakati. || Ja_XXII:702 ||>@ @*>/ pacchimakaæ candanaæ vilimpassu yehi ca suvilitto sobhasi\<*<11>*>/ rÃjaparisÃya. || Ja_XXII:703 ||>@ @*>/ rÃjaparisÃya. || Ja_XXII:704 ||>@ @@ Ta. padumapattÃnan ti padumapattaveÂhanan nÃm' etaæ pasÃdhanaæ, taæ sandhÃy' evam Ã., tava vippakiïïamoliæ ukkhipitvà padumapattaveÂhanena yojetvà bandhà 'ti a., Gotamiputtà 'ti C-kumÃraæ Ãlapati, campakadali -- ti abbhantarimehi campakadalÅhi missakà vaïïagandhasampannà nÃnÃpupphamÃlà pilandhassu\<*<12>*>/, esà te ti esà tava porÃïikà pakati, tam eva bhu¤jassu\<*<13>*>/ puttà 'ti paridevati, yehi cà 'ti yehi lohitacandanavilepanehi vilitto rÃjaparisÃya sobhasi\<*<14>*>/ tÃni vilimpassÆ 'ti a., KÃsikan ti satasahassagghaïakaæ KÃsika- vatthaæ, gaïhassÆ 'ti piÊandhassu. IdÃni 'ssa Candà nÃma aggamahesÅ\<*<15>*>/ pÃdamÆle nipajjitvà paridevamÃnà Ãha: @*>/ nÆnÃyaæ raÂÂhapÃlo, bhÆmipati janapadassa dÃyÃdo, lokissaro mahanto\<*<17>*>/ putte\<*<18>*>/ sinehaæ na janayatÅti\<*<19>*>/. || Ja_XXII:706 ||>@ Taæ sutvà rÃjà gÃtham Ãha: @*>/ ghÃtayissÃmÅti. || Ja_XXII:707 ||>@ T. a.: kiækÃraïà puttasinehaæ na janemi\<*<21>*>/ na kevalaæ GotamiyÃ\<*<22>*>/ eva atha kho mayhaæ piyà puttà tathÃ\<*<23>*>/ attà ca tumhe ca suïhÃyo ca bhariyÃyo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -dukkhà posÅyÃ. 2 Bd posiyÃ, Cks positÃ. 3 Cks omit maæ. 4 Bds -tu. 5 Bd tÃto. 6 Bd -guyhÃ. 7 Bd ÃliÇgiya. 8 Bd adds gacchÃmi. 9 Bd -ikÃ. 10 Cks vilimpante. 11 Bds -ti. 12 Cks -mÃlÃhibandhassu. 13 Bds gaïhassu. 14 Bd -ti. 15 all three MSS. -si. 16 Bd hi. 17 Cks -tÃ. 18 Bd putta. 19 Cks jin-. 20 Bd tenÃhaæ. 21 Ck jÃnemi, Bd janehi. 22 so all three MSS. 23 Bd atha kho. >/ #<[page 152]># %<152 XXII. MahÃnipÃta.>% ca me piyà yeva, evaæ sante pi Sagga¤ ca patthayÃno ahaæ Saggaæ patthayÃmi\<*<1>*>/ tena kÃraïena ete ghÃtessÃmi, mà cintayittha sabbe p' ete mayà saddhiæ deva- loke ekato vasissantÅti. Candà Ãha: @*>/, alaækato sundarako putto tava\<*<3>*>/ deva sukhumÃlo. || Ja_XXII:708 ||>@ @*>/ hanassu, salokÃ\<*<5>*>/ Candiyena hessÃmi, pu¤¤aæ karassu vipulaæ: vicarÃma ubho va paraloke ti. || Ja_XXII:709 ||>@ Ta. paÂhaman ti deva mama sÃmikato paÂhamataraæ maæ ghÃtehi, dukkhan ti Candassa maraïadukkhaæ mama hadayaæ aphÃlesi\<*<2>*>/, alaækato\<*<6>*>/ ti ayaæ mama eko va alaæ\<*<7>*>/ paÂiyatto\<*<8>*>/ ti evaæ\<*<9>*>/ alaækato\<*<10>*>/, evarÆpan nÃma puttaæ mÃ\<*<11>*>/ ghÃtayi\<*<12>*>/ mahÃrÃjà 'ti dÅpeti, handayyà 'ti handa ayya rÃjÃnaæ ÃlapantÅ evam Ã., salokÃ\<*<5>*>/ ti Candiyena saddhiæ salokà gamissÃmi\<*<13>*>/, vica- rÃma -- ti tayà ekato ghÃtità ubho pi paraloke sukhaæ anubhavantà vicarÃma mà no saggantarÃyam akÃsi. RÃja Ãha: @*>/, bahukà tava devarÃ\<*<15>*>/, visÃlakkhite taæ ramayissanti yiÂÂhasmiæ Gotamiputte ti. || Ja_XXII:710 ||>@ Ta. mà tvaæ -- ti mà tvaæ attano maraïaæ rocesi, mà rujiti\<*<16>*>/ pi pÃÂho mà rodÅti a.. devarÃ\<*<17>*>/ ti patibhÃtukÃ. Tatoparaæ Satthà @*>/ upa¬¬hag. Ã. || Ja_XXII:711 ||>@ Tatoparaæ tassà yeva vilÃpo hoti: @*>/ visaæ marissÃmi. || Ja_XXII:712 ||>@ @*>/ nÆn' imassa ra¤¤o mittÃmaccà ca vijjare suhadà yena vadanti rÃjÃnaæ: mà ghÃtayi orase putte. || Ja_XXII:713 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -yemi, Bd -yanto, Bs patthento. 2 Ck apÃ, Bd abÃ-. 3 Bd tadeva, Ck omits deva. 4 Cks add paÂhamaæ. 5 Bds paraloke. 6 Bd anal-. 7 Bd alaÇkatehina. 8 Cks pari-. 9 Bd adds na. 10 Bd adds analaÇkato. 11 Cks ma, Bd na. 12 Bd mÃreyyÃsi. 13 Bd paraloke bhavissÃmi. 14 Cks omit ma-. 15 Cks devacarÃ. 16 Bd ruddhÅti. 17 Ck devamarÃ, Cs devacarÃ. 18 Cs -tÃlakehÅti, Bd -talehÅti. 19 Cks passÃmi. 20 Bd hi. >/ #<[page 153]># %< 5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542.) 153>% @*>/ Gotamiputte. || Ja_XXII:715 ||>@ @@ @@ Ta. evan ti evaæ andhabÃlena ekarÃjena vutte, hantÅti deva kin nÃm' etaæ kathesÅti vatvà hatthatalehi attÃnaæ hanti, pÃyÃmÅti\<*<2>*>/ pivissÃmi, ime te pÅti ime pi VÃsulakumÃraæ Ãdiæ katvà sesadÃrake hatthe gahetvà ra¤¤o pÃda- mÆle Âhità evam Ãha, guïino ti mÃlÃguïÃabharaïehi samannÃgatÃ, kÃyÆra- dhÃrino ti kÃyÆrapasÃdhanadharÃ, bilasatan ti mahÃrÃja maæ ghÃtetvà koÂÂhÃsakaæ\<*<3>*>/ katvÃ, sattadhà ti sattasu ÂhÃnesu ya¤¤aæ yaja. Iti sà ra¤¤o santike imÃhi gÃthÃhi paridevitvà assÃsaæ alabhamÃnà Bodhisattass' eva santikaæ gantvÃ\<*<4>*>/ paridevamÃnà aÂÂhÃsi, atha naæ so Ãha: "Cande mayi jÅvamÃne tuyhaæ tas- miæ tasmiæ\<*<5>*>/ subhaïitesu\<*<6>*>/ kathitesu uccÃvacÃni muttÃdÅni\<*<7>*>/ ba- hÆni ÃbharaïÃni dinnÃni, ajja pana te idaæ pacchimaæ dÃnan ti sarÅrÃrÆÊhaæ Ãbharaïaæ dammi, gaïhÃhi nan" 'ti. Imam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ dinnà Ãbharaïà uccÃvacà subhaïitamhi muttà maïiveÊuriyà idan te pacchimakaæ dÃnan ti. || Ja_XXII:718 ||>@ C-devÅ pi taæ sutvà tatoparÃhi navahi\<*<9>*>/ gÃthÃhi vilapi: @*>/ nettiæso vivattissati khandhesu. || Ja_XXII:719 ||>@ @*>/ nettiæso vivattissati khandhesu. || Ja_XXII:720 ||>@ @*>/ vata nettiæso vivattissati rÃjaputtÃnaæ khandhesu atha mama hadayaæ na phalati\<*<12>*>/ tÃva daÊhabandhana¤ ca me Ãsi. || Ja_XXII:721 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. for mu¤catu? 2 Cks passÃmÅti. 3 Bd koÂÂhÃsasataæ. 4 Cks omit ga-. 5 Bd adds vatthusmiæ. 6 Ck -ni-. 7 Bd maïimuttÃ-. 8 Cks va. 9 Ck -rÃnavahi, Cs -rÃnava. 10 so Cks; Bds pisunisado. 11 Bd -raæ. 12 Bd phÃleti. >/ #<[page 154]># %<154 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ niyyÃtha Canda-Suriyà ya¤¤atthÃya ekarÃjassa. || Ja_XXII:722 ||>@ @*>/ niyyÃtha Canda-Suriyà mÃtu katvà hadayasokaæ. || Ja_XXII:723 ||>@ @*>/ niyyÃtha Canda-Suriyà janassa katvà hadayasokaæ. || Ja_XXII:724 ||>@ @*>/] nahÃpakasunahÃtà kuï¬alino akalucandanavilittÃ\<*<1>*>/ niyyÃtha Canda-Suriyà ya¤¤atthÃya ekarÃjassa. || Ja_XXII:725 ||>@ @*>/] nahÃpakasunahÃtà kuï¬alino akalucandanavilittÃ\<*<1>*>/ niyyÃtha Canda-Suriyà mÃtu katvà hadayasokaæ. || Ja_XXII:726 ||>@ @*>/] nahÃpakasunahÃtà kuï¬alino akalucandanavilittÃ\<*<1>*>/ niyyÃtha Canda-Suriyà janassa katvà hadayasokaæ ti. || Ja_XXII:727 ||>@ Ta. mÃlÃguïà ti pupphadÃmÃni, tesajjà 'ti tesaæ ajja, nettiæso ti asi, vivattissatÅti patissati, acirÃ\<*<3>*>/ vatà 'ti acirena vata, na phalatÅni na bhijjati, tÃva daÊhabandhana¤ca me ÃsÅti ativiya thirabandhanaæ me hadayaæ bhavissatÅti a., niyyÃthà 'ti gacchatha. Evaæ tassà paridevantiyà va ya¤¤ÃvÃÂe sabbakammaæ niÂÂhÃsi\<*<4>*>/. RÃjaputtaæ netvà gÅvaæ nÃmetvÃ\<*<5>*>/ nisÅdÃpesuæ. Kh-lo suvaïïapÃtiæ upanÃmetvà khaggaæ ÃdÃya "tassa gÅvaæ kantissÃmÅti" aÂÂhÃsi. Taæ disvà C-devÅ "a¤¤am me saraïaæ n' atthi, attano saccabalena sÃmikassa sotthim karissÃmÅti" a¤jalim paggayha parisÃya antarena carantÅ saccakiriyaæ akÃsi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd aggalu. 2 Bd -janÃ. 3 Bd -raæ. 4 Bd niÂhÃpesi. 5 Bds onÃ-. >/ #<[page 155]># %< 5. Khaï¬ahÃlajÃtaka. (542.) 155>% @*>/ anÃthaæ\<*<2>*>/ tÃyatha maæ, yÃcÃm' ahaæ [pati mÃhaæ ajeyyan\<*<3>*>/] ti. || Ja_XXII:731 ||>@ Ta. sabbasmiæ upakkhaÂasmin ti sabbasmiæ ya¤¤asambhÃre sajjite paÂiyatte, samaÇginÅti sampayuttà ekasaævÃsÃ, yedhatthÅti ye idha atthi, yakkha -- ti devasaækhÃtà yakkhà ca va¬¬hitvà Âhità sattasaækhÃtà bhÆtà ca idÃni va¬¬hanakasattasaækhÃtÃni bhavyÃni ca, veyyà -- ti mayhaæ veyyÃ- vaccaæ karontu, tÃyatha man ti rakkhatha maæ, yÃcÃmahan ti ahaæ vo yÃcÃmi, patimÃhan ti pati mà ahaæ ajeyyaæ\<*<4>*>/. Sakko devarÃjà tassa paridevasaddaæ sutvà taæ pavattiæ ¤atvà jalitaæ ayakÆÂaæ ÃdÃya {gantvÃ} rÃjÃnaæ tÃsento\<*<5>*>/ sabbe vissajjÃpesi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @*>/, mà jeÂÂhaputtam avadhi adÆsakaæ sÅhasaækÃsaæ. || Ja_XXII:733 ||>@ @*>/ rÃjakali puttabhariyÃyo ha¤¤amÃnÃyo seÂÂhà ca gahapatayo adÆsakà saggakÃmà hi\<*<8>*>/. || Ja_XXII:734 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:735 ||>@ @*>/ adaæsu, esa vadho Khaï¬ahÃlassà 'ti. || Ja_XXII:736 ||>@ Ta. amanusso ti Sakko devarÃjÃ, bujjhassÆ 'ti jÃna sallakkhehi, rÃjakalÅti rÃja-KÃlakaïïi\<*<11>*>/ rÃjalÃmaka, mà tÃhan ti pÃparÃja bujjha\<*<12>*>/ mà te ahaæ matthaæ nitÃÊemi\<*<6>*>/, ko te diÂÂho ti kuhiæ tayà diÂÂhapubbo, sagga- kÃmà hÅti ettha hÅti nipÃtamattaæ, saggakÃmà saggaæ patthayamÃnà ti a., taæ sutvà ti bhikkhave taæ Sakkassa vacanaæ Kh-lo sutvà abbhutam idan ti rÃjÃ\<*<12>*>/ ca idaæ Sakkadassanaæ pubbe abhÆtapubbaæ disvÃ, yathà tan ti yathà apÃ- pÃnaæ\<*<14>*>/ mocenti evam eva mocesuæ, sabbekekà -- 'ti bhi. yattakà tasmiæ ya¤¤ÃvÃÂe samÃgatà sabbe ekakolÃhalaæ katvà Kh-lassa ekekale¬¬upahÃraæ adaæsu, esa vadho ti esa Kh-lassa vadho ahosi, tatth' eva taæ jÅvitakkha- yaæ pÃpayiæsÆ 'ti attho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Bd -ni, Cs -nÅ. 2 Cks -Ã. 3 so Bds; Cks ajiyyan. 4 so Bd; Cks avajiyyan. 5 Bd tÃsetvÃ. 6 Bd nihalesi. 7 so all three MSS. for diÂÂhÃ? 8 so all three MSS. for -kÃmehi? 9 so Cks = apÃpmÃnaæ? Bds anupaghÃtaæ. 10 Cks omit eke. 11 Cks rÃja muddhakÃla-. 12 Cks muddha. 13 Cks rÃjÃna¤. 14 Bd anupaghÃtaæ pÃïaæ. 15 Cks eka-. >/ #<[page 156]># %<156 XXII. MahÃnipÃta.>% Taæ pana mÃretvà mahÃjano rÃjÃnaæ mÃretuæ Ãrabhi. Bo. pitaraæ parissa¤jitvÃ\<*<1>*>/ mÃretuæ na adÃsi. MahÃjano "jÅvitaæ tÃva etassa pÃpara¤¤o dema, chattaæ pan' assa na- gare ca vÃsaæ na dassÃma, caï¬Ãlaæ katvà bahinagare vÃsÃ- pessÃmÃ" 'ti vÃtvà rÃjavesaæ haritvà kÃsÃvaæ nivÃsÃpetvà haliddapilotikÃya sÅsaæ veÂhetvà caï¬Ãlaæ katvà caï¬ÃlavÃÂa- kaæ pahiïiæsu. Ye pan' etaæ\<*<2>*>/ pasughÃtakaæ ya¤¤aæ {ya- jiæsu} c' eva yajÃpesu¤ ca anumodiæsu ca sabbe Niraya-parÃ- yanà yeva ahesuæ. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ So pi kho mahÃjano dve pi kÃÊakaïïiyo hÃretvà tatth' eva abhisekasambhÃre Ãharitvà C-kumÃraæ abhisi¤ci. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @*>/ ahu\<*<4>*>/ vaæso, nandippavesi\<*<5>*>/ nagaraæ, bandhanà mokkho aghositthà 'ti. || Ja_XXII:746 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs -ssajitvÃ, Bd palisajjitvÃ. 2 Cks panatetaæ. 3 Ck anandato, Bd ÃnandatÃ, Cs Ãnandino. 4 Ck Bd Ãhu. 5 so all three MSS. for nandim pavesi? >/ #<[page 157]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 157>% Ta. rÃjaparisà cà 'ti rÃjaparisÃpi tÅhi saækhehi abhisi¤ci, rÃjaka¤¤Ãyo pi khattiyadhÅtaro pi taæ abhisi¤ciæsu, devaparisà cà 'ti Sakko devarÃjà Vijayuttarasaækhaæ gahetvà devaparisÃya saddhiæ abhisi¤ci, devaka¤¤Ãyo ti SujÃpi devadhÅtÃhi saddhiæ abhisi¤ci, celu -- ti nÃnÃvaïïehi vatthehi dhaje ussÃpetvà uttariyÃni\<*<1>*>/ ÃkÃse bhamentÃ\<*<2>*>/ celukkhepaæ kariæsu, rÃjaparisà ti itare ca tayo koÂÂhÃsà ti abhisekakÃrakÃ\<*<3>*>/ cattÃro pi koÂÂhÃsà kariæsu yeva, Ãnandito ahu vaæso ti Ãmoditapamodità ahesuæ, nandippavesi na- garan ti CandakumÃrassa chattaæ ussÃpetvà nagaraæpavitthakÃle nagare Ãnan- dibheriæ Ãcariæsu\<*<4>*>/ kiæ vatvà ti yathà amhÃkaæ C-kumÃro bandhanà mutto evam evaæ sabbe bandhanÃni mu¤cantÆ\<*<5>*>/ 'ti, tena vuttaæ: bandhanà -- ittha ti. Bo. pitu vattaæ\<*<6>*>/ paÂÂhapesi, antonagaraæ pana pavisituæ na labhati, paribbayassa khÅïakÃle Bodhisatte uyyÃnakÅÊÃ- dÅnaæ atthÃya gacchante taæ upasaækamitvà "pati 'mhÅti\<*<7>*>/" na vandati a¤jalim pana katvà "ciraæ jÅva sÃmÅti" vadati, "ken' attho" ti vutte Ãrocesi, so paribbayaæ dÃpesi. So dhammena r. kÃretvà ÃyupariyosÃne Devalokaæ pÆrayamÃno agamÃsi. S. i. dhammadesanaæ Ãharitvà "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi Devadatto maæ ekakaæ nissÃya bahÆ mÃretuæ vÃyÃmaæ akÃsÅti" vatvà j. s.: "Tadà Kh-lo Devadatto ahosi, GotamÃdevÅ MahamÃya, Candà RÃhulamÃtÃ, VÃsulo RÃhulo, Selà UppalavaïïÃ, SÆro VÃma- gotto Kassapo, Candaseno\<*<8>*>/ MoggallÃno, SuriyakumÃro SÃriputto\<*<9>*>/, CandarÃjà aham evà 'ti\<*<10>*>/. Khaï¬ahÃlajÃtakaæ. $<6. BhÆridattajÃtaka.>$ Yaæ ki¤ci ratanaæ atthÅti. Idaæ S. SÃvatthiyaæ v. upo- sathike upÃsake Ã. k. Te kira uposathadivase pÃto va uposathaæ adhiÂÂhÃya dÃnaæ datvà pacchà bhattaæ gandhamÃlÃdihatthà Jetavanaæ gantvà dhammasavanavelÃya ekamantaæ nisÅdiæsu. S. dhammasabhaæ Ãgantvà alaækatabuddhÃsane nisÅditvà bhikkhusaæghaæ olokesi. Bhik- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd uttarisÃÂakÃni. 2 Bd khipentÃ. 3 Bd -raïÃ. 4 Cks cari. 5 so Bd; Cks muccantu, read: -nehi mucc-? 6 Bd vaÂÂaæ. 7 Ck pÅtimhÅti, Bds pitaromhÅti. 8 Bd bhaddaseno. 9 Bd adds ahosi tadà sakko anuruddho ahosi. 10 candarÃjà pana ahameva sammÃsambuddho loke udapÃdiæ ti sakrÃj 33 (55?). The title is wanting. 6. Cfr. J. R. A. Soc. 1892 p. 77. Bv. & C. p. 85. L'Institut II Section, 18 Annee Tome 18 p. 23, 1853. N = nÃga. U = uposatha. >/ #<[page 158]># %<158 XXII. MahÃnipÃta.>% khuÃdÅsu pana ye Ãrabbha dhammakathà samuÂÂhÃti tehi saddhiæ TathÃgatà sallapanti, tasmà ajja upÃsake Ãrabbha pubbacariyapaÂi- saæyuttÃ\<*<1>*>/ dhammakathà samuÂÂhahissatÅti ¤atvà upÃsakehi saddhiæ sallapanto "uposathik' attha upÃsakÃ" ti pucchitvà "Ãma bhante" ti vutte "sÃdhu upÃsakÃ, kalyÃïaæ vo kataæ, anacchariyaæ kho pan' etaæ yaæ tumhe mÃdisaæ BuddhovÃdakaæ\<*<2>*>/ labhantà uposathaæ ka- reyyÃtha, porÃïakapaï¬ità anÃcariyakÃpi mahantaæ yasaæ pahÃya uposathaæ kariæsu yevÃ" 'ti vatvà tehi yÃcito a. Ã.: A. B. Brahmadatto r. k-to puttassa oparajjaæ datvà tassa mahantaæ yasaæ disvà "r. pi me gaïheyyÃ" 'ti uppannasaæko "tÃta tvaæ ito nikkhamitvà yattha te ruccati tattha vasitvà mam' accayena kulasantakaæ r. gaïha" 'ti Ã. So "sadhÆ" 'ti pitaraæ vanditvà nikkhamitvà anukkamena Yamunaæ gantvà YamunÃya ca samuddassa ca antare païïasÃlaæ mÃpetvà vana- mÆlaphalÃhÃro paÂivasati. Tadà samuddaÂÂhakanÃgabhavane\<*<3>*>/ ekà matapatikà nÃgamÃïavikà a¤¤esaæ sapatikÃnaæ yasaæ oloketvà kilesaæ nissÃya nÃgabhavanà nikkhamitvà samuddatÅre carantÅ rÃjaputtassa padavaÊa¤jaæ disvà padÃnusÃrena gantvà taæ païïasÃlaæ addasa. Tadà rÃjaputto phalÃphalatthÃya gato hoti. Sà païïasÃlaæ pavisitvà kaÂÂhattharika¤\<*<4>*>/ ca sesa- parikkhÃre ca disvà cintesi: "idaæ ekassa pabhajitassa va- sanaÂÂhÃnaæ, vÅmaæsissà minaæ, saddhÃpabbajito nu kho no" ti "sace hi saddhapabbajito bhavissati nekkhammÃdhimutto\<*<5>*>/ na me alaækatasayanaæ sÃdiyissati, sace kÃmÃbhirato bhavissati na saddhÃpabbajito mama sayanasmiæ yeva nipajjissati, atha naæ gahetvà attano sÃmikaæ katvà idh' eva vasissÃmÅti" sà nÃga- bhavanaæ gantvà dibbapupphÃni c' eva dibbagandhe cÃharitvà pupphasayanaæ sajjetvà païïasÃlÃya pupphupahÃraæ katvà gandhacuïïaæ vikiritvà païïasÃlaæ alaækaritvà nÃgabhavanam eva gatÃ. RÃjaputto sÃyaïhasamaye Ãgantvà païïasÃlaæ pa- viÂÂho taæ kiriyaæ disvÃ, kena nu kho imaæ sayanaæ saj- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -ttaæ. 2 Bd buddhaæ ovÃdadÃyakaæ Ãcariyaæ. 3 Bd samuddassa heÂhà nÃga-. 4 Bd katthaÂhari-. 5 Cks -Ãbhimutto. >/ #<[page 159]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 159>% jitan" ti phalÃphalaæ paribhu¤jitvà "aho sugandhÃni pupphÃni, manÃpaæ vata katvà sayanaæ pa¤¤attan" ti\<*<1>*>/ na saddhÃya pabbajitabhÃvena somanassajÃto pupphasayane nipanno niddaæ okkamitvà punadivase suriyuggamane uÂÂhÃya païïasÃlaæ asammajjitvà va phalÃphalatthÃya agamÃsi. N-mÃïavikà tas- miæ khaïe Ãgantvà milÃtÃni pupphÃni disvà "kÃmÃdhimutto esa, na saddhÃya pabbajito, sakkà naæ gaïhitun" ti ¤atvà purÃïapup- phÃni nÅharitvà a¤¤Ãni pupphÃdÅni Ãharitvà navaæ sayanaæ sajjetvà païïasÃlaæ alaækaritvà caækame pupphÃni vikiritvà n-bhava- nam eva gatÃ. So taæ divasam pi pupphasayane sayitvà punadivase cintesi: "ko nu kho imaæ païïasÃlaæ alaækarotÅti" so phalÃphalatthÃya agantvÃ\<*<2>*>/ va païïasÃlato avidÆre paÂicchanno aÂÂhÃsi. ItarÃpi bahugandhe c' eva pupphÃni cÃdÃya assama- padaæ agamÃsi. RÃjaputto uttamarÆpadharaæ n-mÃïavikaæ disvà va paÂibaddhacitto attÃnaæ adassetvà va tassà païïa- sÃlaæ pavisitvà sayanaæ sajjanakÃle pavisitvà "kÃsi tvan" ti pucchi. "N-mÃïavikà sÃmÅti". "SassÃmikÃsi assÃmikÃsÅti". "SÃmi ahaæ assÃmikà vidhavÃ" ti, "tvaæ pana katthavÃsiko sÅti". "Ahaæ pana BÃrÃïasira¤¤o putto Brahmadattaku- mÃro nÃma, tvaæ n-bhavanaæ pahÃya kasmà vicarasÅti". "SÃmi, ahaæ tattha sassÃmikÃnaæ n-mÃïavikÃnaæ yasaæ olo- ketvà kilesaæ nissÃya ukkaïÂhità tato nikkhamitvà sÃmikaæ pariyesantÅ carÃmÅti". "Ahaæ pi na saddhÃpabbajito, pitarà pana nÅharitattÃ\<*<3>*>/ idha Ãgantvà vasÃmi, tvaæ mà cintayi, ahan te sÃmiko bhavissÃmi, ubho pi idha samaggavÃsaæ\<*<4>*>/ vasissÃmÃ" 'ti. Sà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Tato paÂÂhÃya te ubho pi tatth' eva samaggavÃsaæ vasiæsu. Sà attano ÃnubhÃvena mahÃrahaæ gehaæ mÃpetvà mahÃrahaæ pallaækaæ Ãharitvà sayanaæ pa¤¤Ãpesi. Tato paÂÂhÃya mÆlaphalaæ na khÃdi, dibbannapÃnam eva ahosi. AparabhÃge n-mÃïavikà gabbhaæ paÂilabhitvà puttaæ vijÃyi, tassa SÃgara-Brahmadatto ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds so. 2 Cks Ãg-. 3 Ck nihaÂattà corr. to -ÂatvÃ, Cs nÅhavattÃ. 4 Ck -ggÃ. >/ #<[page 160]># %<160 XXII. MahÃnipÃta.>% nÃmaæ kariæsu. Tassa padasÃgamanakÃle n-mÃïavikà dhÅta- raæ vijÃyi, tassà samuddatÅre jÃtattà Samuddajà ti nÃmaæ kariæsu. Ath' eko BÃrÃïasivÃsi-vanacarako taæ ÂhÃnaæ patvà katapaÂisanthÃro\<*<1>*>/ rÃjaputtaæ sa¤jÃnitvà katipÃhaæ tattha va- sitvà "deva ahaæ tumhÃkaæ idha vasanabhÃvam rÃjakulassa ÃrocessÃmÅti" nikkhamitvà nagaraæ agamÃsi. Tadà rÃjà kÃlam akÃsi, amaccà tassa sarÅrakiccaæ katvà sattame divase sanni- patitvà "arÃjakaraÂÂhaæ na saïÂhahati, rÃjaputtassa vasanaÂÂhÃ- naæ và atthibhÃvaæ và natthibhÃvaæ và na jÃnÃma, phussa- rathaæ vissajjetvà rÃjÃnaæ gaïhissÃmÃ" 'ti mantayiæsu. Tas- miæ khaïe vanacarako nagaraæ patvà taæ kathaæ sutvà amaccÃnaæ santikaæ gantvà "ahaæ rÃjaputtassa santike tayo cattÃro divase vasitvà Ãgato" ti taæ pavattiæ Ãcikkhi. Taæ sutvà amaccà tassa sakkÃraæ katvà tena magganÃyakena tattha gantvà katapaÂisanthÃrà ra¤¤o kÃlakatabhÃvam Ãrocetvà "deva r. paÂipajjÃ" 'ti Ãhaæsu. So "n-mÃïavikÃya cittaæ jÃnissÃmÅti" taæ upasaækami: "bhadde pità me kÃlakato, amaccà mayhaæ chattaæ ussÃpetuæ ÃgatÃ, gacchÃma bhadde, ubho pi dvÃ- dasayojanikÃya BÃrÃïasiyaæ r. kÃressÃma, tvaæ soÊasannaæ itthisahassÃnaæ jeÂÂhikà bhavissasÅti". "SÃmi na sakkà mayà gantun" ti. "KiækÃraïÃ" ti. "Mayaæ ghoravisà khippakopà appamattake pi kujjhÃma, sapattiroso\<*<2>*>/ nÃma bhÃriyo, sac' Ãhaæ ki¤ci disvà và sutvà và kuddhà olokessÃmi bhusamuÂÂhi viya vippakirissati, iminà kÃraïena na sakkà mayà gantun" ti. RÃjaputto punadivase pi yÃcat' eva. Atha naæ evam Ãha: "ahaæ tÃva kenaci pi pariyÃyena na gamissÃmi, ime puna me puttà na\<*<3>*>/ nÃgakumÃrÃ, tava sambhavena jÃtà manussajÃtikÃ, sace te mayi sineho atthi imesu appamatto bhava, ime kho pana udakabÅjakà sukhumÃlÃ, maggaæ gacchantà vÃtÃtapena kilamitvà mareyyum pi\<*<4>*>/, ekaæ nÃvaæ khaïÃpetvÃ\<*<5>*>/ udakassa pÆretvà tÃya ne udakakÅÊaæ kÅÊÃpento netvÃ\<*<6>*>/ nagare pi nesaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -raæ. 2 Bd sapativÃso ca. 3 Bd omits na. 4 Bd adds tasmÃ. 5 so all three MSS. 6 Bd omits ne-. >/ #<[page 161]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 161>% antovatthusmiæ yeva pokkharaïiæ kÃreyyÃsi, evaæ ete na kilamissantÅti" eva¤ ca pana vatvà rÃjaputtaæ vanditvà pa- dakkhiïaæ katvà puttake ÃliÇgitvà thanantare nipajjÃpetvà sÅse cumbitvà rÃjaputtassa niyyÃdetvà roditvà kanditvà tatth' ev' antarahità n-bhavanaæ agamÃsi. RÃjaputto pi domanassappatto assupuïïehi nettehi nivesanà nikkhamitvà akkhÅhi assÆni pu¤- chitvà amacce upasaækami, te tatth' eva abhisi¤citvà "deva amhÃkaæ nagaraæ gacchÃmÃ" 'ti vadiæsu, "tena hi sÅghaæ nÃvaæ khaïitvÃ\<*<1>*>/ sakaÂaæ Ãropetvà udakassa pÆretvà udaka- piÂÂhe vaïïagandhasampannÃni nÃnÃpupphÃni vikiratha, mama puttà udakabÅjakÃ, te tattha kÅÊantà sukhaæ gamissantÅti", amaccà tathà kariæsu. RÃjà BÃrÃïasiæ patvà alaækatana- garaæ pavisitvà soÊasasahassÃhi nÃÂakitthÅhi amaccÃdÅhi ca parivuto mahÃtale nisÅditvà sattÃhaæ mahÃpÃnaæ pivitvà puttÃ- naæ atthÃya pokkharaïiæ kÃresi, te nibaddhaæ tattha kÅliæsu. Ath' ekadivasaæ pokkharaïiyaæ udake pavesiyamÃne eko kac- chapo pavisitvà nikkhamanaÂÂhÃnaæ apassanto pokkharaïitale nipajjitvà dÃrakÃnaæ kÅÊanakÃle udakato uÂÂhÃya sÅsaæ nÅ- haritvà te oloketvà puna udake nimujji, te taæ disvà bhÅtà pitu santikaæ gantvà "tÃta pokkharaïiyaæ eko yakkho amhe tÃsetÅti" Ãhaæsu, rÃjà "gacchatha naæ gaïhÃthÃ" 'ti purise ÃïÃpesi, te jÃlaæ khipitvà kacchapaæ ÃdÃya ra¤¤o dassesuæ, kumÃrà taæ disvà "esa tÃta pisÃco" ti viraviæsu, rÃjà putta- sinehena kacchapassa kujjhitvà "gaccha tassa kammakaraïaæ karothÃ" 'ti ÃïÃpesi, tatth' ekacce "ayaæ rÃjaveriko, etaæ udukkhalamusalehi pakkhipitvà koÂÂetvà cuïïetuæ vaÂÂatÅti" Ãhaæsu, ekacce "tÅhi pÃkehi pacitvà khÃdituæ", ekacce "aÇgÃresu uttÃpetuæ\<*<2>*>/", ekacce "antokaÂÃhe yeva naæ pacituæ vaÂÂatÅti" Ãhaæsu, eko pana udakabhÅruko amacco "imaæ YamunÃya ÃvaÂÂe pakkhipituæ vaÂÂati, so tattha mahÃvinÃsaæ pÃpuïissati, evarÆpaæ\<*<3>*>/ hi 'ssa karaïan n' atthÅti" Ãha. Kacchapo tassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd khaïÃpetvÃ. 2 Cks uttÃse. 3 Cks -pà >/ #<[page 162]># %<162 XXII. MahÃnipÃta.>% kathaæ sutvà sÅsaæ nÅharitvà evam Ãha: "ambho, kiæ te mayà aparaddhaæ yena maæ evarÆpaæ kammakaraïaæ vicÃresi, mayà hi sakkà itarà kammakaraïà sahituæ, ayaæ pana atikak- khaÊÃ, mà evarÆpaæ avacÃ" 'ti, taæ sutvà rÃjà "etad eva kÃretuæ vaÂÂatÅti" YamunÃya ÃvaÂÂe khipÃpesi. So ekaæ nÃgabhavanagÃmiæ udakavÃhaæ patvà nÃgabhavanaæ agamÃsi, atha naæ tasmiæ udakavÃhe kÅÊantà DhataraÂÂhanÃga- ra¤¤o puttà n-mÃïavakà disvà "gaïhatha naæ dÃsan" ti Ãhaæsu, so cintesi: "ahaæ BÃrÃïasira¤¤o hatthà mu¤citvà evaæpharusÃnaæ nÃgÃnaæ hatthaæ patto, kena nu kho upÃ- yena mu¤ceyyan" ti cintetvà so "atth' eso upÃyo" ti musÃ- vÃdaæ katvà "tumhe DhataraÂÂhassa n-ra¤¤o santikà hutvà kasmà evaæ vadetha, ahaæ CittacÆÊo nÃma kacchapo BÃ- rÃïasira¤¤o dÆto DhataraÂÂhassa santikaæ Ãgato, amhÃkaæ rÃjà Dh-assa dhÅtaraæ dÃtukÃmo maæ pahiïi, tassa maæ das- sethÃ" 'ti, te somanassajÃtà taæ ÃdÃya ra¤¤o santikaæ gantvà tam atthaæ Ãrocesuæ. RÃjà "Ãnetha nan" ti pakkosÃpetvà disvà va anattamano hutvà "na evaælÃmakasarÅrà dÆtakammaæ kÃtuæ sakkontÅti" Ã., taæ sutvà kacchapo "kiæ ra¤¤o pana rÃjadÆtehi tÃlappamÃïehi bhavitabbaæ, sarÅraæ hi khuddakaæ và mahantaæ và appamÃïaæ gataÂÂhÃne\<*<1>*>/ kammanipphÃdanam eva pamÃïaæ, mahÃrÃja amhÃkaæ ra¤¤o bahÆ dÆtÃ, thala- kammaæ manussà karonti, ÃkÃse pakkhino, udake ahaæ, ahaæ hi CittacÆÊo nÃma ÂhÃnantaraæ patto rÃjavallabho, mà maæ paribhÃsathÃ" 'ti attano guïaæ vaïïesi, atha naæ Dh-o pucchi: "kena pan' atthena ra¤¤o pesito sÅti", "mahÃrÃja rÃjà me evam Ãha: `mayà sakala-JambudÅpe rÃjÆhi saddhiæ mitta- dhammo kato, idÃni Dh-nÃgara¤¤Ã saddhiæ\<*<2>*>/ kÃtuæ mama dhÅtaraæ Samuddajaæ dammÅti' vatvà maæ pahiïi, tumhe pa- pa¤caæ akatvà mayà saddhiæ yeva parisaæ pesetvà divasaæ Âhapetvà dÃrikaæ gaïhathÃ" 'ti. So tussitvà tassa sakkÃraæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd gatagataÂhÃne. 2 Bd adds mittadhammaæ. >/ #<[page 163]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 163>% katvà tena saddhiæ cattÃro n-mÃïavake pesesi, "gacchatha, ra¤¤o vacanaæ sutvà divasaæ Âhapetvà ethÃ" 'ti, te "sÃdhÆ" 'ti vatvà kacchapaæ gahetvà nÃgabhavanà nikkhamiæsu. Kacchapo YamunÃya ca BÃrÃïasiyà ca antare ekaæ padumasaraæ disvà eken' upÃyena palÃyitukÃmo evaæ Ãha: "bho n-mÃïavakÃ, amhÃkaæ rÃjà ca puttadÃro c' assa maæ udakato\<*<1>*>/ carantaæ rÃjanivesanaæ gataæ disvà `padumÃni no dehi, bhisamuÊÃle dehÅti' yÃcanti, ahaæ tesaæ atthÃya tÃni gaïhissÃmi, ettha maæ vissajjetvà maæ apassantÃpi puretaraæ ra¤¤o santikaæ gacchatha, ahaæ vo tatth' eva passÃmÅti", te tassa saddahitvà taæ vissajjesuæ, so tattha ekamante nilÅye, itare\<*<2>*>/ pi taæ adisvà "ra¤¤o santikaæ gato bhavissatÅti" gantvà mÃïavaka- vaïïena rÃjÃnaæ upasaækamiæsu. RÃjà paÂisanthÃraæ katvà "kuto Ãgat' atthÃ" 'ti pucchi. "Dh-assa santikà mahÃrÃjÃ' 'ti. "KiækÃraïÃ" ti. "MahÃrÃja, mayaæ tassa dÆtÃ, Dh-o vo Ãrogyaæ pucchati, ya¤ ca icchatha taæ vo deti, tumhÃkaæ kira dhÅtaraæ Samuddajaæ amhÃkaæ ra¤¤o pÃdaparicÃrikaæ katvà dethÃ" 'ti imaæ atthaæ pakÃsentÃ\<*<3>*>/ paÂhamaæ gÃtham Ãhaæsu: @@ Ta. sabbÃni -- ti tassa nivesane sabbÃni ratanÃni tava nivesanaæ upÃ- yantu upagacchantÆ 'ti a. Taæ sutvà rÃjà dutiyaæ gÃtham Ãha: @@ Ta. asaæyuttan ti tiracchÃnehi saddhiæ saæsaggaæ ananucchavikaæ, amhe ti manussajÃtikà samÃnà ti kathaæ tiracchÃnÃnaæ sambandhaæ karoma. Taæ sutvà te mÃïavakà "sace te Dh-ena saddhiæ sam- bandho ananucchaviko atha kasmà attano upaÂÂhÃkaæ Citta- cÆÊakacchapaæ `Samuddajaæ nÃma te dhÅtaraæ dammÅti' am- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cks; Bd -ke. 2 Cks -ro. 3 all three MSS. -to. >/ #<[page 164]># %<164 XXII. MahÃnipÃta.>% hÃkaæ ra¤¤o santikaæ pesesi, evaæ {pesetvÃ} idÃni te amhÃkaæ rÃjÃnaæ paribhavaæ karontassa\<*<1>*>/ kattabbayuttakaæ mayaæ jÃnissÃma, mayaæ hi nÃgà nÃmÃ" 'ti vatvà rÃjÃnaæ tajjayantà dve gÃthà abhÃsiæsu: @*>/ raÂÂhaæ và manujÃdhipa, na hi nÃge\<*<3>*>/ kupitamhi ciraæ jÅvanti tÃdisÃ. || Ja_XXII:749 ||>@ @*>/ tvaæ deva manusso 'si\<*<5>*>/ iddhimantaæ aniddhimà Varuïassa niyaæ puttaæ Yamunaæ atima¤¤asÅti. || Ja_XXII:750 ||>@ Ta. raÂÂhaæ và ti ekaæsena tava jÅvitaæ và raÂÂhaæ và paricattaæ, tÃdisà ti tumhÃdisà evaæmahÃnubhÃve nÃge kupite ciraæ jÅvituæ na sakkonti antarà va\<*<6>*>/ antaradhÃyanti, yo tvaæ devà 'ti deva yo tvaæ manusso samÃno, {VaruïassÃ} 'ti VaruïanÃgarÃjassa, niyaæ puttan ti ajjhattikaputtaæ, Yamunan\<*<7>*>/ ti YamunÃya heÂÂhà jÃtaæ\<*<8>*>/. Tato rÃjà dve gÃthà abhÃsi: @@ @*>/ VidehÃnaæ, abhijÃtÃ\<*<10>*>/ Samuddajà ti. || Ja_XXII:752 ||>@ Ta. bahunnaæpÅti pa¤cayojanasatikassa n-bhavanassa issarabhÃvaæ sandhÃy' evaæ Ã., na me dhÅtaramÃraho ti evaæmahÃnubhÃvo pi pan' eso abhijÃtikattà mama dhÅtaraæ araho na hoti\<*<11>*>/, khattiyo ca -- ti idaæ mÃti- pakkhe ¤Ãtake\<*<12>*>/ dassento Ã., Samuddajà ti yo ca VideharÃjaputto dhÅtà Samuddajà ti (add: ca?) ubho pi abhijÃtà te a¤¤ama¤¤aæ saævÃsaæ ara- hanti, na h' esà maï¬Ækabhakkhassa sappassa anucchavikà ti Ã. N-mÃïavakà taæ tatth' eva nÃsÃvÃtena mÃretukÃmà hutvÃpi "amhÃkaæ divasaæ ÂhapanatthÃya pesitÃnaæ imaæ mÃretvà gantuæ na yuttaæ, gantvà ra¤¤o Ãcikkhitvà jÃnissÃmÃ" 'ti te tatth' eva antarahità gantvà "kin tÃtà laddhà vo rÃjadhÅtÃ" ti ra¤¤Ã pucchitÃ\<*<13>*>/ kujjhitvà "kiæ deva amhe akÃraïena yattha và tattha và pesesi, sace pi mÃretukÃmo si idh' eva no mÃrehi, so \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd paribhÃsantassa in the place of p. k. 2 Cks raÂÂhaæ cattaæ. 3 Cks nÃgehi. 4 Cks so. 5 Cks manussesu. 6 Cks ca. 7 Cks -nÃ. 8 Cks jÃtÃ. 9 Ck va. 10 Cks -to. 11 Bd --pi so puna ahijÃtiko tasmà mama dhÅtaraæ araho na hoti. 12 Cks ¤ÃtikÃ. 13 Bd so. 14 Bd adds te. >/ #<[page 165]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 165>% tumhe akkosati paribhÃsati attano dhÅtaraæ jÃtimadena ukkhi- patÅti" tena vutta¤ ca avutta¤ ca vatvà ra¤¤o kodhaæ uppÃ- dayiæsu. So attano parisaæ sannipÃtetuæ ÃïÃpento Ãha: @*>/ mà ca ki¤ci\<*<1>*>/ viheÂhayun ti. || Ja_XXII:753 ||>@ Ta. kamb -- ti kambalassatarà nÃma tassa mÃtipakkhikà SinerupÃde vasanakà nÃgà te ca uÂÂhahantu a¤¤e ca catÆsu disÃsu catÆsu anudisÃsu yattakà ca mayhaæ vacanakÃrà te sabbe nÃge nivedaya gantvà jÃnÃpetha: khippaæ kira sannipatathà 'ti ÃïÃpento evam Ã., tato sabbeh' eva sÅghaæ sannipatitehi kiæ karoma devà 'ti vutte sabbe pi me nÃgà BÃrÃïasiæ\<*<2>*>/ pavajjantÆ\<*<3>*>/ 'ti Ã., tattha gantvà kiæ kÃtabbaæ deva kaæ\<*<4>*>/ nÃsÃvÃtappahÃrena bhasmaæ karomà 'ti ca vutte\<*<5>*>/ rÃjadhÅtari paÂibaddhacittatÃya tassà vinÃsaæ anicchanto mà ki¤ci\<*<1>*>/ viheÂhayun ti Ã., tumhesu keci ki¤ci (ka¤ci?) mà viheÂhayun ti a., ayam eva và pÃÂho. Atha naæ nÃgà "sace koci manusso na viheÂhetabbo tattha gantvà kiæ karissÃmÃ" 'ti. Atha ne "ida¤ ca karotha, aham pi idan nÃma karissÃmÅti" Ãcikkhanto gÃthadvayam Ã.: @@ @*>/ mahatà sumahaæ puraæ parikkhipissaæ bhogehi KÃsÅnaæ janayaæ bhayan ti. || Ja_XXII:755 ||>@ Ta. sobbhesÆ 'ti pokkharaïÅsu, rathiyà ti rathikÃya, vitatà ti vitata- sarÅrà hutvÃ, etesu c' eva nivesanÃdÅsu dvÃratoranesu ca olambantu, ettakaæ nÃgà karontu, karontà ca nivesane tÃva\<*<7>*>/ ma¤capÅÂhÃnaæ heÂÂhà ca upari ca antogabbhÃ- dÅsu ca bahigabbhÃdÅsu ca pokkharaïÅnaæ udakapiÂÂhe rathikÃdÅnaæ passesu c' eva thalesu ca mahantÃni sarÅrÃni mÃpetvà mahante phaïe katvà kammÃragaggarÅ viya dhamamÃnà susÆ 'ti saddaæ karontà olambatha c' eva nipajjatha ca, attÃnaæ pana taruïadÃrakÃnaæ jarÃjiïïÃnaæ gabbhinitthÅnaæ SamuddajÃya cà 'ti imesaæ catunnaæ mà dassayittha, aham pi sabbasetena\<*<8>*>/ mahantena sarÅrena gantvà sumahantaæ KÃsipuraæ sattakkhattuæ bhogehi parikkhipissaæ, mahan- tena ca naæ phaïena chÃdetvà ekandhakÃraæ katvà KÃsÅnaæ {bhayaæ} jÃnento susÆ 'ti saddaæ mu¤cissÃmÅti. NÃgà tathà akaæsu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 Ck -siyaæ. 3 Ck pavajjen-. 4 Bd kiæ. 5 Bd adds so. 6 Cks sabbe-. 7 Cks nivesanto. 8 Cks sabbe-. >/ #<[page 166]># %<166 XXII. MahÃnipÃta.>% Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ na ca ka¤ci\<*<2>*>/ viheÂhayuæ. || Ja_XXII:756 ||>@ @@ @*>/ disvÃna lambante puthu kandiæsu nÃriyo nÃge soï¬ikate disvà passasante muhuæ muhuæ. || Ja_XXII:758 ||>@ @*>/ pavyadhitÃ\<*<5>*>/ Ãturà samapajjatha, bÃhà paggayha pakkanduæ: dhÅtaraæ dehi rÃjino ti. || Ja_XXII:759 ||>@ Ta. nekavaïïino ti nÅlÃdivasena anekavaïïÃ, evarÆpÃni hi\<*<6>*>/ rÆpÃni te mÃpayiæsu, pavajjiæsÆ\<*<1>*>/ 'ti addharattasamaye pavisiæsu, lambiæsÆ 'ti Dh-ena vuttaniyÃmen' eva sabbe tesu tesu ÂhÃnesu manussÃnaæ sa¤cÃraæ pacchinditvà olambiæsu, dÆtà hutvà Ãgatà pana cattÃro n-mÃïavà ra¤¤o saya- nassa cattÃro pÃde parikkhipitvà uparisÅse mahante phaïe katvà tuï¬ehi sÅsaæ paharitvà dÃÂhà vivaritvà passasantà aÂÂhaæsu, Dh-o pi attanà vuttaniyÃmen' eva nagaraæ paÂicchÃdesi, pabujjhamÃnà purisà yato hatthaæ và pÃdaæ và pasÃrenti ta. ta. sappe chupitvà sappo sappo ti viraviæsu\<*<7>*>/, puthu kan- diæsÆ 'ti yesu gehesu dÅpà jalanti tesu itthiyo pabuddhà gopÃnasiyo oloketvà olambante nÃge disvà bahu ekappahÃrena kandiæsu, evaæ sakalanagaraæ eka- rÃvam ahosi, soï¬ikate ti kataphaïe, pakkandun ti vibhÃtÃya rattiyà nÃ- gÃnaæ assÃsavÃtena sakalanagare ca rÃjanivesane ca uppÃÂiyamÃne viya bhÅtà manussà nÃgarÃje\<*<8>*>/ kissa no viheÂhethà 'ti vatvà tumhÃkaæ rÃjà dhÅtaraæ dassÃ- mÅti Dh-assa dÆtaæ pesetvà puna tassa dÆtehi Ãgantvà dehÅti vutto\<*<9>*>/ amhÃkaæ rÃjÃnaæ akkosi paribhÃsi sace amhÃkaæ ra¤¤o dhÅtaraæ na\<*<10>*>/ dassati\<*<11>*>/ sakala- nagarassa jÅvitaæ n' atthÅti vutte tena hi no sÃmi okÃsaæ detha mayaæ gantvà rÃjÃnaæ yÃcissÃmà 'ti yÃcantà okÃsaæ labhitvà rÃjadvÃraæ gantvà mahantena ravena pakkanduæ, bhariyÃpi 'ssa attano attano gabbhesu nipannakà ca dhÅ- taraæ Dh-ra¤¤o dehÅti ekappahÃren' eva kandiæsu, te pi naæ cattÃro n-mÃïa- vakà dehi dehÅti tuï¬ena sÅse paharantà aÂÂhaæsu. So nipannako va nagaravÃsikÃna¤ ca attano ca bhariyÃnaæ paridevanaæ sutvà catÆhi ca n-mÃïavehi tajjitattà maraïa- bhayabhÅto "mama dhÅtaraæ Samuddajaæ Dh-assa dammÅti" tikkhattuæ kathesi, taæ sutvà sabbe pi n-rÃjÃno gÃvutamattaæ paÂikkamitvà devanagaraæ viya ekaæ nagaraæ mÃpetvà ta. Âhità "dhÅtaraæ kira pesetÆ" ti païïÃkÃraæ pahiïiæsu. RÃjà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 Bd ki¤ci. 3 Bd ca. 4 Cks -siæ, Bd -ai. 5 so Cks for pavyathitÃ? Bd pabyÃdhitÃ. 6 Bds ahi. 7 Bd -vanti. 8 Bd -jÃ. 9 Bd -e. 10 Cks omit na. 11 Cks add mu¤cemanadassati. >/ #<[page 167]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 167>% tehi ÃbhatapaïïÃkÃraæ gahetvà "tumhe gacchatha, ahaæ dhÅ- taraæ amaccÃnaæ hatthe pahiïissÃmÅti\<*<1>*>/" te uyyojetvà dhÅta- raæ pakkosÃpetvà uparipÃsÃdaæ Ãropetvà sÅhapa¤jaraæ viva- ritvà "amma passas' etaæ\<*<2>*>/ alaækatanagaraæ, tvaæ kira ettha ekassa ra¤¤o aggamahesÅ bhavissasi, na dÆre nagaraæ, ukkaïÂhitakÃle yeva Ãgantuæ\<*<3>*>/ sakkÃ, ettha te gantabban" ti sa¤¤Ãpetvà sÅsaæ nahÃpetvà sabbÃlaæ kÃrehi alaækaritvà channa- yogge nisÅdÃpetvà maccÃnaæ hatthe datvà pesesi. N-rÃjÃno paccuggamanaæ katvà mahÃsakkÃraæ kariæsu. Amaccà na- garaæ pavisitvà taæ tassa datvà bahuæ dhanaæ ÃdÃya ni- vattiæsu. RÃjadhÅtaraæ pÃsÃdaæ Ãropetvà alaækatadibba- sayane nipajjÃpesuæ, taæ khaïaæ ¤eva taæ mÃïavikà khujja- kÃdivesaæ\<*<4>*>/ gahetvà manussaparicÃrikÃyo viya parivÃrayiæsu. Sà dibbasayane nipannamattà va dibbaphassaæ phusitvà nid- daæ okkami. Dh-o taæ gahetvà saddhiæ n-parisÃya tatth' ev' antarahito n-bhavane yeva pÃtur ahosi. RÃjadhÅtà pa- bujjhitvà alaækatadibbasayana¤ ca a¤¤e ca suvaïïamaïimaya- pÃsÃdÃdayo uyyÃnapokkharaïiyo alaækatadevanagaraæ viya n-bhavanaæ disvà khujjÃdikà paricÃrikÃyo pucchi: "idaæ na- garaæ ativiya alaækataæ, na amhÃkaæ nagaraæ viya, kass' etan" ti. "SÃmikassa santakan te devÅti, na appapu¤¤Ã evarÆpaæ sampattiæ labhanti, mahÃpu¤¤atÃya te ayaæ laddhÃ" ti. Dh-o pi pa¤cayojanasatike n-bhavane bheri¤ carÃpesi: "yo SamuddajÃya sappavaïïaæ dasseti tassa rÃjÃïÃ\<*<5>*>/ bhavissatÅti", tasmà eko pi tassà sappavaïïaæ dassetuæ samattho nÃma nÃhosi. Sà manussalokasa¤¤Ãya eva ta. tena saddhiæ sammo- damÃnà piyasaævÃsaæ vasi. Nagarakhaï¬aæ niÂÂhitaæ. Sà aparabhÃge Dh-aæ paÂicca gabbhaæ paÂilabhitvà puttaæ vijÃyi, tassa piyadassanattà Sudassano ti nÃmaæ kariæsu. Puna aparaæ puttaæ vijÃyi, tassa Datto ti nÃmaæ kariæsu, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck parinissÃmÅti. 2 Bd passetaæ. 3 Bd idhÃg-. 4 Bd khujjavÃmanakÃdi-. 5 Cks rÃjÃno, Bd rÃjadaï¬o. >/ #<[page 168]># %<168 XXII. MahÃnipÃta.>% so pana Bo-. Pun' ekaæ puttaæ vijÃyi, tassa Subhago ti nÃmaæ kariæsu. Aparam pi vijÃyi, tassa AriÂÂho ti nÃmaæ kariæsu. Iti sà cattÃro putte vijÃyitvÃpi nÃgabhavanabhÃvaæ na vijÃnÃti. Ath' ekadivasaæ AriÂÂhassa Ãcikkhiæsu: "tava mÃtà mÃnusÅ na nÃginÅti". AriÂÂho "vÅmaæsissÃmi nan" ti ekadivasaæ thanaæ pivanto va sappasarÅraæ mÃpetvà naÇ- guÂÂhena mÃtu piÂÂhipÃde ghaÂÂesi, sà tassa sappasarÅraæ disvà bhÅtatasità mahÃravaæ ravitvà taæ bhÆmiyaæ khipitvà nakhena tassa akkhiæ bhindi, tato lohitaæ pagghari. RÃjà tassà sad- daæ sutvà "kiss' esà viravatÅti" pucchitvà AriÂÂhena katakiri- yaæ\<*<1>*>/ ti sutvà "gaïhatha naæ dÃsaæ, gahetvà jÅvitakkhayaæ pÃpethÃ" 'ti tajjento Ãga¤chi\<*<2>*>/. RÃjadhÅtà tassa kujjhana- bhÃvaæ ¤atvà puttasinehena "deva puttassa me akkhi bhin- naæ, khamath' etassÃ" 'ti. RÃjà etÃya evaæ vadantiyà "kiæ sakkà kÃtun" ti khami. Taæ divasaæ "idaæ n-bhavanaæ" ti a¤¤Ãsi, tato paÂÂhÃya ca AriÂÂho KÃïÃriÂÂho nÃma jÃto. Cat- tÃro pi puttà vi¤¤utaæ pÃpuïiæsu. Atha nesaæ pità yojana- satikaæ yojanasatikaæ katvà r. adÃsi, mahanto yaso ahosi, soÊasa soÊasa n-ka¤¤ÃsahassÃni parivÃrayiæsu. Pitu ekayo- janasatikam eva r. ahosi, tayo puttà mÃse mÃse mÃtÃpitaro passituæ Ãgacchanti. Bo. pana anvaddhamÃsena Ãgacchati, n-bhavane samuÂÂhitaæ pa¤haæ Bo. va katheti, pitarà saddhiæ VirukkhamahÃrÃjassÃpi upaÂÂhÃnaæ gacchati, tassa santike sa- muÂÂhitaæ pa¤haæ pi so va kathesi. Ath' ekadivasaæ Vi- rukkhe\<*<3>*>/ n-parisÃya saddhiæ Tidasapuraæ gantvà Sakkaæ pari- vÃretvà nisinne\<*<4>*>/ devÃnaæ antare pa¤ho\<*<5>*>/ samuÂÂhÃsi, taæ koci kathetuæ nÃsakkhi, pallaækavaragato pana hutvà M. va ka- thesi, atha naæ devarÃjà dibbagandhapupphehi pÆjetvà "Datta tvaæ paÂhavisamÃnÃya vipulÃya pa¤¤Ãya samannÃgato ito paÂÂhÃya BhÆridatto hohÅti\<*<6>*>/" BhÆridatto ti 'ssa nÃmaæ akÃsi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks add disvÃ. 2 so Cks; Bd Ãgacchi. 3 Bd -o. 4 Bd nisinnÃnaæ. 5 Cks -aæ. 6 Bd hotÆti, Bs hotÅti. >/ #<[page 169]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 169>% So tato paÂÂhÃya Sakkassa upaÂÂhÃnaæ gacchanto alaækata- VejayantapÃsÃdaæ devaccharÃhi parikiïïaæ\<*<1>*>/ atimanoharaæ Sakkasampatti¤ ca disvà devaloke pihaæ\<*<2>*>/ katvà "kiæ iminà maï¬Ækabhakkhena attabhÃvena, n-bhavanaæ gantvà uposatha- vÃsaæ vasitvà imasmiæ devaloke uppattikÃraïaæ karissÃmÅti" cintetvà n-bhavanaæ gantvà mÃtÃpitaro Ãpucchi: "amma tÃta ahaæ uposathakammaæ karissÃmÅti". "SÃdhu tÃta karohi, karonto pana bahi agantvà imasmiæ yeva n-bhavane ekasmiæ su¤¤avimÃne karohi, bahigatÃnaæ pana nÃgÃnaæ mahantaæ bhayan" ti. So "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïitvà tatth' eva su¤¤avimÃne ÃrÃmuyyÃnesu uposathavÃsaæ vasati, atha naæ nÃnÃturiya- hatthà n-ka¤¤Ã parivÃrenti, so "na mayhaæ idha vasantassa uposathakammaæ\<*<3>*>/ matthakaæ\<*<4>*>/ pÃpuïissati, manussapathaæ gantvà uposathakammaæ karissÃmÅti" cintetvà nivÃraïabha- yena mÃtÃpitunnaæ anÃrocetvà attano bhariyÃyo Ãmantetvà "bhadde, ahaæ manussalokaæ gantvà YamunÃtÅre mahani- grodharukkho atthi, tassa avidÆre vammikamatthake bhoge Ãbhu¤jitvÃ\<*<5>*>/ caturaÇgasamannÃgataæ uposathaæ adhiÂÂhÃya ni- pajjitvà u-kammaæ karissÃmi, mayà sabbarattiæ nipajjitvà u-kamme kate aruïuggamanavelÃyam eva tumhesu\<*<6>*>/ dasa dasa janiyo\<*<7>*>/ vÃrena vÃrena turiyahatthà mama santikaæ Ãgantvà maæ gandhehi pupphehi ca pÆjetvà gÃyitvà naccitvà maæ ÃdÃya n-bhavanam eva ÃgacchantÆ\<*<8>*>/" 'ti vatvà ta. gantvà vam- mikamatthake bhoge Ãbhu¤jitvÃ\<*<5>*>/ "yo mama cammaæ và na- hÃruæ và atthiæ và ruhiraæ và icchati so haratÆ\<*<9>*>/" 'ti catu- raÇgasamannagÃtaæ uposathaæ adhiÂÂhÃya naÇgalasÅsamattam eva sarÅraæ mÃpetvà nipanno u-kammam akÃsi, aruïe uÂÂha- hante yeva n-mÃïavikà gantvà yathÃnusiÂÂhaæ paÂipajjitvà n-bhavanaæ Ãnenti, tassa iminà niyÃmen' eva u-kammaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -rÃni, omitting parikiïïaæ. 2 Bds piyaæ. 3 Bds -assa. 4 Bd Ck mattakaæ. 5 Bd bhogehi ÃbhujitvÃ. 6 Bd tumhe. 7 Ck niyo, Bd itthiyo ÃdÃya. 8 Bd gacchantÆ. 9 Bds ÃharatÆ. >/ #<[page 170]># %<170 XXII. MahÃnipÃta.>% karontassa dÅgho addhà vÅtivatto\<*<1>*>/. Uposathakhaï¬aæ nitthitaæ\<*<2>*>/. Tadà eko BÃrÃïasÅdvÃragÃmavÃsi-brÃhmaïo\<*<3>*>/ Somadat- tena nÃma puttena saddhiæ ara¤¤aæ gantvà sÆlayantapÃsa- vÃgurà o¬¬etvà mige vadhitvà maæsaæ kÃcena haritvà vikki- ïanto jÅvikaæ kappeti. So ekadivasaæ antamaso godhapotaka- mattam pi alabhitvà "tÃta Somadatta, sace tucchahatthà ga- missÃma mÃtà te kujjhissati, yaæ ki¤ci gahetvà va gamissÃmÃ" 'ti Bo-assa nipannavammikaÂÂhÃnÃbhimukho gantvà pÃnÅyaæ pÃtuæ Yamunaæ otarantÃnaæ migÃnaæ padavala¤jaæ disvà "tÃta migamaggo pa¤¤Ãyati, tvaæ paÂikkamitvà tiÂÂha, ahaæ pÃnÅyatthÃya Ãgataæ migaæ vijjhissÃmÅti" dhanuæ ÃdÃya mige olokento ekasmiæ rukkhamÆle aÂÂhÃsi. Ath' eko migo sÃ- yaïhasamaye pÃnÅyaæ pÃtuæ Ãgato, so taæ vijjhi, migo ta. apatitvà saravegena tajjito lohitena paggharantena palÃyi, pitÃputtà naæ anubandhitvà patitaÂÂhÃne maæsaæ gahetvà ara¤¤Ã nikkhamantà suriyatthagamanavelÃyaæ taæ nigrodhaæ patvà "idÃni akÃlo, na sakkà gantuæ, idh' eva vasissÃmÃ" 'ti maæsaæ ekamante Âhapetvà rukkhaæ Ãruyha viÂapantare ni- pajjiæsu, brÃhmaïo paccÆsasamaye pabujjhitvà migasaddasa- vanÃya sotaæ odahi, tasmiæ khaïe nÃgamÃïavikÃyo Ãgantvà Bo-assa pupphÃsanaæ pa¤¤Ãpesuæ, so ahisarÅraæ antara- dhÃpetvà sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ dibbasarÅraæ mÃpetvà SakkalÅÊhÃya pupphÃsane nisÅdi, n-mÃïavikÃpi naæ gandha- mÃlÃdÅhi pÆjetvà dibbaturiyaæ vÃdetvà naccagÅtaæ paÂÂhapesuæ, brÃhmaïo taæ saddam sutvà "ko nu kho esa, jÃnissÃmi nan', ti "ambho puttÃ" 'ti vatvÃpi puttaæ pabodhetuæ asakkonto "sayatu esa, kilanto bhavissati, aham eva gamissÃmÅti" rukkhà oruyha tassa santikaæ agamÃsi, n-mÃïavikà naæ disvà saddhiæ turiyehi bhÆmiyaæ nimujjitvà n-bhavanam eva gatÃ. Bo. ekako \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck viati-, Cs vÅati, Bd vitivattÃ. 2 upo--taæ wanting in Cks. 3 Bd -nesÃdabrahmaïo. >/ #<[page 171]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 171>% va ahosi. BrÃhmaïo tassa santike Âhatvà pucchanto gÃtha- dvayaæ abhÃsi: @@ @*>/ a¤¤ataro si yakkho, udÃhu nÃgo si mahÃnubhÃvo ti. || Ja_XXII:761 ||>@ Ta. pupph -- ti Bo-assa pÆjatthÃyÃbhatena dibbapupphabhihÃrena sa- mannÃgatassa, ko ti ko nÃma tvaæ, loh -- ti rattakkho, vih -- ti puthula- antaraæso, kà kambu -- ti suvaïïÃlaækÃradharÃ, brahÃbÃhÆ 'ti mahÃbÃhu. Taæ sutvà M. "sace pi `SakkÃdÅsu annataro ahaæ as- mÅti' vakkhÃmi saddahissat' evÃyaæ brÃhmaïo, ajja pana mayà saccam eva kathetuæ vaÂÂatÅti" cintetvà attano nÃgarÃjabhÃvaæ kathento Ãha: @*>/ iddhimà tejasÅ\<*<3>*>/ duratikkamo ¬aseyyaæ tejasà kuddho phÅtaæ janapadam api. || Ja_XXII:762 ||>@ @@ Ta. tejasÅti visatejena tejavÃ, duratikkamo ti a¤¤ena atikkamituæ asakkuïeyyo, ¬aseyyan ti sac' Ãhaæ kuddho phÅtaæ janapadam pi ¬aseyyaæ paÂhaviyaæ mama dÃÂhÃya patitamattÃya saddhiæ paÂhaviyà mama tejasà sabbo janapado bhasmaæ bhaveyyà 'ti\<*<4>*>/ vadati, Sudassana -- ti ahaæ mama bhÃtu Sudassanassa kaniÂÂho, vidÆ ti evaæ maæ pa¤cayojanakasatike nÃgabhavane jÃnanti. Ida¤ ca pana vatvà M. cintesi: "ayaæ brÃhmaïo caï¬o pharuso\<*<5>*>/ ahiguï¬ikassa\<*<6>*>/ ÃrocetvÃ\<*<7>*>/ u-kammassa me antarÃyam pi kareyya, yan nÆnÃhaæ imaæ n-bhavanaæ netvà mahantaæ yasaæ datvà u-kammaæ addhaniyaæ kareyyan" ti, atha naæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -kkhÃ, Cs Bd -kho. 2 Ck Bd asmiæ. 3 so all three MSS. for tejassÅ? 4 Ck -yyasiti, Cs -yyÃsÅti. 5 Bds add sace. 6 Bd ahiku-. 7 Bd Ãroceyya. >/ #<[page 172]># %<172 XXII. MahÃnipÃta.>% Ãha: "brÃhmaïa mahantan te yasaæ dassÃmi, ramaïÅyaæ n-bhavanaæ ehi, ta. gacchÃmÃ" 'ti. "SÃmi, putto me atthi, tasmiæ Ãgacchante gamissÃmÅti". Atha taæ Bo. "gaccha brÃhmaïa, Ãnehi nan" ti vatvà attano ÃvÃsaæ Ãcikkhanto Ã.: @@ @@ Ta. sadÃvaÂÂan ti sadÃpavattanÃavaÂÂaæ, bhesman ti bhayÃnakaæ, avekkhasÅti yaæ etaæ evarÆpaæ rahadaæ passasi, mayÆra -- ti ubhosu tÅresu vanaghaÂÃya vasantehi mayÆrehi ca ko¤cehi ca abhirudaæ upagÅtaæ, nÅlodan ti nÅlasalilaæ, vanamajjhato ti vanamajjhena sandati, pavisa -- ti evarÆpaæ Yamunaæ abhÅto hutvà pavisa, vattavatan ti vattasampannÃnaæ\<*<1>*>/ ÃcÃravantÃnaæ vasanabhÆmiæ pavisa, gaccha brÃhmaïa puttaæ ÃnehÅti. BrÃhmaïo gantvà puttassa tam atthaæ Ãrocetvà taæ Ãnesi. M. te ubho pi ÃdÃya YamunÃya tÅraæ gantvà tÅre Âhito Ãha: @@ Ta. patto ti taæ amhÃkaæ bhavanaæ patto hutvÃ, mayhan ti mama santakehi{\<*<2>*>/} kÃmehi pÆjito, vacchasÅti ta. n-bhavane sukhaæ vasissasi. Evaæ vatvà M. ubho pi te pitÃputte attano ÃnubhÃvena n-bhavanaæ abhinesi, tesaæ ta. dibbo attabhÃvo pÃtubhavi, atha nesaæ M. dibbasampattiæ datvà cattÃri cattÃri nÃga- ka¤¤ÃsatÃni adÃsi, te mahÃsampattiæ anubhaviæsu. Bo. pi appamatto u-kammaæ karoti, anvaddhamÃsaæ mÃtÃpitunnaæ upaÂÂhÃnaæ gantvà dhammakathaæ kathetvà tato ca brÃhma- ïassa santikaæ gantvà Ãrogyaæ pucchitvà "yena te attho taæ vadeyyÃsi, anukkaïÂhamÃno abhiramÃ" 'ti vatvà Somadattena pi saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà attano nivesanaæ gacchati, brÃhmaïo saævaccharaæ n-bhavane vasitvà mandapu¤¤atÃya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -pannaæ. 2 Cks santi. >/ #<[page 173]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543). 173>% ukkaïÂhi, manussalokaæ gantukÃmo ahosi, n-bhavanam assa Nirayo viya alaækatapÃsÃdo bandhanÃgÃraæ viya alaækata- nÃgaka¤¤Ãyo yakkhiniyo viya upaÂÂhahiæsu, so "ahaæ tÃva ukkaïÂhito, Somadattassa pi cittaæ jÃnissÃmÅti" tassa santikaæ gantvà Ãha: "kiæ tÃta na ukkaïÂhasÅti". "Kasmà ukkaï- ÂhissÃmi, na ukkaïÂhÃma, tvaæ pana ukkaïÂhasi tÃta" 'ti. "ùma tÃtÃ" 'ti. "KiækÃraïÃ" ti. "Tava mÃtu c' eva bhÃtu- bhaginÅna¤ ca adassanena, ehi tÃta Somadatta, gacchÃmÃ" 'ti. So "na gacchÃmÅti" vatvà punappuna pitarà yÃciyamÃno sÃdhÆ 'ti sampaÂicchi. BrÃhmaïo "puttassa tÃva me mano laddho, sace panÃhaæ BhÆridattassa `ukkaïÂhito 'mhÅti' vakkhÃmi atirekataram me yasaæ dassati, evam me gamanaæ na bha- vissati, ekena upÃyen' ev' assa sampattiæ vaïïetvà `tvaæ eva- rÆpaæ sampattiæ pahÃya kiækÃraïà manussalokaæ gantvà u-kammaæ karosÅti' pucchitvà `saggatthÃya' 'ti vutte `tvaæ tÃva evarÆpaæ sampattiæ pahÃya saggatthÃya u-kammaæ karosi, kimaÇga pana mayaæ ye paravadhena\<*<1>*>/ jÅvikaæ kap- pema, aham pi manussalokaæ gantvà ¤Ãtake disvà pabba- jitvà samaïadhammaæ karissÃmÅti' naæ sa¤¤ÃpessÃmi, atha me so gamanaæ anujÃnissatÅti" cintetvà ekadivasaæ tenÃgantvÃ\<*<2>*>/ "kiæ brÃhmaïa\<*<3>*>/ ukkaïÂhasÅti" pucchito "tumhÃkaæ santikà amhÃkaæ na\<*<4>*>/ ki¤ci parihÃyatÅti" ki¤ci gamanapaÂibaddhaæ\<*<5>*>/ avatvà Ãdito tÃva tassa sampattiæ vaïïento Ãha. @*>/ parito bahÆtatagarà mahÅ\<*<7>*>/ indagopakasa¤channà sobhati harituttamÃ. || Ja_XXII:767 ||>@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ye na paradÃnena vibhÃvena. 2 Cks tena. 3 Cks add na. 4 Bd omits na. 5 Bd -bandhaæ. 6 Bd -ta. 7 Ck bahuta--mahi, Bd bahukÃtaggarÃmahi. >/ #<[page 174]># %<174 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @*>/ vipulà Sakkass' eva jutÅmato ti. || Ja_XXII:771 ||>@ Ta samÃsamantÃ\<*<2>*>/ -- ti parisamantato sabbadisÃbhÃgesu ayaæ tava n-bha- vane mahÅ suvaïïarajatamaïimuttÃvÃlukaparikiïïà samà ti samatalÃ\<*<3>*>/, bahute\<*<4>*>/ ti bahÆtehi\<*<5>*>/ tagaragacchehi samannÃgata suvaïïaindagopakehi sa¤channÃ, hari-ti haritavaïïadabbatiïasa¤channà sobhatÅti a., vanacetyÃnÅti vana- ghaÂÃ\<*<6>*>/, opuppha -- ti pupphitvà patitehi padumapattehi sa¤channà udaka- piÂÂhÃ, sunimmità ti tava pu¤¤asampattiyà suÂÂhu nimmitÃ, aÂÂhaæsà ti tava vasanapÃsÃdesu aÂÂhaæsà sukatà veÊuriyamayà thambhÃ, tehi thambhehi sa- hassathambhà tava pÃsÃdà nÃgaka¤¤Ãhi pÆrà vijjotanti, upapanno sÅti evarÆpe vimÃne nibbatto sÅti a., sahassanettassa -- ti VejayantapÃsÃdaæ, iddhÅ tÃyaæ\<*<7>*>/ vipulà ti yasmà ayaæ vipulà iddhi tasmà tvan tena u-kammena SakkassÃpi vimÃnaæ patthesi a¤¤aæ tato uttariæ mahantaæ ÂhÃnaæ patthesÅti ma¤¤Ãmi. Taæ sutvà M. "mà h' evaæ avaca brÃhmaïa, Sakkassa yasaæ paÂicca amhÃkaæ yaso Sinerusantike sÃsapo viya khÃ- yati, mayaæ tassa paricÃrake pi na agghÃmÃ" 'ti vatvà g. Ã.: @*>/ vasavattinan ti. || Ja_XXII:772 ||>@ T. a.: brÃhmaïa Sakkassa yaso nÃma ekaæ dve tayo cattÃro va divase\<*<9>*>/ ettako siyà ti\<*<10>*>/ manasà cittena\<*<11>*>/ pi na abhipattabbo, ye pi naæ cattÃro ma- hÃrÃjÃno parivÃrenti\<*<12>*>/ tesam pi Sakkaæ devarÃjÃnaæ parivÃrayamÃnÃnaæ Indaæ nÃyakaæ katvà carantÃnaæ saindÃnaæ vasavattinaæ catunnaæ lokapÃlÃnaæ yasassa pi amhÃkaæ tiracchÃnagatÃnaæ yaso soÊasiæ kalaæ nÃgghatÅti, Eva¤ ca pana vatvà "idan te Sahassanettassa vimÃnan" ti vacanaæ sutvà "ahaæ taæ anussariæ, ahaæ hi Vejayantaæ patthento u-kammaæ karomÅti" tassa attano patthanaæ Ãcik- khanto Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd tyÃyaæ. 2 Bd -ta. 3 Cks omit ti samatalÃ. 4 so Cks; Bd bahukà taggarÃ. 5 Bd bahukehi. 6 Bd -Ãni. 7 Cks tÃsaæ, Bd tyÃyaæ. 8 Bd omits sa. 9 Cks -sena. 10 Cs si. 11 Cks cintentena, Bd manusà cittena. 12 Bds -caranti. >/ #<[page 175]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 175>% Ta. abhijjhÃyà 'ti taæ patthetvÃ, sukhe -- ti esitasukhÃnaæ sukhe patiÂÂhitÃnaæ. Taæ sutvà brÃhmaïo "idÃni me okÃso laddho" ti so- manassappatto gantuæ Ãpucchanto gÃthadvayam Ãha: @@ @@ Ta. nÃbhivedentÅti na jÃnanti, kathento pi nesaæ n' atthi, Ãmantaye ti ÃmantayÃmi, KÃsi-ti KÃsirÃjadhÅtÃya puttaæ. Tato Bodhisatto Ãha: @*>/ vata me chando yaæ va sesi mam' antike, na hi etÃdisà kÃmà sulabhà honti mÃnuse. || Ja_XXII:776 ||>@ @@ gÃthadvayaæ vatvà cintesi: "ayaæ maæ nissÃya sukhaæ jÅ- vanto kassaci nÃcikkhissati, etassa sabbakÃmadadaæ maïiæ dassÃmÅti"; atha tassa taæ dadanto Ãha: @*>/ putte ca vindati arogo sukhito hoti, gacch' evÃdÃya brÃhmaïà 'ti. || Ja_XXII:778 ||>@ Ta. pasuæ\<*<2>*>/ -- ti imaæ maïiæ dhÃrayamÃno imassÃnubhÃvena pasu¤\<*<2>*>/ ca putte ca a¤¤aæ ca yaæ\<*<3>*>/ icchati taæ sabbaæ labhati. Tato brÃhmaïo gÃtham Ãha: @@ T. a.: BhÆridatta tava vacanaæ kusalaæ anavajjaæ taæ paÂinandÃmi na paÂikkhipÃmi, ahaæ pana jiïïo tasmà pabbajissÃmi na kÃme patthÃmi, kim me maïinà 'ti. Bodhisatto Ãha: @*>/ bhaÇgo\<*<5>*>/ hoti bhogehi kÃriyaæ, avikampamÃno eyyÃsi bahuæ dassÃmi te dhanan ti. || Ja_XXII:780 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks omit hi. 2 Cks -u. 3 Cks yasaæ. 4 Cks ve. 5 Cks -Ã. >/ #<[page 176]># %<176 XXII. MahÃnipÃta.>% Ta. bhaÇgo\<*<1>*>/ ti brÃhmaïa brahmacariyavÃso nÃma dukkaro, anabhira- tassa brahmacariyabhaÇgo ce\<*<2>*>/ hoti tadà gihÅbhÆtassa bhogehi kÃriyaæ hoti, evarÆpe kÃle tvaæ nirÃsaæko hutvà mama santikaæ ÃgaccheyyÃsi bahuæ te dhanaæ dassÃmÅti. BrÃhmaïo Ãha: @@ Ta. punapÅti puna api*<3>* ayam eva và pÃÂho. Ath' assa ta. avasitukÃmataæ ¤atvà M. nÃgamÃïavake Ãmantetvà brÃhmaïaæ manussalokaæ pÃpesi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ Ta. pÃpesun ti Yamunato uttÃretvà BÃrÃïasÅmaggaæ pÃpayiæsu, pÃpa- yitvà ca pana tumhe gacchathà 'ti vatvà n-bhavanam eva paccÃgamiæsu. BrÃhmaïo pi "tÃta Somadattà imasmiæ ÂhÃne migaæ\<*<4>*>/ vijjhimha, imasmiæ sÆkaran" ti puttassa Ãcikkhanto antarÃ- magge pokkharaïiæ disvà "tÃta So-nahÃyÃmÃ" 'ti vatvà "sÃdhu tÃtÃ" 'ti vutte ubho pi dibbÃbharaïÃni dibbavatthÃni ca omu¤- citvà bhaï¬ikaæ katvà pokkharaïÅtÅre Âhapetvà otaritvà nahÃ- yiæsu, tasmiæ khaïe tÃni pasÃdhanÃni\<*<5>*>/ antaradhÃyitvà n-bha- vanaæ eva Ãgamiæsu, paÂhamaæ nivatthakÃsÃvapilotikà va nesaæ sarÅre paÂimucciæsu\<*<6>*>/, dhanusarasattiyo pi pÃkatikà va ahesuæ, Somadatto "nÃsit' amhà tÃta tayÃ" ti paridevi, atha naæ pità "mà cintayi, migesu santesu\<*<7>*>/ ara¤¤e mige vadhitvà jÅvikaæ kappessÃmÃ" 'ti assÃsesi. SomadattamÃtà tesaæ Ãga- manaæ sutvà paccuggantvà gharaæ netvà annapÃnena santap- pesi, brÃhmaïo bhu¤jitvà niddaæ okkami, itarà puttaæ pucchi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -Ã. 2 Cks omit ce. 3 Cks puna pi. 4 Cks migÃ. 5 pa- wanting in Bd. 6 Ck -mu¤ci, Cs -muci, Bd -muccisu. 7 Cks sati. >/ #<[page 177]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 177>% "tÃta ettakaæ kÃlaæ kuhiæ gat' atthÃ" 'ti. "Amma BhÆri- dattanÃgarÃjena mahÃnÃgabhavanaæ nÅtÃ, tato ukkaïÂhitvà idÃni ÃgatÃ" ti. "Ki¤ci vo ratanaæ Ãbhatan" ti. "NÃbhataæ ammÃ" 'ti. "Kiæ tumhÃkaæ tena na ki¤ci dinnan" ti. "Amma Bh-ena me pitu sabbakÃmadado maïi dinno Ãsi, iminà pana na gahito" ti. "KiækÃraïÃ" ti. "Pabbajissati kirÃ" 'ti. Sà "ettakaæ kÃlaæ dÃrake mama bhÃraæ karonto n-bhavane va- sitvà idÃni kira pabbajissatÅti" kujjhitvà vÅhibhajjanadabbiyÃ\<*<1>*>/ piÂÂhiæ pothentÅ "duÂÂha brÃhmaïa `pabbajissÃmÅti\<*<2>*>/' kira ma- ïiratanaæ na gaïhi, atha kasmà apabbajitvà idhÃgato si, nikkhama mama gharà sÅghan" ti santajjesi. Atha naæ "bhadde mà kujjhi, ara¤¤e migesu santesu ahaæ ta¤ ca dÃrake ca posissÃmÅti" vatvà punadivase puttena saddhiæ ara¤¤aæ gantvà purimaniyÃmen' eva jÅvikaæ kappesi. Vanappave- sanakhaï¬aæ niÂÂhitaæ\<*<3>*>/. Tadà dakkhiïamahÃsamuddassa disÃbhÃge Himavante\<*<4>*>/ sim- balivÃsÅ eko garuÊo pakkhavÃtehi samudde udakaæ viyÆhitvà n-bhavanaæ otaritvà ekaæ n-rÃjÃnaæ sÅse gaïhi, -- tadà hi supaïïÃnaæ nÃge\<*<5>*>/ gahetuæ ajÃnanakÃlo, Paï¬arajÃtake\<*<5>*>/ jÃ- niæsu -- so pana taæ sÅse gahetvÃpi udake anottharante yeva ukkhipitvà olambantaæ\<*<6>*>/ ÃdÃya Himavantamatthakena pÃyÃsi, tadà c' eko KÃsiraÂÂhavÃsi-brÃhmaïo isipabbajjaæ pabbajitvà Himavantapadese païïasÃlaæ mÃpetvà paÂivasati, tassa caæ- kamanakoÂiyaæ mahÃnigrodharukkho. so tassa mÆle divÃvihÃraæ karoti, supaïïo nigrodhamatthakena nÃgaæ harati, nÃgo olam- bhanto mokkhatthÃya naÇguÂÂhena nigrodhaviÂapaæ\<*<7>*>/ hi\<*<8>*>/ veÂhesi\<*<9>*>/, supaïïo taæ ajÃnanto va mahabbalatÃya ÃkÃse\<*<10>*>/ pakkhandi yeva, nigrodharukkho nimmÆlo\<*<11>*>/ uppÃÂito, supaïïo nÃgaæ sim- balivanaæ\<*<12>*>/ netvà tuï¬ena paharitvà kucchiæ\<*<13>*>/ phÃletvà nÃga- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck vÅhijjana-, Bd vihibha¤cana-. 2 Cks -mi. 3 vana--wanting in Cks. 4 so Bd; Cks -samudde disÃ, omitting bhÃge himavante. 5 Ck paï¬arÃjÃtakena, Bd pacchà p-ke. 6 Cks -tÃ. 7 Cks -piæ. 8 so Cks for pi? Bd omits hi. 9 Bd paveÂhesi. 10 Bd -ena. 11 Bd samÆlo. 12 Cks disÃsim- 13 Ck adds vÃ. >/ #<[page 178]># %<178 XXII. MahÃnipÃta.>% medaæ khÃditvà sarÅraæ samuddakucchimhi cha¬¬esi, nigro- dharukkho patanto mahantasaddam akÃsi, supaïïo "kissa saddo eso" ti adho olokento ni-rukkhaæ disvà "kuto esa mayà up- pÃÂito" ti cintetvà "tÃpasassa caækamanakoÂiyaæ nigrodho eso" ti tatvato\<*<1>*>/ ¤atvà "ayaæ tassa bahÆpakÃro, akusalaæ nu kho me pasutaæ udÃhu no" ti "tam eva pucchitvà jÃnissÃmÅti" mÃïavakavesena tassa santikaæ agamÃsi, tasmiæ khaïe tÃpaso taæ ÂhÃnaæ samaæ karoti, supaïïarÃjà tÃpasaæ vanditvà eka- mantaæ nisinno ajÃnanto viya "kissa ÂhÃnaæ bhante idan" ti pucchi. "Eko supaïïo gocaratthÃya\<*<2>*>/ nÃgaæ haranto nÃgena mokkhatthÃya nigrodhaviÂapiyÃ\<*<3>*>/ naÇguÂÂhena veÂhitÃya attano mahabbalatÃya pakkhanditvà gato\<*<4>*>/, ath' ettha rukkho uppÃÂito, idaæ tassa uppÃÂitaÂÂhÃnan" ti. "Kiæ pana bhante tassa su- païïassa akusalaæ hotÅti". "Sace\<*<5>*>/ na jÃnÃti acetanakan\<*<6>*>/ nÃma, akusalaæ na hotÅti". "NÃgassa pana kiæ bhante" ti. "So imaæ nÃsetuæ na gaïhi, tasmà tassÃpi na hoti yevÃ" 'ti. Supaïïo tÃpa- sassa tussitvà "bhante ahaæ so su-rÃjÃ, tumhÃkaæ hi pa¤haveyyÃ- karaïena tuÂÂho, tumhe ara¤¤e yeva vasatha, aham c' ekaæ ùlambÃyanamantaæ\<*<7>*>/ jÃnÃmi, anaggho manto, taæ ahaæ tum- hÃkaæ ÃcÃriyabhÃgaæ katvà dammi, patigaïhatha nan" ti. "Alaæ mayhaæ mantena, gacchatha tumhe" ti. So taæ pu- nappuna yÃcitvà sampaÂicchÃpetvà mantaæ datvà ca osadhÃni Ãcikkhitvà pakkÃmi. Tasmiæ kÃle BÃrÃïasiyaæ eko dalidda- brÃhmaïo bahuæ iïaæ gahetvà iïÃyikehi codiyamÃno "kim me idhavÃsena, ara¤¤aæ pavisitvà mataæ seyyo" ti nikkha- mitvà anupubbena taæ assamapadaæ pÃvisitvà tÃpasaæ vatta- sampadÃya ÃrÃdhesi, tÃpaso "ayaæ brÃhmaïo mayhaæ ativiya upakÃrako, su-rÃjena dinnaæ dibbamantam assa dassÃmÅti" cintetvà "brÃhmaïa ahaæ ùlambÃyanamantaæ\<*<8>*>/ jÃnÃmi, tan te dammi, gaïha nan" ti vatvà "alaæ bhante na mayhaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds tathato. 2 Bds bhojanatthÃya. 3 Bd -piyaæ. 4 Cks tato. 5 Bd adds so. 6 Bd -nakammaæ. 7 Bd alampÃyana-, Cks Ãlambana-. 8 Ck alambayana-, Cs Ãlambayana-, Bd ahaæ analammÃyena. >/ #<[page 179]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 179>% manten' attho" ti vutte pi punappuna nibandhitvÃ\<*<1>*>/ sampaÂicchÃ- petvà adÃsi yeva, tassa ca mantassa anucchavikÃni osadhÃni c' eva mantupacÃra¤ ca sabbaæ kathesi, brÃhmaïo "laddho me jÅvitupÃyo" ti katipÃhaæ vasitvà "vÃtÃbÃdho me bhante bÃdhatÅti" apadesakaæ katvà tÃpasena vissajjito taæ vanditvà khamÃpetvà ara¤¤Ã nikkhamitvà anupubbena YamunÃtÅraæ patvà taæ mantaæ sajjhÃyanto mahÃmaggena gacchati, tasmiæ kÃle sahassamattà BhÆridattassa paricÃrikà n-mÃïavikà taæ sabbakÃmadadaæ maïiratanaæ ÃdÃya {n-bhavanÃ} nikkhamitvà Ya-tÅre vÃlukarÃsimatthake Âhapetvà tass' obhÃsena sabbarattiæ udakÅÊaæ kÅÊitvà aruïuggamane sabbÃlaækÃrena attÃnaæ alaæ- karitvà maïiratanaæ parivÃretvà siriæ pavesayamÃnà nisÅ- diæsu, brÃhmaïo pi mantaæ sajjhÃyanto taæ ÂhÃnaæ pÃpuïi, tà mantasaddaæ sutvà va "iminà supaïïena bhavitabban" ti bhayatajjità maïiratanaæ agahetvÃ\<*<2>*>/ va paÂhaviyaæ nimujjitvà n-bhavanaæ agamaæsu\<*<3>*>/, brÃhmaïo maïiratanaæ disvà "idÃn' eva me manto samiddho" ti tuÂÂhamÃnaso maïiratanaæ ÃdÃya pÃyÃsi, tasmiæ khaïe so nesÃdabr. Somadattena saddhiæ migavadhÃya ara¤¤aæ pavisanto tassa hatthe taæ maïiratanaæ disvà puttaæ Ãha: "nanu esa so amhÃkaæ Bh-ena dinnamaïÅti". "ùma tÃta eso so" ti. "Tena hi 'ssa aguïaæ kathetvà imaæ brÃhmaïaæ va¤cetvà gaïhÃm' etaæ maïiratanan" ti. "TÃta tvaæ pubbe Bh-ena diyyamÃnaæ na gaïhi, idÃni pan' esa br. taæ ¤eva va¤cessati, tuïhÅ hohÅti". Br. "hotu tÃta, passissasi etassa và mama và va¤canabhÃvan\<*<4>*>/" ti ùlambÃyanena\<*<5>*>/ saddhiæ sallapanto Ãha: @@ Ta. maÇgalyan ti maÇgalasammataæ sabbakÃmadadaæ, ko iman ti kuhiæ imaæ maïiæ adhigato si. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd nippiletvÃ. 2 Ck agga-. 3 Ck Ãg-. 4 Cks vacana-. 5 Cs ÃlambÃyantona, Bd alampÃyanena. >/ #<[page 180]># %<180 XXII. MahÃnipÃta.>% Tato ùlambÃyano\<*<1>*>/ gÃtham Ãha: @*>/ gacchaæ ajjhagÃhaæ maïiæ iman ti. || Ja_XXII:785 ||>@ T. a.: ahaæ ajjakÃlaæ pÃto va padaæ\<*<2>*>/ mahÃmaggaæ gacchanto rattakkhi- kÃhi sahassamattÃhi n-mÃïavikÃhi samantà parivÃritaæ imaæ maïiæ ajjhagÃ, maæ disvà hi sabbà tà bhayatajjità imaæ pahÃya palÃtà ti. NesÃdaputto taæ va¤cetukÃmo maïiratanassa aguïaæ pakÃsento attanà gaïhitukÃmo tisso gÃthà Ãha: @*>/ sadà sudhÃrito sunikkhitto sabbattham abhisÃdhaye. || Ja_XXII:786 ||>@ @*>/ selo vinÃsÃya pariciïïo ayoniso. || Ja_XXII:787 ||>@ @*>/ divyaæ maïiæ dhÃretum Ãraho, paÂipajja satan nikkhaæ deh' imaæ ratanaæ maman ti. || Ja_XXII:788 ||>@ Ta. sabbatthan ti yo imaæ selaæ suÂÂhu upacarituæ accituæ attano jÅvitaæ viya mamÃyituæ suÂÂhu dhÃretuæ suÂÂhu ca nikkhipituæ jÃnÃti tass' eva sÆpaciïïo accito mahito\<*<6>*>/ sudhÃrito sunikkhitto va sabbaæ atthaæ sÃdhetÅti a., vipannassà 'ti yo pana upacÃravipanno hoti tass' eso anupÃyena pari- ciïïo vinÃsaæ eva vahatÅti vadati, dhÃretumÃraho ti dhÃretuæ araho, paÂi- pajja -- ti amhÃkaæ gehe bahÆ maïÅ mayam etaæ gahetuæ jÃnÃma ahan te nikkhasataæ dassÃmi taæ paÂipajja deh' imaæ ratanaæ maman ti, tassa pi gehe eko pi suvaïïanikkho n' atthi, so pana tassa maïino sabbakÃmadadabhÃvaæ jÃnÃti ten' assa etad ahosi: ahaæ sasÅsaæ nahÃtvÃ\<*<7>*>/ maïiæ udakena parippho- sitvà nikkhasataæ me dehÅti vakkhÃmi atha me dassati\<*<7>*>/ tam ahaæ etassa dassÃmÅti tasmà sÆro hutvà evam Ãha. Tato ùlambÃyano\<*<8>*>/ gÃtham Ãha: @*>/ m' Ãyaæ maïÅ keyyo gohi và ratanena vÃ, selo vya¤janasampanno, n' eva keyyo maïÅ maman ti. || Ja_XXII:789 ||>@ Ta. na vÃ\<*<9>*>/ mÃyan ti ayaæ maïi mama santikÃ\<*<10>*>/ kenaci vikiïitabbo nÃma na hoti n' eva keyyo ti, ayaæ mama maïi lakkhaïasampanno tasmà n' eva keyyo kenaci vatthunà vikkiïitabbo nÃma na hotÅti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck al-, Bd alampÃyano. 2 Bd pathaæ. 3 Bd ajjito mÃnito 4 Cks alaæ. 5 Bd nayimaæ kusalaæ, read: nemaæ. 6 Bds ajjito mÃnito. 7 so Cks; Bd nhatvÃ. 8 Bd al-. 9 Bd ca. 10 Bd santako. >/ #<[page 181]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 181>% BrÃhmaïo Ãha: @@ ùlambÃyano\<*<1>*>/ Ãha: @@ Ta. jalantariva tejasà ti pabhÃya jalantaæ viya. BrÃhmaïo Ãha: @*>/ anvesaæ bhakkham attano ti. || Ja_XXII:792 ||>@ Ta. ko nÆ 'ti idaæ nesÃdabrÃhmaïo attano bhakkhaæ anvesantena garuÊen' etena bhavitabban ti cintetvà evam Ãha. ùlambÃyano Ãha: @*>/ vejjo\<*<4>*>/ maæ brÃhmaïaæ vidÆ ti. || Ja_XXII:793 ||>@ Ta. maæ vidÆ ti mam esa ÃsÅvisavittako\<*<5>*>/ ùl-o nÃma vejjo ti jÃnanti. BrÃhmaïo Ãha: @*>/ và tvaæ paratthaddho uragaæ nÃpacÃyasÅti\<*<7>*>/. || Ja_XXII:794 ||>@ Ta. kismiæ -- ti tvaæ kismiæ và upatthaddho hutvà kiæ nissayaæ katvà uragaæ ÃsÅvisaæ nÃpacÃyasi\<*<7>*>/ jeÂÂhaæ akatvà avajÃnÃsÅti taæ pucchati. So attano balaæ dÅpento Ãha: @@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd al-. 2 Cks -ti. 3 Bd vitto smiæ, Cks citto ti. 4 Cks vejja, Bds vajjo. 5 Cks -cittako. 6 Bd kiæsi. 7 Bd napajÃyas-. >/ #<[page 182]># %<182 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ ti maæ vidÆ ti. || Ja_XXII:798 ||>@ Ta. Kosiyassakkhà ti Kosiyagottassa isino supaïïo Ãcikkhi, tena akkhÃtaæ kÃraïaæ pana sabbaæ vitthÃretvà kathetabbaæ, bhÃvitatta¤¤ataran ti bhÃvitattÃnaæ isÅnaæ a¤¤ataraæ, sammantan ti vasantaæ, kÃmasà ti attano icchÃya, maman ti taæ mantaæ mayhaæ pakÃsesi, tyÃhaæ -- ti ahaæ te mante upatthaddho nissito, bhoginan ti nÃgÃnaæ, visa -- ti vÃsaghÃta- kavejjÃnaæ. Taæ sutvà nesÃdabrÃhmaïo cintesi: "ayaæ ùlambÃyano yv-Ãssa\<*<2>*>/ nÃgaæ dasseti tassa maïiratanaæ deti, BhÆridattam assa dassitvà maïiæ gaïhissÃmÅti" tato puttena saddhiæ man- tento gÃtham Ãha: @*>/ ti. || Ja_XXII:799 ||>@ Ta. gaïhÃmase ti gaïhÃma, kÃmasà ti attano ruciyÃ, daï¬ena paharitvà mà jahÃma. Somadatto Ãha: @*>/ dÆbhim icchasi. || Ja_XXII:800 ||>@ @*>/ dhanakÃmo si\<*<6>*>/ BhÆridatto padassati\<*<7>*>/, tam eva gantvà yÃcassu bahuæ dassati te dhanan ti. || Ja_XXII:801 ||>@ Ta. pÆjayÅti dibbakÃmehi pÆjayittha\<*<8>*>/ dÆbhimicchasÅti kin nu tvaæ evarÆpassa mittassa mittadÆbhikammaæ kÃtuæ icchasi tÃtà 'ti. BrÃhmaïo Ãha: @@ Ta. hatthagatan ti tÃta So. tvaæ daharako lokapavattiæ na hi jÃnÃsi yaæ hi hatthagataæ và hoti pÃtigataæ\<*<9>*>/ và purato và nikkiïïaæ Âhapitaæ tad eva khÃdituæ varaæ na dÆre Âhitaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd alampÃyano 2 Bd yo me. 3 Bd vijahÃmase. 4 Ck -aæ, Cs -a. 5 Bd tvaæ. 6 Bd -mesi, Cks -kÃmehi. 7 Bd -dattaæ padissasi. 8 Ck pÆjayitattha. 9 so Cks, Bd patta-. >/ #<[page 183]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 183>% Somadatto Ãha: @*>/ mittadÆbhÅ hitaccÃgÅ jÅvare cÃpi sussare\<*<2>*>/. || Ja_XXII:803 ||>@ @*>/ dhanakÃmo si BhÆridatto padassati\<*<4>*>/, ma¤¤e attakataæ veraæ naciraæ vedayissasÅti. || Ja_XXII:804 ||>@ Ta. mahissamavadÅyatÅti\<*<5>*>/ tÃta mittadÆbhino jÅvantass' eva paÂhavi\<*<6>*>/ bhijjitvà vivaraæ deti, hitaccÃgÅti attano hitapariccÃgÅ, jÅvarecÃpi sus- sare ti jÅvamÃno va sussati manussapeto hoti, attakataæ veran ti attanà kataæ pÃpaæ, naciran ti nacirass' eva vedayissasÅti ma¤¤Ãmi. BrÃhmaïo Ãha: @@ Ta. sujjhantÅti tÃta Somadatta tvaæ daharo ki¤ci na jÃnÃsi brÃhmaïà nÃma yaæ ki¤ci pÃpaæ katvà ya¤¤ena sujjhantÅti dassento evam Ãha. Somadatto Ãha: @@ Ta. apÃyÃmÅti apagacchÃmi palÃyÃmÅti Ã. Evaæ vatvÃna paï¬itamÃïavo pitaraæ attano vacanaæ gÃhÃpetuæ asakkonto mahantena saddena devatà ujjhÃpetvÃ\<*<7>*>/ "evarÆpena pÃpakÃrinà saddhiæ na gamissÃmÅti" pitu passan- tass' eva palÃyitvà Himavantaæ pavisitvà pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà aparihÅnajjhÃno Brahmaloke uppajji. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ bhÆtÃni tamhà ÂhÃnà apakkamÅti. || Ja_XXII:807 ||>@ NesÃdabr. "Somadatto Âhapetvà attano gehaæ kuhiæ ga- missatÅti" cintento ùlambÃyanaæ thokaæ anattamanaæ disvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cks; Bd mahimayavinhiyati. 2 so Cks; Bd jÅvarevÃpi sussati. 3 Bd tvaæ. 4 Cks -ssasi, Bd -dattaæ padissasi. 5 Bd mahimayamapi vinhiyatÅti. 6 Cks -viyaæ. 7 Ck upajjhÃ-. 8 Ck ajjhÃpetvÃni, Cs ujjhÃpetvÃni. >/ #<[page 184]># %<184 XXII. MahÃnipÃta.>% "ùlambÃyana mà cintayi, dassessÃmi te BhÆridattan" ti tam ÃdÃya n-rÃjassa uposathakaraïaÂÂhÃnaæ gantvà vammikamat- thake bhoge\<*<1>*>/ ÃbhujitvÃ\<*<2>*>/ nipannaæ n-rÃjÃnaæ disvà avidÆre Âhito hatthaæ pasÃretvà dve gÃthà abhÃsi: @*>/ yassa lohitako siro. || Ja_XXII:808 ||>@ @*>/ eso kÃy' assa dissati, vammikaggagato seti, taæ tvaæ gaïhÃhi brÃhmaïà 'ti. || Ja_XXII:809 ||>@ Ta. vaïïÃbhà ti indagopakavaïïÃ\<*<5>*>/ viya ÃbhÃ\<*<6>*>/, kappÃsapicurÃsÅvÃ\<*<7>*>/ 'ti suvihitassa kappÃsapicuno viya. M. akkhÅni ummÅletvà nesÃdaæ disvà "ayaæ uposathassa me antarÃyaæ kareyyÃ" 'ti "imaæ n-bhavanaæ netvà mahÃ- sampattiyaæ paÂiÂÂhÃpesiæ, mayà diyyamÃnaæ maïiæ gaïhituæ na icchi, idÃni pana ahiguïÂhikaæ gahetvà Ãgacchati, sac' Ãhaæ imassa mittadÆbhino kujjheyyaæ sÅlam me khaï¬aæ bha- vissati, mayà kho pana paÂhamaæ ¤eva cÃturaÇgasamannÃgato uposatho adhiÂÂhito, so yathÃÂhito va hotu, ùl-no maæ chin- datu và pacatu và sÆle và bhindatu n' ev' assa kujjhissÃmÅti" cintetvà "sace kho panÃhaæ imaæ olokessÃmi uposatham me bhindissatÅti" akkhÅni nimÅletvÃ\<*<8>*>/ adhiÂÂhÃnapÃramiæ purecÃri- kaæ katvà bhogantare sÅsaæ pakkhipitvà niccalo hutvà nipajji. SÅlakhaï¬aæ niÂÂhitaæ\<*<9>*>/. NesÃdabr. pi "bho ùl-a, imaæ nÃgaæ gaïha, dehi me maïin" ti Ã. ùl-o nÃgaæ disvà va tuÂÂho maïiæ kismi¤ci\<*<10>*>/ agaïetvà "gaïha brÃhmaïÃ" 'ti tassa hatthe maïiæ khipi, so tassa hatthato gaÊitvà paÂhaviyaæ patitamatto va paÂhaviæ pavisitvà n-bhavanam eva gato, brÃhmaïo maïiratanato BhÆridattena saddhiæ mittabhÃ- vato puttato cà 'ti\<*<11>*>/ tÅhi parihÃyi, so "nippaccayo jÃto 'mhi, put- tassa no vacanaæ na katan" ti paridevanto geham agamÃsi, ùl-o \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -ehi. 2 Cs Ãbhu¤j-. 3 so Cks; Bd vaïïabhÃ. 4 Cks -rasseva = rÃsyeva? 5 Cks -o. 6 Cks abhÃsati. 7 Bd -rÃsivÃ, Cks -rassÃ. 8 Cks ummÅ. 9 sÅl-- wanting in Cks. 10 Ck ka-. 11 Cks omit cà ti. >/ #<[page 185]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543). 185>% pi dibbosadhehi attano sarÅraæ makkhetvà thokaæ khÃditvà an- tokÃyam pi paribhÃvetvÃ\<*<1>*>/ dibbamantaæ japanto\<*<2>*>/ Bo-aæ upa- saækamitvà naÇguÂÂhe gahetvà Ãka¬¬hitvà sÅse daÊhaæ gaï- hanto mukham assa vivaritvà osadhaæ saækhÃditvà mukhe kheÊaæ opi\<*<3>*>/, sucijÃtiko\<*<4>*>/ nÃgarÃjà sÅlabhedabhayena akujjhitvà akkhÅni vivaritvÃpi na ummÅlesi, atha naæ osadhamantaæ katvà naÇguÂÂhe gahetvà heÂÂhà sÅsaæ katvà sa¤cÃletvà gahitagocaraæ cha¬¬Ãpetvà bhÆmiyaæ dÅghato nipajjÃpetvà masÆrakaæ mad- danto viya hatthehi maddi, aÂÂhÅni cuïïiyamÃnÃni viya ahesuæ, puna naÇguÂÂhe gahetvà dussaæ pothento viya pothesi\<*<5>*>/, M. evarÆpaæ dukkhaæ anubhavanto pi n' eva kujjhi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ mantapadÃni ca evan taæ asakkhi saÂÂhuæ\<*<6>*>/ katvà parittam attano ti. || Ja_XXII:810 ||>@ Ta. asakkhÅti asakkhi\<*<7>*>/, saÂÂhun\<*<6>*>/ ti gaïhituæ. Iti so M-aæ dubbalaæ katvà vallÅhi peÊaæ sajjetvà M-aæ ta. pakkhipi, sarÅraæ pana mahantaæ ta. na pavisati, atha naæ païhÅhi koÂÂento pavesetvà peÊaæ ÃdÃya ekaæ gÃmaæ gantvà gÃmamajjhe otÃretvà "nÃgassa naccaæ daÂÂhukÃmà ÃgacchantÆ" 'ti saddam akÃsi, sakalagÃmavÃsino sannipatiæsu, tasmiæ khaïe ùlambÃno "nikkhama mahÃnÃgÃ" 'ti Ã., M. cin- tesi: "ajja mayà parisantosantena kÅÊituæ vaÂÂati, evaæ ùl-o bahuæ dhanaæ labhitvà tuÂÂho maæ vissajjessati, yaæ yaæ esa maæ kÃreti taæ taæ karissÃmÅti", atha naæ so peÊato nÅharitvà "mahà hohÅti" Ã., mahà ahosi, "khuddako vaÂÂo vippito\<*<8>*>/ ekaphaïo dviphaïo tiphaïo catuphaïo pa¤cachasattÃÂÂhanavadasavÅsati- tiæsacattÃlÅsapaïïÃsaphaïo sataphaïo ucco nÅco dissamÃnakÃyo adissamÃnakÃyo nÅlo pÅto lohito odÃto ma¤jeÂÂhako hohi\<*<9>*>/, jÃ- laæ vissajjehi\<*<10>*>/, udakaæ dhÆmaæ vissajjehÅti" imesu pi ÃkÃresu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cks; Bd attano kÃyaæ paribbhositvÃ. 2 Bd japp-. 3 Bd khelena pakkhipi. 4 Cks suvijÃtako. 5 Cks poÂhento-poÂhesi. 6 Bd satthuæ. 7 Bs sakkhi, Bd samattho ahosi. 8 so Cks; Bd simpito, Bs vappito. 9 Bd hoti. 10 Cks -esi. >/ #<[page 186]># %<186 XXII. MahÃnipÃta.>% tena\<*<1>*>/ vuttaniyÃmena attabhÃvaæ\<*<2>*>/ nimminitvà naccaæ dassesi, taæ disvà koci assÆni sandhÃretuæ nÃsakkhi, manussà bahuæ hira¤¤asuvaïïavatthÃlaækÃrÃdim adaæsu, iti tasmiæ gÃme yeva satasahassamattaæ labhi, so ki¤cÃpi M-aæ gaïhanto "sa- hassaæ labhitvà etaæ\<*<3>*>/ vissajjessÃmÅti" cintito\<*<4>*>/ ettakaæ pana dhanaæ labhitvà "gÃmake pi tÃva mayà ettakaæ dhanaæ laddhaæ, nagare\<*<5>*>/ kÅva bahuæ dhanaæ labhissÃmÅti" dhana- lobhena taæ na mu¤ci, so tasmiæ gÃme kuÂumbaæ saïÂha- petvà ratanamayaæ peÊaæ karitvà ta. M-aæ pakkhipitvà su- khayÃnakaæ Ãruyha mahantena parivÃrena nikkhamitvà taæ gÃmanigamÃdisu kÅÊÃpento BÃrÃïasiæ pÃpuïi, nÃgarÃjassa pana madhulÃje deti maï¬Æke mÃretvà deti, so gocaraæ na gaïhÃti avissajjanabhayena, gocaraæ agaïhantam pi pana taæ cattÃro dvÃragÃme Ãdiæ katvà ta. ta. mÃsamattaæ kÅÊÃpesi, pannarasauposathadivase pana "ajja tumhÃkaæ kÅÊÃpessÃmÅti" ra¤¤o ÃrocÃpesi, rÃjà bheri¤ carÃpetvà mahÃjanaæ sannipÃtÃ- pesi, rÃjaÇgaïe ma¤cÃtima¤ce bandhiæsu. KÅÊanakhaï¬aæ niÂÂhitaæ\<*<6>*>/. ùlambÃnena pana Bo-assa gahitadivase yeva M-assa mÃtà supinatena kÃÊena rattakkhinà purisena asinà attano bÃhaæ chinditvà lohitena paggharantena niyyamÃnaæ addasa, sà bhÅtÃtasità uÂÂhÃya dakkhiïabÃhuæ parÃmasitvà supina- bhÃvaæ jÃni, ath' assà etad ahosi: "mayà kakkhaÊo pÃ- pasupino diÂÂho, catunnaæ và me puttÃnaæ DhataraÂÂha- ra¤¤o và mama và paripanthena bhavitabban" ti, api kho pana M-am eva Ãrabbha adhikataraæ cintesi: "kiækÃraïà sesà attano n-bhavane vasanti. itaro pana sÅlajjhÃsayattà ma- nussalokaæ gantvà u-kammaæ karoti, tasmà kacci nu kho me puttaæ ahiguï¬iko và supaïïo và gaïheyyÃ" 'ti tass' eva adhikataraæ cintesi, tato addhamÃse atikkante "mama putto addhamÃsÃtikkame\<*<7>*>/ maæ vinà vattituæ na sakkoti. addhÃssa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck nate, Cs te. 2 Cks vuttÃvutte attabhÃve. 3 Bd taæ. 4 Bd Ãha. 5 Cks nÃ- 6 Bd kilÃna-, Cks omit k. n. 7 Bd -ena. >/ #<[page 187]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543). 187>% ki¤ci bhayaæ uppanuaæ bhavissatÅti" domanassà ahosi, mÃsÃ- tikkamen' eva pan' assà sokena assÆnaæ apaggharaïakavelà nÃhosi hadayaæ sussi akkhÅni upacciæsu, sà "idÃni Ãgamissati idÃni ÃgamissatÅti" tassÃgamanamaggam eva olokentÅ nisÅdi, ath' assà jeÂÂhaputto Sudassano mÃsaccayena mahatiyà pari- sÃya mÃtÃpitunnaæ dassanatthÃya Ãgato parisaæ bahi Âhapetvà pÃsÃdaæ Ãruyha mÃtaraæ vanditvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, sà BhÆridattaæ anusocantÅ tena saddhiæ na ki¤ci sallapi, so cin- tesi "mayhaæ mÃtà mayi pubbe Ãgate tussati paÂisanthÃraæ karoti, ajja pana domanassappattÃ, kin nu kÃraïan" ti, atha naæ pucchanto Ãha: @@ @@ Ta. ahaÂÂhÃnÅti na vippasannÃni, sÃman ti ka¤canÃdÃsavaïïaæ mukhaæ pi kÃÊakaæ jÃtaæ, hatthagatan ti hatthena chinnakaæ\<*<1>*>/, edisan ti evarÆpaæ mahantena sirisobhaggena tumhÃkaæ dassanatthÃya Ãgatam pi maæ disvÃ. Sà evaæ vutte pi n' eva kathesi, Sudassano cintesi: "kin nu kho kenaci akkuÂÂhà và paribhaÂÂhà và bhaveyyÃ" 'ti, atha naæ pucchanto itaraæ gÃthaæ Ãha: @*>/, kacci te n' atthi\<*<3>*>/ vedanÃ, yan te sÃmaæ\<*<4>*>/ mukhaæ tuyhaæ mamaæ disvÃna Ãgatan ti. || Ja_XXII:813 ||>@ Ta. kaccinnu -- \<*<2>*>/ ti kacci nu taæ koci na abhisasi\<*<5>*>/ akkosena và paribhÃsÃya và na vihiæsÅti pucchati, tuyhan ti tava pubbe mamaæ disvÃna Ãgataæ edisaæ mukhaæ na hoti, yena pana kÃraïen' ajja tava mukhaæ sÃmaæ\<*<6>*>/ jÃtaæ tam me akkhÃhÅti\<*<7>*>/ pucchati. Ath' assa sà ÃcikkhantÅ Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd chinditaæ. 2 Cks -sayt. 3 Bd omits n. 4 Bd yena sÃvaæ. 5 Ck -sayi, Cs -ssi, Bds koci abhisavasi nu, Bs abhibhavasi. 6 Bd sÃvaæ. 7 Cks akkhÃti, Bd Ãcikkhà ti. >/ #<[page 188]># %<188 XXII. MahÃnipÃta.>% @< dakkhiïaæ viya me bÃhaæ chetvà ruhiramakkhitaæ puriso ÃdÃya pakkÃmi mamaæ\<*<1>*>/ rodantiyà sati. || Ja_XXII:814 ||>@ @*>/ supinam addakkhiæ Sudassana vijÃnahi tato divà và rattiæ và sukham me nopalabbhatÅti\<*<3>*>/. || Ja_XXII:815 ||>@ Ta. ito mÃsam -- ti ito heÂÂhà mÃsÃtikkantaæ ajja me diÂÂhasupinassa mÃso hotÅti dasseti, puriso ti eko kÃÊo rattakkhipuriso, rodantiyà satÅti rodamÃnÃyà satiyÃ, nopalabbhatÅti\<*<3>*>/ mama sukhaæ nÃma na vijjatÅti. Eva¤ ca pana vatvà "tÃta piyaputtako me tava kaniÂÂho na dissati, bhayen' assa uppannena bhavitabban" ti paride- vantÅ Ãha: @*>/ ka¤¤Ã ruciraviggahà hemajÃlapaÂicchannà BhÆridatto na dissati. || Ja_XXII:816 ||>@ @*>/ nettiæsavaradhÃrino kaïikÃrà va\<*<5>*>/ samphullà BhÆridatto na dissati. || Ja_XXII:817 ||>@ @@ Ta. samphullà ti suvaïïÃlaækÃradhÃritÃya samphullakaïikÃrà viya, handà ti vavassaggatthe nipÃto, ehi tÃta Bh-assa nivesanaæ gacchÃmà 'ti vadati. Eva¤ ca pana vatvà tassa c' eva attano ca parisÃya saddhiæ ta. agamÃsi, BhÆridattabhariyÃyo pana taæ vammÅka- matthake adisvà "mÃtu nivesane bhavissatÅti" avyÃvaÂà ahe- suæ, tà "sassÆ kira attano\<*<6>*>/ puttaæ apassantÅ ÃgacchatÅti" sutvà paccuggamanaæ katvà "ayye puttassa\<*<7>*>/ te adissantassa\<*<8>*>/ ajja mÃso" ti mahÃparidevaæ paridevamÃnÃ\<*<9>*>/ pÃdamÆle patiæsu. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ disvÃna Ãyantiæ\<*<11>*>/ BhÆridattassa mÃtaraæ bÃhà paggayha pakkanduæ BhÆridattassa nÃriyo\<*<12>*>/. || Ja_XXII:819 ||>@ @*>/ na jÃnÃma ito mÃsaæ adhogataæ mataæ và yadivà jÅvaæ BhÆridattaæ yasassinan ti. || Ja_XXII:820 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd mama. 2 Cks add taæ, Bs haæ. 3 Cks na upa. 4 Bd parivÃ-. 5 Cks viya. 6 Cks no. 7 Ck putta, Cs najanassa. 8 so Cks; Bd -tÃnaæ. 9 Bd adds tassÃ. 10 Ck tam a. 11 Cks -ti, Bd -taæ. 12 Ck bhÃrisÃ, Cs bhÃriyÃ. 13 Bds teyye. >/ #<[page 189]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 189>% Ta. puttaæ tayye ti ayan nÃsaæ paridevamÃnagÃthÃ. BhÆridattamÃtà suïhÃhi saddhiæ antaravÅthiyaæ paride- vitvà tà ÃdÃya nassa pÃsÃdaæ Ãruyha puttassa sayana¤ ca oloketvà paridevamÃnà Ãha: @@ @@ @@ @@ @@ Ta. apassatÅti apassantÅ, hatachÃpà và 'ti hatapotÃ. Evaæ Bh-mÃtari vilapamÃnÃya Bh-nivesanaæ aïïavakucchi viya ekasaddaæ ahosi, eko pi sakabhÃvena saïÂhÃtuæ nÃsakkhi, sakalanivesanaæ yugantavÃtapahaÂaæ viya sÃlavanaæ ahosi. Tam attham pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ mÃlutena pamaddità senti puttà ca dÃrà ca BhÆridattanivesane ti. || Ja_XXII:826 ||>@ AriÂÂho pi Subhago pi bhÃtaro mÃtÃpitunnaæ upaÂÂhÃnaæ gacchantà taæ saddaæ sutvà Bh-nivesanaæ pavisitvà mÃtaraæ assÃsayiæsu. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/. || Ja_XXII:827 ||>@ @@ Ta. esassa -- ti esà cutÆpÃpatti assa lokassa pariïamitÃ, evaæ hi loko pariïÃmeti\<*<4>*>/, etehi dvÅh' atthehi\<*<5>*>/ mutto\<*<6>*>/ nÃma n' atthÅti vadati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ano-. 2 Cs -majitÃ, Bd sampatitÃ, Bs -pamaddittha. 3 Cs antarÃ. 4 Cks -ïÃmati. 5 Ck dvÅhattehi, Cs dvÅhantehi, Bd dvihaÇgehi. 6 Cks -Ã. >/ #<[page 190]># %<190 XXII. MahÃnipÃta.>% Samuddajà Ãha: @*>/ BhÆridattaæ apassatÅ. || Ja_XXII:829 ||>@ @@ Ta. ajja ce me ti tÃta Sudassana sace ajja imaæ rattiæ Bh-o mama dassanaæ nÃgamissati athÃhan taæ apassantÅ jÅvitaæ jahissÃmÅti ma¤¤Ãmi. Puttà Ãhaæsu: @@ @*>/ bhÃtaraæ passa Ãgatan ti. || Ja_XXII:832 ||>@ Ta. caran ti amma tayo pi janà bhÃtupariyesanaæ carantÃ, diso- disaæ -- ti naæ assÃsesuæ. Tato Sudassano cintesi: "sace tayo pi ekadisaæ gamissÃma papa¤co bhavissati, tÅhi tÅïi ÂhÃnÃni gantuæ vaÂÂati: ekena Devalokaæ ekena Himavantaæ ekena Manussalokaæ, sace kho pana KÃïÃriÂÂho manussalokaæ gamissati yatth' eva Bh-aæ passati taæ gÃmaæ và nigamaæ và jhÃpetvà essati, esa\<*<3>*>/ kakkhaÊo pharuso, na sakkà etaæ tattha pesetun" ti cintetvà "tÃta AriÂÂha, tvaæ d-lokaæ gaccha, sace devatÃhi dhammaæ sotukÃmÃhi Bh-o\<*<4>*>/ d-lokan nÅto\<*<5>*>/ tato nam ÃnehÅti" AriÂÂhaæ d-lokaæ pahiïi\<*<6>*>/, Subhagaæ pana "tvaæ tÃta Himavantaæ gantvà pa¤casu mahÃnadÅsu Bh-aæ upadhÃretvà ehÅti" Hi-aæ pahiïi, sayaæ pana in-lokaæ gantukÃmo cintesi: "sac' Ãhaæ mÃïavakavaïïena gamissÃmi manussà osappissanti\<*<7>*>/, mayà tÃ- pasavesena gantuæ vaÂÂati, manussÃnaæ hi pabbajità piyà manÃpÃ" ti so tÃpasavesaæ gahetvà mÃtaraæ vanditvà nik- khami, Bo-assa pana AccimukhÅ nÃma vemÃtikabhaginÅ atthi, tassà Bo-e adhimatto sinehi, sà Su-aæ gacchantaæ disvà Ã: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -tasmiæ, Bd -tÃsmiæ. 2 Bd satta-. 3 Cks omit esa. 4 Bds -ttaæ. 5 Ck tino, Cs tÅto, Bd nito. 6 Cks -niæsu. 7 Bd apÅyanti. >/ #<[page 191]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 191>% "bhÃtiya, ativiya kilamÃmi, aham pi tayà saddhiæ gamissÃ- mÅti\<*<1>*>/". "Amma na sakkà tayà gantuæ\<*<2>*>/, ahaæ pabbajitavesena gacchÃmÅti". "Ahaæ khuddakamaï¬ÆkÅ hutvà tava jaÂantare nipajjitvà gamissÃmÅti". "Tena hi ehÅti" sà maï¬Ækapotikà hutvà tassa jaÂantare nipajji, Su-o "mÆlato paÂÂhÃya vicinanto gamissÃmÅti" Bo-assa bhariyÃyo tass' uposathakaraïaÂÂhÃnaæ pucchitvà paÂhamaæ ta. gantvà ùlambÃnena M-assa gahitaÂ- ÂhÃne lohita¤ ca vallÅhi katapeÊaÂÂhÃna¤ ca disvà "Bh-o ahi- guï¬ikena gahito" ti ¤atvà samuppannasoko assupuïïehi net- tehi ùlambÃnassa gatamaggen' eva paÂhamaæ kÅÊÃpitagÃmakaæ gantvà manusse pucchi: "evarÆpo nÃma nÃgo kenaci ahi- guï¬ikena kÅÊÃpito" ti. "ùma ùlambÃnena ito mÃsamatthake kÅÊÃpito" ti. "Ki¤ci\<*<3>*>/ tena laddhan" ti. "ùma idh' eva sata- sahassamattaæ laddhan" ti. "IdÃni kuhiæ gato" ti. "Asuka- gÃmaæ nÃmÃ" 'ti So tato paÂÂhÃya pucchanto anupubbena rÃjadvÃraæ agamÃsi, tasmiæ khaïe ùl-o pi sunahÃto suvilitto paÂÂasÃÂakaæ nivÃsetvà ratanapeÊaæ gÃhÃpetvà rÃjadvÃram eva gato, mahÃjano sannipati, ra¤¤o Ãsanaæ pa¤¤attaæ, so antoni- vesane Âhito va Ãha: "ÃgacchÃmi, nÃgarÃjÃnaæ kÅÊÃpetÆ" 'ti pesesi, ùl-o citrattharake ratanapeÊaæ Âhapetvà vivaritvà "ehi mahÃnÃgarÃjÃ" 'ti sa¤¤am adÃsi, tasmiæ samaye Su-o pi pari- sante\<*<4>*>/ Âhito, M. sÅsaæ nÅharitvà sabban taæ parisaæ olokesi, nÃgà dvÅhi kÃraïehi parisaæ olokenti: supaïïaparipanthaæ\<*<5>*>/ và ¤Ãtake và dassanatthÃya, te supaïïe disvà bhÅtà na naccanti, ¤Ãtake disvà lajjamÃnÃ, M. pana olokento parisantare bhÃtikaæ addasa, so akkhipÆraæ assuæ\<*<6>*>/ niggahetvÃ\<*<7>*>/ peÊato nikkhamma bhÃtarÃbhimukho\<*<8>*>/ pÃyÃsi, mahÃjano taæ Ãgacchantaæ disvà bhÅto paÂikkami, eko Sudassano va aÂÂhÃsi, so gantvà tassa pÃdapiÂÂhiyaæ sÅsaæ ÂhÃpetvà rodi, Su-o pi rodi, M. roditvà nivattitvà peÊam eva pÃvisi, ùl-o "iminà nÃgena tÃpaso daÂÂho bhavissatÅti, assÃsessÃmi nan" ti upasaækamitvà Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Ãg-, Cs ag-. 2 Cks Ãg-. 3 Bd adds dhanaæ. 4 Bds -antare. 5 Bd -bandhaæ. 6 Ck Bd -u, Cs -Æ. 7 all three MSS. niga-. 8 so all three MSS. >/ #<[page 192]># %<192 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ urago pÃde te nipatÅ bhusaæ, kacci\<*<2>*>/ t' Ãnu¬asÅ tÃta\<*<3>*>/, mà bhÃyi sukhito bhavà 'ti. || Ja_XXII:833 ||>@ Ta. mà bhÃyÅti tÃta tÃpasa ahaæ ùl-o nÃma mà bhÃyi tava paÂijagganan nÃma mama bhÃro ti. Sudassano tena saddhiæ kathetukÃmo Ãha: @*>/ mayà bhiyyo na vijjatÅti. || Ja_XXII:834 ||>@ Ta. kÃyacÅti kassaci appamattakassÃpi dukkhassa uppÃdane ayaæ mama asamattho, mayà hi sadiso ahiguï¬iko nÃma n' atthÅti. ùlambÃno "asuko nÃm' eso" ti ajÃnanto kujjhitvà Ãha: @*>/ avhayantu suyuddhena, suïÃtu parisà maman ti. || Ja_XXII:835 ||>@ Ta. datto ti dandho lÃÊako\<*<6>*>/, avhayantÆ 'ti avayhanto ayam eva và pÃtho, i. v. h.: ayan pi ko si\<*<7>*>/ bÃlo ummattako maæ suyuddhena\<*<8>*>/ avhayanto attanà saddhiæ samaæ karonto parisam Ãgato ti, parisà mama vacanaæ suïÃtu\<*<9>*>/: mayhaæ doso n' atthi, mà kho me kujjhitthà 'ti. Atha naæ Su-o gÃthÃya ajjhabhÃsi: @@ Ta. nÃgenà 'ti tvaæ nÃgena mayà saddhiæ yujjha, ahaæ maï¬ÆkachÃ- piyà tayà saddhiæ yujjhissÃmi, Ã. sahassehÅti tasmiæ no yuddhe yÃva pa¤cahi sahassehi païÅtako\<*<10>*>/ hotÆ 'ti. ùlambÃno Ãha: @*>/, upajÆta¤ ca kiæ siyÃ. || Ja_XXII:837 ||>@ @*>/ ca tÃdiso, assa\<*<12>*>/ no abbhutaæ tattha Ã. sahassehi pa¤cahÅti. || Ja_XXII:838 ||>@ Ta. ko nu te ti tava jitassa\<*<13>*>/ ko pÃÂibhogo atthi, upajÆta¤cà 'ti imasmiæ và jÆte upanikkhepabhÆtaæ kin nÃma tava dhanaæ siyÃ, dassehi me \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd me mutto. 2 Bd ki¤ci. 3 Ck -sitÃya, Bd taæ ¬aæsitotÃta. 4 Bd yà vatÃtthi ahiggÃho, Dks tÃvatatthi ahiggÃhÃ. 5 Bd Ãgato. 6 Bd dammito bÃlako. 7 Bd koci. 8 Bd omits su. 9 Bd -antu. 10 so Cs; Ck panÅtako, Bd abbhutaæ. 11 Cks pa-. 12 Bd hotu. 13 Bd pabbajitassa. >/ #<[page 193]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543). 193>% ti vadati, upajÆta¤ca me ti mayhaæ pana dÃtabbaæ upanikkhepadhanaæ và ÂhapetabbapÃÂibhogo\<*<1>*>/ và tÃdiso atthi, tasmà no ta. yÃva pa¤cahi sahassehi abbhutaæ hotÆ 'ti. Su-o tassa kathaæ sutvà "pa¤cahi no sahassehi abbhutaæ hotÆ" 'ti abhÅto rÃjanivesanaæ Ãruyha mÃtulara¤¤o santike Âhito gÃtham Ãha: @*>/ hi kittimà ti. || Ja_XXII:839 ||>@ Ta. kittimà ti guïakittisampannÃ. RÃjà "ayaæ tÃpaso maæ atibahuæ dhanaæ yÃcati, kin nu kho" ti cintetvà gÃthaæ Ãha: @@ Ta. pettikaæ và ti pitarà và gahetvà khÃyitaæ\<*<3>*>/ attanà và kataæ iïaæ nÃma hoti, kim mama pitarà và tava hatthato gahitaæ atthi udÃhu mayÃ, kiæ- kÃraïà evaæ bahuæ dhanaæ yÃcasÅti. Evaæ vutte Sudassano dve gÃthà abhÃsi: @*>/ brÃhmaïaæ. || Ja_XXII:841 ||>@ @*>/ khattasaæghaparibbÆÊho niyyÃhi abhidassanan ti. || Ja_XXII:842 ||>@ Ta. abhi -- ti yuddhe jinituæ icchati, ta sace hi so jÅyissati\<*<6>*>/ mayhaæ pa¤- casahassÃni dassati, sac' Ãhaæ jiyissÃmi aham assa dassÃmi, tasmà taæ bahuæ dhanaæ yÃcÃmi, tan ti tasmà tvaæ mahÃrÃja ajja abhidassanaæ daÂÂhuæ niyyÃhÅti. RÃjà "tena hi gacchÃmÃ" 'ti tÃpasena saddhiæ yeva nik- khami, taæ disvà ùl-o "ayaæ tÃpaso gantvà va rÃjÃnaæ gahetvà Ãgato, rÃjakulÆpako bhavissatÅti" bhÅto taæ anuvattanto g. Ã.: @*>/ mÃïava, atimatt' Ãsi sippena, uragaæ nÃpacÃyasÅti. || Ja_XXII:843 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -paÂi-. 2 Cks pa-. 3 Bd khÃditaæ. 4 Cks ¬assa-. 5 Cks raÂÂhÃvivaddhana. 6 all three MSS. ji-. 7 Bd -pÃdena. >/ #<[page 194]># %<194 XXII. MahÃnipÃta.>% Ta. sippavÃdenà 'ti mÃïava ahaæ attano sippena taæ nÃtina¤¤Ãmi, tvaæ pana sippena atimatto imaæ uragaæ na pÆjesi nÃssa apacitiæ karosÅti. Tato Sudassano dve gÃthà abhÃsi: @*>/ pi nÃtima¤¤Ãma sippavÃdena brÃhmaïaæ, avisena ca nÃgena bhusaæ va¤cayase janaæ. || Ja_XXII:844 ||>@ @*>/ ja¤¤Ã yathà jÃnÃmi taæ ahaæ na tvaæ labhasi ùlamba sattumuÂÂhiæ\<*<3>*>/ kuto dhanan ti. || Ja_XXII:845 ||>@ Ath' assa ùlambÃno kujjhitvà Ãha: @*>/ rummÅ\<*<5>*>/ datto parisam Ãgato, so tvaæ evaægataæ nÃgaæ `aviso' atima¤¤asi. || Ja_XXII:846 ||>@ @*>/, ma¤¤e taæ bhasmarÃsiæ va khippaæ eso karissatÅti. || Ja_XXII:847 ||>@ Ta. rummÅti\<*<7>*>/ ana¤jitÃmaï¬ito, aviso -- ti nibbiso ti avajÃnÃsi, Ãsajjà 'ti upagantvÃ, ja¤¤ÃsÅti jÃneyyÃsi. Atha tena saddhiæ keÊiæ karonto Sudassano gÃtham Ãha: @@ Ta. siluttassà 'ti gharasappassa, de¬¬ubhassà 'ti udakasappassa, silÃbhuno ti nÅlapaïïavaïïasappassa, iti nibbise sappe dassetvà etesaæ visaæ siyà n' eva lohitasÅsassa sappassà 'ti Ãha. Atha naæ ùlambÃno dvÅhi gÃthÃhi ajjhabhÃsi: @@ @*>/, so taæ bhasmaæ karissati. || Ja_XXII:850 ||>@ Ta. dÃtave ti yadi te ki¤ci dÃtabbam atthi taæ ¬ehi. (Sudassano:) @*>/ sa¤¤atÃnaæ tapassinaæ: idha dÃnÃni datvÃna saggaæ gacchanti dÃyakÃ, tvam eva dehi jÅvanto yadi te atthi dÃtave. || Ja_XXII:851 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd aham. 2 Cks janaæ. 3 Bdk bhusa-. 4 Cks jaÂiæ, Bd ja¬i. 5 Bd dummi. 6 so all three MSS. 7 Bd dumÅti. 8 Bd ¬assa-. 9 Cks sammaæ. >/ #<[page 195]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 195>% @@ @*>/ dhÅtà DhataraÂÂhassa vemÃtÃbhaginÅ mama sà dissatu\<*<2>*>/ AccÅmukhÅ puïïÅ uggassa tejasà ti. || Ja_XXII:853 ||>@ Imà gÃthà Sudassanassa vacanaæ, ta. puïïà ti uggena visena puïïÃ. Eva¤ ca pana vatvà "amma Accimukhi jaÂantarato me nikkhamitvà pÃïimhi patiÂÂhahÃ" 'ti mahÃjanamajjhe yeva bha- giniæ pakkositvà hatthaæ pasÃresi, sà tassa saddaæ sutvà jaÂantare nipannà va tikkhattuæ maï¬Ækavassitaæ vassitvÃ\<*<3>*>/ nikkhamitvà aæsakÆÂe nisÅditvà uppatitvà tassa hatthatale tÅïi visabindÆni pÃtetvà puna tassa jaÂantaram eva pÃvisi, Su-o visaæ gahetvà Âhito "nassissat' Ãyaæ janapado, vinassissat' Ãyaæ janapado" ti tikkhattuæ abhÃsi, tassa so saddo dvÃda- sayojanikaæ BÃrÃïasiæ chÃdetvà aÂÂhÃsi. Atha rÃjà "kim- atthaæ janapado nassissatÅti" pucchi. "MahÃrÃja imassa vi- sassa nisi¤canaÂÂhÃnaæ na passÃmÅti". "TÃta mahantÃyaæ paÂhavÅ\<*<4>*>/, paÂhaviyaæ nisi¤cÃ" 'ti. Atha naæ "na sakkà ma- hÃrÃjÃ" 'ti paÂikkhipanto gÃtham Ãha: @*>/ ussusseyyuæ asaæsayan ti. || Ja_XXII:854 ||>@ Ta. tiïa -- ti paÂhavinissitÃni tiïÃni ca latÃni ca sabbosadhiyo ca tasmà na sakkà paÂhaviyaæ si¤citun ti. "Tena hi taæ tÃta uddhaæ ÃkÃse khipÃ" 'ti. "TatthÃpi na sakkÃ" ti dassento gÃtham Ãha: @@ Ta. na himaæ -- ti sattavassÃni himabindumattam pi na patissati. "Tena hi udake si¤cÃhÅti". "TatrÃpi na sakkÃ" ti dasse- tuæ gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks sÃ. 2 so Cks; Bd sà ¬aæsati, Bs taæ ¬assati. 3 Cks -vassaæ vasitvÃ, Bd vasitaæ vasitvà 4 Cks omit yaæ paÂhavÅ. 5 Cks osaddho? Bd osajho, or osadhyo? >/ #<[page 196]># %<196 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ Atha naæ rÃjà Ã.: "tÃta mayaæ na ki¤ci jÃnÃma, yathà amhÃkaæ raÂÂhaæ na nassati taæ upÃyaæ tvam eva jÃnÃhÅti". "Tena hi mahÃrÃja imasmiæ ÂhÃne paÂipÃÂiyà tayo ÃvÃÂe khaïÃpethÃ" 'ti. RÃjà khaïÃpesi. Su-o majjhimaæ\<*<1>*>/ ÃvÃÂaæ nÃnÃbhesajjÃnaæ pÆrÃpesi, dutiyaæ gomayassa, tatiyaæ dibbo- sadhÃnaæ ¤eva, tato majjhime\<*<1>*>/ ÃvÃÂe visabindÆni pÃtesi, taæ khaïaæ ¤eva dhÆmÃyitvà jÃlà uÂÂhahi, sà gantvà gomayÃavÃ- Âaæ gaïhi, tato pi jÃlà uÂÂhÃya itaraæ dibbosadhapuïïaæ gahetvà osadhÃni jhÃpetvà nibbÃyi. ùl-o tassa ÃvÃÂassa avi- dÆre aÂÂhÃsi, atha naæ visaæusumà pahari, sarÅracchavi up- pÃÂetvà gatÃ, setakuÂÂhÅ ahosi, so bhayatajjito "nÃgarÃjÃnaæ vissajjemÅti" tikkhattuæ vÃcaæ nicchÃresi. Taæ sutvà Bo. ratanapeÊÃya nikkhamitvà sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ attabhÃvaæ mÃpetvà SakkadevarÃjalÅÊhÃya Âhito. Su-o pi AccimukhÅ pi tath' eva aÂÂhaæsu. Tato Su-o rÃjÃnam Ãha: "sa¤jÃnÃsi no\<*<2>*>/ mahÃrÃja kass' ete puttÃ" ti. "Na sa¤jÃnÃmÅti". "Amhe tÃva na sa¤jÃnÃsi\<*<3>*>/, KÃsira¤¤Ã\<*<4>*>/ pana dhÅtu\<*<5>*>/ SamuddajÃya Dha- taraÂÂhassa dinnabhÃvaæ jÃnÃsÅti". "ùma jÃnÃmi, mayhaæ sà kaniÂÂhabhaginÅti". "Mayaæ tassà puttÃ, tvaæ no mÃtulo" ti. Taæ sutvà rÃjà te ÃliÇgitvà sÅse cumbitvà roditvà pÃsÃdaæ Ãropetvà mahantaæ sakkÃraæ kÃretvà BhÆridattena saddhiæ paÂisanthÃraæ karonto pucchi: "tÃta taæ evaæ uggatejaæ kathaæ ùlambÃno gaïhÅti". {So} sabbaæ vitthÃrena kathetvà "mahÃrÃja ra¤¤Ã nÃma iminà niyÃmena r. kÃretuæ vaÂÂatÅti" mÃtulassa dh. d. Atha naæ Su-o Ãha: "mÃtula mama mÃtà BhÆ-aæ apassantÅ kilamati, na sakkà amhehi bahi papa¤caæ kÃtun" ti. "SÃdhu tÃta, tumhe tÃva gacchatha, ahaæ pana mama bhaginiæ daÂÂhukÃmo, kathaæ taæ passissÃmÅti". "MÃ- tula kahaæ pana\<*<6>*>/ ayyako KÃsirÃjà ti. "TÃta mama bhaginiyà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd paÂham-. 2 Ck nà for nÃma? 3 Ck -jÃni, Cs -jÃnÃmÅti. 4 Bd -o. 5 Bds dhÅtÃya 6 Bd adds no. >/ #<[page 197]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 197>% vinà vattituæ asakkonto r. pahÃya pabbajitvà asukavanasaï¬e nÃma vasatÅti". "MÃtula mama mÃtà tumhe c' eva ayyaka¤ ca me daÂÂhukÃmÃ, tumhe asukadivasaæ mama ayyakassa santikaæ gacchatha, mayaæ mÃtaraæ ÃdÃya ayyakassa assamapadaæ ÃgacchissÃma, ta. naæ tumhe pi passissathÃ" 'ti. Iti te mÃ- tulassa divasaæ ÂhapetvÃ\<*<1>*>/ rÃjanivesanà otariæsu. RÃjà bhÃgi- neyye uyyojetvà roditvà nivatti. Te pi paÂhaviyaæ nimujjitvà nÃgabhavanaæ gatÃ. Nagarapavesanakhaï¬aæ niÂÂhitaæ\<*<2>*>/. MahÃsatte sampatte sakalanagaraæ\<*<3>*>/ ekaparidevasaddam ahosi. So pi mÃsaæ peÊÃya kilanto gilÃnaseyyÃya sayi, tassa santikaæ ÃgacchantÃnaæ nÃgÃnam pamÃïaæ n' atthi, so tehi saddhiæ kathento kilamati. KÃïÃriÂÂho devalokaæ gantvà M-aæ adisvà paÂhamam eva Ãgato, atha naæ "esa caï¬o pharuso sakkhissati nÃgaparisaæ vÃretun" ti M-assa nipannaÂ- ÂhÃne dovÃrikaæ kariæsu. Subhago pi sakala-Himavantaæ vi- cinitvà tato mahÃsamudda¤ ca sesanadiyo ca upadhÃretvà Yamunaæ upadhÃrento Ãgacchati. NesÃdabrÃhmaïo pi ùlam- bÃnaæ kuÂÂhiæ\<*<4>*>/ disvà cintesi: "ayaæ BhÆ-aæ kilametvà kuÂÂhi- jÃto, ahaæ pana taæ mayhaæ tathà bahÆpakÃraæ maïilobhena\<*<5>*>/ ùlambÃnassa dassesi, taæ pÃpaæ maæ Ãgamissati, yÃva taæ nÃgacchati tÃvad eva Yamunaæ gantvà pÃpavÃhatitthe\<*<6>*>/ pÃpa- vÃhanaæ karissÃmÅti" ta. gantvà "mayà BhÆridatte mittadÆbhi- kammaæ kataæ pÃpaæ pavÃhessÃmÅti" udakorohaïakammaæ\<*<7>*>/ karoti. Tasmiæ khaïe Subhago taæ ÂhÃnaæ patto, tassa taæ vacanaæ sutvà "iminà kira pÃpakammena tÃva mahantassa yasassa dÃyako mama bhÃtà maïimantassa\<*<8>*>/ kÃraïà ùlam- bÃnassa dassito\<*<9>*>/, nÃssa jÅvitaæ dassÃmÅti" naÇguÂÂhena naæ pÃdesu veÂhetvà Ãka¬¬hitvà udake osÅdÃpetvà nirussÃsakÃle thokaæ sithilaæ akÃsi, so sÅsaæ ukkhipi, atha naæ punÃka¬- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd divase vavatthÃpetvÃ. 2 n. n. wanting in Cks. 3 Bd sakalanÃgabhavanaæ. 4 Bd kuÂhitaæ. 5 Cks maïinÃlÃbhena. 6 Bds payÃgatitthe. 7 Cks udakÃ-. 8 Ck -mattassa, Bds -ratanassa. 9 Bd adds bhavissati. >/ #<[page 198]># %<198 XXII. MahÃnipÃta.>% ¬hitvà osÅdÃpesi, evaæ bahuvÃre tena kilamiyamÃno nesÃda- {brÃhmaïo} sÅsaæ ukkhipitvà g. Ã.: @*>/ udakaæ PayÃgasmim\<*<2>*>/ patiÂÂhitaæ ko maæ ajjhoharÅ bhÆto ogÃÊhaæ Yamunaæ nadin ti. || Ja_XXII:857 ||>@ Ta. lokyan ti pÃpapavÃhanasamatthan ti lokasammataæ, sajantan ti\<*<3>*>/ evarÆpaæ udakaæ abhisi¤cantaæ, PayÃgasmin\<*<4>*>/ ti PayÃgatitthe\<*<5>*>/. Atha naæ Subhago gÃthÃya ajjhabhÃsi: @*>/ samantato tassÃhaæ\<*<7>*>/ putto uragÆsabhassa\<*<8>*>/, Subhago ti maæ brÃhmaïa vedayantÅti. || Ja_XXII:858 ||>@ Ta. yadesà 'ti yo esa\<*<9>*>/, pakirapari\<*<10>*>/ samantato ti paccatthikÃnaæ upaharaïasamatthatÃya\<*<11>*>/ pari\<*<12>*>/ samantato pakiri\<*<13>*>/, sabbaæ parikkhipitvà upari phaïena chÃdesi. Atha brÃhmaïo "ayaæ BhÆ-assa bhÃtà na me jÅvitaæ dassati, yan nÆnÃhaæ etassa c' eva mÃtÃpitunna¤ c' assa vaïïakittanena muducittataæ\<*<14>*>/ katvà attano jÅvitaæ yÃceyyan\<*<15>*>/" ti cintetvà gÃtham Ãha: @*>/ Kaæsassa\<*<16>*>/ ra¤¤o amarÃdhipassa\<*<17>*>/ mahesakkho a¤¤ataro pità te maccesu mÃtà pana te atulyà na tÃdiso arahati brÃhmaïassa dÃsam pi ohÃtuæ\<*<18>*>/ mahÃnubhÃvo ti. || Ja_XXII:859 ||>@ Ta. KaæsassÃ\<*<19>*>/ 'ti aparena nÃmena evaænÃmassa KÃsira¤¤o\<*<20>*>/ ti pi vadanti yeva, KÃsirÃjadhÅtÃya gahitattà KÃsirajjam pi tass' eva santakaæ katvà vaïïeti, amar -- ti dÅghÃyutÃya\<*<21>*>/ amarasaækhÃtÃnaæ nÃgÃnaæ adhipatissa, mahesakkho ti mahÃnubhÃvo, a¤¤ataro ti mahesakkhÃnaæ a¤¤ataro, dÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cks; Bd sajjantaæ, Bs sicantaæ. 2 Ck payÃtasmiæ, Cs payÃkasmiæ. 3 Bd sajj-, Bs sic-. 4 Cks payÃkasmin. 5 Cks payÃka-. 6 so Bd; Cks pakirahari. 7 read: -ha. 8 Bd -go-. 9 Cks yadà so esa. 10 so Bd; Cs pakirahÃji, Ck pakirahÃri, cfr. p. 100.8. 11 so Cs; Ck -atthÃyÃya, Bd -atthÃya. 12 Cks pÃri. 13 Bds pakira. 14 Bd -cittaæ. 15 Cks yÃcessan. 16 Bd kÃsissa. 17 Bd -dibbassa. 18 Bd ohÃrituæ. 19 Bd kÃsissa. 20 Bd kÃsika--. 21 Bd -yukÃnaæ. >/ #<[page 199]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 199>% sampÅti tÃdiso hi mahÃnubhÃvo ÃnubhÃvarahiÂaæ brÃhmaïassa dÃsampi udake oharituæ nÃrahati pageva mahÃnubhÃvabrÃhmaïan ti vadati. Atha naæ Subhago "duÂÂhabrÃhmaïa tvaæ maæ va¤cetvà mu¤cissÃmÅti ma¤¤asi, na te jÅvitaæ dammÅti" tena kata- kammaæ pakÃsento Ãha: @*>/ saravegena sekhavÃ\<*<2>*>/. || Ja_XXII:860 ||>@ @@ @*>/ santhatÃyutaæ kokilÃbhirudaæ rammaæ dhuvaæ haritasaddalaæ. || Ja_XXII:862 ||>@ @@ @*>/ tuvaæ dÆbhi, tan te veraæ idhÃgataæ. || Ja_XXII:864 ||>@ @@ Ta. sÃyaæ -- ti vikÃle nigrodhaæ upagato si, piÇgiyan\<*<3>*>/ ti pakkÃnaæ\<*<5>*>/ vaïïena piÇgalaæ, santhatÃyutan ti pÃrohaparikiïïaæ, kokila -- ti koki- lÃhi abhirudaæ, dhuvaæ -- ti udakabhÆmiyaæ jÃtatthà niccaæ haritasaddala- bhÆmibhÃgaæ, pÃturahÆ 'ti tasmiæ nigrodhe Âhitassa tava\<*<6>*>/ so mama bhÃtà pÃkaÂo ahosi\<*<7>*>/, iddhiyà ti pu¤¤atejena, so tenà 'ti so tuvaæ tena attano bhavanaæ netvà pariciïïo. parisaran ti tayà mama bhÃtu kataveraæ pÃpa- kammaæ parisaranto anussaranto, chedayissÃmÅti chindissÃmi. Atha brÃhmaïo "na me esa jÅvitaæ dassati, yaæ ki¤ci pana katvÃ\<*<8>*>/ mokkhatthÃya vÃyamituæ vaÂÂatÅti" g. Ã.: @@ EtehÅti ajjhÃyakattÃdÅhi tÅhi kÃraïehi br. avajjho, na labbhà brÃhmaïaæ vadhituæ, kiæ tvaæ vadesi, yo hi br-aæ vadheti so Niraye nibbattatÅti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds Ãcari. 2 so Cks: Bd sighavÃ. 3 Bd piÇgalaæ. 4 Bd aduÂhassa. 5 Bd païïapattÃnaæ. 6 Cks omit tava. 7 Ck adds paæ¤asi, Cs paæ¤Ãti. 8 Bd vatvÃ. >/ #<[page 200]># %<200 XXII. MahÃnipÃta.>% Taæ sutvà Subhago saæsayapatto\<*<1>*>/ hutvà "imaæ n-bha- vanaæ netvà bhÃtaro paÂipucchitvà jÃnissÃmÅti" cintetvà dve gÃthà abhÃsi: @*>/. || Ja_XXII:867 ||>@ @*>/ mama bhÃtaro, yathà te tattha vakkhanti tathÃ\<*<4>*>/ hessasi brÃhmaïà 'ti. || Ja_XXII:868 ||>@ Ta. puran ti nagaraæ, ogÃÊhan ti anupaviÂÂhaæ, girim -- ti Yamu- nato avidÆre Âhitaæ Himavantaæ Ãhacca jotati, tattha te ti tasmiæ nagare te mama bhÃtaro vasanti, ta. nÅte tayi\<*<5>*>/ yathà te vakkhanti tathà bhavissasi, sace hi saccaæ kathesi jÅvitaæ te atthi no ce tatth' eva sÅsaæ chindissÃmÅti. Iti naæ vatvà gÅvÃyaæ gahetvà khipanto akkosanto pari- bhÃsanto M-assa pÃsÃdadvÃraæ agamÃsi. MahÃsattassa pariyesanakhaï¬aæ niÂÂhitaæ\<*<6>*>/. Atha naæ dovÃriko hutvà nisinno KÃïÃriÂÂho tathà kila- metvà ÃniyyamÃnaæ disvà paÂimaggaæ gantvà "Subhaga, mà heÂhayi, brÃhmaïà nÃma MahÃbrahmuno puttÃ, sace hi MahÃ- brahmà jÃnissati `mama puttaæ\<*<7>*>/ viheÂhayantÅti' kujjhitvà am- hÃkaæ sakalaæ n-bhavanaæ vinÃsessati, lokasmiæ brÃhmaïà nÃma seÂÂhà mahÃnubhÃvÃ, tvaæ tesaæ ÃnubhÃvaæ na jÃnÃsi, ahaæ jÃnÃmÅti", KÃïÃriÂÂho kira atÅtÃnantare bhave ya¤¤akÃra- brÃhmaïo\<*<8>*>/ ahosi, tasmà evaæ Ã., vatvà ca pana anubhÆta- pubbavasena yajanasÅlo\<*<9>*>/ hutvà Subhaga¤ ca nÃgaparisa¤ ca Ãmantetvà "etha\<*<10>*>/, ya¤¤akÃrakabrÃhmaïÃnaæ vo guïe vaï- ïessÃmÅti" vatvà ya¤¤avaïïaæ Ãrabhanto Ãha: @*>/ ca subhoga loke, tad aggarayhaæ\<*<12>*>/ hi vinindamÃno jahÃti vitta¤ ca sata¤ ca dhamman ti. || Ja_XXII:869 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck sassa pakkhanto corr. to tassa-, Cs saæsaya pakkhanno. 2 Ck Bd ya-. 3 Cks sa-udar-, Bds sodriyÃ. 4 Cks kathÃ. 5 Bd netvà in the place of nÅte tayi 6 m. p. n. wanting in Cks. 7 Cks -o. 8 Bds -kÃrako-. 9 Cks bha¤jana-. 10 Bd adds bho. 11 Bd bhedÃ. 12 Bd aggÃ-. >/ #<[page 201]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 201>% Ta. anittarà ti bhoga imasmiæ loke ya¤¤Ã ca vedÃ\<*<1>*>/ ca anittarà na lÃmakà mahÃnubhÃvÃ, te ittarehi brÃhmaïehi sampayuttÃ, tasmà brÃhmaïÃpi anittarà va jÃtÃ, tad aggarayhan\<*<2>*>/ ti tasmà agÃrayhaæ brÃhmaïaæ vininda- mÃno dhana¤ ca paï¬itadhamma¤ ca jahÃtÅti, idaæ kira so iminà BhÆridatte mittadÆbhikammaæ katan ti vattuæ mà labhatÅti\<*<3>*>/ avoca. Atha taæ KÃïÃriÂÂho "Subhaga jÃnÃsi pana `ayaæ loko kena vihito"' ti pucchitvÃ\<*<5>*>/ "na jÃnÃmÅti" vutte "brÃhmaïÃnaæ pitÃmahena BrahmunÃ" ti dassetuæ itaraæ g. Ã. @@ Ta. upÃgÆ ti upagatÃ, Brahmà kira brÃhmaïÃdayo nimminitvà ariye\<*<6>*>/ tÃva brÃhmaïe Ãha: tumhe ajjhenam eva upagacchatha, mà a¤¤aæ ki¤ci ka- rittha, janinde\<*<7>*>/ Ã.: tumhe paÂhaviæ yeva vijinetha\<*<8>*>/, vesse Ã.: tumhe kasiæ yeva upetha, sudde Ã.: tumhe tiïïaæ vaïïÃnaæ pÃricariyaæ yeva upethà 'ti, tato paÂÂhÃya ariyà ajjhenaæ janindà paÂhaviæ vessà kasiæ suddà pÃricariyaæ upagatà ti vadati, paccekan -- ti upagacchantà ca pÃÂiyekkaæ attano kula- padesÃnurÆpena Brahmunà vuttaniyÃmen' eva upagatÃ, katÃhu ete Vasinà ti ÃhÆ ti evaæ kira tena Vasinà MahÃbrÃhmaïà katÃ\<*<9>*>/ ahesuæ ti kathenti\<*<20>*>/ Evaæ "mahÃguïà ete brÃhmaïà nÃma, yo hi etesu cittaæ pasÃdetvà dÃnaæ deti tassa a¤¤attha paÂisandhi n' atthi, deva- lokam eva gacchatÅti" vatvà Ãha: @*>/ VidhÃtÃ\<*<12>*>/ Varuïo Kuvero Somo Yamo Candimà y' Ãpi\<*<13>*>/ Suriyo ete hi\<*<14>*>/ ya¤¤aæ puthuso yajitvà ajjhÃyakÃnaæ atha sabbakÃme. || Ja_XXII:871 ||>@ @*>/ jÃtavedan ti. || Ja_XXII:872 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd bhedÃ. 2 Bd aggÃ-. 3 Bd -tÆti. 4 Bd Cs subhoga. 5 Cks omit pu-. 6 Ck ÃcÃ-, Cs acÃ-. 7 Cks -do. 8 Bds -natha. 9 Cks kataæ. 10 Bd -eti. 11 Cks dÃtÃ. 12 Cks vidÃtÃ. 13 Bds ca. 14 so Cks; Bd ete pi. 15 Ck adahi, Cs adahÅ. >/ #<[page 202]># %<202 XXII. MahÃnipÃta.>% Ta. ete hÅti\<*<1>*>/ ete hi\<*<2>*>/, DhÃtÃ\<*<3>*>/ ti Ãdayo devarÃjÃno, puthuso ti anekapa- kÃraæ ya¤¤aæ yajitvÃ, atha sabbakÃme ti atha ajjhÃyakÃnaæ brÃhmaïÃnaæ sabbakÃme datvà etÃni ÂhÃnÃni pattà ti dasseti, vikÃsità Ãka¬¬hitÃ, cÃpa -- ti na\<*<4>*>/ dhanupa¤casatÃni\<*<5>*>/ pa¤cacÃpasatappamÃïaæ pana mahÃdhanuæ\<*<6>*>/, bhÅma- seno ti bhayÃnakaseno, sahassabÃhÆ 'ti na tassa bÃhÆnaæ sahassaæ, pa¤- cannaæ pana dhanuggahasatÃnaæ bÃhusahassena Ãka¬¬hitabbassa dhanuno Ãka¬¬hanen' eva evaæ vutto\<*<7>*>/, Ãdahi\<*<8>*>/ jÃtavedan ti so pi rÃjà tasmiæ kÃle brÃhmaïe sabbakÃmehi santappetvà aggiæ Ãdahi\<*<9>*>/ patiÂÂhahitvÃ\<*<10>*>/ paricari, ten' eva kÃraïena devaloke nibbatto, tasmà brÃhmaïà nÃma imasmiæ loke jeÂÂhakà ti Ã. So uttarim pi brÃhmaïe yeva vaïïento gÃtham Ãha: @@ Ta. yo ti yo so porÃïako BÃrÃïasirÃjà ti dasseti, yathÃnubhÃvan ti yathÃbalaæ, yad assa atthi taæ sabbaæ pariccajitvà bhojesi, deva¤¤ataro ti so a¤¤ataro mahesakkhadevarÃjà ahosÅti. Evaæ brÃhmaïà nÃma aggadakkhiïeyyà ti. Ath' assa aparam pi kÃraïaæ Ãharitvà dassento gÃtham Ãha: @*>/ yo sappinà asakkhi jetum\<*<12>*>/ Aggiæ so ya¤¤atan taæ varato yajitvà dibbaæ gatiæ Mujalind' ajjhaga¤chÅti\<*<13>*>/. || Ja_XXII:874 ||>@ Ta. mahÃsanan ti mahÃbhakkhaæ, jetun\<*<12>*>/ ti santappetuæ, ya¤¤atan ti ya¤¤avidhÃnaæ, varato ti varassa Aggidevassa yajitvÃ, Mujalindhajjha- ga¤chÅti\<*<13>*>/ Mujalindo\<*<13>*>/ adhigato, eko kira pubbe BÃrÃïasiyaæ Mujalindo\<*<13>*>/ nÃma rÃjà brÃhmaïe pakkositvà saggamaggaæ pucchi, atha naæ te brÃhmaïÃna¤ ca brÃhmaïadevatÃya ca sakkÃraæ karohÅti vatvà kà nu brÃhmaïadevatà ti vutte Aggidevo ti taæ navasappinà santappehÅti Ãhaæsu, so tathà akÃsi. Tam atthaæ pakÃsento esa imaæ gÃtham Ãha: @*>/ yo pabbaji dassaneyyo uÊÃro>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ete pi. 2 Bd ete. 3 Cks dÃtÃ. 4 Cs omits na. 5 Bd adds pa¤cacÃpasatÃni. 6 Cks -nÆ. 7 Bd -am. 8 Cks adÃhi. 9 Cks adahi. 10 so Cks; Bd patiÂhapetvÃ. 11 Cks -im. 12 Bd bhoje-. 13 Bds mu¤ca-, cfr. supra 99|9. 14 read: va sahassa-? >/ #<[page 203]># %< 6. RhÆridattajÃtaka. (543.) 203>% @< hitvà apariyantarathaæ\<*<1>*>/ sasenaæ rÃjà DujÅpo\<*<2>*>/ pi jagÃma saggan ti. || Ja_XXII:875 ||>@ Ta. pabbajÅti pa¤cavassasatÃni r. kÃrento brÃhmaïÃnaæ sakkÃraæ kÃretvà apariyantarathaæ sasenaæ\<*<3>*>/ hitvà pabbaji, DujÅpo pÅti so cÃpi DujÅpo\<*<3>*>/ nÃma rÃjà brÃhmaïe pÆjetvà va saggaæ gato ti vadati, Dujipo\<*<5>*>/ ti pi pÃÂho. AparÃni pi 'ssa udÃharaïÃni dassento Ãha: @@ @*>/ dadhisannam\<*<7>*>/ samuddaæ sa lomapÃdo paricariya-m-aggiæ AÇgo sahassakkhapur' ajjhaga¤chÅti. || Ja_XXII:877 ||>@ Ta. sÃgarantan ti sÃgarapariyantaæ paÂhaviæ, ussesÅti brÃhmaïe saggamaggaæ pucchitvà suvaïïayÆpaæ ussÃpehÅti vutto\<*<8>*>/ pasughÃtatthÃya ussÃ- pesi, vessÃnaramÃdahÃno ti vessÃnaraæ aggiæ Ãdahanto, vesÃnaran ti pi\<*<9>*>/ pÃÂho, deva¤¤ataro ti Subhaga\<*<10>*>/ so hi rÃjà aggiæ juhitvÃ\<*<11>*>/ a¤¤ataro mahe- sakkhadevo ahosÅti vadati, yassÃnu -- ti bho Subhaga\<*<10>*>/ GaÇgà ca samuddo ca kena kato ti jÃnÃsÅti na jÃnÃmi kiæ jÃnissasi tvaæ, brÃhmaïe yeva pothetuæ jÃnÃsi, atÅtasmiæ hi AÇgo nÃma lomapÃdo BÃrÃïasirÃjà brÃhmaïe saggamaggaæ pucchitvà tehi\<*<12>*>/ Himavantaæ pavisitvà br-Ãnaæ sakkÃraæ katvà aggiæ paricarà 'ti vutto\<*<8>*>/ aparimÃïà gÃviyo ca mahisiyo ca ÃdÃya Hi-taæ pavisitvà tathà akÃsi, brÃhmaïehi bhuttÃtirittaæ khÅradadhiæ\<*<13>*>/ kiæ kÃtabhan ti ca vutte cha¬¬ethà 'ti Ãha, ta. thokassa khÅrassa cha¬¬itaÂÂhÃne kunnadiyo ahesuæ, bahukassa cha¬¬itaÂÂhÃne GaÇgà pavattatha\<*<14>*>/, taæ pana khÅraæ yattha dadhi hutvÃ\<*<15>*>/ sannisinnaæ Âhitaæ taæ yeva samuddaæ nÃma jÃtaæ, iti so evarÆpaæ sakkÃ- raæ katvà brÃhmaïehi vuttavidhÃnena aggiæ paricariya sahassakkhassa puraæ ajjhaga¤chi. Iti 'ssa idaæ atÅtaæ Ãharitvà i. g. Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -raÂhaæ. 2 Bd dÆdipo, cfr. supra 99|9. 3 Bds -raÂhaæ, Cks pariyantarathesanaæ. 4 Bd dudipo. 5 so Ck for dudÅpo, Cs dujÅpo, Bd dutipo. 6 Bd -ti. 7 Cks -Ã. 8 Bd -e. 9 Cks vessÃnaranto va vÃ. 10 Bd subhoga. 11 Cs jÆ-, Bd pÆjetvÃ. 12 Cks te. 13 Cks khÅraæ. 14 Bds -tittha. 15 Cks omit hutvÃ. >/ #<[page 204]># %<204 XXII. MahÃnipÃta.>% @< sa\<*<1>*>/ somayÃgena malaæ vihantvà subhoga deva¤¤ataro ahosÅti. || Ja_XXII:878 ||>@ Ta. somayÃgena -- ti bho subhoga, yo idÃni Sakkassa senÃpati mahÃ- yaso devaputto so pi pubbe BÃrÃïasirÃjà va brÃhmaïe saggamaggaæ pucchitvà tehi somayÃgena attano malaæ pavÃhetvà devalokaæ gacchatÅti vutto\<*<2>*>/ br-Ãnaæ mahantaæ sakkÃraæ katvà tehi vuttavidhÃnena somayÃgaæ katvà tena attano malaæ vihantvà deva¤¤ataro jÃto ti. Imam atthaæ pakÃsento evam Ãha: @*>/ lokam imaæ para¤ ca BhÃgÅrasiæ Himavanta¤ ca Gijjhaæ yo iddhimà devavaro yasassÅ so pi tadà Ãdahi jÃtavedaæ. || Ja_XXII:879 ||>@ @*>/ Himavà yo ca Gijjho Sudassano Nisabho KÃkaneru ete ca a¤¤e ca nagà mahantà cityà katà ya¤¤akarehi-m-ÃhÆ ti. || Ja_XXII:880 ||>@ Ta. so pi tadà -- ti bhÃtiya\<*<5>*>/ subhoga, yena MahÃbrahmunà aya¤ ca loko paro ca loko BhÃgÅrasÅgaÇgà ca Himavanta-Gijjha-pabbatà ca katà so pi yadà Brahmupapattito pubbe mÃïavako ahosi tadà aggim eva Ãdahi, aggiæ ju- hitvà MahÃbrahmà hutvà idaæ sabbam akÃsi, evaæ mahiddhikà brÃhmaïà ti dasseti, cityà katà ti pubbe kir' eko BÃrÃïasirÃjà br-ïe s-maggaæ pucchitvà br-Ãnaæ sakkÃraæ karohÅti\<*<6>*>/ vutto tesaæ mahÃdÃnaæ paÂÂhapetvà mayhaæ dÃne kiæ n' atthÅti pucchitvà sabbaæ ¤eva atthi br-Ãnaæ pana ÃsanÃni na-ppahontÅti. vutte iÂÂhakÃhi cinÃpetvÃ\<*<7>*>/ ÃsanÃni kÃresi, tadà cityÃvayatapiÂÂhikÃ\<*<8>*>/ br-Ãnaæ ÃnubhÃvena va¬¬hitvà MÃlÃgiriÃdayo pabbatà jÃtÃ, evaæ ete ya¤¤akÃrehi brÃh- maïehi katà ti kathentÅti. Atha naæ punÃha: "bhÃtika, jÃnÃsi panÃyaæ samuddo kena kÃraïena apeyyo loïodako jÃto" ti "na jÃnÃmi AriÂÂhÃ" 'ti, atha naæ "tvaæ brÃhmaïe yeva hiæsituæ jÃnÃsi, suïÃ- hÅti" vatvà gÃtham Ãha: @*>/,>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd yo. 2 Bd -e. 3 Bd akÃsiyaæ. 4 Cks -riæ. 5 Bd -ikÃ. 6 Cks pÆjehÅti in the place of sakkÃraæ karohÅti. 7 Cks vinÃ-. 8 so Cs; Ck vittyÃvayanapiÂÂhika, Bd età cityà katà ÂhapaniÂhakÃ. 9 Bd cÃhu. >/ #<[page 205]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 205>% @< tÅre samuddass' udakaæ sajantaæ taæ sÃgar' ajjhohari, ten' apeyyo ti. || Ja_XXII:881 ||>@ Ta. yÃcayogo ti cÃhÃ\<*<1>*>/ ti taæ brÃhmaïaæ yÃcayogo ti ca loko Ãha\<*<2>*>/, udakaæ -- ti so kir' ekadivasaæ pÃpapavÃhanakammaæ karonto tÅre Âhatvà samuddato udakaæ gahetvà attano upari\<*<3>*>/ sajati abbhukkirati, atha naæ evaæ karontaæ va¬¬hitvÃ\<*<4>*>/ sÃgaro ajjhohari, taæ kÃraïaæ MahÃbrahmà sutvà iminà kira me putto hato\<*<5>*>/ ti samuddaæ apeyyo loïodako bhavatÆ 'ti abhisapi, tena kÃraïen' esa apeyyo. "EvarÆpà ete brÃhmaïà nÃmÃ" 'ti vatvà puna pi Ãha: @*>/ puthÆ pathavyà saævijjanti brÃhmaïà VÃsavassa, purimaæ disaæ pacchimaæ dakkhiïuttaraæ saævijjamÃnà janayanti vedan ti. || Ja_XXII:882 ||>@ Ta. VÃsavassà 'ti pubbe br-Ãnaæ dÃnaæ datvà VÃsavattaæ pattassa VÃsavassa\<*<7>*>/, ÃyÃgavatthÆnÅti\<*<8>*>/ pu¤¤akkhettabhÆtà aggadakkhiïeyyà puthu- brÃhmaïà saævijjanti, purimaæ disan ti te idÃni purimÃsu catÆsu disÃsu saævijjamÃnà tassa VÃsavassa mahantaæ vedaæ janayanti pÅtisomanassaæ Ãvahanti. Evaæ AriÂÂho cuddasahi gÃthÃhi brÃhmaïe ca ya¤¤e ca vede ca vaïïesi. Tassa taæ kathaæ sutvà M-assa gilÃnu- paÂÂhÃnaæ\<*<9>*>/ Ãgatà bahunÃgÃ\<*<10>*>/ "bhÆtam eva kathetÅti" micchÃ- gÃhaæ gaïhanÃkÃrappattà jÃtÃ. M. gilÃnaseyyÃya nipanno va taæ sabbaæ assosi, nÃgÃpi 'ssa Ãrocesuæ, tato Bo. cintesi: "AriÂÂho micchÃmaggaæ vaïïesi, vÃdam assa bhinditvà pari- saæ sammÃdiÂÂhikaæ karissÃmÅti" so uÂÂhÃya nahÃtvÃ\<*<11>*>/ sabbÃ- laækÃrapatimaï¬ito dhammÃsane nisÅditvà sabbaæ nÃgaparisaæ sannipÃtetvà AriÂÂhaæ pakkosÃpetvà "AriÂÂha tvaæ abhÆtaæ vatvÃ\<*<12>*>/ vede ca ya¤¤e ca brÃhmaïe ca vaïïesi, br-Ãnaæ hi vedavidhÃnena ya¤¤ayajanan nÃma aniÂÂhasammataæ\<*<13>*>/ na sag- gÃvahaæ, tava vÃde\<*<14>*>/ abhÆtaæ passÃ" 'ti ya¤¤abhe davÃdan nÃma Ãrabhanto Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks vÃhÃ, Bd cÃhÆ. 2 Bd loke Ãhu. 3 Bd adds sÅse. 4 Cks vadhi-. 5 Cks bhavo. 6 Cks ayÃga-. 7 Bd sakkassa. 8 Ck ÃyÃsa-, Cs ayÃga-. 9 Bd -nathÃnaæ. 10 Bd adds ayaæ. 11 Bd nhatvÃ. 12 Bd katvÃ. 13 Bd anariya-. 14 Bd vÃdaæ. >/ #<[page 206]># %<206 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ hi dhÅrÃnaæ kaÂaæ magÃnaæ bhavanti vedajjhagatÃn' AriÂÂha marÅcidhammaæ asamekkhitattÃ, mÃyÃguïÃ\<*<2>*>/ nÃtivahanti pa¤¤aæ. || Ja_XXII:883 ||>@ @*>/ mittadduno bhÆnahuno\<*<4>*>/ narassa, na tÃyate pariciïïo ca\<*<5>*>/ aggi dosantaraæ maccaæ anariyakammaæ. || Ja_XXII:884 ||>@ @*>/ ca maccà sadhanà sabhogà ÃdÅpitaæ dÃru tiïena missaæ dahan na tappe asamatthatejo\<*<7>*>/, ko taæ subhikkhaæ dirasa¤¤u\<*<8>*>/ kuriyÃ\<*<9>*>/. || Ja_XXII:885 ||>@ @@ @*>/, nÃmanthamÃno\<*<11>*>/ araïÅnarena nÃkammanÃ\<*<12>*>/ jÃyati jÃtavedo. || Ja_XXII:887 ||>@ @*>/ loke sukkhÃni kaÂÂhÃni ca pajjaleyyuæ. || Ja_XXII:888 ||>@ @*>/ aÇgÃrikà loïakarà ca sÆdÃ\<*<15>*>/ sarÅradÃhÃpi\<*<16>*>/ kareyyuæ pu¤¤aæ. || Ja_XXII:889 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks kaliæ. 2 Cks -ïan. 3 Bd -tidassa. 4 Ck bhanahato, Cs bhÆnahato. 5 Cks va. 6 Bd sappe. 7 Bd apatthatejo. 8 Cks -a. 9 Cks ki-, Bd kÃ-. 10 Ck vÃpi. 11 Bd nÃmaÂhamÃno, Cks na ma-. 12 Bd -mmunÃ. 13 Bd navÃni. 14 Ck -khÅ--vÃ, Cs -khi--vÃ, Bd -khi--vaæ. 15 Ck sudhÃ, Cs Cd sudÃ. 16 Bd -¬ÃhÃpi. >/ #<[page 207]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543). 207>% @*>/ ete\<*<2>*>/ na karonti pu¤¤aæ ajjhenamaggiæ idha tappayitvà na koci lokasmiæ karoti pu¤¤aæ bhojaæ naro dhÆmasikhiæ patÃpavaæ\<*<3>*>/. || Ja_XXII:890 ||>@ @*>/ tad appasatthaæ dirasa¤¤u\<*<5>*>/ bhu¤je. || Ja_XXII:891 ||>@ @*>/ devesu vadanti h' eke, Ãpaæ milakkhÃ\<*<7>*>/ pana devam Ãhu, sabbe va ete vitathaæ bhaïanti, aggÅ na deva¤¤ataro na cÃpo\<*<8>*>/. || Ja_XXII:892 ||>@ @*>/ asa¤¤akÃyaæ vessÃnaraæ kammakaraæ pajÃnaæ paricariya-m-aggiæ sugatiæ kathaæ vaje\<*<10>*>/ pÃpÃni kammÃni pakubbamÃno. || Ja_XXII:893 ||>@ @@ @*>/ anijjhÃnakhamaæ atacchaæ sakkÃrahetu pakiriæsu\<*<12>*>/ pubbe, te lÃbhasakkÃre apÃtubhonte\<*<13>*>/ santhambhitÃ\<*<14>*>/ jantuhi santidhammaæ. || Ja_XXII:895 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pi. 2 Cks eke. 3 Cks -khÅ--vÃ. 4 Bd -ccajayanti. 5 Cks -a. 6 Ck sakhÅ-, Cs sikhi-, Bd pi. 7 Bd -u. 8 Cks vÃpo. 9 Bd baddhaæ. 10 Bd vajje. 11 Bd sÃyaæ. 12 Bd parikariæsu. 13 Bds -bhÆte, Cks -bhonto. 14 Cs sanna-, Bd sannÃbhitÃ. >/ #<[page 208]># %<208 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ parapessitÃya\<*<2>*>/. || Ja_XXII:897 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:898 ||>@ @*>/ vessà na baliæ haranti, ÃdÃya satthÃni caranti brÃhmaïÃ, tan tÃdisaæ saækhubhitaæ vibhinnaæ kasmà Brahmà n' ujjukaroti lokaæ. || Ja_XXII:899 ||>@ @*>/ vidahÅ alakkhiæ kiæ sabbalokaæ na sukhiæ\<*<6>*>/ akÃsi. || Ja_XXII:900 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:901 ||>@ @*>/ bhÆtapatÅ AriÂÂha dhamme satÅ yo vidahÅ adhammaæ. || Ja_XXII:902 ||>@ @*>/ hantvà kimiæ sujjhati makkhikà ca, ete hi\<*<10>*>/ dhammà anariyarÆpà KambojakÃnaæ vitathà bahunnan ti. || Ja_XXII:903 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd mucce. 2 Bd -pesanÃya. 3 Cks ca. 4 Bd khatyÃhi. 5 Bd -kaæ. 6 Cks -i, Bd -i. 7 Cs kimattvakÃri, Ck kimannukÃri. 8 Bd -ko. 9 Cks hekÃ, Bd bhiÇgÃ. 10 Bd pi. >/ #<[page 209]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543) 209>% Ta. vedajjhagatÃnariÂÂhà 'ti AriÂÂha idÃni vedÃdhigamÃni\<*<1>*>/ nÃma dhÅrÃ- naæ parÃjayasaækhÃto kaliggaho\<*<2>*>/ magÃnaæ bÃlÃnaæ jayasaækhÃto kaÂaggÃho\<*<3>*>/, marÅcidhamman ti idaæ hi vedattayaæ marÅcidhammaæ, tayidaæ\<*<4>*>/ asamekkhi- tattà yuttÃyuttaæ ajÃnantà bÃlà udakasa¤¤Ãya migà marÅci viya bhÆtasa¤¤Ãya anavajjasa¤¤Ãya attano vinÃsaæ\<*<5>*>/ upagacchanti, nÃtivah -- ti evarÆpà pana mÃyÃkoÂÂhÃsÃ\<*<6>*>/ pa¤¤aæ ¤Ãïasampannaæ purisaæ nÃtivahanti na va¤centi, bha- vantirassÃ\<*<7>*>/ 'ti rakÃro\<*<8>*>/ vya¤janasandhimattaæ, assa bhÆnahuno ti\<*<9>*>/ va¬¬hi- ghÃtakassa mittadduno narassa vedÃ\<*<10>*>/ tÃïatthÃya na bhavanti, patiÂÂhà hotuæ\<*<11>*>/ na sakkontÅti a, pariciïïo ca\<*<12>*>/ aggÅti aggi ca\<*<12>*>/ pariciïïo tividhena duccarita- dosena sadosacittaæ pÃpakammaæ purisaæ na tÃyati na rakkhati, sabba¤ ca maccà ti sace pi hi yattakaæ\<*<14>*>/ loke dÃru atthi taæ sabbaæ\<*<15>*>/ sadhanà sa- bhogà attano dhanena ca bhogehi ca saddhiæ tiïena missaæ katvà ÃdÅpeyyuæ evaægatÃ\<*<16>*>/ sabbam pi tan tehi ÃdÅpitaæ dahanto ayaæ asamattatejo\<*<17>*>/ asa- disatejo tÃva aggi na tappe, evaæ atappanÅyaæ bhÃtika dirasa¤¤u\<*<18>*>/ dvÅhi jivhÃhi rasajÃnanasamattha ko taæ sappiÃdÅhi subhikkhaæ\<*<19>*>/ suhitaæ kuriyÃ\<*<20>*>/ sakkuïeyya kÃtuæ, evaæ atittaæ pana taæ mahagghaæ santappetvà ko nÃma d-lokaæ gamissati, passa eta¤\<*<21>*>/ ca te dukkathitan ti, yogayutto ti araïima- thanayogena yutto hutvà taæ paccayaæ labhitvà va samÃrohati nibbattati aggi\<*<22>*>/, evaæ paravÃyamena uppajjamÃnaæ acetanaæ taæ\<*<23>*>/ tvaæ devo ti vadasi, idam pi abhÆtam eva kathesÅti, aggimanuppaviÂÂho ti aggim anuppaviÂÂho, nÃmattha- mÃno\<*<24>*>/ ti nÃpi araïinarena araïihatthena narena amanthiyamÃno\<*<25>*>/ nibbattati nÃma, kammenà ti na jÃtavedatthikassa purisassa kiriyaæ vinà attano dhamma- tÃya yeva jÃyati, susseyyun ti antoagginà sosiyamÃnÃni sukkheyyuæ allÃn' eva na siyuæ, bhojan ti bhojanto, dhÆmasikhiæ patÃpavan\<*<26>*>/ ti dhÆmasikhÃya yuttaæ patÃpavantaæ, aÇgÃrikà ti aÇgÃrakammakarÃ, loïakarà ti loïodaka÷ pacitvà loïakÃrakÃ, sÆdà ti bhattakÃrakÃ, sarÅradÃhà ti matasarÅrajjhÃpakÃ, pu¤¤an ti ete pi sabbe pu¤¤am eva kareyyuæ, ajjhenamaggin ti ajjhena- aggiæ\<*<27>*>/ mantajjhÃyakà brÃhmanÃpi hontu\<*<28>*>/, kocÅti koci naro dhÆmasikhÅ- patÃpavantaæ aggiæ bhojento tappayityÃpi pu¤¤aæ na karoti nÃma, lokÃpa- cito\<*<29>*>/ samÃno ti tava vÃdo lokassa apacito pÆjito samÃno, yadevà 'ti yaæ ahikuïapÃdiæ paÂikkÆlajegucchaæ maccà dÆrato parivajjenti\<*<30>*>/ tadappasathan ti taæ appasatthaæ samma dirasa¤¤u\<*<31>*>/ kathaæ kena kÃraïena paribhu¤jeyya, devesÆ 'ti eke manussà sikhiæ devesu a¤¤ataraæ devan ti\<*<32>*>/ vandanti, mi- lakkhÃ\<*<33>*>/ panà 'ti a¤¤Ãïà pana milakkhÃ\<*<33>*>/ udakaæ devo ti\<*<32>*>/ vadanti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -manÃni. 2 Bd adds hoti. 3 Cks kÃ-. 4 Bd bodhayituæ. 5 Cks omit a. v. 6 Cks ma-. 7 Bd -dassÃ. 8 Bd da-. 9 Cks omit bh. ti. 10 Bds bhedÃ. 11 Bd patiÂhÃtuæ. 12 Cks va. 13 Cks vÃ. 14 Bd -kÃ. 15 Bd te sabbe. 16 so Cks for -taæ? Bd omits gatÃ. 17 Ck asmantitejo. 18 Cks -¤¤a, Bd dvÃrasa¤¤u. 19 Cks add và taæ. 20 Bd kareyyako. 21 Cks yÃva. 22 Cks omit aggi. 23 Cks omit taæ. 24 Bd nÃpaÂha-, Cks na ma-. 25 Cks amatthi-? Bd apaÂhaya-. 26 Ck -Å--vÃ, Cs -i--vÃ, Bd -i--van. 27 Cks -nÃaggiæ. 28 Bd omits hontu. 29 Cks loko-. 30 Bd -ccajenti. 31 Cks -a, Bd -dvirasa¤¤u. 32 Cks omit ti. 33 Bd -u. >/ #<[page 210]># %<210 XXII. MahÃnipÃta.>% asa¤¤akÃyan\<*<1>*>/ ti anindriyabaddhaæ acittakÃya¤\<*<2>*>/ ca samÃnam\<*<3>*>/ etaæ\<*<4>*>/ aceta- naæ pajÃnaæ pacanÃdikammakaraæ vessÃnaraæ aggiæ paricaritvà pÃpÃni kam- mÃni karonto loko kathaæ sugatiæ gamissati, idan te ativiya dukkathitaæ, sabbÃbhibhÆtÃhu dha jÅvikatthà ti ime brÃhmaïà attano jÅvikatthaæ MahÃbrahmà sabbÃbhibhÆ ti Ãhaæsu, sabbo loko ten' eva nimmito ti vadanti, puna aggissa Brahmà paricÃrako ti pi vadanti, so pi kira aggiæ juhat' eva, sabbÃnubhÃvÅ ca vasÅti so pana yadi sabbÃnubhÃvÅ ca vasÅ ca atha kimat- thaæ sayaæ\<*<5>*>/ animmito hutvà attanà va nimmitaæ vanditÃ\<*<6>*>/ bhaveyya, idam pi te dukkathitam eva, hassan\<*<7>*>/ ti AriÂÂha brÃhmaïÃnaæ vacanan nÃma hasi- tabbayuttakaæ, paï¬itÃnaæ nijjhÃnaæ na khamati\<*<8>*>/, pakariæsÆ\<*<9>*>/ 'ti ime brÃhmaïà evarÆpaæ musÃvÃdaæ attano lÃbhasakkÃrahetu pubbe patthariæsu\<*<10>*>/, sandambhitÃ\<*<11>*>/ -- ti te ettakena\<*<12>*>/ lÃbhasakkÃre apÃtubhÆte\<*<13>*>/ jantuhi saddhiæ yojetvà pÃïavadhapaÂisaæyuttaæ attano laddhiæ dhammasaækhÃtaæ santi- dhammaæ\<*<14>*>/ sandambhitÃ\<*<15>*>/ ya¤¤asuttakaæ nÃma gandhayiæsÆ\<*<16>*>/ 'ti a., eta¤ca saccan ti yad etaæ tayà ajjhenamariyà ti Ãdi vuttaæ eta¤ ca saccaæ bha- veyya, nÃkhattiyo ti evaæ sante akhattiyo r. nÃma na labheyya abrÃhmaïÃpi mantapadÃni na sikkheyyuæ, musà cime ti musà ca ime, odariyà ti udara- nissitajÅvikà udarapÆrahetu\<*<17>*>/ vÃ, tadappapa¤¤Ã ti taæ tesaæ vacanaæ appa- pa¤¤Ã, attanà và 'ti paï¬ità pana tesaæ vacanaæ sadosan ti attanà va pas- santi, taæ tÃdisan ti taæ tathÃrÆpaæ saækhubhitvà Brahmuïà Âhapitamari- yÃdaæ\<*<18>*>/ bhinditvà Âhitaæ saækhubhitaæ bhinnaæ lokaæ so tava Brahmà kasmà ujuæ na karoti, alakkhin ti kiækÃraïà sabbaloke dukkhaæ vidahi\<*<19>*>/, kin ti kiæ na ekantasukhim eva sabbalokam akÃsi, lokavinÃsako coro ma¤¤e tava Brahmà ti, mÃyà ti mÃyÃya, adhammena kinnu kÃrÅti\<*<20>*>/ iminà mÃyÃdinà adhammena kiækÃraïà lokaæ anvÃkiriyaæ\<*<21>*>/ yojayatÅti\<*<22>*>/ a., AriÂÂhà 'ti A. tava bhÆtapati adhammiko yo dasavidhe kusaladhamme sati dhammam eva avi- dahitvà adhammaæ vidahi, kÅÂà ti Ãdi\<*<23>*>/ upayogatthe paccattaæ\<*<24>*>/, ete kÅÂÃdayo pÃïe hantvà macco sujjhatÅti etesam pi KambojaraÂÂhavÃsÅnaæ bahunnaæ anariyÃnaæ dhammÃ, te pana vitathà adhammà va dhammà ti vuttÃ, tehi pi\<*<25>*>/ tava Brahmunà va nimmitehi bhavitabbaæ. IdÃni tesaæ\<*<26>*>/ vitathÃbhÃvaæ dassento Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -tÃyan. 2 Bd avitta-. 3 Bd kammakaraæ pajÃnanti in the place of ca samÃnaæ. 4 Bd evaæ. 5 Bd adds parehi. 6 Bd nimmitassa aggissa vandako. 7 Bd hasan. 8 Bd na nijjhÃnakkhamaæ. 9 Bd parik-. 10 Bd bandhayiæsu. 11 Bd sandhÃbhitÃ--suttadhamman. 12 Bd -ke. 13 Bd -bhonte. 14 Bd sutta-. 15 Bd sandhÃpitÃ. 16 so all three MSS. for ganth-. 17 Bd -pÆraïa-. 18 Cks -dÃ. 19 all three MSS. -hiæsu. 20 so Ck; Cs kinnukÃkÃrÅ ti, Bd kimatthaæ makÃriti. 21 Bd anattakÃrisaæ? 22 Bd yocesÅti. 23 Bd ÃdÅsu. 24 Bd paccattavacanaæ. 25 Cks te pi, Bd te pi hi. 26 Cks omit tesaæ. >/ #<[page 211]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 211>% @< bhovÃdi bhovÃdina\<*<1>*>/ mÃrayeyyuæ ye cÃpi tesaæ abhisaddaheyyuæ. || Ja_XXII:904 ||>@ @*>/ migà na-ppasu no pi gÃvo ÃyÃcanti attavadhÃya keci vipphandamÃnÃ\<*<3>*>/ idha jÅvikatthÃ, ya¤¤esu pÃïe pasum Ãharanti. || Ja_XXII:905 ||>@ @*>/ kÃmaduho parattha bhavissati sassato samparÃye\<*<5>*>/. || Ja_XXII:906 ||>@ @*>/ jÃtarÆpaæ sukkhesu kaÂÂhesu navesu cÃpi sace duhe\<*<7>*>/ tidive sabbakÃme tevijjasaæghà ca puthÆ yajeyyuæ na brÃhmaïaæ ka¤ci taæ yÃjayeyyuæ\<*<8>*>/. || Ja_XXII:907 ||>@ @*>/ tidive sabbakÃme. || Ja_XXII:908 ||>@ @*>/ cittehi vaïïehi mukhan nayanti: ÃdÃya aggiæ mama dehi vittaæ\<*<10>*>/ tato sukhÅ hohisi\<*<11>*>/ sabbakÃme. || Ja_XXII:909 ||>@ @*>/ atigÃÊayanti. || Ja_XXII:910 ||>@ @*>/ va raho labhitvà ekaæ samÃnaæ bahukà samecca\<*<13>*>/>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 Bd neva, Cs tavÃ. 3 so Bd, Cks -ïo. 4 read yÆpo ayaæ, omitting te? 5 Cks -yaæ. 6 Bd ratanaæ. 7 Cks ju-. 8 Cks yÃcayeyyyuæ, Bd nà brahmaïaæ ki¤ci na jayeyyuæ. 9 Bd ca paluddhÃ-. 10 Cks ci-, Bs vu-. 11 Cs hobhisi, Bd hohipi. 12 Cks -kÃ, Bd -ka. 13 Bd samajja. >/ #<[page 212]># %<212 XXII. MahÃnipÃta.>% @< annÃni bhutvÃ\<*<1>*>/ kuhakà kuhitvà muï¬aæ katvÃ\<*<2>*>/ ya¤¤apath' ossajanti\<*<3>*>/. || Ja_XXII:911 ||>@ @*>/ samecca te yogayogena vilumpamÃnÃ\<*<5>*>/ diÂÂhaæ adiÂÂhena dhanaæ haranti. || Ja_XXII:912 ||>@ @*>/ tad assa ÃdÃya dhanaæ haranti, te tÃdisà corasamà asantÃ\<*<7>*>/ vajjhà na ha¤¤anti AriÂÂha loke. || Ja_XXII:913 ||>@ @*>/ saccaæ Maghavà chinnabÃhu\<*<9>*>/ ken' assa Indo asure jinÃti. || Ja_XXII:914 ||>@ @*>/ avajjho paramo sa\<*<11>*>/ devo, mantà ime brÃhmaïà tuccharÆpà sandiÂÂhiyÃ\<*<12>*>/ va¤canà esa loke. || Ja_XXII:915 ||>@ @*>/ ya¤¤akarehi-m-Ãhu. || Ja_XXII:916 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:917 ||>@ @*>/, na tattha sa¤jÃyati ayo na lohaæ,>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks bho-. 2 Bd karitvÃ. 3 Bd oyayanti. 4 Cks bahuhi. 5 Cks -naæ, Bd viluppamÃnaæ. 6 Cks cÃnu-. 7 Cks -to. 8 Bd ta¤capi, Cks ve hi. 9 so all three MSS. for abÃhu? 10 Cks hattÃ, Bd hantvÃ. 11 Bd su. 12 Bd -kÃ. 13 Bd tathÃ. 14 Bd tittha, Cks diÂÂha. 15 Bd omits pi. >/ #<[page 213]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543) 213>% @< ya¤¤a¤ ca etaæ parivaïïayantÃ\<*<1>*>/ cityà katà ya¤¤akarehi-m-Ãhu. || Ja_XXII:918 ||>@ @*>/ taæ sÃgar' ajjhohari ten' apeyyo. || Ja_XXII:919 ||>@ @*>/, kasmà samuddo atulo apeyyo. || Ja_XXII:920 ||>@ @*>/ tesu Ãpo apeyyo dirasa¤¤u-r-Ãhu\<*<5>*>/. || Ja_XXII:921 ||>@ @*>/ pubbe, tenÃpi dhammena na koci hÅno, evam pi vossaggavibhaÇgam Ãhu. || Ja_XXII:922 ||>@ @*>/ vede bhÃseyya mante kusalo mutÅmÃ, na tassa muddhÃpi\<*<8>*>/ phaleyya sattadhÃ, mantà ime attavadhÃya kattÃ\<*<9>*>/. || Ja_XXII:923 ||>@ @*>/ gahÅtà dummocayà kavyÃpathÃnupannÃ, bÃlÃna cittaæ visame niviÂÂhaæ tad appapa¤¤Ã abhisaddahanti. || Ja_XXII:924 ||>@ @*>/ gavaæ va\<*<12>*>/ pekkho jÃti hi tesaæ asamà samÃnÃ\<*<13>*>/. || Ja_XXII:925 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -ti. 2 Ck sachattaæ. 3 so Cks; Bd -ni. 4 Cs Bd brah-. 5 Bd -¤¤umÃhu. 6 Cks -hi. 7 Cks Ãdicca. 8 Bd -vi. 9 Bd katÃ. 10 Bd -gatÃ. 11 Ck va. 12 Cs ca. 13 so Bd; Cks -naæ. >/ #<[page 214]># %<214 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ pÃrisajjo sayam eva so sattusaæghaæ vijeyya tassa pajà niccasukhà bhaveyya. || Ja_XXII:926 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:927 ||>@ @@ @*>/ tath' eva ajja kammÃni kÃrenti puthÆ pathavyÃ. || Ja_XXII:929 ||>@ @*>/ kÃmaguïesu yuttà kammÃni kÃrenti puthÆ pathavyÃ, tad appapa¤¤Ã dirasa¤¤u ÃrÃ\<*<5>*>/ ti. || Ja_XXII:930 ||>@ Ta. bhovÃdÅti brÃhmaïÃ, bhovÃdina\<*<6>*>/ mÃrayeyyun ti brÃhmaïam eva\<*<7>*>/ mÃreyyuæ, ye cÃpÅti ye cÃpi brÃhmaïÃnaæ taæ vacanaæ saddaheyyuæ te attano upaÂÂhÃke yeva ca brÃhmaïe ca mÃreyyuæ, brÃhmaïà pana brÃhmaïe ca upaÂÂhÃke ca amÃretvà nÃnappakÃre tiracchÃne yeva mÃrenti, iti tesaæ vacanaæ micchÃ, kecÅti ya¤ ca\<*<8>*>/ no mÃretha mayaæ saggaæ gamissÃmà 'ti Ãgacchantà keci n' atthi, pÃïe pasumÃharantÅti\<*<3>*>/ migÃdayo pÃïe ca pasu¤ ca\<*<10>*>/ vip- phandamÃnaæ jÅvikatthÃya\<*<11>*>/ mÃrenti, mukhan -- ti etesu yÆpassa\<*<12>*>/ pasuban- dhesu\<*<13>*>/ imasmiæ te yÆpe sabbaæ\<*<14>*>/ maïisaækhamuttaæ\<*<15>*>/ dha¤¤adhanarajatajÃ- tarÆpaæ sannihitaæ\<*<16>*>/, ayan te yÆpo parattha kÃmaduho bhavissati sassata- bhÃvaæ ÃvahissatÅti citrehi kÃraïehi mukhaæ pasÃrenti\<*<17>*>/, tan taæ vatvà micchÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -vÃ. 2 Ck janaæ. 3 Bd -saÇkhÃpi. 4 Bd niccussuïïà 5 Ck -¤a rÃte, Cs -¤a rÃne, Bd dvirasa¤¤Æ ÃrakÃ. 6 so Cs Bd; Ck dÅna. 7 Ck -ïomeva, Cs -ïaceva, Bd -ïamevana. 8 so Ck; Cs ya ca, Bd ya¤¤ena. 9 Bd -ÃrabhantÅti. 10 Cks pasunti. 11 Cks -tatthÃya. 12 Bd yupussanesu. 13 Bd -dhe ca. 14 Cks -Ã. 15 Cks -yuttÃ. 16 Cks -rÆpa, Bds dha¤¤aæ dhanaæ rajataæ jÃtarÆpaæ--. 17 Bd -denti. >/ #<[page 215]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 215>% gÃhaæ gahentÅti a., sace cà 'ti sace ca yÆpe và sesakaÂÂhesu và etaæ maïiÃdi bhaveyya tidive và sabbakÃmaduhaæ assa tevijjagaïà ca\<*<1>*>/ puthÆ hutvà ya¤¤aæ yajeyyuæ bahudhanatÃya c' eva saggakÃmatÃya ca a¤¤aæ brÃhmaïaæ na yÃ- jeyyuæ yasmà pana attano va dhanaæ paccÃsiæsantà a¤¤am pi yÃjenti tasmà abhÆtavÃdino ti veditabbÃ, kuto cà 'ti etasmi¤ ca yÆpe và sesakaÂÂhesu và kuto etaæ maïiæ Ãdiæ katvà avijjamÃnam eva kuto tidive sabbakÃme duhissati sabbathÃpi abhÆtam eva tesaæ vacanaæ, saÂhà ca luddà ca upaladdha- bÃlÃ\<*<2>*>/ ti AriÂÂha ime brÃhmaïà nÃma kerÃÂikà c' eva nikkaruïà ca\<*<3>*>/ te bÃlà lokaæ palobhetvà upalÃpetvÃ\<*<4>*>/ vicitrehi kÃraïehi mukhaæ pasÃrenti\<*<5>*>/, sabbakÃme ti aggiæ ÃdÃya ta¤\<*<6>*>/ ca duha\<*<7>*>/ amhÃka¤ ca vittaæ dehi tato sabbakÃme labhitvà sukhÅ hohisi\<*<8>*>/, tamaggihuttaæ -- ti taæ rÃjÃnaæ rÃjamahÃmattaæ và ÃdÃya aggi- huttaÂÂhÃnaæ gehaæ pavisitvÃ, oropayitvà ti vicitrÃni kÃraïÃni vadantà kesa- massuæ c' assa nakha¤\<*<9>*>/ ca oropayitvÃ, atigÃÊayantÅti vuttatÃya tayo vede nissÃya idaæ dÃtabbaæ idaæ kÃtabban ti vadantà vedehi tassa santakaæ dhanaæ atigÃlayanti vinÃsenti viddhaæsenti, annÃni bhutvà -- ti te kuhakà nÃnappa- kÃraæ kuhakakammaæ katvà ya¤¤aæ\<*<10>*>/ vaïïetvà va¤cetvà tassa santakaæ nÃ- naggarasabhojanaæ bhu¤jitvà atha naæ muï¬aæ katvà ya¤¤apathe ossajanti taæ\<*<11>*>/ gahetvà bahi ya¤¤avÃÂaæ gacchantÅti a., yogayogenà 'ti brÃhmaïà ekaæ\<*<12>*>/ bahukÃ\<*<13>*>/ samecca\<*<14>*>/ tena tena yogena tÃya tÃya yuttiyà vilumpamÃnÃ\<*<15>*>/ diÂÂhaæ paccakkhan tassa dhanaæ adiÂÂhena devalokena adiÂÂhaæ devalokaæ vaïïetvà amaraÂÂhÃnaæ\<*<16>*>/ katvà haranti, akÃsiyà rÃjÆhi vÃnusiÂÂhà ti ida¤ ca ida¤ ca baliæ gaïhathà 'ti rÃjÆhi anusiÂÂhà akÃsiyasaækhÃtÃ\<*<17>*>/ rÃja- purisà viya, tadassà 'ti tam assa dhanam ÃdÃya haranti, corasamà ti abhÆta- baligÃhakà sandhicchedacorasadisÃ, vajjhà ti vadhÃrahà evarÆpà pÃpadhammà idÃni loke na ha¤¤anti, bÃhÃrasÅti bÃhÃsi\<*<18>*>/, i. v. h.: idam pi AriÂÂha brÃh- maïÃnam pi musÃvÃdaæ passa te\<*<19>*>/ kira ya¤¤esu mahatiæ palÃsayaÂÂhiæ Indassa bÃhÃsi\<*<18>*>/ dakkhiïà ti vatvà chindanti, tav' etesaæ vacanaæ saccaæ atha chinna- bÃhu samÃno ken' assa bÃhubalena Indo asure jinÃti, samaÇgÅti bÃhusamaÇgÅ achinnabÃhu arogo yeva\<*<20>*>/, paramo ti uttamo pu¤¤iddhisamannÃgato a¤¤esaæ avajjho, brÃhmaïà ti brÃhmaïÃnaæ\<*<21>*>/, tuccharÆpà ti tucchasabhÃvÃ\<*<22>*>/ nip- phalÃ, va¤canà ti ye te brÃhmaïÃnaæ mantÃ\<*<23>*>/ nÃma esÃ\<*<24>*>/ loke sandiÂÂhikà va¤canÃ, yathÃpakÃrÃnÅti yÃdisÃni iÂÂhakÃni gahetvà ya¤¤akarehi cityà katÃ\<*<25>*>/ ti vadanti, tiÂÂhaselà ti pabbatà hi acalà tiÂÂhÃ\<*<26>*>/ upacità ekaghanà silÃmayà va\<*<27>*>/ iÂÂhakÃni calÃni na ca ekaghanÃni na silÃmayÃni, parivaïïayantÃ\<*<28>*>/ ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd va. 2 Bd paluddhà ca bÃlÃ. 3 Bd ceva lohà ca. 4 Bd omits upa-. 5 Bd -dhenti. 6 Bd tva¤. 7 Ck duhaæ, Bd juha. 8 Cks hosÅti, Bd adds sabbakÃmehi, sabbakÃmehi palobhetvà pahadenti. 9 Cks nakhe. 10 Bd samajja samÃgantvà paraæ in the place of ya¤¤aæ. 11 Cks omit taæ. 12 Bd adds dÃyakaæ. 13 Cks bahuæ. 14 Bd samajja. 15 Bd viluppa-. 16 Bd arahaïa-, Bs Ãharaïa-. 17 Cks -khatÃ. 18 Bd bÃhà asi. 19 Cks to, Bs -tehi. 20 Bd adds hantvà ti asÆrÃnaæ hantvÃ. 21 Bd brahmÃnÃnÃma. 22 Cks -sabhÃgÃ. 23 Bd bedÃ. 24 Cks esa. 25 Ck cittaækatÃ, Cs cittakatÃ. 26 Bd tiÂhÃnaæ, Cks diÂÂhÃ. 27 Bd ca. 28 Bd -ti. >/ #<[page 216]># %<216 XXII. MahÃnipÃta.>% evaæ ya¤¤aæ vaïïentÃ\<*<1>*>/ brÃhmaïÃ\<*<2>*>/, samantavede ti paripuïïavede brÃh- maïe\<*<3>*>/, vahantÅti sotesu pi ÃvaÂÂesu patite vahanti, nimujjÃpetvà jÅvitakkha- yaæ pÃpenti, na tena -- kÃnan\<*<4>*>/ ti ettha eko nakÃro pucchanattho\<*<5>*>/ hoti, nanu tena vyÃpannarasÆdakà nadiyo\<*<6>*>/ ti hi nam pucchanto evam Ãha, kasmà ti kena kÃraïena tÃva mahÃsamuddo va apeyyo kato, kiæ MahÃbrahmà nadÅsu udakaæ apeyyaæ kattuæ na sakkoti samudde yeva sakkotÅti, dirasa¤¤urÃhÆ\<*<7>*>/ 'ti dira- sa¤¤u\<*<8>*>/ ahu jÃto ti a., pure puratthà ti ito pure sabbapuratthà sabbapaÂhama- kappikakÃle, kà kassa bhariyà ti kà kassa bhariyà nÃma, tÃdà hi itthiliÇgam eva n' atthi, pacchà methunadhammavasena mÃtÃpitaro nÃma jÃtÃ, mano ma- nussan ti tadà hi mano yeva manussaæ ajanesi\<*<9>*>/, manomayà sattà nibbattiæsÆ 'ti a., tenÃpi dhammenà 'ti tena pi kÃraïena tena sabhÃvena na koci jÃtiyÃ\<*<10>*>/ hÅno nÃma, na hi tadà khattiyÃdibhedo atthi, tasmà yaæ brÃhmaïà vadanti brÃhmaïà va jÃtiyà seÂÂhà itare hÅnà ti taæ micchÃ, evampÅti evaæ vattamÃne loke porÃïakavattaæ jahitvà pacchà attanà pakkhanditvÃ\<*<11>*>/ katÃnaæ vasena khattiyÃdayo cattÃro koÂÂhÃsà jÃtÃ, evaæ vossaggavibhaÇgam Ãhu, attanà va katehi kammavossaggehi\<*<12>*>/ tesaæ sattÃnaæ ekacce khattiyà jÃtà ekacce brÃh- maïÃdayo ti imaæ vibhaÇgaæ kathenti, tasmà brÃhmaïà va seÂÂhà ti vacanaæ micchÃ, sattadhà ti yadi MahÃbrahmunà brÃhmaïÃnaæ ¤eva tayo vedà dinnà na a¤¤esaæ caï¬Ãlassa mante bhÃsantassa muddhà sattadhà phaleyya na ca phalati, tasmà imehi brÃhmaïehi attavadhÃya mantÃ\<*<13>*>/ katÃ, attano yeva tesaæ musÃvÃdÃditaæ\<*<14>*>/ pakÃsentà guïavadhaæ\<*<15>*>/ karonti, vÃcà katà ti ete mantà nÃma musÃvÃdena cintetvà katÃ, giddhikatà gahità ti lÃbhagiddhikatÃya brÃhmaïehi gahitÃ, dummocayà ti macchena gilitabaliso viya dummocayÃ, kavyÃpathÃnupannà ti kavyakÃrabrÃhmaïÃnaæ vacanapatham anupannÃ\<*<16>*>/ anugatÃ, tehi yathà icchanti tathà musà vatvà baddhÃ, bÃlÃnan ti tesaæ hi bÃlÃnaæ cittaæ visame niviÂÂhaæ taæ a¤¤e appapa¤¤Ã saddahanti, porisiyaæ- balenà 'ti porisiyasaækhÃtena balena, i. v. h: yaæ etesaæ sÅhÃdÅnaæ purisa- thÃmasaækhÃtaæ porisiyaæ\<*<17>*>/ balaæ tena porisiyabalena samannÃgatà brÃhmaïà nÃma n' atthi, sabbe\<*<18>*>/ imehi tiracchÃnehi pi hÅnà yeva, manussabhÃvo ca gavaæ va pekkho ti api ca yo\<*<19>*>/ etesaæ manussabhÃvo so gunnaæ viya pekkhitabbo, kiækÃraïÃ: jÃtÅ hi tesaæ asamà samÃnaæ\<*<20>*>/, tesaæ hi brÃhmaïÃnaæ duppa¤¤atÃya gohi saddhiæ samÃnajÃti yeva asamÃ\<*<21>*>/, a¤¤am eva hi gunnaæ saïÂhÃnaæ a¤¤aæ etesan ti etena brÃhmaïe tiracchÃnesu sÅhÃdisame pi\<*<22>*>/ akatvà gorÆpasame karoti, sace ca rÃjà ti AriÂÂha yadi MahÃbrahmunà dinnabhÃvena khattiyo va paÂhaviæ vijetvÃ, sajÅvavà ti\<*<23>*>/ sahajÅvÅhi amaccehi samannÃgato, assavo pÃrisajjo ti\<*<23>*>/ attano ovÃdakaraparisÃvacaro siyà ath' assa parisÃya\<*<24>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -etvÃ. 2 Bd adds va brahmaïe parivaïïayanti. 3 Ck -ïÃ. 4 Bds -kÃni. 5 Ck samuccanatthe, Cs samucchahacceyatthe. 6 Bd adds honti. 7 Cks -sa¤¤araho, Bd dvirasa¤¤umÃhu. 8 Cks -sa¤¤a, Bd dvirasa¤¤ukammÃ. 9 Cks ajÃ-. 10 Cks add na. 11 Bd samanitvÃ. 12 Bd adds vibhattÃ. 13 Bd adds na. 14 Bd -dÅkaæ. 15 Bd gaïabhedaæ. 16 all three MSS. anupp-. 17 Bd -ya. 18 Cks sace. 19 Cks so. 20 so Cks for -nÃ? Bd asamà pamÃïà ti. 21 so Cks; Bd asÃmÃnaæ. 22 Bd sÃhÃdÅsu samam eva. 23 Bd omits ti. 24 Bd pariyÃya. >/ #<[page 217]># %< 6. BhÆridattajÃtaka. (543.) 217>% yujjhitvà r. dÃtabbaæ nÃma na bhaveyya, sayam\<*<1>*>/ eva so ekako va sattusaæ- ghaæ vijeyya, evaæ sati yuddhadukkhÃbhÃvena\<*<2>*>/ tassa pana pajÃ\<*<3>*>/ niccasukhÅ bhaveyya, eva¤ ca n' atthi tasmÃpi tesaæ vacanaæ micchÃ, khattiyamantà ti rÃjasattha¤ ca tayo ca vedà attano ÃïÃya\<*<4>*>/ ruciyà idam eva kattabban ti pavattantà atthena ete samakà bhavanti, avinicchinitvà ti tesaæ khattiya- mantÃnaæ khattiyo pi vedÃnaæ brÃhmaïo pi atthaæ avinicchinitvà ÃïÃvasen' eva gaïhanto tam atthaæ udakoghena channaæ maggaæ viya na bujjhati, atthena ete ti vacanatthena ete samakà bhavanti, kiækÃraïÃ: brÃhmaïà va seÂÂhÃ\<*<5>*>/ a¤¤o vaïïo hÅno ti vadanti yeva, sabbe te ti te sabbe lÃbhÃdayo lokadhammà sabbe te sabbesaæ catunnam pi vaïïÃnaæ dhammà ekasatto pi hi etehi muttako nÃma n' atthÅti, brÃhmaïà lokadhammehi aparimuttà vasamÃnà seÂÂhà mayan ti musà kathenti, ibbhà ti gahapatikÃ, tevijjasaæghÃpÅti brÃhmaïà tath' eva puthÆ na kasigorakkhÃdÅni kammÃni karonti, niccossukÃ\<*<6>*>/ ti\<*<7>*>/ niccaæ ussukkajÃtà chandajÃtÃ, tad appapa¤¤Ã dirasa¤¤u ÃrÃ\<*<8>*>/ ti tasmà bhÃtika dirasa¤¤u\<*<9>*>/ nippa¤¤Ã brÃhmaïà Ãrà te dhammato, porÃïakà hi brÃhmaïa- dhammà etarahi sunakhesu sandissantÅti. Evam M. tesaæ vÃdaæ bhinditvà attano vÃdaæ patiÂÂhÃ- pesi, tassa dhammakathaæ sutvà nÃgaparisà somanassajÃtà ahosi. M. nesÃdabrÃhmaïaæ nÃgabhavanà nÅharÃpesi, pari- bhÃsamattam pi pan' assa nÃkÃsi. SÃgarabrahmadatto pi Âhapitadivasaæ anatikkamitvà caturaÇginiyà senÃya parivuto pituvasanaÂÂhÃnaæ agamÃsi. M. pi "mÃtula¤ ca ayyaka¤ ca passissÃmÅti" bheri¤ carÃpetvà mahantena sirisobhaggena Ya- munato uttaritvà tam eva assamaæ Ãrabbha pÃyÃsi, avasesa- bhÃtaro ca tassa mÃtÃpitaro ca pacchato pÃyiæsu. Tasmiæ khaïe S-brahmadatto M-aæ mahatiyà parisÃya Ãgacchantaæ asa¤jÃnitvà pitaraæ pucchanto Ãha: @*>/ mutiÇgà ca saækhà païavadeï¬imà (V 322|4) purato paÂipannÃni hÃsayantà rathesabhaæ. || Ja_XXII:931 ||>@ @@ @*>/, ko eti siriyà jalaæ. || Ja_XXII:933 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks sÃ-. 2 Bd yuddhe-. 3 Cks padÃ. 4 Cks ÃnÃya. 5 Cd adds vaïïÃ. 6 Cks -ukkÃ, Bd niccussukÃ. 7 Bd adds kÃmaguïesu. 8 Ck -¤ÃarÃpe, Cs -¤ÃarÃte, Bd -¤u ÃrakÃ. 9 Cks -a. 10 Cks ok-. 11 Cks -pivÃ-. >/ #<[page 218]># %<218 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @*>/ pariggayha vÃlavÅjanim uttamaæ carate varapa¤¤assa muddhani uparÆpari. || Ja_XXII:935 ||>@ @*>/ caranti ubhatomukhaæ. || Ja_XXII:936 ||>@ @*>/ kass' ete kuï¬alà vaggÆ sobhanti ubhatomukhaæ. || Ja_XXII:937 ||>@ @@ @@ @*>/ suddhasaækhavarÆpamÃ\<*<5>*>/ bhÃsamÃnassa sobhanti dantà kuppilasÃdisÃ\<*<6>*>/. || Ja_XXII:940 ||>@ @@ @*>/ hemavato\<*<8>*>/ brahÃsÃlo va pupphito ko so odÃtapÃvÃro jayaæ Indo va sobhati. || Ja_XXII:942 ||>@ @*>/ Åso khaggaæ va mu¤cati\<*<10>*>/ || Ja_XXII:943 ||>@ @*>/ citrà sukatà citrasibbanÃ\<*<12>*>/ ko so omu¤cate pÃdà namo katvà mahesino ti. || Ja_XXII:944 ||>@ Ta. paÂipannÃnÅti kass' etÃni turiyÃni purato paÂipannÃni, hÃsayantà ti etaæ rÃjÃnaæ hÃsayantÃ, ka¤cana -- 'ti kassa nalÃÂante bandhena uïhÅsa- paÂÂena vijjuyà meghamukhaæ viya varamukhaæ ujjotatÅti pucchati, yuvà -- ti taruïo sannaddhadhanukalÃpo, ukkà -- ti kammÃruddhane pahaÂÂhasuvaïïaæ viya, khadiraÇgÃra -- ti ÃdittakhadiraÇgÃrasannibbaæ, jaæbonadan ti ratta- suvaïïamayaæ, aÇkaæ\<*<1>*>/ pariggayhà 'ti cÃmarÅgÃhakena aÇkena\<*<13>*>/ pariggahÅtà hutvÃ, vÃlavÅja -- ti uttamaæ vÃlavÅjaniæ, pekhuïa -- ti morapi¤jahattha- kÃni, vicitrÃnÅti sattaratanavicitrÃni, tapa¤¤a\<*<14>*>/ -- ti tapanÅyasuvaïïena ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd aÇgaæ. 2 Bd suvaïïamaïi-. 3 Cks ok-. 4 Bd kassete lapanajÃtà omitting suddhÃ. 5 Bd suddhÃ-. 6 Ck kucchila-, kujjila-. 7 Cks -ena. 8 Bd -ti. 9 Bd oggayha. 10 Cks iso-, Bd ÅsÃ--pamuÇcati. 11 Bd -vikatÃ. 12 Bd -sibbino, Cs -sippino. 13 Cs Bd aÇgena. 14 Bd suvaïïa-. >/ #<[page 219]># %< 7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.) 219>% maïÅhi ca khacitadaï¬Ãni, ubhatomukhan ti mukhassa ubhatopassesu caranti, vÃtena -- ti vÃtÃhatÃ, niddhantà ti siniddharutÃ\<*<1>*>/, nalÃÂantan ti kass' ete evarÆpà kesà nalÃÂantaæ upasobhanti, nabhà ti nabhato uggatà vijju viya, uïïajan ti ka¤canadÃso viya paripuïïaæ, lapanajÃ\<*<2>*>/ ti mukhajÃ\<*<2>*>/, kuppila- sÃdisà ti mantÃlakamakulasadisÃ\<*<3>*>/, sukhe Âhità ti sukhaparihatÃ, jayaæ Indo và 'ti jayappatto Indo viya, suvaïïa-ti suvaïïapilakÃhi Ãkiïïaæ, maïi -- ti maïitharÆhi vicittaæ, suvaïïacitakÃ\<*<4>*>/ ti suvaïïakhacitÃ, citrà ti sattaratanavicitrÃ, sukatà ti suniÂÂhitÃ, citrasibbanÃ\<*<5>*>/ ti citrasibbaniyo\<*<6>*>/, ko -- pÃdà ti ko esa pÃdato evarÆpà pÃdukà omu¤catÅti. Evaæ puttena S-brahmadattena puÂÂho iddhimà abhi¤¤Ã- lÃbhitÃpaso "tÃta ete DhataraÂÂhassa ra¤¤o puttà tava bhÃgi- neyyà nÃgÃ" ti Ãcikkhanto gÃtham Ãha: @*>/ hi te nÃgà iddhimanto yasassino SamuddajÃya uppannà nÃgà ete mahiddhikà ti. || Ja_XXII:945 ||>@ Evaæ etesaæ kathentÃnaæ ¤eva nÃgaparisà patvà tÃpa- sassa pÃde vanditvà ekamantaæ nisÅdi. SamuddajÃpi pitaraæ vanditvà roditvà nÃgaparisÃya saddhiæ n-bhavanam eva gatÃ. S-brahmadatto tatth' eva katipÃhaæ vasitvà BÃrÃïasiæ eva gato. Samuddajà n-bhavane yeva kÃlam akÃsi. Bo. yÃvajÅvaæ sÅlaæ rakkhitvà uposathakammaæ katvà ÃyupariyosÃne saddhiæ nÃgaparisÃya saggapadaæ\<*<8>*>/ pÆresi. S. i. d. Ã. "evaæ upÃsakà porÃïakapaï¬ità anuppanne pi Buddhe evarÆpaæ nÃgasampattiæ pahÃya uposathakammaæ kariæsu yevÃ" 'ti vatvà j. s.: "Tadà mÃtÃpitaro mahÃrÃjakulÃni ahesuæ, nesÃdabrÃh- maïo Devadatto, Somadatto Anando, AccimukhÅ UppalavaïïÃ, Su- dassano SÃriputto, Subhogo MoggallÃno, KÃïÃriÂÂho Sunakkhatto, BhÆridatto aham evà 'ti\<*<9>*>/. BhÆridattajÃtakaæ. $<7. MahÃnÃradakassapajÃtaka.>$ Ahu rÃjà VidehÃnan ti. Idaæ S. LaÂÂhivanuyyÃne viharanto Uruvelakassapadamanaæ Ã. k. Yadà hi S. pavattavaradhammacakko\<*<10>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck siddha-, Cs siniddane antÃ, Bd sinidhÃntÃ. 2 Bd -jÃtÃ. 3 so Bd; Ck maddÃlamakulÅsadisÃ, Cs mantÃlokamakusadisÃ. 4 Bd Cs -vikaÂÃ. 5 Bd Cs -sippino. 6 Ck citrÃ-, Bd Cs -sippiniyo. 7 Cks dhataraÂÂhÃ, Bd -Âhassa, omitting hi. 8 Bd Cs -pÆraæ. 9 Bd Cs aham eva saæmÃsambuddho loke udapÃdinti. 10 Bd pavattita-. >/ #<[page 220]># %<220 XXII. MahÃnipÃta.>% UruvelakassapÃdayo jaÂile dametvà MagadharÃjassa paÂissavaæ mu¤- cetuæ\<*<1>*>/ purÃïasahassajaÂilaparivuto LaÂÂhivanuyyÃnaæ agamÃsi. Tadà dvÃdasanahutÃya parisÃya saddhiæ Ãgantvà Dasabalaæ vanditvà nisinnassa Magadhara¤¤o parisantare brÃhmaïagahapatikÃnaæ vitakko uppajji: "kin nu kho Uruvelakassapo mahÃsamaïe brahmacariyaæ ca- rati udÃhu mahÃsamaïo Uruvelakassape" ti. Atha Bh. "Kassapassa mama santike pabbajitabhÃvaæ jÃnÃpessÃmÅti" imaæ gÃtham Ãha: Kim eva disvà UruvelavÃsi (vol. I p. 83. Vin. I p. 36.) pahÃsi aggiæ kisako vadÃno, pucchÃmi taæ Kassapa etam atthaæ: kathaæ pahÅnaæ tava aggihuttan ti. Thero pi Bhagavato adhippÃyaæ viditvÃ: RÆpe ca sadde ca atho rase ca kÃmitthiyo cÃbhivadanti yaæ¤Ã. Etaæ malan ti upadhÅsu ¤atvà tasmà na yiÂÂhe na hute ara¤jin ti imaæ gÃthaæ vatvà attano sÃvakabhÃvaæ pakÃsanatthaæ T-assa pÃda- piÂÂhe sÅsaæ Âhapetvà "satthà me bhante Bh., sÃvako 'ham asmÅti" vatvà ekatÃlaæ dvitÃlaæ titÃlan ti yÃva sattatÃlappamÃïaæ sattak- khattuæ vehÃsaæ abbhuggantvà oruyha T-aæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi. Taæ pÃÂihÃriyam disvà mahÃjano "aho mahÃnubhÃvo Buddho, evaæthÃmagatadiÂÂhiko nÃma attÃnaæ arahà ti maæ¤amÃno U-kassapo diÂÂhijÃlaæ bhinditvà T-ena damito" ti\<*<2>*>/ Satthu guïakathaæ ¤eva kathesi. S. "anacchariyaæ idÃni sabbaæ¤utaæ pattena mayà imassa damanaæ, sv-Ãhaæ pubbe sarÃgakÃle pi NÃrado nÃma Brahmà hutvà imassa diÂÂhijÃlaæ bhinditvà imaæ nibbisevanaæ akÃsin" ti vatvà tÃya parisÃya yÃcito a. Ã. AtÅte VideharaÂÂhe MithilÃyaæ Aægati\<*<3>*>/ nÃma rÃjà r. kÃresi dhammiko dhammarÃjÃ. Rujà nÃma dhÅtà ahosi abhirÆpà pÃsÃdikà kappasatasahassaæ patthitapatthanà mahÃ- pu¤¤Ã aggamahesiyà kucchismiæ nibbattÃ. Sesà pan' assa soÊasasahassà itthiyo va¤jhà ahesuæ. Tassa sà dhÅtà piyà ahosi manÃpÃ. So tassà nÃnÃpupphapÆre pa¤cavÅsatipuppha- samugge sukhumÃni ca vatthÃni "imehi attÃnaæ alaækarotÆ" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd mocetuæ. 2 Ck dumÅti. 3 Cks a¤gÃti. >/ #<[page 221]># %< 7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544. 221>% 'ti devasikaæ pahÅïati\<*<1>*>/ "khadaniyabhojaniyassa pamÃïaæ n' atthi, anvaddhamÃsaæ dÃnaæ detÆ" 'ti sahassaæ peseti. Tassa kho pana Vijayo SunÃmo AlÃto ti tayo amaccà ahesuæ. So komudiyà cÃtumÃsiniyà chaïe vattamÃne devanagare\<*<2>*>/ viya nagare c' eva antepure ca alaækate sunahÃto suvilitto sabbÃ- laækÃrapatimaï¬ito\<*<3>*>/ vivaÂasÅhapa¤jare mahÃtale amaccagaïa- parivuto visuddhagaganatalaæ abhilaæghamÃnaæ candamaï¬a- laæ disvà "ramaïÅyà vata bho dosinà ratti, kÃya nu kho ajja ratiyà abhirameyyÃmà 'ti amacce pucchi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ nÃma khattiyo pahÆtayoggo dhanimà anantabalaporiso. || Ja_XXII:946 ||>@ @*>/ amacce sannipÃtayi: || Ja_XXII:947 ||>@ @@ @@ Ta. pahÆtayoggo ti pahÆtena hatthiyoggÃdinà samannÃgato, ananta- balaporiso ti anantabalakÃyo, anÃgate ti pariyosÃnaæ appatto anatikkamante ti a., cÃtumassà 'ti catunnaæ vassikamÃsÃnaæ pacchimadivasabhÆtÃya, komu- diyà ti phullakumudÃya, mihitapubbe ti paÂhamaæ sitaæ katvà pacchà ka- thanasÅle, tamanupucchÅti taæ tesu amaccesu ekekaæ amaccaæ anupucchi, paccekaæ brÆtha saæ\<*<6>*>/ rucin 'ti sabbe va tumhe attano ruciæ paccekaæ mayhaæ kathetha, komudajjà 'ti komudÅ ajja, juïhan ti nissayabhÆtaæ canda- maï¬alaæ abbhuggataæ, vyapagataæ taman ti tena sabbÃndhakÃtaæ vi- hataæ, utun ti ajja rattiæ imaæ evarÆpaæ utuæ kÃya ratiyà vihareyyÃmà 'ti amacce pucchi. Tena te pucchità attano attano ajjhÃsayÃnurÆpaæ kathaæ kathayiæsu. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pahiïi. 2 Bd -raæ. 3 Bd -paÂimaï¬ito. 4 Cks aÇgÃti. 5 Bd cÃtumÃsÃ-. 6 Bd yaæ. >/ #<[page 222]># %<222 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ anantabalaporisÃ, ye te vasaæ na Ãyanti vasaæ upanayÃmase, esà mayhaæ sakà diÂÂhi: ajitaæ ojinÃmase. || Ja_XXII:951 ||>@ @@ @@ @@ @@ @*>/ n' etaæ cittaæ mataæ\<*<3>*>/ mama. || Ja_XXII:956 ||>@ @@ @*>/: yathà Vijayo bhaïati mayham p' et' eva ruccati. || Ja_XXII:958 ||>@ @@ @@ @*>/ acelo dhÅrasammato || Ja_XXII:961 ||>@ @@ @@ Ta. haÂÂhan ti tuÂÂhaæ, ojinÃmase ti yam no ajitaæ taæ jinÃma, eso mam' ajjhÃsayo ti, rÃjà tassa kathaæ n' eva paÂikkosi nÃbhinandi, SunÃmo etad abravÅti rÃjÃnaæ AlÃtassa vacanaæ nÃbhinandantaæ appaÂikkosantaæ disvà nÃyaæ rÃjà yuddhÃjjhÃsayo aham assa cittaæ gaïhanto kÃmaguïÃbhiratiæ vaïïayissÃmÅti cintetvà etaæ sabbe tuyhan ti Ãdivacanaæ abravÅ, Vijayo etad abravÅti rÃjà SunÃmassa vacanaæ nÃbhinandi na paÂikkosi, tato Vijayo ayaæ imesaæ dvinnam pi vacanaæ sutvà tuïhÅ yeva Âhito, paï¬ità nÃma dhammasavanasoï¬Ã honti, dhammasavanam assa vaïïessÃmÅti cintetvà etaæ sabbe kÃmà ti Ãdi vacanaæ abravÅ, tattha tavamupaÂÂhità ti tava upaÂÂhitÃ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck yuddhÃ. 2 Bd sulabhÃ. 3 Bd mati. 4 Cks aægÃtiæ. 5 Bd -dhÃyasmiæ. >/ #<[page 223]># %< 7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.) 223>% moditun ti tava kÃmehi modituæ abhiramituæ icchÃya sati na hi ete kÃmà dullabhÃ, n' etaæ cittaæ mataæ\<*<1>*>/ mamà 'ti etaæ tava kÃmehi abhiramanaæ nÃma mama cittamataæ\<*<2>*>/ na hoti, na ettha cittaæ pakkhandati, yo n' ajjà 'ti yo no ajja, atthadhammavidÆ ti pÃÊiattha¤ c' eva pÃÊidhamma¤ ca jÃnante, ise ti esitaguïe, AægatimabravÅti\<*<3>*>/ Aægati\<*<3>*>/ abravÅ, mayhaæ peteva ruccatÅti mayham pi etaæ ¤eva ruccati, sabbe va santà ti sabbe va tumhe idha vijjamÃnÃ, matiæ karotha cintetha, AlÃto etad abravÅti ra¤¤o kathaæ sutvà ayaæ mama kulÆpako Guïo nÃma ÃjÅviko rÃjuyyÃne vasati taæ pasaæ- sitvà rÃjakulÆpakaæ karissÃmÅti cintetvà etaæ atthÃyan ti Ãdi vacanaæ abravÅ, tattha dhÅrasammato ti paï¬ito sammato, KassapagottÃyan ti Kassapa- gotto ayaæ, suto ti bahussuto, gaïÅti gaïasatthÃ, codesÅti ÃïÃpesi. @@ @*>/ sudantà soïïamÃlino || Ja_XXII:965 ||>@ @@ @*>/ bahavo iÂÂhikhaggadharÃ\<*<6>*>/ balÅ assapiÂÂhigatà dhÅrà narà naravarÃdhipaæ. || Ja_XXII:967 ||>@ @@ @*>/ bhÆmim Ãgate ti. || Ja_XXII:969 ||>@ Ta. tassa yÃnan ti tassa ra¤¤o rathaæ yojayiæsu, dantan ti danta- mayaæ, rÆpiyapakkharan ti rajatapakkharaæ, sukkamaÂÂhaparivÃran ti parisuddhÃpharusarathaparivÃraæ, dosinÃmukhan ti vigatadosÃya rattiyà mukhaæ viya, candasadisaæ ti a., tatrÃsun ti tatra ahesuæ, kumudà ti kumudavaïïÃ, sindhavà ti sindhavajÃtikÃ, anilÆpamasamuppÃdÃ\<*<8>*>/ ti vÃta- sadisavegÃ, setacchattan ti tasmiæ rathe samussÃpitaæ chattam pi setaæ ahosi, setaratho ti so pi ratho seto yeva, setassà ti assÃpi setÃ, setavÅ- janÅti vÅjanÅ pi setÃ, niyyan ti tena rathena niyyanto amaccaparivuto Vede- harÃjà Cando viya sobhi, naravarÃdhipan ti naravarÃnaæ adhipatiæ rÃjÃdhi- rÃjaæ, so muhuttaæ va yÃyitvà ti so rÃjà muhutten' eva uyyÃnaæ gantvÃ, patti Guïam upÃgamÅti pattiko va Guïaæ ÃjÅvikaæ upÃgami, ye pi tattha tadà Ãsun ti ye tasmiæ uyyÃne tadà puretaraæ gantvà taæ ÃjÅvikaæ payi- rupÃsamÃnà nisinnà ahesuæ, na te apanayÅti amhÃkam eva doso ye mayaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd mati. 2 Bs cittaæ mati. 3 Cks aÇgÃ-. 4 Ck -pÃtÃ, Cs -patÃ, Bd anilupakumuppÃdÃ. 5 Bd anu-. 6 Bd indakhagga-. 7 Bd agataæ. 8 Ck -patÃ, Cs -uppÃ, Bd anilupakumuppÃdÃ. >/ #<[page 224]># %<224 XXII. MahÃnipÃta.>% pacchà Ãgamimhà tumhe mà calitthà 'ti te brÃhmaïe ca ibbhe ca ra¤¤o c' eva atthÃya akataæ akatobhÃsaæ\<*<1>*>/ bhÆmim Ãgate na ussÃraïaæ kÃretvà apanayi. TÃya\<*<2>*>/ pana omissakaparisÃya parivuto va ekamantaæ ni- sÅditvà paÂisanthÃraæ akÃsi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ @*>/ piï¬ayÃpanaæ, appÃbÃdho v' asÅ kacci cakkhuæ na parihÃyati. || Ja_XXII:972 ||>@ @@ @*>/. || Ja_XXII:974 ||>@ @*>/ rÃjà tato pucchi anantarà atthaæ dhammaæ ca ¤Ãya¤ ca dhammakÃmo rathesabho. || Ja_XXII:975 ||>@ @@ @*>/ kathaæ samaïabrÃhmaïe, katha¤ ca balakÃyasmiæ kathaæ jÃnapade\<*<7>*>/ care. || Ja_XXII:977 ||>@ @@ Ta. mudukÃbhisiyà ti mudukÃya sukhasamphassÃya bhisiyÃ, mudu- cittakaÊandake ti sukhasamphassacittattharake\<*<8>*>/, mudupaccatthate ti mudunà paccattharaïena paccatthate, sammodÅti ÃjÅvikena saddhiæ sammo- danÅyakathaæ akÃsi\<*<9>*>/, tato ti nisajjanato\<*<10>*>/ ananteram eva sÃrÃnÅyakathaæ ka- thesÅti a., tattha kacci yÃpanÅyan ti kacci vo bhante sarÅraæ paccayehi yÃpetuæ sakkÃ, vÃtÃnamavisaggatà ti kacci vo sarÅre vÃyodhÃtuyo sam- mappavattÃ\<*<11>*>/, vÃtÃnaæ vissaggatÃ\<*<12>*>/ n' atthi, tattha tattha vaggavaggÃ\<*<13>*>/ hutvà vÃtà na bÃdhayantÅti\<*<14>*>/, akasirà ti niddukkhÃ, vuttÅti jÅvitavutti, appÃ- bÃdho ti iriyÃpathabha¤jakena bÃdhena virahito, cakkhun ti kacci vo cakkhu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -kÃsaæ. 2 Cks kÃya. 3 Bd labhati. 4 Bd -yÃ. 5 Cks -te. 6 Cks ba-, Bd vu-. 7 Ck jÃnapada¤, Cs janapada¤, Bd janapade. 8 Bd -raïe. 9 Bd kathesi. 10 Cks nisajjato. 11 Cks sama-, Bd sammappavattÃnaæ. 12 Bd byaggatÃ. 13 Bd vaggÃ-. 14 Cks bÃdhantÅti. >/ #<[page 225]># %< 7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.) 225>% ÃdÅni indriyÃni na parihÃyantÅti pucchati, paÂisammodÅti sammodanÅya- kathÃya paÂikathesi, tattha sabbam etan ti yaæ yathÃvuttaæ vÃtÃnam avisag- gatà ti sabbaæ taæ tath' eva, tadubhayan ti yam pi tayà appÃbÃdho v' asi kacci cakkhuæ na parihÃyatÅti vuttaæ tam pi ubhayaæ tath' eva, na balÅ- yare ti nÃbhibhavanti na kuppanti, anantarà ti paÂisanthÃrÃnantarà pa¤haæ pucchi, tattha atthaæ dhamma¤ ca ¤Ãya¤ cà 'ti pÃÊiattha¤ ca pÃli¤ ca kÃraïayutti¤ ca\<*<1>*>/ so hi kathaæ dhammaæ care ti pucchanto mÃtÃpituÃdÅsu paÂipattidÅpakaæ pÃÊi¤ ca pÃÊiattha¤ ca kÃraïayutti¤ ca me kathethà 'ti imaæ attha¤ ca dhamma¤ ca ¤Ãya¤ ca pucchi, tattha kathaæ ceke adhammaÂÂhà ti ekacce adhamme Âhità kathaæ nirayaæ c' eva adho sesÃpÃyesu ca patantÅti. Sabba¤¤ubuddha-paccekabuddha-buddhasÃvaka-mahÃbodhi- sattesu purimassa purimassa alÃbhena\<*<2>*>/ pacchimaæ pacchimaæ pucchitabbayuttakaæ mahesakkhapa¤haæ rÃjà ki¤ci ajÃnantaæ naggabhoggaæ nissirÅkaæ andhabÃlaæ ÃjÅvikaæ pucchi, so evaæ pucchito pucchÃnurÆpaæ vyÃkaraïaæ adatvà carantaæ goïaæ paharanto viya bhattapÃtiyaæ\<*<3>*>/ kacavaraæ khipanto viya "suïa mahÃrÃjÃ" 'ti okÃsaæ kÃretvà attano micchÃvÃdaæ paÂÂhapesi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @*>/ phalaæ kalyÃïapÃpakaæ, n' atthi deva paro\<*<5>*>/ loko, ko tato hi idhÃgato, || Ja_XXII:980 ||>@ @@ @*>/, niyatÃni hi bhÆtÃni, yathà goÂaviso\<*<7>*>/ tathÃ, || Ja_XXII:982 ||>@ @@ @@ Ta. idhÃgato ti tato paralokato idhÃgato nÃma n' atthi, pitaro và ti deva ayyakÃdayo\<*<8>*>/ và n' atthi, tesu asantesu\<*<9>*>/ kuto mÃtà kuto pitÃ, yathà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -yutta¤ ca. 2 Cks -bhe. 3 Bd adisvÃ. 4 Bd bhattavuddhikÃya. 5 Ck dhammassa-, Cs dhammaæ corr. to -assa. 6 Bd para. 7 Cks -yo. 8 Ck ayyÃyyikÃyo, Cs ayyÃyyakÃyo, Bd ayyÃkapeyyakÃdayo. 9 Cks asati. >/ #<[page 226]># %<226 XXII. MahÃnipÃta.>% goÂaviso\<*<1>*>/ ti goÂaviso\<*<1>*>/ vuccati pacchimabandho, yathà nÃvÃya pacchimabandho nÃvam eva anugacchati tathà ime sattà niyatam eva anugacchantÅti vadati, avaso devavÅriyo ti evaæ dÃnaphale asati yo koci bÃlo deti nÃma so avaso aviriyo na attano vasena\<*<2>*>/ balena deti dÃnaphalaæ pana atthÅti sa¤¤Ãya a¤¤esaæ andha- bÃlÃnaæ saddahitvà detÅti dÅpeti, bÃlehi dÃnaæ pa¤¤attan ti dÃnaæ dÃ- tabban ti andhabÃlehi pa¤¤attaæ anu¤¤Ãtaæ, taæ dÃnaæ bÃlà yeva denti paï¬ità gaïhanti. Evaæ dÃnassa nipphalataæ vaïïetvà idÃni pÃpassa phalÃ- bhÃvaæ\<*<3>*>/ vaïïetuæ Ãha: @*>/ Ãpo ca vÃyo sukhadukha¤ c' ime\<*<5>*>/ jÅvo ca\<*<6>*>/, satt' ime kÃyÃ\<*<6>*>/ yesaæ chettà na vijjati, || Ja_XXII:985 ||>@ @*>/ koci naæ, antaren' eva kÃyÃnaæ satthÃni vÅtivattare. || Ja_XXII:986 ||>@ @*>/ siraæ ÃdÃya paresaæ nisitÃsinà na so chindati te kÃye, tattha pÃpaphalaæ kuto. || Ja_XXII:987 ||>@ @@ @@ @@ Ta. kÃyà ti samÆhÃ, avikopino ti vikopetuæ na sakkÃ, jÅvo cÃ\<*<9>*>/ 'ti\<*<10>*>/ jÅve\<*<11>*>/ cà 'ti pi pÃÂho, ayam ev' attho: satt' ime kÃyà ti ime satta kÃyÃ, ha¤¤are vÃpi kocinan ti yo ha¤¤eyya so pi n' atth' eva, vÅtivattareti imesaæ sattannaæ kÃyÃnaæ antare yeva caranti chindituæ na sakkonti, siraæ ÃdÃyà 'ti paresaæ sÅsaæ gahetvà nisitÃsinà ti nisitena asinà chindatÅti vuccati, so pi te kÃye na chindati paÂhavÅ paÂhavim eva upeti ÃpÃdayo ÃpÃ- dike sukhadukkhajÅva\<*<12>*>/ ÃkÃsaæ\<*<13>*>/ pakkhandatÅti dasseti, saæsaran ti mahÃ- rÃja ime sattà imaæ paÂhaviæ ekamaæsakhalaæ katvÃpi ettake kappe saæ- sarantà sujjhanti a¤¤atra hi saæsÃrasatte sodhetuæ samattho nÃma n' atthi, sabbe saæsÃren' eva sujjhanti, anÃgate tamhi kÃle ti yathÃvutte pana etasmiæ kÃle anÃgate appatte antarà susa¤¤ato pi parisuddhasÅlo pi na sujjhati, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks goÂaviyo. 2 Cks add na. 3 Cs -ssÃphalÃ-, Bd -ssa niphala-. 4 Cks -vir, Bd -vi. 5 Bd sukhaæ dukkhaæ jÅve. 6 Cks jÅve va, Bd sattime sassatà kÃyÃ. 7 Cks cÃpi. 8 Bd cÃpi. 9 Bd jÅvi ca, Cks jÅve vÃ. 10 Cks add jÅvo va. 11 Cs Bd jÅvo. 12 Cks -dukkhejÅvo. 13 Ck ÃkÃraæ. >/ #<[page 227]># %< 7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.) 227>% taæ khaïan ti taæ vuttappakÃraæ kÃlaæ, anupubbena no ti amhÃkaæ vÃde anupubbena suddhi, sabbesam pi amhÃkaæ anupubbena suddhÅti pi attho. Iti so ucchedavÃdo attano thÃmena sakavÃdaæ nippade- sato kathesÅti. @*>/ ruccati. || Ja_XXII:991 ||>@ @@ @*>/ bahuæ pÃpaæ kataæ mayÃ, bahÆ mayhaæ\<*<3>*>/ hatà pÃïÃ: mahisà sÆkarà ajÃ. || Ja_XXII:993 ||>@ @*>/ so 'haæ na nirayaæ gato ti. || Ja_XXII:994 ||>@ Ta. AlÃto etad abravÅti so kira Kassapadasabalassa cetiye anoja- pupphadÃmena pÆjaæ katvà maraïasamaye a¤¤ena kammena yathÃnubhÃvaæ khitto saæsÃre saæsaranto ekassa pÃpakammassa nissandena goghÃtakule nib- battitvà bahuæ pÃpam akÃsi, ath' assa maraïakÃle bhasmÃpaÂicchanno viya aggi ettakaæ kÃlaæ Âhitaæ taæ pu¤¤akammaæ okÃsam akÃsi, so tassÃnubhÃvena idha nibbattitvà taæ vibhÆtiæ patto jÃtiæ saranto\<*<5>*>/ pana atÅtÃnantarato paraæ sarituæ asakkonto goghÃtakammaæ katvà idha nibbatto 'smÅti sa¤¤Ãya tassa vÃdaæ upatthambhento idaæ yathà bhadanto ti Ãdivacanam abravi, tattha sare saæritattano ti attano saæsaritaæ sarÃmi, senÃpatikule ti senÃ- patikulamhi. @*>/, uposathaæ upavasanto Guïasantikam upÃgami. || Ja_XXII:995 ||>@ @*>/ rudaæ assÆni vattayÅti. || Ja_XXII:996 ||>@ Ta. athetthà 'ti atha etissÃ\<*<8>*>/ MithilÃya paÊaccarÅti\<*<9>*>/ daÊiddo kapaïo, GuïasantikamupÃgamÅti Guïassa santikaæ ki¤cid eva kÃraïaæ sossÃmÅti\<*<10>*>/ upÃgato ti veditabbo. @*>/ Vedeho: kimatthaæ samma rodasi, kin te sutaæ và diÂÂhaæ vÃ, kiæ maæ vedesi vedanan ti. || Ja_XXII:997 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks peteva, Bd petaæ va. 2 Cks pÅtÃya, Bd phÅtÃyaæ. 3 Bd mayÃ. 4 Bd pÃpaæ. 5 Ck Bd jÃti--, Cs jÃtissaranto. 6 Ck palaccari, Cs paÊaccari, Bd paÂicchari. 7 Bd ruïïaæ. 8 Bd -ssÃya. 9 Bd paÂiccariti. 10 Bd sosissÃmiti. 11 Cs Bd anu-. >/ #<[page 228]># %<228 XXII. MahÃnipÃta.>% Ta. kiæ maæ vedesi vedanan ti kiæ nÃma tvaæ kÃyikaæ và ceta- sikaæ và vedanam patto yaæ evaæ rodanto maæ vedesi jÃnÃpesi uttÃnam eva naæ katvà mayhaæ ÃcikkhÃhÅti. @@ @@ @@ @@ @@ @@ @*>/ yathÃ. || Ja_XXII:1004 ||>@ @@ @@ Ta. BhÃvaseÂÂhÅti evaænÃmako asÅtikoÂivibhavo seÂÂhi, guïe rato ti guïamhi rato, sammato ti sambhÃvito, sucÅti sucikammo\<*<2>*>/, idha jÃto du- ritthiyà ti imasmiæ Mithilanagare duritthiyà daÊiddiyÃ\<*<3>*>/ kapaïÃya kumbha- dÃsiyà kucchimhi jÃto 'smi, so kira KassapabuddhakÃle ara¤¤e naÂÂhaæ bali- vaddaæ gavesamÃno ekena maggamÆÊhena bhikkhunà maggaæ puÂÂho tuïhÅ hutvà puna tena pucchito kujjhitvà samaïadÃsà nÃma mukharà honti dÃsena tayà bhavitabbaæ atimukharo sÅti Ãha, taæ kammaæ tadà vipÃkaæ adatvà bhasmÃcchanno viya pÃvako Âhitaæ maraïasamaye a¤¤aæ kammaæ upaÂÂhÃpesi, so yathÃkammaæ saæsÃre saæsaranto ekassa kusalakammassa phalena SÃkete vuttappakÃro seÂÂhi hutvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni akÃsi, taæ pan' assa kammaæ paÂhaviyà nihitanidhi\<*<4>*>/ viya Âhitaæ okÃsaæ labhitvà vipÃkaæ dassati, yaæ pana tena taæ bhikkhuæ akkosantena katapÃpakammaæ tam assa tasmiæ attabhÃve vipÃkaæ adÃsi, so ajÃnanto itarassa kalyÃïakammassa phalena kumbhadÃsi- kucchiyaæ nibbatto ti sa¤¤Ãya evam Ãha, yato jÃto suduggato ti sv-Ãhaæ jÃtakÃlato paÂÂhÃya atiduggato ti dÅpeti, samacariyamadhiÂÂhito ti sama- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks yatha bhÃsati, Bd bhÃsati yathÃ. 2 Cks -mmena. 3 Bd -ddÃya. 4 Cks -dhiæ. >/ #<[page 229]># %< 7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.) 229>% cariyÃyam eva patiÂÂhito 'mhi, nÆnetan ti ekaæsen' etaæ, ma¤¤idaæ sÅlan ti deva idaæ sÅlaæ nÃma niratthakam ma¤¤e, AlÃto ti yathà ayaæ AlÃtasenÃ- pati mayà purimabhave bahuæ pÃïÃtipÃtakammaæ katvà senÃpatiÂÂhÃnaæ lad- dhan ti bhÃsati\<*<1>*>/ tena kÃraïenÃhaæ niratthakaæ sÅlan ti ma¤¤Ãmi, kalim evà 'ti yathà asippo asikkhito akkhadhutto parÃjayabhÃvaæ gaïhÃti tathà nÆna gaï- hÃmi, purimabhave attano sÃpateyyaæ nÃsetvà idÃni dukkhaæ anubhavÃmi, KassapabhÃsitan ti Kassapagottassa acelakassa bhÃsitaæ sutvà ti vadati. @*>/: n' atthi dvÃraæ sugatiyà niyatiæ kaækha BÅjaka. || Ja_XXII:1007 ||>@ @*>/ saæsÃrasuddhi\<*<4>*>/ sabbesaæ, mà turittho anÃgate. || Ja_XXII:1008 ||>@ @*>/ brÃhmaïibbhesu vyÃvaÂo vohÃraæ anusÃsanto ratihÅno tadantarà ti. || Ja_XXII:1009 ||>@ Ta. AÇgatimabravÅti\<*<6>*>/ paÂhamam eva itaresaæ dvinnaæ pacchà BÅja- kassà 'ti tiïïaæ vacanaæ sutvà daÊhamicchÃdiÂÂhiæ\<*<7>*>/ gahetvà etaæ n' atthi dvÃran ti Ãdivacanam abravi, niyatiæ kaækha BÅjakà 'ti samma BÅjaka niyatim eva olokehi, cullÃsÅtimahÃkappapamÃïo kÃlo yeva hi satte sodheti, tvaæ atiturito ti adhippÃyen' evam Ãha, anÃgate ti tasmiæ kÃle appatte antarà va devalokaæ gacchÃmÅti mà turittho, vyÃvaÂo ti brÃhmaïesu ca gahapatikesu ca tesaæ kÃyaveyyÃvaccadÃnÃdikammakÃraïena vyÃvaÂo ahosi, vohÃran ti viniccha yaÂÂhÃne nisÅditvà rÃjakicce\<*<8>*>/ vohÃraæ anusÃsanto va, ratihÅno tadantarà ti ettakaæ kÃlaæ kÃmaguïaratiyà parihÅno ti. Eva¤ ca pana vatvà "bhante Kassapa mayaæ ettakaæ kÃlaæ pamajjimha, idÃni pan' amhehi Ãcariyo laddho, ito paÂ- ÂhÃya kÃmaratim eva anubhavissÃma tumhÃkaæ santike, ito uttariæ\<*<9>*>/ dhammasavanam pi no papa¤co bhavissati, tiÂÂhatha tumhe mayaæ gamissÃmÃ" 'ti Ãpucchanto. @@ Ta. saÇgati ce ti ekaÂÂhÃne ce no samÃgamo bhavissati no ce asati pu¤¤a- phale\<*<10>*>/ kim tayà diÂÂhenà 'ti. @@ Ta. sanivesanan ti bhikkhave idaæ vacanaæ VideharÃjà vatvà rathaæ abhiruyha attano nivesana¤ CandakapÃsÃdatalam eva paÂigato. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks omit bhÃsati. 2 Ck aÇgÃti-. 3 Bd labhati. 4 Cks -iæ. 5 Cks vaso. 6 here all three MSS. aÇga-. 7 Bd daÊhaæ-. 8 Bd -ccaæ. 9 Ck Bd -ri. 10 Cks -laæ. >/ #<[page 230]># %<230 XXII. MahÃnipÃta.>% RÃjà paÂhamaæ Guïassa santikaæ gantvà vanditvà pa¤- haæ pucchi, gacchanto\<*<1>*>/ pana na\<*<2>*>/ vanditvà va gato\<*<3>*>/, Guïo attano aguïatÃya\<*<4>*>/ vandanam pi nÃlattha\<*<5>*>/, piï¬Ãdikaæ sakkÃ- raæ kim eva lacchati, rÃjÃpi taæ rattiæ vÅtinÃmetvà puna- divase amacce sannipÃtetvà "kÃmaguïe me upaÂÂhÃpetha, ahaæ ito paÂÂhÃya kÃmasukham evÃnubhavissÃmi, na me a¤¤Ãni kic- cÃni ÃrocetabbÃni, vinicchayakiccaæ asuko ca asuko ca karotÆ" 'ti vatvà kÃmaratiparo\<*<6>*>/ va ahosi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @*>/ ca. || Ja_XXII:1012 ||>@ @@ @@ Ta. upaÂÂhÃnamhÅti attano upaÂÂhÃnaÂÂhÃne, Candake ti mama san- take CandakapÃsÃde, vidhentu me ti niccaæ mayhaæ kÃme saævidahantu upaÂÂhahantu, guyhappÃkÃsiyesÆ\<*<8>*>/ 'ti guyhesu pi pÃkÃsikesu pi atthesu uppannesu maæ koci mà upaga¤chi\<*<9>*>/, atthe ti atthakÃraïe vinicchayaÂÂhÃne nisÅdantÆ 'ti mayà kattabbakiccassa karaïatthaæ sesÃmaccehi saddhiæ nisÅ- dantÆ 'ti. @@ @@ @*>/ abhihariæsu candana¤ ca mahÃrahaæ maïisaækhamuttÃratanaæ nÃnÃratte ca ambare. || Ja_XXII:1017 ||>@ @@ Ta. tato ti ra¤¤o kÃmapaæke laggadivasato paÂÂhÃya, dvesattarat- tassà 'ti cuddasame divase, dhÃtimÃtaram abravÅti pitusantikaæ gantu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd Ãg-. 2 Bd a. 3 Bd Ãgato. 4 Ck gu-. 5 Bd -laddhaæ. 6 Bd -timaddo. 7 Bd -gaccha. 8 Cks guyhaæpÃ-. 9 Ck -ga¤chuæ, Cs -gachuæ, Bd maæ kenaci mà upagaccha. 10 read: maly'. >/ #<[page 231]># %< 7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544). 231>% kÃmà hutvà dhÃtimÃtaraæ Ãha; sà kira cÃtuddase cÃtuddase pa¤casatÃhi ku- mÃrikÃhi parivutà dhÃtigaïaæ ÃdÃya mahantena sirivilÃsena attano sattabhÆmi- RativaddhanapÃsÃdÃ\<*<1>*>/ oruyha pitu dassanatthaæ CandakapÃsÃdaæ gacchati, atha naæ pità disvà tuÂÂhamÃnaso mahÃsakkÃraæ katvà uyyojento amma dÃnaæ dehÅti sahassaæ datvà uyyojeti, sà attano nivesanaæ Ãgantvà punadivase uposa- thikà hutvà kapaïiddhikavanibbakayÃcakÃnaæ mahÃdÃnaæ deti, ra¤¤o kir' assÃ\<*<2>*>/ eko janapado pi dinno, tato Ãyena sabbakiccÃni kÃreti\<*<3>*>/, tadà pana ra¤¤Ã kira Guïaæ ÃjÅvikaæ nissÃya micchÃdassanaæ gahitan ti sakalanagare kolÃhalam ahosi, taæ RujÃdhÃtiyo sutvà rÃjadhÅtÃya Ãrocayiæsu: ayye pitarà kira te ÃjÅvi- kassa kathaæ sutvà micchÃdassanaæ gahitaæ, so kira catÆsu dvÃresu dÃ- nasÃlà viddhaæsÃpetvà parapaÂiggahÅtÃ\<*<4>*>/ itthiyo ca kumÃrikà ca pasayhÃkÃrena\<*<5>*>/ gaïhituæ\<*<6>*>/ ÃïÃpeti, r. na vicÃreti kÃmamatto yeva kira jÃto ti, sà taæ kathaæ sutvà anattamanà hutvÃ: me pità tÃdisan nÃma\<*<7>*>/ apagatasukkadhammaæ nillajjaæ naggabhoggaæ ÃjÅvikaæ upasaækamitvà pa¤haæ pucchissati\<*<8>*>/, nanu dhammika- samaïabrÃhmaïo kammavÃdÅ upasaækamitvà pucchitabbo siyÃ, Âhapetvà kho pana maæ a¤¤o mayhaæ pitaraæ micchÃdassanà apanetvà sammÃdassane pa- tiÂÂhÃpetuæ samattho n' atthi, ahaæ hi atÅtà satta anÃgatà sattà 'ti cuddasa- jÃtiyo anussarÃmi, tasmà pubbe mayà katapÃpakammaæ kathetvà pÃpakammassa phalaæ dassentÅ\<*<9>*>/ mama pitaram bodhessÃmi, sace pana ajj' eva gamissÃmi atha maæ amma tvaæ pubbe addhamÃse Ãgacchasi ajja kasmà evaæ lahuæ ÃgatÃsÅti vakkhati, tatra ce ahaæ tumhehi kira micchÃdassanaæ gahitan ti sutvà Ãgat' amhÅti vakkhÃmi na me vacanaæ garuæ katvà gaïhissati, tasmà ajja agantvà ito cuddasame divase kÃlacatuddase yeva ki¤ci ajÃnantÅ viya pubbe- gamanÃkÃren' eva gantvà ÃgamanakÃle dÃnavaÂÂatthÃya sahassaæ yÃcissÃmi, tadà me pità diÂÂhiyà gahitabhÃvaæ kathessati, atha naæ ahaæ attano balena micchÃ- diÂÂhiæ cha¬¬ÃpessÃmÅti cintesi, tasmà cuddasame divase pitu santikaæ gantu- kÃmà hutvà evam Ãha, tattha sakhiyo cà 'ti sahÃyikÃyo pi me pa¤casatà kumÃrikà ekÃy' ekaæ asadisaæ katvà nÃnÃlaækÃrehi nÃnÃvaïïehi pupphavatthÃ- nulepanehi alaækarontu, dibbo ti dibbasadiso\<*<10>*>/ devatÃsannipÃtapatimaï¬ito ti pi dibbo, gacchan ti mama dÃnavaÂÂaæ\<*<11>*>/ ÃharÃpetuæ Videhissarassa pitu santikaæ gamissÃmi, abhihariæsÆ 'ti soÊasahi gandhodakaghaÂehi nahÃpetvà maï¬anatthÃya abhihariæsu, parikiriyà 'ti parivÃretvÃ, asobhiæsÆ 'ti Rujam\<*<12>*>/ parivÃretvà Âhitadevaka¤¤Ã viya taæ divasaæ ativiya sobhiæsu. @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -bhÆma-, Bd -bhumma-. 2 Bd rÃjà kirassa. 3 Bd karoti. 4 Bd sapariggahitÃ. 5 Cks -kÃreca, Bd paseyhÃkÃrena. 6 Cks omit gaïhituæ. 7 Bd kathaæ hinÃma me tÃto. 8 Bd pucchati. 9 all three MSS. -i. 10 Cks dibbo tu divaso. 11 Bd adds videhara¤¤Ã. 12 Cks sujaæ, Bd rucaæ. >/ #<[page 232]># %<232 XXII. MahÃnipÃta.>% Ta. upÃvisÅti pitu vasanaÂÂhÃnaæ CandakapÃsÃdaæ pÃvisi, suvaïïa- vikate ti sattaratanavicitte suvaïïakhacite. @@ @@ @*>/ muhuæ\<*<2>*>/. || Ja_XXII:1023 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:1024 ||>@ Ta. saægaman ti accharÃnaæ samÃgamaæ viya taæ samÃgamaæ disvÃ, pÃsÃde ti amma mayà tuyhaæ Vejayanta-sadiso RativaddhanapÃsÃdo kÃrito, kacci tattha ramasi, antopokkharaïiæ patÅti antovatthusmiæ yeva te mayà NandÃpokkharaïi-patibhÃgà pokkharaïÅ kÃritÃ, kacci taæ pokkharaïiæ paÂicca udakakÅÊam kÅÊantÅ ramasi, malyan ti amma ahaæ tuyhaæ devasikaæ pa¤cavÅsatipupphasamugge pahiïÃmi, kacci tumhe sabbà kumÃriyo taæ malyaæ ocinitvà ganthitvà abhiïhaæ khi¬¬Ãratiratà hutvà kacci paccekaæ gharake karotha idaæ sundaraæ idaæ sundarataran ti evaæ pÃÂiyekkaæ sÃrambhe\<*<4>*>/ viya puppha- gharakÃni pupphagabbhe ca pupphÃsanapupphasayanÃni ca kacci karothà 'ti pucchati, vikalan ti vekalyaæ, mano karassÆ 'ti cittaæ uppÃdehi, ku¬¬a- mukhÅti sÃsapaku¬¬ena\<*<5>*>/ pasÃditamukhatÃya taæ evam Ãha, itthiyo hi mukha- vaïïaæ pasÃdentiyo duÂÂhalohitamukhadÆsitapiÊakaharaïatthaæ paÂhamaæ sÃsapa- kakkena mukhaæ vilimpanti tato lohitassa samakaraïatthaæ mattikÃkakkena tato chavipasÃdanatthaæ tilakakkena, candasamamhi pÅti candanÃ\<*<6>*>/ dullabhataro nÃma n' atthi, tÃdise\<*<7>*>/ pi ruciæ katvà mamÃcikkha sampÃdessÃmi te ti. @@ @*>/ ti. || Ja_XXII:1026 ||>@ Tattha sabbavanÅsuhan ti sabbavanibbakesu ahaæ. @@ @*>/ abhuttabbaæ, n' atthi pu¤¤aæ abhu¤jato ti. || Ja_XXII:1028 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -tiæ. 2 Bd ahu. 3 Bd candasamaæ pi te ti. 4 Bd -ena. 5 Bd sÃsapakakkehi. 6 Ck -ne, Cs -no, Bd candato. 7 Bd -saæ. 8 Bd -ïisvahaæ. 9 Bd niyatitaæ. >/ #<[page 233]># %< 7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.) 233>% Ta. AÇgatimabravÅti bhi. so AÇgatirÃjà pubbe ayÃcito pi amma dÃ- naæ dehÅti sahassaæ datvà taæ divasaæ yÃcito pi micchÃdassanaæ\<*<1>*>/ gahitattà adatvà idaæ bahuæ vinÃsitan ti Ãdi abravÅ, niyatetaæ abhuttabban ti etaæ niyativasena tayà abhu¤jitabbaæ bhavissati, bhu¤jantÃnam pi abhu¤jantÃ- nam pi n' atthi pu¤¤aæ, sabbehi cullÃsÅtimahÃkappe atikkamitvà visujjhitabban ti. @@ @*>/ mÃ\<*<3>*>/ bhattam apanÃmayi\<*<4>*>/, n' atthi bhadde paro\<*<5>*>/ loko, kiæ niratthaæ viha¤¤asÅti. || Ja_XXII:1030 ||>@ Ta. BÅjako pÅti BÅjako pi pubbe kalyÃïakammaæ katvà tassa nissan- dena dÃsikucchiyaæ nibbatto ti BÅjakavatthum pi 'ssà udÃharaïatthaæ Ãhari natthi bhadde ti bhadde GuïÃcariyo evam Ãha: n' atthi ayaæ loko n' atthi paraloko n' atthi mÃtÃpitÃ, n' atthi sattà opapÃtikà n' atthi loke samaïa- brÃhmaïà sammaggatÃ\<*<6>*>/ sammÃpaÂipannà ti, paraloke hi sati idhaloko nÃma bhaveyya so yeva ca n' atthi, mÃtÃpitÆsu santesu\<*<7>*>/ puttadhÅtaro nÃma bhaveyyuæ te yeva ca n' atthi, dhamme sati dhammikasamaïabrÃhmaïà bhaveyyuæ te\<*<8>*>/ yeva ca n' atthi, kiæ dÃnaæ dentÅ sÅlaæ rakkhantÅ\<*<9>*>/ niratthakaæ\<*<10>*>/ viha¤¤asÅti. @@ @*>/ yo hoti bÃlo va samapajjatha. || Ja_XXII:1032 ||>@ @*>/ ti. || Ja_XXII:1033 ||>@ Ta. pubbÃparaæ dhamman ti bhi., pitu vacanaæ sutvà Rujà rÃjadhÅtà atÅtasattajÃtivasena\<*<13>*>/ pubbadhammaæ anÃgatasattajÃtivasena\<*<14>*>/ anÃgatadhamma¤ ca jÃnantÅ pitaraæ micchÃdiÂÂhito mocetukÃmà etaæ sutam eva me ti Ãdim Ãha, tattha samapajjathà 'ti yo puggalo bÃlÆpasevÅ hoti so bÃlo va sam- pajjatÅti etaæ mayà pubbe sutam eva ajja pana paccakkhato diÂÂhan ti, mÆÊho ti maggamÆÊhaæ Ãgamma maggamÆÊho viya diÂÂhimÆÊhaæ Ãgamma diÂÂhimÆÊho pi uttariæ mohaæ\<*<15>*>/ nigacchati mÆÊhataro hoti, AlÃtenà 'ti deva tumhehi jÃtigottakulapadesaissariyapa¤¤Ãhi hÅnena AlÃtasenÃpatinà accantahÅnena nip- pa¤¤ena BÅjaka-dÃsena ca gÃmadÃrakasadisaæ ahirikaæ bÃla-Guïaæ ÃjÅvikaæ Ãgamma muyhituæ\<*<12>*>/ patirÆpam anucchavikaæ, kiæ tena muyhissatÅti\<*<16>*>/ evaæ te ubho pi gaharitvà diÂÂhito mocetukÃmatÃya pitaraæ vaïïentÅ Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cks; Bd -nassa. 2 Cs jivasino, Bd jivamÃna. 3 Cks na. 4 Bd upa-. 5 natthi amma para-. 6 Bd samuggatÃ. 7 Cks sapati. 8 Cks so. 9 Bd kiæ dÃnaæ desi kiæ silaæ rakkhasi. 10 Bd niratthaæ kiæ. 11 all three MSS. -i 12 Bd muÊhituæ. 13 Bd atÅte-. 14 Bd anÃgate-. 15 Bd uttari muÊhaæ. 16 Bd muÊhi-. >/ #<[page 234]># %<234 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ sappa¤¤o dhÅro atthassa kovido, kathaæ bÃlehi sadisaæ hÅnaæ\<*<2>*>/ diÂÂhim\<*<3>*>/ upÃgamÅ. || Ja_XXII:1034 ||>@ @*>/ jalitaæ apÃpataæ\<*<5>*>/ upapajjatÅ momuho\<*<6>*>/ naggabhÃvaæ. || Ja_XXII:1035 ||>@ @@ Ta. sappa¤¤o ti yasavayapu¤¤atitthavÃsayonisomanasikÃrasÃkacchÃvasena laddhÃya pa¤¤Ãya sappa¤¤o, ten' eva kÃraïena dhÅro dhÅratÃya atthÃnatthassa kÃraïÃkÃraïassa kovido, bÃlehi sadisan ti yathà te bÃlà upagatà kathaæ tathà tvaæ hÅnadiÂÂhiæ upagato, apÃpatan ti apa Ãpataæ\<*<7>*>/, patanto ti attho, idaæ vuttaæ hoti: tÃta saæsÃrena suddhiyà sati yathà paÂaÇgakÅÂo ratti- bhÃge jalitaæ aggiæ disvà tappaccayaæ dukkhaæ ajÃnitvà mohena tattha pa- tanto mahÃdukkhaæ Ãpajjati tathà Guïo pi pa¤cakÃmaguïe pahÃya momuho\<*<6>*>/ ti nirassÃdanaæ naggabhÃvaæ upapajjati, pure niviÂÂhà ti tÃta saæsÃrena suddhÅti kassaci vacanaæ asutvÃ\<*<8>*>/ paÂhamam eva niviÂÂhà n' atthi, sukaÂa- dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalan ti gahitattà bahujanà ajÃnantà kammaæ vidÆ- senti taæ dÆsentà kammaphalam pi dÆsenti yeva, evaæ tesaæ pubbe gahito kali parÃjayagÃho duggahito va hotÅti attho, dummocayà balisà ambujo và 'ti te pana evaæ ajÃnantà micchÃdassanena atthaæ gahetvà Âhità bÃlà yathà nÃma balisaæ gilitvà Âhito maccho balisà dummocayo hoti evaæ tamhà atthÃ\<*<9>*>/ dummocayà honti\<*<10>*>/. @*>/, upamÃya pi ekacce atthaæ jÃnanti paï¬itÃ. || Ja_XXII:1037 ||>@ @*>/ garu\<*<13>*>/ atibhÃraæ samÃdÃya aïïave avasÅdati || Ja_XXII:1038 ||>@ @@ @*>/ AlÃtassa mahÅpati ÃcinÃti etaæ pÃpaæ yena gacchati duggatiæ. || Ja_XXII:1040 ||>@ @*>/ labhate sukhaæ. || Ja_XXII:1041 ||>@ @*>/ kummaggam anudhÃvati. || Ja_XXII:1042 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks deva. 2 Bd hina-. 3 all three MSS. -i. 4 all three MSS. aggi. 5 Ck -thaæ. 6 Bd mohamuÊho. 7 so Ck; Cs apa apÃtaæ, Bd api apataæ. 8 Bd sutvà và asutvà vÃ. 9 Bd anatthÃ. 10 Bd adds uttari pi udÃharaïaæ Ãharanti Ãha. 11 so all three MSS. for -yaæ? 12 Cs -hÃrÃ, Bd -bhÃrÃ. 13 Bd garuæ. 14 Cks pati-. 15 Bd ya¤ca so. 16 Cks apÃhÃya. >/ #<[page 235]># %< 7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544). 235>% @@ @@ Ta. nÅraye ti aÂÂhavidhe mahÃniraye soÊasavidhe ussadaniraye lokanta- raniraye ca, bhÃro ti tÃta na tÃv' assa\<*<1>*>/ akusalabhÃro pÆrati, tassevà 'ti tassa pubbe katassa pu¤¤ass' eva nissando yaæ so AlÃto senÃpati ajja\<*<2>*>/ sukhaæ labhati, na hi tÃta etaæ goghÃtakakammassa phalaæ pÃpassa hi nÃma vipÃko iÂÂho kanto bhavissatÅti aÂÂhÃnam etaæ, aguïe rato ti tathà h' esa idÃni akusalakamma rato, ujjumaggan ti dasakusalakammapathamaggaæ, ohite tulamaï¬ale ti bhaï¬apaticchÃdanatthÃya tulÃmaï¬ale laggetvà Âhapite, un- nametÅti uddhaæ ukkhipati, Ãcinan ti thokathokam pi pu¤¤aæ Ãcinanto pÃpa- bhÃraæ otÃretvà naro kalyÃïakammassa sÅsaæ ukkhipitvà devalokaæ gacchati, saggÃtimÃno ti sagge atimÃno saggasampÃpake sÃtaphale kalyÃïakamme abhi- rato, saggÃdhimÃno ti pi pÃÂho saggaæ adhikaraïaæ\<*<3>*>/ katvà Âhitacitto ti attho, sÃtave rato ti esa BÅjakadÃso sÃtave\<*<4>*>/ madhuravipÃke kusalakamme yeva rato, so imassa pÃpakammassa khÅïakÃle kalyÃïakammassa phalena devaloke nib- battissati, yaæ pan' esa idÃni dÃsattaæ upagato na taæ kalyÃïassa phalena tathÃttasaævattanikaæ hi 'ssa pubbe kataæ pÃpaæ bhavissatÅti niÂÂhaæ ettha gantabban ti. Imam atthaæ pakÃsentÅ Ãha: @*>/ BÅjako dÃso dukkhaæ passati attani pubbe tassa\<*<6>*>/ kataæ pÃpaæ tam eso paÂisevati. || Ja_XXII:1045 ||>@ @*>/ taæ pÃpaæ tathà hi vinaye rato Kassapa¤ ca samÃpajja mà h' ev' uppatham Ãgamà ti. || Ja_XXII:1046 ||>@ Ta. mà hevuppathamÃgamà ti tÃta tvaæ pana imaæ naggaæ Kassa- pÃjÅvikaæ upagantvà mà heva nirayagÃmim uppathaæ Ãgamma pÃpam akÃsÅti pitaraæ ovadi. IdÃni 'ssa pÃpÆpasevanÃya dosaæ kalyÃïamittÆpasevanÃya ca guïaæ dassentÅ Ãha: @@ @*>/ so pi tÃdisako hoti sahavÃso hi\<*<9>*>/ tÃdiso. || Ja_XXII:1048 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd tÃva Ãlatassa. 2 Cks pecca. 3 Bd adhikÃraæ. 4 Cks ete. 5 Ck ya¤cajja. 6 Bd vassaæ. 7 Cks vassa. 8 Bd vÆp-. 9 Bd pi. >/ #<[page 236]># %<236 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ samphusaæ\<*<1>*>/ paraæ saro diddho\<*<2>*>/ kalÃpaæ va alittaæ upalimpati, upalepabhayà dhÅro n' eva pÃpasakhà siyÃ. || Ja_XXII:1049 ||>@ @*>/ vÃyanti, evaæ bÃlÆpasevanÃ. || Ja_XXII:1050 ||>@ @*>/ vÃyanti, evaæ dhÅrÆpasevanÃ. || Ja_XXII:1051 ||>@ @@ Ta. sataæ và ti sappurisaæ vÃ, yadivà asan ti asappurisaæ vÃ, saro diddho\<*<4>*>/ kalÃpaæ và 'ti mahÃrÃja yathà nÃma halÃhalavisalitto saro sarakalÃpe khitto sabbaæ taæ visena alittam pi sarakalÃpaæ limpati visadiddham\<*<5>*>/ eva karoti evam eva pÃpamitto pÃpaæ\<*<6>*>/ sevamÃno attÃnaæ\<*<7>*>/ sevamÃnaæ paraæ tena ca samphuÂÂho\<*<1>*>/ taæ samphausante\<*<1>*>/ alittaæ pÃpena purisaæ attanà ekajjhÃsayaæ karonto upalimpati, vÃyantÅti tassa te kusÃpi duggandhaæ vÃyantÅti, taga- ra¤ cà 'ti tagara¤ ca a¤¤a¤ ca gandhasampanna¤ ca gandhajÃtaæ, evan ti evarÆpà dhÅrÆpasevanÃ, dhÅro hi attÃnaæ sevamÃnaæ dhÅram eva karoti, tasmà phalapuÂass' evà 'ti yasmà tagarÃdipaliveÂhanÃni païïÃni pi sugandhÃni honti tasmà palÃsapattapuÂasseva paï¬itÆpasevanena aham pi paï¬ito bhavissÃ- mÅti evaæ ¤atvà sampÃkaæ attano ti attano paripÃkaæ paï¬itabhÃvaæ pariïÃmaæ ¤atvà asante pahÃya paï¬ite sante upaseveyya, nirayaæ nentÅti ettha DevadattÃdihi ca nirayaæ SÃriputtattherÃdÅhi ca sugatiæ nÅtÃnaæ vasena udÃharaïÃni ÃharitabbÃni. Evaæ rÃjadhÅtà chahi gÃthÃhi pitu dhammaæ kathetvà idÃni atÅte attanà anubhÆtaæ dukkhaæ dassentÅ Ãha: @*>/ satt' eva yà gamissaæ ito cutÃ. || Ja_XXII:1053 ||>@ @*>/ pubbe janÃdhipa kammÃraputto Magadhe [su] ahu\<*<10>*>/ RÃjagahe pure. || Ja_XXII:1054 ||>@ @*>/ carimha\<*<12>*>/ amarà viya. || Ja_XXII:1055 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -pu-. 2 Cks diÂÂho, duÂho. 3 all three MSS. -i. 4 Cks diÂÂho, Bd diÂho. 5 Cks -disam, Bd -duÂham. 6 Bd para. 7 Bd taæ. 8 Bd -tepi. 9 Cks Ãhu. 10 Ck ahÆ, Cs Ãhu, Bd asu. 11 Bd pothentÃ. 12 Bd caramhÃ. >/ #<[page 237]># %< 7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.) 237>% @@ @*>/. || Ja_XXII:1058 ||>@ @@ @*>/ pacchà bhutvà duÂÂhavisaæ yathà || Ja_XXII:1060 ||>@ @*>/ Roruve niraye ciraæ, sakammanà apaccisaæ, taæ saraæ na sukhaæ labhe. || Ja_XXII:1061 ||>@ @*>/ ahuæ\<*<5>*>/ rÃja chakalo uddhitapphalo ti. || Ja_XXII:1062 ||>@ Ta. sattà 'ti mahÃrÃja idhalokaparalokà nÃma sukatadukkatÃna¤ ca phalaæ atthi, na saæsÃro satte sodhetuæ sakkoti, sakammanà eva hi sattà sujjhanti, AlÃtasenÃpati ca BÅjako dÃso ca ekam eva jÃtiæ anussaranti, na ke- valaæ ete ca\<*<6>*>/ jÃtissarà aham pi atÅtà satta jÃtiyo attano saæsaritaæ sarÃmi, anÃgate pi ito gantabbÃ\<*<7>*>/ satt' eva\<*<8>*>/ jÃnÃmi, yà me sà ti yà sà mama atÅte sattamÅ jÃti Ãsi, kammÃraputto ti tÃya jÃtiyà ahaæ Magadhesu Rajagahana- gare suvaïïakÃraputto ahosiæ, paradÃrassa heÂhento\<*<9>*>/ ti paradÃraæ he- Âhento\<*<9>*>/ viheÂhento\<*<10>*>/ paresaæ rakkhite\<*<11>*>/ gopite bhaï¬e aparajjhanako\<*<12>*>/, aÂÂhà ti taæ tadà mayà katapÃpakammaæ okÃsaæ alabhitvà okÃse sati vipÃkadÃyakaæ hutvà bhasmÃcchanno aggi viya nihitaæ aÂÂhÃsi, VaæsabhÆmiyan ti Vaæ- saraÂÂhe, ekaputto ti asÅtikoÂivibhave seÂÂhikule ahaæ ekaputto va ahosiæ, sÃtave ratan ti kalyÃïakamme abhirataæ, so man ti so sahÃyako maæ atthe kusalakamme patiÂÂhÃpesi, taæ kamman ti tam pi me kalyÃïakammaæ tadà okÃsaæ alabhitvà okÃse sati vipÃkadÃyakaæ hutvà udakantike nidhiæ viya nihitaæ aÂÂhÃsi, yametan ti atha mama santakesu\<*<13>*>/ pÃpakammesu yaæ etaæ mayà Magadhesu paradÃrikakammaæ kataæ tassa phalaæ pacchà maæ pariyÃga\<*<14>*>/, upagatan ti a., yathà kiæ: bhutvà duÂÂhavisaæ yathà savisaæ bhojanaæ bhutvà Âhitassa taæ duÂÂhaæ kakkhaÊaæ halÃhalavisaæ kuppati tathà maæ pari- yÃgÃ\<*<15>*>/ 'ti a., tato ti tato Kosambiyaæ seÂÂhikulato, taæ saran ti taæ tasmiæ niraye anubhÆtapubbaæ dukkhaæ sarantÅ cittasukhaæ nÃma na labhÃmi bhayam eva uppajjati, BheïïÃkaÂe\<*<16>*>/ ti PeïïÃkaÂe\<*<17>*>/, uddhitapphalo ti uddhaÂa- bÅjo. So pana chakalako balasampanno ahosi{\<*<18>*>/}, piÂÂhiyaæ abhirÆhitvÃpi naæ vÃhayiæsu yÃnake pi yojayiæsu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd nivedayi. 2 Bd -gamuæ. 3 Cks -hÃ, Bd -hi. 4 Bd bhiïïÃgate, Cs geïïÃ. 5 Cks Ãhu, Bd ahu. 6 Bd va. 7 Cks -e. 8 Cks ca. 9 Bd pothento. 10 Bd omits vih-. 11 Bd -ta. 12 Cks -kÃ, Bd -rajjhantÃ. 13 Ck santisu, Cs santikesu. 14 Bd adds maæ. 15 Bd -gatan. 16 Bd bhiïïÃgate. 17 Bd bhinnÃgake? 18 Cks -siæ. >/ #<[page 238]># %<238 XXII. MahÃnipÃta.>% Tam atthaæ dassentÅ gÃtham Ãha: @*>/ piÂÂhiyà ca rathena ca, tassa kammassa nissando paradÃragamanassa me ti. || Ja_XXII:1063 ||>@ Ta. sÃtaputtà ti amaccaputtÃ, tassa kammassà 'ti deva Roruve mahÃniraye paccana¤\<*<2>*>/ ca chakalakÃle bÅjuppÃÂana¤\<*<3>*>/ ca piÂÂhivÃhanayÃnakayoja- nÃni ca sabbo p' esa tassa kammassa nissando paradÃragamanassa me ti. Tato pana cavitvà ara¤¤e kapiyoniyaæ paÂisandhiæ gaïhi\<*<4>*>/, atha naæ jÃtadivase yÆthapatino dassesuæ, so "Ãnetha me puttan" ti daÊhaæ gahetvà tassa viravantassa dantehi phalÃni uppÃÂesi. Tam atthaæ pakÃsentÅ Ãha: @*>/ yeva yÆthapena pagabbhinÃ, tassa kammassa nissando paradÃragamanassa me ti. || Ja_XXII:1064 ||>@ Ta. nilicchitaphalo\<*<5>*>/ yevà 'ti tattha p' ahaæ\<*<6>*>/ pagabbhena yÆtha- patinà lu¤citvÃ\<*<7>*>/ uppÃÂitaphalo yeva ahosin ti. Ath' aparÃpi jÃtiyo dassentÅ Ãha: @*>/ pasÆ ahuæ\<*<9>*>/ nilicchito\<*<10>*>/ javo\<*<11>*>/ bhadro, yoggaæ vÆÊhaæ ciraæ mayÃ, tassa kammassa nissando paradÃragamanassa me. || Ja_XXII:1065 ||>@ @*>/, n' ev' itthÅ na pumÃ\<*<13>*>/ Ãsiæ manussatte sudullabhe, tassa kammassa nissando paradÃragamanassa me. || Ja_XXII:1066 ||>@ @*>/ || Ja_XXII:1067 ||>@ @@ @*>/ satt' eva yà gamissaæ ito cutÃ. || Ja_XXII:1069 ||>@ @@ @*>/ mahÃrÃja niccaæ sakkatapÆjitÃ\<*<17>*>/, thÅbhÃvÃpi na muccissaæ chaÂÂhÃ\<*<18>*>/ nigatiyo imÃ. || Ja_XXII:1071 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks mÆÊhÃ, Bd vuÊhÃ. 2 Bd paca-. 3 Bd bijuppÃda-. 4 Ck -Å, Cs Bd -i. 5 Bd nilu¤ji-. 6 Bd pÃhaæ. 7 Bd lu¤j-. 8 Bd dassanesu. 9 Bd ahu, Ck ahaæ, Cs Ãhuæ. 10 Bd nilu¤c-. 11 Cks -e. 12 Cks -mÃ, Bd ÃgatÃ. 13 Cks -mo. 14 Bd varavaï-. 15 Bd -tepi. 16 Cks -cco. 17 Cks -o. 18 so Cks; Bd chaÊÃ. >/ #<[page 239]># %< 7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.) 239>% @*>/ bhavissÃmi devakÃyasmim uttamo. || Ja_XXII:1072 ||>@ @@ @*>/ sarado sataæ. || Ja_XXII:1074 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:1075 ||>@ Ta. DasaïïesÆ\<*<4>*>/ 'ti DasaïïaraÂÂhe\<*<5>*>/, pasÆ ti goïo ahosiæ, nilic- chito\<*<6>*>/ ti vacchakakÃle yeva maæ evaæ manÃpo bhavissatÅti nibbÅjakaæ akaæsu, so 'haæ nilicchako\<*<6>*>/ uddhaÂabÅjo javo bhadro ahosiæ\<*<7>*>/, VajjÅsu kulam Ãga- man{\<*<8>*>/} ti goyonito cavitvà VajjiraÂÂhe ekasmiæ mahÃbhogakule nibbattin ti das- seti, nevitthi na pumÃ\<*<9>*>/ ti napuæsakattaæ sandhÃyÃha, bhavane tÃvatiæ- sÃhan ti TÃvattiæsabhavane ahaæ, tattha ÂhitÃhaæ Vedeha sarÃmi jÃtiyo imà ti sà kira tasmiæ devaloke Âhità ahaæ evarÆpaæ devalokaæ Ãgac- chantÅ kuto nu kho Ãgatà ti olokentÅ VajjiraÂÂhe mahÃbhogakule napuæsakatta- bhÃvato cavitvà tattha nibbattabhÃvaæ passi, tato kena nu kho kammena evarÆpe ramaïÅye ÂhÃne nibbatto 'mhÅti olokentÅ Kosambiyaæ seÂÂhikule nibbattitvà kataæ dÃnÃdikusalakammaæ disvà etassa phalena nibbatto 'mhÅti ¤atvà ananta- rÃtÅte napuæsakattabhÃve nibbattamÃnà kuto Ãgat' amhÅti olokentÅ Dasaïïesu goyoniyaæ mahÃdukkhassa anubhÆtabhÃvam a¤¤ÃsÅ, tato anantaraæ jÃtiæ anussaramÃnà vÃnarayoniyaæ uddhaÂaphalabhÃvaæ addasa, tato anantaram BheïïÃkaÂe\<*<10>*>/ chakalayoniyaæ uddhaÂabÅjabhÃvaæ anussari, tato anantaraæ anussaramÃnà Roruve nibbattabhÃvaæ anussari, ath' assà niraye tiracchÃnayoni- ya¤ ca anubhÆtaæ dukkhaæ anussarantiyà bhayaæ upajji, tato kena nu kho kammena evarÆpaæ dukkhaæ anubhÆtaæ mayà ti chaÂÂhaæ jÃtiæ olokentÅ tÃya jÃtiyà Kosambiyanagare kataæ kalyÃïakammaæ disvà sattamaæ olokentÅ MagadharaÂÂhe pÃpasahÃyaæ nissÃya kataæ paradÃrikakammaæ disvà etassa me phalen' etaæ mahÃdukkhaæ anubhÆtan ti a¤¤Ãsi, atha ito cavitvà anÃgate kuhiæ nibbattissÃmÅti olokentÅ yÃvatÃyukaæ Âhatvà puna Sakkass' eva paricÃrikà hutvà nibbattissÃmÅti a¤¤Ãsi, evaæ punappunaæ olokayamÃnà tatiye pi attabhÃve Sakkass' eva paricÃrikà hutvà nibbattissÃmÅti tathà catutthe pa¤came pana tasmiæ yeva devaloke Javanadevaputtassa aggamahesÅ hutvà nibbattissan ti ¤atvà anantaraæ olokentÅ chaÂÂhe attabhÃve ito TÃvatiæsabhavanato cavitvà AÇgatira¤¤o\<*<11>*>/ aggamahesiyà kucchimhi nibbattissÃmi RujÃ\<*<12>*>/ ti me nÃmaæ bhavissatÅti ¤atvà tato anantaraæ kuhiæ nibbattissÃmÅti olokentÅ sattamÃya jÃtiyà tato cavitvà TÃvatiæsabhavane mahiddhiko devaputto hutvà nibbattissÃmi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pumÃ-. 2 Cks -siæ, Bd -si. 3 Bd vin-. 4 Bd dassane-. 5 Bd dassana-. 6 Bd nilu¤cite. 7 all three MSS. -i. 8 Cks -mÃ, Bd -gatÃ. 9 Cks pumo. 10 Bd bhiïïÃgate. 11 Cks aÇgÃ-. 12 Bd rucÃ. >/ #<[page 240]># %<240 XXII. MahÃnipÃta.>% itthibhÃvato muccissÃmÅti a¤¤Ãsi, tasmà tattha ÂhitÃhaæ Vedeha sarÃmi satta jÃtiyo anÃgatÃpi\<*<1>*>/ satt' eva yà gamissaæ ito cutà ti Ãha, pa- riyÃgatan ti pariyÃyena attano vÃrena Ãgataæ, sattajaccÃ\<*<2>*>/ ti VajjiraÂÂhe napuæsakajÃtiyà saddhiæ devaloke pa¤ca aya¤ ca chaÂÂhà ti sattajÃtiyo nib- battiæ\<*<3>*>/, età sattajÃtiyo niccaæ sakkatapÆjità va ahosin ti dasseti, chaÂÂhÃ\<*<4>*>/ nigatiyo ti devaloke pana pa¤ca aya¤ ca ekà ti imà cha gatiyo itthibhÃvà na muccissan ti vadati, sattamÅ cà 'ti ito cavitvà anantarasantÃnamayan ti ekato- vaïÂakÃdivasena kataæ santÃnaæ, ganthentÅti yathà santÃnamayà honti evaæ ajjÃpi mama paricÃrikà Nandanavane mÃlaæ ganthenti yeva, yo me mÃlaæ paÂicchatÅti mahÃrÃja anantarajÃtiyaæ mama sÃmiko Javo nÃma devaputto yo rukkhato patitaæ\<*<5>*>/ mÃlaæ paÂicchati, soÊasà ti mahÃrÃja mama jÃtÃya idÃni soÊasavassÃni, ettako pana kÃlo devÃnaæ eko muhutto, tena te\<*<6>*>/ mama cutabhÃvam\<*<7>*>/ pi ajÃnantà mam' atthÃya mÃle ganthenti yeva, mÃnusÅti\<*<8>*>/ manussÃnaæ gaïanaæ Ãgamma esa sarado sataæ hoti, evaæ dÅghÃyukà devÃ, iminÃpi kÃraïena paralokassa ca kalyÃïapÃpakÃna¤ ca atthitaæ jÃnÃhi\<*<9>*>/ devà 'ti, anventÅti yathà maæ anubandhiæsu evaæ anubandhanti, na hi kammaæ panassatÅti{\<*<10>*>/} diÂÂhadhammavedanÅyaæ tasmiæ ¤eva attabhÃve uppattivedanÅ- yaæ\<*<11>*>/ anantare bhave vipÃkaæ deti, aparÃparavedanÅyaæ pana vipÃkaæ adatvà na nassati, taæ sandhÃya na hi kammaæ panassatÅti\<*<10>*>/ vatvà deva ahaæ para- dÃrikakammassa nissandena niraye ca tiracchÃnayoniya¤ ca mahantam dukkhaæ anubhaviæ, sace tumhe pi idÃni Guïassa kathaæ gahetvà evaæ karissatha mayà anubhÆtasadisam eva dukkhaæ anubhavissatha tasmà mà evam akatthÃ\<*<12>*>/ 'ti tam Ãha. Ath' assa uttaridhammaæ desentÅ Ãha: @@ @@ @*>/} yasaæ sukhaæ pÃpÃni parivajjetvà tividhaæ dhammam Ãcare. || Ja_XXII:1078 ||>@ @@ @*>/ puthu sabbasattÃ. || Ja_XXII:1080 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -te pi. 2 Cks -o. 3 Bd vuccanti. 4 Bd chaÊÃ. 5 Cks pÃtipÃtitaæ. 6 Bd tÃ. 7 Bd cuti-. 8 all three MSS. -sinti. 9 Bd jÃnÃti. 10 Bd vin-. 11 Bd upapajjave-. 12 Bd karitthÃ. 13 Bd Ãyuæ. 14 Bd -kÃse. >/ #<[page 241]># %< 7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.) 241>% Ta. hotun ti bhavituæ, sabbasamantabhogà ti paripuïïasabbabhogÃ, suciïïan ti suÂÂhuciïïaæ kalyÃïakammaæ kataæ, kammassakà ye\<*<1>*>/ ti kammassakà attanà katakammass' eva vipÃkapaÂisaævedino, na hi mÃtÃpitÆhi katakammaæ puttadhÅtÃnaæ\<*<2>*>/ nÃpi tehi\<*<3>*>/ kataæ kammaæ mÃtÃpitunnaæ vipÃkaæ deti, sesehi kataæ sesÃnaæ kim eva dassati, iæghà 'ti codanatthe nipÃto, anucintesÅti anucinteyyÃsi\<*<4>*>/, yà te imà ti yà imà soÊasa sahassà itthiyo taæ upaÂÂhahanti imà te kutonidÃnÃ, kiæ nipajjitvà niddÃyantena laddhà udÃhu panthadÆsanasandhicchedÃdÅni\<*<5>*>/ pÃpÃni katvÃ\<*<6>*>/ Ãdu kalyÃïakammaæ nissÃya laddhà ti idan tÃva attanÃpi cinteyyÃsi devà 'ti. Evaæ sà pitaraæ anusÃsi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ Ta. iccevan ti bhi. iti imehi evarÆpehi madhuramadhurehi vacanehi sà rÃjaka¤¤Ã pitaraæ tosesi, mÆÊhassa maggaæ viya tassa sugatimaggaæ Ãcikkhi, nÃnÃnayehi sucaritaæ dhammaæ akkhÃsi, dhammaæ kathentÅ yeva sà subbatà sundaravatà attano atÅtajÃtiyo pi kathesi yeva. Evaæ pubbaïhato paÂÂhÃya sabbarattiæ pitu dhammaæ desetvà "deva mà naggassa micchÃdiÂÂhikassa vacanaæ gaïhi, `atthi ayaæ loko atthi paraloko atthi sukaÂadukkaÂÃnaæ kam- mÃnaæ phalan' ti vadantassa mÃdisassa kalyÃïamittassa va- canaæ gaïha, mà atitthena pakkhandÅti" Ãha. Evaæ sante pi pitaraæ micchÃdassanà vimocetuæ nÃsakkhi, so hi kevalaæ tassà madhuravacanaæ sutvà tussi, mÃtÃpitaro hi piyaputtÃnaæ vacanaæ piyÃyanti na pana taæ dassanaæ vissajjenti. Nagare pi "Rujà kira rÃjadhÅtà pitu dhammaæ desetvà micchÃdassa- naæ vissajjÃpetÅti" ekakolÃhalaæ ahosi, "paï¬ità rÃjadhÅtà ajja pitaraæ micchÃdassanà mocetvà nagaravÃsÅnaæ sotthibhÃvaæ karissatÅti" mahÃjano tussi. Sà pitaraæ bodhetuæ asakkontÅ viri- yaæ avissajjetvà va "yena kenaci upÃyena pitu sotthibhÃvaæ karissÃmÅti" sirasi a¤jaliæ paÂÂhapetvà dasadisà namassitvà "imasmiæ loke lokasandhÃrakà dhammikà samaïabrÃhmaïà nÃma lokapÃladevatà nÃma MahÃbrahmÃïo nÃma atthi, te Ãgantvà attano balena mama pitaraæ micchÃdassanaæ vissajjÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd se. 2 Bd adds vipÃkaæ deti. 3 so Cks; Bd tÃhi. 4 Bd punappunnaæ cinteyyÃsi. 5 Cs -dusa-, Bd duhana-, omitting pantha. 6 Bd adds laddhÃ. >/ #<[page 242]># %<242 XXII. MahÃnipÃta.>% pentu, etassa guïe asati pi mama guïena mama balena mama saccena Ãgantvà imaæ micchÃdassanaæ vissajjÃpetvà sakala- lokassa sotthiæ karontÆ" 'ti namassi. Tadà Bodhisatto NÃrado nÃma MahÃbrahmà ahosi BodhisattÃ\<*<1>*>/ ca nÃma attano mettÃ- bhÃvanÃya anuddayÃya mahantabhÃvena suppaÂipannaduppaÂi- panne\<*<2>*>/ satte dassanatthaæ kÃlÃnukÃlaæ lokaæ olokenti\<*<3>*>/. So taæ divasaæ lokaæ volokento taæ rÃjadhÅtaraæ pitu micchÃ- diÂÂhivimocanatthaæ lokasandhÃrakà devatà namassamÃnaæ disvà "Âhapetvà maæ a¤¤o etaæ micchÃdassanaæ vissajjÃpetuæ samattho nÃma n' atthi, ajja mayà rÃjadhÅtÃya saÇgahaæ ra¤¤o ca saparijanassa sotthibhÃvaæ katvà Ãgantuæ\<*<4>*>/ vaÂÂati, kena nu vesena gamissÃmÅti" cintetvà "manussÃnaæ pabbajità piyà c' eva garuno\<*<5>*>/ ca Ãdeyyavacanà ca, tasmà pabbajitavesena gamissÃmÅti" sanniÂÂhÃnaæ katvà pÃsÃdikaæ suvaïïavaïïaæ manussattabhÃvaæ mÃpetvà manu¤¤aæ jaÂÃmaï¬alaæ bandhitvà jaÂantare ka¤canasÆciæ odahitvà antorattaæ\<*<6>*>/ uparirattaæ cÅra- kaæ\<*<7>*>/ nivÃsetvà ca suvaïïatÃrakacittaæ\<*<8>*>/ rajatamayaæ ajina- cammaæ ekaæsagataæ katvà muttÃsikkÃya pakkhittaæ su- vaïïamayaæ bhikkhÃbhÃjanaæ ÃdÃya tÅsu ÂhÃnesu vaæka- gataæ\<*<9>*>/ suvaïïakÃcaæ khandhe katvà muttÃsikkÃya eva pa- vÃÊakamaï¬aluæ ÃdÃya iminà isivesena gaganatale Cando viya virocamÃno ÃkÃsenÃgantvà alaækata-CandapÃsÃdamahÃtalaæ pavisitvà ra¤¤o purato ÃkÃse aÂÂhÃsi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ rÃjÃnam AÇgatiæ. || Ja_XXII:1084 ||>@ @@ Ta. addÃ\<*<10>*>/ 'ti Brahmaloke Âhito va JambudÅpaæ apekkhanto\<*<11>*>/ GunÃjÅva- kassa santike gahitamicchÃdassanaæ rÃjÃnaæ AÇgatiæ addasa, tasmà Ãgato ti a, tato patiÂÂhà ti tato so Brahmà tassa ra¤¤o amaccagaïaparivutassa nisinnassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Bd -o. 2 Cks -nnaæ duppaÂipannaæ. 3 Bd adds -to vicaranti. 4 so all three MSS. 5 Bd karuïÃ. 6 Bd antosurattapaÂaæ. 7 Bd -rattavÃkacÅraæ. 8 Bd -nakhacitaæ. 9 Bd onataæ. 10 Bd addasa. 11 Bd Ãve. >/ #<[page 243]># %< 7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.) 243>% purato tasmiæ pÃsÃde apade padaæ\<*<1>*>/ dassento ÃkÃse paÂiÂÂhahi, anuppattan ti pattaæ Ãgataæ, isin ti isivesenÃgatattà S. isin ti Ãha, avandathà 'ti mamÃnuggahena mama pitari kÃru¤¤aæ katvà eko devarÃjà Ãgato bhavissatÅti tuÂÂhapahaÂÂhà vÃtÃbhihatasuvaïïakadalÅ viya onamitvà NÃrada-MahÃbrahmÃnaæ vandi. RÃjÃpi taæ disvà Brahmatejena tajjito attano Ãsane san- thÃtuæ asakkonto oruyha bhÆmiyaæ Âhatvà ÃgataÂÂhÃna¤ ca nÃmagotta¤ ca pucchi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ Ta. vyamhitamÃnaso ti bhÅtacitto, kuto nÆ 'ti kacci nu kho vijjÃ- dharo bhaveyyà 'ti ma¤¤amÃno avanditvà evaæ pucchi. Atha so "ayaæ rÃjà `paraloko n' atthÅti' ma¤¤ati, para- lokam eva tÃv' assa ÃcikkhissÃmÅti" cintetvà gÃtham Ãha: @@ Ta. devato ti devalokato, NÃrado Kassapo cà 'ti maæ nÃmena NÃ- rado gottena Kassapo ti jÃnanti. Atha rÃjà "imaæ pacchÃpi paralokaæ pucchissÃmi, iddhiyà laddhakÃranaæ tÃva naæ pucchÃmÅti" cintetvà gÃtham Ãha: @@ Ta. yÃdisan cà 'ti yÃdisan ca tava saïÂhÃnaæ ya¤ ca tvaæ ÃkÃse gac- chasi ca tiÂÂhasi ca idaæ acchariyajÃtikaæ\<*<2>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ÃkÃse aparÃparaæ in the place of apade p. 2 Bd -jÃtaæ. >/ #<[page 244]># %<244 XXII. MahÃnipÃta.>% NÃrado Ãha: @@ Ta. saccan ti vacÅsaccaæ, dhammo ti tividhasucaritadhammo c' eva kasiïaparikammajjhÃnadhammo ca, damo ti indriyadamanaæ, cÃgo ti kilesa- pariccÃgo ca deyyadhammapariccÃgo ca, pakatà purÃïà ti mayà purimabhave katà ti dasseti, teheva dhammehi susevitehÅti tehi sabbaguïehi susevitehi paricÃritehi, manojavo ti manojavasadisajavo, yenakÃmaæ gato smÅti yena devaÂÂhÃne ca manussaÂÂhÃne ca gantuæ icchanaæ tena gato 'smi ti a. RÃjà tasmiæ evaæ kathente pi micchÃdassanassa suga- hitattà paralokaæ asaddahanto "atthi nu kho pu¤¤Ãnaæ vi- pÃko" ti vatvà gÃtham Ãha: @*>/ yathà vadesi pucchÃmi taæ\<*<3>*>/ NÃrada etam atthaæ, puÂÂho ca me sÃdhu viyÃkarohÅti. || Ja_XXII:1091 ||>@ Ta. pu¤¤asiddhin ti pu¤¤Ãnaæ siddhiæ phaladÃyakattaæ Ãcikkhanto acchariyaæ Ãcikkhasi. NÃrado Ãha: @*>/ bhÆmipÃla, ahaæ taæ nissaæsayataæ gamemi nayehi ¤Ãyehi ca hetubhÅ cà 'ti. || Ja_XXII:1092 ||>@ Ta. tavesa attho ti pucchitabbaæ\<*<5>*>/ nÃma tava esa attho, yaæ saæ- sayan ti yaæ kismi¤cid eva atthe saæsayaæ karosi taæ maæ puccha, nis- saæsayatan ti ahaæ taæ nissaæsayabhÃvaæ gamemi, nayehÅti kÃraïavacanehi, ¤ÃyehÅti ¤Ãïehi, hetubhÅti paccayehi paÂi¤¤amatten' eva avatvà ¤Ãïena paÂicchinditvÃ\<*<6>*>/ kÃraïavacanena tesaæ dhammÃnaæ samuÂÂhÃpakapaccayehi taæ nissaæsayaæ karissÃmÅti attho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 teheva--ti attho wanting in Cks. 2 Cks sace hi evehi, Bd sacehi etehi tuvaæ. 3 Bd haæ. 4 Bd -te. 5 so Cks; Bd -bbako. 6 Bd pari-. >/ #<[page 245]># %< 7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.) 245>% RÃjà Ãha: @*>/ devà pitaro nu atthi loko paro atthi jano yam ÃhÆ 'ti. || Ja_XXII:1093 ||>@ Ta. jano yamÃhÆ 'ti yam jano evam Ãha atthi devà atthi pitaro atthi paraloko ti taæ sabbaæ atthi no kho ti pucchati. NÃrado Ãha: @@ Ta. atthevà 'ti mahÃrÃja d. ca p. ca atthi yam pi jano paralokam Ãhu so pi atth' eva, na vidÆ ti kÃmagiddhà pana mohamÆÊhà janà paralokaæ na vidÆ na vindanti tam na jÃnanti. Taæ sutvà rÃjà parihÃsaæ karonto gÃtham Ãha: @*>/ NÃrada saddahÃsi nivesanaæ paraloke matÃnaæ idh' eva me pa¤ca satÃni dehi dassÃmi te paraloke sahassan ti. || Ja_XXII:1095 ||>@ Ta nivesanan ti nivÃsanaÂÂhÃnaæ, pa¤casatÃnÅti pa¤cakahÃpaïasatÃni. Atha naæ M. parisamajjhe va garahanto Ãha: @*>/ ce sÅlavantaæ vada¤¤uæ\<*<4>*>/, luddan taæ bhontaæ niraye vasantaæ ko codaye paraloke sahassaæ. || Ja_XXII:1096 ||>@ @*>/ pÃpÃcÃro alaso luddakammo na paï¬ità tasmiæ iïaæ dadanti, na hi Ãgamo hoti tathÃvidhamhÃ. || Ja_XXII:1097 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks nanu. 2 Cks te. 3 Bd -mu. 4 Cks -Æ. 5 Bd adhamma-. >/ #<[page 246]># %<246 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ viditvà uÂÂhÃnakaæ sÅlavantaæ vada¤¤uæ\<*<2>*>/ sayam bhogehi nimantayanti, kammaæ karitvà punam ÃharesÅti. || Ja_XXII:1098 ||>@ Ta. ja¤¤Ãma\<*<3>*>/ ce ti yadi mayaæ bhavantaæ\<*<4>*>/ sÅlavà esa vada¤¤Æ ti\<*<5>*>/ dhammikasamaïabrÃhmaïÃnaæ imasmiæ kÃle iminà nÃma\<*<6>*>/ jÃnitvà tassa kiccassa kÃrako vada¤¤Æ ti jÃneyyÃma atha te va¬¬hiyà pa¤ca satÃni dadeyyÃma, tvaæ pana luddo sÃhasiko micchÃdassanaæ gahetvà dÃnasÃlaæ viddhaæsetvà paradÃresu aparajjhasi, ito cuto niraye uppajjasi\<*<7>*>/, evaæ luddan taæ bhontaæ niraye va- santaæ tattha gantvà ko sahassaæ me dehÅti codessati, tathÃvidhamhà ti tÃdisà purisà dinnassa iïassa puna Ãgamo nÃma na hoti, dakkhan ti dha- nuppÃdanakusalaæ, punamÃharesÅti attano kammaæ karitvà dhanaæ uppÃ- detvà puna amhÃkaæ santakaæ ÃhareyyÃsi, mà nikkhame mà vasÅti sayam eva nimantenti. Iti rÃjà tena niggayhamÃno appaÂibhÃno ahosi. MahÃjano haÂÂhatuÂÂho hutvà "mahiddhiko devÅsi\<*<8>*>/, ajja rÃjÃnaæ micchÃ- dassanaæ vissajjÃpessatÅti" sakalanagaraæ ekakolÃhalaæ ahosi. MahÃsattassÃnubhÃvena tadà sattayojanikÃya MithilÃya tassa dhammadesanaæ asuïanto nÃma nÃhosi. Atha M. "ayaæ rÃjà ativiya daÊhaæ katvà micchÃdassanaæ gaïhi, nirayabhayena taæ tajjetvà micchadiÂÂhiæ vissajjÃpetvà puna devalokena assÃsessÃmÅti" cintetvà "mahÃrÃja sace diÂÂhiæ na vissajjes- sasi evaæ anantadukkhaæ nirayaæ gamissasÅti" vatvà niraya- kathaæ paÂÂhapesi: @*>/ dakkhasi tattha rÃjà kÃkolasaÇghehi pi ka¬¬hamÃnaæ\<*<10>*>/ taæ khajjamÃnaæ niraye vasantaæ, kÃkehi gijjhehi ca senakehi\<*<11>*>/ saæchinnagattaæ ruhiraæ savantaæ, ko codaye paraloke sahassan ti. || Ja_XXII:1099 ||>@ Ta. kÃkolasaÇghehÅti lohatuï¬ehi kÃkasaÇghehi pi, ka¬¬hamÃnan\<*<10>*>/ ti attÃnaæ Ãka¬¬hiyamÃnaæ tattha niraye passissasi, tan ti taæ bhavantaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -jaæ. 2 Cks -Æ. 3 Bd -u. 4 so Ck; Bd bhante, Cs bhavantiæ. 5 Cks omit ti. 6 so Cks; Bd nÃmattho ti. 7 Bd upapa-. 8 Cs -isi, Bd devo pi. 9 Bd cuto. 10 Bd ka¬¬ha-. 11 Bd soïa-. >/ #<[page 247]># %< 7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544). 247>% Taæ pana KÃkolanirayaæ vaïïetvà "sace pi ettha na nibbattissasi Lokantaraniraye nibbattissasÅti" vatvÃna taæ nira- yaæ dassetuæ gÃtham Ãha: @*>/ ti\<*<2>*>/ pa¤¤Ãyati\<*<3>*>/, tathÃvidhe ko vicare dhanatthiko ti. || Ja_XXII:1100 ||>@ Ta. andhantaman ti mahÃrÃja yamhi Lokantaraniraye micchÃdiÂÂhikà nibbattanti tattha cakkhuvi¤¤Ãïassa\<*<4>*>/ uppattinivÃraïaæ andhatamaæ, sadà tu- mulo ti so nirayo niccabahalandhakÃro, ghorarÆpo ti bhiæsanajÃtiyo\<*<5>*>/, sà neva rattÅ ti yà idha ratti và divaso và sà n' eva tattha pa¤¤Ãyati, ko vicare ti ko uddhÃraæ sodhento\<*<6>*>/ vicarissati. Tam pi 'ssa Lokantaranirayaæ vitthÃrena vaïïetvà "ma- hÃrÃja micchÃdiÂÂhiæ avissajjanto na kevalaæ etad eva a¤¤am pi dukkhaæ anubhavissasÅti" dassento imaæ gÃtham Ãha: @*>/ pavaddhakÃyÃ\<*<8>*>/ balino mahantà khÃdanti dantehi ayomayehi ito panuïïaæ paralokapattan ti. || Ja_XXII:1101 ||>@ Tattha ito panuïïan ti imamhà manussalokà cutaæ. Paratonirayesu pi es' eva nayo, tasmà sabbÃni tÃni ÂhÃ- nÃni nirayapÃlÃnaæ upakkamehi saddhiæ heÂÂhÃvuttanayen' eva vitthÃretvà tÃsaæ tÃsaæ gÃthÃnaæ anuttÃnÃni padÃni vaïïetabbÃni. @*>/ ca saæchinnagattaæ ruhiraæ savantaæ ko codaye paroloke sahassan ti. || Ja_XXII:1102 ||>@ Ta. luddehÅti dÃruïehi, vÃlehÅti duÂÂhehi, aghammihÅti\<*<9>*>/ aghÃva- hehi migehi dukkhÃvahehi, sunakhehÅti attho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck rattindivÃ. 2 Bd omits ti. 3 so all three MSS. for dissati? 4 Ck cakkhuæ-. 5 Bd -ko. 6 Ck sÃ-, Cs sÃdento. 7 Ck supÃnÃ, Cs -ïa. 8 Bd pava¬¬ha-. 9 Bd aghamhikehi. >/ #<[page 248]># %<248 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ KÃÊÆpakÃÊà nirayamhi ghore pubbe naraæ dukkaÂakammakÃrin ti. || Ja_XXII:1103 ||>@ Ta. hananti vijjhanti cà 'ti jalitÃya ayapaÂhaviyà pÃtetvà sakalasarÅraæ chiddÃvachiddaæ karontà paharanti c' eva vijjhanti ca, KÃÊÆpakÃÊà ti evaæ- nÃmakÃ\<*<2>*>/, nirayamhÅti tasmiæ tesaæ ¤eva vasena KÃÊÆpakÃÊasaækhÃte niraye, dukkaÂakammakÃrin ti micchÃdiÂÂhivasena dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ kÃrakaæ. @@ Ta. tan ti taæ bhavantaæ tattha niraye tathà ha¤¤amÃnaæ, vajantan ti ito c' ito ca dhÃvantaæ, kucchismin ti kucchiya¤ ca, passasmin ti passe ca, ha¤¤amÃnan ti vijjhiyamÃnan ti attho. @*>/ vividhÃvudhÃ\<*<4>*>/ vassati tattha devo\<*<5>*>/ patanti aÇgÃra-m-iv' accimanto\<*<6>*>/, silÃsanÅ vassati luddakamme ti. || Ja_XXII:1105 ||>@ Ta. aÇgÃramivaccimanto\<*<6>*>/ ti jalitaÇgÃrà viya accimanto Ãvudhavisesà patanti, silÃsanÅti jalitasilÃghaÂÃ, vassati luddakamme ti yathà nÃma deve vassante asani patati evam eva ÃkÃse samuÂÂhÃya cicciÂayamÃnaæ jalita- silÃvassaæ tesaæ luddakammÃnaæ upari patati. @*>/ sukhaæ labbhati ittaram pi, taæ taæ vidhÃvantam alenam Ãturaæ ko codaye paraloke sahassan ti. || Ja_XXII:1106 ||>@ Ta. ittarampÅti parittakam pi, vidhÃvantan ti vidhÃvantaæ. @*>/ taæ rathesu yuttaæ sajotibhÆtaæ paÂhaviæ kamantaæ>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pothayanti. 2 Bd adds nirayapÃlÃ. 3 Cks bheï¬i-, Bd bhiï¬ivÃlÃ. 4 Cks -dhaæ. 5 so Cks for deve? Bd vassanti tattha devÃ. 6 so all three MSS. 7 Bd tamhi. 8 Ck sandhov-, Bd sandhÃvajÃnaæ. >/ #<[page 249]># %< 7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.) 249>% @< patodalaÂÂhÅhi su codiyantaæ ko codaye paraloke sahassan ti. || Ja_XXII:1107 ||>@ Ta. rathesu yuttan ti vÃrena vÃraæ tesu jalitaloharathesu yuttaæ, kamantan ti akkamÃnaæ, sucodiyantan ti suÂÂhu codiyantaæ. @*>/ pajjalitaæ bhayÃnakaæ sa¤chinnagattaæ ruhiraæ savantaæ ko codaye paraloke sahassan ti. || Ja_XXII:1108 ||>@ Ta. tamÃruhantan ti taæ bhavantaæ jalitÃyudhapahÃre asahitvà jalita- khurehi sa¤citaæ jalitalohapabbataæ Ãruhantaæ. @*>/ kapaïaæ rudantaæ ko codaye paraloke sahassan ti. || Ja_XXII:1109 ||>@ Tattha sanda¬¬hagattan ti suÂÂhu da¬¬hasarÅraæ. @*>/ dumà ayomayehi tikkhehi naralohitapÃyihÅti. || Ja_XXII:1110 ||>@ Ta. kaïÂakÃpacitÃ\<*<3>*>/ ti jalitakaïÂakanicitÃ, ayomayehÅti idaæ yehi kaïÂakehi\<*<4>*>/ Ãcità te dassetuæ vuttaæ. @*>/ narà ca paradÃragÆ codità sattihatthehi YamaniddesakÃrihÅti. || Ja_XXII:1111 ||>@ Ta. tamÃruhantÅti taæ evarÆpaæ simbalirukkhaæ Ãrohanti, Yamanid- desakÃrihÅti Yamassa vacanakÃrehi, nirayapÃlehÅti attho. @*>/ vitacaæ\<*<7>*>/ Ãturaæ gÃÊhavedanaæ || Ja_XXII:1112 ||>@ @*>/ ko taæ yÃceyya taæ dhanan ti. || Ja_XXII:1113 ||>@ Ta. viduÂÂhakÃyan\<*<9>*>/ ti vihiæsitakÃyaæ, vitacan\<*<7>*>/ ti cammamaæsÃnaæ chinnÃvachinnatÃya pacchitaæ viya\<*<10>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd vibhisa-. 2 Bd suda¬¬ha-. 3 Bd -nicitÃ. 4 Cks add te. 5 Cks na-. 6 Bd vidaï¬a-. 7 Cks vikacaæ. 8 so Bd; Cs dummaggaviÂapaggagataæ, Ck -hataæ. 9 Bd vida¬¬ha-. 10 so Cks; Bd -sÃnaæ chiddÃvachiddaæ chinnatÃya koviÊÃrapupphitam viya kisukapupphaæ viya. >/ #<[page 250]># %<250 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ dumà ayomayehi tikkhehi naralohitapÃyihÅti. || Ja_XXII:1114 ||>@ Ta. asipattÃcitÃ\<*<1>*>/ ti asimayehi pattehi nicitÃ. @*>/ asipattapÃdapaæ asÅhi tikkhehi ca chijjamÃnaæ sa¤chinnagattaæ ruhiraæ savantaæ ko codaye paraloke sahassan ti. || Ja_XXII:1115 ||>@ Ta. tamÃnupattan\<*<2>*>/ ti taæ bhavantaæ nirayapÃlÃnaæ ÃvudhappahÃre asahitvà anuppattaæ\<*<3>*>/. @*>/ sampatitaæ Vetaraïiæ ko taæ yÃceyya taæ dhanan ti. || Ja_XXII:1116 ||>@ Ta. sampatitan ti patitaæ. @*>/ sandatÅti. || Ja_XXII:1117 ||>@ Ta. kharà ti pharusÃ, ayopokkharasa¤channà ti ayomayehi tikhiïa- pariyantehi pokkharapattehi sa¤channÃ, pattehÅti tehi pattehi sà nadÅ tikkhà hutvà sandati. @@ Ta. Vetara¤¤e ti VetaraïÅudake. Nirayakhaï¬aæ niÂÂhitaæ\<*<6>*>/. Imaæ pana M-assa Nirayakathaæ sutvà rÃjà saævigga- hadayo M-aæ ¤eva tÃïagavesÅ hutvà Ãha: @*>/, bhayasÃnutappÃmi\<*<8>*>/ mahà ca me bhayÃ\<*<9>*>/ sutvÃna gÃthà tava bhÃsità ise. || Ja_XXII:1119 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -pattanicitÃ. 2 Bd tamÃruhantaæ. 3 Bd Ãruhantaæ. 4 Bd asipattanicitÃdumÃ. 5 Cks tikkhÃ-. 6 Cks omit nirayakhaï¬aæ niÂÂhitaæ. 7 Bd -o. 8 Bd bhayÃnu-. 9 so all three MSS. >/ #<[page 251]># %< 7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544.) 251>% @@ Ta. bhayasÃnutappÃmÅti\<*<1>*>/ attanà katassa pÃpassa bhayena anutappÃmi, mahà ca me bhayà ti mahanta¤ ca me nirayabhayaæ uppannaæ, dÅpaæ voghe ti dÅpaæ và oghe, idaæ vuttaæ hoti: Ãditte kÃye vÃrimajjhaæ viya bhinnanÃvÃnaæ oghe và aïïave và patiÂÂhaæ alabhamÃnÃnaæ dÅpaæ viya andhakÃragatÃnaæ pajjoto viya ca tvaæ no ise saraïaæ, atÅtamaddhà apa- rÃdhitaæ mayà ti ekaæsena mayà atÅtakammaæ\<*<2>*>/ aparÃdhitaæ virÃdhitaæ, kusalaæ atikkamitvà akusalam eva katan ti. Ath' assa M. suddhimaggaæ Ãcikkhituæ\<*<2>*>/ sammÃpaÂipanne porÃïakarÃjÃno udÃharaïavasena dassento Ãha: @*>/ . . .\<*<5>*>/ Usinnaro\<*<6>*>/ cÃpi SivÅ ca rÃjà parivÃrakÃ\<*<7>*>/ samaïabrÃhmaïÃnaæ || Ja_XXII:1122 ||>@ @*>/ gatà adhammaæ parivajjetvà dhammaæ cara mahÅpati. || Ja_XXII:1123 ||>@ @@ @*>/ pÃdukÃ\<*<10>*>/ ca mudÆ subhÃ, iti sÃya¤ ca pÃto ca ghosayantu pure tava. || Ja_XXII:1125 ||>@ @*>/ yathà pure, parihÃra¤ ca dajjÃsi, adhikÃrakato balÅti. || Ja_XXII:1126 ||>@ Ta. ete cà 'ti yathà ete ca DhataraÂÂho VessÃmitto AÂÂhako YÃmataggi Usinnaro\<*<12>*>/ SivÅti cha rÃjÃno a¤¤e ca dhammaæ caritvà Sakkavisa yaæ\<*<8>*>/ evaæ tvam pi adhammaæ parivajjetvà dhammaæ care, ko chÃto ti mahÃrÃja tava vyamhe ca pure ca rÃjanivesane ca nagare ca annabatthà purisà ko chÃto ko tasito ti tesaæ dÃtukÃmatÃya ghosayantu, ko mÃlaæ ti ko mÃlaæ icchati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd bhayÃnu-. 2 Bd atÅtaæ-. 3 Cks -i taæ. 4 Bd yamadaggi. 5 something wanting? 6 Bd usindharo. 7 Bd -cÃrikÃ. 8 Bd sagga-. 9 Bd pante--dhÃreti. 10 Cks pÃnado. 11 Bd mÆ su yu¤ja. 12 Bd yamadaggi usindharo. >/ #<[page 252]># %<252 XXII. MahÃnipÃta.>% ko vilepanaæ icchati nÃnÃrattÃnaæ vatthÃnaæ yaæ yaæ icchati taæ taæ ko naggo paridahissatÅti ghosentu, ko panthe chattam ÃdiyatÅti ko panthe chattaæ dhÃrayissati, pÃdukÃ\<*<1>*>/ cà 'ti upÃhanà ca mudÆ subhà ko icchati, jiï- ïaæ posan ti yo te upaÂÂhÃkesu amacco và a¤¤o và pubbe katupakÃro jarÃ- jiïïakÃle yathà porÃïaæ kammaæ kÃtuæ na sakkoti ye pi te gavassÃdayo jiïïatÃya kammaæ kÃtuæ na sakkonti tesu ekam pubbe viya kammesu mà yojayi, jiïïakÃlasmiæ hi te tÃni kammÃni kÃtuæ na sakkonti, parihÃra¤ cà 'ti idha parivÃro parihÃro ti vutto, idaæ vuttaæ hoti: yo ca te balÅ hutvà adhikÃrakato va pubbe katupakÃro hoti tassa jarÃjiïïakÃle yathà porÃnaæ pari- vÃraæ dadeyyÃsi, asappurisà hi attano upakarakÃnaæ upakÃraæ kÃtuæ samattha- kÃle yeva sammÃnaæ karonti asamatthakÃle na olokenti, sappurisà pana asa- matthakÃle pi tesaæ tath' eva sakkÃraæ karonti, tasmà tvam pi evaæ kareyyÃsÅti. Iti M. ra¤¤o dÃnakatha¤ ca sÅlakatha¤ ca kathetvà idÃni yasmà ayaæ rÃjà attano atta hÃve rathena upametvÃ\<*<2>*>/ vaïïi- yamÃne tussati tasmÃssa sabbakÃmaduharathopamÃya dham- maæ desento Ãha: @*>/ || Ja_XXII:1127 ||>@ @@ @*>/ || Ja_XXII:1129 ||>@ @*>/ atthaddhatÃnatÅsÃko sÅlasaævaranandhano || Ja_XXII:1130 ||>@ @*>/ ÂhitacittamupÃdhiyo || Ja_XXII:1131 ||>@ @*>/ anatimÃnayugo lahu || Ja_XXII:1132 ||>@ @*>/ rajohato, sati patodo dhÅrassa, dhiti yogo\<*<9>*>/ ca rasmiyo, || Ja_XXII:1133 ||>@ @*>/ samadantehi vÃhihi icchà lobho ca kummaggo, ujumaggo ca sa¤¤amo. || Ja_XXII:1134 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks pÃnado. 2 Cks upanetvÃ. 3 Bd -to. 4 Bd silesito. 5 Bd -kuvaro. 6 Bd -mupÃ-. 7 Bd -yottaÇgo. 8 Bd buddhisevi. 9 Cks yogÃ. 10 Bd dantapathaæ neti. >/ #<[page 253]># %< 7. MahÃnÃradakassapajÃtaka. (544). 253>% @@ @@ Ta. rathasaæ¤Ãto ti mahÃrÃja tava kÃyo ratho ti saæ¤Ãto hotu, mano sÃrathiko ti manasaækhÃtena kusalacittena sÃrathinà samannÃgato, lahÆ 'ti vigatathÅnamiddhatÃya sallahuko, avihiæsÃsÃritakkho ti avihiæsÃmayena sÃritena supariniÂÂhitena akkhena samannÃgato, saævibhÃgapaÂicchado\<*<1>*>/ ti dÃnasaævibhÃgamayena paÂicchadena\<*<2>*>/ samannÃgato, pÃdasaæ¤amanemiyo ti pÃdasaæ¤amamayÃya nemiyà samannÃgato, hattha -- pakkharo ti hattha- saæ¤amamayena pakkharena samannÃgato, kucchi -- nabbhanto\<*<3>*>/ ti kucchi- saæ¤amasaækhÃtena mitabhojanamayena telena abbhanto\<*<3>*>/, vÃcà -- kÆjano\<*<4>*>/ ti vÃcÃsaæ¤amena akÆjano\<*<4>*>/, saccavÃkyasamattaÇgo ti saccavÃkyena pari- puïïÃÇgo akhaï¬arathaÇgo, apesu¤¤asusa¤¤ato ti {apesuæ¤ena} suÂÂhu- saæ¤ato suphassito\<*<5>*>/, girÃsakhilanelaÇgo ti sakhilÃya saïhavÃcÃya niddo- saÇgo maÂÂharathaÇgo, mitabhÃïisilÃsito\<*<6>*>/ ti mitabhaæ¤asaækhÃtena silÃ- sena\<*<7>*>/ suÂÂhusambandho, saddhÃlobhasusaækhÃro ti kammaphalasaddahana- saddhÃmayena ca alobhamayena ca sundarena alaækÃrena samannÃgato, nivÃ- ta¤jalikubbaro\<*<8>*>/ ti sÅlavantÃnaæ nivÃtavuttimayena c' eva a¤jalikammamayena ca kubbarena\<*<8>*>/ samannÃgato, atthaddhatÃnatÅsÃko ti sakhilasammodabhÃva- saækhÃtÃya atthaddhatÃya anataÅso, thokanataÅso ti a., sÅlasaævaranandhano ti akhaï¬apa¤casÅlacakkhundriyÃdisaævarasaækhÃtÃya nandhanarajjuyà sa- mannÃgato, akkodhamanugghÃtÅti akkodhanabhÃvasaækhÃtena anugghÃtena samannÃgato, dhammapaï¬arachattako ti dasakusalakammapathasaæ- khÃtena paï¬arachattena samannÃgato, bÃhusaccamapÃlambo\<*<9>*>/ ti atthasan- nissitabahussutabhÃvamayena apÃlambena\<*<10>*>/ samannÃgato, ÂhitacittamupÃ- dhiyo ti lokadhammehi avikampanabhÃvena suÂÂhuÂhitaekaggabhÃvacittasaæ- khÃtena upÃdhinà uttarattharaïena và rÃjÃsanena và samannÃgato, kÃla¤¤utÃ- cittasÃro ti ayaæ dÃnassa dÃnakÃlo\<*<11>*>/ ayaæ sÅlassa rakkhanakÃlo ti evaæ kÃlaæ¤utÃsaækhÃtena kÃlaæ jÃnitvà katena cittena kusalacittasÃrena samannÃgato, i. v. h.: yathà mahÃrÃja rathassa nÃma Ãïiæ Ãdiæ katvà sabbasambhÃrajÃtaæ\<*<12>*>/ parisuddhaæ sÃramayaæ vÃ\<*<13>*>/ icchitabbaæ evaæ hi so thiro\<*<14>*>/ addhÃnakhamo hoti evaæ tava pi kÃyaratho kÃlaæ jÃnitvà katena cittena parisuddhena dÃnÃ- dikusalasÃrena samannÃgato hotÆ 'ti, vesÃrajjatidaï¬ako ti parisamajjhe kathentassa pi visÃradavÃcÃsaækhÃtena\<*<15>*>/ tidaï¬ena samannÃgato, nivÃta- vuttiyottako\<*<16>*>/ ti ovÃde vattanabhÃvasaækhÃtena\<*<17>*>/ mudunà dhurayottena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -to. 2 Bd -tena. 3 Bd adds abbha¤citabbo nÃbhito ti pi pÃÂho. 4 Bd -kujjano. 5 Bd samussito. 6 so Cks; Bd silesito. 7 so Cks; Bd silesena. 8 Bd -kÆva-. 9 Bd -mupa-. 10 Bd upa-. 11 Bd dinnakÃlo. 12 Bd dabba-. 13 Bd -maya¤ca. 14 Bd ratho 15 Bd visÃradabhÃvasaæ-. 16 Bd -yottaÇgo. 17 Bd pavattana-. >/ #<[page 254]># %<254 XXII. MahÃnipÃta.>% samannÃgato, mudunà hi dhurayottena baddharathaæ sindhavà sukhaæ vahanti, evaæ tavÃpi kÃyaratho paï¬itÃnaæ ovÃdavattitÃya Ãbaddho sukhaæ yÃtÆ 'ti a., anatimÃnayugo lahÆ 'ti anatimÃnasaækhÃtena lahukena yugena samannÃ- gato, alÅnacittasanthÃro ti yathà ratho nÃma dantamayena uÊÃrena santhÃ- rena sobhati evaæ tava kÃyaratho pi\<*<1>*>/ alÅnÃsaækuÂitacittasanthÃro hotu, vaddhasevÅ rajohato\<*<2>*>/ ti yathà ratho nÃma visamena rajuÂÂhÃnamaggena gacchanto rajokiïïo na sobhati samena virajena maggena gacchanto sobhati evaæ tava kÃyaratho pi pa¤¤ÃvuddhisevitÃya\<*<3>*>/ samatalaæ ujumaggaæ paÂi- pajjitvà hatarajo pi hotu, sati patodo dhÅrassà 'ti dhÅrassa tava tasmiæ kÃyarathe suppatiÂÂhità sati patodo hotu, dhiti yogo\<*<4>*>/ ca rasmiyo ti ab- bhocchinnaviriyasaækhÃtà dhiti hitapaÂipattiyaæ yu¤janabhÃvasaækhÃto yogo ca tava tasmiæ rathe suvaÂÂità thirà rasmiyo hontu, manodantaæ pathan- veti\<*<5>*>/ samadantehi vÃhihÅti yathà nÃma ratho visamadantehi sindhavehi uppathaæ bhajati\<*<6>*>/ samadantehi samasikkhitehi yutto ujupatham eva anveti evaæ mano pi dantaæ nibbisevanaæ kummaggaæ pahÃya ujumaggaæ gaïhÃti, tasmà sudantaæ\<*<7>*>/ ÃcÃrasampannacittaæ tava kÃyarathassa sindhavakiccaæ sÃ- dhetu, icchà lobho cà 'ti tattha appattesu vatthusu icchà pattesu lobho ti ayaæ icchà ca lobho ca kummaggo nÃma kuÂilo anujjumaggo apÃyam eva neti dasakusalakammapathavasena pana aÂÂhaÇgikamaggavasena và pavatto sÅlasaæ- yamo ujumaggo nÃma so te kÃyarathassa maggo hotu, rÆpe ti etesu manÃpi- yesu rÆpÃdisu kÃmaguïesu nimittaæ gahetvà dhÃvantassa tava kÃyarathassa uppathapaÂipannassa rÃjarathassa sindhave ÃkoÂetvà nivÃraïapatodalaÂÂhi viya pa¤¤Ã koÂinÅ hotu, sà hi taæ uppathagamanato nivÃretvà ujuæ sucaritamaggaæ Ãropessati, tattha attà và ti tasmiæ pana te kÃyarathe a¤¤o sÃrathi nÃma n' atthi tava attà va sÃrathi hotu, sace etena yÃnenà 'ti mahÃrÃja yassa etaæ evarÆpaæ yÃnaæ, sace etena yÃnena samacariyà daÊhà dhitÅti yassa samacariyà ca dhiti ca daÊhà hoti thirà so etena yÃnena yasmà esa ratho sabbakÃmaduho rÃja yathÃpatthite sabbe kÃme deti tasmà na jÃtu nira- yaæ vaje ti ekaæsen' etaæ vÃrehi\<*<8>*>/, evarÆpena yÃnena nirayaæ na gacchati\<*<9>*>/. "Iti kho mahÃrÃja yaæ maæ avaca `Ãcikkha me NÃrada suddhimaggaæ yathà ahaæ no nirayaæ pateyyan' ti ayan te so\<*<10>*>/ mayà anekapariyÃyena akkhÃto" ti. Evam assa dhammaæ desetvà micchÃdiÂÂhiæ hÃretvà sÅle patiÂÂhÃpetvà "ito paÂÂhÃya pÃpamitte pahÃya kalyÃïamitte upasaækama, niccaæ appa- matto hohÅti" naæ ovaditvà rÃjadhÅtu guïe vaïïetvà rÃja- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds dÃnÃdinÃ. 2 Bd buddhisevi-. 3 Bd -buddhi-. 4 Cks -gÃ. 5 Bd pathaæ neti. 6 Bd yÃti. 7 Bd sundaraæ. 8 Bd dhÃreti. 9 Bd gacchasÅti. 10 Bd omits so. >/ #<[page 255]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545). 255>% parisÃya ca rÃjorodhÃna¤ ca ovÃdaæ datvà mahantenÃnubhÃ- vena tesaæ passantÃnaæ ¤eva Brahmalokaæ gato. S. i. d. Ã. "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi mayà diÂÂhijÃlaæ bhinditvà Uruvelakassapo damito yevÃ" 'ti vatvà jÃtakaæ samodhÃ- nento osÃne imà gÃthà abhÃsi: @@ @@ @@ MahÃnÃradakassapajÃtakaæ\<*<1>*>/. $<8. Vidhurapaï¬itajÃtaka.>$ Paï¬Æ kisiyÃsi dubbalà ti. Idaæ S. J. v. pa¤¤ÃpÃramiæ Ã. k. Ekadivasaæ hi bhikkhÆ dh. k. s.: "Ãvuso S. mahÃpa¤¤o puthupa¤¤o\<*<2>*>/ hÃsup. javanap. tikkhap. nibbedhikap. paravÃdappamad- dano attano pa¤¤ÃnubhÃvena khattiyapaï¬itÃdÅhi abhisaækhaÂe sukhu- mapa¤he\<*<3>*>/ bhinditvà nibbisevane katvà saraïesu c' eva sÅlesu ca pa- tiÂÂhÃpetvà amatagÃmimaggaæ paÂipÃdetÅti". S. Ãgantvà "k. n. bh. e. k. s." ti p. "i. n." ti v. "anacchariyaæ bhi. yaæ T. paramÃ- bhisambodhippatto parappavÃde bhinditvà khattiyÃdayo vineyya\<*<4>*>/, pu- rimabhavasmiæ hi bodhi¤Ãïaæ pariyesanto pi T. pa¤¤avà parappa- vÃdamathano\<*<5>*>/ yeva, tathà hi ahaæ VidhurakumÃrakÃle saÂÂhiyojanub- bedhe KÃÊapabbatamuddhani\<*<6>*>/ Puïïakaæ nÃma yakkhaæ\<*<7>*>/ senÃpatiæ ¤Ãïabalen' eva dametvà nibbisevanaæ katvà attano jÅvitadÃnaæ dÃ- pesin" ti vatvà a. Ã.: A. KururaÂÂhe Indapattanagare Dhana¤jayakorabbo r. kÃ- resi\<*<8>*>/. Vidhurapaï¬ito\<*<9>*>/ nÃma amacco tassa atthadhammÃ- nusÃsako ahosi, so madhurakatho mahÃdhammakathiko sakala- JumbudÅpe rÃjÃno hatthikantavÅïÃsarena\<*<10>*>/ paluddhahatthino\<*<11>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd nÃradajÃtakaæ niÂhitaæ. 8. Vi. = Vidhuro. Sa. = Sakko. N. = nÃgo. Pu. = Puïïako. 2 Bd adds gambhÅrap-. 3 Cks -pa¤¤e. 4 Bd dameyya. 5 Bd -maddano. 6 Bd kÃÊÃgiripabbata-. 7 Cs Bd yakkha. 8 Cks kÃrento. 9 as often written vidhÆra in the MSS, cfr. IV 361 | 10. 10 Cks -re. 11 Cks -ddho hatthi. >/ #<[page 256]># %<256 XXII. MahÃnipÃta.>% viya attano madhuradhammadesanÃya palobhetvà tesaæ saka- sakarajjÃni\<*<1>*>/ gantuæ adadamÃno BuddhalÅÊhÃya mahÃjanassa dh. desento mahantena yasena tasmiæ nagare paÂivasi. BÃ- rÃïasiyam pi kho gihÅ sahÃyakà cattÃro brÃhmaïamahÃsÃlà kÃmesu ÃdÅnavaæ disvà Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà vanamÆla- phalÃhÃrà tatth' eva ciraæ vasitvà loïambilasevanatthÃya cÃri- kaæ caramÃnà AÇgaraÂÂhe KÃlacampÃnagaraæ bhikkhÃya pa- visiæsu, tattha cattÃro sahÃyakà kuÂimbikà tesaæ iriyapathe pasÅditvà vanditvà bhikkhÃbhÃjanaæ gahetvà ekekaæ attano attano nivesane païÅtenÃhÃrena parivisitvà paÂi¤¤aæ gahetvà uyyÃne yeva\<*<2>*>/ vÃsesuæ, cattÃro tÃpasà catunnam pi kuÂimbi- kÃnaæ gehe bhu¤jitvà divÃvihÃratthÃya eko TÃvatiæsabhava- naæ gacchati eko NÃgabhavanaæ eko Supaïïabhavanaæ eko Koravyassa ra¤¤o MigÃciruyyÃnaæ\<*<3>*>/, tesu yo Devalokaæ gantvà divÃvihÃraæ karoti so Sakkassa yasaæ oloketvà attano upaÂ- ÂhÃkassa tam eva vaïïeti, yo NÃgabh. gantvà divÃvihÃraæ k. so nÃgarÃjassa\<*<4>*>/ sampattiæ oloketvà attano up. tam eva v., yo Supaïïabh. gantvà di. karoti so supaïïarÃjassa vibhÆtiæ o. attano up. tam eva v., yo Koravyassa uyyÃne divÃvihÃraæ k. so Dhana¤jayara¤¤o sirisobhaggaæ o. a. u. tam eva v., te cattÃro pi janà taæ devaÂÂhÃnaæ patthetvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà ÃyupariyosÃne eko Sakko hutvà nibbatti eko saputta- dÃro NÃgabhavane nibbatti eko simbalidahavimÃne\<*<5>*>/ supaïïa- rÃjà hutvà nibbatti eko Dhana¤jayara¤¤o aggamahesiyà kuc- chimhi nibbatti, te pi tÃpasà Brahmaloke nibbattiæsu. Kora- vyakumÃro vuddhim anvÃya pitu accayena rajje patiÂÂhahitvà dhammena r. kÃresi, jÆtavittako\<*<6>*>/ pana ahosi, so Vidhura- paï¬itassa ovÃde Âhatvà dÃnaæ deti sÅlaæ rakkhati uposathaæ upavasati, so ekadivasaæ samÃdinnuposatho "vivekaæ anu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks sakalarajjÃni. 2 Cks eva. 3 Bd migÃjinaæ nÃma uyyÃnaæ. 4 Cks -ra¤¤assa. 5 Bd omits daha. 6 Ck dÆtacittako, Cs dÆtacittuko corr. to -vittako. >/ #<[page 257]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 257>% brÆhissÃmÅti" uyyÃnaæ gantvà manu¤¤aÂÂhÃne nisÅditvà sa- maïadhammaæ akÃsi, Sa-pi samÃdinnuposatho "Devaloke palibodho hotÅti" manussaloke tatth' eva\<*<1>*>/ uyyÃnaæ gantvà manu¤¤aÂÂhÃne nisÅditvà samaïadhammaæ akÃsi, Varuïo nÃ- garÃjÃpi samÃdinnuposatho "NÃgabhavane palibodho" ti tatth' eva gantvà ekasmiæ manu¤¤atthÃne ni. s. akÃsi, SupaïïarÃjÃpi samÃdinnuposatho "Supaïïabhavane palibodho" ti tatth' eva gantvà ekasmiæ m. nisÅditvà s. akÃsi. Te cattÃro pi sÃyaï- hasamaye sakaÂÂhÃnehi nikkhamitvà maÇgalapokkharaïÅtÅre samÃgatà a¤¤ama¤¤aæ oloketvà pubbasinehavasena samaggà sammodamÃnà hutvà a¤¤ama¤¤aæ mettiæ paccupaÂÂhÃpetvà madhurapaÂisanthÃraæ katvà nisÅdiæsu\<*<2>*>/, Sakko maÇgalasilÃ- paÂÂe nisÅdi, itare attano yuttam okÃsaæ\<*<3>*>/ ¤atvà nisÅdiæsu. Atha ne Sa-Ã.: "mayaæ cattÃro pi rÃjÃno va, amhesu pana kassa sÅlaæ mahantan" ti. Atha naæ Varuïo nÃgarÃjà Ã.: "tumhÃkaæ tiïïaæ janÃnaæ sÅlato mayhaæ sÅlaæ mahantan" ti, "kim ettha kÃraïan" ti: "ayaæ tÃva SupaïïarÃjà amhÃkaæ jÃtÃnam pi\<*<4>*>/ ajÃtÃnam pi paccÃmitto, ahaæ evarÆpaæ amhÃkaæ jÅvitakkhayakÃraæ paccÃmittaæ disvÃpi kodhaæ na karomi, iminà kÃraïena mama sÅlaæ mahantan" ti vatvà 1. Yo kopaneyye na karoti kopaæ (IV p. 14) na kujjhati sappuriso kadÃci kuddho pi so\<*<5>*>/ nÃvikaroti kopaæ taæ ve naraæ samaïaæ Ãhu loke ti imaæ DasanipÃte CatuposathajÃtakassa paÂhamaæ g. Ã. Ta. yo ti khattiyÃdÅsu yo koci, kopa-ti kujjhitabbayuttake puggale Khanti- vÃdatÃpaso viya kopaæ na karoti, kadÃcÅti yo ca kismici kÃle na kujjhat' eva, kuddhopÅti sace pi pana so sappuriso kujjhati atha kuddho pi taæ kopaæ nÃvikaroti CÆÊabodhitÃpaso viya, taæ ve naran ti mahÃrÃja taæ purisaæ samitapÃpatÃya loke paï¬ità samaïan ti kathenti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck tadeva, Bd tameva. 2 Cks omit ni. 3 Bd yuttÃsanaæ. 4 Cks omit pi. 5 read: yo? >/ #<[page 258]># %<258 XXII. MahÃnipÃta.>% "Ime pana guïà mayi santi, tasmà mam' eva\<*<1>*>/ sÅlam mahantan" ti. Taæ sutvà SupaïïarÃjà "ayaæ nÃgo mama aggabhakkho, yasmà panÃhaæ evarÆpaæ aggabhakkhaæ disvÃpi khudaæ adhivÃsetvà ÃhÃrahetu pÃpaæ na karomi tasmà mama sÅlaæ mahantan" ti vatvà 2. ônÆdaro yo\<*<2>*>/ sahate jighacchaæ danto tapassÅ mitapÃnabhojano ÃhÃrahetu na karoti pÃpaæ taæ ve naraæ samanaæ Ãhu loke ti imaæ g. Ã. Ta. danto ti indriyadamanena samannÃgato, tapassÅti tapanissitako, ÃhÃrahetÆ 'ti atijighacchito pi yo lÃmakaæ kammaæ na karoti dhamma- senÃpati SÃriputtatthero viya, ahaæ pana ajja ÃhÃrahetu pÃpakammaæ na karomi, tasmà mama sÅlaæ mahantan ti. Tato Sa-devarÃjà "ahaæ nÃnappakÃraæ sukhapadaÂÂhÃ- naæ devalokasampattiæ pahÃya sÅlaæ rakkhatthÃya manussa- lokaæ Ãgato, tasmà mama sÅlaæ mahantan" ti vatvà 3. Khi¬¬aæ ratiæ vippajahetvà sabbaæ na cÃlikaæ bhÃsati ki¤ci\<*<3>*>/ loke vibhÆsanaÂÂhÃnà virato methunasmÃ\<*<4>*>/ taæ ve naraæ samaïaæ Ãhu loke ti imaæ g. Ã. Ta. khi¬¬an ti kÃyikacetasikaæ\<*<5>*>/ kÅÊaæ, ratin ti dibbakÃmaguïaratiæ, ki¤cÅti appamattakam pi, vibhÆsanaÂÂhÃnà ti maæsavibhÆsà chavivibhÆsà ti dve vibhÆsÃ, tattha ajjhoharaïiyÃhÃro maæsavibhÆsà nÃma mÃlÃgandhÃdÅni chavivibhÆsà nÃma, yena akusalacittena sÃ\<*<6>*>/ kariyati\<*<7>*>/ taæ tassa\<*<8>*>/ ÂhÃnaæ, tato paÂivirato, methunasmà ti methunasevanato ca yo paÂivirato, taæ ve naraæ samaïaæ Ãhu loke ti, ahaæ ajja devaccharà pahÃya idhÃgantvà samaïa- dhammaæ karomi, tasmà mama sÅlaæ mahantan ti. Evaæ Sa-pi attano sÅlam eva vaïïesi. Taæ sutvà Dhana¤jayarÃjà "ahaæ ajja mahantaæ pariggahaæ soÊasa- sahassanÃÂakitthiparipuïïaæ antepuraæ cajitvà uyyÃne samaïa- dhammaæ karomi, tasmà mama sÅlaæ mahantan" ti vatvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks add guïaæ. 2 Bd anudaro yo, Ck unÆdareso, Cs anÆdaresÃ. 3 Cks ka-. 4 so all three MSS., read: vibhÆsanà vi--? 5 Cks kÃyikavÃcasikaæ. 6 Cks yÃ, Bd taæ. 7 Ck karirati, Cs kayirati, Bd dhÃrayati. 8 Cks tassÃ. >/ #<[page 259]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 259>% 4. Pariggahaæ lobhadhamma¤ ca sabbaæ ye ve pari¤¤Ãya pariccajanti dantaæ Âhitattaæ amamaæ nirÃsaæ taæ ve naraæ samaïaæ Ãhu loke ti imaæ g. Ã. Ta. pariggahan ti nÃnappakÃrakaæ vatthukÃmaæ, lobhadhamman ti tasmiæ uppajjanataïhaæ, pari¤¤Ãyà 'ti ¤Ãïapari¤¤Ã tÅraïapari¤¤Ã pahÃna- pari¤¤Ã ti imÃhi tÅhi pari¤¤Ãhi parijÃnitvÃ, tattha khandhÃdÅnaæ sabhÃvajÃna- naæ ¤Ãïapari¤¤Ã, tesu aguïaæ upadhÃretvà tÅraïaæ tÅraïapari¤¤Ã, tesu dosaæ disvà chandarÃgassa apaka¬¬hanaæ pahÃnapari¤¤Ã, ye imÃhi tÅhi pari¤¤Ãhi parijÃnitvà vatthukÃmakilesakÃme pariccajanti cha¬¬etvà gacchanti, dantan ti nibbisevanaæ, Âhitattan ti micchÃvitakkÃbhÃvena\<*<1>*>/ ÂhitasabhÃvaæ, amaman ti mamÃyanataïhÃrahitaæ, nirÃsan ti puttadÃrÃdÅsu nirÃsaæ\<*<2>*>/, taæ ve ti eva- rÆpaæ puggalaæ samaïo\<*<3>*>/ ti vadanti. Iti te sabbe pi attano sÅlam eva mahantan ti vaïïetvà SakkÃdayo\<*<4>*>/ Dhana¤jayaæ pucchiæsu: "mahÃrÃja atthi pana koci tumhÃkaæ santike paï¬ito yo no imaæ kaækhaæ vino- deyyÃ\<*<5>*>/" 'ti, "Ãma mahÃrÃjÃno mama atthadhammÃnusÃsako asa- madhuro Vidhurapaï¬ito nÃma atthi, so no kaækhaæ vino- dessati, tassa santikaæ gacchÃmÃ" 'ti, "sÃdhÆ" 'ti sampa- Âicchiæsu. Atha sabbe pi uyyÃnà nikkhamitvà dhammasabhaæ gantvà alaækÃrÃpetvà Bodhisattaæ pallaækamajjhe nisÅdÃpetvà paÂisanthÃraæ katvà ekamantaæ nisinnà "paï¬ita, amhÃkaæ kaækhà uppannÃ, taæ no vinodehÅti" vatvà 5. PucchÃma kattÃraæ\<*<6>*>/ anomapa¤¤aæ, gÃthÃsu\<*<7>*>/ no viggaho atthi jÃto, chind' ajja kaækhaæ vicikicchitÃni, tay' ajja kaækhaæ vitaremu sabbe ti imaæ g. Ãhaæsu\<*<8>*>/. Ta. kattÃran\<*<9>*>/ ti kattabbayuttakÃnaæ kÃrakaæ\<*<10>*>/, atthi jÃto ti eko sÅlaviggaho sÅlavivÃdo uppanno atthi, chindajjà 'ti amhÃkaæ taæ kaækhaæ tÃni ca vicikicchitÃni vajirena Sineruæ paharanto viya ajja chinda, vitaremÆ 'ti vitareyyÃma nitthareyyÃma. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -kkabhÃ-. 2 Cks -dÅhi nirÃsaæ, Bds -dÃrÃdÅsu nicchandarÃgaæ. 3 Bd -ïan. 4 Cks omit sak-. 5 Cks vineyyÃ. 6 Bd -ra. 7 Bd kathÃsu. 8 Cks Ãha. 9 Bd -rÃ. 10 Bd -yuttakaæ kÃraïe. >/ #<[page 260]># %<260 XXII. MahÃnipÃta.>% Paï¬ito tesaæ kathaæ sutvà "mahÃrÃjÃno\<*<1>*>/ tumhÃkaæ sÅlaæ nissÃya uppannavivÃdagÃthÃnaæ\<*<2>*>/ katham sukathitaduk- kathitaæ jÃnissÃmÅti" vatvà 6. Ye paï¬ità atthadassà bhavanti bhÃsanti te yoniso tattha kÃle, kathan nu gÃthÃnaæ\<*<3>*>/ abhÃsitÃnaæ atthaæ nayeyyuæ kusalà janindà ti i. g. Ã. Ta. atthadassà ti atthadassanasamatthÃ, tattha kÃle ti tasmiæ vig- gahe Ãrocite yuttapayuttakÃle paï¬ità tam atthaæ Ãcikkhantà yoniso bhÃsanti, atthaæ nayeyyuæ kusalà ti kusalà chekÃpi samÃnà abhÃsitÃnaæ gÃthÃnaæ\<*<3>*>/ kathan nu atthaæ ¤Ãïena nayeyyuæ, janindà ti rÃjÃno Ãlapati, tasmà idaæ tÃva me vadetha. 7. Kathaæ have bhÃsati NÃgarÃjÃ, kathaæ pana GaruÊo venateyyo, GandhabbarÃjà pana kiæ vadeti\<*<4>*>/, kathaæ KurÆnaæ pana\<*<5>*>/ rÃjaseÂÂho ti. Ta. GandhabbarÃjà ti Sakkaæ sandhÃyÃha. Ath' assa te imaæ gÃtham Ãhaæsu: 8. Khantiæ have bhÃsati NÃgarÃjà appÃhÃraæ GaruÊo venateyyo GandhabbarÃjà rativippahÃnaæ Ãki¤canaæ Kurunaæ\<*<6>*>/ rÃjaseÂÂho ti. T. a.: paï¬ita nÃgarÃjà tÃva\<*<7>*>/ kopaneyye pi puggale akuppasaækhÃtaæ\<*<8>*>/ adhivÃsanakhantiæ vaïïeti GaruÊo appÃhÃratÃsaækhÃtaæ ÃhÃrahetu pÃpassa akaraïaæ Sa-pa¤cakÃmaguïaratÅnaæ pahÃnaæ KururÃjà nippalibodhabhÃvaæ\<*<9>*>/ vaïïetÅti. Tesaæ kathaæ sutvà MahÃsatto imaæ gÃtham Ãha: 9. SabbÃni etÃni subhÃsitÃni, na h' ettha dubbhÃsitam atthi ki¤ci, yasmi¤ ca etÃni patiÂÂhitÃni \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -rÃja. 2 Cks -gÃthÃ, Bd -dakathaæ. 3 Bd kathÃnaæ. 4 Bd -si. 5 Ck Bd pana kurunaæ, Cs pana kurÆnaæ. 6 Cks kurÆ-. 7 Ck ta¤ca, Cs taca. 8 Bd akodhasaæ-. 9 Ck nippha-. >/ #<[page 261]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 261>% arà va nabhyÃ\<*<1>*>/ susamohitÃni catubbhi dhammehi samaÇgibhÆtaæ taæ ve naraæ samaïaæ Ãhu loke ti. Ta. etÃnÅti etÃni cattÃri pi guïajÃtÃni yasmiæ puggale sakaÂanÃbhiyaæ suÂÂhusamohitÃ\<*<2>*>/ arà viya patiÂÂhitÃni catÆhi p' etehi dhammehi samannÃgataæ puggalaæ paï¬ità samaïaæ Ãhu loke. Evaæ M. catunnam pi sÅlaæ\<*<3>*>/ ekasamam eva akÃsi. Taæ sutvà cattÃro pi janÃ\<*<4>*>/ tassa tuÂÂhà thutiæ karontà imaæ gÃtham {Ãhaæsu}: 10. Tuvan\<*<5>*>/ nu seÂÂho tvam anuttaro si, tvaæ dhammagÆ dhammavidÆ sumedho, pa¤¤Ãya pa¤haæ samadhiggahetvà acchecchi\<*<6>*>/ dhÅro vicikicchitÃni, acchecchi\<*<6>*>/ kaækhaæ vicikicchitÃni cundo yathà nÃgadantaæ kharenà 'ti. Ta. tvamanuttarosÅti\<*<7>*>/ tuvaæ\<*<8>*>/ anuttaro asi\<*<9>*>/, n' atthi tayà uttaritaro nÃma, dh-gÆ ti dhammassa gopako c' eva dhamma¤¤Æ ca, dh-vidÆ ti pÃkaÂa- dhammo, sumedho ti sundarapa¤¤o, pa¤¤Ãyà 'ti attano pa¤¤Ãya amhÃkaæ pa¤haæ suÂÂhu adhigaïhitvà idam ettha kÃraïan ti yathÃbhÆtaæ ¤atvÃ, ac- checchÅti tvaæ dhÅro amhÃkaæ vicikicchitÃni chindi, evaæ chindanto ca chind' ajja kaækhaæ vicikicchitÃnÅti imaæ amhÃkaæ yÃcanaæ sampÃdento acchecchi kaækhaæ vicikicchitÃni, cundo -- kharenà 'ti yathà dantakÃro kakacena hatthidantaæ chindeyya evaæ chindÅti a. Evaæ te cattÃro pi janà tassa pa¤havyÃkaraïena tuÂÂha- mÃnasà ahesuæ. Atha naæ Sa-dibbadukÆlena pÆjeti GaruÊo suvaïïamÃlÃya Varuïo n-rÃjà maïinà Dhana¤jayarÃjà gavasa- hassÃdÅhÅti, ten' evam Ãha: 11. Gavaæ sahassaæ usabha¤ ca nÃgaæ Ãja¤¤ayutte ca rathe dasà ime pa¤hassa veyyÃkaraïena tuÂÂho dadÃmi te gÃmavarÃni soÊasà 'ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks ÃrÃ--, Bd arà va nÃbhyÃæ. 2 Cks -tÃni. 3 Cks sÅlÃnaæ. 4 Bd rÃjÃno. 5 Cks tvan. 6 Cks acchejji, Bd acchijji. 7 Cks tvannu-. 8 Cks tvaæ. 9 Cks si. >/ #<[page 262]># %<262 XXII. MahÃnipÃta.>% SakkÃdayo M-aæ pÆjetvà sakaÂÂhÃnam eva gamiæsu. Catu- posathakhaï¬aæ niÂÂhitaæ\<*<1>*>/. Tesu nÃgarÃjassa bhariyà Vimalà devÅ nÃma, sà tassa gÅvÃya pilandhanamaïiæ apassantÅ pucchi: "deva kahaæ pana te maïÅti", "bhadde CandabrÃhmaïaputtassa\<*<2>*>/ Vi-paï¬itassa dhammakathaæ sutvà pasannacitto ahaæ tena maïinà taæ pÆjesiæ, na kevalaæ aham eva Sa-pi taæ dibbadukÆlena pÆ- jesi SupaïïarÃjà suvaïïamÃlÃya Dh-rÃjà gavasahassÃdÅhÅti", "dhammakathiko so devÃ" 'ti, "bhadde kiæ vadesi JambudÅ- patale BuddhuppÃdo viya vattati, sakala-JambudÅpe ekasata- rÃjÃno tassa madhurakathÃya bajjhitvà hatthikantavÅïÃsarena\<*<3>*>/ paluddhà mattavÃraïà viya attano rajjÃni na gacchanti, evarÆpo so madhuradhammakathiko" ti, sà Vi-paï¬itassa guïakathaæ sutvà tassa dhammakathaæ sotukÃmà hutvà cintesi: "sac' Ãhaæ vakkhÃmi `deva, ahaæ tassa dh-kathaæ sotukÃmÃ, idh' eva taæ ÃnehÅti' na me taæ Ãnessati, yan nÆnÃhaæ tassa `me hadaye dohaÊo uppanno' ti gilÃnÃlayam kareyyan" ti, sà tathà katvà paricÃrikÃnaæ sa¤¤aæ datvà nipajji, nÃgarÃjà upaÂÂhÃ- navelÃya naæ apassanto "kahaæ VimalÃ" ti paricÃrikÃyo pucchitvà "gilÃnà devÃ" 'ti vutte tassà santikaæ gantvà sa- yanapasse nisÅditvà sarÅraæ omaddanto paÂhamaæ g. Ã.: @*>/ na tav' edisaæ\<*<5>*>/ pure, Vimale akkhÃhi pucchitÃ: kÅdisÅ tuyhaæ sarÅravedanà ti. || Ja_XXII:1140 ||>@ Ta. paï¬Æ 'ti paï¬upalÃsavaïïÃ, kisiyà ti kisÃ, dubbalà ti appat- thÃmÃ, vaïïarÆpaæ\<*<4>*>/ na tavedisaæ\<*<6>*>/ pure ti tava vaïïasaækhÃtaæ rÆpaæ pure edisaæ na hoti niddosaæ anavajjaæ taæ idÃni parivattitvà amanu¤¤asa- bhÃvaæ jÃtaæ, Vimale ti taæ Ãlapari. Ath' assa sà ÃcikkhantÅ dutiyaæ gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks omit catu--niÂÂhitaæ. Cfr. IV p. 14. 2 Cks candra-. 3 Cks -re. 4 Bds -pe. 5 Cks -sÅ, Bd -si. 6 Ck -sa, Cs Bd -si. >/ #<[page 263]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 263>% @@ Ta. dhammo ti sabhÃvo, mÃtinan ti itthÅnaæ, janindà 'ti nÃgaja- nassa inda, dhammÃhaÂaæ -- haday' Ãbhipatthaye ti Ã., nÃgaseÂÂha\<*<1>*>/ ahaæ dhammena samena asÃhasiyakammena ÃhaÂaæ V-assa hadayaæ abhi- patthayÃmi, taæ me labhamÃnÃya jÅvitaæ atthi alabhamÃnÃya idh' eva maraïan ti tassa pa¤haæ sandhÃy' evam Ãha. Taæ sutvà nÃgarÃjà tatiyaæ gÃtham Ãha: @*>/ Suriyaæ và athavÃpi MÃlutaæ dullabhe\<*<3>*>/ hi VidhÆrassa dassane\<*<3>*>/ ko VidhÆraæ idha-m-ÃnayissatÅti. || Ja_XXII:1142 ||>@ Ta. dullabhe\<*<3>*>/ hi -- ne ti asamadhurassa Vidhurassa dassanam eva dullabhaæ, tassa hi sakala-JambudÅpe rÃjÃno dhammikarakkhÃvaraïaguttiæ\<*<4>*>/ paccupaÂÂhapetvà vicaranti passitum pi na koci labhati, idha ko Ãnayissa- tÅti vadati. Sà tassa vacanaæ sutvà "alabhamÃnÃya me idh' eva ma- raïan" ti parivattetvà piÂÂhiæ dassetvà sÃÂakakaïïena mukhaæ pidahitvà nipajji, n-rÃjà attano sirigabbhaæ gantvà sayanapiÂÂhe nisinno "Vimalà Vidhurassa hadayamaæsaæ ÃharÃpetÅti" sa¤¤Å\<*<5>*>/ hutvà "paï¬itassa hadayaæ alabhantiyà VimalÃya jÅvitaæ n' atthi, kathan nu kho tassa hadayamaæsaæ labhissÃmÅti" cin- tesi, ath' assa dhÅtà IrandatÅ nÃma nÃgaka¤¤Ã sabbÃlaækÃra- patimaï¬ità mahantena sirivilÃsena upaÂÂhÃnaæ Ãgatà pitaraæ vanditvà ekamantaæ ÂhitÃ, sà tassa indriyavikÃraæ disvà "tÃta ativiya domanassapatto si, kin nu kho kÃraïan" ti puc- chantÅ gÃtham Ãha: @*>/, padumaæ hatthagataæ va te mukhaæ,>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -aæ. 2 Ck -ÊÃsasÅ, Cs Êassi. 3 so Cks; Bd -aæ. 4 Bd -ttaæ, Bd dhammikaæ-. 5 Bd visa¤¤Å. 6 Ck kinnu tvaæ pajjhÃyasi, Cs -pajjhayÃyasi. >/ #<[page 264]># %<264 XXII. MahÃnipÃta.>% @< kiæ dummanarÆpo si\<*<1>*>/ issara, mà tvaæ soci amittatÃpanà 'ti. || Ja_XXII:1143 ||>@ Ta. pajjhÃyasÅti\<*<2>*>/ pajjhÃyasi cintesi, hatthagatan ti hatthena pari- madditapadumaæ viya te mukhaæ jÃtaæ, issarà 'ti pa¤cayojanasatikassa Ma¤- jerikanÃgabhavanassa sÃmi. DhÅtu vacanaæ sutvà nÃgarÃjà tam atthaæ Ãrocento Ãha: @*>/ Irandati Vidhurassa hadayaæ vanÅyati\<*<4>*>/, dullabhe\<*<5>*>/ hi Vidhurassa dassane\<*<5>*>/ ko\<*<6>*>/ VidhÆraæ idha-m-Ãnayissati. || Ja_XXII:1144 ||>@ Ta. vanÅyatÅti\<*<7>*>/ pattheti. Atha naæ "amma, mama santike Vi-raæ Ãnetuæ samattho n' atthi, tvaæ mÃtu jÅvitaæ dehi, Vi-aæ Ãnetuæ samatthaæ bhattÃraæ pariyesÃhÅti" uyyojento upa¬¬hagÃtham Ã.: @@ Ta. carà 'ti vicara. Iti so kilesÃratibhÃvena\<*<8>*>/ dhÅtu ananucchavikam pi ka- thaæ kathesi. @*>/ vÃkyaæ rattiæ\<*<10>*>/ nikkhamma avassutiæ carÅti\<*<11>*>/. || Ja_XXII:1145b ||>@ Ta. avassutinti\<*<12>*>/ bhi. sà nÃgamÃïavikà pitu vacanaæ sutvà pitaraæ assÃsetvà mÃtu santikaæ gantvà tam pi assÃsetvà attano sirigabbhaæ gantvà sabbÃlaækÃrehi attÃnaæ alaækaritvà ekaæ kusumbharattavatthaæ\<*<13>*>/ nivÃsetvà ekaæ ekaæsaæ katvà tam eva rattiæ udakaæ dvidhà katvà nÃgabhavanato nik- khamitvà Himavantapadese samuddatÅre Âhitaæ saÂÂhiyojanubbedhaæ ekaghanaæ KÃÊapabbataæ nÃma a¤janagiriæ gantvà avassutiæ\<*<14>*>/ cari kilesÃvassutiæ\<*<15>*>/ bhattu pariyesanaæ caratÅti a. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cks; Bd kiæ nu tuvaæ dummano si. 2 Cks pajjhayÃyasÅti. 3 read tavÃ. 4 Ck vatÅyatÅ, Cs vanÅyati? Bds dhaniyyati. 5 Cks -aæ. 6 Cks koci. 7 Cks canÅ, Bds dhani-. 8 so Cks; Bd -sÃbhiratabhÃvena. 9 Cks sutvÃ. 10 Bd -i. 11 Cs avassutÅ cari, Ck avassÆti cariti, Bd avasuti cariti. 12 Ck avassÆtinti, Cs avassukinti, Bd avasutÅti. 13 Ck kumbharattim, Cs kusumbharattam, both omitting vattham. 14 Bd avassutÅ, Ck avassatim, Cs avassunÅ? 15 Bd -vassutÅ, Cks -ssÆti. >/ #<[page 265]># %< 8. {Vidhurapaï¬itajÃtaka}. (545.) 265>% CarantÅ ca\<*<1>*>/ yÃni Himavante vaïïagandharasasampannÃni pupphÃni tÃni Ãharitvà sakalapabbataæ maïiæ agghiyaæ viya alaækaritvà uparitale pupphasantharaæ katvà manoramenÃ- kÃrena naccitvà madhuraæ gÅtaæ gÃyantÅ sattamaæ g. Ã.: @*>/ gandhabbe\<*<2>*>/ ca rakkhase\<*<2>*>/ nÃge\<*<2>*>/ kiæpurise\<*<2>*>/ ca mÃnuse\<*<2>*>/ ke\<*<2>*>/ paï¬ite\<*<2>*>/ sabbakÃmade\<*<2>*>/ dÅgharattaæ bhattÃ\<*<3>*>/ bhavissatÅti. || Ja_XXII:1146 ||>@ Ta. ke -- se ti ko gandhabbo và rakkhaso vÃ, ke paï¬ite -- de ti ko etesu gandhabbÃdisu paï¬ito sabbakÃmaæ dÃtuæ samattho so\<*<4>*>/ Vi-assa hadaya- maæsadohaÊiniyà mama mÃtu manorathaæ matthakaæ pÃpetvà mayhaæ dÅgha- rattaæ bhattà bhavissati. Tasmiæ khaïe VessavaïamahÃrÃjassa bhÃgineyyo Puï- ïako nÃma YakkhasenÃpati tigÃvutappamÃïaæ manomayaæ sindhavaæ abhiruyha KÃÊapabbatamatthakena manosilÃtale yakkhasamÃgamaæ gacchanto taæ tassà gÅtasaddaæ assosi, anantare attabhÃve anubhÆtapubbÃya itthiyà gÅtasaddo\<*<5>*>/ chavi- ÃdÅni chinditvà aÂÂhiæ\<*<6>*>/ Ãhacca aÂÂhÃsi, so paÂibaddhacitto hutvà nivattitvà sindhavapiÂÂhe nisinno va "bhadde, ahaæ mama pa¤- ¤Ãya dhammena samena Vi-assa hadayaæ Ãnetuæ samattho, mà cintayÅti" taæ assÃsento aÂÂhamaæ g. Ã.: @*>/ tathÃvidhÃ, assÃsa hessasi bhariyÃ\<*<8>*>/ maman ti. || Ja_XXII:1147 ||>@ Ta. anindilocane ti aninditabbalocane, tathÃvidhà ti Vi-assa hadaya- maæsaæ ÃharaïasamatthÃ. @*>/ IrandatÅ pubbapathÃnugatena cetasÃ:>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds omit avassutÅ--carantÅ ca. 2 so all three MSS. 3 Bd adds me. 4 so all three MSS. 5 Bd adds tassa. 6 Bd athimi¤caæ. 7 read mamÃ. 8 read bhÃriyÃ? 9 read -s'. >/ #<[page 266]># %<266 XXII. MahÃnipÃta.>% @< ehi gacchÃma pitu\<*<1>*>/ mam' antike, eso\<*<2>*>/ ca te etam atthaæ pavakkhatÅti. || Ja_XXII:1148 ||>@ Ehi gacchÃmà 'ti bhi. so YakkhasenÃpati evaæ vatvà imaæ assapiÂÂhiæ Ãropetvà nessÃmÅti pabbatamatthake\<*<3>*>/ otaritvà tassà gahaïatthaæ hatthaæ pasÃ- resi, sà attano hatthaæ gaïhituæ adatvà tena pasÃritahatthaæ sayaæ gahetvà pubbapathÃnugatena anantare attabhÃve bhÆtapubbasÃmike tasmiæ pubba- pathen' eva anugatena cetasÃ: sÃmi nÃhaæ anÃthÃ, mayhaæ pità Varuïo n-rÃjÃ, mÃtà Vimalà devÅ, ehi mama pitu santikaæ gacchÃma, eso ca te yathà amhÃkaæ maÇgaÊakiriyÃya bhavitabbaæ evaæ tam atthaæ pavakkhatÅti avacÃsi. @*>/ upÃgamÅti. || Ja_XXII:1149 ||>@ Ta. pitu -- mÅti pitu santikaæ upÃgami. Puïïako pi kho yakkho paÂihÃretvà nÃgarÃjassa santikaæ gantvà Irandatiæ vÃrento Ãha: @*>/ ahaæ Irandatiæ, tÃya samaÇgikarohi me tuvaæ. || Ja_XXII:1150 ||>@ @*>/ Irandatin ti. || Ja_XXII:1151 ||>@ Ta. suækiyan ti attano kulapadesÃnurÆpaæ dhÅtu suækaæ dhanaæ paÂipajja gaïha, samaÇgikarohÅti maæ tÃya saddhiæ samaÇgibhÆtaæ karohi, vaÊabhiyo ti bhaï¬asakaÂiyo, nÃnÃratanassa kevalà ti nÃnÃratanassa sakalaparipuïïÃ. Atha naæ nÃgarÃjà Ãha: @@ Ta. yÃva -- ti bho YakkhasenÃpati ahaæ tuyhaæ dhÅtaraæ demi nona demi, thokaæ pana Ãgamehi, yÃva-¤ÃtÅti ¤Ãtake pi\<*<7>*>/ tÃva jÃnÃpemi, taæ pacchà -- ti itthiyo hi gataÂÂhÃne abhiramanti pi, anabhiratikÃle ¤ÃtakÃdayo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 read pitÆ. 2 read so. 3 Bd -kÃ. 4 read santik'. 5 Cs patthe. 6 read deh'. 7 Cks hi. >/ #<[page 267]># %< 7. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 267>% amhehi saddhiæ anÃmantetvà katakammaæ nÃma evarÆpaæ hotÅti ussukkaæ na karonti, evaæ taæ kammaæ pacchà anutÃpaæ ÃvahatÅti. @@ @@ Pavisitvà ti Puïïakaæ tatth' eva Âhapetvà sayaæ uÂÂhÃya yatth' assa bhariyà nipannà taæ nivesanaæ pavisitvÃ, piyaæ maman ti mama piyadhÅ- taraæ tassa bahunà vittalÃbhena demà 'ti pucchati. Vimalà Ãha: @*>/ hadayaæ paï¬itassa dhammena laddhà idha-m-Ãhareyya\<*<2>*>/ etena vittena kumÃri labbhÃ, n' a¤¤aæ dhanaæ uttari patthayÃmà 'ti. || Ja_XXII:1155 ||>@ Ta. amhaæ IrandhatÅti amhÃkaæ dhÅtà I., etena vittenà 'ti etena tuÂÂhikÃraïena. @@ @@ PuïïakÃmantayitvÃnà 'ti Puïïakaæ ÃmantayitvÃ. Puïïako Ãha: @*>/ vadanti\<*<4>*>/ loke tam eva bÃlo ti punÃhu a¤¤e, akkhÃhi me, vippavadanti ettha, kaæ paï¬itaæ nÃga tuvaæ vadesÅti. || Ja_XXII:1158 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks vo, Bd sace ca kho. 2 Bd -yyaæ. 3 Cks teke. 4 Cks bhavanti. >/ #<[page 268]># %<268 XXII. MahÃnipÃta.>% Yaæ paï¬ito ti so kira hadayaæ paï¬itassà 'ti sutvà cintesi: yam eke paï¬ito ti vadanti tam ev' a¤¤e bÃlo ti kathenti, ki¤cÃpi me Irandatiyà Vidhuro ti akkhÃtaæ tathÃpi tatvato jÃnituæ pucchissÃmi nan ti tasmà evam Ã. NÃgarÃjà Ãha: @@ Ta. dhammaladdhà ti dhammena labhitvÃ, paddhacarà ti pÃda- paricÃrikÃ. @*>/ purisaæ asaæsi: Ãnehi Ãja¤¤am idh' eva yuttan ti. || Ja_XXII:1160 ||>@ Ta. asaæsÅti attano upaÂÂhÃkaæ ÃïÃpesi, Ãja¤¤an ti kÃraïÃkÃraïajÃ- nanakasindhavaæ, yuttan ti kappitaæ. @*>/ khurÃ, jambonadassa pÃkassa suvaïïassa uracchado ti. || Ja_XXII:1161 ||>@ Ta. jÃtarÆpamayà ti tam eva sindhavaæ vaïïento Ãha, tassa hi mano- mayasindhavassa jÃtarÆpamayà kaïïà kÃcambhamayÃ\<*<2>*>/ khurà rattamaïimayà ti a., jambonadapÃkapakkhassa\<*<3>*>/ rattasuvaïïassa uracchado ti. So puriso tÃvad eva taæ sindhavaæ Ãnesi, Puïïako taæ abhiruyha ÃkÃsena Vessavaïassa santikaæ gantvà nÃgabhavanaæ vaïïetvà taæ pavattiæ Ãrocesi, tass' atthassa pakÃsanatthaæ idaæ vuttaæ: @*>/ Ãruyha Puïïako alaækato kappitakesamassu pakkÃmi vehÃsayam antalikkhe\<*<5>*>/. || Ja_XXII:1162 ||>@ @*>/ Puïïako kÃmavegena\<*<7>*>/ giddho Irandatiæ nÃgaka¤¤aæ jigiæsaæ>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS., cfr. v. 33. 2 so Cks; Bd kÃcampicamayÃ. 3 Bd jambonadassa pakkassa. 4 Cks assak. 5 Bd -aæ. 6 Bd so. 7 Bd -rÃgena. >/ #<[page 269]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545). 269>% @< gantvÃna taæ bhÆtapatiæ yasassiæ icc-abravÅ Vessavaïaæ Kuveraæ. || Ja_XXII:1163 ||>@ @*>/ vÃsà Hira¤¤avatÅti vuccati, nagare\<*<1>*>/ nimmite\<*<1>*>/ ka¤canamaye\<*<2>*>/ maï¬alassa uragassa niÂÂhitaæ. || Ja_XXII:1164 ||>@ @*>/, pÃsÃd' ettha silÃmayà (add: suvaïïÃ?) sovaïïaratanena chÃditÃ. || Ja_XXII:1165 ||>@ @*>/ uddÃlakà sahÃ\<*<5>*>/ uparibhaddakà sinduvÃrità || Ja_XXII:1166 ||>@ @@ @@ @*>/ cÃrudassanà || Ja_XXII:1169 ||>@ @*>/ nivÃtapupphito\<*<8>*>/ tidivokacarà va accharà vijjut' abbhaghanÃ\<*<9>*>/ va nissaÂÃ\<*<10>*>/. || Ja_XXII:1170 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 read: ka¤canÃ-. 3 Cks lohitaækassamasÃragalluno, Bd -taÇkamasÃrakallino. 4 Bd piyuÇgu. 5 Cks saha. 6 Cks -datha. 7 Bd -rà va, Cks -ro ca. 8 Bd -tÃ. 9 Bd vijjugabbha-. 10 Ck nisasva, Bd nisatÃ. >/ #<[page 270]># %<270 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/, taæ tesaæ dadÃmi issara tena te denti Irandatiæ\<*<2>*>/ maman ti. || Ja_XXII:1171 ||>@ Ta. vahitabbo ti vÃho, devasaækhÃtaæ vÃhaæ vahatÅti devavÃhavahaæ, yanti etenà 'ti yÃnaæ, kappita -- ti maï¬anavasena susaævihitakesamassu, devÃnaæ pana kesamassukaraïaæ nÃma n' atthi, jigiæsan ti patthayanto\<*<3>*>/, Vessavaïan ti VisÃnarÃjadhÃniyÃ\<*<4>*>/ rÃjÃnaæ, Kuveran ti evaænÃmakaæ, BhogavatÅ nÃmà 'ti sampannabhogatÃya\<*<5>*>/ evaæladdhanÃmÃ\<*<6>*>/, mandire ti mandiraæ bhavanan ti a., vÃsà Hira¤¤avatÅti n-rÃjassa vasanaÂÂhÃnattà vÃsà ti ca, ka¤canavatiyà suvaïïapÃkÃrena parikkhittattà Hira¤¤avatÅti ca vuccati, nagare -- ti nagaraæ nimmitaæ, ka¤canamaye ti suvaïïamayaæ, maï¬a- lassà 'ti bhogamaï¬alena samannÃgatassa, niÂÂhitan ti karaïapariniÂÂhitaæ\<*<7>*>/, oÂÂhagÅviyo ti oÂÂhagÅvasaïÂhÃnena katà rattamaïimasÃragallamayà aÂÂÃlakà pÃsÃdetthà 'ti ettha nÃgabhavane pÃsÃdÃ, silÃmayà ti maïimayÃ, sovaïïa- ratanenà 'ti suvaïïasaækhÃtena ratanena suvaïïiÂÂhikÃhi\<*<8>*>/ chÃdità ti a., sahà ti sahakÃrÃ, uparibhaddakà ti uddÃlakajÃtikà yeva rukkhà campeyyakà nÃ- gamÃlikà ti campakà ca nÃgà ca bhaginimÃlà ca, athamettha koÊiyà ti bhaginimÃlà c' eva atha ettha n-bhavane\<*<9>*>/ koÊiyà nÃma ca rukkhÃ, ete sumà parinÃmità ti ete pupphÆpagà phalÆpagà rukkhà a¤¤ama¤¤aæ saæsattà sÃ- khÃya parinÃmità ÃkulasamÃkulÃ, khajjuretthà 'ti khajjurarukkhà ettha, silÃmayà ti indanÅlamaïimayÃ, sovaïïadhuvapupphità ti te pana su- vaïïapupphehi niccapupphitÃ, yattha -- ti yattha n-bhavane opapÃtiko n-rÃjà vasati, ka¤canavelliviggahà ti suvaïïarÃsisassirÅkasarÅrÃ\<*<10>*>/, kÃlà taruïà va uggatà ti vilÃsayuttatÃya mandavÃteritakÃlavallipallavÃ\<*<11>*>/ viya uggatÃ, puci- mandathanÅti nimbaphalasaïÂhÃnathanayuggalÃ\<*<12>*>/, lÃkharasarattasuc- chavÅti\<*<13>*>/ hatthapÃdatalachaviæ sandhÃya vuttaæ, tidivokacarà ti tidasa- bhavanacarÃ, vijjutabbhagghanÃ\<*<14>*>/ ti abbhaghanato\<*<15>*>/ ghanavalÃhakantarato nissaÂÃ\<*<16>*>/ vijjullatà viya, taæ tesaæ dadÃmÅti taæ tassa hadayaæ ahaæ tesaæ demi evaæ jÃnassu, issarà 'ti mÃtulaæ Ãlapati. Iti so Vessavaïena ananu¤¤Ãto\<*<17>*>/ gantuæ avisahitvà taæ jÃnÃpetuæ età ettikà gÃthà kathesi. Vessavaïo pana tassa kathaæ na suïÃti\<*<18>*>/, dvinnaæ devaputtÃnaæ vimÃnaÂÂaæ paric- chindati\<*<19>*>/. Puïïako attano vacanassa assutabhÃvaæ ¤atvà va \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd dhani-. 2 Cks -tÅ. 3 Ck yatthayanto, Cs yapatthayanto, Bd paÂhayanto. 4 so Cks; Bd visÃlÃyarÃjaÂhÃniyÃ. 5 Cks -bhogÃya. 6 Bd -maæ. 7 Bd kaïakapari-. 8 Ck suvaïïaniÂÂhikÃti tehi, Cs -kÃnl tehi. 9 Cks -no. 10 Cks -kÃ-. 11 Cks -pavÃlaæ. 12 Cks -thana. 13 Ck cucukÃratta-, Cs cchukÃratta-. 14 Bd vijjuvabbha-. 15 Bd omits ghanato. 16 Bd niccharitÃ. 17 Ck Bd -te. 18 Bd adds kiækÃraïÃ. 19 Cks pacch-. >/ #<[page 271]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545). 271>% jinakadevaputtassa\<*<1>*>/ santike aÂÂhÃsi. Vessavaïo aÂÂaæ vi- nicchinitvà parÃjitaæ apaÂÂhapetvÃ\<*<2>*>/ itaraæ "gaccha tvaæ, tava vimÃne vasÃhÅti" Ã. Puïïako "gaccha tvan" ti vuttakkhaïe yeva "mayhaæ mÃtulena mama pesitabhÃvaæ jÃnÃthÃ" 'ti katici\<*<3>*>/ devaputte sakkhiækatvà heÂÂhÃvuttanayen' eva sin- dhavaæ ÃïÃpetvÃ\<*<4>*>/ abhirÆhitvà pakkÃmi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ Vessavaïaæ Kuveraæ tatth' eva santaæ\<*<6>*>/ purisaæ asaæsi: Ãnehi Ãja¤¤aæ idh' eva yuttaæ. || Ja_XXII:1172 ||>@ @*>/ khurÃ, jambonadassa pÃkassa suvaïïassa uracchado. || Ja_XXII:1173 ||>@ @@ Ta. Ãmantayà 'ti ÃmantetvÃ. So ÃkÃsena gacchanto yeva cintesi: Vidhurapaï¬ito mahÃ- parivÃro, na sakkà taæ gaïhituæ, Dhana¤jayakoravyo pana jÆtavittako\<*<8>*>/, taæ jÆtena\<*<8>*>/ jinitvà V-aæ gaïhissÃmi, ghare pan' assa bahÆni ratanÃni, appagghena lakkhena jÆtaæ na kÅÊissati, mahaggharatanaæ harituæ vaÂÂati, a¤¤aæ ratanaæ rÃjà na gaïhissati, RÃjagahanagarasÃmanta\<*<9>*>/-Vepullapabbatabbhantare cakkavattira¤¤o paribhogamaïiratanaæ atthi mahÃnubhÃvaæ, taæ gahetvà tena rÃjÃnaæ palobhetvà rÃjÃnaæ jinissÃmÅti". So tathà akÃsi. Tam atthaæ Satthà dassetuæ\<*<10>*>/ Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks jinnaka-. 2 Bds anu-. 3 Bd katipaya. 4 Bd ÃharÃpetvÃ. 5 Ck -yiæ, Cs -yi. 6 Bd -to. 7 so Cks; Bd kÃcampicamayÃ. 8 Cks dÆta-. 9 Bd -tÃ. 10 Bd tamatthaæ pakÃsento satthÃ. >/ #<[page 272]># %<272 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ pupphÃbhikiïïaæ Himavaæ va pabbataæ\<*<2>*>/. || Ja_XXII:1176 ||>@ @*>/ siluccayaæ kimpurisÃnuciïïaæ anvesamÃno [maïi] ratanaæ uÊÃraæ, tam addasà pabbatakÆÂamajjhe ti. || Ja_XXII:1177 ||>@ Ta. A. ra¤¤o ti tadà AÇgara¤¤o va Magadharajjaæ ahosi, ten' evaæ vuttaæ, durÃyutan ti paccatthikehi durÃsadaæ, Masakka -- ti MasakkasÃra- saækhÃte Sinerumatthake mÃpitattà MasakkasÃran ti laddhanÃmaæ VÃsavassa bhavanaæ viya, dijÃbhi -- ti a¤¤ehi pakkhÅhi abhighuÂÂhaæ, nÃnà -- ti ma- dhurassarena gÃyantehi viya nÃnÃvidhehi sakuntehi abhirudaæ, abhigÅtan ti a., subhaæganan\<*<1>*>/ ti sundaraæ aægaïaæ manu¤¤atalam\<*<4>*>/, Himavaævapab- batan\<*<2>*>/ ti Himavantapabbataæ viya, VepullamÃbirucchÅti\<*<5>*>/ bhi. so Pu- evarÆpaæ Vepullapabbataæ abhirÆhi, pabbatakÆÂa -- ti pabbatakÆÂabbhantare maïiæ addasa. @@ @@ Ta. dhanà -- ti manasà patthitassa dhanassa Ãharaïasamatthaæ, dadd -- ti jalamÃnaæ, yasÃsà ti parivÃramaïigaïena, obhÃsatÅti taæ maïiratanaæ ÃkÃse vijju-r-iva obhÃsati, tamaggahÅti taæ maïiratanaæ KumbhÅro nÃma yakkho kumbhaï¬asatasahassaparivÃro, so\<*<6>*>/ pana tena\<*<7>*>/ kujjhitvà olokitamatten' eva bhÅtatasito palÃyitvà cakkavÃlapabbatamatthakaæ patvà kampamÃno olokento aÂÂhÃsi, iti taæ palÃpetvà Puïïako maïiratanaæ aggahi, manoharannÃmà 'ti manasà cintitaæ\<*<8>*>/ Ãharituæ sakkotÅti evaæladdhanÃmaæ\<*<9>*>/. @*>/ sabhaæ KurÆnaæ,>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd suvaÇgaïaæ. 2 Bd Himavantapab-. 3 Bd -rÆhi, Cks abhirucchi. 4 Cks -naæ talaæ. 5 Bd -ruhiti, Cks -abhirucchiti. 6 Cks yo. 7 Cks te. 8 Cks -tuæ, Bd adds dhanaæ. 9 Cks add maïi. 10 Bd pÃg-. >/ #<[page 273]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 273>% @< samÃgame ekasataæ samagge avhettha yakkho avikampamÃno: || Ja_XXII:1179 ||>@ @*>/ varam Ãbhijeti, kam ÃbhijeyyÃma\<*<2>*>/ varaædhanena kam anuttaraæ ratanavaraæ jinÃma ko vÃpi no jeti varaæ dhanÃnaæ\<*<3>*>/. || Ja_XXII:1180 ||>@ Ta. oruyha cÃga¤chi\<*<4>*>/ -- ti bhi. so Pu. yakkho assapiÂÂhito oruyha assaæ adissamÃnarÆpaæ\<*<5>*>/ Âhapetvà mÃïavakavaïïena KurÆnaæ sabhaæ upagato, ekasatan ti ekasatarÃjÃno asambhÅto hutvà ko nÅdhà 'ti vadanto dÆtena avhettha, ko nÅdhà 'ti ko nu imasmiæ rÃjasamÃgame, ra¤¤an ti rÃjÃnaæ antare, varamÃbhijetÅti amhÃkaæ santakaæ seÂÂharatanaæ abhijeti ahaæ jinÃmÅti vattuæ ussahati, kamÃbhijeyyÃmà 'ti kaæ và mayaæ jineyyÃma, varaæ dhanenà 'ti uttamadhanena, kamanuttaran ti jinanto ca kataraæ\<*<6>*>/ rÃjÃnaæ anuttaraæ ratanavaraæ jinÃma, ko vÃpi no ti atha và ko rÃjà amhe\<*<7>*>/ varadhanena jeti. Iti so catÆhi padehi Koravyam evaæ ghaÂÂesi. Atha rÃjà "mayà ito pubbe evaæ\<*<8>*>/ sÆro hutvà kathento nÃma na diÂÂhapubbo, ko nu kho eso" ti cintetvà pucchanto g. Ã.: @*>/, abhibhosi\<*<10>*>/ no vaïïanibhÃya sabbe, akkhÃhi me nÃma¤\<*<11>*>/ ca bandhave cÃ\<*<12>*>/ 'ti. || Ja_XXII:1181 ||>@ Ta. na ko -- ti KururaÂÂhavÃsikass' eva tava vacanaæ na hoti. Taæ sutvà itaro "ayaæ rÃjà mama nÃmaæ pucchati, puïïako ca dÃso hoti, sac' Ãhaæ `Puïïako 'smÅti' vakkhÃmi `esa eko dÃso, kasmà maæ pagabbhatÃya evaæ vadetÅti'\<*<13>*>/ avama¤¤issati anantarÃtÅte attabhÃve nÃmam assa kathessÃ- mÅti" cintetvà gÃtham Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks ra¤¤Ã. 2 Cks kamÃvaje-. 3 Bd varadhanenÃ. 4 Bd pÃg-. 5 Cks -naærÆpaæ. 6 Ck jinnÃvarataraæ, Cs jinantà ca kataraæ. 7 Cks ambho. 8 Bd evarÆpo. 9 Ck tave, Cs tavevaæ, Bs tavedaæ. 10 Bd -tosi. 11 Cs nÃma. 12 Cks nÃ. 13 so Cks; Bd tasmà maæ--vadesÅti. >/ #<[page 274]># %<274 XXII. MahÃnipÃta.>% @< AÇgesu me ¤Ãtayo bandhavà ca, akkhena dev' asmi\<*<1>*>/ idhÃnupatto ti. || Ja_XXII:1182 ||>@ Ta. anÆnanÃmo ti no ÆnanÃmo, iminà attano puïïanÃmam\<*<2>*>/ eva pa- Âicchannaæ katvà katheti, iti mavhayantÅti iti maæ avhayanti pakkosanti, AÇgesÆ 'ti AÇgaraÂÂhe KÃlacampÃnagare vasanti, akkhena -- \<*<1>*>/ ti deva jÆte\<*<3>*>/ kÅÊanatthena idh' eva anuppatto 'smi. Atha naæ rÃjà "mÃïava tvaæ jÆte jito kiæ dassasi, kin te atthÅti" pucchanto gÃtham Ãha: @*>/ taæ jinanto hare akkhadhutto, bahÆni\<*<5>*>/ ra¤¤o ratanÃni atthi, te\<*<6>*>/ tvaæ daliddo katham avhayesÅti. || Ja_XXII:1183 ||>@ T. a.: kittakÃni\<*<7>*>/ bhoto mÃïavassa taruïassa ratanÃni atthi, yetaæ -- ti yÃni taæ jinanto akkhadhutto Ãharà 'ti vatvà hareyya, ra¤¤o pana nivesane bahÆni ratanÃni atthi, te rÃjÃno evaæ\<*<8>*>/ bahudhane tvaæ daliddo samÃno kathaæ jÆtena avhayesi. Tato Puïïako: @*>/ nÃma maïÅ mamÃyaæ, dhanÃharaæ\<*<10>*>/ maïiratanaæ uÊÃraæ ima¤ ca Ãja¤¤aæ amittatÃpanaæ etaæ me jetvÃ\<*<11>*>/ hare akkhadhutto ti g. Ã. || Ja_XXII:1184 ||>@ PÃÊipotthakesu pana maïi mama\<*<12>*>/ vijjati lohitaæko ti likhitaæ, so pana maïi veÊuriyo, tasmà idha me vasam eti. Ta. Ãja¤¤an ti imaæ ÃjÃni- yassa¤ ca maïi¤ cà 'ti etaæ me ubhayaæ\<*<13>*>/ hareyya akkhadhutto ti assaæ dassetvà evam Ãha. Taæ sutvà rÃjà gÃtham Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd akkhena devasmiæ, Cks atthena devosmi. 2 Bd puïïakanÃmam, Bs puïïakoti nÃmam. 3 Bd devajuta. 4 Cks yo. 5 Ck -hi. 6 Bd so. 7 Cks kÅkÃnici. 8 Bd eva. 9 Bd -raæ. 10 Cks -ro 11 Cks ma jetvÃ, Bd me jinitvÃ. 12 read: maïÅ mamÃ. 13 Ck upÃyaæ. >/ #<[page 275]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545). 275>% So ra¤¤o kathaæ sutvà "mahÃraja kin nÃm' etaæ vadetha, eko asso assasahassam\<*<1>*>/ pi lakkhaæ hoti, eko maïi maïisa- hassam\<*<2>*>/ pi, na hi sabbe assà ekasadisÃ, imassa tÃva javaæ passathÃ" 'ti vatvà assaæ abhirÆhitvà pÃkÃramatthakena pesesi, sattayojanikaæ nagaraæ assehi gÅvÃya gÅvaæ paharantehi parikkhittaæ viya ahosi, athÃnukkamena asso na pa¤¤Ãyi yakkho na pa¤¤Ãyi, udare baddharattapaÂÂo va ekaparikkhittaæ viya ahosi, so assato oruyha "diÂÂho te mahÃrÃja assassa vego" ti vatvà "Ãma diÂÂho" ti vutte "idÃni passa mahÃrÃjÃ" 'ti vatvà assaæ antonagaruyyÃne\<*<3>*>/ udakapiÂÂhe pesesi, khu- raggÃni atemento va pakkhandi, atha naæ paduminipaïïesu vicarÃpetvà pÃïiæ paharitvà hatthaæ pasÃreti, asso Ãgantvà pÃïitale patiÂÂhÃsi, tato\<*<4>*>/ "vaÂÂat' eva evarÆpaæ\<*<5>*>/ assaratanaæ narindÃ" 'ti vatvà "vaÂÂati mÃïavÃ" 'ti vutte "mahÃrÃja, assaratanaæ tÃva tiÂÂhatu, maïiratanassÃnubhÃvaæ passÃ" 'ti vatvà tassÃnubhÃvaæ pakÃsento Ãha: @*>/, || Ja_XXII:1186 ||>@ @*>/ c' ettha sakuïÃna¤ ca viggahÃ, nÃgarÃje\<*<7>*>/ supaïïe\<*<8>*>/ ca maïimhi passa nimmitan ti. || Ja_XXII:1187 ||>@ ItthÅnan ti tasmiæ hi maïiratane alaækatapaÂiyattà anekaitthiviggahà purisaviggahà nÃnappakÃrà migapakkhisaæghà senaÇgÃdÅni ca pa¤¤Ãyanti, tÃni dassento evaæ Ãha, nimmitan ti idaæ evarÆpaæ accherakaæ maïimhi passa; aparam pi: @*>/ caturaÇginiæ imaæ senaæ maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1188 ||>@ @*>/ viyÆÊhÃni maïimhi passa nimmitan ti. || Ja_XXII:1189 ||>@ BalaggÃnÅti\<*<10>*>/ balÃni ca, viyÆÊhÃnÅti pabbÆÊhavasena Âhità ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -ssÃ. 2 Cks -hassassÃ. 3 Bd adds pokkharaniyaæ. 4 Bd adds naæ. 5 Cks assarÆpaæ. 6 Cks -aæ. 7 Bd -jÃ. 8 Ck -o, Bd -Ã. 9 Bd kÃvammike. 10 Bd balakÃni. >/ #<[page 276]># %<276 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ bahupÃkÃratoraïaæ siæghÃÂakesu bhÆmiyo maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1190 ||>@ @@ Puran ti nagaraæ, uddÃpa -- \<*<1>*>/ ti pÃkÃravatthunà sampannaæ, bahu- pà -- ti uccapÃkÃranagaradvÃraæ, siæghÃÂakesÆ 'ti catukkÃdisu\<*<2>*>/, bhÆmiyo ti nagarÆpacÃre vicittà ramaïÅyabhÆmiyo, esikà ti nagaradvÃresu uÂÂhÃpite esi- katthambhe, palikhan ti palighaæ, ayam eva và pÃÂho, aggalÃnÅti nagara- dvÃrakavÃÂÃni, dvÃre cà 'ti gopurÃni ca. @@ @@ ToraïamaggesÆ 'ti imasmiæ nagare toraïaggesu, kuïà -- ti kÃÊakokilÃ, citrÃ\<*<3>*>/ ti citrapattakokilÃ. @*>/ abbhutaæ lomahaæsanaæ samussitadhajaæ rammaæ suvaïïavÃlukasanthataæ. || Ja_XXII:1194 ||>@ @*>/ païïasÃlÃyo vibhattà bhÃgaso mità nivesane nivese ca sandhibbÆhe\<*<6>*>/ patatthiyo\<*<7>*>/ || Ja_XXII:1195 ||>@ SupÃkÃran\<*<4>*>/ ti ka¤canapÃkÃraparikkhittaæ, païïa -- ti nÃnÃpaïiya- puïïe Ãpaïe\<*<8>*>/, nivesane -- ti gehÃni c' eva gehavatthÆni ca, sandhibbÆhe\<*<6>*>/ ti gharasandhiyo ca anibbiddharacchà ca, patatthiyo\<*<7>*>/ ti nibbiddhavÅthiyo. @*>/ odaniyÃgharÃ\<*<10>*>/ vesÅ ca gaïikÃyo ca maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1196 ||>@ @@ @@ Soï¬ecà 'ti attano anurÆpehi katakaïïapilandhanehi samannÃgate ÃpÃna- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd uÂÂÃla-. 2 Bd vidhicatukkÃnisu. 3 Cks omit citrÃ. 4 Cks sa-. 5 Bd passettha. 6 Bd -byÆhe. 7 so Cks for pathaddhiyo? see Abhidh. by SubhÆti v. 202; Bd pathathiyo. 8 Ck -pÃniyapuïïÃ, Bd nÃnÃbhaï¬apuïïe. 9 Ck suïo, Cs suno, Bd suddÃ. 10 Cks -sÃgharÃ. >/ #<[page 277]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 277>% bhÆmiæ\<*<1>*>/ sajjetvà nisinne surÃsoï¬e ca, ÃÊÃrike ti sÆpike, pÃïissare ti pÃïippahÃrena gÃyante, kumbha -- ti ghaÂadaddaravÃdake\<*<2>*>/. @@ @*>/ ca vÅïa¤ ca naccagÅtaæ suvÃditaæ turiyatÃÊitasaæghuÂÂhaæ maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1200 ||>@ @@ SammatÃlan ti khadirÃdisamma¤ c' eva kaæsatÃla¤ ca, turiya -- ti nÃnÃturiyÃnaæ paÂhamatÃÊita¤ c' eva saæghuÂÂha¤ ca, muÂÂhikà ti mallÃ, so- bhiyà ti nagarasobhanà sampannarÆpà purisÃ, vetÃlike ti vetÃlÃ\<*<4>*>/ uÂÂhÃ- pake\<*<5>*>/, jalle ti massÆni karonte nahÃpite. @*>/ bhÆmiyo maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1202 ||>@ Ma¤cÃtima¤ce\<*<7>*>/ ti ma¤cÃnaæ upari baddhama¤ce\<*<8>*>/, bhÆmiyo ti ra- maïÅyasamajjabhÆmiyo. @*>/ digunaæ bhujaæ nihate nihatamÃne\<*<10>*>/ ca maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1203 ||>@ Samajjasmin ti mallaraÇge, nihare ti nihanitvÃ\<*<11>*>/ Âhite, nihata- mÃne\<*<10>*>/ ti parÃjite\<*<12>*>/. @*>/ (V 406|5) || Ja_XXII:1204 ||>@ @*>/ gaïino niækasÆkarà || Ja_XXII:1205 ||>@ @*>/ maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1206 ||>@ PalasatÃ\<*<16>*>/ ti khaggamigÃ, balasatà ti pi pÃÂho, gavajà cà 'ti gavayÃ, varÃhà ti ekà migajÃti, tathà gaïino c' eva niækasÆkarà ca, bahu -- ti nÃ- nappakÃrà citramigÃ, biÊÃrà ti ara¤¤e biÊÃrÃ, sasa-ti sasà ca kaïïakà ca. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck apÃïa-, Cs apÃna-, Bd ÃpÃïa-. 2 Bd -dudrabhivÃ-. 3 Bd sammÃ-. 4 Ck -la, Cs -laæ, Bd vettÃya. 5 Bd upaÂhÃ-. 6 Cks -ca. 7 Cks -can. 8 Cs -co. 9 Bd poÂente. 10 so all three MSS. 11 so Cks; Bd niharitvà jinitvÃ. 12 so all three MSS. 13 Cks -ye. 14 Cks eva. 15 Cks -o. 16 Cks pha-. >/ #<[page 278]># %<278 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ soïïavÃlukasanthatà acchà savanti ambÆni macchagumbanisevitÃ\<*<2>*>/. || Ja_XXII:1207 ||>@ @*>/ pÃvusÃ\<*<4>*>/ macchà vÃlajÃ\<*<5>*>/ mu¤jarohitÃ. || Ja_XXII:1208 ||>@ NajjÃyo ti nadiyo, soïïa -- ti suvaïïavÃlukÃya santhatatalÃ, kum- bhÅlà ti ime evarÆpà jalacarà antonadiyaæ vicaranti, te pi maïimhi passà 'ti @*>/, maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1209 ||>@ VeÊuriyakarodÃyo\<*<6>*>/ ti veÊuriyapÃsÃïe paharitvÃ\<*<7>*>/ saddaæ karontiyo. @@ @@ Puthu -- ti macchasevitÃ, vana -- ti vanarÃjÅhi, ayam eva và pÃÂho. @*>/ JambudÅpa¤ ca maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1212 ||>@ @*>/ anupariyante, maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1213 ||>@ @*>/ cattÃro ca mahÃrÃje maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1214 ||>@ @*>/ ca siluccaye ramme kimpurisÃkiïïe maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1215 ||>@ @@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bd; Ck sÆpatiÂÂhÃtthÃyo, Cs sÆpatinthÃyo, read: supatitthÃyo? 2 Cks -Âaæ, Bd -kumbha-. 3 Ck Bd pÃÂinÃ. 4 Bd bahusÃ. 5 Bd bala. 6 so Bd; Cks veÊuriyaphalaka-. 7 Bd adds tassa saddena rukkhasakuïÃdayo 8 Ck turiyo, Cs kuriyo. 9 Cks -ru. 10 Bd mahitalaæ. 11 Bd piÂhiye. >/ #<[page 279]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 279>% @*>/, maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1219 ||>@ Videhe ti PubbavidehadÅpaæ, GoyÃniye ti AparagoyÃnadÅpaæ, Ku- ruyo ti UttarakurÆ ca dakkhiïato JambudÅpa¤ ca\<*<2>*>/, anupariyante ti ete Canda-Suriye Sineruæ anupariyÃyante, pÃÂiye\<*<3>*>/ ti pattharitvà Âhapite viya piÂÂhipÃsÃïe. @*>/ pajjalantena\<*<5>*>/ vaïïena maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1220 ||>@ @*>/ maïimhi passa nimmitaæ. || Ja_XXII:1221 ||>@ @@ Parosahassan ti TÃvatiæsanagare atirekasahassaæ pÃsÃde. @@ @@ @*>/ ma¤jeÂÂhà païïavÅsati missà bandhukapupphehi nÅluppalavicittitÃ. || Ja_XXII:1225 ||>@ @@ Dasettha -- ti etasmiæ maïikkhandhe dasa setarÃjiyo, chapiÇgalà -- ti cha ca pannarasa cà 'ti ekavÅsati piÇgalarÃjiyo, haliddà ti haliddivaïïà ca- tuddasÃ, tiæsatÅti indagopakavaïïà tiæsarÃjiyo, cha cà 'ti dasa ca cha ca soÊasa kÃÊarÃjiyo, païïavÅsatÅti pa¤cavÅsati ma¤jeÂÂhavaïïà passa, missÃ-- hÅti tà kÃÊama¤jeÂÂhavaïïarÃjiyo etehi pupphehi missà vicittità passa, ettha hi kÃÊarÃjiyo bandhujÅvakapupphehi missà ma¤jeÂÂharÃjiyo nÅluppalehi vicittitÃ, odhisuækan ti suækakoÂÂhÃsaæ, yo maæ jÆte jinissati tass' imaæ suæka- koÂÂhÃsaæ passà 'ti vadati, AÂÂhakathÃyam pana hotu\<*<8>*>/ suækaæ mahÃrÃjà 'ti pÃÂho, tass' attho: dipaduttama passa tvaæ imaæ evarÆpaæ maïiæ idam eva mahÃrÃja suækaæ hotu\<*<9>*>/, yo maæ jÆte jinissati tass' idaæ bhavissatÅti. Maïikhaï¬aæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ramma. 2 Cks omit kuruyo--dÅpa¤ca. 3 Bd piÂhiye. 4 Cks -katthate, Bd -santate. 5 Bd -te ca. 6 Bd -tavasavattino. 7 Bd chacca, Cks jÃca. 8 Cks hetu. 9 Cks hoti. >/ #<[page 280]># %<280 XXII. MahÃnipÃta.>% Evaæ vatvà Puïïako "mahÃrÃja, ahaæ tÃva jÆte jito imam maïiratanaæ dassÃmi, tvaæ pana kiæ dassasÅti\<*<1>*>/" Ã., "tÃta mama sarÅra¤ ca\<*<2>*>/ setacchatta¤ ca Âhapetvà mama santa- kaæ suækaæ hotÆ" 'ti, "tena hi deva mà cirÃyi, ahaæ dÆrÃ- gato\<*<3>*>/, jÆtamaï¬alaæ sajjÃpehÅti", rÃjà amacce ÃïÃpesi, te khippaæ jÆtasÃlaæ sajjetvà ra¤¤o varapotthakattharaïaæ\<*<4>*>/ sesa- rÃjÃna¤ cÃpi ÃsanÃni pa¤¤Ãpetvà PuïïakassÃpi patirÆpaæ Ãsanaæ ¤atvÃ\<*<5>*>/ ra¤¤o kÃlaæ Ãrocayiæsu. Tato Pu-rÃjÃnaæ gÃthÃya ajjhabhÃsi: @*>/, n' etÃdisaæ maïiratanaæ\<*<7>*>/ tav' atthi, dhammena jiyyÃma\<*<8>*>/ asÃhasena, jito ca no khippam avÃkarohÅti. || Ja_XXII:1227 ||>@ T. a. mahÃrÃja jÆtasÃlÃya kammaæ upagataæ niÂÂhitaæ, etÃdisaæ maïira- tanaæ tava n' atthi, mà papa¤caæ karohi upehi lakkhaæ, akkhehi kÅÊanaÂÂhÃnaæ upagaccha, kÅÊantà ca mayaæ dhammena jÅyissÃma\<*<9>*>/, no asÃhasena jayo hotu, sace pana tvaæ jito bhavissasi atha no khippam avÃkarohi, papa¤cam akatvà va jito dhanaæ dadeyyÃsÅti vuttaæ hoti. Atha naæ rÃjà "mÃïava\<*<10>*>/ tvaæ mama\<*<11>*>/ `rÃjÃ' ti mà bhÃyi dhammen' eva no asÃhasena jayaparÃjayo bhavissatÅti" Ã. Taæ sutvà Pu-"amhÃkaæ dhammen' eva\<*<12>*>/ jayaparÃjayabhÃvaæ jÃ- nÃthÃ" 'ti\<*<13>*>/ rÃjÃno sakkhiækaronto gÃtham Ãha: @*>/ Maddà saha Kekakehi passantu no te asaÂhena yuddhaæ na no sabhÃyaæ na karoti ki¤cÅti. || Ja_XXII:1228 ||>@ Ta. paccuggatà ti uggatattà pa¤¤Ãtattà pÃkaÂattà Pa¤cÃlarÃjÃnaæ evÃla- pati, Macchà cà 'ti tva¤ ca samma MaccharaÂÂhe rÃja, Maddà ti M-raÂÂhe rÃja, saha -- ti Kekakehi nÃma janapadena saha vattamÃna KekarÃja tva¤ ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 all three MSS. -tÅti. 2 Bd adds devi¤ca. 3 Bd dÆrà Ãg-. 4 Ck -kantharaæ? Cs -potakattharaæ, Bd -poÂhaka-. 5 Bd pa¤¤ÃpetvÃ. 6 Bks lakkha, Bd upeti lakkhaæ. 7 read: maïiratnaæ. 8 so Cs; Ck jÅyÃma, Bds jissÃma. 9 Bd jinissÃma, Ck adds dhammeneva. 10 Ck rÃjamÃnÃva. 11 Bd maæ. 12 no asÃhasena jago hotu---dhammeneva wanting in Cs. 13 Bd adds te pi. 14 Bd va. >/ #<[page 281]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 281>% athavà sahasaddaæ KekakehÅti padassa pacchato Âhapetvà paccuggatan ti yeva sadda¤ ca SÆrasenavisesanaæ katvà Pa¤cÃla paccuggata SÆrasena Macchà ca Madda-Kekakehi saha sesarÃjÃno cà 'ti evam p' ettha attho daÂÂhabbo, passantu no te ti amhÃkaæ dvinnaæ ete rÃjÃno asaÂhena akkayuddhaæ, na no sabhÃ- yaæ na karonti ki¤cÅti ettha no ti nipÃtamattaæ, sabhÃyaæ ki¤ci sakkhin na karonti khattiye pi brÃhmaïe pi karonti yeva, tasmà sace ki¤ci akÃraïaæ uppajjati na no sutaæ diÂÂhan ti vattuæ na labhissatha, appamattà hothà 'ti yakkhasenÃpatirÃjÃno sakkhino akÃsi. Atha rÃjà ekasatarÃjaparivuto Pu-aæ gahetvà jÆtasÃlaæ pÃvisi, sabbe patirÆpÃsanesu nisÅdiæsu, rajataphalake suvaïïa- pÃsake Âhapayiæsu. Pu-turito "mahÃrÃja pÃsakesu Ãyà nÃma, mÃlikaæ\<*<1>*>/ sÃvaÂaæ\<*<2>*>/ bahulaæ, santi bhadrÃdayo catuvÅsati tesu tumhe attano ruccanakaæ\<*<3>*>/ Ãyaæ gaïhathÃ" 'ti Ã., rÃjà "sÃdhÆ" 'ti bahulaæ gaïhi Pu-sÃvaÂaæ\<*<2>*>/, atha naæ rÃjà Ã.:,tena hi tÃta mÃïava pÃsake pÃjehÅti\<*<4>*>/", "mahÃrÃja\<*<5>*>/ paÂhamaæ mama vÃro na pÃpuïÃti, tumhe pÃjethÃ\<*<4>*>/" 'ti, rÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Tassa pana tatiye attabhÃve mÃtà va\<*<6>*>/ ÃrakkhadevatÃ, tassà anubhÃvena rÃjà jÆte jinÃti, sà avidÆre Âhità ahosi, rÃjà deva- taæ anussaritvà jÆtagÅtaæ\<*<7>*>/ gÃyitvà pÃsake hatthe vaÂÂetvà ÃkÃse khipi, PuïïakassÃnubhÃvena pÃsakà rÃjÃnaæ parÃjinantà bhassanti, rÃjà jÆtasippamhi sukusalatÃya pÃsake attano parÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks mÃli. 2 so Cks; Bd -ÂÂaæ. 3 Cks -ruccana. 4 Bds pÃte. 5 Bd adds pÃsakesu. 6 Bd mÃtÃbhÆtapubbÃ. 7 Bd adds after jÆtagÅtaæ the following verses which I am unable to correct: gÃyanto imaæ gÃtham Ãha: 1. Sabbà nadÅ vaækanadÅ sabbe kaÂhà vanÃmayà sabbitthiyo kare pÃpaæ labbhamÃnenivÃdake 2. Devate tvajju rakkhadevÅ passa mà maæ vibhÃveyya anukampakà patiÂhà ca passa bhadrÃni rakkhitaæ 3. Jambonadamayaæ pÃsaæ caturaæ samaÂhaÇguli vibhÃti parisamajhe sabbakÃmadado bhava 4. Devate me jayaæ dehi passa maæ appabhÃginaæ mÃtÃnukampiko poso sadà bhadrÃni passati 5. AÂhakaæ mÃlikaæ vuttaæ sÃvaÂÂa¤ ca chakaæ mataæ catukkaæ bahulaæ ¤eyyaæ dvibandhusandhikabhadrakaæ 6. CatuvÅsati Ãyà ca munindena pakÃsità ti mÃliko ca duve kÃkà sÃvaÂÂo maï¬akà ravi bahulo nemi saæghaÂÂo santi bhadrà ca titthirà ti Rajà evaæ jÆtagÅtaæ gÃyitvà pÃsake hatthena parivattetvà ÃkÃse etc. >/ #<[page 282]># %<282 XXII. MahÃnipÃta.>% jayÃya bhassante ¤atvà ÃkÃse yeva saæka¬¬hanto gahetvà punÃkÃse khipi, dutiyam pi attano parÃjayÃya bhassante ¤atvà tath' eva aggahesi. Tato Pu-cintesi: "ayaæ rÃjà mÃdisena yakkhena saddhiæ jÆtaæ kÅÊanto bhassamÃne pÃsake saæ- ka¬¬hitvà gaïhati, kin nu kho kÃraïan" ti, so tassa Ãrakkha- devatÃya ÃnubhÃvaæ ¤atvà akkhÅni ummÅletvà kuddho viya naæ olokesi, sà bhÅtà palÃyitvà CakkavÃÊapabbatamatthakaæ\<*<1>*>/ patvà kampamÃnà aÂÂhÃsi. RÃjà tatiyam pi pÃsake khipitvà attano parÃjayÃya bhassante ¤atvÃpi PuïïakassÃnubhÃvena hatthaæ pasÃretvà gaïhituæ nÃsakkhi, te ra¤¤o parÃjayÃya patiæsu. Tato Pu-pÃsake khipi, te attano jinantà patiæsu\<*<2>*>/, ath' assa parÃjitabhÃvaæ ¤atvÃ\<*<3>*>/ appoÂhetvà mahantena sad- dena "jitam me, jitam me" ti tikkhattuæ nadi, so saddo, sakala-JambudÅpaæ phari. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @*>/ ra¤¤aæ sakÃse sakhina¤ ca majjhe, ajesi yakkho naraviriyaseÂÂhaæ, tattha-ppanÃdo tumulo babhÆvà 'ti*. || Ja_XXII:1230 ||>@ Ta. pÃvisun ti jÆtasÃlaæ pavisiæsu, vicinan ti rÃjà catuvÅsatiyà Ãyesu vicinanto kaliæ parÃjayagÃhaæ aggahesi, kaÂamaggahÅti Pu-nÃma yakkho jayagÃhaæ gaïhi, te tattha jÆte -- ti te tattha jÆtasÃlÃya jÆte samupÃgate ubho jÆtaæ kÅÊiæsÆ 'ti a., ra¤¤an ti atha tesaæ ekasatÃnaæ rÃjÆnaæ sakÃse avasesÃna¤ ca sakhÅnaæ majjhe so yakkho naraviriyaseÂÂhaæ rÃjÃnaæ ajesi, tatthappanÃdo -- ti tasmiæ jÆtamaï¬ale ra¤¤o parÃjitabhÃvaæ jÃnÃtha jitaæ me jitam me ti mahanto saddo ahosi. RÃjà parÃjito anattamano ahosi, atha naæ samassÃsento Pu-gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks omit pabbata. 2 tato puïïako--patiæsu wanting in Cks, Bd jinantan. 3 Bd adds puïïako. 4 so all three MSS. for -tÃ? * vv. 91 and 92 ought to have been printed in smaller type. >/ #<[page 283]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 283>% @*>/ varaædhanena jito ca me khippam avÃkarohÅti. || Ja_XXII:1231 ||>@ Ta. ÃyÆhatan ti dvinnaæ vÃyamÃnÃnaæ a¤¤atarass' eva hoti, tasmà parÃ- jito 'mhÅti mà cintayi, jito sÅti\<*<2>*>/ parihÅno si\<*<3>*>/, varaædhanenà 'ti vara- dhanena\<*<4>*>/, khippam avÃkarohÅti khippaæ me jayaæ dehi. Atha "naæ gaïhathÃ" ti vadanto gÃtham Ãha: @*>/ ratanaæ pathavyà gaïhÃhi KaccÃna\<*<6>*>/ varaæ dhanÃnaæ, ÃdÃya yen' icchasi tena gacchà 'ti. || Ja_XXII:1232 ||>@ Puïïako Ãha: @*>/ ratanaæ pathavyà tesaæ varo Vidhuro nÃma kattÃ, so me jito, tam me avÃkarohÅti. || Ja_XXII:1233 ||>@ Ta. so me jito ti mayà hi tava vijite uttamaratanaæ jitaæ, so\<*<7>*>/ ca sabbaratanÃnaæ varo tasmà so maya jito nÃma hoti, tam me dehÅti. RÃjà Ãha: @@ Ta. attà ca me so ti so hi mayhaæ attà ca\<*<8>*>/ mayà ca attÃnaæ ÂhapetvÃ\<*<25>*>/ sesaæ dassamÅti\<*<9>*>/ vuttaæ, taæ mà gaïhi, na kevala¤ ca attà va atha kho me saraïa¤ ca gati ca dÅpo ca leïo ca parÃyano ca, asantulyo -- ti na satta- vidhena ratanadhanena saddhiæ tuletabbo. Puïïako Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks jinosi, Bd jinosmi. 2 Bd jinosmiti. 3 Bd ahaæ jino amhi. 4 Bd paramadha-. 5 Bd a¤¤aæ. 6 Ck Bd -yana. 7 Cks yo. 8 Ck ra, Cs omits ca. 9 read: mayaæ ca--dassÃmà ti? >/ #<[page 284]># %<284 XXII. MahÃnipÃta.>% @< eso va\<*<1>*>/ no vivaratu\<*<2>*>/ etam atthaæ, yaæ vakkhatÅ hotu kathÃ\<*<3>*>/ ubhinnan ti. || Ja_XXII:1235 ||>@ Ta. vivaratu\<*<2>*>/ -- ti yo tava attà và na và ti etam atthaæ eso va pa- kÃsetu, hotu kathà -- ti yaæ so vakkhati sà eva no ubhinnaæ kathà hotu taæ pamÃïaæ hotÆ 'ti a. RÃjà Ãha: @*>/. || Ja_XXII:1236 ||>@ Ta. na ca -- ti pasayha sÃhasiyaæ vacana¤ ca na bhaïasi. Evaæ vatvà rÃjà ekasata¤ ca rÃjÃno Puïïaka¤ ca ga- hetvà tuÂÂhamÃnaso vegena dhammasabhaæ agamÃsi, paï¬ito Ãsanà oruyha rÃjÃnaæ vanditvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, atha Pu- MahÃsattaæ Ãmantetvà "paï¬ita tvam dhamme Âhito, jÅvita- hetu pi musà na bhÃsasÅti kittisaddo te\<*<5>*>/ sakalaloke pharito\<*<6>*>/, ahaæ pana te ajja dhamme ÂhitabhÃvaæ jÃnissÃmÅti" vatvà g. Ã.: @@ Ta. saccannu -- maccan ti KurÆnaæ raÂÂhe Vi-nÃm' amacco\<*<7>*>/ dhamme Âhito jÅvitahetu pi musà na bhaïasÅti\<*<8>*>/ evaæ devà vidahu vidahanti kathenti pakÃsenti, evaæ vidahamÃnà te devà saccan nu vidahanti udÃhu abhÆtavÃdà yeva te ti\<*<9>*>/, Vi -- katamÃsi\<*<10>*>/ loke ti yà esà Vidhuro ti loke saækhà pa¤¤atti sà katamà Ãsi\<*<11>*>/ tvaæ pakÃsehi\<*<12>*>/, kiæ\<*<13>*>/ ra¤¤o dÃso nÅcatarajÆtiko udÃhu samo\<*<14>*>/ và uttaritaro và ¤ÃtÅti idan tÃva me Ãcikkha dÃso si ra¤¤o uda vÃsi ¤ÃtÅti. Atha M. "ayaæ maæ evaæ pucchati, ahaæ kho pan' etaæ `ra¤¤o ¤ÃtÅti' pi `ra¤¤o uttaritaro' ti pi `ra¤¤o na ki¤ci homÅti' pi sa¤¤apetuæ sakkomi\<*<15>*>/, imasmiæ pana loke saccasamo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks ca. 2 Cks vica-. 3 Ck pathÃ, Bd tathÃ. 4 Cks jananti. 5 Ck natena, Cs nate. 6 Cks puÂÂhÃ, Bs pÃkaÂo. 7 Bd nÃma amacco. 8 so all three MSS. for bhaïatÅti. 9 Bs -vÃdà yevà ti, Cks -vÃdo yeva so. 10 Cks -mosi. 11 so Bd for ÃsÅti? Ck si, Cs ti. 12 Cks pakÃseti, omitting tvaæ. 13 Bd kinnu. 14 Cks samesamo. 15 Bd adds evaæ sante pi. >/ #<[page 285]># %< 8. {Vidhurapaï¬itajÃtaka}. (545.) 285>% avassayo nÃma n' atthi, saccam eva kathetuæ vaÂÂatÅti" cin- tetvà "mÃïava n' evÃhaæ ra¤¤o ¤Ãti na uttaritaro, catunnaæ pana dÃsÃnaæ a¤¤ataro" ti dassetuæ gÃthadvÃyam Ãha: @@ @*>/ devassa param pi gantvà dhammena maæ mÃïava tuyhaæ dajjà ti. || Ja_XXII:1239 ||>@ Ta. ÃmÃyadÃsà ti dÃsassa\<*<2>*>/ dÃsiyà kucchimhi jÃtadÃsà sayam pi dÃsà ti, ye keci upaÂÂhÃkajÃtikà sabbe te sayaæ dÃsabhÃvaæ upagatà dÃsà nÃma, bhayà païunnà ti rÃjabhayena và corabhayena và attano vasanaÂÂhÃnato païunna- karamarà hutvà paravisayaæ gatÃpi dÃsà yeva nÃma, addhà hi\<*<3>*>/ yonito aham pi jÃto\<*<4>*>/ ti mÃïava ekaæsen' eva aham pi catusu dÃsayonisu ekato sayaæ dÃsayonito nibbattadÃso\<*<5>*>/, bhavo ca ra¤¤o ti ra¤¤o va¬¬hi và hotu ava¬¬hi và na sakkà mayà musà bhaïituæ, parampÅti dÆram gantvÃpi ahaæ devassa dÃso yeva, dajjà ti maæ rÃjà jayadhanena khaï¬etvà tuyhaæ dento dhammena samena sabhÃven' eva dadeyya. Taæ sutvà Pu-haÂÂhatuÂÂho pana appoÂhetvÃ\<*<6>*>/: @*>/ pa¤haæ, adhammarÆpo vata rÃjaseÂÂho, subhÃsitaæ n' anujÃnÃsi\<*<8>*>/ mayhan ti. || Ja_XXII:1240 ||>@ Ta. rÃjaseÂÂho ti ayaæ rÃjaseÂÂho adhammarÆpo vata, subhÃsitan ti Vi-paï¬itena sukathitaæ suvinicchitaæ, nanu -- \<*<8>*>/ ti idÃn' etaæ Vidhurapaï¬itaæ mayham kasmà nÃnujÃnÃsi kimatthaæ na desÅti vadati. Taæ sutvà rÃjà "mÃdisaæ yasadÃyikaæ anoloketvà idÃni diÂÂhamÃïavakaæ olokesÅti" M-assa kujjhitvà "sace dÃso\<*<9>*>/ ga- hetvà gacchÃ" 'ti gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd dÃsohaæ; read: dÃs' Ãha? 2 Bs adds putto pi, Bd omits dÃsassa. 3 Cks bahi. 4 Cks dÃso. 5 Cks -ttÃdÃso ca. 6 Bd -ÂetvÃ. 7 Bd viparettha, Ck viparitthaæ, Cs viparittha. 8 Bd nÃnu-. 9 Bd mÃïava sace so dÃso me bhaveyya. >/ #<[page 286]># %<286 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ Ta. eva¤ce no -- ti sace so amhÃkaæ pa¤haæ dÃso ham asmi na ca kho smi ¤ÃtÅti evaæ vivari ettha parisamaï¬ale atha kiæ acchasi sakalaloke dhanÃnaæ varadhanaæ etam gaïha gahetvà ca yen' icchasi tena gacchà 'ti. Akkhakhaï¬aæ\<*<1>*>/. Eva¤ ca pana vatvà rÃjà cintesi\<*<2>*>/: "paï¬itaæ gahetvà mÃïavo yathÃruciæ gamissati, tassa gatakÃlato paÂÂhÃya mayhaæ madhuradhammakathà dullabhà bhavissati, yan nÆn' imaæ\<*<3>*>/ ÂhÃne ÂhapetvÃ\<*<4>*>/ gharÃvÃsapa¤haæ puccheyyan" ti, atha naæ evam Ãha: "paï¬ita tumhÃkaæ gatakÃle mama madhura- dhammakathà dullabhà bhavissati, alaækatadhammÃsane ni- sÅditvà attano ÂhÃne Âhatvà mayhaæ gharÃvÃsapa¤haæ kathethÃ" 'ti, so "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà alaækatadhammÃsane nisÅ- ditvà ra¤¤Ã pa¤haæ puÂÂho vissajjesi, tatrÃyaæ pa¤ho: @*>/ kathaæ assa, kathan nu assa saægaho. || Ja_XXII:1242 ||>@ @@ Ta. khemà -- ti kathaæ gharÃvÃsaæ vasantassa khemà nibbhayà vutti bhaveyya, kathaæ assa saægaho ti catubbidho ca saægahavatthusaækhÃto saægaho tassa kathaæ bhaveyya, avyÃpajjhan ti niddukkhatÃ, saccavÃdÅ cà 'ti katha¤ ca mÃïavo saccavÃdÅ nÃma bhaveyya, peccà 'ti paralokaæ gantvÃ{\<*<6>*>/}. @*>/ sabbadhammÃnaæ Vidhuro etad abravi: || Ja_XXII:1244 ||>@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks omit akkha-. 2 Bd adds mayà paï¬ito mÃïavassa dinno. 3 Bd maæ. 4 Bd adds alaækatadhammÃsane nisÅdÃpetvÃ. 5 Bd vutti. 6 Bd -to. 7 Bd adds: taæ sutvà paï¬ito ra¤¤o pa¤haæ kathesi taæ atthaæ pakÃsento satthà Ãha. >/ #<[page 287]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 287>% @@ @@ @*>/ khemà vatti siyà evaæ, evan nu assa saægaho. || Ja_XXII:1249 ||>@ @@ Ta. taæ tatthà 'ti bhi so taæ rÃjÃnaæ tattha dhammasabhÃyaæ ¤Ãïagatiyà gatimà abbocchinnaviriyena dhitimà matimà mutimà saïhasu- khumapa¤¤o atthadassimà ¤Ãïena atthadassimà paricchinditvà jÃnana¤Ãïa- saækhÃtÃya pa¤¤Ãya sabbadhammÃnaæ saækhÃtÃ\<*<1>*>/ Vi-paï¬ito, etaæ na sÃdhÃ- raïadÃrassà 'ti Ãdivacanaæ abravi, tattha yo paresaæ dÃresu aparajjhati so sÃdhÃraïadÃro nÃma tÃdiso nÃssa bhaveyya, sÃdumekato ti sÃdurasapaïÅta- bhojanaæ a¤¤esaæ adatvà ekako va na bhu¤jeyya, lokÃyatikan ti anattha- nissitaæ saggamaggÃnaæ adÃyakaæ aniyyÃnikaæ vitaï¬asallÃpaæ lokÃyatikavÃdaæ na seveyya, netaæ -- ti na hi etaæ lokÃyatikaæ\<*<2>*>/ pa¤¤Ãya vaddhanaæ, sÅlavà ti akhaï¬ehi pa¤cahi sÅlehi samannÃgato, vattasampanno ti gharÃvÃsavattena và rÃjavattena và samannÃgato, appamatto ti kusaladhammesu appamatto, nivÃtavuttÅti atimÃnaæ akatvà nÅcavutti ovÃdÃnusÃsanipaÂicchako\<*<3>*>/, atthad- dho ti thaddhamacchariyarahito, surato ti soraccena s-gato, sakhilo ti pe- maïÅyavacano, mudÆ 'ti kÃyavacÅcittehi apharuso, saægahe -- ti mittasaæ- gahakaro dÃnÃdÅsu yo yena saægahaæ gacchati tassa ten' eva saægahako, saævibhÃgÅti dhammikasamaïabrÃhmaïÃnaæ c' eva kapaïÃdÅna¤ ca saævi- bhÃgakaro, vidhÃnavà ti etasmiæ kÃle kasituæ vaÂÂati imasmiæ vapitun ti evaæ sabbakiccesu vidhÃnasampanno, tappeyyà 'ti gahitagahitabhÃjanÃni pÆretvà dadamÃno tappeyya, dhammakÃmo ti paveïidhammam pi sucarita- dhammam pi kÃmayamÃno patthayamÃno, sutÃdhÃro ti sutassa ÃdhÃrabhÆto, paripucchako ti dhammikasamaïabrÃhmaïe upasaækamitvà kiæ bhante kusalan ti Ãdivacanehi pucchanasÅlo, sakkaccan ti gÃravena, evannu assa saægaho ti saægaho pi 'ssa evaæ kato nÃma bhaveyya, saccavÃdÅti evaæ paÂipanno yeva saccavÃdÅ nÃma siyÃ. Evaæ M. ra¤¤o gharÃvÃsapa¤haæ kathetvà pallaækà oruyha rÃjÃnaæ vandi. RÃjÃpi 'ssa mahÃsakkÃraæ katvà eka- satarÃjaparivuto attano nivesanam eva gato. GharÃvÃsa- pa¤haæ\<*<4>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -to. 2 Cks -yatanaæ. 3 Bd -niyassa sampaÂicchako. 4 Cks omit gharÃ-. >/ #<[page 288]># %<288 XXII. MahÃnipÃta.>% M. pana nivatto, atha naæ Puïïako Ãha: @@ Ta. no ti nipÃtamattaæ, issarena mayhaæ dinno ti a., sanantano ti mama atthaæ paÂipajjantena hi tayà attano sÃmikassa attho paÂipanno hoti, ya¤ c' etaæ sÃmikasa atthakaraïaæ nÃma esa dhammo sanantano porÃïaka- paï¬itÃnaæ sabhÃvo. Vidhurapaï¬ito Ãha: @*>/ agÃre yen' addhunà anusÃsemu putte ti. || Ja_XXII:1252 ||>@ Ta. tayÃhamasmÅti tayà laddho 'ham asmÅti jÃnÃmi labhantena ca na a¤¤athà laddho, dinno 'ham asmi tava issarenà 'ti mama issarena ra¤¤Ã ahaæ tava dinno, tÅha¤ cà 'ti mÃïavaka ahaæ tava bahÆpakÃro, rÃjÃnaæ anoloketvà saccam eva kathesiæ\<*<2>*>/, tenÃhaæ tayà laddho, tvaæ mama mahan- tabhÃvaæ\<*<3>*>/ jÃnÃsi, mayaæ tÅïi divasÃni taæ\<*<4>*>/ attano agÃre vÃsema, tasmÃ\<*<5>*>/ tvaæ yen' addhunà yattakena kÃlena mayaæ puttadÃre anusÃsemu taæ kÃlaæ adhivÃsehÅti. Taæ sutvà Pu-"saccaæ paï¬ito Ãha, bahÆpakÃro esa mama, `sattÃham pi addhamÃsam pi nisÅdÃpehÅti\<*<6>*>/' vutte adhivÃsetabbam eva" 'ti cintetvà @*>/ sukhÅ bhaveyyà 'ti. || Ja_XXII:1253 ||>@ Ta. tamme ti yaæ tvaæ vadesi sabbaæ taæ mama tathà hotu, bha- vajjà 'ti bhavaæ ajja paÂÂhÃya tÅhaæ anusÃsatu, tayi pacchÃ\<*<7>*>/ 'ti yathà tayi gate pacchà tava puttadÃro sukhÅ bhaveyya evaæ tvaæ anusÃsà 'ti. Evaæ vatvà Pu-MahÃsattena saddhiæ ¤eva tassa nive- sanaæ pÃvisi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs vÃsayomu, Ck vÃyayomu, Bs sasayemu: read: -mÆ or agÃre vÃsayemu? 2 Cks -si, Bd kathemi. 3 Bd mahantaguïabhÃvaæ. 4 Bd omits taæ. 5 Bd kasmÃ. 6 Cks omit ni-. 7 Cks pecca. >/ #<[page 289]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545). 289>% Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ Ta. pahÆta -- ti mahÃbhogo, ku¤jarà -- ti ku¤jarehi ca Ãja¤¤ahayehi ca anuciïïaæ, ariya -- ti ÃcÃrÃriyesu uttamo, Pu-yakkho ca tassa anto- puraæ pÃvisi. MahÃsattassa pana tiïïaæ utÆnaæ atthÃya tayo pÃsÃdÃ, tesu eko Ko¤co nÃma eko MayÆro nÃma eko Piyaketo nÃma, te sandhÃya ayaæ gÃthà vuttÃ: @@ Ta. tatthà 'ti tesu tÅsu pÃsÃdesu yattha tasmiæ\<*<1>*>/ samaye attanà vasati taæ surammarÆpaæ pÃsÃdaæ Puïïakaæ ÃdÃya upÃgami. Upagantvà ca alaækatapÃsÃdassa sattamÃya bhÆmiyà sa- yanagabbha¤ c' eva mahÃtala¤ ca sajjÃpetvà sirisayanaæ pa¤¤Ã- petvà sabbaæ\<*<2>*>/ annapÃnÃdividhiæ\<*<3>*>/ upaÂÂhapetvà devaka¤¤Ã viya pa¤casatà itthiyo "imà te pÃdaparicÃrikà hontu, anukkaïÂha- citto\<*<4>*>/ idha vasÃhÅti" tassa nÅyÃdetvà attano vasanaÂÂhÃnaæ gato, tassa gatakÃle tà itthiyo nÃnÃturiyÃni gahetvà Puïïa- kassa paricariyÃya naccÃdÅni paÂÂhapesuæ. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ Ta. avhayanti -- varato varaæ nacca¤ ca\<*<5>*>/ gÅta¤ ca karontiyo. @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd yasmiæ. 2 Cks -a. 3 Cks -dhaæ. 4 Ck -Âhahanto, Cs -Âhaganto. 5 Cks naccanti. >/ #<[page 290]># %<290 XXII. MahÃnipÃta.>% @< atthattham evÃnuvicintayanto pÃvekkhi bhariyÃya tadà sakÃse ti. || Ja_XXII:1257 ||>@ Ta. pamadÃhÅti pamadÃhi c' eva annapÃnena ca samaÇgikatvÃ, dham- mapÃlo ti dhammassa pÃlako gopÃyiko, atthatthamevà 'ti atthabhÆtam eva atthaæ, bhariyÃyà ti sabbajeÂÂhikÃya bhariyÃya. @*>/: ehi sunohi bhoti, puttÃni\<*<2>*>/ Ãmantaya tambanette. || Ja_XXII:1258 ||>@ Ta. bhariyaæ vacà ti jeÂÂhabhariyaæ avaca, Ãmantayà 'ti pakkosa\<*<3>*>/. @*>/ suïisaæ vaca tambanakhÅsunettaæ: Ãmantaya vammadharÃni Cete puttÃni indÅvarapupphasÃme. || Ja_XXII:1259 ||>@ AnujjÃ\<*<4>*>/ ti evaænÃmikÃ, suïisaæ\<*<5>*>/ vaca tamba -- ti sà tassa vaca- naæ sutvà assumukhÅ rudamÃnà sayaæ gantvà putte pakkosituæ ayuttaæ suïisaæ pesessÃmÅti tassà nivesanaÂÂhÃnaæ gantvà sà tambanakhÅsunettaæ suïisaæ avaca, Ãmantayà 'ti pakkosa, vammadharÃnÅti vammadhare sÆre samatthe ti a., Ãbharanabhaï¬am eva idha vamman ti adhippetaæ, tasmà Ãbharaïadhare ti pi a., Cete ti taæ nÃmenÃlapati, puttÃnÅti mama putte ca dhÅtaro ca, indÅvara-ti taæ Ãlapati. Sà "sÃdhÆ" 'ti pÃsÃdaæ anuvicaritvà "pità vo ovÃdaæ dÃtukÃmo pakkosati, idaæ kira vo tassa pacchimadassanan" ti sabbam ev' assa suhajjana¤ ca puttadhÅtaro ca sannipÃtesi, DhammapÃlakumÃro pana taæ vacanaæ sutvà va rodanto ka- niÂÂhabhÃtiparivuto pitu santikaæ agamÃsi, p. te disvà va saka- bhÃvena saïÂhÃtuæ asakkonto assupuïïehi nettehi ÃliÇgitvà sÅse cumbitvà jeÂÂhaputtaæ muhuttaæ hadaye nipajjÃpetvà hadayà otÃretvà sirigabbhato nikkhamma mahÃtale pallaækamajjhe nisÅditvà puttasahassassa ovÃdaæ adÃsi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 all three MSS. vaca. 2 Cks puttÃti. 3 Bd -saya. 4 Bd anojÃ. 5 all three MSS. sunisÃ. >/ #<[page 291]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 291>% Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @*>/ Ãgato 'smi: kathaæ ahaæ aparittÃya\<*<2>*>/ gacche. || Ja_XXII:1261 ||>@ @@ @*>/ vadetha evaæ: mà h' eva\<*<4>*>/ deva, na hi esa dhammo, viyaggharÃjassa nihÅnajacco samÃsano deva kathaæ bhaveyyà 'ti. || Ja_XXII:1263 ||>@ Ta. DhammapÃlo ti MahÃsatto, dinnÃhan ti ahaæ jayadhane\<*<6>*>/ khaï- ¬etvà ra¤¤Ã dinno, tassajjahaæ -- ti ajja paÂÂhÃya tÅhamattaæ ahaæ iminà attano sukhena attanÃ\<*<7>*>/ sukhÅ tatoparaæ pana tassa mÃïavassÃhaæ vidheyyo homi, so hi ito catutthe divase ekaæsena maæ ÃdÃya yatth' icchati tattha gacchati, aparittÃyÃ\<*<8>*>/ 'ti tumhÃkaæ parittÃïaæ\<*<9>*>/ akatvà kathaæ gaccheyyan ti\<*<10>*>/ anusÃsituæ Ãgato 'smi, Janasandho ti mittaganthanena\<*<11>*>/ mittajanassa santhÃnakÃro\<*<12>*>/, pure purÃïan ti ito pubbe tumhe kiæ purÃïaæ\<*<13>*>/ abhijÃnÃtha, anusÃse ti anusÃsi, evaæ tumhe ra¤¤Ã puÂÂhà amhÃkaæ pità ima¤ c' ima¤ ca ovÃdaæ adÃsÅti katheyyÃtha, samÃsanà -- 'ti sace pana vo rÃjà mayà din- nassa ovÃdassa kathitakÃle etha tumhe ajja mayà saddhiæ samÃsanà hotha, ko nÅdha -- ti idha rÃjakule tumhehi\<*<14>*>/ a¤¤o ko nu ra¤¤o abbhatiko manusso ti attano Ãsane nisÅdÃpeyya, tama¤jalin ti atha tumhe a¤jaliæ karitvà taæ rÃjÃnaæ evaæ vadeyyÃtha: deva evaæ mà avaca na hi amhÃkaæ esa paveïi- dhammo, viyaggha -- 'ti kesarisÅhassa hÅnajacco jarasigÃlo deva kathaæ sa- mÃsano bhaveyya, yathà sigÃlo sÅhassa samÃsano na hoti tath' eva mayaæ tumhÃkan ti\<*<15>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd anusÃsituæ. 2 Cks aparitÃïà ca, Bd parittÃya. 3 Cks kayira. 4 Bd hevaæ. 5 Cks so. 6 Bd jeyya dhanena. 7 Bd atta. 8 Cks aparitÃyÃ, Bd ahaæ parittÃyÃ. 9 Bd parittaæ. 10 Bd iti. 11 Bd -bandhanena. 12 Bd sandhÃna-. 13 Bd -ïakÃraïaæ. 14 Cks -he. 15 Bd adds katheyyÃtha. >/ #<[page 292]># %<292 XXII. MahÃnipÃta.>% Imaæ pan' assa kathaæ sutvà puttadhÅtaro ca ¤Ãtisu- hajjadÃsaporisà ca sabbe sakabhÃvena saïÂhÃtuæ asakkontà mahÃviravaæ viraviæsu, te M. sa¤¤apesÅti. Lakkhakhaï¬aæ. Atha te ¤Ãtayo upasaækamitvà tuïhibhÆte disvà "tÃtà mà cintayittha, sabbe saækhÃrà aniccÃ, yaso nÃma vipatti- pariyosÃno, api ca tuæhÃkaæ rÃjavasatiæ nÃma yasapaÂilÃbha- kÃraïaæ kathessÃmi, taæ ekaggacittà suïÃthÃ" 'ti Buddha- lÅÊhÃya rÃjavasatiæ nÃma paÂÂhapesi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ alÅnamanasaækappo Vidhuro etad abravi: || Ja_XXII:1264 ||>@ @*>/ poso nigacchatÅtÅ. || Ja_XXII:1265 ||>@ Ta. suhadajjane\<*<1>*>/ ti suhajjajane\<*<3>*>/, ethayyo ti etha ayyo piyasamudÃ- cÃrena putte Ãlapati, rÃjavasatin ti mayà vuccamÃnaæ rÃjaparicariyaæ su- ïÃthe, yathà ti yena kÃraïena rÃjakulaæ upasaækamanto ra¤¤o santike caranto poso yasaæ nigacchati taæ kÃraïaæ suïÃthà 'ti a. @@ @*>/ sÅlaæ pa¤¤a¤ ca soceyya¤ cÃdhigacchati atha vissasate\<*<5>*>/ tyamhi\<*<6>*>/ guyha¤ c' assa na rakkhati. || Ja_XXII:1267 ||>@ A¤¤Ãto apÃkaÂaguïo aviditakammÃpadÃno\<*<7>*>/, nà sÆro ti na asÆro bhÅru- jÃtiko, yadÃssa-ti yadà assa sevakassa rÃjasÅla¤ ca pa¤¤a¤ ca soceyya¤ ca adhigacchati ÃcÃrasampatti¤ ca ¤Ãïabala¤ ca sukhÅbhÃva¤\<*<8>*>/ ca jÃnÃti, atha vissasate\<*<6>*>/ tyamhÅti\<*<9>*>/ atha rÃjà tamhi vissasati\<*<10>*>/ vissÃsaæ karoti attano ca guyhaæ assa na rakkhati na gÆhati katheti. @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bds; Cks suhadaæjane. 2 Cks caraæ. 3 Bd suhadayajane. 4 Cks yadassa. 5 Cks vissÃ-, Bd visÃ-. 6 Bd tamhi, Cks nyamhi? 7 Bd -mavidhÃno. 8 Bds suci-. 9 Ck nya-, Bds tamhiti. 10 Bd visÃ-. >/ #<[page 293]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 293>% Tulà -- ti yathà esà vuttappakÃrà tulà na oïamati na uïïamati evaæ eva\<*<1>*>/ rÃjasevako kismicid eva kamme ra¤¤Ã idaæ nÃma karohÅti ajjhiÂÂho Ãïatto chandÃdiagativasena na kampeyya sabbakiccesu paggahitatulà viya samo bha- veyya, sa rÃjavasatin ti so evarÆpo sevako rÃjakule vÃsaæ vaseyya rÃjÃnaæ paricareyya evaæ paricaranto ca pana yasaæ labheyyà 'ti a., sabbÃni abhi- sambhonto ti sabbÃni rÃjakiccÃni karonto. @@ @@ @*>/ c' assa sukato maggo ra¤¤o suppaÂiyÃdito na tena vutto gaccheyya sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1272 ||>@ Na vikampeyyà 'ti akampamÃno tÃni kiccÃni kareyya, yo\<*<2>*>/ cassà 'ti yo ca ra¤¤o gamanamaggo sukato assa ra¤¤o suppaÂiyÃdito sumaï¬ito iminà maggena gacchà 'ti vutto pi tena na gaccheyya\<*<3>*>/. @*>/ bhu¤je kÃmabhoge kudÃcanaæ sabbattha pacchato gacche sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1273 ||>@ @@ Na ra¤¤o ti ra¤¤o kÃmabhogena samaæ kÃmabhogaæ na bhu¤jeyya, tÃdisassa hi rÃjà kujjhati, sabbatthà 'ti sabbesu rÆpÃdÅsu kÃmaguïesu ra¤¤o pacchato va gaccheyya, hÅnataram\<*<5>*>/ eva seveyyÃ\<*<6>*>/ 'ti a., a¤¤aæ kareyyà 'ti ra¤¤o Ãkappato a¤¤am eva Ãkappaæ kareyya, sa rÃja -- ti so puggalo ra¤¤o upagantvà vÃsaæ vaseyya. @*>/ amaccehi bhariyÃhi parivÃrito, nÃmacco rÃjabhariyÃsu bhÃvaæ kubbetha paï¬ito. || Ja_XXII:1275 ||>@ @@ Ta. bhÃvan ti vissÃsavasena adhippÃyaæ, acapalo ti amaï¬anasÅlo, nipako ti paripakka¤Ãïo, saævut -- ti pihitachaÊindriyo ra¤¤o và aÇga- paccaÇgÃni orodhe c' assa\<*<8>*>/ na olokeyya, maïo -- ti aca¤calena suÂÂhu Âhapi- tena cittena samannÃgato. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -vaæ. 2 Cks so. 3 Cks maggena na gacchà ti vutte pi tena gaccheyya. 4 Bd sadisaæ. 5 so Ck; Cs Bd hi-. 6 Cks soceyyÃ. 7 Bd rÃja. 8 Bd -dhe và na tassa visÃse. >/ #<[page 294]># %<294 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @*>/ bahuæ ma¤¤e\<*<2>*>/ na madÃya suraæ pive nÃssa dÃye migaæ ha¤¤e sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1278 ||>@ @*>/ rathaæ sammato 'mhÅti ÃrÆhe sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1279 ||>@ @*>/ ra¤¤o nÃccÃsanne vicakkhaïo, sammukhe\<*<5>*>/ c' assa tiÂÂheyya sandissanto sabhattuno. || Ja_XXII:1280 ||>@ @*>/ rÃjà saækhà hoti na rÃjà hoti methuno, khippaæ kujjhanti rÃjÃno sÆken' akkhiæ\<*<7>*>/ va ghaÂÂitaæ. || Ja_XXII:1281 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:1282 ||>@ Na manteyyà 'ti tassa ra¤¤o bhariyÃhi saddhiæ n' eva kÅÊeyya na raho manteyya, kosÃdhanaæ na thenetvà gaïheyya, na madÃyà 'ti tÃtà rÃjase- vako nÃma madatthÃya suraæ na piveyya, dÃye ti dinnÃbhaye migadÃye, koc- chan ti baddhapÅÂhaæ, sammatomhÅti ahaæ kammiko\<*<8>*>/ hutvà evaæ karomÅti na ÃrÆheyya, sammukhe\<*<5>*>/ -- ti assa ra¤¤o purato khuddakamahantaæ kathaæ savanaÂÂhÃne\<*<9>*>/ tiÂÂheyya, sandissanto -- ti so sevako tassa bhattuno dassa- naÂÂhÃne tiÂÂheyya, sÆkenà 'ti akkhimhi patitÆna vÅhisÆkÃdinÃ\<*<10>*>/ ghaÂÂitaæ akkhi pakatibhÃvaæ jahantaæ\<*<11>*>/ yathà kujjhati nÃma evaæ kujjhanti, na tesu vissÃso kÃtabbo, pÆjito ma¤¤amÃno ti ahaæ rÃjapÆjito 'mhÅti ma¤¤amÃno, pharusan ti yena so kujjhati tathÃrÆpaæ na manteyya. @*>/ labhe vÃraæ\<*<13>*>/ n' eva rÃjÆsu vissase aggÅva yato\<*<14>*>/ tiÂÂheyya sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1283 ||>@ @*>/ và bhÃtaraæ\<*<16>*>/ saæ\<*<17>*>/ và sampaggaïhÃti khattiyo gÃmehi nigamehi vÃ\<*<18>*>/ raÂÂhe\<*<19>*>/ janapadehi vÃ\<*<18>*>/ tuïhÅbhÆto upekkheyya\<*<20>*>/, na bhaïe chekapÃpakaæ. || Ja_XXII:1284 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cs; Ck didditaæ, Bd niddhaæ. 2 Bd ma¤¤eyya. 3 Bd nÃvaæ. 4 Ck bhavo, Bd bhaje. 5 Bd samukhe, Cks samekkhaæ. 6 Bd me, Bs ce. 7 Cs sukesakkhiæ, Bd sukenÃkkhiva, Bs -nakkhidha. 8 Bd sammato. 9 Ck samenaÂÂhÃne, Cs samana-. 10 Ck vihiæsakÃ-, Cs vÅhisukÃ-, Bd vihisukÃ-. 11 Bd jahÃti. 12 Bd -dvÃro. 13 Ck Bd dvÃraæ, Cs cÃraæ. 14 Cks va sato, Bd aggi và saæyato. 15 Bd saputtaæ. 16 Cks -rà 17 Bd omits saæ. 18 Bd ca. 19 Bd -ehi. 20 Bd uddikkh-. >/ #<[page 295]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 295>% LaddhavÃro\<*<1>*>/ labhe vÃran\<*<2>*>/ ti ahaæ nippaÂihÃro laddhavÃro\<*<1>*>/ ti appaÂihÃretvà na pavise puna pi vÃraæ\<*<3>*>/ labheyya paÂihÃretvà va paviseyyà 'ti a., yato\<*<4>*>/ ti appamatto hutvÃ, bhÃtaraæ\<*<5>*>/ saæ\<*<6>*>/ và ti sakabhÃtaraæ vÃ, sampaggaïhÃtÅti asukagÃmaæ và asukanigamaæ và assa demà 'ti sadà se- vakehi saddhiæ katheti, na bhaïe -- ti tadà guïaæ và aguïaæ và na bhaïeyya. @*>/ anÅkaÂÂhe rathike pattikÃrike tesaæ kammÃvadÃnena\<*<8>*>/ rÃjà va¬¬heti vetanaæ na tesaæ antarà gacche sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1285 ||>@ @*>/ dhÅro vaæso vÃpi\<*<10>*>/ pakampaye\<*<11>*>/ paÂilomaæ na vatteyya sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1286 ||>@ @*>/ assa maccho v' assa ajivhavÃ\<*<13>*>/ appÃsÅ nipako sÆro sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1287 ||>@ Tesaæ antarÃ-ti tesaæ lÃbhassa antarà na gacche antarÃyaæ na ka- reyya, vaæso ti yathà vaæsagumbato uggatavaæso vÃtena pahaÂakÃle kampati evaæ kampeyya, cÃpo vÆnudaro\<*<14>*>/ ti yathà cÃpo\<*<15>*>/ mahodaro\<*<16>*>/ na hoti evaæ na mahodaro siyÃ, ajivhavÃ\<*<13>*>/ ti yathà maccho ajivhatÃya na katheti tathà mandakathatÃya\<*<17>*>/ ajivhatà bhaveyya, appÃsÅti bhojane matta¤¤Æ. @@ @@ @*>/ giraæ na bhÃseyya sa rÃjavasatim vase\<*<19>*>/. || Ja_XXII:1290 ||>@ Na bÃÊhan ti punappunaæ gaccheyya, teja-ti evaæ gacchanto hi puriso tejasaækhayaæ pÃpuïÃti, taæ sampassanto bÃÊhaæ na gaccheyya, daran ti kÃyadarathaæ, bÃlyan ti dubbalabhÃvaæ, khÅïa-ti punappunakilesarativasena khÅïapa¤¤o puriso ete kÃsÃdayo nigacchati, velan ti tÃta rÃjÆnaæ santike pamÃïÃtikkantaæ na bhÃseyya, patte-ti attano vacanakÃle sampatte, asaæ- ghaÂÂo ti paraæ asaæghaÂÂento, samphan\<*<18>*>/ ti niratthakaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -dvÃro. 2 Bd dvÃran. 3 all three MSS. dvÃraæ. 4 Ck yatho, Cs sato' Bds saæyato. 5 Cks -rÃ. 6 Bd omits saæ. 7 Bds -rohe. 8 Ck sammÃvadÃïena, Cs kammÃdÃnena, Bd kammavatÃnena. 9 Ck cÃpevÃnunape, Cs cÃponuname, Bs cÃpodhanudharo. 10 Cks cÃpi. 11 Ck -piye, Cs -pi. 12 Ck cÆnudaro, Bs danudharo. 13 Bds -hatÃ. 14 Ck cunÆ-, Cs cÆnu, Bd vunu-. 15 Ck cÃpadhanu. 16 Cks -raæ. 17 Ck -kathaætÃyaæ, Bd sevako mandakathitÃya. 18 Ck Bd sampaæ. 19 Bd adds: mÃtà bhittibharo assa kule jeÂhÃpacÃyiko hiriottappasampanno s. r. v, Bs inserts this verse after udÅraye. >/ #<[page 296]># %<296 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ niyato mudu appamatto suci dakkho sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1291 ||>@ @*>/ sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1292 ||>@ @*>/ pahitaæ janaæ, bhattÃra¤ ¤ev' udikkheyya ana¤¤assa ca\<*<4>*>/ rÃjino. || Ja_XXII:1293 ||>@ VinÅto ti ÃcÃrasampanno, sippavà ti attano kule sikkhitabbasippena samannÃgato, danto ti chasu dvÃresu nibbisevano, katatto\<*<4>*>/ ti sampÃditatto, niyato ti yasÃdÅni nissÃya acalasabhÃvo, mudÆ 'ti anatimÃnÅ, appamatto ti kattabbakiccesu pamÃdarahito, dakkho ti upaÂÂhÃne cheko, nivÃtavuttÅti nÅcavutti, sukhasaævÃso ti garusaævÃsaæ vasanasÅlo, sahituæ\<*<4>*>/ pahitan ti pararÃjÆhi ra¤¤o\<*<6>*>/ santikaæ guyharakkhÃvasena và paÂicchannapÃkaÂakaraïa- vasena và pesitaæ, tathÃrÆpena hi saddhiæ kathento ra¤¤o sammukhà va ka- theyya, bhattÃraæ ¤evudikkheyyà 'ti attano sÃmikam eva olokeyya, ana¤¤assa ca\<*<5>*>/ rÃjino ti a¤¤assa ra¤¤o santike\<*<7>*>/ na bhaveyya. @@ @@ @@ @@ Sakkaccam payirupÃseyyà 'ti gÃravena punappuna upasaækameyya, anuvÃseyyà 'ti uposathavÃsaæ vasanto anuvatteyya, tappeyyà 'ti yÃvadatthaæ dÃnena tappeyya, Ãsajjà 'ti upagantvÃ, pa¤¤e ti paï¬ite, Ãsajjapa¤¤e và ÃsajjamÃnapa¤¤e ti a. @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd yatatto. 2 Cks -sambhÃso. 3 Bd sa¤hituæ. 4 Bd na ca a¤¤assa. 5 Bd yatatto. 6 Bd sakara¤¤o. 7 Cks santake. >/ #<[page 297]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka (545) 297>% @@ Dinnapubban ti pakatipatiyattadÃnavaÂÂaæ, samaïabrÃhmaïe ti samaïe và brÃhmaïe vÃ, vanibbake ti dÃnakÃle vanibbake Ãgate disvà ki¤ci na nivÃreyya, pa¤¤avà ti vicÃraïapa¤¤Ãya yutto, buddhi-ti avekallabuddhi- sampanno, vidhÃnavidhikovido ti nÃnÃpakÃresu dÃraporisÃdÅnaæ saævida- hanakoÂÂhÃsesu cheko, kÃla¤¤Æ ti ayaæ dÃnaæ dÃtuæ ayaæ sÅlaæ rakkhituæ ayaæ uposathakammaæ kÃtuæ kÃlo ti jÃneyya, samaya¤¤Æ ti ayaæ kasana- samayo ayaæ vapanas. ayaæ vohÃras. ayaæ upaÂÂhÃnas. ti jÃneyya, kamma- dheyyesÆ 'ti attano kattabbakammesu. @*>/ c' assa\<*<2>*>/ abhikkhaïaæ mitaæ dha¤¤aæ nidhÃpeyya mita¤ ca pÃcayà ghare. || Ja_XXII:1301 ||>@ @*>/ saæ và sÅlesu asamÃhitaæ anaÇgavà hi\<*<4>*>/ te bÃlà yathà petà tath' eva te coÊa¤ ca nesaæ piï¬a¤ ca ÃsÅnÃnaæ va\<*<5>*>/ dÃpaye. || Ja_XXII:1302 ||>@ @*>/ sÅlesu susamÃhite dakkhe uÂÂhÃnasampanne Ãdhipaccasmi ÂhÃpaye. || Ja_XXII:1303 ||>@ Pasuæ khettan ti gokula¤ c' eva sassaÂÂhÃna¤ ca, gantÃ\<*<7>*>/ ti gamanasÅlo, mitan ti\<*<8>*>/ minitvà ettakan ti ¤atvà koÂÂhesu nidhÃpeyya, ghare ti ghare pi parijanaæ gaïetvà mitam eva pacÃpeyya, sÅlesu -- ti evarÆpaæ dussÅlaæ anÃ- cÃraæ kismici adhipaccaÂÂhÃne\<*<9>*>/ na Âhapeyyà 'ti a, anaægavà hi te\<*<10>*>/ bÃlà ti aÇgam ekaæ\<*<11>*>/ manussÃnaæ bhÃtà loke pavuccatÅti\<*<12>*>/ ki¤cÃpi jeÂÂhakaniÂÂha- bhÃtaro aÇgasamatÃya\<*<13>*>/ aÇgan ti vuttÃ, ime pana dussÅlà tasmà aÇgasamà na honti yathà pana susÃne cha¬¬ità petà matà tath' eva te, tasmà tÃdisà Ãdhi- paccaÂÂhÃne\<*<9>*>/ na ÂhapetabbÃ, kuÂumbaæ hi te vinÃsenti, vinaÂÂhakuÂumbassa ca daliddassa ca rÃjasevanaæ nÃma na sampajjati, ÃsÅnÃnan ti Ãgantvà nisinnÃ- naæ jÆtakabhattaæ\<*<14>*>/ viya dento ghÃsacchÃdanamattaæ dÃpeyya, uÂÂhÃna -- ti uÂÂhÃnaviriyena samannÃgate. @*>/ ca\<*<16>*>/ rÃjino avÅraho hito tassa\<*<17>*>/ sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1304 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 all three MSS. gantvÃ. 2 Bd vassa. 3 Cks -rÃ. 4 Bd ti. 5 Bd ÃsanÃni pa. 6 Bd pose. 7 Bd gantvÃ. 8 Bd adds dha¤¤aæ. 9 Cks adhipaccana-, Bd adhipacca-. 10 Ck anaægÃcÃnite, Cs anaægÃcÃtite. 11 so Bd; Cks ahametaæ. 12 Bd -antÅti. 13 Cks -tÃ. 14 Bd nisinnÃnaæ puttabhÃtÃnaæ matasattÃnaæ matakabhattaæ. 15 Bd -rakkho. 16 Cks cassa. 17 Bd cassa. >/ #<[page 298]># %<298 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ ca nahÃpaye dhove pÃde adhosiraæ Ãhato pi na kuppeyya sa rÃjavasatiæ vase. || Ja_XXII:1306 ||>@ Alolo ti aluddho, cittaÂÂho ti citte Âhito, rÃjacittavasiko ti a., asaæ- kusakavattissà 'ti appaÂilomavattÅ assa, adhosiran ti pÃde dhovanto pi siraæ adhokatvà heÂÂhÃmukho va dhoveyya, na ra¤¤o mukhaæ ullokeyyà 'ti a. @*>/ vÃyasaæ vÃ\<*<3>*>/ padakkhiïaæ kim eva sabbakÃmÃnaæ dÃtÃraæ dhÅram uttamaæ || Ja_XXII:1307 ||>@ @@ @@ Kumbhaæ pa¤jaliæ kariyÃ\<*<4>*>/ vÃyasaæ vÃpi\<*<3>*>/ padakkhiïan ti vuddhiæ paccÃsiæsanto hi puriso udakabharitaæ kumbhaæ disvà tassa a¤jaliæ kareyya vÃyasaæ vÃpi\<*<5>*>/ sakuïa¤ ca padakkhiïaæ kareyya a¤jaliæ katvà padak- khiïaæ karontassa ki¤ci dÃtuæ na sakkonti, kimevà 'ti yo pana sabbakÃmÃnaæ dÃtà dhÅro\<*<6>*>/ ca taæ rÃjÃnaæ kiækÃraïà na namasseyya, rÃjà yeva hi namassi- tabbo ca ÃrÃdhetabbo cà 'ti, pajjunnorivà 'ti megho viya, esayyo -- t ayyo yÃ\<*<7>*>/ ayaæ mayà kathità esà rÃjavasati nÃma rÃjasevakÃnaæ anusatthi, yathà ti yÃya rÃjavasatiyà vattamÃno naro rÃjÃnaæ ÃrÃdheti rÃjÆna¤ ca santikà pÆjaæ labhati pasaæsan ti. Evaæ asamadhuro Vidhuro BuddhalÅÊhÃya rÃjavasatiæ kathesÅti. RÃjavasatikhaï¬aæ. Evaæ puttadÃrasuhajjÃdayo anusÃsantass' eva tassa tayo divasÃ\<*<8>*>/ jÃtÃ\<*<8>*>/, so divasassa\<*<9>*>/ pÃripÆriæ ¤atvà pÃto va nÃnagga- rasabhojanaæ bhu¤jitvÃ, rÃjÃnaæ apaloketvà mÃïavena sad- dhiæ gamissÃmÅti" ¤Ãtigaïaparivuto rÃjanivesanaæ gantvà rÃjÃnaæ vanditvà ekamantaæ Âhito vattabbayuttakaæ va- canaæ avoca. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd acch-. 2 Bd kumbham pancalikariyÃ, Ck kumbhamhi pancasaækuriyÃ. 3 Bd cÃtancÃpi. 4 Bd kumbham pancaliækariyÃ, Cks kumbhamhi pancasaæ kuriyÃ. 5 Bd cÃta¤ ca. 6 Cks dhÅtaro, Bd dhiro. 7 Cks omit yÃ. 8 Cks -o. 9 Cks -saæ. >/ #<[page 299]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545). 299>% @@ @*>/ yathÃmatiæ, ¤ÃtÅn' atthaæ pavakkhÃmi, taæ suïohi arindama. || Ja_XXII:1312 ||>@ @*>/ na hÃyetha ¤Ãtisaægho mayÅ gate. || Ja_XXII:1313 ||>@ @*>/ ev' etaæ khalitaæ mayhaæ etaæ passÃmi accayan ti. || Ja_XXII:1314 ||>@ Ta. suhadehÅti suhadayehi ¤ÃtimittÃdÅhi, ya¤cama¤¤an ti ya¤ ca me a¤¤aæ tayà c' eva a¤¤arÃjÆhi ca dinnaæ ghare aparimÃïaæ dhanaæ taæ sabbaæ tvam eva olokeyyÃsi, peccÃ\<*<4>*>/ 'ti pacchÃ\<*<5>*>/, khalatÅti pakkhalati, eve- tan ti evam etaæ ahaæ hi bhÆmiyaæ khalitvà tatth' eva patiÂÂhitapuriso viya tumhesu khalitvà tumhesu yeva patiÂÂhahÃmi\<*<6>*>/, etaæ passÃmÅti yo esa mama\<*<7>*>/ kin te rÃjà hotÅti mÃïavena puÂÂhassa\<*<8>*>/ tumhe anoloketvà saccaæ patthetvÃ\<*<9>*>/ dÃso 'ham asmÅti vadantassa accayo etaæ accayaæ passÃmi, a¤¤o\<*<10>*>/ pana me doso n' atthi, taæ me accayaæ khamatha, mà me taæ\<*<11>*>/ hadaye katvà pacchà mama puttadÃre\<*<12>*>/ aparajjhittha. Taæ sutvà rÃjà "paï¬ita tava gamanaæ mayham na ruccati, mà tvaæ agamÃ, mÃïavaæ nayen' eva\<*<13>*>/ pakkositvà ghÃtetvà paticchÃdemà 'ti\<*<14>*>/ mayhaæ taæ ruccatÅti" dÅpento g. Ã.: @*>/ iti mayha ruccati, mà tvaæ agà uttamabhÆripa¤¤Ã 'ti. || Ja_XXII:1315 ||>@ Ta. jhatvà ti idha rÃjagehe yeva taæ pothetvÃ. Taæ sutvà M. "deva tumhÃkaæ evarÆpo ajjhÃsayo ayutto" ti vatvà Ãha: @*>/ manaæ païÅdahi\<*<17>*>/, atthe ca dhamme ca yutto bhavassu, dhi-r-atthu kammaæ\<*<18>*>/ akusalaæ anariyaæ\<*<19>*>/ yaæ katvÃ\<*<20>*>/ pacchà nirayaæ vajeyya. || Ja_XXII:1316 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd gantu-. 2 Bd pacchÃ. 3 Bds bkumyÃyeva patiÂhati. 4 Bd pacchÃ. 5 Bd adds kÃle. 6 Bd patiÂhaæhomi. 7 Bd omits mama. 8 Bd adds mama. 9 Bd apekkhitvÃ. 10 Bd ra¤¤o. 11 Cs mà etaæ, Bd etaæ, omitting mà me. 12 Bd -resu. 13 Bd upÃyena. 14 so Cks, Bd -detuæ, Bs -dessÃmà ti. 15 Bds hoti. 16 Bd hevÃdh-. 17 Cks -ha. 18 read: kamm'. 19 read: anaryaæ or anÃriyaæ. 20 read: katva? >/ #<[page 300]># %<300 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ dhammo, na pun' etaæ kiccaæ, ayiro hi dÃsassa janinda issaro ghÃtetuæ jhÃpetuæ atho pi hantuæ, na ca mayha kodh' atthi vajÃmi cÃhan ti. || Ja_XXII:1317 ||>@ Ta. mà hevadhammesu\<*<2>*>/ 'ti mà h' eva adhammesu anatthesu apu¤¤esu tava cittaæ païidahÅti a, pacchà ti yaæ kammaæ katvÃpi ajarÃmaro na hoti atha kho pacchà nirayam eva upapajjeyya dhi-r-atthu taæ kamman ti, nevesà 'ti n' eva esa, ayiro ti ayiro sÃmi\<*<3>*>/, ghÃtetun ti etÃni ghÃtÃdÅni kÃtuæ ayiro dÃsassa issaro sabbÃn' etÃni kÃtuæ labhati, mayhaæ mÃïave appÃmattako pi kodho n' atthi, dinnakÃlato paÂÂhÃya cittaæ sandhÃretuæ vaÂÂati, vajÃm' narindà 'ti Ãha. Evaæ vatvà M. rÃjÃnaæ vanditvà rÃjorodhe ca rÃjaporisa¤ ca ovaditvà tesu sakabhÃvena asaïÂhahitvà mÃhÃviravaæ vira- vantesu pi rÃjanivesanà nikkhami, sakalanagaravÃsino "p. kira mÃïavena saddhiæ gacchati, etha passissÃma nan" ti rÃjaÇ- gaïe yeva naæ passiæsu, te pi "mà cintayittha, sabbe saæ- khÃrà aniccÃ, dÃnÃdÅsu yeva appamattà hothÃ" 'ti ovaditvà nivattetvà attano gehÃbhimukho pÃyÃsi. Tasmiæ khaïe Dham- mapÃlakumÃro bhÃtigaïaparivuto "pitu paccuggamanaæ karissÃ- mÅti" nikkhanto nivesanadvÃre yeva pitu sammukho ahosi, M. taæ disvà sokaæ sandhÃretuæ asakkonto taæ upaguyha ure nipajjÃpetvà nivesanaæ pÃvisi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ Gharesu pan' assa sahassaputtà sahassadhÅtaro sahassa- bhariyà sattavaïïadÃsisatÃni, tehi c' eva avasesadÃsakamma- kara¤Ãtimittehi ca sakalanivesanaæ yugantavÃtÃbhighÃtapatitehi sÃlehi sÃlavanaæ viya nirantaraæ ahosi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds navesa. 2 Bd hevÃdh-. 3 so Cs; Ck omits ayiro, Bd has sÃmiko in the place of ayiro sÃmi. >/ #<[page 301]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545). 301>% @@ @@ @@ @@ @*>/ sattasatÃni ca bÃhà paggayha pakkanduæ, kasmà no vijahessasi. || Ja_XXII:1324 ||>@ @@ @@ @@ Ta. sentÅti mahÃtale chinnapÃdà viya\<*<2>*>/ patità ÃvaÂÂantà sayanti, bhari- yÃnan ti bhariyÃnam eva itthÅnaæ sahassaæ, kasmà no ti kena kÃraïena amhe vijahessasÅti parideviæsu. M. sabban taæ mahÃjanaæ assÃsetvà avasesÃni kiccÃni katvà antojanaæ\<*<3>*>/ ovaditvà Ãcikkhitabbayuttakaæ sabbaæ Ãcikkhitvà Puïïakassa santikaæ gantvà attano niÂÂhitakiccaæ taæ\<*<4>*>/ Ãrocesi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @*>/ Ãcikkhitvà ghare dhanaæ nidhi¤ ca iïadÃna¤ ca Puïïakaæ etad abravi: || Ja_XXII:1329 ||>@ @*>/ yathÃmatiæ te ti. || Ja_XXII:1330 ||>@ Ta. kammantaæ saævidhetvÃnà 'ti evam eva¤ ca kÃtuæ vaÂÂatÅti ghare kattabbakammaæ saævidahitvÃ, nidhin ti tattha tattha nihitadhanaæ, yathÃmatin te ti idÃni tava ajjhÃsayÃnurÆpaæ karomà 't. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks dÃso, Bd -si. 2 Cks chinnapÃtaæ, omitting viya. 3 Bd adds bahijana¤. 4 Bd tassa. 5 Bd -dahitvÃ. 6 Bd kiccÃni. >/ #<[page 302]># %<302 XXII. MahÃnipÃta.>% Puïïako Ãha: @*>/ anusÃsità te puttà ca dÃrà ca anujÅvino ca hand' esa hÅdÃni taramÃnarÆpo dÅgho hi addhÃpi ayaæ puratthÃ. || Ja_XXII:1331 ||>@ @@ Ta. katte ti somanassappatto yakkho MahÃsattaæ Ãlapati, addhÃpiti gantabbamaggo\<*<2>*>/ pi dÅgho, asambhÅto và 'ti\<*<3>*>/ idaæ so heÂÂhÃpÃsÃdaæ anota- ritvà tato gantukÃmo avaca. Atha naæ MahÃsatto Ãha: @*>/ yassa me n' atthi dukkataæ kÃyena vÃcà manasà yena gaccheyya duggatin ti. || Ja_XXII:1333 ||>@ Ta. sohaæ kissÃnubhÃyissan\<*<5>*>/ ti idaæ M. asambhÅto va gaïhÃhÅti vuttattà evam Ãha. Evaæ M. sÅhanÃdaæ naditvà asambhÅtakesarÅ viya nib- bhayo hutvà "ayaæ sÃÂako mama aruciyà mà muccÅti\<*<6>*>/" adhiÂ- ÂhÃnapÃramiæ purecÃrikaæ katvà daÊhaæ nivÃsetvà assassa vÃladhiæ viyÆhitvà ubhohi hatthehi daÊhaæ vÃladhiæ gahetvà dvÅhi pÃdehi assaæ\<*<7>*>/ ÆrÆsu paliveÂhetvà "mÃïavaka, gahito me vÃladhi, yathÃruciyà yÃhÅti" Ã., tasmiæ khaïe Puïïako manomayasindhavassa sa¤¤am adÃsi, so paï¬itaæ ÃdÃya ÃkÃse\<*<8>*>/ pakkhandi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ Ta. sÃkhÃsu -- ti Pu-kira cintesi: dÆraæ Ãgantvà va imaæ Hima- vantapadese rukkhapabbatesu pothento mÃretvà hadayamaæsaæ ÃdÃya kaÊebaraæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd katthe. 2 Bd gandhabba-. 3 Ck vÃpi, Cs cÃpi. 4 Ck kissannÃbhÃsissaæ, Cs kissantÃbhÃsissaæ. 5 Cks kissannubhÃsissan. 6 Bd mu¤catÆti. 7 Cs assa, Bd assassa. 8 Bd -ena. >/ #<[page 303]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 303>% pabbatantare cha¬¬etvà n-bhavanaæ gamissÃmÅti so rukkhe ca pabbate ca apari- haritvÃ\<*<1>*>/ tesaæ majjhen' eva assaæ pesesi, MahÃsattassÃnubhÃvena rukkhÃni pi pabbatÃni pi tassa sarÅrato ubhosu passesu ratanamattaæ paÂikkamanti, so mato và no và ti parivattitvà M-assa mukhaæ olokento ka¤canÃdÃsam iva vippasannaæ disvà ayaæ evaæ na marati idÃni vÃtakkhandhesu cuïïavicuïïaæ karissÃmÅti kodhÃbhibhÆto cintetvà sattamaæ vÃtakkhandhaæ pakkhandi, tato verambhavÃtehi pi tassa antarÃyÃbhÃvaæ passanto taæ ÃdÃya KÃlapabbataæ agamÃsi, tena vuttaæ: sÃkhÃsu -- , tattha asajjamÃno ti alaggamÃno apaÂi- ha¤¤amÃno Vi-paï¬itaæ vahanto KÃlapabbatamatthakaæ upÃgato. Evaæ Puïïakena M-aæ gahetvà gatakÃle paï¬itassa puttÃ- dayo P-kassa vasanaÂÂhÃnaæ gantvà M-aæ adisvà chinnapÃdà viya patitvÃ\<*<2>*>/ aparÃparaæ pavaÂÂamÃnà mahÃsaddena parideviæsu Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ sattasatÃni ca bÃhà paggayha pakkanduæ, [yakkho brÃhmaïavaïïena] Vidhuraæ ÃdÃya gacchati. || Ja_XXII:1335 ||>@ @@ @@ @@ @*>/ sattasatÃni ca bÃhà paggayha pakkanduæ: paï¬ito so kuhiæ gato. || Ja_XXII:1339 ||>@ @@ @@ @@ MahÃsattaæ ahetvà ÃkÃsena gacchantaæ disvà ca sutvà ca evam pi kanditvà te sabbe pana sakalanagaravÃsÅhi sad- dhiæ kandantà rÃjadvÃraæ agamaæsu. RÃjà mahantaæ pari- devasaddaæ sutvà sÅhapa¤jaraæ vivaritvà "kasmà paridevathÃ" 'ti pucchi, ath' assa te "deva so kira mÃïavo na brÃhmaïo yakkho brÃhmaïarÆpena Ãgantvà paï¬itaæ ÃdÃya gato, tena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd apaÂi-. 2 Ck -pÃtaæ apatitvÃ, Cs -pÃnaæ apatitvÃ. 3 Cks dÃso, Bd dÃsi. >/ #<[page 304]># %<304 XXII. MahÃnipÃta.>% vinà amhÃkaæ jÅvitaæ n' atthi, sace ito sattame divase nÃ- gamissati sakaÂasatehi sakaÂasahassehi dÃrÆni saæka¬¬hitvà sabbe aggiæ pavisissÃmÃ" 'ti. Imam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ sattarattena paï¬ito nÃgamissati sabbe aggiæ pavekkhÃma, n' atth' attho jÅvitena no ti. || Ja_XXII:1343 ||>@ SammÃsambuddhassa parinibbutakÃle\<*<2>*>/ pi "mayaæ aggiæ pavisitvà maris- sÃmÃ" 'ti vattÃro nÃhesuæ, aho suvasitaæ\<*<3>*>/ MahÃsattena nagaramhÅti\<*<4>*>/. RÃjà tesaæ kathaæ sutvà "madhurakatho p. mÃïavaæ dhammakathÃya palobhetvà attano pÃdesu pÃtetvà na cirass' ev' esa assumukhÃni\<*<5>*>/ hÃsento Ãgamissati, mà socitthÃ" 'ti g. Ã.: @@ Ta. viyatto ti veyyattiyà vicÃraïapa¤¤Ãya samannÃgato, vibhÃvÅti atthÃnatthakÃraïÃkÃraïaæ bhÃvetvà dassetvà kathetuæ samattho, vicakkhaïo ti taækhaïen' eva ÂhÃnuppattikÃya kÃraïavindanapa¤¤Ãya\<*<6>*>/ yutto, mà bhÃthà 'ti mà bhÃyatha, khippaæ attÃnaæ mocetvà ÃgamissatÅti assÃsesi, nÃgarÃpi paï¬ito ra¤¤o kathetvà gato bhavissatÅti assÃsaæ paÂilabhiæsÆ 'ti. Anan- arapeyyÃlo\<*<7>*>/. Puïïako pi M-aæ KÃlÃgirimatthake Âhapetvà "imasmiæ jÅvamÃne mayhaæ va¬¬hi nÃma n' atthi, imaæ mÃretvà hada- yamaæsaæ gahetvà n-bhavanaæ gantvà VimalÃya datvà Iranda- tiæ gahetvà devalokaæ gamissÃmÅti" cintesi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ bhavanti imassa jÅvena na h' atthi\<*<9>*>/ ki¤ci hantvÃn' imaæ hadayaæ Ãdiyissan\<*<10>*>/ ti. || Ja_XXII:1345 ||>@ Ta. so ti so Puïïako, tattha -- ti gantvà tattha KÃÊÃgirimatthake Âhito, cetanÃ\<*<11>*>/ ti khaïe khaïe uppajjamÃnà cetanà uccÃpi avacÃpi uppajjanti, ÂhÃnaæ kho pan' etaæ vijjati yaæ mam' etassa jÅvitadÃnacetanÃpi\<*<12>*>/ uppajjeyyà 'ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks vo. 2 Bd -tikÃle. 3 Bd ato subhÃ-. 4 Bd nÃgarehiti. 5 Cks assÆnimu-. 6 Bd -ïacintana-. 7 Bd antarapeyyÃlo niÂhito. 8 Bd cetanatÃ. 9 Bd nayimassa jivena mamatthi. 10 Bd Ãnayissan. 11 Bd cetanÃtÃ. 12 Cks -dÃne-. >/ #<[page 305]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 305>% imassa pana jÅvena\<*<1>*>/ tahiæ n-bhavane mama\<*<2>*>/ appamattakam pi ki¤ci kiccaæ n' atthi, idh' ev' imaæ hantvà assa hadayaæ ÃdiyissÃmÅti\<*<3>*>/ sanniÂÂhÃnam akÃsÅti a. Tato pana cintesi: "yan nÆnÃhaæ imaæ sahatthena amÃ- retvà bheravarÆpadassanena jÅvitakkhayaæ pÃpeyyan" ti bhera- varakkhasarÆpaæ nimminitvà gacchanto Ãgantvà taæ pÃtetvà antare katvà khÃditukÃmo viya ahosi, M-assa lomahaæsamattam pi nÃhosi, tato sÅharÆpena mattamahÃhatthirÆpena ca Ãgantvà dÃÂhÃhi c' eva dantehi ca ovijjhitukÃmo viya ahosi\<*<4>*>/, tathÃpi abhÃyantassa ekadoïikanÃvappamÃïaæ mahantaæ sappavaïïaæ nimminitvà assasanto\<*<5>*>/ Ãgantvà sakasarÅraæ\<*<6>*>/ veÂhetvà matthake phaïaæ dhÃresi, tassa sÃrajjamattam pi nÃhosi, atha "naæ pabbatamatthake Âhatvà patitvà cuïïavicuïïaæ karissÃmÅti" mahÃvÃtaæ samuÂÂhÃpesi, so tassa kesaggamattam pi n' eva cÃlesi, atha naæ tatth' eva pabbatamatthake Âhapetvà hatthÅ viya khajjÆrirukkhaæ pabbataæ aparÃparaæ cÃlesi, tathÃpi naæ ÂhitaÂÂhÃnato kesaggamattam pi cÃletuæ nÃsakkhi, tato "saddasantÃsen' assa\<*<7>*>/ hadayaphÃlanaæ katvà mÃressÃmÅti" antopabbataæ pavisitvà paÂhavi¤ ca nabha¤ ca ekaninnÃdaæ karonto mahÃnÃdaæ nadi, evam pi 'ssa sÃrajjamattam pi nÃ- hosi, jÃnÃti hi M. "yakkhasÅhahatthinÃgarÃjavesena hi Ãgato pi vÃtavuÂÂhipabbatacalanÃnaæ kÃrako pi antopabbataæ pavi- sitvà nÃdaæ vissajjanto pi mÃïavo yeva\<*<8>*>/ na a¤¤o" ti, tato yakkho cintesi: "nÃhaæ imaæ bÃhirupakkamehi mÃretuæ sak- komi, sahatthen' eva taæ mÃressÃmÅti" so M-aæ pabbata- muddhani Âhapetvà pabbatapÃdaæ gantvà maïikkhandhe\<*<9>*>/ paï- ¬usuttaæ\<*<10>*>/ pavesento viya nadanto antopabbatena uggantvà M-aæ daÊhaæ gahetvà parivattetvà adhosiraæ\<*<11>*>/ anÃlambe ÃkÃse vissajjesi, tena vuttaæ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd jivitena. 2 Cks maæ. 3 Bd Ãnayis-. 4 Cks hutvÃ. 5 Cs assayanto, Bd assÃsento passÃsento susu ti saddaæ karonto. 6 Bd mahÃsattassa sakalasariyaæ. 7 Cks saddahantÃsenassa. 8 Cks yena. 9 Bd -khaï¬e. 10 Bd paï¬arasuttaæ. 11 Bd adds katvÃ. >/ #<[page 306]># %<306 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ anto pavisitvà paduÂÂhacitto asaævutasmiæ jagatippadese adhosiraæ dhÃrayi KÃtiyÃno ti. || Ja_XXII:1346 ||>@ Ta. gantvà ti pabbatamatthakà pabbatapÃdaæ gantvà tattha pabba- tantare Âhatvà tassa\<*<2>*>/ anto apavisitvÃ\<*<3>*>/ p-matthake Âhitassa heÂÂhà pa¤¤ÃyamÃno asaævute bhÆmippadese dhÃresÅti; na Ãdito va dhÃresi, tattha pana taæ khipitvà pannarasayojanamattaæ bhaÂÂhakÃle p-muddhani Âhito va hatthaæ va¬¬hetvà adhosiraæ bhassantaæ pÃde gahetvà adhosiram eva ukkhipitvà mukhaæ oloketvà maratÅti ¤atvà dutiyaæ khipitvà tiæsayojanamattaæ bhaÂÂhakÃlena tath' eva ukkhipitvà mukhaæ olokento jÅvantaæ eva disvà cintesi: sace idÃni saÂÂhiyo- janamattam pi bhassitvà na marissati pÃdesu naæ gahetvà p-muddhani po- thetvà mÃressÃmÅti, atha naæ tatiyam pi khipitvà saÂÂhiyojanaæ bhaÂÂhakÃle hatthaæ va¬¬hetvà pÃdesu gahetvà ukkhipi, M. pi cintesi: ayaæ maæ paÂha- maæ pannarasayojanaæ khipi dutiyaæ tiæsayojanaæ tatiyaæ saÂÂhiyojanaæ, idÃni puna na khipissati, ukkhipanto yeva pana p-muddhani paharitvà mÃ- ressati, yÃva maæ ukkhipitvà p-matthake na potheti tÃva naæ adhosiro olam- banto va mÃraïakÃraïaæ pucchissÃmÅti so abhÅto asantasanto tathà akÃsi, tena vuttaæ: dhÃrayi KÃtiyÃno ti tikkhattuæ khipitvà dhÃrayÅti a. @*>/ icc-abravÅ Puïïakaæ nÃma yakkhaæ: || Ja_XXII:1347 ||>@ @*>/ asa¤¤ato sa¤¤atasannikÃso, accÃhitaæ kammaæ karosi ludraæ\<*<6>*>/, bhÃve ca te kusalaæ n' atthi ki¤ci. || Ja_XXII:1348 ||>@ @@ So lamb-ti so KurÆnaæ kattuseÂÂho\<*<7>*>/ tatiyavÃre lambamÃno, ariyÃ- vakÃso ti rÆpena ariyasadiso devavaïïÅ hutvà carasi, asa¤¤ato ti kÃyÃdÅhi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks pabbatamantarasmiæ, Bd pabbatapÃdasmiæ. 2 Bd tattha. 3 Bd pa-. 4 Cks katta-. 5 Cks anariyo casi. 6 Bd luddhaæ. 7 Cks katta-. >/ #<[page 307]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 307>% asa¤¤ato dussÅlo, accÃhitan ti hitÃtikkantaæ ati ahitam vÃ, bhÃve ca te ti tava citte appamattakam pi n' atthi kusalaæ, vaïïo ti ajja tavedaæ kÃraïaæ amanussass' eva, devatà ti yakkhÃnaæ antare katarayakkho nÃma tvaæ. Puïïako Ãha: @@ @*>/ nÃma sà nÃgaka¤¤Ã, tassà sumajjhÃya piyÃya hetu patÃrayiæ\<*<2>*>/ tuyha\<*<3>*>/ vadhÃya dhÅrà 'ti. || Ja_XXII:1351 ||>@ Ta. sajÅvo ti sajÅvo amacco, brahà ti Ãrohasampanno uÂÂhÃpitaka¤cana- rÆpasadiso, vaïïa -- ti sarÅravaïïena kÃyabalena ca upagato, tassÃnujan ti tassa anujÃtam, patÃrayin\<*<2>*>/ ti cittaæ pavattesiæ, sanniÂÂhÃnaæ akÃsin ti a. Taæ sutvà M. "ayaæ loko duggahÅtena nassati, nÃgamÃ- ïavikaæ patthentassa mama maraïena kiæ payojanaæ, tatvato jÃnissÃmÅti" cintetvà g. Ã.: @*>/ yakkha ahosi mÆÊho\<*<5>*>/, naÂÂhà bahÆ\<*<6>*>/ duggahÅtena loko\<*<7>*>/, kiæ te sumajjhÃya piyÃya kiccaæ maraïena me, iægha suïoma sabban ti. || Ja_XXII:1352 ||>@ Ath' assa Puïïako Ãcikkhanto Ãha: @*>/ 'ham asmi, taæ yÃcamÃnaæ sasuro avoca yathà maæ a¤¤iæsu sukÃmanÅtaæ, || Ja_XXII:1353 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs -tiæ, Bd -ti. 2 Bd pakÃ-. 3 Cs -ha. 4 Bd mà he va te, Cks mà he tvaæ. 5 Bd moho. 6 Bd naÂho, all three MSS. bahu. 7 so all three MSS. for loke? 8 Bd dhitukÃmo ¤ÃtibhaÂo. >/ #<[page 308]># %<308 XXII. MahÃnipÃta.>% @< etena vittena\<*<1>*>/ kumÃri labbhÃ, nä¤aæ dhanaæ uttariæ patthayÃma. || Ja_XXII:1354 ||>@ @@ @*>/, evaæ mam' attho maraïena tuyhaæ, idh' eva taæ narake pÃtayitvà hantvÃna taæ hadayaæ Ãdiyissan\<*<3>*>/ ti. || Ja_XXII:1356 ||>@ Ta. dhÅtukkamo\<*<4>*>/ ti dhÅtu atthÃya vicarÃmi, ¤Ãtigato\<*<5>*>/ ti ¤Ãtigatako nÃma ahaæ\<*<6>*>/, tan ti taæ nÃgaka¤¤aæ yÃcamÃnaæ, yathà man ti yasmà maæ suÂÂhu esa kÃmena nÅto ti sukÃmanÅtaæ a¤¤aæsu sasuro dajjemu kho te ti Ãdi avoca, tattha dajjemÆ 'ti dadeyyÃma, sutanun ti sundarasarÅraæ, idhamÃ- haresÅti idha ÃhareyyÃsi. Tassa taæ kathaæ sutvà M. cintesi: "VimalÃya mama hadayena kiccaæ n' atthi, Varuïena pana dhammakathaæ sutvà maïinà maæ pÆjetvà tattha gatena mama dhamma- kathikabhÃvo vaïïito bhavissati, tato VimalÃya mama dhamma- kathÃya dohaÊo uppanno bhavissati, Varuïena duggahÅtaæ gahetvà Pu-Ãïatto bhavissati, sv-Ãyaæ\<*<7>*>/ attanà duggahÅtena maæ mÃretuæ evarÆpaæ dukkhaæ pÃpesi, mama paï¬itabhÃvo ÂhÃnuppattikÃraïavindanasamatthatÃ\<*<8>*>/, imasmiæ maæ mÃrente kiæ karissati, handa naæ `mÃïava, sÃdhunaradhammaæ nÃma jÃnÃmi, yÃvÃhaæ na marÃmi tÃva maæ p-muddhani nisÅdÃpetvà sÃdhunaradhammaæ suïa, pacchà yaæ icchasi taæ kareyyÃ- sÅti' vatvà sÃdhunaradhammaæ vaïïento attano jÅvitaæ ÃharÃ- peyyan" ti so adhosiraæ olambanto yeva g. Ã.: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks cittena. 2 Bd vadhÃyussuko. 3 Bd Ãnayi-. 4 Bd dhitukÃmo. 5 Bd ¤ÃtibhaÂo. 6 Bd ti tasmà tassa ¤ÃtibhaÂako nÃma ahaæ amhi. 7 Bd yvÃyaæ. 8 Bd -cintana-. >/ #<[page 309]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 309>% @< ye kec' ime sÃdhunarassa dhammà sabbe va te pÃtukaromi ajjà 'ti. || Ja_XXII:1357 ||>@ Taæ sutvà Pu-"ayaæ paï¬itena devamanussÃnaæ aka- thitapubbo dhammo bhavissati, khippam eva naæ uddharitvà sÃdhunaradhammaæ sossÃmÅti\<*<1>*>/" cintetvà M-aæ ukkhipitvà pabbatamuddhani nisÅdÃpesi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ Puïïako Kurunaæ kattuseÂÂhaæ\<*<3>*>/ nagamuddhanÅ khippaæ patiÂÂhapetvà assattham ÃsÅnaæ\<*<4>*>/ samekkhiyÃnaæ\<*<5>*>/ paripucchi kattÃram anomapa¤¤aæ: || Ja_XXII:1358 ||>@ @@ Ta. assatthan ti laddhassÃsaæ hutvà nisinnaæ, samekkhiyÃnaæ\<*<6>*>/ ti divÃ, sÃdhunarassa dhammà narassa sÃdhudhammà sundaradhammÃ. MahÃsatto Ãha: @*>/} ahaæ papÃtÃ, hadayena me yadi te atthi kiccaæ ye kec' ime sÃdhunarassa dhammà sabbe va te pÃtukaromi ajjà 'ti || Ja_XXII:1360 ||>@ Ta. tyasmÅti\<*<8>*>/ tayà asmi Atha naæ M. "kiliÂÂhasarÅro 'smi, nahÃyÃmi tÃvÃ" 'ti Ã., yakkho "sÃdhÆ" 'ti nahÃnodakaæ Ãharitvà nahÃtakÃle M-assa dibbadussadibbagandhamÃlÃdÅni datvà alaækatapaÂiyattakÃle dibbabhojanaæ adÃsi, M. bhuttabhojano KÃÊÃgirimatthakaæ alaækÃrÃpetvà Ãsanaæ pa¤¤apÃpetvà alaækatÃsane nisÅditvà BuddhalÅÊhÃya sÃdhunaradhammaæ desento g. Ã.: @*>/ ca bhavÃhi\<*<10>*>/ mÃïava, adda¤ ca\<*<11>*>/ pÃïiæ\<*<12>*>/ parivajjayassu,>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd suïissÃmÅti. 2 Bd so. 3 Cks katta-. 4 Ck Bd Ãsi-. 5 Cs -kkhiyÃ, Bd -yÃna. 6 Bd -nÃ. 7 Bd -miæ. 8 all three MSS. tyasminti. 9 Cks yÃnÃ-. 10 Bd -vÃmi. 11 Bd alla¤ca. 12 Ck pÃïÅ ca, Cs pÃniæ ma, Bd pÃïi. >/ #<[page 310]># %<310 XXII. MahÃnipÃta.>% @< mà c' assu\<*<1>*>/ mittesu kadÃci dÆbhÅ\<*<2>*>/, mà ca vasaæ asatÅnaæ nigacche. || Ja_XXII:1361 ||>@ Ta. adda¤ca\<*<3>*>/ -- ti allaæ tintaæ\<*<4>*>/ pÃïiæ mà dahi mà jhÃpayi. Yakkho saækhittena kathite cattÃro sÃdhunaradhamme bujjhituæ asakkonto vitthÃrena pucchi: @*>/ anuyÃyi hoti adda¤ ca pÃïiæ dahate kathaæ so asatÅ ca kà ko\<*<6>*>/ pana mittadÆbho\<*<7>*>/, akkhÃhi me pucchito etam atthan ti. || Ja_XXII:1362 ||>@ MahÃsatto pi 'ssa kathesi: @*>/ no pi ca diÂÂhapubbaæ yo ÃsanenÃpi nimantayeyya tass' eva atthaæ puriso kareyya\<*<9>*>/, yÃtÃnuyÃyÅti tam Ãhu paï¬itÃ. || Ja_XXII:1363 ||>@ @*>/, adubbhapÃïiæ dahate mittadÆbho. || Ja_XXII:1364 ||>@ @@ @@ @*>/ anuyÃyi hoti adda¤ ca\<*<3>*>/ pÃïiæ dahate pun' evaæ asatÅ ca sà so\<*<12>*>/ pana mittadÆbho, so dhammiyo hoti\<*<13>*>/, jahassu adhamman\<*<14>*>/ ti. || Ja_XXII:1367 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks cassa. 2 Cks dubhiæ, Bd dubbhi. 3 Bd alla¤ca. 4 Ck Bd tiïïaæ. 5 Cs yÆthaæ. 6 so Ck Bd; Cs asanÅ ca kÃle. 7 Bd -dubbhi. 8 Bd asandhavaæ, i. e. asanthavaæ. 9 Cks karotha. 10 Bd manÃpi cinteyya. 11 Ck yÃnaæ. 12 so all three MSS. 13 so all three MSS. 14 Cks dhamman, read: --hohi, jahassvadh-. >/ #<[page 311]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545). 311>% Ta. asanthutan\<*<1>*>/ ti ekÃhadvÅham pi ekato avutthapubbaæ\<*<2>*>/, ÃsanenÃ- pÅti yo\<*<3>*>/ evarÆpaæ ÃsanamattenÃpi nimanteyya pag eva annapÃnÃdÅhi, tassevà 'ti tassa pubbakÃrissa atthaæ karot' eva\<*<4>*>/, yÃtÃnuyÃyÅti pubbakÃrinÃ\<*<5>*>/ yÃ- tassa puggalassa\<*<6>*>/ anuyÃyÅ, paÂhamaæ karonto yÃti\<*<7>*>/ nÃma pacchà karonto anu- yÃyati\<*<8>*>/ nÃmà 'ti evam paï¬ità kathenti, ayaæ devarÃja paÂhamo sÃdhunara- dhammo, adubbhapÃïin ti adrÆbhakaæ\<*<9>*>/, attano bhu¤janahattham\<*<10>*>/ eva dahanto hi mittadÆbhÅ\<*<11>*>/ nÃma hoti, iti allahatthassa ajjhÃpanaæ nÃma, ayaæ dutiyo sÃdhunaradhammo, na tassà 'ti tassa sÃkhaæ và pattaæ và na bhin- deyya\<*<12>*>/, kiækÃraïÃ: mittadÆbho hi pÃpako iti paribhuttachÃyassa aceta- nassa rukkhassÃpi pÃpako honto mittadÆbhÅ nÃma hoti kimaÇga pana manussa- bhÆtassa, evaæ mittesu adubbhanan nÃma, ayaæ tatiyo sÃdhunaradhammo, dajjitthiyà ti dadeyya itthiyÃ, sammatÃyà 'ti aham ev' assà piyo na a¤¤e c' esÃ\<*<13>*>/ icchatÅti evaæ suÂÂhu matÃya, laddhà khaïan ti aticÃrassa okÃsaæ labhitvÃ\<*<14>*>/, asatÅnan ti asaddhammasamannÃgatÃnaæ itthÅnaæ, iti mÃtugÃmaæ nissÃya pÃpassa akaraïaæ nÃma, ayaæ catuttho sÃdhunaradhammo, so dham- miyo hotÅti\<*<15>*>/ so tvaæ\<*<16>*>/ devarÃja imehi catÆhi naradhammasammatehi yutto dhammiko hoti\<*<17>*>/. Evaæ M. yakkhassa cattÃro sÃdhunaradhamme BuddhalÅÊ- hÃya kathesi, te suïanto yeva Pu-sallakkhesi: "catÆsu pi ÂhÃnesu paï¬ito attano jÅvitam eva yÃcati, ayaæ kho pana mayhaæ pubbe asanthutass' eva\<*<18>*>/ sakkÃraæ akÃsi, aham assa nivesane tÅhaæ mahantaæ yasaæ anubhavanto vasiæ\<*<19>*>/, aha¤ ca imaæ pÃpakaæ karonto mÃtugÃmaæ nissÃya karomi, sabba- thÃpi aham eva mittadÆbhÅ, sace paï¬ite aparajjhissÃmi na sÃdhu- naradhamme vattissÃmi nÃma, kiæ me nÃgamÃïavikÃya, Inda- pattavÃsÅnaæ sÃssÆni mukhÃni hasÃpento imaæ vegena tattha\<*<20>*>/ netvà dhammasabhÃya otÃressÃmÅti" cintetvà Ãha: @*>/, kÃmaæ gharaæ uttamapa¤¤a gacche\<*<22>*>/. || Ja_XXII:1368 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd asandhavaæ, i. e. asanthavaæ. 2 Bd avutta-. 3 Cks so. 4 Cks karotheva, Bd atthaæ puriso karoteva. 5 so Cks; Bd -karÅtÃya. 6 Cks mahagghassa. 7 Bd pupphayÃyi. 8 Cks -yÃyÃti, Bd anuyÃyi. 9 Cks adrabha-, Bd adrubbhitaæ. 10 Bs -bhattam. 11 Bd -dubbhi, Ck -dÆbhi, Cs -dubhi. 12 Bd bhi¤jeyya. 13 Bd na a¤¤o mama¤¤evasÃ. 14 Bd al-. 15 Bd hohÅti. 16 so all three MSS. 17 Bd hohi. 18 Bd asandhavasseva. 19 Cks -iæsu. 20 Ck omit ta-. 21 Bd visajjÃ, Cks visajaæmahantaæ. 22 Bd -a. >/ #<[page 312]># %<312 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ nÃgakulassa attho, alam pi me nÃgaka¤¤Ãya hotu, so tvaæ saken' eva subhÃsitena mutto si me ajja vadhÃya pa¤¤Ã ti. || Ja_XXII:1369 ||>@ Ta. upaÂÂhito smÅti tayà upaÂÂhito asmi, visajÃmahantan\<*<2>*>/ ti vis- sajjemi ahaæ taæ\<*<3>*>/, kÃman ti ekaæsena, vadhÃyà 'ti vadhato, pa¤¤Ã\<*<2>*>/ ti pa¤¤Ãvanta\<*<4>*>/. Atha naæ M. "mÃïava tvaæ\<*<5>*>/ maæ tÃva\<*<5>*>/ attano gharaæ mÃ\<*<5>*>/ pesehi\<*<6>*>/ n-bhavanam eva maæ nehÅti" vadanto g. Ã.: @*>/ te, atthaæ mayÅ carassu, aham pi nÃgÃdhipatÅvimÃnaæ\<*<8>*>/ dakkhemu nÃgassa adiÂÂhapubban ti. || Ja_XXII:1370 ||>@ Ta. handà 'ti vavassaggatthe nipÃto, sasurannu\<*<7>*>/ -- ti tava sasurassa santikaæ\<*<9>*>/, atthaæ mayi cara\<*<10>*>/, mà nÃsayi\<*<11>*>/, nÃgÃdhipatÅvimÃnan\<*<12>*>/ ti nÃgÃdhipati¤ ca vimÃna¤ c' assa nÃgassa adiÂÂhapubbaæ passeyyaæ\<*<13>*>/. Puïïako Ãha: @*>/ arahati dassanÃya, atha kena vaïïena amittagÃmaæ tuvam icchasÅ uttamapa¤¤a gantun ti. || Ja_XXII:1371 ||>@ Ta. amitta -- ti amittassa vasanaÂÂhÃnaæ, amittasamÃgaman ti a. MahÃsatto Ãha: @@ Ta. maraïÃgamÃyà 'ti maraïassa ÃgamÃya. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs bhÃyatu 2 Ck visajÃkaman, Cs visajÃhamahan, Bd vissajjÃmahantan. 3 Cks omit taæ. 4 Ck -taæ. 5 omitted in Cks. 6 Cks pesesi. 7 so Cks; Bd omits nu. 8 Cs -tiæ, Bd -ti. 9 Bd santa-. 10 Bd carassu. 11 Bd -sehi. 12 Cks -tiæ, Bd -ti. 13 Cks -eyya. 14 Ck -aæ; read: pa¤¤o na taæ? >/ #<[page 313]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka (545.) 313>% "Api ca devarÃja mayà tÃdiso kakkhaÊo dhammakathÃya palobhetvà mudukato, idÃn' eva maæ `alam me n-mÃïavikÃya, attano gharaæ yÃhÅti' vadesi, n-rÃjassa mudukaraïe\<*<1>*>/ mamako bhÃro, nehi yeva maæ tatthÃ" 'ti. Taæ sutvà Pu-tassa va- canaæ "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà Ã.: @*>/ ÂhÃnaæ atulÃnubhÃvaæ mayà sahÃ\<*<3>*>/ dakkhisi, ehi katte yatth' acchati{\<*<4>*>/} naccagÅtehi nÃgo rÃjà yathà Vessavaïo NaÊi¤¤aæ. || Ja_XXII:1373 ||>@ @*>/ caritaæ gaïena nikÅÊitaæ niccam aho va rattiæ\<*<6>*>/ pahÆtamalyaæ bahupupphachannaæ obhÃsatÅ vijju-r-iv' antalikkhe. || Ja_XXII:1374 ||>@ @*>/ ka¤¤Ãhi alaækatÃhi upasobhatÅ vatthapilandhanenà 'ti. || Ja_XXII:1375 ||>@ Ta. handà cÃ\<*<8>*>/ 'ti nipÃtamattam eva, ÂhÃnan ti n-rÃjassa vasanaÂÂhÃ- naæ\<*<9>*>/, NaÊi¤¤an ti NaÊiniyaæ nÃma rÃjadhÃniyaæ, caritaæ gaïenà 'ti taæ n-ka¤¤Ãnaæ gaïena caritaæ, nikÅÊitan ti niccaæ aho ca rattiæ ca n-ka¤- ¤Ãhi kÅÊitÃnukÅÊitaæ. @*>/ nisÅdayÅ pacchato Ãsanasmiæ, ÃdÃya kattÃram anomapa¤¤aæ upÃnayÅ bhavanaæ nÃgara¤¤o. || Ja_XXII:1376 ||>@ @*>/ kattà pacchato Puïïakassa, sÃmaggipekkhÅ pana\<*<12>*>/ nÃgarÃjà pubbe va jÃmÃtaram ajjhabhÃsatha. || Ja_XXII:1377 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -ïaæ. 2 Cks cara. 3 all three MSS saha. 4 Ck yatta-, Cs tattha-, Bd yatthicchasi. 5 so Cks; Bd -Ãnaæ. 6 Bd ahorattiæ. 7 Bd -puïïaæ. 8 Cks carÃ. 9 Cks add pacchato. 10 Cks katta-. 11 Bd aÂhÃsi. 12 Bd mÃni >/ #<[page 314]># %<314 XXII. MahÃnipÃta.>% So Pu-ti bhi. so Pu-evaæ n-bhavanaæ vaïïetvà paï¬itaæ attano Ãja¤¤aæ Ãropetvà n-bhavanaæ nesi, ÂhÃnan ti n-rÃjassa vasanaÂÂhÃnaæ, pac- chato -- ti Puïïakassa kira etad ahosi: sace n-rÃjà paï¬itaæ disvà mudu- citto bhavissati icc-etaæ kusalaæ noce tassa taæ apassantass' eva sindhavaæ Ãropetvà ÃdÃya gamissÃmÅti, atha\<*<1>*>/ naæ pacchato Âhapesi, tena vuttaæ: p. P-kassà 'ti, sÃmaggi -- \<*<2>*>/ sÃmaggiæ pekkhamÃno, sÃmaæ avekkhÅti pi pÃÂho, attano jÃmÃtaraæ passitvà paÂhamataraæ sayam eva ajjhabhÃsathà 'ti a. NÃgarÃjà Ãha: @*>/ paï¬itassa, kacci samiddhena idhÃnupatto ÃdÃya kattÃraæ anomapa¤¤an ti. || Ja_XXII:1378 ||>@ Kacci -- ti tena manorathena samiddhena nipphannena\<*<4>*>/ idhÃgato sÅti pucchi. Puïïako Ãha: @*>/ sammukhà bhÃsamÃnaæ, sukho bhave sappurisehi saægamo ti. || Ja_XXII:1379 ||>@ Ta. yantvamicchasÅti yaæ tvaæ icchasi, yantum icchasÅti và pÃÂho, bhÃs -- ti taæ lokapÃÂakaæ dhammapÃlaæ idÃni madhurena sarena dhammaæ bhÃsamÃnaæ sammukhà va passatha, sappurisehi ekaÂÂhÃne samÃgamo hi nÃma sukho hotÅti. KÃÊÃgirikhaï¬aæ. NÃgarÃjà MahÃsattaæ disvà gÃtham Ãha: @*>/ vyamhito nÃbhivÃdeti, na ida\<*<7>*>/ pa¤¤avatÃm iva. || Ja_XXII:1380 ||>@ Ta. vyamhito ti bhÅto, i. v. h.: paï¬ita tvaæ adiÂÂhapubbaæ n-bha- vanaæ disvà maraïabhayena ca aÂÂito bhÅto hutvà yaæ maæ na abhivÃdesi idaæ kÃraïaæ {pa¤¤avantÃnaæ} na hoti. Evaæ n-rÃjÃnaæ paccÃsiæsantaæ M. "na tvaæ mayà van- ditabbo" ti avatvà va attano ¤ÃïatÃya upÃyakosallena "ahaæ vajjhappattabhÃvena taæ na vandÃmÅti" vadanto g-dvayam Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd tasmÃ. 2 Bd pekkhimÃni. 3 read: hadaæ? 4 Cks nippa-. 5 Cks -tha, Bd passa dhammaæ. 6 Bds -yaÂÂito. 7 Bd nayi-; read: nedaæ. >/ #<[page 315]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 315>% @*>/ na vajjho abhivÃdeyya vajjhaæ và nÃbhivÃdaye. || Ja_XXII:1381 ||>@ @*>/ abhivÃdeyya abhivÃdÃpayetha\<*<3>*>/ ve yaæ naro\<*<4>*>/ hantum iccheyya taæ kammaæ na upapajjatÅti\<*<5>*>/. || Ja_XXII:1382 ||>@ T. a.: n' evÃhaæ {n-rÃjÃ} adiÂÂhapubbaæ n-bhavanaæ disvà bhÅto maraïa- bhayena tajjito, mÃdisassa hi maraïabhayan nÃma n' atthi, vajjho pana abhi- vÃdetuæ vajjhaæ và avajjho pi abhivÃdetuæ\<*<6>*>/ na labhati, yaæ hi naro hantuæ iccheyya taæ kathan nu abhivÃdeyya kathaæ và tena attÃnaæ abhivÃdÃpayetha ve\<*<7>*>/, tassa hi taæ kammaæ na upapajjati, tvaæ ca kira maæ mÃrÃpetuæ idha ÃnÃpesi\<*<8>*>/, kathaæ ahaæ taæ vandÃmÅti. Taæ sutvà nÃgarÃjà MahÃsattassa thutiæ karonto dve gÃthà abhÃsi: @@ @*>/ abhivÃdeyya abhivÃdÃpayetha\<*<9>*>/ ve yaæ naro\<*<4>*>/ hantum iccheyya taæ kammaæ na upapajjatÅti. || Ja_XXII:1384 ||>@ IdÃni M. nÃgarÃjena saddhiæ paÂisanthÃraæ karonto Ãha: @*>/ iddhÅ jutÅ balaviriyÆpapatti, pucchÃmi taæ nÃgarÃj' etam atthaæ: kathan nu te laddham idaæ vimÃnaæ. || Ja_XXII:1385 ||>@ @*>/ te (V 171|9) sayaækataæ udÃhu\<*<12>*>/ devehi dinnaæ, akkhÃhi me nÃgarÃj' etam atthaæ yath' eva te laddham idaæ vimÃnan ti. || Ja_XXII:1386 ||>@ Ta. tava idan\<*<13>*>/ ti idaæ tava yasajÃtaæ vimÃnaæ và asassataæ sassata- sadisaæ mà kho yasaæ\<*<14>*>/ nissÃya pÃpam akÃsÅti iminà padena attano jÅvitaæ yÃci, iddhÅti nÃgiddhÅ ca nÃgajutÅ kÃyabalaæ cetasikaviriyan ca n-bhavane upapattÅ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds -yaÂÂito. 2 Bd nu. 3 Ck -pavetha, Cs -pacetha, Bd -payeta. 4 Bd nayo. 5 Bd sampajj-. 6 Bd -dÃpetuæ. 7 Cks ce. 8 Bd imaæ ÃïÃ-. 9 Bd -ta. 10 Cks nu tava idaæ, Bd nu tavayidaæ. 11 Bd vipari-. 12 read: Ãdu. 13 Bd tavayidan. 14 Cks yaæ. >/ #<[page 316]># %<316 XXII. MahÃnipÃta.>% ca yan ca te idaæ vimÃnaæ, pucchÃmi taæ n-rÃja etam atthaæ: kathan nu te etaæ sabbaæ laddhan ti, adhicca laddhan ti kin na tayà idaæ vimÃnaæ evaæ sampannaæ n-bhavanaæ adhicca akÃraïena laddhaæ udÃhu utupariïÃma- jaæ te idaæ udÃhu sayaæ sahatthen' eva katam udÃhu devehi te dinnaæ yath' eva te idaæ laddhaæ etam me attham akkhÃhÅti. NÃgarÃjà Ãha: @@ Ta. apÃpakehÅti alÃmakehi. MahÃsatto Ãha: @@ (V 171|26, SumaÇgala V. 1. p. 177) Ta. kinte vatan ti n-rÃja purimabhave kiæ dÃnaæ kiæ vataæ ahosi ko brahmacariyavÃso katarasucaritass' ev' esa iddhi-Ãdiko vipÃko ti. NÃgarÃjà Ãha: @@ (SumaÇgala I p. 177 V.172|5)) @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 317]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 317>% Ta. manussaloke ti AægaraÂÂhe KÃlacampÃnagare, tamme vatan ti taæ sakkaccaæ dinnadÃnaæ eva mayhaæ vatasamÃdÃnan ca brahmacariyan ca ahosi, tass' eva sucaritassa ayaæ iddhÃdiko vipÃko. MahÃsatto Ãha: @*>/ te laddham idaæ vimÃnaæ jÃnÃsi pu¤¤Ãnaæ phalÆpapattiæ\<*<1>*>/, tasmà hi dhamma¤ cara appamatto yathà vimÃnaæ punam ÃvasesÅti. || Ja_XXII:1392 ||>@ Ta. jÃnÃsÅti sace tayà dÃnÃnubhÃven' etaæ laddhaæ evaæ sante jÃnÃsi nÃma pu¤¤Ãnaæ phala¤ ca pu¤¤aphalena nibbattaæ\<*<2>*>/ upapatti¤ ca, tasmà ti yasmà pu¤¤ehi tayà idaæ laddhaæ tasmà punamÃvasesÅti yathà puna pi imaæ n-bhavanaæ ajjhÃvasasi evaæ dhammaæ cara. NÃgarÃjà Ãha: @*>/ samaïabrÃhmaïà va\<*<4>*>/ yes' annapÃnÃni dademu katte, akkhÃhi me pucchito etam atthaæ yathà vimÃnaæ punam Ãvasemà 'ti\<*<5>*>/. || Ja_XXII:1393 ||>@ MÃhÃsatto Ãha: @@ @*>/ vacasà kammanà ca, Âhatvà idhÃ\<*<6>*>/ yÃvatÃyuæ vimÃne uddhaæ ito gacchasi devalokan ti. || Ja_XXII:1395 ||>@ Ta. bhogÅti bhogino, nÃgà ti a., tesÆ 'ti tesu puttÃdÅsu bhogisu vÃ- cÃya ca kammena ca niccaæ asampaduÂÂho bhava, anupÃlayà 'ti evaæ puttÃ- dÅsu c' eva sesasattesu ca mettacittasaækhÃtaæ asampadosaæ anurakkha, ud- dhaæ ito ti n-bhavanato uparidevalokaæ gamissasi, mettacittaæ hi dÃnato atirekataraæ pu¤¤an ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 all three MSS. -i. 2 Cks -ttiæ. 3 Bd nayidha; read: nedha santÅ. 4 Bd ca, Cks vÃ. 5 Cks -vaseti. 6 all three MSS. -ya. >/ #<[page 318]># %<318 XXII. MahÃnipÃta.>% NÃgarÃjà M-assa dhammakathaæ sutvà "na sakkà paï¬i- tena bahi papa¤caæ kÃtuæ, VimalÃya\<*<1>*>/ dassetvà subhÃsitaæ sÃvetvà dohaÊaæ paÂippassambhetvà Dhana¤jayarÃjÃnaæ tosetvà paï¬itaæ pesetuæ\<*<2>*>/ vaÂÂatÅti" cintetvà g. Ã.: @*>/ rÃjaseÂÂho tayà vinà yassa tuvaæ sajÅvo, dukkhÆpanÅto pi tayà samecca vindeyya poso sukham Ãturo pÅti. || Ja_XXII:1396 ||>@ Ta. sajÅvo ti sajÅvo va\<*<4>*>/ amacco, sameccà 'ti tayà saha samÃgantvÃ, ÃturopÅti bÃÊhagilÃno pi samÃno. Taæ sutvà M. nÃgassa thutiæ karonto itaraæ g. Ã.: @*>/ hi\<*<6>*>/ ÃpadÃsu pa¤¤Ãyate mÃdisÃnaæ viseso ti. || Ja_XXII:1397 ||>@ Ta. addhà satan ti addhÃ\<*<7>*>/ santÃnaæ paï¬itÃnaæ dhammaæ bhÃsasi, atthapadan ti nihitakoÂÂhÃsaæ\<*<8>*>/, etÃdisÅyÃsÆ\<*<5>*>/ 'ti evarÆpÃsu ÃpadÃsu edise bhaye upaÂÂhite mÃdisÃnaæ pa¤¤ÃvantÃnaæ viseso pa¤¤Ãyati. Taæ sutvà nÃgarÃjà atirekataraæ tuÂÂho gÃtham Ãha: @*>/ no t' Ãyaæ mudhà nu laddho, akkhehi no t' Ãyaæ ajesi jÆte\<*<10>*>/, dhammena laddho iti t' Ãyam Ãha, kathaæ\<*<11>*>/ tuvaæ\<*<12>*>/ hattham imassa-m-Ãgato ti. || Ja_XXII:1398 ||>@ Ta. akkhehi\<*<9>*>/ no ti Ãcikkha amhÃkaæ, tÃyan ti taæ ayaæ, mudhà -- ti kin nu mudhà amÆlen' eva labhi udÃhu jÆte ajesi, iti tÃyamÃhà 'ti ayaæ Puïïako dhammena me paï¬ito laddho ti vadati, imassamÃgato ti tvaæ kathaæ imassa hatthatthaæ\<*<13>*>/ Ãgato. MahÃsatto Ãha: @*>/ akkhehi ajesi jÆte,>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -lassa. 2 Cks pesi-. 3 Cks -si. 4 Ck ca, Cs ma, Bd omits va. 5 all three MSS. -si-. 6 Cs bhi, Ck ti. 7 Bd ekaæsena. 8 Bd hita-. 9 Bd akkhÃhi, Cks akkhesi. 10 Bd jute, Cks dÆte. 11 Bd adds nu. 12 all three MSS. tvaæ. 13 Bd hatthaæ. 14 so Bd; Ck Ãyam, Cs Ãma. >/ #<[page 319]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 319>% @< so maæ jito rÃjà imass' adÃsi, dhammena laddho 'smi asÃhasenà 'ti. || Ja_XXII:1399 ||>@ Ta. yo missaro ti yo me issaro, imassadÃsÅti imassa adÃsi. @@ @@ @@ PÃvekkhÅti paviÂÂho, yenà 'ti bhadde Vimale yena kÃraïena tvaæ paï¬u c' eva\<*<1>*>/ na ca te bhattaæ\<*<2>*>/ ruccati, nacametÃdiso\<*<3>*>/ vaïïo ti paÂhavitale và devaloke và na ca etÃdiso vaïïo a¤¤assa kassaci atthi yÃdiso etassa guïa- vaïïo patthaÂo, ayam eva so tamonudo ti yaæ nissÃya tava dohaÊo up- panno ayaæ so sabbalokassa tamonudo, punÃ\<*<4>*>/ ti puna etassa dassanaæ nÃma dullabhan ti vadati. @*>/. || Ja_XXII:1403 ||>@ HaÂÂhena -- ti tuÂÂhena cittena, patÅtarÆpà ti somanassajÃtÃ, itoparaæ\<*<6>*>/: @*>/, na idaæ\<*<8>*>/ {pa¤¤avatÃm'} iva. || Ja_XXII:1404 ||>@ @*>/ na ca maccubhayaddito, na vajjho abhivÃdeyya vajjhaæ và nÃbhivÃdaye. || Ja_XXII:1405 ||>@ @*>/ abhivÃdeyya abhivÃdÃpayetha ve yaæ naro hantum iccheyya taæ kammaæ na upapajjati. || Ja_XXII:1406 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck teva, Cs neva. 2 Cks cittaæ. 3 Cks nacate tÃdiso. 4 Cks punan. 5 Cks katta-. 6 Bd adds: vimalÃya ca mahÃsattassa ca vacanapaÂivacanagÃthÃ. 7 Cks -tenÃbhi-, Bd -tÃnÃbhivÃdesi. 8 Bd yi-; read: nedaæ. 9 Ck -tenÃhi, Cs -tenÃbhÅ. 10 Bd nu. >/ #<[page 320]># %<320 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ abhivÃdeyya abhivÃdÃpayetha ve yaæ naro hantum iccheyya taæ kammaæ na upapajjati. || Ja_XXII:1408 ||>@ @*>/ iddhÅ jutÅ balaviriyÆpapatti\<*<3>*>/, pucchÃmi taæ nÃgaka¤¤e tam atthaæ: kathan nu te laddham idaæ vimÃnan ti --pe--\<*<4>*>/. || Ja_XXII:1409 ||>@ @@ @*>/. || Ja_XXII:1411 ||>@ @@ @@ @@ @*>/ mahÃvimÃnaæ. || Ja_XXII:1415 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd nu. 2 read: tavedaæ. 3 read: -viryÆ-. 4 Cs -nanti, Bd -naæ. 5 Cks omit v. 273-74. 6 Bd dhira, Cks vÅra; cfr. SumaÇgala I p. 178. >/ #<[page 321]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 321>% @*>/, tasmà hi dhamma¤ cara appamatto yathà vimÃnaæ punam Ãvasesi. || Ja_XXII:1416 ||>@ @*>/ {samaïabrÃhmaïÃ} vÃ\<*<3>*>/ yes' annapÃnÃni dademu katte, akkhÃhi me pucchito etam atthaæ yathà vimÃnaæ punam Ãvasema. || Ja_XXII:1417 ||>@ @*>/ santi idh' Æpapannà puttà ca dÃrà anujÅvino ca tesaæ tuvaæ vacasà kammanà ca asampaduÂÂhà hi bhavÃhi niccaæ. || Ja_XXII:1418 ||>@ @*>/ vacasà kammanà ca, Âhatvà idhÃ\<*<6>*>/ yÃvatÃyuæ vimÃne uddhaæ ito gacchasi devalokaæ. || Ja_XXII:1419 ||>@ @@ @*>/ nÃgi dhammaæ anuttaraæ atthapadaæ suciïïaæ, etÃdisÅyÃsu hi ÃpadÃsu pa¤¤ÃyatÅ mÃdisÃnaæ viseso. || Ja_XXII:1421 ||>@ @*>/ no t' Ãyaæ\<*<9>*>/ mudhà nu laddho, akkhehi no t' Ãyaæ\<*<9>*>/ ajesi jÆte dhammena laddho iti t' Ãyam Ãha, kathaæ tuvaæ hattham imassa-m-Ãgato. || Ja_XXII:1422 ||>@ @*>/ akkhehi ajesi jÆte,>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Bd -thi, Ck -ttÅ. 2 Cks atthi, Bd nayidha santi. 3 Bd omits vÃ. 4 Cks te. 5 all three MSS. -ya. 6 all three MSS. idha. 7 Cks -ti. 8 Bd akkhÃhi. 9 Cks tÃya. 10 Bd ayam. >/ #<[page 322]># %<322 XXII. MahÃnipÃta.>% @< so maæ jito rÃjà imass' adÃsi, dhammena laddho 'smi asÃhasenà 'ti. || Ja_XXII:1423 ||>@ ImÃsaæ gÃthÃnaæ heÂÂhÃvuttanayen' ev' attho veditabbo. @*>/ eva Varuïo nÃgo pa¤haæ pucchittha paï¬itaæ tad\<*<2>*>/ eva nÃgaka¤¤Ãpi pa¤haæ pucchittha paï¬itaæ. || Ja_XXII:1424 ||>@ @@ Evaæ tosità pana. @*>/ icc-abravÅ Varuïaæ nÃgarÃjaæ: || Ja_XXII:1426 ||>@ @*>/ nÃga, ay' Ãham asmi\<*<5>*>/, yena tava attho idaæ sarÅraæ hadayena maæsena karoti\<*<6>*>/ kiccaæ, sayaæ karissÃmi yathÃmatin te ti. || Ja_XXII:1427 ||>@ AcchambhÅti nikkampo, alomahaÂÂho ti bhayena ahaÂÂhalomo, icca- bravÅti vÅmaæsanavasena iti abravi, mà heÂhayÅti\<*<7>*>/ mittadÆbhikammaæ karo- mÅti mà bhÃyi, kathan nu kho imaæ idÃni hanissÃmÅti mà cintayi, nÃgà 'ti Varuïaæ Ãlapati, ayÃhamasmÅti\<*<8>*>/ ayam\<*<9>*>/ aham asmi, ayam\<*<10>*>/ eva và pÃÂho, sayaæ karissÃmÅti sace tvaæ imassa\<*<11>*>/ santike dhammo suto ti maæ mÃre- tuæ na visahasi aham\<*<12>*>/ eva yathà tava ajjhÃsayo tathà sayaæ karissÃmÅti. NÃgarÃjà Ãha: @*>/ hadayaæ paï¬itÃnaæ, te ty-amha pa¤¤Ãya mayaæ sutuÂÂhÃ\<*<14>*>/, AnÆnanÃmo labhat' ajja dÃraæ, ajj' eva taæ Kuruyo pÃpayÃtÆ 'ti. || Ja_XXII:1428 ||>@ Ta. tyamhà 'ti te mayaæ tava pa¤¤Ãya santuÂÂhÃ, anÆna -- ti sampuïïa- nÃmo Pu-yakkhasenÃpati, labhatajja -- ti labhatu ajja dÃraæ, dadÃm' assa dhÅtaraæ Irandatiæ, pÃpayÃtÆ 'ti ajj' eva taæ KururaÂÂhaæ Pu-pÃpetu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd yath. 2 Bd tath. 3 read: alomahaÂÂho abhÅto achambhÅ? 4 Bd rodhayi, Cks heÂhasÅ. 5 Bd ÃyÃyamasmi. 6 Cks -si; read: karohi? 7 Bd rodhayiti. 8 Cks ayaæ hamasminti, Bd ÃyÃhamasmiæti. 9 Bd ayo. 10 Bd ayem. 11 Cks add me. 12 Cks ayam. 13 Bd have. 14 Cks satu-. >/ #<[page 323]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 323>% Evaæ vatvà Varuïo Irandatiæ Puïïakassa adÃsi, so taæ labhitvà tuÂÂhacitto MahÃsattena saddhiæ sallapi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/: || Ja_XXII:1429 ||>@ @*>/, aha¤ ca te Vidhura\<*<3>*>/ karomi kiccaæ, ima¤ ca te maïiratanaæ\<*<4>*>/ dadÃmi, ajj' eva taæ Kuruyo pÃpayÃmÅti. || Ja_XXII:1430 ||>@ Ta. maïi -- ti paï¬ita ahaæ te guïesu pasanno arahÃmÅ\<*<5>*>/ tavÃnuccha- vikaæ\<*<6>*>/ kÃtuæ, tasmà ima¤ ca te cakkavattiparibhogaæ maïiratanaæ demi, ajj' eva ca taæ Indapattaæ pÃpemi. Atha M. thutiæ karonto itaram gÃtham Ãha: @*>/ esà tava hotu mettÅ\<*<8>*>/ bhariyÃya KaccÃna piyÃya saddhiæ, Ãnandacitto\<*<9>*>/ sumano patÅto datvà maïiæ ma¤ ca nay'\<*<10>*>/ Indapattan ti. || Ja_XXII:1431 ||>@ Ta. ajjeyyamesà ti esà tava bhariyÃya saddhiæ piyasaævÃsamettÅ ajeyyà hotu, Ãnandacitto\<*<11>*>/ ti ÃdÅhi pi samaÇgibhÃvam ev' assa vadati, nayinda- pattan ti naya Indapattaæ. @*>/ nisÅdayÅ purato Ãsanasmiæ, ÃdÃya kattÃram anomapa¤¤aæ upÃnayÅ nagaraæ Indapattaæ. || Ja_XXII:1432 ||>@ @*>/ ahosi, sa Puïïako Kurunaæ kattuseÂÂhaæ\<*<12>*>/ upÃnayÅ nagaraæ Indapattaæ. || Ja_XXII:1433 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks katta-. 2 Bd samaægÅ, Ck samaggÅ, Cs samaggi. 3 so all three MSS. for dhÅra? 4 read: -ratnaæ. 5 Bd ahosi. 6 Bd adds kiccaæ. 7 so all three MSS. 8 Cks mittiæ, Bd metti. 9 Cks -vitto. 10 Ck na. 11 Cks Ãnandito. 12 Cks katta-. 13 so Cks; Bd pissakhippataraæ. >/ #<[page 324]># %<324 XXII. MahÃnipÃta.>% Atha nam Ãha: @*>/ IndÃpattaæ nagaraæ padissati rammÃni ca ambavanÃni bhÃgaso, aha¤ ca bhariyÃya samaÇgibhÆto, tuva¤\<*<2>*>/ ca patto si sakaæ niketaæ. || Ja_XXII:1434 ||>@ YathÃpi gacche ti mano nÃma\<*<3>*>/ na gacchati, dÆre Ãrammanaæ gaïhanto pana gato ti vuccati, tasmà manassa Ãrammaïagahaïato\<*<4>*>/ pi khippataraæ tassa manomayasindhavassa gamanaæ ahosÅti evaæ ettha attho daÂÂhabbo, etinda- pattan\<*<5>*>/ ti assapiÂÂhe nisinnass' eva\<*<6>*>/ dassento\<*<7>*>/ evam Ã., sakaæ -- ti tva¤ ca attano nivesanaæ sampatto ti Ã. Tasmiæ pana divase paccÆsakÃle rÃjà supinaæ addasa, evarÆpo supino ahosi: ra¤¤o nivesanadvÃre pa¤¤akkhandho sÅlasÃkhappasÃkho\<*<8>*>/ pa¤cagorasaphalo alaækatahatthiassapaÂic- channo mahÃrukkho Âhito, mahÃjano tassa mahÃsakkÃraæ katvà a¤jaliæ paggayha namassati, atha kho kaïhapuriso rattasÃÂa- kanivattho rattapupphakaïïapÆro\<*<9>*>/ Ãvudhahattho Ãgantvà mahÃ- janassa paridevantass' eva taæ rukkhaæ mÆle\<*<10>*>/ chinditvà ka¬- ¬hanto ÃdÃya gantvÃ\<*<11>*>/ puna Ãharitvà pakatiÂÂhÃne yeva Âhapetvà pakkÃmi, rÃjà taæ supinaæ parigaïhanto "mahÃrukkho viya na a¤¤o koci Vi-paï¬ito, mahÃjanassa paridevantass' eva mÆlaæ chinditvà ÃdÃya gatapuriso viya na a¤¤o koci, p-aæ gahetvà gatamÃïavo, puna taæ rukkhaæ Ãharitvà pakatiÂÂhÃne Âhapetvà gato viya so\<*<12>*>/ mÃïavo p-aæ Ãnetvà dhammasabhÃdvÃre Âhapetvà pakamissati, addhà mayaæ ajja p-aæ passissÃmÃ" 'ti saniÂÂhÃ- naæ katvà somanassappatto sakalanagaraæ alaækÃrÃpetvà dhammasabhaæ sajjÃpetvà alaækataratanamaï¬ape dhammÃ- sanaæ pa¤¤ÃpÃpetvà ekasatarÃjÃmaccagaïanagaravÃsijanapada- parivuto "ajja tumhe p-aæ passissatha, mà bhÃyitthÃ\<*<13>*>/" 'ti mahÃjanaæ\<*<14>*>/ assÃsento p-assa Ãgamanaæ olokento dhammasa- bhÃyaæ nisÅdi, Pu-pi p-aæ otÃretvà dh-sabhÃdvÃre parisa- majjhe Âhapetvà Irandatiæ ÃdÃya attano devanagaram eva gato. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd eh. 2 all three MSS. tva¤. 3 Bd adds ki¤cÃpi. 4 Bd -gaïhanato. 5 Bd ehin-. 6 Bd -nno yeva. 7 Ck Bd dassanto 8 Bd sÅlamayasÃkho. 9 Bd -dharo. 10 Bd -aæ. 11 Bd gato. 12 Cks sve. 13 Bd socitthÃ. 14 Ck -no, Cs -ne. >/ #<[page 325]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 325>% Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ Puïïako Kurunaæ kattuseÂÂhaæ\<*<2>*>/ oropaya\<*<3>*>/ dhammasabhÃya majjhe Ãja¤¤am Ãruyha anomavaïïo pakkÃmi vehÃsayam antalikkhe. || Ja_XXII:1435 ||>@ @@ Ta. anoma -- ti ahÅnavaïïo uttamavaïïo, avikampayan ti bhi. so rÃjà paï¬itaæ palissajitvà mahÃjanamajjhe akampanto anolÅyanto yeva hatthe gahetvà attano abhimukhaæ katvà alaækatadhammÃsane nisÅdÃpesi. Atha tena saddhiæ sammoditvà madhurapaÂisanthÃraæ karonto gÃtham Ãha: @*>/ rathaæ va naddhaæ\<*<5>*>/, nandanti taæ Kuruyo\<*<6>*>/ dassanena, akkhÃhi me pucchito etam atthaæ: kathaæ pamokkho ahu mÃïavassà 'ti. || Ja_XXII:1437 ||>@ Ta. naddhan\<*<5>*>/ ti yathà naddhaæ\<*<5>*>/ rathaæ sÃrathi vineti\<*<4>*>/ evaæ tvaæ amhÃkaæ kÃraïena nayena hitakiriyÃsu\<*<7>*>/ vinetÃ\<*<4>*>/, nandanti tan ti taæ disvà ime kururaÂÂhavÃsino tava dassanena nandanti, mÃïavassà 'ti mÃïavassa san- tikà kathaæ tampamokkho\<*<8>*>/ ahosi yo và naæ mu¤cantassa maïavassa pamokkho so kena kÃraïena ahosÅti a. MahÃsatto Ãha: @@ @*>/, tassÃnujaæ dhÅtaraæ kÃmayÃno Irandatiæ\<*<10>*>/ nÃma sa\<*<11>*>/ nÃgaka¤¤aæ\<*<12>*>/. || Ja_XXII:1439 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd so. 2 Cks katta-. 3 so Cks for -yÅ? Bd -yitvÃ. 4 Bd punanetÃsi. 5 Bd naÂhaæ. 6 Cks kurayo. 7 Bd -yÃya. 8 Ck taæpa-, Bd tavapa-. 9 Cks suciïïa-. 10 Bd -ti. 11 Cs Bd sÃ. 12 Bd -Ã. >/ #<[page 326]># %<326 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ maraïÃya mayhaæ, so c' eva bhariyÃya samaÇgibhÆto aha¤ c' anu¤¤Ãto\<*<2>*>/ maïÅ ca laddho ti. || Ja_XXII:1440 ||>@ Ta. yaæ mà -- ti janinda yaæ tvaæ mÃïavo ti abhivadasi, bhÆmindharo ti bhÆmindharabhavanavÃsÅ, yÃ\<*<3>*>/ nÃgaka¤¤Ã ti yaæ so kÃmayamÃno mama maraïÃya patÃrayi\<*<4>*>/ sà n-ka¤¤Ã, IrandatinÃmapiyÃya\<*<5>*>/ hetÆ 'ti. "MahÃrÃja, so hi n-rÃjà catuposathikapa¤havissajjane\<*<6>*>/ pa- sanno maæ maïinà pÆjetvà n-lokaæ gato VimalÃya nÃma de- viyà `kahaæ te maïÅti' pucchito mama dhammakathikabhÃvaæ\<*<7>*>/ vaïïesi, sà dhammakathaæ sotukÃmà hutvà mama hadaye do- haÊaæ uppÃdesi, n-rÃjà duggahÅtena dhÅtaraæ Irandatiæ Ãha: `mÃtà te Vidhurassa hadayamaæse\<*<8>*>/ dohaÊinÅ, tassa hadaya- maæsaæ Ãharituæ samattham sÃmikaæ pariyesÃ' 'ti, sà pari- yesantÅ Vessavaïassa bhÃgineyyaæ Puïïakaæ nÃma yakkhaæ disvà taæ attani paÂibaddhacittaæ ¤atvà pitu santikaæ nesi, atha naæ so `Vi-paï¬itassa hadayamaæsaæ Ãharituæ sakkonto Irandatiæ labhissasÅti' Ã., so Vepullapabbatato cakkavattipari- bhogaæ maïiæ Ãharitvà tumhehi saddhiæ jÆtaæ kÅÊitvà maæ labhitvà tÅhaæ mama nivesane vasitvà maæ assassa vÃladhiæ gÃhÃpetvà Himavante rukkhesu ca pabbatesu ca pothetvà mÃre- tuæ asakkonto sattame vÃtakkhandhe verambamukhe pakkhanditvà saÂÂhiyojanubbedhe KÃÊÃgirimatthake Âhapetvà sÅhavesÃdivasena ida¤ c' ida¤ ca\<*<9>*>/ katvà mÃretuæ asakkonto mayà attano mÃ- raïakÃraïaæ\<*<10>*>/ puÂÂho sabbaæ pavattiæ\<*<11>*>/ Ãcikkhi, ath' assÃhaæ sÃdhunaradhamme kathesiæ, taæ sutvà pasannacitto maæ\<*<12>*>/ idha netukÃmo ahosi, athÃhaæ taæ ÃdÃya n-bhavanaæ gantvà n-ra¤¤o ca VimalÃya ca dhammaæ kathesiæ, sabbà ca n-parisà pasÃdi, n-rÃjà tattha mayà chÃhaæ vutthakÃle\<*<13>*>/ Irandatiæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs -ttha, Bd makÃrayittha. 2 Ck manuæ¤Ãto. 3 Bd sÃ. 4 Bd adds cittaæ pavattesi. 5 so all three MSS. 6 Bd -nena. 7 Bd -kathita-. 8 Ck -saæ, Cs -sa. 9 Bd adds rÆpaæ. 10 Ck ma-. 11 Cks omit sabbaæ pavattiæ. 12 Cks imaæ. 13 all three MSS. vutta-. >/ #<[page 327]># %< 8. Vidhurapaï¬itajÃtaka. (545.) 327>% Puïïakassa adÃsi, so taæ labhitvà pasannacitto maæ maïi- ratanena pÆjetvà nÃgarÃjenÃïatto maæ manomayasindhavaæ Ãropetvà sayaæ majjhimÃsane nisÅditvà Irandatiæ pacchimÃsane nisÅdÃpetvà idhÃnetvà maæ parisamajjhe otÃretvà Irandatiæ ÃdÃya attano nagaram eva gato, evaæ mahÃrÃja so Pu-tassà sumajjhÃya piyÃya\<*<1>*>/ hetu patÃrayi\<*<2>*>/ maraïÃya mayhaæ, ath' evaæ maæ nissÃya so c' eva bhariyÃya samaÇgibhÆto, mama dhammadesanaæ sutvà pasannena n-rÃjena aha¤ ca anu¤¤Ãto, tassa\<*<3>*>/ Puïïakassa santikà ayaæ sabbakÃmadado cakkavatti- paribhogamaïi ca\<*<4>*>/ laddho, gaïhatha deva maïin" ti maïiæ ra¤¤o adÃsi. Tato rÃjà paccÆsakÃle attanà diÂÂhasupinaæ nagaravÃsÅnaæ kathetukÃmo\<*<5>*>/ "bho\<*<6>*>/ nagaravÃsÅ\<*<7>*>/ ajja mayà diÂ- Âhasupinaæ suïÃthÃ" 'ti vatvà Ãha: @*>/ jÃto, pa¤¤Ã khandho sÅlamay' assa sÃkhÃ, atthe ca dhamme ca Âhito nipÃko gavapphalo\<*<9>*>/ hatthigavÃssachanno. || Ja_XXII:1441 ||>@ @*>/ ucchijjam enam\<*<11>*>/ puriso ahÃsi\<*<12>*>/, so no ayaæ Ãgato sanniketaæ, rukkhass' imassÃpacitiæ\<*<13>*>/ karotha. || Ja_XXII:1442 ||>@ @*>/ te pÃtukarontu ajja, tibbÃni katvÃna\<*<15>*>/ upÃyanÃni rukkhass' imassÃpacitiæ\<*<13>*>/ karotha. || Ja_XXII:1443 ||>@ @*>/ mutto ime ca te mu¤care bandhanasmÃ. || Ja_XXII:1444 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks parisÃya. 2 Bd pakÃrayi, Cks patÃrayitvà for -yittha. 3 Bd adds me. 4 Cks maïi¤ca. 5 Cks kathetvÃ. 6 Bd bhonto. 7 Bd -vÃsino. 8 Cks -re, Bd dvÃresu. 9 Bd gavi-. 10 Ck -nadito, Cs -nÃdito; read: atha nacca-? 11 Bd ucchijja naæ senaæ, Ck ucchijjametaæ. 12 Cks abhÃsi, Bd ahosi. 13 all three MSS. imassa ap-. 14 Cks ca. 15 Cks katvÃ. 16 Bd -pa. >/ #<[page 328]># %<328 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ pipantu puïïÃhi thÃlÃhi palissutÃhi. || Ja_XXII:1445 ||>@ @*>/ raÂÂhe yath' a¤¤ama¤¤aæ na viheÂhayeyyuæ, rukkhass' imassÃpacitiæ\<*<3>*>/ karothà 'ti. || Ja_XXII:1446 ||>@ Ta. sÅlamayassà 'ti etassa rukkhassa sÅlamayà sÃkhÃ, atthe ca -- ti va¬¬hiya¤ ca sabhÃve ca Âhito, nipÃko ti so pa¤¤Ãmayarukkho patiÂÂhito, gavapphalo\<*<4>*>/ ti pa¤cavidhagorasaphalo, hatthi -- ti alaækatehi hatthiga- vÃssehi sa¤channo, naccagÅtaturiyÃbhinÃdite ti ath' assa rukkhassa pÆ- jaæ karontena mahÃjanena tasmiæ rukkhe etehi naccÃdÅhi abhinÃdite\<*<5>*>/ eko kaïhapuriso Ãgantvà taæ rukkhaæ ucchinditvà parivÃretvà Âhitaæ senaæ palÃ- petvà ahÃsi\<*<6>*>/, so\<*<7>*>/ puna rukkho Ãgantvà amhÃkaæ nivesanadvÃre yeva Âhito, so ayaæ mahÃrukkhasadiso pandito sanniketaæ Ãgato, idÃni sabbe va tumhe rukkhass' imassa apacitiæ karotha mahÃsakkÃraæ pavattetha, mama paccayenà 'ti ambho amaccà ye keci maæ nissÃya laddhena yasena vittà tuÂÂhacittà te sabbe attano vittiæ pÃtukarontu, tibbÃnÅti bahalÃni mahantÃni, upÃyanÃnÅti païïÃkÃre, ye kecÅti antamaso kÅÊatthÃya\<*<8>*>/ baddhe migapakkhÅ upÃdÃya, mu¤- care ti mu¤cantu, unnaÇgalà -- ti imaæ mÃsaæ kasananaÇgalÃni ussÃpetvà ekamante Âhapetvà nagare bheri¤ carÃpetvà sabbe manussà mahÃchaïaæ ka- rontu, bhakkhayantÆ 'ti bhu¤jayantu, amajjapà ti akÃro nipÃtamattaæ, majjapà purisà majjaraha\<*<9>*>/ ti attano attano ÃpanaÂÂhÃne nisinnà pivantÆ 'ti a., puïïÃhi -- ti puïïehi thÃlehi, palissutÃhÅti atipuïïattà pagharamÃnÃhi, mahÃpathaæ -- ti alaækatamahÃrathaæ rÃjamaggaæ nissÃya Âhità vesiyà niccakilesavasena kilesatthikaæ janaæ avhayantÆ 'ti a., tibban ti gÃÊhaæ, yathà ti yathà ÃrakkhÃya\<*<10>*>/ susaævihitattà unnaÇgalà hutvà rukkhass' imassa apacitiæ karontà a¤¤ama¤¤aæ na viheÂheyyuæ evaæ rakkhaæ saævidahantÆ 'ti a. Evaæ\<*<11>*>/ vutte @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bd for majjÃrahÃ? Cks majjaraho 2 Cks -entu. 3 all three MSS. -ssa apa-. 4 Bd gavi-. 5 Bd adds ucchijja naæ senaæ puriso ahosÅti. 6 Cks abhÃ, Bd gahetvà gato ahosi in the place of abhÃ. 7 Cks omit so. 8 Bd kiÊanatthÃya. 9 Cks majjaæaraho. 10 Cks rukkhÃya. 11 Bd adds ra¤¤Ã. >/ #<[page 329]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546). 329>% @@ @*>/ 'ti. || Ja_XXII:1450 ||>@ AbhihÃrayun ti evaæ ra¤¤o Ãïatte mahÃchaïam paÂiyÃdetvà sabba- bandhanÃni mocetvà ete orodhÃdayo nÃmappakÃraæ païïÃkÃraæ sajjetvà tena saddhiæ anna¤ ca pÃna¤ ca paï¬itassa pesesuæ, paï¬itamÃgate ti paï¬ite Ãgate taæ paï¬itaæ disvà bahujano pasanno ahosi. Chaïo mÃsena osÃnaæ agamÃsi, M. Buddhakiccaæ sÃdhento viya mahÃjanassa dh. desento rÃjÃnaæ anusÃsanto yÃvatÃyukaæ Âhatvà saggaparÃyano ahosi, tassa ovÃde Âhatvà rÃjÃnaæ Ãdiæ katvà sabbe pi KururaÂÂhavÃsino dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karitvÃ\<*<2>*>/ ÃyupariyosÃne saggapadam eva\<*<3>*>/ pÆrayiæsu. S. i. dhammadesanaæ Ãharitvà "na bhi. idÃn' eva pubbe pi T. pa¤¤Ãya sampanno upÃyakusalo yevÃ" 'ti vatvà j. s.: "Tadà paï¬itassa mÃtÃ- pitaro mahÃrÃjakulÃni ahesuæ, jeÂÂhabhariyà RÃhulamÃtÃ, jeÂÂhaputto RÃhulo, Varuïo nÃgarÃjà SÃriputto, supaïïarÃjà MoggallÃno, Sakko Anuruddho, Dhana¤jayarÃjà ùnando\<*<4>*>/, Vidhurapaï¬ito pana aham evÃ" 'ti\<*<5>*>/. Vidhurapaï¬itajÃtakaæ. $<9. MahÃummaggajÃtaka.>$ Pa¤cÃlo sabbasenÃyà 'ti. Idaæ S. J. v. pa¤¤ÃpÃramiæ Ã. k. Ekadivasaæ hi bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ T-assa pa¤¤ÃpÃramiæ vaï- ïentà "mahÃpa¤¤o Ãvuso T. puthupa¤¤o hÃsupa¤¤o javanapa¤¤o tik- khapa¤¤o paravÃdappamaddano attano pa¤¤ÃnubhÃven' eva KÆÂadantÃ- dayo brÃhmaïe SabhiyÃdayo\<*<6>*>/ paribbÃjake AægulimÃlÃdayo core AÊava- kÃdayo yakkhe SakkÃdayo deve BakÃdayo brahmÃno\<*<7>*>/ ca demetvà nibbisevane akÃsi, bahÆ c' anena jÃnatÃ\<*<8>*>/ pabbajjaæ datvà magga- phalesu patiÂÂhÃpitÃ, evaæ mahÃpa¤¤o Ãvuso S." ti Satthu guïa- kathaæ pakÃsentà nisÅdiæsu. S. Ãgantvà "k. n. bh. e. k. s." ti "i. n." \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pav-. 2 Bd katvÃ. 3 Bd saggapÆraæ. 4 Bd adds puïïako channo ahosi parisà buddhaparisà ahesuæ. 5 Bd eva sammÃsambuddho loke udapadÅti. 9. B MahosadhajÃtaka. P. = paï¬ito. 6 Ck sabhidayo, Bd sabbhiÃdayo. 7 Bd mahÃbrahme. 8 Ck janatÃ, Cs jananÃ, Bd bahujanakÃya tena damitÃ, Bs bahujanakÃye ca. >/ #<[page 330]># %<330 XXII. MahÃnipÃta.>% ti v. "n. bh. T. idÃn' eva pa¤¤avà atÅte pi aparipakka¤Ãïo\<*<1>*>/ bodhi¤Ã- ïÃtthÃya cariyaæ caranto pi pa¤¤avà yevÃ" 'ti vatvà a. Ã.: A. MithilÃyaæ Vedehe nÃma ra¤¤e r. kÃrente tassa dhammÃnusÃsakà cattÃro paï¬ità ahesuæ: Senako Pukkuso KÃvindo Devindo ti. Tadà rÃjà Bodhisattassa paÂisandhigga- haïadivase paccÆsakÃle evarÆpaæ supinaæ addasa: rÃjaÇgaïe catÆsu kaïïesu cattÃro aggikkhandhà mahÃpÃkÃrappamÃïen'\<*<2>*>/ uÂÂhÃya jalanti, tesaæ majjhe khajjopanakappamÃïo\<*<3>*>/ aggi uÂÂhahitvà taækhaïe yeva cattÃro aggikkhandhe atikkamitvà BrahmalokappamÃïen'\<*<4>*>/ uÂÂhÃya sakalacakkavÃÊaæ obhÃsetvà Âhito, bhÆmiyaæ patitaæ\<*<5>*>/ sÃsapabÅjam pi pa¤¤Ãyati, sadevako\<*<6>*>/ loko mÃlÃgandhÃdÅhi pÆjeti, mahÃjano jÃlantaren' eva carati, lomakÆpamattam pi\<*<7>*>/ uïhaæ na gaïhÃti. RÃjà imaæ su- pinaæ disvà bhÅtatasito uÂÂhÃya "kin nu kho bhavissatÅti" cintento nisinnako\<*<8>*>/ va aruïaæ uÂÂhÃpesi. CattÃro pi paï¬ità pÃto va Ãgantvà "kacci deva sukham asayitthÃ" 'ti sukha- seyyaæ pucchiæsu. So "kuto me sukhaæ, evarupo me supino diÂÂho" ti kathesi. Atha naæ S-paï¬ito "mà bhÃyi mahÃrÃja, maÇgalasupino esa, va¬¬hi te bhavissatÅti" vatvà "kiækÃraïÃ" ti vutte Ãha: "mahÃrÃja, amhe cattÃro p-te abhibhavitvà nippabhe katvà a¤¤o vo pa¤camo p. uppajjissati, mayaæ hi cattÃro janà cattÃro aggikkhandhà viya homa\<*<9>*>/, majjhe uppannÃggikkhandho viya pa¤camo p. uppajjissati sadevake loke asamadhuro asa- diso" ti, "idÃni pan' esa kuhin" ti, "mahÃrÃja ajja tassa paÂi- sandhiggahaïena và mÃtukucchito nikkhamanena và bhavitabban" ti attano sippabalena\<*<10>*>/ dibbacakkhunà disvà viya\<*<11>*>/ vyÃkÃsi, rÃjà tato paÂÂhÃya taæ vacanaæ sari. MithilÃya pana catÆsu dvÃresu pÃcÅnayavamajjhako dakkiïayavamajjhako pacchimaya- vamajjhako uttarayavamajjhako ti cattÃro nigamÃ\<*<12>*>/, tesu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds -¤Ãïena. 2 Bd -mÃïÃ. 3 Cks khajju-. 4 Bd yÃva brahmalokÃ. 5 Bd -to. 6 Bd taæ sade-. 7 Bd adds aggi. 8 Cks -ke. 9 Bd tesa, Bs tam. 10 Bds sikkhÃ-. 11 Cks diÂÂho, Bd disvà viya passanto. 12 Bd mahÃgÃmà ahesuæ. >/ #<[page 331]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 331>% {pÃcÅnayavamajjhake} Siriva¬¬hako\<*<1>*>/ nÃma seÂÂhi ahosi SumanÃ- devÅ nÃm' assa bhariyÃ, atha\<*<2>*>/ M. taæ divasaæ ra¤¤Ã supina- diÂÂhavelÃyam eva TÃvatiæsabhavanato cavitvà tassà kucchimhi paÂisandhiæ gaïhi, aparam pi devaputtasahassaæ TÃvatiæsa- bhavanato cavitvà tasmiæ yeva gÃme seÂÂhÃnuseÂÂhÅnaæ kulesu paÂisandhiæ gaïhiæsu, SumanÃdevÅ dasamÃsaccayena suvaïïa- vaïïaæ puttaæ vijÃyi. Tasmiæ khaïe Sakko manussalokaæ olokento M-assa mÃtu kucchito nikkhamanabhÃvaæ ¤atvà "idaæ Buddhaækuraæ sadevake loke pÃkaÂaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" M-assa mÃtu kucchito nikkhantakkhaïe adissamÃnakÃyo Ãgantvà tassa hatthe ekaæ osadhighaÂikaæ Âhapetvà sakaÂÂhÃnam eva gato. M. taæ muÂÂhÅkatvÃ\<*<3>*>/ gaïhi, tasmiæ pana mÃtukucchito nik- khante mÃtu appamattakam pi dukkhaæ nÃhosi, dhammakara- kato udakam iva sukhena nikkhami, mÃtà tassa hatthe osa- dhighaÂikaæ disvà "tÃta kin te laddhan" ti Ãha, "osadhaæ ammÃ" 'ti dibbosadhaæ mÃtuhatthe Âhapesi, "amma imaæ osadhaæ gahetvà yena kenaci ÃbÃdhena ÃbÃdhikÃnaæ detha" 'ti Ã., sà tuÂÂhapahaÂÂhà Siriva¬¬hakaseÂÂhino Ãrocesi, tassa pana sattavassiko sÅsÃbÃdho atthi, so tuÂÂhapahaÂÂho hutvà "ayaæ mÃtukucchito jÃyamÃno osadham gahetvà Ãgato jÃtak- khaïe yeva mÃtarà saddhiæ kathesi, evarÆpena\<*<4>*>/ pu¤¤avatà dinnaæ osadhaæ mahÃnubhÃvaæ bhavissatÅti" taæ osadhaæ gahetvà nisadÃya ghaæsitvà thokaæ nalÃÂante\<*<5>*>/ makkhesi, satta- vassiko sÅsÃbÃdho padumapattato udakam iva vinivaÂÂetvà gato, so "mahÃnubhÃvaæ osadhan" ti somanassappatto ahosi, M-assa osadhaæ gahetvà ÃgatabhÃvo sabbattha pÃkaÂo ahosi, ye keci Ãbadhikà sabbe seÂÂhissa gehaæ Ãgantvà osadhaæ yÃcanti, sabbesaæ nisadÃya ghaæsitvà thokaæ gahetvà udakena ÃloÊetvà denti\<*<6>*>/, dibbosadhena sarÅre makkhitamatte yeva sabbÃbÃdhà vÆpasammanti, te sukhità manussà "Siriva¬¬haseÂÂhino gehe osadhassa mahanto ÃnubhÃvo" ti vaïïentà pakkamanti, M-assa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -no. 2 Cks omit atha. 3 Cks muÂÂhiæ-, Bds -ikatvÃ. 4 Bd so eva-. 5 Bd -Âe. 6 Bd deti. >/ #<[page 332]># %<332 XXII. MahÃnipÃta.>% nÃmagahaïadivase mahÃseÂÂhi "mama puttassa ayyakÃdÅnaæ nÃmen' attho n' atthi, osadhanÃmako va hotÆ" 'ti vatvà Osa- dhakumÃro t' ev' assa nÃmaæ akÃsi, ida¤ c' assa ahosi: "mama putto mahÃpu¤¤o\<*<1>*>/, na ekako va nibbattissati, iminà saddhiæ jÃtadÃrakehi bhavitabban" ti so olokÃpento dÃrakasahassÃnaæ\<*<2>*>/ diÂÂhabhÃvaæ sutvÃ\<*<3>*>/ sabbesam pi kumÃrakÃnaæ\<*<4>*>/ pilandhanÃni datvà dhÃtiyo pesesi, "puttassa me upaÂÂhÃkà bhavissantÅti" Bodhisattena saddhiæ yeva tesaæ maÇgalaæ kÃresi, dÃrake alaækaritvà divase divase M-assa upaÂÂhÃnaæ\<*<5>*>/ Ãnenti. B. tehi saddhiæ kÅÊanto va¬¬hitvà sattavassikakÃle suvaïïapaÂimà viya abhirÆpo ahosi, ath' assa gÃmamajjhe tehi saddhiæ kÅÊantassa hatthiÃdÅsu Ãgacchantesu kÅÊamaï¬alaæ bhijjati, vÃtÃtapakÃle dÃrakà kilamanti, ekadivasaæ tesaæ kÅÊantÃnaæ\<*<6>*>/ akÃlamegho uÂÂhahi, taæ disvà nÃgabalo M. dhÃvitvà ekaæ sÃlaæ pÃvisi, itare dÃrakà pacchato dhÃvantà a¤¤ama¤¤assa pÃdesu pakkha- litvà patitvà jaïïukabhedÃdÅni pÃpuïiæsu, B. "imasmiæ ÂhÃne kÅÊasÃlaæ kÃtuæ vaÂÂati, evaæ na kilamissÃmÃ" 'ti cintetvà te dÃrake Ãha: "imasmiæ ÂhÃne vÃte và Ãtape và vasse và ÂhÃ- nanisajjanasayanakkhamaæ ekaæ sÃlaæ kareyyÃma\<*<7>*>/, ekekaæ kahÃpaïaæ ÃharathÃ" 'ti Ã., te sahassadÃrakà tathà akaæsu, M. mahÃva¬¬hakiæ pakkosÃpetvà "imasmiæ ÂhÃne sÃlaæ karo- hÅti" sahassaæ adÃsi, sa "sÃdhÆ" 'ti sahassaæ gahetvà bhÆmiæ samaæ kÃrÃpetvà khÃïuke koÂÂetvà suttaæ pasÃresi, taæ MahÃ- sattacittaæ\<*<8>*>/ na gaïhi\<*<9>*>/, M. tassa suttapasÃraïavidhÃnaæ Ãcik- khanto\<*<10>*>/ "evaæ pasÃretvÃ\<*<11>*>/ sÃdhukaæ pasÃrehÅti" Ã., "sÃmi ahaæ\<*<12>*>/ attano sippÃnurÆpena pasÃresiæ, ito a¤¤athà na jÃnÃ- mÅti", "tvaæ ettakam pi ajÃnanto amhÃkaæ dhanaæ\<*<13>*>/ gahetvà sÃlaæ kathaæ karissasi, Ãhara suttaæ pasÃretvà te dassÃmÅti" suttaæ ÃharÃpetvà sayaæ pasÃresi, Vissakammena pasÃritaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -paæ¤o. 2 Cks -ssaæ. 3 Bd ¤atvÃ. 4 Cks kumÃra. 5 Bd upaÂhÃtuæ 6 Cks kiÊamantÃnaæ. 7 Cs kÃressÃma, Bd karissÃma. 8 Ck mahÃsattaæ. 9 Bd omits taæ--gaïhi. 10 Bd ÃrÃcento. 11 Bd apasÃ-. 12 Bd adds suttaæ. 13 Cks manaæ. >/ #<[page 333]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 333>% viya ahosi, tato va¬¬hakiæ Ãha: "evaæ suttaæ pasÃretuæ sakkhissasÅti", "na sakkhissÃmi sÃmÅti", mama vicÃraïÃya\<*<1>*>/ pana kÃtuæ sakkhissasÅti", "sakkhissÃmi sÃmÅti" Ã., M. tassà sÃlÃya yathà ekasmiæ sesÃagantukamanussÃnaæ ekasmiæ padese anÃthÃnaæ vasanaÂÂhÃnaæ hoti ekasmiæ padese anÃ- thÃnaæ\<*<2>*>/ itthÅnaæ vijÃyanaÂÂhÃnaæ ekasmiæ Ãgantukasamaïa- brÃhmaïÃnaæ vasanaÂÂhÃnaæ ekasmiæ sesÃagantukamanussÃnaæ ekasmiæ ÃgantukavÃïijÃnaæ bhaï¬akaÂÂhapanaÂÂhÃnaæ hoti, tathà sabbÃni tÃni ÂhÃnÃni bahimukhÃni katvà sÃlaæ vicÃresi, tatth' eva kÅÊamaï¬alaæ tatth' eva vinicchayaæ\<*<3>*>/ tatth' eva dhammasabhaæ kÃresi, katipÃhen' eva niÂÂhitÃya sÃlÃya citta- kÃre pakkosÃpetvà sayaæ vicÃretvà ramaïÅyaæ cittakammaæ kÃresi, sÃlà SudhammadevasabhÃpaÂibhÃgà ahosi, tato "na ettÃvatà sÃlà sobhati, pokkharaïiæ pana kÃretuæ vaÂÂatÅti" pokkharaïiæ khaïÃpetvà iÂÂhakava¬¬hakiæ pakkosÃpetvà sayaæ vicÃretvà mÆlaæ datvà sahassavaækaæ satatitthaæ pokkhara- ïiæ kÃresi, sà pa¤cavidhapadumasa¤channà Nandanavanapok- kharaïÅ viya sobhati, tassà tÅre pupphaphaladhare nÃnÃrukkhe ropÃpetvà Nandanavanasadisaæ uyyÃnaæ kÃresi, tam eva ca sÃlaæ nissÃya dhammikasamaïabrÃhmaïÃna¤ c' eva Ãgantuka- gamikÃdÅna¤ ca dÃnavaÂÂaæ\<*<4>*>/ paÂÂhapesi, sà tassa kiriyà sab- battha pÃkaÂà ahosi, bahumanussà osaranti, M. sÃlÃyaæ nisÅ- ditvà sampattasampattÃnaæ kÃraïÃkÃraïaæ yuttÃyuttaæ kathesi, vinicchayaæ paÂÂhapesi, BuddhuppÃdakÃlo viya ahosi. Tasmiæ kÃle VedeharÃjà sattavassaccayena\<*<5>*>/ "cattÃro p. `amhe abhi- bhavitvà pa¤camo p. uppajjissatÅti' me kathayiæsu, kattha so etarahÅti" saritvà "tassa vasanaÂÂhÃnaæ jÃnÃthÃ" 'ti catÆhi dvÃrehi cattÃro amacce pesesi, sesadvÃrehi nikkhantà M-aæ na passiæsu, pÃcÅnadvÃrena nikkhanto sÃlÃdÅni disvà "paï¬itena nÃma imissà sÃlÃya kÃrakena và kÃrÃpakena và bhavitabban" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks vica-. 2 Cks anÃthÃ. 3 Bd omits tattheva vi-. 4 Bd -vattaæ. 5 Bd adds cintesi. >/ #<[page 334]># %<334 XXII. MahÃnipÃta.>% ti cintetvà manusse pucchi: "ayaæ sÃlà katarava¬¬hakinà katÃ" ti, manussà "nÃyaæ va¬¬hakinà attano balena katÃ, Siriva¬- ¬hakiseÂÂhissa pana puttassa Mahosadhapaï¬itassa vicÃraïÃya esà sÃlà katÃ" ti vadiæsu, "kativasso pana p." ti, "pari- puïïasattavasso" ti amacco ra¤¤Ã diÂÂhasupinadivasato paÂ- ÂhÃya gaïetvà "ra¤¤o supinadassanaæ sameti, ayam eva so p." ti ra¤¤o dÆtaæ pÃhesi: "deva pÃcÅnayavamajjhakagÃme Siriva¬¬haseÂÂhiputto Ma-paï¬ito nÃma sattavassiko va samÃno evarÆpan nÃma sÃlaæ kÃresi, pokkharaïim pi uyyÃnam pi kÃresi, imaæ p-aæ gahetvà Ãnemi mÃ\<*<1>*>/ ÃnemÅti" ra¤¤o sÃsanaæ pesesi, rÃjà taæ sutvà va tuÂÂhacitto Senakaæ pakkosÃpetvà tam atthaæ Ãrocetvà "kiæ Senaka Ãnema p-an" ti pucchi, so vaïïaæ maccharÃyanto\<*<2>*>/ "mahÃrÃja sÃlÃdÅnaæ kÃrÃpitamattaken' eva p. nÃma na hoti, yo koci etÃni kÃreti, appakaæ etan" ti Ã., so tassa kathaæ sutvà "bhavitabbam ettha kÃraïenÃ" 'ti tuïhÅ hutvà "tatth' eva vasanto tÃva\<*<3>*>/ p-aæ vÅmaæsatÆ" 'ti amaccassa dÆtaæ paÂipesesi, taæ sutvà amacco tatth' eva vasanto p-aæ vÅmaæsi, tatr' idaæ vÅmaæsanuddÃnaæ: 1. Maæsaæ goïo gaïÂhi suttaæ putto\<*<4>*>/ goÊarathena ca daï¬o sÅsaæ ahÅ c' eva kukkuÂo maïi vijÃyanaæ\<*<5>*>/ odanaæ vÃlukÃ\<*<6>*>/ cÃpi talÃkuyyÃnaæ gadrabho maïÅti\<*<7>*>/. Ta. maæsaæ ti ekadivasaæ Bodhisatte\<*<8>*>/ kÅÊamaï¬alaæ gacchante\<*<9>*>/ eko seno sÆnÃphalakato\<*<10>*>/ maæsapesiæ gahetvà ÃkÃsaæ pakkhandi, taæ disvà dÃrakà maæsapesiæ cha¬¬ÃpessÃmà 'ti senaæ anubandhiæsu, seno ito c' ito ca dhÃ- vati, te uddhaæ oloketvà tassa pacchato pacchato gacchantà pÃsÃïÃdÅsu upak- khalitvà kilamanti, atha tesaæ p. Ãha: cha¬¬Ãpemi nan\<*<11>*>/ ti, cha¬¬Ãpehi sÃmÅti, tena hi passathà 'ti so uddhaæ anoloketvà va vÃtavegena dhÃvitvà senassa chÃyaæ akkamitvà pÃïiæ paharitvà mahÃravaæ ravi, tassa tejena so saddo sa- nassa kucchiyaæ vinivijjhitvÃ\<*<12>*>/ nicchÃrito\<*<13>*>/ viya ahosi, so bhÅto maæsaæ cha¬¬esi, M. maæsassa\<*<14>*>/ cha¬¬itabhÃvaæ ¤atvà chÃyaæ olokento bhÆmiyaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd udÃhuna. 2 Cks vaïïama-, Bd lÃbhamach-. 3 Ck tava, Bd omits tÃva. 4 all three MSS. puttaæ. 5 Ck païijÃyanaæ, Cs manivijÃyanaæ, Bd maïijÃyanaæ. 6 all three MSS. -ka¤. 7 Cks atha g. m. 8 all three MSS. -tto. 9 Bd -to, adding tadÃ. 10 Bd suna-. 11 Ck san, Bd -pessatha nan. 12 Bd nisÅditvÃ. 13 Bds niccharanto. 14 Cks maæsaæ. >/ #<[page 335]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 335>% patituæ adatvà ÃkÃse yeva sampaÂicchi, taæ acchariyaæ disvà mahÃjano nadanto appoÂhento mahÃsaddam akÃsi, amacco taæ pavattiæ ¤atvà ra¤¤o sÃsanaæ pe- sesi: p. iminà nÃma upÃyena maæsapesiæ cha¬¬Ãpesi idaæ devo jÃnÃtÆ 'ti, rÃjà taæ sutvà Senakaæ pucchi: kiæ Senaka Ãnema p-an ti, so cintesi: tassa idhÃ- gatakÃlato paÂÂhÃya mayaæ nippabhà bhavissÃma atthibhÃvam pi no\<*<1>*>/ rÃjà na jÃnissati na taæ Ãnetuæ dÃtuæ vaÂÂatÅti so vaïïamaccharatÃya\<*<2>*>/ na mahÃrÃja ettakena p. nÃma hoti appamattakaæ ki¤ci etan ti Ã., rÃjà majjhatto hutvà tatth' eva naæ vÅmaæsatÆ 'ti puna sÃsanaæ pesesi; goïo ti eko yavamajjhaka- gÃmavÃsipuriso\<*<3>*>/ vasse patite kasissÃmÅti gÃmantarato goïe kiïitvà Ãnetvà gehe vasÃpetvà punadivase gocaraïatthÃya tinabhÆmiæ netvà goïapiÂÂhe nisinno kilan- tarÆpo otaritvà nisinno niddaæ okkami, tasmiæ khaïe eko coro goïe gahetvà palÃyi, so pabujjhitvà goïe adisvà ito c' ito ca oloketvà palÃyantaæ coraæ disvà vegena pakkhanditvà kuhiæ me goïe nesÅti Ã., mama goïe attano icchitaÂÂhÃnaæ nemiti, tesaæ vivÃdaæ sutvà mahÃjano sannipati, p. tesaæ sÃlÃdvÃrena gacchan- tÃnaæ saddaæ sutvà ubho pi te pakkosÃpetvà va tesaæ kiriyaæ disvà va ayaæ coro ayaæ sÃmiko ti jÃnÃti, jÃnanto pi pana kasmà vivadatthà 'ti pucchi, goïa- sÃmiko Ãha: ime ahaæ asukagÃmato asukassa nÃma hatthato kiïitvà Ãnetvà gehe vasÃpetvà tiïabhÆmiæ nesiæ, tattha me pamÃdaæ disvà ayaæ goïe gahetvà palÃyi, sv-Ãhaæ ito c' ito ca olokento imaæ disvà anubandhitvà gaïhiæ, asu- kagÃmavÃsino mayà etesaæ kiïitvà gahitabhÃvaæ jÃnantÅti Ã., coro mam' ete ghare jÃtà ayaæ musà bhaïatÅti Ã., atha te p.: ahaæ vo aÂÂaæ dhammena vi- nicchinissÃmi, Âhassatha me vinicchaye ti pucchitvà ÂhassÃma 'ti vutte mahÃ- janassa hadayaæ gaïhituæ vaÂÂatÅti paÂhamaæ coraæ pucchi: tayà ime goïÃ\<*<4>*>/ kiæ khÃdÃpitÃ\<*<5>*>/ kiæ pÃyità ti, yÃguæ pÃyitÃ\<*<6>*>/ tilapiÂÂhi¤ ca mÃse ca\<*<7>*>/ khÃdÃpità ti, tato goïasÃmikaæ pucchi, so Ãha: kuto me sÃmi duggatassa yÃguÃdÅni, tiïaæ khÃdÃpità ti, p. tesaæ kathaæ parisaæ gÃhÃpetvà piyaÇgupattÃni ÃharÃpetvà udukkhale koÂÂhÃpetvà udake maddÃpetvà goïe pÃyesi, goïà tiïam eva cha¬¬a- yiæsu, p. passath' idan ti mahÃjanassa dassetvà coraæ pucchi: coro si tvaæ na coro sÅti, coro 'mhÅti Ã., tena hi ito paÂÂhÃya mà evarÆpam akÃsÅti, B-assa purisà pana taæ apanetvà hatthapÃdehi koÂÂhetvà dubbalam akaæsu, atha p. Ãmantetvà ovaditvà diÂÂhadhamme yeva tÃva te idaæ dukkhaæ samparÃye pana nirayÃdÅsu mahÃdukkhaæ anubhavissasi, ito paÂÂhÃya pajahe taæ kamman ti pa¤casÅlÃni adÃsi, amacco taæ pavattiæ yathÃbhÆtaæ ra¤¤o ÃrocÃpesi, rÃjà Senakaæ pucchitvà goïaÂÂaæ nÃma mahÃrÃja yena kenaci\<*<8>*>/ vinicchitan ti Ãga- mehi tÃvà 'ti vutte rÃjà majjhatto hutvà puna tath' eva sÃsanaæ pesesi, evaæ sabbavÃdesu pi veditabbam, itoparaæ pana uddÃnamattam eva vibhajitvà das- sessÃma; gaïÂhÅti ekà duggatitthi nÃnÃvaïïehi suttehi gaïÂhike bandhitvà katasuttagaïÂhikapilandhanaæ gÅvato mocetvà sÃÂakassa upari Âhapetvà paï¬itena kÃritapokkharaïiæ nahÃyituæ otari, aparà taruïitthi taæ disvà lobhaæ uppÃdetvà ukkhipitvà amma ativiya sobhanaæ idaæ kittakena kataæ aham pi attano eva- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck te, Cs ne. 2 Bd balavalÃbhamacch-. 3 Bd pÃcinayava-. 4 Cks goïe. 5 Cks -dÃpetvÃ. 6 Cks pÃyitvÃ. 7 Bd -piÂha¤ca mÃsa¤ca. 8 Cks ye keci. >/ #<[page 336]># %<336 XXII. MahÃnipÃta.>% rÆpaæ karissÃmÅti gÅvÃya piÊandhitvà pamÃïaæ tÃv' assa upadhÃremÅti pucchitvà tÃya ujucittatÃya upadhÃrehÅti vuttà gÅvÃya piÊandhitvà pakkÃmi, itarà disvà sÅghaæ uttaritvà sÃÂakaæ nivÃsetvà upadhÃvitvà kataæ me piÊandhanaæ gahetvà palÃyasÅti sÃÂake gaïhi, itarà nÃhaæ tava santakaæ gaïhÃmi, mama gÅvÃyam eva\<*<1>*>/ pilandhanan ti Ã., taæ sutvà mahÃjano sannipati, p. dÃrakehi saddhiæ kÅÊanto tÃsaæ kalaham katvà sÃlÃdvÃrena gacchantÅnaæ saddaæ sutvà kiæsaddo eso ti pucchitvà ubhinnam kalahakÃraïaæ sutvà pakkosÃpetvà ÃkÃren' eva ayaæ corÅti ¤atvà tam atthaæ pucchitvà mama vinicchaye Âhassathà 'ti vatvà Ãma sÃmÅti vutte paÂhamaæ corim pucchi: tvaæ imaæ piÊandhanaæ kataragandhaæ vilimpasÅti, ahaæ niccaæ sabbasaæhÃrakaæ\<*<2>*>/ vilimpÃmÅti, sabbasaæhÃrako\<*<2>*>/ nÃma sabbagandhehi yojetvà kataragandho, tato itaraæ pucchi, sà Ãha: kuto mayhaæ duggatÃya sabbasaæhÃrako\<*<2>*>/, ahaæ niccaæ piyaÇgupupphagandham eva vilimpÃ- miti Ã, p. udakapÃtiæ ÃharÃpetvà naæ piÊandhanaæ tattha pakkhipÃpetvà gan- dhikaæ pakkosÃpetvà etaæ pÃtiæ\<*<3>*>/ upasiæghitvà asukagandhabhÃvaæ nÃma jÃnÃ- hÅti Ã., so upasiæghanto piyaÇgupupphabhÃvaæ ¤atvà imaæ EkanipÃte g. Ã.: 2. SabbasaæhÃrako n' atthi suddhaæ kaÇgu pavÃyati (vol. I p. 424) alikaæ bhÃsati 'yaæ\<*<4>*>/ dhuttÅ saccam Ãhu mahallikà ti. Ta. dhuttÅti dhuttikÃ, ÃhÆ 'ti Ãha katheti, ayam eva và pÃÂho. M. taæ kÃraïaæ mahÃjanaæ jÃnÃpetvà corÅ si tvaæ na corÅ sÅti pucchitvà corÅbhÃvaæ paÂijÃnÃpesi, tato paÂÂhÃya M-assa paï¬itabhÃvo mahÃjanassa pÃkato jÃto; suttan ti ekà kappÃsakkhettarakkhikà itthi khettaæ rakkhantÅ tatth' eva parisuddhaæ kappÃsaæ gahetvà sukhumasuttaæ kantitvà guÊaæ katvà {ucchaÇge} Âhapetvà gÃmaæ ÃgacchantÅ paï¬itassa pokkharaïiyaæ nahÃyissÃmÅti sÃÂakassa upari suttaguÊaæ Âhapetvà nahÃyituæ otari, aparà itthi taæ disvà luddhacittà taæ gahetvà aho manÃpaæ suttaæ tayà amma katan ti accharaæ paharitvà olo- kentÅ viya ucchaÇge katvà pakkÃmi, taæ purimanayen' eva vitthÃretabbaæ, p. coriæ pucchitvà tvaæ guÊaæ karontÅ kiæ anto pakkhipitvà akÃsÅti kappÃsapha- laÂÂhiæ\<*<5>*>/ sÃmÅti, itaraæ pucchi sà timbaruaÂÂhiæ\<*<6>*>/ ti Ã., so ubhinnaæ kathaæ parisaæ gÃhÃpetvà suttaguÊaæ nibbeÂhÃpetvà timbaruaÂÂhiæ\<*<6>*>/ disvà taæ cori- bhÃvaæ sampaÂicchÃpesi, mahÃjano haÂÂhatuÂÂho suvinicchito aÂÂo ti sÃdhukÃra- sahassÃni pavattesi; putto\<*<7>*>/ ti ekà itthi puttaæ ÃdÃya mukhadhovanatthÃya paï- ¬itassa pokkharaïiæ gantvà puttaæ nahÃpetvà attano sÃÂake nisÅdÃpetvà mukhaæ dhovitvà nahÃyituæ otari, tasmiæ khaïe ekà yakkhinÅ naæ dÃrakaæ disvà khÃditukÃmà hutvà itthivesaæ gahetvà sahÃyike sobhati vatÃyaæ dÃrako tav' eso putto ti pucchitvà Ãma ammà 'ti vutte pÃyemi\<*<8>*>/ nan ti vatvà pÃyehÅti vuttà taæ gahetvà thokaæ kÅÊÃpetvà taæ ÃdÃya palÃyituæ Ãrabhi, itarà taæ disvà dhÃvitvà kuhiæ me puttaæ nesÅti gaïhi, yakkhinÅ kuto tayà putto laddho mam' eso putto ti Ã., tà kalahaæ karontiyo sÃladvÃrena gacchanti, p. kalahasaddaæ sutvà tÃ\<*<9>*>/ pakkositvà kim etan ti pucchitvà aÂÂaæ sutvà akkhÅnaæ animisatÃya\<*<10>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks gÅvÃyame. 2 Bd -sÃhÃr-. 3 Bd gandhaæ. 4 Ck bhÃsatha yÃ, Cs bhÃsata yÃ. 5 Bd -labÅjaæ. 6 Bd -rusaÂhin. 7 Bds puttan. 8 Cks pesemi. 9 Cks taæ, Bd omits tÃ. 10 Cks animmi-, Bd animmiss-. >/ #<[page 337]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 337>% c' eva rattatÃya ca yakkhiniæ yakkhinÅti ¤atvÃpi mama vinicchaye Âhassathà 'ti vatvà Ãma ÂhassÃmà 'ti vutte lekhaæ ka¬¬hitvà lekhÃmajjhe dÃrakaæ nipajjÃpetvà yakkhiniyà hatthesu mÃtarà pÃdesu gÃhÃpetvà dve pi Ãka¬¬hitvà gaïhatha, ka¬- ¬hituæ sakkontiyà eva putto ti Ã., tà ubho pi ka¬¬hiæsu, dÃrako ka¬¬hiya- mÃno\<*<1>*>/ dukkhappatto hutvà viravi, mÃtà hadayena phalitena viya puttaæ mocetvà rodamÃnà aÂÂhÃsi, p. mahÃjanaæ pucchi: dÃrake\<*<2>*>/ mÃtu hadayaæ mudukaæ hoti udÃhu amÃtu hadayan ti, mÃtu hadayaæ paï¬ità 'ti, idÃni kim etaæ dÃrakaæ ga- hetvà Âhità mÃtà hoti vissajjetvà Âhità ti, vissajjetvà Âhità paï¬ità 'ti, imaæ pana dÃrakacoriæ tumhe jÃnÃthà 'ti, na jÃnÃma paï¬ità 'ti, yakkhinÅ esÃ, dÃrakaæ khÃdituæ gaïhÅti, kathaæ jÃnÃsi paï¬ità 'ti, akkhÅnaæ animisatÃya c' eva ratta- tÃya ca chÃyÃya abhÃvena ca nirÃsaækatÃya ca nikkaruïatÃya cà 'ti, atha naæ pucchi: kÃsi tvan ti, yakkhini-mhi sÃmÅti, kasmà imaæ dÃrakaæ gaïhÅti, khÃ- dituæ sÃmÅti, andhabÃle pubbe pi pÃpakaæ katvà yakkhinÅ jÃtÃsi, idÃni puna pi pÃpaæ karosi aho andhabÃlÃsÅti ovaditvà pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃpetvà uyyo- jesi, dÃrakamÃtà ciraæ jÅva sÃmÅti p-aæ thometvà puttaæ ÃdÃya pakkÃmi; goÊarathena cà 'ti goÊena ca rathena ca, eko kira lakuïÂakattà goÊo kÃÊa- vaïïattà ca kÃÊo ti GoÊakÃÊo nÃma puriso satta saævaccharÃni ghare kammaæ katvà bhariyaæ labhi, sà nÃmena DÅghatÃlà nÃma, so ekadivasaæ taæ Ãman- tetvà bhadde pÆvakhÃdaniyaæ paca mÃtÃpitaro\<*<3>*>/ daÂÂhuæ gacchissÃmà 'ti vatvà kin te mÃtÃpitÆhÅti tÃya paÂikkhitte\<*<4>*>/ pi yÃvatatiyaæ vatvà pÆvaæ pacÃpetvà pÃtheyya¤ ca païïÃkÃra¤ ca ÃdÃya tÃya saddhiæ maggaæ paÂipanno antarÃmagge uttÃnavÃhiniæ nadiæ addasa, te pana dve pi udakabhÅrukà va, tasmà tam nadiæ uttarituæ avisahantà nadÅtÅre aÂÂhaæsu, tadà DÅghapiÂÂhi nÃma eko duggatamanusso taæ nadim anuvicaranto taæ ÂhÃnaæ pÃpuïi, atha naæ te disvà pucchiæsu: samma ayaæ nadÅ gambhÅrà uttÃnà ti, so tesaæ udakabhÅruka- bhÃvaæ ¤atvà atigambhÅrà caï¬amacchà ti Ã., samma tvaæ kathaæ gamissasÅti, idha suæsumÃramakarÃnaæ amhehi saddhiæ paricayo atthi, tena amhe na vihe- ÂhentÅti, tena amhe nehÅti Ãhaæsu, sÃdhÆ 'ti sampaÂicchi, ath' assa khajja- bhojjam adaæsu, so katabhattakicco samma paÂhamaæ kaæ nemÅti pucchi, tava\<*<5>*>/ sahÃyikaæ paÂhamaæ nehi, maæ pacchà nessasÅti vutte so sÃdhÆ 'ti taæ khandhe katvà pÃtheyya¤ ca païïÃkÃra¤ ca sabbaæ gahetvà nadiæ otaritvà thokaæ gantvà ukkuÂiko nisÅditvà pakkÃmi, GoÊakÃÊo tÅre Âhito va yÃva gambhÅrà vatÃyam nadÅ evaæ dÅghapiÂÂhissÃpi\<*<6>*>/ nÃma evarÆpà mayhaæ pana asayhà bhavissatÅti cintesi, itaro pi taæ nadÅmajjhaæ netvà bhadde ahaæ taæ posessÃmi sampannavatthÃ- laækÃradÃsadÃsÅparivutà vicarissasi, kin te ayaæ lakuïÂakavÃmanako karissati, mama vacanaæ karohÅti Ã, sà tassa vacanaæ sutvà attano sÃmike\<*<7>*>/ sinehaæ bhinditvà taæ khaïaæ yeva tasmiæ paÂibaddhacittà hutvà sÃmi sace maæ na cha¬¬essasi karissÃmi te vacanan ti sampaÂicchi, te paratÅraæ gantvà ubho pi sammodamÃnà GoÊakÃÊaæ pahÃya tiÂÂha tvan ti vatvà tassa passantass' eva khÃdaniyaæ khÃdantà pakkamiæsu, so disvà ime ekato hutvà maæ cha¬¬etvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs va¬¬hiya-, Ck va¬¬hiæsuyamÃno. 2 Bd -kesu. 3 Cks -ram. 4 Bd -ttÃ. 5 so all three MSS. for mama? 6 Cks dÅghassÃpi. 7 Cks -kÃ. >/ #<[page 338]># %<338 XXII. MahÃnipÃta.>% palÃyanti ma¤¤e ti aparÃparaæ dhÃvanto thokaæ otaritvà bhayena nivattitvà puna tesu kopena jÅvÃmi và marÃmi và ti laæghitvÃ\<*<1>*>/ nadiyaæ patito\<*<2>*>/ uttÃnabhÃvaæ ¤atvà nadiæ uttaritvà vegena anubandhitvÃ\<*<3>*>/ taæ pÃpuïitvà are duÂÂhacora kuhiæ me bhariyaæ nesÅti\<*<4>*>/ Ãha\<*<5>*>/, itaro pi taæ are duÂÂhavÃmanaka kuto tava bhariyà mam' esà bhariyà ti vatvà gÅvÃya gahetvà parivattetvà khipi, so DÅghatÃlaæ hatthe- gahetvà tiÂÂha kuhiæ gacchasi sattasaævaccharÃni ghare\<*<6>*>/ katvà laddhabhariyà me sÅti\<*<7>*>/ vatvà tena saddhiæ kalahaæ karonto sÃlÃya santikaæ pÃpuïi, mahÃjano sannipati, M. kiæsaddo nÃm' eso ti pucchitvà ubho pi te pakkosÃpetvà va- canapaÂivacanaæ sutvà mama vinicchaye Âhassathà 'ti vatvà ÂhassÃmà 'ti vutte paÂhamaæ DÅghapiÂÂhiæ pakkosÃpetvà tvaæ konÃmo sÅti pucchi, ahaæ DÅgha- piÂÂhiko nÃma sÃmÅti, bhariyà te kÃnÃmà ti, so tassà nÃmaæ ajÃnanto a¤¤aæ nÃmaæ kathesi, mÃtÃpitaro te kiænÃmà ti, asukanÃmà ti, bhariyÃya te mÃtÃ- pitaro kiænÃmà ti, so ajÃnitvà a¤¤aæ nÃmaæ kathesi, ath' assa kathaæ pari- saægÃhÃpetvà apanetvà itaraæ pakkosÃpetvà purimanayen' eva sabbesaæ nÃmÃni pucchi, so yathÃbhÆtaæ jÃnanto avirajjhitvà kathesi, tam pi apanetvà DÅghatÃlaæ pakkosÃpetvà tvaæ kÃnÃmà ti pucchi, ahaæ DÅghatÃlà nÃma sÃmÅti, sÃmiko te konÃmo ti, ajÃnantÅ a¤¤aæ kathesi, mÃtÃpitaro pi te konÃmà ti, sà yathÃbhÆtaæ kathesi, sÃmikassa te mÃtÃpitaro konÃmà ti, sà vippalapantÅ a¤¤aæ kathesi, p. itare dve pakkosÃpetvà mahÃjanaæ pucchi: imissà kathà DÅghapiÂÂhissa vacanena sameti\<*<8>*>/ GoÊakÃÊassà 'ti, GoÊassa paï¬ità 'ti, ayaæ imissà sÃmiko itaro coro ti vatvà atha naæ pucchitvà corabhÃvaæ sampaÂicchÃpesi; rathe\<*<9>*>/ ti eko pana puriso rathe nisÅditvà mukhadhovanatthÃya nikkhami, tasmiæ khaïe Sakko Ãvajjanto p-aæ disvà Mahosadhabuddhaækurassa pa¤¤ÃnubhÃvaæ pÃkaÂaæ ka- rissÃmÅti cintetvà manussavesenÃgantvà rathassa pacchÃbhÃgaæ gahetvà pÃyÃsi- rathe nisinnapuriso tÃta ken' atthena Ãgato sÅti pucchitvà tumhe upaÂÂhÃtun ti vutte sÃdhÆ 'ti sampaÂicchitvà yÃnà oruyha sarÅrakiccatthÃya gato, tasmiæ khaïe Sakko rathaæ abhirÆhitvà vegena pÃjesi, rathasÃmiko sarÅrakiccaæ katvà nik- khanto Sakkaæ rathaæ gahetvà palÃyantaæ disvà vegena gantvà tiÂÂha tiÂÂha kuhiæ me rathaæ nesÅti vatvà tava ratho a¤¤o bhavissati ayaæ pana mama ratho ti vutte tena saddhiæ kalahaæ karonto sÃlÃdvÃraæ pÃpuïi, p. kim etan ti taæ {pakkosÃpetvÃ} Ãgacchantaæ disvà va nibbhayatÃya c' eva akkhÅna¤ ca animisatÃya\<*<10>*>/ ca ayaæ Sakko ayaæ rathasÃmÅti a¤¤Ãsi, evaæ sante pi vivÃda- kÃraïaæ pucchitvà mama vinicchaye Âhassathà 'ti vatvà Ãma ÂhassÃma 'ti vutte ahaæ rathaæ pÃjessÃmi tumhe dve pi rathaæ pacchato gahetvà gacchatha ratha- sÃmiko na vissajjeti itaro vissajjessatÅti vatvà purisaæ ÃïÃpesi: rathaæ pÃjÃ- pehÅti, so tathà akÃsi, itare pacchato gahetvà gacchanti, rathasÃmike thokaæ gantvà dhÃvituæ asayhamÃno vissajjetvà Âhito, Sakko rathena saddhiæ dhÃvat' eva, p. rathaæ nivattÃpetvà manussÃnaæ Ãcikkhi: ayaæ puriso thokaæ gantvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds ullaÇgh-. 2 Ck panito, Cs panino? 3 Cks omit anu-. 4 Cks nehÅti, Bd nemÅti. 5 Bd gaïhi. 6 Cs Bd add kammaæ. 7 Bd ahaæ s. s. gh. k. k. laddhà bh. me ti. 8 Bd adds udÃhu. 9 so Cks; Bd ratho. 10 all three MSS. animmi-. >/ #<[page 339]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546). 339>% rathaæ vissajjetvà Âhito, ayam pana rathena saddhiæ dhÃvitvà rathen' eva sad- dhiæ nivatti, n' ev' assa sarÅre pi sedabindumattam pi atthi, na assÃsapassÃso, abhÅto animisanetto eso Sakko devarÃjà ti, atha naæ devarÃjÃsÅti pucchitvà Ãmà 'ti vutte kasmà Ãgato sÅti, tav' eva pa¤¤ÃpakÃsanatthaæ paï¬ità 'ti, tena hi mà puna evarÆpam akÃsÅti ovadi, Sakko SakkÃnubhÃvaæ dassento ÃkÃse Âhatvà suvinicchito aÂÂo ti p-assa thutiæ katvà sakaÂÂhÃnam eva gato, tadà so amacco sayam eva ra¤¤o santikaæ gantvà mahÃrÃja p-ena evaæ rathÃÂÂo vinicchito\<*<1>*>/, Sakko pi tena parÃjito, kasmà purisavisesaæ na jÃnÃsi devà ti Ã., rÃjà Sena- kaæ pucchi: Senaka Ãnema p-an ti, so mahÃrÃja na ettakena paï¬ità nÃma honti Ãgametha tÃva vÅmaæsitvà jÃnissÃmÅti. SattadÃrakapa¤ho niÂÂhito. Daï¬o ti ath' ekadivasaæ p-aæ vÅmaæsissÃmà 'ti khadiradaï¬akaæ ÃharÃpetvà tato vidatthimattaæ gahetvà cundakÃrena suÂÂhu likhÃpetvà pÃcÅnayavamajjhaka- gÃmaæ pesayiæsu, yavamajjhakagÃmavÃsino kira paï¬itÃ, imassa khadiradaï¬a- kassa idaæ aggaæ idaæ mÆlan ti jÃnantu, sace na jÃnanti sahassaæ\<*<2>*>/ daï¬o ti, gÃmavÃsino sannipatitvà jÃnituæ asakkontà seÂÂhino kathayiæsu: kadÃci Maho- sadhap. jÃneyya pakkosÃpetvà taæ pucchathà 'ti, seÂÂhi naæ p-aæ kÅÊamaï¬alÃ\<*<3>*>/ pakkosÃpetvà tam atthaæ Ãrocetvà tÃta mayaæ jÃnituæ na sakkoma api nu tvaæ, sakkhissasi tÃtà 'ti pucchi, taæ sutvà p. ra¤¤o imassa aggena và mÆlena và payojanaæ n' atthi mama vÅmaæsanatthÃya pesitaæ bhavissatÅti cintetvà Ãha- ratha tÃta jÃnissÃmÅti hatthena gahetvà idaæ aggaæ idaæ mÆlan ti ¤atvÃpi mahÃjanassa hadayaæ gaïhanatthaæ\<*<4>*>/ udakapÃtiæ ÃharÃpetvà khadiradaï¬akaæ majjhe suttena bandhitvà suttakoÂiyaæ gahetvà kh-kaæ udakapiÂÂhe Âhapesi, mÆlaæ bhÃrikatÃya paÂhamaæ udake nimujji, tato mahÃjanaæ pucchi: rukkhassa nÃma mÆlaæ bhÃriyaæ hoti udÃhu aggan ti mÆlaæ paï¬Åtà 'ti tena hi imassa paÂhamaæ nimuggaæ passath' etaæ mÆlan ti imÃya sa¤¤Ãya agga¤ ca mÆla¤ ca Ãcikkhi, gÃmavÃsino pi idaæ aggaæ idaæ mÆlan ti ra¤¤o pahiïiæsu, rÃjà tus- sitvà ko imaæ jÃnÅti\<*<5>*>/ pucchitvà Siriva¬¬hiseÂÂhiputto Mahosadhap. ti sutvà kiæ Senaka Ãnema nan ti pucchi, adhivÃsehi deva a¤¤ena pi upÃyena naæ vÅmaæsissÃmà 't\<*<6>*>/; sÅsan ti ath' ekadivasaæ itthiyà ca purisassa cà 'ti dve sÅsÃni {ÃharÃpetvÃ} idaæ itthiyà sÅsaæ idaæ purisassa sÅsan ti jÃnantu\<*<7>*>/ ajÃnan- tÃnaæ sahassaæ\<*<8>*>/ daï¬o ti pahiïiæsu, gÃmavÃsino ajÃnantà M-aæ pucchiæsu, so disvà va a¤¤Ãsi purisasÅse kira sibbÃni ujukÃni honti itthisÅse vaækÃni honti parivattetvà gacchanti, so iminà abhi¤¤Ãïena idaæ sÅsaæ itthiyà idaæ sÅsaæ purisassà 'ti, gÃmavÃsino ra¤¤o pahiïiæsu, sesaæ purimasadisam eva; ahÅti ath' ekadivasaæ sappa¤ ca sappini¤ ca ÃharÃpetvà ayaæ sappo ayaæ sappinÅti jÃnantÆ 'ti pesesuæ, gÃmavÃsino p-aæ pucchiæsu, so disvà va jÃni: sappassa hi naæguÂÂhaæ thÆlaæ hoti sappiniyà tanukaæ sappassa sÅsaæ thÆlaæ hoti sappiniyà dÅghaæ sappassa akkhÅni mahantÃni sappiniyà khuddakÃni sappassa sovatthiko paribhaï¬o\<*<9>*>/ hoti sappiniyà vicchinnÃko\<*<10>*>/, so imehi abhi¤¤Ãïehi\<*<11>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd suvi-. 2 Bd -ssi. 3 Cks -laæ. 4 Bd gahakatthaæ. 5 Bd jÃnÃtÅti. 6 Bd adds sÃdhu senakà ti. 7 Ck -ti. 8 Bd -ssa. 9 Cs paribaddho? Bd paÂibaddho. 10 so Cks; Bd vicchindikÃ. 11 Cks -ïena. >/ #<[page 340]># %<340 XXII. MahÃnipÃta.>% ayaæ sappo ayaæ sappinÅti Ãcikkhi, sesaæ vuttanayam eva; kukkuÂo ti ath' ekadivasaæ pÃcÅnayavamajjhagÃmavÃsino amhÃkaæ sabbasetaæ pÃdavisÃïaæ sÅsa- kakudhaæ\<*<1>*>/ tayo kÃle anatikkamitvà nadantaæ usabhaæ pesentu noce pesenti sahassaæ\<*<2>*>/ daï¬o ti pahiïiæsu, ajÃnantà p-aæ pucchiæsu, so Ãha: rÃjà vo sabbasetaæ kukkuÂaæ ÃharÃpeti\<*<3>*>/, so hi pÃdanakhatÃya\<*<4>*>/ pÃdavisÃïo nÃma sÅse cÆÊÃya\<*<5>*>/ sÅsakakudho\<*<6>*>/ nÃma tikkhattuæ vassanto tayo kÃle a. nadati nÃma, tasmà evarÆpaæ kukkuÂaæ pesethà 'ti Ã., te pesayiæsu; maïÅti Sakkena Kusara¤¤o dinno maïikkhandho aÂÂhasu ÂhÃnesu vaæko ahosi, tassa suttaæ chinnaæ, koci purÃïasuttaæ nÅharitvà navasuttaæ pavesetuæ na sakkoti, eka- divasaæ imamhà maïikkhandhà purÃïas. nÅharitvà navaæ pavesentÆ 'ti\<*<7>*>/ pesa- yiæsu, gÃmavÃsino n' eva purÃïaæ nÅharituæ na navaæ pavesetuæ sakkhiæsu, asakkontà p-assa Ãcikkhiæsu, so mà cintayitthà 'ti madhubinduæ ÃharÃpethà 'ti ÃharÃpetvà maïino dvÅsu passesu chiddaæ madhunÃ\<*<8>*>/ makkhetvà kambalasuttaæ vaÂÂetvà koÂiyaæ madhunà makkhetvà thokaæ chidde pavesetvà kipillikÃnaæ nikkhamanaÂÂhÃne Âhapesi, kipillikà madhugandhena bilÃ\<*<9>*>/ nikkhamitvà maïimhi purÃïasuttaæ khÃdamÃnà gantvÃ\<*<10>*>/ kambalasuttakoÂiyaæ gahetvà ¬asitvÃ\<*<11>*>/ ka¬- ¬hantà ekena passena nÅhariæsu, p. pavesitabhÃvaæ ¤atvà ra¤¤o dethà 'ti gÃmavÃsÅnaæ adÃsi, te ra¤¤o pesayiæsu, so pavesitaupÃyaæ sutvà tussi; vijÃ- yanan\<*<12>*>/ ti ekadivasaæ kira ra¤¤o maægalausabhaæ bahumÃse khÃdÃpetvà mahodaraæ katvà visÃïÃni dhovitvà telena makkhetvà haliddiyà nahÃpetvà pÃ- cÅnayavamajjhakagÃmavÃsÅnaæ pahiïiæsu, tumhe kira paï¬ità aya¤ ca ra¤¤o maÇgalausabho patiÂÂhitagabbho etam vijÃyÃpetvà savaccham pesetha apesentÃnaæ sahassaæ\<*<13>*>/ daï¬o ti, gÃmavÃsino na sakkà idaæ kÃtuæ kin nu kho karissÃmà 'ti p-aæ pucchiæsu, so iminà pa¤hapaÂibhÃgena bhavitabban ti cintetvà sak- khissatha pan' ekaæ ra¤¤Ã saddhiæ kathanasamathaæ visÃradaæ purisaæ laddhun ti pucchi\<*<14>*>/, na garukaæ etaæ paï¬ità 'ti, tena hi naæ pakkosÃpethà 'ti, te pakkosÃpayiæsu, atha naæ M. Ãha: ehi tvaæ bho purisa tava kese piÂÂhiyaæ\<*<15>*>/ vikiritvà nÃnappakÃrakaæ balavaparidevanaæ paridevanto rÃjadvÃraæ gaccha a¤¤ehi pucchito ki¤ci avatvà parideva ra¤¤Ã pana pakkosÃpetvà paridevakÃraïaæ pucchito samÃno pità me deva vijÃyituæ na sakkoti ajja sattamo divaso paÂi- saraïaæ me hohi vijÃyanÆpÃyam assa kathehÅti vatvà ra¤¤o kiæ vippalapasi aÂÂhÃnaæ etaæ purisà nÃma vijÃyantà n' atthÅti vutte sace deva evaæ saccaæ atha pÃcÅnayavamajjhakagÃmavÃsino kathaæ maÇgalausabhaæ vijÃyÃpessantÅti va- deyyÃsÅti, so sÃdhÆ 'ti sampaÂicchitvà tathà akÃsi, rÃjà ken' idaæ pa¤hapaÂi- bhÃgaæ cintitan ti pucchitvà Mahosadhapaï¬itenà 'ti sutvà tussi; odanan ti aparasmiæ divase p-aæ vimaæsissÃmà 'ti pÃcÅnayavamajjhakagÃmavÃsino am- hÃkaæ aÂÂhaÇgasamannÃgataæ ambilodanaæ pacitvà pesentu tatr' imÃni aÂÂhaÇ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cks; Bds -kukkuÂam. 2 Bd -ssa. 3 Bd -si. 4 Bd -nakhasikhatÃya. 5 Bd sÅsacÆÊatÃya. 6 Bd -kukkuÂo. 7 Bd adds apavesentÃnaæ sahassadaï¬o ti. 8 Cks chijjamukhe madhubindum. 9 Ck bilÃya, Bd omits bilÃ. 10 Bd Ãg- 11 Bd ¬amsi-. 12 Ck vijÃyan. 13 Bd -ssa. 14 Bd -itvÃ. 15 Bd viÂhi-. >/ #<[page 341]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 341>% gÃni na taï¬ulehi na udakena na ukkhaliyà na uddhane na agginÃ\<*<1>*>/ na dÃrÆhi na itthiyà na purisena na maggena apesentÃnaæ sahassaæ\<*<2>*>/ daï¬o ti, gÃmavÃsino taæ kÃranaæ ajÃnantà p-aæ pucchiæsu, so mà cintayitthà 'ti vatvà na taï¬u- lehi\<*<3>*>/ nÃmà 'ti kaïike\<*<4>*>/ gÃhÃpetvà na udakena\<*<5>*>/ nÃmà 'ti himaæ gÃhÃpetvà na ukkhaliyÃ\<*<6>*>/ nÃmà 'ti a¤¤aæ mattikabhÃjanaæ g. na uddhane\<*<7>*>/ nÃmà 'ti khÃïuke koÂÂhÃpetvÃ\<*<8>*>/ na agginÃ\<*<9>*>/ nÃmà 'ti pakatiaggiæ pahÃya araïiaggiæ gÃhÃpetvà na dÃrÆhi\<*<10>*>/ nÃmà 'ti pattÃni g. ambilodanaæ pacÃpetvà navabhÃjane pakkhipitvà lÃjetvÃ\<*<11>*>/ na itthiyà na purisenà 'ti paï¬akena ukkhipÃpetvà na maggenà 'ti mahÃmaggaæ pahÃya jaæghamaggena ra¤¤o pesethà 'ti Ãha, te tathà kariæsu, rÃjà ken' esa pa¤ho ¤Ãto ti pucchitvà M-paï¬itenà 'ti sutvà tussi; vÃlukÃ\<*<12>*>/ ti aparadivase paï¬itass' eva vÅmaæsanatthaæ gÃmavÃsÅnaæ sÃsanaæ pahiïiæsu: rÃjà dolÃya kÅÊitukÃmo rÃjakule ca purÃïavÃlukayottaæ chinnaæ\<*<13>*>/ ekaæ vÃluka- yottaæ vaÂÂetvÃ\<*<14>*>/ pesento apesentÃnaæ sahassaæ\<*<2>*>/ daï¬o ti, te ajÃnitvà p-aæ pu-, p. pi iminà pa¤hapaÂibhÃgen' eva bhavitabban ti cintetvà gÃmavÃsino assÃsetvà vacanakusale dve tayo purise pakkosÃpetvà gacchatha rÃjÃnaæ vadetha: deva gÃmavÃsino tassa yottassa tanuæ và thÆlaæ và ti pamÃïaæ na jÃnanti porÃna- kavÃlukayottato vidatthimattaæ vÃ\<*<15>*>/ caturaÇgulamattaæ vÃ\<*<16>*>/ khaï¬aæ pesetha taæ kira oloketvà tena pamÃïena vaÂÂessantÅti sace vo rÃjà amhÃkaæ ghare vÃlukayottaæ nÃma na kadÃci bhÆtapubban ti vadati atha naæ sace mahÃrÃja taæ na sakkà kÃtuæ yavamajjhakavÃsino kathaæ vÃlukayottaæ karissantÅti va- deyyÃthà 'ti pesesi, te tathà kariæsu, rÃjà sutvà kena cintitaæ idaæ pa¤hapaÂi- bhÃgan ti pucchitvà paï¬itena 'ti sutvà tussi; ÂaÊÃkan ti aparadivasaæ rÃjà udakakÅÊaæ kÅÊitukÃmo pa¤cavidhapadumasa¤channaæ navaæ pokkharaïiæ pesentu apesentÃnaæ s. d. ti gÃmavÃsÅnaæ pahiïiæsu, te p-assa Ãrocesuæ, so iminà pa¤hapaÂibhÃgen' eva bh. ti cintetvà vacanakusale katipayamanusse pakkosathà 'ti pakkosÃpetvà etha tumhe udake kÅÊitvà akkhÅni rattÃni katvà allakesà alla- vatthà kalalamakkhitasarÅrà yottadaï¬ale¬¬uhatthà hutvà rÃjadvÃraæ gantvà dvÃre ÂhitabhÃvaæ ra¤¤o ÃrocÃpetvà katokÃsà pavisitvà mahÃrÃja tumhehi kira pÃcÅna -- vÃsino pokkharaïiæ pesentÆ 'ti pahitattÃ\<*<17>*>/ mayaæ tumhÃkaæ anuc- chavikaæ mahantaæ pokkharaïiæ ÃdÃya ÃgatÃ, sà pana ara¤¤avÃsikattÃ\<*<18>*>/ na- garaæ disvà pÃkÃraparikhÃÂÂÃlakÃdÅni oloketvà bhÅtatasità yottÃni chinditvà palÃyitvà ara¤¤am eva ÂaviÂÂha mayam le¬¬udaï¬ÃdÅhi pothetvÃ\<*<19>*>/ nivattituæ nÃsakkhimhà tumhÃkaæ kira ara¤¤Ã ÃnÅtaæ purÃïapokkharaïiæ detha\<*<20>*>/ tÃya\<*<21>*>/ saddhiæ yojetvà ÃharissÃmà 'ti vatvà ra¤¤Ã na kadÃci mama ara¤¤ato pokkharaïÅ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs na uddhanena agginÃ, Bd na uddhanena na agginÃ, Ck uddhane na agginÃ, omitting na before uddhane; this is, in spite of the Comment, perhaps the right reading. 2 Bd -ssa. 3 Cks -lÃ. 4 Cks -kÃ. 5 Cks -kaæ. 6 Cks -liya. 7 Cks -naæ. 8 Bd koÂÂÃ-. 9 all three MSS. aggi. 10 Bd dÃruhi, Cks dÃru. 11 Bd la¤citvÃ, Cs la¤jenti. 12 Bd -kan. 13 Cks jinnaæ. 14 Ck vatte-, Bd paÂÂe-. 15 Cks vivadittha, omitting vÃ. 16 Cks omit vÃ. 17 Cs pahinannÃ, Bd pahiïatha. 18 Bds -¤¤e vÃsitattÃ. 19 Cks poÂh-, Bd podhentÃpi. 20 Bd pesetha. 21 Cks add naæ. >/ #<[page 342]># %<342 XXII. MahÃnipÃta.>% nÃma ÃgatapubbÃ\<*<1>*>/ na ca mayà kassaci yojetvà ÃharaïatthÃya pokkharaïÅ\<*<2>*>/ pesita- pubbà ti vutte sace evaæ yavamajjhakavÃsino kathaæ pokkharaïiæ pesessantÅti vadeyyÃthà 'ti vatvà pesesi, te tathà kariæsu, rÃjà p-ena ¤ÃtabhÃvaæ sutvà tussi; uyyÃnan ti pun' ekadivasaæ mayaæ uyyÃnakÅÊaæ kÅÊitukÃmà amhÃka¤ ca uyyÃnaæ purÃïaæ yavamajjhavÃsino supupphitatarusa¤channaæ navaæ uyyÃ- naæ pesentÆ 'ti pahiïiæsu, p. iminà p-n' eva bh. ti te samassÃsetvà manusse pesetvà purimanayen' eva kathÃpesi, tadà rÃjà tussitvà Senakaæ pucchi: kiæ Senaka Ãnema p-an ti, so lÃbhamaccharena na ettakena p. hoti ÃgamehÅti Ã., tassa vacanaæ sutvà rÃjà cintesi: Mahosadhap. dÃrakapa¤¤o\<*<3>*>/ pi mama manaæ gaïhi evarÆpesu pi ssa gÆÊhavÅmaæsanesu c' eva pa¤hapaÂibhÃgesu ca Bud- dhassa vyÃkaraïaæ viya vissajjesi Senako evaævidhaæ\<*<4>*>/ p-aæ Ãnetuæ na deti kim me Senakena ÃnessÃmi nan ti so mahantena parivÃrena gÃmaæ pÃyÃsi, tassa maÇgalassaæ abhirÆhitvà gacchantassa assassa pÃdo phÃlitaæ\<*<5>*>/ bhÆmiyà antaraæ pavisitvà bhijji, rÃjà tato va nivattitvà nagaraæ pÃvisi, atha naæ Senako upasaækamitvà pucchi: mahÃrÃja p-aæ kira Ãnetuæ yavamajjhakagÃmaæ gamit' atthÃ\<*<6>*>/ 'ti, Ãma p-tà 'ti, mahÃrÃja tumhe maæ anatthakÃmaæ katvà passatha\<*<7>*>/ Ãgametha tÃvà 'ti vutte pi atiturità nikkhamittha\<*<8>*>/ paÂhamagamanen' eva maÇ- galassassa pÃdo bhinno ti, so tassa vacanaæ sutvà tuïhÅ hutvà pun' ekadivasaæ tena saddhiæ mantesi: kiæ Senaka Ma-paï¬itaæ Ãnemà 'ti tena hi deva sayaæ agantvà dÆtaæ pesetha: p-a amhÃkaæ tava santikaæ ÃgacchantÃnaæ assassa pÃdo bhinno assataran\<*<9>*>/ no pesetu seÂÂhatara¤ cÃ\<*<10>*>/ 'ti yadi assataraæ pesessati sayaæ Ãgamissati seÂÂhataraæ pesento pitaraæ\<*<11>*>/ pesessati ayam eko no pa¤ho bhavissatÅti, rÃjà sÃdhÆ 'ti sampaÂicchitvà tathà vatvÃ\<*<12>*>/ dÆtaæ pesesi, p. dÆtava- canaæ sutvà rÃjà mama¤ c' eva\<*<13>*>/ pitaran ca me passitukÃmo ti cintetvà pitu- santikaæ gantvà vanditvà tÃta rÃjà tumhe ca mama¤\<*<14>*>/ ca daÂÂhukÃmo tumhe paÂhamataraæ seÂÂhisahassaparivutà gacchatha gacchantà ca tucchahatthà agantvà navasappipÆraæ candanakaraï¬akaæ ÃdÃya gacchatha rÃjà tumhehi saddhiæ paÂi- santhÃraæ katvà gahapatirÆpaæ Ãsanaæ ¤atvÃ\<*<15>*>/ nisÅdathà 'ti vakkhati tumhe tathÃ- rÆpaæ Ãsanaæ ¤atvÃ\<*<15>*>/ nisÅdeyyÃtha tumhÃkaæ nisinnakÃle ahaæ ÃgamissÃmi rÃjà mayÃpi saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà p-a tavÃnurÆpaæ Ãsanaæ ¤atvà nisÅdà 'ti vakkhati athÃhaæ tumhe olokessÃmi\<*<16>*>/ tumhe tÃya sa¤¤Ãya Ãsanà vuÂÂhÃya tÃta Ma-paï¬ita imasmiæ Ãsane nisÅdà 'ti vadeyyÃtha ajj' eko\<*<17>*>/ pa¤ho matthakaæ pÃpuïissatÅti, so sÃdhÆ 'ti sampaÂicchitvà vuttanayen' eva gantvà attano dvÃre ÂhitabhÃvaæ ra¤¤o ÃrocÃpetvà pavisatÆ 'ti pesite pavisitvà rÃjÃnaæ vanditvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, rÃjà tena saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà gahapati tava putto Ma-to kuhin ti pucchi, pacchato Ãgacchati devà 'ti, rÃjà ÃgacchatÅti sutvà tuÂÂhamÃnaso hutvà attano yuttÃsanaæ ¤atvà nisÅdà 'ti Ã., so attano yuttÃsanaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd bhÆtap-. 2 all three MSS. -ïiæ. 3 Ck dÃrakasaæpa¤¤o, Bd sattadÃrakapa¤he. 4 Bd evarÆpaæ. 5 Bd phalita? 6 Cks Ãga-. 7 so Cks; Bd tumhe mayà imaæ anatthaÇgamaæ gantvà passathetaæ. 8 Bd atiturito va nikkhamitvà passata. 9 Bd adds vÃ. 10 Bd vÃ. 11 Cks naraæ? 12 Bd katvÃ. 13 Cks mameva. 14 Cks mayha¤. 15 Ck katvÃ, Cks omit gahapatipatirÆpaæ. 16 Cks -mÅti. 17 Bd atheko. >/ #<[page 343]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 343>% ¤atvà ekamantaæ nisÅdi, M. pi alaækatapaÂiyatto dÃrakasahassaparivuto alaæ- katarathe nisÅditvà nagaraæ pavisanto parikhÃpiÂÂhe ekaæ gadrabhaæ disvà thÃmasampanne mÃïave ÃïÃpesi: etaæ gadrabhaæ anubandhitvà gahetvà yathà saddaæ na karoti evam assa mukhabandhanaæ katvà ekasmiæ attharake vaÂÂetvà aæsenÃdÃya gacchathÃ\<*<1>*>/ 'ti, te tathà kariæsu, Bo-pi mahantena parivÃrena na- garaæ pÃvisi, mahÃjano esa kira Siriva¬¬hakaseÂÂhino putto Mahosadho p. nÃma esa kira jÃyamÃno osadhaghaÂikaæ hatthena gahetvà jÃto iminà kira te ettakÃnaæ vimaæsanapa¤hÃnaæ paÂibhÃgÃ\<*<2>*>/ ¤ÃtÃ\<*<2>*>/ ti M-aæ abhitthavanto olo- kento ca tittiæ na gacchati, so rÃjadvÃraæ gantvà attano ÃgatasÃsanaæ paÂi- hÃresi, rÃjà sutvà va tuÂÂhahaÂÂho mama putto Ma -- to khippaæ ÃgacchatÆ 'ti Ã, so dÃrakasahassaparivuto pÃsÃdaæ abhirÆhitvà rÃjÃnaæ vanditvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, rÃjà taæ disvà va somanassappatto hutvà madhurapaÂisanthÃraæ katvà paï¬ita patirÆpaæ Ãsanaæ ¤atvà nisÅdà 'ti Ã, so pitaraæ olokesi, ath' assa pità olokitasa¤¤Ãya uÂÂhÃya p-a imasmiæ Ãsane nisÅda 'ti Ã., so tasmiæ nisÅdi, taæ tattha nisinnaæ disvà va Senaka-Pukkusa-KÃvinda-Devindà c' eva a¤¤e ca andhabÃlà ti pÃïiæ paharitvà mahÃhasitam hasitvà imam andhabÃlam p. ti vadanti so pitaram Ãsanà uÂÂhÃpetvà sayaæ nisÅdati imaæ p. ti vattuæ ayuttan ti parihÃsaæ kariæsu, rÃjÃpi dummukho ahosi, atha naæ M. pucchi: kiæ mahÃrÃja dummukh' atthà 'ti, Ãma p-a dummukho 'mhi savanaæ eva te manÃ- paæ dassanaæ amanÃpaæ jÃtan ti, kiækÃraïà ti, pitaraæ Ãsanà vuÂÂhÃpetvà nisinnattÃ\<*<3>*>/ ti, kiæ pana tvaæ mahÃrÃja sabbaÂÂhÃnesu puttehi pitÃ\<*<4>*>/ va uttamo ti ma¤¤asÅti, Ãma paï¬ità 'ti, atha naæ M. nanu mahÃrÃja tumhehi amhÃkaæ assataraæ vÃ\<*<5>*>/ pesetu seÂÂhataraæ vÃ\<*<5>*>/ ti sÃsanaæ pahitan ti vatvà Ãsanà vuÂÂhÃya te mÃïave oloketvà tumhehi gahitagadrabhaæ Ãnethà 'ti ÃïÃpetvà ra¤¤o pÃda- mÆle nipajjÃpetvà mahÃrÃja ayaæ gadrabho kiæ agghatÅti pucchi, sace upakÃ- rako aÂÂhakahÃpaïe agghatÅti, imaæ pana gadrabhaæ paÂicca ajÃnÅyavalavÃya kucchimhi vutthassataro\<*<6>*>/ kiæ agghatÅti, anaggho p-a 'ti, deva kasmà evaæ kathetha nanu tumhehi idÃn' eva vuttaæ sabbaÂÂhÃnesu puttehi pitÃ\<*<4>*>/ va uttamo ti sace taæ saccaæ tumhÃkaæ vÃde\<*<7>*>/ assatarato gadrabho uttamo hoti kiæ mahÃrÃja tumhÃkaæ p-à ettakaæ pi jÃnituæ asakkontà pÃïiæ paharitvà hasanti aho tumhÃkaæ p-Ãnaæ pa¤¤Ãsampatti kuto vo ete laddhà ti cattÃro pi p-e paribhÃsitvÃ\<*<8>*>/ rÃjÃnaæ imÃya EkanipÃte gÃthÃya ajjhabhÃsi: 3. Haæsi\<*<9>*>/ tuvaæ evaæ ma¤¤esi\<*<10>*>/ seyyo (Cfr. I, 424) puttena pità ti\<*<11>*>/ rÃjaseÂÂha hand' assatarassa te ayam (add pi?) assatarassa hi gadrabho pità ti. T. a.: yadi tvaæ rÃjaseÂÂha sabbaÂÂhÃnesu seyyo puttena pitÃ\<*<11>*>/ evaæ ma¤¤asi, hand' assatarassa te ayan ti tava assatarato pi ayaæ seyyo hotÆ 'ti a., kiækÃraïÃ: assatarassa hi gadhrabho pità ti. Eva¤ ca pana vatvà Ãma \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd Ãga-. 2 Bd -o. 3 Bd sayaænis-. 4 Cks pitaro. 5 so all three MSS. 6 Bd nippatto assataro. 7 Bd pÃde. 8 Ck Bd -hÃsitvÃ. 9 so Cks; Bd hasi. 10 Bd ma¤¤Ãsi. 11 Bd hi. >/ #<[page 344]># %<344 XXII. MahÃnipÃta.>% mahÃrÃja sace puttato pità seyyo mama pitaraæ gaïhatha sace pitito putto seyyo maæ gaïhatha tumhÃkaæ atthÃyÃ\<*<1>*>/ 'ti, rÃjà somanassappatto ahosi, sabba- rÃjaparisà sukathito p-ena pa¤ho ti unnÃdÃdÅni sÃdhukÃrasahassÃni\<*<2>*>/ adÃsi\<*<3>*>/, aÇgulipoÂhà ca celukkhepasahassÃni ca pavattiæsu\<*<4>*>/, cattÃro p-à dummukhà ahesuæ, mÃtÃpitunnaæ guïaæ jÃnanto Bodhisattena sadiso n' atthi, so kasmà evam akÃsÅti na ca pitu avamÃnatthÃya ra¤¤Ã\<*<5>*>/ pana assataraæ và pesetu seÂÂhataraæ và ti\<*<6>*>/ pesitaæ tasmà tassa pa¤hassa ÃvibhÃvanatthaæ attano ca paï¬itabhÃvassa ¤Ãpanatthaæ catunnaæ p-tÃnaæ nippabhÃkaraïatthaæ evam akÃsÅti. Gadrabhapa¤ho niÂÂhito. RÃjà tussitvà gandhodakapuïïaæ suvaïïabhiækÃraæ ÃdÃya "pÃcÅna -- gÃmaæ rÃjabhogena bhu¤jÃ" 'ti seÂÂhissa hatthe udakaæ pÃtetvà "sesaseÂÂhino etass' eva upaÂÂhÃkà hontÆ" 'ti vatvà Bo-assa mÃtuyà sabbÃlaækÃre pesetvà gadrabhapa¤he pasanno B-aæ puttaæ katvà gaïhituæ seÂÂhiæ avoca: "gaha- pati Ma-taæ mama puttaæ katvà dehÅti", "deva, taruïo ayaæ tÃva, ajjÃpi 'ssa mukhaæ khÅragandhaæ vÃyati, mahallakakÃle tumhÃkaæ santike bhavissatÅti", "gahapati, tvaæ ito paÂÂhÃya etasmiæ nirÃlayo hohi, ayaæ ajjatagge mama putto, ahaæ mama puttaæ posetuæ sakkhissÃmi, gaccha tvan" ti taæ uyyojesi, so rÃjÃnaæ vanditvà p-aæ ÃliÇgitvà ure nipajjÃpetvà sÅse cum- bitvà ovÃdam assa adÃsi, so pi pitaraæ vanditvà "tÃta mà cintayitthÃ" 'ti uyyojesi, rÃjà p-aæ pucchi: "tÃta antobhattiko bhavissasi udÃhu bahibhattiko" ti, so "mahà me parivÃro, ba- hibhattikena mayà bhavituæ vaÂÂatÅti" cintetvà "bahibhat- tiko bhavissÃmÅti" Ã. `ath' assa rÃjà anurÆpagehaæ dÃpetvà dÃrakasahassaæ Ãdiæ katvà paribbayaæ dÃpetvà sabbapari- bhoge dÃpesi, so tato paÂÂhÃya rÃjÃnaæ upaÂÂhahi, rÃ- jÃpi naæ vÅmaæsitukÃmo va ahosi. Tadà ca nagarassa dak- khiïadvÃrato avidÆre pokkharaïÅtÅre ekasmiæ tÃle kÃkakulÃ- vake maïiratanaæ ahosi, tassa chÃyà pokkharaïiyaæ pa¤¤Ãyi, "po-ïiyaæ maïÅti" ra¤¤o Ãrocesuæ, so Senakaæ Ãmantetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd matthÃyÃ. 2 Cks -kÃraæ. 3 Bd adaæsu. 4 Bd -ttayiæsu. 5 Cks -o. 6 Bd adds sÃsanaæ. >/ #<[page 345]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 345>% "po-yaæ kira maïiratanaæ pa¤¤Ãyati, kathaæ taæ gaïhÃpemÃ" 'ti pucchitvà "udakaæ harÃpetvÃ\<*<1>*>/ gaïhituæ vaÂÂatÅti" vutte "tena hi evaæ karohÅti" tass' eva bhÃram akÃsi, so bahu- manusse sannipÃtÃpetvà udaka¤ ca kaddama¤ ca harÃpetvÃ\<*<2>*>/ bhÆmiæ\<*<3>*>/ bhinditvÃpi maïiæ na addasa, puna puïïÃyaæ pok- kharaïiyà maïicchÃyà pa¤¤Ãyi, so puna pi tathà katvà n' eva addasa, tato rÃjà p-aæ Ãmantetvà "po-yaæ eko maïi pa¤¤Ã- yati, Senako udakakaddamaæ harÃpetvà bhÆmiæ\<*<4>*>/ bhindÃpetvÃpi na addasa, puïïÃya po-yà puna pa¤¤Ãyati, sakhissasi taæ maïiæ gaïhÃpetun" ti, so "n' etaæ mahÃrÃja garu\<*<5>*>/, etha dassessÃmÅti", rÃjà tussitvà "passissÃmi\<*<6>*>/ ajja p-assa ¤Ãïa- balan" ti mahÃjanaparivuto pokkharaïÅtÅraæ gato, M. tÅre Âhatvà maïiæ olokento va "nÃyaæ maïi po-yaæ, tÃlarukkhe iminà bhavitabban" ti ¤atvà "n' atthi deva po-yaæ maïÅti" vatvà "nanu udake pa¤¤ÃyatÅti" vutte udakapÃtiæ ÃharÃpetvà "passa\<*<7>*>/ deva, nÃyaæ maïi po-yaæ yeva pa¤¤Ãyati pÃtiyaæ pi pa¤¤ÃyatÅti" vatvà "p-a kattha pana maïinà bhavitabban" ti vutte "deva po-yam pi pÃtiyam pi chÃyà va pa¤¤Ãyati na maïi, mÃïi pana etasmiæ tÃlarukkhe kÃkakulÃvake, purisaæ Ãropetvà otarÃpehÅti" Ã., rÃjà tathà maïiæ ÃharÃpesi, p. taæ gahetvà ra¤¤o hatthe Âhapesi, mahÃjano p-assa sÃdhukÃraæ datvà Senakaæ paribhÃsanto "maïiratanaæ tÃlarukkhe kÃka- kulÃvake atthi\<*<8>*>/, Senako balavapurisehi pokkharaïiæ\<*<9>*>/ yeva bhindÃpeti\<*<10>*>/, p-ena nÃma Mahosadhasadisena (add na?) bhavi- tabban" ti M-assa thutiæ akÃsi, rÃjÃpi tassa tuÂÂho attano gÅvÃya piÊandhanaæ muttÃhÃraæ datvà dÃrakasahassassa muttÃ- valiyo dÃpesi, Bo-assa ca parivÃrassa ca vinÃ\<*<11>*>/ patihÃrena\<*<12>*>/ upaÂÂhÃnaæ anujÃni. EkÆnavÅsatipa¤ho niÂÂhito. Pun' ekadivasaæ rÃjà p-ena saddhiæ uyyÃnaæ agamÃsi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd niharitvÃ. 2 Bd niha-. 3 Bd bhÆmi, Cks -miyaæ. 4 Cks -iyaæ, Bd bhÆmaæ. 5 Bd garuæ. 6 Cks -mÅti. 7 Ck tassa, Bd passatha. 8 Cks Âhapetvà in the place of kÃka- atthi. 9 Cks -ïiyaæ. 10 Bd senaka bÃlo bahumanussehi po-ïiæ yeva bhindÃpesiti. 11 so Cks; Bd iminÃ. 12 so Ck Bd; Cs paÂihÃ-. >/ #<[page 346]># %<346 XXII. MahÃnipÃta.>% tadà eko kakaïÂako toraïagge vasati, so rÃjÃnaæ Ãgacchantaæ disvà otaritvà bhÆmiyaæ nipajji, rÃjà tassa kiriyaæ disvà "p-a ayaæ k. kiæ karotÅti" pucchi, "mahÃrÃja tumhe sevatÅti", "sace evaæ mà amhÃkaæ sevà nipphalà hotu, bhogam assa dÃpehÅti", "deva, nÃssa bhogena kiccam atthi, khÃdaniyamattaæ alam etassÃ" 'ti, "kiæ pan' esa khÃdatÅti", "maæsaæ devÃ" 'ti, "kittakaæ laddhuæ vaÂÂatÅti", "kÃkaïikagghanakaæ devÃ" 'ti, rÃjà ekaæ purisaæ ÃïÃpesi, "rÃjadÃyo\<*<1>*>/ nÃma kÃkaïikamatto na vaÂÂatÅti imassa nibaddhaæ a¬¬hamÃsakassa maæsaæ Ãha- ritvà dehÅti", so "sÃdhÆ" 'ti tato paÂÂhÃya tathà akÃsi, so ekadivasaæ uposathamÃghÃte\<*<2>*>/ maæsaæ alabhitvà tam eva a¬¬hamÃsakam vijjhitvà suttakena Ãvuïitvà tassa gÅvÃya pi- Êandhi, ath' assa taæ nissÃya mÃno uppajji, taæ divasam eva rÃjà puna uyyÃnaæ agamÃsi, so rÃjÃnaæ Ãgacchantaæ disvà dhanaæ nissÃya uppannamÃnavasena "Vedeha, tvam nanu\<*<3>*>/ kho mahaddhano, ahan nu kho" ti ra¤¤Ã saddhiæ attÃnaæ samaæ karonto anotaritvà toraïagge yeva sÅsaæ cÃlento nipajji, rÃjà tassa kiriyaæ oloketvà "p-a, esa pubbe viya ajja na otarati, kin nu kho kÃraïan" ti pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha: 4. NÃyaæ pure uïïamati\<*<4>*>/ toraïagge kakaïÂako, Mahosadha vijÃnÃhi kena thaddho kakaïÂako ti. Ta. uïïamatÅti\<*<5>*>/ yathà ajja anotaritvà toraïagge yeva sÅsaæ cÃlento uïïamati\<*<6>*>/ evaæ pure (add na) uïïamati\<*<7>*>/, kena thaddho k. ti kena kÃ- raïena thaddhabhÃvaæ Ãpanno. Paï¬ito "uposathamÃghÃte\<*<8>*>/ maæsaæ alabhantena rÃja- purisena gÅvÃya baddhì¬hamÃsakaæ nissÃya tassa mÃnena\<*<9>*>/ bhavitabban" ti ¤atvà imaæ gÃtham Ãha: 5. Aladdhapubbaæ laddhÃna a¬¬hamÃsaæ kakaïÂako atima¤¤ati rÃjanaæ Vedehaæ Mithilaggahan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd rÃjÃdÃyo. 2 Bd -the mÃghÃte. 3 Bd nu. 4 Ck unu-, Bd oïa-, Bs oram-? 5 Bd oïa-, Bs ora-? 6 Bs na oramati. 7 Cks omit evaæ--ti, Bd has evaæ pÆre oïamati. 8 Bd -the mÃ-. 9 Cks add uppanno. >/ #<[page 347]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 347>% RÃjà taæ purisaæ pakkosÃpetvà pucchi, so yathÃbhÆtaæ Ãrocesi, rÃjà "ka¤ci\<*<1>*>/ apucchitvà va sabba¤¤Æbuddhena viya paï¬itena kakaïÂakassa ajjhÃsayo ¤Ãto" ti ativiya pasÅditvà p-assa catÆsu dvÃresu suækaæ dÃpesi, kakaïÂakassa pana rÃjà kujjhitvà vaÂÂaæ haretuæ\<*<2>*>/ Ãrabhi, p. pana "ayuttan" ti ni- vÃresi. KakaïÂakapa¤ho niÂÂhito. Ath' eko MithilavÃsÅ PiÇguttaro nÃma mÃïavo Takkasilaæ gantvà disÃpÃmokkhÃcariyassa santike sippaæ sikkhanto khip- pam eva sikkhi, so anuyogaæ datvà "gacchÃm' ahan" ti Ãca- riyaæ Ãpucchi, tasmiæ pana kule sace pi vayappattà dhÅtà hoti jeÂÂhantevÃsikassa dÃtabbà ti vatta¤ ca\<*<3>*>/, tassÃcariyassa ekà dhÅtà atthi abhirÆpà devaccharapaÂibhÃgÃ, atha naæ "dhÅ- taraæ te tÃta dassÃmi, taæ ÃdÃya gamissasÅti" Ã., so pana mÃïavo dubbhago kÃlakaïïi, kumÃrikà mahÃpu¤¤Ã, tassa taæ disvà cittaæ nÃllÅyati, so taæ Ãrocento\<*<4>*>/ pi "Ãcariyassa vacanaæ na bhindissÃmÅti" sampaÂicchi, brÃhmaïo dhÅtaraæ tassa adÃsi, so rattibhÃge alaækatasirisayane nipanno tÃya Ãgantvà sayanaæ abhirÆÊhamattÃya tintinÃyamÃno\<*<5>*>/ sayanà ota- ritvà bhÆmiyaæ nipajji, sÃpi otaritvà tassa santikaæ gatÃ, so uÂÂhÃya puna sayanaæ abhirÆhi, sÃpi puna sayanaæ abhi- rÆhi, so pana sayanà otari, kÃlakaïïi nÃma siriyà saddhiæ na sameti, kumÃrikà sayane yeva nipajji, so bhÆmiyaæ yeva sayi, evaæ sattÃhaæ vÅtinÃmetvà taæ ÃdÃya Ãcariyaæ vanditvà nik- khami, antarÃmagge allÃpasallÃpamattam pi n' atthi, aniccha- mÃnà va ubho pi Mithilaæ pattÃ, PiÇguttaro nagarà avidÆre ekaæ phalasampannaæ udumbaraæ disvà khudÃya pÅÊito abhi- rÆhitvà udumbarÃni khÃdi, sÃpi chÃtajjhattÃ\<*<6>*>/ rukkhamÆlaæ gantvà "mayhaæ pi phalÃni pÃtethÃ" 'ti Ã., "kiæ tava hattha- pÃdà n' atthi, sayam pi abhirÆhitvà khÃdÃ" 'ti, sà abhirÆhitvà khÃdi, so tassà abhirÆÊhabhÃvaæ ¤atvà sÅghaæ otaritvà ruk- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ki¤ci 2 Bd vattaæ hÃ-. 3 Bd vuttaæ idaæ vuttaæ in the place of vatta¤ca. 4 so all three MSS. for arocento? 5 Ck tiïÃyamÃno, Bd aÂÂiyamÃno harÃyamÃno. 6 Bd chÃtattÃya. >/ #<[page 348]># %<348 XXII. MahÃnipÃta.>% khaæ kaïÂakehi parikkhipitvà "mutto 'mhi kÃlakaïïiyÃ" ti vatvà palÃyi, sà otaritvà gantuæ asakkontÅ tatth' nisÅdi. Atha rÃjà uyyÃne kÅÊitvà hatthikkhandhe nisinno sayaïhasamaye na- garaæ pavisanto taæ tattha disvà paÂibaddhacitto hutvà "sa- pariggahà apariggahÃ" ti pucchÃpesi, sà "atthi me sÃmi kula- dattiko pati, so pana maæ idha nisÅdÃpetvà cha¬¬etvà palÃto" ti Ã., amacco taæ kÃraïaæ ra¤¤o Ãrocesi, rÃjà "assÃmikabhaï- ¬aæ nÃma ra¤¤o pÃpuïÃtÅti" taæ otarÃpetvà hatthiæ Ãropetvà nivesanaæ netvà abhisi¤citvà aggamahesiÂÂhÃne Âhapesi, sà tassa piyà ahosi manÃpÃ, udumbhararukkhe diÂÂhattà Udum- barÃdevÅt' eva nÃmaæ sa¤jÃniæsu, ath' ekadivasaæ ra¤¤o uyyÃnagamanatthÃya dvÃragÃmavÃsikehi maggaæ paÂijaggÃ- pesuæ\<*<1>*>/, PiÇguttaro pi bhatiæ karonto kacchaæ bandhitvà kuddÃlena maggaæ tacchati, magge aniÂÂhite yeva rÃjà U-deviyà saddhiæ rathe Âhatvà nikkhami, U-devÅ pi taæ kÃÊakaïïiæ maggaæ tacchantaæ disvà evarÆpaæ siriæ dhÃretuæ nÃsakkhi, "ayaæ kÃÊakaïïÅti" taæ olokentÅ hasi, rÃjà taæ hasamÃnaæ disvà kujjhitvà "kasmà hasÅti" pucchi, "deva ayaæ maggatacchako puriso mayhaæ porÃïakasÃmiko, esa maæ udumbarukkhaæ Ãropetvà kaïÂakehi parikkhipitvà gato, im' Ãhaæ oloketvà eva- rÆpaæ siriæ dhÃretuæ nÃsakkhiæ\<*<2>*>/, `ayaæ kÃÊakÃïïÅti' cintetvà hasin" ti, rÃjà "tvaæ musà kathesi, a¤¤aæ ka¤ci\<*<3>*>/ disvà hasitaæ tayÃ, mÃressÃmi tan\<*<4>*>/" ti asiæ aggahesi, sà bhayappattà "deva paï¬ite tÃva pucchÃ" 'ti Ã., rÃjà Senakaæ pucchi: "tvaæ imissà vacanaæ saddahasÅti", "na saddahÃmi deva, ko nÃma evarÆpaæ itthiæ pahÃya gamissatÅti" Ã., sà tassa kathaæ sutvà atirekataraæ\<*<5>*>/ bhÅtà ahosi, atha rÃjà "Senako kiæ jÃnÃti\<*<6>*>/, p-aæ pucchissÃmÅti" cintetvà taæ pucchanto i. g. Ã.: 6. ItthÅ siyà rÆpavatÅ sà ca sÅlavatÅ siyÃ, (vol. II p. 115) puriso taæ na iccheyya saddahÃsi Mahosadhà 'ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -pentesu, Cs paÂijaggantesu 2 all three MSS. -i. 3 Bd ki-. 4 Cks nan. 5 Ck atirekakatÃ, Cs atirekatarÃ. 6 Cks jÃnÃsÅti. >/ #<[page 349]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 349>% Ta. sÅlavatÅti ÃcÃrasampannÃ. Taæ sutvà paï¬ito gÃtham Ãha: 7. SaddahÃmi mahÃrÃja: puriso dubbhago siyÃ\<*<1>*>/, sirÅ ca kÃÊakaïïÅ ca na samenti kudÃcanaæ. Ta, na samentÅti samuddassa oratÅrapÃratÅrÃni viya nabhatalapaÂhavitalà viya ca na samÃgacchanti. RÃjà tassa vacanena taækÃraïà na kujjhi\<*<1>*>/, hadayam assa nibbÃyi, so tassa tussitvà "p-a sace tvaæ idha na bhavissasi ajjÃhaæ bÃla-Senakassa kathÃya Âhatvà evarÆpaæ itthiratanaæ na labhissaæ, idÃni taæ nissÃya mayà esà laddhÃ" ti p-assa satasahassena pÆjaæ kÃresi, tato devÅ pi rÃjÃnaæ vanditvà "deva, p-aæ nissÃya mayà jÅvitaæ laddhaæ, im' Ãhaæ kaniÂÂha- bhÃtikaÂÂhÃne Âhapetuæ varaæ varemÅti\<*<2>*>/", "sÃdhu devi gaï- hÃsi\<*<3>*>/, dammi te varan" ti, "devÃhaæ ajja\<*<4>*>/ paÂÂhÃya mama kaniÂÂhaæ vinà na ki¤ci madhurarasaæ khÃdissÃmi, ito paÂÂhÃya velÃya va avelÃya và dvÃraæ vivarÃpetvà imassa madhura- rasaæ pesetuæ labhanakavaraæ\<*<5>*>/ gaïhÃmÅti", "sÃdhu bhadde imaæ varaæ gaïhÃhÅti". SirikÃÊakaïïipa¤ho niÂÂhito. Aparasmiæ divase rÃjà katapÃtarÃsabhatto dÅghantare\<*<6>*>/ caækamanto dvÃrapÃnantarena\<*<7>*>/ ekaæ eÊaka¤ ca sunakha¤ ca mittasanthavaæ karonte addasa, so kira eÊako hatthisÃlÃya hatthissa purato khittaæ anÃmaÂÂhatiïaæ\<*<8>*>/ khÃdi, atha naæ hatthigopakà poÂhetvÃ\<*<9>*>/ nÅhariæsu, viravitvà palÃyamÃna¤ ca eko vegena gantvà piÂÂhiyaæ daï¬ena pahari, so piÂÂhiæ nÃ- metvà vedanÃmatto gantvà rÃjagehe mahÃbhittiæ nissÃya pÅÂhi- kÃya nipajji, taæ divasam eva ra¤¤o mahÃnase aÂÂhicammÃ- dÅni khÃditvà va¬¬hitasunakho bhattakÃrake bhattiæ sampÃdetvà bahi Âhatvà sarÅre sedaæ nibbÃpente macchamaæsagandhaæ adhivÃsetuæ asakkonto mahÃnasaæ pavisitvà pidhÃnaæ pÃtetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs taæ kÃraïaæ bujjhi, Bd taæ kÃraïaæ sutvà tassà akujjhitvÃ. 2 Bd yÃcÃmÅti. 3 Bd gaïhÃti. 4 Bd ajjato. 5 Bd labhikabbavaraæ. 6 Bd pÃsÃdadÅgh-. 7 Bd vÃtavÃn-. 8 Cks aïÃmatta-, Bd anÃmaÂha-. 9 Bd poth-. >/ #<[page 350]># %<350 XXII. MahÃnipÃta.>% maæsaæ khÃdi, bhattakÃrako bhÃjanasaddena pavisitvà taæ sunakhaæ disvà dvÃraæ pidahitvà taæ le¬¬udaï¬ÃdÅhi poÂhesi, so khÃditamaæsaæ mukhen' eva cha¬¬etvà viravitvà nikkhami, bhattakÃrako pi 'ssa nikkhantabhÃvaæ ¤atvà anubandhitvà piÂÂhiyaæ tiriyaæ daï¬ena pahari, so piÂÂhiæ nÃmetvà ekaæ pÃdaæ ukkhipitvà eÊakassa nipannaÂÂhÃnam eva pÃvisi, atha naæ eÊako "samma kiæ tvaæ piÂÂhiæ nÃmetvà Ãgacchasi, kin te vÃto vijjhatÅti" pucchi, sunakho "tvam pi piÂÂhiæ nÃmetvà nipanno, kiæ tava sarÅre\<*<1>*>/ vÃto vijjhatÅti" pucchi, so attano pavattiæ Ãrocesi, atha naæ eÊako pucchi: "kiæ pana tvaæ puna bhattagehaæ gantuæ sakkhissasÅti", "na sakkhissÃmi, gatassa me jÅvitaæ n' atthÅti", "tvaæ pana hatthisÃlaæ gantuæ sak- khissasÅti", "mayÃpi tattha gantuæ na sakkÃ, gatassa me jÅvitaæ n' atthÅti", te "kathan nu kho mayaæ idÃni jÅvissÃmÃ", 'ti upÃyaæ cintesuæ, ath' eÊako Ãha: "sace mayaæ samaggÃ\<*<2>*>/ vÃsaæ vasituæ sakkoma atth' eso upÃyo" ti, "tena hi kathe- hÅti", "samma tvaæ ito paÂÂhÃya hatthisÃlaæ yÃhi, `nÃyaæ tiïaæ khÃdatÅti' tayi hatthigopakà Ãsaækaæ na karissanti, tvaæ mama tiïaæ ÃhareyyÃsi, aham pi bhattagehaæ pavisissÃmi, `nÃyaæ maæsakhÃdako' ti bhattakÃrako mayi Ãsaækaæ na karissati, aham pi te maæsaæ ÃharissÃmÅti", te "atth' eso upÃyo" ti ubho sampaÂicchitvà sunakho hatthisÃlaæ gantvà tiïakalÃpaæ\<*<3>*>/ ¬asitvà Ãnetvà mahÃbhittipiÂÂhikÃyaæ Âhapesi, itaro pi bhattagehaæ gantvà maæsakhaï¬aæ mukhapÆraæ ¬asitvà Ãnetvà tatth' eva Âhapesi, sunakho maæsaæ khÃdati eÊako tiïaæ khÃdati, te iminà upÃyena samaggà sammodamÃnà mahÃbhittipiÂÂhikÃya vasanti, rÃjà tesaæ mittadhammaæ disvà cintesi: "a¬iÂÂhapubbaæ vata me kÃraïaæ\<*<4>*>/ diÂÂhaæ, ime paccÃmittà hutvÃpi\<*<5>*>/ samaggavÃsaæ vasanti, idaæ kÃraïaæ gahetvà pa¤haæ katvà paï¬ite pucchissÃmi, ima¤ ca pa¤haæ ajÃnante raÂÂhà pabbÃjessÃmi, taæ jÃnantassa `evarÆpo paï¬ito \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd kinte, omitting sarÅre. 2 Bd -a. 3 Cs tiïakaralaæ, Ck tinakaraÊaæ. 4 Bd adds ajja. 5 Cks omit pi. >/ #<[page 351]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 351>% n' atthÅti' sakkÃraæ karissÃmi, ajja tÃva avelà sve upaÂÂhÃna- kÃle Ãgate pucchissÃmÅti" so punadivase paï¬itesu upaÂÂhÃnaæ Ãgantvà nisinnesu pa¤haæ pucchanto i. g. Ã.: 8. Yesaæ na kadÃci bhÆtapubbaæ sakkhiæ sattapadam pi\<*<1>*>/ imasmi loke jÃtà amittà dve\<*<2>*>/ sahÃyÃ\<*<3>*>/ paÂisanthÃya caranti kissa hetÆ 'ti. Ta. paÂisanthÃyà 'ti saddahitvà ghaÂitÃ\<*<4>*>/ hutvÃ. Ida¤ ca pana vatvà puna Ãha: 9. Yadi me ajja pÃtarÃsakale pa¤haæ na sakkuïetha vattum etaæ pabbÃjayissÃmi\<*<5>*>/ vo sabbe\<*<6>*>/, na hi m' attho duppa¤¤ajÃtikehÅti. Senako aggÃsane nisinno p. Ãsanapariyante, so taæ pa¤- haæ upadhÃrento atthaæ adisvà cintesi: "ayaæ rÃjà dandha- dhÃtuko imaæ pa¤haæ cintetvà saæka¬¬hituæ asamattho, ki¤ci tena diÂÂhaæ bhavissati, ekadivasaæ okÃsaæ labhanto imaæ pa¤haæ nÅharissÃmi\<*<7>*>/", Se-"kenaci upÃyena ajja eka- divasamattaæ adhivÃsÃpetuæ vaÂÂatÅti\<*<8>*>/", itare pi cattÃro andhakÃragabbhaæ paviÂÂhà viya na ki¤ci passiæsu, Se-"kin nu kho Mahosadhassa pavattÅti" Bo-aæ olokesi, so pi taæ olokesi, Se-Bodhisattassa olokitÃkÃren' eva\<*<9>*>/ tassÃdhippÃyaæ ¤atvà tassa paï¬itassÃpi na upaÂÂhÃtÅti sallakkheti ayaæ ajja etaæ kathetuæ asakkonto ten' ekadivasaæ okÃsaæ icchati, pÆ- ressÃmi 'ssa manorathan ti ra¤¤Ã saddhiæ vissÃsena mahÃhasitaæ hasitvà "kiæ mahÃrÃja sabbe va\<*<10>*>/ amhe pa¤haæ kathetuæ asak- konte pabbÃjessasÅti" Ã., "Ãma paï¬itÃ" 'ti "etam pi eko gaïÂhi- pa¤ho ti tvaæ sallakkhesi, na mayaæ etaæ pa¤haæ kathetuæ sakkoma, api ca thokaæ adhivÃsehi, gaïÂhipa¤ho esa na sakkà mahÃjanamajjhe kathetuæ, ekamante cintetvà pacchà tumhÃkaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 read: -daæ, omitting pi. 2 read: duve. 3 Bd sahÃyakÃ. 4 Bd ghaÂikÃ. 5 Bd raÂhà pabb-. 6 read: sabbe vo? or vo va sabbe? 7 read: -mÅti? 8 Cks -setÆ ti. 9 Bd sebodhisattassa olokitasa¤¤Ãya. 10 Bds saccameva. >/ #<[page 352]># %<352 XXII. MahÃnipÃta.>% yeva kathessÃma, okÃsan no dehÅti" M-aæ takketvÃ\<*<1>*>/ imaæ gÃthadvayam Ãha: 10. MahÃjanasamÃgamamhi ghore janakolÃhalasamÃgamamhi jÃte vikkhittamanà anekacittà pa¤haæ na sakkuïoma vattum etaæ. 11. Ekaggacittà (add pi?) ekamekà rahasi gatà atthaæ nicintayitvà paviveke sammasitvÃna dhÅrà atha vakkhanti janinda attham etan ti. Ta. sammasitvÃnà 'ti kÃyacittaviveke Âhità ime dhÅrà imaæ pa¤haæ sammasitvà atha te etaæ atthaæ vakkhanti. RÃjà tassa kathaæ sutvà anattamano hutvÃpi "sÃdhu cintetvà kathetha, akathente pabbÃjessÃmÅti" tajjesi yeva, cat- tÃro pi p-à pÃsÃdà otariæsu, Se-itare "tÃtÃ, rÃjà sukhuma- pa¤haæ pucchi, akathite mahantaæ bhayaæ bhaveyya, tumhe sappÃyabhojanaæ bhu¤jitvà sammà upadhÃrethÃ" 'ti\<*<2>*>/, p. pi uÂÂhÃya U-deviyà santikaæ gantvà "devi ajja và hiyyo và rÃjà kattha ciraæ aÂÂhÃsÅti" pucchi, "tÃta dÅghantare vÃtapÃnena olokento caækamatÅti", tato B. cintesi: "ra¤¤Ã iminà passena ki¤ci diÂÂhaæ bhavissatÅti", so tato gantvà bahi olokento "eÊakasunakhÃnaæ kiriyaæ disvà ra¤¤o\<*<3>*>/ pa¤ho abhisaækhato" ti sanniÂÂhÃnaæ katvà gehaæ gato, itare tayo pi cintetvà ki¤ci adisvà Senakassa santikaæ agamiæsu, so te pucchi: "diÂÂho vo\<*<4>*>/ pa¤ho" ti, "na diÂÂho ÃcariyÃ" it, "yadi evaæ rÃjà vo pabbÃjessati\<*<5>*>/, kiæ karissathÃ" ti, "tumhehi pana diÂÂho" ti, "aham pi na passÃmÅti", "tumhesu apassantesu mayaæ kiæ passissÃmà 'ti\<*<6>*>/ ra¤¤o pana santike cintetvà kathessÃmà 'ti sÅhanÃdaæ naditvà Ãgat' amha, akathite rÃjà kujjhissati, kiæ karomÃ" ti\<*<7>*>/ "ayaæ pa¤ho no sakkà amhehi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd oloketvÃ. 2 Cks adds vatvà (Ck avatvÃ) attano attano gehaæ gatÃ. 3 Bd -Ã. 4 Cks te. 5 Cks -tÅti. 6 Bd -ssÃma hiyyo. 7 Bd karissÃma, omitting ti. >/ #<[page 353]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 353>% daÂÂhuæ, p-ena sataguïaæ katvà cintito bhavissatÅti\<*<1>*>/", "etha tassa santikaæ gacchÃmÃ" 'ti te cattÃro pi B-assa ghara- dvÃraæ gantvà ÂhitabhÃvaæ ÃrocÃpetvà gehaæ pavisitvà paÂi- santhÃraæ katvà ekamantaæ Âhità M-aæ pucchiæsu: "kiæ p-a cintito te pa¤ho" ti, "mayi acintite a¤¤o ko cintessati, Ãma cintito" ti, "tena hi amhÃkaæ pi kathethÃ" 'ti, p. "sac' Ãhaæ etesaæ na kathessÃmi rÃjà te\<*<2>*>/ raÂÂhà pabbÃjessati maæ sattahi ratanehi pÆjessati, ime bÃlà mà nassantu kathessÃmi tesan" ti cintetvà te cattÃro pi nÅcÃsane nisÅdÃpetvà a¤jalim paggaïhÃ- petvà ra¤¤o diÂÂhakaæ ajÃnÃpetvà "ra¤¤o pucchitakÃle evaæ katheyyÃthÃ" 'ti catunnam pi catasso gÃthà bandhitvà PÃlim eva uggaïhÃpetvà uyyojesi, te dutiyadivase rÃjÆpaÂÂhÃnaæ gantvà pa¤¤attÃsane nisÅdiæsu, rÃjà Senakaæ pucchi: "¤Ãto te S-a pa¤ho" ti, "mahÃrÃja mayi ajÃnante a¤¤o ko jÃnissatÅti", "tena hi kathehÅti", "suïÃtha devÃ" 'ti uggahitaniyÃmen' eva gÃtham Ãha: 12. UggaputtarÃjaputtiyÃnaæ urabbhamaæsaæ\<*<3>*>/ piyaæ manÃpaæ, na te sunakhassa\<*<4>*>/ adenti maæsaæ, atha meï¬assa suïena sakhyam\<*<5>*>/ assà 'ti. Ta. ugga -- ti uggatÃnaæ amaccaputtÃna¤ c' eva rÃjaputtÃna¤ ca. GÃthaæ vatvÃpi S-o atthaæ na jÃnÃti, rÃjà pana attano pÃkaÂatthatÃya\<*<6>*>/ jÃnÃti, tasmà "Senakena tÃva ¤Ãto" ti "Pukku- saæ tÃva pucchissÃmÅti" P-aæ pucchi, so pi 'ssa "kiæ aham eva apaï¬ito" ti vatvà uggahitaniyÃmen' eva g. Ã.: 13. Cammaæ vihananti eÊakassa assapiÂÂhattharaïassa\<*<7>*>/ hetu, na te sunakhassa attharanti, atha meï¬assa suïena sakhyam\<*<8>*>/ assà 'ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -ssati. 2 Cks vo. 3 read: urabbhassa maæsaæ? 4 read: -khass'. 5 Cks sakkham, Bd saÇkhyaæ. 6 Bd attano diÂhattà pa. 7 Bd assassapiÂha-, Cks assapiÂÂhattharaïasukhassa. 8 Bd saÇkhaæ. >/ #<[page 354]># %<354 XXII. MahÃnipÃta.>% TassÃpi attho apÃkaÂo yeva, rÃjà pana attano pÃkaÂattà "iminÃpi ¤Ãto" ti KÃvindaæ pucchi, so pi gÃtham Ãha: 14 ùvelitasiÇgiko\<*<1>*>/ hi meï¬o, na sunakhassa visÃïÃni\<*<2>*>/ atthi, tiïabhakkho maæsabhojano ca, atha meï¬assa suïena sakhyam\<*<3>*>/ assà 'ti. RÃjà "iminÃpi ¤Ãto" ti Devindaæ pucchi, so pi uggahita- niyÃmen' eva gÃtham Ãha: 15. TiïamÃsi palÃsamÃsi meï¬o, na sunakho tiïamÃsi no palÃsaæ, gaïheyya suïo sasaæ biÊÃraæ, atha meï¬assa suïena sakhyam\<*<3>*>/ assà 'ti. Ta. tiïamÃsi -- ti tiïakhÃdako c' eva païïakhÃdako ca, no palÃsan ti tiïam pi païïam pi na khÃdati. Atha rÃjà p-am pucchi: "tÃta tvaæ imaæ pa¤haæ jÃnÃ- sÅti", "mahÃrÃja AvÅcito yÃva Bhavaggà maæ Âhapetvà ko a¤¤o etaæ jÃnissatÅti", "tena hi kathehÅti", "suïa mahÃrÃjÃ" 'ti tassa kiccassa\<*<4>*>/ attano pÃkaÂabhÃvaæ pakÃsento imam gÃtha- dvayam Ãha: 16. A¬¬haÂÂhapÃdo\<*<5>*>/ catuppadassa meï¬o aÂÂhanakho adissamÃno chÃdiyaæ ÃharatÅ\<*<6>*>/ ayaæ imassa, maæsaæ ÃharatÅ\<*<6>*>/ yaæ amussa. 17. PÃsÃdagato VidehaseÂÂho\<*<7>*>/ vÅtihÃraæ a¤¤ama¤¤abhojanÃnaæ\<*<8>*>/ addakkhi kira sakkhi taæ janindo bhobhukkassa\<*<9>*>/ ca puïïamukhassa c' etan ti. Ta. a¬¬haÂÂhapÃdo\<*<3>*>/ tÅ vya¤janakusalatÃya eÊakassa catuppÃdaæ san- dhÃyÃha, meï¬o ti eÊako, aÂÂhanakho ti eÊakassa ekekasmiæ pÃde dvinnaæ dvinnaæ khurÃnaæ vasen' etaæ sandhÃya vuttaæ, adissamÃno ti maæsaæ haraïakÃle appa¤¤ÃyamÃno, chÃdiyan ti gehacchÃdanatiïan ti a., ayaæ imassà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks Ãvelli-. 2 read: visÃïÃni sÆnakhassa? 3 Bd saÇkham. 4 Cks kiccaæ. 5 Bd aÂha¬¬ha-. 6 all three MSS. -ti. 7 Bd ve-. 8 Cks -aæbho-. 9 Bd bhubh-. >/ #<[page 355]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 355>% 'ti eÊako sunakhassa, vÅtihÃran ti vÅtiharaïaæ, a¤¤ama¤¤abhojanÃnan ti a¤¤ama¤¤assa bhojanÃnaæ vÅtiharaïaæ, meï¬o hi sunakhassa bhojanaæ harati so tassa vÅtiharati, sunakho pi tassa harati itaro vÅtiharati, addakkhÅti taæ tesaæ a¤¤ama¤¤aæ bhojanÃnaæ vÅtiharaïaæ, sakkhÅti attapaccakkhaæ katvà addasa, bhobhukkassÃ\<*<1>*>/ 'ti bhuækaraïasunakhassa\<*<2>*>/ puïïamukhassa meï¬assa, etaæ imesaæ mittadhammaæ rÃjà sayaæ passÅti. RÃjà itarehi B-aæ nissÃya ¤ÃtabhÃvaæ ajÃnanto "pa¤ca p' ete attano attano pa¤¤Ãbalen' eva jÃniæsÆ" 'ti ma¤¤amÃno somanassappatto hutvà imaæ gÃtham Ãha: 18. LÃbhà vata me anapparÆpà yassa me edisÃ\<*<3>*>/ paï¬ità kulamhi, gambhÅragataæ nipuïam\<*<4>*>/ atthaæ paÂivijjhanti subhÃsitena dhÅrà ti. Ta. paÂivijjhantÅti subhÃsitena viditvà kathenti. Atha nesaæ "santuÂÂhena nÃma tuÂÂhÃkÃro kattabbo" ti taæ karonto gÃtham Ãha: 19. AssatarÅratha¤\<*<5>*>/ ca ekamekaæ phÅtaæ\<*<6>*>/ gÃmavara¤ ca ekamekaæ sabbesaæ vo dammi paï¬itÃnaæ parappatÅtamano\<*<7>*>/ subhÃsitenà 'ti vatvà sabbaæ dÃpesi. DvÃdasanipÃte Meï¬akapa¤ho niÂ- Âhito. (IV p. 186.) UdumbaradevÅ pana itarehi p-aæ nissÃya pa¤hassa ¤Ãta- bhÃvaæ ¤atvà "ra¤¤Ã muggamÃse nibbisese\<*<8>*>/ karontena viya pa¤cannaæ samako va sakkÃro kato, nanu mayhaæ kaniÂÂhassa visesaæ sakkÃraæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" ra¤¤o santikaæ gantvà pucchi: "deva kena te pa¤ho kathito" ti, "pa¤cahi paï¬itehi bhadde" ti, "deva cattÃro janà taæ pa¤haæ kan nissÃya jÃ- niæsÆ" 'ti\<*<9>*>/, "na jÃnÃmi bhadde" ti, "mahÃrÃja te kiæ jÃnanti, p. pana `mà nassantu ime bÃlÃ' ti pa¤haæ uggaïhÃpesi, tumhe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd bhubh-. 2 Bd bhubhukkasaddakarïassa su-. 3 Bd omits edisÃ. 4 read: nipÆ-? 5 Cks -rata¤. 6 Ck pÅtaæ, Bd Âhitaæ, Cs omis this pÃda. 7 Ck paramatÅta-, Cs paramatita-, Bd paramappatita-. 8 Bd -sesakaæ. 9 Cks add ma¤¤Ãsi. >/ #<[page 356]># %<356 XXII. MahÃnipÃta.>% sabbesaæ samaæ sakkÃraæ karotha, ayuttaæ c' etaæ, p-assa visesaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti", rÃjà "attÃnaæ nissÃya ¤ÃtabhÃvaæ na kathesÅti" p-assa tussitvà atirekaæ sakkÃraæ kÃtukÃmo cintesi: "hotu mama puttaæ ekaæ pa¤haæ pucchitvà kathitakÃle ma- hÃsakkÃraæ karissÃmÅti" so pa¤haæ cintento Sirimandapa¤haæ cintesi, cintetvà ekadivasaæ pa¤cannaæ paï¬itÃnaæ upaÂÂhÃnaæ Ãgantvà sukhanisinnakÃle "Senaka pa¤ham pucchissÃmÅti", "puccha devÃ" 'ti, rÃjà Sirimandapa¤he paÂhamaæ g. Ã.: 20. Pa¤¤Ãy' upetaæ siriyà vihÅnaæ yasassinaæ vÃpi apetapa¤¤aæ pucchÃmi taæ Senaka etam atthaæ: kam ettha seyyo kusalà vadanti. Ta. kam -- ti imesu dvÅsu kataraæ paï¬ità seyyo ti vadanti. Aya¤ ca kira pa¤ho Senakassa vaæsÃnugato, tena taæ khippam eva kathesi: 21. DhÅrà ca bÃlà ca have janinda sippÆpapannÃ\<*<1>*>/ ca asippino ca sujÃtimanto pi ajÃtimassa yasassino pessakarà bhavanti, etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi: pa¤¤o nihÅno sirimà va seyyo ti. Ta. pa¤¤o nihÅno ti pa¤¤avà nihÅno issaro uttamo ti attho. RÃjà tassa vacanaæ sutvà itare tayo apucchitvà nisinnaæ Mahosadhapaï¬itaæ Ãha: 22. Tuvam pi pucchÃmi anomapa¤¤aæ Mahosadha\<*<2>*>/ kevaladhammadassi: bÃlaæ yasassiæ paï¬itaæ\<*<3>*>/ appabhogaæ kam ettha seyyo kusalà vadantÅti. Ta. kevaladhammadassÅti sabbadhammadassi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd sippasampanno. 2 so all three MSS. for -dhÃ? 3 read: paï¬it' >/ #<[page 357]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 357>% Ath' assa MahÃsatto "suïa mahÃrÃjÃ" 'ti kathesi: 23. PÃpÃni kammÃni karoti bÃlo idham eva seyyo iti ma¤¤amÃno, idhalokadassÅ paralokaæ\<*<1>*>/ adassi, ubhayattha bÃlo kalim aggahesi, evam pi disvÃna ahaæ vadÃmi: pa¤¤o\<*<2>*>/ va seyyo na yasassibÃlo ti. Ta. idhamevà 'ti idhaloke idaæ issariyam eva mayhaæ seÂÂhan ti ma¤¤a- mÃno, kalimaggahesÅti bÃlo issariyamadena pÃpakammaæ katvà nirayÃdÅsu uppajjanto paraloke, puna tato Ãgantvà nÅcakule dukkhabhojano\<*<3>*>/ hutvà nib- battamÃno idhaloke cÃ\<*<4>*>/ 'ti, ubhayattha parÃjayam eva gaïhÃti, etam pi ahaæ kÃraïaæ disvà pa¤¤asampa¤¤o va uttamo, issaro pi pana bÃlo na uttamo\<*<5>*>/ ti vadÃmi. Evaæ vutte rÃjà S-kaæ oloketvà "nanu Mahosadho pa¤¤a- vantam eva uttamo ti vadatÅti" Ã., S-ko "mahÃrÃja, M-dho daharo, ajjÃpi 'ssa mukhaæ khÅragandhaæ vÃyati, kiæ esa jÃnÃtÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha: 24. Na sippam etaæ vidadhÃti bhogaæ na bandhuvÃ\<*<6>*>/ na sarÅrÃvakÃso\<*<7>*>/, pass' eÊamÆgaæ sukham edhamÃnaæ sirÅhÅnaæ\<*<8>*>/ bhajate Gorimandaæ, etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi: pa¤¤o nihÅno sirimà va seyyo ti. Ta. eÊamÆgan ti paggharitalÃlamukhaæ, Gorimandan\<*<9>*>/ ti so kira tasmiæ ¤eva nagare ÃsÅtikoÂivibhavo seÂÂhi virÆpo, nÃssa putto na dhÅtÃ, na ki¤ci sippaæ jÃnÃti, kathentassÃpi 'ssa hanukassa ubhohi passehi lÃlÃdhÃrà paggharanti, devaccharà viya dve itthiyo sabbÃlaækÃrehi vibhÆsità supupphita- nÅluppalÃni gahetvà ubhosu passesu Âhità taæ lÃlaæ nÅluppÃlehi paÂicchitvà uppalÃni cha¬¬anti, surÃsoï¬Ã pÃnÃgÃraæ pavisantà nÅluppalehi atthe sati tassa gehadvÃraæ gantvà sÃmi Gorimanda seÂÂhÅti vadanti, so tesaæ saddaæ sutvà vÃtapÃne Âhatvà kiæ tÃtà 'ti vadati, ath' assa lÃlà paggharanti, tà itthiyo taæ nÅluppalehi paÂicchitvà nÅluppalÃni antaravÅthiyaæ khipanti, surÃdhuttà tÃni\<*<10>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 read: -lok'. 2 Cks -Ã. 3 Cks -bhÃ-. 4 Cks vÃ. 5 Cks vu-. 6 Cks bandhavÃ. 7 Bd sariravaïïo. 8 Ck sirÅhinaæ, Cs sirÅhina, Bd sirivihinaæ. 9 Bds goravindan. 10 Cks taæ. >/ #<[page 358]># %<358 XXII. MahÃnipÃta.>% gahetvà udake vikkhÃletvà pilandhitvà pÃnÃgÃraæ pavisanti, evaæ sirisampanno ahosi, Senako taæ udÃharaïaæ Ãharitvà dassento evam Ãha. Taæ sutvà rÃjà "kÅdisaæ tÃta Mahosadhapaï¬itÃ" 'ti, p. "deva kiæ S-ko jÃnÃti, odanasitthaÂÂhÃne\<*<1>*>/ kÃko viya dadhiæ\<*<2>*>/ pÃtuæ Ãraddhasunakho viya ca sayam eva passati, sÅse patana- kaæ mahÃmuggaraæ na passati, suïohi devÃ" 'ti imaæ g. Ã.: 25. Laddhà sukhaæ majjati appapa¤¤o\<*<3>*>/ dukhena puÂÂho pi pamoham eti, Ãgantunà sukhadukkhena puÂÂho pavedhati vÃricaro va ghamme, etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi: pa¤¤o va seyyo na yasassibÃlo ti. Ta. sukhan ti issariyasukhaæ labhitvà bÃlo majjati pamajjati, pamatto pÃpaæ karoti, dukkhenà 'ti kÃyikacetasikadukkhena, Ãgantunà ti na ajjhat- tikena, sattÃnaæ hi sukham pi dukkham pi Ãgantukam eva na niccappavattaæ, ghamme ti udakà uddharitvà Ãtape khittamaccho viya viha¤¤atÅti a. Taæ sutvà rÃjà "kÅdisaæ ÃcariyÃ" 'ti Ã., S-ko "deva kim esa jÃnÃti, tiÂÂhantu tÃva manussÃ\<*<4>*>/ ara¤¤e sa¤jÃtarukkham pi phalasampannam eva pakkhÅ bhajantÅti" imaæ g. Ã.: 26. Dumaæ yathà sÃduphalaæ\<*<5>*>/ ara¤¤e samantato samabhicaranti\<*<6>*>/ pakkhÅ\<*<7>*>/ evam pi a¬¬haæ sadhanaæ sabhogaæ bahujjano bhajati atthahetu, etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi: pa¤¤o nihÅno sirimà va seyyo ti. Ta. bahujjano ti bahujano. Taæ sutvà rÃjà "kÅdisaæ tÃtÃ" 'ti Ãha, p. kim esa maho- daro jÃnÃti, suïa devÃ" 'ti imaæ gÃtham Ãha: 27. Na sÃdhu balavà bÃlo sÃhasaæ vindate dhanaæ, kandantam eva dummedhaæ ka¬¬henti niraye bhusaæ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -sattha-, Bd -si¤cana-. 2 Ck Bd dadhi, Cs adhi. 3 Cks -pu¤¤o. 4 Bd -e. 5 Bd sÃdhu-. 6 Bd -bhajanti. 7 Bd -ino. 8 Bd bahuko jano. >/ #<[page 359]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 359>% etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi: pa¤¤o va seyyo na yasassibÃlo ti. Ta. sÃhasan ti sÃhasena sÃhasikaæ kammaæ katvà janaæ pÅÊetvà dha- naæ vindati, atha naæ nirayapÃlà kandantam eva dummedhaæ balavavedanaæ nirayaæ ka¬¬hanti. Puna S-ko ra¤¤Ã "kiæ SenakÃ" 'ti vutte imaæ g. Ã.: 28. Yà kÃci najjo GaÇgam abhisavanti\<*<1>*>/ sabbà va tà nÃmagottaæ jahanti, GaÇgà samuddaæ paÂipajjamÃnà na khÃyate, iddhiparo hi loko, etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi: pa¤¤o nihÅno sirimà va seyyo ti. Ta. najjo ti ninnà hutvà sandamÃnà antamaso kandariyo pi upÃdÃya\<*<2>*>/, jahantÅti GaÇgà t' eva\<*<3>*>/ saækhaæ gacchanti attano nÃmagottaæ jahanti, na khÃyate ti sÃpi puna GaÇgà samuddam paÂipajjamÃnà na pa¤¤Ãyati samuddo t' eva\<*<3>*>/ nÃmaæ labhati, evam evaæ mahÃpa¤¤o pi issaraæ patvÃ\<*<4>*>/ na khÃyati na pa¤¤Ãyati samuddaæ paviÂÂha-GaÇgà viya hotÅti a. \<*<5>*>/ Puna rÃjà "kiæ paï¬itÃ" 'ti Ã., so "suïa mahÃrÃja" 'ti vatvà imaæ gÃthÃdvayam Ãha: 29. Yam etam akkhà udadhiæ mahantaæ savanti najjo sabbakÃlaæ\<*<6>*>/ asaækhaæ\<*<7>*>/, so sÃgaro niccam uÊÃravego velaæ na acceti mahÃsamuddo. 30. Evam pi bÃlassa pajappitÃni pa¤¤aæ na acceti sirÅ kadÃci, etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi: pa¤¤o va seyyo na yasassibÃlo ti. Ta. yametamakkhà ti yam etaæ tvaæ akkhÃsi vadesi, asaækhan\<*<8>*>/ ti agaïanaæ kÃlaæ, velaæ nÃccetÅti\<*<9>*>/ uÊÃravego pi hutvà Æmisahassaæ ukkhi- pitvÃpi velaæ atikkamituæ na sakkoti velaæ patvà avassaæ\<*<10>*>/ sabbaÆmiyo bhij-\<*<30>*>/ janti, evampÅti bÃlassa pajappitÃni pi evam evaæ pa¤¤Ãvantaæ atikkamituæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 read: Ãsavanti? 2 Bd -so kunnadÅyo pi gaÇgaæ abhisavanti. 3 Bd tveva. 4 Bd issariyappatto. 5 Bd hoti, Cks hohÅti. 6 read: -kÃl'. 7 Bd -khya. 8 Bd -khyan. 9 Bd nacc-. 10 Cks vassa. >/ #<[page 360]># %<360 XXII. MahÃnipÃta.>% na sakkonti taæ patvà va bhijjanti, pa¤¤aæ nÃccetÅti pa¤¤avantaæ siri nÃma nÃtikkamati, na hi koci atthÃnatthe uppannakaækho pa¤¤avantaæ atikka- mitvà bÃlassa issarassa pÃdamÆlaæ\<*<1>*>/ gacchati\<*<2>*>/, pa¤¤Ãvato yeva pÃdamÆle vi- nicchayo nÃma labbhatÅti a. Taæ sutvà rÃjà "kiæ SenakÃ" 'ti Ã., so "suïa devÃ" 'ti imaæ gÃtham Ãha: 31. Asa¤¤ato ce va\<*<3>*>/ paresam atthaæ bhaïati saïÂhÃnagato\<*<4>*>/ yasassÅ tass' eva taæ rÆhati ¤Ãtimajjhe sirÅhÅnaæ\<*<5>*>/ kÃrayate na pa¤¤Ã\<*<6>*>/, etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi: pa¤¤o\<*<7>*>/ nihÅno sirimà va seyyo ti. Ta. asa¤¤ato ce và 'ti issaro hi sace pi kÃyÃdÅhi asa¤¤ato dussÅlo saïÂhÃnagato\<*<8>*>/ vinicchaye Âhito hutvà paresaæ atthaæ bhaïati tasmiæ viniccha- yamaï¬ale mahÃparivÃraparivutassa musà vatvà sÃmikam pi asÃmikaæ karontassa tass' eva taæ vacanaæ rÆhati sirÅhÅnaæ tathÃ\<*<9>*>/ kÃrayate\<*<10>*>/ na pa¤¤Ã\<*<11>*>/, tasmà pa¤¤o nihÅno issaro\<*<12>*>/ va seyyo ti vadati. Puna ra¤¤Ã "kiæ tÃtÃ" 'ti vutte p. "suïa deva, kiæ jÃnÃti lÃla-Senako\<*<13>*>/" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: 32. Parassa và attano vÃpi hetu bÃlo musà bhÃsati appapa¤¤o, so\<*<14>*>/ nindito hoti sabhÃya majjhe peccam pi\<*<15>*>/ so duggatigÃmi hoti, etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi: pa¤¤o va seyyo na yasassibÃlo ti. Tato Senako gÃthaæ Ãha: 33. Attham pi ce bhÃsati bhÆripa¤¤o anÃlayo appadhano daliddo na tassa taæ rÆhati ¤Ãtimajjhe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks add na. 2 Cks -anti. 3 Bd pi. 4 Ck satthÃna-, Cs santhÃnÃ-. 5 Cks -hinaæ, Bd sirivihinaæ. 6 Bd kÃriyate na pa¤¤aæ. 7 Cks pa¤¤Ã-. 8 Cks sandhÃna-. 9 Bd tathaæ. 10 Bd kÃriyate. 11 Bd -o, adding apa¤¤assa vacanaæ. 12 Bd sirimÃ. 13 Bd bÃlasenako idhalokamattameva oloketi na paralokaæ. 14 Cks yo. 15 Bd pacchÃpi. >/ #<[page 361]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 361>% sirÅ ca pa¤¤Ãïavato na hoti, etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi: pa¤¤o\<*<1>*>/ nihÅno sirimà va seyyo ti. Ta. atthampÅti kÃraïam pi ce bhÃsati, ¤Ãtimajjhe ti parisamajjhe, pa¤¤Ãïavato ti mahÃrÃja ¤Ãïavantassa ca sirisobhaggappattaæ patvà paka- tiyà vijjamÃnÃpi siri nÃma na\<*<3>*>/ hoti, so hi tassa santike suriyuggamane khajjo- panako viya khÃyatÅti dasseti. Puna ra¤¤Ã "kÅdisaæ tÃtÃ" 'ti vutte p. "kiæ jÃnÃti S-ko, idhalokamattam eva olokoti na paralokan" ti vatvà imaæ g. Ã.: 34. Parassa và attano vÃpi hetu na bhÃsatÅ\<*<4>*>/ alikaæ bhÆripa¤¤o, so pÆjito hoti sabhÃya majjhe peccaæ va so suggatigÃmi hoti, etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi: pa¤¤o va seyyo na yasassibÃlo ti. Ta. peccan ti paralokaæ gacchantassa kali\<*<5>*>/ na hotÅti attho\<*<6>*>/. Tato Senako gÃtham Ãha: 35. HatthÅ gavÃssà maïikuï¬alà ca nariyo ca iddhesu kulesu jÃtà sabbà va tà upabhogà bhavanti iddhassa posassa aniddhimanto, etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi: pa¤¤o nihÅno sirimà va seyyo ti. Ta. iddhassà 'ti issarassa, aniddhimanto ti na kevalaæ tà nariyo va atha kho sabbe aniddhimanto sattà tassa upabhogà bhavanti. Tato p. "kiæ esa jÃnÃtÅti" ekaæ kÃraïaæ Ãharitvà das- sento imaæ gÃtham Ãha: 36. Asaævihitakammantaæ bÃlaæ dummantamantinaæ sirÅ jahati dummedhaæ jiïïaæ va urago tacaæ, etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi: pa¤¤o\<*<1>*>/ va seyyo na yasassibÃlo ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -Ã. 2 Bd -ppattassa santikaæ gantvÃ. 3 Cks omit na. 4 all three MSS. -ti. 5 Cks kaliæ. 6 tattha--attho wanting in Bd. >/ #<[page 362]># %<362 XXII. MahÃnipÃta.>% Ta. sirÅ jahatÅti padassa CetiyajÃtakena attho vaïïetabbo. Atha S-ko ra¤¤Ã "kÅdisan" ti vutte "deva kiæ esa taruïo dÃrako jÃnÃti, suïÃthÃ" 'ti "paï¬itaæ appaÂibhÃnam karissÃ- mÅti" cintetvà imaæ gÃtham Ãha: 37. Pa¤ca paï¬ità mayaæ bhadante sabbe pa¤jalikà upaÂÂhitÃ, tvan no abhibhuyya issaro 'si\<*<1>*>/ Sakko bhÆtapatÅva devarÃjÃ, etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi: pa¤¤o nihÅno sirimà va seyyo ti. Idaæ sutvà rÃjà "sÃdhurÆpaæ S-kena kÃraïaæ Ãharitaæ\<*<2>*>/, sakkhissati nu kho me putto imassa vÃdaæ bhinditvà a¤¤aæ kÃraïaæ Ãharitun" ti cintetvà "kÅdisaæ paï¬itÃ" 'ti Ã., S-kena kira imasmiæ kÃraïe ÃhaÂe\<*<3>*>/ Âhapetvà B-aæ a¤¤o taæ vÃdaæ bhindituæ samattho n' atthi, tasmà M. attano ¤Ãïabalena tassa vÃdaæ bhindanto "mahÃrÃja, kiæ esa bÃlo jÃnÃti, sayam eva oloketi pa¤¤Ãya visesaæ na jÃnÃti, suïa mahÃrÃja" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: 38. DÃso va pa¤¤assa yasassibÃlo atthesu jÃtesu tathÃvidhesu, yaæ paï¬ito nipuïaæ saævidheti sammoham Ãpajjati tattha bÃlo, etam pi disvÃna ahaæ vadÃmi: pa¤¤o va seyyo na yasassibÃlo ti. Ta. atthesÆ 'ti kiccesu, saævidhetÅti saævidahati. SinerupÃdato suvaïïavÃlukaæ uddharanto viya gaganatale puïïacandaæ uÂÂhapento viya nayaæ\<*<4>*>/ kÃraïaæ dassesi, evaæ M-ena\<*<5>*>/ pa¤¤ÃnubhÃvaæ dassetvÃ\<*<6>*>/ kathite\<*<7>*>/ rÃjà S-kaæ Ãha: "kÅdisaæ Senaka sakkonto uttariæ kathehÅti", so koÂÂhe Âha- pitadhanaæ viya uggahitaæ\<*<8>*>/ khepetvà appaÂibhÃno maækubhÆto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks iriyasi. 2 Bd Ãbhataæ. 3 Bd Ãbhate. 4 Bd naya. 5 Ck -tto taæ, Cs -tto na. 6 Cks omit da-. 7 Cks -takÃle, adding tato. 8 Bd -hitakaæ. >/ #<[page 363]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 363>% pajjhÃyanto nisÅdi, sace pi\<*<1>*>/ so a¤¤aæ kÃraïaæ Ãhareyya gÃthÃsahassena pi imaæ jÃtakaæ niÂÂhapeyya\<*<2>*>/, tassa pana appaÂibhÃnassa ÂhitakÃle gambhÅraæ\<*<3>*>/ oghaæ Ãnento viya M. uttarim pi pa¤¤am eva vaïïento imaæ gÃtham Ãha: 39. Addhà hi pa¤¤Ã va sataæ pasatthÃ, kantà sirÅ bhogaratà manussÃ, ¤Ãïa¤ ca buddhÃnam atulyarÆpaæ, pa¤¤aæ\<*<4>*>/ nÃcceti\<*<5>*>/ sirÅ kadÃcÅti. Ta. satan ti BuddhÃdÅnaæ sappurisÃnaæ, bhogaratà ti mahÃrÃja yasmà andhabÃlà manussà bhogaratà va tasmà tesaæ siri kantÃ, yaso nÃm' eso p-ehi garahito bÃlakanto pi, ayaæ\<*<6>*>/ attho BhisajÃtakena vaïïetabbo, buddhÃnan\<*<7>*>/ ti ¤Ãïaæ{\<*<8>*>/} vuddhÃnaæ\<*<9>*>/, kadÃcÅti kismici kÃle ¤Ãïavantaæ\<*<10>*>/ siri nÃma nÃ- tikkamati devà 'ti. Taæ sutvà rÃjà M-assa pa¤havyÃkaraïena tuÂÂho\<*<11>*>/ ghana- vassaæ vassanto viya M-aæ dhanena pÆjento gÃtham Ã.: 40. Yaæ tam apucchimha akittayÅ\<*<12>*>/ no Mahosadhaæ\<*<13>*>/ kevaladhammadassi\<*<14>*>/. gavaæ sahassaæ usabha¤ ca nÃgaæ Ãja¤¤ayutte ca rathe dasà ime pa¤hassa veyyÃkaraïena tuÂÂho dadÃmi te gÃmavarÃni soÊasà 'ti. Ta. usabha¤ca nÃgan ti tassa gavasahassassa\<*<15>*>/ usabhaæ katvà alaæ- katapatiyattaæ ÃrohanÅyaæ nÃgaæ dammÅti Ã. \<*<16>*>/ VÅsatinipÃte Sirimanda pa¤ho\<*<17>*>/ niÂÂhito. Tato paÂÂhÃya Bo-assa yaso mahà ahosi, taæ sabbaæ U-devÅ yeva vicÃreti\<*<18>*>/, sà tassa soÊasavassakÃle cintesi:.,mama kaniÂÂho mahallako jÃto, yaso pi 'ssa mahÃ, ÃvÃham assa kÃtuæ vaÂÂatÅti", sà ra¤¤o tam atthaæ Ãrocesi, rÃjà taæ sutvà somanassappatto hutvà "sÃdhu jÃnÃpehi nan" ti Ã., sà taæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd hi. 2 Cks nitthÃyetha. 3 Cks -ra. 4 Cks -Ã. 5 Cs Bd na-. 6 Cks ti cÃyaæ. 7 Cks vud-. 8 Cks ¤Ãïa. 9 Bd sabba¤¤u buddhÃna¤ ca ¤Ãïaæ. 10 Cks ¤Ãïavataæ. 11 Bd adds mahÃmegho. 12 Cks atikkayÅ. 13 so Cks for -dhÃ? Bd -saÂha. 14 Cks -Å, cfr. supra v. 22. 15 Bd -hassaæ. 16 Cks add sabbaæ dÃpesi. 17 Bd -meï¬a-, cfr. IV p. 412. 18 Bd -si. >/ #<[page 364]># %<364 XXII. MahÃnipÃta.>% jÃnÃpetvà tena sampaÂicchite "tena hi tÃta kumÃrikaæ ÃnemÃ\<*<1>*>/" 'ti Ã., M. "kadÃci imehi ÃnÅtà mama na rucceyya, sayam eva tÃva upadhÃremÅti" cintetvà evam Ãha: "devi, katipÃhaæ mà ki¤ci ra¤¤o vadetha, ahaæ ekaæ dÃrikaæ sayaæ pariyesitvà mama cittarucitaæ tumhÃkaæ ÃcikkhissÃmÅti", "evaæ karohi tÃtÃ" 'ti, so deviæ vanditvà attano gharaæ gantvà sahÃyakÃ- naæ sa¤¤aæ datvà a¤¤ataravesena tunnavÃyaupakaraïÃni\<*<2>*>/ ga- hetvà ekako va uttaradÃverena nikkhamitvà uttaradvÃrayeva- majjhakaæ\<*<3>*>/ pÃyÃsi, tadà pana tattha purÃïaseÂÂhikulaæ pari- jiïïaæ ahosi, tassa kulassa dhÅtà AmarÃdevÅ nÃma abhirÆpà sabbalakkhaïasampannà pu¤¤avatÅ, sà taæ divasaæ pÃto va yÃguæ pacitvà ÃdÃya "pitu kasanaÂÂhÃnaæ gamissÃmÅti" nik- khamitvà tam eva maggaæ paÂipajji, M. taæ Ãgacchantiæ\<*<4>*>/ disvà "lakkhaïasampannà itthi, sace apariggahà imÃya me pÃdaparicÃrikÃya bhavituæ vaÂÂatÅti" cintesi, sÃpi taæ disvà va "sace evarÆpassa purisassa gehe bhaveyyaæ sakkà mayÃ\<*<5>*>/ kuÂumbaæ saïÂhapetun" ti cintesi, atha M. "imissà sapariggaha- apariggahabhÃvaæ na\<*<6>*>/ jÃnÃmi, hatthamuddÃya naæ\<*<7>*>/ pucchissÃmi, sace paï¬ità bhavissati jÃnissatÅti" cintetvà dÆre Âhito va muÂÂhiæ akÃsi, sà "ayaæ me sassÃmikabhÃvaæ pucchatÅti" ¤atvà hat- thaæ vikÃsesi\<*<8>*>/, so\<*<9>*>/ ¤atvà samÅpaæ gantvà "bhadde kà nÃma tvan" ti pucchi, "sÃmi ahaæ atÅtÃnÃgate và etarahi và yaæ n' atthi taænÃmikÃ" ti, "bhadde, loke amaran nÃma n' atthi, tvaæ Amarà nÃma bhavissasÅti", "evaæ sÃmÅti", "bhadde kassa yÃguæ harasÅti\<*<10>*>/", "sÃmi pubbadevatÃyÃ" 'ti, "pubbadevatÃ\<*<11>*>/ nÃma mÃtÃpitaro, tava pitu harissasi ma¤¤e\<*<12>*>/" ti, "evaæ bha- vissati\<*<13>*>/ sÃmÅti", "tava pità kiæ karotÅti", "ekaæ dve\<*<14>*>/ karo- tÅti", ekassa dvidhÃkaraïaæ nÃma kasanaæ, "kasati bhadde" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ÃnessÃmi. 2 Cks tuntamÃya-, Bd tuïïavÃya-. 3 Bd uttarayavamajjhakagÃmaæ. 4 Bd -taæ. 5 Cks siyÃ. 6 Cks omit na. 7 so Cks; Bd -muÂhavayÃnaæ. 8 Bd pasÃresi. 9 Bd adds apariggahabhÃvaæ. 10 Cks haratÅti, Bd harissasÅti. 11 Bd bhadde pubba-. 12 Bd adds vane. 13 Bd omits bha-. 14 Bd dvidhÃ. >/ #<[page 365]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 365>% ti, "evaæ sÃmÅti", "kasmiæ pana ÂhÃne te pità kasatÅti", "yattha sakiæ\<*<1>*>/ gatÃ\<*<2>*>/ na entÅti\<*<3>*>/", "sakiæ gatÃnaæ napaccÃ- gamanaÂÂhÃnaæ\<*<4>*>/ nÃma susÃnaæ, susÃnasantike kasati bhadde" ti, "evaæ sÃmÅti", "bhadde ajj' eva essatÅti\<*<5>*>/", "sace essati na essÃmi, noce essati essÃmÅti", "bhadde pità te ma¤¤e na- dÅtÅre kasati\<*<6>*>/, udake ente na essasi anente essasÅti", "evaæ sÃmÅti", ettakaæ allÃpasallÃpaæ katvà AmarÃdevÅ "yÃguæ pivissasi sÃmÅti" nimantesi, M. "paÂikkhipanan nÃma amaÇ- galan\<*<7>*>/" ti cintetvà "Ãma pivissÃmÅti" Ã., sà yÃgughaÂaæ otÃresi, M. "sace pÃtiæ adhovitvà hatthadhovanaæ adatvà va dassati etth' eva naæ pahÃya gamissÃmÅti" cintesi, sà pana pÃtiyà udakaæ Ãharitvà hatthadhovanaæ datvà tucchapÃtiæ hatthe aÂhapetvà bhÆmiyaæ katvà ghaÂaæ ÃloletvÃ\<*<8>*>/ yÃguyà pÆresi, tattha pana sitthÃni mandÃni, atha naæ M. Ã.: "kiæ bhadde atibahalà yÃgÆ" ti, "udakaæ no\<*<9>*>/ laddhaæ sÃmÅti", "kedÃrehi udakaæ na laddhaæ bhavissati ma¤¤e" ti, sà "evaæ sÃmÅti", sà pitu yÃguæ Âhapetvà B-assa adÃsi, so pivitvà mukhaæ vik- khÃletvà "bhadde mayaæ tumhÃkaæ gehaæ gamissÃma, mag- gaæ no ÃcikkhÃ" 'ti Ã., sà "sÃdhÆ" ti vatvà ÃcikkhantÅ Eka- nipÃte gÃtham Ãha: 41. Yena sattu bilaÇgà ca\<*<10>*>/ dviguïapalÃso ca pupphito yenÃdÃmi\<*<11>*>/ tena\<*<12>*>/ vadÃmi yena nÃdÃmi\<*<13>*>/ na tena vadÃmi\<*<14>*>/ esa maggo Yavamajjhakassa etaæ channapathaæ vijÃnÃhÅti. T. a.: sÃmi antogÃmaæ pavisitvà ekaæ sattuÃpaïaæ passissasi tato ka¤jiya- Ãpaïaæ, tesaæ parato dviguïapaïïo koviÊaro pupphito, tasmà tvaæ yena sattu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd patiæ. 2 Bd adds macchÃ. 3 Bd enti tasmiæ thÃne sÃmiti. 4 Cks na pacchÃ-, Bd panapaccÃ-. 5 Bd -sÅti, Cks essathà ti. 6 Cks -tÅti, Bd dÅpÃre kasati. 7 Bd avam-. 8 so Cs; Ck ÃloketvÃ, Bd ÃluÊetvÃ. 9 Bd na. 10 so all three MSS. 11 Bd yena dadÃmi, 12 read: tenÃ? 13 Bd yena na dadÃmi, Ck ye nà dÃmi. 14 Bd tena na vadÃmi, wanting in Ck. >/ #<[page 366]># %<366 XXII. MahÃnipÃta.>% bilaÇgà ca koviÊÃro ca pupphito tena gantvà koviÊÃramÆle ÂhatvÃdak khiïaæ\<*<1>*>/ gaïha vÃmaæ mu¤ca esa maggo Yavamajjhakassa, YavamajjhagÃme patiÂÂhitassa amhÃkaæ gehassa etam eva paÂicchÃditaæ mayà vuttaæ channapathaæ channapadaæ và paÂicchannakÃraïaæ vijÃnÃhÅti, ettha hi yenÃdÃmÅti\<*<2>*>/ yena hatthena ÃdÃmÅti\<*<3>*>/ dakkhiïahatthaæ sandhÃya vuttaæ itaraæ vÃmahatthaæ, evaæ sà tassa maggaæ Ãcikkhitvà pitu yÃguæ gahetvà agamÃsi. Channapathapa¤ho niÂÂhito. So tÃya kathitamaggena taæ gehaæ gato, atha naæ AmarÃdeviyà mÃtà disvà va Ãsanaæ datvà "yÃguæ va¬¬hemi\<*<4>*>/ sÃmÅti" Ã., "amma kaniÂÂhabhaginiyà me A-deviyà thokÃ\<*<5>*>/ yÃgu dinnÃ" ti, "dhÅtu me atthÃya Ãgatena bhavitabban" ti a¤¤Ãsi, M. tesaæ duggatabhÃvaæ jÃnanto pi "amma ahaæ tunnavÃyo, atthi ki¤ci sibbitabban" ti, "sÃmi atthi, mÆlaæ pana n' atthÅti", "amma mÆlena kammaæ n' atthi, Ãnetha sibbissÃmÅti", sà jiïïakÃni pilotikÃni Ãharitvà adÃsi, Bo. ÃhaÂÃhaÂaæ niÂÂha- pesi yeva, pa¤¤avantÃnaæ kiriyà nÃma ijjhati, atha naæ "amma vÅthisabhÃgÃnaæ\<*<6>*>/ ÃrocehÅti" Ã., sà sakalagÃme Ãro- cesi, M. tunnakammaæ katvà ekÃhen' eva sahassaæ\<*<7>*>/ up- pÃdesi, mahallikÃpi 'ssa pÃtarÃsabhattaæ pacitvà datvà sÃ- yaæ "tÃta kittakaæ pacÃmÅti" Ã., "amma yattakà imas- miæ gehe bhujanti tesaæ pamÃïenÃ" 'ti, sà anekasÆpa- vya¤janaæ bahubhattaæ paci, A-devÅ pi sÃyaæ sÅsena dÃru- kalÃpaæ ucchaÇgena païïaæ ÃdÃya ara¤¤ato Ãgantvà pure- dvÃre\<*<8>*>/ dÃrÆni nikkhipitvà pacchimadvÃrena gehaæ pÃvisi, pità pan' assà sÃyataraæ\<*<9>*>/ Ãgami, M. nÃnaggarasehi bhu¤ji, itarà mÃtÃpitaro bhojetvà pacchà bhu¤jitvà mÃtÃpitunnaæ pÃde dho- vitvà M-assa pÃde dhovi, so taæ parigaïhanto katipÃhaæ tatth' eva vasi, atha naæ vÅmaæsanto ekadivasaæ Ã.: "bhadde A-devi a¬¬hanÃÊikamattaæ taï¬ulaæ gahetvà tato mayhaæ yÆgu¤ ca pÆva¤ ca bhatta¤ ca pacÃhÅti", sà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà te taï¬ule koÂÂetvà mÆlataï¬ulehi yÃguæ majjhimataï¬ulehi bhattaæ kaïikÃhi pÆvaæ pacitvà tadanurÆpaæ vya¤janaæ sampÃdetvà M-assa savya¤janaæ yÃguæ\<*<10>*>/ adÃsi, yÃgu mukhe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -ïamaggaæ. 2 Bd yana dadÃmÅti. 3 Bd dadÃmi. 4 Bd pivissasi. 5 Bd -kaæ. 6 Cks -gena. 7 Bd adds kahÃpaïaæ. 8 Bd pÆragehadvÃre, Bd pubbageha- 9 so Cks; Bd sÃyaïhasamaye. 10 Ck savuvya¤j-, Bd sasÆpavy-. >/ #<[page 367]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 367>% thapitamattà va rasaharaïiyo\<*<1>*>/ pharitvà aÂÂhÃsi, so tassà vi- maæsanattham eva\<*<2>*>/ "bhadde pacituæ ajÃnantÅ kimatthaæ mama taï¬ule nÃsesÅti" yÃguæ saha kheÊena niÂÂhubhitvà bhÆ- miyaæ pÃtesi, sà akujjhitvà va "sace yÃgu na sundarà pÆvaæ khÃda sÃmÅti" pÆvaæ adÃsi, tam pi tatth' eva akÃsi, bhatte pi tatth' eva paÂipajjitvà "tvaæ pacituæ ajÃnantÅ mama santa- kaæ kimatthaæ nÃsesÅti" kuddho viya tÅïi pi ekato madditvà tassà sÅsato paÂÂhÃya sakalasarÅraæ vilimpitvÃ\<*<3>*>/ "dvÃre nisÅdÃ" 'ti Ã., sà akujjhitvà va "sÃdhu sÃmÅti" tathà akÃsi, so tassà nihata- mÃnabhÃvaæ ¤atvà "bhadde ehÅti" Ã., sà ekavacanen' eva ÃgatÃ, M. pana Ãgacchanto kahÃpaïasahassena saddhiæ ekaæ sÃÂakaæ tambulapasibbake Âhapetvà Ãgato, atha so taæ sÃÂakaæ nÅharitvà tassà hatthe Âhapetvà "bhadde tava sahÃyikÃhi sad- dhiæ nahÃyitvà imaæ sÃÂakaæ nivÃsetvà ehÅti" Ã., sà tathà akÃsi, p. uppÃditadhana¤ ca ÃhaÂadhana¤\<*<4>*>/ ca sabbaæ tassÃ\<*<5>*>/ mÃtÃpitunnaæ datvà te samassÃsetvà taæ\<*<6>*>/ ÃdÃya nagaram eva gantvà vÅmaæsanatthÃya taæ dovÃrikassa gehe nisÅdÃpetvà dovÃrikabhariyÃya Ãcikkhitvà attano nivesanaæ gantvà purise Ãmantetvà "asukagehe itthiæ Âhapetvà Ãgato 'mhi, imaæ sa- hassaæ ÃdÃya gantvà taæ vÅmaæsathÃ" 'ti sahassaæ datvà pesesi, te tathà kariæsu, sà "imaæ mama sÃmikassa pÃda- rajaæ na agghatÅti" na icchi, te gantvà paï¬itassa Ãrocesuæ, puna pi yÃvatatiyaæ pesetvà catutthe vÃre "tena hi taæ hatthe gahetvà ka¬¬hantà ÃnethÃ\<*<7>*>/" 'ti Ã., te tathà kariæsu, sà M-aæ mahÃsampattiyaæ Âhitaæ na sa¤jÃni oloketvà ca pana hasi c' eva rodi ca, so ubhinnam pi kÃraïaæ pucchi, atha naæ sà evam Ã.: "sÃmi ahaæ hasamÃnà tava sampattiæ oloketvà `ayaæ sampatti na akÃraïena\<*<8>*>/ laddhà purimabhave pana kusalaæ katvà laddhà bhavissati, aho pu¤¤Ãnaæ phalaæ nÃmÃ' 'ti hasiæ\<*<9>*>/ rodamÃnà pana `idÃni parassa rakkhitagopitavatthumhi apa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd sattarasaharaïiyasahassÃni. 2 Ck -tthame, Cs -tthÃmeva, Bd -tthÃyameva. 3 Cks viÊumpitvÃ, Bd limpitvÃ. 4 Bd Ãbhata. 5 Cks tassa. 6 Cks tÃ. 7 Cks an-. 8 Cks nakÃ-. 9 all three MSS. hasi. >/ #<[page 368]># %<368 XXII. MahÃnipÃta.>% rajjhitvà Nirayaæ gamissatÅti\<*<1>*>/' tayi kÃru¤¤ena rodin" ti\<*<2>*>/, so taæ vÅmaæsitvà suddhabhÃvaæ ¤atvà "gacchatha, naæ tatth' eva nethÃ" 'ti vatvà pesetvà puna tunnavÃyavesaæ gahetvà gantvà tÃya saddhiæ taærattiyaæ sayitvà punadivase pÃto va rÃjakulaæ pavisitvà UdumbarÃdeviyà Ãrocesi, sà ra¤¤o Ãro- cetvà A-deviæ\<*<3>*>/ sabbÃlaækÃrehi alaækaritvà mahÃyogge nisÅdÃ- petvà mahantena sakkÃrena M-assa gehaæ Ãnetvà maÇgalaæ kÃresi, rÃjà B-assa sahassamÆlaæ païïÃkÃraæ pesesi, dovÃrike Ãdiækatvà sakalanagaravasino païïÃkÃre pahiïiæsu, A-devÅ ra¤¤Ã pahitaæ païïÃkÃraæ dvidhà bhinditvà ekaæ koÂÂhÃsaæ ra¤¤o pesesi, eten' upÃyena sakalanagaravÃsÅnam pi païïÃ- kÃraæ pesetvà nagaraæ saægaïhi, tato paÂÂhÃya M. tÃya sad- dhiæ samaggavÃsaæ vasanto ra¤¤o attha¤ ca dhamma¤ ca anusÃsi, ath' ekadivasaæ Senako itare tayo attano santikaæ Ãgate Ãmantetvà "ambho mayaæ gahapatiputtassa Mahosa- dhass' eva na-ppahoma, idÃni pana tena attano vyattatarà bhariyà ÃnÅtÃ\<*<4>*>/ ti, kinti naæ ra¤¤o antare paribhindeyyÃmÃ" 'ti Ã., "ÃcÃriya, mayaæ kiæ jÃnÃma, tvam eva jÃnÃsÅti\<*<5>*>/", "hotu, mà cintayittha, atthi upÃyo ti\<*<6>*>/, ahaæ ra¤¤o cÆÊÃmaïiæ the- netvà ÃharissÃmi, Pukkusa tvaæ suvaïïamÃlaæ Ãhara, KÃvinda tvaæ kambalaæ Ãhara, Devinda tvaæ suvaïïapÃdukan" ti, te cattÃro pi upÃyena tÃni Ãhariæsu, tato "ajÃnikaæ\<*<7>*>/ katvà gaha- patiputtassa gehaæ pesessÃmÃ" 'ti Se-tÃva maïiæ takka- ghaÂe pakkhipitvà dÃsiyà hatthe pesesi, "imaæ takkaghaÂaæ a¤¤esaæ gaïhantÃnaæ adatvà sace Mahosadhassa gehe gaï- hanti\<*<8>*>/ ghaÂen' eva saddhiæ dehÅti", sà p-assa gharadvÃraæ gantvà "takkaæ gaïhathÃ" 'ti aparÃparaæ sa¤carati, A-devÅ dvÃre Âhità tassà kiriyaæ disvà "ayaæ a¤¤attha na gacchati, bhavitabbam ettha kÃraïenÃ" 'ti iÇgitasa¤¤Ãya\<*<9>*>/ dÃsiyo paÂik- kamÃpetvà sayam eva taæ dÃsiæ "amma ehi, takkaæ gaïhis- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -sÅti. 2 Ck rodanti, Bd rodÃmÅti. 3 Cks -vi, Bd -viyÃ. 4 Ck anÅtÃ, Cs atÅtÃ, Bd ÃnitÃ. 5 Bd jÃnÃhiti. 6 Bd omits ti. 7 so Cks; not in Bd. 8 Bd gaïhati. 9 Bd iÇghata-. >/ #<[page 369]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 369>% sÃmÃ" 'ti pakkositvà tassà ÃgatakÃle dÃsÅnaæ saddaæ\<*<1>*>/ datvà anÃgacchantÅsu "gaccha dÃsiyo pakkosÃ" 'ti tam eva pesetvà ghaÂe hatthaæ otÃretvà maïiæ disvà taæ Ãgataæ pucchi: "amma tvaæ kassa santakÃ" ti, "Senakapaï¬itassa dÃsi-mhÅti", tato tassà ca mÃtu c' assà nÃmaæ pucchitvà "tena hi takkaæ dehÅti" vatvà "ayye tumhesu gaïhantÅsu mÆlena me ko attho, ghaÂen' eva saddhiæ gaïhathÃ" 'ti vutte "tena hi yÃhÅti" taæ uyyojetvà "asukamÃse asukadivase SenakÃcariyo asukadÃsÅdhÅ- tÃya asukÃya nÃma hatthe ra¤¤o cÆÊÃmaïiæ paheïakatthÃya\<*<2>*>/ pahiïÅti" païïe likhitvÃ\<*<3>*>/ gaïhi, Pukkuso suvaïïamÃlaæ sumana- pupphacaægoÂake Âhapetvà pesesi, KÃvindo kambalaæ païïa- pacchiyaæ Âhapetvà pesesi, Devindo svaïïapÃdukaæ yavakalÃ- pantare bandhitvà pesesi, sà sabbÃni pi tÃni gahetvà païïe nÃmarÆpaæ Ãropetvà M-assa Ãcikkhitvà Âhapesi, te pi cattÃro janà rÃjakulaæ gantvà "kiæ deva tumhÃkaæ cÆÊÃmaïiæ na pilandhathÃ" 'ti Ãhaæsu, rÃjà "pilandhissÃmi, ÃharissathÃ\<*<4>*>/" 'ti Ã., maïiæ na passiæsu, itarÃni\<*<5>*>/ pi na passiæsu yeva, atha te cattÃro pi "deva tumhÃkaæ ÃbharaïÃni Mahosadhassa gehe, so tÃni sayaæ vala¤jeti, paÂisattu te mahÃrÃja gahapatiputto" ti taæ paribhindiæsu, ath' assa atthacarakÃ\<*<6>*>/ gantvà p-assa Ãrociæsu, so "rÃjÃnaæ disvà jÃnissÃmÅti" rÃjÆpaÂÂhÃnaæ aga- mÃsi, rÃjÃpi kujjhitvà "na jÃnÃmi idha Ãgantvà kiæ karissatÅti" attÃnaæ passituæ nÃdÃsi, p. pana ra¤¤o kuddhabhÃvaæ jÃnitvà attano nivesanam eva gato, rÃjà "gaïhathà nan" ti ÃïÃpesi, p. atthacarakÃnaæ sutvà "apagantuæ vaÂÂatÅti" A-deviyà sa¤¤aæ datvà a¤¤Ãtakavesena nagarà nikkhamitvà dakkhiïayavamaj- jhakaæ gantvà kumbhakÃragehe kumbhakÃrakammaæ akÃsi, nagare pi "p. palÃto" ti ekakolÃhalaæ jÃtaæ, SenakÃdayo cattÃro pi tassa palÃtabhÃvaæ ¤atvà "mà cintetu\<*<7>*>/, mayaæ kiæ apaï¬itÃ" ti a¤¤ama¤¤aæ ajÃnÃpetvà va A-deviya païïÃkÃraæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd sa¤¤aæ. 2 Bd gahaïatthÃya. 3 Bd adds takkaæ. 4 Bd ÃharathÃ. 5 Bd itare. 6 Bd adds manussÃ. 7 Bd -tayittha. >/ #<[page 370]># %<370 XXII. MahÃnipÃta.>% pahiïiæsu, sà catÆhi pi pesitaæ gahetvÃ\<*<1>*>/ "asukavelÃya Ãgac- chantÆ" 'ti vatvà te Ãgate khuramuï¬e kÃretvà gÆthakÆpe khipÃpetvà mahÃdukkhaæ pÃpetvà kila¤japacchÅsu\<*<2>*>/ nipajjÃpetvà ra¤¤o Ãrocetvà tehi saddhiæ cattÃri pi ratanÃni gÃhÃpetvà rÃjanivesanaæ gantvà ra¤¤o vanditvà ÂhitÃ: "deva Ma-paï¬ito na coro, ime corÃ, etesu hi Se-maïicoro, Pu-svaïïamÃlac., De-suvaïïapÃdukac., asukamÃse a-divase a-dÃsÅdhÅtÃya nÃma hatthe imeh' etÃni paheïakatthaya pesitÃni, imaæ païïaæ passatha, attano santakaæ gaïhatha, core ca paÂicchatha\<*<3>*>/ devÃ" ti cattÃro pi jane mahÃvippakÃraæ pÃpetvà rÃjÃnaæ van- ditvà geham eva gatÃ, rÃjà Bo-assa palÃtabhÃvena tasmiæ\<*<4>*>/ ÃsaækÃya a¤¤esaæ paï¬itamantÅnaæ abhÃvena tesaæ ki¤ci avatvà "nahatvà attano gehÃni gacchathÃ" 'ti pesesi\<*<5>*>/. Ath' assa chatte adhivutthadevatà Bo-assa dhammadesanÃya saddam asuïantÅ "kin nu kho" ti ÃvajjamÃnà taæ kÃraïaæ ¤atvà "paï¬itassa ÃnayanakÃraïaæ karissÃmÅti" rattibhÃge chatta- piï¬ikavivare Âhatvà rÃjÃnaæ CatukkanipÃte DevatÃpa¤he (III p. 152) Ãgate hanti hatthehi pÃdehÅti Ãdike cattÃro pa¤he pucchi, rÃjà ajÃnanto "ahaæ na jÃnÃmi, a¤¤e p-e pucchissÃ- mÅti" ekadivasaæ parihÃraæ\<*<6>*>/ yÃcitvà punadivase "Ãgacchantu kirÃ" 'ti p-tÃnaæ sÃsanaæ pesetvà tehi "mayaæ khuramuï¬Ã, vÅthiæ otarantà lajjÃmÃ" 'ti vutte cattÃro nÃÊipaÂÂe\<*<7>*>/ pesesi "ime sÅsesu katvà ÃgacchantÆ" 'ti, tadà kira te paÂÂÃ\<*<8>*>/ up- pannÃ, te Ãgantvà pa¤¤attÃsÃne nisÅdiæsu, atha rÃjà "Se-a ajja rattibhÃge chatte adhivutthadevatà maæ cattÃro pa¤he pucchi, ahaæ ajÃnanto `p-te pucchissÃmÅti' avacaæ, kathehi me te pa¤he" ti paÂhamaæ gÃtham Ãha: 42. Hanti hatthehi pÃdehi mukha¤ ca parisumbhati sa ve rÃjÃ*<9>* piyo hoti, kan tena-m-abhipassati. Senako kiæ hanti kaæ hantÅti taæ taæ vippalapitvà n' ev' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks add asuka¤ca. 2 Cks -iæsu, not in Bd. 3 Bd saæpa-. 4 so Ck Bd; Cs kasmiæ. 5 Bd adds sabbaratanathenà niÂhitÃ. 6 Bd okÃsaæ. 7 Bd -patte. 8 Bd pattÃ. 9 Cs rÃja. >/ #<[page 371]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 371>% antaæ na koÂiæ passi, sesÃpi appaÂibhÃnà va ahesuæ, rÃjà vippaÂisÃrÅ ahosi, puna rattibhÃge devatÃya "pa¤ho te ¤Ãto" ti puÂÂho "cattÃro me p-à puÂÂhÃ, te pi na jÃniæsÆ" 'ti Ã., devatà "kin te jÃnissanti, Âhapetvà M-paï¬itaæ a¤¤o ete ka- thetuæ samattho nÃma n' atthi, sace taæ pakkosÃpetvà ete pa¤he na kathÃpessasi\<*<1>*>/ iminà te jalitena ayakÆÂena sÅsaæ bhindissÃmÅti" rÃjÃnaæ tajjetvà "mahÃrÃja agginà atthe sati khajjopanakaæ dhamituæ khÅrena và atthe sati visÃïaæ du- hituæ na vaÂÂatÅti" vatvà imaæ Pa¤canipÃte Khajjopanaka- pa¤haæ udÃhari: 43. Ko nu santamhi pajjote aggipariyesanaæ caraæ (III p. 197) addakkhi rattiæ khajjotaæ jÃtavedaæ ama¤¤atha\<*<2>*>/. 44. Sv-Ãssa gomayacuïïÃni abhimatthaæ tiïÃni ca viparÅtÃya sa¤¤Ãya nÃsakkhi sa¤jaletave. 45. Evam pi anupÃyena atthaæ na labhate mago\<*<3>*>/ visÃïato gavaæ dohaæ\<*<4>*>/ yattha khÅraæ na vindati. 46. Vividhehi upÃyehi atthaæ papponti mÃïavà niggahena amittÃnaæ mittÃnaæ paggahena ca. 47. SeïimokkhapalÃbhena\<*<5>*>/ vallabhÃnaæ nayena ca jagatiæ jagatÅpÃlà Ãvasanti vasundharan ti. Ta. pajjote ti aggimhi sante, caran ti caranto, add-ti passi, disvà ca pana vaïïasÃma¤¤atÃya\<*<6>*>/ taæ jÃtavedo ayaæ bhavissatÅti atha evaæ ama¤- ¤ittha\<*<7>*>/, svÃssà 'ti so etassa khajjopanakassa upari sukhumÃni gomayacuïïÃni c' eva tiïÃni ca, abhimatthan ti hatthehi ghaæsitvà okiranto\<*<8>*>/ jaïïukehi bhÆmiyaæ patiÂÂhÃya mukhena dhamento jalissÃmi\<*<9>*>/ nan ti viparÅtÃya sa¤¤Ãya\<*<10>*>/ dhamanto pi sa¤jaletuæ\<*<11>*>/ nÃsakkhi, ko nÃm' eso ti magasadiso andhabÃlo, evaæ anupÃyena pariyesanto atthaæ na labhati, yatthà 'ti yasmiæ visÃïe khÅram eva n' atthi tato gÃviæ\<*<12>*>/ duhanto viya ca atthaæ na vindati, seïi- mokkhapalÃbhenÃ\<*<13>*>/ 'ti seïipamukhÃnaæ amaccÃnaæ\<*<14>*>/, vallabhÃnan ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd kathessasi. 2 Bd -ittha. 3 Bd migo. 4 Bd du-, Bs dÆ-. 5 Cs seïÅmokkho-, Cs senimokkho-, Bd senimokkhapalobhena. 6 Ck Bd add ca, Bd has khajjopanakaæ in the place of taæ. 7 Cs amaradevÅæ ¤issati, Ck ama¤¤issati, Bs ama¤¤atthaæ. 8 Bd Ãk-. 9 Bd jÃle-. 10 Cks add vÃ. 11 Bd -jÃ-. 12 Ck Bd gÃvi. 13 Cs seïimokkho-, Cs senimokkhopalo-, Bd senimokkhapalo-. 14 Bd palobhena. >/ #<[page 372]># %<372 XXII. MahÃnipÃta.>% piyamanÃpÃnaæ vissÃsikÃmaccÃnaæ nayena ca, ima¤ ca susaækhÃtÃnaæ ratanÃ- naæ dhÃraïato vasundharan ti laddhanÃmaæ jagatiæ jagatÅpÃlà rÃjÃno Ãvasanti. "Na tayà sadisÃ\<*<1>*>/ hutvà aggimhi vijjamÃne\<*<2>*>/ yeva khajjo- panakaæ dhamenti, tvaæ pana aggimhi sati khajjopanakaæ dhamento viya tulaæ cha¬¬etvà hatthena tulento viya\<*<3>*>/ khÅren' atthe jÃte vÅsÃïato duhanto viya SenakÃdayo gambhÅrapa¤haæ pucchasi, ete kiæ jÃnanti, khÃjjopanakasadisà ete, mahÃaggik- khandhasadiso Mahosadho pa¤¤Ãya jalati, taæ pakkosÃpetvà puccha, imaæ hi te pa¤haæ ajÃnantassa jÅvitaæ n' atthÅti" rÃjÃnaæ tajjetvà antaradhÃyi. Khajjopanakapa¤ho niÂÂhito. Atha rÃjà maraïabhayatajjito punadivase amacce pakko- sÃpetvÃ: "tÃtà cattÃro pi tumhe catÆsu rathesu Âhatvà catÆhi nagaradvÃrehi nikkhamitvà yatth' eva me puttaæ Ma-paï¬itaæ passatha tatth' ev' assa sakkÃraæ katvà khippaæ ÃnethÃ" 'ti pesesi, tesu tayo janà p-taæ na passiæsu, dakkhiïadvÃrena nikkhanto pana dakkhiïayavamajjhagÃmake M-aæ mattikaæ Ãharitvà Ãcariyassa cakkaæ vaÂÂetvà mattikÃmakkhitasarÅraæ\<*<4>*>/ palÃlapÅÂhake nisÅditvà muÂÂhiæ muÂÂhiæ katvà appasÆpaæ yavabhattaæ bhu¤jamÃnaæ passi. Kasmà pan' esa taæ\<*<5>*>/ kam- maæ akÃsÅti "rÃjà kira `paï¬ito Ma-dho nissaæsayaæ rajjaæ gaïhissatÅti' Ãsaækito `so kumbhakÃrakammena jÅvatÅti' sutvà nirÃsaæko bhavissatÅti" cintetvà evam akÃsi. So amaccaæ disvà attano santikaæ ÃgatabhÃvaæ ¤atvà "mayhaæ yaso paÂipÃka- tiko bhavissati, AmarÃdeviyà sampÃditaæ nÃnaggarasabhattam eva bhu¤jissÃmÅti" gahitabhattapiï¬aæ cha¬¬etvà uÂÂhÃya mukhaæ vikkhÃlesi. Tasmiæ khaïe so amacco upasaækami, so pana Senakapakkhiko. Tasmà taæ ghaÂanto "paï¬ita Ãcariya Senakass' eva vacanaæ niyyÃnikaæ, tava nÃma yase parihÅne\<*<6>*>/ tathÃrÆpà pa¤¤Ã patiÂÂhà hotuæ\<*<7>*>/ nÃsakkhi, idÃni mattika- makkhito palÃlapÅÂhake nisÅditvà evarÆpaæ bhattaæ bhu¤jasÅti" vatvà imaæ DasanipÃte BhÆripa¤he gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks tayÃdisÃ. 2 Cks -nÃ. 3 Cks omit viya. 4 Bd -re. 5 Bd so kÃsma evarÆpaæ. 6 Cks -no. 7 Bd patiÂhÃpetuæ. >/ #<[page 373]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 373>% 48. Saccaæ kira tvaæ api bhÆripa¤¤o\<*<1>*>/, (IV p. 72) yà tÃdisÅ sirÅ dhitÅ mutÅ ca na tÃyate 'bhÃvavas' ÆpanÅtaæ\<*<2>*>/ yo yÃvakaæ bhu¤jasi\<*<3>*>/ appasÆpaæ. Ta. saccaæ kirà 'ti Ãcariya Se-yam Ãha taæ kira saccam eva, sirÅti issariyaæ dhitÅti abbhocchinnaviriyaæ, na tÃyate bhÃvavasÆpanÅtan\<*<2>*>/ ti abhÃvassa ava¬¬hiyà vasaæ upanÅtaæ taæ na rakkhati patiÂÂhà hotuæ\<*<4>*>/ na sak- koti, yÃvakan ti yavataï¬ulabhattaæ. Atha naæ M. "andhabÃla ahaæ attano pa¤¤Ãbalena puna taæ yasaæ pÃkatikaæ kÃtukÃmo evaæ karomÅti" vatvà idaæ gÃthadvayam Ãha: 49. Sukhaæ dukkhena\<*<5>*>/ paripÃcayanto kÃlÃkÃlaæ vicinaæ chandachanno atthassa dvÃrÃni avÃpuranto tenÃhaæ tussÃmi yavodanena. 50. KÃla¤ ca ¤atvà abhijÅhanÃya mantehi atthaæ paripÃcayitvà vijambhissaæ sÅhavijambhitÃni tÃy' iddhiyà dakkhasi maæ punÃpÅti. Ta. dukkhenà 'ti iminà kÃyikacetasikadukkhena attano porÃïakasukhaæ paÂipÃkatikakÃraïena paripÃcento va¬¬hento, kÃlÃkÃlan ti ayaæ paÂicchannassa hutvà caraïakÃlo ayaæ napaÂicchannassà 'ti evaæ kÃla¤ ca akÃlan ca vicinanto ra¤¤o kuddhakÃle channena\<*<6>*>/ caritabban ti ¤atvà chandena attano ruciyà channo paÂicchanno hutvà kumbhakÃrakammena jÅvanto attano atthassa kÃraïasaækhÃtÃni dvÃrÃni avÃpuranto viharÃmi, tena kÃraïenÃhaæ\<*<7>*>/ yavodanena tussÃmÅti a., abhijÅhanÃyà 'ti viriyakaraïassa mantehi atthaæ paripÃcayitvà attano ¤Ãïena mama yasaæ va¬¬hetvà manosilÃtale sÅho viya vijambhissaæ tÃya iddhiyà maæ\<*<8>*>/ puna pi tvaæ passissasÅti. Atha naæ amacco Ãha: "paï¬ita, chatte nibbattadevatà rÃjÃnaæ pa¤haæ pucchi, rÃjà cattÃro p-e pucchi, eko pi pa¤- haæ kathetuæ nÃsakkhi, tasmà rÃjà tava santikaæ maæ pahiïÅti", \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs -pa¤he, Bd tavamapi bhÆripa¤¤Ã, Bs tavamasi bhÆripa¤¤a. 2 Cks bhÃvacasÆ-. 3 Cks -ti. 4 Bd patithÃpetuæ. 5 read: dukhena. 6 Bds chandena. 7 Cks -nÃyaæ. 8 Cks maæ iddhiyÃ. >/ #<[page 374]># %<374 XXII. MahÃnipÃta.>% "evaæ sante pa¤¤Ãya ÃnubhÃvaæ\<*<1>*>/ na passasi, evarÆpe kÃle na issariyaæ patiÂÂhà hoti, pa¤¤Ãsampanno va patiÂÂhà hotÅti" M. pa¤¤ÃnubhÃvaæ vaïïesi, atha amacco ra¤¤Ã\<*<2>*>/ "paï¬itaæ diÂÂhaÂÂhÃne yeva nahÃpetvà acchÃdetvà ÃnethÃ" 'ti vutto\<*<3>*>/ dinnasahassa¤ ca dussayuga¤ ca M-assa hatthe Âhapesi, kum- bhakÃro "Ma-paï¬ito kira mayà pessakammaæ kÃrÃpito" ti bhayaæ Ãpajji, taæ M. "mà bhÃyi Ãcariya, bahÆpakÃro tvaæ am- hÃkan" ti assÃsetvà tassa sahassaæ datvà mattikamakkhiten' eva sarÅrena rathe nisÅditvà nagaraæ pÃvisi, amacco ra¤¤o Ãrocetvà "kuhin te tÃta p. diÂÂho" ti vutte "deva dakkhiïa- yavamajjhake kumbhakÃrakammaæ katvà jÅvati, tumhehi `pakko- sathÃ' 'ti\<*<4>*>/ vutte anahÃyitvà va mattikamakkhiten' eva sarÅrena Ãgato" ti Ãha, rÃjà "sace mayhaæ paccatthiko assa issariyavidhinà careyya, nÃyaæ mama paccatthiko" ti cintetvà "mama puttassa attano gharaæ gantvà nahÃyitvà alaækaritvà mayà dinnavi- dhÃnen' eva Ãgantuæ vadathÃ" 'ti Ã., taæ sutvà p. tathà katvà Ãgantvà "pavisatÆ" 'ti vutte pavisitvà rÃjÃnaæ vanditvà eka- mantaæ aÂÂhÃsi, rÃjà tena saha paÂisanthÃraæ katvà p-aæ vÅmaæsanto imaæ g. Ã.: 51. SukhÅ hi eke na karonti pÃpaæ avaïïasaæsaggabhayà pan' eke, pahÆ\<*<5>*>/ samÃno vipulatthacintÅ kiækÃraïà me na karosi dukkhan ti. Ta. sukhÅti p-a ekacce hi mayaæ sukhino sampattissariyÃ\<*<6>*>/ alaæ no etta- kenà 'ti uttariæ\<*<7>*>/ issariyakÃraïà pÃpaæ na karonti, ekacce evarÆpassa no yassa- dÃyakassa sÃmikassa aparajjhantÃnaæ avaïïo bhavissatÅti avaïïasaæsaggabhayà na karonti, eko asamattho hoti, eko mandapa¤¤o tvaæ pana samattho ca vi- pulatthacintÅ ca\<*<8>*>/, icchanto sakala-JambudÅpe rajjaæ pi kareyyÃsi, kiækÃraïà mama rajjaæ gahetvà dukkhaæ na karosÅti. Bodhisatto Ãha: 52. Na paï¬ità attasukhassa hetu pÃpÃni kammÃni samÃcaranti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds kasmÃ. 2 Bd -o. 3 Cks omit vutto. 4 Cks -satÅti. 5 Cs pabu, Bd bahu. 6 Ck -ya, Cs yaæ. 7 Bd -ri. 8 Bd adds sace pana. >/ #<[page 375]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 375>% dukkhena puÂÂhà khalitÃpi\<*<1>*>/ santà chandà ca dosà ca na jahanti dhammaæ ti. Ta. khalitattÃ\<*<2>*>/ ti sampattito khalitvà vipattiyaæ ÂhitasabhÃvà hutvÃpi, dhamman ti paveïidhammaæ sucaritadhammaæ na jahant' eva. Puna rÃjà tassa vÅmaæsanatthaæ khattiyamÃyaæ kathento imaæ gÃtham Ãha: 53. Yena kenaci vaïïena mudunà dÃruïena và uddhare dÅnam attÃnaæ, pacchà dhammaæ samÃcare ti. Ta. dÅnan ti duggataæ attÃnaæ uddharitvà sampattiyaæ yeva Âhapeyya. Ath' assa M. rukkhÆpamaæ dassento imaæ gÃtham Ãha: 54. Yassa rukkhassa chÃyÃya nisÅdeyya sayeyya và (= 310|20) na tassa sÃkhà bha¤jeyya, mittadÆbhÅ hi pÃpako ti eva¤ ca pana vatvà "mahÃrÃja yadi paribhuttarukkhassa sÃ- khaæ bha¤janto pi mittadÆbhÅ hoti kimaÇga puna manussaghÃ- tako\<*<3>*>/, yehi tumhehi mama pità uÊÃre issariye patiÂÂhÃpito aha¤ ca mahantena anuggahena anuggahito tesu tumhesu aparajjhanto ahaæ kathaæ nÃma mittadÆbhÅ bhaveyyan" ti sabbathÃpi\<*<4>*>/ at- tano amittadÆbhibhÃvaæ kathetvà ra¤¤o apacÃraæ\<*<5>*>/ codento: 55. YassÃ\<*<6>*>/ hi dhammaæ manujo vija¤¤Ã ye c' assa kaækhaæ vinayanti santo taæ hi 'ssa dÅpa¤ ca parÃyana¤ ca na tena mittaæ jarayetha\<*<7>*>/ pa¤¤o ti. T. a.: mahÃrÃja yassa purisassa santikà puriso appamattakam pi dham- maæ kÃraïaæ jÃneyya ye c' assa uppannaæ kaækhaæ vinayanti taæ tassa patiÂÂhaÂÂhena\<*<8>*>/ dÅpam eva parÃyanan ca, tÃdisena saddhiæ p. mittabhÃvaæ nÃma na jÅreyya\<*<9>*>/ na nÃseyyà 'ti a. IdÃni naæ ovadanto imaæ gÃthadvayam Ãha: 56. Alaso gihÅ kÃmabhogÅ na sÃdhu, (= III 154|23) asa¤¤ato pabbajito na sÃdhu, rÃjà na sÃdhu anisammakÃrÅ, yo paï¬ito kodhano so\<*<10>*>/ na sÃdhu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bd; Cks -tattÃpi. 2 so all three MSS. 3 kimaÇga--tako not in Cks. 4 Bd -tthÃpi. 5 Bd cittÃcÃraæ. 6 so all three MSS. 7 Bds janayetda. 8 Bd patiÂhÃnaÂhena. 9 Bd vinayetha. 10 Cks taæ. >/ #<[page 376]># %<376 XXII. MahÃnipÃta.>% 57. Nisamma khattiyo kayirà nÃnisamma disampati, nisammakÃrino rÃja yaso kittÅ ca va¬¬hatÅti. Ta. na sÃdhÆ 'ti na laÂÂhako\<*<1>*>/, anisammakÃrÅti yaæ ki¤ci sutvà anupadhÃretvà attano paccakkhaæ akatvà kÃrako, yaso kittÅ cà 'ti issariya parivÃro ca guïabhÃvan ca ekanten' eva va¬¬hatÅti. BhÆripa¤ho niÂÂhito. Evaæ vutte rÃjà M-aæ samussitasetacchatte rÃjapallaæke nisÅdÃpetvà sayaæ nÅcÃsane nisÅditvà Ã.: "p-a setacchatte nib- battadevatà maæ cattÃro pa¤he pucchi, ten' evÃhaæ p-e puc- 'chiæ, na cattÃro p-à jÃniæsu, kathehi me tÃta pa¤he" ti, , mahÃrÃja chatte nibbattadevatà và hotu cÃtummahÃrÃjÃdayo và hontu yena kenaci puÂÂhapa¤haæ kathessÃmi, vada ma- hÃrÃja devatÃya pucchitapa¤he" ti Ã., rÃjà devatÃya pucchi- taniyÃmen' eva kathento paÂhamaæ gÃtham Ãha: 58. Hanti hatthehi pÃdehi mukha¤ ca parisumbhati, sa ve rÃjÃ\<*<2>*>/ piyo hoti kan tena-m-abhipassasÅti. M-assa gÃthaæ sutvà va gaganatale cando viya attho pÃ- kaÂo ahosi. Atha M. suïa mahÃrÃjà 'ti vatvà hantÅti paharati parisumbhatÅti paharati yeva, sa ve ti so evaæ karonto piyo hoti, kantenamabhipassa- sÅti tena kÃraïena piyaæ\<*<3>*>/ hontaæ\<*<4>*>/ katarapuggalaæ\<*<5>*>/ tvam rÃjÃ\<*<6>*>/ abhipassa- sÅti evaæ taæ devatà pa¤haæ pucchi, tassÃyaæ attho: yadà hi mÃtu aæke ni- panno daharo haÂÂhatuÂÂho kÅÊanto mÃtaraæ hatthapÃdehi paharati kese lu¤cati muÂÂhinà mukhaæ paharati tadà naæ sà coraputta kathaæ no evaæ paharasÅti ÃdÅni pemavasen' eva vatvà pemaæ dhÃretuæ asakkontÅ ÃliÇgitvà thanantare nipajjÃpetvà paricumbati\<*<7>*>/, iti so tassà evarÆpe kÃle piyataro hoti tathà pituno ti Evaæ gaganamajjhe suriyaæ uÂÂhÃpento viya pÃkaÂaæ katvà pa¤haæ kathesi, taæ sutvà devatà chattapiï¬ikavivarato nikkha- mitvà upa¬¬hasarÅraæ dassentÅ "sukathito pa¤ho" ti madhurassa- rena sÃdhukÃraæ datvà ratanacaægoÂakaæ pÆretvà dibbapuppha- gandhavÃsehi M-aæ pÆjetvà antaradhÃyi, rÃjà M-aæ pupphÃdÅhi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd sundaro. 2 Ck rÃja. 3 Cks piyÃ, Bd pi. 4 Bd honti. 5 Bd katamaæ-, Cs kara-. 6 Cs ra¤jam, Bd rÃjÃ, Ck rÃjam. 7 Bd sÅsaæ paricumpaÂi, Ck parisambhati. >/ #<[page 377]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 377>% pÆjetvà itaraæ pa¤haæ ÃyÃcitvà "vada mahÃrÃja" 'ti vutte dutiyaæ gÃtham Ãha: 59. Akkosati yathÃkÃmaæ Ãgama¤ c' assa icchati\<*<1>*>/ sa ve rÃjÃ\<*<2>*>/ piyo hoti kan tena-m-abhipassasÅti. Atha M. "mahÃrÃja, mÃtà vacanapesanaæ kÃtuæ samat- thaæ sattavassikaæ puttaæ `khettaæ gaccha, antarÃpaïaæ gacchÃ" 'ti ÃdÅni vatvà `sace me ida¤ c' ida¤ ca khÃdaniyaæ bhojaniyaæ dassasi gamissÃmÅti' vatvà `handa puttÃ' 'ti vatvà datvà taæ khÃditvà `tvaæ sÅtÃya gharacchÃyÃya nisÅdasi, ahaæ tava bahipessakammaæ karissÃmÅti' ÃdÅni hatthavikÃramukha- vikÃraæ katvÃ\<*<3>*>/ agacchantaæ kupità daï¬akaæ gahetvà `tvaæ mama santakaæ khÃditvà khette ki¤ci kÃtuæ na icchasÅti' tajjentÅ naæ vegena palÃyantaæ anubandhitvà gaïhituæ asak- kontÅ\<*<4>*>/ `gaccha, corà taæ khaï¬Ãkhaï¬ikaæ chindantÆ' 'ti ÃdÅni vatvà yathÃkÃmaæ yathÃjjhÃsayaæ akkosati, yaæ pana mukhena bhaïati\<*<5>*>/ tato\<*<6>*>/ appamattakaæ\<*<7>*>/ sÃpi na icchati\<*<8>*>/ Ãgamana¤ c' assa\<*<9>*>/ icchati, so divasabhÃgaæ kÅÊitvà sÃyaæ gehe pavisituæ avisahanto ¤ÃtakÃnaæ santikaæ gacchati, mÃtÃpi tassa Ãga- manamaggaæ olokentÅ anÃgacchantaæ disvà `pavisituæ na visa- hati, ma¤¤e' ti sokassa hadayaæ pÆretvà assupuïïehi nettehi ¤Ãtighare upadhÃrentÅ puttaæ disvà ÃliÇgitvà cumbitvà ubhohi hatthehi daÊhaæ gahetvà `putta mama pi nÃma vacanaæ hadaye ÂhapesÅti' atirekataraæ pemaæ uppÃdeti\<*<10>*>/, evaæ mahÃrÃja mÃtu putto kuddhakÃle\<*<11>*>/ piyataro nÃma hotÅti" dutiyam pi pa¤haæ kathesi, devatà tath' eva pÆjeti, rÃjÃpi pÆjetvà tatiyaæ pa¤haæ ÃyÃcitvà "vada mahÃrÃjÃ" ti vutte itaraæ gÃtham Ãha: 60. AbbhakkhÃti\<*<12>*>/ abhÆtena alikena-m-abhisÃraye, sa ve rÃjÃ\<*<2>*>/ piyo hoti, kan tena-m-abhipassasÅti. Ath' assa M. "mahÃrÃja yadà jayampatikà rahogatà lo- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks na icch-. 2 Cks rÃjÃ. 3 Bd adds gato. 4 Cks add dhanaæ. 5 Cks bhaïa. 6 Ck to. 7 Ck -kassÃti, Cs -kassÃri. 8 Bd has yÃpi-, Cks omit sÃpi--. 9 Bd adds na. 10 Bd -desi. 11 Bd mÃtuyà kuddhakÃle putto. 12 Bd acchà abbhikkhi. >/ #<[page 378]># %<378 XXII. MahÃnipÃta.>% kassÃdaratiyà kÅÊantà `tava mayi pemaæ n' atthi, bahigataæ kira te hadayan" ti evaæ a¤¤ama¤¤aæ abhÆtena abbhÃcikkhanti alikena sÃrenti codenti tadà te atirekataraæ a¤¤ama¤¤aæ pi- yÃyanti, evam assa pa¤hass' atthaæ jÃnÃhÅti" kathesi, devatà tath' eva pÆjesi, rÃjÃpi pÆjetvà itaraæ pa¤haæ ÃyÃcitvà "vada mahÃrÃjÃ" 'ti vutte catutthaæ gÃtham Ãha: 61. Haraæ anna¤ ca pÃna¤ ca vatthasenÃsanÃni ca [a¤¤adatthu harÃ\<*<1>*>/ santÃ] te ve rÃjà piyà honti\<*<2>*>/, kan tena-m-abhipassasÅti. Ath' assa "mahÃrÃja, ayaæ pa¤ho dhammikasamaïabrÃh- maïe sandhÃya vutto, saddhÃdÅni hi kulÃni idhalokaparalokaæ saddahitvà denti c' eva dÃtukÃmÃni ca honti, tÃni tathÃrÆpe\<*<3>*>/ samaïabrÃhmaïe yÃcante pi laddhaæ haritvà paribhu¤jante pi disvà `amhe yeva yÃcanti, amhÃkaæ yeva santakÃni annÃdÅni paribhu¤jantÅti' tesu atirekataraæ pemaæ karonti, evan te a¤¤adatthu harà ekaæsen' eva yÃcakam eva\<*<4>*>/ laddhaæ harantà vasamÃnà piyà hontÅti", imasmiæ pana pa¤he kathite devatà tath' eva pÆjetvà sÃdhukÃraæ datvà sattaratanapÆraæ ratana- caægoÂakaæ "gaïha paï¬itÃ" 'ti M-assa pÃdamÆle khipi, rÃjÃpi pasÅditvà senÃpatiÂÂhÃnaæ adÃsi, tato paÂÂhÃya M-assa yaso mahà ahosi. DevatÃpucchitapa¤ho niÂÂhito. Puna te cattÃro janà "gahapatiputto idÃni mahantataro jÃto, kiæ karomÃ" 'ti mantayiæsu, atha ne Se-Ãha: "hotu, diÂÂho me upÃyo, g-puttaæ upasaækamitvà `rahassaæ nÃma kassa kathetuæ vaÂÂatÅti' pucchissÃma, so `na kassacÅti' vakkhati, atha naæ `g-putto deva tuyhaæ paccatthiko jÃto' ti paribhindissÃmÃ" 'ti vatvà te cattÃro p-assa gharaæ gantvà paÂisanthÃraæ katvà "p-a pa¤haæ pucchitukÃm' amhÃ" 'ti vatvà "pucchathÃ" 'ti vutte Se-pucchi: "p-a purisena nÃma kattha patiÂÂhÃtabban" ti, "sacce" ti, "sacce pa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs bhÃrÃ. 2 Cks rÃja--, Bd sa ve rÃjà piyo hoti. 3 Bd adds kÃle. 4 Bd yÃcantà ceva. 5 Cks -taæ. >/ #<[page 379]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 379>% tiÂÂhitena kiæ kÃtabban" ti, "dhanaæ uppÃdetabban" ti, "dhanaæ uppÃdetvà k. k." ti, "manto\<*<1>*>/ gahetabbo" ti, "taæ gahetvà k. k." ti, "attano rahassaæ parassa na kathetabban" ti Ã., te "sÃdhu p-Ã" 'ti tuÂÂhamÃnasà hutvà "idÃni g-puttassa piÂÂhiæ passissÃmÃ" 'ti ra¤¤o santikaæ gantvà "mahÃrÃja g-putto te paccatthiko jÃto" ti vadiæsu, rÃjà "nÃhaæ tumhÃkaæ saddahÃmi, na so mayhaæ paccatthiko bhavissatÅti" paÂikkhipi, "saccaæ\<*<2>*>/ mahÃrÃja saddahatha asaddahanto\<*<3>*>/ pana tam eva pucchatha: `p-a attano rahassaæ\<*<4>*>/ kassa kathetabban' ti, sace pana paccatthiko na bhavissati `asukassa nÃma kathetabban' ti vakkhati, sace bhavissati `kassaci na kathetabbaæ, manorathe pana paripuïïe kathetabban' ti vakkhati, tadà amhÃkaæ sadda- hitvà nikkaækhà bhaveyyÃthÃ" 'ti, so "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà ekadivasaæ sabbesu samÃgantvà nisinnesu VÅsatinipÃte Paï¬ita- pa¤hassa (IV p. 473) paÂhamaæ gÃtham Ãha: 62. Pa¤ca paï¬ità samÃgatÃ\<*<5>*>/, pa¤ho me paÂibhÃti, taæ suïÃtha: nindiyam atthaæ pasaæsiyaæ và kass' evÃvikareyya\<*<6>*>/ guyhaæ atthan ti. Evaæ vutte Se-"rÃjÃnam pi amhÃkaæ ¤ev' antare paÂik- khipissÃmÃ" 'ti cintetvà imaæ gÃtham Ãha: 63. Tvam pi\<*<7>*>/ Ãvikarohi bhÆmipÃla, bhattà bhÃrasaho tuvaæ vad' etaæ\<*<8>*>/, tava chanda¤ ca ruci¤ ca sammasitvà atha vakkhanti janinda pa¤ca dhÅrà ti. Ta. bhattà ti tvaæ amhÃkaæ bhattà c' eva uppannassa ca bhÃrassa saho paÂhamaæ tÃva tvam eva etaæ vadehi, tava chanda¤ca ruci¤cà 'ti pacchà tava chanda¤ c' eva ruccanakÃraïÃni ca sammasitvà ime paï¬ità vakkhanti. Atha rÃjà attano kilesavasikatÃya imaæ gÃtham Ãha: 64. Yà sÅlavatÅ ana¤¤adheyyà bhattucchandavasÃnugà manÃpà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck mitto. 2 so Bd; Cks sace. 3 Cks saddahante. 4 Bd adds na. 5 Bd adds dÃni. 6 Bd kassavÃ-. 7 Cks tvanto. 8 Bd vadetha. >/ #<[page 380]># %<380 XXII. MahÃnipÃta.>% nindiyam atthaæ pasaæsiyaæ và bhariyÃyÃvikareyya guyham atthan ti. Ta. ana¤¤a-ti kilesavasena a¤¤ena agahetabbà ti a. Tato Se-"pakkhitto dÃni me attano antare rÃjÃ" ti tus- sitvà sayaækatakÃraïam eva dÅpento gÃtham Ãha: 65. Yo\<*<1>*>/ kicchagatassa Ãturassa saraïaæ\<*<2>*>/ hoti gatÅ parÃyana¤ ca nindiyam atthaæ pasaæsiyaæ và sakhino vÃvikareyya guyham atthan ti. Atha rÃjà Pukkusaæ pucchi: "kathaæ Pu-a tvaæ\<*<3>*>/ pas- sasi, kassa rahassaæ kathetabban" ti, so imaæ g. Ã.: 66. JeÂÂho atha majjhimo kaniÂÂho so ce\<*<4>*>/ sÅlasamÃhito Âhitatto -- nindiyam atthaæ pasaæsiyaæ và bhÃtu vÃvikareyya guyham atthan ti. Ta. Âhitatto ti patiÂÂhitasabhÃvo nibbisevano. Tato rÃjà KÃvindaæ pucchi, so imaæ gÃtham Ãha: 67. Yo ve{\<*<5>*>/} hadayassa paddhagÆ anujÃto pitaraæ anomapa¤¤o nindiyam atthaæ pasaæsiyaæ và puttassÃvikareyya\<*<6>*>/ guyhaæ atthan ti. Ta. paddhagÆ ti pesanakÃrako, yo pitussa pesanaæ karoti, pitu cittassa vase vattati, ovÃdakkhamo hotÅti a., anujÃto ti tayo puttÃ, anuppannaæ yasaæ uppÃdento atijÃto nÃma, kulaæguro\<*<7>*>/ kulapacchimako dhanavinÃsako avajÃto nÃma, kulatantikulapaveïirakkhako pana anujÃto nÃma, taæ sandhÃy' evam Ãha. Tato rÃjà Devindaæ pucchi, so imaæ gÃtham Ãha: 68 MÃtà dipadÃjanindaseÂÂha yo naæ poseti chandasà piyena nindiyam atthaæ pasaæsiyaæ và mÃtu vÃvikareyya\<*<8>*>/ guyham atthan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd yo ce, Bs ye ve, Cs ye. 2 Cks -ïÃ. 3 Cks omit tvaæ. 4 Bd yo ce. 5 Bds add pitu. 6 Cks puttassavi-, Bd puttassa vÃvi-. 7 Cks -gÃro. 8 Bds mÃtugÃvi-. >/ #<[page 381]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 381>% Ta. dipadÃjanindaseÂÂhà 'ti dipadÃnaæ seÂÂha janinda, chandasà piyenà 'ti chadena c' eva pemena ca. Te pucchitvà rÃjà p-aæ pucchi: "kathaæ passasi p-Ã" 'ti vutte so imaæ gÃtham Ãha: 69. Guyhassa hi guyham eva sÃdhu, na hi guyhassa pasattham Ãvikammaæ, anippÃdÃya\<*<1>*>/ saheyya dhÅro nippannattho\<*<2>*>/ yathÃsukhaæ bhaïeyyà 'ti. Ta. anippÃdÃyÃ\<*<3>*>/ 'ti mahÃrÃja yÃva attano icchitaæ na nippajjissati tÃva p-o adhivÃseyya na kassaci katheyyà 'ti a. Paï¬itena evaæ vutte rÃjà anattamano ahosi, tato Se- rÃjÃnaæ rÃjÃpi Se-assa mukhaæ olokesi, Bo. tesaæ kiriyaæ disvà va jÃni: "ime cattÃro paÂhamam eva maæ ra¤¤o pari- bhindiæsu, vÅmaæsanavasena pa¤ho pucchito bhavissatÅti", tesaæ pana kathentÃnaæ ¤eva suriyo atthaæ gato dÅpà jalitÃ, p-o "rÃjakammÃni nÃma bhÃriyÃni, na ¤Ãyati\<*<4>*>/ kiæ bhavissati, khippam eva gantuæ vaÂÂatÅti" uÂÂhÃyÃsanà rÃjÃnaæ vanditvà nikkhamanto cintesi: "imesu eko `sahÃyassa kathetuæ vaÂÂatÅti' Ã., eko `bhÃtu' eko `puttassa' eko `mÃtuyà k. vaÂÂatÅti' Ã., imehi katam etaæ bhavissati, diÂÂhakam ev' etam bhavissatÅti diÂÂhaka¤ c' eva kathentÅti ma¤¤Ãmi, hotu ajj' ev' etaæ jÃnissÃ- mÅti" sanniÂÂhÃnam akÃsi, te pana cattÃro pi a¤¤esu divasesu rÃjakulà nikkhamitvà rÃjanivesanadvÃre ekassa bhattammaïassa piÂÂhe nisÅditvà kiccakaraïÅyÃni mantetvà gharÃni gacchanti, tasmà p. "aha¤ ca tesaæ rahassaæ\<*<5>*>/ ammaïassa heÂÂhà ni- pajjitvà jÃnituæ sakkuïeyyan" ti cintetvà taæ ammaïaæ ukkhi- pÃpetvà ta. attharakaæ attharÃpetvà a. heÂÂhà pavisitvà puri- sÃnaæ sa¤¤aæ\<*<6>*>/ adÃsi: "tumhe catÆsu p-esu mantetvà gatesu Ãgantvà maæ nethÃ\<*<7>*>/" ti, te "sÃdhÆ" 'ti paÂikkamiæsu\<*<8>*>/, Se- pi rÃjÃnaæ Ã.: "mahÃrÃja tumhe amhÃkaæ na saddahatha, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd anippannatÃya, Bs anippannÃya. 2 Bd nippannÃvattova. 3 Bd anippannatÃyÃ. 4 Bd pa¤¤Ãyanti ko jÃnÃti. 5 Cks add jÃnanto. 6 Bd asa-. 7 Bds ÃneyyÃthÃ. 8 Bd pakka-. >/ #<[page 382]># %<382 XXII. MahÃnipÃta.>% idÃni kÅdisan\<*<1>*>/" ti, so bhedakÃnaæ vacanaæ gahetvà anisÃmetvà va bhÅtatasito "idÃni kiæ karoma Senaka p-Ã" 'ti pucchi, "ma- hÃrÃja papa¤caæ akatvà ka¤ci ajÃnÃpetvà g-puttaæ mÃretuæ vaÂÂatÅti", "Senaka\<*<2>*>/ Âhapetvà tumhe\<*<3>*>/ a¤¤o mama atthakÃmo nÃma n' atthi, tumhe va attano suhade gahetvà dvÃrantare Âhatvà g-puttassa pÃto và upaÂÂhÃnaæ Ãgacchantassa khaggena sÅsaæ chindathÃ" 'ti attano khaggaratanaæ adÃsi, te "sÃdhu deva, mà bhÃyi, mayaæ naæ mÃressÃmÃ" 'ti vatvà nikkhamitvà "diÂÂhà no paccÃmittassa piÂÂhÅti" gantvà bhattammaïapiÂÂhe nisÅdiæsu, tato Se-Ã.: "ambho ko g-puttaæ paharissatÅti", itare "tumhe yeva ÃcariyÃ" 'ti tass' eva bhÃraæ akaæsu, atha te Se-pucchi: "tumhe rahassaæ nÃma asukassa ca asukassa ca kathetabban ti vadittha\<*<4>*>/, kiæ vo etaæ kataæ udÃhu diÂÂhaæ Ãdu sutan" ti, "tiÂÂhat' etaæ Ãcariya, yaæ tumhe rahassaæ nÃma sahÃyakassa kathetabban ti vadittha etaæ katan" ti, "kiæ vo etenÃ" 'ti\<*<5>*>/, "kathetha ÃcariyÃ" 'ti, "imasmiæ rahasse ra¤¤o ¤Ãte mayaæ jÅvitaæ n' atthÅti", "mà bhÃyathÃcariya, idha tumhÃkaæ rahassaæ bhedako nÃma n' atthi, kathethÃcariyÃ" 'ti. So nakhena ammaïaæ koÂÂetvà "n' atthi nu kho imassa\<*<6>*>/ heÂÂhà g-putto" ti Ã., "Ãcariya g-putto attano issariyena eva- rÆpaæ ÂhÃnaæ na pavisati, idÃni yasena pamatto bhavissati, kathetha tumhe" ti. Se-attano rahassaæ kathento Ã.: "imasmiæ yeva nagare asukaæ nÃma vesiyaæ jÃnÃthÃ" ti, "Ãma ÃcariyÃ" ti, "idÃni sà pa¤¤ÃyatÅti", "na pa¤¤Ãyati ÃcariyÃ" 'ti, "ahaæ sÃlavanuyyÃne tÃya saddhiæ purisa- kiccaæ katvà tassà pilandhanesu lobhena taæ mÃretvà tassà yeva sÃÂakena bhaï¬ikaæ katvà Ãharitvà amhÃkaæ ghare asu- kabhÆmikÃya asukagabbhe nÃgadante olaæbesiæ, vala¤jetuæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd kiæ karissathà in the place of kÅdisan. 2 Bd -kaæ. 3 Bd -ehi. 4 Bd vadatha. 5 Bd kathaæ udÃhu diÂhaæ sutan ti kathaæ etaæ Ãcariyà ti udÃhu diÂham atan ti diÂham eva no sutaæ Ãcariyà ti yaæ tumhe rahassaæ nÃma sahÃyakassa kathetabban ti vadatha kiæ va etaæ kataæ udÃhu diÂhaæ sutan ti kataæ etaæ mayà ti. 6 Cks imasmiæ. >/ #<[page 383]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 383>% na visahÃmi, purÃïabhÃvam assa olokemi, evarÆpam pi rÃjÃ- parÃdhakammaæ katvà mayà ekassa sahÃyakassa kathitaæ, tena na kassaci kathitapubbaæ, iminà kÃraïena `sahÃyakassa guyhaæ kathetabban' ti mayà kathitan" ti Ã., p. tassa ra- hassaæ sÃdhukaæ vavatthÃpetvà sallakkhesi. Pukkuso pi attano r. kathento "mama Æruyà kuÂÂhaæ atthi, kaniÂÂho me pÃto va ka¤ci ajÃnÃpetvà taæ dhovitvà bhessajjena makkhetvà upari pilotikaæ datvà bandhati, rÃjà mayi muducitto `ehi Puk- kusÃ' 'ti maæ pakkositvà yebhuyyena mama Æruyaæ yeva sayati, sace pana jÃneyya\<*<1>*>/ mÃrÃpeyya, taæ kammaæ mama kaniÂÂhaæ Âhapetvà a¤¤o jÃnanto nÃma n' atthi, tena kÃraïena `r. nÃma bhÃtu\<*<2>*>/ kathetabban' ti mayà vuttan" ti Ã. KÃvindo pi attano r. kathento: "maæ kÃÊapakkhe uposathadivase Nara- devo nÃma yakkho gaïhati, ahaæ ummattakasunakho viya viravÃmi, sv-Ãhaæ tam atthaæ puttassa kathesiæ, so mama yakkhena gahitabhÃvaæ ¤atvà maæ antogehe bandhitvà ni- pajjÃpetvà dvÃraæ pidahitvà nikkhamitvà mama saddaæ patic- chÃdanatthaæ dvÃre samajjaæ kÃreti, iminà kÃraïena `r. nÃma puttassa kathetabban' ti mayà vuttan" ti Ã. Tato tayo pi Devindaæ pucchiæsu, so pi attano r. kathento: "mayà maïi- pabhaæsanaæ\<*<3>*>/ kammaæ karontena ra¤¤o santakaæ Sakkena KusarÃjassa dinnaæ siripavesanaæ maÇgalamaïiratanaæ thenetvà mama mÃtuyà dinnaæ, sà ka¤ci ajÃnÃpetvà mama rÃjakulaæ pavisanakÃle taæ mayhaæ deti, ahaæ tena maïinà siriæ pave- setvà rÃjanivesanaæ gacchÃmi, rÃjà tumhehi saddhiæ akathetvà paÂhamataraæ mayà saddhiæ katheti, devasikaæ aÂÂhasoÊasa- dvattiæsacatusaÂÂhiæ\<*<4>*>/ kahÃpaïe paribbayatthÃya mayhaæ deti, sace tassa maïiratanassa channabhÃvaæ\<*<5>*>/ rÃjà jÃneyya mayhaæ jÅvitaæ n' atthi, iminà kÃraïena `r. nÃma mÃtuyà kathetabban' ti mayà vuttan" ti Ã. M. sabbesam pi guyhaæ paccakkham \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd sace pana etaæ rÃjà na jÃneyya maæ. 2 Bd kaniÂhabhÃtu 3 Bd maïiratanapavisana. 4 Cks add vÃ. 5 Bd ÃnubhÃvaæ. >/ #<[page 384]># %<384 XXII. MahÃnipÃta.>% akÃsi, te pana attano udaraæ phÃletvÃ\<*<1>*>/ antaæ bÃhiraæ karon- tÃ\<*<2>*>/ viya r. a¤¤ama¤¤aæ kathetvÃ\<*<3>*>/ appamattà "pÃto va Ãgac- chatha, g-puttaæ mÃressÃmÃ" ti vatvà uÂÂhÃyÃsanà pakka- miæsu. Tesaæ gatakÃle paï¬itassa purisà Ãgantvà ammaïaæ ukkhipitvà M-aæ ÃdÃya gamiæsu. So nahÃyitvà alaækaritvà subhojanaæ bhu¤jitvà "ajja me bhaginÅ UdumbarÃdevÅ rÃjage- hato me sÃsanaæ pessessatÅti" ¤atvà dvÃre paccÃyikaæ purisaæ Âhapesi: "rÃjagehato Ãgataæ sÅghaæ pavesetvà mama das- seyyÃsÅti", eva¤ ca pana vatvà sayanapiÂÂhe nipajji, tasmiæ khaïe rÃjÃpi sayanapiÂÂhe nipanno p-assa guïaæ saritvà "Ma- hosadhapaï¬ito sattavassikakÃlato paÂÂhÃya maæ upaÂÂhahanto na ki¤ci mayhaæ anatthaæ akÃsi, devatÃpucchÃya\<*<4>*>/ paï¬ite asati jÅvitam pi me na siyÃ, veripaccÃmittÃnaæ vacanaæ gahetvà `asamadhuraæ paï¬itaæ mÃrethÃ' ti khaggaæ dentena\<*<5>*>/ ayuttaæ mayà kataæ, sve dÃni naæ passituæ na labhissÃmÅti" sokaæ uppÃdesi, sarÅrato sedà mucciæsu\<*<6>*>/, sokasamappito cittÃssÃdaæ na labhi, U-devÅ tena saddhiæ ekasayanagatà taæ ÃkÃraæ disvà "kin nu kho mayhaæ koci aparÃdho atthi udÃhu a¤¤aæ devassa ki¤ci sokakÃraïaæ uppannan" ti pucchantÅ i. g. Ã.: 70. Kin nu tvaæ vimano\<*<7>*>/ si rÃja, dipadindavacanaæ suïoma n' etaæ\<*<8>*>/, kiæ cintayamÃno dummano si, na hi deva aparÃdho atthi mayhan ti. Atha rÃjà gÃtham Ãha: 71. Pa¤¤o vajjho Mahosadho ti, Ãïatto me vadhÃya bhÆripa¤¤o, taæ cintayamÃno dummano 'smi, na hi devi aparÃdho atthi tuyhan ti. Ta. Ãïatto ti bhadde cattÃro p-à Ma-paï¬itaæ mama paccatthiko ti kathayiæsu, mayà tatvato avicinitvà vadhetha nan ti bhÆripa¤¤o vadhÃya Ãïatto, taæ kÃraïaæ cintayamÃno varaæ mama maraïaæ na paï¬itassà 'ti dummano 'smÅti Ã. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Ck; Cs udÃraæ phaÊetvà viya, Bd uraæ dÃla¤¤ate viya. 2 Cks karontaæ. 3 Bd katvà tumhe in the place of antaæ--kathetvÃ. 4 Bd devatÃya pucchitapa¤he pi. 5 Cks dinnena. 6 Bd mu¤ciæsu. 7 Cks dummano. 8 Bd metaæ. >/ #<[page 385]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 385>% Tassà taæ sutvà va MahÃsatte\<*<1>*>/ pabbatamatto soko uppajji, sà cintesi: "eken' upÃyena rÃjÃnaæ assÃsetvà ra¤¤o niddokka- manakÃle mama kaniÂÂhassa sÃsanaæ pahiïissÃmÅti", atha naæ sà Ãha: "mahÃrÃja tayà v' etaæ kataæ gahapatiputtaæ\<*<2>*>/ ma- hante issariye patiÂÂhÃpentena, tumhehi\<*<3>*>/ so senÃpatiÂÂhÃne Âha- pito, idÃni kira tumhÃkaæ yeva paccatthiko jÃto, na kho pana paccÃmitto khuddako nÃma atthi, hÃretabbo\<*<4>*>/ va so, tumhe mà cintayitthÃ" 'ti rÃjÃnaæ assÃsesi, so tanubhÆtasoko niddaæ okkami, devÅ uÂÂhÃya gabbhaæ pavisitvà "Mahosadha, cattÃro p-à taæ paribhindiæsu, rÃjà kuddho sve dvÃrantare tava va- dhaæ ÃïÃpesi, sve rÃjakulaæ na ÃgacceyyÃsi, Ãgacchanto\<*<5>*>/ pana nagaraæ hatthagataæ katvà samattho hutvà ÃgaccheyyÃ- sÅti" païïaæ likhitvà modakassa anto pakkhipitvà modakaæ suttakena veÂhetvà navabhÃjane katvà vÃsetvÃ\<*<6>*>/ la¤chetvÃ\<*<7>*>/ atthacarikÃya itthiyà adÃsi: "imaæ modakaæ Ãharitvà mama kaniÂÂhassa dehÅti", sà tathà akÃsi, "rattiæ kathaæ nikkhantÃ" ti na\<*<8>*>/ cintetabbaæ, ra¤¤Ã paÂhamam eva deviyà varo dinno, tena taæ na koci vÃresi, Bo. païïÃkÃraæ gahetvà uyyojesi, sà gantvà dinnabhÃvaæ Ãrocesi, tasmiæ khaïe devÅ gantvà ra¤¤Ã saddhiæ nipajji, Bo. pi modakaæ bhinditvà païïaæ vÃ- cetvà tam atthaæ ¤atvà kÃtabbaæ kiccaæ vicÃretvà sayane nipajji. Itare cattÃro janà pÃto va khaggahatthà dvÃrantare Âhatvà p-aæ apassantà dummanà hutvà ra¤¤o santikaæ gantvà "kiæ paï¬itÃ\<*<9>*>/ hato vo g-putto" ti vutte "na passÃma devÃ" ti Ãhaæsu. M. pi aruïuggamane yeva nagaraæ attano hattha- gataæ ¤atvÃ\<*<10>*>/ ta. ta. Ãrakkhaæ datvÃ\<*<11>*>/ mahÃjanaparivuto rathaæ Ãruyha mahantena parivÃrena rÃjadvÃraæ agamÃsi, rÃjà sÅha- pa¤jaraæ ugghÃÂetvà olokento aÂÂhÃsi, atha naæ M. rathà otaritvà vandi, rÃjà cintesi: "sac' Ãyaæ mama paccatthiko \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd sà tassa vacanaæ sutvà va mahÃsattassa atthÃya. 2 so Cks; Bd mahÃrÃja tumhehi eso g-putto. 3 Bd puna tumhehi. 4 Bd mÃretabbo. 5 Bd -te. 6 Bd chÃdetvÃ. 7 Ck la¤je-, Bd la¤ci-. 8 Ck naæ. 9 Cks -ta. 10 Bd katvÃ. 11 Bd dhapetvÃ. >/ #<[page 386]># %<386 XXII. MahÃnipÃta.>% bhaveyya na maæ vandeyyÃ" 'ti, atha naæ pakkosÃpetvà rÃjà sayane nisÅdi, M. pi gantvà ekamantaæ nisÅdi, cattÃro pi p-à tatth' eva nisÅdiæsu, atha naæ rÃjà ki¤ci ajÃnanto viya "tÃta tvaæ hiyyo gato\<*<1>*>/ idÃni\<*<2>*>/ Ãgacchasi, kiæ maæ evaæ paricca- jasÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha: 72. Abhidosagato idÃni esi\<*<3>*>/, kiæ sutvà kim Ãsaækate mano te, ko te kim avoca bhÆripa¤¤a, iægha taæ vacanaæ suïoma, brÆhi me tan ti. Ta. abhi -- ti hiyyo paÂhamayÃme gato, kimÃsaækate ti kiæ Ãsaækate, kimavocà 'ti kiæ ra¤¤o santikaæ mÃgamÅti taæ koci avoca. Atha naæ M.: "mahÃrÃja tayà me catunnaæ p-tÃnaæ va- canaæ gahetvà vadho Ãïatto, tenÃhaæ na emÅti" codento i. g. Ã.: 73. Pa¤¤o vajjho Mahosadho ti yadi te mantayitaæ janinda dosaæ bhariyÃya rahogato asaæsi guyhaæ pÃtukataæ sutaæ mam' etan ti. Ta. yadite ti yasmà tayÃ, mantayitan ti kathitaæ, dosan ti abhi- dosaæ, rattibhÃge ti a., kassa kathitan ti bhariyÃya, tvaæ hi tassà imaæ atthaæ rahogato asaæsi, guyhaæ -- ti yathà evarÆpaæ attano rahassaæ pÃkaÂaæ kataæ, sutaæ mametan ti mayà pan' etaæ tasmiæ yeva khaïe sutaæ devà 'ti vadati. RÃjà taæ sutvà va "imÃya taæ khaïaæ yeva sÃsanaæ pahitaæ\<*<4>*>/ bhavissatÅti" kuddho deviæ olokesi, taæ ¤atvà M. "kiæ deva deviyà kujjhatha, ahaæ atÅtÃnÃgatapaccuppannaæ sabbaæ jÃnÃmi, deva tumhÃkaæ rahassaæ tava\<*<5>*>/ deviyà kathi- taæ hotu, Ãcariya-Senakassa PukkusÃdÅnaæ vÃ\<*<6>*>/ rahassaæ mama kena\<*<7>*>/ kathitaæ, ahaæ etesaæ pi rahassaæ jÃnÃmi yevÃ" 'ti Senakassa tÃva rahassaæ kathento imaæ gÃtham Ãha: 74. Yaæ sÃlavanasmiæ\<*<8>*>/ Senako pÃpakammam akÃsi\<*<9>*>/ asabbhirÆpaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd gantvÃ. 2 Cks repeat idÃni. 3 Ck ekisi, Bds ehisi. 4 Cks pahiïitaæ. 5 Bd tumhÃkaæ tÃva rahassaæ mama, Ck t. r. tava mama, Cs t. r. tava ma. 6 Cks omit vÃ. 7 Cks tena. 8 read: -smi. 9 read: akÃs'. >/ #<[page 387]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 387>% sakhino va rahogato asaæsi, guyhaæ pÃtukataæ sutaæ mam' etan ti. Ta. asabbhi -- ti asÃdhujÃtikaæ\<*<1>*>/ lÃmakaæ akusalakammaæ akÃsi, imas- miæ yeva nagare asukaæ nÃma vesiæ sÃlavanuyyÃne mÃretvà alaækÃraæ gahetvà tassà yeva sÃÂakena bhaï¬ikaæ katvà attano ghare asukaÂÂhÃne Âhapesi, sa- khino và 'ti atha naæ mahÃrÃja ekassa sahÃyakassa rahogato hutvà akkhÃsi, tam pi mayà sutaæ, nÃhaæ devassa paccatthiko jÃto Senako paccatthiko, yadi te paccatthikena kammaæ atthi\<*<2>*>/ Senakaæ gaïhÃpehÅti. RÃjà Senakaæ oloketvà "saccan" ti pucchitvà "saccaæ devÃ" 'ti vutte tassa bandhanÃgÃraæ pavesanaæ\<*<3>*>/ ÃïÃpesi. Paï¬ito pi Pukkusassa rahassaæ kathento i. g. Ã.: 75. Pukkusa-purisassa te janinda uppanno rogo arÃjayutto\<*<4>*>/, bhÃtuc ca rahogato asaæsi, guyhaæ pÃtukataæ sutaæ mam' etan ti. Ta. arÃjayutto\<*<5>*>/ ti mahÃrÃja ekassa kuÂÂharogo uppanno, so rÃjÆnaæ pattuæ\<*<6>*>/ ayutto, chupanÃnucchaviko na hoti, tumhe ca Pukkusassa Æru muduko ti yebhuyyena tass' eva Ærumhi nipajjatha, so pan' esa vaïabandhanapilotikÃya phasso\<*<7>*>/ devà 'ti. RÃjà nam pi oloketvà "saccan" ti pucchitvà "Ãma devÃ" 'ti vutte tam pi bandhanÃgÃraæ pavesÃpesi. Paï¬ito KÃvin- dassa pi rahassaæ kathento Ãha: 76. ùbÃdho 'yaæ\<*<8>*>/ asabbhirÆpo, KÃvindo Naradevena\<*<9>*>/ puÂÂho puttassa rahogato asaæsi, guyhaæ pÃtukataæ sutaæ mam' etan ti. Ta. asabbhi -- ti yena so ÃbÃdhena puÂÂho ummattakasunakho viya viravati so naradevayakkhÃbÃdho\<*<10>*>/ asabbhijÃtiko lÃmako, tena\<*<11>*>/ puÂÂho rÃja- kulaæ pavisituæ ayutto mahÃrÃjà 'ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -jÃnitaæ. 2 Cks sati. 3 Cks omit pa-. 4 Cks arÃjaputto. 5 Cs arÃjappa, Ck arÃjappatto, 6 Bd omits pattuæ. 7 -ppatto ti---phasso wanting in Cs. 8 so Bd; Ck ÃbÃdhaæ naæ, Cs ÃbÃdhanaæ. 9 so all three MSS. for -deveneva? 10 Ck naradevayakkho bÃdho, Bd so naradevena yakkhena gahito ÃbÃdho. 11 Ck natena, Cs ntena. >/ #<[page 388]># %<388 XXII. MahÃnipÃta.>% RÃjà tam pi "saccaæ KÃvindÃ" 'ti pucchitvà "saccan" ti vutte tam pi bandhanÃgÃraæ pavesÃpesi. P. Devindassa rahassaæ kathento i. g. Ã.: 77. AÂÂhavaækaæ\<*<1>*>/ maïiratanaæ\<*<2>*>/ uÊÃraæ Sakko te addà pitÃmahassa, Devindassa gataæ tad ajja hatthaæ, mÃtuc ca\<*<3>*>/ rahogato asaæsi, guyhaæ pÃtukataæ sutaæ mam' etan ti Ta. pitÃmahassà 'ti tava pitÃmahassa KusarÃjassa, tadajja-ti taæ maÇgalasammataæ maïiratanaæ ajja Devindassa hatthagataæ mahÃrÃjà 'ti. RÃjà tam pi "saccaæ kirÃ" 'ti pucchitvà "saccan" ti vutte tam pi bandhanÃgÃraæ pavesÃpesi. Evan te "Bodhi- sattaæ vadhessÃmÃ" 'ti sabbe sambandhanaæ paviÂÂhÃ. Bo. pi "iminà kÃraïenÃhaæ `attano guynaæ parassa na kathe- tabban' ti vadÃmi, kathetuæ vaÂÂatÅti vadantà pana mahÃvinÃ- saæ pattÃ" ti vatvà uparidhammaæ desento imà gÃthà abhÃsi: 78. Guyhassa hi guyham eva sÃdhu, na hi\<*<4>*>/ guyhassa pasattham Ãvikammaæ, anipphÃdÃya\<*<5>*>/ saheyya dhÅro, nipphannattho\<*<6>*>/ yathÃsukhaæ bhaïeyya. 79. Na guyham atthaæ vivareyya, rakkheyya naæ yathà nidhiæ, na hi pÃtukato sÃdhu guyho attho pajÃnatà 80. Thiyà guyhaæ na saæseyya amittassa ca paï¬ito (V. p. 81) yo cÃmisena saæhÅro hadayatthe\<*<7>*>/ no ca yo naro. 81. Guyham attham asambuddhaæ sambodhayati yo naro mantabhedabhayà tassa dÃsabhÆto titikkhati. 82. YÃvanto purisass' atthaæ guyhaæ jÃnanti mantinaæ tÃvanto tassa ubbegÃ\<*<8>*>/, tasmà guyhaæ na vissaje. 83. Vivicca bhÃseyya\<*<9>*>/ divà rahassaæ rattiæ giraæ nÃtivelaæ pamu¤ce, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd atha-. 2 so all three MSS. 3 Bd mÃtuva. 4 Cks omit hi. 5 so Ck; Cs anippÃdÃya, Bd anipphannatÃyÃva. 6 Bd nippannattho, Ck nippattho, Cs nippattattho? 7 Cks -ttho. 8 Bd ubbhiggÃ. 9 Cks bhÃveyya. >/ #<[page 389]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 389>% upassutikà hi suïanti mantaæ, tasmà manto khippaæ upeti bhedan ti. Ta. amittassa cà 'ti itthiyà ca paccatthikassa ca na katheyya, saæ- hÅro ti yo ca yena kenaci Ãmisena saæhÅrati\<*<1>*>/ upalÃpanasaægahaæ gacchati tassa pi na saæseyya, hadayatthe no ti yo amitto mittapatirÆpako mukhena a¤¤aæ katheti hadayena a¤¤aæ cinteti tassÃpi na saæseyya, asambuddhan ti parehi a¤¤Ãtaæ, asambodhanan ti pi pÃÂho, pare sambodhetuæ ayuttan ti a., titikkhatÅti tassa akkosam pi paharam pi dÃso viya hutvà titikkhati adhi- vÃseti, mantinan ti mantÅnaæ và antare, yÃvanto ti mantino jÃnantÅti a., tÃvanto ti te guyhajÃnanake paÂicca tattakÃ\<*<2>*>/ tassa ubbegà santÃsà uppaj- jantÅti, na vissaje ti na vissajjeyya paraæ na jÃnÃpeyya, viviccà 'ti sace divà rahassaæ mantetukÃmo hoti viviccaæ\<*<3>*>/ okÃsaæ kÃretvà supaÂicchannaÂÂhÃne\<*<4>*>/ manteyya, nÃtivelan ti rattiæ rahassaæ kathento pana ativelaæ mariyÃdÃ- tikkamantaæ mahÃsaddaæ karonto giraæ na-ppamu¤ceyya, upassutikà ti mantaÂÂhÃnaæ upagantvà tiroku¬¬Ãdisu Âhatvà sotÃro bhavanti, tasmà ti ma- hÃrÃja tena kÃraïena so manto khippaæ bhedam upetÅti Ã. RÃjà M-assa kathaæ sutvÃ: "ete sayaæ rÃjaverino hutvà p-aæ mama veriæ karontÅti" kujjhitvà "gacchatha te nagarà nikkhamÃpetvà sÆlesu tÃva uttÃsetha sÅsÃni và chindathÃ" 'ti ÃïÃpesi, tesu pacchÃbÃhaæ bandhitvà catukke Âhatvà pahÃra- sataæ datvà nÅyamÃnesu p., deva ime tumhÃkaæ porÃïakÃ- maccÃ, khamatha tesaæ aparÃdhan" ti ra¤¤o kathesi, rÃjà "sÃdhÆ" 'ti pakkosÃpetvà tass' eva dÃse katvà adÃsi, so pana te tatth' eva bhujisse akÃsi, rÃjà "tena hi mama vijite mà vasantÆ" 'ti pabbÃjaniyakammaæ ÃïÃpesi, p. "khamatha deva etesaæ andhabÃlÃnan" ti khamÃpetvà tesaæ ÂhÃnantarÃni paÂi- pÃkatikÃni kÃrÃpesi, rÃjà "paccÃmittesu pi tÃv' assa evarÆpà mettÃbhÃvanÃ\<*<5>*>/, a¤¤esu kathaærÆpà bhavissatÅti" paï¬itassa ativiya pasanno. Tato paÂÂhÃya cattÃro p-à uddhaÂadÃÂhà viya sappà nibbisà hutvà ki¤ci kathetuæ nÃsakkhiæsÆ 'ti. Pa¤ca- paï¬itapa¤ho niÂÂhito. NiÂÂhito ca ParibhindanakathÃ\<*<6>*>/ ti. Tato paÂÂhÃya p. va ra¤¤o attha¤ ca dhamma¤ ca anu- sÃsati, so cintesi: "ra¤¤o setacchattam eva, rajjaæ pana ahaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks saægahÅrati, Bd saæhirati. 2 Cks kaæ, Bd tatthake paÂicca. 3 Bd vivittaæ. 4 Cks apaÂi-. 5 Bd omits bhÃvanÃ. 6 Cks paribhaï¬akathÃ. >/ #<[page 390]># %<390 XXII. MahÃnipÃta.>% vicÃremi, mayà appamattena bhavituæ vaÂÂatÅti" so nagare mahÃpÃkÃraæ nÃma kÃresi, tathà anupÃkÃradvÃraÂÂÃlake an- taraÂÂÃlake\<*<1>*>/ udakaparikhaæ kaddamaparikhaæ sukkhaparikhan ti tisso parikhà kÃresi, antonagare pi jiïïagehÃni paÂisaækhÃrÃ- pesi, mahÃpokkharaïiyo kÃrÃpetvà tÃsu udakanidhÃnaæ\<*<2>*>/ kÃresi, nagare sabbakoÂÂhÃgÃrÃni dha¤¤assa pÆrÃpesi, Himavantapade- sato kulÆpagatÃpasehi kaddamakumudabÅjaæ\<*<3>*>/ ÃharÃpesi, uda- kaniddhamanÃni sodhÃpetvà bahinagare pi jiïïapaÂisaækhÃra- kammaæ kÃrÃpesi, kiækÃraïÃ: anÃgatabhayaæ paÂibÃhanatthaæ, tato tato ÃgatavÃïijake pi\<*<4>*>/ "kuto ÃgatÃ" ti pucchitvà "asu- kaÂÂhÃnato nÃmÃ" 'ti "tumhÃkaæ ra¤¤o kiæ piyan" ti "asu- kaæ nÃmÃ" 'ti sutvà tesaæ sammÃnaæ kÃretvà uyyojetvà attano ekasatayodhe pakkositvà "sammà mayà dinnapaïïÃkÃre gahetvà ekasatarÃjadhÃniyo gantvà im epaïïÃkÃre attano pi- yakÃmatÃya tesaæ rÃjÆnaæ datvà te yeva upaÂÂhahantà tesaæ kiriyaæ và mantaæ và ¤atvà mayhaæ\<*<5>*>/ pesentà tatth' eva vasatha, ahaæ vo puttadÃraæ posessÃmÅti" vatvà kesa¤ci kuï- ¬ale kesa¤ci suvaïïapÃdukÃyo kesa¤ci suvaïïamÃlÃ\<*<6>*>/ akkharÃni chinditvà "yadà mama kiccaæ hoti tadà pa¤¤ÃyatÆ\<*<7>*>/" 'ti adhiÂ- Âhahitvà tesaæ hatthe datvÃ\<*<8>*>/ pesesi, te ta. ta. gantvà tesaæ rÃjÆnaæ païïÃkÃraæ datvà "tumhe upaÂÂhÃtuæ\<*<9>*>/ Ãgat' amhÃ" 'ti vatvà "kuto" ti puÂÂhà ÃgataÂÂhÃnato a¤¤Ãni ÂhÃnÃni Ãcik- khitvà tehi\<*<10>*>/ "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchite upaÂÂhahantà tesaæ ab- bhantarikà ahesuæ. Tadà EkabalaraÂÂhe\<*<11>*>/ SaækhapÃlo nÃma rÃjà ÃvudhÃni sajjÃpeti senaæ saæka¬¬hati, tassa santike upa- nikkhittapuriso p-assa sÃsanaæ pesesi: "ayaæ idha pavatti, `idan nÃma karissatÅti' na jÃnÃmi, pesetvà sayaæ tatvato jÃnÃ- thÃ\<*<12>*>/" 'ti. Atha M. suvapotakam ÃmantetvÃ: "samma gantvà EkabalaraÂÂhe\<*<8>*>/ SaækhapÃlarÃjà idan nÃma karotÅti ¤atvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck omits antara-, Bd anupakÃra¤ca dvÃrattÃlakaæ antaraÂÂÃlakaæ. 2 Bd -niddhamanaæ. 3 Bd kudrusakumuda bijÃni. 4 Cks -kehi. 5 Bd adds sÃsanaæ. 6 Bd -mÃlÃyo ti so tattha tattha. 7 Bd -yantu. 8 Cks omit datvÃ. 9 Ck -ÂÂhÃnaæ. 10 Bd tena hi. 11 Cks ekabala- or ekakhala-, Bd ekokampala. 12 Ck -tÃ, Cs -tu, Bd jÃnÃsu. >/ #<[page 391]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 391>% sakala-JambudÅpaæ Ãhiï¬itvà mayhaæ pavattiæ ÃharathÃ" 'ti vatvà madhulÃjaæ khÃdÃpetvà madhupÃnÅyaæ pÃyetvà sata- pÃkasahassapÃkehi telehi pakkhantaraæ makkhetvà pÃcÅnasÅha- pa¤jare Âhatvà vissajjesi, so ta. gantvà tassa purisassa santikà tassa ra¤¤o pavattiæ tatvato ¤atvà JambudÅpaæ parigaïhanto KampillaraÂÂhe\<*<1>*>/ Uttarapa¤cÃlanagaraæ pÃpuïi. Tadà tattha CÆÊani-Brahmadatto nÃma rÃjà r. kÃresi, tassa KevaÂÂo nÃma brÃhmaïo attha¤ ca dhamma¤ ca anusÃsati p. vyatto, so paccÆ- sakÃle pabujjhitvà dÅpÃlokena alaækatasirigabhaæ olokento\<*<2>*>/ mahantaæ yasaæ disvà "ayaæ mama yaso kassa santako" ti cintento "na a¤¤assa CÆÊanÅ-Brahmadattassa santako, evarÆ- passa pana yasassa dÃyakaæ rÃjÃnaæ sakala-JambudÅpe ag- garÃjÃnaæ kÃtuæ vaÂÂati, aha¤ ca aggapurohito bhavissÃmÅti" cintesi, so pÃto va ra¤¤o santikaæ gantvà sukhasayyaæ puc- chitvà "deva mantetabbaæ atthÅti", "vada ÃcariyÃ" 'ti, "deva antonagare raho nÃma na sakkà laddhuæ, uyyÃnaæ gacchÃmÃ" 'ti, so "sÃdhu ÃcariyÃ" 'ti rÃjà tena saddhiæ uyyÃnaæ gantvà balakÃyaæ bahi Âhapetvà Ãrakkhaæ kÃrÃpetvà brÃhmaïena saddhiæ uyyÃnaæ pavisitvà maÇgalasilÃpaÂÂe nisÅdi, suvapotako taæ kiriyaæ disvà "bhavitabbam ettha kÃraïena, ajja p-assa Ãcikkhitabbayuttakaæ ki¤ci suïissÃmÅti" uyyÃnaæ pavisitvà maÇgalasÃlarukkhassa pattantare allÅyitvÃ\<*<3>*>/ nisÅdi, rÃjà "kathehi ÃcariyÃ" 'ti Ã., "mahÃrÃja tava kaïïe ito karohi\<*<4>*>/, catukaïïo yeva manto bhavissati, sace mahÃrÃja mama vacanaæ karohi\<*<5>*>/ sakala-JambudÅpe taæ aggarÃjÃnaæ karomÅti", so mahÃtaïhÃya tassa vacanaæ sutvà somanassappatto hutvà "kathethÃcariya, karissÃmÅti", "deva mayaæ senaæ saæka¬¬hitvà paÂhamaæ khuddakanagaraæ rumhitvÃ\<*<6>*>/ gaïhissÃma, ahaæ hi cÆÊadvÃrena nagaraæ pavisitvà rÃjÃnaæ vakkhÃmi: `mahÃrÃja tava yuddhena kiccaæ n' atthi, kevalaæ amhÃkaæ santako hohi, tava r. tav' eva bhavissati, yujjhanto pana amhÃkaæ balavÃhanassa ma- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd kampala-. 2 Bd adds attano. 3 Bd niliyitvÃ. 4 Cks karehi. 5 Bd kareyyÃsi. 6 Bd yujhitvÃ. >/ #<[page 392]># %<392 XXII. MahÃnipÃta.>% hantatÃya ekanten' eva parajjhissasÅti\<*<1>*>/', sace me vacanaæ karissasi saægahissÃma taæ noce yujjhitvà jÅvitakkhayaæ pÃ- petvà dve\<*<2>*>/ senà gahetvà a¤¤aæ nagaraæ tato a¤¤an ti eten' upÃyena s-JambudÅpe r. gahetvà jayapÃnaæ pivissÃmÃ\<*<3>*>/" 'ti vatvà "ekasatarÃjÃno amhÃkaæ nagaraæ Ãnetvà uyyÃne ÃpÃna- maï¬apaæ kÃretvà ta. nisinne visamissakaæ suraæ pÃyetvà sabbe pi te jÅvitakkhayaæ pÃpetvà GaÇgÃya khipitvà ekasata- rÃjadhÃnisu r. amhÃkaæ hatthagataæ karissÃma, evaæ tvaæ s-JambudÅpe aggarÃjà bhavissasÅti", so "sÃdhu Ãcariya, evaæ karissÃmÅti", "mahÃrÃja, catukkaïïo manto nÃma, ayaæ hi na sakkà a¤¤ena jÃnituæ, tasmà papa¤caæ akatvà sÅghaæ nikkha- mathÃ" 'ti, rÃjà tussitvà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Suvapotako taæ sutvà tesaæ mantapariyosÃne sÃkhÃyaæ\<*<4>*>/ olambakaæ otÃ- rento\<*<5>*>/ viya KevaÂÂassa sÅse chakaïapiï¬aæ pÃtetvà "kim etan" ti mukhaæ vivaritvà uddhaæ olokentassa aparaæ mukhe pÃtetvà kirÅti vassanto sÃkhÃto uppatitvà "KevaÂÂa tvaæ `catukaïïo me manto' ti ma¤¤asi, idÃn' eva chakaïïo jÃto, puna aÂÂhakaïïo bhavitvà anekasatakaïïo bhavissatÅti" vatvà "gaïhatha gaïha- thÃ" 'ti vadantÃnaæ ¤eva vÃtavegena Mithilaæ gantvà p-assa nivesanaæ pÃvisi, tassa pana idaæ vattaæ: "sace pana kutoci ÃgatasÃsanaæ paï¬itass' eva kathetabbaæ hoti ath' assa aæ- sakÆÂe otarati, sace AmaradeviyÃpi sotuæ vaÂÂati ucchaÇge otarati, sace mahÃjanena sotabbaæ bhÆmiyaæ otarati, so p-assa aæsakÆÂe otari, tÃya sa¤¤Ãya "rahassena bhavitabban" ti ma- hÃjano paÂikkami, p. taæ gahetvà uparimatalaæ abhiruyha "kin te tÃta diÂÂhaæ kiæ sutan ti pucchi, ath' assa: "so ahaæ deva s-JambudÅpe a¤¤assa ra¤¤o santike ki¤ci bhayaæ\<*<6>*>/ na passÃmi, Uttarapa¤cÃlanagare pana C-Brahmadattassa purohito KevaÂÂo nÃma rÃjÃnaæ uyyÃnaæ netvà catukaïïamantaæ gaïhi, ahaæ sÃkhantare nisÅditvà tassa mukhe chakaïapiï¬aæ pÃtetvà Ãgato 'mhÅti" vatvà sabbaæ diÂÂhaæ sutaæ p-assa kathesi, "ra¤¤Ã \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -ssasi. 2 Cks omit dve. 3 Cks -mÅ. 4 Cks omit sÃ-. 5 Bd otaranto. 6 Bd guyhaæ. >/ #<[page 393]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 393>% pana sampaÂicchitan" ti vutte ca "sampaÂicchitaæ devÃ" 'ti Ã., p. tassa katabbayuttakaæ sakkÃraæ kÃretvà taæ mudu- paccattharaïe suvaïïapa¤jare nipajjÃpetvà "KevaÂÂo mama MahosadhabhÃvaæ na jÃnÃti ma¤¤e, na idÃni 'ssa mantiman- tassa matthakaæ pÃpuïituæ dassÃmÅti" cintetvà nagarato dug- gatakulÃni nÅharÃpetvà bahi vÃsesi, raÂÂhajanapadadvÃragÃmesu samiddhÃni issarakulÃni Ãnetvà nagare vÃsesi, bahuæ dhana- dha¤¤aæ sannicayaæ kÃresi. C-Brahmadatto pi KevaÂÂassa vacanaæ gahetvà senaÇgaparivuto gantvà ekaæ nagaraæ pa- rikkhipi, KevaÂÂo vuttanayena ta. pavisitvà taæ rÃjÃnaæ sa¤¤Ã- petvà attano santakaæ katvà dve senà ekato katvà a¤¤aæ rÃjÃnan ti evaæ C-Brahmadatto KevaÂÂassa ovÃde Âhito Âha- petvà VedeharÃjÃnaæ sese s-JambudÅpe rÃjÃno attano santake akÃsi. Bodhisattassa upanikkhittakapurisà "Brahmadattena ettakÃni nagarÃni gahitÃni, appamatto hotÆ" 'ti niccaæ sÃsanaæ pesesun" ti, so pi nesaæ "ahaæ idha appamatto, tumhe anukkaïÂhantà appamattà hutvà vasathÃ" 'ti pesesi. Brahma- datto sattadivasasattamÃsÃdhikehi sattahi saævaccharehi Vede- harajjaæ ÂhapetvÃ\<*<1>*>/ sesa-JambudÅpe r. gahetvà KevaÂÂaæ Ãha: "Ãcariya MithilÃyaæ Vedeharajjaæ gaïhÃmÃ" 'ti, "mahÃrÃja Mahosadhapaï¬itassa vasananagare r. gaïhituæ na sakkhis- sÃma, so hi evaæpa¤¤Ãya sampanno upÃyakusalo" ti, iti so vitthÃretvà candamaï¬ale pahÃrento\<*<2>*>/ viya Ma-assa guïaæ ka- thesi, ayaæ hi\<*<3>*>/ sayaæ pi upÃyakusalo va, tasmà "Mithila- rajjaæ nÃma deva appamattakaæ, s-JambudÅpe r. amhÃkaæ pahoti, kin no etenÃ" 'ti upÃyen' eva rÃjÃnaæ sallakkhÃpesi, sesarÃjÃno pi "mayaæ MithilÃya r. gahetvà va jayapÃnaæ pi- vissÃmÃ" 'ti vadanti, KevaÂÂo te pi vÃretvà "Videharajjaæ gahetvà kiæ karissÃma, so rÃjà amhÃkaæ santako va, nivatta- thÃ" 'ti upÃyen' eva bodhesi, te tassa vacanaæ sutvà nivat- tiæsu, MahÃsattassa purisà sÃsanaæ pesayiæsu: "Brahmadatto ekasatarÃjaparivÃro Mithilaæ Ãgacchanto va nivattitvà attano \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd vajjetvÃ. 2 Bd -laæ uÂhapento. 3 Cks ahaæhi, Bd aya¤ hi brÃhmano. >/ #<[page 394]># %<394 XXII. MahÃnipÃta.>% nagaram eva gato" ti, so pi tesaæ "ito paÂÂhÃya tassa kiriyaæ jÃnantÆ" 'ti paÂipesesi. Brahmadatto pi KevaÂÂena saddhiæ "idÃni kiæ\<*<4>*>/ kiccaæ karissÃmÃ" ti mantetvà "mayaæ jaya- pÃnaæ pivissÃmÃ" 'ti uyyÃnaæ alaækaritvà "cÃÂisahassesu suraæ Âhapetha, nÃnÃvidhÃni ca macchamaæsÃdÅni upanethÃ" 'ti sevake ÃïÃpesi, tam pi pavattiæ p-assa upanikkhittapurisà pesayiæsu, te pana "visaæ yojetvà rÃjÃno mÃretukÃmo" ti na jÃnanti, M. pana sukapotakassa santikà sutattà jÃnÃti, so "ne- saæ surÃpÃnadivasaæ tatvato jÃnitvà mama pesethÃ" 'ti sÃ- sanaæ paÂipesesi, te tathà kariæsu, taæ sutvà p.: "na yuttaæ mÃdise paï¬ite dharamÃne ettakÃnaæ rÃjÆnaæ maraïaæ, avassa- yo tesaæ bhavissÃmÅti" cintetvà sahajÃtaæ yodhasahassaæ pakkosÃpetvÃ, samma\<*<2>*>/ C-Brahmadatto kira uyyÃnaæ alaæ- karÃpetvà ekasatarÃjaparivuto suraæ pÃtukÃmo, tumhe ta. gantvà rÃjÆnaæ Ãsanesu pa¤¤attesu kismi¤ci anisinne\<*<3>*>/ yeva `C-Brahmadattassa anantaraæ mahÃrahÃsanaæ amhÃkaæ ra¤¤o' ti gahetvà tesaæ purisehi `tumhe kassa purisÃ' ti vutte `Vide- harÃjassÃ' 'ti vadeyyÃtha, te\<*<4>*>/ `tumhehi saddhiæ mayaæ satta- divasasattamÃsÃdhikÃni sattavassÃni r. gaïhantà ekadivasam pi VideharÃjÃnaæ na passÃma, kiærÃjà nÃm' esa, gacchath' assa\<*<5>*>/ pariyante Ãsanaæ gaïhathÃ' 'ti vadantà kalahaæ karissanti, tumhe `Âhapetvà Brahmadattaæ a¤¤o amhÃkaæ ra¤¤o uttari- taro va n' atthÅti' kalahaæ va¬¬hetvà `amhÃkaæ ra¤¤o Ãsana- mattam pi alabhantà idÃni vo (add: n' eva) suraæ pÃtuæ na macchamaæsaæ khÃdituæ dassÃmÃ' 'ti nadantà vaggantà sadden' eva tesaæ tÃsaæ janetvà mahantehi laguÊehi sabbacÃÂiyo bhin- ditvà macchamaæsaæ vippakiritvà aparibhogaæ katvà javena senÃya antaraæ pavisitvà devanagaraæ paviÂÂhà asurà viya ulloÊaæ uÂÂhÃpetvÃ:, mayaæ Mithilanagare Ma-paï¬itassa purisÃ\<*<6>*>/, sakkontà amhe gaïhathÃ' 'ti tumhÃkam gatabhÃvaæ\<*<7>*>/ jÃnÃpetvà ÃgacchathÃ" 'ti vatvà pesesi, te "sÃdhÆ" 'ti tassa vacanaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks taæ. 2 so all three MSS. 3 Ck -o. 4 Cks omit te. 5 Cks gacchatassa, Bd gacchatha? 6 Bd adds sace. 7 Bd Ãgata-. >/ #<[page 395]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 395>% sampaÂicchitvà vanditvà sannaddhapa¤cÃvudhà nikkhamitvà ta. gantvà Nandanavanam iva alaækatauyyÃnaæ pavisitvà sa- mussitasetacchatte ekasatarÃjapallaæke Ãdiæ katvà paÂiyattaæ taæ siribhÃvaæ disvà M-ena vuttaniyÃmen' eva sabbaæ katvà mahÃjanaæ saækhobhetvà MithilÃbhimukhà pakkamiæsu, rÃja- purisÃpi tesaæ rÃjÆnaæ taæ pavattiæ Ãrocesuæ, Brahmadatto "evarÆpassa nÃma visayogassa antarÃyo kato" ti kujjhi, rÃjÃno pi "amhÃkaæ jayapÃnaæ pÃtuæ nÃdÃsÅti" kujjhiæsu, balakÃyo pi "mayaæ amÆlakaæ suraæ pÃtuæ na\<*<1>*>/ labhimhÃ" 'ti kuj- jhiæsu, Brahmadatto pi te rÃjÃno Ãmantetvà "atha bho Mi- thilaæ gantvà VideharÃjassa sÅsaæ khaggena chinditvà pÃdehi akkamitvà nisinnà jayapÃnaæ pivissÃmÃ" 'ti, "senaæ gamana- sajjaæ karothÃ" 'ti vatvà puna rahogato KevaÂÂassÃpi tam atthaæ kathetvà "ambho\<*<2>*>/ evarÆpassa vattassa\<*<3>*>/ antarÃyakaraæ paccÃmittaæ gaïhissÃma, ekasatarÃjÆnaæ aÂÂhÃrasÃkkhohiïi- saækhÃya senÃya parivutà taæ nagaraæ gacchÃma, etha Ãca- riyÃ" ti Ã., brÃhmaïo attano paï¬itabhÃvena cintesi: "Ma-paï- ¬itaæ jinituæ nÃma na sakkÃ, amhÃkaæ yeva lajjitabbakaæ\<*<4>*>/ bhavissati, nivattessÃmi rÃjÃnan" ti, atha naæ eva Ãha: "ma- hÃrÃja na esa Videhara¤¤o thÃmo, Ma-paï¬itassa saævidhÃnam etaæ, mahÃnubhÃvo pan' esa, tena rakkhità Mithilà sÅharak- khità guhà viya na sakkà kenaci gahetuæ, kevalaæ amhÃkaæ lajjanakaæ bhavissati, alaæ ettha gamanenÃ" 'ti, rÃjà pana khattiyamÃnena issariyamadena ca matto hutvà "kiæ so ka- rissatÅti" vatvà ekasatarÃjaparivuto aÂÂharasÃkkhohiïisaækhÃya senÃya\<*<5>*>/ nikkhami, KevaÂÂo pi attano kathaæ gaïhÃpetuæ asakkonto "ra¤¤o paccanÅkavutti nÃma ayuttÃ" ti tena saddhiæ yeva nikkhami. Te pi yodhà ekaratten' eva Mithilaæ patvà attanà kataæ kiccaæ p-assa kathayiæsu, paÂhamaæ pahita- upanikkhittapurisÃpi 'ssa sÃsanaæ pahiïiæsu: "C-Brahmadatto `VideharÃjÃnaæ gaïhissÃmÅti' ekasatarÃjaparivÃro Ãgacchati, paï¬ito\<*<6>*>/ appamatto hotÆ" 'ti\<*<7>*>/, "ajja asukaÂÂhÃnaæ nama Ãgato, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd a. 2 Bd amhÃkaæ. 3 Bd mantassa. 4 Bd -tabbaæ. 5 Bd adds saddhiæ. 6 Bd -ta. 7 Bd hotu, omitting ti. >/ #<[page 396]># %<396 XXII. MahÃnipÃta.>% ajja asukaÂÂhÃnaæ, ajja nagaraæ pÃpuïissatÅti" pi 'ssa ni- baddhaæ sÃsanaæ pesenti yeva, taæ sutvà M. appamattataro ahosi, VideharÃjà pana "Brahmadatto kira imaæ nagaraæ ga- hetuæ ÃgacchatÅti" paramparÃghosena assosi, atha Brahmadatto aggapadose yeva ukkÃsatasahassena dhÃriyamÃnena\<*<1>*>/ Ãgantvà sakalanagaraæ parivÃresi, atha naæ hatthipÃkÃrarathapÃkÃra- assapÃkÃrehi parikkhipÃpetvà tesu tesu ÂhÃnesu balagumbaæ Âhapesi, manussà unnadantà appoÂhentà seÊentà naccantà gajjantà aÂÂhaæsu, dÅpobhÃsena c' eva alaækÃrobhÃsena ca sakalasatta- yojanikà Mithilà ekobhÃsà ahosi, hatthiassarathapattituriyÃdi- saddehi paÂhaviyà bhijjanakÃlo viya ahosi, cattÃro paï¬ità ullola- saddaæ sutvà ajÃnantà ra¤¤o santikaæ gantvà "mahÃrÃja mahà ullolasaddo\<*<2>*>/, na kho pana jÃnÃma kin nÃm' etaæ, vÅ- maæsituæ vaÂÂati mahÃrÃjÃ" 'ti, taæ sutvà rÃjà "Brahma- datto nu kho Ãgato bhaveyyÃ" 'ti sÅhapa¤jaraæ vivaritvà olokento tassÃgatabhÃvaæ ¤atvà bhÅtatasito "n' atth' amhÃkaæ jÅvitaæ, sve dÃni no sabbe jÅvitakkhayaæ pÃpessatÅti" tehi saddhiæ sallapanto nisÅdi, M. pan' assÃgatabhÃvaæ ¤atvà sÅho viya asambhÅto sakalanagare\<*<3>*>/ Ãrakkhaæ saævidahitvà "rÃjÃnaæ assÃsessÃmÅti" rÃjanivesanaæ abhirÆhitvà vanditvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, rÃjà naæ disvà paÂiladdhÃssÃso hutvà "Âhapetvà mama puttaæ Ma-paï¬itaæ a¤¤o maæ imamhà dukkhà moce- tuæ samattho nÃma n' atthÅti" cintetvà tena saddhiæ salla- panto Ãha: @@ @@ @*>/ dhajanÅ vÃmarohiïÅ sippiyehi susampannà sÆrehi suppatiÂÂhitÃ. || Ja_XXII:1453 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd dhÃrayamÃno. 2 Bd adds jÃto. 3 Cks -raæ. 4 Cks -vijjÃlaækÃrÃbhÃ. >/ #<[page 397]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 397>% @*>/ yasassino acchinnaraÂÂhà vyathitÃ\<*<2>*>/ Pa¤calÅnaæ vasaæ gatÃ. || Ja_XXII:1455 ||>@ @*>/ vasino gatÃ. || Ja_XXII:1456 ||>@ @@ @*>/ va samantà parivÃritÃ, Mahosadha vijÃnÃhi: kathaæ mokkho bhavissatÅti. || Ja_XXII:1458 ||>@ Ta. sabbasenÃyà 'ti sabbÃya ekasatarÃjadhÃniyÃ\<*<5>*>/ aÂÂhÃrasÃkkhohiïisaæ- khÃya saddhiæ Ãgato kira tÃtà 'ti, Pa¤cÃliyà ti Pa¤cÃlara¤¤o santakÃ, piÂ- ÂhimatÅti piÂÂhiyà ÃnÅte dabbasambhÃre gahetvà vicarantena va¬¬hakÅbalena samannÃgatÃ, sabbasaægÃmakovidà ti sabbasaægÃme\<*<6>*>/ kusalÃ, ohÃriïÅti antaraæ paviÂÂhÃ\<*<7>*>/ apa¤¤Ãyant' eva harituæ samatthÃ\<*<8>*>/, saddavatÅti dasahi sad- dehi avivittÃ, bheri -- nà ti etha yÃtah yujjhatha mà pajjathà ti ÃdÅni ta. vacÅbhedena jÃnÃpetuæ na sakkà tÃdisÃni pan' ettha kiccÃni bherisaddasaækha- saddasa¤¤Ãïen' eva bodhentÅti bherisaækhappabodhanà lohavijjà ti lohasip- pÃni, sattaratanapatimaï¬itÃnaæ kavacavammikajÃlikÃsÅsakaïerikÃdÅnaæ\<*<8>*>/ etaæ nÃmaæ, alaækÃrà ti rÃjarÃjamahÃmattÃdÅnaæ alaækÃrÃ, tasmà lohavijjÃhi c' eva alaækÃrehi ca bhÃsatÅti lohavijjÃalaækÃrÃbhà ti ayam ettha attho, dhaja- nÅti suvaïïÃdipatimaï¬itehi nÃnÃvatthasamujjalehi rathÃdisusamussiteh' eva dhajehi samannÃgatÃ, vÃmarohiïÅti hatthÅ ca asse ca Ãrohantà vÃmapassena ÃrohantÅti vÃmarohiïÅti vuccanti, tehi samannÃgatÃ, aparimitahatthiassasamÃkiïïà ti a., sippiyehÅti hatthisippÃssasippÃdisu aÂÂhÃrasasu sippesu nipphattiæ pattehi suÂÂhusampannà susamÃkiïïÃ, sÆrehÅti tÃta esà kira senà sÅhasamÃna- parakkamehi sÆrayodhehi suppatiÂÂhitÃ, ÃhÆ ti dasa kira ettha senÃya paï¬itÃ\<*<9>*>/ ti vadanti, rahogamà ti rahogamanasÅlà raho nisÅditvà mantanasÅlà te kira ekÃhaæ dvÅhaæ cintetuæ labhantà paÂhaviæ parivattetuæ ÃkÃse gaïÂhiæ kÃtuæ samatthÃ, ekÃdasÅti tehi kira paï¬itehi atirekatarapa¤¤Ã\<*<9>*>/ ra¤¤o mÃtÃ, sà tesaæ ekÃdasÅ hutvà Pa¤cÃliyaæ senaæ pasaæsati anusÃsati; ekadivasaæ kir' eko puriso ekaæ taï¬ulanÃli¤ ca puÂabhatta¤ ca kahÃpaïasahassa¤ ca gahetvà nadiæ tarissÃmÅti otiïïo nadÅmajjhaæ patvà tarituæ asakkonto tÅre Âhite ma- nusse evam Ã.: ambho mama hatthe ekataï¬ulanÃli puÂabhattaæ kahÃpaïasahassa¤ ca atthi, ito me yaæ ruccati taæ dassÃmi, yo sakkoti so maæ uttÃretÆ 'ti, ath' eko thÃmasampanno puriso gÃÊhaæ\<*<10>*>/ nivÃsetvà nadiæ ogÃhetvÃ\<*<11>*>/ taæ hatthe gahetvà uttÃretvà dehi me dÃtabban ti Ã., taï¬ulanÃliæ và bhattapuÂaæ và \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd anuyantÃ. 2 Bd byÃthitÃ, Cks vyadhitÃ. 3 Cks -ma. 4 Cks -kÃraka-. 5 Bd -rÃjanÃyikÃ. 6 Cks -ma. 7 Cks -o. 8 Bd paviÂhena apa¤¤Ãyanteneva paresaæ sÅsaæ Ãharituæ samattho. 9 Bd tassà kirettha senÃya dasa p., Ck -raæpaæ¤Ã, Bd -rÃpa¤cÃla. 10 Bd daÊhaæ. 11 Ck ogÃyitvÃ, Cs oghÃhitvÃ. >/ #<[page 398]># %<398 XXII. MahÃnipÃta.>% gaïhà 'ti, ahaæ mama jÅvitaæ agaïetvà taæ uttÃresiæ, na me etehi attho, kahÃpaïe me dehÅti, ahaæ ito maya yaæ ruccati taæ dassÃmÅti avacaæ, idÃni me yaæ ruccati taæ dammi, icchanto gaïhÃhÅti, so samÅpe Âhitass' ekassa kathesi, so pi taæ esa attano ruccanakaæ tava deti\<*<1>*>/ evaæ gaïhà 'ti Ã., so nÃhaæ gaïhissÃmÅti taæ ÃdÃya vinicchayaæ gantvà vinicchayÃmaccÃnaæ Ãrocesi, te pi sabbaæ sutvà tath' evÃhaæsu, so tesaæ vinicchayena asantuÂÂho ra¤¤o Ãrocesi, rÃjà vinicchayÃmacce pakkosÃpetvà tesaæ santike ubhinnam pi vacanaæ sutvà tath' eva vatvà vinicchituæ ajÃnanto attano jÅvitaæ pahÃya nadiæ otiïïaæ parajjhÃpesi\<*<2>*>/, tasmiæ khaïe ra¤¤o mÃtà TalatÃdevÅ\<*<3>*>/ nÃma avidÆre nisinnà ra¤¤o dubbinicchitabhÃvaæ ¤atvà tÃta imaæ aÂÂaæ ¤atvà vinicchitan\<*<4>*>/ ti Ã., amma ahaæ ettakaæ jÃnÃmi sace tumhe uttaritaraæ jÃnÃtha vinicchinathÃ\<*<5>*>/ 'ti, sà evaæ karissÃmÅti vatvà taæ purisaæ pakkosÃpetvÃ: ehi tÃta tava hatthagatÃni tÅïi pi bhÆmiyaæ ÂhapehÅti paÂipÃtiyà Âhapetvà tvaæ udake vuyhamÃno\<*<6>*>/ imassa kiæ kathesÅti pucchitvà idan nÃmà 'ti vutte tena hi idÃni tava ruccanakaæ gaïhà 'ti Ã., so sahassatthavikaæ gaïhi, atha naæ sà thokaæ gatakÃle pakkosÃpetvà tÃta sahassaæ tava ruccatÅti pucchitvà Ãma ruccatÅti vutte tÃta tayà ito me yaæ ruccati taæ dassÃmÅti imassa vuttaæ na vuttan ti vuttaæ devÅti tena hi imaæ sahassaæ etassa dehÅti, so rodanto paridevanto adÃsi, tasmiæ khaïe rÃ- jÃpi amaccÃpi tussitvà sÃdhukÃraæ pavattayiæsu, tato paÂÂhÃya tassà paï¬ita- bhÃvo sabbattha pÃkaÂo jÃto, taæ sandhÃya VideharÃjÃ\<*<7>*>/ mÃtà ekÃdasÅti Ã., kha- tyà ti khattiyÃ, acchinnaraÂÂhà ti Brahmadattena acchinditvà gahitaraÂÂhÃ, vyÃdhitÃ\<*<8>*>/ ti maraïabhayabhÅtà a¤¤aæ gahetabbagahaïaæ apassantÃ, Pa¤cÃ- lÅnaæ vasaæ gatà ti etassa Pa¤cÃlara¤¤o vasaæ gatà ti a., sÃmivacanatthe hi etaæ upayogavacanaæ, yaævadà takkarà ti yaæ mukhena vadanti\<*<9>*>/ taæ ra¤¤o kÃtuæ sakkonto\<*<10>*>/ va, vasino gatà ti pubbe sayaævasino idÃni pan' assa vasaæ gatà ti a., tisandhÅti paÂhamaæ hatthipÃkÃrena\<*<11>*>/ parikkhittà tato rathap. tato assap. tato yodhapattip. ti imehi catÆhi saækhepeti, tisandhi- parivÃrità ti hatthirathÃnaæ antare eko sandhi, rathÃssÃnaæ antare eko sandhi assapattÅnaæ a. eko ti, parikha¤¤atÅti khaïiyyati\<*<12>*>/ imaæ idÃni up- pÃÂetvà gaïhitukÃmà viya samantato khaïanti, uddhaætÃrakajÃtà cà 'ti tÃta yÃya senÃya samantà parivÃrità sà anekasatasahassÃhi daï¬adÅpikÃhi uddhaæ- tÃrakajÃtà viya khÃyati, vijÃnÃhÅti tÃta Mahosadha AvÅcito yÃva Bhavaggà a¤¤o tayà sadiso upÃyakusalo p. nÃma n' atthi paï¬itabhÃvo ca nÃma eva- rÆpesu ÂhÃnesu pa¤¤Ãyati tasmà tvam eva jÃna kathaæ ito dukkhà mokkho bhavissatÅti a. Imaæ ra¤¤o kathaæ sutvà M. cintesi: "ayaæ rÃjà ativiya maraïabhayabhÅto, gilÃnassa kho pana vejjo paÂisaraïaæ chÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -kaæ va deti, Cs ruccantaæ ma deti. 2 Bd parÃpesi. 3 Bd jalÃka-. 4 Bd suÂhu vinicchathÃ. 5 Cks -nethÃ, Bd vinicchathÃ. 6 Bd tÃta gaïe tvaæ udake vuyhamÃne, Ck miyyÃmÃno, Cs vyamÃno? 7 Bd pa¤cÃlarÃja. 8 Bd byÃdhitÃ; read: vyathitÃ. 9 Bd vadati. 10 so all three MSS. for -tÃ?. 11 Cks yodhahatthi-. 12 Cks khiïiyyÃti, Bd khaïiyati. >/ #<[page 399]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 399>% tassa bhojanaæ pipÃsitassa pÃnÅyaæ, imassa pi Âhapetvà mam a¤¤aæ paÂisaraïaæ n' atthi, assÃsessÃmi nan" ti, atha naæ M. manosilÃtale nadanto sÅho viya "mà bhÃyi mahÃrÃja rajja- sukham anubhava, ahaæ le¬¬uæ gahetvà kÃko viya dhanuæ gahetvà makkaÂo viya ca imaæ aÂÂhÃrasÃkkhohinÅsenaæ udare baddhasÃÂakÃnam pi assÃmikaæ katvÃ\<*<1>*>/ palÃpessÃmÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/. || Ja_XXII:1459 ||>@ T. a.: tvaæ deva yathÃsukhaæ attano rajjasukhasaækhÃte pÃde pasÃrehi pasÃrento ca saægÃmacittaæ akatvà bhu¤ja kÃme ramassu ca, eso Brahmadatto imaæ senaæ cha¬¬etvà palÃyissatÅti. P. rÃjÃnaæ samassÃsetvà nikkhamitvà nagare chaïabheri¤ carÃpetvà nÃgare Ãha: "ambho tumhe mà cintayittha, sattÃhaæ mÃlÃgandhavilepanaæ pÃnabhojanÃdÅni\<*<3>*>/ sampÃdetvà chaïakÅlaæ paÂÂhapetvÃ\<*<4>*>/ ta. ta. manussà yathÃnurÆpaæ mahÃpÃnaæ pivantu gandhabbaæ karontu vÃdentu naccantu\<*<5>*>/ seÊentu nadantu\<*<6>*>/ ap- poÂhentu, paribbayo vo mama\<*<7>*>/ santako hotu, ahaæ Ma-paï¬ito nÃma, passatha\<*<8>*>/ me ÃnubhÃvan" ti nÃgare assÃsesi, te tathà kariæsu, gÅtavÃditÃdisaddaæ bahinagare Âhità suïanti, cÆÊa- dvÃrena manussà pavisanti, Âhapetvà paÂisattuæ\<*<9>*>/ diÂÂhadiÂÂhaæ na gaïhanti, tasmà sa¤cÃro na chijjati, nagaraæ paviÂÂhà chaïakÅÊÃnissitaæ janaæ\<*<10>*>/ passanti, CÆÊani-Brahmadatto pi na- gare kolÃhalaæ sutvà amacce evam Ãha: "ambho amhesu aÂÂhÃrasÃkkhohiïiyà senÃya nagaraæ parivÃretvà Âhitesu na- garavÃsÅnaæ bhayaæ và sÃrajjaæ và n' atthi, Ãnandità pÅti- somanassappattà appoÂhenti nandanti seÊenti gÃyanti, kin nÃm' etan" ti, atha naæ upanikkhittakapurisà musÃvÃdaæ katvà evam Ãhaæsu: "deva mayaæ ekena kammena cÆÊadvÃrena nagaraæ pavisitvà chaïanissitaæ mahÃjanaæ disvà pucchimha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cks; Bd bandhasÃÂakÃnaæ pi sÃmikaæ akatvÃ. 2 Bd palÃyititi. 3 Cks -naæ. 4 Bd -tha. 5 Bd vaggantu. 6 Bd nadentu naccantu gÃyantu. 7 Bd mo pama. 8 Bd passissatha. 9 Ck -satthaæ, Cs -santaæ. 10 Cks chaïaæ. >/ #<[page 400]># %<400 XXII. MahÃnipÃta.>% ambho sakala-JambudÅpe rÃjÃno Ãgantvà tumhÃkaæ nagaraæ parikkhipitvà ÂhitÃ, tumhe pana atipamattÃ, kin nÃm' etan" ti, te evam Ãhaæsu: "amhÃkaæ ra¤¤o kumÃrakÃle eko mano- ratho ahosi: sakala-JambudÅpe\<*<1>*>/ rÃjÆhi nagare parivÃrite chaïaæ karissÃmÅti, tass' ajja manoratho matthakaæ patto, tasmà chaïabheriæ carÃpetvà sayaæ mahÃtale mahÃpÃnaæ pivatÅti", rÃjà tesaæ kathaæ sutvà kujjhitvà senaÇgaæ ÃïÃpesi: "khip- paæ ito c' ito ca nagaraæ avattharitvà parikhaæ bhinditvà pÃkÃraæ maddantà dvÃraÂÂÃlake bhindantà nagaraæ pavisitvà sakaÂehi kumbhaï¬Ãni viya mahÃjanassa sÅsÃni gaïhatha, Vide- hara¤¤o sÅsaæ ÃnethÃ" 'ti, taæ sutvà sÆrayodhà nÃnÃvidha- Ãvudhahatthà dvÃrasamÅpaæ gantvà paï¬itassa purisehi pakka- mÃÊakalalasi¤canapÃsÃïapatanÃdÅhi\<*<2>*>/ upaddutà paÂikkamanti, "pÃkÃraæ bhindissÃmÃ" 'ti parikhaæ otiïïe\<*<3>*>/ pi antaraÂÂÃlesu Âhità ususattitomarÃdÅhi mahÃvinÃsaæ pÃpenti, p-assa yodhà Brahmadattassa yodhe hatthavikÃrÃdÅni dassetvà nÃnappakÃrehi akkosanti tajjenti: "tumhe pi alabhantÃ\<*<4>*>/ thokaæ pivissatha khÃdissathÃ" 'ti suravitthakÃni\<*<5>*>/ c' eva macchamaæsasÆlÃni ca pasÃretvà sayam eva pivanti khÃdanti anupÃkÃre caækamanti, itare ki¤ci kÃtuæ asakkontà C-Brahmadattassa santikaæ gantvÃ: "deva Âhapetvà iddhimante a¤¤ehi nittharituæ na sakkÃ" ti vadiæsu, rÃjà catupa¤cÃhaæ\<*<6>*>/ vasitvà gahetabbagahaïaæ\<*<7>*>/ apas- santo KevaÂÂaæ pucchi: "Ãcariya nagaraæ gaïhituæ na sakkÃ, eko pi upasaækamituæ samattho nÃma n' atthi, kiæ kÃtabban" ti, "hotu mahÃrÃja, nagaraæ nÃma bahiudakaæ hoti, udakak- khayena gaïhissÃma, manussà udakena kilantÃ\<*<8>*>/ dvÃraæ vi- varissantÅti", so "atth' eso upÃyo" ti sampaÂicchi, tato paÂ- ÂhÃya udakaæ pavisituæ na denti, p-assa upanikkhittakapurisà païïaæ likhitvà kaï¬e bandhitvà taæ pavattiæ pesesuæ, "tena pi paÂhamam eva Ãïattaæ yo yo kaï¬e païïaæ passati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -pa. 2 so Cks for -mala-? Cs pakkamÃkalala-, Bs sakkharakaddama-, Bd kaddamavÃlukakalala-. 3 all three MSS. -o. 4 Bd kilamantà atha. 5 so Cks; Bd sÆrapiÂhakÃni. 6 Bd catuhapa¤cÃhaæ. 7 Bd -tabbayuttakaæ. 8 Bd kilamantÃ. >/ #<[page 401]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 401>% so so ÃharatÆ" 'ti, ath' eko puriso taæ disvà p-assa dassesi, so taæ pavattiæ ¤atvà "na me Ma-paï¬itabhÃvaæ jÃnantÅti" saÂÂhihatthe veÊÆ dvidhà phÃletvà suparisuddhaæ sodhetvà puna ekato katvà cammena bandhitvà upari kalalena makkhetvà Himavantato iddhimantatÃpasehi ÃnÅtakaddamakumudabÅjaæ\<*<1>*>/ pokkharaïÅtÅre kalale ropetvà upari veÊuæ ÂhapÃpetvÃ\<*<2>*>/ udakassa pÆrÃpesi, ekaratten' eva va¬¬hitvà pupphaæ veÊumatthakato uggantvà ratanamattaæ aÂÂhÃsi, atha naæ uppÃÂetvà "imaæ Brahmadattassa dethÃ" 'ti attano purisÃnaæ dÃpesi, te tassa daï¬akaæ valayaæ katvà "ambho\<*<3>*>/ Brahmadattassa pÃdamÆlikÃ, chÃtena mà marittha, gaïhatha\<*<4>*>/ taæ uppalaæ, pilandhitvà daï- ¬akaæ kucchipÆraæ khÃdathÃ" 'ti vatvà khipiæsu, tam eko p-assa upanikkhittakapurisÃnaæ upaÂÂhÃko va gaïhi, atha naæ ra¤¤o santikaæ haritvÃ\<*<5>*>/ "passatha deva imassa pupphassa daï¬akaæ, na no ito pubbe evaædÅgho\<*<6>*>/ daï¬ako diÂÂhapubbo" ti vatvà "minatha nan" ti vutte p-assa purisà saÂÂhihattha- daï¬akaæ asÅtihatthaæ katvà miniæsu, puna ra¤¤Ã\<*<7>*>/ "katth' etaæ jÃtan" 'ti vutte eko musÃvÃdaæ katvà evam Ãha: "ahaæ deva ekadivasaæ pipÃsito hutvà `suram pivissÃmÅti' cÆÊadvÃrena nagaraæ paviÂÂho nÃgarÃnaæ udakakÅÊanatthÃya katà mahÃ- pokkharaïiyo passiæ\<*<8>*>/, mahÃjano nÃvÃya nisÅditvà pupphÃni gaïhati, tatth' idaæ tÅrappadese jÃtaæ, gambhÅraÂÂhÃne jÃtassa pana daï¬ako satahattho bhavissÃtÅti", taæ sutvà rÃjà KevaÂÂaæ Ã.: "Ãcariya na sakkà idaæ udakakkhayena gaïhituæ, harath' etaæ\<*<9>*>/ mantaæ\<*<10>*>/" ti, "tena hi deva dha¤¤akkhayena gaïhissÃma, nagaraæ nÃma bahidha¤¤aæ hotÅti", "evaæ hotu ÃcariyÃ" 'ti, p. purimanayen' eva taæ pavattiæ ¤atvà "na me Ke-brÃhmaïo paï¬itabhÃvaæ jÃnÃtÅti" anupÃkÃramatthake kalalaæ datvÃ\<*<11>*>/ vÅhiæ ta. ropÃpesi, BodhisattÃnaæ adhippÃyà nÃma ijjhanti, vÅhi ekaratten' eva uÂÂhÃya pÃkÃramatthaken' eva pa¤¤Ãyi, tam \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd Ãnitaækudrusakumudabijaæ. 2 Bd ropÃpetvÃ. 3 Cks omit ambho. 4 Cks handa te. 5 Bd Ãh-. 6 Bd -digha. 7 Cks ra¤¤o. 8 Ck passitu, Bd passi. 9 Cks haretaæ. 10 Bd phatan. 11 Bd katvÃ. >/ #<[page 402]># %<402 XXII. MahÃnipÃta.>% pi disvà Brahmadatto "ambho kim etaæ pÃkÃramatthakena nÅlaæ hutvà pa¤¤ÃyatÅti", p-assa upanikkhittakapurisà ra¤¤o vacanaæ mukhato lu¤citvà gaïhantÃ\<*<1>*>/ viya "deva gahapatiputto kira Maho- sadho anÃgatabhayaæ disvà raÂÂhato dha¤¤aæ ÃharÃpetvà koÂÂhÃ- gÃrÃdÅni pÆrÃpetvà sesaæ dha¤¤aæ pÃkÃrapasse nikkhipÃpesi, te kira\<*<2>*>/ vÅhÅ Ãtape sukkhantà vasse tementà tatth' eva sassaæ jane- suæ\<*<3>*>/, aham pi ekadivasaæ ekena kammena cÆÊadvÃrena pavisitvà pÃkÃrapasse vÅhirÃsito vÅhiæ hatthena gahetvà vÅthiyaæ cha¬- ¬esiæ, atha maæ paribhÃsantà `chÃto 'sÅti ma¤¤e, vÅhiæ dasante bandhitvà tava gehaæ haritvà pacÃpetvà bhu¤jÃhÅti' vadiæsu", rÃjà taæ sutvà Ke-aæ Ãha: "Ãcariya dha¤¤akkhayena p' etaæ gahetuæ na sakkÃ, ayam pi anupÃyo" ti, "tena hi deva dÃ- rukkhayena gaïhissÃma, nagaraæ nÃma bahidÃrukaæ hotÅti", "evaæ hotu ÃcariyÃ" 'ti, purimanayen' eva taæ pavattiæ ¤atvà pÃkÃramatthakena vÅhiæ atikkamitvà pa¤¤ÃyamÃnaæ\<*<4>*>/ dÃrurÃsiæ kÃresi, manussà Brahmadattassa purisehi saddhiæ parihÃsaæ karontà "chÃt' attha yÃgubhattaæ pacitvà bhu¤jathÃ" 'ti mahantamahantÃni dÃrÆni khipanti, rÃjÃpi "pÃkÃramatthakena dÃrÆni pa¤¤Ãyante\<*<5>*>/, kim etan" ti pucchitvà "g-putto kira anÃ- gatabhayaæ disvà dÃrÆni ÃharÃpetvà kulÃnaæ pacchÃgehesu\<*<6>*>/ ÂhapÃpetvà atirekÃni pÃkÃraæ nissÃya ÂhapÃpesÅti" upanikkhitta- kÃnaæ yeva santikà sutvà Ke-aæ Ã.: "Ãcariya dÃrukkhayenÃpi na sakkà gaïhituæ, haretha taæ\<*<7>*>/ upÃyan" ti, "mà cintayi mahÃrÃja, a¤¤o upÃyo atthÅti", "Ãcariya, kiæupÃyo nÃm' esa, nÃhaæ tava upÃyassa antaæ passÃmi, na sakkà amhehi Videhaæ gaïhituæ, amhÃkaæ nagaraæ gamissÃmÃ" 'ti, "deva `C-Brahma- datto ekasatehi khattiyehi saddhiæ Videhaæ gaïhituæ na sak- khÅti' amhÃkaæ lajjanakaæ bhavissati, na Mahosadho yeva p., aham pi p. yeva, ekaæ lesaæ karissÃmÃ" 'ti, "kiæ lesaæ nÃma ÃcariyÃ" 'ti, "dhammayuddhan nÃma karissÃmÃ" 'ti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd vacanaæ sutvà mukhato vimhi lu¤canto. 2 Cks kira te. 3 Bd sassÃni sejjÃyisu. 4 Cks pa¤¤ÃyanappamÃnaæ. 5 Bd -tÃni. 6 Bd pacchÃbhÃgehesu. 7 Bd Ãharathekaæ. >/ #<[page 403]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 403>% "kim etaæ dh-yuddhan nÃma" 'ti, "mahÃrÃja na senà yuj- jhissati, dvinnam pi pana rÃjÆnaæ dve paï¬ità ekaÂÂhÃne bha- vissanti\<*<1>*>/, tesu yo vandissati tassa parÃjayo bhavissati, Ma-dho pana imaæ mantaæ na jÃnÃti, ahaæ mahallako so daharo, so a disvà vandissati, tadà Vedeho parÃjito nÃma bhavissati, atha mayaæ Vedehaæ parÃjetvà attano nagaraæ gamissÃma, evan no lajjanakaæ na bhavissati, idaæ dh-yuddhan nÃmÃ" 'ti, p. tam pi rahassaæ purimanayen' eva ¤atvà "sace KevaÂÂassa parajjhissÃmi\<*<2>*>/ nÃma na paï¬ito 'smÅti" cintesi, Brahmadatto pi "sobhano Ãcariya upÃyo" ti vatvÃ\<*<3>*>/ "sve dh-yuddhaæ bhavissati dvinnaæ paï¬itÃnaæ, dhammena samena jayaparÃjayo bhavis- sati\<*<4>*>/, yo dh-yuddhaæ na karissati so parÃjito va nÃma bha- vissatÅti" païïaæ likhÃpetvà cÆladvÃrena Vedehassa\<*<5>*>/ pesesi, taæ sutvà Vedeho p-aæ pakkosÃpetvà tam atthaæ Ãcikkhi, p. "sÃdhu deva, `sve pÃto va pacchimadvÃre dhammayuddha- maï¬alaæ sajjessantu\<*<6>*>/ dh-yuddhamaï¬alaæ ÃgacchantÆ' 'ti pesetha devÃ" 'ti, taæ sutvà ÃgatadÆtass' eva païïaæ dÃpesi, p. punadivase "KevaÂÂass' eva parÃjayo hotÆ" 'ti pacchima- dvÃre dh-yuddhamaï¬alaæ sajjÃpesi, te pi kho ekasatapurisà "ko jÃnÃti kiæ bhavissatÅti" p-assa ÃrakkhatthÃya\<*<7>*>/ Ke-aæ pari- vÃrayiæsu, te pi ekasatarÃjÃno dh-yuddhamaï¬alaæ gantvà pÃcÅnadisaæ olokentà aÂÂhaæsu, tathà Ke-brÃhmaïo, Bo. pana pÃto va gandhodakena nahÃyitvà satasahassagghanakaæ KÃsi- vatthaæ nivÃsetvà sabbÃlaækÃrapatimaï¬ito nÃnaggarasabho- janaæ bhu¤jitvà mahantena parivÃrena rÃjadvÃraæ gantvà "pavisatu me putto" ti vutte pavisitvà rÃjÃnaæ vanditvà eka- mante Âhatvà "kiæ tÃta MahosadhÃ" 'ti vutte "dh-yuddha- maï¬alaæ gamissÃmÅti" Ã., "mayà kiæ kÃtuæ vaÂÂatÅti", "deva Ke-brÃhmaïaæ maïinà va¤cetukÃmo 'mhi, aÂÂhavaækamaïi- ratanaæ laddhuæ vaÂÂatÅti", "gaïha tÃtÃ" 'ti, so taæ gahetvà rÃjÃnaæ vanditvÃ\<*<8>*>/ otiïïo sahajÃtehi yodhasahassehi parivuto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd vasissanti. 2 Cks parajji-, Bd parajjhÃ, Bs parajjhÃmi. 3 Cks omit ti vatvÃ. 4 Cks -ssatÅti. 5 Cks vi-. 6 Bd sajjissanti. 7 Cks -ttÃya. 8 Bd adds rÃjagehato. >/ #<[page 404]># %<404 XXII. MahÃnipÃta.>% navutikahÃpaïasahassagghanakaæ setasindhavayuttaæ ratha- varaæ Ãruyha pÃtarÃsavelÃya dvÃrasamÅpaæ pÃpuïi, KevaÂÂo pi "idÃni Ãgamissati idÃni ÃgamissatÅti" tassÃgamanamaggaæ olokento aÂÂhÃsi, olokanen' eva dÅghagÅvataæ patto viya suri- yatejena sede mu¤cante\<*<1>*>/, M. pi mahÃparivÃratÃya samuddo viya ajjhottharanto kesarasÅho viya asambhÅto vigatalomahaæso dvÃraæ vivarÃpetvà nagarà nikkhamma rathà oruyha sÅho viya vijambhanto\<*<2>*>/ pÃyÃsi, ekasatarÃjÃno tassa rÆpasiriæ disvà "esa kira Siriva¬¬haseÂÂhiputto Mahosadhapaï¬ito pa¤¤Ãya sakala- JambudÅpe adutiyo" ti ukkuÂÂhisahassÃni pavattayiæsu, so pi kho marugaïaparivuto Sakko viya anopamena sirivibhavena taæ maïiratanaæ hatthena gahetvà KevaÂÂÃbhimukho ahosi, Ke-taæ disvà va sakabhÃvena saïÂhÃtuæ asakkonto paccugga- manaæ katvà evam Ã.: "p-a Ma-dha, mayaæ dve pi p-Ã, am- hÃkaæ tumhe nissÃya ettakaæ kÃlaæ vasantÃnaæ tumhehi païïÃkÃramattam pi na pesitapubbaæ, kasmà evam akatthÃ\<*<3>*>/" 'ti, atha naæ M.: "p-a, tumhÃkaæ anucchavikaæ païïÃkÃraæ olokento ajja imaæ maïiratanaæ labhimha, handa naæ gaï- hatha, evarÆpaæ nÃma a¤¤aæ maïira-n' atthÅti", so tassa hatthe jalamÃnaæ maïira-disvà "dÃtukÃmo me bhavissatÅti" cintetvà "tena hi dehÅti" hatthaæ pasÃresi, M. "gaïhÃ" 'ti khipitvà pasÃritahatthassa aggaÇgulÅsu pÃtesi, brÃhmaïo garu- maïiratanaæ aÇgulÅhi dhÃretuæ nÃsakkhi, taæ parigaÊitvà M-assa pÃdamÆle pati, brÃhmaïo lobhena "gaïhissÃmi nan" ti tassa pÃdamÆle onato ahosi, ath' assa M. uÂÂhÃtuæ adanto ekena hatthena khandhaÂÂhike ekena piÂÂhikacchÃyaæ gahetvà "uÂÂhe- tha Ãcariya uÂÂhetha Ãc-, ahaæ daharo tumhÃkaæ nattumatto\<*<4>*>/, mà maæ vandathÃ" 'ti vadanto aparÃparaæ katvà nalÃÂaæ mukhena saddhiæ bhÆmiyaæ ghaæsitvà lohitamakkhitaæ\<*<5>*>/ katvà "andhabÃla tvaæ mama santikà vandanaæ paccÃsiæsasÅti\<*<6>*>/" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd sedà mu¤canti. 2 Bd -amÃno. 3 Bd karitthÃ. 4 Bd natthu-, Ck nantu-, Cs nanamatto? 5 Cks -kkhittaæ. 6 all three MSS. -satÅti. >/ #<[page 405]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 405>% gÅvÃyaæ gahetvà khipi, so usabhamattaÂÂhÃne patitvà uÂÂhÃya palÃyi, maïiratanaæ pana M-assa manussà va gaïhiæsu, Bo- assa pana "uÂÂhetha uÂÂhetha mà maæ vandathÃ" 'ti vacÅghoso sakalaparisaæ chÃdetvà aÂÂhÃsi, "Ke-brÃhmaïena p-assa pÃdà vanditÃ" ti parisÃpi 'ssa ekappahÃren' eva unnÃdÃdÅni akÃsi, Brahmadattaæ Ãdiæ katvà sabbe pi te rÃjÃno K-aæ M-assa pÃdamÆle onataæ\<*<1>*>/ addasaæsu yeva, te "amhÃkaæ p-ena M-dho vandito, idÃni parÃjit' amha, na no jÅvitaæ dassatÅti" attano attano asse Ãruyha Uttarapa¤cÃlÃbhimukhà palÃyituæ Ãrabhiæsu, te palÃyante disvà Bo-assa parisà "C-Brahmadatto ekasatakhattiye gahetvà palÃyatÅti" puna ukkuÂÂhim akÃsi, taæ sutvà te rÃjÃno maraïabhayabhÅtà bhiyyosomattÃya palÃyantà senaÇgaæ bhin- diæsu, Bo-assa parisÃpi nadantÅ vaggantÅ suÂÂhutaraæ kolÃ- halam akÃsi, M. senaÇgaparivuto nagaram eva pÃvisi, Brahma- dattassa senà tÅïi mattÃni yojanÃni pakkhandi, Ke-assaæ Ãruyha nalÃÂe lohitaæ pu¤chamÃno senaæ patvà assapiÂÂhiyaæ nisinno "bho\<*<2>*>/ mà palÃyatha, nÃhaæ g-puttaæ vandÃmi, tiÂÂhatha tiÂÂhathÃ" 'ti Ã., senà aÂhatvà gacchat' eva Ke-aæ akkosantà paribhÃsantÃ: "pÃpadhamma duÂÂhabrÃhmaïa `dhammayuddhaæ nÃma karissÃmÅti' gantvà nattumattam\<*<3>*>/ pi appahontaæ vandi\<*<4>*>/, n' atthi tava akattabban" ti tassa kathaæ asuïantà va gac- chant' eva, so vegena gantvà senaæ sampÃpuïitvà "bho\<*<2>*>/ va- canaæ saddahatha mayhaæ, nÃhaæ naæ vandÃmi, maïiratanena maæ va¤cesÅti", sabbe pi te rÃjÃno nÃnÃkÃraïehi bodhetvÃ\<*<5>*>/ attano kathaæ gaïhÃpetvà tathà pabhinnasenaæ paÂinivattesi, sà pana tÃva mahatÅ senà sace paæsumuÂÂhiæ và ekekaæ le¬¬uæ vÃ\<*<6>*>/ gahetvÃ\<*<7>*>/ khipeyya parikhaæ pÆretvà pÃkÃrappa- mÃïarÃsi bhaveyya, BodhisattÃnaæ pana adhippÃyà ijjhantÅti eko pi paæsumuÂÂhiæ và le¬¬uæ và nagarÃbhimukhaæ khipanto nÃma nÃhosi, sabbe nivattetvÃ\<*<8>*>/ attano khandhÃvÃraÂÂhÃnam eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 all three MSS. oïa-. 2 Bd bhonto. 3 Bd natta-. 4 Bd vandasi. 5 Bd sabbodhetvÃ. 6 Cks omit vÃ. 7 Bd adds nagarÃbhimukho. 8 so all three MSS. for -ttitvÃ? >/ #<[page 406]># %<406 XXII. MahÃnipÃta.>% paccÃgamiæsu, rÃjà Ke-aæ pucchi: "kiæ karoma ÃcariyÃ" 'ti, "deva kassaci cÆÊadvÃrena nikkhamituæ adantÃ\<*<1>*>/ sa¤cÃraæ chindÃma, manussà nikkhamituæ alabhantà ukkaïÂhitvà dvÃraæ vivarissanti, atha mayaæ paccÃmitte gaïhissÃmÃ" 'ti, p. taæ pavattiæ purimanayen' eva sutvà cintesi: "imesu ciraæ idha vasantesu phÃsukaæ nÃma n' atthÅti upÃyen' eva palÃpetuæ vaÂÂatÅti" so "mantena te palÃpessÃmÅti" ekaæ mantakusalaæ amaccaæ upadhÃrento AnukevaÂÂaæ nÃma disvà pakkosÃpetvà "Ãcariya mahÃkaæ ekaæ kammaæ nittharituæ vaÂÂatÅti" Ã., "kiæ karomi p-a, vadehÅti", "tumhe anupÃkÃre Âhatvà amhÃ- kaæ manussÃnaæ pamÃdaæ oloketvà antarantarà Brahmadattassa manussÃnaæ pÆvamacchamaæsÃdÅni khipitvà `ambho ida¤ c' ida¤ ca khÃdatha mà ukkaïÂhatha, a¤¤aæ katipÃhaæ vasituæ vÃyamatha, nagaravÃsino pa¤jare baddhakukkuÂà viya ukkaï- Âhità nacirass' eva vo dvÃraæ vivarissanti, atha tumhe Vedeha¤ ca duÂÂhagahapatiputta¤ ca gaïhathÃ' 'ti vadeyyÃtha, amhÃkaæ manussà taæ kathaæ sutvà tumhe akkositvà tajjetvà Brahma- dattassa manussÃnaæ passantÃnaæ ¤eva tumhe hatthapÃdesu\<*<3>*>/ gahetvÃ\<*<4>*>/ veÊupesikÃdÅhi paharantà viya hutvà otÃretvà pa¤ca cÆÊà gÃhÃpetvà iÂÂhakacuïïÃni\<*<5>*>/ okiritvà kaïaveramÃlaæ\<*<6>*>/ gahetvÃ\<*<7>*>/ katipayapahÃre datvà piÂÂhiyaæ rÃjiyo\<*<8>*>/ dassetvà pÃkÃraæ Ãro- petvà sikkÃ\<*<9>*>/ pakkhipitvà yotten' otÃretvà `gaccha mantabhe- dakacorÃ' 'ti BrahmadattamanussÃnaæ dassanti\<*<10>*>/, te taæ ra¤¤o santikaæ nessanti, rÃjà `ko te aparÃdho' ti pucchissati, ath' assa evaæ vadeyyÃsi: `mahÃrÃja, mayhaæ pubbe yaso mahanto, g-putto mantabhedo\<*<11>*>/ ti kujjhitvà ra¤¤o kathetvà sabbaæ\<*<12>*>/ acchindi. ahaæ mama yasavilopakassa\<*<13>*>/ gahapatiputtassa sÅsaæ gaïhÃpessÃmÅti tumhÃkaæ manussÃnaæ ukkaïÂhitasokena\<*<14>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -to, Bd adatvÃ. 2 Cks naæ. 3 Bd tumhÃkaæ hatthapÃdesu, Cks tumhe hatthapÃde. 4 Bd omits ga-. 5 Bd -cuïïena 6 Cks -veru-, Bd kaïïeÂhattamÃlaæ, Bs kaïïavilamÃlaæ. 7 Ck galetvÃ, Bd katvÃ, Bs kaïïetvÃ? 8 Cks rÃjiyaæ. 9 Bds sikkÃya. 10 Bd -enti. 11 Bd maæ na bhajatÅ, Bs macchariyena maæ garahatÅti. 12 Bd adds me vibhavaæ. 13 Bd yasabhedakassa. 14 so Bd; Cks ukkaïÂhÃne-. >/ #<[page 407]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 407>% bhÅto\<*<1>*>/ etesaæ khÃdanÅyabhojanÅyaæ demi, ettakena maæ porÃ- ïakaveraæ hadaye katvà imaæ vyasanaæ pÃpesi taæ sabbaæ tumhÃkaæ manussà jÃnanti mahÃrajÃ' 'ti nÃnÃkÃraïehi\<*<2>*>/ taæ saddahÃpetvà vissÃse uppanne `mahÃrÃja tumhe mama laddha- kÃlato paÂÂhÃya mà cintayittha, dÃni Vedehassa ca g-puttassa ca jÅvitaæ n' atthi, ahaæ imasmiæ nagare pÃkÃrassa ca thi- raÂÂhÃna¤ ca dubbalaÂÂhÃna¤ ca parikhÃyaæ kumbhÅlÃdÅnaæ atthiÂÂhÃna¤ ca natthiÂÂhÃna¤ ca jÃnÃmi, naciren' eva vo na- garaæ gahetvà dassÃmÅti' vadeyyÃtha, atha so rÃjà saddahitvà sakkÃraæ karissati senÃvÃhanaæ paÂicchÃpessati, ath' assa senaæ vÃÊakumbhÅlaÂÂhÃnesu yeva otÃreyyÃtha, tassa senà kum- bhÅlabhayena na otarissati, tadà tumhe `senà te deva g-puttena bhinnÃ, sabbe rÃjÃno Ãcariya-Kevatta¤ ca Ãdiæ katvà (add: na) kenaci la¤co gahito n' atthi\<*<3>*>/, kevalaæ ete tumhe pari- vÃretvà caranti, sabbe pana g-puttass' eva santakÃ, aham ev' eko tumhÃkaæ puriso, sace me na saddahatha sabbe rÃjÃno `alaækaritvà maæ dassanÃya ÃgacchantÆ' 'ti pesetha, atha tesaæ g-puttena attano nÃmarÆpaæ likhitvà dinnesu vatthÃlaækÃra- khaggÃdÅsu akkharÃni disvà niÂÂhaæ gaccheyyÃthÃ' 'ti vadey- yÃthà 'ti vutte so tathà katvà tÃni disvà niÂÂhaæ gantvà bhÅtatasito te rÃjÃno uyyojetvà `idÃni kiæ karoma p-Ã' 'ti tumhe pucchissati, tam enaæ evaæ vadeyyÃtha: `mahÃrÃja g-putto bahumÃyo, sace a¤¤Ãni katipayadivasÃni vasissatha sabbaæ vo senaæ attano hatthe katvà tumhe gaïhissati, pa- pa¤caæ akatvà ajj' eva majjhimayÃmasamanantare assapiÂÂhi- yaæ nisÅditvà palÃyissÃma, mà no parahatthe maraïaæ hotÆ' 'ti, so tumhÃkaæ vacanaæ sutvà tathà karissati, tumhe tassa palÃyanavelÃya nivattitvà amhÃkaæ manusse jÃnÃpeyyÃthÃ" 'ti, taæ sutvà AnukevaÂÂabrÃhmaïo "sÃdhu p-a, karissÃmi te va- canan" ti Ã., "tena hi katici\<*<4>*>/ pahÃre sahituæ vaÂÂatÅti" vatvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits bhÅ-. 2 Bd nÃnappakÃrehi. 3 Bd na kenaci la¤co agahito nÃma natthi. 4 Cks katthaci. >/ #<[page 408]># %<408 XXII. MahÃnipÃta.>% "p-a mama jÅvita¤ ca hatthapÃde ca Âhapetvà sesam attano rucivasena karohÅti", so tassa gehe manussÃnaæ sakkÃraæ kÃretvà AnukevaÂÂaæ vuttanayena vippakÃraæ pÃpetvà yotten' otÃretvà BrahmadattamanussÃnaæ dÃpesi, rÃjà taæ vÅmaæ- sitvÃ\<*<1>*>/ saddahitvà sakkÃram assa katvà senaæ paÂicchÃpesi, so pi taæ vÃÊakumbhÅlaÂÂhÃnesu yeva otÃresi, manussà kumbhÅlehi khajjamÃnà aÂÂÃlake\<*<2>*>/ Âhitehi ususattitomarehi\<*<3>*>/ vijjhiyamÃnà vinÃsaæ pÃpuïanti, tato paÂÂhÃya bhayena upagantuæ na sak- konti, Anuke-rÃjÃnaæ upasaækamitvà "mahÃrÃja, tumhÃkaæ atthÃya yujjhanakà nÃma n' atthi, sabbehi la¤co gahito, sace maæ asaddahantà rÃjÃno pakkosÃpetvà nivatthavatthÃdÅsu akkharÃni olokethÃ" 'ti Ã., rÃjà tathà katvà sabbesaæ vatthÃ- dÅsu akkharÃni disvà "addhà imehi la¤co gahito" ti niÂÂhaæ gantvà "Ãcariya idÃni kiæ kÃtabban" ti pucchitvà "deva a¤¤aæ kÃtabbaæ n' atthi, sace papa¤caæ karissatha g-putto vo gaï- hissati, mahÃrÃja Ãcariya-KevaÂÂo pi kevalaæ nalÃÂe vaïaæ katvà vicarati, la¤co pana etenÃpi gahito va, ayaæ maïirata- naæ gahetvà tumhe tiyojanaæ palÃpetvà puna\<*<4>*>/ saddahÃpetvà ni- vattesi, ayam pi paribhindako\<*<5>*>/ va, ekarattivÃso pi mayaæ na ruccati, ajj' eva majjhimayÃmasamanantare palÃyituæ vaÂÂati, maæ Âhapetvà a¤¤o tava suhadayo nÃma n' atthÅti" vutte "tena hi Ãcariya tumhe yeva me assaæ kappetvà yÃnaæ sajjaæ ka- rotha" 'ti Ã., brÃhmaïo tassa nicchayena\<*<6>*>/ palÃyanabhÃvaæ ¤atvà "mà bhÃyi mÃhÃrÃjÃ" 'ti assÃsetvà bahi nikkhamitvà upanikkhittakapurisÃnaæ "ajja rÃjà palÃyissati, mà niddÃyitthÃ" ti ovÃdaæ datvà ra¤¤o assaæ yathà Ãka¬¬hito suÂÂhutaraæ palÃyati\<*<7>*>/ evaæ avakappanÃya\<*<8>*>/ kappetvà majjhimayÃmasama- nantare "kappito te deva asso, velaæ jÃnÃhÅti" Ã., rÃjà assaæ abhirÆhitvà palÃyi, Anuke-pi assaæ abhirÆhitvà tena saddhiæ gacchanto viya thokaæ gantvà nivatto, avakappanÃya\<*<9>*>/ kappita- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -setvÃ. 2 Ck -ravassehi, Cs -ravasehi. 3 Bd -kesu. 4 Cks palÃyane pi. 5 Cks -bhinnako. 6 Bd vini-. 7 Bd -yissati. 8 Bd -kappannÃya, Cks -kampanÃya. 9 Bd -kappanÃya. >/ #<[page 409]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 409>% asso Ãka¬¬hiyamÃno pi rÃjÃnaæ gahetvà palÃyi, AnukevaÂÂo senÃya antaraæ pavisitvà "C-Brahmadatto palÃto" ti ukkuÂÂhiæ akÃsi, upanikkhittakamanussÃpi attano manussehi saddhiæ upakkosiæsu, sesarÃjÃno taæ saddaæ sutvà "Ma-paï¬ito dvÃraæ vivaritvà nikkhanto bhavissati, na idÃni no jÅvitaæ dassatÅti" bhÅtatasità upabhogaparibhogabhaï¬Ãni pi anoloketvà tato palÃ- yiæsu, manussà "rÃjÃno palÃyantÅti" suÂÂhutaraæ upakkosiæsu, sesà taæ saddaæ sutvà dvÃraÂÂÃlakÃdÅsu ÂhitÃpi unnadiæsu appoÂhayiæsu, iti tasmiæ khaïe paÂhavÅ viya bhijjamÃnà sa- muddo viya saækhubhito sakalanagaraæ anto ca bahi ca eka- ninnÃdaæ ahosi, aÂÂhÃrasÃkkhohiïÅsaækhÃmanussà "Maho- sadhapaï¬itena kira Brahmadatto ca ekasatarÃjÃno ca gahitÃ" ti maraïabhayabhÅtà attÃnà asaraïà udare baddhasÃÂakam pi cha¬¬etvà palÃyiæsu, khandhÃvÃraÂÂhÃnaæ tucchaæ ahosi, C-Brahmadatto ekasatakhattiye gahetvà attano nagaram eva gato, punadivase pÃto va nagaradvÃrÃni vivaritvà balakÃyà nagarà nikkhamitvà mahÃvilopaæ disvà "kiæ karoma p-Ã" 'ti M-assa Ãrocayiæsu, so Ãha: "etehi cha¬¬itadhanaæ amhÃkaæ pÃpuïÃti, sabbesam pi rÃjÆnaæ santakaæ amhÃkaæ ra¤¤o detha, seÂÂhÅna¤ ca KevaÂÂabrÃhmaïassa ca santakaæ amhÃkaæ Ãharatha, avasesaæ nagaravÃsino gaïhantÆ" 'ti, tesaæ ma- haggharatanabbhaï¬am\<*<1>*>/ eva ÃharantÃnaæ addhamÃso vÅtivatto, sesaæ pana catÆhi mÃsehi Ãhariæsu, M. AnukevaÂÂassa ma- hantaæ sakkÃram adÃsi, tato paÂÂhÃya ca kira MithilavÃsino sahira¤¤Ã jÃtÃ, BrahmadattassÃpi tehi rÃjÆhi saddhiæ Uttara- pa¤cÃlanagare vasantassa ekaæ vassaæ atÅtaæ. Ath' ekadi- vasaæ KevaÂÂo ÃdÃsena mukhaæ olokento nalÃÂe vaïaæ disvà "idaæ g-puttassa kammaæ, ten' amhi ettakÃnaæ rÃjÆnaæ antare lajjÃpito" ti cintetvà samuppannakodho hutvà "kadà nu kho tassa piÂÂhiæ passituæ samattho bhavissÃmÅti" cintento "atth' eso upÃyo" ti, "amhÃkaæ ra¤¤o dhÅtà Pa¤cÃlacaï¬Å nÃma \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks samaggha-. >/ #<[page 410]># %<410 XXII. MahÃnipÃta.>% uttamarÆpadharà devaccharapaÂibhÃgÃ, taæ Vedehara¤¤o das- sÃmÃ" 'ti vatvà "Vedehaæ kÃmena palobhetvà gilitabalisaæ viya macchaæ saddhiæ Mahosadhena Ãnetvà ubho pi te mÃ- retvà jayapÃnaæ pivissÃmÃ" ti sanniÂÂhÃnaæ katvà rÃjÃnaæ upasaækamitvà Ã.: "deva eko manto atthÅti", "Ãcariya tava mantan nissÃya uttarasÃÂakassÃpi sÃmino na jÃt' amha, idÃni kiæ karissasi, tuïhÅ hohÅti", "mahÃrÃja iminà upÃyena sadiso a¤¤o upÃyo nÃma n' atthÅti", "tena hi bhaïÃhÅti", "mahÃrÃja amhehi dvÅhi yeva bhavituæ vaÂÂatÅti", "evaæ hotÆ" 'ti, atha naæ brÃhmaïo uparipÃsÃdatalaæ Ãropetvà Ã.: "mahÃrÃja VedeharÃ- jÃnaæ kilesena palobhetvà idhÃnetvà saddhiæ g-puttena mÃ- ressÃmÃ" 'ti, "sundaro Ãcariya upÃyo, kathaæ pana naæ palo- bhetvà ÃnessÃmÃ" 'ti, "mahÃrÃja, dhÅtà vo Pa¤cÃlacaï¬Å uttama-, tassà rÆpasampatti¤ ca cÃturiyavilÃse ca\<*<1>*>/ kavÅhi gÅtabandhanena\<*<2>*>/ bandhÃpetvà tÃni kabbÃni\<*<3>*>/ MithilÃyaæ gÃyÃpetvà `evarÆpaæ itthiratanaæ alabhantassa Videhanarindassa kiæ rajjenÃ' 'ti tassa savanasaæsaggena baddhabhÃvaæ ¤atvà ahaæ gantvà diva- saæ ÂhapessÃmi, so mayi divasaæ Âhapetvà Ãgate gilitabaliso viya maccho g-puttaæ gahetvà Ãgamissati, atha te mÃressÃmÃ" 'ti, rÃjà tassa vacanaæ sutvà tussitvà "sundaro upÃyo Ãcariya, evaæ karissÃmÃ" 'ti sampaÂicchi, taæ pana mantaæ C-Brahma- dattassa sayanapÃlikà sÃÊikasakuïikà sutvà paccakkham akÃsi, rÃjà nipuïe kabbakÃre pakkosÃpetvà bahuæ dhanaæ datvà dhÅtaraæ tesaæ dassetvà "nÃnà etissà rÆpasampattiæ nissÃya kabbaæ karothÃ" 'ti Ã., ne atimanoharÃni gÅtÃni bandhitvà rÃjÃnaæ sÃvayiæsu, rÃjà bahuæ dhanaæ adÃsi, kavÅnaæ santikà naÂÃ\<*<4>*>/ sikkhitvÃ\<*<5>*>/ samajjamaï¬ale gÃyiæsu\<*<6>*>/, iti tÃni viÂÂhÃritÃni ahesuæ, tesu manussÃnaæ antare vitthÃritattaæ gatesu rÃjà gÃyake\<*<7>*>/ pakkosÃpetvà Ã.:, tÃtà tumhe mahÃsakuïe gahetvà rattiæ rukkhaæ Ãruyha ta. nisinnà gÃyitvà paccÆsakÃle tesaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cks; Bd cÃturitthiyavilÃso. 2 Bd kavihigitaæ, omitting bandhanena. 3 Bd kabyÃni. 4 Bd nÃÂakitthiyo. 5 Bd sikkhÃpetvÃ. 6 Bd gÃyÃpayiæsu. 7 Cks -ne. >/ #<[page 411]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 411>% gÅvÃsu kaæsatÃle bandhitvà te uÂÂhÃpetvÃ\<*<1>*>/ otarathÃ" 'ti, so kira "Pa¤cÃlara¤¤o dhÅtu sarÅravaïïaæ devatÃpi gÃyantÅti" pÃkaÂabhÃvakaraïatthaæ tathà kÃresi, puna rÃjà te kavÅ pakko- sÃpetvà "tÃtà iti tumhe `evarÆpà kumÃrikà JambudÅpatale a¤¤assa ra¤¤o nÃnucchavikà MithilÃyaæ Videhara¤¤o anuccha- vikÃ' ti ra¤¤o issariya¤ ca imÃya ca rÆpaæ vaïïetvà gÅtÃni bandhathÃ" ti Ã., tathà katvà ra¤¤o Ãrocayiæsu, rÃjà tesaæ dhanaæ datvà "tÃtà Mithilaæ gantvà ta. iminà va upÃyena gÃyathÃ" 'ti pesesi, te tÃni gÃyantà anupubbena Mithilaæ gantvà samajjamaï¬ale gÃyiæsu, tÃni sutvà mahÃjano ukkuÂÂhisahas- sÃni pavattetvà tesaæ bahuæ dhanaæ adÃsi, te rattisamaye rukkhesu pi gÃyitvà paccÆsakÃle sakuïÃnaæ gÅvÃsu kaæsatÃle bandhitvà otaranti, ÃkÃse kaæsatÃlasaddaæ sutvÃ,Pa¤cÃla- rÃjadhÅtu sarÅravaïïaæ devatÃpi gÃyantÅti" nagare ekakolÃhalaæ ahosi, rÃjà sutvà kabbakÃre pakkosÃpetvà attano nivesane samajjaæ kÃretvà "evarÆpaæ kira uttamarÆpadaraæ dhÅtaraæ CÆlanÅrÃjà mayhaæ dÃtukÃmo" ti tussitvà tesaæ bahuæ dhanaæ adÃsi, te pi Ãgantvà Brahmadattassa Ãrocayiæsu, atha naæ Ke-Ã.: "idÃn' Ãhaæ mahÃrÃja divasaæ vavatthÃpanÃya ga- missÃmÅti", "sÃdhu Ãcariya, kiæ laddhuæ vaÂÂatÅti", "thokaæ païïÃkÃran" ti, "gaïhathÃ" 'ti dÃpesi. so taæ ÃdÃya mahan- tena parivÃrena VedeharaÂÂhaæ sampÃpuïi, tassÃgamanaæ sutvà nagare ekakolÃhalaæ jÃtaæ: "CÆÊanÅrÃjà ca kira Vedeho ca mittasanthavaæ karissanti, CÆÊanÅ attano dhÅtaraæ ra¤¤o dassati, Ke-kira divasaæ vavatthÃpetuæ etÅti", VedeharÃjÃpi taæ suïi, M. pi sutvà pan' assa etad ahosi: "tassÃgamanaæ mayhaæ na ruccati, tatvato taæ jÃnissÃmÅti" so CÆlanisantike upanikkittapurisÃnaæ sÃsanaæ pesesi, "imaæ mantaæ tatvato na jÃnÃma, rÃjà ca Ke-ca sayanagabbhe nisÅditvà mantayiæsu, ra¤¤o pana sayanapÃlikà sÃÊikasakuïikÃ\<*<2>*>/ etaæ mantaæ jÃneyyÃ" 'ti paÂipesayiæsu, taæ sutvà M. cintesi: "yathà paccÃmittÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd uppÃÊetvÃ. 2 Cks add atthi. >/ #<[page 412]># %<412 XXII. MahÃnipÃta.>% okÃso na hoti evaæ suvibhattaæ katvà sajjitaæ\<*<1>*>/ nagaraæ ahaæ KevaÂÂassa daÂÂhuæ na dassÃmÅti" so nagaradvÃrato yÃva rÃjagehaæ rÃjagehato yÃva attano gehaæ ubhosu passesu kila¤jehi parikkhipÃpetvà matthake pi kila¤jehi\<*<2>*>/ paÂicchÃdÃpetvà cittakammaæ kÃretvà bhÆmiyaæ pupphÃni vikiritvà puïïaghaÂe Âhapetvà kadaliyo bandhÃpetvà dhaje paggaïhÃpesi, Ke-taæ nagaraæ pavisitvà suvibhattaæ nagaraæ apassanto ra¤¤Ã\<*<3>*>/ me maggo alaækÃrÃpito" ti cintesi, nagarassa adassanatthaæ kata- bhÃvaæ na jÃnÃti, so gantvà rÃjÃnaæ disvà païïÃkÃraæ pa- ÂicchÃpetvà paÂisanthÃraæ katvà ekamante nisÅditvà ra¤¤o kata- sakkÃrasammÃno attano ÃgatakÃraïaæ Ãrocento dve g. abhÃsi: @*>/ dÆtà ma¤jukà piyabhÃïino, || Ja_XXII:1460 ||>@ @@ Ta, santhavakÃmo ti mahÃrÃja amhÃkaæ rÃjà tayà saddhiæ mitta- santhavakÃmo, ratanÃnÅti itthiratanaæ attano dhÅtaraæ Ãdiækatvà tumhÃkaæ sabbaratanÃni deti, ÃgacchantÆ 'ti ito paÂÂhÃya kira Uttarapa¤cÃlanagarato païïÃkÃraæ gahetvà madhuravacanà piyabhÃïino dÆtà idhÃgacchantu ito ca ta. gacchantu, ekÃbhavantÆ 'ti GaÇgodakaæ viya Yamunodakena saddhiæ saæ- sandantà ekasadisà va hontÆ 'ti. Eva¤ ca pana naæ vatvà "mahÃrÃja amhÃkaæ a¤¤aæ mahÃmaccaæ pesetukÃmo hutvÃpi `a¤¤o\<*<4>*>/ manÃpaæ katvà sÃ- sanaæ Ãrocetuæ na sakkhissatÅti' maæ pesesi", "Ãcariya tumhe rÃjÃnaæ sÃdhukaæ bodhetvà ÃdÃya ÃgacchathÃ" 'ti\<*<5>*>/, "gaccha mahÃrÃja\<*<6>*>/ seÂÂhaæ abhirÆpa¤ ca kumÃrikaæ labhissatha, am- hÃka¤ ca ra¤¤Ã\<*<7>*>/ saddhiæ mettÅ ca vo patiÂÂhahissatÅti", so tassa vacanaæ sutvà va tuÂÂhamÃnaso "uttamarÆpadharaæ kira kumÃrikaæ labhissÃmÅti" savanasaæsaggena bandhitvÃ\<*<8>*>/ "Ãcariya tumhÃka¤ ca kira Mahosadhapaï¬itassa ca dhammayuddhe vivÃdo ahosi, gacchatha puttaæ me passatha, ubho pi paï¬ità \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd susaj-. 2 Cks -je. 3 Cks ra¤¤o. 4 Bd ito. 5 Bd ra¤¤o. 6 Cks gacchathà ti. 7 so Cks; Bd gacchatha rÃjÃ. 8 Cks ra¤¤o. 9 Bd bajhitvÃ. >/ #<[page 413]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 413>% a¤¤ama¤¤aæ khamÃpetvà mantetvà ethÃ" 'ti Ã., taæ sutvà Ke- "passissÃmi paï¬itan" ti taæ passituæ agamÃsi, M. pi taæ divasaæ "tena me pÃpadhammena saddhiæ sallÃpo mà hotÆ" 'ti pÃto va thokaæ sappiæ pivi, geham pi 'ssa bahalena alla- gomayena limpiæsu\<*<1>*>/, thambhe telena makkhesuæ, tassa nipaj- janakaæ ekaæ paÂÂama¤canakaæ\<*<2>*>/ Âhapetvà sesÃni ma¤capÅÂhÃni nÅhariæsu, so manussÃnaæ sa¤¤aæ adÃsi: "brÃhmaïe kathetuæ Ãraddhe evaæ vadeyyÃtha: `brÃhmaïa paï¬itena saddhiæ mà kathaya, ajja tena\<*<3>*>/ sappi pÅtan' ti mayi pi tena saddhiæ katha- nÃkÃraæ karonte\<*<4>*>/ pi `deva sappi vo pÅtaæ, mà kathethÃ' 'ti vÃreyyÃthÃ" ti, evaæ vicÃretvà M. rattapaÂÂaæ nivÃsetvà sat- tamesu dvÃrakoÂÂhakesu manusse ÂhapetvÃ\<*<5>*>/ paÂÂama¤cake nipajji, Ke-pi 'ssa paÂhamadvÃrakoÂÂhake Âhatvà "kahaæ paï¬ito" ti puc- chi, atha naæ te manussà "brÃhmaïa mà mahÃsaddaæ kari, sace si\<*<6>*>/ ÃgantukÃmo tuïhÅ hutvà ehi, ajja paï¬itena sappi\<*<7>*>/ pÅtaæ, ma- hÃsaddaæ kÃtuæ na labbhatÅti" Ãhaæsu, sesadvÃrakoÂÂhakesu pi naæ evam evaæ Ãhaæsu, so sattamadvÃrakoÂÂhakaæ atikkamitvà p-assa santikaæ agamÃsi, p. kathanÃkÃraæ dassesi, atha naæ "deva, mà kathayittha, tikhiïasappi vo pÅtaæ, kiæ vo iminà duÂÂha- brÃhmaïena saddhiæ kathitenÃ" 'ti vatvà vÃrayiæsu, iti so p-assa santikaæ gantvà n' eva nisÅdituæ na Ãsanaæ nissÃya tiÂÂhanaÂÂhÃnaæ labhi, allagomayaæ atikkamitvÃ\<*<8>*>/ aÂÂhÃsi, atha taæ oloketvà eko akkhÅni khani\<*<9>*>/ eko bhamukaæ ukkhipi, eko kapparaæ kaï¬Æyi, so tesaæ kiriyaæ disvà maækubhÆto "gacchÃm' ahaæ p-Ã" 'ti vatvà aparena "are duÂÂhabrÃhmaïa mà saddaæ karÅti" vutte "saddam eva karosi, aÂÂhÅni te bhin- dissÃmÅti" vutte bhÅtatasito hutvà nivattitvà olokesi, atha naæ a¤¤o veÊupesikÃya piÂÂhiyaæ tÃÊesi, a¤¤o gÅvÃya gahetvà khipi, a¤¤o piÂÂhiyaæ hatthatalena pahari, so dÅpimukhà muttamigo viya bhÅtatasito nikkhamitvà rÃjagehaæ gato, rÃjÃpi cintesi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd lepesuæ. 2 Bd tassa nippannama¤cakaæ. 3 Bd te. 4 Cks -to. 5 Cks -me--ke, and omit manusse ÂhapetvÃ. 6 Bd pi. 7 Bd tÅkhiïasappi. 8 Bd akkamitvÃ. 9 Bd nimmili. >/ #<[page 414]># %<414 XXII. MahÃnipÃta.>% "ajja mama putto imaæ pavattiæ sutvà tuÂÂho bhavissati, dvin- naæ p-Ãnaæ mahatiyà dhammasÃkacchÃya bhavitabbaæ, ajja ubho pi a¤¤ama¤¤aæ khamÃpessanti, lÃbhà vata me" ti, so Ke-aæ disvà p-ena saddhiæ saæsanditÃkÃraæ\<*<1>*>/ pucchanto g. Ã.: @@ Ta. paÂinijjhatto ti dhammayuddhamaï¬ale pavattaviggahavÆpasama- natthaæ kacci tvaæ tena so ca tayà nijjhatto khamÃpito, kacci tuÂÂho ti kacci tumhÃkaæ ra¤¤Ã pesitapavattiæ sutvà tuÂÂho ti. Evaæ vutte KevaÂÂo "mahÃrÃja tumhe taæ paï¬ito ti gahetvà vicaratha, tato asappurisataro nÃma n' atthÅti" g. Ã.: @*>/ thaddho asabbhirÆpo [yathà mÆgo va badhiro va\<*<3>*>/] na ki¤c' atthaæ abhÃsathà 'ti. || Ja_XXII:1463 ||>@ Ta. asabbhirÆpo ti apaï¬itajÃtiko, na ki¤cattha¤ ti mayà saha ki¤ci atthaæ na bhÃsittha, ten' eva naæ apaï¬ito ti ma¤¤ÃmÅti Bo-assa aguïaæ kathesi. RÃjà tassa vacanaæ anabhinanditvà apaÂikkositvà tassa ca tena saddhiæ ÃgatÃna¤ ca paribbaya¤ c' eva nivÃsageha¤ ca dÃpetvà "gacchathÃcariya vissamathÃ" 'ti taæ uyyojetvà "mama putto p-o paÂisanthÃrakusalo iminà kira saddhiæ n' eva paÂisanthÃraæ akÃsi na tuÂÂhiæ pavedesi, ki¤ci tena anÃgata- bhayaæ diÂÂhaæ bhavissatÅti" sayam eva g. samuÂÂhÃpesi: @@ Ta. idaï ti yaæ yaæ mama puttena diÂÂhaæ addhà idaæ mantapadaæ a¤¤ena ittarapurisena\<*<4>*>/ sududdasaæ, nara-ti viriyavantena narena suddho attho diÂÂho bhavissati, sayan ti sakaraÂÂhaæ hitvà ko parahatthaæ gamissati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd saæsandanÃ-. 2 so Bd; Cks asammodako. 3 so Cks; Bd ca bhadhiro ca read: --rÆpo ca yathà mugo badhiro ca? 4 Bd itara-. >/ #<[page 415]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 415>% "Mama puttena brÃhmaïassa Ãgamane doso diÂÂho bha- vissati, ayaæ hi Ãgacchanto na mittasanthavatthÃya Ãgamissati, maæ pana kÃmena palobhetvà nagaraæ netvà gaïhanatthÃya Ãgatena bhavitabban" ti, "taæ anÃgatabhayaæ diÂÂhaæ bha- vissati paï¬itenÃ" 'ti tassa taæ atthaæ ÃvajjetvÃ\<*<1>*>/ bhÅtatasitassa nisinnakÃle cattÃro paï¬ità Ãgamiæsu, rÃjà Senakaæ pucchi: Senaka ruccati te Uttarapa¤cÃlanagaraæ gantvà CÆÊanÅrÃjassa dhÅtu Ãnayanan" ti, "kiæ kathetha mahÃrÃja, na hi siriæ Ãgac- chantiæ paharitvà palÃpetuæ vaÂÂati, sace tumhe ta. gantvà taæ gaïhissatha Âhapetvà C-Brahmadattaæ a¤¤o tumhehi samo Jam- budÅpatale na bhavissati, kiækÃraïÃ: jeÂÂharÃjassa dhÅtÃya gahi- tattÃ, so hi `sesarÃjÃno mama manussÃ, Vedeho eko\<*<2>*>/ mayà sadiso' ti sakala-JambudÅpe uttamarÆpadharaæ dhÅtaraæ tumhÃkaæ dÃtu- kÃmo jÃto, karoth' assa vacanaæ, mayam pi tumhe nissÃya vatthÃlaækÃre labhissÃmÃ" 'ti, rÃjà sese pucchi, te pi tath' eva kathesuæ, tassa tehi saddhiæ kathentass' eva KevaÂÂabrÃhmaïo nivÃsagehà nikkhamitvà "rÃjÃnaæ Ãmantetvà gamissÃmÅti" Ãgantvà "mahÃrÃja, na sakkà amhehi papa¤caæ kÃtuæ, gamissÃma mayaæ narindÃ" 'ti, rÃjà tassa sakkÃraæ katvà taæ uyyojesi, M. tassa gatabhÃvaæ\<*<3>*>/ ¤atvà nahÃyitvà alaækaritvà rÃjupaÂÂhÃ- naæ Ãgantvà rÃjÃnaæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi, rÃjà cintesi: "putto me Ma-paï¬ito mahÃmantÅ mantapÃragato atÅtÃnÃgata- paccuppanne atthe jÃnÃti, amhÃkaæ ta. gantuæ yuttabhÃvaæ và ayuttabhÃvaæ và p. jÃnissatÅti" so attano\<*<4>*>/ paÂhamaæ cintite aÂhatvÃ\<*<5>*>/ rÃgaratto mohamÆÊho hutvà taæ pucchanto g. Ã.: @*>/ Mahosadha tvam pi matiæ karohÅti. || Ja_XXII:1465 ||>@ Ta. channan ti p-a KevaÂÂabrÃhmaïassa ca mama ca imesaæ catunnan ti channaæ amhÃkaæ ekà va matÅ eko ajjhÃsayo GaÇgodakaæ viya Yamunoda- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 Cks ceko. 3 Bd gamanabh-. 4 Cks attÃnaæ. 5 Bd cintitaæ avatvÃ. 6 Cks yÃnaæ. >/ #<[page 416]># %<416 XXII. MahÃnipÃta.>% kena saæsandati sameti, ye mayaæ cha pi janà p-a uttamabhÆripattà tesam no channam pi C-rÃjadhÅtu Ãnayanaæ ruccatÅti, ÂhÃnan\<*<1>*>/ ti idh' eva vÃso, matiæ karohÅti amhÃkaæ ruccanakaæ nÃma appamÃïaæ tvam pi cintehi kiæ amhÃ- kaæ ÃvÃhatthÃya ta. yÃnaæ udÃhu ayÃnaæ Ãdu idh' eva vÃso ruccatÅti. Taæ sutvà p. "ayaæ rÃjà ativiya kÃmagiddho, andhabÃla- bhÃvena imesaæ catunnaæ vacanaæ gaïhÃti, gamane dosaæ kathetvà nivattessÃmi nan" ti cintetvà catasso g. abhÃsi: @*>/ migaæ yathà okacarena\<*<3>*>/ luddo. || Ja_XXII:1466 ||>@ @*>/ maraïam attano || Ja_XXII:1467 ||>@ @*>/ dhÅtaraæ kÃmagiddho na jÃnÃsi maccho va\<*<4>*>/ maraïam attano. || Ja_XXII:1468 ||>@ @*>/ va mahantaæ bhayam essatÅti. || Ja_XXII:1469 ||>@ Ta. rÃjà 'ti Videhaæ Ãlapati, mahÃnubhÃvo ti mahÃyaso, mahabbalo ti aÂÂhÃrasÃkkhohiïÅsaækhÃtena balena samannÃgato, kÃraïatthan\<*<7>*>/ ti {ma- raïakÃraïassa\<*<7>*>/} atthÃya, okacarenÃ\<*<8>*>/ 'ti okacarikÃya\<*<10>*>/, luddo hi ekaæ migiæ sikkhÃpetvà rajjukena bandhitvà ara¤¤aæ netvà migÃnaæ gocaraÂÂhÃne Âha- pessati\<*<11>*>/, sà bÃlamigaæ attano santikaæ ÃnetukÃmÃ\<*<12>*>/ sakasa¤¤Ãya\<*<13>*>/ saærÃgaæ janentÅ viravati\<*<14>*>/, tassà saddaæ sutvà bÃlamigo migagaïaparivuto vanagumbe nipanno sesamigÅsu sa¤¤aæ katvÃ\<*<15>*>/ tassà savanasaæsagge\<*<16>*>/ baddho vuÂÂhÃya nikkhamitvà gÅvaæ ukkhipitvà kilesavasena taæ migiæ upagantvà luddassa mahÃpassaæ datvà tiÂÂhati, tam enaæ so tikhiïÃya sattiyà vijjhitvà jÅvitakkha- yaæ pÃpeti, ta. luddo viya C-rÃjà okacarikà viya tassa dhÅtà luddassa hatthe Ãvudhaæ viya KevaÂÂabrÃhmaïo, iti yathà okacarena luddo migaæ kÃraïatthÃya\<*<7>*>/ icchati evaæ so rÃjÃnaæ icchatÅti Ã., Ãmagiddho ti vyÃmasatagambhÅre udake vasanto pi tasmiæ baÊise\<*<17>*>/ vaækaÂÂhÃnaæ chÃdetvà Âhite ÃmasaækhÃte\<*<18>*>/ Ãmise giddho hutvà baÊisaæ gilati, attano maraïaæ na jÃnÃti, dhÅtaran ti CÆÊanÅbÃÊisikassa Ke-brÃhmaïabaÊisaæ chÃdetvà Âhitaæ Ãmisasadisaæ tassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks yÃnaæ. 2 Bd mÃraïa-. 3 Bd okka-, Cks ona-. 4 Bd omits va. 5 Bd -neyyassa. 6 Cks patth-, Bd mandhÃnubandhaæ. 7 Bd mÃ-. 8 Bd maraïassa. 9 Bd okka-. 10 Bd okka-, Cks -carinÃya. 11 Bd Âhapesi. 12 Bd -mo. 13 Bd -bhÃsÃya. 14 Bd vidha-. 15 Bd akatvÃ. 16 Bd -ena. 17 Cks -sassa. 18 Cks Ãmisagate. >/ #<[page 417]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 417>% ra¤¤o dhÅtaraæ kÃmagiddho hutvà maccho\<*<1>*>/ attano maraïasaækhÃtaæ Ãmisaæ viya na jÃnÃsi, Pa¤cÃlan ti Uttarapa¤cÃlanagaraæ, attan ti attÃnaæ, pa- thÃnupannan\<*<2>*>/ ti yathà gÃmadvÃramaggaæ anuppattaæ\<*<3>*>/ migaæ mahantaæ bhayaæ essati taæ migaæ maæsatthÃya\<*<4>*>/ ÃvudhÃni gahetvà nikkhamantesu ma- nussesu ye ye passanti te te mÃrenti evaæ Uttara -- nagaraæ gacchantaæ tam pi maraïabhayaæ essati upagamissatÅti catÆhi gÃthÃhi rÃjÃnaæ niggaïhitvà kathesi. So atiniggaïhanto\<*<5>*>/ kujjhitvà "ayaæ maæ attano dÃsaæ viya ma¤¤ati, rÃjà ti sa¤¤am pi na karoti, aggarÃjena\<*<6>*>/ `dhÅ- taraæ dassÃmÅti' mama santikaæ pesitaæ ¤atvà ekam pi maÇgalapaÂisaæyuttaæ\<*<7>*>/ na kathetvà maæ `lÃÊamigo\<*<8>*>/ viya gi- ÊitabaÊisamaccho viya pathÃnupannamigo\<*<9>*>/ viya ca maraïaæ pÃpuïissasÅti\<*<10>*>/' vadatÅti" kujjhitvà anantaraæ g. Ã.: @@ Ta. bÃlamhase ti bÃlà amhe, elamÆgà ti lÃÊamukhà mayam eva, utta- matthÃnÅti uttamaitthiratanapaÂilÃbhakÃraïÃni\<*<11>*>/, tayi lapimhà 'ti tava san- tike kathayimha, kimevà 'ti garahanto Ãha, naÇgala-ti gahapatiputtà dahara- kÃlato paÂÂhÃya maÇgalakoÂiæ gahetvà yeva va¬¬hanti, tam atthaæ sandhÃya tvaæ gahapatikammam eva jÃnÃsi na khattiyÃnaæ maÇgalakamman ti iminà adhippÃyen' evam Ãha, a¤¤e ti yathà Ke-và SenakÃdayo và a¤¤e paï¬ità imÃni khattiyÃnaæ maÇgalatthÃni jÃnanti tÃni kiæ tathà tvaæ jÃnÃsi, gahapati- kammajÃnanam eva tavÃnucchavikan ti. Iti taæ akkositvà paribhÃsitvà "g-putto mama maÇgalan- tarÃyaæ karoti, niddhamath' etan" ti nÅharÃpetuæ g. Ã.: @@ So ra¤¤o kuddhabhÃvaæ ¤atvà "sace kho pana maæ koci ra¤¤o vacanaæ gahetvà hatthe và gÅvÃya và parÃmaseyya tam me alaæ assa yÃvajÅvaæ lajjituæ, tasmà sayam eva nikkha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks macche. 2 Cks patth-, Bd pathÃnubandhan. 3 Bd anubandhaæ, Cs anuppannaæ. 4 so Cks; Bd mÃraïatthÃya. 5 so all three MSS. for -te? 6 Cks -rÃjÃnaæ. 7 Bd adds kathaæ. 8 Bd bÃla-. 9 Cks patth-, Bd pathÃnubandha-. 10 Ck Bd -tÅti. 11 Cks uttamaratanapaÂilÃbhe, omitting kÃraïÃni. >/ #<[page 418]># %<418 XXII. MahÃnipÃta.>% missÃmÅti" cintetvà rÃjÃnaæ vanditvà attano gehaæ gato, rÃjà kevalaæ kodhavasen' eva vadati, Bodhisatte pana garucittatÃya na ki¤ci tathÃ\<*<1>*>/ kÃtuæ ÃïÃpesi, atha M. cintesi: "ayaæ rÃjà bÃlo, attano hitÃhitaæ na jÃnÃti, kÃmagiddho hutvà `tassa dhÅ- taraæ labhissÃmi yevÃ' 'ti anÃgatabhayaæ ajÃnitvà gacchanto mahÃvinÃsaæ pÃpuïissati, mayà nÃssa kathaæ hadaye kÃtuæ vaÂÂati\<*<2>*>/, bahÆpakÃro me esa mahato yasassa dÃyako, imassa mayà paccayena bhavitabbaæ vaÂÂati, paÂhamaæ kho pana su- vapotakaæ pesetvà tatvato ¤atvà pacchà sayaæ gamissÃmÅti" cintetvà suvapotakaæ pesesi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ Vedehassa upantikà atha ÃmantayÅ dÆtaæ MÃÂharaæ\<*<4>*>/ suvapaï¬itaæ: || Ja_XXII:1472 ||>@ @@ @*>/ pucchassu, sà hi sabbassa kovidÃ, sà tesaæ sabbaæ jÃnÃti\<*<6>*>/ ra¤¤o ca Kosiyassa ca. || Ja_XXII:1474 ||>@ @*>/ so paÂissutvà MaÂÂharo\<*<4>*>/ suvapaï¬ito agamÃsi harÅpakkho sÃÊikÃya upantikaæ. || Ja_XXII:1475 ||>@ @*>/ suvapaï¬ito atha ÃmantayÅ sugharaæ\<*<8>*>/ sÃÊikaæ ma¤jubhÃïikaæ: || Ja_XXII:1476 ||>@ @*>/, kacci vesse\<*<10>*>/ anÃmayaæ, kacci te madhunà lÃjÃ\<*<11>*>/ labbhate sughare tava\<*<12>*>/. || Ja_XXII:1477 ||>@ @*>/ labbhate suvapaï¬ita\<*<14>*>/. || Ja_XXII:1478 ||>@ @*>/ kassa và pahito tuvaæ, na ca me si ito pubbe diÂÂho và yadi và suto ti. || Ja_XXII:1479 ||>@ Ta. harÅpakkho ti haritapattasamÃnapakkha, veyyÃvaccan ti ehi sammà 'ti vutte Ãgantvà aæke nisinnaæ samma a¤¤ena manussabhÆtena\<*<16>*>/ kÃtuæ asakkuïeyyaæ mam' ekaæ kÃyaveyyÃvaÂikaæ karohÅti Ã, kiæ karomi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks kathÃ. 2 Cks -tÅti. 3 Bd -kkama. 4 Bd mÃdha-. 5 Cs paccharena, Bd bandhanena. 6 Cks sà ne sabbaæ pajÃnÃti. 7 so Cks for Ãmà ti? Bd Ãhedi? 8 Ck omits su. 9 so Bd; Cks kamaniyaæ, read: khamà or kusalaæ? 10 Bd ki¤ci vese, Cks kacce vesse. 11 Bd ki¤ci te m. lÃjaæ, Cks lÃja. 12 Bd tuvaæ. 13 Bd lÃjaæ. 14 Cks -taæ. 15 so all three MSS. for Ãgama? 16 Cs -tÆtena, Ck -dÆtena. >/ #<[page 419]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 419>% devà 'ti ca vutte samma Ke-brÃhmaïassa dÆteyyenÃgatakÃraïaæ Âhapetvà rÃjÃna¤ ca KevaÂÂa¤ ca a¤¤e na jÃnanti, ubho va ra¤¤o sayanagabbhe nisinnà manta- yiæsu, tassa pana atthi Pa¤cÃlassa sÃÊikà sayanapÃlikà sà kira taæ rahassaæ jÃnÃti, tvaæ ta. gantvà tÃya saddhiæ methunapaÂisaæyuttaæ vissÃsaæ katvà tesaæ rahassaæ taæ pattharena pucchassu, taæ sÃÊikaæ paÂicchanne padese yathà taæ koci na jÃnÃti evaæ puccha, sace hi te koci saddaæ suïÃti jÅvitaæ te n' atthi, tasmà paÂicchannaÂÂhÃne saïikaæ pucchà 'ti, sà nesaæ sabban ti sà nesaæ ra¤¤o Kosiyagottassa ca KevaÂÂassà 'ti dvinnam pi janÃnaæ sabbaæ taæ rahassaæ jÃnÃti, Ãmà tÅti\<*<1>*>/ bhi. so suvapotako paï¬itena purimanayen' eva sakkÃraæ katvà vissaÂÂho, Ãmà ti\<*<2>*>/ tassa vacanaæ paÂissutvà M-aæ vanditvà padakkhiïaæ katvà vivaÂasÅhapa¤jarena nikkhamitvà vÃtavegena SiviraÂÂhe AriÂÂhapuran tÃva\<*<3>*>/ gantvà ta. pavattiæ sallakkhetvà Uttarapa¤cÃlaæ sÃÊikÃya santikaæ gato, kathaæ hi: so rÃjanivesanassa ka¤canathÆpikÃya nisÅditvà rÃganissitaæ madhuraravaæ ravi, kiækÃraïÃ: imaæ saddaæ sutvà sÃÊikà paÂiravaæ ravissati, tÃya sa¤¤Ãya assà santikaæ gamissÃmÅti, sÃpi tassa saddaæ sutvà rÃjasayanassa santike suvaïïa- pa¤jare nisinnà sÃrattacittà hutvà tikkhattuæ viravi, so thokaæ gantvà punap- puna saddaæ katvà tÃya katasaddÃnusÃrena kamena sÅhapa¤jarummÃre Âhitvà parissayÃbhÃvaæ oloketvà tassà santikaæ gato, atha naæ sà ehi samma suvaïïa- pa¤jare nisÅdà 'ti Ã., so gantvà nisÅdi, ÃmantayÅti evaæ so gantvà methuna- paÂisaæyuttaæ vissÃsaæ kattukÃmo hutvà taæ Ãmantesi, sugharan ti ka¤cana- pa¤jare vasantÃya sundaragharaæ, vesse ti vessike vessajÃtike iti, sÃÊikà kira sakuïesu vessajÃtikà nÃma, tena naæ evaæ Ãlapati, tavÃ\<*<4>*>/ 'ti sughare tava vadÃmi\<*<5>*>/, kacci te madhunà saddhiæ lÃjÃ\<*<6>*>/ labbhatÅti pucchati, Ãgammà 'ti samma kuto Ãgantvà tvaæ\<*<7>*>/ idha paviÂÂho ti pucchati, kassa và ti kena và pesito tvaæ idhÃgato ti. So tassà vacanaæ sutvà "sac' Ãhaæ `MithilÃto Ãgato 'mhÅti' vakkhÃmi esà maramÃnÃpi\<*<8>*>/ mayà saddhiæ vissÃsaæ na\<*<9>*>/ karis- sati, SiviraÂÂhe kho pan' asmiæ AriÂÂhapuraæ sallakkhetvà Ãgato, tasmà musÃvÃdaæ katvà SivirÃjena pesito hutvà tato ÃgatabhÃvaæ kathessÃmÅti" cintetvà Ã.: @*>/, tato so dhammiko rÃjà baddhe mocesi bandhanà ti. || Ja_XXII:1480 ||>@ Ta. baddhe ti attano dhammikatÃya sabbe baddhake bandhanà mocesi, evaæ mocento maæ pi saddahitvà mu¤catha nan ti Ã., so 'haæ vivaÂasuvaïïa- pa¤jarà nikkhamitvà bahipÃsÃde yatth' icchÃmi ta gocaraæ gahetvà suvaïïa- pa¤jare yeva vasÃmi, yathà tvaæ na evaæ niccakÃlaæ pa¤jare yeva\<*<11>*>/ acchÃmÅti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks Ãmoti, Bd ÃmÃti. 2 Cks Ãmoti. 3 Bd nÃmane. 4 Cks tavan, Bd tu-. 5 Ck nava vadÃmi, wanting in Cs; Bd has taæ pucchÃmi. 6 Ck Bd lajaæ. 7 Ãmantesi--tvaæ wanting in Cs. 8 Bd maraïamÃpannÃpi, Cs maramÃnampi. 9 Cks add ki¤ci. 10 read: sena-. 11 Cks eva. >/ #<[page 420]># %<420 XXII. MahÃnipÃta.>% Ath' assa sà attano atthÃya suvaïïataÂÂake Âhapite ma- dhulÃje ca madhÆdaka¤\<*<1>*>/ ca datvà "samma tvaæ dÆrato Ãgato, ken' atthena idhÃgato sÅti" pucchi, so tassà vacanaæ sutvà rahassaæ sotukÃmo musÃvÃdaæ katvà Ã.: @*>/ maman ti. || Ja_XXII:1481 ||>@ Ta. tassa mekà ti tassa mayhaæ ekÃ, dutiyÃsÅti purÃïadutiyikà ahosi. Atha naæ sà pucchi: "kathaæ pana te bhariyaæ seno vadhÅti", so tassà Ãcikkhanto "suïa bhadde: ekadivasaæ am- hÃkaæ rÃjà udakakÅÊaæ gacchanto mam pi pakkosi, ahaæ bhari- yaæ ÃdÃya tena saddhiæ gantvà kÅÊitvà sÃyaïhasamaye ten' eva saddhiæ paccÃgantvà ra¤¤Ã saddhiæ yeva pÃsÃdam Ãruyha sarÅ- raæ sukkhÃpanatthÃya bhariyaæ ÃdÃya sÅhapa¤jarena nikkha- mitvà kÆÂÃgÃrakucchiyaæ nisÅdiæ, tasmiæ khaïe eko seno kÆÂÃgÃrà nikkhamante\<*<3>*>/ amhe gaïhituæ pakkhandi, aham maraïabhayabhÅto vegena palÃyiæ, sà pana tadà garubhÃrà ahosi, tasmà sà vegena palÃyituæ nÃsakkhi, atha so mayhaæ passantass' eva taæ mÃ- retvà ÃdÃya gato, atha maæ tassà sokena rodamÃnaæ disvà amhÃkaæ rÃjà `kiæ samma rodasÅti' pucchitvà tam atthaæ sutvà `alaæ samma mà rodi, a¤¤aæ bhariyaæ pariyesÃ' 'ti vatvà `kiæ deva a¤¤Ãya anÃcÃrÃya dussÅlÃya ÃnÅtÃya\<*<4>*>/ pi, varaæ ekaken' eva caritun' ti vutte `samma ahaæ ekaæ sakuïikaæ sÅlÃcÃrasampannaæ passÃmi tava bhariyÃya sadisaæ eva, C-rÃ- jassa hi sayanapÃlikà sÃÊikà evarÆpÃ, tvaæ ta. gantvà tassà manaæ pucchitvà okÃsaæ kÃretvà sace te ruccati Ãgantvà am- hÃkaæ Ãcikkha, atha ahaæ và devÅ và gantvà mahantena pari- vÃrena taæ ÃnessÃmÃ' ti vatvà maæ idha pahiïi, ten' amhi kÃraïenÃgato" ti vatvà Ã.: @*>/ Ãgato 'smi tav' antike, sace kareyyÃsi\<*<6>*>/ me okÃsaæ ubhayo va vasÃmase\<*<7>*>/. || Ja_XXII:1482 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd madhurodaïa¤. 2 Ck sÅ-, Cs si-. 3 Cks -to. 4 all three MSS. Ãni-. 5 so Cks; Bd kÃmehi sama¬¬o. 6 Bd kareyya. 7 Bd ubhayeva vase-. >/ #<[page 421]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 421>% Sà tassa vacanaæ sutvà somanassappattà ahosi, attano pana bhÃvaæ ajÃnÃpetvà anicchamÃnÃ\<*<1>*>/ viya Ãha: @*>/ suviæ kÃmeyya sÃÊiko pana sÃÊikaæ, suvassa sÃÊikÃya ca\<*<3>*>/ saævÃso hoti kÅdiso ti. || Ja_XXII:1483 ||>@ Ta. suvo vÃ\<*<4>*>/ ti samma {suvapaï¬ita} suvo va suviæ kÃmeyya, kÅdiso ti asamÃnajÃtikÃnaæ saævÃso nÃma kÅdiso hoti, suvo hi samÃnajÃtikaæ suviæ disvà cirasanthutam\<*<5>*>/ pi sÃÊikaæ jahissati, so piyavippayogo mahato\<*<6>*>/ dukkhÃya bhavissatÅti asamÃnajÃtikÃnaæ saævÃso nÃma na sametÅti. Itaro taæ sutvà "ayaæ maæ na paÂikkhipati, parihÃram eva karoti, addhà maæ icchissati, nÃnÃvidhÃhi naæ upamÃhi saddahÃpessÃmÅti" cintetvà Ã.: @*>/ kÃmayati api caï¬ÃlikÃm api sabbehi\<*<8>*>/ sadiso hoti, n' atthi kÃme asadiso ti. || Ja_XXII:1484 ||>@ Ta. caï¬ÃlikÃmapÅti\<*<9>*>/ caï¬Ãlikam pi, sadiso ti cittasadisatÃya sabbe- saæ\<*<14>*>/ saævÃso sadiso va hoti, kÃme ti kÃmasmiæ hi cittam eva pamÃïaæ na pana jÃti\<*<11>*>/. Evaæ pana vatvà manussesu nÃnÃjÃtipamÃïabhÃvadassa- natthaæ atthaæ\<*<12>*>/ Ãharitvà dassento anantaraæ g. Ã.: @*>/ ti. || Ja_XXII:1485 ||>@ Ta. JambÃvatÅti Sivira¤¤o mÃtà J. nÃma caï¬ÃlÅ ahosi, sà KaïhÃyana- gottassa dasabhÃtikÃnaæ jeÂÂhassa VÃsudevassa piyà mahesÅ ahosi, so kir' ekadivasaæ DvÃravatito nikkhamitvà uyyÃnaæ gacchanto Caï¬ÃlagÃmato keïacid eva karaïÅyena nagaraæ pavisantiæ ekaæ ekamante Âhitaæ abhirÆpaæ kumÃri- kaæ disvà va paÂibaddhacitto hutvà kiæjÃtikà ti pucchÃpetvà caï¬ÃlajÃtikà ti\<*<25>*>/ sutvÃpi paÂibaddhacittatÃya vippaÂisÃrÅ hutvà sassÃmikabhÃvaæ pucchÃpetvà assÃmikà ti sutvà taæ ÃdÃya tato va nivattitvà nivesanaæ netvà ratanarÃsimhi ÂhapÃpetvà aggamahesiæ akÃsi, sÃ\<*<14>*>/ Siviæ\<*<15>*>/ nÃma puttaæ vijÃyi, so pitu acca- yena DvÃravatiyaæ r. kÃresi, taæ sandhÃy' etaæ vuttaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd anicchamÃ, Cks -cchayamÃnÃ. 2 Bd ca. 3 Bd -yeva, Cks -yÃca. 4 Bd cÃ. 5 Cks -satthu-, Bd cirasandhavaæ. 6 so Cks; Bd mahÃto. 7 Bd yo yaæ kÃme. 8 Bd sabbohi. 9 Bd -kamapiti. 10 Bd sabbo. 11 Cs jÃtiyÃti, Bd na nÃnÃjÃtikà ti. 12 Bds atÅtaæ. 13 Bd kaïhassa ca mahesiyÃ. 14 Cks omit sÃ. 15 Cks sivaæ, Bd sivi. >/ #<[page 422]># %<422 XXII. MahÃnipÃta.>% Iti so idaæ udÃharaïaæ Ãharitvà "evarÆpo pi nÃma khattiyo caï¬Ãliyà saddhiæ vÃsaæ kappesi, amhesu tiracchÃnagatesu kiæ vattabbaæ, a¤¤ama¤¤aæ saævÃsarocanaæ ¤eva\<*<1>*>/ pamÃïan" ti vatvà aparam pi u. Ãharanto Ãha: @*>/ migiyà saddhiæ, n' atthi kÃme asÃdiso ti. || Ja_XXII:1486 ||>@ Ta. Vacchan ti evannÃkaæ tÃpasaæ, kathaæ pana sà taæ kÃmayÅti, atÅtasmiæ hi samaye eko brÃhmaïo kÃme ÃdÅnavaæ disvà mahantaæ yasaæ pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà Himavante païïasÃlaæ mÃpetvà vasi, tassa païïasÃlato avidÆre ekissà guhÃya bahukinnarà vasanti, tatth' eko makkaÂako vasati, so jÃlaæ vinetvà tesaæ sÅsaæ bhinditvà lohitaæ pivati, kinnarà nÃma dubbalà honti bhÅrujÃtikÃ, so pi makkaÂako mahà ativisÃlo, te tassa ki¤ci kÃtuæ asakkontà taæ tÃpasaæ upasaækamitvà katapaÂisanthÃrà ÃgamanakÃraïaæ puÂÂhÃ: deva eko no m. jÅvitaæ harati a¤¤aæ paÂisaraïaæ na passÃma, taæ mÃrÃpetvà amhÃkaæ sotthibhÃvaæ karohÅti, tÃpaso p' etha na mÃdisà pÃïÃtipÃtaæ karontÅti apasÃdesi, tesu RathavatÅ nÃma kinnarÅ assÃmikà ahosi, te taæ alaækaritvà tÃpasassa santikaæ netvà deva ayan te pÃdaparicÃrikà hotu amhÃkaæ paccÃ- mittaæ vadhehÅti Ãhaæsu, tÃpaso taæ disvà va paÂibaddhacitto hutvà tÃya sad- dhiæ saævÃsaæ kappetvà guhÃdvÃre Âhatvà gocarÃya nikkhamantaæ muggarena poÂhetvà jÅvitakkhayaæ pÃpesi, so tÃya saddhiæ samaggavÃsaæ vasanto puttadhÅ- tÃhi va¬¬hitvà tatth' eva kÃlam akÃsi, evaæ sà taæ kÃmesi, suvapotako idaæ u. Ãharitvà VacchatÃpaso tÃva manusso hutvà tiracchÃnagatÃya kinnariyà saddhiæ saævÃsaæ kappesi, kimaÇga pana mayam hi ubho pakkhino va tiracchÃnagatà và 'ti dÅpento manusso\<*<2>*>/ migiyà saddhiæ ti Ã., evaæ manussà tiracchÃnagatÃya saddhiæ saævasantà saævijjanti, n' atthi kÃme asÃdiso, cittam ev' ettha pa- mÃïan ti. Sà tassa vacanaæ sutvà "sÃmi cittan tÃva sabbakÃle ekasadisan na hoti, piyavippayogaæ bhÃyÃmÅti" Ã., so paï¬ito\<*<3>*>/ itthimÃyÃsu kusalo tena\<*<4>*>/ vÅmaæsanto puna g. Ã.: @*>/, atima¤¤asi nÆna\<*<6>*>/ man ti. || Ja_XXII:1487 ||>@ Ta. paccakkh -- hetan\<*<6>*>/ ti yaæ tvaæ vadasi sabbam etaæ paccakkhÃ- nassa anupadaæ, paccakkhÃnakÃraïaæ paccakkhÃnakoÂÂhÃso pan' esa, ati- ma¤¤asi nÆna man ti maæ\<*<7>*>/ icchati ayan ti tvaæ\<*<8>*>/ atikkamitvà ma¤¤asi, na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd saævÃsena cittamevettha. 2 Cks -Ã. 3 Bd suvapotako. 4 Bd adds taæ. 5 Bd sotaæ. 6 Bd nanu. 7 Bd atima¤¤asi nanu mantimaæ, Cks atima¤¤asÅti nÆna maæ. 8 Bd adds maæ atima¤¤asi nuna mama. >/ #<[page 423]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 423>% mayhaæ sÃraæ jÃnÃsi, ahaæ rÃjapÆjito, na mayhaæ bhariyà dullabhÃ, a¤¤aæ bhariyaæ pariyesissÃmÅti. Sà tassa vacanaæ sutvà va bhijjamÃnahadayà viya tassa saha dassanen' eva uppannÃya kÃmaratiyà anu¬ayhamÃnà viya hutvà diya¬¬hagÃtham Ã.: @*>/ saddaæ mutiÇgÃnaæ ÃnubhÃva¤ ca rÃjino ti. || Ja_XXII:1488 ||>@ Ta. na sirÅti samma suvaïïapaï¬ita ataramÃnassa sirÅ hoti taramÃnena kataæ kammaæ na sobhati, gharavÃso nÃm' esa garuko, cintetvà kattabbo, idh' eva tÃva accha yÃva mahantena yasena samannÃgataæ amhÃkaæ rÃjÃnaæ pas- sissasi, sossÅti sÃyaïhasamaye kinnarisamÃnalÅÊhÃhi uttamarÆpadharÃhi nÃrÅhi vajjamÃnÃnaæ mutiÇgÃnaæ a¤¤esa¤ ca gÅtavÃditÃnaæ saddaæ suïissasi, ra¤¤o ca ÃnubhÃvaæ mahantaæ sirisobhaggaæ passissasi, samma kiæ tvaæ turito, kilesam pi na jÃnÃsi, accha tÃva pacchà jÃnissÃmà 'ti. Atha te sÃyaïhasamanantare methunasaævÃsaæ kariæsu, samaggà sammodamÃnà piyasaævÃsà ahesuæ, atha naæ suva- potako "na dÃn' esà mayhaæ rahassaæ nigÆhissati, idÃni taæ pucchitvà gantuæ vaÂÂatÅti" cintetvà "sÃÊiye" ti Ã., "kiæ sÃ- mÅti", "ahaæ ki¤ci te vattukÃmo 'mhi, vadÃmi nan" ti, "vada sÃmÅti", "hotu, amhÃkaæ ajja maÇgaladivaso, a¤¤asmiæ divase jÃnissÃmÅti", "sace maÇgalapaÂisaæyuttaæ\<*<2>*>/ kathehi noce mà kathehi sÃmÅti", "maÇgalakathà tÃv' esÃ" ti, "tena hi kathe- hÅti", "sace sotukÃmà bhavissasi kathessÃmi te" ti vatvà taæ rahassaæ pucchanto diya¬¬haæ gÃtham Ãha: @*>/ saddo tiro{\<*<4>*>/} janapadaæ\<*<5>*>/ suto dhÅtà Pa¤cÃlarÃjassa osadhÅ viya vaïïinÅ taæ dassati VidehÃnaæ so vivÃho bhavissatÅti. || Ja_XXII:1489 ||>@ T. a.: yo nu kho ayaæ saddo tibbo mahÃ\<*<6>*>/ tirojanapade\<*<7>*>/ suto para- raÂÂhesu parajanapadesu vissuto pa¤¤Ãto patthaÂo kin nu dhÅtà P-rÃjassa osa-\<*<30>*>/ dhÅtÃrakà va virocamÃnà tÃya\<*<8>*>/ eva samÃnavaïïinÅ atthi taæ so VidehÃnaæ dassati so vivÃho bhavissati so evaæ patthaÂo saddo, ahaæ taæ sutvà cintesiæ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd sosi. 2 Bd adds kathà bhavissati. 3 Cks tiro. 4 Cks tibbo. 5 Cks -do. 6 Bds bahalo. 7 Bd -daæ. 8 Bd -natÃya. >/ #<[page 424]># %<424 XXII. MahÃnipÃta.>% ayaæ kumÃrikà uttamarÆpadharÃ, VideharÃjà C-ra¤¤o paÂisattu\<*<1>*>/, a¤¤e\<*<2>*>/ bahu- rÃjÃno Brahmadattassa vasavattino santi tesaæ adatvà kiækÃraïà Vedehassa dhÅtaraæ detÅti. Sà tassa vacanaæ sutvà evam Ã.: "sÃmi kiækÃraïà maÇ- galadivase avamaÇgalaæ kathesÅti", "ahaæ maÇgalan ti kathemi tvaæ avamaÇgalan ti vadasi, kin nu kho etan" ti, "sÃmi amit- tÃnam pi tesaæ\<*<3>*>/ evarÆpà maÇgalakiriyà mà hotÆ" ti, "kathehi tÃva bhadde" ti, "sÃmi na sakkà kathetun" ti, "bhadde tayà viditarahassaæ mama akathanakÃlato paÂÂhÃya n' atthi nÃma amhÃkaæ samaggavÃso" ti, sà tena nippÅÊiyamÃnà "tena hi sÃmi suïÃhÅti" vatvà @*>/ amittÃnaæ vivÃho hotu MÃÂhara yathÃ\<*<5>*>/ Pa¤cÃlarÃjassa Vedehena bhavissatÅti || Ja_XXII:1490 ||>@ imaæ g. vatvà puna tena "bhadde kasmà evarÆpaæ kathaæ kathesÅti" vutte "tena hi suïa\<*<6>*>/, ettha dosaæ kathessÃmÅti" vatvà itaraæ gÃtham Ãha: @*>/ bhavissatÅti. || Ja_XXII:1491 ||>@ Ta. tato taæ -- ti yadà so imaæ nagaraæ Ãgato bhavissati tadà tena saddhiæ sakhibhÃvaæ\<*<8>*>/ mittadhammaæ na karissati, daÂÂhum pi 'ssa dhÅtaraæ na dassati, eko kir' assa pana atthadhammÃnusÃsako Ma-paï¬ito nÃma atthi, tena saddhiæ ghÃtessati, te ubho pi jane ghÃtetvà jayapÃnaæ pivissÃmà 'ti Ke- ra¤¤Ã saddhiæ mantetvà taæ gaïhitvà Ãgantuæ\<*<9>*>/ gato ti. Evaæ sà guyhamantaæ nissesaæ katvà suvapaï¬itassa kathesi, so taæ sutvà suvapaï¬ito "Ãcariyo\<*<10>*>/ upÃyakusalo, ac- chariyaæ tassa ra¤¤o evarÆpena upÃyena ghÃtanan" ti Ke-aæ vaïïetvà "evarÆpena avamaÇgalena amhÃkaæ ko attho, tuïhÅ- bhÆto seyyo\<*<11>*>/" ti\<*<12>*>/ Ãgammakammassa nipphattiæ ¤atvà taæ rattiæ tÃya saddhiæ vasitvà "bhadde ahaæ SiviraÂÂhaæ gantvà manÃpÃya bhariyÃya laddhabhÃvaæ Sivira¤¤o ÃrocessÃmÅti" gamanaæ anujÃnÃpetuæ\<*<13>*>/ Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds ahosi. 2 Cks -o. 3 Cks te. 4 Cks te. 5 Bd sakhi. 6 Bd puna. 7 Cks sakkhÅ. 8 Cks sakkhi-. 9 Bd adds Mithilaæ. 10 Bd ÃcariyakevaÂÂo. 11 so Bd; Cks -tà sayÃ. 12 Bd adds vatvÃ. 13 Cks anujÃnÃhÅti. >/ #<[page 425]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 425>% @*>/ me Ãvasatho sÃÊikÃya upantikaæ\<*<2>*>/ ti. || Ja_XXII:1492 ||>@ Ta. mahesino ti mahesiyÃ\<*<3>*>/, Ãvasatho ti vasanaÂÂhÃnam, upantikan\<*<4>*>/ ti atha ne etassÃ\<*<5>*>/ santikaæ gacchÃmà 'ti vatvà aÂÂhame divase idhÃnetvà ma- hantena parivÃrena taæ gahetvà gamissÃmi, yÃva mamÃgamanaæ tÃva mà uk- kaïÂhÅti. Taæ sutvà sÃÊikà tena saddhiæ viyogaæ anicchamÃnÃpi tassa vacanaæ paÂikkhipituæ asakkontÅ anantaraæ g. Ã.: @*>/ okkantasantaæ\<*<7>*>/ maæ matÃya ÃgamissatÅti\<*<8>*>/. || Ja_XXII:1493 ||>@ Ta. ma¤¤e okkantasantaæ man ti evaæ sante ahaæ apagatajÅvitaæ mataæ sallakkhemi, so tvaæ aÂÂhame divase anÃgacchanto mayi matÃya Ãga- missasi, tasmà mà papa¤cam akÃsÅti. Itaro pi "bhadde kiæ vadesi, mayham pi aÂÂhame divase taæ apassantassa kuto jÅvitan" ti vÃcÃya vatvà "hadayena\<*<9>*>/ na pana jÅvavÃma\<*<10>*>/, kiæ tayà mayhan" ti cintetvà uÂÂhÃya tho- kaæ siviraÂÂhÃbhimukhaæ\<*<11>*>/ gantvà nivattitvà Mithilaæ gantvà paï¬itassa aæsakÆÂe otaritvà M-ena uparipÃsÃdaæ Ãropetvà puÂÂho sabbaæ taæ pavattiæ Ãrocesi, so pi 'ssa purimanayen' eva sabbaæ sakkÃram akÃsi. Satthà tam atthaæ pakÃsento Ãha: @*>/ idan ti. || Ja_XXII:1494 ||>@ Idaæ SÃÊiyÃvacanan\<*<12>*>/ ti sabbaæ vitthÃrena akkhÃsi\<*<13>*>/. Tam sutvà M. cintesi: "rÃjà mama anicchÃyÃpi\<*<14>*>/ gamis- sati, gantvà mahÃvinÃsaæ pÃpuïissati, atha mayhaæ evarÆ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks omit ca. 2 Bd -kÃ. 3 so Cks; Bd mahesiyà cassa. 4 Bd -kÃn. 5 so Cks; Bd atha ne etha tassÃ. 6 Cks a¤¤e. 7 Cks -sattaæ. 8 so all three MSS. for -sÅti. 9 Bd -ye. 10 so Ck; Bd na pana jivitaæ và maraïaæ vÃ, Cs na pana jÅvavÃma mÃrà vÃ, read: na pana jÅvà và marà vÃ? 11 Bd -kho. 12 Bd sÃÊika-. 13 Bd adds Suvakhaï¬aæ niÂhitaæ. 14 Bd anicchamÃnasseva. >/ #<[page 426]># %<426 XXII. MahÃnipÃta.>% passa yasadÃyakassa ra¤¤o vacanaæ hadaye katvà tassa saÇ- gahaæ akarontassa\<*<1>*>/ garahà uppajjissati, mÃdise ca p-e vijja- mÃne kiækÃraïà esa nassissati, ra¤¤o puretaraæ gantvà CÆÊa- niæ disvà suvibhattaæ katvà Videhara¤¤o nivesananagaraæ mÃpetvà gÃvutamattaæ jaæghamaggaæ a¬¬hayojanikaæ mahÃ- ummaggaæ kÃretvà C-ra¤¤o dhÅtaraæ abhisi¤citvà amhÃkaæ ra¤¤o pÃdaparicÃrikaæ katvà aÂÂhÃrasÃkkhohiïÅbalesu ekasa- tarÃjÆsu parivÃretvà Âhitesv-eva\<*<2>*>/ amhÃkaæ rÃjÃnaæ RÃhu- mukhato Candaæ viya mocetvà ÃdÃya Ãgamanan nÃma mama bhÃro" ti, tass' evaæ cintentassa sarÅre pÅti uppajji, so pÅti- vegena udÃnaæ udÃnento @@ T. a.: yassa ra¤¤o santikà puriso mahantaæ issariyaæ labhitvà bhogaæ bhu¤jeyya akkosantassÃpi paribhÃsantassÃpi gale gahetvà nikka¬¬hantassÃpi tass' eva atthaæ hitaæ va¬¬hiæ p. kÃyadvÃrÃdÅhi tÅhi pi dvÃrehi careyya na hi mittadÆbhikammaæ nÃma p-ena kÃtabban ti. So nahÃyitvà alaækaritvà mahantena yasena rÃjakulaæ gantvà rÃjÃnaæ vanditvà ekamantaæ Âhito Ã.: "kiæ deva gacchissath' eva Uttarapa¤cÃlanagaran" 'ti, "Ãma tÃta Pa¤- cÃlacaï¬iæ alabhantassa mama kiæ rajjena\<*<3>*>/, mà maæ pariccaja mayà saddhiæ yeva ehi, ta. no gatakÃraïà dve atthà nippajjis- santi: itthiratana¤ ca lacchÃmi ra¤¤Ã ca me saddhiæ mettÅ patiÂÂhahissatÅti", atha naæ p. "tena hi deva ahaæ puretaraæ gantvà tumhÃkaæ nivesanÃni mÃpemi, tumhe mayà pahita- sÃsanena ÃgaccheyyÃthÃ" 'ti vadanto dve gÃthà abhÃsi: @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks na kÃsÅti. 2 Bd akkhohiïisaÇkhehi ekasatarÃjÆsu p. Âhitesveva, Cks Âhitasseva. 3 Cks -nÃti. >/ #<[page 427]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 427>% Ta. Vedehassà 'ti VideharÃjassa, eyyÃsÅti ÃgaccheyyÃsi. Taæ sutvà rÃjà "na kira maæ p. pariccajatÅti\<*<1>*>/" haÂÂha- tuÂÂho hutvà Ã.: "tÃta tava purato gacchantassa kiæ laddhuæ vaÂÂatÅti", "balavÃhanaæ devÃ" 'ti, "yattakaæ icchasi tattakaæ gaïha tÃtÃ" 'ti, p. "cattÃri bandhanÃgÃrÃni vivarÃpetvà corÃ- naæ saækhalikabandhanÃni bhindÃpetvà te pi mayà saddhiæ pesehi deva" 'ti, "yathÃruciæ karohi tÃtÃ" 'ti, M. bandhanÃ- gÃrÃni vivarÃpetvà sÆre mahÃyodhe gatagataÂÂhÃne kammaæ nipphÃdetuæ samatthe nÅharÃpetvà "maæ upaÂÂhahathÃ" 'ti vatvà tesaæ sakkÃraæ kÃretvà va¬¬hakikammÃracammakÃra- cittakÃrÃdinÃnÃsippakusalÃ\<*<2>*>/ aÂÂhÃrasa seïiyo ÃdÃya vÃsipharasu- kuddÃlakhaïittiÃdÅni bahÆni upakaraïÃni gÃhÃpetvà mahÃbala- parivuto nagarà nikkhami. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ M. gacchanto yojanayojanantare ekekaæ gÃmaæ nivesetvÃ\<*<3>*>/ ekekaæ amaccaæ "tumhe ra¤¤o Pa¤cÃlacaï¬iæ gahetvà ni- vattanakÃle hatthiassarathe kappetvà rÃjÃnaæ ÃdÃya paccÃmitte paÂibÃhantà khippaæ Mithilaæ pÃpeyyÃthÃ" 'ti vatvà Âhapesi, GaÇgÃtÅraæ pana patvà ùnandakumÃraæ nÃma pakkosÃpetvà "ùnanda tvaæ tÅïi va¬¬hakisatÃni ÃdÃya UddhagaÇgaæ gantvà sÃradÃrÆni gÃhÃpetvà tisatamattà nÃvà mÃpetvà nagarass' atthÃya tatth' eva daï¬asambhÃre tacchÃpetvà sallahukÃnaæ dÃrÆnaæ nÃvÃyo pÆrÃpetvà khippaæ gacchathÃ" 'ti pesesi, sayaæ pana nÃvÃya PÃragaÇgaæ gantvÃ\<*<4>*>/ otiïïaÂÂhÃnato paÂÂhÃya pada- sa¤¤Ãya eva gaïetvà "idaæ a¬¬hayojanaÂÂhÃnaæ\<*<5>*>/, ettha mahÃ- ummaggo bhavissati, imasmiæ ÂhÃne amhÃkaæ ra¤¤o nivesana- nagaraæ bhavissati, ito paÂÂhÃya yÃva rÃjagehà gÃvutamatte \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -jÅti. 2 Cks -kule. 3 Bd nivesanaæ mÃpetvÃ. 4 Bd nÃvÃya GaÇgaæ taritvÃ. 5 Ck aÂÂha-. >/ #<[page 428]># %<428 XXII. MahÃnipÃta.>% ÂhÃne\<*<1>*>/ jaæghummaggo bhavissatÅti" paricchinditvà nagaraæ pÃvisi. C-rÃjà Bo-assa Ãgamanaæ sutvà "idÃni me manoratho pÆris- sati\<*<2>*>/, paccamittÃnaæ piÂÂhiæ passissÃmi\<*<3>*>/, imasmiæ pana Ãgate Vedeho pi nacirass' eva Ãgamissati, atha ne ubho pi mÃretvà JambudÅpe ekarajjaæ karissÃmÅti" paramatuÂÂhippatto ahosi, sakalanagaraæ saækhubhi, "esa kira Ma-paï¬ito, iminà kira ekasatarÃjÃno le¬¬unà kÃko viya palÃpitÃ" ti, M. nÃgaresu attano rÆpasampattiæ sampassantesu yeva rÃjadvÃraæ gantvà rathà oruyha rÃjÃnaæ\<*<4>*>/ paÂivedetvà "etÆ\<*<5>*>/" ti vutte pavisitvà rÃjÃnaæ vanditvà ekamante aÂÂhÃsi, atha naæ rÃjà paÂisan- thÃraæ katvà pucchi: "tÃta rÃjà kadà ÃgamissatÅti", "mayà pesitakÃle devÃ" 'ti, "tvaæ pana kimatthÃya Ãgato sÅti", am- hÃkaæ ra¤¤o nivesanaæ mÃpetuæ devÃ" 'ti, "sÃdhu tÃtÃ" 'ti, ath' assa senÃya paribbayaæ dÃpetvà M-assa mahantaæ sak- kÃraæ kÃrÃpetvà nivÃsageham dÃpetvÃ: "tÃta yÃva te rÃjà Ãgacchati\<*<6>*>/ tÃva anukkaïÂhamÃno amhÃkam pi kattabbayuttakaæ karonto va vasa tÃtÃ" 'ti Ã., so ca kira rÃjanivesanaæ abhi- rÆhanto va sopÃnapÃdamÆle Âhatvà "idha jaæghummaggadvÃraæ bhavissatÅti" sallakkhesi, ath' assa etad ahosi: "rÃjà `amhÃkam pi kattabbayuttakaæ karohÅti' vadati, ummagge kha¤¤amÃne yathà imaæ sopÃnaæ na osakkati tathà kÃtuæ vaÂÂatÅti" cintetvà atha rÃjÃnaæ evam Ãha: "deva, ahaæ pavisanto va sopÃna- pÃdamÆle Âhatvà navakammaæ olokento mahÃsopÃne dosaæ passiæ, sace vo ruccati ahaæ dÃrÆni labhanto manÃpaæ katvà atthareyyan" ti, "sÃdhu tÃta attharÃ" 'ti, so "idha mÃ\<*<7>*>/ um- maggadvÃraæ bhavissatÅti" sÃdhukaæ sallakkhetvà taæ so- pÃnaæ haritvà yattha ummaggadvÃraæ bhavissati ta. paæsuno apatanatthÃya phalakasanthÃraæ kÃretvà yathà na okkamati\<*<8>*>/ evaæ niccalaæ katvà sopÃnaæ atthari, rÃjà taæ kÃraïaæ\<*<9>*>/ ajÃnanto "mama sinehena karotÅti" ma¤¤i, evaæ taæ divasaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks omit Âhane. 2 Bd matthakaæ pÃpuïissatti. 3 Cks -mÅti 4 Bd ra¤¤o. 5 Bd pavisatÆ. 6 Bd nÃga-. 7 so Cks for mahÃ? Bd omits mÃ. 8 Bd osakkati. 9 Ck antaraæ, Cs omits kÃ-. >/ #<[page 429]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 429>% navakammen' eva vÅtinÃmetvà punadivase rÃjÃnaæ Ã.: "deva sace amhÃkaæ ra¤¤o vasanaÂÂhÃnaæ jÃneyyÃma manÃpaæ katvà paÂijaggeyyÃmÃ" 'ti, "sÃdhu p-a Âhapetvà mama nivesanaæ sakalanagare yaæ nivesanaæ icchasi taæ gaïhÃ" 'ti, "mahÃ- rÃja, mayaæ Ãgantukà tumhÃkaæ bahuvallabhà yodhà te attano gehesu gayhamÃnesu amhehi saddhiæ kalahaæ karissanti, ma- yaæ kiæ karissÃmÃ" 'ti, "p-a tesaæ vacanaæ mà gaïhatha, tava ruccanaÂÂhÃnam eva gaïhÃhÅti", "deva, punappuna te Ãgantvà tumhÃkaæ kathessanti, tena tumhÃkaæ cittasukhaæ na bhavissati, sace pana iccheyyÃtha yÃva mayaæ nivesanÃni gaï- hÃma tÃva amhÃkaæ yeva manussà dovarikà assu, tato dvÃraæ alabhitvà gamissanti\<*<1>*>/, evaæ sante amhÃkam pi tumhÃkam pi cittasukhaæ bhavissatÅti", rÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi, M. sopÃnapÃdamÆle sopÃnasÅse mahÃdvÃre ti sabbattha attano manusse yeva Âhapesi, "kassaci pavisituæ mà adatthÃ" 'ti, atha ra¤¤o mÃtu nivesanaæ gantvà bhinnÃkÃraæ\<*<2>*>/ dassethà 'ti manusse ÃïÃpesi, te dvÃrakoÂÂhakÃÊindato paÂÂhÃya iÂÂhakà ca mattikà ca apanetuæ Ãrabhiæsu, rÃjamÃtà taæ pavattiæ sutvà Ãgantvà "kissa tÃta mama gehaæ bhindathÃ" 'ti Ã., "Ma-paï- ¬ito bhindÃpetvà attano ra¤¤o nivesanaæ kÃretukÃmo" ti, "yadi evaæ idh' eva vasathÃ" 'ti\<*<3>*>/, "amhÃkaæ ra¤¤o mahantaæ balavÃhanaæ, idaæ na-ppahoti a¤¤aæ mahantaæ gehaæ kÃ- ressÃmÃ" 'ti, "tumhe maæ na jÃnÃtha, ahaæ rÃjamÃtÃ, idÃni puttassa santikaæ gantvà jÃnissÃmÅti", "mayaæ ra¤¤o vacanen' eva bhindÃpema\<*<4>*>/, sakkontÅ nivÃrehÅti\<*<5>*>/", sà kujjhitvà "idÃni vo kattabbaæ jÃnissÃmÅti" rÃjadvÃraæ agamÃsi, atha naæ "mà pavisÅti" vÃrayiæsu, "ahaæ rÃjamÃtà tÃtÃ" ti, "mayaæ taæ jÃnÃma, mayaæ ra¤¤Ã\<*<6>*>/ `kassaci pavesanaæ mà daditthÃ\<*<7>*>/' 'ti ÃïattÃ, gaccha tvan" ti, sà gahetabbagahaïaæ apassantÅ ni- vattitvà attano nivesanaæ olokentÅ aÂÂhÃsi, atha naæ eko "kiæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd nÃga-. 2 Bd bhindanÃ-. 3 Cks vassasÅti. 4 Bd bhindÃma. 5 so Bs; Ck sakkonti vÃrehÅti, Cs sakkonivÃrehÅti, Bd sace sakkonti gÃrehiti. 6 Cks -o. 7 Bd adatthÃ. >/ #<[page 430]># %<430 XXII. MahÃnipÃta.>% idha karosi, gacchasÅti\<*<1>*>/" uÂÂhÃya gÅvÃya gahetvà bhÆmiyaæ pÃtesi, sà cintesi: "addhà ra¤¤Ã Ãïatto bhavissati ita- rathÃ\<*<2>*>/ evaæ kÃtuæ na sakkhissanti, p-ass' eva santikaæ ga- missÃmÅti" gantvà "tÃta Ma-dha kasmà nivesanaæ bhindÃpe- hÅti\<*<3>*>/" Ã., so tÃya saddhiæ na kathesi, santike Âhitapuriso pan' assà "devÅ kiæ kathesÅti" vatvà "tÃta p. kasmà gehaæ bhin- dÃpetÅti", "Videhara¤¤o vasanaÂÂhÃnaæ kÃtun" ti, "kiæ tÃta `evaæ mahante nagare a¤¤attha nivÃsanaÂÂhÃnaæ na labbha- tÅti\<*<4>*>/' ma¤¤ati, idaæ satasahassaæ la¤caæ gahetvà a¤¤attha kÃretÆ" 'ti, "sÃdhu devi tumhÃkaæ gehaæ vissajjÃpessÃma, la¤- cassa gahitabhÃvaæ pana mà kassaci kathayittha mà no a¤¤e pi la¤caæ datvà gehÃni vissajjÃpetukÃmà assun" ti\<*<5>*>/, "tÃta `ra¤¤o mÃtà la¤cam adÃsÅti\<*<6>*>/' mayham pi lajjanakam eva", "taæ na kassaci kathessÃmÅti", so "sÃdhÆ" 'ti tassà santikà satasa- hassaæ gahetvà gehaæ vissajjetvà KevaÂÂassa gehaæ agamÃsi, so rÃjadvÃraæ gantvà veÊupesikÃhi piÂÂhiyaæ\<*<7>*>/ cammuppÃÂanaæ labhitvà gahetabbagahaïaæ apassanto satasahassam eva adÃsi, eten' upÃyena sakalanagare gehaÂÂhÃnaæ gaïhantena la¤caæ katvÃ\<*<8>*>/ laddhakahÃpaïÃnaæ ¤eva navakoÂiyo jÃtÃ, M. sakala- nagaraæ vicaritvà rÃjakulaæ agamÃsi, atha naæ rÃjà pucchi: "kiæ p-a laddhaæ te vasanaÂÂhÃnan" ti, "mahÃrÃja adentÃ\<*<9>*>/ nÃma n' atthi, api ca kho pana amhesu gayhamÃnesu\<*<10>*>/ kila- manti, tesaæ piyavippayogaæ kÃtuæ amhÃkam pi ayuttaæ, bahinagare ito\<*<11>*>/ gÃvutamattaÂÂhÃne gaÇgÃya ca nagarassa ca antare asukaÂÂhÃne nÃma amhÃkaæ ra¤¤o vasananagaraæ kÃ- ressÃmÃ" 'ti, rÃjà taæ sutvà "antonagaresu yujjhitum pi duk- khaæ, n' eva sakasenà na parasenà ¤Ãtuæ sakkÃ, bahinagare pana sukhaæ yuddhaæ kÃtuæ, tasmà bahinagare yeva\<*<12>*>/ te \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Ck Bd; Cs gacchasi na gacchasÅti. 2 Bd addhà ime r. Ãnattà bhavissanti itarethÃ. 3 Bd -sÅti. 4 Cks omit na, Bd has na labhissathÃti. 5 Ck asanti, Cs assanti, Bd assuti. 6 so all three MSS. 7 Bd -hi potito piÂhi. 8 so Cks; Bd gahetvÃ. 9 Bd -o. 10 so Cks for gaïhamÃnesu? Bd gehesu gaïhiyamÃnesu. 11 Cs kato, Ck omits ito . 12 Cks kÃtuæ antonagare va. >/ #<[page 431]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 431>% koÂÂetvà mÃressÃmÃ" 'ti tussitvà "sÃdhu tÃta tayà sallakkhi- taÂÂhÃne yeva kÃrehÅti" Ã., "mahÃrÃja ahaæ kÃressÃmi, tum- hÃkaæ pana manussehi dÃrupaïïÃdÅnaæ atthÃya amhÃkaæ nava- kammaÂÂhÃnaæ na gantabbaæ, gacchantÃnaæ\<*<1>*>/ hi\<*<2>*>/ kalahaæ karissanti, tena n' eva tumhÃkam pi na amhÃkam pi citta- sukhaæ bhavissatÅti", "sÃdhu p-a tena passena nissa¤cÃraæ\<*<3>*>/ karohÅti", "deva amhÃkaæ hatthÅ udakÃbhiratà udake yeva kÅÊanti, udake Ãvile jÃte `Ma-dhassa ÃgatakÃlato paÂÂhÃya pa- sannodakaæ pÃtuæ na labhÃmÃ' ti sace nÃgarà kujjhanti tam pi sahitabban" ti, rÃjÃpi 'ssa\<*<4>*>/ "tumhÃkaæ hatthÅ kÅÊantÆ" 'ti vatvà nagare bheri¤ carÃpesi: "yo ito nikkhamitvà Ma-paï¬i- tassa nagaramÃpitaÂÂhÃnaæ gacchati sahassaæ daï¬o\<*<5>*>/" ti, M. rÃjÃnaæ vanditvà attano parisam ÃdÃya nagarà nikkhamitvà yathÃparicchinnaÂÂhÃne nagaraæ mÃpetuæ Ãrabhi\<*<6>*>/, PÃragaÇgÃya tÃva\<*<7>*>/ GaggaligÃmaæ\<*<8>*>/ nÃma kÃretvà hatthiassavÃhana¤ c' eva gobalivadda¤ ca ta. Âhapetvà nagarakaraïaæ vicÃrento "ettakà idaæ ettakà idaæ karontÆ" 'ti sabbakammÃni vibhajitvà ummagge kammaæ paÂÂhapesi, mahÃummaggadvÃraæ GaÇgatitthe ahosi, saÂÂhimattÃni yodhasatÃni mahÃummaggaæ khaïanti, mahatÅ- cammamÃlukÃdÅhi\<*<9>*>/ paæsuæ haritvà GaÇgÃya pÃtenti, pÃtita- pÃtitaæ paæsuæ hatthÅ maddanti, GaÇgà ÃluÊà sandati, nagara- vÃsino "Ma-dhassa ÃgatakÃlato paÂÂhÃya pasannaæ udakaæ pÃtuæ na labhÃma, GaÇgà ÃluÊà va vahati kin nu kho etan" ti vadanti, atha nesaæ p-assa upanikkhittakapurisà Ãrocenti: "Ma-dhassa kira hatthÅ udakakÅÊaæ kÅÊantà GaÇgÃya\<*<10>*>/ uddha- kaddamaæ karonti, ten' esà ÃluÊità sandatÅti", BodhisattÃnaæ adhippÃyà nÃma ijjhanti, tasmà ummagge mÆlÃni và pÃsÃïÃni và sabbe bhÆmiyaæ pavisiæsu, jaæghummaggassa dvÃraæ tas- miæ nagare ahosi, sattamattÃni purisasatÃni jaæghummaggaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ÃgacchÃ. 2 Bd adds amhÃkaæ manussehi. 3 so Ck; Cs tissadvÃraæ, Bd te manusse nisa¤cÃraæ. 4 Bd rÃjà vissaÂhÃ. 5 Bd tassa sahassadaï¬o. 6 Bd Ãrabbhi, Cks omit Ãrabhi. 7 Bd paragaÇgÃtÅre. 8 Bd vaggali-. 9 so Cks; Bd mahatÅhi cammapasibbakÃhi vÃlukÃdÅhi. 10 Cks gaÇgÃ. >/ #<[page 432]># %<432 XXII. MahÃnipÃta.>% khaïanti ca, cammamÃlukÃdÅhi\<*<1>*>/ paæsuæ haritvà tasmiæ nagare pÃtenti, pÃtitapÃtitaæ udakena sannetvà pÃkÃraæ cinanti, a¤¤Ãni và kammÃni karonti, mahÃummaggassa pavisanadvÃraæ nagare ahosi, aÂÂhÃrasahatthubbedhena yantayuttÃavÃrena\<*<2>*>/ sa- mannÃgataæ hi ekÃya Ãïiyà akkantÃya pithÅyanti, mahÃum- maggassa dvÅsu passesu iÂÂhikÃhi cinitvà sudhÃkammaæ\<*<3>*>/ kÃresi, matthake padaracchannaæ\<*<4>*>/ kÃretvà ullokamattikÃya lepetvà setakammaæ kÃresi, sabbÃni p' ettha asÅtimahÃdvÃrÃni catu- saÂÂhicÆÊadvÃrÃni ahesuæ, sabbÃni yantayuttÃn' eva ekÃya Ãïiyà akkantÃya pithÅyanti, ekÃya akkantÃya vivariyyanti, dvÅsu passesu anekasatadÅpÃlayÃ\<*<5>*>/ ahesuæ, te pi yantayuttà va ekas- miæ vivariyyamÃne sabbe vivariyyanti ekasmiæ pithÅyamÃne sabbe pithÅyanti, dvÅsu passesu ekasatÃnam khattiyÃnaæ eka- satasayanagabbhà ahesuæ, ekekasmiæ nÃnÃvaïïapaccatthara- ïatthataæ\<*<6>*>/, ekekaæ mahÃsayanaæ\<*<7>*>/ samussitasetacchattaæ, ekekaæ sÅhÃsanaæ mahÃsayanaæ nissÃya Âhitaæ ekekaæ mÃ- tugÃmapotthakarÆpakaæ uttamarÆpadharaæ hatthena anÃma- sitvà na manussarÆpakaæ ti na sakkà ¤Ãtum\<*<8>*>/, api ca um- maggassa gabbhe dvÅsu passesu kusalà cittakÃrà nÃnappa- kÃracittakammaæ kariæsu: SakkavilÃsasineruparibhaï¬asÃgara- mahÃsÃgaracatumahÃdÅpahimavantÃnotattamanosilÃtalacanda- suriyacÃtummahÃrÃjikÃdichakÃmasaggÃdivibhattiyo sabbà um- magge dassayiæsu, bhÆmiæ rajatapaÂÂavaïïavÃlukaæ okiritvà upari ullokapadumÃni dassesuæ, ubhosu passesu nÃnappakÃre Ãpaïe pi dassayiæsu, tesu tesu ÂhÃnesu gandhadÃmapuppha- dÃmÃni olaæbetvà Sudhammadevasabhaæ viya ummaggaæ alaæ- kariæsu. TÃni pi kho tÅïi va¬¬hakisatÃni tÅïi nÃvÃsatÃni bandhitvà niÂÂhitaparikammÃnaæ dabbasambhÃrÃnaæ pÆretvà GaÇgÃya Ãharitvà p-assa Ãrocesuæ, tÃni so nagare upayogaæ\<*<9>*>/ netvà "mayà Ãïattadivase ÃhareyyÃthÃ" 'ti nÃvÃpaÂicchannaÂ- ÂhÃne ÂhapÃpesi, nagare udakaparikhÃ\<*<10>*>/ aÂÂhÃrasahattho pÃkÃro \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd cammapasippakehi. 2 Cks yantavÃrena. 3 Bd suta-. 4 Bd phabalakena channaæ. 5 Bd dipagabbhÃ. 6 Ck -ïatthaænaæ? Bd -ïaæ attharanti. 7 Bd ekekaæ. 8 Cks ¤Ã. 9 Bd upabhogaæ. 10 Bd -khaæ. >/ #<[page 433]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 433>% gopuraÂÂÃlako rÃjanivesanÃdÅni nivesanÃni hatthisÃlÃdayo pok- kharaïiyo ti sabbam eva niÂÂham agamÃsi, iti mahÃummaggo jaæghummaggo nagaran ti sabbam etaæ catÆhi mÃsehi niÂÂhi- taæ. Atha M. catumÃsaccayena ra¤¤o ÃgamanatthÃya dÆtaæ pÃhesi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ Ta. pahiïÅti pesesi. RÃjà dÆtassa vacanaæ sutvà tuÂÂhacitto mahantena pari- vÃrena nikkhami. Tam atthaæ pakÃsento Satthà itaraæ gÃtham Ãha: @@ Ta. ananta -- ti aparimitÃssÃdivÃhanaæ, Kampilliyaæ -- ti Kam- pillaraÂÂhe mÃpitaæ nagaraæ. So anupubbena GaÇgÃtÅraæ pÃpuïi, atha naæ M. paccug- gantvà attanà katanagaraæ pavesesi, so ta. pÃsÃdavaragato nÃnaggarasabhojanaæ bhu¤jitvà thokaæ vissamitvà sÃyaïhasa- maye attano ÃgatabhÃvaæ ¤Ãpetuæ\<*<1>*>/ CÆÊanÅra¤¤o dÆtaæ pesesi. Taæ atthaæ Ãvikaronto Satthà Ãha: @@ @@ Ta. vanditun ti Vedeho mahallako C-rÃjà tassa puttamatto\<*<2>*>/ pi na hoti\<*<3>*>/, kilesamucchito pana hutvà jÃmÃtarÃ\<*<4>*>/ nÃma sasuro vandiyo ti cintetvà tassa cittaæ anujÃnanto\<*<5>*>/ vandanasÃsanaæ pahiïi, dadÃhi dÃnÅti ahaæ tayà dhÅtaraæ dassÃmÅti pakkosÃpito taæ me dÃni dehÅti pahiïi, suvaïïena -- ti suvaïïÃlaækÃrapatimaï¬itaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks omit ¤Ãpetuæ. 2 Bd puttanattamatto. 3 so Cks; Bd nappahiti. 4 Bd jÃmÃtarena. 5 Bd ajÃnanto. >/ #<[page 434]># %<434 XXII. MahÃnipÃta.>% CÆÊani dÆtassa kathaæ sutvà somanassappatto "idÃni me paccÃmitto kuhiæ gamissati, ubhinnam pi tesaæ sÅsÃni chin- ditvà jayapÃnaæ pivissÃmÃ" 'ti kevalaæ\<*<1>*>/ somanassaæ dassento dÆtassa sakkÃraæ katvà anantaraæ gÃtham Ãha: @*>/ Vedeha atho te adurÃgataæ, nakkhattaæ ¤eva paripuccha. ahaæ ka¤¤aæ dadÃmi te suvaïïena paÂicchannaæ dÃsÅgaïapurakhatan ti. || Ja_XXII:1503 ||>@ Ta. Vedehà 'ti Vedehassa sÃsanaæ sutvà taæ purato Âhitaæ viya Ãlapati, athavÃ\<*<3>*>/ evaæ Brahmadattena vuttan ti vadehÅti\<*<4>*>/ dÆtaæ ÃïÃpento evam Ã. Taæ sutvà dÆto Vedehassa santikaæ gantvà "deva maÇ- galakiriyÃya anucchavikaæ nakkhattaæ kira jÃnÃhi, te dhÅtaraæ demÅti vuttan" ti\<*<5>*>/ Ã., so "ajj' eva nakkhattaæ sobhanan" ti puna dÆtaæ pahiïi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ C-rÃjÃpi: @@ Imaæ g. vatvà "idÃni pesemi, idÃni pesemÅti" musÃvÃdaæ katvà ekasatarÃjÆnaæ sa¤¤am adÃsi: "aÂÂhÃrasahi akkhohiïÅhi saddhiæ sabbe yuddhasajjà hutvà nikkhamantu, ubhinnam pi paccatthikÃnaæ sÅsÃni chinditvà sve jayapÃnaæ pivissÃmÃ" 'ti, te sabbe pi nikkhamiæsu, sayaæ nikkhamanto pana mÃtaraæ TalatÃdevi¤ ca\<*<6>*>/ aggamahesiæ\<*<7>*>/ Nandadevi¤ ca puttaæ\<*<8>*>/ Pa¤cÃla- caï¬a¤ ca\<*<9>*>/ dhÅtaraæ Pa¤cÃlacaï¬i¤ ca\<*<10>*>/ ti cattÃro jane orodhehi saddhiæ pÃsÃde nivÃsÃpetvà va\<*<11>*>/ nikkhami. Bo. Vedehara¤¤o c' eva tena saddhiæ ÃgatasenÃya ca mahantaæ sakkÃraæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks kodha. 2 so Bd; Cks ti; read: suÃgatan te? 3 Cks atha. 4 Cks dehÅti. 5 Cks dehÅti. 6 Cks -viæ, Bd mÃtara¤ca calÃkadevi¤ca. 7 Bd -si¤ca. 8 Cks nandavÅ puttaæ. 9 Cks -¬aæ. 10 Bd -¬iæ. 11 Cks gehe nivattitvà va. >/ #<[page 435]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 435>% kÃresi, keci manussà suraæ pivanti keci macchamaæsÃdÅni khÃdanti keci dÆramaggÃ\<*<1>*>/ Ãgatattà kilantà sayanti, VedeharÃjà pana SenakÃdayo paï¬ite gahetvà amaccagaïaparivuto alam- katamahÃtale nisÅdi, C-rÃjÃpi aÂÂhÃrasÃkkhohiïisaækhÃya senÃya nagaraæ tisandhicatusaækhepaæ parikkhipitvà aneka- satasahassÃhi ukkÃhi dhÃriyamÃnÃhi aruïe uggacchante yeva gahaïasajjo hutvà aÂÂhÃsi, taæ ¤atvà M. attano yodhÃnaæ tÅïi satÃni pesesi: "tumhe jaæghummagge gantvà ra¤¤o mÃtara¤ ca aggamahesi¤ ca putta¤ ca dhÅtara¤ ca jaæghummaggena Ãnetvà mahÃummaggena netvà ummaggadvÃrato bahi akatvà anto ummagge yeva yÃva amhÃkaæ Ãgamanà rakkhantà Âhatvà amhÃkaæ ÃgamanakÃle ummaggà nÅharitvà ummaggadvÃre ma- hÃvisÃlamÃÊake ÂhÃpethÃ" 'ti, te tassa vacanaæ sampaÂicchitvà jaæghummaggena gantvà sopÃnapÃdamÆle padarattharaæ\<*<2>*>/ ug- ghÃÂetvà sopÃnapÃdamÆle sopÃnasÅse mahÃtale ti ettake ÂhÃne Ãrakkhamanusse ca khujjÃdiparivÃrÃdayo ca hatthapÃdesu bandhitvà mukhaæ thaketvÃ\<*<3>*>/ ta. ta. paÂicchannaÂÂhÃne Âhapetvà ra¤¤o paÂiyattakhÃdanÅye\<*<4>*>/ ki¤ci khÃditvÃ\<*<5>*>/ cuïïavicuïïaæ katvÃ\<*<6>*>/ upari pÃsÃdaæ abhirÆhiæsu, tadà TalatÃdevÅ NandÃdevi¤ ca rÃjaputta¤ ca rÃjadhÅtara¤ ca "ko jÃnÃti kiæ bhavissatÅti" ma¤¤a- mÃnà attanà saddhiæ ekasayane sayÃpesi, te yodhà gabbha- dvÃre Âhatvà pakkosiæsu, sà nikkhamitvà "kiæ tÃtÃ" ti Ã., "devÅ amhÃkaæ rÃjà Vedeha¤ ca Mahosadha¤ ca jÅvitakkha- yaæ pÃpetvà sakala-JambudÅpe ekarajjaæ katvà ekasatarÃja- parivuto mahantena yasena mahÃpÃnaæ pivanto tumhe cattÃro pi gahetvà Ãnetuæ amhe pahiïÅti", te pÃsÃdà otaritvà sopÃna- pÃdamÆlaæ agamiæsu, atha ne gahetvà jaæghummaggaæ pavi- siæsu, te Ãhaæsu: "mayaæ ettakaæ kÃlaæ idha vasantà imaæ vÅthiæ na otiïïapubbÃ" ti, "imaæ vÅthiæ na sabbadà otaranti, maÇgalavÅthi nÃm' esÃ, ajja maÇgaladivasabhÃvena rÃjà iminà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -gaæ. 2 Bd phalakasandhÃraæ. 3 Ck kathetvÃ, Bd pidahitvÃ. 4 so Cks for -yesu? Bd -daniyabhojaniyaæ. 5 Bd adds ki¤ci bhinditvÃ. 6 Bd adds apavibhogaæ katvà cha¬¬etvÃ. >/ #<[page 436]># %<436 XXII. MahÃnipÃta.>% maggena Ãnetuæ ÃïÃpesÅti", te tesaæ saddahiæsu, ath' ekacce te cattÃro pi gahetvà gacchiæsu, ekacce nivattitvà rÃjanive- sane ratanagabbhaæ vivaritvà yÃvadicchakaæ dhanasÃraæ ga- hetvà Ãgamiæsu, itare pi cattÃro\<*<1>*>/ purato mahÃummaggaæ gan- tvÃ\<*<2>*>/ alaækatadevasabhaæ viya ummaggaæ disvà "ra¤¤o atthÃya sajjitan" ti sa¤¤aæ kariæsu, atha ne MahÃgaÇgÃya avidÆraÂÂhÃ- naæ netvà anto ummagge alaækatagabbhe nisÅdÃpetvà ekacce Ãrakkhaæ gahetvà acchiæsu, ekacce tesaæ ÃnÅtabhÃvaæ gantvà Bo-assa Ãrocesuæ, so tesaæ kathaæ sutvà "idÃni me mano- ratho matthakaæ pÃpuïissatÅti" somanassajÃto ra¤¤o santikaæ gantvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, rÃjÃpi kilesÃturatÃya "idÃni me dhÅtaraæ pesessati, idÃni me pesessatÅti" pallaækato vuÂÂhÃya vÃtapÃnena olokento anekehi ukkÃsatasahassehi ekobhÃsaæ jÃtaæ nagaraæ mahatiyà senÃya parivutaæ disvà Ãsaækitapari- saækito "kin nu kho etan" ti paï¬itehi saddhiæ mantento g. Ã.: @@ Ta. kinnu ma¤¤antÅti C-rÃjà amhÃkaæ tuÂÂho udÃhu ruÂÂho\<*<3>*>/ ti kin nu p-à ma¤¤antÅti pucchi. Taæ sutvà Senako Ãha: "mà cintayi mahÃrÃja, atibahÆ ukkà pa¤¤Ãyanti, rÃjà tumhÃkaæ dÃtuæ dhÅtaraæ gahetvà eti, ma¤¤e" ti, Pukkuso pi "tumhÃkaæ ÃgantukasakkÃraæ kÃtuæ Ãrakkhaæ gahetvà Âhito bhavissatÅti" yaæ yaæ tesaæ ruccati taæ taæ kathayiæsu, rÃjÃpi "asukaÂÂhÃne senà titthantu, asu- kaÂÂhÃne Ãrakkhaæ gaïhatha, appamattà hothÃ" 'ti vadantÃnaæ saddaæ suïanto sannaddha¤ ca senaæ passanto maraïabhaya- tajjito hutvà MahÃsattassa kathaæ paccÃsiæsanto itaraæ g. Ã.: @@ Ta. kin -- ti p-a kiæ cintesi imà senÃ\<*<4>*>/ amhÃkaæ kiæ karissantÅti\<*<5>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds khattiyÃ. 2 Bd patvÃ. 3 Bd kuddho. 4 Bd imÃya senÃya. 5 Bd karissatÅti. >/ #<[page 437]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 437>% Taæ sutvà M. "imaæ andhabÃlaæ thokaæ santÃsetvà pacchà mama balaæ\<*<1>*>/ dassetvà assÃsessÃmÅti" cintetvà Ã.: @@ Taæ sutvà sabbe maraïabhayatajjitÃ, ra¤¤o kaïÂho sussi, mukhe kheÊo chijji\<*<2>*>/, sarÅre ¬Ãho uppajji, so maraïabhayabhÅto paridevanto dve gÃthà abhÃsi: @@ @*>/ evam pi hadayaæ mayhaæ anto jhÃyati no bahÅti. || Ja_XXII:1511 ||>@ Ta. ubbedhatÅti tÃta Ma-a hadayam me mahÃvÃteritaæ viya pallavaæ kampati, anto jhÃyatÅti so ukkà viya mayhaæ hadayamaæsaæ abbhantare jhÃyati bahi pana na pa¤¤ÃyatÅti paridevati. M. tassa paridevitaæ sutvà "ayaæ andhabÃlo a¤¤esu di- vasesu mama vacanaæ na kareyya, bhiyyo naæ niggaïhissÃ- mÅti" cintetvà Ãha: @*>/ tÃyantu paï¬ità mantino janÃ. || Ja_XXII:1512 ||>@ @@ @*>/ na jÃnÃti maccho maraïam attano || Ja_XXII:1514 ||>@ @@ @*>/ va mahantaæ bhayam essati. || Ja_XXII:1516 ||>@ @*>/ ¬aseyya, na tena mettiæ kayirÃtha pa¤¤o\<*<8>*>/, dukkho bhave\<*<9>*>/ kÃpurisena saÇgamo. || Ja_XXII:1517 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pa¤¤Ãbalaæ. 2 Bd paricchajji. 3 Cs Bd bahi. 4 Bd maætaæ, Cks tÃ. 5 so Cks for -giddho? Bd kÃmagiddho. 6 Ck patthÃnapattaæ, Cs petthÃnapannaæ, Bd bandhÃnubandhaæ. 7 Cks -hato. 8 Cks omit pa¤¤o. 9 Bd have. >/ #<[page 438]># %<438 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ ja¤¤Ã purisaæ\<*<2>*>/ janinda [`sÅlavÃyaæ bahussuto'] ten' eva mettiæ kayirÃtha pa¤¤o\<*<3>*>/, sukho bhave\<*<4>*>/ sappurisena saÇgamo ti. || Ja_XXII:1518 ||>@ Ta. pamatto ti mahÃrÃja tvaæ kÃmena pamatto, mantanÃtÅto ti mayà anÃgatabhayaæ disvà pa¤¤Ãya paricchinditvà mantitamantaïaæ atikkanto, bhinna- manto ti mantaïÃtikkantattà yeva bhinnamanto\<*<5>*>/, SenakÃdÅhi saddhiæ manto\<*<6>*>/ gahito esa so\<*<7>*>/ bhinno ti pi bhinnamanto si jÃto, paï¬ità ti ime SenakÃdayo cattÃro janÃ\<*<8>*>/ idÃni taæ rakkhantu passÃma nesaæ balaæ ti dÅpeti, akatvà -- ti mama uttamÃmaccassa vacanaæ akatvÃ, attapÅtirato ti attano kilesapÅtiyà abhirato hutvÃ, kÆÂe -- ti yathà nÃma nivÃpalobhenÃgato migo kÆÂapÃse baj- jhati evaæ mama vacanaæ agahetvà Pa¤cÃlacaï¬iæ labhissÃmÅti lobhenÃgantvà idÃni kÆÂapÃse baddho migo viya jÃto si, yathà maccho ti gÃthÃya\<*<9>*>/ tadà mayà ayaæ upamà ÃhaÂÃ\<*<10>*>/ ti dassetuæ vuttaæ, sace gacchasÅti gÃthÃya pi na\<*<11>*>/ kevalaæ etam eva imam pi te upamam Ãharin ti dassetuæ vuttaæ\<*<12>*>/, anari- yarÆpo ti KevaÂÂabrÃhmaïasadiso asappurisajÃtiko nillajjapuriso, na tena mettin ti tÃdisena saddhiæ mittadhammaæ na kayirÃtha, tvaæ pana Ke-ena saddhiæ katvà tassa vacanaæ gaïhi, dukkho ti evarÆpena s. saÇgamo nÃma ekavÃraæ kato idhaloke pi paraloke pi mahÃdukkhÃvahanato dukkho\<*<13>*>/ hoti, yantvevÃ\<*<14>*>/ 'ti ya¤ c' eva\<*<15>*>/ ayam eva và pÃÂho, sukho ti idhaloke pi para- loke pi sukho yeva. Atha naæ "puttaæ evarÆpaæ na karissasÅti" suÂÂhutaraæ niggaïhanto pubbe ra¤¤Ã kathitakathaæ nÅharitvà dassento @*>/, kim evÃhaæ naÇgalakoÂivaddho atthÃni jÃnissaæ\<*<17>*>/ yathÃpi a¤¤o. || Ja_XXII:1519 ||>@ @@ ime dve gÃthà vatvà "mahÃrÃja ahaæ gahapatiputto yathà tava a¤¤e SenakÃdayo p-à atthÃni jÃnanti tathà kim eva jÃ- nissaæ, agocaro esa mayhaæ, gahapatisippam evÃhaæ jÃnÃmi, ayaæ attho SenakÃdÅnaæ pÃkaÂo, te p-à bhontÃ\<*<18>*>/ ajja te \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd yadeva, Cks yatveva, Bs yanteva? 2 Bd -so. 3 Cks omit pa¤¤o. 4 Bd vahe. 5 Bd adds tayÃ. 6 Cks omit manto. 7 so Cks; Bd eso. 8 Cks omit janÃ. 9 Bd gÃthÃdvayaæ. 10 Bd ÃbhatÃ. 11 Cks omit na, Bd gÃthÃpi na. 12 Cks -Ã. 13 Cks -Ã. 14 Cks yatvevÃ, Bd yadevÃ. 15 Bd yaæ eva. 16 Cks yeittho. 17 Bd jÃnanti. 18 Bd hotu, omitting te paï¬itÃ. >/ #<[page 439]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 439>% aÂÂhÃrasahi akkhohiïÅhi parivÃritassa avassayà hontu, maæ pana gÅvÃya gahetvà nikka¬¬hituæ ÃïÃpehi, idÃni maæ kasmà pucchasÅti" evaæ suniggahÅtaæ niggahi\<*<1>*>/, taæ sutvà rÃjà cin- tesi: "p-o mayà katadosam eva katheti, pubbe h' idaæ anÃ- gatabhayaæ jÃni\<*<2>*>/, tena maæ ativiya niggaïhati\<*<3>*>/, na kho pana ettakaæ kÃlaæ nikkammako\<*<4>*>/ acchissati, avassaæ iminà mayhaæ sotthibhÃvo\<*<5>*>/ kato bhavissatÅti", atha naæ parigaïhanto dve gÃthà abhÃsi: @*>/ patoden' eva vijjhasi. || Ja_XXII:1521 ||>@ @*>/ passasi mokkhaæ\<*<8>*>/ khemaæ và pana passasi ten' eva maæ anusÃsa, kiæ atitena vijjhasÅti. || Ja_XXII:1522 ||>@ Ta. nÃnuvijjhantÅti atÅtadosaæ gahetvà mukhasattÅhi\<*<9>*>/ na\<*<10>*>/ vijjhanti, sambandhan\<*<6>*>/ ti sattusenÃya parivutattà suÂÂhu bandhitvà Âhapitaæ assaæ viya kiæ maæ vijjhasi, teneva man ti evan te mokkho bhavissati evaæ kheman ti tena sotthibhÃven' eva maæ anusÃsa assÃsehi, taæ hi Âhapetvà a¤¤aæ me paÂisaraïaæ n' atthi. Atha M. "ayaæ rÃjà ativiya andhabÃlo, purisavisesaæ na jÃnÃti, thokaæ kilametvà pacchÃssa avassayo bhavissÃmÅti" cintetvà Ãha: @*>/ kammaæ dukkaraæ durabhisambhavaæ, na taæ sakkomi mocetuæ, tvam pi\<*<12>*>/ jÃnassu khattiya. || Ja_XXII:1523 ||>@ @@ @@ @*>/ iddhimanto yasassino, te etc. || Ja_XXII:1526 ||>@ @@ @*>/ kammaæ dukkaraæ durabhisambhavaæ, na taæ sakkomi mocetuæ antalikkhena khattiyà 'ti. || Ja_XXII:1528 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd miggaïhi. 2 Bd jÃnÃti. 3 Bd -hÃti. 4 Cks nikkh-. 5 Cks -vaæ. 6 so all three MSS. for -baddhaæ? 7 Bd omits ca. 8 Bd adds vÃ. 9 Cks -sÃntÅhi. 10 Cks omit na. 11 Cks mÃnusakaæ, Bd mÃnussaæ. 12 Bd pa. 13 all three MSS, -i. >/ #<[page 440]># %<440 XXII. MahÃnipÃta.>% Ta. kamman ti mahÃrÃja idaæ ito mocanaæ nÃma atÅtaæ mÃnusehi kattabbaæ kammaæ atÅtaæ dukkaraæ durabhisambhavaæ n' eva kÃtuæ na sa- hituæ sakkomÅti\<*<1>*>/ ahaæ taæ ito mocetuæ na sakkomi, tvam pi\<*<2>*>/ jÃnassu khattiyà 'ti mahÃrÃja tvam ev' ettha kattabbaæ jÃnassu, vehÃsayà ti ÃkÃ- sena gamanasamatthà hatthino, yassà 'ti yassa ra¤¤o tathÃvidhà chaddanta- kule và uposathakule và jÃtà nÃgà honti taæ rÃjÃnaæ te ÃdÃya gaccheyyuæ, assà ti valÃhakassa rÃjakule jÃtà assÃ, pakkhÅti GaruÊaæ sandhÃyÃha, yakkhà ti SÃtÃgirÃdayo, antalikkhenà 'ti ahaæ antalikkhena mocetuæ na sakkomi, taæ ÃdÃya ÃkÃsena Mithilaæ netuæ na sakkomÅti a. RÃjà taæ sutvà appaÂibhÃno nisÅdi, atha Senako cintesi: "idÃni ra¤¤o ca amhÃka¤ ca Âhapetvà p-aæ a¤¤aæ paÂisa- raïaæ n' atthi, rÃjà pan' assa kathaæ sutvà bhayatajjito ki¤ci vattuæ na sakkoti, ahaæ p-aæ yÃcissÃmÅti" yÃcanto dve gÃthà abhÃsi: @*>/ tattha so vindate sukhaæ. || Ja_XXII:1529 ||>@ @*>/ ca ra¤¤a¤\<*<6>*>/ ca tvaæ patiÂÂhÃ\<*<7>*>/ Mahosadha, tvaæ no si mantinaæ seÂÂho, amhe dukkhà pamocayà 'ti. || Ja_XXII:1530 ||>@ Ta. atÅradassÅti samudde bhinnanÃvo tÅraæ apassanto, yatthà 'ti ÆmivegabbhÃhato vicaranto yasmiæ padese patiÂÂhaæ labhati, pamocayà 'ti pubbe pi Mithilaæ parivÃretvà ÂhitakÃle tayà va mocit' amhà idÃni pi tvam eva amhe dukkhà mocehÅti yÃci. Atha naæ niggaïhanto M. gÃthÃya ajjhabhÃsi: @*>/ Senakà 'ti. || Ja_XXII:1531 ||>@ Ta. tvaæ pajÃnassu -- ti Senaka ahaæ na sakkomi tvaæ imaæ rÃjÃ- naæ ÃkÃsena Mithilaæ nehÅti. RÃjà gahetabbagahaïaæ apassanto maraïabhayatajjito M-ena saddhiæ kathetuæ asakkonto "kadÃci Senako pi ki¤ci upÃyaæ jÃneyya, pucchÃmi tÃva nan" ti pucchanto g. Ã.: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd kÃtuæ na sambhavituæ sakkà na taæ sakkomÅti. 2 Bd pa. 3 Cks add vÃ, Bd yakkhÃ. 4 Bd nÃvaæ. 5 Bd amhÃka¤. 6 Bd ra¤¤o. 7 Bd adds si. 8 Cks pijÃ-. >/ #<[page 441]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 441>% Ta. kiæ kiccan ti kiæ kÃtabbayuttakaæ idha ma¤¤asi Ma -- en' amhi pariccatto yadi tvaæ jÃnÃsi vadehÅti. Taæ sutvà Se-"rÃjà upÃyaæ pucchati, sobhano và hotu mà và kathessÃmi 'ssa etaæ upÃyan" ti cintetvà g. Ã.: @*>/ dvÃrato\<*<2>*>/ dema, gaïhÃmase vikattanaæ\<*<3>*>/, a¤¤ama¤¤aæ vadhitvÃna khippaæ hessÃma\<*<4>*>/ jÅvitaæ, mà no rÃjà Brahmadatto ciraæ dukkhena mÃrayÅti\<*<5>*>/. || Ja_XXII:1533 ||>@ Ta. dvÃrato ti dvÃraæ pidahitvà ta. aggiæ dema, vikattanan\<*<3>*>/ ti a¤¤ama¤¤aæ vikattanaæ\<*<6>*>/ satthaæ gaïhÃma, hessÃma\<*<4>*>/, ti jÅvitaæ khippaæ jahissÃma, alaækatapÃsÃdo yeva no dÃrucitako bhavissati. Taæ sutvà rÃjà anattamano ahosi, attano puttadÃrassa eva- rÆpaæ citakaæ\<*<7>*>/ karohÅti\<*<8>*>/ cintetvà PukkusÃdayo pucchi, te pi attano anurÆpaæ bÃlakathaæ kathayiæsu, tena vuttaæ: @@ @*>/ jÅvitaæ, mà no rÃjà Brahmadatto ciraæ dukkhena mÃrayi. || Ja_XXII:1535 ||>@ @@ @*>/ papatemase, mà no rÃjà Brahmadatto ciraæ dukkhena mÃrayi. || Ja_XXII:1537 ||>@ @@ @*>/ dvÃrato dema, gaïhÃmase vikattanaæ\<*<10>*>/, a¤¤ama¤¤aæ vadhitvÃna khippaæ hessÃma\<*<4>*>/ jÅvitaæ, na no sakkomi\<*<11>*>/ mocetuæ, sukhen' eva Mahosadho ti. || Ja_XXII:1539 ||>@ Api ca tesu Devindo, ayaæ rÃjà kiæ karoti, aggimhi sante khajjopanakaæ dhamati, Âhapetvà Ma-aæ a¤¤o\<*<12>*>/ idha sottibhÃvaæ kÃtuæ samattho nÃma n' atthi, ayaæ\<*<13>*>/ taæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds vÃ. 2 read: duvÃrato. 3 Bd vikandanaæ. 4 Bd hi-. 5 Bd hadayiti or mÃdayiti. 6 Bd vikaudana. 7 so Bd; Ck cittaæ, Bs cittadukkhaæ. 8 so Cks; Bs hotÅti. 9 Bd pabbatÃ. 10 Bd vikandanaæ. 11 Bd sakkoti. 12 Cks a¤¤e. 13 Bd adds rÃjÃ. >/ #<[page 442]># %<442 XXII. MahÃnipÃta.>% apucchitvà amhe pucchati, mayaæ kiæ jÃnÃmÃ" 'ti cintetvà a¤¤aæ upÃyaæ apassanto Senakena kathitam eva kathetvà M-aæ vaïïento dve pÃde Ã.: @*>/ pi na no sakkoti mocetuæ\<*<2>*>/ sukhen' eva Mahosadho atha Senakassa vacanaæ karissÃmà 'ti. || Ja_XXII:1540 ||>@ Taæ sutvà rÃjà pubbe Bo-assa kathitadosaæ\<*<3>*>/ saritvà tena saddhiæ kathetuæ asakkonto tassa suïantassa paridevanto Ã.: @*>/ nÃjjhagamÃmase\<*<5>*>/. || Ja_XXII:1541 ||>@ @*>/ nÃjjhagamÃmase\<*<5>*>/. || Ja_XXII:1542 ||>@ @@ @@ @@ Ta. kadalino ti yathà kadalikkhandhassa nissÃrattà sÃratthiko puriso anvesanto pi tato sÃraæ nÃdhigacchati evaæ mayaæ imamhà dukkhà muccanu- pÃyaæ\<*<6>*>/ pa¤haæ pa¤ca paï¬ite pucchitvà anvesamÃnÃpi pa¤haæ nÃjjhagamÃ- mase, amhehi pucchitaæ upÃyaæ asuïantà mayaæ pa¤haæ\<*<7>*>/ nÃdhigacchÃma, dutiyagÃthÃya pi es' eva nayo, ku¤jarÃnaæ -- ti yathà ku¤jarÃnaæ anÆda- kaÂÂhÃne vutthaæ\<*<8>*>/ nÃma hoti te hi tathÃrÆpe nirÆdake vanagahane dese vasantà khippam eva paccÃmittÃnaæ vasaæ gacchanti evaæ amhehi pi imesaæ dumma- nussÃnaæ bÃlÃnaæ santike vasantehi adese vutthaæ\<*<8>*>/, ettakesu hi paï¬itesu eko pi me idÃni paÂisaranaæ n' atthÅti\<*<9>*>/ nÃnÃvidhena vilapati. Taæ sutvà p. "ayaæ rÃjà ativiya kilamati, sace taæ na assÃsessÃmi hadayena phalitena marissatÅti" cintetvà assÃsesi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd yÃcamÃno. 2 Bd adds ayaæ. 3 Cks kataæ dosaæ. 4 Cks pa¤¤Ã. 5 so Cks; Bd najhaga-. 6 Bd mu¤c-. 7 Cks paæ¤aæ. 8 Bd vuttaæ. 9 Bd adds cintetvÃ. >/ #<[page 443]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 443>% Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ @@ @*>/ va ku¤jaraæ. || Ja_XXII:1549 ||>@ @@ @@ @@ @@ @*>/ amacco vÃpi tÃdiso yo taæ\<*<3>*>/ sambÃdhapakkhantaæ\<*<4>*>/ dukkhà na parimocaye\<*<5>*>/ ti. || Ja_XXII:1554 ||>@ Ta. idan ti davadÃhada¬¬he ara¤¤e ghanavassaæ vassÃpento viya taæ assÃsento imaæ\<*<6>*>/ mà tvaæ bhÃyi mahÃrÃjà 'ti Ãdikaæ vacanam abravi, ta. sannan ti laggaæ, peÊÃbaddhan ti peÊÃya abbhantaragataæ, Pa¤cÃlan ti etaæ evaæ mahantam pi Pa¤cÃlara¤¤o senaæ, vÃhayissamÅti palÃpessÃmi, ÃdÆ ti anÃmatthe nipÃto, pa¤¤Ã nÃma kimatthiyà ti attho, amacco vÃpi tÃdiso ti pa¤¤Ãya samannÃgato tÃdiso pa¤¤Ãsampanno amacco vÃpi kimatthiya yo taæ evaæ maraïasambÃdhappattaæ dukkhà na mocaye, mahÃrÃja ahaæ pa- Âhamataraæ Ãgacchanto nÃma kimatthaæ Ãgato ti ma¤¤asi, mà bhÃyi ahan taæ imamhà dukkhà mocessÃmÅti assÃsesi. So pi tassa vacanaæ sutvà "idÃni me jÅvitaæ laddhan" ti assÃsi\<*<7>*>/, Bodhisattena sÅhanÃde kate sabbe va tussiæsu, atha Se-pucchi: "paï¬ita tvaæ sabbe amhe gahetvà gacchanto ken' upÃyena gamissasÅti", "alaækataummaggenà ti\<*<8>*>/, tumhe sajjà hothÃ" 'ti vatvà ummaggadvÃraæ vivaraïatthaæ yodhe ÃïÃpento g. Ã.: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks santaæ. 2 so Bd; Ck timaÂthikÃ, Cs nimatthikÃ. 3 Cks tÃ, Bd tvaæ. 4 Bd -pakkhaïdhaæ. 5 Cs -yÃ, Bs -yÅ. 6 Bd idaæ. 7 Bd assÃsesi, Bs assÃpaÂilabhi. 8 Bd -na nessÃmi. >/ #<[page 444]># %<444 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ uÂÂhetha, mukhaæ sodhetha sandhino, Vedeho sah' amaccehi ummaggena gamissatÅti. || Ja_XXII:1555 ||>@ Ta. mÃïavÃ\<*<2>*>/ ti taruïÃdhivacanaæ, mukhaæ sodhethà 'ti ummagga- dvÃraæ vivaratha, sandhino ti gharasandhino\<*<3>*>/ sodhetvà ekasatÃnam sayana- gabbhÃnaæ dvÃraæ vivaratha anekasatÃnaæ dÅpÃlayÃnaæ dvÃraæ vivarathà 'ti. Te uÂÂhÃya ummaggassa dvÃraæ vivariæsu, sakalaum- maggo ekobhÃso alaækatadevasabhà viya viroci. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ Ta. anusÃrino\<*<4>*>/ ti veyyÃvaccakarÃ, yantayutte\<*<5>*>/ ca aggaÊe ti sÆcighaÂi- kasampannÃni dvÃrakavÃÂÃni. Te ummaggadvÃraæ vivaritvà M-assa Ãrocesuæ, so ra¤¤o sa¤¤aæ adÃsi: "kÃlo deva, pÃsÃdà otarathÃ" 'ti, rÃjà otari, Se-sÅsato nÃÊivattaæ apaneti, sÃÂakaæ omu¤cati, atha naæ M. disvà "kiæ karosÅti" pucchi "p-a ummaggena gacchantehi nÃma veÂhanaæ mocetvà kacchaæ daÊhaæ bandhitvà gantabban" ti, "Senaka `ummaggaæ pavisanto onamitvà onamitvà jaïïukehi patiÂÂhÃya pavisissÃmÅti\<*<6>*>/' mà sa¤¤aæ akÃsi, sace hatthinà gantukÃmo si hatthiæ abhirÆha, ucco ummaggo aÂÂhÃrasa- hatthubbedho visÃladvÃro, tvaæ yathÃruciyà alaækatapaÂiyatto ra¤¤o purato gacchÃ" 'ti Ã., Bo-pana Senakassa gamanaæ purato vicÃretvà rÃjÃnaæ majjhe katvà sayaæ pacchato ahosi, kiækÃraïÃ\<*<7>*>/: "alaækataummaggaæ olokento mà saïikaæ aga- mÃsÅti", ummagge mahÃjanassa yÃgubhattakhÃdanÅyÃdÅni\<*<8>*>/ ap- pamÃïÃni ahesuæ, te manussà khÃdantà pivantà ummaggaæ olokentà gacchanti, M. pi,yÃtha\<*<9>*>/ mahÃrÃjÃ" 'ti codento pac- chato yÃti, rÃjà alaækatadevasabhaæ viya ummaggaæ olo- kento yÃti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck mÃnava, Bd mÃïava. 2 Ck mÃnavÃ. 3 Bd adds va dvÃraæ. 4 Bd -cÃrino. 5 Cks -ttÃ. 6 Ck pavissÃ-, Bd pavisÃ-. 7 Bd adds rÃjÃ. 8 Ck -dinaæ. 9 Cks yathà mahÃrÃja yathÃ. >/ #<[page 445]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 445>% Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ Ra¤¤o ÃgatabhÃvaæ ¤atvà te mÃïavà ra¤¤o mÃtara¤ ca devi¤ ca putta¤ ca dhÅtara¤ ca ummaggà nÅharitvà mahÃvisÃla- mÃÊake Âhapesuæ, rÃjÃpi Bo-ena saddhiæ ummaggà nikkhami, te rÃjÃna¤ ca p-a¤ ca disvà "nissaæsayaæ parahatthagat' amha, amhe gahetvà Ãgatehi p-assa purisehi bhavitabban" ti maraïa- bhayatajjità bhÅtaravaæ raviæsu. CÆlanÅrÃjÃpi kira Vedeha- ra¤¤o palÃyanabhayena -- yena GaÇgà tena\<*<1>*>/ gÃvutamattaÂÂhÃne ahosi\<*<2>*>/ so -- sannisinnÃya rattiyà tesaæ ravaæ sutvÃ\<*<3>*>/ "NandÃ- deviyà viya saddo" ti vattukÃmo ahosi, "kuhiæ N-deviæ passa- sÅti\<*<4>*>/" paribhÃsabhayena na ki¤ci Ã., M. tasmiæ ÂhÃne Pa¤cÃla- caï¬ikumÃrikaæ{\<*<5>*>/} ratanarÃsimhi Âhapetvà abhisi¤citvà "mahÃrÃja tvaæ imissà kÃraïà Ãgato, ayan te aggamahesÅ hotÆ" 'ti Ã., tÅïi nÃvÃsatÃni uÂÂhÃpesuæ, rÃjà visÃlamÃlakà otaritvà alaæ- katanÃvaæ abhirÆhi, te pi cattÃro khattiyà nÃvaæ abhirÆhiæsu. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ @@ @@ Ta. anusÃsÅti evaæ kir' assa ahosi: kadÃci tesaæ\<*<6>*>/ kujjhitvà CÆÊÃni- ra¤¤o mÃtaraæ mÃreyya abhirÆpÃya NandÃdeviyà saddhiæ saævÃsaæ kappeyya rÃjakumÃra¤ ca mÃreyya, paÂi¤¤am assa gahessÃmÅti, tasmà ayan te ti ÃdÅni vadanto anusÃsi, ta. ayan te sasuro ti ayan tava sasurassa CÆÊanira¤¤o putto Pa¤cÃlacaï¬iyà kaniÂÂhabhÃtiko ayan te idÃni sasuro, ayaæ sassÆ ti ayaæ imissà mÃtà N-devÅ nÃma tava sassÆ yathà mÃtu puttà vattapaÂivattaæ karonti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd gaÇgÃto in the place of yena-tena. 2 Bd aÂhÃsi. 3 Cks omit sutvÃ. 4 Bd passissasiti. 5 Cks -kÃ. 6 Bd eso. >/ #<[page 446]># %<446 XXII. MahÃnipÃta.>% evan te etissà hotu balavamÃtu sa¤¤aæ upaÂÂhapetvà mà nam kadÃci lobha- cittena olokayi, niyako ti ajjhattiko ekapitaro\<*<1>*>/, ekamÃtuko ti, ekamÃtuyà jÃto, dayitabbo ti piyÃyitabbo, bhariyà ti ayan te bhariyà mà etissà ava- mÃnaæ akÃsÅti ra¤¤o paÂi¤¤aæ gaïhi. RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. M. \<*<2>*>/ rÃjamÃtaraæ pana Ãrabbha na ki¤ci kathesi, kiækÃraïÃ: tassà mahallikÃbhÃven' eva, idaæ pana sabbaæ Bo-tÅre Âhatvà kathesi. Atha naæ rÃjà mahÃdukkhato mutto nÃvÃya gantukÃmo hutvà "tÃta tvaæ tÅre Âhito va kathesÅti" vatvà g. Ã.: @*>/}, yÃma dÃni Mahosadhà 'ti. || Ja_XXII:1562 ||>@ M. "deva tumhehi saddhiæ gamanaæ nÃma mayhaæ ayuttan" ti vatvà Ãha: @@ @*>/ dinnaæ Brahmadattena Ãnayissaæ rathesabhà 'ti. || Ja_XXII:1564 ||>@ Ta. dhammo ti sabhÃvo, nivesanamhi te ti taæ nagaraæ sandhÃyÃha, parimocaye ti parimoceyya, parihÃpitan ti cha¬¬itaæ. Tesu hi manussesu\<*<5>*>/ sudÆramaggaæ\<*<6>*>/ Ãgatattà keci kilantà niddaæ okkantà keci khÃdantà pivantà amhÃkaæ nikkhanta- bhÃvaæ na jÃnanti keci gilÃnà mayà saddhiæ cattÃro mÃse kammaæ katvà mama upakÃramanussà c' ettha\<*<7>*>/ bahÆ, na sakkà mayà ekamanussam pi cha¬¬etvà gantuæ, ahaæ pana nivattitvà sabbam pi taæ tava senaæ Brahmadattena dinnaæ appaÂividdhaæ ÃnessÃmi, tumhe mahÃrÃja katthaci avilambantà sÅghaæ gacchatha, mayà vo antarÃmagge hatthivÃhanÃdÅni Âha- pitÃni, kilantÃni kilantÃni pahÃya samatthasamatthehi sÅghaæ Mithilam eva pavisathÃ" 'ti. Tato rÃjà gÃtham Ãha: @*>/} Âhassasi, dubbalo balavantena viha¤¤issasi paï¬ità 'ti. || Ja_XXII:1565 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ekavasitthiko. 2 Cks omit M. 3 Bd -ato. 4 Cks omit taæ. 5 Cks -ehi 6 Bd -ggÃ. 7 Bd pettha. 8 Bd nigg-. >/ #<[page 447]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 447>% Ta. viggayhÃ\<*<1>*>/ 'ti paÂippharitvÃ\<*<2>*>/, viha¤¤issasÅti ha¤¤issasi. Tato Bodhisatto gÃtham Ãha: @*>/ taman ti. || Ja_XXII:1566 ||>@ Ta. mantÅti mantÃya samannÃgato pa¤¤avà upÃyakusalo, amantinan ti anupÃyakusalaæ jinÃti pa¤¤avà duppa¤¤aæ jinÃti, rÃjà rÃjÃno ti eko pi ca evarÆpo rÃjà bahÆ pi duppa¤¤arÃjÃno jinÃti yeva, yathà kin ti: Ãdicco -- vu-\<*<3>*>/ ti Ãdicco udento tamaæ vidhamitvà Ãlokaæ dasseti evaæ jinÃti c' eva suriyo viya virocati. Idaæ vatvà M. rÃjÃnaæ vanditvà "gacchatha tumhe" ti vatvà uyyojesi, so "mutto vat' amhi amittahatthato imissà ca laddhattà manoratho pi me matthakaæ patto" ti Bo-assa guïaæ Ãvajjitvà uppannapÅtipÃmojjo p-assa guïe Senakassa kathento gÃtham Ãha: @*>/ mocayi no Mahosadho ti. || Ja_XXII:1567 ||>@ Ta. susukhaæ vatà 'ti atisukhaæ vata idaæ, kataraæ: so\<*<5>*>/ saævÃso p-hi, itÅti kÃraïatthe ti nipÃto, i. v. h.: yasmà amittahatthagate mocayi no Ma-tasmà Se-a vadÃmi susukhaæ vata idaæ so\<*<5>*>/ esa p-ehi saævÃso ti. Taæ sutvà Se-pi p-assa guïaæ kathento Ãha: @*>/ mahÃrÃja paï¬itehi sukhÃvahaæ\<*<7>*>/, pakkhÅva pa¤jare baddhe macche jÃlagate-r-iva amittahatthatthagate mocayi no Mahosadho ti. || Ja_XXII:1568 ||>@ Atha VideharÃjà nadiæ\<*<8>*>/ uttaritvà yojanantare M-ena kÃritagÃmaæ sampatto, tatr' assa Bo-ena Âhapitamanussà hatthivÃhanÃdÅni c' eva annapÃnÃdÅni ca adaæsu, so\<*<9>*>/ kÅlante hatthiassarathe nivattetvÃ\<*<10>*>/ itare ÃdÃya tehi saddhiæ a¤¤aæ gÃmaæ pÃpuïi, eten' upÃyena yojanasatamaggaæ atikkamitvà punadivase pÃto va Mithilaæ pÃvisi, Bo-pi ummaggadvÃraæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd nigg-. 2 Bd niggahetvÃ. 3 Cks cu-. 4 Bs -hatthatta-, Bd amittassa hatthagate. 5 Bd yo. 6 Bd eva. 7 Cks -ho, Bd -hÃ. 8 Ck dinaæ. 9 Bd adds rÃjÃ. 10 Cks -ttitvÃ, Bd dhapetvÃ. >/ #<[page 448]># %<448 XXII. MahÃnipÃta.>% gantvà attanà sannaddhakhaggaæ omu¤citvà ummaggadvÃre vÃlukaæ viyÆhitvà Âhapesi, Âhapetvà ummaggam pavisitvà ummaggena gantvà taæ nagaraæ pavisitvà gandhodakena nahÃ- yitvà nÃnaggarasabhojanaæ bhu¤jitvà sayanavaragato, "mano- ratho me matthakaæ patto" ti Ãvajjanto nipajji, atha tassà rattiyà accayena C-rÃjà senaÇgaæ vicÃrayamÃno taæ nagaraæ upÃgami. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ @@ Ta. kasiïan ti sakalaæ, udentan ti udente, UpakÃrin ti Pa¤cÃla- nagaraæ upÃdÃya M-ena kÃritattà UpakÃrÅti laddhanÃmaæ taæ nagaraæ upÃ- gami, avocà 'ti attano senaæ avaca, pessiye ti attano pesanakÃrake\<*<1>*>/, ajjha- bhÃsitthà ti adhiabhÃsittha puretaram eva abhÃsittha, puthugumbe ti bahÆsu sippesu patiÂÂhite anekasippa¤¤Æ. IdÃni te sarÆpato dassetuæ @*>/ anÅkaÂÂhe rathike pattikÃrike upÃsanamhi katahatthe vÃlavedhe samÃgate ti vuttaæ. || Ja_XXII:1572 ||>@ Ta. upÃsanamhÅti dhanusippe, katahatthe ti avirujjhanave¬hitÃya sampannahatthe. IdÃni rÃjà Vedehaæ jÅvagÃhaæ gaïhÃpetuæ ÃïÃpento Ã.: @@ @*>/ aÂÂhivedhino païunnÃ\<*<4>*>/ dhanuvegena sampatantu 'tarÅtaraæ. || Ja_XXII:1574 ||>@ @@ @*>/ pabhassarà vijjotamÃnà tiÂÂhanti sataraæsÅva\<*<6>*>/ tÃrakÃ. || Ja_XXII:1576 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks pesaïa-. 2 Bd -rohe. 3 Bd tikkhaggÃ. 4 Ck panunnÃ, Bd panunÃ. 5 Cks -nti. 6 Cks -sà viya >/ #<[page 449]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 449>% @@ @*>/ nÃvutyo\<*<2>*>/ sabbe v' ekekanicchità yesaæ samaæ na passÃmi kevalaæ mahimaæ caraæ. || Ja_XXII:1578 ||>@ @@ @*>/ nÃgakkhandhesu sobhanti devaputtà va Nandane. || Ja_XXII:1580 ||>@ @@ @*>/ vÅtamalà sikÃyasamayÃ\<*<5>*>/ daÊhà gahità balavantehi suppahÃrappahÃrihi\<*<6>*>/. || Ja_XXII:1582 ||>@ @*>/ vivattamÃnÃ\<*<8>*>/ sobhanti vijju v' abbhaghanantare. || Ja_XXII:1583 ||>@ @*>/ sÆrà asicammassa kovidà tharuggahÃ\<*<10>*>/ sikkhitÃro nÃgakkhandhÃtipÃtino\<*<11>*>/ || Ja_XXII:1584 ||>@ @@ Ta. dantÅti sampannadante, vaccha -- ti nikhÃdanasadisamukhÃ, pa- ïunnÃ\<*<12>*>/ ti vissaÂÂhÃ, sampatantÆ 'ti evarÆpasarà itarÅtaraæ\<*<13>*>/ sampatantu samÃgacchantu, ghanameghavassaæ viya saravassaæ vassathà 'ti ÃïÃpeti, mÃïavà ti taruïayodhÃ, vammino ti vammahatthÃ, citradaï¬a -- ti citradaï¬ayuttehi Ãvudhehi samannÃgatÃ, pakkhandino ti saægÃmapakkhandakÃ, mahÃnÃgà ti mahÃnÃgesu ko¤canÃdaæ katvà Ãgacchantesu niccalà Âhatvà tesaæ dante gahetvà lu¤cituæ samatthayodhà viya, sataraæsÅva\<*<14>*>/ -- ti sataraæsà osadhitÃrakà viya, Ãvudha -- ti Ãvudhabalena yuttÃnaæ, guïi -- ti guïÅ vuccati kavacaæ, kava- cÃni c' eva kÃyÆrabharaïÃni ca dhÃrentÃnaæ kavacasaækhÃtÃni và kÃyÆrÃni dhÃrentÃnaæ, sace pakkh -- ti sace pakkhÅ viya ÃkÃse pakkhandanaæ kÃhati tathÃpi kiæ\<*<15>*>/ muccissatÅti vadati, tiæsa me purisÃ\<*<16>*>/ nÃvutyo ti puri- sÃnaæ tiæsasahassÃni navuti ca satÃni\<*<17>*>/ tiæsanÃvutyo ti vuccati\<*<18>*>/, sabbe- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -sa; read: posa? 2 so all three MSS. 3 Cks -ravÃsasÃ. 4 Bd -lino. 5 so Cks; Bd sikkÃyasaæ mayÃ. 6 Bd -rÅbhi, Ck yugÃrÆghappahÃrihi, Cs suppahÃrihi. 7 so Cks for -pÃditÃ? Bd -padhÃritÃ. 8 Bd vivitta-. 9 Cs paÂakÃ, Bd pathakÃ. 10 Bd dhanuggahÃ. 11 Bd -dhe nipÃtino. 12 Bd panunÃ, Ck panuïïÃ, Cs païuïïÃ. 13 Bd -rÃ. 14 Cks -sà viya. 15 Cks ki¤ci. 16 Bd -sa. 17 Bd navutisahassÃni. 18 Bd vuccanti. >/ #<[page 450]># %<450 XXII. MahÃnipÃta.>% vekekanicchità ti ettakÃ\<*<1>*>/ mayhaæ\<*<2>*>/ paresaæ hatthato Ãvudhaæ gahetvà paccÃmittÃnaæ\<*<3>*>/ sÅsapÃtanasamatthà ekekaæ vicinitvà gahità anivattino yodhà ti dasseti, kevalaæ mahimaæ caran ti sakalam pi imaæ mahimaæ caranto\<*<4>*>/ yesaæ\<*<5>*>/ sadisaæ na passÃmi te yeva me yodhà ettakà ti dasseti, cÃrudassanà ti cÃru vuccati suvaïïaæ, suvaïïavaïïà ti a., pÅtÃlaækÃrà ti pÅtavaïïÃlaæ- kÃrÃ, pÅtavasanà ti suvaïïavaïïavatthÃ, pÅtuttaranivÃsanà ti pÅtuttarÃ- saÇgÃ, pÃÂhÅna -- ti pÃsÃïamacchakasadisÃ, nettiæsà ti khaggÃ, nara -- ti viriyavantehi\<*<7>*>/ paï¬itapurisehi, sunissità ti sunisità atitikhiïÃ, vellÃÊino\<*<8>*>/ ti Âhitamajjhantike suriyo viya vijjotamÃnÃ, sikÃyasamayÃ\<*<9>*>/ ti sattavÃre ko¤casakuïe khÃdÃpetvà gahitena sikÃyasena\<*<9>*>/ katÃ, suppahÃrappahÃrihÅti daÊhappahÃrehi yodhehi, lohitakacchÆpavÃditÃ\<*<10>*>/ ti lohitavaïïÃya kosiyà samannÃgatÃ, patÃkÃ\<*<11>*>/ ti ÃkÃse parivattanasamatthÃ, asicammassa -- ti etesaæ gahaïe kusalÃ, tharugahÃ\<*<12>*>/ ti tharuggahakÃ\<*<12>*>/, sikkhitÃro ti tasmiæ tharugahaïe\<*<12>*>/ ativiya sikkhitÃ, nÃgakkhandhÃtipÃtino\<*<13>*>/ ti hatthikkhandhe\<*<14>*>/ khaggena chinditvà pÃtanasamatthÃ, natthi mokkho ti ambho Vedeha ceÂaka\<*<15>*>/ paÂha- maæ gahapatiputtassÃnubhÃvena mutto si dÃni pana n' atthi tava mokkho ti vadati, pabhÃvante ti idÃni rÃjÃnubhÃvaæ na\<*<16>*>/ passÃma yena tvaæ Mithilaæ gamissasi kÆpe\<*<17>*>/ paviÂÂhamaccho viya hi ajja jÃto sÅti. Vedehaæ tajjento "idÃni naæ gaïhissÃmÅti" vajiraækusena nÃgaæ codento "gaïhatha bhindatha vijjhathÃ" 'ti senaæ ÃïÃ- pento CÆÊanirÃjà UpakÃrinagaraæ avattharanto viya upÃgami. Atha naæ M-assa upanikkhittakapurisà "ko mÃnÃti kiæ bha- vissatÅti" attano upaÂÂhÃke gahetvà parivÃrayiæsu. Tasmiæ khaïe Bo-sirisayanà vuÂÂhÃya katasarÅrapaÂijaggano bhutta- pÃtarÃso alaækatapaÂiyatto satasahassagghaïakaæ KÃsikaæ\<*<19>*>/ nivÃsetvà rattakambalaæ ekaæsaæ katvà sattaratanacittaæ la¤cadaï¬akaæ\<*<20>*>/ ÃdÃya suvaïïapÃdukÃ\<*<21>*>/ abhiruyha devaccharà viya alaækataitthiyo\<*<22>*>/ vÃlavÅjaniyà vÅjamÃno alaækatapÃsÃde sÅhapa¤jaraæ vivaritvà CÆÊanira¤¤o attÃnaæ dassento Sakka- devarÃjalÅÊhÃya aparÃparaæ caækami. C-rÃjà pan' assa rÆpa- siriæ oloketvà cittaæ pasÃdetuæ nÃsakkhi, "idÃni naæ gaï- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 all three MSS. etthakÃ. 2 Bd adds yodhÃ. 3 Cks -ttaæ. 4 so Cs; Bd mahiæ ca-, Ck mahimadvÃranto? 5 Bd adds maæ. 6 Cks -ravÃsasà 7 Cks omit viri-. 8 Bd -lino. 9 Bd sikkÃ-. 10 Bd -padhÃritÃ. 11 Cks paÂÃkÃ, Bd pathakÃ. 12 Bd dhanu-. 13 Bd -dhe nipÃtino. 14 Cks -dha. 15 Bd tvaæ. 16 Cks omit na. 17 Bd jÃle. 18 Cks ti only, Bd adds cÆÊanirÃjÃ. 19 Bds kÃsikavatthaæ. 20 Bd vala¤cakadaï¬akaæ, Bs vala¤janaka-. 21 Bd -kaæ. 22 Bd -yo. >/ #<[page 451]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 451>% hissÃmÅti" turitÃturito hatthim eva pesesi. P. cintesi: "ayaæ\<*<1>*>/ `Vedeho me laddho' ti sa¤¤Ãya turito Ãgacchati\<*<2>*>/, na jÃnÃti attano dÃrake gahetvà amhÃkaæ ra¤¤o gatabhÃvam\<*<3>*>/, suvaïïÃ- dÃsasadisaæ mama mukhaæ dassetvà kathessÃmi tena saddhin" ti so vÃtapÃne Âhito va madhurassaraæ nicchÃretvà tena sad- dhiæ kathento Ãha: @*>/, laddhattho 'smÅti\<*<5>*>/ ma¤¤asi. || Ja_XXII:1586 ||>@ @*>/ veÊuriyamaïisanthatan ti. || Ja_XXII:1587 ||>@ Ta. ku¤jaran ti seÂÂhaæ, ÃpatasÅti Ãgacchasi, laddhatthosmÅti nip- phannattho 'smi manoratho me matthakaæ patto ti ma¤¤asi, oharetan ti imaæ nipasaækhÃtaæ dhanuæ hara cha¬¬ehi ko nu eten' attho, paÂisaæharà 'ti apanetvà a¤¤assa và dehi paÂicchanne và ÂhÃne Âhapehi kiæ khurappena karis- sasi, vamman\<*<6>*>/ ti etaæ vammaæ\<*<6>*>/ pi apanehi idaæ tayà hiyyo paÂimukkaæ bhavissati cha¬¬ehi naæ mà te sarÅraæ uppaï¬ukaæ ahosi akilametvà gato\<*<7>*>/ va tava nagaraæ pavisà 'ti ra¤¤a saddhiæ keÊiæ akÃsi. So tassa vacanaæ sutvà "gahapatiputto mayà saddhiæ keÊiæ karoti, ajja te kattabbaæ jÃnissÃmÅti" tajjetvà g. Ã.: @*>/ ca bhÃsasi, hoti kho maraïakÃle\<*<9>*>/ tÃdisÅ vaïïasampadà ti. || Ja_XXII:1588 ||>@ Ta. mihita\<*<7>*>/ -- ti paÂhamaæ sitaæ katvà pacchà bhÃsanto mihitapubbam eva bhÃsasi maæ kismici\<*<10>*>/ na gaïesi, hoti kho ti maraïakÃle nÃma vaïïa- sampadà hoti yeva tasmà tvaæ virocasi ajja te sÅsaæ chinditvà jayapÃnaæ pivissÃmà 'ti. Evaæ tassa tena saddhiæ kathanakÃle mahÃbalakÃyo M-assa rÆpasiriæ disvà "amhÃkaæ rÃjà Ma-paï¬itena saddhiæ manteti\<*<11>*>/, kin nu kho kathenti\<*<12>*>/, etesaæ kathaæ suïissÃmÃ" 'ti ra¤¤o santikam eva agamÃsi. P. pi tassa kathaæ sutvà "na maæ Ma-paï¬ito ti jÃnÃsi\<*<13>*>/, nÃhaæ attÃnaæ mÃretuæ dassÃmi, manto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks ahaæ. 2 Cks -tova for teva? 3 Bd adds ma¤¤eti. 4 Bd Ãtapasi. 5 Bd mhiti. 6 Bd ca-. 7 Bds pÃto. 8 Bd mita-. 9 Cks -ïe-. 10 Cks repeat ki-, Bd has kismi¤ci. 11 Bd -si. 12 Bd -si. 13 Bd -ti. >/ #<[page 452]># %<452 XXII. MahÃnipÃta.>% te bhinno, KevaÂÂena ca tayà ca hadayena cintitaæ na jÃtaæ mukhena kathitam eva pana jÃtan" ti pakÃsento Ã.: @*>/ tayà rÃjÃ\<*<2>*>/ khaÊuækeneva sindhavo. || Ja_XXII:1589 ||>@ @*>/ anujavaæ\<*<4>*>/ patissasÅti\<*<5>*>/. || Ja_XXII:1590 ||>@ Ta. bhinna -- ti yo tayà KevaÂÂena saddhiæ sayanagabbhe manto gahito taæ mama\<*<6>*>/ na jÃnÃtÅti mà sa¤¤aæ kari pag' eva so mayà ¤Ãto, bhinnamanto si jÃto, duggaïho hi\<*<1>*>/ tayà ti mahÃrÃja amhÃkaæ rÃjà assakhaÊuækena sin- dhavo viya duggaïho\<*<7>*>/, ghoÂakaæ\<*<8>*>/ ÃruÊhena javasampannaæ ÃjÃnÅyaæ Ãruyha\<*<9>*>/ gacchanto viya gahetuæ na sakkotÅti a., khaÊuæko viya hi Ke-, taæ ÃrÆÊha- puriso viya tvaæ, jÃtisampannasindhavo viya ahaæ, taæ ÃrÆÊhapuriso viya am- hÃkaæ rÃjà ti dasseti, tiïïo ti hiyyo va uttiïïo, so ca kho saparijano ekako va palÃyitvà gato, anujavan\<*<10>*>/ ti sace pana tvaæ\<*<11>*>/ anujavissasi anuban- dhissasi\<*<12>*>/ atha\<*<13>*>/ yathà suvaïïahaæsarÃjaæ anujavanto dhaæko\<*<14>*>/ antarà pa- patati\<*<15>*>/ evaæ papatissasi\<*<16>*>/ antarà va vinÃsaæ pÃpuïissasÅti vadati. IdÃni asambhÅtakesarÅ viya udÃharaïaæ Ãharanto Ã.: @@ @*>/ ÃsÃchinnÃ\<*<18>*>/ migÃdhamà || Ja_XXII:1592 ||>@ @*>/ ÃsÃchinno\<*<18>*>/ gamissasi sigÃlà kiæsukaæ yathà ti. || Ja_XXII:1593 ||>@ Ta. disvÃ\<*<20>*>/ ti candÃlokena oloketvÃ, paribbÆÊhà ti pÃto va maæsa- pesiæ khÃditvà gamissÃmà 'ti parivÃretvà aÂÂhaæsu, vÅtivattÃsÆ 'ti te yÃsu yÃsu rattÅsu evaæ aÂÂhaæsu tÃsu tÃsu atÅtÃsu, disvÃ\<*<20>*>/ ti suriyÃlokena kiæ- sukaæ disvà na idaæ maæsan ti ¤atvà chinnÃsà hutvà palÃyiæsu, sigÃlà ti yathà sigÃlà kiæsukaæ parivÃretvà ÃsÃchinnÃ\<*<18>*>/ gatà evaæ tvam pi idha Videha- ra¤¤o natthibhÃvaæ ¤atvà gamissasi senaæ gahetvà palÃyissasÅti dÅpeti. RÃjà tassa taæ asambhÅtavacanaæ sutvà cintesi: "ayaæ gahapatiputto atisÃro hutvà katheti\<*<21>*>/, nissaæsayaæ Vedeho palÃto\<*<22>*>/ bhavissatÅti" ativiya kujjhitvà "pubbe mayaæ gaha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd si. 2 all three MSS. rÃja. 3 Cks vaæko. 4 Cks anujja-. 5 so Bd; Cks papatissati. 6 Bd maæ. 7 Bd adds si. 8 Bd khaluÇgaæ. 9 Cks ÃrÆÊha. 10 Cks anujja-. 11 Bd adds tÃæ. 12 Cks anujavissa. 13 Bd adds naæ. 14 Cks vaÇko. 15 Bd antarà va saæpatissati. 16 Bd saæpa-. 17 Cks -Ãna. 18 Cks Ãsaæch-, Bd Ãsacch-. 19 so Cks; Bd -yi, read: -vÃriya. 20 Bd ÃsÃcch-. 21 Bd -si. 22 Bd palÃpito. >/ #<[page 453]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 453>% patiputtaæ nissÃya uttarasÃÂakassÃpi assÃmikÃ\<*<1>*>/ jÃta, idÃni tena amhÃkaæ hatthapathaæ Ãgato paccÃmitto palÃyito, bahussa\<*<2>*>/ vata no anatthassa kÃrako, ubhinnaæ kattabbakÃraïaæ imass' eva karissÃmÅti" tassa kÃraïaæ kÃtuæ ÃïÃpento Ã.: @*>/ pÃde ca kaïïanÃsa¤ ca chindatha yo me amittaæ hatthagataæ Vedehaæ parimocayi. || Ja_XXII:1594 ||>@ @*>/ maæsa¤ ca pÃtabbaæ sÆle katvà pacantu naæ yo me amittaæ hatthagataæ Vedehaæ parimocayi. || Ja_XXII:1595 ||>@ @*>/ cammaæ pathavyà vitaniyyati\<*<6>*>/ sÅhassa atho\<*<7>*>/ vyagghassa hoti saækusamÃhataæ\<*<8>*>/ || Ja_XXII:1596 ||>@ @*>/ vedhayissÃmi sattiyà yo me amittaæ hatthagataæ Vedehaæ parimocayÅti. || Ja_XXII:1597 ||>@ Ta. pÃtabban ti pacitabbayuttakaæ migÃdÅnaæ maæsaæ viya imaæ ga- hapatiputtaæ sÆlesu Ãvuïitvà pacantu, sÅhassa atho\<*<9>*>/ vyagghassà 'ti etesa¤ ca yathà cammaæ saækusamÃhataæ\<*<8>*>/ hoti, vedhayissÃmÅti vijjhÃpessÃmi. Taæ sutvà M. sitaæ\<*<10>*>/ katvà "ayaæ rÃjà na jÃnÃti attano deviyà ca bandhavÃna¤ ca mayà Mithilaæ pahitabhÃvaæ, tena me idaæ kammakÃraïaæ vicÃreti, kodhavasena pana maæ usunà vijjheyya a¤¤aæ và attano ruccanakaæ kareyya, sokÃ- turaæ vedanÃmattaæ katvà hatthipiÂÂhe yeva naæ visa¤¤aæ nipajjÃpetuæ taæ kÃraïaæ ÃrocessÃmÅti" cintetvà Ã.: @*>/ evaæ Pa¤cÃlacaï¬assa Vedeho chedayissati. || Ja_XXII:1598 ||>@ @@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd asÃpitÃ. 2 Bd bahu. 3 Cks hattha, Bd hatthe ca. 4 Cks imaæ. 5 Bd usabha. 6 Bd viha-. 7 Cks add pi. 8 Cks -gataæ. 9 Cks yathÃ. 10 Bd hasitaæ. 11 Bd chÅndasi, Cks chejjasi, throughout. >/ #<[page 454]># %<454 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ maæsa¤ ca pÃtabbaæ sÆle katvà pacissasi evaæ Pa¤cÃlacaï¬assa Vedeho pÃcayissati. || Ja_XXII:1602 ||>@ @*>/ maæsa¤ ca pÃtabbaæ sÆle katvà pacissasi evaæ Pa¤cÃlacaï¬iyà Vedeho pÃcayissati. || Ja_XXII:1603 ||>@ @*>/ maæsa¤ ca pÃtabbaæ sÆle katvà pacissasi evaæ NandÃya deviyà Vedeho pÃcayissati. || Ja_XXII:1604 ||>@ @*>/ maæsa¤ ca pÃtabbaæ sÆle katvà pacissasi evaæ te puttadÃrassa Vedeho pÃcayissati. || Ja_XXII:1605 ||>@ @*>/ vedhayissasi sattiyà evaæ Pa¤cÃlacaï¬assa Vedeho vedhayissati. || Ja_XXII:1606 ||>@ @@ @@ @*>/. || Ja_XXII:1609 ||>@ @*>/ upeti tanutÃïÃya sarÃnaæ paÂihantave || Ja_XXII:1610 ||>@ @*>/ Vedehassa yasassino matiæ\<*<6>*>/ te paÂiha¤¤Ãmi usuæ phalasatena và 'ti. || Ja_XXII:1611 ||>@ Ta. chedayissatÅti paï¬itassa kira CÆÊaninà hatthapÃdà chinnÃ\<*<7>*>/ 'ti sutvà va chedayissati puttadÃrassà 'ti mama ekassa chinnapaccayÃ\<*<8>*>/ tava dvin- naæ puttÃnaæ yeva aggamahesiyà cà 'ti tiïïaæ pi janÃnaæ amhÃkaæ rÃjà chedayissati, evan no mantitaæ raho ti mahÃrÃja mayà ca VideharÃjena ca evaæ rahasi mantitaæ, yaæ yaæ idha mayhaæ C-rÃjà karoti taæ taæ ta. tassa puttadÃrÃnaæ kÃtabban ti, phalasatan ti phalasatappamÃïaæ bahukhÃre khÃ- dÃpetvà mudubhÃvaæ upanÅtacammaæ, kontimantÅsuniÂÂhitan\<*<9>*>/ ti konti- mantà vuccati\<*<10>*>/ cammakÃrÃ, satthitÃya kontÃya likhattÃ\<*<11>*>/ katattÃ\<*<12>*>/ suÂÂhu niÂ- Âhitaæ, tanutÃïÃyà 'ti yathà taæ cammaæ sarÃnaæ paÂihantave sarÅratÃïam upeti sare paÂihanitvà sarÅraæ rakkhati, sukhÃvaho ti mahÃrÃja aham pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds me. 2 Bd viha-. 3 vedehena m. s. wanting in Cks. 4 Bd kontimantÃ-. 5 Bd dukkhÃ-. 6 Bd manti. 7 Cks -pÃde chinnan, Bd -pÃdà chindathÃ. 8 Bd chindana-. 9 Bd -mantÃ-. 10 so all three MSS. 11 so Bd; Cks -antÃ. 12 Bd -kÃrà kÃyakantanalekhikÃnaæ vasena katattÃ. >/ #<[page 455]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 455>% amhÃkaæ ra¤¤o paccÃmittaæ\<*<1>*>/ vÃraïaÂÂhena taæ saraparittÃïacammaæ viya sukhÃvaho, dukkhanudo\<*<2>*>/ ti kÃyÅkacetasikasukhaæ ÃvahÃmi dukkhan nudemi, matin\<*<3>*>/ te ti tasmà tava matiæ\<*<4>*>/ pa¤¤aæ usuæ tena phalasatacammena viya attano matiyà paÂihanissÃmi. Taæ sutvà rÃjà cintesi: "g-putto kiæ katheti, yathà kira ahaæ etassa evaæ VideharÃjà mama puttadÃrassa kammakÃ- raïaæ karissati\<*<5>*>/, na jÃnÃti mama puttadÃrakÃnaæ Ãrakkhassa susaævihitabhÃvaæ, idÃni mÃressatÅti\<*<6>*>/ maraïabhayena vilapati\<*<7>*>/, nÃssa vacanaæ saddahÃmÅti\<*<8>*>/". MahÃsatto "ayaæ `mama bha- yena\<*<9>*>/ kathetÅti' ma¤¤ati, jÃnÃpessÃmi tan" ti cintetvà Ã.: @*>/ mahÃrÃja su¤¤aæ antepuraæ tava orodhà ca kumÃrà ca tava mÃtà ca khattiya ummaggà nÅgaritvÃna Vedehass' upanÃmità ti. || Ja_XXII:1612 ||>@ Ta. ummaggà ti mayà attano mÃïave pesetvà pÃsÃdà otarÃpetvà um- maggen' eva\<*<13>*>/ ÃharÃpetvà mahÃummaggà nÅharitvà bhandhavà te Vedehassa upanÃmitÃ. Taæ sutvà rÃjà cintesi: "p. ativiya daÊhaæ katvà katheti, mayà ca rattibhÃge GaÇgÃya passe\<*<12>*>/ NandÃdeviyà saddo pi\<*<13>*>/ suto, mahÃpa¤¤o p. kadÃci saccaæ bhaveyyÃ\<*<14>*>/" 'ti uppanna- balavasoko dhitiæ upaÂÂhÃpetvà asocanto viya ekaæ amaccaæ pakkosÃpetvà jÃnanatthÃya pesento itaraæ gÃtham Ãha: @@ So saparivÃro rÃjanivesanaæ gantvà dvÃraæ vivaritvà anto pavisitvà hatthapÃde bandhitvà mukhaæ pidahitvà nÃgadantesu olambino\<*<15>*>/ antepurapÃlake ca khujjavÃmanakÃdayo\<*<16>*>/ ca bhÃ- janÃni ca bhinditvà ta. ta. vippakiïïaæ\<*<17>*>/ khÃdanÅyabhojanÅyaæ ratanagharadvÃrÃni vivaritvà kataratanavilopaæ\<*<18>*>/ vivaÂadvÃraæ sirigabbaæ yathÃvivaÂeh' eva vÃtapÃnehi pavisitvà caramÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -tta. 2 Bd dukkhÃ-. 3 Bd manti. 4 Bd mati. 5 Bd adds ti vadati. 6 Cks marissatÅti. 7 Cks -tÅti. 8 Bd -hÃmiti, Cks -hi. 9 Bd maæ maraïabhayena. 10 Cks ssa. 11 Bd jaÇgumaÇgena. 12 Bd gaÇgÃpassena. 13 Bd viya. 14 so all three MSS. for bhaïeyyÃ? 15 Bd olaggite. 16 Cks khudda-. 17 Ck Bd -ïïa. 18 Ck kataæ. >/ #<[page 456]># %<456 XXII. MahÃnipÃta.>% kÃkagaïa¤ cà 'ti cha¬¬itagÃmasadisaæ susÃnabhÆmiæ viya nis- sirÅkaæ rÃjabhavanaæ disvà ra¤¤o Ãrocento Ã.: @*>/ sabbaæ kÃkapaÂÂanakaæ yathà ti. || Ja_XXII:1614 ||>@ Ta. kÃka -- ti macchÃnaæ gandhehi Ãgatehi kÃkehi samÃkiïïo samudda- tÅre cha¬¬itagÃmako viya. RÃjà catunnaæ janÃnaæ vippayogasambhavena sokena kampamÃno "idaæ dukkhaæ mama gahapatiputtaæ nissÃya uppannan" ti daï¬ena ghaÂÂitÃsÅviso viya Bo-assa ativiya kujjhi. M. tassÃkÃraæ disvà "ayaæ rÃjà mahÃyaso kadÃci kodha- vasena `kiæ me etehÅti\<*<2>*>/' khattiyamÃnena maæ viheÂheyya, yan nÆnÃhaæ N-deviæ iminà adiÂÂhapubbaæ viya karonto tassà sarÅravaïïaæ vaïïeyyaæ, ath' esa\<*<3>*>/ taæ anussaritvà `sac' Ãhaæ Mahosadhaæ mÃressÃmi evarÆpaæ itthiratanaæ na labhissÃmÅti\<*<4>*>/" attano bhariyÃya sinehena\<*<5>*>/ na ki¤ci mayhaæ karissatÅti" cin- tetvà attarakkhanatthaæ pÃsÃde Âhito va rattakambalantarena suvaïïavaïïabÃhaæ nÅharitvà tassà gatamaggÃcikkhanavasena vaïïaæ kathento Ã.: @*>/ mahÃrÃja nÃrÅ sabbaÇgasobhanÃ\<*<7>*>/ kosumbhaphalakasussoïÅ haæsagaggarabhÃïinÅ. || Ja_XXII:1615 ||>@ @*>/ mahÃrÃja nÃrÅ sabbaÇgasobhanÃ\<*<7>*>/ koseyyavasanà sÃmà jÃtarÆpasumekhalà || Ja_XXII:1616 ||>@ @*>/ sutanÆ bimboÂÂhà tanumajjhimà || Ja_XXII:1617 ||>@ @*>/ vellÅva\<*<11>*>/ tanumajjhimÃ\<*<12>*>/ dÅghassakesÃ\<*<13>*>/ asitÃ\<*<14>*>/ ÅsakaggapavellitÃ\<*<15>*>/ || Ja_XXII:1618 ||>@ @*>/ hemantaggisikhÃ-r-iva nadÅva giriduggesu sa¤channà khuddaveÊuhi\<*<17>*>/ || Ja_XXII:1619 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks anto-. 2 Cks te-. 3 Bd atha so. 4 Bd adds asÃrento pana taæ labhissÃmiti. 5 Bd sinnehana, Ck pitehete. 6 Ck -taæ, Cs -ta. 7 Bd -ïÃ. 8 Cks mahÃrÃja ito nÅtÃ. 9 Bd -ta-. 10 Bd -laÂhiva, Cks bhujagalaÂÂhÅ ca. 11 Bd vedivÃ. 12 Cks anu-. 13 Bd -assÃ-. 14 Ck asatÃ, Cs asÅtÃ. 15 Bds ÅsÃ-. 16 Cks migajÃjÅva. 17 Bd -bhi. >/ #<[page 457]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 457>% @@ Ta. ito ti ummaggam dasseti, kosumbhaphalakasussoïÅti visÃla- ka¤canaphalakaæ viya sundarasoïÅ, haæsa -- ti gocaratthÃya vicaratÃnaæ haæsapotakÃnaæ viya gaggarena madhurena bha¤¤ena\<*<1>*>/ samannÃgatÃ, koseyya -- ti ka¤canakhacitakoseyyavatthavasanÃ\<*<2>*>/, sÃmà ti suvaïïasÃmÃ\<*<3>*>/, pÃrevaÂakkhÅti pa¤casu pÃsÃdesu\<*<4>*>/ rattaÂÂhÃne pÃrevaÂasakuïasadisakkhÅ, sutanÆ ti sobhana- sarÅrÃ, bimboÂÂhà ti bimbaphalÃni viya sumaÂÂhoÂÂhapariyosÃnÃ, tanumaj- jhimà ti karamitamajjhÃ\<*<5>*>/, sujÃtà bhujalaÂÂhÅvÃ\<*<6>*>/ 'ti vijambhanakÃle vÃte- ritarattapallavavilÃsinÅ sujÃtà bhujaÇgalatÃ\<*<7>*>/ viya virocati, vellÅvÃ\<*<8>*>/ ti ka¤cana- vedi viya tanumajjhÃ\<*<9>*>/, Åsakaggapavellità ti Åsakaæ aggesu onatÃ\<*<10>*>/ Åsa- kaggapavellità vÃ\<*<11>*>/ rathiyÃya\<*<12>*>/ aggaæ viya vinatÃ, migachÃpà vÃ\<*<13>*>/ 'ti pabbatapÃdamhi\<*<14>*>/ sujÃtà vyagghapotikà va\<*<15>*>/ vilÃsakuttayuttÃ\<*<16>*>/, hemantag- gi -- ti obhÃsavantatÃya hemantaggisikhà viya sobhati, khuddaveÊuhÅti\<*<17>*>/ yathà khuddakehi udakaveÊuhi sa¤channà sà nadÅ sobhati evaæ tanulomÃya rÃjiyà sobhati, kalyÃïÅti chavimaæsakesanahÃruaÂÂhÅnaæ vasena pa¤cÃvidhena kalyÃïena samannÃgatÃ, paÂhama -- ti timbarutthanÅnaæ paÂhamà uttamà suvaïïaphalake Âhapitasuvaïïatimbarudvayam iv' assa\<*<18>*>/ saïÂhÃnasampannaæ\<*<19>*>/ nirantaraæ thanayuggalaæ. Evaæ M-e tassà rÆpasiriæ vaïïente tassa sà pubbe adiÂÂha- pubbà viya ahosi, balavasinehaæ uppÃdesi, ath' assa sin- ehuppattiæ ¤atvà M. anantaraæ g. Ã.: @*>/ nandasi sirivÃhana: aha¤ ca nÆna Nandà ca gacchÃma YamasÃdhanan ti. || Ja_XXII:1621 ||>@ Ta. siri -- ti sirisampannavÃhana mahÃrÃja nÆna tvaæ evaæ uttamarÆpa- dharÃya NandÃya maraïena nandasÅti vadati, gacchÃmà 'ti sace hi tvaæ maæ mÃressasi ekaæsena mhÃkaæ rÃjà Nandaæ mÃressati, iti Nandà ca aha¤ ca Yamassa santikaæ gamissÃma, yamo amhe ubho disvà Nandaæ mayham eva dassati, tassa mayhaæ mÃretvÃpi\<*<21>*>/ tÃdisaæ itthiratanaæ labhantassa\<*<22>*>/ kiæ chijjati\<*<23>*>/, nÃhaæ attano maraïena hÃniæ passÃmi devà 'ti evaæ kira naæ\<*<24>*>/ Ãha. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd madhurasarena. 2 Bd -khapita-. 3 Bd suvaïïasarirÃ. 4 Cks ÂhÃnesu. 5 Bd hatthatalamigatanumajjhimÃ. 6 Cks bhujagalaÂÂhÅvÃ. 7 Cks bhujagalatÃ. 8 Cks vellitÃvÃ, Bd dedivÃ. 9 Cks anumajjhÃ, Bd tanumajjhimÃ. 10 Cks tambanatÃ? 11 Bd ti. 12 Bd nettiæsÃya và in the place of rathiyÃya. 13 Cks migajÃjivÃ. 14 Bd -sÃnamhi. 15 Bd viya. 16 Bd -kutti-. 17 Bd -bhiti. 18 Bd assÃ. 19 Bd susaï-. 20 Cks -nena. 21 Cks maretvÃ. 22 Bd ala-. 23 Bd rajjena. 24 Bd Bd kÃraïam in the place of kiranaæ. >/ #<[page 458]># %<458 XXII. MahÃnipÃta.>% Iti M. ettakena ÂhÃnena Nandam eva vaïïesi na itare\<*<1>*>/, kiækÃraïÃ: sattà hi piyabhariyÃsu\<*<2>*>/ viya sesesu Ãlayaæ na ka- ronti, mÃtaraæ và saranto puttadhÅtaro pi sarissatÅti tam eva vaïïesi, rÃjÃ\<*<3>*>/ mÃtaraæ pana mahallakabhÃven' eva\<*<4>*>/ vaïïesi, ¤Ãïasampanne MahÃsatte madhurassarena vaïïente yeva Nandà devÅ Ãgantvà ra¤¤o purato Âhità viya ahosi, tato rÃjà cintesi: "Âhapetvà Ma-aæ a¤¤o mama bhariyaæ Ãnetvà dÃtuæ samattho n' atthÅti", ath' assa taæ sarantassa soko uppajji, atha naæ M. "mà cintayi mahÃrÃja, devÅ ca te putto ca mÃtà ca tayo pi Ãgacchissanti, mama gamanam ev' ettha pamÃïaæ, tvaæ assÃsaæ paÂilabha narindÃ" 'ti rÃjÃnaæ assÃsesi, atha rÃjà cintesi: "ahaæ attano nagaraæ surakkhitaæ sugopitaæ kÃ- retvà imaæ UpakÃrÅnagaraæ ettakena balavÃhanena parikkhi- pitvà Âhito, ayaæ pana paï¬ito\<*<5>*>/ evaæ sugopitÃpi mama nagarà devi¤ ca me putta¤ ca mÃtara¤ ca Ãnetvà Vedehassa dÃpesi, amhesu ca evaæ parivÃretvà Âhitesv-eva ekassÃpi ajÃnantassa Vedehaæ sasenÃvÃhanaæ yÃpesi\<*<6>*>/, kin nu kho dibbamÃyaæ jÃnÃti udÃhu cakkhumohanan" ti, atha naæ pucchanto Ã.: @*>/ me amittaæ hatthagataæ Vedehaæ parimocayÅti. || Ja_XXII:1622 ||>@ Taæ sutvà M. "mahÃrÃja, ahaæ dibbamÃyaæ jÃnÃmi, paï- ¬ità hi dibbamÃyaæ uggaïhitvà bhaye sampatte attÃnam pi param pi dukkhato mocenti yevÃ" 'ti Ã.: @*>/ mahÃrÃja dibbamÃy' idha paï¬ità te mocayanti attÃnaæ paï¬ità mantino janÃ. || Ja_XXII:1623 ||>@ @@ Ta. dibbamÃyidhà 'ti dibbamÃyaæ idha\<*<9>*>/, mÃïavaputtà ti upaÂÂhÃ- kataruïayodhÃ, yesaæ katenà 'ti yehi katena, maggenà 'ti alaækata- ummaggena. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds tayo jane. 2 Bd -yÃ. 3 Cs rÃjÃ. 4 Cks omit na. 5 Cks omit paï¬ito. 6 Bd palÃpesi. 7 Bd so. 8 Ck adds me, Cs ce. 9 Cks tattha mÃyidhà 'ti mà idha. >/ #<[page 459]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 459>% Idaæ pana sutvà "alaækataummaggena kira gato" "kÅdiso nu kho ummaggo" ti rÃjà ummaggaæ daÂÂhukÃmo ahosi, ath' assa iægitaæ ¤atvà M. "rÃjà ummaggaæ daÂÂhukÃmo, dasses- sÃmi 'ssa ummaggan" ti dassento Ã.: @@ Ta. hatthÅnan ti potthakammacittakammavasena\<*<2>*>/ katÃnaæ etesaæ hatthi- ÃdÅnaæ pattÅhi\<*<3>*>/ upasobhitaæ alaækatadevasabhÃsadisaæ ekobhÃsaæ hutvà tiÂÂhantaæ ummaggaæ passa devà 'ti. Eva¤ ca pana vatvà "mahÃrÃja mama pa¤¤Ãya mÃpite Candassa ca Suriyassa ca\<*<4>*>/ uÂÂhitaÂÂhÃne viya pÃkaÂe\<*<5>*>/ alaæ- kataummagge asÅtimahÃdvÃrÃni catusaÂÂhicÆÊadvÃrÃni ekasata- sayanagabbhe anekasatadÅpagabbhake\<*<6>*>/ ca passa, mayà saddhiæ samaggo sammodamÃno hutvà attano balena saddhiæ UpakÃri- nagaraæ pavisa devÃ" 'ti nagaradvÃraæ vivarÃpesi, rÃjà eka- satarÃjaparicÃro nagaraæ pÃvisi, M. pÃsÃdà oruyha rÃjÃnaæ vanditvà saparivÃraæ ÃdÃya ummaggaæ pÃvisi, rÃjà alaækata- devanagaraæ viya ummaggaæ disvà Bo-assa guïaæ vaïïento Ã.: @*>/ paï¬ità (Cfr. V. 18 p. 355) ghare vasanti vijite\<*<8>*>/ yathà tvaæ si Mahosadhà 'ti. || Ja_XXII:1626 ||>@ Ta. VidehÃnan ti evarÆpanaæ paï¬itÃnaæ Ãkarassa uÂÂhÃnaÂÂhÃnabhÆ- tassa\<*<9>*>/ VidehÃnaæ janapadassa lÃbhà vata, yassa me edisà ti yassa ime eva- rÆpà paï¬ità upÃyakusalà ekaghare và ekajanapade và ekaraÂÂhe và vasanti tassÃpi lÃbhÃ, yathà tvaæ sÅti yathà tvaæ si tÃdisena paï¬itena saddhiæ ye va ekaraÂÂhe ekajanapade ekanagare ekagehe vasituæ labhanti\<*<10>*>/ tesaæ Videha- raÂÂhavÃsÅna¤ c' eva MithilanagaravÃsÅna¤ ca tayà saddhiæ ekato vasituæ labhantÃnaæ lÃbhà ti vadati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd icchitaæ. 2 Cs potta-, Bd po iÂhakakamma-. 3 Bd mantihi, Bs pantÅhi. 4 Ck paæ¤Ã ca nandassa ¤Ãïà suriyassa ca, Cs paæ¤Ã candassa ¤Ãïa suriyassa ca. 5 Cks omit viya pÃ-. 6 Cks -tedÅpa-, Bd -gabbhe. 7 Bd yassimedisÃ, read: medisa? 8 Cks add raÂÂhe. 9 Bd -naæ Ãrakkhassa upaÂhÃnabhÆtassa. 10 Cks labhati. >/ #<[page 460]># %<460 XXII. MahÃnipÃta.>% Ath' assa M. ekasatasayanagabbhe dassesi: ekassa dvÃre vivaÂe sabbesaæ\<*<1>*>/ vivarÅyati\<*<2>*>/ ekassa pihite sabbesaæ\<*<3>*>/ pithiyyati\<*<4>*>/, rÃjà ummaggaæ olokento purato gacchati p. pacchato, sabbà senà ummaggam eva pÃvisi, rÃjà ummaggato nikkhami, p. tassa nikkhantabhÃvaæ ¤atvà sayaæ nikkhamitvà a¤¤esaæ nikkha- mituæ adatvà ummaggadvÃraæ pidahanto Ãïiæ akkami, asÅti- mahÃdvÃrÃni catusaÂÂhicÆÊadvÃrÃni ekasatasayanagabbhadvÃrÃni anekasatadÅpagabbhadvÃrÃni ca ekappahÃrÃni pidahiæsu, sakalo ummaggo lokantariko\<*<5>*>/ viya andhakÃro ahosi, mahÃjano bhÅta- tasito ahosi, M. bhiyyo ummaggaæ pavisanto yaæ\<*<6>*>/ khaggaæ\<*<7>*>/ Âhapesi taæ gahetvà bhÆmito aÂÂhÃrasahatthaÂÂhÃnaæ\<*<8>*>/ ÃkÃse laæghitvÃ\<*<9>*>/ oruyha rÃjÃnaæ hatthe gahetvà asiæ uggiritvà tÃsetvà "mahÃrÃja sakala-JambudÅpe rajjaæ kassa rajjan\<*<10>*>/" ti pucchi, so bhÅto "tuyhaæ p-tÃ" 'ti vatvà "abhayaæ me dehÅti" Ã., "mà bhÃyi mahÃrÃja, nÃhaæ taæ mÃretukÃmatÃya khaggaæ parÃmasiæ, mama pana pa¤¤ÃnubhÃvaæ dassetuæ parÃmasin" ti khaggaæ ra¤¤o adÃsi, atha naæ khaggaæ gahetvà Âhitaæ\<*<11>*>/ Ãha: "sace si mahÃrÃja maæ mÃretukÃmo idÃn' eva maæ iminà khaggena mÃrehi, atha abhayaæ dÃtukÃmo abhayam me dehÅti" Ã., "paï¬ita mayà tuyhaæ abhayaæ dinnam eva, tvaæ mà cintayÅti" asiæ gahetvà ubho pi a¤¤ama¤¤aæ adÆbhÃya sa- pathaæ kariæsu, atha rÃjà Bo-aæ Ã.: "p-a evarÆpapa¤¤Ãbala- sampanno hutvà r. kasmà na gaïhasÅti", "mahÃrÃja, ahaæ icchamÃno ajja sakala-JambudÅpe rÃjÃno mÃretvà r. gaïheyyaæ, paraæ mÃretvà yasagahaïaæ pana paï¬itehi na-ppasatthan" ti\<*<13>*>/, "p-a mahÃjano dvÃraæ alabhamÃno paridevati, ummagga- dvÃraæ vivaritvà mahÃjanassa jÅvitadÃnaæ dehÅti", so dvÃraæ vivari, sakalaummaggo ekobhÃso ahosi, mahÃjano assÃsaæ paÂi- labhi, sabbe rÃjÃno attano senÃya saddhiæ nikkhamitvà p-assa santikaæ agamaæsu\<*<14>*>/, so ra¤¤Ã saddhiæ visÃlamÃlake aÂÂhÃsi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds dvÃrÃni. 2 Bd -yanti. 3 Cks sabbe, Bd adds dvÃrÃni. 4 Bd pidahanti. 5 Cks -kÃ, Bd lokantanirayo. 6 Bd sayaæ. 7 Bd adds vÃlake. 8 Bd aÂhÃrahatthubbedhaæ. 9 Bd ÃkÃsaæ ullaÇghitvÃ. 10 so Bd; Cks r. karissÃ. 11 Bd adds na so. 12 so Bd; Cs athÃbha, Ck atha bha-. 13 Bd adds atha naæ rÃjà Ãha. 14 Bd Ãgamiæsu. >/ #<[page 461]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 461>% atha naæ te rÃjÃno Ãhaæsu: "p-a, taæ nissÃya no jÅvitaæ laddhaæ, sace muhuttaæ ummaggadvÃraæ na vivarittha sabbe- saæ tatth' eva maraïaæ abhavissà 'ti\<*<1>*>/, "na mahÃrÃjÃno\<*<2>*>/ idÃn' eva pubbe pi tumhe maæ ¤eva nissÃya jÅvitaæ labhitthÃ" 'ti, "kadà p-Ã" 'ti, "Âhapetvà amhÃkaæ nagaraæ sakala-JambudÅpe r. gahetvà Uttarapa¤cÃlanagaraæ gantvà uyyÃne jayapÃnaæ pÃtuæ surÃya paÂiyattakÃlaæ sarathÃ" 'ti, "Ãma p-Ã" 'ti, "tadà esa rÃjà KevaÂÂena saddhiæ dummantitena visayojitÃya surÃya c' eva macchamaæsehi ca tumhe mÃretuæ kiccam akÃsi, athÃhaæ `mà ime mayi passante anÃthamaraïaæ marantÆ' 'ti attano purise pesetvà sabbabhÃjanÃni bhindÃpetvà etesaæ man- taæ bhinditvà tumhÃkaæ jÅvitadÃnaæ adÃsin" ti, te sabbe pi ubbiggamÃnasà hutvà CÆÊaniæ pucchiæsu: "saccaæ kira ma- hÃrÃjÃ" 'ti, "Ãma mayà Ke-assa kathaæ gahetvà kataæ, saccam eva p-o kathetÅti", te sabbe pi M-aæ Ãliægitvà "p-a, tvaæ sabbesaæ no patiÂÂhà jÃto, taæ nissÃya mayaæ jÅvitaæ labhimhÃ" 'ti sabbe pÃsÃdhanehi Bo-assa pÆjaæ kariæsu, p. rÃjÃnaæ Ãha: "mahÃrÃja, tumhe mà cintayittha, pÃpamittasaæsaggass' esa doso, ime rÃjÃno khamÃpethÃ" 'ti, rÃjà "mayà duppurisaæ nissÃya tumhÃkaæ evarÆpaæ kataæ, esa mayhaæ doso, kha- matha me, na puna evarÆpaæ karissÃmÅti" khamÃpesi, te a¤¤a- ma¤¤aæ accayaæ\<*<4>*>/ desetvà samaggà ahesuæ. Atha rÃjà ba- huæ khÃdaniyabhojaniyagandhamÃlÃdiæ ÃharÃpetvà sabbehi tehi saddhiæ sattÃhaæ ummagge yeva kÅÊitvà nagaraæ pavisitvà M-assa mahÃsakkÃraæ kÃretvà ekasatarÃjaparivuto mahÃtale nisÅditvà p-aæ attano santike vasÃpetukÃmatÃya Ã.: @*>/ bhoge\<*<5>*>/, bhu¤ja kÃme ramassu ca, mà Videhaæ paccÃgami, kiæ Videho karissatÅti. || Ja_XXII:1627 ||>@ Ta. vuttin ti yasanissitaæ jÅvitavuttiæ, parihÃran ti gÃmanigamadÃnaæ, bhattan ti nivÃpaæ, vetanan ti paribbayaæ, bhoge ti a¤¤e pi te vipule bhoge dadÃmi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd bhavissatÅti. 2 Bd -rÃja, 3 Cs Bd bahu. 4 Bd ajjayaæ. 5 Cks -laæ bhogaæ. >/ #<[page 462]># %<462 XXII. MahÃnipÃta.>% Paï¬ito pana taæ paÂikkhipanto Ãha: @*>/ puriso\<*<2>*>/ siyÃ\<*<3>*>/. || Ja_XXII:1628 ||>@ @@ Ta. attano -- ti evarÆpaæ hi dhanakÃraïà tam eva\<*<4>*>/ attano bhattÃraæ pariccajantena pÃpaæ katan ti attÃ\<*<5>*>/ garahati iminà dhanakÃraïà attano bhattà pariccatto pÃpadhammo ayan ti paro pi garahati, tasmà na sakkà tasmiæ dharante mayà a¤¤assa vijite vasitun ti. Atha naæ rÃjà Ã.: "tena hi p-a tava ra¤¤o devattaæ\<*<6>*>/ gatakÃle idhÃgantuæ paÂi¤¤aæ dehÅti", "jÅvanto ÃgamissÃmi mahÃrÃjÃ" 'ti, ath' assa rÃjà sattÃhaæ mahÃsakkÃraæ katvà sattÃhaccayena puna ÃpucchanakÃle\<*<7>*>/ "ahan te p-a ida¤ c' ida¤ ca dammÅti" vadanto gÃtham Ãha: @@ Ta. nikkha -- ti pa¤casuvaïïanikkhena nikkhÃnaæ sahassaæ, gÃmà ti ye gÃmà saævaccharena\<*<8>*>/ satasahassuÂÂhÃnakÃ\<*<9>*>/ te dammi, KasÅsÆ 'ti KÃsiraÂÂhe, taæ VedeharaÂÂhassa Ãsannaæ, tasmà tatth' assa asÅti gÃme adÃsi. So pi rÃjÃnaæ Ãha: "mahÃrÃja tumhe bandhavÃnaæ mà cin- tayittha, ahaæ mama ra¤¤o gamanakÃle yeva `mahÃrÃja NandÃ- deviæ mÃtiÂÂhÃne ÂhapeyyÃsi Pa¤cÃlacaï¬aæ kaniÂÂhaÂÂhÃne' ti vatvà dhÅtÃya vo abhisekaæ dÃpetvà rÃjÃnaæ uyyojesiæ, mÃtara¤ ca devi¤ ca vo putta¤ ca sÅgham eva pesessÃmÅti", rÃjà "sÃdhu p-Ã" 'ti attano dhÅtu dÃtabbÃni dÃsidÃsavatthÃlaækÃrahira¤¤asu- vaïïÃlaækatahatthiassarathÃdÅni "imÃni tassà dadeyyasÅti" M-aæ\<*<10>*>/ paÂicchÃpetvà senÃvÃhanassa kattabbakiccaæ vicÃrento Ã.: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks na a¤-. 2 Bd purato. 3 so all three MSS. 4 Cks vatame in the place of tam eva. 5 Bd attanà mi attÃnaæ. 6 Bd devaÇ. 7 Cks apu-. 8 Bd saævacchare saævacchare. 9 Cks -kaæ. 10 Bd -assa. >/ #<[page 463]># %< 9. MahÃummaggajÃtakÃ, (546.) 463>% @*>/ ti. || Ja_XXII:1631 ||>@ Ta. yÃvan ti na kevalaæ diguïam eva yÃva pahoti tÃva hatthÅna¤ ca assÃ- na¤ ca yavagodhÆmÃdividhaæ dethà 'ti vadati, tappentÆ 'ti yattakena\<*<2>*>/ antarÃ- magge akilamantà gacchanti tattakaæ dadantà tappentu. Eva¤ ca pana vatvà paï¬itaæ uyyojento Ãha: @*>/ paï¬ita, passatu taæ mahÃrÃja Vedeho Mithilaæ gatan\<*<4>*>/ ti. || Ja_XXII:1632 ||>@ Ta. Mithilaæ gatan\<*<4>*>/ ti sotthinà taæ Mithilanagaraæ sampattaæ passatu. Iti so p-assa mahantaæ sakkÃraæ katvà uyyojesi, te pi\<*<10>*>/ ekasatarÃjÃno MahÃsattassa sakkÃraæ\<*<5>*>/ katvà bahuæ païïÃkÃram adaæsu, tesaæ santike upanikkhittapurisà p-am-eva parivÃra- yiæsu, so mahantena parivÃrena maggaæ paÂipajjitvà antarÃ- magge yeva CÆÊanÅra¤¤Ã dinnagÃmehi\<*<6>*>/ Ãyaæ ÃharÃpetuæ purise pesetvà VideharaÂÂhaæ sampÃpuïi, Senako pi kira antarÃ-\<*<15>*>/ magge\<*<7>*>/ purisaæ thapesi, "C-ra¤¤o puna Ãgamanaæ và anÃ- gamanaæ và jÃna\<*<8>*>/, yassa kassaci ÃgamanakÃle\<*<9>*>/ ca mayhaæ ÃrocehÅti\<*<10>*>/", so tiyojanamatthake yeva M-aæ disvà Ãgantvà "p. mahantena parivÃrena ÃgacchatÅti" Ãrocesi, taæ sutvà rÃja- kulaæ agamÃsi, rÃjÃpi pÃsÃde\<*<11>*>/ Âhito vÃtapÃnena\<*<12>*>/ olokento\<*<20>*>/ mahatiæ senaæ disvà "Ma-assa senà mandÃ, Ãyaæ ativiya mahatÅ, kacci\<*<13>*>/ nu khu CÆÊanÅ Ãgato siyÃ" ti bhÅtatasito tam atthaæ pucchanto Ã.: @*>/ mahà caturaÇginÅ bhiæsarÆpÃ, kin nu ma¤¤anti paï¬ità ti. || Ja_XXII:1633 ||>@ Ath' assa Senako tam atthaæ Ãrocento Ãha: @@ Taæ sutvà rÃjà Ãha: "Se-a, paï¬itassa mandà senÃ, ayaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -rake. 2 Bd adds te. 3 Bd gacchapÃdÃya. 4 Bd midhilaggahaæ. 5 Cks mahÃsakkÃraæ. 6 Bd -mato. 7 Bd adds attano. 8 Bd jÃnitvÃ. 9 Bd Ãgamana¤. 10 Bd ÃroceyyÃsÅti. 11 Bd -datale. 12 Bd adds bahi. 13 Bd kiæ. 14 Cks dissate, Bd padissante. >/ #<[page 464]># %<464 XXII. MahÃnipÃta.>% pana atimahatÅti", "mahÃrÃja, C-rÃjÃ\<*<1>*>/ tena pasÃdito bhavissati, ten' assa pasannena dinnà bhavissatÅti", rÃjà nagare bheri¤ carÃpesi: "nagaraæ alaækaritvà p-assa paccuggamanaæ ka- rontÆ" 'ti, nÃgarà tathà kariæsu, p. nagaraæ pavisitvà rÃja- kulaæ gantvà rÃjÃnam vandi\<*<2>*>/, atha naæ rÃjà uÂÂhÃya Ãliægitvà pallaækavaragato paÂisanthÃraæ karonto Ã.: @*>/ cha¬¬ayitvà idhÃgatÃ\<*<4>*>/. || Ja_XXII:1635 ||>@ @@ Ta. caturo janà ti p-a yathà nÃma kÃlakataæ caturo janà ma¤cakena susÃnaæ netvà cha¬¬etvà anapekkhà gacchanti evaæ KampilliyaraÂÂhe\<*<5>*>/ taæ cha¬¬etvà mayaæ idhÃgatà ti a., vaïïenà 'ti kÃraïena, hetunà ti paccayena, atthajÃtenà 'ti atthena jÃtena, a-parimocayÅti amittahatthagato kena paccayena ken' atthena tvaæ attÃnaæ mocayÅti. Tato MahÃsatto Ãha: @*>/ rÃjÃnaæ JambudÅpaæ va sÃgaro ti. || Ja_XXII:1637 ||>@ T. a.: ahaæ mahÃrÃja tehi\<*<7>*>/ cintitaæ attham attanà cintitena atthena tehi\<*<7>*>/ mantitaæ mantaæ attano mantena parivaresiæ, na kevala¤ ca ettakaæ ekasata- rÃjaparivÃraæ pana tam pi rÃjÃnaæ JambudÅpaæ sÃgaro viya parivÃrayissan ti sabbaæ attano katakammaæ vitthÃretvà kathesi. Taæ sutvà rÃjà tussi, ath' assa p. C-ra¤¤o attano dinna- païïÃkÃraæ Ãcikkhanto Ã.: @*>/ senaÇgam ÃdÃya sotthin' amhi idhÃgato ti. || Ja_XXII:1638 ||>@ Tato rÃjà atituÂÂhapahaÂÂho M-assa guïaæ vaïïento tam eva udÃnaæ udÃnesi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks rÃja. 2 Ck vanditvÃ, Bd vanditvà ekamantaæ nisÅdi. 3 Ck kampillayetthamhÃ, Cs kampilliyetthamhÃ, Bd kampilaye tyamhÃ, Bs kampilliye tumhÃ. 4 Cs -to. 5 Bd kampilasse raÂhe. 6 Bd -yi. 7 Bd tena. 8 Cks sabbe. >/ #<[page 465]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 465>% @*>/ mocayi no Mahosadho ti. || Ja_XXII:1639 ||>@ Senako pi 'ssa vacanaæ sampaÂicchanto tam eva g. Ã.: @*>/ sukhÃvahÃ, pakkhÅva pa¤jare baddhe macche jÃlagate-r-iva amittahatthatthagate\<*<1>*>/ mocayi no Mahosadho ti. || Ja_XXII:1640 ||>@ Atha rÃjà nagare chaïabheri¤\<*<3>*>/ carÃpetvà "sattÃhaæ chaïaæ karontu, yesaæ mayi sineho atthi sabbe p-assa sakkÃrasammÃ- naæ karontÆ" 'ti. Imam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ mÃgadhà saækhÃ, vaggu vadatu\<*<5>*>/ dundubhÅti. || Ja_XXII:1641 ||>@ Ta. Ãha¤¤antÆ 'ti vÃdiyantu\<*<6>*>/, mÃgadhà saækhà ti MagadharaÂÂhe sa¤jÃtà saækhÃ, dundubhÅti mahÃbheriyo. NÃgarà ca jÃnapadÃ\<*<7>*>/ ca pakatiyà p-assa sakkÃraæ kÃtu- kÃmà va bheriæ sutvà atirekaæ\<*<8>*>/ akaæsu. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ @*>/ negamà ca samÃgatà bahuæ anna¤ ca pÃna¤ ca paï¬itassÃbhihÃrayuæ. || Ja_XXII:1644 ||>@ @*>/, paï¬itamhi anuppatte celukkhepo pavattathÃ\<*<10>*>/ 'ti. || Ja_XXII:1645 ||>@ Ta. orodhà ti UdumbarÃdeviæ Ãdiæ katvà antepurikÃ, abhihÃrayun ti abhihÃrÃpesuæ pahiïiæsÆ 'ti a., bahujjano ti bhikkhave nagaravÃsino ca catudvÃragÃmavÃsino ca janapadavÃsino ca bahujjano pasanno Ãsi, disvà paï¬itamÃgate\<*<9>*>/ ti paï¬ite Mithilaæ Ãgate disvÃ, pavattathÃ\<*<11>*>/ ti paï¬i- tamhi Mithilaæ anuppatte ayaæ no paÂhamam eva paccÃmittavasaæ gataæ rÃjÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd amittassa hatthagate. 2 so Cks for -tà hi? Bd -tehi. 3 Ck chano-, Cs chaïo-. 4 Bd dhamentu. 5 Bd madentu. 6 Bd udiriyantu. 7 Bd ja-. 8 Bd -kataraæ. 9 Bd -taæ. 10 Cks avatthaÂÃ, Bd pavatthittÃ. 11 Bd pavattitthÃ, Cks avatthaÂe. >/ #<[page 466]># %<466 XXII. MahÃnipÃta.>% naæ mocetvà pesetvà pacchà ekasatarÃjÃno a¤¤ama¤¤aæ khamÃpetvà samagge katvà CÆÊaniæ pasÃdetvà tena dinnaæ mahantaæ yasaæ ÃdÃya Ãgato ti vatvà tuÂÂhacittena janena\<*<1>*>/ pavattito celukkhepo pavattatha\<*<2>*>/. Atha M. chaïÃvasÃne rÃjakulaæ gantvà "mahÃrÃja C-ra¤¤o mÃtara¤ ca devi¤ ca putta¤ ca sÅghaæ pesetuæ vaÂÂatÅti" Ã., "sÃdhu tÃta pesehÅti" so tesaæ tiïïaæ janÃnaæ mahantaæ sakkÃraæ katvà attanà saddhiæ ÃgatasenÃya pi sakkÃrasammÃ- naæ kÃretvà te tayo mahantena parivÃrena attano purisehi saddhiæ pesesi, ra¤¤Ã attano dinnasatabhariyÃyo ca cattÃri dÃsisatÃni ca Nandadeviyà saddhiæ pesesi, attanà saddhiæ Ãgatasenam pi tehi saddhiæ pesesi, te mahantena parivÃrena Uttarapa¤cÃlanagaraæ pÃpuïiæsu, atha rÃjà mÃtaraæ pucchi: "kiæ amma VedeharÃjena vo saÇgaho kato" ti, "tÃta, kiæ kathesi, maæ devatÃÂhÃne Âhapetvà sakkÃraæ akÃsÅti" NandÃ- devim pi mÃtiÂÂhÃne ÂhitabhÃvaæ kathesi Pa¤cÃlacaï¬aæ ka- niÂÂhabhÃtikaÂÂhÃne ti, taæ sutvà rÃjà ativiya tussitvà bahuæ païïÃkÃraæ pesesi, tato paÂÂhÃya ubho samaggà sammodamÃnà vasiæsÆ 'ti. MahÃummaggakhaï¬aæ niÂÂhitaæ. Pa¤cÃlacaï¬Å ra¤¤o piyà ahosi manÃpÃ, sà dutiye saæ- vacchare puttaæ vijÃyi, tassa dasame saævacchare VedeharÃjà kÃlam akÃsi, Bo-tassa chattaæ ussÃpetvà "deva ahaæ tava ayyakassa CÆÊanira¤¤o santikaæ gamissÃmÅti" Ãpucchi, "paï¬ita, mà maæ daharaæ cha¬¬etvà gamittha, ahaæ taæ pitiÂÂhÃne Âhapetvà sakkÃraæ karissÃmi", Pa¤cÃlacaï¬Å pana "p-a tumhÃkaæ gatakÃle a¤¤aæ paÂisaraïaæ n' atthi, mà gamitthÃ" 'ti yÃci, so pi "mayà ra¤¤o pati¤¤Ã dinnÃ, na sakkà na\<*<3>*>/ gantun" ti mahÃjanassa karuïÃ\<*<4>*>/ paridevantass' eva attano upaÂÂhÃke ga- hetvà nikkhamitvà Uttarapa¤cÃlanagaraæ gato, rÃjà tassÃ- gamanaæ sutvà paccuggantvà mahantena sakkÃrena nagaram pavesetvà mahantaæ gehaæ tassa datvà Âhapetvà paÂhama- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd mahajanena. 2 Bd pavittittha, Bs adds avatthaÂà ti pi pÃÂho so yev' attho. 3 Bd a. 4 Bd kalunaæ. >/ #<[page 467]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 467>% dinne\<*<1>*>/ asÅtigÃme\<*<2>*>/ a¤¤aæ bhogam adÃsi, so taæ rÃjÃnaæ upaÂÂhÃsi. Tadà BherÅ nÃma paribbÃjikà niccaæ rÃjagehe bhu¤jati sà paï¬ità vyattÃ, tÃya M. na diÂÂhapubbo, "Maho- sadhapaï¬ito kira rÃjÃnaæ upaÂÂhÃtÅti" saddam eva suïÃti, te- nÃpi sà na diÂÂhapubbÃ, "BherÅ nÃma p-kà rÃjagehe bhu¤jatÅti" saddam eva suïÃti, NandÃdevÅ pana "piyavippayogaæ katvà amhe kilamesÅti" Bodhisatte\<*<3>*>/ anattamanà ahosi, sà pa¤ca\<*<4>*>/ valla- bhitthiyo ÃïÃpesi: "Ma-assa ekam dosaæ upadhÃretvà ra¤¤o antare bhindituæ\<*<5>*>/ vÃyamathÃ" 'ti, "tà tassa antaraæ olokentiyo vicaranti, ath' ekadivasaæ sà paribbÃjikà bhu¤jitvà nikkha- mantÅ Bo-aæ rÃjupaÂÂhÃnaæ Ãgacchantaæ rÃjaÇgaïe passi, so vanditvà aÂÂhÃsi, sà cintesi: "ayaæ kira p., jÃnissÃmi tÃv' assa paï¬itabhÃvaæ và apaï¬itabhÃvaæ vÃ" ti hatthamuddÃya\<*<6>*>/ pa¤haæ pucchantÅ Bo-aæ oloketvà hatthaæ vikÃsesi\<*<7>*>/, sà kira "kÅdisaæ p-aæ rÃjà paradesato Ãnetvà idÃni paÂijaggati na paÂijaggatÅti" manasà pa¤haæ pucchi, Bo-"hatthamud- dÃya\<*<8>*>/ pa¤haæ pucchatÅti" ¤atvà pa¤haæ vissajjento muÂ- Âhim akÃsi, so kira "ayyo\<*<9>*>/ mama paÂi¤¤aæ gahetvà pakkosÃ- petvà idÃni rÃjà gÃÊhamuÂÂhijÃto na me pubbaæ ki¤ci detÅti\<*<10>*>/" manasà pa¤haæ vissajjesi, sà tassa kathaæ ¤atvà hatthaæ ukkhipitvà attano sÅsaæ parÃmasi, ten' idaæ dasseti: "p-a sace kilamasi mayaæ viya kasmà na pabbajasÅti", taæ ¤atvà M. attano kucchiæ parÃmasi, ten' idaæ dasseti "ayyo, mama posetabbayuttà bahÆ, tena na pabbajÃmÅti", iti sà hatthamud- dÃya\<*<11>*>/ pa¤haæ pucchitvà attano ÃvÃsam eva agamÃsi, M. pi taæ vanditvà rÃjupaÂÂhÃnaæ gato, Nandadeviyà payuttà valla- bhitthiyo sÅhapa¤jare Âhità taæ kiriyaæ disvà C-ra¤¤o santi- kaæ gantvÃ, "deva Ma-dho BheriparibbÃjikÃya saddhiæ ekato hutvà tumhÃkaæ r. gaïhitukÃmo te paccatthiko hotÅti" pari- bhindiæsu, rÃjà Ã.: "kiæ vo diÂÂhaæ va sutaæ vÃ" 'ti "mahÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -nnena, Bd pathamaæ dinne asÅtigÃme? 2 Cks -gÃmena. 3 Bd -assa. 4 Bd pa¤casata. 5 Bd paribhi-. 6 Bd -muÂhÃya. 7 Bd pasÃresi. 8 Bd haÂhamuÂhÃya maæ. 9 Bd ayye. 10 Cks apubbaæ, Bd daÊhamuÂhiva jÃto me ki¤ci dinnaæ pubbanti. 11 Bd -muÂhÃya. >/ #<[page 468]># %<468 XXII. MahÃnipÃta.>% rÃja paribbÃjikà bhu¤jitvà otarantÅ Ma-aæ disvà rÃjÃnaæ hatthatalaæ viya khalamaï¬alaæ viya ca samaæ katvà `r. attano hatthagataæ kÃtuæ na\<*<1>*>/ sakkosÅti\<*<2>*>/' hatthaæ vikÃsesi, Ma-dho pi khaggagahaïÃkÃraæ dassento `katipÃhaccayen' assa sÅsaæ chinditvà r. attano hatthagataæ karissÃmÅti' muÂÂhim akÃsi, sà `sÅsam chindÃhÅti' attano hatthaæ ukkhipitvà sÅsaæ parÃmasi, Ma-o `majjhe va naæ chindissÃmÅti' udaraæ parÃ- masÅti\<*<3>*>/, appamatto mahÃrÃja hotha, Ma-am ghÃtetuæ\<*<4>*>/ vaÂÂa- tÅti", so tÃsaæ kathaæ sutvà cintesi: "na sakkà paï¬itena mayi\<*<5>*>/ dussituæ, paribbÃjikaæ pucchissÃmÅti" so punadivasena paribbÃjikÃya bhuttakÃle taæ upasaækamitvà pucchi: "ayye kacci vo Ma-paï¬ito diÂÂho" ti "Ãma mahÃrÃja hiyyo me ito bhu¤jitvà nikkhamantiyà diÂÂho" ti, "koci pana vo kathÃsallÃpo ahosÅti", "sallÃpo n' atthi, taæ\<*<6>*>/ pana paï¬ito ti sutvà `sace p. idaæ jÃnissatÅti' hatthamuddÃya naæ pa¤haæ pucchiæ `p-a kacci te rÃjà pasÃritahattho na saækucitahattho, kacci saæ- gaïhati na saægaïhatÅti\<*<7>*>/' hatthaæ vikÃsesim\<*<8>*>/ pi, `rÃjà mamaæ\<*<9>*>/ paÂi¤¤aæ gahetvà pakkositvà idÃni na ki¤ci detÅti' muÂÂhim akÃsi, athÃhaæ `sace kilamasi mayaæ viya pabbajÃhÅti' sÅsaæ parÃma- siæ\<*<8>*>/, so `mama posetabbà bahÆ, udarÃni pÆretabbÃni, tena na pabbajÃmÅti' attano kucchiæ parÃmasÅti", "p. ayye Mahosadho" ti, "Ãma mahÃrÃja paÂhavÅtale pa¤¤Ãya tena sadiso n' atthÅti", rÃjà tassà kathaæ sutvà taæ vanditvà uyyojesi, tassà gatakÃle p. rÃjupaÂÂhÃnaæ pavittho, atha naæ pucchi: "kacci te p-a BheriparibbÃjikà diÂÂhÃ" ti, "Ãma mahÃrÃja hiyyo ito nikkha- mantiæ\<*<10>*>/ passiæ, hatthamuddÃya sà evaæ pa¤haæ pucchi, aham pi 'ssa\<*<6>*>/ tath' eva vissajjesin" ti tÃya kathitaniyÃmen' eva kathesi, rÃjà taæ divasaæ pasÅditvà p-assa senÃpatiÂÂhÃnaæ adÃsi, sabbakiccÃni tam eva paÂicchÃpesi, tassa yaso mahà ahosi, ra¤¤o yasÃnantaro va\<*<11>*>/. So cintesi: "ra¤¤Ã ekappahÃren' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits na. 2 Cks -tÅti. 3 Bd -masi. 4 Bd ghaÂetuæ. 5 Bd mayhaæ. 6 Bd so. 7 Cks ma nugaïh-. 8 all three MSS. -si. 9 Bd mama. 10 Ck -ti, Bd -tÃ. 11 Bd ra¤¤o dinnayasÃnantarameva. >/ #<[page 469]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 469>% va mayhaæ atimahantaæ issariyaæ dinnaæ, rÃjÃno kho pana mÃretukÃmÃpi evaæ karonti yeva, yan nÆnÃhaæ `mama suha- dayo và na vÃ' ti rÃjÃnaæ vÅmaæseyyaæ, na kho pana a¤¤o jÃnituæ sakkhissati, BheriparibbÃjikà ¤ÃïasampannÃ, sà eken' upÃyena jÃnissatÅti" bahÆni gandhamÃlÃdÅni gahetvà paribbÃji- kÃya ÃvÃsaæ gantvà taæ pÆjetvà vanditvà "ayye tumhehi ra¤¤o mama guïakathÃya kathitadivasato paÂÂhÃya rÃjà ajjhot- tharitvà mayhaæ mahantaæ yasaæ deti, taæ\<*<1>*>/ kho pana sabhÃ- vena và deti no và ti na jÃnÃmi, sÃdhu vat' assa sace eken' upÃyena ra¤¤o mayi bhÃvaæ\<*<2>*>/ jÃneyyÃthÃ" 'ti Ã., sà sÃdhÆ 'ti paÂisuïitvà punadivase rÃjagehaæ gacchamÃnà va Dakarakkha- sapa¤haæ cintesi, evaæ kir' assà ahosi: "carapuriso\<*<3>*>/ viya ahutvà upÃyena rÃjÃnaæ pa¤haæ pucchitvà `p-assa suhadayo và na vÃ' ti jÃnissÃmÅti\<*<4>*>/" sà gantvà katabhattakiccà nisÅdi, rÃjÃpi naæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi, tassà etad ahosi: "sace rÃjà p-assa upari\<*<5>*>/ duhadayo bhavissati pa¤haæ puÂÂho attano duhadayabhÃvaæ mahÃjanamajjhe yeva kathessati, taæ ayuttaæ ekamante naæ pa¤haæ pucchissÃmÅti" sà "raho paccÃsiæsÃmi mahÃrÃjÃ" 'ti Ã., rÃjà manusse paÂikkamÃpesi, atha naæ sà Ã.: "mahÃrÃja taæ pa¤haæ pucchissÃmÅti", "puccha ayye, jÃnanto kathessÃmÅti", ath' assa sà Dakarakkhasapa¤he paÂhamaæ g. Ã.: @*>/ ti. || Ja_XXII:1646 ||>@ Ta. sattanan ti tumhÃkaæ mÃtà ca NandÃdevÅ ca TikhiïamantikumÃro ca DhanusekhasahÃyo\<*<7>*>/ ca purohito ca Mahosadho ca tumhe cà 'ti imesaæ sat- tannaæ, udakaïïave ti gambhÅre vitthate udake, manussa -- ti manussa- baliæ gavesanto, gaïheyyà 'ti thÃmasampanno dakarakkhaso udakaæ dvidhà katvà nikkhamitvà taæ nÃvaæ gaïheyya gahetvà ca pana mahÃrÃja ime cha jane mama\<*<8>*>/ anupaÂipÃÂiyà dehi taæ vissajjessÃmÅti vadeyya atha tvaæ anu- pubbaæ kathaæ datvà mu¤cesi\<*<9>*>/ dakarakkhato\<*<6>*>/ ti\<*<10>*>/ kaæ paÂhamaæ datvà -pe-kaæ\<*<11>*>/ chaÂÂhaæ datvà dakarakkhato mu¤ceyyÃsÅti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks na. 2 Bd sinehabhÃ-. 3 Bd ahaæ atthacaraïapuriso. 4 Bd -ssÃmÅti. 5 Bd uttari. 6 Cks no? Bd -sÃ. 7 Cks -seka-. 8 Cks maæ. 9 Cks -casi. 10 Cks omit ti. 11 Bd ka, Ck taæ. >/ #<[page 470]># %<470 XXII. MahÃnipÃta.>% Taæ sutvà rÃjà attano yathÃjjhÃsayaæ kathento i. g. Ã.: @@ Ta. chaÂÂhÃhan ti ayye pa¤came khÃdite athÃhaæ bho dakarakkhasa mukhaæ vivarà 'ti vatvà tena mukhe vivaÂe daÊhaæ kacchaæ bandhitvà imaæ rajjasiriæ aganetvà idÃni maæ khÃdà 'ti tassa mukhe pateyyaæ na tv-eva jÅva- mÃno Ma-paï¬itaæ dadeyyaæ ti, ettakena ayaæ pa¤ho niÂÂhito. NÃtaæ paribbÃjikÃya ra¤¤o MahÃsatte suhadayattaæ, na pana ettaken' eva p-assa guïo pÃkaÂo hoti, ten' assà etad ahosi: "ahaæ\<*<1>*>/ mahÃjanamajjhe etesaæ guïam kathessÃmi rÃjà tesaæ aguïaæ kathetvà p-assa guïaæ kathessati, evaæ p-assa guïo nabhe cando viya pÃkaÂo bhavissatÅti" sà sabbaæ\<*<2>*>/ ante- purÃvacaraæ janaæ sannipÃtÃpetvà Ãdito paÂÂhÃya puna rÃjÃ- naæ tam eva pa¤haæ pucchitvà tena tath' eva vutte "mahÃ- rÃja tvaæ `paÂhamaæ mÃtaraæ dassÃmÅti' vadasi\<*<3>*>/, mÃtà nÃma mahÃguïà tuyha¤ ca mÃtà na a¤¤esaæ mÃtu sadisÃ, bahÆpa- kÃrà te esÃ" ti tassà guïaæ kathentÅ gÃthadvayam Ã.: @*>/ te janettÅ ca dÅgharattÃnukampikà ChambhÅ\<*<5>*>/ tayi paduÂÂhasmiæ\<*<6>*>/ paï¬ità atthadassinÅ a¤¤aæ upanisaæ katvà vadhà taæ parimocayi. || Ja_XXII:1648 ||>@ @*>/ ti. || Ja_XXII:1649 ||>@ Ta. posetÃ\<*<4>*>/ ti daharakÃle dve tayo vÃre nahÃpetvà pÃyetvà posesi, di- gha -- ti cirakÃlaæ mudunà hitacittena anukampikÃ, ChambhÅ\<*<8>*>/ tayi pa- duÂÂhasmin ti yadà tayi ChambhÅ\<*<9>*>/ nÃma brÃhmaïo padussi tadà tasmiæ tayi paduÂÂhe sà paï¬ità atthadassinÅ a¤¤aæ tava patirÆpakaæ katvà taæ vadhÃ\<*<10>*>/ parimocayi\<*<11>*>/. CÆlanissa kira MahÃcÆlani nÃma pità ahosi, sà imassa daharakÃle purohitena saddhiæ methunaæ patisevitvà taæ rÃjÃnaæ visena mÃretvà brÃh- maïassa chattaæ ussÃpetvà tassa aggamahesÅ hutvà tena\<*<12>*>/ ekadivasaæ\<*<13>*>/ amma \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks ayaæ. 2 Cks sabbe. 3 Bd -esi. 4 Bd positÃ. 5 Cks jambhÅ, Bd chabbhi. 6 Bd padussasi. 7 Bd -ino, Cks -ano. 8 Ck jambhÅ, Bd chambhi. 9 Ck jambhÅ, Cs Bd chambhi. 10 Cks vadhÃya. 11 Ck paÂimocesi, Cs parimocesi. 12 Cks omit tena. 13 Cks add cÆlanikumÃraæ. >/ #<[page 471]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 471>% chÃto 'mhÅti vutte puttassa phÃïitena\<*<1>*>/ khajjakaæ dÃpesi, atha naæ makkhikà parivÃrayiæsu, so imaæ nimmakkhikaæ katvà khÃdissÃmÅti thokaæ paÂikkamitvà bhÆmiyaæ phÃïitabindÆni pÃtetvà attano santike makkhikà poÂhetvà palÃpesi, tà gantvà itaraæ phÃïitaæ parivÃrayiæsu, so nimmakkhikaæ katvà khajjakaæ khÃditvà hatthe dhovitvà mukhaæ vikkhÃletvà pakkÃmi, brÃhmaïo tassa kiriyaæ disvà cintesi: ayaæ idÃn' eva iminà upÃyena nimmakkhikaæ phÃïitaæ khÃdati vuddhippatto mama r. na dassati idÃn' eva naæ mÃremÅti\<*<2>*>/, so tam atthaæ TalatÃdeviyà Ãrocesi, sà sÃdhu deva ahaæ tayi sinehena attano sÃmikam pi mÃresiæ, iminà me ko attho, mahÃjanikaæ pana akatvÃ\<*<3>*>/ rahassena naæ mÃ- ressÃmà 'ti brÃhmaïaæ va¤cetvà atth' eso upÃyo ti paï¬itÃ\<*<4>*>/ upÃyakusalÃ\<*<4>*>/ bhattakÃrakaæ pakkosÃpetvà samma mama putto C-kumÃro tava putto Dhanu- sekhakumÃro\<*<5>*>/ ca ekadivasaæ jÃtà ekato va kumÃraparihÃren' eva va¬¬hità piya- sahÃyakÃ, Chambhibr. mama puttaæ mÃretukÃmo, taæ tassa jÅvitadÃnaæ dehÅti vatvà sÃdhu devi kiæ karomÅti vutte mama putto abhiïhaæ tava gehe hotu tva¤ ca so ca\<*<6>*>/ katipÃhaæ nirÃsaækabhÃvatthÃya mahÃnase yeva supatha\<*<7>*>/ tato nirÃsaækabhÃvaæ ¤atvà tumhÃkaæ sayanaÂÂhÃne eÊakaÂÂhÅni Âhapetvà manussÃ- naæ nipajjanavelÃya mahÃnase aggiæ datvà ka¤ci\<*<8>*>/ ajÃnÃpetvà mama ca tava ca puttaæ gahetvà aggadvÃren' eva nikkhamitvà tiroraÂÂhaæ gantvà mama puttassa rÃjaputtabhÃvaæ anÃvikaritvà jÅvitaæ anurakkhà 'ti Ã., so sÃdhÆ 'ti sampaÂicchi, ath' assa sà ratanasÃraæ adÃsi, so tathà katvà kumÃraæ\<*<9>*>/ ÃdÃya MaddaraÂÂhe SÃgalanagaraæ gantvà rÃjÃnaæ upaÂÂhahi, so porÃïakabhattakÃrakaæ apanetvà tassa taæ ÂhÃnantaraæ\<*<10>*>/ adÃsi, dve pi kumÃrà tena saddhiæ yeva rÃjanivesanaæ gacchanti, rÃjà kass' ete\<*<11>*>/ kumÃrà ti pucchi, bh-kÃrako mayhaæ puttà ti Ã. nanu visadisÃ\<*<12>*>/ ti, dvinnaæ itthÅnaæ puttà devà 'ti, te gacchante kÃle vissÃsikà hutvà Maddara¤¤o dhÅtÃya saddhiæ rÃjanivesane yeva kÅÊanti, atha C-kumÃro ca rÃjadhÅtà ca abhiïhadassanena a¤¤ama¤¤aæ paÂibaddhacittà ahesuæ, kÅÊanaÂÂhÃn kumÃro rÃjadhÅtaraæ bheï¬ukaæ\<*<13>*>/ pi pÃsakam pi ÃharÃpeti, anÃharantiæ\<*<14>*>/ sÅse paharati, sà rodati, ath' assà saddaæ sutvà rÃjà kena me dhÅtà pahaÂà ti vadati, dhÃtiyo Ãgantvà pucchanti, kumÃrikà sac' ahaæ iminà pahaÂ' amhÅti vakkhÃmi pità me etassa rÃjÃïaæ karissatÅti tasmiæ sinehena na katheti, nÃhaæ kenaci pahaÂà ti vadati, ath' ekadivasaæ rÃjà paharantaæ addasa, disvà tassa etad ahosi: ayaæ kumÃro na bhattakÃrakena sadiso abhirÆpo pasÃdiko ativiya asambhÅto, na iminà tassa puttena bhavitabban ti so tato paÂÂhÃya taæ pari- gaïhati, dhÃtiyo kÅÊanaÂÂhÃne khÃdaniyaæ Ãharitvà rÃjadhÅtÃya denti, sà a¤¤esaæ pi dÃrakÃnaæ deti, te jÃïunà patiÂÂhÃya oïamitvà gaïhanti, C-kumÃro Âhitako va hatthato acchinditvà gaïhati, rÃjà tam pi kiriyaæ addasa, ath' ekasmiæ divase C-kumÃrassa bheï¬uko\<*<15>*>/ ra¤¤o cÆÊasayanassa heÂÂhà pÃvisi, kumÃro taæ gaïhanto attano issaramÃnena imassa paccantara¤¤o na heÂÂhÃsayane bha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds saddhiæ. 2 Bd -essÃmiti. 3 Bd mahÃrÃja ekam pana ajÃnÃpetvÃ. 4 Bd -aæ. 5 Cks -khara. 6 Bd ta¤ca pana teca. 7 Bd suppatha. 8 Bd ki-. 9 Bd -ra¤ca putta¤ca. 10 Cs Bd ÂhÃnaæ. 11 Cks ene. 12 Bd nanu dve asadisÃ. 13 Bd geï¬u-. 14 all three MSS. -ti. 15 Bd ge-. >/ #<[page 472]># %<472 XXII. MahÃnipÃta.>% vissÃmÅti\<*<1>*>/ daï¬akena nÅharitvà gaïhi, rÃjà tam pi kiriyaæ disvà nissaæsayen' eva\<*<2>*>/ na bhattakÃrakassa putto ti taæ pakkosÃpetvà kass' ete puttà ti pucchi. mayhaæ devà 'ti, ahaæ tava putta¤ ca aputta¤ ca jÃnÃmi, sabhÃvam me kathehi, no ce kathesi jÅvitan te n' atthÅti khaggaæ uggiri, so maraïabhayabhÅto kathemi deva raho pana paccÃsiæsÃmÅti vatvà ra¤¤Ã okÃse kate abhayaæ yÃcitvà yathÃ- bhÆtaæ Ãrocesi, rÃjà tatvato ¤atvà attano dhÅtaraæ alaækaritvà tassa pÃdapari- cÃrikaæ katvà adÃsi, iti tesaæ pana palÃtadivase bhattakÃrako C-kumÃro ca bhattakÃrakaputto ca mahÃnase paditte yeva da¬¬hà ti sakalanagare kolÃhalam ahosi, TalatÃdevÅ\<*<3>*>/ taæ pavattiæ sutvà brÃhmaïassa Ãrocesi: deva amhÃkaæ\<*<9>*>/ manoratho matthakaæ patto, te kira tayo pi bhattagehe yeva da¬¬hà ti, so tuÂÂhahaÂÂho ahosi, TalatÃdevÅ\<*<3>*>/ C-kumÃrassa aÂÂhÅni\<*<5>*>/ eÊakaÂÂhÅni ÃharÃpetvà brÃhmaïassa dassetvà da¬¬hÃpesi. Imam atthaæ sandhÃya paribbÃjikà a¤¤aæ upanisaæ katvà vadhà taæ parimocayÅti Ã., sà hi eÊakaÂÂhÅni manussaÂÂhÅni dassetvà taæ vadhà mocesi, orasan ti yÃya tvaæ ure katvà va¬¬hito orasaæ piyaæ manÃpaæ, gabbha -- ti yÃya tvaæ kucchinà dhÃrito evarÆpaæ mÃtaraæ kena dosena dakarakkhassa dassasi. Taæ sutvà rÃjà "ayye bahÆ\<*<6>*>/ mama mÃtu guïÃ\<*<7>*>/, aha¤ c' assà mama upakÃrabhÃvaæ jÃnÃmi, tato pi pana mam' eva guïÃ\<*<8>*>/ bahutarÃ" ti mÃtu aguïaæ kathento gÃthadvayam Ã.' @@ @*>/ ti. || Ja_XXII:1651 ||>@ Ta. daharà viyà 'ti mahallikÃpi hutvà ÂaruïÅ viya, dhÃretÅti pilandhati, apilandhanan ti pilandhituæ pi\<*<10>*>/ ayuttaæ, sà kira vajirapÆritaæ ka¤cana- mekhalaæ pilandhitvà ra¤¤o amaccehi saddhiæ mahÃtale nisinnakÃle aparÃparaæ caækamati, mekhalÃsaddena rÃjanivesanaæ ekanÃdaæ hoti, pajagghatÅti ete dovÃrikaceÂake ca hatthiÃcariyÃdike anÅkaÂÂhe ca ye etissà ucchiÂÂhakaæ pi bhu¤- jituæ ayuttarÆpà te pi Ãmantetvà tehi saddhiæ ativelaæ mahÃhasitaæ hasati\<*<11>*>/, paÂirÃjÃnan ti paÂirÃjÆnaæ, sayaæ dÆtÃni sÃsatÅti mama vacanena sayaæ païïaæ likhitvà dÆte pesesi, mama mÃtà kÃme paribhu¤janavayasmiæ yeva Âhità asukarÃjà kira Ãgantvà taæ ÃnetÆ\<*<12>*>/ 'ti, te mayaæ ra¤¤o upatthÃkà kasmà no evaæ vadesÅti paÂipaïïÃni pesenti, tesu parisamajjhe vÃciyamÃnesu mama sÅsaæ chindanakÃlo viya hoti, tena naæ dosena Dakarakkhassa dammÅti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd heÂhà sayanaæ na pavisÃmiti. 2 Cks nicchanesa. 3 Cs talÃtÃ-, Bd calÃka-. 4 Bd tumhÃkaæ. 5 Bd adds ti sa¤¤aya. 6 Cks bahuæ. 7 Cks guïaæ. 8 Cks mamameva aguïÃ, Bd mameva aguïÃ. 9 Ck -ano, Bd -ino. 10 Cks omit pi. 11 Cks hasÅti. 12 Cks netÆ. >/ #<[page 473]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 473>% "MahÃrÃja\<*<1>*>/ mÃtaraæ tÃva iminà dosena dehi, bhariyà pana te guïavatÅti\<*<2>*>/" tassà guïaæ kathentÅ @*>/ anuggatÃ\<*<4>*>/ sÅlavatÅ chayà va anapÃyinÅ || Ja_XXII:1652 ||>@ @*>/ pa¤¤avatÅ paï¬ità atthadassinÅ, ubbariæ kena dosena dajjÃsi dakarakkhato\<*<6>*>/ ti Ãha. || Ja_XXII:1653 ||>@ Ta. itthigumbassà 'ti itthigaïassa, anuggatÃ\<*<7>*>/ ti daharakÃlato paÂÂhÃya anugatÃ\<*<8>*>/, akkodhanà ti Ãdike pan' assà guïe kathentÅ\<*<9>*>/ MaddaraÂÂhe SÃgala- nagare vasanakÃle pahaÂÃ\<*<10>*>/ pi\<*<11>*>/ tava ÃïÃkaraïabhayena\<*<12>*>/ tayi sinehena mÃtÃ- pitunnaæ na kathesi, evam esà akkodhanà pa¤¤avatÅ p-à atthadassinÅ, idaæ daharakÃle akkodhanÃdibhÃvaæ sandhÃyÃha, ubbarin ti orodhaæ, evaæ guïa- sampannaæ NandÃdeviæ kena dosena dakarakkhasassa dassasÅti vadati. So tassà aguïe kathento @*>/ yÃcate dhanaæ. || Ja_XXII:1654 ||>@ @*>/ ti Ãha. || Ja_XXII:1655 ||>@ Ta. anatthavasamÃgatan ti\<*<15>*>/ khi¬¬Ãratiyà kÃmakÅÊÃya anatthakÃrakÃ- naæ kilesÃnaæ vasaæ Ãgataæ maæ viditvÃ, sà man ti sà NandÃdevÅ maæ sakÃnaæ puttÃnan ti yaæ mayà attano puttÃna¤ ca dhÅtÃna¤ ca bhariyÃna¤ ca dinnaæ piÊandhanaæ taæ ayÃcitapubbarÆpaæ\<*<16>*>/ mayhaæ dehÅti yÃcanti\<*<17>*>/, pacchà socÃmÅti sà dutiyadivase imÃni pilandhanÃni ra¤¤Ã mama dinnÃni Ãha- rathà etÃnÅti\<*<18>*>/ tesaæ rodantÃnaæ omu¤citvà gaïhati, athÃhaæ te rodamÃne mama santikaæ Ãgate disvà pacchà socÃmÅti evaæ dosakÃrikà esÃ, iminà naæ dosena dakarakkhasassa dassÃmÅti. Atha naæ paribbÃjikà "imaæ tÃva iminà dosena dehi, kaniÂÂho pana TikhiïamantikumÃro upakÃrako, taæ kena dosena dassasÅti" pucchantÅ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd atha paribbÃjikà mahÃrÃja. 2 Bd bahupakÃrÃ. 3 Bd -bhÃïini. 4 Bd anubbatÃ. 5 Bd a¤¤odhanÃ, Ck akkodhati, Cs akkodhetÅ. 6 Cks -ano, Bd ino. 7 Bd anubbatÃ. 8 so all three MSS. 9 Bd katheti. 10 Ck adds ti. 11 Bd pibitÃ, Bs pititÃ. 12 Cs ÃïÃkÃraïÃ-, Bd ÃkÃraïa-. 13 Ck Ãy-. 14 Cks -ano, Bd -ino. 15 Bd adds tÃya. 16 Bd ayÃcitabbarÆpaæ, Ck ÃyÃcitapubbarÆpaæ, Cs ÃyÃcitaæ pubbaæ rÆpaæ. 17 Bd -ati. 18 Bd ÃharÃpesi. >/ #<[page 474]># %<474 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ ÃnÅtà ca paÂiggahaæ Ãbhataæ\<*<2>*>/ pararajjehi\<*<3>*>/ abhiÂÂhÃya\<*<4>*>/ bahuæ dhanaæ || Ja_XXII:1656 ||>@ @*>/ ti Ãha. || Ja_XXII:1657 ||>@ Ta. ocità ti va¬¬hitÃ, paÂiggahan ti yena ca tumhe paradese vasantà puna gehaæ ÃnÅtÃ, abhiÂÂhÃyà 'ti abhibhavitvÃ, Tikhiïamantinan ti tikhiïa- pa¤¤aæ, so kira mÃtu brÃhmaïena saddhiæ\<*<6>*>/ vasanakÃle jÃto, ath' assa vud- dhippattassa brÃhmaïo khaggaæ hatthe datvà imaæ gahetvà maæ upaÂÂhahà 'ti Ã., so brÃhmaïaæ pità me ti sa¤¤Ãya upaÂÂhÃti, atha naæ eko amacco kumÃra na tvaæ etassa putto tava kucchigatakÃle TalatÃdevÅ\<*<7>*>/ rÃjÃnaæ mÃretvà etassa chattaæ ussÃpesi tvaæ MahÃcÆÊanÅra¤¤o putto ti Ã., so kujjhitvà ekena naæ upÃyena mÃressÃmÅti rÃjakulaæ pavisanto taæ khaggaæ ekassa pÃdamÆlikassa datvà aparaæ Ãha: tvaæ rÃjadvÃre mam' esa khaggo ti iminà saddhiæ vivÃdaæ kareyyÃsÅti vatvà pÃvisi, te kalahaæ akaæsu, so kiæ esa kalaho ti ekaæ purisaæ pesesi, so Ãgantvà khaggatthÃyà 'ti Ã.\<*<8>*>/, brÃhmaïo sutvà kiæ etan ti pucchi, so kira tumhehi mama dinnakhaggo a¤¤assa santako ti. kiæ vadesi tÃtà 'ti\<*<9>*>/, tena hi ÃharÃpemi\<*<10>*>/ sa¤jÃnissatha tan ti ÃharÃpesÅti, so taæ ÃharÃpetvÃ\<*<11>*>/ kosato nikka¬¬hitvà passathà 'ti\<*<12>*>/ sa¤jÃnÃpento viya upagantvà ekappahÃren' ev' assa sÅsaæ chinditvà attano pÃdamÆle pÃtesi, tato rÃjagehaæ paÂijaggitvà nagaraæ alaækaritvà tassa abhiseke upanÅte mÃtà CÆÊanikumÃrassa MaddaraÂÂhe vasana- bhÃvaæ Ãcikkhi, taæ sutvà rÃjakumÃro senaÇgaparivuto ta. gantvà bhÃtaraæ Ãnetvà r. paÂicchÃpesi, tato paÂÂhÃya taæ TikhiïamantÅti sa¤jÃniæsu, paribbÃjikà taæ evarÆpaæ bhÃtaraæ kena dosena dakarakkhasassa dassasÅti pucchi. RÃjà tassa dosaæ kathento @*>/ jÃnapadà ÃnÅtà ca paÂiggahaæ Ãbhataæ pararajjehi abhiÂÂhÃya\<*<4>*>/ bahuæ dhanaæ, || Ja_XXII:1658 ||>@ @*>/ mayà so\<*<15>*>/ sukhito rÃjà atima¤¤ati dÃrako, || Ja_XXII:1659 ||>@ @*>/ ti Ãha. || Ja_XXII:1660 ||>@ Ta. pararajjehÅti imassa mayà pararajjato\<*<16>*>/ bahuæ dhanaæ Ãbhataæ, aya¤\<*<17>*>/ ca pararajje vasanto puna imaæ gehaæ Ãnetvà esa mayà mahati yase \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -daæ. 2 Bd Ãga-. 3 Ck Bd -ebhi. 4 Bd -tthÃya. 5 Cks -ano, Bd -ino. 6 Ck -i. 7 Ck talÃta-, Bd calÃka-. 8 Bd tam atthaæ Ãrocesi in the place of Ãha. 9 Bd tÃta, omitting ti. 10 Bd -pehi. 11 Bd sa¤jÃnissÃmi na Ãha so tam ÃharÃpetvÃ: 12 Bd passate ti. 13 so Cs for may' ocitÃ? Bd payojitÃ, Ck mÃyÃcitÃ. 14 so Bs; Cs Bd -mantino, Ck -mantagaæ. 15 Bds yaæ. 16 Cks uparajjato. 17 Cs saya¤, Bd aha¤. >/ #<[page 475]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 475>% patiÂÂhÃpito ti maæ vadati, yathà pure ti pure pÃto va Ãgacchati idÃni pana na tathà eti, iminÃhaæ dosena dakarakkhasassa dassÃmÅti. ParibbÃjikà "bhÃtu tÃva doso hotu, DhanusekhakumÃro pana tayi sinehaguïayutto bahÆpakÃro" ti tassa guïaæ kathentÅ @*>/ Dhanusekhavà ubhato jÃt' ettha Pa¤cÃlà sahÃyà susamÃvayÃ\<*<2>*>/, || Ja_XXII:1661 ||>@ @*>/ ti. || Ja_XXII:1662 ||>@ Ta. Dhanusekhavà ti dhanusekhatÃya DhanusekhakumÃro cà 'ti a., etthà 'ti idh' eva nagare, Pa¤cÃlà ti Uttarapa¤cÃlanagare jÃtattà evaævohÃrÃ, susamÃvayÃ\<*<4>*>/ ti suÂÂhu samÃvayÃ\<*<5>*>/, cariyà taæ anubandhittho ti dahara- kÃle janapadacÃrikÃya pakkantaæ taæ anubandhi chÃyà va na vijahi, ussukko ti tava kiccesu rattindivaæ ussukko chandajÃto niccavyÃvaÂo, taæ kena dosena dakarakkhasassa dassasÅti. Ath' assa rÃjà dosaæ kathento @*>/ ayaæ ayye\<*<7>*>/ pajagghittho mayà saha, ajjÃpi tena vaïïena ativelaæ pajagghati. || Ja_XXII:1663 ||>@ @*>/ pavisati pubbe appaÂivedito. || Ja_XXII:1664 ||>@ @*>/ katokÃso ahirikaæ anÃdaraæ sahÃyaæ tena dosena dajj' Ãhaæ dakarakkhato\<*<3>*>/ ti. || Ja_XXII:1665 ||>@ Ta. ajjÃpi tena vaïïenà 'ti yathà cariyÃya\<*<10>*>/ pubbe maæ\<*<11>*>/ anu- bandhanto mayà anÃthena saddhiæ ekato bhu¤janto sayanto hatthaæ paharitvà mahÃhasitaæ hasi ajjÃpi tath' eva hasati duggatakÃle\<*<12>*>/ viya maæ passati\<*<14>*>/, anÃmantà ti raho N-deviyà saddhiæ mantente pi mayi ajÃnÃpetvà sÃhasà pa- visati, iminà dosena taæ ahirikaæ anÃdaraæ dakarakkhasassa dassÃmÅti. ParibbÃjikà "etassa tÃv' esa doso hotu, purohito pana te bahÆpakÃro" ti tassa guïaæ kathentÅ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks tva¤ca, Bd tva¤ceva. 2 so Bds; Ck -cayÃ, Cs -ÃcasÃ. 3 Cks -ano, Bd -ino. 4 Cks -ÃvasÃ. 5 Ck -avasÃ, Cs sammasÃ. 6 Bds cariyÃmaæ. 7 Cks ayyo, Bd ayyaæ ayye. 8 Cks -tÃva, Bd -to. 9 Bd -dvÃro. 10 Cks -tÃya. 11 Bd saæ. 12 Cks dutta-. 13 Bd sarati. >/ #<[page 476]># %<476 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ bhummantalikkhasmiæ nakkhattapadakovido, brÃhmaïaæ kena dosena dajjÃsi dakarakkhato ti Ãha. || Ja_XXII:1667 ||>@ Ta. sabba -- ti iminà nimittena idaæ bhavissati iminà idan ti sabbani- mittesu kusalo, ruda¤¤Æ ti sabbarÃvaæ jÃnÃti, uppÃde ti candaggÃhaæ suri- yaggÃhaæ ukkÃpÃtadisìÃhÃdike{\<*<2>*>/} uppÃde, supine yutto ti supine ca tassa nipphattiæ jÃnanavasena yutto, niyyÃne ca pavesane ti iminà nakkhattena niyyÃyitabbaæ iminà pavisitabban ti jÃnÃti, paddho\<*<1>*>/ ti cheko paÂibalo bhÆ- miyaæ antalikkhe ca dosaguïe jÃnituæ samattho, nakkhatta -- ti aÂÂhavÅsatiyà n-koÂÂhÃsesu cheko, taæ kena dosena dakarakkhassa dassasÅti. RÃjà dosaæ kathento @*>/ me ayye ummÅletvÃ\<*<4>*>/ udikkhati, tasmà ajja\<*<5>*>/ bhamuæ luddaæ dajj' Ãhaæ dakarakkhato\<*<6>*>/ ti Ãha. || Ja_XXII:1668 ||>@ T. a.: ayye esa maæ parisamajjhe olokento pi akkhÅni ummÅletvà kuddho viya udikkhati, tasmà evaæ atikkamitvà Âhitabhamuæ\<*<7>*>/ rosena\<*<8>*>/ ukkhittabha- mukaæ viya luddaæ bhayÃnakaæ ahaæ taæ dakarakkhasessa dassÃmÅti. Tato paribbÃjikà "mahÃrÃja tvaæ mÃtaraæ Ãdiæ katvà ime pa¤ca dakarakkhasassa dammÅti vadasi, evarÆpa¤ ca siri- vibhavaæ agaïetvà attano jÅvitaæ pi\<*<9>*>/ Mahosadhapaï¬itassa atthÃya\<*<10>*>/ dammÅti vadasi, kà tassa guïaæ passÅti" pucchantÅ imà gÃthà abhÃsi: @@ @*>/. || Ja_XXII:1670 ||>@ @*>/ devaka¤¤Æpamà subhÃ. || Ja_XXII:1671 ||>@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cks; Bd paÂho. 2 Cks -pÃtasadisÃ-. 3 Cks parisÃnampi. 4 Cks mÅlayitvÃ, Bd ummilitvÃ. 5 Bd hÅcca. 6 Cks -ano, Bd -ino. 7 Bd Âhitaæ-. 8 Bd amanÃpena. 9 Cks omit pi. 10 Cks omit atthÃya. 11 Cks -laggato. 12 Bd nÃriæ. >/ #<[page 477]># %< 9. MahÃummaggajÃtaka. (546.) 477>% Ta. sasamudda -- ti samuddaparikkhepena samannÃgataæ, sÃgara -- ti parikkhipitvà Âhitassa sÃgarassa kuï¬alabhÆtaæ, vijitÃvÅti vijitasaægÃmo, ekarÃjà ti a¤¤assa attanà sadisassa ra¤¤o abhÃvato eko va rÃjÃ, sabba- kÃma -- ti sabbesam pi vatthukÃmakilesakÃmÃnaæ samiddhiyà samannÃgatÃ- naæ, sukhitÃnan ti evarÆpÃnaæ sukhitÃnaæ sattÃnaæ evaæ sabbaÇgasam- pannaæ jÅvitaæ dÅgham eva piyaæ na te appaæ jÅvitam icchantÅti paï¬ità vadanti, pÃïan ti evarÆpaæ attano jÅvitaæ kasmà p-aæ anurakkhanto cajasÅti. So tassà kathamasutvà p-assa guïe kathento imà g. abhÃsi: @*>/ Ãgato ayye mama hatthaæ Mahosadho nÃbhijÃnÃmi dhÅrassa aïumattam pi dukkataæ. || Ja_XXII:1674 ||>@ @*>/ kismici\<*<3>*>/ kÃle maraïaæ me pure siyà putte ca me paputte ca sukhÃpeyya Mahosadho. || Ja_XXII:1675 ||>@ @*>/ ti. || Ja_XXII:1676 ||>@ Ta. kismicÅti\<*<3>*>/ kismi¤ci\<*<5>*>/, sukhÃpeyyà 'ti sukhasmiæ yeva patiÂÂhÃ- peyya, sabbam atthan ti etaæ anÃgataæ paccuppannaæ c' eva atÅta¤ ca sabbam atthaæ sabba¤¤Æ Buddho viya jÃnÃti, anÃparÃdha -- ti kÃyikakam- mÃdÅsu aparÃdharahitaæ, na dajjan ti ayye evaæ asamadhuraæ p-aæ nÃhaæ dakarakkhasassa dassÃmÅti MahÃsattassa guïe candamaï¬ale paharanto\<*<6>*>/ viya ukkhipitvà kathesi. Iti imaæ jÃtakaæ yathÃnusandhippattaæ\<*<7>*>/. Atha paribbÃ- jikà cintesi: "ettakenÃpi na paï¬itassa guïà pÃkaÂà honti, sakalanagaravÃsÅnaæ majjhe sÃgarapiÂÂhe vÃsitatelaæ\<*<8>*>/ vippa- kirantÅ viya te\<*<9>*>/ pÃkaÂe karissÃmÅti" rÃjÃnaæ\<*<10>*>/ gahetvà pÃsÃdà oruyha rÃjaÇgaïe Ãsanaæ pa¤¤Ãpetvà ta. nisÅdÃpetvÃ\<*<11>*>/ nÃgare sannipÃtÃpetvà puna rÃjÃnaæ Ãdito paÂÂhÃya Dakarakkhasa- pa¤ham pucchitvà tena heÂÂhà kathitanayen' eva kathitakÃle nÃgare Ãmantetvà @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks yathÃpi. 2 Bd va. 3 Bd kimhica. 4 Cks -ano, Bd -ino. 5 Ck kismici, Cs kismÅci. 6 Bd evaæ so mahÃsattassa g. candamaï¬alaæ uddharanto. 7 Bd -dhinà matthakaæ patta hoti. 8 Bd Ãsittatelaæ. 9 Bd -kirantaæ tassa guïe. 10 Cks rÃjÃtaæ. 11 Cks nisÅditvÃ. >/ #<[page 478]># %<478 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @@ Ta. mahiddhikà ti mahantaæ atthaæ gahetvà ÂhitÃ, diÂÂhadhamme -- ti imasmiæ yeva ca attabhÃve hitatthÃya paralokasukhatthÃya ca hoti. Iti ratanagharassa maïikkhandhena kÆÂaæ gaïhantÅ viya MahÃsattassa guïehi desanÃkÆÂaæ gaïhi. Dakarakkhasa- pa¤ho niÂÂhito. NiÂÂhità va\<*<1>*>/ sabbaso MahÃummaggassa vaïïanÃ. JÃtakasamodhÃn' ettha\<*<2>*>/: @@ @*>/ CÆÊanÅ, Mahosadho lokanÃtho, evaæ dhÃretha jÃtakan ti\<*<3>*>/. || Ja_XXII:1681 ||>@ @*>/ TalatÃ\<*<5>*>/ CullanandikÃ\<*<6>*>/, Pa¤cÃlacaï¬Å sundarÅ\<*<7>*>/, devÅ cÃsi yasassikÃ. || Ja_XXII:1682 ||>@ @@ @*>/. || Ja_XXII:1684 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ca. 2 Bd vaïïanà satthà imaæ dhammadesanaæ ÃhÃritvà evaæ na bhikkhave tathÃgato idÃneva pa¤¤avà pubbe pi pa¤¤avà yevà ti vatvà jÃtakaæ samodhÃnento osÃnagÃthaæ Ãha. 3 Bd cÆÊani brahmadatto anukevaÂÂo moggalÃno. 4 Bd Ãsi devadatto. 5 Bd calÃkÃ. 6 Bd tÆlanandà va nandadevi ca ampikÃ. 7 Cks -ra. 8 Bd ends thus: sundarÅ sÃlikà mallikà ahu|| udumparadevi gotamÅ, ampattho Ãsi kÃvindo| poÂhapÃdo ca pukkuso| anuruddho ca pa¤cÃlacaï¬o|| devindo soïadantako, senako kassapo ahu, vedeho lÃÊudÃyiko|| mahosadho lokanÃtho| evaæ dhÃretha jÃtakanti|| mahosadhajÃtakaæ niÂhitaæ| Cs after lÃÊudÃyÅti adds: paæ¤Ãvaraæ gatà mayhaæ sa¤jÃtà manamandire tosayantÅ janaæ sabbaæ vuddhiæ gacchatu sabbadÃ|| paÂisandhimÃnusÅ bhogà vÃsanÃpiÂakattaye dÃnaæ sÅlamayà paæ¤Ã mama hotu bhave bhave||. >/ #<[page 479]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 479>% $<10. VessantarajÃtaka.>$ Phusati varavaïïabhe ti. Idaæ S. Kapilavatthuæ upanissÃya NigrodhÃrÃme v. pokkharavassaæ Ã. kathesi. Yadà hi S. pavattavaradhammacakko anukkamena RÃjagahaæ gantvà ta. hemantaæ vÅtinÃmetvà UdÃyittherena maggadesikena vÅsatikhÅïÃsavasahassapari- vuto paÂhamagamanena K-vatthuæ agamÃsi tadà SakyarÃjÃno "am- hÃkaæ ¤ÃtiseÂÂhaæ passissÃmÃ" 'ti sannipatitvà Bhagavato vasanaÂÂhÃ- naæ vimaæsamÃnà "NigrodhasakkassÃrÃmo ramaïÅyo" ti sallakkhetvà ta. sabbaæ paÂijagganavidhiæ katvà gandhapupphÃdihatthà paccugga- manaæ karontà sabbÃlaækÃrapatimaï¬ite daharadahare nÃgaradÃrake ca nÃgaradÃrikÃyo ca paÂhamaæ pahiïiæsu tato rÃjakumÃre ca r-ku- mÃriyo ca, tesaæ antarà sÃmaæ gandhapupphacuïïÃdÅhi S-raæ pÆjaya- mÃnà Bhagavantaæ gahetvà N-ÃrÃmam eva agamaæsu, ta. Bh. vÅsati- sahassakhÅïÃsavaparivuto pa¤¤attavarabuddhÃsane nisÅdi. SÃkiyà mÃ- najÃtiyÃ\<*<1>*>/ mÃnatthaddhÃ, te "SiddhatthakumÃro amhehi daharataro amhÃkaæ kaniÂÂho bhÃgineyyo putto nattÃ\<*<2>*>/" ti cintetvà te dahara- dahare rÃjakumÃre Ãhaæsu: "vandatha, mayaæ tumhÃkaæ piÂÂhito nisÅdissÃmÃ" 'ti, tesu avanditvà nisinnesu Bh. tesaæ ajjhÃsayaæ olo- ketvà "na maæ ¤Ãtayo vandanti, handa dÃni vandÃpessÃmÅti" abhi¤¤Ã- pÃdakaæ jhÃnaæ samÃpajjitvà vuÂÂhÃya ÃkÃsaæ abbhuggantvà tesaæ sÅse pÃdapaæsuæ okiramÃno viya gaï¬ambarukkhamÆle\<*<3>*>/ yamakapÃÂi- hÃriyasadisaæ pÃÂihÃriyaæ akÃsi. RÃjà naæ acchariyaæ disvà Ãha: "bhante tumhÃkaæ jÃtadivase KÃÊadevalassa vandanatthaæ\<*<4>*>/ upanÅtÃ- naæ vo pÃde parivattetvà brÃhmaïassa matthake Âhite disvà ahaæ tumhe vandiæ, ayaæ me paÂhamavandanÃ, vappamaÇgaladivase jam- bucchÃyÃya sirisayane nisinnÃnaæ vo jambucchÃyÃya aparivattanaæ disvÃpi tumhÃkaæ pÃde vandiæ, ayaæ me dutiyavandanÃ, idÃni mayÃ\<*<5>*>/ adiÂÂhapubbapÃÂihÃriyaæ disvÃpi tumhÃkaæ pÃde vandÃmi, ayaæ me tatiyavandanÃ" ti, ra¤¤Ã\<*<6>*>/ pana vandite avanditvà ÂhÃtuæ samattho nÃma eka-SÃkiyo pi nÃhosi, sabbe vandiæsu yeva. Iti Bh. ¤Ãtayo vandÃpetvà ÃkÃsato otaritvà pa¤¤attÃsane nisÅdi, nisinne ca\<*<7>*>/ Bhagavati sikkhÃpatto\<*<8>*>/ ¤ÃtisamÃgamo ahosi, sabbe ekaggacittà hutvà nisÅdiæsu, tato mahÃmegho vuÂÂhahitvà pokkharavassaæ vassi, tambavaïïaæ\<*<9>*>/ udakaæ heÂÂhà viravantaæ gacchati, ye temetukÃmÃ\<*<10>*>/ te tementi, atemetu- \<-------------------------------------------------------------------------- 10. Cfr. Bv. & Cp. p. 78. Bigandet, Gaudama p. 36 Beal, Catena p. 5. J. R. A. Soc. 1870 p. 170. Ralston, Tibetan Tales p. 257. 1 Bd -tikÃ. 2 Bd -o. 3 Bd ka-. 4 Bd vandÃpanatthaæ. 5 Bd imaæ. 6 Cks -o. 7 Cks va. 8 Ck sikhÃppatto, Cs sivÃppatto. 9 Cks -païïaæ. 10 Bd temi-. >/ #<[page 480]># %<480 XXII. MahÃnipÃta.>% kÃmassa sarÅre bindumattam pi na patati, taæ disvà sabbe acchari- yabbhutacittÃ\<*<1>*>/ jÃtà ahesuæ, "aho acchariyaæ aho abbhutaæ aho BuddhÃnaæ ÃnubhÃvatÃ\<*<2>*>/ yesaæ ¤ÃtisamÃgame evarÆpaæ pokkhara- vassaæ vassÅti" kathaæ samuÂÂhÃpesuæ. Taæ sutvà S. "na bhi. i. p. pi mama ¤ÃtisamÃgame mahÃmegho p-vassaæ vassi yevÃ" 'ti vatvà tehi\<*<3>*>/ yÃcito a. Ã.: AtÅte SiviraÂÂhe Jetuttaranagare SivimahÃrÃjà nÃma r. karonto\<*<4>*>/ Sa¤jayaæ\<*<5>*>/ nÃma puttaæ paÂilabhi. So tassa vayappattassa MaddarÃjadhÅtaraæ Phusatiæ nÃma rÃjaka¤¤aæ Ãnetvà r. niyyÃdetvà Phusatiæ aggamahesiæ akÃsi. TassÃyaæ pubbayogo. Ito hi ekanavutikappe VipassÅ nÃma Satthà loke udapÃdi, tasmiæ BandhumatÅnagaraæ upanissÃya Kheme miga- dÃye viharante eko rÃjà ra¤¤o Bandhumassa anagghena can- danasÃrena saddhiæ satasahassagghanikaæ suvaïïamÃlaæ pe- sesi, ra¤¤o pana dve dhÅtaro ahesuæ, so taæ païïÃkÃraæ tÃsaæ dÃtukÃmo hutvà c-sÃraæ jeÂÂhikÃya adÃsi su-mÃlaæ kaniÂÂhÃya adÃsi, tà ubho pi "na mayaæ idaæ attano sarÅre upanessÃma\<*<6>*>/, SatthÃram eva pÆjessÃmÃ" 'ti cintetvà rÃjÃnaæ Ãhaæsu: "tÃta c-sÃrena ca su-mÃlÃya ca Dasabalaæ pÆjessÃmÃ" 'ti, taæ sutvà rÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi, jeÂÂhà candana- cuïïaæ kÃretvÃ-suvaïïasamuggaæ pÆretvÃ\<*<7>*>/ gaïhÃpesi, kaniÂÂha- bhaginÅ pana su-mÃlaæ uracchadamÃlaæ kÃretvà suvaïïa- samuggena gaïhÃpesi, tà ubho pi migadÃye vihÃraæ gantvà jeÂÂhà candanacuïïena Dasabalassa suvaïïavaïïaæ sarÅraæ pÆjetvà sesacuïïÃni gandhakuÂiyaæ vikiritvÃ, bhante anÃgate tumhÃdisassa Buddhassa mÃtà bhaveyyan" ti patthanaæ akÃsi, kaniÂÂhà TathÃgatassa suvaïïavaïïaæ sarÅraæ su-mÃlÃya ka- tena\<*<8>*>/ uracchadena\<*<9>*>/ pÆjetvÃ\<*<10>*>/ "bhante yÃva arahattappatti tÃva idaæ pasÃdhanaæ mama sarÅrà mà vigataæ hotÆ" 'ti pattha- naæ akÃsi, S. tÃsaæ anumodanaæ akÃsi. Tà ubho pi yÃvatÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -bbhÆta-, Bd -yabhÆta. 2 so Ck; Cs -nÃ, Bd mahÃnubhÃvo. 3 Ck tena. 4 Cks kÃrente. 5 Bd si¤cayaæ. 6 Bd pilandhissÃma. 7 Bd adds dÃsÅyÃ. 8 Cks omit katena. 9 Ck -cchÃdane, Cs -cchadane. 10 Bd adds bhagavantaæ vanditvÃ. >/ #<[page 481]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 481>% yukaæ Âhatvà devaloke nibbattiæsu, tÃsu jeÂÂhabhaginÅ deva- lokato manussalokaæ m-lokato d-lokaæ saæsarantÅ ekana- vutikappÃvasÃne BuddhamÃtà MÃyà devÅ ahosi, kaniÂÂhabha- ginÅ tath' eva saæsarantÅ Kassapadasabalassa kÃle Kikissa ra¤¤o dhÅtà hutvà nibbatti, cittakammena\<*<1>*>/ katÃya viya uraccha- damÃlÃya alaækatena urena jÃtattà Uracchadà nÃma kumÃrikà hutvà soÊasavassakÃle Satthu bhattÃnumodanaæ sutvà sotÃ- pattiphale patiÂÂhÃya aparabhÃge bhattÃnumodanaæ suïanten' eva pitarà sotÃpattiphalaæ pattadivase yeva arahattaæ patvà pabbajitvà parinibbÃyi, KikirÃjÃpi a¤¤Ã satta dhÅtaro labhi, tÃsaæ nÃmÃni: SamaïÅ SamaïÃ\<*<2>*>/ Guttà ca bhikkhunÅ BhikkhudÃsikÃ\<*<3>*>/ Dhammà c' eva Sudhammà ca SaæghadÃsÅ\<*<4>*>/ ca sattamà ti. Tà imasmiæ BuddhuppÃde Khemà Uppalavaïïà ca PaÂÃcÃrà ca Gotamà Dhammadinnà MahÃmÃyà VisÃkhà cà 'ti sattamà ti, tÃsu PhusatÅ Sudhammà nÃma hutvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà VipassinÃmabuddhassa katÃya candacuïïapÆjÃya phalena ratta- candanarasasamupphositena\<*<5>*>/ viya sarÅrena devesu ca manussesu saæsarantÅ aparabhÃge Sakkassa devara¤¤o aggamahesÅ hutvà nibbatti, ath' assà yÃvatÃyukaæ Âhatvà pa¤casu pubbanimittesu uppannesu Sakko devar. tassà parikkhÅïÃyukataæ\<*<6>*>/ ¤atvà ma- hantena yasena taæ ÃdÃya NandanavanuyyÃnaæ gantvà ta. taæ alaækatasayanapiÂÂhe nipannaæ sayaæ sayanapasse nisÅditvà etad avoca: "bhadde Phusati dasa te vare demi, gaïhÃsÆ\<*<7>*>/" 'ti vadanto imasmiæ gÃthÃsahassapatimaï¬ite MahÃvessantara- jÃtake paÂhamaæ gÃtham Ãha: @*>/ varavaïïÃbhe varassu dasadhà vare pathavyà cÃrupubbaÇgi yaæ tuyhaæ manaso piyan ti. || Ja_XXII:1685 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -kamma. 2 Bd sama. 3 Bd -dÃyikÃ. 4 Bd saÇghadÃyi. 5 Bd -candanasÃraparippositena. 6 Bd -yukaæ. 7 so Cs Bd for -assÆ? Ck gaïhasÆ. 8 all three MSS. -tÅ. >/ #<[page 482]># %<482 XXII. MahÃnipÃta.>% Evam esà MahÃvessantaradhammadesanà devaloke patiÂÂhÃpità nÃma hoti. Ta. PhusatÅti tan nÃmenÃlapati, vara -- ti varÃya vaïïÃbhÃya sa- mannÃgate, dasadhà ti dasavidhe koÂÂhÃse, pathavyà ti pathaviyaæ, gahe- tabbe katvà varassu gaïhassÆ\<*<1>*>/ 'ti vadati, cÃrupubbaÇgÅti cÃrupubbaÇgena samannÃgate, yaæ tuyhaæ -- ti yaæ yaæ tava manaso piyaæ taæ taæ dasahi koÂÂhÃsehi gaïhÃhÅti vadati. Sà attano cavanadhammataæ ajÃnantÅ pamattà hutvà du- tiyaæ gÃtham Ãha: @@ Ta. namo -- ti namo te atthu, kimpÃpan ti kiæ mayà tav' antare\<*<2>*>/ pÃpaæ katan ti pucchati, dharaïÅ -- ti rukkhaæ viya\<*<3>*>/. Ath' assà pamattabhÃvaæ ¤atvà Sakko dve gÃthà abhÃsi: @@ @*>/ ti. || Ja_XXII:1688 ||>@ Ta. yena tevan ti yena taæ evaæ vadÃmi, tuyhaæ vinÃbhÃvo ti tava amhehi saddhiæ viyogo bhavissati, pavecchato\<*<5>*>/ ti dadamÃnassa. Sà Sakkassa vacanaæ sutvà nicchayena attano maraïaæ ¤atvà varaæ gaïhantÅ Ãha: @@ @*>/ yathà migÅ PhusatÅ nÃma nÃmena tattha p' assaæ Purindada. || Ja_XXII:1690 ||>@ @*>/ varadaæ yÃcayogaæ amaccharaæ\<*<8>*>/ pÆjitaæ patirÃjehi\<*<9>*>/ kittimantaæ yasassinaæ. || Ja_XXII:1691 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks omit ga-. 2 Bd tava santike. 3 Bd omit viya. 4 Bd papacchato. 5 Bd pavacchato. 6 Bds va. 7 so all three MSS. for labheyyaæ? 8 Ck -riæ. 9 Bd paÂirÃjuhi. >/ #<[page 483]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 483>% @*>/ VÃsava, kÃye rÃgo\<*<2>*>/ na lippetha, vajjha¤ cÃpi pamocaye. || Ja_XXII:1693 ||>@ @*>/ sÆdamÃghatavaïïite\<*<4>*>/ || Ja_XXII:1694 ||>@ @@ Ta. SivirÃjassà 'ti JambudÅpatalaæ. olokentÅ attano anucchavikaæ Sivi- ra¤¤o nivesanaæ disvà ta. aggamahesibhÃvaæ patthentÅ evam Ãha, yathà migÅti ekavassikà ti migapotikà nimmalanÅlanettÃ\<*<5>*>/ hoti, ten' evam Ã, ta. assan ti Âattha pi iminà va nÃmena assaæ, labheyyaæ puttaæ varadan ti\<*<6>*>/ alaækatasÅsÃkkhiyugalahadayamaæsasetacchattadÃresu yÃcitayÃcitassa vara- bhaï¬assa dÃyakaæ, kucchÅti majjhimaÇgan ti vuttaæ sarÆpato dasseti, likhi- tan ti yathà chekena dhanukÃrena sammà likhitadhanu anunnatamajjhaæ gulÃ- vattaæ\<*<7>*>/ samaæ hoti evarÆpo me kucchi bhaveyya, nappapateyyun ti patitvà lambà na bhaveyyuæ, palità -- ti VÃsava devaseÂÂha palitÃni pi me sirasmiæ nassantu mà pa¤¤Ãyiæsu, palitÃni siroruhà ti pi pÃÂho, vajjha¤cÃpÅti kib- bisakÃrakaæ rÃjÃparÃdhikaæ vajjhappattaæ coraæ attano balena pamocetuæ sa- matthà assaæ, iminà attano issariyabhÃvaæ dÅpeti, sÆdamÃghatavaïïite\<*<8>*>/ ti bhojanakÃlÃdÅsu thutivasena\<*<9>*>/ kÃlaæ Ãrocentehi\<*<10>*>/ sÆdehi\<*<11>*>/ c' eva mÃghata- kehi\<*<12>*>/ ca vaïïite, citraggaÊerughusite ti pa¤caÇgikaturiyasaddasadisaæ ma- noramaæ ravaæ ravantehi sattaratanacittehi dvÃrakavÃÂehi ugghosite, surÃmaæ- sappabodhane\<*<13>*>/ ti pivatha khÃdathà 'ti surÃmaæsehi\<*<13>*>/ pabodhiyamÃnajane evarÆpe SivirÃjassa nivesane tassa aggamahesiÂÂhÃne bhaveyyan ti, ime dasa vare gaïhi, tattha S-rÃjassa aggamahesibhÃvo paÂhamo varo, nÅlanettatà dutiyo, nÅlabhamukatà tatiyo, PhusatÅti nÃmaæ catuttho, puttapaÂilÃbho pa¤camo, anun- natakucchità chaÂÂho, alambatthanatà sattamo, apalitabhÃvo aÂÂhamo, sukhumac- chavibhÃvo navamo, vajjhapamocanasamatthatà dasamo ti. Sakko Ãha: @*>/. || Ja_XXII:1696 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd na santa. 2 Cks raje, Bd raje corr. to rajo. 3 so Cks; Bd khujjÃdicelÃpakÃtiïïe; read: khujjÃdicelakÃkiïïe? 4 so Cks, Bd suddamÃghÃtavaïïite, Bs suï¬a- or suddha-; read: sÆtamÃgadhavaïïite? 5 Bd omits ni. 6 Cs labhethà ti labheyya puttaæ varadanti, Bd labhethà ti labheyyaæ varadanti. 7 Bd tulÃ-. 8 Ck sutvÃ-, Cs suta-, Bd suddamÃghÃta-. 9 Ck pÆti-, Bd suti-. 10 Bd -citehi. 11 Cks su-, Bd suddehi. 12 Bd mÃgavikehi. 13 Bd sÆra-. 14 Bd adds: athassà sakko d. r. passatiyà dasa vare adÃsi| datvà ca pana evamÃha| bhadde phussati tava sabbete| samijhatÆ ti vatvà anumodi| tamatthaæ pakÃsanto satthà Ãha||. >/ #<[page 484]># %<484 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ Ta. anumoditthà 'ti sabbe te lacchasi vare ti evaæ vare datvà pamu- dito tuÂÂhamÃnaso ahosÅti. DasavaragÃthÃ\<*<1>*>/ niÂÂhitÃ. Iti sà vare gahetvà tato cutà Maddara¤¤o aggamahesiyà kucchimhi nibbatti, jÃyamÃnÃya ca candanacuïïaparikiïïena viya sarÅrena jÃtattà tassà nÃmagahaïa¬ivase PhusatÅ tv-eva nÃmaæ kariæsu, sà mahantena parivÃrena va¬¬hitvà soÊasa- vassakÃle uttamarÆpadharà ahosi, atha naæ SivimÃhÃrÃjà put- tassa Sa¤jayakumÃrass' atthÃya Ãnetvà tassa chattaæ ussÃ- petvà taæ soÊasannaæ itthisahassÃnaæ jeÂÂhakaæ katvà aggama- hesiÂÂhÃna Âhapesi, tena vuttaæ: @@ Sà Sa¤jayassa piyà manÃpà ahosi, atha Sakko ÃvajjamÃno "mayà Phusatiyà dinnavaresu nava varà samiddhÃ" ti disvà "eko pana puttavaro tÃva na samijjhati, tam pi 'ssà samijjhÃ- pessÃmÅti" cintesi. Tadà M. TÃvatiæsadevaloke vasati Ãyu¤ c' assa parikkhÅïaæ ahosi, taæ ¤atvà Sakko tassa santikaæ gantvà "mÃrisa tayà manussalokaæ gantuæ vaÂÂati, tatth' eva S-ra¤¤o aggamahesiyà Phusatiyà kucchimhi paÂisandhiæ gaï- hituæ vaÂÂatÅti" tassa c' eva a¤¤esa¤ ca cavanadhammÃnaæ saÂÂhisahassÃnaæ devaputtÃnaæ paÂi¤¤aæ gahetvà sakaÂÂhÃnam eva gato. M. pi tato cavitvà tatth' upapanno, sesadevaputtÃpi saÂÂhisahassÃnaæ amaccÃnaæ gehesu nibbattiæsu, M-e kucchi- gate PhusatÅ dohaÊinÅ hutvà catÆsu nagaradvÃresu nagaramajjhe nivesanadvÃre ti cha dÃnasÃlÃyo kÃrÃpetvà devasikaæ cha satasahassÃni vissajjetvà dÃnaæ dÃtukÃmà ahosi, rÃjà tassà dohaÊaæ sutvà nemittake pucchitvà "mahÃrÃja, deviyà kuc- chimhi dÃnÃbhirato satto uppanno\<*<2>*>/ dÃnena tittiæ na gamissa- tÅti" sutvà tuÂÂhamÃnaso vuttappakÃraæ dÃnaæ paÂÂhapesi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -kathÃ. 2 Bd upapanno. >/ #<[page 485]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 485>% Bodhisatassa paÂisandhigahaïakÃlato paÂÂhÃya ra¤¤o Ãyassa pamÃïaæ nÃma nÃhosi, tassa pu¤¤ÃnubhÃvena sakala-JambudÅpe rÃjÃno païïÃkÃraæ pahiïanti, devÅ mahantena parivÃrena gab- bhaæ dhÃrentÅ\<*<1>*>/ dasamÃse paripuïïe nagaraæ daÂÂhukÃmà hutvà ra¤¤o Ãrocesi, rÃjà nagaraæ devanagaraæ viya alaæ- kÃrÃpetvà deviæ rathavaraæ Ãropetvà nagaraæ padakkhiïaæ kÃresi, tassà vessÃnaæ vÅthiyà vemajjhaæ pattakÃle kammaja- vÃtà caliæsu, ra¤¤o Ãrocayiæsu, so vessavÅthiyÃ\<*<2>*>/ yeva tassà sÆtigharaæ katvà gaïhÃpesi, sà ta. puttaæ vijÃyi, tena vuttaæ: @@ M. mÃtu kucchito nikkhamanto\<*<3>*>/ visado\<*<4>*>/ hutvà akkhÅni ummÅletvà nikkhami, nikkhamanto yeva mÃtu hatthaæ pasÃretvà "amma dÃnaæ dassÃmi, atthi ki¤cÅti" Ã., ath' assa\<*<5>*>/ "tÃta yathÃjjhÃsayena dÃnaæ dehÅti" pasÃritahatthe sahassatthavikaæ Âhapesi. M. \<*<6>*>/ UmmaggajÃtake imasmiæ jÃtake pacchimattabhÃve ti tÅsu ÂhÃnesu jÃtamatte yeva\<*<7>*>/ kathesi. Ath' assa nÃmaga- haïadivase vessavÅthiyaæ jÃtattà Vessantaro ti nÃmaæ kariæsu, tena vuttaæ: @*>/ nÃmaæ, na pi pettikasambhavaæ\<*<9>*>/, jÃto 'mhi vessavÅthiyaæ, tasmà Vessantaro ahun ti. || Ja_XXII:1700 ||>@ JÃtadivase yeva pan' assa ekà ÃkÃsacÃrinÅ kaïerukà abhi- maÇgalasammataæ sabbasetaæ hatthipotakaæ Ãnetvà maÇgala- hatthiÂÂhÃne Âhapetvà pakkÃmi, tassa M-assa\<*<10>*>/ paccayaæ katvà uppannattà Paccayo tv-eva nÃmaæ kariæsu. RÃjà M-assa atidÅghÃdidose vajjetvà madhurakhÅrà catusaÂÂhidhÃtiyo upaÂÂha- pesi, tena saddhiæ jÃtÃnaæ saÂÂhiyÃ\<*<11>*>/ dÃrakasahassÃnam pi\<*<12>*>/ dhÃtiyo {dÃpesi}, so saÂÂhisahassehi dÃrakehi saddhiæ mahan- tena parivÃrena va¬¬hati, ath' assa rÃjà satasahassagghanikaæ kumÃrapiÊandhanaæ kÃrÃpetvà adÃsi, so catupa¤cavassikakÃle \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks add sÃ. 2 Bd -yaæ. 3 Ck nikkhanto. 4 Bd visuddho, Bs visato. 5 Bd adds mÃtÃ. 6 Bd adds ti. 7 Bd adds mÃtarà saddhiæ. 8 Cks -kÃ. 9 Bd nÃpi pittaka. 10 Bds mahÃsattaæ. 11 Bd saÂhi. 12 Bd adds ekekÃ. >/ #<[page 486]># %<486 XXII. MahÃnipÃta.>% taæ mu¤citvÃ\<*<1>*>/ dhÃtÅnaæ datvà puna tÃhi diyyamÃnaæ na gaïhi, tà naæ pavattiæ ra¤¤o Ãrocayiæsu, rÃjà "mama puttena dinnaæ sudinnaæ Brahmadeyyam eva hotÆ" 'ti aparaæ pilan- dhanaæ kÃrÃpesi, kumÃro tam pi dÃrakakÃle yeva dhÃtÅnaæ navavÃre piÊandhanaæ adÃsi, aÂÂhavassikakÃle pana sayanapiÂÂhe nisinno cintesi: "ahaæ bÃhiradÃnam eva demi, taæ maæ na paritoseti, ajjhattikadÃnaæ dÃtukÃmo 'mhi, sace maæ koci hadayaæ yÃceyya uraæ bhinditvà hadayaæ nÅharitvà dadeyyaæ, sace akkhÅni yÃceyya akkhÅni uppÃÂetvà dadeyyaæ, sace sarÅ- ramaæsaæ yÃceyya sakalasarÅrato maæsaæ chetvà dadeyyan" ti. Tass' evaæ sabhÃvaæ sarasacittaæ\<*<2>*>/ cintentassa catunahu- tÃdhikadviyojanasatasahassabahalà ayaæ pathavÅ mattavara- vÃraïo viya gajjamÃnà pakampi, Sineru pabbatarÃjà susedita- vettaækuro viya oïamitvà naccamÃno viya ca Jetuttarana- garÃbhimukho aÂÂhÃsi, paÂhavisaddena devo gajjanto khaïika- vassaæ\<*<3>*>/ vassi, vijjullatà nicchariæsu, sÃgaro ubbatti\<*<4>*>/, Sakko devarÃjà appoÂhesi\<*<5>*>/, MahÃbrahmà sÃdhukÃram adÃsi, yÃva Brahmalokà ekakolÃhalam ahosi, vuttam pi c' etaæ: @@ @*>/ yadi koci yÃcaye mamaæ\<*<7>*>/. || Ja_XXII:1702 ||>@ @@ Bo. soÊasavassakÃle yeva sabbasippe nipphattiæ pÃpuïi, atha pità r. dÃtukÃmo mÃtarà saddhiæ mantetvà MaddarÃja- kulato mÃtuladhÅtaraæ Maddiæ nÃma Ãnetvà solasannaæ itthi- sahassÃnaæ jeÂÂhikaæ aggamahesiæ katvà M-aæ rajje abhisi¤ci, M. rajje patiÂÂhitakÃlato paÂÂhÃya devasikaæ cha satasahassÃni vissajjento mahÃdÃnaæ pavattesi. AparabhÃge MaddÅ devÅ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omu-. 2 Bd omits sara-. 3 Bd ghanika-. 4 Bd saÇkhubbhi. 5 Bd -Âesi. 6 Cks kÃyasÃvadhitvÃna. 7 Cks yÃcako mamaæ, Bd yÃcase maæ. >/ #<[page 487]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 487>% puttaæ vijÃyi taæ ka¤canajÃlena paÂicchiæsu, ten' assa JÃli- kumÃro tv-eva nÃmaæ kariæsu, tassa padasà gamanakÃle dhÅtaraæ vijÃyi, taæ kaïhÃjinena paÂicchiæsu, ten' assà Kaï- hÃjinà tv-eva\<*<1>*>/ n. k., M. ekamÃsassa\<*<2>*>/ chakkhattuæ alaækata- hatthikkhandhavaragato chadÃnasÃlà oloketi. Tadà KÃliÇga- raÂÂhe dubbuÂÂhikà ahosi, sassÃni na sampajjiæsu, mahantaæ chÃtakaæ pavatti, manussà jÅvituæ asakkontà corakammaæ karonti, dubbhikkhapÅÊità jÃnapadà rÃjaÇgaïe sannipatitvà upak- kosiæsu, taæ sutvà ra¤¤Ã "kiæ tÃtÃ" 'ti vutte tam atthaæ Ãrocayiæsu, rÃjà "sÃdhu tÃtÃ, devaæ vassÃpessÃmÅti" te uyyo- jetvà samÃdinnasÅlo uposathavÃsaæ vasanto devaæ vassÃpetuæ nÃsakkhi, so nÃgare sannipÃtÃpetvà "ahaæ samÃdinnasÅlo sattÃhaæ upavasitvÃpi devaæ vassÃpetuæ nÃsakkhiæ, kin nu kho kÃtabban" ti pucchitvà "sace deva devaæ v. na sakkosi esa Jetuttaranagare Sa¤jayarÃjaputto Vessantaro dÃnÃbhirato, tassa sabbaseto maÇgalahatthi atthi, tassa gatagataÂÂhÃne devo vassati\<*<3>*>/, brÃhmaïe pesetvà taæ hatthiæ yÃcÃpetvà ÃnethÃ" 'ti, so "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà brÃhmaïe sannipÃtetvà tesu aÂÂha jane vicinitvà tesaæ paribbayaæ datvà "gacchatha, Ves- santaraæ\<*<4>*>/ hatthiæ yÃcitvà ÃnethÃ" 'ti pesesi, brÃhmaïà anu- pubbena Jetuttaranagaraæ gantvà dÃnagge dÃnaæ\<*<5>*>/ bhu¤jitvà attano sarÅraæ rajaparikiïïaæ paæsumakkhitaæ katvà puïïa- madivase rÃjÃnaæ hatthiæ yÃcitukÃmà hutvà ra¤¤o dÃnaggaæ ÃgamanakÃle pÃcÅnadvÃraæ agamaæsu, rÃjÃpi "dÃnaggaæ olo- kessamÅti" pÃto va soÊasagandhodakaghaÂehi nahÃtvÃ\<*<6>*>/ bhu¤jitvà alaækaritvà alaækatahatthikkhandhavaragato pÃcÅnadvÃraæ agamÃsi, brÃhmaïà tatth' okÃsaæ alabhitvà dakkhiïadvÃraæ gantvà unnatappadese Âhatvà ra¤¤o pÃcÅnadvÃre dÃnaæ\<*<7>*>/ olo- ketvà d-dvÃraæ ÃgamanakÃle hatthe pasÃretvà "jÃyatu bhavaæ Vessantaro" ti Ãhaæsu, M. brÃhmaïe disvà hatthiæ tesaæ ÂhitaÂÂhÃnaæ pesetvà hatthikkhandhe nisinno va paÂhamaæ g. Ã.: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks teva. 2 Bd omits eka. 3 Ck vassiti, Cs vassi. 4 Bd -rassa. 5 Bd bhattaæ. 6 Cs nahatvÃ, Bd nhatvÃ. 7 Bd dÃnaggaæ. >/ #<[page 488]># %<488 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ paækadantà rajassirà paggayha dakkhiïabÃhuæ kiæ maæ yÃcanti brÃhmaïà ti. || Ja_XXII:1704 ||>@ Taæ sutvà brÃhmaïà Ãhaæsu: @*>/, dadÃhi pavaraæ nÃgaæ ÅsÃdantaæ urÆÊhavan ti. || Ja_XXII:1705 ||>@ Ta. urÆÊhavan ti ubbÃhanasamatthaæ. Taæ sutvà M. "ahaæ sÅsaæ Ãdiæ katvà ajjhattikadÃnaæ dÃtukÃmo, ime bÃhiram eva yÃcanti, pÆressÃmi tesaæ mano- rathan" ti cintetvà hatthikkhandhavaragato Ã.: @*>/ gajuttamaæ, || Ja_XXII:1706 ||>@ paÂijÃnitvà ca @@ Ta. opavuyhan\<*<4>*>/ ti opavuyhaæ rÃjavÃhanaæ, cÃgà -- ti cÃgena adhi- kamÃnaso, adà ti vÃraïassa anaÊaækataÂÂhÃnaæ olokanatthaæ tikkhattuæ pa- dakkhiïaæ katvà analaækataÂÂhÃnaæ adisvà kusumamissakaæ\<*<5>*>/ gandhodaka- bharitaæ suvaïïabhiækÃraæ gahetvà ito ethà 'ti alaækatarajatadÃmasadisaæ hatthisoï¬aæ tesaæ hatthe Âhapetvà udakaæ pÃtetvà alaækatavÃraïaæ adÃsi. Tassa catÆsu pÃdesu alaækÃro cattÃri satasahassÃni ag- ghati, ubhosu passesu dve satasahassÃni agghati, heÂÂhà udare kambalaæ satasahassaæ, piÂÂhiyaæ muttÃjÃlaæ ka¤canajÃlaæ maïijÃlan ti tÅïi jÃlÃni tÅïi satasahassÃni, ubhosu kaïïesu\<*<6>*>/ dve satasahassÃni\<*<6>*>/, piÂÂhiyaæ attharaïakambalaæ satasahassaæ, kumbhÃlaækÃro satasahassaæ, tayo vaÂaæsakÃ\<*<8>*>/ tÅïi satasa- hassÃni, kaïïacÆÊÃlaækÃro dve satasahassÃni, dvinnaæ dantÃ- naæ alaækÃro dve satasahassÃni, soï¬Ãya sovatthikÃlaækÃro satasahassaæ, {naÇguÂÂhÃlaækÃro} satasahassaæ, Âhapetvà anag- ghaæ bhaï¬aæ kÃyÃrÆÊhapasÃdhanaæ dvÃvÅsatisatasahassÃni, Ãrohaïanisseïi satasahassaæ, bhu¤janakaÂÃhaæ satasahassan \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -kacchÃ-. 2 Bd -naæ. 3 Bds opagu-. 4 Bd opagu-. 5 Bd kisumbhamissaæ. 6 Cs ghaïÂÃ. 7 Ck omit u. k. dve s. 8 Cks -kÃni. >/ #<[page 489]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 489>% ti, idaæ tÃva ettakaæ\<*<1>*>/ catuvÅsatisatasahassÃni agghati, chatta- piÂÂhiyaæ\<*<2>*>/ pana maïi cÆÊÃmaïi\<*<3>*>/ muttÃhÃre maïi aækuse maïi hatthino kaïÂhaveÂhanamuttÃhÃre maïi hatthikumbhe maïÅti imÃni cha anagghÃni, hatthi anaggho yevà 'ti hatthinà saddhiæ satta anagghÃni, tÃni sabbÃni brÃhmaïÃnaæ adÃsi, tathà hat- thino paricÃrakÃni pa¤cakulasatÃni hatthimeï¬ahatthigopakehi\<*<4>*>/ saha, dÃnen' eva pan' assa heÂÂhÃvuttanayen' eva paÂhavikam- pÃdayo ahesuæ. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/. || Ja_XXII:1708 ||>@ @@ @*>/ ti. || Ja_XXII:1710 ||>@ Ta. tadÃsÅti tadà Ãsi\<*<7>*>/, hatthi -- ti hatthisaækhÃte nÃge, khubbhit- tha -- ti Jetuttaranagaraæ saækhubhitaæ ahosi\<*<8>*>/, brÃhmaïà kira dakkhiïa- dvÃrena hatthiæ labhitvà hatthipiÂÂhe nisÅditvà mahÃjanaparivÃrà nagaramajjhena pÃyiæsu, mahÃjano disvà ambho brÃhmaïà amhÃkaæ hatthiæ abhirÆÊhà kuto netha no hatthin ti Ãha, brÃhmaïà VessantaramahÃrÃjena no hatthi dinno ke tumhe ti mahÃjanaæ hatthavikÃrÃdÅhi ghaÂÂetvà nagaramajjhena gantvà uttara- dvÃrena nikkhamiæsu, nÃgarà devatÃvattanena Bodhisattassa kuddhà rÃjadvÃre sannipatitvà mahantaæ upakkosam akaæsu. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @*>/ khubbhittha nagaran tadÃ. || Ja_XXII:1712 ||>@ @@ Ta. khubbhittha nagaraæ tadà ti evaæ khubbhittha nagaraæ tadÃ, ghoso ti upakkosasaddo patthaÂattà tumulo uddhaægatattà mahÃ, SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hane ti SiviraÂÂhassa vuddhikÃre. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds dhanaæ. 2 Bd -piï¬iyaæ. 3 Ck -cÆÊÃïi-, Cs -cÆÊÃni-. 4 Bd adds saddhiæ adÃsi. 5 Bd sampa-. 6 so Cks Bd; Bs -no. 7 Bds add yanti yadÃ. 8 Cks omit jetuttaranagaraæ saækhubbhitaæ ahosi. 9 Cks omit medinÅ---padinnamhi. >/ #<[page 490]># %<490 XXII. MahÃnipÃta.>% Ath' assa dÃnena saækhubhitacittà hutvà nagaravÃsino ra¤¤o Ãrocesuæ, tena vuttaæ\<*<1>*>/: @@ @*>/ cÃpi samÃgatà disvà nÃgaæ niyyamÃnaæ te ra¤¤o paÂivedayuæ: || Ja_XXII:1715 ||>@ @@ @@ @@ @*>/ sÃthabbaïaæ\<*<4>*>/ sahatthipaæ aggayÃnaæ rÃjavÃhiæ brÃhmaïÃnaæ adà dhanan\<*<5>*>/ ti. || Ja_XXII:1719 ||>@ Ta. uggà ti uggatà pa¤¤ÃtÃ, nigamo ti negamakuÂumbikajano, vidha- maæ -- ti deva tava raÂÂhaæ vidhamaæ\<*<6>*>/, katham no -- ti kena kÃraïena amhÃkaæ hatthinaæ abhimaÇgalasammataæ KaliÇgaraÂÂhavÃsÅnaæ brÃhmaïÃnaæ dadeyya\<*<7>*>/, khetta¤¤uæ sabbayuddhÃnan ti sabbayuddhÃnaæ khettabhÆ- misÅsaæ jÃnanasamatthaæ, dantin ti manoramadantayuttaæ, savÃÊa -- ti sa- vÃÊavÅjaniæ\<*<8>*>/, saupatheyyan\<*<3>*>/ ti sahattharaïabhaï¬aæ\<*<9>*>/, sÃthabbaïan\<*<4>*>/ ti sahatthivejjaæ, sahatthipan ti paricÃrakÃnaæ\<*<10>*>/ pa¤cannaæ kulasatÃnaæ hatthi- meï¬ahatthigopakÃna¤ ca vasena sahatthipaæ. Eva¤ ca pana vatvà puna Ãhaæsu: @*>/ dajjà vatthasenÃsanÃni ca etaæ kho dÃnapatirÆpaæ etaæ kho brÃhmaïÃrahaæ || Ja_XXII:1720 ||>@ @*>/, kathaæ Vessantaro putto gajaæ bhÃjeti Sa¤jaya. || Ja_XXII:1721 ||>@ @@ Ta. vaæsa -- ti paveïiyà Ãgato mahÃrÃjÃ, bhÃjetÅti deti, SivÅ -- ti SiviraÂÂhavasino saha puttena taæ attano hatthe karissanti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 nagara--not in Cks. 2 Bd siviyo. 3 Bd surupÃdheyaæ. 4 Bd sÃdhappanaæ. 5 Bd dÃnan. 6 Bs vidhaæsitaæ. 7 adà dhananti---dadeyya wanting in Ck. 8 Bds sahavÃ-. 9 Bd sa attharaïaæ. 10 Bd hatthipari-. 11 Bd so. 12 Ck -naæ, Bd -no. >/ #<[page 491]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 491>% Taæ sutvà rÃjà "ete Ve-raæ mÃretuæ icchantÅti" sa¤¤Ãya Ã.: @@ @@ @@ Ta. mÃsÅti mà Ãsi\<*<2>*>/, mà hotÆ 'ti a., ariyasÅlavato ti ariyena sÅlavatena ariyÃya ca ÃcÃrasampattiyà samannÃgato, ghÃtayÃmase ti ghÃtessÃmi\<*<2>*>/. Sivayo avocuæ: @@ Ta. mà naæ -- ti deva tumhe taæ daï¬ena và satthena và mà ghÃta- yittha, na hi so -- ti raÂÂhà pabbÃjehi nan ti\<*<3>*>/. RÃjà Ãha: @@ @*>/ suriyass' uggamanam pati samaggà Sivayo hutvà raÂÂhà pabbÃjayantu tan ti. || Ja_XXII:1728 ||>@ Ta. vasatÆ 'ti puttadÃrassa ovÃdaæ dadamÃno vasatu ekaratti¤ c' assa okÃsaæ dethà 'ti vadati. Te "ekarattimattaæ vasatÆ" ti ra¤¤o vacanaæ sampaÂic- chiæsu. Atha ne uyyojetvà puttassa sÃsanaæ pesento kattÃ- raæ Ãmantetvà tassa santikaæ pesesi, so "sÃdhÆ" 'ti sampa- Âicchitvà Vessantaranivesanaæ gantvà taæ pavattiæ Ãrocesi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks ahosi. 2 Cks -mi, Bd ghÃtayissÃma. 3 Bd so bandhanÃraho pi na hoti yeva, Bs so bandhanaæ na araho yeva in the place of raÂÂhÃ--. 4 Bds -sÃne. >/ #<[page 492]># %<492 XXII. MahÃnipÃta.>% Tam atthaæ pakÃsetuæ imà gÃthà vuttÃ: @@ @*>/ anÅkaÂÂhà rathikà pattikÃrikà kevalo cÃpi nigamo Sivayo\<*<2>*>/ cÃpi samÃgatÃ, || Ja_XXII:1730 ||>@ @*>/ taæ. || Ja_XXII:1731 ||>@ @@ @@ @@ @*>/ kattà Vessantaraæ bravi: dukkhan te vedayissÃmi, mà me kujjhi rathesabha. || Ja_XXII:1735 ||>@ @@ @@ @*>/ cÃpi samÃgatÃ, || Ja_XXII:1738 ||>@ @@ Ta. kumÃran ti mÃtÃpitunnaæ atthitÃya kumÃro t' eva\<*<5>*>/ saækhaæ gataæ rÃjÃnaæ. ramamÃnan ti attanà dinnadÃnassa vaïïaæ kathayamÃnaæ soma- nassappattaæ\<*<6>*>/ hutvà nisinnaæ, amaccehÅti attanÃ\<*<7>*>/ sahajÃtehi saddhiæ sa- hassehi amaccehi parivutaæ samussitasetacchatte rÃjÃsane nisinnaæ, ved -- ti kathayissÃmi, ta. ass -- man ti tasmiæ dukkhasÃsanÃrocane kilantaæ maæ deva- pÃdà assÃsentu\<*<8>*>/ vissattho kathehÅti maæ vadethÃ\<*<9>*>/ 'ti adhippÃyen' evam Ãha. MahÃsatto Ãha: @*>/ passÃmi dukkaÂaæ, taæ me katte viyÃcikkha kasmà pabbÃjayanti man ti. || Ja_XXII:1740 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -rohÃ. 2 so all three MSS. for sivÅ. 3 Bd -tu. 4 Cks rammÃnaæ 5 Bd tveva. 6 Bd -tto. 7 Cks omit attanÃ. 8 Bd -rocite kathetuæ avisahantena kilamantaæ maæ devo assÃsayantu. 9 Bd vadathÃ. 10 Bd yo na. >/ #<[page 493]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 493>% Ta. kismin ti katarasmiæ karaïe\<*<1>*>/, viyà -- ti vitthÃrato kathehi. Kattà Ãha: @@ Ta. khÅyantÅti kujjhanti\<*<2>*>/. Taæ sutvà MahÃsatto somanassappatto Ãha: @*>/ dajjaæ, kim me bÃhirakaæ dhanaæ: hira¤¤aæ và suvaïïaæ và muttà veÊuriyà maïi. || Ja_XXII:1742 ||>@ @*>/ bÃhuæ disvà yÃcakamÃgate dadeyyaæ na vikampeyyaæ, dÃne me ramatÅ mano. || Ja_XXII:1743 ||>@ @@ Ta. yÃca -- ti yÃcake Ãgate yÃcakaæ disvÃ, neva -- ti neva dÃnà vira- missÃmÅti. Taæ sutvà kattÃ\<*<5>*>/ n' eva ra¤¤Ã dinnaæ na nÃgarehi din- naæ attano matiyà evaæ aparaæ sÃsanaæ kÃthento Ãha: @@ Ta. Konti -- ti KontimÃrÃya nÃma nadiyà tÅre, giri -- ti ùra¤jaraæ nÃma giriæ abhimukho hutvÃ, yenà 'ti yena maggena raÂÂhà pabbÃjità rÃjÃno gacchanti tena subbato Vessantaro pi gacchatÆ 'ti evaæ Sivayo kathentÅti Ãha. Idaæ kira so devatÃya niggahÅto\<*<6>*>/ hutvà kathesi. Taæ sutvà Bo. "sÃdhu dosakÃrakÃnaæ gamanamaggena gamissÃmi, maæ kho pana nÃgarà na a¤¤ena dosena pabbÃjenti, mayà hatthidÃnassa dinnattà pabbÃjenti, evaæ sante ahaæ sattasata- kaæ mahÃdÃnaæ dassÃmi, nÃgarà me ekadivasaæ dÃnaæ dÃtuæ okÃsaæ dentu, sve\<*<7>*>/ dÃnaæ datvà tatiyadivase gamissÃmÅti Ã.: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -ïena, Bd kÃraïe. 2 Cs omits kujjhanti, Bs has khiyyakujjhanti. 3 Bd sakkhumahaæ. 4 so Cks; Bd dakkhiïaæ vÃmahaæ. 5 Bd adds devatÃviggahitena. 6 Bd devatÃviggahito. 7 Cks so. >/ #<[page 494]># %<494 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ Kattà "sÃdhu deva nÃgarÃnaæ vakkhÃmÅti" vatvà pakkÃmi. M. taæ uyyojetvà senaguttaæ pakkosÃpetvà "ahaæ sve satta- satakaæ nÃma dÃnaæ dassÃmi, satta hatthisatÃni satta assa- satta ratha-satta itthi-satta dhenu-satta dÃsi-satta dÃsa- satÃni ca paÂiyÃdehi\<*<1>*>/, nÃnappakÃrÃni ca annapÃnÃdÅni anta- maso suram pi sabbaæ dÃtabbayuttakaæ upaÂÂhÃpehÅti" satta- satakaæ mahÃdÃnaæ vicÃretvà amacce uyyojetvà ekako va Maddiyà vasanaÂÂhÃnaæ gantvà sirisayanapiÂÂhe nisÅditvà tÃya saddhiæ kathaæ pavattesi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ dha¤¤a¤ ca vijjati || Ja_XXII:1747 ||>@ @@ Ta. nidaheyyÃsÅti nidhiæ katvà ÂhapeyyÃsi, pettikan ti pitito\<*<3>*>/ Ãbhataæ\<*<4>*>/. @*>/ tam me akkhÃhi pucchito ti. || Ja_XXII:1749 ||>@ Ta. tamabravÅti mayhaæ sÃminà Ve-ena ettakaæ kÃlaæ dhanaæ nidhe- hÅti\<*<6>*>/ na vuttapubbaæ idÃn' evaæ vadati kuhin nu kho nidhetabbaæ pucchis- sÃmi nan ti cintetvà taæ abravi. Vessantaro Ãha: @*>/ paraæ atthi patiÂÂhà sabbapÃïinan ti. || Ja_XXII:1750 ||>@ Ta. dajjÃsÅti bhadde Maddi\<*<8>*>/ koÂÂhÃgÃrÃdÅsu\<*<9>*>/ anidahitvà anugÃmika- nidhiæ nidahamÃnà sÅlavantesu dadeyyÃsi, dÃnà paran ti dÃnato uttaritaraæ patiÂÂhà nÃma na hi atthi, n' atthi saæsayo\<*<10>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -hÅti. 2 Ck -na. 3 Ck patino, Cs pÅtito. 4 Bd Ãga-. 5 Bd -hÃmi. 6 Bd niddhehÅti, Cs naÂthehÊti. 7 Cks dÃnaæ. 8 Cks bhaddi. 9 Bd koÂhÃdÅsu, Bs koÂhÃgÃrÃdisu, Cks koÂÂhÃsÃdisu. 10 natthisaæsayo not in Bds. >/ #<[page 495]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 495>% Sà "sÃdhÆ" 'ti tassa vacanaæ sampaÂicchi, atha naæ uttariæ ovadanto Ã.: @*>/ sassuyà sasuramhi ca, yo ca taæbhattà ma¤¤eyya sakkaccaæ tam upaÂÂhahe. || Ja_XXII:1751 ||>@ @*>/ mayà vinà ti. || Ja_XXII:1752 ||>@ Ta. dayyÃsÅti\<*<1>*>/ dayaæ\<*<3>*>/ mettaæ kareyyÃsi, yo ca taæ -- ti bhadde yo ca mayi gate aham assà bhattà bhavissÃmÅti ma¤¤issati tam pi sakkaccaæ upaÂÂhaheyyÃsi, mayà vippavasena te ti mayà saddhiæ tava vippavasena sace koci ahan te bhavissÃmÅti taæ na ma¤¤eyya atha sayam eva\<*<4>*>/ a¤¤aæ bhat-\<*<10>*>/ tÃraæ pariyesa, mà kisitthà 'ti mayà vinà bhÆtÃ\<*<5>*>/ mà kisà bhava, mà kilamÅti\<*<6>*>/ a. Atha naæ MaddÅ "kin nu kho esa V-ro evarÆpaæ vaca- naæ bhaïatÅti" cintetvà "kasmà deva imaæ ayuttakathaæ ka- thesÅti" pucchi, M. "bhadde mayà hatthissa dinnattà Sivayo kuddhà maæ raÂÂhà pabbÃjenti, sve 'haæ\<*<7>*>/ sattasatakamahÃ- dÃnaæ datvà tatiyadivase nagarà nikkhamissÃmÅti" vatvà Ã.: @@ Ta. saæsayo ti na ekantikaæ\<*<8>*>/ sukhumÃlassa mama vane vasato kuto jÅvitaæ nicchayena marissÃmÅti adhippÃyen' evam Ãha. @*>/ kathaæ\<*<10>*>/ bhaïasi, pÃpakaæ vata bhÃsasi. || Ja_XXII:1754 ||>@ @@ @@ @*>/ ekajÃlasamÃhitaæ, tattha me maraïaæ seyyo ya¤ ce jÅve tayà vinÃ. || Ja_XXII:1757 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds dayesi. 2 Cs sikisittha, Ck sakittha. 3 Ck dayiæ, Cs dayi. 4 Cks athassameva. 5 Bd hutvÃ. 6 Bd bhavi mà kilamasiti, Cks omit the latter mÃ. 7 Bd sohaæ svehaæ. 8 Bd anekapaccatthike ekikassa. 9 Bd abhume. 10 Cks kathannu. 11 Bd ujja-. >/ #<[page 496]># %<496 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ anveti hatthinÅ\<*<2>*>/ (Cfr. V. 250|21) jessantaæ\<*<3>*>/ giriduggesu samesu visamesu ca || Ja_XXII:1758 ||>@ @*>/, na te hessÃmi dubbharà ti. || Ja_XXII:1759 ||>@ Ta. abhumme\<*<5>*>/ ti abhÆtaæ\<*<6>*>/ vata me katheyyÃsi\<*<7>*>/ tvaæ, nesa dhammo ti na esa sabhÃvo n' etaæ kÃraïaæ, tadevà 'ti yaæ tayà saddhiæ maraïaæ tad eva seyyo, tatthà 'ti tasmiæ ekajÃlabhÆte dÃrucitake, jessantan\<*<4>*>/ ti vicarantaæ\<*<8>*>/. Evaæ vatvà puna sà diÂÂhapubbaæ viya Himavantappa- desaæ vaïïentÅ Ã.: @@ @*>/ kilante vanagumbasmiæ na {rajjassa} sarissasi. || Ja_XXII:1761 ||>@ @*>/ assame ramaïÅyamhi na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1762 ||>@ @@ @@ @@ @*>/ naccante kumÃre mÃladhÃrine\<*<9>*>/ assame ramaïÅyamhi na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1766 ||>@ @*>/ kilante assame ramme na rajjassa sarissasi, || Ja_XXII:1767 ||>@ @@ @*>/ pÃto vicarantaæ na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1769 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 all three MSS. -ti. 2 Bd -ni, Cks atthini. 3 Bd jayantaæ. 4 Bd bhavi-. 5 Bd abhume. 6 Bd abbhÆtaæ. 7 Cks gaccheyyÃsi. 8 Cks viva-. 9 Bd -no. 10 Bd dakkhasi throughout. 11 Cks sÃyi. >/ #<[page 497]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 497>% @*>/ purato vajaæ ko¤caæ\<*<2>*>/ kÃhiti\<*<3>*>/ mÃtaÇgo ku¤jaro saÂÂhihÃyano tassa taæ nadato sutvà na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1770 ||>@ @*>/ vane\<*<5>*>/ vÃlamigÃkiïïe na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1771 ||>@ @*>/ pa¤camÃlinaæ\<*<7>*>/ Ãgataæ kimpurise ca naccante na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1772 ||>@ @*>/ nigghosaæ sandamÃnÃya sindhuyà gÅtaæ kimpurisÃna¤ ca na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1773 ||>@ @*>/ lÆkassa\<*<10>*>/ na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1774 ||>@ @@ @*>/ matthakÃsinaæ moraæ dakkhisi naccantaæ na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1776 ||>@ @*>/ moraæ dakkhisi naccantaæ na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1777 ||>@ @@ @@ @@ @*>/ {surabhisampavÃyante} na rajjassa sarissasi. || Ja_XXII:1781 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck yutassa, Cs sutassa, Bd yudhassa. 2 Bd ku¤jaæ. 3 Bd kÃhati, Ck gÃhini, Cs gÃhÅti. 4 Bds -do. 5 Cks mano. 6 Cks sÃyantaæ, Bs sÃyaïhe. 7 Cks -niæ. 8 Bd sussasi throughout. 9 Bd vasa-. 10 Ck Bd -lukassa, Bs -luÇgassa. 11 Cks barihÅnaæ, Bd parihinaæ. 12 Bd -pakkhu-. 13 Bd loddapaddakaæ. >/ #<[page 498]># %<498 XXII. MahÃnipÃta.>% Ta. ma¤juke ti madhurakathe, kaïeru -- ti hatthinighaÂÃya, yÆthassà 'ti hatthiyÆthassa purato gacchanto, dubhato ti ubhato, vanavikÃse ti vana- ghaÂÃyo, kÃmadan\<*<1>*>/ ti mayhaæ sabbakÃmadadaæ\<*<2>*>/, sindhuyà ti nadiyÃ, vassamÃnassa lÆkassÃ\<*<3>*>/ 'ti ulÆkasakuïassa vÃsamÃnassa\<*<4>*>/, vÃÊÃnan ti vÃÊamigÃïaæ tesaæ hi sÃyaïhasamaye so saddo pa¤caÇgikaturiyasaddo viya bhavissati, tasmà na rajjassa sarissasÅti vadati, barihinan\<*<5>*>/ ti kalÃpasa¤- channaæ, matthakÃsinan ti pabbatamatthake nisinnaæ, mattakÃsinan\<*<6>*>/ ti pi pÃÂho, kÃmamadamattaæ hutvà ÃsÅnan\<*<7>*>/ ti a., bimbajÃlan ti rattaækura- rukkhaæ\<*<8>*>/, opupphÃnÅti\<*<9>*>/. Evaæ MaddÅ HimavantavÃsinÅ viya ettakÃhi gÃthÃhi Hima- vantavaïïanaæ vaïïesi. Himavantavaïïanà niÂÂhitÃ. PhusatÅ pi kho devÅ\<*<10>*>/ "puttassa me kaÂukasÃsanaæ gataæ\<*<11>*>/, kin nu kho karoti, gantvà jÃnissÃmÅti" sà paÂicchannayogena\<*<12>*>/ gantvà sirigabbhadvÃre Âhità tesaæ taæ sallÃpaæ sutvà karu- ïaæ paridevaæ paridevi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ @*>/ kittimantaæ yasassinaæ kasmà Vessantaraæ puttaæ pabbÃjenti adÆsakaæ. || Ja_XXII:1785 ||>@ @@ @*>/ ¤ÃtÅnaæ sakhinaæ hitaæ [hitaæ sabbassa raÂÂhassa], kasmà V. p. pabbÃjenti adÆsakan ti. || Ja_XXII:1787 ||>@ Ta. rÃjaputtÅti PhusatÅ MaddarÃjadhÅtÃ, papateyyÃhan ti papa- teyyaæ ahaæ, rajjuyà bajjha miyyÃhan ti rajjuyà gÅvaæ bandhitvà ma- reyyaæ ahaæ, kasmà ti evaæ amatÃyam eva mayi kena nÃma kÃraïena mama puttam adÆsakaæ pabbÃjenti, ajjhÃyakan ti tiïïaæ vedÃnaæ pÃragataæ nÃnÃ- sippesu ca nipphattiæ pattaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -dÃ, Bd -do. 2 Cs -dada, Bd kÃmado. 3 Bd vasamÃnassuluka-, Ck -ssalukassÃ. 4 so Cs; Ck va-, Bd vasato. 5 Cd parihinan, Cks barihÅnaæ. 6 Ck mattasinan, Bd matthakÃsinan. 7 all three MSS. Ãsi-. 8 Ck -kuravakaæ, Cs rattakuravakaæ, Bd rattaÇgurarukkhaæ. 9 Ck -païïÃni, Cs -pattÃni. 10 Cks devi Bd deva. 11 Bd kataæ. 12 Bd -nnaæyoggena. 13 Bd paÂirÃjÆhi. 14 Ck deva-. >/ #<[page 499]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 499>% Iti sà karuïaæ paridevitvà putta¤ ca suïisa¤ ca assÃsetvà ra¤¤o santikaæ gantvà Ã.: @*>/ ambà ca patità chamÃ\<*<2>*>/ evaæ hessati te raÂÂhaæ, pabbÃjenti adÆsakaæ. || Ja_XXII:1788 ||>@ @*>/ va pallalasmiæ anÆdake apaviddho\<*<4>*>/ amaccehi eko rÃja vihÅyasi. || Ja_XXII:1789 ||>@ @*>/ adÆsakan ti. || Ja_XXII:1790 ||>@ Ta. palÃtÃnÅti\<*<6>*>/ palÃtamakkhikÃni madhÆni viya, patità chamà ti bhÆmiyaæ patitÃni ambapakkÃni viya ca evaæ mama putte pabbÃjite deva\<*<7>*>/ raÂÂhaæ sabbasÃdhÃraïaæ bhavissatÅti dasseti, nikhÅnapatto\<*<8>*>/ ti paggharita- patto\<*<9>*>/, amaccehÅti mama puttena sahajÃtehi saÂÂhisahassehi amaccehi cha¬- ¬ito hutvÃ, vihÅyasÅti kilamissasi, SivÅnaæ -- ti SivÅnaæ vacanena mà naæ adÆsakaæ puttaæ pabbÃjesÅti. Taæ sutvà rÃjà Ãha: @*>/ apacitiæ kummi SivÅnaæ vinayaæ dhajaæ pabbÃjemi sakaæ puttaæ, pÃïà piyataro hi me ti. || Ja_XXII:1791 ||>@ T. a.: bhadde ahaæ SivÅnaæ dhajaæ VessantarakumÃraæ vinayanto pabbÃjento SiviraÂÂhe porÃïakarÃjÆnaæ paveïiyadhammassa\<*<11>*>/ apacitiæ kummi karomÅ, tasmà sace pi me pÃïehi piyataro hi me so tathÃpi naæ pabbÃjemÅti. Taæ sutvà devÅ paridevamÃnà Ãha: @*>/ pupphità yÃyantam\<*<13>*>/ anuyÃyanti sv-Ãjj' eko\<*<14>*>/ va gamissati\<*<15>*>/. || Ja_XXII:1792 ||>@ @*>/ anuyÃyanti sv-Ãjj' eko va gamissati. || Ja_XXII:1793 ||>@ @*>/ anuyÃyanti sv-Ãjj' eko va gamissati. || Ja_XXII:1794 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs ca phalitÃni, Ck ca palitÃni. 2 Cks -maæ. 3 Cs tikhÅïa-, Ck tikhiïa-. 4 Bd paviÂho. 5 Cks -jehi. 6 Ck palitÃnÅti, Cs phalitÃnÅti. 7 Bd tava. 8 Ck Bd nikhiïa-. 9 Bd adds viya. 10 all three MSS. -ssa. 11 Ck pameniya-. 12 Cks ca. 13 Cks -tiæ. 14 Bd svajjeko. 15 Cks repeat this verse. >/ #<[page 500]># %<500 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @@ @*>/ pharasu¤ ca\<*<2>*>/ khÃrikÃjaæ va hÃhiti\<*<3>*>/. || Ja_XXII:1798 ||>@ @*>/ kÃsÃvà ajinÃni vÃ, pavisantaæ brahÃra¤¤aæ kasmà cÅraæ na bajjhare. || Ja_XXII:1799 ||>@ @@ @*>/ kathaæ MaddÅ\<*<5>*>/ karissati. || Ja_XXII:1801 ||>@ @@ @@ @*>/ va gacchati\<*<7>*>/ sà kath' ajja anuccaÇgÅ pathaæ gacchati pattikÃ. || Ja_XXII:1804 ||>@ @*>/ itthisahassassa\<*<9>*>/ purato gacchati mÃlinÅ sà kath' ajja anuccaÇgÅ vanaæ gacchati ekikÃ. || Ja_XXII:1805 ||>@ @*>/ sivÃya\<*<11>*>/ sutvÃna muhuæ uttasate pure sà kath' ajja anuccaÇgÅ vanaæ gacchati bhÅrukÃ. || Ja_XXII:1806 ||>@ @*>/ Indassa gottassa ulÆkassa pavassato sutvÃna nadato bhÅtà VÃruïÅva pavedhati sà kath' ajja anuccaÇgÅ vanaæ gacchati bhÅrukÃ. || Ja_XXII:1807 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -nÃ. 2 Cks parasuva, Bd pharussa¤ca. 3 Cks gÃhiti, Bd -kÃja¤¤a na hÃrisi. 4 Bd -nobhiharissanti. 5 all three MSS. -i. 6 Bd piÊi-. 7 Cks ca acchati. 8 Ck Bd yassu, Bs yassa. 9 Bd -ssÃnaæ. 10 Cks yÃsÃ. 11 Bd siÇgÃya. 12 Ck yasÃ, Cs yÃsÃ, Bd yassu. >/ #<[page 501]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 501>% @*>/. || Ja_XXII:1809 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:1810 ||>@ @*>/ hatachÃpà va su¤¤aæ disvà kulÃvakaæ ciraæ dukkhena jhÃyissaæ su¤¤aæ Ãgam'\<*<2>*>/ imaæ puraæ. || Ja_XXII:1811 ||>@ @*>/ hatachÃpà va su¤¤aæ disvà kulÃvakaæ kisà paï¬u bhavissÃmi piye putte apassatÅ\<*<1>*>/. || Ja_XXII:1812 ||>@ @*>/ hatachÃpà va su¤¤aæ disvà kulÃvakaæ tena tena padhÃvissaæ piye putte apassatÅ\<*<1>*>/. || Ja_XXII:1813 ||>@ @@ @*>/. || Ja_XXII:1815 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:1816 ||>@ @*>/ me vilapantiyà rÃjaputtaæ adÆsakaæ pabbÃjesi\<*<5>*>/ vanaæ\<*<6>*>/ raÂÂhà ma¤¤e hessÃmi\<*<7>*>/ jÅvitan ti. || Ja_XXII:1817 ||>@ Ta. kaïikÃrà và 'ti suvaïïÃbharaïasuvaïïavatthapatimaï¬itattà supup- phità kaïikÃrà viya, yÃyantam -- ti uyyÃnavanakÅÊÃdÅnaæ atthÃya gacchantaæ anugacchanti\<*<8>*>/, svÃjjeko ti so ajja eko hutvà gamissati, anÅkÃnÅti hatthÃnÅ- kÃdÅni, GandhÃrà -- ti GandhÃraraÂÂhe uppannà satasahassagghanikà senÃya pÃrutà rattakambalÃ, hÃhitÅti\<*<9>*>/ khandhe katvà harissanti, pavisantan ti pavisantassa, kasmà -- ti kasmà bandhituæ jÃnantà vÃkacÅraæ na bandhanti, rÃjapabbajità ti rÃjÃno hutvà pabbajitÃ, khoma -- ti\<*<10>*>/ KodumbararaÂÂhe uppannÃni\<*<11>*>/, sà kathajjà 'ti sà kathaæ ajja, anuccaÇgÅti aninditÃgara- hitÃÇgÅ, pÅÊamÃnÃ\<*<12>*>/ vÃ\<*<13>*>/ 'ti kampitvà kampitvà tiÂÂhantÅ\<*<14>*>/ viya\<*<15>*>/ gacchati, yÃssu itthi -- ti ÃdÅsu padesu assÆ 'ti nipÃto, yà ti attho, yà sà ti và pÃÂho, sivÃyà 'ti sigÃliyÃ, pure ti pubbe\<*<16>*>/ nagare vasantÅ\<*<14>*>/, Indassa gottassà 'ti Kosiyagottassa, VÃruïÅvà 'ti devatÃbhÆtadiÂÂhÃ\<*<17>*>/ yakkhadÃsÅ viya gahitÃ\<*<18>*>/, dukkhenà 'ti puttaviyogasokadukkhena, Ãgamimaæ paran ti imaæ putte \<-------------------------------------------------------------------------- 1 all three MSS. -i. 2 so all three MSS. for Ãgamm? 3 Cs -vÅ, Bd kururÅ. 4 Bd omits ce. 5 Cks -jehi. 6 Ck ca na, Cs ca naæ. 7 Bd hi-. 8 Cks add dhajaggÃnÅti vatthÃ. 9 Bd hÃrisiti, Bs hÃrÅtÅti. 10 Bd adds khomaraÂhe. 11 Bd -naæ sÃÂakÃni. 12 Cks pÅÊaya-, Bd piÊimÃnÃ. 13 Cks cÃ. 14 all three MSS. -i. 15 Cks add tÃva. 16 Cks omit pubbe. 17 Bd devatÃpaviÂhÃ. 18 Bd omits ga-. >/ #<[page 502]># %<502 XXII. MahÃnipÃta.>% gate puttassa nivesanaæ ÃgantvÃ\<*<1>*>/, piye putte ti Vessantara¤ ca Maddi¤ ca sandhÃyÃha, hatacchÃpà và 'ti hatapotakÃ\<*<2>*>/, pabbÃjesi\<*<3>*>/ vanaæ ti yadidaæ Ve-raæ raÂÂhà pabbÃjesÅti. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ bÃhà paggayha pakkanduæ Sivika¤¤Ã samÃgatÃ. || Ja_XXII:1818 ||>@ @@ @@ @*>/. || Ja_XXII:1821 ||>@ @*>/ vanibbake heÂÂhÃyittha idhÃgate, tappetha annapÃnena, gacchantu patipÆjitÃ. || Ja_XXII:1822 ||>@ @*>/ sampatanti vanibbakà nikkhamante mahÃrÃje SivÅnaæ raÂÂhavaddhane. || Ja_XXII:1823 ||>@ @*>/ vata bho rukkhaæ nÃnÃphaladharaæ dumaæ yathà Vessantaraæ raÂÂhà pabbÃjenti adÆsakaæ. || Ja_XXII:1824 ||>@ @@ @@ @*>/ SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hane. || Ja_XXII:1827 ||>@ @*>/ itthÃgÃra¤ ca rÃjino bÃhà paggayha pakkanduæ nikkhamante mahÃrÃje\<*<9>*>/ SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hane. || Ja_XXII:1828 ||>@ @@ @@ @*>/. || Ja_XXII:1831 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd gantvÃ. 2 Cks hatachÃpà hi hatachÃpÃ. 3 Cks -jehi. 4 Bd ahu. 5 Bd sammadeva pavacchatha. 6 so Cs; Ck kanti, Bd ki¤ci. 7 Bds va. 8 Bd acchejjaæ. 9 so all three MSS. 10 Bd vessantavarÃ. 11 Bd nirajhati, Cs tirajjati. >/ #<[page 503]># %< 10. VesantarajÃtaka. (547.) 503>% @*>/ (Cfr. supra 47|22). || Ja_XXII:1832 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:1833 ||>@ @*>/ sindhave sÅghavÃhine || Ja_XXII:1834 ||>@ @*>/ esa Vessantaro rÃjà samhà raÂÂhà nirajjati\<*<2>*>/. || Ja_XXII:1835 ||>@ @@ @@ @*>/ alaækatà || Ja_XXII:1838 ||>@ @*>/ hasulà susa¤¤Ã\<*<7>*>/ tanumajjhimà esa Vessantaro rÃjà samhà raÂÂhà nirajjati\<*<2>*>/. || Ja_XXII:1839 ||>@ @@ @@ @@ @@ @*>/. || Ja_XXII:1844 ||>@ Ta. SivÅka¤¤Ã ti bhi-Phusatiyà paridevitasaddaæ sutvà sabbÃpi Sa¤- jayassa Sivira¤¤o itthiyo samÃgatà hutvà pakkanduæ rodiæsu, Vessantara- nivesane ti ta. itthÅnaæ pakkanditasaddaæ sutvà Ve-assa nivesane tath' eva pakkanditvà dvÅsu pi rÃjakulesu keci sakabhÃvena saïÂhÃtuæ asakkontà vÃta- vegena sampamathità sÃlà viya patitvà parivattamÃnà parideviæsu, tato ratyà ti bhi-tato tassà rattiyà accayena suriye uggate dÃnaveyyÃvaÂiko\<*<9>*>/ dÃnaæ paÂi- yÃditan ti ra¤¤o Ãrocesi\<*<10>*>/, atha Ve-rÃjà pÃto va nahÃtvà sabbÃlaækÃrapati- maï¬ito sÃdhurasabhojanaæ bhu¤jitvà mahÃjanaparivuto sattasatakamahÃdÃnaæ dÃtuæ dÃnaggaæ upÃgami, dethà ti ta. gantvà saÂÂhisahassÃmacce ÃïÃpento evaæ Ãha. vÃruïin ti majjadÃnan nÃma nippahalan ti jÃnÃti, evaæ sante pi surÃsoï¬Ã dÃnaggaæ patvà Ve-assa dÃnagge suraæ na labhimhà 'ti vattuæ mà labhantÆ 'ti dÃpesi, vanibbake ti vanibbakajanesu ka¤ci ekam pi yÃcakaæ mà viheÂÂhayittha, patipÆjità ti mayà pÆjità hutvà yathà maæ thomayamÃnà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -navÃsaye, Cs -tivÃsaye, Bd -nivÃsane. 2 Bd nirajhati. 3 Bd va jÃtiye. 4 Bd indriyÃ-, Ck illiyo-, Cs illiyecÃpi. 5 Bd -ehi. 6 Ck ÃÊÃramukha, Cs -rapamukha. 7 so all three MSS. for suso¤¤o? 8 Cks dhÃriïÃ. 9 Bds -kÃnaæ. 10 Bd -cayiæsu. >/ #<[page 504]># %<504 XXII. MahÃnipÃta.>% gacchanti tathà karothà 'ti vadati, iti so suvaïïÃlaækÃrÃnaæ suvaïïadhajÃnaæ hemajÃlapaÂicchannÃnaæ hatthÅnaæ sattasatÃni tathÃrÆpÃnaæ ¤eva assÃnaæ satta- satÃni sÅhacammÃdÅhi parikkhittÃnaæ nÃnÃratanacittÃnaæ suvaïïadhajÃnaæ rathÃ- naæ sattasatÃni sabbÃlaækÃrapatimaï¬itÃnaæ uttamarÆpadharÃnaæ khattiya- ka¤¤ÃdÅnaæ itthÅnaæ sattasatÃni suvinÅtÃnaæ susikkhitÃnaæ dÃsÅnaæ sattasatÃni tathà dÃsÃnaæ sattasatÃni varausabhe ÂhitÃnaæ kuï¬ipadohanÅnaæ\<*<1>*>/ dhenÆnaæ sattasatÃni aparimÃïÃni pÃnabhojanÃnÅ\<*<2>*>/ ti sattasatakamahÃdÃnaæ adÃsi, tasmiæ evaæ dÃnaæ dadamÃne JetuttaranagaravÃsino khattiyabrÃhmaïavessasuddÃ: sÃmi Vessantara SiviraÂÂhavÃsino taæ dÃnaæ detÅti\<*<3>*>/ pabbÃjenti, tvaæ puna dÃnam eva desÅti parideviæsu, tena vuttaæ: Ath' ettha vattati saddo tumulo bheravo mahÃ, dÃnena taæ nÅharanti, puna dÃnaæ adÃ\<*<4>*>/ tuvan ti, dÃnapaÂiggÃhakà pana dÃnaæ gahetvÃ: idÃni kira Ve-rÃjà amhe anÃthe katvà ara¤¤e\<*<5>*>/ pavisissati, ito paÂÂhÃya kassa santikaæ gamissÃmà 'ti chinnapÃdà viya patantà ÃvaÂÂantà parivaÂÂantà mahÃsaddena parideviæsu. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: Te su mattà kilantà ca\<*<6>*>/ sampatanti vanibbakà nikkhamante mahÃrÃje SivÅnaæ raÂÂhavaddhane ti Ãdi vuttaæ. Ta. tesumattà ti ettha sukÃro nipÃtamatto, te vanibbakà ti a., mattà kilantà cà 'ti mattà viya ca kilantà viya ca hutvÃ, sampatantÅti parivattitvà bhÆmiyaæ patanti, acchecchuæ vatà 'ti chindiæsu vata. yathà ti yena kÃraïena, atiyakkhà ti bhÆtavijjà ikkhaïikÃpi, vassavarà ti uddhaÂabÅjà orodhapÃlakÃ, vacanatthenà 'ti vacanakÃraïena, samhà raÂÂhà nirajja- tÅti attano raÂÂhà nigacchati\<*<7>*>/, gÃmaïÅyehÅti hatthÃcariyehi, ajÃniye\<*<8>*>/ ti jÃti- sampanne, gÃmaïÅyehÅti assÃcariyehi, illiyÃcÃpadhÃrihÅti\<*<9>*>/ illiyo ca cÃpe ca dhÃrentehi, dÅpe atho pi veyyagghe ti dÅpicammavyagghacamma- parikkhitte, ekamekà rathe Âhità ti so kira ekekaæ itthiratanaæ rathe Âha- petvà aÂÂhaÂÂhavaïïadÃsÅhi parivutaæ adÃsi, nikkharajjÆhÅti suvaïïanikkha- suttamayehi pÃmaÇgehi, aÊÃrapamukhà ti visÃlakkhigaï¬Ã, hasulÃ\<*<10>*>/ ti mihitapubbaÇgamakathÃ, susa¤¤Ã ti sussoïiyo, kaæsupadhÃraïÃ\<*<11>*>/ ti idha kaæsan ti rajatassa nÃmaæ, rajatamayena khÅrapaÂicchannabhÃjanena\<*<12>*>/ saddhiæ ¤eva adÃsÅti a., padinnamhÅti diyyamÃne, samakampathà 'ti dÃnavegena\<*<13>*>/ kampittha, yaæ pa¤jalikato ti yaæ Ve- rÃjà mahÃdÃnaæ datvà a¤jaliæ paggayha attano dÃnaæ namassamÃno sabba¤¤Æta¤Ãïassa me idaæ paccayo hotÆ 'ti pa¤jalikato ahosi tadÃpÅ\<*<14>*>/ bhiæsanakam eva ahosi, tasmiæ khaïe paÂhavi kampitthà 'ti a., nirajjatÅti evaæ katvÃpi nigacchati yeva, na naæ koci nivÃ- reyyÃ\<*<15>*>/ ti a. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -varausabhajeÂhakÃnaæ kuï¬opadohÅnanaæ. 2 Cks -ïÃnaæ, Bd -nÃnan. 3 Bd nissÃya in the place of detÅti. 4 Cks dadÃ. 5 Bd -aæ. 6 Bd va. 7 so all three MSS. 8 Cks jÃtiye, Bd avajÃtiye. 9 Cks illiyocÃ-, Bd indriyÃcÃ-. 10 Ck suhalÃ, Cs bhasulÃ. 11 Cks -rinÃ. 12 so Cks; Bd khirapaÂichadabhÃjanena. 13 Bd -tejena. 14 Cks tasmimpi. 15 Cks -yyÃsÅ, Bd nivÃreti. >/ #<[page 505]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 505>% Api ca kho devatà sakala-JambudÅpe rÃjÆnaæ "Ve-khat- tiyaka¤¤ÃdÅnaæ mahÃdÃnaæ detÅti" Ãrocayiæsu, tasmà khattiyà devatÃnubhÃvena rathenÃgantvà khattiyaka¤¤Ãdayo tassa dÃnaæ gahetvà pakkamiæsu, evaæ khattiyabrÃhmaïavessasuddÃdayo tassa dÃnaæ gahetvà pakkamiæsu\<*<1>*>/, tassa dÃnaæ dentassa eva sÃyaæ ahosi, so attano nivesanam eva gantvà "mÃtÃ- pitaro vanditvà suve gamissÃmÅti" alaækatarathena mÃtÃpitun- naæ vasanaÂÂhÃnaæ gato, MaddidevÅ "aham pi iminà saddhiæ gantvà mÃtÃpitaro anujÃnÃpeyyan\<*<2>*>/" ti tena saddhiæ gatÃ, M. pitaraæ vanditvà attano gamanabhÃvaæ kathesi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ varaæ: avaruddhasi maæ deva, Vaækaæ gacchÃmi pabbataæ. || Ja_XXII:1845 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:1846 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:1847 ||>@ @*>/ khagga] dÅpinisevite ahaæ pu¤¤Ãni karomi\<*<6>*>/, tumhe paækamhi sÅdathà 'ti. || Ja_XXII:1848 ||>@ Ta. dhamminaæ\<*<3>*>/ -- ti dhammikarÃjÆnaæ antare varaæ uttamam, ava- ruddhasÅti raÂÂhà nÅharasi, bhÆtà ti atÅtà bhavissare ti ye ca anÃgate bhavis- santi paccuppanne ca nibbattÃ, so haæ sake abhisasin ti so ahaæ attano nagaravÃsino yeva pÅÊesiæ\<*<4>*>/ kiæ karonto yajamÃno sake pure ti PÃÊiyam pana so han ti likhitaæ, nirajjahan\<*<3>*>/ ti nikkhanto ahaæ, aghantan ti yam ara¤¤e vasantena paÂisevitabbam dukkhaæ taæ patisevissÃmÅti, paækamhÅ ti tumhe pana kÃmapaæke sÅdathà 'ti. Iti M. imÃhi catÆhi gÃthÃhi pitarà saddhim kathetvà mÃtu santikaæ gantvà pabbajjaæ anujÃnÃpento Ãha: @*>/. || Ja_XXII:1849 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd api ca kho pana devatÃnubhÃvena brÃhmaïavessasuddÃdayo tassa dÃnaæ gahetvà pakkamiæsu. 2 Bd -pessÃmi. 3 Bd -kaæ. 4 all three MSS. -sÃdha-. 5 Bd nirajhahaæ. 6 so all those Mss. 7 all those Mss. -si. 8 Bd nirajhaham. >/ #<[page 506]># %<506 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ 'ti. || Ja_XXII:1850 ||>@ Taæ sutvà PhusatÅ Ãha: @@ Ta. samijjhatÆ 'ti jhÃnena samijjhatu samiddhà hotu, acchatan ti acchatu idh' eva hotÆ 'ti vadati. Vessantaro Ãha: @@ Ta. akÃmà ti amma kin nÃm' etaæ kathetha ahaæ anicchÃya dÃsim pi netuæ na ussahÃmi. Tato puttassa kathaæ sutvà rÃjà taæ yÃcituæ paÂipajji. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @*>/, dukkho vÃso ara¤¤asmiæ, mà hi tvaæ lakkhaïe gamÅti\<*<3>*>/. || Ja_XXII:1854 ||>@ Ta. paÂipajjathà 'ti bhi- puttassa kathaæ sutvà rÃjà suïhaæ yÃcituæ paÂipajji, atha mà candana -- ti lohitacandanena parikiïïasarÅre, mà hi tvaæ lakkhaïena samannÃgate mà hi\<*<5>*>/ tvaæ ara¤¤aæ gamissasÅti. @@ Ta. tamabravÅti sasuraæ abravi. @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd vaÇkaæ gacchÃmi pabbatan in the place of tumhe--. 2 Cks -rÃparÃdhayi. 3 Cks bhamÅti. 4 Cks ca. >/ #<[page 507]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 507>% @*>/: sappà ajagarà nÃma avisà te mahabbalà || Ja_XXII:1858 ||>@ @*>/ migaæ vÃpi api-m-Ãsannam\<*<3>*>/ Ãgataæ parikkhipitvà bhogehi vasam Ãnenti attano. || Ja_XXII:1859 ||>@ @*>/ acchà nÃma aghammigà na tehi puriso diÂÂho rukkham Ãruyha muccati. || Ja_XXII:1860 ||>@ @*>/ pati. || Ja_XXII:1861 ||>@ @*>/ gavaæ sa¤carataæ\<*<7>*>/ vane dhenu va vacchagiddhà va kathaæ Maddi karissasi. || Ja_XXII:1862 ||>@ @*>/ akhetta¤¤Ãya te Maddi bhavitan te\<*<9>*>/ mahabbhayaæ. || Ja_XXII:1863 ||>@ @*>/ tvaæ sivÃya\<*<11>*>/ sutvÃna muhuæ uttasayÅ\<*<12>*>/ pure sà tvaæ Vaækaæ anuppattà kathaæ Maddi karissasi. || Ja_XXII:1864 ||>@ @*>/, tattha kiæ gantuæ icchasÅti. || Ja_XXII:1865 ||>@ Ta. tamabravÅti taæ suïhaæ abravÅ, apare passa santÃpe ti a¤¤e santÃpe pekkha\<*<14>*>/, nadÅnÆpanisevite\<*<1>*>/ ti nadÅnaæ\<*<15>*>/ upa nisevite\<*<16>*>/ Ãsan- naÂÂhÃne nadÅkÆle vasante ti a., avisà ti nibbisÃ, apimÃsannan\<*<17>*>/ ti Ãsannaæ attano sarÅrasamphassaæ Ãgatan ti\<*<18>*>/ a., aghammigà ti aghakarà migÃ\<*<19>*>/, duk-\<*<20>*>/ khÃvahà ti a., nadiæ Sotumbaraæ\<*<5>*>/ patÅti SotumbarÃya\<*<20>*>/ nÃma nadiyà tÅre, yÆthÃnan ti yÆthÃni, ayam eva và pÃÂho, dhenu va vacchagiddhà và 'ti tava dÃrake apassantÅ va\<*<21>*>/ vacchagiddhà dhenu viya kathaæ karissasi, vakÃro pan' ettha nipÃtamatto va, sampatite ti sampatante, ghore ti virÆpe, suplavaÇgame\<*<22>*>/ ti makkaÂe, akhetta¤¤ÃyÃ\<*<23>*>/ 'ti ara¤¤e abhÆmikusalÃya\<*<24>*>/, bhavitante\<*<25>*>/ ti bhavissati te, sutvÃnà ti sivÃya\<*<26>*>/ saddaæ sutvÃ, muhun ti nagare vasantÅ pi punappuna uttasasi, sanate và 'ti sannatantaæ\<*<27>*>/ viya bhavissati. @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks nadÅnÆpatise-, Bd nadÅnupasevite. 2 Cks -a. 3 Ck apipÃsannam, Cs apipÃsantam. 4 Bd kaïhÃjaÂilÃ. 5 Bd sodu-. 6 Bd -naæ. 7 Ck -caritaæ, Cs -cavitaæ. 8 Bd dupla-. 9 Bd bhavissate. 10 Cks yaæ. 11 Bd siÇgÃya. 12 Bd -sate. 13 Cks -¤¤Ã. 14 Bd -pe bhayajanake pekkhasi. 15 Cks nadiyaæ. 16 Cks upasevite. 17 Cks apipÃsannan. 18 Ck Ãganti, Cs Ãghante. 19 Cs aghammigÃ, Cs omits aghakarà migÃ. 20 Cks -raæ. 21 Bd yÃ. 22 Bd dupla-. 23 Cks -¤¤ÃtÃyÃ. 24 Cks -kusalÃya, Bd ara¤¤ÃbhÆmi akusalatÃya. 25 Bd bhavissate. 26 Bd siÇgÃya. 27 so Bd; Cks nadati. >/ #<[page 508]># %<508 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ usÅraæ mu¤japabbajaæ urasà padahessÃmi\<*<2>*>/, nÃssa hessÃmi dunnayÃ. || Ja_XXII:1867 ||>@ @*>/ gohanubbeÂhanena ca. || Ja_XXII:1868 ||>@ @*>/ kaÂukaæ loke gaccha¤ ¤eva rathesabha. || Ja_XXII:1869 ||>@ @*>/ naæ hatthe gahetvÃna akÃmaæ\<*<6>*>/ parika¬¬hati, vedhabbaæ\<*<4>*>/ kaÂukaæ loke gacchaæ ¤eva rathesabha. || Ja_XXII:1870 ||>@ @@ @*>/ datvà subhagamÃnino akÃmaæ\<*<6>*>/ parika¬¬hanti ulÆkaæ ¤eva\<*<8>*>/ vÃyasÃ, ve- etc. || Ja_XXII:1872 ||>@ @*>/ kaæsapajjotane vasaæ n' evÃtivÃkyaæ na labhe bhÃtÆhi sakhikÃhi ca, ve- etc. || Ja_XXII:1873 ||>@ @*>/ naggaæ raÂÂhaæ arÃjikaæ itthÅ pi vidhavà naggà yassÃpi dasa bhÃtaro, ve- etc. || Ja_XXII:1874 ||>@ @*>/, dhÆmo pa¤¤Ãïam\<*<12>*>/ aggino, rÃjà raÂÂhassa pa¤¤Ãïaæ\<*<12>*>/, bhattà pa¤¤Ãïam\<*<12>*>/ itthiyà ve- etc. || Ja_XXII:1875 ||>@ @@ @*>/ n' icche Vessantaraæ vinÃ, ve- etc. || Ja_XXII:1877 ||>@ @@ @@ @@ Ta. tamabravÅti bhi-MaddÅ ra¤¤o vacanaæ sutvà taæ rÃjÃnaæ abravi, abhisambhossan ti sahissÃmi adhivÃsessÃmi, poÂakilan\<*<1>*>/ ti poÂakilati- ïaæ\<*<1>*>/ nÃma padahessÃmÅti dvedhÃ\<*<14>*>/ katvà purato gamissÃmi, udarassu -- ti upavÃsena\<*<15>*>/, gohanubbe -- ti visÃlakaÂionatauttarapassÃvaitthiyo\<*<16>*>/ sÃmikam \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks pota-. 2 all three MSS. panuda. 3 Cks uradassupa-. 4 Bd vedhavyaæ. 5 Cks so. 6 Bd -mÃ. 7 Cks sukha-, Bd suka-. 8 so all three MSS. 9 Bd phÅle? Cks pÅte. 10 Bd anu-. 11 Cks pa¤¤Ãïo, Bd -naæ. 12 Bd -naæ. 13 Bds abhi-. 14 Cks vidhÃ. 15 Bd adds khuddÃdhivÃsena. 16 Cks -kaÂiyo uttarapassÃva. >/ #<[page 509]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 509>% labhantÅti katvà gohanunà kaÂithÃlakaæ koÂÂhÃpetvÃ\<*<1>*>/ veÂhanena\<*<2>*>/ passÃni upanÃ- metvà kumÃrikà patiæ paÂilabhanti, kaÂukan ti asÃdhukaæ\<*<3>*>/, gacchaæ ¤evà 'ti gamissÃmi yeva, appatto ti tassà vidhavÃya ucchiÂÂhakaæ paribhu¤jituæ ananucchaviko yeva, yo nan ti yo nÅcajacco taæ vidhavaæ anicchamÃnaæ ¤eva hatthe gahetvà ka¬¬hati, kesaggahaïamukkhepà bhumyà ca parisum- bhanà ti assÃmikaæ itthiæ pÃdena kesaggahaïaæ ukkhepÃ\<*<4>*>/ bhÆmiyaæ pÃtenti, età avama¤¤Ã nÃtikkamanti\<*<5>*>/, datvà cà 'ti assÃmikÃya itthiyà evarÆpaæ bahuæ anappakaæ dukkhaæ paro\<*<6>*>/ puriso datvà na ca pakkamati\<*<7>*>/ nirÃsaæko\<*<8>*>/ olo- kento va tiÂÂhati, sukkacchavÅti\<*<9>*>/ nahÃniyacuïïena\<*<10>*>/ upaÂÂhÃpitachavivaïïÃ, vedhaverà ti vidhavitthakÃ\<*<11>*>/, datvà ti ki¤cid eva appamattakaæ dhanaæ datvÃ, subhagamÃnino ti mayaæ subhagà ti ma¤¤amÃnÃ, akÃman\<*<12>*>/ ti taæ vidhavaæ assÃmikaæ akÃmaæ\<*<13>*>/ ulÆkaæ vÃyasà viya parika¬¬hanti, kaæsa pajjotane ti suvaïïabhÃya jotante\<*<14>*>/ vasanti evarÆpe pi ¤Ãtikule vasamÃnÃ, nevÃtivÃkyaæ na labhe ti ayaæ nissÃmikà yÃvajÅvaæ amhÃkaæ ¤eva bhÃrà jÃtÃ\<*<15>*>/ ti ÃdÅni vacanÃni vadantehi bhÃtÆhi pi sakhikÃhi pi ativÃkyaæ garahÃ- vacanaæ n' eva na labhati\<*<16>*>/, labhati yeva, pa¤¤Ãïan ti pÃkaÂabhÃvakÃraïaæ, yà daliddÅti devakittisampannà yà itthÅ attano sÃmikassa daliddassa dukkhappat- tassa kÃle sayam pi daliddÅ samÃnà dukkhà va hoti tassa a¬¬hasa kÃle ten' eva saddhiæ a¬¬hà sukhappattà hoti tam pi devatà pasaæsanti, abhejjantyà ti abhejjantiyÃ, sace pi hi itthiyà sakalapaÂhavÅ na bhijjati sakalÃya paÂhaviyà sà va\<*<17>*>/ issarà hoti tathÃpi vedhabbaæ kaÂukam evà 'ti a., sukharà vata itthiyo ti itthiyà hadayÃ, suÂÂhu kharà vata\<*<18>*>/ itthiyo. @*>/ nikkhippa lakkhaïe gaccha, mayan te posiyÃmase\<*<19>*>/ ti. || Ja_XXII:1881 ||>@ Ta. JÃli -- vubho\<*<19>*>/ ti JÃli ca KaïhÃjinà cà 'ti ubho nikkhipitvà Âhapetvà gacchà 'ti. @*>/, ty-amhaæ tattha ramessanti ara¤¤e jÅvasokinan\<*<21>*>/ ti. || Ja_XXII:1882 ||>@ Ta. tyamhan ti te dÃrakà amhÃkaæ ta. ara¤¤e, jÅvasokinan\<*<21>*>/ ti avi- gatasokÃnaæ hadayaæ ramessantÅti a. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -thalakaæ koÂÂÃ-. 2 Bd veÂhakena. 3 Bd asÃtaæ, Ck asÃdukaæ. 4 Bd -po. 5 so Cs; Ck età avamaæ¤atÃtikkamanti, Bd etÃni avama¤¤amÃni ati-. 6 Bd para. 7 Bd datvà ca pana no pakkamati. 8 Cks -ke. 9 Bd suka-, Cks sukha-. 10 Cks -ena. 11 Cs -vitthikÃ, Bd vidhavittikÃmà purisÃ. 12 all three MSS. -mÃ. 13 Cks omit ak-. 14 Bd suvaïïabhÃjanÃbhÃya pajjotante. 15 Bd -o -o. 16 Cks labhanti, Cs adds na. 17 Cks yà va. 18 Ck vantÃ, Cs vannÃ. 19 Bd cubho. 20 Bd posissÃmase. 21 Bd jivi-. >/ #<[page 510]># %<510 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @@ @@ @@ @@ @@ @*>/ vilimpitvà agarucandanena\<*<4>*>/ ca rajojallÃni dhÃrentà kathaæ kÃhanti dÃrakÃ. || Ja_XXII:1889 ||>@ @*>/ vijitaÇgÃ\<*<4>*>/ sukhe Âhità daÂÂhÃ\<*<5>*>/ ¬aæsehi makasehi kathaæ kÃhanti dÃrakà ti. || Ja_XXII:1890 ||>@ Ta. kaæse ti phalasatena katÃya ka¤canapÃtiyÃ, gonake cittasanthate ti mahÃpiÂÂhiyaæ kÃÊakojave\<*<6>*>/ c' eva vicittake santhare ca\<*<7>*>/, cÃmara -- \<*<3>*>/ ti cÃmarehi c' eva morahatthehi ca vijitaÇgÃ\<*<4>*>/. Evam pi tesaæ sallapantÃnaæ ¤eva atha ratti vibhÃyi, vibhÃtÃya rattiyà suriyo ugga¤chi. MahÃsattassa catusindhava- yuttaæ alaækatarathaæ Ãnetvà rÃjadvÃre Âhapayiæsu. MaddÅ sassusasure vanditvà sesitthiyo Ãpucchitvà apaloketvà dve putte ÃdÃya Vessantarato paÂhamataraæ gantvà rathe aÂÂhÃsi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ Ta. Sivi -- ti Sivira¤¤o gantabbamaggen' eva, anvesÅti, taæ\<*<8>*>/ agamÃsi, pÃsÃdà otaritvà rathaæ abhiruyha Âhità ti a. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd gandha-. 2 Bd aggalu- 3 Bd cÃmari-. 4 so Cks for vÅ-, Bd bijit-. 5 Bd phuÂhÃ. 6 Cks gonakojjava. 7 Bd adds santhate. 8 Bd omits taæ. >/ #<[page 511]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 511>% @*>/ vanditvà katvà ca naæ padakkhiïaæ || Ja_XXII:1893 ||>@ @@ Ta. tato ti bhi- tassà Maddiyà rathaæ abhirÆhitvà ÂhitakÃle, datvà ti bhiyyo\<*<2>*>/ dÃnaæ datvÃ, katvà ca -- ti padakkhiïaæ ca katvÃ, nan ti nipÃta- mattaæ. @@ T. a.: bhi- kato Ve- rÃjà yamhi ÂhÃne rÃjÃnaæ passissÃmà 'ti bahuko jano Âhito Ãsi ta. rathaæ pesetvà mahÃjanaæ Ãpucchanto Ãmanta kho taæ gac- chÃma Ãrogà hontu ¤Ãtayo ti Ã., ta. tan ti nipÃtamattaæ, bhi- tato Ve- ¤Ãtake Ã.: tumhe Ãmantetvà mayaæ gacchÃma, tumhe sukhità hotha niddukkhà ti. Evaæ MahÃsatte mahÃjane Ãmantetvà "appamattà dÃnÃ- dÅni pu¤¤Ãni karothÃ" 'ti tesaæ ovÃda¤ ca datvà gacchante pana Bodhisattassa mÃtÃ\<*<3>*>/ "putto me dÃnavittako dÃnaæ detÆ" 'ti Ãbharaïehi saddhiæ sattaratanapÆrÃni sakaÂÃni ubhosu passesu pesesi, so pi attano kÃyÃrÆÊham eva Ãbharaïabhaï¬aæ omu¤citvà sampattayÃcakÃnaæ aÂÂhÃrasa vÃre datvà avasesaæ sabbam adÃsi, so nagarà nikkhamitvà ca parivattitvÃ{\<*<4>*>/} oloketu- kÃmo ahosi, ath' assa manaæ paÂicca{\<*<5>*>/} rathappamÃïe ÂhÃne paÂhavÅ bhijjitvÃ\<*<6>*>/ parivattitvà rathaæ nagarÃbhimukhaæ akÃsi, so mÃtÃpitunnaæ vasanaÂÂhÃnaæ olokesi tena kÃraïena\<*<7>*>/ paÂha- vikampÃdayo ahesuæ, tena vuttaæ: @@ sayam pana oloketvà Maddim pi olokÃpetuæ gÃtham Ãha: @@ Ta. nisÃmehÅti olokehi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks pitumÃtucca, Bd pitumÃtuæ ca. 2 Bd hi-. 3 Bd adds cintesi. 4 Bd -vattetvÃ, Cks omit pavivattitvÃ. 5 Cks paticcha. 6 Bd adds kulÃla cakkaæ viya. 7 Cks kÃru¤¤ena. >/ #<[page 512]># %<512 XXII. MahÃnipÃta.>% Atha M. sahajÃte saÂÂhisahasse amacce ca sesajana¤ ca oloketvà nivattÃpetvà rathaæ pÃjento Maddim Ã.: "bhadde sace pacchato yÃcakà Ãgacchanti upadhÃreyyÃsÅti", sÃpi olo- kentÅ nisÅdi, ath' assa sattasatakamahÃdÃnaæ sampÃpuïituæ asakkontà cattÃro brÃhmaïà nagaraæ Ãgantvà "kuhiæ rÃjÃ" ti pucchitvà "dÃnaæ datvà gato" ti vutte "ki¤ci gahetvà gato" ti vatvà "rathena gato" ti sutvà "asse naæ yÃcissÃmÃ" 'ti anubandhiæsu, atha MaddÅ te Ãgacchante disvà "yÃcakà devÃ" 'ti Ãrocesi, M. rathaæ Âhapesi, te Ãgantvà asse yÃciæsu, M. caturo haye tesaæ adÃsi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ Assesu pana dinnesu rathadhuraæ ÃkÃse yeva aÂÂhÃsi, atha brÃhmaïesu gatamattesu yeva cattÃro devaputtà rohitami- gÃvaïïena Ãgantvà sampaÂicchitvà Ãgamiæsu\<*<1>*>/, M. tesaæ deva- puttabhÃvaæ ¤atvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ dakkhiïassà vahanti man ti, || Ja_XXII:1899 ||>@ Ta. dakkhiï -- ti susikkhitassà viya maæ vahanti. Atha naæ evaæ gacchantaæ aparo brÃhmaïo Ãgantvà rathaæ yÃci, M. puttadÃraæ otÃretvà rathaæ tassa adÃsi, rathe\<*<3>*>/ pana dinne\<*<3>*>/ devaputtà antaradhÃyiæsu. Rathassa pana dinnabhÃvaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/, tassa taæ yÃcito dÃsi, na c' assu\<*<5>*>/ pahato mano. || Ja_XXII:1900 ||>@ @*>/ sakaæ janaæ assÃsayi assa ratham brÃhmaïassa dhanesino ti. || Ja_XXII:1901 ||>@ Ta. athetthà 'ti ath' etasmiæ ÂhÃne, na cassu -- ti na c' assu olÅno\<*<7>*>/, assÃsayÅti paritosento\<*<8>*>/ niyyÃdesi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks ag-. 2 Cks migÃ-. 3 Cks -esu. 4 Bd ÃyÃcittha. 5 so all three MSS. for cassa? 6 Bd orohitvÃ. 7 Bd na cassa mano olino. 8 Cks parivutosento. >/ #<[page 513]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 513>% Tato paÂÂhÃya pana sabb' ete pattikà va ahesuæ, atha M. Maddiæ avoca: @@ Eva¤ ca pana vatvà ubho pi dve dÃrake aækenÃdÃya pakkamiæsu. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ DÃnakhaï¬aæ niÂÂhitaæ. Te paÂipathe gacchante manusse disvà "kuhiæ Vaækapab- bato" ti pucchanti, manussà "dÆre" ti vadanti, tena vuttaæ: @*>/ anumagge paÂÅpathe\<*<2>*>/ maggan te paÂipucchÃma: kuhiæ Vaækatapabbato. || Ja_XXII:1904 ||>@ @@ Maggassa ubhato passe\<*<3>*>/ vividhaphaladhÃrino rukkhe disvà dÃrakà kandanti, M-assÃnubhÃvena phaladhÃrino rukkhà ona- mitvà hatthasamphassaæ\<*<4>*>/ Ãgacchanti, tato supakkaphalÃni ucci- nitvà tesaæ deti, taæ disvà MaddÅ\<*<5>*>/ acchariyaæ pavedesi, tena vuttaæ: @*>/ uparodanti dÃrakÃ. || Ja_XXII:1906 ||>@ @*>/ dumà sayam ev' onamitvÃna upagacchanti dÃrake. || Ja_XXII:1907 ||>@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd koci manujo eti. 2 all three MSS. paÂi-. 3 Bd ubhosu passesu. 4 Ck -passaæ, Cs pasaæ. 5 Cks -i, Bd -iæ. 6 Cs -uhi, Bd -umhi, Bs -ubbhi. 7 Bd ubbiddhà viputÃ, Cks ubbiggà vipphalÃ. >/ #<[page 514]># %<514 XXII. MahÃnipÃtÃ.>% Jetuttaranagarato SuvaïïagiritÃlo nÃma pabbato pa¤cayo- janÃni, tato KontimÃrà nÃma nadÅ pa¤cayojanÃni, tato c' Ara¤jaragiri\<*<1>*>/ nÃma pabbato pa¤ca-, tato DunniviÂÂha-brÃhmaïa- gÃmo\<*<2>*>/ nÃma pa¤ca-, tato mÃtulanagaraæ dasayojanÃni, iti taæ maggaæ Jetuttaranagarato tiæsayojanaæ hoti\<*<3>*>/, devatà maggaæ saækhipiæsu, ekadivasen' eva te mÃtulanagaram sampÃpu- ïiæsu, tena vuttaæ: @*>/ upÃgamun ti. || Ja_XXII:1910 ||>@ Upagacchantà pana Jetuttaranagarato pÃtarÃsasamaye nik- khamitvà sÃyaïhasamaye CetaraÂÂhe\<*<4>*>/ mÃtulanagaraæ sampattÃ. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ upÃgamuæ, iddhaæ phÅtaæ janapadaæ bahumaæsasurodananti\<*<5>*>/. || Ja_XXII:1911 ||>@ Tadà mÃtulanagare saÂÂhikhattiyasahassÃni vasanti. M. antonagaraæ apavisitvà nagaradvÃre sÃlÃya nisÅdi, ath' assa MaddÅ M-assa pÃdesu rajaæ pu¤jitvà pÃde sambÃhetvà "Ve-assa ÃgatabhÃvaæ jÃnÃpessÃmÅti sà sÃlato nikkhamitvà tassa cak- khupathesu\<*<6>*>/ aÂÂhÃsi, tena nagaraæ pavisantiyo ca nikkha- mantiyo ca itthiyo naæ disvà parivÃresuæ. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ parikiriæsu\<*<8>*>/ disvà lakkhaïam Ãgatam: sukhumÃlÅ vata ayyÃ{\<*<9>*>/} pattikà paridhÃvati. || Ja_XXII:1912 ||>@ @*>/ sÃjja\<*<11>*>/ MaddÅ ara¤¤asmiæ pattikà paridhÃvatÅti. || Ja_XXII:1913 ||>@ Ta. lakkhaïan ti lakkhaïasampannaæ Maddiæ Ãgataæ, paridhÃva- tÅti evaæ sukhumÃlÅ hutvà pattikà va vicarati, pariyÃyitvà ti Jetuttaranagare vicaritvÃ, sivikÃyà 'ti suvaïïasivikÃya. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks mara¤jana-, Bs Ãra¤jara-. 2 Ck -ÂÂhi-, Bd tuïïavinÃlidaï¬abra-. 3 Bd -nÃni honti. 4 Bd jeta-. 5 Ck mÃsasurodanti, Cs bahuæmaæsasurodananti. 6 Bd -the. 7 Bd je-. 8 Bd -vÃriæsu. 9 Ck vanÃyaæ ayyÃ, Cs vayaæ ayya. 10 Ck vattiyÃ, Bd rathena ca. 11 Bd svajja. >/ #<[page 515]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 515>% MahÃjano taæ Maddi¤ ca Ve-ra¤ ca putte c' assa anÃtha- gamane\<*<1>*>/ Ãgate disvà gantvà rÃjÃnaæ Ãrocesi, saÂÂhisahassarÃjÃno rodantà paridevantà tassa santikaæ Ãgamiæsu\<*<2>*>/. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ Ãrogo\<*<4>*>/ te SivÅna¤ ca anÃmayaæ. || Ja_XXII:1914 ||>@ @*>/ anuppatto s' imaæ disan ti. || Ja_XXII:1915 ||>@ Ta. disvà ti dÆrato va passitvÃ, Cetapà -- ti CetarÃjÃno, upÃgamun ti upagamiæsu, kusalan ti Ãrogyaæ, anÃmayan ti niddukkhabhÃvaæ, ko te balan ti kuhiæ tava balakÃyo, ratha -- ti yenÃsi alaækatarathenÃgato so kuhin ti pucchanti, anassako ti na assako\<*<6>*>/ ti yeva, arathako ti ayÃnako, dÅgham -- ti dÅghamaggaæ Ãgato, pakato ti abhibhÆto. Atha nesaæ rÃjÆnaæ M. attano ÃgamanakÃraïaæ kathento Ã.: @*>/ me SivÅna¤ ca anÃmayaæ. || Ja_XXII:1916 ||>@ @@ @@ @*>/ sÃthabbanaæ\<*<9>*>/ sahatthipaæ aggayÃnaæ rÃjavÃhiæ brÃhmaïÃnaæ adÃs' ahaæ. || Ja_XXII:1919 ||>@ @*>/ upahato\<*<11>*>/ mano, avaruddhati\<*<12>*>/ maæ rÃjÃ, Vaækaæ gacchÃmi pabbataæ, okÃsaæ sammà jÃnÃtha vane yattha vasÃmase\<*<13>*>/ ti. || Ja_XXII:1920 ||>@ Ta. tasmiæ me ti tasmiæ kÃraïe mayhaæ Sivayo kuddhÃ, upahato -- ti upahatacitto kuddho va hutvà maæ raÂÂhà pabbÃjesi, yatthà 'ti yasmiæ vane mayaæ vaseyyÃma ta. no vasanokÃsaæ jÃnÃthà 'ti Ã. Te rÃjÃno Ãhaæsu: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cks, Bd anÃthÃgamanena. 2 Cs ag-, Bd Ãgamaæsu. 3 Cks pÅtÃ. 4 Ck ÃrogÃ, Cs arogÃ, Bd arogo. 5 Cks kacci tÃmittehi kato. 6 Cks anassako. 7 Cks -gÃ. 8 Bd saupÃjeyyaæ, Bs saupÃtheyyaæ. 9 Ck sÃpabbanaæ, Bd sÃdhappanaæ. 10 Cks ca. 11 so all three MSS. 12 Bd -ddhÃsi, Cks -ruddhasi. 13 Bd vase-. >/ #<[page 516]># %<516 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ anuppatto yaæ idh' atthi pavedaya. || Ja_XXII:1921 ||>@ @*>/ no si Ãgato ti. || Ja_XXII:1922 ||>@ Ta. pavedayà 'ti kathehi, sabbam patiyÃdetvà dassÃma, bhisan ti bhi- samÆlaæ yaæ ki¤ci kandajÃtaæ vÃ. Vessantaro Ãha: @*>/ maæ rÃjÃ, Vaækaæ gacchÃmi pabbataæ, okÃsaæ samma jÃnÃtha vane yattha vasÃmase ti, || Ja_XXII:1923 ||>@ Ta. paÂiggahÅtan ti sabbam etaæ tumhehi dinnaæ mayà ca paÂigga- hÅtam eva hotu sabbassa tumhehi mayhaæ agghiyan ti agghiyaæ nivediyaæ kataæ, rÃjà pana maæ avaruddhatÅti\<*<4>*>/ raÂÂhà pabbÃjeti\<*<5>*>/, tasmà Vaækam eva gamissÃmi, tasmiæ me ara¤¤e vasanÃÂÂhÃnaæ jÃnÃthà 'ti. Te rÃjÃno Ãhaæsu: @*>/ SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hanam. || Ja_XXII:1924 ||>@ @@ Ta. ra¤¤o -- ti ra¤¤o santikaæ yÃcanatthÃya gamissanti\<*<7>*>/, nijjhÃ- petun ti tumhÃkaæ niddosabhÃvaæ jÃnÃpetuæ, laddha -- ti laddhapatiÂÂhÃ, gacchantÅti gamissantÅti. MahÃsatto Ãha: @*>/ yÃcitum nijjhÃpetuæ mahÃrÃjaæ, rÃjà tattha na issaro\<*<9>*>/. || Ja_XXII:1926 ||>@ @*>/ negamà ca ye te padhaæsetum icchanti rÃjÃnaæ mama kÃraïà ti. || Ja_XXII:1927 ||>@ Ta. tatthà 'ti tasmiæ mama niddosabhÃvaæ nijjhÃpane, rÃjÃpi anissaro, accuggatà ti atikuddhÃ, balatthÃ\<*<11>*>/ ti balakÃyÃ\<*<12>*>/. padhaæsetun te raj- jato niharituæ, rÃjÃnan ti rÃjÃnam pi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks ti. 2 so all three MSS. 3 Bd -asi. 4 Bd -ruddhÃsi. 5 Bd -si. 6 Cks -ja. 7 Cks gamanaæ. 8 Bd -kaæ. 9 Bd rÃjÃpi tatthanissaro. 10 Bd baladaggÃ. 11 Bd balaggÃ. 12 Cks balakÃyanÃyanÃ. >/ #<[page 517]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 517>% Te rÃjÃno Ãhaæsu: @@ @@ Ta. sace esà -- ti sace etasmiæ raÂÂhe esà pavatti, rajjassa -- ti rajjaæ anusÃsituæ, ayam eva và pÃÂho. Vessantaro Ãha: @@ @*>/ balatthÃ\<*<2>*>/ negamà ca ye pabbÃjitassa raÂÂhasmÃ, Cetà rajje hi secayuæ. || Ja_XXII:1931 ||>@ @@ @*>/, ekassa kÃraïà mayhaæ hiæseyyuæ bahuke jane\<*<4>*>/. || Ja_XXII:1933 ||>@ @*>/ maæ rÃjÃ, Vaækaæ gacchÃmi pabbataæ, okÃsaæ sammà jÃnÃtha vane yattha vasÃmase ti. || Ja_XXII:1934 ||>@ Ta. Cetà rajjehi -- ti CetaraÂÂhavÃsino kira Ve-raæ rajje abhisi¤ciæsÆ 'ti tumhÃkaæ kupità te atuÂÂhà assu\<*<6>*>/, asammodiyan ti asÃmaggiyaæ, assà 'ti mayhaæ ekassa kÃraïà tumhÃkaæ bhaï¬anaæ bhavissati. Evaæ M. anekapariyÃyena yÃcito pi r. na icchi, ath' assa te pana rÃjÃno mahantaæ sakkÃraæ kariæsu, so nagaraæ pavisituæ na icchati, atha naæ sÃlam eva alaækaritvà sÃïiyà parikkhepaæ katvà mahÃsayanaæ pa¤¤Ãpetvà sabbe Ãrakkhaæ katvà parivÃrayiæsu, so ekadivasaæ\<*<7>*>/ ekarattiæ vasitvà tehi gahitÃrakkho sÃlÃyaæ vasitvà punadivase pÃto va nÃnaggarasa- bhojanaæ paribhu¤jitvà tehi rÃjÆhi parivuto sÃlÃya nikkhami, saÂÂhisahassà khattiyà tena saddhiæ pannarasayojanaæ maggaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd Ãsuæ. 2 Bd balaggÃ. 3 Ck -rena campako, Cs -rena cappako. 4 Ck bhiæseyyuæ bahuæ kopano, Cs hiæseyyuæ bahuko jano, Bd hiæseyya bahuko jano. 5 Bd -si. 6 Bd Ãsuæ. 7 Bd omits ekadi-. >/ #<[page 518]># %<518 XXII. MahÃnipÃta.>% gantvà vanadvÃre Âhatvà purato pannarasayojanaæ maggaæ Ãcikkhantà Ãhaæsu: @@ @*>/ GandhamÃdano yattha tvaæ saha puttehi saha bhariyÃya c' acchasi\<*<2>*>/. || Ja_XXII:1936 ||>@ @*>/ anusÃsiæsu assunettÃ\<*<4>*>/ rudammukhÃ, ito gaccha mahÃrÃja ujju yen' uttarÃmukho. || Ja_XXII:1937 ||>@ @*>/ nÃma pabbataæ nÃnÃdumagaïÃkiïïaæ sÅtacchÃyaæ manoramaæ. || Ja_XXII:1938 ||>@ @*>/ nadiæ Ketumatiæ nÃma gambhÅraæ girigabbharaæ || Ja_XXII:1939 ||>@ @@ @@ @@ @@ @@ @*>/ upakujjanti utusampupphite dume. || Ja_XXII:1945 ||>@ @*>/ ca so\<*<10>*>/ dakkhasi\<*<11>*>/ pokkharaïiæ kara¤jakakudhÃyutaæ || Ja_XXII:1946 ||>@ @*>/ sÃduæ appaÂigandhiyaæ. || Ja_XXII:1947 ||>@ @*>/ uttarapubbena païïasÃlaæ amÃpaya païïasÃlaæ amÃpetvà u¤chacariyÃya Åhathà 'ti. || Ja_XXII:1948 ||>@ Ta. rÃjisÅti rÃjÃno hutvà pabbajitÃ, samÃhità ti ekaggacittÃ, esà 'ti dakkhiïahatthaæ ukkhipitvà iminà pabbatapÃdena gacchathà 'ti ÃcikkhantÃ\<*<14>*>/ vadanti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks sabbato. 2 Bd vacchasi, Ck bhariyà ca acchasi, Cs gariyà ca a., Bs gariyo ca a. 3 Cks cetaæ, Bd jetam. 4 Cks assa-. 5 Bd vepulaæ. 6 Cks Ãvakaæ, Bd Ãpagaæ. 7 Cks -raæ. 8 Cs Bd -tim. 9 Cks pahaÂÃni. 10 Cks yo. 11 Bds addasa. 12 Bd caturaæsa¤ca. 13 Bd tasmÃ. 14 Bd ÃgacchantÃ. >/ #<[page 519]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547) 519>% acchasÅti\<*<1>*>/ vasissasi, Ãpakan\<*<2>*>/ ti nadiæ\<*<3>*>/ Ãpaæ\<*<4>*>/, girigabbharan ti giri- kucchito pavattaæ, madhuvipphalan\<*<5>*>/ ti madhuraphalaæ, rammake ti ramaïÅye, kimpurisÃyutan ti kimpurisehi Ãyutaæ parikiïïaæ, setaso- gandhiyehÅti nÃnappakÃrehi setapupphehi c' eva sogandhiyehi ca samannÃ- gataæ, sÅho vÃmisapekkhÅti Ãmisaæ patthento siho viya, bindussarà ti piï¬itassara, vaggÆ ti madhurassarÃ, kujjantam -- ti\<*<6>*>/ pathamaæ kujjamÃmaæ pakkhiæ pacchà upakujjanti, utu -- ti utukÃlasamaye pupphite dume nisÅditvà kujjantam anukujjanti, so dakkhasÅti\<*<7>*>/ so tvaæ passasÅti\<*<8>*>/ a., kara¤ja -- ti kara¤jarukkhehi ca kakudharukkhehi ca samparikiïïaæ, appaÂigandhiyan ti paÂikkÆlagandharahitaæ madhurodakassa sampuïïaæ nÃnappakÃrapadumuppalÃ- dÅhi sa¤channaæ païïasÃlaæ, amÃpayà 'ti païïasÃlaæ mÃpessasi\<*<9>*>/, amÃ- petvà ti mÃpetvÃ, u¤chacariyÃya Åhathà 'ti atha tumhe deva u¤chacariyÃya yÃpento appamattà Åhatha, Ãraddhaviriyà hutvà vihareyyÃtha 'ti a. Evan te rÃjÃno tassa pannarasayojanaæ maggaæ Ãcik- khitvà taæ uyyojetvà Vessantarassa antarÃyabhayassa vinoda- natthaæ "mà kocid eva paccÃmitto okÃsaæ labheyyÃ" 'ti cin- tetvà ekaæ vyattaæ susikkhitaæ Cetaputtaæ "tvaæ gacchante ca Ãgacchante ca parigaïhÃhÅti" vanadvÃre ÃrakkhatthÃya Âha- petvà sakalanagaram\<*<10>*>/ eva gamiæsu, Ve-pi saputtadÃro Gandha- mÃdanaæ gantvà taæ divasaæ ta. vasitvà tato uttarÃbhimukho VipulapabbatapÃdena\<*<11>*>/ gantvà Ketumatiyà nÃma nadiyà tÅre nisÅditvà vanacarakena dinnaæ madhumaæsaæ khÃditvà tassa suvaïïasÆciæ datvà nahÃtvà pivitvà ca paÂippassaddhadaratho\<*<12>*>/ nadiæ\<*<13>*>/ uttaritvà sÃnupabbatasikkhare Âhitassa nigrodhassa mÆle thokaæ nisÅditvà nigrodhaphalÃni khÃditvà uÂÂhÃyÃsanà gacchanto NÃÊikaæ nÃma pabbataæ patvà pariharanto Muca- lindasaratÅrena pubbuttarakaïïaæ patvà ekapadikamaggena vanaghaÂaæ pavisi tvÃtaæ atikkamma giridugganadÅpabhavÃnaæ\<*<14>*>/ purato taæ caturassapokkharaïiæ\<*<15>*>/ sampÃpuïi, tasmiæ khaïe Sakko devarÃjÃ\<*<16>*>/ Ãvajjanto taæ kÃraïaæ ¤atvà "M. Himavan- taæ paviÂÂho vasanaÂÂhÃnaæ laddhuæ vaÂÂatÅti" cintetvà Vissa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bs vacch-. 2 Cks Ãvakan. 3 Cks nadÅ. 4 Bd ti udakavÃhanadÅ Ãvattaæ, Bs Ãvaraïaæ in the place of nadim Ãpaæ. 5 Bd -vippalan, Bs madhurapphalan. 6 Bd -tim-. 7 Bd addasà ti. 8 Bd passissasÅti. 9 Bd mÃpeyyÃsi. 10 so all three MSS. for sakalÃ-? 11 Bd vepulla-. 12 Cks -Ã. 13 Bd nadÅto. 14 Bd atikkama gÅrividuggÃnaæ nadÅpabhavÃnaæ? 15 Bd -raæsapo-. 16 Ck add naæ. >/ #<[page 520]># %<520 XXII. MahÃnipÃta.>% kammaæ pakkosÃpetvà "gaccha tÃta tvaæ Vaækapabbata- kucchimhi ramaïÅye ÂhÃne assamapadaæ mÃpetvà ehÅti" Vissa- kammaæ pesesi, so ta. gantvà dve païïasÃlÃyo dve caækame rattiÂÂhÃnadivaÂÂhÃnÃni ca mÃpetvà caækammakoÂiyaæ tesu tesu ÂhÃnesu nÃnÃpupphagacche kadalivanÃni ca dassetvà sabbe pabbajitaparikkhÃre ca paÂiyÃdetvà "ye keci pabbajitukÃmà gaïhantÆ" 'ti akkharÃni likhitvà amanusse ca bheravasadde migapakkhino ca paÂikkamÃpetvà sakaÂÂhÃnaæ eva gato, M. pi ekapadikamaggaæ disvà "pabbajitÃnaæ vasanaÂÂhÃnaæ bha- vissatÅti Maddi¤ ca dve putte ca assamapadadvÃre Âhapetvà sayaæ assamapadaæ pavisitvà akkharÃni oloketvà "Sakken' amhi diÂÂho\<*<1>*>/" ti ¤atvà païïasÃladvÃraæ vivaritvà pavisitvà khagga¤ ca dhanu¤ ca apanetvà sÃÂake omu¤citvà isivesaæ gahetvà kattaradaï¬aæ ÃdÃya païïasÃlato nikkhamitvà caæ- kamaæ Ãruyha aparÃparaæ caækamitvà paccekabuddhena sadi- sena upasamena\<*<2>*>/ puttadÃrÃnaæ santikaæ agamÃsi, MaddÅ M-assa pÃdesu patitvà roditvà ten' eva saddhiæ assampadaæ pavisitvà attano païïasÃlaæ gantvà tÃpasavesaæ gaïhi, pacchà putte pi tÃpasakumÃrake kariæsu, cattÃro khattiyà Vaæka- pabbatakucchimhi vasiæsu, atha MaddÅ m-aæ varaæ yÃci: "deva tumhe phalÃphalaÂÂhÃya agantvà putte gahetvà idh' eva hotha, ahaæ phalÃphalaæ ÃharissÃmÅti", tato paÂÂhÃya sà ara¤¤ato phalÃphalÃni Ãharitvà tayo jane paÂijaggati, Bo-pi taæ varaæ yÃci: "Maddi mayaæ ito paÂÂhÃya pabbajità nÃma itthi ca nÃma brahmacariyassa malaæ, ito paÂÂhÃya akÃle mama santikam mà ÃgacchÃhÅti", sà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi, M-assa mettÃnubhÃvena samantà tiyojane sabbe tiracchÃnÃpi a¤¤ama¤¤aæ mettaæ paÂilabhiæsu, MaddÅ devÅ pi pÃto va uÂÂhÃya pÃnÅyaæ paribhojanÅyaæ upaÂÂhÃpetvà mukhodakaæ Ãharitvà dantakaÂÂhaæ datvà assampadaæ sammajjitvà dve putte ca pitu santike Âhapetvà pacchikhanittiaækusahatthà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd sakkena dinno smiæ. 2 Cks upamena. >/ #<[page 521]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547). 521>% ara¤¤aæ pavisitvà vanamÆlaphalÃphalÃni ca ÃdÃya pacchiæ pÆretvà sÃyanhasamaye Ãgantvà païïasÃle phalÃphalaæ Âha- petvà nahÃtÆ 'ti\<*<1>*>/ putte nahÃpeti\<*<2>*>/, atha cattÃro pi khattiyà païïasÃladvÃre nisÅditvà phalÃphalaæ paribhu¤janti, tato MaddÅ devaputte ÃdÃya attano païïasÃlaæ gacchati, iminà niyÃmena pabbatakucchimhi sattamÃse vasiæsÆ 'ti. Vanappavesana- khaï¬aæ niÂÂhitaæ. Tadà KÃliÇgaraÂÂhe DunniviÂÂhabrÃhmaïagÃmavÃsÅ JÆjako nÃma brÃhmaïo bhikkhÃcariyÃya kahÃpaïasataæ labhitvà ekas- miæ brÃhmaïakule Âhapetvà puna dhanaæ pariyesanatthÃya gato, tasmiæ cirÃyante brÃhmaïakulà kahÃpaïe\<*<3>*>/ vaÊa¤jetvà pacchà itarena Ãgantvà codiyamÃnÃ\<*<4>*>/ kahÃpaïe\<*<3>*>/ dÃtuæ asak- kontà AmittatÃpanaæ nÃma dhÅtaraæ tassa adaæsu, so taæ ÃdÃya KÃliÇgaraÂÂhe Dun -- gÃmaæ gantvà vasi, AmittatÃpanà sammà brÃhmaïaæ paricarati, ath' a¤¤e va taruïabrÃhmaïà tassÃ\<*<5>*>/ ÃcÃrasampattiæ disvà "ayaæ mahallakabrÃhmaïaæ paÂi- jaggati. tumhe amhesu kiæ pamajjathÃ" 'ti attano bhariyÃyo tajjenti, tà "imaæ AmittatÃpanaæ imamhà gÃmà palÃpessÃmÃ" 'ti nadÅtitthÃdÅsu sannipatitvà taæ paribhÃsiæsu. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ KaliÇgesu JÆjako nÃma brÃhmaïo tassÃpi\<*<7>*>/ daharà bhariyà nÃmen-ùmittatÃpanÃ. || Ja_XXII:1949 ||>@ @*>/ tattha gatà vocuæ nadÅudakahÃrikà thiyo taæ paribhÃsiæsu samÃgantvà kutÆhalÃ: || Ja_XXII:1950 ||>@ @*>/ nÆna te pità ye taæ jiïïassa pÃdaæsu evaæ dahariyaæ sati. || Ja_XXII:1951 ||>@ @@ @@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd natvà for nhatvÃ? 2 Bd nhÃpesi. 3 Bd -ïaæ. 4 Cks bhediya-, Bs khodiya-. 5 Bd tassa. 6 Bd vÃsi, Cks ahucÃsi. 7 Ck tassÃsi. 8 Cs taæ naæ, Ck tà taæ. 9 so all three MSS. >/ #<[page 522]># %<522 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @@ @*>/ te navamiyaæ\<*<2>*>/ akataæ aggihuttakaæ ye etc. || Ja_XXII:1958 ||>@ @@ @*>/ yaæ passe jiïïakaæ patiæ. || Ja_XXII:1960 ||>@ @@ @*>/ ye keci hadayanissitÃ. || Ja_XXII:1962 ||>@ @*>/, gaccha ¤Ãtikule accha, kiæ jiïïo ramayissatÅti. || Ja_XXII:1963 ||>@ Ta. ahÆ 'ti ahosi, vÃsÅ KaliÇgesÆ 'ti KÃliÇgaraÂÂhe DunniviÂÂhabrÃh- maïagÃmavÃsÅ, tà naæ tattha -- ti ta. gÃme itthiyo nadÅudakahÃrikà hutvà gatà naæ avocuæ, thiyo naæ -- ti tÃyo itthiyo na a¤¤aæ ki¤ci avocuæ atha kho taæ paribhÃsiæsu, kutÆhalà ti katÆhalajÃtà viya hutvÃ, samÃgantvà ti samantato parikkhipitvÃ, dahariyan ti dahariæ taruïiæ sobhaggappattaæ sa- mÃnaæ, jiïïassà 'ti jarÃjiïïassa gehe, duyyiÂÂhaæ\<*<6>*>/ te navamiyan\<*<7>*>/ ti tayà navamiyaæ\<*<8>*>/ yÃgaæ\<*<9>*>/ duyyiÂÂhaæ\<*<7>*>/ bhavissati, so te yÃgapiï¬o\<*<10>*>/ paÂhamaæ mahallakakÃkena gahito bhavissati, duyyiÂÂhÃ\<*<11>*>/ te navamiyà ti pi pÃÂho nava- miyà tayà duyyiÂÂhÃ\<*<12>*>/ bhavissatÅti a., akatam -- ti aggijÆhanam pi tayà aka- taæ bhavissatÅ, abhisasÅti akkosi, tassa te pÃpassa idaæ phalan ti adhippÃyen' evam Ãhaæsu, jagghitampi -- ti khaï¬adante vivaritvà hasantassa mahalla- kassa hasitam pi na sobhati, sabbÃsaæ sokà nassantÅti\<*<3>*>/ sabbe etesaæ sokà vinassanti\<*<13>*>/, kiæ jiïïo tÅ ayaæ jiïïo taæ pa¤cahi kÃmaguïehi kathaæ ramayissati. Sà tÃsaæ santikà parihÃsaæ\<*<14>*>/ labhitvà udakaghaÂaæ ÃdÃya rodamÃnà gharaæ gantvà "bhoti kiæ rodasÅti" brÃhmaïena puÂÂhà tassa ÃrocentÅ imaæ gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck duyyaÂÂhaæ, Cs duyaÂÂhaæ, Bd duyiÂhaæ. 2 Bd navamiyÃ, Cks nacamiyaæ. 3 Cs nippa¤ca. 4 so Cks; Bd sabbà sokà vinassanti. 5 Cks -tthikÃ, Bd purisà tvamabhipaÂhitÃ. 6 Ck duyyaÂÂhaæ, Bd duyiÂhaæ. 7 Bd navamiyÃ. 8 Cs miyan, Bd navamiyÃ. 9 Bd yÃgu. 10 Bd yÃgu-. 11 Ck duyyaÂÂhÃ, Bd duyiÂÂhÃ. 12 Ck duyyaÂÂhÃ, Bd duyiÂhÃ. 13 Cks omit sokà vi-. 14 Bd -bhÃsaæ. >/ #<[page 523]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 523>% @@ T. a.: brÃhmaïa tayà jiïïena maæ itthiyo paribhÃsanti, tasmà ito paÂ- ÂhÃya tava udakaharikà hutvà nadiæ na gamissÃmÅti. JÆjako Ãha: @@ Ta. udaka mÃhissan ti ahaæ udakaæ ÃharissÃmÅti. BrÃhmaïÅ Ãha: @@ @@ Ta. nÃhan ti yamhi kule sÃmikà kammaæ karonti\<*<1>*>/ nÃhaæ ta. jÃtÃ, yaæ tvan ti yasmÃ\<*<9>*>/ yaæ udakaæ tvaæ Ãharissasi na mayhaæ ten' attho. JÆjako Ãha: @*>/ và dhanadha¤¤aæ và brÃhmaïi kuto 'haæ dÃsaæ dÃsiæ và ÃnayissÃmi bhotiyÃ, ahaæ bhotiæ upaÂÂhissaæ, mà bhoti kupità ahÆ 'ti. || Ja_XXII:1968 ||>@ BrÃhmaïÅ Ãha: @@ @*>/ brÃhmaïa, so te dassati yÃcito dÃsaæ dÃsi¤ ca\<*<4>*>/ khattiyo ti. || Ja_XXII:1970 ||>@ Ta. ehi te -- ti ahan te ÃcikkhissÃmi idaæ sà devatÃdhiggahÅtà hutvà Ãha. JÆjako Ãha: @@ Ta. jiïïo -- ti {bhadde} ahaæ jiïïo kathaæ gamissÃmÅti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd kÃrenti. 2 Bd tasmÃ. 3 Bd sippaæÂhÃnaæ. 4 so all three MSS. >/ #<[page 524]># %<524 XXII. MahÃnipÃta.>% BrÃhmaïÅ Ãha: @*>/ saægÃmaæ\<*<2>*>/ ayuddho va\<*<3>*>/ parÃjito evam eva tuvaæ brahme Ãgantvà va parÃjito. || Ja_XXII:1972 ||>@ @@ @*>/ a¤¤ehi saddhiæ ramamÃnaæ tan te dukkhaæ bhavissati, || Ja_XXII:1974 ||>@ @*>/ bahÆ hessanti brÃhmaïà ti. || Ja_XXII:1975 ||>@ Ta. amanÃpante ti Vessantarassa santikaæ gantvà dÃsaæ và dÃsiæ và anÃharantassa tav' aruccanakaæ\<*<6>*>/ kammaæ karissÃmÅti, nakkhatte -- ti nak- khattayogavasena và channaæ utÆnaæ tassa tassa pubbavasena và pavattesu chaïesu. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @*>/ ca madhupiï¬ikà ca sukatÃyo sattubhatta¤ ca brÃhmaïi. || Ja_XXII:1977 ||>@ @@ Ta. aÂÂito Âi upadduto upapÅÊito, saguÊÃni cà 'ti saguÊapÆve, sattu- bhattan ti baddhasattu¤ c' eva abaddhasattu puvabhatta¤ ca, methunake ti jÃtigottakulapadesehi sadise, dÃsakumÃrake ti tava dÃsatthÃya\<*<8>*>/ kumÃrake. Sà khippaæ pÃtheyyaæ paÂiyÃdetvà brÃhmaïassÃrocesi, so gehe dubbalaÂÂhÃnaæ thiraæ katvà dvÃraæ paÂisaækharitvà ara¤¤Ã dÃrÆni Ãharitvà ghaÂena udakaæ Ãharitvà sabbabhÃ- janÃni pÆretvà tatth' eva tÃpasavesaæ gahetvà "bhadde ito paÂÂhÃya vikÃle mà nikkhami, yÃva mamÃgamanà appamattà hohÅti" ovaditvà upÃhanaæ\<*<9>*>/ Ãruyha\<*<10>*>/ pÃtheyyapasibbakaæ aæse laggetvà AmittatÃpanaæ padakkhiïaæ katvà assupuïïehi nettehi pakkÃmi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Bd ag-. 2 Ck agÃmaæ, Bs sagÃ-. 3 Cks ayuddhe cassa. 4 read: maæ dakkhasi alaæ kataæ, omitting yadÃ? 5 Bd vaÇkÃpatità ca. 6 Bd taæ ananucchavikaæ. 7 Bd sakalÃni. 8 Cks -tyÃya. 9 Cks -nÃ. 10 Ck or-. >/ #<[page 525]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 525>% Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ brahmabandhu paÂimu¤ci upÃhanaæ\<*<2>*>/, tato so mantayitvÃna\<*<3>*>/ bhariyaæ katvà padakkhiïaæ || Ja_XXII:1979 ||>@ @*>/ dÃsapariyesanaæ caran ti. || Ja_XXII:1980 ||>@ Ta. ruïïamukho ti rudammukho, sahitabbato ti samÃdinnavato, gahitatÃpasaveso ti a., caran ti dÃsadÃsÅpariyesanaæ caranto SivÅnaæ nagaraæ Ãrabbha pakkÃmi. So taæ nagaraæ gantvà sannipatitaæ janaæ "Ve-kuhin" ti pucchi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ gantvà avaca ye tatthÃsuæ samÃgatÃ: kuhiæ Vessantaro rÃjÃ, kattha passemu khattiyaæ. || Ja_XXII:1981 ||>@ @@ @@ Ta. pakato ti upadduto pÅÊito attano nagare vasituæ alabhitvà idÃni V-pabbate vasati. "Evaæ amhÃkaæ rÃjÃnaæ nÃsetvà puna pi Ãgato\<*<6>*>/, idha ÂiÂÂhÃ\<*<7>*>/ 'ti te\<*<8>*>/ le¬¬udaï¬Ãdihatthà brÃhmaïaæ anubandhiæsu, so devatÃdhiggahÅto hutvà V-pabbatamaggam eva gaïhi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/} vane [vÃÊamigÃkiïïe khagga] dÅpinisevite. || Ja_XXII:1984 ||>@ @@ @*>/ vippanaÂÂho dÆre pathÃ\<*<11>*>/ apakkami. || Ja_XXII:1986 ||>@ @*>/ asa¤¤ato Vaækass' oharaïe naÂÂho\<*<13>*>/ imà gÃthà abhÃsathà 'ti. || Ja_XXII:1987 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd vatvÃ. 2 Cks -nÃ. 3 Bd Ãm-. 4 Cks pÅtaæ. 5 Ck teca, Cs neca. 6 Cks omit Ãgato. 7 Cks tiÂÂhathÃ. 8 Cks omit te. 9 Bd -vissaæ. 10 Cks yo. 11 so Bd; Cks patthÃ. 12 Cks -luddo. 13 Bd -orohaïe naÂhe >/ #<[page 526]># %<526 XXII. MahÃnipÃta.>% Ta. aghantan ti taæ mahÃjanena anubandhanadukkha¤ c' eva vanaæ pariyogÃhanadukkha¤ ca, aggihuttan ti aggijÆhanakakaÂacchuæ, kokà naæ parivÃrayun ti so ara¤¤aæ pavisitvà V-pabbatagÃmimaggaæ ajÃnanto magga- mÆÊho hutvà vicarati, atha naæ ÃrakkhatthÃya nisinnassa Cetaputtassa sunakhà parivÃrayiæsÆ 'ti a, vikkandi so ti so rukkhaæ Ãruyha mahantena ravena kandi, vippanaÂÂho ti vinaÂÂhamaggo, dÆre pathÃ\<*<1>*>/ ti V-pabbatagÃmipa- thato{\<*<2>*>/} dÆre apakkami, bhogaluddho\<*<3>*>/ ti ativiya bhogaluddho\<*<4>*>/, asa¤¤ato ti dussÅlo, oharaïe\<*<5>*>/ ti V-pabbatassa gamanamagge vippanaÂÂho\<*<6>*>/, so sunakhehi parivÃrito rukkhe nisinno va imà gÃthà abhÃsatha: @@ @@ @*>/ sÃgaro udadhÆpamaæ\<*<7>*>/ mahÃrajaæ ko me Vessantaraæ vidÆ. || Ja_XXII:1990 ||>@ @*>/ sÅtÆdakaæ\<*<10>*>/ manoramaæ puï¬arÅkehi sa¤channaæ yuttaæ ki¤jakkhareïunÃ\<*<11>*>/ rahadÆpamaæ mahÃrÃjaæ ko me Vessantaraæ vidÆ. || Ja_XXII:1991 ||>@ @*>/ kilantÃnaæ paÂiggahaæ tathÆpamaæ mahÃrÃyaæ ko me Vessantaraæ vidÆ. || Ja_XXII:1992 ||>@ @*>/ kilantÃnaæ paÂiggahaæ tathÆpamaæ mahÃrÃjaæ ko me Vessantaraæ vidÆ. || Ja_XXII:1993 ||>@ @*>/ kilantÃnaæ paÂiggahaæ tathÆpamaæ mahÃrÃjaæ ko me Vessantaraæ vidÆ. || Ja_XXII:1994 ||>@ @*>/ kilantÃnaæ paÂiggahaæ tathÆpamaæ mahÃrÃjaæ ko me Vessantaraæ vidÆ. || Ja_XXII:1995 ||>@ @@ @@ @*>/ paviÂÂhassa brahÃvane ahaæ jÃnan ti yo vajjà tÃya so ekavÃcÃya pasave pu¤¤aæ anappakan ti. || Ja_XXII:1998 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bd; Cks patthÃ. 2 Cks patthato, Bd -gÃmi ca maggato. 3 Cks -luddo. 4 Cks omit ativiya bho-. 5 Cks oharaïÃ, Bd oharaïe naÂhe. 6 Bd -naÂhe. 7 Cks -na¤ ca. 8 Bd sÃgarupamaæ. 9 so Cks; Bd sucimaæ. 10 Bd situdakaæ, Cks sÅtacchÃyaæ. 11 Bd ki¤cikkha-. 12 Cks -tÃnaæ. 13 Bd eva¤ca me vi-. >/ #<[page 527]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 527>% Ta. jayantan ti maccheracittaæ vijayantaæ\<*<1>*>/, ko me -- ti ko mayhaæ Vessantaraæ Ãcikkheyyà 'ti vadati, patiÂÂhÃsÅti patiÂÂhà Ãsi, santÃnan ti pariyantÃnaæ\<*<2>*>/, kilantÃnan ti maggakilantÃnaæ, paÂiggahan ti patiggÃhaïaæ\<*<3>*>/ patiÂÂhÃbhÆtaæ, ahaæ jÃnanti yo vajjà ti ahaæ Ve-raæ jÃnÃmÅti yo vadeyya 'ti. Tassa taæ paridevasaddaæ sutvÃ\<*<4>*>/ ÃrakkhatthÃya Âhapito Cetaputto migaluddako hutvà ara¤¤e vicaranto cintesi\<*<5>*>/ "ayaæ brÃhmaïo Ve-rassa vasanaÂÂhÃnatthÃya paridevati, na kho pan' esa dhamme sudhammatÃya Ãgato, Maddiæ và dÃrake và yÃ- cissati, idh' eva naæ mÃressÃmÅti" tassa santikaæ gantvà "brÃhmaïa na\<*<6>*>/ te jÅvitaæ dassÃmÅti" so dhanuæ Ãka¬¬hitvà tajjesi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ @*>/ raÂÂhà vivanam Ãgato rÃjaputtaæ gavesanto bako maccham ivodake. || Ja_XXII:2001 ||>@ @*>/ saro pÃssati\<*<9>*>/ lohitaæ. || Ja_XXII:2002 ||>@ @*>/ yajissÃmi tuyhaæ maæsena brÃhmaïa\<*<11>*>/. || Ja_XXII:2003 ||>@ @@ @@ Ta. akiccakÃrÅti tvaæ akiccakÃriko, dummedho ti nippa¤¤o, raÂÂhà -- ti raÂÂhato mahÃra¤¤aæ Ãgato, saro passatÅti\<*<12>*>/ saro pivissati, vajjhayitvÃnà 'ti\<*<13>*>/ mÃretvà rukkhà patitassa te sÅsaæ tÃÊaphalaæ viya lu¤citvà sabandhanaæ hadayamaæsaæ chinditvà panthadevatÃya\<*<14>*>/ panthasaku- naæ\<*<14>*>/ nÃma yajissÃmi, na ca tvan ti evaæ sante tvaæ rÃjaputtassa bhariyaæ và putte và na nessasÅti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bs; Bd maccheravijÃhaæ, Cks maccheravijitaæ. 2 so Cks for parisantÃnaæ? Bd pariÊÃhasantÃnaæ. 3 Cks -kaæ. 4 Cks omit sutvÃ. 5 Cks sutvà for cintesi. 6 Cks omit na. 7 Cks -dha. 8 Cs nunno corr. to nuïïo, Bd asaæhite mayà rÆÊho. 9 so Ck = S. pÃsyati, Cs passati, Bd pissati. 10 so Ck; Bd bandha-, Cs pattha-. 11 Cks -ïaæ. 12 Bd pissati. 13 Cks add maæ. 14 Bd bandha-, Cs pattha-. >/ #<[page 528]># %<528 XXII. MahÃnipÃta.>% So tassa vacanaæ sutvà maraïabhayatajjito musà kathento Ã.: @@ @*>/, acirà cakkhÆni jÅyare\<*<2>*>/. || Ja_XXII:2007 ||>@ @@ Ta. nijjhattà ti sa¤¤attÃ\<*<3>*>/, acirà -- \<*<2>*>/ ti niccaæ\<*<4>*>/ rodanena nacirass' eva cakkhÆni jÅyissantÅti. Tadà Cetaputto "Ve-raæ kira Ãnetuæ gacchatÅti\<*<5>*>/" soma- nassappatto sunakhe bandhitvà Âhapetvà brÃhmaïaæ\<*<6>*>/ otÃretvà sÃkhÃyantare nisÅdÃpetvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Ta. piyassa me ti mama piyassa Vessantarassa tvam piyo dÆto, tava ajjhÃsayapÆraïaæ puïïapattaæ dadÃmÅti. JÆjakakhaï¬aæ\<*<7>*>/ niÂÂhitaæ. Cetaputto brÃhmaïaæ bhojetvà pÃtheyyatthÃy' assa madhu- lÃbu¤ c' eva\<*<8>*>/ pakkamigasatthi¤ ca\<*<9>*>/ datvà magge Âhapetvà dakkhiïahatthaæ ukkhipitvà MahÃsattassa vasanokÃsaæ Ãcik- khanto Ãha: @@ @*>/ vaïïaæ Ãsada¤ ca masa¤ jaÂaæ, cammavÃsÅ chamà seti jÃtavedaæ namassati. || Ja_XXII:2011 ||>@ @@ @@ @*>/ saægÅtiyo va sÆyare, najjuhÃ\<*<12>*>/ kokilÃ\<*<13>*>/ saæghà sampatanti dumà dumaæ. || Ja_XXII:2014 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks cassa. 2 Cks jÅyati. 3 Bd saÂhu¤ÃtÃ. 4 Cks nicca. 5 Bd Ãgato ti. 6 Bd adds rukkhato. 7 Cks jÆjapabbaæ. 8 Bd madhuno tumba¤ ceva. 9 Bd païïamigasandhi¤ca. 10 Bd brahmaïa. 11 Cks -pariyÃsu. 12 Cks -bhÃ. 13 so all three MSS. >/ #<[page 529]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 529>% @*>/ ramayant' eva Ãgantuæ modayanti nivÃsinaæ yattha Vessantaro rÃjà saha puttehi sammati. || Ja_XXII:2015 ||>@ @*>/ vaïïaæ Ãsada¤ ca masa¤jaÂaæ, cammavÃsÅ chamà seti jÃtavedaæ namassatÅti. || Ja_XXII:2016 ||>@ Ta. GandhamÃdano ti esa G-pabbato, etassa pÃdena uttarÃbhimukho gacchanto yattha Sakkadattiye assame Ve-ro rÃjà s. puttehi vasati taæ pas- sissasÅti a., brÃhmaïaæ\<*<2>*>/ vaïïan ti seÂÂhaæ pabbajitavesam, Ãsada¤ca -- ti Ãka¬¬hitvà phalÃnaæ gaïhanatthaæ aækusa¤ ca\<*<3>*>/ aggidahana¤ ca\<*<4>*>/ jaÂa¤ ca dhÃrento, cammavÃsÅti ajinacammadharo\<*<5>*>/, chamà setÅti paÂhaviyaæ païïa- santhare sayati, dhavassakaïïà khadirà ti dhavà ca assakaïïà ca khadirà ca, sakim -- ti ekavÃram eva pÅtà majjapÃnasoï¬Ã viya, uparidumapari- yÃyesu\<*<6>*>/ 'ti rukkhasÃkhÃsu, saægÅtiyo -- ti nÃnÃsakuïÃnaæ vasantÃnaæ dibbasaægÅtÃni viya sÆyanti, najjuhÃ\<*<7>*>/ ti najjuhasakuïÃ, sampatantÅti vikÆjantà vicaranti, sÃkhÃpattasamerità ti sÃkhÃnaæ pattehi saæghaÂità hutvà vikÆ- jantà sakuïÃ\<*<8>*>/, vÃtena samerità païïasÃkhà yeva vÃ\<*<9>*>/, Ãgantun ti Ãgantukajanaæ, yatthà 'ti yasmiæ assamapade Ve-vasati ta gantvà imaæ assamapadasam- pattiæ passissasi. Tato uttarim pi assamapadaæ vaïïento Ãha: @*>/ harÅtakà Ãmalakà assatthà padarÃni ca || Ja_XXII:2017 ||>@ @*>/ thevanti nÅce pakkà c' udumbarà || Ja_XXII:2018 ||>@ @*>/ madhuæ anelakaæ tattha sakam ÃdÃya bhu¤jare. || Ja_XXII:2019 ||>@ @*>/ a¤¤e Ãmà ca pakkà ca bhekavaïïÃ\<*<14>*>/ tadÆbhayaæ. || Ja_XXII:2020 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:2021 ||>@ @*>/ acchariyaæ hiækÃro\<*<17>*>/ paÂibhÃti maæ devÃnam iva ÃvÃso sobhati NandanÆpumo. || Ja_XXII:2022 ||>@ @*>/ dhajaggÃn' eva dissare nÃnÃvaïïehi pupphehi nabhaæ tÃrÃcitÃm iva || Ja_XXII:2023 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -ÅritÃ. 2 Bd brahmaïa. 3 Bd aÇkusaka¤ca. 4 Bd aggijuhanakaÂacchusaÇkhÃtimasa¤ca. 5 Cks a¤jana-. 6 Cks -pariyÃsu. 7 Cks -bhÃ. 8 Bd -ïÃnaæ. 9 Bd samÅrità pattasÃkhÃyo vÃ. 10 Bd vibhedakÃ. 11 Cks madhuæmadhukÃ. 12 so Ck; Cs Bd -ttikÃ. 13 Cks domilÃ. 14 Bd bhi¤ga-. 15 Bd -maæ. 16 so Bd; Cks atemaæ me. 17 Cks bhikkÃro for bhiækÃro? 18 Cks yanti. >/ #<[page 530]># %<530 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ giripunnÃgÃ\<*<1>*>/ koviÊÃrà ca pupphitÃ. || Ja_XXII:2024 ||>@ @*>/ bahÆ puttajÅvÃ\<*<3>*>/ ca kakudhà asanà c' ettha pupphità || Ja_XXII:2025 ||>@ @@ @@ @@ @@ @*>/ pasÃdiyÃ\<*<5>*>/ macchakacchapavyÃvidhà bahu c' ettha-m-upayÃnakà madhuæ bhiæsehi savati khÅraæ sappi\<*<6>*>/ muÊÃlihi. || Ja_XXII:2030 ||>@ @@ @*>/ ath' ettha sakuïà santi nÃnÃvaïïabahÆ dijÃ, modanti saha bhariyÃhi a¤¤ama¤¤aæ pakÆjino || Ja_XXII:2032 ||>@ @*>/ piyà puttà piyà nandà dijà pokkharaïÅgharÃ. || Ja_XXII:2033 ||>@ @*>/ dhajaggÃn' eva dissare nÃnÃvaïïehi pupphehi kusaleh' eva sugandhikà yattha Vessantaro rÃjà saha puttehi sammati, dhÃrento brÃhmaïaæ vaïïaæ Ãsada¤ ca masa¤jaÂaæ cammavÃsÅ chamà seti jÃtavedaæ namassatÅti. || Ja_XXII:2034 ||>@ Ta. cÃrÆ {timbarukkhÃ} ti suvaïïatimbarukkhÃ\<*<12>*>/, madhumadhukÃ\<*<12>*>/ ti madhurasà madhukÃ, thevantÅti virocanti, madhutthikà te madhum eva paggharantiyo madhuratÃsavÃ\<*<13>*>/ madhuttheva sadisÃ, sakamÃdÃyà 'ti taæ sayam eva gahetvà bhu¤janti, dovilà ti sa¤jÃyamÃnaphalÃ, tadÆbhayan ti ubho pi, Ãmà ca pakkà ca maï¬ukapiÂÂhivaïïà yeva, athettha heÂÂhà puriso ti ath' ettha assame tesaæ ambÃnaæ heÂÂhà Âhitako va puriso ambÃni gaïhÃti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd puïïavÃ. 2 Bd aggaluphalliyÃ. 3 Bd puÂajivÃ. 4 Bd -sÃriyÃ. 5 Bd -sÃriyÃ. 6 so all three MSS. for sappin? 7 so Cks; Bd -bhi. 8 so Cks; Bd samoditeva. 9 Bd samantà abhi-, Cks samantamabhi-. 10 Cks ca yà ca te. 11 Cks yanti. 12 Cks madhuæmadhukÃ. 13 so Cks; Bd -yavÃ. >/ #<[page 531]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 531>% Ãrohanakiccaæ n' atthi, vaïïa -- me ti etehi vaïïÃdÅhi uttamÃni, ateva me acchariyan ti ativiya me acchariyaæ, hiækÃro\<*<1>*>/ ti hin ti kÃraïaæ\<*<2>*>/, vi- bhedikà ti tÃlÃ, mÃlÃvaganthità ti samphusitarukkhÃnaæ upari ganthità mÃlà viya pupphÃni viya tiÂÂhanti, dhajaggÃnevà 'ti tÃni alaækatadhajaggÃni viya dissanti, kuÂajikuÂÂhatagarà ti kuÂaji nÃm' ekà rukkhajÃti kuÂÂhà ca tagaragacchà ca, giripunnÃgÃ\<*<3>*>/ ti mahÃpunnÃgÃ\<*<4>*>/, bhalliyo ti bhallirukkhà nÃma, palÃlakhalasannibhà ti tesaæ heÂÂhà paggharitapupphalakhalasadisÃ\<*<5>*>/ ti vadati, pokkharaïÅti caturassapokkharaïÅ, Nandane ti N-vane NandÃ- pokkharanÅ viya, puppharasamattà ti puppharasehi mattà calitÃ\<*<6>*>/, maka- randehÅti ki¤jakkharato\<*<7>*>/ bhassandareïÆhi\<*<8>*>/, pokkhare pokkhare ti pa- duminipaïïesu, tesu tesu hi ki¤jakkhato reïu bhassitvà pokkharamadhun nÃma hoti, atha pacchimà ti ettÃvatà sabbà disà vidisÃpi vÃtà dassità honti, thÆlà siæghÃtakà ti mahantà siæghÃÂakà ca, saæsÃdiyÃ\<*<9>*>/ ti sayaæjÃta- khuddikasÃli, yaæsÆkarasÃli\<*<10>*>/ pi vuccati, pasÃdiyÃ\<*<11>*>/ ti te yeva bhÆmiyaæ pa- titÃ, vyÃviddhà ti pasanne udake vyÃviddhà paÂipÃtiyaæ gacchantà dissanti, upayÃnakà ti kakkaÂakÃ, madhun ti bhiæsakoÂiyà bhinnÃya paggharanakaraso madhusadiso hoti, khÅraæ sappin ti muÊÃlakehi paggharanakaraso khÅramissa- kanavagorasasappi viya hoti, sammadayatevÃ\<*<12>*>/ 'ti sampattajanaæ madayati\<*<13>*>/ viya, samantÃ-m-abhinÃditÃ\<*<14>*>/ ti samantà abhinadantÃ\<*<15>*>/ vicaranti, nandikà ti ÃdÅni tesaæ nÃmÃni, tesaæ paÂhamÃ: sÃmi Ve-ra imasmiæ vane vasanto nandà ti vadanti dutiyÃ: tva¤ ca sukhena jÅvaputtà ca te ti vadanti tatiyÃ: tva¤ ca jÅvapiyaputtà ca te ti vadanti, catutthà ca: tva¤ ca Nandapiyaputtà ca te ti vadanti, tena tesaæ etÃn' eva nÃmÃni ahesuæ, pokkharaïÅgharà ti pok- kharaïÅvÃsino. Evaæ Cetaputtena Ve-rassa vasanaÂÂhÃne akkhÃte JÆjako tussitvà paÂisanthÃraæ karonto imaæ gÃtham Ãha: @@ Ta. sattubhattan ti madhusannibhaæ sattusaækhÃtaæ bhattaæ, i. v. h idaæ mama atthi, tan te dammi, gaïhÃhi tan ti. Taæ sutvà Cetaputto Ãha: @*>/ brahme gaïhÃhi, gaccha brahme yathÃsukhaæ. || Ja_XXII:2036 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks hikkÃro. 2 Cks hihÃkÃraæ. 3 Bd puïïavà 4 Bd mahÃpuïïavÃ. 5 so Cks; Bd -pupphapu¤cÃpalÃlakhalasannibhÃ. 6 Bd balitÃ. 7 so Cks; Bd ki¤cikkharehi. 8 so Cks; wanting in Bd. 9 Bd saæsÃriyÃ. 10 so Cks; Bd sukasÃli. 11 Bd pasÃriyÃ. 12 Cks sammo-, Bd samoditevÃ. 13 Bd modayati. 14 Bd samantà abhi-. 15 Bd abhinÃdantÃ. 16 Bd pi. >/ #<[page 532]># %<532 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @@ Ta. sambalan ti pÃtheyyaæ, etÅti yo ekapadikamaggo amhÃkaæ abhi- mukho eti esa assamaæ ujuæ gacchati, Accuto ti evannÃmako isi ta. vasatÅti. @@ Ta. yenÃsÅti yasmiæ ÂhÃne A. isi ahosi ta. gato ti. Cullavana- vaïïanà niÂÂhitÃ. @@ @@ @@ Ta. BhÃradvÃjo ti JÆjako, appamevà 'ti appÃ\<*<1>*>/ yeva, hiæsà ti tesaæ vasena tumhÃkaæ vihiæsÃ. TÃpaso Ãha: @@ @@ @@ @@ @@ @@ JÆjako Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck appaæ, Cs appa. >/ #<[page 533]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 533>% @@ Ta. taæ ahaæ -- ti ahaæ taæ dassanÃya Ãgato. TÃpaso Ãha: @@ @@ Ta. na tassa bhogà ti bho brahme tassa Ve-rassa ara¤¤e viharantassa n' eva bhogà vijjanti, dhanadha¤¤a¤ ca na vijjati, duggaro hutvà vasati, tassa santikaæ gantvà kiæ karissasÅti. Taæ sutvà JÆjako Ãha: @*>/, nÃhaæ yÃcitum Ãgato, sÃdhu dassanam ariyÃnaæ, sannivÃso sadà sukho. || Ja_XXII:2052 ||>@ @@ I. v. h.: ahaæ bho tÃpasa akuddharÆpo, alaæ ettÃvatÃ, ahaæ pana na ki¤ci Ve-raæ yÃcitum Ãgato, ariyÃnaæ pana dassanaæ sÃdhu, sannivÃso pi etehi saddhiæ sukho, ahaæ tassa ÃcariyabrÃhmano, mayà ca so yato\<*<2>*>/ SivÅhi vippavÃsito tato paÂÂhÃya adiÂÂhapubbo, tenÃhaæ naæ dassanÃya Ãgato, yadi tassa vasanaÂÂhÃnaæ jÃnÃsi saæsa me ti. So tassa\<*<3>*>/ saddahitvà "hotu saæsissÃmi te, ajja tÃva idh' eva tÃva vasÃ" 'ti taæ phalÃphalehi santappetvà punadivase maggaæ dassento hatthaæ pasÃretvà Ã.: @@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds bhoto. 2 Cks no. 3 Bd adds vacanaæ. >/ #<[page 534]># %<534 XXII. MahÃnipÃta.>% @< dhavassakaïïà khadirà sÃlà phandanamÃluvà sampavedhenti vÃtena sakiæ pÅtà va mÃïavÃ. || Ja_XXII:2056 ||>@ @@ @@ @@ @*>/ macchagumbanisevitaæ\<*<2>*>/ suciæ sugandhaæ salilaæ Ãpo tattha pi sandati\<*<3>*>/. || Ja_XXII:2062 ||>@ @@ @*>/ nÅlÃn' ekÃni setà lohitakÃm cà 'ti. || Ja_XXII:2064 ||>@ Tass' attho heÂÂhÃvattasadiso va, kareri -- ti kareripupphehi vitatÃ, saddalà -- ti dhuvasaddalena haritÃ, na tatthu -- ti tasmiæ ÂhÃne appa- mattako pi rajo na uddhaæsati, tÆlaphassasamÆpamà ti muduphassatÃya tÆlaphassasadisÃ, tiïÃni -- ti tÃni tassà bhÆmiyà mayÆragÅvÃvaïïÃni tiïÃni samantato caturaÇgulÃn' eva\<*<5>*>/ vattanti, tato pana uttari na va¬¬hanti, amba jambu -- ti ambà ca jambÆ ca kapitthà ca, paribhogehÅti nÃnÃvidhehi pupphupagaphalupagehi paribhogarukkehi, Ãpo tattha pi sandatÅti\<*<6>*>/ tasmiæ vanasaï¬e Vaækapabbate kunnadÅhi otarantaæ udakaæ sandati pavattatÅti a., vicitraæ nÅlÃnekÃni -- ti ekÃni nÅlÃni ekÃni setÃni ekÃni lohitÃnÅti imehi tÅhi uppalajÃtikehi taæ saraæ vicitraæ sajjitapupphacaægoÂakaæ viya so- bhatÅti dasseti. Evaæ caturassapokkharaïiæ\<*<7>*>/ vaïïetvà puna Mucalind- saraæ vaïïento Ãha: @@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -vaïïÆpaïikaæ, Cs -vaïïapaïibhaæ. 2 Bd -kumbha-. 3 Cks si kandati. 4 Cks -trÃ. 5 Bd -gulappamÃïÃneva. 6 so Bds; Cks sikandati in the place of Ãpo--. 7 Bd -rassapok-. >/ #<[page 535]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 535>% Ta. khomà và 'ti khomamayà viya paï¬arÃ, setasogandhiyehi cà 'ti setuppalehi ca sogandhiyehi ca kalambakehi ca so saro sa¤channo, apari- yantà -- ti aparimÃïÃ\<*<1>*>/ viya dissanti, gimhà -- ti gimhehi ca hemantikehi ca pupphitapadumÃ, jannutagghà -- ti jannupamÃïe udake upattharà phullà honti santhatà viya khÃyanti, vicittà -- ti vicitrà hutvà pupphehi santhatà sadÃ\<*<2>*>/ surabhÅ sampavÃyanti. @@ @*>/ rukkhà Mucalindam abhito saraæ\<*<4>*>/. || Ja_XXII:2069 ||>@ @*>/ sÃdhu vÃyanti padmakÃ\<*<6>*>/ nigguï¬Å sirinigguï¬Å\<*<7>*>/ asanà c' ettha pupphità || Ja_XXII:2070 ||>@ @@ @@ @*>/ ca || Ja_XXII:2073 ||>@ @*>/ rukkhà sallakiyo ca pupphità setagerÆ ca tagarÃ\<*<10>*>/ maæsikuÂÂhà kulÃvarà || Ja_XXII:2074 ||>@ @*>/ agyÃgÃraæ samantato ti. || Ja_XXII:2075 ||>@ Ta. tiÂÂhantÅti saraæ parikkhipitvà tiÂÂhanti kadambà ca kaccikÃrà ti evaænÃmarukkhÃ, pÃrija¤¤Ã ti katamÃlÃ\<*<12>*>/, vÃraïà sÃyanÃ\<*<13>*>/ ti nÃga- rukkhÃ\<*<14>*>/, mu calind -- \<*<15>*>/ ti mucalindassa ubhayapassesu, setapÃrisà ti setaccharukkhÃ\<*<16>*>/, te kira setakkhandhà mahÃpaïïà kaïikÃrasadisapupphà honti, nigguï¬Å siriniguï¬Åti\<*<17>*>/ pakatÅnigguï¬Å c' eva kÃÊanigguï¬Å ca, paÇgurà ti paÇgurarukkhÃ, kusumbharà ti eke gacchÃ, dhanutakkÃrÅ pupphehi sobhitÃ\<*<18>*>/, acchivà ti Ãdayo rukkhà yeva, setagerutagarakÃ\<*<19>*>/ ti setagerÆ ca tagarakà ca\<*<20>*>/, maæsikuÂÂhÃ\<*<21>*>/ kulÃvarà ti maæsigacchà ca koÂÂhagacchÃ\<*<22>*>/ ca kulÃ- varà ca, akuÂilà ti ujukÃ, agyÃgÃraæ -- ti agyÃgÃraæ parikkhipitvà Âhità ti a. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -ïÃni 2 Cks sarÃ. 3 Bd sa-. 4 Bd usatosaraæ. 5 Bp -pÃrisÃ. 6 Bd paddakÃ. 7 Bd saranigg-. 8 Bd -ïÃni. 9 Cks acci-. 10 Ck setaÇgaru nagarakÃ, Cs setaheru, tagarakÃ, Bd setaggÃru ca taggarÃ, Bs takeru ca garÃkÃ. 11 Cks yanti. 12 Bd rattakamÃlÃ. 13 Cks vÃyanÃ, Bd vhayanÃ? 14 Bd vÃraïarukkhà cavhayanà rukkhà ca. 15 Bd ubhatosaraæ. 16 Bd setagaccharukkhÃ. 17 Bd saranigg-. 18 Cks -taæ. 19 Ck -turakÃ, Cks tatatarakÃ, Bd setaggaru ca taggarÃ. 20 Bd setaggaru ca taggarà ca. 21 Cks -koÂÂhÃ. 22 Bd kuÂhu-. >/ #<[page 536]># %<536 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @*>/ pavattaæ ullulitaæ makkhikà hiÇgujÃlaka dÃsimaka¤cako\<*<2>*>/ c' ettha bahu nÅcekalambakÃ. || Ja_XXII:2077 ||>@ @*>/ rukkhà tiÂÂhanti brÃhmaïa sattÃhaæ dhÃrayamÃnÃnaæ gandho tesaæ na chijjati. || Ja_XXII:2078 ||>@ @*>/, indÅvarehi sa¤channaæ vanan tam upasobhitaæ\<*<5>*>/, addhamÃsaæ dhÃrayamÃnÃnaæ gandho tesaæ na chijjati. || Ja_XXII:2079 ||>@ @*>/ pupphità girikaïïikÃ, kaÂerukkhehi sa¤channaæ vanan taæ tuÊasÅhi ca || Ja_XXII:2080 ||>@ @*>/ gandhena pupphasÃkhÃhi taæ vanaæ, bhamarà pupphagandhena samantÃ-m-abhinÃditÃ. || Ja_XXII:2081 ||>@ @*>/ ubho ti. || Ja_XXII:2082 ||>@ Ta. phaïijjako\<*<9>*>/ ti bhÆtanako, muggatiyo ti ekà muggajÃti, karatiyo ti rÃjamÃso, sevÃlasiæsakan ti ime pi\<*<10>*>/ gacchà yeva, api ca siæsakan ti rattacandanaæ vuttaæ, uddhÃ\<*<1>*>/ pavattaæ -- ti taæ upakaæ tÅramariyà daban- dhanaæ vÃtÃhataæ ullulitaæ hutvà tiÂÂhati, makkhikà -- ti hiÇgujÃlakasaækhÃte pi vikasitapupphagacche pa¤cavaïïà madhumakkhikà madhurassarena viravantiyo ta, vicarantÅti a., dÃsimaka¤cako\<*<11>*>/ c' etthà 'ti, imÃpi dve rukkhajÃtiyo ettha, nÅcekalambakà ti nÅcakalambakÃ, elambarakasa¤channà ti evaæ nÃmi- kÃya valliyà sa¤channÃ, tesan ti tesaæ tassà valliyà pupphÃnaæ sabbesam pi tesaæ dÃsimakÃdÅnaæ pupphÃnaæ sattÃhaæ gandho na chijjati evaæ gandha- sampannÃni pupphÃni rajatapaÂÂasadisavÃlukapuïïabhÆmibhÃge, gandho tesan ti tesaæ indÅvarapupphÃdÅnaæ gandho addhamÃsaæ na chijjatÅti, nÅlapupphÅti Ãdikà pupphavalliyo, tulasÅhi cà 'ti tuÊasigacchehi ca, kakkarujÃtÃnÅti valliphalÃni, ta. ekissà valliyà phalani mahÃghaÂamattÃni dvinnaæ mutiÇga- mattÃni, tena vuttaæ mutiÇgamattÃni tÃ\<*<12>*>/ ubho ti. @*>/ haritÃyuto asÅ tÃlà va tiÂÂhanti chejjà indÅvarà bahÆ. || Ja_XXII:2083 ||>@ @*>/ suriyavallÅ ca kÃÊiyÃ\<*<15>*>/ madhugandhiyà asokà mudayantÅ ca vallibho khuddapupphiyo || Ja_XXII:2084 ||>@ @*>/ rukkham Ãruyha tiÂÂhanti phullà kiæsukavalliyo. || Ja_XXII:2085 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks uddÃ. 2 Cks -makacako. 3 Bd elampurukkha-. 4 Bd bhÃgaso. 5 Bd varaæ tamupasobhati. 6 Bd -setavÃri. 7 Bd sammoditeva. 8 Bd vÃ. 9 Cks pa-. 10 Ck hi. 11 Cks -makasako. 12 Bd murajamattÃni te. 13 Bd nÃriyo. 14 Cks appo-. 15 Bd ko-. 16 Bd mallikÃ. >/ #<[page 537]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 537>% @*>/ yÆthikà madhugandhiyo nÅliyÃ\<*<2>*>/ sumanà bhaï¬Å sobhati padumuttaro. || Ja_XXII:2086 ||>@ @@ @@ Ta. sÃsapo ti siddhatthako, bahuko\<*<3>*>/ ti bahu, nÃdiyo\<*<4>*>/ haritÃyuto ti haritena Ãyuto\<*<5>*>/ nÃdiyo\<*<4>*>/, ime dve lasunajÃtiyo, so pi lasuno ta. bahuko ti a., asÅ -- ti asÅti evannÃmikà rukkhà sinidhÃya bhÆmiyaæ Âhità tÃlà viya tiÂÂhanti, chejjà -- ti udakapariyante bahÆ suvaïïaindÅvarà muÂÂhinà chinditabbà hutvà Âhità apphoÂÃ\<*<6>*>/ ti apphoÂavalli\<*<6>*>/, vallibho -- ti vallibho ca khudda- pupphiyo ca nÃgavallikÃ\<*<7>*>/ ti vallinÃgÃ\<*<8>*>/, kiæsuka -- ti sugandhamattà valli- jÃti, kaÂeruhà ca vÃsantÅti\<*<9>*>/ ime ca dve pupphagacchÃ, madhugandhiyà ti madhusamÃnagandhÃ, niliyà sumanà bhaï¬Åti vallisumanà ca\<*<10>*>/ bhaï¬Å ca, padumuttaro ti eko rukkho, kaïikÃrà ti vallikÃrÃpi\<*<11>*>/ rukkhakaïikà rÃpi, hemajÃlà và ti pasÃritahemajÃlà viya dissanti, mahodadhÅti mahato udakassa ÃdhÃrabhÆto Mucalindasaro. @*>/ vÃrigocarà rohità naÊapÅ siÇgÆ kumbhilà makarà susÆ || Ja_XXII:2089 ||>@ @*>/ bhaddamuttà ca satapupphÃ\<*<14>*>/ ca lolupà || Ja_XXII:2090 ||>@ @*>/ tuÇgavaïÂakÃ\<*<15>*>/ padmakà naradà kuÂÂhà jhÃmakà ca hareïukà || Ja_XXII:2091 ||>@ @*>/ ca guggulà vibhedikà corakà kuÂÂhà kappurà ca kaliægu cÃ\<*<17>*>/ 'ti. || Ja_XXII:2092 ||>@ Ta. Athassà po -- ti idha pokkharaïÅsadisatÃya saram eva pokkharaïÅti vadati, rohità ti ÃdÅni tesaæ vÃrigocarÃnaæ nÃmÃni, madhÆ cà 'ti nimmak- khikamadhu¤ c' eva, madhulaÂÂhÅ cà 'ti laÂÂhimadhu¤ ca, tÃlisà ti Ãdikà sabbagandhajÃtiyo. @@ @*>/ ca tuliyà naÊasannibhà camarÅ calanÅ laæghÅ jhÃpità makkaÂà picu\<*<13>*>/. || Ja_XXII:2094 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd vÃsanti, Cks vÃsenti. 2 Bd nÃliyÃ, Cs nilÅyÃ, Ck nÅlÅyÃ. 3 Cks pahÆto. 4 Bd nÃriyo. 5 Bd ayu-. 6 Cks appo-. 7 Bd -mallikÃ. 8 Bd adds ca mallikà ca. 9 Cks vÃsentÅti, Bd vÃsintÅti. 10 Bd adds pakatisumanà ca. 11 so Cks for vallÅkaïikÃrÃpi? Bd vaïïikaïikÃrÃpi. 12 Bd bahukÃ. 13 Bd kuÂantajÃ. 14 Bd seta-. 15 Bd tuÇkavallikÃ. 16 Bd hari-. 17 Bd -gukÃ. 18 Bd sunopi, Cks salopÅ. 19 Bd pica, Cs ca. >/ #<[page 538]># %<538 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ katamÃyÃ\<*<2>*>/ ca ikkà goïasirà bahÆ khaggà varÃhà nakulà kÃlak' ettha bahÆtaso\<*<3>*>/ || Ja_XXII:2095 ||>@ @@ @*>/ aÂÂhapÃdà ca romÃ\<*<5>*>/ ca bhassarÃ\<*<6>*>/ ca kukutthakÃ\<*<7>*>/. || Ja_XXII:2097 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:2098 ||>@ @*>/ tittirÃyo kulÃvà paÂikuttakà || [Ja_XXII:2098*] ||>@ @*>/ bhaï¬utittiranÃmakà celÃvakà piÇgulÃyo godhakà aÇgahetukà || Ja_XXII:2099 ||>@ @@ Ta. parisÃlÆ 'ti vaÊavÃmukhapekkhiyo\<*<11>*>/, rohicca -- ti rohità c' eva sarabhamigà ca, koÂÂhasuïà Âi sigÃlasunakhÃ, katthusoïÃ\<*<12>*>/ ti pi pÃÂho, sulo- picÃ\<*<13>*>/ 'ti esÃpi ekà khuddakamigajÃti, tuliyà ti pakkhabiÊÃÊa\<*<14>*>/, naÊa- sannibhà ti naÊapupphavaïïà rukkhasunakhà ca, camarÅ calanÅlaæghÅt camarà migà ca calanÅ ca laæghÅ ca calanti\<*<15>*>/ vÃtamigà ca\<*<16>*>/, jhÃpità -- ti dve pi makkaÂajÃtiyo, picÆ ti sarapariyante gocaragÃhikà ekà makkaÂajÃti kakkaÂà katamÃya\<*<17>*>/, ti dve mahÃmigÃ, ikkà ti acchÃ, goïasirà ti ara¤¤a- goïakÃ, kÃÊakettha bahÆtaso\<*<18>*>/ ti kÃlakamigà nÃm' ettha\<*<19>*>/, soïà sigÃlà ti rukkhasunakhà ca sigÃlà ca, pampakà ti assamapadaæ parikkhipitvà Âhità mahÃveïupampaÂikÃ\<*<20>*>/, ÃkuccÃ\<*<21>*>/ ti godhÃ, pacalÃkà ti gajakumbhamigÃ, citrakÃpi dÅpiyo ti citramigà ca dÃpimigà ca, pelakà cà 'ti sasÃ\<*<23>*>/, vighÃ- sÃdà ti ete sakuïÃ, sÅhà ti kesarasÅhÃ, kokanisÃtakÃ\<*<23>*>/ ti kokaæ gahetvà khÃdanasÅlà duÂÂhamigÃ, bhassarÃ\<*<6>*>/ ti setahaæsÃ, kakutthakÃ\<*<24>*>/ ti kakuttha- sakuïÃ\<*<25>*>/, caækorà ca vanakukkuÂà ca, dindibhà ko¤cavÃdikÃ\<*<26>*>/ ti ime tayo pi sakuïà yeva, vyagghinasà ti senÃ, lohapiÂÂhà ti lohitavaïïa- sakuïÃ, pampukà ti pampaÂakÃ, kapi¤jarà -- ti kapi¤jarà ca tittirà ca, kulÃvà -- ti ime dve pi sakuïÃ, maddÃlakà cetakedÆ 'ti maddÃlakà ca celakedu ca\<*<27>*>/, bhaï¬utittiranÃmakà ti bhaï¬Æ ca tittirà ca nÃmakà ca, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd kakuÂÃ, Cks kaïÂakÃ. 2 Bd kaÊa-. 3 so Bd; Cks -tayo. 4 Bd -nisÃdakà 5 Bd morÃ. 6 Cks ha-. 7 Cks kuka-, Bd kukuÂhakÃ. 8 Cks ku¤ja-, Bd ko¤cavÃjikÃ. 9 Bd kampicanÃ, Ck -jatÃ. 10 so Cks; Bd celaketu. 11 Bd -yakkhiniyo. 12 Bd kotthasoïÃ. 13 Bd sunopicÃ. 14 Bd pakkhipilÃrÃ. 15 Cs canti, Bd omits calanti. 16 Cks omit ca. 17 Bd kakkuÂÃkaÂa-. 18 Cks tayo. 19 Bd ettha sare kaÊakà ca bahÆtaso ca. 20 Bd -veÊukkà pampaÂhakÃ. 21 Bd amattÃkucchÃ. 22 Cks sÃsÃ. 23 Bd -ïisÃdakÃ. 24 Bd kukkuÂhatÃ. 25 Bd kukkuÂhakÃ-. 26 Bd -vÃjikÃ. 27 Bd mandÃlakà ca celaketu ca. >/ #<[page 539]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 539>% celÃbakà piÇgulÃyo ti dve sakuïajÃtiyo ca, tathà godhakà aÇgahetukà ti saggà ti vÃnakasakuïÃ\<*<1>*>/, uhuækÃrà ti ulÆkÃ. @*>/ ma¤jubhÃïakà modanti saha bhariyÃhi a¤¤ama¤¤aæ pakÆjino. || Ja_XXII:2101 ||>@ @*>/ setacchakÆÂà bhadrakkhà aï¬ajà citrapekhunÃ\<*<4>*>/. || Ja_XXII:2102 ||>@ @@ @*>/ kuÊÅrakà koÂÂhapokkharasÃtakÃ\<*<6>*>/ kÃÊÃmeyyà baÊÅyakkhà kadambà suvasÃlikà || Ja_XXII:2104 ||>@ @*>/ ca kadambà suvakokilà || Ja_XXII:2105 ||>@ @*>/ kurarÃ\<*<9>*>/ haæsà ÃÂÃ\<*<10>*>/ parivadantikÃ\<*<11>*>/ pÃkahaæsà atibalà najjuhà jÅvajÅvakà || Ja_XXII:2106 ||>@ @@ @@ @*>/ Mucalindam abhito\<*<13>*>/ saraæ. || Ja_XXII:2109 ||>@ @@ @*>/ Mucalindam abhito saraæ. || Ja_XXII:2111 ||>@ @@ @*>/ nivÃro varako bahu sÃli akaÂÂhapÃko va ucchu tattha anappako. || Ja_XXII:2113 ||>@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd jÃtasakuïÃ, Bs cÃta. 2 so Ck; Cs sÅlakÃ, Bds sÃlikÃ. 3 Cs ÂhitÃ. 4 Cks -pekkhanÃ, Bd -pakkhanà 5 Bd kukkuÂhakÃ. 6 Bd -ÂakÃ. 7 Bd bhiÇga-. 8 Bd ukkusÃ. 9 Bd kururÆ. 10 Cks ÃvÃ. 11 Bd parivattantikÃ. 12 Ck ku¤janti. 13 Bd ubhato. 14 Cks kujjanti. 15 Bd sayà bahukÃ. >/ #<[page 540]># %<540 XXII. MahÃnipÃta.>% Ta. nÅlakÃ\<*<1>*>/ ti rÃjimattapattÃ\<*<2>*>/, ma¤jussarà sitÃ\<*<3>*>/ ti nibaddha- madhurassarÃ, setacchakÆÂÃ\<*<4>*>/ bhadrakkhà ti ubhapassesu setehi akkhi- kÆÂehi samannÃgatà sundarakkhÃ, aï¬ajÃcittapekkhanÃ\<*<5>*>/ ti aï¬ena jÃtÃ, citrachattÃ\<*<6>*>/, kuÊÅrakà ti kakkaÂakÃ\<*<7>*>/, koÂÂhà ti Ãdayo sakuïà va, vÃraïà ti hatthisakuïÃ\<*<8>*>/, kadambà ti mahÃkadambÃ\<*<9>*>/ gahitÃ, suvakokilà ti kokilÃhi\<*<10>*>/ saddhiæ vicaraïasukÃ\<*<11>*>/ c' eva kokilà ca, kukkusÃ\<*<12>*>/ ti kÃÊakabarÃ\<*<13>*>/, kurarÃ\<*<14>*>/ ti setakurarÃ\<*<14>*>/, ÃÂÃ{\<*<15>*>/} ti dabbÅmukhasakuïÃ, parivadentikÃ\<*<16>*>/ ti ekà sakuïa- jÃti, vÃraïà -- ti rammÃbhirudà vÃraïÃ, ubho -- ti sÃyaæ pÃto\<*<17>*>/ pabbata- pÃdaæ ekaninnÃdaæ karontà nikÆjanti, eïeyya -- ti eïimigehi ca pasatamigehi ca Ãkiïïaæ, ta patto ti brÃhmaïa Vessantarassa assamaæ patto puriso ta assame chÃtakaæ và pÃnÅyaæ pipÃsaæ\<*<18>*>/ và ukkaïÂhitaæ và na paÂilabhatÅti. @@ Ta. yattha -- ti yasmiæ ÂhÃne Ve-ahosi taæ ÂhÃnaæ gato ti. MahÃ- vanavaïïanà niÂÂhitÃ. JÆjako pi AccutatÃpasena kathitamaggena gantvà catu- rassarapokkharaïiæ patvà "ajja atisÃyaïho, idÃni MaddÅ ara¤- ¤ato Ãgamissati, mÃtugÃmo hi nÃma\<*<19>*>/ antarÃyakaro hoti, sve tassà ara¤¤agatakÃle assamapadaæ gantvà Ve-raæ dÃrake yÃ- citvà tÃya anÃgatÃya te gahetvà pakkamissÃmÅti", ath' assa avidÆre ekasmiæ sÃnupabbataæ Ãruyha phÃsukaÂÂhÃne nipajji, taæ rattiæ paccÆsakÃle MaddÅ supinaæ addasa, evarÆpo su- pino ahosi: eko puriso kaïho dve kÃsÃyÃni paridahitvà dvÅsu kaïïesu rattamÃlÃ\<*<20>*>/ pilandhitvÃ\<*<21>*>/ Ãvudhahattho tajjento\<*<22>*>/ Ãgan- tvà païïasÃlaæ pavisitvà Maddiæ jaÂÃsu gahetvà Ãka¬¬hitvà bhÆmiyaæ uttÃnaæ pÃtetvà viravantiyà tassà dve akkhÅni up- pÃÂetvà dve bÃhÃni chinditvà uraæ bhinditvà paggharantaæ lohitabinduæ hadayamaæsaæ ÃdÃya pakkÃmi, sà pabujjhitvà bhÅtatasità "pÃpako me supino diÂÂho, supinapÃÂhako pana me Vessantarena sadiso nÃma n' atthi, pucchissÃmi nan" ti cin- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds sÃlikÃ. 2 so Cks; Bd citrarÃjisatapattÃ. 3 Bd jitÃ. 4 Bd setakkhi. 5 Bd citrapakkhino. 6 so Ck; Cs -jantÃ, Bd -pattÃ. 7 Bd kukkuÂÃ. 8 Bd hatthiliÇgasakuïÃ. 9 Bd -basakuïÃ. 10 Bd kolehi. 11 Bd -ïakasuvakÃ. 12 Bd ukkusà 13 Bd kÃÊakururÃ. 14 Cks Bd kurÆrÃ. 15 Cks aÂà 16 Cks -devantikÃ. 17 Ck pÃta, Cs pÃtaæ. 18 so Cs; Ck pÃniyaæpÃniyaæ pipÃsaæ, Bd và pÃniyapipÃsaætam. 19 Bd adds dÃnassa. 20 Bd -laæ. 21 Bd pinalantitvÃ. 22 Bd tajjanto. >/ #<[page 541]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 541>% tetvà païïasÃlaæ gantvà MahÃsattassa païïasÃladvÃraæ Ãko- Âesi, M. "ko eso" ti Ã., "ahaæ deva MaddÅti", "bhadde am- hÃkaæ katikavattaæ bhinditvà kasmà akÃle ÃgatÃ" ti, "deva na kilesavasenÃgacchÃmi, api ca kho me pÃpako supino diÂÂho" ti\<*<1>*>/, "tena hi\<*<2>*>/ kathehi MaddÅti", sà attanà diÂÂhaniyÃmen' eva kathesi, M. supinam parigaïhitvà "mayhaæ dÃnapÃramÅ\<*<3>*>/ pÆ- rissati, sve mayhaæ yÃcako Ãgantvà putte yÃcissatÅti, Maddiæ assÃsetvà uyyojessÃmÅti" cintetvà "Maddi tava dussayana- dubbhojanehi cittaæ ÃluÊitaæ bhavissati, mà bhÃyÅti" mohetvà assÃsetvà uyyojesi, sà vibhÃtÃya rattiyà sabbaæ kattabbayutta- kaæ katvà dve putte ÃliÇgitvà sÅsaæ cumbitvà "ajja me dussupino diÂÂho, appamattà tÃtà bhaveyyÃthÃ" ti ovaditvà "deva dÃrakesu appamattà hothÃ" 'ti MahÃsattaæ\<*<4>*>/ putte pa- ÂicchÃpetvà pacchiÃdÅni ÃdÃya assÆni pu¤jantÅ mÆlaphalatthÃya vanaæ pÃvisi, JÆjako pi "idÃni gatà bhavissatÅti" sÃnupabhatà oruyha ekapadikamaggena assamÃbhimukho agamÃsi. M. pi païïasÃlato nikkhamitvà pÃsÃïaphale\<*<5>*>/ suvaïïapaÂimà viya nisÅditvà "idÃni yÃcako ÃgamissatÅti" pipÃsito viya surÃsoï¬o tassÃgatamaggaæ\<*<6>*>/ olokento va nisÅdi, puttÃpi 'ssa pÃdamÆle kÅÊanti, so maggaæ olokento brÃhmaïaæ Ãgacchantaæ disvà sattamÃse nikkhittadÃnadhuraæ ukkhipanto viya "ehi tvaæ tÃva brÃhmaïÃ" 'ti somanassappatto JÃlikumÃraæ Ãmantento imaæ gÃtham Ãha: @*>/ m' ÃbhikÅrare ti. || Ja_XXII:2117 ||>@ Ta. porÃïaæ -- ti pubbe Jetuttaranagare nÃnÃdisÃhi\<*<8>*>/ yÃcakÃnaæ Ãgama- naæ viya ajja yÃcakÃnaæ Ãgamanaæ dissati, nandiyo\<*<7>*>/ mÃbhikÅrare ti etassa brÃhmaïassa diÂÂhakÃlato paÂÂhÃya maæ somanassÃni abhikÅranti abhik- kamanti, ghammÃbhitattassa sÅte sÅtÆdakassa ghaÂasatasahassehi abhisi¤canakÃlo viya jÃto ti. Taæ sutvà kumÃro Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs si. 2 Cks yaæ devaæ in the place of tena hi. 3 Cks -im. 4 Ck -tta, Bd -ttassa. 5 Cks -palake. 6 Bd tassÃgamana-. 7 Cks nandiso. 8 Bd -sÃni. >/ #<[page 542]># %<542 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ viya ÃyÃti, atithÅ no bhavissatÅti. || Ja_XXII:2118 ||>@ vatvà ca pana kumÃro tassa apacitiæ karonto uÂÂhÃyÃsanà brÃhmaïaæ paccuggantvà parikkhÃragahaïatthaæ Ãpucchi, brÃh- maïo taæ oloketvà "ayaæ V-rassa putto JÃlikumÃro nÃma bhavissati, Ãdito paÂÂhÃy' eva ca pharusavacanaæ kathessÃ- mÅti" cintetvà "apehi apehÅti" accharaæ pahari, kumÃro Ãgantvà "ayaæ brÃhmaïo ativiya pharuso kin nu kho" ti tassa sarÅraæ olokento aÂÂhÃrasa purisadose passi, brÃhmaïo pi Bo-aæ upa- saækamitvà paÂisanthÃraæ karonto Ãha: @@ @*>/ appam eva siriæsapÃ, vane vÃÊamigÃkiïïe kacci hiæsà na vijjatÅti. || Ja_XXII:2120 ||>@ Bo. tena saddhiæ paÂisanthÃraæ karonto Ãha: @@ @*>/ appam eva siriæsapÃ, vane vÃÊamigÃkiïïe hiæsà amhaæ na vijjati. || Ja_XXII:2122 ||>@ @*>/ imam{\<*<4>*>/} pi paÂhamaæ passÃma brÃhmaïaæ devavaïïinaæ ÃdÃya beluvaæ daï¬aæ aggihuttaæ kamaï¬alum. || Ja_XXII:2123 ||>@ @@ @*>/ piyÃlÃni madhuke kÃsumÃriyo phalÃni khuddakappÃni, bhu¤ja brahme varaæ varaæ. || Ja_XXII:2125 ||>@ @@ vatvà ca pana M. cintesi: "ayaæ brÃhmaïo na akÃraïena imaæ brahÃra¤¤aæ Ãgato, ÃgamanakÃraïaæ ¤atvà taæ papa¤caæ akatvà pucchissÃmi nan" ti cintetvà imaæ gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd addhiko. 2 Bd omits ca. 3 Bd jivi-. 4 Cs Bd idaæ. 5 Bd tiï¬u-. >/ #<[page 543]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 543>% @@ Ta. kena vaïïenà 'ti kena kÃraïena, hetunà ti paccayena. JÆjako Ãha: @*>/ na khÅyati evan taæ yÃcit' Ãga¤chiæ, putte me dehi yÃcito ti. || Ja_XXII:2128 ||>@ Ta. vÃrivaho ti pa¤casu mahÃnadÅsu udavaho, na khÅyatÅti pipÃsitehi Ãgantvà hatthehi pi bhÃjanehi pi ussi¤citvà khÅyamÃno\<*<2>*>/ pi na khÅyati\<*<3>*>/ evaæ taæ yÃcituæ gacchanti\<*<4>*>/, tvam pi saddhÃya pÆritattÃ\<*<5>*>/ evarÆpo yevà 'ti ma¤¤amÃno ahaæ taæ yÃcituæ Ãga¤chiæ, putte me -- ti mayà yÃcito tava putte mayhaæ dÃsatthÃya dehÅti. Taæ sutvà M. somanassajÃto hutvà pasÃritahatthe\<*<6>*>/ sa- hassatthavikaæ Âhapento viya pabbatapÃdaæ unnÃdento i. g. Ã.: @*>/ rÃjaputtÅ\<*<8>*>/ sÃyaæ u¤chÃto ehiti. || Ja_XXII:2129 ||>@ @*>/ atha ne mÃladhÃrine || Ja_XXII:2130 ||>@ @*>/ brÃhmaïà 'ti. || Ja_XXII:2131 ||>@ Ta. issaro ti tvaæ mama puttÃnaæ issaro sÃmiko hutvà etto\<*<11>*>/ naya nayÃhi, api ca kho pan' etaæ\<*<12>*>/ kÃraïaæ atthi: etesaæ mÃtà rÃjaputtÅ phalÃ- phalatthÃya pÃto gatà sÃyaæ ara¤¤ato Ãgamissati tÃya ÃnÅtÃni madhuraphalÃ- phalÃni paribhu¤jitvà idh' eva ÂhÃne\<*<13>*>/ ajj' ekarattiæ vasitvà pÃto va dÃrake gahetvà gamissasÅti\<*<14>*>/, tassa nahÃte ti tÃya nahÃpite, upaghÃte\<*<15>*>/ ti sÅ- samhi\<*<16>*>/ upasiæghite\<*<17>*>/, atha te mÃladhÃrine\<*<18>*>/ ti atha vicitrÃya mÃlÃya alaækate mÃlaæ vahamÃne, pÃlipotthakesu pana atha te mÃladhÃrino ti likhitaæ, tass' attho na vicÃrito, mÆlaphalÃkiïïe ti maggapÃtheyyass' atthÃya dinnehi nÃnÃphalÃphalehi Ãkiïïe, gacchissà ti gamissasÅti\<*<19>*>/. JÆjako Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds -laæ. 2 Cks -ne, Bd pivamÃno. 3 Bd adds na sussati. 4 Bd evaæ taæ yÃcitÃga¤chinti. 5 Cks add yeva. 6 Cks -taæ hatthe. 7 Bd gato; gatà wanting in Cks. 8 all three MSS. -i. 9 Bd upagghÃte. 10 Bd gaccha ÃdÃya. 11 Bd ete. 12 Cks ekaæ. 13 Bd vane. 14 Cks omit ga-. 15 Bd upagghÃte. 16 Cks sÅsaæ. 17 Cks -siÇghÃte. 18 Cks -no. 19 gacchissÃ--wanting in Bd. >/ #<[page 544]># %<544 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @*>/ mantaæ jÃnanti, sabbaæ gaïhanti vÃmato. || Ja_XXII:2133 ||>@ @@ @@ @@ Ta. na hetà yÃcayogÅ nan ti ettha nan ti nipÃtamattaæ, i. v. h.: mahÃrÃja età itthiyo nÃma na hi yÃcayogÅ yÃcanÃya\<*<2>*>/ anucchavÅkà na honti kevalaæ antarÃyassa kÃriyà ti dÃyakÃnaæ pu¤¤antarÃyaæ yÃcakÃna¤ ca lÃbhan- tarÃyaæ karonti, mantan ti itthiyo\<*<3>*>/ mÃyaæ nÃma jÃnanti, vÃmato ti sab- baæ\<*<4>*>/ vÃmato gaïhati na dakkhiïato\<*<5>*>/, saddhÃya -- ti kamma¤ ca phala¤ ca saddahitvà dÃnaæ dadato, mÃsan ti mà Ãsaæ\<*<6>*>/ mÃtaraæ addakkhi, kayirà ti kareyya, Ãmantayassute ti jÃnÃpehi mayà saddhiæ pesehÅti vadati, dadato ti dadantassa. Vessantaro Ãha: @*>/ JÃliæ KaïhÃjinaæ ubho\<*<8>*>/. || Ja_XXII:2137 ||>@ @*>/ bahuæ dassati\<*<10>*>/ te dhanan ti. || Ja_XXII:2138 ||>@ Ta. ayyakassà 'ti mayhaæ pituno Sa¤jaya-mahÃrÃjassa dvinnaæ ku- mÃrÃnaæ ayyakassa, dassatÅti\<*<11>*>/ so rÃjà tuyhaæ bahuæ dhanaæ dassati\<*<12>*>/. JÆjako aha: @*>/ daï¬Ãya maæ dajjà vikkiïeyya haneyya và jino dhana¤ ca dÃse\<*<14>*>/ ca gÃrayhassa brahmabandhuyà ti. || Ja_XXII:2139 ||>@ Ta. acchedanassà 'ti acchinditvà gahaïassa bhÃyÃmi, rÃjÃ\<*<15>*>/ -- ti ayaæ brÃhmaïo dÃrakacoro\<*<16>*>/ daï¬am assa upanethÃ\<*<17>*>/ ti evaæ daï¬atthÃya maæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd itthikÃ. 2 Cks yÃcamÃnÃya. 3 Cks itthi. 4 Cks sabbÃ. 5 Cks -te. 6 Cks etesaæ. 7 so Cks; Bd ayyakassÃmi me dehi; read: ayyakassÃp' ime dehi? 8 Bd jÃlikaïhÃjinÃcubho. 9 Bd citto. 10 Cks dasseti. 11 Ck dassati no ti, Cs dassati to ti, Bs dassati ne dhananti. 12 Cks dassasÅti. 13 Ck Bd rÃja. 14 Bd dÃsä. 15 Bd rÃja. 16 Cks add ti. 17 Bd dethÃ. >/ #<[page 545]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 545>% rÃjÃnaæ\<*<1>*>/ dadeyya, gÃrayh' assa -- ti kevalaæ brÃhmaïiyà ca garahitabbÃ\<*<2>*>/ bhavissÃmÅti. Vessantaro Ãha: @@ JÆjako Ãha: @@ Ta. dÃrake cà 'ti alaæ mayhaæ a¤¤ena dhanena ahaæ ime dÃrake ca attano brÃhmaïiyà paricÃrike\<*<3>*>/ nessÃmÅti. Taæ tassa pharusavacanaæ sutvà dÃrakà piÂÂhipaïïasÃlaæ gantvà tato piÂÂhipaïïasÃlato pi palÃyitvà gumbagahane nilÅ- yitvÃ\<*<4>*>/ tatrÃpi JÆjakenÃgantvà gahitaæ\<*<5>*>/ viya attÃnaæ sampassa- mÃnà kampantà katthaci ÂhÃtuæ\<*<6>*>/ asamatthà ito c' ito ca dhÃ- vitvà caturassapokkharaïÅtÅraæ gantvà ¬alhaæ vÃkacÅraæ nivÃ- setvà udakaæ oruyha pokkharapattaæ sÅse Âhapetvà udakena paÂicchannà hutvà aÂÂhaæsu. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ sutvà luddassa bhÃsitaæ tena tena padhÃviæsu JÃli KaïhÃjinà ubho\<*<8>*>/ ti. || Ja_XXII:2142 ||>@ JÆjako pi kumÃre adisvà Bo-aæ apasÃdesi "bho Ve-ra tvaæ idÃn' eva mayhaæ dÃrake datvà mayà `nÃhaæ Jetuttara- nagaraæ gamissÃmi dÃrake mama\<*<9>*>/ brÃhmaïiyà paricÃrike nessÃmÅti' vutte iÇgitasa¤¤aæ datvà putte palÃpetvà ajÃnanto viya nisinno, n' atthi ma¤¤e lokasmiæ tayà sadiso musÃvÃdo" ti\<*<10>*>/, taæ sutvà M. kampito hutvà "te palÃtà bhavissantÅti" cintetvà "brÃhmaïa mà cintayi, Ãnemi\<*<11>*>/ te kumÃre" ti uÂÂhÃya piÂÂhipaïïasÃlaæ gantvà tesaæ vanagahanaæ\<*<12>*>/ paviÂÂhabhÃvaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cks; Bd amaccÃnaæ. 2 so all three MSS. for -o? 3 Cks -rikÃ. 4 Bd niliyiæsu. 5 Cks -tÃ. 6 Bd sandhÃretuæ. 7 so Cks for vyathitÃ? Bd byÃdhitÃ. 8 Bd cubho. 9 Cks maæ. 10 Bd -dÅti. 11 Bd ÃnessÃmi. 12 Bd gumba-. >/ #<[page 546]># %<546 XXII. MahÃnipÃta.>% ¤atvà padavaÊa¤jÃnusÃrena p-tÅraæ gantvà udake otiïïapadaæ disvà "udakaæ oruyha Âhità bhavissantÅti" ¤atvà "tÃta\<*<1>*>/ JÃlÅti" pakkositvà gÃthÃdvayam Ãha: @*>/, pÆretha mama pÃramiæ, hadayaæ me 'bhisi¤cetha, karotha vacanaæ mama. || Ja_XXII:2143 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:2144 ||>@ TÃta JÃlÅti pakkosi\<*<4>*>/, kumÃro pitu saddaæ sutvà evaæ cintesi: "brÃhmaïo maæ yathÃruciæ karotu pitarà saddhiæ dve kathà na kathessÃmÅti" sÅsaæ nÅharitvà pokkharapattÃni viyÆhanto udakà uttaritvà M-assa dakkhiïapÃde patitvà gop- phakasandhiæ daÊhaæ gahetvà parodi, atha naæ M. Ãha: "tÃta bhaginÅ te kuhin" ti, "tÃta ime sattà nÃma bhaye uppanne attÃ- nam eva rakkhantÅti", atha M. "puttehi me katikà kathà bha- vissantÅti" ¤atvà "ehi amma Kaïhe" ti pakkositvà gÃthadvayaæ Ã.: @*>/, pÆretha mama pÃramiæ\<*<6>*>/, hadayam me 'bhisi¤cetha, karotha vacanaæ mama. || Ja_XXII:2145 ||>@ @*>/ ca me hotha acalà bhavasÃgare, jÃtipÃraæ tarissÃmi uddharissaæ\<*<8>*>/ sadevakan ti. || Ja_XXII:2146 ||>@ SÃpi "pitarà saddhiæ dve kathà na kathessÃmÅti" tath' eva uttaritvà M-assa vÃmapÃde patitvà gopphakasandhiæ\<*<9>*>/ daÊ- haæ gahetvà parodi, tesaæ assÆni M-assa phullapadumavaïïe pÃdapiÂÂhe patanti, tassa assÆni tesaæ suvaïïaphalakasadisÃya piÂÂhiyà patanti, atha M. kumÃre uÂÂhÃpetvà assÃsetvà "tÃta JÃli, kiæ tvaæ mama dÃnavittabhÃvaæ na jÃnÃsi, ajjhÃsayam me tÃta matthakaæ pÃpehÅti" vatvà goïe agghÃpento viya tatth' eva Âhito kumÃre agghÃpesi, so kira puttaæ Ãmantetvà Ãha: "tÃta JÃli, tvaæ bhujisso hotukÃmo brÃhmaïassa nikkha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks ammatÃta. 2 Bd piyÃputtÃ. 3 Bd adds tattha hadayaæ me bhisi¤cethà ti brÃhmaïa akkosanena uïhaæ mama hadayaæ vupasametha bhavasÃgare ti sÃgarasadise bhave acalà yÃnà ca nÃvà ca me hotha ahaæ sadevakaæ lokaæ jÃtipÃraæ tÃressÃmÅti. 4 Bd omits tÃta--. 5 Bd piyà dhitÃ. 6 Cks piyà me dÃnapÃrami. 7 Cks yanÃ-. 8 Cks -rissÃmi 9 all three MSS. goppa-. >/ #<[page 547]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 547>% sahassaæ datvà bhujisso bhaveyyÃsi, bhaginÅ pi kho pana te uttamarÆpadharÃ, koci nÅcajÃtiko brÃhmaïassa ki¤cid eva dhanaæ datvà tava bhaginiæ bhujissaæ katvà jÃtisambhedaæ kareyya, a¤¤atra ra¤¤Ã sabbasatadÃyako nÃma n' atthi, tasmà bhaginÅ te bhujissà hotukÃmà brÃhmaïassa dÃsasataæ dÃsi- sataæ hatthis. assas. usabhas. nikkhasatan ti sabbasataæ\<*<1>*>/ datvà bhujissà hotÆ" 'ti evaæ kumÃre agghÃpetvà samassÃsetvà assamapadaæ netvà kamaï¬alunà udakaæ gahetvà "ehi vata bho brÃhmaïÃ" 'ti\<*<2>*>/ sabba¤¤uta¤Ãïassa\<*<3>*>/ patthanaæ katvà uda- kaæ pÃtetvà "puttena me sataguïena sahassaguïena satasa- hassaguïena sabba¤Æta¤Ãïam eva piyataran" ti paÂhaviæ unnÃ- dento brÃhmaïassa piyaputtadÃnaæ adÃsi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ brÃhmaïassa adà dÃnaæ SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hano. || Ja_XXII:2147 ||>@ @*>/ brÃhmaïassa adà vitto\<*<5>*>/ puttake dÃnam uttamaæ. || Ja_XXII:2148 ||>@ @@ @*>/ brÃhmaïassa adà dÃnaæ SivÅnaæ raÂÂhava¬¬hano ti. || Ja_XXII:2150 ||>@ Ta. vitto\<*<5>*>/ ti pÅtisomanassajÃto hutvÃ, tadÃsi yaæ bhiæsanakan ti tadà dÃnatejena unnadantÅ\<*<7>*>/ mahÃpaÂhavÅ kampi, SinerupabbatarÃjà onami, sabbe devà sÃdhukÃram adaæsu, yÃva Brahmalokà ekakolÃhalam ahosi, khaïikavassaæ vassi\<*<8>*>/, akÃlavijjulatà nicchariæsu, HimavantavÃsino sÅhÃdayo sakala= Himavantaæ ekaninnÃdaæ kariæsu, evarÆpaæ bhiæsanakaæ ahosi, PÃliyaæ pana medinÅ samakampathÃ\<*<9>*>/ 'ti ettakam eva vuttaæ, yan ti yadÃ, sukhavacchite ti su- khasaæva¬¬hite sukhavasite sukhaparipÃlite adÃsÅti, bho brÃhmaïa puttena me sataguïena sahassag. satasahassag. sabba¤¤Æta¤Ãïam eva piyataran ti tass' atthÃya adÃsÅti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -tÃni. 2 Bd adds ÃmantetvÃ. 3 Bd adds paccayo hotuti. 4 Cs -jinà ubho, Bd -jinaæ cubho, Ck jÃlÅkaïhÃjinÃvubho. 5 Cks citto. 6 Cks -vajjite. 7 Cks -ti, Bd unnÃdenti. 8 Bd ghanika-, Cks vasi. 9 Bd sampakampathÃ. >/ #<[page 548]># %<548 XXII. MahÃnipÃta.>% M. dÃnaæ datvà "aho sudinnaæ me dÃnan" ti pÅtiæ up- pÃdetvà kumÃre olokento aÂÂhÃsi. JÆjako pi vanagumbaæ pavi- sitvà valliæ dantehi bhinditvà ÃdÃya kumÃrassa dakkhiïa- hatthaæ kumÃrikÃya vÃmahatthena saddhiæ ekato bandhitvà tam eva vallikoÂÅhi poÂhayamÃno gahetvà pÃyÃsi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @*>/ brÃhmaïo ÃkoÂayanto te\<*<2>*>/ neti\<*<3>*>/ SivirÃjassa pekkhato ti. || Ja_XXII:2152 ||>@ Ta. tesaæ pahaÂaÂÂhÃne chavi chijjati lohitaæ paggharati, paharaïakÃle a¤¤ama¤¤aæ piÂÂhiæ dadanti\<*<4>*>/, ath' ekasmiæ visamaÂÂhÃne brÃhmaïo pakkhalitvà pati, kumÃrÃnaæ mudu- hatthehi thaddhavalli gaÊitvà gatÃ, te rodamÃnà palÃyitvà M-assa santikaæ Ãgamiæsu. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ @@ @*>/ no, tadÃyaæ brÃhmaïo kÃmaæ vikkiïÃtu hanÃtu vÃ: || Ja_XXII:2156 ||>@ @*>/ atha ova¬¬hapiï¬iko\<*<7>*>/ dÅghuttaroÂÂho capalo kaÊÃro bhagganÃsako || Ja_XXII:2157 ||>@ @*>/ lohamassu\<*<9>*>/ haritakeso valÅnaæ\<*<10>*>/ tilakÃhato || Ja_XXII:2158 ||>@ @*>/ ca brahà kharo\<*<12>*>/ ajinÃni ca sannaddho amanusso bhayÃnako. || Ja_XXII:2159 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd daï¬a¤cÃdÃya. 2 Cks so. 3 Cks nete. 4 Bd piÂhiyo namanti. 5 Bd etu. 6 so Cks; Bd andha-. 7 Bd obandha-. 8 Bd -uko. 9 Cks lomahassu. 10 Bd valinaæ. 11 Bd -Âo. 12 Cks karo. >/ #<[page 549]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 549>% @*>/ yÃcati, nÅyamÃne pisÃcena kin nu tÃta udikkhasi, || Ja_XXII:2160 ||>@ @*>/ nÆna te hadayaæ Ãyasaæ daÊhabandhanaæ yo no baddhe na jÃnÃsi brÃhmaïena dhanesinà accÃyikena luddena yo no gÃvo va sumbhati. || Ja_XXII:2161 ||>@ @*>/ yÆthà hÅnà pakandatÅti. || Ja_XXII:2162 ||>@ Ta. udikkhatÅti pitu santikaæ gantvà pakampamÃno oloketi, vedhan ti vedhamÃno, tva¤ca no tÃta dassasÅti tÃta tva¤ ca amhe tÃya anÃgatÃya eva brÃhmaïassa adÃsi, mà evaæ kari, adhivÃsehi tvaæ kÃlaæ tÃta yÃva ammam pi passemu, atha no tÃta ammÃya diÂÂhakÃle tvam pi dassasi, vikkiïÃtu ha- nÃtu và ti tÃta ammÃya ÃgatakÃle esa amhe vikkiïÃtu và hanÃtu và yaæ và icchati taæ và karotu, api ca kho pan' esa kakkhaÊo pharuso aÂÂhÃrasahi purisa- dosehi samannÃgato ti aÂÂhÃrasapurisadose kathesi: tattha balaækapÃdo pat- tharitapÃdo\<*<4>*>/, addhanakho\<*<5>*>/ ti pÆtinakho ti a., atho ova¬¬hapiï¬iko\<*<6>*>/ ti heÂÂhà galitapiï¬ikatamaæ\<*<7>*>/, dÅghuttaroÂÂho ti mukham pidahitvà Âhitena\<*<8>*>/ uttaroÂÂhena samannÃgato, capalo ti paggharitalÃlo, kaÊÃro ti sÆkaradÃÂhehi samannÃgato, bhagganÃsako ti bhaggÃya nÃsÃya s., lohamassÆ\<*<9>*>/ ti tamba- vaïïamassu, haritakeso ti suvaïïavaïïakeso virÆÊhakeso, valinan ti sarÅra- cammassa valÅnagahito\<*<10>*>/, tilakÃhato ti kÃÊatilakehi parikkhitto\<*<11>*>/, piÇgalo ti bilÃlakkhisadisehi akkhÅhi s., vinato ti kaÂiya¤ ca piÂÂhiya¤ ca khandhe cà 'ti tÅsu ÂhÃnesu vaæko, vikato ti vikatapÃdo\<*<12>*>/ abaddhasandhÅti pi vuttaæ, katÃkato\<*<13>*>/ ti vivarantehi aÂÂhisandhÅhi samannÃgato, brahà ti dÅgho, amanusso ti na manusso manussavesena vicaranto pi yakkho esa, bhayÃnako ti ativiyà bhiæ- sanako, manusso và udÃhu yakkho ti tÃta sace evaæ koci puccheyya atha maæ- salohitabhojano ti vattuæ yuttaæ, dhanan taæ tÃta yÃcatÅti tÃta esa am- hÃkaæ maæsaæ khÃditukÃmo tumhe puttadhanaæ yÃcati, udikkhasÅti maj- jhattaæ\<*<14>*>/ pekkhasi, asmÃ\<*<15>*>/ nÆna te hadayan ti tÃta mÃtÃpitunnaæ hadayan nÃma puttesu mudukaæ hoti puttÃnaæ dukkhaæ na sahati\<*<16>*>/, tava pana pÃsÃïo\<*<17>*>/ viya ma¤¤e hadayaæ athavÃ\<*<18>*>/ Ãyasaæ daÊhabandhanaæ, tena amhÃkaæ evarÆpe dukkhe uppanne\<*<19>*>/ na jÃnÃsÅti ajÃnanto viya acchasi, accÃyikena luddenà 'ti ativiya luddena pamÃïÃtikkantena, yo no ti brÃhmaïena no amhe kanittha- bhÃtike baddhe bandhite yo tvaæ na jÃnÃsi\<*<20>*>/, sumbhatÅti poÂheti\<*<21>*>/, idheva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks dhanaæ tÃtÃva. 2 Cks add ha. 3 Bd khirasampattÃ, Cks sara-. 4 Bd patthaÂa-. 5 Bd anta-, Bs andha-. 6 Cks ova¬¬hi, Bd obandha-. 7 so Ck; Cs -piï¬itatamaæ, Bd -piï¬imaso. 8 Bds add dÅghena. 9 Cks lomahaæsÆ. 10 so Cks; Bd valigahitaæ. 11 Bd -kiïïo. 12 Ck vinata-, Bd vikoÂo ti vikaÂa-. 13 Bd kaÂakatÃ. 14 Bd ajhu. 15 Cks amma. 16 Bd -anti. 17 Bd -ïa. 18 Cks ti. 19 Bd adds na rujjati. 20 Cks omit yo no ti--. 21 Bd poth-. >/ #<[page 550]># %<550 XXII. MahÃnipÃta.>% acchatan ti tÃta ayaæ KaïhÃjinà na ki¤ci dukkhaæ jÃnÃti, yathà nÃma khÅra- sammattÃ\<*<1>*>/ migapotikà yÆthaparihÅnà mÃtaraæ apassantÅ khÅratthÃya pakandati evaæ ammaæ apassantÅ kanditvà sussitvà marissatÅti, tasmà ma¤ ¤eva brÃhmaïassa dehi, ahaæ gamissÃmi, ayaæ KaïhÃjinà idh' eva hotÆ 'ti. Evaæ vutte\<*<2>*>/ M. na ki¤ci kathesi, tato kumÃro mÃtÃpi- tunnaæ Ãrabbha paridevanto Ãha: @*>/ tam me dukkhataraæ ito. || Ja_XXII:2163 ||>@ @*>/ tam me dukkhataram ito. || Ja_XXII:2164 ||>@ @*>/ KaïhÃjinaæ apassantÅ kumÃriæ cÃrudassaniæ. || Ja_XXII:2165 ||>@ @*>/ KaïhÃjinaæ apassanto kumÃriæ cÃrudassaniæ. || Ja_XXII:2166 ||>@ @@ @@ @*>/, a¬¬haratte va\<*<7>*>/ ratte và nadÅva avasucchati\<*<8>*>/. || Ja_XXII:2169 ||>@ @*>/. a¬¬haratte va\<*<7>*>/ ratte và nadÅva avasucchati\<*<8>*>/. || Ja_XXII:2170 ||>@ @@ @*>/ nigrodhà ca kapitthanà vividhÃni phalajÃtÃni -- tÃni ajja jahÃmase. || Ja_XXII:2172 ||>@ @@ @@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -sammatÃ, Bd -samattÃ. 2 Ck -o. 3 Bd passissaæ. 4 Bd rucchati, Bs rujjati. 5 Bd ciraæ rucchati assame. 6 Bd rucchati. 7 Cks ca. 8 Cks -sujjhati, Bd -sussati. 9 Bds cime. >/ #<[page 551]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 551>% Ta. pumunà ti bhave vicarantena\<*<1>*>/ pumunà purisena mÃdisena, labbhà ti labhitabbam eva, tamme dukkhataraæ ito ti tam me ammaæ passituæ alabhantassa dukkhaæ hoti ito\<*<2>*>/ poÂhena dukkhato sataguïena dukkhataraæ, rucchitÅti rodissati, a¬¬haratteva rattevà ti sakalaratte và amhe saritvà ciraæ rodissati, avasucchatÅti\<*<3>*>/ appodakà kunnadÅ viya avasucchissati\<*<4>*>/, yathÃ\<*<5>*>/ khippam eva sussati evaæ aruïe uggacchante yeva sussitvà marissatÅti adhippÃ- yen' evam Ãha, vedisà ti olambanasÃkhÃ, tÃnÅti yesan no mÆlapupphaphalÃni\<*<6>*>/ gaïhantehi\<*<7>*>/ ciraæ kÅÊitaæ tÃni ajja ubho pi mayaæ jahÃma, hatthikà ti ten' eva amhÃkaæ kÅÊanatthÃya katahatthikÃ\<*<8>*>/. Evaæ paridevamÃnam eva saddhiæ bhaginiyà JÆjako pi Ãgantvà poÂhento\<*<9>*>/ gahetvà pakkÃmi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ @*>/ sokaæ pativinessatÅti. || Ja_XXII:2179 ||>@ MahÃsattassa putte arabbha balavasoko uppajji hadaya- maæsaæ uïhaæ ahosi, so\<*<11>*>/ kesarasÅhena gahitamattavÃraïo viya RÃhumukhe paviÂÂhacando viya kampamÃno sakabhÃvena san- dhÃretuæ asakkonto assupuïïehi nettehi païïasÃlaæ pavisitvà karuïaæ paridevi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ Tatoparaæ MahÃsattassa vilÃpagÃthà honti: @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -to. 2 Ck imenÃ. 3 Cks -sujjhati, Bd -sussati. 4 Cks -sujjhissati, Bd -sussissati. 5 Cks tathÃ. 6 Cks mÆle pupphaphalÃbhi. 7 Bd gaïhitehi. 8 Bd hatthirÆpakÃ. 9 Bd adds te. 10 Cks -ti, Bd udikkhati. 11 Cks sokena. >/ #<[page 552]># %<552 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ pÃdehi, ko ne hatthe gahessati. || Ja_XXII:2183 ||>@ @@ @*>/ ko lajjÅ\<*<4>*>/ paharissati. || Ja_XXII:2185 ||>@ @*>/ baddhassa kuminÃmukhe akkosati paharati piye putte apassato ti. || Ja_XXII:2186 ||>@ Ta. Kanvajjà 'ti kathan nu ajja\<*<6>*>/, uparucchantÅti saÂÂhiyojanamaggaæ upagantvà rodissanti, saævesanÃkÃle ti mahÃjanassa paribhu¤janakÃle\<*<7>*>/, ko ne dassatÅti ko nesaæ bhojanaæ dassati, kathannu pathaæ gacchantÅti kathan nu saÂÂhiyojanamaggaæ gamissanti, pattikà ti hatthiyÃnÃdirahitÃ, anu- pÃhanà ti upÃhanamattehi viyuttà sukhumÃlà vatapÃdÃ\<*<8>*>/, gahessatÅti kila- mathavinodanatthÃya ko gaïhissati, dÃsidÃsassà 'ti dÃsidÃso assa, a¤¤o và -- ti tassa pi dÃso ti evaæ paramparÃyo mayhaæ catuttho pesiyo pesana- kÃrako assa, tassa evaæ suvihÅnassÃ\<*<9>*>/ 'ti ayaæ Vessantarassa dÃsapatidÃso ti ¤atvà ko ÊajjÅ paharissatÅti lajjÃsampanno ko pahareyya, yuttan nu kho tassa nillajjassa mama putte paharitun ti, vÃrijassevà 'ti kuminÃmukhe bad- dhassa macchasseva sato mama, apassato ti akÃro nipÃtamattaæ passantass' eva piyaputte\<*<10>*>/ akkosati c' eva garahati ca aho vata dÃruïo ti. Atha M-assa kumÃresu sinehena evaæ parivitakko udapÃdi "ayaæ brÃhmaïo mama putte ativiya viheÂhetÅti", sokaæ san- dhÃretuæ asakkonto "brÃhmaïaæ anubandhitvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà ÃnessÃmi te kumÃre" ti, tato "aÂÂhÃnam etaæ, kumÃ- rÃnaæ pÅÊanaæ atidukkhaæ iti dÃnaæ datvà anutappanaæ nÃma sataæ dhammo na hotÅti" cintesi, tadatthajotanÃya ime dve parivitakkagÃthà nÃma honti: @@ @*>/ taæ dukkharÆpaæ yaæ kumÃrà viha¤¤are, sata¤ ca dhammam a¤¤Ãya ko datvà anutappatÅti. || Ja_XXII:2188 ||>@ Ta. satan ti pubba-BodhisattÃnaæ paveïiyaæ dhammaæ, so kira tasmiæ khaïe Bodhisattapaveïiæ anussari, tato sabba-BodhisattÃnaæ dhanapariccÃgaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cs Bd; Ck yan-. 2 Ck Bd -i, Cs ajjÅ. 3 Ck supihinassa, Cs supihÅnassa, Bd suvihinassa. 4 Cks -i, Bd lajja. 5 Bd pemÃto. 6 Bd kaæ nu ajja. 7 Bd parivasanÃ-. 8 so Cs; Ck vana-, Bd sukhumÃlapÃdÃ, omitting vata. 9 Ck suvihitassÃ, Bd supihÃnassÃ. 10 Cks add koci. 11 Bd aÂhÃna me. >/ #<[page 553]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 553>% aÇgapariccÃgaæ jÅvitap. puttap. bhariyapariccÃgan ti ime pa¤ca mahÃpariccÃge apariccajitvà Buddha-bhÆtapubbà nÃma n' atthi, ahaæ tesaæ abbhantaro\<*<1>*>/, mayÃpi puttadhÅtaro adatvà na sakkà Buddhena bhavitun ti cintetvà kiæ tvaæ Vessantara paresaæ dÃsatthÃya dinnaputtÃnaæ dukkhabhÃvaæ na jÃnÃsi yena\<*<2>*>/ brÃhmaïaæ anubandhitvà jÅvitakkhayaæ pÃpessÃmÅti sa¤¤aæ uppÃdesi, dÃnaæ datvà pacchà anutÃpo\<*<3>*>/ nÃma tava ananurÆpo ti evaæ attÃnaæ paribhÃsitvà sace pi so kumÃre mÃressati\<*<4>*>/ dinnakÃlato paÂÂhÃya mama na ki¤ci hotÆ 'ti evaæ\<*<5>*>/ daÊhasamÃdÃnaæ adhiÂÂhÃya païïasÃlato nikkhamitvà païïasÃladvÃre pÃsÃïa- phalake ka¤canapaÂimà viya nisÅdi. JÆjako pi\<*<6>*>/ kumÃre poÂhetvà nesi. Tato kumÃro vilapanto Ã.: @*>/ tath' eva so. || Ja_XXII:2189 ||>@ @*>/ janindena brÃhmaïassa dhanesino accÃyikassa luddassa yo no gÃvo va sumbhati. || Ja_XXII:2190 ||>@ @@ @*>/ nigrodhà ca kapitthanà vividhÃni phalajÃtÃni tÃni Kaïhe\<*<10>*>/ jahÃmase. || Ja_XXII:2192 ||>@ @*>/ jahÃmase. || Ja_XXII:2193 ||>@ @*>/ jahÃmase. || Ja_XXII:2194 ||>@ @*>/ jahÃmase. || Ja_XXII:2195 ||>@ @*>/ jahÃmase ti. || Ja_XXII:2196 ||>@ Ta. yassà 'ti yassa santike sakÃmatà n' atthi. Puna brÃhmaïo ekasmiæ visamaÂÂhÃne pakkhalitvà patito, tesaæ hatthato bandhanaæ\<*<11>*>/ mu¤citvà gataæ\<*<12>*>/, te pahaÂakukkuÂà viya kampamÃnà palÃyitvà ekavegen' eva pitu santikaæ gatÃ. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ ti. || Ja_XXII:2197 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds hoti. 2 Bd kena. 3 Cks -tappo. 4 Bd mÃrissati, Cks omit mÃ-. 5 Bd na ki¤ci kÃtabaæ hotÅti so. 6 Bd adds bodhisattassa mukhe. 7 Bd pità atthi. 8 Cs Bd si. 9 Bd cime. 10 Cks -hÃ. 11 Bd bandhunavalli. 12 Bd gaÊitaæ. 13 Bd cubho. >/ #<[page 554]># %<554 XXII. MahÃnipÃta.>% Ta. tena tenà 'ti tena muttakhaïena\<*<1>*>/ yena disÃbhÃgena tesaæ pità atthi tena padhÃviæsu, padhÃvitvà pitu santikam eva gamiæsÆ 'ti a. JÆjako vegen' uÂÂhÃya vallidaï¬ahattho kappuÂÂhÃnaggi viya uggiranto\<*<2>*>/ Ãgantvà "ativiya palÃyituæ chekà tumhe" ti hatthe bandhitvà puna nesi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ neti SivirÃjassa pekkhato ti. || Ja_XXII:2198 ||>@ Evaæ niyyamÃnesu KaïhÃjinà nivattitvà olokentÅ pitarà sallapi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @*>/ no, niyyamÃne pisÃcena kin nu tÃta udikkhasÅti. || Ja_XXII:2200 ||>@ Ta. tan ti taæ passamÃnaæ nisinnaæ pitaraæ SivirÃjaæ, dÃsiyan ti dÃsikaæ, khÃditun ti khÃdanatthÃya ayaæ no giridvÃraæ asampatte yeva ubhohi cakkhÆhi surattalohitabindÆ\<*<5>*>/ paggharantehi khÃdissÃmÅti netÅti, khÃdituæ pacituæ\<*<6>*>/ và neti, kiæ amhe udikkhasi, sabbadà tvaæ sukhito hohÅti\<*<7>*>/. DaharakumÃrikÃya vilapantiyà kampamÃnÃya gacchantiyà M-assa balavasoko uppajji hadayavatthuæ uïham ahosi, nÃsi- kÃya appahontiyà mukhena uïhe assÃsapassÃse vissajjesi, assÆni lohitabindÆni hutvà nettehi nikkhamiæsu, so idaæ evarÆpaæ dukkhaæ sinehadosen' eva jÃyati\<*<8>*>/ na a¤¤ena kÃraïena, sinehaæ akatvà majjhatten' eva bhavitabban ti tathÃrÆpaæ sokasallaæ attano ¤Ãïabalena vinodetvà pakatinisinnÃkÃren' eva\<*<9>*>/ nisÅdi. GiridvÃraæ asampatte yeva kumÃrÅ vilapantÅ agamÃsi: @*>/ suriyo, brÃhmaïo ca tareti\<*<11>*>/ no. || Ja_XXII:2201 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -kÃraïena, Cs vuttakÃranena. 2 Bd avattharanto. 3 Cks so. 4 Cks netu. 5 Bd rattalohitehi. 6 Cks pacci-. 7 Cks hotÅti. 8 Bd jÃtaæ. 9 Cks -kÃraïeneva. 10 Ck nÅcovo-, Cs nÅcovÃ-, Bd niceco. 11 Ck va taroti, Cs va tarohi. >/ #<[page 555]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 555>% @*>/ bhÆtÃni pabbatÃni vanÃni ca, sarassa sirasà vandÃma supatitthe ca Ãpake\<*<2>*>/ || Ja_XXII:2202 ||>@ @*>/ osadhyo pabbatÃni vanÃni ca ammaæ Ãrogyaæ vajjÃtha: ayan no neti brÃhmaïo. || Ja_XXII:2203 ||>@ @@ @*>/, api passesi no\<*<5>*>/ lahuæ. || Ja_XXII:2205 ||>@ @@ @*>/ anappako yà no baddhe na jÃnÃti brÃhmaïena dhanesinà accÃyikena luddena yo no gÃvo va sambhati. || Ja_XXII:2207 ||>@ @*>/ ammaæ passemu sÃyaæ u¤chÃto Ãgataæ, dajjà ammà brÃhmaïassa phalaæ khuddena missitaæ, || Ja_XXII:2208 ||>@ @*>/ dhÃto\<*<9>*>/ na bÃÊhaæ tarayeyya\<*<10>*>/ no, sutÃ\<*<11>*>/ ca vata no pÃdÃ, bÃÊhaæ tÃreti\<*<12>*>/ brÃhmaïo, iti tattha vilapiæsu kumÃrà mÃtugiddhino\<*<13>*>/ ti. || Ja_XXII:2209 ||>@ Ta. pÃdukà ti khuddapÃdÃ, okandÃmasÅti\<*<14>*>/ avankandÃma\<*<15>*>/, apacitiæ nÅcavuttiæ dassentà jÃnÃpema, sarassà 'ti imassa padumasarassa pariggÃhikÃn' eva\<*<16>*>/ nÃgakulÃni sirasà vandÃma, supatitthe\<*<17>*>/ va Ãpake\<*<18>*>/ ti sobhanatit- thÃya\<*<19>*>/ nadiyà adhivatthadevatÃpi vandÃma, tiïalatà cà 'ti\<*<20>*>/ tiïÃni ca olam- banalatÃyo ca, osadhyo ti osadhiyo sabbattha adhivatthà ca devatà sandhÃy' evam Ãha, anupatitukÃmà ti sace pi sà amhÃkaæ padÃnupadaæ ÃgantukÃmÃ, api passesi no\<*<21>*>/ lahun ti api nÃma etÃya ekapadiyà anupatamÃnà puttake te\<*<22>*>/ lahuæ passeyyÃsÅti evaæ taæ vadeyyÃthà 'ti, jaÂinÅti baddhajaÂaæ Ãrabbha Ãha, mÃtaraæ pamukhaæ\<*<23>*>/ viya Ãlapanena ÃlapantÅ Ãha, ativelan ti pamÃïÃ- tikkantaæ katvà u¤chÃcariyÃya laddhaæ vanamÆlaphalÃphalaæ, khuddena missitan ti ta¤ ca khuddakamadhunà missitaæ, asito ti asitÃsano\<*<24>*>/ pari- bhuttaphalo, dhÃto\<*<25>*>/ ti suhito, na bÃÊhaæ tarayeyyÃ\<*<26>*>/ 'ti na thaddha- vegena nayeyya\<*<27>*>/, mÃtugiddhino ti matari giddhena samannÃgatà balava- sinehà evaæ vilapiæsÆ 'ti. KumÃrapabbaæ niÂÂhitaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks okanda-, Bd okkantÃmasi. 2 Cks va Ãvake. 3 Bd tiïalatÃni. 4 Bd -patheyyÃsi. 5 Cks ne. 6 so all three MSS. 7 Bd apijja. 8 Cks asino. 9 Ck dÃto, Cs dÃto corr. to dhÃto. 10 Cks taraseyya, Bd dhÃrayeyya. 11 Bs punÃ. 12 Bd dhÃreti. 13 Bd -gaddhino. 14 Bd okkantÃ-. 15 Bd -kantÃma. 16 Cks pariggahaneva, Bd -ggÃhikÃdeva. 17 Bd -tiÂhe. 18 Cks Ãvake. 19 Bd supatiÂhÃya. 20 Bd tiïalatÃni. 21 Cks ne. 22 Bd amhe. 23 Bd paraæmukhÃ. 24 so Bd; Cks Ãsito ti nisinno. 25 Bd tato. 26 Cks tareyyÃ, Bd dhÃrayeyya. 27 Bd dhÃrayeyya. >/ #<[page 556]># %<556 XXII. MahÃnipÃta.>% Yaæ pana taæ ra¤¤Ã paÂhaviæ unnÃdetvà brÃhmaïassa piyaputtesu dinnesu yÃva Brahmalokà ekakolÃhalam ahosi tena bhijjitahadayà HimavantavÃsinÅdevatÃyo tesaæ brÃhmaïena niy- yamÃnÃnaæ vilÃpaæ sutvà mantayiæsu: "sace MaddÅ sakÃlass' eva\<*<1>*>/ assamaæ Ãgamissati tattha puttake adisvà Ve-raæ puc- chitvà brÃhmaïassa dinnabhÃvaæ sutvà balavasinehena padÃnu- padaæ dhÃvitvà mahantaæ dukkhaæ anubhaveyyÃ" 'ti, atha te\<*<2>*>/ devaputte "tumhe sÅhavyagghadÅpivesena\<*<3>*>/ nimmitvà deviyà gamanamaggaæ\<*<4>*>/ rumbhitvÃ\<*<5>*>/ yÃciyamÃnÃpi\<*<6>*>/ yÃva suriyass' atthaægamà maggaæ adatvà yathà candÃlokena assamaæ pa- visati evam assà sÅhÃdÅhi aviheÂhanatthÃya Ãrakkhaæ kareyyÃ- thÃ" 'ti ÃïÃpesuæ. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ @*>/ naæ viheÂheyya vyaggho dÅpÅ ca lakkhaïaæ n' eva JÃtikumÃr' assa kuto KaïhÃjinà siyÃ, ubhayen' eva jÅyetha patiæ putte ca lakkhaïà ti. || Ja_XXII:2212 ||>@ Ta. idaæ vacanamabravun ti tumhe tayo janà sÅho ca vyaggho ca dÅpÅ cà 'ti evaæ tayo vÃÊamigà hothà 'ti idan tÃva devatà tayo devaputte abra- vuæ, mÃheva no ti MaddÅ rÃjaputtÅ u¤chÃto sÃyaæ mà no Ãgamà candÃlokena sÃyam eva gacchatÆ 'ti vadanti, mà hevamhÃkaæ nibbhoge ti amhÃkaæ bhoge vijite amhÃkaæ vanaghaÂÃya mà naæ koci migo heÂheti\<*<8>*>/, yathà na heÂ- Âheti\<*<9>*>/ evam assa Ãrakkhaæ gaïhathà ti vadanti, sÅho ce\<*<7>*>/ nan ti sace hi nam anÃrakkhaæ sÅhÃdÅsu koci viheÂheyya ath' assà jÅvitakkhayaæ pattÃya n' eva JÃli assa kuto KaïhÃjinà siyÃ, evaæ sà lakkhaïasampannÃ, ubhayeneva -- ti dvÅhi koÂÂhÃsehi jÅyeth' eva, tasmà susaævihitam assà Ãrakkhaæ karotha 'ti. Atha te devaputtà "sÃdhÆ" 'ti tÃsaæ devatÃnaæ vacanaæ paÂisuïitvà sÅhavyagghadÅpino hutvà gantvà tassà Ãgamana- magge paÂipÃÂiyà nipajjiæsu. MaddÅ pi kho "ajja mayà dussu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd kÃlasseva. 2 Bd tayo. 3 Cks -se. 4 Bd Ãga-. 5 Ck rÆhahitvÃ. 6 Cks yÃcamÃnÃpi, 7 Cks va. 8 Bd hedhayittha. 9 Bd vihedhesi. >/ #<[page 557]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 557>% pino diÂÂho, sakÃlass' eva mÆlaphalaæ gahetvà assamaæ ga- missÃmÅti" kampamÃnà mÆlaphalÃni upadhÃresi, ath' assa hatthato khaïitti\<*<1>*>/ patati, tathà aæsato uggÅva¤ ca patati, dak- khiïakkhi ca phandati, phalino rukkhà aphalà viya aphalà ca rukkhà phalino viya khÃyiæsu, dasa disà na pa¤¤Ãyiæsu, sà "kin nu kho idaæ pubbe abhÆtapubbaæ ajja hotÅti" cintetvà Ãha: @*>/. || Ja_XXII:2213 ||>@ @@ @*>/ suriyo dÆre ca vata assamo, ya¤ ca tesaæ ito hassaæ\<*<4>*>/ tan te bhu¤jeyyuæ bhojanaæ. || Ja_XXII:2215 ||>@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @*>/ sÃyaæ saævesanam pati aha¤ ca putte passeyyaæ JÃliæ\<*<6>*>/ KaïhÃjinaæ c' ubho\<*<7>*>/. || Ja_XXII:2225 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 Bd adds: evaæ sà paridevantÅ pakkÃmi. 3 Cs ol-. 4 Ck bhassaæ, Bd hÃyaæ for hÃsaæ? 5 Bd passatha. 6 Ck Bd jÃlÅ. 7 Bd -nÃvubho c: -nÃv' ubho? >/ #<[page 558]># %<558 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ Ta. tassà ti tassà mama, assamÃgamanampatÅti assamaæ paÂicca sandhÃya ÃgacchantiyÃ, upaÂÂhahun ti upaÂÂhÃya ÂhitÃ, te kira paÂhamaæ paÂipÃÂiyà nipajjitvà tÃya ÃgamanakÃle uÂÂhÃya vijambhitvà maggaæ rumbhantÃ\<*<1>*>/ paÂipÃÂiyà tiriyaæ aÂÂhaæsu, ya¤ca tesan ti aha¤ ca yaæ ito mÆlaphalaæ tesaæ harissan taæ Ve-ro ca puttakà c' assà 'ti te tayo pi janà bhu¤jeyyuæ, a¤¤aæ tesaæ bhojanaæ n' atthi, anÃyatin ti anÃgacchantiæ maæ ¤atvà ekako va nÆna dÃrake tosento nisinno ti, saævesanÃkÃle ti a¤¤esu divasesu attano khÃdÃpanapivÃpanakÃle, khÅrapÅtà và 'ti yathà khÅrapÃkÃ\<*<2>*>/ khÅrass' atthÃya kanditvà taæ alabhitvà kandantà va niddaæ okkamanti evaæ phalÃphalatthÃya kanditvà alabhitvà kandamÃnà va niddaæ upagatà bhavissantÅti vadati, vÃripÅtà và 'ti pade yathà pipÃsità pÃnÅyatthÃya kanditvà alabhitvà kandantà va niddaæ okkamantÅti iminà nayen' attho daÂÂhabbo, acchare ti acchanti, paccug- gatà -- ti maæ paccuggatà hutvà tiÂÂhanti, paccuggantun ti pi pÃtho, paccug- gantvà ti a., ekÃyano ti ekass' eva\<*<3>*>/ ayano ti ekapadimaggo ekapatho ti so ca eko va dutiyo n' atthi, okkamitvÃpi gantuæ na sakkÃ, kasmà yasmÃ: sarà sobbhà ca passato, nam' atthÆ 'ti sà a¤¤aæ maggaæ adisvà ete yÃcitvà paÂikkamÃ- pessÃmÅti phalapacchiæ sÅsato otÃretvà a¤jalim paggayha namassamÃnà evam Ãha, bhÃtaro ti mayaæ hi manussarÃjaputtà tumhe migarÃjaputtà iti me dhammena bhÃtaro hotha, avaruddhassà ti raÂÂhato pabbajitassa\<*<4>*>/, RÃmaæ SÅtÃvanubatà ti yathà Dasaratha-rÃjaputtaæ RÃmaæ tassa kaniÂÂhà bhaginÅ\<*<5>*>/ SÅtà devÅ tass' eva aggamahesÅ hutvà taæ anubbatà patidevatà hutvà appamattà upaÂÂhÃsi tathà aham pi Vessantaraæ upaÂÂhahÃmi nÃtima¤¤ÃmÅti vadati, tumhe cà 'ti tumhe ca mayhaæ maggaæ datvà sayaæ gocaragahaïakÃle putte passetha aha¤ ca passeyyaæ, detha me maggan ti yÃcati. Atha te devaputtà velaæ oloketvà "idÃni 'ssà maggaæ dÃtuæ velÃ\<*<6>*>/" ti ¤atvà uÂÂhÃya\<*<7>*>/ apagacchiæsu. Tam atthaæ pakÃsento Satthà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ sutvà nelapatiæ\<*<9>*>/ vÃcaæ vÃÊà patthÃ\<*<10>*>/ apakkamun ti. || Ja_XXII:2228 ||>@ Ta. nelapatin ti\<*<11>*>/ na elapatiæ\<*<12>*>/ elapÃtarahitaæ\<*<13>*>/ visadaæ madhuravÃcaæ. SÃpi kho vÃlesu apagatesu assamaæ agamÃsi, tadà ca puïïamÆposatho hoti, sà caækamanakoÂiyaæ patvà yesu ÂhÃnesu pubbe putte passati tesu apassantÅ Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck rumgantÃ, Cs ruyhantÃ, Bs rumbhitvÃ. 2 Bd khÅrapitÃ. 3 Cks ekappasseva. 4 Bd pabbÃ-. 5 Cks omit bha-. 6 Cks velan. 7 Bd adds maggÃ. 8 Cks bahuæ-. 9 Ck te-, Cs nelapanaæ. 10 so Cks for panthÃ? Bd pantÃ. 11 Ck telapittanti, Cs telapitanti. 12 Ck Bd -ti. 13 Ck elÃ-, Cs elÃpatÃ-. >/ #<[page 559]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 559>% @*>/ paccuggatà maæ tiÂÂhanti vacchà bÃlà va mÃtaraæ. || Ja_XXII:2229 ||>@ @*>/ paccuggatà maæ tiÂÂhanti haæsà v' upari pallale. || Ja_XXII:2230 ||>@ @@ @*>/ migà viya ukkaïïÃ\<*<3>*>/ samantÃ-m-abhidhÃvino\<*<4>*>/ ÃnanditÃ\<*<5>*>/ pamudità vaggamÃnà va\<*<6>*>/ kampare, ty-ajja putte na passÃmi JÃliæ\<*<7>*>/ KaïhÃjina¤ c' ubho\<*<8>*>/. || Ja_XXII:2232 ||>@ @*>/ migÅ chÃpaæ pakkhÅ muttà va\<*<10>*>/ pa¤jarà ohÃya putte nikkhamiæ\<*<11>*>/ sÅhÅ vÃmisÃgiddhinÅ\<*<12>*>/, ty-ajja putte na passÃmi JÃliæ\<*<13>*>/ KaïhÃjina¤ c' ubho\<*<14>*>/. || Ja_XXII:2233 ||>@ @*>/ assamassÃvidÆrato, ty-ajja putte na passÃmi JÃliæ\<*<7>*>/ KaïhÃjina¤ c' ubho\<*<14>*>/. || Ja_XXII:2234 ||>@ @@ @*>/ KaïhÃjina¤ c' ubho\<*<14>*>/. || Ja_XXII:2236 ||>@ @*>/ chÃpà paccuggantvÃna assamà dÆre maæ pavilokenti, te na passÃmi dÃrake. || Ja_XXII:2237 ||>@ @*>/ kÅÊanakaæ\<*<18>*>/ patitaæ paï¬ubeÊuvaæ, ty-ajja putte na passÃmi JÃliæ\<*<19>*>/ KaïhÃjina¤ c' ubho\<*<14>*>/. || Ja_XXII:2238 ||>@ @*>/, ty-ajja putte na passÃmi JÃliæ\<*<19>*>/ KaïhÃjina¤ c' ubho\<*<14>*>/. || Ja_XXII:2239 ||>@ @*>/ thanà ekà vilambati, ty-ajja putte na passÃmi JÃliæ\<*<22>*>/ KaïhÃjina¤ c' ubho\<*<14>*>/. || Ja_XXII:2240 ||>@ @*>/ sÃyaïhasamayaæ puttakà paæsukuïÂhitÃ\<*<24>*>/ ucchaÇge me\<*<25>*>/ vivattanti te na passÃmi dÃrake. || Ja_XXII:2241 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -kuï¬itÃ. 2 Bd dve. 3 Cks okiïïÃ. 4 Cks abhiyÃcino. 5 Bd Ãnandino. 6 Cks ca. 7 Cks jÃlÅ, Bd jÃli. 8 Ck -jinÃvubho, Cs -jinavubho, = JÃli-KaïhÃjinÃv ubho? Bd -jinà cubho 9 all three MSS. ca. 10 Bd ca. 11 Bd nikkhami, Cks nikkhÃmi. 12 Cks Bd cÃ-. 13 Ck jÃli, Cs jalÅ. 14 Cks -jinÃvubho, Bd -jinÃcubho. 15 Bd upakaïïÃyo. 16 read: chakaliæ va nigiæ? 17 Bd ne-. 18 Bd kÅÊÃnakaæ. 19 Cks jÃlÅ. 20 Cs -jÃlini, Ck -jÃlati. 21 Bd vicinati, Ck me kovicinanti, Cs he kovinanti. 22 all three MSS. jÃli. 23 Bd yassu, Cks yassa. 24 Bd -kuï¬itÃ. 25 Cks maæ. >/ #<[page 560]># %<560 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @@ Ta. nan ti nipÃtamattaæ, paæsu -- ti paæsumakkhitÃ, paccuggatÃ- man ti maæ paccuggatà hutvÃ, paccuggantun ti pi pÃÂho, paccuggantvÃn' eva attho, ukkaïïÃ\<*<1>*>/ ti yathà migapotikà mÃtaraæ disvà kaïïe ukkhipitvà gÅvaæ pasÃretvà mÃtaraæ upagantvà haÂÂhatuÂÂhà samantà abhidhÃvino, vaggamÃnà -- ti vaggamÃnà mÃtuhadayamaæsaæ kampenti\<*<2>*>/ viya evaæ pubbe mama puttakÃ, tyajjà 'ti te ajja na passÃmi, chakalÅva migÅ chÃpan ti yathà chakalÅ migÅ va\<*<3>*>/ pa¤jarasaækhÃtà kulÃvakà muttapakkhÅ va\<*<3>*>/ ÃmisagiddhinÅ sÅhi va\<*<3>*>/ attano chÃpaæ ohÃya gocarÃya pakkamanti tathÃhaæ ohÃya putte gocarÃya nik- khamin ti vadati, idaæ tesaæ parakkantan\<*<4>*>/ ti vassÃratte sÃnupabbate nÃ- gÃnaæ padavaÊa¤jaæ viya idaæ tesaæ\<*<5>*>/ kÅÊanaÂÂhÃne ÃdhÃvanaparidhÃvanaparak- kantaæ\<*<6>*>/ pa¤¤Ãyati, citakà ti sa¤citanicità vÃlikapu¤jÃ, parikiïïÃyo ti vippa- kiïïÃyo, samantÃmabhidhÃvantÅti a¤¤esu divasesu samantà abhidhÃvanti, paccudentÅti paccuggacchanti, dÆramÃyatin ti dÆrato Ãgacchantiæ. cha- kalÅva migÅ chÃpà ti attano mÃtaraæ chakalÅ va\<*<7>*>/ migÅ viya\<*<8>*>/ ca chÃpÃ, idaæ tesan ti hatthirÆpakÃdÅhi kÅÊantÃnaæ ida¤ ca tesaæ suvaïïavaïïaæ kÅÊana- beÊuvaæ parigaÊitvà patitaæ, mayhime ti mayhaæ ime thanà khÅrassa pÆrÃ, uro ca sampadÃlatÅti hadaya¤ ca phalati, ucchaÇge me vivattanitÅti mama ucchaÇge Ãvattanti vivattanti, samajjo\<*<9>*>/ -- ti samajjaÂÂhÃnaæ\<*<9>*>/ viya upaÂÂhÃti, tyajjà 'ti te ajja, apassantyà ti apassantiyà mama, bhamate viyà 'ti kulÃlacakkaæ viya bhamati, kÃkoÊà ti vanakÃkÃ, matà nÆnà 'ti addhà hatà vÃ\<*<10>*>/ kenaci nÅtà bhavissanti, sakuïà ti avasesasakuïÃ, matà nÆnà 'ti addhà matà bhavissanti. Iti sà vilapantÅ M-assa santikaæ gantvà phalapacchiæ otÃ- retvà M-aæ tuïhÅm\<*<11>*>/ ÃsÅnaæ disvà dÃrake c' assa santike apassantÅ Ãha: @*>/ me nÆna dÃrakÃ. || Ja_XXII:2245 ||>@ @@ @*>/ vivane kena nÅtà me dÃrakÃ. || Ja_XXII:2247 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks okiïïÃ. 2 Cks kampanti. 3 Bd ca. 4 Bd padakkantan. 5 Bd ne-. 6 Bd -nupadakkantaæ. 7 Bd -lÅ vÅya ca. 8 Cks vÃya. 9 Cks sammajj-. 10 Bd addhà matÃ. 11 all three MSS. -im. 12 Bd matÃ. 13 Bd idÅne, Cks irino. >/ #<[page 561]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 561>% @*>/ nikkhantà khi¬¬Ãsu pasutà nu te. || Ja_XXII:2248 ||>@ @*>/ opÃto, kena nÅtà me dÃrakà ti. || Ja_XXII:2249 ||>@ Ta. apirattevame ti api balavapaccÆse supinaæ passantiyà viya me mano, migà ti sÅhÃdayo vÃÊamigÃ, iriïe\<*<3>*>/ ti niroje, vivane ti vivitte, dÆtà ti Ãdu Jetuttaranagare Sivira¤¤o santikaæ tayà dÆtaæ\<*<4>*>/ katvà pesitÃ, suttà ti païïasÃlaæ pavisitvà sayitÃ, Ãdu bahi no\<*<5>*>/ ti Ãdu te dÃrakà khi¬¬Ãpasutà hutvà bahi nikkhantà ti pucchati, nevassakesà dissantÅti sÃmi Ve-ra n' eva tesaæ\<*<5>*>/ kÃÊa¤janavaïïà kesà dissanti na jÃlino ti ka¤canajÃlavicittÃ\<*<6>*>/ hatthapÃdÃ, sakuïÃna¤ ca\<*<7>*>/ opÃto ti Himavantapadese hatthiliÇgasakuïà nÃma atthi, te opatitvà ÃkÃsen' eva gacchanti, ten' etaæ\<*<8>*>/ pucchÃmi: kin tehi sakuïehi nÅtÃ, ito a¤¤esam pi kesa¤ci tesaæ sakuïÃnaæ viya opÃto jÃto, akkhÃhi me: kena nÅtà me dÃrakà ti. Evaæ vutte pi M. na ki¤ci Ãha, atha naæ sà "deva kasmà mayà saddhiæ na kathesi ko mama doso" ti vatvà Ãha: @@ @*>/ putte na passÃmi tva¤ ca maæ nÃbhibhÃsasi. || Ja_XXII:2251 ||>@ @*>/ ukkantasattaæ\<*<11>*>/ maæ pÃto dakkhisi no matan ti. || Ja_XXII:2252 ||>@ Ta. idaæ tato -- ti sÃmi Ve-ra yaæ mama raÂÂhà pabbÃjitÃyà ara¤¤e vasantiyà putte ca apassantiyà dukkhaæ idaæ tava\<*<12>*>/ mayà saddhiæ akathanaæ mayhaæ tato dukkhataraæ, tvaæ hi maæ ajja da¬¬haæ\<*<13>*>/ patidahanto viya tÃlÃ\<*<14>*>/ patitaæ daï¬ena poÂhento viya\<*<15>*>/ tuïhÅbhÃvena kilamesi, idaæ hi me hadayaæ sallaviddho yathà vaïo tath' eva kampati\<*<16>*>/ c' eva rujati\<*<17>*>/ ca, saæ- viddho\<*<18>*>/ ti pi pÃtho, sampatividdho ti attho, ukkantasattaæ\<*<19>*>/ man ti apagatÃjÅvitaæ, dakkhisi no ti ettha nokÃro nipÃtamatto, maæ kÃlass' eva mataæ passissasÅti\<*<20>*>/ attho. M. "kakkhaÊakathÃya naæ puttasokaæ jahÃpessÃmÅti" cintetvà imaæ gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd no. 2 Ck -naæ va, Cs -naæ ca. 3 Cks irine, Bd idine. 4 Bd dÆte. 5 Cks te. 6 so Bd; Cks na jÃlino vivittÃ. 7 Cks -naæ va. 8 Ck teneta, Bd tena taæ. 9 Cks ya¤ca. 10 Bd a¤¤e. 11 Cs -santÃ? Ck -sattÃ, Bd okkantasantaæ. 12 Cks tava idaæ. 13 Bd hi mayhaæ ajagarada¬¬haæ. 14 Bd papÃtÃ. 15 Bds add sallena vaïaæ vijhanto viya. 16 Bd -peti. 17 Bd rujjati. 18 Bds sampaviddho. 19 Bd okkantasanta. 20 Cks passatÅti. >/ #<[page 562]># %<562 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ Ta. kim -- ti Maddi tvaæ abhirÆpà pÃsÃdikÃ, Himavante nÃma bahuvana- carakà tÃpasavijjÃdharÃdayo vicaranti, ko jÃnÃti ki¤ci tayà kataæ, tvaæ pÃto va gantvà kim idaæ sÃyaæ Ãgacchasi, daharakumÃrake ohÃya ara¤¤aæ gatitthiyo nÃma sasÃmikitthiyo evarÆpà na honti, ko nu kho me dÃrakÃnaæ pavatti kiæ và me sÃmi\<*<1>*>/ cintessatÅti ettakam pi nÃhosi, pÃto va gantvà candÃlokena Ãgac- chasi, mama duggatabhÃvass' eva doso ti tajjetvà va¤cetvà kathesi, sà tassa kathaæ sutvà Ãha: @*>/ pÃtum Ãgatà sÅhassa vinadantassa vyagghassa ca nikujjitaæ. || Ja_XXII:2254 ||>@ @*>/ me hatthà patito uggÅva¤ cÃpi aæsato. || Ja_XXII:2255 ||>@ @*>/ katvÃna a¤jaliæ sabbà disà namassisaæ api sotthi ito siyÃ. || Ja_XXII:2256 ||>@ @@ @*>/ maggaæ, tena sÃyamhi Ãgatà ti. || Ja_XXII:2258 ||>@ Ta. ye\<*<6>*>/ saraæ pÃtun ti ye panÅyaæ pÃtuæ imaæ saraæ ÃgatÃ, vyag- ghassa cà 'ti vyagghassa a¤¤esa¤ ca hatthiÃdÅna¤ c' eva sakuïasaæghassa nikujjitaæ\<*<7>*>/ ekaninnÃdaæ saddaæ kiæ tvaæ na assosÅti pucchati, so pana M-ena puttÃnaæ dinnavelÃya saddo ahosi, ahu pubbanimittan ti deva imassa me dukkhassa anubhavanatthÃya pubbanimittaæ ahosi, uggÅvan ti aæsakÆÂe pacchilagganakaæ, puthun ti visuæ visuæ sabbà disà vidisà na- massissaæ, mà heva no ti amhÃkaæ rÃjaputto sÅhÃdÅhi hato mà hotu dÃrakà acchÃdÅhi parÃmaÂÂhà mà hontÆ 'ti patthayantÅ namassiæ, te maæ pariyÃva- ruæ maggan ti sÃmi ahaæ hi imÃni ca bhiæsakÃni mahantÃni dussupino ca me diÂÂho ajja sakÃlass' eva gamissÃmÅti\<*<8>*>/ phalitarukkhe pi aphale viya aphale ca phalite viya passantÅ kicchena phalÃphalÃni gahetvà giridvÃraæ sampÃpuïiæ atha te sÅhÃdayo maæ disvà maggaæ paÂipÃÂiyà rumhitvÃ\<*<9>*>/ aÂÂhaæsu, tena sÃyaæ Ãgat' amhi, khamÃhi me sÃmÅti. M. tÃya saddhiæ ettakam eva kathaæ\<*<10>*>/ vatvà yÃva aru- ïuggamanà na ki¤ci kathesi, tato paÂÂhÃya MaddÅ nÃnappa- kÃraæ vilapantÅ Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd kiædiso me sÃmiko. 2 Bs sayaæ, Cks sÃyaæ. 3 Bd khaïitti. 4 Cs Bd -u. 5 Cks PaÂiyÃru. 6 Bd adds saraæ. 7 Cks nikku-. 8 Bd Ãg-. 9 Bd rumpitvÃ. 10 Bd ettha--, Cks ekameva gÃthaæ. >/ #<[page 563]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 563>% @@ @*>/ kÃmÃhi puttakÃ, || Ja_XXII:2260 ||>@ @*>/ suvaïïahÃliddiæ\<*<3>*>/ Ãbhataæ paï¬ubeluvaæ rukkhapakkÃni cÃhÃsiæ, ime te\<*<4>*>/ puttà kÅÊanÃ. || Ja_XXII:2261 ||>@ @*>/ sÃlukaæ pi¤jarodakaæ\<*<6>*>/ bhu¤ja khuddehi saæyuttaæ saha puttehi khattiya. || Ja_XXII:2262 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:2263 ||>@ @*>/. || Ja_XXII:2264 ||>@ @*>/ passesi JÃliæ KaïhÃjina¤ c' ubho. || Ja_XXII:2265 ||>@ @*>/ sÅlavante bahussute, ty-ajja putte na passÃmi JÃliæ KaïhÃjina¤ c' ubho ti. || Ja_XXII:2266 ||>@ Ta. Ãceram -- ti vattasampanno antevÃsÅ Ãcariyaæ viya, anuÂÂhità ti pÃricariyÃnuÂÂhÃnena anuÂÂhità apamattà hutvà paÂijaggÃmi, tuyhaæ\<*<1>*>/ kÃmà ti tumhÃkaæ kÃmena tumhe patthayantÅ, puttakà ti kumÃre ÃlapantÅ paride- vati, suvaïïa -- \<*<11>*>/ ti puttakà ahaæ tumhÃkaæ nahÃpanatthÃya suvaïïavaïïaæ hÃliddiæ ghaæsitvÃ\<*<12>*>/ ÃdÃya ÃgatÃ, beluvan ti kÅÊanatthÃya ca vo idaæ su- vaïïavaïïaæ beluvapakkam pi mayà Ãgataæ rukkhapakkÃnÅti kÅÊanatthÃya a¤¤Ãni pi manÃpÃni rukkhaphalÃni ÃhÃsiæ, ime te\<*<13>*>/ ti puttà ime vo kÅÊanà ti vadati, muÊÃlavaÂakan\<*<14>*>/ ti muÊÃlakaï¬akaæ\<*<15>*>/, sÃlukan ti idaæ uppalÃ- disÃlukam pi me bahuæ Ãbhataæ pi¤jarodakan\<*<16>*>/ ti siæghÃÂakaæ, bhu¤jà 'ti idaæ sabbaæ khuddakamadhunà saæyuttaæ puttehi saddhiæ bhu¤jà 'ti pari- devati, Siviputtà ti c' avhayÃ\<*<17>*>/ 'ti sÃmi SivirÃja païïasÃlÃya sayÃpitaÂÂhÃ- nato sÅghaæ putte pakkosa, api SivÅti\<*<18>*>/ sÃmi SivirÃja api putte passesi\<*<19>*>/ sace passasi dassehi, kiæ maæ atikilamesi, abhisasin\<*<20>*>/ ti tumhÃkaæ putta- dhÅtaro mà passitthà 'ti evan nÆna akkosi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd tumhaæ. 2 Bd imaæ. 3 Bd -ddhaæ. 4 Bd vo. 5 so Cks; Bd -livaÂÂakaæ. 6 Bd ci¤ca-. 7 Bd nicÃvhaya, Cs nicavhaya, Ck nicavhayaæ. 8 Bd -gantiyÃ. 9 Bd siviputte pi. 10 Cks abhissiæ, Bd abhissasi. 11 Bd -ddan. 12 Cks ghasitvÃ, Bd -ddaæ nissadÃyaæ ghaæsitvÃ. 13 Bd vo. 14 Cks -vatakan, Bd -livaÂÂakan. 15 Bd -kuï¬alikaæ. 16 Bd ji¤ca-. 17 Bd -puttÃnicÃvhayÃ. 18 Bd sivi putte pi passesÅti. 19 Cks passasi. 20 Cs ahassin, Bd abhissasin. >/ #<[page 564]># %<564 XXII. MahÃnipÃta.>% Evaæ vilapamÃnÃya M. na ki¤ci kathesi, sà tasmiæ aka- thente kampamÃnà candÃlokena putte vicinantÅ yesu yesu jam- burukkhÃdÅsu ÂhÃnesu te\<*<2>*>/ pubbe kÅÊiæsu tÃni tÃni patvà pari- devantÅ Ãha: @@ @@ @@ @@ @@ @*>/ ime yehi-ssu\<*<3>*>/ pubbe kÅÊiæsu, te kumÃrà na dissare ti. || Ja_XXII:2272 ||>@ Ta. ime te hatthikà ti pabbatÆpari dÃrake adisvà paridevamÃnà tato oruyha puna assamapadaæ Ãgantvà ta. te upadhÃrentÅ kÅÊanabhaï¬Ãni tesaæ disvà evam Ãha: @*>/ bahukà kadalimigà yehi-ssu\<*<3>*>/ pubbe kÅÊiæsu, te kumÃrà na dissare. || Ja_XXII:2273 ||>@ @*>/ yehi-ssu\<*<3>*>/ pubbe kÅÊiæsu, te kumÃrà na dissare. || Ja_XXII:2274 ||>@ Ta. sÃmà ti khuddakà sÃmà suvaïïamigÃ, sÃsolÆkÃ\<*<4>*>/ ti sasà ca ulÆkÃ\<*<6>*>/ ca. Sà assamapade piyaputte adisvà nikkhamitvà pupphitavana- ghaÂaæ pavisitvà taæ taæ ÂhÃnaæ oloketvÃ\<*<7>*>/ Ãha: @*>/ yatth' assu pubbe kÅÊiæsu, te kumÃrà na dissare. || Ja_XXII:2275 ||>@ @*>/ (VI 47|19) mandÃlakehi\<*<10>*>/ sa¤channà padumappalakehi ca yatth' assu pubbe kÅÊiæsu, te kumÃrà na dissare. || Ja_XXII:2276 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks tesu. 2 Cks no. 3 Cks yehiæsu. 4 Bd sasollukÃ, Ck sasÃlukÃ, Cs sasÃlÆkÃ. 5 so Cks for -pekhunÃ, see SubhÆti Abhidh. 627; Bd citrapakkhino. 6 Bd ullukÃ. 7 Bd -kentÅ. 8 Ck -kÃmikÃ, Cs -kÃÂikÃ. 9 Ck -ku¤jitÃ, Cs -ku¤chitÃ. 10 Cks maddÃ. >/ #<[page 565]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 565>% Ta. vanagumbÃyo ti vanagumbÃ. Sà katthaci putte adisvà puna M-assa santikaæ gantvÃna dummukhaæ disvà Ãha: @@ @*>/ vyapaha¤¤ati, ty-ajja putte na passÃmi JÃliæ KaïhÃjina¤ c' ubho ti. || Ja_XXII:2278 ||>@ Ta. na hÃpito ti na jalito, i. v. h.: sÃmi tvaæ pubbe kaÂÂhÃni bhindasi udakaæ Ãharitvà Âhapesi aÇgÃrakapalle aggiæ karosi ajja tesu ekaæ pi akatvà kin nu mando va jhÃyasi tava kiriyaæ mayhaæ na ruccatÅti, piyo -- ti Ve-ro mayhaæ piyo ito me piyataro nÃma n' atthi iminà piyena saægamma samÃ- gantvà pubbe samo me\<*<1>*>/ vyapaha¤¤ati dukkhaæ vigacchati ajja pana me imaæ passantiyÃpi soko na vigacchati kin nu kho kÃraïan ti, ty ajjà 'ti hotu diÂÂham me kÃraïaæ: te ajja putte na passÃmi tena me imaæ passantiyÃpi soko na vigacchatÅti. TÃya evaæ vutte M. tuïhÅbhÆto va nisÅdi, sà tasmiæ aka- thente sokasamappità pahaÂakukkuÂÅ viya kampamÃnà pana paÂhamaæ vicaritaÂÂhÃnÃni vicaritvà paccÃgantvà Ãha: @*>/ matÃ, kÃkolÃpi na vassanti, hatÃ\<*<3>*>/ me nÆna dÃrakÃ. || Ja_XXII:2279 ||>@ @*>/ matÃ, sakuïÃpi na vassanti, matà me nÆna dÃrakà ti. || Ja_XXII:2280 ||>@ Ta. na kho no ti deva na kho amhÃkaæ putte passÃmi, yena te ni- hitÃ\<*<2>*>/ matà ti kenaci tesaæ nihitabhÃvam\<*<4>*>/ pi na jÃnÃmÅti adhippÃyen' evam Ã. Evaæ vutte pi M. na ki¤ci kathesi, sà puttasokena\<*<5>*>/ putte upadhÃrentÅ tatiyam pi tÃni ÂhÃnÃni vÃtavegena vicari, ekarattiæ vicaritaÂÂhÃnaæ parigaïhantÃnaæ\<*<6>*>/ pannarasayojanamattaæ ahosi, atha ratti vibhÃyi\<*<7>*>/, aruïodaye jÃte sà punÃgantvà M-assa san- tike Âhità paridevi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ assamaæ gantvà sÃmikass' anti rodati\<*<9>*>/. || Ja_XXII:2281 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd samohaæ. 2 Bd te nihatÃ. 3 Bd matÃ. 4 Bd nihta-. 5 Bd adds phuÂhÃ. 6 so Cs; Ck -gaïhÃïaæ, Bd nipariggaïhanaæ. 7 Cks vihÃyi, Bd vibhÃsi. 8 Cks punadeva. 9 Bs antikerodi, Ck antiroti. >/ #<[page 566]># %<566 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ matÃ, kÃkolÃpi na vassanti, hatÃ\<*<3>*>/ me nÆna dÃrakÃ. || Ja_XXII:2282 ||>@ @*>/ matÃ, sakuïÃpi na vassanti, matà me nÆna dÃrakÃ. || Ja_XXII:2283 ||>@ @*>/ matà vicarantÅ rukkhamÆlesu\<*<3>*>/ pabbatesu guhÃsu ca. || Ja_XXII:2284 ||>@ @*>/ chamà ti. || Ja_XXII:2285 ||>@ Ta. sÃmikassantirodatÅti\<*<5>*>/ bhi. sà MaddÅ ta. Vaækapabbatakucchiyaæ sÃnupabbatavanÃni vicarantÅ paridevitvà punÃgantvà sÃmikaæ nissÃya tass' antike Âhità puttÃnaæ atthÃya rodati\<*<2>*>/, na kho no ti ÃdÅni vadantÅ parideva- tÅti a., iti MaddÅti bhi. evaæ sà uttamasarÅrà varÃrohà MaddÅ rukkhamÆlÃdÅsu vicarantÅ dÃrake adisvà nissaæsayaæ matà bhavissantÅti, bÃhà paggayha kan- ditvà tass' eva V-rassa pÃdamÆle chinnasuvaïïakadalÅ viya chamÃya pati. M. "matÃ" ti sa¤¤Ãya kampamÃno "aÂÂhÃne videse matà MaddÅ, sace hi-ssà Jetuttaranagare kÃlakiriyà abhavissa ma- hanto parihÃro\<*<7>*>/ abhavissa, dve raÂÂhÃni caleyyuæ, ahaæ pana ara¤¤e ekako, kin nu kho karissÃmÅti" uppannabalavasoko satiæ paccupaÂÂhÃpetvà "jÃnissÃmi pi tÃvÃ" 'ti uÂÂhÃya tassà hadaye hatthaæ Âhapetvà santÃpavattiæ\<*<8>*>/ ¤atvà kamaï¬alunà udakaæ Ãharitvà sattamÃse kÃyasaæsaggaæ\<*<9>*>/ anÃpannapubbo pi balavasokena pabbajitabhÃvaæ sallakkhetuæ asakkonto assu- puïïehi nettehi tassà sÅsaæ ukkhipitvà urÆsu Âhapetvà udakena paripphosetvÃ\<*<10>*>/ mukha¤ ca hadaya¤ ca parimajjanto nisÅdi, MaddÅ pi kho thokaæ vÅtinÃmetvà satiæ paÂilabhitvà uÂÂhÃya hirottappam paccupaÂÂhÃpetvà M-aæ vanditvà "sÃmi V-ra dÃrakà te kuhiæ gatÃ" ti Ã. "Devi ekassa me brÃhmaïassa dÃ- satthÃya dinnÃ" ti. Sam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ rÃjaputtiæ udakena abhisi¤catha, assatthaæ naæ viditvÃna atha naæ etad abravÅti. || Ja_XXII:2286 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd nihatÃ. 2 Bd matÃ. 3 Ck -le. 4 Cks papatÃ. 5 Ck santirodantÅti, Cs santirodatÅti, Bs sÃmikasantirodÅti. 6 Bd rodantÅ, Bs rodi. 7 Bd -vÃro. 8 Bd santÃpapavattiæ. 9 Bd omits saæ. 10 Cks paÂipposetvÃ. 11 so all three MSS. >/ #<[page 567]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 567>% Ta. ajjhapattan ti attano santikaæ pattaæ, pÃdamÆle patitvà visa¤¤Å- bhÆtan ti a, naæ etadabravÅti etaæ ekassa me brÃhmaïassa dÃsatthÃya dinnà ti vacanaæ abravi. Tato tÃya "deva putte brÃhmaïassa datvà mama sabbarattiæ paridevitvà vicarantiyà kin nÃcikkhÅti" vutte M. Ãha: @*>/, daÊiddo yÃcako vuddho brÃhmaïo gharam Ãgato tassa dinnÃ\<*<2>*>/ mayà puttÃ, Maddi mà bhÃyi assasa. || Ja_XXII:2287 ||>@ @@ @*>/ me Maddi, puttake dÃnam uttaman ti. || Ja_XXII:2289 ||>@ Ta. Ãdiyenevà 'ti Ãdikena, i. v. h. sace te ahaæ Ãdito va tam atthaæ Ãcikkhissaæ tava sokaæ dhÃretuæ\<*<4>*>/ asakkontiyà hadayaæ phaleyya tasmà Ãdiyen' eva te Maddi dukkhaæ n' akkhÃtum icchisan ti, gharam Ãgato ti imaæ am- hÃkaæ vasanaÂÂhÃnaæ Ãgato, arogà ca bhavÃmase ti yathÃ\<*<5>*>/ mayaæ arogà homa jÅvamÃnà avassaæ putte passissÃma, ya¤cama¤¤an ti ya¤ ca a¤¤aæ\<*<6>*>/ ghare, dhanan ti savi¤¤ÃïakÃvi¤¤Ãïakaæ dhanaæ, dajjà -- ti sappuriso hi uttamatthaæ patthento uraæ bhinditvà hadayamaæsaæ pi dÃnaæ dadeyyà 'ti. MaddÅ Ãha: @*>/ || Ja_XXII:2290 ||>@ @@ Ta. anumodÃmi te ti dasa mÃse kucchiyaæ dhÃretvà divasassa dvittik- khattuæ nahÃpetvà pÃyetvà bhojetvà ure nipajjÃpetvà paÂijaggitaputtakesu Bo-ena dinnesu sayaæ patiæ anumodantÅ evam Ã., iminà kÃraïena jÃnitabbaæ\<*<8>*>/ pità va dÃrakÃnaæ sÃmiko ti, bhiyyo -- ti mahÃrÃja uttarim pi punappuna dÃna- dÃyako hohi sudinnaæ te dÃnan ti cittaæ pasÃdehi yo tvaæ maccherÃbhibhÆ- tesu sattesu piyaputte adÃsÅti. Evaæ vutte M. "Maddi kin nÃm' etaæ kathesi, sace hi mayà putte datvà cittaæ pasÃdetuæ nÃbhavissa\<*<9>*>/ imÃni me acchariyÃni na pavatteyyun" ti vatvà sabbÃni paÂhavininnÃdÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -issaæ, Cks -iyaæ. 2 Cks dinna. 3 Cks -modanÃ. 4 Bs dha-, Bd sandhÃ-. 5 Cks add tathÃ. 6 Cks -a. 7 Cks bhavaæ. 8 Bd -Ã. 9 Bd na bhavissaæ. >/ #<[page 568]># %<568 XXII. MahÃnipÃta.>% dÅni kathesi, tato MaddÅ tÃni acchariyÃni kittetvà dÃnaæ anu- modantÅ\<*<1>*>/ Ãha: @@ Ta. vijjÆtà -- ti akÃlavijjutà Himavantappadese samantà vicariæsu, girÅ- naæ -- ti girÅnaæ paÂissutasaddo viya viravà uÂÂhahiæsu\<*<2>*>/. @@ @@ Ta. NÃrada -- ti ime pi te dve devanikÃyà attano attano vimÃnadvÃre Âhità va sudinnan te dÃnan ti anumodanti, tÃvatiæsà -- ti Inda-jeÂÂhakà tÃvatiæsÃpi te dÃnaæ anumodantÅti. Evaæ M-ena attano dÃne vaïïite tam ev' atthaæ pari- vattetvà "mahÃrÃja Ve-ra sudinnaæ nÃma te dÃnan" ti MaddÅ pi tad eva\<*<3>*>/ dÃnaæ vaïïayitvà anumodamÃnà nisÅdi, tena Satthà iti MaddÅti gÃtham Ãhà 'ti. Maddipabbaæ niÂÂhitaæ. Evaæ tesu a¤¤ama¤¤aæ sammodanÅyaæ kathaæ kathentesu Sakko cintesi: "Ve-rÃjà hiyyo JÆjakassa paÂhaviæ unnÃdetvà dÃrake adÃsi, idÃni naæ koci hÅnapuriso upasaækamitvà sabba- lakkhaïasampannaæ sÅlavatiæ Maddiæ yÃcitvà rÃjÃnaæ ekakaæ katvà Maddiæ gahetvà gaccheyya, tato so anÃtho nippaccayo bhaveyya\<*<4>*>/, brÃhmaïavaïïena naæ upasaækamitvà Maddiæ yÃ- citvà pÃramikÆÂaæ gÃhÃpetvà kassaci avissajjiyaæ katvà puna naæ tass' eva datvà ÃgamissÃmÅti" so suriyuggamanavelÃya tassa santikaæ agamÃsi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -denti. 2 Bd upaÂÂha-. 3 Bd tatheva. 4 Bd adds nunÃhaæ. >/ #<[page 569]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 569>% Ta. pÃto -- ti pÃto va tesaæ dvinnaæ janÃnaæ pa¤¤ÃyamÃnarÆpo purato aÂÂhÃsi Âhitvà ca pana paÂisanthÃraæ karonto Ã.: @@ @@ MahÃsatto Ãha: @@ @*>/ na vijjati. || Ja_XXII:2299 ||>@ @@ @@ @*>/ piyÃlÃni madhuke kÃsumÃriyo phalÃni khuddakappÃni\<*<3>*>/ bhu¤ja brahme varaæ varaæ. || Ja_XXII:2302 ||>@ @@ Evaæ tena saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà @@ ÃgamanakÃraïaæ pucchi, atha naæ Sakko: "mahÃrÃja, ahaæ mahallako idhÃgacchanto tava bhariyaæ Maddiæ yÃcituæ Ãgato, tam me dehÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Evaæ vutte M. "hiyyo brÃhmaïassa dÃrakà dinnÃ, ara¤¤e ekako va hutvà kathaæ te Maddiæ dassÃmÅti" avatvà pasÃrita- hatthe sahassatthavikaæ Âhapento viya asajjetvÃ\<*<4>*>/ abajjhitvà anolÅnamanaso\<*<5>*>/ giriæ unnÃdento imaæ gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd mayhaæ. 2 Bd tiï¬u-. 3 Cks -pakkÃni. 4 Cks -itvÃ. 5 Cks anilÅna-, Bd anolinamÃnoso hutvÃ. >/ #<[page 570]># %<570 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/, dÃne me ramatÅ mano ti. || Ja_XXII:2306 ||>@ Ta. santaæ -- ti vijjamÃnaæ na niguhÃmi\<*<1>*>/. Eva¤ ca pana vatvà sÅgham eva kamaï¬alunà udakaæ Ãharitvà udakaæ hatthe pÃtetvà bhariyaæ brÃhmaïassa adÃsi, taæ khaïaæ ¤eva heÂÂhÃvuttappakÃrÃni sabbÃni paÂihÃriyÃni pÃtur ahesuæ. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ @*>/, na sandhÅyati na rodati, pekkhat' ev' assa tuïhÅ sÃ\<*<3>*>/, eso jÃnÃti yaæ varan ti. || Ja_XXII:2309 ||>@ Ta. adà dÃnan ti ambho brÃhmaïa Maddito\<*<4>*>/ me sataguïena sahassa- guïena satasahassaguïena sabba¤¤Æta¤Ãnam eva piyataraæ, idaæ me dÃnaæ sab- ba¤¤Æta¤ÃïapaÂivedhassa paccayo hotÆ 'ti vatvà dÃnaæ adÃsi. Vuttam pi c' etaæ: @*>/ Maddideviæ patibbataæ cajamÃno na cintesiæ bodhiyà yeva kÃraïÃ. || Ja_XXII:2310 ||>@ @@ Ta. samakampathà 'ti udakapariyantaæ katvà kampittha, nevassa MaddÅbhakuÂÅti bhi. tasmiæ khaïe MaddÅdeviyà mahallakabrÃhmaïassa maæ rÃjà detÅti kodhavasena mukhe bhakuÂÅ nÃhosi, na sandhÅyati na rodatÅti n' eva maæku ahosi na akkhÅni pÆretvà rodi, atha kho tuïhiyà hutvà mÃdisiæ itthiæ dadamÃno na nikkÃraïà dassatÅ, eso ca\<*<6>*>/ yaæ varaæ taæ jÃnÃtÅti\<*<7>*>/ phulla- padumavaïïaæ assa mukhaæ pekhat' eva olokayamÃnà va Âhità ti a. Ath' assà M. "kÅdisÃ\<*<8>*>/ MaddÅti" pucchitvÃ\<*<9>*>/ mukhaæ olokesi, sà "kiæ maæ deva olokesÅti" vatvà sÅhanÃdaæ nadantÅ i. g. Ã.: @*>/ bhariyà sÃmiko mama issaro, yass' icche tassa maæ dajjà vikkiïeyya haneyya và ti. || Ja_XXII:2312 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -guyhÃmi. 2 Cks -ÂÅ, Bd maddiæbhakuÂi. 3 Bd yÃ. 4 Bd -iyÃ. 5 Bd dhÅtyaæ. 6 Cks ma. 7 Bd yaæ varaæ jÃnÃti taæ samijjhatÆ 'ti. 8 Cks -saæ. 9 Bd atha mahÃsatto kidisà maddÅ taæ tassÃ. 10 Bd komÃriyÃhsæ. >/ #<[page 571]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 571>% Ta. yassà 'ti yassa tavÃhaæ kumÃriyà bhariyà so tvaæ ¤eva mama sÃmÅ tvaæ pana issaro ca nÃma, dÃsiæ yass' icchati tassa và dadeyya dhanena và atthe sati vikkiïeyya maæsena và atthe sati haneyya, tasmà yaæ vo ruccati taæ karotha, nÃhaæ kujjhÃmÅti. Atha Sakko tesaæ païÅtajjhÃsayaæ viditvà thutiæ akÃsi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @*>/ girÅnaæ va patissutÃ. || Ja_XXII:2314 ||>@ @@ @@ @@ @*>/ 'ti. || Ja_XXII:2318 ||>@ Ta. paccÆhÃ\<*<4>*>/ ti paccatthikÃ, dibbà ti dibbassa paÂibÃhakÃ\<*<5>*>/, mÃnusà ti mÃnusayasapaÂibÃhakÃ, ke pana te ti macchariyadhammà te sabbe putta- dÃraæ dadantena M-ena jitÃ, tenÃha sabbe jità te paccÆhÃ\<*<4>*>/ ti, dukkaraæ hi karoti so ti V-ro rÃjà ekako va ara¤¤e vasanto bhariyaæ brÃhmaïassa dento dukkaraæ karotÅti evaæ\<*<6>*>/ sabbe devà anumodantÅti vadati, yametan ti gÃthaæ anumodanaæ karonto Ãha, vane vasan ti vane vasanto, brahma- yÃnan ti seÂÂhayÃnaæ tividho hi\<*<7>*>/ sucaritadhammo evarÆpo dÃnadhammo ariya- maggassa paccayo hotÅti brahmayÃnan ti vuccati yasmÃ\<*<8>*>/ yantaæ idaæ ajja dÃnaæ dadato nippannaæ brahmayÃnaæ apÃyabhÆmiæ anokkamitvà sagge te etaæ vipaccatu vipÃkapariyosÃne ca sabba¤¤Æta¤ÃïadÃyakaæ hotÆ 'ti. Evaæ assa Sakko anumodanaæ katvà "idÃni mayà idha papa¤caæ akatvà imaæ imass' eva datvà gantuæ vaÂÂatÅti" cintetvà Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -uhÃ, Cks -ubhÃ. 2 Cks Ãgu. 3 Cks -tan. 4 Cks -ubhÃ, Bd -uhÃ. 5 Bd dibbasampattipaÂi-. 6 Cks add sabbante. 7 Cks ti. 8 Bd tasmÃ. >/ #<[page 572]># %<572 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ MaddÅ ca patinà saha. || Ja_XXII:2319 ||>@ @@ @*>/ khattiyà gottasampannà sajÃtà mÃtupettito yathà pu¤¤Ãni kayirÃtha dadantà aparÃparan ti. || Ja_XXII:2321 ||>@ Ta. channo\<*<3>*>/ ti anurÆpo, samÃnavaïïino ti samÃnavaïïà ubho pi parisuddhà yeva, samÃnamana -- ti ÃcÃrÃdÅhi kammehi\<*<4>*>/, samÃnena mana- saækhÃtena\<*<5>*>/ cetasà samannÃgatÃ, avaruddhetthà 'ti raÂÂhato pabbÃjità hutvà ettha ara¤¤e vasatha, yathà pu¤¤ÃnÅti Jetuttaranagare vo bahÆni pu¤¤Ãni katÃni hiyyo puttÃnaæ ajja bhariyÃya dÃnavasena pi katÃnÅti ettaken' eva paritosaæ akatvà ito uttarim pi aparÃparaæ dadantà yathÃnurÆpÃni pu¤¤Ãni kareyyÃtha yevà 'ti. Evaæ vatvà varaæ dÃtuæ attÃnaæ Ãcikkhanto Ãha: @@ Kathento yeva ca dibbabhÃvena jalanto taruïasuriyo viya ÃkÃse aÂÂhÃsi. Tato Bo. varaæ gaïhanto Ãha: @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck jatto, Cs canto, Bd chando. 2 Bd samatha-, read: sammatha? 3 Ck janto, Cs janno, Bd chando. 4 Ck omit ka-. 5 Ck saætena. >/ #<[page 573]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 573>% @@ Ta. anumodeyyà 'ti sampaÂiccheyya na kujjheyya, ito pattan ti imamhà ara¤¤Ã sakaæ gharaæ anuppattaæ, Ãsanenà 'ti rÃjÃsanena, rajjaæ me detÆ 'ti vadati, api kibbisa -- ti rÃjà hutvà rÃjÃparÃdhikam\<*<1>*>/ pi vajjhaæ va- dhamhÃ\<*<2>*>/ moceyyaæ, evarÆpassa pi me vadho nÃma mà ruccatu\<*<3>*>/, mameva upajÅveyyun ti sabbe te ma¤ ¤eva nissÃya\<*<4>*>/ upajÅveyyuæ, dhammena jine ti dh. jinÃtu, samma rajjaæ kÃretÆ 'ti a., visesagÆ ti visesagamano hutvà Tusitapure nibbatti hotÆ 'ti\<*<5>*>/ vadati, anibbattÅ tato assan ti tato Tusita- bhavaïato cavitvà manussattaæ Ãgato va punabbhave anibbattÅ assaæ, sabba¤¤Æ- taæ pÃpuïeyyan ti vadati. @@ Ta. daÂÂhum -- li mahÃrÃja tava tÃto tava pità aciren' eva taæ passitu- kÃmo hutvà idhÃgamissati Ãgantvà ca pana setacchattaæ datvà Jetuttaranagaram eva nessati, sabbe te manorathà matthakaæ pÃpuïissanti, mà cintayi, appa- matto hoti mahÃrÃjà 'ti. Evaæ MahÃsattass' ovÃdaæ datvà Sakko sakaÂÂhÃnam eva gato. Tam atthaæ pakÃsento Satthà imaæ gÃtham Ãha: @@ Ta. Ve-re ti Ve rassa, apakkamÅti gato anuppatto và ti. Sakka- pabbaæ niÂÂhitaæ. Bo. ca MaddÅ ca sammodamÃnà Sakka-dattiye assame vasiæsu. JÆjako pi kumÃre gahetvà saÂÂhiyojanaæ paÂipajji, devatà kumÃrÃnaæ Ãrakkham akaæsu, JÆjako pi suriye attha- mite kumÃre gacche\<*<6>*>/ bandhitvà bhÆmiyaæ nipajjÃpetvà sayaæ caï¬avÃÊamigabhayena rukkhaæ Ãruyha viÂapantare sayati, tas- miæ khaïe eko devaputto Vessantaravaïïena ekà devadhÅtà MaddÅvaïïenÃgantvà kumÃre mocetvà hatthapÃde sambÃhetvà nahÃpetvà maï¬etvà bhojanaæ bhojetvà dibbasayane sayÃpetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 all three MSS. rÃjapa-. 2 Cks vadha 3 Cks mà na rÃcci. 4 Cks omit ni-. 5 Bd homÅti. 6 Bd kacche. >/ #<[page 574]># %<574 XXII. MahÃnipÃta.>% aruïuggamanakÃle baddhÃkÃren'\<*<1>*>/ eva sayÃpetvà antaradhÃyanti, evaæ te devatÃsaægahena arogà hutvà gacchanti, JÆjako pi devatÃdhiggahÅto hutvà "KaliÇgaraÂÂhaæ gacchÃmÅti" a¬¬ha- mÃsena Jetuttaranagaraæ patto. Taæ divasaæ paccÆsakÃle Sa¤jayo pi SivirÃjà supinaæ passi, evarÆpo supino ahosi: ra¤¤o mahÃvinicchaye nisinnassa eko puriso dve padumÃni Ãharitvà ra¤¤o hatthe Âhapesi, rÃjà dvÅsu kaïïesu pilandhi, tesam reïu bhassitvà ra¤¤o udare patati, so pabujjhitvà pÃto va brÃhmaïe pucchi, te "ciraæ pavutthà te deva bandhavà ÃgamissantÅti" vyÃkariæsu, so pÃto va nÃnaggarasabhojanaæ bhu¤jitvà vinicchaye nisÅdi, devatà brÃhmaïaæ Ãnetvà rÃjaÇ- gaïe Âhapayiæsu, tasmiæ khaïe rÃjà olokento kumÃre disvà Ãha: @*>/ nikkhaæ va jÃtarÆpassa ukkÃmukhapahaæsitaæ\<*<3>*>/ || Ja_XXII:2333 ||>@ @@ @@ Ta. vuttattamagginÃ\<*<4>*>/ ti uttattaæ agginÃ, bilà -- ti guhato nik- khantasÅhà viya. Evaæ rÃjà tÅhi\<*<5>*>/ gÃthÃhi kumÃre vaïïetvà ekaæ amaccaæ ÃïÃpesi: "gacch' etaæ brÃhmaïaæ dÃrakehi saddhiæ ÃnehÅti", so vegena gantvà Ãnesi, atha brÃhmanaæ rÃjà Ãha: @*>/ ti. || Ja_XXII:2336 ||>@ JÆjako Ãha: @*>/, ajja pannarasà rattÅ yato dinnÃ\<*<8>*>/ me dÃrakà ti. || Ja_XXII:2337 ||>@ Ta. vittenà 'ti tuÂÂhena pasannena, ajja -- ti mayà imesaæ laddhadiva- sato ajja panarasa rattÅti vadati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd bandhanÃkÃreneva. 2 Bd -ttamagginÃ. 3 Cks pabhaæ-. 4 Cks uttatta ag-. 5 Cks add kÃraïehi. 6 Bd adds: ajja juÂhaæ anuppatto kuto gacchasi brÃhmaïa. 7 Bd si¤caya. 8 Bd laddhÃ. >/ #<[page 575]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 575>% RÃjà Ãha: @@ Ta. kena và -- ti brÃhmaïa kena piyavacanena te tayà laddhÃ, sammà ¤Ãyena -- ti musÃvÃdaæ akatvà sammäÃyena amhe saddahÃpeyya, puttake ti attano puttake uttamadÃnaæ katvà ko te etaæ adadÃ. JÆjako Ãha: @*>/ vane vasaæ. || Ja_XXII:2339 ||>@ @*>/ vane vasan ti. || Ja_XXII:2340 ||>@ Ta. patiÂÂhÃsÅti patiÂÂhà Ãsi. Taæ sutvà amaccà Ve-raæ garahamÃnà Ãhaæsu: @*>/. || Ja_XXII:2341 ||>@ @*>/ vane vasaæ. || Ja_XXII:2342 ||>@ @*>/ dajjà assa¤ c' assatarÅ\<*<4>*>/ rathaæ, hatthi¤ ca ku¤jaraæ dajjÃ, kathaæ so dajjà dÃrake ti. || Ja_XXII:2343 ||>@ Ta. saddhenà 'ti saddhÃsampannenÃpi satà gharam Ãvasantena ra¤¤Ã idaæ dukkataæ vata ayuttaæ vata kataæ, avaruddhake\<*<2>*>/ ti raÂÂhà pabbÃjite\<*<5>*>/ ara¤¤e vasante\<*<2>*>/, idaæ bhonto ti bho nagaravÃsino yÃvanto ettha samÃgatà sabbe imaæ nisÃmetha upadhÃretha kathaæ nÃma so putte dÃse katvà adÃsi, kena nÃm' evarÆpaæ katapubban ti adhippÃyen' evam Ãhaæsu, dajjà ti dÃsidÃ- sÃdÅsu ki¤ci detu\<*<6>*>/, kathaæ dajjà dÃrake ti ime pana dÃrake kena kÃ- raïena adÃsÅti. Taæ sutvà kumÃro pitu garahaæ asahanto vÃtÃbhihatassa Sineruno bÃhunÃ\<*<7>*>/ cha¬¬ento\<*<8>*>/ viya imaæ gÃtham Ãha: @@ RÃjà Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks adÃsi. 2 Bd -o 3 Cks yo. 4 so Cks for -riæ? Bd -ri. 5 Cks pabbajite, Bd pabbÃjito. 6 Bd dÃsÃdÅsu yaæ ki¤ci dhanaæ detu. 7 Cks sineru bÃhaæ. 8 Bd o¬¬ento. >/ #<[page 576]># %<576 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/ puttakÃ, kathan nu hadayaæ Ãsi tumhe datvà vanibbake\<*<2>*>/. || Ja_XXII:2345 ||>@ Ta. dÃnamassà 'ti puttaka mayaæ tava pitu dÃnaæ pasaæsÃmà na nindÃmÃti. KumÃro Ãha: @*>/ tambakkhÅ pità assÆni vattayÅti. || Ja_XXII:2346 ||>@ Ta. dukkhassà 'ti pitÃmahÃ\<*<4>*>/ KaïhÃjinÃya vuttaæ etaæ\<*<5>*>/ vacanaæ sutvà tassa hadayaæ dukkhaæ\<*<6>*>/ Ãsi, RohiïÅ heva\<*<7>*>/ -- ti tambavaïïà ti RohiïÅ viya tambakkhÅhi mama pitÃ, tasmiæ khaïe assÆni vattayi. IdÃni taæ vacanaæ dassento Ãha: @*>/ KaïhÃjinà voca: ayaæ maæ tÃta brÃhmaïo laÂÂhiyà patikoÂeti ghare jÃtaæ va dÃsiyaæ || Ja_XXII:2347 ||>@ @@ Atha ne kumÃre brÃhmaïaæ amu¤cantaæ disvà rÃjà g. Ã.: @@ Ta. pubbe me ti tumhe ito pubbe maæ disvà vegena Ãgantvà mama aækaæ Ãruyha idÃni kin nu Ãrakà tiÂÂhatha. KumÃro Ãha: @@ Ta. dÃsà mayan ti idÃni pana mayaæ brÃhmaïassa dÃsà bhavÃmà 'ti. RÃjà Ãha: @*>/ hadayaæ mama, citakà viya me kÃyo, Ãsane na sukhaæ labhe. || Ja_XXII:2351 ||>@ @*>/, na vo dÃsà bhavissatha. || Ja_XXII:2352 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd naci-, Bs naca-. 2 Bd balabbake. 3 so all three MSS. 4 so Cks; Bd sitÃmasÃ. 5 Cks ekaæ. 6 Cks omit du-. 7 Bd sova. 8 so Cks; Bd tantaæ. 9 Bd ¬a-. 10 so Cks; Bd appena. >/ #<[page 577]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 577>% @@ Ta. sammà 'ti piyavacanaæ, citakà -- ti idÃni mama kÃyo aægÃracita- kÃya Ãropito viya, janetha man ti janetha me, ayam eva và pÃÂho, nikki- ïissÃma daï¬enÃ\<*<1>*>/ 'ti dhanaæ datvà mocessÃmi, kimagghiyan ti kim agghaæ katvÃ, paÂipÃdentÆ 'ti dhanaæ paticchÃdentu. KumÃro Ãha: @*>/ KaïhÃjinaæ ka¤¤aæ hatthinà ca\<*<3>*>/ satena cÃ\<*<4>*>/ 'ti. || Ja_XXII:2354 ||>@ Ta. sahassagghaæ hÅti deva maæ tÃto nikkhasahassaæ agghÃpetvà adÃsi kaniÂÂhaæ\<*<5>*>/ pana KaïhÃjinaæ hatthinà satena assena ca rathena cà 'ti sabbesaæ tesaæ satena antamaso ma¤ ca\<*<6>*>/ paÂipÃdake\<*<7>*>/ upÃdÃya sabbasatena\<*<8>*>/ agghÃpesÅti. RÃjà kumÃrÃnaæ nikkayaæ dÃpento Ãha: @@ Ta. avÃkarà 'ti dehi. @@ Ta. avÃkarÅti adÃsi, nikkayan ti brÃhmaïassa sabbasata¤ ca nikkha- sahassa¤ ca kumÃrÃnaæ nikkayaæ adÃsi. Tathà sattabhÆmaka¤ ca pÃsÃsaæ adÃsi, brÃhmaïassa parivÃro mahà ahosi, so dhanaæ paÂisÃmetvà pÃsÃdaæ abhi- ruyha sÃdhubhojanaæ bhu¤jitvà mahÃsayane nipajji, kumÃre pi nahÃpetvà bhojetvà alaækÃretvÃ\<*<9>*>/ ekaæ ayyako ekaæ ayyakà ti dve pi ucchaÇge upavesayuæ. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ ucchaÇge upavesayuæ. || Ja_XXII:2357 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cks; Bd dabbena. 2 Bd acchaæ. 3 Bd di. 4 Cks vÃ. 5 Bd acchandikiniÂhaæ. 6 Cs pa¤ca. 7 Bd piÂhapÃdake. 8 Cks sabbassatena. 9 Cks -karitvÃ. 10 Bd -¬e, Cks bhaï¬ena. >/ #<[page 578]># %<578 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @@ @@ @@ Ta. kuï¬ale ti kuï¬alÃni pilandhÃpetvÃ, ghusite ti ugghosite mano- ramaæ ravaæ ravante, mÃle ti pupphÃni pilandhÃpetvÃ. aæke -- ti JÃlikumÃ- raæ aæke nisÅdÃpetvÃ. KumÃro Ãha: @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Ta. khaïantà -- ti khaïantÅ ÃlÆni ca kalambÃni ca, iminà mÃtÃpitunnaæ kicchajÅvikaæ vaïïeti, ettha no ti nipÃtamattaæ, padumaæ -- ti hatthena madditaæ padumaæ viya jÃtÃ, patanÆkesà ti deva ammÃya me brahÃvane vicarantiyà te bhamaravaïïà kÃÊakesà rukkhasÃkhÃdÅhi viluttà patanukesà jÃtÃ, jallamadhÃrayÅti ubhohi kacchehi jallikaæ dhÃreti kiliÂÂhavesena\<*<1>*>/ vicaratÅti. Evaæ mÃtu dukkhitabhÃvaæ kathetvà ayyakaæ codento imaæ gÃtham Ãha: @*>/ nÆn' amhÃkaæ ayyassa putte\<*<3>*>/ sineho\<*<4>*>/ ajÃyathà 'ti. || Ja_XXII:2369 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -vasena. 2 Bd hi. 3 Ck -Ã, Cs -a. 4 Cks -haæ. >/ #<[page 579]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 579>% Ta. udapajjisun ti uppajjanti\<*<1>*>/. Tato rÃjà attano dosaæ Ãvikaronto Ãha: @@ @@ Ta. puttà 'ti putta JÃli etaæ amhÃkaæ dukkataæ, bhÆna- ti va¬¬hi- ghÃtakammam, yamme- ti tÃta yaæ ki¤ci idha atthi sabban te pitu demi, SiviraÂÂhe ti imasmiæ nagare so rÃjà hutvà pasÃsatu. KumÃro Ãha: @@ Ta. Sivisuttamo ti SiviseÂÂho, si¤cà 'ti mahÃmegho viya vuÂÂhiyà bhogehi abhisi¤ca. @@ @*>/. || Ja_XXII:2374 ||>@ @*>/ neke pÅtà neke nivÃsità a¤¤e lohitatuïhÅsà suddhà neke nivÃsità khippam Ãyantu sannaddhà nÃnÃvattheh' alaækatÃ\<*<4>*>/. || Ja_XXII:2375 ||>@ @@ @*>/ khippam Ãyantu sannaddhà disà bhÃti pavÃti ca, || Ja_XXII:2377 ||>@ @@ @@ @@ @*>/ (V 259|4) khippam Ãyantu sannaddhà assapiÂÂheh' alaækatÃ\<*<7>*>/. || Ja_XXII:2381 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -iæsu. 2 Cks -ehilaæ-. 3 Bd nilavatta-. 4 all three MSS. -ehilaæ-. 5 Bd disvà bhantu pavantu ca. 6 Cks illiyo-, Bd indivÃ-. 7 Cks -ehilaæ-, Bd -Âhe alaÇ-. >/ #<[page 580]># %<580 XXII. MahÃnipÃta.>% @*>/. || Ja_XXII:2382 ||>@ @@ Ta. sannÃhayantu nan ti sannayhantu\<*<2>*>/, saÂÂhi -- ti mama puttena sahajÃtà saÂÂhisahassà amaccÃ, nÅlavaïïa -- ti eke nÅlavaïïadharà nÅlavatthÃni nivÃsità hutvÃ, mahÃbhÆta -- ti yakkhagaïÃnaæ Ãlayo, bhÃti pavÃti cà 'ti{\<*<3>*>/} vuttappakÃro Himavà viya ÃbharaïavilepanÃdÅhi obhÃsayantu c' eva pavÃyantu ca, hatthikkhandhehÅti te hatthigÃmaïiyo{\<*<4>*>/} hatthikkhandhehi khippam Ãyantu, dassità ti dassitavibhÆsanÃ, ayo -- ti ayena suÂÂhuparikkhitanemiyo\<*<5>*>/, suvaïïa -- \<*<6>*>/ ti suvaïïena khacitapakkhare evarÆpe catuddasasahasse rathe yo- jentÆ 'ti vadati, vipphÃlentÆ 'ti Ãropentu. Evaæ rÃjà senaÇgaæ vicÃretvà "puttassa me Jettutarana- garato yÃva Vaækapabbatà aÂÂhÆsabhavitthÃraæ Ãgamanamag- gaæ samatalaæ katvà maggÃlaækÃratthÃya ida¤ c' ida¤ ca karothÃ" 'ti ÃïÃpento Ãha: @*>/ pupphà mÃlagandhavilepanà agghiyÃni ca tiÂÂhantu yena maggena ehiti. || Ja_XXII:2384 ||>@ @*>/ merayassa surÃya ca maggamhi patitiÂÂhantu yena maggena ehiti. || Ja_XXII:2385 ||>@ @@ @@ @*>/ sokajjhÃyikÃ\<*<10>*>/. || Ja_XXII:2388 ||>@ @*>/ vadataæ\<*<12>*>/ ekapokkharÃ. || Ja_XXII:2389 ||>@ @*>/ dindimÃni\<*<14>*>/ ca ha¤¤antu kuÂumbà tindimÃni\<*<15>*>/ cà 'ti. || Ja_XXII:2390 ||>@ Ta. olopiyà ti lÃjehi saddhiæ lÃjapa¤camakÃni pupphÃni okirantÃnaæ okiraïapupphÃni paÂipÃdeyyÃsÅti ÃïÃpeti, mÃlÃgandhavilepanÃni maggavitÃne olam- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -pekkhare, Bd -cattirapekkhare. 2 Bd sannipÃtyantu. 3 Bd bhantÆ pavantu cÃ. 4 Bd -ïino. 5 Bd -kkhitta-. 6 Bd cittarapakkhare. 7 Bd okirayÃ. 8 Cks -aæ. 9 Bd mundakÃ? Cks maddakÃ. 10 Bd -cchÃyikÃ. 11 Bd -entu. 12 Bd nadantu. 13 Bds -dantikÃ. 14 Cs da-, Bd nindi-. 15 Ck niddhimÃni, Cs tiddhi-? Bd kudumba dindi-. >/ #<[page 581]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 581>% bamÃlà c' eva gandhavilepanÃni ca, agghiyÃni cà 'ti pupphÃgghiyaratanÃg- ghiyÃni cà 'ti, yena maggena mama putto ehiti tattha tattha tiÂÂhantu, gÃme gÃme ti gÃmadvÃre gÃmadvÃre patitiÂÂhantÆ 'ti pipÃsitÃnaæ pivanatthÃya paÂi- yÃdità hutvà surÃmerayakumbhà tiÂÂhantu, {macchasa¤¤utÃ} ti macchehi yuttÃ, kaÇguvihÅti kaÇgupiÂÂhamayà ca vÅhipiÂÂhamayà ca, mandakÃ\<*<1>*>/ ti mundagÃ- yino\<*<2>*>/ sokajjhÃyikÃ\<*<3>*>/ ti mÃyÃkÃrà a¤¤e pi và ye keci uppannasokaæ haraïa- samatthÃ, kharamukhÃnÅti sÃmuddikamahÃsaækhà muÂÂhisaækhà nÃÊisaækhÃ, godhÃparivadentikà dindimÃni kuÂumbadindimÃnÅti imÃni cattÃri turiyÃn' eva. Evaæ rÃjà maggÃlaækÃram vicÃresi. JÆjako pi pamÃïÃ- tikkantaæ bhu¤jitvà jÅrÃpetuæ asakkonto tatth' eva kÃlam akÃsi, rÃjà tassa sarÅrakiccaæ kÃrÃpetvà nagare bheri¤ carÃpetvà ka¤ci 'ssa ¤Ãtakaæ na passi, dhanaæ puna ra¤¤o yeva ahosi. Atha sattame divase sabbà senà sannipati, rÃjà mahantena parivÃrena JÃliæ {magganÃyakaæ} katvà nikkhami. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ @@ @@ @*>/ puppharukkhehi saæchannaæ phalarukkhehi c' Æbhayaæ. || Ja_XXII:2395 ||>@ @@ @@ Ta. mahatÅti dvÃdasa akkhohinÅ saækhÃtÃ, uyyuttà ti payÃtÃ, ku¤- caæ nadatÅti KaliÇgaraÂÂhavÃsino brÃhmaïà attano raÂÂhe deve vuÂÂhe\<*<9>*>/ taæ nÃgaæ Ãharitvà Sa¤jayassa adaæsu, so hatthi sÃmikaæ vata passituæ labhissÃmÅti tuÂÂho ku¤canÃdam akÃsi, taæ sandhÃy' etaæ vuttaæ, kacchÃyà 'ti suvaïïa- kacchÃya bajjhamÃnÃya pi tussitvà ko¤caæ nadi, hasissiæsÆ\<*<10>*>/ 'ti hasiæsu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd mundakÃ? Cks moddrakÃ. 2 Cks maddakagÃyanÃ. 3 Bd -jÃyikÃ, Bd -vadantikÃ. 4 Bd ko¤caæ. 5 Bd bajha-. 6 Cks hasisiæsu, Bd hasissanti 7 Ck -saækhaæ, Cs -sÃkhÃ, Bd -sukhaæ. 8 Bd mahodakaæ. 9 Cks vaÂÂe, Bd vuÂhe. 10 Cks hahisiæsÆti, Bd hasissantÅti. >/ #<[page 582]># %<582 XXII. MahÃnipÃta.>% saddam akaæsu, hÃrahÃrinÅti haritabbaharaïasamatthÃ, pÃvisun si pavi- siæsu, bahusÃkhan ti bahurukkhasÃkhaæ, dÅgham-ti saÂÂhiyojanamaggaæ, upÃgacchun ti yattha Ve- ahosi taæ padesaæ upagatà ti. MahÃrÃja- pabbaæ niÂÂhitaæ. JÃlikumÃro SumucalindasaratÅre khandhÃvÃraæ nivÃsÃpetvà catuddasarathasahassÃni ÃgatamaggÃbhimukhÃn' eva ÂhapÃpetvà tasmiæ tasmiæ padese sÅhavyagghakhaggÃdisu\<*<1>*>/ Ãrakkhaæ saævidahi, hatthiÃdÅnaæ saddo mahà ahosi. M. taæ sutvà "kin nu kho me paccÃmittà pitaraæ ghÃtetvà mam' atthÃya ÃgatÃ" ti maraïabhayena bhÅto Maddiæ ÃdÃya pabbataæ Ãruyha senaæ olokesi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @*>/ dhajaggÃni ca dissare. || Ja_XXII:2399 ||>@ @*>/ nÆna ara¤¤asmiæ migasaæghÃni luddakà vÃgurÃhi\<*<4>*>/ parikkhippa sobbhaæ pÃtetvà tÃvade\<*<5>*>/ vikkosamÃnà tippÃhi hanti nesaæ varaævaraæ\<*<6>*>/. || Ja_XXII:2400 ||>@ @*>/, passa dubbalaghÃtakan ti. || Ja_XXII:2401 ||>@ Ta. iæghà 'ti codanatthe nipÃto, nisÃmehÅti sakasenà và paras. và ti upadhÃrehi, ime ce\<*<3>*>/ nÆna -- ti ÃdÅnaæ a¬¬hatiyagÃthÃnaæ evaæ atthasam- bandho veditabbo: Maddi yathà ara¤¤asmiæ migasaæghÃni luddakà vigurÃhi parikkhippa athavà pana sobbhe pÃtetvà tÃvad eva hanatha are duÂÂhamige ti vikkosamÃnà tippÃhi migamÃraïasattÅhi nesaæ migÃnaæ varaævaraæ\<*<8>*>/ hanti\<*<9>*>/ ime ce nÆna tath' eva amhe asabbhÃhi vÃcÃhi vikkosamÃnà tippÃhi sattÅhi ha- nissanti maya¤ ca\<*<10>*>/ adÆsakà ara¤¤e avaruddhakà raÂÂhà pabbÃjità vasÃma, evaæ sante pi amittahatthatthagatà ti amittÃnaæ hatthatthaæ\<*<11>*>/ gatÃ, passa imaæ dubbalaghÃtakan ti maraïabhayena paridevi. Sà tassa vacanaæ sutvà senaæ oloketvà "sakasenÃya bha- vitabban" ti M-aæ assÃsentÅ imaæ gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds maggÃdÅsu. 2 Cks hasiæsanti. 3 Cks ce, Bd omits ca. 4 Bd vÃku-. 5 Ck pÃtetvà taævade, Bd pÃtiratÃvade. 6 Bd varÃva-. 7 Bd -tthaæ-. 8 Bd adds thÆlaæthÆlaæ, Bs mÆlaæmÆlaæ. 9 Bds add hananti. 10 Cks yama¤ca. 11 Cks atthatthaæ, Bd pattha, Bs hattha. >/ #<[page 583]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 583>% @@ Ta. aggÅva -- ti yathà tiïukkÃdivasena upanÅto aggi aïïavasaækhÃtÃni puthulagambhÅrÃni udakÃni na-ppasahati tÃpetuæ na sakkoti tathà taæ amittà na saheyyuæ nÃbhibhavissanti, tadevà 'ti yaæ Sakkena tuyhaæ varaæ datvà mahÃrÃja na cirass' eva te pità ehiti\<*<1>*>/ vuttaæ tad eva tvaæ vicintehi, api ca\<*<2>*>/ nÃma ito balakÃyato amhÃkaæ sotthi siyà ti. Atha M. sokaæ apanuditvà tÃya saddhiæ pabbatà oruyha païïasÃladvÃre nisÅdi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ Ta. daÊhaæ -- ti mayaæ pabbajità nÃma amhÃkaæ ko\<*<3>*>/ kiæ karissatÅti\<*<4>*>/ thiraæ daÊhaæ katvà nisÅdiæsu. Tasmiæ khaïe Sa¤jayo deviæ Ãmantetvà "bhadde Phusati, amhesu sabbesu ekato gatesu soko mahà bhavissati, paÂhamaæ tÃva ahaæ gacchÃmi, tato `idÃni sokaæ vinodetvà nisinnà bha- vissantÅti' sallakkhetvà tvaæ mahantena parivÃrena gaccheyyÃ- sÅti" atha thokaæ kÃlaæ vÅtinÃmetvà JÃli¤ ca KaïhÃjina¤ ca "ÃgacchantÆ\<*<5>*>/" ti vatvà rathaæ nivattetvà ÃgatamaggÃbhimu- khaæ katvà tattha tattha Ãrakkhaæ saævidahitvà alaækata- hatthikkhandhagato\<*<6>*>/ puttassa santikaæ agamÃsi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @@ @@ Ta. votthÃpetvÃna -- ti ÃrakkhanatthÃya balakÃye ca vavatthapetvÃ, ekaæso ti ekaæsakatauttarÃsaÇgo, si¤citum -- ti rajje\<*<7>*>/ abhisi¤cituæ upÃ- gami, rammarÆpan ti ana¤jitaæ amaï¬itaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bd for ehitÅti? Ck ehiæti, Cs ehÅti. 2 Bd omits ca. 3 Bd omits ko. 4 Cs -ssÃmÅti. 5 Bd jÃlÅ ca k-jinà ca pacchato ÃgacchatÆ. 6 Bd hatthikhandato oruyha. 7 Bd -ena. >/ #<[page 584]># %<584 XXII. MahÃnipÃta.>% @@ @*>/, te su tattha palissajja pÃïinà parimajjathà 'ti. || Ja_XXII:2408 ||>@ Ta. pÃde -- ti ahaæ te husà pÃde vandÃmÅti evaæ vatvà vandi, tesu tatthà 'ti te ubho jane\<*<2>*>/ tasmiæ Sakkadattiye assame palissajitvà hadaye ni- pajjÃpetvà paricumbitvà mudukena pÃïinà parimajjatha piÂÂhiyo tesaæ parimajji. Tato roditvà paridevitvà rÃjà soke nibbute tehi saddhiæ paÂisanthÃraæ karonto Ãha: @@ @@ Pitu vacanaæ sutvà MahÃsatto Ãha: @*>/ jÅvikà homa, u¤chÃcariyena jÅvitaæ\<*<4>*>/. || Ja_XXII:2411 ||>@ @@ @*>/ ti. || Ja_XXII:2413 ||>@ Ta. yÃdisikÅ disà ti yà và sà vÃ, lÃmakà ti a., kasirà hi yÅvikà homà 'ti tÃta amhÃkaæ u¤chÃcariyÃya jÅvitaæ nÃma kÅdisaæ, dukkhà no jÅvikà ahosi, aniddhinan ti mahÃrÃja aniddhiæ asamiddhiæ daliddapurisaæ nÃma dameti sà va\<*<6>*>/ aniddhi cheko\<*<7>*>/ sÃrathi assaæ viya, dametÅti nibbisevanaæ karoti, te mayaæ idha vasantà aniddhikà dantà nibbisevanà katÃ, asamiddhi yeva no dametÅti, dametha no ti pi pÃÂho damayittha no ti a., jÅvisokinan\<*<8>*>/ ti avigata- sokÃnaæ kiæ nÃma amhÃkaæ sukhan ti vadati. Eva¤ ca pana vatvà puna puttÃnaæ pavattiæ pucchanto Ãha: @*>/ brÃhmaïassa vasÃnugà accÃyikassa luddassa yo ne gÃvo va sumbhati || Ja_XXII:2414 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd tusÃ. 2 Cks janÃ. 3 Cks kayirà hi, Bd kasirÃ, omitting hi, read: kasira-? 4 Cks -kaæ. 5 Cks jÅvasokatan. 6 Bd ca. 7 Cks ko. 8 Cks jÅva-. 9 Cks vubho throughout. >/ #<[page 585]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 585>% @*>/ no khippaæ sappadaÂÂhaæ\<*<2>*>/ va mÃïavan ti. || Ja_XXII:2415 ||>@ Ta. dÃyÃdappattamÃnasà ti mahÃrÃja ye te tava SiviseÂÂhassa dÃyÃdà appattamÃnasà asampuïïamanorathà hutvà brÃhmaïassa vasÃnugà jÃtà te dve kumÃrà yo so\<*<3>*>/ brÃhmaïo gÃvo va sumbhati\<*<4>*>/ te rÃjaputtiyà putte yadi diÂÂha- vasena và sutavasena và jÃnÃtha saæsatha, sappadaÂÂhaæ và 'ti visaæ nimmadanatthÃya sappadaÂÂhaæ mÃïavan tikicchantÃ\<*<5>*>/ viya khippaæ no pariyÃ- puïÃtha kathetà 'ti vadati. RÃjà Ãha: @*>/ JÃli KaïhÃjinà c' ubho brÃhmaïassa dhanaæ datvà putta mà bhÃyi assasà 'ti. || Ja_XXII:2416 ||>@ Ta. nikkità ti nikkayaæ datvà gahitÃ. Taæ sutvà M. paÂiladdhassÃso pitarà saddhiæ paÂisan- thÃram akÃsi: @@ Ta. cakkhun ti puttasokena rodantiyà cakkhuæ na parihÃyati. RÃjà Ãha: @@ MahÃsatto Ãha: @*>/. || Ja_XXII:2419 ||>@ Tattha vuÂÂhÅti vuÂÂhidhÃrÃ\<*<8>*>/. RÃjà Ãha: @*>/. || Ja_XXII:2420 ||>@ Evaæ sallapantÃnaæ\<*<10>*>/ ¤eva PhusatÅ pi kho devÅ "idÃni sokaæ tanuæ katvà nisinnà bhavissantÅti" sallakkhetvÃ\<*<10>*>/ mahÃ- parivÃrena saddhiæ puttassa santikaæ agamÃsi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs -yÃya; Ck pariyÃyÃ. 2 Cs -daÂÂhu, Bd sabbada¬¬haæ. 3 Cks yena yo. 4 Bd adds harati. 5 Bd -to. 6 so all three MSS. for nikkÅtÃ? 7 Ck vi-. 8 Cks omit dhÃrÃ. 9 Ck vijjatÅti. 10 Cks add sÃ. >/ #<[page 586]># %<586 XXII. MahÃnipÃta.>% Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ anupÃhanÃ. || Ja_XXII:2421 ||>@ @*>/ mÃtaraæ puttagiddhiniæ Vessantaro ca MaddÅ ca paccuggantvà avandayuæ\<*<3>*>/. || Ja_XXII:2422 ||>@ @@ @@ @@ Ta. MaddÅ cà 'ti tesaæ hi Phusatideviæ vanditvà ÂhitakÃle puttà ku- mÃrakumÃrikÃhi parivutà Ãgamiæsu, MaddÅ tesaæ Ãgamanamaggaæ olokentÅ yeva aÂÂhÃsi, sà te soÂÂhim Ãgacchante disvà sakabhÃvena sandhÃretuæ asakkontÅ taruïamacchà viya bhÃvam pavedhamÃnà tato pÃyÃsi, te pi taæ disvà paride- vantà tadabhimukhà va pÃyiæsu, kandantà abhidÃviæsÆ 'ti kandantà abhi- dhÃviæsu, vÃruïÅvà 'ti yakkhÃviÂÂhà ikkhaïikà viya pavedhamÃnÃ, thana- dhÃrà abhisi¤cathà 'ti sà kira mahantena saddena paridevitvà kampamÃnà visa¤¤Å hutvà dÅghato paÂhaviyaæ pati, kumÃrÃpi vegenÃgantvà visa¤¤Å\<*<4>*>/ hutvà mÃtu upari yeva patitÃ, tasmiæ khaïe tassà dvÅhi thanehi dve khÅradhÃrà nik- khamitvà tesaæ mukhe yeva pavisiæsu, sace kira ettako assÃso nÃbhavissa dve kumÃrà sukkhahadayà hutvà anassiæsu, Ve-pi piyaputte disvà sokaæ sandhÃ- retuæ asakkonto visa¤¤Å hutvà tatth' eva papati, mÃtÃpitaro pi visa¤¤Å hutvà tatth' eva papatiæsu, tathà sahajÃtà saÂÂhisahassà amaccÃ, taæ kÃru¤¤aæ pas- santo\<*<5>*>/ tesu eko pi sandhÃretuæ nÃsakkhi, sakalÃssamapadaæ yugantavÃta- mathitaæ viya sÃlavanaæ ahosi. Tasmiæ khaïe pabbatà nadiæsu paÂhavÅ kampi mahÃsa- muddo saækhubhi Sineru girirÃjà onami, chakÃmÃvacaradeva- lokà ekakolÃhalà ahesuæ, Sakko devarÃjà "cha khattiyà sapa- risà visa¤¤Ã jÃtÃ, tesu eko pi uÂÂhÃya kassaci sarÅre udakaæ si¤cituæ samattho n' atthi, pokkharavassaæ vassÃpessÃmÅti" cintetvà chakhattiyasamÃgame p-vassaæ vassÃpesi, ye ta. temi- tukÃmÃ\<*<6>*>/ te\<*<7>*>/ tementi atemitukÃmÃnam upari ekabindum pi na saïÂhÃti, padumapattato udakaæ viya vinivaÂÂetvà gacchati, iti pokkharavane patitaæ vassaæ viya taæ vassaæ ahosi, cha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -kÃ. 2 Bd -taæ. 3 Bd -disuæ. 4 Bd -ino. 5 Ck -tÃ, Bd -tesu. 6 so Bd; Cks temetukÃmà tementi in the place of tattha---. 7 Cks omit te. >/ #<[page 587]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 587>% khattiyà assÃsaæ paÂilabhiæsu, mahÃjano "¤ÃtisamÃgame pok- kharavassaæ vassi, mahÃpaÂhavÅ kampÅti" acchariyaæ pavadesi\<*<1>*>/. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @*>/ devo pÃvassi tÃvade, atha Vessantaro rÃjà ¤ÃtÅhi samapajjatha\<*<3>*>/. || Ja_XXII:2427 ||>@ @@ @@ Ta ghoso ti kÃru¤¤aghoso, pa¤jalikà ti sabbe nÃgarà c' eva nega- majÃnapadà ca paggahita¤jalÅ hutvÃ, tassayÃcatÅti tassa pÃdesu patitvà roditvà kanditvà deva tvaæ no sÃmi issaro pità te idh' eva abhisi¤citvà nagaraæ netu- kÃmo kulasantakaæ setacchattaæ paÂicchathà 'ti yÃcanti. Chakhattiya- khaï¬aæ niÂÂhitaæ\<*<4>*>/. Taæ sutvà M. pitarà saddhiæ sallapanto imaæ g. Ã.: @*>/ kÃrentaæ raÂÂhà pabbÃjayittha maæ tva¤ ca jÃnapadà c' eva negamà ca samÃgatà ti. || Ja_XXII:2430 ||>@ Tato rÃjà puttaæ khamÃpento @@ imaæ gÃthaæ vatvà attano dukkhaharaïatthaæ yÃcanto imaæ\<*<6>*>/, gÃtham Ãha\<*<25>*>/: @@ Ta. udabbahe ti hareyya, api pÃïehÅti tÃta puttena nÃma jÅvitaæ pariccajitvà mÃtÃpitunnaæ sokadukkhaæ haritabbaæ, tasmà mama vacanaæ karohi: imaæ isiliÇgaæ haritvà rÃjavesaæ gaïha tÃtà 'ti iminà kira naæ\<*<7>*>/ adhippÃyen' evam Ãha. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pavattesi. 2 Bd pavattento. 3 Bd samÃgacchatha. 4 Cks omit chakhatt-. 5 Cks khomaæ. 6 Bd itaraæ, Cs ïaænaæ, Bd omits naæ. >/ #<[page 588]># %<588 XXII. MahÃnipÃta.>% Bo-rajjaæ kÃretukÃmo va\<*<1>*>/ ettake pana akathite "garu- kaæ nÃma na hotÅti" tattha rÃjÃnaæ\<*<2>*>/ kathesi, M. "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi, ath' adhivÃsanaæ viditvà sahajÃtà saÂÂhisahassà amaccà @*>/ mahÃrÃja rajojallaæ pavÃhayà 'ti || Ja_XXII:2433a ||>@ vadiæsu, atha ne M. "thokaæ adhivÃsethÃ" 'ti vatvà païïa- sÃlaæ pavisitvà isibhaï¬aæ omu¤citvà paÂisÃmetvà p-sÃlato nikkhamitvà "idam mayà navamÃse a¬¬hamÃsa¤ ca samaïa- dhammassa kataÂÂhÃnaæ, pÃramÅkÆÂaæ gaïhantena dÃnaæ datvà paÂhaviyà kampitaÂÂhÃnan" ti p-sÃlaæ tikkhattuæ padakkhiïaæ katvà pa¤capatiÂÂhitena vanditvà aÂÂhÃsi\<*<5>*>/, ath' assa kappakÃ- dayo massukammÃdÅni kariæsu, tam enaæ sabbÃbharaïabhÆsitaæ devarÃjam iva virÃjamÃnaæ rajje abhisi¤ciæsu, tena vuttaæ: @*>/. || Ja_XXII:2433b ||>@ Ta. pavÃhayÅti hÃresi, hÃretvà ca pana rÃjavesaæ gaïhatÅti a. Ath' assa yaso mahà ahosi, olokitolokitaÂÂhÃnaæ kampati, mukhamaÇgalikà maÇgalÃni nigghosayiæsu, sabbaturiyÃni pag- gaïhiæsu, mahÃsamuddakucchiyaæ meghatthanitanigghoso viya ahosi, hatthiratanaæ alaækaritvà upanayiæsu, so khaggaratanaæ bandhitvà hatthiratanaæ abhiruyhi\<*<7>*>/, tÃvad eva naæ sahajÃtà saÂÂhisahassà amaccà sabbÃlaækÃrapatimaï¬ità parivÃrayiæsu\<*<8>*>/, Maddim pi deviæ nahÃpetvà alaækaritvà abhisi¤citvà sÅse pan' assà abhisekaudakaæ Ãsi¤camÃnà "Vessantaro taæ pÃletÆ" 'ti ÃdÅni maÇgalÃni vadiæsu. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @*>/ nandayantÃ\<*<10>*>/ rathesabhaæ. || Ja_XXII:2435 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pi. 2 so Bd; Cks rÃjÃ. 3 Bd -lo. 4 Cks -sÃti, Bd pavÃpahayÃti. 5 Cks omit aÂÂhÃsi. 6 Ck -hasÅti. 7 Bd -rÆhi. 8 Ck -bhÃrayiæsu, Cs -hara-. 9 Bd paraækiriæsu. 10 Bd nandÃ-. >/ #<[page 589]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 589>% @*>/ mahÃrÃjà Sa¤jayo abhirakkhatÆ 'ti. || Ja_XXII:2436 ||>@ Ta. paccayam -- ti taæ attanno jÃtadivase uppannaæ hatthinÃgaæ, paran- tapan ti amittatÃpanaæ, parikariæsÆ\<*<2>*>/ 'ti parivÃrayiæsÆ, nandayantÃ\<*<3>*>/ ti tosentÃ, Sivi -- ti Sivira¤¤o pajÃpatiyo sannipatitvà gandhodakena nahÃpesuæ, JÃlikaïhÃjinà cubho ti ime te\<*<4>*>/ puttà pitaram rakkhantÆ 'ti. @*>/ kilesam attano Ãnandiyaæ Ãcariæsu ramaïÅye Giribbaje. || Ja_XXII:2437 ||>@ @*>/ kilesam attano Ãnandi vittà sumanà putte saægamma lakkhaïÃ. || Ja_XXII:2438 ||>@ @*>/ kilesam attano Ãnandi vittà patÅtà saha puttehi lakkhaïà ti. || Ja_XXII:2439 ||>@ Ta. ida¤ca -- ti bhi. Ve- ca MaddÅ ca idaæ paccayaæ imaæ patiÂÂhaæ labhitvà rajje patiÂÂhahitvà ti a, pubbe\<*<6>*>/ ti ito pubbe attano vanavÃsakilesaæ anussaritvÃ, Ãnandiyaæ Ãcariæsu ramaïÅye -- ti ramaïÅye Vaækagiri- kucchimhi Vessantarassa ra¤¤o Ãïà ti ka¤canalatÃvinaddhaæ\<*<7>*>/ Ãnandabheri¤ carÃpetvà Ãnandachaïaæ Ãcariæsu, Ãnandi vittà -- ti lakkhaïasampannà MaddÅ putte saægamma sampÃpuïitvà vittà sumanà hutvà ativiyà Ãnandi nandittha 'ti a., patÅtà ti pavattapÅtisomanassà hutvÃ. Evaæ patÅtà hutvà ca pana putte Ãha: @*>/ kÃmÃhi puttakÃ. || Ja_XXII:2440 ||>@ @@ @@ Ta. tumhaæ\<*<8>*>/ kÃmÃhi -- ti puttakà tumhÃkaæ kÃmà tumhe patthaya- mÃnà pure tumhesu brÃhmaïena nÅtesu ekabhattaæ bhu¤jitvà bhÆmiyaæ sayiæ, iti me\<*<9>*>/ tumhÃkaæ kÃmÃ\<*<10>*>/ etaæ vataæ ÃsÅti\<*<11>*>/ vadati, samiddhajjà 'ti tam me vataæ ajja samiddhaæ, mÃtujam pi taæ pÃletu pitujam pi ca puttakà ti puttakÃ\<*<22>*>/ mÃtu jÃtasomanassaæ pitu jÃtasomanassam pi pÃletu {mÃtÃpitÆnaæ} santakaæ pu¤¤aæ taæ pÃletÆ 'ti a. yeva, ten' evÃha: yaæ ki¤ c' atthi kataæ pu¤¤an ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks maæ. 2 Bd pakiriæsu. 3 Bd nandÃ-. 4 Bd dve. 5 Bd omits ca. 6 Cks add vÃ. 7 Bd vinandaæ. 8 Cks -hÃ. 9 Cks ime. 10 Cks kÃmÃya. 11 Cks adÃsÅti. 12 Bd puttajÃlikaæ. >/ #<[page 590]># %<590 XXII. MahÃnipÃta.>% PhusatÅ pi devÅ "ito paÂÂhÃya mama suïhà imÃn' eva vatthÃni nivÃsetu, imÃni ÃbharaïÃni dhÃretÆ" 'ti samugge pÆ- retvà pahiïi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @*>/ kÃyÆraæ aægadaæ\<*<2>*>/ maïimekhalaæ sassÆ suïhÃya pahesi yehi MaddÅ asobhatha. || Ja_XXII:2444 ||>@ @@ @*>/ nÃnÃratte ca\<*<4>*>/ maïiye\<*<5>*>/ sassÆ-etc. || Ja_XXII:2446 ||>@ @*>/ mekhalaæ pÃlipÃdakaæ\<*<7>*>/ sassÆ suïhÃya pahesi yehi MaddÅ asobhatha. || Ja_XXII:2447 ||>@ @@ @@ @@ @*>/ pati\<*<9>*>/ nigrodhapattabimboÂÂhÅ rÃjaputtÅ asobhatha. || Ja_XXII:2451 ||>@ Ta. khoma¤ca\<*<10>*>/ -- ti suvaïïamayaæ gÅvapasÃdhanaæ, aÇgadaæ -- ti aÇgadÃbharaïa¤ ca maïimayamekhala¤ ca, dutiyagÃthÃya khoma¤ ca kÃyÆran ti suvaïïamayaæ vanakhajjÆriphalasaïÂhÃnaæ gÅvapasÃdhanam eva, ratana mayan ti aparam pi ratanamayagÅveyyaæ, uïïatan ti ekaæ pasÃdhanaæ, mukha- phullan ti naÊÃÂante tilakamÃlÃbharaïaæ, nÃnÃratte ti nÃnÃvaïïe, maïiye ti maïimaye\<*<11>*>/, uggatthanaæ giægamakan\<*<12>*>/ ti etÃni pi dve ÃbharaïÃni, mekhalan ti suvaïïarajatamayaæ mekhalaæ, palipÃdakan\<*<13>*>/ ti pÃdapasÃ- dhanaæ, sutta¤ca -- ti suttarÆÊha¤ ca pasÃdhanaæ, PÃÊiya¤ ca pana suppa¤ ca suppavajja¤ cà ti likhitaæ, upanijjhÃya seyyasÅti etaæ suttÃrÆÊha¤ ca asuttÃrÆÊha¤ ca Ãbharaïaæ taæ taæ ÆnaÂÂhÃnaæ oloketvà alaækaritvà Âhità sey- yasÅ uttamarÆpadharà MaddÅ devaka¤¤Ã va Nandane asobhatha, vÃtacchupità ti cittalatÃvane jÃtà vÃtasampuÂÂhÃ\<*<14>*>/ suvaïïakadali viya taæ divasaæ\<*<15>*>/ sà vijambhamÃnà asobhatha, dantÃvaraïasampannà ti bimbaphalasadisehi d-varaïehi samannÃgatÃ, sakuïÅ mÃnusinÅ vajÃtà cittakatÃ\<*<16>*>/ patÅti yathà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd hema¤ca. 2 Bd aÇgÃraæ. 3 Cks -llaæ va. 4 Cks na. 5 Bd -ke. 6 Bd kiæka-. 7 so Cks; Bd paÂi-. 8 Cks cittapatÃ, Bd -latÃ. 9 Bd patti. 10 Bd hema¤ca. 11 Cks maïivade. 12 Bd kiÇkamakan. 13 Bd paÂipÃ-, Ck phÃli-. 14 Bd -saæphuÂhÃ. 15 Bd divaæ, Ck omits di-. 16 so Bd; Cks cittalatÃ. >/ #<[page 591]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 591>% manussasarÅre jÃtà mÃnusinÅ nÃma sakuïÅ cittapattà ÃkÃse patamÃnà pakkhe pasÃretvà gacchantÅ sobhati evaæ sÃrattatÃya nigrodhapakkabimbapakkasadisÃ- oÂÂhi\<*<1>*>/ asobhatha. @*>/. || Ja_XXII:2452 ||>@ @*>/ nÃtivaddha¤ ca ku¤jaraæ sattikkhamaæ sarakkhamaæ ÅsÃdantaæ\<*<4>*>/ urÆÊhavan ti. || Ja_XXII:2453 ||>@ Ta. tassà cà 'ti bhi. tassÃpi Maddiyà sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ katvà nÃtivaddhaæ sattisarapahÃrakkhamaæ ekaæ taruïahatthiæ upanesuæ, nÃga- mÃruyhÅti gandhahatthipiÂÂhiæ abhiruyhi. Iti te ubho pi mahantena yasena khandhÃvÃraæ agamaæsu\<*<5>*>/. Sa¤jayarÃjà dvÃdasahi akkhohiïÅhi saddhiæ mÃsamattaæ pab- batakÅÊaæ vanakÅÊaæ kÅÊi. M-assa tejena tÃva mahante ara¤¤e koci vÃÊamigo và pakkhÅ và ka¤ci na heÂhesi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ aheÂhayuæ\<*<7>*>/. || Ja_XXII:2454 ||>@ @*>/ aheÂhayuæ\<*<7>*>/. || Ja_XXII:2455 ||>@ @@ @@ @*>/ ma¤jÆni kujjiæsu Vessantare payÃtamhi Si- etc. || Ja_XXII:2458 ||>@ @*>/ ma¤jÆni kujjiæsu Vessantare payÃtamhi etc. || Ja_XXII:2459 ||>@ Ta. yÃvant -- ti yÃvanto ettha, ekajjhaæ -- ti ekasmiæ ÂhÃne sanni- patiæsu sannipatitvà ca pana ito paÂÂhÃya idÃni amhÃkaæ a¤¤ama¤¤aæ lajjà và saævaro và na bhavissatÅti domanassappattà ahesuæ, nÃssu ma¤jÆni kujjiæsÆ 'ti M-assa viyogadukkhitÃ\<*<10>*>/ madhuraravaæ na raviæsu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -patta-patta-. 2 Bd urÆÊavaæ, Cs urÆÊhava, Ck uparÆÊhavaæ. 3 Bd ÃrÆhi. 4 Cks -danti. 5 Bd Ãg-. 6 so Bd; Cks a¤¤-. 7 Bd vihe-. 8 Ck nÃssa. 9 Cks nÃssa. 10 Bd -itÃya. >/ #<[page 592]># %<592 XXII. MahÃnipÃta.>% Sa¤jayanarindo mÃsamattaæ kÅÊitvà senÃpatiæ pakkosÃ- petvà "tÃta ciraæ no ara¤¤e vutthaæ, kin te mama puttassa gamanamaggo alaækato" ti pucchitvà "Ãma deva kÃlo vo ga- manÃyÃ" 'ti vutte Ve-rassa ÃrocÃpetvà senaæ ÃdÃya nikkhami, Vaækagirikucchito yÃva Jetuttaranagarà saÂÂhiyojanaæ alaæ- katamaggaæ M. mahantena parivÃrena paÂipajji. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ vasi Vessantaro yattha yÃvatà va JetuttarÃ. || Ja_XXII:2460 ||>@ @*>/ Vessantare payÃtamhi Si- etc. || Ja_XXII:2461 ||>@ @@ @@ @*>/ cammadharà khaggahatthÃ\<*<4>*>/ suvammino purato paÂipajjiæsu Vessantare payÃtamhi Si- etc. || Ja_XXII:2464 ||>@ Ta. paÂiyatto ti visÃkhapÆjakÃle\<*<5>*>/ viya alaækato, vicitto ti kadalipuïïa- ghaÂadhajapaÂÃkÃdÅhi vicitto, pupphasanthato ti lÃjapa¤camakehi pupphehi santhato, yatthà 'ti yattha Vaækapabbate Ve-vasi tato paÂÂhÃya yÃvatÃ\<*<6>*>/ Je- tuttarà nirantaraæ alaækato ca, karoÂiyÃ\<*<3>*>/ ti sÅsakarotiko\<*<3>*>/ ti laddhanÃmà sÅse paÂimukkakaroÂino yodhÃ, cammadharà ti kaï¬avÃraïacammadharÃ, suvam- mino ti citrÃhi jÃlikÃki suÂÂhu vammikÃ, purato paÂi -- ti evarÆpà matta- hatthÅsu pi Ãgacchatesu anivattino sÆragodhà ra¤¤o Ve-rassa purato paÂipajjiæsu. RÃjà saÂÂhiyojanaæ maggaæ dvÅhi mÃsehi atikkamma Je- tuttaranagaraæ patto alaækatapaÂiyattaæ nagaraæ pavisitvà pÃsÃdaæ abhiruyhi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @*>/ puraæ rammaæ bahupÃkÃratoraïaæ upetaæ annapÃnehi naccagÅtehi c' Æbhayaæ. || Ja_XXII:2465 ||>@ @@ @*>/ Ãgate dhanadÃyake nandi-ppavesi nagare bandhanamokkho\<*<9>*>/ aghosathà 'ti. || Ja_XXII:2467 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd sandhito. 2 Bd -kiriæsu. 3 Cks karotiyÃ-. 4 Bd indihatthÃ. 5 Bd visÃkhapuïïamapÆjanakÃlo. 6 Bd yÃva. 7 Cks pÃvisiæsu. 8 Bd pavattittha. 9 Bd bandhanÃ-. >/ #<[page 593]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 593>% Ta. bahupÃkÃra -- ti bahukehi pÃkÃrehi toraïehi ca samannÃgataæ, naccagÅtehi -- ti naccagÅtehi ca ubhayehi s-gataæ, vittà ti tuÂÂhà soma- nassappattÃ, Ãgate dhana -- ti mahÃjanassa dhanadÃyake MahÃsatte Ãgate nandippavesÅti Vessantarassa mahÃrÃjassa Ãïà ti nagare bheri¤ cari, ban- dhana -- \<*<1>*>/ ti sabbasattÃnaæ bandhanamokkho ghosito. Antamaso biÊÃle upÃdÃya VessantaramahÃrÃjà sabbasatte\<*<2>*>/ vissajjÃpesi, so nagaraæ paviÂÂhadivase yeva paccÆsakÃle cin- tesi: "sve vibhÃtÃya rattiyà mamÃgatabhÃvaæ sutvà yÃcakà Ãgamissanti, tes' Ãhaæ kiæ dassÃmÅti". Tasmiæ khaïe Sak- kassa Ãsanaæ uïhÃkÃraæ dassesi, so Ãvajjanto taæ kÃraïaæ ¤atvà rÃjanivesanassa pacchimavatthu¤ ca purimavatthu¤ ca kaÂippamÃïaæ pÆrento ghanamegho viya sattaratanavassaæ vassÃpesi, sakalanagare jaïïuppamÃïaæ vassÃpesi. Punadivase M. tesaæ tesaæ kulÃnaæ purimapacchimavatthusu "vaÂÂadha- naæ\<*<3>*>/ tesaæ yeva hotÆ" 'ti dÃpetvà avasesaæ ÃharÃpetvà attano gehavatthusmiæ dhanena saddhiæ koÂÂhÃgÃresu okirÃpetvà dÃnaæ paÂÂhapesi. Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha: @@ @*>/ saggaæ so upapajjathà 'ti. || Ja_XXII:2469 ||>@ Ta. saggaæ so -- ti tato cuto dutÅyacittena Tusitapure upapajjatÅti\<*<5>*>/. Satthà imaæ gÃthÃsahassapatimaï¬itaæ Vessantaradhammadesa- naæ\<*<6>*>/ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "tadà JÆjako Devadatto ahosi, AmittatÃpanà Ci¤camÃnavikÃ, Cetaputto Channo, AccutatÃpaso SÃri- putto, Sakko Anuruddho, Sa¤jayanarindo SuddhodanamahÃrÃjÃ, PhusatÅ devÅ MahÃmayÃ, MaddÅ devÅ RÃhulamÃtÃ, JÃlikumÃro RÃhulo, KaïhÃ- jinà UppalavaïïÃ, sesaparisà BuddhaparisÃ, VessantararÃjà aham evÃ" 'ti\<*<7>*>/ Vessantaravaïïanà samattÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd bandhanÃ-. 2 Bd adds bandhanÃ. 3 Bd vuthitaæ. 4 Cks -Ã. 5 Ck uppajjatÅti, Bd upapajjiti. 6 Bd mahÃvess-. 7 Bd ahameva SammÃsambuddho loke udapÃdinti. MahÃvessantarajÃtakaæ niÂhitaæ >/ #<[page 594]># %<594 XXII. MahÃnipÃta.>% *JÃtidukkhÃtivattassa sujÃtassa mahesino jÃtiyo dÅpayantassa JÃtakass' Atthavaïïanà ùraddhà (add: va) mayà loke dhammÃlokassa bhÆrino pa¤¤ÃcakkhupakÃrassa icchantena ciraÂÂhitiæ | Yà esà vÅsati dvÃdasa bhÃïavÃrà santantiyà vihÃre suvihÃrÃnaæ bhikkhÆnaæ rativa¬¬hanaæ | (?) Iminà pu¤¤akammena ito 'haæ dutiye bhave uppajjitvÃ\<*<1>*>/ surÃvÃse sundare Tusite pure | MetteyyalokanÃthassa suïanto dhammadesanaæ tena saddhiæ ciraæ kÃlaæ vindanto mahatiæ siriæ Buddhe jÃte MahÃsatte ramme KetumatÅpure vippavaæse janitvÃna tihetupaÂisandhiko | CÅvaraæ piï¬apÃta¤ ca anagghaæ vipulaæ varaæ senÃsana¤ ca bhesajjaæ datvà tassa mahesino | SÃsane pabbajitvÃna jotento tam anuttaraæ iddhimà satimà sammà dhÃrento PiÂakattayaæ | VyÃkato tena `Buddho 'yaæ hessatÅti' anÃgate uppannuppannabuddhÃnaæ dÃnaæ datvÃna tehi pi | SaæsÃre saæsaranto va kapparukkho va pÃïinaæ icchiticchitam annÃdiæ\<*<1>*>/ dadaæ cittasamÃhito | SÅlanekkhammapa¤¤Ãdiæ pÆretvà sabbapÃramiæ pÃramÅsikharaæ patvà Buddho hutvà anuttaro | Desetvà madhuraæ dhammaæ jantÆnaæ sivaæ Ãvahaæ sabbaæ sadevakaæ lokaæ brahà saæsÃrabandhanà mocayitvà varaæ khemaæ pÃpuïeyyaæ sivaæ padaæ || Pu¤¤enÃnena pappomi nibbutiæ yÃvatà v' ahaæ uppajjeyyaæ kule suddhe saddhe a¬¬he mahaddhane | AsesadesabhÃsÃsu kalÃsu sakalÃsu ca kusalo lokapaï¬icco caï¬animmaddanesu\<*<3>*>/ ca | PiÂakesu ca Vedesu nekavyÃkaraïesu ca takkÃdisu pan' a¤¤esu satthesu ca visÃrado | KavicÃgamakovÃdo paravÃdappamaddano (?) ekasutidharo nekasahassÃnam pi ganthato\<*<4>*>/ | \<-------------------------------------------------------------------------- * The following verses are not to be found in Bd. The first one seems be due to the author of the NidÃnakathÃ, the others are copyists' verses. read: uppajjeyaæ? 2 Ck -tamattÃdiæ. 3 Cs -niccadda-. 4 Cs santhato. >/ #<[page 595]># %< 10. VessantarajÃtaka. (547.) 595>% Ganthasatasahassam pi sutamattena dhÃraye atthavya¤janato cÃpi sahassanayato pi ca | VasÃsÅhassa pakkhittaæ yathà ka¤canapÃtiyà silÃlekhe va me niccaæ sabbaæ sutaæ na nÃsaye | (?) Mahiddhiko mahÃtejo kata¤¤Æ kusalo balÅ dhitimà jÃtisampanno bhaveyyaæ jÃtijÃtiyaæ | Paro pi maæ na hiæseyya\<*<1>*>/ na hiæseyyaæ param pi ca adaï¬ena asatthena dameyyaæ sabbapÃïinaæ | KudiÂÂhiæ pÃpamitta¤ ca na seveyyaæ kudÃcanaæ hitacittena sattÃnaæ bhaïeyyaæ madhuraæ giraæ | Nipuïaæ duddasaæ pa¤haæ yena kenaci pucchito muhuttena pakÃseyyaæ tosento sakalaæ pajaæ | AtekicchÃpi ye rogà te mayà pekkhitakkhaïe nissesà byapagacchantu udabindu va pokkharà | Dasikasumattam pi\<*<2>*>/ yaæ ki¤ci mama santakaæ (?) rÃjacorÃppiyÃ\<*<3>*>/ sattà agginà udakena và na vinassantu me bhogà mà gayha-¬ayha-vuyhatu | RogavyÃdh' antarÃyantu\<*<4>*>/ na pappontu kadÃci maæ devà manussà asurà gandhabbà yakkharakkhasà | te pi maæ anurakkhantu bhave saæsarato mama Adinnaæ paradÃra¤ ca surÃpÃnaæ vihiæsanaæ asaccaæ supinenÃpi na bhaïeyyaæ kudÃcanaæ | Pa¤cÃnantariyaæ kammaæ pa¤ca duccaritam pi ca manasÃpi na cinteyyaæ sabbakÃlam itoparaæ | Na kareyyaæ na kÃreyyaæ na cinteyyaæ kudÃcanaæ pÃpakaæ aïumattam pi tathà dukkha¤ ca pÃïinaæ | Niraye ca TiracchÃne Pete Asurayoniyaæ yaæ hi dukkhaæ taæ sabbaæ na phuseyya maæ\<*<5>*>/ kudÃcanaæ | YÃni sippÃni lokasmiæ aïuæthÆlÃni vijjare tÃni sabbÃni sippÃni sayaæ siddhà bhavantu me | PÆretvà bodhisambhÃre Buddho hessaæ anÃgate desetvà jantunaæ dhammaæ pÆrayissaæ sivaæ padaæ || PaÂisandhi mÃnusÅ bhogà vÃsanà PiÂakattaye dÃnasÅlamayà pa¤¤Ã mama hotu bhavÃbhave | Anena me sabbabhavà bhaveyyuæ jÃtissaro sabbaguïÆpapanno \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. -yyaæ. 2 so Cs; Ck dasikasuttampi. 3 Cs corapiyÃ. 4 so Both MSS. for antaradhÃyantu? 5 both MSS. phuseyyaæ, omitting maæ. >/ #<[page 596]># %<596 XXII. MahÃnipÃta.>% dhanena rÆpena kulena cÃyo Buddho bhavissÃmi anÃgatesu || Imaæ likhitapu¤¤ena Metteyyaæ upasaækami patiÂÂhahitvà saraïe suppatiÂÂhÃmi sÃsane\<*<1>*>/ || SaddhÃsÅlÃdipa¤¤Ã- siridhitisatimà cÃgamettÃdayÃlu santo danto sucitto sakalavigamako dassaneyyÃbhirÆpo tejÃniddhÅ ca jÃti- ssaramati suvaco sussaro 'nantabhogo saddhammo yeva tÃïo bhavatu bhavabhave pÃpuïeyyà va bodhiæ || Iminà pu¤¤akammena yÃva Buddho bhavÃm' ahaæ Vessantaro va dÃnena JotiseÂÂhÅva bhoginà Mahosadho va ¤Ãïena hotu mayhaæ bhavÃbhave \<*<1>*>/| Icchitaæ patthitaæ mayhaæ khippam eva samijjhatu pÆrentu cittasaækappà Cando pannarasÅ yathà \<*<1>*>/| SarvÃrtthasiddhir astu. (22 June 1895. V. Fausboll.) Idha nandati pecca nandati katapu¤¤o ubhayattha nandati, `pu¤¤am me katan' ti nandati, bhiyyo nandati suggatiæ gato. Dhammapada v. 18. Lykken gxkker Store, SmÃ, leger med Guldtxrning, lykkeligst at hvile pà er fuldendte Gxrning. B. S. Ingemann. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 this verse is not in Cs>/