Jataka: XVI. Timsanipata; XVII. Cattalisanipata; XVIII. Pannasanipata;
XIX. Chatthinipata; XX. Sattatinipata; XXI. Asitinipata.
Based on the ed. by V. Fausb”ll: The JÃtaka together with its commentary,
being tales of the anterior births of Gotama Buddha. 
For the first time edited in the original PÃli, Vol. V,
London : Pali Text Society 1891.
(Reprinted 1963)




Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996
[GRETIL-Version vom 18.3.2015]


NOTICE
This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for
scholarly purposes only.
In principle they represent a digital edition (without revision or
correction) of the printed editions of the complete set of Pali
canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a
process of checking, it should not be assumed that there is no
divergence from the printed editions and it is strongly recommended that
they are checked against the printed editions before quoting.


PLAIN TEXT VERSION
(In order to fascilitate word search, all annotations have been removed, 
and the line breaks of the printed edition have been converted into floating text.)






STRUCTURE OF REFERENCES (added):

1. Reference at the beginning of JÃtaka verses:
Ja_n,n.nn(=nnn).nn = Ja_NipÃta,Vagga[in NipÃtas I-VIII only!].JÃtaka in that NipÃta/Vagga(=running JÃtaka number).Verse

2. Reference at the end of JÃtaka verses:
Ja_n:nnn = Ja_NipÃta:running verse number


EXAMPLE:
In NipÃta III, the 10th JÃtaka of the 5th Vagga
is the altogether 300th JÃtaka (counted from NipÃta I, Vagga 1, JÃtaka 1).
Accordingly, the 3rd verse of this JÃtaka is introduced with the reference:
"Ja_III,5.10(=300).3:"
[NipÃtas IXff. having no Vagga division, the NipÃta number is followed by
a full-stop (not a comma, as after Vagga numbers) and the number of the JÃtaka, 
e.g. "Ja_IX.2(=428).2:"]

Counted from the beginning of NipÃta III, the 3rd verse of Ja_III,5.10
is the altogether 150th verse in that NipÃta, as indicated by the additional reference
at the end of that same verse:
"Ja_III:150"


NOTICE
In NipÃta XVI the running verse numbers jump from 261 to 270.



#<...># = BOLD
%<...>% = ITALICS
$<...>$ = UNDERLINE/LARGE
\<...>\ = REDLINE
@<...>@ = OUTLINE/BLUE





___________________________________________________________________

THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE.
            
Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS 
and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions):
            
description             character  =ASCII
            
long a                  Ã             195
long A                  ù             249
long i                  Å             197
long I                  ý             253
long u                  Æ             198
long U                  ô             244
vocalic r               ­             173
vocalic R               ã             227
long vocalic r          Ì             204
vocalic l               Ê             202
long vocalic l          Ë             203
velar n                 Ç             199
velar N                 §             167
palatal n               ¤             164
palatal N               ¥             165
retroflex t             Â             194
retroflex T             è             232
retroflex d             ¬             172
retroflex D             Ö             214
retroflex n             ï             239
retroflex N             ×             215
palatal s               Ó             211
palatal S               Á             193
retroflex s             «             171
retroflex S             å             229
anusvara                æ             230
capital anusvara        õ             245
visarga                 ÷             247
capital visarga         ê             234

Other characters of the REE encoding table are not included.
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order 
to facilitate word search.             

For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings 
and formats see:
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf
and
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf

For further information see:
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm

___________________________________________________________________







JÃtaka with Commentary Vol. V

#<[page 001]>#
%<                                 1>%
                         XVI. TIõSANIPùTA.

                      $<1. KiæchandajÃtaka.>$
     Kiæchando kimadhippÃyo ti. Idaæ S. J. v. uposathakammaæ Ã. k. Ekadivasaæ hi S. bahÆ upÃsake ca upÃsikÃyo ca uposathike dhammasavanatthÃya Ãgantvà dhammasabhÃyaæ nisinne "uposathik' attha upÃsakÃ" ti pucchitvà "Ãma bhante" ti vutte "sÃdhu vo kataæ uposathaæ karontehi, porÃïakà upa¬¬huposathakammassa nissandena mahantaæ yasaæ paÂilabhiæsÆ" 'ti vatvà tehi yÃcito a. Ã.:
     A. B. Brahmadatto dhammena r. kÃrento saddho ahosi dÃnasÅlauposathakammesu appamatto. So sese pi amaccÃdayo dÃnÃdÅsu samÃdapesi. Purohito pan' assa parapiÂÂhimaæsiko la¤cakhÃdako kÆÂavinicchayiko ahosi. RÃjà uposathadivase amaccÃdayo pakkosÃpetvà "uposathikà hothÃ" 'ti Ãha. Purohito uposathaæ na samÃdiyi, atha naæ divà la¤caæ gahetvà kÆÂaÂÂaæ katvà upaÂÂhÃnaæ Ãgataæ rÃjà "tvaæ uposathiko" ti amacce pucchanto "tvam pi Ãcariya uposathiko" ti pucchi. So "ÃmÃ" 'ti musÃvÃdaæ katvà pÃsÃdà otari. Atha naæ eko amacco "nanu tumhe na uposathikÃ" ti codesi. So Ãha: "ahaæ velÃyam eva bhu¤jiæ, gehaæ pana gantvà mukhaæ vikkhÃletvà uposathaæ adhiÂÂhÃya sÃyaæ na bhu¤jissÃmÅti,


#<[page 002]>#
%<2                         XVI. TiæsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  rattiæ sÅlaæ rakkhissÃmi, evaæ me upa¬¬huposathakammaæ bhavissatÅti". "SÃdhu ÃcariyÃ" 'ti. So gehaæ gantvà tathà akÃsi. Pun' ekadivasaæ tasmiæ vinicchaye nisinne a¤¤atarà sÅlavatÅ itthi aÂÂaæ karontÅ gharaæ gantuæ alabhamÃnà "uposathakammaæ nÃtikkamissÃmÅti" upakaÂÂhakÃle mukhaæ vikkhÃletuæ Ãrabhi. Tasmiæ khaïe brÃhmaïassa supakkÃnaæ ambÃnaæ ambapiï¬Å Ãhariyittha. So tassà uposathikabhÃvaæ ¤atvà "imaæ khÃditvà uposathikà hohÅti" adÃsi. Sà tathà akÃsi. Ettakaæ brÃhmaïassa kammaæ. So aparabhÃge kÃlaæ katvà Himavantapadese KosikigaÇgÃya tÅre tiyojanike ambavane ramaïÅye bhÆmibhÃge sobhaggappatte kanakavimÃne alaækatasirisayane suttappabuddho viya nibbatti alaækatapaÂiyatto uttamarÆpadharo soÊasasahassadevaka¤¤ÃparivÃro, so rattiæ yeva taæ sirisampattiæ anubhoti, vemÃnikapetabhÃvena hi 'ssa kammassa sarikkhako vipÃko ahosi, tasmà aruïe uggacchante ambavanaæ pavisati, paviÂÂhakkhaïe yev' assa dibbattabhÃvo antaradhÃyati, asÅtitÃlahatthappamÃïo attabhÃvo nibbattati, sakalasarÅram jhÃyati, supupphitakiæsuko viya hoti, dvÅsu hatthesu ekekà va aÇguli, tattha mahÃkuddÃlappamÃïà nakhà honti, tehi nakhehi attano piÂÂhimaæsaæ phÃletvà uddharitvà khÃdanto vedanÃmatto mahÃravaæ ravanto dukkhaæ anubhoti. Suriye atthamente sarÅraæ antaradhÃyati, dibbasarÅraæ nibbattati, alaækatapaÂiyattà dibbanÃÂakiyo nÃnÃturiyÃni gahetvà parivÃrenti, so mahÃsampattiæ anubhavanto ramaïÅye ambavane dibbapÃsÃdaæ abhirÆhati. Iti so uposathikÃya itthiyà ambaphaladÃnassa nissandena tiyojanikaæ ambavanaæ paÂilabhi, la¤caæ {gahetvÃ} kÆÂaÂÂakaraïanissandena pana {piÂÂhimaæsaæ} uppÃÂetvà khÃdati,


#<[page 003]>#
%<                      1. KiæchandajÃtaka. (511.)                  3>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  upa¬¬huposathassa nissandena rattiæ rattiæ yasaæ anubhoti soÊasasahassanÃÂakiparivuto [parivÃreti]. Tasmiæ kÃle BÃrÃïasirÃjà kÃmesu dosaæ disvà isipabbajjaæ pabbajitvà AdhogaÇgÃya ramaïÅye bhÆmippadese païïasÃlam kÃretvà u¤chÃcariyÃya yÃpento vihÃsi. Ath' ekadivasaæ tamhà ambavanà mahÃghaÂappamÃïaæ ambapakkaæ GaÇgÃya patitvà sotena vuyhamÃnaæ tassa tÃpasassa paribhogatitthÃbhimukhaæ Ãgami, so mukhaæ dhovanto taæ majjhe nadiyà Ãgacchantaæ disvà udakaæ taranto gantvà ÃdÃya assamapadaæ Ãharitvà agyÃgÃre Âhapetvà satthakena phÃletvà yÃpanamattaæ khÃditvà sesaæ kadalipaïïehi paÂicchÃdetvà punappuna divase divase yÃva parikkhayà khÃdi. Tasmiæ pana khÅïe a¤¤aæ phalÃphalam khÃdituæ nÃsakkhi, rasataïhÃya bajjhitvà "tam eva ambapakkaæ khÃdissÃmÅti" nadÅtÅraæ gantvà nadiæ olokento "ambaæ alabhitvà na uÂÂhahissÃmÅti" sanniÂÂhÃnaæ katvà nisÅdi. So tattha nirÃhÃro ekam pi divasaæ dve pi tÅïi catupa¤cachadivasÃni vÃtÃtapena parisussanto olokento nisÅdi, atha sattame divase nadÅdevatà ÃvajjamÃnà taæ kÃraïaæ ¤atvà "ayaæ tÃpaso taïhÃvasiko hutvà sattÃhaæ nirÃhÃro GaÇgaæ olokento pi nisÅdi, imassa ambapakkaæ adÃtuæ na yuttaæ, alabhanto marissati, dassÃmi 'ssÃ" 'ti Ãgantvà GaÇgÃya upari ÃkÃse Âhatvà tena saddhiæ sallapantÅ paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.1(=511).1: Kiæchando kimadhippÃyo eko sammasi ghammani,
                    kiæ patthayÃno kiæ esaæ kena atthena brÃhmaïà 'ti. || Ja_XVI:1 ||>@

     Tattha chando ti ajjhÃsayo, adhippÃyo ti cittaæ, sammasÅti acchasi, ghammanÅti gimhe, esan ti esanto, brÃhmaïà 'ti pabbajitattà tÃpasaæ Ãlapati, idaæ vuttaæ hoti: brÃhmaïa tvaæ kiæadhippÃyo kiæ cintento kiæ patthento kiæ gavesanto ken' atthena imasmiæ GaÇgÃtÅre GaÇgaæ olokento nisinno ti.


#<[page 004]>#
%<4                          XVI. TiæsanipÃta.>%
     Taæ sutvà tÃpaso nava gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.1(=511).2: Yathà mahà vÃridharo kumbho supariïÃmavÃ
                    tathÆpamaæ ambapakkam vaïïagandharasuttamaæ. || Ja_XVI:2 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).3: Taæ vuyhamÃnaæ sotena disvÃn' amalamajjhime
                    pÃïÅhi naæ gahetvÃna agyÃyatanam Ãhariæ. || Ja_XVI:3 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).4: Tato kadalipattesu nikkhipitvà sayaæ ahaæ
                    satthena naæ vikappetvà khuppipÃsaæ ahÃsi me. || Ja_XVI:4 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).5: So 'haæ apetadaratho vyantibhÆto dukhakkhamo
                    assÃdaæ nÃdhigacchÃmi phalesv-a¤¤esu kesuci. || Ja_XVI:5 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).6: Sosetvà nÆna maraïaæ taæ mamaæ Ãvahissati
                    ambaæ y' assa phalaæ sÃduæ [yam uddhariæ] vuyhamÃnaæ
                    [udadhismÃ] mahaïïave. || Ja_XVI:6 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).7: AkkhÃtan te mayà sabbaæ yasmà upavasÃm' aham,
                    rammaæ pati nisinno 'smi, puthulomÃyutà puthÆ. || Ja_XVI:7 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).8: Tva¤ ca kho me va akkhÃhi attÃnam apalÃyini,
                    kà và tvam asi kalyÃni, kissa và tvaæ sumajjhime. || Ja_XVI:8 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).9: RuppapaÂÂapalimaÂÂhÅva vyagghÅva girisÃnujÃ
                    yà santi nariyo devesu devÃnaæ paricÃrikà || Ja_XVI:9 ||>@


  @<Ja_XVI.1(=511).10: YÃ ca manussalokasmiæ rÆpen' anvÃgatitthiyo --
                    rÆpe te sadisÅ n' atthi
                    devesu gandhabbamanussaloke,
                    puÂÂhÃsi me, cÃrupubbaÇgi brÆhi,
                    akkhÃhi me nÃma¤ ca bandhave cà 'ti. || Ja_XVI:10 ||>@

     Tattha vÃridharo kumbho ti udakaghaÂo, supariïÃmavà ti susaïÂhito, vaïïagandharasuttaman ti vaïïagandharasehi uttamaæ, disvÃnà 'ti disvÃ, amalamajjhime ti nimmalamajjhe, devataæ Ãlapanto evam Ãha, pÃïÅhÅti hatthehi, agyÃyatanamÃharin ti attano aggihuttasÃlaæ Ãhariæ, vikappetvà ti vicchinditvÃ, vikantetvà ti pi pÃÂho, khÃdin ti pÃÂhaseso, ahÃsi me ti taæ jivhagge Âhapitamattam eva sattarasaharaïisatÃni pharitvà mama khuda¤ ca pipÃsa¤ ca hari,


#<[page 005]>#
%<                          1. KiæchandajÃtaka. (511.)              5>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  apetadaratho ti vigatakÃyacittadaratho, sudhÃbhojanaæ bhuttassa viya hi tassa taæ sabbadarathaæ apÃhari, vyantibhÆto ti tassa ambapakkassa vigatanto jÃto, parikkhÅïÃmbapakko hutvà ti attho, dukkhakkhamo ti dukkhena asÃtena kÃyakkhamena c' eva cittakkhamena ca samannÃgato, a¤¤esu kadalipanasÃdÅsu phalesu parittakam pi assÃdaæ nÃdhigacchÃmi, sabbÃni jivhÃya ÂhapitamattÃni tittÃn' eva sampajjantÅti dÅpeti, sosetvà ti nirÃhÃratÃya sosetvà sukkhÃpetvÃ, taæ maman ti taæ mamaæ, yassà 'ti yaæ assa, yaæ ahosÅti attho, idaæ vuttaæ hoti: yaæ phalaæ mama sÃduæ ahosi yam ahaæ gambhÅre puthulaudakakkhandhasaækhÃte mahaïïave vuyhamÃnaæ tato udadhismà uddhariæ ambaæ mama maraïaæ ÃvahissatÅti ma¤¤Ãmi, mayhaæ taæ alabhantassa jÅvitaæ na-ppavattissatÅti, upavasÃmÅti khuppipÃsÃhi upagato vasÃmi, rammaæ pati nisinno smÅti ramaïÅyaæ nadiæ pati ahaæ nisinno, puthulomÃyutà puthÆ ti ayaæ nadÅ puthulomehi macchehi ÃyutÃ, puthÆ ti vipulÃ, api nÃma me ito sotthi bhaveyyà 'ti adhippÃyo, apalÃyinÅti apalÃyitvà mama sammukhe thite ti devataæ Ãlapati, apalÃpinÅti pi pÃÂho, palÃparahite anavajjasarÅre ti attho, kissa và ti kissa và kÃraïà idhÃgato sÅti pucchati, ruppapaÂÂapalimaÂÂhÅvà 'ti suÂÂhupalimaÂÂhaka¤canapaÂÂasadisÃ, vyagghÅvà 'ti lÅlÃvilÃsena taruïavyagghapotikà viya, devÃnan ti channaæ kÃmÃvacaradevÃnaæ, yà ca manussalokasmin ti yà ca manussaloke, rÆpenanvÃgatitthiyo ti rÆpena anvÃgatà itthiyo, natthÅti attano sambhÃvanÃya evam Ãha, tava rÆpasadisÃya nÃma na bhavitabban ti hi 'ssa adhippÃyo, gandhabbamanussaloke ti mÆlagandhÃdinissitesu gandhabbesu ca manussaloke ca, cÃrupubbaÇgÅti cÃrunà pubbaÇgena varalakkhaïena samannÃgato, nÃma¤ ca bandhave cà 'ti attano nÃma gotta¤ ca bandhave ca mayhaæ akkhÃhÅti vadati.
     Tato devatà aÂÂha gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.1(=511).11: Yaæ tvaæ pati nisinno si rammaæ brÃhmaïa Kosikiæ
                    sÃhaæ bhusÃlayà vutthà varavÃrivahoghasÃ. || Ja_XVI:11 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).12: NÃnÃdumagaïÃkiïïà bahukà girikandarÃ
                    mam' eva pamukhà honti, abhisandanti pÃvuso. || Ja_XVI:12 ||>@


#<[page 006]>#
%<6                             XVI. TiæsanipÃta.>%

  @<Ja_XVI.1(=511).13: Atho bahÆ vanato 'dà nÅlavÃrivahindharÃ
                    bahukà nÃgavittodà abhisandanti vÃrinÃ. || Ja_XVI:13 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).14: Tà ambajambulabujà nipà tÃlà c' udumbarÃ
                    bahÆni phalajÃtÃni Ãvahanti abhiïhaso. || Ja_XVI:14 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).15: Yaæ ki¤ci ubhatotÅre phalaæ patati ambuhi
                    asaæsayaæ taæ sotassa phalaæ hoti vasÃnugaæ. || Ja_XVI:15 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).16: Etad a¤¤Ãya medhavi puthupa¤¤a suïohi me,
                    mà rocaya-m-abhisaÇgam paÂisedha janÃdhipa. || Ja_XVI:16 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).17: Na vÃhaæ vaddhavaæ ma¤¤e yaæ tvaæ raÂÂhÃbhivaddhana
                    ÃceyyamÃno rÃjisi maraïaæ abhikaækhasi. || Ja_XVI:17 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).18: Tassa jÃnanti pitaro gandhabbà ca sadevakÃ
                    ye cÃpi isayo loke sa¤¤atattà yasassino,
                    asaæsayan te jÃnanti vaddhabhÆtà yasassino ti. || Ja_XVI:18 ||>@

     Tattha Kosikin ti yaæ tvaæ brÃhmaïa rammaæ KosikigaÇgaæ patinisinno, bhusÃlayà vutthà ti bhuse caï¬asote Ãlayo yassa vimÃnassa tasmiæ addhivatthÃ, GaÇgaÂÂhakavimÃnavÃsinÅti attho, varavÃrivahoghasà ti varavÃrivahena oghena samannÃgatÃ, pamukhà ti tà vuttappakÃrà girikandarà maæ pamukhaæ karonti, ahaæ tÃsaæ pÃmokkhà homÅti dasseti, abhisandantÅti sandanti pavattanti, tato Ãgantvà maæ KosikigaÇgaæ pavisantÅti attho, vanatodà ti na kevalaæ kandarà va atha kho bahÆ vanatodà tamhà tamhà vanamhà udakÃni pi bahÆni pavisanti, nÅlavÃrivahindharà ti maïivaïïena nÅlena vÃrinà yutte udakakkhandhasaækhÃte vahe dhÃrayantiyo, nÃgavittodà ti nÃgÃnaæ vittakarena vanasaækhÃtena udakena samannÃgatÃ, vÃrinà ti evarÆpà hi bahunadiyo maæ vÃrinà va abhisandanti pÆrentÅti dasseti, tà ti tà nadiyo, ÃvahantÅti etÃni ambÃdÅni Ãka¬¬hanti, sabbÃni hi etÃni upayogatthe paccattavacanÃni, atha và tà ti upayogabahuvacanaæ, ÃvahantÅti imÃni ambÃdÅni tà nadiyo Ãgacchanti upagacchantÅti attho, evaæ upagatÃni pana mama sotaæ pavisantÅti addhippÃyo, sotassà 'ti yaæ ubhatotÅre jÃtarukkhehi phalam mama ambuni patati sabban taæ mama sotass' eva vasÃnugaæ hoti, n' atth' ettha saæsayo ti, evaæ ambapakkassa nadÅsotena ÃgamanakÃraïaæ kathesi, medhÃvi puthupa¤¤Ã 'ti ubhayaæ Ãlapanam eva, mà rocayà 'ti evaæ taïhÃbhisaÇgaæ mà rocaya, paÂisedhà 'ti paÂisedha nan ti rÃjÃnaæ ovadati, vaddhavan ti pa¤¤ÃvaddhabhÃvaæ paï¬itabhÃvaæ, raÂÂhÃbhivaddhanà 'ti raÂÂhassa abhivaddhana,


#<[page 007]>#
%<                     1. KiæchandajÃtaka. (511.)                   7>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ÃceyyamÃno ti maæsalohitehi ÃcÅyanto va¬¬hanto taruïo va hutvà ti attho, rÃjisÅti taæ Ãlapati, idaæ vuttaæ hoti: yaæ tvaæ nirÃhÃratÃya sussamÃno taruïo va samÃno ambalobhena maraïaæ abhikaækhasi na ve ahaæ tava paï¬itabhÃvaæ ma¤¤ÃmÅti, tassà 'ti yo puggalo taïhÃvasiko hoti tassa taïhÃvasikabhÃvaæ, pitaro ti saækhÃgatà brÃhmaïà ca saddhiæ kÃmÃvacaradevehi gandhabbà ca vuttapakÃrà dibbacakkhukà isayo ca asaæsayaæ jÃnanti, anacchariyaæ c' etaæ yan te iddhimanto jÃneyyuæ: asuko nÃma taïhÃvasiko ti, tesaæ bhÃsamÃnÃnaæ vacanaæ sutvà ye pi tesaæ vaddhabhÆtà yasassino paricÃrikà te pi jÃnanti, pÃpaæ karontassa hÅ raho nÃma n' atthÅti tÃpasassa saævegam uppÃdentÅ evam Ãha.
     Tato tÃpaso catasso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.1(=511).19: Evaæ viditvà vidÆ sabbadhammaæ
                    viddhaæsanaæ cavanaæ jÅvitassa
                    na cÅyatÅ tassa narassa pÃpam
                    sace na ceteti vadhÃya tassa. || Ja_XVI:19 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).20: IsipÆgasama¤¤Ãte evaæ lokyà vidità sati
                    anariyaparisaæbhÃse pÃpakammaæ jigiæsasi. || Ja_XVI:20 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).21: Sace ahaæ marissÃmi tÅre te puthusussoïi
                    asaæsayaæ asiloko mayi pete Ãgamissati. || Ja_XVI:21 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).22: Tasmà hi pÃpakaæ kammaæ rakkhass' eva sumajjhime
                    mà taæ sabbo jano pacchà pakatthÃsi mayi mate ti. || Ja_XVI:22 ||>@

     Tattha evaæ viditvà ti yathà ahaæ sÅla¤ ca aniccata¤ ca jÃnÃmi evaæ jÃnitvà Âhitassa, vidÆ ti viduno, sabbadhamman ti sabbaæ sucaritadhammaæ, tividhaæ sucaritaæ hi idha sabbadhammo ti adhippetaæ, viddhaæsanan ti bhaÇgaæ, cavanan ti cutiæ, jÅvitassà 'ti Ãyuno, idaæ vuttaæ hoti: evaæ viditvà Âhitassa paï¬itassa sabbasucaritadhammaæ jÅvitassa ca aniccataæ jÃnantassa evarÆpassa narassa pÃpaæ na cÅyati na va¬¬hati, sace naceteti vadhÃya tassà 'ti saækhaæ gatassa parapuggalassa vadhÃya na ceteti na kappeti, n' eva parapuggalaæ vadhÃya ceteti nÃpi parasantakaæ nÃseti, aha¤ ca kassaci vadhÃya {acetetvÃ} kevalam ambapakke Ãsaæ katvà GaÇgaæ olokento nisinno, tvaæ mayhaæ kin nÃma akusalaæ passasÅti, isipÆgasama¤¤Ãte ti isigaïena suÂÂhu a¤¤Ãte isÅnaæ sammate,


#<[page 008]>#
%<8                             XVI.  TiæsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ lokyà ti tvaæ nÃma pÃpapavÃhanena lokassa hità ti evaæ viditvÃ, satÅti sati sobhane uttame ti Ãlapanam etam, anariyaparisambhÃse ti tassa jÃnanti pitaro ti ÃdikÃya asundarÃya paribhÃsÃya samannÃgate, jigiæsasÅti mayi pÃpe avijjante pi maæ paribhÃsantÅ maramÃnaæ ajjhupekkhantÅ ca attano pÃpakammaæ gavesasi uppÃdesi, tÅre te ti tava tÅre, puthusussoïÅti puthulÃya sundarÃya soïiyà samannÃgate, pete ti ambapakkaæ alabhitvà paralokaæ gate, mate ti attho, pakatthÃsÅti akkosi garahi nindi, paccakkhÃsÅti pi pÃÂho.
     Taæ sutvà devadhÅtà pa¤ca gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.1(=511).23: A¤¤Ãtam etaæ avisayhasÃhi,
                    attÃnaæ amba¤ ca dadÃmi te taæ
                    yo duccaje kÃmaguïe pahÃya
                    santi¤ ca dhamma¤ ca adhiÂÂhito si. || Ja_XVI:23 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).24: Yo hitvà pubbasaæyogaæ pacchà saæyojane Âhito
                    adhamma¤ c' eva carati pÃpa¤ c' assa pava¬¬hati. || Ja_XVI:24 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).25: Ehi, taæ pÃpayissÃmi, kÃmaæ appossuko bhava,
                    upanayÃmi sÅtasmiæ, viharÃhi anussuko. || Ja_XVI:25 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).26: Taæ puppharasamattehi vakkaÇgehi arindama,
                    ko¤cà mayÆrà diviyà koyaÂÂhimadhusÃliyÃ
                    kÆjità haæsapÆgehi kokil' ettha pabodhare. || Ja_XVI:26 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).27: Amb' ettha vippasÆnaggà palÃlakhalasannibhÃ
                    kosumbhasalaÊÃnÅpà pakkatÃlavilambino ti. || Ja_XVI:27 ||>@

     Tattha a¤¤Ãtametan ti garahà te bhavissatÅti vadanto ambapakkatthÃya vadasÅti etaæ kÃraïaæ mayà ¤Ãtaæ, avisayhasÃhÅti rÃjÃno nÃma dussahaæ sahantÅti tena naæ ÃlapantÅ evam Ãha, attÃnan ti taæ {ÃliÇgitvÃ} ambavanaæ nayantÅ attÃna¤ ca te dadÃmi ta¤ ca ambaæ, kÃmaguïe ti ka¤canamÃlasetacchattapaÂimaï¬ite vatthukÃme, santi¤ca dhamma¤cà 'ti dussÅlyapasamena santisaækhÃtaæ sÅla¤ c' eva sucaritadhamma¤ cà 'ti, adhiÂÂhitosÅti yo tvaæ ime guïe upagato etesu và patiÂÂhito sÅti attho, pubbasaæyogan ti purimabandhanaæ, pacchÃsaæyojane ti pacchimabandhane, idaæ vuttaæ hoti: ambho tvam tÃpasa yo mahantaæ rajjasirivibhavaæ pahÃya ambapakkamatte rasataïhÃya bajjhitvà vÃtÃtapaæ agaïetvà nadÅtÅre sussamÃno nisÅdati so mahÃsamuddaæ taritvà velante saæsÅdanapuggalasadiso,


#<[page 009]>#
%<                         1. KiæchandajÃtaka. (511.)               9>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yo puggalo rasataïhÃvasiko adhamma¤ c' eva carati rasataïhÃvasena kariyamÃnaæ pÃpa¤ c' assa pava¬¬hatÅti, iti sà tÃpasaæ garahantÅ evam Ãha, kÃmaæ appossukko bhavà 'ti ekaæsen' eva ambapakke nirÃlayo hohi, sÅtale ambavane etan ti evaæ vadamÃnà devatà tÃpasaæ ÃliÇgitvà ure nipajjÃpetvà ÃkÃse pakkhantÃ, tiyojanikaæ dibbaæ ambavanaæ disvà sakuïasadda¤ ca sutvà tÃpasassa ÃcikkhantÅ ehi tan ti Ãha, puppharasamattehÅti puppharasehi mattehi, vakkaÇgehÅti vakkaÇgÅvehi sakuïehi abhinÃditan ti attho, idÃni te sakuïe ÃcikkhantÅ ko¤cà ti Ãdim Ãha, tattha diviyà ti dibbÃ, koyaÂÂhimadhusÃliyà ti koyaÂÂhisakuïà ca nÃma suvaïïasÃlikasakuïà ca ete dibbasakuïà ettha vasantÅti dasseti, kÆjità haæsapÆgehÅti haæsagaïehi upakÆjità virÃvasaæghaÂitÃ, kokilettha pabodhare ti ettha ambavane kokilà vassantiyo attÃnaæ pabodhenti ¤Ãpenti, ambetthà ti ambà ettha, vippasÆnaggà ti phalabhÃrena uddhumÃtasÃkhaggÃ, palÃlakhalasannibhà ti pupphasannicayena sÃlipalÃlakhalasadisÃ, pakkatÃlavilambinoti pakkatÃlaphalavilambino, evarÆpà rukkhà ca ettha atthÅti ambavanaæ vaïïeti.
     Vaïïayitvà ca pana tÃpasaæ tattha otaretvà "imasmiæ ambavane ambÃni khÃdanto attano taïhaæ pÆrehÅti" vatvà pakkÃmi. TÃpaso ambÃni khÃditvà taïhaæ pÆretvà vissamitvà ambavane vicaranto taæ petaæ dukkhaæ anubhontaæ disvà ki¤ci vattuæ nÃsakkhi, suriye pan' atthamite taæ nÃÂakaparivÃritaæ dibbasampattiæ anubhavamÃnaæ disvà tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.1(=511).28: MÃlÅ tirÅÂÅ kÃyÆrÅ aÇgadÅ candanussado
                    rattiæ tvaæ paricÃresi divà vedesi vedanaæ. || Ja_XVI:28 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).29: SoÊas' itthisahassÃni yà te 'mà paricÃrikÃ,
                    evaæ mahÃnubhÃvo si abbhuto lomahaæsano. || Ja_XVI:29 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).30: Kiæ kammaæ akarÅ pubbe pÃpaæ attadukhÃvahaæ
                    yaæ karitvà manussesu piÂÂhimaæsÃni khÃdasÅti. || Ja_XVI:30 ||>@

     Tattha mÃlÅti dibbamÃladharo, tirÅÂÅti dibbaveÂhanadharo, kÃyÆrÅti dibbÃbharaïapatimaï¬ito, aÇgadÅti dibbaÇgadasamannÃgato, candanussado ti dibbacandanavilitto,


#<[page 010]>#
%<10                                 XVI. TiæsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  paricÃresÅti indriyÃni dibbavisayesu cÃresi, divà ti divà pana mahÃdukkhaæ anubhosi, yà te mà ti yà te ima, abbhuto ti manussaloke abhÆtapubbo, lomahaæsano ti ye taæ passanti tesaæ lomÃni haæsanti, pubbe ti purimabhave, attadukhÃvahan ti attano dukkhÃvahaæ, manussesÆ 'ti yaæ manussaloke katvà idÃni attano piÂÂhimaæsÃni khÃdasÅti pucchati.
     Peto taæ sa¤jÃnitvà "tumhe maæ na sa¤jÃnÃtha, ahaæ pana tumhÃkaæ purohito ahosiæ, idam me rattiæ sukhÃnubhavanaæ tumhe nissÃya katassa upa¬¬huposathassa nissandena laddhaæ, divà dukkhÃnubhavanaæ pana mayà katapÃpass' eva nissando, ahaæ hi tumhehi vinicchaye Âhapito kÆÂaÂÂaæ karitvà la¤caæ gahetvà parapiÂÂhimaæsiko hutvà tassa divà katassa kammassa nissandena idaæ dukkhaæ anubhavÃmÅti" vatvà gÃthadvayam Ãha:

  @<Ja_XVI.1(=511).31: AjjhenÃni patiggayha kÃmesu gathito ahaæ,
                    acariæ dÅgham addhÃnaæ paresaæ ahitÃy' ahaæ. || Ja_XVI:31 ||>@

  @<Ja_XVI.1(=511).32: Yo piÂÂhimaæsiyo hoti evaæ ukkacca khÃdati
                    yathÃham ajja khÃdÃmi piÂÂhimaæsÃni attano ti. || Ja_XVI:32 ||>@

     Tattha ajjhenÃnÅti vede, patiggayhà 'ti paÂiggahetvà adhÅyitvÃ, acarin ti paÂipajji, ahitÃyahan ti attanÃsanÃya ahaæ, yo piÂÂhimaæsiko ti yo puggalo paresaæ piÂÂhimaæsakhÃdako pisuno hoti, ukkaccà 'ti ukkantitvÃ.
     Ida¤ ca pana vatvà tÃpasaæ pucchi: "tumhe kathaæ idhÃgatÃ" ti. TÃpaso sabbaæ vitthÃrena kathesi. "IdÃni pana bhante idh' eva vasissatha gamissathÃ" 'ti. "Na vasissÃmi, assamapadaæ yeva gamissÃmÅti". Peto "sÃdhu bhante, ahaæ vo nibaddhaæ ambapakkena upaÂÂhahissÃmÅti" vatvà attano ÃnubhÃvena assamapade yeva otÃretvà "anukkaïÂhantà idh' eva vasathÃ" 'ti pati¤¤aæ gahetvà gato. Tato paÂÂhÃya nibaddhaæ ambapakkena upaÂÂhahi. TÃpaso taæ paribhu¤janto kasiïaparikammaæ jhÃnÃbhi¤¤aæ nibbattetvà BrahmalokaparÃyano ahosi.


#<[page 011]>#
%<                     2. KumbhajÃtaka. (512).                    11>%
     S. upÃsakÃnaæ i. d. Ã. s. p. j. s. (SaccapariyosÃne keci sotÃpannà ahesuæ, keci sakadÃgÃmino, keci anÃgÃmino: "Tadà devatà Uppalavaïïà ahosi, tÃpaso aham evÃ" 'ti. KiæchandajÃtakaæ.

                      $<2. KumbhajÃtaka.>$
     Ko pÃturÃsÅti. Idaæ S. J. v. VisÃkhÃya sahÃyikà surÃpÃtikà pa¤casatà itthiyo Ã. k. SÃvatthiyaæ kira surÃchaïe ghuÂÂhe tà pa¤casatà itthiyo sÃmikÃnaæ chaïakÅÊÃvasÃne tikkhasuram paÂiyÃdetvà "chaïaæ kÅÊissÃmÃ" 'ti sabbÃpi VisÃkhÃya santikaæ gantvà "sahÃyike chaïaæ kÅÊissÃmÃ" 'ti vatvà "ayaæ surÃcchaïo, ahaæ suraæ na pivissÃmÅti" vutte "tumhe SammÃsambuddhassa dÃnaæ detha, mayaæ chaïaæ karissÃmÃ" 'ti Ãhaæsu. "SÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà tà uyyojetvà S-raæ nimantÃpetvà mahÃdÃnaæ datvà bahuæ gandhamÃlaæ ÃdÃya sÃyaïhasamaye dhammakathaæ sotuæ tÃhi parivÃrità Jetavanaæ agamÃsi. Tà pan' itthiyo suraæ pivanamanà va tÃya saddhiæ gantvà dvÃrakoÂÂhake ÂhatvÃpi suraæ pivitvà va tÃya saddhiæ Satthu santikaæ agamaæsu. VisÃkhà S-raæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi, itarÃsu ekaccà Satthu santike yeva nacciæsu ekaccà gÃyiæsu ekaccà hatthakukkuccapÃdakukkuccÃni ekaccà kalahaæ akaæsu. S. tÃsaæ saævegaæ jananatthÃya bhamukalomato raæsim vissajjesi, andhakÃratimisà ahosi. Tà bhÅtà ahesuæ maraïabhayatajjitÃ, tena tÃsaæ surà jÅri. S. nisinnapallaæke antarahito Sinerumuddhani Âhatvà uïïalomato raæsiæ vissajjesi, candasahassuggamanaæ viya ahosi. S. tattha Âhito va tÃsaæ saævegajananatthÃya
          Ko nu hÃso kim Ãnando niccaæ pajjalite sati, (Dhp. p. 146.)
          andhakÃrena onaddhà padÅpaæ na gavessathà 'ti
imaæ gÃtham Ãha. GÃthÃpariyosÃne tà pa¤casatÃpi sotÃpattiphale patiÂÂhahiæsu. S. Ãgantvà gandhakuÂicchÃyÃya BuddhÃsane nisÅdi.
Atha naæ VisÃkhà vanditvà "bhante idaæ hirottappabhedanaæ surÃpÃnaæ nÃma kadà uppannan" ti pucchi. So tassà Ãcikkhanto a. Ã.:


#<[page 012]>#
%<12                                 XVI. TiæsanipÃta.>%
     A. B. Br. r. k. eko KÃsiraÂÂhavÃsÅ Suro nÃma vanacarako bhaï¬apariyesanatthÃya Himavantaæ agamÃsi. Tatth' eko rukkho uggantvà porisamatte ÂhÃne tidhÃkappo ahosi, tassa tiïïaæ kappÃnaæ antare surÃcÃÂippamÃïo ÃvÃÂo ahosi, so deve vassante udakena pÆri. Taæ parivÃretvà harÅÂakÅ ÃmalakÅ maricagaccho ca ahosi, tesaæ pakkÃni phalÃni chijjitvà patanti. TassÃvidÆre saya¤jÃto va sÃli. Tato suvà sÃlisÅsÃni Ãharitvà tasmiæ rukkhe nisÅditvà khÃdanti, tesaæ khÃdamÃnÃnaæ patito sÃli pi taï¬ulÃpi tattha patanti, iti taæ udakaæ suriyÃtapena paccamÃnaæ salohitavaïïaæ ahosi. NidÃghasamaye pipÃsità sakuïagaïà taæ pivitvà mattà patitvà rukkhamÆle thokaæ niddÃyitvà vikÆjamÃnà pakkamanti, rukkhasunakhamakkaÂÃdÅsu pi es' eva nayo. Vanacarako taæ disvà "sace idaæ visaæ bhaveyya ime mareyyuæ, ime pana thokaæ niddÃyitvà yathÃsukhaæ gacchanti, na idaæ visan" ti sayaæ pivitvà matto hutvà maæsaæ khÃditukÃmo ahosi, tato aggiæ katvà rukkhamÆle patite tittirakukkuÂÃdayo mÃretvà maæsaæ aÇgÃresu pacitvà ekena hatthena naccanto ekena maæsaæ khÃdanto ekÃhadvÅhaæ tatth' eva ahosi. Tato pana avidÆre eko Varuïo nÃma tÃpaso vasati. Vanacarako a¤¤adÃpi tassa santikaæ gacchati. Ath' assa etad ahosi: "idaæ pÃnaæ tÃpasena saddhiæ pivissÃmÅti" so ekaæ veÊunÃÊikaæ pÆretvà pakkamaæsena saddhiæ haritvà païïasÃlaæ gantvà "bhante imaæ pÃnaæ pivathÃ" 'ti vatvà ubho pi maæsaæ khÃdantà piviæsu.


#<[page 013]>#
%<                     2. KumbhajÃtaka.  (512.)                     13>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Iti Surena ca Varuïena ca diÂÂhattà tassa pÃnassa "surÃ" ti ca "vÃruïÅti" ca nÃmaæ jÃtaæ. Te ubho pi "atth' eso upÃyo" ti veÊunÃÊiyo pÆretvà kÃcenÃdÃya paccantanagaraæ gantvà "pÃnÃgÃrikà nÃma ÃgatÃ" ti ra¤¤o ÃrocÃpesuæ.
RÃjà pakkosÃpesi, te tassa pÃnaæ upanesuæ, rÃjà dve tayo vÃre pivitvà majji, tassa taæ ekÃhadvÅhamattam eva ahosi.
Atha ne "a¤¤am pi atthÅti" pucchi, "atthi devÃ" 'ti, "kuhin" ti, "Himavante devÃ" 'ti, "tena hi ÃnethÃ" 'ti. Te gantvà ekadvevÃre Ãnetvà "nibaddhaæ gantuæ na sakkhissÃmÃ" 'ti sambhÃre sallakkhetvà tassa rukkhassa tacaæ Ãdiæ katvà sabbasambhÃre parikkhipitvà nagare suraæ kariæsu. NÃgarà suraæ pivitvà pamÃdam Ãpannà duggatà ahesuæ, nagaraæ su¤¤aæ viya ahosi. Te pÃnÃgÃrikà tato palÃyitvà BÃrÃïasiæ gantvà "pÃnÃgÃrikà ÃgatÃ" ti ra¤¤o ÃrocÃpesuæ. RÃjà pakkosÃpetvà paribbayaæ adÃsi, tatthÃpi suraæ akaæsu, tam pi nagaraæ tath' eva vinassi. Tato palÃyitvà SÃketaæ SÃketato SÃvatthiæ agamaæsu. Tadà SÃvatthiyaæ Sabbamitto nÃma rÃjà ahosi, so tesaæ saægahaæ katvà "kena vo attho" ti pucchitvà "sambhÃramÆlena c' eva sÃlipiÂÂhena pa¤cah' eva ca cÃÂisatehÅti" vutte sabbaæ dÃpesi. Te pa¤casu cÃÂisatesu suraæ saïÂhÃpetvà cÃÂirakkhanatthÃya ekekÃya cÃÂiyà santike ekekaæ biÊÃlaæ bandhiæsu, te paccitvà uttaraïakÃle cÃÂikucchisu paggharantaæ suraæ pivitvà mattà niddÃyiæsu, mÆsikà Ãgantvà tesaæ kaïïanÃsikadÃÂhikanaæguÂÂhe khÃditvà agamiæsu. "BiÊÃlà suraæ pivitvà matÃ"


#<[page 014]>#
%<14                                 XVI. TiæsanipÃta.>%
ti Ãyuttakapurisà ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà "visakÃrakà ete bhavissantÅti" dvinnaæ pi janÃnaæ sÅsÃni chindÃpesi, te "suraæ detha, madhuraæ dethÃ" 'ti vadentà va mariæsu. RÃjà te mÃrÃpetvà "cÃÂiyo bhindathÃ" 'ti ÃïÃpesi. BiÊÃlÃpi surÃya jiïïÃya uÂÂhahitvà kÅÊantà vicariæsu. Te disvà ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà "sace visaæ assa ete mareyyuæ, madhuren' eva bhavitabbaæ, pivissÃma nan" ti nagaraæ alaækÃrÃpetvà rÃjaÇgaïe maï¬apaæ kÃretvà alaækatamaï¬ape samussitasetacchatte rÃjapallaæke nisÅditvà amaccagaïaparivuto suraæ pÃtuæ Ãrabhi. Tadà Sakko devarÃjà "ke nu kho mÃtupaÂÂhÃnÃdÅsu appamattà tÅïi sucaritÃdÅni pÆrentÅti" lokaæ volokento taæ rÃjÃnaæ suraæ pÃtuæ nisinnaæ disvà "sac' Ãyaæ suraæ pivissati sakala-JambudÅpo nassissati, yathà na pivati tathà naæ karissÃmÅti" ekaæ surÃpuïïaæ kumbhaæ hatthatale Âhapetvà brÃhmaïavesenÃgantvà ra¤¤o sammukhaÂÂhÃne ÃkÃse Âhatvà "imaæ kumbhaæ kiïatha imaæ kumbhaæ kiïathÃ" 'ti Ãha. SabbamittarÃjà taæ tathà vadantaæ ÃkÃse Âhitaæ disvà "kuto nu kho brÃhmaïo ÃgacchatÅti" tena saddhiæ sallapanto tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.2(=512).1: Ko pÃtur ÃsÅ tidivà nabhamhi
                    obhÃsayaæ saævariæ candimà va,
                    gattehi te rasmiyo niccharanti
                    sateratà vijju-r-iv' antalikkhe. || Ja_XVI:33 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).2: So chinnavÃtaæ kamasÅ aghamhi,
                    vehÃsayaæ gacchasi tiÂÂhasÅ ca,
                    iddhÅ nu te vatthukatà subhÃvitÃ
                    anaddhagÆnÃm api devatÃnaæ. || Ja_XVI:34 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).3: VehÃsayaæ saækammÃgamma tiÂÂhasi
                    `kumbham kiïÃthÃ' 'ti yam etam atthaæ>@


#<[page 015]>#
%<                     2. KumbhajÃtaka.  (512.)                     15>%
@<                    ko và tuvaæ kissa vatÃya kumbho
                    akkhÃhi me brÃhmaïa etam atthan ti. || Ja_XVI:35 ||>@

     Tattha ko pÃturÃsÅti kuto pÃtubhÆto kuto Ãgato sÅti attho, tidivà nabhamhÅti kiæ TÃvatiæsabhavanà Ãgantvà idha nabhamhi ÃkÃse pÃkaÂo jÃto sÅti pucchati, saævarin ti rattiæ, sateratà ti evaænÃmikÃ, so ti so tvaæ, chinnavÃtan ti valÃhako pi tÃva vÃtena kamati, tassa pana so pi vÃto n' atthi, ten' evam Ãha, kamasÅti pavattasi, aghamhÅti appaÂighe ÃkÃse, vatthukatà ti vatthu viya patiÂÂhà viya katÃ, anaddhagÆnÃmapi devatÃnan ti yà va padasà addhÃnaæ agamanena anaddhagÆnaæ devÃnaæ iddhi yà api tava subhÃvità ti pucchati, vehÃsayaæ saækammÃgammà 'ti ÃkÃse pavattapadavÅtihÃraæ paÂicca nissÃya ca tiÂÂhasi, imassa ko và tuvan ti iminà sambandho, evaæ tiÂÂhamÃno ko và tvan ti attho, yam etamatthan ti yam etaæ vadasi imissa kissa vatÃyan ti iminà sambandho, yaæ etaæ kumbhaæ kiïÃthà 'ti vadasi kissa và te ayaæ kumbho ti attho.
     Tato Sakko "tena hi suïÃhÅti" vatvà surÃya dose dassento Ãha:

  @<Ja_XVI.2(=512).4: Na sappikumbho na pi telakumbho
                    na phÃïitassa na madhussa kumbho,
                    kumbhassa vajjÃni anappakÃni,
                    dose bahÆ kumbhagate suïÃtha. || Ja_XVI:36 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).5: GaÊeyya yaæ pÅtvà pate papÃtaæ
                    sobbhaæ guhaæ candaniyoligallaæ
                    bahum pi bhu¤jeyya abhojaneyyaæ
                    tassà puïïaæ kumbham imaæ kiïÃtha. || Ja_XVI:37 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).6: Yaæ pÅtvà cittasmi anesamÃno
                    Ãhiï¬atÅ go-r-iva bhakkhasÃrÅ>@


#<[page 016]>#
%<16                            XVI. TiæsanipÃta.>%
@<                    anÃthamÃno upagÃti naccati
                    tassà puïïaæ kumbham imaæ kiïÃtha. || Ja_XVI:38 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).7: Yaæ ve pivitvà acelo va naggo
                    careyya gÃme visikhantarÃni
                    sammÆÊharitto ativelasÃyÅ
                    tassà puïïaæ kumbham imaæ kiïÃtha. || Ja_XVI:39 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).8: Yaæ pÅtvà uÂÂhÃya pavedhamÃno
                    sÅsa¤ ca bÃha¤ ca pacÃlayanto
                    so naccatÅ dÃrukaÂallako va etc. || Ja_XVI:40 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).9: Yaæ ve pivitvà aggida¬¬hà sayanti
                    atho sigÃlehi pi khÃditÃse
                    bandhaæ vadhaæ bhogajÃniæ c' upenti etc. || Ja_XVI:41 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).10: Yaæ pÅtvà bhÃseyya abhÃsaneyyaæ
                    sabhÃyam ÃsÅno apetavattho
                    sammakkhito vantagato vyasanno etc. || Ja_XVI:42 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).11: Yaæ pÅtvà ukkaÂÂho Ãvilakkho
                    mam' eva sabbà puthavÅti ma¤¤e
                    na me samo cÃturanto pi rÃjà etc. || Ja_XVI:43 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).12: MÃnÃtimÃnà kalahÃni pesuïÃni
                    dubbaïïinÅ naggayinÅ palÃyinÅ
                    corÃna dhuttÃnaæ gatÅ niketo etc. || Ja_XVI:44 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).13: IddhÃni phÅtÃni kulÃni assu
                    anekasÃhassadhanÃni loke
                    ucchinnadÃyajjakatÃn' imÃya etc. || Ja_XVI:45 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).14: Dha¤¤am dhanaæ rajataæ jÃtarÆpaæ
                    khettaæ gavaæ yattha vinÃsayanti
                    ucchedanÅ vittavataæ kulÃnaæ etc. || Ja_XVI:46 ||>@


#<[page 017]>#
%<                     2. KumbhajÃtaka. (512.)                      17>%

  @<Ja_XVI.2(=512).15: Ya¤ ce pÅtvà dittarÆpo va poso
                    akkosatÅ pitaraæ mÃtara¤ ca
                    sassum pi gaïheyya atho pi suïhaæ etc. || Ja_XVI:47 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).16: Ya¤ ce pÅtvà dittarÆpà va nÃrÅ
                    akkosatÅ sasuraæ sÃmika¤ ca
                    dÃsam pi gaïhe paricÃrakam pi etc. || Ja_XVI:48 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).17: Ya¤ ce pÅtvÃna haneyya poso
                    dhamme Âhitaæ samaïaæ brÃhmaïaæ vÃ
                    gacche apÃyam pi tatonidÃnaæ etc. || Ja_XVI:49 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).18: Ya¤ ce pÅtvà duccaritaæ caranti
                    kÃyena vÃcÃya ca cetasà ca
                    nirayaæ vajanti duccaritaæ caritvà etc. || Ja_XVI:50 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).19: Yaæ yÃcamÃnà na labhanti pubbe
                    bahuæ hira¤¤am pi pariccajantÃ
                    so taæ pivitvà alikaæ bhaïÃti etc. || Ja_XVI:51 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).20: Yaæ pivitvà pesane pesiyanto
                    accÃyike karaïÅyamhi jÃto
                    attham pi so na-ppajÃnÃti vutto etc. || Ja_XVI:52 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).21: HirÅmanÃpi ahirÅkabhÃvaæ
                    pÃtuækaronti madirÃya mattÃ,
                    dhÅrÃpi santà bahukaæ bhaïanti etc. || Ja_XVI:53 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).22: Ya¤ ce pÅtvà ekathÆpà sayanti
                    anÃsakà thaï¬iladukkhaseyyÃ
                    dubbaïïiyaæ Ãyasakka¤ c' upenti etc. || Ja_XVI:54 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).23: Ya¤ ce pÅtvà pattakkhandhà [sayanti]
                    gÃvo kÆÂahatÃ-r-iva>@


#<[page 018]>#
%<18                            XVI. TiæsanipÃta.>%
@<                    na hi vÃruïiyà vego
                    narena susaho-r-iva. || Ja_XVI:55 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).24: Yaæ manussà vivajjenti
                    sappaæ ghoravisaæ iva
                    taæ loke visasamÃnaæ
                    ko naro pÃtum arahati. || Ja_XVI:56 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).25: Ya¤ ce pivitvà AndhakaveïhuputtÃ
                    samuddatÅre paricÃrayantÃ
                    upakkamuæ musalehi a¤¤ama¤¤aæ etc. || Ja_XVI:57 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).26: Ya¤ ce pÅtvà pubbadevà pamattÃ
                    tidivà cutà sassatiyà samÃyÃ
                    taæ tÃdisaæ majjam imaæ niratthakaæ
                    jÃnaæ mahÃrÃja kathaæ pipeyya. || Ja_XVI:58 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).27: Na imasmi kumbhasmiæ dadhi và madhuæ vÃ
                    evaæ abhi¤¤Ãya kiïÃhi rÃja,
                    evaæ hi maækumbhagatà mayà te,
                    akkhÃtarÆpaæ tava Sabbamittà 'ti. || Ja_XVI:59 ||>@

     Tattha vajjÃnÅti ÃdÅnavÃ, gaÊeyyà 'ti gacchanto pade pade parivaÂÂeyya, yaæ pÅtvà pate ti yaæ pivitvà pateyya, sobbhan ti ÃvÃÂaæ, candaniyoÊigallan ti candanika¤ ca oÊigalla¤ ca, abhojaneyyan ti bhu¤jituæ ayuttaæ, anesamÃno ti anissaro, gorivà 'ti goïo viya, bhakkhasÃrÅti purÃïakasaÂakhÃdako, yathà so tattha tattha bhakkhaæ sampariyesanto Ãhiï¬ati evaæ ÃhÅï¬atÅti attho, anÃthamÃno ti niravassayo anÃtho viya, upagÃyatÅti a¤¤aæ gÃyantaæ disvà upagantvà va gÃyati, acelo và 'ti acelako viya, visikhantarÃnÅti antaravÅhiyÃ, ativelasÃyÅti aticiram pi niddaæ okkameyya, ativelacÃtÅti pi pÃÂho, ativelacÃrÅ hutvà careyyà 'ti attho, dÃrukaÂallako và 'ti dÃrumayayantarÆpakaæ viya, bbogajÃni¤cupentÅti bhogajÃni¤ ca upenti pÃïÃtipÃtÃdÅni katvà daï¬apÅÊità dhanajÃni¤ ca a¤¤a¤ c' eva vadhabandhÃdidukkhaæ pÃpuïantÅti attho, vantagato ti attano vantasmiæ gato,


#<[page 019]>#
%<                          2. KumbhajÃtaka. (512.)                 19>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  vyasanno ti vyasanÃpanno, visanno ti pi pÃÂho, tasmiæ vante osanno ti attho, ukkaÂÂho ti ayaæ mahÃyodhako mayà sadiso atthÅti evaæ ukkaæsagato hutvÃ, Ãvilakkho ti rattakkho, sabbà paÂhavÅti sabbà paÂhavi, sabbà puthavÅti pi pÃÂho, cÃturanto ti catusamuddantÃya paÂhaviyà issaro, mÃnÃtimÃnà ti mÃnakÃrikÃ, sesapadesu pi es' eva nayo, gatÅti nipphatti, niketo ti nivÃso, tassà puïïan ti yà evarÆpà tassà puïïaæ yattha vinÃsayantÅti yaæ nissÃya yattha patiÂÂhità evaæ bahum pi dha¤¤ÃdisÃpateyyaæ nÃsenti kapaïà honti, iddhÃnÅti samiddhÃni, phÅtÃnÅti vatthÃlaækÃrabhaï¬ehi pupphitÃni, ucchinnadÃyajjakatÃnÅti ucchinnadÃyajjÃni niddhanÃni katÃni, dittarÆpo ti gabbitarÆpo, gaïheyyà 'ti bhariyasa¤¤Ãya kilesavasena hatthena gaïheyya, dÃsampi gaïhe ti attano dÃsam pi kilesavasena sÃmiko me ti gaïheyya, pivitvÃnà ti pivitvÃ, duccaritaæ caritvà ti evaæ tÅhi dvÃrehi dasavidham pi akusalaæ katvÃ, yaæ yÃcamÃnà ti yaæ purisaæ pubbe suraæ apivantaæ, bahuæ hira¤¤aæ pariccajantÃpi musÃvÃdaæ karohÅti yÃcamÃnà na labhanti, pÅtvà ti pivitvà Âhito nappajÃnÃti vutto ti ken' atthena gatosÅti vutto sÃsanassa duggahitattà taæ atthaæ na jÃnÃti, hirimanÃpÅti hiriyuttacittÃpi, ekathÆpà ti sÆkarapotakà viya hÅnjaccehi saddhim ekarÃsÅ hutvÃ, anÃsakà ti nirÃhÃrÃ, thaï¬iladukkhaseyyan ti bhÆmiyaæ dukkhaseyyaæ sayanti, Ãyasakkan ti garahaæ, pattakkhandhà ti patitakkhandhÃ, kÆÂahatà ti gÅvÃya baddhena kÆÂena hatà gÃvo viya, yathà tà tiïaæ akÃdantiyo pÃnÅyaæ apivantiyo sayanti tathà sayantÅti attho, ghoravisammivà 'ti ghoravisaæ viya, visasamÃnan ti visasadisaæ, Andhakaveïhuputtà ti dasabhÃtikarÃjÃno, upakkamun ti pahariæsu, pubbadevà ti AsurÃ, tidivà ti TÃvatiæsadevalokÃ, sassatiyà ti sassatà dÅghÃyukabhÃvena niccasammatà devalokà ti attho, samÃyà ti saddhiæ asuramÃyÃhi, jÃnan ti evaæ niratthakaæ etan ti jÃnanto tumhÃdiso paï¬itapuriso kathaæ pipeyya, kumbhagatà mayà ti kumbhagataæ mayi ayaæ eva và pÃÂho, akkhÃtarÆpan ti sabhÃvato akkhÃtaæ.
     Taæ sutvà rÃjà surÃya ÃdÅnavaæ ¤atvà tuÂÂho Sakkassa thutiæ karonto dve gÃthà abhÃsi:


#<[page 020]>#
%<20                     XVIèiæsanipÃta.>%

  @<Ja_XVI.2(=512).28: Na me pità và athavÃpi mÃtÃ
                    etÃdisà yÃdisako tuvaæ si,
                    hitÃnukampÅ paramatthakÃmo
                    So 'haæ karissaæ vacanaæ tav' ajja. || Ja_XVI:60 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).29: DadÃmi te gÃmavarÃni pa¤ca
                    dÃsÅsataæ satta gavaæ satÃni
                    Ãja¤¤ayutte ca rathe dasà ime,
                    Ãcariyo hosi mam' atthakÃmo ti. || Ja_XVI:61 ||>@

     Tattha gÃmavarÃnÅti brÃhmaïa Ãcariyassa nÃma ÃcariyabhÃgo icchitabbo saævacchare satasahassaÂÂhÃnake tuyhaæ pa¤ce gÃme dadÃmÅti vadati, dasà ime ti dasa ime purato Âhite ka¤canavicittarathe dassento evam Ãha.
     Taæ sutvà Sakko devadattabhÃvaæ dassetvà attÃnaæ jÃnÃpento ÃkÃse Âhatvà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.2(=512).30: Tav' eva dÃsÅsatam atthu rÃja,
                    gÃmà ca gÃvo ca tav' eva hontu,
                    Ãja¤¤ayuttà ca rathà tav' eva,
                    Sakko 'ham asmÅ tidasÃnam indo. || Ja_XVI:62 ||>@

  @<Ja_XVI.2(=512).31: Maæsodanaæ sappipÃyÃsaæ bhu¤ja,
                    khÃdassu ce tvaæ madhunà apÆpe,
                    evaæ tuvaæ dhammarato janinda
                    anindito saggam upehi ÂhÃnan ti. || Ja_XVI:63 ||>@

     Tattha evaæ tuvaæ dhammarato ti evaæ tvaæ nÃnaggarassasubhojanaæ bhu¤janto surÃpÃnavirato tÅïi duccaritÃni pahÃya tividhasucaritadhamme rato hutvà kenaci anindito saggaÂÂhÃnaæ upehiti.
     Iti Sakko tassa ovÃdaæ datvà saggaÂÂhÃnam eva gato.
So pi suraæ apivitvà surÃbhÃjanÃni bhindÃpetvà sÅlaæ samÃdÃya dÃnaæ datvà saggaparÃyano ahosi. JambudÅpe pi anukkamena surÆpÃnaæ vepullappattaæ jÃtaæ.
     S. i. d. Ã. j. s.: "Tadà rÃjà Anando ahosi, Sakko aham evÃ" 'ti.
KumbhajÃtakaæ.


#<[page 021]>#
%<                     3. JayaddisajÃtaka. (513.)                   21>%

                      $<3. JayaddisajÃtaka>$
     Cirassaæ vata me ti. Idaæ S. J. v. mÃtiposakabhikkhuæ Ã. k. Paccuppannavatthuæ SÃmajÃtake vatthusadisaæ.
Tadà pana S. "porÃïakapaï¬ità ka¤canamÃlaæ setacchattaæ pahÃya mÃtÃpitaro posesun" ti vatvà a. Ã.:
     AtÅte KampillaraÂÂhe Uttarapa¤cÃlanagare Pa¤cÃlo nÃma rÃjà ahosi. Tassa aggamahesÅ gabbhaæ paÂilabhitvà puttaæ vijÃyi. Tassà purimabhave ekà sapattikà kujjhitvà "tuyhaæ jÃtaæ pajaæ khÃdituæ samatthà bhavissÃmÅti" patthanaæ {ÂhapetvÃ} yakkhinÅ ahosi. Sà tadà okÃsaæ labhitvà tassà passantiyà va taæ allamaæsapesivaïïaæ kumÃrakaæ gahetvà murumurà ti khÃditvà pakkÃmi. PunavÃre pi tath' eva akÃsi. TatiyavÃre pana tassà sÆtigharaæ paviÂÂhakÃle gehaæ parivÃretvà gÃÊhaæ Ãrakkhaæ akaæsu. VijÃtadivase yakkhinÅ Ãgantvà puna `dÃrakaæ gahesi. DevÅ "yakkhinÅti" mahÃsaddam akÃsi. ùvudhahatthà purisà Ãgantvà deviyà dinnasa¤¤Ãya yakkhiniæ anubandhiæsu. Sà khÃdituæ okÃsaæ alabhantÅ palÃyitvà udakaniddhamanaæ pÃvisi. DÃrako mÃtusa¤¤Ãya tassà thanaæ mukhena gaïhi, sà puttasinehaæ uppÃdetvà susÃnaæ gantvà dÃrakaæ pÃsÃïalene katvà paÂijaggi. Ath' assa anukkamena va¬¬hamÃnassa manussamaæsaæ Ãharitvà adÃsi, ubho pi manussamaæsaæ khÃditvà vasiæsu.
DÃrako attano manussabhÃvaæ na jÃnÃti. "yakkhinÅputto 'smÅti" sa¤¤Ãya attabhÃvaæ jahitvà antaradhÃyituæ na sakkoti. Ath' assa sà antaradhÃnatthÃya ekaæ mÆlaæ adÃsi.
So mÆlÃnubhÃvena antaradhÃyitvà manussamaæsaæ khÃdanto vicarati. YakkhinÅ VessavaïamahÃrajassa veyyÃvaccatthÃya gatà tatth' eva kÃlam akÃsi. DevÅ pi catutthe vÃre a¤¤aæ puttaæ vijÃyi,


#<[page 022]>#
%<22                        XVI. TiæsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so yakkhiniyà matattà Ãrogo ahosi, tassa paccÃmittaæ yakkhimiæ jinitvà jÃtattà JayaddisakumÃro ti nÃmaæ akaæsu. So vayappatto sabbasippe nipphattiæ patvà chattaæ ussÃpetvà rajjaæ anusÃsi. Tadà Bo. tassa aggamahesiyà kucchismiæ nibbatti, AlÅnasattukumÃro ti 'ssa nÃmaæ kariæsu. So vayappatto uggahitasabbasippo uparÃjà ahosi. So pi yakkhinÅputto aparabhÃge pamÃdena taæ mÆlaæ nÃsetvà antaradhÃyituæ asakkonto dissamÃnarÆpo va susÃne manussamaæsaæ khÃdati. Manussà taæ disvà bhÅta Ãgantvà ra¤¤o upakkosiæsu "deva eko yakkho dissamÃnarÆpo susÃne manussamaæsaæ khÃdati, so anukkamena nagaraæ pavisitvà manusse mÃretvà khÃdissati, taæ gÃhÃpetuæ vaÂÂatÅti". RÃjà "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïitvà "gaïhatha nan" ti ÃïÃpesi. BalakÃyo gantvà susÃnaæ parivÃretvà aÂÂhÃsi.
YakkhinÅputto naggo uggarÆpo maraïabhayabhÅto viravanto manussÃnaæ antaram pakkhandi. Manussà "yakkho" ti maraïabhayabhÅtà dvidhà bhijjiæsu. So pi tato palÃyitvà ara¤¤aæ pÃvisi, na puna manussapathaæ Ãga¤chi So ekaæ mahÃvattaniaÂaviæ nissÃya maggapaÂipannesu manussesu ekekaæ gahetvà ara¤¤aæ pavisitvà mÃretvà khÃdanto ekasmiæ nigrodharukkhamÆle vÃsaæ kappesi. Ath' eko satthavÃhabrÃhmaïo aÂavipÃlÃnaæ sahassaæ datvà pa¤cahi sakaÂasatehi taæ maggaæ paÂipajji. Manussayakkho viravanto pakkhandÅ.
BhÅtà manussà ure nipajjiæsu. So brÃhmaïaæ gahetvà palÃYanto khÃïunà viddho aÂavipÃlesu anubandhantesu brÃhmaïaæ cha¬¬etvà gantvà attano vasanarukkhamÆle nipajji. Tassa tattha nipannassa sattame divase JayaddisarÃjà migavam ÃïÃpetvà nagarà nikkhami. Taæ nagarà nikkhantamattam eva Takkasila-vÃsÅ Nando nÃma mÃtiposakabrÃhmaïo catasso satÃrahà gÃthà ÃdÃya Ãgantvà addasa.


#<[page 023]>#
%<                     3. jayaddisajÃtaka (513.)                    23>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà nivattitvà "suïissÃmÅti" tassa nivÃsagehaæ dÃpetvà nigavaæ gantvà "yassa passena migo palÃyati tass' eva gÅvÃ" ti Ãha. Ath' eko pasadamigo uÂÂhahitvà ra¤¤o abhimukhaæ gantvà palÃyi.  Amaccà parihÃsaæ kariæsu. RÃjà khaggaæ gahetvà taæ anubandhitvà tiyojanamatthake patvà khaggena paharitvà dve khaï¬Ãni kÃce katvà Ãgacchanto manussayakkhassa nisinnaÂÂhÃnaæ patvà dabbatiïesu nisÅditvà thokaæ vissamitvà gantuæ Ãrabhi. Atha naæ so uÂÂhÃya "tiÂÂha kuhiæ gacchasi, bhakkho me sÅ" ti hatthe gahetvà paÂhamaæ gÃthaæ Ãha:

  @<Ja_XVI.3(=513).1: Cirassaæ vata me udapÃdi ajja
                    bhakkho mahà sattamibhattakÃle,
                    kuto si ko vÃsi tad iægha brÆhi,
                    Ãcikkha jÃtiæ vidito yathÃsÅti. || Ja_XVI:64 ||>@

     Tattha bhakkho mahà ti mahÃbhakkho, sattamibhattakÃle ti pÃÂipadato paÂÂhÃya nirÃhÃrassa sattamiyaæ bhattakÃle, kuto sÅti kuto Ãgato si.
     RÃjà yakkhaæ disvà bhÅto Ærukkhambhaæ patvà palÃyituæ nÃsÃkkhi, dhitiæ pana paccupaÂÂhÃpetvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.3(=513).2: Pa¤cÃlarÃjà migavaæ pavuttho
                    Jayaddiso nÃma yadi-ssuto te
                    carÃmi kacchÃni vanÃni cÃhaæ,
                    pasadaæ imaæ khÃda, mam ajja mu¤cà 'ti. || Ja_XVI:65 ||>@

     Tattha migavaæ pavuttho ti migavadhatthÃya raÂÂhà nikkhanto, kacchÃnÅti pabbatassà 'ti


#<[page 024]>#
%<24                            XVI. TiæsanipÃta.>%
     Taæ sutvà yakkho tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.3(=513).3: Sen' eva tvaæ païasÅ sassamÃno,
                    mam' esa bhakkho pasad' Ãyaæ vadesi,
                    taæ khÃdiyÃnaæ pasadaæ digha¤¤aæ
                    khÃdissaæ pacchÃ, na vilÃpakÃlo ti. || Ja_XVI:66 ||>@

     Tattha senevà 'ti mama santaken' eva, païasÅti voharasi attÃnaæ vikkiïasi, sassamÃno ti hiæsamÃno, taæ khÃdiyÃnan ti taæ paÂhamaæ khÃditvÃ, pasadan ti pasadamigaæ, digha¤¤an ti ghasitukÃmo 'smi, khÃdissan ti tasmà etaæ pacchà khÃdissÃmi, na vilÃpakÃlo ti mà vilÃpi nÃyaæ vilÃpakÃlo ti vadati.
     Taæ sutvà rÃjà NandabrÃhmanaæ saritvà catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.3(=513).4: Na c' atthi mokkho mama nikkayena
                    gantvÃna paccÃgamanÃya païhe
                    taæ saægaraæ brÃhmaïassa-ppadÃya
                    saccÃnurakkhÅ punar Ãvajissan ti. || Ja_XVI:67 ||>@

     Tattha na catthÅti na ce mayhaæ nikkayena vinimayena mokkho atthi, gantvÃnà ti evaæ sante ajja imaæ migaæ khÃditvà mama nagaraæ gantvà païhe ti page yeva sve tava pÃtarÃsakÃle paccÃgamanatthÃya paÂi¤¤aæ gaïhà 'ti adhippÃyo, tam saægaran ti mayà dhanan te dassamÅti brÃhmaïassa saægaro kato, taæ tassa datvà imaæ mayà vuttaæ saccaæ anurakkhanto ahaæ puna ÃgamissÃmÅti attho.
     Taæ sutvà yakkho pa¤camaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.3(=513).5: Kiæ kammajÃtaæ anutappatÅ taæ
                    pattaæ samÅpaæ maraïassa rÃja,
                    Ãcikkha me taæ, api sakkuïemu
                    anujÃnituæ ÃgamanÃya païhe ti. || Ja_XVI:68 ||>@


#<[page 025]>#
%<                          3. JayaddisajÃtaka. (513.)              25>%
     Tattha kammameva kammajÃtaæ, anutappatÅti anutappati, pattan ti upagataæ, api sakkuïemÆ 'ti api nÃma taæ tava sokakÃraïaæ sutvà pÃto và ÃgamanÃya taæ anujÃnituæ sakuïeyyÃmà 'ti attho.
     RÃjà taæ kÃraïaæ kathento chaÂÂhaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.3(=513).6: Katà mayà brÃhmaïassa dhanÃsÃ,
                    taæ saægaraæ paÂimokkhaæ na muttaæ,
                    taæ saægaraæ brÃhmaïassa-ppadÃya
                    saccÃnurakkhÅ punar Ãvajissan ti. || Ja_XVI:69 ||>@

     Tattha paÂimokkhaæ na muttan ti catasso satÃrahà gÃthà sutvà dhanan te dassÃmÅti paÂi¤¤Ãya mayà attani paÂimu¤citvà Âhapitaæ na pana muttaæ dhanassa adinnattÃ.
     Taæ sutvà yakkho sattamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.3(=513).7: Yà te katà brÃhmaïassa dhanÃsÃ
                    taæ saægaraæ paÂimokkhaæ na muttaæ,
                    taæ saægaraæ brÃhmaïassa-ppadÃya
                    saccÃnurakkhÅ punar ÃvajassÆ 'ti. || Ja_XVI:70 ||>@

     Tattha punarÃvajassÆ 'ti puna Ãgacchassu.
     Eva¤ cà pana vatvà rÃjÃnaæ vissajjesi. So tena vissaÂÂho "tvaæ mà cintaya, ahaæ pÃto va ÃgamissÃmÅti" vatvà magganimittÃni sallakkhanto attano balakÃyaæ upagantvà balaparivuto nagaraæ pavisitvà NandabrÃhmaïaæ pakkosÃpetvà mahÃrahe Ãsane nisÅdÃpetvà tà gÃthà sutvà cattÃri sahassÃni datvà yÃnaæ Ãropetvà "imaæ Takkasilam eva nethÃ" 'ti manusse pesetvà brÃhmaïaæ uyyojetvà dutiyadivase paÂigantukÃmo hutvà puttaæ Ãmantetvà anusÃsi.
     Tam atthaæ dÅpento S. dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.3(=513).8: Mutto ca so purisÃdassa hatthÃ
                    gantvà sakaæ mandiraæ kÃmakÃmÅ>@


#<[page 026]>#
%<26                                 XVI. TiæsanipÃta.>%
@<                    taæ saægaraæ brÃhmaïassa-ppadÃya
                    ÃmantayÅ puttaæ AlÅnasattuæ: || Ja_XVI:71 ||>@

  @<Ja_XVI.3(=513).9: Ajj' eva rajjaæ abhisecayassu.
                    dhamma¤ cara sesu paresu cÃpi.
                    adhammakÃro te mÃhu raÂÂhe,
                    gacchÃm' ahaæ porisÃdassa ¤atte ti. || Ja_XVI:72 ||>@

     Tattha AlÅnasattun ti evaænÃmakaæ kumÃrakaæ PÃÊiyaæ pana AdÅnasattun tÅ likhitaæ, ajjeva rajjan ti putta rajjaæ te dammi tvaæ ajj' eva muddhanÅ abhisekaæ abhisecayassu, ¤atte ti ty-ante santike ti attho.
     Taæ sutvà kumÃro dasamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.3(=513).10: Kiæ kamma kubbaæ tava deva pÃde
                    nÃrÃdhayim, tad icchÃmi sotuæ
                    yam ajja rajjamhi udassaye tuvaæ,
                    rajjam pi n' iccheyyaæ tayà vinà ahan ti. || Ja_XVI:73 ||>@

     Tattha kubban ti karonto, yamajjà 'ti yena anÃrÃdhanena kammena ajja maæ rajjamhi tvaæ udassaye ussayÃpesi tam me Ãcikkha, ahaæ hi tayà vinà rajjaæ pi na icchÃmÅti attho:
     Taæ sutvà rÃjà anantaraæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.3(=513).11: Na kammanà và vacasà va tÃta
                    aparÃdh' ito 'haæ tuyhaæ sarÃmi,
                    sandhi¤ ca katvà purisÃdakena
                    saccÃnurakkhÅ pun' ahaæ gamissan ti. || Ja_XVI:74 ||>@

     Tattha aparÃdhito ti aparÃdhaæ ito, tuyhan ti tava santakam idaæ vuttaæ hoti: tÃta ahaæ ito tava kammato và vacanato và ki¤ci mama appiyaæ aparÃdhaæ na sarÃmÅti, sandhi¤ca katvà ti maæ pana migavaæ gataæ eko yakkho khÃdisamÅti gaïhi athÃhaæ brÃhmaïassa dhammakathaæ sutvà tassa sakkÃraæ katvà sve tava pÃtarÃsakÃle ÃgamissÃmÅti tena purisÃdakena sandhiæ katvà Ãgato tasmà taæ saccaæ anurakkhanto puna tattha gamissÃmÅti tvaæ rajjaæ kÃrehÅti vadati.


#<[page 027]>#
%<                          3. JayaddisajÃtikà (513.)               27>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     Taæ sutvà kumÃro gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.3(=513).12: Ahaæ gamissÃmi, idh' eva hohi,
                    n' atthi tato jÅvato vippamokkho,
                    sace tuvaæ gacchasi yeva rÃja
                    aham pi gacchÃmi, ubho na homà 'ti. || Ja_XVI:75 ||>@

     Tattha idhevà 'ti tvaæ idh' eva hohi, tato ti tassa santikà jÅvantassa mokkho nÃma n' atthi, ubho ti evaæ sante ubho pi na bhavissÃma.
     Taæ sutvà rÃjà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.3(=513).13: Addhà hi tÃta satÃn' esa dhammo,
                    maraïà ca me dukkhataraæ tad assa
                    kammÃsapÃdo taæ yadà pacitvÃ
                    pasayha khÃde hitarukkhasÆle ti. || Ja_XVI:76 ||>@

     Tass' attho: addhà esa tÃta satÃnaæ paï¬itÃnaæ dhammo sabhÃvo yuttaæ tvaæ vadasi, api ca kho pana mayhaæ maraïato p' etaæ dukkhataraæ assa yadà taæ so kammÃsapÃdo hitarukkhasÆle ti tikhiïarukkhasÆle hitvà pacitvà pasayha balakkÃrena khÃdeyyà 'ti.
     Taæ sutvà kumÃro gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.3(=513).14: PÃïena te pÃïam ahaæ nimissaæ,
                    mà tvaæ agà porisÃdassa ¤atte,
                    eva¤ ca te pÃïam ahaæ nimissaæ,
                    tasmà mataæ jÅvitassa vaïïemÅti. || Ja_XVI:77 ||>@

     Tattha nimissan ti aham idh' eva tava pÃïena mama pÃïam parivattessaæ, tasmà ti yasmà etaæ pÃïaæ tava pÃïenÃhaæ nimissaæ tasmà tava jÅvitass atthÃya mama maraïaæ vaïïemi,


#<[page 028]>#
%<28                                 XVI. TiæsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  maraïam eva vÃremi icchÃmÅti attho.
     Taæ sutvà rÃjà puttassa balaæ jÃnanto "SÃdhu tÃta, gacchà 'ti sampaÂicchi. So mÃtÃpitaro vanditvà nagarà nikkhami.
     Tam atthaæ pakÃsento S. upa¬¬hagÃthaæ Ãha:

  @<Ja_XVI.3(=513).15a: tato have dhitimà rÃjaputto
                    vandittha mÃtuc ca pituc ca pÃde ti. || Ja_XVI:78a ||>@

     Tattha pÃde ti pÃde vanditvà nikkhanto ti attho.
     Ath' assa mÃtÃpitaro pi bhaginÅ pi bhariyÃpi amaccajanÃpi saddhiæ yeva nikkhamiæsuæ So nagarà nikkhamitvà pitaraæ maggaæ pucchitvà suÂÂhu vavatthapetvà sesÃnaæ ovÃdaæ datvà asambhÅto kesarasÅho viya maggaæ Ãruyha yakkhÃvÃsaæ pÃyÃsi. Taæ gacchantaæ disvà mÃtà sakabhÃvena saïÂhÃtuæ asakkontÅ paÂhaviyaæ papati. Pità bÃhà paggayha mahantena saddena kandati.
     Tam pi atthaæ pakÃsento S.

  @<Ja_XVI.3(=513).15b: Dukhini 'ssa mÃtà nipatÅ pathavyÃ,
                    pit' assa paggayha bhujÃni kandatÅti || Ja_XVI:78b ||>@

upa¬¬hagÃthaæ vatvà tassa pitarà payuttaæ Ãsiæsaæ mÃtibhaginibhariyÃhi kataæ saccakiriyaæ pakÃsento aparÃpi catasso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.3(=513).16: Taæ gacchataæ tÃva pità viditvÃ
                    parammukho vandati pa¤jalÅ so:
                    Somo ca rÃjà Varuïo ca rÃjÃ
                    PajÃpatÅ candimà sÆriyo ca --
                    etehi gutto purisÃdakamhÃ
                    anu¤¤Ãto sotthi paccehi tÃta. || Ja_XVI:79 ||>@


#<[page 029]>#
%<                     3. JayaddisajÃtaka. (513.)                   29>%

  @<Ja_XVI.3(=513).17: Yaæ Daï¬akÃra¤¤agatassa mÃtÃ
                    RÃmass' akà sotthÃnaæ sugattÃ
                    tan te ahaæ sotthÃnaæ karomi,
                    etena saccena sarantu devÃ,
                    anu¤¤Ãto sotthi paccehi putta. || Ja_XVI:80 ||>@

  @<Ja_XVI.3(=513).18: ùvÅ raho pi manopadosaæ
                    nÃhaæ sare jÃtum ùlÅnasatte,
                    etena saccena sarantu devÃ,
                    anu¤¤ato sotthi paccehi bhÃtÃ. || Ja_XVI:81 ||>@

  @<Ja_XVI.3(=513).19: Yasmà ca me anadhimano si sÃmi
                    na cÃpi me manasà appiyo si,
                    etena saccena sarantu devÃ,
                    anu¤¤Ãto sotthi paccehi sÃmÅti. || Ja_XVI:82 ||>@

     Tattha parammukho ti ayam me putto parammukho gacchatÅti taæ viditvÃ, pa¤jalÅti tasmiæ kÃle sirasi a¤jaliæ Âhapetvà vandati devatà namassati, purisÃdakamhà 'ti purisÃdakassa santikà tena anu¤¤Ãto sotthinà paccehi, RÃmassakà ti RÃmassa akÃsi, eko kira BÃrÃïasivÃsi RÃmo nÃma mÃtiposako mÃtÃpitaro paÂijagganto vohÃratthÃya gato Daï¬akira¤¤o vijite Kumbhavatinagaraæ gantvà navavidhena vassena sakalaraÂÂhe vinÃsiyamÃne mÃtÃpitunnaæ guïaæ sari, atha naæ mÃtupaÂÂhÃnadhammassa balena devatà sotthinà Ãnayitvà mÃtu adaæsu, taæ kÃraïaæ sutivasena Ãharivà evam Ãha, sotthÃnan ti sotthibhÃvaæ pana ki¤cÃpi devatà kariæsu mÃtupaÂÂhÃnan nissÃya nibbattattà pana mÃtà akÃsÅti vuttuæ, taæ te ahan ti aham pi te tath' eva sotthÃnaæ karomi, maæ nissÃya tath' eva sotthibhÃvo hotÆ 'ti attho, atha và karomÅti icchÃmi, etena saccenà 'ti sace devatÃhi tassa sotthinà ÃnÅtabhÃvo sacco etena saccena mÃtÃpitunnaæ sarantu devÃ, RÃmaæ viya tam pi Ãnetvà mama dassentÆ 'ti attho, au¤¤Ãto ti porisÃdena gacchà 'ti anu¤¤Ãto devatÃnaæ ÃnubhÃvena sotthiæ paÂiÃgaccha puttà 'ti vadati, jÃtumÃlÅnasatte ti jÃtu ùlÅnasatte mama bhÃtike ahaæ sammukhà và parammukhà và manopadosaæ na sarÃmi, na mayà tamhi manopadoso katapubbo pi, evam assa kaniÂÂhà saccam akasi, yasmà ca me anadhimano si sÃmÅti mama sÃmi AlÅnasattu yasmà tvaæ adhimano maæ adhibhavitvà atikkamitvà a¤¤aæ manena na patthesi,


#<[page 030]>#
%<30                                 XVI. TiæsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  na cÃpi me manasà appiyo sÅti mayham pi ca manasà tvaæ appiyo na hosi, a¤¤ama¤¤aæ piyasaævÃsà va mayan ti evam assa aggamahesÅ saccam akÃsi.
     KumÃro pi pitarà akkhÃtanayena yakkhÃvÃsamaggaæ paÂipajji. Yakkho pi "khattiyà nÃma bahumÃyà honti, ko jÃnÃti kiæ bhavissatÅti" rukkhaæ abhirÆhitvà ra¤¤o Ãgamanaæ olokento nisÅdi. So kumÃraæ Ãgacchantaæ disvà "pitaraæ nivattetvà putto Ãgato bhavissati, n' atthi me bhayan" ti otaritvà tassa piÂÂhiæ dassento nisÅdi. So Ãgantvà tassa purato aÂÂhÃsi. Atha yakkho g. Ã.:

  @<Ja_XVI.3(=513).20: Brahà ujÆ cÃrumukho kuto si,
                    na maæ pajÃnÃsi vane vasantaæ,
                    luddaæ maæ ¤atvà purisÃdako ti
                    ko sotthim ÃjÃnam idhÃvajeyyà 'ti. || Ja_XVI:83 ||>@

     Tattha ko sotthimÃjÃnami dhÃvajeyyà 'ti kumÃrako nÃma puriso attano sotthibhÃvaæ jÃnanto icchanto idhÃgaccheyya, ajÃnanto Ãgato ma¤¤e ti.
     Taæ sutvà kumÃro gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.3(=513).21: JÃnÃmi ludda: purisÃdako tvaæ,
                    na taæ na jÃnÃmi vane vasantaæ,
                    aham pi putto 'smi Jayaddisassa,
                    mam ajja khÃda pituno pamokkhà ti. || Ja_XVI:84 ||>@

     Tattha pamokkhà ti pamokkhahetu, ahaæ pitu jÅvitaæ datvà idhagato, tasmà taæ mu¤ca maæ khÃdà 'ti attho.
     Tato yakkho gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.3(=513).22: JÃnÃmi: putto ti Jayaddisassa,
                    tathà hi vo mukhavaïïo ubhinnaæ,>@


#<[page 031]>#
%<                     3. JayaddisajÃtaka. (513.)                   31>%
@<                    sudukkaraæ c' eva kataæ tavedaæ
                    yo maccum icche pituno pamokkhà ti. || Ja_XVI:85 ||>@

     Tattha tathà hi vo ti tÃdiso va vo tumhÃkaæ ubhinnam pi sadiso va mukhavaïïo ti attho, kataæ tavedan ti idaæ tava kammaæ sudukkaraæ.
     Tato kumÃro g. Ã.:

  @<Ja_XVI.3(=513).23: Na dukkaraæ ki¤ci-m-ah' ettha ma¤¤e
                    Yo maccum icche pituno pamokkhÃ
                    mÃtu ca hetÆ paraloka gamya
                    sukhena saggena ca sampayutto ti. || Ja_XVI:86 ||>@

     Tattha ki¤ci mahettha ma¤¤e ti ki¤ci ahaæ ettha na ma¤¤Ãmi, idaæ vuttaæ hoti: yakkha yo puggalo pitu và pamokkhatthÃya mÃtu và hetu paralokaæ gantvà sukhena sagge nibbattanasukhena sampayutto bhavituæ maccum icche maritum icchati, tasmà ahaæ ettha mÃtÃpitunnaæ atthÃya jÅvitapariccÃge ki¤ci dukkaraæ na ma¤¤ÃmÅti.
     Taæ sutvà yakkho "kumÃra maraïassa abhayanakasatto nÃma n' atthi, tvaæ kasmà na bhÃyasÅti" pucchi. So tassa kathento dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.3(=513).24: Aha¤ ca kho attano pÃpakiriyaæ
                    ÃvÅ raho vÃpi sare na jÃtu,
                    saækhÃtajÃtÅmaraïo 'ham asmi,
                    yath' eva me idha tathà parattha. || Ja_XVI:87 ||>@

  @<Ja_XVI.3(=513).25: KhÃd' ajja man dÃni mahÃnubhÃva,
                    karassu kiccÃni imaæ sarÅraæ,
                    rukkhassa và te papatÃmi aggÃ,
                    chÃdayamÃno me yan tvam adesi maæsan ti. || Ja_XVI:88 ||>@

     Tattha sare na jÃtu 'ti ekaæsen' eva na sarÃmi, saækhÃtajÃtÅmaraïohamasmÅti ahaæ ¤Ãnena suparicohinnajÃtimaraïo jÃtasatto amaranadhammo nÃma n' atthÅti jÃnÃmi. yatheva me idhà 'ti yath' eva mama idha tathà paraloke tathà idhÃpi maraïato mutti nÃma n' atthÅti idam me ¤Ãïena suparicchinnaæ,


#<[page 032]>#
%<32                       XVI. TiæsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  karassu kiccÃnÅti iminà sarÅrena kattabbakiccÃni kara, iman te mayà nissaÂÂhaæ sarÅraæ, chÃdayamÃno me yantvamadesimaæsan ti mayi rukkhaggà patitvà mate mama sarÅrato tvaæ chÃdayamÃno rocayamÃno yaæ yaæ icchasi taæ taæ maæsaæ adesi khÃdeyyÃsÅti attho.
     Yakkho tassa vacanaæ sutvà bhÅto hutvà "na sakkà imassa maæsÃni khÃdituæ, upÃyena naæ palÃpessÃmÅti" cintetvÃ

  @<Ja_XVI.3(=513).26: Ida¤ ca te ruccati rÃjaputta:
                    cajÃsi pÃïaæ pituno pamokkhÃ,
                    tasmà hi so tvaæ taramÃnarÆpo
                    sambha¤ja kaÂÂhÃni jalehi aggin ti Ã. || Ja_XVI:89 ||>@

Tattha jalehÅti ara¤¤aæ pavisitvà sÃradÃrÆni Ãharitvà aggiæ jaletvà niddhÆme aÇgÃre kara tattha te maæsaæ pacitvà khÃdissÃmÅti dÅpeti.
     So tathà katvà tassa santikaæ agamÃsi.
     Taæ kÃraïaæ pakÃsento S. itaraæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.3(=513).27: Tato have dhitimà rÃjaputto
                    dÃrÆ samÃhatva mahantam aggiæ
                    sandÅpayitvà paÂivedayittha:
                    ÃdÅpito dÃni mahÃyam aggÅti. || Ja_XVI:90 ||>@

     Yakkho aggiæ katvà Ãgataæ kumÃraæ oloketvà "ayaæ purisasÅho, maraïena pi 'ssa bhayaæ n' atthi, mayà ettakaæ kÃlaæ evaæ nibbhayo nÃma na diÂÂhapubbo" ti lomahaæsajÃto kumÃraæ punappuna olokento nisÅdi. KumÃro tassa kiriyaæ disvà g. Ã.:

  @<Ja_XVI.3(=513).28: KhÃd' ajja man dÃni pasayhakÃrÅ,
                    kiæ maæ muhuæ pekkhasi haÂÂhalomo,>@


#<[page 033]>#
%<                          3. JayaddisajÃtaka. (513.)              33>%
@<                    tathà tathà tuyham ahaæ karomi
                    yathà yathà maæ chÃdamÃno adesÅti. || Ja_XVI:91 ||>@

     Tattha muhun ti punappuna, tathà tathà tuyhamahan ti ahaæ tuyhaæ tathà tathà vacanaæ karomi, idÃni karissÃmi yathà yathà maæ chÃdayamÃno adesi khÃdissasi, tasmà khÃd' ajja man ti.
     Ath' assa vacanaæ sutvà yakkho g. Ã.:

  @<Ja_XVI.3(=513).29: N' etÃdisaæ arahati khÃditÃye
                    dhamme Âhitaæ saccavÃdiæ vada¤¤uæ,
                    muddhÃpi tassa vipphaleyya sattadhÃ
                    yo tÃdisaæ saccavÃdiæ adeyyà 'ti. || Ja_XVI:92 ||>@

     Taæ sutvà kumÃro "sace maæ na khÃditukÃmo si atha kasmà dÃrÆni bha¤jÃpetvà aggiæ kÃresÅti" vatvà "palÃyissati nu kho no ti tava parigaïhatthÃyÃ" 'ti vutte "tvaæ idÃni maæ kathaæ parigaïhissasi, so 'haæ tiracchÃnayoniyaæ nibbatto Sakkassa devara¤¤o attÃnaæ parigaïhituæ na adÃsin" ti vatvÃ

  @<Ja_XVI.3(=513).30: Indaæ hi so brÃhmaïaæ ma¤¤amÃno (vol. III p. 51.)
                    saso avÃsesi sake sarÅre,
                    ten' eva so candimà devaputto
                    sasatthuto kÃmaduh' ajja yakkho ti Ã. || Ja_XVI:93 ||>@

     Tass' attho: Indaæ hi so sasapaï¬ito brÃhmaïo eso ti brÃhmaïaæ ma¤¤amÃno ajja imaæ sarÅraæ khÃditvà idha vasà 'ti evaæ sake sarÅre attano sarÅraæ dÃtuæ avÃsesi vÃsÃpesÅti attho sarÅra¤ c' assa bhakkhatthÃya adÃsi, Sakko pabbatarasaæ pÅÊetvà ÃdÃya candamaï¬ale sasalakkhaïaæ akÃsi, tato paÂÂhÃya ten' eva sasalakkhaïena so candimà devaputto sasÅ sasÅti evaæ sasatthuto lokassa kÃmaduho pemavaddhano ajja yakkho virocati, kappaÂÂhiyaæ h' etaæ paÂihÃriyan ti.


#<[page 034]>#
%<34                                 XVI. TiæsanipÃta.>%
     Taæ sutvà yakkho kumÃraæ vissajjento

  @<Ja_XVI.3(=513).31: Cando yathà RÃhumukhà pamutto
                    virocate pannarase va bhÃnumÃ
                    evaæ tuvaæ porisÃdà pamutto
                    viroca Kampilla mahÃnubhÃva
                    Ãmodavaæ pitaraæ mÃtara¤ ca,
                    sabbo ca te nandatu ¤Ãtipakkho ti Ã. || Ja_XVI:94 ||>@

     Tattha bhÃnumà ti suriyo. i. v. h.: yathà pannarase RÃhumukhà pamutto cando và bhÃnumà và virocati evaæ tvam pi mama santikà mutto KampillaraÂÂhe viroca mahÃnubhÃvà 'ti, nandatÆ 'ti tussatu
     "Gaccha mahÃvÅrÃ" 'ti M-aæ uyyojesi. So pi taæ nibbisevanaæ katvà pa¤casÅlÃni datvà "yakkho nu kho eso no" ti parigaïhanto "yakkhÃnaæ akkhÅni rattÃni honti animisÃni, chÃyà na pa¤¤Ãyati, asaæbhÅtà honti, nÃyaæ yakkho, manusso esa, mayhaæ kira pitu tayo bhÃtaro yakkhiniyà gahitÃ, tesu tÃya dve khÃdità bhavissanti eko puttasinehena paÂijaggito bhavissati, iminà tena bhavitabbaæ, imaæ netvà mayhaæ pitu Ãcikkhitvà rajje patiÂÂhÃpessÃmÅti" cintetvà "evam bho, na tvaæ yakkho, pitu me jeÂÂhabhÃtiko si, ehi mayà saddhiæ gantvà kulasantake rajje chattaæ ussÃpehÅti" vatvà itarena "nÃhaæ manusso" ti vutte "na tvaæ mayhaæ saddahasi, atthi pana so yassa saddahasÅti" pucchitvà "atthi asukaÂÂhÃne dibbacakkhutÃpaso" ti vutte taæ ÃdÃya tattha agamÃsi. TÃpaso tam disvà va "kiæ karonto pitÃputtà ara¤¤e carathÃ" 'ti vatvà tesaæ ¤ÃtibhÃvaæ kathesi. So porisÃdo tassa saddahitvà "tÃta tvaæ gaccha, ahaæ ekasmiæ yeva attabhÃve dvidhà jÃto, na me rajjen' attho, pabbajissÃm ahan" ti tÃpasassa santike isipabbajjaæ pabbaji. Atha naæ kumÃro vanditvà nagaram agamÃsi.


#<[page 035]>#
%<                     3. JayaddisajÃtaka. (513.)                   35>%
     Tam atthaæ pakÃsento S. 

  @<Ja_XVI.3(=513).32: Tato have dhitimà rÃjaputto
                    kata¤jalÅ paggayha porisÃdaæ
                    anu¤¤Ãto sotthi sukhÅ arogo
                    paccÃga Kampillam AlÅnasatto ti || Ja_XVI:95 ||>@

gÃthaæ vatvà tassa nagaraæ gatassa negamÃdÅhi katakiriyaæ dassento osÃnagÃtham Ã.:

  @<Ja_XVI.3(=513).33: Taæ negamà jÃnapadà ca sabhe
                    hatthÃrohà rathikà pattikà ca
                    namassamÃnà pa¤jalikÃ-m-upÃgamuæ:
                    nam' atthu te, dukkarakÃrako sÅti. || Ja_XVI:96 ||>@

     RÃjà "kumÃro kirÃgato" ti sutvà paccuggamanaæ akÃsi.
KumÃro mahÃjanaparivÃro gantvà rÃjÃnaæ vandi. Atha naæ so pucchi: "tÃta kathaæ tÃdisà porisÃdà mutto sÅti". "TÃta nÃyaæ yakkho, tumhÃkaæ jeÂÂhabhÃtà esa mayhaæ petteyyo" ti sabbapavattiæ Ãrocetvà "tumhehi mama petteyyaæ daÂÂhuæ vaÂÂatÅti" Ãha. RÃjà taæ khaïaæ ¤eva bheriæ carÃpetvà mahantena parivÃrena tÃpasÃnaæ santikaæ agamÃsi. MahÃtÃpaso tassa yakkhiniyà Ãnetvà akhÃditvà positakÃraïa¤ ca yakkhabhÃvakÃraïa¤ ca tesaæ ¤ÃtibhÃva¤ ca sabbaæ vitthÃrena kathesi. RÃjà "ehi bhÃtika, rajjaæ kÃrehÅti" Ãha.
"Alaæ mahÃrÃjÃ" 'ti. "Tena hi etha, uyyÃne vasissatha, ahaæ vo catupaccayehi upaÂÂhahissÃmÅti". "NÃgacchÃmi mahÃrÃjÃ" 'ti. RÃjà tesaæ assamato avidÆre ekaæ pabbatantaraæ khandhÃvÃram bandhitvà mahantaæ taÊÃkaæ kÃretvà kedÃre sampÃdetvà mahÃdhanaæ kulasahassaæ Ãnetvà mahÃgÃmaæ nivesetvà tÃpasÃnaæ bhikkhÃhÃraæ paÂÂhapesi. So gÃmo CullakammÃsadammanigamo jÃto. SutasomamahÃsattena porisÃdassa damitapadeso MahÃkammÃsadammaæ nÃmà 'ti veditabbo.


#<[page 036]>#
%<36                            XVI. TiæsanipÃta>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     S. i. d. Ã. s. p. j. s. (SaccapariyosÃne mÃtiposakatthero sotÃpattiphale patiÂÂhahi): "Tadà mÃtÃpitaro mahÃrÃjakulÃni ahesuæ, tÃpaso SÃriputto, porisÃdo AÇgulimÃlo, kaniÂÂhà UppalavaïïÃ, aggamahesÅ RÃhulamÃtÃ, AlÅnasattukumÃro aham evÃ" 'ti. JayaddisajÃtakaæ.

                      $<4. ChaddantajÃtaka.>$
     Kinnu socasÅti. Idam S. J. v. ekaæ daharabhikkhuniæ Ã. k. Sà kira SÃvatthiyaæ ekà kuladhÅtà gharÃvÃse ÃdÅnavaæ disvà pabbajitvà ekadivasaæ bhikkhunÅhi saddhiæ dhammasavanÃya gantvà alaækatadhammÃsane nisÅditvà dhammaæ desentassa Dasabalassa aparimÃïapu¤¤appabhÃvanibbattaæ uttamarÆpasampattiyuttaæ attabhÃvaæ oloketvà "pariciïïapubbà nu kho me bhavamhi carantiyà imassa purisassa pÃdaparicÃrikÃ" ti cintesi. Ath' assà taæ khaïaæ ¤eva jÃtissara¤¤Ãïaæ uppajji: "ChaddantavÃraïakÃle ahaæ imassa purisassa pÃdaparicÃrikà bhÆtapubbÃ" 'ti. Ath' assà sarantiyà mahantaæ pÅtipÃmojjaæ uppajji. Sà pÅtivegena mahÃhasitaæ hasitvà puna cintesi: "pÃdaparicÃrikà nÃma sÃmikÃnaæ hitajjhÃsayà hi appakà ahitajjhasayà va bahutara, hitajjhÃsayà nu kho ahaæ imassa purisassa ahosiæ ahitajjhÃsayÃ" ti sà anussaramÃnà "ahaæ appamattakaæ dosaæ hadaye Âhapetvà vÅsaæratanasatikaæ ChaddantamahÃgajissaraæ Sonuttaraæ nÃma nesÃdaæ pesetvà visapÅtasallena vijjhÃpetvà jÅvitakkhayaæ pÃpesin" ti addasa. Ath' assà soko udapÃdi, hadayaæ uïhaæ ahosi, sà sokaæ sandhÃretuæ asakkonti assasitvà passasitvà mahÃsaddena parodi. Taæ disvà S. sitaæ pÃtukaritvà "ko nu kho bhante hetu sitassa pÃtukammÃyÃ" 'ti bhikkhusaæghena puÂÂho "bhikkhave ayaæ daharabhikkhunÅ pubbe mayi kataæ aparÃdhaæ saritvà rodÅti" vatvà a. Ã.


#<[page 037]>#
%<                     4. ChaddantajÃtaka. (514.)                   37>%
     AtÅte Himavati Chaddanta-dahaæ upanissÃya aÂÂhasahassà hatthinÃgà vasiæsu iddhimanto vehasayaægamÃ. Tadà Bo. jeÂÂhakavÃraïassa putto hutvà nibbatti, so sabbaseto ahosi rattamukhapÃdo. So aparabhÃge vuddhippatto aÂÂhÃsÅtihatthubbedho ahosi vÅsaæratanasatÃyÃmo aÂÂhapaïïÃsahatthÃya rajatadÃmasadisÃya soï¬Ãya samannÃgato, dantà pan' assa parikkhepato païïarasahatthà ahesuæ dÅghato tiæsahatthà chabbaïïÃhi rasmÅhi samannÃgatÃ. So aÂÂhannam nÃgasahassÃnaæ jeÂÂhako ahosi, paccekabuddhe pÆjesi. Tassa dve aggamahesiyo ahesuæ Cullasubhaddà MahÃsubbaddà cà 'ti.
NÃgarÃjà aÂÂhasahassanÃgaparivÃro Ka¤canaguhÃyaæ vasati.
So pana Chaddantadaho ÃyÃmato ca vitthÃrato ca pa¤¤Ãsayojano hoti, tassa majjhe dvÃdasayojanappamÃïe ÂhÃne sevÃlaæ và païakaæ và n' atthi, maïikkandhavaïïaæ udakam eva santiÂÂhati. Tadanantaraæ yojanavitthataæ suddhaæ kallahÃravanaæ taæ udakaæ parikkhipitvà Âhitaæ. Tadanantaraæ yojanavitthatam eva suddhaæ nÅluppalavanaæ taæ parikkhipitvà Âhitaæ, yojanayojanavitthatÃn' eva rattuppalasetuppala rattapadumasetapadumakumudavanÃni purimaæ purimaæ parikkhipitvà ÂhitÃni, imesaæ pana sattannaæ vanÃnaæ anantaraæ sabbesam pi tesaæ kallahÃrÃdivasena omissakavanaæ yojanavitthatam eva tÃni parikkhipitvà Âhitaæ. Tadanantaraæ nÃgÃnaæ patiÂÂhappamÃïe udake yojanavitthatam eva rattasÃlivanaæ. Tadanantaraæ udakapariyante nÅlapÅtalohitodÃtasurabhisukhumakusumasamÃkiïïaæ khuddakagacchavanaæ. Iti imÃni dasa vanÃni yojanayojanavittharÃn' eva. Tato khuddakarÃjamahÃrÃjamÃsamuggavanaæ. Tadanantaraæ tipusaelÃÊukalÃbukakumbhaï¬avallivanÃni. Tato pÆgarukkhappamÃïaæ ucchuvanaæ. Tato hatthidantappamÃïaæ kadaliphalaæ kadalivanaæ.


#<[page 038]>#
%<38                                 XVI. TiæsanÅpÃta>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tato sÃlivanaæ. Tadanantaraæ cÃÂippamÃïaphalaæ panasavanaæ. Tato madhuraphalaæ ci¤cavanaæ.
Tato kaviÂÂhavanaæ. Tato omissako mahÃvanasaï¬o. Tato veïuvanaæ. Ayam assa tasmiæ kÃle sampatti, SaæyuttaÂÂhakathÃya pana idÃni vattamÃnasampatti yeva kathitÃ. Veïuvanaæ pana parikkhipitvà sattapabbatà ÂhitÃ, tesaæ bÃhirantato paÂÂhÃya paÂhamo CullakÃlapabbato nÃma, dutiyo MahÃkÃlapabbato nÃma, tato Udakapabbato nÃma, tato Candapassapabbato nÃma, tato Suriyapassapabbato nÃma, tato Maïipassapabbato nÃma, tato sattamo Suvaïïapassapabbato nÃma, so ubbedhato sattayojaniko Chaddantadahaæ parikkhipitvà pattassa mukhavaÂÂi viya Âhito, tassa abbhantarimapassaæ suvaïïavaïïaæ, tato nikkhantena obhÃsena Chaddantadaho samuggatabÃlasuriyo viya hoti, bÃhirimapabbatesu pana eko ubbedhato cha yojanÃni eko pa¤ca eko cattÃri eko tÅni eko dve eko yojanaæ. Evaæ sattapabbataparikkhittassa pana tassa dahassa pubbuttarakaïïe udakavÃtapaharaïokÃse mahÃnigrodharukkho, tassa khandho parikkhepato pa¤cayojaniko ubbedhato sattayojaniko, catÆsu disÃsu catasso sÃkhà chayojanikÃ, uddhaæ uggatasÃkhÃpi chayojanikà va, iti so mÆlato paÂÂhÃya ubbedhena terasayojaniko sÃkhÃnaæ orimantato yÃva pÃrimantà dvÃdasayojaniko aÂÂhahi pÃrohasahassehi paÂimaï¬ito Muï¬amaïipabbato viya vilasamÃno tiÂÂhati. Chaddantadahassa pana pacchimadisÃbhÃgena Suvaïïapabbate dvÃdasayojanikà Ka¤canaguhÃ. Chaddanto nÃgarÃjà vassÃratte aÂÂhasahassanÃgaparivuto Ka¤canaguhÃyaæ vasati, gimhakÃle udakavÃtaæ sampaÂicchamÃno mahÃnigrodhamÆle pÃrohantare tiÂÂhati. Ath' assa ekadivasaæ "mahÃsÃlavanaæ pupphitan" ti Ãrocayiæsu, so saparivÃro "sÃlakÅlaæ kÅÊissÃmÅti"


#<[page 039]>#
%<                          4. ChaddantajÃtaka. (514.)              39>%
taæ sÃlavanaæ gantvà ekaæ supupphitaæ sÃlarukkhaæ kumbhena pahari. Tadà Cullasubhaddà uparivÃtapasse ÂhitÃ, tassà sarÅre sukkhadaï¬akamissÃni purÃïapaïïÃni c' eva tambakipillikÃni ca patiæsu. MahÃsubhaddà pana adhovÃtapasse ÂhitÃ, tassà sarÅre pupphareïuki¤jakkhapattÃni patiæsu.
Cullasubhaddà "attano piyabhariyÃya upari pupphareïuki¤jakkhapattÃni pÃtesi, mama sarÅre sukkhadaï¬akamissÃni purÃïapaïïÃni c' eva tambakipillikÃni ca, hotu jÃnissÃmÅti" MahÃsatte veraæ bandhi. Aparam pi divasaæ nÃgarÃjà saparivÃro nahÃnatthÃya Chaddantadahaæ otari, atha dve taruïanÃgà soï¬ehi usÅrakalÃpe gahetvà KelÃsakÆÂaæ majjantà viya nahÃpesuæ, tasmiæ nahÃtvà uttiïïe dve kaïeruyo nahÃpesuæ, tÃpi uttaritvà M-assa santike aÂÂhaæsu. Tato aÂÂhasahassanÃgà saraæ otaritvà udakakÅÊaæ kÅÊitvà sarato nÃnÃpupphÃni Ãharitvà rajatathÆpaæ alaækarontà viya M-aæ alaækaritvà pacchà dve kaïeruyo alaækariæsu. Ath' eko hatthi sare vicaranto sattuddayamahÃpadumaæ labhitvà Ãharitvà M-assa adÃsi. So taæ soï¬Ãya gahetvà reïuæ kumbhe okiritvà jeÂÂhikÃya MahÃsubhaddÃya adÃsi. Taæ disvà itarà "idam pi sattuddayamahÃpadumaæ attano piyabhariyÃya eva dadÃti na mayhan" ti puna pi tasmiæ veraæ bandhi. Ath' ekadivasaæ B-tte madhuraphalÃni c' eva bhisamuÊÃlÃni ca pokkharamadhunà yojetvà pa¤casate paccekabuddhe bhojente Cullasubhaddà attanà laddhaphalÃphalaæ paccekabuddhÃnaæ datvà "ito dÃni cavitvà MaddarÃjakule nibbattitvà Subhaddà nÃma rÃjaka¤¤Ã hutvà vayappattà BÃrÃïasira¤¤o aggamahesibhÃvaæ patvà tassa piyà manÃpà taæ attano ruciæ kÃretuæ samatthà hutvà tassa Ãcikkhitvà ekaæ luddakaæ pesetvà imaæ hatthiæ visapÅtena kaï¬ena vijjhÃpetvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà chabbaïïaraæsÅ vissajjente yamakadante ÃhÃrÃpetuæ samatthà homÅti" patthanaæ Âhapesi.


#<[page 040]>#
%<40                        XVI. TiæsamipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sà tato paÂÂhÃya gocaraæ agahetvà sussitvà nacirass' eva kÃlaæ katvà MaddaraÂÂhe rÃjamahesiyà kucchismiæ nibbatti, Subhaddà ti 'ssà nÃmaæ kariæsu. Atha naæ vayappattam BÃrÃïasira¤¤o adaæsu, sà tassa piyà ahosi manÃpà soÊasannam itthisahassÃnaæ jeÂÂhikÃ, jÃtissara¤¤Ãïaæ patilabhi. Sà cintesi: "samiddhà me patthanÃ, idÃni tassa nÃgassa yamakadante ÃhÃrÃpessÃmÅti" Tato sarÅraæ telena makkhetvà kiliÂÂhavatthaæ nivÃsetvà gilÃnÃkÃraæ dassetvà ma¤cake nipajji. RÃjà "kuhiæ SubhaddÃ" ti vatvà "gilÃnÃ" ti sutvà sirigabbhaæ pavisitvà ma¤cake nisÅditvà tassà piÂÂhiæ parimajjanto paÂhamam g. Ã.:

  @<Ja_XVI.4(=514).1: Kin nu socasi anujjaÇgi, paï¬u sÅ varavaïïini,
                    milÃyasi visÃlakkhi, mÃlà va parimaddità ti. || Ja_XVI:97 ||>@

     Tattha anujjaÇgÅti ka¤canasannibhasarÅre, mÃlà va parimaddità ti hatthehi parimadditapadumamÃlà viya.
     Taæ sutvà sà itaraæ gÃthaæ Ãha:

  @<Ja_XVI.4(=514).2: DohaÊo me mahÃrÃja supinanten' upaccagÃ,
                    na so sulabharÆpo va yÃdiso mama dohaÊo ti. || Ja_XVI:98 ||>@

     Tattha na so ti yÃdiso mama supinantena upaccagà supinaæ passantiyà mayà diÂÂho dohaÊo so sulabharÆpo viya na hoti dullabho so. mayhaæ pana taæ alabhantiyà jÅvitaæ n' atthÅti avoca.
     Taæ sutvà rÃjà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.4(=514).3: Ye keci mÃnusà kÃmà idhalokasmiæ nandane
                    sabbe te pacurà mayhaæ, ahan te dammi dohaÊan ti. || Ja_XVI:99 ||>@

     Tattha pacurà ti bahÆ sulabhÃ.
     Taæ sutvà devÅ "mahÃrÃja, dullabho mama dohaÊo, na naæ idÃni kathemi, yÃvatakà pana vo vijite luddà te sabbe sannipÃtÃpetha,


#<[page 041]>#
%<                      4.ChaddantajÃtaka.(514)                     41>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tesaæ majjhe kathessÃmÃti" dÅpentÅ anantaraæ g. Ã.

  @<Ja_XVI.4(=514).4: Luddà deva samÃyantu ye keci vijite tava,
                    etesaæ aham akkhissaæ yÃdiso mama dohaÊo ti. || Ja_XVI:100 ||>@

     RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sirigabbhà nikkhamitvà "`yÃvatikà tiyojanasatike KÃsiraÂÂhe luddà te sabbe sannipÃtentÆ' 'ti bheri¤ carÃpethÃ" 'ti amacce ÃïÃpesi, te tathà akaæsu.
Nacirass' eva KÃsiraÂÂhavÃsino luddà yathÃbalaæ païïÃkÃraæ gahetvà ÃgatabhÃvaæ ra¤¤o ÃrocÃpesuæ, te sabbe pi saÂÂhisahassamattà ahesuæ. RÃjà tesaæ ÃgatabhÃvaæ ¤atvà vÃtapÃne Âhito hatthaæ pasÃretvà tesaæ ÃgatabhÃvaæ deviyà kathento

  @<Ja_XVI.4(=514).5: Ime te luddakà devi katahatthà visÃradÃ
                    vana¤¤Æ ca miga¤¤Æ ca, mama te cattajÅvità ti Ã. || Ja_XVI:101 ||>@

     Tattha ime te ti ye tvaæ sannipÃtÃpesi ime te, katah atthà ti vijjhanachedane sukatahatthà kusalà susikkhitÃ, visÃradà ti nibbhayÃ, vana¤¤Æ ca miga¤¤Ã cà 'ti vanÃni ca mige ca jÃnanti, mama te ti sabbe pite mama cattajÅvitÃ, yam ahaæ icchÃmi tam karontÅti.
     Taæ sutvà devÅ te Ãmantetvà itaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XVI.4(=514).6: Luddaputtà nisÃmetha yÃvant' ettha samÃgatÃ:
                    chabbisÃïaæ gajaæ setaæ addasaæ supinen' ahaæ,
                    tassa dantehi me attho, alÃbhe n' atthi jÅvitan ti. || Ja_XVI:102 ||>@

     Tattha nisÃmethà ti suïÃtha, chabbisÃïan ti chabbaïïavisÃïaæ.
     Taæ sutvà luddaputtÃ

  @<Ja_XVI.4(=514).7: Na no pitunnaæ na pitÃmahÃnaæ
                    dittho suto ku¤jaro chabbisÃïo>@


#<[page 042]>#
%<42                            XVI. TiæsanÅpÃta>%
@<                    yam addasà supine rÃjaputti,
                    akkÃhi no yÃdiso hatthinÃgo ti bhÃsiæsu. || Ja_XVI:103 ||>@

     Tattha pitunnan ti karaïatthe sÃmivacanaæ, i. v. h.: n' eva amhÃkaæ pitÆhi na pitÃmahehi evarÆpo ku¤jaro diÂÂhapubbo pageva amhehi, tasmà attanà diÂÂhalakkhaïavasena akkhÃhi no yÃdiso tayà diÂÂho hatthinÃgo ti.
     Anantaraæ gÃthÃpi tehi yeva vuttÃ:

  @<Ja_XVI.4(=514).8: Disà catasso vidisà catasso (vol. I p. 401)
                    uddhaæ adho, dasa disà imÃyo,
                    katamaæ disaæ tiÂÂhati nÃgarÃjÃ
                    yam addasà supine chabbisÃïan ti. || Ja_XVI:104 ||>@

     Tattha disà ti disÃ, kataman ti etÃsu disÃsu katamÃya disÃya.
     Evaæ vutte Subhaddà sabbe ludde oloketvà tesaæ antare patthaÂapÃdaæ bhattapuÂasadisajaæghaæ mahÃjÃnuæ mahÃphÃsukaæ bahalamassuæ tambadÃÂhikaæ nibbiddhapiÇgalaæ dussaïÂhÃnaæ bhÅbhacchaæ sabbesaæ matthakamatthakena pa¤¤ÃyamÃnaæ M-assa pubbe veriæ Sonuttaraæ nÃma nesÃdaæ disvà "esa mama vacanaæ kÃtuæ sakkhissatÅti" rÃjÃnaæ anujÃnÃpetvà taæ ÃdÃya sattabhÆmakapÃsÃdassa uparimatalaæ Ãruyha uttarasÅhapa¤jaraæ vivaritvà UttarahimavantÃbhimukhaæ hatthaæ pasÃretvà catasso gÃthà ÃthÃsi.

  @<Ja_XVI.4(=514).9: Ito ujuæ uttariyaæ disÃyaæ
                    atikamma so satta girÅ brahante
                    Suvaïïapasso nÃma girÅ uÊÃro
                    supupphito kimpurisÃnuciïïo. || Ja_XVI:105 ||>@

  @<Ja_XVI.4(=514).10: ùruyha selaæ bhavanaæ kinnarÃnaæ
                    olokaya pabbatapÃdamÆlaæ,>@


#<[page 043]>#
%<                          4. ChaddantajÃtaka (514.)               43>%
@<                    atha dakkhasÅ meghasamÃnavaïïaæ
                    nigrodharÃjaæ aÂÂhasahassapÃdaæ. || Ja_XVI:106 ||>@

  @<Ja_XVI.4(=514).11: Tath' acchatÅ ku¤jaro chabbisÃïo
                    sabbaseto duppasaho parehi,
                    rakkhanti naæ aÂÂhasahassanÃgÃ
                    ÅsÃdantà vÃtajavappahÃrino. || Ja_XVI:107 ||>@

  @<Ja_XVI.4(=514).12: TiÂÂhanti te bhimÆla passasantÃ,
                    kuppanti vÃtassa pi eritassa,
                    manussabhÆtaæ pana tattha disvÃ
                    bhasmaæ kareyyaæ, nÃssa rajo pi tassà 'ti. || Ja_XVI:108 ||>@

     Tattha ito ti imamhà ÂhÃnÃ, uttariyan ti uttarÃyaæ, uÊÃro ti mahà itarehi chahi pabbatehi uccataro, olokayà 'ti olokeyyÃsi, tatthacchatÅti tasmiæ nigrodharukkhamÆle gimhasamaye udakavÃtaæ sampaÂicchanto tiÂÂhati, duppasaho ti a¤¤e taæ upagantvà pasayhakÃraæ kÃtuæ samatthà nÃma n' atthÅti duppasaho parehi, IsÃdantà ti rathÅsÃsamÃnadantÃ, vÃtajavappahÃrino ti vÃtajaveïa gantvà paccÃmitte paharaïasÅlÃ, bhÅmÆlà ti bhiæsanakamahÃsaddà nibaddhaæ assÃsaæ mu¤cantÃ, eritassà 'ti vÃtassa yaæ saddÃnubaddhaæ eritaæ calanaæ kampanaæ tassa pi kuppanti evaæ pharusaæ, nÃssà 'ti tassa nÃsÃvÃtena viddhaæsitvà bhasmaæ katassa tassa rajo pi na bhaveyya.
     Taæ sutvà Sonuttaro; maraïabhayabhÅto

  @<Ja_XVI.4(=514).13: BahÆ h' ime rÃjakulamhi santi
                    pilandhanà jÃtarÆpassa devi>@


#<[page 044]>#
%<44                                 XVI. TiæsanipÃta.>%
@<                    muttà maïÅ veluriyÃmayà ca,
                    kiæ kÃhasÅ dantapilandhanena,
                    udÃhu ghÃtessasi luddaputte ti Ãha. || Ja_XVI:109 ||>@

     Tattha pilandhanà ti ÃbharaïÃni, veÊuriyÃmayà ti veÊuriyÃmayÃni, ghÃtessasÅti udÃhu pilandhanapadesena luddaputte ghÃtÃpetukÃmÃsÅti pucchati.
     Tato devÅ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.4(=514).14: Sà issità dukkhità c' asmi ludda,
                    uddha¤ ca sussÃmi anussarantÅ,
                    karohi me luddaka etam atthaæ,
                    dassÃmi te gÃmavarÃni pa¤cà 'ti. || Ja_XVI:110 ||>@

     Tattha sà ti sà ahaæ, anussarantÅti tena vÃraïena mayi kataæ varaæ anussaramÃnÃ, dassÃmi te ti etasmiæ te atthe nipphÃdite saævacchare satasahassuÂÂhÃnake pa¤ca gÃme dadÃmÅti.
     Eva¤ ca pana vatvà "samma luddaka `ahaæ etaæ chaddantahatthiæ mÃrÃpetvà yamakadante ÃharÃpetuæ samatthà homÅti' paccekabuddhÃnaæ dÃnaæ datvà patthanaæ Âhapesiæ, mayà supinantena diÂÂhan nÃma n' atthi, sà pana mayà patthitapatthanà samijjhissati, tvaæ gacchanto mà bhÃyÅti" taæ samassÃsesi. So "sÃdhu ayyo" ti tassà vacanaæ sampaticchitvà "tena hi me pÃkaÂaæ katvà tassa vasanaÂÂhÃnaæ kathehÅti" pucchanto

  @<Ja_XVI.4(=514).15: Katth' acchatÅ kattha-m-upeti ÂhÃnaæ,
                    vÅthi 'ssa kà nahÃnagatassa hoti,
                    kathaæ hi so nahÃyati nÃgarÃjÃ,
                    kathaæ vijÃnemu gatiæ gajassà 'ti Ã. || Ja_XVI:111 ||>@

     Tattha katthacchatÅti kattha vasati, katthamupeti ÂhÃnan ti kattha ÂiÂÂhatÅti attho, vÅthissa kà ti tassa nahÃnagatassa kà vÅthi hoti, kataramaggena nÃma gacchatÅti, kathaæ vijÃnemÆ 'ti tayà akathite mayaæ kathaæ tassa gajassa gatiæ vijÃnissÃma, tasmà kathehi no ti attho.


#<[page 045]>#
%<                          4. ChaddantajÃtaka. (514.)              45>%
     Tato sà jÃtissara¤¤Ãïena paccakkhato diÂÂhaÂÂhÃnaæ tassa ÃcikkhantÅ dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.4(=514).16: Tatth' eva sà pokkharaïÅ adÆre
                    rammà sutitthà ca mahodikà ca
                    sampupphità bhamaragaïÃnuciïïÃ,
                    ettha hi so nahÃyati nÃgarÃjÃ. || Ja_XVI:112 ||>@

  @<Ja_XVI.4(=514).17: SÅsaæ nahÃto uppalamÃlabhÃrÅ
                    sabbaseto puï¬arÅkattacaægÅ
                    ÃmmodamÃno gacchatÅ [san] niketaæ
                    purakkhatvà mahesiæ sabbabhaddan ti. || Ja_XVI:113 ||>@

     Tattha tatthevà 'ti tassa vasanaÂÂhÃne yeva, pokkharaïÅti Chaddantadaham sandhÃyÃha, sampupphità ti duvidhehi kumudehi tividhehi uppalehi pa¤cavaïïehi ca padumehi samantato pupphitÃ, ettha hi so ti so nÃgarÃjà ettha Chaddantadahe nahÃyati, uppalamÃlabhÃrÅti uppalÃdÅnaæ jalajathalajÃnaæ pupphÃnaæ mÃlaæ bharanto, puï¬arÅkattacaægÅti puï¬arÅkasadisattacabhÃvena odÃtena aÇgena samannÃgato, ÃmodamÃno ti Ãmoditapamodito, sanniketan ti attano vasanaÂÂhÃnaæ, purakkhatvà ti sabbabhaddaæ nÃma mahesiæ purato katvà aÂÂhahi nÃgasahassehi parivuto attano vasanaÂÂhÃnaæ gacchati.
     Taæ sutvà Sonuttaro "sÃdhu ayye, ahan taæ vÃraïaæ mÃretvà dante ÃharissÃmÅti" sampaÂicchi. Ath' assa sà tuÂÂhà sahassaæ datvà "gehaæ tÃva gaccha, ito sattÃhaccayena tattha gamissasÅti" taæ uyyojetvà kammÃre pakkosÃpetvà "tÃta amhÃkaæ vÃsipharasukuddÃlanikhÃdanamuÂÂhikaveÊugumbacchedanasatthitiïalÃyanÃsilohadaï¬akhÃnukÃyasiæghÃÂakehi attho, sabbaæ sÅghaæ katvà ÃharÃ" 'ti ÃïÃpetvà cammakÃre pakkosÃpetvà "tÃta amhÃkaæ kumbhakÃragÃhikaæ cammabhastaæ kÃtuæ vaÂÂati, cammayottavarattahatthipÃdaupÃhanacammachattehi pi no attho, sabbaæ sÅghaæ katvà Ãharà 'ti ÃïÃpesi. Te ubho pi sabbÃni tÃni sÅghaæ katvà Ãharitvà adaæsu.


#<[page 046]>#
%<46                      XVI. TiæsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sà tassa pÃtheyyaæ saævidahitvà araïÅsahitaæ Ãdiæ katvà sabbaæ upakaraïa¤ ca baddhasattuÃdikaæ pÃtheyya¤ ca cammabhastÃyaæ pakkhipi, taæ sabbam pi kumbhabhÃramattaæ ahosi. Sonuttaro pi attano parivacchaæ katvà sattame divase Ãgantvà deviæ vanditvà aÂÂhÃsi. Atha naæ sà "niÂÂhitaæ te samma panthÆpakaraïaæ, imaæ tÃva pasibbakaæ gaïhÃ" 'ti Ãha. So pana mahÃthÃmo pa¤cannaæ hatthÅnaæ balaæ dhÃreti, tasmà taæ pÆpapasibbakaæ viya ukkhipitvà upakacchantare Âhapetvà rittahattho viya aÂÂhÃsi.
Cullasubhaddà luddassa dÃrakÃnaæ paribbayaæ datvà ra¤¤o Ãcikkhitvà Sonuttaraæ uyyojesi. So pi rÃjÃna¤ ca devi¤ ca vanditvà rÃjanivesanà oruyha rathe Âhapetvà mahantena parivÃrena nagarà nikkhamitvà gÃmanigamaparamparÃya paccantaæ patvà jÃnapade nivattetvà paccantavÃsÅhi saddhiæ ara¤¤aæ pavisitvà manussapathaæ atikkamma paccantavÃsino pi nivattetvà ekako va gacchanto tiæsayojanikaæ maggaæ dabbagahanaæ kÃsagahanaæ tiïagahanaæ tulasigahanaæ saragahanaæ tirivacchagahanÃdÅni chakaïÂakagumbakagahanÃnÅ vettagahanaæ omissakagahanaæ naÊavanasaravanagahanasadisaæ uragena pi dubbinivijjhaæ ghanavanagahanaæ rukkhagahanaæ veÊugahanaæ kalalagahanaæ udakagahanaæ pabbatagahanan ti aÂÂhÃrasagahanÃni paÂipÃÂiyà patvà dabbagahanÃdÅni asitena lÃyitva tulasigahanÃdÅni veïugumbaccahedanasatthena chinditvà rukkhe pharasunà koÂÂetvà atimahante nikhÃdanena vijjhitvà maggaæ karonto veÊuvane nisseïiæ katvà veÊugumbaæ Ãruyha veÊuæ chinditvà aparassa veÊugumbassa upari pÃtetvà veÊugumbamatthaken' eva gantvà kalalagahane sukkhapadaraæ attharitvà tena gantvà aparaæ attharitvà itaraæ khipitvà puna purato attharanto taæ atikkamitvà doïiæ katvà tÃya udakagahanaæ taritvà pabbatapÃde Âhatvà ayasiæghÃÂakaæ yottena bandhitvà uddhaæ khipitvà pabbate laggÃpetvà yottenÃruyha vajiraggena lohadaï¬ena pabbataæ vijjhitvà khÃïukam koÂÂetvà tattha Âhatvà siæghÃÂakaæ Ãka¬¬hitvà puna upari laggÃpetvà tattha Âhito cammayottaæ olambetvà taæ ÃdÃya otaritvà heÂÂhimakhÃïuke bandhitvà vÃmahatthena yottaæ gahetvà dakkhiïahatthena muggaraæ ÃdÃya yottaæ paharitvà khÃïukaæ nÅharitvà puna abhirÆhati,


#<[page 047]>#
%<                     4.ChaddantajÃtaka (514.)                     47>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  eten' upÃyena pabbatamatthakaæ Ãruyha parato otaranto purimanayen' eva paÂhamapabbatamatthake khÃïukaæ koÂÂetvà cammapasibbake yottaæ bandhitvà khÃïuke veÂhetvà sayaæ antopasibbake nisÅditvà makkaÂakÃnaæ makkaÂasuttavissajjanÃkÃrena yottaæ viniveÂhento otari, cammachattena vÃtaæ gÃhÃpetvà sakuïo viya otaratÅti pi vadanti yeva. Evaæ tassà SubhaddÃya vacanaæ ÃdÃya nagarà nikkhamitvà sattarasagahanÃni atikkamitvà pabbatagahanaæ patvà tarÃpi cha pabbate atikkamitvà Suvaïïapassapabbatamatthakaæ abhirÆÊhabhÃvaæ Ãcikkhanto S. Ã.:

  @<Ja_XVI.4(=514).18: Tatth' eva so uggahetvÃna vÃkyaæ
                    ÃdÃya tÆïi¤ ca dhanu¤ ca luddo
                    vitureyyati satta girÅ brahante
                    Suvaïïapassaæ nÃma giriæ uÊÃraæ. || Ja_XVI:114 ||>@

  @<Ja_XVI.4(=514).19: ùruyha selaæ bhavanaæ kinnarÃnaæ
                    olokayÅ pabbatapÃdamÆlaæ.
                    tatth' addasà meghasamÃnavaïïaæ
                    nigrodharÃjaæ aÂÂhasahassapÃdaæ. || Ja_XVI:115 ||>@


#<[page 048]>#
%<48                            XVI. TiæsanipÃta.>%

  @<Ja_XVI.4(=514).20: Tatth' addasà ku¤jaraæ chabbisÃïaæ
                    sabbasetaæ duppasahaæ parehi,
                    rakkhanti naæ aÂÂhasahassanÃga
                    isÃdantà vÃtajavappahÃrino. || Ja_XVI:116 ||>@

  @<Ja_XVI.4(=514).21: Tatth' addasà pokkharaïiæ adÆre
                    rammaæ sutittha¤ ca mahodika¤ ca
                    sampupphitaæ bhamaragaïÃnuciïïaæ
                    yattha hi so nahÃyati nÃgarÃjÃ. || Ja_XVI:117 ||>@

  @<Ja_XVI.4(=514).22: DisvÃna nÃgassa gatiæ Âhiti¤ ca
                    vÅthi 'ssa yà nahÃnagatassa hoti
                    opÃtam Ãga¤chi anariyarÆpo
                    payojito cittavasÃnugÃyà 'ti. || Ja_XVI:118 ||>@

     Tattha so ti bhikkhave so luddo tatth' eva sattabhÆmikapÃsÃdatale ÂhitÃya tassà vacanaæ uggahetvà saratÆïÅra¤ ca mahÃdhanu¤ ca ÃdÃya pabbatagahanaæ patvà kataro nu kho Suvaïïapassapabbato nÃmà 'ti satta mahÃpabbate vitureyyÃti tasmiæ kÃle tuleti tÅreti, so evaæ tÅrento Suvaïïapassaæ nÃma girivaraæ disvà ayaæ so bhavissatÅti cintesi, olokayÅti taæ kinnarÃnaæ bhavanabhÆtaæ pabbataæ Ãruyha SubhaddÃya dinnasa¤¤Ãvasena heÂÂhà olokesi, tatthà 'ti tasmim pabbatapÃdamÆle avidÆre yeva taæ nigrodhaæ addasa, tatthà 'ti tasmiæ nigrodhamÆle Âhitaæ tatthà 'ti tatth' eva antopabbate tassa nigrodhassa avidÆre yattha so nahÃyati taæ pokkharaïiæ addasa, disvÃnà 'ti gÃthÃyaæ Suvaïïapassapabbatà oruyha hatthÅnaæ gatakÃle hatthipÃdakaupÃhanaæ Ãruyha tassa nÃgara¤¤o gataÂÂhÃnaæ nibaddhavasanaÂÂhÃnÃni upadhÃrento iminà maggena gacchati idha nahÃyati nahÃyitvà uttiïïo idha tiÂÂhatÅti sabbaæ disvà ahirikabhÃvena anariyarÆpo tÃya cittavasÃnugÃya payojito tasmà opÃtaæ Ãga¤chi paÂipajji, ÃvÃÂaæ khanÅti attho.
     TatthÃyaæ anupubbikathÃ: so kira M-assa vasanokÃsaæ sattamÃsÃdhikehi sattehi saævaccharehi sattadivasehi patvà vuttanayena tassa vasanokÃsaæ sallakkhetvà "idha ÃvÃÂaæ khaïitvà tasmiæ Âhito vÃraïÃdhipatiæ vijjhitvà jÅvitakkhayaæ pÃpessÃmÅti" vavatthapetvà ara¤¤aæ pavisitvà thambhÃdÅnaæ atthÃya rukkhe chinditvà dabbasambhÃre sajjetvà hatthÅsu nahÃnatthÃya gatesu tassa ÂhÃnokÃse mahÃkuddÃlena caturassaæ ÃvÃÂaæ khaïitvà uddhaÂapaæsuæ bÅjaæ vapanto viya udake vikiritvà udukkhalapÃsÃïÃnaæ upari thambhe patiÂÂhÃpetvà tulà ca kÃce ca datvà padarÃni attharitvà kaï¬appamÃïaæ chiddaæ katvà upari paæsu¤ ca kacavara¤ ca pakkhipitvà ekena passena attano pavisanaÂÂhÃnaæ katvà evaæ niÂÂhite ÃvÃÂe paccÆsakÃle yeva paÂisÅsakaæ paÂimu¤citvà kÃsÃvÃni paridahitvà saddhiæ visapÅtena sallena dhanuæ ÃdÃya ÃvÃÂaæ otaritvà aÂÂhÃsi.


#<[page 049]>#
%<                     4. ChaddantajÃtaka. (514.)                   49>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     Tam atthaæ pakÃsento S.:

  @<Ja_XVI.4(=514).23: KatvÃna kÃsuæ phalakehi chÃdayi
                    attÃnam odhÃya dhanu¤ ca luddo,
                    passÃgataæ puthusallena nÃgaæ
                    samappayÅ dukkatakammakÃrÅti vatvà || Ja_XVI:119 ||>@

  @<Ja_XVI.4(=514).24: Viddho ca nÃgo ko¤cam anÃdi ghoraæ,
                    sabbe va nÃgà ninnaduæ ghorarÆpaæ.
                    tiïa¤ ca kaÂÂha¤ ca cuïïaæ karontÃ
                    dhÃviæsu te aÂÂhadisà samantato. || Ja_XVI:120 ||>@

  @<Ja_XVI.4(=514).25: Vadhissam etan ti parÃmasanto
                    kÃsÃvam addakkhi dhajaæ isÅnaæ,
                    dukkhena phuÂÂass' udapÃdi sa¤¤Ã:
                    arahaddhajo sabbhi avajjharÆpo ti Ã. || Ja_XVI:121 ||>@

     Tattha odhÃyà 'ti odahitvà pavesetvÃ, passÃgatan ti attano ÃvÃÂassa passaæ Ãgataæ, so kira dutiyadivase Ãgantvà nahÃtvà uÂÂiïïo tasmiæ mahÃvisÃlamÃlake nÃma padese aÂÂhÃsi, ath' assa sarÅrato udakaæ nÃbhippadesena ogaÊitvà tena chiddena luddassa sarÅre pati, tÃya sa¤¤Ãya so M-assa Ãgantvà ÂhitabhÃvaæ ¤atvà taæ passÃgataæ puthunà sallena samappayi vijjhi, dukkatakammakÃrÅti tassa M-assa kÃyikacetasikassa dukkhassa uppÃdanena dukkatassa kammassa kÃrakko, ko¤camanÃdÅti ko¤canÃdaæ kari, tassa kira taæ sallaæ nÃbhiyà pavisitvà pihakÃdÅni saæcuïïitvà antÃni chinditvà piÂÂhibhÃgaæ pharasunà phÃlentaæ viya uggantvà ÃkÃse pakkhandi,


#<[page 050]>#
%<50                         XVI. TiæsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  bhinnarajatakumbhato rajataæ viya pahÃramukhena lohitaæ pagghari, balavavedanà uppajji, so vedanaæ adhivÃsetuæ asakkonto vedanÃmatto sakalapabbataæ eka ninnÃdaæ karonto tikkhattuæ mahantaæ ko¤canÃdaæ nadi, sabbevà 'ti te pi sabbe aÂÂhasahassà nÃgà taæ saddaæ sutvà maraïabhayabhÅtà ghorarÆpaæ ninaduæ, cuïïaæ karontà ti tena saddenÃgantvà chaddantavÃraïaæ vedanÃmattaæ disvà paccÃmittaæ gaïhissÃmà 'ti tiïa¤ca kaÂÂha¤ ca cuïïavicuïïaæ karontà dhÃviæsu, vadhissametan ti bhikkhave so chaddantavÃraïo disà pakkhantesu nÃgesu SubhaddÃya kaïeruyà passe Âhatvà sandhÃretvà samassÃsayamÃnÃya vedanaæ adhivÃsetvà kaï¬assa ÃgataÂÂhÃnaæ sallakkhento sace imaæ puratthimadisÃdÅhi Ãgataæ bhavissa kumbhÃdÅhi pavisitvà pacchimakÃyÃdÅhi nikkhamissati imaæ pana nÃbhiæ pavisitvà ÃkÃsaæ pakkhantaæ tasmà paÂhaviyaæ Âhitena vossaÂÂhaæ bhavissatÅti upadhÃretvà ÂhitaÂÂhÃnaæ upaparikkhitukÃmo ko jÃnÃti kiæ bhavissati Subhaddaæ apanetuæ {vaÂÂatÅti} cintetvà bhadde aÂÂhasahassanÃgà mama paccÃmittaæ pariyesantà disà pakkhantà tvaæ idha kiæ karosÅti vatvà deva ahaæ tumhe sandhÃretvà {samassÃsentÅti} Âhità khamatha me ti tikkhattuæ padakkhiïaæ katvà catÆsu ÂhÃnesu vanditvà tÃya ÃkÃsaæ pakkhantÃya bhÆmiæ pÃdaÇkhena pabari, padaraæ uppatitvà gataæ, so chiddena olokento Sonuttaraæ disvà vadhissaæ etan ti cittaæ rajatadÃmavaïïaæ soï¬aæ pavesetvà parÃmasanto BuddhÃdÅnaæ isÅnaæ dhajaæ kÃsÃvaæ addakkhi, luddo kÃsÃvaæ M-assa hatthe Âhapesi, so tam ukkhipitvà purato Âhapesi, ath' assa tena tatharÆpenÃpi dukkhena phuÂÂhassa arahaddhajo nÃma sabbhi paï¬itehi avajjharÆpo a¤¤adatthu sakkÃtabbo garukÃtabbo yevà ti ayaæ sa¤¤Ã udapÃdi, so tena saddhiæ sallapanto gÃthadvayam Ã.:

  @<Ja_XVI.4(=514).26: AnikkasÃvo kÃsÃvaæ yo vatthaæ paridahessati
                    apeto damasaccena na so kÃsÃvam arahati. || Ja_XVI:122 ||>@

              (Dhp. 9-10. JÃt. II. 198|8 Therag. v. 969.)

  @<Ja_XVI.4(=514).27: Yo ca vantakÃsÃv' assa sÅlesu susamÃhito
                    upeto damasaccena sa ve kÃsÃvam arahahÅti. || Ja_XVI:123 ||>@

     Tass' attho: samma luddaputta yo puriso rÃgÃdÅhi kasÃvehi anikkasÃvo indriyadamanena c' eva vacÅsaccena ca anupagato tehi guïehi kÃsÃyarasapÅtaæ kÃsÃvavatthaæ paridahati so taæ kÃsÃvaæ nÃrahati, ananucchaviko so tassa vatthassa,


#<[page 051]>#
%<                    4. ChaddantajÃtaka. (514.)                      51>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yo pana tesaæ kÃsÃvÃnaæ vantattà vantakasÃvo assa sÅlesu susamÃhito suppatiÂÂhito paripuïïasÅlÃcÃro so etaæ kÃsÃvaæ arahati nÃmà 'ti.
     Evaæ vatvà M. tasmiæ cittaæ nibbÃpetvà "samma kimatthaæ tvaæ maæ vijjhi attano atthena udÃhu a¤¤ena payojito sÅti" pucchi.
     Tam attham Ãvikaronto S. 

  @<Ja_XVI.4(=514).28: Samappito puthusallena nÃgo
                    aduÂÂhacitto luddakaæ ajjhabhÃsi:
                    kimatthiyaæ kissa và samma hetu
                    mamaæ vadhÅ kassa vÃyaæ payogo ti. || Ja_XVI:124 ||>@

     Tattha kimatthiyan ti Ãyatiæ kiæ patthento, kissa va ti kissa hetu kena kÃraïena, kiæ nÃma tava mayà saddhim veran ti adhippÃyo, kassa và ti kassa và a¤¤assa ayaæ payogo, kena payojito maæ vadhÅti attho.
     Ath' assa Ãcikkhanto luddo gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.4(=514).29: KÃsissa ra¤¤o mahesÅ bhadante,
                    sà pÆjità rÃjakule SubhaddÃ
                    [sÃ] taæ addasà sà ca mamaæ asaæsi,
                    dantehi attho ti ca maæ avocà 'ti. || Ja_XVI:125 ||>@

     Tattha pÆjità ti aggamahesiÂÂhÃnena pÆjitÃ, addasà ti sà kira taæ supinena addasa, asaæsÅti sà ca mama sakkÃraæ kÃretvà Himavantapadese evarÆpo nÃma nÃgo asukasmiæ nÃma ÂhÃne vasÅti Ãcikkhi, dantehÅti tassa nÃgassa chabbaïïaraæsÅ samujjaladantà tehi mam' attho pilandhanaæ kÃtukÃmo mhi te me Ãharà 'ti maæ avoca.
     Taæ sutvà "idaæ CullasubhaddÃya kamman" ti ¤atvà M. vedanaæ adhivÃsetvà "tassà mama dantehi attho n' atthi, mÃretukÃmatÃya pana pahiïÅti" dÅpento gÃthadvayam Ã.:

  @<Ja_XVI.4(=514).30: BahÆ hi me dantayugà uÊÃrÃ
                    ye me pitunnam pi pitÃmahÃnaæ,
                    jÃnÃti sà kodhanà rÃjaputtÅ,
                    vadhatthikà veram akÃsi bÃlÃ. || Ja_XVI:126 ||>@


#<[page 052]>#
%<52                         XVI. TiæsampÃta>%

  @<Ja_XVI.4(=514).31: UÂÂhehi tvaæ ludda, khuraæ gahetvÃ
                    dante ime chinda purà marÃmi,
                    vajjÃsi taæ kodhanaæ rÃjaputtiæ:
                    nÃgo hato, handa im' assa dantà ti. || Ja_XVI:127 ||>@

     Tattha ime ti tassa kira pitupitÃmahÃnaæ dantà mà vinassiæsÆ 'ti guhÃya sannicitÃ, te sandhÃya evam Ãha, jÃnÃtÅti bahunnaæ vÃraïÃnaæ idha sannicite dante jÃnÃti, vadhatthikà ti kevalaæ pana sà maæ mÃretukÃmà appamattà dosaæ hadaye Âhapetvà attano veraæ akÃsi, evarÆpena pharusakammena matthakaæ pÃpesi, khuran ti kakacaæ, purà marÃmÅti yÃva na marÃmi, vajjÃsÅti vadeyyÃsi, handa imassa dantà ti hato so mayà nÃgo manoratho te matthakaæ patto, gaïha ime tassa dantà ti.
     So tassa vacanaæ sutvà nisinnaÂÂhÃnà uÂÂhÃya kakacaæ ÃdÃya "dante chindissÃmÅti" tassa santikaæ upagato. So pana ubbedhato aÂÂhÃsÅtihattho pabbato viya apaviddho, ten' assa so dantaÂÂhÃnaæ na pÃpuïi. Atha M. kÃyaæ upanÃmento heÂÂhÃsÅsako nipajji, tadà nesÃdo M-assa rajatadÃmasadisaæ soï¬aæ maddanto abhirÆhitvà KelÃsakÆte viya kumbhe Âhatvà mukhakoÂimaæsaæ jÃnunà paharitvà anto pakkhipitvà kumbhato oruyha kakacaæ antomukhe pavesesi. M-assa balavavedanà uppajji, mukhaæ lohitena pÆri. NesÃdo ito c' ito ca sa¤cÃrento kakacena chindituæ na sakkhi. Atha naæ M.
mukhato lohitaæ cha¬¬etvà vedanaæ adhivÃsetvà "kiæ samma chindituæ na sakkosÅti" pucchi. "ùma sÃmÅti" vutte M.
satiæ paccupaÂÂhÃpetvà "tena hi samma mama soï¬aæ ukkhipitvà kakacakoÂiyaæ gaïhÃpehi, mama sayaæ soï¬aæ ukkhipituæ balaæ n' atthÅti" Ãha. NesÃdo tathà akÃsi. M. soïdÃya kakacaæ gahetvà aparÃparaæ cÃlesi, dantà kaÊÅra viya chijjiæsu. Atha ne ÃharÃpetvà gaïhitvà "samma luddaputta, ahaæ ime dante tuyhaæ dadamÃno n' eva "mayhaæ appiyÃ"


#<[page 053]>#
%<                    4. ChaddantajÃtaka. (514.)                    53>%
ti dammi na Sakkatta-MÃratta-BrahmÃdiæ patthento, imehi pana me dantehi satasahassaguïena sabba¤¤uta¤Ãïadantà va piyatarÃ, sabba¤¤uta¤ÃïapaÂivedhÃya me idaæ pu¤¤Ãm paccayo hotÆ" 'ti dante datvà "samma tvaæ imaæ ÂhÃnaæ kittakena kÃlena Ãgato" ti pucchitvà "sattamÃsasattadivasÃdhikehi sattasaævaccharehÅti" vutte "gaccha imesaæ dantÃnaæ ÃnubhÃvena sattadivasabbhantare yeva BÃrÃïasiyaæ pÃpuïissasÅti" vatvà tassa parittaæ katvà uyyojesi, uyyojetvà ca pana anÃgatesu yeva tesu nÃgesu c' eva SubhaddÃya ca kÃlam akÃsi.
     Imam atthaæ pakÃsento S.

  @<Ja_XVI.4(=514).32: UÂÂhÃya so luddo khuraæ gahetvÃ
                    chetvÃna dantÃni gajuttamassa
                    vaggÆ subhe appaÂime pathavyÃ
                    ÃdÃya pakkÃmi tato hi khippan ti Ãha || Ja_XVI:128 ||>@

     Tattha vaggÆ ti vilÃsavante, subhe ti sundare, appaÂime ti imissà puthuviyaæ a¤¤ehi asadise.
     Tasmiæ pakkante nÃgà paccÃmittaæ adisvà Ãgamiæsu.
     Tam atthaæ pakÃsento S. 

  @<Ja_XVI.4(=514).33: Bhayaddità nÃgavadhena aÂÂÃ
                    ye te nÃgà aÂÂha disà vidhÃvuæ
                    adisva posaæ gajapaccamittaæ
                    paccÃgamuæ yena so nÃgarÃjà ti Ãha. || Ja_XVI:129 ||>@

     Tattha bhayaddità ti maraïabhayena upaddutÃ, aÂÂà ti dukkhitÃ, gajapaccamittan ti gajassa paccÃmittaæ, yena so ti yattha mahÃvisÃlamÃlake so nÃgarÃjà kÃlaæ katvà KelÃsapabbato viya patito taæ ÂhÃnaæ paccÃgamun ti attho.


#<[page 054]>#
%<54                            XVI. TiæsanipÃta.>%
     Tehi saddhiæ SubbhaddÃpi ÃgatÃ, te sabbe tattha roditvà kanditvà M-assa kulÆpakapaccekabuddhÃnaæ santikaæ gantvà "bhante tumhÃkaæ paccayadÃyako visasallena viddho kÃlakato, sÅvathikadassanam assa ÃgacchathÃ" 'ti vadiæsu Pa¤casatÃpi paccekabuddhà ÃkÃsenÃgantvà mÃlake. otariæsu.
Tasmiæ khaïe dve taruïanÃgà nÃgara¤¤o sarÅraæ dantehi ukkhipitvà paccekabuddhe vandÃpetvà citakaæ Ãropetvà jhÃpayiæsu. Paccekabuddhà sabbarattiæ ÃÊÃhane sajjhÃyam akaæsu. AÂÂhasahassà nÃgà ÃÊÃhanaæ nibbÃpetvà nahÃtvà Subhaddaæ purato katvà attano vasanaÂÂhÃnaæ gamiæsu
     Etam atthaæ pakÃsento S.

  @<Ja_XVI.4(=514).34: Te tattha kanditvà roditva nÃgÃ
                    sÅse sake paæsukaæ okiritvÃ
                    agamaæsu te sabbe sakaæ niketaæ
                    purakkhatvà mahesiæ sabbabhaddan ti Ã. || Ja_XVI:130 ||>@

     Tattha paæsukan ti ÃÊÃhanapaæsukaæ.
     Sonuttaro pi appatte yeva sattame divase dante ÃdÃya BÃraïasiæ pÃvisi.
     Tam atthaæ pakÃsento S. 

  @<Ja_XVI.4(=514).35: ùdÃya dantÃni gajuttamassa
                    vaggÆ subhe appaÂime pathavyÃ
                    suvaïïarÃjÃhi samantamodare
                    so luddako KÃsipuraæ upÃgami,
                    upanesi so rÃjaka¤¤Ãya dante:
                    nÃgo hato, handa im' assa dantà ti. || Ja_XVI:131 ||>@

     Tattha suvaïïarÃjÅhÅti suvaïïaraæsÅhi, samantamodare ti samantato obhÃsente, sakalavanasaï¬aæ suvaïïavaïïaæ viya karonte, upanesÅti ChaddantavÃraïassa chabbaïïaraæsÅ viya vissajjamÃne yamakadante ÃdÃya ÃgacchÃmi nagaraæ alaækÃrÃpetÆ 'ti deviyà sÃsanaæ pesetvà tÃya ra¤¤o Ãrocetvà devanagare viya nagare alaækÃrÃpite Sonuttaro pi nagaraæ pavisitvà pÃsÃdaæ Ãruyha dante upanesi.


#<[page 055]>#
%<                    4. ChaddantajÃtaka. (514.)                    55>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     Upanetvà ca pana "ayye yassa kira tumhe appamattakaæ dosaæ hadaye karittha so nÃgo mayà hato mato" ti "MatabhÃvam me ÃroceyyÃsÅti" Ãha. "Tassa matabhÃvaæ jÃnÃtha, ime tassa dantÃ" ti dante adÃsi. Sà M-assa chabbaïïaraæsivicitte dante maïitÃlavaïÂena gahetvà ÆrÆsu Âhapetvà purimabhave attano piyasÃmikassa dante olokentÅ "evarÆpaæ nÃma sobhaggappattaæ vÃraïaæ visapÅtena sallena jÅvitakkhayaæ pÃpetvà dante chinditvà Ãgato" ti M-aæ anussarantÅ sokaæ uppÃdetvà adhivÃsetuæ nÃsakkhi, ath' assà tatth' eva hadayaæ phali, taæ divasam eva kÃlam akÃsi.
     Tam atthaæ-pakÃsento S. 

  @<Ja_XVI.4(=514).36: DisvÃna dantÃni gajuttamassa
                    bhattu-ppiyassa purimÃya jÃtiyÃ
                    tatth' eva tassà hadayaæ aphÃli,
                    ten' eva sà kÃlam akÃsi bÃlà ti Ãha. || Ja_XVI:132 ||>@

  @<Ja_XVI.4(=514).37: Sambodhipatto va mahÃnubhÃvo
                    sitaæ akÃsi parisÃya majjhe,
                    pucchiæsu bhikkhÆ suvimuttacittÃ,
                    nÃkÃraïe pÃtukaronti buddhÃ. || Ja_XVI:133 ||>@

  @<Ja_XVI.4(=514).38: Yam addasÃtha dahariæ kumÃriæ
                    kÃsÃya vatthaæ anagÃriya¤ carantiæ
                    sà kho tadà rÃjaka¤¤Ã ahosi,
                    ahaæ tadà nÃgarÃjà ahosiæ. || Ja_XVI:134 ||>@

  @<Ja_XVI.4(=514).39: ùdÃya dantÃni gajuttamassa
                    vaggÆ subhe appaÂime pathavyÃ>@


#<[page 056]>#
%<56                        XVI. TiæsanipÃta>%
@<                    Yo luddako kÃsipuraæ upÃgami
                    so kho tadà Devadatto ahosi. || Ja_XVI:135 ||>@

  @<Ja_XVI.4(=514).40: AnÃvasÆraæ cirarattasaæsitaæ
                    uccÃvacaæ caritam idaæ purÃïaæ
                    vÅtaddaro vÅtasoko visallo
                    sayaæ abhi¤¤Ãya abhÃsi Buddho. || Ja_XVI:136 ||>@

  @<Ja_XVI.4(=514).41: Ahaæ vo tena kÃlena ahosiæ tattha bhikkhavo
                    nÃgarÃjà tadÃhosiæ, evaæ dhÃretha jÃtakan ti || Ja_XVI:137 ||>@

imà gÃthà Dasabalassa guïe vaïïentehi dhammasaægÃyikattherehi ÂhapitÃ.
     Tattha sitaæ akÃsÅti Ãvuso sambodhippato S. mahÃnubhÃvo alaækatadhammÃsane parisamajjhe nisinno ekadivasaæ sitaæ akÃsi, na akÃraïe ti bhante buddhà nÃma akÃraïe sitaæ na karonti tumhehi ca sitaæ kena nu kho kÃranena taæ katan ti mahÃkhÅïÃsavà bhikkhÆ pucchiæsu, yamaddasÃthà 'ti evaæ puÂÂho Ãvuso S. attano sitakÃraïaæ Ãcikkhanto ekaæ danarabhikkhuniæ dassetvà evam Ãha: bhikkhave yaæ etaæ daharaæ yobbanappattaæ kumÃriæ kÃsÃyavatthaæ anagÃriyaæ upetaæ pabbajitvà imasmiæ sÃsane carantiæ addasÃtha passatha sà tadà visapÅtasallena nÃgaæ gantvà vadhehÅti Sonuttaraæ pesetvà rÃjaka¤¤Ã ahosi tena gantvà jÅvitakkhayaæ pÃpito ahaæ tadà nÃgarÃjà ahosin ti attho, Devadatto ti bhikkhave idÃni Devadatto tadà so luddo ahosi, anÃvasÆran ti na avasuraæ anatthaæ gatasuriyan ti attho, cirarattasaæsitan ti ito ciraratte anekavassakoÂimatthake saæsitaæ caritaæ anuciïïaæ, i. v. h: Ãvuso ito anekavassakoÂimatthake saæsaritam pi pubbaïhe kataæ taæ divasam eva sÃyaïhe saranto viya attano caritavasena uccaæ tÃya rÃjadhÅtÃya ca Sonuttarassa ca carita tavasena nÅcattà uccÃnÅcacaritaæ idaæ purÃïaæ rÃgÃdÅnaæ darÃnaæ vigatatÃya vÅtaddaro ¤ÃtidhanasokÃdÅnaæ abhÃvena vÅtasoko rÃgasallÃdÅnaæ vigatattà visallo attanà jÃnitvà Buddho abhÃsi, ahaæ vo ti ettha vo ti nipÃtamattaæ, bhikkhave ahaæ tena kÃlena tattha Chaddantadahe ahosin ti attho, nÃgarÃjà ti bhonto va na a¤¤o koci tadà homi, attha kho nÃgarÃjà homÅti attho, evaæ dhÃrethà 'ti tumhe etaæ jÃtakaæ evaæ dhÃrethà pariyÃpuïÃtha.


#<[page 057]>#
%<                     5. SambhavajÃtaka. (515).                     57>%
     Ima¤ ca pana desanaæ sutvà bahÆ sotÃpannÃdayo ahesuæ, sà pana bhikkhunÅ pacchà vipassitvà arahattaæ pattà ti. ChaddantaJÃtakaæ.

                      $<5. SambhavajÃtaka.>$
     Rajja¤ca paÂipannasmà 'ti. Idaæ S. J. v. pa¤¤ÃpÃramiæ Ã. k. Paccuppannavatthuæ MahÃummaggajÃtake Ãvibhavissati.
     AtÅte pana KururaÂÂhe Indapattanagare Dhana¤jayakorabyo nÃma rajjaæ kÃreti. Tassa SucÅrato nÃma brÃhmaïo purohito atthadhammÃnusÃsako ahosi. RÃjà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karonto dhammena rajjaæ anusÃsi. So ekÃdivasaæ dhammayÃgaæ nÃma pa¤haæ abhisaækharitvà SucÅrataæ brÃhmaïaæ Ãsane nisÅdÃpetvà sakkÃraæ katvà pa¤haæ pucchanto catasso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.5(=515).1: Rajja¤ ca paÂipann' asmà adhipacca. SucÅrata,
                    mahattaæ pattum icchÃmi vijetuæ paÂhaviæ imaæ || Ja_XVI:138 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).2: Dhammena no adhammena, adhammo me na ruccati,
                    kicco va dhammo carito ra¤¤o hoti SucÅrata, || Ja_XVI:139 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).3: Idha c' evÃnindità yena pecca yena aninditÃ
                    Yasaæ devamanussesu yena pappomu brÃhmaïa. || Ja_XVI:140 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).4: Yo 'ham attha¤ ca dhamma¤ ca kattum icchÃmi brÃhmaïa
                    taæ tvaæ atthaæ ca dhamma¤ ca
                    brÃhmaï' akkhÃhi pucchito ti. || Ja_XVI:141 ||>@

     Tattha rajjan ti Ãcariya mayaæ imasmiæ sattayojanike Indapattanagare rajja¤ ca tiyojanasatike KururaÂÂhe issariyabbÃvasaækhÃtaæ adhipacca¤ ca paÂipannà adhigatÃ, mahattan ti idÃni mahantabhÃvaæ pattum icchÃmi, vijetun ti imaæ paÂhaviæ dhammena abhibhavituæ ajjhottharituæ icchÃmi, kicco và 'ti avasesajanehi ra¤¤o va dhammo kicco karanÅyataro, rÃjÃnuvattako hi loko, so tasmiæ dhammike sabbo dhammiko hoti, tasmà esa dhammo ra¤¤o va kicco ti, idha cavanindità ti yena mayaæ idhaloke ca paraloke ca aninditÃ,


#<[page 058]>#
%<58                      XVI. TiæsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yena pappomÆ 'ti yena mayaæ nirayÃdÅsu anibbattitvà devesu ca manussesu ca yasaæ issariyaæ sobhaggaæ pÃpuïeyyÃma taæ kÃraïaæ kathehÅti, yo han ti brÃhmaïo yo ahaæ phalavipÃkasaækhÃtaæ attha¤ ca tassa atthassa hetubhÆtaæ dhamma¤ ca kattuæ samÃdÃya vattituæ uppÃdetu¤ ca icchÃmi, taæ tvan ti taæ tassa mayhaæ tvaæ sukhen' eva nibbÃnagÃmimaggaæ Ãruyha appaÂisandhikabhÃvaæ patthentassa taæ attha¤ ca dhamma¤ ca pucchito akkhÃhi me pÃkaÂaæ katvà kathehiti brÃhmaïaæ dhammayÃgapa¤haæ pucchi.
     Ayaæ pana pa¤ho gambhÅro Buddhavisayo, sabba¤¤ubuddham ev' etam pucchituæ yuttaæ, tasmiæ asati sabba¤¤uta¤Ãïapariyesakaæ Bodhisattaæ. SucÅrato pana attano abodhisattatÃya pa¤haæ kathetuæ nÃsakkhi asakkonto ca paï¬itamÃnaæ akatvà attano asamatthabhÃvaæ kathento

  @<Ja_XVI.5(=515).5: Nä¤atra Vidhurà rÃja etad akkhÃtum arahati
                    yaæ tvaæ attha¤ ca dhamma¤ ca
                    kattum icchasi khattiyà 'ti g. Ã. || Ja_XVI:142 ||>@

     Tass' attho: avisayo esa mahÃrÃja pa¤ho mÃdisÃnaæ, ahaæ hi n' ev' assa Ãdiæ na pariyosÃnaæ passÃmi, andhakÃram paviÂÂho viya homi, BÃrÃïasira¤¤o pana purohito Vidhuro nÃma brÃhmaïo atthi so etaæ Ãcikkheyya, taæ Âhapetvà yaæ tvaæ attha¤ ca dhamma¤ ca kÃtum icchasi etad akkhÃtuæ na a¤¤o arahatÅti.
     RÃjà tassa vacanaæ sutvà "tena hi brÃhmaïa khippaæ tassa santikam gacchÃ" 'ti païïÃkÃraæ datvà taæ pesetukÃmo

  @<Ja_XVI.5(=515).6: Ehi kho pahito gaccha Vidhurassa upantikaæ,
                    nikkham imaæ suvaïïassa haraæ gaccha SucÅrata,
                    abhihÃraæ imaæ dajjà atthadhammÃnusatthiyà ti g. Ã. || Ja_XVI:143 ||>@

     Tattha upantikan ti santikaæ, nikkhan ti pa¤cadasasuvaïïà eko nikkho, ayaæ pana rattasuvaïïassa nikkhasahassaæ datvà evam Ãha, imaæ dajjà ti tena imasmiæ dhammayÃgapa¤he kathite tassà atthadhammÃnusatthiyà abhihÃraæ pÆjaæ karonto imaæ nikkhasahassaæ dadeyyÃsÅti.


#<[page 059]>#
%<                     5SambhavajÃtaka. (515.)                        59>%
     Eva¤ ca pana vatvà pa¤havissajjanassa likhanatthÃya satasahassagghanikaæ suvaïïapaÂÂaæ gamanatthÃya yÃnaæ parivÃraÂÂhÃya balakÃyaæ ta¤ ca païïÃkÃraæ datvà taæ khaïa¤ ¤eva uyyojesi. So Indapattanagarà nikkhamitvà ujukam eva BÃrÃïasiæ agantvà yattha yattha paï¬ità vasanti sabbÃni tÃni ÂhÃnÃni upasaækamitvà sakala-JambudÅpe pa¤haæ vissajjetÃraæ alabhitvà anupubbena BÃrÃïasiæ patvà ekasmiæ ÂhÃne nivÃsaæ gahetvà katipayehi saddhiæ pÃtarÃsaæ bhu¤janavelÃya Vidhurassa nivesanaæ gantvà ÃgatabhÃvaæ ÃrocÃpetvà tena pakkosÃpito taæ sake ghare bhu¤jamÃnaæ addasa.
     Tam atthaæ pakÃsento S. sattamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.5(=515).7: Sv-ÃdhippÃgà BhÃradvÃjo Vidhurassa upantikaæ.
                    tam addasa mahÃbrahmà asamÃnaæ sake ghare ti. || Ja_XVI:144 ||>@

     Tattha svÃdhippÃgà ti so BhÃradvÃjagotto SucÅrato adhippÃgato ti attho, mahÃbrahmà ti mahÃbrÃhmaïo, asamÃnan ti bhu¤jamÃnaæ.
     So pana tassa bÃlasahÃyako ekÃcariyakule uggahitasippo, tasmà tena saddhiæ ekato bhu¤jitvà bhattakiccapariyosÃne sukhanisinno "samma kimatthaæ Ãgato sÅti" puÂÂho ÃgamanakÃraïaæ Ãcikkhanto aÂÂhamaæ g. Ã.

  @<Ja_XVI.5(=515).8: Ra¤¤o 'haæ pahito dÆto Korabyassa yasassino,
                    `atthaæ dhamma¤ ca pucchesi' icc-abravi YudhiÂÂhilo,
                    taæ tvaæ attha¤ ca dhamma¤ ca
                    Vidhur' akkhÃhi pucchito ti. || Ja_XVI:145 ||>@

     Tattha ra¤¤o ti ahaæ ra¤¤o Korabyassa yasassino dÆto. pahito ti tena pesito idhÃgamiæ, pucchesiti so YudhiÂÂhilagotto Dhana¤jayarÃjà maæ dhammayÃgapa¤haæ nÃma pucchi, ahaæ kathetuæ asakkonto tvaæ sakkhissasÅti ¤atvà tassÃroccesiæ, so païïÃkÃraæ datvà pa¤haæ pucchanatthÃya maæ tava santikaæ pesento Vidhurassa santikaæ gantvà imassa pa¤hassa attha¤ {ca} pÃÊidhamma¤ ca puccheyyÃsÅti iti abravi. taæ tvaæ idÃni mayà pucchito akkhÃhÅti.


#<[page 060]>#
%<60                       XVI. TiæsanipÃta.>%
     Tadà pana so brÃhmaïo "mahÃjanassa cittaæ gaïhissÃmÅti" GaÇgaæ pidahanto viya vinicchayaæ vicÃreti, nÃssa pa¤havissajjane okÃso atthi.
     So tam atthaæ Ãcikkhanto navamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.5(=515).9: Gaægaæ me pidahissanti, na naæ sakkomi brÃhmaïa
                    apidhetuæ mahÃsindhuæ, taæ kathaæ so bhavissati,
                    na te sakkomi akkhÃtuæ
                    atthaæ dhammaæ ca pucchito ti. || Ja_XVI:146 ||>@

     Tass' attho: brÃhmaïa mayhaæ mahÃjanassa nÃnÃcittagatisaækhÃtaæ gaægaæ pidahisanti, vyÃpÃro uppanno, tam ahaæ mahÃsindhuæ apidhetuæ na sakkomi, tasmà kathaæ so okÃso bhavissati yasmiæ te ahaæ pa¤he vissajjeyyaæ, iti cittekaggata¤ c' eva okÃsa¤ ca alabhanto na te sakkomi akkhÃtuæ atthaæ dhamma¤ ca pucchito ti.
     Eva¤ ca pana vatvà "putto me paï¬ito mayà ¤Ãïavantataro, so te vyÃkarissati, tassa santikaæ gacchÃ" 'ti vatvà dasamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.5(=515).10: BhadrakÃro ca me putto oraso mama atrajo,
                    taæ tvaæ attha¤ ca dhamma¤ ca
                    gantvà pucchassu brÃhmaïà 'ti. || Ja_XVI:147 ||>@

     Tattha oraso ti ure saævaddho, atrajo ti attano jÃto.
     Taæ sutvà SucÅrato Vidhurassa gharà nikkhamitvà BhadrakÃrassa bhuttapÃtarÃsassa attano parisÃya majjhe nisinnakÃle nivesanaæ agamÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento S. ekÃdasamaæ g. Ãha:

  @<Ja_XVI.5(=515).11: Sv-ÃdhippÃgà BhÃradvÃjo BhadrakÃrass' upantikaæ,
                    tam addasa mahÃbrahmà nisinnaæ samhi vesmanÅti. || Ja_XVI:148 ||>@

     Tattha vesmanÅti ghare.
     So tattha gantvà BhadrakÃramÃïavena katÃsanÃbhihÃrasakkÃro nisÅditvà ÃgamanakÃraïaæ puÂÂho dvÃdasamaæ g. Ãha:


#<[page 061]>#
%<                      5. SambhavajÃtaka (515.)                        61>%

  @<Ja_XVI.5(=515).12: Ra¤¤o 'haæ pahito dÆto Koravyassa yasassino,
                    `atthaæ dhamma¤ ca pucchesi' icc-abravi YudhiÂÂhilo,
                    taæ tvaæ attha¤ ca dhamma¤ ca
                    BhadrakÃra brÃvÅhi me ti. || Ja_XVI:149 ||>@

     Atha naæ BhadrakÃro "tÃta ahaæ imesu divasesu paradÃrakakamme abhiniviÂÂho, cittaæ me vyÃkulaæ, tena ty-Ãhaæ vissajjetuæ na sakkhissÃmi, mayhaæ pana kaniÂÂho Sa¤jayakumÃro mayÃ.  visada¤Ãïataro, taæ puccha, so te taæ pa¤haæ vissajjessatÅti" tassa santikaæ pesetuæ dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.5(=515).13: MaæsakÃcaæ avahÃya godhaæ anupatÃm' ahaæ,
                    na te sakkomi akkhÃtuæ atthaæ dhamma¤ ca pucchito. || Ja_XVI:150 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).14: Sa¤jayo nÃma me bhÃtà kaniÂÂho me SucÅrata,
                    taæ tvaæ attha¤ ca dhamma¤ ca
                    gantvà pucchassu brÃhmaïà 'ti. || Ja_XVI:151 ||>@

     Tattha maæsakÃcan ti yathà nÃma puriso thÆlamigamaæsaæ kÃcenadÃya gacchanto antaramagge godhapotakaæ disvà maæsakÃcaæ cha¬¬etvà taæ anubandheyya evam evaæ attano ghare vasantiæ bhariyaæ cha¬¬etvà parassa rakkhitagopitaæ itthiæ anubandhanto homÅti dÅpento evam Ãha.
     So tasmiæ yeva khaïe Sa¤jayassa nivesanaæ gantvà tena katasakkÃro ÃgamanakÃraïaæ puÂÂho Ãcikkhi.
     Taæ atthaæ pakÃsento S. dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.5(=515).15: Sv-adhippÃgà BhÃradvÃjo Sa¤jayassa upantikaæ,
                    tam addassa mahÃbrÃhmà nisinnaæ sa [mhi] parÅsati. || Ja_XVI:152 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).16: Ra¤¤o 'haæ pahito dÆto Koravyassa yasassino,
                    `atthaæ dhamma¤ ca pucchesi' icc-abravi YudhiÂÂhilo.
                    taæ tvaæ attha¤ ca dhamma¤ ca Sa¤jay' akkhÃhi pucchito ti. || Ja_XVI:153 ||>@

     Sa¤jayakumÃro pi pana tadà paradÃram eva sevati, ath' assa "so ahaæ tÃta paradÃraæ sevÃmi, sevanto ca Gaægaæ taritvà paratÅraæ gacchÃmi,


#<[page 062]>#
%<62                        XVI. TiæsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  taæ maæ sÃya¤ ca pÃto ca nadiæ tarantaæ maccu gilati nÃma, tena me cittaæ vyÃkulaæ, na ty-Ãhaæ Ãcikkhituæ sakkhissÃmi, kaniÂÂho pana me SambhavakumÃro nÃma atthi jÃtiyà sattavassiko mayà sataguïena sahassaguïena adhika¤Ãïo, so te Ãcikkhissati, gaccha taæ pucchÃ" 'ti.
     Tam atthaæ pakÃsento S. dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.5(=515).17: Sadà maæ gilati maccu sÃyaæ pÃto SucÅrata,
                    na te sakkomi akkhÃtuæ atthaæ dhamma¤ ca pucchito. || Ja_XVI:154 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).18: Sambhavo nÃma me bhÃtà kaniÂÂho me SucÅrato.
                    taæ tvaæ attha¤ ca dhamma¤ ca
                    gantvà pucchassu brÃhmaïà 'ti. || Ja_XVI:155 ||>@

     Taæ sutvà SucÅrato "ayaæ pa¤ho imasmiæ loke abbhuto bhavissati, imaæ vissajjetuæ samattho nÃma n' atthi, ma¤¤e" ti cintetvà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.5(=515).19: Abbhuto vata bho dhammo, nÃyaæ asmÃka ruccati,
                    tayo janà pità puttà te su pa¤¤Ãya no vidu. || Ja_XVI:156 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).20: Na taæ sakkotha akkhÃtuæ atthaæ dhamma¤ ca pucchitÃ,
                    kathan nu daharo ja¤¤Ã atthaæ dhamma¤ ca pucchito ti. || Ja_XVI:157 ||>@

     Tattha nÃyan ti ayaæ pa¤hadhammo abbhuto, imaæ kathetuæ samathena nÃma na bhavitabbaæ, tasmà yan tvaæ kumÃraæ kathessatÅti vadesi nÃyaæ amhÃkaæ ruccati, te sÆ 'ti ettha sukÃro nipÃtamattaæ, pità Vidhuro putto BhadrakÃro ca Sa¤jayo cà 'ti te pi me tayo pità puttà pa¤¤Ãya imaæ dhammaæ no vidu na vijÃnanti, a¤¤o ko jÃnissatÅti attho, na tan ti tumhe tayo jÃnà pucchità etaæ akkhÃtuæ na sakkotha daharo sattavassikakumÃro pucchito nu ja¤¤Ã, kena kÃraïena jÃnituæ sakkhissatÅti attho.
     Taæ sutvà Sa¤jayakumÃro "tÃta SambhavakumÃraæ dharo ti mà ma¤¤Ãsi, sace pi pa¤haæ vissajjane n' atthi ko gaccha taæ pucchÃ" 'ti atthadÅpanÃhi upamÃhi kumÃrassa vaïïam pakÃsento dvÃdasa gÃthà abhÃsi:


#<[page 063]>#
%<                     5. SambhavajÃtaka. (515.)                    63>%

  @<Ja_XVI.5(=515).21: Mà naæ daharo [ti] u¤¤Ãsi apucchitvÃna Sambhavaæ,
                    pucchitvà Sambhavaæ ja¤¤Ã
                    atthaæ dhamma¤ ca brÃhmaïa. || Ja_XVI:158 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).22: YathÃpi cando vimalo gacchaæ {ÃkÃsadhÃtuyÃ}
                    sabbe tÃrÃgaïe loke ÃbhÃya atirocati || Ja_XVI:159 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).23: Evam pi dahar' Æpeto pa¤¤Ãyogena Sambhavo,
                    mà naæ daharo [ti] u¤¤Ãsi apucchitvÃna Sambhavaæ,
                    pucchitvà Sambhavaæ ja¤¤Ã
                    athaæ dhamma¤ ca brÃhmaïa. || Ja_XVI:160 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).24: YathÃpi rammako mÃso gimhÃnaæ hoti brÃhmaïa
                    at' ev' a¤¤ehi mÃsehi dumapupphehi sobhati || Ja_XVI:161 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).25: Evam pi dahar' Æpeto --pe--. || Ja_XVI:162 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).26: YathÃpi himavà brahme pabbato GandhamÃdano
                    nÃnÃrukkhehi sa¤channo mahÃbhÆtagaïÃlayo
                    osadhehi ca dibbehi disà bhÃti pavÃti ca || Ja_XVI:163 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).27: Evam pi dahar' Æpeto --pe--. || Ja_XVI:164 ||>@


  @<Ja_XVI.5(=515).28: YathÃpi pÃvako brahme accimÃlÅ yasassimÃ
                    jalamÃno caraæ kacchi analo kaïhavattanÅ || Ja_XVI:165 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).29: GhatÃsano dhumaketu uttamÃhevanandaho
                    nisÅthe pabbataggasmiæ pahÆtedho virocati || Ja_XVI:166 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).30: Evam pi dahar' Æpeto --pe--. || Ja_XVI:167 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).31: Javena bhadraæ jÃnanti balivadda¤ ca vÃhiye
                    dohena dhenuæ jÃnanti bhÃsamÃna¤ ca paï¬itaæ, || Ja_XVI:168 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).32: Evam pi dahar' Æpeto pa¤¤Ãyogena Sambhavo,
                    mà naæ daharo [ti] u¤¤Ãsi apucchitvÃna Sambhavaæ,
                    pucchitvà Sambhavaæ ja¤¤Ã
                    atthaæ dhamma¤ ca brÃhmaïà 'ti. || Ja_XVI:169 ||>@

     Tattha ja¤¤Ã ti jÃnissasi, cando ti puïïacando, vimalo ti abbhÃdimalarahito, evampi daharÆpeto ti evaæ SambhavakumÃro daharabhÃvena upeto pi pa¤¤Ãyogena sakale pi JambudÅpatale avasesapaï¬itehi atirocati bhÃsati,


#<[page 064]>#
%<64                                 XVI. TiæsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  rammako ti cittamÃso, ateva¤¤ehÅti ativiya a¤¤ehi ekÃdasahi mÃsehi, evan ti evaæ Sambhavo pi pa¤¤Ãyogena sobhati, himavà ti himapÃtasamaye himayutto ti himavÃ, gimhakÃle himaæ vamatÅti himavÃ, sampattajanaæ gandhena madayatÅti GandhamÃdano, mahÃbhÆtagaïÃlayo ti devagaïanivÃso, disà bhÃtÅti sabbadisà ekobhÃso viya karoti, pavÃtÅti gandhena sabbadisà pharati, evan ti Sambhavo pi ¤Ãïayogena sabbadisà bhÃti c' eva pavÃti ca, yasassimà ti tejasampattiyà yasassinÅhi accÅhi yutto, jalamÃno caraæ kacche ti kacchasaækhÃte mahÃvane jalanto carati, analo ti atitto gatamaggassa kaïhabhÃvena kaïhavattanÅ ya¤¤e Ãhutivasena Ãhutaæ ghataæ asanÃtÅti ghatÃsano dhÆmaketu kiccaæ assa sÃdhetÅti dhÆmaketu, uttamÃhevanandaho ti ahevanaæ vuccati vanasaï¬o, uttamavanasaï¬adaho ti attho, nisÅthe ti rattibhÃge, pabbataggasmin ti pabbatasikhare, pahÆtedho ti bahuindhano, virocatÅti sabbadisÃsu obhÃsati, evan ti evaæ mama kaniÂÂho SambhavakumÃro pi pa¤¤Ãyogena virocati, bhadran ti bhadraæ assÃjÃnÅyaæ javasampattiyà jÃnanti na sarÅrena, vÃhiye ti vahitabbe bhÃre sati bhÃravahanatÃya ayaæ uttamo ti balivaddaæ jÃnanti, dohenà ti dohasampattiyà dhenuæ sakhÅra ti jÃnanti, bhÃsamÃnan ti ettha pana bhÃsamÃnaæ jÃnanti missaæ bÃlehi paï¬itan ti suttaæ Ãharitabbaæ
     SucÅrato evaæ etasmiæ Sambhavaæ vaïïante "pa¤haæ pucchitvà jÃnissÃmÅti" "kahaæ pana te kumÃrakaniÂÂho" ti pucchi. Ath' assa so sÅhapa¤jaraæ vivaritvà hatthaæ pasÃretvà "so esa pÃsÃdadvÃre antaravÅthiyaæ kumÃrakehi saddhiæ suvaïïavaïïo kÅÊati ayaæ mama kaniÂÂho, upasaækamitvà naæ puccha, BuddhalÅÊhÃya te pa¤haæ kathessatÅti" Ãha.
SucÅrato tassa vacanaæ sutvà pÃsÃdà oruyha kumÃrassa santikaæ agamÃsi, kÃya velÃyà 'ti kumÃrasya nivatthasÃÂakaæ mocetvà khandhe khipitvà ubhohi hatthehi paæsuæ gahetvà ÂhitavelÃya.


#<[page 065]>#
%<                     5. SambhavajÃtaka. (515.)                    65>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     Tam atthaæ Ãvikaronto S.

  @<Ja_XVI.5(=515).33: Sv-ÃdhippÃgà BhÃradvÃjo Sambhavassa upantikaæ,
                    tam addasa mahÃbrahmà kÅÊamÃnaæ bahÅ pure ti g. Ã. || Ja_XVI:170 ||>@

     Tattha bahÅ pure ti bahi nivesane.
     M. pi brÃhmaïaæ Ãgantvà purato Âhitaæ disvà "tÃta ken' atthenÃgato sÅti" pucchitvà "tÃta kumÃra ahaæ JambudÅpatale Ãhiï¬anto mayà pucchitaæ pa¤haæ kathetuæ samatthaæ alabhitvà tava santikaæ Ãgato 'mhÅti" vutte "sakala-JambudÅpe kira avinicchito pa¤ho, mama santikaæ Ãgato, ahaæ ¤Ãïena mahallako" ti hiriottappaæ paÂilabhitvà hatthagataæ paæsuæ cha¬¬etvà khandhato sÃÂakaæ ÃdÃya nivÃsetvà "puccha brÃhmaïa, BuddhalÅÊhÃya te kathessÃmÅti" sabba¤¤Æ pavÃraïaæ pavÃresi. Tato brÃhmaïo

  @<Ja_XVI.5(=515).34: Ra¤¤o 'haæ pahito dÆto Koravyassa yasassino,
                    `atthaæ dhamma¤ ca pucchassu' icc-abravi YudhiÂÂhilo,
                    taæ tvaæ attha¤ ca dhamma¤ ca
                    Sambhav' akkhÃhi pucchito ti || Ja_XVI:171 ||>@

gÃthÃya pa¤haæ pucchi.
     Tass' attho Sambhavapaï¬itassa gaganamajjhe puïïacando viya pÃkato ahosi. Atha naæ "tena hi suïÃhÅti" vatvà dhammayÃgapa¤haæ vissajjento

  @<Ja_XVI.5(=515).35: Taggha te aham akkhissaæ yathÃpi kusalo tathÃ,(=SumaÇgala I 156,1)
                    rÃjà ca kho naæ jÃnÃti yadi kÃhati và na và ti g. Ã. || Ja_XVI:172 ||>@

     Tassa antaravÅthiyaæ Âhatvà madhurassarena dhammaæ desentassa saddo dvÃdasayojanikaæ sakala-BÃrÃïasinagaraæ avatthari, atha rÃjà uparÃjÃdayo ca sabbe sannipatiæsu, M.
mahÃjanamajjhe dhammadesanaæ paÂÂhapesi.


#<[page 066]>#
%<66                            XVI. TiæsanipÃta.>%
     Tattha tagghà 'ti ekaæsavacanaæ, yathÃpi kusalo ti yathà atikusalo sabba¤¤Æ Buddho Ãcikkhati tathà ekaæsen' eva aham akkhissan ti attho. rÃjà ca kho nan ti ahaæ etam pa¤haæ yathà tumhÃkaæ rÃjà jÃnituæ sakkoti tathà kathessÃmi, tato uttariæ rÃjà evaæ taæ jÃnÃti yadi karissati và na và karissati, karontassa hi và akarontassa và tass' eva naæ bhavissati mayhaæ pana daso n' atthÅti dÅpeti.
     Evaæ imÃya gÃthÃya pa¤hakathanaæ paÂijÃnitvà idÃni dhammayÃgapa¤haæ kathento

  @<Ja_XVI.5(=515).36: Ajja suve ti saæseyya ra¤¤Ã puÂÂho SucÅrata
                    mà katvà avasÅ rÃjà atthe jÃte YudhiÂÂhilo. || Ja_XVI:173 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).37: Ajjhattaæ ¤eva saæseyya ra¤¤Ã puÂÂho SucÅrata,
                    kummaggaæ na niveseyya yathà mÆÊho acetaso. || Ja_XVI:174 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).38: AttÃnaæ nÃtivatteyya, adhammaæ na samÃcare,
                    atitthe na-ppÃtareyya, anatthe na yuto siyÃ. || Ja_XVI:175 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).39: Yo ca etÃni ÂhÃnÃni kattuæ jÃnÃti khattiyo
                    sadà so va¬¬hate rÃjà sukkapakkhe va candimÃ. || Ja_XVI:176 ||>@

  @<Ja_XVI.5(=515).40: ¥atÅna¤ ca piyo hoti mittesu ca virocati,
                    kÃyassa bhedà sappa¤¤o saggaæ so upapajjÃtÅti Ãha. || Ja_XVI:177 ||>@

     Tattha saæseyyà 'ti katheyya, i. v h: tÃta SucÅrata sace tumhÃkaæ ra¤¤Ã ajja dÃnaæ dema sÅlaæ rakkhÃma uposathakammaæ karomà 'ti koci puÂÂho mahÃrÃja ajja tÃva pÃïaæ hanÃma kÃme paribhu¤jÃma suraæ pipÃma kusalaæ pana karissÃma sve ti ra¤¤o saæseyya tassa timahantassÃpi amaccassa vacanaæ katvà tumhÃkaæ rÃjà YudhiÂÂhilagotto tathÃrÆpe atthe jÃte taæ divasaæ pamÃdena vÅtinÃmento mà avasi tassa vacanaæ akatvà uppannaæ kusalacittaæ aparihÃpetvà kusalapaÂisaæyuttaæ kammaæ karotu yeva idam assa katheyyÃsÅti, evaæ M. imÃya gÃthÃya `ajj' eva kiccaæ Ãtappaæ ko ja¤¤Ã maranaæ suve' ti Bhaddekarattasutta¤ c' eva `appamÃdo amatapadaæ pamÃdo maccuno padan' ti AppamÃdovÃda¤ ca kathesi, ajjhattaæ yevà 'ti tÃta SucÅrata Sambhavapaï¬ito tayà dhammayÃgapa¤hi pucchite kiæ kathesÅti ra¤¤Ã puÂÂho samÃno tumhÃkaæ ra¤¤o ajjhattam eva saæseyya niyakajjhattasaækhÃtaæ khandhapa¤cakaæ hutvà abhÃvatÃya aniccan ti katheyyÃsi, ettÃvatà M. `sabbe saækhÃrà aniccà ti yadà pa¤¤Ãya passati' `aniccà vata saækhÃrà uppÃdavayadhammino' ti evam pi bhÃsitaæ aniccataæ kathesi, kummaggan ti brÃhmaïa Yathà mÆÊho acetano andhabÃlaputhujjano dvÃsaÂÂhidiÂÂhigatasaækhÃtaæ kummaggaæ sevati etaæ tava rÃjà taæ na seveyya niyyÃnikaæ dasakusalakammapathamaggaæ eva sevatÆ 'ti evam assa vadeyyÃsÅti,


#<[page 067]>#
%<                     6. MahÃkapijÃtaka. (516.)                    67>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  attÃnan ti imaæ sugatiyaæ Âhitaæ attabhÃvaæ nÃtivatteyya, yena kammena tisso kusalasampattiyo sabbakÃmamagge atikkamitvà apÃye nibbattati taæ kammaæ na kareyyà 'ti attho, adhamman ti tividhaduccaritasaækhÃtaæ adhammaæ na samÃcareyya, atitthe ti dvÃsaÂÂhisaækhÃte atithe nappatÃreyya, na otÃreyyà 'ti pi pÃÂho, attano diÂÂhÃnugatiæ Ãpajjantaæ janaæ na otÃreyya, anatthe 'ti akÃraïe, yuto ti yuttapayutto na siyÃ, brÃhmaïa yadi te rÃjà dhammayÃgapa¤he vattitukÃmo imasmiæ ovÃde vattatÆ 'ti tassa katheyyÃsÅti ayam ettha adhippÃyo, sadà ti satataæ, i. v. h.: yo khattiyo etÃni kÃraïÃni kÃtuæ jÃnÃti so rÃjà sukkapakkhe cando viya sadà va¬¬hati, virocatÅti mittÃmaccamajjhe attano sÅlÃcÃra¤ÃïÃdiguïehi sobhati virocatÅti.
     Evaæ M. gaganatale candaæ uÂÂhÃpento viya BuddhalÅÊhÃya brÃhmaïassa pa¤he kathesi. MahÃjano nadanto selento appoÂhento sÃdhukÃrasahassÃni adÃsi cellukkhepe ca aÇgulipoÂhe ca pavattesi, hattapilandhanÃdÅni khipi, evaæ khittadhanaæ koÂimattaæ ahosi. RÃjÃpi 'ssa tuÂÂho mahantaæ yasaæ adÃsi. SucÅrato pi nikkhasahassena pÆjetvà suvaïïapaÂÂe jÃtihiÇgulakena pa¤he vissajjanaæ likhitvà Indapattanagaraæ gantvà ra¤¤o dhammayÃgapa¤haæ kathesi. RÃjà tasmiæ dhamme vattitvà saggapadaæ pÆresi.
     S. i. d. Ã. "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi T. mahÃpa¤ho yevÃ" 'ti vatvà j. s.: "Tadà Dhana¤jayarÃjà ùnando ahosi, SucÅrato Anuruddho, Vidhuro Kassapo, BhadrakÃro MoggallÃno, Sa¤jayamÃïavo SÃriputto, Sambhavapaï¬ito aham evÃ" 'ti. SambhavajÃtakaæ.

                      $<6. MahÃkapijÃtaka.>$
     BÃrÃïassaæ ahÆ rÃjà ti. Idaæ S. VeÊuvane v. Devadattassa silÃpavijjhanaæ Ã. k. Tena hi dhanuggahe payojetvà aparabhÃge silÃya paviddhÃya bhikkhÆhi Devadattassa avaïïe kathite S.


#<[page 068]>#
%<68                            XVI. TiæsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi Devadatto mayhaæ silaæ pavijjhi yevÃ" 'ti vatvà a. Ã.:
     A. B. Br. r. k. KÃsigÃmake eko kassakabrÃhmaïo khettaæ kasitvà goïe vissajjetvà kuddÃlakammaæ kÃtuæ Ãrabhi.
Goïà ekasmiæ gacche païïÃni khÃdantà anukkamena aÂaviæ pavisitvà palÃyiæsu. So velaæ sallakkhetvà kuddÃlaæ Âhapetvà goïe olokento adisvà domanassappatto te pariyesanto aÂaviæ pavisitvà Ãhiï¬anto anto Himavantaæ pÃvisi, so tattha disÃmÆÊho sattÃhaæ nirÃhÃro vicaranto ekaæ Âiï¬ukarukkhaæ disvà abhiruyha phalÃni khÃdanto parigalitvà saÂÂhihatthe narakapapÃte pati, tatr' assa dasadivasà vÅtivattÃ. Tadà Bo.
kapiyoniyaæ nibbattitvà phalÃphalÃni khÃdanto taæ purisaæ disvà silÃya yoggaæ katvà taæ purisaæ uddhari. So tassa niddÃyantassa silÃya matthakaæ padÃlesi. M. tassa taæ kammaæ ¤atvà uppatitvà sÃkhÃya nisÅditvà "bho purisa, tvaæ bhÆmiyaæ gaccha, ahaæ sÃkhaggena tuyhaæ maggaæ Ãcikkhanto gamissÃmÅti" taæ purisaæ ara¤¤ato nÅharitvà magge Âhapetvà pabbatapÃdam eva pÃvisi. So puriso M-e aparajjhitvà kuÂÂhÅ hutvà diÂÂhadhamme yeva manussapeto ahosi, so sattavassÃni dukkhapÅÊito vicaranto BÃrÃïasiyaæ Migaciraæ uyyÃnaæ pavisitvà pÃkÃrantare kadalipaïïaæ attharitvà vedanÃmatto nipajji. Tadà BÃrÃïasirÃjà uyyÃnaæ gantvà tattha vicaranto taæ disvà "ko si tvaæ, kiæ và katvà imaæ duddhaæ patto" ti pucchi. So pi 'ssa sabbaæ vitthÃrato Ãcikkhi.
     Tam atthaæ pakÃsento S. Ãha:

  @<Ja_XVI.6(=516).1: BÃrÃïassaæ ahÆ rÃjà KÃsÅnaæ raÂÂhava¬¬hano,
                    mittÃmaccaparibbÆÊho agamÃsi MigÃciraæ. || Ja_XVI:178 ||>@


#<[page 069]>#
%<                    6. MahÃkapijÃtaka. (516.)                      69>%

  @<Ja_XVI.6(=516).2: Tattha brÃhmaïam addakkhi setaæ citraæ kilÃsinaæ
                    viddhastaæ kuviÊÃram va kisaæ dhamanisanthataæ. || Ja_XVI:179 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).3: ParamakÃru¤¤ataæ pattaæ disvà kicchagataæ naraæ
                    avaca vyamhito rÃjÃ: yakkhÃnaæ katamo nu si, || Ja_XVI:180 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).4: HatthapÃdà ca te setÃ, tato setataro siro,
                    gattaæ kammÃsavaïïan te. kilÃsabahulo c' asi. || Ja_XVI:181 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).5: VaÂÂhanÃvalisaækÃsà piÂÂhi te ninnatunnatÃ,
                    kÃÊà pabbà ca te aÇgÃ, nä¤aæ passÃmi edisaæ, || Ja_XVI:182 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).6: UgghaÂÂapÃdo tasito kiso dhamanisanthato
                    chÃto ÃtattarÆpo si, kuto nu tvaæ agacchasi, || Ja_XVI:183 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).7: DuddasÅ appakÃro si dubbaïïo bhÅmadassano,
                    janetti yÃpi te mÃtà na taæ iccheyya passituæ, || Ja_XVI:184 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).8: Kiæ kammaæ akarà pubbe, kaæ avajjhaæ aghÃtayi,
                    kibbisaæ yaæ karitvÃna idaæ dukkhaæ upÃgamÅti. || Ja_XVI:185 ||>@

     Tattha BÃrÃïassan ti BÃrÃïasiyaæ, mittÃmaccaparibbÆÊho ti mittehi ca daÊhabhattÅhi amaccehi parivuto, MigÃciran ti evannÃmakaæ uyyÃnaæ, setan ti satakuÂÂhena setaæ kabarakuÂÂhena citraæ pabhinnena kaï¬ÆyanakilÃsakuÂÂhena kilÃsinaæ vedanÃmattaæ kadalipaïïe nipannaæ addasa, viddhastaæ kuviÊÃraæ và 'ti vaïamukhehi patantena maæsena viddhastaæ supupphitakuviÊÃrasadisaæ, kisan ti ekaccesu padesesu aÂÂhicammamattasarÅraæ sirÃjÃlasantharaæ, vyamhito ti bhÅto vimhayapuïïo vÃ, yakkhÃnan ti yakkhÃnaæ antare tvaæ katarayakkho nÃmà 'ti, vaÂÂhanÃvalisaækÃsà ti piÂÂhikaÂÂhÃne Ãvuïitvà ÂhÃpità vaÂÂhanÃvalisadisÃ, aÇgà ti kÃÊapabbavallisadisÃni te aÇgÃni, nä¤an ti a¤¤aæ purisa¤ ca edisaæ na passÃmi, ugghaÂÂapÃdo ti rajokiïïapÃdo, ÃtattarÆpo ti sukkhasarÅro, duddasÅti dukkhena passitabbo, appakÃro sÅti sarÅrappakÃrarahito, dussaïÂhÃno sÅti attho, kiæ kammaæ akaran ti ito pubbe kiæ kammaæ akara, akÃsÅti attho, kibbisan ti dÃruïakammaæ.
     Tatoparaæ brÃhmaïo Ãha:

  @<Ja_XVI.6(=516).9: Taggha te aham akkhissaæ yathÃpi kusalo tathÃ,
                    saccavÃdiæ hi lokasmiæ pasaæsant' idha paï¬itÃ. || Ja_XVI:186 ||>@


#<[page 070]>#
%<70                           XVI. TiæsanipÃta.>%

  @<Ja_XVI.6(=516).10: Eko caraæ gogaveso mÆÊho accasariæ vane
                    ara¤¤e Åriïe vane nÃnÃku¤jarasevite. || Ja_XVI:187 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).11: VÃÊamigÃnucarite vippanaÂÂho 'smi kÃnane,
                    acariæ tattha sattÃhaæ khuppipÃsÃsamappito. || Ja_XVI:188 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).12: Tattha tindukaæ addakkhiæ visamatthabubhukkhito
                    papÃtam abhilambantaæ sampannaphaladhÃrinaæ. || Ja_XVI:189 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).13: VÃtasÅtÃni bhakkhesiæ, tÃni rucciæsu me bhusaæ,
                    atitto rukkham Ãruhiæ, `tattha hessÃmi Ãsito'. || Ja_XVI:190 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).14: Ekaæ me bhakkhitaæ Ãsi dutiyaæ abhipatthitaæ,
                    tato sà bha¤jatha sÃkhà chinnà pharasunà viya. || Ja_XVI:191 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).15: So 'haæ sahà va sÃkhÃhi uddhapÃdo avaæsiro
                    appatiÂÂhe anÃlambe giriduggasmi pÃpataæ. || Ja_XVI:192 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).16: Yasmà ca vÃri gambhÅraæ tasmà na samabhajjisaæ,
                    tattha sesiæ nirÃnando anÆnà dasa rattiyo. || Ja_XVI:193 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).17: Ath' ettha kapi-m-Ãga¤chi gonÃgulo darÅcaro
                    sÃkhà [hi] sÃkhaæ vicaranto khÃdamÃno dumapphalaæ.
                    so maæ disvà kisaæ paï¬uæ kÃru¤¤am akaraæ mayi: || Ja_XVI:194 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).18: Ambho ko nÃma so ettha evaæ dukkhena aÂÂito,
                    manusso amanusso và attÃnaæ me pavedaya. || Ja_XVI:195 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).19: Tass' a¤jalim païÃmetvà idaæ vacanam abraviæ:
                    manusso 'haæ vasaæ patto, sà me n' atthi ito gati,
                    taæ vo vadÃmi: bhaddaæ vo tva¤ ca me saraïaæ bhava. || Ja_XVI:196 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).20: Garusilaæ gahetvÃna vicari pabbate kapi,
                    silÃya yoggaæ katvÃna nisabho etad abravi: || Ja_XVI:197 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).21: Ehi me piÂÂhim Ãruyha gÅvaæ gaïhÃhi bÃhuhi,
                    ahan taæ uddharissÃmi giriduggato vegasÃ. || Ja_XVI:198 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).22: Tassa taæ vacanaæ sutvà vÃnarindassa sirÅmato
                    piÂÂhiæ Ãruyha dhÅrassa gÅvaæ bÃhÃhi aggahiæ. || Ja_XVI:199 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).23: So maæ tato samuÂÂhÃsi tejasÅ balavà kapi
                    viha¤¤amÃno kicchena giriduggato vegasÃ. || Ja_XVI:200 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).24: UddharitvÃna maæ santo nisabho etad abravi:
                    iægha maæ samma rakkhassu, passupissaæ muhuttakaæ. || Ja_XVI:201 ||>@


#<[page 071]>#
%<                     6. MahÃkapijÃtaka. (516.)                        71>%

  @<Ja_XVI.6(=516).25: SÅhavyagghà ca dÅpÅ ca acchako kataracchayo
                    te maæ pamattaæ hiæseyyuæ, te tvaæ disvÃnà vÃraya. || Ja_XVI:202 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).26: Evam me paritÃtÆna passupi so muhuttakaæ;
                    tadÃhaæ pÃpikaæ diÂÂhiæ paÂilacchiæ ayoniso: || Ja_XVI:203 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).27: Bhakkho ayaæ manussÃnaæ yathà c' a¤¤e vane migÃ,
                    yan nÆn' imaæ vadhitvÃna chÃto khÃdeyya vÃnaraæ. || Ja_XVI:204 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).28: ùsito ca gamissÃmi maæsam ÃdÃya sambalaæ,
                    kantÃraæ nittharissÃmi, pÃtheyyam me bhavissati. || Ja_XVI:205 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).29: Tato silaæ gahetvÃna matthakaæ sannitÃÊayiæ,
                    mama hatthakilantassa pahÃro dubbalo ahu. || Ja_XVI:206 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).30: So ca vegen' udappatto kapi rubiramakkhito
                    assupuïïehi nettehi rodanto maæ udikkhati: || Ja_XVI:207 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).31: MÃyyo maæ kari, bhaddan te, tvaæ ca nÃm' edisaæ kari,
                    tvaæ ca kho nÃma dÅghÃyu a¤¤aæ vÃretuæ arahasi. || Ja_XVI:208 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).32: Aho vata re purisa tÃva dukkarakÃraka
                    edisà visamà duggà papÃtà uddhaÂo mayÃ. || Ja_XVI:209 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).33: AnÅto paralokà va dubbheyyaæ maæ ama¤¤atha,
                    taæ tena pÃpadhammena pÃpaæ pÃpena cintitaæ. || Ja_XVI:210 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).34: MÃ h' eva tvaæ adhammaÂÂha vedanaæ kaÂukaæ phusi,
                    mà h' eva pÃpaæ kammantaæ phalaæ veÊuæ va taæ vadhi. || Ja_XVI:211 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).35: Tayi me n' atthi vissÃso, pÃpadhammaæ ama¤¤atha,
                    ehi me piÂÂhito gaccha dissamÃno va santike. || Ja_XVI:212 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).36: Mutto si hatthà vÃÊÃnaæ, patto si mÃnusiæ padaæ,
                    esa maggo adhammaÂÂha, tena gaccha yathÃsukhaæ. || Ja_XVI:213 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).37: Idaæ vatvà giricaro rahade pakkhalya matthakaæ
                    assÆni sampamajjitvà tato pabbatam Ãruhi. || Ja_XVI:214 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).38: So 'haæ tenÃbhisatto ' smi pariÊÃhena aÂÂito,
                    ¬ayhamÃnena gattena vÃriæ pÃtum upÃgamiæ. || Ja_XVI:215 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).39: Agginà viya santatto rahado ruhiramakkhito
                    pubbalohitasaækÃso sabbo me samapajjatha. || Ja_XVI:216 ||>@



#<[page 072]>#
%<72                        XVI. TiæsanipÃta>%

  @<Ja_XVI.6(=516).40: YÃvanto udabindÆni kÃyasmiæ nipatiæsu me
                    tÃvanto gaï¬Æ jÃyetha addhabeluvasÃdisÃ. || Ja_XVI:217 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).41: Pabhinnà pagghariæsu me kuïapà pubbalohitÃ,
                    yena yen' eva gacchÃmi gÃmesu nigamesu ca || Ja_XVI:218 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).42: Daï¬ahatthà nivÃrenti itthiyo purisà ca maæ:
                    okkità pÆtigandhena mÃssu orena-m-ÃgamÃ. || Ja_XVI:219 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).43: EtÃdisaæ idaæ dukkhaæ sattavassÃni dÃni me
                    anubhomi sakaæ kammaæ pubbe dukkatam attano. || Ja_XVI:220 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).44: Taæ vo vadami bhaddaæ vo yÃvant' ettha samÃgatÃ: (Dhp. v. 337.)
                    mÃssu mittÃnaæ dubbhittho, mittadubbho hi pÃpako. || Ja_XVI:221 ||>@

  @<Ja_XVI.6(=516).45: KuÂÂhÅ kilÃsÅ bhavati yo mittÃnaæ idha dubbhati.
                    kÃyassa bhedà mittaddu nirayaæ [so] upapajjatÅti. || Ja_XVI:222 ||>@

     Tattha kusalo ti yathà cheko kusalo katheti tathà kathesÃmi, gogaveso ti naÂÂhagoïe gavesanto, accasarin ti manussapathaæ atikkamitvà Himavantaæ pÃvisiæ, ara¤¤e ti arÃjake su¤¤e, Åriïe ti sukkhakantÃre, vicine ti vivitte, vippanaÂÂho ti maggamÆÊho, bubhukkhito ti sa¤jÃtabubhukkho chÃtajjhatto, papÃtamabhilambantan ti papÃtÃbhimukhaæ olambantaæ, sampannaphaladhÃrin ti madhuraphaladhÃrinaæ, vÃtasÅtÃnÅti paÂhamaæ tÃva vÃtapatitÃni khÃdiæ, tattha hessÃmÅti tasmiæ rukkhe suhito bhavissÃmiti ÃrÆÊho 'mhi, tato sà ti tassa abhipatthitassa atthÃya hatthe pasÃrite sà mayà abhirÆÊhasÃkhà pharasunà chinnà viya abha¤jatha, anÃlambe ti ÃlambitaÂÂhÃnarahite, giriduggasmin ti girivisame. sesin ti sayito mhi, kapimÃga¤chÅti kapi Ãgacchi, gonaÇgulo ti gunnaæ naÇguÂÂhasadisanaÇguÂÂho, gonaÇguÂÂho ti pi pÃÂho, gonaÇgulÅti pi paÂhanti, akaraæ mayÅti akari mayi, ambho ti maharÃja so kapirÃjà tasmiæ NarakapapÃte mama udakapothanasaddaæ sutvà maæ ambho ti Ãlapitvà ko nÃma so ti pucchi, vasappatto ti vyasanaæ patto, papÃtassa vasam patto ti attho, bhaddaæ vo ti tasmà tumhe vadÃmi: bhaddaæ tumhÃkaæ hotu, garusilan ti mahÃrÃja so kapirÃjà maya evaæ vutte mà bhÃyÅti maæ assÃsetvà paÂhamaæ tÃva garuæ silaæ gahetvà yoggaæ karonto pabbate vicari,


#<[page 073]>#
%<                     6. MahÃkapijÃtaka. (516.)                    73>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  nisabho ti purisanisabho uttamavÃnarindo papÃtataÂe Âhatvà maæ etad abravi, bÃhuhÅti dvÅhi bÃhÃhi mama gÅvaæ sugahitaæ gaïhi, vegasà ti vegena, sirÅmato ti pa¤¤Ãvantassa, aggahin, ti saÂÂhihatthaæ NarakapapÃtaæ vÃtavegena otaritvà udakapiÂÂhe Âhitassa ahaæ vegena piÂÂhiæ abhirÆhitvà ubhohi bÃhÃhi gÅvaæ aggahesiæ, viha¤¤ÃmÃno ti kilanto, kicchenà 'ti dukkhena santo paï¬ito athavà parisanto kilamanto, rakkhassÆ 'ti ahaæ taæ uddharanto va kilanto muhuttaæ vissamanto passupissaæ tasmà maæ rakkhÃhÅti, yathà c' a¤¤e vane migà ti sÅhÃdÅhi a¤¤e pi ye imasmiæ ÂhÃne vÃÊamigÃ, pÃliyaæ pana acchako kataracchayo ti likhanti, paritÃtÆnan ti mahÃrÃja evaæ so kapirÃjà maæ attano parittÃïaæ katvà muhuttaæ passupi ayonisomanasikÃrena, bhakkho ti khÃditabbayuttako, Ãsito ti dhÃto suhito, sambalan ti pÃtheyyaæ, matthakaæ sannitÃÊayin ti tassa vÃnarindassa matthakaæ pahariæ, sannitÃlayin ti pi pÃÂho, dubbalo ahÆ 'ti na balavà Ãsi yathÃdhippÃyaæ na agamÃsi, vegenà 'ti mayà pahaÂapÃsÃïavegena, udappatto ti uÂÂhito, mÃyyo ti tena mittadÆbhipurisena silÃya paviddhÃya mahÃcammaæ chijjitvà olambi, ruhiraæ pagghari, M. vedanamatto cintesi: imasmiæ ÂhÃne a¤¤o n' atthi, idaæ bhayaæ imaæ purisaæ nissÃya uppannan ti so maraïabhayabhÅto olambantaæ cammavaÂÂiæ hatthena gahetvà uppatitvà sÃkhaæ abhiruyha tena pÃpena saddhiæ sallapanto mÃyyo man ti Ãdim Ãha, tattha mÃyyo maæ bhaddante ti mà ayyo maæ bhaddante ti taæ nivÃreti, tvaæ nÃma evaæ mayà papÃtà uddhato edisaæ pharusakammaæ mayi kari aho te ayuttaæ katan ti, aho vatà 'ti garahanto evam Ãha, tÃva dukkarakÃrakà 'ti mayi aparajjhanena atidukkatakammakÃraka}, paralokà và 'ti paralokato viya ÃnÅto, dÆbheyyan ti {dubbhitabbaæ vadhitabbaæ, vedanaæ kaÂukan ti evaæ sante pi tvaæ adhammaÂÂha yÃdisaæ ahaæ phusÃmi edisaæ vedanaæ kaÂukaæ mà phusi, taæ pÃpÃkammaæ phalaæ veluæ va taæ mà vadhÅti maæ mahÃrÃja piyaputtakaæ viya anukampi, atha naæ ahaæ etad avocaæ: ayya mayà kataæ dosaæ hadaye mà kari, mà maæ asappurisaæ evarÆpe ara¤¤e mÃrayi, ahaæ disÃmÆÊho maggaæ na jÃnÃmi, attanà katakammaæ mà nÃsetha, jÅvitadÃnaæ me detha, ara¤¤Ã nÅharitvà manussapathe Âhapethà 'ti evaæ vutto so mayà saddhiæ sallapanto tayi me n' atthi vissÃso ti Ãdiæ Ãha, tattha tayÅti ito paÂÂhÃya mayhaæ tayi vissÃso n' atthi,


#<[page 074]>#
%<74                            XVI. TiæsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ehÅti bho purisa ahaæ tayà saddhiæ magge na gamissÃmi tvaæ pana ehi mama piÂÂhito avidÆre dissamÃnasarÅto va gaccha ahaæ rukkhaggen' eva gamissÃmÅti, mutto sÅti atha maæ so mahÃrÃja ara¤¤Ã nÅharitvà bho purisa mutto si vÃÊamigÃnaæ hatthÃ, patto si mÃnusiæ padan ti manussupacÃraæ Ãgato si, esa te maggo etena gacchà 'ti Ãha, giricaro ti giricÃrivÃnaro, pakkhalyà 'ti dhovitvÃ, tenÃbhisatto ti so ahaæ mahÃrÃja tena vÃnarena abhisatto pÃpakamme pariïate tenÃbhisatto smÅti ma¤¤amÃno evam Ãha, aÂÂito ti upadduto, upÃgamin ti ekaæ rahadaæ upagato 'smi, samapajjathà 'ti jÃto evarÆpo hutvà upaÂÂhÃsi, yÃvanto ti yattakÃni, gaï¬Æ jÃyethà 'ti gaï¬Ã jÃyiæsu, so kira pipÃsaæ sandhÃretuæ asakkonto udaka¤jaliæ ukkhipitvà thokaæ pivitvà sesaæ sarÅre si¤ci, ath' assa tÃvad eva udabindugaïanÃya addhabeluvapakkapamÃïà gaï¬Ã uÂÂhahiæsu, tasmà evaæ Ãha, pabhinnà ti te gaï¬Ã taæ divasam eva bhijjitvà kuïapà pÆtigandhikà hutvà pubbalohitÃni pagghariæsu, yenà 'ti yena maggena, okkità ti pÆtigandhena okiïïà parikkità parivÃritÃ. mÃssu orena Ãgamà ti duÂÂhasatta orena mÃssu ÃgamÃ, amhÃkaæ santikaæ mà agamÃsi, evaæ vadantà nivÃrentÅti attho, dÃni me ti mahÃrÃja tato paÂÂhÃya idÃni sattavassÃni mama ettakaæ kÃlaæ sakakammaæ anubhomi, iti so attano mittadÆbhikammaæ vitthÃretvà mahÃrÃja maæ yeva oloketvà evarÆpaæ kammaæ na kenaci kattabban ti vatvà taæ vo ti Ãdiæ Ãha, tattha tan ti tasmà yasmà evarÆpaæ kammaæ evaæ dukkhavipÃkaæ tasmà ti attho, kuÂÂhÅ kilÃsÅ bhavati yo mittÃnaæ idha dubbhati kÃyassa bhedà mittaddu nirayaæ so upapajjatÅti ayaæ abhisambuddhagÃthÃ, bhikkhave yo idha imasmiæ loke mittÃnaæ dubbhati hiæsati so evarÆpo hotÅti attho.
     TassÃpi purisassa ra¤¤Ã saddhiæ kathentassa kathentass' eva paÂhavi vivaram adÃsi, taæ khaïaæ ¤eva cavitvà avÅcimhi nibbatto. RÃjà tasmiæ paÂhaviæ paviÂÂhe uyyÃnà nikkhamitvà nagaraæ paviÂÂho:
     S. i. d. Ã. "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi Devadatto mayhaæ silaæ pavijjhi yevÃ" 'ti vatvà j. s.: "Tadà mittadÆbhipuriso Devadatto ahosi, kapirÃjà aham evÃ" 'ti. MahÃkapijÃtakaæ.


#<[page 075]>#
%<            7. DakarakkhasajÃtika. (517.) - 8. Paï¬arajÃtaka.(518.)       75>%

                      $<7. DakarakkhasajÃtaka.>$
     Sace vo vuyhamÃnÃnan ti. DakarakkhasajÃtakaæ. Taæ sabbaæ MahÃummaggajÃtake Ãvibhavissati. DakarakkhasajÃtakaæ.

                      $<8. Paï¬arajÃtaka.>$
     VikiïïavÃcan ti. Idaæ S. J. v musÃvÃdaæ katvà Devadattassa paÂhavipavesanaæ Ã. k. Tadà hi S. bhikkhÆhi tassa avaïïe kathite "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi Devadatto musÃvÃdaæ katvà paÂhaviæ paviÂÂho yevÃ" 'ti vatvà a. Ã.:
     A. B. Br. r. k. pa¤casatavÃïijà nÃvÃya samuddaæ pakkhanditvà sattame divase atÅradassaniyÃya nÃvÃya samuddapiÂÂhe bhinnÃya Âhapetvà ekaæ avasesà macchabhattà ahesuæ. Eko pana vÃtavasena KarambiyapaÂÂanaæ nÃma pÃpuïi, so samuddato uttaritvà naggabhoggo tasmiæ paÂÂane bhikkhÃya cari. Tam enaæ manussà "ayaæ samaïo apiccho santuÂÂho" ti sambhÃvetvà sakkÃraæ kariæsu. So "laddho me jÅvikopÃyo" ti tesu nivÃsanapÃpuraïaæ dadantesu pi na icchi.
Te "n' atthi ito uttariæ appiccho samaïo" ti bhiyyo bhiyyo pasÅditvà tassa assamapadaæ katvà tattha naæ vÃsesuæ.
So karambiyÃcelo ti pa¤¤ayi. Tassa tattha vasantassa mahÃlÃbhasakkÃro udapÃdi, eko nÃgarÃjÃpi 'ssa supaïïarÃjà ca upaÂÂhÃnaæ Ãgacchanti, tesu nÃgarÃjà nÃmenà Paï¬aro nÃma. Ath' ekadivasaæ supaïïarÃjà tassa santikaæ gantvà vanditvà ekamantaæ nisinno evam Ãha: "bhante amhÃkaæ ¤Ãtakà nÃge gaïhantà bahu vinassanti, etesaæ nÃgÃnaæ gaïhananiyÃmaæ mayaæ na jÃnÃma, guyhakÃraïaæ kira nesaæ atthi, sakkheyyÃtha nu kho tumhe ete piyÃyamÃnà viya taæ kÃraïaæ pucchitun" ti.


#<[page 076]>#
%<76                            XVI. TiæsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà supaïïarÃje vanditvà pakkante nÃgarÃjassa ÃgatakÃle vanditvà nisinnaæ nÃgarÃjÃnaæ pucchi: "nÃgarÃja supaïïà kira tumhe gaïhantà bahu vinassanti, tumhe gaïhantà kathaæ gaïhitum sakkontÅti". "Bhante, idaæ amhÃkaæ guyhaæ rahassaæ, mayà imaæ kathentena ¤Ãtisaæghassa maraïaæ Ãbhataæ hotÅti". "Kiæ pana tvaæ Ãvuso `ayaæ a¤¤assa kathessatÅti' evaæsa¤¤Å hosi, nÃhaæ a¤¤assa kathessÃmi, attanà pana jÃnitukÃmatÃya pucchÃmi, tvaæ mayhaæ saddahitvà nibbhayo hutvà kathehÅti". NÃgarÃjà "kathemi bhante" ti vanditvà pakkÃmi. Punadivasam pi pucchi, tadÃpi 'ssa na kathesi. Atha naæ tatiyadivase Ãgantvà nisinnaæ nÃgarÃjÃnaæ "ajja tatiyo divaso, mama pucchantassa kimatthaæ na kathesÅti". "Tumhe a¤¤assa Ãcikkhissathà 'ti bhayena bhante" ti. "Kassaci na kathessÃmi, nibbhayo kathehÅti". "Tena hi bhante a¤¤assa mà kathayitthÃ" 'ti paÂi¤¤aæ gahetvà "bhante mayaæ mahante mahante pÃsÃïe gilitvà bhÃriyà hutvà nipajjitvà supaïïÃnaæ ÃgamanakÃle mukhaæ nibbÃhetvà dante vivaritvà supaïïe ¬asituæ gacchama, te Ãgantvà amhÃkaæ sÅsaæ gaïhanti, tesaæ amhe garubhÃre hutvà nipanne uddharituæ vayamantÃnaæ ¤eva udakaæ ottharati, te anto udake yeva maranti, iminà kÃraïena bahÆ supaïïà vinassanti, tesaæ amhe gaïhantÃnaæ kiæ sÅsena gahitena, bÃlà naÇguÂÂhe gahetvà amhe heÂÂhÃsÅsake katvà gahitagocaraæ mukhena cha¬¬Ãpetvà lahuke katvà gantuæ sakkontÅti". Iti so attano rahassakÃraïaæ tassa dussÅlassa kathesi. Atha tasmiæ pakkante supaïïarÃjà Ãgantvà karambiyÃcelakaæ vanditvà "kiæ bhante pucchitaæ te nÃgarÃjassa guyhakÃraïan ti Ãha. So


#<[page 077]>#
%<                     8. Paï¬arajÃtaka. (518.)                      77>%
"Ãma Ãvuso" ti vatvà sabbaæ tena kathitaniyÃmen' eva kathesi. Taæ sutvà supaïïo "nÃgarÃjena ayuttaæ kataæ, ¤ÃtÅnaæ nÃma nassananiyÃmo parassa na kathetabbo, hotu ajja mayà supaïïavÃtaæ katvà paÂhamaæ evam eva gahetuæ vaÂÂatÅti" so supaïïavÃtaæ katvà Paï¬aranÃgarÃjÃnaæ naÇguÂÂhe gahetvà heÂÂhÃsÅsakaæ katvà gahitagocaraæ cha¬¬Ãpetvà uppatitvà ÃkÃsaæ pakkhandi. Paï¬arakko ÃkÃse heÂÂhÃsÅsakaæ olambanto "mayà va mama dukkhaæ Ãbhatan" ti paridevanto Ãha

  @<Ja_XVI.8(=518).1: VikiïïavÃcaæ anigÆÊhamantaæ
                    asa¤¤ataæ aparicakkhitÃraæ
                    bhayaæ tam anveti sayaæ abodhaæ
                    nÃgaæ yathà Paï¬arakaæ supaïïo. || Ja_XVI:223 ||>@

  @<Ja_XVI.8(=518).2: Yo guyhamantaæ parirakkhaneyyaæ
                    mohà naro saæsati bhÃsamÃno
                    taæ bhinnamantaæ bhayam anveti khippaæ
                    nÃgaæ yathà Paï¬arakaæ supaïïo. || Ja_XVI:224 ||>@

  @<Ja_XVI.8(=518).3: NÃnumitto garuæ atthaæ guyhaæ vedetum arahati
                    sumitto ca asambuddhaæ sambuddhaæ và anatthavÃ. || Ja_XVI:225 ||>@

  @<Ja_XVI.8(=518).4: VissÃsam Ãpajjim ahaæ: acelo
                    samaïo ayaæ sammato bhÃvitatto,
                    tassÃham akkhiæ vivariæ guyhaæ atthaæ,
                    ÃtÅtamattho kapaïo rudÃmi. || Ja_XVI:226 ||>@

  @<Ja_XVI.8(=518).5: TassÃhaæ paramaæ brahme guyhaæ
                    vÃcaæ h' imaæ nÃsakkhi saæyametuæ,
                    tappakkhato hi bhayam Ãgataæ mama,
                    atÅtamattho kapaïo rudÃmi, || Ja_XVI:227 ||>@


#<[page 078]>#
%<78                        XVI. TiæsanipÃta.>%

  @<Ja_XVI.8(=518).6: Yo ve naro suhadaæ ma¤¤amÃno
                    guyhaæ atthaæ saæsati dukkulÅne
                    dosà bhayà athavà rÃgaratto
                    pallittho bÃlo asaæsayaæ so. || Ja_XVI:228 ||>@

  @<Ja_XVI.8(=518).7: TirokkhavÃco asataæ paviÂÂho
                    yo saægatÅsu-m-udÅreti vÃkyaæ
                    ÃsÅviso dummukho ty-Ãhu taæ naraæ,
                    Ãrà arà saæyame tÃdisamhÃ. || Ja_XVI:229 ||>@

  @<Ja_XVI.8(=518).8: Annaæ pÃnaæ kÃsikaæ candana¤ ca
                    manÃpiÂÂhiyo mÃlamucchÃdana¤ ca
                    ohÃya gacchÃmase sabbakÃme,
                    supaïïa pÃïupagatà va ty-amhà 'ti. || Ja_XVI:230 ||>@

     Tattha vikiïïavÃcan ti patthaÂavacanaæ, anigÆÊhamantan apaÂicchannamantaæ, asa¤¤atan ti kÃyadvÃrÃdÅni rakkhituæ asakkontaæ, aparicakkhitÃran ti ayaæ mayà kathitamantaæ rakkhituæ na sakkhissatÅti puggalaæ oloketuæ upaparikkhituæ asakkontaæ, bhayaæ tan ti taæ imehi catÆhi aÇgehi samannÃgataæ abodhaæ nippa¤¤aæ puggalaæ sayaækatam eva bhayaæ anveti yathà maæ Paï¬arakaæ nÃgaæ supaïïo anvÃgato ti, saæsati bhÃsamÃno ti rakkhituæ asamatthassa pÃpapurisassa bhÃsamÃno katheti, nÃnumitto ti na anumitto anuvattanamattena yo mitto na hadayena so guyham atthaæ jÃnituæ nÃrahatÅti paridevati, asambuddhan ti asambuddhaæ ajÃnanto, appa¤¤o ti attho, sambuddhan ti sambuddhaæ jÃnanto ti attho, i. v. h.: yo pi suhadayo mitto apa¤¤o sapa¤¤o pi và yo anatthavà anatthacaro so pi guyhaæ vedituæ nÃrahat' eva 'ti, samaïo ayan ti ayaæ samaïo ti ca lokasammato ti ca bhÃvitatto ti ca ma¤¤amÃno ahaæ etasmiæ vissÃsaæ Ãpajjiæ, akkhin ti kathesiæ, atÅtamattho ti atÅtattho atikkantattho hutvà idÃni kapaïaæ rudÃmÅti paridevati, tassà 'ti tassa acelassa brahme ti supaïïaæ Ãlapati, saæyametun ti idaæ guyhaæ vÃcaæ rahassakÃraïaæ rakkhituæ guyhituæ na sakkhiæ, tappakkhatohÅti idÃni idaæ bhayaæ mama tassa acelassa pakkhato koÂÂhÃsato santikà Ãgataæ iti atÅtattho kapaïaæ rudÃmÅti. suhadan ti suhado me ayan ti ma¤¤amÃno.


#<[page 079]>#
%<                          8. Paï¬arajÃtaka. (518.)                79>%
dukkulÅne ti akulÅne nÅce, dosà ti etehi dosÃdÅhi kÃreïehi yo evarÆpe guyhaæ saæsati so bÃlo asaæsayaæ pallatthito parivattetvà patito hato yeva nÃmà 'ti attho, tirokkhavÃco ti attano vÃcaæ bhÃsitukÃmo tassa tirokkhakattà paÂicchannavÃco, asataæ paviÂÂho ti asappurisÃnaæ antaraæ paviÂÂho asappurisesu pariyÃpanno, saægatisu mudÅretÅti saægatisu udÅreti yo evarÆpo paresam rahassaæ sutvà parisamajjhesu asukena asukaæ nÃma kataæ và vuttaæ và ti vÃkyaæ udÅreti taæ naraæ ÃsÅviso dummukho pÆtimukho ti Ãhu, tÃdisamhà purisà Ãrà Ãrà saæyame dÆradÆrato virameyya, parivajjeyyà 'ti attho, mÃlamucchÃdana¤cà 'ti mÃlà ca dibbaæ catujÃtigandhaucchÃdana¤ ca, ohÃyà 'ti etehi dibbÃnnÃdayo sabbakÃme ajja mayaæ ohÃya cha¬¬etvà gamissÃma, supaïïapÃïupagatÃvatyamhà 'ti bho supaïïa pÃïehi upagatà va te amhe saraïaæ no hohÅti.
     Evaæ Paï¬arako ÃkÃse heÂÂhasÅsako olambanto aÂÂhahi gÃthÃhi paridevi. Supaïïo tassa paridevanasaddaæ sutvà "nÃgarÃja attano rahassaæ acelakassa kathetvà idÃni kimatthaæ paridevasÅti" taæ garahitvÃ

  @<Ja_XVI.8(=518).9: Ko n' idha tiïïaæ garahaæ upeti
                    asmin dha loke pÃïabhÆ nÃgarÃja:
                    samaïo supaïïo athavà tav' eva,
                    kiækÃraïà Paï¬araka-ggahÅto ti gÃtham Ãha. || Ja_XVI:231 ||>@

     Tattha konÅdhà 'ti idha amhesu tÅsu janesu ko nu, asmiæ dhà 'ti ettha, idhà 'ti nipÃtamattaæ, asmiæ loke ti attho, pÃïabhÆ ti pÃïabhÆto, athavà tavevà 'ti udÃhu tava yeva, tattha samaïaæ tÃva mà garaha, so hi upÃyena taæ rahassaæ pucchi, supaïïam pi mà garaha aham, pi tava paccatthiko, Paï¬arakaggahÅto ti samma Paï¬araka ahaæ kiækÃraïà supaïïena gahito ti cintetvà pana attÃnam eva garaha tayà hi rahassaæ kathentena attanà va attano anattho kato ti ayam ettha adhippÃyo.
     Taæ sutvà Paï¬arako itaraæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.8(=518).10: Samaïo ti me sammatatto ahosi
                    piyo ca me manasà bhÃvitatto,>@


#<[page 080]>#
%<80                        XVI. TiæsanipÃta.>%
@<                    tasmÃham akkhiæ vivariæ guyham atthaæ,
                    atÅtamattho kapaïaæ rudÃmÅti. || Ja_XVI:232 ||>@

     Tattha sammatatto ti so samaïo mayhaæ sappuriso ayan ti sammatabhÃvo ahosi, bhÃvitatto ti sambhÃvitabhÃvo ca me ahosi.
     Tato supaïïo catasso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.8(=518).11: Na c' atthi satto amaro pathavyÃ,
                    pa¤¤Ãvidhà n' atthi na ninditabbÃ,
                    saccena dhammena dhiyà damena
                    alabbham avyÃharatÅ naro idha. || Ja_XVI:233 ||>@

  @<Ja_XVI.8(=518).12: MÃtÃpità paramà bandhavÃnaæ,
                    nÃssa tatiyo anukampak' atthi,
                    tesam pi guyhaæ paramaæ na saæse
                    mantassa bhedaæ parisaækamÃno. || Ja_XVI:234 ||>@

  @<Ja_XVI.8(=518).13: MÃtÃpità bhaginÅ bhÃtaro ca
                    sabhÃya và yassa hontÅ sapakkhÃ
                    tesam pi guyhaæ paramaæ na saæse
                    mantassa bhedaæ parisaækamÃno. || Ja_XVI:235 ||>@

  @<Ja_XVI.8(=518).14: Bhariyà ce purisaæ vajjà komÃrÅ piyabhÃïinÅ
                    puttarÆpayasÆpetà ¤ÃtisaæghapurakkhatÃ
                    tassÃpi guyhaæ paramaæ na saæse
                    mantassa bhedaæ parisaækamÃno ti. || Ja_XVI:236 ||>@

     Tattha amaro ti amaraïasabhÃvo satto nÃma n' atthi, pa¤¤Ãvidhà natthÅti nakÃro padasandhikaro, pa¤¤Ãvidhà atthÅti attho, i. v. h.: nÃgarÃja loke amaro pi n' atthi, pa¤¤ÃvidhÃpi atthi, sà a¤¤esaæ pa¤¤ÃkoÂÂhÃsasaækhÃtà pa¤¤Ãvidhà attano jÅvitahetu na ninditabbà ti, athavà pa¤¤Ãvidhà ti pa¤¤Ãsadisà na ninditabbà nÃma, pa¤¤ÃjÃtidhammà n' atthi, taæ kasmà nindasÅti, yesaæ pana pa¤¤ÃvidhÃnam pi na ninditabban ti pi pÃÂho tesaæ ujukam eva saccenà 'ti ÃdÅsu vacÅsaccena ca sucaritadhammena ca pa¤¤ÃsaækhÃtÃya dhiyà ca indriyadamanena alabbhaæ dullabhaæ aÂÂhasamÃpattiphalanibbÃnasaækhÃtam pi visesaæ avyÃharati Ãvahati taæ nipphÃdeti naro idha,


#<[page 081]>#
%<                      8. Paï¬arajÃtaka. (518.)                       81>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tasmà nÃrahasi acelaæ nindituæ, attÃnam eva garaha, acelena hi attano pa¤¤ÃvantatÃya upÃyakusalatÃya taæ va¤cetvà tvaæ rahassaæ gÆÊhamantaæ pucchito ti attho, paramà ti ete ubho bandhavÃnaæ uttamabandhavà nÃma, nÃssa tatiyo ti assa puggalassa mÃtÃpitÆhi a¤¤o tatiyo satto anukampako nÃma n' atthi mantassa bhedaæ parisaækamÃno paï¬ito, tesaæ mÃtÃpitunnam pi paramaguyhaæ na saæseyya, tvaæ pana mÃtÃpitunam pi akathetabbaæ acelassa kathesÅti attho, sabhÃyà và ti suhadayamittà vÃ, sapakkhà ti petteyyamÃtulapitucchÃmÃtucchÃdayo samÃnapakkhà ¤Ãtayo, tesampÅti nesam pi ¤ÃtimittÃnaæ na katheyya, tvaæ pana acelakassa kathesi, attano va kujjhassÆ 'ti dÅpeti, bhariyà và ti komÃrÅ piyabhÃïinÅ puttehi ca rÆpena ca yasena ca upetà evarÆpà bhariyÃpi ce ÃcikkhÃhi me tava guyhan ti vadeyya tassÃpi na saæseyya.
     TatoparÃ:

  @<Ja_XVI.8(=518).15: Na guyham atthaæ vivareyya rakkheyya naæ yathà nidhiæ,
                    na hi pÃtukato sÃdhu guyho attho pajÃnatÃ. || Ja_XVI:237 ||>@

  @<Ja_XVI.8(=518).16: Thiyà guyhaæ na saæseyya amittassa ca paï¬ito
                    yo cÃmisena saæhÅro hadayatthe no ca yo naro. || Ja_XVI:238 ||>@

  @<Ja_XVI.8(=518).17: Guyham attham asambuddhaæ sambodhayati yo naro
                    mantabhedabhayà tassa dÃsabhÆto tikkhati. || Ja_XVI:239 ||>@

  @<Ja_XVI.8(=518).18: YÃvanto purisass' atthaæ guyhaæ jÃnanti mantinaæ
                    tÃvanto tassa ubbegÃ, tasmà guyhaæ na vissaje. || Ja_XVI:240 ||>@

  @<Ja_XVI.8(=518).19: Vivicca bhÃseyya divà rahassaæ,
                    rattiæ giraæ nÃtivelaæ pamu¤ce,
                    upassutikà hi suïanti mantaæ,
                    tasmà manto khippam upeti bhedan ti || Ja_XVI:241 ||>@

pa¤ca gÃthà UmmaggajÃtake Pa¤capaï¬itapa¤he Ãvibhavissanti.
     TatoparÃsu:

  @<Ja_XVI.8(=518).20: YathÃpi assa nagaraæ mahantaæ
                    ÃÊÃrakaæ Ãyasaæ BhaddasÃlaæ>@


#<[page 082]>#
%<82                        XVI. TiæsanipÃta.>%
@<                    samantakhÃtÃparikhÃupetaæ
                    evam pi me te idha guyhamantÃ. || Ja_XVI:242 ||>@

  @<Ja_XVI.8(=518).21: Ye guyhamantà avikiïïavÃcÃ
                    deÊhà sadatthesu narà dujivhÃ
                    Ãrà amittà vyavajanti tehi
                    ÃsÅvisà vÃ-r-iva sattusaæghà ti dvÅsu gÃthÃsu. || Ja_XVI:243 ||>@

     BhaddasÃlan ti ÃpaïÃdÅhi sÃlÃdÅhi sampannaæ, samantakhÃtÃparikhÃupetan ti samantakhÃtÃhi parikhÃhi upetaæ. evampi me ti evam pi mayhaæ te purisà khÃyanti katare ye idha guyhamantÃ, i. v. h.: yathà ÃÊÃdvÃrakassa ayomayanagarassa manussÃnaæ upabhogo paribhogo anto hoti na abbhantarimà bahi nikkhamanti na bÃhirà anto pavisanti aparÃparaæ sa¤cÃro Chijjati gÆÊhamantà purisà evarÆpà honti attano gÆÊhaæ attano anto yeva jÅrÃpenti na a¤¤assa kathentÅti, daÊhà sadatthesÆ 'ti attano atthesu thirÃ, dujivhà ti Paï¬arakaæ nÃgaæ Ãlapati, vyavajantÅti paÂikkamanti, ÃsÅvisà vÃriva sattusaæghà ti ettha và 'ti nipÃtamattaæ, ÃsÅvisà sattusaæghÃrivà 'ti attho, yathà ÃsÅvisato sattusaæghà jÅvitukÃmà manussà Ãrà paÂikkamanti evaæ tehi guyhamantehi narehi Ãrà amittà paÂikkamanti upagantuæ otÃraæ na labhantÅti vuttaæ hoti.
     Evaæ supaïïena dhamme kathite Paï¬arako:

  @<Ja_XVI.8(=518).22: Hitvà gharaæ pabbajito acelo
                    naggo muï¬o carati ghÃsahetu,
                    tamhÅ nu kho vivariæ guyham atthaæ,
                    atthà ca dhammà ca avÃgat' amhÃ. || Ja_XVI:244 ||>@

  @<Ja_XVI.8(=518).23: Kathaækaro cà hi supaïïarÃja
                    kiæsÅlo kena vatena vattaæ
                    samaïo caraæ hitvà mamÃyitÃni
                    kathaækaro saggam upeti ÂhÃnan ti Ãha. || Ja_XVI:245 ||>@

     Tattha ghÃsahetÆ 'ti nissiriko kucchipÆraïatthÃya khÃdaniyabhojaniyaæ pariyesanto carati, avÃgatamhà ti apagatà parihÅn' amhÃ, kathaækaro cà ti idaæ nÃgarÃjà naggassa samaïÃbhÃvaæ ¤atvà samaïapaÂipattiæ pucchanto Ãha,


#<[page 083]>#
%<                 8. Paï¬arajÃtaka. (518.)                          83>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tattha kiæsÅlo ti katarena ÃcÃrena samannÃgato, kena vatenà 'ti katarena vatasamÃdÃnena vattanto, samano caran ti pabbajjÃya sa¤caranto taïhÃmamÃyitÃni hitvà kathaæ samitapÃpasamaïo nÃma hoti, saggan ti kathaækaronto ca suÂÂhu aggaæ devanagaraæ samaïo upetÅti.
     Supaïïo Ãha:

  @<Ja_XVI.8(=518).24: Hiriyà titikkhÃya damena khantiyÃ
                    akkodhano pesuïiyaæ pahÃya
                    samaïo caraæ hitvà mamÃyitÃni
                    evaækaro saggam upeti ÂhÃnan ti. || Ja_XVI:246 ||>@

     Tattha hiriyà ti samma nÃgarÃja ajjhattabahiddhÃsamuÂÂhÃnehi hirottappehi titikkhÃsaækhÃtÃya adhivÃsanakhantiyà indriyadamena ca upeto akujjhanasÅlo pisuïavÃcaæ pahÃya taïhÃmamÃyitÃni ca hitvà pabbajjÃya caranto samaïo nÃma hoti, evaækaro yeva ca etÃni hiriÃdÅni ca kusalÃni karonto saggam upeti ÂhÃnan ti.
     Imaæ supaïïarÃjassa dhammakathaæ sutvà Paï¬arako jÅvitaæ yÃcanto

  @<Ja_XVI.8(=518).25: MÃtà va puttaæ taruïaæ tanujjaæ
                    sampassa taæ sabbagattaæ phareti
                    evam pi me tvaæ pÃtur ahu dijinda
                    mÃtà va puttaæ anukampamÃno ti gÃtham Ãha. || Ja_XVI:247 ||>@

     Tass attho: yathà mÃtà tanujaæ attano sarÅrajÃtaæ taruïaputtaæ sampassaæ disvà taæ ure nipajjÃpetvà thanaæ pÃyentÅ puttasamphassena sabbaæ attano gattaæ phareti na pi mÃtà puttato bhÃyati na putto mÃtite evam pi me tvaæ pÃtur ahu pÃtubhÆto dijinda dijarÃja, tasmà mÃtà va puttaæ mudukena hadayena anukampamÃno maæ passa jÅvitam me dehÅti:
     Ath' assa supaïïo jÅvitaæ dadanto itaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XVI.8(=518).26: Hand' ajja tvaæ mu¤ca vadhà dujivha
                    tayo hi puttà na hi a¤¤o atthi:>@


#<[page 084]>#
%<84                        XVI. TiæsanipÃta.>%
@<                    antevÃsÅ dinnako atrajo ca,
                    rajassu, putt' a¤¤ataro me ahosÅti. || Ja_XVI:248 ||>@

     Tattha {mu¤cÃ} 'ti mu¤caæ, ayam eva và pÃÂho, dujivhà 'ti taæ Ãlapati, a¤¤o ti a¤¤o catuttho putto nÃma n' atthi, antevÃsÅti sippaæ và uggaïhanto pa¤haæ và suïanto santike vuttho, dinnako ti ayaæ te putto hotÆ 'ti parehi dinno, rajassÆ 'ti abhiramassu, a¤¤ataro sÅti tÆsu puttesu a¤¤ataro antevÃsiputto me tvaæ jÃto ti dÅpeti.
     Eva¤ ca pana vatvà ÃkÃsà otaritvà taæ bhÆmiyaæ patiÂÂhÃpesi.
     Tam atthaæ pakÃsento S. dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.8(=518).27: Icc-eva vÃkyaæ visajÅ supaïïo
                    bhumyà patiÂÂhÃya dijo dujivhaæ:
                    mutt' ajja tvaæ sabbabhayÃtivatto
                    thalÆdake bohi mayÃbhigutto. || Ja_XVI:249 ||>@

  @<Ja_XVI.8(=518).28: ùtaækinaæ yathà kusalo bhisakko
                    pipÃsitÃnaæ [udaka] rahado va sÅto
                    vesmaæ yathà himasisiraÂÂitÃnaæ
                    evam pi te saraïam ahaæ bhavÃmÅti. || Ja_XVI:250 ||>@

     Tattha icceva vÃkyan ti iti evaæ vacanaæ vatvà taæ nÃgarÃjÃnaæ vissajjesi, bhumyà ti so sayam pi bhÆmiyaæ patiÂÂhÃya dijo taæ dujivhaæ samassÃsento mutto ajjà tvaæ ito paÂÂhÃya sabbabhayÃtivatto thale ca udake ca mayà abhigutto rakkhito hohÅti Ãha, Ãtaækinan ti gilÃnÃnaæ, evaæpi te ti evaæ ahaæ tava saraïaæ bhavÃmÅti
     "Gaccha tvan" ti taæ uyyojesi. So nÃgabhavanaæ pÃvisi.
Itaro pi supaïïabhavanaæ gantvà "mayà Paï¬arako nÃgo sapathaæ katvà saddahÃpetvà vissajjito, kÅdisaæ nu kho mayi tassa hadayaæ, vimaæsissÃmi nan" ti nÃgabhavanaæ gantvà supaïïavÃtaæ akÃsi. Taæ disvà nÃgo "supaïïarÃjà maæ gahetuïi Ãgato bhavissatÅti" ma¤¤amÃno vyÃmasahassamattaæ attabhÃvaæ mÃpetvà pÃsÃïe ca vÃluka¤ ca gilitvà bhÃriko hutvà naÇguÂÂhaæ heÂÂhà katvà bhogamatthake phaïaæ dhÃrayamÃno nipajjitvà supaïïarÃjÃnaæ ¬asitukÃmo viya ahosi.


#<[page 085]>#
%<                      8. Paï¬arajÃtaka (518.)                     85>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Taæ disvà supaïïo itaraæ g. Ã.:
  @<Ja_XVI.8(=518).29: Sandhiæ katvà amittena aï¬ajena jalÃbuja (= II 53|15)
                    vivariya dÃÂhaæ sayasi, kuto taæ bhayaæ Ãgatan ti. || Ja_XVI:251 ||>@

     Taæ sutvà nÃgarÃjà tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.8(=518).30: Saæketh eva amittasmiæ, mittasmim pi na vissase, (II 53|22)
                    abhayà bhayam uppannaæ api mÆlÃni kantati. || Ja_XVI:252 ||>@

  @<Ja_XVI.8(=518).31: Kathan nu vissase tyamhi yenÃsi kalaho kato,
                    niccayattena ÂhÃtabbaæ, so disamhi na rajjati || Ja_XVI:253 ||>@

  @<Ja_XVI.8(=518).32: VissÃsaye na ca naæ vissaseyya,
                    asaækito ca saækito bhaveyya,
                    tathà tathà vi¤¤Æ parakkameyya
                    yathà yathà bhÃvaæ paro na ja¤¤Ã ti. || Ja_XVI:254 ||>@

     Tattha abhayà ti abhayaÂÂhÃnabhÆtà mittamhà bhayam uppannaæ jÅvitasaækhÃtÃni mÆlÃn eva kantati, tyamhÅti tasmiæ, yenÃsÅti yena saddhiæ kalaho kato ahosi, niccayattenà 'ti niccaæ paÂiyattena, so disamhi na rajjatÅti so niccayatto tiÂÂhati, so attano sattÆhi saddhiæ vissÃsavasena na rajjati, tato tesaæ yathÃkÃmakaraïiyo na hotÅti attho, vissÃsaye ti paraæ attani vissÃsaya, taæ pana sayaæ na vissaseyya, parena asaækito attà va taæ saækito bhaveyya, bhÃvaæ paro ti yathà yathà paï¬ito parakkamati tathà tathà tassa paro bhÃvaæ na jÃnÃti. tasmà paï¬itena viriyaæ kattabbam evà 'ti dÅpeti.
     Iti te a¤¤ama¤¤aæ sallapitvà samaggà sammodamÃnà udho pi acelassa assamaæ gamiæsu.
     Tam atthaæ pakÃsento S.:

  @<Ja_XVI.8(=518).33: Te devavaïïÅ sukhumÃlarÆpÃ
                    ubho samà sujayo pu¤¤agandhÃ>@


#<[page 086]>#
%<86                        XVI. TiæsanipÃta.>%
@<                    apÃgamuæ kÃrambiyaæ acelaæ
                    missÅbhÆtà assavÃhà va nÃgà ti Ãha. || Ja_XVI:255 ||>@

     Tattha samà ti samÃnarÆpà sadisasaïÂhÃnà hutvÃ, sujayo ti sucayo parisuddhà ayam eva và pÃÂho, pu¤¤agandhà ti katakusalatÃya pu¤¤agandhaæ vissajjentà viya, missÅbhÆtà ti hatthena hatthaæ gahetvà kÃyamissÅbhÃvaæ upagatÃ, assavÃhà va nÃgà ti dhurayuttakà rathavÃhà dve assà viya purisanÃgà tassa assamaæ agamaæsu, gantvà pana supaïïarÃjà cintesi: ayaæ nÃgarÃjà acelassa jÅvitaæ na dassati, etaæ dussÅlaæ na vandissÃmÅti so bahi Âhatvà nÃgarÃjÃnam eva tassa santikaæ pesesi.
     Taæ sandhÃya S. itaraæ gÃtham Ãha;

  @<Ja_XVI.8(=518).34: Tato have Paï¬arako acelaæ
                    sayam [evaæ] upÃgamma idaæ avoca:
                    mutt' ajj' ahaæ sabbabhayÃtivatto,
                    na ha nÆna tuyhaæ manaso piy' amhà ti. || Ja_XVI:256 ||>@

     Tattha piyamhà ti dussÅlanaggabhoggamusÃvÃdi nÆna mayaæ tava manaso na-ppiyà ahumhà ti taæ paribhÃsi.
     Tato acelo itaraæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.8(=518).35: Piyo hi me Ãsi supaïïarÃjÃ
                    asaæsayaæ Paï¬arakena saccaæ,
                    so rÃgaratto va akÃsim etaæ
                    pÃpaæ kammaæ sampajÃno na mohà ti. || Ja_XVI:257 ||>@

     Tattha Paï¬arakenà 'ti tayà Paï¬arakena so mama piyataro ahosi saccam etaæ, so ti so ahaæ tasmiæ supaïïe rÃgena ratto hutvà etaæ pÃpakammaæ jÃnanto va akÃsiæ na mohena ajÃnanto ti.
     Taæ sutvà nÃgarÃjà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.8(=518).36: Na me piyaæ appiyaæ vÃpi hoti
                    sampassato lokam imaæ para¤ ca, (IV 127|17)
                    susa¤¤atÃnaæ hi viya¤janena
                    asa¤¤ato lokam imaæ carÃsi. || Ja_XVI:258 ||>@


#<[page 087]>#
%<                          8. Paï¬arajÃtaka. (518.)                87>%

  @<Ja_XVI.8(=518).37: AriyÃvakÃso si anariyo cÃsi
                    asa¤¤ato sa¤¤atasannikÃso,
                    kaïhÃbhijÃtiko si anariyarÆpo,
                    pÃpaæ bahuæ duccaritaæ acÃrÅti. || Ja_XVI:259 ||>@

     Tattha na me ti ambho dussÅlanaggamusÃvÃdi pabbajitassa hi ima¤ ca para¤ ca lokaæ sampassato piyaæ và me appiyaæ vÃpi me ti na hoti, tvaæ pana susa¤¤atÃnaæ sÅlavantÃnaæ vya¤janena pabbajitaliÇgena asa¤¤ato hutvà imaæ lokaæ va¤cento carasi, ariyÃvakÃso sÅti ariyapatirÆpako asa¤¤ato ti kÃyÃdÅhi asa¤¤ato si, kaïhÃbhijÃtiko ti kÃlakasabhÃvo, anariyarÆpo ti ahirikasabhÃvo, acÃrÅti akÃsi.
     Iti naæ garahitvà idÃni abhisapanto imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.8(=518).38: AduÂÂhassa tuvaæ dÆbhi dÆbhÅ ca pisuïo c' asi,
                    etena saccavajjena muddhà [te] phalatu sattadhà ti. || Ja_XVI:260 ||>@

     Tass' attho: ambho dÆbhi tvaæ aduÂÂhassa mittassa dÆbhÅ ca pisuïo cÃsi, etena saccena muddhà te sattadhà phalatÆ 'ti.
     Iti nÃgarÃjassa passantass' eva acelassa sÅsaæ sattadhà phali, nisinnaÂÂhÃne yev' assa bhÆmi vivaraæ adÃsi. So paÂhaviæ pavisitvà AvÅcimhi nibbatti, nÃgarÃjasupaïïarÃjÃno pi attano bhavanam eva agamaæsu.
     S. tassa paÂhaviæ paviÂÂhabhÃvam pakÃsento osÃnag. Ã.:

  @<Ja_XVI.8(=518).39: Tasmà hi mittÃnaæ na dubbhitabbaæ.
                    mittaddubhà pÃpiyo n' atthi a¤¤o,
                    Ãsittasatto nihato pathavyÃ,
                    {Indassa} vÃkyena hi {Saævaro} hato ti. || Ja_XVI:261 ||>@

     Tattha tasmà ti yasmà mittadÆbhikammassa pharuso vipÃko tasmÃ, Ãsittasatto ti Ãsittavisena satto, indassà 'ti nÃgindassa vÃkyena saævaro ti saævare Âhito 'smÅti paÂi¤¤Ãya evaæ pa¤¤Ãto ÃjÅviko hato.


#<[page 088]>#
%<88                        XVI. TiæsanipÃta.>%
     S. i. d. Ã. "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi Devadatto musÃvÃdaæ katvà paÂhaviæ paviÂÂho" ti vatvà j. s.: "Tadà acelo Devadatto ahosi, nÃgarÃjà SÃriputto. supaïïarÃjà aham evÃ" 'ti. Paï¬arajÃtakaæ.

                      $<9. SambulajÃtaka.>$
     Kà vedhamÃnà ti. Idaæ S. J. v. Mallikaæ deviæ Ã, k.
Vatthuæ KummÃsapiï¬ajÃtake vitthÃritam eva. Sà pana T-assa tiïïaæ kummÃsapiï¬akÃnaæ dÃnÃnubhÃvena taæ divasaæ ¤eva ra¤¤o aggamahesibhÃvaæ patvà pubbuÂÂhÃyikÃdÅhi pa¤cahi kalyÃïadhammehi samannÃgatà ¤Ãïasampannà BuddhÆpaÂÂhÃyikà paÂidevatà ahosi, tassà patidevatÃbhÃvo sakalanagare pÃkaÂo ahosi. Ath' ekadivasaæ dh.
k. s.: "Ãvuso Mallikà devÅ kira vattasampannà patidevatÃ" ti. s.
Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave e. k. s." ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esà patidevatà yevÃ" 'ti vatvà a. Ã.:
     A. B. Brahmadattassa ra¤¤o Sotthiseno nÃma putto ahosi, taæ rÃjà vayappattaæ uparajje patiÂÂhÃpesi, Sambulà nÃma aggamahesÅ ahosi uttamarÆpadharà sarÅrappabhÃsampannÃ, nivÃte jalamÃnà dÅpasikhà viya khÃyati. AparabhÃge Sotthisenassa sarÅre kuÂÂhaæ uppajji, vejjà tikicchituæ nÃsakkhiæsu. So bhijjamÃne kuÂÂhe paÂikkÆlo hutvà vippaÂisÃraæ patvà "ko me rajjen' attho, ara¤¤e anÃthamaraïaæ marissÃmÅti" ra¤¤o ÃrocÃpetvà itthÃgÃraæ cha¬¬etvà nikkhami. Sambulà bahÆhi upÃyehi nivattiyamÃnÃpi anivattitvà "ahaæ taæ sÃmi ara¤¤e paÂijaggissÃmÅti" vatvà saddhiæ yeva nikkhami. So ara¤¤aæ pavisitvà sulabhaphalÃphale {chÃyÆdakasampanne} padese païïasÃlaæ katvà vÃsaæ kappesi.
RÃjadhÅtà taæ paÂijaggi, kathaæ: sà hi pÃto uÂÂhÃya assamapadaæ sammajjitvà pÃnÅyaæ paribhojanÅyaæ upaÂÂhÃpetvà dantakattha¤ ca mukhadhovana¤ ca upanÃmetvà mukhe dhote nÃnÃosadhÃni piæsitvà tassa vaïe makkhetvà madhurÃni phalÃphalÃni khÃdÃpetvà mukhaæ vikkhÃletvà hatthesu dhotesu


#<[page 089]>#
%<                     9. SambulajÃtaka. (519.)                     89>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "appamatto hohi devÃ" 'ti vatvà vanditvà pacchikhanittiaækuse ÃdÃya phalÃphalatthÃya ara¤¤aæ pavisitvà phalÃphalÃni Ãharitvà ekamante Âhapetvà ghaÂena udakaæ Ãharitvà nÃnÃcuïïehi ca mattikÃhi ca Sotthisenaæ nahÃpetvà puna madhuraphalÃphalÃni upanÃmetvà paribhogÃvasÃne vÃsitapÃnÅyaæ upanÃmetvà sayaæ phalÃphalÃni paribhu¤jitvà padarattharakaæ saævidahitvà tasmiæ tattha nipanne tassa pÃde dhovitvà sÅsaparikammapiÂÂhiparikammapÃdaparikammÃni katvà sayanapassaæ upagantvà nipajji, eten' upÃyena sÃmikaæ paÂijaggi.
Sà ekadivasaæ ara¤¤Ã phalÃphalÃni ÃharantÅ ekaæ girikandaraæ disvà sÅsato pacchiæ otÃretvà kandaratÅre Âhatvà "nahÃyissÃmÅti" otaritvà haliddÃya sarÅraæ ubbaÂÂetvà nahÃtvà sudhotasarÅrà uttaritvà vÃkacÅraæ nivÃsetvà kandaratÅre aÂÂhÃsi. Ath' assà sarÅrappabhÃya vanaæ ekobhÃsaæ ahosi. Tasmiæ khaïe eko dÃnavo gocaratthÃya caranto taæ disvà paÂibaddhacitto hutvà gÃthadvayam Ãha:

  @<Ja_XVI.9(=519).1: Kà vedhamÃnà girikandarÃyaæ
                    ekà tuvaæ tiÂÂhasi sa¤¤atÆru,
                    puÂÂhÃsi me pÃïipameyyamajjhe,
                    akkhÃhi me nÃma¤ ca bandhave ca. || Ja_XVI:270 ||>@

  @<Ja_XVI.9(=519).2: ObhÃsayaæ vanaæ rammaæ sÅhavyagghanisevitaæ
                    kà và tvam asi kalyÃïi, kassa và tvaæ sumajjhime,
                    abhivÃdemi taæ bhadde, dÃnav' Ãhaæ, nam' atthu te ti. || Ja_XVI:271 ||>@

     Tattha vedhamÃnà ti nahÃtamattatÃya sÅtabhÃvena kampamÃna, a¤¤atÆrÆ 'ti sampiï¬itÆru uttamaÆrulakkhaïe, pÃïipameyyamajjhe ti hatthena minitabbamajjhe,


#<[page 090]>#
%<90                            XVI. TiæsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kà và tvan ti kà và tvaæ, abhivÃdemÅti vandÃmi, dÃnavÃhan ti ahaæ eko dÃnavo, ayaæ namakkÃro tava atthu, a¤jalin te paggaïhÃmÅti avaca.
     Sà tassa vacanaæ sutvà tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.9(=519).3: Yo putto KÃsirÃjassa Sotthiseno ti taæ vidÆ
                    tassÃhaæ Sambulà bhariyÃ, evaæ jÃnÃhi dÃnava,
                    [abhivÃdemi taæ bhante, SambulÃhaæ, nam' atthu te ti]. || Ja_XVI:272 ||>@

  @<Ja_XVI.9(=519).4: Vedehaputto bhaddan te vane vasati Ãturo,
                    tam ahaæ rogasammattaæ ekà ekaæ upaÂÂh' ahaæ. || Ja_XVI:273 ||>@

  @<Ja_XVI.9(=519).5: Aha¤ ca vanam u¤chÃya madhumaæsaæ migÃbilaæ.
                    yadà harÃmi taæ bhakkho, tassa nÆn' ajja nÃdhatÅti. || Ja_XVI:274 ||>@

     Tattha Vedeha putto ti VedeharÃjadhÅtÃya putto, rogasammattan ti rogapÅÊitaæ, upaÂÂhahan ti upaÂÂhÃmi patijaggÃmi, upaÂÂhità ti pi pÃÂho, vanamu¤chÃyà 'ti vanaæ u¤chitvà cariyaæ caritvÃ, madhumaæsan ti nimmakkhi kamadhu¤ ca migÃbilamaæsa¤ ca sÅhavyagghamigehi khÃditamaæsato atirittaæ koÂÂhÃsaæ, taæ bhakkho ti yaæ ÃharÃmi taæ bhakkho vÃ, so mama sÃmiko, tassa nÆnajjà 'ti tassa ma¤¤e ajja ahÃraæ alabhamÃnassa sarÅraæ Ãtape pakkhittapadumaæ viya nÃdhati upatappati milÃyati.
     Tatoparaæ dÃnavassa ca tassà ca vacanapaÂivacanagÃthà honti:

  @<Ja_XVI.9(=519).6: Kiæ vane rÃjaputtena Ãturena karissasi
                    Sambule pariciïïena, ahaæ bhattà bhavÃmi te. || Ja_XVI:275 ||>@

  @<Ja_XVI.9(=519).7: SokaÂÂÃya durattÃya kiæ rÆpaæ vijjate mama,
                    a¤¤aæ pariyesa bhaddan te abhirÆpataraæ mayÃ. || Ja_XVI:276 ||>@

  @<Ja_XVI.9(=519).8: Ehi maægirim Ãruyha, bhariyà mayhaæ catussatÃ,
                    tÃsaæ tvaæ pavarà hohi sabbakÃmasamiddhinÅ. || Ja_XVI:277 ||>@

  @<Ja_XVI.9(=519).9: Nanu hÃÂakavaïïÃbhe yaæ ki¤ci manas' icchasi
                    sabban taæ pacuraæ mayhaæ, ramasv-ajja mayà saha. || Ja_XVI:278 ||>@


#<[page 091]>#
%<                     9. SambulajÃtaka. (519.)                     91>%

  @<Ja_XVI.9(=519).10: No ce tuvaæ maheseyyaæ Sambule kÃrayissasi
                    alaæ tvaæ pÃtarÃsÃya ma¤¤e bhakkhà bhavissasi. || Ja_XVI:279 ||>@

  @<Ja_XVI.9(=519).11: Ta¤ ca sattajaÂo luddo kaÊÃro purisÃdako
                    vane nÃthaæ apassantiæ Sambulaæ aggahÅ bhuje. || Ja_XVI:280 ||>@

  @<Ja_XVI.9(=519).12: Adhipannà pisÃcena luddenÃmisacakkhunÃ
                    sà ca sattuvasam pattà patim evÃnusocati. || Ja_XVI:281 ||>@

  @<Ja_XVI.9(=519).13: Na me idaæ tathà dukkhaæ yaæ maæ khÃdeyya rakkhaso
                    ya¤ ce me ayyaputtassa mano hessati a¤¤athÃ. || Ja_XVI:282 ||>@

  @<Ja_XVI.9(=519).14: Na santi devÃ, pavasanti nÆna, (II 123|15)
                    na ha nÆna santi idha lokapÃlÃ,
                    sahasà karontÃnaæ asa¤¤atÃnaæ
                    na ha nÆna santi paÂisedhitÃro ti. || Ja_XVI:283 ||>@

     Tattha pariciïïenà 'ti tena Ãturena pariciïïena kiæ karissasi, sokaÂÂÃyà 'ti sokÃturÃya, sokaÂÂhÃyà ti pi pÃÂho soke ÂhitÃyà 'ti attho, durattÃyà 'ti duggatakapaïabhÃvappattÃya attabhÃvÃyÃ, ehi man ti mà tvaæ duratt' amhÅti cintayi, etaæ mama girimhi dibbavimÃnaæ ehi. imaæ giriæ abhiruyha, catussatà ti tasmiæ me vimÃne aparÃpi catussatà bhariyÃyo atthi, sabbantan ti yaæ ki¤ci upabhogaparibhogÃya vatthÃbharaïÃdikaæ icchasi sabban taæ nanu mayhaæ pacuraæ bahuæ sulabhaæ, tasmà kapaï' amhÅti mà cintayi, ehi mayà saha ramassÆ 'ti vadati, maheseyyan ti bhadde Sambule no ce me tvaæ mahesibhÃvaæ kÃressasi pariyatta tvaæ mama pÃtarÃsÃya, tena taæ balakkÃrena vimÃnaæ nessÃmi, tatra maæ asaægaïhantÅ mama sve pÃto va bhakkhà bhavissasÅti, taæ cà 'ti evaæ vatvà so sattahi jÃÂÃhi samannÃgato dÃruïo nikkhantadanto tasmiæ vane ki¤ci attano nÃthaæ apassantiæ Sambulaæ bhuje aggahesi, adhipannà ti ajjhotthaÂÃ, Ãmisacakkhunà ti kilesalolena, patimevà 'ti attano acintetvà patim eva anusocati, mano hessatÅti maæ cirÃyantiæ viditvà a¤¤athà cittaæ bhavissati, na santi devà ti idaæ sà dÃnavena bhuje gahità devatujjhÃpanaæ karontÅ Ãha, lokapÃlà ti evarÆpÃnaæ sÅlavantÅnaæ patidevatÃnaæ pÃlakà lokapÃlà nÆna idhaloke na santÅti paridevati.


#<[page 092]>#
%<92                        XVI. iæsanipÃta.>%
     Ath' assà sÅlatejena Sakkabhavanaæ kampi, Paï¬ukambalasilÃsanaæ uïhÃkÃraæ dassesi. Sakko Ãvajjanto taæ kÃraïaæ ¤atvà vajiraæ ÃdÃya vegenÃgantvà dÃnavassa matthake Âhatvà itaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XVI.9(=519).15: ItthÅnam esà pavarà yasassinÅ
                    santà samà aggi-r-iv' uggatejÃ,
                    ta¤ ce tuvaæ rakkhasÃdesi ka¤¤aæ
                    muddhà va hi sattadhà te phaleyya,
                    mà tvaæ jahÅ mu¤ca patibbatà yà 'ti. || Ja_XVI:284 ||>@

     Tattha santà ti upasantà atha và paï¬ità ¤ÃïasampannÃ, samà ti kÃyavisamÃdirahitÃ, adesÅti khÃdasi, phaleyyà 'ti iminà Indavajirena pahaÂaæ bhijjetha, mà tvaæ jahÅti tvaæ imaæ patibbataæ mà vÃraya.
     Taæ sutvà dÃnavo Sambulaæ vissajjesi. Sakko puna pi "so esa evarÆpaæ kareyyÃ" 'ti cintetvà dÃnavaæ devasaækhalikÃya bandhitvà puna anÃgamanÃya tatiye pabbatantare vissajjesi, rÃjadhÅtaraæ appamÃdena ovaditvà sakaÂÂhÃnam eva gato. RÃjÃdhÅtÃpi atthamite suriye candÃlokena assamaæ pÃpuïi.
     T. a. p. S. aÂÂha gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.9(=519).16: Sà ca assamam Ãga¤chi pamuttà purisÃdakÃ
                    nÅÊaæ phalinasakuïÅva gatasiægaæ va Ãlayaæ. || Ja_XVI:285 ||>@

  @<Ja_XVI.9(=519).17: SÃ tattha paridevesi rÃjaputtÅ yasassinÅ
                    Sambulà utumattakkhà vane nÃthaæ apassantÅ: || Ja_XVI:286 ||>@

  @<Ja_XVI.9(=519).18: Samaïe brÃhmaïe vande sampannacaraïe ise.
                    rÃjaputtaæ apassantÅ tumhaæ hi saraïaæ gatÃ. || Ja_XVI:287 ||>@

  @<Ja_XVI.9(=519).19: Vande sÅhe ca vyagghe ca ye ca a¤¤e vane migÃ
                    rÃjaputtaæ etc. || Ja_XVI:288 ||>@

  @<Ja_XVI.9(=519).20: TiïalatÃni osadhyo pabbatÃni vanÃni ca etc. || Ja_XVI:289 ||>@

  @<Ja_XVI.9(=519).21: Vande indÅvarÅsÃmaæ rattiæ nakkhattamÃliniæ etc. || Ja_XVI:290 ||>@


#<[page 093]>#
%<                      9 SambulajÃtaka (519.)                      93>%

  @<Ja_XVI.9(=519).22: Vande BhÃgÅrathiæ gaÇgaæ savantÅnaæ paÂiggahaæ etc. || Ja_XVI:291 ||>@

  @<Ja_XVI.9(=519).23: Vande ahaæ [pabbata]-rÃjaseÂÂhaæ
                    Himavantaæ siluccayaæ etc, || Ja_XVI:292 ||>@

     Tattha nÅÊaæ phalinasakuïÅvà 'ti yathà sakuïikà mukhatuï¬akena gocaraæ gahetvà kenaci upaddavena sakuïapotakÃnaæ phalinattà phalinasakuïÅ nÅÊaæ Ãgaccheyya yathà và gatasiægan ti nikkhantavacchakaæ Ãlayaæ su¤¤aæ vacchakasÃlaæ vacchagiddhinÅ dhenu Ãgaccheyya evaæ su¤¤aæ assamaæ |Ãga¤chÅti attho, tadà hi Sotthiseno SambulÃya cirÃyamÃnÃya itthiyo nÃma lolà paccÃmittam pi me gahetvà Ãgaccheyyà 'ti parisaækanto païïasÃlato nikkhamitvà gacchantaraæ pavisitvà nisÅdi, tena vuttaæ utumattakkhà ti sokavegasaæjÃtena uïhautunà mattalocanÃ, apassantÅti tasmiæ vane nÃthaæ attano patiÂÂhaæ apassantÅ ito c' ito ca sandhÃvamÃnà paridevati, tattha samaïe brÃhmaïe ti samitapÃpabÃhitapÃpasamaïabrÃhmaïena saha sÅlÃnaæ aÂÂhannaæ samÃpattinaæ vasena sampannacaraïe ise vande ti, evaæ vatvà rÃjaputtaæ apassantÅ tumhÃkaæ saraïaæ gat' amhi, sace me sÃmikassa nisinnaÂÂhÃnaæ jÃnÃtha Ãcikkhathà 'ti paridevesÅti attho, sesagÃthÃsu pi es' eva nayo, tiïalatÃni osadhyo ti antopheggubÃhisÃratiïÃni ca latÃni ca antosÃraosadhiyo ca, imaæ gÃthaæ tiïÃdisu nibbattadevatà sandhÃyÃha, indÅvarÅsÃman ti indÅvarÅpupphasamÃnavaïïaæ, tumhaæhÅti ratiæ sandhÃya tam pi aham pÅti Ãha, BhÃgÅrathin ti evaæpariyÃyanÃmikaæ ga¤haæ, savantÅnan ti a¤¤Ãsaæ bahunnaæ nadÅnaæ paÂiggÃhikagaÇgÃya nibbattadevataæ sandhÃy' evam Ãha, Himavante pi es' eva nayo.
     Taæ evaæ {paridevamÃnaæ} disvà Sotthiseno cintesi: "ayaæ ativiya paridevati, na kho pan' assà bhÃvaæ jÃnÃmi, sace mayi sinehena etaæ karoti hadayam pi `ssà phaleyya, parigaïhissÃmi tÃva nan" ti gantvà païïasÃladvÃre nisÅdi. SÃpi paridevamÃnà païïasÃladvÃraæ gantvà uassa pÃde vanditvà "kuhiæ gato si devÃ" 'ti Ãha. Atha naæ 'so "bhadde tvaæ a¤¤esu divasesu na imÃya velÃya Ãgacchasi,


#<[page 094]>#
%<94                            XVI. TiæsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ajja atisÃyaæ ÃgatÃsÅti" pucchanto gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.9(=519).24: AtisÃyaæ vatÃga¤chi rÃjaputti yasassini,
                    kena nu jja samÃga¤chi, ko te piyataro mayà ti. || Ja_XVI:293 ||>@

     Atha naæ sà "ahaæ ayyaputta phalÃphalÃni ÃdÃya ÃgacchantÅ ekaæ dÃnavaæ passiæ, so mayi paÂibaddhacitto hutvà maæ hatthe gaïhitvà `sace me vacanaæ na karosi khÃdissÃmi tan' ti Ãha, ahaæ tÃya velÃya taæ ¤eva anusocantÅ evam paridevin" ti vatvÃ

  @<Ja_XVI.9(=519).25: Idaæ kho 'haæ tadÃvocaæ gahità tena sattunÃ,
                    na me idaæ tathà dukkhaæ yaæ maæ khadeyya rakkhaso
                    ya¤ ce me ayyaputtassa mano hessati a¤¤athà ti g. Ã. || Ja_XVI:294 ||>@

     Ath' assa sesam pi pavattiæ ÃrocentÅ "tena panÃhaæ deva dÃnavena gahità attÃnaæ vissajjÃpetuæ asakkontÅ devatujjhÃpanakammaæ akÃsiæ, atha Sakko vajirahattho Ãgantvà ÃkÃse Âhito dÃnavaæ santajjetvà maæ vissajjÃpetvà taæ devasaækhalikÃya bandhitvà tatiye pabbatantare khipitvà pakkÃmi, ev' Ãhaæ Sakkaæ nissÃya jÅvitaæ labhin" ti Ãha. Taæ sutvà Sotthiseno "bhadde hotu, mÃtugÃmassa antare saccaæ nÃma dullabhaæ, Himavante bahÆ vanacarakatÃpasavijjÃdharÃdayo vasanti, ko tuyhaæ saddahissatÅti" vatvà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.9(=519).26: CorÅnaæ bahubuddhÅnaæ yÃsu saccaæ sudullabhaæ
                    thÅnaæ bhÃvo durÃjÃno macchassevodake gatan ti. || Ja_XVI:295 ||>@

     Sà tassa vacanaæ sutvà "ayyaputta ahaæ taæ asaddahantaæ mama saccabalen' eva tikicchissÃmÅti" udakalasaæ pÆretvà saccakiriyaæ katvà tassa sÅse udakaæ Ãsi¤cantÅ


#<[page 095]>#
%<                     9. SambulajÃtaka. (519.)             95>%

  @<Ja_XVI.9(=519).27: Tathà maæ saccaæ pÃletu pÃlayissati ce mamaæ
                    yathÃhaæ nÃbhijÃnÃmi a¤¤aæ piyataraæ tayÃ,
                    etena saccavajjena vyÃdhi te vÆpasammatÆ 'ti g. Ã. || Ja_XVI:296 ||>@

     Tattha tathÃsaddo ce maman ti iminà saddhiæ yojetabbo, i. v. h: yathÃhaæ vadÃmi tathà mama saccaæ, atha maæ idÃni pi pÃletu Ãyatim pi pÃlessati, idÃni me vacanaæ suïa: yathÃhaæ nÃbhijÃnÃmÅti, potthakesu pana tathà maæ saccaæ pÃletÅti likhitaæ taæ AÂÂhakathÃyan n' atthi
     Evaæ tÃya saccakiriyaæ katvà udake Ãsittamatte yeva Sotthisenassa kuÂÂhaæ ambiladhotaæ viya tambamalaæ tÃvad eva apaga¤chi. Te katipÃhaæ tattha vasitvà ara¤¤ato nikkhamma BÃrÃïasiæ patvà uyyÃnaæ pavisiæsu. RÃjà tesaæ ÃgatabhÃvaæ ¤atvà uyyÃnaæ gantvà tatth' eva Sotthisenassa chattaæ ussÃpetvà Sambulaæ aggamahesiÂÂhÃne abhisi¤cÃpetvà nagaraæ pavesetvà sayaæ isipabbajjaæ pabbajitvà uyyÃne vÃsaæ kappesi, rÃjanivesane yeva nibaddhaæ bhu¤ji. Sotthiseno pi SambulÃya aggamahesiÂÂhÃnamattaæ eva adÃsi, na pana koci sakkÃro ahosi, atthibhÃvam pi 'ssà va na a¤¤Ãsi, a¤¤ah' eva itthÅhi saddhiæ abhirami. Sambulà sapattirosena kisà ahosi uppaï¬uppaï¬ukajÃtà dhamanisanthatagattà Sà ekadivasaæ sokavinodanatthaæ bhu¤jituæ Ãgatassa sasuratÃpasassa santikaæ gantvà taæ katabhattakiccaæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi. So taæ milÃtindriyaæ disvÃ

  @<Ja_XVI.9(=519).28: Ye ku¤jarà sattasatà uÊÃrÃ
                    rakkhanti rattindivam uyyutÃvudhÃ
                    dhanuggahÃna¤ ca satÃni soÊasa
                    kathaævidhe passati bhadde sattavo ti g. Ã. || Ja_XVI:297 ||>@

     Tass' attho: bhadde Sambule ye amhÃkaæ sattasatà ku¤jarà te va khaggagatÃnaæ yodhÃnaæ ca vasena uyyutÃvudhà aparÃni ca soÊasa dhanuggahasatÃni rattindivaæ BÃrÃïasiæ rakkhanti,


#<[page 096]>#
%<96                            XVI. TiæsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ surakkhite nagare kathaævidhe tvaæ sattavo passasi, yassà tava sÃsaækà sappaÂibhayà ara¤¤Ã ÃgatakÃle pabhÃsampannaæ sarÅraæ idÃni pana milÃtapaï¬upalÃsavaïïà ativiya kilantindriyÃsi, kassa nÃma tvam bhÃyasÅti. 
     Sà tassa vacanaæ sutvà "putto te deva mayi na purimasadiso" ti vatvà pa¤ca gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.9(=519).29: AlaækatÃyo padumuttarattacÃ
                    virÃgità passati haæsagaggarÃ,
                    tÃsaæ suïitvà mitagÅtavÃdinaæ
                    na 'dÃni me tÃta tathà yathà pure. || Ja_XVI:298 ||>@

  @<Ja_XVI.9(=519).30: Suvaïïasaækaccadharà suviggahÃ
                    alaækatà mÃnusiy' accharÆpamÃ
                    senÆpiyà tÃta aninditaÇgiyo
                    khattiyaka¤¤Ã paÂilÃbhayanti naæ. || Ja_XVI:299 ||>@

  @<Ja_XVI.9(=519).31: Sace ahaæ tÃta tathà yathà pure
                    patÅta u¤chÃya punà vane bhare
                    sammÃnaye maæ na ca maæ vimÃnaye
                    ito pi me tÃta tato varaæ siyÃ. || Ja_XVI:300 ||>@

  @<Ja_XVI.9(=519).32: Yaæ annapÃne vipulasmi ohite
                    nÃrÅ vimaÂÂhÃbharaïà alaækatÃ
                    sabbaÇgupetà patino va appiyÃ
                    Ãbajjha tassà maraïaæ tato varaæ. || Ja_XVI:301 ||>@

  @<Ja_XVI.9(=519).33: Api ce daÊiddà kapaïà anÃÊhiyÃ
                    kÃlÃdutÅyà patino ca sà piyÃ
                    sabbaÇgupetÃya pi appiyÃya
                    ayam eva seyyà kapaïÃpi yà piyà ti. || Ja_XVI:302 ||>@

     Tattha padumuttarattacà ti padumagabbhasadisauttarattacÃ, sabbÃsaæ sarÅrato suvaïïÃbhà niccharantÅti và dÅpeti, virÃgità ti vilaggasarÅrà tanumajjhà ti attho,


#<[page 097]>#
%<                     9. SambulajÃtaka. (519.)                     97>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  haæsagaggarà ti evarÆpà haæsamadhurassarà nÃriyo passati, tÃsan ti so tava putto tÃsaæ nÃrÅnaæ gÅtÃdÅnaæ sutvà idÃni me tÃta yathà pure tathà na vattatÅti vadati, suvaïïasaækaccadharà ti suvaïïamayà ekaccÃlaækÃradharÃ, alaækatà ti nÃnÃlaækÃrapatimaï¬itÃ, mÃnusiyaccharÆpamà ti mÃnusiyo accharÆpamÃ, senÆpiyà ti sayanÆpagatÃ, nan ti taæ tava puttaæ paÂilÃbhayanti, sace ahan ti tÃta yathà pure sace ahaæ puna pi taæ patiæ tath' eva kuÂÂharogena vanaæ paviÂÂhaæ u¤chÃya tasmiæ vane bhare puna pi maæ so sammÃneyya na vimÃneyya tato me ito pi BÃrÃïasirajjato taæ ara¤¤aæ eva varaæ siyà ti sapattirosena sussantiyà ti dÅpeti, yamannapÃne ti yaæ annapÃne, ohite ti Âhapite paÂiyatte, iminà {bhavannapÃnaæ} gharaæ dasseti, ayaæ kir' assa adhippÃyo: yà nÃrÅ vipulannapÃne pi ghare ekikà va asampattisamÃnà vimaÂÂhÃbharaïà nÃnÃalaækÃrehi alaækatà sabbehi guïehi upetà patino ca appiyà hoti Ãbajjha gÅvÃya valliæ và rajjuæ và bandhitvà tassa tato gharÃvÃsato |maraïam eva varataran ti, anÃÊhiyà ti nà ÃÊhikÃ, kÃlÃdutiyà ti nipajjanakakaÂasÃrakadutiyÃ, seyyà ti kapaïÃpi samÃnà sà patino piyà ayam eva uttamà ti.
     Evaæ tÃya attano parisussanakÃraïe tÃpasassa kathite tÃpaso rÃjÃnaæ pakkosÃpetvà "tÃta Sotthisena tayi kuÂÂharogÃbhibhÆte ara¤¤aæ pavisante tayà saddhiæ pavisitvà taæ upaÂÂhahantÅ attano saccabalena tava rogaæ |vÆpasametvà yà te rajjapatiÂÂhÃnakÃraïaæ akÃsi tassà nÃma tvaæ n' eva ÂhitaÂÂhÃnaæ na nisinnaÂÂhÃnaæ jÃnÃsi, ayuttaæ te kataæ, mittadÆbhikammaæ nÃm' etaæ pÃpikan" ti vatvà puttaæ ovadanto

  @<Ja_XVI.9(=519).34: Sudullabh' itthÅ purisassa yà hitÃ,
                    bhatt' itthiyà dullabho yo hito ca,
                    hità ca te sÅlavatÅ ca bhÃriyÃ,
                    janinda dhamma¤ cara SambulÃyà 'ti gÃtham Ãha. || Ja_XVI:303 ||>@

     Tass' attho: tÃta yà purisassa hità muducittà anukampikà itthi yo ca bhattà itthiyà hito kataguïaæ jÃnÃti ubho pi te sudullabhÃ, aya¤ ca Sambulà tuyhaæ hità c' eva sÅlasampannà ca,


#<[page 098]>#
%<98                            XVI. TiæsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tasmà etissà dhamma¤ cara, kataguïaæ jÃnitvà muducitto hohi, cittam assà paritosehÅti.
     Evaæ so puttassa ovÃdaæ datvà uÂÂhÃya pakkÃmi. RÃjà pitari gate Sambulaæ pakkosÃpetvà "bhadde ettakaæ kÃlaæ mayà katadosaæ khama, ito paÂÂhÃya sabbissariyaæ tuyham eva dammÅti" osÃnagÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.9(=519).35: Sace tuvaæ vipule laddhabhoge
                    issÃvatiïïà maraïaæ upesi
                    aha¤ ca te bhadde imà ca ka¤¤Ã
                    sabbe va te vacanakarà bhavÃmà 'ti. || Ja_XVI:304 ||>@

     Tass' attho: bhadde Sambule sace tvaæ ratanarÃsimhi Âhapetvà abhisi¤citvà aggamahesiÂÂhÃnavasena vipulabhoge labhitvÃpi issÃya otiïïà maraïaæ upesi aha¤ ca imà ca rÃjaka¤¤Ãyo sabbe tava vacanakarà bhavÃma tvaæ yathÃdhippÃyaæ imaæ rajjaæ vicÃrehÅti sabbissariyam tassà adÃsi.
     Tato paÂÂhÃya ubho samaggÃvÃsaæ vasantà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãnikatvà yathÃkammaæ gamaæsu TÃpaso jhÃnÃbhi¤¤aæ nibbattetvà BrahmalokÆpago ahosi.
     S. i. d. Ã. "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi Mallikà patidevatà yevÃ" 'ti vatvà j. s.: "Tadà Sambulà Mallikà ahosi, Sotthiseno KosalarÃjÃ, pità tÃpaso aham evÃ" 'ti. SambulajÃtakaæ.

                      $<10. Gaï¬atindujÃtaka.>$
     AppamÃdo ti. Idaæ. S. J. v. rÃjovÃdaæ Ã. k. RÃjovÃdo heÂÂhà vitthÃrito.
     AtÅte pana KampillaraÂÂhe Uttarapa¤cÃlanagare Pa¤cÃlo nÃma rÃjà agatigamane Âhito adhammena pamatto rajjaæ kÃresi. Ath' assa amaccÃdayo sabbe pi adhammikà jÃtÃ. BalipÅÊità raÂÂhavÃsino puttadÃre ÃdÃya ara¤¤e migà viya cariæsu. gÃmaÂÂhÃne gÃmo nÃma nÃhosi, manussà rÃjapurisabhayena divà gehe vasituæ na sakkonti,


#<[page 099]>#
%<                10. Gaï¬atindajÃtaka. (520.)                        99>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  gehÃni kaïÂhakasÃkhÃhi parikkhipitvà aruïe uggacchante yeva ara¤¤aæ pavisanti, divà rÃjapurisà vilumpanti rattiæ corà Tadà Bo.
bahinagare gaï¬atindurukkhe devatà hutvà nibhatti, anusaævaccharaæ ra¤¤o santikà sahassagghaïakaæ balikammaæ labhati, so cintesi: "ayaæ rÃjà pamatto rajjaæ kÃreti, sakalaraÂÂhaæ vinassati, Âhapetvà maæ a¤¤o rÃjÃnaæ patirÆpe nivesetuæ samattho nÃma n' atthi, upakÃrako cÃpi me anusaævaccharaæ sahassabalinà pÆjesi, ovadisÃmi nan" ti so rattibhÃge ra¤¤o sirigabbhaæ pavisitvà ussÅsakapasse Âhatvà obhÃsaæ vissajjento ÃkÃse aÂÂhÃsi. RÃjà taæ bÃlasuriyaæ viya jalamÃnaæ disvà "ko si tvaæ, kena và kÃraïenÃgato" ti pucchi.
So tassa vacanaæ sutvà "mahÃrÃja ahaæ tindukadevatÃ, tuyhaæ ovÃdaæ dassÃmÅti Ãgato mhÅti". "kiæ ovÃdam nÃma dassasÅti" evaæ vutte M. "mahÃrÃja, tvaæ pamatto hutvà jajjaæ kÃresi, tena te sakalaraÂÂhaæ bhataviluttaæ viya vinaÂÂhaæ, rÃjÃno nÃma pamÃdena rajjaæ kÃrentà sakalaraÂÂhassÃpi sÃmino na honti, diÂÂhe va dhamme vinÃsaæ patvà samparÃye pana mahÃnirÃye nibbattanti, tesu ca pamÃdaæ Ãpannesu antojÃnà bahijanà pi 'ssa pamattà va honti, tasmà ra¤¤Ã atirekena appamattena bhavitabban" ti vatvà dhammadesanaæ paÂÂhapento Ãha:

  @<Ja_XVI.10(=520).1: AppamÃdo amatapadaæ, pamÃdo maccuno padaæ, (Dhp. v. 21)
                    appamattà na mÅyanti, ye pamattà yathÃmatÃ. || Ja_XVI:305 ||>@

  @<Ja_XVI.10(=520).2: Madà pamÃdo jÃyetha, pamÃdà jÃyate khayo,
                    khayà padosà jÃyanti, mà mado bharatÆsabha. || Ja_XVI:306 ||>@

  @<Ja_XVI.10(=520).3: BahÆ hi khattiyà jÅnà atthaæ raÂÂhaæ pamÃdino
                    atho pi gÃmino gÃmà anÃgÃrà agÃrino. || Ja_XVI:307 ||>@


#<[page 100]>#
%<100                        XVI. TiæsanipÃta.>%

  @<Ja_XVI.10(=520).4: Khattiyassa pamattassa raÂÂhasmiæ raÂÂhavaddhana
                    sabbe bhogà vinassanti, ra¤¤o taæ vuccate aghaæ. || Ja_XVI:308 ||>@

  @<Ja_XVI.10(=520).5: N' esa dhammo mahÃrÃja, ativelaæ pamajjasi,
                    iddhaæ phÅtaæ janapadaæ corà viddhaæsayanti taæ. || Ja_XVI:309 ||>@

  @<Ja_XVI.10(=520).6: Na te puttà bhavissanti na hira¤¤aæ na dhÃniyaæ,
                    raÂÂhe vilumpamÃnamhi sabbabhogehi jÅyasi. || Ja_XVI:310 ||>@

  @<Ja_XVI.10(=520).7: Sabbabhogaparijiïïaæ rÃjÃnaæ cÃpi khattiya
                    ¤Ãtimittà suhajjà ca na naæ ma¤¤anti khattiyaæ, || Ja_XVI:311 ||>@


  @<Ja_XVI.10(=520).8: HatthÃrÆhà anÅkaÂÂhà rathikà pattikÃrikÃ
                    tam evam upajÅvantà na naæ ma¤¤anti khattiyaæ. || Ja_XVI:312 ||>@

  @<Ja_XVI.10(=520).9: Asaævihitakammantaæ bÃlaæ dummantimantitaæ
                    sirÅ jahati dummedhaæ jiïïaæ va urago tacaæ. || Ja_XVI:313 ||>@

  @<Ja_XVI.10(=520).10: Susaævihitakammantaæ kÃluÂÂhÃyiæ atanditaæ --
                    sabbe bhogÃbhiva¬¬hanti gÃvo sausabhÃ-m-iva. || Ja_XVI:314 ||>@

  @<Ja_XVI.10(=520).11: Upassutiæ mahÃrÃja raÂÂhe janapade cara,
                    tattha disvà ca sutvà ca tato taæ paÂipajjasÅti. || Ja_XVI:315 ||>@

     Tattha appamÃdo ti satiyà avippavÃso, amatapadan ti amatassa nibbÃnassa padaæ adhigamakÃraïaæ, maccuno padan ti maraïassa kÃraïaæ, pamatto hi vipassanaæ ava¬¬hetvà appaÂisandhikabhÃvaæ pattuæ asakkonto punappuna saæsÃre jÃyati c' eva mÅyati ca, tasmà pamÃdo maccuno padaæ nÃma, na mÅyantÅti vipassanaæ va¬¬hetvà appaÂisandhikabhÃvaæ pattà puna saæsÃre anibbattantà na mÅyanti nÃma, ye pamattà ti mahÃrÃja ye puggalà pamattà te yathÃmatà tath' eva daÂÂhabbÃ, tasmà aniccasÃdhanatÃya tassÃpi hi ahaæ dÃnaæ dassÃmi sÅlaæ rakkhissÃmi uposathakammaæ karissÃmi kalyÃïakammaæ karissÃmÅti Ãbhogo và patthanà và pariyuÂÂhÃnaæ và n' atthi, appattavi¤¤Ãïattà pamattassÃpi appamÃdÃbhÃvà ti, tasmà ubho p' ete ekadivasà va, madà ti mahÃrÃja ÃrogyayobbanajÅvitamadÃsaækhÃtà tividhà madà pamÃdo nÃma jÃyati, so pamatto pamÃdam Ãpanno pÃïÃtipÃtÃdÅni pÃpakammÃni karoti, atha naæ rÃjÃno chindÃpenti và hanÃpenti và sabbassa và pan' assa haranti, evam assa pamÃdo ¤ÃtidhanajÅvitakkhayo jÃyati, puna so dhanakhayaæ và yasakkhayaæ và patto jÅvituæ asakkonto jÅvitavuttatthÃya kÃyaduccaritÃdÅni karoti,


#<[page 101]>#
%<               10. Gaï¬atindujÃtaka. (520.)                          101>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  icc-assa khayà padosà jÃyanti, tena taæ vadÃmi: mà mado bharatÆsabha raÂÂhabharaïakajeÂÂha BharatÆsabha mà pamajja, mà pamÃdÅti attho, atthaæ raÂÂhan ti janapadavÃsÅnaæ vuddhiæ c' eva sakalaraÂÂha¤ ca bahÆ pamÃdino jÅnÃ, tesaæ ÃvibhÃvatthÃya KhantivÃdijÃtakaMÃtaÇgajÃtaka-SarabhaÇgajÃtaka-BharujÃtaka-CetiyajÃtakÃdÅni kathetabbÃni, gÃmino ti gÃmabhojakÃpi te te gÃmino bahupamÃdadosena jÅnà parihÅnà vinaÂÂhÃ, anÃgÃrà agÃrino ti pabbajitÃpi pabbajitapaÂipattito gihÅ pi gharÃvÃsato c' eva dhanadha¤¤ÃdÅhi ca bahÆ jÅnà parihÅna ti vadati, taæ vuccate aghan ti mahÃrÃja bhogaparihÃni nÃma taæ ra¤¤o dukkhaæ vuccati, bhogÃbhÃvena hi niddhanassa yaso hÃyati, hÅnayaso mahantaæ kÃyikacetasikadukkhaæ pÃpuïÃti, nesa dhammo ti mahÃrÃja esa porÃïakarÃjÆnaæ dhammo na hoti, iddhaæ phÅtan ti annapÃnÃdinà hira¤¤asuvaïïÃdinà phÅtaæ pupphitaæ, na te puttà ti mahÃrÃja paveïipÃlakà te puttà na bhavissanti, raÂÂhavÃsino hi adhammikara¤¤o esa putto kim amhÃkaæ va¬¬hiæ karissati nÃssa chattaæ dassÃmà 'ti chattaæ na denti, evam evaæ tesaæ paveïipÃlakà puttà na honti nÃma, parijiïïan ti paribÅnaæ rÃjÃnaæ, cÃpÅti sace hi so rÃjà hoti atha naæ rÃjÃnaæ samÃnam pi khattiyan ti ayaæ rÃjà ti garucittena mÃnetabbaæ katvà na ma¤¤anti, upajÅvantà ti upanissÃya jÅvantÃpi ete ettakà janà garucittena ma¤¤itabbaæ na ma¤¤anti. kiækÃraïÃ: adhammikabhÃvena, sirÅti yasavibhÃvo, tacan ti yathà urago jiïïaæ tacaæ jigucchamÃno jahati na puna oloketi evaæ tÃdisaæ rÃjÃnaæ sirÅ jahati, susaævihitakamantan ti kÃyadvÃrÃdÅhi pÃpakammaæ akarontaæ, abhiva¬¬hantÅti abhimukhaæ gacchantà va¬¬hanti, sausabhÃmivà 'ti sausabhà iva, {appamattassa} hi usabhajeÂÂhako gogaïo viya bhogà va¬¬hanti, upassutin ti janapadacÃrittasavanÃya cÃrikaæ attano sakalaraÂÂhe janapade ca cara, tatthà 'ti tasmiæ raÂÂhe caranto daÂÂhabbaæ disvà sotabbaæ sutvà attano guïÃguïaæ paccakkhaæ katvà tato attano hitapaÂipattiæ paÂijaggissasi.
     Iti M. ekÃdasahi gÃthÃhi rÃjÃnaæ ovaditvà "gaccha papa¤caæ akatvà parigaïha raÂÂhaæ, mà nÃsayÅti" vatvà sakaÂÂhÃnam eva gato. RÃjÃpi tassa vacannaæ sutvà saævegappatto hutvà punadivase rajjaæ amacce paÂicchÃpetvà purohitena saddhiæ kÃlass' eva pÃcÅnadvÃrena nagarà nikkhamitvà yojanamattam gato.


#<[page 102]>#
%<102                           XVI. TiæsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tatth' eko gÃmavÃsimahallako aÂavito kaïÂhakasÃkhà Ãharitvà gehadvÃraæ parikkhipitvà pidahitvà puttadÃraæ ÃdÃya ara¤¤aæ pavisitvà sÃyaæ rÃjapurisesu pakkantesu attano gharaæ Ãgacchanto gehadvÃre pÃde kaïÂakena viddho ukkuÂikaæ nisÅditvà kaïÂakaæ nÅharanto

  @<Ja_XVI.10(=520).12: Evaæ vedetu Pa¤cÃlo saægÃme sarasamappito
                    yathÃham ajja vedemi kaïÂakena samappito ti || Ja_XVI:316 ||>@

imÃya gÃthÃya rÃjÃnaæ akkosi, taæ pan' assa akkosanaæ B-ssÃnubhÃven' eva ahosi, B-ttena adhiggahÅto va so akkosÅti veditabbo. Tasmiæ pana samaye rÃjà ca purohito ca a¤¤Ãtakavesena Âassa santike va aÂÂhaæsu. Ath' assa vacanaæ sutvà purohito itaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XVI.10(=520).13: Jiïïo dubbalacakkhÆ sÅ, na rÆpaæ sÃdhu passasi,
                    kiæ attha Brahmadattassa
                    yan taæ maggheyya kaïÂako ti. || Ja_XVI:317 ||>@

     Tattha maggheyyà 'ti vijjheyya, i. v. h: yadi tvaæ attano avyattatÃya kaïÂakena viddho ko ettha ra¤¤o doso ti yena rÃjÃnaæ akkosasi kiæ te ra¤¤Ã kaïÂako oloketvà Ãcikkhitabbo ti.
     Taæ sutvà mahallakko tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.10(=520).14: Pahottha Brahmadattassa yo 'haæ maggo 'smi brÃhmaïa,
                    arakkhità jÃnapadà adhammabalinà hatÃ. || Ja_XVI:318 ||>@

  @<Ja_XVI.10(=520).15: Rattimhi corà khÃdanti, divà khÃdanti tuï¬iyÃ,
                    raÂÂhasmiæ ku¬¬arÃjassa bahu adhammiko jano. || Ja_XVI:319 ||>@

  @<Ja_XVI.10(=520).16: Etadise bhaye tÃta bhayaÂÂhà tÃva mÃnavÃ
                    nillenakÃni kubbanti vane Ãhatvà kaïÂakan ti. || Ja_XVI:320 ||>@

     Tattha pahotthà 'ti brÃhmaïa yo kaæsakaïÂake magge patito sannisinno bahÆ ettha Brahmadattassa dosÃ, tvaæ ettakaæ kÃlaæ ra¤¤o dosena mama sakaïÂake magge vicaraïabhÃvaæ na jÃnÃsi,


#<[page 103]>#
%<                   10. Gaï¬atindujÃtaka. (520.)                        103>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  arakkhitÃ-pekaïÂakan ti, tattha khÃdantÅti vilumpanti, tuï¬iyà 'ti vadhabandhanÃdÅhi pÅÊetvà adhammabalisÃdhakÃ, ku¬¬arÃjassà 'ti pÃpara¤¤o. adhammiko ti paÂicchannakammanto, tÃtà 'ti purohitaæ Ãlapati, mÃnavà ti manussÃ, nillenakÃnÅti nilÅyanaÂÂhÃnÃni, vane Ãhatva kaïÂakan ti kaïÂakaæ {ÃharitvÃ} dvÃrÃni pidahitvà gharaæ cha¬¬etvà puttadÃraæ ÃdÃya vanaæ pavisitvà tasmiæ vane attano nilÅyanaÂÂhÃnÃni karonti, athavà vane yo kaïÂako taæ Ãharitvà gharÃni parikkhipanti, iti ra¤¤o dosen' ev' amhi kaïÂakena viddho mà evarÆpassa ra¤¤o upatthambho hohÅti.
     Taæ sutvà rÃjà purohitaæ Ãmantetvà "Ãcariya mahallako yuttaæ bhaïati, amhÃkam eva doso, ehi nivattÃma, dhammena rajjaæ kÃressÃmÃ" 'ti Ãha. Bo. purohitassa sarÅre adhimuccitvà purato Âhatvà "parigaïhÃma tÃva mahÃrÃjÃ" 'ti Ãha. Te tamhà gÃmà a¤¤aæ gÃmaæ gacchantà antarÃmagge ekissà mahallikÃya saddaæ assosuæ, sà kir ' ekà daÊidditthi dve dhÅtaro vayappattà rakkhamÃnà tÃsaæ ara¤¤aæ gantuæ na deti, sayaæ ara¤¤ato dÃrÆni c' eva sÃka¤ ca Ãharitvà dhÅtaro paÂijaggi. Sà taæ divasaæ ekaæ gumbaæ Ãruyha sakaæ gaïhantÅ pavaÂÂamÃnà bhÆmiyaæ patitvà rÃjÃnaæ maraïena akkosantÅ

  @<Ja_XVI.10(=520).17: KadÃssu nÃm' ayaæ rÃjà Brahmadatto marissati
                    yassa raÂÂhasmiæ jÅvanti appatÅtà kumÃrikà ti g. Ã. || Ja_XVI:321 ||>@

     Tattha appatÅtà ti assÃmikÃ, sace hi tà sassÃmikà assu maæ poseyyuæ, pÃpara¤¤o pana rajje ahaæ dukkhaæ anubhomi, kadà nu kho esa marissatÅti evaæ BodhisattÃnubhÃvena akkosi.
     Atha naæ purohito paÂisedhento

  @<Ja_XVI.10(=520).18: DubbhÃsitaæ hi te jammi anatthapadakovide,
                    kuhiæ rÃjà kumÃrÅnaæ
                    bhattÃraæ pariyesatÅti g. Ã. || Ja_XVI:322 ||>@


#<[page 104]>#
%<104                        XVI. TiæsanipÃta.>%
     Taæ sutvà mahallikà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.10(=520).19: Na me dubbhÃsitaæ brahme, kovid' atthapadà ahaæ,
                    arakkhità jÃnapadà adhammabalinà hatÃ. || Ja_XVI:323 ||>@

  @<Ja_XVI.10(=520).20: Rattimhi corà khÃdanti, divà khÃdanti tuï¬iyÃ,
                    raÂÂhasmiæ ku¬¬arÃjassa bahu adhammiko jano,
                    dujjÅve dubbhare dÃre kuto bhattà kumÃriyo ti. || Ja_XVI:324 ||>@

     Tattha kovidatthapadà ti ahaæ atthapade kÃraïapade kovidà chekÃ, mà tvaæ etaæ pÃparÃjÃnaæ pasaæsi, dujjÅve ti dujjÅve raÂÂhe dubbhare dÃre jate manussesu bhÅtatasitesu ara¤¤e vasantesu, kuto bhattà kumÃriyo ti kuto kumÃriyo bhattÃraæ labhissantÅti attho.
     Te tassà vacanaæ sutvà "yuttaæ kathetÅti" parato gacchantà ekassa kassakassa saddaæ assosuæ, tassa kira kassantassa SÃliyo nÃma balivaddo phÃlena pahaÂo sayi, so rÃjà naæ akkosanto

  @<Ja_XVI.10(=520).21: Evaæ sayatu Pa¤cÃlo saÇgÃme sattiyà hato
                    yathÃyaæ kapaïo seti hato phÃlena SÃliyo ti g. Ã. || Ja_XVI:325 ||>@

     Tattha yathà ti yathà ayaæ vedanÃmatto SÃliyabalivaddo seti evaæ sayatÆ 'ti attho.
     Atha naæ purohito paÂisedhento

  @<Ja_XVI.10(=520).22: Adhammena tuvaæ Jamma Brahmadattassa kujjhasi
                    yo tvaæ sapasi rÃjÃnaæ aparajjhitvÃna attanà ti g. Ã. || Ja_XVI:326 ||>@

     Tattha adhammenà 'ti akÃraïena asabhÃvena.
     Taæ sutvà so tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.10(=520).23: Dhammena Brahmadattassa ahaæ kujjhÃmi brÃhmaïa,
                    arakkhità jÃnapadà adhammabalinà hatÃ. || Ja_XVI:327 ||>@

  @<Ja_XVI.10(=520).24: Rattimhi corà khÃdanti, divà khÃdanti tuï¬iyÃ,
                    raÂÂhasmiæ ku¬¬arÃjassa bahu adhammiko jano. || Ja_XVI:328 ||>@


#<[page 105]>#
%<                   10. Gaï¬atindujÃtaka. (520.)                        105>%

  @<Ja_XVI.10(=520).25: Sà nÆna puna re pakkà vikÃle bhattam Ãhari,
                    bhattahÃriæ apekkhanto hato phÃlena SÃliyo ti. || Ja_XVI:329 ||>@

     Tattha dhammenà 'ti kÃraïen' eva na akÃraïena akkosatÅti sa¤¤aæ mà kari, sà nÆna puna re pakkà vikÃle bhattamÃharÅti brÃhmaïa sà mama bhattahÃrikà itthi pÃto va mama bhattaæ pacitvà ÃharantÅ adhammabalisÃdhakehi Brahmadattassa dÃsehi palibuddhà bhavissati, te parivisitvà puna mayhaæ bhattaæ pakkaæ bhavissati, tena kÃraïena vikÃle bhattaæ Ãhari, ajja vikÃle bhattaæ ÃharÅti cintetvà chÃtajjhatto ahaæ taæ bhattahÃriæ olokento goïaæ aÂÂhÃne patodena vijjhiæ, ten' esa pÃdaæ ukkhipitvà phÃlena paharanto hato phÃlena SÃliyo, tasmà esa mayà hato ti sa¤¤aæ mà kari, pÃpara¤¤o yeva hato nÃm' esa, mà narass' avaïïaæ bhaïÅti.
     Te parato gantvà ekasmiæ gÃme vasiæsu. Punadivase pÃto va ekà kÆÂadhenu godohakaæ pÃdena paharitvà saddhiæ khÅrena pavaÂÂesi, so Brahmadattaæ akkosanto

  @<Ja_XVI.10(=520).26: Evaæ ha¤¤atu Pa¤cÃlo saægÃme asinà daÊhaæ
                    yathÃham ajja pahato khÅra¤ ca me pavaÂÂitan ti g. Ã. || Ja_XVI:330 ||>@

     Taæ sutvÃ

  @<Ja_XVI.10(=520).27: Yaæ pasu khÅraæ cha¬¬eti pasu phÃla¤ ca hiæsati
                    kiæ tattha Brahmadattassa yaæ no garahato bhavan ti || Ja_XVI:331 ||>@

brÃhmaïena gÃthÃya vuttÃya puna tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.10(=520).28: GÃrayho brahme Pa¤cÃlo, Brahmadattassa rÃjino
                    arakkhità jÃnapadà adhammabalinà hatÃ. || Ja_XVI:332 ||>@

  @<Ja_XVI.10(=520).29: Rattimhi corà khÃdanti, divà khÃdanti tuï¬iyÃ
                    raÂÂhasmiæ ku¬¬arÃjassa bahu adhammiko jano. || Ja_XVI:333 ||>@

  @<Ja_XVI.10(=520).30: Caï¬Ã aÂanakagÃvÅ yaæ pure na duhÃmase
                    taæ dÃni ajja dohÃma khÅrakÃmeh' upaddutà ti. || Ja_XVI:334 ||>@

     Tattha caï¬Ã ti pharusÃ, aÂanakagÃvÅti palÃyanasÅlÃ, khÅrakÃmehÅti addhammikara¤¤o purisehi bahuæ khÅraæ ÃharÃpentehi upaddutà duhÃma, sace hi so dhammena rajjaæ kÃreyya na no evarÆpaæ bhayaæ Ãgaccheyyà 'ti.


#<[page 106]>#
%<106                           XVI. TiæsanipÃta.>%
     Te "yuttaæ kathetÅti" tamhà gÃmà nikkhamitvà mahÃmaggaæ Ãruyha nagarÃbhimukhà gamiæsu. Ekasmi¤ ca gÃme balisÃdhakà asikosatthÃya ekaæ taruïaæ kabaravacchaæ mÃretvà cammaæ gaïhiæsu, vacchakamÃtà dhenu puttasokena tiïaæ na khÃdati pÃnÅyaæ na pivati paridevamÃnà Ãhiï¬ati. Taæ disvà gÃmadÃrakà rÃjÃnaæ akkosantÃ

  @<Ja_XVI.10(=520).31: Evaæ kandatu Pa¤cÃlo viputto vippasukkhatu
                    yathÃyaæ kapaïà gÃvÅ viputtà paridhÃvatÅti g. Ã. || Ja_XVI:335 ||>@

     Tattha paridhÃvatÅti paridevamÃnà dhÃvatÅti.
     Tato purohito itaraæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVI.10(=520).32: Yaæ pasu pasupÃlassa pabbhameyya raveyya vÃ
                    ko n' Ådha aparÃdh' atthi Brahmadattassa rÃjino ti. || Ja_XVI:336 ||>@

     Tattha pabbhameyya raveyya và ti bhameyya và viraveyya vÃ, i. v. h.: pasu nÃma pasupÃlassa rakkhantass' eva dhÃvati pi viravati tiïam pi na khÃdati pÃnÅyam pi na pivati, idha ra¤¤o ko nu aparÃdho ti.
     Tato gÃmadÃrakà dve gÃthà abhÃsiæsu:

  @<Ja_XVI.10(=520).33: AparÃdho mahÃbrahme Brahmadattassa rÃjino,
                    arakkhità jÃnapadà adhammabalinà hatÃ. || Ja_XVI:337 ||>@

  @<Ja_XVI.10(=520).34: Rattimhi corà khÃdanti, divà khÃdanti tuï¬iyÃ,
                    raÂÂhasmiæ ku¬¬arÃjassa bahu adhammiko jano,
                    kathaæ no asikosatthà khÅrapà ha¤¤ate pajà ti. || Ja_XVI:338 ||>@

     Tattha mahÃbrahme ti mahÃbrÃhmaïa, rÃjino ti ra¤¤o, kathaæ no ti kathaæ nu kena nÃma kÃraïena, khÅrapà ha¤¤ate pajà ti pÃparÃjassa sevakehi khÅrapako vacchako ha¤¤ati, idÃn' eva sà dhenu puttasokena paridevati, so pi rÃjà ayaæ dhenu viya parÅdevatÆ 'ti rÃjÃnaæ akkosiæsu yeva.
     Te "kÃraïaæ vadathÃ" 'ti vatvà pakkamiæsu. Ath' antarÃmagge ekissà sukkhapokkharaniyà kÃkà tuï¬ehi vijjhitvà maï¬Æke khÃdanti. BoÂesu taæ ÂhÃnaæ sampattesu attano ÃnubhÃvena maï¬ukena


#<[page 107]>#
%<                    10. Gaï¬atindujÃtaka. (520.)                      107>%

  @<Ja_XVI.10(=520).35: Evaæ khajjatu Pa¤cÃlo hato yuddhe saputtako
                    yathÃham ajja khajjÃmi gÃmakehi ara¤¤ajo ti || Ja_XVI:339 ||>@

rÃjÃnaæ akkosÃpesi.
     Tattha gÃmakehÅti gÃmavÃsÅhi.
     Taæ sutvà purohito maï¬ukena saddhiæ sallapanto:

  @<Ja_XVI.10(=520).36: Na sabbabhÆtesu vidhenti rakkhaæ
                    rÃjÃno maï¬Æka manussaloke,
                    n' ettÃvatà rÃjà adhammacÃrÅ
                    yaæ tÃdisaæ jÅvam adeyyu dhaækà ti g. Ã. || Ja_XVI:340 ||>@

     Tattha jÅvan ti jÅvantaæ, adeyyun ti khÃdeyyuæ, dhaækà kÃkÃ.
EttÃvatà rÃjà adhammiko nÃma na hoti, kiæ sakkà ara¤¤aæ pavisitvà ra¤¤Ã taæ rakkhantena caritun ti.
     Taæ sutvà maï¬uko dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVI.10(=520).37: AdhammarÆpo vata brahmacÃrÅ
                    anuppiyaæ bhÃsati khattiyassa,
                    vilumpamÃnÃya puthuppajÃya
                    pÆjesi rÃjà paramappavÃdiæ. || Ja_XVI:341 ||>@

  @<Ja_XVI.10(=520).38: Sace imaæ brahme surajjakaæ siyÃ
                    phÅtaæ raÂÂhaæ muditaæ vippasannaæ
                    bhutvà baliæ aggapiï¬a¤ ca kÃkÃ
                    na mÃdisaæ jÅvam adeyyu dhaækà ti. || Ja_XVI:342 ||>@

     Tattha brahmacÃrÅti purohitaæ garahantaæ Ãha, khattiyassà 'ti evarÆpassa pÃpara¤¤o, vilumpamÃnÃyà ti viluppamÃnÃya, ayam eva và pÃÂho, puthuppajÃyà 'ti vipulÃya pajÃya vinÃsiyamÃnÃya, pÆjesÅti pasaæsi surajjakan ti chandÃdivasena agantvà dasa rÃjadhamme akopentena rakkhiyamÃnaæ sace idaæ surajjaæ bhaveyya, phÅtan ti devesu sammà dhÃraæ anuppavacchantesu sampannasassaæ, na mÃdisan ti evaæ sante mÃdisaæ jÅvamÃnaæ yeva kÃkà na khÃdeyyuæ, evaæ chasu ÂhÃnesu akkosanaæ BodhisattÃnubhÃvena ahosi.


#<[page 108]>#
%<108                         XVI. TiæsanipÃta>%
     Tam sutvà rÃjà ca purohito ca ara¤¤e vÃsitiracchÃnamaï¬ukaæ upÃdÃya sabbe amhe yeva akkosantÅti. Tato va nagaraæ gantvà dhammena rajjaæ kÃretvà M-assa ovÃde Âhità dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni kariæsu.
     S. Kosalara¤¤o i. d. Ã. "mahÃrÃja ra¤¤Ã nÃma agatigamanaæ pahÃya dhammena rajjaæ kÃretabban" ti vatvà j. s.: "Tadà gaï¬atindukadevatà aham evÃ" 'ti. Gaï¬atindukajÃtakaæ. TiæsanipÃtavaïïanà niÂÂhitÃ.


#<[page 109]>#
%<                               109>%
                      XVII. CATTùLýSANIPùTA.

                      $<1. TesakuïajÃtaka.>$ (cfr. Senart, MahÃvastu I p.282)
     Vessantarantaæ pucchÃmÅti. Idaæ S. J. Kosalara¤¤o ovÃdavasena kathesi. Taæ hi rÃjÃnaæ dhammasavanatthÃya Ãgataæ S. Ãmantetvà "mahÃrÃja ra¤¤Ã nÃma dhammena rajjaæ kÃretabbaæ, yasmiæ hi samaye rÃjÃno adhammikà honti rÃjayuttÃpi tasmiæ samaye adhammikà hontÅti" CatukkanipÃte Ãgatayuttanayena ovaditvà agatigamane ca agamane ca ÃdÅnava¤ ca Ãnisaæsa¤ ca kathetvà supinakÆpamà ti Ãdinà nayena kÃmesu ÃdÅnavaæ vitthÃretvà "mahÃrÃja imesaæ
          Maccunà saægaro n' atthi la¤caggÃho na vijjati
          yuddhaæ n' atthi jayo n' atthi, sabbe maccuparÃyanÃ,
tesaæ paralokaæ gacchantÃnaæ Âhapetvà attanà katakalyÃïakammaæ a¤¤Ã patiÂÂhà nÃma n' atthi, evaæ ittarapaccupaÂÂhÃnaæ avassaæ pahÃtabbaæ, yasaæ nissÃya pamÃdaæ kÃtuæ na vaÂÂati, appamattena hutvà dhammena rajjaæ kÃretuæ vaÂÂati, porÃïakarÃjÃno anuppanne pi Buddhe paï¬itÃnaæ ovade Âhatvà dhammena r. kÃretvà devanagaraæ pÆrayamÃnà gamiæsÆ" 'ti vatvà tena yÃcito a. Ã.:
     A. B. Br-o r. k-o aputtako ahosi, patthento puttaæ và dhÅtaraæ và na labhi. So ekadivasaæ mahantena parivÃrena uyyÃnaæ gantvà divasabhÃgaæ uyyÃne kÅÊitvà maÇgalasÃlarukkhamÆle sayanaæ attharÃpetvà thokaæ niddÃyitvà pabuddho sÃlarukkhaæ olokento tattha sakuïakulÃvakaæ passi,


#<[page 110]>#
%<110                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  saha dassanen' ev' assa sineho uppajji, so ekaæ purisaæ pakkosÃpetvà "imaæ rukkhaæ abhirÆhitvà etasmiæ kulÃvake kassaci atthitaæ và natthitaæ và jÃnÃhÅti" Ãha. So abhirÆhitvà tattha tÅïi aï¬akÃni disvà ra¤¤o Ãrocesi. "Tena hi etesaæ upari nÃsÃvÃtaæ mà vissajjesÅti" vatvà caægoÂake kappÃsapicuæ attharitvà "tatth' etÃni aï¬akÃni Âhapetvà sanikaæ otarÃ" 'ti otarÃpetvà caægoÂakaæ hatthena gahetvà "katarasakuïaï¬akÃni nÃm' etÃnÅti" amacce pucchi. Te "mayaæ na jÃnÃma, nesÃdà jÃnissantÅti" vadiæsu. RÃjà nesÃde pakkosÃpetvà pucchi. NesÃdà "mahÃrÃja, ekaæ ulÆkaï¬aæ, ekaæ sÃlikÃya aï¬aæ, ekaæ sukaï¬an" ti kathayiæsu. "Kiæ pana ekasmiæ kulÃvake tiïïaæ sakuïikÃnaæ aï¬Ãni hontÅti".
"ùma deva paripanthe asati sunikkhittÃni na nassantÅti".
RÃjà tussitvà "ime mama puttà bhavissantÅti" tÃni tÅïi aï¬Ãni tayo amacce paÂicchÃpetvà "ime mayhaæ puttà bhavissanti, tumhe sÃdhukaæ paÂijaggitvà aï¬akosato nikkhantakÃle mama ÃroceyyÃthÃ" 'ti Ãha. Te sÃdhukaæ rakkhiæsu. PaÂhamaæ ulÆkaï¬aæ bhijji, amacco ekaæ nesÃdaæ pakkosÃpetvà "itthibhÃvaæ và purisabhÃvaæ và jÃnÃhÅti" vatvà tena {vÅmaæsitvÃ} "puriso" ti vutte rÃjÃnaæ upasaækamitvà "putto te deva jÃto" ti Ãha. RÃjà tuÂÂho tassa bahuæ dhanaæ datvà "puttakaæ sÃdhukaæ paÂijagga, Vessantaro ti c' assa nÃmaæ karohÅti" vatvà uyyojesi. So tathà akÃsi. Tato katipÃhaccayena sÃlikÃya aï¬aæ bhijji, so pi amacco taæ nesÃdena vÅmaæsÃpetvà "itthÅti" sutvà ra¤¤o santikaæ gantvà "dhÅtà deva jÃtÃ" ti Ãha. RÃjà tuÂÂho tassÃpi dhanaæ datvÃ


#<[page 111]>#
%<                    1. TesakuïajÃtaka. (521.)                          111>%
"dhÅtaraæ me sÃdhukaæ paÂijagga, Kuï¬alinÅti c' assà nÃmaæ karohÅti" vatvà uyyojesi. So tathà akÃsi. Puna katipÃhaccayena sukaï¬aæ bhijji, so pi amacco taæ nesÃdena vÅmaæsÃpetvà "puriso" ti vutte ra¤¤o santikaæ gantvà "putto te deva jÃto" ti Ãha. RÃjà tuÂÂho dhanaæ datvà "puttassa me mahantena parivÃrena maægalaæ katvà Jambuko ti nÃma karohÅti" vatvà uyyojesi. So tathà akÃsi.
Te tayo pi sakuïà tiïïaæ amaccÃnaæ gehesu rÃjakumÃraparihÃrena va¬¬hanti. RÃjà "mama putto, mama dhÅtÃ" ti voharati. Atha amaccà a¤¤ama¤¤aæ avahasanti: "passatha ra¤¤o kiriyaæ, tiracchÃnagate `putto dhÅtà me' ti vadanto vicaratÅti" RÃjà cintesi: "ime amaccà etesaæ pamÃïaæ pa¤¤Ãsampadaæ na jÃnanti, pÃkaÂaæ nesaæ karissÃmÅti".
Ath' ekaæ amaccaæ Vessantarassa santikaæ pesesi: "tumhe pità pa¤haæ pucchitukÃmo, kadà kira Ãgantvà pucchatÅti".
Amacco Ãgantvà Vessantaraæ vanditvà taæ sÃsanaæ Ãrocesi.
Vessantaro attano paÂijaggakaæ amaccaæ pakkhositvà "mayhaæ kira pità maæ pa¤haæ pucchitukÃmo, tassa idhÃgatassa sakkÃro kÃtuæ vaÂÂatÅti", "kadà ÃgacchatÅti" pucchi. Amacco "ito sattame divase ÃgacchatÆ" 'ti Ãha. Taæ sutvà Vessantaro "pità me ito sattame divase ÃgacchatÆ" ti vatvà uyyojesi. So gantvà ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà sattame divase nagare bheriæ carÃpetvà puttassa vasananivesanaæ agamÃsi.
Vessantaro ra¤¤o mahantaæ sakkÃraæ kÃresi, antamaso dÃsakammakarÃdÅnam pi sakkÃraæ kÃrÃpesi. RÃjà Vessantarasakuïassa gehe bhu¤jitvà mahantaæ yasaæ anubhavitvà sakanivesanaæ Ãgantvà rÃjaægane mahÃmaï¬apaæ kÃretvà nagare bheri¤ carÃpetvà alaækatamaï¬ape mahÃjanaparivÃro nisÅditvÃ


#<[page 112]>#
%<112                      XVII.CattÃlÅsanipÃta.>%
"Vessantaraæ ÃnetÆ" 'ti amaccassa santikaæ pesesi. Amacco Vessantaraæ suvaïïapÅÂhe nisÅdÃpetvà Ãnesi. Sakuïo pitu aæke nisÅditvà pitarà saha kÅÊitvà gantvà tatth' eva pÅÂhe nisÅdi. Atha naæ rÃjà mahÃjanamajjhe rÃjadhammaæ pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVII.1(=521).1: Vessantaran taæ pucchÃmi, sakuïa bhaddam atthu te,
                    rajjaæ kÃretukÃmena kiæ su kiccaæ kataæ varan ti. || Ja_XVII:1 ||>@

     Tattha sakuïà 'ti taæ Ãlapati, kiæsÆ 'ti katarakiccaæ, kataæ varan ti uttamaæ hoti, kathehi me tÃta sakalaæ rÃjadhammaæ ti evaæ kira naæ so pucchi.
     Taæ sutvà Vessantaro pa¤haæ akathetvà va rÃjÃnaæ tÃva pamÃdena codento dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVII.1(=521).2: Cirassaæ vata maæ tÃto Kaæso BÃrÃïasiggaho
                    pamatto appamattaæ maæ pità puttaæ acodayÅti. || Ja_XVII:2 ||>@

     Tattha tÃto 'ti pitÃ, Kaæso ti idaæ tassa nÃmaæ, BÃrÃïasiggaho ti catÆhi saægahavatthÆhi BÃrÃïasiæ gahetvà vattanto, pamatto ti evarÆpÃnaæ paï¬itÃnaæ santike vasanto pa¤hassa apucchanena pamatto, appamattan ti sÅlÃdiguïayogena maæ appamattaæ, pità ti posakapitÃ, acodayÅti amaccehi tiracchÃnagate putte katvà voharatÅti avahasiyamÃno pamÃdaæ Ãpajjitvà cirassaæ ajja codesi pa¤haæ pucchÅti vadati.
     ImÃya gÃthÃya codetvà "mahÃrÃja ra¤¤Ã nÃma tÅsu dhammesu Âhatvà dhammena rajjaæ kÃretabban" ti vatvà rÃjadhammaæ kathento Ãha:

  @<Ja_XVII.1(=521).3: PaÂhamen' eva vitathaæ kodhaæ hÃsaæ nivÃraye,
                    tato kiccÃni kÃreyya, taæ vataæ Ãhu khattiya. || Ja_XVII:3 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).4: Yaæ tvaæ tÃta tape kammaæ pubbe katam asaæsayaæ
                    ratto duÂÂho ca yaæ kayirà na taæ kayirà tato punaæ. || Ja_XVII:4 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).5: Khattiyassa pamattassa raÂÂhasmiæ raÂÂhavaddhana
                    sabbe bhogà vinassanti, ra¤¤o taæ vuccate aghaæ. || Ja_XVII:5 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).6: SirÅ ca tÃta LakkhÅ ca pucchità etad abravuæ:
                    uÂÂhÃnaviriye pose ram' Ãhaæ anusuyyake. || Ja_XVII:6 ||>@


#<[page 113]>#
%<                     1. TesakuïajÃtaka. (521.)                       113>%

  @<Ja_XVII.1(=521).7: Ussuyyake duhadaye purise kammadussake
                    kÃlakaïïÅ mahÃrÃja ramati cakkabha¤janÅ. || Ja_XVII:7 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).8: So [tvaæ] sabbesaæ suhadayo sabbesaæ rakkhito bhava,
                    alakkhiæ nuda mahÃrÃja lakkhÅ bhava nivesanaæ. || Ja_XVII:8 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).9: Salakkhi dhitisampanno puriso hi mahaggato
                    amittÃnaæ KÃsipati mÆlaæ agga¤ ca chindati. || Ja_XVII:9 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).10: Sakko pi hi bhÆtapati uÂÂhÃne na-ppamajjati
                    sa kalyÃïe dhitiæ katvà uÂÂhÃne kurute mano. || Ja_XVII:10 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).11: Gandhabbà pitaro devà sa¤jÅvà honti tÃdino,
                    uÂÂhahato appamajjato anutiÂÂhanti devatÃ. || Ja_XVII:11 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).12: So appamatto akkuÂÂho tÃta kiccÃni kÃraye
                    vÃyamassu ca kiccesu, nÃlaso vindate sukhaæ. || Ja_XVII:12 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).13: Tatth' eva te vattapadà esà ca anusÃsanÅ
                    alaæ mitte sukhÃpetuæ amittÃnaæ dukkhÃya cà 'ti. || Ja_XVII:13 ||>@

     Tattha paÂhameneva vitathan ti tÃta rÃjà nÃma Ãdito va musÃvÃdaæ nivÃraye, musÃvÃdino hi ra¤¤o raÂÂhaæ nirojaæ hoti, paÂhaviyà ojà kammakaraïaÂÂhÃnato sattaratanamattaæ heÂÂhà bhassati, tato ÃhÃre telamadhuphÃïitÃdisu và osadhesu ojà na hoti, nirojÃhÃrabhojino manussà bavhÃbÃdhà honti, raÂÂhe thalajalapathesu Ãyo n' uppajjati, tasmiæ anuppajjante rÃjÃno duggatà honti, te sevake saægaïhituæ na sakkonti, asaægahÅtà rÃjÃnaæ garucittena olokenti, evaæ tÃta musÃvÃdo nÃm' esa nirojo, so jÅvitahetu pi na kÃtabbo, saccaæ pana sÃdhutaraæ rasÃnan ti tad eva pariggahetabbaæ, api ca musÃvÃdo nÃma guïaparidhaæsako vipattipariyosÃno dutiyakacittavÃre avÅciparÃyanaæ karoti, imasmiæ pan' atthe `dhammo have hato hantÅti CetiyajÃtakaæ kathetabbaæ, kodhan ti tÃta rÃjà nÃma paÂhamam eva kujjhanalakkhaïaæ kodham pi nivÃreyya, tÃta a¤¤esaæ hi kodho khippaæ matthakaæ na pÃpuïÃti rÃjÆnaæ pÃpuïÃti, rÃjÃno nÃma |vÃcÃvudhà kujjhitvà olokitamattenÃpi paresaæ vinÃsenti, tasmà ra¤¤Ã a¤¤ehi manussehi atirekataraæ nikkodhena bhavitabbaæ khantimettÃnuddayasampannena attano piyaputtaæ viya lokaæ volokentena, tÃta atikodhano hi rÃjà uppannaæ yasaæ rakkhitum na sakkoti, imassa pan' atthassa dÅpanatthaæ KhantivÃdijÃtaka-CulladhammapÃlajÃtakÃni kathetabbÃni. CulladhammapÃlajÃtakasmiæ hi MahÃpatÃpano rÃjà puttaæ ghÃtetvà puttasokena hadaye phalite matÃya deviyà sayaæ pi deviæ anusocanto hadayaphÃlanen' eva mari,


#<[page 114]>#
%<114                     XVII.  CattÃlÅsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  atha ne tayo pi ekÃaÊÃhanen' eva jhÃpesuæ, tasmà ra¤¤Ã paÂhamam eva musÃvÃdaæ vajjetvà dutiyaæ kodho vajjetabbo, hÃsan ti hassaæ, ayam eva và pÃtho, tesu tesu kiccesu ubbillÃvitacittatÃya keÊisÅlataæ parihÃsaæ nivÃreyya, tÃta ra¤¤Ã nÃma keÊisÅlena na bhavitabbaæ, aparapattiyena hutvà sabbakiccÃni attapaccakkhen' eva kÃtabbÃni, ubbilÃvitacitto hi rÃjà atuletvà kammÃni karonto laddhaæ yasaæ vinÃseti, imasmiæ pan' atthe SarabhaÇgajÃtake purohitassa vacanaæ gahetvà ra¤¤o kisavacche aparajjhitvà saha raÂÂhena ucchijjitvà Kukkulaniraye nibbattabhÃvo MÃtaÇgajÃtake Mejjhara¤¤o brÃhmaïÃnaæ kathaæ gahetvà MÃtaÇgatÃpase aparajjhitvà saha raÂÂhena ucchijjitvà niraye nibbattabhÃvo GhatajÃtake dasabhÃtikarÃjadÃrakÃnaæ lobhamÆÊhÃnam KaïhadÅpÃyane aparajjhitvà VÃsudevakulassa nÃsitabhÃvo ca kathetabbo, tato kiccÃni kÃreyyà 'ti evaæ tÃta paÂhamaæ musÃvÃdaæ dutiyaæ kodhaæ tatiyaæ adhammahÃsaæ vajjetvà tato pacchà rÃjà raÂÂhavÃsinaæ katabbakiccÃni kÃreyya, taæ vataæ Ãhu khattiyà 'ti khattiya mahÃrÃja yaæ mayà vuttaæ etaæ ra¤¤o vatasamÃdÃnan ti porÃïakapaï¬ità kathayiæsu, na taæ kayirà ti yaæ tayà rÃgÃdivasena pacchÃtÃpakaraæ kammaæ kataæ hoti tato pubbe kataæ tato puna tÃdisaæ kammaæ na kayirà mà kareyyÃsi tÃtà 'ti vuccate ti taæ ra¤¤o aghan ti vuccati, evaæ porÃïakapaï¬ità kathayiæsÆ 'ti, siri cà 'ti Vessantarasakuïe pubbe BÃrÃïasiyaæ pavattitaæ kÃraïaæ Ãharitvà dassento Ãha, tattha abravun ti SuciparivÃraseÂÂhinà pucchità kathayiæsu, uÂÂhÃnaviriye ti yo poso uÂÂhÃne ca viriye ca patiÂÂhito na ca paresaæ sampattiæ disvà usuyyati tasmiæ ahaæ abhiramÃmÅti evaæ tÃta Siri kathesi, usuyyake ti Alakkhi pana tÃta pucchità ahaæ parasampattiusuyyake duccite kalyÃnakammadussake, yo kalyÃïakammaæ dussento appiyÃyanto aÂÂiyanto na karoti tasmiæ abhiramÃmÅti Ãha, evaæ sà kÃlakaïïÅ mahÃrÃja ramati paÂirÆpadesavÃsÃdino kusalacakkassa bha¤janÅ, suhadayo ti sundaracitto hitacittako, nudà 'ti nÅhara, nivesanan ti lakkhyà pana nivesanaæ bhava patiÂÂhà hohi.
salakkhÅ dhitisampanno ti mahÃrÃja KÃsipati so puriso pa¤¤Ãya c' eva viriyena ca sampanno, mahaggato ti mahajjhÃsayo, corÃnaæ paccayabhÆte gaïhanto amittÃnam mÆlaæ core gaïhanto amittÃnaæ aggaæ chindatÅti vadati,


#<[page 115]>#
%<                     1. TesakuïajÃtaka. (521.)                       115>%
Sakko ti Indo, bhÆtapatÅti rÃjÃnaæ Ãlapati, uÂÂhÃne ti uÂÂhÃnaviriye nappamajjati sabbakiccÃni karoti, sa kalyÃne ti so devarÃjà uÂÂhÃnaviriye manaæ karonto pÃpakammaæ akatvà kalyÃïe pu¤¤akammasmim ¤eva dhitiæ katvà appamatto uÂÂhÃne manaæ karoti, tassa pana kalyÃïakamme viriyakaraïa bhÃvadassanatthaæ dvÅsu devalokesu devatÃhi saddhiæ KaviÂÂhÃrÃmaæ Ãgantvà pa¤haæ pucchitvà dhammassa sutabhÃvo MahÃkaïhajÃtake attano ÃnubhÃvena janaæ tÃsetvà osakkantassa pavattitabhÃvo ti evam ÃdÅni vatthÆni kathetabbÃnÅti, gandhabbà ti cÃtummahÃrÃjikÃnaæ heÂÂhà catuyonikadevà catuyonikattà yeva kir' ete gandhabbà nÃma jÃtÃ, pitaro ti brahmagaïadevà ti uppattivasena chakÃmÃvacarÃ, tÃdino ti tathÃvidhassa kusalÃbhiratassa ra¤¤o te sejÅvà honti samÃnajÅvikà upajÅvitabbÃ, tÃdisà hi rÃjÃno dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karonto devatÃnaæ pattiæ denti, tà taæ pattiæ anumoditvà sampaÂicchitvà dibbayasena va¬¬hanti, anutiÂÂhantÅti, tÃdissa ra¤¤o viriyaæ karontassa appamÃdaæ Ãpajjantassa devatà anutiÂÂhanti anugacchanti dhammikarakkhaæ saævidahanti, so ti so tvaæ, vÃyamassu cà 'ti tÃni raÂÂhakiccÃni karonto tulanavasena tÅraïavasena paccakkhakammavasena tesu kiccesu viriyaæ karassu, tattheva te vattapadà ti tÃta yaæ maæ tvaæ kiæ su kiccaæ kataæ varan ti pucchi tattha vata pa¤he ye ete mayà paÂhamen' eva vitathan ti Ãdayo vuttà ete vattapadà vattakoÂÂhÃsà ettha vattassu, esà ti yà te mayà kathità esà vata anusÃsanÅ, alan ti evaæ vattamÃno hi rÃjà attano mitte sukhÃpetuæ amittÃna¤ ca dukkhÃya alaæ pariyatto samatto ti.
     Evaæ Vessantarasakuïena ekÃya gÃthÃya ra¤¤o pamÃdaæ codetvà ekÃdasahi gÃthÃhi dhamme kathite BuddhalÅÊhÃya pa¤ho kathito ti. MahÃjano acchariyabbhutacittajÃto sÃdhukÃrasatÃni pavattesi. RÃjà somanassappatto amacce Ãmantetvà "bho amaccà mama puttena Vessantarena evaæ kathentena kena kattabbakiccaæ" ti "mahÃsenaguttena devÃ" ti "tena hi 'ssa mahÃsenaguttaÂÂhÃnaæ dammÅti" Vessantaraæ ÂhÃnantare Âhapesi. So tato paÂÂhÃya mahÃsenaguttaÂÂhÃne Âhito pitu kammaæ akÃsÅti. Vessantarapa¤ho niÂÂhito.


#<[page 116]>#
%<116                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
     Puna rÃjà katipÃhaccayena purimanayen' eva Kuï¬aliniyà santikaæ dÆtaæ pÃhetvà sattame divase tattha gantvà paccÃgantvà tath' eva maï¬apamajjhe nisÅditvà Kuï¬aliniæ ÃnÃpetvà suvaïïapÅÂhe nisinnaæ rÃjadhammaæ pucchanto

  @<Ja_XVII.1(=521).14: SakkhÅ tuvaæ Kuï¬alini ma¤¤asi khattiyabandhunÅ:
                    rajjaæ kÃretukÃmena kiæ su kiccaæ kataæ varan ti g. Ã. || Ja_XVII:14 ||>@

     Tattha sakkhÅti mayà puÂÂhaæ pa¤haæ kathetuæ sakkhissasÅti pucchati, Kuï¬alinÅti saliÇgato ÃgatanÃmenÃlapati, tassà kira dvÅsu kaïïapiÂÂhesu kuï¬alisaïÂhÃnà dve lekhà ahesuæ, tena tassà Kuï¬alinÅti nÃmaæ kÃresi, ma¤¤asÅti jÃnissasi mayà puÂÂhapa¤hassa atthan ti, khattiyabandhunÅti khattiyassa mahÃsenaguttassa bhaginÅbhÃvena nam evaæ Ãlapati, kasmà pan' esa Vessantarasakuïaæ evaæ apucchitvà imam eva pucchatÅti itthibhÃvena, itthiyo hi parittapa¤¤Ã, tasmà sace sakkoti pucchissÃmi no ce na pucchissÃmÅti vÅmaæsanavasena evaæ pucchitvà taæ ¤eva pa¤haæ pucchi.
     Sà evaæ ra¤¤Ã rÃjadhamme pucchite "tÃta maæ `itthikà nÃma kiæ kathessatÅti 'vÅmaæsasi ma¤¤e, sakalan te rÃjadhammaæ dvÅsu yeva padesu pakkhipitvà kathessÃmÅti" vatvà Ãha:

  @<Ja_XVII.1(=521).15: Dve va tÃta padakÃni yesu sabbaæ patiÂÂhitaæ
                    aladhassa ca yo lÃbho laddhassa anurakkhanÃ. || Ja_XVII:15 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).16: Amacce tÃta jÃnÃhi dhÅre atthassa kovide
                    anakkh' Ãkitave tÃta asoï¬e avinÃsake. || Ja_XVII:16 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).17: Yo ca taæ tÃta rakkheyya dhanaæ ya¤ c' eva te siyÃ
                    sÆto va rathaæ saægaïhe so te {kiccÃni} kÃraye. || Ja_XVII:17 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).18: SusaægahÅtantajano sayaæ cittaæ avekkhiya
                    nidhi¤ ca iïadÃna¤ ca na kare parapattiyÃ. || Ja_XVII:18 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).19: Sayaæ Ãyavayaæ ja¤¤Ã, sayaæ ja¤¤Ã katÃkataæ,
                    niggaïhe niggahÃrahaæ, paggaïhe paggahÃrahaæ. || Ja_XVII:19 ||>@


#<[page 117]>#
%<                     1. TesakuïajÃtaka (521.)                        117>%

  @<Ja_XVII.1(=521).20: Sayaæ jÃnapadaæ atthaæ anusÃsa rathesabha,
                    mà te adhammikà yuttà dhanaæ raÂÂha¤ ca nÃsayuæ. || Ja_XVII:20 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).21: MÃ ca vegena kiccÃni kÃresi kÃrayesi vÃ,
                    vegasà hi kataæ kammaæ mando pacchÃnutappati. || Ja_XVII:21 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).22: MÃ te avisare mu¤ca subÃÊham adhikodhitaæ,
                    kodhasà hi bahÆ pi tà kulà akulataæ gatÃ. || Ja_XVII:22 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).23: MÃ tÃta issaro 'mhÅti anatthÃya patÃrayi,
                    itthÅnaæ purisÃna¤ ca mà te Ãsi dukhudrayo. || Ja_XVII:23 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).24: Apetalomahaæsassa ra¤¤o kÃmÃnusÃrino
                    sabbe bhogà vinassanti, ra¤¤o taæ vuccate aghaæ. || Ja_XVII:24 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).25: Tatth' eva te vattapadà esà ca anusÃsanÅ,
                    dakkh' assu dÃni pu¤¤akaro asoï¬o avinÃsako,
                    sÅlav' assu mahÃrÃja, dussÅlo vinipÃtako ti. || Ja_XVII:25 ||>@

     Tattha padakÃnÅti kÃraïapadÃni, yesÆ 'ti yesu dvÅsu padesu sabbaæ atthaæ jÃtaæ hitasukhaæ patiÂÂhitaæ, aladdhassà 'ti yo pubbe aladdhassa lÃbhassa lÃbho yà ca laddhassa anurakkhanÃ, tÃta anuppannassa hi lÃbhassa uppÃdanaæ nÃma na bhÃro uppannassa pana anurakkhanam eva bhÃro, ekacco hi yasaæ uppÃdetvÃpi yase pamatto mÃnaæ uppÃdetvà pÃïÃtipÃtÃdÅni karoti mahÃcoro hutvà raÂÂhaæ vilumpamÃno carati, atha naæ rÃjÃno gÃhÃpetvà mahÃvinÃsaæ pÃpenti, athavà pana rÆpÃdÅsu kÃmaguïesu pamatto ayoniso dhanaæ nÃsento sabbasÃpateye khÅïe kapaïo hutvà cÅrakavasano kapÃlam ÃdÃya carati, pabbajito và pana gandhadhurÃdivasena lÃbhasakkÃraæ nibbattetvà pamatto hÅnÃya vattati, aparo paÂhamajjhÃnÃdÅni nibbattetvÃpi muÂÂhassatitÃya tathÃrÆpe Ãrammaïe bajjhitvà jhÃnà parihÃyati, evaæ uppannassa yasassa và jhÃnÃdilÃbhassa và rakkhanam eva dukkaraæ, tadatthadÅpanatthaæ pana Devadattassa vatthuæ Mudulakkhaïa-Lomasakassapa-HÃritajÃtaka-SaækappajÃtakÃni ca kathetabbÃni, eko pana lÃbhasakkÃraæ uppÃdetvà appamÃde Âhatvà kalyÃïakammaæ karoti, tassa so yaso sukkapakkhe cando viya pava¬¬hati, tasmà mahÃrÃja appamatto payogasampattiyà Âhatvà dhammena r. kÃrento tava uppannaæ yasaæ anurakkhÃhÅti, jÃnÃhÅti bhaï¬ÃgÃrikakammÃdikÃraïatthaæ upadhÃrehi. anakkhÃkitave ti anakkhe akitave ajÆtakare c' eva akerÃÂike ca,


#<[page 118]>#
%<118                      XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  asoï¬e ti pÆvasurÃgandhamÃlÃsoï¬abhÃvarahite, avinÃsake ti tava santakÃnaæ dhanadha¤¤ÃdÅnaæ anÃsake, yo ti yo amacco taæ c' eva ya¤ ca te ghare dhanaæ siyà taæ rakkheyya, sÆto và 'ti rathasÃrathi viya yathà sÃrathi visamamagganivÃraïatthaæ asse saægaïhanto rathaæ saæganheyya evaæ yo saha bhogehi taæ rakkhituæ sakkoti so te amacco nÃma, tÃdisaæ gahetvà bhaï¬ÃgÃrikakiccÃni kÃraye, susaægahÅtantajano ti tÃta yassa hi ra¤¤o attano antojano antovaÊa¤janakaparijano ca dÃnÃdÅhi asaægahÅto hoti tassa antonivesane suvaïïahira¤¤ÃdÅni tesaæ asaægahitamanussÃnaæ vasena nassanti, antomanto bahi gacchati, tasmà tvaæ suÂÂhugahitÃntojano hutvà ettakaæ hi nÃma me vittan ti sayaæ attano dhanaæ avekkhitvà asukaÂÂhÃne nÃma nidhiæ nidhema asukassa iïaæ demà 'ti idaæ ubhayam pi, na kare parapattiyà ti parapattiyÃyitvà mà kari, sabbaæ attapaccakkhen' eva kareyyÃsÅti vadati, Ãyavayan ti tato uppajjanakaæ Ãya¤ ca tesaæ tesaæ dÃtabbavaya¤ ca sayam eva jÃneyyÃsÅti, katÃkatan ti saægÃme và navakamme và a¤¤esu và kiccesu iminà idaæ nÃma mayhaæ kataæ iminà na katan ti evam pi sayam eva và jÃneyyÃsi mà parapattiyà ahosi, niggaïhe ti tÃta rÃjà nÃma sandhicchedakÃrakaæ niggahÃraham Ãnetvà dassitaæ upaparikkhitvà sodhetvà porÃïakarÃjÆhi Âhapitadaï¬aæ oloketvà dosÃnurÆpaæ niggaïheyya, paggaïhe ti yo pana paggahÃraho hoti abhinnassa và parabalassa bhettà bhinnassa và sakabalassa ÃrÃdhako aladdhassa và rajjassa Ãharako laddhassa và thÃvarakÃrako yena và pana jÅvitaæ dinnaæ hoti evarÆpaæ paggaïheyya mahantaæ sakkÃrasammÃnaæ kareyya, evaæ hi 'ssa kiccesu a¤¤esu pi uraæ datvà kattabbaæ karissanti, jÃnapadan ti janapadavÃsÅnaæ atthaæ yasaæ attapaccakkhen' eva anusÃsa, adhammikà yuttà ti adhammikà tattha tattha niyuttà ayuttakÃla¤ ca gahetvà vinicchayaæ bhindantà tava dhana¤ ca raÂÂha¤ ca mà nÃsayuæ, iminà kÃraïena appamatto hutvà sayam eva anusÃsa, vegenà 'ti sahasà atuletvà atiretvÃ, vegasà ti atuletvà chandÃdivasena sahasà kataæ kammaæ na hi sÃdhukaæ na sundaraæ, kiækÃraïÃ: tÃdisaæ hi katvà mando pacchà vippaÂisÃravasena idhaloke apÃyadukkhÃni anubhonto paraloke ca anutappati, ayaæ pan' attho 'isÅnam antaraæ katvà BharurÃjà ti me sutan 'ti BharujÃtakena dÅpetabbo,


#<[page 119]>#
%<                     1. TesakuïajÃtaka. (521.)                       119>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mà te avisare mu¤ca subÃÊhamadhikodhitaï ti tÃta tava hadayaæ kusalaæ avisaritvà atikkamitvà pavatte paresaæ akusaladhammesu subÃÊham adhikodhitaæ kujjhÃpitaæ hutvà mà mu¤ca mà patitthayatÆ 'ti attho, i. v. h.: tÃta yadà te vinicchaye Âhitassa iminà puriso và hato sandhi và chinno ti coraæ dassenti tadà te paresaæ vacanehi suÂÂhu kodhitaæ pi hadayaæ kodhavasena mà mu¤ca apariggahetvà mà daï¬aæ panesi, kiækÃraïÃ: acoram pi hi coro ti gahetvà Ãnenti, tasmà akujjhitvà ubhinnaæ attapaccakkhikÃnaæ kathaæ sutvà suÂÂhu sodhetvà attapaccakkhena tassa corabhÃvaæ ¤atvà paveïiyà Âhapitadaï¬avasena kattabbaæ karohi, ra¤¤Ã hi uppanne pi koddhe hadayaæ sÅtalaæ akatvà kammaæ na kÃtabbaæ, yadà pan' assa hadayaæ nibbutaæ hoti mudukaæ tadà vinicchayakammaæ kÃtabbaæ, pharusehi cittehi pakkaÂÂhite udake mukhanimittaæ viya kÃraïaæ na pa¤¤Ãyati, kodhasÃhÅti tÃta kodhane hi bahÆni pi tÃni rÃjakulÃni akulabhÃvaæ gatÃni mahÃvinÃsam eva pattÃnÅti, imassa pan' atthassa dÅpanatthaæ KhantivÃdijÃtakaæ NÃÊikerarÃjassa vatthuæ sahassabÃhu-AjjunavatthuÃdÅni kathetabbÃni, patÃrayiti tÃta ahaæ paÂhavissaro ti mà mahÃjanaæ kÃyaduccaritÃdianatthÃya patÃrayi otÃrayi, yathà taæ anatthaæ samÃdÃya vattati mà evam akÃsÅti attho, mà te ÃsÅti tÃta tava vijite manussajÃtikÃnaæ và tiracchÃnajatikÃnaæ và itthipurisÃnaæ dukkhudrayo dukkhuppatti mà Ãsi, yathà hi adhammikarÃjÆnaæ vijite manussà kÃyaduccaritÃdÅni karitvà niraye uppajjanti tava raÂÂhavÃsÅnaæ dukkhaæ yathà na hoti tathà karohiti attho, apetalomahaæsassà 'ti attÃnuvÃdÃdibhayehi nibbhayassa, iminà idaæ dasseti: tÃta yo rÃjà kismi¤ci Ãsaækaæ akatvà attano kammam eva anussarati chandavasena yaæ yaæ icchati taæ taæ karoti vissaÂÂhayaÂÂhi viya andho niraækuso viya caï¬ahatthi hoti tassa sabbe bhogà vinassanti, tassa taæ bhogavyasanaæ dukkhan ti vuccati, tatth' eva te vattapadà ti purimanayen' eva veditabbaæ, dakkhassu dÃnÅti tÃta tvaæ imaæ anusÃsaniæ sutvà idÃni dakkho analaso pu¤¤Ãnaæ karaïena pu¤¤akaro surÃdipariharaïena asoï¬o diÂÂhadhammikasamparÃyikassa atthassa avinÃsanena avinÃsako bhaveyyÃsi, sÅlavassÆ 'ti sÅlavà ÃcÃrasampanno bhava, dasasu rÃjadhammesu patiÂÂhÃya r. kÃrehi, dussÅlo vinipÃtiko ti dussÅlo hi mahÃrÃja attÃnaæ niraye vinipÃtento vinipÃtako nÃma hotÅti.


#<[page 120]>#
%<120                     XVII.  CattÃlÅsanipÃta.>%
     Evaæ Kuï¬alinÅ pi ekÃdasahi gÃthÃhi dh. desesi. RÃjà tuÂÂho amacce Ãmantetvà pucchi: "bho amaccà mama dhÅtÃya Kuï¬aliniyà evaæ kathayamÃnÃya kena kattabbakiccaæ katan" ti. "Bhaï¬ÃgÃrikena devÃ" 'ti. "Tena hi 'ssà bhaï¬ÃgÃrikaÂÂhÃnaæ dammÅti" Kuï¬aliniæ ÂhÃnantare Âhapesi. Sà tato paÂÂhÃya bhaï¬ÃgÃrikaÂÂhÃne Âhatvà pitu kammaæ akÃsÅti.
Kuï¬alinipa¤ho niÂÂhito.
     Puna rÃjà katipÃhaccayena purimanayen' eva Jambukapaï¬itassa santikaæ dÆtaæ pesetvà sattame divase tattha gantvà sampattiæ anubhavitvà paccÃgato tath' eva maï¬apamajjhe nisÅdi. Amacco Jambukapaï¬itaæ ka¤canabaddhapÅÂhe nisÅdÃpetvà pÅÂhaæ sÅsenÃdÃya Ãga¤chi. Paï¬ito pitu aæke nisÅditvà kÅÊitvà gantvà ka¤canapÅÂhe yeva nisÅdi. Atha naæ rÃjà pa¤haæ pucchanto

  @<Ja_XVII.1(=521).26: ApucchamhÃpi kosikaæ Kuï¬alini¤ ca tath' eva,
                    Jambuka tvaæ dÃni vadehi balÃnaæ balam uttaman ti g. Ã. || Ja_XVII:26 ||>@

     Tass' attho: tÃta Jambuka ahaæ tava bhÃtaraæ kosiyagottaæ Vessantaraæ bhagini¤ ca te Kuï¬aliniæ rajadhammaæ pucchiæ, te attano balena kathesuæ, yathà pana te pucchiæ tath' eva idÃni puttaæ Jambukaæ pucchÃmi, tvaæ me rÃjadhamma¤ ca uttamabala¤ ca kathehÅti.
     Evaæ rÃjà M-aæ pa¤haæ pucchanto a¤¤esaæ pucchitaniyÃmena apucchitvà visesetvà pucchi. Ath' assa paï¬ito "tena hi mahÃrÃja ohitasoto suïa, sabban te kathesÃmÅti" pasÃritahatthe sahassatthavikaæ Âhapento viya dhammadesanam Ãrabhi:

  @<Ja_XVII.1(=521).27: Balaæ pa¤cavidhaæ loke purisasmiæ mahaggate,
                    tattha bÃhÃbalaæ nÃma carimaæ vuccate balaæ,
                    bhogabala¤ ca dÅghÃvu dutiyaæ vuccate balaæ, || Ja_XVII:27 ||>@


  @<Ja_XVII.1(=521).28: Amaccabala¤ ca dÅghÃvu tatiyaæ vuccate balaæ,
                    abhijaccabala¤ c' eva taæ catutthaæ asaæsayaæ,
                    yÃni c' etÃni sabbÃni adhigaïhÃti paï¬ito || Ja_XVII:28 ||>@


#<[page 121]>#
%<                     1. TesakuïajÃtaka. (521.)                         121>%

  @<Ja_XVII.1(=521).29: Taæ balÃnaæ balaæ seÂÂhaæ aggaæ pa¤¤Ãbalaæ balaæ,
                    pa¤¤Ãbalen' upatthaddho atthaæ vindati paï¬ito. || Ja_XVII:29 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).30: Api ce labhati mando phÅtaæ dharaïim uttamaæ
                    akÃmassa pasayhaæ và a¤¤o taæ paÂipajjati. || Ja_XVII:30 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).31: AbhijÃto pi ce hoti rajjaæ laddhÃna khattiyo
                    duppa¤¤o hi KÃsipati sabbena pi na jÅvati. || Ja_XVII:31 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).32: Pa¤¤Ã sutavinicchinÅ pa¤¤Ã [kitti] silokavaddhanÅ,
                    pa¤¤Ãsahito naro idha [api] dukkhe sukhÃni vindati. || Ja_XVII:32 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).33: Pa¤¤a¤ ca kho asussÆsaæ na koci adhigacchati
                    bahussutaæ anÃgamma dhammaÂÂhaæ avinibbhujaæ. || Ja_XVII:33 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).34: Yo dhamma¤ ca vibhÃga¤¤Æ kÃluÂÂhÃyÅ atandito
                    anuÂÂhahati kÃlena kammaphalaæ tassa ijjhati. || Ja_XVII:34 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).35: NÃnÃyatanasÅlassa nÃnÃyatanasevino
                    na nibbindiyakÃrissa samma-d-attho vipaccati. || Ja_XVII:35 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).36: Ajjhatta¤ ca payuttassa tathÃyatanasevino
                    anibbindiyakÃrissa samma-d-attho vipaccati. || Ja_XVII:36 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).37: YogappayogasaækhÃtaæ sambhatassÃnurakkhanaæ
                    tÃni tvaæ tÃta sevassu, mà akammÃya randhayi,
                    akammanà hi dummedho naÊÃgÃraæ va sÅdatÅti. || Ja_XVII:37 ||>@

     Tattha mahaggate ti mahÃrÃja imasmiæ sattaloke mahajjÃsaye purise pa¤cavidhaæ balaæ hoti, bÃhÃbalan ti kÃyabalaæ, cariman ti taæ atimahantam pi samÃnaæ lÃmakam eva, kiækÃraïÃ: dandhabalabhÃvena, sace hi kÃyabalaæ mahantaæ nÃma bhaveyya vÃraïabalato laÂukikÃya balaæ khuddakaæ bhaveyya vÃraïabalaæ pana andhabÃlabhÃvena maraïassa paccayo jÃtaæ, laÂukikà attano ¤ÃïakusalatÃya vÃraïaæ jÅvitakkhayaæ pÃpesÅti, imasmiæ pan' atthe na h' eva sabbattha balena kiccaæ, `balaæ hi bÃlassa vadhÃya hotÅti' suttaæ Ãharitabbaæ, bhogabalan ti upatthambhanavasena sabbaæ hira¤¤asuvaïïÃdiupabhogajÃtaæ bhogabalaæ nÃma, taæ kÃyabalato mahantataraæ, amaccabalan ti abhejjamantassa sÆrassa suhadassa amaccamaï¬alassa atthitÃ, taæ balaæ saægÃmasÆratÃya purimehi belehi mahantataraæ, abhijaccabalan ti tÅïi kulÃni atikkamitvà khattiyakulavasena jÃtisampatti,


#<[page 122]>#
%<122                      XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  taæ itarehi balehi mahantataraæ, jÃtisampannà eva hi yujjhanti na itare, yÃnicetÃnÅti yÃni ca etÃni cattÃri pi balÃni paï¬ito pa¤¤ÃnubhÃvena adhigaïhÃti abhibhavati taæ sabbabalÃnaæ pa¤¤Ãbalaæ seÂÂhan ti ca aggan ti ca vuccati, kiækÃraïÃ: tena hi balen' upatthaddho paï¬ito atthaæ vindati va¬¬hiæ pÃpuïÃti, tadatthajotanatthaæ `puïïaæ nadiæ yena ca peyyamÃhÆ' 'ti PuïïanadÅjÃtakaæ SirikÃÊakaïïipa¤ho Pa¤capaï¬itapa¤ho SattubhastajÃtaka-SambhavajÃtaka-SarabhaÇgajÃtakÃdÅni kathetabbÃni, mando ti mandapa¤¤o bÃlo, phÅtan ti tÃta mandapa¤¤o puggalo sattaratanapuïïaæ ce pi uttamaæ dharaïiæ labhi tassa anicchamÃnass' eva pasayhakÃraæ và pana katvà a¤¤o pa¤¤Ãsampanno taæ paÂipajjati mando laddham pi yasaæ rakkhituæ kulasantakaæ và pana paveïiÃgatam pi r. adhigantuæ na sakkoti, tadatthajotanatthaæ `addhà PÃda¤jalÅ sabbe pa¤¤Ãya atirocatÅti' PÃda¤jalijÃtakaæ kathetabbaæ, laddhÃnà 'ti jÃtisampattiæ nissÃya kulasantakaæ r. labhitvÃpi, sabbena pÅti sakalena pi rajjena (add: na) jÅvati anupÃyakusalatÃya duggato va hotÅti, evaæ M. ettake ÂhÃne apaï¬itassa aguïaæ kathetvà idÃni pa¤¤aæ pasaæsanto pa¤¤Ã ti Ãdim Ãha, tattha sutan ti sutapariyattakaæ, taæ hi pa¤¤avà vinicchinati, kittisilokavaddhanÅti kittighosassa ca lÃbhasakkÃrassa ca vaddhanÅ, sukhÃni vindatÅti dukkhe uppanne pi nibbhayo hutvà upÃyakusalatÃya sukhaæ paÂilabhati, tadatthadÅpanatthaæ `yass' ete caturo dhammà vÃnarinda yathà tava', `alam etehi jambÆhi ambehi panasehi cà 'ti ÃdÅni jÃtakÃni kathetabbÃni, asussÆsan ti paï¬itapuggale apayirupasanto asuïanto, dhammaÂÂhan ti sabhÃvakÃraïe Âhitaæ, bahussutaæ anÃgamma tassa asaddahanto, avinibbhujan ti atthÃnatthaæ kÃraïÃkÃraïaæ anogÃhanto atÅrento na koci pa¤¤aæ adhigacchati tÃta, dhammavibhÃga¤¤Æ ti dasakusalakammapathavibhÃgakusalo, kÃluÂÂhÃyÅti viriyaæ kÃtuæ yuttakÃle viriyassa kÃrako, anuÂÂhatÅti tasmiæ tasmiæ kÃle taæ taæ kiccaæ karoti, tassà 'ti tassa puggalassa kammaphalaæ samijjhati nippajjati, anÃyatanasÅlassà 'ti anÃyatanaæ vuccati lÃbhayasasukhÃnaæ anÃkaro dussÅlyakammaæ taæsÅlassa tena dussÅlyakammena samannÃgatassa anÃyatanabhÆtaæ dussÅlapuggalaæ sevantassa, kusalassa kammassa karaïakÃle nibbindiyakÃrissà 'ti nibbinditvà ukkaïÂhitvà karontassa, evarÆpassa puggalassa kammÃnaæ attho sammà na vipaccati na sampajjati, tÅni kulaggÃni cha kÃmaggÃni na upetÅti attho, ajjhatta¤ cà 'ti attano niyakajjhattaæ aniccabhÃvanÃdivasena payuttassa,


#<[page 123]>#
%<                     1. TesakuïajÃtaka. (521.)                        123>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tathÃyatanasevino ti tath' eva sÅlavante puggale sevamÃnassa, vipaccatÅti sampajjati, mahantaæ yasaæ deti, yogappayogasaækhÃtan ti yogayu¤jitabbayuttake kÃraïe payogakoÂÂhÃsabhÆtaæ pa¤¤am, sambhatassà 'ti rÃsikatassa anurakkhanaæ, tÃni tvan ti etÃni ca dve purimÃni ca mayà vuttakÃraïÃni sabbÃni tÃta sevassu, mayà vuttaæ ovÃdaæ hadaye katvà attano ghare dhanaæ rakkha, mà akammÃya randhayÅti ayuttena akÃraïena mà randhayi, taæ dhanaæ mà jhÃpayi mà nÃsayi, kiækÃraïÃ: akammanà hÅti ayuttakammakÃraïena dummedho puggalo sabbaæ dhanaæ nÃsetvà pacchà duggato naÊÃgÃraæ va sÅdatÅti yathà naÊÃgÃraæ mÆlato paÂÂhÃya jÅramÃnaæ appatiÂÂhaæ patati evaæ akÃraïena dhanaæ nÃsetvà apÃyesu nibbattatÅti.
     Evam pi Bo. ettakena ÂhÃnena pa¤ca balÃni vaïïetvà pa¤¤Ãbalaæ ukkhipitvà candamaï¬ale paharanto viya kathetvà idÃni dasahi gÃthÃhi ra¤¤o ovÃdaæ deti:

  @<Ja_XVII.1(=521).38: Dhamma¤ cara mahÃrÃja mÃtÃpitusu khattiya, (IV p. 421.)
                    (cfr. MahÃvastu I p.282)
                    idha dhammaæ caritvÃna rÃja saggaæ gamissasi. || Ja_XVII:38 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).39: Dhamma¤ cara mahÃrÃja puttadÃresu khattiya --pe--. || Ja_XVII:39 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).40: Dhamma¤ cara mahÃrÃja mittÃmaccesu khattiya --pe--. || Ja_XVII:40 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).41: Dhamma¤ cara mahÃrÃja vahanesu balesu ca --pe--. || Ja_XVII:41 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).42: Dhamma¤ cara mahÃrÃja gÃmesu nigamesu ca --pe--. || Ja_XVII:42 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).43: Dhamma¤ cara mahÃrÃja raÂÂhe janapadesu ca --pe--. || Ja_XVII:43 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).44: Dhamma¤ cara mahÃrÃja samaïabrÃhmaïesu ca --pe--. || Ja_XVII:44 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).45: Dhamma¤ cara mahÃraja migapakkhisu khattiya --pe--. || Ja_XVII:45 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).46: Dhamma¤ cara mahÃrÃja, dhammo ciïïo sukhÃvaho,
                    idha dhammaæ caritvÃna rÃja saggaæ gamissasi. || Ja_XVII:46 ||>@

  @<Ja_XVII.1(=521).47: Dhamma¤ cara mahÃrÃja Indo devà sabrahmakÃ
                    suciïïena divaæ pattÃ, mà dhammaæ rÃja pamÃdo ti. || Ja_XVII:47 ||>@

     Tattha paÂhamagÃthÃya tÃva dhamman ti mÃtupaÂÂhÃnaæ pitupaÂÂhÃnaæ, dhammaæ kÃlass' eva vuÂÂhÃya mÃtÃpitunnaæ mukhodakadantakaÂÂhadÃnaæ Ãdiæ katvà sabbaæ sarÅrapariharaïaæ karonto ca pÆrehÅti vadati, puttadÃresÆ 'ti puttadhÅtaro tÃva pÃpà nivÃretvà kalyÃne nivesento sippaæ uggaïhÃpento vayappattakÃle patirÆpakulavasena ÃvÃhavivÃhaæ karonto samaævasena dhanaæ dento puttesu dhammaæ carati nÃma,


#<[page 124]>#
%<124                     XVII  CattÃlÅsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  bhariyaæ samÃnento anaticaranto issariyaæ vossajjanto alaækÃraæ anuppÃdento dÃresu dhammaæ carati nÃma, mittÃmaccesÆ 'ti mittÃmacce catÆhi saÇgahavatthÆhi saægaïhanto avisaævÃdento tesu dhammaæ carati nÃma, vÃhanesu balesu cà 'ti hatthiassÃdÅnaæ vÃhanÃnaæ balakÃyassa dÃtabbayuttakaæ dento sakkÃraæ karonto hatthiassÃdayo mahallakakÃle kamme ayojento tesu dhammaæ carati nÃma, gÃmesu nigamesu cà 'ti gÃmanigamavÃsino daï¬abalÅhi apÅÊento va tesu dhammaæ carati nÃma, raÂÂhe janapadesu cà 'ti raÂÂha¤ ca janapada¤ ca akÃraïena kilamanto hitacittaæ accupaÂÂhapento tattha adhammaæ carati nÃma apÅÊento pana hitacittena pharanto tattha dhammaæ carati nÃma, samaïabrÃhmaïesu cà 'ti tesu cattÃro paccaye dento va tesu dhammaæ carati nÃma, migapakkhisÆ 'ti sabbacatuppadasakuïÃnaæ abhayaæ dento tesu dhammaæ carati nÃma, dhammo ciïïo ti samacariyadhammo ciïïo nisammacariyadhammo ciïïo, sukhÃvaho ti tÅsu kusalasampadÃsu chasu kÃmasaggesu sukhaæ Ãvahati, suciïïenà 'ti idha ciïïena kÃyasucaritÃdinà suciïïena, divaæ pattà ti devalokabrahmalokasaækhÃtaæ divaæ gatÃ, tattha dibbayasapaÂilÃbhino jÃtÃ, mà dhammaæ rÃja pamÃdo ti tasmà tvaæ mahÃrÃja jÅvitaæ jahanto pi dhammaæ mà pamajjÅti.
     Evaæ dasa dhammacariyagÃthà vatvà uttarim pi ovadanto osÃnagÃtham Ãha:

  @<Ja_XVII.1(=521).48: Tatth' ev' ete vattapadà esà ca anusÃsanÅ
                    sappa¤¤e sevi kalyÃïi samattaæ sÃmataæ vidÆ ti. || Ja_XVII:48 ||>@

     Tattha tatthevete vattapadà ti idaæ purimanayen' eva {yojetabbaæ,} sappa¤¤e sevi kalyÃïi samattaæ sÃmataæ vidÆ ti mahÃrÃja taæ mayà vuttaæ ovÃdaæ tvaæ niccakÃle sappa¤¤o puggalasevi kalyÃïaguïasamannÃgato hutvà samattaæ paripuïïaæ sÃmaæ vidÆ attapaccakkhato va jÃnitvà yathÃnusiÂÂhaæ paÂipajjà 'ti.
     Evaæ M. ÃkÃsagaægaæ otÃrento viya BuddhalÅÊhÃya dh.
d. MahÃjano mahÃsakkÃraæ akÃsi sÃdhukÃrasahassÃni adÃsi.
RÃjà tuÂÂho amacce Ãmantetvà pucchi: "bho amaccà mama puttena taruïajambuphalasamÃnatuï¬ena Jambukapaï¬itena evaæ kathentena kena kattabbakiccaæ katan" ti.


#<[page 125]>#
%<                    2. SarabhaÇgajÃtaka. (522.)                         125>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "SenÃpatinà devÃ" ti. "Tena hi 'ssa senÃpatiÂÂhÃnaæ dammÅti" Jambukaæ ÂhÃnantare Âhapesi, so tato paÂÂhÃya senÃpatiÂÂhÃne Âhatvà pitukammÃni akÃsi. Tiïïaæ sakuïÃnaæ mahanto sakkÃro ahosi, tayo pi janà attha¤ ca dhamma¤ ca anusÃsiæsu.
MahÃsattass' ovÃde Âhatvà rÃjà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà saggaparÃyano ahosi. Amaccà ra¤¤o sarÅrakiccaæ kÃretvà sakuïÃnaæ Ãrocetvà "sÃmi Jambusakuïa rÃjà tumhÃkaæ chattaæ ussÃpetabbaæ akÃsÅti" vadiæsu. M. "na mayhaæ rajjen' attho, tumhe appamattà r. kÃrethÃ" 'ti mahÃjanaæ sÅlesu patiÂÂhÃpetvà "evaæ vinicchayaæ pavatteyyÃthÃ" 'ti vinicchayadhammaæ suvaïïapaÂÂe likhÃpetvà ara¤¤aæ pÃvisi. Tass' ovÃdo cattÃlÅsa vassasahassÃni pavatti.
     S. ra¤¤o ovÃdavasena imaæ dh. desetvà j. s.: "Tadà rÃjà Anando ahosi, Kuï¬alinÅ UppalavaïïÃ, Vessantaro SÃriputto, Jambukasakuïo aham evÃ" 'ti. TesakuïajÃtakaæ.

                      $<2. SarabhaÇgajÃtaka.>$
     Alaækatà kuï¬alino suvatthà ti. Idaæ S. VeÊuvane v. MahÃmoggallÃnattherassa parinibbÃnaæ Ã. k. SÃriputtathero T-taæ J. viharantaæ parinibbÃnaæ anujÃnÃpetvà gantvà NÃlagÃmake jÃtovarake parinibbÃyi. Tassa parinibbutabhÃvaæ sutvà S.RÃjagahaæ gantvà VeÊuvane vihÃsi. Tadà thero Isigilipasse KÃÊasilÃyaæ viharati, So pana iddhibalena koÂippattabhÃvena devacÃrika¤ ca ussadacÃrika¤ ca gacchati, devaloke BuddhasÃvakÃnaæ mahantaæ issariyaæ ussadanirayesu ca titthiyasÃvakÃnaæ mahantaæ dukkhaæ anubhavantaæ disvà manussalokaæ Ãgantvà "asukaupÃsako asukaupÃsikà ca asukasmiæ nÃma devaloke nibbattitvà mahÃsampattiæ anubhavanti titthiyasÃvakesu asuko ca asukà ca nirayÃdisu asukÃpÃyesu nÃma nibbattÃ" ti manussÃnaæ katheti.


#<[page 126]>#
%<126                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Manussà sÃsane pasÅdanti titthiye parivajjenti. BuddhasÃvakÃnaæ sakkÃro mahanto ahosi, titthiyÃnaæ parihÃyati. Te there ÃghÃtaæ bandhitvà "imasmiæ jÅvante amhÃkaæ upaÂÂhÃkà bhijjanti, sakkÃro parihÃyati, mÃrÃpessÃma nan" ti therassa mÃraïatthaæ samaïaguttakassa nÃma corassa sahassaæ adaæsu. So "theram mÃressÃmÅti" mahantena parivÃrena KÃÊasilaæ agamÃsi. Thero taæ Ãgacchantaæ disvà iddhiyà uppatitvà pakkÃmi. Coro taæ divasaæ theraæ adisvà nivattitvà punadivase pi punadivase pi ti cha divase agamÃsi. Thero pi tath' eva iddhiyà pakkÃmi. Sattame divase therassa pubbe kataæ aparÃpariyavedaniyakammaæ okÃsam labhi, so kira pubbe bhariyÃya vacanaæ gahetvà mÃtapitaro mÃretukÃmo yÃnakena ara¤¤aæ netvà corÃnam uÂÂhitÃkÃraæ katvà matÃpitaro potheti paharati, te cakkhudubbalatÃya rÆpadassanarahità puttaæ asa¤jÃnantà "corà evÃ" 'ti sa¤¤Ãya "tÃta asukà nÃma corà no mÃrenti, tvaæ pakkamÃ" 'ti etass' eva parideviæsu, so cintesi: "ime mayà va pothiyamÃnà mayhaæ ¤eva atthÃya paridevanti, ayuttaæ karomÅti", atha ne assÃsetvà corÃnaæ palÃtÃkÃraæ katvà hatthapÃde sambÃhitvà "amma tÃta, mà bhÃyittha, corà palÃtÃ" ti vatvà puna attano geham eva Ãnesi. Taæ kammaæ ettakaæ kÃlaæ okÃsaæ alabhitvà bhasmÃpÃÂicchanno aggirÃsi viya Âhatvà imaæ antimasarÅraæ upadhÃvitvà gaïhi, thero tassa nissandena ÃkÃse uppatituæ nÃsakkhi, Nandopananda-Damana-Vejayantassa kampanasamatthà pi 'ssa iddhi kammabalena dubbalattaæ pattÃ. Coro therassa aÂÂhÅni sa¤cuïïetvà palÃlapiÂÂhikakÃraïaæ nÃma katvà "mato" ti sa¤¤Ãya saparivÃro pakkÃmi. Thero pi satiæ labhitvà jhÃnaveÂhanena sarÅraæ veÂhetvà uppatitvà Satthu santikaæ gantvà vanditvà "bhante ÃyusaækhÃro me ossaÂÂho, parinibbÃyissÃmÅti" parinibbÃnaæ anujÃnÃpetvà tatth' eva parinibbÃyi. Taæ khaïaæ ¤eva chadevalokà ekakolÃhalaæ ahesuæ, "amhÃkaæ kirÃcariyo parinibbuto" ti dibbagandhamÃlÃvÃsadhÆpe c' eva nÃnÃdÃrÆni c' eva gahetvà Ãgamiæsu. ekÆnasataratanacandanacitakà ahosi.


#<[page 127]>#
%<                    2. SarabhaÇgajÃtaka (522.)                        127>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  S. therassa santike Âhatvà sarÅranikkhepaæ kÃresi. ÃÊÃhanassa samantà yojanamatte pupphavassaæ vassi, devÃnaæ antare manussà manussÃnaæ antare devà aÂÂhaæsu, sattadivasÃni sÃdhukÅÊaæ kÅÊiæsu. S. therassa dhÃtuæ gÃhÃpetvà VeÊuvanadvÃrakoÂÂhake cetiyaæ kÃrÃpesi. Tadà dh. k. s. "Ãvuso SÃriputtathero T-assa santike aparinibbutattà BuddhÃnaæ santikà mahantaæ sammÃnaæ na labbi, MahÃmoggallÃnatthero pana samÅpe parinibbutattà mahÃsammÃnaæ labhÅti". S. Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave e. k. s." ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave MoggallÃno idÃn' eva mama santikà sammÃnaæ labhi pubbe pi labhi yevÃ" 'ti vatvà a. Ã.:
     A. B. Br. r. k. Bo. purohitassa brÃhmaïiyà kucchimhi paÂisandhiæ gahetvà dasamÃsaccayena paccÆsasamaye mÃtu kucchimhà nikkhami. Tasmiæ khaïe dvÃdasayojanike BÃrÃïasinagare sabbÃvudhÃni pajjaliæsu. Purohito puttassa jÃtakkhaïe bahe nikkhamitvà ÃkÃsaæ olokento nakkhattayogaæ disvà "iminà nakkhattena jÃtattà esa kumÃro sakala-JambudÅpe dhanuggahÃnaæ aggo bhavissatÅti" ¤atvà kÃlass' eva rÃjakulaæ gantvà rÃjÃnaæ sukhasayitabhÃvaæ pucchitvà "kuto me Ãcariya sukhaæ, ajja sakalanivesane ÃvudhÃni pajjalitÃnÅti" vutte "mà bhÃyi deva, na tumhÃkaæ nivesane yeva sakalanagare pi pajjaliæsu yeva, ajja amhÃkaæ gehe kumÃrassa jÃtattà etad ahosÅti" "ùcariya evaæ jÃtakumÃrassa pana kiæ bhavissatÅti". "Na ki¤ci mahÃrÃja, so pana sakala-JambudÅpe agga dhanuggaho bhavissatÅti." "SÃdhu Ãcariya, tena hi naæ paÂijaggitvà vayappattakÃle amhÃkaæ dasseyyÃsÅti" vatvà khÅramÆlaæ sahassaæ dÃpesi. Purohito taæ gahetvà nivesanaæ gantvà puttassa nÃmagahaïadivase jÃtakkhaïe ÃvudhÃni pajjalitattà JotipÃlo ti nÃmam akÃsi. So mahantena parivÃrena va¬¬hamÃno soÊasavassakÃle uttamarÆpadharo ahosi.
Ath' assa pità sarÅrasampattiæ olokento "tÃta Takkasilaæ gantvà disÃpÃmokkhassa Ãcariyassa santike sippaæ uggaïhÃ" 'ti Ãha.


#<[page 128]>#
%<128                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So "sÃdhÆ" 'ti ÃcariyabhÃgaæ gahetvà mÃtÃpitaro vanditvà tattha gantvà sahassaæ datvà sippaæ paÂÂhÃpetvà sattÃhen' eva nipphattiæ pÃpuïi. Ath' assa Ãcariyo tussitvà attano santakaæ khaggaratanaæ sandhiyuttameï¬akasiÇgadhanuæ sandhiyuttatuïhÅraæ attano sannÃhaka¤cukaæ uïhÅsa¤ ca datvà "tÃta JotipÃla, ahaæ mahallako, idÃni tvaæ ime mÃïavake sikkhÃpehÅti" pa¤casate mÃïavake pi tass' eva niyyÃdesi. Bo«abbaæ gahetvà Ãcariyaæ vanditvà BÃrÃïasim eva Ãgantvà mÃtÃpitaro passi. Atha naæ vanditvà thitaæ pità avoca: "uggahÅtaæ te tÃta sippan" 'ti. "ùma tÃtÃ" 'ti. So tassa vacanaæ sutvà rÃjakulaæ gantvà "putto me deva sippaæ sikkhitvà Ãgato, kiæ karotÅti" Ãha. "ùcariya amhÃkaæ upaÂÂhahatÆ" 'ti. "Paribbayam assa jÃnÃtha devÃ" 'ti.
"Devasikaæ sahassaæ labhatÆ" 'ti. So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà gehaæ gantvà kumÃraæ pakkosÃpetvà "tÃta rÃjÃnaæ upaÂÂhahÃ" 'ti Ãha. So tato paÂÂhÃya devasikaæ sahassaæ labhitvà rÃjÃnaæ upaÂÂhahi. RÃjapÃdamÆlikà ujjhÃyiæsu:
"mayaæ JotipÃlena katakammaæ na passÃma, devasikaæ sahassaæ gaïhati, mayam assa sippaæ passitukÃmÃ" 'ti.
{RÃjÃ} tesaæ vacanaæ sutvà purohitassa kathesi. Purohito "sÃdhu devÃ" 'ti puttassÃrocesi. So "sÃdhu tÃta, ito sattame divase dassessÃmi, rÃjà attano vijite dhanuggahe sannipÃtÃpetÆ" 'ti Ãha. Purohito gantvà tam atthaæ ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà nagare bheri¤ carÃpetvà dhanuggahe sannipÃtÃpesi. SaÂÂhisahassà dhanuggahà sannipatiæsu. RÃjà tesaæ sannipÃtitabhÃvaæ ¤atvà va "nagaravÃsino JotipÃlassa sippaæ passantÆ" 'ti bheri¤ carÃpetvà rÃjaÇgaïaæ sajjÃpetvà mahÃjanaparivuto pallaækavare nisÅditvà dhanuggahe pakkositvà "JotipÃlo ÃgacchatÆ" 'ti pesesi.


#<[page 129]>#
%<                    2. SarabhaÇgajÃtaka. (522.)                       129>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So Ãcariyena dinnÃni dhanutuïhÅrasannÃhaka¤cukauïhÅsÃni nivÃsanantare Âhapetvà khaggaæ gÃhÃpetvà pakativesen' eva ra¤¤o santikaæ gantvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Dhanuggahà "JotipÃlo kira dhanusippaæ dassetuæ Ãgato, dhanuæ agahetvà pana Ãgatattà amhÃkaæ hatthato dhanuæ gahetukÃmo bhavissati, nÃssa dassÃmÃ" 'ti katikaæ kariæsu. RÃjà JotipÃlaæ Ãmantetvà "sippaæ dassehÅti" Ãha.
So sÃïiæ parikkhipÃpetvà antosÃïiyaæ Âhito sÃÂakaæ apanetvà sannÃhaæ sannayha ka¤cukaæ pavisitvà uïhÅsaæ sÅse paÂimu¤citvà meï¬akasiÇgadhanumhi pavÃlavaïïaæ jiyaæ Ãropetvà tuïhÅraæ piÂÂhe bandhitvà khaggaæ vÃmato katvà vajiraggaæ nÃrÃcaæ nakhapiÂÂhe parivattento sÃïiæ vivaritvà paÂhaviæ bhinditvà alaækatanÃgakumÃro viya nikkhamitvà ra¤¤o apacitiæ dassetvà aÂÂhÃsi. Taæ disvà mahÃjano vaggati nadati appoÂheti. RÃjà "dassehi JotipÃla sippan" ti Ãha. "Deva tumhÃkaæ dhanuggahesu akkhaïavedhivÃlavedhisaddavedhisaravedhino, caturo dhanuggahe pakkosÃpehÅti" RÃjà pakkosÃpesi. M. rÃjaÇgaïe caturassaparicchedabbhantare maï¬apaæ katvà catÆsu kaïïesu cattÃro dhanuggahe Âhapetvà ekekassa tiæsa tiæsa kaï¬asahassÃni dÃpetvà ekekassa santike kaï¬adÃyake Âhapetvà sayaæ vajiraggaæ nÃrÃcaæ gahetvà maï¬alamajjhe Âhatvà "mahÃrÃja, ime cattÃro dhanuggahà ekappahÃrena sare khipitvà maæ vijjhantu, etehi khittakaï¬Ãni vÃressÃmÅti" Ãha. RÃjà "evaæ karothÃ" 'ti ÃïÃpesi. "MahÃrÃja, mayaæ akkhaïavedhivÃlavedhisaddavedhisaravedhino, JotipÃlo taruïadÃrako, na mayaæ vijjhissÃmÃ" 'ti. M. "sace sakkotha vijjhatha man" ti Ãha. Te "sÃdhÆ" 'ti ekappahÃrena kaï¬Ãni khipiæsu. M. tÃni nÃrÃcena paharitvà paharitvÃna yathà và tathà và pÃtesi,


#<[page 130]>#
%<130                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto koÂÂhakaæ parikkhipanto viya tÃlena tÃlaæ daï¬akena daï¬akaæ vÃjena vÃjaæ anatikkamanto khipitvà saragabbhaæ akÃsi, dhanuggahÃnaæ kaï¬Ãni khÅïÃni, so tesaæ khÅïabhÃvaæ ¤atvà saragabbhaæ avinÃsento va uppatitvà ra¤¤o santike aÂÂhÃsi. MahÃjano unnadanto vagganto appoÂhento mahÃkolÃhalaæ katvà vatthÃbharaïÃni khipi, evam rÃsibhÆtaæ aÂÂhÃrasakoÂisaækhaæ dhanam ahosi.
Atha naæ rÃjà pucchi: "kiæ sippaæ nÃm' etaæ JotipÃlÃ" 'ti.
"SarapaÂibÃhanaæ nÃma devÃ" 'ti. "A¤¤e p' etaæ jÃnantà atthÅti" "Sakala-JambudÅpe mam Âhapetvà n' atthi devÃ" 'ti. "Aparaæ dassehi tÃtÃ" 'ti. "Deva, ete tÃva catusu kaïïesu Âhatvà cattÃro pi janà maæ vijjhituæ nÃsakkhiæsu, ahaæ pana te catÆsu kaïïesu Âhite eken' eva sarena vijjhissÃmÅti". Dhanuggahà ÂhÃtuæ na ussahiæsu. M. catÆsu kaïïesu catasso kadaliyo Âhapetvà nÃrÃcapuækhake rattasuttakaæ bandhitvà ekaæ kadaliæ sandhÃya khipi, nÃrÃco taæ vijjhi tato dutiyaæ tato tatiyaæ tato catutthaæ, tato paÂhamam viddham eva vijjhitvà puna hatthe yeva patiÂÂhahi, kadaliyo suttaparikkhittà aÂÂhaæsu. MahÃjano nÃdasahassÃni pavattesi. RÃjà "kiæ sippaæ nÃm' etaæ ÂÃtÃ" 'ti. "Cakkaviddhaæ nÃma devÃ" 'ti. "Aparam pi dassehÅti" M. saralaÂÂhiæ nÃma sararajjuæ nÃma saraveïiæ nÃma dassesi, sarapÃsÃdaæ nÃma saramaï¬apaæ sarasopÃnaæ nÃma sarapokkharaïiæ nÃma akÃsi, sarapadumaæ nÃma pupphÃpesi, saravassaæ nÃma vassÃpesi. Iti a¤¤ehi asÃdhÃraïÃni imÃni dvÃdasa sippÃni dassetvà puna a¤¤ehi asÃdhÃraïe yeva satta mahÃkÃye padÃlesi,


#<[page 131]>#
%<                    2. SarabhaÇgajÃtaka. (522.)                        131>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  aÂÂhaÇgulabahalaæ udumbarapadaraæ vijjhi, caturaÇgulabahalaæ asanapadaraæ duvaÇgulabahalaæ tambapaÂÂaæ ekaÇgulabahalaæ ayapaÂÂaæ ekÃbaddhaæ phalakasataæ vinivijjhitvà palÃlasakaÂavÃlukasakaÂapadarasakaÂÃnaæ purimabhÃge saraæ khipitvà pacchimabhÃgena nikkhÃmesi, pacchÃbhÃge khipitvà purimabhÃgena nikkhÃmesi, udake catÆsabhaæ thale aÂÂhausabhaæ ÂhÃnaæ kaï¬aæ pesesi, vÃtiÇgaïasa¤¤Ãya usabhamatthake vÃlaæ vijjhi. Tassa ettakÃni sippÃni dassentass' eva suriyo atthaægato. Ath' assa rÃjà senÃpatiÂÂhÃnaæ paÂijÃnitvà "JotipÃla, ajja vikÃlo, sve senÃpatisakkÃraæ gaïhissasi, massuæ kÃretvà nahÃtvà ehÅti" taæ divasaæ paribbayatthÃya satasahassaæ adÃsi. M. "iminà me attho n' atthÅti" aÂÂhÃrasakoÂidhanaæ sÃmikÃnaæ ¤eva datvà mahantena parivÃrena nahÃyituæ gantvà massuæ kÃretvà nahÃtvà sabbÃlaækÃrapatimaï¬ito anopamÃya siriyà nivesanaæ pavisitvà nÃnaggarasabhojanaæ bhu¤jitvà sirisayanaæ abhiruyha nipanno, dve yÃme sayitvà pacchimayÃme pabuddho pallaækaæ Ãbhu¤jitvà sayanapiÂÂhe nisinno, attano sippassa ÃdimajjhapariyosÃnaæ olokento, mama sippaæ Ãdito param maraïaæ pa¤¤Ãyati, majjhe kilesaparibhogo pariyosÃne nirayamhi paÂisandhi, pÃïÃtipÃto hi kilesaparibhogesu ca adhimattappamÃdo niraye paÂisandhiæ deti, ra¤¤Ã mayhaæ senÃpatiÂÂhÃnam dinnaæ, mahantaæ me issariyaæ bhavissati, bhariyà ca puttadhÅtaro ca bahÆ bhavissanti, kilesavatthuæ kho pana vepullagataæ duccajaæ hoti, idÃn' eva nikkhamitvà ekako va ara¤¤aæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajituæ yuttaæ mayhan" ti M.


#<[page 132]>#
%<132                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sayanato uÂÂhÃya ka¤ci ajÃnÃpetvà pÃsÃdà oruyha aggadvÃrena nikkhamitvà ekako va ara¤¤aæ pavisitvà GodhÃvarÅtÅre tiyojanikaæ KaviÂÂhavanaæ sandhÃya pÃyÃsi. Tassa nikkhantabhÃvaæ ¤atvà Sakko Vissakammaæ pakkosÃpetvà "tÃta, JotipÃlo abhinikkhamanaæ nikkhanto, mahÃsamÃgamo bhavissati, GodhÃvarÅtÅre KaviÂÂhavane assamaæ mÃpetvà pabbajitaparikkhÃre paÂiyÃdehÅti" Ãha. So tathà akÃsi. M. taæ ÂhÃnaæ patvà ekapadikamaggaæ disvà "pabbajitÃnaæ vasanaÂÂhÃnena bhavitabban" ti tena maggena tattha gantvà ka¤ci apassanto païïasÃlaæ pavisitvà pabbajitaparikkhÃre disvà "Sakko devarÃjà mama nikkhamanabhÃvaæ a¤¤Ãsi, ma¤¤e" ti cintetvà sÃÂakaæ apanetvà rattavÃkacÅraæ nivÃsetvà ca pÃrupitvà ca ajinacammaæ ekaæsagataæ akÃsi, jaÂÃmaï¬alaæ bandhitvà khÃrikÃjaæ aæse katvà kattaradaï¬aæ gahetvà païïasÃlato nikkhamitvà caækamaæ Ãruyha katipayavÃre aparÃparaæ caækami. PabbajjÃsiriyà vanaæ upasobhayamÃno so kasiïaparikammaæ katvà pabbajjato sattame divase aÂÂha samÃpattiyo pa¤ca abhi¤¤Ã ca nibbattetvà u¤chacariyÃya vanamÆlaphalÃhÃro eko va vihÃsi. MÃtÃpitumittasuhajja¤Ãtivaggo pi 'ssa taæ apassanto rodanto carati. Ath' eko vanacarako KaviÂÂhaka-assamapade M-aæ disvà sa¤jÃnitvà tassa mÃtÃpitunnaæ Ãrocesi, te ra¤¤o Ãrocayiæsu. RÃjà "etha, naæ passissÃmÃ" 'ti mÃtÃpitaro tassa gahetvà mahÃjanaparivÃro vanacarakadesitena maggena GodhÃvarÅtÅraæ pÃpuïi.
Bo. nadÅtÅraæ Ãgantvà ÃkÃse nisinno dh. desetvà te sabbe assamaæ pavesesi,


#<[page 133]>#
%<                    2. SarabhaÇgajÃtaka. (522.)                      133>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tatrÃpi tesaæ ÃkÃse nisinno va kÃmesu ÃdÅnavaæ pakÃsetvà dh. d. RÃjÃnaæ Ãdiæ katvà sabbe va pabbajiæsu. Bo isigaïaparivuto tatth' eva vasi. Ath' assa tattha vasanabhÃvo sakala-JambudÅpe pÃkaÂo ahosi. RÃjÃno raÂÂhavÃsÅhi saddhiæ Ãgantvà tassa santike pabbajanti, samÃgamo mahà ahosi, anupubbena anekasahassà parisÃ. Yo kÃmavitakkaæ và vyÃpÃdavitakkaæ và vihiæsÃvitakkaæ và vitakketi M. gantvà tassa purato ÃkÃse nisÅditvà dh¬eseti, kasiïaparikammaæ Ãcikkhati. Tass' ovÃde Âhatvà samÃpattiæ uppÃdetvà nipphattiæ pattà SÃlissaro Meï¬issaro Pabbato KÃÊadevalo Kisavaccho Anusisso NÃrado ti satta jeÂÂhantevÃsino ahesuæ. AparabhÃge KaviÂÂhassamo paripÆri, isigaïassa vasanokÃso n' atthi. Atha M. SÃlissaraæ Ãmantetvà "SÃlissara, ayaæ assamo isigaïassa na-ppahoti, tvaæ imaæ isigaïaæ gahetvÃna Caï¬apajjotara¤¤o vijite LambacÆlakaæ nigamaæ upanissÃya vasÃ" 'ti Ãha. So "sÃdhÆ" 'ti tassa vacanaæ sampaÂicchitvà anekasahassaæ isigaïaæ gahetvà tattha gantvà vÃsaæ kappesi. Manussesu Ãgantvà pabbajantesu puna assamo pÆri. Bo. Meï¬issaraæ Ãmantetvà "imaæ isiganaæ ÃdÃya SuraÂÂhajanapadassa sÅmantare SÃtodikà nÃma nadÅ atthi, tassà tÅre vasÃ" 'ti uyyojesi. Eten' eva upÃyena tatiyavÃre Pabbataæ "mahÃaÂaviyaæ A¤janapabbato nÃma atthi, taæ upanissÃya vasÃ" 'ti pesesi. CatutthavÃre KÃÊadevalaæ "DakkhiïÃpathe AvantiraÂÂhe Ghanaselapabbato nÃma atthi, taæ upanissÃya vasÃ" 'ti pesesi.
Puna KaviÂÂhassamo pÆri, pa¤casu ÂhÃnesu anekasahasso isigaïo ahosi. Kisavaccho pana M-aæ Ãpucchitvà Daï¬akÅra¤¤o vijite KumbhavatÅnagare senÃpatiæ upanissÃya uyyÃne vihÃsi,


#<[page 134]>#
%<134                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  NÃrado Majjhimadese Ara¤jaragirinÃmake pabbatajÃlantare vihÃsi, Anusisso pana M-assa santike va ahosi. Tasmiæ kÃle Daï¬akirÃjà ekaæ laddhasakkÃraæ gaïikam ÂhÃnà cÃvesi, sà attano dhammatÃya vicarantÅ uyyÃnaæ gantvà KisavacchatÃpasaæ disvà "ayaæ kÃlakaïïÅ bhavissati, imassa sarÅre kaliæ pavÃhetvà nahÃtvà gamissÃmÅti" dantakaÂÂhaæ khÃditvà sabbapaÂhamaæ tassa bahalakheÊaæ niÂÂhubhantÅ KisavacchatÃpasassa jaÂantare niÂÂhubhitvà dantakaÂÂhaæ pi 'ssa sÅse yeva khipitvà sayaæ sÅsaæ nahÃyitvà gatÃ, rÃjÃpi taæ saritvà pÃkatikam eva akÃsi, sà mohamÆÊhà hutvà "kÃÊakaïïisarÅre kaliæ pavÃhetvà mayà yaso laddho" ti sa¤¤am akÃsi. Tato nacirass' eva rÃjà purohitaæ ÂhÃnato cÃvesi, so tassà santikaæ gantvà "tvaæ kena kÃraïena puna ÂhÃnaæ labhÅti" pucchi. Ath' assa sà "rÃjuyyÃne kÃÊakaïïisarÅre kalissa pavÃhitattÃ" ti Ãrocesi. Purohito gantvà tath' eva tassa sarÅre kaliæ pavÃhesi, tam pi rÃjà puna ÂhÃne Âhapesi.
Ath' assa aparabhÃge paccanto kuppi, so senaÇgaparivuto yuddhÃya nikkhami. Atha naæ mohamÆÊho purohito "mahÃrÃja tumhe jayaæ icchatha parÃjayan" ti pucchitvà "jayan{"} ti vutte "tena hi rÃjuyyÃne kÃÊakaïïÅ vasati, tassa sarÅre kaliæ pavÃhetvà yÃhÅti". So tassa kathaæ gahetvà "mayà saddhiæ gacchantà uyyÃne kÃÊakaïïisarÅre kaliæ pavÃhentÆ" 'ti vatvà uyyÃnaæ pavisitvà dantakaÂÂhaæ khÃditvà sabbapaÂhamaæ sayam eva tassa jaÂantare khela¤ ca dantakaÂÂha¤ ca khipitvà sÅsaæ nahÃyi, balakÃyo pi 'ssa tathà akÃsi. Tasmiæ pakkante senÃpati gantvà tÃpasaæ disvà dantakaÂÂhÃni nÅharitvà sÃdhukaæ nahÃpetvà "ra¤¤o kiæ bhavissatÅti" pucchi. "ùvuso mayhaæ manopadoso n' atthi, devatà pana kupitÃ,


#<[page 135]>#
%<                    2. SarabhaÇgajÃtaka. (522.)                      135>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ito sattame divase sakalaraÂÂhaæ araÂÂhaæ bhavissati, tvaæ sÅghaæ palÃyitvà a¤¤attha yÃhÅti". So bhÅtatasito gantvà ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà tassa vacanaæ agaïhi. So nivattitvà attano gehaæ gantvà puttadÃraæ ÃdÃya palÃyitvà a¤¤aæ raÂÂhaæ agamÃsi. SarabhaÇgasatthà taæ kÃraïaæ ¤atvà dve taruïatÃpase pesetvà Kisavacchaæ ma¤casivikÃya ÃkÃsena ÃnÃpesi. RÃjà yujjhitvà core gahetvà nagaram eva paccÃgami. Tasmiæ Ãgate devatà paÂhamaæ devaæ vassapesuæ, vassoghena sabbakuïapesu avahaÂesu suddhavÃlukamatthake dibbapupphavassaæ vassi, pupphamatthake mÃsakavassaæ, mÃsakamatthake kahÃpaïavassaæ, kahÃpaïamatthake dibbÃbharaïavassaæ vassi. Manussà somanassappattà hira¤¤asuvaïïÃbharaïÃni gaïhituæ Ãrabhiæsu. Atha nesaæ sarÅre pajjalitaæ nÃnappakÃraæ Ãvudhavassaæ vassi, manussà khaï¬Ãkhaï¬ikaæ chijjiæsu. Atha nesaæ upari mahantà vÅtaccikaÇgÃrà patiæsu, nesaæ upari mahantÃni pajjalitapabbatakÆÂÃni, tesaæ upari saÂÂhihatthaÂÂhÃnaæ pÆrayantaæ sukhumavÃlukavassaæ vassi. Evaæ saÂÂhiyojanaÂÂhÃnaæ araÂÂhaæ ahosi, tassa evaæ vinaÂÂhabhÃvo sakala-JambudÅpe pa¤¤Ãyi. Ath' assa raÂÂhassa antararaÂÂhÃdhipatino KaliÇgo AÂÂhako BhÅmaratho tayo rÃjÃno cintayiæsu: "pubbe RÃrÃïasiyaæ KalÃbu KÃsirÃjà KhantivÃditÃpase aparajjhitvà paÂhaviæ paviÂÂho ti sÆyati, tathà NÃÊikÅro tÃpase sunakhehi khÃdÃpetvà sahassabÃhu Ajjuno ca AÇgÅrase aparajjhitvà idÃni Daï¬akÅrÃjà Kisavacche aparajjhitvà saha raÂÂhena vinÃsaæ patto ti sÆyati, imesaæ catunnaæ rÃjÆnaæ nibbattaÂÂhÃnaæ mayaæ na jÃnÃma, taæ no Âhapetvà SarabhaÇgasatthÃraæ a¤¤o kathetuæ samattho n' atthi, taæ upasaækamitvà pucchissÃmÃ"


#<[page 136]>#
%<136                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti tayo pi mahantena parivÃrena pa¤haæ pucchanatthÃya nikkhamiæsu. Te pana "asuko pi nikkhanto" ti, "asuko pi nikkhanto" ti na jÃnanti, ekeko "aham eva gacchÃmÅti" ma¤¤ati, tesaæ GodhÃvarÅto avidÆre samÃgamo ahosi, te rathehi otaritvà tayo pi ekam eva rathaæ abhiruyha GodhÃvarÅtÅraæ sampÃpuïiæsu. Tasmiæ khaïe Sakko Paï¬ukambalasilÃsane nisinno satta pa¤he cintetvà "ime pa¤he Âhapetvà SarabhaÇgasatthÃraæ a¤¤o sadevake loke kathetuæ samattho nÃma n' atthi, taæ pa¤haæ pucchissÃmi, ime pi tayo rÃjÃno SarabhaÇgasatthÃraæ pa¤haæ pucchituæ GodhÃvarÅtÅram pattÃ, etesaæ pa¤he pi ahaæ pucchissÃmÅti" dvÅsu devalokesu devatÃhi parivuto devalokato otari. Taæ divasam eva Kisavaccho kÃlam akÃsi, tassa sarÅrakiccaæ kÃtuæ catÆsu ÂhÃnesu anekasahassà isigaïà Kisavacchassa candanacitakaæ katvà sarÅraæ jhÃpesuæ, ÃÊÃhanassa samantà addhayojanamatte ÂhÃne dibbakusumavassaæ vassi. M. tassa sarÅranikkhepaæ kÃretvà assamaæ pavisitvà tehi isigaïehi parivuto nisÅdi.
Tesam pi rÃjÆnaæ nadÅtÅraæ ÃgatakÃle mahÃsenÃvÃhanaturiyasaddo ahosi. M. taæ sutvà AnusissatÃpasaæ Ãmantetvà "tÃta gantvà tÃva jÃnÃhi: kiæsaddo nÃm' eso" ti Ãha. So pÃnÅyaghaÂaæ ÃdÃya tattha gantvà te rÃjÃno disvà pucchÃvesena paÂhamaæ g. Ã.:

  @<Ja_XVII.2(=522).1: Alaækatà kuï¬alino suvatthÃ
                    veluriyamuttà tharukhaggabaddhÃ
                    rathesabhà tiÂÂhatha, ke nu tumhe,
                    kathaæ vo jÃnanti manussaloke ti. || Ja_XVII:49 ||>@

     Tattha veluriyamuttà tharukhaggabaddhà ti veluriyamaïÅhi c' eva muttolambakehi ca alaækatatharÆhi khaggaratanehi samannÃgatÃ, tiÂÂhathà 'ti ekasmiæ rathe tiÂÂhatha, ke nÆ 'ti ke nu tumhe, kathaæ vo sa¤jÃnantÅti.


#<[page 137]>#
%<                    2. SarabhaÇgajÃtaka. (522.)                        137>%
     Te tassa vacanaæ sutvà rathà otaritvà vanditvà aÂÂhaæsu.
Tesu AÂÂhakarÃjà tena saddhiæ sallapanto dutiyaæ g. Ã.:

  @<Ja_XVII.2(=522).2: Aham AÂÂhako, BhÅmaratho panÃyaæ,
                    KÃliÇgarÃjà pana uggato ayaæ,
                    susa¤¤atÃn' isinaæ dassanÃya
                    idhÃgatà pucchitÃyemha pa¤he ti. || Ja_XVII:50 ||>@

     Tattha uggato ti cando viya suriyo viya ca pÃkaÂo pa¤¤Ãto, susa¤¤atÃnaæ isinan ti bhante na mayaæ idha vanakÅÊÃdÅnaæ atthÃya ÃgatÃ, atha kho kÃyÃdÅhi susa¤¤atÃnaæ sÅlasampannÃnaæ isÅnaæ dassanatthÃya idhÃgatÃ, pucchitÃyemha pa¤he ti SarabhaÇgasatthÃraæ pa¤he pucchituæ emha Ãgat' amhà 'ti attho, yakÃro vya¤janasandhikaro ti veditabbo.
     Atha te tÃpaso "sÃdhu mahÃrÃja, ÃgantabbaÂÂhÃnaæ ¤eva Ãgat' attha, tena hi nahÃtvà vissamitvà assamapadaæ pavisitvà isigaïaæ vanditvà satthÃraæ pa¤haæ pucchathÃ" 'ti tehi saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà pÃnÅyaghaÂaæ ukkhipitvà udakaccheve pu¤janto ÃkÃsaæ oloketvà Sakkaæ devarÃjÃnaæ devagaïaparivÃraæ ErÃvaïakkhandhagataæ otarantaæ disvà tena sallapanto tatiyaæ g. Ã.:

  @<Ja_XVII.2(=522).3: VehÃsayaæ tiÂÂhati antalikkhe
                    pathaddhuno païïarase va cando, (IV 384|20)
                    pucchÃmi taæ yakkha mahÃnubhÃva:
                    kathaæ naæ jÃnanti manussaloke ti. || Ja_XVII:51 ||>@

     Tattha vehÃsayan ti antalikkhe, pathaddhuno ti pathaddhagato, addhapathe gaganamajjhe Âhito ti attho.
     Taæ sutvà Sakko catutthaæ g. Ã.:

  @<Ja_XVII.2(=522).4: Yam Ãhu devesu SujampatÅti (IV 403|27)
                    Maghavà ti naæ Ãhu manussaloke,
                    sa devarÃjà idam ajja patto
                    susa¤¤atÃn' isinaæ dassanÃyà 'ti. || Ja_XVII:52 ||>@


#<[page 138]>#
%<138                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
     Tattha sa devarÃjà ti so ahaæ Sakko devarÃjÃ, idamajja patto ti idaæ ÂhÃnaæ ajja Ãgato, dassanÃyà 'ti dassanatthÃya vandanatthÃya SarabhaÇgasatthÃra¤ ca pa¤haæ pucchanatthÃyà 'ti Ãha.
     Atha naæ Anusisso "sÃdhu mahÃrÃja tumhe pacchÃgacchathÃ" 'ti vatvà pÃnÅyaghaÂaæ ÃdÃya assamaæ pavisitvà pÃnÅyaghaÂaæ paÂisÃmetvà tiïïaæ rÃjÃnaæ devarÃjassa ca pa¤he pucchanatthÃya ÃgatabhÃvaæ M-assa Ãrocesi. So isigaïaparivuto mahÃvisÃlamÃÊake nisÅdi. Tayo rÃjÃno gantvà isigaïaæ vanditvà ekamantaæ nisÅdiæsu. Sakko pi otaritvà isigaïaæ upasaækamitvà a¤jaliæ pagayha isigaïaæ vaïïetvà vandamÃno pa¤camaæ g. Ã.:

  @<Ja_XVII.2(=522).5: DÆre sutà no isayo samÃgatÃ
                    mahiddhikà iddhiguïÆpapannÃ,
                    vandÃmi te ayire pasannacitto
                    ye jÅvalok' ettha manussaseÂÂhà ti. || Ja_XVII:53 ||>@

     Tattha dÆre sutà no ti bhante amhehi tumhe dÆre devaloke Âhitehi yeva sutÃ, mamÃyanto evam Ãha, i. v. h.: ime idha samÃgatà amhÃkaæ isayo dÆre sutà yÃva Brahmalokà vissutà pÃkaÂà ti, mahiddhikà ti mahÃnubhÃvÃ, iddhiguïÆpapannà ti pa¤cavidhena iddhiguïena samannÃgatÃ, ayire ti ayye, ye ti ye tumhe imasmiæ jÅvaloke manussaseÂÂhÃ.
     Evaæ isigaïaæ vanditvà Sakko cha nisajjadose pariharanto ekamantaæ nisÅdi. Atha naæ isÅnaæ adhovÃte nisinnaæ disvà Anusisso chaÂÂhaæ g. Ã.:

  @<Ja_XVII.2(=522).6: Gandho isÅnaæ ciradakkhitÃnaæ
                    kÃyà cuto gacchati mÃlutena,
                    ito parakkamma sahassanetta
                    gandho isÅnaæ asuci devarÃjà 'ti. || Ja_XVII:54 ||>@

     Tattha ciradakkhitÃnan ti cirapabbajitÃnaæ, parakkammà 'ti parakkama apehi, sahassanettà 'ti Ãlapanam etaæ, Sakko hi amaccasahassehi cintitaæ atthaæ ekako va passati, tasmà sahassanetto ti vuccati,


#<[page 139]>#
%<                     2. SarabhaÇgajÃtaka. (522.)                        139>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  asucÅti sedamalÃdiparibhÃvitattà duggandho, tumhe ca sucikÃmÃ, tena vo esa gandho khÃdatÅti.
     Taæ sutvà Sakko itaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XVII.2(=522).7: Gandho isÅnaæ ciradakkhitÃnaæ
                    kÃyà cuto gacchatu mÃlutena,
                    vicitrapupphaæ surabhiæ va mÃlaæ
                    gandhaæ etaæ pÃÂikaækhÃma bhante,
                    na h' ettha devà paÂikkÆlasa¤¤ino ti. || Ja_XVII:55 ||>@

     Tattha gacchatÆ 'ti yathÃsukhaæ pavattatu, nÃsÃpuÂaæ no paharatÆ 'ti attho, pÃÂikaækhÃmà 'ti icchÃma patthema, etthà 'ti etasmiæ gandhe devà jegucchasa¤¤ino na honti, dussÅle yeva hi devà jigucchanti na sÅlavante ti.
     Eva¤ ca pana vatvà "bhante Anusissa, ahaæ mahantena ussÃhena pa¤haæ pucchituæ Ãgato, okÃsaæ me karohÅti" Ãha.
So tassa vacanaæ sutvà uÂÂhÃyÃsanà isigaïaæ okÃsaæ karonto gÃthadvayaæ Ãha:

  @<Ja_XVII.2(=522).8: Purindado bhÆtapatÅ yasassÅ
                    devÃnaæ indo Maghavà Sujampati
                    sa devarÃjà Asura[gaïa]ppamaddano
                    okÃsam Ãkaækhati pa¤ha pucchituæ. || Ja_XVII:56 ||>@

  @<Ja_XVII.2(=522).9: Ko n' ev' imesaæ idha paï¬itÃnaæ
                    pa¤he puÂho nipuïe vyÃkarissati,
                    tiïïaæ ca ra¤¤aæ manujÃdhipÃnaæ
                    devÃnam indassa ca VÃsavassà 'ti. || Ja_XVII:57 ||>@

     Tattha purindado ti ÃdÅni Sakkass' eva gaïanÃmÃni, so hi pure dÃnaæ dinnattà purindado, bhÆtesu jeÂÂhakattà bhÆpati, parivÃrasampadÃya yasassÅ, paramissaratÃya devÃnam indo, sattannaæ vatasamÃdÃnÃnaæ suÂÂhukatattà Sakko, purimajÃtivasena MaghavÃ, SujÃya patibhÃvena Sujampati, ra¤janatÃya rÃjÃ, ko nevà 'ti ko nu eva, nipuïe ti saïhasukhumapa¤he, ra¤¤an ti rÃjÆnaæ, imesaæ catunnaæ janÃnaæ manaæ gahetvà ko imesaæ paï¬itÃnaæ isÅnaæ pa¤haæ kathessati, pa¤he nesaæ kathetuæ samatthaæ jÃnÃthà 'ti vadati.


#<[page 140]>#
%<140                      XVII.CattÃlÅsanipÃta.>%
     Taæ sutvà isigaïo "mÃrisa Anusissa, tvaæ paÂhaviyaæ Âhatvà paÂhaviæ apassanto viya kathesi, Âhapetvà SarabhaÇgasatthÃraæ ko a¤¤o ete pa¤he kathetuæ samattho" ti vatvÃ

  @<Ja_XVII.2(=522).10: Ayaæ isÅ SarabhaÇgo tapassÅ
                    yato jÃto virato methunasmÃ
                    Ãcariyaputto suvinÅtarÆpo
                    so nesaæ pa¤hÃni viyÃkarissatÅti g. Ã. || Ja_XVII:58 ||>@

     Tatha SarabhaÇgo ti sare khipitvà ÃkÃse sarapÃsÃdÃdÅni katvà puna ekena sarena te sare pÃtento bhaggavibhagge akÃsÅti SarabhaÇgo, methunasmà ti methunadhammato, so kira methunaæ asevitvà va pabbajito, Ãcariyaputto ti ra¤¤o Ãcariyassa purohitassa putto.
     Eva¤ ca pana vatvà isigaïo Anusissaæ Ãha: "mÃrisa tvam eva satthÃraæ vanditvà isigaïassa vacanena Sakkena pucchitapa¤haæ kathanÃya okÃsaæ karohÅti". So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà satthÃraæ vanditvà okÃsaæ karonto anantaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XVII.2(=522).11: Koï¬a¤¤a pa¤hÃni viyÃkarohi,(cfr. SumaÇgala - I155|17)
                    yÃcanti taæ isayo sÃdhurÆpÃ,
                    Koï¬a¤¤a eso manujesu dhammo
                    yaæ vaddham Ãgacchati esa bhÃro ti. || Ja_XVII:59 ||>@

     Tattha Koï¬a¤¤Ã 'ti taæ gottenÃlapati, dhammo ti sabhÃvo, yaæ vaddhan ti yaæ pa¤¤Ãya vuddhaæ purisaæ esa pa¤haæ vissajjanabhÃvo nÃma Ãgacchati, esa manujesu sabhÃvo, tasmà candasuriyasahassaæ uÂÂhÃpento viya pÃkaÂaæ katvà devara¤¤o pa¤haæ kathehÅti.
     Tato MahÃpuriso okÃsaæ karonto anantaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XVII.2(=522).12: KatÃvakÃsà pucchantu bhonto
                    yaæ ki¤ci pa¤haæ manasÃbhipatthitaæ,
                    ahaæ hi taæ taæ vo viyÃkarissaæ
                    ¤atvà sayaæ lokaæ imaæ para¤ cà 'ti. || Ja_XVII:60 ||>@


#<[page 141]>#
%<                    2. SarabhaÇgajÃtaka. (522.)                         141>%
     Tattha yaæ ki¤cÅti na kevalaæ tumhÃkam eva sadevakassa lokassa yaæ manasÃbhipatthitaæ taæ maæ bhavanto pucchantu ahaæ hi idhalokanissitaæ và paralokanissitaæ và sabbapa¤haæ ima¤ ca para¤ ca lokaæ sayaæ abhi¤¤Ãya sacchikatvà kathessÃmÅti sabba¤¤Æ pavÃraïaæ pavÃresi.
     Evaæ tena okÃse kate Sakko attano abhisaækaÂaæ pa¤haæ pucchi.
     Tam atthaæ pakÃsento S. Ãha:

  @<Ja_XVII.2(=522).13: Tato ca Maghavà Sakko atthaddassŠpurindado
                    apucchi paÂhamaæ pa¤haæ ya¤cÃsi abhipatthitaæ: || Ja_XVII:61 ||>@

  @<Ja_XVII.2(=522).14: Kiæ sÆ vadhitvà na kadÃci socati,
                    kissa-ppahÃnaæ isayo vaïïayanti,
                    kass' Ådha vuttaæ pharusaæ khametha,
                    akkhÃhi me Koï¬a¤¤a etam atthan ti. || Ja_XVII:62 ||>@

     Tattha ya¤cÃsÅti yaæ tassa manasà abhipatthitaæ Ãsi taæ pucchÅti attho, etan ti etaæ mayà pucchitam atthaæ akkhÃhi me ti ekagÃthÃya tayo pa¤he pucchi.
     Tato pa¤haæ vyÃkaronto

  @<Ja_XVII.2(=522).15: Kodhaæ vadhitvà na kadÃci socati,
                    makkhappahÃnaæ isayo vaïïayanti,
                    sabbesaæ vuttaæ pharusaæ khametha,
                    etaæ khantiæ uttamam Ãhu santo ti Ãha. || Ja_XVII:63 ||>@

     Tattha kodhaæ vadhitvà ti socanto hi paÂighacitten' eva socati, kodhÃbhÃvà kuto soko, tena vuttaæ na kadÃci socatÅti, makkhappahÃnan ti pucchi attano kataguïamakkhanassa akata¤¤ÆbhÃvasaækhÃtassa makkhassa pahÃnaæ isayo vaïïayanti, sabbesan ti hÅnamajjhimokkaÂÂhÃnaæ sabbesaæ pharusavacanaæ khametha, santo ti porÃïakapaï¬ità evaæ kathenti.

  @<Ja_XVII.2(=522).16: Sakkà hi dvinnaæ vacanaæ titikkhituæ
                    sadisassa và seÂÂhanarassa vÃpi,
                    kathan nu hÅnassa vaco khametha,
                    akkhÃhi me Koï¬a¤¤a etam atthaæ. || Ja_XVII:64 ||>@

  @<Ja_XVII.2(=522).17: Bhayà hi seÂÂhassa vaco khametha
                    sÃrambhahetu pana sÃdisassa,>@


#<[page 142]>#
%<142                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
@<                    Yo c' Ådha hÅnassa vaco kametha
                    etaæ khantiæ uttamam Ãhu santo ti || Ja_XVII:65 ||>@

evamÃdÅnaæ gÃthÃnaæ vacanapaÂivacanavasena sambandho veditabbo.
     Tattha akkhÃhÅti bhante Koï¬a¤¤a tumhehi dve pa¤hà sukathitÃ, eko cittaæ me na gaïhÃti kathaæ sakkà attano hÅnatarassa vacanaæ adhivÃsetuæ tam me akkhÃhÅti pucchanto evam Ãha, etaæ khantin ti yam p' etaæ jÃtigottÃdÅhi hÅnassa vacanaæ khama naæ, etaæ khantiæ uttaman ti porÃïakapaï¬ità vadanti, yaæ pan' etaæ jÃtiÃdÅhi seÂÂhassa bhayena sadisassa kÃraïuttariyalakkhaïe sÃrambhe ÃdÅnavadassanena khamanaæ n' esà adhivÃsanakhanti nÃmà 'ti attho.
     Evaæ vutte Sakko M-aæ Ãha: "bhante paÂhamaæ tumhe `sabbesaæ vuttaæ pharusaæ khametha etaæ khantiæ uttamam ÃhÆ' ti vatvà idÃni `yo c' Ådha hÅnassa vaco khametha etaæ khantiæ uttamam ÃhÆ' 'ti vadatha, na vo purimena pacchimaæ sametÅti". Atha naæ M. "Sakka, pacchimaæ mayà ayaæ hÅno ti ¤atvà pharusavacanaæ adhivÃsentassa vasena vuttaæ, yasmà pana na sakkà rÆpadassanamattena sattÃnaæ seÂÂhÃdibhÃvo ¤Ãtuæ tasmà purimaæ  vuttan" ti vatvà sattÃnaæ a¤¤atra saævÃsà rÆpadassanamattena seÂÂhÃdibhÃvassa duvi¤¤eyyataæ pakÃsento

  @<Ja_XVII.2(=522).18: Kathaæ vija¤¤Ã catumaÂÂharÆpaæ
                    seÂÂhaæ sarikkhaæ athavÃpi hÅnaæ,
                    virÆparÆpena caranti santo,
                    tasmà hi sabbesaæ vaco khamethà 'ti g. Ã. || Ja_XVII:66 ||>@

     Tattha catumaÂÂharÆpan ti catÆhi iriyÃpathehi paÂicchannasabhÃvaæ, virÆparÆpenà 'ti virÆpÃnaæ lÃmakapuggalÃnaæ rÆpena uttamaguïà santo pi caranti, imasmiæ pan' atthe Majjhantikatherassa vatthuæ kathetabbaæ.
     Taæ sutvà Sakko nikkaækho hutvà "bhante etÃya no khantiyà Ãnisaæsaæ kathethÃ" 'ti yÃci. Ath' assa M.:

  @<Ja_XVII.2(=522).19: Na h' etam atthaæ mahatÅ hi senÃ
                    sarÃjikà yujjhamÃnà labhetha>@


#<[page 143]>#
%<                    2. SarabhaÇgajÃtaka. (522.)                         143>%
@<                    yaæ khantimà sappuriso labhetha,
                    khantÅbalass' Æpasamanti verà ti g. Ã. || Ja_XVII:67 ||>@

     Tattha etamatthan ti etaæ veravÆpasamanaæ nippaÂighabhÃvasaækhÃtaæ atthaæ.
     Evaæ M-ena khantiguïe kathite te rÃjÃno cintayiæsu:
"Sakko attano pa¤haæ pucchati, amhÃkaæ pucchanokÃsaæ na dassatÅti". Atha nesaæ ajjhÃsayaæ viditvà attanÃbhisaækhaÂe cattÃro pa¤he Âhapetvà va tesaæ kaækhà pucchanto

  @<Ja_XVII.2(=522).20: SubhÃsitan te anumodiyÃnaæ
                    a¤¤aæ taæ pucchÃmi, tad iægha brÆhi,
                    yathà ahÆ Daï¬akÅ NÃÊikÅro
                    ath'Ajjuno KalÃbu cÃpi rÃjÃ
                    tesaæ gatiæ brÆhi supÃpakamminaæ
                    katth' Æpapannà isinaæ viheÂhakà ti g. Ã. || Ja_XVII:68 ||>@

     Tattha anumodiyÃnan ti idaæ mayà puÂÂhÃnaæ tiïïaæ pa¤hÃnaæ vissajjanasaækhÃtaæ tava subhÃsitaæ anumoditvÃ, yathà ahÆ ti yo nÃma ahosi, KalÃbu cà 'ti KalÃbu ca rÃjÃ.
     Ath' assa vissajjento M. pa¤ca gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVII.2(=522).21: Kisam pi Vacchaæ avakiriya Daï¬akÅ
                    ucchinnamÆlo sajano saraÂÂho
                    KukkulanÃme nirayamhi paccati,
                    tassa pulliÇgÃni patanti kÃye. || Ja_XVII:69 ||>@

  @<Ja_XVII.2(=522).22: Yo sa¤¤ate pabbajite ava¤casi
                    dhammaæ bhaïante samaïe adÆsake
                    taæ NÃÊikÅraæ sunakhà parattha
                    saægamma khÃdanti viphandamÃnaæ. || Ja_XVII:70 ||>@

  @<Ja_XVII.2(=522).23: Ath' Ajjuno niraye sattisÆle
                    avaæsiro patito addhapÃdo>@


#<[page 144]>#
%<144                     XVII.  CattÃlÅsanipÃta.>%
@<                    {AÇgÅrasaæ} Gotamaæ heÂhayitvÃ
                    khantiæ tapassiæ cirabrahmacÃriæ. || Ja_XVII:71 ||>@

  @<Ja_XVII.2(=522).24: Yo khaï¬aso pabbajitaæ achedayi
                    khantiæ vadantaæ samaïaæ adÆsakaæ
                    KalÃbu vÅcim upapajja paccati
                    mahÃbhitÃpaæ kaÂukaæ bhayÃnakaæ. || Ja_XVII:72 ||>@

  @<Ja_XVII.2(=522).25: EtÃni sutvà nirayÃni paï¬ito
                    a¤¤Ãni pÃpiÂÂhatarÃni c' ettha
                    dhammaæ care samaïabrÃhmaïesu,
                    evaækaro saggam upeti ÂhÃnan ti. || Ja_XVII:73 ||>@

     Tattha kisan ti appamaæsalohitattà kisasarÅraæ, avakiriyà 'ti avakiritvà nuÂÂhubhanadantakaÂÂhapÃtanena tassa sarÅre kalim pavÃhetvÃ, ucchinnamÆlo ti chinnamÆlo hutvÃ, sajano ti sapariso, KukkulanÃme nirayamhÅti yojanasatappamÃïe kappena saïÂhite uïhachÃrikaniraye, pulliÇgÃnÅti vÅtaccikaægÃrà tassa kira tattha uïhakukkule nimuggassa navahi vaïamukhehi uïhachÃrikà pavisanti. sÅse mahantamahantà aægÃrà patanti yesaæ patanakÃle sarÅraæ dÅparukkho viya jalati, balavedanà vattanti, taæ adhivÃsetuæ asakkonto mahÃravaæ ravati, SarabhaÇgasatthà paÂhaviæ bhinditvà taæ tathà paccamÃnaæ dassesi, mahÃjano bhayasantÃsam Ãpajji, tassa atÅtabhÃvaæ ¤atvà M. taæ nirayaæ antaradhÃpesi, dhammaæ bhaïante ti dasakusalakammapathadhammaæ bhÃsante. samaïe ti samitapÃpe, adÆsake niraparÃdhe, NÃÊikÅran ti evaænÃmakarÃjÃnaæ, paratthà 'ti paraloke niraye nibbattaæ, saægammà 'ti ito c' ito ca samÃgantvà mahantà sunakhà khÃdanti, tasmiæ kira KÃliÇgaraÂÂhe Dantapuranagare NÃÊikÅre rajjaæ kÃrayamÃne eko mahÃtÃpaso pa¤casatatÃpasaparivuto Himavantà Ãgamma rÃjuyyÃne vÃsaæ kappetvà mahÃjanassa dhammaæ desesi, dhammikatÃpaso uyyÃne vasatÅti ra¤¤o Ãrocayiæsu, rÃjà pana adhammiko adhammena rajjaæ kÃreti, so amaccesu pasaæsantesu aham pi dhammaæ suïissÃmÅti uyyÃnaæ gantvà tÃpasaæ vanditvà nisÅdi, tÃpaso ra¤¤Ã saddhiæ paÂisanthÃraæ karonto kiæ mahÃrÃja dhammena rajjaæ kÃresi janaæ na pÅÊesÅti Ãha, so tassa kujjhitvà ayaæ kÆtajatilo ettakaæ kÃlaæ nÃgarÃnaæ santike mamaæ ¤eva aguïaæ kathesi ma¤¤e hotu jÃnissÃmÅti cintetvà sve amhÃkaæ gharadvÃraæ ÃgaccheyyÃthà 'ti nimantetvà punadivase purÃïagÆthassa cÃÂiyo pÆrÃpetvà tÃpasesu Ãgatesu tesaæ bhikkhÃbhÃjanÃni gÆthassa pÆrÃpetvà dvÃraæ pidahÃpetvà musalÃni ca lohadaï¬e ca gÃhÃpetvÃna isÅnaæ sÅsÃni bhindÃpetvà jaæghÃsu gahetvà ka¬¬hÃpetvà sunakhehi khÃdÃpetvà bhinnaæ paÂhaviæ pavisitvà SunakhamahÃniraye nibbatti,


#<[page 145]>#
%<                    2. SarabhaÇgajÃtaka. (522.)                       145>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tatr' assa tigÃvutikaæ sarÅraæ ahosi, atha naæ mahantà hatthikucchippamÃïà pa¤cavaïïasunakhà anubandhitvà ¬asitvà navayojanÃya jalitÃyapaÂhaviyaæ pÃtetvà mukhapÆraæ lu¤cantà vipphandamÃnaæ khÃdiæsu, M. paÂhaviæ dvidhà bhetvà taæ nirayaæ dassetvà mahÃjanassa bhÅtabhÃvaæ ¤atvà puna antaradhÃpesi; athajjuno ti sahassabÃhurÃjÃ, AÇgÅrasan ti aÇgehi raæsÅnaæ niccharaïato evaæ laddhanÃmaæ, heÂhayitvà ti viheÂhetvà visapÅtakaï¬ena vijjhitvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvÃ, so kira MahiæsakaraÂÂhe KekarÃjadhÃniyaæ rajjaæ kÃrento migavaæ gantvà mige vadhitvà aÇgÃramaæsaæ khÃdanto vicari, ath' ekadivasaæ migÃnaæ ÃgamanaÂÂhÃne koÂÂhakaæ katvà mige olokayamÃno aÂÂhÃsi, tadà so tÃpaso tassa ra¤¤o avidÆre ekaæ kÃrarukkhaæ abhirÆhitvà phalÃni ocinanto ocitaphalaæ sÃkhaæ mu¤ci, tassà vissaÂÂhÃya taæ ÂhÃnaæ pattà migà palÃyiæsu, rÃjà kujjhitvà tÃpasaæ visena sallena vijjhi, so patitvà gaÊanto matthakena khadirakhÃïuæ ÃsÃdetvà sÆlagge yeva kÃlam akÃsi, rÃjà taæ khaïaæ ¤eva dvidhÃbhinnaæ paÂhaviæ pavisitvà SattisÆlaniraye nibbatti, tigÃvutappamÃïaæ sarÅraæ ahosi, tatra taæ nirayapÃlà jalitehi Ãvudhehi koÂÂetvà jalitaæ ayapabbataæ Ãropenti, pabbatamatthake ÂhitakÃle vÃto paharati, so vÃtappahÃrena patitvà parigaÊati, tasmiæ khaïe heÂÂhà navayojanÃya jalitÃyapaÂhavito mahÃtÃlakkhandhappamÃïaæ jalantaæ ayasÆlaæ uÂÂhahati, so sÆlaggaæ matthaken' eva ÃsÃdetvà sÆlÃvuto tiÂÂhati, tasmiæ khaïe paÂhavi jalati, sÆlaæ jalati, sarÅraæ jalati, so tattha mahÃravaæ ravanto paccati, M. paÂhaviæ dvidhà katvà nirayaæ dassetvà mahÃjanassa bhÅtabhÃvaæ ¤atvà antaradhÃpesi, khaï¬aso ti cattÃro cattÃro hatthapÃde kaïïanÃsa¤ ca khaï¬Ãkhaï¬aæ katvÃ, adÆsakan ti niraparÃdhaæ, tathà chedÃpetvà dvÅhi kasÃpahÃrasahassehi tÃÊÃpetvà jaÂÃsu gahitaæ Ãka¬¬hÃpetvà paÂikujjaæ nipajjÃpetvà piÂÂhiyaæ païhiyà paharitvà mahÃdukkhasamappitaæ akÃsi, KalÃbuvÅcin ti KalÃbuaviciæ, kaÂukan ti tikhiïavedanaæ, evaæ nirayaæ upapajjitvà channaæ jÃlÃnaæ antare paccati, vitthÃrato pana KalÃbura¤¤o vatthuæ KhantivÃdajÃtake kathitam eva, pÃpiÂÂhatarÃni cetthà 'ti etehi nirayehi pÃpiÂÂhatarÃni ca a¤¤Ãni nirayÃni sutvÃ, dhammaæ care ti Sakka devarÃja paï¬ito kulaputto na kevalaæ ete cattÃro nirayà ete yeva ca rÃjÃno nerÃyikà atha kho a¤¤e pi nirayà a¤¤e pi rÃjÃno nirayesu upapannà ti viditvà catupaccayadÃnadhammikarakkhÃvaraïasaævidhÃnasaækhÃtaæ samaïabrÃhmaïesu dhammaæ careyya.


#<[page 146]>#
%<146                     XVII. CattÃlisanipÃta.>%
     Evaæ M-ena catunnaæ rÃjÆnaæ nibbattaÂÂhÃne dassite tayo rÃjÃno nikkaækhà ahesuæ. Tato Sakko avasese cattÃro pa¤he pucchanto g. Ã.:

  @<Ja_XVII.2(=522).26: SubhÃsitan te anumodiyÃnaæ
                    a¤¤aæ taæ pucchÃmi, tad iægha brÆhi,
                    kathaævidhaæ sÅlavantaæ vadanti,
                    kathaævidhaæ pa¤¤Ãvantaæ vadanti,
                    kathaævidhaæ sappurisaæ vadanti,
                    kathaævidhaæ no siri no jahÃtÅti. || Ja_XVII:74 ||>@

     Tattha kathaævidhaæ no siri no jahÃtÅti kathaævidhan nu purisaæ paÂiladdhasirÅ na jahÃti.
     Ath' assa vissajjanto M. catasso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVII.2(=522).27: KÃyena vÃcÃya ca yo ca sa¤¤ato
                    manasà ca ki¤ci na karoti pÃpaæ
                    na attahetu alikaæ bhaïÃti
                    tathÃvidhaæ sÅlavantaæ vadanti. || Ja_XVII:75 ||>@

  @<Ja_XVII.2(=522).28: GambhÅrapa¤haæ manasÃbhicintayaæ
                    nÃccÃhitaæ kamma karoti luddaæ (IV 46|24)
                    kÃlÃbhataæ atthapadaæ na ri¤cati
                    tathÃvidhaæ pa¤¤avantaæ vadanti. || Ja_XVII:76 ||>@

  @<Ja_XVII.2(=522).29: Yo ve kata¤¤Æ katavedi dhÅro
                    kalyÃïamitto daÊhabhatti ca hoti
                    dukhitassa sakkacca karoti kiccaæ
                    tathÃvidhaæ sappurisaæ vadanti. || Ja_XVII:77 ||>@

  @<Ja_XVII.2(=522).30: Etehi sabbehi guïeh' upeto
                    saddho mudÆ saævibhÃgÅ vada¤¤Æ --
                    saægÃhakaæ sakhilaæ saïhavÃcaæ (IV 110|19)
                    tathÃvidhaæ no siri no jahÃtÅti. || Ja_XVII:78 ||>@


#<[page 147]>#
%<                    2. SarabhaÇgajÃtaka (522.)                         147>%
     Tattha kÃyenà 'ti ÃdÅni tividhasucaritadvÃravasena vuttÃni, na attahetÆ ti desanÃsÅsam, etaæ attahetu và parahetu và yasahetu và dhanahetu và lÃbhahetu và alikaæ na kathetÅti attho, kÃma¤ c' esa attho vÃcÃsa¤¤ato ti iminà va siddho, musÃvÃdino pana akattabbaæ pÃpakammaæ nÃma n' atthÅti garukabhÃvadÅpanatthaæ puna evam Ãhà 'ti veditabbo, gambhÅrapa¤han ti atthato ca pÃlito ca gambhÅraæ gÆÊhaæ paÂicchannaæ SattubhastajÃtakaUmmaggajÃtakesu Ãgatasadisaæ pa¤haæ, manasÃbhicintayan ti manasÃbhicintento atthapadaæ paÂivijjhitvà candasahassaæ uÂÂhÃpento viya pÃkaÂaæ katvà yo kathetuæ sakkotÅti attho, nÃccÃhitan ti na atiahitaæ hitÃtikkantaæ luddaæ pharusaæ sÃhasikakamma¤ ca yo na karotÅti attho, imassa ca pan' atthassa vibhÃvanatthaæ
          Na paï¬ità attasukhassa hetu
          pÃpÃni kammÃni samÃcaranti,
          dukkhena phuÂÂhà khalitÃpi santÃ
          chandà ca dosà na jahanti dhamman ti
BhÆripa¤ho kathetabbo, kÃlÃbhatan ti tattha dÃnaæ dÃtabbakÃle sÅlaæ rakkhanakÃle uposathavÃsakÃle saraïesu patiÂÂhÃpabbajjÃkÃle samaïadhammakaraïakÃle vipassanÃcÃrasmiæ yu¤janakÃle ca imÃni dÃnÃdÅni sampÃdento kÃlÃbhataæ atthapadaæ na ri¤cati na gaÊÃpeti nÃma, tathÃvidhan ti sabba¤¤Æ Buddhà ca Paccekabuddhà ca Bodhisattà ca pa¤¤avantaæ kathentà evarÆpaæ puggalaæ kathenti, yo ve ti gÃthÃya parena attano kataguïaæ jÃnÃtÅti kata¤¤Æ evaæ ¤atvà pana yen' assa guïo kato tassa guïaæ paÂikaronto katavedi nÃma, dukhitassà 'ti attano sahÃyassa dukkhappattassa dukkhaæ attani Ãropetvà yo tassa uppannaæ kiccaæ sahatthà sakkacaæ karoti BuddhÃdayo evarÆpaæ sappurisaæ kathenti, api ca sappurisà nÃma kata¤¤Æ katavedino hontÅti SatapattajÃtaka-Cullahaæsa-MahÃhaæsajÃtakÃdÅni kathetabbÃni, etehi sabbehÅti Sakka yo etehi heÂÂhÃvuttehi sÅlÃdÅhi sabbehi pi guïehi upeto okappanasaddhÃya samannÃgato mudu piyabhÃnÅ saævibhÃgÃbhiratattà saævibhÃgÅ yÃcakÃnaæ vacanaæ ¤atvà dÃnavasena vada¤¤Ã catÆhi saægahavatthÆhi tesaæ tesaæ saægaïhanato saægÃhakaæ madhuravacanatÃya sakhilaæ maÂÂavacanatÃya saïhavÃcaæ tathÃvidhaæ no puggalaæ adhigatayasasobhaggasaækhÃtà siri no jahÃti, nÃssa siri vinassatÅti.


#<[page 148]>#
%<148                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
     Evaæ M. gaganatale candaæ uÂÂhÃpento viya cattÃro pa¤he vissajjesi. Tatoparaæ sesapa¤hÃnaæ pucchà ca vissajjana¤ ca hoti:

  @<Ja_XVII.2(=522).31: SubhÃsitan te anumodiyÃnaæ
                    a¤¤aæ taæ pucchÃmi, tad iægha brÆhi,
                    sÅlaæ sirÅ cÃpi sata¤ ca dhammÃ
                    pa¤¤Ã ca -- kaæ seÂÂhataraæ vadanti. || Ja_XVII:79 ||>@

  @<Ja_XVII.2(=522).32: Pa¤¤Ã hi seÂÂhà kusalà vadanti (III 348|18)
                    nakkhattarÃjÃ-r-iva tÃrakÃnaæ,
                    sÅlaæ sirÅ cÃpi sata¤ ca dhammÃ
                    anvÃyikà pa¤¤avato bhavanti. || Ja_XVII:80 ||>@

  @<Ja_XVII.2(=522).33: SubhÃsitan te anumodiyÃnaæ
                    a¤¤aæ taæ pucchÃmi, tad iægha brÆhi,
                    kathaækaro kintikaro kiæ Ãcaraæ (IV 339|25)
                    kiæ sevamÃno labhatÅdha pa¤¤aæ,
                    pa¤¤ayà dÃni paÂipadaæ vadehi,
                    kathaækaro pa¤¤avà hoti macco. || Ja_XVII:81 ||>@

  @<Ja_XVII.2(=522).34: Sevetha vaddhe nipuïe bahussute,
                    uggÃhako và paripucchako siyÃ,
                    suïeyya sakkacca sabhÃsitÃni,
                    evaækaro pa¤¤avà hoti macco. || Ja_XVII:82 ||>@

  @<Ja_XVII.2(=522).35: Sa pa¤¤avà kÃmaguïe avekkhati
                    aniccato dukkhato rogato ca,
                    evaævipassÅ pajahÃti chandaæ
                    dukkhesu kÃmesu mahabbhayesu. || Ja_XVII:83 ||>@

  @<Ja_XVII.2(=522).36: Sa vÅtarÃgo pavineyya dosaæ,
                    mettaæ cittaæ bhÃvaye appamÃïaæ,
                    sabbesu bhÆtesu nidhÃya daï¬aæ (IV 452|23)
                    anindito Brahmam upeti ÂhÃnan ti. || Ja_XVII:84 ||>@


#<[page 149]>#
%<                    2. SarabhaÇgajÃtaka. (522.)                        149>%
     Tattha sÅlan ti ÃcÃrasÅlaæ và issariyasÅlaæ và sappurisadhammaæ và pa¤¤aæ và ti imesaæ dhammÃnaæ kataradhammaæ seÂÂhataraæ vadantÅti pucchati, pa¤¤Ã hÅti Sakka etesu catÆsu dhammesu yà esà pa¤¤Ã nÃma sà va seÂÂhà iti BuddhÃdayo kusalà vadanti, yathà hi tÃrakà candaæ parivÃrenti cando va tnesaæ uttamo evaæ sÅlaæ sirÅ cÃpi sata¤ ca dhammo ti ete tayo pi anvÃyikà pa¤¤avato bhavanti pa¤¤Ãvantam eva anugacchanti, pa¤¤Ãya eva parivÃrà hontÅti attho, kathaækaro ti ÃdÅni a¤¤ama¤¤avevacanÃn' eva, kathaæ karonto kiæ nÃma kammaæ karonto kim Ãcaranto kiæ sevamÃno bhajamÃno idhaloke pa¤¤aæ labhati, pa¤¤Ãyam eva paÂipadaæ vadehi, jÃnitukÃmo 'mhi, kathaækaro macco pa¤¤avà nÃma hotÅti pucchati, vaddhe ti pa¤¤Ãya vuddhippatte paï¬ite nipuïe sukhumakÃraïajÃnanasamatthe, evaækaro ti yo puggalo evaævuttappakÃre puggale sevati bhajati payirupÃsati pÃÊiæ uggaïhÃti punappuna atthaæ pucchati pÃsÃïe lekhaæ khaïanto viya ka¤cananÃÊiyà sÅhavasaæ paÂicchanto viya ohitasoto sakkaccaæ subhÃsitÃni suïÃti ayaæ evaækaro macco pa¤¤avà hotÅti evaæ M. pÃcÅnalokadhÃtuto suriyaæ uÂÂhÃpento viya pa¤¤Ãya paÂipadaæ kathetvà idÃni tassà pa¤¤Ãya guïaæ kathento sa pa¤¤avà ti Ãdim Ãha, tattha kÃmaguïe ti kÃmakoÂÂhÃse hutvà abhÃvaÂÂhena aniccato diÂÂhadhammikasamparÃyikÃnaæ dukkhÃnaæ vatthubhÃvena dukkhato aÂÂhanavutiyà rogamukhÃnaæ kÃme nissÃya uppattisambhavena rogato avekkhati oloketi, so evaævipassÅ etehi kÃraïehi kÃmÃnaæ aniccÃditaæ passanto kÃme nissÃya uppajjanakadukkhÃnaæ anto n' atthi kÃmÃnaæ pahÃnam eva sukhan ti viditvà dukkhesu kÃmesu mahabbhayesu chandaæ pajahati, sa vÅtarÃgo ti Sakka so puggalo evaæ vÅtarÃgo navÃaghÃtavatthuvasena uppajjanakabhÃvaæ dosaæ vinetvà mettacittaæ bhÃveyya, appamÃïasattà rammaïattà appamÃïan taæ bhÃvetvà aparihÅnajjhÃno agarahito Brahmaloke uppajjatÅti.
     Evaæ M-e kÃmÃnaæ dose kathente yeva tesaæ tiïïam pi rÃjÆnaæ sabalakÃyÃnaæ tadaÇgappahÃnena kÃmaguïarÃgo pahÅno. Taæ ¤atvà M. tesaæ pahaæsanavasena

  @<Ja_XVII.2(=522).37: Mahiddhiyaæ Ãgamanaæ ahosi
                    tava-m-AÂÂhakà BhÅmarathassa cÃpi
                    KÃliÇgarÃjassa ca uggatassa,
                    sabbesaæ vo kÃmarÃgo pahÅno ti g. Ã. || Ja_XVII:85 ||>@


#<[page 150]>#
%<150                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
     Tattha mahiddhiyan ti mahatthaæ mahÃvipphÃram mahÃjutikaæ, tava maÂÂhakà ti tava AÂÂhakÃ, pahÅno ti tadaÇgappahÃnena pahÅno.
     Taæ sutvà mahÃrÃjÃno M-assa thutiæ karontÃ

  @<Ja_XVII.2(=522).38: Evam etaæ paracittavedi:
                    sabbesaæ no kÃmarÃgo pahÅno,
                    karohi okÃsam anuggahÃya
                    yathà gatiæ te abhisambhavemà 'ti g. Ãhaæsu. || Ja_XVII:86 ||>@

     Tattha anuggahÃyà 'ti pabbajjatthÃya no okÃsaæ karohi yathà mayaæ pabbajitvà tava gatiæ nipphattiæ abhisambhavema pÃpuïeyyÃma tayà paÂiladdhaæ guïaæ paÂivijjheyyÃmà 'ti vadiæsu.
     Atha nesaæ okÃsaæ karonto M. itaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XVII.2(=522).39: Karohi okÃsam anuggahÃya
                    tathà hi vo kÃmarÃgo pahÅno,
                    pharÃtha kÃyaæ vipulÃya pÅtiyÃ
                    yathà gatiæ me abhisambhavethà 'ti. || Ja_XVII:87 ||>@

     Tattha pharÃthà 'ti jhÃnapÅtiyà vipulÃya kÃyaæ pharathà 'ti.
     Taæ sutvà te saæpaÂicchantÃ.

  @<Ja_XVII.2(=522).40: Sabbaæ karissÃma tavÃnusÃsaniæ
                    yaæ yaæ tuvaæ vakkhasi bhÆripa¤¤a,
                    pharÃma kÃyaæ vipulÃyà pÅtiyÃ
                    yathà gatiæ te abhisambhavemà 'ti g. Ãhaæsu. || Ja_XVII:88 ||>@

     Atha nesaæ balakÃyÃnaæ M. pabbajjaæ dÃpetvà isigaïaæ uyyojento

  @<Ja_XVII.2(=522).41: KatÃyaæ Vacchassa Kisassa pÆjÃ,
                    gacchantu bhonto isayo sÃdhurÆpÃ,
                    jhÃne ratà bhotha sadà samÃhitÃ,
                    esà ratÅ pabbajitassa seÂÂhà ti g. Ã. || Ja_XVII:89 ||>@

     Tattha gacchantÆ 'ti attano attano vasanaÂÂhÃnÃni gacchantu.


#<[page 151]>#
%<                    2. SarabhaÇgajÃtaka. (522.)                      151>%
     Isayo tassa vacanaæ sirasà sampaÂicchitvà vanditvà ÃkÃsaæ uppatitvà sakaÂÂhÃnÃni gamiæsu. Sakko pi uÂÂhÃyÃsanà M-assa thutiæ katvà a¤jalim paggayha suriyaæ namassanto viya M-aæ namassamÃno sapariso pakkÃmi.
     Etam atthaæ viditvà S. imà gÃthà Ãha:

  @<Ja_XVII.2(=522).42: SutvÃna gÃthà paramatthasaæhitÃ
                    subhÃsità isinà paï¬itena
                    te vedajÃtà anumodamÃnÃ
                    pakkÃmu devà devapuraæ yasassino. || Ja_XVII:90 ||>@

  @<Ja_XVII.2(=522).43: GÃthà imà atthavatÅ suvya¤janÃ
                    subhÃsità isinà paï¬itena,
                    yo koc' imà aÂÂhikatvà suïeyya
                    labhetha pubbÃpariyaæ visesaæ,
                    laddhÃna pubbÃpariyaæ visesaæ
                    adassanaæ maccurÃjassa gacche ti. || Ja_XVII:91 ||>@

     Tattha paramatthasaæhità ti aniccÃdÅni dÅpanena nibbÃnanissitÃ, gÃthà imà ti idaæ S. SarabhaÇgasatthuno nibbÃnadÃyakaæ subhÃsitaæ vaïïento Ãha, tattha atthavatÅti nibbÃnadÃyakatthena paramatthanissitÃ, suvya¤janà ti suparisuddhavya¤janÃ, subhÃsità ti sukathitÃ, aÂÂhikatvà ti attano atthikabhÃvaæ katvà atthiko hutvà sakkaccaæ suïeyya, pubbÃpariyan ti paÂhamajjhÃnaæ pubbaviseso dutiyajjhÃnaæ aparaviseso tatiyajjhÃnaæ aparaviseso ti evam aÂÂhasamÃpatticatumaggavasena pubbÃparabhÃvena Âhitaæ visesaæ, adassanan ti pariyosÃne aparavisesaæ arahattaæ labhitvà nibbÃnaæ pÃpuïeyya, nibbÃnappatto hi puggalo maccurÃjassa adassanaæ gato nÃma hotÅti.
     Evaæ S. arahattena desanÃkÆÂaæ gaïhitvà "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi MoggallÃnassa ÃÊÃhane pupphavassaæ vassÅti" vatvà s. p. j. samodhÃnento

  @<Ja_XVII.2(=522).44: SÃlissaro SÃriputto Meï¬issaro ca Kassapo
                    Pabbato Anuruddho ca KaccÃyano ca Devalo
                    Anusisso ca Anando Kisavaccho ca Kolito
                    SarabhaÇgo Bodhisatto, evaæ dhÃretha jÃtakan ti Ãha. || Ja_XVII:92 ||>@

SarabhaÇgajÃtakaæ.


#<[page 152]>#
%<152                    XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%

                      $<3. AlambusajÃtaka.>$
     Atha bravÅti. Idaæ S. J. v. purÃïadÆtiyikapalobhanaæ Ã. k. Vatthuæ IndriyajÃtake vitthÃritam eva. S. pana taæ bhikkhuæ "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti "kena ukkaïÂhÃpito sÅti" purÃïadutiyikÃyà 'ti vutte "bhikkhu esà itthi tuyhaæ anatthakÃrikÃ, tvaæ etaæ nissÃya jhÃnaæ nÃsetvà tÅïi saævaccharÃni mÆÊho visa¤¤Å nipajjitvà uppannÃya sa¤¤Ãya mahÃparidevaæ paridevÅti" vatvà a. Ã.:
     A. B. Br. r. k. Bo. KÃsiraÂÂhe brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto sabbasippesu nipphattiæ patvà isipabbajjaæ pabbajitvà ara¤¤Ãyatane vanamÆlaphalÃhÃro yÃpesi. Ath' ekà migÅ tassa passÃvaÂÂhÃne sambhavamissakaæ tiïaæ khÃdi udakaæ pivi, ettaken' eva tasmiæ paÂibaddhacittà gabbhaæ paÂilabhitvà tato paÂÂhÃya tattha Ãgantvà assamasÃmante yeva carati. M. parigaïhanto taæ kÃraïaæ a¤¤Ãsi. Sà aparabhÃge manussadÃrakaæ vijÃyi, M. taæ puttasinehena paÂijaggi, IsisiÇgo ti 'ssa nÃmaæ ahosi. Atha naæ vi¤¤ÆbhÃvaæ pattaæ {pabbÃjetvÃ} attano mahallakakÃle taæ ÃdÃya NÃrivanaæ nÃma gantvà "tÃta imasmiæ Himavante imehi pupphehi sadisà itthiyo nÃma honti, tà attano vasagate mahÃvinÃsaæ pÃpenti, tÃsaæ vasaæ nÃma gantuæ na vaÂÂatÅti" ovaditvà aparabhÃge BrahmalokaparÃyano ahosi. IsisiÇgo pi jhÃnakÅÊaæ kÅÊanto Himavantapadese vÃsaæ kappesi ghoratapo, parimÃritindriyo ahosi. Ath' assa sÅlatejena Sakkabhavanaæ kampi. Sakko Ãvajjanto taæ kÃraïaæ ¤atvà "ayaæ maæ Sakkattà cÃveyyÃ" 'ti "ekaæ accharaæ pesetvà sÅlam assa bhindÃpessÃmÅti" sakaladevalokaæ upaparikkhanto attano a¬¬hateyyakoÂisaækhÃnaæ paricÃrikÃnaæ majjhe ekaæ Alambusaæ nÃma accharaæ Âhapetvà a¤¤aæ tassa sÅlaæ bhindituæ samatthaæ adisvà taæ pakkosÃpetvà tassa sÅlabhedaæ kÃtuæ ÃïÃpesi.


#<[page 153]>#
%<                     3. AlambusajÃtaka. (523.)                      153>%
     Etam atthaæ Ãvikaronto S. imaæ g. Ã.:

  @<Ja_XVII.3(=523).1: Ath' abravÅ brahà Indo VatrabhÆ jayatam pitÃ
                    devaka¤¤aæ parÃbhetvà SudhammÃyaæ Alambusan: ti. || Ja_XVII:93 ||>@

     Tattha brahà ti mahÃ, VatrabhÆ ti Vatrassa nÃma asurassa abhi bhavitÃ, jayatampità ti jayantÃnam sesÃnaæ tettiæsÃya devaputtÃnaæ pitikiccasÃdhanena pitÃ, parÃbhetvà ti hadayaæ bhinditvà olokento viya taæ paÂibalà ayan ti natvà ti attho, SudhammÃyan ti SudhammÃya devasabhÃya Paï¬ukambalasilÃsane nisinno taæ Alambusaæ pakkosÃpetvà idam Ãha:

  @<Ja_XVII.3(=523).2: Misse devà taæ yÃcanti TÃvatiæsà saindakÃ:
                    isiæ palobhike gaccha IsisiÇgaæ Alambuse ti. || Ja_XVII:94 ||>@

     Tattha Misse ti taæ Ãlapati, idan tassà nÃmaæ, sabbÃpi pana itthiyo purise kilesamissanena missanato missà ti vuccanti, tena sÃdhÃraïena nÃmenÃlapanto evam Ãha, isiæ palobhike ti isÅnaæ palobhanasamatthe, IsisiÇgan ti tassa kira matthake migasiÇgÃkÃrena dve cÆÊà uÂÂhahiæsu, tasmà evaæ vuccati.
     Sakko "gaccha IsisiÇgaæ upasaækamitvà attano vasaæ Ãnetvà sÅlam assa bhindÃ" ti Alambusaæ ÃïÃpesi.

  @<Ja_XVII.3(=523).3: PurÃyaæ amhe acceti vatavà brahmacariyavÃ
                    nibbÃnÃbhirato vaddho
                    tassa maggÃni Ãcara iti vacanaæ Ã. || Ja_XVII:95 ||>@

     Tattha purÃyan ti ayaæ tÃpaso vattasampanno ca brahmacariyavà ca, so kho pan' esa dÅghÃyukatÃya nibbÃnasaækhÃte magge abhirato guïavuddhiyà ca vaddho, tasmà yÃva esa amhe nÃtikkamati na abhibhavitvà imamhà ÂhÃnà cÃveti tÃvad eva tvaæ gantvà tassa devalokagamanÃni maggÃni Ãcara, yathà idhà nÃgacchati evaæ karohÅti attho.
     Taæ sutvà Alambusà gÃthadvayam Ãha:

  @<Ja_XVII.3(=523).4: DevarÃja kim eva tvam, mam' eva tuvaæ s' ikkhasi:
                    `isiæ palobhike gaccha', santi a¤¤Ãpi accharà || Ja_XVII:96 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).5: MÃdisiyo pavarà c' eva asoke Nandane vane,
                    tÃsam pi hotu pariyÃyo, tÃpi yantu palobhikà ti. || Ja_XVII:97 ||>@


#<[page 154]>#
%<154                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
     Tattha kimeva tvan ti kiæ nÃm' etaæ tvaæ karosÅti dÅpeti, mameva tuvaæ sikkhasÅti imasmiæ sakaladevaloke mam eva tuvaæ ikkhasi a¤¤aæ na passasÅti adhippÃyena vadati, sakÃro pan' ettha {vya¤janasandhikaro}, isiæ palobhike gacchà 'ti kiækÃraïà ma¤ ¤eva evaæ vadasÅti adhippÃyo, pavarà cevà 'ti mayà uttaritarà c' eva, asoke ti sokarahite, nandane ti nandijanake, pariyÃyo ti vÃro.
     Tato Sakko tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVII.3(=523).6: Addhà hi saccaæ bhaïasi, santi a¤¤Ãpi accharÃ,
                    tÃdisiyo pavarà c' eva asoke Nandane vane. || Ja_XVII:98 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).7: Na tà evaæ pajÃnanti pÃricariyaæ pumaæ gatÃ
                    yÃdisaæ tvaæ pajÃnÃsi nÃri sabbaÇgasobhane. || Ja_XVII:99 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).8: Tvam eva gaccha kalyÃïi, itthÅnaæ pavarà c' asi,
                    tam eva vaïïarÆpena vasam ÃnÃmayissasÅti. || Ja_XVII:100 ||>@

     Tattha pumaæ gatà ti purisaæ upasaækantà samÃnà purisapalobhanÅpÃricariyaæ na jÃnanti, vaïïarÆpenà 'ti sarÅravaïïen' eva ca rÆpasampattiyà ca, ÃnÃmayissasÅti taæ tÃpasaæ attano vasaæ Ãnessasi.
     Taæ sutvà Alambusà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVII.3(=523).9: Na v'Ãhaæ na gamissÃmi devarÃjena pesitÃ,
                    vihemi c' etaæ ÃsÃduæ, uggatejo hi brÃhmaïo. || Ja_XVII:101 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).10: Aneke nirayaæ pattà isiæ ÃsÃdiyà janÃ
                    Ãpannà mohasaæsÃraæ, tasmà lomÃni haæsaye ti. || Ja_XVII:102 ||>@

     Tattha na vÃhan ti na ve ahaæ, vihemÅti bhÃyÃmi, ÃsÃdun ti ÃsÃditum, i. v. h.: nÃhaæ deva tayà pesità na gamissÃmi, na v'Ãhaæ taæ isiæ sÅlabhedanatthÃya allÅyituæ bhÃyÃmi, uggatejo hi so ti, ÃsÃdiyà ti ÃsÃdetvà mohasaæsÃran ti mohena saæsÃraæ, mohena isiæ palobhetvà saæsÃraæ Ãpannà vaÂÂadukkhe patiÂÂhità sattà gaïanapathaæ atikkantÃ, tasmà ti tena kÃraïenÃhaæ lomÃni haæsaye ti lomÃni uÂÂhÃpemi, tassa kirÃhaæ sÅlaæ bhindissÃmÅti cintayamÃnÃya me lomÃni haæsantÅti vadati.

  @<Ja_XVII.3(=523).11: Idaæ vatvÃna pakkÃmi accharà nÃma vaïïinÅ
                    missà missetum icchantÅ IsisiÇgaæ AlambusÃ. || Ja_XVII:103 ||>@


#<[page 155]>#
%<                     3. AlambusajÃtaka. (523.)                          155>%

  @<Ja_XVII.3(=523).12: SÃ ca naæ vanam ogayha IsisiÇgena rakkhitaæ
                    bimbijÃlakasa¤channaæ samantà a¬¬hayojanaæ || Ja_XVII:104 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).13: PÃto va pÃtarÃsamhi udaïhasamayaæ pati.
                    aggiÂÂhaæ parimajjantaæ IsisiÇgaæ upÃgamÅti || Ja_XVII:105 ||>@

imà abhisambuddhagÃthÃ.
     Tattha pakkÃmÅti tena hi devarÃjà ÃvajjeyyÃsi man ti attano sayanagabbhaæ pavisitvà alaækaritvà IsisiÇgaæ kilesena missetuæ icchantÅ pakkÃmi, bhikkhave sà accharà tassa assamaæ gatà ti, bimbijÃlakasa¤channan ti rattakuravakavanena sa¤channaæ, pÃto va pÃtarÃsamhÅti bhikkhave pÃtarÃsavelÃya pÃto va page yeva kÅvapage  ti udaïhasamayaæ patÅti suriyuggamanavelÃyam eva, aggiÂÂhan ti aggisÃlaæ rattipadhÃnaæ anuyu¤jitvà pÃto va nahÃtvà udakakiccaæ katvà païïasÃlÃya thokaæ jhÃnasukhena vÅtinÃmetvà nikkhamitvà aggisÃlaæ sammajjantaæ isiæ sà upÃgami, itthivilÃsaæ dassentÅ tassa purato aÂÂhÃsi.
     Atha naæ tÃpaso pucchamÃno Ãha:

  @<Ja_XVII.3(=523).14: KÃ nu vijju-r-ivÃbhÃsi osadhÅ viya tÃrakÃ
                    vicitrahatthÃbharaïà Ãmuttamaïikuï¬alà || Ja_XVII:106 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).15: ùdiccavaïïasaækÃsà hemacandanagandhanÅ
                    sa¤¤atÆrÆ mahÃmÃyà kumÃrÅ cÃrudassanà || Ja_XVII:107 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).16: VilÃkà mudukà suddhÃ, pÃdà te suppatiÂÂhitÃ,
                    kamanà kamanÅyà te harantÅ ¤eva me mano. || Ja_XVII:108 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).17: Anupubbà va te ÆrÆ nÃganÃsasamÆpamÃ,
                    vimaÂÂhà tuyhaæ sussoïÅ akkhassa phalakaæ yathÃ. || Ja_XVII:109 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).18: Uppalasseva ki¤jakkhà nÃbhi te sÃdhusaïÂhitÃ
                    purà kaïha¤janasseva dÆrato patidissati. || Ja_XVII:110 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).19: Duvidhà jÃtà urajà avaïÂà sÃdhupaccudÃ
                    payodharà appatÅtà addhalÃbusamà thanÃ. || Ja_XVII:111 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).20: DÅghà kambutalÃbhÃsà gÅvà eïeyyakà yathÃ
                    paï¬arÃvaraïà vaggu catutthamanasannibhÃ. || Ja_XVII:112 ||>@


#<[page 156]>#
%<156                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%

  @<Ja_XVII.3(=523).21: Uddhaggà ca adhaggà ca dumaggaparimajjitÃ
                    duvijà nelasambhÆtà dantà tava sudassanÃ. || Ja_XVII:113 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).22: Apaï¬arà lohitantà ji¤jukaphalasannibhÃ
                    Ãyatà ca visÃlà ca nettà tava sudassanÃ. || Ja_XVII:114 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).23: NÃtidÅghà susammaÂÂhà kanakaggÃsamocitÃ
                    uttamaÇgaruhà tuyhaæ kesà candanagandhikÃ. || Ja_XVII:115 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).24: YÃvatà kasigorakkhà vaïijÃna¤ ca yà gati
                    isÅna¤ ca parakkantaæ sa¤¤atÃnaæ tapassinaæ -- || Ja_XVII:116 ||>@


  @<Ja_XVII.3(=523).25: Na te samasamaæ passe asmiæ puthuvimaï¬ale,
                    ko và tvaæ kassa và putto, kathaæ jÃnenu taæ mayan ti. || Ja_XVII:117 ||>@

     Tattha vicitrahatthÃbharaïà ti vicirehi hatthÃbharaïehi samannÃgatÃ, hemacandanagandhinÅti suvaïïavaïïacandanagandhavilepanÃ, sa¤¤atÆrÆ ti suvaÂÂitaghanaÆru sampannaÆrulakkhaïÃ, vilÃkà ti saækhittamajjhÃ, mudukà ti mudusukhumÃlÃ, suddhà ti nimmalÃ, suppatiÂÂhità ti samaæ paÂhaviæ phussantà suÂÂhu patiÂÂhitÃ, Kamanà ti gacchamÃnÃ, kamanÅyà ti kantà kÃmetabbayuttakÃ, haranti ¤eva me mano ti ete evarÆpà paramena itthivilÃsena caækamantiyà tava pÃdà mama cittaæ haranti yeva, vimaÂÂhà ti visÃlÃ, sussoïÅti sundarasonÅ, akkhassà 'ti suvaïïaphalakaæ viya visÃlà te soïÅti vadati, uppalasseva ki¤jakkhà 'ti nÅluppalakaïïikà viya, kaïha¤janassevà 'ti sukhumakaïhalomÃcitattà evam Ãha, duvidhà ti gÃthà thane vaïïaæ vadanto Ãha, te hi dve hutvà ure jÃtà vaïÂassa abhÃvà avaïÂà ure laggà eva hutvà suÂÂhu nikkhantattà sÃdhupaccudà payassÃdhÃranato payodharÃ, appatÅtà ti na-ppatÅtà amilÃtatÃya và anabbhuïïatatÃya và na anto paviÂÂhà ti appatÅtÃ, suvaïïaphalake ÂhapitasuvaïïamayavaÂÂÃlÃbuno addhena sadisatÃya addhalÃbusamÃnà thanà eïeyyakà yathà ti enimigassa hi dÅghà ca vaÂÂà ca gÅvà sobhati evam Âava gÅvà thokaæ dÅghà kambutalÃbhÃsà suvaïïÃliÇgatalasannibhà gÅvà ti attho, paï¬arÃvaraïà ti dantÃvaraïÃ, catutthamanasannibhà ti catutthamano vuccati catutthavatthubhÆtà jivhÃ, abhirattabhÃvena jivhÃsadisan te oÂÂhapariyosÃnan ti vadati, uddhaggà ti heÂÂhimadantÃ, addhaggà ti uparimadantÃ, dumaggaparimajjità ti dantakaÂÂhaparimajjità parisuddhÃ,


#<[page 157]>#
%<                     3. AlambusajÃtaka. (523.)                     157>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  duvijà ti dvijÃ, nelasambhÆtà ti niddosesu hanumaæsapariyosÃnesu sambhÆtÃ, apaï¬arà ti kaïhÃ, lohitantà ti rattapariyantÃ, ji¤jukaphalasannibhà ti rattaÂÂhÃne ji¤jukaphalasadisÃ, sudassanà ti passantÃnaæ atittakarà pa¤cappasÃdasamannÃgatÃ, nÃtidÅghà ti pamÃïayuttÃ, susammaÂÂhà ti suÂÂhu sammaÂÂhÃ, kanakaggà samocità ti kanakaggà vuccati suvaïïaphaïikà tÃya gandhatelaæ ÃdÃya paharità suracitÃ, kasigorakkhà ti iminà kasi¤ ca gorakkha¤ ca nissÃya jÅvanasatte dasseti, yà gatÅti yattikà nipphatti, parakkantan ti yattakaæ isÅnaæ parakkantaæ, vitthÃrikatà imasmiæ Himavante yattakà isayo vasantÅti attho, na te samasaman ti tesu sabbesu ekam pi rÆpalÅlÃvilÃsÃdisamatÃya tayà samaæ na passÃmi, ko và tvan ti idaæ tassà itthibhÃvaæ na jÃnanto pi purisavohÃravasena pucchi.
     Evaæ pÃdato paÂÂhÃya yÃva kesà attano vaïïaæ bhÃsante tÃpase Alambusà tuïhÅ hutvà tassa kathÃya yathÃnusandhiæ gatÃya tassa sammÆÊhabhÃvaæ ¤atvÃ

  @<Ja_XVII.3(=523).26: Na pa¤hakÃlo bhaddan te Kassap' evaæ gate sati,
                    ehi samma ramissÃma ubho amhÃkaæ assame,
                    ehi taæ upagÆhissaæ ratÅnaæ kusalo bhavà 'ti g. Ã. || Ja_XVII:118 ||>@

     Tattha Kassapevaæ gate satÅti Kassapagotta evaæ tava citte pavatte sati pa¤hakÃlo na hoti, sammà 'ti vayassa, ratÅnan ti pa¤cakÃmaguïaratÅnaæ.
     Evaæ vatvà Alambusà cintesi: "nÃyaæ mama ÂhitÃya hatthapassaæ Ãgamissati, gacchantÅ viya bhavissÃmÅti" sà itthimÃyÃya kusalatÃya tÃpasaæ kampetvà ÃgatamaggÃbhimukhÅ pÃyÃsi.
     Taæ atthaæ pakÃsento SatthÃ:

  @<Ja_XVII.3(=523).27: Idaæ vatvÃna pakkÃmi accharà kÃmavaïïinÅ
                    missà missetum icchantÅ IsisiÇgaæ Alambusà ti g. Ã. || Ja_XVII:119 ||>@


#<[page 158]>#
%<158                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
     Atha naæ tÃpaso gacchantiæ disvà "ayaæ gacchatÅti" attano dandhaparakkamaæ mandagamanaæ chinditvà vegena dhÃvitvà kesesu hatthena parÃmasi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XVII.3(=523).28: So ca vegena nikkhamma chetvà dandhaparakkamaæ
                    tam uttamÃsu veïÅsu ajjhÃpatto parÃmasi. || Ja_XVII:120 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).29: Tam udÃvattaæ kalyÃïÅ palissaji susobhanÃ
                    cavi tamhi brahmacariyà yathà taæ atha tositÃ. || Ja_XVII:121 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).30: Manasà Ãgamà Indaæ vasantaæ Nandane vane,
                    tassà saækappam a¤¤Ãya Maghavà devaku¤jaro
                    pallaækaæ pahiïÅ khippaæ sovaïïaæ sopavÃhanaæ || Ja_XVII:122 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).31: Sauttaracchadapa¤¤Ãsaæ sahassapaÂiyatthataæ,
                    taæ enaæ tattha dhÃresi ure katvÃna sobhanÃ. || Ja_XVII:123 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).32: Yathà ekamuhuttaæ va tÅïi vassÃni dhÃrayi
                    vimado tÅhi vassehi paÂibujjhitvÃna brÃhmaïo. || Ja_XVII:124 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).33: AddasÃsi harÅrukkhe samantà aggiyÃyanaæ
                    navapattavanaæ phullaæ kokilagaïaghositaæ. || Ja_XVII:125 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).34: Samantà paviloketvà rudaæ assÆni vattayi,
                    na juhe na jape mante, aggihuttaæ {pahÃpitaæ}. || Ja_XVII:126 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).35: Ko nu me pÃricariyÃya pubbe cittaæ palobhayi
                    ara¤¤e me viharato yo me tejà ha sambhataæ
                    nÃnÃratanaparipÆraæ nÃvaæ va gaïhi aïïave ti. || Ja_XVII:127 ||>@

     Tattha ajjhÃpatto ti sampatto, tamudÃvattaæ kalyÃïÅti taæ kese parÃmasitvà Âhitaæ isiæ udÃvattitvà nivattitvà kalyÃïadassanà sà suÂÂhu sobhanÃ, palissajÅti ÃliÇgi, cavi tamhi brahmacariyà yathà taæ atha tosità ti bhikkhave tassa isino tÃvad eva jhÃnaæ antaradhÃyi, tasmiæ tamhà jhÃnà brahmacariyà cavite yathà taæ Sakkena patthitaæ tath' eva ahosi, atha Sakkassa patthanÃsamiddhabhÃvaæ viditvà sà devaka¤¤Ã tositÃ, tassa tena brahmacariyÃvinÃsena sa¤janitapÅti pÃmojjakatà ti attho, manasà Ãgamà ti sà taæ ÃliÇgitvà Âhità aho vata Sakko pallaækaæ peseyyà 'ti evaæ pavattena manasà Indaæ ÃgamÃ, Nandane ti nandijananasamatthatÃya NandanavanasaækhÃte TÃvatiæsabhavane vasantaæ, devaku¤jaro ti DevaseÂÂho,


#<[page 159]>#
%<                     3. AlambusajÃtaka. (523.)                        159>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  pahiïÅti pesesi, pÃhiïÅti pi pÃÂho, sopavÃhanan ti saparivÃraæ, sauttaracchadapa¤¤Ãsan ti pa¤¤ÃsÃya uttaracchadehi paÂicchÃditaæ, sahassapaÂiyatthatan ti sahassadibbakojavatthataæ, tamenaæ tatthà 'ti taæ IsisiÇgaæ tattha dibbapallaæke nisinnà sà ure katvà dhÃresi, tÅïi vassÃnÅti ekaæ muhuttaæ viya manussagaïanÃya tÅïi vassÃni taæ ure nipajjÃpetvà tattha nisinnaæ dhÃresi, vimado ti nimmado vigatavisa¤¤abhÃvo, so hi tÅïi saævaccharÃni visa¤¤o sayitvà pacchà paÂiladdhasa¤¤o pabujjhi, tasmiæ pabujjhamÃne hatthÃdiphandanaæ disvà va Alambusà tassa pabujjhanabhÃvaæ ¤atvà pallaækaæ antaradhÃpetvà sayam pi antarahità aÂÂhÃsi, addasÃsÅti assamapadaæ olokento kena nu kho 'mhi sÅlavinÃsanaæ pÃpito ti cintetvà mahantena saddena paridevamÃno addasa, harÅrukkhe ti aggiyÃyatanasaækhÃtaæ aggisÃlaæ samantà parivÃretvà Âhite haritapatte rukkhe, navapattavanan ti taruïehi navapattehi saæchannaæ vanaæ, rudan ti paridevanto, na juhe na jape mante ti ayam assa paridevanagÃthÃ, ahÃpitan ti hÃpitaæ, akÃro upasaggamattaæ, pÃricariyÃyà 'ti ko nu kilesapÃricariyÃya ito pubbe mama cittaæ palobhayÅti paridevati, yo me tejÃhasambhatan ti hakÃro nipÃtamattaæ yo mama samaïatejena sambhataæ jhÃnaguïaæ nÃnÃratanapuïïaæ mahaïïave nÃvaæ viya gaïhi vinÃsaæ pÃpesi ko nÃm' eso ti paridevi.
     Taæ sutvà Alambusà cintesi: "sac' Ãhaæ na kathessÃmi ayaæ me abhisapissati, hand' assa kathessÃmÅti" sà dissamÃnena kÃyena ÂhatvÃ

  @<Ja_XVII.3(=523).36: Ahan te pÃricariyÃya devarÃjena pesitÃ
                    avadhÅ cittaæ cittena, pamÃdà tvaæ na bujjhasÅti g. Ã. || Ja_XVII:128 ||>@

     So tassà kathaæ sutvà pitarà dinnaovÃdaæ saritvà "pitu vacanaæ akatvà mahÃvinÃsaæ patto 'mhÅti" paridevanto catasso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVII.3(=523).37: ImÃni kira maæ tÃto Kassapo anusÃsate:
                    kamalÃsaris' itthiyo, tÃyo bujjhesi mÃïava, || Ja_XVII:129 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).38: Ure gaï¬Ãyo bujjhesi, tÃyo bujjhesi mÃïava,
                    icc-ÃnusÃsi man tÃto yathà maæ anukampako. || Ja_XVII:130 ||>@


#<[page 160]>#
%<160                     XVII.  CattÃlisanipÃta.>%

  @<Ja_XVII.3(=523).39: TassÃhaæ vacanaæ nÃkaæ pitu vaddhassa sÃsanaæ,
                    ara¤¤e nimmanussamhi sv-Ãjja-jjhÃyÃmi ekako. || Ja_XVII:131 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).40: So 'haæ tathà karissÃmi, dhi-r-atthu jÅvitena me,
                    puna và tÃdiso hessaæ, maraïaæ me bhavissatÅti. || Ja_XVII:132 ||>@

     Tattha imÃnÅti imÃni vacanÃni, kamalÃsarisitthiyo ti kamalà vuccati nÃrÅ phullatÃya, pupphasadisà itthiyo, tÃyo bujjhesiti mÃïava tÃyo jÃneyyÃsi, ¤atvà dassanapathaæ agantvà palÃyeyyÃsi, yÃni evarÆpÃni vacanÃni tadà maæ tÃto anusÃsati imÃni kira tÃnÅti, ure gaï¬Ãyo ti uramhi dvÅhi dvÅhi gaï¬ehi camannÃgatÃyo, tÃyo bujjhesÅti tÃyo attano vasagate vinÃsaæ pÃpentÅti jÃneyyÃsi, nÃkan ti nÃkariæ, jhÃyÃmÅti pajjhÃyÃmi paridevÃmi, dhiratthu jÅvitena me ti dhi-r-atthu garahitaæ mama jÅvitaæ, jÅvitena me ko attho, puna và ti tathà karissÃmi yathà puna tÃdiso na bhavissÃmi, naÂÂhajjhÃnaæ uppÃdetvà vÅtarÃgo bhavissÃmi, maraïaæ me bhavissatÅti.
     So kÃmarÃgaæ pahÃya jhÃnaæ uppÃdesi. Ath' assa samaïatejaæ disvà jhÃnassa ca uppÃditabhÃvaæ ¤atvà Alambusà bhÅtà khamÃpesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVII.3(=523).41: Tassa teja¤ ca viriya¤ ca dhiti¤ ca ¤atvà avatthitaæ
                    sirasà aggahi pÃde IsisiÇgaæ AlambusÃ. || Ja_XVII:133 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).42: Mà me kujjhi mahÃvÅra, mà me kujjhi mahÃisi,
                    mahà attho mayà ciïïo tidasÃnaæ yasassinaæ,
                    tayà pakampitaæ Ãsi sabbaæ devapuraæ tadà ti. || Ja_XVII:134 ||>@

     Atha naæ so "khamÃmi te bhadde, yathÃsukhaæ gacchÃ" 'ti vissajjento

  @<Ja_XVII.3(=523).43: TÃvatiæsà ca ye devà tidasÃna¤ ca VÃsavo
                    tva¤ ca bhadde sukhÅ hohi,
                    gaccha ka¤¤e yathÃsukhan ti g. Ã. || Ja_XVII:135 ||>@

     Sà taæ vanditvà ten' eva suvaïïapallaÇkena devapuraæ gatÃ.


#<[page 161]>#
%<                    4. SaækhapÃlajÃtaka. (524.)                         161>%
     Tam attham pakÃsento S. tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVII.3(=523).44: Tassa pÃde gahetvÃna katvà ca naæ padakkhiïaæ
                    a¤jaliæ paggahetvÃna tamhà ÂhÃnà apakkami. || Ja_XVII:136 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).45: Yo ca tassÃsi pallaæko sovaïïasopavÃhano
                    sauttaracchadapa¤¤Ãso sahassapaÂiyatthato
                    taæ eva pallaækam Ãruyha agà devÃna santike. || Ja_XVII:137 ||>@

  @<Ja_XVII.3(=523).46: Tam okkam iva Ãyantiæ jalantaæ vijjutaæ yathÃ
                    patÅto sumano vitto devindo adadà varan ti. || Ja_XVII:138 ||>@

     Tattha okkamivà 'ti dÅpaæ viya, patÅto ti ÃdÅhi pi tuÂÂhÃkÃro va dassito, adadà varan ti Ãgantvà vanditvà ÂhitÃya tuÂÂho varaæ adÃsi.
     Sà tassa santikà varaæ gaïhantÅ osÃnagÃtham Ã.:

  @<Ja_XVII.3(=523).47: Vara¤ ce me ado Sakka sabbabhÆtÃnam issara
                    na isipalobhiyaæ gacche, etaæ Sakka varaæ vare ti. || Ja_XVII:139 ||>@

     Tass' attho: Sakka devarÃja sace me tvaæ varaæ ado puna isipalobhikÃya na gaccheyyaæ mà maæ etadatthÃya pahiïeyyÃsi etaæ varaæ varemÅti.
     S. tassa bhikkhuno i. d. Ã. s. p. j. s. (SaccapariyosÃne so bhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi): "Tadà Alambusà purÃïadutiyikà ahosi, IsisiÇgo ukkaïÂhitabhikkhu, pità mahÃisi aham evÃ" 'ti. AlambusajÃtakaæ.

                      $<4. SaækhapÃlajÃtaka.>$
     AriyÃvakÃso sÅti. Idaæ S. J. v. uposathakammaæ Ã. k.
Tadà hi S. "uposathike upÃsake sampahaæsetvà porÃïakapaï¬ità mahatiæ nÃgasampattiæ pahÃya uposathaæ upavasiæsu yevÃ" 'ti vatvà tehi yÃcito a. Ã.:
     A. RÃjagahe MagadharÃjà r. kÃresi. Tadà B. tassa ra¤¤o aggamahesiyà kucchimhi nibbatti, Duyyodhano ti 'ssa nÃmaæ kariæsu. So vayappatto TakkasilÃya sippaæ uggaïhitvà Ãgantvà pitaraæ addasa. Atha naæ pità rajje abhisi¤citvà isipabbajjaæ pabbajitvà uyyÃne vasi,


#<[page 162]>#
%<162                      XVII.CattÃlÅsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  B. divasassa tikkhattuæ pitu santikaæ agamÃsi, mahÃlÃbhasakkÃro udapÃdi. So tena palibodhena kasiïaparikammamattam pi kÃtuæ asakkonto cintesi "mahà me lÃbhasakkÃro, na sakkà mayà idha vasantena imaæ jaÂaæ bhindituæ, puttassa anÃrocetvà va a¤¤attha gamissÃmÅti" so ka¤ci ajÃnÃpetvà uyyÃnà nikkhamma MagadharaÂÂham atikkamitvà MahiæsakaraÂÂhe SaækhapÃladahato nÃma nikkhantÃya KaïïapeïïÃya nadiyà nivattane Candakapabbataæ nissÃya païïasÃlaæ katvà tattha vasanto kasiïaparikammaæ katvà jhÃnÃbhi¤¤aæ nibbattetvà u¤chÃcariyÃya yÃpesi. Tam enaæ SaækhapÃlo nÃma nÃgarÃjà mahantena parivÃrena Kaïïapeïïanadito nikkhamitvà antarantarà upasaækamati, so tassa dhammaæ deseti. Ath' assa putto pitaraæ daÂÂhukÃmo gataÂÂhÃnaæ ajÃnanto anuvijjÃpetvà "asukaÂÂhÃne nÃma vasatÅti" ¤atvà tassa dassanatthÃya mahantena parivÃrena tattha gantvà ekamante khandhÃvÃraæ nivesetvà katipayehi amaccehi saddhiæ assamapadÃbhimukho pÃyÃsi. Tasmiæ khaïe SaækhapÃlo mahantena parivÃrena dh.
suïanto nisÅdi, so taæ rÃjÃnaæ Ãgacchantaæ disvà isiæ vanditvà uÂÂhÃya pakkÃmi. RÃjà pitaraæ vanditvà paÂisanthÃraæ katvà nisÅditvà pucchi: "bhante katararÃjà nÃm' esa tumhÃkaæ santikaæ Ãgato" ti. "TÃta SaækhapÃlanÃgarÃjà nam' eso" ti. So tassa sampattiæ nissÃya nÃgabhavane lobhaæ katvà katipÃham vasitvà pitu bhikkhÃhÃraæ nibaddhaæ dÃpetvà attano nagaram eva gantvà catÆsu dvÃresu dÃnasÃlaæ kÃretvà sakala-JambudÅpaæ khobhento dÃnaæ datvà sÅlaæ rakkhitvà uposathakammaæ katvà nÃgabhavanaæ patthetvà ÃyupariyosÃne nÃgabhavane nibbattitvà SaækhapÃlanÃgarÃjà ahosi.


#<[page 163]>#
%<                    4. SaækhapÃlajÃtaka. (524.)                     163>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So gacchante kÃle tÃya sampattiyà vippaÂisÃrÅ hutvà tato paÂÂhÃya manussayoniæ patthento uposathavÃsaæ vasi, ath' assa nÃgabhavane vasantassa uposathavÃso na sampajjati, sÅlavinÃsaæ pÃpuïÃti, so tato paÂÂhÃya nÃgabhavanà nikkhamitvà KaïïapeïïÃya avidÆre mahÃmaggassa ca ekapadikamaggassa ca antare ekaæ vammÅkaæ parikkhipitvà uposathaæ adhiÂÂhÃya samÃdinnasÅlo "mama cammena atthikà cammamaæsÃdÅhi atthikà maæsÃdÅni harantÆ" 'ti attÃnaæ dÃnamukhe vissajjetvà vammÅkamatthake nipanno samaïadhammaæ karonto cÃtuddase pannarase vasitvà pÃÂipade nÃgabhÃvanaæ gacchati. Tasmiæ ekadivasaæ evaæ sÅlaæ samÃdiyitvà nipanne paccantagÃmavÃsino soÊasa janà "maæsaæ ÃharissÃmÃ" 'ti Ãvudhahatthà ara¤¤e carantà ki¤ci alabhitvà nivattà taæ vammÅkamatthake nipannaæ disvà "mayaæ ajja godhapotakaæ pi na labhimha, imaæ nÃgÃrÃjÃnaæ vadhitvà khÃdissÃmÃ" 'ti cintetvà "mahà kho pan' esa, gayhamÃno palÃyeyyÃpi, yathà nipannam eva taæ bhogesu sÆlehi vijjhitvà dubbalaæ katvà gaïhissÃmÃ" 'ti sÆlÃni ÃdÃya upasaækamiæsu. B-assÃpi sarÅraæ mahantaæ ekadoïikanÃvappamÃïaæ vattetvà ÂhapitasumanapupphadÃmaæ viya ji¤jukaphalasannibhehi akkhÅhi jayasumanapupphasadisena sÅsena samannÃgataæ ativiya sobhati, so tesaæ soÊasannaæ janÃnaæ padasaddena bhogantarato sÅsaæ nÅharitvà rattakkhÅni ummÅletvà te sÆlahatthe Ãgacchante disvà cintesi: "ajja mayhaæ manoratho matthakaæ pÃpuïissati, ahaæ attÃnaæ dÃnamukhe niyyÃdetvà viriyaæ adhiÂÂhahitvà nipanno, ime me sarÅraæ sattÅhi koÂÂetvà chiddavichiddaæ karonte kodhavasena akkhÅni ummÅletvà na olokessÃmÅti" attano sÅlabhedabhayena daÊhaæ adhiÂÂhÃnaæ adhiÂÂhÃya sÅsaæ bhogantare yeva pavesetvà nipajji.


#<[page 164]>#
%<164                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha naæ te upagantvà naÇguÂÂhe gahetvà ka¬¬hantà bhÆmiyaæ pÃtetvà tikhiïasÆlehi aÂÂhasu ÂhÃnesu vijjhitvà sakaïÂakà kÃÊavettayaÂÂhiyo pahÃramukhehi pavesetvà aÂÂhasu ÂhÃnesu kÃceh' ÃdÃya maggaæ paÂipajjiæsu. M. sÆlehi vijjhanato paÂÂhÃya ekaÂÂhÃne pi kodhavasena akkhÅni ummÅletvà te na olokesi, tassa aÂÂhahi kÃceh'ÃdÃya niyyamÃnassa sÅsaæ olambitvà bhÆmiyaæ pahari. Atha naæ "sÅsaæ assa olambatÅti" mahÃmagge nipajjÃpetvà taruïasÆlena nÃsÃpuÂe vijjhitvà rajjukaæ pavesetvà sÅsaæ ukkhipitvà ca koÂiyaæ laggetvà puna ukkhipitvà maggaæ paÂipajjiæsu. Tasmiæ khaïe VideharaÂÂhe MithilanagaravÃsÅ ùÊÃro nÃma kuÂumbiko pa¤ca sakaÂasatÃni ÃdÃya sukhayÃnake nisÅditvà gacchanto te bhojaputte B-aæ tathà gaïhitvà gacchante disvà tesaæ soÊasannam pi soÊasahi vÃhagoïehi saddhiæ pasataæ pasataæ suvaïïamÃsake sabbesaæ nivÃsanapÃrupaïÃni bhariyÃnaæ pi tesaæ vatthÃbharaïÃni datvà vissajjÃpesi. So nÃgabhavanaæ gantvà tattha papa¤caæ akatvà mahantena parivÃrena nikkhamitvà ùÊÃraæ upasaækamitvà nÃgabhavanassa vaïïaæ kathetvà taæ ÃdÃya nÃgabhavanaæ gantvà tÅhi nÃgaka¤¤Ãsatehi saddhiæ mahantam assa yasaæ datvà dibbehi kÃmehi santappesi.
ùÊÃro nÃgabhavane ekaæ vassaæ vasitvà dibbe kÃme paribhu¤jitvà "icchÃm' ahaæ samma pabbajitun" ti nÃgarÃjassa kathetvà pabbajitaparikkhÃre gahetvà nÃgabhavanato Himavantapadesaæ gantvà pabbajitvà tattha ciraæ vasitvà aparabhÃge cÃrikaæ caranto BÃraïasiæ patvà rÃjuyyÃne vasitvà punadivase bhikkhÃya nagaraæ pavisitvà rÃjadvÃraæ agamÃsi. Atha naæ BÃrÃïasirÃjà disvà iriyÃpathe pasÅditvà pakkosÃpetvà pa¤¤attÃsane nisÅdÃpetvà nÃnaggarasabhojanaæ bhojetvà a¤¤atarasmiæ nÅce Ãsane nisinno vanditvà tena saddhiæ sallapanto paÂhamaæ


#<[page 165]>#
%<                 4. SaækhapÃlajÃtaka. (524.)                        165>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  g. Ã.:

  @<Ja_XVII.4(=524).1: AriyÃvakÃso si pasannanetto
                    ma¤¤e bhavaæ pabbajito kulamhÃ,
                    kathan nu vittÃni pahÃya bhoge
                    pabbaji nikkhamma gharà sapa¤¤Ã 'ti. || Ja_XVII:140 ||>@

     Tattha ariyÃvakÃsosÅti niddosasundarasarÅrÃvakÃso abhirÆpo sÅti attho, pasannanetto ti pa¤cahi pasÃdehi yuttanetto, kulamhà ti khattiyabrÃhmaïakulà và seÂÂhikulà và pabbajito sÅti ma¤¤Ãmi, kathan nÆ 'ti kena nu kÃraïena kiæ Ãrammaïaæ katvà dhana¤ ca upabhoge ca pahÃya gharà nikkhamitvà pabbajito si sapa¤¤a paï¬itapurisà 'ti pucchati.
     Tatoparaæ tÃpasassa ca ra¤¤o ca vacanapaÂivacanavasena gÃthÃnaæ sambandho veditabbo:

  @<Ja_XVII.4(=524).2: Sayaæ vimÃnaæ naradeva disvÃ
                    mahÃnubhÃvassa mahoragassa
                    disvÃna pu¤¤Ãnaæ mahÃvipÃkaæ
                    saddhÃyÃhaæ pabbajito 'mhi rÃja. || Ja_XVII:141 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).3: Na kÃmakÃmà na bhayà na dosÃ
                    vÃcaæ musà pabbajità bhaïanti,
                    akkhÃhi me pucchito etam atthaæ,
                    sutvÃna me jÃyihiti-ppasÃdo. || Ja_XVII:142 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).4: Vaïijja raÂÂhÃdhipa gacchamÃno
                    pathe addasÃsim hi milÃcaputte
                    pavaÂÂakÃyaæ uragaæ mahantaæ
                    ÃdÃya gacchante pamodamÃne. || Ja_XVII:143 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).5: So 'haæ samÃgamma janinda tehi
                    saæhaÂÂhalomo avacasmi bhÅto:
                    kuhiæ ayaæ nÅyati bhÅmakÃyo,
                    nÃgena kiæ kÃhathà bhojaputtÃ. || Ja_XVII:144 ||>@


#<[page 166]>#
%<166                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%

  @<Ja_XVII.4(=524).6: NÃgo ayaæ nÅyati bhojanatthaæ
                    pavaÂÂakÃyo urago mahanto,
                    sÃdu¤ ca thÆla¤ ca mudu¤ ca maæsaæ
                    na tvaæ ras' {a¤¤Ãsi} Videhaputta. || Ja_XVII:145 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).7: Ito mayaæ gantvà sakaæ niketanaæ
                    ÃdÃya satthÃni vikopayitvÃ
                    maæsaæ thokkhÃma pamodamÃnÃ,
                    mayaæ hi vo sattavo pannagÃnaæ. || Ja_XVII:146 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).8: Sace ayaæ nÅyati bhojanatthaæ
                    pavaÂÂakÃyo urago mahanto
                    dadÃmi vo balivaddÃni soÊasa,
                    nÃgaæ imaæ mu¤catha bandhanasmÃ. || Ja_XVII:147 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).9: Addhà hi no bhakkho ayaæ manÃpo
                    bahÆ ca no uragà bhuttapubbÃ,
                    karoma te taæ vacanaæ AÊÃra,
                    mitta¤ ca no hohi Videhaputta. || Ja_XVII:148 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).10: Tad assu te bandhanà mocayiæsu
                    yaæ natthuto paÂimokkh' assa pÃse,
                    mutto ca so bandhanà nÃgarÃjÃ
                    pakkÃmi pÃcÅnamukho muhuttaæ. || Ja_XVII:149 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).11: GantvÃna pÃcÅnamukho muhuttaæ
                    puïïehi nettehi palokayÅ maæ,
                    tad ass' ahaæ piÂÂhito anvaga¤chiæ
                    dasaÇguliæ a¤jaliæ paggahetvÃ. || Ja_XVII:150 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).12: Gacch' eva kho tvaæ taramÃnarÆpo,
                    mà taæ amittà punar aggahesuæ,
                    dukkho hi luddehi punà samÃgamo,
                    adassanaæ bhojaputtÃna gaccha. || Ja_XVII:151 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).13: AgamÃsi so rahadaæ vippasannaæ
                    nÅlobhÃsaæ ramaïÅyaæ sutitthaæ>@


#<[page 167]>#
%<                    4. SaækhapÃlajÃtaka. (524.)                      167>%
@<                    samotataæ jambuhi vetasÃhi,
                    pÃvekkhi niÂÂiïïabhayo paÂÅto. || Ja_XVII:152 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).14: So taæ pavissa nacirassa nÃgo
                    dibbena me pÃtur ahÆ janinda,
                    upaÂÂhahÅ maæ pitaraæ va putto
                    hadayaÇgamaæ kaïïasukhaæ bhaïanto. || Ja_XVII:153 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).15: Tvaæ me si mÃtà ca pità ca AÊÃra
                    abbhantaro pÃïadado sahÃyo,
                    saka¤ ca iddhiæ paÂilÃbhito smi,
                    AÊÃra passa me nivesanÃni
                    pahÆtabhakkhaæ bahuannapÃnaæ
                    MasakkasÃraæ viya VÃsavassà 'ti. || Ja_XVII:154 ||>@

     Tattha vimÃnan ti SaækhapÃlanÃgara¤¤o anekasatanÃÂakasampatisampannaæ ka¤canamaïivimÃnaæ, pu¤¤Ãnan ti tena katÃnaæ pu¤¤Ãnaæ mahantaæ vipÃkaæ disvà kamma¤ ca phala¤ ca paraloka¤ ca saddahitvà pavattÃya saddhÃya ahaæ pabbajito, na kÃmakÃmà ti na vatthukÃmena na pi bhayadosehi musà bhaïanti, jÃyihitÅti bhante tumhÃkaæ vacanaæ sutvà mayham pi pasÃdo somanassaæ jÃyissati, vaïijjan ti vaïijjakammaæ karissÃmÅti gacchanto, pathe addasÃsin ti pa¤cannaæ sakaÂasatÃnaæ purato sukhayÃnake nisÅditvà gacchanto mahÃmagge janapadamanusse addasaæ, pavaÂÂakÃyan ti va¬¬hitakÃyaæ, ÃdÃyà 'ti aÂÂhahi kÃcehi gahetvÃ, avacasmin ti abhÃsiæ, bhÅmakÃyo ti bhayajanakakÃyo, bhojaputtà ti luddake piyasamudÃcÃrenÃlapati, Vedehaputtà 'ti VideharaÂÂhavÃsitÃya AÊÃraæ Ãlapiæsu, vikopayitvà ti chinditvÃ, mayaæ hi vo sattavo ti mayaæ pannagÃnaæ verino nÃma, bhojanatthà ti khÃdanatthÃya, mitta¤ca no hohÅti tvaæ amhÃkaæ mitto hohi, kataguïaæ jÃna, tadassu te ti mahÃrÃja tehi bhojaputtehi evaæ vutte ahaæ tesaæ soÊasavÃhagoïe nivÃsanapÃrupanÃni pasatam pasataæ suvaïïamÃsake bhariyÃna¤ ca tesaæ {vatthÃlaækÃraæ} adÃsiæ, atha SaækhapÃlanÃgarÃjÃnaæ bhÆmiyaæ nippajjÃpetvà attano kakkhaÊatÃya kaïÂakÃcità kÃÊavettalatà koÂiyaæ gahetvà Ãka¬¬hituæ Ãrabhiæsu, athÃhaæ nÃgarÃjÃnaæ kilamantaæ disvà akilamanto va asinà tà latà chinditvà dÃrakÃnaæ kaïïavedhato vaÂÂinÅharaïaniyÃmena adukkhÃpento saïikaæ nÅhariæ, tasmiæ kÃle te bhojaputtà yaæ bandhanaæ assa natthuto pavesetvà pÃse paÂimokkhaæ tasmà bandhanà taæ uragaæ mocayiæsu,


#<[page 168]>#
%<168                      XVII. CattÃlÅsanipÃta>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tassa nÃsato saha pÃsena naæ rajjukaæ nÅhariæsÆ 'ti dÅpeti, iti te uragaæ vissajjetvà thokaæ gantvà ayaæ urago bubbalo matakÃle naæ gahetvà va gacchissÃmà 'ti nilÅyiæsu, puïïehÅti so pi muhuttaæ pÃcÅnamukho gantvà assupuïïehi nettehi maæ palokayi, tadassahan ti tadà assa ahaæ, gacchevà 'ti evaæ taæ avacan ti vadati, rahadan ti Kaïïapeïïadahaæ, samotatan ti ubhayatÅresu jamburukkhavetasarukkhehi otataæ vitataæ, nittiïïabhayo patÅto ti so kira taæ rahadaæ pavisanto AÊÃrassa nipaccÃkÃraæ dassetvà yÃva naÇguÂÂhà otari, udake paviÂÂhapaviÂÂhaÂÂhÃnam ev' assa nibbaïaæ ahosi, tasmà nittiïïabhayo patÅto haÂÂhatuÂÂho pÃvekkhi, pavissà 'ti pavisitvÃ, dibbena me ti nÃgabhavane pamÃdaæ anÃpajjitvà mayi KaïïapeïïatÅraæ anatikkamante yeva dibbena parivÃrena mama purato pÃtur ahosi, upaÂÂhahÅti upÃgami, abbhantaro ti hadayamaæsasadiso, passa me ti tvaæ mama bahÆpakÃro sakkÃraæ te karissÃmi passa me nivesanÃni mama nÃgabhavanaæ passa, MasakkasÃraæ viyà 'ti MasakkasÃro vuccati osakkanaparisakkanÃbhÃvena ghanasÃratÃya ca SinerupabbatarÃjÃ, ayaæ pana tattha mÃpitaæ TÃvatiæsabhavanaæ sandhÃy' evam Ãha.
     MahÃrÃja evaæ vatvà so nÃgarÃjà uttariæ attano bhavanaæ vaïïento gÃthadvayam Ãha:

  @<Ja_XVII.4(=524).16: Taæ bhÆmibhÃgehi upetarÆpaæ,
                    asakkharà c' eva mudÆ subhà ca
                    nÅcÃtiïà apparajà ca bhÆmi
                    pÃsÃdikà yattha jahanti sokaæ || Ja_XVII:155 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).17: AnÃvakulà veÊuriyÆpanÅlÃ,
                    catuddisaæ ambavanaæ surammaæ,
                    pakkà ca pesÅ ca phalà suphullÃ,
                    niccotukà dhÃrayantÅ phalÃnÅti. || Ja_XVII:156 ||>@

     Tattha asakkharà ti yà tattha bhÆmi pÃsÃïasakkhararahitÃ, mudu subhà ka¤canarajatamaïimayà sattaratanavÃlikÃkiïïÃ, nÅcÃtiïà ti indagopakapiÂÂhisadisavaïïehi nÅcatiïehi samannÃgatÃ, apparajà ti paæsurahitÃ, yattha jahanti sokan ti yattha paviÂÂhamattà va nissokà honti, anÃvakulà ti na avakulà akhanimà ukkulabhÃvarahità va samasaïÂhitÃ,


#<[page 169]>#
%<                    4. SaækhapÃlajÃtaka. (524.)                        169>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  veÊuriyÆpanÅlà ti veÊuriyena upanÅlÃ, tasmiæ nÃgabhavane veÊuriyamayà pasannasalilà nÅlobhÃsà anekavaïïakamaluppalasa¤channà pokkharaïÅti attho, catuddisan ti tassà pokkharaïiyà catÆsu disÃsu, pakkà cà 'ti tasmiæ ambavane ambarukkhe pakkaphalà ca addhapakkaphalà ca taruïaphalà ca phullità yevà 'ti attho, niccotukà ti channam pi utÆnaæ anurÆpehi pupphaphalehi samannÃgatà ti.

  @<Ja_XVII.4(=524).18: Tesaæ vanÃnaæ naradeva majjhe
                    nivesanaæ bhassarasannikÃsaæ
                    rajataggaÊaæ sovaïïamayaæ uÊÃraæ
                    obhÃsatÅ vijjur iv' antalikkhe || Ja_XVII:157 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).19: Maïimayà sovaïïamayà uÊÃrÃ
                    anekacittà satataæ sunimmitÃ
                    paripÆra ka¤¤Ãhi alaækatÃhi
                    suvaïïakÃyÆradharÃhi rÃja. || Ja_XVII:158 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).20: So SaækhapÃlo taramÃnarÆpo
                    pÃsÃdam Ãruyha anomavaïïo
                    sahassathambhaæ atulÃnubhÃvaæ
                    yatth' assa bhariyà mahesŠahosi. || Ja_XVII:159 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).21: Ekà ca nÃrÅ taramÃnarÆpÃ
                    ÃdÃya veÊuriyamayaæ mahagghaæ
                    subhaæ maïiæ jÃtimantÆpapannaæ
                    acodità Ãsanam abbhihÃsi. || Ja_XVII:160 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).22: Tato maæ urago hatthe gahetvÃ
                    nisÅdayÅ pamukhamÃsanasmiæ:
                    idam Ãsanaæ atrabhavaæ nisÅdatu,
                    bhavaæ hi me a¤¤ataro garÆnaæ. || Ja_XVII:161 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).23: A¤¤Ã ca nÃrÅ taramÃnarÆpÃ
                    ÃdÃya vÃriæ upasaækamitvÃ
                    pÃdÃni pakkhÃlayi me janinda
                    bhariyà ca bhattÆ patino piyassa. || Ja_XVII:162 ||>@


#<[page 170]>#
%<170                     XVII.  CattÃlÅsanipÃta.>%

  @<Ja_XVII.4(=524).24: Aparà ca nÃrÅ taramÃnarÆpÃ
                    paggayha sovaïïamayà pÃtiyÃ
                    anekasÆpaæ vividhaæ viya¤janaæ
                    upanÃmayÅ bhatta manu¤¤arÆpaæ. || Ja_XVII:163 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).25: Turiyehi maæ BhÃrata bhuttavantaæ
                    upaÂÂhahuæ bhattu mano viditvÃ
                    tatuttariæ maæ nipati mahantaæ
                    dibbehi kÃmehi anappakehÅti. || Ja_XVII:164 ||>@

     Tattha nivesanan ti pÃsÃdo, bhassarasannikÃsan ti pabhassaradassanaæ, rajataggaÊan ti rajatadvÃrakavÃÂaæ, maïimayà ti evarÆpà tattha kÆÂÃgÃrà ca gabbhà ca, paripÆrà ti sampuïïaæ, so SaækhapÃlo ti mahÃrÃja ahaæ evaæ tasmiæ nÃgabhavanaæ vaïïente taæ daÂÂhukÃmo ahosiæ, atha maæ tattha netvà so SaækhapÃlo hatthe gahetvà taramÃno veluriyathambhehi sahassathambhaæ pÃsÃdaæ Ãruyha yasmiæ ÂhÃne assa mahesÅ ahosi taæ ÂhÃnaæ isÅti dÅpeti, ekà cà 'ti mayi pÃsÃdaæ abhirÆÊhe ekà itthi a¤¤ehi pi maïÅhi jÃtimantehi upetaæ sabbaæ veÊuriyÃsanaæ tena nÃgarÃjena avuttà va, abbhihÃsiti abhihari, attharÅti vuttaæ hoti, pamukhamÃsanasmin ti pamukhÃsanasmiæ, uttamÃsane nisÅdÃpesÅti attho. garÆnan ti mÃtÃpitunnaæ me tvaæ a¤¤ataro ti vatvà nisÅdÃpeti, vividhaæ viya¤janan ti vividhavya¤janaæ, bhattamanu¤¤arÆpan ti bhattaæ manu¤¤arÆpaæ, BhÃratà 'ti rÃjÃnaæ Ãlapati, bhuttavantan ti bhuttÃviæ katabhattakiccaæ upaÂÂhahanti, anekasatehi turiyehi gandhabbaæ kurumÃnà upaÂÂhahiæsu, bhattumano viditvà ti attano patino cittaæ jÃnitvÃ, tatuttarin ti tato gandhabbakaraïato uttariæ, maæ nipatÅti so nÃgarÃjà maæ upasaækami, mahantaæ dibbehÅti mahantehi uÊÃrehi dibbehi kÃmehi tehi ca pana na appehi na appakehi.
     Evaæ upasaækamitvà ca pana

  @<Ja_XVII.4(=524).26: Bhariyà mam' età tisatà AÊÃra
                    sabb' atthamajjhà padumuttarÃbhÃ,
                    AÊÃra età su te kÃmakÃro
                    dadÃmi te tà paricÃrayassÆ 'ti gÃtham Ãha. || Ja_XVII:165 ||>@

     Tattha sabb' atthamajjhà ti sabbà atthamajjhÃ, pÃïinà gahitappamÃïamajjhà ti attho, aÂÂhakathÃyaæ pana sumajjhà ti pÃÂho, padumuttarÃbhà ti padumavaïïauttarÃbhÃ,


#<[page 171]>#
%<                    4. SaækhapÃlajÃtaka. (524.)                       171>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  padumavaïïacchaviyo ti attho, paricÃrayassÆ 'ti pÃdaparicÃrikà karohÅti vatvà tÅhi itthisatehi saddhiæ mahÃsampattiæ mayhaæ adÃsi.
     So Ãha:

  @<Ja_XVII.4(=524).27: Saævaccharaæ dibbaras' ÃnubhutvÃ
                    tadass' ahaæ uttariæ paccabhÃsiæ:
                    nÃgass' idaæ kinti katha¤ ca laddhaæ
                    kath' ajjhagamÃsi vimÃnaseÂÂhaæ. || Ja_XVII:166 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).28: Adhicca laddhaæ pariïÃmajan te
                    sayaækataæ udÃhu devehi dinnaæ,
                    pucchÃmi te nÃgarÃja tam atthaæ,
                    kath' ajjhagamÃsi vimÃnaseÂÂhan ti. || Ja_XVII:167 ||>@

     Tattha dibbarasÃnubhutvà ti dibbakÃmaguïarase anubhavitvÃ, tadassahan ti tadÃssa ahaæ, nÃgassidan ti bhadramukhassa SaækhapÃlanÃgassa idaæ sampattijÃtaæ, kin ti kiæ nÃma kammaæ katvà laddhaæ, katham etaæ vimÃnaseÂÂhaæ tvaæ ajjhagamÃsÅti, iti naæ ahaæ pucchiæ adhicca laddhan ti ahetunà laddhaæ, pariïÃmajante ti kenaci tava atthÃya paniïÃmiÂattà pariïÃmato jÃtaæ, sayaækatan ti kÃrake pakkositvà ratanÃni datvà kÃritan ti.
     Tatoparà dvinnam pi vacanapaÂivacanagÃthà ca

  @<Ja_XVII.4(=524).29: NÃdhicca laddhaæ na pariïÃmajam me
                    na sayaækataæ na pi devehi dinnaæ,
                    sakehi kammehi apÃpakehi
                    pu¤¤ehi me laddham idaæ vimÃnaæ. || Ja_XVII:168 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).30: Kin te vataæ kiæ pana brahmacariyaæ
                    kissa suciïïassa ayaæ vipÃko,
                    akkhÃhi me nÃgarÃje tam atthaæ:
                    kathan nu te laddhaæ idaæ vimÃnaæ. || Ja_XVII:169 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).31: RÃjà ahosiæ MagadhÃnam issaro
                    Duyyodhano nÃma mahÃnubhÃvo,>@


#<[page 172]>#
%<172                  XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
@<                    so ittaraæ jÅvitaæ saæviditvÃ
                    asassataæ vipariïÃmadhammaæ || Ja_XVII:170 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).32: Anna¤ ca pÃna¤ ca pasannacitto
                    sakkacca dÃnaæ vipulaæ adÃsi,
                    opÃnabhÆtaæ me gharaæ tadÃsi,
                    santappità samaïabrÃhmaïà ca. || Ja_XVII:171 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).33: Tam me vataæ taæ pana brahmacariyaæ
                    tassa suciïïassa ayaæ vipÃko,
                    ten' eva me laddham idaæ vimÃnaæ
                    pahÆtabhakkhaæ bahuannapÃnaæ || Ja_XVII:172 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).34: Naccehi gÅtehi upetarÆpaæ
                    ciraÂÂhitikaæ, na ca sassat'Ãyaæ,
                    appÃnubhÃvà taæ mahÃnubhÃvaæ
                    tejassinaæ hanti atejavanto,
                    kim eva dÃÂhÃvudha kiæ paÂicca
                    hatthattham Ãga¤chi vanibbakÃnaæ. || Ja_XVII:173 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).35: Bhayan nu te anvagataæ mahantaæ
                    tejo nu te nÃnvagaæ dantamÆlam,
                    kim eva dÃÂhÃvudha kiæ paÂicca
                    kilesam Ãpajji vanibbakÃnaæ. || Ja_XVII:174 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).36: Na me bhayaæ anvagataæ mahantaæ
                    tejo na sakkà mama tehi hantuæ,
                    sata¤ ca dhammÃni sukittitÃni
                    samuddavelà va duraccayÃni. || Ja_XVII:175 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).37: CÃtuddasiæ pannarasi¤ c' AÊÃra
                    uposathaæ niccam upÃvasÃmi,
                    athÃgamuæ soÊasa bhojaputtÃ
                    rajjuæ gahetvÃna daÊha¤ ca pÃsaæ. || Ja_XVII:176 ||>@


#<[page 173]>#
%<                    4. SaækhapÃlajÃtaka. (524.)                     173>%

  @<Ja_XVII.4(=524).38: BhetvÃna nÃsaæ atikassa rajjuæ
                    nayiæsu maæ sampaÂiggayha luddÃ,
                    etÃdisaæ dukkham ahan titikkhiæ
                    uposathaæ appaÂikopayanto. || Ja_XVII:177 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).39: EkÃyane taæ pathe addasÃsiæ
                    balena vaïïena upetarÆpaæ,
                    siriyà ca pa¤¤Ãya ca bhÃvito si,
                    kimatthiyaæ nÃga tapo karosi. || Ja_XVII:178 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).40: Na puttahetu na dhanassa hetu (= IV 466|11)
                    na Ãyuno cÃpi AÊÃra hetu,
                    manussayoniæ abhipatthayÃno
                    tasmà parakkamma tato karomi. || Ja_XVII:179 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).41: Tvaæ lohitakkho vihatantaraæso
                    alaækato kappitakesamassu
                    surosito lohitacandanena
                    gandhabbarÃjà va disà pabhÃsasi. || Ja_XVII:180 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).42: Deviddhipatto si mahÃnubhÃvo
                    sabbehi kÃmehi samaÇgibhÆto,
                    pucchÃmi taæ nÃgarÃje tam atthaæ:
                    seyyo ito kena manussaloko. || Ja_XVII:181 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).43: AÊÃra nä¤atra manussalokÃ
                    suddhÅ ca saævijjati sa¤¤amo vÃ,
                    aha¤ ca laddhÃna manussayoniæ
                    kÃhÃmi jÃtÅmaraïassa antaæ. || Ja_XVII:182 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).44: Saævaccharo me vusito tav' antike,
                    annena pÃnena upaÂÂhito 'smi,
                    ÃmantayitvÃna palemi nÃga,
                    cirappavuttho 'smi ahaæ janinda. || Ja_XVII:183 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).45: Puttà ca dÃrà c' anujÅvino ca
                    niccÃnusiÂÂhà upatiÂÂhate taæ,>@


#<[page 174]>#
%<174                     XVII. CattÃlisanipÃta.>%
@<                    kaccin nu te nÃbhisaæsittha koci,
                    piyaæ hi me dassanaæ tuyh' AÊÃra. || Ja_XVII:184 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).46: Yathà ca mÃtà ca pità c' agÃre
                    putto piyo paÂivihito va seyyo
                    tato pi mayhaæ idha-m-eva seyyo
                    cittaæ hi te nÃga mayÅ pasannaæ. || Ja_XVII:185 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).47: MaïÅ mama vijjati lohitaæko
                    dhanÃhÃro maïiratanaæ uÊÃraæ,
                    ÃdÃya taæ gaccha sakaæ niketaæ
                    laddhà dhanaæ taæ maïim ussajassÆ 'ti. || Ja_XVII:186 ||>@

     Tattha kinte vatan ti kiæ tava vatasamÃdÃnaæ, brahmacariyan ti seÂÂhacariyaæ, opÃnabhÆtan ti catumahÃpathe khatapokkharaïÅ viya dhammikasamaïabrÃhmaïÃnaæ yathÃsukhaæ paribhu¤jitabbavibhavaæ, na ca sassatÃyan ti ciraÂÂhitikaæ samÃnam pi kataæ mayhaæ sassataæ na hotÅti me kathesi, appÃnubhÃvà ti bhojaputte sandhÃyÃha, hantÅti aÂÂhasu ÂhÃnesu sÆlehi vijjhantà kiækÃraïà haniæsu, kiæ paÂiccà 'ti kiæ sandhÃya tvaæ tadà tesaæ hatthatthaæ Ãga¤chi vasaæ upagato, vanibbakÃnan ti bhojaputtà idha vanibbakà ti vuttÃ, tejo nu te nÃnvagaæ dantamÆlan ti kin nu tava te bhojaputte disvà tadà bhayaæ mahantaæ anvÃgataæ udÃhu visaæ dantamÆlaæ na anvÃgataæ, kilesan ti dukkhaæ, vanibbakÃnan ti bhojaputtÃnaæ santike, bhojaputte nissÃyà 'ti attho, tejo na sakkà mama tehi hantun ti mama visatejo a¤¤assa tejena abhihantum pi na sakkÃ, satan ti BuddhÃdÅnaæ dhammÃnÅti sÅlasamÃdhipa¤¤ÃkhantianuddayamettÃbhÃvanÃsaækhÃtadhammÃ, sukittitÃnÅti suvaïïitÃni sukathitÃni, kin ti katvà ti samuddavelà va, tÃni hi tehi samuddavelà viya sappurisehi jÅvikattham pi duraccayÃnÅti vaïïitÃni, tasmà ahaæ sÅlabhedabhayena khantimettÃsamannÃgato hutvà mama kopassa sÅlavelaæ atikkamituæ nÃdÃsin ti Ãha, imissà pana SaækhapÃladhammadesanÃya dasa pÃramiyo labbhanti, tadà hi M-ena sarÅrassa pariccattabhÃvo dÃnapÃramÅ nÃma hoti, tathÃrÆpena pi visatejena sÅlassa abhinnattà sÅlapÃramÅ, nÃgabhavanato nikkhamitvà samaïadhammakaraïaæ nekkhammapÃramÅ, ida¤ c' ida¤ ca kÃtuæ vaÂÂatÅti saævidahanaæ pa¤¤ÃpÃramÅ, adhivÃsanaviriyaæ viriyÃpÃramÅ, adhivÃsanakhanti khantipÃramÅ, saccasamÃdÃnaæ saccapÃramÅ, mama sÅlaæ na bhindissÃmÅti adhiÂÂhÃnaæ adhiÂÂhÃnapÃramÅ, anuddayabhÃvo mettÃpÃramÅ,


#<[page 175]>#
%<                    4. SaækhapÃlajÃtaka. (524.)                        175>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  vedanÃya majjhattabhÃvo upekkhÃpÃramÅ, athÃgamun ti ath' ekadivasaæ vammikamatthake nipannaæ disvà soÊasa bhojaputtà khararajju¤ ca daÊhapÃsa¤ ca sÆlÃni ca gahetvà mama santikaæ ÃgatÃ, bhetvÃnà 'ti mama sarÅraæ aÂÂhasu thÃnesu bhinditvà kaïÂakalatà pavesetvÃ, nÃsaæ atikassa rajjun ti thokaæ gantvà sÅsaæ olambantaæ disvà mahÃmagge nipajjÃpetvà puna nÃsam pi me bhinditvà rajjuæ atikassa kÃcakoÂiyaæ laggetvà samantato pariggahetvà maæ nayiæsu, addasaæsÆ 'ti samma SaækhapÃla te bhojaputtà ekÃyane ekagamane jaæghapadikamagge taæ balena vaïïena upetarÆpaæ passiæsu, tvaæ pana issariyasobhaggasiriyà ca pa¤¤Ãya ca bhÃvito va¬¬hito, so tvaæ evarÆpo samÃno kimatthaæ tapaæ karosi, kiæ icchanto uposathÃvÃsaæ vasasi, sÅlaæ rakkhasÅti pi pÃÂho ahaæ ekÃyane mahÃmagge taæ addasan ti attho, abhipatthayÃno ti patthento, tasmà ti yasmà manussayoniæ patthemi tasmà viriyena parakkamitvà tapokammaæ karomÅti, surosito ti suanulitto, ito ti imamhà nÃgabhavanà mama manussaloko kena uttaritaro ti, suddhÅti maggaphalanibbÃnasaækhÃtà visuddhi, saæyamo ti sÅlaæ, idaæ so manussaloke va BuddhapaccekabuddhÃnaæ uppattiæ sandhÃyÃha, kÃhÃmÅti attano appaÂisandhikabhÃvaæ karonto jÃtimaraïassa antaæ karissÃmÅti, evaæ-mahÃrÃja so SaækhapÃlo manussalokaæ vaïïesÅti, saævaccharo me ti evaæ mahÃrÃja tasmiæ manussalokaæ vaïïente ahaæ pabbajjÃya sinehaæ katvà etad avocaæ, tattha upaÂÂhito 'smÅti annapÃnehi c' eva dibbehi ca kÃmaguïehi pariciïïo mÃnito, paÊemÅti paremi gacchÃmi, cirappavuttho 'smÅti ahaæ manussalokato cirappavuttho.
nÃbhisaæsitthà 'ti kacci nu mama puÂÂÃdÅsu koci taæ nu akkosi paribhÃsÅti pucchati, nÃbhisajjethà 'ti pÃÂho, na kopesÅti attho, paÂivihito ti paÂijaggito, maïi maman ti sace samma AÊÃra gacchasi yeva evaæ sante mama lohitaæko dhanÃharaïo sabbakÃmadado maïi saævijjati, taæ uÊÃraæ maïiratanaæ ÃdÃya tava gehaæ gaccha, tattha imassÃnubhÃvena yÃvadicchakaæ laddhà dhanaæ puna imaæ maïiæ ossajassu ossajanto ca a¤¤attha anussajitvà attano udakacÃÂiyaæ ossajeyyÃsÅti vatvà mayhaæ maïiratanaæ upanesÅti vadati.
     Evaæ vatvà AÊÃro "athÃhaæ mahÃrÃja taæ nÃgarÃjÃnaæ `samma nÃhaæ dhanen' atthiko, pabbajituæ pana icchÃmÅti' pabbajitaparikkhÃre yÃcitvà ten' eva saddhiæ nÃgabhavanà nikkhamitvà taæ nivattetvà Himavantaæ pavisitvà pabbajito"


#<[page 176]>#
%<176                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti vatvà ra¤¤o dhammakathaæ kathento gÃthadvayaæ Ã.:

  @<Ja_XVII.4(=524).48: DiÂÂhà mayà mÃnusikÃpi kÃmÃ
                    asassatà vipariïÃmadhammÃ,
                    ÃdÅnavaæ kÃmaguïesu disvÃ
                    saddhÃy' ahaæ pabbajito 'mhi rÃja. || Ja_XVII:187 ||>@

  @<Ja_XVII.4(=524).49: DumapphalÃn' eva patanti mÃnavÃ
                    daharà ca vuddhà ca sarÅrabhedÃ,
                    etam pi disvà pabbajito 'mhi rÃja
                    apaïïakaæ sÃma¤¤am eva seyyo. || Ja_XVII:188 ||>@

     Tattha saddhÃyà 'ti kamma¤ ca phala¤ ca nibbÃna¤ ca saddahitvÃ, dumapphalÃnevà 'ti yathà rukkhaphalÃni pakkÃni pi apakkÃni pi patanti tathà daharà ca vuddhà ca patanti, apaïïakan ti aviruddhaæ niyyÃnikaæ, sÃma¤¤ameva seyyo ti pabbajjà va uttamà ti pabbajjÃya guïaæ disvà pab{bajito} 'mhi mahÃrÃjà 'ti.
     Taæ sutvà rÃjà anantaraæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVII.4(=524).50: Addhà have sevitabbà sapa¤¤Ã
                    bahussutà ye bahuÂhÃnacintino,
                    nÃga¤ ca sutvÃna tava¤ c' AÊÃra
                    karomi pu¤¤Ãni anappakÃnÅti. || Ja_XVII:189 ||>@

     Tattha ye bahuÂhÃnacintino ti ye ca bahÆni kÃraïÃni jÃnanti, nÃgan ti tathà appamÃdavihÃriæ nÃgarÃjÃna¤ ca tava ca vacanaæ sutvÃ.
     Ath' assa ussÃhaæ janento tÃpaso osÃnagÃtham Ã.:

  @<Ja_XVII.4(=524).51: Addhà have sevitabbà sapa¤¤Ã
                    bahussutà ye bahuÂhÃnacintino,
                    nÃga¤ ca sutvÃna mama¤ ca rÃja
                    karohi pu¤¤Ãni anappakÃnÅti. || Ja_XVII:190 ||>@


#<[page 177]>#
%<                  5. CullasutasomajÃtaka. (525.)                        177>%
     Evaæ so ra¤¤o dh. desetvà tatth' eva cattÃro vassÃnamÃse vasitvà puna Himavantaæ gantvà yÃvajÅvaæ cattÃro brahmavihÃre bhÃvetvà BrahmalokÆpago ahosi. SaækhapÃlo pi yÃvajÅvaæ uposathavÃsaæ vasi, rÃjà ca dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karitvà yathÃkammaæ gato.
     S. i. d. Ã. j. s.: "Tadà pità tÃpaso Kassapo ahosi, BÃrÃïasirÃjà ùnando, AÊÃro SÃriputto, SaækhapÃlo aham evÃ" 'ti. SaækhÃpÃlajÃtakaæ.

                      $<5. CullasutasomajÃtaka.>$
     ùmantayÃmi nigaman ti. Idaæ S. J. v. nekkhammapÃramiæ Ã. k. Paccuppannavatthuæ MahÃnÃradakassapajÃtakasadisam eva.
     A. pana BÃrÃïasÅ Sudassanaæ nÃma nagaraæ ahosi, taæ Brahmadatto nÃma rÃjà ca ajjhÃvasi. B. tassa aggamahesiyà kucchimhi nibbatti, tassa puïïacandasassirikaæ mukhaæ ahosi, ten' assa SomakumÃro ti nÃmaæ kariæsu. So vi¤¤Ætaæ patto sutavitto savanasÅlo ahosi, tena naæ Sutasomo ti sa¤jÃniæsu. So vayappatto TakkasilÃya sippaæ uggahetvà Ãgato pitu santikà setacchattaæ labhitvà dhammena r. kÃresi, mahantaæ issariyaæ ahosi, tassa Candadevi-pamukhÃni soÊasa itthisahassÃni ahesuæ. So aparabhÃge puttadhÅtÃhi va¬¬hento gharÃvÃse anabhirato ara¤¤aæ pavisitvà pabbajitukÃmo ahosi.
'So ekadivasaæ kappakaæ Ãmantetvà "yadà me samma sirasmiæ phalitaæ passeyyÃsi atha me ÃroceyyÃsÅti" Ãha. Kappako tassa vacanaæ sampaÂicchitvà aparabhÃge phalitaæ disvà Ãrocetvà "tena hi naæ samma kappaka uddharitvà mama hatthe patiÂÂhÃpehÅti" vutto suvaïïasaï¬Ãsena uddharitvà hatthe Âhapesi. Taæ disvà M. "jarÃya me sarÅraæ abhibhÆtan" ti bhÅto tam phalitaæ gahetvà va pÃsÃdà otaritvà mahÃjanassa dassanaÂÂhÃne pa¤¤attarÃjapallaæke nÅsÅditvà senÃpatipamukhÃni asÅtiamaccasahassÃni purohitapamukhÃni saÂÂhibrÃhmaïasahassÃni a¤¤e ca raÂÂhikanegamÃdayo bahÆ pakkosÃpetvÃ


#<[page 178]>#
%<178                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "sirasmiæ me phalitaæ jÃtaæ, mahallako 'smi, mama pabbajjabhÃvaæ jÃnÃthÃ" 'ti paÂhamaæ g. Ã.:

  @<Ja_XVII.5(=525).1: ùmantayÃmi nigamaæ mittÃmacce parÅsaje:
                    sirasmiæ phalitaæ jÃtaæ, pabbajjaæ dÃni roc' ahan ti. || Ja_XVII:191 ||>@

     Tattha ÃmantayÃmÅti jÃnÃpemi, rocahan ti rocemi ahaæ, tassa me bhonto pabbajanabhÃvaæ jÃnÃthà 'ti.
     Taæ sutvà tesu ekeko visÃdappatto hutvÃ

  @<Ja_XVII.5(=525).2: Abhumme kathan nu bhaïasi
                    sallam me deva urasi kampesi,
                    sattasatà te bhariyÃ
                    kathan nu te tà bhavissantÅti g. Ã. || Ja_XVII:192 ||>@

     Tattha abhumme ti ava¬¬hiæ, urasikampesÅti urasmiæ nisitaæ sattiæ cÃresi, sattasatà ti samajÃtikà khattiyaka¤¤Ã sandhÃy' etaæ vuttaæ, kathannu te tà bhavissantÅti tÃta tava bhariyÃyo tayi pabbajite anÃthà nippaccayà kathaæ bhavissanti, età anÃthà katvà tumhÃkaæ pabbajjà nÃma yuttà ti.
     Tato M. tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVII.5(=525).3: Pa¤¤Ãyihinti etÃ,
                    daharÃ, a¤¤am pi tà gamissanti,
                    sagga¤ ca patthayÃno
                    tena-m-ahaæ pabbajissÃmÅti. || Ja_XVII:193 ||>@

     Tattha pa¤¤ÃyihintÅti attano kammena pa¤¤Ãyissanti, ahaæ etÃsaæ kiæ homi, sabbà p' età daharÃyo, a¤¤o rÃjà bhavissati, taæ età gamissantÅti.
     Amaccà B-assa paÂivacanaæ dÃtuæ asakkontà tassa mÃtu santikaæ gantvà tam atthaæ Ãrocesuæ. Sà turitaturità ÃgantvÃ


#<[page 179]>#
%<                   5. CullasutasomajÃtaka (525.)                        179>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "saccaæ kira tvaæ tÃta pabbajitukÃmo" ti vatvà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVII.5(=525).4: Dulladdham me Ãsi
                    Sutasoma yassa te ahaæ mÃtÃ
                    yaæ me vilapantiyÃ
                    anapekho pabbajasi deva. || Ja_XVII:194 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).5: Dulladdham me Ãsi
                    Sutasoma yaæ taæ ahaæ vijÃyissam
                    yaæ me vilapantiyÃ
                    anapekho pabbajasi deva. || Ja_XVII:195 ||>@

     Tattha dulladdhan ti yaæ etaæ mayà labhantiyà puttaæ jammaæ laddhan ti dulladdhaæ, yaæ me ti yena kÃraïena mayi nÃnappakÃraæ vilapantiyà tvaæ pabbajituæ icchasi tena kÃraïena tÃdisassa puttassa labhanaæ mama dulladdhaæ nÃma.
     B. evaæ paridevamÃnÃya pi mÃtarà saddhiæ ki¤ci na kathesi. Sà roditvà sayam eva ekamantaæ ahosi. Ath' assa pitu Ãrocesuæ. So Ãgantvà ekaæ tÃva g. Ã.:

  @<Ja_XVII.5(=525).6: Ko nÃm' eso dhammo
                    Sutasoma kà nÃma pabbajjÃ
                    yaæ no amhe jiïïe
                    anapekho pabbajasi devà 'ti. || Ja_XVII:196 ||>@

     Tattha yaæ no amhe ti yaæ tvaæ amhÃkaæ putto samÃno amhe jiïïe paÂijaggitabbakÃle apaÂijaggitvà papÃte silaæ pavaÂÂento viya cha¬¬etvà anapekho pabbajasi, tena taæ vadÃmi: ko nÃm' eso tava dhammo ti adhippÃyo.
     Taæ sutvà M. tuïhÅ ahosi. Atha naæ pità "tÃta Sutasoma sace pi te mÃtÃpitusineho n' atthi puttadhÅtaro te bahÆ taruïÃ, ne tayà vinà vattituæ na sakkhissanti, tesaæ vuddhippattakÃle pabbajissasÅti" sattamaæ g. Ã.:


#<[page 180]>#
%<180                      XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%

  @<Ja_XVII.5(=525).7: PuttÃpi tuyhaæ bahavo
                    daharà appattayobbanÃ,
                    ma¤jÆ te taæ apassantÃ
                    ma¤¤e dukkhaæ nigacchantÅti. || Ja_XVII:197 ||>@

     Tattha ma¤jÆ ti madhuravacanà nigacchantÅti nigacchissanti kÃyikacetasikadukkhaæ paÂilabhissantÅti ma¤¤Ãmi.
     Taæ sutvà M. gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVII.5(=525).8: Puttehi ca me etehi
                    daharehi appattayobbanehi
                    ma¤jÆhi sabbehi pi tumhehi
                    ciram pi katvà vinÃbhÃvo ti. || Ja_XVII:198 ||>@

     Tattha sabbehi pi tumhehÅti tÃta na kevalaæ putteh' eva atha kho tumhehi pi sabbasaækhÃrehi ciram pi katvà dÅgham addhÃnaæ ÂhatvÃpi vinÃbhÃvo va niyato, sakalasmim pi lokasannivÃse ekasaækhÃro pi nicco nÃma n' atthÅti.
     Evaæ M. pitu dh. kathesi. So tassa dhammakathaæ sutvà tuïhÅ ahosi. Ath' assa sattasatÃnaæ bhariyÃnaæ Ãrocayiæsu, tà pÃsÃdà oruyha tassa santikam Ãgantvà gopphakesu gahetvà paridevamÃnÃ

  @<Ja_XVII.5(=525).9: Chinnaæ nu tuyhaæ hadayaæ
                    Ãdu {karuïÃ} ca n' atthi amhesu
                    yaæ no pi kandantiyo
                    anapekho pabbajasi devà 'ti g. Ã. || Ja_XVII:199 ||>@

     Tass' attho: sÃmi Sutasoma amhe hi vidhavà katvà gacchantassa appamattakassa pi sinehassa abhÃvena chinnan nu tava amhesu hadayaæ udÃhu karuïÃya abhÃvena kÃru¤¤aæ và n' atthi yaæ no evam kandantiyo pahÃya pabbajasÅti.
     M. tÃsaæ pÃdamÆle pavaÂÂetvà paridevamÃnÃnaæ taæ paridevaæ sutvà anantaraæ g. Ã.:


#<[page 181]>#
%<                  5. CullasutasomajÃtaka. (525.)                   181>%

  @<Ja_XVII.5(=525).10: Na ca mayhaæ chinnaæ hadayaæ
                    atthi karuïÃpi mayhaæ tumhesu,
                    sagga¤ ca patthayÃno
                    tena-m-ahaæ pabbajissÃmÅti. || Ja_XVII:200 ||>@

     Tattha sagga¤cà 'ti ahaæ sagga¤ ca patthayÃno yasmà cÃyaæ pabbajjà nÃma BuddhÃdÅhi vaïïità tasmà pabbajissÃmi tumhe mà cintayitthà 'ti tà assÃsesi.
     Ath' assa aggamahesiyà Ãrocesuæ, sà garubhÃrà paripuïïagabbhÃpi samÃnà Ãgantvà M-aæ vanditvà ekamante Âhità tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVII.5(=525).11: Dulladdham me Ãsi
                    Sutasoma yassa te ahaæ bhariyÃ
                    yam me vilapantiyÃ
                    anapekho pabbajasi deva. || Ja_XVII:201 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).12: Dulladdham me Ãsi
                    Sutasoma yassa te ahaæ bhariyÃ
                    yam maæ kucchimatiæ santiæ
                    anapekho pabbajasi deva. || Ja_XVII:202 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).13: Paripakko me gabbho
                    kucchigato, yÃva naæ vijÃyÃmi
                    mÃhaæ ekà vidhavÃ
                    pacchà dukkhÃni addakkhin ti. || Ja_XVII:203 ||>@

     Tattha yamme ti yasmà mama vilapantiyà tvam anapekho pabbajasi tasmà yaæ mayà tava santikà aggamahesiÂÂhÃnaæ laddhaæ taæ dulladdhaæ me dutiyagÃthÃya yasmà maæ tvaæ kucchimatiæ santiæ pahÃya anapekko pabbajasi tasmà yaæ mayà tava bhariyattaæ taæ dulladdham me ti attho, yÃva nan ti yÃva ahaæ taæ gabbhaæ vijÃyÃmi tÃva adhivÃsehÅti
     Tato M. gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVII.5(=525).14: Paripakko te gabbho
                    kucchigato, iægha naæ vijÃyassu>@


#<[page 182]>#
%<182                     XVII  CattÃlÅsanipÃta.>%
@<                    puttaæ anomavaïïaæ,
                    taæ hitvà pabbajissÃmÅti. || Ja_XVII:204 ||>@

     Tattha puttan ti bhadde tava gabbho paripakko ti jÃnÃmi, tvaæ pana vijÃyamÃnà puttaæ vijÃyissasi na dhÅtaraæ, sà tvaæ sotthinà vijÃyassu puttaæ, ahaæ pana saddhiæ tayà taæ puttaæ hitvà pabbajissÃmi yevà 'ti.
     Sà tassa vacanaæ sutvà sokaæ sandhÃretuæ asakkontÅ "ito dÃni paÂÂhÃya deva amhÃkaæ siri nÃma n' atthÅti" ubhohi hatthehi hadayaæ dhÃrayamÃnà assÆni pu¤jantÅ mahasaddena paridevi. Atha naæ samassÃsento M.:

  @<Ja_XVII.5(=525).15: MÃ tvaæ Cande rudi
                    mà soci vanatimiramattakkhi, (IV 285|24)
                    Ãroha ca pÃsÃdaæ,
                    anapekho ahaæ gamissÃmÅti g. Ã. || Ja_XVII:205 ||>@

     Tattha mà tvaæ Cande rudÅti bhadde Candà devÅ tvaæ mà rodi mà soci, vanatimiramattakkhÅti girikaïïikasamÃnanette, PÃÊiyaæ pana koviÊÃratambakkhÅti likhitaæ, tassa koviÊÃrapupphaæ viya tambanette ti attho.
     Sà tassa vacanaæ sutvà ÂhÃtuæ asakkontÅ pÃsÃdaæ Ãruyha rodamÃnà nisÅdi. Atha naæ B-assa jeÂÂhaputto disvà "kin nu kho me mÃtà rodantÅ nisinnÃ" 'ti taæ pucchanto:

  @<Ja_XVII.5(=525).16: Ko taæ amma kopesi,
                    kim rodasi pekkhasi ca maæ bÃÊhaæ,
                    ghÃtemi kaæ avajjhaæ
                    ¤ÃtÅnaæ udikkhamÃnÃnan ti g. Ã. || Ja_XVII:206 ||>@

     Tattha kopesÅti amma ko nÃma taæ kopesi, ko te appiyaæ akÃsi, pekkhasi cà 'ti maæ bÃÊhaæ pekkhantÅ kiækÃranà rodasÅti adhippÃyo, ghÃtemi kaæ avajjhan ti aghÃtetabbaæ pi kaæ attano ¤ÃtÅnaæ udikkhamÃnÃnam ¤eva akkhÃhi me ti pucchati.
     Tato devÅ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVII.5(=525).17: Na hi so sakkà hantuæ
                    JÅvitÃvÅ yo maæ [tÃtÃ] kopesi,>@


#<[page 183]>#
%<                   5.CullasutasomajÃtaka.(525.)                        183>%
@<                    pità te maæ tÃta avaca:
                    anapekkho ahaæ gamissÃmiti. || Ja_XVII:207 ||>@

     Tattha vijitÃviti tÃta yo maæ imissà paÂhaviyà vijitÃvÅ kopesi appiyasamudÃcÃrena me hadaye kopa¤ ca soka¤ ca pavesesi so tÃyà hantuæ na sakkÃ, maæ hi tÃta tava pità ahaæ rajjasiri¤ ca ta¤ ca pahÃya ara¤¤aæ pavisitvà pabbajissÃmÅti avaca, idaæ me rodanakÃraïan ti.
     So tassà vacanaæ sutvà va, amma, kin nÃma tvaæ kathesi, nanu evaæ sante mayaæ anÃthà bhavissÃmÃ" 'ti paridevanto

  @<Ja_XVII.5(=525).18: Yo 'haæ pubbe niyyÃmi
                    uyyÃnaæ mattaku¤jare ca yodhemi
                    Sutasome pabbajite
                    kathan nu dÃni karissÃmÅti g. Ã. || Ja_XVII:208 ||>@

     Tass' attho: yo ahaæ pubbe caturÃja¤¤ayuttaæ sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ rathaæ abhiruyha uyyÃnaæ gacchÃmi mattaku¤jare yodhemi a¤¤ehi ca assakÅÊÃdÅhi kÅÊÃmi sv-Ãhaæ idÃni Sutasome pabbajite kathaæ karissÃmÅti.
     Ath' assa kaniÂÂhabhÃtà sattavassiko te ubho pi rodante disvà mÃtaraæ upasaækamitvà "amme kiækÃrÃïà rodathÃ" 'ti pucchitvà tam atthaæ sutvà "tena hi mà rodatha, ahaæ tÃt' assa pabbajituæ na dassÃmÅti" ubho pi te assÃsetvà dhÃtiyà saddhiæ pÃsÃdà oruyha pitu santikaæ gantvà "tÃta tvaæ kira amhe akÃmake pahÃya `pabbajÃmÅti' vadasi, ahan te pabbajituæ na dassÃmÅti" pitaraæ gÅvÃya daÊhaæ gahetvÃ

  @<Ja_XVII.5(=525).19: MÃtucca me rudatyÃ
                    jeÂÂhassa ca bhÃtuno akÃmassa
                    hatthe pi te gahessaæ,
                    na hi ga¤chisi no akÃmÃnan ti g. Ã. || Ja_XVII:209 ||>@

     M. cintesi: "ayam me paripanthakaro ti, kena nu kho naæ upÃyena paÂikkamÃpeyyan" ti, tato dhÃtiæ oloketvà "amma dhÃti hand' imaæ maïikkhandhapilandhanaæ tav' eso hoti,


#<[page 184]>#
%<184                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  puttaæ apanehi, mà me antarÃyaæ karÅti" sayaæ puttaæ hatthe gahetvà apanetuæ asakkonto tassà la¤caæ paÂÅjÃnitvÃ

  @<Ja_XVII.5(=525).20: UÂÂhehi tvaæ dhÃti,
                    imaæ kumÃraæ ramehi a¤¤attha,
                    mà me paripantham akÃ
                    saggaæ mama patthayÃnassà 'ti g. Ã. || Ja_XVII:210 ||>@

     Tattha imaæ kumÃran ti amma dhÃti tvaæ uÂÂhehi, imaæ kumÃraæ apanetvà Ãgantvà imaæ maïiæ gahetvà a¤¤attha naæ abhiramehi.
     Sà la¤caæ labhitvà kumÃraæ sa¤¤apetvà ÃdÃya a¤¤attha gantvà paridevamÃnÃ

  @<Ja_XVII.5(=525).21: Yan nÆn' imaæ jaheyyaæ
                    pabhaækaraæ, ko nu me n' attho,
                    Sutasome pabbajite
                    kin nu me naæ karissÃmÅti g. Ã. || Ja_XVII:211 ||>@

     Tass' attho: yan nÆna ahaæ imaæ la¤catthÃya gahiæ taæ pabhaækaraæ suppabhÃsaæ maïiæ jaheyyaæ, ko nu mayhaæ Sutasomanarinde pabbajite iminà attho, kin nu me taæ karissÃmi, ahaæ tasmiæ pabbajite imaæ labhissÃmi, labhantÅ pi ca kin nu etaæ karissÃmi, passatha me kamman ti.
     Tato mahÃsenagutto cintesi: "ayaæ rÃjà `gehe me dhanaæ mandan' ti sa¤¤aæ karoti ma¤¤e, bahubhÃvam assa kathessÃmÅti" so uÂÂhÃya vanditvÃ

  @<Ja_XVII.5(=525).22: Koso ca tuyhaæ vipulo,
                    koÂÂhÃgÃra¤ ca tuyhaæ paripÆraæ,
                    paÂhavÅ ca tuyhaæ vijitÃ,
                    ramassu mà pabbaja devà 'ti g. Ã. || Ja_XVII:212 ||>@

     Taæ sutvà M. gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVII.5(=525).23: Koso mayhaæ vipulo,
                    koÂÂhÃgÃra¤ ca mayhaæ paripÆraæ,
                    paÂhavÅ ca mayhaæ vijitÃ,
                    naæ hitvà pabbajissÃmÅti. || Ja_XVII:213 ||>@


#<[page 185]>#
%<                  5. CullasutasomajÃtaka. (525.)                      185>%
     Taæ sutvà tasmiæ apagate KulavaddhanaseÂÂhi nÃma uÂÂhÃya vanditvà g. Ã.

  @<Ja_XVII.5(=525).24: Mayham pi dhanaæ pahÆtaæ
                    saækhÃtuæ no pi deva sakkomi,
                    tan te dadÃmi sabbaæ,
                    ramassu mà pabbaja devà 'ti. || Ja_XVII:214 ||>@

     Taæ sutvà M. gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVII.5(=525).25: JÃnÃmi dhanaæ pahÆtaæ
                    Kulavaddhana pÆjito tayà c' asmi,
                    sagga¤ ca patthayÃno
                    tena ahaæ pabbajissÃmÅti. || Ja_XVII:215 ||>@

     Taæ {sutvÃ} Kulavaddhane apagate Somadattaæ nÃma kaniÂÂhabhÃtaraæ Ãmantetvà "tÃta ahaæ pa¤jaraparikkhitto vanakukkuÂo viya ukkaïÂhito, maæ gharÃvÃse arati abhibhavati, ajj' eva pabbajissÃmi, tvaæ imaæ r. paÂipajjÃ" 'ti r. niyyÃdento

  @<Ja_XVII.5(=525).26: UkkaïÂhito smi bÃÊhaæ,
                    arati maæ Somadatta Ãvisati,
                    bahukÃpi antarÃyÃ,
                    ajj' ev' ahaæ pabbajissÃmÅti g. Ã. || Ja_XVII:216 ||>@

     Taæ sutvà so pi pabbajitukÃmo taæ dÅpento itaraæ g. Ã.

  @<Ja_XVII.5(=525).27: Ida¤ ca tuyhaæ rucitaæ
                    Sutasoma ajj' evà dÃni tvaæ pabbaja,
                    aham pi pabbajissÃmi,
                    na ussahe tayà vinà ahaæ ÂhÃtun ti. || Ja_XVII:217 ||>@

     Atha naæ so paÂikkhipitvà upa¬¬hag. Ã.

  @<Ja_XVII.5(=525).28a: Na hi sakkà pabbajituæ,
                    nagare na hi paccati janapade và ti. || Ja_XVII:218a ||>@


#<[page 186]>#
%<186                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
     Tattha na hi paccatÅti idaæ n' eva tÃva mama pabbajjÃdhippÃyaæ {sutvÃ} va imasmiæ dasayojanike Sudassananagare ca sakalajanapade ca na paccati, koci uddhane aggiæ na jÃleti, amhesu pana dvÅsu pabbajitesu anÃthà ca raÂÂhavÃsino bhavissanti, tasmà na hi sakkà tayà pabbajituæ, aham eva pabbajissÃmÅti.
     Taæ sutvà mahÃjano M-assa pÃdamÆle pavaÂÂitvà paridevanto

  @<Ja_XVII.5(=525).28b: Sutasome pabbajite 
                    kathan nu dÃni karissÃmà 'ti Ãha. || Ja_XVII:218b ||>@

     Tato M. "alaæ, mà socittha, ahaæ ciram pi Âhatvà tumhehi vinà bhavissÃmi, uppannasaækhÃro hi nicco nÃma n' atthÅti" mahÃjanassa dh. desento

  @<Ja_XVII.5(=525).29: UpanÅyat' idaæ ma¤¤e (IV 284|9)
                    parittaæ udakaæ va caægavÃramhi,
                    evaæ suparittake jÅvite
                    na-ppamajjitukÃlo. || Ja_XVII:219 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).30: UpanÅyat' idaæ ma¤¤e
                    parittaæ udakaæ va caægavÃramhi,
                    evaæ suparittake jÅvite
                    atha bÃlà pamajjanti. || Ja_XVII:220 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).31: Te va¬¬hayanti nirayaæ
                    tiracchÃnayoni¤ ca pettivisaya¤ ca,
                    taïhÃbandhanabaddhÃ
                    va¬¬henti asurakÃyan ti Ãha. || Ja_XVII:221 ||>@

     Tattha upanÅyatidaæ ma¤¤e ti tÃta idaæ jÅvitaæ upanÅyatÅti ahaæ ma¤¤Ãmi, a¤¤esu suttesu upasaæharaïattho upanayanattho idha pana pariyÃdÃnattho, tasmà yathà parittaæ udakaæ rajakÃnaæ khÃracaÇgavÃre pakkhittaæ sÅghaæ pariyÃdiyati tathà jÅvitam pi, evaæ suparittake jÅvite taæ parittakaæ ÃyusaækhÃraæ gahetvà vicarantÃnaæ sattÃnaæ na pu¤¤akiriyÃya pamajjitum kÃlo, appamÃdo va kÃtuæ vaÂÂatÅti ayam ettha attho, atha bÃlà pamajjantÅti ajarÃmarà viya hutvà gÆthakalale sÆkarà viya kÃmapaæke nimujjantà pamajjanti,


#<[page 187]>#
%<                   5. CullasutasomajÃtaka. (525.)                  187>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  asurakÃyan ti kÃlaka¤jakÃsurayoni¤ ca va¬¬hentÅti attho.
     Evaæ M. mahÃjanassa dh. desetvà Pupphakaæ nÃma pÃsÃdaæ Ãruyha sattamÃya bhÆmiyà Âhito khaggena cÆÊaæ chinditvà "ahaæ tumhÃkaæ ki¤ci na homi, attano rÃjÃnaæ gaïhathÃ" 'ti saveÂhanacÆÊaæ mahÃjanassa antare khipi. Taæ gahetvà mahÃjano bhÆmiyaæ pavaÂÂento vippavaÂÂento paridevi, tasmiæ ÂhÃne mahantaæ rajaggaæ uÂÂhahi, paÂikkamitvà Âhitajano taæ oloketvà "ra¤¤Ã cÆÊaæ chinditvà saveÂhanacÆÊà mahÃjanantare khittà bhavissati, tenÃyaæ pÃsÃdassa avidÆre rajavaÂÂi uggatÃ" ti paridevanto

  @<Ja_XVII.5(=525).32: ôha¤¤ate rajaggaæ
                    avidÆre Pupphakamhi pÃsÃde,
                    ma¤¤e no kesà chinnÃ
                    yasassino dhammarÃjassà 'ti g. Ã. || Ja_XVII:222 ||>@

     Tattha Æha¤¤ate ti uÂÂhahati, rajaggan ti rajakkhandho, avidÆre ti ito amhÃkaæ ÂhitaÂÂhÃnato avidÆre, PupphakamhÅti PupphakapÃsÃdassa samÅpe, ma¤¤e no ti amhÃkaæ dhammarÃjassa kesà chinnà bhavissantÅti ma¤¤e.
     M. pi paricÃrakaæ pesetvà pabbajitaparikkhÃre ÃharÃpetvà kappakena kesamassuæ oharÃpetvà alaækÃraæ sayanapiÂÂhe pÃtetvà rattapaÂÂÃnaæ dasÃni chinditvà tÃni kÃsÃyÃni nivÃsetvà mattikÃpattaæ vÃmaæsakÆÂe laggetvà kattaradaï¬aæ ÃdÃya mahÃtale aparÃparaæ caækamitvà pÃsÃdà otaritvà antaravÅthiæ paÂipajji, gacchantaæ pana taæ na koci sa¤jÃni. Ath' assa sattasatà khattiyaka¤¤Ã pÃsÃdaæ abhirÆhitvà taæ adisvà Ãbharaïabhaï¬am eva disvà otaritvà avasesÃnaæ soÊasasahassÃnaæ itthÅnaæ santikaæ gantvà "tumhÃkaæ piyasÃmiko Sutasomo mahissaro pabbajito" ti mahÃsaddena paridevamÃnà bahi nikkhamiæsu. Tasmiæ khaïe mahÃjano tassa pabbajitabhÃvaæ a¤¤Ãsi,


#<[page 188]>#
%<188                      XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sakalanagaraæ saækhubhitvà "rÃjà kira no pabbajito" ti rÃjadvÃre sannipati, mahÃjano "rÃjà idha bhavissati, ettha bhavissatÅti" pÃsÃdÃdÅni paribhogaÂÂhÃnÃni gantvà rÃjÃnaæ adisvÃ

  @<Ja_XVII.5(=525).33: Ayam assa pÃsÃdo
                    suvaïïo pupphamalyavÅtikiïïo
                    yamhi-m-anuvicari rÃjÃ
                    parikiïïo itthÃgÃrehi. || Ja_XVII:223 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).34: Ayam assa pÃsÃdo
                    sovaïïo pupphamalyavÅtikiïïo
                    yamhi-m-anuvicari rÃjÃ
                    parikiïïo ¤Ãtisaæghena. || Ja_XVII:224 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).35: Idam assa kÆÂÃgÃraæ
                    sovaïïaæ pupphamalyavÅtikiïïaæ
                    yamhi-m-anuvicari rÃjÃ
                    parikiïïo itthÃgÃrehi. || Ja_XVII:225 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).36: Idam assa kÆÂÃgÃraæ
                    sovaïïaæ pupphamalyavÅtikiïïaæ
                    yamhi-m-anuvicari rÃjÃ
                    parikiïïo ¤Ãtisaæghena. || Ja_XVII:226 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).37: Ayam assa asokavanikÃ
                    supupphità sabbakÃlikà rammÃ
                    yamhi-m-anuvicari rÃjÃ
                    parikiïïo itthÃgÃrehi. || Ja_XVII:227 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).38: Ayam assa asokavanikÃ
                    supupphità sabbakÃlikà rammÃ
                    yamhi-m-anuvicari rÃjÃ
                    parikiïïo ¤Ãtisaæghena. || Ja_XVII:228 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).39: Idam assa uyyÃnaæ
                    supupphitaæ sabbakÃlikaæ rammaæ>@


#<[page 189]>#
%<                  5. CullasutasomajÃtaka. (525.)                     189>%
@<                    yamhi-m-anuvicari rÃjÃ
                    parikiïïo itthÃgÃrehi. || Ja_XVII:229 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).40: Idam assa uyyÃnaæ
                    supphitaæ sabbakÃlikaæ rammaæ
                    yamhi-m-anuvicari rÃjÃ
                    parikiïïo ¤Ãtisaæghena. || Ja_XVII:230 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).41: Idam assa kaïikÃravanaæ
                    supupphitaæ sabbakÃlikaæ rammaæ
                    yamhi-m-anuvicari rÃjÃ
                    parikiïïo itthÃgÃrehi. || Ja_XVII:231 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).42: Idaæ assa kaïikÃravanaæ
                    supupphitaæ sabbakÃlikaæ rammaæ
                    yamhi-m-anuvicari rÃjÃ
                    parikiïïo ¤Ãtisaæghena. || Ja_XVII:232 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).43: Idam assa pÃÂalivanaæ
                    supupphitaæ {sabbakÃlikaæ} rammaæ
                    yamhi-m-anuvicari rÃjÃ
                    parikiïïo itthÃgÃrehi. || Ja_XVII:233 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).44: Idam assa pÃÂalivanaæ
                    supupphitaæ sabbakÃlikaæ rammaæ
                    yamhi-m-anuvicari rÃjÃ
                    parikiïïo ¤Ãtisaæghena. || Ja_XVII:234 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).45: Idam assa ambavanaæ
                    supupphitaæ sabbakÃlikaæ rammaæ
                    yamhi-m-anuvicari rÃjÃ
                    parikiïïo itthÃgÃrehi. || Ja_XVII:235 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).46: Idam assa ambavanaæ
                    supupphitaæ sabbakÃlikaæ rammaæ
                    yamhi-m-anuvicari rÃjÃ
                    parikiïïo ¤Ãtisaæghena. || Ja_XVII:236 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).47: Ayam assa pokkharaïÅ
                    sa¤channà aï¬ajehi vÅtikiïïÃ>@


#<[page 190]>#
%<190                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
@<                    yamhi-m-anuvicari rÃjÃ
                    parikiïïo itthÃgÃrehi. || Ja_XVII:237 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).48: Ayam assa pokkharaïÅ
                    sa¤channà aï¬ajehi vÅtikiïïÃ
                    yamhi-m-anuvicari rÃjÃ
                    parikiïïo ¤Ãtisaæghenà 'ti || Ja_XVII:238 ||>@

imÃhi gÃthÃhi paridevanto vicari.
     Tattha vÅtikiïïo ti sovaïïapupphehi ca nÃnÃmalyehi ca samokiïïo, parikiïïo ti parivÃrito, itthÃgÃrehÅti dÃsiyo upÃdÃya itthiyo itthÃgÃro nÃma, ¤Ãtisaæghenà 'ti amaccÃpi idha ¤Ãtiyo eva, kÆÂÃgÃran ti sattaratanavicitto sayanakÆtÃgÃragabbho, asokavanikà ti asokavanabhÆmi, sabbakÃlikà ti sabbakÃlaparibhogakkhamà niccapupphità vÃ, uyyÃnan ti Nandanavana-CittalatÃvana-sadisaæ uyyÃnaæ, sabbakÃlikan ti tÅsu pi utÆsu uppajjanakapupphaphalasampannaæ kaïikÃravanÃdisu sabbakÃlikan ti sabbakÃle pupphitaphalitam eva, sa¤channà ti nÃnÃvidhehi jalajakusumehi suÂÂhu sa¤channÃ, aï¬ajehi vÅtikiïïà ti sakuïasaæghehi okiïïÃ.
     Evaæ tesu tesu ÂhÃnesu paridevitvà mahÃjano puna rÃjaÇgaïaæ ÃgantvÃ

  @<Ja_XVII.5(=525).49: RÃjà kho pabbajito
                    Sutasomo rajjaæ imaæ pahatvÃna
                    kÃsÃyavatthavasano
                    nÃgo va ekako caratÅti || Ja_XVII:239 ||>@

gÃthaæ vatvà attano gharavibhavaæ pahÃya puttadhÅtaro hatthesu gahetvà nikkhamitvà B-ttass' eva santikaæ agamÃsi, tathà mÃtÃpitaro puttadaharà soÊasasahassà ca nÃÂakitthiyo ti sakalanagaraæ tucchaæ viya ahosi, janapadavÃsino pi tesaæ pacchato agamaæsu. B. dvÃdasayojanikaæ parisaæ gahetvà himavantÃbhimukho pÃyÃsi. Ath' assa abhinikkhamanaæ ¤atvà Sakko Vissakammaæ Ãmantetvà "tÃta Vissakamma, SutasomarÃjà abhinikkhamanaæ nikkhanto, vasanaÂÂhÃnaæ laddhuæ vaÂÂati,


#<[page 191]>#
%<                  5. CullasutasomajÃtaka. (525.)                      191>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  samÃgamo mahà bhavissati, gaccha Himavantapadese GaÇgÃtÅre tiæsayojanÃyÃmaæ pa¤cayojanavitthataæ assamapadaæ mÃpehÅti" pesesi, so tathà katvà tasmiæ assamapade pabbajitaparikkhÃre paÂiyÃdetvà ekapadikamaggaæ nÅharitvà devalokam eva gato. M. tena maggena taæ assamaæ pavisitvà paÂhamaæ sayaæ pabhajitvà pacchà sese pabbÃjesi, aparabhÃge bahÆ pabbajiæsu, tiæsayojanikÃÂÂhÃnaæ paripÆri. Vissakammena pan' assa assamaæ mÃpitaniyÃmo ca bahunnaæ pabbajitaniyÃmo ca B-assa assamapadaæ saævidahananiyÃmo ca HatthipÃlajÃtake Ãgatanayen' eva veditabbo. Tattha M. yassa yass' eva kÃmavitakkÃdimicchÃvitakko uppajjati taæ taæ ÃkÃsena upasaækamitvà ÃkÃse pallaækena nisÅditvà ovadanto gÃthadvayaæ abhÃsi:

  @<Ja_XVII.5(=525).50: MÃssu pubbe ratikÅÊitÃni
                    hasitÃni anussarittho,
                    mà vo kÃmà haniæsu
                    rammaæ hi Sudassanaæ nagaraæ. || Ja_XVII:240 ||>@

  @<Ja_XVII.5(=525).51: Metta¤ ca citta¤ ca bhÃvetha
                    appamÃïaæ divà ca ratto ca,
                    atha ga¤chittha devaæ puraæ
                    ÃvÃsaæ pu¤¤akammÃnan ti. || Ja_XVII:241 ||>@

     Tattha ratikÅÊitÃnÅti kÃmaratiyo ca kÃyavÃcÃkÅÊÃvasena pavattakÅÊitÃni ca, mà vo kÃmà haniæsÆ 'ti mà tumhe vatthukÃmakilesakÃmà haniæsu, rammaæ hÅti Sudassananagaraæ nÃma ramaïÅyaæ, taæ mà anussarittha, mettan ti idaæ desanÃmattam eva, so pana cattÃro pi brahmavihÃre Ãcikkhi, appamÃïan ti appamÃïasattÃrammaïaæ, gacchitthà 'ti gamissatha, devapuran ti Brahmalokaæ.


#<[page 192]>#
%<192                     XVII. CattÃlÅsanipÃta.>%
     So pi isigaïo tassa ovÃde Âhatvà Brahmaloka-parÃyano ahosÅti sabbaæ HatthipÃlajÃtakanayen' eva kathetabbaæ.
     S. i. d. Ã. "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi T. mahÃnekkhammaæ nikkhami yevÃ" 'ti vatvà j. s.: "Tadà mÃtÃpitaro mahÃrÃjakulÃni ahesuæ. Candà RÃhulamÃtÃ, jeÂÂhaputto SÃriputto, kaniÂÂhaputto RÃhulo, dhÃtÅ KhujjuttarÃ, KulavaddhanaseÂÂhi Kassapo, mahÃsenagutto MoggallÃno, SomadattakumÃro ùnando, SutasomarÃjà aham evÃ" 'ti CullasutasomajÃtakaæ. CattÃlÅsanipÃtavaïïanà niÂÂhitÃ.


#<[page 193]>#
%<                                193>%
                       XVIII. PA××ùSANIPùTA.

                      $<1. NaÊinikÃjÃtaka.>$
     U¬¬ayhate janapado ti. Idaæ S. j. v. purÃïadutiyikapalobhanaæ Ã. k., kathento ca taæ bhikkhuæ "kena ukkaïÂhÃpito sÅti" pucchitvà "purÃïadutiyikÃyÃ" 'ti vutte "esà kho bhikkhu tava anatthakÃrikÃ, pubbe tvaæ etaæ nissÃya jhÃnà parihÃyitvà mahÃvinÃsaæ patto" ti vatvà a. Ã.:
     A. B. Br. r. k. Bo. udiccabrÃhmaïamahÃsÃlakule nibbattitvà vayappatto uggahitasippo isipabbajjaæ pabbajitvà jhÃnÃbhi¤¤aæ nibbattetvà Himavantapadese vÃsaæ kappesi.
AlambusÃjÃtake vuttanayen' eva taæ paÂicca ekà migà gabbhaæ paÂilabhitvà puttaæ vijÃyi, IsisiÇgo t' ev' assa nÃmaæ ahosi. Atha naæ pità vayappattaæ pabbÃjetvà kasiïaparikammaæ uggaïhÃpesi. So nacirass' eva jhÃnÃbhi¤¤aæ nibbattetvà Himavantapadese jhÃnasukhena kÅÊi, ghoratapo parimÃritindriyo ahosi, tassa sÅlatejena Sakkabhavanaæ kampi.
Sakko Ãvajjanto taæ kÃraïaæ ¤atvà "upÃyen' assa sÅlaæ bhindissÃmÅti" tÅïi saævaccharÃni sakala-KÃsiraÂÂhe vuÂÂhiæ vÃresi, raÂÂhaæ aggida¬¬haæ viya ahosi, sasse asampajjamÃne dubbhikkhapÅÊità manussà sannipatitvà rÃjaÇgaïe upakkosiæsu.
Atha ne rÃjà vÃtapÃne Âhito "kim etan" ti pucchi. "MahÃrÃja tÅïi saævaccharÃni devassa avassantassa sakalaraÂÂhaæ u¬¬ayhati,


#<[page 194]>#
%<194                      XVIII. PaïïÃsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  manussà dukkhitÃ, devaæ vassÃpehi devÃ" 'ti. RÃjà sÅlaæ samÃdiyitvà uposathaæ upavasanto vassÃpetuæ nÃsakkhi.
Tasmiæ kÃle Sakko a¬¬harattasamaye tassa sirigabbhaæ pavisitvà ekobhÃsaæ katvà vehÃsaæ aÂÂhÃsi. RÃjà taæ disvà "ko si tvan" ti pucchi. "Sakko 'ham asmÅti" "Ken' atthenÃgato sÅti". "Vassati te mahÃrÃja rajje devo" ti. "Na vassatÅti". "JÃnÃsi pan' assa avassanakÃraïan" ti. "Na jÃnÃmÅti". "MahÃrÃja Himavantapadese IsisiÇgo nÃma tÃpaso vasati ghoratapo parimÃritindriyo, so nibaddhaæ deve vassante kujjhitvà ÃkÃsaæ olokesi, tasmà devo na vassatÅti". "IdÃn' ettha kiæ kÃtabban" ti. "Tassa tape bhinne devo vassatÅti".
"Ko pan' assa tapaæ bhindituæ samattho" ti. "DhÅtà te mahÃrÃja NaÊinikà samatthÃ, taæ pakkositvà `asukaÂÂhÃnaæ nÃma gantvà tÃpasassa tapaæ bhindÃ' 'ti pesehÅti". Evaæ so rÃjÃnaæ anusÃsitvà sakaÂÂhÃnam eva agamÃsi. RÃjà punadivase amaccehi saddhiæ mantetvà dhÅtaraæ pakkosÃpetvà paÂhamaæ g. Ã.:

  @<Ja_XVIII.1(=526).1: U¬¬ayhate janapado raÂÂha¤ cÃpi vinassati,
                    ehi NaÊinike gaccha, tam me brÃhmaïam Ãnayà 'ti. || Ja_XVIII:1 ||>@

     Tattha tamme ti taæ mama anatthakÃriæ brÃhmaïaæ attano vasaæ Ãnehi, kilesarativasen' assa sÅlaæ bhindà 'ti.
     Taæ sutvà sà dutiyaæ g. Ã.:

  @<Ja_XVIII.1(=526).2: NÃhaæ dukkhakkhamà rÃja, nÃhaæ addhÃnakovidÃ,
                    kathaæ ahaæ gamissÃmi vanaæ ku¤jarasevitan ti. || Ja_XVIII:2 ||>@

     Tattha dukkhakkhamà ti ahaæ mahÃrÃja dukkhassa khamà na homi, addhÃnam pi na jÃnÃmi, sÃhaæ kathaæ gamissÃmÅti.
     Tato rÃjà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVIII.1(=526).3: PhÅtaæ janapadaæ gantvà hatthinà ca rathena ca
                    dÃrusaæghÃÂayÃnena evaæ gaccha NaÊÅniye. || Ja_XVIII:3 ||>@


#<[page 195]>#
%<                     1. NaÊinikÃjÃtaka. (526.)                         195>%

  @<Ja_XVIII.1(=526).4: HatthÅ assarathà patti -- gacch' evÃdÃya khattiye
                    tav' eva vaïïarÆpena vasaæ taæ ÃnayissasÅti. || Ja_XVIII:4 ||>@

     Tattha dÃrusaæghÃÂayÃnenà 'ti amma NaÊinike tvaæ padasà na gamissasi, phÅtaæ pana subhikkhaæ khemaæ attano janapadaæ hatthivÃhanehi gantvà tatoparam pi ajjhokÃse paÂicchannena vayhÃdinà udakaÂÂhÃne nÃvÃsaæghÃÂena dÃrusaæghÃÂayÃnena gaccha, vaïïarÆpenà 'ti evaæ akilamamÃnà gantvà tava vaïïena c' eva rÆpasampadÃyà ca taæ brÃhmaïaæ attano vasaæ ÃnayissasÅti.
     Evaæ so dhÅtarà saddhiæ akathetabbam pi raÂÂhaparipÃlanaæ nissÃya kathesi. SÃpi "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Ath' assà sabbaæ dÃtabbayuttakaæ datvà amaccehi saddhiæ uyyojesi. Amaccà paccantaæ gantvà tattha khandhÃvÃraæ nivÃsetvà rÃjadhÅtaraæ ukkhipÃpetvà vanacarakadesitena maggena Himavantaæ pavisitvà pubbaïhasamaye tassa assamasamÅpaæ pÃpuïiæsu. Tasmiæ khaïe Bo.puttaæ assamapade nivattetvà sayaæ phalÃphalatthÃya ara¤¤aæ paviÂÂho hoti. Vanacarakà sayaæ assamaæ Ãgantvà tassa pana dassanaÂÂhÃne Âhatvà NaÊinikÃya taæ dassetvà dve gÃthà vadiæsu:

  @<Ja_XVIII.1(=526).5: Kadalidhajapa¤¤Ãïo ÃbhujÅparivÃraïo
                    eso padissati rammo IsisiÇgassa assamo. || Ja_XVIII:5 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).6: Eso aggi 'ssa saækhÃto, eso dhÆmo padissati,
                    ma¤¤e no aggiæ hÃpeti IsisiÇgo mahiddhiko ti. || Ja_XVIII:6 ||>@

     Tattha kadalisaækhÃtà dhajà pa¤¤Ãïaæ assà 'ti kadalidhajapa¤¤Ãïo, ÃbhujÅparivÃraïo ti bhÆjapattavanaparikkhitto, saækhÃto ti eso aggi assa IsisiÇgassa ¤Ãïena saækhÃto paccakkhato jalati, ma¤¤e no aggin ti na aggiæ hÃpeti juhati paricaratÅti ma¤¤e.
     AmaccÃpi B-assa ara¤¤aæ paviÂÂhavelÃyam eva assamaæ parivÃretvà Ãrakkhaæ Âhapetvà rÃjadhÅtaraæ isivesaæ gÃhÃpetvà suvaïïacÅrakaæ nivÃsanapÃrupanaæ katvà sabbÃlaækÃrehi alaækaritvà tantubaddhaæ cittabheï¬ukaæ gÃhÃpetvà assamapadaæ pavesetvà sayaæ bahi rakkantà aÂÂhaæsu.


#<[page 196]>#
%<196                      XVIII. PÃïïÃsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sà tena bheï¬ukena kÅÊantÅ caækamanakoÂiæ otari. Tasmiæ khaïe IsisiÇgo païïasÃladvÃre païïasÃlaphalake nisinno hoti, so taæ Ãgacchantiæ disvà bhÅtatasito uÂÂhÃya païïasÃlaæ pavisitvà aÂÂhÃsi. SÃpi 'ssa païïasÃladvÃraæ gantvà kÅÊi yeva.
     S. ta¤ ca tato ca uttariæ atthaæ pakÃsento tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVIII.1(=526).7: Ta¤ ca disvÃna Ãyantiæ Ãmuttamaïikuï¬alaæ
                    IsisiÇgo pÃvisi bhÅto assamaæ païïachÃdanaæ. || Ja_XVIII:7 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).8: Assamassa ca sà dvÃre bheï¬uken' assa kÅÊati
                    vidaæsayantÅ aÇgÃni guyhaæ pakÃsitÃni ca. || Ja_XVIII:8 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).9: Ta¤ ca disvÃna kÅÊantiæ païïasÃlaæ gato jaÂÅ,
                    assamà nikkhamitvÃna idaæ vacanam abravÅti. || Ja_XVIII:9 ||>@

     Tattha bheï¬ukenassà 'ti assa IsisiÇgassa assamadvÃre bheï¬ukena kÅÊati, vidaæsayantÅti dassentÅ, guyhaæ pakÃsitÃni cà 'ti guyha¤ ca rahassaÇgaæ pakÃsitÃni ca pÃkaÂÃni mukhahatthÃdÅni, abravÅti so kira païïasÃlÃya Âhatvà cintesi: sac' Ãyaæ yakkho bhaveyya païïasÃlaæ pavisitvà maæ murumurÃpetvà khÃdeyya, nÃyaæ yakkho tÃpaso bhavissatÅti, tasmà nikkhamitvà pucchissÃmi nan ti vatvà gÃtham Ãha.

  @<Ja_XVIII.1(=526).10: Ambho ko nÃma so rukkho yassa tevaægataæ phalaæ,
                    dÆre pi khittaæ pacceti, na taæ ohÃya gacchatÅti kathesi. || Ja_XVIII:10 ||>@

     Tattha yassa tevaægatan ti yassa tava rukkhassa evaægatikaæ manoramaæ phalaæ ko nÃma so rukkho ti citrabheï¬ukena adiÂÂhapubbattà rukkhaphalen' etena bhavitabban ti ma¤¤amÃno evaæ pucchi.
     Ath' assa sà rukkhaæ ÃcikkhantÅ:

  @<Ja_XVIII.1(=526).11: Assamassa mama brahme samÅpe GandhamÃdane
                    bahavo tÃdisà rukkhà yassa tevaægataæ phalaæ,
                    dÆre pi khittaæ pacceti, na maæ ohÃya gacchatÅti g. Ã. || Ja_XVIII:11 ||>@


#<[page 197]>#
%<                     1. NaÊinikÃjÃtaka. (526.)                       197>%
     Tattha samÅpe GandhamÃdane ti GandhamÃdanapabbate mama assamasamÅpe, yassa tevaægatan ti yassa evaægataæ, takÃro sandhikaro
     Iti sà musà abhÃsi, itaro pana saddahitvà "tÃpaso eso" ti sa¤¤Ãya paÂisanthÃraæ karonto:

  @<Ja_XVIII.1(=526).12: EtÆ bhavaæ assam' imaæ adetu,
                    pajja¤ ca bhakkha¤ ca paÂiccha dammi,
                    idam Ãsanaæ atrabhavaæ nisÅdatu,
                    ito bhavaæ mÆlaphalÃni bhu¤jatÆ 'ti g. Ã. || Ja_XVIII:12 ||>@

     Tattha assamiman ti assamaæ imaæ bhavaæ pavisatu, adetÆ 'ti yathÃsannihitaæ ÃhÃraæ bhu¤jatu. pajjan ti pÃdabbha¤janaæ. bhakkhan ti madhuraphalÃphalaæ, paÂicchà 'ti patigaïha. idam Ãsanan ti paviÂÂhakÃle evam Ãha.
     "Kin te idan" ti tassà païïasÃlaæ pavisitvà kaÂÂhatthare nisÅdantiyà suvaïïacÅrake dvidhÃgate sarÅraæ appaÂicchannaæ ahosi, tÃpaso mÃtugÃmasarÅrassa adiÂÂhapubbattà disvà "vaïo eso" ti sa¤¤Ãya evaæ Ãha:

  @<Ja_XVIII.1(=526).13: Kin te idaæ Ærunam antarasmiæ
                    supicchitaæ kaïha-r-iva-ppakÃsati,
                    akkhÃhi me pucchito etam atthaæ,
                    kose nu te uttamaÇgam paviÂÂhan ti. || Ja_XVIII:13 ||>@

     Tattha supicchitan ti dvinnaæ ÆrÆnaæ samÃgamakÃle suphassitaæ sippimukhasaïÂhÃnaæ subhalakkhaïena hi asamannÃgatÃya taæ ÂhÃnaæ ÃvÃÂadhÃtukaæ hoti samannÃgatÃya abbhunnataæ sippipuÂamukhasaïÂhÃnaæ.
kaïharivappakÃsatÅti ubhosu passesu kÃÊakaæ viya khÃyati, kose nu te uttamaÇgaæ paviÂÂhan ti tava uttamaÇgaæ liÇgasaïÂhÃnaæ na pa¤¤Ãyati, kin nu taæ tava sarÅrasaækhÃte kose paviÂÂhan ti pucchi.
     Atha naæ sà va¤cayantÅ gÃthadvayam Ãha:

  @<Ja_XVIII.1(=526).14: Ahaæ vane mÆlaphalesanam caraæ
                    ÃsÃdayiæ acchaæ sughorarÆpaæ,>@


#<[page 198]>#
%<198                      XVIII. PaïïÃsanipÃta.>%
@<                    so maæ patitvà sahas' ajjhapatto
                    panujja maæ abbahi uttamaÇgaæ. || Ja_XVIII:14 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).15: Sv-Ãyaæ vaïo khajjati kaï¬uvÃyati,
                    sabba¤ ca kÃlaæ na labhÃmi sÃtaæ,
                    paho bhavaæ kaï¬um imaæ vinetuæ,
                    kurute bhavaæ yÃcito brÃhmaïatthan ti. || Ja_XVIII:15 ||>@

     Tattha ÃsÃdayin ti ghaÂÂesiæ, Ãgacchantaæ disvà le¬¬unà paharin ti attho, patitvà ti upadhÃvitvÃ, sahasajjhapatto ti sahasà ajjhapatto sampatto, panujjà 'ti atha maæ pÃtetvÃ, abbahÅti mukhena mama uttamaÇgaæ lu¤citvà pakkÃmi, tato paÂÂhÃya imasmiæ ÂhÃne vaïo jÃto, svÃyan ti so ayaæ tato paÂÂhÃya mayhaæ vaïo khajjati c' eva kaï¬u¤ ca karoti, tappaccayà cÃhaæ sabbakÃlaæ kÃyikacetasikasukhaæ na labhÃmi, paho ti pahÆ samattho, brÃhmaïatthan ti bhavaæ mayà yÃcito idaæ brÃhmaïassa atthaæ karotu idam me dukkhaæ harà 'ti vadati.
     So tassà musÃvÃdaæ sabhÃvo ti saddahitvà "sace vo evaæ sukhaæ hoti karissÃmÅti" taæ padesaæ oloketvà anantaraæ g. Ã.:
  @<Ja_XVIII.1(=526).16: GambhÅrarÆpo te vaïo salohito
                    apÆtiko pannagandho mahà ca,
                    karomi te ki¤ci kasÃyayogaæ
                    yathà bhavaæ paramasukhÅ bhaveyyà 'ti. || Ja_XVIII:16 ||>@

     Tattha salohito ti rattobhÃso, apÆtiko ti pÆtimaæsarahito, pannagandho ti thokaæ duggandho, kasÃyayogan ti ahaæ kecikecirukkhakasÃye gahetvà tava ekaæ kasÃyayogaæ karomÅti.
     Tato NaÊinikà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XVIII.1(=526).17: Na mantayogà na kasÃvayogÃ
                    na osadhà brahmacÃrÅ kamanti,
                    yam te mudÆ tena vinehi kaï¬ukaæ
                    yathà ahaæ paramasukhÅ bhaveyyan ti. || Ja_XVIII:17 ||>@


#<[page 199]>#
%<                     1. NaÊinikÃjÃtaka. (526.)                     199>%
     Tattha kamantÅti bho brahmacÃri imasmiæ mama vaïe n' eva mantayogà na kasÃvayogà na pupphaphalÃdÅni osadhÃni kamanti, anekavÃraæ katehi pi tehi etassa phÃsubhÃvo na bhÆtapubbo, yaæ pana te etaæ mudu aÇgajÃtaæ tena ghaÂÂiyamÃnass' eva tassa kaï¬u na hoti, tasmÃssa tena vinehi kaï¬un ti.
     So "saccaæ esà bhaïatÅti" sallakkhetvà "methunasaæsaggena sÅlaæ bhijjÃti jhÃnaæ antaradhÃyatÅti" ajÃnanto mÃtugÃmassa adiÂÂhapubbattà methunadhammassa ca ajÃnanabhÃvena bhesajjan ti vadantiyà tÃya methunaæ patisevi, tÃvad ev' assa sÅlaæ bhijji jhÃnaæ parihÃyi, so dve tayo vÃre saæsaggaæ katvà kilanto hutvà nikkhamitvà saraæ oruyha nahÃtvà paÂippassaddhadaratho Ãgantvà païïasÃlÃya nisÅditvà puna pi taæ tÃpaso ti ma¤¤amÃno vasanaÂÂhÃnaæ pucchanto:

  @<Ja_XVIII.1(=526).18: Ito nu bhoto katamena assamo,
                    kacci bhavaæ abhiramasÅ ara¤¤e,
                    kacci te mÆlaphalaæ pahÆtaæ,
                    kacci bhavantaæ na vihiæsanti vÃÊÃ ti g. Ã. || Ja_XVIII:18 ||>@

     Tattha katamenà 'ti ito katamena disÃbhÃgena bhoto assamo, bhavan ti Ãlapanam etaæ
     Tato NaÊinikà catasso gÃthà Ãha:

  @<Ja_XVIII.1(=526).19: Ito ujuæ uttarÃyaæ disÃyaæ
                    Khemà nadÅ Himavantà pabhÃti,
                    tassà tÅre assamo mayha rammo,
                    aho bhavaæ assamaæ mayhaæ passe. || Ja_XVIII:19 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).20: Ambà ca sÃlà tilakà ca jambuyo (IV 466|6)
                    uddÃlakà pÃÂaliyo ca phullÃ,
                    samantato kimpurisÃbhigÅtaæ
                    aho bhavaæ assamaæ mayha passe. || Ja_XVIII:20 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).21: TÃlà ca mÆlà ca phalà ca mettha,
                    vaïïena gandhena upetarÆpaæ>@


#<[page 200]>#
%<200                      XVIII. PaïïÃsanipÃta.>%
@<                    taæ bhÆmibhÃgehi upetarÆpaæ
                    aho bhavaæ assamaæ mayha passe. || Ja_XVIII:21 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).22: Phalà ca mÆlà ca pahÆta mettha
                    vaïïena gandhena rasen' upetÃ,
                    Ãyanti ca luddakà taæ padesaæ,
                    mà me tato mÆlaphalaæ ahaæsÆ 'ti. || Ja_XVIII:22 ||>@

     Tattha uttarÃyan ti uttarÃya, Khemà ti evaænÃmikà nadÅ, Himavantà pabhÃtÅti Himavantato pavattati, aho ti patthanatthe nipÃto, uddÃlakà ti vÃtaghÃtakÃ, kimpurisÃbhigÅtan ti sabbadà parivÃretvà madhurasaddena gÃyantehi kimpurisehi abhigÅtaæ, tÃlà ca mÆlà ca phalà ca metthà 'ti ettha mama assame pÃsÃdikà tÃlarukkhà ca tesam yeva vaïïÃdÅhi sampannà kandasaækhÃtà tÃlamÆlà ca tÃlà ca mÆlà ca pahÆtametthà 'ti nÃnÃrukkhaphalÃphalà ca rukkhavallimÆlà ca pahÆtà ettha, mà me tato ti taæ mama assamapadesaæ pahÆtaluddakà Ãgacchanti, mayà c' ettha Ãharitvà Âhapitaæ bahuæ madhurarasaæ mÆlaphalaæ atthi, te mayi cirÃyante mÆlaphalÃphalaæ hareyyuæ, te tato mama mÆlaphalÃphalaæ mà Ãhariæsu, tasmà sace mayà saddhiæ ÃgantukÃmo ehi noce ahaæ gamissÃmÅti Ãha.
     Taæ sutvà tÃpaso yÃva pitu Ãgamanà adhivÃsÃpetuæ g. Ã.:

  @<Ja_XVIII.1(=526).23: Pità mamaæ mÆlaphalesanaæ gato
                    idÃni Ãgacchati sÃyakÃle,
                    ubho va gacchÃmase assamaæ taæ
                    yÃva pità mÆlaphalato etÆ 'ti. || Ja_XVIII:23 ||>@

     Tattha ubho va gacchÃmase ti mamaæ pitu Ãrocetvà ubho va gamissÃma.
     Tato sà cintesi: "ayaæ tÃva ara¤¤e va¬¬hitabhÃvena mama itthibhÃvaæ na jÃnÃti, pità pan' assa maæ disvà va jÃnitvà `tvaæ idha kiæ karosÅti' kÃjakoÂiyà paharitvà sÅsam pi me bhindeyya, tasmiæ anÃgate yeva mayà gantuæ vaÂÂati, Ãgamanakammam pi me niÂÂhitan" ti sà tassa ÃgamanÆpÃyaæ Ãcikkhanti itaraæ g. Ã.


#<[page 201]>#
%<                          1. NaÊinikÃjÃtaka.   (526)            201>%

  @<Ja_XVIII.1(=526).24: A¤¤e bahÆ isayo sÃdhurÆpÃ
                    rÃjÅsayo anumagge vasanti,
                    te yeva pucchesi mam' assaman taæ
                    te taæ nayissanti mamaæ sakÃse ti. || Ja_XVIII:24 ||>@

     Tattha rÃjÅsayo ti samma na sakkà mayà cirÃyituæ, a¤¤e pana sÃdhusabhÃvà brÃhmaïÅsayo ca rÃjÅsayo ca anumagge mama assamamaggapasse vasanti ahaæ te taæ Ãcikkhitvà gamissÃmi, tvaæ te puccheyyÃsi, te taæ mama santikaæ nayissantÅti.
     Evaæ sà attano palÃyanÆpÃyaæ katvà païïasÃlÃto nikkhamitvà olokantam eva "tvaæ invattÃ" 'ti vatvà Ãgamanamaggen' eva amaccÃnaæ santikaæ agamÃsi, te taæ gahetvà khandhÃvÃraæ gantvà anupubbena BÃrÃïasiæ saæpÃpuïiæsu.
Sakko pi taæ divasam eva tussitvà sakalaraÂÂhe devaæ vassÃpesi. IsisiÇgatÃpasassÃpi tÃya pakkantamattÃya sarÅre ¬Ãho uppajji, so kampanto païïasÃlaæ pavisitvà vÃkacÅraæ pÃrupitvà socanto nipajji. Bo. sÃyaæ Ãgantvà puttaæ apassanto "kuhin un kho gato" ti kÃcaæ otÃretvà païïasÃlaæ pavisitvà nipannakaæ disvà "tÃta kiæ karosÅti" piÂÂhiæ parimajjanto tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVIII.1(=526).25: Na te kaÂÂhÃni bhinnÃni, na te udakam Ãbhataæ, (IV 221|19)
                    aggi pi te na hÃpito, kin nu mando va jhÃyasi. || Ja_XVIII:25 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).26: BhinnÃni kaÂÂhÃni huto ca aggi
                    tapanÅ pi te samità brahmacÃrÅ
                    pÅÂha¤ ca mayhaæ udaka¤ ca hoti
                    ramasi tuvaæ brahmabhÆto puratthÃ. || Ja_XVIII:26 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).27: AbhinnakaÂÂho si anÃbhatodako
                    ahÃpitaggÅ si asiddhabhojano
                    na me tuvaæ ÃlapasÅ mam' ajja,
                    naÂÂhan nu kiæ cetasika¤ci dukkhan ti. || Ja_XVIII:27 ||>@


#<[page 202]>#
%<202                          XVIII.  PaïïasanipÃta.>%
     Tattha bhinnÃnÅti ara¤¤ato uddhaÂÃni, na hÃpito ti na jalito, bhinnÃnÅti pubbe tayà mamÃgamanavelÃya kaÂÂhÃni uddhata n' eva honti, huto ca aggÅti aggi ca huto hoti, tapanÅti visÅvanÃggiÂÂhasaækhÃtà tapanÅ pi te samità va saævidahità va hoti, pÅÂhan ti mama ÃsanatthÃya pÅÂhan ca pa¤¤attam eva hoti, udaka¤ cà 'ti pÃdadhovanodaka¤ ca upaÂÂhitam eva hoti, brahmabhÆto ti tvaæ hi ito puratthà seÂÂhabhÆto imasmiæ ara¤¤e abhiramasi, abhinnakaÂÂho sÅti so dÃni ajja anuddhaÂakaÂÂho, asiddhabhojano ti na te ki¤ci amhÃkaæ kandamÆlaæ và païïaæ và seditaæ, mamajjà 'ti mama putta ajja na me tvaæ Ãlapasi, naÂÂhannu kin ti kin te naÂÂhaæ, kiæ cetasikadukkhaæ, akkhÃhi me nipannakÃraïan ti pucchati.
     So pitu vacanaæ sutvà taæ kÃraïaæ kathento Ã.:

  @<Ja_XVIII.1(=526).28: IdhÃgamà jaÂilo brahmacÃrÅ
                    sudassaneyyo sutanÆ vineti
                    n' evÃtidÅgho na punÃtirasso
                    sukaïhakaïhacchadanehi bhoto. || Ja_XVIII:28 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).29: Amassu jÃto apurÃïavaïïÅ,
                    ÃdhÃrarÆpa¤ ca pan' assa kaïÂhe,
                    dv' Ãssa gaï¬Ã ure sujÃtÃ
                    sovaïïapiï¬Æpanibhà pabhassarÃ. || Ja_XVIII:29 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).30: Mukha¤ ca tassa bhusadassaneyyaæ,
                    kaïïesu lambanti ca ku¤citaggÃ,
                    te jotare carato mÃïavassa
                    sutta¤ ca yaæ saæyamanaæ jaÂÃnaæ. || Ja_XVIII:30 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).31: A¤¤Ã ca tassa sa¤¤amanÅ catasso
                    nÅlÃpi tà lohitakà ca satÃ
                    tà piæsare carato mÃïavassa
                    cirÅÂisaæghÃ-r-iva pÃvusamhi. || Ja_XVIII:31 ||>@


  @<Ja_XVIII.1(=526).32: Na mekhalaæ mu¤jamayaæ dhareti,
                    na santacaæ no pana pabbaj' assa,>@


#<[page 203]>#
%<                       1. NaÊinikÃjÃtaka.     (526.)            203>%
@<                    tà jotare jaghanavare vilaggÃ
                    sateratà vijjur-iv' antalikkhe. || Ja_XVIII:32 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).33: AkhÅlakÃni ca avaïÂakÃni
                    heÂÂhà nabhyà kaÂisamohitÃni
                    avighaÂÂità niccaæ kiliæ karonti,
                    han tÃta kiæ rukkhaphalÃni tÃni. || Ja_XVIII:33 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).34: JaÂÃ ca tassa bhusadassaneyyÃ
                    parosataæ vellitaggà sugandhÃ,
                    dvedhÃsiro sÃdhuvibhattarÆpo,
                    aho nu kho mayha tathà jaÂÃssu. || Ja_XVIII:34 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).35: Yadà ca so parikati tà jaÂÃyo
                    vaïïena gandhena upetarÆpÃ
                    nÅluppalaæ vÃtasameritam va
                    tath eva saækhÃti vanassamo ayaæ. || Ja_XVIII:35 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).36: Paæko ca tassa bhusadassaneyyo
                    n' etÃdiso yÃdiso mayha kÃyo,
                    so vÃyatÅ erito mÃlutena
                    vanaæ yathà aggagimhesu phullaæ. || Ja_XVIII:36 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).37: Nihanti so rukkhaphalaæ pathavyÃ
                    sucittarÆpaæ ruciraæ dassaneyyaæ
                    khitta¤ ca nassa punar eti hatthaæ,
                    han tÃta kiæ rukkhaphalan nu kho taæ. || Ja_XVIII:37 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).38: Dantà ca tassa bhusadassaneyyÃ
                    suddhà samà saækhavarÆpapannÃ
                    mano pasÃdenti vivariyamÃnÃ,
                    na ha nÆna so sÃkam akhÃdi tehi. || Ja_XVIII:38 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).39: Akakkasaæ agaÊitaæ muhuæ muduæ
                    (ujuæ) anuddhataæ acapalam assa bhÃsitaæ,>@


#<[page 204]>#
%<204                           XVIII.  PaïïÃsanipÃta.>%
@<                    rudaæ manu¤¤aæ karavÅkasussaraæ
                    hadayaÇgamaæ ra¤jayat' eva me mano. || Ja_XVIII:39 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).40: Bindussaro nÃtivissaÂÂhavÃkyo
                    na nÆna sajjhÃyamatippayutto,
                    icchÃmi kho taæ punar eva daÂÂhuæ
                    mittaæ hi me mÃïav' ÃhÆ puratthÃ. || Ja_XVIII:40 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).41: Susandhi sabbattha vimaÂÂh' imaæ vaïaæ
                    puthuæ sujÃtaæ kharapattasannibhaæ --
                    ten' eva maæ uttariyÃna mÃïavo
                    vivariya Æruæ jaghanena pÅÊayi. || Ja_XVIII:41 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).42: Tapanti Ãbhanti virocare va
                    sateratà vijjur-iv' antalikkhe
                    bÃhà mudÆ a¤janalomasÃdisÃ
                    vicitravaÂÂaÇgulikÃssa sobhare. || Ja_XVIII:42 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).43: AkakkasaÇgo na ca dÅghalomo
                    nakhÃssa dÆghà api lohitaggÃ,
                    mudÆhi bÃhÃhi palissajanto
                    kalyÃïarÆpo ramayaæ upaÂÂhahi. || Ja_XVIII:43 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).44: Dumassa tÆlÆpanibhà pabhassarÃ
                    suvaïïakambÆtalavaÂÂasucchavÅ
                    hatthà mudÆ, tehi maæ saæphusitvÃ
                    ito gato, te maæ dahanti tÃta. || Ja_XVIII:44 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).45: Na ha nÆna so khÃrividhaæ ahÃsi,
                    na nÆna kaÂÂhÃni sayaæ abha¤ji,
                    na nÆna so hanti dume kuÂhÃriyÃ,
                    na pi 'ssa hatthesu khÅÊÃni atthi. || Ja_XVIII:45 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).46: Accho ca kho tassa vaïaæ akÃsi,
                    so maæ bravi: sukhitaæ maæ karohi,>@


#<[page 205]>#
%<                               1. NaÊinikÃjÃtaka.     (526)           205>%
@<                    t' Ãhaæ kariæ, tena mamÃpi sokhyaæ.
                    so ca bravÅ sukhito smÅti brahme. || Ja_XVIII:46 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).47: Aya¤ ca te mÃluvapaïïasanthatÃ
                    vikiïïarÆpà va mayà ca tena ca,
                    kilantarÆpà udake ramitvÃ
                    punappunaæ c' assa kuÂiæ vajÃma. || Ja_XVIII:47 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).48: Na m' ajja mantà paÂibhanti tÃta
                    na aggihuttaæ na pi {ya¤¤a} tatra,
                    na cÃpi te mÆlaphalÃni bhu¤je
                    yÃva na passÃmi taæ brahmacÃriæ. || Ja_XVIII:48 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).49: Addhà pajÃnÃsi tuvam pi tÃta
                    yassaæ disÃyaæ vasate brahmacÃrÅ,
                    taæ maæ disaæ pÃpaya tÃta khippaæ
                    mà te ahaæ amariæ assamamhi. || Ja_XVIII:49 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).50: Vicitrapupphaæ hi vanaæ sutaæ mayÃ
                    dijÃbhighuÂÂhaæ dijasaæghasevitaæ,
                    taæ maæ disaæ pÃpaya tÃta khippaæ
                    purà te pÃïaæ vijahÃmi assame ti. || Ja_XVIII:50 ||>@

     Tattha idhÃgamà ti tÃta imaæ assamapadaæ Ãgato, sudassaneyyo ti suÂÂhu dassaneyyo, sutanÆ ti suÂÂhu tanuko nÃtikiso nÃtithÆlo, vinetÅti attano sarÅrappabhÃya assamapadaæ ekobhÃsaæ viya pÆreti, sukaïhakaïhacchadanehi bhoto ti tÃta tassa bhoto kaïhehi kaïhacchadanehi bhamaravaïïehi kesehi sukaïhasÅsaæ sumajjitamaïimayaæ viya khÃyati, amassujÃto ti na tÃv' assa massu jÃyati, taruïo jeva, apurÃïavaïïÅti acirapabbajito, ÃdhÃrarÆpa¤ca panassa kaïÂhe ti kaïÂhe ca pan' assa amhÃkaæ bhikkhÃbhÃjanaÂhapanapaïïadhÃrasadisaæ pilandhanaæ atthÅti muttÃbharaïaæ sandhÃya vadati, gaï¬Ã ti thane sandhÃyÃha, uresujÃtà ti uramhi sujÃtÃ, urato ti pi pÃÂho, pabhassarà ti pabhÃsampannÃ, pabhÃsare ti pi pÃÂho, obhÃsayantÅti attho, bhusadassaneyyan ti ativiya dassaneyyaæ, ku¤citaggà ti sihakuï¬ale sandhÃya vadati, sutta¤cà 'ti yaæ tassa jaÂÃbandhanasuttaæ tam pi jotati pabha¤ ca mu¤cati, sa¤¤ÃmanÅ catasso ti iminà maïisuvaïïapavÃÊarajatamayÃni pi cattÃri pilandhanÃni dasseti,


#<[page 206]>#
%<206                           XVIII.  PaïïÃsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tà piæsare ti tÃni pilandhanÃni pÃvusena va vaÂÂe deve cirÅÂisaæghà viya viravanti, mekhale ti mekhalaæ, ayam eva và pÃÂho,:
idaæ nivatthaka¤canacÅraæ sandhÃyÃha, na santace ti na vÃke, i. v. h.
tÃta yathà mayaæ tiïamayaæ và vÃkamayaæ và vÃkacÅraæ katvà dhÃrema na tathà so so pana suvaïïacÅraæ dhÃretÅti, akhÅlakÃnÅti akÃcÃni nikkaïÂakÃni, kaÂisamohitÃnÅti kaÂiyaæ nibaddhÃni, niccaæ kiliæ karontÅti aghaÂÂitÃni pi niccaæ kilikilÃyanti, ahantÃtà ti ambho tÃta, kiæ rukkhaphalÃni tÃnÅti tÃni tassa mÃïavassa suttÃrÆÊhÃni kaÂiyaæ baddhÃni katararukkhaphalÃni nÃmà 'ti maïisaæghÃni sandhÃyÃha, jaÂà ti jaÂÃmaï¬alÃkÃrena baddhà ratanamissakakesavaÂÂiyo sandhÃyÃha, vellitaggà ti ku¤citaggÃ, dvedhÃsiro ti tassa sÅsaæ dvedhà katvà baddhÃnaæ jaÂÃnaæ vasena suÂÂhu vibhattarÆpaæ, tathà ti yathà tassa mÃïavassa jaÂà tathà tumhehi mama na baddhÃ, aho vata mamÃpi tathà assÆ 'ti patthento, upetarÆpà ti upetasabhÃvÃ, vÃtasameritaæ và ti yathà nÃma nÅluppalaæ vÃtena samÅritaæ tath' eva ayaæ imasmiæ vanasaï¬e assamo saævÃti, netÃdiso ti na etÃdiso, mama kÃye paæko n' etÃdiso tassa, so hi dassanÅyo c' eva sugandho ca, aggagimhesÆ 'ti vasantasamaye, nihantÅti paharati, kiæ rukkhaphalaæ nu kho tan ti katararukkhassa nu kho taæ phalaæ, saækhavarÆpapannà ti sudhotasaækhapaÂibhÃgÃ, sÃkamakhÃdÅti nÆna so mÃïavo mayaæ viya tehi dantehi rukkhapaïïÃni c' eva mÆlaphalÃni ca na khÃdi, amhÃkaæ hi tÃni khÃdantÃnaæ sÃkapaïïavaïïadantà ti dÅpeti, akakkasan ti tÃta tassa bhÃsitaæ apharusaæ agaÊitaæ, punappuna vadantassÃpi madhuratÃya muhuæ muduæ amammanatÃya ujuæ ÃcikkhittatÃya anuddhataæ patiÂÂhitatÃya acapalaæ, rudan ti bhÃsamÃnassa pan' assa sarasaækhÃtaæ rudam pi manoharaæ karavÅkassa viya sussaraæ sumadhuraæ, ra¤jayatevà 'ti mama mano ra¤jeti yeva, bindussaro ti piï¬itassaro, mÃïavÃhÆ ti so hi mÃïavo puratthÃya mama mittaæ ahÆ, susandhi sabbattha vimaÂÂhimaæ vaïan ti tÃta tassa mÃïavassa ÆrÆnam antare ekaæ vaïaæ atthi, taæ susandhiæ suphussitaæ sippipuÂamukhasadisaæ sabbattha vimaÂÂhaæ samantato maÂÂhaæ, puthun ti mahantaæ, sujÃtan ti susaïÂhitaæ,


#<[page 207]>#
%<                        1.  NiÊinikÃjÃtaka.  (526.)                    207>%
kharapattasanniban ti padumamakuÊasannibhaæ, uttariyÃnà 'ti uttaritvà avattharitvÃ, pÅÊayÅti pÅÊesi, tapantÅti tassa mÃïavassa sarÅrato niccharantà suvaïïavaïïà raæsiyo jalanti obhÃsenti virocenti ca, bÃhà ti bÃhà pi 'ssa mudÆ, a¤janalomasadisà ti a¤janasadisehi romehi samannÃgatÃ, vicitravaÂÂaÇgulikÃssa sobhare ti hatthÃpi 'ssa dhuvalakkhaïavicitrÃhi pavÃÊaækurasadisÃhi vaÂÂaÇgulÅhi samannÃgatà sobhanti, akakkasaÇgo ti kacchupiÊakÃdirahitaÇgapaccaÇgo, ramayaæ upaÂÂhahÅti maæ ramayanto upaÂÂhÃsi paricari, tÆlÆpanibhà ti mudubhÃvassa upamÃ, suvaïïakambutalavaÂÂasucchavÅti suvaïïamayaæ ÃdÃsatalaæ viya vaÂÂà ca succhavÅ ca parimaï¬alà c' eva sundaracchavÅ cà 'ti attho, samphussitvà ti suÂÂhu phussitvà attano hatthasaæphassaæ mama sarÅre pharÃpetvÃ, ito gato ti mama olokentass' eva ito gato, te maæ ¬ahantÅti te tassa hatthasamphassà idÃni maæ dahanti, tathà hi tassa gatakÃlato paÂÂhÃya mama sarÅre ¬Ãho uÂÂhito, ten' amhi domanassappatto nipanno ti, khÃrividhan ti tÃta nÆna so mÃïavo na khÃribhÃraæ ukkhipitvà vicari, khÅÊÃnÅti khiïÃni, ayam eva và pÃtho, sokhyan ti sukhaæ, santhatà ti santhÃro, vikiïïarÆpÃvà 'ti tÃta ayaæ tava mÃluvapaïïasanthÃro ajja mayà ca tena ca a¤¤ama¤¤aæ parÃmasanÃliÇganavasena sammà parivattantehi vikiïïà viya ÃkulavyÃkulà jÃtÃ, punappunaæcassà 'ti tÃta aha¤ ca so ca abhiramitvà kilantarÆpà païïasÃlato nikkhamitvà udakaæ pavisitvà ramitvà vinÅtadarathà punappuna imam eva kuÂiyaæ pavisÃmà 'ti vadati, mantà ti ajja mama tassa gatakÃlato paÂÂhÃya n' eva mantà paÂibhanti na upaÂÂhahantÅti na ruccanti, na aggihuttaæ na pi {ya¤¤aæ} tatrà 'ti mahÃbrahmuno ÃrÃdhanatthÃya kattabbaæ havyadhÆmÃdiya¤¤akiriyÃpi me na paÂibhÃti na ruccati, na cÃpi te ti tayà ÃbhatamÆlaphalÃni pi na bhu¤jissÃmi, yassaæ disÃyan yassan disÃyaæ, vanan ti tassa mÃïavassa assamaæ parivÃretvà Âhitavanaæ.
     Tass' evaæ vilapantassa taæ vippalÃpaæ sutvà M. "ekÃya itthiyà imassa sÅlaæ bhinnaæ bhavissatÅti" ¤atvà taæ ovadanto cha gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVIII.1(=526).51: Imasmà haæ jotirase vanamhi
                    gandhabbadevaccharasaæghasevite>@


#<[page 208]>#
%<208                           XVIII.  PaïïÃsanipÃta.>%
@<                    isÅnaæ ÃvÃse sanantanamhi
                    n' etÃdisaæ aratiæ pÃpuïetha. || Ja_XVIII:51 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).52: Bhavanti mittÃni atha na honti,
                    ¤ÃtÅsu mittesu karonti pemaæ,
                    aya¤ ca jammo kissa và niviÂÂho
                    yo n' eva jÃnÃti; kuto 'mhi Ãgato. || Ja_XVIII:52 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).53: SaævÃsena hi mittÃni sandhÅyanti punappunaæ,
                    sà ca metti asaÇgantu asaævÃsena jÅrati. || Ja_XVIII:53 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).54: Sace tuvaæ dakkhasi brahmacÃriæ
                    sace tuvaæ sallape brahmacÃrinÃ
                    sampannasassaæ va mahodakena
                    tapoguïaæ khippam imaæ pahassasi. || Ja_XVIII:54 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).55: Punap-pi ce dakkhasi brahmacÃriæ
                    punap-pi ce sallape brahmacÃrinÃ
                    sampannasassaæ va mahodakena
                    usmÃgataæ khippam imaæ pahassasi. || Ja_XVIII:55 ||>@

  @<Ja_XVIII.1(=526).56: BhÆtÃni etÃni caranti tÃta
                    virÆparÆpena manussaloke.
                    na tÃni sevetha naro sapa¤¤o,
                    Ãsajjanaæ tassati brahmacÃrÅti. || Ja_XVIII:56 ||>@

     Tattha imasmà ti imasmiæ, han ti nipÃtamattaæ, jotirase ti hÆyamÃnassa jotino raæsiobhÃsite, sanantanamhÅti porÃïake, pÃpuïethà 'ti pÃpuïeyya, i. v. h.: tÃta evarÆpe vane vasanto yaæ aratiæ tvaæ patto etÃdisaæ na pÃpuïeyya paï¬ito kulaputto, pattuæ na arahatÅti attho, bhavantÅti imaæ g. M. antagatam eva bhÃsati, ayaæ h' ettha adhippayo: loke sattÃnaæ mittÃni nÃma honti pi na honti pi, tattha yesaæ honti te attano ¤ÃtÅsu ca mittesu ca pemaæ karonti, aya¤ ca jammo migasiÇgo kissavÃniviÂÂho ti kena nÃma kÃraïena tasmiæ mÃtugÃme mittasa¤¤Ãya niviÂÂho, so migiyà kucchimhi nibbattitvà ara¤¤e va¬¬hitattà kutomhi Ãgato ti ÃgataÂÂhÃnam eva na jÃnÃti pag eva ¤Ãtimitte ti,


#<[page 209]>#
%<                     2.  UmmadantÅjÃtaka (527.)                     209>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  punappunan ti tÃni mittÃni nÃma punappuna saævÃsena saæsevanena sandhÅyanti, sà ca mettÅti sà eva metti asaÇgantu asamÃgacchantassa purisassa tena asamÃgamanasaækhÃtena asaævÃsena jÅrati vinassati, sace ti tasmà tÃta sace tvaæ puna pi taæ dakkhasi tena và sallapissasi atha yathà nÃma sunipphannaæ sassaæ mahoghena harÅyati evaæ imaæ attano tapoguïaæ pahassasi pahÃressasÅti attho, usmÃgatan ti samaïatejaæ, virÆparÆpenà 'ti vividharÆpena. i. v. h.: tÃta manussalokasmiæ hi etÃni yakkhinisaækhÃtÃni bhÆtÃni vividharÆpapaÂicchannena attano rÆpena attano vasaægate khÃdituæ caranti, tÃni sapa¤¤o naro na sevetha, tÃdisaæ hi bhÆtaæ Ãsajjanaæ patvà nassati brahmacÃrÅ, diÂÂho si tÃya yakkhiniyà na khÃdito ti evaæ puttaæ ovadi.
     So pitu kathaæ sutvà "yakkhinÅ kira sÃ" ti bhÅto cittaæ nivattetvà "tÃta, etto na gamissÃmi, khamatha me" ti khamÃpesi. So pi naæ samassÃsetvà "ehi tvaæ mÃïava, mettaæ bhÃvehi karuïaæ muditaæ upekkhan" ti brahmavihÃrabhÃvanaæ Ãcikkhi. So tathà paÂipajjitvà puna jhÃnaæ nibbattesi.
     S. i. d. Ã. s. p. j. s. (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi): "Tadà NaÊinikà purÃïadutiyikà ahosi, IsisiÇgo ukkaïÂhitabhikkhu, pità aham evÃ" 'ti. NaÊinijÃtakaæ.

                      $<2. UmmadantÅjÃtaka.>$
     Nivesanaæ kassa nudaæ Sunandà 'ti. Idam S. J. v. ukkaïÂhitabhikkhuæ Ã. k. So kir' ekadivasaæ SÃvatthiyaæ piï¬Ãya caranto ekaæ alaækatapaÂiyattaæ uttamarÆpadharaæ itthiæ oloketvà paÂibaddhacitto hutvà cittaæ nivattetuæ asakkonto vihÃram eva Ãgantvà tato paÂÂhÃya sallaviddho viya rÃgÃturo bhantamigapaÂibhÃgo kiso dhamanisanthatagatto uppaï¬uppaï¬ukajÃto anabhirato ekiriyÃpathe cittassÃdaæ alabhanto ÃcariyavattÃdÅni pahÃya uddesaparipucchÃkammaÂÂhÃnÃnuyogavirahito vihÃsi. So sahÃyabhikkhÆhi "pubbe tvaæ Ãvuso pasannindriyo, vippasannamukhavaïïo idÃni, na tathÃ, kin nu kho kÃraïan" ti puÂÂho "Ãvuso anabhirato 'smÅti" Ãha.


#<[page 210]>#
%<210                           XVIII.  PaïïÃsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha naæ te "abhirama Ãvuso, BuddhuppÃdo nÃma dullabho, tathà saddhammasavanaæ manussapaÂilÃbho ca, so tvaæ manussapaÂilÃbhaæ labhitvà dukkhassa antakiriyaæ patthayamÃno assumukhaæ ¤Ãtijanaæ pahÃya saddhÃya pabbajitvà kiækÃraïà kilesavasaæ yÃsi, kilesà nÃm' ete gaï¬uppÃdapÃïaæ upÃdÃya sabbabÃlajanasÃdhÃranÃ, ye tesaæ vatthubhÆtà te pi appassÃdÃ, kÃmà bahudukkhà bahupÃyÃsÃ, ÃdÅnavo ettha bhiyyo, aÂÂhikaækalÆpamà kÃmÃ, maæsapesÆpamà kÃmÃ, tiïukkÆpamà kÃmÃ, aÇgÃrakÃsÆpamà kÃmÃ, supinakÆpamà kÃmÃ, yÃcitakÆpamà rukkhaphalÆpamà sattisÆlÆpamà sappasirÆpamà kÃmÃ, tvaæ nÃma evarÆpe sÃsane pabbajitvà evaæ anatthakÃrakÃnaæ kilesÃnaæ vasaæ gato" ti ovaditvà attano kathaæ gÃhÃpetuæ asakkontà Satthu santikaæ dhammasabhaæ netvà "kiæ bhikkhave anicchamÃnakaæ bhikkhuæ ÃnayitthÃ" 'ti vutte "ayaæ kira ukkaïÂhito" ti Ãhaæsu. S. "saccaæ kirÃ" 'ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti vutte "bhikkhu porÃïakapaï¬ità rajjaæ anusÃsantÃpi kilese kilese uppanne tassa vasaæ Ãgantvà cittaæ nivÃretvà na ayuttaæ kariæsÆ" 'ti vatvà a. Ã.:
     A. SiviraÂÂhe AriÂÂhapuranagare Sivi nÃma rÃjà r. kÃresi.
Bo. tassa aggamahesiyà kucchimhi nibbati, SivikumÃro t' ev' assa nÃmaæ kariæsu. SenÃpatissÃpi putto vijÃyi, AhipÃrako ti 'ssa nÃmaæ kariæsu. Te ubho pi sahÃyakà hutvà abhiva¬¬hantà soÊasavassikà hutvà Takkasilaæ gantvà sippaæ uggaïhitvà Ãgamiæsu. RÃjà tassa r. adÃsi, so pi AhipÃrakaæ senÃpatiÂÂhÃne Âhapetvà dhammena r. kÃresi. Tasmiæ yeva nagare TirÅÂavacchassa nÃma asÅtikoÂidhanavibhavassa seÂÂhino dhÅtÃpi nibbatti uttamarÆpadharà sobhaggappattà subhalakkhaïena samannÃgatÃ, tassà nÃmagahaïadivase UmmadantÅti nÃmaæ kariæsu. Sà soÊasavassakÃle atikkantamÃnusakavaïïà devaccharà viya abhirÆpà ahosi, ye ye puthujjanà taæ passanti te te sakabhÃvena saïÂhÃtuæ na sakkonti,


#<[page 211]>#
%<                    2.  UmmadantÅjÃtaka.  (527.)                  211>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  surÃpÃnamadena viya kilesamadena mattà hutva satiæ paccupaÂÂhÃpetuæ samatthà nÃhesuæ. Ath' assà pità TirÅÂavaccho rÃjÃnaæ upasaækamitvà "deva mama gehe itthiratanaæ uppannaæ ra¤¤o va anucchavikaæ, lakkhaïapÃÂhake pesetvà taæ vÅmaæsÃpetvà yathÃruciæ karohÅti" Ãha.
RÃjà "sÃdhÆ" 'ti vatvà brÃhmaïe peseti, te seÂÂhigehaæ gantvà katasakkÃrasammÃnà pÃyÃsaæ paribhu¤jiæsu. Tasmiæ khaïe UmmadantÅ sabbÃlaækÃrapaÂimaï¬ità tesaæ santikaæ agamÃsi. Te taæ disvà satiæ paccupaÂÂhÃpetuæ asakkontà kilesamadamattà hutvà attano vippakatabhojanabhÃvaæ na jÃniæsu, ekacce Ãlopaæ gahetvà bhu¤jÃmà 'ti sa¤¤Ãya sÅse Âhapesuæ, ekacce upakacchantare khipiæsu, ekacce bhittiæ pahariæsu, sabbe ummattakà ahesuæ. Sà te disvà "ime kira mama lakkhaïaæ vÅmaæsantÅti, gÅvÃya ne gahetvà nÅharathÃ" 'ti nÅharÃpesi. Te maækubhÆtà rÃjanivesanaæ gantvà Ummadantiyà ruÂÂhÃ, "deva sà itthi kÃÊakaïïÅ, na tumhÃkaæ anucchavikÃ" ti vadiæsu. RÃjà "kÃÊakaïïÅ kirÃ" 'ti taæ na ÃnÃpesi. Sà taæ pavattiæ sutvà "ahaæ kira {kÃlakaïïÅti} ra¤¤Ã na gahitÃ, kÃÊakaïïiyo nÃma evarÆpà hontÅti" vatvà "hotu, sace pi taæ rÃjÃnaæ passissÃmi jÃnissÃmÅti" tasmiæ ÃghÃtaæ bandhi. Atha naæ pità AhipÃrakassa adÃsi, sà tassa piyà ahosi manÃpÃ. -- Kassa pana kammassa phalena evaæ abhirÆpà ahosÅti rattavatthadÃnassa: sà kira atÅte BÃrÃïasiyaæ daliddakule nibbattitvà ussavadivase pu¤¤asampannà itthiyo kusumbharattavatthaæ nivÃsetvà alaækatà kÅÊantiyo disvà tÃdisaæ vatthaæ nivÃsetvà kÅÊitukÃmà hutvà mÃtÃpitunnaæ Ãrocetvà tehi "amma mayaæ daÊiddÃ, kuto no evarÆpaæ vatthan" ti vutte "tena hi maæ ekasmiæ a¬¬hakule bhatiæ kÃtuæ anujÃnÃtha, te mama guïaæ ¤atvà dassantÅti" vatvà tehi anu¤¤Ãtà ekaæ kulaæ upasaækamitvà "kusumbharattavatthena bhatiæ karomÅti" Ãha.


#<[page 212]>#
%<212                          XVIII.  PaïïÃsanipÃta>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha naæ te "tÅni saævaccharÃni kamme kate tava guïÃguïaæ ¤atvà dassÃmÃ" 'ti vadiæsu. Sà "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïitvà kammaæ paÂipajji. Te tassà guïaæ ¤atvà aparipuïïesu yeva tÅsu saævaccharesu tassà ghanakusumbharattavatthena saddhiæ a¤¤am pi vatthaæ datvà "tava sahÃyikÃhi saddhiæ gantvà nahÃyitvà nivÃsehÅti" taæ pesayiæsu. Sà sahÃyikà ÃdÃya gantvà rattavatthaæ tÅre Âhapetvà nahÃyi. Tasmiæ khaïe eko Kassapadasabalassa sÃvako acchinnacÅvaro sÃkhÃbhaÇgaæ nivÃsetvà ca pÃrupitvà ca taæ padesaæ pÃpuïi. Sà taæ disvà "ayaæ bhadanto acchinnacÅvaro bhavati, pubbe pi adinnabhÃvena mama nivÃsanaæ dullabhaæ jÃtan 'ti vatthaæ dvidhà phÃletvà ekaæ koÂÂhÃsaæ ayyassa dassÃmÅti" cintetvà uttaritvà attano nivÃsanaæ nivÃsetvà "tiÂÂhatha bhante" ti vatvà theraæ vanditvà vatthaæ phÃletvà tass' ekakoÂÂhÃsam adÃsi. So ekamante paÂicchannaÂÂhÃne Âhatvà sÃkhabhaÇgaæ cha¬¬etvà tass' ekaæ kaïïaæ nivÃsetvà ekaæ pÃrupitvà nikkhami, ath' assa vatthobhÃsena sakalasarÅraæ taruïasuriyo viya ekobhÃsaæ ahosi.
Sà taæ disvà "ayaæ ayyo paÂhamaæ na sobhi idÃni taruïasuriyo viya virocati, idam pi tass' eva dassÃmÅti" dutiyaæ pi koÂÂhÃsaæ datvà "bhante ahaæ bhave carantÅ uttamarÆpadharà bhaveyyaæ, maæ disvà koci puriso sakabhÃvena saïÂhÃtuæ mà asakkhi, mayà abhirÆpatarà nÃma a¤¤Ã mà hotÆ" 'ti patthanaæ Âhapesi. Thero anumodanaæ katvà pakkÃmi.
Sà devaloke sa¤carantÅ tasmiæ kÃle AriÂÂhapure nibbattitvà tathÃrÆpà ahosi.--Atha tasmiæ nagare kattikachaïaæ ghosayiæsu, kattikapuïïamÃya nagaraæ sajjayiæsu. AhipÃrako attano ÃrakkhaÂÂhÃnaæ gacchanto taæ Ãmantetvà "bhadde Ummadanti,


#<[page 213]>#
%<                2.  UmmadantÅjÃtaka.  (527.)                       213>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ajja kattikacchaïo, rÃjà nagaraæ padakkhiïaæ karonto paÂhamaæ imaæ gehadvÃraæ Ãgamissati, mà kho tassa attÃnaæ dassesi, so hi taæ disvà satiæ upaÂÂhÃpetuæ na sakkhissatÅti" Ãha. Sà gacchantaæ "ahaæ jÃnissÃmÅti".
Tasmiæ gate dÃsiæ ÃïÃpesi: "ra¤¤o imaæ gehadvÃraæ ÃgatakÃle mayhaæ ÃroceyyÃsÅti". Atha suriye atthaægate uggate puïïacande devanagare viya alaækate nagare sabbadisÃsu dÅpesu jÃlantesu rÃjà sabbÃlaækÃrapatimaï¬ito Ãja¤¤arathavaragato amaccagaïaparivuto mahantena yasena nagaraæ padakkhiïaæ karonto paÂhamam eva AhipÃrakassa gehadvÃraæ agamÃsi, taæ pana gehaæ manosilÃvaïïapÃkÃraparikkhittaæ alaækataæ dvÃraÂÂÃlakaæ sobhaggappattaæ pÃsÃdikaæ. Tasmiæ khaïe dÃsÅ Ummadantiyà Ãrocesi, sà pupphasamuggaæ gÃhÃpetvà kinnarÅlÅÊhÃya vÃtapÃnaæ nissÃya Âhità ra¤¤o pupphÃni khipi. So taæ ulloketvà kilesamadamatto satiæ paccupaÂÂhÃpetuæ asakkonto "AhipÃrakass' etaæ gehan" ti sa¤jÃnitum pi nÃsakkhi. Atha sÃrathiæ Ãmantetvà pucchanto dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVIII.2(=527).1: Nivesanaæ kassa nu 'daæ Sunanda
                    pÃkÃrena paï¬umayena guttaæ,
                    kà dissati aggisikhà va dÆre
                    vehÃsayaæ pabbatagge va acci. || Ja_XVIII:57 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).2: DhÅtà n' ayaæ kassa Sunanda hoti,
                    suïisà n' ayaæ kassa atho pi bhariyÃ,
                    akkhÃhi me khippam id' eva puÂÂho:
                    avÃvaÂÃ, yadivà atthi bhattà ti. || Ja_XVIII:58 ||>@

     Tattha kassa nudan ti kassa nu idaæ, paï¬umayenà 'ti rattiÂÂhikÃmayena, dissatÅti vÃtapÃne Âhità pa¤¤Ãyati, aggÅti analajÃlakkhandho.


#<[page 214]>#
%<214                           XVIII.  PaïïÃsanipÃta.>%
dhÅtà nayan ti dhÅtà nu ayaæ, avÃvaÂà ti apetÃbharaïà apariggahitÃ, bhattà ti yadivà assà sÃmiko atthi, idaæ akkhÃhÅti.
     Ath' assa so Ãcikkhanto dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVIII.2(=527).3: Ahaæ hi jÃnÃmi janinda etaæ
                    matyà ca petyà ca atho pi assÃ,
                    tath' eva so puriso bhÆmipÃla
                    rattiædivaæ appamatto tav' atthe. || Ja_XVIII:59 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).4: Iddho ca phÅto ca subÃÊhiko ca
                    amacco te a¤¤ataro janinda,
                    tass' esà bhariyà AhipÃrakassa
                    UmmadantÅ nÃmadheyyena rÃjà 'ti. || Ja_XVIII:60 ||>@

     Tattha matyà ca petyà cà 'ti mÃtito ca pitito ca taæ jÃnÃmÅti vadati, atho pi assà ti atha sÃmikam pi 'ssà jÃnÃmÅti vadati, iddho ti samiddho, phÅto ti vatthÃlaækÃrehi phullito, subÃÊhiko ti suÂÂhu a¬¬ho, nÃmadheyyenà 'ti nÃmena, ayaæ hi yo naæ passati taæ ummÃdeti satim assa paccupaÂÂhÃpetuæ na deti tasmà UmmadantÅti vuccati.
     Taæ sutvà rÃjà nÃmam assà thomento anantaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XVIII.2(=527).5: Ambho ambho nÃmam idaæ imissÃ
                    matyà ca petyà ca kataæ susÃdhu,
                    tathà hi mayhaæ apalokayantÅ
                    ummattakaæ UmmadantÅ akÃsÅti. || Ja_XVIII:61 ||>@

     Tattha matyà ca petyà cà 'ti mÃtarà ca pitarà ca, mayhan ti upayogatthe sampadÃnaæ, apalokayantÅti mayà apalokità sayaæ maæ apalokayantÅ maæ ummattakaæ akÃsÅti attho.
     Sà tassa kampitabhÃvaæ {¤atvÃ} vÃtapÃnaæ thaketvà sirigabbham eva agamÃsi. Ra¤¤o pi 'ssà diÂÂhakÃlato paÂÂhÃya nagarapadakkhiïakaraïe cittam eva nÃhosi. So sÃrathiæ Ãmantetvà "samma Sunanda rathaæ nivattehÅti" vatvà "ayaæ chaïo amhÃkaæ nÃnucchaviko,


#<[page 215]>#
%<                      2.  UmmadantÅjÃtaka.  (527.)                215>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  AhipÃrakasenÃpatiss' evÃnucchaviko, r. pi tass' evÃnucchavikan" ti rathaæ nivattÃpetvà pÃsÃdaæ abhiruyha sirisayane nipajjitvà vippalapanto Ãha:

  @<Ja_XVIII.2(=527).6: SÃ puïïamÃse migamandalocanÃ
                    upÃvisÅ puï¬arÅkattacaÇgÅ,
                    dve puïïamÃyo tadahÆ ama¤¤aæ
                    disvÃna pÃrÃpatarattavÃsiniæ. || Ja_XVIII:62 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).7: AÊÃrapamhehi subhehi vagguhi
                    palobhayantÅ maæ yadà udikkhati
                    vijambhamÃnà harat' eva me mano
                    jÃtà vane kimpurisÅva pabbate. || Ja_XVIII:63 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).8: Tadà hi brahatÅ sÃmà Ãmuttamaïikuï¬alÃ
                    ekaccavasanà nÃrÅ migÅ bhantà v' udikkhati. || Ja_XVIII:64 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).9: KadÃssu maæ tambanakhà sulomÃ
                    bÃhÃmudÆ candanasÃralittÃ
                    vaÂÂaÇgulÅ sannatavÅrakuttiyÃ
                    nÃrÅ upa¤¤issati sÅsato subhÃ. || Ja_XVIII:65 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).10: KadÃssu maæ ka¤canamÃluracchadÃ
                    dhÅtà TirÅÂissa vilÃkamajjhÃ
                    mudÆhi bÃhÃhi palissajissati
                    brahÃvane jÃtadumaæ va mÃluvÃ. || Ja_XVIII:66 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).11: KadÃssu lÃkhÃrasarattasucchavÅ
                    bindutthanÅ puï¬arÅkattacaÇgÅ
                    mukhaæ mukhena upanÃmayissati
                    soï¬o va soï¬assa surÃya thÃlaæ. || Ja_XVIII:67 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).12: YathÃddasaæ naæ tiÂÂhantiæ sabbagattaæ manoramaæ
                    tato sakassa cittassa nÃvabodhÃmi ki¤canaæ. || Ja_XVIII:68 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).13: UmmadantÅ mayà diÂÂhà Ãmuttamaïikuï¬alÃ,
                    na supÃmi divÃrattiæ sahassaæ va parÃjito. || Ja_XVIII:69 ||>@


#<[page 216]>#
%<216                           XVIII.  PaïïÃsanipÃta.>%

  @<Ja_XVIII.2(=527).14: Sakko ca me varaæ dajjÃ, so ca labbhetha me varo:
                    ekarattiæ dirattiæ và bhaveyyaæ AhipÃrako
                    Ummadantyà ramitvÃna, SivirÃjà tato siyà ti. || Ja_XVIII:70 ||>@

     Tattha puïïamÃse ti puïïacandÃya rattiyÃ, migamandalocanà ti kaï¬asantÃsena palÃyitvà vanantare Âhatvà luddaæ olokentiyà migiyà viya mandÃni locanÃni assà ti migamandalocanÃ, upÃvisÅti padumavaïïena karatalena pupphÃni khipitvà maæ olokentÅ vÃtapÃne nisÅdi, puï¬arÅkattacaÇgÅti rattapadumapattavaïïasarÅrÃ, dve puïïamÃyo ti ahaæ tadà tasmiæ chaïadivase taæ pÃrÃpatapÃdasamÃnavaïïaæ rattavatthanivatthaæ disvà tassà mukhaæ olokento ekassa pÃcÅnalokadhÃtuto ekassa AhipÃrakasenÃpatino nivesane ti dvinnaæ puïïacandÃnaæ uggatattà dve puïïamÃyo ama¤¤iæ, aÊÃrapamhehÅti visÃlapakhumehi, subhehÅti parisuddhehi, vagguhÅti madhurÃkÃrehi, udikkhatÅti evarÆpehi nettehi yasmiæ khaïe oloketi, pabbate ti yathà Himavantapabbate suphullitavane vÅïaæ ÃdÃya tantissarena attano saraæ saæsandentÅ kimpurisà kimpurisassa manaæ harati evaæ harateva me mano ti vippalapati, brahatÅti ulÃrÃ, sÃmà ti suvaïasÃmÃ, ekaccavasanà ti ekaccikavasanÃ, ekapaÂÂanivatthà ti attho, bhantà vudikkhatÅti saïhakesà puthunalÃÂà ÃyatabhamÆ visÃlakkhÅ tuÇganÃsà rattoÂÂhÅ setadantà tikhiïadÃÂhà suvaÂÂagÅvà tanubÃhu susaïÂhitapayodharà karamitamajjhà visÃlasoïÅ suvaïïakadalisamÃnarÆpà sà uttamitthi tasmiæ khaïe maæ udikkhantÅ bhayena vanaæ pavisitvà puna nivattitvà luddaæ udikkhantÅ bhantamigÅva maæ udikkhatÅti vadati, bÃhÃmudÆ ti mudubÃhÃ, sannatavÅrakuttiyà ti suphassitachekakaraïà upa¤¤issati man ti sà subhà nÃrÅ kadà nu maæ tehi tambhanakhehi sÅsato paÂÂhÃya sannatena vÅrena karaïena paritosessatÅti patthento vilapati, ka¤canamÃluracchadà ti ka¤canamayauracchadÃlaækÃrÃ, vilÃkamajjhà ti vilaggasarÅrà sÃ, brahÃvane ti mahÃvane, rattasucchavÅti hatthapÃdatalÃgganakhaoÂÂhamaæsesu lÃkhÃrasarattasamÃnavaïïÃ, bindutthanÅti udakabubbuÊaparimaï¬alatthanÅ, tato ti yadà taæ tiÂÂhantiæ addasaæ tato patthÃya, sakassa {cittassÃ} 'ti attano cittassa anissaro jÃto 'mhÅti adhippÃyo, ki¤canan ti ki¤ci, ayam asukà nÃmà 'ti na jÃnÃmi, ummattako jÃto 'mhÅti vadati, diÂÂhà ti disvÃna, supÃmÅti n' eva rattiædivaæ niddaæ labhÃmi, so ca labbhethà 'ti yam me Sakko varaæ dadeyya so ca me varo labheyya, labheyya¤ c' Ãhaæ varan ti attho.
     Atha te amaccà AhipÃrakassÃpi Ãrocayaæsu: "sÃmi rÃjà nagaraæ padakkhiïaæ karonto tumhÃkaæ gharadvÃraæ gantvà nivattitvà pÃsÃdaæ abhirÆÊho" ti.


#<[page 217]>#
%<                  2.  UmmadantÅjÃtaka.  (527.)                    217>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So attano gehaæ gantvà Ummadantiæ {ÃmantetvÃ} "bhadde kacci ra¤¤o attÃnaæ dassesÅti" pucchi. "SÃmi, eko mahodaro mahÃdÃÂhiko rathe Âhatvà Ãgato puriso atthi, ahan taæ rÃjà và rÃjako và ti na jÃnÃmi, eko issaro ti pana vutto, vÃtapÃne Âhatvà pupphÃni khipiæ, so tÃvad eva nivattitvà gato" ti. So taæ sutvà "nÃsito 'mhi tayÃ" ti punadivase pÃto va rÃjanivesanaæ Ãruyha sirigabbhadvÃre Âhatvà ra¤¤o Ummadantiæ nissÃya vippalÃpaæ sutvà "ayaæ Ummadantiyà paÂibaddhacitto jÃto, taæ alabhanto marissati, ra¤¤o ca mama¤ ca aguïaæ mocetvà imassa mayà jÅvitaæ dÃtuæ vaÂÂatÅti" attano nivesanaæ gantvà ekaæ daÊhamantaæ upaÂÂhÃkaæ pakkosÃpetvà "tÃta asukaÂÂhÃne susiracetiyarukkho atthi, tvaæ ka¤ci ajÃnÃpetvà atthaÇgate suriye tattha gantvà anto rukkhe nisÅda, ahaæ tattha balikammaæ karonto taæ ÂhÃnaæ patvà devatà namassanto yÃcÃmi: `devarÃja, amhÃkaæ rÃjà nagare chaïe vattamÃne akÅÊitvà va sirigabbhaæ pavisitvà vippalapanto nipanno, mayaæ tattha kÃraïaæ na jÃnÃma, rÃjà devatÃnaæ bahÆpakÃro anusaævaccharaæ sahassaæ vissajjetvà balikammaæ karoti, idaæ nÃma nissÃya rÃjà vippalapatÅti Ãcikkha, ra¤¤o no jÅvitadÃnaæ dethÃ' 'ti yÃcissÃmi, tvaæ tasmiæ khaïe saraæ parivattetvà `senÃpati, tumhÃkaæ ra¤¤o vyÃdhi nÃma n' atthi, so pana tava bhariyÃya Ummadantiyà paÂibaddhacitto, sace taæ labhissati jÅvissati noce marissati, sace tassa jÅvitaæ icchasi Ummadantiæ assa dehÅti' katheyyÃsÅti" evaæ taæ uggaïhÃpetvà uyyojesi.
So gantvà tasmiæ rukkhe nisÅditvà punadivase senÃpatinà taæ ÂhÃnaæ gantvà ÃyÃcite tathà abhÃsi, senÃpati "sÃdhÆ" 'ti vatvà devataæ vanditvà amacce jÃnÃpetvà nagaraæ pavisitvà rÃjanivesanaæ {abhiruyha} sirigabbhadvÃraæ ÃkoÂesi. RÃjà satiæ upaÂÂhapetvà "ko eso" ti pucchi.


#<[page 218]>#
%<218                           XVIII.  PaïïÃsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Ahaæ deva AhipÃrako" ti. Ath' assa rÃjadvÃraæ vivari. So pavisitvà rÃjÃnaæ vanditvà g. Ã.:

  @<Ja_XVIII.2(=527).15: BhÆtÃni me bhÆtapatÅ namassato
                    Ãgamma yakkho idam evam abravi:
                    ra¤¤o mano Ummadantyà niviÂÂho,
                    dadÃmi te taæ, parivÃrayassÆ 'ti. || Ja_XVIII:71 ||>@

     Tattha namassato ti tumhÃkaæ vilÃpakÃraïaæ jÃnanatthaæ balikammaæ katvà namassantassa, tan ti ahaæ taæ Ummadantiæ tumhÃkaæ paricÃrikaæ katvà dadÃmÅti.
     Atha naæ rÃjà "samma AhipÃraka mama Ummadantiyà paÂibaddhacittatÃya vilapitabhÃvaæ yakkhÃpi jÃnantÅti" pucchi.
"ùma devÃ" 'ti. So "sabbalokena kira me lÃmakabhÃvo ¤Ãto" ti lajji, dhamme patiÂÂhÃya anantaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XVIII.2(=527).16: Pu¤¤Ã ca dhaæse amaro na c' amhi,
                    jano ca no pÃpam idan ti ja¤¤Ã,
                    bhuso ca ty-Ãssa manaso vighÃto
                    datvà piyaæ Ummadantiæ adiÂÂhà ti. || Ja_XVIII:72 ||>@

     Tattha dhaæse ti samma AhipÃraka ahaæ tÃya saddhiæ kilesavasena paricÃrayanto pu¤¤ato ca dhaæseyyaæ, tÃya saddhiæ paricÃritamattena amaro ca na homi, mahÃjano ca me idaæ lÃmakabhÃvaæ jÃneyya, tato ayuttaæ ra¤¤Ã katan ti garaheyya, ta¤ ca mama datvà pacchà piyabhariyaæ adiÂÂhà tava manaso vighÃto c' assà 'ti attho.
     Sesà ubhinnam pi vacanapaÂivacanagÃthÃ:

  @<Ja_XVIII.2(=527).17: Janinda nä¤atra tayà mayà vÃ
                    sabb' Ãpi kammassa katassa ja¤¤Ã
                    yan te mayà UmmadantÅ padinnÃ,
                    bhusehi rÃjà vanathaæ sajÃhi. || Ja_XVIII:73 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).18: Yo pÃpakaæ kamma karaæ manusso
                    so ma¤¤atÅ: mÃ-y-idha ma¤¤iæsu a¤¤e,>@


#<[page 219]>#
%<                         2.  UmmadantÅjÃtaka. (527.)               219>%
@<                    passanti bhÆtÃni karontam etaæ
                    yuttà ca ye honti narà pathavyÃ. || Ja_XVIII:74 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).19: A¤¤o nu te ko 'dha naro pathavyÃ
                    saddheyya lokasmi: na sà piyà ti,
                    bhuso ca ty-Ãssa manaso vighÃto
                    datvà piyaæ Ummadantiæ adiÂÂhÃ. || Ja_XVIII:75 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).20: Addhà piyà mayha janinda esÃ,
                    na sà mamaæ appiyà bhÆmipÃla,
                    gacch' eva tvaæ Ummadantiæ bhadante
                    sÅho va selassa guhaæ upeti. || Ja_XVIII:76 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).21: Na pÅÊità attadukkhena dhÅrÃ
                    sukhapphalaæ kamma pariccajanti,
                    sammohità cÃpi sukhena mattÃ
                    na pÃpakaæ kamma samÃcaranti. || Ja_XVIII:77 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).22: Tuvaæ hi mÃtà ca pità ca mayhaæ
                    bhattà patŠposako devatà ca,
                    dÃso ahaæ tuyha saputtadÃro,
                    yathÃsukhaæ Sibba karohi kÃmaæ. || Ja_XVIII:78 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).23: Yo issaro 'mhÅti karoti pÃpaæ
                    katvà ca so n' uttapate paresaæ
                    na tena so jÅvati dÅgham Ãyu,
                    devÃpi pÃpena samekkhare na. || Ja_XVIII:79 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).24: A¤¤Ãtakaæ sÃmikehi padinnaæ
                    dhamme Âhità ye paÂicchanti dÃnaæ
                    paÂicchakà dÃyakà cÃpi tattha
                    sukhapphalaæ ¤eva karonti kammaæ. || Ja_XVIII:80 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).25: A¤¤o nu te ko 'dha naro pathavyÃ
                    saddheyya lokasmi: na sà piyà ti>@


#<[page 220]>#
%<220                           XVIII.  PaïïÃsanipÃta.>%
@<                    bhuso ca ty-Ãssa manaso vighÃto
                    datvà piyaæ Ummadantiæ adiÂÂhÃ. || Ja_XVIII:81 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).26: Addhà piyà mayha janinda esÃ,
                    na sà mamaæ appiyà bhÆmipÃla
                    yan te mayà UmmadantÅ padinnÃ,
                    bhusehi rÃjà vanathaæ sajÃhi. || Ja_XVIII:82 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).27: Yo attadukkhena parassa dukkhaæ
                    sukhena và attasukhaæ dahÃti
                    yath' ev' idaæ mayha tathà paresaæ
                    so evaæ jÃnÃti sa vedi dhammaæ. || Ja_XVIII:83 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).28: A¤¤o nu te ko dha naro pathavyÃ
                    saddheyya etc. || Ja_XVIII:84 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).29: Janinda jÃnÃsi piyà mam' esÃ,
                    na sà mamaæ appiyà bhÆmipÃla,
                    piyena te dammi piyaæ janinda,
                    piyadÃyino deva piyaæ labhanti. || Ja_XVIII:85 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).30: So nÆn' ahaæ vadhissÃmi attÃnaæ kÃmahetukaæ,
                    na hi dhammaæ adhammena ahaæ vadhituæ ussahe. || Ja_XVIII:86 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).31: Sace tuvaæ mayha satiæ janinda
                    na kÃmayÃsi naraviriyaseÂÂha
                    cajÃmi naæ sabbajanassa Sibba,
                    mayà pamuttaæ tato nam avhayesi. || Ja_XVIII:87 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).32: AdÆsiya¤ ce AhipÃraka tvaæ
                    cajÃsi katte ahitÃya ty-Ãssa
                    mahà ca te upavÃdo pi assa
                    na cÃpi ty-Ãssa nagaramhi pakkho. || Ja_XVIII:88 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).33: Ahaæ sahissaæ upavÃdam etaæ
                    nindaæ pasaæsaæ garaham pi sabbaæ,
                    mam etam Ãgacchatu bhÆmipÃla,
                    yathÃsukhaæ Sibba karohi kÃmaæ. || Ja_XVIII:89 ||>@


#<[page 221]>#
%<                          2.  UmmadantÅjÃtaka.  (527.)                  221>%

  @<Ja_XVIII.2(=527).34: Yo n' eva nindaæ na puna-ppasaæsaæ
                    ÃdiyatÅ garahaæ no pi pÆjaæ
                    sirÅ ca lakkhÅ ca apeti tamhÃ
                    Ãpo suvuÂÂhÅ va yathà thalamhÃ. || Ja_XVIII:90 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).35: Yaæ ki¤ci dukkhaæ ca sukha¤ ca etto
                    dhammÃtisÃraæ va manovighÃtaæ
                    urasà ahaæ paccupadissÃmi sabbaæ
                    pathavÅ yathà thÃvarÃnaæ tasÃnaæ. || Ja_XVIII:91 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).36: DhammÃtisÃraæ va manovighÃtaæ
                    dukkha¤ ca n' icchÃmi ahaæ paresaæ,
                    eko p' imaæ hÃrayissÃmi bhÃraæ
                    dhamme Âhito ka¤ci na tÃpayanto. || Ja_XVIII:92 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).37: SaggÆpagaæ pu¤¤akammaæ janinda,
                    mà me tuvaæ antarÃyaæ akÃsi,
                    dadÃmi te Ummadantiæ pasanno
                    rÃjà va ya¤¤e dhanaæ brÃhmaïÃnaæ. || Ja_XVIII:93 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).38: Addhà tuvaæ katte hitesi mayhaæ,
                    sakhà mamaæ UmmadantÅ tuva¤ ca,
                    nindeyyuæ devà pitaro ca sabbe,
                    pÃpa¤ ca passa abhisamparÃyaæ. || Ja_XVIII:94 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).39: Na h' et' adhammaæ SivirÃja vajjuæ
                    sanegamà jÃnapadà ca sabbe
                    yan te mayà UmmadantÅ padinnÃ,
                    bhusehi rÃja vanathaæ sajÃhi. || Ja_XVIII:95 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).40: Addhà tuvaæ katte hitesi mayhaæ
                    sakhà mamaæ UmmadantÅ tuva¤ ca,
                    sata¤ ca dhammÃni sukittitÃni
                    samuddavelà va duraccayÃni. || Ja_XVIII:96 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).41: ùhÆniyo me si hitÃnukampÅ
                    dhÃtà vidhÃtà c' asi kÃmapÃlo,>@


#<[page 222]>#
%<222                           XVIII.  PaïïÃsanipÃta.>%
@<                    tayŠhutà deva mahapphalà hi me,
                    kÃmena me Ummadantiæ paÂiccha. || Ja_XVIII:97 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).42: Addhà hi sabbaæ AhipÃrakà tuvaæ
                    dhammaæ acÃrÅ mama kattaputta,
                    a¤¤o nu te ko idha sotthikattÃ
                    dipado naro aruïe jÅvaloke. || Ja_XVIII:98 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).43: Tuvan nu seÂÂho, tvam anuttaro si,
                    tvaæ dhammagÆ dhammavidÆ sumedho,
                    so dhammagutto ciram eva jÅva,
                    dhamma¤ ca me desaya dhammapÃla. || Ja_XVIII:99 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).44: Tad iægha AhipÃraka suïohi vacanam mama,
                    dhammaæ te desayissÃmi sataæ Ãsevitaæ ahaæ. || Ja_XVIII:100 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).45: SÃdhu dhammaruci rÃjÃ, sÃdhu pa¤¤Ãïavà naro,
                    sÃdhu mittÃnaæ adubbho, pÃpass' akaraïaæ sukhaæ. || Ja_XVIII:101 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).46: Akkodhanassa vijite Âhitadhammassa rÃjino
                    sukhaæ manussà Ãsetha sÅtacchÃyÃya saæghare. || Ja_XVIII:102 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).47: Na vÃham etaæ abhirocayÃmi
                    kammaæ asamekkha kataæ asÃdhuæ,
                    ye vÃpi ¤atvà na sayaæ karonti,
                    upamà imà mayhaæ tuvaæ suïohi: || Ja_XVIII:103 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).48: Gava¤ ce taramÃnÃnaæ jimhaæ gacchati puÇgavo (III 111|17)
                    sabbà tà jimhaæ gacchanti nette jimhagate sati. || Ja_XVIII:104 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).49: Evam evaæ manussesu yo hoti seÂÂhasammato
                    so ce adhammaæ carati pag eva itarà pajÃ,
                    sabbaæ raÂÂhaæ dukkhaæ seti rÃjà ce hoti adhammiko. || Ja_XVIII:105 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).50: Gava¤ ce taramÃnÃnaæ ujuæ gacchati puÇgavo
                    sabbà tà ujuæ gacchanti nette ujugate sati. || Ja_XVIII:106 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).51: Evam eva manussesu yo hoti seÂÂhasammato
                    so ce pi dhammaæ carati pag eva itarà pajÃ,
                    sabbaæ raÂÂhaæ sukhaæ seti rÃjà ce hoti dhammiko. || Ja_XVIII:107 ||>@


#<[page 223]>#
%<                     2.  UmmadantÅjÃtaka.  (527.)                      223>%

  @<Ja_XVIII.2(=527).52: Na cÃp' ahaæ adhammena amarattam pi patthaye
                    imaæ và paÂhaviæ sabbaæ vijetuæ AhipÃraka. || Ja_XVIII:108 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).53: Yaæ hi ki¤ci manussesu ratanaæ idha vijjati
                    gÃvo dÃso hira¤¤a¤ ca vatthiyaæ haricandanaæ || Ja_XVIII:109 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).54: [Assitthiyo ratanaæ maïika¤ca
                    ya¤ cÃp' ime candimasuriyà abhipÃlayanti]
                    na tassa hetu visamaæ careyya,
                    majjhe SivÅnaæ usabho 'mhi jÃto. || Ja_XVIII:110 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).55: Netà pità uggato raÂÂhapÃlo
                    dhammaæ SivÅnaæ apacÃyamÃno
                    so dhammam evÃnuvicintayanto
                    tasmà sake cittavase na vatto. || Ja_XVIII:111 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).56: Addhà tuvaæ mahÃrÃja niccaæ avyasanaæ sivaæ
                    karissasi ciraæ rajjaæ, pa¤¤Ã hi tava tÃdisÅ. || Ja_XVIII:112 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).57: Etaæ te anumodÃma yaæ dhammaæ na-ppamajjasi,
                    dhammaæ pamajja khattiyo raÂÂhà cavati issaro. || Ja_XVIII:113 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).58: Dhamma¤ cara mahÃrÃja mÃtÃpitusu khattiya (supra p. 123)
                    idha dhammaæ caritvÃna rÃja saggaæ gamissasi. || Ja_XVIII:114 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).59: Dhamma¤ cara mahÃrÃja puttadÃresu khattiya, etc. || Ja_XVIII:115 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).60: Dhamma¤ cara mahÃrÃja mittÃmaccesu khattiya, etc. || Ja_XVIII:116 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).61: Dhamma¤ cara mahÃrÃja vÃhanesu balesu ca, etc. || Ja_XVIII:117 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).62: Dhamma¤ cara mahÃrÃja gÃmesu nigamesu ca, etc. || Ja_XVIII:118 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).63: Dhamma¤ cara mahÃrÃja raÂÂhe janapadesu ca, etc. || Ja_XVIII:119 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).64: Dhamma¤ cara mahÃrÃja samaïe brÃhmaïesu ca, etc. || Ja_XVIII:120 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).65: Dhamma¤ cara mahÃrÃja migapakkhÅsu khattiya, etc. || Ja_XVIII:121 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).66: Dhamma¤ cara mahÃrÃja, dhammo ciïïo sukhÃvaho,
                    idha dhammaæ caritvÃna rÃja saggaæ gamissasi. || Ja_XVIII:122 ||>@

  @<Ja_XVIII.2(=527).67: Idha dhammaæ caritvÃna saindadevà sabrahmakÃ
                    suciïïena divam pattÃ, mà dhammaæ rÃja pamÃdo ti. || Ja_XVIII:123 ||>@


#<[page 224]>#
%<224                           XVIII.  PaïïÃsanipÃta.>%
     Tattha sabbÃpÅti janinda aham p' etaæ ekako va paÂicchÃdetvà ÃnessÃmi tasmà Âhapetvà ta¤ ca mama¤ ca a¤¤o sabbo pi jano imassa kammassa katassa ÃkÃramattam pi na ja¤¤Ã na jÃnissanti, bhusehÅti tÃya saddhiæ abhiramanto attano taïhÃvanathaæ bhusaæ karohi va¬¬hehi, manorathaæ pÆrehÅti, sajÃhÅti manorathaæ pana pÆretvà sace te na ruccati atha naæ sajÃhi, mayham eva paÂicchÃpehi, kamma karan ti samma AhipÃraka yo manusso pÃpakammaæ karonto so pacchà mà idha a¤¤e idaæ pÃpakammaæ ma¤¤iæsu mà jÃnantÆ 'ti ma¤¤e ti cinteti, duccintitam etaæ tassa, kiækÃraïÃ: karontam eva hi naæ passanti bhÆtÃni ye ca Buddhà Paccekabuddhà Buddhaputtà iddhiyogena yuttà te ca naæ passanti yeva, na me piyà ti samma AhipÃraka a¤¤o nu te koci idha imasmiæ sakalÃya pi paÂhaviyà na me UmmadantÅ piyà ti evaæ saddaheyya, sÅho va selassa guhan ti mahÃrÃja sace taæ tvaæ idha na Ãnesi atha yathà sÅho kilesapariÊÃhe uppanne sÅhapotikÃya vasanaÂÂhÃnaæ maïiguhaæ upeti evaæ tassà vasanaÂÂhÃnaæ gaccha, gantvà tattha attano patthanaæ pÆrehÅti, sukhapphalan ti samma AhipÃraka, paï¬ità attano dukkhena puÂÂhà samÃnà na sukhavipÃkadÃyakakammaæ pariccajanti, sammohità vÃpi hutvà mohena mÆÊhà sukhena mattà pÃpakammaæ nÃma na samÃcaranti, yathÃsukhaæ Sibba karohi kÃman ti sÃmi SivirÃja, attano dÃsiæ parivÃrentassa garahà nÃma n' atthi, tvaæ yathÃsukhaæ yathÃjjhÃsayaæ kÃmaæ karohi, attano icchaæ pÆrehÅti, na tena so jÅvatÅti samma AhipÃraka, yo issaro 'mhÅti pÃpaæ karoti katvà ca kiæ maæ devamanussà vakkhantÅti na uttasati na ottapati na so tena kammena dÅghaæ kÃlaæ jÅvati khippam eva marati, devatÃpi ca naæ kiæ imassa pÃpara¤¤o rajjena varam assa vÃlukÃghaÂaæ gale bandhitvà maraïan ti lÃmakena cakkhunà olokenti, a¤¤Ãtakan ti mahÃrÃja a¤¤esaæ santakaæ tehi sÃmikehi padinnadÃnaæ ye attano dhamma Âhità paÂicchanti te tattha paÂicchakà ca dÃyakà ca sabbe pi sukhapphalam eva kammaæ karonti, paÂiggÃhake hi paÂigaïhante taæ dÃnaæ dÃyakassa mahantaæ vipÃkaæ detÅti a¤¤o nu te --pe-- addhà piyà --pe--, yo attadukkhenà 'ti samma AhipÃraka yo attano dukkhena pÅÊito taæ dukkhaæ parassa dahati attano sarÅrato parasarÅre khipati parassa và sukhena attano sukhaæ dahati taæ parassa sukhaæ gahetvà attani pakkhipati attano dukkhaæ harissÃmÅti paraæ dukkhitaæ karoti attÃnaæ sukhessÃmÅti parasukhaæ nÃseti na so dhammaæ jÃnÃti, yo pana evaæ jÃnÃti yath' ev' idaæ mayhaæ sukhadukkhaæ tathà paresan ti sa vedi dhammaæ so dhammaæ jÃnÃti nÃma, ayam etissà gÃthÃya attho, piyena te dammÅti piyena kÃraïabhÆtena piyaæ phalaæ patthento dammÅti attho, piyaæ labhantÅti saæsÃre saæsarantà piyam eva labhanti, kÃmahetukan ti samma AhipÃraka kÃmahetukaæ ayuttakaæ katvà attÃnaæ vadhissÃmÅti me parivitakko uppajjissati,


#<[page 225]>#
%<                             2.  UmmadantÅjÃtaka. (527.)                 225>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mayhaæ satin ti mama santakaæ, mama santi pi pÃÂho, mama santikÃyà ti evaæ ma¤¤amÃno, sace tvaæ taæ na kÃmesÅti attho, sabbajanassà 'ti sabbe seniye sannipÃtetvà tassa sabbajanassà 'ti ayaæ mayhaæ ahità ti pariccajissÃmi, tato avhayesÅti tato naæ aparigghattà ÃnÃpeyyÃsi, adÆsiyan ti anaparÃdhaæ, katte ti tam eva aparena nÃmena Ãlapati, so hi ra¤¤o hitaæ karoti tasmà kattà ti vuccati, na cÃpi tyÃssà 'ti evaæ akiccakÃrÅti nagare tava koci pakkho pi na bhaveyya, nindan ti na kevalaæ upavÃdam eva sace pi maæ koci sammukhà nindissati pasaæsissati và dosaæ và pana Ãropento garahissati tan p' ahaæ nindaæ pasaæsaæ garaha¤ ca sabbaæ sahissÃmi, sabbam etaæ mamÃgacchatÆ 'ti vadati, tamhà ti yo ete nindÃdayo na gaïhÃti tamhà purisà issariyasaækhÃtà sirÅ ca pa¤¤ÃsaækhÃtà lakkhÅ ca thalaÂÂhÃnato suvuÂÂhisaækhÃtà Ãpo viya apeti na patiÂÂhÃti, etto ti ito mama tassà pariccattakÃraïato, dhammÃtisÃram và ti dhammaæ atikkamitvà pavattaæ akusalaæ và yaæ ki¤ci hoti, paccupadissÃmÅti sampaÂicchissÃmi, thÃvarÃnaæ tasÃnan ti yathà mahÃpaÂhavÅ khÅnÃsavÃna¤ ca puthujjanÃna¤ ca na ki¤ci na paÂicchati sabbaæ adhivÃseti tath' evÃham pi sabbam etaæ paÂicchissÃmi adhivÃsessÃmÅti dÅpeti, eko pi man ti ahaæ eko va imaæ attano dukkhabhÃraæ hÃrayissÃmi vahissÃmi, dhamme Âhito ti vinicchayadhamme paveïidhamme tividhasucaritadhamme Âhito hutvÃ, saggÆpagan ti devapu¤¤akammaæ nÃm' etaæ saggÆpagaæ hoti, ya¤¤e dhanan ti ya¤¤adhanaæ, ayam eva và pÃÂho, UmmadantÅti UmmadantÅ pi mama sahÃyikà tvam pi sahÃyako, pitaro ti brahmÃno, sabbe ti na kevalaæ devabrahmuno sabbe raÂÂhavÃsino maæ passatha bho sahÃyakassa bhariyà sahÃyikà iminà gehe katà ti nindeyyuæ, na hetadhamman ti na hi etaæ adhammikaæ, yaæ te mayà ti yasmà mayà sà tuyhaæ dinnà tasmà etaæ adhammo ti na vadissanti, satan ti satÃnaæ BuddhÃdÅnaæ khantimettÃbhÃvanÃsÅlÃcÃrasaækhÃtÃni dhammÃni suvaïïitÃni, tÃni samuddavelà va duraccayÃni, tasmà yathà samuddo velaæ nÃtikkamati evaæ aham pi sÅlavelaæ nÃtikkamÃmÅti vadati, Ãhuneyyo me sÅti mahÃrÃja tvaæ mama ÃhunapÃhunasakkÃrassa anucchaviko, dhÃtà vidhÃtà casi kÃmapÃlo ti tvaæ deva mama dhÃraïato dhÃtà issariyamukhassÃpi dahanato vidhÃtà icchitapatthitÃnaæ kÃmÃnaæ pÃlanato kÃmapÃlo,


#<[page 226]>#
%<226                              XVIII.  PaïïÃsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tayi hutà ti tuyhaæ dinnÃ, kÃmena me ti mama patthanÃya Ummadantiæ paÂicchà 'ti; evaæ AhipÃrako ra¤¤o deti, rÃjà na mayhaæ attho ti paÂikkhipati, gÆthapatitaæ sÃkuïikaæ pacchiæ piÂÂhipÃdena paharitvà aÂaviyaæ khipantà viya ubho pi naæ jahant' eva, idÃni rÃjà punÃkathanatthÃya taæ santajjento addhà hÅti g. Ã., tattha kattaputtà 'ti pità pi 'ssa kattà va teïa taæ evaæ Ãlapati, i. v. h.: addhà tvaæ ito pubbe mayhaæ sabbaæ dhammaæ acari hitam eva akÃsi, ajja pana paÂipakkho hutvà bahuæ kathesi, mà evaæ vippalapi, a¤¤o nu te dipado naro ko idha jÅvaloke aruïe yeva sotthiæ kattÃ, sace hi ahaæ viya a¤¤o rÃjà tava bhariyÃya paÂibaddhacitto abhavissa anto aruïe yeva tava sÅsaæ chindÃpetvà taæ attano ghare kareyya, ahaæ pana akusalabhayen 'eva na karomi, tuïhÅ hohi, na me tÃya attho ti santajjesi; so taæ sutvà puna pi ki¤ci vattuæ asakkonto ra¤¤o thutivasena tvaæ nÆ 'ti g. Ã., tass 'attho mahÃrÃja tvaæ ¤eva sakala-JambudÅpe sabbesaæ narindÃnaæ seÂÂho tvaæ anuttaro tvaæ vinicchayadhammapaveïidhammasucaritadhammÃnaæ gopÃya tena dhammagÆ tesaæ vidahitattà dhammavidÆ tvaæ sumedho tvam yaæ dhammaæ gopesi ten 'eva gutto, ciraæ jÅva dhamma¤ ca me desehi dhammapÃla dhammagopaka rÃja pavarà 'ti; atha rÃjà dh. desento tadiæghÃ, ti Ãdim Ã., tattha iæghà 'ti codanatthe nipÃto, yasmà maæ tvaæ codesi tasmà ti attho, satan ti BuddhÃdÅhi sappurisehi Ãsevitaæ, sÃdhÆ ti sundaro pasattho vinicchayapaveïisucaritadhammo rocesÅti dhammaruci, tÃdiso hi jÅvitaæ jahanto pi akiccaæ na karoti tasmà sÃdhu, pa¤¤Ãïavà ti ¤Ãïasampanno, mittÃnaæ adubbho ti mittassa adubbhanabhÃvo, Âhitadhammassà 'ti patiÂÂhitatividhadhammassa, Ãsethà 'ti Ãseyyum nisÅdeyyuæ, desanÃsÅsam ev' etaæ, cattÃro iriyÃpathe sukhaæ kappeyyun ti ayaæ pan 'ettha attho, sÅtacchÃyÃyà 'ti puttadÃra¤ÃtimittÃnaæ sÅtacchÃyÃya, saæghare ti saæghare attano gehe adhammabalidaï¬ÃdÅhi anupaddutasukhaæ passeyyun ti dasseti, na vÃhametan ti samma AhipÃraka yaæ etaæ asamekkhitvà kataæ asÃdhukammaæ etaæ ahaæ na rocayÃmi, ye vÃpi ¤atvÃna ti ye và pana rÃjÃno ¤atvà tulayitvà tÅretvÃosayaæ karonti tes' Ãhaæ kammaæ rocemÅti adhippÃyo, imà upamà ti imasmiæ pan' atthe tvaæ mayhaæ imà dve upamà suïohi, jimhan ti vaækaæ, nette ti yo tà gÃviyo neti tasmiæ jeÂÂhakausabhe, pagevà 'ti tasmiæ adhammaæ carante itarà pajà pag eva carati ativiya karotÅti attho, dhammiko ti cattÃri agatigamanÃni pahÃya dhammena r. kÃreti, amarattan ti devattaæ, ratanan ti savi¤¤Ãïakaratanaæ, vatthiyan ti kÃsikavattham eva, assitthiyo ti vÃtasamagatiasse pi uttamarÆpadharà itthiyo pi, ratanaæ maïika¤cà 'ti sattavidharatana¤ ca mÃïikkamayabhaï¬a¤ ca, abhipÃlayantÅti alaækarontà rakkhanti, na.


#<[page 227]>#
%<                    3.  MahÃbodhijÃtaka.  (528.)                      227>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tassà 'ti tassa cakkavattirajjassÃpi hetu na visamaæ careyya, usabho 'smÅti yasmà ahaæ SivÅnaæ majjhe jeÂÂhakarÃjà hutvà jÃto tasmà cakkavattirajjakaraïam pi visamaæ na carÃmÅti attho, netà ti mahÃrÃjÃnaæ kusalesu patiÂÂhapetvà devanagaraæ netà hitakÃraïena tassa pità SivirÃjà kira dhammarÃjà ti sakala-JambudÅpe ¤Ãtattà uggato samena raÂÂhaæ pÃlanato raÂÂhapÃlo, apacÃyamÃno ti SivÅnaæ porÃïakarÃjÆnaæ paveïidhammaæ apacÃyamÃno, so ti so ahaæ tam eva dhammaæ cintemi manasikaromi, na vatte ti tena kÃraïena attano cittassa vase na vattÃmi; evaæ M-assa dhammakathaæ sutvà AhipÃrako thutiæ karonto addhà hÅti Ãdim Ã., na pamajjasÅti attanà kathitadhammaæ na-ppamajjasi tatth' eva vattesi, dhammaæ pamajjà 'ti dhammaæ pammussitvà agativasena gantvÃ; evaæ so tattha thutiæ katvà dhammacariyÃya niyojento uttariæ dasagÃthà abhÃsi, tà heÂÂhà TesakuïajÃtake vaïïità va.
     Evaæ AhipÃrakasenÃpatinà ra¤¤o dhamme desite rÃjà Ummadantiyà paÂibaddhacittaæ vinodesi.
     S. i. d. Ã. s. j. s. (SaccapariyosÃne so bhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi): "Tadà SunandasÃrathi ùnando ahosi, AhipÃrako SÃriputto, UmmadantÅ UppalavaïïÃ, sesaparisà BuddhaparisÃ, SivirÃjà aham evÃ" 'ti. UmmadantÅjÃtakaæ.

                      $<3. MahÃbodhijÃtaka.>$
     Kinnu daï¬aæ kimÃjinan ti. Idaæ S. J. v. pa¤¤ÃpÃramiæ Ã. k. Vatthuæ MahÃummagge Ãvibhavissati. Tadà pana S.
"na bhikkhave idÃn' eva pubbo pi T. pa¤¤avà parappavÃdamaddano yevÃ" 'ti vatvà a. Ã.:
     A. B. Br. r. k. Bo. KÃsiraÂÂhe asÅtikoÂivibhavassa udiccabrÃhmaïamahÃsÃlassa kule nibbatti, BodhikumÃro ti 'ssa nÃmaæ kariæsu. So vayappatto TakkasilÃya uggahitasippo paccÃgantvà agÃramajjhe vasanto aparabhÃge kÃme pahÃya Himavantapadesaæ pavisitvà paribbÃjakapabbajjaæ pabbajitvà tattha vanamÆlaphalÃhÃro ciraæ vasitvà vassÃrattasamaye Himavantà oruyha cÃrikaæ caranto anupubbena BÃrÃïasiæ patvà rÃjuyyÃne vasitvà punadivase paribbÃjakasÃruppena nagare bhikkhÃya caranto rÃjadvÃraæ pÃpuïi.


#<[page 228]>#
%<228             XVIII. PaïïÃsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tam enaæ sÅhapa¤jare Âhito rÃjà disvà tassa upasame pasÅditvà taæ attano bhavanaæ pavesetvà rÃjapallaæke nisÅdÃpetvà katapaÂisanthÃro thokaæ dhammakathaæ sutvà nÃnaggarasabhojanaæ dÃpesi. M. bhattaæ gahetvà cintesi: "idaæ rÃjakulaæ nÃma bahudosaæ bahupaccÃmittaæ hoti, ko nu kho mama uppannaæ bhayaæ nittharissatÅti" so avidÆre Âhitaæ rÃjavallabhaæ ekaæ piÇgalasunakhaæ disvà mahantaæ bhattapiï¬aæ gahetvà tassa dÃtukÃmatÃkÃraæ dassesi. RÃjà ¤atvà sunakhassa bhÃjanaæ ÃhÃrÃpetvà bhattaæ gÃhÃpetvà dÃpesi, M. pi tassa datvà bhattakiccaæ niÂÂhÃpesi. RÃjÃpi tassa paÂi¤¤aæ gahetvà antonagare rÃjuyyÃne païïasÃlaæ kÃretvà pabbajitaparikkhÃre datvà taæ tattha vÃsesi, devasika¤ c' assa dve tayo vÃre upaÂÂhÃnaæ agamÃsi, bhojanakÃle pana M.
niccaæ rÃjapallaæke yeva nisÅdati, rÃjabhojanam eva bhu¤jati, evaæ dvÃdasa saævaccharÃni atÅtÃni. Tassa pana ra¤¤o pa¤ca amaccà attha¤ ca dhamma¤ ca anusÃsanti, tesu eko ahetuvÃdi eko issarakÃraïavÃdi eko pubbekatavÃdi eko ucchedavÃdi eko khattavijjavÃdi. Tesu ahetukavÃdi "ime sattà saæsÃrasuddhikÃ" ti mahÃjanaæ uggaïhÃpesi, issarakÃraïavÃdi "ayaæ loko issaranimmito" ti uggaïhÃpesi, pubbekatavÃdi "imesaæ sattÃnaæ sukhaæ và dukkhaæ và uppajjamÃnaæ pubbekaten' eva uppajjatÅti" gaïhÃpesi, ucchedavÃdi "ito paralokagatà nÃma n' atthi, ayaæ loko ucchijjatÅti" gaïhÃpesi, khattavijjavÃdi "mÃtÃpitaro pi mÃretvà attano va attho kÃmetabbo" ti gaïhÃpesi. Te ra¤¤o vinicchaye niyuttà la¤cakhÃdakà hutvà assÃmikaæ sÃmikaæ karonti.


#<[page 229]>#
%<                    3.  MahÃbodhijÃtaka.  (528.)                        229>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' ekadivasaæ eko puriso kÆÂaÂÂaparÃjito M-aæ bhikkhÃya rÃjagehaæ pavisantaæ disvà vanditvà "bhante, tumhe rÃjagehe bhu¤jamÃnà vinicchayÃmacce la¤caæ gahetvà lokaæ vinÃsente kasmà ajjhÆpekkhatha, idÃni 'mhi pa¤cahi amaccehi kÆÂaÂÂakÃrassa hatthato la¤caæ gahetvà sÃmiko va samÃno assÃmiko kato" ti paridevi. So tasmiæ kÃru¤¤avasena vinicchayaæ gantvà dhammena vinicchinitvà sÃmikaæ ¤eva sÃmikaæ akÃsi, mahÃjano ekappahÃren' eva mahÃsaddena sÃdhukÃraæ adÃsi. RÃjà taæ saddaæ sutvà "kiæsaddo nÃmÃyan" ti pucchitvà tam atthaæ sutvà katabhattakiccaæ M-aæ upanisÅditvà pucchi:
"bhante ajja kira vo aÂÂo vinicchito" ti. "ùma mahÃrÃjÃ" 'ti. "Bhante tumhesu vinicchinantesu mahÃjanassa va¬¬hi bhavissatÅti ito paÂÂhÃya tumhe va vinicchinathÃ" 'ti. "MahÃrÃja, mayaæ pabbajità nÃma, n' etaæ amhÃkaæ kamman" ti.
"Bhante mahÃjane kÃru¤¤ena kÃtum vaÂÂati, tumhe sakaladivasaæ mà vinicchinatha, uyyÃnato pana idhÃgacchantà vinicchayaÂÂhÃnaæ gantvà pÃto va cattÃro aÂÂe vinicchinatha, bhutvà uyyÃnaæ gacchantà cattÃro, evaæ mahÃjanassa va¬¬hi bhavissatÅti". So tena punappuna yÃciyamÃno "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà tato paÂÂhÃya tathà akÃsi. KÆÂaÂÂakÃrakà okÃsaæ na labhiæsu, te pi amaccà la¤caæ alabhantà duggatà hutvà cintayiæsu: "BodhiparibbÃjakassa vinicchinanakÃlato paÂÂhÃya mayaæ ki¤ci na labhÃma, handa naæ rÃjaveriko ti vatvà ra¤¤o antare paribhinditvà mÃrÃpemÃ" 'ti te rÃjÃnaæ upasaækamitvà "mahÃrÃja BodhiparibbÃjako tumhÃkaæ anatthakÃmo" ti asaddhahantena ra¤¤Ã "sÅlavà esa ¤Ãïasampanno, na evaæ karissatÅti" vutte "mahÃrÃja, tena sakalanagaravÃsino attano hatthe katÃ, kevalaæ amhe yeva pa¤ca jane kÃtuæ na sakkoti,


#<[page 230]>#
%<230                      XVIII.  PaïïÃsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sace amhÃkaæ na saddahatha tassa idhÃgatakÃle parisaæ olokethÃ" 'ti Ãhaæsu. RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sÅhapa¤jare Âhito taæ Ãgacchantaæ olokento parivÃraæ disvà attano a¤¤Ãïena aÂÂakÃrakamanusse tassa parivÃro ti ma¤¤amÃno bhijjitvà te amacce pakkosÃpetvà "kin ti karomÃ" 'ti pucchi. "GaïhÃpetha naæ devÃ" 'ti.
"OÊÃrikaæ aparÃdhaæ apassantà naæ kathaæ gaïhÃpessÃmÃ" 'ti. "Tena hi mahÃrÃja pakatiparihÃram assa hÃpetha, taæ parihÃyantaæ disvà paï¬ito paribbÃjako kassaci anÃrocetvà sayam eva palÃyissatÅti". RÃjà "sÃdhÆ" 'ti vatvà anupubbena tassa parihÃraæ hÃpesi. PaÂhamadivasaæ tÃva taæ tucchapallaæke yeva nisÅdÃpesuæ, so pallaækaæ disvà va ra¤¤o paribhinnabhÃvaæ ¤atvà uyyÃnaæ gantvà taæ divasam eva pakkamitukÃmo hutvà "ekantena ¤atvà pakkamissÃmÅti" na pakkÃmi, ath' assa punadivase tucchapallaæke nisinnassa ra¤¤o pakkabhatta¤ ca a¤¤a¤ ca gahetvà missakabhattaæ adaæsu, tatiyadivase mahÃtalaæ pavisituæ adatvà sopÃnasÅse yeva Âhapetvà missakabhattaæ adaæsu, so taæ ÃdÃya uyyÃnaæ gantvà bhattakiccaæ akÃsi, catutthadivase heÂÂhÃpÃsÃde Âhapetvà kaïÃjakabhattaæ adaæsu, tam pi gahetvà uyyÃnaæ gantvà bhattakiccaæ akÃsi. RÃjà amacce pucchi: "mahÃBodhiparibbÃjako sakkÃre parihÃpite pi na pakkamati, kin ti karomÃ" 'ti. "Deva, na so bhattatthÃya carati chattatthÃya pana carati, sace bhattatthÃya careyya paÂhamadivase yeva palÃyeyyÃ" 'ti "IdÃni kiæ karomÃ" 'ti. "Sve ghÃtÃpetha naæ mahÃrÃjÃ" 'ti. So "sÃdhÆ" 'ti tesaæ yeva hatthe khagge Âhapetvà "sve antaradvÃre {ÂhatvÃ} pavisantass' eva sÅsaæ chinditvà khaï¬Ãkhaï¬ikaæ katvà ka¤ci ajÃnÃpetvà vaccakuÂiyaæ pakkhipitvà nahÃtvà ÃgaccheyyÃthÃ" 'ti Ãha. Te "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà "sve Ãgantvà evaæ karissÃmÃ" ti


#<[page 231]>#
%<                          3.  MahÃbodhijÃtaka.  (528.)                 231>%
a¤¤ama¤¤aæ vicÃretvà attano attano nivesanÃni Ãgamiæsu.
RÃjÃpi sÃyaæ bhuttabhojano sirisayane nipajjitvà M-assa guïe anussari, ath' assa tÃvad eva soko uppajji, sarÅrato sedà mucciæsu, sayane assÃdam alabhanto aparÃparaæ parivatti.
Atha naæ aggamahesÅ upanipajji, so tÃya saddhiæ sallÃpamattam pi na kari, atha naæ sà "mahÃrÃja, kin nu kho sallÃpamattam pi na karotha, api nu me koci aparÃdho atthÅti" pucchi. "N' atthi devÅti, api ca kho BodhiparibbÃjako kira amhÃkaæ paccatthiko jÃto ti, tassa sve ghÃtanatthÃya pa¤ca amacce ÃïÃpesiæ, te taæ hanitvà khaï¬Ãkhaï¬ikaæ katvà vaccakÆpe khipissanti, so pana amhÃkaæ dvÃdasa saævaccharÃni bahuæ dh. d., ekÃparÃdho pi 'ssa mayà paccakkhato na diÂÂhapubbo, parapattiyena pana hutvà tassa mayà vadho Ãïatto, tena kÃraïena socÃmÅti". Atha naæ sà "sace te deva so paccatthiko jÃto taæ ghÃtento kiæ socasi, paccatthikaæ nÃma puttam pi ghÃtetvà attano va sotthibhÃvo kÃtabbo, mà cintayitthÃ" 'ti assÃsesi. So tassà vacanena paÂiladdhassÃso niddaæ okkami. Tasmiæ khaïe koleyyako piÇgalasunakho taæ kathaæ sutvà "sve mayà attano balena tassa jÅvitadÃnaæ dÃtuæ vaÂÂatÅti" cintetvà punadivase pÃto va pÃsÃdà oruyha mahÃdvÃraæ Ãgantvà ummÃre sÅsaæ katvà M-assa Ãgamanamaggaæ olokento nipajji. Te khaggahatthÃpi amaccà pÃto va Ãgantvà anantaradvÃre aÂÂhaæsu. Bo. pi velaæ sallakkhetvà uyyÃnà nikkhamma rÃjadvÃraæ Ãgacchi, atha naæ sunakho disvà mukhaæ vivaritvà catasso dÃÂhà dassetvà "kiæ bhante JambudÅpatale a¤¤attha bhikkhaæ na labhasi, amhÃkaæ rÃjà tava mÃraïatthÃya pa¤cÃmacce khaggahatthe antaradvÃre Âhapesi, mà tvaæ nalÃÂena maccuæ gahetvà Ãgami, sÅghaæ pakkamÃ" 'ti mahÃsaddena viravi.
So sabbaruda¤¤utÃya tam atthaæ ¤atvà tato nivattitvà uyyÃnaæ gantvà pakkamanatthÃya parikkhÃre Ãdiyi.


#<[page 232]>#
%<232                             XVIII.  PaïïÃsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjÃpi sÅhapa¤jare Âhito taæ Ãgacchanta¤ c' adisvà "sace ayaæ mama paccatthiko uyyÃnaæ gantvà balaæ sannipÃtetvà kammasajjo bhavissati no ce attano parikkhÃre gahetvà gamanasajjo bhavissati, jÃnissÃmi tÃv' assa kiriyan" ti uyyÃnaæ gantvà M-aæ attano parikkhÃre ÃdÃya "gamissÃmÅti" païïasÃlato nikkhamantaæ caækamanakoÂiyaæ disvà vanditvà ekamantaæ Âhito paÂhamaæ g. Ã.:

  @<Ja_XVIII.3(=528).1: Kin nu daï¬aæ kim ajinaæ kiæ chattaæ kiæ upÃhanaæ
                    kiæ aækusa¤ ca patta¤ ca saæghÃÂi¤ cÃpi brÃhmaïa
                    taramÃnarÆpo gaïhÃsi kin nu patthayase disan ti. || Ja_XVIII:124 ||>@

     Tass' attho: bhante, pubbe tvaæ amhÃkaæ gharaæ Ãgacchanto daï¬ÃdÅni gaïhÃsi, ajja pana kena kÃraïena daï¬a¤ ca ajina¤ ca chattupÃhana¤ ca mattikapasibbakolambanaæ aækusa¤ ca mattikapatta¤ ca saæghÃÂi¤ cà 'ti sabbe p' ime parikkhÃre taramÃno gaïhÃsi, kataran nu disaæ patthesi, kattha gantukÃmo sÅti pucchi.
     Taæ sutvà M. "ayaæ attanà katakammaæ na jÃnÃtÅti ma¤¤e ti, jÃnÃpessÃmi nan" ti dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XVIII.3(=528).2: DvÃdas' etÃni vassÃni vusitÃni tav' antike,
                    nÃbhijÃnÃmi sonena piÇgalena abhinikÆjitaæ. || Ja_XVIII:125 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).3: Sv-Ãyaæ ditto va nadati sukkadÃÂhaæ vidaæsayaæ
                    tava sutvà sabhariyassa vÅtasaddhassa mam patÅti. || Ja_XVIII:126 ||>@

     Tattha abhinikÆjitan ti etena tava sunakhena evaæ mahÃviravena viravitaæ na jÃnÃmi, ditto và 'ti dappito viya, sabhÃriyassà 'ti tava sabhariyassa mama mÃraïatthÃya pa¤cannaæ amaccÃnaæ ÃïattabhÃvaæ kathentassa sutvà tvaæ kiæ a¤¤attha bhikkhaæ na labhasi ra¤¤o te vadho Ãïatto idha mÃgacchÅti ditto va nadatÅti, vÅtasaddhassa mampatÅti mam' antare vigatasaddhassa tava vacanaæ sutvà evam nadatÅti Ã.
     Tato rÃjà attano dosaæ sampaÂicchitvà khamÃpento catutthaæ g. Ã.:


#<[page 233]>#
%<                          3.  MahÃbodhijÃtaka.  (528.)                 233>%

  @<Ja_XVIII.3(=528).4: Ahu esa kato doso yathà bhÃsasi brÃhmaïa,
                    esa bhiyyo pasÅdÃmi, vasa brÃhmaïa mà gamà 'ti. || Ja_XVIII:127 ||>@

     Tattha bhiyyo ti sabbaæ etaæ mayà Ãïattaæ ayaæ me doso esa panÃhaæ idÃni adhikataraæ tava pasÅdÃmi idh' eva vasa mà a¤¤attha gamà ti.
     Taæ sutvà M. "mahÃrÃja paï¬ità nÃma tÃdisena parapattiyena apaccakkhakÃrinà saddhiæ na vasantÅti" vatvà tassa anÃcÃraæ pakÃsento Ã.:

  @<Ja_XVIII.3(=528).5: Sabbaseto pure Ãsi, tato pi sabalo ahu,
                    sabbalohitako dÃni, kÃlo pakkamituæ mama. || Ja_XVIII:128 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).6: Abbhantaraæ pure Ãsi tato majjhe tato bahi,
                    purà niddhamanà hoti sayam eva cajÃm' ahaæ. || Ja_XVIII:129 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).7: VÅtasaddhaæ na seveyya udapÃnaæ v' anodakaæ,
                    sace pi naæ anukhaïe vÃri kaddamagandhikaæ. || Ja_XVIII:130 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).8: Pasannam eva seveyya appasannaæ vivajjaye,
                    pasannaæ payirupÃseyya rahadaæ va udakatthiko. || Ja_XVIII:131 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).9: Bhaje bhajantaæ purisaæ abhajantaæ na bhÃjaye,
                    asappurisadhammo so yo bhajantaæ na bhÃjati. || Ja_XVIII:132 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).10: Yo bhajantaæ na bhajati sevamÃnaæ na sevati
                    sa ve manussapÃpiÂÂho migo sÃkhassito yathÃ. || Ja_XVIII:133 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).11: AccÃbhikkhaïasaæsaggà asamosaraïena ca
                    etena mittà jÅranti akÃle yÃcanÃya ca. || Ja_XVIII:134 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).12: Tasmà nÃbhikkhaïaæ gacche na ca gacche cirÃciraæ
                    kÃlena yÃcaæ yÃceyya evaæ mittà na jÅrare. || Ja_XVIII:135 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).13: AticiraænivÃsena piyo bhavati appiyo, (IV 217|18)
                    Ãmanta kho taæ gacchÃma purà te homa appiyà ti. || Ja_XVIII:136 ||>@

     Tattha sabbaseto ti mahÃrÃja paÂhamaæ eva tava nivesane mama odano sabbaseto ahosi, yaæ tvaæ bhu¤jasi tam eva maæ dÃpesÅti attho, tato ti tato pacchà paribhedakÃnaæ vacanaæ gahetvà tava mayi virattakÃle missakodano jÃto, idÃnÅti idÃni sabbalohitako jÃto, kÃlo ti a¤¤Ãïassa kho tava santikà idÃni mama pakkamituæ kÃlo, abbhantaran ti paÂhamaæ mama.


#<[page 234]>#
%<234                           XVIII.  PaïïÃsanipÃta.>%
abbhantaraæ Ãsi alaækatamahÃtalaæ ussitasetacchatte rÃjapallaæke yeva maæ nisÅdÃpesuæ, majjhe ti sopÃnamatthake, purà niddhamanà hotÅti yÃva gÅvÃya gahetvà nikka¬¬hanà na hoti, anukhaïe ti sace pi anÆdakaæ udapÃnaæ patto puriso udakaæ apassanto kalalaæ viyÆhitvà anukhaïeyya tathÃpi taæ vÃri kaddamagandhiyaæ bhaveyya amanu¤¤atÃya na piveyya, tath' eva vÅtasaddhaæ payirupÃsantena laddhapaccayÃpi parittà c' eva lÆkhà ca amanu¤¤Ã aparibhogÃrahà ti attho, pasannan ti patiÂÂhitasaddhaæ, rahadan ti gambhÅraæ mahÃrahadaæ, bhajantan ti attÃnaæ bhajantam eva bhajeyya, abhajantan 'ti paccatthikaæ, na bhÃjaye ti na bhajeyya, na bhÃjatÅti yo puriso attÃnaæ bhajantaæ hitacittaæ puggalaæ na bhajati so asappurisadhammo nÃmà 'ti, manussapÃpiÂÂho ti manussalÃmako patikiÂÂho sabbapacchimako, sÃkhassito ti makkaÂo, accÃbikkhaïasaæsaggà ti ativiya abhiïhasaæsaggena, akÃle ti ayuttÃppattakÃle parassa piyabhaï¬aæ yÃcanÃya mittà jÅranti nÃma, tvam pi aticiranivÃsena mayi mettiæ bhindi, tasmà ti yasmà accÃbhikkhaïasaæsaggena asamosaraïena ca mittà jÅranti tasmÃ, cirÃciran ti cirakÃlaæ vÅtinÃmetvà ciraæ na gaccheyya na upasaækameyya, yÃcan ti yÃcitabbabhaï¬akaæ yuttakÃlena yÃceyya, na jÅrare ti evaæ mittà na jÅranti, purà te homà ti yÃva tava appiyà na homa tÃva Ãmantetvà evaæ gacchÃmà 'ti.
     RÃjà Ãha:

  @<Ja_XVIII.3(=528).14: Eva¤ ce yÃcamÃnÃnaæ a¤jaliæ nÃvabujjhasi
                    parivÃrakÃnaæ sattÃnaæ vacanaæ na karosi no
                    evan taæ abhiyÃcÃma puna kayirÃsi pariyÃyan ti. || Ja_XVIII:137 ||>@

     Tattha nÃvabujjhasÅti sace bhante imaæ yÃcantena mayà kataa¤jaliæ na jÃnÃsi, na patigaïhÃsÅti attho, pariyÃyan ti puna idhÃgamanÃya ekaæ vÃraæ kÃreyyÃsÅti yÃcati.
     Bodhisatto Ãha:

  @<Ja_XVIII.3(=528).15: Eva¤ ce no viharataæ antarÃyo na hessati
                    tuyhaæ cÃpi mahÃrÃja mayha¤ ca raÂÂhavaddhana
                    app-eva nÃma passema ahorattÃnam accaye ti. || Ja_XVIII:138 ||>@

     Tattha eva¤ce no ti sace mahÃrÃja evaæ nÃnà hutvà viharantÃnaæ amhÃkaæ antarÃyo na hessati, tuyha¤cà 'ti sace tuyhaæ và mayhaæ và jÅvitaæ pavattissatÅti dÅpeti, passemà 'ti api nÃma passeyyÃma.


#<[page 235]>#
%<                      3.  MahÃbodhijÃtaka.  (528.)                       235>%
     Evaæ vatvà M. ra¤¤o dh. desetvà "appamatto hohi mahÃrÃjÃ" 'ti vatvà uyyÃnà nikkhamitvà ekasmiæ sabhÃgaÂÂhÃne bhikkhÃya caritvà BÃrÃïasito nikkhamma anupubbena HimavantokÃsam eva gantvà ki¤ci kÃlaæ vasitvà puna otaritvà ekaæ paccantagÃmaæ nissÃya ara¤¤e vihÃsi. Tassa pana {gatakÃlato} paÂÂhÃya te amaccà puna vinicchaye nisÅditvà vilopaæ karontà cintayiæsu: "sace MahÃbodhiparibbÃjako punÃgamissati jÅvitaæ no n' atthi, kin nu khv-assa anÃgamanakÃraïaæ kareyyÃmÃ" 'ti. Atha nesaæ etad ahosi: "ime sattà paÂibaddhaÂÂhÃnaæ nÃma jahituæ na sakkonti, kin nu khvassa idha paÂibaddhaÂÂhÃnan" ti, tato "ra¤¤o aggamahesÅti" ¤atvà "ÂhÃnaæ kho pan' etaæ vijjati yaæ so imaæ nissÃya Ãgaccheyya, paÂigacc' eva naæ mÃrÃpessÃmÃ" 'ti te rÃjÃnaæ etad avocuæ: "deva ime divase nagare ekà kathà suyyatÅti".
"Kiækathà nÃmÃ" 'ti. "MahÃbodhiparibbÃjako ca devÅ ca a¤¤ama¤¤aæ sÃsanapaÂisÃsanaæ pesessantÅti". "Kin ti katvÃ" 'ti. "Tena kira deviyà pesitaæ: `sakkhasi nu kho attano balena rÃjÃnaæ mÃrÃpetvà mama setacchattaæ dÃtun' ti, tÃya pi 'ssa pesitaæ: `ra¤¤o mÃraïan nÃma mama bhÃro, khippaæ ÃgacchatÆ' 'ti". RÃjà tesaæ punappuna kathentÃnaæ saddahitvà "idÃni kiæ kÃtabban" ti pucchitvà "deviæ mÃretuæ vaÂÂatÅti" vutte anupaparikkhitvà va "tena hi taæ tumhe mÃretvà khaï¬Ãkhaï¬iyaæ chinditvà vaccakÆpe khipathÃ" 'ti Ã. Te tathà kariæsu, tassà mÃritabhÃvo sakalanagare pÃkaÂo ahosi. Ath' assà cattÃro puttà "iminà no niraparÃdhà mÃtà mÃritÃ" ti ra¤¤o paccatthikà ahesuæ. RÃjà mahÃbhayappatto ahosi. M. ParamparÃya taæ pavattiæ sutvà cintesi: "ÂhÃpetvà maæ a¤¤o kumÃre sa¤¤Ãpetvà pitaraæ khamÃpetuæ samattho nÃma n' atthi, ra¤¤o ca jÅvitaæ dassÃmi kumÃre ca pÃpato mocessamÅti" so punadivase paccantagÃmaæ pavisitvà manussehi dinnaæ makkaÂamaæsaæ khÃditvà tassa cammaæ yÃcitvà assamapÃde sukkhÃpetvà niggandhaæ katvà nivÃsesi pi pÃrupÅti pi aæse Âhapesi,


#<[page 236]>#
%<236                             XVIII.  PaïïÃsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kiækÃraïÃ: "bahÆpakÃro me" ti vacanatthÃya. So taæ cammaæ ÃdÃya anupubbena BÃrÃïasiæ gantvà kumÃre upasaækamitvà "pitu ghÃtakammam nÃma dÃruïaæ, taæ vo na kÃtabban ti, ajarÃmaro satto nÃma n' atthi, ahaæ tumhe a¤¤ama¤¤aæ samagge karissÃmÅti c' eva Ãgato, tumhe mayà pahitasÃsanena ÃgaccheyyÃthÃ" 'ti kumÃre ovaditvà antonagare uyyÃnaæ pavisitvà makkaÂacammaæ attharitvà silÃpaÂÂe nisÅdi.
Atha naæ uyyÃnapÃlo disvà vegena gantvà ra¤¤o Ãrocesi.
RÃjà sutvà va sa¤jÃtasomanasso te amacce ÃdÃya tattha gantvà M-aæ vanditvà nisÅditvà paÂisanthÃraæ kÃtuæ Ãrabhi.
M. tena saddhiæ asammoditvà makkaÂacammam eva parimajji.
Atha naæ evam Ãha: "bhante, tumhe maæ apaÂÂhapetvà makkaÂacammam eva parimajjatha, kiæ vo idaæ mayà bahÆpakÃrataran" ti. "ùma mahÃrÃja, bahÆpakÃro me esa vÃnaro, ahaæ imassa piÂÂhe nisÅditvà vicariæ, ayaæ me pÃnÅyaghaÂaæ Ãhari vasanaÂÂhÃnam sammajji abhisamÃcÃrikavattapaÂivattaæ me akÃsi, ahaæ pana attano dubbalacittatÃya assa maæsaæ khÃditvà cammaæ sukkhÃpetvà attharitvà nisÅdÃmi c' eva nipajjÃmi ca, evaæ bahÆpakÃro esa mayhan" ti. Iti so tesaæ vÃdabhindanatthÃya vÃnaracamme vÃnaravohÃraæ Ãropetvà taæ pariyÃyaæ sandhÃya imaæ kathaæ kathesi. So hi tattha nivatthapubbattà "piÂÂhe nisÅditvà vicarin" ti Ã., taæ aæse katvà pÃnÅyaghaÂaæ ÃhaÂapubbattà "pÃnÅyaghaÂaæ ÃharatÅti" Ã., tena cammena bhÆmiyà sammaÂÂhapubbattà "vasanaÂÂhÃnaæ sammajjatÅti" Ã., nipannakÃle tena cammena piÂÂhiyà akkantakÃle pÃdÃnaæ puÂÂhapubbattà "vattapaÂivattakkam me akÃsÅti" Ã., chÃtakÃle pana tassa maæsaæ labhitvà khÃditattà "ahaæ pana attano dubbalacittatÃy' assa maæsaæ khÃdin" ti Ã.

#<[page 237]>#
%<                     3. MahÃbodhijÃtaka.  (528.)                       237>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Taæ sutvà te amaccà "pÃïÃtipÃto tena kato" ti sa¤¤Ãya "passatha bho pabbajitassa kammaæ: makkaÂaæ kira mÃretvà maæsaæ khÃditvà cammaæ gahetvà vicaratÅti" pÃïiæ paharitvà parihÃsam akaæsu. M. te tathà karonte disvà "ime attano vÃdabhedanatthÃya mama cammaæ gahetvà ÃgatabhÃvaæ na jÃnanti, na jÃnÃpessÃmi te" ti ahetukavÃdiæ tÃva Ãmantetvà pucchi: "Ãvuso tvaæ kasmà paribhÃsasÅti". "MittadÆbhikammassa c' eva pÃïÃtipÃtassa ca katattÃ" ti. Tato M. "yo pana tava c' eva diÂÂhiyà ca te saddahitvà evaæ kareyya tena kiæ dukkatan" ti tassa vÃdaæ bhindanto Ã.:

  @<Ja_XVIII.3(=528).16: UdÅraïà ce saægatyà bhÃvÃya-m-anuvattati
                    akÃmà akaraïÅyaæ và karaïÅyaæ vÃpi kubbati
                    akÃmakaraïÅyasmiæ kuv-idha pÃpena lippati. || Ja_XVIII:139 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).17: So ce attho ca dhammo ca kalyÃïo na pÃpako
                    bhoto ce vacanaæ saccaæ suhato vÃnaro mayÃ. || Ja_XVIII:140 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).18: Attano ce hi vÃdassa aparÃdhaæ vijÃniya
                    na maæ tvaæ garakeyyÃsi, bhoto vÃdo hi tÃdiso ti. || Ja_XVIII:141 ||>@

     Tattha udÅraïà ti kathÃ, saægatyà 'ti saægatiyÃ, channaæ abhijÃtÅnaæ taæ taæ abhijÃtiæ upagamanena, bhÃvÃyamanuvattatÅti bhÃvena anuvattatÅti karaïatthe sampadÃnaæ, akÃmà ti akÃmena anicchÃya, akaraïÅyaæ và karaïÅyaæ và ti akattabbaæ pÃpaæ và kattabbaæ kusalaæ vÃ, kubbatÅti karoti, kuvidhà 'ti ko idha, i. v. h.: tvaæ ahetukavÃdi n' atthi hetu n' atthi paccayo sattÃnaæ saækilesÃyà 'ti Ãdi diÂÂhiko: ayaæ loko saægatiyà c' eva sabhÃvena ca anuvattati pariïamati tattha sukhaæ dukkhaæ paÂisaævedeti akÃmako pÃpakaæ và pu¤¤aæ và karotÅti vadasi, ayaæ tava udÅraïà sace tathà evaæ sante akÃmakaraïÅyasmiæ attano va dhammatÃya pavattamÃne pÃpe ko idha satto pÃpena lippati, sace hi attanà akatena pi lippati na koci na lippeyyà 'ti, so ce ti so ahetukavÃdasaækhÃto tava bhÃsitattho ca atthajotako dhammo ca kalyÃïo ce na pÃpako ahetuappaccayà sattà saækilissantÅti vodayantÅti sukhadukkhaæ paÂisaævediyantÅti idaæ bhoto vacanaæ saccaæ ce suhato vÃnaro mayÃ,


#<[page 238]>#
%<238                                XVIII.  PaïïÃsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ko ettha mama doso ti attho, vijÃniyà 'ti sace hi tvaæ attano vÃdassa aparÃdhaæ jÃneyyÃsi na maæ garaheyyÃsi, kiækÃraïÃ: bhoto vÃdo hi tÃdiso, tasmà ayaæ mama vÃdaæ karotÅti maæ pasaæseyyÃsi, attano pana vÃdaæ ajÃnanto maæ garahatÅti.
     Evaæ M. taæ niggaïhitvà appaÂibhÃnaæ akÃsi. So pi rÃjà parisati maækubhÆto pattakkhandho nisÅdi. M. pi tassa vÃdaæ bhinditvà issarakÃraïavÃdiæ Ãmantetvà "tvaæ Ãvuso maæ kasmà paribhÃsasi yadi issaranimmÃnavÃdaæ sÃrato paccesÅti" vatvà Ã.:

  @<Ja_XVIII.3(=528).19: Issaro sabbalokassa sace kappeti jÅvitaæ
                    iddhivyasanabhÃva¤ ca kammaæ kalyÃïapÃpakaæ
                    niddesakÃrÅ puriso issaro tena lippati. || Ja_XVIII:142 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).20: So ce attho ca dhammo ca kalyÃïo na ca pÃpako
                    bhoto ce vacanaæ saccaæ suhato vÃnaro mayÃ. || Ja_XVIII:143 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).21: Attano ce hi vÃdassa aparÃdhaæ vijÃniya
                    na maæ tvaæ garaheyyÃsi, bhoto vÃdo hi tÃdiso ti. || Ja_XVIII:144 ||>@

     Tattha kappeti jÅvitan ti sace Brahmà và a¤¤o và koci issaro tvaæ kasiyà jÅva tvaæ gorakkhenà 'ti evaæ sabbalokassa jÅvitaæ saævidahati vicÃreti iddhivyasanabhÃya¤cà 'ti issariyÃdibhedà iddhiyo ca ¤ÃtivinÃsÃdikaæ vyasanabhÃva¤ ca sesa¤ ca kalyÃïapÃpaæ kammaæ yadi issaro va kappeti karoti, niddesakÃrÅti yadi tassa niddesaæ Ãïattim eva yo koci puriso karoti evaæ sante yo koci pÃpakaæ karoti tassa issarena katattà issaro va tena pÃpena lippati, sesaæ purimanayen' eva veditabbaæ, yathà ca idha evaæ sabbattha.
     Iti so ambato va muggaraæ gahetvà ambaæ pÃtento viya issarakÃraïen' eva issarakÃraïavÃdaæ bhinditvà pubbekatavÃdiæ Ãmantetvà "tvaæ Ãvuso maæ kiæ {paribhÃsasi} yadi pubbekatavÃdaæ saccaæ ma¤¤asÅti" vatvà Ã.:

  @<Ja_XVIII.3(=528).22: Sace pubbekatahetu sukhadukkhaæ nigacchati
                    porÃïakaæ kataæ pÃpaæ tam eso muccate iïaæ,
                    porÃïakam iïamokkho, kuvidha pÃpena lippati. || Ja_XVIII:145 ||>@



#<[page 239]>#
%<                  3.  MahÃbodhijÃtaka.  (528.)                     239>%

  @<Ja_XVIII.3(=528).23: So ce attho ca dhammo ca kalyÃïo na ca pÃpako
                    bhoto ce vacanaæ saccaæ suhato vÃnaro mayÃ. || Ja_XVIII:146 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).24: Attano ce hi vÃdassa aparÃdhaæ vijÃniya
                    na maæ tvaæ garaheyyÃsi, bhoto vÃdo hi tÃdiso ti. || Ja_XVIII:147 ||>@

     Tattha pubbekatahetÆ 'ti pubbakatahetu purimabhave katakammaæ kÃraïen' eva, tameso muccate iïan ti yo vadhabandhanÃdÅhi dukkhaæ pÃpuïÃti yadi so yaæ tena porÃïakaæ kataæ pÃpaæ taæ idÃni iïaæ muccati evaæ sante mamÃpi esa porÃïakaiïamokkho, anena hi makkaÂena pubbe paribbÃjakena hutvà ahaæ makkaÂo samÃno hutvà khÃdito bhavissÃmi, sv-Ãyaæ idha makkaÂattaæ patto mayà paribbÃjakattaæ pattena mÃretvà khÃdito bhavissati, ko idha pÃpena lippatÅti.
     Iti so tassÃpi vÃdaæ bhinditvà ucchedavÃdiæ abhimukhaæ katvà "tvaæ Ãvuso n' atthi dinnan ti ÃdÅni vatvà idh' eva sattà ucchijjanti paralokaæ gacchantà nÃma n' atthÅti ma¤¤amÃno kasmà maæ paribhÃsasÅti" santajjetvà Ã.:

  @<Ja_XVIII.3(=528).25: Catunnaæ yev' upÃdÃya rÆpaæ sambhoti pÃïinam
                    yato ca rÆpaæ sambhoti tatth' eva anupagacchati. || Ja_XVIII:148 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).26: Idh' eva jÅvati jÅvo pecca pecca vinassati,
                    ucchijjati ayaæ loko ye bÃlà ye ca paï¬itÃ,
                    ucchijjamÃne lokasmiæ kuvidha pÃpena lippati. || Ja_XVIII:149 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).27: So ce attho ca dhammo ca kalyÃïo na ca pÃpako
                    bhoto ce vacanaæ saccam suhato vÃnaro mayÃ. || Ja_XVIII:150 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).28: Attano ce hi vÃdassa aparÃdhaæ vijÃniya
                    na maæ tvaæ garaheyyÃsi, bhoto vÃdo hi tÃdiso ti. || Ja_XVIII:151 ||>@

     Tattha catunnan ti paÂhaviÃdÅnaæ bhÆtÃnaæ, rÆpan ti rÆpakkhandho, tatthevà 'ti yato taæ rÆpaæ sambhoti nirujjhanakÃle tatth' eva gacchati, iminÃssa catumahÃbhÆtiko hi ayaæ puriso yadà kÃlaæ karoti paÂhavi paÂhavikÃyaæ anupeti anupagacchati Ãpo tejo vÃyo vÃyokÃyaæ anupeti anupagacchati ÃkÃsaæ indriyÃni saækamanti Ãsandipa¤camà purisà mataæ ÃdÃya gacchanti yÃva ÃÊÃhanà pÃdÃni pa¤¤Ãyanti kÃpotakÃni aÂÂhÅni bhavanti bhasmantÃhÆtiyo dattupa¤¤attaæ yadidaæ dÃnaæ tesaæ tucchà musÃvilÃpo ye keci atthikavÃdaæ vadanti bÃlà ca paï¬ità ca kÃyassa bhedà ucchijjanti vinassanti na honti param maraïà ti imaæ diÂÂhiæ patiÂÂhapeti,


#<[page 240]>#
%<240                           XVIII.  PaïïÃsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  idhevà 'ti imasmiæ yeva loke jÅvo jÅvati, pecca pecca vinassatÅti paraloke nibbattasatto gativasena idha anÃgantvà tatth' eva paraloke vinassati ucchijjati, evaæ ucchijjamÃne lokasmiæ ko idha pÃpena lippati.
     Iti so tassa pi vÃdaæ bhinditvà khattavijjavÃdiæ Ãmantetvà "tvaæ Ãvuso `mÃtÃpitaro mÃretvà attano attho kÃtabbo' ti imaæ laddhiæ ukkhipitvà caranto kasmà maæ paribhÃsasÅti" vatvà Ã.:

  @<Ja_XVIII.3(=528).29: ùhu khattavidhà loke bÃlà paï¬itamÃnino:
                    mÃtaraæ pitaraæ ha¤¤e atho jeÂÂham pi bhÃtaraæ
                    haneyya putte ca dÃre ca attho ce tÃdiso siyà ti. || Ja_XVIII:152 ||>@

     Tattha khattavidhà ti khattavijjÃ, ayam eva và pÃÂho, khattavijjÃcariyÃnaæ etaæ nÃmaæ, bÃlà paï¬itamÃnino ti bÃlà samÃnÃpi paï¬ità mayaæ attano paï¬itabhÃvaæ pakÃsemà 'ti ma¤¤amÃnà paï¬itamÃnino hutvà evam Ãhu, attho ce ti sace attano tathÃrÆpo koci attho siyà na ki¤ci parivajjeyya sabbaæ haneyya và 'ti vadanti, tvam pi tesaæ a¤¤ataro ti.
     Evam tassa pi laddhiæ patiÂÂhÃpetvà attano laddhiæ pakÃsento Ã.:

  @<Ja_XVIII.3(=528).30: Yassa rukkhassa chÃyÃya nisÅdeyya sayeyya vÃ
                    na tassa sÃkhaæ bha¤jeyya, mittadÆbhÅ hi pÃpako. || Ja_XVIII:153 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).31: Atha atthe samuppanne samÆlam api abbahe,
                    attho me sambalenà 'ti suhato vÃnaro mayÃ. || Ja_XVIII:154 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).32: So ce attho ca dhammo ca kalyÃïo na ca pÃpako
                    bhoto ce vacanaæ saccaæ suhato vÃnaro mayÃ. || Ja_XVIII:155 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).33: Attano ce hi vÃdassa aparÃdhaæ vijÃniya
                    na maæ tvaæ garaheyyÃsi, bhoto vÃdo hi tÃdiso ti. || Ja_XVIII:156 ||>@

     Tattha, ambho khattavidha, amhÃkaæ pana Ãcariyà evaæ vaïïayanti:
attanà paribhuttachÃyassa rukkhassa pi sÃkhaæ và païïaæ và na bha¤jeyya,


#<[page 241]>#
%<                     3.  MahÃbodhijÃtako.  (528.)                  241>%
kiækÃraïÃ: mittadÆbho hi pÃpako, tvaæ pana evaæ vadesi: atha atthe samuppanne samÆlam api abbahe ti, mama ca pÃtheyyena attho ahosi, tasmà sace p' esa mayà hato tathÃpi attho me sambalenà 'ti 'ti suhato vÃnaro mayà ti.
     Evaæ so tassÃpi vÃdaæ bhinditvà pa¤casu pi tesu nippabhesu nippaÂibhÃnesu rÃjÃnaæ Ãmantetvà "mahÃrÃja, tvaæ ime pa¤ca raÂÂhavilopake mahÃcore gahetvà vicarasi, aho si bÃlo, evarÆpÃnaæ pi saæsaggena puriso diÂÂhadhammikam pi samparÃyikam pi mahÃdukkhaæ pÃpuïeyya" 'ti vatvà ra¤¤o dh. desento Ã.:

  @<Ja_XVIII.3(=528).34: AhetuvÃdo puriso yo ca issarakuttiko
                    pubbekatÅ ca ucchedÅ yo ca khattavidho naro. || Ja_XVIII:157 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).35: Ete asappurisà loke bÃlà paï¬itamÃnino,
                    kareyya tÃdiso pÃpaæ atho a¤¤am pi kÃraye,
                    asappurisasaæsaggo dukkhanto kaÂukudrayo ti. || Ja_XVIII:158 ||>@

     Tattha tÃdiso ti mahÃrÃja yÃdisà ete pa¤ca diÂÂhigatikà tÃdiso puriso sayam pi pÃpaæ kareyya yo c' assa vacanaæ suïÃti taæ a¤¤aæ pi kÃraye, dukkhanto ti evarÆpehi asappurisehi saddhiæ saæsaggo idhaloke pi paraloke pi dukkhanto kaÂukudrayo va hoti, imassa pan' atthassa pakÃsanatthaæ `yÃni kÃnici bhikkhave bhayÃni uppajjanti sabbÃni tÃni bÃlato' ti suttaæ Ãharitabbaæ, GodhajÃtaka-Sa¤jÅvajÃtaka-AkittijÃtakÃdÅhi pi cÃyam attho dÅpetabbo.
     IdÃni opammadassanavasena dhammadesanaæ va¬¬hento Ã.:

  @<Ja_XVIII.3(=528).36: UrabbharÆpena vak' Ãsu pubbe
                    asaækito ajayÆthaæ upeti,
                    hantvà urÃïiæ ajiyaæ aja¤ ca
                    citrÃsayitvà yenakÃmaæ paleti. || Ja_XVIII:159 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).37: TathÃvidh' eke samaïabrÃhmaïÃse
                    chadanaæ katvà va¤cayantÅ manusse
                    anÃsakà thaï¬ilaseyyakà ca,
                    rajojallaæ ukkuÂikappadhÃnam>@


#<[page 242]>#
%<242                XVIII.  PaïïÃsanipÃta.>%
@<                    pariyÃyabhatta¤ ca apÃnakattaæ
                    pÃpÃcarà arahanto vadÃnÃ. || Ja_XVIII:160 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).38: Ete asappurisà loke bÃlà paï¬itamÃnino,
                    kareyya tÃdiso pÃpaæ atho a¤¤am pi kÃraye,
                    asappurisasaæsaggo dukkhanto kaÂukudrayo. || Ja_XVIII:161 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).39: Y' Ãhu n' atthi viriyan ti hetu¤ ca apavadanti
                    [ye] parakÃraæ attakÃra¤ [ca]
                    ye tucchaæ samavaïïayuæ, || Ja_XVIII:162 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).40: Ete asappurisà loke bÃlà paï¬itamÃnino,
                    {kareyya} tÃdiso pÃpaæ atho a¤¤am pi kÃraye,
                    asappurisasaæsaggo dukkhanto kaÂukudrayo. || Ja_XVIII:163 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).41: Sace hi viriyaæ nÃssa kammaæ kalyÃïapÃpakaæ
                    na bhare va¬¬hakiæ rÃjà na pi yantÃni kÃraye. || Ja_XVIII:164 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).42: Yasmà ca viriyaæ atthi kammaæ kalyÃïapÃpakaæ
                    tasmà yantÃni kÃrenti rÃjà bharati va¬¬hakiæ. || Ja_XVIII:165 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).43: Yadi vassasataæ devo na vasse na himaæ pate
                    ucchijjeyya ayaæ loko vinasseyya ayaæ pajÃ. || Ja_XVIII:166 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).44: Yasmà ca vassatÅ devo himaæ cÃnuphusÅyati
                    tasmà sassÃni paccanti raÂÂha¤ ca pallate ciraæ. || Ja_XVIII:167 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).45: Gava¤ ce taramÃnÃnaæ jimhaæ gacchati puÇgavo (supra 222|21)
                    sabbà tà jimhaæ gacchanti nette jimhagate sati. || Ja_XVIII:168 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).46: Evam evaæ manussesu yo hoti seÂÂhasammato
                    so ce adhammaæ carati pag eva itarà pajÃ,
                    sabbaæ raÂÂhaæ dukkhaæ seti rÃjà ce hoti adhammako. || Ja_XVIII:169 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).47: Gava¤ ce taramÃnÃnaæ ujuæ gacchati puÇgavo
                    sabbà tà ujuæ gacchanti nette ujugate sati. || Ja_XVIII:170 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).48: Evam evaæ manussesu yo hoti seÂÂhasammato
                    so ce pi dhammaæ carati pag eva itarà pajÃ,
                    sabbaæ raÂÂhaæ sukhaæ seti rÃjà ce hoti dhammiko. || Ja_XVIII:171 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).49: MahÃrukkhassa phalino Ãmaæ chindati yo phalaæ
                    rasaæ c' assa na jÃnÃti bÅjaæ c' assa vinassati. || Ja_XVIII:172 ||>@


#<[page 243]>#
%<                         3. MahÃbodhijÃtaka.  (528.)                      243>%

  @<Ja_XVIII.3(=528).50: MahÃrukkhÆpamaæ raÂÂhaæ adhammena yo pasÃsati
                    rasa¤ c' assa na jÃnÃti raÂÂha¤ c' assa vinassati. || Ja_XVIII:173 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).51: MahÃrukkhassa phalino pakkaæ chindati yo phalaæ
                    rasa¤ c' assa vijÃnÃti bÅjaæ c' assa na nassati. || Ja_XVIII:174 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).52: MahÃrukkhÆpamaæ raÂÂhaæ dhammena yo pasÃsati
                    rasa¤ c' assa vijÃnÃti raÂÂha¤ c' assa na nassati. || Ja_XVIII:175 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).53: Yo ca rÃjà janapadaæ adhammena pasÃsati
                    sabbosadhÅhi so rÃjà viruddho hoti khattiyo. || Ja_XVIII:176 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).54: Tath' eva negame hiæsaæ ye yuttà kayavikkaye
                    ojadÃnabalÅkare sa kosena virujjhati. || Ja_XVIII:177 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).55: PahÃravarakhetta¤¤Æ saægÃme katanissame
                    ussite hiæsayaæ rÃjà sa balena virujjhati. || Ja_XVIII:178 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).56: Tath' eva isayo hiæsaæ sa¤¤ate brahmacÃrayo
                    adhammacÃrÅ khattiyo so saggena virujjhati. || Ja_XVIII:179 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).57: Yo ca rÃjà adhammaÂÂho bhariyaæ hanti adÆsikaæ
                    luddaæ pasavate ÂhÃnaæ puttehi ca virujjhati. || Ja_XVIII:180 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).58: Dhammaæ care janapade negamesu balesu ca
                    isayo ca na hiæseyya puttadÃre sama¤ care. || Ja_XVIII:181 ||>@

  @<Ja_XVIII.3(=528).59: Sa tÃdiso bhÆmipati raÂÂhapÃlo akodhano
                    sÃmante sampakampeti Indo va asurÃdhipo ti. || Ja_XVIII:182 ||>@

     Tattha vakÃsu pubbe ti vako Ãsu pubbe, Ãsu 'ti nipÃtamattaæ, i. v. h.: mahÃrÃja, pubbe eko urabbharÆpo vako ahosi, tassa naÇguÂÂhamattam eva dÅghaæ, taæ pana so antarasatthimhi pakkhipitvà urabbharÆpena asaækito ajayÆthaæ upeti, tattha urÃïika¤ ca ajika¤ ca aja¤ ca hantvà yenakÃmaæ paleti, tathÃvidheke ti tathÃvidhà eke samaïabrÃhmaïà pabbajjÃliÇgena chadanaæ katvà attÃnaæ chÃdetvà madhuravacanà hitakÃmà viya hutvà lokaæ va¤centi, anÃsakà ti Ãdi tesaæ chÃdanaæ dassanatthaæ vuttaæ, ekacce hi mayaæ anÃsakà na ki¤ci Ãharemà 'ti manusse va¤centi, apare mayaæ thaï¬ilaseyyakà ti, a¤¤esaæ rajojallaæ chÃdanaæ, a¤¤esaæ ukkuÂikappadhÃnaæ, te gacchantÃpi uppatitvà ukkuÂikà gacchanti, a¤¤esaæ sattÃhadasÃhÃdivÃrabhojanasaækhÃtaæ pariyÃyabhattaæ chadanaæ,


#<[page 244]>#
%<244                       XVIII. PaïïÃsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  apare apÃnakattà honti, mayaæ pÃnÅyaæ na pivÃmà 'ti vadanti, arahanto vadÃnà ti pÃpacarà hutvÃpi mayaæ arahanto ti vadantà vicaranti, ete ti mahÃrÃja ime và pa¤ca janà hontu a¤¤e và yÃvanto diÂÂhigatikà nÃma sabbe pi ete asappurisÃ, yÃhÆ ti ye Ãhu ye vadanti, sace hi viriyaæ nÃssà 'ti mahÃrÃja sace ¤Ãïasampannaæ kÃyikacetasikaæ viriyaæ na bhaveyya, nabhare ti evaæ sante va¬¬hakiæ và a¤¤e và kÃrake rÃjà na poseyya, na pi yantÃnÅti na pi tehi sattabhÆmikapÃsÃdÃdÅni yantÃni kareyya, kiækÃraïÃ: viriyassa c' eva kammassa ca abhÃvÃ, ucchijjeyyà 'ti mahÃrÃja yadi ettakaæ kÃlaæ n' eva devo vasseyya na himaæ pateyya atha kappuÂÂhÃnakÃlo viya ayaæ loko ucchijjeyya, ucchedavÃdinà kathitaniyÃmena pana ucchedo nÃma n' atthi, pallate ti pÃlayati, gava¤ce ti catasso gÃthà ra¤¤o dhammadesanatthaæ eva vuttÃ, tathà mahÃrukkhassà 'ti ÃdikÃ, tattha mahÃrukkhassà 'ti madhurÃmbarukkhassa, adhammenà 'ti agatigamanena, rasa¤ ca na jÃnÃtÅti adhammiko rÃjà raÂÂhassa rasaæ ojaæ na jÃnÃti Ãyasampattiæ na labhati, vinassatÅti su¤¤aæ hoti, manussà gÃmanigame cha¬¬etvà paccantaæ pabbatavisamaæ bhajanti, sabbÃni ÃyamukhÃni pacchijjanti, sabbosadhÅhÅti sabbehi mÆlatacapaïïapupphaphalÃdÅhi c' eva sappinavanÅtÃdÅhi ca osadhehi virujjhati, nÃssa tÃni sampajjanti, adhammikara¤¤o hi paÂhavi nirojà hoti, tassà nirojatÃya osadhÃnaæ viriyaæ na hoti, tÃni rogaæ vÆpasametuæ na sakkonti, iti so tehi viruddho nÃma hoti, negame ti nigamavÃsikuÂimbike, hiæsan ti hiæsanto pÅÊanto, ye yuttà ti ye kayavikkaye yuttà ÃpaïamukhathalapathavÃïijà te hiæsanto, ojadÃnabalÅkare ti tato tato bhaï¬ÃharaïasuækadÃnavasena ojadÃnaæ c' eva chabbhÃgadasabhÃgÃdibhedaæ baliæ ca karonte, sa kosenà 'ti so ete hiæsanto adhammikarÃjà dhanadha¤¤Ã parihÃyanto kosena virujjhati nÃma, pahÃravarakhetta¤¤Æ ti imasmiæ imasmiæ ÂhÃne vijjhituæ vaÂÂatÅti evaæ pahÃravarÃnaæ khettaæ jÃnante dhanuggahe, saægÃme katanissame ti yuddhesu katakamme mahÃyodhe, ussite ti uggate pa¤¤Ãte mahÃmatte, hiæsan ti evarÆpe sayaæ và hiæsanto parehi và hiæsÃpento, balenà 'ti balakÃyena, tathÃvidhaæ hi rÃjÃnaæ ayaæ bahÆpakÃre attano rajjadÃyake pi hiæsati kimaÇga pana amhe ti avasesÃpi yodhà jahanti yeva, iti so balena viruddho nÃma hoti, tatheva isayo hiæsan ti yathà ca negamÃdayo tath' eva esitaguïe pabbajite akkosanapaharaïÃdÅhi hiæsanto adhammacÃriko rÃjà kÃyassa bhedà apÃyam eva upeti,


#<[page 245]>#
%<                     3.  MahÃbodhijÃtaka.  (528.)                     245>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sagge nibbattituæ na sakkotÅti saggena viruddho nÃma hoti, bhariyaæ hanti adÆsikan ti attano bÃhuchÃyÃya va¬¬hitaæ puttadhÅtÃhi ca saæva¬¬haæ sÅlavatÅbhariyaæ mittapatirÆpakÃnaæ corÃnaæ vacanaæ gahetvà mÃreti, luddaæ pasavate ÂhÃnan ti so attano nirayÆpapattiæ pasavati nipphÃdeti, puttehi cà 'ti imasmiæ yeva attabhÃve attano puttehi saddhiæ virujjhatÅti; evaæ assa so tesaæ pa¤cannaæ janÃnaæ kathaæ gahetvà deviyà mÃritabhÃvaæ puttÃnaæ viruddhabhÃvaæ sandhimukhe coraæ cÆlÃya gaïhanto viya kathesi, M-assa hi tesaæ amaccÃnaæ niggaïhana¤ ca dhammadesana¤ ca deviyà tehi mÃritabhÃvassa ca Ãvikaraïattha¤ ca tattha anupubbena kathaæ Ãharitvà okÃsaæ katvà etaæ atthaæ kathesi; rÃjà tassa vacanaæ sutvà attano aparÃdhaæ jÃni, atha naæ M. ito paÂÂhÃya mahÃrÃja evarÆpÃnaæ pÃpakÃnaæ kathaæ gahetvà mà puna evarÆpam akÃsÅti vatvà ovadanto dhamma¤care ti Ã.
tattha dhamma¤care ti mahÃrÃja rÃjà nÃma janapadaæ adhammikena balinà apÅÊento janapade dh. careyya, sÃmike assÃmike akaronto negamesu dh. careyya, aÂÂhÃne akilamento balesu dh. careyya, vadhabandhanÃkkosaparibhÃse pariharanto paccaye ca tesaæ dento isayo na vihiæseyya. dhÅtaro yuttaÂÂhÃne patiÂÂhapento putte sippÃni sikkhÃpetvà sammà pariharanto bhariyaæ issariyavossaggÃlaækÃradÃnasammÃnanÃdÅhi anuggaïhanto puttadÃre sama¤ careyyà 'ti. sa tÃdiso ti so tÃdiso rÃjà paveïiæ abhinditvà dhammena samena r. kÃrento rÃjÃïÃya rÃjatejena sÃmante sampakampeti tÃseti caleti, Indo và 'ti idaæ opammatthaæ vuttaæ, yathà asure jetvà abhigaïhitvà ÂhitakÃlato paÂÂhÃya asurÃdhipo ti saækhaæ gato Indo te attano sapattabhÆte asure kampesi tathà kampetÅti.
     Evaæ M. ra¤¤o dh. desetvà cattaro pi kumÃre pakkosÃpetvà ovaditvà ra¤¤Ã katakammaæ pakÃsetvà "rÃjÃnaæ khamÃpethÃ" 'ti khamÃpetvà "mahÃrÃja, ito paÂÂhÃya atuletvà paribhedakÃnaæ kathaæ gahetvà mà evarÆpaæ sÃhasikakammaæ akÃsi, tumhe pi kumÃrà mà ra¤¤o dubbhitthÃ" 'ti sabbesaæ ovÃdaæ adÃsi. Atha naæ rÃjà Ã.: "ahaæ bhante tumhesu ca deviyà ca aparajjhanto ime nissÃya etesaæ kathaæ gahetvà etaæ pÃpakammaæ kariæ, ime pa¤cÃpi mÃremÅti".


#<[page 246]>#
%<246                XVIII.  PaïïÃsanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Na labbhà mahÃrÃja evaæ kÃtun" ti. "Tena hi tesaæ hatthapÃde chedÃpemÅti". "Idam pi kÃtuæ na labbhÃ" ti. RÃjà "sÃdhu bhante" ti sampaticchitvà te sabbaharaïe katvà pa¤cacÆlÃkaraïagaddÆlabandhanagomayasi¤canehi avamÃnetvà raÂÂhà pabbÃjesi. Bo. pi tattha katipÃhaæ vasitvà "appamatto hohÅti" rÃjÃnaæ ovaditvà Himavantam eva gantvà jhÃnÃbhi¤¤aæ nibbattetvà yÃvajÅvaæ BrahmavihÃre bhÃvetvà BrahmalokÆpago ahosi.
     S. i¬.Ã. "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi T. pa¤¤avà yeva paravÃdappamaddano yevÃ" 'ti vatvà j. s.: "Tadà pa¤ca diÂÂhigatikà PurÃïakassapa-MakkhaligosÃla-PakudhakaccÃna-AjitakesakambaliNigaïÂhanÃthaputtà ahesuæ, piÇgalasunakho ùnando, MahÃbodhiparibbÃjako aham evÃ" 'ti. MahÃbodhijÃtakaæ. PaïïÃsanipÃtavaïïanà niÂÂhitÃ.


#<[page 247]>#
%<                                 247>%
                       XIX.  CHAèèHINIPùTA.

                      $<1. SonakajÃtaka.>$
     Kassa sutvà sataæ dammÅti. Idaæ S.J.v. nekkhammapÃramiæ Ã. k. Tadà hi Bh. dhammasabhÃyaæ nekkhammapÃramiæ vaïïetÃnaæ bhikkhÆnaæ majjhe nisÅditvà "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi T. mahÃbhinikkhamanaæ nikkhanto yevÃ" 'ti vatvà a. Ã.:
     A. RÃjagahe MagadharÃjà r. kÃresi. Bo. tassa aggamahesiyà kucchismiæ nibbatti, nÃmagahaïadivase c' assa ArindamakumÃro ti nÃmaæ kariæsu. Tassa jÃtadivase yeva purohitassa pi putto jÃyi, SonakumÃro ti 'ssa nÃmaæ kariæsu.
Te ubho pi ekato va¬¬hitvà vayappattà uttamarÆpadharÃ, rÆpena nibbisesà hutvà Takkasilaæ gantvà uggahitasippÃ, tato nikkhamitvà "sabbasamayasippa¤ ca desacÃritta¤ ca jÃnissÃmÃ" 'ti anupubbena cÃrikaæ carantà BÃrÃïasiæ patvà rÃjuyyÃne vasitvà punadivase nagaraæ pavisiæsu. Taæ divasa¤ ca ekacce manussà "brÃhmaïavÃcanakaæ karissÃmÃ" 'ti pÃyÃsaæ paÂiyÃdetvà ÃsanÃni pa¤¤Ãpetvà gacchantà te kumÃre disvà gharaæ pavesetvà pa¤¤attÃsane nisÅdÃpesuæ. Tattha B-assa pa¤¤attÃsane suddhavatthaæ atthaÂam ahosi Sonakassa rattakambalaæ. So taæ nimittaæ disvà "ajja piyasahÃyo ArindamakumÃro BÃrÃïasiyaæ rÃjà bhavissati,


#<[page 248]>#
%<248                XIX.  ChaÂÂhinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mayhaæ pana senÃpatiÂÂhÃnaæ dassatÅti a¤¤Ãsi. Te ubho pi katabhattakiccà uyyÃnam eva Ãgamaæsu. Tadà BÃrÃïasira¤¤o kÃlakatassa sattamo divaso hoti, aputtakaæ rÃjakulaæ, amaccÃdayo sasÅsaæ nahÃtà sannipatitvà "rÃjÃrahassa santikam gamissasÅti" phussarathaæ vissajjesuæ, so nagarà nikkhamitvà anupubbena uyyÃnaæ gantvà uyyÃnadvÃre nivattitvà Ãrohanasajjo hutvà aÂÂhÃsi. Bo. maÇgalasilÃpaÂÂe sasÅsaæ pÃrupitvà nipajji, SonakakumÃro tassa santike nisÅdi, so turiyasaddaæ sutvà "Arindamassa phussarathaæ Ãgacchati, ajja ayaæ rÃjà hutvà mama senÃpatiÂÂhÃnaæ dassati, na kho pana mayhaæ issariyen' attho, etasmiæ gate nikkhamitvà {pabbajissÃmÅti}" cintetvà ekamante paÂicchanne aÂÂhÃsi. Purohito uyyÃnaæ pavisitvà M-aæ nipannakaæ disvà turiyÃni paggaïhÃpesi, M. pabujjhitvà parivattitvà thokaæ nipajjitvà uÂÂhÃya silÃpaÂÂe pallaækena nisÅdi, atha naæ purohito a¤jalim paggaïhitvà Ã.: "rajjan te deva pÃpuïÃtÅti". "Kiæ aputtakaæ rÃjakulan" ti. "Evaæ devÃ" ti. "Tena hi sÃdhÆ" 'ti. Atha naæ te tatth' eva abhisi¤citvà rathaæ Ãropetvà mahantena parivÃrena nagaraæ pavesesuæ, so nagaraæ padakkhiïaæ katvà pÃsÃdaæ abhiruyha yasamahantatÃya pana SonakakumÃraæ na sari. So pi tasmiæ nagaraæ paviÂÂhe Ãgantvà silÃpaÂÂe nisÅdi, ath' assa purato bandhanà pamuttasÃlarukkhato paï¬upalÃsaæ pati, so taæ disvà va "yath' ev' etaæ tathà mama pi sarÅraæ jaraæ patvà patissatÅti" aniccÃdivasena vipassanaæ paÂÂhapetvà paccekabodhiæ pÃpuïi, taæ khaïaæ ¤ev' assa gihiliÇgaæ antaradhÃyi, pabbajitaliÇgaæ pÃtur ahosi, so "n' atthi dÃni punabbhavo" ti udÃnaæ udÃnento NandamÆlakapabbhÃraæ agamÃsi. M. pi cattÃlÅsamattÃnaæ saævaccharÃnaæ accayena saritvà "kahan nu kho me sahÃyo Sonako" ti punappuna saranto pi "mayà suto và diÂÂho vÃ"


#<[page 249]>#
%<                               1.  SonakajÃtaka.  (529.)                 249>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti vattÃraæ alabhitvà alaækatamahÃtale rÃjapallaæke nisinno gandhabbanaÂanaccakÃdiparivuto sampattiæ anubhonto "yo me kassaci santike sutvà `asukaÂÂhÃne nÃma Sonako vasatÅti' Ãcikkhissati tassa sataæ dammi, yo sÃmaæ disvà Ãrocessati tassa sahassan" ti ekaæ udÃnaæ abhisaækharitvà gÅtavasena udÃnento paÂhamaæ g. Ã.:
          Kassa sutvà sataæ dammi sahassaæ daÂÂhu Sonakaæ,
          ko me Sonakam akkhÃti sahÃyaæ paæsukÅÊitan ti.
Ath' assa mukhato lu¤cantÅ viya gahetvà ekà nÃÂakitthi taæ gÃyi, atha a¤¤Ã atha a¤¤Ã ti "amhÃkaæ ra¤¤o piyagÅtan" ti sabbà orodhà gÃyiæsu, anukkamena nagaravÃsino pi janapadavÃsino pi tam eva gÅtaæ gÃyiæsu, rÃjÃpi punappuna tam eva gÅtaæ gÃyati. PaïïÃsamattÃnaæ saævaccharÃnaæ accayena tassa bahÆ puttadhÅtaro ahesuæ, jeÂÂhaputto DÅghÃvukumÃro nÃma ahosi. Tadà Sonakapaccekabuddho "ArindamÃrajà maæ daÂÂhukÃmo, gacchÃmi 'ssa kÃmesv-ÃdÅnavaæ nekkhamme cÃnisaæsaæ kathetvà pabbajjanÃkÃraæ karomÅti" cintetvà iddhiyÃgantvà uyyÃne nisÅdi. Tadà eko va sattavassiko pa¤cacÆÊakumÃro mÃtarà pahito gantvà uyyÃnupavane dÃrÆni uddharanto punappuna gÅtaæ gÃyi. Atha naæ so pakkositvà "kumÃra tvaæ a¤¤aæ agÃyitvà ekam eva gÅtaæ gÃyasi, kiæ a¤¤aæ jÃnÃsÅti" pucchi. "JÃnÃmi bhante ti, amhÃkaæ pana ra¤¤o idam eva piyaæ, tena punappuna gÃyÃmÅti". "Etassa pana te gÅtassa paÂigÅtaæ gÃyanto koci diÂÂhapubbo" ti. "Na {diÂÂhapubbo} bhante" ti.
"Ahaæ taæ sikkhÃpessÃmi, sakkhissasi ra¤¤o santikaæ gantvà paÂigÅtaæ gÃyitun" ti. "ùma bhante" ti. Ath' assa so paÂigÅtaæ Ãcikkhanto "mayhaæ sutvÃ" ti Ãdim Ã., uggaïhÃpetvà ca pana taæ uyyojesi:


#<[page 250]>#
%<250                           XIX.  ChaÂÂhinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "gaccha kumÃra, imaæ paÂigÅtaæ ra¤¤Ã saddhiæ gÃhi, rÃjà te mahantaæ issariyaæ dassati, kin te dÃrÆhi, vegena yÃhÅti". So "sÃdhÆ" 'ti taæ paÂigÅtaæ uggaïhitvà vanditvà "bhante yÃvÃhaæ rÃjÃnaæ Ãnemi tÃva idh' eva hothÃ" 'ti vatvà vegena mÃtu santikaæ gantvà "amma khippaæ maæ nahÃpetvà alaækarohi, ajja taæ daÊiddabhÃvato mocessÃmÅti" vatvà nahÃtamaï¬ito rÃjadvÃraæ gantvà "ayyadovÃrika, `eko dÃrako tumhehi saddhiæ gÅtaæ gÃyissÃmÅti Ãgantvà rÃjadvÃre Âhito' ti ra¤¤o ÃrocehÅti" Ã. So vegena gantvà Ãrocesi, rÃjà "ÃgacchatÆ" 'ti pakkosÃpetvà "tÃta tvaæ mayà saddhiæ gÅtaæ gÃyissasÅti" Ã. "ùma devÃ" ti. "Tena hi gÃyassÆ" 'ti. "Deva na imasmiæ ÂhÃne gÃyÃmi, nagare pana bheri¤ carÃpetvà mahÃjanaæ sannipÃtÃpetha, mahÃjanamajjhe gÃyissÃmÅti". RÃjà tathà kÃretvà alaækatamaï¬ape pallaækamajjhe nisÅditvà tassa anurÆpaæ Ãsanaæ dÃpetvà "idÃni tava gÅtaæ gÃyassÆ" 'ti Ã. "Deva, tumhe tÃva gÃyatha, athÃhaæ paÂigÅtaæ gÃyissÃmÅti". Tato rÃjà paÂhamaæ gÃyanto

  @<Ja_XIX.1(=529).1: Kassa sutvà sataæ dammi sabassaæ daÂÂhu Sonakaæ,
                    ko me Sonakam akkhÃti sahÃyaæ paæsukÅlitan ti g. Ã. || Ja_XIX:1 ||>@

     Tattha sutvà ti asukaÂÂhÃne nÃma te piyasahÃyo Sonako vasatÅti tassa vasanaÂÂhÃnaæ sutvà Ãrocentassa kassa sataæ dammi, daÂÂhÆ 'ti asukaÂÂhÃne nÃma mayà diÂÂho ti disvà Ãrocentassa kassa sahassaæ dammÅti.
     Evaæ ra¤¤Ã paÂhamaæ udÃnagÃthÃya gÅtÃya pa¤cacÆÊakadÃrakena paÂigÅtabhÃvaæ pakÃsento S. abhisambuddho hutvà dve pade abhÃsi:

  @<Ja_XIX.1(=529).2: Atha bravÅ mÃïavako daharo pa¤cacÆÊako:
                    mayhaæ sutvà sataæ dehi sahassaæ daÂÂhu Sonakaæ.
                    ahaæ Sonakam akkhissaæ sahÃyaæ paæsukÅÊitan ti. || Ja_XIX:2 ||>@

     Tena vuttagÃthÃya pana ayam attho: mahÃrÃja, tvaæ sutvà Ãrocentassa sataæ dammÅti vadasi, tam pi mayham eva dehi, yaæ disvà Ãrocentassa sahassaæ dammÅti vadasi tam pi mayham eva dehi,


#<[page 251]>#
%<                               1.  SonakajÃtaka. (529).                 251>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ahaæ te taæ piyasahÃyaæ idÃn' eva paccakkhato va ayaæ so ti Ãcikkhissan ti, itoparaæ suvi¤¤eyyaæ, sambandhagÃthà pÃlinayen' eva veditabbÃ.

  @<Ja_XIX.1(=529).3: Katarasmiæ [so] janapade raÂÂhesu nigamesu ca
                    kattha te Sonako diÂÂho tam me akkhÃhi pucchito. || Ja_XIX:3 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).4: Tav' eva deva vijite tav' ev' uyyÃnabhÆmiyÃ
                    ujuvaæsà mahÃsÃlà nÅlobhÃsà manoramà || Ja_XIX:4 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).5: TiÂÂhanti meghasamonà rammà a¤¤o¤¤anissitÃ,
                    tesaæ mÆlasmiæ Sonako jhÃyati anupÃdÃno
                    upÃdÃnesu lokesu ¬ayhamÃnesu nibbuto. || Ja_XIX:5 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).6: Tato ca rÃjà pÃyÃsi senÃya caturaÇgiyÃ,
                    kÃrÃpetvà samaæ maggaæ agamà yena Sonako. || Ja_XIX:6 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).7: UyyÃnabhÆmiæ gantvÃna vicaranto brahÃvane
                    ÃsÅnaæ Sonakaæ dakkhi ¬ayhamÃnesu nibbutan ti. || Ja_XIX:7 ||>@

     Tattha ujuvaæsà ti ujukhandhÃ, mahÃsÃlà ti mahÃrukkhÃ, meghasamÃnà ti nÅlameghasadisÃ, rammà ti ramaïÅyÃ, a¤¤o¤¤anissità ti sÃkhÃhi sÃkham mÆlehi ca mÆlaæ saæsibbitvà ÂhitÃ, tesan ti evarÆpÃnaæ tava uyyÃnavane sÃlÃnaæ heÂÂhÃ, jhÃyatÅti lakkhaïÆpanijjhÃnÃarammaïÆpanijjhÃnasaækhÃtehi jhÃnehi jhÃyati, anupÃdÃno ti kÃmÆpÃdÃnarahito, ¬ayhamÃnesÆ 'ti ekÃdasahi aggÅhi ¬ayhamÃnesu sattesu, nibbuto ti te aggÅ nibbÃpetvà sÅtalena hadayena jhÃyamÃno tava uyyÃne maÇgalarukkhamÆle silÃpaÂÂe nisinno esa te sahÃyo ka¤canapaÂimà viya sobhamÃno patimÃnetÅti, tato cà 'ti bhikkhave tato so Arindamo rÃjà tassa vacanaæ sutvà Sonakapaccekabuddhaæ pasissÃmÅti caturaÇginiyà senÃya pÃyÃsi nikkhami, vicaranto ti ujukam eva Ãgantvà tasmiæ mahante vanasaï¬e vicaranto tassa santikaæ gantvà taæ ÃsÅnaæ addakkhi, so taæ avanditvà ekamantaæ nisÅditvà attano kilesÃbhiratattà taæ kapaïo ti ma¤¤amÃno imaæ g. Ã.:

  @<Ja_XIX.1(=529).8: Kapaïo vatÃyaæ bhikkhu muï¬o saæghÃÂipÃruto
                    amÃtiko apÅtiko rukkhamÆlasmiæ jhÃyatÅti. || Ja_XIX:8 ||>@

     Tattha jhÃyatÅti nimmÃtÃpÅtiko kÃru¤¤appatto jhÃyatÅti.

  @<Ja_XIX.1(=529).9: Imaæ vÃkyaæ nisÃmetvà Sonako etad abravi:
                    na rÃja kapaïo hoti dhammaæ kÃyena phassayaæ. || Ja_XIX:9 ||>@


#<[page 252]>#
%<252                           XIX.  ChaÂÂhinipÃta.>%

  @<Ja_XIX.1(=529).10: Yo ca dhammaæ niraækatvà adhammaæ anuvattati
                    sa rÃjà kapaïo hoti pÃpo pÃpaparÃyano ti. || Ja_XIX:10 ||>@

     Tattha iman ti tassa kilesÃbhiratassa pabbajjaæ arocentassa imaæ pabbajjÃgarahanavacanaæ sutvÃ, etadabravÅti pabbajjÃyà guïaæ pakÃsento etaæ abravi phassayan ti phassayanto, yena ariyamaggadhammo nÃma kÃyena phassito so kapaïo nÃma na hotÅti dassento evam Ã., niraækatvà ti attabhÃvato nÅharitvÃ, pÃpo pÃpaparÃyano ti sayaæ pÃpÃnaæ karaïena pÃpo a¤¤esam pi akarontÃnaæ patiÂÂhÃbhÃvena pÃpaparÃyano.
     Evaæ so B-aæ garahi, so attano garahitabhÃvaæ ajÃnanto viya hutvà nÃmagottaæ kathetvà tena saddhiæ paÂisanthÃraæ karonto

  @<Ja_XIX.1(=529).11: Arindamo ti me nÃmaæ, KÃsirÃjà ti maæ vidÆ,
                    kacci bhoto sukhà seyyà idha pattassa Sonakà 'ti g. Ã. || Ja_XIX:11 ||>@

     Tattha kaccÅti amhÃkaæ tÃva na ki¤ci aphÃsukaæ, bhoto pana kacci idha pattassa imasmiæ uyyÃne vasato sukhavihÃro ti pucchi.
     Atha naæ so paccekabuddho "mahÃrÃja na kevalaæ dha a¤¤atrÃpi vasantassa mama aphÃsukaæ nÃma n' atthÅti" vatvà tassa samaïabhadragÃthà nÃma Ãrabhi:

  @<Ja_XIX.1(=529).12: SadÃpi bhadram adhanassa anÃgÃrassa bhikkhuno:
                    na tesaæ koÂÂhe upenti na kumbhe na kaÊopiyÃ,
                    paraniÂÂhitam esÃnà tena yÃpenti subbatÃ. || Ja_XIX:12 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).13: Dutiyam pi bhadram adhanassa anÃgÃrassa bhikkhuno:
                    anavajjo piï¬o bhottabbo na ca koc' Æparodhati. || Ja_XIX:13 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).14: Tatiyam pi bhadram adhanassa anÃgÃrassa bhikkhuno:
                    nibbuto piï¬o bhottabbo na ca koc' Æparodhati. || Ja_XIX:14 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).15: Catuttham bhadram adhanassa anÃgÃrassa bhikkhuno:
                    muttassa raÂÂhe carato saÇgo yassa na vijjati. || Ja_XIX:15 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).16: Pa¤camaæ bhadram adhanassa anÃgÃrassa bhikkhuno:
                    nagaramhi ¬ayhamÃnamhi nÃssa ki¤ci a¬ayhatha. || Ja_XIX:16 ||>@


#<[page 253]>#
%<                         1.  SonakajÃtaka.  (529).                 253>%

  @<Ja_XIX.1(=529).17: ChaÂÂhaæ bhadram adhanassa anÃgÃrassa bhikkhuno:
                    raÂÂhe vilumpamÃnamhi nÃssa ki¤ci ahÅratha. || Ja_XIX:17 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).18: Sattamaæ bhadram adhanassa anÃgÃrassa bhikkhuno:
                    corehi rakkhitaæ maggaæ ye c' a¤¤e pÃripanthikÃ
                    pattacÅvaram ÃdÃya sotthiæ gacchanti subbatÃ. || Ja_XIX:18 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).19: AÂÂhamaæ bhadram adhanassa anÃgÃrassa bhikkhuno:
                    yaæ yaæ disaæ pakkamati anapekho va gacchatÅti. || Ja_XIX:19 ||>@

     Tattha anÃgÃrassà 'ti mahÃrÃja gharÃvÃsaæ pahÃya anÃgÃriyabhÃvaæ pattassa adhanassa aki¤canassa bhikkhuno sabbakÃlaæ bhadram eva, na tesan ti {mahÃrÃjÃ} tesaæ adhanÃnaæ bhikkhÆnaæ na koÂÂhÃgÃre dhanadha¤¤Ãni upenti na kumbhiyaæ na pacchiyaæ, te pana subbatà pariniÂÂhitaæ paresaæ ghare pakkaæ ÃhÃraæ saæghÃÂipÃrutà kapÃlam ÃdÃya gharapaÂipÃÂiyà esantà pariyesantà tena tato laddhena taæ ÃhÃraæ navannaæ pÃÂikulyÃnaæ vasena paccavekkhitvà paribhu¤jitvà jÅvitavuttiyà yÃpenti, anavajjo piï¬o bhottabbo ti vejjakammÃdikÃya anesanÃya và kuhanÃlapanÃnemittikatÃnippesikatÃlÃbhena lÃbhaæ nijigiæsanatà ti evarÆpena micchÃjÅvena và uppÃditÃpi cattÃro paccayà dhammena samena uppÃditÃpi apaccavekkhitvà paribhuttà và sÃvajjapiï¬o nÃma, anesanaæ pahÃya micchajÅvaæ vajjetvà dhammena samena uppÃdità paÂisaækhà yoniso cÅvaraæ paÂisevÃmÅti vutte nayena paccavekkhitvà anavajjo piï¬o nÃma, yena evarÆpo anavajjapiï¬o bhuttabbo paribhu¤jitabbo ya¤ ca evarÆpaæ anavajjaæ piï¬aæ bhu¤jamÃnaæ paccaye nissÃya koci appamattako pi kileso na uparodhati na pÅÊeti tassa dutiyam pi bhadram adhanassa anÃgÃrassa bhikkhuno, nibbuto ti puthujjanabhikkhuno dhammena uppannapiï¬o pi paccavekkhitvà paribhu¤jamÃno nibbutapiï¬o nÃma, ekantato pana khÅïÃsavassa piï¬o nibbutapiï¬o nÃma, kiækÃraïÃ: so hi theyyaparibhogo iïaparibhogo dÃyajjaparibhogo sÃmiparibhogo ti imesu catÆsu paribhogesu sÃmiparibhogavasena bhu¤jati taïhÃdÃsavyataæ atÅto sÃmi hutvà paribhu¤jati na taæ tappaccayà koci appamattako pi kileso uparodhatÅti, muttassa raÂÂhe carato ti upaÂÂhÃkakulÃdisu alaggamÃnassa chinnavalÃhakassa viya RÃhumukhà muttavimalacandamaï¬alassa viya ca yassa gÃmanigamÃdisu carantassa rÃgasaÇgÃdisu eko pi saÇgo n' atthi, ekacco hi kulehi saæsaÂÂho viharati sahasokÅ sahanandi ekacco mÃtÃpitusu alaggamÃnaso vicarati eko nagaravÃsidaharo viya. evarÆpassa puthujjanassÃpi bhadram eva,


#<[page 254]>#
%<254                           XIX.  ChaÂÂhinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  nÃssa ki¤cÅti yo hi bahuparikkhÃro hoti so mà me hariæsÆ 'ti atirekatarÃni cÅvarÃdÅni antonagare upaÂÂhÃkakule nikkhipati, atha nagaramhi ¬ayhamÃne asukakule nÃma aggi uÂÂhito ti sutvà socati kilamati, evarÆpassa bhadraæ nÃma n' atthi, yo pana mahÃrÃja sakuïavattaæ pÆreti kÃyapaÂibaddhaparikkhÃro va hoti tassa mÃdisassa na ki¤ci a¬ayhatha, ten' assa pa¤camaæ hi bhadram eva, vilumpamÃnamhÅti viluppamÃnamhi ayam eva và pÃÂho, ahÅrathà 'ti yathà pabbatagahanÃdÅhi nikkhamitvà raÂÂhaæ vilumpamÃnesu coresu bahuparikkhÃrassa antogÃme Âhapitaæ vilumpati hÅrati tathà yassa adhanassa kÃyapaÂibaddhaparikkhÃrassa na ki¤ci ahÅratha tassa chaÂÂham pi bhadram eva, ye ca¤¤e pÃripanthikà ti ye pi a¤¤e tesu tesu ÂhÃnesu suækagahaïaÂÂhÃya Âhapità pÃripanthikà tehi ca rakkhitaæ pattacÅvaran ti corÃnaæ anupakÃraæ suækikÃnaæ asuækÃrahaæ mattikapattaæ c' eva katadaÊhÅkammaparibhaï¬aæ paæsukÆlacÅvara¤ ca appagghÃni kÃyabandhanaparissÃvanasÆcivÃsisatthakÃni cà 'ti sabbe pi aÂÂha parikkhÃre kÃya paÂibaddhe katvà maggaæ paÂipanno kenaci aviheÂhiyamÃno sotthiæ gacchati, subbato ti lobhanÅyÃni hi cÅvarÃdÅni disvà corÃpi haranti suækikÃpi kin nu kho etassa hatthe ti pattatthavikÃdÅni sodhenti, subbato pana sullahukavutti tesaæ passantÃnaæ yeva sotthiæ gacchati, ten' assa sattamam pi bhadram eva, anapekkho va gacchatÅti kÃyapaÂibaddhato atirekassa vihÃre paÂisÃmitassa kassaci parikkhÃrassa abhÃvà vasanaÂÂhÃnaæ nivattitvÃpi na oloketi, yaæ disaæ gantukÃmo hoti taæ gacchanto anapekkho va gacchati. AnurÃdhapurà nikkhamitvà thÆpÃrÃme pabbajitÃnaæ dvinnaæ kulaputtÃnaæ vu¬¬hataro viya. (--? )
     Iti Sonakapaccekabuddho aÂÂha samaïabhadrakÃni kathesi, tato uttariæ pana satam pi sahassam pi aparimÃïÃni samaïabhadrakÃni esa kathetuæ samattho yeva, rÃjà pana kÃmÃbhiratattà taæ kathaæ paÂicchinditvà "mayhaæ samaïabhadrakehi attho n' atthÅti" attano kÃmÃdhivimuttitaæ pakÃsento Ãha:

  @<Ja_XIX.1(=529).20: BahÆ pi bhadrakà ete yo tvaæ bhikkhu pasaæsasi,
                    aha¤ ca giddho kÃmesu kathaæ kÃhÃmi Sonaka. || Ja_XIX:20 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).21: Piyà me mÃnusà kÃmà atho divyÃpi me piyÃ,
                    atha kena nu vaïïena ubho loke labhÃmase ti. || Ja_XIX:21 ||>@


#<[page 255]>#
%<                           1.  SonakajÃtaka.  (529)                   255>%
     Tattha vaïïenà 'ti kÃraïena.
     Ath naæ paccekabuddho Ãha:

  @<Ja_XIX.1(=529).22: KÃme [su] giddhà kÃmaratà kÃmesu adhimucchitÃ
                    narà pÃpÃni katvÃna upapajjanti duggatiæ. || Ja_XIX:22 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).23: Ye ca kÃme pahatvÃna nikkhantà akutobhayÃ
                    ekodibhÃvÃdhigatà na te gacchanti duggatiæ. || Ja_XIX:23 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).24: Upaman te karissÃmi, taæ suïohi Arindama,
                    upamÃya p' idh' ekacce atthaæ jÃnanti paï¬itÃ: || Ja_XIX:24 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).25: GaÇgÃya kuïapaæ disvà vuyhamÃnaæ mahaïïave
                    vÃyaso samacintesi appapa¤¤o acetaso: || Ja_XIX:25 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).26: YÃna¤ ca vat' idaæ laddhaæ bhakkho cÃyaæ anappako,
                    tattha rattiæ tattha divà tatth' eva nirato mano. || Ja_XIX:26 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).27: KhÃdaæ nÃgassa maæsÃni pipaæ BhÃgÅrasodakaæ
                    sampassaæ vanacetyÃni na palittha vihaÇgamo. || Ja_XIX:27 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).28: Taæ va otaraïÅ GaÇgà pamattaæ kuïape rataæ
                    samuddaæ ajjhagÃhayi agati yattha pakkhinaæ. || Ja_XIX:28 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).29: So ca bhakkhaparikkhÅïo udÃpatvà vihaÇgamo
                    na pacchato na purato n' uttaraæ no pi dakkhiïaæ || Ja_XIX:29 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).30: DÅpaæ so na ajjhagacchi agati yattha pakkhinaæ,
                    so ca tatth' eva pÃpattha yathà dubbalako tathÃ. || Ja_XIX:30 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).31: Ta¤ ca sÃmuddikà macchà kumbhÅlà makarà susÆ
                    pasayhakÃrà khÃdiæsu phandamÃnaæ vipakkhinaæ. || Ja_XIX:31 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).32: Evam eva tuvaæ rÃja ye c' a¤¤e kÃmabhogino
                    giddhà ce na vamissanti kÃkapa¤¤Ãya te vidÆ. || Ja_XIX:32 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).33: Esà te upamà rÃja atthasandassanÅ katÃ,
                    tva¤ ca pa¤¤Ãyase tena yadi kÃhasi và na và ti. || Ja_XIX:33 ||>@


#<[page 256]>#
%<256                                XIX.  ChaÂÂhinipÃta>%
     Tattha pÃpÃnÅti mahÃrÃja tvaæ kÃmagiddho narà ca kÃme nissÃya kÃyaduccaritÃdÅni pÃpÃni katvà yattha supinake pi dibbà ca mÃnusakà ca kÃmà na labhanti taæ duggatiæ upapajjantÅti attho, pahatvÃnà 'ti khelapiï¬aæ viya pahÃya, akutobhayà ti rÃgÃdÅsu kutoci anÃgatabhayÃ, ekodibhÃvÃdhigatà ti ekodibhÃvaæ ekavihÃrikaæ adhigatÃ, na te ti te evarÆpà pabbajità duggatiæ na gacchanti, upamante ti mahÃrÃja dibbamÃnusake kÃme patthentassa hatthikuïape paÂibaddhakÃkasadisassa tava ekaæ upamaæ karissÃmi, taæ suïohÅti attho, kuïapan ti hatthikaÊebaraæ, mahaïïave ti gambhÅraputhule udake eko kira mahÃvÃraïo GaÇgÃtÅre caranto GaÇgÃya patitvà uttarituæ asakkonto tatth' eva mato GaÇgÃya vuyhi. taæ sandhÃy' etaæ vuttaæ, vÃyaso ti ÃkÃsena gacchanto eko kÃko, yÃna¤ca vatidan ti so evaæ cintetvà tattha nilÅyitvà idaæ mayà hatthiyÃnaæ laddhaæ ettha nilÅno sukhaæ carissÃmi ayam eva ca me anappako bhakkho bhavissati idÃni mayà a¤¤attha gantum na vaÂÂatÅti sanniÂÂhÃnam akÃsi, tattha rattin ti tassa ratti¤ ca divà ca tatth' eva mano abhirato ahosi, na paÊitthà 'ti na u¬¬etva pakkÃmi, otaraïÅti samuddÃbhimukhÅ otaramÃnÃ, ohÃraïÅti pi pÃÂho, sà samuddÃbhimukhÅ avaharamÃnà ti attho, agati yatthà 'ti samuddamajjhe sandhÃyÃha, bhakkhaparikkhÅïo ti parikkhÅïabhakkho, udapatvà ti khÅïe camme ca maæse ca aÂÂhisaæghÃÂe Æmivegena bhinno udake nimujji, atha so kÃko udake patiÂÂhÃtuæ asakkonto uppati, evaæ uppatitvà ti attho, agati yattha pakkhinan ti yasmiæ samuddamajjhe pakkhinaæ agati tattha so evaæ uppatito, pacchimaæ disaæ gantvà tattha patiÂÂhaæ alabhitvà tato puratthimaæ tato uttaraæ tato dakkhiïan ti catasso pi disà gantvà attano patiÂÂhÃnaæ na ajjhagacchÅti adhiga¤chÅti, attho, atha vÃyaso evaæ uppatitvà pacchimÃdisu ekekaæ disaæ aga¤chi, dÅpaæ pana na ajjhagÃmà ti evaæ p' ettha attho daÂÂhabbo, pÃpatthà 'ti patito, yathà dubbalako ti yathà dubbalako pateyya tath' eva patito, susÆ ti susunÃmakà caï¬amacchÃ, pasayhakÃrà ti anicchamÃnakaæ yeva balakkÃrena, vipakkhinan ti viddhaæsitapakkhakaæ, giddhà ce vamissantÅti yadi gijjhà hutvà kÃme na vamissanti na cha¬¬essanti kÃkapa¤¤Ãya te samÃnapa¤¤Ã ti, iti te BuddhÃdayo paï¬ità vidÆ vadanti jÃnantÅti attho, atthasandassanÅti atthapakÃsikÃ, tva¤ca pa¤¤Ãyase 'ti pa¤¤Ãyissasi, i. v. h.: mahÃrÃja mayà hitakÃmena tava ovÃdo dinno, taæ pana tvaæ yadi kÃhasi devaloke nibbattissasi, yadi na kÃhasi kÃmapaæke nimuggo jÅvitapariyosÃne niraye nibbattissasÅti, evaæ tvam eva tena kÃraïena và akÃraïena và sagge và niraye và pa¤¤Ãyissasi,


#<[page 257]>#
%<                            1.  SonakajÃtaka.  (529.)                   257>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ahaæ pana bhavehi mutto appaÂisandhiko ti; imaæ pana ovÃdaæ dentena paccekabuddhena nadÅ dassitÃ, tÃya vuyhamÃnaæ hatthikuïapaæ dassitaæ, kuïapakhÃdako kÃko dassito, tassa kuïapaæ khÃditvà pÃnÅyam pivanakÃlo dassito, ramaïÅyavanasaï¬adassanakÃlo dassito, kuïapassa nadiyà vuyhamÃnassa samuddappaveso dassito, samuddamajjhe kÃkassa hatthikuïape patiÂÂhaæ alabhitvà vinÃsaæ pattakÃlo dassito, tattha nadÅ viya anamataggo saæsÃro daÂÂhabbo, nadiyà vuyhamÃnaæ hatthikuïapaæ viya saæsÃre pa¤cakÃmaguïaæ, kÃko viya bÃlaputhujjano, kÃkassa kuïapaæ khÃditvà pÃnÅyaæ pivanakÃlo viya puthujjanassa kÃmaguïaæ paribhu¤jitvà somanassikakÃlo, kÃkassa kuïape laggass' eva ramaïÅyavanasaï¬adassanaæ viya puthujjanassa kÃmaguïe laggass' eva savanavasena aÂÂhatiæsÃarammaïadassanaæ, kuïape samuddaæ paviÂÂhe kÃkassa patiÂÂhaæ labhituæ asakkontassa vinÃsaæ pattakÃlo viya bÃlaputhujjanassa kÃmaguïagiddhassa pÃpaparÃyanassa kusaladhamme patiÂÂhaæ alabhitvà mahÃniraye mahÃvinÃsaæ pattan ti.
     Evam assa so imÃya upamÃya ovÃdaæ datvà idÃni tam eva ovÃdaæ thiraæ katvà patiÂÂhapetuæ g. Ã.:

  @<Ja_XIX.1(=529).34: EkavÃcam pi dvevÃcaæ bhaïeyya anukampako
                    taduttariæ na bhÃseyya dÃso ayirassa santike ti. || Ja_XIX:34 ||>@

     Tattha na bhÃseyyà 'ti vacanaæ agaïhantassa hi tato uttariæ bhÃsamÃno hi sÃmikassa santike dÃso viya hoti, dÃso hi sÃmike kathaæ gaïhante pi agaïhante pi katheti yeva, tena vuttaæ taduttariæ na bhÃseyyà 'ti.

  @<Ja_XIX.1(=529).35: Idaæ vatvÃna pakkÃmi Sonako amitabuddhimÃ
                    vehÃse antalikkhasmiæ anusÃsitvÃna khattiyan ti || Ja_XIX:35 ||>@

abhisambuddhagÃthÃyaæ.
     Tattha idaæ {vatvÃnÃ} 'ti bhikkhave so paccekabuddho amitÃya lokuttarabuddhiyà amitabuddhimà idaæ vatvà iddhiyà uppatitvà sace pabbajissasi tav' eva noce pabbajissasi tav' eva dino te mayà ovÃdo appamatto hohÅti evaæ anusÃsitvÃna khattiyaæ pakkÃmi.
     Bo. pi taæ ÃkÃsena gacchantaæ yÃva dassanapathà olokento Âhatvà tasmiæ cakkhupathe atÅte saævegaæ paÂilabhitvà cintesi: "ayaæ brÃhmaïo hÅnajacco samÃno asambhinnakhattiyavaæse jÃtassa mama matthake attano pÃdarajaæ okiranto ÃkÃsaæ uppatitvà gato,


#<[page 258]>#
%<258                 XIX.  SaÂÂhinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mayÃpi ajj' eva nikkhamitvà pabbajituæ vaÂÂatÅti" so r. niyyÃdetvà pabbajitukÃmo gÃthadvayam Ã.:

  @<Ja_XIX.1(=529).36: Ko nu 'me rÃjakattÃro sÆtà veyyattim ÃgatÃ,
                    rajjaæ niyyÃdayissÃmi, nÃhaæ rajjena-m-atthiko. || Ja_XIX:36 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).37: Ajj' eva pabbajissÃmi, ko ja¤¤Ã maraïaæ suve,
                    mÃhaæ kÃko va dummedho kÃmÃnaæ vasam annagà ti. || Ja_XIX:37 ||>@

     Tattha ko nu me ti kuhin nu ime, rÃjakattÃro ti ye rajjÃrahaæ abhisi¤citvà rÃjÃnaæ karonti, sÆtà veyyattimÃgatà ti sÆtà ca ye ca a¤¤e veyyattabhÃvaæ Ãgatà mukhamaÇgalikÃ, rajjenamatthiko ti rajjena atthiko, ko ja¤¤Ã maraïaæ suve ti maranaæ ajja suve và ti idaæ ko jÃnituæ samattho.
     Evaæ r. niyyÃdentassa sutvà amaccà Ãhaæsu:

  @<Ja_XIX.1(=529).38: Atthi te daharo putto DÅghÃvu raÂÂhavaddhano,
                    Taæ rajje abhisi¤cassu, so no rÃjà bhavissatÅti. || Ja_XIX:38 ||>@

     Tatoparaæ ra¤¤Ã vuttagÃtham Ãdiæ katvà uttÃnasambandhagÃthà pÃÊinayen' eva veditabbÃ.

  @<Ja_XIX.1(=529).39: Khippaæ kumÃraæ Ãnetha DÅghÃvuæ raÂÂhavaddhanaæ,
                    taæ rajje abhisi¤cassu, so vo rÃjà bhavissati. || Ja_XIX:39 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).40: Tato kumÃraæ Ãnesuæ DÅghÃvuæ raÂÂhavaddhanaæ,
                    taæ disvà Ãlapi rÃjà ekaputtaæ manoramaæ: || Ja_XIX:40 ||>@


  @<Ja_XIX.1(=529).41: SaÂÂhi gÃmasahassÃni paripu¤¤Ãni sabbaso --
                    te putta paÂipajjassu, rajjaæ niyyÃdayÃmi te. || Ja_XIX:41 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).42: Ajj' eva pabbajissÃmi, ko ja¤¤Ã maraïaæ suve,
                    mÃhaæ kÃko va dummedho kÃmÃnaæ vasam annagÃ. || Ja_XIX:42 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).43: SaÂÂhi nÃgasahassÃni sabbÃlaækÃrabhÆsitÃ
                    suvaïïakacchà mÃtaÇgà hemakappanavÃsasà || Ja_XIX:43 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).44: ùrÆÊhà gÃmaïÅyehi tomaraækusapÃïihi --
                    te putta paÂipajjassu, rajjaæ niyyÃdayÃmi te. || Ja_XIX:44 ||>@


#<[page 259]>#
%<                    1.  SonakajÃtaka.  ( 529.)                     259>%

  @<Ja_XIX.1(=529).45: Ajj' eva etc. || Ja_XIX:45 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).46: SaÂÂhi assasahassÃni sabbÃlaækÃrabhÆsitÃ
                    ajÃnÅyà va jÃtiyà sindhavà sÅghavÃhino || Ja_XIX:46 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).47: ùrÆÊhà gÃmaïÅyehi illiyÃcÃpadhÃrihi --
                    te putta {paÂipajjassu}, rajjaæ niyyÃdayÃmi te. || Ja_XIX:47 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).48: Ajj' eva etc. || Ja_XIX:48 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).49: SaÂÂhi rathasahassÃni sannaddhà ussitaddhajÃ
                    dÅpà atho pi veyyagghà sabbÃlaækÃrabhÆsità || Ja_XIX:49 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).50: ùrÆÊhà gÃmaïÅyehi cÃpahatthehi vammihi --
                    te putta paÂipajjassu, rajjaæ niyyÃdayÃmi te. || Ja_XIX:50 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).51: Ajj' eva etc. || Ja_XIX:51 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).52: SaÂÂhi dhenusahassÃni roha¤¤Ã puÇgavÆsabhà --
                    tà putta paÂipajjassu, rajjaæ niyyÃdayÃmi te. || Ja_XIX:52 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).53: Ajj' eva etc. || Ja_XIX:53 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).54: SoÊasitthisahassÃni sabbÃlaækÃrabhÆsitÃ
                    vicitrahatthÃbharaïà Ãmuttamaïikuï¬alà --
                    tà putta paÂipajjassu, rajjaæ niyyÃdayÃmi te. || Ja_XIX:54 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).55: Ajj' eva etc. || Ja_XIX:55 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).56: Daharass' eva me tÃta mÃtà matà ti me sutaæ,
                    tayà vinà ahaæ tÃta jÅvitum hi na ussahe. || Ja_XIX:56 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).57: Yathà Ãra¤¤akaæ nÃgaæ poto anveti pacchato
                    jessantaæ giriduggesu samesu visamesu ca || Ja_XIX:57 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).58: Evaæ taæ anugacchÃmi pattam ÃdÃya pacchato,
                    subharo te bhavissÃmi, na te hessÃmi dubbharo. || Ja_XIX:58 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).59: Yathà sÃmuddikaæ nÃvaæ vÃïijÃnaæ dhanesinaæ
                    vohÃro tattha gaïheyya vÃïijà vyasanÅ siyà || Ja_XIX:59 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).60: Evam evÃyaæ puttakali antarÃyakaro mamaæ,
                    imaæ kumÃraæ pÃpetha pÃsÃdaæ rativaddhanaæ. || Ja_XIX:60 ||>@


#<[page 260]>#
%<260                        XIX.  SaÂÂhinipÃta>%

  @<Ja_XIX.1(=529).61: Tattha kambussahatthÃyo yathà Sakkaæ va accharÃ
                    tà naæ tattha ramessanti, tÃhi-m-eso ramissati. || Ja_XIX:61 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).62: Tato kumÃraæ pÃpesuæ pÃsÃdaæ rativaddhanaæ,
                    taæ disvà avacuæ ka¤¤Ã DÅghÃvuæ raÂÂhaddhanaæ: || Ja_XIX:62 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).63: Devatà nu si gandhabbo Ãdu Sakko purindado,
                    ko và tvaæ kassa và putto, kathaæ jÃnemu taæ mayaæ. || Ja_XIX:63 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).64: N' amhi devo na gandhabbo na pi Sakko purindado,
                    KÃsira¤¤o ahaæ putto DÅghÃvu raÂÂhavaddhano. || Ja_XIX:64 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).65: Mama bharatha, bhaddaæ vo, ahaæ bhattà bhavÃmi vo.
                    Taæ tattha avacuæ ka¤¤Ã DÅghÃvuæ raÂÂhavaddhanaæ:
                    kuhiæ rÃjà anuppatto, ito rÃjà kuhiæ gato. || Ja_XIX:65 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).66: Paækaæ rÃjà atikkanto thale rÃjà patiÂÂhito
                    akaïÂakaæ agahanaæ paÂipanno mahÃpathaæ. || Ja_XIX:66 ||>@

  @<Ja_XIX.1(=529).67: Aha¤ ca paÂipanno 'smi maggaæ duggatigÃminaæ
                    sakaïÂakaæ sagahanaæ yena gacchÃmi duggatiæ. || Ja_XIX:67 ||>@
  @<Ja_XIX.1(=529).68: Tassa te sÃgataæ rÃja sÅhasseva giribbajaæ,
                    anusÃsa mahÃrÃja, tvaæ no sabbÃsaæ issaro ti. || Ja_XIX:68 ||>@

     Tattha khippan ti tena hi taæ sÅghaæ Ãnetha, ÃlapÅti saÂÂhi gÃmasahassÃnÅti ÃdÅni vadanto Ãlapi, sabbÃlaækÃrabhÆsità ti te nÃgà sabbehi sÅsupagÃdÅhi alaækÃrehi bhÆsitÃ, hemakappanavÃsasà ti suvaïïakhacitena kappanena paÂicchannasarÅrÃ, gÃmaïÅyehÅti hatthÃcariyehi, ajÃnÅyà và 'ti kÃraïÃkÃranà jÃnanakà vÃ, jÃtiyà sindhavà ti sindhavaraÂÂhena SindhunadÅtire jÃtÃ, gÃmaïÅyehÅti assÃcariyehi, illiyÃcÃpadhÃrÅhÅti illiÃvudha¤ ca cÃpÃvudha¤ ca dhÃrentehi, dÅpà atho pi veyyagghà ti dÅpicammavyagghacammaparivÃrÃ, gÃmaïÅyehÅti rathikehi, vammÅhÅti sannaddhavammehi, roha¤¤Ã ti rattavaïïÃ, puÇgavÆsabhà ti usabhasaækhÃtena jeÂÂhakapuÇgavena samannÃgatÃ, daharasseva me ti atha naæ kumÃro tÃta mama daharasseva sato mÃtà matà iti mayà sutaæ so 'haæ tayà vinà jÅvituæ na sakkhissÃmÅti Ã., poto ti taruïapotako, jessantan ti vicarantaæ, sÃmuddikan ti samudde vicarantaæ, dhanesinan ti dhanaæ pariyesantÃnaæ, vohÃro ti tasmiæ ohÃrento heÂÂhà ka¬¬hanako vÃÊamaccho và udakarakkhaso và ÃvaÂÂo vÃ,


#<[page 261]>#
%<                         2.  SaækiccajÃtaka.  (530.)                 261>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tatthà 'ti tasmiæ samudde, vÃïijà vyasanÅ siyà ti atha te vÃïijà vyasanasampattà bhaveyyuæ, siyun ti và pÃÂho, puttakalÅti puttalÃmako puttakÃlakaïïÅ, kumÃro puna ki¤ci vattuæ na visahi, atha rÃjà amacce ÃïÃpento iman ti Ãdim Ã., tattha kambussahatthÃyo ti kambussaæ vuccati suvaïïaæ, suvaïïÃbharaïabhÆsitahatthÃyo ti attho, yathà ti yathà icchanti tathÃ, evaæ vatvà M. tatth' eva taæ abhisi¤cÃpetvà nagaraæ pÃhesi, sayaæ pana ekako va uyyÃnà nikkhamitvà Himavantaæ pavisitvà ramaïÅye bhÆmibhÃge païïasÃlaæ mÃpetvà isipabbajjaæ pabbajitvà vanamÆlaphalÃhÃro yÃpesi, mahÃjano pi kumÃraæ BÃrÃïasiæ pavesesi, so nagaraæ padakkhiïaæ katvà pÃsÃdaæ abhirÆhi, tam atthaæ pakÃsento S. tato ti Ãdim Ã., taæ disvà avacuæ ka¤¤Ã ti taæ mahantena sirisobhaggena Ãgataæ disvà asuko nam' eso ti ajÃnantiyo va tà nÃÂakitthiyo avocuæ, mama bharathà 'ti maæ icchatha, paækan ti rÃgÃdikilesapaækaæ, thale ti pabbajjÃya, akaïÂakan ti rÃgakaïÂakÃdirahitaæ, teh' eva gabanehi agahanaæ, mahÃpathan ti saggamokkhagÃminaæ mahÃmaggaæ paÂipanno, yenà 'ti yena micchÃmaggena duggatiæ gacchanti tam ahaæ paÂipanno ti vadati, tato tà cintesuæ: rÃjà tÃva amhe pahÃya pabbajito, ayam pi kÃmesu viharantarÆpo, sace naæ nÃbhiramessÃma nikkhamitvà pabbajeyya, abhiramanÃkÃram assa karissÃmà 'ti, atha naæ abhinandantiyo osÃnagÃtham Ãhaæsu, tattha giribbajan ti sÅhapotikÃnaæ vasanaÂÂhÃnaæ ka¤canaguhaæ, kesarasÅhassa Ãgataæ viya tassa tava Ãgataæ suÃgataæ, tvanno ti tvam sabbÃsam pi amhÃkam issaro sÃmÅti.
     Eva¤ ca pana vatvà sabbe turiyÃni paggaïhiæsu, nÃnappakÃrÃni naccagÅtÃni vattayiæsu, yaso mahà ahosi, so yasamatto pitaraæ na sari, dhammena pana r. kÃretvà yathÃkammaæ gato, Bo. pi jhÃnÃbhi¤¤aæ nibbattetvà BrahmalokÆpago ahosi.
     S. i. d. Ã. "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi T. mahÃbhinikkhamanaæ nikkhanto yevÃ" 'ti vatvà j. s.: "Tadà paccekabuddho parinibbÃyi, putto RÃhulakumÃro ahosi, ArindamarÃjà aham evÃ" 'ti.
SonakajÃtakaæ.

                      $<2. SaækiccajÃtaka.>$
     Disvà nisinnaæ rÃjÃnan ti. Idaæ S. JÅvakambavane v.
AjÃtasattussa pitughÃtakammaæ Ã. k. So hi Devadattaæ nissÃya tassa vacanena pitaraæ ghÃtÃpetvà Devadattassa saæghabhedÃvasÃne bhinnaparisassa roge uppanne


#<[page 262]>#
%<262                   XIX.  SaÂÂhinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "T-aæ khamÃpessÃmÅti" ma¤casÅvikÃya SÃvatthiæ gacchantassa JetavanadvÃre paÂhaviæ paviÂÂhabhÃvaæ sutvà "Devadatto SammÃsambuddhassa paÂipakkho hutvà paÂhaviæ pavisitvà avÅciparÃyano jÃto, mayÃpi taæ nissÃya pità dhammiko dhammarÃjà ghÃtito, aham pi nu kho paÂhaviæ pavisissÃmÅti" bhÅto rajjasiriyà cittassÃdaæ alabhi, "thokaæ niddÃyissÃmÅti" niddaæ upagatamatto navayojanabahalÃya ayapaÂhaviyaæ pÃtetvà ayasÆlehi koÂÂiyamÃno viya sunakhehi lu¤citvà khajjamÃno viya bheravaravena viravanto uÂÂhÃsi, ath' ekadivasaæ komudiyà cÃtumÃsiniyà amaccagaïaparivuto attano yasaæ oloketvà "mama pitu yaso ito mahantataro, tathÃrÆpaæ nÃmÃhaæ dhammarÃjaæ Devadattaæ nissÃya ghÃtesin" ti cintesi, tass' evaæ cintentass' eva kÃye ¬Ãho uppajji, sakalasarÅraæ sedatintaæ ahosi, tato "ko nu kho mama imaæ bhayaæ vinodetÅti" cintetvà "Âhapetvà Dasabalaæ a¤¤o n' atthÅti" cintetvà "ahaæ T-assa mahÃparÃdhiko, ko nu kho maæ netvà dassessatÅti" cintento "na a¤¤o koci a¤¤atra JÅvakÃ" ti sallakkhetvà tassa gahetvà gamanÆpÃyaæ karonto "ramaïÅyà vata bho dosinà rattÅti" udÃnaæ udÃnetvà "kin nu khv-ajja samaïaæ và brÃhmaïaæ và payirupÃseyyÃmÃ" 'ti vatvà purÃïasÃvakÃdÅhi purÃïÃdÅnaæ guïe kathite tesaæ vacanaæ anÃdiyitvà JÅvakaæ paÂipucchitvà tena T-assa guïaæ kathetvà "taæ devo Bhagavantaæ payirupÃsatÆ" 'ti vutte hatthiyÃnÃni kappÃpetvà JÅvakambavanaæ gantvà T-aæ upasaækamitvà vanditvà T-ena katapaÂisanthÃro sandiÂÂhikaæ sÃma¤¤aphalaæ pucchitvà T-assa madhurasÃma¤¤aphaladhammadesanaæ sutvà suttapariyosÃne upÃsakattaæ paÂivedetvà T-aæ khamÃpetvà pakkÃmi. So tato paÂÂhÃya dÃnaæ dento sÅlaæ rakkhanto T-ena saddhiæ saæsaggaæ katvà madhuradhammakathaæ suïanto kalyÃïamittasaæsaggena pahÅnabhayo vigatalomahaæso hutvà cittassÃdaæ paÂilabhi, sukhena cattÃro iriyÃpathe kappesi. Ath' ekadivasaæ dh. k. s.: "Ãvuso, AjÃtasattu pitughÃtakammaæ katvà bhayappatto ahosi, rajjasiriæ nissÃya cittassÃdaæ alabhanto sabbiriyÃpathesu dukkhaæ anubhosi, so dÃni T-aæ Ãgamma kalyÃïamittasaæsaggena vigatabhayo issariyasukhaæ anubhotÅti". S. Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave e. k. s." ti pucchitvÃ


#<[page 263]>#
%<                               2.  SaækiccajÃtaka.  (530.)              263>%
"imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa pitughÃtakammaæ katvà maæ nissÃya sukhaæ sayÅti" vatvà a. Ã.:
     A. B. Brahmadatto BrahmadattakumÃraæ nÃma puttaæ paÂilabhi. Tadà Bo. purohitassa gehe paÂisandhiæ gaïhi, jÃtassa c' assa SaækiccakumÃro ti nÃmaæ kariæsu. Te ubho pi rÃjanivesane ekato va va¬¬hiæsu, a¤¤ama¤¤asahÃyakà hutvà vayappattà Takkasilaæ gantvà sabbasippÃni uggaïhitvà paccÃgamiæsu. Atha rÃjà puttassa uparajjaæ adÃsi, Bo. pi uparÃjass' eva santike ahosi. Ath' ekadivasaæ uparÃjà pitu uyyÃnakÅÊaæ gacchantassa mahantaæ yasaæ disvà tasmiæ lobhaæ uppÃdetvà "mayhaæ pità mama bhÃtisadiso, sace etassa maraïaæ olokessÃmi mama mahallakakÃle r. labhissÃmi, tadà laddhena pi rajjena ko attho, pitaraæ mÃretvà r. kÃressÃmÅti" cintetvà B-assa tam atthaæ Ãrocesi. Bo. "samma, pitughÃtakammaæ nÃma bhÃriyaæ nirayamaggo, na sakkà etaæ kÃtuæ, mà karÅti" paÂibÃhi. So punappuna pi kathetvà yÃvatatiyaæ tena paÂibÃhito pÃdamÆlikehi saddhiæ mantesi, te sampaÂicchitvà ra¤¤o maraïÆpÃyaæ vÅmaæsiæsu. Bo. taæ pavattiæ ¤atvà "nÃhaæ etehi saddhiæ ekato bhavissÃmÅti" mÃtÃpitaro anÃpucchitvà aggadvÃrena nikkhamitvà Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà jhÃnÃbhi¤¤aæ nibbattetvà vanamÆlaphalÃhÃro vihÃsi. RÃjakumÃro pi tasmiæ gate pitaraæ mÃretvà mahantaæ yasaæ anubhavi. "SaækiccakumÃro kira isipabbajjaæ pabbajito" ti sutvà bahÆ kulaputtà nikkhamitvà tassa santike pabbajiæsu, so mahatà isigaïena parivuto tattha vasi sabbehi samÃpattilÃbhÅhi yeva. RÃjà pitaraæ mÃretvà appamattakaæ yeva kÃlaæ rajjasukhaæ anubhavitvà tato paÂÂhÃya bhÅto cittassÃdaæ alabhanto niraye kammakaraïappatto viya ahosi. So B-aæ anussaritvà "sahÃyo me `pitughÃtakammaæ bhÃriyan' ti paÂisedhetvà mam attano kathaæ gÃhapetuæ asakkonto attÃnaæ niddosaæ katvà palÃyi, sace so idha abhavissa na me pitughÃtakammaæ kÃtuæ adassa,


#<[page 264]>#
%<264                    XIX.  SaÂÂhinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  idam pi me bhayaæ hareyya, kahan nu kho etarahi viharati, sac' assa vasanaÂÂhÃnaæ jÃneyyaæ pakkosÃpeyyaæ, ko nu kho me tassa vasanaÂÂhÃnaæ ÃroceyyÃ" 'ti cintesi. So tato paÂÂhÃya antopure ca rÃjasabhÃya¤ ca B-ass' eva vaïïaæ bhÃsati. Evaæ addhÃne gate B. "rÃjà maæ saratÅti, mayà tattha gantvà dh. desetvà taæ nibbhayaæ katvà Ãgantuæ vaÂÂatÅti" païïÃsa vassÃni Himavante vasitvà pa¤casatatÃpasaparivuto ÃkÃsena gantvà DÃyapasse nÃm' uyyÃne otaritvà isigaïaparivuto silÃpaÂÂe nisÅdi. UyyÃnapÃlo taæ disvà "bhante gaïasatthà ko nÃmÃ" 'ti pucchi, "Saækiccapaï¬ito nÃmÃ" 'ti ca sutvà sayam pi sa¤jÃnitvà "bhante yÃvÃhaæ rÃjÃnaæ Ãnemi tÃva idh' eva hotha, amhÃkaæ rÃjà tumhe daÂÂhukÃmo" ti vatvà vanditvà vegena rÃjakulaæ gantvà tassa ÃgatabhÃvaæ ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà tassa santikaæ gantvà kattabbayuttakaæ upacÃraæ katvà pa¤haæ pucchi.
     Tam atthaæ pakÃsento S. Ã.:

  @<Ja_XIX.2(=530).1: Disvà nisinnaæ rÃjÃnaæ Brahmadattaæ rathesabhaæ
                    ath' assa paÂivedesi yassÃsi anukampako: || Ja_XIX:69 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).2: Saækicc' Ãyaæ anuppatto isÅnaæ sÃdhusammato,
                    taramÃnarÆpo niyyÃhi, khippaæ passa mahesinaæ. || Ja_XIX:70 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).3: Tato (ca) rÃjà taramÃno yuttam Ãruyha sandanaæ
                    mittÃmaccaparibbÆÊho agamÃsi rathesabho. || Ja_XIX:71 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).4: Nikkhippa pa¤ca kakudhÃni KÃsÅnaæ ratthava¬¬hano
                    vÃÊavÅjaniæ uïhÅsaæ khaggaæ chattaæ upÃhanaæ || Ja_XIX:72 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).5: Oruyha rÃjà yÃnamhà Âhapayitvà paÂicchadaæ
                    ÃsÅnaæ DÃyapassasmiæ Saækiccam upasaækami. || Ja_XIX:73 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).6: Upasaækamitvà (so) rÃjà sammodi isinà saha,
                    taæ kathaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ upÃvisi. || Ja_XIX:74 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).7: Ekamantaæ nisinno va yathà kÃlaæ ama¤¤atha
                    tato pÃpÃni kammÃni pucchituæ paccapajjatha. || Ja_XIX:75 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).8: Isiæ pucchÃmi Saækiccaæ isÅnaæ sÃdhusammataæ
                    ÃsÅnaæ DÃyapassasmiæ isisaæghapurakkhataæ: || Ja_XIX:76 ||>@


#<[page 265]>#
%<                         2.  SaækiccajÃtaka.  (530.)                 265>%

  @<Ja_XIX.2(=530).9: Kaæ gatiæ pecca gacchanti narà dhammÃticÃrino,
                    aticiïïo mayà dhammo, tam me akkhÃhi pucchito. || Ja_XIX:77 ||>@

     Ta. disvà ti bhikkhave so uyyÃnapÃlo rÃjÃnaæ rÃjasabhÃya nisinnaæ disvÃ, athassà 'ti evaæ nisinnaæ disvà atha tassa paÂivedesi yassÃsÅti vadanto, ÃrocesÅti attho, yassÃsÅti mahÃrÃja yassa tvaæ anukampako muducitto Ãsi yassa abhiïhaæ vaïïaæ payirudÃhÃsi so ayaæ Saækicco isÅnaæ antare sÃdhu laÂÂhako ti sammato anuppatto tava uyyÃne silÃpaÂÂe isigaïaparivuto ka¤canapaÂimà viya nisinno, taramÃnarÆpo ti mahÃrÃja pabbajità nÃma kule và gaïe và alaggà tumhÃkaæ anÃgacchantÃnam eva pakkameyyuæ tasmà taramÃnarÆpo khippaæ niyyÃhi mahantÃnaæ sÅlÃdiguïÃnaæ esitattà gavesitattà mahesinaæ, tato ti bhikkhave so rÃjà tassa vacanaæ sutvà tato tassa vacanato anantaram eva, nikkhippà 'ti nikkhipitvÃ, tassa kira uyyÃnadvÃraæ patvà va etad ahosi: pabbajità nÃma garuÂÂhÃniyà SaækiccatÃpasassa santikaæ uddhatavesena gantuæ ayuttan ti so maïicittasuvaïïadaï¬aæ vÃÊavÅjaniæ ka¤canamayaæ uïhÅsapaÂÂaæ suparikhittaæ maÇgalakhaggaæ setacchattaæ sovaïïapÃdukà ti imÃni pa¤ca rÃjakakudhabhaï¬Ãni apanesi tena vuttaæ nikkhippà 'ti, paÂicchadanti tad eva rÃjakakudhabhaï¬aæ Âhapayitvà bhaï¬ÃgÃrikassa hatthe datvÃ, DÃyapassasmin ti evaænÃmake uyyÃne, atha kÃlaæ ama¤¤athà 'ti atha so idÃni me pa¤haæ pucchituæ kÃlo ti jÃni, PÃÊiyaæ pana yathà kÃlan ti Ãgataæ, tassa kÃlÃnurÆpena pa¤hapucchanaæ ama¤¤athà 'ti attho, paccapajjathà 'ti paÂipajji, peccà 'ti paÂigantvÃ, paralokassa và nÃmam etaæ, tasmà paraloke ti attho, mayà ti bhante mayà sucaritadhammo atikkanto pitughÃtakammaæ kataæ, tamme akkhÃhÅti tasmà me akkhÃhi: kaæ gatiæ pitughÃtakà gacchanti katarasmiæ niraye paccantÅti pucchati, so taæ sutvà tena hi mahÃrÃja suïohÅti vatvà ovÃdaæ tÃva adÃsi.
     S. tam atthaæ Ãvikaronto Ãha:

  @<Ja_XIX.2(=530).10: Isi avaca Saækicco KÃsÅnaæ raÂÂhava¬¬hanaæ
                    ÃsÅnaæ DÃyapassasmiæ, mahÃrÃja suïohi me: || Ja_XIX:78 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).11: Uppathena vajantassa yo maggam anusÃsati
                    tassa ve vacanaæ kayirà nÃssa maggeyya kaïÂako. || Ja_XIX:79 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).12: Adhammaæ paÂipannassa yo dhammam anusÃsati
                    tassa ve vacanaæ kayirà na so gaccheyya duggatin ti. || Ja_XIX:80 ||>@

     Ta. uppathenà 'ti corehi pariyuÂÂhitamaggena, maggamanusÃsatÅti khemaæ maggaæ akkhÃti, nÃssa maggeyya kaïÂako ti tassa ovÃdakÃrassa purisassa mukhaæ corakaïÂako na passeyya,


#<[page 266]>#
%<266                 XIX.  SaÂÂhinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yo dhamman ti yo sucaritadhammaæ Ãcikkhati, na so ti so puriso nirayÃdibhedaæ duggatiæ na gaccheyya, uppathasadiso hi mahÃrÃja adhammo maggasadiso sucaritadhammo, tvaæ pana pubbe pitaraæ ghÃtetvà rÃjà homÅti mayhaæ kathetvà mayà paÂibÃhito, mama vacanaæ akatvà pitaraæ mÃretvà idÃni socasi, paï¬itÃnaæ ovÃdaæ akarontà nÃma coramaggaæ paÂipannà viya mahÃvyasanaæ pÃpuïantÅti.
     Evam assa ovÃdaæ datvà upari dhammaæ desento Ã.:

  @<Ja_XIX.2(=530).13: Dhammo patho mahÃrÃja adhammo pana uppatho,
                    adhammo nirayaæ neti
                    dhammo pÃpeti suggatiæ. (IV 496|18). || Ja_XIX:81 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).14: AdhammacÃrino rÃja narà visamajÅvino
                    yaæ gatiæ pecca gacchanti niraye te suïohi me: || Ja_XIX:82 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).15: Sa¤jÅvo KÃÊasutto ca SaæghÃto dve ca RoruvÃ
                    athÃparo MahÃvÅci Tapano ca PatÃpano. || Ja_XIX:83 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).16: Icc-ete aÂÂha nirayà akkhÃtà duratikkamÃ
                    Ãkiïïà luddakammehi paccekà soÊas' ussadà || Ja_XIX:84 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).17: KadariyÃtapanà ghorà accimantà mahabbhayÃ
                    lomahaæsanarÆpà ca bhesmà paÂibhayà dukhà || Ja_XIX:85 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).18: Catukkaïïà catudvÃrà vibhattà bhÃgaso mitÃ
                    ayopÃkÃrapariyantà ayasà paÂikujjitÃ. || Ja_XIX:86 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).19: Tesaæ ayomayà bhÆmi jalità tejasà yutÃ,
                    samantà yojanasataæ phuÂà tiÂÂhanti sabbadÃ. || Ja_XIX:87 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).20: Ete patanti niraye uddhapÃdà avaæsirÃ
                    isÅnaæ ativattÃro sa¤¤atÃnaæ tapassinaæ. || Ja_XIX:88 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).21: Te bhÆnahuno paccanti macchÃbhÅlà katà yathÃ
                    saævacchare asaækheyye narà kibbisakÃrino. || Ja_XIX:89 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).22: DayhamÃnena gattena niccaæ santarabÃhiraæ
                    nirayà nÃdhigacchanti dvÃraæ nikkhamanesino. || Ja_XIX:90 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).23: Puratthimena dhÃvanti tato dhÃvanti pacchato,
                    uttarena pi dhÃvanti tato dhÃvanti dakkhiïaæ,
                    yaæ yaæ dvÃraæ gacchanti taæ taæ devà pithÅyare. || Ja_XIX:91 ||>@


#<[page 267]>#
%<                       2.  SaækiccajÃtaka.  (530.)                  267>%

  @<Ja_XIX.2(=530).24: BahÆni vassasahassÃni janà nirayavÃsino
                    bÃhà paggayha kandanti patvà dukkhaæ anappakaæ. || Ja_XIX:92 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).25: ùsÅvisaæ va kupitaæ tejasiæ duratikkamaæ
                    na sÃdhurÆpe ÃsÅde na sa¤¤atÃnaæ tapassinaæ. || Ja_XIX:93 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).26: AtikÃyo mahissÃso Ajjuno KekakÃdhipo
                    sahassabÃhu ucchinno isim Ãsajja Gotamaæ. || Ja_XIX:94 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).27: Arajaæ rajasà Vacchaæ Kisam avakiriya Daï¬akÅ
                    tÃlo va mÆlato chinno, sa rÃjà vibhavaæ gato. || Ja_XIX:95 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).28: Upahacca manaæ Mejjho
                    MÃtaÇgasmiæ yasassine (IV 389|27)
                    sapÃrisajjo ucchinno, MejjhÃra¤¤aæ tadà ahu. || Ja_XIX:96 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).29: KaïhadÅpÃyan' Ãsajja isiæ Andhakaveïhuyo
                    a¤¤a¤¤aæ musale hantvà sampattà YamasÃdanaæ. || Ja_XIX:97 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).30: AthÃyaæ isinà satto antalikkhacaro pure (III 460|1)
                    pÃvekkhi paÂhaviæ Cecco hÅnatto patta pariyÃyaæ. || Ja_XIX:98 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).31: Tasmà hi chandÃgamanaæ nÃ-ppasaæsanti paï¬itÃ,
                    aduÂÂhacitto bhÃseyya giraæ saccupasaæhitaæ, (III 460|3) || Ja_XIX:99 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).32: Manasà ce paduÂÂhena yo naro pekkhate muniæ
                    vijjÃcaraïasampannaæ gantà so nirayaæ adho. || Ja_XIX:100 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).33: Ye vaddhe paribhÃsenti pharusÆpakkamà janÃ
                    anapaccà adÃyÃdà tÃlÃvatthu bhavanti te. || Ja_XIX:101 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).34: Yo ca pabbajitaæ hanti katakiccaæ mahesinaæ
                    sa KÃÊasutte niraye cirarattÃya paccati. || Ja_XIX:102 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).35: Yo ca rÃjà adhammaÂÂho raÂÂhaviddhaæsano mago
                    tÃpayitvà janapadaæ Tapane pecca paccati. || Ja_XIX:103 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).36: So ca vassasahassÃni sataæ divyÃni paccati
                    accisaæghapareto so dukkhaæ vedeti vedanaæ. || Ja_XIX:104 ||>@


#<[page 268]>#
%<268                       XIX.  SaÂÂhinipÃts.>%

  @<Ja_XIX.2(=530).37: Tassa aggisikhà kÃyà niccharanti pabhassarÃ
                    tejobhakkhassa gattÃni lomaggehi nakhehi ca. || Ja_XIX:105 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).38: DayhamÃnena gattena niccaæ santarabÃhiraæ
                    dukkhÃbhitunno nadati nÃgo tuttaddito yathÃ. || Ja_XIX:106 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).39: Yo lobhà pitaraæ hanti dosà và purisÃdhamo
                    sa KÃÊasutte niraye cirarattÃni paccati. || Ja_XIX:107 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).40: Sa tÃdiso paccati lohakumbhiyÃ,
                    pakka¤ ca sattÅhi hananti nittacaæ
                    andhaæ karitvà muttakarÅsabhakkhaæ,
                    khÃre nimujjanti tathÃvidhaæ naraæ. || Ja_XIX:108 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).41: Tattaæ pakaÂÂhitaæ ayogula¤ ca
                    dÅghe ca phÃle cirarattatÃpite
                    vikkhambham ÃdÃya vibhajjà rajjuhi
                    vatte mukhe saæsavayanti rakkhasÃ. || Ja_XIX:109 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).42: SÃmà ca soïà ca balà ca gijjhÃ
                    kÃkolasaæghà ca dijà ayomukhÃ
                    saægamma khÃdanti vipphandamÃnaæ
                    jivhaæ vibhajja vighÃsaæ salohitaæ. || Ja_XIX:110 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).43: Taæ da¬¬hakoÊaæ paribhinnagattaæ
                    nippothayantà (anu)vicaranti rakkhasÃ,
                    ratÅ hi nesaæ, dukhino pan' Åtare,
                    etÃdisasmiæ niraye vasanti
                    ye keci loke idha pettighÃtino. || Ja_XIX:111 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).44: Putto ca mÃtaraæ hantvà ito gantvà Yamakkhayaæ
                    bhusam Ãpajjate dukkhaæ attakammaphalÆpago. || Ja_XIX:112 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).45: Amanussà atibalà hantÃraæ janayantiyÃ
                    ayomayehi phÃlehi pÅÊayanti punappunaæ. || Ja_XIX:113 ||>@


#<[page 269]>#
%<                          2.  SaækiccajÃtaka.  (530.)              269>%

  @<Ja_XIX.2(=530).46: Taæ passutaæ sakà gattà ruhiraæ attasambhavaæ
                    tambalohavilÅnaæ va tattaæ pÃyenti mattighaæ. || Ja_XIX:114 ||>@


  @<Ja_XIX.2(=530).47: Jigha¤¤aæ kuïapaæ pÆti duggandhaæ gÆthakaddamaæ
                    pubbalohitasaækÃsaæ rahadaæ ogayha tiÂÂhati. || Ja_XIX:115 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).48: Tam enaæ kimayo tattha atikÃyà ayomukhÃ
                    chaviæ chetvÃna khÃdanti pagiddhà maæsalohite. || Ja_XIX:116 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).49: So ca taæ nirayaæ patto nimuggo Sataporisaæ
                    pÆtÅnaæ kuïapaæ vÃti samantà satayojanaæ. || Ja_XIX:117 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).50: CakkhumÃpÅ hi cakkhÆhi tena gandhena jÅyati,
                    etÃdisaæ Brahmadatta mattigho labhate dukhaæ. || Ja_XIX:118 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).51: KhuradhÃram anukkamma tikkhaæ durabhisambhavaæ
                    patanti gabbhapÃtiniyo duggaæ VetaraïÅnadiæ. || Ja_XIX:119 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).52: Ayomayà simbaliyo soÊasaægulakaïÂakÃ
                    dubhato-m-abhilambanti duggaæ Vetaraïiæ nadiæ. || Ja_XIX:120 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).53: Te accimanto tiÂÂhanti aggikkhandhà va ÃrakÃ,
                    Ãdittà jÃtavedena uddhaæ yojanam uggatÃ. || Ja_XIX:121 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).54: Ete sajanti niraye tatte tikhiïakaïÂake
                    nÃriyo ca aticÃriniyo narà ca paradÃragÆ. || Ja_XIX:122 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).55: Te patanti adhakkhandhà vivattà vihatà puthÆ,
                    sayanti vinividdhaÇgÃ, dÅghaæ jagganti saævariæ. || Ja_XIX:123 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).56: Tato ratyà vivasane mahatiæ pabbatÆpamaæ
                    lohakumbhiæ pavajjanti tattaæ aggisamÆdakaæ. || Ja_XIX:124 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).57: Evaæ divà ca ratto ca dussÅlà mohapÃrutÃ
                    anubhonti sakaæ kammaæ pubbe dukkatam attano. || Ja_XIX:125 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).58: Yà ca bhariyà dhanakkÅtà sÃmikaæ atima¤¤ati
                    sassuæ và sasuraæ vÃpi jeÂÂhaæ vÃpi nanandaraæ
                    tassà vaækena jivhaggaæ nibbahanti sabandhanaæ. || Ja_XIX:126 ||>@


#<[page 270]>#
%<270                   XIX.  SaÂÂhinipÃta.>%

  @<Ja_XIX.2(=530).59: SÃ vyÃmamattaæ kiminaæ jivhaæ passati attani,
                    vi¤¤Ãpetuæ na sakkoti, Tapane pecca paccati. || Ja_XIX:127 ||>@


  @<Ja_XIX.2(=530).60: Orabbhikà sÆkarikà macchikà migabandhikÃ
                    corà goghÃtakà Êuddà avaïïe vaïïakÃrakà || Ja_XIX:128 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).61: SattÅhi lohakÆÂehi nettiæsehi usÆhi ca
                    ha¤¤amÃnà khÃranadiæ papatanti avaæsirÃ. || Ja_XIX:129 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).62: SÃyaæ pÃto kÆÂakÃrÅ ayokÆÂehi ha¤¤ati,
                    tato vantaæ durattÃnaæ paresaæ bhu¤jate sadÃ. || Ja_XIX:130 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).63: Dhaækà bheraï¬akà gijjhà kÃkoÊà ca ayomukhÃ
                    vipphandamÃnaæ khÃdanti naraæ kibbisakÃrinaæ. || Ja_XIX:131 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).64: Ye migena migaæ hanti pakkhiæ và pana pakkhinÃ
                    asanto rajasà channà gantà te nirayaæ adho ti. || Ja_XIX:132 ||>@

     Ta. patho ti dasakusalakammapatho dhammo, khemo ti appaÂibhayo sugatimaggo, visamajÅvino ti adhammena kappitajÅvikÃ, niraye te ti te etesaæ nibbattaniraye kathemi, suïohi me ti M. ra¤¤Ã pitughÃtakÃnaæ nibbattananirayaæ pucchito pi paÂhamaæ taæ adassetvà aÂÂha mahÃniraye soÊasa ca ussadaniraye dassetuæ evam Ã., kiækÃraïÃ: paÂhamamhi tasmiæ dassiyamÃne rÃjà phalitena hadayena tatth' eva mareyya imesu pana nirayesu paccanasatte disvà diÂÂhÃnugatiko hutvà ahaæ viya a¤¤e pi bahupÃpakammino atthi ahaæ etesaæ antare paccissÃmÅti sa¤jÃtupatthambho Ãrogo bhavissatÅti, te pana niraye dassento M. paÂhamaæ iddhibalena paÂhaviæ dvidhà katvà pacchà dassesi, tesaæ vacanattho: nirayapÃlehi pajjalitÃni nÃnÃyudhÃni gahetvà khaï¬Ãkhaï¬ikaæ chiïïà nerayikasattà punappuna sa¤jÅvanti etthà 'ti Sa¤jÅvo, nirayapÃlà pana nadantà vaggantà jalitÃni nÃnÃyudhÃni gahetvà jalitÃya lohapaÂhaviyaæ nerayike aparÃparaæ anubandhitvà paharitvà jalitapaÂhaviyaæ patite jalitaæ kÃÊasuttaæ pÃtetvà jalitapharasuæ gahetvà sayaæ unnÃdantà mahantena aÂÂassarena viravante aÂÂhaæse soÊasaæse karontà ettha tacchantÅti KÃÊasutto, mahantà jalità ayapabbatà saæghÃtenti etthà 'ti SaæghÃto, tattha kira satte navayojanÃya jalitÃyapaÂhaviyà yÃva kaÂito pavesetvà niccale karonti,


#<[page 271]>#
%<                      2.  SaækiccajÃtaka.  (530.)                 271>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  atha puratthimato ayapabbato samuÂÂhÃya asani viya viravanto Ãgantvà te satte saïhakaraïÅyaæ tilaæ piæsanto viya gantvà pacchimadisÃya tiÂÂhati, pacchimadisato samuÂÂhite pi tath' eva gantvà puratthimadisÃya tiÂÂhati, dve pana ekato samÃgantvà ucchuyante ucchukhaï¬Ãni viya pÅÊenti, evaæ ta. bahÆni vassasatasahassÃni dukkhaæ anubhonti, dve ca Roruvà ti JÃlaroruvo DhÆmaroruvo cà 'ti dve, ta. JÃlaroruvo kappena saïÂhitÃhi rattalohitajÃlÃhi puïïo DhÆmaroruvo khÃradhÆmena, nesu JÃlaroruve paccantÃnaæ navahi vaïamukhehi jÃlà pavisitvà sarÅraæ dahanti, DhÆmaroruve navahi vaïamukhehi khÃradhÆmo pavisitvà pÅÂhaæ viya sarÅraæ sedeti, ubhayathÃpi paccantà sattà mahÃviravaæ viravantÅti dve pi Roruvà ti vuttÃ, jÃlÃnaæ và pana sattÃnaæ và tesaæ dukkhassa và viciantaraæ n' atthi etthà 'ti AvÅci, mahanto AvÅcÅti MahÃavÅci, ta.  hi puratthimÃdÅhi bhittÅhi jÃlà uÂÂhahitvà pacchimÃdÅsu paÂiha¤¤ati tà ca bhittiyo vinivijjhitvà parato yojanasataæ gaïhÃti, heÂÂhà uÂÂhitÃpi upari paÂiha¤¤ati upari uÂÂhità heÂÂhà paÂiha¤¤ati, evaæ tÃv' ettha jÃlÃnaæ vÅci nÃma n' atthi, tassa pana anto yojanasataæ ÂhÃnaæ khÅravallipiÂÂhassa pÆritanÃli viya sattehi nirantaraæ pÆritaæ, catÆhi iriyÃpathehi paccantÃnaæ pamÃïaæ n' atthi, na ca a¤¤ama¤¤aæ bÃdhenti sakasakaÂÂhÃne yeva paccanti, evam ettha sattÃnaæ vÅci nÃma n' atthi, yathà pana jivhagge cha madhubindÆni sattamassa tambalohabinduno anu¬ahanabalavatÃya abbohÃrikÃni honti tathà ta. anu¬ahanabalavatÃya sesà cha akusalavipÃkupekhà abbohÃrikà honti, dukkham eva nirantaraæ pa¤¤Ãyati, evam ettha dukkhassa vÅci nÃma n' atthi, sv-Ãyaæ saha vibhattÅhi vikkhambhato aÂÂhÃrasÃdhikayojanasato ÃvaÂÂato catupaïïÃsÃdhikayojanasato saha ussadehi dasayojanasahasso ti evam assa mahantatà veditabbÃ, niccalasatte tapatÅti Tapano, ativiya tÃpetÅti PatÃpano, ta Tapanasmiæ tÃva satte tÃlakkhandhappamÃïe jalitÃyasÆle nisÅdÃpenti, tato heÂÂhà paÂhavÅ jalati sÆlaæ jalati, evaæ So nirayo niccale satte tapati, itarasmiæ pana sabbasatte jalantehi Ãvudhehi paharitvà jalitaæ ayapabbataæ Ãropenti, tesaæ pabbatamatthake ÂhitakÃle kammapaccayo vÃto paharati, te ta.
saïÂhÃtuæ asakkontà uddhapÃdà adhosirà papatanti, atha heÂÂhà paÂhaviyà jalitÃni ayasÆlÃni uÂÂhahanti, te tÃni matthaken' eva ÃsÃdetvà tesu vinividdhÃsarÅrà jalantà paccanti,


#<[page 272]>#
%<272                    XIX.  SaÂÂhipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evam esa ativiya tÃpetÅti, B. pana ete niraye dassento paÂhamaæ Sa¤jÅvaæ dassetvà ta. paccante nerayikasatte disvà mahÃjanassa mahÃbhaye uppanne taæ antaradhÃpetvà puna paÂhaviæ dvidhà katvà KÃÊasuttaæ dassesi, ta. pi paccamÃne satte disvà mahÃjanassa mahÃbhaye uppanne tam pi antaradhÃpesÅti, evaæ paÂipÃÂiyà dassesi, tato rÃjÃnaæ Ãmantetvà mahÃrÃja tayà imesu aÂÂhasu mahÃnirayesu paccamÃne satte disvà appamÃdaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti vatvà puna tesaæ yeva mahÃnirayÃnaæ kiccaæ kathetuæ iccete ti Ãdiæ Ã, ta. akkhÃtà ti mayà tuyhaæ kathità porÃïakehi ca kathità yeva, Ãkiïïà ti paripuïïÃ, paccekà soÊasussadà ti etesaæ nirayÃnaæ ekekassa catÆsu dvÃresu ekekasmiæ cattÃro cattÃro katvà soÊasa soÊasa ussadanirayà ti sabbe pi sataæ aÂÂhavÅsati ussadanirayà aÂÂha ca mahÃnirayà ti chattiæsanirayasataæ, kadariyÃtapanà ti sabbe p' ete kadariyÃnaæ tapanÃ, balavadukkhatÃya ghorÃ, kappanibbattÃnaæ accÅnaæ atthitÃya accimanto, bhayassa mahantatÃya mahabbhayÃ, diÂÂhamattà và sutamattà và lomÃni haæsentÅti lomahaæsanarÆpà va, bhiæsanatÃya bhesmÃ, bhayajananatÃya paÂibhayÃ, sukhÃbhÃvena dukkhÃ, catukkaïïà ti sabbe pi caturassà ma¤jÆsasadisÃ, vibhattà ti catudvÃravasena vibhattÃ, bhÃgaso mità ti dvÃravÅthÅnaæ vasena koÂÂhÃse Âhapetvà mitÃ, ayasà paÂikujjità ti sabbe pi navayojanikena ayakapÃlena paÂicchannà hutvÃ, tiÂÂhantÅti sabbe pi ettakaæ ÂhÃnaæ anupharitvà tiÂÂhanti, ete ti tesu nirayesu samparivattitvà punappuna patamÃne sandhÃyÃha, ativattÃro ti pharusavÃcÃhi atikkamitvà vattÃro, mahÃnirayesu kira yebhuyyena dhammikasamaïabrÃhmaïesu katÃparÃdhà paccanti, tasmà evam Ãha, te bhÆnahuno ti te isÅnaæ ativattÃro attano va¬¬hiyà hatattà bhÆnahuno koÂÂhÃsakatattà macchà viya paccanti asaækheyye ti gaïetuæ asakkuïeyye, kibbisakÃrino ti dÃruïakammakÃrino, nikkhamanesino ti nirayà nikkhamanaæ esantÃpi gavesantÃpi nikkhamanadvÃraæ nÃdhigacchanti, puratthimenà 'ti yadà taæ dvÃraæ apÃrutaæ hoti atha tadabhimukhà dhÃvanti, tesaæ ta. {chaviÃdÅni} jhÃyanti, dvÃrasamÅpaæ pattÃnam pi etesaæ taæ pithÅyati, pacchimaæ apÃrutaæ viya khÃyati, esa nayo sabbattha, na sÃdhurÆpe ti vuttappakÃraæ sappaæ viya sÃdhurÆpe isayo nÃsÅde na pharusavacanehi kÃyakammena và ghaÂÂento upagaccheyya, kiækÃraïÃ: sa¤¤atÃnaæ tapassÅnaæ ÃsÃditattà aÂÂhasu mahÃnirayesu mahÃdukkhassa anubhavitabbattÃ, idÃni ye rÃjÃno tathÃrÆpe ÃsÃdetvà taæ dukkhaæ pattà te dassetuæ atikÃyo ti Ãdim Ã., ta. atikÃyo ti balasampannamahÃkÃyo,


#<[page 273]>#
%<                           2.  SaækiccijÃtaka.  (530.)           273>%
mahissÃso ti mahÃdhanuggaho, sahassabÃhÆ 'ti pa¤cahi dhanuggahasatehi bÃhusahassena Ãropetabbaæ dhanuæ ÃropanasamatthabÃhu, KekÃdhipo ti KekaraÂÂhÃdhipati, vibhavaæ gato ti vinÃsappatto, vatthÆni SarabhaÇgajÃtake vitthÃritÃni, upahacca manan ti attano cittaæ padÆsetvÃ, MÃtaÇgasmin ti MÃtaÇgapaï¬ite, vatthuæ MÃtaÇgajÃtake vaïïitaæ, KaïhadÅpÃyanÃsajjà 'ti KaïhadÅpÃyanaæ Ãsajja, YamasÃdhanan ti nirayaæ, vatthuæ GhaÂajÃtake vitthÃritam, isinà ti KapilatÃpasena, pÃvekkhÅti paviÂÂho, Cecco ti CetiyarÃjÃ, hÅnatto ti parihÅnattabhÃvo antarahitaiddhi, pattapariyÃyan ti pariyÃyaæ maraïakÃlaæ patvÃ, vatthuæ CetiyajÃtake kathitaæ, tasmà ti yasmà cittavasiko hutvà isÅsu aparajjhitvà aÂÂhasu mahÃnirayesu paccati tasmÃ, chandÃgamanan ti chandÃdicatubbidham pi agatigamanaæ, paduÂÂhenà 'ti kuddhena, gantà so nirayaæ adho ti so tena adhogamaniyena kammena adho nirayam eva gacchati, PÃÊiyaæ pana nirayassudan ti likhitaæ, taæ tassa ussadanirayaæ gacchatÅti a., vaddhe ti vayovaddhe ca guïavaddhe ca, anapaccà ti bhavantare pi apaccaæ và dÃyÃdaæ và na labhantÅti a., tÃlÃvatthÆ ti diÂÂhadhamme pi chinnamÆlatÃlo viya mahÃvinÃsaæ patvà niraye nibbattanti, hantÅti mÃreti, cirarattÃyà 'ti ciraæ, evaæ M. isiviheÂhakÃnaæ paccananiraye dassetvà upari adhammikarÃjÆnaæ paccananiraye dassento yo cà 'ti Ãdim Ã., ta. raÂÂhaviddhaæsano ti chandÃdivasena gantvà raÂÂhassa viddhaæsano, accisaæghapareto ti accisamÆhaparikkhitto, tejobhakkhassà 'ti aggim eva khÃdantassa, gattÃnÅti tigÃvute sarÅre sabbaÇgapaccaÇgÃni lomehi ca nakhehi cà 'ti etehi saddhiæ sabbÃni ekajÃlÃn' eva honti, tuttaddito ti Ãna¤jakÃraïaæ kÃriyamÃno tuttehi viddho nÃgo yathà nadati, idÃni pitughÃtikÃdÅnaæ paccananiraye dassetuæ yo lobhà ti Ãdim Ã., ta. lobhà ti yasadhanalobhena, dosà ti duÂÂhacittatÃya, nittacan ti lohakumbhiyaæ bahÆni vassasahassÃni pakkaæ nÅharitvà tigÃvutam assa sarÅraæ nittacaæ katvà jalitÃya lohapaÂhaviya {pÃtetvÃ} tikhiïehi ayasÆlehi koÂÂetvà cuïïavicuïïaæ karonti, andhaæ karitvà ti mahÃrÃja taæ pitughÃtakaæ nirayapÃlà lohapaÂhaviyaæ uttÃnaæ pÃtetvà jalitehi ayasÆlehi akkhÅni bhinditva andhaæ karitvà mukhe uïhaæ muttakarÅsaæ pakkhipitvà palÃlapÅÂhaæ viya saævaÂÂetvà kappena saïÂhite khÃralohaudake nimujjÃpenti, tattaæ pakkaÂÂhitaæ ayogula¤ cà 'ti puna pakkaÂÂhitagÆthakalala¤ c' eva jalitÃyogula¤ ca khÃdÃpenti, so pana taæ ÃhariyamÃnaæ disvà mukhaæ pidheti, ath' assa dÅghe ciratÃpite jalamÃne phÃle ÃdÃya mukhaæ vikkhambhetvà vivaritvà rajjubaddhaæ ayabalisaæ khipitvà jivhaæ nÅharitvà tasmiæ vatte vivaÂÂe mukhe taæ ayogulaæ saæsavayanti pakkhipanti,


#<[page 274]>#
%<274                           XIX. SaÂÂhinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  rakkhasà ti nirayapÃlÃ, sÃmà cà 'ti mahÃrÃja tassa pitughÃtakassa taæ balisena nikka¬¬hitvà ayasaækÆhi paÂhaviyaæ vitataæ jivhaæ sÃmasoïà sabalavaïïà sunakhà ca lohatuï¬Ã gijjhà ca kÃkasaæghà ca a¤¤e ca nÃnappakÃrà sakuïà samÃgantvà Ãvudhehi chindantà viya vibhajja kÃkapadÃkÃrena koÂÂhÃse katvà vipphandamÃnaæ vissandamÃnaæ salohitaæ vighÃsaæ khÃdanti vighasantà bhakkhayantÅti attho, taæ da¬¬hakoÊan ti taæ pitughÃtakaæ jhÃyamÃnaæ tÃlaæ viya jalitasarÅraæ, paribhinnagattan ti ta. ta. bhinnagattaæ, nippothayantà ti jalitehi ayamuggarehi paharantÃ, ratÅ hi nesan ti tesaæ nirayapÃlÃnaæ sà rati kÅÊà hoti, dukhino panÅtare ti itare pana nerayikasattà dukkhità honti, pettighÃtino ti pitughÃtikÃ, iti imaæ pitughÃtikÃnaæ paccananirayaæ disvà rÃjà bhÅtatasito ahosi, atha nam M. samassÃsetvà mÃtughÃtikÃnaæ paccananirayaæ dassesi, Yamakkhayan ti Yamanivesanaæ, nirayan ti a., attakammaphalÆpago ti attano kammaphalena upagato, amanussà ti nirayapÃlÃ, hantÃraæ janayantiyà ti mÃtughÃtikaæ, vÃlehÅti ayamakacivÃlehi veÂhetvà ayayantena pÅÊenti, tan ti taæ mÃtughÃtikaæ pÃyentÅti tassa pÅÊiyamÃnassa ruhiraæ gaÊitvà ayakapallaæ pÆreti, atha naæ yantato niharanti, tÃvad ev' assa sarÅraæ pÃkatikaæ hoti, taæ paÂhaviyaæ uttÃnaæ nipajjÃpetvà vilÅnaæ tambalohaæ viya pakkaÂÂhitaæ lohitaæ pÃyenti, ogayha tiÂÂhatÅti bahÆni vassasahassÃni ayayantena pÅÊetvà jegucchaduggandhapaÂikkÆle mahante gÆthakaddamÃavÃÂe khipanti, so taæ rahadaæ ogayha ogayhitvà tiÂÂhati, atikÃyà ti ekadonikanÃvappamÃïasarÅra, ayomukhà ti ayasÆcimukhÃ, chaviæ chetvÃnà ti chaviæ Ãdiæ katvà yÃvaÂÂhim pi bhetvà aÂÂhimi¤jaæ khÃdanti, pagiddhà ti gadhità mucchitÃ, na kevala¤ ca khÃdant' eva adhomaggÃdÅhi pana pavisitvà mukhÃdÅhi nikkhamanti, vÃmapassÃdÅhi pavisitvà dakkhiïapassÃdÅhi nikkhamanti, sakalasarÅraæ chiddÃvacchiddaæ karonti, so ta. atidukkhapareto viravanto paccati socati, so mÃtughÃtako taæ Sataporisaæ nirayaæ patto sasÅsako nimuggo va hoti, ta¤ ca kuïapaæ samantà yojanasataæ pÆti hutvà vÃyati, mattigho ti mÃtighÃtiko, KhuradhÃramanukkammà 'ti KhuradhÃranirayaæ atikkamitvà ta. nirayapÃlà mahantamahante khure uparidhÃre katvà santharanti, tato yà hi gabbhapÃtanÃni khÃrabhesajjÃni pivitvà gabbhapÃtità gabbhapÃtiniyo itthiyo jalitehi Ãvudhehi pothentà anubandhanti tà tikhiïakhuradhÃrà sukhaï¬Ãkhaï¬ikà hutvà punappuna uÂÂhÃya taæ durabhisambhavaæ KhuradhÃranirayaæ atikka mantiyo atikkamitvà nirayapÃlehi anubaddhà duggaæ duggamaæ visamaæ Vetaraïiæ patanti, ta.


#<[page 275]>#
%<                          2. SaækiccajÃtaka.  (530)                   275>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kammakÃraïaæ NimijÃtake Ãvibhavissati, evaæ gabbhapÃtinÅnaæ nirayaæ dassetvà yattha paradÃrakà ca aticÃriniyo ca paccanti taæ KoÂisimbalinirayaæ dassento ayomayà ti Ãdiæ Ã., ta. dubhato-m-abhilambhantÅti Vetaraïiyà ubhosu tÅresu tÃsaæ simbalÅnaæ sÃkhà {olambanti}, te accimanto ti te pajjalitasarÅrà sattà accimanto hutvà tiÂÂhanti, yojanan ti tigÃvutaæ tesaæ sarÅrato uÂÂhitajÃlÃya pana saddhiæ te yojanaubbedhà honti, ete sajantÅti te paradÃrikà sattà nÃnÃvidhehi Ãvudhehi koÂÂhiyamÃnà ete Simbaliniraye abhirÆhanti, te patantÅti te bahÆni vassasahassÃni rukkhaviÂapesu laggà jhÃyitvà puna nirayapÃlehi Ãvudhehi vihatà vivattà hutvà parivattitvà adhosÅsakà patanti, puthÆ ti bahÆ, vinividhaÇga ti tesaæ tato patanakÃle heÂÂhà ayapaÂhavito sÆlÃni uÂÂhahitvà tesaæ matthakaæ paÂicchanti, tÃni tesaæ adhomaggena nikkhamanti, te evaæ sÆlesu viddhà viravantà sayanti, dÅghan ti supine pi niddaæ alabhantà digharattaæ jaggantÅti, tato ratyà vivasane ti rattÅnaæ accayena, cirakÃlÃtikkamenà 'ti a., pavajjantÅti saÂÂhiyojanikaæ jalitaæ lohakumbhiæ kappena saïÂhitaæ jalitatambaloharasapuïïaæ lohakumbhiæ nirayapÃlehi khittà pavisanti, dussÅlà ti paradÃrikÃ, itoparaæ sÃmikavattasassuvattÃdÅni apÆrentÅnaæ paccanaÂÂhÃnaæ pakÃsento yà cà 'ti Ãdiæ Ã., ta. atima¤¤atÅti BhisajÃtake kathitaæ sÃmikavattaæ akarontÅ atikkamitvà ma¤¤ati, jeÂÂhan ti sÃmikassa jeÂÂhabhÃtaraæ, nanandaran ti sÃmikassa bhaginiæ, etesam pi a¤¤atarassa hatthapÃdapiÂÂhiparikammanahÃpanabhojanÃdibhedaæ vattaæ apÆrentÅ tesu hirottappaæ anupaÂÂhapentÅ te atima¤¤ati nÃma, sÃpi niraye nibbattati, vaækenà 'ti tassà sÃmikavattÃdÅnam aparipÆrikÃya sÃmikÃdayo: akkositvà paribhÃsitvà niraye nibbattÃya lohapaÂhaviyaæ nipajjÃpetvà ayasaækunà mukhaæ vivaritvà balisena jivhaggaæ nibbahanti rajjubandhanena saæbandhanaæ Ãka¬¬hanti, kiminan ti kimibharitaæ, i. v. h. mahÃrÃja so nerayikasatto evaæ nikka¬¬hitaæ attano vyÃmena vyÃmamattaæ jivhaæ Ãvudhehi koÂÂhitakoÂÂhitaÂÂhÃne sa¤jÃtehi mahÃdoïippamÃïehi kimÅhi bharitaæ passati vi¤¤Ãpetuæ na sakkotÅti nirayapÃle yÃcitukÃmo pi ki¤ci vattuæ na sakkoti. Tapane ti evaæ sà ta. bahÆni vassasahassÃni paccitvà puna TapanamahÃniraye paccati, idÃni sÆkarikÃdÅnaæ paccananiraye dassento orabbhikà ti Ãdiæ Ã.,


#<[page 276]>#
%<276                      XIX. SaÂÂhinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ta avaïïe vaïïakÃrikà ti pesu¤¤akÃrakÃ, khÃranadin ti ete orabbhikÃdayo etehi sattiÃdÅhi ha¤¤amÃnà Vetaraïiæ patantÅti a., sesÃni orabbhikÃdÅnaæ paccanaÂÂhÃnÃni NimijÃtake Ãvibhavissanti, kÆÂakÃrÅti kÆÂavinicchayassa c' eva tulÃkuÂÃdÅna¤ ca kÃrake sandhÃy' etaæ vuttam, ta.
kÆÂavinicchavakÆÂaÂÂakÃrakakÆÂa agghÃpanikÃnaæ paccananirayÃni NimijÃtake Ãvibhavissanti, vantan ti vamitakaæ, durattÃnan ti duggatattabhÃvÃnaæ, i. v. h.:
mahÃrÃja, te durattabhÃvà sattà ayakÆÂehi matthake bhijjamÃne vamanti, tato taæ vantaæ jalitakapÃlehi tesu ekaccÃnaæ mukhe pakkhipanti, iti te paresaæ vantaæ bhu¤janti nÃma, bheraï¬akà ti sigÃlÃ, vipphandamÃnan ti, ayomukhaæ nipajjÃpitaæ nikka¬¬hitajivhaæ ito c' ito ca phandamÃnaæ, migenà 'ti okacaramigena, pakkhinà 'ti tathÃrÆpen' eva, gantà te ti gantÃro te, nirayussadan ti ussadanirayaæ, PÃÊiyaæ pana nirayaæ adho ti likhitaæ, ayaæ pana nirayo NimijÃtake Ãvibhavissati.
     Iti M. ettake niraye dassetvà idÃni lokavivaraïaæ katvà ra¤¤o devaloke dassento Ã.:

  @<Ja_XIX.2(=530).65: Santo ca uddhaæ gacchanti suciïïen' idha kammanÃ,
                    suciïïassa phalaæ passa: saindadevà sabrahmakÃ. || Ja_XIX:133 ||>@

  @<Ja_XIX.2(=530).66: Taæ taæ brÆmi mahÃrÃja: dhammaæ raÂÂhapatÅ cara,
                    tathà tathà rÃja carÃhi dhammaæ
                    yathà taæ suciïïaæ nÃnutappeyya peccà 'ti. || Ja_XIX:134 ||>@

     Ta. santo ti kÃyÃdÅhi upasantÃ, uddhan ti devalokaæ, saindà ti ta.
ta. indehi saddhiæ, M.  hi 'ssa cÃtummahÃrÃjike deve ca dassento mahÃrÃja cÃtummahÃrÃjÃdike hi deve passa cattÃro mahÃrÃje passa tÃvatiæse passa Sakkaæ passà 'ti evaæ sabbe pi indake deve dassetvà idaæ pi suciïïassa phalan ti dassesi, taæ taæ brÆmÅti tasmà taæ bhaïÃmi, dhamman ti ito paÂÂhÃya pÃïÃtipÃtÃdÅni pa¤ca verÃni pahÃya dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karohi, yathà taæ suciïïaæ nÃnutappeyyà 'ti yathà taæ dÃnÃdipu¤¤akammaæ suciïïaæ pitughÃtakammapaccayaæ vippaÂisÃraæ paÂicchÃdetuæ samatthatÃya taæ nÃnutappeyya tathà taæ suciïïaæ cara, bahuæ pu¤¤aæ karohÅti a.


#<[page 277]>#
%<                     2. SaækiccajÃtaka.   (530)                       277>%
     So M-ssa dhammakathaæ sutvà tato paÂÂhÃya assÃsaæ paÂilabhi. B. pi ki¤ci kÃlaæ ta. vasitvà attano vasanaÂÂhÃnaæ yevà gato.
     S. i. d. Ã. "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa mayà assÃsito yevÃ" 'ti vatvà j. s.: "Tadà rÃjà AjÃtasattu ahosi, isigaïo BuddhaparisÃ, Saækiccapaï¬ito aham evÃ" 'ti. SaækiccajÃtakaæ.
SaÂÂhinipÃta vaïïanà niÂÂhitÃ.


#<[page 278]>#
%<                                278>%
                       XX.  SATTATINIPùTA.

                      $<1. KusajÃtaka.>$
     Idante raÂÂhan ti. Idaæ S. J. v. ukkaïÂhitabikkhuæ Ã. k. So kira SÃvatthivÃsi-kulaputto sÃsane uraæ datvà pabbajito, ekadivasaæ SÃvatthiyaæ piï¬Ãya caranto ekaæ alaækataitthiæ subhanimittaggÃhavasena oloketvà kilesÃbhibhÆto anabhirato vihÃsi dÅghakesanakho kisasarÅro kiliÂÂhacÅvaro uppaï¬uppaï¬ukajÃto dhamanisanthatagatto, yathà hi devaloke cavanadhammÃnaæ devaputtÃnaæ pa¤ca pubbanimittÃni pu¤¤Ãyanti mÃlà milÃyanti vatthÃni kilissanti sarÅre dubbaïïiyaæ okkamati ubhohi kacchehi sedà muccanti devo devÃsane nÃbhiramati evam evaæ sÃsanà cavanadhammÃnaæ ukkaïÂhitabhikkhÆnaæ pa¤ca pubbanimittÃni pa¤¤Ãyanti saddhÃpupphÃni milÃyanti sÅlavaÂÂhÃni kilissanti maækubhÃvatÃya c' eva ayasavasena ca dubbaïïiyaæ okkamati kilesasedà muccanti ara¤¤arukkhamÆlasu¤¤ÃgÃresu nÃbhiramanti, tassa pi tÃni pa¤¤Ãyiæsu. Atha naæ Satthu santikaæ netvà "ayaæ bhante ukkaïÂhito" ti dassesuæ. S.
saccaæ "kirÃ" 'ti pucchitvà "saccaæ bhanti" ti vutte "mà bhikkhu kilesavasiko ahosi, mÃtugÃmo nÃm' esa pÃpo, tasmiæ paÂibaddhacittataæ vinehi, sÃsane abhirama, mÃtugÃme pÃÂibaddhacittatÃya hi tejavanto pi porÃïakapaï¬ità nittejà hutvà anayavyasanaæ pÃpuïiæsÆ" 'ti vatvà a. Ã.:
     A. MallaraÂÂhe KusÃvatÅrÃjadhÃniyaæ OkkÃko nÃma rÃjà dhammena r. kÃresi. Tassa soÊasannaæ itthisahassÃnaæ jeÂÂhikà SÅlavatÅ nÃma aggamahesÅ ahosi,


#<[page 279]>#
%<                          1. KusajÃtaka.  (531)                    279>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sà n' eva puttaæ na dhÅtaraæ labhati, nÃgarà c' eva raÂÂhavÃsino ca rÃjanivesanadvÃre sannipatitvà "raÂÂhaæ nassissati vinassissatÅti" upakkosiæsu. RÃjà sÅhapa¤jaraæ ugghÃÂetvà "mayi r. kÃrente adhammakÃro nÃma n' atthi, kasmà upakkosathÃ" 'ti pucchi.
"Saccaæ deva adhammakÃro n' atthi, vaæsÃnurakkhako pana vo putto na vijjati, a¤¤o r. gahetvà raÂÂhaæ nÃsessati, tasmà dhammena r. kÃretuæ samatthaæ puttaæ patthethÃ" 'ti. "Puttaæ patthento kiæ karomÅti". "PaÂhamaæ tÃva ekaæ sattÃhaæ cullanÃÂakaæ dhammanÃÂakaæ katvà visajjetha, sace taæ puttaæ labhissati sÃdhu, noce atha majjhimanÃÂakaæ vissajjetha, tato jeÂÂhanÃÂakaæ vissajjetha, avassaæ ettikÃsu itthisu ekà pu¤¤avatÅ puttaæ labhissatÅti". RÃjà tesaæ vacanena tathà {katvÃ} sattame sattame divase yathÃsukhaæ abhiramitvà ÃgatÃgatà pucchi: "kacci vo putto laddho" ti.
Sabbà "na labhÃma devÃ" 'ti Ãhaæsu. RÃjà "na me putto uppajjissatÅti" anattamano ahosi. NÃgarà puna tath' eva upakkosiæsu. RÃjà "kiæ upakkosatha, mayà tumhÃkaæ vacanena nÃÂakÃni vissaÂÂhÃni, ekÃpi puttaæ na labhi, idÃni kiæ karomÅti" Ã. "Deva età dussÅlà bhavissanti nippu¤¤Ã, n' atthi etÃsaæ puttalÃbhÃya pu¤¤aæ, tumhe etÃsu puttaæ alabhantÅsu mà appossukkataæ Ãpajjatha, aggamahesÅ vo SÅlavatÅ devÅ sÅlasampannÃ, taæ vissajjetha, tassà putto uppajjissatÅti".
So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà "ito kira sattame divase rÃjà SÅlavatiæ deviæ dhammanÃÂakaæ katvà vissajjessati, purisà sannipatantÆ" 'ti bheri¤ carÃpetvà sattame divase deviæ alaækÃrÃpetvà rÃjanivesanà otÃretvà vissajjesi. Tassà sÅlatejena Sakkabhavanaæ uïhÃkÃraæ dassesi. Sakko "kin nu kho" ti Ãvajjanto deviyà puttapatthanabhÃvaæ ¤atvà "etissà mayà puttaæ dÃtuæ vaÂÂatÅti,


#<[page 280]>#
%<280                      XX. SattatinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  atthi nu kho devaloke etessÃnucchaviko putto" ti upadhÃrento B-aæ addasa, so kira tadà TÃvatiæsabhavane Ãyaæ khepetvà uparidvaloke nibbattitukÃmo ahosi. Sakko tassa vimÃnadavÃraæ gantvà taæ pakkosÃpetvà "mÃrisa tayà manussalokaæ gantvà OkkÃkara¤¤o aggamahesiyà kucchismiæ paÂisandhiæ gaïhituæ vaÂÂatÅti" saæpaÂicchÃpetvà aparam pi devaputtaæ "tvam pi tassà yeva putto bhavissasÅti" vatvà "mà kho pan' assà koci sÅlaæ bhindÅti" mahallakabrÃhmaïavesena ra¤¤o nivesanadvÃraæ agamÃsi. MahÃjano pi nahÃtÃlaækato "ahaæ deviæ gaïhissÃmÅti" rÃjadvÃre sannipati Sakka¤ ca pana disvà "tvaæ kasmà Ãgato sÅti" parihÃsaæ akÃsi. Sakko pi "kiæ maæ garahatha, sace pi me sarÅraæ jiïïaæ rÃgo pana na jÅrati, sace SÅlavatiæ labhissÃmi ÃdÃya naæ gamissÃmÅti Ãgato 'mhÅti" vatvà attano ÃnubhÃvena sabbesaæ purato aÂÂhÃsi, a¤¤o tassa tejena putato bhavituæ nÃsakkhi, so taæ sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ nivesanà nikkhamantiæ yeva hatthe gahetvà pakkÃmi. Atha naæ ta. ta. Âhità garahiæsu: "passatha bho, mahallakabrÃhmaïo evaæ uttamarÆpadharaæ deviæ ÃdÃya gacchati, attano yattaæ na jÃnÃtÅti". DevÅ pi "mahallako maæ gahetvà gacchatÅti" aÂÂÅyati harÃyati jigucchati. RÃjÃpi vÃtapÃne Âhatvà "ko nu kho deviæ gahetvà gacchatÅti" olokento taæ disvà anattamano ahosi. Sakko taæ ÃdÃya nagaradÃrena nikkhamitvà dvÃrasamÅpe ekaæ gharaæ mÃpesi vivaÂÂadvÃram pa¤¤attakaÂÂhattharikaæ. Atha naæ sà "idaæ vo nivesanan" ti pucchi.
So "Ãma bhadde, pubbe pana ahaæ eko, idÃni 'mhà dve janÃ, ahaæ bhikkhÃya caritvà taï¬ulÃdÅni ÃharissÃmi, tvaæ imissà kaÂÂhattharikÃya nipajjÃ" 'ti vatvà naæ mudunà hatthena parÃmasi,


#<[page 281]>#
%<                          1. KusajÃtaka.  (531)              281>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  dibbasamphassaæ pharÃpetvà ta. nipajjÃpesi, sà dibbasamphassapharanena sa¤¤aæ vissajjesi. Atha naæ attano ÃnubhÃvena TÃvatiæsabhavanaæ netvà alaækatavimÃne dibbasayane nipajjÃpesi. Sà sattame divase pabujjhitvà taæ sampattiæ disvà "na so brÃhmaïo manusso, Sakko bhavissatÅti" a¤¤Ãsi. Sakko pi tasmiæ samaye pÃricchattakamÆle dibbanÃÂakaparivuto nisinno hoti. Sà sayanà uÂÂhÃya tassa santikaæ gantvà vanditvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Atha naæ Sakko "varaæ te devi demi, gaïhÃhÅti" Ã. "Tena hi me deva puttam dehÅti". "Devi, tiÂÂhatu eko, ahaæ te dve putte dassÃmi, tesu pana eko pa¤¤avà bhavissati na rÆpavà eko rÆpavà na pa¤¤avÃ, tesu paÂhamaæ kataraæ icchatÅti". "Pa¤¤avantaæ devÃ" 'ti. So "sÃdhÆ" 'ti vatvà tassà kusatiïaæ dibba¤ ca vatthaæ dibbacandanaæ pÃricchattakapupphaæ Kokanada¤ ca nÃma vÅïaæ datvà taæ ÃdÃya ra¤¤o sayanagharaæ pavisitvà ra¤¤Ã saddhiæ ekasayane nipajjÃpetvà aÇguÂÂhaken' assà nÃbhiæ parÃmasi, tasmiæ khaïe B. tassà kucchimhi paÂisandhiæ gaïhi. Sakko pi sakaÂÂhÃnam eva gato. Paï¬ità devÅ gabbhassa patiÂÂhitabhÃvaæ jÃni. Atha naæ pabuddho rÃjà disvà "kena nÅtÃsÅti" pucchi. "Sakkena devÃ" 'ti. Ahaæ paccakkhato ekaæ mahallakabrÃhmaïaæ taæ ÃdÃya gacchantaæ addasaæ, kasmà maæ va¤cesÅti" "Saddaha deva, Sakko maæ gahetvà devalokaæ nesÅti". "Na saddahÃmi devÅti".
Ath' assa sà Sakka-dattiyaæ kusatiïaæ dassetvà "saddahÃ" 'ti Ã. RÃjÃ, kusatiïaæ nÃma yato kutoci labbhatÅti" na saddahi. Ath' assa sà dibbavatthÃni dassesi. RÃjà tÃni disvà saddahitvà "bhadde, Sakko tÃva taæ netu, putto pana te laddho" ti pucchi. "Laddho mahÃraja, gabbho me patiÂÂhito" ti. So tuÂÂho tassà gabbhaparihÃraæ adÃsi. Sà dasamÃsaccayena puttaæ vijÃyi, tassa a¤¤aæ nÃmam akatvà kusatiïanÃmam eva akaæsu.


#<[page 282]>#
%<282                           XX. SattatinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  KusakumÃrassa padasÃgamanakÃle itaro devaputto tassà kucchimhi paÂisandhiæ gaïhi, tassa JayampatÅti nÃmaæ kariæsu. Te mahantena yasena va¬¬hiæsu.
B. pa¤¤avà Ãcariyassa santike ki¤ci anuggahetvà attano pa¤¤Ãya sabbasippesu nipphattiæ pÃpuni. Ath' assa soÊasavassakÃle rÃjà r. dÃtukÃmo deviæ Ãmantetvà "bhadde puttassa te r. datvà nÃÂakÃni upaÂÂhapessÃma, jÅvantà yeva naæ rajje patiÂÂhitaæ passissÃma, sakala-Jambudipe kho pana yassa ra¤¤o dhÅtaraæ icchasi tam assa Ãnetvà aggamahesiæ karissÃma, cittam assa jÃnÃhi kataraæ rÃjadhÅtaraæ rocetÅti". Sà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà "kumÃrassa ca imaæ pavattiæ Ãrocetvà cittaæ jÃnÃhÅti" ekaæ paricÃrikaæ pesesi. Sà gantvà tassa taæ pavattiæ Ãrocesi. Taæ sutvà M. cintesi: "ahaæ na rÆpavÃ, rÆpasampannà rÃjadhÅtà ÃnÅtÃpi maæ disvà `kim me iminà virÆpenÃ' 'ti palÃyissati, iti no lajjitabbakaæ bhavissati, kim me gharÃvÃsena, dharamÃne mÃtÃpitaro upaÂÂhahitvà tesaæ accayena nikkhamitvà pabbajissÃmÅti" so "mayhaæ n' eva rajjen' attho na nÃÂakehi, ahaæ mÃtÃpitunnaæ accayena pabbajissÃmÅti" Ã. Sà gantvà tassa kathaæ deviyà Ãrocesi. RÃjà anattamano hutvà puna katipÃhaccayena sÃsanaæ pesesi, so pi paÂibÃhi yeva. Evaæ yÃvatatiyaæ paÂibÃhitvà catutthavÃre cintesi: "mÃtÃpitÆhi saddhiæ ekantena paÂipakkhabhÃvo na yutto, ekaæ upÃyaæ karissÃmÅti" so kammÃrajeÂÂhakaæ pakkosÃpetvà bahuæ suvaïïaæ datvà "ekaæ itthirÆpakaæ karohÅti" uyyojetvà tasmiæ pakkante a¤¤aæ {suvaïïaæ} gahetvà sayaæ itthirupakaæ akÃsi. B-ttÃnaæ adhippÃyà nÃma ijjhanti.
Taæ rÆpaæ jivhÃya avaïïanÅyasobhaæ ahosi. Atha naæ M.
khomaæ nivÃsÃpetvà sirigabbhe ÂhapÃpesi. So kammÃrajeÂÂhakena ÃbhatarÆpaæ disvà taæ garahitvà "gaccha amhÃkaæ sirigabbhe ÂhapitarÆpakaæ ÃharÃ" 'ti Ã. So gabbhaæ paviÂÂho taæ disvÃ


#<[page 283]>#
%<                          1. KusajÃtaka.    (531)                  283>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "kumÃrena saddhiæ abhiramituæ ekà devaccharà Ãgatà bhavissatÅti" hatthaæ pasÃretuæ avisahanto nikkhamitvà "deva sirigabbhe ayyà ekikà devadhÅtà ÂhitÃ, upagantuæ na sakkomÅti" Ã. "TÃta gaccha suvaïïarÆpaæ etaæ ÃharÃ" 'ti puna pesito Ãhari. KumÃro kammÃrena kataæ rÆpakaæ suvaïïagabbhe khipÃpetvà attanà kataæ alaækÃrÃpetvà rathe ÂhapÃpetvà "evarÆpaæ labhanto gaïhÃmÅti" mÃtu santikaæ pahiïi. Sà amacce pakkosÃpetvà "tÃta mayhaæ putto mahÃpu¤¤o sakkadattiyo, anucchavikaæ kumÃrikaæ labhissati, tumhe imaæ rÆpakaæ paÂicchannayÃne ÂhapÃpetvà sakalaJambudÅpaæ carantà yassa ra¤¤o evarÆpaæ dhÅtaraæ passatha tass' etaæ datvà `OkkÃkarÃjà tumhehi saddhiæ ÃvÃhaæ karissatÅti' divasaæ vavatthapetvà ÃgacchathÃ" 'ti Ã. Te "sÃdhÆ" 'ti taæ ÃdÃya mahantena parivÃrena nikkhamitvà vicarantà yaæ yaæ rÃjadhÃniæ pÃpuïanti ta. sÃyaïhasamaye mahÃjanassa samosaraïaÂÂhÃne taæ rÆpakaæ vatthapupphÃlaækÃrehi alaækaritvà suvaïïasivikaæ Ãropetvà titthamagge Âhapetvà sayaæ paÂikkamitvà ÃgatÃgatÃnaæ kathÃsavanatthaæ ekamante tiÂÂhanti. MahÃjano taæ oloketvà "suvaïïarÆpan" ti sa¤¤aæ akatvà "ayaæ manussitthisamÃnà devaccharapaÂibhÃgà ativiya sobhati, kin nu kho ettha Âhità kuto và ÃgatÃ, amhÃkaæ nagare everÆpà n' atthÅti" vaïïentà pakkamanti. Taæ sutvà amaccà "sace idha evarÆpà dÃrikà bhaveyya `asukà rÃjadhÅtà viya asukà amaccadhÅtà viyÃ' ti vadeyyuæ addhà idha evarÆpà n' atthÅti" taæ ÃdÃya a¤¤aæ nagaraæ gacchanti.
Te evaæ vicarantà MaddaraÂÂhe SÃgalanagaraæ sampÃpuïiæsu, ta. Maddara¤¤o satta dhÅtaro uttamarÆpadharà devaccharapaÂibhÃgÃ, tÃsaæ sabbajeÂÂhikà PabhÃvatÅ nÃma, tassà sarÅrato bÃlasuriyassa viya pabhà va niccharanti,


#<[page 284]>#
%<284                           XX. SattatinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kÃlandhakÃre pi catuhatthagabbhe padÅpakiccaæ nÃma n' atthi, sabbo gabbho ekobhÃso va hoti. DhÃtÅ pan' assà khujjÃ, sà PabhÃvatiæ bhojetvà tassà sÅsaæ nahÃpanatthaæ aÂÂhahi vaïïadÃsÅhÅ aÂÂhaghaÂe gÃhÃpetvà sÃyaïhasamaye udakatthÃya gacchantÅ titthamagge Âhitaæ taæ rÆpakaæ disvà "PabhÃvatÅti" sa¤¤Ãya "ayaæ dubbinÅtà `sÅsaæ nahÃyissÃmÅti' amhe udakatthÃya pesetvà paÂhamataraæ Ãgantvà titthamagge ÂhitÃ" ti kujihitvà "are kulalajjÃpanike, purimataraæ Ãgantvà idhà ÂhitÃsi, sace rÃjà jÃnissati nÃsessati no" ti vatvà hatthena gaï¬apasse pahari, hatthatalaæ bhijjanappamÃïaæ jÃtaæ, tato "suvaïïarÆpakan" ti ¤atvà hasamÃnà vaïïadÃsÅnaæ santikaæ gacchantÅ "passatha me kammaæ, `mama dhÅtÃ' ti sa¤¤Ãya pahÃraæ adÃsiæ, ayaæ mama dhÅtu santike kiæ agghati, kevalaæ mama hattho dukkhÃpito" ti Ã. Atha naæ rÃjadÆtà gahetvà "tvaæ `mama dhÅtà ito abhirÆpatarÃ' ti vadantÅ kaæ nÃma kathesÅti". "Maddara¤¤o dhÅtaraæ PabhÃvatiæ, idaæ rÆpaæ tassà soÊasam pi kalaæ nÃgghatiti". Te tuÂÂhamÃnasà rÃjadvÃraæ gantvà "OkkÃkara¤¤o dÆtà dvÃre ÂhitÃ" ti ra¤¤o paÂihÃresuæ. RÃjà Ãsanà vuÂÂhÃya Âhitako va "pakkosathÃ" 'ti Ã. Te pavisitvà rÃjÃnaæ vanditvà "mahÃrÃjà amhÃkaæ rÃjà tumhÃkaæ Ãrogyaæ pucchatÅti" vatvà katasakkÃrasammÃnà "kimatthaæ ÃgatÃ" ti vutte "amhÃkaæ ra¤¤o putto sÅhassaro KusakumÃro nÃma, rÃjà tassa r. dÃtukÃmo tumhÃkaæ santikaæ pahiïi, tumhÃkaæ kira dhÅtaraæ PabhÃvatiæ tassa detha, ima¤ ca suvaïïarÆpakaæ deyyadhammaæ gaïhathÃ" 'ti taæ rÆpakaæ tassa adaæsu. So pi "evarÆpena mahÃrÃjena saddhiæ vivÃhamaÇgalaæ bhavissatÅti" tuÂÂhacitto sampaÂicchi.


#<[page 285]>#
%<                     1. KusajÃtaka  (531)                           285>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha naæ dÆtà Ãhaæsu: "mahÃrÃja amhehi na sakkà papa¤cetuæ, kumÃrikÃya laddhabhÃvaæ gantvà ra¤¤o ÃrocessÃma, atha so Ãgantvà ÃdÃya gamissatÅti". So "sÃdhÆ" 'ti vatvà tesaæ sakkÃraæ katvà vissajjesi. Te gantvà ra¤¤o ca deviyà ca Ãrocesuæ. RÃjà mahantena parivÃrena KusÃvatito nikkhamitvà anupubbena SÃgalanagaraæ sampÃpuïi.
MaddarÃjà paccuggantvà nagaraæ pavesetvà mahantaæ sakkÃraæ akÃsi. SÅlavatÅ devÅ paï¬itattà "ko jÃnÃti kim bhavissatÅti" ekÃhadvÅhaccayen' eva MaddarÃjÃnaæ Ã.: "mahÃrÃja suïisaæ daÂÂhukÃm' amhÃ" 'ti. So "sÃdhÆ" 'ti sampaticchitvà pakkosÃpesi, PabhÃvatÅ sabbÃlaækÃrapatimaï¬ità dhÃtigaïaparivutà Ãgantvà sassuæ vandi. Sà taæ disvà va cintesi:
"ayaæ kumÃrikà abhirÆpÃ, mayhaæ putto virÆpo, sace esà taæ passissati ekÃham pi avasitvà palÃyissati, upÃyaæ karissÃmÅti" sà MaddarÃjÃnaæ Ãmantetvà "mahÃrÃja, sunisà me puttassa anucchavikÃ, api ca kho pan' amhÃkaæ kule paveïiyà ÃgatacÃrittaæ atthi, sace ayaæ tasmiæ cÃritte vattissati nessÃma nan" ti Ã. "Kim pana vo cÃrittan" ti. "AmhÃkaæ vaæse yÃva ekassa gabbhassa patiÂÂhÃnà diva sÃmikaæ passitum na labhanti, sace esà tathà karissasi nessÃma nan" ti.
RÃjà "kiæ amma sakkhissasi evaæ vattitun" ti dhÅtaraæ pucchi. Sà "Ãma tÃtÃ" 'ti Ã. Tato OkkÃkarÃjà Maddara¤¤o bahuæ vibhavaæ datvà taæ ÃdÃya pakkÃmi. MaddarÃjÃpi mahantena parivÃrena dhÅtaraæ uyyojesi. OkkÃko KusÃvatiæ gantvà nagaraæ alaækarÃpetvà sabbabandhanÃni mocÃpetvà puttassa abhisekaæ datvà PabhÃvatiæ aggamahesiæ kÃretvà "KusarÃjassa ÃïÃ" ti bheri¤ carÃpesi. JambudÅpatate rÃjÃno yesaæ dhÅtaro atthi te Kusara¤¤o dhÅtaro pahiïiæsu yesaæ puttà atthi te ten' eva saddhiæ mittabhÃvaæ akaækhantà putte upaÂÂhÃke katvà pahiïiæsu.


#<[page 286]>#
%<286                            XX. SattatinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  B-assa nÃÂakaparivÃro mahà ahosi, mahantena yasena r. kÃresi. PabhÃvatiæ pana divà passituæ na labhati, sÃpi taæ divà passitum na labhati, ubhinnaæ pi rattiæ dassanam eva hoti. Tattha PabhÃvatiyà sarÅrappabhà abbohÃrikà ahosi. B. pi sirigabbhato rattiæ yeva nikkhamati. So katipÃhaccayena PabhÃvatiæ divà daÂÂhukÃmo mÃtu Ãrocesi. Sà "mà te rucci, yÃv' ekaæ puttaæ labhi tÃva ÃgamehÅti" paÂikkhipi. So punappuna yÃci yeva. Atha naæ Ã.: tena hi hatthisÃlaæ gantvà hatthimeï¬avesena tiÂÂha, ahaæ taæ ta. ÃïessÃmi, atha naæ akkhÅni pÆretvà olokeyyÃsi, mà ca attÃnaæ jÃnÃpesiti. So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà hatthisÃlaæ agamÃsi. RÃjamÃtà hatthimaÇgalaæ kÃretvà PabhÃvatiæ "ehi sÃmikassa te hatthino passissÃmÃ" ti tattha netvà "ayaæ hatthi asuko nÃma ayaæ asuko nÃmÃ" 'ti dassesi. Ta. naæ rÃjà mÃtu pacchato gacchantiæ hatthicchakanapiï¬ena piÂÂhiyaæ pahari, sà kuddhà "ra¤¤Ã te hatthaæ chindÃpessÃmÅti" vatvà deviæ ujjhÃpesi, sà naæ sa¤¤Ãpetvà piÂÂhiæ parimajji. Puna pi rÃjà daÂÂhukÃmo hutvà assasÃlÃya assagopakavesena disvà tath' eva assacchakanapiï¬ena pahari, tadÃpi naæ kuddhaæ sassÆ sa¤¤Ãpesi. Pun' ekadivasaæ PabhÃvatÅ M-aæ passitukÃmà hutvà sassuyà Ãrocetvà "alaæ te mà ruccÅti" paÂikkhittÃpi punappuna yÃci, atha naæ sà Ã.: "tena hi sve mama putto nagaraæ padakkhiïaæ karissati, tvaæ sÅhapa¤jaraæ vivaritvà passeyyÃsÅti", eva¤ ca pana vatvà punadivase nagaraæ alaækÃrÃpetvà JayampatikumÃraæ rÃjavesaæ gÃhÃpetvà hatthipasse nisÅdÃpetvà nagaraæ padakkhiïaæ kÃrÃpesi. PabhÃvatiæ ÃdÃya sÅhapa¤jare Âhatvà "passa tava sÃmikassa sirisobhaggan" ti Ã. Sà "anucchaviko me sÃmiko laddho" ti attamanà ahosi.


#<[page 287]>#
%<                               1.  KusajÃtaka. (531.)                  287>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Taæ divasaæ pana M. hatthimeï¬avesen' eva Jayampatissa pacchimÃsane nisÅditvà yathÃdhippÃyena PabhÃvatiæ oloketvà hatthavikÃrÃdivasena cittaruciyaæ kÅÊaæ dassesi. Hatthimhi atikkante rÃjamÃtà PabhÃvatiæ pucchi: "diÂÂho te amma sÃmiko" ti. "ùma ayye, pacchimÃsane pan' assa nisinno hatthimeï¬o ativiya dubbinÅto mayhaæ hatthavikÃrÃdÅni dassesi, kasmà evarÆpaæ alakkhikaæ ra¤¤o pacchimÃsane nisÅdÃpesun" ti. "Amma ra¤¤o pacchÃsane rakkhà nÃma icchitabbÃ" ti. Sà cintesi:
"ayaæ hatthimeï¬o ativiya nibbhayo rÃjÃnaæ rÃjà ti pi na ma¤¤ati, kacci nu kho eso va KusarÃjÃ, addhà hi so virÆpo bhavissati, ten' eva maæ na dassentÅti" sà khujjaæ kaïïamÆle Ã.: "amma gaccha tÃva, jÃnÃhi kiæ purimÃsane nisinnako rÃjà udÃhu pacchimÃsane" ti. "Kathaæ panÃhaæ jÃnissÃmÅti".
"Sace hi so rÃjà bhavissati paÂhamataraæ hatthipiÂÂhito otarissati, imÃya sa¤¤Ãya jÃnÃhÅti". Sà gantvà ekamante Âhità paÂhamaæ M-aæ otarantaæ addasa pacchà JayampatikumÃraæ.
M. pi ito c' ito ca olokento khujjaæ disvà "iminà kÃraïena esà Ãgatà bhavissatÅti" ¤atvà pakkosÃpetvà "imaæ antaraæ mà kathehÅti" daÊhaæ vatvà uyyojesi. Sà gantvà "purimÃsane nisinno paÂhamaæ otarÅti" Ã. PabhÃvatÅ tassà vacanaæ saddahi. Puna rÃjà daÂÂhukÃmo hutvà mÃtaraæ yÃci. Sà paÂikkhipituæ asakkontÅ "tena hi a¤¤Ãtakavesena uyyÃnaæ gacchÃhÅti" Ã. So uyyÃnaæ gantvà pokkharaïiyaæ galappamÃïaæ udakaæ pavisitvà paduminipaïïena sÅsam chÃdetvà pupphitapadumena mukhaæ avattharitvà aÂÂhÃsi. MÃtÃpi 'ssa PabhÃvatiæ uyyÃnaæ netvà sÃyaïhasamaye "ime rukkhe passa, sakuïe passa, mige passÃ" 'ti palobhayamÃnà pokkharaïÅtÅraæ pesesi. Sà pa¤cavidhapadumasa¤channaæ pokkharaïiæ disvà nahÃyitukÃmà paricÃrikÃhi saddhiæ pokkharaïiæ otaritvà kÅÊantÅ taæ padumaæ disvà gahetukÃmà hatthaæ pasÃreti,


#<[page 288]>#
%<288                           XX.  SattatinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  atha naæ rÃjà paduminipaïïaæ apanetvà "ahaæ KusarÃjÃ" ti hatthe gaïhi. Sà tassa mukhaæ disvà "yakkho maæ gaïhatÅti" viravitvà tatth' eva visa¤¤itaæ pattÃ, ath' assà rÃjà hatthaæ mu¤ci. Sà sa¤¤aæ paÂilabhitvà "KusarÃjà kira maæ hatthe gaïhi, iminà c' ahaæ hatthisÃlÃyaæ hatthicchakaïena assasÃlÃya¤ ca assacchakaïakena pahaÂÃ, aya¤ c' eva maæ hatthissa pacchÃsane nisÅditvà uppaï¬esi, kim me evaævirÆpena dummukhena patinÃ, ahaæ jÅvantÅ a¤¤aæ patiæ labhissÃmÅti" cintetvà attanà saddhiæ Ãgate amacce pakkosÃpetvà "mama yÃnavÃhanaæ sajjaæ karotha, ajj' eva gamissÃmÅti" Ã. Te ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà cintesi: "sace gantuæ na labhissati hadayam assà phalissati, gacchatu, puna taæ attano balena ÃnessÃmÅti". Ath' assà gamanaæ anujÃni. Sà pitu nagaram eva agamÃsi. M. pi uyyÃnato nagaraæ pavisitvà alaækatapÃsÃdaæ abhirÆhi. B-aæ hi sà pubbepatthanÃvasena na icchi, so pubbakammavasen' eva virÆpo ahosi. -- A. kira BÃrÃïasidvÃragÃme uparimavÅthiyà ca heÂÂhimavÅthiyà ca dve kulÃni vasiæsu, ekassa kulassa dve puttà ekass' ekà va dhÅtà ahosi, dvÅsu puttesu B. kaniÂÂho, naæ kumÃrikaæ jeÂÂhassa Ãnesuæ, kaniÂÂho ÃdÃrÃharaïe bhÃtu santike yeva vasi.
Ath' ekadivasaæ tasmiæ ghare atirasakapÆve paciæsu, B.
ara¤¤aæ gato hoti, tassa pÆvaæ Âhapetvà avasesà bhÃjetvà khÃdiæsu. Tasmiæ khaïe paccekabuddho bhikkhÃya gharadvÃraæ agami, B-assa bhÃtujÃyà "cÆÊapatino a¤¤aæ pÆvaæ pacissÃmÅti" taæ gahetvà paccekabuddhassa adÃsi, so pi taæ khaïaæ ¤eva ara¤¤ato Ãgacchi, atha naæ sà Ã.: "sÃmi cittaæ pasÃdehi, tava koÂÂhÃso paccekabuddhassa dinno" ti.


#<[page 289]>#
%<                           1.  KusajÃtaka. (531.)                      289>%
So "tava koÂÂhÃsaæ khÃditvà mama koÂÂhÃsaæ desi, a¤¤aæ kiæ karissasÅti" kuddho gantvà pattato pÆvaæ gaïhi. Sà mÃtu gharaæ gantvà navavilÅnaæ campakapupphavaïïaæ sappiæ Ãharitvà pattaæ pÆresi, taæ obhÃsaæ mu¤ci. Sà taæ disvà patthanaæ Âhapesi: "bhante, nibbattanibbattaÂÂhÃne me sarÅraæ obhÃsajÃtaæ hotu, uttamarÆpadharà bhaveyyaæ, iminà ca me asappurisena saddhiæ ekaÂÂhÃne vÃso mà ahosÅti".
Iti sà imissà pubbapatthanÃya vasena taæ na icchi. B. pi taæ pÆvaæ tasmiæ patte osÅdÃpetvà patthanaæ Âhapesi:
"bhante imaæ yojanasataæ vasantim pi Ãnetvà mama pÃdaparicÃrikaæ kÃtuæ samattho bhaveyyan" ti. Ta. yaæ so kuddho hutvà pÆvaæ gaïhi tassa pubbakammassa vasena virÆpo ahosi. -- So PabhÃvatiyà gatÃya sokappatto ahosi, nÃnÃkÃrehi paricaramÃnÃpi naæ sesitthiyo oloketum pi na sakkhiæsu, PabhÃvatirahitam assa sakalam pi nivesanaæ tucchaæ viya khÃyi. So "idÃni SÃgalanagaraæ pattà bhavissatÅti" paccÆsamaye mÃtu santikaæ gantvà "amma, ahaæ PabhÃvatiæ ÃnessÃmi, tumhe r. anusÃsathÃ" 'ti paÂhamaæ g. Ã.:

  @<Ja_XX.1(=531).1: Idan te raÂÂhaæ sadhanaæ sayoggaæ
                    sakÃyuraæ sabbakÃmÆpapannaæ
                    idan te rajjaæ anusÃsa amma,
                    gacchÃm' ahaæ yattha piyà PabhÃvatÅti. || Ja_XX:1 ||>@

     Ta. sayoggan ti hatthiyoggÃdisahitaæ, sakÃyuran ti sapa¤carÃjakakudhabhaï¬aæ, anusÃsa ammà 'ti so kira purisassa r. datvà puna gaïhanaæ nÃma me ayuttan ti pitu và bhÃtu và aniyyÃdetvà mÃtu niyyÃdento evam Ã.
     Sà tassa kathaæ sutvà "tena hi tÃta appamatto bhaveyyÃsi, mÃtugÃmo nÃma asuddhÃsayo" ti vatvà nÃnaggarasabhojanassa suvaïïakaroÂiæ pÆretvà "idaæ antarÃmagge bhu¤jeyyÃsÅti" vatvà uyyojesi.


#<[page 290]>#
%<290                           XX.  SattatinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So taæ ÃdÃya mÃtaraæ vanditvà tikkhattuæ padakkhiïaæ katvà "jÅvanto puna passissÃmÅti" sirigabbhaæ pavisitvà pa¤cÃvudhaæ sannayhithà bhattakaroÂiyà saddhiæ kahÃpaïasahassaæ pasibbake katvà Kokanadaæ vÅïaæ ÃdÃya nagarà nikkhamitvà maggaæ paÂipajjitvà mahÃbalo mahÃthÃmo yÃva majjhantikà païïÃsayojanÃni gantvà bhattaæ bhu¤jitvà sesena divasabhÃgena puna païïÃsayojanÃni gantvà ekÃhen' eva yojanasatikaæ maggaæ khepetvà sÃyaïhasamaye nahÃtvà SÃgalanagaraæ pÃvisi. Tasmiæ paviÂÂhamatte yeva tassa tejena PabhÃvatÅ sayanapiÂÂhe saïÂhÃtuæ asakkontÅ otaritvà bhÆmiyaæ nipajji. B-am pi kilantindriyaæ vÅthiyaæ gacchantaæ a¤¤atarà itthÅ disvà pakkosÃpetvà nisÅdÃpetvà pÃde dhovÃpetvà sayanaæ dÃpesi, tasmiæ niddÆpagate bhattaæ sampÃdetvà pabhodhetvà bhattaæ bhojesi, so tuÂÂho tassa saddhiæ karoÂiyà kahÃpaïasahassaæ adÃsi. So pa¤cÃvudhaæ tatth' eva Âhapetvà "gantabbaÂÂhÃnaæ no atthÅti" vatvà vÅïaæ ÃdÃya hatthisÃlaæ gantvà "ajja me idha vasituæ detha, gandhabbaæ vo karissÃmÅti" vatvà hatthigopakehi anu¤¤Ãto ekamante nipajjitvà paÂippassaddhadaratho uÂÂhÃya vÅïaæ mu¤citvà "sakalanagaravÃsino imaæ saddaæ suïantÆ" 'ti vÅïaæ vÃdento gÃyi. PabhÃvatÅ bhÆmiyaæ nipannà taæ saddaæ sutvà "ayaæ na a¤¤assa vÅïÃya saddho, nissaæsayaæ KusarÃjà mam' atthÃya Ãgato" 'ti a¤¤Ãsi. MaddarÃjÃpi taæ saddaæ sutvà "ativiya madhuraæ vÃdeti, sve etaæ pakkosÃpetvà mama gandhabbaæ kÃressÃmÅti" cintesi. B. "na sakkà idha vasamÃnena PabhÃvatiæ daÂÂhuæ, aÂÂhÃnam etan" ti pÃto va nikkhamitvà sÃyaæ bhuttagehe yeva pÃtarÃsaæ bhu¤jitvà viïaæ Âhapetvà rÃjakumbhakÃrassa santikaæ gantvà tassa antevÃsikabhÃvaæ upagantvà ekadivasen' evaæ gharaæ mattikÃya pÆretvà "bhÃjanÃni karomi ÃcariyÃ"


#<[page 291]>#
%<                            1.  KusajÃtaka.  (531.)                   291>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti vatvà "Ãma karohÅti" vutte ekaæ mattikÃpiï¬am cakke Âhapetvà cakkaæ Ãvijjhi, sakiæ Ãviddhaæ eva yÃva majjhantikà tikkam Ãgami yeva.
So nÃnÃvaïïÃni khuddakamahantÃni bhÃjanÃni katvà PabhÃvatiyà atthÃya bhÃjanaæ karonto nÃnÃrÆpÃni samuÂÂhapesi.
B-ttÃnaæ hi adhippÃyà ijjhanti. "TÃni pana rÆpÃni PabhÃvatÅ yeva passatÆ" 'ti adhiÂÂhÃsi. So sabbabhÃjanÃni sukkhÃpetvà pacitvà gehaæ pÆresi. KumbhakÃro nÃnÃbhÃjanÃni gahetvà rÃjakulaæ agamÃsi. RÃjà disvà "ken' imani katÃnÅti" pucchi. "Mayà devÃ" ti. "Ahaæ tayà akatÃni jÃnÃmi, kathehi kena katÃnÅti". "AntevÃsinà me devÃ" 'ti. "Na te antevÃsÅ, Ãcariyo te so, tassa santike sippaæ sikkha, ito paÂÂhÃya ca mama dhÅtÃnaæ bhÃjanÃni karotu, imaæ c' assa sahassaæ dehÅti" sahassaæ dÃpetvà "imÃni khuddakabhÃjanÃni mama dhÅtÃnaæ dehÅti" Ã. So tÃni tÃsaæ santikaæ haritvà "imÃni kÅÊanatthÃya khuddakabhÃjanÃnÅti" Ã. Tà sabbà Ãgamiæsu. KumbhakÃro M-ena PabhÃvatiyà atthÃya katabhÃjanam eva tassà adÃsi. Sà bhÃjanaæ gahetvà tattha attano ca ca khujjÃya ca rÆpaæ passitvà "imaæ na a¤¤ena kataæ, KusarÃjen' eva katan" ti ¤atvà kujjhitvà "iminà mayhaæ attho n' atthi, icchantÃnaæ dehÅti" Ã. Ath' assa bhaginiyo kuddhabhÃvaæ ¤atvà "Kusara¤¤Ã katan ti ma¤¤asi, na idaæ tena kataæ, kumbhakÃrena kataæ, gaïhÃhi nan" ti avahasiæsu. Sà tena katabhÃvaæ tassa ca ÃgatabhÃvaæ tÃsaæ na kathesi. KumbhakÃro sahassaæ B-assa datvà "tÃta rÃjà te tuÂÂho, ito kira paÂÂhÃya rÃjadhÅtÃnaæ bhÃjanÃni kareyyÃsi, tÃtÃhaæ tÃsaæ harissÃmÅti" Ã. So "idhÃpi vasantena na sakkà PabhÃvatiæ daÂÂhun" ti taæ sahassaæ tass' eva datvà rÃjupaÂÂhÃkassa naÊakÃrassa santikaæ gantvà tass' antevÃsiko hutvà PabhÃvatiyà tÃlavaïÂaæ katvà tatth' eva setacchattaæ ÃpÃnabhÆmi¤ ca vatthaæ gahetvà Âhitaæ PabhÃvatiæ cà 'ti nÃnÃrÆpÃni dasseti.


#<[page 292]>#
%<292                           XX.  SattatinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  NaÊakÃro ta¤ ca a¤¤a¤ ca tena katabhaï¬aæ ÃdÃya rÃjakulaæ agamÃsi. RÃjà disvà "ken' imÃni katÃnÅti" pucchitvà purimanayen' eva sahassaæ datvà "imÃni, naÊakÃrabhaï¬Ãni mama dhÅtÃnaæ dehÅti" Ã. so pi B-ena PabhÃvatiyà atthÃya katatÃlavaïÂaæ tassà yeva adÃsi, tatrÃpi rÆpÃni a¤¤o jano na passati, PabhÃvatÅ pana disvà ra¤¤Ã katabhÃvaæ ¤atvà "gaïhitukÃmà gaïhantÆ" 'ti kuddhà bhÆmiyaæ khipi. Atha naæ sesà hasiæsu. NaÊakÃro sahassaæ Ãharitvà B-assa adÃsi. So "idam pi mayhaæ avasanaÂÂhÃnan" ti sahassaæ tass' eva datvà rÃjamÃlakÃrassa santikaæ gantvà antevÃsikabhÃvaæ upagantvà nÃnÃvidhaæ mÃlÃvikatiæ bandhitvà PabhÃvatiyà atthÃya nÃnÃrÆpacitraæ ekaæ cumbaÂakaæ akÃsi.
MÃlÃkÃro taæ sabbaæ ÃdÃya rÃjakulaæ agamÃsi. RÃjà disvà "ken' imÃni ganthitÃnÅti" pucchi. "Mayà devÃ" 'ti. "Ahaæ tayÃganthitÃni jÃnÃmi, kathehi kena ganthitÃnÅti". "AntevÃsinà me devÃ" 'ti. "Na so antevÃsÅ, Ãcariyo te so, tassa santike sippaæ sikkha, ito paÂÂhÃya mama dhÅtÃnaæ pupphÃni ganthatu, ima¤ c' assa sahassaæ dehÅti" sahassaæ datvà "imÃni pupphÃni mama dhÅtÃnaæ dehÅti" Ã. B-ena PabhÃvatiyà atthÃya kataæ mÃlÃcumbaÂakaæ tassà yeva adÃsi. Sà tatth eva attano ca ra¤¤o ca rÆpehi saddhiæ nÃnÃrÆpÃni disvà tena katabhÃvaæ ¤atvà kujjhitvà bhÆmiyaæ khipi.
Sesà bhaginiyo taæ tath' eva avahasiæsu. MÃlÃkÃro pi sahassaæ haritvà B-assa datvà taæ pavattiæ Ãrocesi. So "idam pi mayhaæ avasanaÂÂhÃnan" ti sahassaæ tass' eva datvà ra¤¤o sÆdassa santikam gantvà antevÃsibhÃvaæ upagacchi. Ath' ekadivasaæ sÆdo ra¤¤o bhojanavikatiæ haranto attano atthÃya pacituæ B-assa aÂÂhimaæsaæ adÃsi. So taæ tathà sampÃdesi yathÃssa gandho sakalanagaraæ avatthari.


#<[page 293]>#
%<                           1.  KusajÃtaka.  (531.)                     293>%
RÃjà naæ ghÃyitvà "kiæ no mahÃnase a¤¤am pi maæsaæ pacasÅti" pucchi. "N' atthi deva, api kho pana me antevÃsikassa aÂÂhimaæsaæ pacanatthÃya dinnaæ, tass' eso gandho bhavissatÅti". RÃjà taæ ÃharÃpetvà tato thokaæ jivhagge Âhapesi, tÃvad eva sattarasaharaïisahassÃni khobhetvà phari.
RÃjà rasataïhÃya bajjhitvà sahassaæ datvà "ito paÂÂhÃya tava antevÃsinà mama¤ ca dhÅtÃna¤ ca me bhattaæ pacÃpetvà tvaæ mayhaæ Ãhara, so mama dhÅtÃnaæ haratÆ" 'ti Ã. SÆdo gantvà tassÃrocesi. So taæ sutvà "idÃni me manoratho matthahaæ patto, idÃn' Ãhaæ PabhÃvatiæ daÂÂhuæ labhissÃmÅti" tuÂÂho taæ sahassaæ tass' eva datvà punadivase bhattaæ saæpÃdetvà ra¤¤o bhattabhÃjanÃni pesetvà rÃjadhÅtÃna¤ ca bhattakÃcaæ sayaæ gahetvà PabhÃvatiyà vasanapÃsÃdaæ abhirÆhi.
Sà taæ kÃcaæ ÃdÃya pÃsÃdaæ abhirÆhantaæ disvà cintesi:
"ayaæ attano ananucchavikaæ dÃsakammakarehi kattabbaæ karoti, sace panÃhaæ tuïhi bhavissÃmi `idÃni maæ esà rocetÅti' sa¤¤Å hutvà katthaci agantvà maæ olokento idh' eva vasissati, idÃn' eva naæ akkositvà paribhÃsitvà muhuttam pi idha vasituæ adatvà palÃpessÃmÅti" sà dvÃraæ addhavivaÂaæ katvà ekaæ hatthaæ kavÃÂe laggetvà ekena aggalaæ uppÅÊetvà dutiyaæ g. Ã.:

  @<Ja_XX.1(=531).2: AnujjubhÆtena haraæ mahantaæ
                    divà ca ratto ca nisÅthakÃle
                    paÂigaccha tvaæ khipaæ KusÃvatiæ Kusa
                    na icchÃmi dubbaïïaæ ahaæ vasantan ti. || Ja_XX:2 ||>@

     T. a.: mahÃrÃja tvaæ bhattakÃro hutvà ujukena cittena yo pi te sÅsaæ bhindeyya tassa p' etaæ kammaæ na karosi, anujjukena pana cittena mam' atthÃya evaæ taæ mahantaæ kÃcaæ haranto divà ca ratto ca nisÅthakÃle mahantaæ dukkhaæ anubhavissasi,


#<[page 294]>#
%<294                           XX.  SattatinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kiæ tena anujjubhÆtena, tvaæ attano nagaraæ KusÃvatim eva paÂigaccha, a¤¤am attanà sadisiæ atirasapÆvasaïÂhÃnamukhiæ yakkhiniæ aggamahesiæ katvà r. kÃrehi, na icchÃmi dubbaïïam ahaæ vasantan ti ahaæ pana taæ dubbaïïaæ dussaïÂhitaæ idha vasantaæ na icchÃmÅti.
     So "PabhÃvatiyà me santikà kathà laddhÃ" ti tuÂÂhacitto tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XX.1(=531).3: NÃhaæ gamissÃmi ito KusÃvatiæ,
                    PabhÃvatÅ vaïïapalobhito tava
                    ramÃmi Maddassa niketaramme
                    hitvÃna raÂÂhaæ tava dassane rato. || Ja_XX:3 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).4: PabhÃvatÅ vaïïapalobhito tava
                    sammÆÊharÆpo vicarÃmi mediniæ,
                    disaæ jÃnÃmi kuto 'mhi Ãgato,
                    tay' amhi matto migamandalocane. || Ja_XX:4 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).5: SuvaïïacÅravasane jÃtarÆpasumekhale
                    sussoïi tava kÃmÃhi nÃhaæ rajjena-m-atthiko ti. || Ja_XX:5 ||>@

     Ta ramÃmÅti abhiramÃmi na ukkaïÂhÃmi, sammÆÊharÆpo ti kilesasammÆÊho hutvÃ, tayamhi matto ti tayi matto 'mhi tayà và matto 'mhi suvaïïacÅravasane ti suvaïïakhacitavatthavasane, rajjenamatthiko rajjena atthiko.
     Evaæ vutte sà cintesi: "ahaæ etaæ `vippaÂisÃrÅ bhavissatÅti' paribhÃsÃmi, ayaæ pana ra¤jitvà va kathesi, sace kho pana maæ `ahaæ KusurÃjÃ' ti vatvà hatthe gaïheyya ko naæ vÃreyya koci no imaæ kathaæ suïeyyÃ" 'ti dvÃraæ thaketvà suciæ datvà anto aÂÂhÃsi. So pi bhattakÃcaæ Ãharitvà rÃjadhÅtaro bhojesi. PabhÃvatÅ "gaccha KusarÃjena pakkabhattaæ ÃharÃ" 'ti khujjaæ pesesi. Sà Ãharitvà "bhu¤jÃ" 'ti Ã. "NÃhaæ tena pakkabhattaæ bhu¤jÃmi, tvaæ bhu¤jitvà attano laddhanivÃpaæ gahetvà bhattaæ pacitvà Ãhara, Kusara¤¤o pana ÃgatabhÃvaæ mà kassaci ÃrocesÅti" Ã. Khujjà tato paÂÂhÃya tassà koÂÂhÃsaæ Ãharitvà sayaæ bhu¤jati, attano koÂÂhÃsaæ tassà upaneti.


#<[page 295]>#
%<                        1.  KusajÃtaka. (531.)                       295>%
KusarÃjÃpi tato paÂÂhÃya taæ passituæ alabhanto cintesi:
"atthi nu kho PabhÃvatiyà mayi sineho udÃhu n' atthÅti, vÅmaæsissÃmi nan" ti so rÃjadhÅtaro bhojetvà bhattakÃcaæ ÃdÃya nikkhamanto tassà gabbhadvÃre pÃsÃdatalaæ pÃdehi paharitvà bhÃjanÃni ghaÂÂetvà nitthanitvà visa¤¤Å hutvà avakujjo pati.
Sà tassa nitthanitasaddena dvÃraæ vivaritvà taæ bhattakÃcena otthaÂaæ disvà cintesi: "ayaæ rÃjà sakala-JambudÅpe aggarÃjà maæ nissÃya rattindivaæ dukkhaæ anubhoti, sukhumÃlatÃya bhattakÃcena avatthaÂo pati, jÅvati nu kho" ti sà gabbhato nikkhamitvà tassa nÃsÃvÃtaæ upadhÃretuæ gÅvaæ pasÃretvà mukhaæ olokesi. So mukhapÆraæ kheÊaæ gahetvà tassà sarÅre pÃtesi. Sà taæ paribhÃsitvà gabbhaæ pavisitvà dvÃraæ addhavivaÂaæ katvà ÂhitÃ:

  @<Ja_XX.1(=531).6: Abbhu hi tassa bho hoti yo anicchantam icchati,
                    akÃmaæ rÃja kÃmehi akanto kantam icchasÅti g. Ã. || Ja_XX:6 ||>@

     Tattha abbhÆ ti abhÆti ava¬¬hÅti attho.
     So paÂibaddhacittatÃya akkosiyamÃno pi paribhÃsiyamÃno pi vippaÂisÃraæ anuppÃdetvà va anantaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XX.1(=531).7: AkÃmaæ và sakÃmaæ và yo naro labhate piyaæ
                    lÃbham ettha pasaæsÃma alÃbho tattha pÃpako ti. || Ja_XX:7 ||>@

     SÃpi tasmiæ evaæ kathente pi anosakkitvà thaddhavacanaæ vatvà palÃpetukÃmà itaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XX.1(=531).8: PÃsÃïasÃraæ khaïasi kaïikÃrassa dÃrunÃ
                    vÃtaæ jÃlena bÃdhesi yo anicchantam icchasÅti. || Ja_XX:8 ||>@

     Ta kaïikÃrassa dÃrunà ti kaïikÃrakaÂÂhena, bÃdhesÅti bandhasi.
     Taæ sutvà rÃjà tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XX.1(=531).9: PÃsÃïo nÆna te hadaye ohito mudulakkhaïe,
                    yo te sÃtaæ na vindÃmi tiro janapadaæ gato. || Ja_XX:9 ||>@


#<[page 296]>#
%<296                           XX.  SattatinipÃta.>%

  @<Ja_XX.1(=531).10: Yadà maæ bhÆkuÂiæ katvà rÃjaputti udikkhasi
                    ÃÊÃriko tadà homi ra¤¤o Maddassa thÅpure. || Ja_XX:10 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).11: Yadà umhayamÃnà maæ rÃjaputti udikkhasi
                    nÃÊÃriko tadà homi rÃjà homi tadà Kuso ti. || Ja_XX:11 ||>@

     Ta. mudulakkhaïe ti mukunà itthilakkaïena samannÃgate, yo ti yo ahaæ tiro raÂÂhaæ Ãgato tava santike vasanto paÂisanthÃramattam pi sÃtaæ na labhÃmi so evaæ ma¤¤Ãmi: mayi sinehuppattinivÃraïÃya nÆna tava hadaye pÃsÃïo Âhapito, bhÆkuÂiæ katvà ti kodhena valivisamaæ nalÃÂaæ katvÃ, ÃÊÃriko ti bhattakÃrako, tasmiæ khaïe ahaæ Muddara¤¤o antepure bhattakÃradÃso viya homÅti vadati, umhayamÃnà ti pahaÂÂhÃkÃraæ dassetvà hasamÃnÃ, rÃjà homÅti tasmiæ khaïe ahaæ KusÃvatinagare r. kÃrento rÃjà viya homi, kasmÃsi evaæ pharusÃ, ito paÂÂhÃya mà evarÆpaæ kari bhadde ti.
     Sà tassa vacanaæ sutvà cintesi: "ayaæ ativiya allÅyitvà katheti, musÃvÃdaæ katvà upÃyena taæ ito palÃpessÃmÅti" g. Ã.:

  @<Ja_XX.1(=531).12: Sace hi vacanaæ saccaæ nemittÃnaæ bhavissati
                    n' eva me tvaæ pati assa kÃmaæ chindantu sattadhà ti. || Ja_XX:12 ||>@

     T. a.: mahÃrÃja mayhà KusarÃjà mayhaæ pati bhavissati na bhavissatÅti bahunimittapÃÂhakà pucchità te kÃmaæ kira maæ sattadhà chindantu n' eva me tvaæ pati bhavissasÅti vadiæsÆ 'ti.
     Taæ sutvà rÃjà taæ paÂibÃhanto "bhadde mayÃpi attano raÂÂhe nemittikà pucchità te `a¤¤atra sÅhassara-KusarÃjato tava pati nÃma n' atthÅti' vyÃkariæsu, aham pi attano ¤Ãïamimittena evam evaæ kathemÅti" vatvà anantaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XX.1(=531).13: Sace hi vacanaæ saccaæ a¤¤esaæ yadi và mamaæ
                    na c' eva te pati atthi a¤¤o sÅhassarà Kusà ti. || Ja_XX:13 ||>@

     T. a.: yadi hi a¤¤esaæ nemittÃnaæ vacanaæ yadi và mama vacanaæ saccaæ tava a¤¤o pati nÃma n' atthÅti.
     Sà tassa vacanaæ sutvà "na sakkà imaæ lajjÃpetuæ, palÃyatu và mà và kim me iminÃ" 'ti dvÃraæ pidhÃya attÃnaæ na dassesi. So pi kÃcaæ gahetvà otari. Tato paÂÂhÃya taæ daÂÂhuæ na labhi, bhattakÃrakakammaæ karonto ativiya kilamati,


#<[page 297]>#
%<                        1.  KusajÃtaka. (531.)                        297>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  bhuttapÃtarÃso dÃrÆni phÃleti bhÃjanÃni dhovati kÃcena udakaæ Ãharati, sayanto ammaïapiÂÂhiyaæ sayati, pÃto vuÂÂhÃya yÃguÃdÅni pacati harati bhojeti, nandirÃgaæ nissÃya atidukkhaæ anubhoti. So ekadivasaæ bhattagehadvÃrena gacchantiæ khujjaæ disvà pakkosi. Sà PabhÃvatiyà bhayena tassa santikam gantuæ na visahantÅ turità viya gacchati. Atha naæ javena upagantvà "khujje" ti Ã. Sà nivattitvà Âhità "ko eso" ti vatvà "tumhÃkaæ saddaæ na suïÃmÅti" Ã. Atha naæ "khujje tvam pi sÃminÅ pi te ativiya thaddhÃ, ettakaæ kÃlaæ tumhÃkaæ santike vasantà ÃrogyasÃsanamattam pi na labhÃma, deyyadhammaæ pana kiæ dassatha, tiÂÂhatu tÃv' etaæ api me PabhÃvatiæ muduæ katvà dassetuæ sakkhissasÅti" Ã. Sà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Atha naæ "sace me taæ dassetuæ sakkhissasi khujjabhÃvaæ te ujukaæ katvà gÅveyyakaæ dassÃmÅti" palobhanto pa¤ca gÃthà Ã.:
  @<Ja_XX.1(=531).14: Nekkhaæ gÅvan te kÃressaæ patvà khujje KusÃvatiæ
                    sace maæ nÃganÃsÆru olokeyya PabhÃvatÅ. || Ja_XX:14 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).15: Nekkhaæ gÅvan te kÃressaæ --pe-- Ãlapeyya PabhÃvatÅ. || Ja_XX:15 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).16: Nekkhaæ gÅvan te kÃressaæ --pe-- umhÃpeyya PabhÃvatÅ. || Ja_XX:16 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).17: Nekkhaæ gÅvan te kÃressaæ --pe-- pamhÃpeyya PabhÃvatÅ. || Ja_XX:17 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).18: Nekkhaæ gÅvan te kÃressaæ patvà khujje KusÃvatiæ
                    sace maæ nÃganÃsÆru pÃïihi upasamphase ti. || Ja_XX:18 ||>@

     Ta. nekkhaæ gÅvante ti tava gÅvaæ sabbasuvaïïamayam eva kÃressÃmÅti attho, nekkhaæ gÅvan te karissÃmÅti pi pÃÂho, tava gÅvÃya nekkhassa piÊandhanaæ bandhessÃmÅti a., olokeyyà 'ti sace tava vacanena maæ PabhÃvatÅ olokeyya sace maæ tÃya olokÃpetuæ sakkhissasÅti a., Ãlapeyyà 'ti Ãdisu pi eso va nayo, ettha pana umhÃpeyyà 'ti hasitavasena parihÃseyya, pamhÃpeyyà 'ti mahÃhasitavasena parihÃseyya.


#<[page 298]>#
%<298                           XX.  SattatinipÃta.>%
     Sà tassa vacanaæ sutvà "gacchatha tumhe deva, katipÃhena taæ tumhÃkaæ vase karissÃmi, passatha me parakkaman" ti vatvà taæ karaïÅyaæ tÅretvà PabhÃvatiyà santikaæ gantvà tassà vasanagabbhaæ sodhentÅ viya paharaïayoggaæ leddukhaï¬aæ pi asesetvà antamaso pÃdukÃpi nÅharitvà sakalaæ gabbhaæ sammajjitvà gabbhadvÃre ummÃraæ antaraæ katvà uccÃsanaæ pa¤¤Ãpetvà PabhÃvatiyà ekaæ nÅcÃpÅÂhakaæ attharitvà "ehi amma, sÅse te Ækà vicinissÃmÅti" taæ tattha nisÅdÃpetvà attano Æruantare tassà sÅsaæ Âhapetvà thokaæ kaï¬uyitvà "aho imissà sÅse Ækà bahÆ" ti sakasÅsato Ækà gahetvà tassà Âhapetvà "passa kittikà te sÅse ÆkÃ" ti piyakathaæ kathetvà M-assa guïakathaæ kathentÅ

  @<Ja_XX.1(=531).19: Na hi nÆnÃyaæ rÃjaputtÅ Kuse sÃtam pi vindati
                    ÃÊÃrike bhate pose vetanena anatthike ti g. Ã. || Ja_XX:19 ||>@

     T. a.: ekaæsenÃyaæ rÃjaputtÅ pubbe KusÃvatinagare Kusanarindassa santike mÃlÃgandhavilepanavatthÃlaækÃravasena appamattakam pi sÃtaæ na vindati na labhati, tambÆlamattam pi etissà dinnapubbaæ na bhavissati, kiækÃraïÃ: itthiyo nÃma ekaæ divasam pi aækaæ avattharitvà nipannasÃmikamhi hadayaæ bhindituæ na sakkonti, ayaæ pana ÃÊÃrike bhate pose ÃÊÃrikatta¤ ca bhatakatta¤ ca upagate etasmiæ purise mÆlena anatthike kevalaæ imaæ yeva nissÃya r. pahÃya Ãgantvà evaæ dukkhaæ anubhavante paÂisanthÃramattam pi na karoti, sace pi te amma tasmiæ sineho n' atthi sakala-JambudÅpe aggarÃjà maæ nissÃya kilamatÅti tassa ki¤cid eva dÃtuæ arahasÅti.
     Sà khujjÃya kujjhi. Atha naæ khujjà gÅvÃya gahetvà anto gabbhe khipitvà bahi hutvà dvÃraæ pidhÃya Ãvi¤janarajjumhi olambantÅ aÂÂhÃsi. PabhÃvatÅ naæ gahetuæ asakkontÅ dvÃramÆle Âhatvà akkosantÅ itaraæ g. Ã.:


#<[page 299]>#
%<                              1.  KusajÃtaka. (531.)                  299>%

  @<Ja_XX.1(=531).20: Na hi nÆnÃyaæ sà khujjà labhati jivhÃya chedanaæ
                    sunisitena satthena evaæ dubbhÃsitaæ bhaïan ti. || Ja_XX:20 ||>@

     Ta. sunisitenà 'ti suÂÂhu nisitena tikhiïena satthena, evaæ dubbhÃsitan ti evaæ asotabbayuttakaæ dubbhÃsitaæ bhaïan ti.
     Atha khujjà Ãvi¤janarajjuæ gahetvà Âhità va "nippu¤¤e dubbinÅte tava rÆpaæ kassa kiæ karissati, kiæ mayaæ tava rÆpaæ khÃditvà yÃpessÃmÃ" 'ti vatvà terasahi gÃthÃhi B-assa guïaæ pakÃsentÅ khujjÃgajjitaæ nÃma gajji:

  @<Ja_XX.1(=531).21: MÃ naæ rÆpena pÃmesi Ãrohena PabhÃvati,
                    mahÃyaso ti katvÃna karassu rucire piyaæ. || Ja_XX:21 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).22: MÃ naæ rÆpena pÃmesi Ãrohena PabhÃvati,
                    mahaddhano ti katvÃna --pe-- || Ja_XX:22 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).23: MÃ -- mahabbalo ti katvÃna --pe-- || Ja_XX:23 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).24: MÃ -- mahÃraÂÂho ti katvÃna --pe-- || Ja_XX:24 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).25: Mà -- mahÃrÃjà ti katvÃna --pe-- || Ja_XX:25 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).26: MÃ -- sÅhassaro ti katvÃna --pe-- || Ja_XX:26 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).27: MÃ -- vaggussaro ti katvÃna --pe-- || Ja_XX:27 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).28: MÃ -- bindussaro ti katvÃna --pe-- || Ja_XX:28 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).29: MÃ -- ma¤jussaro ti katvÃna --pe-- || Ja_XX:29 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).30: MÃ -- madhussaro ti katvÃna --pe-- || Ja_XX:30 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).31: MÃ -- satasippo ti katvÃna --pe-- || Ja_XX:31 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).32: MÃ -- khattiyo ti pi katvÃna --pe-- || Ja_XX:32 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).33: MÃ naæ rÆpena pÃmesi Ãrohena PabhÃvati,
                    KusarÃjà ti katvÃna karassu rucire piyan ti. || Ja_XX:33 ||>@

     Ta. mà naæ rÆpena pÃmesi Ãrohena PabhÃvatÅti are PabhÃvati mà tvaæ etaæ Kusanarindaæ attano rÆpena ÃrohapariïÃhena pamiïi, mÃssu evaæ pamÃïaæ gaïhi, mahÃyaso ti mahÃnubhÃvo so ti evaæ hadaye katvà rucire piyadassane karassu tassa piyaæ, ÃnubhÃvo yeva hi 'ssa rÆpan ti vadati, esa nayo sabbattha, api ca mahÃdhano ti mahÃbhogo, mahabbalo ti mahÃthÃmo,


#<[page 300]>#
%<300                                XX.  SattatinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mahÃraÂÂho ti vipularaÂÂho, mahÃrÃjà ti sakalaJambudÅpe aggarÃjÃ, sÅhassaro ti sÅhasaddasamÃnÃsaddo, vaggussaro ti lÅlÃyuttasaro, bindussaro ti sampiï¬itaghanassaro, ma¤jussaro ti sundarassaro, madhussaro ti madhu viya yuttassaro, satasippo ti paresaæ santike asikkhitvà attano balen' eva nipphannÃnekasatasippo, khattiyo ti OkkÃkapaveïiyaæ jÃtÃsambhinnakhattiyo, KusarÃjà ti SakkadattiyakusatiïasamÃnanÃmo rÃjÃ, evarÆpo hi a¤¤o rÃjà nÃma n' atthÅti jÃnitvà etassa piyaæ karohÅti, ettikÃhi gÃthÃhi tassa guïaæ kathesi.
     Sà tassà vacanaæ sutvà "khujje ativiya gajjasi, hatthena pÃpuïantÅ sassÃmikabhÃvaæ te jÃnÃpessÃmÅti" khujjaæ tajjesi. SÃpi naæ "ahaæ taæ rakkhamÃnà pituno te KusarÃjassa ÃgatabhÃvaæ nÃrocemi, hotu ajja ra¤¤o ÃrocessÃmÅti" mahantena saddena taæ bhÃyÃpesi. Sà "kocid eva na suïeyyÃ" 'ti khujjaæ sa¤¤Ãpesi. B. pi naæ passituæ alabhanto sattamÃse dubbhojanena dukkhaseyyÃya kilamanto cintesi: "ko me etÃya attho, sattamÃse pi vasanto etaæ passitum pi na labhÃmi, ativiya kakkhaÊà sÃhasikÃ, gantvà mÃtÃpitaro passissÃmÅti".
Tasmiæ khaïe Sakko Ãvajjanto tassa ukkaïÂhitabhÃvaæ ¤atvà `rÃjà sattamÃse PabhÃvatiæ daÂÂhum pi na labhati, labhanakÃraïam assa karissÃmÅti" Maddara¤¤o dÆte katvà sattannaæ rÃjÆnaæ dÆte pÃhento, "PabhÃvatÅ KusarÃjÃnaæ cha¬¬etvà ÃgatÃ, Ãgacchantu PabhÃvatiæ gaïhantÆ" 'ti ekekassa visuæ visuæ sÃsanÃni pahiïi. Te mahÃparivÃrena gantvà nagaraæ pattà a¤¤ama¤¤assa ÃgatakÃraïaæ na jÃnanti, te "tvaæ kasmà Ãgato" ti pucchitvà tam atthaæ ¤atvà kujjhitvà "ekaæ kira dhÅtaraæ sattannaæ dassati, passath' assa anÃcÃraæ, uppaï¬eti no, gaïhatha nan" ti "sabbesam pi amhÃkaæ PabhÃvatiæ và detu yuddhaæ vÃ" ti sÃsanÃni pahiïitvà nagaraæ parivÃrayiæsu. MaddarÃjà sÃsanaæ sutvà bhÅtatasito amacce Ãmantetvà "kiæ karomÃ" 'ti pucchi. Atha nam amaccÃ


#<[page 301]>#
%<                      1.  KusajÃtaka. (531.)                        301>%
"deva satta p' ime PabhÃvatiæ nissÃya ÃgatÃ, `sace na dassasi pÃkÃram bhinditvà nagaraæ pavisitvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà r. gaïhissÃmÃ' 'ti vadanti, pÃkÃre abhinne yeva tesaæ PabhÃvatiæ pesemÃ" 'ti vatvÃ

  @<Ja_XX.1(=531).34: Ete nÃgà upatthaddhà sabbe tiÂÂhanti vammitÃ,
                    purà maddanti pÃkÃraæ Ãnent' etaæ PabhÃvatin ti || Ja_XX:34 ||>@

g. Ãhaæsu.
     Ta. upatthaddhà ti atitthaddhà dappitÃ, Ãnentetan ti Ãnentu etaæ PabhÃvatin ti sÃsanÃni pahiïiæsu, tasmà yÃva ete nÃgà pÃkÃraæ na maddanti tÃva nesaæ PabhÃvatiæ pesehi mahÃrÃjà 'ti.
     RÃjà taæ sutvà "sac' Ãhaæ ekassa PabhÃvatiæ pesessÃmi sesà yuddhaæ karissanti, na sakkà ekassa dÃtuæ, sakalajambudÅpe aggarÃjÃnaæ cha¬¬etvà Ãgamanassa phalaæ labhatu, vadhitvà naæ sattakhaï¬Ãni katvà sattannaæ pesessÃmÅti" vadanto anantaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XX.1(=531).35: Satta khaï¬e karitvÃna aham etaæ PabhÃvatiæ
                    khattiyÃnaæ padassÃmi ye maæ hantum idhÃgatà ti. || Ja_XX:35 ||>@

     Tassa sà kathà sakalanivesane pÃkaÂa ahosi, paricÃrikà gantvà "rÃjà kira taæ satta khaï¬Ãni katvà sattannaæ rÃjÆnaæ pesessatÅti" PabhÃvatiyà Ãrocesuæ. Sà maraïabhayabhÅtà Ãsanà vuÂÂhÃya bhaginÅhi parivutà mÃtu sirigabbhaæ agamÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XX.1(=531).36: ApuÂÂhahi rÃjaputtÅ sÃmà koseyyavÃsinÅ
                    assupuïïehi nettehi dÃsigaïapurakkhatà ti. || Ja_XX:36 ||>@

     Ta. sÃmà ti suvaïïavaïïÃ. koseyyavÃsinÅti suvaïïakhacitakoseyyanivÃsanÃ.
     Sà mÃtu santikaæ gantvà mÃtaraæ vanditvà paridevamÃnà Ã.:


#<[page 302]>#
%<302                       XX.  SattatinipÃta.>%

  @<Ja_XX.1(=531).37: Tan nÆna kakkÆpanisevitaæ mukhaæ
                    ÃdÃsadantÃtharupaccavekkhitaæ
                    subhaæ sunettaæ virajaæ anaÇgaïaæ
                    chuddhaæ vane Âhassati khattiyehi. || Ja_XX:37 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).38: Te nÆna me asite vellitagge
                    kese mudÆ candanasÃralitte
                    samÃkule sÅvathikÃya majjhe
                    pÃdehi gijjhà parika¬¬hayanti. || Ja_XX:38 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).39: Tà nÆna me tambanakhà sulomÃ
                    bÃhà mudÆ candanasÃralittÃ
                    chinnà vane ujjhità khattiyehi
                    gayha vako gacchati yenakÃmaæ || Ja_XX:39 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).40: Te nÆna tÃlÆpanibhe alambe
                    nisevite kÃsikacandanena
                    thanesu me lambahÅti sigÃlo
                    mÃtÆ va putto taruïo tanÆjo. || Ja_XX:40 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).41: Tan nÆna soïiæ puthulaæ sukoÂÂhitaæ
                    nisevitaæ ka¤canamekhalÃhi
                    chinnaæ vane khattiyehi avatthaæ
                    gayhà vako gacchati yenakÃmaæ || Ja_XX:41 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).42: Soïà vakà sigÃlà ca ye c' a¤¤e santi dÃÂhino
                    ajarà nÆna hessanti bhakkhayitvà PabhÃvatiæ. || Ja_XX:42 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).43: Sace maæsà harÅyiæsu khattiyà dÆragÃmino
                    aÂÂhÅni amma yÃcitvà anupathe dahÃtha naæ || Ja_XX:43 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).44: KhettÃni amma kÃretvà kaïikÃr' ettha ropaya,
                    yadà te pupphità assu hemantÃnaæ himaccaye
                    sareyyÃtha mama amma: evaævaïïà PabhÃvatÅti. || Ja_XX:44 ||>@

     Ta. kakkupanisevitan ti sÃsapakakkuloïakakkumattikakakkutilakakkuhaliddikakkÆ mukhacuïïako ti imehi pa¤cahi kakkÆhi upanisevitaæ,


#<[page 303]>#
%<                      1.  KusajÃtaka. (531.)                          303>%
ÃdÃsadantÃtharupaccavekkhitan ti dantamayatharumhi ÃdÃse paccavekkhitaæ katvà oloketvà maï¬itaæ, subhan ti subhamukhaæ, virajan ti vigatarajaæ nimmalaæ, anaÇgaïan ti vaÇgapilakÃdidosarahitaæ, chuddhan ti amma evarÆpaæ mama mukhaæ addhà idÃni khattiyehi cha¬¬itaæ ara¤¤e vane ÂhassatÅti paridevi, asite ti kÃÊake, vellitagge ti natagge, sÅvathikÃyà 'ti susÃnamhi, parika¬¬hayantÅti evarÆpe mam kese manussamaæsakhÃdakagijjhà pÃdehi paharitvà nÆna parika¬¬hissanti, gayhà vako gacchati yenakÃman ti amma mama evarÆpaæ bÃhaæ nÆna vako gahetvà lu¤citvà khÃdanto yenakÃmaæ gacchati, tÃlÆpanibhe ti suvaïïatÃlaphalassadise, kÃsikacandanenà 'ti sukhumacandanena sevite nisevite, thanesu me ti amma mama susÃne patitÃya evarÆpe thane disvà mukhena ¬asitvà tesu me thanesu attano tanujo mÃtu taruïaputto viya nÆna sigÃlo lambissati, soïin ti kaÂiputhulakaæ, sukoÂÂhitan ti gohanukena paharitvà sukoÂÂhitaæ, avatthan ti cha¬¬itaæ, bhakkhayitvà ti amma ete ettakà nÆna mama maæsaæ khÃditvà ajarÃmarà bhavissantÅti, harÅyiæsÆ 'ti amma sace khattiyà mayi paÂibaddhacittà mama maæsÃni hareyyuæ atha tumhe aÂÂhÅni yÃcitvà anupathe dahÃtha nam jaæghamaggamahÃmaggÃnaæ antare daheyyÃthà 'ti vadati, khettÃnÅti amma mama jhÃpitaÂÂhÃne mÃlÃvatthÆni kÃretvà ettha etesu khettesu kanikÃrarukkhe ropaya, himaccaye ti himapÃtÃtikkame phaggumÃse, sareyyÃthà 'ti tesaæ pupphÃnaæ caÇgoÂakaæ pÆretvà urÆsu Âhapetvà mama dhÅtà PabhÃvatÅ evaævaïïà ti sareyyÃthà 'ti.
     Iti sà maraïabhayatajjità mÃtu santike vilapi. MaddarÃjÃpi pharasu¤ ca gaïÂhika¤ ca gahetvà "coraghÃto idh' eva ÃgacchatÆ" 'ti ÃïÃpesi. Tassa Ãgamanaæ sakalarÃjagehe pÃkaÂaæ ahosi. Ath' assa ÃgatabhÃvaæ sutvà PabhÃvatiyà mÃtà uÂÂhÃyÃsanà sokasamappità ra¤¤o santikaæ agamÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XX.1(=531).45: Tassà mÃtà udaÂÂhÃsi khattiyà devavaïïinÅ
                    disvà asi¤ ca sÆïa¤ ca ra¤¤o Maddassa thÅpure ti. || Ja_XX:45 ||>@



#<[page 304]>#
%<304                       XX.  SattatinipÃta.>%
     Ta. udaÂÂhÃsÅti Ãsanà vutthÃya ra¤¤o santikaæ gantvà aÂÂhÃsi, asi¤cà 'ti antepuramhi alaækatamahÃtale ra¤¤o parato nikkhittaæ pharasu¤ ca gaïÂhika¤ ca disvà vilapantÅ.

  @<Ja_XX.1(=531).46: Iminà nÆna asinà susa¤¤aæ tanumajjhimaæ
                    dhÅtaraæ Maddo hantvÃna khattiyÃnaæ padassatÅti g. Ã. || Ja_XX:46 ||>@

     Ta. asinà ti pharasuæ sandhÃyÃha, so hi imasmiæ ÂhÃne asi nÃma jÃto, susa¤¤aæ tanumajjhiman ti suÂÂhu sa¤¤Ãtaæ tanumajjhimaæ.
     Atha naæ rÃjà sa¤¤apento Ãha: "devi, kiæ kathesi, tava dhÅtà sakala-JambudÅpe aggarÃjÃnaæ virÆpo ti cha¬¬etvà gatamagge padavala¤je avinaÂÂhe yeva {maccuæ} nalÃÂenÃdÃya ÃgatÃ, idÃni attano rÆpan nissÃya issÃsaphalaæ labhatÆ" 'ti. Sà tassa vacanaæ sutvà dhÅtu santikaæ gantvà vilapantÅ Ã.:

  @<Ja_XX.1(=531).47: Na me akÃsi vacanaæ atthakÃmÃya puttaki,
                    sÃjja lohitasa¤channà ga¤chisi YamasÃdanaæ. || Ja_XX:47 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).48: Evam ÃpajjatÅ poso pÃpiya¤ ca nigacchati (III 323|24)
                    yo ve hitÃnaæ vacanaæ na karoti atthadassinaæ. || Ja_XX:48 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).49: Sace tvaæ ajja vÃresi kumÃraæ cÃrudassanaæ
                    Kusena jÃtaæ khattiyaæ suvaïïamaïimekhalaæ
                    pÆjità ¤Ãtisaæghehi na ga¤chisi Yamakkhayaæ. || Ja_XX:49 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).50: Yatth' assu bheri nadati ku¤jaro ca niku¤jati
                    khattiyÃnaæ kule bhadde, kin nu sukhataraæ tato. || Ja_XX:50 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).51: Asso ca siæsati dvÃre kumÃro c' uparodati
                    khattiyÃnaæ kule bhadde, kin nu sukhataraæ tato. || Ja_XX:51 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).52: MayÆrako¤cÃbhirude kokilÃbhiniku¤jite etc. || Ja_XX:52 ||>@

     Ta. puttakÅti naæ Ãlapati, i. v. h.: amma kiæ idha karissasi sÃmikassa santikaæ gaccha mà rÆpamadena gajjÅti evaæ yÃcantiyÃpi me vacanaæ na akÃsi sà ajja lohitasa¤channà ga¤chisi YamasÃdanaæ maccubhavanaæ gamissasÅti,


#<[page 305]>#
%<                      1.  KusajÃtaka. (531.)                          305>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  pÃpiya¤cà 'ti ito pÃpatara¤ ca nigacchati, sace ca ajja vÃresÅti amma sace tvaæ cittavasaæ Ãgantvà Kusanarindaæ paÂiccaladdhaæ attano rÆpena sadisaæ cÃrudassanaæ kumÃraæ ÃrÃdhayissa, Yamakkhayan ti evaæ sante Yamanivesanaæ na gaccheyyÃsi, tato ti yamhi khattiyakule ayaæ vibhÆti tamhà nÃnÃbherisaddena c' eva mattavÃraïaku¤canÃdena ca ninnÃdità KusÃvatÅrÃjakulà kin nu kho sukhataraæ disvà idhÃgatÃsÅti a., hiæsatÅti hessati, kumÃro ti susikkhito so gandhabbakumÃro, uparodatÅti nÃnÃturiyÃni gahetvà upahÃraæ karoti, kokilÃbhiniku¤jite ti KusarÃjakule sÃyapÃtaæ pavattaæ gÅtavÃditÆpahÃraæ paÂippharanti viya kokilÃhi abhinikÆjite.
     Iti sà ettikÃhi gÃthÃhi tÃya saddhiæ sallapitvà "sace ajja Kusanarindo idha assa ime satta rÃjÃno palÃpetvà mama dhÅtaraæ dukkhà mocetvà ÃdÃya gaccheyyÃ" 'ti cintetvÃ

  @<Ja_XX.1(=531).53: Kahan nu sattudamano pararaÂÂhappamaddano
                    Kuso soÊÃrapa¤¤Ãïo, so no dukkhà pamocaye ti g. Ã. || Ja_XX:53 ||>@

     Tattha soÊÃrapa¤¤Ãïo ti uÊÃrapa¤¤o.
     Tato PabhÃvatÅ "mama mÃtu Kusassa vaïïaæ bhaïantiyà mukhaæ na-ppahoti, ÃcikkhissÃmi tÃv' assà tassa idh' eva ÃlÃrikakammaæ katvà vasanabhÃvan" ti cintetvÃ

  @<Ja_XX.1(=531).54: Idh' eva no sattudamano pararaÂÂhappamaddano
                    Kuso soÊÃrapa¤¤Ãïo, so no sabbe vadhissatÅti g. Ã. || Ja_XX:54 ||>@

     Ath' assà mÃtà "ayaæ maraïabhayabhÅtà vilapatÅti" cintetvÃ

  @<Ja_XX.1(=531).55: Ummattikà nu bhaïasi Ãdu bÃlà va bhÃsasi,
                    Kuso ce Ãgato assa kiæ na jÃnemu taæ mayan ti g. Ã. || Ja_XX:55 ||>@

     Ta. bÃlà ti mÆÊhà a¤¤Ãïà hutvÃ, kiæ na jÃnemÆ 'ti kena kÃraïena na jÃneyyÃma, so hi antarÃmagge Âhito va amhÃkaæ sÃsanaæ peseyya samussitadhajassa caturaÇginÅ senà pa¤¤Ãyetha tvaæ pana maraïabhayena kathesÅti.


#<[page 306]>#
%<306                       XX.  SattatinipÃta.>%
     Sà evaæ vutte "na me mÃtà saddahati, tassa idhÃgantvà sattamÃse vasanabhÃvaæ na jÃnÃti, dassessÃmi nan" ti cintetvà mÃtaraæ hatthe gahetvà sÅhapa¤jaraæ vivaritvà hatthaæ pasÃretvà dassentÅ:

  @<Ja_XX.1(=531).56: Eso ÃÊÃriko poso kumÃrÅpuramantare
                    daÊhaæ katvÃna saævelliæ kumbhÅ dhovati onato ti g. || Ja_XX:56 ||>@

     Ta. kumÃripuramantare ti tava dhÅtÃnaæ kumÃrÅnaæ vasanaÂÂhÃnantare olokehi, saævellin ti kacchaæ bandhitvà kumbhaæ dhovatÅti.
     So kira tadà "ajja mama macoratho matthakaæ pÃpuïissati, addhà maraïabhayatajjità PabhÃvatÅ mamÃgatabhÃvaæ kathessati, bhÃjanÃni dhovitvà paÂisÃmessÃmÅti" udakaæ Ãharitvà bhÃjanÃni dhovituæ Ãrabhi. Atha naæ mÃtà paribhÃsantÅ:

  @<Ja_XX.1(=531).57: VeïÅ tvam asi caï¬ÃlÅ adÆ si kulagatthinÅ,
                    kathaæ Maddakule jÃtà dÃsaæ kayirÃsi kÃmukan ti g. Ã. || Ja_XX:57 ||>@

     Ta. veïÅti tacchikÃ, adÆ si kulagatthinÅti udÃhu tvaæ kuladÆsikÃ, kÃmukan ti kathaæ nÃma tvaæ evarÆpe kule jÃtà attano sÃmikaæ dÃsaæ kareyyÃsÅti.
     Tato PabhÃvatÅ "mama mÃtà imassa maæ nissÃya evaævasanabhÃvaæ na jÃnÃti, ma¤¤e" ti cintetvà itaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XX.1(=531).58: N' amhi veïÅ na caï¬ÃlÅ, na c' amhi kulagatthinÅ,
                    OkkÃkaputto bhaddan te tvaæ nu dÃso ti ma¤¤asÅti. || Ja_XX:58 ||>@

     Ta. okkÃkaputto ti amma esa OkkÃkaputto tvaæ pana dÃso ti ma¤¤asi kasmà naæ ahaæ dÃso ti kathessÃmiti.
     IdÃni 'ssa yasaæ vaïïentÅ Ãha:

  @<Ja_XX.1(=531).59: Yo brÃhmaïasahassÃni sadà bhojeti vÅsatiæ
                    OkkÃkaputto bhaddan te tvaæ nu dÃso ti ma¤¤asi. || Ja_XX:59 ||>@


#<[page 307]>#
%<                      1.  KusajÃtaka. (531.)                          307>%

  @<Ja_XX.1(=531).60: Yassa nÃgasahassÃni sadà yojenti vÅsatiæ
                    OkkÃkaputto bhaddan te tvaæ nu dÃso ti ma¤¤asi. || Ja_XX:60 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).61: Yassa assasahassÃni sadà yojenti vÅsatiæ etc. || Ja_XX:61 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).62: Yassa rathasahassÃni sadà yojenti vÅsatiæ etc. || Ja_XX:62 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).63: Yassa usabhasahassÃni sadà yojenti vÅsatiæ etc. || Ja_XX:63 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).64: Yassa dhenusahassÃni sadà duyhanti vÅsati etc. || Ja_XX:64 ||>@

     Evaæ tÃya chahi gÃthÃhi M-assa yaso vaïïito. Ath' assà mÃtà "ayaæ asambhÅtà katheti, addhà evam etan" ti saddahitvà ra¤¤o santikaæ gantvà tam atthaæ Ãrocesi. So vegena PabhÃvatiyà santikaæ Ãgantvà "sacaæ kira amma KusarÃjà idhÃgato" ti. "ùma tÃta, ajja sattamÃsà tava dhÅtÃnaæ ÃÊÃrikattaæ karontassÃ" 'ti. So tassa asaddahanto khujjaæ pucchitvà yathÃbhÆtaæ sutvà dhÅtaraæ garahanto:

  @<Ja_XX.1(=531).65: Taggha te dukkataæ bÃle yaæ khattiyaæ mahabbalaæ
                    nÃgaæ maï¬Ækavaïïena
                    na taæ akkhÃs' idhÃgatan ti g. Ã. || Ja_XX:65 ||>@

     Tattha tagghà 'ti ekaæse nipÃto va.
     Evaæ dhÅtaraæ garahitvà vegena tassa santikaæ gantvà katapaÂisanthÃro a¤jalim paggayha attano accayaæ dassento:

  @<Ja_XX.1(=531).66: AparÃdhaæ mahÃrÃja tvaæ no khama rathesabha
                    yaæ taæ a¤¤Ãtavesena na ¤Ãsimhà idhÃgatan ti g. Ã. || Ja_XX:66 ||>@

     Taæ sutvà M. "sac' Ãhaæ pharusaæ vakkhÃmi idh' ev' assa hadayaæ phalissati, assÃsessÃmi nan" ti cintetvà bhÃjanantare Âhito itaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XX.1(=531).67: MÃdisassa na taæ channaæ yo 'haæ ÃÊÃriko bhave,
                    tva¤ ¤eva me pasÅdassu, n' atthi te deva dukkatan ti g. Ã. || Ja_XX:67 ||>@

     RÃjà tassa santikà paÂisanthÃraæ labhitvà pÃsÃdaæ Ãruyha PabhÃvatiæ pakkositvà khamÃpanatthÃya pesetuæ:


#<[page 308]>#
%<308                       XX.  SattatinipÃta.>%

  @<Ja_XX.1(=531).68: Gaccha bÃle khamÃpehi KusarÃjaæ mahabbalaæ,
                    khamÃpito KusarÃjà so te dassati jÅvitan ti g. Ã. || Ja_XX:68 ||>@

     Sà pitu vacanaæ sutvà bhaginÅhi c' eva paricÃrikÃhi ca parivutà tassa santikaæ agamÃsi. So pi kammakÃravesena Âhito va tassà attano santikaæ Ãgamanaæ ¤atvà "ajja PabhÃvatiyà mÃnaæ bhinditvà pÃdamÆle naæ kalale nipajjÃpessÃmÅti" sabbaæ attanà Ãbhataudakaæ cha¬¬etvà khalamaï¬alamattaæ ÂhÃnaæ madditvà ekakalalaæ akÃsi. Sà tassa santikaæ gantvà tassa pÃdesu patitvà kalalapiÂÂhe nipannà taæ khamÃpesi.
     Tam atthaæ Ãvikaronto SatthÃ:

  @<Ja_XX.1(=531).69: Pitussa vacanaæ sutvà devavaïïÅ PabhÃvatÅ
                    sirasà aggahi pÃde KusarÃjaæ mahabbalan ti g. Ã. || Ja_XX:69 ||>@

     Ta. sirasà ti sirasà nipativÃ. KusarÃjan ti kusarÃjaæ pÃde aggahesi, gahetvà ca pana khamÃpentÅ tisso gÃthà Ã.:

  @<Ja_XX.1(=531).70: Yà imà ratyà atikkantà imà deva tayà vinÃ,
                    vande te sirasà pÃde, mà me kujjhi rathesabha. || Ja_XX:70 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).71: Saccaæ te paÂijÃnÃmi, mahÃrÃja suïohi me,
                    na cÃpi appiyaæ tuyhaæ kareyyÃmi ahaæ puna. || Ja_XX:71 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).72: Eva¤ ca yÃcamÃnÃya vacanaæ me na kÃhasi
                    idÃni maæ tato hantvà khattiyÃnaæ padassatÅti. || Ja_XX:72 ||>@

     Ta. ratyà ti rattiyo, tà imà ti tà imà sabbÃpi tayà vinà va atikkantÃ, saccaæ te paÂijÃnÃmÅti mahÃrÃja ettakaæ kÃlaæ mayà tava appiyam eva kataæ idaæ te ahaæ saccaæ paÂijÃnÃmi, aparam pi suïohi me ito paÂÂhÃyÃhaæ pana tuyhaæ appiyaæ na karissÃmi, eva¤ce ti sace evaæ yÃcananÃya mama tvaæ vacanaæ na karissasÅti.
     Taæ sutvà rÃjà "sac' Ãhaæ imaæ `tvaæ ¤eva jÃnissasÅti' vakkhÃmi hadayam assà phalissati assÃsessÃmi nan" ti cintetvà Ã.:

  @<Ja_XX.1(=531).73: Evaæ te yÃcamÃnÃya kiæ na kÃhÃmi te vaco,
                    vikuddho ty-asmi kalyÃïi, mà tvaæ bhÃyi PabhÃvati. || Ja_XX:73 ||>@


#<[page 309]>#
%<                      1.  KusajÃtaka. (531.)                         309>%

  @<Ja_XX.1(=531).74: Saccaæ te paÂijÃnÃmi rÃjaputti suïohi me:
                    na cÃpi appiyaæ tuyhaæ kareyyÃmi ahaæ puna. || Ja_XX:74 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).75: Tava kÃmÃhi sussoïi bahuæ dukkhaæ titikkhissaæ
                    bahÆ Maddakule hantvà nayituæ taæ PabhÃvatÅti. || Ja_XX:75 ||>@

     Ta. kiæ na kÃhÃmÅti kiækÃraïà tava vacanaæ na karissÃmÅti, vikuddho tyasmÅti vikuddho nikkopo te asmi, saccaæ te ti vikuddhabhÃva¤ ca idÃni appiyakaraïa¤ ca ubhayaæ te idaæ saccam eva patijÃnÃmi, tava kÃmà ti tava kÃmena taæ icchamÃno, titikkhissan ti adhivÃsemi, bahÆni MaddarÃjakulÃni hantvà balakkÃrena tam netuæ samattho pi.
     So Sakkassa devara¤¤o paricÃrikaæ viya taæ attano parivÃraæ disvà khattiyamÃnaæ uppÃdetvà "mayi kira dharamÃne yeva mama bhariyaæ a¤¤e gahetvà gamissantÅti" sÅho viya rÃjaÇgaïe vijambhamÃno "sakalanagaravÃsino me ÃgatabhÃvaæ jÃnantÆ" 'ti vagganto nadanto appoÂhento "idÃni te jÅvagÃhaæ gahessÃmi, rathÃdayo yojentÆ" ti anantaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XX.1(=531).76: Yojayantu rathe asse nÃnÃcitre samÃhite,
                    atha dakkhatha me vegaæ vidhamentassa sattavo ti. || Ja_XX:76 ||>@

     Ta. nÃnÃcitre ti nÃnÃlaækÃracitre, samÃhite ti asse sandhÃya vuttaæ, susikkhite nibbisevane ti attho, atha dakkhatha me vegan ti atha me parakkamaæ passissatha.
     "SattÆnaæ gaïhanaæ nÃma mayhaæ bhÃro, gaccha tvaæ nahÃtvà alaækaritvà pÃsÃdaæ abhirÆha" 'ti taæ uyyojesi.
MaddarÃjÃpi 'ssa parihÃrakaraïatthaæ amacce pahiïi. Te tassa mahÃnasadvÃre yeva sÃïiæ parikkhipitvà kappake upaÂÂhapesuæ. So katamassukammo sÅsaæ nahÃto sabbÃlaækÃrapatimaï¬ito amaccÃdiparivuto "pÃsÃdaæ abhirÆhissÃmÅti" disà viloketvà appoÂhesi, olokitolokitaÂÂhÃnaæ pakampittha.
So "idÃni me parakkamaæ passathÃ" 'ti Ã.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà anantaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XX.1(=531).77: Ta¤ ca tattha udikkhiæsu ra¤¤o Maddassa thÅpure
                    vijambhamÃnaæ sÅhaæ va pothentaæ diguïaæ bhÆjan ti. || Ja_XX:77 ||>@


#<[page 310]>#
%<310                       XX.  SattatinipÃta.>%
     T. a.: ta¤ ca ta. vijambhantaæ appoÂhentaæ ra¤¤o antepure vÃtapÃnÃni vivaritvà itthiyo udikkhiæsÆ 'ti.
     Ath' assa MaddarÃjà katÃana¤jakÃraïaæ alaækatavÃraïaæ pesesi. So samussitasetacchattaæ hatthikkhandhaæ Ãruyha "PabhÃvatiæ ÃnethÃ" 'ti tam pi pacchato nisÅdÃpetvà caturaÇginiyà senÃya parivuto pÃcÅnadvÃrena nikkhamitvà parasenaæ oloketvà "ahaæ KusarÃjÃ, jÅvitatthikà udarena nipajjantÆ" 'ti tikkhattuæ sÅhanÃdaæ naditvà sattumathanaæ akÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XX.1(=531).78: Hatthikkhandha¤ ca Ãruyha Ãropetvà PabhÃvatiæ
                    saÇgÃmaæ otaritvÃna sÅhanÃdaæ nadÅ Kuso. || Ja_XX:78 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).79: Tassa taæ nadato sutvà sÅhassev' itare migÃ
                    khattiyÃpi palÃyiæsu KusasaddabhayaÂÂhitÃ. || Ja_XX:79 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).80: HatthÃruhà anÅkaÂÂhà rathikà pattikÃrikÃ
                    a¤¤ama¤¤assa khundanti KusasaddabhayaÂÂhitÃ. || Ja_XX:80 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).81: Tasmiæ saÇgÃmasÅsasmiæ passitvà haÂÂhamÃnaso
                    Kusassa ra¤¤o devindo adà Verocanaæ maïiæ || Ja_XX:81 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).82: So taæ vijitvà saÇgÃmaæ laddhà verocannaæ maïiæ
                    hatthikkhandhagato rÃjà pÃvekkhi Nagaraæ puraæ. || Ja_XX:82 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).83: JÅvagÃhaæ gahetvÃna bandhitvà sattukhattiye
                    sasurass' upanÃmesi: ime te deva sattavo. || Ja_XX:83 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).84: Sabbe va te vasaæ gatà amittà vihatà tava,
                    kÃmaæ karohi te tayÃ, mu¤ca và te hanassu và ti. || Ja_XX:84 ||>@

     Ta palÃyiæsÆ 'ti satiæ paccupaÂÂhÃpetuæ asakkontà vipallatthacittà bhijjiæsu, KusasaddabhayaÂÂhità ti Kusara¤¤o saddaæ nissÃya jÃtena bhayena upaddutà mÆÊhacittÃ, a¤¤ama¤¤assa khundantÅti a¤¤ama¤¤aæ chindanti, ChindiæsÆ 'ti pi pÃÂho, tasmin ti evaæ B-assa saddasavanen' eva bhinne tasmiæ saÇgÃmasÅse taæ M-assa parakkamaæ passitvà passitvà tuÂÂhahadayo Sakko Verocanaæ nÃma maïikkhandhaæ tassa adÃsi, Nagaraæ puran ti NagarasaækhÃtaæ puraæ, bandhitvà ti tesaæ yeva uttarisÃÂakena pacchÃbÃhaæ bandhitvÃ, kÃmaæ karohi te tayà ti tvaæ attano kÃmaæ icchaæ ruciæ karohi, ete hi tayà dÃsakatÃpi sukatà yevà 'ti.


#<[page 311]>#
%<                      1.  KusajÃtaka. (531.)                          311>%
     RÃjà Ãha:

  @<Ja_XX.1(=531).85: Tuyh' eva sattavo ete, na h' ete mayhaæ sattavo,
                    tva¤ ¤eva no mahÃrÃjÃ, mu¤ca và te hannasu và ti. || Ja_XX:85 ||>@

     Tattha tva¤¤eva no ti mahÃrÃja tvaæ yeva amhÃkaæ issaro.
     Evaæ vutte M. "kiæ imehi mÃritehi, mà nesaæ Ãgamanaæ niratthakaæ botu, PabhÃvatiyà kaniÂÂhà satta Maddara¤¤o dhÅtaro atthi tà nesaæ dÃpessÃmÅti" cintetvÃ:

  @<Ja_XX.1(=531).86: Imà te dhÅtaro satta devaka¤¤Ãsmà subhÃ,
                    dadÃhi tesaæ ekekaæ, hontu jÃmÃtaro tavan ti g. Ã. || Ja_XX:86 ||>@

     Atha naæ rÃjà Ãha:

  @<Ja_XX.1(=531).87: AmhÃka¤ c' eva tÃsa¤ ca tvaæ no sabbesam issaro,
                    tva¤ ¤eva no mahÃrÃjÃ, dehi nesaæ yad icchasÅti. || Ja_XX:87 ||>@

     Ta. tvanno sabbesan ti mahÃrÃja Kusanarinda kiæ vadasi tvaæ etesa¤ ca sattannaæ rÃjÆnaæ mama ca imÃsa¤ ca sabbesaæ no issaro, yadicchasÅti yadi icchasi yassa và yaæ icchasi tassa taæ dehÅti.
     So tà sabbÃpi alaækÃrÃpetvà ekekassa ra¤¤o ekekaæ adÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento S. pa¤ca gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XX.1(=531).88: Ekamekassa ekekaæ adà sÅhassaro Kuso
                    khattiyÃnaæ tadà tesaæ ra¤¤o Maddassa dhÅtaro. || Ja_XX:88 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).89: PÅïità tena lÃbhena tuÂÂhà sÅhassare Kuse
                    sakaraÂÂhÃni pÃyiæsu khattiyà satta tÃvade. || Ja_XX:89 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).90: PabhÃvati¤ ca ÃdÃya maniæ Verocanaæ tadÃ
                    KusÃvatiæ Kuso rÃjà agamÃsi mahabbalo. || Ja_XX:90 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).91: Ty-assu ekarathe yantà pavisantà KusÃvatiæ
                    samÃnavaïïarÆpena n' a¤¤ama¤¤Ãtirocisuæ. || Ja_XX:91 ||>@

  @<Ja_XX.1(=531).92: MÃtà puttena saæga¤chi, ubhayo ca jayampatÅ
                    samaggà te tadà Ãsuæ, phÅtaæ dharaïim Ãvasun ti. || Ja_XX:92 ||>@

     Ta. pÅïità ti santappitÃ, pÃyiæsÆ 'ti idÃni appamattà bhaveyyÃthà 'ti Kusanarindena ovadità agamaæsu, agamÃsÅti katipÃhaæ vasitvà amhÃkaæ raÂÂhaæ gamissÃmÅti sasuraæ Ãpucchitvà gato,


#<[page 312]>#
%<312                       XX.  SattatinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ekarathe yantà ti dve pi ekarathaæ abhiruyha gacchantÃ, samÃnavaïïarÆpenà 'ti vaïïena ca rÆpena ca samÃnà hutvà na a¤¤ama¤¤Ãtirocisun ti eko ekaæ nÃtikkami, maïiratanÃnubhÃvena kira M. abhirÆpo ahosi suvaïïavaïïo sabhaggappatto, saæga¤chÅti M-assa Ãgamanaæ sutvà bahuæ païïÃkÃraæ ÃdÃya paccuggamanaæ katvà samÃga¤chi, so pi mÃtarà saddhiæ yeva nagaraæ padakkhiïaæ katvà alaækatapÃsÃdatalaæ abhirÆhi, jayampatÅti te pi ubho jayampatikà samaggà ahesuæ, tato paÂÂhÃya ca pana yÃvajÅvaæ samaggà sammodamÃnà phÅtaæ dharaïiæ ajjhÃvasiæsÆ 'ti.
     S. i¬.ë.p.j«. (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi): "Tadà mÃtÃpitaro mahÃrÃjakulÃni ahesuæ, kaniÂÂho ùnando, khujjà KhujjuttarÃ, PabhÃvatÅ RÃhulamÃtÃ, parisà BuddhaparisÃ, KusarÃjà aham evÃ" 'ti. KusajÃtakaæ.

                      $<2. Sona-Nanda-jÃtaka.>$
     Devatà nu sÅti. Idaæ S.j.v. mÃtiposakabhikkhuæ Ã. k.
Vatthuæ SÃmajÃtake vatthusadisaæ. Tadà pana S. "mà bhikkhave imaæ bhikkhuæ ujjhÃyatha, porÃïakapaï¬ità sakala-JambudÅpe r.
labhamÃnÃpi agabetvà mÃtÃpitaro posiæsÆ" 'ti vatvà a, Ã.:
     A. BÃrÃïasÅ Brahmavaddhanaæ nÃma nagaraæ ahosi. Ta.
Manojo nÃma rÃjà r. kÃresi. Ta. a¤¤ataro asÅtikoÂivibhavo brÃhmaïamahÃsÃlo aputtako ahosi, tassa brÃhmaïÅ ten' eva "bhoti puttaæ patthehÅti" vuttà patthesi. Atha B. Brahmalokà cavitvà tassà kucchimhi paÂisandhiæ gaïhi, jÃtassa c' assa SonakumÃro ti nÃmaæ kariæsu. Tassa padasÃgamanakÃle a¤¤o pi satto Brahmalokà cavitvà tassà yeva kucchismiæ paÂisandhiæ gaïhi, tassa jÃtassa NandakumÃro ti nÃmaæ kariæsu. Tesaæ uggahitavedÃnaæ sabbasippe nipphattiæ pattÃnaæ rÆpasampadaæ disvà brÃhmaïo brÃhmaïiæ Ãmantetvà "bhoti puttaæ SonakumÃraæ gharabandhanena bandhissÃmÃ" 'ti Ã. Sà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà puttassa tam atthaæ Ãcikkhi.


#<[page 313]>#
%<                   2. Sona-Nanda-jÃtaka. (532.)                      313>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So "alaæ amma mayhaæ gharÃvÃsena, ahaæ hi yÃvajÅvaæ tumhe paÂijaggitvà tumhÃkaæ accayena Himavantaæ pavisitvà pabbajissÃmÅti". Sà brÃhmaïassa tam atthaæ Ãrocesi. Te punappuna khathentÃpi tassa cittaæ alabhitvà NandakumÃraæ Ãmantetvà "tÃta tena hi tvaæ kuÂumbaæ patipajjÃ" 'ti vatvà "nÃhaæ bhÃtarà cha¬¬itakilesaæ sÅsena ukkhipÃmi, aham pi tumhÃkaæ accayena bhÃtarà va saddhiæ pabbajissÃmÅti" vutte "ime evaæ taruïÃpi kÃme jahanti, kimaÇga pana mayaæ sabbe va pabbajissÃmÃ" 'ti cintetvà "tÃtÃ, kiæ vo amhÃkaæ accayena pabbajjÃya, sabbe yeva pabbajissÃmÃ" 'ti ra¤¤o Ãrocetvà sabbaæ dhanaæ dÃnamukhe vissajjetvà dÃsajanaæ bhujissaæ katvà ¤ÃtÅnaæ dÃtabbayuttakaæ datvà cattÃro pi janà Brahmavaddhananagarà nikkhamitvà Himavantapadese pa¤capadumasa¤channaæ saraæ nissÃya ramaïÅye vanasaï¬e assamaæ mÃpetvà pabbajitvà ta. vasiæsu.
Ubho pi bhÃtaro mÃtÃpitaro paÂijaggiæsu, pÃto va tesaæ dantakaÂÂha¤ ca mukhadhovana¤ ca datvà païïasÃla¤ ca pariveïa¤ ca sammajjitvà pÃnÅyaæ upaÂÂhÃpetvà ara¤¤ato madhuraphalÃni Ãharitvà mÃtÃpitaro khÃdÃpenti uïhena và sÅtena và vÃrinà nahÃpenti, jaÂà sodhenti, pÃdaparikammÃdÅni tesaæ karonti. Evaæ addhÃne gate Nandapaï¬ito "mayà ÃbhataphalÃphalÃn' eva mÃtÃpitaro khÃdÃpessÃmÅti" hiyyo ca paramaho ca gahitaÂÂhÃnato yÃni và tÃni và pÃto va Ãharitvà mÃtÃpitaro khÃdÃpeti, te tÃni khÃditvà mukhaæ vikkhÃletvà uposathikà bhavanti. Sonapaï¬ito pana dÆraæ gantvà madhurÃni supakkÃni Ãharitvà upanÃmeti. Atha naæ te "tÃta" kaïiÂÂhena te ÃbhatÃni mayhaæ pÃto va khÃditvà uposathikà jÃtÃ, idÃni no attho n' atthÅti" vadanti, iti tassa phalÃphalÃni paribhogaæ na labhanti vinassanti, punadivasÃdÅsu pi tath' evà 'ti,


#<[page 314]>#
%<314                XX. SattatinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ so pa¤cÃbhi¤¤atÃya dÆraæ gantvÃpi Ãharati, te puna na khÃdanti. Atha M. cintesi: "mÃtÃpitaro me sukhumÃlÃ, Nando ca yÃni và tÃni va apakkaduppakkÃni phalÃphÃlÃni Ãharitvà khÃdÃpeti, evaæ sante ime na ciraæ pavattissanti, vÃremi nan" ti, atha naæ Ãmantetvà "Nanda ito paÂÂhÃya phalÃphalaæ Ãharitvà mamÃgamanaæ patimÃnehi, ubho ekato va khÃdÃpessÃmÃ" 'ti Ã. So evaæ vutte pi attano va pu¤¤aæ paccÃsiæsanto na tassa vacanam akÃsi. M.
"Nando mama vacanaæ akaranto ayuttaæ karoti, païapessÃmi nan" ti, tato "ekato va mÃtÃpitaro paÂijaggissÃmÅti" cintetvà "Nanda, tvaæ anovÃdako, paï¬itÃnaæ vacanaæ na karosi, ahaæ jeÂÂho, mÃtÃpitaro mamam eva bhÃrÃ, aham eva ne paÂijaggissÃmi, tvaæ idha vasituæ na lacchasi, a¤¤attha yahÅti" tassa accharaæ pahari. So tena païÃmito tassa santike ÂhÃtuæ asakkonto taæ vanditvà mÃtÃpitaro upasaækamitvà tam atthaæ Ãrocetvà attano païïasÃlaæ pavisitvà kasiïaæ oloketvà taæ divasam eva pa¤cÃbhi¤¤Ã aÂÂha samÃpattiyo nibbattetvà cintesi: "ahaæ SinerupÃdato ratanavÃlikaæ Ãharitvà mama bhÃtu païïasÃlapariveïe okiritvà bhÃtaraæ KhamÃpetuæ pahomi, evam pana na sobhissati Anotattodakaæ Ãharitvà khamÃpessÃmi, evam pi na sobhissati sace me bhÃtà devatÃnaæ vasena (add na?) khameyya cattÃro mahÃrÃjÃno Sakka¤ ca Ãnetvà khamÃpeyyaæ, evam pi me na sobhissati sakala-JambudÅpe Manojaæ aggarÃjÃnaæ Ãdiæ katvà rÃjÃno Ãnetvà khamÃpessÃmi, evaæ sante mama bhÃtu guïo sakala-JambudÅpaæ avattharitvà gamissati, candasuriyo viya pa¤¤ÃyissatÅti" so tÃvad eva iddhiyà gantvà Brahmavaddhananagare tassa ra¤¤o nivesanadvÃre otaritvà "eko kira vo tÃpaso datthukÃmo" ti ra¤¤o ÃrocÃpesi.


#<[page 315]>#
%<                 2. Sona-Nanda-jÃtaka. (532.)            315>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà "kiæ pabbajitassa mayà diÂÂhena, ÃhÃratthÃya Ãgato bhavissatÅti" bhattaæ pahiïi, bhattaæ na icchi, taï¬ulaæ pahiïi, vatthÃni pahiïi, mÆle pahiïi, mÆlaæ na icchi, atha tassa santike dÆtaæ pesesi, "kimatthaæ kirÃgato sÅti" so dÆtena puÂÂho "rÃjÃnaæ upÃÂÂhÃhituæ Ãgato 'mhÅti" Ã., rÃjà sutvà "bahÆ mama upaÂÂhÃkÃ, attano tÃpasadhammaæ karotÆ" 'ti pÃhesi, so taæ sutvà "ahaæ tumhÃkaæ ra¤¤o attano balena sakalaJambudÅpe r. gahetvà dassÃmÅti" Ã., taæ sutvà rÃjà cintesi:
"pabbajità nama paï¬itÃ, ka¤ci upÃyaæ jÃnissantÅti" taæ pakkosÃpetvà Ãsanaæ dÃpetvà vanditvà "bhante tumhe kira mayhaæ sakala-JambudÅpe r. gahetvà dassathÃ" 'ti pucchi.
"ùma mahÃrÃjÃ" 'ti. "Kathaæ gaïhissathÃ" 'ti. "MahÃrÃja antamaso khuddamakkhihÃya pivanamattam pi lohitaæ kassaci anuppÃdetvà tava dhanacchedanaæ akatvà attano iddhiyà va gahetvà dassÃmi, kevalaæ papa¤caæ akatvà ajj' eva nikkhamituæ vaÂÂatÅti". So tassa saddahitvà senaÇgaparivuto nikkhami, sace senÃya uïhaæ hoti N-to attano iddhiyà chÃyaæ katvà sÅtaæ karoti, deve vassante senÃya upari vassituæ na deti, uïhaæ vÃtaæ nivÃreti, magge khÃïukaïÂakÃdayo sabbaparissaye antaradhÃpeti, maggaæ kasiïamaï¬alaæ viya samaæ katvà sayaæ ÃkÃse cammaæ pattharitvà pallaækena nisinno senÃya purato gacchati. Evaæ senaæ ÃdÃya paÂhamaæ KosalaraÂÂhaæ gantvà nagarassa avidÆre khandhÃvÃraæ nivesetvà "yuddhaæ và no detu vase và vattatÆ" 'ti Kosalara¤¤o dÆtaæ pÃhesi, so kujjhitvà "kiæ ahaæ na rÃjà ti, yuddhaæ dammÅti" senaæ purakkhatvà nikkhami, dve senà yujjhituæ Ãrabhiæsu,


#<[page 316]>#
%<316                           XX.  SattatinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  N-to dvinnam pi antare attanà nisinnaæ ajinacammaæ mahantaæ katvà pasÃretvà dvÅhi pi senÃhi khittasare cammen' eva sampaÂicchi, ekasenÃya pi koci kaï¬ena viddho nÃma n' atthi, hatthagatÃnaæ pana kaï¬Ãnaæ khayena dve pi senà nirupÃyà aÂÂhaæsu. N-to pi "mà bhÃyi mahÃrÃjÃ" 'ti assÃsetvà Kosalassa santikaæ gantvà "mahÃrÃja mà bhÃyi, n' atthi te paripantho, tava r. tav' eva bhavissati, kevalaæ Manojara¤¤o vasavattÅ hohÅti" Ã. So tassa vacanaæ saddahitvà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi, atha naæ Manojassa santikaæ netvà "mahÃrÃja, KosalarÃjà te vase vattati, imassa r. imass' eva hotÆ" 'ti, so "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà taæ attano vase vattetvà dve senà ÃdÃya AÇgaraÂÂhaæ gantvà AÇga¤ ca gahetvà MagadharaÂÂhe Magadhan ti eten' upÃyena sakala-JambudÅpe rÃjÃno attano vase vattetvà tehi parivuto Brahmavaddhananagaram eva gato, r. gaïhanto pan' esaæ sattannaæ saævaccharÃnaæ upari sattadivasÃdhikehi sattamÃsehi gaïhi, so ekekarÃjadhÃnito nÃnappakÃraæ kahajjabhojjaæ ÃharÃpetvà ekasataæ rÃjÃno gahetvà tehi saddhiæ sattÃhaæ mahÃpÃnaæ pivi. N-to "yÃva rÃjà sattÃhaæ issariyasukhaæ anubhoti tÃv' assa attÃnaæ na dassessÃmÅti" Uttarakurumhi piï¬Ãya caritvà Himavati Ka¤canaguhadvÃre sattÃhaæ vasi.
Manojo pi sattame divase attano mahantaæ sirivibhavaæ oloketvà "ayaæ yaso na mayhaæ mÃtÃpitÆhi na a¤¤ehi dinno, NandatÃpasaæ nissÃya uppanno, taæ kho pana me apassantassa ajja sattamo divaso, kahaæ nu kho me yasadÃyako sahÃyo" 'ti N-taæ sari. So tassa anussaraïabhÃvaæ ¤atvà Ãgantvà purato ÃkÃse aÂÂhÃsi. So cintesi: "ahaæ imassa tÃpasassa devabhÃvaæ và manussabhÃvaæ và na jÃnÃmi, sace hi esa manusso sakala-JambudÅpe r.


#<[page 317]>#
%<                   2.  Sona-Nanda-jÃtaka. (532.)                       317>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]\  etass' eva dassÃmi, atha devo ce hoti devatÃsakkÃram assa karissÃmÅti" so taæ vÅmaæsanto paÂhamaæ g. Ã.:

  @<Ja_XX.2(=532).1: Devatà nu si gandhabbo adu Sakko purindado
                    manussabhÆto iddhimÃ, kathaæ jÃnemu taæ mayan ti. || Ja_XX:93 ||>@

     So tassa vacanaæ sutvà sabhÃvam eva kathento dutiyam g. Ã.:

  @<Ja_XX.2(=532).2: N' amhi devo na gandhabbo na pi Sakko purindado,
                    manussabhÆto idhimÃ, evaæ jÃnÃhi BhÃratà 'ti. || Ja_XX:94 ||>@

     Tattha BhÃratà 'ti raÂÂhabhÃradhÃritÃya naæ evaæ Ãlapi.
     Taæ sutvà {rÃjÃ} "manussabhÆto kirÃyaæ, mayhaæ evaæ bahÆpakÃro, mahantena yasena taæ santappessÃmÅti" cintetvà Ã.

  @<Ja_XX.2(=532).3: KatarÆpam idaæ bhotà veyyÃvaccaæ anappakaæ:
                    devamhi vassamÃnamhi anvÃvassaæ bhavaæ akÃ. || Ja_XX:95 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).4: Tato vÃtÃtÃpe ghore sÅtacchÃyaæ bhavaæ akÃ,
                    tato amittamajjhesu suratÃnaæ bhavaæ akÃ. || Ja_XX:96 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).5: Tato phÅtÃni raÂÂhÃni vasino te bhavaæ akÃ,
                    tato ekasataæ khatte anuyutte bhavaæ akÃ. || Ja_XX:97 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).6: PatÅt' assu mayaæ bhoto, vara taæ bha¤ ¤am icchasi,
                    hatthiyÃnaæ assarathaæ nÃriyo ca alaækatÃ
                    nivesanÃni rammÃni mayaæ bhoto dadÃmase. || Ja_XX:98 ||>@


  @<Ja_XX.2(=532).7: Atha [vÃ] AÇge và Magadhe [vÃ] mayaæ bhoto dadÃmase,
                    atha và AssakÃvantiæ sumanà damma te mayaæ. || Ja_XX:99 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).8: Upa¬¬haæ vÃpi rajjassa mayaæ bhoto dadÃmase
                    sace te attho rajjena, anusÃsa yad icchasÅti. || Ja_XX:100 ||>@

     Ta. katarÆpamidan ti katajÃniyaæ katasabhÃvaæ, veyyÃvaccan ti kÃyaveyyÃvaÂikakammaæ, anvÃvassan ti anuavassaæ, yathà devo na vassati tathà katan ti a.,


#<[page 318]>#
%<318                       XX. SattatinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sÅtacchÃyan ti sÃtalacchÃyaæ, vasino te ti te raÂÂhavasino amhÃkaæ vasavattino, khatte ti khattiye, aÂÂhakathÃyaæ pana ayam eva và pÃÂho, patÅtassu mayan ti tuÂÂhà mayaæ, vara taæ bha¤¤amicchasÅti bhà ti ratanass' etaæ nÃmaæ, varan te dadÃmi yaæ ratanaæ icchasi taæ varehÅti a., hatthiyÃnan ti ÃdÅhi sarÆpato taæ ratanaæ dasseti, AssakÃvantin ti AssakaraÂÂhaæ và AvantiraÂÂhaæ vÃ, rajjenà 'ti sace hi sakalena JambudÅparajjena attho tam pi te datvà ahaæ phalakÃyudhahattho tumhÃkaæ rathassa purato dhÃvissÃmÅti dÅpeti, yadicchasÅti etesu mayà vuttappakÃresu yaæ icchasi taæ anusÃsa ÃïÃpehi.
     Taæ sutvà N-to attano adhippÃyaæ Ãvikaronto Ã.:

  @<Ja_XX.2(=532).9: Na me attho hi rajjena nagarena dhanena vÃ,
                    atho pi janapadena attho mayhaæ na vijjatÅti. || Ja_XX:101 ||>@

     "Sace tava mayi sineho atthi ekaæ me vacanaæ karohÅti" vatvÃ:

  @<Ja_XX.2(=532).10: Bhoto ca raÂÂhe vijite ara¤¤e atthi assamo,
                    pità mayhaæ janettÅ ca ubho sammanti assame. || Ja_XX:102 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).11: Tes' Ãhaæ pubbacariyesu pu¤¤aæ na labhÃmi kÃtave,
                    bhavantaæ ajjhÃcÃraæ katvÃ
                    Sonaæ yÃcÃmu saævaran ti. || Ja_XX:103 ||>@

     Ta. raÂÂhe ti rajje, vijite ti ÃïÃpavattiÂÂhÃne, assamo ti HimavantÃra¤¤e eko assamo atthi, sammantÅti tasmiæ assame vasanti, tesÃhan ti tesu ahaæ, kÃtave ti vattapaÂivattaphalÃharaïasaækhÃtaæ pu¤¤aæ kÃtuæ na labhÃmi, bhÃtà me S-to nÃma mam' ekasmiæ aparÃdhe mà idha vasÅti maæ païÃmesi, ajjhÃcÃran ti te mayaæ bhavantaæ adhiÃcÃraæ parisaæ parivÃraæ katvà S-taæ saævaraæ yÃcemu, Ãyatiæ yÃcÃmà 'ti a., yÃcamu saævaran ti pi pÃÂho, mayaæ tayà saddhiæ Sonaæ yÃceyyÃma khamÃpeyyÃma, imaæ varaæ tava santikà gaïhÃmÅti a.
     Atha naæ rÃjà Ãha:

  @<Ja_XX.2(=532).12: Karomi te taæ vacanaæ yaæ maæ bhaïasi brÃhmaïa,
                    eta¤ ca kho no akkhÃhi kÅvanto bhontu yÃcakà ti. || Ja_XX:104 ||>@


#<[page 319]>#
%<                   2.  Sona-Nanda-jÃtaka.(532.)                       319>%
     Ta. karomÅti ahaæ sakala-JambudÅpe r. dadamÃno ettakaæ kiæ na karissÃmi, karomÆti vadati, kÅvanto ti kittakÃ.
     Nandapaï¬ito Ãha:

  @<Ja_XX.2(=532).13: Parosataæ jÃnapadà mahÃsÃlà ca brÃhmaïÃ
                    ime ca khattiyà sabbe abhijÃtà yasassino
                    bhava¤ ca rÃjà Manojo alaæ hessanti yÃcakà ti. || Ja_XX:105 ||>@

     Ta. jÃnapadà ti gahapatÅ, mahÃsÃlà ca brÃhmaïà ti sÃrappattà brÃhmaïà ca parosatà yeva, alaæ hessantÅti antÃpariyantà bhavissanti, yÃcakà ti mam' atthÃya S-tassa khamÃpakÃ.
     Atha rÃjà Ãha:

  @<Ja_XX.2(=532).14: HatthÅ asse ca yojentu rathaæ sannayha naæ rathi,
                    ÃbandhanÃni gaïhÃtha pÃdÃs' ussÃrayaæ dhaje,
                    assaman taæ gamissÃmi yattha sammati Kosiyo ti. || Ja_XX:106 ||>@

     Ta. yojentÆ 'ti hatthÃrohà hatthÅ assÃrohà ca asse kappentu, rathaæ sannayhanaæ rathÅti samma rathika tram pi rathaæ sannayha, ÃbandhanÃnÅti hatthiassarathesu ÃbandhitabbÃni bhaï¬akÃni gaïhatha, pÃdÃsussÃrayaæ dhaje ti rathe Âhapitadhaje ussÃrayantu ussÃpentu, Kosiyo ti yasmiæ assame Kosiyagotto vasatÅti vadati.

  @<Ja_XX.2(=532).15: Tato ca rÃjà pÃyÃsi senÃya caturaÇginÅ,
                    agamà assamaæ rammaæ yattha sammati Kosiyo ti || Ja_XX:107 ||>@

ayaæ abhisambuddhagÃthÃ.
     Ta. tato cà 'ti bhikkhave evaæ vatvà tato so rÃjà ekasataæ khattiye gahetvà mahatiyà senÃya parivuto N-taæ purato katvà nagarà nikkhami, caturaÇginÅti caturaÇginiyà agamÃsi, antarÃmagge vattamÃno pi avassagÃmitÃya evaæ vutto, catuvÅsatiakkhohiïisaækhena balakÃyena saddhiæ maggapaÂipannassa tassa N-to iddhÃnubhÃvena aÂÂhusabhavitthataæ maggaæ samaæ mÃpetvà ÃkÃse cammaæ pattharitvà ta. pallaækena nisÅditvà senÃya parivuto alaækatahatthikkhandhe nisÅditvà gacchantena ra¤¤Ã saddhiæ dhammayuttakaæ kathento sÅtuïhÃdiparissaye haranto agamÃsi.
     Ath' assa assamaæ pÃpuïanadivase S-to "mama kaniÂÂhassa atirekasattadivasÃdhikÃni sattamÃsÃdhikÃni sattavassÃni nikkhantassÃ"


#<[page 320]>#
%<320                       XX. SattatinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti Ãvajjitvà "kahan nu kho so etarahÅti" dibbena cakkhunà olokento "catuvÅsatiakkhohiïiparivÃrena ekasataæ rÃjÃno gahetvà maæ yeva khamÃpetuæ ÃhacchatÅti" disvà cintesi: "imehi rÃjÆhi c' eva parisÃhi ca mama kaniÂÂhassa bahÆni pÃÂihÃriyÃni diÂÂhÃni, mamÃnubhÃvaæ ajÃnitvà ayaæ kÆÂajaÂilo attano pamÃïaæ na jÃnÃti, amhÃkaæ ayyena saddhiæ payojetÅti maæ vambhetvà kathento avÅciparÃyanà bhaveyyuæ, iddhipÃÂihÃriyaæ nesaæ dassessÃmÅti" so caturaÇgulamattena aæsaæ asamphusantaæ ÃkÃse kÃcaæ Âhapetvà Anotattodakaæ Ãharituæ ra¤¤o avidÆre ÃkÃsena pÃyÃsi. N-to pana taæ Ãgacchantaæ disvà attÃnaæ dassetuæ avisahanto nisinnaÂÂhÃne yeva antarÃdhÃya palÃyitvà Himavantaæ pÃvisi. ManojarÃjà pana naæ ramaïÅyena isivesena tathà Ãgacchantaæ disvÃ:

  @<Ja_XX.2(=532).16: Kassa kÃdambayo kÃco vehÃsaæ caturaÇgulaæ
                    aæsaæ asamphusaæ eti udahÃrassa gacchato ti g. Ã. || Ja_XX:108 ||>@

     Ta. kÃdambako ti kadambarukkhamayo, asamphusaæ etÅti aæsaæ asamphusanto sayam eva gacchati, udahÃrassà 'ti udakaæ Ãharituæ gacchantassa esa kÃco evaæ eti, ko nÃma tvaæ kuto vÃgacchasi.
     Evaæ vutte MahÃsatto gÃthadvayam Ãha:

  @<Ja_XX.2(=532).17: Ahaæ Sono mahÃrÃja tÃpaso sahitaævato,
                    bharÃmi mÃtÃpitaro rattindivam atandito. || Ja_XX:109 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).18: Vane phala¤ ca mÆla¤ ca Ãharitvà disampati
                    posemi mÃtÃpitaro pubbekatam anussaran ti. || Ja_XX:110 ||>@

     Ta. sahitaævato ti sahitavato sÅlÃcÃrasampanno, eko tÃpaso ahan ti vadati, bharÃmÅti posemi, atandito ti analaso hutvÃ, pubbekatan ti tehi pubbe kataæ mayhaæ guïaæ anussaranto.
     Taæ sutvà rÃjà tena saddhiæ vissÃsaæ kattukÃmo anantaraæ g. Ã.:

#<[page 321]>#
%<                   2.  Sona-Nanda-jÃtaka.(532.)                      321>%

  @<Ja_XX.2(=532).19: IcchÃma assamaæ gantuæ yattha sammati Kosiyo,
                    maggaæ no Sona akkhÃhi yena gacchemu assaman ti. || Ja_XX:111 ||>@

     Tattha assaman ti tumhÃkaæ assamapadaæ.
     Atha M. attano ÃnubhÃvena assamapadagÃmimaggaæ mÃpetvÃ:

  @<Ja_XX.2(=532).20: Ayaæ ekapadÅ rÃja yen' etaæ meghasannibhaæ
                    koviÊÃrehi sa¤channaæ, ettha sammati Kosiyo ti. g. Ã. || Ja_XX:112 ||>@

     T. a.: mahÃrÃja ayaæ ekapadiko jaæghamaggo iminà gacchatha yena disÃbhÃgena taæ meghavaïïaæ supupphitakoviÊÃrasaæchannaæ kÃnanaæ dissati ettha mama pità Kosiyagotto vasati esa so assamo ti.

  @<Ja_XX.2(=532).21: Idaæ vatvÃna pakkÃmi taramÃno mahÃisi
                    vehÃsi antalikkhasmiæ anusÃsitvÃna khattiye. || Ja_XX:113 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).22: Assamaæ parimajjitvà pa¤¤ÃpetvÃna Ãsanaæ
                    païïasÃlaæ pavisitvà pitaraæ paÂibodhayi: || Ja_XX:114 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).23: Ime Ãyanti rÃjÃno abhijÃtà yasassino,
                    assamà nikkhamitvÃna nisÅda tvaæ mahÃise. || Ja_XX:115 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).24: Tassa taæ vacanaæ sutvà taramÃno mahÃisi
                    assamà nikkhamitvÃna païïadvÃramhi upÃvisÅti. || Ja_XX:116 ||>@

imà abhisambuddhagÃthÃ.
     Ta pakkÃmÅti Anotattaæ agamÃsi, parimajjitvà ti bhikkhave so isi vegena Anotattaæ gantvà pÃnÅyaæ ÃdÃya tesu rÃjesu assamaæ asampattesu yeva Ãgantvà pÃnÅyaghaÂe pÃnÅyamÃlake Âhapetvà mahÃjano pivissatÅti vanakusumehi vÃsetvà sammujjaniæ ÃdÃya assamapadaæ sammajjitvà païïasÃladvÃre pitu Ãsanaæ pa¤¤Ãpetvà pavisitvà pitaraæ jÃnÃpesÅti a., upÃvisÅti uccÃsane nisÅdi, B-ssa mÃtà pana tassa pacchato nÅcatare Ãsane nisÅdi, B.
nÅcÃsane ekamante nisÅdi.
     N-to pi B-ssa Anotattato pÃnÅyaæ ÃdÃya assamaæ ÃgatakÃle ra¤¤o santikaæ Ãgantvà assamassa avidÆre khandhÃvÃraæ nivesÃpesi. Atha rÃjà nahÃtvà sabbÃlaækÃrapatimaï¬ito ekasatarÃjaparivuto N-taæ gahetvà mahantena sirisobhaggena B-ttaæ khamÃpetuæ assamaæ pÃvisi. Atha naæ tathà Ãgacchantaæ B-assa pità disvà B-aæ pucchi, so pi 'ssa Ãcikkhi.


#<[page 322]>#
%<322                       XX. SattatinipÃta.>%
     Tam atthaæ pakÃsento S. Ã.:

  @<Ja_XX.2(=532).25: Ta¤ ca disvÃna Ãyantaæ jalanta-r-iva tejasÃ
                    khattasaæghaparibbÆÊhaæ Kosiyo etad abravi: || Ja_XX:117 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).26: Kassa bherÅ mutiÇgà ca saækhà païavadeï¬imÃ
                    purato paÂipannÃni hÃsayantà rathesabhaæ. || Ja_XX:118 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).27: Kassa ka¤canapaÂÂena puthunà vijjuvaïïinÃ
                    yuvà kalÃpasannaddho, ko eti siriyà jalaæ. || Ja_XX:119 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).28: UkkÃmukhe pahaÂÂhaæ va khadiraÇgÃrasannibhaæ
                    mukhaæ cÃru r-ivÃbhÃti, ko eti siriyà jalaæ. || Ja_XX:120 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).29: Kassa paggahitaæ chattam sasalÃkaæ manoramaæ
                    ÃdiccaraæsÃvaraïaæ. ko eti siriyà jalaæ. || Ja_XX:121 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).30: Kassa aækaæ pariggayha vÃlavÅjaniæ uttamaæ
                    carati varapa¤¤assa hatthikkhandhena Ãyato. || Ja_XX:122 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).31: Kassa setÃni chattÃni ÃjÃnÅyà ca vammitÃ
                    samantà parikiranti, ko eti siriyà jalaæ. || Ja_XX:123 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).32: Kassa ekasataæ khatyà anuyuttà yasassino
                    samantà anupariyanti, ko ceti siriyà jalaæ. || Ja_XX:124 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).33: HatthiassarathapattisenÃya caturaÇginÅ
                    samantà anupariyÃti, ko eti siriyà jalaæ. || Ja_XX:125 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).34: Kass' esà mahatÅ senÃ, piÂÂhito anuvattati
                    akkhobhaïÅ apariyantà sÃgarasseva Æmiyo. || Ja_XX:126 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).35: RÃjÃbhirÃjà Manojo Indo va jayataæ pati
                    Nandass' ajjhÃvaraæ eti assamaæ brahmacÃrinaæ. || Ja_XX:127 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).36: Tass' esà mahatÅ senà piÂÂhito anuvattati
                    akkhobhaïÅ apariyantà sÃgarasseva Æmiyo ti. || Ja_XX:128 ||>@

     Ta. jalantarivà 'ti jalantaæ viya paÂipannÃnÅti etÃni turiyÃni kassa purato ÃgacchantÅti a., hÃsayantà 'ti tosentÃ, ka¤canapaÂÂenà 'ti tÃta kass' eso ka¤canamayena vijjuvaïïinà uïhÅsapaÂÂena nalÃÂante parikkhitto ti pucchati, yuvà ti taruïo kalÃpasannaddho ti sannaddhasaratuïhÅro, ukkÃmukhe pahaÂÂhaæ và 'ti kammÃrÃnaæ uddhane pahaÂÂhasuvaïïaæ viya, khadiraÇgÃrasannibhan ti vÅtaccikakadiraÇgÃravaïïaæ, ÃdiccaraæsÃvaraïan ti ÃdicaraæsÅnaæ Ãvaraïam, aækaæ pariggayhà 'ti aækaæ pariggahetvà parikkhipitvà ti a., vÃlavÅjanimuttaman ti vÃlavÅjaniæ uttamaæ,


#<[page 323]>#
%<                  2.  Sona-Nanda-jÃtaka.(532.)                       323>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  caratÅti sa¤carati, chattÃnÅti ÃjÃnÅyapiÂÂhe nisinnÃnaæ dhÃritachattÃdhichattÃni, parikirantÅti kassa samantà sabbadisÃbhÃgesu parikiriyanti, caturaÇginÅti etehi hatthiÃdÅhi catÆhi aÇgehi samannÃgatÃ, akkhobhanÅti khobhetuæ na sakkÃ, sÃgarassevà 'ti sÃgarassa Æmiyo viya apariyantÃ, rÃjÃbhirÃjà ti ekasatÃnaæ rÃjÆnaæ pÆjito tesaæ và adhiko rÃjÃbhirÃjÃ, jayataæ patÅti jayappattÃnaæ tÃvatiæsÃnaæ jeÂÂhako, ajjhÃvaran ti mama khamÃpanatthÃya Nandassa parisabhÃvaæ upagantvà eti.
     Satthà Ãha:

  @<Ja_XX.2(=532).37: Anulittà candanena kÃsikavatthadhÃrino
                    sabbe pa¤jalikà hutvà isÅnam ajjhupÃgamun ti. || Ja_XX:129 ||>@

     Ta. isÅnaæ ajjhupÃgamun ti bhikkhave sabbe pi te rÃjÃno surabhicandanena anulittà uttamakÃsikavatthadhÃrino sirasi patiÂÂhÃpita¤jalÅ hutvà isÅnaæ santikaæ upagatÃ.
     Tato ManojarÃjà vanditvà ekamantaæ nisinno paÂisanthÃraæ karonto:

  @<Ja_XX.2(=532).38: Kacci nu bhoto kusalaæ, kacci bhoto anÃmayaæ,
                    Kacci u¤chena yÃpetha, kacci mÆlaphalà bahÆ. || Ja_XX:130 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).39: Kacci ¬aæsà ca makasà ca appam eva siriæsapÃ,
                    vane vÃÊamigÃkiïïe kacci hiæsà na vijjatÅti || Ja_XX:131 ||>@

gÃthadvayaæ Ã.
     Tatoparaæ tesaæ vacanapaÂivacanavasena kathitagÃthà honti.

  @<Ja_XX.2(=532).40: Kusalaæ c' eva no rÃja atho rÃja anÃmayaæ,
                    atho u¤chena yÃpema, atho mÆlaphalà bahÆ, || Ja_XX:132 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).41: Atho ¬aæsà ca makasà ca appam eva siriæsapÃ,
                    vane vÅÊamigÃkiïïe biæsà amhaæ na vijjati. || Ja_XX:133 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).42: BahÆni c' assa pÆgÃni assame sammataæ idha,
                    nÃbhijÃnÃmi uppannaæ ÃbÃdhaæ amanoramaæ. || Ja_XX:134 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).43: SvÃgatan te mahÃraja atho te adurÃgataæ, (IV 434|5)
                    issaro si anuppatto, yaæ idh' atthi pavedaya: || Ja_XX:135 ||>@


#<[page 324]>#
%<324                       XX. SattatinipÃta.>%

  @<Ja_XX.2(=532).44: Tiï¬ukÃni piyÃlÃni madhuke kÃsumÃriyo
                    phalÃni khuddakappÃni, bhu¤ja rÃja varaæ varaæ. || Ja_XX:136 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).45: Idam pi pÃnÅyaæ sÅtaæ Ãbhataæ girigabbharÃ,
                    tato piva mahÃrÃja sace tvaæ abhikaækhasi. || Ja_XX:137 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).46: PaÂiggahÅtaæ yaæ dinna¤ ca sabbassa agghiyaæ kataæ,
                    NandassÃpi nisÃmetha vacanaæ yaæ so pavakkhati. || Ja_XX:138 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).47: AjjhÃvar' amha Nandassa bhoto santikam ÃgatÃ,
                    suïÃtu bhavaæ vacanaæ Nandassa parisÃya cà 'ti || Ja_XX:139 ||>@

     Imà yebhuyyena pÃkaÂà sambandhà yeva, yaæ pan' ettha apÃkaÂaæ tad eva vakkhÃma, pavedayà 'ti yaæ imasmiæ ÂhÃne tava abhirucitaæ atthi taæ no kathehÅti vadati, khuddakappÃnÅti etÃni nÃnÃrukkhaphalÃni khuddamadhupaÂibhÃgÃni madhurÃni. varaævaran ti ito uttamuttamaæ gahetvà bhu¤ja, girigabbharà ti Anotattato, sabbassa agghiyan ti yena mayaæ Ãpucchità taæ amhehi paÂiggahÅtaæ nÃma tumhehi ca dinnam eva nÃma ettÃvatà imassa janassa sabbassa agghiyaæ tumhehi kataæ, NandassÃpÅti amhÃkaæ tÃva sabbaæ kataæ idÃni N-to ki¤ci vattukÃmo tassÃpi tÃva vacanaæ suïotha, ajjhÃvaramhà 'ti mayaæ hi na a¤¤ena kammena ÃgatÃ, Nandassa pana parisà hutvà tumhÃkaæ khamÃpanatthÃya Ãgatà ti vadati, bhavan ti bhavaæ S-to suïÃtu.
     Evaæ vutto N-to uÂÂhÃyÃsanà mÃtÃpitaro ca bhÃtara¤ ca vanditvà parisÃya-saddhiæ sallapanto Ã.:

  @<Ja_XX.2(=532).48: Parosataæ janapadà mahÃsÃlà ca brÃhmaïÃ
                    ime ca khattiyà sabbe abhijÃtà yasassino
                    bhava¤ ca rÃjà Manojo anuma¤¤antu me vaco. || Ja_XX:140 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).49: Ye hi santi samÅtÃro yakkhÃni idha assame
                    ara¤¤e bhÆtabhavyÃni suïantu vacanaæ mama. || Ja_XX:141 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).50: Namo katvÃna bhÆtÃnaæ isiæ vakkhÃmi subbataæ:
                    so ty-Ãhaæ dakkhiïo bÃhu tava Kosiya sammato. || Ja_XX:142 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).51: Pitaram me janetti¤ ca bhattukÃmassa me sato
                    vÅra pu¤¤am idaæ ÂhÃnaæ, mà maæ Kosiya vÃraya. || Ja_XX:143 ||>@


#<[page 325]>#
%<                   2.  Sona-Nanda-jÃtaka.(532.)                        325>%

  @<Ja_XX.2(=532).52: Sabbhi h' etaæ upa¤¤Ãtaæ, mam' etaæ upanissaja,
                    uÂÂhÃnapÃricariyÃya dÅgharattaæ tayà kataæ,
                    mÃtÃpitusu pu¤¤Ãni mama lokadado bhava. || Ja_XX:144 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).53: Tath' eva santi manujà dhamme dhammapadaæ vidÆ
                    maggo saggassa lokassa yathà jÃnÃsi tvaæ ise. || Ja_XX:145 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).54: UÂÂhÃnapÃricariyÃya mÃtÃpitusukhÃvahaæ
                    taæ maæ pu¤¤'ÃbhivÃreti ariyamaggavaro naro ti. || Ja_XX:146 ||>@

     Ta anuma¤¤antÆ 'ti anubujjhantu, sÃdhukaæ katvà paccakkhaæ karontÆ 'ti a., samÅtÃro ti samÃgatÃ, ara¤¤e bhÆtabhavyÃnÅti asmiæ HimavantÃra¤¤e yÃni bhÆtÃni c' eva buddhimariyÃdà pattÃni bhavyÃni ca taruïadevatÃni, tÃni pi sabbÃni mama vacanaæ suïantÆ 'ti a., namo katvÃnà 'ti idaæ so parisÃya sa¤¤aæ datvà tasmiæ vanasaï¬e nibbattadevatà namakkÃraæ katvà va Ã., t. a.: ajja bahÆhi devatÃhi mama bhÃtikassa dhammakathÃsavanatthaæ ÃgatÃhi bhavitabbaæ, ayaæ vo namakkÃro, tumhe pi mayaæ sahÃyà hothà 'ti so devatÃnaæ a¤jaliæ paggaïhitvà parisaæ sa¤jÃnÃpetvà isiæ vakkhÃmÅti Ãdiæ Ã., ta.isin ti S-taæ sundhÃya vadati, sammato ti bhÃtaro nÃma aÇgasamà honti tasmà so te ahaæ dakkhino bÃhÆ ti sammato tena khamituæ arahathà 'ti dÅpeti, vÅrà 'ti viriyavanta mahÃparakkama, pu¤¤amidaæ ÂhÃnan ti idaæ mÃtÃpitÆpaÂÂhÃnaæ nÃma pu¤¤aæ saggasaævattanikakÃraïaæ taæ karontaæ maæ mà vÃrayà 'ti vadati, sabbhihetan ti etaæ mÃtÃpitÆpaÂÂhÃnaæ nÃma paï¬itehi upa¤¤Ãtaæ upagantvà ¤Ãta¤ c' eva vaïïitan ca, upanissajà 'ti idaæ mayhaæ nissaja vissajehi dehi, uÂÂhÃnapÃricariyÃyà 'ti uÂÂhÃnena c' eva pÃricariyÃya ca katan ti, dÅgharattaæ tayà kusalaæ kataæ, pu¤¤ÃnÅti idÃni ahaæ mÃtÃpitusu pu¤¤Ãni kattukÃmo. lokadado hohi, ahaæ hi tesaæ vattaæ upaÂÂhÃnaæ katvà devaloke aparimÃïaæ yasaæ labhissÃmi, tassa me tvaæ dÃyako hohÅti vadati, tathevà 'ti yathà tvaæ jÃnÃsi tath' eva a¤¤e pi manujà imissà parisÃya santi ye nÃnappakÃre dhamme idaæ jeÂÂhÃpacÃyibhÃvasaækhÃtaæ dhammakoÂÂhÃsaæ vidanti kin ti maggo saggassa lokasà 'ti, sukhÃvahan ti uÂÂhÃnena ca pÃricariyÃya ca mÃtÃpitunnaæ sukhÃvahaæ, taæ man ti taæ maæ evaæ sammÃpaÂipannam pi bhÃtà S-to tamhà pu¤¤Ã abhivÃreti nivÃreti, ariyamaggavaro ti so evaæ vÃrento ayaæ naro mama piyadassanatÃya ariyasaækhÃtassa devalokassa maggÃvaraïo nÃma hotÅti.


#<[page 326]>#
%<326                       XX.  SattatinipÃta.>%
     Evaæ N-ena vutte M. "imassa tÃva tumhehi vacanaæ sutaæ, idÃni mama pi suïÃthÃ" 'ti sÃvento Ã.

  @<Ja_XX.2(=532).55: Suïantu bhonto vacanaæ bhÃtur ajjhÃvarà mama:
                    kulavaæsaæ mahÃrÃja porÃïaæ parihÃpayaæ
                    adhammacÃri jeÂÂhesu nirayaæ so upapajjati. || Ja_XX:147 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).56: Ye ca dhammassa kusalà poraïassa disampati
                    cÃrittena ca sampannà na te gacchanti duggatiæ. || Ja_XX:148 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).57: MÃtÃpità ca bhÃtà ca bhaginÅ ¤ÃtibandhavÃ
                    sabbe jeÂÂhassa te bhÃrÃ, evaæ jÃnÃhi BhÃrata. || Ja_XX:149 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).58: ùdiyitvà garuæ bhÃraæ nÃviko viya ussahe,
                    dhamma¤ ca na-ppamajjÃmi,
                    jeÂÂho c' asmi rathesabhà 'ti. || Ja_XX:150 ||>@

     Ta. bhÃturajjhÃvarà ti mama bhÃtu parisà hutvà Ãgatà bhavanto sabbe pi rÃjÃno mama pi tà vacanaæ suïantu, parihÃpayan ti parihÃpento.
dhammassà 'ti jeÂÂhÃpacÃyadhammapaveïidhammassa, kusalà ti chekÃ, cÃrittena cà 'ti ÃcÃrasÅlena sampannÃ, bhÃrà ti sabbe ete jeÂÂhena vahitabbà paÂijaggitabbà ti tassa bhÃtarà nÃma, nÃviko viyà 'ti yathà nÃvÃgarubhÃraæ Ãdiyitvà samuddamajjhe nÃvaæ sotthinà netuæ nÃviko ussahe ti vÃyamati saha nÃvÃya sabbabhaï¬aæ jano ca tass' eva bhÃro hoti tathà mam' eva sabbe ¤Ãtakà bhÃro aha¤ c' ete ussahÃmi paÂijaggituæ sakkomi, ra¤ ca jeÂÂhÃpacÃyanadhammaæ na-ppamajjÃmi, na kevala¤ ca etesa¤ ¤eva sakalassa pi lokassa jeÂÂho c' asmi, tasmà aham eva saddhiæ Nandena paÂijaggituæ yutto ti.
     Taæ sutvà sabbe pi rÃjÃno attamanà hutvà "jeÂÂhabhÃtikassa kira avasesà bhÃrà ti ajja amhehi ¤Ãtan" ti N-taæ PahÃya M-assa nissità hutvà tassa thutiæ karontà dve gÃthà abhÃsiæsu:

  @<Ja_XX.2(=532).59: Adhigat' amha tame ¤Ãïaæ jÃlaæ va jÃtavedato
                    evam eva no bhavaæ dhammaæ Kosiyo pavidaæsayi. || Ja_XX:151 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).60: Yathà udadhim Ãdicco vÃsudevo pabhaækaro
                    pÃïinaæ pavidaæseti rÆpaæ kalyÃïapÃpakaæ
                    evaæ eva no bhavaæ dhammaæ Kosiyo pavidaæsayÅti. || Ja_XX:152 ||>@


#<[page 327]>#
%<                  2.  Sona- Nanda-jÃtaka. (532.)                      327>%
     Ta. adhigatamhà 'ti mayaæ ito pubbe jeÂÂhÃpacÃyanadhammapaÂicchÃdake tame vattamÃnà ajja jÃtavedato jÃlaæ va ¤Ãïaæ adhigatÃ, evameva no ti yathà mahandhakÃre pabbatamatthako jalito jÃtavedo samantà Ãlokaæ pharanto rÆpÃni dasseti tathà no bhavaæ Kosiyagotto dhammaæ pavidaæsayÅti a., vÃsudevo ti vasudevo vasujotano dhammappakÃsanno ti a.
     Iti M. ettakaæ kÃlaæ N-tassa pÃÂihÃriyÃni disvà tasmiæ pasannacitte te rÃjÃno ¤Ãïabalena tasmiæ pasÃdaæ bhinditvà attano kathaæ gÃhÃpetvà sabbe attano va mukhullokite akÃsi.
Atha naæ N-to "bhÃtà me paï¬ito vyatto dhammakathiko, sabbe p' ime rÃjÃno bhinditvà attano pakkhe kari, Âhapetvà imaæ a¤¤o mayhaæ paÂisaraïaæ n' atthi, imam eva yÃcissÃmÅti" cintetvà g. Ã.:

  @<Ja_XX.2(=532).61: Evaæ me yÃcamÃnassa a¤jaliæ nÃvabujjhasi,
                    tava baddha¤caro hessaæ vuÂÂhito paricÃrako ti. || Ja_XX:153 ||>@

     T. a.: sace tumhe mama evaæ yÃcamÃnassa khamÃpanatthÃya paggahitaæ a¤jaliæ nÃvabujjhatha na patigaïhatha tumhe va mÃtÃpitaro upaÂÂhahatha ahaæ pana tumhÃkaæ baddha¤caro veyyÃvaccakaro hessaæ rattiædivaæ analasabhÃvena vuÂÂhito aham tumhe paÂijaggissÃmÅti.
     M-assa pakatiyÃpi N-te roso và reraæ và n' atthi atithaddhaæ kathentassa pan' assa mÃnahÃpanatthaæ niggahavasena tathà katvà idÃni 'ssa vacanaæ sutvà tuÂÂhacitto tasmiæ pasÃdaæ uppÃdetvà "idÃni te khamÃmi, mÃtÃpitaro ca paÂijaggituæ labhissasÅti" tassa guïaæ pakÃsento Ã.:

  @<Ja_XX.2(=532).62: Addhà Nanda vijÃnÃsi saddhammaæ sabbhi desitaæ,
                    ariyo ariyasamÃcÃro, bÃÊhaæ tvaæ mama ruccasi. || Ja_XX:154 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).63: Bhavantaæ vadÃmi bhoti¤ ca suïotha vacanaæ mama:
                    nÃyaæ bhÃro bhÃramato ahu mayhaæ kudÃcanaæ. || Ja_XX:155 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).64: Taæ maæ upaÂÂhitaæ santaæ mÃtÃpitusukhÃvahaæ
                    Nando ajjhÃvaraæ katvà upaÂÂhÃnÃya yÃcati. || Ja_XX:156 ||>@


#<[page 328]>#
%<328                       XX.  SattatinipÃta.>%

  @<Ja_XX.2(=532).65: Yo ve icchati kÃmena santÃnaæ brahmacÃrinaæ
                    Nandaæ vo vadatha eke kam Nando upatiÂÂhatÆ ti. || Ja_XX:157 ||>@

     Ta. ariyo ti sundaro, ariyasamÃcÃro sundarÃcÃro si jÃto, bÃÊhan ti idÃni tvaæ mama ativiya ruccasi, suïothà 'ti amma tÃta tumhe mama vacanaæ suïotha, nÃyaæ bhÃro ti ayaæ tumhÃkaæ paÂijjagganabhÃro na kadÃci mama bhÃramato ahu, tamman ti taæ bhÃro ti ama¤¤itvà va maæ tumhe upaÂÂhitaæ samÃnaæ, upaÂÂhÃnÃyà 'ti tumhe upaÂÂhÃtuæ maæ yÃcati, yo ve icchatÅti mayhaæ hi tvaæ me mÃtaraæ và pitaraæ và upaÂÂhahà 'ti vattuæ na yuttaæ, tumhÃkaæ pana santÃnaæ brahmacÃrinaæ yo eko icchati taæ vadÃmi kÃmaæ Nandaæ vo vadatha taæ mama KaniÂÂhaæ Nandaæ rocatha tumhesu kaæ esa upatiÂÂhati ubho pi hi mayaæ tumhÃkaæ puttà yevà 'ti.
     Ath' assa mÃtà Ãsanà vuÂÂhÃya "tÃta S-ta ciravippavuttho te kaniÂÂho, evaæ cirÃgataæ pi taæ yÃcituæ na visahÃmi, mayaæ hi tan nissità idÃni pana tayà anu¤¤ÃtÃ, ahaæ etaæ brahmacÃrinaæ bÃhÃhi upagÆhitvà sÅse upagghÃyituæ labheyyan" ti imam atthaæ pakÃsentÅ:

  @<Ja_XX.2(=532).66: Tayà tÃta anu¤¤Ãtà Sona taæ nissità mayaæ,
                    upaghÃtuæ labhe Nandaæ
                    muddhani brahmacÃrinan ti g. Ã. || Ja_XX:158 ||>@

     Atha nam M. "tena hi amma anujÃnÃmi, tvaæ gaccha puttaæ Nandaæ ÃliÇgitvà sÅsaæ ghÃyitvà cumbitvà tava hadaye sokaæ nibbÃpehÅti" Ã. Sà tassa santikaæ gantvà N-taæ parisamajjhe yeva ÃliÇgitvà sÅsaæ ghÃyitvà cumbitvà badaye sokaæ nibbÃpetvà M-ena saddhim sallapantÅ Ã.:

  @<Ja_XX.2(=532).67: Assatthasseva taruïaæ pavÃÊaæ mÃluteritaæ
                    cirassaæ Nandaæ disvÃna hadayaæ me pavedhati. || Ja_XX:159 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).68: Yadà suttÃpi suppante Nandaæ passÃmi Ãgataæ
                    udaggà sumadà homi: Nando no Ãgato ayaæ. || Ja_XX:160 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).69: Yadà ca paÂibujjhitvà Nandaæ passÃmi nÃgataæ
                    bhiyyo ÃvisatÅ soko domanassa¤ cÃnappakaæ. || Ja_XX:161 ||>@


#<[page 329]>#
%<                  2.  Sona- Nanda-jÃtaka. (532.)                     329>%

  @<Ja_XX.2(=532).70: SÃhaæ ajja cirassam pi Nandaæ passÃmi Ãgataæ,
                    bhattuc-ca mayha¤ ca piyo Nando no pÃvisÅ gharaæ. || Ja_XX:162 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).71: Pitu pi Nando suppiyo, Yaæ Nando pÃvisÅ gharaæ
                    labhatu tÃta Nando taæ: maæ Nando upatiÂÂhatÆ 'ti. || Ja_XX:163 ||>@

     Ta. mÃluteritan ti yathà vÃtÃhataæ assatthapallavaæ kampati evaæ cirassaæ Nandaæ disvÃna ajja mama hadayaæ kampatÅti, soppante ti tÃta Sona yadÃhaæ suttà supinena Nandaæ Ãgataæ passÃmi tadÃpi udaggà homÅti, bhattuccà 'ti sÃmikassa ca mayha¤ ca piyo, Nando no pÃvisÅ gharan ti tÃta putto no Nando païïasÃlaæ pavisatu, yan ti yasmà pitu suÂÂhu piyo tasmà puna imamhà gharà na vippavaseyya Nando tan ti Nando yaæ icchati taæ labhatu, maæ Nando ti tÃta Sona tava pitaraæ tvaæ upaÂÂhaha Nando maæ upatiÂÂhatu.
     M. "evaæ hotÆ" 'ti mÃtu vacanaæ sampaÂicchitvà "Nanda tayà jeÂÂhakakoÂÂhÃso laddho, mÃtà nÃma atiguïakÃrikÃ, appamatto hutvà paÂijaggeyyÃsÅti" ovaditvà mÃtu guïaæ hakÃsento dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XX.2(=532).72: Anukampakà patiÂÂhà ca pubbe rasadadÅ ca no
                    maggo saggassa lokassa mÃtà taæ varate ise. || Ja_XX:164 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).73: Pubbe rasadadÅ gottÅ mÃtà pu¤¤ÆpasaæhitÃ
                    maggo saggassa lokassa mÃtà taæ varate ise ti. || Ja_XX:165 ||>@

     Ta. anukampakà ti muduhadayÃ, pubbe rasadadÅti paÂhamam eva attano khÅrasaækhÃtassa rasassa dÃyikÃ, mÃtà tan ti mama mÃtà maæ na icchati taæ varati, gottÅti gopÃyikÃ, pu¤¤Æpassaæhità ti pu¤¤anissità pu¤¤adÃyikÃ.
     Evaæ M. dvÅhi gÃthÃhi mÃtu guïaæ kathetvà punÃgantvà tassà Ãsane nisinnakÃle "Nanda tvaæ dukkarakÃrikaæ mÃtaraæ labhi, ubho pi mayaæ mÃtarà dukkhena saævaddhitÃ, taæ dÃni tvaæ appamatto paÂijaggÃhi, amadhurÃni phalÃphalÃni mà khÃdÃpesÅti" vatvà parisamajjhe yeva mÃtu dukkarakÃrikattaæ pakÃsento Ã.:


#<[page 330]>#
%<330                      XX.  SattatinipÃta.>%

  @<Ja_XX.2(=532).74: ùkaækhamÃnà puttaphalaæ devatÃya namassati
                    nakkhattÃni ca pucchati utusaævaccharÃni ca. || Ja_XX:166 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).75: Tassà utusinÃtÃya hoti gabbhass' avakkamo,
                    tena dohaÊinÅ hoti, suhadà tena vuccati. || Ja_XX:167 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).76: Saævaccharaæ và Ænaæ và pariharitvà vijÃyati,
                    tena sà janayantŠ(add ti), janettŠtena vuccati. || Ja_XX:168 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).77: ThanakhÅrena gitena aÇgapÃpuraïena ca
                    rodantaæ (add: eva) toseti, tosentÅ tena vuccati. || Ja_XX:169 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).78: Tato vÃtÃtape ghore mamiækatvà (add: va- dÃrakaæ
                    appajÃnantaæ (add: poseti), posentÅ tena vuccati. || Ja_XX:170 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).79: Ya¤ ca mÃtu dhanaæ hoti ya¤ ca hoti pitÆ dhanaæ
                    ubhayam etassa gopeti, api puttassa no siyÃ. || Ja_XX:171 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).80: Evaæ putta adÆ putta iti mÃtà viha¤¤ati,
                    pamattaæ paradÃresu nisÅthe pattayobbane
                    sÃyaæ puttaæ anÃyantaæ iti mÃtà viha¤¤ati. || Ja_XX:172 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).81: Evaæ kicchà bhato poso mÃtu aparicÃrako
                    mÃtari micchà caritvÃna nirayaæ so upapajjati. || Ja_XX:173 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).82: Evaæ kicchà bhato poso pitu aparicÃrako
                    pitari micchà caritvÃna nirayaæ so upapajjati. || Ja_XX:174 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).83: Dhan' Ãpi dhanakÃmÃnaæ nassati, iti me sutaæ,
                    mÃtaraæ aparicaritvÃna kicchaæ và so nigacchati. || Ja_XX:175 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).84: Dhanam pi dhanakÃmÃnaæ nassati, iti me sutaæ,
                    pitaraæ aparicaritvÃna kicchaæ và so nigacchati. || Ja_XX:176 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).85: ùnando ca pamÃdo ca sadà hasitakÅÊitaæ
                    mÃtaraæ paricaritvÃna labbham etaæ vijÃnato. || Ja_XX:177 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).86: ùnando ca pamÃdo ca sadà hasitÃkÅÊitaæ
                    pitaraæ paricaritvÃna labbham etaæ vijÃnato. || Ja_XX:178 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).87: DÃna¤ ca peyyavÃsa¤ ca atthacariyà ca yà idha
                    samÃnattà ca dhammesu tattha tattha yathÃrahaæ, || Ja_XX:179 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).88: Ete kho saÇghà loke rathassÃïÅva yÃyato,
                    ete va saÇgahà nÃssu na mÃtà puttakÃraïÃ. || Ja_XX:180 ||>@


#<[page 331]>#
%<                  2.  Sona- Nanda-jÃtaka. (532.)                      331>%

  @<Ja_XX.2(=532).89: Labhetha mÃnaæ pÆja¤ ca pità va puttakÃraïÃ,
                    yasmà ca saÇgahà ete samavekkhanti paï¬ità || Ja_XX:181 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).90: Tasmà mahattaæ papponti pÃsaæsà ca bhavanti te,
                    Brahmà hi nÃtÃpitaro pubbÃcariyà ti vuccare. || Ja_XX:182 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).91: ùhuneyyà ca puttÃnaæ pajÃya anukampakÃ,
                    tasmà hi te namasseyya sakkareyyÃtha paï¬ito. || Ja_XX:183 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).92: Annena-m-atho pÃnena vatthena sayanena ca
                    ucchÃdanena nahÃpanena pÃdÃnaæ dhovanena ca, || Ja_XX:184 ||>@

  @<Ja_XX.2(=532).93: TÃya naæ paricariyÃya mÃtÃpitusu paï¬itÃ
                    idha c' eva [naæ] pasaæsanti pecca sagge ca modatÅti. || Ja_XX:185 ||>@

     Ta. puttaphalan ti puttasaækhÃtaæ phalaæ, devatÃya namassatÅti putto me upapajjatÆ 'ti devatÃya namakkÃraæ karoti ÃyÃti, pucchatÅti katarena nakkhattena jÃto putto dÅghÃyuko hoti katarena appÃyuko ti evaæ nakkhattÃni ca pucchati, utusaævaccharÃni cà 'ti channaæ utÆnaæ katarasmiæ utumhi jÃto dÅghÃyuko hoti katarasmiæ utumhi appÃyuko kativassÃya và mÃtu jÃto putto dÅghÃyuko hoti kativassÃya appÃyuko ti evaæ utusaævaccharÃni ca pucchatÅti, utusinÃtÃyà ti pupphe uppanne utumhi nahÃtÃya, avakkamo ti tiïïaæ sannipÃtà gabbhÃvakkaman ti hoti kucchiyaæ gabbho paÂÂhÃti, tenà 'ti tena gabbhena sà dohaÊinÅ hoti, tenÃ; ti tadà tassà kucchimhi nibbattapajÃya sneho uppajjati tena kÃraïena suhadà ti vuccati, tenà 'ti tena kÃraïena sà janayantÅti janettÅ ca vuccati, aÇgapÃpuraïena cà 'ti thanantare nipajjÃpetvà sarÅrasamphassaæ pharÃpentÅ aÇgasaækhÃten' eva pÃpuraïena, tosetÅti sa¤¤Ãpeti hÃseti, mamiæ katvà ti agaï¬uputtassa me upari vÃto paharati Ãtapo pharatÅti evaæ mamaækÃranaæ katvà siniddhena hadayena udikkhati, ubhayametassà 'ti ubhayam pi taæ dhanaæ etassa puttassa atthÃya a¤¤esaæ adassetvà sÃragabbhÃdisu mÃtà gopeti, evaæ putta adu puttà 'ti andhabÃla putta evaæ rÃjakulÃdisu appamatto hohi adu¤ c' adu¤ ca kammaæ karohÅti sikkhÃpentÅ iti mÃtà viha¤¤ati kilamati.
pattayobbane ti putte pattayobbane taæ puttaæ nisÅthe paradÃresu pamattaæ sÃyaæ anÃgacchantaæ ¤atvà assupuïïehi netthi maggaæ olokentÅ viha¤¤ati kilamati, kicchà bhato ti kicchena bhato paÂijaggito, micchà caritvÃnà 'ti mÃtaraæ apaÂijaggitvÃ, dhanÃpÅti dhanampi, ayam eva và pÃÂho, i. v. h.:


#<[page 332]>#
%<332                       XX.  SattatinipÃta.>%
dhanakÃmÃnaæ uppannadhanam pi mÃtaraæ apaÂijaggantÃnaæ nassatÅti me sutan ti, kicchaæ và so ti iti dhanaæ vÃssa nassati dukkhaæ và so nigacchati, labbhametan ti taæ idhaloke ca devaloke ca ÃnandÃdisukhaæ mÃtaraæ paricaritvà vijÃnato paï¬itassa labbhÃ, sakkà laddhuæ tÃdisenà 'ti a., dÃna¤cà 'ti mÃtÃpitunnaæ dÃnaæ dÃtabbaæ piyavacanaæ bhaïitabbaæ uppannakiccasÃdhanavasena attho caritabbo jeÂÂhÃpacÃyanadhammesu ta. ta. parisamajjhe và rahogatÃnaæ và abhivÃdanÃdivasena samÃnattatà kÃtabbà na raho abhivÃdanÃdÅni katvà parisatiæ na kÃtabbÃni sabbattha samÃnen' eva bhavitabbaæ, ete ca saÇgahà nassÆ 'ti sace ete cattÃro saægahà na bhaveyyuæ, samavekkhantÅti sammÃnayena kÃraïena pekkhanti, mahattan ti seÂÂhattaæ, brahmà ti puttÃnaæ brahmasamà uttamà seÂÂhÃ, pubbÃcariyà ti paÂhamÃcariyÃ, Ãhuneyyà ti ÃhunapaÂiggÃhakà yassa kassaci sakkÃrassa anucchavikÃ, annenamatho ti annena atho pÃnena, peccà 'ti kÃlakiriyÃya pariyosÃne ito gantvà sagge ca modati pamodatÅti.
     Evaæ M. Sineruæ pavaÂÂento viya desanaæ niÂÂhÃpesi.
Taæ sutvà sabbe pi te rÃjÃno sabbabalakÃyà pasÅdiæsu. Atha ne pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃpetvà "dÃnÃdÅsu appamattà hothÃ" 'ti ovaditvà uyyojesi, te sabbe pi dhammena r. kÃretvà ÃyupariyosÃne devanagaraæ pÆrayiæsu. S-to N-to pi yÃvatÃyukaæ mÃtÃpitaro paricaritvà Brahmaloka-parÃyanà ahesuæ.
     S. i. d. Ã. s. p. j. s. (Saccapariyosane mÃtiposakabhikkhu sotÃpattiphale paÂÂhÃsi): "Tadà mÃtÃpitaro mahÃrÃjakulÃni ahesu, N-to ùnando, BanojarÃjà SÃriputto, ekasatarÃjà asÅti mahÃtherà ca a¤¤ataratherà ca, catuvÅsati akkhohiïiyo BuddhaparisÃ. Sonapaï¬ito pana aham evà 'ti. Sona-Nanda-jÃtakaæ. SattatinipÃtavaïïanà niÂÂhitÃ.


#<[page 333]>#
%<                               333>%
                        XXI.  ASýTINIPùTA.

                      $<1. CullahaæsajÃtaka.>$
     Sumukhà ti. Idaæ S. VeÊuvane v.Ãyasmato ùnandassa jÅvitapariccÃgaæ Ã. k. Devadattena hi Tassa jÅvità voropetum payojitesu dhanuggahesu paÂhamaæ pesitena Ãgantvà "nÃhaæ bhante sakkomi Bhagavantaæ jÅvità voropetuæ, mahiddhiko so Bhagavà mahÃnubhÃvo" ti vutte Devadatto "alaæ Ãvuso, mà tvaæ samaïaæ Gotamaæ jÅvità voropehi, aham eva s-aæ G-aæ jÅvità voropessÃmÅti" vatvà T-e GijjhakÆÂassa pabbatassa pacchÃchÃyÃya caækamante GijjhakÆÂam pabbataæ abhirÆhitvà yantavegena mahatiæ silaæ pavijjhi, "imÃya silÃya s-aæ G-aæ jÅvità voropessÃmÅti" dve pabbatakÆÂÃni samÃgantvà taæ silaæ paÂicchiæsu, tato papaÂikà uppatitvà Bhagavato pÃdaæ paharitvà ruhiraæ uppÃdesi. BalÃvavedanà pavattiæsu. JÅvako T-assa pÃdaæ satthakena phÃletvà duÂÂhalohitaæ vÃmetvà pÆtimaæsaæ apanetvà bhesajjaæ Ãlimpitvà nÅrogaæ akÃsi. S.purimadivasam eva bhikkhasaæghaparivuto mahatiyà BuddhalÅÊhÃya vicari. Atha naæ disvà Devadatto cintesi: "s-assa G-assa rÆpaggappattaæ sarÅraæ disvà koci manussabhÆto upasaækamituæ na sakkoti, ra¤¤o kho pana NÃlÃgiri nÃma hatthi Caï¬o pharuso Buddha-Dhamma-Saægha-guïe na jÃnÃti,


#<[page 334]>#
%<334                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so naæ jÅvitakkhayaæ pÃpessatÅti" so gantvà tam atthaæ ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà hatthÃcariyaæ pakkosÃpetvà "samma sve NÃlÃgiriæ mattaæ katvà pÃto va s-ena G-ena paÂipannavÅthiyaæ vissajjehÅti" Ã. Devadatto pi naæ "a¤¤esu divasesu hatthi kittakaæ suraæ pivatÅti" pucchitvà "aÂÂha ghaÂe" 'ti vutte "sve soÊasa ghaÂe pÃyetvà s-ena G-ena paÂipannavÅthiæ abhimukhaæ kareyyÃsÅti" Ã, So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. RÃjà nagare bheri¤ carÃpessi: "sve NÃÊÃgiriæ mattakaæ katvà nagare vissajjessanti, nÃgarà pÃto va sabbakiccÃni katvà antaravÅthiæ mà paÂipajjiæsÆ" 'ti. Devadatto pi rÃjanivesanà oruyha hatthisÃlaæ gantvà hatthigopake Ãmantetvà "mayaæ bhaïe uccaÂÂhÃnÅyaæ nÅcaÂÂhÃne kÃtuæ samatthÃ, sace vo yasena attho sve pÃto va NÃÊÃgiriæ tikhiïasurÃya soÊasa ghaÂe pÃyetvà s-assa G-assa ÃgamanavelÃya tuttatomarehi vijjhitvà kujjhÃpetvà hatthisÃlaæ bhindÃpetvà s-ena G-ena paÂipannavÅthiæ abhimukhaæ katvà s-aæ G-aæ jÅvitakkhayaæ pÃpethÃ" 'ti Ã. Te "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchiæsu. Sà pavatti sakalanagare vitthÃrikà ahosi. Budha-Dhamma-Saægha-mÃmakà upÃsakà taæ sutvà S-raæ upasaækamitvà "bhante. Devadatto ra¤¤Ã saddhiæ ekato hutvà sve tumhehi paÂipannavÅthiyaæ NÃÊÃgiriæ vissajjÃpessati, sve piï¬Ãya apavisitvà idh' eva hotha. mayaæ vihÃre yeva Buddhapamukhassa saæghassa bhikkhaæ dassÃmÃ" 'ti vadiæsu. S. "sve piï¬Ãya pavisissÃmÅti" avatvà "ahaæ sve NÃÊÃgiriæ dametvà pÃÂihÃriyaæ katvà titthiye madditvà RÃjagahe piï¬Ãya acaritvà va bhikkhusaæghaparivuto nagarà nikkhamitvà VeÊuvanam eva gamissÃmi, RÃjagahavÃsino pi bahÆni bhattabhÃjanÃni gahetvà VeÊuvanam eva Ãgamissanti, sve vihÃre bhattaggaæ bhavissatÅti" iminà kÃraïena tesaæ adhivÃsesi. Te T-assa adhivÃsanaæ viditvà bhattabhÃjanÃni Ãharitvà "vihÃre yeva dÃnaæ dassÃmÃ" 'ti pakkamiæsu. S-Ãpi paÂhamayÃme dh. desetvà majjhimayÃme pa¤he vissajjetvà pacchimayÃmassa paÂhamakoÂÂhÃse sÅhaseyyaæ kappetvà dutiyakoÂÂhÃse phalasamÃpattiyà vÅtinÃmetvà tatiyakoÂÂhÃse mahÃkaruïÃsamÃpattiæ samÃpajjitvà bodhaneyyabandhave olokento NÃÊÃgiridamane caturÃsÅtiyà pÃïasahassÃnaæ dhammÃbhisamayaæ disvà pabhÃtÃya rattiyà katasarÅrapaÂijaggano Ãyasmantaæ Anandaæ ÃmantetvÃ


#<[page 335]>#
%<                   1.  CullahaæsajÃtaka. (533.)                        335>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ùnanda ajja RÃjagahaparivattakesu aÂÂharasasu vihÃresu sabbesaæ bhikkhÆnaæ mayà saddhiæ RÃjagahaæ pavisituæ ÃrocehÅti" Ã. Thero tathà akÃsi. Sabbe bhikkhÆ VeÊuvane sannipatiæsu. S. mahÃbhikkhusaæghaparivÃro RÃjagahaæ pÃvisi, hatthimeï¬Ã yathÃnusiÂÂhaæ paÂipajjiæsu, mahanto samÃgamo ahosi. SaddhÃpasannà manussà "ajja kira BuddhanÃgassa tiracchÃnanÃgena saÇgÃmo bhavissati. anopamÃya BuddhalÅÊhÃya NÃÊÃgiridamanaæ passissÃmÃ" 'ti pÃsÃdahammiyagehacchadanÃni abhiruyha aÂÂhaæsu. Assaddhà pana micchÃdiÂÂhikà "NÃÊÃgiri caï¬o pharuso, BuddhÃdÅnaæ guïaæ na jÃnÃti, so ajja s-assa G-assa suvaïïavaïïaæ rÆpaæ viddhaæsetvà jÅvitakkhayaæ pÃpessati. ajja paccÃmittassa piÂÂhiæ passissÃmÃ" 'ti pÃsÃdÃdisu aÂÂhaæsu. Hatthi pi Bhagavantaæ Ãgacchantaæ disvà manusse tÃsento gehÃni viddhaæsento sakaÂÃni saæcuïïento soï¬aæ ussÃpetvà pahaÂÂhakaïïavÃlo pabbato viya ajjhottharanto yena Bh. tenÃbhidhÃvi, taæ disvà bhikkhÆ Bh-aæ etad avocuæ: "ayaæ bhante NÃÊÃgiri caï¬o pharuso manussaghÃtako imaæ racchaæ paÂipanno, na kho panÃyaæ BuddhÃdÅnaæ guïaæ jÃnÃti, paÂikkamatu bhante Bh "paÂikkamatu Sugato" 'ti.
"MÃ bhikkhave bhÃyatha, paÂibalo ahaæ NÃÊÃgiriæ dametun" ti.
AthÃyasmà SÃriputto S-raæ yÃci: "bhante pitu uppannakiccaæ nÃma jeÂÂhaputtassa bhÃro, ahaæ etaæ damemÅti" Atha naæ S.
"SÃriputta, Buddhabalaæ nÃma a¤¤aæ, sÃvakabalaæ a¤¤aæ tiÂÂha tvan" ti paÂibÃhi. Evaæ yebhuyyena asÅtimahÃtherà yÃciæsu. S.
sabbe pi paÂibÃhi. AthÃyasmà ùnando S-ri balavasinehena addhivÃsetuæ asakkonto "ayaæ hatthi paÂhammaæ maæ mÃretÆ" 'ti T-tass' atthÃya jÅvitaæ pariccajitvà Satthu purato aÂÂhÃsi. Atha naæ S.
"apehi ùnanda, mà me purato aÂÂhÃsÅti" Ã. "Bhante, ayaæ hatthi caï¬o pharuso manussaghÃtako kappuÂÂhÃnaggisadiso,


#<[page 336]>#
%<336                      XXI AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  paÂhamaæ maæ mÃretvà pacchà tumhÃkaæ santikaæ ÃgacchatÆ" 'ti thero avaca, yÃvatatiyaæ vuccamÃno pi ca tath' eva aÂÂhÃsi na paÂikkamati.
Atha naæ Bh.  iddhibalena paÂikkamÃpetvà bhikkhÆnaæ antare Âhapesi. Tasmiæ khaïe ekà itthi NÃÊÃgiriæ disvà maraïabhayabhÅtà pÃlÃyamÃnà aækena gahitadÃrakaæ hatthino ca T-tassa ca antare cha¬¬etvà palÃyi, hatthi taæ anubandhitvà dÃrakassa santikaæ Ãgami.
dÃrako mahÃravaæ ravi. S. NÃÊÃgiriæ odissakamettÃya pharitvà sumadhuraæ brahmassaraæ nicchÃretvà "ambho NÃÊÃgiri, taæ soÊasasurÃghaÂe pÃyetvà mattaæ karontà na a¤¤aæ gaïhissatÅti kariæsu, maæ gaïhissatÅti kariæsu, mà akÃraïena jaæghÃyo kilamento vicari. ito chÅti" pakkosi. So Satthu vacanaæ sutvà akkhÅni ummÅletvà Bh-to rÆpasiriæ oloketvà paÂiladdhasaævego Buddhatejena pacchinnasurÃmado soï¬aæ olambetvà kaïïe cÃlento gantvà T-tassa pÃdesu pati. Atha naæ S. "NÃÊÃgiri, tvaæ tiracchÃnahatthi, ahaæ BuddhavÃraïo, ito paÂÂhÃya mà caï¬o mà pharuso mà manussaghÃtako bhava, mettacittaæ paÂilabhÃ" 'ti vatvà dakkhiïahatthaæ pasÃretvà kumbhaæ parÃmasitvÃ
          MÃ ku¤jara nÃgam Ãsado,
          dukkho hi ku¤jara nÃgamÃsado.
          na hi nÃgahatassa ku¤jara
          sugatÅ hoti itoparÃyano.
          Mà ca mado mà ca pamÃdo,
          na hi pamattà sugatiæ vajanti,
          tena tva¤ ¤eva tathà karissasi
          yena tvaæ sugatiæ gamissasÅti dh. d.
     Tassa sakalasarÅraæ pÅtiyà nirantararaæ phuÂaæ ahosi, sace tiracchÃnagato na bhavissa sotÃpannaphalaæ adhigamissa. Manussà taæ pÃÂihÃriyaæ disvà unnadiæsu appoÂhesuæ, sa¤jÃtasomanassà nÃnÃbharaïÃni khipiæsu, tÃni hatthissa sarÅraæ paÂicchÃdayiæsu, tato paÂÂhÃya NÃlÃgiri DhanapÃlako nÃma jÃto.


#<[page 337]>#
%<                   1. {CullahaæsajÃtaka}. (533.)                       337>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tasmiæ kho pana DhanapÃlakasamÃgame caturÃsÅtipÃïasahassÃni amataæ piviæsu S. DhanapÃlakaæ pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃpesi. Soï¬Ãya Bh-to pÃdapaæsÆni gahetvà upari muddhani Ãkiritvà paÂikuÂito paÂikkamitvà dassanÆpacÃre Âhito Dasabalaæ vanditvà nivattitvà hatthisÃlaæ pÃvisi, tato paÂÂhÃya ca danto sudanto hutvà na ki¤ci viheÂheti. S. nipannamanoratho "yehi yaæ dhanaæ khittaæ tesaæ yeva tam hotÆ" 'ti adhiÂÂhÃya "ajja mayà mahantaæ pÃÂihÃriyaæ kataæ, imasmiæ nagare piï¬Ãya caraïaæ appatirÆpan" ti titthiye madditvà bhikkhusaæghaparivuto jayappatto khattiyo viya nagarà nikkhamitvà VeÊuvanam eva gato.
NagaravÃsino bahuannapÃnakhÃdaniyaæ ÃdÃya vihÃraæ gantvà mahÃdÃnaæ pavattayiæsu. Taæ divasaæ sÃyaïhÃsamaye dhammasabhaæ pÆretvà nisinnà bhikkhÆ kathaæsamuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso Ãyasmatà Anandena T-tass' atthÃya attano JÅvitaæ pariccajantena dukkaraæ kataæ, NÃÊÃgiriæ disvà S-rà tikkhattuæ paÂibÃhiyamÃno pi nÃpagato, aho dukkarakÃrako Ãvuso thero" 'ti. S. "ùnandassa guïakathà pavattati, gantabbaæ mayà etthÃ" 'ti GandhakuÂito nikkhamitvà Ãgantvà "k. n. bh. e. k. s. ti p. i. n. ti v. na bh. i. p. p' ùnando tiracchÃnayoniyaæ nibbatto pi mam' atthÃya jÅvitaæ pariccajÅti" vatvà a. Ã.:
     A.  MahiæsakaraÂÂhe SakuÊanagare SakuÊo nÃma rÃjà dhammena r. kÃresi. Tadà nagarato avidÆre ekasmiæ nesÃdagÃmake a¤¤ataro nesÃdo pÃsehi sakuïe bandhitvà nagare vikkiïanto jÅvikaæ kappesi. Nagarato ca avidÆre ÃvaÂÂato dvÃdasayojano MÃnusiyo nÃma padumasaro ahosi pa¤cavaïïapadumasa¤channo, ta. nÃnappakÃro sakuïasaægho osari, so nesÃdo ta. aniyÃmena pÃse o¬¬eti. Tasmiæ kÃle dhataraÂÂhahaæsarÃjà channavutihaæsasahassaparivuto CittakÆÂapabbate SuvaïïaguhÃyaæ vasati, Sumukho nÃm' assa senÃpati ahosi. Ath' ekadivasam tato haæsayÆthà katipayà suvaïïahaæsà MÃnusiyasaraæ Ãgantvà pahÆtagocare tasmiæ yathÃsukhaæ caritvà sucitra-CittakÆÂaæ gantvà dhataraÂÂhassa Ãrocesuæ:


#<[page 338]>#
%<338                        XXI AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "mahÃrÃja manussapathe MÃnusiyo nÃma padumasaro sampannagocaro, ta. gocaraæ gaïhituæ gacchÃmÃ" 'ti. So "manussapatho nÃma sÃsaæko, mà vo ruccÅti" paÂikkhipitvÃpi punappuna vuccamÃno "sace tumhÃkaæ ruccati gacchÃmÃ" 'ti saparivÃro taæ saraæ agamÃsi. So ÃkÃsà otaranto pÃdaæ pÃse pavesento yeva otari, ath' assa pÃso pÃdaæ ayasatthakena bandhanto viya Ãbandhitvà gaïhi, ath' assa "chindissÃmi nan" ti Ãka¬¬hantassa paÂhamavÃre cammaæ chijji dutiyavÃre maæsaæ tatiyavÃre nahÃruæ, pÃso aÂÂhim Ãhacca aÂÂhÃsi, lohitaæ pagghari, balavavedanà pavattiæsu. So cintesi: "sac' ahaæ baddharÃvaæ ravissÃmi ¤Ãtakà me utrastà hutvà gocaraæ agaïhitvà chÃtajjhattà va palÃyantà dubbalatÃya samudde patissantÅti" so vedanaæ adhivÃsetvà ¤ÃtÅnaæ yÃvadatthaæ caritvà haæsakÅÊaæ kÅÊanakÃle mahantena saddena baddharÃvaæ ravi, taæ sutvà va te haæsà maraïabhayatajjità CitrakÆÂÃbhimukhà pakkamiæsu. Tesu pakkantesu Sumukho haæsasenÃpati "kacci nu kho idaæ bhayaæ mahÃrÃjassa uppannaæ, jÃnissÃmi nan" ti vegena pakkhanditvà purato gacchantassa haæsagaïassa antare M-aæ adisvà majjhimahaæsagaïaæ vicini, ta. pi adisvà "nissaæsayaæ tass' ev' etaæ bhayaæ uppannan" ti


#<[page 339]>#
%<                   1.  CullahaæsajÃtaka. (533.)                        339>%
nivattitvà Ãgacchanto M-aæ pÃse baddhaæ lohitamakkhitaæ dukkhÃturaæ paækapiÂÂhe nipannaæ disvà "mà bhÃyi mahÃrÃja, ahaæ mama jÅvitaæ pariccajitvà tumhe pÃsato mocessÃmÅti" vadanto otaritvà M-aæ assÃsento paækapiÂÂhe nisÅdi. Atha naæ vÅmaæsanto M. paÂhamaæ g. Ã.:

  @<Ja_XXI.1(=533).1: Sumukha anupacinantà pakkamanti vihaÇgamÃ,
                    gaccha tuvam pi, mà kaækhi, n' atthi baddhe sahÃyatà ti. || Ja_XXI:1 ||>@

     Ta. anupacinantà ti sinehena Ãlayavasena anolokento, pakkamantÅti ete channavutihaæsasahassà ¤ÃtivihaÇgamà maæ cha¬¬etvà gacchanti tvam pi gaccha mà idha ÂhÃnaæ Ãdaækhi evaæ hi pÃsena baddhe mayi sahÃyatà nÃma n' atthi na hi te ahaæ idÃni ki¤ci sahÃyakiccaæ kÃtuæ sakkhissÃmi kin te mayà nirupakÃrena papa¤caæ akatvà gacch' evà 'ti vadati.
     Tatoparaæ:

  @<Ja_XXI.1(=533).2: Gacch' evÃhaæ na và gacche na tena amaro siyaæ,
                    sukhitaæ taæ upÃsitvà dukkhitaæ taæ kathaæ jahe. || Ja_XXI:2 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).3: Maraïaæ và tayà saddhiæ jÅvitaæ và tayà vinÃ
                    tath' eva maraïaæ seyyo ya¤ce jÅve tayà vinÃ. || Ja_XXI:3 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).4: N' esa dhammo mahÃrÃja yaæ taæ evaægataæ jahe,
                    yà gati tuyhaæ sà mayhaæ ruccate vihaÇgÃdhipa. || Ja_XXI:4 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).5: Kà nu pÃsena baddhassa gati a¤¤Ã mahÃnasÃ,
                    sà kathaæ cetayÃnassa muttassa tava ruccati. || Ja_XXI:5 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).6: Kaæ và tvaæ passase atthaæ mama tuyha¤ ca pakkhima
                    ¤ÃtÅnaæ vÃvasiÂÂhÃnaæ ubhinnaæ jÅvitakkhaye. || Ja_XXI:6 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).7: Yan na ka¤canadepiccha andhena tamasà gataæ
                    tÃdise sa¤cajaæ pÃïaæ kam attham abhijotaye. || Ja_XXI:7 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).8: Kathan nu patataæ seÂÂha dhamme atthaæ na bujjhasi,
                    dhammo apacito santo atthaæ dasseti pÃïinaæ. || Ja_XXI:8 ||>@


#<[page 340]>#
%<340                        XXI AsÅtinipÃta.>%

  @<Ja_XXI.1(=533).9: So 'haæ dhammaæ apekkhÃno
                    dhammà c' atthaæ samuÂÂhitaæ
                    bhatti¤ ca tayi sampassaæ nÃvakaækhÃmi jÅvitaæ. || Ja_XXI:9 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).10: Addhà eso sataæ dhammo yo mitto mittam Ãpade
                    na-ccaje jÅvitassÃpi hetu dhammam anussaraæ. || Ja_XXI:10 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).11: Sv-Ãyaæ dhammo ca te ciïïo bhattÅ ca vidità mayi,
                    kÃmaæ karassu mayh' etaæ, gacch' evÃnumato mayÃ. || Ja_XXI:11 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).12: Api tv-evaæ gate kÃle yaæ bandhaæ ¤Ãtinaæ mayÃ
                    tayà taæ buddhisampannam assa paramasaævutaæ. || Ja_XXI:12 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).13: Icc-eva mantayantÃnaæ ariyÃnaæ ariyavuttinaæ
                    paccadissatha nesÃdo ÃturÃnaæ iv' antako. || Ja_XXI:13 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).14: Te sattum abhisamikkha dÅgharattaæ hità dijÃ
                    tuïhÅm Ãsittha ubhayo na ca sa¤cesum ÃsanÃ. || Ja_XXI:14 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).15: DhataraÂÂhe ca disvÃna samu¬¬ente tato tato
                    abhikkamatha vegena dijasattu dijÃdhipe. || Ja_XXI:15 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).16: So ca vegen' abhikkamma Ãsajja parame dije
                    paccakampittha nesÃdo baddhà iti vicintayaæ || Ja_XXI:16 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).17: Eka¤ ca baddhaæ ÃsÅnaæ abaddha¤ ca punÃparaæ
                    Ãsajja baddham ÃsÅnaæ pekkhamÃnam adÅnavaæ. || Ja_XXI:17 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).18: Tato so vimato yeva paï¬are ajjhabhÃsatha
                    pavaddhakÃye ÃsÅne dijasaæghagaïÃdhipe: || Ja_XXI:18 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).19: Yan nu pÃsena mahatà baddho na kurute desaæ --
                    atha kasmà abaddho tvaæ balÅ pakkhÅ na gacchasi. || Ja_XXI:19 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).20: Kin nu t'Ãyaæ dijo hoti, mutto baddham upÃsasi, (IV 426|10)
                    ohÃya sakuïà yanti, kiæ eko avahÅyasi. || Ja_XXI:20 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).21: RÃjà me so dijÃmitta sakhà pÃïasamo ca me,
                    n' eva naæ vijahissÃmi yÃva kÃlassa pariyÃyaæ. || Ja_XXI:21 ||>@


#<[page 341]>#
%<                   1.  CullahaæsajÃtaka. (533.)                       341>%

  @<Ja_XXI.1(=533).22: Kathaæ panÃyaæ vihago nÃddasa pÃsam o¬¬itaæ,
                    padaæ h' etaæ mahantÃnaæ, bodhum arahanti Ãpadaæ. || Ja_XXI:22 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).23: Yadà parÃbhavo hoti poso jÅvitasaækhaye (IV 425|27)
                    atha jÃla¤ ca pÃsa¤ ca ÃsajjÃpi na bujjhati. || Ja_XXI:23 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).24: Api tv-eva mahÃpu¤¤a pÃsà bahuvidhà tatÃ
                    gÆÊham Ãsajja bajjhanti ath' evaæ jÅvitakkhaye ti. || Ja_XXI:24 ||>@

     ImÃsaæ gÃthÃnaæ sambandho PÃÊivasen' eva veditabbo; ta. gacchevà 'ti mahÃrÃja ahaæ ito gaccheyyaæ và na và nÃhaæ tena gamanena và agamanena và amaro siyaæ, ahaæ ito gato pi agato pi maraïato amutto va, ito pubbe pana sukhitaæ taæ upÃsitvà idÃni dukkhitaæ kathaæ jaheyyan ti vadati, maraïaæ và ti mamaæ hi Ãgacchantassa và tayà saddhiæ maraïaæ bhaveyya gacchantassa và tayà vinà jÅvitaæ, tesu dvÅsu yaæ tayà saddhiæ maraïaæ tad eva me varaæ yaæ pana tayà vinà jÅveyyaæ na me taæ varan ti a., ruccate ti yà va tava gati nipphatti sà va mayhaæ ruccati, sà kathan ti samma Sumukha mama tÃva daÊhena vÃlapÃsena baddhassa parahatthagatassa sa gati ruccatu tava pana cetayÃnassa sacetanassa pa¤¤Ãvato muttassa kathaæ ruccati, pakkhimà 'ti pakkhasampanna, ubhinnan ti amhÃkaæ dvinnaæ jÅvitakkhaye sati tvaæ mama và tava và avasiÂÂha¤ÃtÅnaæ và kam atthaæ passasi, yaæ nà 'ti ettha nakÃro upamÃne, ka¤canadepicchà 'ti ka¤canadvepiccha, ayam eva và pÃÂho ka¤canasadisaubhayapakkhà 'ti a., tamasà ti tamasi, gatan ti kataæ, ayam eva và pÃÂho, purimassa nakÃrassa iminà sambandho, na katan ti kataæ viyà 'ti a., i. v. h.:
tayi pÃïaæ cajante pi acajante pi mama jÅvitassa abhÃvà yaæ tava pÃïasa¤cajanam taæ andhena tamasi katam viya ki¤cid evarÆpakammaæ apaccakkhaguïaæ, tÃdise tava apaccakkhaguïe pÃïasa¤cajane tvaæ pÃïaæ sa¤cajanto kaæ atthaæ joteyyÃsÅti, dhammo apacito santo ti kin nu dhammo pÆjito mÃnito samÃno, atthaæ dassetÅti vuddhiæ dasseti, apekkhÃno ti apekkhanto, dhammà catthan ti dhammato ca atthaæ samuÂÂhitaæ passanto,


#<[page 342]>#
%<342                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  bhattin ti sinehaæ, sataæ dhammo ti paï¬itÃnaæ sabhÃvo, yo mitto ti yo mitto ÃpadÃsu mittaæ na caje, tassa acajantassa esa sabhÃvo nÃma addhà sataæ dhammo vidito pÃkaÂo jÃto, kÃmaæ karassÆ 'ti etaæ kÃmaæ mayà icchitaæ mama karassu, api tvevaæ gate kÃle ti api tu evaæ gate kÃle mayi imasmiæ ÂhÃne pÃsena baddho, paramasaævutan ti paramaparipuïïaæ, icceva mantayantÃnan ti gaccha na gacchÃmÅti evaæ kathentÃnaæ, ariyÃnan ti ÃcÃrÃriyÃnaæ, paccadissathà 'ti kÃsÃvÃni vÃsetvà rattamÃle pilandhitvà muggaraæ ÃdÃya gacchanto va adissatha. ÃturÃnan ti gilÃnÃnaæ maccu viya, abhisamikkhà 'ti bhikkhave ti ubho pi sattuæ Ãyantaæ passitvÃ, hità ti dÅgharattaæ a¤¤ama¤¤assa hità muducittÃ, na ca sa¤cesu Ãsanà ti Ãsanato na caliæsu yathà nisinnà va ahesuæ, Sumukho pana ayaæ nesÃdo Ãgantvà paharanto maæ paÂhamaæ paharatÆ 'ti cintetvà M-aæ pacchato katvà nisÅdi, dhataraÂÂhe ti haæse, samu¬¬ente ti maraïabhayena ito c' ito ca uppatante disvÃ, Ãsajjà 'ti itare dve jane upagantvÃ, paccakampitthà 'ti baddhà na baddhà ti cintento upadhÃrento akampittha, vegaæ hÃpetvà saïikaæ agamÃsi, Ãsajja baddhan ti nibaddhaæ M-aæ upagantvà nisinnaæ Sumukhaæ, ÃdÅnavan ti ÃdÅnavam eva hutvà M-aæ olokentaæ disvÃ, vimato 'ti kin nu kho abaddho baddhassa santike nisinno kÃranaæ pucchissÃmÅti vimatijÃto hutvà ti a., paï¬are ti haæse athavà parisuddhe nimmale sampahaÂÂhe ka¤canavaïïe ti a., pavaddhakÃye ti va¬¬hitakÃye mahÃsarÅre, yannÆ 'ti yan tÃva eso mahÃpÃse baddho pi na kurute disan ti palÃyanatthÃya ekaæ disaæ na vajati taæ yuttan ti adhippÃyo, balÅti balasampanno hutvÃpi, pakkhÅti taæ Ãlapati, ohÃyà 'ti cha¬¬etvÃ, yantÅti sesasakuïà gacchanti, avahÅyasÅti ohiyyasi, dijÃmittà 'ti dijÃnaæ amittà yÃva kÃlassa pariyÃyan ti yÃva maraïassa vÃro Ãgacchati, kathaæ panÃyan ti tvaæ rÃjà me so ti vadasi rÃjÃno ca nÃma paï¬ità honti, iti paï¬ito samÃno kena kÃraïena o¬¬itaæ pÃsaæ na addasa, padaæ hetan ti yasamahattaæ và ¤Ãnamahattaæ và pattÃnaæ attano Ãpadabujjhanaæ nÃma padaæ kÃraïaæ, tasmà te Ãpadaæ bodhuæ arahanti, parÃbhavo ti ava¬¬hi, ÃsajjÃpÅti upagantvÃpi na bujjhati, tatà ti vitatà o¬¬itÃ, gÆÊhamÃsajjà 'ti tesu pÃsesu yo gÆÊho paÂicchanno pÃso taæ Ãsajja bajjhanti, athevan ti atha evaæ jÅvitakkhaye bajjhant' evà 'ti a.
     Iti so taæ kathÃsallÃpena muduhadayaæ katvà M-assa jÅvitaæ yÃcanto:


#<[page 343]>#
%<                   1.  CullahaæsajÃtaka. (533.)                          343>%

  @<Ja_XXI.1(=533).25: Api n' Ãyaæ tayà saddhiæ sambhÃsassa sukhudrayo,
                    api no anuma¤¤asi, api no jÅvitaæ dade ti g. Ã. || Ja_XXI:25 ||>@

     Ta. api nÃyan ti api nu ayaæ, sukhudrayo ti sukhaphalo, anuma¤¤asÅti CittakÆÂaæ gantvà ¤Ãtake passituæ api no anujÃneyyÃsi, jÅvitaæ dade ti api no imÃya kathÃya uppannavissÃso na mÃreyyÃsÅti.
     So tassa madhurakathÃya bajjhitvÃ

  @<Ja_XXI.1(=533).26: Na c' eva me tvaæ baddho si, na pi icchÃmi te vadhaæ,
                    kÃmaæ khippam ito gantvà jÅva tvaæ anigho ciran ti g. Ã. || Ja_XXI:26 ||>@

     Tato Sumukho catasso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXI.1(=533).27: N' evÃham etaæ icchÃmi a¤¤atr' etassa jÅvitÃ,
                    sace ekena tuÂÂho si mu¤c' etaæ ma¤ ca bhakkhaya. || Ja_XXI:27 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).28: ùrohapariïÃhena tuly' asmà vayasà ubho,
                    na te lÃbhena jÅn' atthi, etena niminà tuvaæ. || Ja_XXI:28 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).29: Tad iægha samavekkhassu, hotu giddhi tavÃsmasu,
                    maæ pubbe bandha pÃsena pacchà mu¤ca dijÃdhipaæ. || Ja_XXI:29 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).30: TÃvad eva ca te lÃbho katassà yÃcanÃya ca
                    mettÅ ca dhataraÂÂhehi yÃvajÅvÃya te siyà ti. || Ja_XXI:30 ||>@

     Ta. etan ti yaæ a¤¤atra etassa jÅvità mama jÅvitaæ etaæ ahaæ n' icchÃmi, tulyasmà ti samÃnà homa, niminà tuvan ti parivattehi tvaæ, tavÃsmasÆ ti tava amhesu giddhi hotu, kin te etena, mayi lobham uppÃdehÅti vadati, tÃvadevà 'ti tattako yeva, yÃcanÃya cà 'ti yà mama yÃcanà sà katà assà 'ti a.
     Iti so tÃya dhammadesanÃya tele pakkhittakappÃsapicu viya mudukatahadayo M-aæ tassa dÃsaæ katvà dadanto Ãha:

  @<Ja_XXI.1(=533).31: Passantu no mahÃsaæghà tayà muttam ito gataæ
                    mittÃmaccà ca bhaccà ca puttadÃrà ca bandhavÃ. || Ja_XXI:31 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).32: Na ca te tÃdisà mittà bahunnaæ idha vijjati
                    yathà tvaæ dhataraÂÂhassa pÃïasÃdhÃraïo sakhÃ. || Ja_XXI:32 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).33: So te sahÃyaæ mu¤cÃmi, hotu rÃjà tavÃnugo,
                    kÃmaæ khippam ito gantvà ¤Ãtimajjhe virocathà 'ti. || Ja_XXI:33 ||>@


#<[page 344]>#
%<344                       XXI. AsÅtinipÃta.>%
     Ta. no ti nipÃtamattaæ, tayà muttan ti imaæ hi tvaæ ¤eva mu¤casi nÃma tasmà imaæ tayà muttaæ ito CitrakÆÂapabbata-gataæ mahantà ¤Ãtisaæghà ca ete ca mittÃdayo passantu ettha, bandhavà ti ekalohitasambandhÃ, vijjatÅti vijjanti, pÃïasÃdhÃraïo ti sÃdhÃraïapÃïo avibhattajÅvito, yathà tvaæ etassa sakhà etÃdisà a¤¤esaæ bahunnaæ mittà nÃma na vijjanti, tavÃnugo ti etaæ dukkhitaæ ÃdÃya purato gacchantassa tava ayaæ anugo hotu.
     Evaæ vatvà pana nesÃdaputto pemacittena M-aæ upasaækamitvà bandhanaæ chinditvà ÃliÇgitvà sarato nikkhÃpetvà saratÅre taruïadabbapiÂÂhe nisÅdÃpetvà pÃde baddhapÃsaæ muducittena saïikaæ mocetvà dÆre khipitvà M-e balavasinehaæ paccupaÂÂhÃpetvà mettacittena udakaæ ÃdÃya lohitaæ dhovitvà punappuna parimajji, tassa mettacittÃnubhÃvena B-assa pÃde sirà sirÃhi maæsaæ maæsena cammaæ cammena ghaÂÂitaæ, tÃvad eva pÃdo saærÆÊho sa¤jÃtachavi sa¤jÃtalomo ahosi, abaddhapÃdena nibbiseso B. sukhito pakatibhÃven' eva nisÅdi.
Atha Sumukho attÃnaæ nissÃya M-assa sukhitabhÃvaæ disvà jÃtasomanasso nesÃdassa thutim akÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.1(=533).34: So patÅto pamuttena bhattunà bhattugÃravo
                    ajjhabhÃsatha vakkaÇgo vÃcaæ kaïïasukhaæ bhaïaæ: || Ja_XXI:34 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).35: Evaæ luddaka nandassu saha sabbehi ¤Ãtibhi
                    yathÃham ajja nandÃmi muttaæ disvà dijÃdhipan ti. || Ja_XXI:35 ||>@

     Tattha vakkaÇgo ti vaækagÅvo.
     Evaæ luddakà 'ti imaæ thutiæ katvà Sumukho B-aæ Ã.:
"mahÃrÃja, iminà amhÃkaæ mahÃupakÃro kato, ayaæ hi amhÃkaæ vacanaæ akatvà kÅÊÃhaæse no katvà issarÃnaæ dento bahuæ dhanaæ labheyya, mÃretvà maæsaæ vikkiïanto pi labhetha, attano pana jÅvitaæ anoloketvà amhÃkaæ vacanaæ kari,


#<[page 345]>#
%<                   1.  CullahaæsajÃtaka. (533.)                       345>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  imaæ ra¤¤o santikaæ netvà sukhajÅvikaæ karomÃ" 'ti.
M. sampaÂicchi. Sumukho attano bhÃsÃya M-ena saddhiæ kathento puna manussabhÃsÃya luddaputtaæ Ãmantetvà "samma tvaæ kimatthaæ pÃse o¬¬esÅti" pucchitvà "dhanatthan" ti vutte "evaæ sante tuvaæ amhe ÃdÃya nagaraæ pavisitvà ra¤¤o dassehi, bahuæ te dhanaæ dÃpessÃmÅti" Ã.

  @<Ja_XXI.1(=533).36: Ehi taæ anusikkhÃmi yathà tvam api lacchase
                    lÃbhaæ yathÃyaæ dhataraÂÂho pÃpaæ ki¤ci na dakkhati. || Ja_XXI:36 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).37: Khippam antepuraæ netvà ra¤¤o dassehi no ubho
                    abaddhe pakatibhÆte kÃce ubhayato Âhite || Ja_XXI:37 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).38: DhataraÂÂhà mahÃrÃja haæsÃdhipatino ime,
                    ayaæ hi rÃjà haæsÃnaæ, ayaæ senÃpatÅtaro. || Ja_XXI:38 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).39: Asaæsayaæ imaæ disvà haæsarÃjaæ narÃdhipo
                    patÅto sumano vitto bahuæ dassati te dhanan ti. || Ja_XXI:39 ||>@

     Ta. anusikkhÃmÅti anusÃsÃmi, pÃpan ti lÃmakaæ, ra¤¤o dassehi no ti amhe ubho pi ra¤¤o dassehi, B-assa pa¤hapabhÃvadassanatthaæ attano mittadhammassa ÃvibhÃvanatthaæ luddassa dhanalÃbhatthaæ ra¤¤o sÅle patiÂÂhÃpanatthaæ cà 'ti catÆhi kÃraïehi evaæ Ã., dhataraÂÂhà ti netvà ca pana ra¤¤o evaæ ÃcikkheyyÃsi: mahÃrÃja ime dhataraÂÂhakule jÃtà dve haæsÃdhipatino, etesu ayaæ rÃjà itaro senÃpatÅti, iti naæ sikkhÃpesi, patÅto ti ÃdÅni tÅïi pi tuÂÂhÃkÃravevacanÃn' eva
     Evaæ vutte luddo "sÃmi, mà vo rÃjadassanaæ ruccatu, rÃjÃno nÃma calacittÃ, keÊihaæse và vo kareyyuæ mÃrapeyyuæ vÃ" ti vatvà "samma mà bhÃyi, ahaæ tÃdisaæ kakkhalaæ luddaæ lohitapÃïiæ dhammakathÃya mudukaæ katvà mama pÃdesu pÃtesiæ, rÃjÃno nÃma pu¤¤avantà ca pa¤¤avantà ca subhÃsitadubbhÃsita¤¤Æ ca. khippaæ amhe ra¤¤o dassehÅti" vutte "tena hi mà mayhaæ kujjhittha, ahaæ Ãvuso tumhÃkaæ ruciyà nemÅti"


#<[page 346]>#
%<346                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ubho pi kÃcaæ Ãropetvà rÃjakulaæ gantvà ra¤¤o dassetvà ra¤¤Ã puÂÂho yathÃbhÆtaæ Ãrocesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.1(=533).40: Tassa taæ vacanaæ sutvà kammanà upapÃdayi,
                    khippam antepuraæ gantvà ra¤¤o haæse adassayi
                    abaddhe pakatibhÆte kÃce ubhayato Âhite. || Ja_XXI:40 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).41: DhataraÂÂhà mahÃrÃja haæsÃdhipatino ime,
                    ayaæ hi rÃjà haæsÃnaæ, ayaæ senÃpatÅtaro || Ja_XXI:41 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).42: Kathaæ pan' ime vihagà tava hatthattham ÃgatÃ,
                    kathaæ luddo mahantÃnaæ issare-m-idha-m-ajjhagÃ. || Ja_XXI:42 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).43: Vihità sant' ime pÃsà pallalesu janÃdhipa
                    yaæ yadà yatanaæ ma¤¤e dijÃnaæ pÃïarodhanaæ. || Ja_XXI:43 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).44: TÃdisaæ pÃsam Ãsajja haæsarÃjà abajjhatha,
                    taæ abaddho upÃsÅno mamÃyaæ ajjhabhÃsatha: || Ja_XXI:44 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).45: Sudukkaraæ anariyehi dahate bhÃvam uttamaæ
                    bhattur atthe parakkanto dhamme yutto vihaÇgamo. || Ja_XXI:45 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).46: Attan' Ãyaæ cajitvÃna jÅvitaæ jÅvitÃraho
                    anutthunanto ÃsÅno bhattu yÃcittha jÅvitaæ. || Ja_XXI:46 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).47: Tassa taæ. vacanaæ sutvà pasÃdam aham ajjhagaæ.
                    tato taæ pÃmu¤ciæ pÃsà anu¤¤Ãsiæ sukhena ca. || Ja_XXI:47 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).48: So patÅto pamuttena bhattunà bhattugÃravo
                    ajjhabhÃsatha vakkaÇgo vÃcaæ kaïïasukkhaæ bhaïaæ. || Ja_XXI:48 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).49: Evaæ luddaka nandassu saha sabbehi ¤Ãtibhi
                    yathÃham ajja nandÃmi muttaæ disvà dijÃdhipaæ. || Ja_XXI:49 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).50: Ehi taæ anusikkhÃmi yathà tvam api lacchase
                    lÃbhaæ yathÃyaæ dhataraÂÂho pÃpaæ ki¤ci na dakkhati. || Ja_XXI:50 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).51: Khippam antepuraæ gantvà ra¤¤o dassehi no ubho
                    abaddhe pakatibhÆte kÃce ubhayato Âhite. || Ja_XXI:51 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).52: DhataraÂÂhà mahÃrÃja haæsÃdhipatino ime,
                    ayaæ hi rÃjà {haæsÃnaæ}, ayaæ senÃpatÅtaro. || Ja_XXI:52 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).53: Asaæsayaæ imaæ disvà haæsarÃjaæ narÃdhipo
                    patÅto sumano vitto bahuæ dassati te dhanaæ. || Ja_XXI:53 ||>@


#<[page 347]>#
%<                   1.  CullahaæsajÃtaka. (533.)                       347>%

  @<Ja_XXI.1(=533).54: Evam etassa vacanà ÃnÅtà 'me ubho mayÃ,
                    etth' eva hi ime assu ubho anumatà mayÃ. || Ja_XXI:54 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).55: So 'yaæ evaægato pakkhÅ dijo paramadhammiko.
                    mÃdisassa hi luddassa janayeyyÃtha maddavaæ. || Ja_XXI:55 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).56: UpÃyanaæ hi te deva nä¤aæ passÃmi edisaæ
                    sabbasÃkuïikagÃme, taæ passa manujÃdhipà 'ti. || Ja_XXI:56 ||>@

     Ta. kammanà upapÃdayÅti yaæ so avaca taæ karonto kÃyakammena sampÃdesi, gantvà ti haæsarÃjena nisinnakÃcakoÂiæ uccataraæ senÃpatinà nisinnakoÂiæ thokaæ nÅcaæ katvà ubho pi ukkhipitvà haæsarÃjà ca senÃpati ca rÃjÃnaæ passituæ gacchanti ussaratha ussarathà 'ti janaæ ussÃrento evarÆpà sobhaggappattà suvaïïavaïïahaæsarÃjÃno na diÂÂhapubbà ti manussesu pasaæsantesu khippam antepuraæ gantvÃ, adassayÅti haæsarÃjÃno tumhe daÂÂhum Ãgatà ti ra¤¤o ÃrocÃpetvà tena tuÂÂhacittena ÃgacchantÆ 'ti pakkosÃpite atiharitvà dassayi, hatthatthan ti hatthe atthaæ pattan ti vuttaæ hoti, mahantÃnan ti yasamahantaæ pattÃnaæ suvaïïavaïïÃnaæ dhataraÂÂhahaæsÃnaæ issare sÃmino kathaæ tvaæ luddo hutvà adhigato ti pucchati, isseramidhamajjhagatà ti pi pÃÂho, etesaæ issariyaæ tvaæ kathaæ ajjhagà ti a., vihità ti yojitÃ, yaæ yadà yatanaæ ma¤¤e ti mahÃrÃja yaæ yaæ samosaraïaÂÂhÃnaæ dijÃnaæ pÃïarodhanaæ jÅvitakkhayakaraæ ma¤¤Ãmi ta. ta. mayà pallalesu pÃsà vihitÃ, tÃdisan ti mÃnusiyà sare tathÃvidhaæ pÃïarodhanaæ mayà vihitaæ pÃsaæ, tan ti taæ etaæ ta.
baddhaæ, upÃsÅno ti attano jÅvitaæ agaïetvà upagantvà nisinno, mamÃyan ti maæ ayaæ senÃpati abhÃsathÃ, mayà saddhiæ kathesi, sudukkaran ti tasmiæ khaïe esa amhÃdisehi anariyehi sudukkaraæ akÃsi, kiæ tan ti dahate bhÃvamuttaman ti attano uttamam ajjhÃsayaæ dahati vidahi pakÃsayi, attanÃyan ti attano ayaæ, anutthunanto ti bhattu guïe vaïïento tassa jÅvitaæ maæ yÃci, tassà 'ti tassa tathà yÃcantassa, sukhena cà 'ti yathÃsukhaæ CitrakÆÂaæ gantvà ¤Ãtisaæghaæ passathà 'ti ca anujÃniæ, etthevà 'ti mayà pana ime dve ettha MÃnusiyaæ sare yeva CittakÆÂagamanÃya anumatà ahesuæ, evaægato ti sattuhatthagato, janayeyyÃtha maddavan ti attani mettacittaæ janesi, upÃyanan ti païïÃkÃraæ sabbasÃkuïikagÃme ti sabbasmim pi sÃkuïikagÃme ahaæ a¤¤aæ tava evarÆpaæ kenaci sÃkuïikena Ãbhatapubbaæ upÃyanaæ na passÃmi,


#<[page 348]>#
%<348                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  taæ passà 'ti taæ mayà Ãbhataæ upÃyanaæ passa manujÃdhipà 'ti.
     Evaæ so Âhitako va Sumukhassa guïe kathesi. Tato rÃjà haæsara¤¤o mahÃrahaæ Ãsanam Sumukhassa ca suvaïïabhaddapÅÂhakaæ dÃpetvà tesaæ ta. nisinnÃnaæ suvaïïabhÃjanehi lÃjamadhuphÃïitÃdÅni dÃpetvà niÂÂhite pana bhojanakicce a¤jalim paggayha M-aæ dhammakathaæ yÃcitvà suvaïïapÅÂhe nisÅdi. So tena yÃcito paÂisanthÃraæ tÃva akÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.1(=533).57: Disvà nisinnaæ rÃjÃnaæ pÅÂhe sovaïïaye subhe
                    ajjhabhÃsatha vakkaÇgo vÃcaæ kaïïasukhaæ bhaïaæ: || Ja_XXI:57 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).58: Kacci nu bhoto kusalaæ, kacci bhoto anÃmayaæ,
                    kacci raÂÂham idaæ phÅtaæ dhammena-m-anusissati. || Ja_XXI:58 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).59: Kusala¤ c' eva me haæsa, atho haæsa anÃmayaæ,
                    atho raÂÂham idaæ phÅtaæ dhammena-m-anusissati. || Ja_XXI:59 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).60: Kacci bhoto amaccesu doso koci na vijjati,
                    kaccin nu te tav' atthesu nÃvakaækhanti jÅvitaæ. || Ja_XXI:60 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).61: Atho pi me amaccesu doso koci na vijjati,
                    atho p' ime mam' atthesu nÃvakaækhanti jÅvitaæ. || Ja_XXI:61 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).62: Kacci te sÃdisÅ bhariyà assavà piyabhÃïinÅ
                    puttarÆpayasÆpetà tava-cchandavasÃnugÃ. || Ja_XXI:62 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).63: Atho pi me sÃdisÅ bhariyà assavà piyabhÃïinÅ
                    puttarÆpayasÆpetà mama-cchandavasÃnugà ti. || Ja_XXI:63 ||>@

     Ta. rÃjÃnan ti SakuÊarÃjÃnaæ vakkaÇgo ti haæsarÃjÃ, dhammenamanusissatÅti dhammena anusissati, doso ti aparÃdho, tavatthesÆ 'ti uppannesu tava yuddhÃdÅsu atthesu, nÃvakaækhantÅti uraæ datvà pariccajantà kacci attano jÅvitaæ na patthenti jÅvitaæ cajitvà tav' ev' atthaæ karonti, sÃdisÅti samajÃtikÃ, assavà ti vacanaæ sampaÂicchikÃ, puttarÆpayasÆpetà ti puttehi ca rÆpena ca yasena ca upetÃ,


#<[page 349]>#
%<                   1.  CullahaæsajÃtaka. (533.)                      349>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tavacchandavasÃnugà ti kacci tav' ev' ajjhÃsayaæ tava vasaæ anuvattati na attano cittavasenÃvattatÅti pucchati.
     Evaæ B-ena paÂisanthÃre kate puna rÃjà tena saddhiæ kathento Ã.:

  @<Ja_XXI.1(=533).64: Bhavan tu kacci nu mahÃsattuhatthatthataæ gato
                    dukkham Ãpajji vipulaæ tasmiæ paÂhamamÃpade. || Ja_XXI:64 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).65: Kacci yan n' ÃpatitvÃna daï¬ena samapothayi,
                    evam etesaæ jammÃnaæ pÃkatikaæ bhavati tÃvade. || Ja_XXI:65 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).66: Khemam Ãsi mahÃrÃja evam Ãpadi saæsati
                    na cÃyaæ ki¤ci-r-asmÃsu sattÆ va samapajjatha. || Ja_XXI:66 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).67: Paccakampittha nesÃdo, pubbe va ajjhabhÃsatha,
                    tadÃyaæ Sumukho yeva paï¬ito paccabhÃsatha. || Ja_XXI:67 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).68: Tassa taæ vacanaæ sutvà pasÃdam ayam ajjhagÃ,
                    tato maæ pÃmu¤ci pÃsà anu¤¤Ãsi sukhena ca. || Ja_XXI:68 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).69: Idam pi Sumukhen' eva etadatthÃya cintitaæ
                    bhoto sakÃse Ãgamanaæ etassa dhanaæ icchatà || Ja_XXI:69 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).70: SvÃgata¤ c' ev' idaæ bhavataæ patÅto c' asmi dassanÃ,
                    eso api bahuæ vittaæ labhataæ yÃvat' icchÅti. || Ja_XXI:70 ||>@

     Ta mahÃsattuhatthatthataæ gato ti mahantassa sattuno hatthatthataæ gato, ÃpatitvÃnà 'ti upadhÃvitvÃ, pÃkatikan ti pakatikaæ, ayam eva và pÃÂho, i. v. h. etesaæ hi jammÃnaæ tÃvad eva evaæ pakatikaæ hoti sakuïe daï¬ena pothetvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà va dhanaæ labhantÅti, ki¤cirasmÃsÆ 'ti ki¤ci amhesu, sattu và 'ti sattu viya, paccakampitthà 'ti mahÃrÃja esa amhe disvà baddhà ti sa¤¤Ãya thokaæ osakkittha, pubbe và 'ti ayam eva paÂhamaæ ajjhabhÃsi, tadà ti tasmiæ kÃle, etadatthÃyà 'ti etassa nesÃdaputtassa atthÃya cintitaæ, dhanamicchatà ti etassa dhanaæ icchantena tena tava santikaæ amhÃkaæ Ãgamanaæ cintitaæ,


#<[page 350]>#
%<350                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  svÃgataæ cevidan ti mà bhonto cintayantu bhavataæ idaæ idhÃgamanaæ svÃgatam eva, labhatan ti labhatu.
     Eva¤ ca pana vatvà rÃjà a¤¤ataraæ amaccaæ oloketvà "kiæ karomi devÃ" 'ti vutte "imaæ nesÃdaæ kappitakesamassuæ nahÃtÃnulittaæ sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ kÃretvà ÃnehÅti" vatvà tena tathà katvà ÃnÅtassa tassa saævacchare satasahassuÂÂhÃnakaæ gÃmaæ dve vÅthiyo gahetvà Âhitaæ gehaæ rathavaraæ a¤¤a¤ ca bahuæ hira¤¤asuvaïïaæ adÃsi.
     Tam atthaæ Ãvikaronto SatthÃ:

  @<Ja_XXI.1(=533).71: Santappayitvà nesÃdaæ bhogehi manujÃdhipo
                    ajjhabhÃsatha vakkaÇgaæ vÃcaæ kaïïasukhaæ bhaïan ti g. Ã. || Ja_XXI:71 ||>@

     Atha M. ra¤¤o dh. d. So dhammakathaæ sutvà tuÂÂhahadayo "dhammakathikassa sakkÃraæ karissÃmÅti" setacchattaæ datvà r. paÂicchÃpento Ã.:

  @<Ja_XXI.1(=533).72: Yaæ khalu dhammam ÃdhÅnaæ vaso vattati ki¤canaæ
                    sabb' atth' issariyaæ bhavataæ pasÃsatha yad icchatha. || Ja_XXI:72 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).73: DÃnatthaæ upabhotthuæ và yaæ c' a¤¤aæ upakappati
                    etaæ dadÃmi vo vittaæ issaraæ issajÃmi vo ti Ãha. || Ja_XXI:73 ||>@

     Ta. vaso vattatÅti yattha ca mama vaso vattati, ki¤canan ti appamattakam pi, sabbatthissariyan ti sabbaæ bhavataæ yeva issariyaæ atthu, yaæ ca¤¤amupakappatÅti pu¤¤akammatÃya dÃnatthaæ và chattaæ ussÃpetvà r. eva upabhottuæ và yaæ và a¤¤aæ tumhÃkaæ ruccati taæ karotha, etaæ dadÃmi vo vittaæ, saddhiæ setacchattena mama santakaissariyaæ vissajjÃmÅti.
     Atha M. ra¤¤Ã dinnaæ setacchattaæ puna tass' eva adÃsi. RÃjÃpi cintesi: "haæsara¤¤Ã tÃva me dhammakathà sutÃ, luddaputtena pana ayaæ Sumukho madhurakatho ti ativiya vaïïito,


#<[page 351]>#
%<                   1.  CullahaæsajÃtaka. (533.)                       351>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  imassÃpi dhammakathaæ sossÃmÅti" so tena saddhiæ sallapanto anantaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XXI.1(=533).74: Yathà ca my-Ãyaæ Sumukho ajjhabhÃseyya paï¬ito
                    kÃmasà buddhisampanno tam my-Ãssa paramappiyan ti. || Ja_XXI:74 ||>@

     Ta. yathà ti yadi i. v. h.: yadi ca me ayaæ Sumukho paï¬ito buddhisampanno kÃmasà attano ruciyà ajjhabbÃseyya tam me paramappiyaæ assà 'ti.
     Tato Sumukho Ãha:

  @<Ja_XXI.1(=533).75: Ahaæ khalu mahÃrÃja nÃgarÃjÃ-r-iv' antaraæ
                    pativattuæ na sakkomi, na me so vinayo siyÃ. || Ja_XXI:75 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).76: AmhÃkam eva yo seÂÂho tva¤ ca uttamasattavo
                    bhÆmipÃlo manussindo pÆjà bahÆhi hetubhi. || Ja_XXI:76 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).77: Tesaæ ubhinnaæ bhaïataæ vattamÃne vinicchaye
                    nÃntaraæ pativattabbaæ pessena manujÃdhipà 'ti. || Ja_XXI:77 ||>@

     Ta nÃgarÃjÃrivantaran ti selÃyabbhantaraæ paviÂÂho nÃgarÃjà viya, pativattun ti tumhÃkaæ dvinnaæ antare vattuæ na sakkomi, na meso ti sace vadeyyaæ na me so vinayo bhaveyya, amhÃka¤ cevà 'ti channavutiyà haæsasahassÃnaæ, uttamo sattavà ti uttamasatto, pÆjà ti ubho tumhe mayhaæ bahÆhi kÃraïehi pÆjÃrahà c' eva pasaæsÃrahà ca. pessenà 'ti pessavacanakarena sevakena.
     RÃjà tassa vacanaæ sutvà tuÂÂhahadayo jÃto, nesÃdaputto vaïïesi "a¤¤ena tumhÃdisena madhuradhammakathikena nÃma na bhavitabban" ti vatvà Ã.:

  @<Ja_XXI.1(=533).78: Dhammena kira nesÃdo: paï¬ito aï¬ajo iti,
                    na h' eva akatattassa nayo etÃdiso siyà ti. || Ja_XXI:78 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).79: Evaæ aggapakatimà evaæ uttamasattavo
                    yÃvat' atthi mayà diÂÂhà nä¤aæ passÃmi edisaæ || Ja_XXI:79 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).80: TuÂÂho 'smi vo pakatiyà vÃkyena madhurena ca,
                    eso cÃpi mama chando: ciraæ passeyya vo ubho ti. || Ja_XXI:80 ||>@


#<[page 352]>#
%<352                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
     Ta dhammenà 'ti sabhÃvena kÃraïena, akatattassà 'ti asampÃditaattabhÃvassa mittadubbhissa, nayo ti pa¤¤Ã, aggapakatimà ti aggasabhÃvo, uttamattavo ti uttamasatto, yÃvatatthÅti yavatà mayà diÂÂhà nÃma atthi, nä¤an ti tasmiæ mayà diÂÂhatthÃne a¤¤aæ evarÆpaæ na passÃmi, tuÂÂho smi vo pakatiyà ti samma haæsarÃja ahaæ pakatiyà paÂhamam eva tumhÃkaæ dassanena tuÂÂho, vÃkyenà 'ti idÃni vo madhuravacanena tuÂÂho smi, ciraæ passeyya vo ti icc-eva vasÃpetvà muhuttam pi avippavasanto ciraæ tumhe passeyyan ti esa me chando ti vadati.
     Tato M. rÃjÃnaæ pasaæsanto Ãha:

  @<Ja_XXI.1(=533).81: Yaæ ki¤ci parame mitte katar asmÃsu taæ tayÃ,
                    pattà nissaæsayaæ ty-Ãmhà bhattir asmÃsu yà tava. || Ja_XXI:81 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).82: Adu¤ ca nÆna sumahà ¤Ãtisaæghassa-m-antaraæ,
                    adassanena amhÃkaæ dukkhaæ bahÆsu pakkhisu. || Ja_XXI:82 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).83: Tesaæ sokavighÃtÃya tayà anumatà mayaæ
                    taæ padakkhiïato katvà ¤ÃtÅ passem' arindama. || Ja_XXI:83 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).84: AddhÃhaæ vipulaæ pÅtiæ bhavataæ vindÃmi dassanÃ,
                    eso cÃpi mahà attho ¤ÃtivissÃsanà siyà ti. || Ja_XXI:84 ||>@

     Ta. {katarasmÃsÆ} 'ti kataæ amhesu, pattà nissaæsayaæ tyamhà ti mayaæ nissaæsayena tayà pattà yeva. bhattirasmÃsu yà tavà 'ti yà tava amhesu bhatti tÃya bhattiyà mayaæ tayà asaæsayena pattà yeva, na ca vippayuttà vippavutthÃpi sahavÃsino yeva nÃma mayan ti dÅpeti, adu¤ ca nÆna sumahà ti eta¤ ca ekaæsen eva sumahantaæ, ¤Ãtisaæghassamantaran ti amhehi dvÅhi janehi rahitassa mama ¤Ãtisaæghassa antaraæ chiddaæ, asmÃkan ti amhÃkaæ dvinnaæ adassanena bahÆsu pakkhisu dukkhaæ uppannaæ, passemarindamà 'ti passeyyÃma arindama, bhavatan ti bhoto dassanena, eso cÃpi mahà attho ti yà esà ¤ÃtisaæghasaækhÃtà ¤ÃtivissÃsanà siyà eso cÃpi mahanto attho.
     Evaæ vutte rÃjà tesaæ gamanaæ anujÃni. M. pi ra¤¤o pa¤cavidhe dussÅle ÃdÅnavaæ sÅle ca Ãnisaæsaæ kathetvà "imaæ sÅlaæ rakkha, dhammena r. kÃrehi, catÆhi saægahavatthÆhi janaæ saægaïhÃ" ti ovaditvà CittakÆÂaæ agamÃsi.


#<[page 353]>#
%<                   1.  CullahaæsajÃtaka. (533.)                     353>%
     Taæ atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.1(=533).85: Idaæ vatvà dhataraÂÂho haæsarÃjà narÃdhipaæ
                    uttamajavamattÃya ¤Ãtisaægham upÃgamuæ. || Ja_XXI:85 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).86: Te aroge anuppatte disvÃna parame dije
                    kekà ti-m-akaruæ haæsÃ, puthusaddo ajÃyatha. || Ja_XXI:86 ||>@

  @<Ja_XXI.1(=533).87: Te patÅtà pamuttena bhattunà bhattugÃravÃ
                    samantà parikariæsu aï¬ajà laddhapaccayà ti. || Ja_XXI:87 ||>@

     Ta. upÃgamun ti aruïuggamanavelÃyam eva madhupÃnÃdÅni paribhu¤jitvà ra¤¤Ã ca deviyà ca dvÅhi suvaïïatÃlavaïÂehi ukkhipitvà gandhamÃlÃdÅhi katasakkÃrà tÃlavaïÂehi otaritvà rÃjÃnaæ padakkhiïaæ katvà vehÃsam uppatitvà ra¤¤Ã {a¤jaliæ} paggayha gacchatha sÃmino ti vutte {sÅhapa¤jarena} nikkhamitvÃ, uttamena javena gantvà ¤Ãtigaïaæ upÃgamiæsu, parame ti uttame, kekà ti attano sabhÃvaravena kekà ti saddam akaæsu, bhattugÃravà ti bhattari sagÃravÃ, parikariæsÆ 'ti bhattuno muttabhÃvena tuÂÂhà taæ bhattÃraæ samantà parivÃrayiæsu, laddhapaccayà ti laddhapatiÂÂhÃ.
     Evaæ parivÃretvà pana te haæsà "kathaæ mutto si mahÃrÃjÃ" 'ti pucchiæsu. M. Sumukhaæ nissÃya muttabhÃvaæ SakuÊarÃjaluddaputtehi katakamma¤ ca kathesi. Taæ sutvà tuÂÂho haæsagaïo "Sumukho senÃpati ca rÃjà ca luddaputto ca sukhità niddukkhà ciraæ jÅvantÆ" 'ti thutiæ akÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà osÃnagÃtham Ã.:

  @<Ja_XXI.1(=533).88: Evam mittavataæ atthà sabbe honti padakkhiïÃ
                    haæsà yathà dhataraÂÂhà ¤Ãtisaægham upÃgamun ti. || Ja_XXI:88 ||>@

     Ta. mittavatan ti kalyÃïamittasampannÃnaæ, padakkhiïà ti sukhanipphattino vuddhiyuttÃ, dhataraÂÂhà ti haæsarÃjà Sumukho ra¤¤Ã c' eva luddaputtena cà 'ti dvÅhi evaæ ubho-pi te dhataraÂÂhà kalyÃïamittasampannÃ, yathà ¤Ãtisaægham upÃgamuæ ¤ÃtisaæghÆpagamanasaækhÃto nesaæ attho padakkhiïo jÃto evaæ a¤¤esam pi mittavataæ atthà padakkhiïà hontÅti.


#<[page 354]>#
%<354                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
     S. i¬.Ã. "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi Anando mam' atthÃya jÅvitaæ pariccajÅti" vatvà j. s.: "Tadà nesÃdo Channo ahosi, rÃjà SÃriputto. Sumukho ùnando, navutihaæsasahassà BuddhaparisÃ, haæsarÃjà aham evÃ" 'ti. CullahaæsajÃtakaæ.

                      $<2. MahÃhaæsajÃtaka.>$
     Ete haæsà pakkamantÅti. Idaæ S. VeÊuvane v. therassa jÅvitapariccÃgam eva Ã. k. Vatthuæ vuttasadisam eva. idha pana S.
atÅtaæ Ãharanto idaæ Ãhari:
     A. BÃrÃïasiyaæ {Saæyamassa} nÃma BÃrÃïasira¤¤o Khemà nÃma aggamahesÅ ahosi. Tadà Bïavutihaæsasahassaparivuto CittakÆÂe vihÃsi. Ath' ekadivasaæ Khemà devÅ paccÆsasamaye supinakaæ addasa: suvaïïavaïïahaæsà Ãgantvà rÃjapallaæke nisÅditvà madhurassarena dhammakathaæ kathesuæ, deviyà sÃdhukÃraæ datvà dh. suïantiyà dhammasavanena atittÃya eva ratti vibhÃyi, haæsà dhammakathaæ kathetvà sÅhapa¤jarena nikkhamitvà agamaæsu, sà vegen' uÂÂhÃya "palÃyamÃne haæse gaïhatha gaïhathÃ" 'ti vatvà hatthaæ pasÃrentÅ yeva pabujjhi. Tassà kathaæ sutvà paricÃrikÃyo "kuhiæ haæsÃ" ti thokaæ avahasiæsu, sà tasmiæ khaïe supinakabhÃvaæ ¤atvà cintesi: "ahaæ abhÆtaæ na passÃmi, addhà imasmiæ loke suvaïïahaæsà bhavissanti, sace kho pana `suvaïïahaæsÃnaæ dh. sotukÃm' amhÅti' rÃjÃnaæ vakkhÃmi `amhehi suvaïïahaæsà nÃma na diÂÂhapubbÃ, haæsÃnaæ ca kathà nÃma abhÆtà yevÃ' 'ti vatvà nirussukko bhavissati `dohaÊo' ti vutte pana kenaci upÃyena pariyesissati, evaæ me manoratho ijjhissatÅti" sà gilÃnÃlayaæ dassetvà paricÃrikÃnaæ sa¤¤aæ katvà nipajji.


#<[page 355]>#
%<                    2.  MahÃhaæsajÃtaka. (534.)                       355>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà rÃjÃsane nisinno tassà dassanavelÃya taæ adisvà "kahaæ Khemà devÅti" pucchitvà "gilÃnÃ" ti sutvà tassà santikaæ gantvà sayanekadese nisÅditvà piÂÂhiyaæ parimajjanto "aphÃsukan" ti pucchi. "Deva, aphÃsukaæ n' atthi, dohaÊo pana me uppanno" ti. "Bhaïa devi yaæ icchasi, sÅghaæ te upanÃmessÃmÅti". "MahÃrÃja aham ekassa suvaïïahaæsassa setacchatte rÃjapallaæke nisinnassa gandhamÃlÃdÅhi pÆjaæ katvà sÃdhukÃraæ dadamÃnà dhammakathaæ sotuæ icchÃmi, sace labhÃmi icc-etaæ kusalaæ noce jÅvitaæ me n' atthÅti". Atha naæ rÃja "sace manussaloke atthi labhissasi, mà cintayÅti" assÃsetvà sirigabbhà nikkhamma amaccehi saddhiæ mantesi: "hambho, Khemà devÅ `suvaïïahaæsassa dhammakathaæ sotuæ labhantÅ jÅvissÃmi, alabhantiyà me jÅvitaæ n' atthÅti' vadati, atthi nu kho suvaïïavaïïahaæsÃ" ti. "Deva amhehi n' eva diÂÂhapubbà na sutapubbÃ" ti. "Ke pana jÃneyyun" ti. "BrÃhmaïà devÃ" ti. RÃjà brÃhmaïe pakkosÃpetvà pucchi: "honti nu kho ÃcariyasuvaïïahaæsÃ" ti. "ùma mahÃrÃja amhÃkaæ `macchà kakkaÂakà kacchapà migà morà haæsà ti ete tiracchÃnagatà suvaïïavaïïà hontÅti' Ãgataæ, `ta. dhataraÂÂhakulahaæsà nÃma paï¬ità ¤ÃïasampannÃ' iti manussehi saddhiæ satta suvaïïavaïïà hontÅti". RÃjà attamano hutvà "kahan nu kho ÃcariyadhataraÂÂhahaæsà vasantÅti" pucchitvà "na jÃnÃma mahÃrÃjÃ" 'ti. Atha "ke jÃnissantÅti" "luddaputtÃ" ti vutte sabbe attano vijite luddake sannipÃtetvà pucchi: "tÃtà suvaïïavaïïà dhataraÂÂhakule haæsà nÃma kahaæ vasantÅti" Ath' eko luddo "Himavante kira deva CittakÆÂapabbate ti kulaparamparÃya kathentÅti" Ã. "JÃnÃsi pana tesaæ gahaïÆpÃyan" ti. "Na jÃnÃmi devÃ" 'ti. So brÃhmaïapaï¬ite pakkosÃpetvà CittakÆÂe suvaïïahaæsÃnaæ atthibhÃvaæ Ãrocetvà "jÃnÃtha nu kho tesaæ gahaïÆpÃyan" ti pucchi.

#<[page 356]>#
%<356                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "MahÃrÃjÃ, kin tehi gantvà gahitehi, upÃyena nagarasamÅpaæ Ãnetvà gahessÃmÃ" 'ti. "Ko pana upÃyo" ti. "MahÃrÃja nagarato uttarena tigÃvutappamÃïaæ khemaæ nÃma saraæ khanÃpetvà udakassa pÆretvà nÃnÃdha¤¤Ãni ropetvà pa¤cavaïïapadumasa¤channaæ kÃretvà ekaæ paï¬itaæ nesÃdaæ paÂicchÃpetvà manussÃnaæ upagantuæ adatvà catÆsu kaïïesu Âhitehi abhayaæ vatvà ghosÃpetha, taæ sutvà nÃnÃsakuïà otarissantÅti, te pi haæsà paramparÃya tassa sarassa khemabhÃvaæ sutvà Ãgacchissanti, atha ne vÃlapÃsehi bandhÃpetvà gaïhÃpeyyÃthÃ" ti.
Taæ sutvà rÃjà tehi vuttappadesehi vuttappakÃraæ saraæ kÃretvà chekaæ nesÃdaæ pakkosÃpetvà tassa sahassaæ dÃpetvà "tvaæ ito paÂÂhÃya attano kammaæ mà kari, puttadÃraæ te ahaæ posessÃmi, tvaæ appamatto khemaæ saraæ rakkhanto manusse paÂikkamÃpetvà catÆsu kaïïesu abhayaæ ghosÃpetvà ÃgatÃgatasakuïe mama ÃcikkheyyÃsi, suvaïïahaæsesu Ãgatesu mahantaæ sakkÃraæ labhissasÅti" taæ samassÃsetvà khemaæ saraæ paticchÃpesi. So tato paÂÂhÃya ra¤¤Ã vuttanayen' eva ta. paÂipajji, "khemaæ saraæ rakkhatÅti" c' assa KhemanesÃdo tv-eva nÃmaæ udapÃdi. Tato paÂÂhÃya nÃnappakÃrà sakuïà otariæsu, "khemaæ nibbhayaæ saran" ti paramparÃghosena nÃnÃhaæsà Ãgamiæsu: paÂhamaæ tÃva tiïahaæsà Ãgamiæsu, tesaæ ghosena paï¬uhaæsÃ, tesaæ gh. manosilÃhaæsÃ, tesaæ gh. setahaæsÃ, tesaæ gh. pÃkahaæsÃ.
Tesu Ãgatesu Khemako ra¤¤o Ãrocesi: "deva pa¤cavaïïahaæsà Ãgantvà sare gocaraæ gocaraæ gaïhanti, pÃkahaæsÃnaæ Ãgatattà idÃni katipÃhena suvaïïahaæsà Ãgamissanti,


#<[page 357]>#
%<                    2.  MahÃhaæsajÃtaka. (534.)                        357>%
mà cintayittha devÃ" 'ti. Taæ sutvà rÃjà "a¤¤ena ta. na gantabbaæ, yo gacchissati hatthapÃdaccheda¤ ca gharavilopa¤ ca pÃpuïissatÅti" nagare bheri¤ carÃpesi. tato paÂÂhÃya ta.
koci na gacchati. CittakÆÂassa pana avidÆre Ka¤canaguhÃya pÃkahaæsà vasanti, te mahabbalÃ, dhataraÂÂhakulena saddhiæ tesaæ sarÅravaïïo ca viseso, pÃkahaæsara¤¤o pana dhÅtà suvaïïavaïïà ahosi, so taæ "dhataraÂÂhamahissarassa anurÆpÃ" ti tassa pÃdaparicÃrikaæ katvà pesesi, sà tassa piyà ahosi manÃpÃ, ten' eva kÃraïena tÃni dve haæsakulÃni a¤¤ama¤¤aæ vissÃsikÃni jÃtÃni. Ath' ekadivasaæ B-assa parivÃrahaæsà pÃkahaæse pucchiæsu: "tumhe ime divase kahaæ gocaraæ gaïhathÃ" 'ti. "Mayaæ BÃ-ito avidÆre khemasare g. gaïhÃma, tumhe pana kuhiæ Ãhiï¬athÃ", "asukaæ nÃmÃ" 'ti vutte "kasmà khemaæ saraæ na gacchatha, so hi saro ramanÅyo nÃnÃsakuïasamÃkiïïo pa¤cavaïïapadumasa¤channo nÃnÃdha¤¤aphalasampanno nÃnappakÃrabhamaragaïanikÆjito catÆsu kaïïesu niccappavattÃbhayaghosano, koci naæ upasaækamituæ samattho nÃma n' atthi pag eva a¤¤aæ upaddavaæ kÃtuæ, evarÆpo so saro" ti khemaæ saraæ vaïïayiæsu.
Te tesaæ vacanaæ sutvà "BÃrÃïasisamÅpe kira evarÆpo khemo nÃma saro atthi, pÃkahaæsà ta. gantvà g. gaïhanti, tumhe pi dhataraÂÂhamahissarassa Ãrocetha, sace anujÃnÃti mayam pi ta. gantvà g. gaïheyyÃmÃ" 'ti Sumukhassa kathesuæ, Su.
ra¤¤o Ãrocesi, so cintesi: "manussà nÃma bahumÃyà upÃyakusalÃ, bhavitabbam ettha kÃraïena, ettakaæ kÃlam esa saro n' atthi, idÃni amhÃkaæ gahaïatthÃya kato bhavissatÅti" so Su-aæ Ã.: "mà te ta. gamanaæ ruccatu, na so saro tehi sudhammatÃya kato, amhÃkaæ gahaïatthaæ kato, manussà nÃma kharamantà upÃyakusalÃ, tumhe sake yeva gocare carathÃ" 'ti.


#<[page 358]>#
%<358                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Suvaïïahaæsà "khemaæ saraæ gantukÃm' amhÃ" 'ti dutiyam pi Su-assa Ãrocesuæ, so tesaæ ta. gantukÃmataæ M-assa Ãrocesi. Atha M. "mama ¤Ãtakà maæ nissÃya mà kilamantu, tena hi gacchÃmÃ" 'ti navutisahassahaæsaparivuto ta. gantvà g. gahetvà haæsakÅÊaæ kÅÊitvà CittakÆÂam eva paccÃgami. Khemako tesaæ caritvà gatakÃle gantvà tesaæ ÃgatabhÃvaæ ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà tuÂÂhacitto hutvà "samma Khemaka ekaæ và dve và haæso gaïhituæ vÃyama, mahantaæ te yasaæ dassÃmÅti" vatvà paribbayaæ datvà taæ uyyojesi. So ta. gantvà cÃÂipa¤jare nisÅditvà haæsÃnaæ caraïaÂÂhÃnaæ vÅmaæsi. B-à nÃma nilloluppacÃrino honti, tasmà M. otiïïaÂÂhÃnato paÂÂhÃya sapadÃnaæ sÃliæ khÃdanto ÃgamÃsi, sesà ito c' ito ca khÃdantà vicariæsu. Atha luddaputto "ayaæ haæso nilloluppacÃrÅ, imaæ bandhituæ vaÂÂatÅti" cintetvà punadivase haæsesu saraæ anotiïïesu yeva cÃÂipa¤jare nisinno taæ ÂhÃnaæ gantvà avidÆre pa¤jare attÃnaæ paÂicchÃdetvà chiddena olokento acchi. Tasmiæ khaïe M. navutihaæsasahassaparivuto hiyyo otiïïaÂÂhÃne yeva otaritvà odhiyaæ nisÅditvà khÃdanto pÃyÃsi, nesÃdo pa¤jarachiddena olokento tassa rÆpaggappattaæ attabhÃvaæ disvà "ayaæ haæso sakaÂappamÃïasarÅro suvaïïavaïïo tÅhi rattarÃjÅhi gÅvÃya parikkhitto, tisso rÃjiyo galena otaritvà udarantarena gatÃ, tisso pacchÃbhÃgena nibbijjhitvà gatÃ, rattakambalasuttasikkÃya Âhapitaka¤canakkhandho viya atirocati, iminà etesaæ ra¤¤Ã bhavitabbaæ, imam eva gaïhissÃmÅti" cintesi. HaæsarÃjÃpi bahuæ gocaraæ caritvà jalakÅÊaæ kÅÊitvà haæsagaïaparivuto CittakÆÂam eva agamÃsi, iminà niyÃmena chadivase g. gaïhi.
Sattame divase Khemako kÃÊÃssavÃlamayaæ daÊhaæ mahÃrajjuæ vaÂÂetvà yaÂÂhiyà pÃsaæ katvà "sve haæsarÃjà imasmiæ okÃse otarissatÅti"


#<[page 359]>#
%<                    2.  MahÃhaæsajÃtaka. (534.)                          359>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tatvÃto ¤atvà anto udake yaÂÂhipÃsaæ o¬¬i. Punadivase haæsarÃjà otaranto pÃdaæ pÃse pavesento yeva otari, ath' assa pÃso pÃdaæ ayapaÂÂakena bandhanto viya Ãbandhitvà gaïhi, so "chindissÃmi nan" ti vegaæ janetvà ka¬¬hitvà poÂhesi, paÂhamavÃre suvaïïavaïïaæ cammaæ chijji, dutiyavÃre kambalavaïïamaæsaæ chijji, tatiyavÃre nahÃruæ chijji, catutthavÃre pan' assa pÃdà chindeyyuæ, ra¤¤o pana hÅnaÇgatà nÃma ananucchavikà ti na vÃyÃmaæ akÃsi, balavedanà pavattiæsu, so cintesi: "sac' Ãhaæ baddharavaæ ravissÃmi ¤Ãtakà me utrastà hutvà g. agahetvà chÃtajjhattà va palÃyantà samudde patissantÅti" so vedanaæ adhivÃsetvà pÃsavase vattetvà sÃliæ caranto viya hutvà tesaæ yÃvadatthaæ caritvà haæsakÅÊaæ kÅÊanakÃle mahantena saddena baddharÃvaæ ravi, taæ sutvà haæsà purimanayen' eva pakkamiæsu. Su. pi heÂÂhavuttanayen' eva cintetvà vicinitvà tÅsu koÂÂhÃsesu M-aæ adisvà "addhà tass' eva taæ bhayaæ uppannan" ti nivattitvà "mà bhÃyi mahÃrÃja, ahaæ mama jÅvitaæ pariccajitvà tumhe mocessÃmÅti" vadanto otaritvà M-aæ assÃsento paækapiÂÂhe nisÅdi. M. "navutiyà haæsasahassesu maæ cha¬¬etvà palÃtesu ayaæ ekako va Ãgato, kin nu kho luddaputtassa ÃgatakÃle maæ cha¬¬etvà palÃyissati udÃhu no" ti vÅmaæsanavasena lohitamakkhito pÃsalaÂÂhiyaæ olambanto yeva tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXI.2(=534).1: Ete haæsà pakkamanti vakkaÇgà bhayameritÃ, (IV 424|16)
                    harittaca hemavaïïa kÃmaæ Sumukha pakkama. || Ja_XXI:89 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).2: OhÃya maæ ¤Ãtigaïà ekaæ pÃsavasaæ gataæ
                    anapekkhamÃnà gacchanti, kiæ eko avahiyyasi. || Ja_XXI:90 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).3: Pat' eva patataæ seÂÂha, n' atthi baddhe sahÃyatÃ,
                    mà anÅghÃya hÃpesi, kÃmaæ Sumukha pakkamà 'ti. || Ja_XXI:91 ||>@


#<[page 360]>#
%<360                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
     Ta. bhayamerità ti bhayena erità bhayaÂÂità bhayacÃlitÃ, tatiyapade harÅti pi heman ti pi suvaïïass' eva nÃmaæ, so pi harittacatÃya hemavaïïo, tena taæ evaæ Ãlapi, Sumukhà 'ti sundaramukha, anapekkhamÃnà ti tava ¤Ãtayo anolokentà nirÃlayà hutvÃ, patevà 'ti uppatÃhi yeva, mà anÅghÃyà 'ti ito gantvà pattabbÃya niddukkhabhÃvÃya viriyaæ mà hÃpesi.
     Taæ sutvà Su. "ayaæ haæsarÃjà mama bhÃvaæ na jÃnÃti, anuppiyabhÃïimitto tÅ maæ sallakkheti, sassinehabhÃvam assa dassessÃmÅti" catasso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXI.2(=534).4: NÃhaæ dukkhapareto pi dhataraÂÂha tavaæ jahe,
                    jÅvitaæ maraïaæ và me tayà saddhiæ bhavissati. || Ja_XXI:92 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).5: NÃhaæ dukkhapareto pi dhataraÂÂha tavaæ jahe.
                    na maæ anariyasaæyutte kamme yojetum arahasi. || Ja_XXI:93 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).6: SakumÃro sakhà ty-asmi sacitte samite Âhito,
                    ¤Ãto senÃpati ty-Ãhaæ haæsÃnaæ pavaruttama. || Ja_XXI:94 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).7: Kathaæ ahaæ vikattissaæ ¤Ãtimajjhe ito gato,
                    taæ hitvà patataæ seÂÂha kin te vakkhÃm' ito gato.
                    idha pÃïaæ cajissÃmi, na anariyaæ kattum ussahe ti. || Ja_XXI:95 ||>@

     Ta. nÃhan ti ahaæ mahÃrÃja kÃyikacetasikena dukkhena puÂÂho pi taæ na jahÃmi, anariyasaæyutte ti mittadÆbhikehi ahirikehi kattabbatÃya anariyabhÃvena saæyutte, kamme ti taæ jahitvà pakkamanakamme, sakumÃro ti ekadivase yeva paÂisandhiæ gahetvà ekadivase aï¬akosaæ padÃletvà ekato va¬¬hitakumÃro ti a., sakhà tyasmÅti ahaæ te dakkhiïakkhisamo piyasahÃyo, sacitte ti tava sake citte ahaæ Âhito tava vase vattÃmi tayi jÅvante jÅvÃmÅti a., saæcitte ti pi pÃÂho, tava citte ahaæ saïÂhito suÂÂhito ti a., ¤Ãto ti sabbahaæsÃnaæ antare sa¤¤Ãto. vikattissan ti kuhiæ haæsarÃjà ti pucchito ahaæ kin ti kathessÃmi, kinte vakkhÃmÅti tava pavattiæ pucchante haæsagaïe kiæ vakkhÃmi.
     Evaæ Su-ena catÆhi gÃthÃhi sÅhanÃde nadite tassa guïaæ pakÃsento M. Ã.:

  @<Ja_XXI.2(=534).8: Eso hi dhammo Sumukha yaæ tvaæ ariyapathe Âhito
                    yo bhattÃraæ sakhÃram maæ na paricattum ussahe. || Ja_XXI:96 ||>@


#<[page 361]>#
%<                    2.  MahÃhaæsajÃtaka. (534.)                         361>%

  @<Ja_XXI.2(=534).9: Taæ hi me pekkhamÃnassa bhayaæ na tv-eva jÃyati,
                    adhigacchasi tvaæ mayhaæ evaæbhÆtassa jÅvitan ti. || Ja_XXI:97 ||>@

     Ta. dhammo ti esa porÃnapaï¬itÃnaæ sabhÃvo, bhattÃraæ sakhÃran ti sÃmika¤ ca sahÃya¤ ca samÃnaæ, bhayan ti cittutrÃso mayhaæ na jÃyati. CittakÆÂapabbate haæsagaïamajjhe Âhito viya homi, mayhan ti mama jÅvitaæ maæ labhÃpessasi.
     Evaæ tesaæ kathentÃnaæ luddaputto sarapariyante Âhito haæse tÅhi khaï¬ehi palÃyante disvà "kin nu kho" ti pÃsaÂÂhÃnaæ olokento B-aæ pÃsalaÂÂhiyaæ olambantaæ disvà sa¤jÃtasomanasso kacchaæ bandhitvà muggaraæ gahetvà kappuÂÂhÃnaggi viya avattharamÃno païhiyà akkantakalale upari sÅsena gantvà purato patante vegena upasaækami.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.2(=534).10: Icc-eva mantayantÃnaæ ariyÃnaæ ariyavattinaæ
                    daï¬am ÃdÃya nesÃdo ÃpadÅ turito bhusaæ. || Ja_XXI:98 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).11: Tam Ãpatantaæ disvÃna Sumukho aparibrÆhayi,
                    aÂÂhÃsi purato ra¤¤o haæso vissÃsayaæ vyathaæ. || Ja_XXI:99 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).12: MÃ bhÃyi patataæ seÂÂha, na hi bhÃyanti tÃdisÃ.
                    ahaæ yogaæ payu¤jissaæ yuttaæ dhammÆpasaæhitaæ
                    tena pariyÃpadÃnena khippaæ pÃsà pamokkhasÅti. || Ja_XXI:100 ||>@

     Ta. ariyavattinan ti ariyÃcÃre vattamÃnÃnaæ, bhusan ti daÊhaæ balavaæ, aparibrÆhayÅti anantaragÃthÃyaæ Ãgataæ mà bhÃyÅti vacanaæ bhananto atibrÆhesi mahÃsaddaæ nicchÃresi, aÂÂhÃsÅti sace nesÃdo rÃjÃnaæ paharissati ahaæ pahÃraæ paÂicchissÃmÅti jÅvitaæ pariccajitvà purato aÂÂhÃsi, vissÃsayan ti vissÃsento, vyathan ti vyathitaæ bhÅtaæ rÃjÃnaæ, mà bhÃyÅti iminà vacanena vissÃsento, tÃdisà ti tumhÃdisà ¤ÃïaviriyasampannÃ, yogan ti viriyayogaæ yuttan ti anucchavikaæ, dhammÆpasaæhitan ti kÃraïanissitaæ, tena pariyÃpadÃnenà 'ti tena mayà payuttena yogena parisuddhena, pamokkhasÅti muccissasi.
     Evaæ Su. M-aæ assÃsetvà luddaputtassa santikaæ gantvà madhuraæ mÃnusiæ vÃcaæ nicchÃrento.. samma tvaæ konÃmo"


#<[page 362]>#
%<362                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
ti pucchitvà "suvaïïavaïïahaæsarÃja ahaæ Khemako nÃmÃ" 'ti vutte "samma Khema tayà o¬¬itavÃlapÃse yo và so và haæso baddho ti sa¤¤aæ mà kari, navutiyà haæsasahassÃnaæ pavaro dhataraÂÂhahaæsarÃjà te pÃse baddho ¤Ãïavà sÅlÃcÃrasampanno saægÃhakapakkhe Âhito, nÃyaæ mÃretuæ yutto, ahaæ tava iminà kattabbakiccaæ karissÃmi, ayam pi suvaïïavaïïo ahaæ pi etass' atthÃya attano jÅvitaæ pariccajÃmi, sace tvaæ etassa pattÃni gaïhitukÃmo mama pattÃni gaïha, atho pi cammamaæsanahÃruaÂÂhÅnaæ a¤¤ataraæ gaïhitukÃmo mam' eva sarÅrato gaïha, atha naæ kÅÊÃhaæsaæ kÃtukÃmo si ma¤ ¤eva kara jÅvantam eva vikkiïitvÃ, sace dhanaæ uppÃdetukÃmo maæ vikkiïitvà uppÃdehi, mà etaæ ¤ÃïÃdiguïayuttaæ avadhi, sace hi vadhissasi nirayÃdÅhi na muccissasÅti" taæ nirayabhayena santajjetvà attano madhurakathaæ gaïhÃpetvà puna B-assa santikaæ gantvà taæ assÃsento aÂÂhÃsi. NesÃdo tassa kathaæ sutvà "ayaæ tiracchÃnagato samÃno manussehi pi kÃtuæ asakkarÆpaæ karoti, manussÃpi hi evaæ mittadhamme ÂhÃtuæ na sakkonti, aho esa ¤Ãïasampanno madhurakatho dhammiko" ti sakalasarÅraæ pÅtisomanassapuïïaæ katvà pahaÂÂhalomo daï¬aæ cha¬¬etvà sirasi a¤jaliæ patiÂÂhÃpetvà suriyaæ namassanto yiya Su-assa guïaæ kittento aÂÂhÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.2(=534).13: Tassa taæ vacanaæ sutvà Sumukhassa subhÃsitaæ
                    pahaÂÂhalomo nesÃdo a¤jali 'ssa païÃmayi. || Ja_XXI:101 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).14: Na me sutaæ và diÂÂhaæ và bhÃsanto mÃnusiæ dijo
                    ariyaæ bruvÃno vakkaÇgo cajanto mÃnusiæ giraæ. || Ja_XXI:102 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).15: Kin nu t' Ãyaæ dijo hoti. mutto baddhaæ upÃsayi,
                    ohÃya sakuïà yanti, kiæ eko avahiyyasÅti. || Ja_XXI:103 ||>@


#<[page 363]>#
%<                    2.  MahÃhaæsajÃtaka. (534.)                         363>%
     Ta. a¤jalissà 'ti a¤jalim assa, na me ti gÃthÃy' assa thutiæ karoti, ta.
mÃnusin ti manussavÃcaæ, ariyan ti sundaraæ niddosaæ, cajanto ti vissajjento, i. v. h.: samma tvaæ dijo samÃno ajja mayà mÃnusiæ vÃcaæ bhÃsanto niddosaæ bruvÃno mÃnusiæ giraæ cojanto paccakkhato diÂÂho, ito pubbe pana idaæ acchariyaæ mayà n' eva sutaæ na diÂÂhan ti, kinnu tÃyan ti yaæ etaæ tvaæ upÃsayi kin nu te ayaæ hoti.
     Evaæ duÂÂhacittena puÂÂho Su. "ayaæ muduko jÃto, idÃnim assa bhiyyosomattÃya mudubhÃvatthaæ mama guïaæ dassessÃmÅti" cintetvà Ã.:

  @<Ja_XXI.2(=534).16: RÃjà me so dijÃmittÃ, sanÃpacc' assa kÃrayiæ,
                    tam Ãpade pariccattuæ n' ussahe vihagÃdhipaæ. || Ja_XXI:104 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).17: MahÃgaïÃya bhattà me mà eko vyasanaæ agÃ,
                    tathà taæ samma nesÃda: bhattÃyaæ, abhito rame ti. || Ja_XXI:105 ||>@

     Ta. nussahe ti na samattho 'mi, mahÃgaïÃyà 'ti mahato haæsagaïassa, mà eko ti mÃdise sevake vijjamÃne mà ekako vyasanaæ agÃ, tathà tan ti yathÃhaæ vadÃmi tath' eva taæ, sammà 'ti vayassa, bhattÃyaæ abhito rame ti bhattà ayaæ mama, aham assa ca abhito rame santike ramÃmi na ukkaïÂhÃmi.
     Taæ tassa dhammanissitaæ madhurakathaæ sutvà somanassappatto pahaÂÂhalomo "sac' Ãhaæ etaæ sÅlÃdiguïayuttaæ haæsarÃjÃnaæ vadhissÃmi catÆhi apÃyehi na mu¤cissÃmi, rÃjà maæ yad icchati taæ karotu, ahaæ etaæ Suassa dÃyaæ katvà vissajjessÃmÅti" cintetvà g. Ã.:

  @<Ja_XXI.2(=534).18: Ariyavatt' asi vakkaÇga yo piï¬am apacÃyasi,
                    cajÃmite taæ bhattÃraæ, gacchatu bho yathÃsukhan ti. || Ja_XXI:106 ||>@

     Ta. ariyavattasÅti mittadhammarakkhanasaækhÃtena ÃcÃrÃriyÃnaæ vattena samannÃgato, piï¬amapacayasÅti bhattu santikà laddhaæ piï¬aæ pÆjesi, gacchatu bho ti dve pi janà assumukhe ¤Ãtisaæghe sahÃyamÃnà yathÃsukhaæ gacchatha.


#<[page 364]>#
%<364                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
     Evaæ vatvà nesÃdo muducittena M-aæ upasaækamitvà yaÂÂhiæ nÃmetvà paækapiÂÂhe nisidÃpetvà pÃsayaÂÂhiæ mocetvà ukkhipitvà sarato nÅharitvà taruïadabbatiïapiÂÂhe nisÅdÃpetvà pÃde baddhapÃsaæ saïikaæ mocetvà M-tte balavasinehaæ paccupaÂÂhÃpetvà mettena cittena udakaæ ÃdÃya lohitaæ pu¤jitvà punappuna parimajji, ath' assa mettÃnubhÃvena sirÃya siraæ maæsena maæsaæ cammena cammaæ ghaÂitaæ, pÃdo pÃkatiko ahosi, itarena bibbiseso B. sukhappatto hutvà pakatibhÃvena nisÅdi. Su. attÃnaæ nissÃya ra¤¤o sukhitabhÃvaæ disvà sa¤jÃtasomanasso cintesi: "iminà amhÃkaæ mahÃupakÃro kato, amhehi etassa kataæ nÃma n' atthi, sace h' esa rÃjamahÃmattÃnaæ atthÃya amhe gaïhi tesaæ santikaæ netvà bahudhanaæ labhissati, sace attano atthÃya gaïhi amhe vikkiïitvà dhanaæ labhissat' eva, pucchissÃmi tÃva nan" ti, atha naæ upakÃraæ kÃtukÃmatÃya pucchanto Ã.:

  @<Ja_XXI.2(=534).19: Sace attappayogena ohito haæsapakkhinaæ
                    patigaïhÃma te samma etaæ abhayadakkhiïaæ. || Ja_XXI:107 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).20: Noce attappayogena ohito haæsapakkhinaæ
                    anissaro mu¤caæ amhe theyyaæ kayirÃsi luddakà 'ti. || Ja_XXI:108 ||>@

     Ta. sace ti samma nesÃda sace tayà attano payogena attano atthÃya haæsÃna¤ c' eva sesapakkhina¤ ca pÃso o¬¬ito, anissaro ti anissaro hutvà amhe mu¤canto yenÃsi Ãïatto tassa santakaæ gaïhanto theyyaæ kayirÃsi.
     Tam sutvà nesÃdo "nÃhaæ tumhe attano atthÃya gaïhiæ, {BÃ-ra¤¤Ã} pana saæyamena gaïhÃpito 'mhÅti" vatvà deviyà diÂÂhasupinato paÂÂhÃya yÃva ra¤¤Ã tesaæ ÃgatabhÃvaæ sutvà "samma Khemaka ekaæ và dve và haæse gaïhituæ vÃyama, mahantaæ te yasaæ dassÃmÅti" vatvà paribbayaæ datvà uyyojitabhÃvo tÃva sabbaæ pavattiæ Ãrocesi. Taæ sutvà Su. "iminà nesÃdena attano jÅvitaæ agaïetvà amhe vissajjentena dukkaraæ kataæ,


#<[page 365]>#
%<                    2.  MahÃhaæsajÃtaka. (534.)                       365>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sace mayaæ ito va CittakÆÂaæ gamissÃma n' eva dhataraÂÂhara¤¤o pa¤¤ÃnubhÃvo na mayhaæ mittadhammo pÃkaÂo bhavissati na luddaputto mahantaæ yasaæ lacchati na rÃjà pa¤casu sÅlesu patiÂÂhahissati na deviyà manoratho matthakaæ pÃpuïissatÅti" cintetvà "samma, evaæ sante amhe vissajjetuæ na labhasi, ra¤¤o no dassehi, so amhe yathÃruciæ karissatÅti".
     Imam atthaæ pakÃsento:

  @<Ja_XXI.2(=534).21: Yassa tvaæ bhatako ra¤¤o kÃmaæ tass' eva pÃpaya.
                    tattha saæyamÃno rÃjà yathÃbhi¤¤aæ karissatÅti g. Ã. || Ja_XXI:109 ||>@

     Ta. tassevà 'ti tass' eva santikaæ nehi, tatthà 'ti tasmiæ nivesane, yathÃbhi¤¤an ti yathÃdhippÃyaæ yathÃruciæ.
     Taæ sutvà nesÃdo "mà vo bhante rÃjadassanaæ rucci, rÃjÃno nÃma sappaÂibhayÃ, keÊihaæse và vo kareyyuæ mareyyuæ vÃ" ti Ã. Atha naæ Su "samma ludda, mà amhÃkaæ cintayi, ahaæ tÃdisassas kakkhaÊassa dhammakathÃya maddavaæ janesiæ, ra¤¤o kin nu na janessÃmi, rÃjÃno hi paï¬ità subhÃsita¤¤Æ, khippaæ no ra¤¤o santikaæ nehi, nayanto ca mà baddho nayi, pupphapa¤jare nisÅdÃpetvà nehi, pupphapa¤jara¤ ca karonto dhataraÂÂhassa mahantaæ setapadumasa¤channaæ mama khuddakaæ rattapadumasa¤channaæ katvà dhataraÂÂhaæ purato maæ pacchato nÅcataraæ katvà ÃdÃya khippam netvà ra¤¤o dassehÅti" Ã. So tassa vacanaæ sutvà "Samukho rÃjÃnaæ disvà mama mahantaæ yasaæ dÃtukÃmo bhavissatÅti" sa¤ jÃtasomanasso mudÆhi latÃhi pa¤jare katvà padumehi chÃdetvà vuttanayena te gahetvà agamÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.2(=534).22: Icc-eva vutto nesÃdo hemavaïïe harittace
                    ubhohatthehi saægayha pa¤jare ajjhavodahi. || Ja_XXI:110 ||>@


#<[page 366]>#
%<366                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%

  @<Ja_XXI.2(=534).23: Te pa¤jaragate pakkhÅ ubho bhassaravaïïine
                    Sumukhaæ dhatarattha¤ ca luddo ÃdÃya pakkamÅti. || Ja_XXI:111 ||>@

     Ta. ajjhavodahÅti odahi Âhapesi, bhassaravaïïine ti pabhÃsampannavaïïe.
     Evaæ luddassa te ÃdÃya pakkamanakÃle dhataraÂÂhahaæso pÃkarÃjahaæsadhÅtaraæ attano bhariyaæ saritvà Su-aæ Ãmantetvà kilesavasena vilapi.
     Tam atthaæ Ãvikaronto Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.2(=534).24: HariyyamÃno dhataraÂÂho Sumukhaæ etad abravi:
                    bÃÊhaæ bhÃyÃmi Sumukha sÃmÃya lakkhaïÆruyÃ
                    asmÃkaæ vadham a¤¤Ãya ath' attÃnaæ vadhissati. || Ja_XXI:112 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).25: PÃkahaæsà ca Sumukha Suhemà hemasuttacÃ
                    ko¤cÅ samuddatÅre va kapaïà nÆna rucchatÅti. || Ja_XXI:113 ||>@

     Ta. bhÃyÃmÅti maraïaæ bhÃyÃmi, sÃmÃyà 'ti suvaïïavaïïÃya, lakkhaïÆruyà ti lakkhaïasampannaÆruyÃ, vadhama¤¤Ãyà 'ti vadhaæ jÃnitvà mÃrità ti sa¤¤Å hutvÃ, vadhissatÅti kim me piyasÃmike mate jÅvitenà 'ti marissati pÃkahaæsarÃjadhÅtÃ, Suhemà ti evaænÃmikÃ, hemasuttacà ti hemasadisasundaratacÃ, rucchatÅti yathà loïisaækhÃtaæ samuddaæ {otaritvÃ} mate patimhi ko¤cisakuïikà kapaïà rodati evaæ nÆna sà rodissati.
     Taæ sutvà Su. "ayaæ haæso a¤¤e ovadituæ yutto mÃtugÃmaæ nissÃya kilesavasena vilapati, udakassa ÃdittakÃlo viya vatiyà uÂÂhÃya kedÃrakhÃdanakÃlo viya ca jÃto, yan nÆnÃhaæ attano balena mÃtugÃmassa dosaæ pakÃsetvà etaæ sa¤¤apeyyan" 'ti cintetvà Ãha:

  @<Ja_XXI.2(=534).26: Evaæmahanto lokassa appameyyo mahÃgaïÅ
                    ekitthim anusoceyya, na idaæ pa¤¤avato-m-iva. || Ja_XXI:114 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).27: VÃto va gandham Ãdeti ubhayaæ chekapÃpakaæ
                    bÃlo Ãmakapakkaæ va lolo andho va Ãmisaæ. || Ja_XXI:115 ||>@


#<[page 367]>#
%<                    2.  MahÃhaæsajÃtaka. (534.)                        367>%

  @<Ja_XXI.2(=534).28: Avinicchaya¤¤Æ atthesu mando va paÂibhÃsi maæ,
                    kiccÃkiccaæ na jÃnÃsi sampatto kÃlapariyÃyaæ || Ja_XXI:116 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).29: A¬¬hummatto udÅresi yo seyyà ma¤¤as' itthiyo,
                    bahÆ sÃdhÃraïà h' età soï¬Ãnaæ va surÃgharaæ. || Ja_XXI:117 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).30: MÃyà c' esà marÅci ca soko rogo c' upaddavo, (II 330|19)
                    kharà ca bandhanà c' età maccupÃso guhÃsayo,
                    tÃsu yo vissase poso so naresu narÃdhamo ti. || Ja_XXI:118 ||>@

     Ta. mahanto ti mahanto samÃno, lokassà 'ti haæsalokassa, appameyyo ti guïehi metuæ asakkuneyyo, mahÃgaïÅti mahantena gaïena samannÃgato gaïasatthÃ, ekitthin ti yaæ evarÆpo bhavaæ ekaæ itthiæ anusoceyya idaæ anusocanaæ na pa¤¤Ãvato-m-iva, tenÃhaæ ajja taæ bÃlo ti ma¤¤ÃmÅti adhippÃyen' evam Ã., ÃdetÅti gaïhÃti, chekapÃpakan ti sundarÃsundaraæ Ãmakapakkan ti Ãmaka¤ ca pakka¤ ca, lolo ti rasalolo, i. v÷:
mahÃrÃja yathà nÃma vÃto padumasarÃdÅni paharitvà sugandham pi saækÃraÂÂhÃnÃdÅni paharitvà duggandham pÅti ubhayaæ chekapÃpakaæ gandhaæ Ãdiyati yathà ca bÃlo kumÃrako ambajambÆnaæ heÂÂhà nisinno hatthaæ pasÃretvà patitapatitaæ Ãmam pi pakkam pi phalaæ gahetvà khÃdati yathà ca rasalolo andho bhatte upanÅte yaæ ki¤cÅ samakkhikam pi nimmakkhikam pi Ãmisaæ Ãdiyati evaæ itthiyo nÃma kilesavasena a¬¬ham pi duggatam pi kulÅnam pi akulÅnam pi abhirÆpam pi virÆpam pi gaïhanti bhajanti, tÃdisÃnaæ pÃpadhammÃnaæ itthÅnaæ kÃraïà vippalapasi mahÃrÃjà 'ti, atthesÆ 'ti kÃraïÃkÃraïesu, mando ti andhabÃlo, paÂibhÃsi man ti mama upaÂÂhÃsi, kÃlapariyÃyan ti evarÆpaæ maraïakÃlaæ patto imasmiæ kÃle idaæ kattabbaæ idaæ na kattabbaæ idaæ vattabbaæ idaæ na vattabban ti na jÃnÃsi devà 'ti, a¬¬hummatto ti a¬¬hamattako ma¤¤e hutvÃ, udÅresÅti yathà suraæ pivitvÃnà 'ti matto puriso yaæ và taæ và lapati evaæ lapasÅti a., seyyà ti varà uttamÃ, mÃyà cesà ti ÃdÅsu deva itthiyo nÃm' età va¤canaÂÂhena mÃyà agayhÆpagaÂÂhena marÅci sokÃdÅnaæ paccayattà soko, rogo cupaddavo ti rogÃdi anekappakÃro upaddavo, kodhÃdÅhi thaddhabhÃvena kharÃ, tà hi nissÃya andubandhanÃdÅhi bandhanato bandhanà cetÃ, itthiyo nÃma sarÅraguhÃyaæ puna vasanakamaccu nÃma età devà ti kÃmahetu kÃmanidÃnaæ kÃmÃdhikaraïaæ eva rÃjÃno coraæ gahetvà ti suttena p' esa attho dÅpetabbo (--?).


#<[page 368]>#
%<368                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
     Tato dhataraÂÂho mÃtugÃme paÂibaddhacittatÃya "tvaæ mÃtugamassa guïaæ na jÃnÃsi, paï¬ità etaæ jÃnanti, na età garahitabhÃ" ti dÅpento Ã.:

  @<Ja_XXI.2(=534).31: Yaæ vuddhehi upa¤¤Ãtaæ ko taæ ninditum arahati,
                    mahÃbhÆt' itthiyo nÃma lokasmiæ upapajjisuæ. || Ja_XXI:119 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).32: Khi¬¬Ã païihità tyÃsu, ratÅ tyÃsu patiÂÂhitÃ,
                    bÅjÃni tyÃsu rÆhanti yadidaæ sattà pajÃyare,
                    tÃsu ko nibbide poso pÃïaæ Ãsajja pÃïibhi. || Ja_XXI:120 ||>@


  @<Ja_XXI.2(=534).33: Tvam eva n' a¤¤o Sumukha thÅnaæ atthesu yu¤jasi,
                    tassa ty-ajja bhaye jÃte bhÅtena jÃyate mati. || Ja_XXI:121 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).34: Sabbo hi saæsayaæ patto bhayaæ bhÅru titikkhati,
                    paï¬ità ca mahantà no atthe yu¤janti duyyuje. || Ja_XXI:122 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).35: EtadatthÃya rÃjÃno sÆram icchanti mantinaæ
                    paÂibÃhati yaæ sÆro Ãpadaæ attapariyÃyaæ. || Ja_XXI:123 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).36: Mà no ajja vikantiæsu ra¤¤o sÆdà mahÃnase,
                    tathà hi vaïïo paÂÂÃnaæ phalaæ veÊuæ va taæ vadhi. || Ja_XXI:124 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).37: Mutto pi na icchi u¬¬etuæ, sayaæ bandhaæ upÃgami,
                    so p' ajja saæsayaæ patto
                    atthaæ gaïhÃhi mà mukhan ti. || Ja_XXI:125 ||>@

     Ta yan ti yaæ mÃtugÃmasaækhÃtaæ vatthuæ pa¤¤Ãvuddhehi ¤Ãtaæ tesam eva pÃkaÂaæ na bÃlÃnaæ, mahÃbhÆtà ti mahÃguïà mahÃnisaæsÃ, upapajjiæsÆ 'ti paÂhamakappikakÃle itthiliÇgassa paÂhamaæ pÃtubhÆtattà paÂhamaæ nibbattà ti a., tyÃsÆ 'ti Su-a tÃsu itthÅsu kÃyavacÅkhi¬¬Ã ca païihità ohità Âhapità kÃmaguïarati ca patiÂÂhitÃ, bÅjÃnÅti BuddhapaccekabuddhÃriyasÃvakacakkavattiÃdibÅjÃni tÃsu rÆhanti, yadidan ti ye ete sabbe pi sattà pajÃyare ti sabbe tÃsaæ yeva kucchimhi saævaddhà ti dÅpeti, nibbide ti nibbindeyya, pÃïamÃsajja pÃïibhÅti attano pÃïehi pi tÃsaæ pÃïaæ ÃsÃdetvà attano jÅvitaæ cajanto pi tà labhitvà ko nibbindeyyà 'ti a., na¤¤o ti na a¤¤o, Su-a mayà CittakÆÂatale haæsagaïamajjhe nisinena taæ adisvà kahaæ Su. ti vutte esa mÃtugÃmaæ gahetvà Ka¤canaguhÃyaæ uttamaratiæ anubhotÅti vadanti, evaæ tvam eva thÅnaæ atthesu yu¤jasi yuttapayutto ahosi na a¤¤o ti a,


#<[page 369]>#
%<                    2.  MahÃhaæsajÃtaka. (534.)                       369>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tassa tyajjà 'ti tassa te ajja maraïabhaye jÃte iminà bhÅtena maraïabhayena ma¤¤e ayaæ mÃtugÃmassa dosadassane nipuïà mati jÃyate ti adhippÃyen' evam Ãha, sabbo hÅti yo koci, saæsayappatto ti jÅvitasaæsayappatto, bhÅrÆ 'ti bhÅru hutvÃpi bhayaæ adhivÃseti, mahantà no ti ye pana paï¬ità ca honti mahante ca ÂhÃne Âhità mahantà no te duyyu¤je atthe yu¤janti ghaÂanti vÃyamanti, tasmà mà bhÃyi dhiro hohÅti taæ ussÃhento evam Ã, Ãpadan ti sÃmino Ãgataæ Ãpadaæ esa sÆro paÂibÃhati etadatthÃya sÆramantinaæ icchanti, attapariyÃyan ti attaparittÃïam pi ca kÃtuæ sakkosÅti pi adhippÃyo, vikantiæsÆ 'ti chindiæsu i. v. h.: {Sumukha} tvaæ mayà attano anantare ÂhÃne Âhapito tasmà ajja yathà ra¤¤o sÆdà amhe maæsatthÃya na kantanti tathà karohÅti, tÃdiso hi amhÃkaæ pattavaïïo taæ avadhÅti sv-Ãyaæ vaïïo yathà nÃma veÊuæ nissÃya jÃtaæ phalaæ veÊum eva vadhati tathà mà taæ vadhi ta¤ ca mama¤ ca mà vadhÅti adhippÃyen' evam Ã., mutto pÅti yathÃsukhaæ CittakÆÂapabbataæ gacchà 'ti evaæ luddaputtena mayà saddhiæ mutto vissajjito samÃno pi u¬¬ituæ na icchi, sayan ti rÃjÃnaæ daÂÂhukÃmo hutvà sayam eva bandhaæ upagato ti evam idaæ amhÃkaæ bhayaæ taæ nissÃya Ãgataæ, so pajjà 'ti so pi ajja jÅvitasaæsayaæ patto, atthaæ gaïhÃhi mà mukhan ti idÃni amhÃkaæ muccanakÃraïaæ gaïha yathà muccÃma tathà vÃyÃma, vÃto va gandhamÃdetÅti ÃdÅni vadanto itthigarahatthÃya mà mukhaæ pasÃrayi.
     Evaæ M. mÃtugÃmaæ vaïïetvà Su-aæ appaÂibhÃnaæ katvà tassa anattamanabhÃvaæ viditvà idÃni naæ paggaïhanto g. Ã.:

  @<Ja_XXI.2(=534).38: So tvaæ yogaæ payu¤jassu yuttaæ dhammÆpasaæhitaæ,
                    tava pariyÃpadÃnena mama pÃïesanaæ carà 'ti. || Ja_XXI:126 ||>@

     Ta. So ti samma Su-a so tvaæ, taæ yogan ti yaæ pubbe ahaæ yogaæ payu¤jissaæ yuttaæ dhammÆpasaæhitan ti avacÃsi taæ idÃni payu¤jassu, tava-nenà 'ti tava tena payogena parisuddhena, pariyodÃtenà 'ti pi pÃÂho parittÃnenà 'ti a., tayà katattà tava santakena parittÃnena mama jÅvitapariyasanaæ carà 'ti adhippÃyo.


#<[page 370]>#
%<370                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
     Atha Su.  "ativiya maraïabhayabhÅto, mama balaæ na jÃnÃti, rÃjÃnaæ disvà thokaæ kathaæ labhitvà jÃnissÃmi, assÃsessÃmi tÃva nan" ti cintetvà g. Ã.:

  @<Ja_XXI.2(=534).39: MÃ bhÃyi patataæ seÂÂha, na hi bhÃyanti tÃdisÃ,
                    ahaæ yogaæ payu¤jissaæ yuttaæ dhammÆpasaæhitaæ,
                    mama pariyÃpapadÃnena khippaæ pÃsà pamokkhasÅti. || Ja_XXI:127 ||>@

     Ta. pÃsà ti dukkhapÃsato.
     Iti tesaæ sakuïabhÃsÃya kathentÃnaæ luddaputto na ki¤ci a¤¤Ãsi, kevalaæ pana te kÃcenÃdÃya BÃ-iæ pÃvisi acchariyabbhutajÃtena pa¤jalinà mahÃjanena anugammamÃno, so rÃjadvÃraæ patvà attano ÃgatabhÃvaæ ra¤¤o ÃrocÃpesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.2(=534).40: So luddo haæsakÃcena rÃjadvÃraæ upÃgami,
                    paÂivedetha maæ ra¤¤o: dhataraÂÂh' Ãyam Ãgato ti. || Ja_XXI:128 ||>@

     Ta. paÂi--man ti Khemako Ãgato ti evaæ ra¤¤o maæ vadetha, dhataraÂÂhÃyan ti ayaæ dh-o Ãgato ti ca paÂivedetha.
     DovÃriko gantvà paÂivedesi, rÃjà sa¤jÃtasomanasso "khippaæ ÃgacchatÆ" 'ti vatvà amaccagaïaparivuto samussitasetacchatte rÃjapallaæke nisinno Khemakaæ haæsakÃcakaæ ÃdÃya mahÃtalaæ abhirÆÊhaæ disvà suvaïïavaïïe haæse oloketvà "sampuïïo me manoratho" ti tassa kattabbakiccaæ amacce ÃïÃpesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.2(=534).41: Te disvà pu¤¤asaækÃse ubho lakkha¤¤asammate
                    khalu sa¤¤amÃno rÃjà amacce ajjhabhÃsatha: || Ja_XXI:129 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).42: Dettha luddassa vatthÃni annapÃna¤ ca bhojanaæ,
                    kÃmaækaro hira¤¤' assa yÃvanto eva icchatÅti. || Ja_XXI:130 ||>@

     Ta. pu¤¤asaækÃse ti attano pu¤¤asadise, lakkha¤¤asammate ti seÂÂhasammate abhi¤¤Ãte, khalÆ 'ti nipÃto, tassa te khalu disvà ti purimapadena sambandho, dethà 'ti Ãdi rÃjà pasannÃkÃraæ karonto Ã., ta. kÃmaækaro hira¤¤assà 'ti hira¤¤aæ assa kÃmakiriyà atthu,


#<[page 371]>#
%<                    2.  MahÃhaæsajÃtaka. (534.)                       371>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yÃvanto ti yattakaæ eva icchati tattakaæ hira¤¤am assa dethà 'ti a.
     Evaæ pasannÃkÃraæ kÃretvà pÅtisomanassasamussÃhito "gacchatha, naæ alaækaritvà ÃnethÃ" 'ti Ã. Atha naæ amaccà rÃjanivesanà otÃretvà kappitakesamassuæ nahÃtÃnulittaæ sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ katvà ra¤¤o dassesuæ. Ath' assa rÃjà saævacchare satasahassuÂÂhÃnake dvÃdasagÃme Ãja¤¤ayuttaæ rathaæ alaækatamahÃgeha¤ cà 'ti mahantaæ yasaæ dÃpesi. So mahantaæ yasaæ labhitvà attano kammaæ pakÃsetuæ "na te deva mayà yo và so và haæso ÃnÅto, ayaæ pana navutihaæsasatasahassÃnaæ rÃjà dhataraÂÂho nÃma, ayaæ pana senÃpati Su. nÃmÃ" 'ti Ã. Atha naæ rÃjà "kathaæ te samma ete gahitÃ" ti pucchi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.2(=534).43: Disvà luddaæ pasannattaæ KÃsirÃjà tadÃbravÅ:
                    yad'Ãyaæ samma Khemaka puïïà haæsehi tiÂÂhati || Ja_XXI:131 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).44: Kathaæ ruciæ majjhagataæ pÃsahattho upÃgami.
                    okiïïaæ ¤Ãtisaæghehi nimajjhimaæ kathaæ gahÅti. || Ja_XXI:132 ||>@

     Ta. pasannattan ti pasannabhÃvaæ somanassappattaæ, yadÃyan ti vayassa Khemaka yadi ayaæ amhÃkaæ pokkharaïÅ navutihaæsasahassehi puïïà tiÂÂhati, kathaæ ruciæ majjhagatan ti evaæ sante tvaæ tesaæ rucÅnaæ piyadassanÃnaæ baæsÃnaæ majjhagataæ etaæ ¤Ãtisaæghena okiïïaæ, nimajjhiman ti n' eva majjhimaæ n' eva kaniÂÂhaæ uttamaæ haæsarÃjÃnaæ kathaæ pÃsahattho upÃgami kathaæ gaïhÅti.
     So tassa kathento Ãha:

  @<Ja_XXI.2(=534).45: Ajja me sattamà ratti ÃdÃnÃni upÃsato,
                    padam etassa anvesaæ appamatto bhavassito. || Ja_XXI:133 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).46: Ath' assa padaæ addakkhiæ carato Ãdanesanaæ,
                    tatthÃhaæ odahiæ pÃsaæ, ev' etaæ dijam aggahin ti. || Ja_XXI:134 ||>@


#<[page 372]>#
%<372                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
     Ta. ÃdÃnÃnÅti ÃdÃnÃni gocaragahaïaÂÂhÃnÃnÅti a., ayam eva và pÃÂho, upÃsato ti upagacchantassa, padan ti gocarabhÆmiyaæ akkantapadaæ, bhavassito ti cÃÂipa¤jaranissito, athassà 'ti atha chaÂÂhe divase Ãdanesanaæ carantassa padam addakkhiæ, evetan ti evaæ etaæ, dijaæ aggahin ti sabbaæ gahitopÃyaæ Ãcikkhi.
     Taæ sutvà rÃjà "ayaæ dvÃre Âhatvà paÂivedento pi dhataraÂÂhass' evÃgamanaæ paÂivedesi, idÃni pi `etaæ ekam eva gaïhin' ti vadati, kinnu kho ettha kÃraïan" ti cintetvà g. Ã.:

  @<Ja_XXI.2(=534).47: Ludda dve ime sakuïÃ, atha eko ti bhÃsasi,
                    cittan nu te vipariyatthaæ Ãdu kin nu jigiæsasÅti. || Ja_XXI:135 ||>@

     Ta. vipariyatthan ti vipallatthaæ, Ãdu kinnu jigiæsasÅti udÃhu kin nu cintesi, kiæ itaraæ gahetvà a¤¤assa dÃtukÃmo hutvà cintesÅti pucchati.
     Tato luddo "na me deva cittaæ vipallatthaæ nÃpi ahaæ itaraæ a¤¤assa dÃtukÃmo, api kho pana mayà ohite pÃse eko baddho" ti Ãvikaronto Ãha:

  @<Ja_XXI.2(=534).48: Yassa lohitakà tÃlà tapaneyyanibhà subhÃ
                    uraæ saæhacca tiÂÂhanti so me bandhaæ upÃgami. || Ja_XXI:136 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).49: AthÃyaæ bhassaro pakkhÅ abaddho baddham Ãturaæ
                    ariyaæ bruvÃno aÂÂhÃsi cajanto mÃnusiæ giran ti. || Ja_XXI:137 ||>@

     Ta. lohitakà ti rattavaïïÃ, tÃlà ti rÃjiyo,uraæsaæhaccà 'ti uraæ Ãhacca, i. v. h.: mahÃrÃja yass' età rattasuvaïïasappaÂibhÃgà tisso lohitakà rÃjiyo gÅvaæ parikkhipitvà uraæ Ãhacca tiÂÂhanti so eko va mama pÃse bandhaæ upagato ti, bhassaro ti parisuddho pabhÃsampanno, Ãturan ti gilÃnaæ dukkhitaæ aÂÂhÃsÅti
     "DhataraÂÂhassa {baddhabhÃvaæ} ¤atvà nivattitvà etaæ samassÃsetvà mamÃgamanakÃle paccuggamanaæ katvà ÃkÃse yeva mayà saddhiæ madhurapaÂisanthÃraæ katvà manussabhÃsÃya dhataraÂÂhassa guïe kathento aÂÂhÃsi, mama hadayaæ mudukaæ katvà puna etass' eva purato aÂÂhÃsi,


#<[page 373]>#
%<                   2.  MahÃhaæsajÃtaka. (534.)                         373>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  athÃhaæ deva Su-assa subhÃsitaæ sutvà pasannacitto dhataraÂÂhaæ vissajjesiæ, iti dhataraÂÂhassa pÃsato mokkho, ime haæse ÃdÃya mama idhÃgamana¤ ca Sumukhen' eva katan" ti evaæ so Su-assa guïaæ kathesi. Taæ sutvà rÃjà Su-assa dhammakathaæ sotukÃmo ahosi, luddaputtassa sakkÃraæ karantass' eva suriyo atthagamito, dÅpà pajjalitÃ, bahÆ khattiyÃdayo sannipatitÃ, Khemà devÅ pi vividhanÃÂakaparivÃrà ra¤¤o dakkhiïapasse nisÅdi, tasmiæ khaïe rÃjà Su-am kathÃpetukÃmo g. Ã.:

  @<Ja_XXI.2(=534).50: Atha kin nu dÃni Sumukha hanÆ saæhacca tiÂÂhasi
                    adu me parisaæ patto bhayà bhÅto no bhÃsasÅti. || Ja_XXI:138 ||>@

     Ta. saæhaccà 'ti madhurakatho kira tvaæ atha kasmà idÃni mukhaæ pidhÃya tiÂÂhasi, ÃdÆ ti kacci, bhayà bihÅto ti parisasÃrajjabhayena bhÅto hutvÃ
     Taæ sutvà Sumukho abhÅtabhÃvaæ dassento Ã.:

  @<Ja_XXI.2(=534).51: NÃhaæ KÃsipati bhÅto ogayha parisan tava,
                    nÃhaæ bhayà na bhÃsissaæ vÃkyaæ atthasmiæ tÃdise ti. || Ja_XXI:139 ||>@

     Ta. tÃdise ti api ca kho pana tathÃrÆpe atthe uppanne vÃkyaæ bhÃsissÃmÅti vacanokÃsaæ olokento nisinno 'mhÅti a.
     Taæ sutvà rÃjà kathaæ va¬¬hetukÃmatÃya paribhÃsaæ karonto Ã.:

  @<Ja_XXI.2(=534).52: Na te abhisaraæ passe na rathe nÃpi pattike
                    nÃssa cammaæ và kÅÂaæ và vammine ca dhanuggahe || Ja_XXI:140 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).53: Na hira¤¤aæ suvaïïaæ và nagaraæ và sumÃpitaæ
                    otiïïaæ parikhaæ duggaæ daÊham aÂÂÃlakkoÂÂhakaæ
                    yattha paviÂÂho Sumukha bhÃyitabbaæ na bhÃyasÅti. || Ja_XXI:141 ||>@

     Ta. abhisaran ti rakkhanatthÃya parivÃretvà Âhitaæ Ãvudhahatthaæ parisan te na passÃmi, nÃssà 'ti ettha assà 'ti nipÃtamattaæ, camman ti saraparittÃnacammaæ, kÅÂan ti kÅÂakaæ cÃÂipÃlaæ vuccati, cÃÂikapÃlahatthÃpi te santike n' atthÅti dÅpeti, vammine ti vammasannaddhe, na hira¤¤an ti.
yaæ nissÃya na bhÃyasi taæ hira¤¤am pi te na passÃmi.


#<[page 374]>#
%<374                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
     Evaæ ra¤¤Ã "kiæ te abhÃyanakÃraïan" ti vutte taæ kathento Ã.:

  @<Ja_XXI.2(=534).54: Na me abhisaren' attho nagarena dhanena vÃ,
                    apathena pathaæ yÃma antalikkhecarà mayaæ. || Ja_XXI:142 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).55: Sutà ca paï¬ità ty-amhà nipuïà atthacintakÃ,
                    bhÃsem' atthavatiæ vÃcaæ sacce c' assa patiÂÂhito. || Ja_XXI:143 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).56: Ki¤ ca tuyhaæ asaccassa anariyassa karissati
                    musÃvadissa luddassa bhaïitam pi subhÃsitan ti. || Ja_XXI:144 ||>@

     Ta. abhisarenà 'ti ÃrakkhaparivÃrena, attho ti etena mama kiccaæ n' atthi, kasmà yasmà aparena tumhÃdisÃnaæ amaggena maggaæ mÃpetvà yÃma ÃkÃsacÃrino mayan ti, paï¬ità tyamhà ti tayà sut' amhÃ, ten' eva kÃraïena amhÃkaæ santikà dhammasotukÃmo kira no gÃhÃpesi, saccecassà 'ti sace pana tvaæ sacce patiÂÂhito assa atthavatiæ kÃraïanissitaæ vÃcaæ bhÃseyyÃma, asaccassà 'ti vacÅsaccarahitassa tava subhÃsitaæ muï¬assa dantasucÅ viya kiæ karissati.
     Taæ sutvà rÃjà "kasmà maæ musÃvÃdÅ anariyo ti vadasi, kiæ mayà katan" ti Ãha. Atha naæ Sumukho tena hi suïÃhÅti vatvà Ã.:

  @<Ja_XXI.2(=534).57: Taæ brÃhmaïÃnaæ vÃcanà imaæ Khemiæ akÃrayi,
                    abhaya¤ ca tayà ghuÂÂhaæ imÃyo dasadhà disÃ. || Ja_XXI:145 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).58: Ogayha te pokkharaïiæ vippasannodakaæ suciæ
                    pahÆtaæ cÃdanam tattha ahiæsà c' ettha pakkhinaæ. || Ja_XXI:146 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).59: Idaæ sutvÃna nigghosaæ Ãgat' asmà tav' antike,
                    te te baddh' asmà pÃsena, etaæ te bhÃsitaæ musÃ. || Ja_XXI:147 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).60: MusÃvÃdaæ purakkhatvà icchÃlobha¤ ca pÃpakaæ
                    ubho sandhiæ atikkamma asÃtaæ upapajjatÅti. || Ja_XXI:148 ||>@

     Ta. tan ti tvaæ, Khemin ti evaænÃmikaæ pokkharaïiæ, ghuÂÂhan ti catÆsu kaïïesu Âhatvà ghosÃpitaæ, dasadhà ti imà tà dasadhà Âhità ti disÃsu tayà abhayaæ ghuÂÂhaæ, ogayhà 'ti ogahitvà ÃgatÃnaæ santikÃ, pahÆta¤cÃdanan ti pahÆta¤ ca padumuppalasÃliÃdikaæ adanaæ, idaæ sutvÃnà ti tesaæ tava pokkharaïiæ ogahitvà ÃgatÃnaæ santikà idaæ abhayaæ sutvà tava santike tava samÅpe tayà kÃritapokkharaniæ Ãgat' amhà ti a.,


#<[page 375]>#
%<                    2.  MahÃhaæsajÃtaka. (534.)                      375>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  te te ti te mayaæ tava pÃsena baddhÃ, purakkhatvà ti purato katvÃ, icchÃlobhan ti icchÃsaækhÃtaæ pÃpakaæ lobham, ubho sandhin ti ubhayam devaloke ca manussaloke ca paÂisandhiæ, imam eva pÃpadhamme purato katvà caranto puggalo sugatipaÂisandhim atikkamitvÃ, asÃtan ti nirayam upapajjatÅti.
     Evaæ parisamajjhe yeva rÃjÃnaæ lajjÃpesi. Atha naæ rÃjà "nÃhaæ Sumukha tumhe mÃretvà maæsakhÃditukÃmo gaïhÃpesiæ, paï¬itabhÃvaæ pana vo sutvà subhÃsitaæ sotukÃmo gaïhÃpesin ti" pakÃsento Ã.:

  @<Ja_XXI.2(=534).61: NÃparajjhÃma Sumukha, na pi lobhà vam aggahiæ,
                    sutà ca paï¬ità ty-attha nipuïà atthacintakÃ. || Ja_XXI:149 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).62: Appev' atthavatiæ vÃcaæ vyÃkareyyuæ idhÃgatÃ,
                    tathà taæ samma nesÃdo vutto Sumukha-m-aggahÅti. || Ja_XXI:150 ||>@

     Ta. nÃparajjhÃmà ti mÃrento avarajjhati nÃma mayaæ na mÃrema, lobhÃvamaggahin ti maæsaæ khÃditukÃmo hutvà lobhà vaæ tumhe na pi aggahiæ, paï¬ità tyatthà ti paï¬ità ti sut' attha, atthacintakà ti paÂicchannÃnam atthÃnaæ cintakÃ, atthavatin ti kÃraïanissitaæ, tathà ti tena kÃraïena, vutto ti mayà vutto hutvÃ, SumukhamaggahÅti Ãlapati, makÃro sandhikaro, aggahÅti dhammaæ desessatÅti tumhe gaïhi.
     Taæ sutvà Sumukho "ayuttaæ te kataæ mahÃrÃjÃ" 'ti vatvà Ã.:

  @<Ja_XXI.2(=534).63: N' eva bhÅtà KÃsipati upanÅtasmiæ jÅvite,
                    bhÃsem' atthavatiæ vÃcaæ sampattà kÃlapariyÃyaæ. || Ja_XXI:151 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).64: Yo migena migaæ hanti pakkhiæ và pana pakkhinÃ
                    sutena và sutaæ kiïe ki anariyataraæ tato. || Ja_XXI:152 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).65: Yo ca ariyarudaæ bhÃse anariyadhamm' avassito
                    ubho so dhaæsate lokà idha c' eva parattha ca. || Ja_XXI:153 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).66: Na majjetha yasaæ patto, na vyathe pattasaæsayaæ,
                    vÃyameth' eva kiccesu, saævare vivarÃni ca. || Ja_XXI:154 ||>@


#<[page 376]>#
%<376                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%

  @<Ja_XXI.2(=534).67: Ye vaddhà abbhatikkantà sampattà kÃlapariyÃyan
                    idha dhammaæ caritvÃna ev' ete tidivaæ gatÃ. || Ja_XXI:155 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).68: Idaæ sutvà KÃsipati dhammam attani pÃlaya
                    dhataraÂÂha¤ ca mu¤cÃhi haæsÃnaæ pavaruttaman ti. || Ja_XXI:156 ||>@

     Ta. upanÅtasmin ti maraïasantikaæ upanÅte, kÃlapariyÃyan ti maraïakÃlavÃraæ pattà samÃnà bhÃsissÃma na hi dhammakathikaæ bandhitvà maraïabhayena tajjetvà dhammaæ suïanti, ayuttan te kataæ, migenà 'ti suÂÂhusikkhÃpitena dÅpakamigena, hantÅti hanti pakkhinà ti dÅpakapakkhinà ca, sutenà 'ti khemaæ nibbhayan ti vissutena dÅpakamigapakkhisadisena padumasarena, sutan ti paï¬ito cittakathÅti eva sutaæ dhammakathikaæ, kiïe ti dhammaæ sossÃmÅti pÃsabandhanena và yo kiïeyya bÃdheyya, tato ti tesaæ kiriyato uttariæ a¤¤aæ anariyataraæ nÃma kim atthi, ariyarudan ti mukhena ariyavacanaæ sundaravacanaæ bhÃsati, dhammavassito ti kammena anariyadhammaæ avassito, ubho ti devalokà ca manussalokà cà 'ti ubhayamhÃ, idha cevà 'ti idha upapanno pi parattha upapanno pi evarÆpo dvÅhi sugatilokehi dhaæsitvà nirayam eva upapajjati, pattasaæ sayan ti jÅvitasaæsayapamÃïaæ pi dukkhaæ patvà na killameyya, saævare cà 'ti attano chiddÃni randhÃni saævareyya pidaheyya, vaddhà ti guïavaddhà paï¬itÃ, abbhatikkantà ti imaæ manussalokaæ atikkantÃ, pariyÃyan ti maraïakÃlapariyÃyapattà hutvÃ, evete ti evaæ ete, idan ti idaæ mayà vuttaæ atthanissitaæ vacanaæ, dhamman ti paveïidhammam pi sucaritadhammam pi.
     Taæ sutvà rÃjà Ãha:

  @<Ja_XXI.2(=534).69: ùharant' udakaæ pajjaæ Ãsana¤ ca mahÃrahaæ
                    pa¤jarato pamokkhÃmi dhataraÂÂhaæ yasassinaæ || Ja_XXI:157 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).70: Ta¤ ca senÃpatiæ dhiraæ nipuïaæ atthacintakaæ
                    yo sukhe sukhito ra¤¤o dukkhite hoti dukkhito. || Ja_XXI:158 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).71: EtÃdiso kho arahati piï¬am asnÃtu bhattuno
                    yathÃyaæ Sumukho ra¤¤o pÃïasÃdhÃraïo sakhà ti. || Ja_XXI:159 ||>@

     Ta. udakan ti pÃdadhovanaæ, pajjan ti pÃdabbha¤janaæ, sukhe ti sukhamhi sati.
     Ra¤¤o vacanaæ sutvà tesaæ ÃsanÃni hatitvà ta. nisinnÃnaæ gandhodakena pÃde dhovitvà satapÃkatelena abbha¤jayiæsu.


#<[page 377]>#
%<                    2.  MahÃhaæsajÃtaka. (534.)                        377>%
     Satthà tam atthaæ pakÃsento Ãha:

  @<Ja_XXI.2(=534).72: PiÂÂha¤ ca sabbasovaïïaæ aÂÂhapÃdaæ manoramaæ
                    maÂÂhaæ kÃsikavatthinaæ dhataraÂÂho upÃvisi. || Ja_XXI:160 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).73: Koccha¤ ca sabbasovaïïaæ veyyagghaparisibbitaæ
                    Sumukho ajja pÃvekkhi dhataraÂÂhass' anantarÃ. || Ja_XXI:161 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).74: Tesaæ ka¤canapattehi puthÆ ÃdÃya KÃsiyo
                    haæsÃnaæ abhihÃreyyuæ aggara¤¤o pavÃsitan ti. || Ja_XXI:162 ||>@

     Ta. maÂÂhan ti karaïapariniÂÂhitaæ, kÃsikavatthinan ti kÃsikavatthena atthaÂaæ, kocchan ti majjhe saækhittavyagghacammaparisibbitaæ maÇgaladivase aggamahesiyà nisÅdenapÅÂhakaæ, ka¤canapattehÅti suvaïïabhÃjanehi, puthÆ ti bahujanÃ, KÃsiyo ti KÃsiraÂÂhavÃsino, abhihÃreyyun ti upanÃmesuæ, aggara¤¤o pavÃsitan ti aÂÂhasatasuvaïïapÃtiæ pakkhittaæ haæsara¤¤o païïÃkÃratthÃya KÃsira¤¤o pesitaæ nÃnaggarasabhojanaæ.
     Evaæ upanÅte pana tasmiæ KÃsirÃjà tesaæ saÇgahatthaæ sayaæ suvaïïapÃtiæ gahetvà upanÃmesi, te tato ca madhulÃje khÃditvà madhurodakaæ piviæsu, atha M. ra¤¤o abhihÃra¤ ca pasÃda¤ ca disvà paÂisanthÃraæ akÃsi.
     Taæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.2(=534).75: Disvà abhihaÂaæ aggaæ KÃsirÃjena pesitaæ
                    kusalo khattadhammÃnaæ tato pucchi anantarÃ: || Ja_XXI:163 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).76: Kaccin nu bhoto kusalaæ kacci bhoto anÃmayaæ, (IV 427|269 V 348|13)
                    kacci raÂÂham idaæ phÅtaæ dhammena-m-anusissati. || Ja_XXI:164 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).77: Kusalaæ c' eva me haæsa atho haæsa anÃmayaæ.
                    atho raÂÂham idaæ phÅtaæ dhammena-m-anusissati. || Ja_XXI:165 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).78: Kacci bhoto amaccesu doso koci na vijjati,
                    kaccin nu te tav' atthesu nÃvakaækhanti jÅvitaæ. || Ja_XXI:166 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).79: Atho pi me amaccesu doso koci na vijjati,
                    atho pi te mam' atthesu nÃvakaækhanti jÅvitaæ. || Ja_XXI:167 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).80: Kacci te sÃdisÅ bhariyà assavà piyabhÃïinÅ
                    puttarÆpayasÆpetà tava chandavasÃnugÃ. || Ja_XXI:168 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).81: Atho me sÃdisÅ bhariyà assavà piyabhÃïinÅ
                    puttarÆpayasÆpetà mama chandavÃsÃnugÃ. || Ja_XXI:169 ||>@



#<[page 378]>#
%<378                        XXI. AsÅtinipÃta.>%

  @<Ja_XXI.2(=534).82: Kacci raÂÂhaæ anuppÅÊaæ akutociupaddavaæ
                    asÃhasena dhammena samena-m-anusissati. || Ja_XXI:170 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).83: Atho raÂÂhaæ anuppÅÊaæ akutociupaddavaæ
                    asÃhasena dhammena samena-m-anusissati. || Ja_XXI:171 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).84: Kacci santo apacità asanto parivajjitÃ,
                    noce dhammaæ niraækatvà adhammam anuvattasi. || Ja_XXI:172 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).85: Santo ca me apacità asanto parivajjitÃ
                    dhamme c' evÃnuvattÃmi, adhammo me niraækato. || Ja_XXI:173 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).86: Kacci nÃnÃgataæ dÅghaæ samavekkhasi khattiya,
                    kacci matto madanÅye paralokaæ na santasi. || Ja_XXI:174 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).87: N' ahaæ anÃgataæ dÅghaæ samavekkhÃmi pakkhima.
                    Âhito dasasu dhammesu paralokaæ na santase: || Ja_XXI:175 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).88: DÃnaæ sÅlaæ pariccÃgaæ ajjavaæ maddavaæ tapaæ
                    akkodhaæ avihiæsa¤ ca khanti¤ ca avirodhanaæ || Ja_XXI:176 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).89: Icc-ete kusale dhamme Âhite passÃmi attani.
                    tato me jÃyate pÅti somanassa¤ c' anappakaæ. || Ja_XXI:177 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).90: Sumukho ca acintetvà vissaji pharusaæ giraæ
                    bhÃvadosam ana¤¤Ãya asmÃk'Ãyaæ vihaÇgamo. || Ja_XXI:178 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).91: So kuddho pharusaæ vÃcaæ nicchÃresi ayoniso
                    yÃn' asmÃsu na vijjanti, na idaæ pa¤¤avatÃm ivà 'ti. || Ja_XXI:179 ||>@

     Ta disvà ti taæ bahuaggapÃnabhojanam disvÃ, pesitan ti ÃharÃpetvà upanÅtam, khattadhammÃnan ti paÂhamakÃrakesu paÂisanthÃradhammÃnam, tato pucchi anantarà ti tasmim kÃle kacci nu bhoto ti anupaÂipÃÂiyà pucchi, tà pana cha gÃthà heÂÂhÃvuttatthà yeva, anuppÅÊan ti kacci raÂÂhavÃsino yante ucchum viya na pÅÊesÅti pucchati, akutociupaddavan ti kutoci anupaddavaæ, samenamanusissatÅti kacci tayà raÂÂhaæ dhammena samena anusÃsÅyati, santo ti sÅlÃdiguïayuttà sappurisÃ, niraækatvà ti cha¬¬etvÃ, nÃnÃgataæ dÅghan ti anÃgataæ attano jÅvitapavattiæ kacci dÅghan ti na samavekkhasi ÃyusaækhÃrÃnaæ parittabhÃvaæ jÃnÃsÅti pucchati, nadanÅye ti madÃvahe rÆpÃdiÃrammaïe, na santasÅti na bhÃyasi, i. v. h.: kacci rÆpÃdÅsu kÃraïesu amatto appamatto hutvà dÃnÃdÅnaæ kusalÃnaæ katattà paralokaæ na bhÃyasÅti, dasasÆ 'ti dasasu rÃjadhammesu dÃnÃdÅsu dasavatthukÃcetanÃdÃnaæ pa¤casÅladesasÅlÃdisilaæ deyyadhammaæ cÃgo pariccÃgo ujubhÃvo ajjavaæ mudubhÃvo maddavaæ uposathakammaæ tapo mettÃpubbabhÃgo akkodho daruïÃpubbabhÃgo avihiæsà adhivÃsanà khanti avirodho avirodhanaæ,


#<[page 379]>#
%<                    2.  MahÃhaæsajÃtaka. (534.)                        379>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  acintetvà ti mama imaæ guïasampattiæ acintetvÃ, bhÃvadosan ti cittadosaæ, ana¤¤Ãyà 'ti ajÃnitvÃ, asmÃkam pi cittadoso nÃma n' atthi, yam esa jÃneyya taæ ajÃnitvà pharusaæ kakkhalaæ giraæ vissajjesi, ayoniso ti anupÃyena, yÃnasmÃsÆ 'ti yÃni vajjÃni amhesu na santi tÃni vadati, na idan ti tasmÃssa idaæ vacanaæ pa¤¤avatÃmiva na hoti ten' eva samma na paï¬ito viya upaÂÂhÃti.
     Taæ sutvà Sumukho "mayà guïasampanno va rÃjà apasÃdito, so me kuddho, khamÃpessÃmi nan" ti cintetvà Ã.:

  @<Ja_XXI.2(=534).92: Atthi me taæ atisÃraæ vegena manujÃdhipa
                    dhataraÂÂhe ca baddhasmiæ dukkham me vipulaæ ahu. || Ja_XXI:180 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).93: Tvam pità viya puttÃnaæ bhÆtÃnaæ dharaïÅ-r-iva
                    asmÃkaæ adhipannÃnaæ khamassu rÃjaku¤jarà 'ti. || Ja_XXI:181 ||>@

     Ta. atisÃran ti pakkhalitam, vegenà 'ti ahaæ etaæ kathaæ kathento vegena sahasà kathesiæ dukkhan ti cetasikadukkhaæ mama vipulaæ ahosi, tasmà kodhavasena yaæ mayà vuttaæ tam me khama mahÃrÃjà 'ti, puttÃnan ti tvaæ amhÃkaæ puttÃnaæ pità viya, dharaïÅrivà 'ti pÃïabhÆtÃnaæ paÂhavi viya ca tvaæ amhÃkaæ avassayo, adhipannÃnan ti dosena aparÃdhena {ajjhothaÂÃnaæ}, khamassÆ 'ti idaæ so Ãsanà oruyha pakkhehi a¤jaliæ katvà Ã.
     Atha naæ rÃjà ÃliÇgitvà ÃdÃya suvaïïapÅÂhe nisÅdÃpetvà accayena desanaæ patigaïhanto Ã.:

  @<Ja_XXI.2(=534).94: Etan te anumodÃma yaæ bhÃvaæ na nigÆhasi,
                    khilaæ pabhindasi pakkhi, ujuko si vihaÇgamà 'ti. || Ja_XXI:182 ||>@

     Ta. anumodÃmà 'ti etaæ te dosaæ khamÃma, yan ti yasmà tvaæ attano cittaæ paÂicchannabhÃvaæ na gÆhasi, khilan ti cittakhÃïukaæ.
     Idaæ vatvà pana rÃjà M-assa dhammakathÃya Sumukhassa ca ujubhÃve pasÅditvà "pasannena nÃma pasannÃkÃro kÃtabbo" ti ubhinnam pi tesaæ attano rajjasiriæ niyyÃdento Ã.:

  @<Ja_XXI.2(=534).95: Yaæ ki¤ci ratanaæ atthi KÃsirÃjanivesane
                    rajataæ jÃtarÆpa¤ ca muttà veÊuriyà bahÆ || Ja_XXI:183 ||>@


#<[page 380]>#
%<380                       XXI. AsÅtinipÃta.>%

  @<Ja_XXI.2(=534).96: Maïayo saækhamutta¤ ca vatthakaæ haricandanaæ
                    ajinaæ dantabhaï¬a¤ ca lohaæ kÃÊÃyasaæ bahuæ,
                    etaæ dadÃmi vo vittaæ, issaraæ vissajÃmi vo ti. || Ja_XXI:184 ||>@

     Ta. atthÅti nidahitaæ, muttà ti viddhÃviddhamuttÃ, maïayo ti maïibhaï¬akÃni, saækhamutta¤cà 'ti dakkhiïavaÂÂasaækharatana¤ ca ÃmalavaÂÂamuttaratana¤ ca, vatthakan ti sukhumakÃsiyavatthÃni, ajinan ti ajinamigacammaæ, lohaæ kÃÊÃyasan ti tambaloha¤ ca kÃÊaloha¤ ca, issaran ti ka¤canamÃlena setacchattena saddhiæ dvÃdasayojanike BÃrÃïasinagare rajjaæ.
     Eva¤ ca pana vatvà ubho pi te setacchattena pÆjetvà r.
paÂicchÃpesi. Atha M.ra¤¤Ã saddhiæ sallapanto Ã.:

  @<Ja_XXI.2(=534).97: Addhà apacità ty-amhà sakkatà ca rathesabha,
                    dhammesu vattamÃnÃnaæ tvaæ no Ãcariyo bhava. || Ja_XXI:185 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).98: ùcariya samanu¤¤Ãtà tayà anumatà mayaæ,
                    taæ padakkhiïato katvà ¤ÃtÅ passem' Arindamà 'ti. || Ja_XXI:186 ||>@

     Ta. dhammesÆ 'ti kusalakammapathadhammesu, Ãcariyo ti tvaæ amhehi vyattataro tasmà no Ãcariyo hohi, api ca dasannaæ rÃjadhammÃnaæ akathitattà Sumukhassa dosaæ dassetvà accayapaÂiggahaïassa katattÃpi tvaæ amhÃkaæ Ãcariyo va, tasmà idÃni pi no ÃcÃrasikkhÃpadena Ãcariyo bhavà 'ti a., passemarindamà 'ti passemu Arindama.
     So tesaæ saægamanaæ anujÃni. B-ttassÃpi dh. kathentass' eva aruïaæ uÂÂhahi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.2(=534).99: Sabbarattiæ cintayitvà mantayitvà yathÃtathaæ
                    KÃsirÃjà anu¤¤Ãsi haæsÃnaæ pavaruttaman ti g. Ã. || Ja_XXI:187 ||>@

     Ta yathÃtathan ti yaæ ki¤ci attham tehi saddhiæ cintetabba¤ ca mantetabba¤ ca sabbaæ taæ cintetvà ca mantetvà cà 'ti a., anu¤¤ÃsÅti gacchathà 'ti anu¤¤Ãsi.
     Evaæ tena anu¤¤Ãto B. rÃjÃnaæ "appamatto dhammena r. kÃrehÅti" vatvà pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃpesi. RÃjÃpi tesaæ ka¤canabhÃjanehi madhulÃje madhurodaka¤ ca upanetvà niÂÂhitÃhÃrakicce gandhamÃlÃdÅhi pÆjetvà B-aæ suvaïïacaÇgoÂakena sayaæ ukkhipi,


#<[page 381]>#
%<                    2.  MahÃhaæsajÃtaka. (534.)                       381>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Khemà devÅ Sumukhaæ ukkhipi, atha ne sÅhapa¤jaraæ ugghÃÂÃpetvà suriyuggamanavelÃya "gacchatha sÃmino" ti vissajjesuæ
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.2(=534).100: Tato ratyà vivasane suriyuggamanam pati
                    pekkhato KÃsirÃjassa bhavanà te vigÃhisun ti g. Ã. || Ja_XXI:188 ||>@

     Tattha vigÃhisun ti ÃkÃsaæ pakkhandiæsu.
     Tesu M. suvaïïacaÇgoÂakà uppatitvà ÃkÃse Âhatvà "mà cintayi mahÃrÃja, appamatto amhÃkaæ ovÃde vatteyyÃsÅti" rÃjÃnaæ samassÃsetvà Sumukhaæ ÃdÃya CittakÆÂam eva gato, tÃni pi kho navutihaæsasahassÃni Ka¤canaguhato nikkhamitvà pabbatatale nisinnÃni te Ãgacchante disvà paccuggantvà parivÃresuæ, te ¤Ãtigaïaparivutà CittakÆÂatalaæ pavisiæsu.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.2(=534).101: Te aroge anuppatte disvÃna parame dije
                    keke ti-m-akaruæ haæsÃ, puthusaddo ajÃyatha. || Ja_XXI:189 ||>@

  @<Ja_XXI.2(=534).102: Te patÅtà pamuttena bhattunà bhattugÃravÃ
                    samantà parikariæsu aï¬ajà laddhapaccayÃ. || Ja_XXI:190 ||>@

     Ta. parame ti uttame, akarun ti mahÃsaddaæ nicchÃresuæ, keke ti attano sabhÃvena keke ti saddam akaæsu, bhattugÃravà parikariæsÆ 'ti bhattuno pamuttabhÃvena gantvà attÃnaæ (bhattÃraæ?) samantà parivÃrayiæsu, laddhapaccayà ti laddhapatiÂÂhÃ.
     Evaæ parivÃretvà ca pana te haæsà "kathaæ mutto si mahÃrÃjÃ" 'ti pucchiæsu. M. Sumukhaæ nissÃya muttabhÃvaæ SaæyamarÃjaputtehi katakamma¤ ca kathesi, taæ sutvà tuÂÂhà haæsagaïà "Sumukho pana senÃpati ca rÃjà ca luddo ca sukhità niddukkhà naciraæ jÅvantÆ" 'ti Ãhaæsu.


#<[page 382]>#
%<382                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.2(=534).103: Evaæ mittavataæ atthà sabbe honti padakkhiïÃ
                    haæsà yathà dhataraÂÂhà ¤Ãtisaægham upÃgamun ti. || Ja_XXI:191 ||>@

     Taæ CullahaæsajÃtake vitthÃritam eva.
     S. i. d. Ã. j. s.: "Tadà luddo Channo ahosi. Khemà devÅ Khemà bhikkhunÅ. rÃjà SÃriputto, parisà BuddhaparisÃ, Sumukho Anando, dhataraÂÂho aham evÃ" 'ti. MahÃhaæsajÃtakaæ.

                      $<3. SudhÃbhojanajÃtaka.>$
     Naguttame ti. Idaæ S. J. v. ekaæ dÃnajjhÃsayam bhikkhuæ Ã. k. So kira SÃvatthiyaæ eko kulaputto Satthu dhammakathaæ sutvà pasannacitto pabbajitvà sÅlesu paripÆrakÃrÅ dhutaÇgaguïasamannÃgato sabrahmacÃrÅsu pavattamettacitto divasassa tikkhattuæ BuddhadhammasaæghupaÂÂhÃne appamatto ÃcÃrasampanno dÃnajjhÃsayo ahosi, sÃrÃïÅyadhammapÆrako attanà laddhaæ paÂiggÃhakesu vijjamÃnesu chinnabhatto hutvà deti yeva, tassa so dÃnajjhÃsayo dÃnÃbhiratabhÃvo bhikkhusaæghe pÃkaÂo ahosi. Ath' ekadivasaæ dh.
k. s. "Ãvuso asuko nÃma bhikkhu dÃnajjhÃsayo dÃnÃbhirato attanà laddhaæ pasatamattaæ pÃnÅyam pi lobhaæ chinditvà sabrahmacÃrÅnaæ deti, Bodhisattass' ev' assa ajjhÃsayo" ti. S. taæ kathaæ dibbÃya sotadhÃtuyà sutvà GandhakuÂito nikkhamitvà Ãgantvà "k. n. bh. e.
k. s" ti p. "i. n." ti v. "ayaæ bhikkhave bhikkhu pubbe adÃnasÅlo maccharÅ tiïaggena telabindum pi adÃtà ahosi, atha taæ ahaæ dametvà nibbisevanam katvà dÃnaphalaæ vaïïetvà dÃne patiÂÂhÃpesiæ, so pasatamattaæ udakam pi labhitvà `adatvà na pivissÃmÅti' mama santike varaæ aggahesi, tassa phalena dÃnajjhÃsayo dÃnÃbhirato" ti vatvà a. Ã.:
     A. B. Br. r. k. eko gahapati a¬¬ho ahosi asÅtikoÂivibhavo Ath' assa rÃjà seÂÂhiÂÂhÃnaæ adÃsi. So rÃjapÆjito nagarajanapadapÆjito hutvà ekadivasaæ attano sampattiæ oloketvà cintesi: "ayaæ yaso mayà atÅtabhaven' eva niddÃyantena kÃyaduccaritÃdÅni karontena (add: na) laddho sucaritÃni pana pÆretvà laddho,


#<[page 383]>#
%<                   3. SudhÃbhojanajÃtaka. (535.)                      383>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  anÃgate pi mayà mama patiÂÂhaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" so ra¤¤o santikaæ gantvà "deva mama ghare asÅtikoÂidhanaæ atthi, taæ gaïhÃ" 'ti vatvà "na mayhaæ tava dhanena attho, bahum me dhanaæ, tato pi yad icchasi gaïhÃ" 'ti vutte "kin nu deva mama dhanaæ dÃnaæ dÃtuæ labhÃmÅti" Ã. Atha ra¤¤Ã "yathÃruciæ karohÅti" vutte catÆsu nagaradvÃresu nagaramajjhe nivesanadvÃre cà 'ti cha dÃnasÃlà kÃretvà devasikaæ chasatasahassapariccÃgaæ karonto mahÃdÃnaæ pavattesi. So yÃvajÅvaæ dÃnaæ datvà "imaæ mama dÃnavaæsaæ mà ucchinditthÃ" 'ti putte anusÃsitvà jÅvitapariyosÃne Sakko hutvà nibbatti. Putto pi 'ssa tath' eva dÃnaæ datvà Cando hutvà nibbatti, tassa putto Suriyo hutvà tassa putto MÃtali hutvà tassa putto Pa¤casikho hutvà nibbatti. Tassa pana putto ChaÂÂho seÂÂhi Maccharikosiyo nÃma ahosi asÅtikoÂivibhavo yeva, so "mama pitupitÃmahà bÃlà ahesuæ, dukkhena sambhataæ dhanaæ cha¬¬esuæ, ahaæ pana dhanaæ rakkhissÃmi, kassaci ki¤ci na dassÃmÅti" cintetvà dÃnasÃlaæ viddhaæsetvà agginà jhÃpetvà thaddhamaccharÅ ahosi. Ath' assa gehadvÃre yÃcakà sannipatitvà bÃhà paggayha "mahÃseÂÂhi mà attano pitipitÃmahÃnaæ vaæsaæ nÃsayi, dÃnaæ dehÅti" mahÃsaddena parideviæsu. Taæ sutvà mahÃjano "Maccharikosiyena attano vaæso ucchinno" ti naæ garahi. So lajjito vivesanadvÃre yÃcakÃnaæ ÂhÃnaæ nivÃre tuæ Ãrakkhaæ Âhapesi, te nippaccayà hutvà puna tassa gehadvÃraæ na olokesuæ, so tato paÂÂhÃya dhanam eva saægharati, n' ev' attanà paribhu¤jati na puttadÃrÃdÅnaæ deti, ka¤jikadutiyaæ sakuï¬akabhattaæ bhu¤jati, mÆlaphalamattatantÃni thullavatthÃni nivÃseti, païïachattaæ matthake kÃretvà jaragoïÃyuttajajjararathakena yÃti, iti tassa asappurisassa tattakaæ dhanaæ sunakhena laddhanÃÊikeraæ viya ahosi.


#<[page 384]>#
%<384                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So ekadivasaæ rÃjupaÂÂhÃnaæ gacchanto "anuseÂÂhiæ ÃdÃya gamissÃmÅti" tassa gehaæ agamÃsi, tasmi¤ ca khaïe anuseÂÂhi puttadhÅtÃhi parivuto navasappipakkamadhurasakkharacuïïehi saækhataæ pÃyÃsaæ bhu¤jamÃno nisinno ahosi, so Macchariyakosiyaæ disvà Ãsanà vuÂÂhÃya "ehi mahÃseÂÂhi imasmiæ pallaæke nisÅda pÃyÃsaæ bhu¤jissÃmÃ" 'ti Ã. So tassa pÃyÃsaæ disvà va mukhe kheÊo uppajji, bhu¤jitukÃmo ahosi, evaæ pana cintesi: "sac' Ãhaæ bhu¤jissÃmi seÂÂhino mama gehaæ ÃgatakÃle paÂisakkÃro kÃtabbo bhavissati, evaæ me dhanaæ nassissati, na bhu¤jissÃmÅti" Ã., atha punappuna yÃciyamÃno pi "idÃni me bhuttaæ, suhito smÅti" na icchi, anuseÂÂhimhi bhu¤jante pana olokento mukhe sa¤jÃyamÃnena kheÊena nisÅditvà tassa bhattakiccÃvasÃne tena saddhiæ rÃjanivesanaæ gantvà puna attano gehaæ anuppatto pÃyÃsataïhÃya pÅÊiyamÃno cintesi: "sac' Ãhaæ `pÃyÃsaæ bhu¤jitukÃmo 'mhÅti' vakkhÃmi mahÃjano bhu¤jitukÃmo bhavissati bahutaï¬ulÃdayo nassissanti, na kassaci kathessÃmÅti" so rattindivaæ pÃyÃsam eva cintento vÅtinÃmetvÃpi dhananÃsanabhayena kassaci akathetvà va pipÃsaæ adhivÃsesi, anukkamena adhivÃsetuæ asakkonto uppaï¬uppaï¬ukajÃto ahosi, evaæ sante pi dhananÃsabhayena akathento aparabhÃge dubbalo hutvà seyyaæ upagÆhitvà nipajji. Atha naæ bhariyà upasaækamitvà hatthena piÂÂhiæ parimajjÃnà "kin te sÃmi aphÃsukan" ti pucchi, "tav' eva sarÅre aphÃsukaæ karohi" "Mama aphÃsukaæ n' atthÅti".
"Sami, {paï¬uvaïïo} si {jÃto}, kin nu te {kÃci} cintà atthi, udÃhu {rÃjÃ} kupito, Ãdu puttehi avamÃno kato, atha vÃpi kÃci {taïhÃ} {uppannÃ"} ti. "ùma {taïhÃ} uppannÃ" ti, "kathehi sÃmi, sakkhissasi {naæ} rakkhitun" ti. "RakkhitabbayuttakÃme rakkhissÃmÅti." Evam pi dhananÃsabhayena kathetuæ na ussahi,


#<[page 385]>#
%<                   3. SudhÃbhojanajÃtaka. (535.)                      385>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tÃya pana punappuna pÅÊiyamÃno kathesi: "bhadde ahaæ ekadivasaæ anuseÂÂhiæ sappimadhusakkharacuïïehi saækhataæ pÃyÃsaæ bhu¤jantaæ disvà tato paÂÂhÃya tÃdisaæ pÃyÃsaæ bhu¤jitukÃmo jÃto" ti. "Asappurisa, kiæ tvaæ duggato, sakala-BÃrÃïasivÃsÅnaæ pahonakaæ pÃyÃsaæ pacissÃmÅti." Ath' assa sÅse daï¬ena paharaïakÃlo viya ahosi. So tassà kujjhitvà "jÃnÃm' ahaæ tava mahaddhanabhÃvaæ, sace te kulagharà Ãbhataæ atthi pÃyÃsaæ pacitvà nÃgarÃnaæ dehÅti" Ã. "Tena hi ekavÅthivÃsÅnaæ pahonakaæ katvà pacÃmÅti". "Kin te tehi, attano santakaæ khÃdantÆ" 'ti. "Tena hi ito c' ito ca sattagharavÃsÅnaæ pahonakaæ katvÃ" ti. "Kin te tehÅti. "Tena hi imasmiæ gehe parijanassÃ" 'ti. "Kin te tenÃ" 'ti.
"Tena hi bandhujanass' eva pacÃmÅti" "kin te etenÃ" 'ti.
"Tena hi tuyha¤ ca mayha¤ ca pacÃmi sÃmÅti" "KÃsi tvaæ, tuyhaæ na vaÂÂatÅti" "Ekakass' eva te pacÃmi sÃmÅti" "Mayha¤ ca mà paci, gehe pacante bahÆ paccÃsiæsanti, mayhaæ pana patthaæ taï¬ulÃna¤ ca catubhÃgaæ khÅrassa accharaæ sakkharÃya karaï¬akaæ madhussa eka¤ ca pacanabhÃjanaæ dehi, ara¤¤aæ pavisitvà tattha pacitvà bhu¤jissÃmÅti".
Sà tathà akÃsi. So taæ sabbaæ ceÂakena gÃhÃpetvà gaccha "asukaÂÂhÃne tiÂÂhÃ" 'ti taæ purato pesetvà ekako va oguïÂhikaæ katvà a¤¤Ãtakavesena tattha gantvà nadÅtÅre ekasmiæ gacchamÆle uddhanaæ kÃretvà dÃrudakaæ ÃharÃpetvà "tvaæ gantvà ekasmiæ magge Âhatvà ka¤cid eva disvà mama sa¤¤aæ dadeyyÃsi, mayà pakkositakÃle ÃgaccheyyÃsÅti" taæ pesetvà aggiæ katvà pÃyÃsaæ paci. Tasmiæ khaïe Sakko devarÃjà dasasahassayojanaæ alaækatadevanagaraæ saÂÂhiyojanaæ SuvaïïavÅthiæ yojanasahassussitaæ Vejayantaæ pa¤cayojanasatikaæ Sudhammaæ saÂÂhiyojanaæ Paï¬ukambalasilÃsanaæ pa¤cayojanÃvaÂÂaæ Ka¤canamÃlasetacchattaæ a¬¬hateyyakoÂisaækhÃdevaccharÃalaækatapaÂiyattaæ attabhÃvan ti imaæ attaïo siriæ oloketvÃ


#<[page 386]>#
%<386                      XXI.  AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "kin nu kho katvà mayà ayaæ yaso laddho" ti cintetvà BÃrÃïasiyaæ seÂÂhibhÆtena pavattitadÃnaæ addasa, tato "mama puttÃdayo kuhiæ nibbattÃ" ti olokento "putto me Cando devaputto hutvà nibbatti tassa putto Suriyo" ti sabbesaæ nibbattiæ disvà "Pa¤casikhassa putto kÅdiso" ti olokento attano vaæsassa ucchinnabhÃvaæ passi, ath' assa etad ahosi: "ayaæ asappuriso maccharÅ hutvà n' ev' attanà paribhu¤jati na paresaæ deti, mama tena vaæso ucchinno, kÃlaæ katvà niraye nibbattissati, ovÃdam assa datvà mama vaæsaæ patiÂÂhÃpetvà etassa imasmiæ devanagare nibbattanÃkÃraæ karissÃmÅti" so CandÃdayo pakkosÃpetvà "etha manussapathaæ gacchissÃma, Maccharikosikena amhÃkaæ vaæso ucchinno: dÃnasÃlà jhÃpità n' ev' attanà paribhu¤jati na paresaæ deti, idÃni pana pÃyÃsaæ paribhu¤jitukÃmo hutvà ghare paccante a¤¤assÃpi pÃyÃso dÃtabbo bhavissatÅti ara¤¤aæ pavisitvà ekako va pacati, etaæ dametvà dÃnaphalaæ jÃnÃpetvà ÃgamissÃma, api kho pana amhehi sabbehi ekato yÃciyamÃno tatth' eva mareyya, mama paÂhamaæ gantvà pÃyÃsaæ yÃcitvà nisinnakÃle tumhe brÃhmaïavaïïena paÂipÃÂiyà Ãgantvà yÃceyyÃthÃ" 'ti vatvà sayaæ tÃva brÃhmaïavesena taæ upasaækamitvà "bho kataro BÃrÃïasigamamaggo" ti pucchi. Atha naæ Maccharikosiyo "kiæ ummatto si, BÃ-maggaæ pi na jÃnÃsi, kiæ ito esi etto yÃhÅti" Ã. Sakko tassa vacanaæ asuïanto viya "kiæ kathesÅti" taæ upagacchat' eva. So pi


#<[page 387]>#
%<                   3. {SudhÃbhojanajÃtaka}. (535.)                       387>%
"are badhirabrÃhmaïa kiæ ito esi parato yÃhÅti" viravi. Atha naæ Sakko "bho kasmà viravasi, dhÆmo pa¤¤Ãyati, aggi pa¤¤Ãyati, pÃyÃso paccati, brÃhmaïanimantanaÂÂhÃnena bhavitabbaæ, aham pi brÃhmaïÃnaæ bhojanakÃle thokaæ labhissÃmi, kiæ mam nicchubhasÅti" vatvà "n' atth' ettha brÃhmaïanimantanaæ, parato yÃhÅti" vutte "tena hi kasmà kujjhasi, tava bhojanakÃle thokaæ labhissÃmÅti" Ã. Atha naæ so.
"ahaæ te ekasittham pi na dassÃmi, thokaæ idaæ mama yÃpanamattam eva, mayÃpi c' etaæ yÃcitvà va laddhakaæ, tvaæ a¤¤ato tavÃhÃraæ pariyesÃ" 'ti bhariyaæ yÃcitvà laddhabhÃvaæ sandhÃy' evaæ vatvÃ:

  @<Ja_XXI.3(=535).1: N' eva kiïÃmi na pi vikkiïÃmi,(cfr. MahÃvastu II p.49 sq)
                    na cÃpi me sannicayo ca atthi,
                    sukiccharÆpaæ vat' idaæ parittaæ,
                    patthodano nÃlam ayaæ duvindan ti g. Ã. || Ja_XXI:192 ||>@

     Taæ sutvà Sakko "aham pi te madhurasaddena ekaæ silokam kathessÃmi, suïÃhÅti" vatvà "na me tava silokena attho" ti tassa vÃrentassa vÃrentassa

  @<Ja_XXI.3(=535).2: Appamhà appakaæ dajjà anumajjhato majjhakaæ,
                    bahumhà bahukaæ dajjÃ, adÃnaæ na upapajjati. || Ja_XXI:193 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).3: Taæ taæ vadÃmi Kosiya: dehi dÃnÃni bhu¤ja ca
                    ariyaæ maggaæ samÃruha,
                    n' ekÃsÅ labhate sukhan ti || Ja_XXI:194 ||>@

gÃthadvayam Ãha.
     Ta. anumajjhato majjhakan ti appakam pi majjhe chetvà dve koÂÂhÃse karitvà ekakoÂÂhÃsaæ datvà tato avasesato anumajjhato pi puna majjhe chetvà eko koÂÂhÃso dÃtabbo yeva, adÃnaæ na-- ti appaæ và bahuæ và dinnaæ hotu, adÃnaæ nÃma na hoti, tam pi dÃnaæ eva mahapphalam evà 'ti.


#<[page 388]>#
%<388                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
     So tassa vacanaæ sutvà "manÃpan te brÃhmaïa kathitaæ, pÃyÃse pakke thokaæ labhissasi, nisÅdÃ" 'ti Ã. Sakko ekamante nisÅdi. Tasmiæ nisinne Cando ten' eva nayena upasaækamitvà tath' eva kathaæ pavattetvà tassa vÃrentassa vÃrentass' eva

  @<Ja_XXI.3(=535).4: Mogha¤ c' assa hutaæ hoti mogha¤ cÃpi samÅhitaæ
                    atithismiæ yo nisinnasmiæ eko bhu¤jati bhojanaæ. || Ja_XXI:195 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).5: Taæ taæ vadÃmi Kosiya: dehi dÃnÃni bhu¤ja ca,
                    ariyamaggaæ samÃrÆha,
                    n' ekÃsÅ labhate sukhan ti g. Ã. || Ja_XXI:196 ||>@

     Tattha samÅhitan ti dhanuppÃdanaviriyaæ.
     So tassa vacanaæ sutvà kicchena kasirena "tena hi nisÅda, thokaæ labhissasÅti" Ã. So gantvà Sakkassa santike nisÅdi. Tato Suriyo ten' eva nayena upasaækamitvà tath' eva kathaæ pavattetvà tassa vÃrentassa vÃrentass' eva

  @<Ja_XXI.3(=535).6: Saccaæ tassa hutaæ hoti sacca¤ cÃpi samÅhitaæ
                    atithismiæ yo nisinnasmiæ
                    n' eko bhu¤jati bhojanaæ. || Ja_XXI:197 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).7: Taæ taæ vadÃmi etc. gÃthadvayam Ãha. || Ja_XXI:198 ||>@

     Tassa pi vacanaæ sutvà kicchena kasirena "tena hi nisÅda, thokaæ labhissasÅti" Ã. So gantvà Candassa santike nisÅdi. Atha naæ MÃtali ten' eva nayen' upasaækamitvà tath' eva kathaæ pavattetvà tassa vÃrentassa vÃrentass' eva

  @<Ja_XXI.3(=535).8: Sarasa¤ ca yo juhati bahukÃya GayÃya ca
                    Doïe Timbarutitthasmiæ sÅghasote mahÃvahe || Ja_XXI:199 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).9-10: Atra c' assa hutaæ hoti atra c' assa samÅhitaæ
                    atithismiæ yo-- sukhan ti imà gÃthà abhÃsi. || Ja_XXI:200-201 ||>@

     TÃsaæ attho: yo puriso nÃgayakkhÃdÅnaæ baliæ karomiti samuddaloïipokkharaïiÃdisu yaæ ki¤ci saraæ upagantvà juhati tattha balikammaæ karoti tathà bahukÃya nadiyà GayÃya pokkharaniyà DoïanÃmake ca TimbarÆnÃmake ca titthe,


#<[page 389]>#
%<                   3. SudhÃbhojanajÃtaka. (535.)                       389>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sÅghasote mahante vÃrivahe, atra cassà 'ti yadi atrÃpi etesu sarÃdÅsu assa purisassa huta¤ c' eva samÅhita¤ ca hoti saphalaæ sukhudrayaæ sampajjati, atithismiæ yo nisinnasmiæ neko bhu¤jati bhojanaæ ettha vattabbam eva n' atthi, tena taæ vadÃmi Kosiya dÃnÃni ca dehi saya¤ ca bhu¤ja ariyÃnaæ dÃnÃbhiratÃnaæ BuddhÃdÅnaæ maggaæ abhirÆha na hi ekÃsÅti eko va bhu¤jamÃno sukhan nÃma labhatÅti
     So tassÃpi vacanaæ sutvà pabbatakÆÂena otthaÂo viya kicchena "tena hi nisÅda, thokaæ labhissasÅti" Ã. MÃtali gantvà Suriyassa santike nisÅdi. Tato Pa¤casikho ten' eva nayena upasaækamitvà tath' eva kathaæ pavattetvà tassa vÃrentassa vÃrentass' eva

  @<Ja_XXI.3(=535).11-12: Balisaæ hi so niggilati dÅghasuttaæ sabandhanaæ
                    atithismiæ yo nisinnasmiæ eko-- sukhan ti || Ja_XXI:202-203 ||>@

gÃthadvayam Ãha.
     Maccharikosiyo taæ sutvà dukkhayogena nitthunanto "tena hi nisÅda, thokaæ labhissasÅti" Ã. Pa¤casikho gantvà MÃtalissa santike nisÅdi. Iti tesu pa¤casu brÃhmaïesu nisinnamattesv-eva pÃyÃso pacci. Atha naæ Kosiyo uddhanà otÃretvà "tumhÃkaæ pattÃni ÃharathÃ" 'ti Ã. Te yathÃnisinnà va hatthe pasÃretvà Himavantato mÃluvapattÃni Ãhariæsu. Kosiyo tÃni disvà "tumhÃkaæ etesu pattesu dÃtabbapÃyÃso n' atthi, khadirÃdÅnaæ pattÃni ÃharathÃ" 'ti.
Te tÃni Ãhariæsu, ekekapattaæ yodhaphalakappamÃnaæ ahosi.
So sabbesam dabbiyà pÃyÃsaæ adÃsi, sabbantimassa dÃnakkÃle pi ukkhaliyà Ænaæ na pa¤¤Ãyi. Pa¤cannam pi datvà sayaæ ukkhaliæ gahetvà nisÅdi. Tasmiæ khaïe Pa¤casikho uÂÂhÃya attabhÃvaæ jahitvà sunakho hutvà tesaæ purato passÃvaæ karonto ÃgamÃsi, brÃhmaïà attano pÃyÃsaæ pattena pidahiæsu, Kosiyassa hatthapiÂÂhe passÃvabindu pati, brÃhmaïà kuï¬ikÃhi udakaæ gahetvà pÃyÃsaæ abbhukkiritvà bhu¤jamÃnà viya ahesuæ.


#<[page 390]>#
%<390                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Kosiyo "mayham pi udakaæ detha, hatthaæ dhovitvà bhu¤jissÃmÅti" Ã. "Tava udakaæ Ãharitvà hatthaæ dhovÃ" 'ti. "Mayà tumhÃkaæ pÃyÃso dinno, mayhaæ thokaæ udakaæ dethÃ" 'ti. "Mayaæ piï¬apatipiï¬akammaæ nÃma na karomÃ" 'ti "Tena hi imaæ ukkhaliæ oloketha, hatthaæ dhovitvà ÃgamissÃmÅti" nadiæ otari, Tasmiæ khaïe sunakho ukkhaliæ passÃvena pÆresi, so taæ passÃvaæ karontaæ disvà mahantaæ daï¬am ÃdÃya tajjento Ãgacchi, so assÃjÃniyamatto hutvà taæ anubandhanto nÃnÃvaïïo ahosi, kÃÊo pi hoti seto pi suvaïïavaïïo pi kabaro pi ucco pi nÅco pi, evaæ nÃnÃvaïïo hutvà Maccharikosiyaæ anubandhi, so maraïabhayabhÅto brÃhmaïe upasaækami, te pi uppatitvà ÃkÃse ÂhitÃ. So tesaæ tam iddhiæ disvÃ:

  @<Ja_XXI.3(=535).13: UÊÃravaïïà vata brÃhmaïà ime,
                    ayaæ ca vo sunakho kissa hetu
                    uccÃavacaæ vaïïanibhaæ vikubbati,
                    akkhÃtha no brÃhmaïÃ: ko nu tumhe ti. || Ja_XXI:204 ||>@

     Taæ sutvà Sakko devarÃjÃ:

  @<Ja_XXI.3(=535).14: Cando ca Suriyo ca ubho idhÃgatÃ,
                    ayaæ pana MÃtali devasÃrathi,
                    Sakko 'ham asmi tidasÃnam indo,
                    eso ca kho Pa¤casikho ti vuccatÅti g. vatvà || Ja_XXI:205 ||>@

     tassa yasaæ vaïïento:

  @<Ja_XXI.3(=535).15: PÃïissarà mutiÇgà ca murajÃlambarÃni ca
                    suttam etaæ pabodhenti, paÂibuddho ca nandatÅti g. Ã. || Ja_XXI:206 ||>@

     So tassa vacanaæ sutvà "evarÆpaæ dibbasampattiæ kinti katvà labhantÅti" pucchi. "AdÃnasÅlà tÃva pÃpadhammà maccharino devalokaæ na gacchanti, niraye nibbattantÅti" dassento:


#<[page 391]>#
%<                   3. SudhÃbhojanajÃtaka. (536.)                  391>%

  @<Ja_XXI.3(=535).16: Ye kec' ime maccharino kadariyÃ
                    paribhÃsakà samaïabrÃhmaïÃnaæ
                    idh' eva nikkhippa sarÅradehaæ
                    kÃyassa bhedà nirayaæ vajantÅti || Ja_XXI:207 ||>@

imaæ gÃthaæ vatvà dhamme ÂhitÃnaæ devalokapaÂilÃbhaæ dassetuæ:

  @<Ja_XXI.3(=535).17: Ye kic' ime suggatim ÃsasÃnÃ
                    dhamme Âhità saæyame saævibhÃge
                    idh' eva nikkhippa sarÅradehaæ
                    kÃyassa bhedà sugatiæ vajantÅti g. Ã. || Ja_XXI:208 ||>@

     Ta. ÃsasÃnà ti ÃsiæsantÃ, ye keci sugatiæ Ãsiæsanti sabbe te saæyamasaækhÃte dasasÅladhamme saævibhÃgasaækhÃte dÃnadhamme ca Âhità hutvà idha sarÅrasaækhÃtaæ dehaæ nikkhipitvà tassa kÃyassa bhedà sugatiæ vajantÅti a.
     Evaæ vatvà ca "Kosiya, no mayaæ tava santike pÃyÃsatthÃya ÃgatÃ, kÃru¤¤ena pana taæ anukampamÃnà Ãgat' amhÃ" 'ti tassa pakÃsetuæ:

  @<Ja_XXI.3(=535).18: Tvaæ no si ¤ÃtÅ purimÃsu jÃtisu
                    so maccharÅ rosako pÃpadhammo,
                    tav' eva atthÃya idhÃgat' amhÃ
                    mà pÃpadhammo nirayaæ apatthà 'ti Ãha. || Ja_XXI:209 ||>@

     Ta. so ti so tvaæ mà pÃpadhammo ti ayaæ amhÃkaæ ¤Ãti pÃpadhammo mà nirayaæ agamà ti etadatthaæ ÃgÃt' amhà 'ti a.
     Tam sutvà Kosiyo "atthakÃmà kira me ete, maæ nirayà uddharitvà sagge patiÂÂhÃpetukÃmÃ" ti tuÂÂhacitto:

  @<Ja_XXI.3(=535).19: Addhà [hi] maæ vo hitakÃmà yaæ maæ samanusÃsatha,
                    so 'haæ tathà karissÃmi sabbaæ vuttaæ hitesihi. || Ja_XXI:210 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).20: EsÃham ajj' eva upÃramÃmi,
                    na cÃp' ahaæ ki¤ci kareyya pÃpam>@


#<[page 392]>#
%<392                      XXI.  AsÅtinipÃta.>%
@<                    na cÃpi me ki¤ci-m-adeyyam atthi
                    na cÃpi datvà udakaæ p' ahaæ piye. || Ja_XXI:211 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).21: Eva¤ ca me dadato sabbakÃlaæ
                    bhogà ime VÃsava khÅyissanti,
                    tato ahaæ pabbajissÃmi Sakka
                    hitvÃna kÃmÃni yathodhikÃnÅti Ãha. || Ja_XXI:212 ||>@

     Ta. man ti mama, vo ti tumhe. yaæ man ti yena maæ samanusÃsatha tena me tumhe hitakÃmÃ, tathà ti yathà vadatha tath' eva karissÃmi, upÃramÃmÅti maccharibhÃvato upÃramÃmi, adeyyamatthÅti ito paÂÂhÃya mama Ãlopato upa¬¬ham pi adeyyaæ nÃma n' atthi, na cÃpi datvà ti udakapasatam pi cahaæ labhitvà {adatvÃ} na pivissÃnni, khÅyissantÅti vikhÅyissanti, yathodhikÃnÅti vatthukÃmakilesakÃmavasena yathÃÂhitakoÂÂhÃsÃni yeva.
     Sakko Maccharikosiyaæ dametvà nibbisevanaæ katvà dÃnaphalaæ jÃnÃpetvà dhammadesanÃya pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃpetvà saddhiæ tehi devanagaram eva gato. Maccharikosiko pi nagaraæ pavisitvà rÃjÃnaæ anujÃnÃpetvà gahitagahitabhÃjÃnÃni pÆretvà gaïhantÆ ti yÃcakÃnaæ dhanaæ datvà tasmiæ khaïe nikkhamma Himavato dakkhiïapasse GaÇgÃya C' eva ekassa jÃtassarassa (add ca?) antare païïasÃlaæ katvà pabbajitvà vanamÆlaphalÃhÃro tattha ciraæ vihÃsi jaraæ pÃpuïi.
Tadà Sakkassa ùsà Saddhà Siri HirÅti catasso dhÅtaro honti, tà bahudibbagandhamÃlaæ ÃdÃya udakakÅÊanatthÃya Anotattadahaæ gantvà tattha kÅÊitvà ManosilÃtale nisÅdiæsu. Tasmiæ khaïe NÃrado nÃma brÃhmaïatÃpaso TÃvatiæsabhavanaæ divÃvihÃratthÃya gantvà Nandavana-CittakÆÂalatÃvanesu dÅvÃvihÃraæ katvà pÃricchattakapupphaæ chattaæ viya chÃyatthÃya dhÃrayamÃno ManosilÃtalamatthake attano vasanaÂÂhÃnaæ Ka¤canaguhaæ gacchati. Atha tà tassa hatthe taæ pupphaæ disvà yÃciæsu.


#<[page 393]>#
%<                  3.  SudhÃbhojanajÃtaka. (535.)                      393>%
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.3(=535).22: Naguttame girivare GandhamÃdane
                    modanti tà devavarÃbhipÃlitÃ,
                    athÃgamà isivaro sabbalokagÆ
                    supupphitaæ dumavarasÃkham Ãdiya || Ja_XXI:213 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).23: Suciæ sugandhaæ tidasehi sakkataæ
                    pupphuttamaæ amaravarehi sevitaæ
                    aladdha maccehi và dÃnavehi vÃ
                    a¤¤atra devehi tadÃrahaæ h' idaæ. || Ja_XXI:214 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).24: Tato catasso kanakattacÆpamÃ
                    uÂÂhÃya nariyo pamadÃdhipà muniæ
                    Asà ca Saddhà ca tato SirÅ HirÅ
                    icc-abravuæ NÃradadevabrÃhmaïaæ: || Ja_XXI:215 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).25: Sace anuddiÂÂhaæ tayà mahÃmuni
                    pupphaæ imaæ pÃricchattassa brahme
                    dadÃhi no, sabbagatÅ te ijjhantu,
                    tvam pi no hohi yath' eva VÃsavo. || Ja_XXI:216 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).26: Taæ yÃcamÃnÃbhisamekkha NÃrado
                    icc-abravÅ saækalahaæ udÅrayi:
                    na mayham atth' atthi imehi koci naæ.
                    yà yeva vo seyyasi sà piÊayhathà 'ti. || Ja_XXI:217 ||>@

     Ta. girivare ti purimassa vevacanaæ, devavarÃbhipÃlità ti Sakkena rakkhitÃ, sabbalokagÆ ti devaloke ca manussaloke ca sabbattha gamanasamattho, dumavarasÃkhamÃdiyà 'ti sÃkhÃya jÃtattà dumavarassa SÃkhan ti laddhanÃmapupphaæ gahetvÃ, sakkatan ti katasakkÃraæ, amaravarehÅti Sakkaæ sandhÃya vuttaæ, a¤¤atra devehÅti Âhapetvà deve ca iddhimante ca a¤¤ehi manussehi và yakkhÃdÅhi và aladdhaæ, tadÃrahaæ hidan ti tesaæ yeva hidaæ arahaæ anucchavikaæ, kanakattacÆpamà ti kanakÆpamattacÃ, uÂÂhÃyà 'ti ayyo mÃlÃgandhavilepanÃdipaÂivirato pupphaæ na piÊandhissati ekasmiæ padese cha¬¬essati, etaæ yÃcitvà pupphaæ piÊandhissÃmà 'ti hatthe pasÃretvà yÃcamÃnà ekappahÃren' eva uÂÂhahitvÃ, pamadÃdhipà ti pamadÃnaæ uttamÃ, munin ti isiæ, anuddiÂÂhan ti asukassa nÃma dassÃmÅti anuddiÂÂhaæ, sabbagatÅ te ijjhantÆ 'ti sabbà te cittagati ijjhatu patthitapatthitassa lÃbhÅ hohÅti assa maÇgalaæ vadanti,


#<[page 394]>#
%<394                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yatheva vÃsavo ti yathà amhÃkaæ pità VÃsavo icchiticchitaæ deti tath' eva no tvam pi hohÅti, tan ti taæ pupphaæ, abhisamekkhà 'ti disvÃ, saækalahan ti nÃnÃgÃhaæ kalahavaddhanaæ kathaæ udÅresi, imehÅti imehi pupphehi nÃma mayhaæ attho n' atthi, paÂivirato ahaæ mÃlÃdhÃraïato ti dÅpeti, yà yeva vo seyyasÅti yà tumhÃkaæ antare jeÂÂhikÃ, sà piÊayhathà 'ti sà etaæ pilandhatÆ 'ti a.
     Tà catasso pi tass vacanaæ sutvà gÃtham Ãhaæsu:

  @<Ja_XXI.3(=535).27: Tvaæ no 'ttamo vÃbhisamekkha NÃrada
                    yass' icchasi tassam anuppavecchasu,
                    yassà hi no NÃradà tvaæ padassasi
                    sà yeva no hohiti seÂÂhasammatà ti. || Ja_XXI:218 ||>@

     Ta. tvaæ nottamo ti uttamamahÃmuni tvam eva no upadhÃrehiti.
     TÃsaæ vacanaæ sutvà NÃrado tà Ãlapanto:

  @<Ja_XXI.3(=535).28: Akallam etaæ vacanaæ sugatte,
                    ko brÃhmaïo ko kalahaæ udÅraye,
                    gantvÃna bhÆtÃdhipam eva pucchatha
                    sace na jÃnÃtha idh' uttamÃdhaman ti g. a. || Ja_XXI:219 ||>@

     T. a.: bhadde sugatte, idaæ tumhehi vuttaæ vacanaæ mama ayuttam, evaæ hi sati mayà tumhesu ekaæ seÂÂhaæ sesà hÅnà karontena kalaho va¬¬hito bhavissati, ko ca bÃhitapÃpo brÃhmano kalahaæ udÅreyya va¬¬heyya, evarÆpassa hi kalahava¬¬hanaæ nÃma ayuttaæ, tasmà ito gantvà attano pitaraæ bhÆtÃdhipaæ Sakkam eva pucchatha sace attano uttamaæ và adhamaæ và na jÃnÃthà 'ti.
     Tato SatthÃ:

  @<Ja_XXI.3(=535).29: TÃ NÃradena paramappakopitÃ
                    udÅrità vaïïamadena mattÃ
                    sakÃse gantvÃna Sahassacakkhuno
                    pucchiæsu bhÆtÃdhipaæ: kà nu seyyasÅti g. Ã. || Ja_XXI:220 ||>@

     Ta. paramappakopità ti pupphaæ adentena ativiya kopità tassa kupità hutvÃ, udÅrità ti bhÆtÃdhipam eva pucchathà 'ti vuttÃ, sahassa -- ti Sakkassa santikaæ gantvÃ, kà nÆ 'ti amhÃkaæ antare katarà uttamà ti pucchiæsu.


#<[page 395]>#
%<                  3.  SudhÃbhojanajÃtaka. (535.)                       395>%
     Evaæ pucchitvà ÂhitÃ:

  @<Ja_XXI.3(=535).30: Tà disvà Ãyattamanà Purindado
                    icc-abravÅ devavaro kata¤jali:
                    sabbà va vo hotha sugatte sÃdisÅ,
                    ko n' eva bhadde kalahaæ udÅrayÅti. || Ja_XXI:221 ||>@

     Ta. tÃdisvà ti bhikkhave catasso pi attano santikaæ Ãgatà disvÃ, Ãyattamanà ti ussukkamanà vyÃvaÂacittÃ, kata¤jalÅti namassamÃnÃhi devatÃhi paggahita¤jali, sÃdisÅti sabbà va tumhe sÃdisiyo, konevà 'ti ko nu eva kalaham udÅrayÅti imaæ nÃnÃgÃhaæ viggahaæ kathesi va¬¬hesi.
     Ath' assa tà kathayamÃnÃ:

  @<Ja_XXI.3(=535).31: Yo sabbalokaæ carako mahÃmuni
                    dhamme Âhito NÃrado saccanikkamo
                    so no bravÅ girivare GandhamÃdane:
                    gantvÃna bhÆtÃdhipam eva pucchatha
                    sace na jÃnÃtha idh' uttamÃdhaman ti g. Ãhaæsu. || Ja_XXI:222 ||>@

     Tatha saccanikkamo ti tathaparakkamo.
     Taæ sutvà Sakko "imà catasso pi mayhaæ dhÅtaro, sac' Ãhaæ etÃsu ekà guïasampannà uttamà ti vakkhÃmi sesà kujjhissanti, na sakkà ayaæ aÂÂo vinicchinituæ, imà Himavante KosiyatÃpasassa santikaæ pesessÃmi, so etÃsaæ aÂÂaæ vinicchinissatÅti" cintetvà "ahaæ tumhÃkaæ aÂÂaæ na vinicchinÃmi, Himavante KosiyatÃpaso nÃma atthi, tassÃhaæ attano sudhÃbhojanaæ pesessÃmi, so parassa adatvà na bhu¤jati dadanto ca vicinitvà guïavantÃnaæ deti, yà tumhesu tatth' assa hatthato bhattaæ labhissati sà uttamà bhavissatÅti" Ãcikkhanto:

  @<Ja_XXI.3(=535).32: Asu brahÃra¤¤acaro mahÃmuni
                    nÃdatvà bhattaæ varagatte bhu¤jati,
                    viceyya dÃnÃni dadÃti Kosiyo,
                    vassà hi so dassati sà va seyyasÅti g. Ã. || Ja_XXI:223 ||>@


#<[page 396]>#
%<396                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
     Ta. brahÃra¤¤acaro ti mahÃara¤¤avÃsÅ.
     Iti so tÃpasassa santikaæ pesetvà MÃtaliæ pakkosÃpetvà tassa santikaæ pesento anantaraæ g. Ã.:

  @<Ja_XXI.3(=535).33: AsÆ hi yo sammati dakkhiïaæ disaæ
                    GaÇgÃya tÅre Himavantapasmani
                    sa Kosiyo dullabhapÃnabhojano,
                    tassa sudham pÃpaya devasÃrathÅti. || Ja_XXI:224 ||>@

     Ta. sammatÅ ti vasati, dakkhiïan ti Himavantassa dakkhiïÃya disÃya, pasmanÅti passe.
     Tato Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.3(=535).34: Sa MÃtali devavarena pesito
                    sahassayuttaæ abhirÆyha sandanaæ
                    sa khippam eva upagamma assamaæ
                    adissamÃno munino sudhaæ adà ti. || Ja_XXI:225 ||>@

     Ta. adissamÃno ti bhikkhave so MÃtali devarÃjassa vacanaæ sampaÂicchitvà taæ assamaæ gantvà adissamÃnakÃyo hutvà tassa sudhaæ adÃ, dadamÃno ca rattiæ padhÃnam anuyu¤jitvà paccÆsasamaye aggiæ paricaritvà vibhÃtÃya rattiyà udentaæ suriyaæ namassamÃnassa Âhitassa tassa hatthe sudhÃbhojanam patiÂÂhÃpesi.
     Kosiko taæ gahetvà Âhitako va gÃthadvayam Ã.:

  @<Ja_XXI.3(=535).35: Udaggihuttam upatiÂÂhato hi me
                    pabhaækaraæ lokatamonud' uttamaæ
                    sabbÃni bhÆtÃni aticca VÃsavo,
                    ko n' eva me pÃïisu kiæsudh' odahi. || Ja_XXI:226 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).36: SaækhÆpamaæ setam atulyadassanaæ
                    suciæ sugandhaæ piyarÆpaæ abbhutaæ
                    adiÂÂhapubbaæ mama jÃtacakkhuhi
                    kà devatà pÃïisu kiæsudh' odahÅti. || Ja_XXI:227 ||>@

     Ta. udaggihuttan ti udÃggihuttaæ paricaritvà udÃggisÃlato nikkhamma païïasÃladvÃre Âhatvà pabhaækaraæ lokatamonudaæ uttamaæ Ãdiccaæ upatiÂÂhato mama sabbÃni bhÆtÃni aticca atikkamitvà vattamÃno VÃsavo nu kho evaæ mama pÃïisu kiæsudhaæ kiæ nÃm' etaæ odahi, saækhÆpaman ti Ãdihi Âhitako sudhaæ vaïïeti.


#<[page 397]>#
%<                  1. SudhÃbhojanajÃtaka. (535.)                      397>%
     Tato MÃtali Ãha:

  @<Ja_XXI.3(=535).37: Ahaæ Mahindena mahesi pesito
                    sudh'ÃbhihÃsim turito mahÃmuni,
                    jÃnÃsi maæ MÃtali devasÃrathi,
                    bhu¤jassu bhattuttamaæ, mà vicÃrayi. || Ja_XXI:228 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).38: Bhuttà ca sà dvÃdasa hanti pÃpake:
                    khudaæ pipÃsaæ aratiæ duraklamaæ
                    kodhÆpanÃha¤ ca vivÃdapesuïaæ
                    sÅtuïhatandi¤ ca rasuttamaæ idan ti. || Ja_XXI:229 ||>@

     Ta. sudhÃbhihÃsin ti idam sudhÃbhojanaæ tuyhaæ abhihariæ, jÃnÃsÅti jÃnÃsi maæ tvaæ, ahaæ MÃtali nÃma devasÃrathÅti a., mà vicÃrayÅti na {bhu¤jÃmÅ} {appaÂikkhipitvÃ} bhu¤ja, mà papa¤caæ kara, pÃpÃke ti ayam sudhà bhuttà dvÃdasa pÃpadhamme hanti, khudan ti paÂhamaæ tÃva chÃtabhÃvaæ hanti dutiyaæ pÃnÅyapipÃsaæ tatiyaæ ukkaïÂhitaæ catutthaæ kÃyadarathaæ pa¤camaæ klamaæ kilantabhÃvaæ chaÂÂhaæ kodhaæ sattamaæ upanÃhaæ aÂÂhamaæ vivÃdaæ pesuïaæ dasamaæ sÅtaæ ekÃdasamaæ uïhaæ dvÃdasamaæ tandiæ ÃlasiyabhÃvaæ, idaæ rasuttamaæ uttamarasaæ sudhÃbhojanaæ ime dvÃdasa pÃpadhamme hanti.
     Taæ sutvà Kosiyo attano vatasamÃdÃnaæ Ãvikaronto:

  @<Ja_XXI.3(=535).39: Na kappatÅ MÃtali mayha bhu¤jitum
                    pubbe adatvà iti me vatuttamaæ,
                    na cÃpi ekÃsanam ariyapÆjitaæ,
                    asaævibhÃgÅ ca sukhaæ na vindatÅti g. vatvà || Ja_XXI:230 ||>@

"bhante tumhehi parassa adatvà bhojane kaæ dosaæ disvà idaæ vataæ samÃdinnan" ti MÃtalinà puÂÂho Ãha:

  @<Ja_XXI.3(=535).40: ThÅghÃtakà ye c' ime pÃradÃrikÃ
                    mittadduno ye ca sapanti subbate
                    sabbe ca te maccharipa¤camÃdhamÃ,
                    tasmà adatvà udakam pi nÃsmiye. || Ja_XXI:231 ||>@


#<[page 398]>#
%<398                     XXI. AsÅtinipato.>%

  @<Ja_XXI.3(=535).41: So 'h' itthiyà và purisassa và pana
                    dassÃmi dÃnaæ vidusam pavaïïitaæ,
                    sabbà vada¤¤Æ idha vÅtamaccharÃ
                    bhavanti h' ete sucisaccasammatà ti. || Ja_XXI:232 ||>@

     Ta. pubbe ti paÂhamaæ adatvÃ, athavà iti me pubbe vatuttamaæ, idaæ pubbe va mayà vataæ samÃdinnan ti dasseti, na cÃpi ekÃsanan ti ekakassa Ãsanaæ na ariyehi BuddhÃdÅhi pÆjitaæ, sukhan ti dibbamÃnusakasukhaæ na labhati, thÅghÃtakà ti itthighÃtakÃ, ye cime ti ye ca ime, sapantÅti akkosanti, subbate ti dhammikasamaïabrÃhmaïe, maccharipa¤camà ti maccharipa¤camo etesan ti maccharipa¤camÃ, adhamà ti ime pa¤ca adhamà nÃma, tasmÃti yasmà ahaæ pa¤camÃdhammabhÃvabhayena adatvà udakam pi nÃsmiye na paribhu¤jissÃmÅti imaæ vataæ samÃdiyiæ, so hitthiyà và ti so ahaæ itthiyà vÃ, vidusampavaïïitan ti vidÆhi paï¬itehi BuddhÃdÅhi vaïïitaæ, sucisaccasammatà ti ete okappaniyasaddhÃya samannÃgatà vada¤¤Æ vigatamaccherà purisà sucÅ c' eva uttamasammatà ca hontÅti a.
     Taæ sutvà MÃtali dissamÃnakÃyena aÂÂhÃsi. Tasmiæ khaïe tà catasso devaka¤¤Ã catuddisaæ aÂÂhaæsu: Siri pÃcÅnadisÃya aÂÂhÃsi, ùsà dakkhiïadisÃya aÂÂhÃsi, Saddhà pacchimadisÃya, Hiri uttaradisÃya.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.3(=535).42: Ato mutà devavarena pesitÃ
                    ka¤¤Ã catasso kanakattacÆpamÃ:
                    Asà ca Saddhà ca SirŠHirŠtato
                    taæ assamaæ Ãgamuæ yattha Kosiyo. || Ja_XXI:233 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).43: Tà disvà sabbo paramappamodito
                    subhena vaïïena sikhÃ-r-iv' aggino
                    ka¤¤Ã catasso caturo catuddisÃ
                    icc-abravÅ MÃtalino ca sammukhÃ: || Ja_XXI:234 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).44: Purimaæ disaæ kà tvaæ pabhÃsi devate
                    alaækatà tÃravarà osadhÅ,
                    pucchÃmi taæ ka¤canavelliviggahe,
                    Ãcikkha me tvaæ katamÃsi devatÃ. || Ja_XXI:235 ||>@


#<[page 399]>#
%<                  3.  SudhÃbhojanajÃtaka. (535.)                      399>%

  @<Ja_XXI.3(=535).45: Sir'Ãhaæ devÅ manujesu pÆjitÃ
                    apÃpasattÆpanisevinÅ sadÃ
                    sudhÃvivÃdena tav' antim ÃgatÃ,
                    taæ maæ sudhÃya varapa¤¤a bhÃjaya. || Ja_XXI:236 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).46: YassÃhaæ icchÃmi sukhaæ mahÃmuni
                    sa sabbakÃmehi naro pamodati,
                    SirÅti maæ jÃnahi jÆhat' uttama,
                    tam maæ sudhÃya varapa¤¤a bhÃjayà 'ti. || Ja_XXI:237 ||>@

     Ta. ato ti tato, mutà ti anumatÃ, atha devavarena anumatà c' eva pesità cà 'ti a., sabbo-- to ti anavasseso hutvà atipamudito, sÃman ti pi pÃÂho, tà devatà sÃmaæ disvà ti a., caturo ti caturÃ, ayam eva và pÃÂho cÃturiyena samannÃgatà ti a., tÃravarà ti tÃrÃnaæ varÃ, ka¤cana -- gahe ti ka¤canarÆpakasadisasarÅre, SirÃhan ti Siri ahaæ, tavantimÃgatà ti tava santikaæ ÃgatÃ, bhÃjayà 'ti yathà maæ sudhà bhajati tathà karohi, sudhaæ me dehÅti a., jÃnÃhÅti jÃna, jÆhatuttamà 'ti aggiæ jÆhantÃnaæ uttama.
     Taæ sutvà Kosiyo Ãha:

  @<Ja_XXI.3(=535).47: Sippena vijjÃcaraïena buddhiyÃ
                    narà upetà paguïà sakammanÃ
                    tayà vihÅnà na labhanti ki¤canaæ,
                    tay-idaæ na sÃdhu yadidaæ tayà kataæ. || Ja_XXI:238 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).48: PassÃmi posaæ alasaæ mahagghasaæ
                    sudukkulÅnaæ pi arÆpimaæ naraæ,
                    tayÃnugutto Siri jÃtimÃm api
                    peseti dÃsaæ viya bhogavà sukhÅ. || Ja_XXI:239 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).49: Tan taæ asaccaæ avibhajjaseviniæ
                    jÃnÃmi mÆÊhaæ vidurÃnupÃtiniæ,
                    na tÃdisÅ arahati ÃsanÆdakaæ
                    kuto sudhÃ, gaccha na mayha ruccasÅti. || Ja_XXI:240 ||>@

     Ta. sippenà 'ti hatthiassarathatharusippÃdinà vijjÃcaraïenà 'ti vedattayasaækhÃtÃya vijjÃya c' eva sÅlena ca paguïÃ, sakammanà ti attano purisÃkÃrena padhÃnaguïasamannÃgatÃ, ki¤canan ti ki¤ci appamattakam pi yasaæ và sukhaæ và na labhanti, yadidan ti yam etaæ issariyatthÃya sippÃdÅni uggahetvà carantÃnaæ tayà vekallaæ kataæ taæ te na sÃdhu,


#<[page 400]>#
%<400                         XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  arÆpiman ti virÆpaæ, tayÃnugutto ti tayà anurakkhito, jÃtimÃmapÅti jÃtisampannam pi sippavijjÃcaraïabuddhikammehi sampannaæ pi, pesetÅti pesanakÃraæ karoti, taæ tan ti tasmà taæ, asaccan ti sabhÃvasaækhÃte sacce avattanatÃya asaccaæ uttamabhÃvarahitaæ, avibhajjasevinin ti avibhajitvà yuttÃyuttam ajÃnitvà sippÃdisampanne pi itare pi sevamÃnaæ, vidurÃnupÃtinin ti paï¬itÃnupÃtiniæ paï¬ite pÃtetvà pothetvà viheÂhetvà caramÃnaæ, kuto sudhà ti tÃdisÃya nigguïÃya kuto sudhÃbhojanaæ, na me ruccasi gaccha mà idha tiÂÂhà 'ti.
     SÃ tath' ev antaradhÃyi. Tato so ùsÃya saddhiæ sallapanto Ã.:

  @<Ja_XXI.3(=535).50: Kà sukkadÃÂhà paÂimuttakuï¬alÃ
                    cittaÇgadà kambuvimaÂÂhadhÃrinÅ,
                    osittavaïïaæ paridayha sobhasi
                    kusaggirattaæ apiÊayha ma¤jariæ. || Ja_XXI:241 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).51: MigÅva bhantà saracÃpadhÃrinÃ
                    virÃdhità mandam iva udikkhasi.
                    ko te dutÅyo idha mandalocane,
                    na bhÃyasi ekikà kÃnane vane ti. || Ja_XXI:242 ||>@

     Ta. cittaÇgadà ti citrehi aÇgadehi samannÃgatÃ, kambu -- nÅti karaïapariniÂÂhÃnena vimaÂÂhasuvaïïÃlaækÃradhÃrinÅ, osittavaïïan ti avasittaudakadhÃravaïïaæ dibbadukÆlaæ, paridayhà 'ti nivÃsetvà ca pÃrupitvà ca, kusaggirattan ti kusatiïaggisikhÃvaïïaæ, apiÊayhama¤jarin ti sapallavaæ asokakaïïikaæ kaïïe piÊandhitvà ti vuttaæ hoti, saracÃpadhÃrinà ti luddhena, virÃdhità ti viraddhapahÃrÃ, mandamivà 'ti yathÃ, sà migÅ bhÅtà vanante Âhatvà taæ mandaæ oloketi evaæ olokesi.
     Tato sÃ:

  @<Ja_XXI.3(=535).52: Na me dutÅyo idha-m-atthi Kosiya,
                    MasakkasÃrappabhav' amhi devatÃ,
                    ùsà sudhÃsÃya tav' antim ÃgatÃ,
                    taæ maæ sudhÃya varapa¤¤a bhÃjayà 'ti g. Ã. || Ja_XXI:243 ||>@

     Ta. MasakkasÃrappabhavamhÅti TÃvatiæsabhavane sambhavÃ.


#<[page 401]>#
%<                  3.  SudhÃbhojanajÃtaka. (535.)                       401>%
     Taæ sutvà Kosiyo "tvaæ kira yo te ruccati tassa ÃsÃphalanipphÃdanena Ãsaæ desi, yo te na ruccati tassa na desi, n' atthi tayà samÃpatti tattha vinÃsakÃrÅti" dÅpento Ã.

  @<Ja_XXI.3(=535).53: ùsÃya yanti vÃïijà dhanesino,
                    nÃvaæ samÃruyha parenti aïïave,
                    te tattha sÅdanti atho pi ekadÃ
                    jÅnÃdhanà enti vinaÂÂhapÃbhatÃ. || Ja_XXI:244 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).54: ùsÃya khettÃni kasanti kassakÃ,
                    vapanti bÅjÃni, karonti 'pÃyaso,
                    ÅtÅnipÃtena avuÂÂhikÃya vÃ
                    na ki¤ci vindanti tato phalÃgamaæ. || Ja_XXI:245 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).55: Ath' attakÃrÃni karonti bhattusu
                    Ãsaæ purakkhatvà narà sukhesino,
                    te bhattur atthà atigÃÊhità puna
                    disà panassanti aladdha ki¤canaæ. || Ja_XXI:246 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).56: Jahitva dha¤¤a¤ ca dhana¤ ca ¤Ãtake
                    ÃsÃya saggÃdhimanà sukhesino
                    tapanti lÆkham pi tapaæ cirantaraæ,
                    kummaggam Ãruyha parenti duggatiæ. || Ja_XXI:247 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).57: ùsÃvisaævÃdikasammatà ime,
                    ùse sudhÃya vinayassu attani,
                    na tÃdisÅ arahati ÃsanÆdakaæ
                    kuto sudhÃ, gaccha na mayha ruccasÅti. || Ja_XXI:248 ||>@

     Ta. parentÅti pakkhandanti, jÅnÃdhanà ti jinadhanÃ, iti tava vasena eke sampajjanti eke vipajjanti n' atthi tayà sadisà pÃpadhammà ti vadati.
karonti pÃyaso ti taæ taæ kiccaæ upÃyena karonti, ÅtinipÃtenà 'ti visavÃtamÆsikasalabhasukapÃïakasetaÂÂhikarogÃdÅnaæ sassupaddavÃnaæ a¤¤ataranipÃtena vÃ, tato ti tato sassato te ki¤ci phalaæ na vindanti, tesam pi Ãsacchedakakammaæ tvam eva karosÅti vadati, athattakÃrÃnÅti yuddhabhÆmisu purisÃkÃre, ùsaæ purakkhatvà ti issariyÃsaæ purato katvÃ, bhatturatthà ti sÃmino atthÃya, atigÃÊhità ti paccatthikehi atipÅÊità viluttasÃpateyyà viddhastavÃhanà hutvÃ, panassantÅti palÃyanti, aladdha ki¤canan ti ki¤ci issariyaæ alabhitvÃ,


#<[page 402]>#
%<402                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  iti etesam pi issariyÃlÃbhaæ tvameva karosÅti vadati, saggÃdhimanà ti saggaæ adhigantumanÃ, lÆkhan ti nirojaæ pa¤catapÃdikaæ kÃyakilamathaæ, cirantaran ti cirakÃlaæ, ÃsÃvisaævÃdikasammatà ime ti evaæ ime sattà saggÃsayà duggatiæ gacchanti tasmà tvaæ ùsà nÃma visaævÃdikasammatà visaævÃdikà ti saækhaæ gatÃ, ùse ti taæ Ãlapati.
     SÃpi tena paÂikkhittà tatth' ev' antaradhÃyi. Tato SaddhÃya saddhiæ sallapanto g. Ã.:

  @<Ja_XXI.3(=535).58: DaddallamÃnà yasasà yasassinÅ
                    digha¤¤anÃmavhayanaæ disaæ pati,
                    pucchÃmi taæ ka¤canavelliviggahe
                    Ãcikkha me tvaæ katamÃsi devatà ti. || Ja_XXI:249 ||>@

     Ta. daddallamÃnà ti jalamÃnÃ, digha¤¤anÃmavhayanan ti aparà ti ca pacchimà ti ca evaæ digha¤¤ena lÃmakena nÃmena vuccamÃnaæ disam pati daddallamÃnà tiÂÂhasi.
     Tato sà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.3(=535).59: SaddhÃhaæ devÅ manujesu pÆjitÃ
                    apÃpasattÆpanisevinÅ sadÃ
                    sudhÃvivÃdena tav' antim ÃgatÃ,
                    taæ maæ sudhÃya varapa¤¤a bhÃjayà 'ti. || Ja_XXI:250 ||>@

     Ta. Saddhà ti yassa kassaci vacanapattiyÃyanà sà sÃvajjÃpi hoti anavajjÃpi, pÆjità ti anavajjakoÂÂhÃsavasena pÆjitÃ, apÃpasattÆpanisevinÅti anavajjasaddhÃya ca ekantapattiyÃyanasabhÃvÃya paresu pi pattiyÃyanavidahanasamatthÃya devatÃy' etaæ nÃmaæ.
     Atha nam Kosiyo "ime sattà tassa tassa vacanaæ saddahitvà taæ taæ karontà kattabbato akattabbam eva bahutaraæ karonti, taæ sabbaæ tayà kÃritaæ nÃma hotÅti" vatvà evam Ãha:

  @<Ja_XXI.3(=535).60: DÃnaæ dama¤ cÃgam atho pi saæyamaæ
                    ÃdÃya saddhÃya karonti h' ekadÃ,>@


#<[page 403]>#
%<                  3.  SudhÃbhojanajÃtaka. (535.)                      403>%
@<                    theyyaæ musÃkÆÂam atho pi pesuïaæ
                    karonti h' eke puna viccutà tayÃ. || Ja_XXI:251 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).61: BhariyÃsu poso sadisÅsu pekhavÃ
                    sÅlÆpapannÃsu patibbatÃsu pi
                    vinetvà chandaæ kuladhÅtiyÃsu pi
                    karoti saddhaæ pana kumbhadÃsiyÃ. || Ja_XXI:252 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).62: Tvam eva Saddhe paradÃrasevinÅ
                    pÃpaæ karosi kusalam pi ri¤casi,
                    na tÃdisÅ arahasi ÃsanÆdakaæ
                    kuto sudhÃ, gaccha na mayha ruccasÅti. || Ja_XXI:253 ||>@

     Ta. dÃnan ti savatthukaæ pu¤¤acetanaæ, daman ti indriyadamaæ, cÃgan ti deyyapariccÃgaæ, saæyaman ti sÅlaæ, ÃdÃya saddhÃyà 'ti etÃni dÃnÃdÅni mahÃnisaæsÃni kÃtabbÃnÅti vadataæ vacanaæ saddhÃya Ãdiyitvà karonti ekadÃ, kÆÂan ti tulÃkÆÂÃdikaæ katvà gÃmakÆÂÃdikaæ và karonti, heke ti eke manussà evarÆpesu nÃma kÃlesu imesa¤ ca atthÃya theyyÃdÅni kattabbÃnÅti kesa¤ci vacanaæ saddahitvà etÃni pi karonti, pana viccutà tayà ti pana tayà viyuttà sÃvajjadukkhavipÃkÃn' etÃni na kattabbÃnÅti vadataæ vacanaæ apattiyÃyitvÃpi karonti, iti tava vasena anavajjam pi sÃvajjam pi kareyya, tava sadisÅsÆ 'ti jÃtigottasÅlÃdÅhi sadisÅsu, pekhavà ti pekhà vuccati taïhÃ, sataïho ti a, chandan ti chandarÃgaæ, saddhan ti kumbhadÃsiyÃpi vacane saddhaæ karonti tassà ahaæ tumhÃkaæ imaæ nÃma upakÃraæ karissÃmÅti vadantiyà pattiyÃyitvà kulitthiyo pi cha¬¬etvà tam eva nisevanti asukà nÃma tumhesu paÂibaddhacittà ti kumbhadÃsiyÃpi vacane saddhaæ katvà ca paradÃraæ sevanti, tvam eva Saddhe paradÃrasevinÅti yasmà taæ taæ pattiyÃyitvà tava vasena paradÃraæ sevanti pÃpaæ karonti kusalaæ jahanti tasmà tvam eva paradÃrasevinÅ tvaæ pÃpÃni karosi kusalaæ ri¤casi, n' atthi tayà samÃnà lokavinÃsikà pÃpadhammÃ, gaccha na me ruccasÅti.
     Sà tatth' ev' antaradhÃyi. Kosiyo pi uttarato ÂhitÃya Hiriyà saddhiæ sallapanto gÃthadvayam Ãha:

  @<Ja_XXI.3(=535).63: Digha¤¤arattiæ aruïasmi Æhate
                    yà dissati uttamarÆpavaïïinÅ>@


#<[page 404]>#
%<404                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
@<                    tathÆpamà maæ paÂibhÃsi devate,
                    acikkha me tvaæ katamÃsi accharÃ. || Ja_XXI:254 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).64: KÃlà nidÃghe-r-iva aggijÃt' iva
                    anilerità lohitapattamÃlinÅ
                    kà tiÂÂhasi mandam ivÃvalokayaæ,
                    bhÃsesamÃnà va giraæ na mu¤casÅti. || Ja_XXI:255 ||>@

     Ta. digha¤¤arattin ti pacchimarattiæ, rattipariyosÃne ti a., Æhate ti aruïe uggate, yà ti yà puratthimà disà rattasuvaïïatÃya uttamarÆpadharà hutvà dissati, kÃlà nidÃgherivà 'ti nidÃghasamaye kÃÊavalli viya, aggijÃtiva 'ti aggijà iva sÃpi navajjhÃmakkhette paÂhamajÃtà viyà 'ti a., lohitapattamÃlinÅti lohitavaïïehi patteni parivutÃ, kà tiÂÂhasÅti yathà sà taruïakÃlavalli vÃterità vilÃsamÃnà sobhamÃnà tiÂÂhati evaæ kà nÃma tvaæ tiÂÂhasi, bhÃsesamÃn và 'ti mayà saddhiæ bhÃsitukÃmà viya hosi na ca giraæ mu¤casi.
     Tato sà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.3(=535).65: Hir' Ãha devÅ manujesu pÆjitÃ
                    apÃpasattÆpanisevinÅ sadÃ
                    sudhÃvivÃdena tav' antim ÃgatÃ,
                    sà taæ na sakkomi sudham pi yÃcituæ,
                    kopÅnarÆpà viya yÃcan' itthiyà ti. || Ja_XXI:256 ||>@

     Ta. hirÃhan ti Hiri ahaæ, sudhampÅti sà ahaæ sudhÃbhojanaæ taæ yÃcitum pi na sakkomi, kiækÃraïà ti, kopÅnarÆpà viya yÃcanitthiyà yasmà itthiyà yÃcanà nÃma kopÅnarÆpà viya rahassavivaraïasadisà hoti, nillajjà viya hotÅti a.
     Taæ sutvà tÃpaso dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXI.3(=535).66: Dhammena ¤Ãyena sugatte lacchasi,
                    eso hi dhammo na hi yÃcanà sudhÃ,
                    taæ taæ ayÃcantim ahan nimantaye,
                    sudhÃya yam p' icchasi tam pi dammi te. || Ja_XXI:257 ||>@


#<[page 405]>#
%<                  3.  SudhÃbhojanajÃtaka. (535.)                      405>%

  @<Ja_XXI.3(=535).67: Sà tvaæ mayà ajja sakamhi assame
                    nimantità ka¤canavelliviggahe,
                    tvaæ hi me sabbarasehi pÆjiyÃ,
                    taæ pÆjayitvÃna sudham pi asmiye ti. || Ja_XXI:258 ||>@

     Ta. dhammenà 'ti sabhÃvena, ¤Ãyenà 'ti kÃraïena, na hi yÃcanà sudhà ti na hi yÃcanÃya sudhà labbhati, ten' eva kÃraïena itarà tisso na labhiæsu, taæ tan ti tasmà taæ, yamicchasÅti na kevalaæ nimantemi yeva ya¤ ca sudhaæ icchasi tam pi dammi te, ka¤canavelliviggahe ti ka¤canarÃsisassirÅkasarÅre, pÆjiyà ti na kevalaæ sudhÃya a¤¤ehi pi sabbarasehi tvaæ mayà pÆjetabbayuttikà va, asmiye ti taæ pÆjetvà sace sudhÃya avasesaæ bhavissati aham pi bhu¤jissÃmi.
     Tato aparà abhisambuddhagÃthÃ:

  @<Ja_XXI.3(=535).68: Sà KosiyenÃnumatà jutÅmatÃ
                    addhà HirÅ rammaæ pÃvisi-y-assamaæ
                    uda¤¤avantaæ phalam ariyapÆjitaæ
                    apÃpasattÆpanisevitaæ sadÃ. || Ja_XXI:259 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).69: RukkhaggahÃïà bahuk' ettha pupphitÃ
                    ambà piyÃlà panasà ca kiæsukÃ
                    sobha¤janà lodda-m-atho pi padmakÃ
                    kekà ca bhaÇgà tilakà ca pupphitÃ. || Ja_XXI:260 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).70: SÃlà kareri bahuk' ettha jambuyo
                    assatthanigrodhamadhukà ca vedisÃ
                    uddÃlakà pÃÂali sindhuvÃritÃ
                    supu¤¤agandhà mucalindaketakÃ. || Ja_XXI:261 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).71: Hareïukà veÊukà veïutindukÃ
                    sÃmÃkanÅvÃra-m-atho pi cÅnakÃ
                    mocà kadalÅ bahuk' ettha sÃliyo
                    pavÅhayo Ãbhujino pi taï¬ulÃ. || Ja_XXI:262 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).72: Tassa ca uttare passe jÃtà pokkharaïÅ sivÃ
                    akakkasà apabbharà sÃdu appaÂigandhikÃ. || Ja_XXI:263 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).73: Tattha macchà sanniratà khemino bahubhojanÃ
                    siÇgusavaækà sakulà satavaækà ca rohitÃ
                    ÃligaggarakÃkiïïà pÃthÅnà kÃkamacchakÃ. || Ja_XXI:264 ||>@


#<[page 406]>#
%<406                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%

  @<Ja_XXI.3(=535).74: Tattha pakkhÅ sanniratà khemino bahubhojanÃ
                    haæsà ko¤cà mayÆrà ca cakkavÃkà ca kukkuhÃ
                    kuïÃlakà bahucitrà sikhaï¬ijÅvajÅvakÃ. || Ja_XXI:265 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).75: Tattha pÃnÃya-m-Ãyanti nÃnÃmigagaïà bahÆ
                    sÅhà vyagghà varÃhà ca acchakokataracchayo. || Ja_XXI:266 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).76: PalÃsÃdà ca gavajà mahisà rohità rurÆ
                    eïeyyà varÃhà c' eva gaïino nÅkasÆkarÃ
                    kadalimigà bahÆ c' ettha biÊÃrà sasakaïïikÃ. || Ja_XXI:267 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).77: ChamÃgirÅ pupphavicitrasanthatÃ
                    dijÃbhighuÂÂhà dijasaæghasevità ti. || Ja_XXI:268 ||>@

     Ta. jutÅmatà ti ÃnubhÃvasampannena, pÃvisiyassaman ti pÃvisi assamaæ, yakÃro vya¤janasandhikaro, uda¤¤avantan ti tesu tesu ÂhÃnesu udakasampannaæ, phalan ti anekaphalasampannaæ, ariya-- ti nÅvaraïadosarahitehi jhÃnalÃbhÅhi ariyehi pÆjitaæ pasatthaæ, rukkhaggahaïà ti pupphÆpagaphalÆpagarukkhagahaïÃ, sobha¤janà ti siggurukkhÃ, loddamatho pi padmakà ti loddarukkhà ca padmarukkhà ca, kekà ca bhaÇgà cà 'ti evannÃmakà rukkhà eva, karerÅti karerirukkhÃ, uddÃlakà ti vÃtaghÃtakÃ.
mucalindaketakà ti mucalindà ca pa¤cavidhaketakà ca, hareïukà ti aparaïïajà ti, veÊukà ti vaæsacorakÃ, veïÆ ti ara¤¤amÃsà timbarurukkhÃ, cÅnakà ti khuddakarÃjamÃsÃ, mocà ti aÂÂhikadali, sÃliyo ti nÃnappakÃrajÃtassaraæ upanissÃya jÃtà nÃnÃsÃliyo, pavÅhayo ti nÃnappakÃrà vihayo, Ãbhujino ti bhÆjapattÃ, taï¬ulà ti nikkuï¬akathusà saya¤ jÃtataï¬ulasÅsÃni, tassa cà 'ti bhikkhave tassa ca assamassa uttaradisÃbhÃge, pokkharaïÅti pa¤cavidhapadumasa¤channajÃtassarapokkharaïÅ, akakkasà ti macchapittasevÃlÃdikakkasarahitÃ, apabbharà ti acchinnataÂà samatitthÃ, appaÂigandhiyà ti appaÂikkÆlagandhena sugandhena udakena samannÃgatÃ, tatthà 'ti tassà pokkharaïiyÃ, khemino ti abhayà siÇgÆ ti ÃdÅni tesaæ macchÃnaæ nÃmÃni, kuïÃlakà ti kokilÃ, citrà ti citrapattÃ, sikhaï¬Åti uÂÂhitasikhà morà a¤¤e pi và matthake jÃtasikhà pakkhino, pÃnÃyamÃyantÅti pÃnÃya Ãyanti, palÃsÃdà ti khaggà gavajÃ, gaïino ti gokaïïÃ, kaïïikà ti kaïïikamigÃ, chamÃgirÅti bhÆmiyam patthaÂà piÂÂhipÃsÃïÃ, puppha -- tà ti vicitrapupphasanthatÃ, dijÃbhighuÂÂhà ti madhurassarehi dijehi abhighuÂÂhÃ, evarÆpà yattha bhÆmipabbatà ti.
     Evaæ Bh. Kosiyassa assamaæ vaïïesi. IdÃni Hirideviyà ta. pavisanÃdÅni dassetuæ Ãha:


#<[page 407]>#
%<                  3.  SudhÃbhojanajÃtaka. (535.)                     407>%

  @<Ja_XXI.3(=535).78: Sà suttacà nÅladumÃbhilambitÃ
                    vijjumahÃmegha-r-ivÃnupajjatha
                    tassà susambandhasiraæ kusÃmayaæ
                    suciæ sugandhaæ ajinÆpasevitaæ
                    atricchakocchaæ, Hirim etad abravi:
                    nisÅda kalyÃïi sukha-y-idam Ãsanaæ. || Ja_XXI:269 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).79: Tassà tadà kocchagatÃyà Kosiyo
                    yad icchamÃnÃya jaÂÃjinaædharo
                    navehi pattehi sayaæ sahÆdakaæ
                    sudh' ÃbhihÃsi turito mahÃmuni. || Ja_XXI:270 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).80: SÃ taæ patiggayha ubhohi pÃïihi
                    icc-abravi attamanà jaÂÃdharaæ:
                    handÃham etarahi pÆjità tayÃ
                    gaccheyya brahme tidivaæ jitÃvinÅ. || Ja_XXI:271 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).81: Sà KosiyenÃnumatà jutÅmatÃ
                    udÅrità vaïïamadena mattÃ
                    sakÃse gantvÃna sahassacakkhuno:
                    ayaæ sudhà VÃsava, dehi me jayaæ. || Ja_XXI:272 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).82: Tam ena Sakko pi tadà apÆjayi
                    sahindà ca devà suraka¤¤am uttamaæ
                    sà pa¤jalÅ devamanussapÆjitÃ
                    navamhi kocchamhi yadà upÃvisÅti. || Ja_XXI:273 ||>@

     Ta. suttacà ti suchavi, nÅladumÃbhilambità ti nÅlesu dumesu abhilambità hutvÃ, taæ taæ nÅladumasÃkhaæ parÃmasantÅty-attho, mahÃmegharivà 'ti tena nimantità mahÃmeghavijju viya tassa taæ assamaæ pÃvisi, tassà ti tassà HiriyÃ, susambandhasiran ti susambandhasÅsaæ, kusÃmayan ti usÅrÃdimissakakusatiïamayaæ, sugandhan ti usÅrena c' eva a¤¤ena ca sugandhatiïena missakattà sugandhaæ, ajinÆpasevitan ti upari atthaÂena ajinena upasevitaæ, atricchakocchan ti evarÆpaæ kocchÃssanaæ païïasÃladvÃre attharitvÃ, sukhayidaæ Ãsanan ti sukhaæ nisÅda idam Ãsanaæ, yan ti yÃvadatthaæ, icchamÃnÃyà 'ti sudhaæ icchantiyÃ, navehi pattehÅti taæ khaïaæ ¤eva pokkharaïito Ãbhatehi allapaduminipattehi, sayan ti sahatthena,


#<[page 408]>#
%<408                       XXI.  {AsÅtinipÃta}.>%
sahÆdakan ti dakkhiïodakasahitaæ, sudhÃbhihÃsÅti sudhaæ abhihari, turito ti somanassavegena turito, handà 'ti vavassaggatthe nipÃto, jitÃvinÅti jÃyappattà hutvÃ, anumatà ti idÃni yathÃruciæ gacchà 'ti anu¤¤ÃtÃ, udÅrità ti tidasapuraæ gantvà Sakkassa santike ayaæ sudhà ti udÅrayi, suraka¤¤an ti devadhÅtaraæ, uttaman ti pavaraæ, sÃpa¤j -- tà ti pa¤jalÅhi devehi ca manussehi ca pÆjitÃ, yadà ti yadà nisÅdanatthÃya Sakkena dÃpite nave ka¤canapÅÂhasaækhÃte kocche sà upÃvisi tadà taæ ta. nisinnaæ Sakko ca sesadevatà ca paricchattakapupphÃdÅhi pÆjayiæsu.
     Evaæ Sakko taæ pÆjetvà cintesi: kena nu kho kÃraïena Kosiyo sesÃnaæ adatvà imissà va sudhaæ adÃsÅti. So tassa kÃraïassa jÃnanatthÃya puna MÃtaliæ pesesi.
     Tam atthaæ Ãvikaronto SatthÃ:

  @<Ja_XXI.3(=535).83: Tam eva saæsÅ punar eva MÃtaliæ
                    sahassanetto tidasÃnam indo:
                    gantvÃna vÃkyaæ mama brÆhi Kosiyaæ
                    [ùsÃya Saddha-Siriyà ca Kosiyaæ] (cfr. v. 89)
                    HirÅ sudhaæ kena-m-alattha hetunà ti g. Ã. || Ja_XXI:274 ||>@

     Ta. saæsÅti abhÃsi, vÃkyaæ manà 'ti mama vÃkyaæ Kosiyaæ brÆhi, ùsÃya SaddhÃ-Siriyà cà 'ti ùsÃto ca SaddhÃto ca Sirito ca Hiri yeva kena hetunà sudham alattha.
     So tassa vacanaæ sampaÂicchitvà Vajayantarathaæ Ãruyha agamÃsi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.3(=535).84: Taæ suplavatthaæ udatÃrayÅ rathaæ
                    daddallamÃnaæ upakiriyasÃdisaæ
                    jambonadÅsaæ tapaneyyasannibhaæ
                    alaækataæ ka¤canacittasantikaæ. || Ja_XXI:275 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).85: Suvaïïacand' ettha bahÆ nipÃtitÃ
                    hatthigavassà kikivyagghadÅpiyo
                    eïeyyakà laæghamay' ettha pakkhiyo
                    mig' ettha veÊuriyamayà yudhÃyutÃ. || Ja_XXI:276 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).86: Tatth' assarÃjaharayo ayojayuæ
                    dasasatÃni susunÃgasÃdise>@


#<[page 409]>#
%<                  3.  SudhÃbhojanajÃtaka. (535.)                      409>%
@<                    alaækate ka¤canajÃluracchade
                    ÃveÊine saddagame asaægite. || Ja_XXI:277 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).87: Taæ yÃnaseÂÂhaæ abhiruyha MÃtali
                    dasa disà imà abhinÃdayittha
                    nabha¤ ca sela¤ ca vanaspatÅni ca
                    sasÃgaraæ pavyathayittha mediniæ. || Ja_XXI:278 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).88: Sa khippam eva upagamma assamaæ
                    pÃvÃramekaæsakato kata¤jali
                    bahussutaæ vaddhaæ vinÅtavantaæ
                    icc-abravÅ MÃtaÊi devabrÃhmaïaæ: || Ja_XXI:279 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).89: Indassa vÃkyaæ nisÃmehi Kosiya,
                    dÆto ahaæ, pucchati taæ purindado:
                    AsÃya SaddhÃ-Siriyà ca Kosiya
                    HirÅ sudhaæ kena-m-alattha hetunà ti. || Ja_XXI:280 ||>@

     Ta. taæ suplavatthan ti taæ Vejayantaratham sukhena plavanatthaæ udatÃrayÅti uttÃresi, ukkhipitvà gamanasajjam akÃsi, upakiriyasÃdisan ti upakaraïabhaï¬ehi sadisaæ, yathà tassa aggisikhÃsamÃnavaïïÃni jalanti tatth eva jalitan ti a., jambunadÅsan ti jambunadasaækhÃtarattasuvaïïamayaæ Åsaæ, ka¤canacittasantikan ti ka¤canamayena sattaratanacittena aÂÂhamaÇgalena samannÃgataæ, suvaïïacandetthà 'ti suvaïïamayà candakà ettha rathe, hatthÅti suvaïïarajatamaïimayà hatthi, gavÃdisu pi es' eva nayo, laæghimayettha pakkhiyo ti ettha rathe laæghamayà nÃnÃratanamayà pakkhiyo paÂipÃÂiyà ca ÂhitÃ, yudhÃyutà ti attano attano yÆdhena saddhiæ yuttà hutvà dassitÃ, assarÃjaharayo ti harivaïïamanomayÃssarÃjÃno, susunÃgasÃdise ti balasampattiyà taruïanÃgasadise, ka¤canajÃluracchade ti ka¤canajÃlamayena uracchadÃlaækÃrena samannÃgate, ÃveÊine ti ÃveÊasaækhÃtehi kaïïÃlaækÃrehi yutte, saddagame ti patodappahÃraæ vinà saddamatten' eva gamanasÅle, asaægite ti nissaÇge sÅghajave, evarÆpe assarÃje tattha yojesun ti a., abhinÃdayitthà 'ti yÃnasaddena ekaninnÃdaæ akÃsi, vanaspatÅni cà 'ti vanaspatÅni ca vanasaï¬e cà 'ti a, pavyathayitthà 'ti kampayittha, ta. ÃkÃsaÂÂhavimÃnakampanena nabhakampanaæ veditabbaæ, pÃvÃramekaæsakato ti ekaæsakatapavaradibbavattho, vaddhan ti guïavuddhaæ, vinÅtavantan ti vinÅtena ÃcÃravattena samannÃgataæ, iccabravÅti rathaæ ÃkÃse Âhapetvà otaritvà evaæ abravi, devabrÃhmaïan ti devasamaæ brÃhmaïaæ.


#<[page 410]>#
%<410                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
     So tassa vacanaæ sutvÃ:

  @<Ja_XXI.3(=535).90: Addhà SirÅ maæ paÂibhÃti MÃtali
                    Saddhà aniccà pana devasÃrathi
                    ùsà visaævÃdikasammatà hi me
                    HirÅ ca ariyamhi guïe patiÂÂhità ti g. Ã. || Ja_XXI:281 ||>@

     Ta. addhà ti sippÃdisampanne pi asampanne pi bhajanato addhà ti maæ paÂibhÃti, aniccà ti Saddhà pana taæ taæ p'ettha vatthuæ pahÃya a¤¤asmiæ a¤¤asmiæ uppajjamÃnato hutvà abhÃvÃkÃrena aniccà ti maæ paÂibhÃti, visaæ-- matà ti ùsà pana yasmà dhanatthikà nÃvÃya samuddaæ pakkhanditvà vinaÂÂhapÃbhatà enti tasmà visaævÃdikà ti maæ paÂibhÃti, ariyamhi guïe ti Hiri pana hirottappabhÃvasaækhÃte parisuddhe ariyaguïe patiÂÂhità ti.
     IdÃni tassà guïaæ vaïïento Ãha:

  @<Ja_XXI.3(=535).91: KumÃriyo yà c' imà gottarakkhitÃ
                    jiïïà ca yà yà ca sabhattuitthiyo
                    tà chandarÃgaæ purisesu uggataæ
                    hiriyà nivÃrenti sacittam attano. || Ja_XXI:282 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).92: SaægÃmasÅse sarasattisaæyutte
                    parÃjitÃnaæ patataæ palÃyinaæ
                    hiriyà nivattanti jahitva jÅvitaæ
                    te sampaÂicchanti punà hirÅmanÃ. || Ja_XXI:283 ||>@

  @<Ja_XXI.3(=535).93: Velà yathà sÃgaravegavÃrini
                    hir' Ãyaæ hi pÃpajanaæ nivÃraïÅ.
                    taæ sabbaloke Hirim ariyapÆjitaæ
                    Indassa taæ vedaya devasÃrathÅti. || Ja_XXI:284 ||>@

     Ta. jiïïà ti vidhavÃ, sabhattÆ 'ti sassÃmikà taruïitthiyo, attano ti tà sabbÃpi parapurisesu attano chandarÃgaæ uggataæ viditvà ayuttam etaæ amhÃkan ti hiriyà sacittaæ nivÃrenti, hiri pÃpakammaæ na karoti, patataæ palÃyinan ti patantÃna¤ ca palÃyantÃna¤ ca antare, jahitvà jÅvitan ti ye hirÅmanto honti attano jÅvitaæ cajitvà hiriyà nivattanti, te ti evan nivattà ca pana te hirimanà puna attano sÃmikaæ sampaÂicchanti amittahatthato mocetvà gaïhanti, pÃpajanaæ nivÃraïÅti pÃpato janaæ nivÃriïÅ, ayam eva và pÃÂho,


#<[page 411]>#
%<                  3.  SudhÃbhojanajÃtaka. (535.)                      411>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tan ti taæ Hiriæ, ariyapÆjitan ti ariyehi BuddhÃdÅhi pÆjitaæ.
Indassa taæ vedayà 'ti yasmà evaæ mahÃguïà ariyapÆjità c' esà tasmà taæ evaæ uttamà nÃm' esà ti Indassa kathehi.
     Taæ sutvà MÃtali.

  @<Ja_XXI.3(=535).94: Ko te imaæ Kosiya diÂÂhim odahi
                    Brahmà Mahindo atha và PajÃpati.
                    Hir' Ãyaæ devesu hi seÂÂhasammatÃ
                    dhÅtà Mahindassa mahesi jÃyathà 'ti g. Ã. || Ja_XXI:285 ||>@

     Ta. diÂÂhan, ti Hiri mahÃguïà ariyapÆjità ti laddhiæ, odahÅti hadaye pavesesi, seÂÂhasammatà ti tava santike sudhÃya laddhakÃlato paÂÂhÃya Indassa santike ka¤canÃsanaæ labhitvà sabbadevatÃhi pÆjiyamÃnà uttamasammatà jÃyatha.
     Evaæ tasmiæ kathente yeva Kosiyassa taæ khaïaæ ¤eva cavanadhammo jÃto. Atha naæ MÃtali "Kosiya ÃyusaækhÃro te ossaÂÂho dÃnadhammo pi samatto, kin te manussalokena, devalokaæ gacchÃmÃ" 'ti ta. netukÃmo hutvÃ

  @<Ja_XXI.3(=535).95: Hand' ehi dÃni tidivaæ samakkama
                    rathaæ samÃruyha mamÃyitaæ imaæ.
                    Indo ca taæ Inda-sagotta kaækhati,
                    ajj' eva tvaæ Indasahavyataæ vajà 'ti g. Ã. || Ja_XXI:286 ||>@

     Ta. mamÃyitan ti piyaæ manÃpaæ, Indasagottan ti purimabhave Indena sagottaæ, kaækhatÅti tavÃgamanaæ icchanto kaækhati.
     Iti tasmiæ Kosiyena saddhiæ kathente yeva Kosiyo cavitvà opapÃtiko devaputto hutvà Ãruyha dibbarathe aÂÂhÃsi.
Atha naæ MÃtali Sakkassa santikaæ nesi. Sakko taæ disvà tuÂÂhamÃnaso attano dhÅtaraæ Hirideviæ tassa aggamahesiæ katvà adÃsi, aparimÃïam assa issariyaæ ahosi.
     Taæ atthaæ viditvà "anomasattÃnaæ kammaæ nÃma evaæ visujjhatÅti" S. osÃnagÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.3(=535).96: Evaæ samijjhanti apÃpakammino,
                    atho suciïïassa phalaæ na nassati,>@


#<[page 412]>#
%<412                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
@<                    ye keci-m-addakkhu sudhÃya bhojanaæ
                    sabbe va te Indasahavyataæ gatà ti. || Ja_XXI:287 ||>@

     Ta. apÃpakammino ti apÃpakammà sattà evaæ visujjhanti, ye kecimaddakkhun ti ye keci sattà tasmiæ Himavantapadese tadà Kosiyena Hiriyà diyyamÃnaæ sudhÃbhojanaæ addasaæsu, sabbevate ti sabbe pi taæ dÃnaæ anumoditvà cittaæ pasÃdetvà Indasahavyataæ gatà ti.
     S. i. d. Ã. "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' etaæ adÃnÃbhirataæ thaddhamacchariyaæ samÃnaæ ahaæ damesim evÃ" 'ti vatvà j. s.:
"Tadà Hiridevatà Uppalavaïïà ahosi, Kosiyo dÃnapati bhikkhu, Pa¤casikho Anuruddho, MÃtali ùnando, Suriyo Kassapo, Cando MoggallÃno. NÃrado SÃriputto, Sakko aham evÃ" 'ti. SudhÃbhojanajÃtakaæ.

                      $<4. KuïÃlajÃtaka.>$
     EvamakkhÃyatÅti. Idaæ S. KuïÃladahe v. anabhiratipÅÊite pa¤casate bhikkhÆ Ã. k. TatrÃyaæ anupubbikathÃ: SÃkiya-KoliyÃ* kira Kapilavatthunagarassa ca Koliyanagarassa ca antare Rohiïiæ nÃma nadiæ eken eva Ãvaraïena bandhÃpetvà sassÃni kÃrenti. Atha JeÂÂhamÆlamÃse sassesu milÃyantesu ubhayanagaravÃsÅnaæ pi kammakarà sannipatiæsu. Tattha Ko-vÃsino vadiæsu: "idaæ udakaæ ubhato nÅhariyamÃnaæ n' eva tumhÃkaæ na amhÃkaæ pahossati, amhÃkaæ pana sassaæ ekaudaken' eva nippajjissati, idaæ udakaæ amhÃkaæ dethÃ" 'ti Ka-vÃsino vadiæsu: "tumhesu koÂÂhake pÆretvà Âhitesu mayaæ rattasuvaïïanÅlamaïikÃÊakahÃpaïe gahetvà na sakkhissÃma pacchipasibbakÃdihatthà tumhÃkaæ gharadvÃre vicarituæ, amhÃkam pi sassaæ eken' eva udakena nippajjissati, idaæ udakaæ amhÃkaæ dethÃ" 'ti. "Na mayaæ dassÃmÃ" 'ti. "Mayam pi na dassÃmÃ" ti. Evaæ kathaæ va¬¬hetvà eko uÂÂhÃya ekassa pahÃraæ adÃsi so pi a¤¤assà 'ti evaæ a¤¤ama¤¤aæ paharitvà rÃjakulÃnaæ jÃtiæ ghaÂetvà kalahaæ va¬¬hesuæ Koliyakammakarà vadanti: "tumhe Ka-vÃsike gahetvà gacchatha,


#<[page 413]>#
%<                     4.  KuïÃlajÃtaka. (536.)                      413>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ye soïasigÃlÃdayo viya attano bhaginÅhi saddhiæ vasiæsu etesaæ hatthiassÃdayo và phalakÃyudhÃni và amhÃkaæ kiæ karissantÅti". SÃkiyakammakarà vadanti: "tumhe dÃni kuÂÂhino dÃrake gahetvà gacchatha. ye anÃthà niggatikà tiracchÃnà viya kolarukkhe vasiæsu etesaæ hatthiassÃdayo và phalakÃyudhÃni và amhÃkaæ kiæ karissantÅti. Te gantvà tasmiæ kamme niyuttÃmaccÃnaæ kathesuæ, amaccà rÃjakulÃnaæ kathesuæ, tato SÃkiyà "bhaginÅhi saddhiæ saævÃsikÃnaæ thÃma¤ ca bala¤ ca dassessÃmÃ" 'ti yuddhasajjà nikkhamiæsu. KoliyÃpi "kolarukkhavÃsÃnaæ thÃma¤ ca bala¤ ca dassessÃmÃ" 'ti yuddhasajjà nikkhamiæsu. Apare panÃcariyÃ: SÃkiyaKoliyÃnaæ dÃsÅsu udakatthÃya nadiæ gantvà cumbaÂÃni bhÆmiyaæ nikkhipitvà sukhakathÃya nisinnÃsu ekissà cumbaÂaæ ekà sakasa¤¤Ãya gaïhi, taæ nissÃya "tava cumbaÂaæ mama cumbaÂan" ti kalahe pavatte kamena ubhayanagaravÃsino dÃsakammakarà c' eva sevakabhojakÃmaccauparÃjÃno cà 'ti sabbe yuddhasajjà nikkhamiæsÆ 'ti vadanti, imamhà pana nayà purimanayo va bahÆsu aÂÂhakathÃsu Ãgato yuttarÆpo cà 'ti sv-eva gahetabbo. Te pana sÃyanhe yuddhasajjà nikkhamissantÅti. Tasmiæ samaye Bh. SÃvatthiyaæ viharanto paccÆsasamaye lokaæ volokento ime evaæ yuddhasajje nikkhamante addasa, disvà "mayi gate esa kalaho vÆpamissati nu kho no" ti upadhÃrento "aham ettha gantvà kalahavÆpasamatthaæ tÅïi jÃtakÃni kathessÃmi, tato kalaho vÆpasamissati, atha sÃmaggidÅpanatthÃya dve jÃtakÃni kathetvà Attadaï¬asuttaæ dessessÃmi desanaæ sutvà ubhayanagaravÃsino a¬¬hateyyÃni a¬¬hateyyÃni kumÃrasatÃni dassessanti ahan te pabbajessÃmi, mahanto samÃgamo bhavissatÅti" sanniÂÂhÃnaæ katvà sarÅrapaÂijagganaæ katvà SÃvatthiyaæ piï¬Ãya caritvà piï¬apÃtapaÂikkanto sÃyaïhasamaye GandhakuÂito nikkhamitvà kassaci anÃrocetvà sayam eva pattacÅvaraæ ÃdÃya dvinnaæ senÃnaæ antare ÃkÃse pallaækaæ Ãbhujitvà tesaæ saævegajananatthaæ disvà andhakÃraæ kÃtuæ kesaraæsiyo vissajjento nisÅdi, atha tesaæ saæviggamÃnasÃnaæ attÃnaæ dassento chabbaïïabuddharasmiyo vissajjesi.
Ka-vÃsino Bh-taæ disvà "amhÃkaæ ¤ÃtiseÂÂho S. Ãgato, diÂÂho nu kho amhÃkaæ kalahakaraïabhÃro" ti cintetvà "na kho pana sakkà S-ri Ãgate amhehi parassa sarÅre satthaæ pÃtetuæ. Ko-vÃsino amhe hanantu và pacantu vÃ" ti ÃyudhÃni cha¬¬esuæ.


#<[page 414]>#
%<414                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ko-vÃsino pi tath' eva akaæsu. Atha Bh. otaritvà ramaïÅye padese vÃlikÃpuÊine pa¤¤attavarabuddhÃsane nisÅdi anopamÃya Buddhasiriyà virocamÃno, te pi rÃjÃno Bh-taæ vanditvà nisÅdiæsu. Atha ne S.jÃnanto va "kasmà Ãgat' attha mahÃrÃjÃ" ti pucchitvà "n' eva bhante nadÅdassanatthÃya na kÅÊanatthÃya imasmiæ pana ÂhÃne saægÃmaæ paccupaÂÂhÃpetvà Ãgat' amhÃ" ti. "Kiæ nissÃya vo kalaho mahÃrÃjÃ" ti. "Udakaæ nissÃya bhante" ti. "Udakaæ kiæ agghati mahÃrÃjÃ" 'ti. "Appaæ bhante" ti, "PaÂhavÅ nÃma kiæ agghati m." ti. "Anagghà bh." ti.
"Khattiyà kiæ agghantÅti". "Khattiyà nÃma anagghà bh." ti.
"Appagghaæ udakaæ nissÃya kasmà mahagghe khattiye nÃsetha m. ` ti "kalahasmiæ hi assÃdo nÃma n' atthi, kalahavasena hi mahÃrÃja ekÃya rukkhadevatÃya kÃÊasÅhena saddhiæ baddhÃghÃto sakalam pi imaæ kappaæ anuppatto yevÃ" 'ti vatvà PhandanajÃtakaæ kathesi.
Tato "parapattiyena nÃma mahÃrÃja na bhavitabbaæ, parapattiyà hutvÃpi ekassa sasassa kathÃya tiyojanasahassavitthate Himavante catuppadagaïà mahÃsamuddaæ pakkhandino ahesuæ, tasmà parapattiyena na bhavitabban" ti vatvà Daddabhaj. kathesi. Tato "kadÃci mahÃrÃja dubbalo pi mahabbalassa randhe passati, kadÃci mahabbalo pi dubbalassa laÂukikÃpi sakuïikà hatthinÃgaæ ghÃtesÅti" vatvà LaÂukikaj. kathesi. Evaæ kalahavÆpasamanatthÃya tÅïi jÃtakÃni kathetvà sÃmaggiparidÅpanatthÃya dve jÃtakÃni kathesi: "samaggÃnaæ hi mahÃrÃja koci otÃraæ nÃma passituæ na sakkotÅti" vatvà Rukkhadhammaj. kathesi. tathà "samaggÃnaæ mahÃrÃja koci vivaraæ passituæ nÃsakkhi, yadà pana a¤¤Ãma¤¤aæ vivÃdam akaæsu atha ne eko nesÃdaputto jÅvitakkhayaæ pÃpetvà ÃdÃya gato, vivÃde assÃdo nÃma n' atthÅti" vatvà VaÂÂakaj. kathesi. Evaæ imÃni pa¤ca jÃtakÃni kathetvà avasÃne Attadaï¬asuttaæ kathesi. RÃjÃno pasannà "sace S.
nÃgamissa mayaæ a¤¤ama¤¤aæ vadhitvà lohitanadiæ pavattayissÃma, S-ran nissÃya no jÅvitaæ laddhaæ, sace pana S. ÃgÃraæ ajjhÃvasissa dvÅpasahassadvayaparivÃraæ catumahÃdÅparajjaæ hatthagataæ abhavissa atirekasahassà kho pan' assa puttà abhavissaæsu tato khattiyaparivÃro abhavissa, taæ kho pan' esa sampattiæ pahÃya nikkhamitvà sambodhiæ patto,


#<[page 415]>#
%<                     4.  KuïÃlajÃtaka. (536.)                        415>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  idÃni pi khattiyaparivÃro va vicaratÆ" 'ti ubhayanagaravÃsino a¬¬hateyyÃni a¬¬hateyyÃni kumÃrasatÃni adaæsu, Bh. te pabbÃjetvà mahÃvanaæ agamÃsi, punadivasato paÂÂhÃya tehi parivuto ekadà Kapilapure ekadà Koliyanagare ti dvÅsu nagaresu piï¬Ãya carati, ubhayanagaravÃsino mahÃsakkÃraæ kariæsu. Tesaæ garugÃravena na attano ruciyà pabbajitÃnaæ anabhirati uppajji, purÃïadutiyikÃyo pi tesam anabhiratijÃnanatthÃya taæ taæ vatvà sÃsanaæ pesesi, te atirekataraæ ukkaïÂhiæsu. Bh. Ãvajjanto tesaæ anabhiratibhÃvaæ ¤atvà "ime bhikkhÆ mÃdisena Buddhena saddhiæ ekato vasantà ukkaïÂhanti, kathaærÆpà nu kho tesaæ dhammakathà sappÃyÃ" ti upadhÃrento KuïÃladhammadesanaæ passi. Ath' assa etad ahosi: "ahaæ ime bhikkhÆ Himavantaæ netvà KuïÃlakathÃya tesaæ mÃtugÃmadosaæ pakÃsetvà anabhiratiæ haritvà sotÃpattimaggaæ dassÃmÅti" so pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaraæ ÃdÃya Kapilavatthuæ piï¬Ãya caritvà pÃcchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkanto bhattakiccavelÃyam eva te pa¤casate bhikkhÆ Ãmantetvà "diÂÂhapubbo vo bhi. ramaïÅyo Himavantapadeso" ti pucchi. "No h' idaæ bhante" ti. "Gacchissatha pana HimavantacÃrikaæ" ti.
"Bhante aniddhimantà mayaæ, kathaæ gamissÃmÃ" 'ti "Sace pana vo koci gahetvà gaccheyya gaccheyyÃthÃ" 'ti. "ùma bhante" ti.
S. sabbe pi ne attano iddhiyà gahetvà ÃkÃse uppatitvà Himavantaæ gantvà gaganatale Âhito va ramaïÅye Himavantapadese Ka¤canapabbataæ Maïip. HiÇgulap. A¤janap. SÃnup. Phalikapabbatan ti nÃnÃvidhe pabbate pa¤ca mahÃnadiyo Kaïïamuï¬akaæ RathakÃraæ SÅhappapÃtaæ Chaddantaæ Tiyaggalaæ Anotattaæ KuïÃladahan ti sattadahe dassesi, Himavanto nÃma mahà pa¤cayojanasatubbedho tiyojanasahassavitthato, tassa imaæ ramaïÅyaæ ekadesaæ attano ÃnubhÃvena dassesi, ta. katanivÃsÃni sÅhavyagghahatthikulÃdÅni catuppÃdÃni pi ekadesato dassesi, ta. ÃrÃmarÃmaïeyyakÃdÅni pupphaphalÆpage rukkhe nÃnÃvidhe sakuïasaæghe jalathalajapupphÃni Himavantassa puratthimapasse suvaïïatalaæ pacchimapasse hiÇgulatalaæ dassesi, imesaæ rÃmaïeyyakÃdÅnaæ diÂÂhakÃlato paÂÂhÃya tesaæ bhikkhÆnaæ purÃïadutiyikÃsu chandarÃgo pahÅno. Atha S. te bhikkhÆ gahetvà ÃkÃsato otaritvà Himavantassa pacchimapasse saÂÂhiyojanike silÃtale sattayojanikassa kappaÂÂhikasÃlarukkhassa heÂÂhà tiyojanÃya manosilÃya tehi bhikkhÆhi parivuto chabbaïïabuddharasmiyo vissajjento aïïavakucchiæ khobhetvà jalamÃno suriyo viya nisÅditvà madhurassaraæ nicchÃrento te bhikkhÆ Ãmantesi:


#<[page 416]>#
%<416                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "bhi, imasmiæ Himavante tumhehi adiÂÂhapubbaæ pucchathÃ" ti. Tasmiæ khaïe dve citrakokilà ubhosu koÂisu daï¬akaæ mukhena ¬asitvà majjhe attano sÃmikaæ nisÅdÃpetvà aÂÂha cittakokilà purato aÂÂha pacchato aÂÂha dakkhiïato aÂÂha vÃmato aÂÂha heÂÂhato aÂÂha upari chÃyaæ katvà evaæ taæ citrakokilaæ parivÃretvà ÃdÃsenÃgacchanti. Te bhikkhÆ taæ sakuïasaæghaæ disvà S-raæ pucchiæsu: "ke nÃm' ete bhante sakuïÃ" ti.
"Bhi. mama esa porÃïako vaæso, mayà Âhapitapaveïi maæ pubbe evaæ parivÃriæsu, tadà pan' esa sakuïagaïo mahà ahosi, a¬¬hu¬¬hÃni dijaka¤¤ÃsahassÃni maæ parivÃriæsu, anupubbena parihÃyitvà idÃni ettako jÃto" 'ti. "KathaærÆpe pana bhante vanasaï¬e età dijaka¤¤Ã tumhe paricariæsÆ" 'ti. Atha nesaæ S. "tena hi bhi. sunÃthÃ" 'ti satiæ upaÂÂhapÃpetvà atÅtam Ãharitvà dassento Ãha:
     Evam akkhÃyati evam anusÆyati: sabbosadhadharaïidhare nekapupphamalyavitate gajagavajamahisarurucamarapasadakhaggagokaïïasÅhavyagghadÅpiacchakokataracchauddÃrakÃkadalimigabilÃrasasakaïïikÃnucarite Ãkiïïanelamaï¬alamahÃvarÃhanÃgakulakaïerusaæghÃdhivutthe issammigasÃkhammigasarabhammigaeïimmigavÃtammigapasadammigapurisallukimpurisayakkharakkhasanisevite amajjama¤jarÅdharabrahaÂÂhapupphapuphitagganekapÃdapagaïavitate kuraracakoravÃranamayÆraparabhutajÅvajÅvakacelÃvakabhiækÃrakaravÅkamattavihaÇgasatasampaghuÂÂhe a¤janamanosilaharitÃlahiÇgulakahemarajatakanakadhÃtusatavinaddhapatimaï¬itappadese -- evarÆpe khalu kho ramme vanasaï¬e KuïÃlo nÃma sakuïo paÂivasati ativiya citto ativiya cittapattacchadano,


#<[page 417]>#
%<                     4.  KuïÃlajÃtaka. (536.)                        417>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tass' eva khalu bho K-assa s-assa a¬¬hu¬¬hÃni itthisahassÃni paricÃrikà dijaka¤¤Ãyo.
Atha khalu bho dve dijaka¤¤Ãyo kaÂÂhaæ mukhena ¬asitvà taæ K-aæ s-aæ majjhe nisÅdÃpetvà u¬¬enti, "mà naæ K-aæ s-aæ addhÃnapariyÃyapathe kilamatho ubbÃhetthÃ" 'ti. Pa¤casatadijaka¤¤Ãyo heÂÂhato heÂÂhato ¬enti, "sac' Ãyaæ K. s.
Ãsanà paripatissati mayan taæ pakkhehi paÂiggahessÃmÃ" 'ti.
Pa¤casatà dijaka¤¤Ãyo uparÆpari ¬enti, "mà naæ K-aæ s-aæ Ãtapo paritÃpÅti" Pa¤casatà dijaka¤¤Ãyo ubhatopasse ¬enti "mà naæ K-aæ s-aæ sÅtaæ và uïhaæ và tiïaæ và rajo và vÃto và ussÃvo và upapphusÅti". Pa¤casatà dijaka¤¤Ãyo purato purato ¬enti, "mà naæ K-aæ s-aæ gopÃlakà và pasupÃlakà và tiïahÃrakà và kaÂÂhahÃrakà và vanakammikà và kaÂÂhena và kaÂhalena và pÃïinà và le¬¬unà và daï¬ena và satthena và sakkharÃhi và pahÃraæ adaæsu, mÃyaæ K. s.
gacchehi và latÃhi và rukkhehi và thambhehi và pÃsÃïehi và balavantehi và pakkhÅhi saægÃmesÅti". Pa¤casatà dijaka¤¤Ãyo pacchato ¬enti saïhÃhi sakhilÃhi ma¤jÆhi madhurÃhi vÃcÃhi samudÃcarantiyo, "mÃyaæ K. s. Ãsane pariyukkaïÂhÅti".
Pa¤casatà dijaka¤¤Ãyo disodisaæ ¬enti nekarukkhavividhavikatiphalam Ãharantiyo, "mÃyaæ K. s. khudÃya parikilamitthÃ" 'ti. Atha khalu bho dijaka¤¤Ãyo taæ K-aæ s-aæ ÃrÃmen' eva ÃrÃmaæ uyyÃnen' eva uyyÃnaæ nadÅtitthen' eva n-aæ pabbatasikharen' eva p-aæ ambavanen' eva a-aæ jambuvanen' eva j-aæ labujavanen' eva l-aæ nÃÊikerasa¤jÃdiyen' eva n-iæ khippam eva abhisambhonti ratatthÃya. Atha khalu bho K. s. tÃhi dijaka¤¤Ãhi divasaæ paribbÆÊho evam apasÃdeti:


#<[page 418]>#
%<418                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "nassatha tumhe vasaliyo, vinassatha tumhe vasaliyo coriyo dhuttiyo asatiyo lahucittiyo katassa appatikÃrikÃyo anilo viya yenakÃmaægamÃyo" ti.
     TatrÃyaæ atthavaïïanÃ: bhi. yo vaïïasaï¬o evam akkhÃyati eva¤ ca anusÆyati kin ti kathÅyati: sabbosadhadharaïidhare ti vitthÃro, ta. sabbosadhadharaïidhare ti sabbosadhadharaïimhi mÆlatacapattapupphÃdisabbosadhadharÃya dharaïiyà samannÃgato ti a., sabbosadhayutto và dharaïidharo, so hi padeso sabbosadhadharaïidharo ti evam akkhÃyati eva¤ ca anusÆyati, tasmiæ vanasaï¬e ti vuttaæ hoti, sesapadayojanÃya pi es' eva nayo, nekapupphamalyavitate ti nekehi pilandhanatthÃya uppannapupphehi c' eva pilandhanamalyehi ca vitate, rurÆ 'ti suvaïïavaïïà migÃ, uddÃrà ti upadramigÃ, bilÃrà ti mahÃbilÃrà nelamaï¬alaæ vuccati taruïà bhiækacchÃcamaï¬alaæ, mahÃvarÃhà ti mahÃhatthino, Ãkiïïanelamaï¬alamahÃvarÃhena gocarikÃdibhedena dasavidhena nÃgakulena c' eva kaïerusaæghena ca adhivutthe ti a., issammigà ti kÃÊasÅhÃ, vÃtammigà ti pasatammigà ti citramigÃ, purisallÆ ti vaÊavÃmukhayakkhiniyo, kimpurisà ti devakinnaracandakinnaradumakini aradaï¬amÃnavakakontasakuïakaïïapÃpurÃdibhedà kinnarÃ, amajjama¤jaridharabrahaÂÂhapupphapupphitagganekapÃdapagaïavitate ti makuladharehi c' eva ma¤jaridharehi ca supupphitehi ca aggamattapupphehi c' anekehi pÃdapagaïehi ca vitate, vÃraïà nÃma hatthiliÇgasakuïÃ, celÃpakà ti pi eke sakuïà yeva, hema¤ ca ka¤cana¤ cà 'ti dve suvaïïajÃtiyo, etehi a¤janÃdÅhi nekadhÃtusatehi anekehi vaïïadhÃturÃjihi vinaddhapatimaï¬itappadese, bho ti dhammÃlapanamattam etaæ, citto ti mukhatuï¬ake heÂÂhÃudarabhÃge pi citro va, a¬¬hu¬¬hÃnÅti tÅïi sahassÃni pa¤casatÃnÅti a., addhÃnapariyÃyapathe ti addhÃnasaækhÃte gamanamagge, ubbÃhetthà ti bÃdhayittha, upapphusÅti upagantvà phusi, pahÃraæ adaæsÆ 'ti ettha mà nan ti padassa sÃmivasen' attho veditabbo, saægÃmesÅti samÃgami, saïhÃhÅti maÂÂhÃhi, sakhilÃhÅti piyÃhi, ma¤jÆhÅti sakhilÃhi, madhurÃhÅti madhurassarÃhi, samudÃcarantiyo ti gandhakaraïavasena paricarantiyo nekarukkhavividhavikatiphalan ti nekehi rukkhehi vividhavikatiphalaæ, ÃrÃmeneva ÃrÃman ti pupphÃrÃmÃdisu a¤¤atarena ÃrÃmen' eva a¤¤aæ ÃrÃmaæ nentÅti a., uyyÃnÃdisu pi es' eva nayo, nÃÊikÅrasa¤jÃdiyenà ti nÃÊikÅravanen' eva a¤¤aæ nÃÊikÅravanaæ abhisambhotÅti evaæ netvà tattha naæ khippaæ ¤eva ratatthÃya pÃpuïanti,


#<[page 419]>#
%<                     4.  KuïÃlajÃtaka. (536.)                         419>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  divasaæ paribbÆÊho ti sakaladivasaæ vÆÊho, apasÃdetÅti tà kira taæ evaæ divasam pi paricaritvà nivÃsarukkhe otÃretvà parivÃretvà rukkhasÃkhÃsu nisÅditvà app-eva nÃma madhuravacanaæ labheyyÃmà 'ti patthayantiyo iminà uyyojitakÃle attano vasanaÂÂhÃnaæ gamissÃmà 'ti vasanti, KuïÃlarÃjà pana tà uyyojento nassathà 'ti Ãdi vacanehi apasÃdeti, ta.  vinassathà 'ti sabbatobhÃgena nassatha gehe dhanadha¤¤ÃdÅnaæ nÃsanena coriyo bahumÃyatÃya dhuttiyo naÂÂhasatitÃya asatiyo anavaÂÂhitacittatÃya lahucittÃyo katavinÃsanena mittadÆbhitÃya appatikÃriyo ti.
     Eva¤ ca pana vatvà "iti kho bhi. ahaæ tiracchÃnagato pi itthÅnam akata¤¤utaæ bahumÃyataæ anÃcÃratam dussÅlata¤ ca jÃnÃmi.
tadà p' ahaæ tÃsaæ vase avattitvà tà yeva attano vase vattemÅti" imÃya kathÃya tesaæ bhikkhÆnaæ anabhiratiæ haritvà S. tuïhi ahosi.
Tasmiæ khaïe dve kÃlakokilà sÃmikaæ daï¬akena ukkhipitvà heÂÂhÃbhÃgÃdisu catasso catasso hutvà taæ padesaæ Ãgamiæsu, tÃpi disvà te S-raæ pucchiæsu. S. "pubbe bhi. mama sahÃyo Puïïamukho nÃma phussakokilo ahosi, tassÃyaæ vaæso" ti vatvà purimanayen' eva tehi bhikkhÆhi pucchito Ãha:
     Tass' eva khalu bho Himavato pabbatarÃjassa puratthimadisÃbhÃge susukhumasunipuïagirippabhavà haritupayantiyo ti.
     Ta. suÂÂhusukhumasaïhasakhilatÃya susukhumasunipuïà girÅ etÃsaæ pabhavà ti girippabhavà Himavantato sandamÃnÃ, haritatiïamissaoghatÃya harita-KuïÃladahaæ upagamanena upayantiyo ti sukhumasunipuïagirippabhavà haritupayantiyo evarÆpà nadiyo yasmiæ santÅti a. IdÃni yaæ KuïÃladahaæ tà upayanti ta. pupphÃni vaïïento Ãha:
     UppalakumudapadumanaÊinasatapattasogandhikamandÃlakasampattivirÆÊhasucigandhamanu¤¤apÃvakappadese ti.
     Ta. uppalan ti nÅluppalaæ, naÊinanti setapadumaæ, satapattan ti paripuïïasatapattapadumaæ, sampattÅti etehi sampattivirÆÊhehi abhinavajÃtehi sucigandhena c' eva manu¤¤ena ca hadayabandhanasamatthatÃya pÃvakena ca padesena samannÃgato ti a. IdÃni tasmiæ dahe rukkhÃdayo vaïïento Ãha:


#<[page 420]>#
%<420                      XXI.  AsÅtinipÃta.>%
     KuravakamucalindaketakacetasavajuÊapunnÃgavakulatilakapiyakahasanasÃlasalaÊacampakÃsokanÃgarukkhatirÅÂibhÆjapattaloddacandanoghavane kÃÊÃgalupadmakapiyaÇgudevadÃrukacocagahane kakudhakuÂajÃækolakaccikÃrakaïïikÃrakaïaverakoraï¬akoviÊÃrakiæsukayodhivanamallikamanaÇgaïamanavajjabhaï¬isurucirabhaginimÃlÃdimalyadhare jÃtisumanamadhugandhikadhanukÃrikatÃlisatÃlisatagarausÅrakoÂÂhakacchavitate atimuttakasaækusumitalatÃvitatapatimaï¬itappadese haæsapilavakÃdambakÃraï¬avÃbhinadite vijjÃdharasiddhasamaïatÃpasagaïÃdhivutthe
     varadevayakkharakkhasadÃnavagandhabbakinnaramahoragÃnuciïïappadese --
     EvarÆpe khalu bho ramme vanasaï¬e Puïïamukho nÃma phussakokilo pativasati atiyiya madhuragiro vilasitanayanamattakkho, tass' eva khalu bho P-assa ph-assa a¬¬hu¬¬hÃni itthisatÃni paricÃrikà dijaka¤¤Ãyo. Atha khalu bho dve dijaka¤¤Ãyo kaÂÂhaæ mukhena ¬asitvà taæ P-aæ ph-aæ majjhe nisÅdÃpetvà u¬¬enti, "mà naæ P-aæ ph-laæ addhÃnapariyÃyapathe kilamatho ubbÃhetthÃ" 'ti. Pa¤¤Ãsa dijaka¤¤Ãyo heÂÂhato ¬enti, "sac' Ãyaæ P. ph.  Ãsanà paripatissati mayaæ taæ pakkhehi paÂiggahessÃmÃ" 'ti. Pa¤¤Ãsa dijaka¤¤Ãyo uparÆpari denti, "mà naæ P-aæ ph-aæ ÃtÃpo paritÃpÅti". Pa¤¤Ãsa dijaka¤¤Ãyo ubhatopasse ¬enti, "mà naæ P-aæ ph-aæ sÅtaæ và uïhaæ và tiïaæ và rajo và vÃto và ussÃvo và upapphusÅti". Pa¤¤Ãsa dijaka¤¤Ãyo purato ¬enti, "mà naæ P-aæ ph-aæ gopÃlakà và pasupÃlakà và tiïahÃrakà và kaÂÂhahÃrakà và vanakammikà và kaÂÂhena và kaÂhalena và pÃïinà và le¬¬unà và daï¬ena và satthena và sakkharÃhi và pahÃraæ adaæsu, mÃyaæ P. ph gacchehi và latÃhi và rukkhehi và thambhehi và pÃsÃïehi và halavantehi và pakkhÅti saægÃmesÅti". Pa¤¤Ãsa dijaka¤¤Ãyo pacchato ¬enti saïhÃhi sakhilÃhi ma¤jÆhi madhurÃhi vÃcÃhi samudÃcarantiyo,


#<[page 421]>#
%<                     4.  KuïÃlajÃtaka. (536.)                    421>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "mÃyaæ P. ph. Ãsane pariyukkaïÂhÅti" Pa¤¤Ãsa dijaka¤¤Ãyo disodisaæ ¬enti nekarukkhavividhavikatiphalaæ Ãharantiyo, "mÃyaæ P. ph. khudÃya parikilamitthÃ" 'ti. Atha khalu bho dijaka¤¤Ãyo taæ P-aæ ph-aæ ÃrÃmen' eva ÃrÃmaæ uyyÃnen' eva uyyÃnaæ nadÅtitthen' eva n-aæ pabbatasikharen' eva p-aæ ambavanen' eva a-aæ jambuvanen' eva j-aæ lambujavanen eva l-aæ nÃÊikerasa¤jÃdiyen' eva n-iæ khippam eva abhisambhonti ratatthÃya. Atha khalu bho P. ph. tÃhi dijaka¤¤Ãhi divasaæ paribbÆÊho evaæ pasaæsati: "sÃdhu sÃdhu bhaginiyo, etaæ kho bhaginiyo tumhÃkaæ patirÆpaæ kuladhÅtÃnaæ yaæ tumhe bhattÃraæ paricareyyÃthÃ" 'ti. Atha khalu bho P. ph.yena KuïÃlo sÂen' upasaækami, addassuæ kho K-assa s-assa paricÃrikà dijaka¤¤Ãyo taæ P-aæ ph-aæ, dÆrato Ãgacchantaæ disvÃna yena P. phÂen' upasaækamiæsu, upasaækamitvà taæ P. aæ ph-aæ etad avocuæ: "ayaæ samma P-kha KuïÃlo s. ativiya pharuso ativiya pharusavÃco, app-eva nÃma tavam pi Ãgamma piyavÃcaæ labheyyÃmÃ" 'ti. "Appeva nÃma bhaginiyo" ti vatvà yena K. sÂen' upasaækami, upasaækamitvà K-ena s-ena saddhiæ paÂisammoditvà ekamantaæ nisinno kho P. ph. taæ K-aæ s-aæ etad avoca; "kissa tvaæ samma K-la itthÅnaæ sujÃtÃnaæ kuladhÅtÃnaæ sammÃpaÂipannÃnaæ micchÃpaÂipanno, amanÃpabhÃïÅnam pi kira samma K-la itthÅnaæ manÃpabhÃïinà bhavitabbaæ kimaÇga pana manÃpabhÃïinan" ti. Evaæ vutte K«Âaæ P-aæ ph-aæ evaæ apasÃdesi: "nassa tvaæ samma jamma vasala, vinassa tvaæ samma jamma vasala, ko nu tayà viyatto jÃyÃyÃcitenÃ" 'ti, evaæ apasÃdito va pana P. ph. tato h' eva paÂinivatti.


#<[page 422]>#
%<422                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha khalu bho P-assa ph-assa aparena samayena nacirass' eva kharo ÃbÃdho uppajji lohitapakkhandikà pabÃÊhà vedanà vattanti maraïantikÃ. Atha khalu bho P-assa kokilassa paricÃrikÃnaæ dijaka¤¤Ãnaæ etad ahosi:
"ÃbÃdhiko ayaæ P. ph., app-eva nÃma imamhà ÃbÃdhà vuÂÂhaheyyÃ" 'ti, ekaæ adutiyaæ ohÃya yena K. sÂen' upasaækamiæsu. Addasà kho K. s. tà dijaka¤¤Ãyo dÆrato va Ãgacchantiyo, disvÃna tà dijaka¤¤Ãyo etad avoca: "kahaæ pana tumhÃkaæ vasaliyo bhattÃ" ti, "ÃbÃdhiko samma K-la P. ph., app-eva nÃma tamhà ÃbÃdhà vuÂÂhaheyyÃ" 'ti, evaæ vutte K. sÂà dijaka¤¤Ãyo evaæ apasÃdesi: "nassatha tumhe vasaliyo, vinassatha tumhe vasaliyo coriyo dhuttiyo asatiyo lahucittiyo katassa appatikÃrikÃyo anilo viya yenakÃmaægamÃyo" ti vatvà yena P. ph. ten' upasaækami upasaækamitvà taæ P-aæ ph-aæ etad avoca: "haæ samma P-khÃ" 'ti "haæ samma K-lÃ" 'ti. Atha khalu bho K. s. taæ P-aæ ph-aæpakkhehi ca tuï¬akena ca pariggahetvà vuÂÂhÃpetvà nÃnÃbhesajjÃni pÃyÃpesi, atha khalu bho P-assa ph-assa so ÃbÃdho paÂippassambhÅti.
     Ta. piyakà ti setapupphÃ, hasanà ti hakÃro sandhikaro, asanÃyavÃ, tirÅÂÅti ekarukkhajÃti, candanà ti rattasurabhicandanÃ, oghavane ti etesaæ oghena ghaÂÃya samannÃgate vane, devadÃrukacocagahane ti devadÃrurukkhehi c' eva kadalÅhi ca gahane, kaccikÃrà ti ekà rukkhajÃti, kaïikÃrà ti mahÃpupphÃ, kaïïikÃrà ti khuddakapupphÃ, kiæsukà ti vighÃtakÃ, yodhikà ti yudhikÃ, vanamallikamanaÇganamanavajjabhaï¬isurucirabhaginimÃlamalyadhare ti mallikÃna¤ ca anaÇgaïÃnaæ anavajjÃna¤ ca bhaï¬Ãnaæ surucirÃna¤ ca bhaginÅnaæ pupphehi malyadhÃrayamÃne, dhanukÃrÅti dhanupÃtaÊi tÃlisà ti tÃlisapattarukkhÃ, kacchavitate ti etehi sumanÃdÅhi vitatanadikacchapabbatakacche, saækusumitalatà ti tesu tesu ÂhÃnesu suÂÂhukusumitÃtimuttakehi c' eva nÃnÃvidhalatÃhi ca vitatapatimaï¬itappadese, tÃpasasamaïagaïÃdhivutthe ti etesaæ vijjÃdharÃdÅnaæ gaïehi adhivutthe, P-mukho ti mukhaparipuïïatÃya P-kho, parehi puÂÂhatÃya phussakokilo,


#<[page 423]>#
%<                     4.  KuïÃlajÃtaka. (536.)                         423>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  vilasitanayano ti vilasitanetto, mattakkho ti yathà mattÃnaæ akkhÅni rattÃni honti evaæ rattakkho pamÃïayuttanetto vÃ, bhaginiyo ti ariyavohÃrena Ãlapanaæ, paricareyyÃthà 'ti sakaladivasaæ gahetvà vicareyyÃtha, iti so piyakathaæ kathetvà uyyojeti, kadÃci pana K. s.
saparivÃro P-mukhaæ dassanÃya gacchati kadÃci P. K-lassa santikaæ gacchati, tenÃha: atha khalu bho ti, sammà 'ti vayassa, Ãgammà 'ti paÂicca upanissÃya, labheyyÃmà 'ti K-assa santikaæ piyavacanaæ labheyyÃma, appevanÃmà 'ti api nÃma labheyyÃma, vakkhÃmi nan ti, sujÃtÃnan ti samÃnajÃtikÃnaæ, nassà 'ti palÃya, jammà 'ti lÃmaka, vyatto ti ko nu sadiso a¤¤o vyatto nÃma atthi, jÃyÃyÃcitenà 'ti jÃyÃjitena, ayam và pÃÂho, evaæ itthiparÃjitena tayà sadiso ko nÃma vyatto atthÅti, taæ puna evarÆpassa vacanassa ÃbhaïanatthÃya apasÃdeti, tato hevà 'ti kuddho m. K. ti cintetvà tato yeva paÂinivatti, so nivattitvà saparivÃro attano vasanaÂÂhÃnam eva agamÃsi, appeva nÃmà 'ti saæsayaparivitakko imamhà ÃbÃdhà vuÂÂhaheyya và na và ti evaæ cintetvà taæ ohÃya pakkamiæsu, tumhan ti tumhÃkaæ, app-eva nÃmà 'ti tamhà ÃbÃdhà vuÂÂhaheyya và na vÃ, amhÃkaæ ÃgatakÃle mato bhavissati, mayaæ hi idÃn' esa marissatÅti ¤atvà tumhÃkaæ pÃdaparicÃrikà bhavituæ Ãgatà ti, ten' upasaækamÅti imà itthiyo sÃmikassa matakÃle Ãgatà paÊikkÆlà bhavissÃmà 'ti taæ pahÃya ÃgÃtà gantvà mama sahÃyaæ pupphaphalÃdÅni nÃnÃbhesajjÃni saæharitvà Ãrogaæ karissÃmÅti cintetvà nÃgabalo M. ÃdÃse uppatitvà yena so ten' upasaækami, han ti nipÃto, jÅvasi sammà 'ti pucchanto evam Ãha, itaro pi 'ssa jÅvÃmÅti vadanto haæ sammà ti Ãha, pÃyÃpesiti pÃyesi, paÂippassambhÅti vÆpasanto.
     TÃpi dijaka¤¤Ãyo tasmiæ aroge jÃte ÃgatÃ. K. pi P-khaæ katipÃhaæ phalÃphalÃni khÃdÃpetvà tassa balappattakÃle "samma tvaæ idÃni Ãrogo, attano paricÃrikÃhi saddhiæ vasa, aham pi attano vasanaÂÂhÃnaæ gamissÃmÅti" Ã. Atha naæ so "imà maæ bÃÊhagilÃnaæ pahÃya palÃtÃ, na me etÃhi dhuttÅhi attho" ti Ã. Taæ sutvà M. "tena hi te samma itthÅnaæ pÃpabhÃvaæ ÃcikkhissÃmÅti" P-aæ gahetvà Himavantapasse manosilÃtalaæ netvà sattayojaniyasÃlamÆle manosilÃsane nisÅdi, ekasmiæ passe P. saparivÃro nisÅdi. Sakala-Himavante devaghosanÃcari: "ajja K. sakuïarÃjà Himavati manosilÃsane nisÅditvà BuddhalÅhÃya dh. desessati, taæ suïÃhtÃ" 'ti paramparÃghosena chakÃmÃvacarà devà ¤atvà yebhuyyena sannipatiæsu,


#<[page 424]>#
%<424                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  bahÆ nÃgasupaïïagijjhà aÂaviyam pi devà taæ atthaæ ugghosiæsu. Tadà ùnando nÃma gijjharÃjà dasasahassagijjhaparivÃro Gijjhapabbate paÂivasati, so pi taæ kolÃhalaæ sutvà "dh. suïissÃmÅti" saparivÃro Ãhantvà ekamantaæ nisÅdi. NÃrado pi pa¤cÃbhi¤¤ÃtÃpaso dasasahassatÃpasaparivuto Himavantapadese viharanto taæ devaghosanaæ sutvà "sahÃyo kira me K. itthÅnaæ aguïaæ kathessati, mayÃpi taæ desanaæ sotuæ vaÂÂatÅti" tÃpasasahassena saddhiæ iddhiyà ta. gantvà ekamantaæ nisÅdi. BuddhÃnaæ desanÃsannipÃtasadiso mahÃsamÃgamo ahosi. Atha M.jÃtissara¤¤Ãïena itthidosapaÂisaæyuttaæ atÅtabhave diÂÂhakÃraïaæ P-aæ kÃyasakkhiæ katvà kathesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:
     Atha khalu bho K. s. taæ P-aæ ph-aæ gilÃnÃvuÂÂhitaæ aciravuÂÂhitaæ gela¤¤Ã etad avoca: "diÂÂhà mayà samma P-kha Kaïhà dvepitikà pa¤capatikà ya chaÂÂhe purise cittaæ paÂibaddhan ti yà {yadidaæ} kavandhe pÅÂhasappimhÅti". Bhavati ca pan' uttar' ettha vÃkyaæ:

  @<Ja_XXI.4(=536).1: Ath' Ajjuno Nakulo BhÅmaseno
                    YudhiÂÂhilo Sahadevo ca rÃjÃ
                    ete patÅ pa¤ca-m-aticca nÃrÅ
                    akÃsi khujjavÃmanena pÃpan ti. || Ja_XXI:288 ||>@

     "DiÂÂhà mayà samma P-kha SaccatapÃvÅ nÃma samaïÅ susÃnamajjhe vasantÅ catutthabhattaæ pariïÃmayamÃnÃ, sà tulÃputtakena pÃpam akÃsi. DiÂÂhà mayà s. P-kha KÃkÃti nÃma devÅ samuddamajjhe vasantÅ bhariyà Venateyyassa NaÂakuverena pÃpam akÃsi. DiÂÂhà mayà s. P-kha KuraÇgavÅ lomasundarÅ EÊakamÃraæ kÃmayamÃnà ChaÊaÇgakumÃra-dhanantevÃsinà pÃpam akÃsi,


#<[page 425]>#
%<                     4.  KuïÃlajÃtaka. (536.)                            425>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Evaæ h' etaæ mayà ¤Ãtaæ: Brahmadattassa mÃtaraæ ohÃya KosalarÃjà Pa¤cÃlacaï¬ena pÃpam akÃsi. Età ca a¤¤Ã ca akaæsu pÃpaæ. tasmÃhaæ itthÅnaæ na vissase na-ppasaæse. mahÅ yathà jagatisamÃnarattà vasundharà itarÅtarÃpatiÂÂhà sabbasahà aphandanà akuppà tath' itthiyo, tÃyo na vissase naro

  @<Ja_XXI.4(=536).2: SÅho yathà lohitamaæsabhojano
                    vÃÊÃmigo pa¤cahattho suruddho
                    pasayhakhÃdÅ parahiæsane rato
                    tath' itthiyo, tÃyo na vissase naro. || Ja_XXI:289 ||>@

Na khalu s. P-kha vesiyo nÃriyo gamaniyo, na h' età bandhakiyo nÃma, vadhikÃyo nÃma etÃyo yadidaæ vesiyo nÃriyo gamaniyo ti, corà viya veïikatà madir' iva diddhà vÃïijà viya vÃcÃsanthutiyo issÃsiÇgam iva parivattÃyo uraga-m-iva dujjivhÃyo sobbham iva paÂicchannà pÃtÃlam iva duppÆrà rakkhasÅ viya duttosà Yamo v' ekantahÃriyo sikhÅ-r-iva sabbabhakkhà nadÅ-r-iva sabbavÃhÅ anilo viya yenakÃmaæcarà Neru viya avisesakÃrà visarukkho viya niccaphalitÃyo ti. Bhavati ca pan' uttar' ettha vÃkyaæ:

  @<Ja_XXI.4(=536).3: Yathà coro yathà diddho vÃïijo va vikatthanÅ
                    issasiÇgam ivÃvattà dujjivhaurago yathÃ. || Ja_XXI:290 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).4: Sobbham iva paÂicchannà pÃtÃlam iva duppurÃ
                    rakkhasÅ viya duttosà Yamo v' ekantahÃriyo. || Ja_XXI:291 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).5: Yathà sikhÅ nadÅ vÃto Neru nÃvasamÃkatÃ
                    visarukkho viya pa¤cadhà nÃsayanti ghare bhogaæ
                    ratanÃn' antakaritthiyo, ti. || Ja_XXI:292 ||>@

     Ta. gilÃnÃvuÂÂhitan ti paÂhamaæ gilÃnaæ pacchÃvuÂÂhitaæ, diÂÂhà mayà ti atÅte kira Brahmadatto KÃsirÃjà sampannabalavÃhanatÃya Kosalarajjaæ gahetvà KosalarÃjÃnaæ mÃretvà tassa aggamahesiæ sannisinnagabbhaæ gahetvà BÃrÃïasiæ gantvà taæ attano aggamahesiæ akÃsi,


#<[page 426]>#
%<426                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sà aparabhÃge dhÅtaraæ vijÃyi, ra¤¤o pana pakatiyà dhÅtà và putto và n' atthi, so tussitvÃ: bhadde varaæ gaïhà 'ti Ã., sà gahitakaæ katvà Âhapesi, tassà pana kumÃrikÃya Kaïhà ti nÃmaæ kariæsu, ath' assà vayappattÃya mÃtÃ: amma pitarà te varo dinno, taæ ahaæ gahetvà Âhapesiæ, tava ruccanakaæ varaæ gaïhà 'ti Ã., sÃ: mayhaæ avijjamÃnaæ n' atthi, patiæ gahaïatthÃya me sayaævaraæ kÃrehÅti kilesabahulatÃya hirottappaæ bhinditvà mÃtaraæ Ã., sà ra¤¤o Ãrocesi, rÃjÃ: yathÃruciæ patigaïhÃtÆ 'ti vatvà sayaævaraæ ghosÃpesi. rajaÇgaïe sabbÃlaækÃrapatimaï¬ità bahupurisà sannipatiæsu, Kaïhà pupphasamuggaæ ÃdÃya uttarasÅhapa¤jare Âhità olokentÅ ekam pi na rocesi, tadà Paï¬urÃjagottato Ajjuno Nakulo BhÅmaseno YudhiÂÂhilo Sahadevo ti ime pa¤ca Paï¬urÃjaputtà TakkasilÃya disÃpÃmokkhassa Ãcariyassa santike sippaæ gahetvà desacÃrittaæ jÃnissÃmà 'ti vicarantà RÃrÃïasiæ pattà antonagare kolÃhalaæ sutvà pucchitvà taæ atthaæ ¤atvà mayam pi gamissÃmà 'ti ka¤canarÆpasamÃnarÆpà pa¤ca pi ta. gantvà paÂipÃÂiyà aÂÂhaæsu, Kaïhà te disavà pa¤casu Âhitesu paÂibaddhacittà hutvà pa¤cannam pi sÅsesu mÃlÃcumbaÂakÃni khipitvÃ: amma ime pa¤ca jane vÃremÅti Ã., sà ra¤¤o Ãrocesi, rÃjà varassa dinnattà na labhissasÅti avatvà anattamano va kiæjÃtikà kassa puttà ti pucchitvà Paï¬urÃjaputtabhÃvaæ ¤atvà tesaæ sakkÃraæ katvà taæ pÃdaparicÃrikaæ adÃsi, sà sattabhÆmakapÃsÃde te kilesavasena saÇgaïhi, eko pan' assà paricÃriko khujjo pÅÂhasappÅ atthi, sà pa¤ca rÃjaputte kilesavasena saÇgaïhitvà tesaæ bahinikkhantakÃle okÃsaæ labhitvà kilesena anu¬ayhamÃnà khujjena saddhiæ pÃpaæ karoti, tena ca saddhiæ kathentÅ: mayhaæ tayà sadiso piyo n' atthi rÃjaputte mÃretvà tesaæ galalohitena tava pÃde makkhÃpessÃmÅti vadati, itaresu pi jeÂÂhabhÃtikena missibhÆtakÃle: imehi catÆhi janehi tvam eva mayhaæ piyataro mayà jÅvitam pi tav' atthÃya pariccattaæ mama pitu accayena tuyhaæ yeva r. dÃpessÃmÅti vadati, itarehi saddhiæ missÅbhÆtakÃle pi es' eva nayo, te ayaæ amhe piyÃyati issariya¤ ca no etaæ nissÃya jÃtan ti tassà ativiya tussanti, sà ekadivasaæ ÃbÃdhikà ahosi, atha naæ te parivÃretvà eko sÅsaæ sambÃhanto nisÅdi sesà ekekaæ hattha¤ ca pÃda¤ ca, khujjo pana pÃdamÆle nisÅdi, sà sÅsaæ sambÃhamÃnassa jeÂÂhabhÃtikassa AjjunakumÃrassa: mayhaæ tayà piyataro n' atthi jÅvamÃnà tuyhaæ jÅvissÃmi pitu accayena tuyhaæ r. dÃpesÃmÅti sÅsena sa¤¤aæ dadamÃnà taæ saægaïhi, itaresam pi hatthapÃdehi tath' eva sa¤¤aæ adÃsi, khujjassa pana: tvaæ ¤eva mama piyo tav' atthÃya ahaæ jÅvissÃmÅti jivhÃya sa¤¤aæ adÃsi, te sabbe pi pubbe kathitabhÃvena tÃya sa¤¤Ãya tam atthaæ jÃniæsu, tesu sesà attano dinnasa¤¤Ãyo jÃniæsu, AjjunakumÃro pana tassà hatthapÃdajivhÃvikÃre disvÃ:


#<[page 427]>#
%<                    4.  KuïÃlajÃtaka. (536.)                          427>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yathà mayhaæ evaæ sesÃnam pi imÃya sa¤¤Ãya dinnaæ bhavissati khujjena cÃpi saddhiæ etissà santhavena bhavitabban ti cintetvà bhÃtaro gahetvà bahi nikkhamitvà pucchi: diÂÂhà vo pa¤capatikà mama sÅsavikÃraæ dassentÅti, Ãma diÂÂhà ti, kÃraïaæ jÃnÃthà 'ti, na jÃnÃmà 'ti, idaæ nÃm' ettha kÃraïaæ: tumhÃkaæ hatthapÃdehi dinnasa¤¤Ãya kÃraïaæ jÃnÃthà 'ti amhÃkam pi ten' eva kÃraïena adÃsÅti, khujjassa jivhÃvikÃrena sa¤¤ÃdÃnassa kÃraïaæ jÃnÃthà 'ti, na jÃnÃmà 'ti atha nesaæ Ãcikkhitvà iminÃpi saddhiæ etÃya pÃpakammaæ katan ti, tesu asaddhahantesu khujjaæ pakkositvà pucchi, so sabbaæ pavattiæ kathesi, te tassa vacanaæ sutvà tassà vigatachandarÃgÃ: aho mÃtugÃmo nÃma pÃpo dussÅlo, amhÃdise nÃma jÃtisampanne sobhaggappatte pahÃya evarÆpena jegucchapaÂikkÆlena khujjena saddhiæ pÃpakammaæ karoti, ko nÃma paï¬itajÃtiko evaæ nillajjÃhi pÃpadhammÃhi itthÅhi saddhiæ ramissatÅti anekapariyÃyena mÃtugÃmaæ garahitvà alaæ no gharÃvÃsenà 'ti pa¤ca janà Himavantam pavisitvà kasiïaparikammaæ katvà ÃyupariyosÃne yathÃkammaæ gatÃ, K. sakuïarÃjà AjjunakumÃro ahosi, tasmà attanà diÂÂhakÃranaæ dassento diÂÂhà mayà ti Ãdiæ Ã.
     Ta. dvepitikà ti Kosalara¤¤o KÃsira¤¤o ca vasen' etaæ vuttaæ, pa¤capatikà yà 'ti pa¤capatikÃ, yakÃro nipÃtamatto, paÂibaddhantiyà ti paÂibaddhamanÃ, kavandhe ti tassa kira gÅvÃya onamitva uraæ allÅnà tasmà chinnasÅso viya khÃyati, pa¤camaticcà 'ti ete pa¤ca atikkamitvÃ, khujjavÃmanenà 'ti khujjena vÃmanakena, aparÃni pi diÂÂhapubbÃni dassento puna diÂÂhà ti Ãdim Ãha, ta. paÂhamavatthusmiæ tÃva ayaæ vibhÃvanÃ:
atÅte kira BÃrÃïasiæ nissÃya SaccatapÃvÅ nÃma setasamaïÅ susÃne païïasÃlaæ kÃretvà ta. vasamÃnà cattÃri bhattÃni atikkamitvà bhu¤jati, sakalanagare Cando viya Suriyo viya ca pÃkaÂà ahosi, B-sivÃsino khipitvÃpi khalitvÃpi namo SaccatapÃviyà ti vadanti, ath' ekasmiæ chaïakÃle paÂhamadivase tÃva suvaïïakÃrà gaïabandhane ekasmiæ padese maï¬apaæ kÃretvà macchamaæsasurÃgandhamÃlÃdÅni netvà surÃpÃnaæ Ãrabhiæsu, ath' eko suvaïïakÃro surÃdhiÂÂhako cha¬¬ento: namo SaccatapÃviyà ti vatvà ekena paï¬itena: ambho andhabÃla calacittÃya itthiyà namo karosi aho bÃlo sÅti vutte: samma mà evaæ avaca mà nirayasaævattanikaæ kammaæ karÅti Ã., atha naæ so: dubbuddhi tuïhi nohi sahassena abbhutaæ kara ahan te SaccatapÃviæ ito sattame divase alaækatapaÂiyattaæ imasmiæ ÂhÃne nisinno suravitthaæ gÃhÃpetvà suraæ pivissÃmi mÃtugÃmo dhuvasÅlo n' atthÅti Ã.,


#<[page 428]>#
%<428                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so na sakkhissasÅti vatvà tena saddhiæ sahassena abbhutaæ akÃsi, so a¤¤esaæ suvaïïakÃrÃnaæ Ãrocetvà punadivase pÃto va tÃpasavesena susÃnaæ pavisitvà tassà vasanaÂÂhÃnassa avidÆre surivaæ namassanto aÂÂhÃsi, sà bhikkhÃya gacchamÃnà taæ disvÃ: mahiddhiko tÃpaso bhavissati ahan tÃva susÃnapasse vasÃmi ayaæ majjhe susÃnassa bhavitabbam ass' antarena santadhammena vandissÃmi nan ti upasaækamitvà vandi, so n' eva olokesi na pi Ãlapi, dutiyadivase pi tath' eva akÃsi, tatiyadivase pana vanditakÃle adhomukho va gacchà 'ti Ã., catutthadivase kacci bhikkhÃya na kilamasÅti paÂisanthÃram akÃsi, sà paÂisanthÃro me laddho ti tuÂÂhà pakkÃmi, pa¤camadivase bahutaraæ paÂisanthÃraæ labhitvà thokaæ nisÅditvà gatÃ, dhaÂÂhadivase pana taæ Ãgantvà vanditvà nisinnaæ: bhagini kin nu kho ajja BÃrÃnasiyaæ mahÃgÅtavÃditasaddo ti vatÃ: ayya tumhe na jÃnÃtha nagare chaïo ghuÂÂho ta. kÅÊantÃnaæ esa Âaddo ti vutte: ettha nÃm' esa saddo ti ajÃnanto viya hutvÃ: bhagini katibhattÃni atikkamasÅti pucchi, cattÃri ayya tumhe pana kati atikkamethà 'ti, satta bhaginÅti, idaæ so musà abhÃsi, devasikaæ h' esa rattiæ bhu¤jati, so: kati te bhagini vassÃni pabbajitÃyà 'ti pucchitvà tÃya dvÃdassa vassÃnÅti vutte tumhÃkaæ kati hÅti vutto idaæ chaÂÂhaæ vassan ti Ã., atha naæ: atthi pana te bhagini santadhammÃdhigamo ti pucchitvà n' atthi ayyà 'ti tumhÃkaæ pana atthÅti vutte mayam pi n' atthÅti vatvÃ: bhagini mayaæ n' eva kÃmasukhaæ labhÃma na nekkhammasukhaæ.
kiæ amhÃkaæ yeva uïho nirayo mahÃjanassa kiriyaæ karoma ahaæ gihÅ bhavissÃmi atthi me mÃtu santakaæ dhanaæ na sakkomi dukkhaæ anubhavitun ti Ã., sà tassa vacanaæ sutvà attano calacittatÃya tasmiæ paÂibaddhacittà hutvÃ:
ayya aham pi ukkaïÂhità sace maæ na cha¬¬etha aham pi gihinÅ bhavissÃmÅti Ã., atha naæ so pi: ehi na taæ cha¬¬essÃmi bhariyà me bhavissasÅti taæ nagaraæ pavesetvà saævasitvà surÃpÃnamaï¬apaæ gantvà tÃya surÃvitthakaæ gÃhÃpetvà suraæ pivi, itaro sahassajito, sà taæ paÂicca puttadhÅtÃhi va¬¬hi, tadà K. putto ahosi, so taæ kÃranaæ Ãharitvà dassento diÂÂhà ti Ãdiæ Ã.
     Dutiyavatthusmiæ atÅtakathÃya catukkanipÃte KÃkÃtijÃtakavaïïanÃya vitthÃritÃ, tadà pana K. GaruÊo ahosi. Tasmà attanà diÂÂham pakÃsento diÂÂhà mayà ti Ãdim Ã, tatiyavatthusmiæ atÅte Brahmadatto KosalarÃjÃnaæ vadhitvà r. gahetvà tassa aggamahesiæ gabbhiniæ ÃdÃya BÃrÃïasiæ paccÃgantvà tassà gabbhinibhÃvaæ jÃnanto p' taæ aggamahesiæ akÃsi, sà paripakkagabbhà suvaïïarÆpakasadisaæ puttaæ vijÃyitvÃ: vuddhippattaæ pi naæ BÃrÃïasirÃjà esa me paccÃmittassa putto kiæ iminà ti mÃrÃpessati mà me putto parahatthena maratÆ 'ti cintetvÃ:


#<[page 429]>#
%<                    4.  KuïÃlajÃtaka. (536.)                           429>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  amma imaæ mama dÃrakaæ pilotikaæ attharitvà ÃmakasusÃne nipajjÃpetvà ehÅti Ã., dhÃti tathà {katvÃ} nahÃtvà paccÃgami, KosalarÃjÃpi maritvà puttassa Ãrakkhadevatà hutvà nibbatti, tassÃnubhÃvena ekassa eÊapÃlassa tasmiæ padese eÊakà vÃrentassa ekà eÊikà taæ kumÃraæ disvà sinehaæ uppÃdetvà khÅraæ pÃyetvà thokaæ caritvà puna gantvà dve tayo cattÃro vÃre pÃyesi, eÊakapÃlo tassà kiriyaæ disvà taæ ÂhÃnaæ gantvà taæ dÃrakaæ disvà puttasinehaæ paccupaÂÂhÃpetvà attano bhariyÃya adÃsi, sà pana aputtikÃ, ten' assà tha¤¤aæ n' atthi, atha naæ eÊikà khÅraæ eva pÃyesi. tato paÂÂhÃya devasikaæ dve tisso eÊikà maranti, eÊakapÃlo: imasmiæ paÂijaggiyamÃne sabbà eÊikà marissanti kiæ no iminà ti taæ ekasmiæ mattikabhÃjane nipajjÃpetvà aparena pidahitvà mÃsacuïïena mukhaæ nibbivaraæ limpitvà nadiyà vissajjesi, tam enaæ vuyhamÃnaæ heÂÂhÃtitthe rÃjanivesane jiïïapaÂisaækhÃrako eko caï¬Ãlo sapajÃpatiko mukhaæ dhovanto disvà vegena gantvà Ãharitvà tÅre Âhapetvà kiæ etthà 'ti vivaritvà olokento dÃrakaæ passi, bhariyÃpi 'ssa aputtikÃ, tassà tasmiæ puttasineho nibbatti, atha naæ gehaæ netvà paÂijaggi. taæ sattaÂÂhavassakÃlato paÂÂhÃya mÃtÃpitaro rÃjakulaæ gacchantà ÃdÃya gacchanti, soÊasavassakÃlato paÂÂhÃya so ca bahulaæ gantvà jiïïapaÂisaækhÃranaæ karoti, ra¤¤o, ca aggamahesiyà KuraÇgavÅ nÃma dhÅtà ahosi uttamarÆpadharÃ, sà tassa diÂÂhakÃlato paÂÂhÃya tasmiæ paÂibaddhacittà hutvà a¤¤attha anabhiratà tassa kammakaraïaÂÂhÃnam eva Ãgacchati, tesaæ abhiïhadassanena a¤¤ama¤¤aæ paÂibaddhacittÃnaæ antorÃjakule yeva paticchannokÃse ajjhÃcÃro pavatti, gacchante kÃle paricÃrikÃyo ra¤¤o Ãrocesum, rÃjà kujjhitvà amacce sannipÃtetvÃ: iminà caï¬Ãlaputtena imaæ nÃma kataæ imassa kattabbaæ jÃnÃthà 'ti Ã., amaccÃ: mahÃparÃdho esa nÃnÃvidhà kammakaraïà kÃretvà pacchà naæ mÃretuæ vaÂÂatÅti vadiæsu, tasmim khaïe kumÃrassa pità Ãrakkhadevatà tass' eva kumÃrassa mÃtu sarÅre adhimucci, sà devÃnubhÃvena rÃjÃnaæ upasaækamitvÃ: mahÃrÃjà nÃyaæ kumÃro caï¬Ãlo esa mama kucchismiæ nibbatto Kosalara¤¤o putto ahaæ putto me mato ti tumhÃkaæ musà avacaæ aham etaæ tumhÃkaæ paccÃmittassa putto ti dhÃtiyà datvà ÃmakasusÃne cha¬¬Ãpesiæ atha naæ eko eÊapÃlako PaÂijaggi so attano eÊikÃsu marantÅsu nadiyà pavÃhesi atha naæ vuyhamÃnaæ amhÃkaæ gehe jiïïapaÂisaækhÃrako caï¬Ãlo disvà posesi sace na saddahatha te sabbe pakkosÃpetvà pucchathà 'ti, rÃjà dhÃtiæ Ãdiæ katvà sabbe pakkosÃpetvà pucchitvà tath' eva taæ pavattiæ sutvà jÃtisampanno kumÃro ti tuÂÂho taæ nahÃpetvà alaækÃrÃpetvà tass' eva dhÅtaraæ adÃsi, tassa pana eÊakÃnaæ mÃritattà EÊakamÃto ti nÃmaæ kariæsu,


#<[page 430]>#
%<430                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ath' assa rÃjà sasenavÃthanaæ datvÃ:
gaccha attano pitu santakaæ r. gaïhà 'ti taæ uyyojesi, so hi KuraÇgaviæ ÃdÃya gantvà rajje patiÂÂhÃsi, ath' assa BÃrÃïasirÃjà anuggahitasippo ayan ti sippasikkhÃpanatthaæ ChalaÇgakumÃraæ nÃma Ãcariyaæ katvà pesesi, so tassa Ãcariyo me ti senÃpatiÂÂhÃnaæ adÃsi, aparabhÃge KuraÇgavÅ tena saddhiæ anÃcÃram akÃsi, senÃpatino pi paricÃrako DhanantevÃsÅ nÃma atthi, so tassa hatthe KuraÇgaviyà vatthÃlaækÃrÃdÅni pesesi, sà tenÃpi saddhiæ pÃpam akÃsi, K. taæ kÃraïaæ Ãharitvà dassento diÂÂhà mayà ti Ãdim Ãha.
     Ta. lomasundarÅti romarÃjiyà maï¬itaudarÃ, ChalaÇgakumÃradhanantevÃsinà ti EÊakamÃrakaæ patthayamÃnÃpi ChaÊaÇgakumÃrasenÃpatinà ca tass' eva paricÃrikena dhanantevÃsinà ca saddhiæ pÃpaæ akÃsi, evaæ anÃcÃrà itthiyo dussÅlà pÃpadhammÃ, tenÃhaæ tà na-ppasaæsÃmÅti, idaæ M. atÅtaæ Ãharitvà dassesi, so hi tadà ChaÊaÇgakumÃro ahosi, tasmà attanà diÂÂhakÃraïaæ Ãhari.
     Pa¤camavatthusmiæ pi atÅte KosalarÃjà BÃrÃïasirajjaæ gahetvà B-sira¤¤o aggamahesiæ gabbhiniæ pi aggamhesiæ katvà sakanagaram eva gato, sà aparabhÃge puttaæ vijÃyi, rÃjà aputtakattà taæ puttasinehena positvà sabbasippÃni sikkhÃpetvà vayappattaæ attano pitu santakaæ r. gaïhà 'ti pesesi, so tattha gantvà r. kÃresi, ath' assa mÃtà puttaæ passitukÃm' amhÅti KosalarÃjÃnaæ Ãpucchitvà mahÃparivÃrà BÃrÃïasiæ gacchantÅ dvinnaæ raÂÂhÃnaæ antare ekasmiæ nigame nivÃsaæ gaïhi, ta, eko Pa¤cÃlacaï¬o nÃma brÃhmaïakumÃro atthi abhirÆpo, so tassà païïÃkÃraæ upanesi, sà taæ disvà va paÂibaddhacittà tena saddhiæ pÃpakammaæ katvà katipÃhaæ tatth' eva vÅtinÃmetvà B-siæ gantvà puttaæ disvà khippaæ nivattitvà puna tasmiæ yeva nigame nivÃsaæ gahetvà katipÃhaæ tena saddhiæ anÃcÃraæ caritvà Kosalanagaraæ gatÃ, sà tato paÂÂhÃya nacirass' eva taæ taæ kÃraïaæ vatvà puttassa santikaæ gacchissÃmÅti rÃjÃnaæ Ãpucchitvà gacchantÅ ca ÃgacchantÅ ca tasmiæ nigame addhamÃsamattaæ tena saddhiæ anÃcÃraæ carÅti, sampuïïamukhaitthiyo nÃma dussÅlà musÃvÃdiniyo ti, idam pi atÅtaæ dassento evaæ h' etan ti Ãdiæ Ãha.
     Ta. Brahmadattassa mÃtaran ti BÃrÃïasirajjaæ kÃrentassa Brahmadattassa kumÃrassa mÃtaraæ, tadà kira K.: Pa¤cÃlacaï¬o ahosi, tasmà taæ attanà ¤Ãtaæ kÃraïaæ dassento evaæ Ã. EtÃcà 'ti samma Puïïamukha età ca pa¤ca itthiyo pÃpaæ akaæsu, na a¤¤Ã ti sa¤¤aæ mà kari, atha kho età ca a¤¤Ã ca bahÆ pÃpakammakÃrikà ti, imasmiæ thÃne Âhatvà loke aticÃrinÅnaæ vatthÆni kathetabbÃni, jagatÅti yathà jagatisaækhÃtà mahÅ samÃnarattà ti paÂighÃbhÃvena sabbesu samarattà hutvà sà vasundharà itarÅtarÃpatiÂÂhà ti uttamÃna¤ ca adhamÃna¤ ca patiÂÂhà hoti tahà itthiyo pi kilesavasena sabbesam uttamÃdhamÃnaæ patiÂÂhà honti,


#<[page 431]>#
%<                     4.  KuïÃlajÃtaka. (536.)                         431>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  itthiyo hi okÃsaæ labhamÃnà kenaci saddhiæ pÃpaæ karonti nÃma, sabbasahà ti yathà ca sà sabbam eva sahati na phandati na kuppati tathà iÂÂhiyo sabbe pi purise lokassÃdavasena sahanti, sace tÃsaæ koci puriso citte patiÂÂhito va hoti tassa rakkhanatthaæ na phandanti na kolÃhalaæ karonti nÃma, yathà ca sà na kuppati na calati evaæ itthiyo methunadhammena na kuppanti na calanti na sakkà tena pÆretuæ, vÃlamigo ti duÂÂhamigo, pa¤cahattho ti mukhassa c' eva catunna¤ ca caraïÃnaæ vasen' etaæ vuttaæ, suruddho ti suluddo supharuso, tath' itthiyo ti yathà sÅhassa mukha¤ c' eva cattÃro hatthapÃdà ti pa¤cÃvudhÃni tathà itthÅnaæ rÆpasaddagandharasapoÂÂhabbÃni pa¤cÃvudhÃni, yathà so attano bhakkhaæ gaïhanto tehi pa¤cahi pi gaïhÃti tathÃpi kilesabhakkhaæ gaïhamÃnà rÆpÃdÅhi Ãvudhehi paharitvà gaïhanti, yathà so kakkhaÊo pasayha khÃdati evaæ etÃpi kakkhaÊà pasayha khÃdikÃ, tathà h' età thirasÅle pi purise attano balena pasayhakÃraæ katvà sÅlavinÃsaæ pÃpenti, yathà so parahiæsane rato evaæ tÃpi kilesavasena parahiæsane ratÃ, tÃyo ti tà evaæ aguïasamannÃgatÃ, tÃsu na vissase naro, gamaniyo ti gaïikÃyo, i. v. h.: samma P-kha yÃn' etÃni itthÅnaæ vesiyo ti ÃdÅni nÃmÃni na etÃni tÃsaæ sabhÃvato vuttÃni, na h' età vesiyo nÃma nÃriyo nÃma na gamaniyo nÃma na vandhakiyo nÃma, sabhÃvanÃmato pana vadhikÃyo nÃma etÃyo yà età vesiyo nÃriyo gamaniyo ti vuccanti, vadhikÃyo ti sÃmikaghÃtikÃyo, sv-Ãyam attho MahÃhaæsajÃtakena dÅpetabbo, vuttaæ h' etaæ:
          MÃyà c' esà marÅcÅva soko rogo c' upaddavo (supra p. 367)
          kharà ca bandhanà c' età maccupÃso guhÃsayo
          tÃsu yo vissase poso so naresu narÃdhamo ti,
veïikatà ti kataveïiyo, yathà hi moliæ bandhitvà aÂaviyaæ Âhitacoro janaæ vilumpati evam etÃpi kilesavasaæ netvà dhanaæ vilumpanti, madiriva diddhà ti visamissasurà viya, yathà sà vikÃraæ dasseti evam eva tÃpi a¤¤esu purisesu sÃrattà kiccÃkiccaæ ajÃnantiyo a¤¤asmiæ kattabbe a¤¤am eva karonti vayovikÃraæ dassenti, vÃcÃsanthutiyo ti yathà vÃïijo attano bhaï¬assa vaïïam eva bhaïati evam etÃpi attano aguïaæ paÂicchÃdetvà gunam eva pakÃsenti, parivattÃyo ti yathà issÃmigassa siÇgaæ parivattitvà Âhitaæ evaæ lahucittatÃya pi parivattà yeva honti, uragamivà 'ti urago viya musÃvÃditÃya dujjivhà nÃma,


#<[page 432]>#
%<432                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sobbhamivà 'ti yathà paÂicchanno gÆthakÆpo evaæ vatthÃlaækÃrapaÂicchannà hutvà vicaranti, yathà ca kacavarÃdipaÂicchanno ÃvÃÂo akkanto pÃdadukkhaæ janeti evam etÃpi vissÃsena upaseviyamÃnÃ, pÃtÃlamivà 'ti yathà mahÃsamudde pÃtÃlaæ duppÆraæ evam etÃpi methunena vijÃyanena alaækÃrenà ti tÅhi duppÆrÃ, ten' evÃha: tiïïaæ bhi.
dhammÃnaæ atitto mÃtugÃmo ti Ãdi, rakkhasÅ viyà 'ti yathà rakkhasÅ nÃma maæsagiddhatÃya dhanena na sakkà tosetuæ bahum pi dhanaæ paÂikkhipitvà maæsam eva pattheti evam etÃpi metunagiddhatÃya bahunÃpi dhanena na tussanti dhanaæ agaïetvà methunam eva patthenti, Yamo và 'ti yathà Yamo ekantaharo na ki¤ci pariharati evametÃpi jÃtisampannÃdÅsu na ki¤ci pariharanti sabbaæ kilesavasena sÅlavinÃsaæ pÃpetvà dutiyacittavÃre nirayaæ upanenti, sikhirivà 'ti yathà sikhÅ sucim pi asucim pi sabbaæ bhakkhayati tath' eva tÃpi hÅnuttame sabbe sevanti, nadÅupamÃya pi es' eva nayo, yenakÃmaæcarà ti bhummatthe karaïavacanaæ, yattha etÃsaæ kÃmo hoti tatth' eva dhÃvanti, NerÆ 'ti Himavati eko suvaïïapabbato taæ upagatà kÃkÃpi suvaïïavaïïÃpi honti, yathà so evaæ etÃpi nibbisesakarà attÃnaæ upagataæ ekasadisaæ katvà passanti, visarukkho ti ambasadiso kimpakkarukkho, so niccam eva phalati vaïïÃdisampanno ca hoti, tena taæ nirÃsaækà paribhu¤jitvà maranti. evaæ etÃpi rÆpÃdivasena niccaphalità ramaïÅyà viya khÃyanti, seviyamÃnà pamÃdaæ uppÃdetvà apÃyesu pÃtenti, tena vuttaæ:
          ùyatiæ dosaæ nä¤Ãya yo kÃme paÂisevati
          vipÃkante hananti naæ. kiæpakkam iva bhakkhitan ti
yathà và visarukkho niccaphatto sadà anattà va hoti evam etÃpi sÅlÃdivinÃsavasena yathà visarukkhassa mÆlam pi taco pi pattam pi puppham pi phalam pi visam evà 'ti niccaphalo tath' etÃsaæ rÆpam pi-pe-poÂÂhabbaæ pi visam evà 'ti visarukkho viya niccaphalitÃyo ti. punaruttaran ti gÃthÃbandhanena tam atthaæ pÃkaÂataraæ kÃtuæ evam Ãha ta ratanà ntakaritthiyo ti sÃmikehi dukkhasambhatÃnaæ ratanÃnaæ antarÃyakarà itthiyo tÃni paresaæ datvà anÃcÃraæ caranti.
     Itoparaæ nÃnappakÃrena attano dhammakathÃvilÃsaæ dassento Ãha. cattÃr' imÃni samma P-kha yÃni kicce jÃte anatthacarÃni bhavanti tÃni parakule na vÃsetabbÃni: goïaæ dhenuæ yÃnaæ bhariyaæ cattÃri etÃni paï¬ito yani gharà vippavÃsaye


#<[page 433]>#
%<                     4.  KuïÃlajÃtaka. (536.)                         433>%

  @<Ja_XXI.4(=536).6: Goïaæ dhenuæ ca yÃna¤ ca
                    bhariyaæ ¤Ãtikule na vÃsaye
                    bhajanti rathaæ ajÃnakÃ,
                    ativÃhena hananti puÇgavaæ. || Ja_XXI:293 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).7: Dohena hananti vacchakaæ.
                    bhariyà ¤Ãtikule padussatÅti. || Ja_XXI:294 ||>@

Cha imÃni samma P-kha yÃni kicce jÃte anatthacarÃni bhavanti:
aguïaæ dhanum ¤Ãtikule ca bhariyà cÃraæ nÃvà akkhabhagga¤ ca yÃnaæ dÆremitto pÃpasahÃyako ca kicce jÃte anatthacarÃni bhavantÅti. AÂÂhahi khalu samma P-kha ÂhÃnehi itthi sÃmikaæ avajÃnÃti: daliddatà Ãturatà jiïïakatà surasoï¬akatà muddhatà pamattatà sabbakiccesu anuvattanatà sabbadhammaæ amuppÃdanena.
imehi khalu s. P-kha aÂÂhahi ÂhÃnehi itthi sÃmikaæ avajÃnÃti. Bhavati ca pan' uttar' ettha vÃkyaæ:

  @<Ja_XXI.4(=536).8: Daliddaæ Ãtura¤ cÃpi jiïïakaæ surasoï¬akaæ
                    pamattaæ muddhapatta¤ ca rattaæ kiccesu hÃpanaæ
                    sabbakÃmapadÃnena avajÃnanti sÃmikan ti. || Ja_XXI:295 ||>@

Navahi khalu s. P-kha ÂhÃnehi itthi padosaæ Ãharati: ÃrÃmagamanasÅlà ca hoti uyyÃnasÅlà ca hoti nadÅtitthagamanasÅlà ca hoti ¤ÃtikulagamanasÅlà ca hoti parakulagamanasÅlà ca hoti adÃsadussamaï¬anÃnuyogam anuyuttasÅlà ca hoti majjapÃyinÅ ca hoti nillokanasÅlà ca hoti padvÃraÂÂhÃyinÅ ca hoti, imehi khalu s. P-kha navahi ÂhÃnehi itthi padosam ÃharatÅti. Bhavati ca pan' uttar' ettha vÃkyaæ:

  @<Ja_XXI.4(=536).9: ArÃmasÅlà uyyÃnaæ nadÅ ¤Ãtiparakulaæ
                    dussamaï¬anam anuyuttà yà c' itthi majjapÃyinÅ. || Ja_XXI:296 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).10: yà ca nillokanasÅlà yà ca padvÃraÂhÃyinÅ
                    navahi etehi ÂhÃnehi padosam Ãharat' itthiyo. || Ja_XXI:297 ||>@

CattÃlÅsÃhi khalu s. P-kha ÂhÃnehi itthi purisaæ accÃvadati vijambhati vinamati vilasati vilajjati nakhena nakhaæ ghaÂÂeti pÃdena pÃdaæ akkamati kaÂÂhena paÂhaviæ likhati dÃrakaæ ullaægheti olaægheti kÅÊati kÅÊÃpeti cumbati cumbÃpeti bhu¤jati bhu¤jÃpeti dadÃti ÃyÃcati katam anukaroti uccaæ bhÃsati nÅcaæ bhÃsati aviccaæ bhÃsati viviccaæ bhÃsati naccena gÅtena vÃditena roditena vilasitena vibhÆsitena jagghati pekkhati paÂicÃleti guyhabhaï¬akaæ sa¤cÃleti Æruæ vivarati Æruæ pidahati thanaæ dasseti kacchaæ dasseti nÃbhiæ dasseti akkhiæ nikhanati bhamukaæ ukkhipati oÂÂhaæ palikhati jivham palikhati jivhaæ nillÃÊeti dussaæ mu¤cati dussaæ bandhati sirasaæ mu¤cati sirasaæ bandhati,


#<[page 434]>#
%<434                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  imehi khalu s. P-kha cattÃlÅsÃhi ÂhÃnehi itthi purisaæ accÃvadati Pa¤cavÅsÃhi khalu s. P-kha ÂhÃnehi itthi paduÂÂhà veditabbà bhavati: sÃmikassa pavÃsaæ vaïïeti pavutthaæ na-ssarati Ãgataæ nÃbhinandati avaïïaæ tassa bhaïati vaïïaæ tassa na bhaïati anatthaæ tassa carati atthaæ tassa na carati akiccaæ tassa karoti kiccaæ tassa na karoti paridahitvà sayati parammukhÅ nipajjati parivattakajÃtà kho pana hoti kuækumiyajÃtà dÅghaæ assasati dukkhaæ vediyati uccÃrapassÃvaæ abhiæhaæ gacchati vilomaæ Ãcarati parapurisasaddaæ sutvà kaïïasotaæ vivarati tam odahati nihatabhogà kho pana hoti paÂivissakehi santhavaæ karoti nikkhantapÃdà kho pana hoti visikhÃnucÃrinÅ aticÃrinÅ kho pana hoti sÃmike agÃravà paduÂÂhamanasaækappà imehi khalu s. P-kha pa¤cavÅsÃhi ÂhÃnehi itthi paduÂÂhà veditabbà bhavatÅti. Bhavati ca pan' uttar' ettha vÃkyaæ:

  @<Ja_XXI.4(=536).11: PavÃsam assa [vaïïeti] gataæ nÃnusocati.
                    disvà patiæ Ãgataæ nÃbhinandati.
                    bhattÃra vaïïaæ na kadÃci bhÃsati,
                    ete paduÂÂhÃya bhavanti lakkhaïÃ. || Ja_XXI:298 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).12: Anatthaæ tassa caratÅ asa¤¤atÃ,
                    attha¤ ca hÃpeti akiccakÃrinÅ.
                    paridahitvà sayatÅ paraæmukhÅ,
                    ete paduÂÂhÃya bhavanti lakkhaïÃ. || Ja_XXI:299 ||>@


#<[page 435]>#
%<                     4.  KuïÃlajÃtaka. (536.)                        435>%

  @<Ja_XXI.4(=536).13: ParivattakÃjatà ca bhavati kuækumÅ.
                    dÅgha¤ ca assasati dukkha vediti.
                    uccÃrapassÃvaæ abhiïha gacchati. ete etc. || Ja_XXI:300 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).14: Vilomam Ãcarati akiccakÃrinÅ.
                    saddaæ nisÃmeti parassa bhÃsato.
                    nihatabhogà ca karoti santhavam, ete etc. || Ja_XXI:301 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).15: Kicchena laddhaæ kasirÃbhataæ dhanaæ
                    vittaæ vinÃseti dukkhena sambhataæ.
                    paÂivisakehi ca karoti santhavaæ, ete etc. || Ja_XXI:302 ||>@


  @<Ja_XXI.4(=536).16: NikkhantapÃdà visikhÃnucÃrinÅ
                    niccaæ sasÃmimhi paduÂÂhamÃnasÃ
                    aticÃrinÅ hoti tath' ev' agÃravà ete etc. || Ja_XXI:303 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).17: Abhikkhaïaæ tiÂÂhati dvÃramÆle
                    thanÃni kacchÃni ca dassayantÅ.
                    disodisaæ pekkhati bhantacittÃ, ete etc. || Ja_XXI:304 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).18: Sabbà nadÅ vaækagatÅ sabbe kaÂÂhamayà vanÃ
                    sabbitthiyo kare pÃpaæ labhamÃne nivÃtake. || Ja_XXI:305 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).19: Sace labhetha khaïaæ và raho vÃ
                    nivÃtakaæ vÃpi labhetha tÃdisaæ
                    sabbà ca itthÅ kareyyuæ no pÃpaæ
                    a¤¤aæ aladdhà pÅÂhasappinÃpi [saddhiæ]. || Ja_XXI:306 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).20: NarÃnam ÃrÃmakarÃsu nÃrisu
                    anekacittÃsu aniggahÃsu ca,
                    sabb' attanà pÅtikarÃpi vesiyÃ,
                    na vissase, titthasamà hi nÃriyo ti. || Ja_XXI:307 ||>@

     Ta goïaæ dhenun ti liÇgavipallÃsena vuttaæ, ¤Ãtikule padussatÅti ta. sà nibbhayà hutvà taruïakÃlato paÂÂhÃya vissÃsikehi dÃsÃdÅhi saddhiæ anÃcÃraæ carati, ¤Ãtakà ¤atvÃpi niggahaæ na karonti attano akittiæ pariharamÃnà ajÃnantà viya honti, anatthacÃrinÅti anÃsiæsitabbÃtthÃ, akiccakÃrinÅti a., aguïan ti jiyÃrahitaæ, pÃpasahÃyako ti dummitto, daliddatà ti daliddatÃya, sesapadesu pi es' eva nayo, ta daliddo alaækÃrÃdÅnaæ abhÃvato kilesena saægaïhituæ na sakkotÅti taæ avajÃnÃtÅti, gilÃno pi vatthukÃmakilesakÃme saægaïhituæ na sakkotÅti, jarÃjiïïo kÃyikavÃcasikakhi¬¬Ãratisamattho na hoti,


#<[page 436]>#
%<436                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
surÃsoï¬o tassà hatthe pilandhanÃdÅni pi surÃgharaæ ¤eva paveseti, muddho andhabÃlo ratikusalo na hoti, pamatto dÃsisoï¬o hutvà gharadÃsÅhi saddhiæ saævasati, bhariyaæ pana akkosati patibhÃsati tena taæ avajÃnÃti sabbakiccesu anuvattantaæ ayaæ nittejo mam eva anuvattatÅti taæ akkosati paribhÃsati, yo pana sabbadhanaæ anuppÃdeti kuÂumbaæ paÂicchÃpeti tassa bhariyà sabbaddhanasÃraæ hatthe katvà taæ dÃsaæ viya avajÃnÃti icchamÃnà ko tayà attho ti gharato pi taæ nikka¬¬hissati, muddhapattanti muddhabhÃvappattaæ, rattan ti pamattaæ, padosamÃharatÅti sÃmike padosaæ Ãharati dussati pÃpakammaæ karotÅti a., ÃrÃmagamanasÅlà ti sÃmikaæ anÃpucchà va abhiïhaæ pupphÃrÃmÃdÅsu a¤¤ataraæ gantvà ta. anÃcÃraæ caritvà ajja mayà ÃrÃmarukkhadevatÃya balikammaæ katan ti ÃdÅni vatvà bÃlasÃmikaæ sa¤¤apeti, paï¬ito pana addhà esà ta. anÃcÃraæ caratÅti puna tassà gantuæ na deti, evaæ sabbattha attho veditabbo, parakulan ti sandiÂÂhasambhattÃdÅnaæ gehaæ, taæ sà asukakule me va¬¬hi payojità atthi tÃvakÃlikaæ dinnaæ atthi taæ sodhemÅti ÃdÅni vatvà gacchati, nillokanasÅlà ti vÃtapÃnantarÃdÅhi olokanasÅlÃ, padvà raÂÂhÃyinÅti attano aÇgapaccaÇgÃni dassentÅ padvÃre tiÂÂhati, accÃvadatÅti atikkamma carati atikkamma vadati sÃmikassa santike Âhità ca a¤¤assa nimittaæ dassetÅti a., vijambhatÅti ahaæ taæ disvà vijambhissÃmi tÃya sa¤¤Ãya okÃsassa atthitaæ và natthitaæ và jÃneyyÃsÅti paÂhamam eva katasaæketà và hutvà akatasaæketà vÃpi evaæ esa mayi bajjhissatÅti sÃmikassa passe Âhità va vijambhati vijambhanaæ dasseti, vinamatÅti ki¤cid eva bhÆmiyaæ pÃtetvà taæ ukkhipantÅ viya onamitvà piÂÂhiæ dasseti, vilasatÅti gamanÃdÅhi iriyÃpathehi alaækÃrena vilÃsaæ dasseti, vilajjatÅti vilajjantÅ viya vatthena sarÅraæ chÃdeti kavÃÂaæ và bhittaæ và allÅyati, nakhenà 'ti pÃdanakhena pÃdanakhaæ natthanakhena hatthanakhaæ ghaÂÂheti, kaÂÂhenà 'ti daï¬akena, dÃrakan ti attano và puttaæ a¤¤assa và puttaæ gahetvà ukkhipati và ukkhipÃpeti vÃ, kÅÊatÅti sayaæ kÅÊati dÃrakaæ kÅÊÃpeti, cumbanÃdÅsu pi es' eva nayo, dadÃtÅti tassa ki¤cid eva phalaæ và pupphaæ và deti, yÃcatÅti taæ eva paÂiyÃcati, anukarotÅti dÃrakena kataæ anukaroti, uccan ti mahÃsaddavasena và thomanavasena và uccaæ, nÅcan ti mandasaddavasena và amanÃpavacanena và paribhavavacanavasena và nÅcaæ, aviccan ti bahujanamajjhe apaÂicchanne, viviccan ti raho paÂicchannaæ, naccenà 'ti etehi naccÃdÅhi nimittaæ karoti, ta roditena nimittakaraïena rattiæ deve vassante vÃtapÃnena hatthiæ Ãropetvà seÂÂhiputtena nÅtÃya purohitabrÃhmaïiyà vatthuæ kathetabbaæ, jagghatÅti mahÃhasitaæ hasati, evam pi nimittaæ karoti,


#<[page 437]>#
%<                     4.  KuïÃlajÃtaka. (536.)                           437>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kacchan ti upakacchakaæ, palikhatÅti dantehi likhati sirasan ti kesavaÂÂim eva, kesÃnaæ mocanabandhane pi parapurisÃnaæ nimittam karoti aniyÃmetvà và kocid eva sÃrajjissatÅti pi karoti yeva, veditabbà bhavatÅti ayaæ mayi paduÂÂhà kuddhà kujjhitvà pana micchà caratÅti paï¬itena veditabbà bhavati, pavÃsan ti asukagÃme payuttadhanaæ nassati gaccha taæ sÃdhehi vyavahÃraæ karohÅti ÃdÅni vatvà tasmiæ gate anÃcÃraæ caritukÃmà pavÃsaæ vaïïeti, anatthan ti ava¬¬hiæ akiccan ti akattabbayuttakaæ, paridahitvà ti gÃÊhaæ nivÃsetvÃ, parivattakajÃtà ti ito c' ito ca parivattamÃnÃ, kuækumiyajÃtà ti kolÃhalajÃtà pÃdamÆle nipanne upaÂÂhÃpeti dÅpaæ jÃlÃpeti nÃnappakÃrakaæ kolÃhalaæ karoti tassa kilesaratiæ nÃseti dukkhaæ vedayatÅti sÅsam me rujjatÅti ÃdÅni vadati, vilomamÃcaratÅti ÃhÃraæ sÅtaæ icchantassa uïhaæ detÅti ÃdÅnaæ vasena paccanÅkavutti hoti, nihatabhogà ti sÃmikena dukkhaæ sambhatÃnaæ bhogÃnaæ surÃlolatÃdÅhi vinÃsikÃ, santhavan ti kilesavasena santhavaæ karoti, nikkhantapÃdà ti jÃrassa upadhÃraïatthÃya nikkhantapÃdÃ, sÃmike patimhi agÃraven' eva ca paduÂÂhamÃnasatÃya ca aticÃrinÅ hoti, sabbitthiyo ti Âhapetvà vipassanÃya tanukatakilesà sesà sabbà itthiyo pÃpaæ kareyyuæ, labhamÃneti labhamÃne saævijjamÃne ti a., nivÃtake ti raho mantanake paribhedake khaïaæ và raho và ti pÃpakaraïatthÃya okÃsaæ và paÂicchannaÂÂhÃnaæ và kareyya, no ti ettha no ti nipÃtamattaæ, alatthà ti aladdhà ayam eva và pÃÂho, a¤¤aæ sampannapurisaæ alabhitvà pÅÂhasappinÃpi tato patikiÂÂhatarenÃpi pÃpakaæ kareyy' eva, ÃrÃmakarÃsÆ ti abhiratikÃrikÃsu, aniggahÃsÆ 'ti niggahena vinetuæ asakkuïeyyÃsu, titthasamà ti yathà titthaæ uttamÃdhamesu na ki¤ci nahÃyantaæ vÃreti tathà etÃpi raho va khaïe và nivÃtake và sati na ki¤ci patikkhipanti.
     Tathà hi: AtÅte pana BÃrÃïasiyaæ Kaï¬ari nÃma rÃjà uttamarÆpadharo, tassa devasikaæ amaccà gandhakaraï¬akasahassaæ Ãharanti, ten' assa mivesane paribhaï¬aæ katvà gandhadaraï¬ake phÃletvà gandhadÃrÆni katvà ÃhÃraæ pacanti, bhariyà pan' assa abhirÆpà ahosi nÃmena Kinnarà nÃma, purohito pi 'ssa samavayo Pa¤cÃlacaï¬o nÃma buddhisampanno ahosi. ra¤¤o pana pÃsÃdaæ nissÃya antopÃkÃre jamburukkho nibbatti. tassa sÃkhà pÃkÃramatthake olambanti, tassa chÃyÃya jeguccho dussaïÂhÃno pÅÂhasappÅ vasati. ath' ekadivasaæ Kinnarà devÅ vÃtapÃnena olokentÅ taæ disvà patibaddhacittà hutvà rattiæ rÃjÃnaæ ratiyà saægaïhitvà tasmiæ niddaæ okkante saïikaæ uÂÂhÃya nÃnaggarasabhojanaæ suvaïïasarake pakkhipitvà ucchaÇge katvà sÃtakarajjuyà vÃtapÃnena otaritvà jambuæ Ãruyha sÃkhÃya oruyha pÅÂhasappiæ bhojetvà pÃpaæ katvà Ãgatamaggen' eva pÃsÃdaæ Ãruyha gandhehi sarÅraæ ubbaÂÂetvà ra¤¤Ã saddhiæ nipajji,


#<[page 438]>#
%<438                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  eten' upÃyena nibaddhaæ ten' eva saddhiæ pÃpam karoti, rÃjÃpi na jÃnÃti. So ekadivasaæ nagaraæ padakkhiïaæ katvà nivesanaæ pavisanto jambucchÃyÃya sayitaæ paramakÃru¤¤appattaæ pÅthasappiæ disvà purohitaæ Ãha: "pass' etaæ manussapetan" ti. "ùma devÃ" 'ti "Api nu kho samma evarÆpaæ paÂikkÆlaæ kÃci itthi chandarÃgavasena upagaccheyyÃ" 'ti. Taæ kathaæ sutvà pÅÂhasappÅ mÃnaæ janetvà "ayaæ rÃjà kiæ kathesi, attano deviyà mama santikaæ Ãgamanaæ na jÃnÃti ma¤¤e" ti jamburukkhassa a¤jalim paggahetvà "suïa sÃmi jamburukkhe nibbattadevate, Âhapetvà taæ a¤¤o etaæ kÃraïaæ na jÃnÃtÅti" Ã. Purohito tassa kiriyaæ disvà cintesi: "addhà ra¤¤o aggamahesi jamburukkhenÃgantvà iminà saddhiæ pÃpaæ karotÅti" so rÃjÃnaæ pucchi: "mahÃrÃja deviyà te rattibhÃge sarÅrasamphasso kÅdiso hotÅti" "Samma a¤¤aæ na passÃmi, majjhimayÃme pan' assà sarÅraæ sÅtalaæ hotÅti". "Tena hi deva tiÂÂhatu a¤¤Ã itthi, aggamahesi te Kinnarà devÅ iminà saddhiæ pÃpaæ karotÅti" "samma kiæ vadesi, evarÆpà paramavilÃsappattà kiæ iminà paramajegucchena saddhiæ abhiramissatÅti". "Tena hi naæ deva parigaïhÃhÅti". So "sÃdhÆ" 'ti rattiæ bhuttasÃyamÃso tÃya saddhiæ nipajjitvà "parigaïhissÃmi tan" ti pakatiyà niddÆpagamanavelÃya niddupagato viya ahosi, sÃpi uÂÂhÃya tath' eva akÃsi, rÃjà tassà anupadaæ yeva gantvà jambucchÃyaæ nissÃya aÂÂhÃsi. PiÂhasappÅ deviyà kujjhitvà "tvaæ aticirÃyitvà ÃgatÃ" ti hatthena kaïïasakkhaliyaæ pahari, atha naæ "mà kujjhi sÃmi, ra¤¤o niddÆpagamanaæ olokesin" ti vatvà tassa gehe pÃdaparicÃrikà viya ahosi, tena pan' assà pahÃrena sÅhamukhakuï¬alaæ kaïïato galitvà ra¤¤o pÃdamÆle pati, rÃjà "vaÂÂissati ettakan" ti taæ gahetvà gato, sÃpi tena saddhiæ aticaritvà purimaniyÃmen' eva gantvà ra¤¤Ã saddhiæ nipajjituæ Ãrabhi.
RÃjà paÂikkhipitvà punadivase "kinnarà devÅ mayà dinnaæ sabbÃlaækÃraæ alaækaritvà etÆ" 'ti ÃïÃpesi, sà "sÅhakuï¬alaæ me suvaïïakÃrassa santike" ti vatvà nÃgami, puna pesite pana ekakuï¬alà va ÃgamÃsi..rÃjà pucchi


#<[page 439]>#
%<                     4.  KuïÃlajÃtaka. (536.)                          439>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "kahan te kuï¬alan" ti "suvaïïakÃrassa santike" ti suvaïïakÃraæ pakkositvà "kiækÃraïà imassà kuï¬alaæ na desÅti" Ã., "nÃhaæ gaïhÃmi devÃ" ti, rÃjà kujjhitvà "pÃpe caï¬Ãli mìisena te suvaïïakÃrena bhavitabban" ti vatvà "taæ kuï¬alaæ purato khipitvà purohitaæ Ã.: "samma saccaæ tayà vuttaæ, gaccha sÅsam assà chedÃpehÅti" so taæ rÃjagehi yeva ekasmiæ padese Âhapetvà rÃjÃnaæ upasaækamitvà "deva mà KimmarÃdeviyà kujjhi, sabbà itthiyo evarÆpà yeva, sace pi itthÅnaæ dussÅlabhÃvaæ passitukÃmo dassessÃmi te etÃsaæ pÃpakaæ c' eva bahumÃyÃbhÃva¤ ca, ehi a¤¤Ãtakavesena janapadaæ carÃmÃ" 'ti. RÃjà "sÃdhÆ" 'ti mÃtaraæ r.
paticchÃpetvà tena saddhiæ cÃrikaæ pakkÃmi, te saæyojanamaggaæ gantvà mahÃmagge nisinnÃnaæ eko kuÂimbiko puttass' atthÃya maÇgalaæ katvà ekaæ kumÃrikaæ paÂicchannayÃne nisÅdÃpetvà mahantena parivÃrena gacchati, taæ disvà purohito Ã.: "sace icchasi imaæ kumÃrikaæ tayà saddhiæ pÃpaæ kÃretuæ sakkÃ" ti. "kiæ kathesi, mahÃparivÃrà na sakkà sammÃ" 'ti, purohito "tena hi passa devÃ" 'ti purato gantvà maggato avidÆre sÃïiæ parikkhipitvà rÃjÃnaæ antosÃïiyaæ katvà sayaæ maggapasse rodanto nisÅdi, atha naæ kuÂimbiko disvà "tÃta kasmà rodasÅti" pucchi, "bhariyà me garubhÃrÃ, taæ kulagharaæ netuæ maggapaÂipanno 'smi, tassà antarÃmagge yeva gabbho cali, esà antosÃïiyaæ kilamati, kÃci 'ssà itthi santike n' atthi, mayÃpi ta. gatuæ na sakkÃ, na jÃnÃmi kiæ bhavissatÅti", "ekaæ itthiæ ladhuæ vaÂÂatÅti, mà rodi, bahÆ itthiyo, ekà gamissatÅti", "tena hi ayam eva kumÃrikà gacchatu, etissÃpi maÇgalam. bhavissatÅti", so cintesi: "saccaæ vadati, suïisÃya pi maÇgalam eva iminà nimittena, sà puttadhÅtÃhi va¬¬hissatÅti" tam eva pÃpesi, sà ta. pavisitvà rÃjÃnaæ disvà paÂibaddhacittà hutvà pÃpam akÃsi, rÃjÃpi 'ssà aÇgulimuddikaæ adÃsi. atha naæ katakiccaæ nikkhamitvà Ãgataæ pucchiæsu: "kiæ vijÃtÃ" ti, "suvaïïavaïïaæ puttan" ti, kuÂumbiko taæ ÃdÃya pÃyÃsi.
purohito pi ra¤¤o santikaæ gantvà "ditthà te deva kumÃrikÃpi evaæ pÃpà kimaÇga pana a¤¤Ãpi, api pana te ki¤ci dinnan" ti, Ãmà aÇgulimuddikà dinnÃ" ti, "nÃssa taæ dassÃmÅti" vegena gantvà yÃnakaæ gaïhitvà "kim etan" ti vutte "ayaæ me brÃhmaïiyà ussÅsake Âhapitamuddikaæ gahetvà ÃgatÃ" ti "dehi amma muddikan" ti, sà taæ dadamÃnà brÃhmaïaæ hatthe nakhena vijjhitvà "gaïha corÃ" 'ti adÃsi.


#<[page 440]>#
%<440                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Evaæ brÃhmaïo nÃnÃvidhehi upÃyehi a¤¤Ã bahÆ aticÃriniyo ra¤¤o dassetvà "idha tÃva ettakaæ hoti, a¤¤attha gamissÃma devÃ" 'ti Ã. RÃjà sakala-JambudÅpe cari, te pi "sabbà itthiyo evarÆpà bhavissanti, kin no etÃhi. nivattÃmÃ" 'ti BÃrÃïasim eva paccÃgantvà "evaæ mahÃrÃja itthiyo nÃma, evaæ pÃpadhammà pakati etÃsaæ, khama deva KinnarÃdeviyÃ" ti purohitena yÃcito khamitvà rÃjanivesanato naæ nikka¬¬hÃpesi, ÂhÃnato pana taæ apanetvà a¤¤aæ aggamahesiæ akÃsi, ta¤ ca pÅÂhasappiæ nikka¬¬hÃpetvà jambusÃkhaæ chedÃpesi. Tadà K.Pa¤cÃlacaï¬o ahosi, iti attanà diÂÂhakÃraïam eva Ãharitvà dassento

  @<Ja_XXI.4(=536).21: Yaæ ve disvà Kaï¬ari-KinnarÃnaæ
                    sabbitthiyo na ramantÅ agÃre
                    taæ tÃdisaæ maccaæ cajitvà bhariyÃ
                    a¤¤aæ disvà purisaæ pÅÂhasappin ti g. Ã. || Ja_XXI:308 ||>@

     T. a.: Yaæ ve Kaï¬arissa ra¤¤o KinnarÃya ca deviyà ti imesaæ Kaï¬ari-kinnarÃnaæ virÃgakÃraïaæ ahosi taæ disvà jÃnitabbaæ sabbitthiyo attano sÃmikÃnaæ na ramanti agÃre, tathà hi a¤¤aæ pÅÂhasappipurisaæ disvà taæ rÃjÃnaæ tÃdisaæ ratikusalaæ maccaæ cajitvà bhariyà tena manussapetena saddhiæ pÃpaæ akÃsÅti
     Aparo: atÅte Bako nÃma BÃrÃïasirÃjà dhammena r. kÃresi, tadà BÃrÃïasiyà pÃcÅnadvÃravÃsino ekassa daliddassa Pa¤capÃpà nÃma dhÅtà ahosi, sà kira pubbe pi ekà daliddadhÅtà mattikaæ madditvà gehe bhittiæ limpati, ath' eko paccekabuddho attano pabbhÃraparibhaï¬akaraïatthaæ "kahaæ mattikaæ labhissÃmÅti" cintetvà "BÃrÃïasiyaæ laddhuæ sakkÃ" ti pÃrupitvà pattahattho nagaraæ pavisitvà tassà avidÆre aÂÂhÃsi, sà kujjhitvà olokentÅ "samaïa mattikam pi na labhasÅti" vatvà mahantaæ mattikÃpiï¬aæ Ãharitvà patte Âhapesi, so tÃya mattikÃya pabbhÃre paribhaï¬am akÃsi, tassà mattikÃpiï¬aphalena sarÅraæ phassasampannaæ ahosi,


#<[page 441]>#
%<                      4. KuïÃlajÃtaka. (536.)                           441>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kujjhitvà olokitattà pana hatthapÃdamukhÃkkhinÃsÃni pÃpÃni virÆpÃni ahesuæ, tena naæ Pa¤capÃpà t' eva sa¤jÃniæsu. Ath' ekadivasaæ BÃrÃïasirÃjà rattiæ a¤¤Ãtakavesena nagaraæ parigaïhanto taæ padesaæ gato, sÃpi gÃmadÃrikÃhi saddhiæ kÅÊantÅ ajÃnitvà va rÃjÃnaæ hatthe gaïhi, so tassà hatthasamphassena sabhÃvena saïÂhÃtuæ nÃsakkhi, dibbaphassena puÂÂho viya ahosi, so phassarÃgaratto tathÃrÆpam pi taæ hatthe gahetvà "kassa dhÅtÃsÅti" pucchitvà "dvÃravÃsino" ti vutte assÃmikabhÃvaæ pucchitvà "ahan te sÃmiko bhavissÃmi, gaccha mÃtÃpitaro anujÃnÃpehÅti" Ã., sà mÃtÃpitaro upagantvà "eko maæ puriso icchatÅti" vatvà "so pi duggato bhavissati sace tÃdisam pi icchati, sÃdhÆ" 'ti vutte gantvà mÃtÃpitÆhi anu¤¤ÃtabhÃvaæ Ãrocesi, so 'tasmiæ yeva gehe tÃya saddhiæ vasitvà pÃto va rÃjanivesanaæ pÃvisi, tato paÂÂhÃy' eva rÃjà a¤¤Ãtakavesena nibaddhaæ ta. gacchati a¤¤aæ itthiæ oloketuæ na icchati. Ath' ekadivasaæ tassà pitu lohitapakkhandikà uppajji, asambhinnakhÅrasappimadhusakkharÃyutto pÃyÃso tassa bhesajjaæ, taæ te daliddatÃya uppÃdetuæ na sakkonti, tato Pa¤capÃpÃya mÃtà dhÅtaraæ Ã.: "kiæ amma tava sÃmiko pÃyÃsaæ uppÃdetuæ sakkhissatÅti", "amma mama sÃmikena amhehi pi duggatatarena bhavitabbaæ, evaæ sante pi pucchissÃmi naæ, mà cintayÅti" vatvà tassÃgamanavelÃya dummanà hutvà nisÅdi, atha naæ rÃjà Ãgantvà "kiæ dummanÃsÅti" pucchitvà tam atthaæ sutvà "bhadde idaæ atiissarabhesajjaæ kuto labhissÃmÅti" vatvà cintesi: "na sakkà mayà niccakÃlaæ evaæ carituæ, antarÃmagge parissayo pi daÂÂhabbo. sace kho pana etaæ antepuraæ nessÃmi etissà phassasampadaæ ajÃnantà `amhÃkaæ rÃjà yakkhiniæ gahetvà Ãgato' ti keliæ karissanti, sakalanagaravÃsino etissà samphassaæ jÃnÃpetvà garahaæ mocessÃmÅti", atha naæ Ã.: "bhadde mà cintayi, ÃharissÃmi te pitu pÃyÃsan" ti vatvà tÃya saddhiæ abhiramitvà rÃjanivesanaæ gantvà punadivase tÃdisaæ pÃyÃsaæ pacÃpetvà païïÃni aggahetvà dve puÂe katvà ekasmiæ pÃyÃsaæ pakkhipitvà ekasmiæ cÆÊÃmaïiæ Âhapetvà bandhitvà rattibhÃge gantvà "bhadde mayaæ daliddÃ, kicchena sampÃditaæ, tava pitaraæ `ajja imambà puÂà pÃyÃsaæ bhu¤ja sve imamhÃ' ti vadeyyÃsÅti" Ã.: sà tathà akÃsi, ath' assà pità ojasampannattà pÃyÃsassa thokam eva bhu¤jitvà titto jÃto, sesaæ mÃtu datvà sayam pi bhu¤ji,


#<[page 442]>#
%<442                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tayo pi sukhità ahesuæ, cÆÊÃmaïipuÂaæ punadivasatthÃya Âhapesuæ, rÃjà nivesanaæ gantvà mukhaæ dhovitvà "cÆÊÃmaïiæ me ÃharathÃ" 'ti vatvà "na passÃma devÃ" 'ti vutte "sakalanagaraæ vicinathÃ" 'ti Ã., vicinitvà na passiæsu, "tena hi bahinagare daliddagehesu bhattapaïïapuÂe upÃdÃya vicinathÃ" 'ti vicinitvà tasmiæ ghare cÆÊÃmaïiæ disvà "tassà mÃtÃpitaro corÃ" ti bandhitvà nayiæsu, ath' assà pità "sÃmi na mayaæ corÃ, a¤¤enÃyaæ maïi Ãbhato" ti vatvà "kenÃ" 'ti vutte, jÃmatarà me" ti Ãcikkhitvà "kahaæ so" ti pucchite "dhÅtà me jÃnÃtÅti Ã., tato tÃya saddhiæ kathesi; "amma sÃmikan te jÃnÃsÅti", "na jÃnÃmÅti", "evaæ sante amhÃkaæ jÅvitaæ n' atthÅti", "tÃta so andhakÃre Ãgantvà andhakÃre yeva yÃti, ten' assa rÆpaæ na jÃnÃmi, hatthasamphassena pana naæ jÃnituæ sakkomÅti", so rÃjapurisÃnaæ Ãrocesi, te pi ra¤¤o Ãrocesuæ, rÃjà ajÃnanto viya hutvà "tena hi taæ itthiæ rÃjaÇgaïe antosÃïiyaæ Âhapetvà sÃïiyà hatthappamÃïaæ chiddaæ katvà nagaravÃsino sannipÃtetvà hatthasamphassena coraæ gaïhathÃ" 'ti Ã. "rÃjapurisà tathà kÃtuæ tassà santikaæ gantvà rÆpaæ disvà va vippaÂisÃrino hutvà Ãhaæsu:
"ayaæ pisÃcÅti" jigucchitvà phusituæ na ussahiæsu, Ãnetvà pana rÃjaÇgaïe antosÃïiyaæ Âhapetvà sakalanagaravÃsino sannipÃtesuæ, sà ÃgatÃgatassa chiddena pasÃritaæ hatthaæ gahetvà va "no eso" vadati, purisà tassà dibbaphassasadise phasse bajjhitvà apagantuæ na sakkhiæsu, "sac'Ãyaæ daï¬Ãrahà daï¬aæ datvÃpi dÃsakammakarabhÃvaæ upagantvÃpi etaæ ghare karissÃmÃ" 'ti cintayiæsu, atha te rÃjapurisà daï¬ehi koÂÂetvà pabbÃjesuæ, uparÃjaæ Ãdikatvà sabbe ummattakà viya ahesuæ. atha rÃjÃ: "ki¤ci ahaæ bhaveyyan" ti hatthaæ pasÃresi, taæ hatthe gahetvà va "coro me gahÅto" ti mahÃsaddaæ kari, rÃjà te purise pucchi: "tumhe etÃya hatthe gahità kim cintayitthÃ" 'ti, te yathÃbhÆtaæ Ãrocesuæ, atha ne rÃjà Ã.: "ahaæ attano gehaæ Ãnetuæ evaæ kÃresiæ, etissà phassaæ ajÃnantà maæ paribhaveyyun" ti vatvà "tasmà mayà sabbe tumhe jÃnÃpitÃ, vadatha idÃni kass' esà gehe bhavituæ yuttÃ" ti, "tumhÃkaæ devÃ" 'ti. atha naæ abhisi¤citvà aggamahesiæ a¤¤Ãsi,


#<[page 443]>#
%<                      4. KuïÃlajÃtaka. (536.)                          443>%
mÃtÃpitunnaæ pi 'ssà issariyaæ dÃpesi, tato paÂÂhÃya pana sammatto n' eva vinicchayaæ paÂÂhapesi na a¤¤aæ itthiæ oloketi, tà tassà antaraæ pariyesiæsu, sà ekadivasaæ dvinnaæ aggamahesibhÃvassa supiïe nimittaæ disvà ra¤¤o Ãrocesi, rÃjà supinapÃÂhake pakkosÃpetvà "evarÆpe supine diÂÂhe kiæ hotÅti" pucchi, te itarÃsaæ itthÅnaæ santikà la¤caæ gahetvà "mahÃrÃja deviyà sabbasetahatthino khandhe nisinnabhÃvo tumhÃkaæ maraïassa pubbanimittaæ hatthikkhandhagatÃya candaparÃmasanaæ tumhÃkaæ paccÃmittarÃjÃnayanassa pubbanimittan" ti vatvà "idÃni kiæ kÃtabban" ti vutte "deva imaæ mÃretuæ na sakkÃ, nÃvÃya pana naæ Âhapetvà nadiyaæ vissajjetuæ vaÂÂatÅti" vadiæsu, rÃjà ÃhÃravatthÃlaækÃrehi saddhiæ rattibhÃge naæ nÃvÃyaæ Âhapetvà nadiyaæ vissajjÃpesi, sà nadiyà vuyhamÃnà heÂÂhÃnadiyà nÃvÃya udakakÅÊaæ kÅÊantassa PÃvÃriyara¤¤o abhimukhaæ pattÃ, tassa senÃpati nÃvaæ disvà "ayaæ nÃvà mayhan" ti Ã., rÃjà "nÃvÃya bhaï¬aæ mayhan" ti vatvà ÃgatÃya nÃvÃya taæ disvà "kà nÃma tvaæ pisÃcisadisÃ" ti pucchi, sà sitaæ katvà Bakassa ra¤¤o aggamahesibhÃvaæ kathetvà taæ sabbaæ pavattiæ tassa kathesi, sà pana Pa¤capÃpà ti sakala-JambudÅpe pÃkaÂÃ, atha naæ rÃjà hatthe gahetvà ukkhipi, saha gahaïen' eva phassarÃgaratto a¤¤Ãsu itthÅsu itthisa¤¤am pi akatvà taæ aggamahesiÂÂhÃne Âhapesi, sà tassa pÃïasamà ahosi, Bako taæ pavattiæ sutvà "nÃhaæ tassa aggamahesiæ kÃtuæ dassÃmÅti" senaæ saæka¬¬hitvà tassa paÂititthe nivesanaæ katvà païïaæ pesesi: "bhariyaæ và me detu yuddhaæ vÃ" ti, so yuddhasajjo ahosi, ubhinnaæ amaccà "mÃtugÃmaæ nissÃya maraïakiccaæ n' atthi, purimasÃmikattà esa Bakassa pÃpuïÃti nÃvÃya laddhattà PÃvÃriyassa, tasmà ekekassa gehe sattasattadivasÃni hotÆ" 'ti mantetvà dve pi rÃjÃno sa¤¤Ãpesuæ, te ubho pi attamanà hutvà titthapaÂititthe nagarÃni mÃpetvà vasiæsu, sà dvinnam pi tesaæ mahesittaæ kÃresi, dve pi tassà sammattà ahesuæ, sà pana ekassa ghare sattÃhaæ vasitvà nÃvÃya itarassa gharaæ gacchati, nÃvaæ pÃjetvà nentena ekena mahallakakha¤jakena vattena saddhiæ nadimajjhe pÃpaæ karoti. Tadà K.


#<[page 444]>#
%<444                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
sakuïarÃjà Bako ahosi, tasmà idaæ attanà diÂÂhakaæ Ãharitvà dassento Ã.:

  @<Ja_XXI.4(=536).22: Bakassa ca PÃvÃrikassa ra¤¤o
                    accantakÃmÃnugatassa bhariyÃ
                    avÃcarÅ baddhavasÃnugassa
                    kaæ và itthÅ nÃticare tada¤¤an ti. || Ja_XXI:309 ||>@

     Ta. accantakÃmÃnugatassà 'ti accantaæ kÃmaæ anugatassa, avÃcarÅti anÃcÃraæ cari, baddhavasÃnugassà 'ti baddhassa attano vasÃnugatassa attano pesanakÃrassa santike ti a., karaïatthe và sÃmivacanaæ. tena saddhiæ pÃpam akÃsÅti vuttaæ hoti, tada¤¤an ti kataraæ a¤¤aæ purisaæ nÃticareyyà 'ti a.
     Aparam pi: atÅte Brahmadattassa bhariyà PiÇgiyÃnÅ nÃma sÅhapa¤jaraæ vivaritvà olokentÅ maÇgalassagopakaæ disvà ra¤¤o niddokkamanakÃle vÃtapÃnena oruyha tena saddhiæ aticaritvà puna pÃsÃdaæ abhiruya gandhehi sarÅraæ ubbaÂÂetvà ra¤¤Ã saddhiæ nipajji, ath' ekadivasaæ rÃja "kin nu kho deviyà a¬¬harattasamaye niccaæ sarÅraæ sÅtalaæ hoti, parigaïhissÃmi nan" ti ekadivasaæ niddÆpagato viya hutvà taæ uÂÂhÃya gacchantiæ anugantvà assabandhena saddhiæ aticarantiæ disvà nivattitvà sayanaæ abhirÆhi sÃpi aticaritvà Ãgantvà cullasayane nipajji, punadivase rÃjÃmaccamajjhe yeva taæ pakkosÃpetvà taæ kiccaæ Ãvikaritvà "sabbà va itthiyo pÃpadhammÃ" ti tassà vadhabandhanachejjabhejjÃrahaæ dosaæ khamitvà ÂhÃnà cÃvetvà a¤¤aæ aggamahesiæ akÃsi. Tadà KuïÃlarÃjà Brahmadatto ahosi, tena taæ attanà diÂÂhakaæ Ãharitvà dassento pi:

  @<Ja_XXI.4(=536).23: PiÇgiyÃnÅ sabbalokissarassa
                    ra¤¤o piyà Brahmadattassa bhariyÃ
                    avÃcarÅ baddhavasÃnugassa,
                    taæ vÃpi sà nÃjjhaga kÃmakÃminÅti g. Ã. || Ja_XXI:310 ||>@

     Ta. taæ ti sà evaæ aticarantÅ taæ va assabandhaæ taæ và aggamahesiÂhÃnan ti ubhayam pi na ajjhaga ubhayato bhaÂÂhà ahosi, kÃmakÃminÅti kÃme patthayamÃnÃ, evaæ pÃpadhammà itthiyo ti.


#<[page 445]>#
%<                      4. KuïÃlajÃtaka. (536.)                          445>%
     AtÅtavatthumhi itthÅnaæ dosaæ kathetvà aparena pi pariyÃyena tÃsaæ dosam eva kathento Ãha:

  @<Ja_XXI.4(=536).24: KhuddÃnaæ lahucittÃnaæ akata¤¤una dÆbhinaæ
                    nÃdevasatto puriso thÅnaæ saddhÃtum arahati. || Ja_XXI:311 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).25: Na tà pajÃnanti kataæ na kiccaæ
                    na mÃtaraæ pitaraæ bhÃtaraæ vÃ,
                    anariyà samatikkantadhammÃ
                    sass' eva cittassa vasaæ vajanti. || Ja_XXI:312 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).26: CirÃnuvuttham pi piyaæ manÃpaæ
                    anukampakaæ pÃïasamam pi santaæ
                    ÃvÃsu kiccesu ca naæ jahanti,
                    tasmÃham itthÅnaæ na vissasÃmi. || Ja_XXI:313 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).27: ThÅnaæ hi cittaæ yathà vÃnarassa
                    kannappakannaæ yathà rukkhachÃyÃ,
                    calÃcalaæ hadayaæ itthiyÃnaæ
                    cakkassa nemi viya parivattati. || Ja_XXI:314 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).28: Yadà tà passanti samekkhamÃnÃ
                    ÃdeyyarÆpaæ purisassa vittaæ
                    saïhÃhi vÃcÃhi nayanti-m-etaæ
                    kambojakà jalajeneva assaæ. || Ja_XXI:315 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).29: Yadà na passanti samekkhamÃnÃ
                    ÃdeyyarÆpaæ purisassa vittaæ
                    samantato naæ parivajjayanti
                    tiïïo nadÅpÃragato va kullaæ. || Ja_XXI:316 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).30: SilesÆpamà sikhi-r-iva sabbabbhakkhÃ
                    tikkhÃmayà nadi-r-iva sÅghasotÃ
                    sevanti h' età piyam appiya¤ ca
                    nÃvà yathà orakÆlaæ para¤ ca. || Ja_XXI:317 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).31: Na tà ekassa na dvinnaæ Ãpaïo va pasÃrito,
                    yo tà mayhan ti ma¤¤eyya vÃtaæ jÃlena bÃdhaye. || Ja_XXI:318 ||>@


#<[page 446]>#
%<446                        XXI. AsÅtinipÃta.>%

  @<Ja_XXI.4(=536).32: Yathà nadÅ ca pantho ca pÃnÃgÃraæ sabhà papÃ
                    evaæ lokitthiyo nÃma. velà tÃsaæ na vijjati. || Ja_XXI:319 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).33: GhatÃsanasamà h' età kaïhasappasirÆpamÃ,
                    gÃvo bahitiïasseva omasanti varaæ varaæ. || Ja_XXI:320 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).34: GhatÃsanaæ ku¤jaraæ kaïhasappaæ
                    muddhÃbhisittaæ pamadà ca sabbÃ
                    ete na so niccayatto bhajetha,
                    tesaæ bhave dubbidu sabbabhÃvo. || Ja_XXI:321 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).35: NÃccantavaïïà na bahÆna kantÃ
                    na dakkhiïà pamadà sevitabbÃ,
                    na parassa bhariyà na dhanassa hetu
                    et' itthiyo pa¤ca na sevitabbà ti. || Ja_XXI:322 ||>@

     Ta. khuddÃnan ti khuddÃnaæ, KaïaverajÃtake viya baddhacore pi sÃrajjanaæ sandhÃy' etaæ vuttaæ, lahucittÃnan ti taæ muhuttam eva parivattanacittÃnaæ, CulladhanuggahajÃtaken' etaæ kathetabbaæ, akatu¤¤utà pana etÃsaæ EkanipÃte TakkÃriyajÃtakena dÅpetabbÃ, nÃdevasatto ti na adevasatto devena asatto anÃsatto ayakkhagahitako abhÆtÃvaÂÂhito puriso thÅnaæ sÅlavantataæ saddhÃtuæ nÃrahati bhÆtÃvaÂÂo pana saddaheyya, katan ti attano kataæ upakÃraæ, kiccan ti attanà kÃtabbakiccaæ, na mÃtaran ti sabbe pi ¤Ãtake cha¬¬etvà yasmiæ paÂibaddhacittà honti taæ ¤eva anubandhanato ete mÃtÃdayo na jÃnanti nÃma mahÃpanthakamÃtà viya, anaryà ti nillajjÃ, sassà 'ti sakassa, avÃsÆ 'ti ÃpadÃsu, kiccesÆ 'ti tesu tesu karaïÅyesu, kannappakannan ti otiïïotiïïaæ, yathà hi visame padese rukkhacchÃyà ninnam pi orohati thalam pi abhirÆhati tathà etÃsam pi cittaæ na ki¤ci uttamÃdhamaæ vajjeti, calÃcalan ti ekasmim yeva apatiÂÂhitaæ, nemÅti sakaÂassa gacchato cakkanemi viya. ÃdeyyarÆpan ti gahetabbajÃtikaæ, vittan ti dhanaæ, nayantÅti attano vasaæ nenti, jalajenà 'ti jalajÃtasevÃlena, KambojakaraÂÂha-vÃsino kira yadà aÂavito asse gaïhitukÃmà honti tadà ekasmiæ ÂhÃne vatiæ parikkhipitvà dvÃraæ yojetvà assÃnaæ udakapÃnatitthe sevÃlaæ madhunà makkhetvà sevÃlasambaddhÃni tÅre tiïÃni Ãdiæ katvà yÃva parikkhepadvÃrà makkhenti, assà pÃnÅyaæ pivitvà rasagedhena madhumakkhitÃni tiïÃni carantà anukkamena taæ ÂhÃnaæ pavisanti, iti te yathà jalajena palobhetvà asse vasaæ nenti tathà etÃpi dhanaæ disvà tassa gahaïatthÃya saïhÃhi vÃcÃhi purisaæ vasaæ nentÅti a.,


#<[page 447]>#
%<                      4. KuïÃlajÃtaka. (536.)                         447>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kullan ti taraïatthÃya gahitaæ yaæ ki¤ci, silesÆpamà ti purisÃnaæ cittabandhanena silesasadisÃ, tikkhÃmayà ti tikhiïamayÃ, sÅghasotà nadÅrivà 'ti yathà pabbateyyà nadÅ sÅghasotà ti a., Ãpaïo ti yathà ca pasÃritÃpaïo yesaæ mÆlaæ atthi tesaæ yeva upakÃro tath' etÃpi, yo tà ti yo puriso tà itthiyo, bÃdhaye ti yo vÃtam pi jÃlena bÃdheyya, velà tÃsaæ na vijjatÅti yathà etÃsaæ nadÅnaæ asukavelÃyam ev' ettha gantabban ti velà n' atthi rattim pi divÃpi icchiticchitakkhaïe upagantabbà n' eva asuken' evà 'ti pi mariyÃdà n' atthi atthikatthikena upagantabbà n' eva (-?) tathà etÃpÅti a., ghatÃsanasamà ti yathà aggi indhanena tappati etÃpi kilesaratiyÃ, kaïha-- ti kodhanatÃya upanÃhitÃya ghoravisatÃya dÆjivhatÃya mittadÆbhitÃyà ti pa¤cahi kÃraïehi kaïhasappasirasadisÃ, tattha bahularÃgatÃya ghoravisatà pisuïatÃya dÆjivhatà aticÃritÃya mittadÆbhità veditabbÃ, gÃvo bahitiïassà 'ti yathà gÃvo khÃditaÂÂhÃnaæ cha¬¬etvà bahimanÃpassa tiïassa varaæ varaæ omasanti khÃdanti evam etÃpi niddhanaæ cha¬¬etvà a¤¤aæ sadhanam eva gacchantÅti a., muddhÃbhisittan ti rÃjÃnaæ, pamadà ca sabbà ti sabbà tà itthiyo, ete ti ete pa¤ca jane, niccayatto ti niccaæ {sa¤¤ato} upaÂÂhitasati, appamatto va hutvà ti a., dubbidÆ 'ti dujjÃno, sabbabhÃvo ti ajjhÃsayo, cirapariciïïo pi hi aggi dahati ciravissÃsiko pi ku¤jaro ghÃteti ciraparicito pi sappo ¬asati ciravissÃsiko pi rÃjà anatthakÃro hoti, evaæ cirapariciïïÃpi itthiyo vikÃraæ dassentÅti, naccantavaïïà ti abhirÆpavatÅ, na bahÆna kantà ti a¬¬hakÃsigaïikà viya na bahunnaæ piyà manÃpÃ, na dakkhiïà ti naccagÅtakusalÃ, tathÃrÆpà hi bahumittà honti tasmà na sevitabbÃ, na dhanassa hetÆ 'ti yà dhanahetu yeva bhajati sà apariggahÃpi na sevitabbÃ, sà hi dhanaæ alabhamÃnà kujjhati.
     Evaæ vutte mahÃjano M-assa "aho sukathitan" ti sÃdhukÃram adÃsi, so etehi kÃraïehi itthÅnaæ aguïaæ kathetvà tuïhi ahosi.
     Taæ sutvà ùnando gijjharÃjà "samma KuïÃlarÃjà aham pi attano ¤Ãïabalena itthÅnaæ aguïaæ kathessÃmÅti" vatvà aguïakathaæ Ãrabhi.
     Taæ dassento Bhagavà Ãha: Atha khalu bho A. gijjharÃjà K-ssa sakuïassa ÃdimajjhakathÃpariyosÃnaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imà gÃthÃyo abhÃsi:


#<[page 448]>#
%<448                        XXI. AsÅtinipÃta.>%

  @<Ja_XXI.4(=536).36: Puïïam pi ce 'maæ paÂhaviæ dhanena
                    dajj' itthiyà puriso sammatÃya
                    laddhà khaïaæ atima¤¤eyya tam pi,
                    tÃsaæ vasaæ asatÅnaæ na gacche. || Ja_XXI:323 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).37: UÂÂhÃhaka¤ ce pi alÅnavuttiæ
                    komÃrabhattÃraæ piyaæ manÃpaæ
                    ÃvÃsu kiccesu ca naæ jahanti,
                    tasmà hi itthÅnaæ na vissasÃmi. || Ja_XXI:324 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).38: Na vissase icchati man ti poso,
                    na vissase rodati me sakÃse,
                    sevanti h' età piyam appiya¤ ca
                    nÃvà yathà orakÆlaæ para¤ ca. || Ja_XXI:325 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).39: Na vissase sÃkhapurÃïasanthataæ,
                    na vissase mittapurÃïacoraæ,
                    na vissase rÃjà sakhà maman ti,
                    na vissase itthi dasanna mÃtaraæ. || Ja_XXI:326 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).40: Na vissase rÃmakarÃsu nÃrisu
                    accantasÅlÃsu asa¤¤atÃsu,
                    accantapemÃnugat' assa bhariyÃ
                    na vissase, titthasamà hi nÃriyo. || Ja_XXI:327 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).41: Haneyyu chindeyyum pi chedayeyyuæ
                    kaïÂham pi chetvà rudhiraæ pipeyyuæ,
                    mà dÅnakÃmÃsu asa¤¤atÃsu
                    bhÃvaæ kare GaÇgatitthÆpamÃsu. || Ja_XXI:328 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).42: Musà tÃsaæ yathà saccaæ saccaæ tÃsaæ tathà musÃ,
                    gÃvo bahitiïasseva omasanti varaæ varaæ. || Ja_XXI:329 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).43: Gaten' età palobhenti pekkhitena mihitena ca
                    atho pi dunnivatthena ma¤junà bhaïitena ca. || Ja_XXI:330 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).44: Coriyo kaÂhinà h' età vÃÊà ca lapasakkharÃ,
                    na tà ki¤ci na jÃnanti yaæ manussesu va¤canaæ. || Ja_XXI:331 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).45: Asà lokitthiyo nÃma, velà tÃsaæ na vijjati,
                    sÃrattà ca pagabbhà ca sikhÅ sabbaghaso yathÃ. || Ja_XXI:332 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).46: N' atth' itthÅnaæ piyo nÃma appiyo pi na vijjati,
                    sevanti h' età piyam appiya¤ ca
                    nÃvà yathà orakÆlaæ para¤ ca. || Ja_XXI:333 ||>@


#<[page 449]>#
%<                      4 KuïÃlajÃtaka. (536.)                          449>%

  @<Ja_XXI.4(=536).47: N' atth' itthÅnaæ piyo nÃma appiyo pi na vijjati,
                    dhanattà pativellanti latà va dumanissitÃ. || Ja_XXI:334 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).48: Hatthibandhaæ assabandhaæ gopurisa¤ ca caï¬Ãlaæ
                    chava¬Ãhakaæ [pupphacha¬¬akaæ]
                    sadhanam anupatanti nÃriyo. || Ja_XXI:335 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).49: Kulaputtam pi jahanti aki¤canaæ chavakasamaæ
                    sadisam api gacchanti [anupatanti] dhanahetu nÃriyo ti. || Ja_XXI:336 ||>@

     Ta. ÃdimajjhakathÃpariyosÃnan ti kathÃya ÃdimajjhapariyosÃnaæ, laddhà khaïan ti okÃsaæ labhitvÃ, icchati man ti maæ esà icchatÅti pi puriso itthÅnaæ na vissaseyya, sÃkhapurÃïasanthatan ti hiyyo và pare và santhataæ purÃïapaïïasanthataæ na vissase, appoÂhetvà apaccavekkhitvà na paribhu¤jeyya, tatra hi dÅghajÃtiko và pavisitvà tiÂÂheyya paccÃmito và satthaæ nikkhipeyya, mittapurÃïacoran ti panthadÆbhanaÂÂhÃne Âhitaæ coraæ purÃïamitto me ti na vissaseyya, corà hi ye saæjÃnanti te yeva mÃrenti, sakhà maman ti so hi khippam eva kujjhati, tasmà rÃjÃnaæ sakhà me ti na vissase, dasannamÃtaran ti ayaæ mahallikà idÃni maæ na aticarissati attÃnaæ rakkhissatÅti na vissasitabbÃ, rÃmakarÃsÆ 'ti bÃlÃnaæ ratikarÃsu, accantasÅlÃsÆ 'ti atikkantasÅlÃsu, accanta -- gatassÃpÅti sace pi accantaanugatapemà assa tathÃpi naæ na vissase, kiækÃraïÃ: titthasamà hi nÃriyo ti sambandho, titthaæ viya sabbasÃdhÃraïà ti a., haneyyun ti kuddhà và a¤¤apurisasÃrattà và hutvà sabbesaæ taæ hananÃdikaæ kareyyuæ, mà dÅnakÃmÃsÆ 'ti hÅnajjhÃsayÃsu kiliÂÂhÃasayÃsu, bhÃvan ti evarÆpÃsu sinehaæ mà kari, GaÇgÃtitthÆpamÃsÆ 'ti sabbasÃdhÃraïaÂÂhena GaÇgÃtitthasadisÃsu, musà ti musÃvÃdo tÃsaæ saccasadiso va, gatenà 'ti Ãdisu pekkhitena palobhanena UmmadantijÃtakaæ dunnivatthena NaÊinijÃtakaæ ma¤junà bhaïitena `tuvaÂaæ kho ayyaputta ÃgaccheyyÃsÅti' Nandattherassa vatthuæ kathetabbaæ, coriyo ti sambhatassa vinÃsanena coriyo, kaÂhinà ti thaddhahadayÃ, vÃÊà ti duÂÂhà appaken' eva kujjhanasÅlÃ, lapassakkharà ti niratthakalapanena sakkharà viya madhurÃ, asà ti asatiyo lÃmikÃ, sÃrattà ti sabbasÃrattÃ, pagabbhà ti kÃyapagabbhiyÃdÅhi pagabbhÃ, yathà ti yathà sikhÅ sabbaghaso evaæ tÃpi sabbaghasÃ, pativellantÅti parissajanti upagÆhanti veÂhenti, latà và 'ti yathà latà rukkhanissità rukkhaæ veÂheti evam età purisaæ parissajantiyo pi dhanaæ parissajanti nÃma, hatthibandhÃdÅsu gopuriso ti vuccati gopÃlako, chava¬Ãhakan ti chavÃnaæ ¬Ãhakaæ susÃnagopÃnan ti vuttaæ hoti, pupphacha¬¬akan ti vaccaÂÂhÃnasodhakaæ, sadhanan ti etesu pi sadhanaæ anugacchanti yeva,


#<[page 450]>#
%<450                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  aki¤canan ti adhanaæ, chavakasaman ti sunakhamaæsakhÃdakacaï¬Ãlena samaæ sadisaæ tena nibbisesam pi purisaæ bhajanti gacchanti, kasmÃ: yasmà anupatanti dhanahetu nÃriyo.
     Evaæ attano ¤Ãïe Âhatvà ùnando gijjharÃjà itthÅnaæ aguïaæ kathetvà tuïhi ahosi. Tassa vacanaæ sutvà NÃrado pi attano ¤Ãïe Âhatvà tÃsaæ {aguïaæ} kathesi.
     Taæ dassento Satthà Ãha: Atha khalu bho NÃrado devabrÃhmaïo ùnandassa g-assa ÃdimajjhakathÃpariyosÃnaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imà gÃthÃyo abhÃsi:

  @<Ja_XXI.4(=536).50: CattÃro 'me na pÆrenti, te me suïÃtha bhÃsato:
                    samuddo brÃhmaïo rÃjà itthi cÃpi dijampati. || Ja_XXI:337 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).51: Sarità sÃgaraæ yanti yà kÃci pathaviæ sitÃ
                    tà samuddaæ na pÆrenti, Ænattà hi na pÆrati. || Ja_XXI:338 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).52: BrÃhmaïo ca adhiyÃnaæ vedam akkhÃnapa¤camaæ
                    bhiyyo pi sutam iccheyya, Ænattà hi na pÆrati. || Ja_XXI:339 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).53: RÃjà ca paÂhaviæ sabbaæ sasamuddaæ sapabbataæ
                    ajjhÃvase vijinitvà anantaratanocitaæ.
                    pÃraæ samuddaæ pattheti, Ænattà hi na pÆrati. || Ja_XXI:340 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).54: EkamekÃya itthiyà aÂÂhaÂÂha patino siyÃ
                    sÆrà ca balavantà ca sabbakÃmarasÃharÃ,
                    kareyya navame chandaæ, Ænattà hi na pÆrati. || Ja_XXI:341 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).55: Sabbitthiyo sikhi-r-iva sabbabhakkhÃ,
                    sabbitthiyo nadi-r-iva sabbavÃhÅ,
                    sabbitthiyo kaïÂhakÃnaæ pasÃkhÃ,
                    sabbitthiyo dhanahetÆ vajanti. || Ja_XXI:342 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).56: VÃtaæ jalena paro parÃmase
                    osi¤ciyà sÃgaraæ ekapÃïinÃ
                    sakena tÃlena haneyya ghosanaæ
                    yo sabbabhÃvaæ pamadÃsu ossajeyya. || Ja_XXI:343 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).57: CorÅnaæ bahubuddhÅnaæ yÃsu saccaæ sudullabhaæ (94|23)
                    thÅnaæ bhÃvo durÃjÃno macchassevodake gataæ. || Ja_XXI:344 ||>@


#<[page 451]>#
%<                    4.  KuïÃlajÃtaka. (536.)                          451>%

  @<Ja_XXI.4(=536).58: Analà mudusambhÃsà duppÆrà tà madÅsamà (II 326|13, IV 471|21)
                    sÅdanti, naæ viditvÃna Ãrakà parivajjaye. || Ja_XXI:345 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).59: ùvaÂÂanÅ mahÃmÃyà brahmacariyavikopanà (II 330|10, IV 471|19)
                    sÅdanti, naæ viditvÃna Ãrakà parivajjaye. || Ja_XXI:346 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).60: Yaæ età upasevanti chandasà và dhanena vÃ
                    jÃtavedo va saï ÂhÃnaæ khippaæ anu¬ahanti nan ti. || Ja_XXI:347 ||>@

     Ta. dijampatÅti dijaseÂÂhakaæ KuïÃlaæ Ãlapati, sarità ti Ãdi ÂhapitamÃtikÃya bhÃjanattaæ vuttaæ, Ænattà ti udakapatiÂÂhÃnassa hi mahantattà Ænà yeva, adhiyÃhan ti sajjhÃyitvÃ, vedamakkhÃnapa¤caman ti itihÃsapa¤camaæ vedacatukkaæ, Ænattà ti so hi ajjhÃsayamahantatÃya sikkhitabbassa na pÆrati, ratanocitan ti nÃnÃratanehi citaæ paripuïïaæ, Ænattà ti so hi taïhÃmahantatÃya na pÆrati, siyà ti siyuæ, ayam eva và pÃÂho, sabbakÃmarasÃharà ti sabbesaæ kÃmarasÃnaæ ÃharaïakÃ, navame ti aÂÂhahi atittibhÃvadassanatthaæ vuttaæ, sà pana dasame pi tato uttaritare pi chandaæ karot' eva, Ænattà ti sà hi kÃmataïhÃmahantatÃya na pÆrati, kaïÂakÃnaæ pasÃkhà ti sambÃdhamagge kaïÂakasÃkhÃsadisÃ, yathà hi sÃkhà laggitvà Ãka¬¬hati evaæ etÃpi rÆpÃdÅhi ka¬¬hanti, yathà sÃkhà hatthÃdÅsu vijjhitvà dukkhaæ uppÃdeti evaæ etÃpi puÂÂhamattà va sarÅrasamphassena vijjhitvà mahÃvinÃsaæ pÃpenti. vajantÅti parapurisaæ vajanti, parÃmase ti gaïheyya, osi¤ciyà ti nahÃyituæ otiïïo ekena pÃïinà sakalasamudde udakaæ osi¤ceyya gahetvà cha¬¬eyya, sakenà 'ti ekena attano hatthena tam eva hatthaæ hanitvà ghosaæ uppÃdeyya, sabbabhÃvan ti tvaæ me iÂÂho kanto piyo manÃpo ti vuccamÃno yo puriso evam ev' etan ti saddahanto attano ajjhÃsayaæ pamadÃsu ossajjeyya so jÃlÃdÅhi vÃtagahaïÃdÅni kareyyà 'ti a., gatan ti gamanaæ, analà ti tÅhi dhammehi alan ti vacanarahitÃ, duppÆrà ti yathà mahÃnadÅ ndakena evaæ kÅlesaratiyà duppÆrÃ, sÅdantÅ naæ-- nà ti tattha nan ti nipÃtamattaæ, itthiyo allÅnà catÆsu apÃyesu sÅdantÅti viditvÃ, ÃvaÂÂanÅti yathà ÃvaÂÂanÅ mahÃjanassa hadayaæ mohetvà attano vase vatteti evam etÃpÅti a., vikopanà ti nÃsanaÂÂhena ca garahanaÂÂhena ca brahmacariyassa kopikÃ, chandasà và ti piyasaævÃsavasena vÃ, dhanena và ti dhanahetu vÃ, saïÂhÃnan ti yathà jÃtavedo attano ÂhÃnaæ yaæ yaæ padesaæ allÅyati taæ taæ ¬ahati tathà etÃpi yaæ yaæ purisaæ kilesavasena allÅyanti taæ taæ anu¬ahanti mahÃvinÃsaæ pÃpenti.
     Evaæ NÃradena itthÅnaæ aguïe pakÃsite puna M. visesetvà tÃsaæ aguïaæ pakÃsesi.


#<[page 452]>#
%<452                       XXI.  AsÅtinipÃto.>%
     Taæ dassetuæ Satthà Ãha: Atha khalu bho K. s. NÃradassa devabrÃhmaïassa ÃdimajjhakathÃpariyosÃnaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imà gÃthÃyo abhÃsi:

  @<Ja_XXI.4(=536).61: Sallape nisitakhaggapÃïinÃ
                    paï¬ito api pisÃcadosinÃ.
                    uggatejauragam pi Ãside,
                    eko ekapamadaæ hi nÃlape. || Ja_XXI:348 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).62: Lokacittamathanà hi nÃriyo
                    naccagÅtabhaïitamihitÃvudhÃ,
                    bÃdhayanti anupaÂÂhitÃsatÅ
                    dÅpe rakkhasigaïo va vÃïije. || Ja_XXI:349 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).63: N' atthi tÃsaæ vinayo na saævaro.
                    majjamaæsaniratà asa¤¤atÃ
                    tà gilanti purisassa pÃbhataæ
                    sÃgare va makaran timiÇgilo. || Ja_XXI:350 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).64: Pa¤cakÃmaguïasÃtagocarÃ
                    uddhatà aniyatà asa¤¤atÃ
                    osaranti pamadà pamÃdinaæ
                    loïatoyavatiyaæ va ÃpakÃ. || Ja_XXI:351 ||>@
  @<Ja_XXI.4(=536).65: Yaæ naraæ uparamanti nÃriyo
                    chandasà ca ratiyà dhanena vÃ
                    jÃtavedasadisam pi tÃdisaæ
                    rÃgadosavatiyo ¬ahanti naæ. || Ja_XXI:352 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).66: A¬¬haæ ¤atvà purisaæ mahaddhanaæ
                    osaranti sadhanaæ sah' attanÃ,
                    rattacittaæ ativeÂhayanti naæ
                    sÃla mÃluvalatà kÃnane. || Ja_XXI:353 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).67: TÃ upenti vividhena chandasÃ
                    citrabimbamukhiyo alaækatÃ,
                    Æhasanti pahasanti nÃriyo
                    Saævaro va sati mÃyakovidÃ. || Ja_XXI:354 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).68: JÃtarÆpamaïimuttabhÆsitÃ
                    sakkatà patikulesu nÃriyo>@


#<[page 453]>#
%<                    4.  KuïÃlajÃtaka. (536.)                          453>%
@<                    rakkhità aticaranti sÃmikaæ
                    dÃnavaæ va hadayantarassità || Ja_XXI:355 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).69: TejavÃpi hi naro vicakkhaïo
                    sakkato bahujanassa pÆjito
                    nÃrinaæ vasagato na bhÃsati
                    RÃhunà upagato va candimÃ, || Ja_XXI:356 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).70: Yaæ kareyya kupito diso disaæ
                    duÂÂhacitto vasam Ãgataæ ari
                    tena bhiyyo vyasanaæ nigacchati
                    nÃrinaæ vasagato apekkhavÃ. || Ja_XXI:357 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).71: KesalÆnanakhachinnatajjitÃ
                    pÃdapÃïikasadaï¬atÃÊitÃ
                    hÅnam eva upagatà hi nÃriyo
                    tà ramanti kuïape va makkhikÃ. || Ja_XXI:358 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).72: TÃ kulesu visikhantaresu vÃ
                    rÃjadhÃninigamesu và puna
                    o¬¬itaæ NamucipÃsavÃkaraæ
                    cakkhumà parivajje sukhatthiyo. || Ja_XXI:359 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).73: Ossajitva kusalaæ tapoguïaæ
                    yo anariyacaritÃni-m-Ãcari
                    devatÃhi nirayaæ nimissati
                    chedagÃmimaïiyaæ va vÃïijo. || Ja_XXI:360 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).74: So idha garahito parattha ca
                    dummatÅ upagato sakammunÃ
                    gacchatÅ aniyato gaÊÃgaÊaæ
                    duÂÂhagadrabharatho va uppathe. || Ja_XXI:361 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).75: So upeti nirayaæ PatÃpanaæ
                    sattisimbalivana¤ ca-m-Ãyasaæ
                    Ãvasitvà [na] tiracchÃnayoniyaæ
                    petarÃjavisayaæ na mu¤cati. || Ja_XXI:362 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).76: Dibbakhi¬¬aratiyo ca Nandane
                    cakkavatticarita¤ ca mÃnuse
                    nÃsayanti pamadà pamÃdinaæ
                    duggati¤ ca paÂipÃdayanti naæ. || Ja_XXI:363 ||>@


#<[page 454]>#
%<454                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%

  @<Ja_XXI.4(=536).77: Dibbakhi¬¬aratiyo na dullabhÃ
                    cakkavatticarita¤ ca mÃnuse
                    sovaïïavyamhanilayà va accharÃ
                    ye caranti pamadÃh' anatthikÃ. || Ja_XXI:364 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).78: KÃmadhÃtusamatikkamà gati
                    rÆpadhÃtuyà bhÃvo na dullabho
                    vÅtarÃgavisayÆpapattiyÃ
                    ye caranti pamadÃh' anatthikÃ. || Ja_XXI:365 ||>@

  @<Ja_XXI.4(=536).79: Sabbadukkhasamatikkamaæ sivam
                    accantaæ acalitaæ asaækhataæ
                    nibbutehi sucihÅ na dullabhaæ
                    ye caranti pamadÃh' anatthikà ti. || Ja_XXI:366 ||>@

     Ta. sallape ti sace mayà saddhiæ sallapessasi sÅsan te pÃtessÃmÅti vatvà khaggaæ ÃdÃya ÂhitenÃpi sallapitamatte yeva taæ khÃditvà jÅvitavinÃsaæ pÃpessÃmÅti dosinà hutvà Âhitena pisÃcenÃpi saddhiæ sallape, upagataæ ¬asitvà nÃsessÃmÅti Âhitaæ uggatejaæ uragaæ Ãside va, eko pana hutvà raho ekÃya pamadÃya na hi sallape, lokacittamathanà ti lokassa cittaghÃtikÃ, dÅperakkhasigaïo ti yathà yakkhadÅpe rakkhasigaïo manussena vesena vÃïije palobhetvà attano vasagate katvà khÃdanti evaæ imÃpi kÃmaguïehi attano vase katvà satte mahÃvinÃsaæ pÃpentÅti a., vinayo ti ÃcÃro, saævaro ti mariyÃdÃ, pÃbhatan ti dukkhasambhatam dhanaæ gilanti nÃsenti, aniyatà ti aniyatacittÃ, loïatoyavatiyan ti loïatoyavantaæ samuddan ti a., Ãpakà ti ÃpagÃ, ayam eva và pÃÂho, yathà samuddaæ nadiyo osaranti evaæ pamÃdinaæ pamadà ti a., chandasà ti pemena, ratiyà ti pa¤cakÃmaguïaratiyÃ, dhanena và ti dhanahetu vÃ, jÃtavedasadisan ti guïasampattiyà aggim iva jalantam pi, rÃgadosavatiyo ti rÃgadosehi vadhikÃ.
rÃjadosagatiyo ti pi pÃÂho, osarantÅti madhuravacanena taæ bandhantiyo upagacchanti, sadhanan ti sadhanÃ, ayam eva và pÃÂho, vatthÃlaækÃratthÃya ki¤ci attano dhanaæ datvÃpi otarantÅti a, sahattanà 'ti attabhÃvena saddhiæ attano bhÃvam pi tass' eva pariccajantiyo viya honti, ativeÂhayantÅti dhanagahaïaÂÂhÃya ativiya veÂhenti pÅÊenti, vividhena chandasà ti nÃnÃvidhena ÃkÃrena, citrabimbamukhiyo ti alaækÃraïavasena citrasarÅrà vicitramukhiyo va hutvÃ, ÆhasantÅti mahÃhasitaæ hasanti, pahasantÅti mandahasitaæ hasanti, Saævaro và 'ti mÃyÃkÃrapuriso viya asurindo viya ca,


#<[page 455]>#
%<                     4.  KuïÃlajÃtaka. (536.)                           455>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  dÃnavaæ va hadayantarassità ti yathà kuto nu Ãgacchatha bho tayo janà ti Karan¬akajÃtake hadayantarassità antoudaragatÃpi dÃnavaæ aticÃri evaæ aticaranti, arakkhiyo h' età ti dÅpeti, na bhÃsatÅti na virocati HÃritaLomasakassapa-Kusa-rÃjÃno viya, tenà 'ti tato amittena katavyasanà atirekataravyasanan ti a., apekkhavà ti sataïho, kesa-- tajjità ti Ãka¬¬hitvà lÆnakesà nakhehi chinnagattà tajjità pÃdÃdÅhi ca tÃÊità va hutvà yo keÊivasena ete pi vippakÃre karoti tÃdisaæ hÅnam eva upagatà nÃriyo ramanti na ete vippakÃre pariharanti madhurasamÃcÃre, kiækÃraïÃ: ramanti kuïape va makkhikà ti yasmà jegucche hatthikuïapÃdimhi makkhikà viya tà hÅne yeva ramantÅti a., o¬¬itan ti na età itthiyo nÃma atha kho imesu ÂhÃnesu Namucino KilesamÃrassa migapakkhigahaïatthaæ luddakehi o¬¬itaæ pÃsa¤ ca vÃkara¤ cà 'ti ma¤¤amÃno pa¤¤Ãcakkhunà ca cakkhumà dibbamÃnusakena sukhena atthiko parivajjeyya, ossajjitvà ti devamanussesu mahÃsampattidÃyakaæ tapoguïaæ cha¬¬etvà yo puriso anariyesu pa¤casu kÃmaguïesu kÃmaraticaritÃni Ãcarati, devatÃhi nirayaæ nimissatÅti so sadevalokena parivattetvà nirayaæ gaïhissati, chedagÃmimaïiyaæ va vÃïijo ti yathà bÃlavÃïijo mahagghabhaï¬aæ datvà chedagÃmilÃmakaæ maïikaæ gaïhati tathÃrÆpo ayaæ hotÅti a, so ti so itthÅnaæ vasaæ gato, aniyato ti ettakaæ kÃlaæ apÃyesu paccissati, gaÊÃgaÊan ti devalokà ca manussalokà ca galitvà apÃyam eva gacchatÅti a., yathà kiæ: duÂÂha-- uppathe ti yathà kÆÂagadrabhayuttaratho maggà okkamitvà uppathe yeva gacchati tathÃ, sattisimbalivanan ti sattisadisehi kaïÂakehi yuttam Ãyasasimbalivanaæ, petarÃjavisayan ti petavisaya¤ ca kÃlaka¤jakÃsuravisaya¤ ca, pamÃdinan ti pamattÃnaæ, te hi pamadÃsu pamattà tÃsaæ sampattÅnaæ mÆlabhÆtaæ kusalaæ na karonti, iti tesaæ pamadà sabbà tà nÃsayanti nÃma, paÂipÃdayanti nan ti tathÃvidhaæ purisaæ tà pamÃdavasen' eva akusalaæ kÃretvà duggatiæ paÂipÃdenti nÃma, sovaïïavyamhanilayà ti suvaïïamayavimÃnavÃsiniyo, pamadÃhanatthikà ti ye purisà pamadÃhi anatthikà hutvà brahmacariyaæ caranti, samatikkamà ti kÃmadhÃtusamatikkamena ya gati, rÆpadhÃtuyà bhÃvo ti yo kÃmadhÃtusamatikkamagatisaækhÃto rÆpadhÃtusambhavo tesaæ na dullabho, vÅtarÃgavisayÆpapattiyà ti yà vÅtarÃgavisaye suddhÃvÃsaloke uppatti sÃpi tesaæ na dullabhà ti a., accantan ti anatÅtaæ avinÃsadhammakaæ acalitan ti kilesehi akampitaæ, nibbutehÅti nibbutakilesehi, sucÅhÅti parisuddhehi evarÆpaæ nibbÃnam pi na dullabhaæ.


#<[page 456]>#
%<456                      XXI.  AsÅtinipÃta.>%
     Evaæ M. amatamahÃnibbÃnam pÃpetvà desanaæ niÂÂhapesi. Himavante kinnaramahoragÃdayo ÃkÃse Âhitadevatà ca "aho BuddhalÅÊhÃya kathitan" ti sÃdhukÃram adaæsu. ùnando gijjharÃjà NÃrado devabrÃhmaïo Puïïamukho ca phussakokilo attano attano parisaæ ÃdÃya yathÃÂhÃïam eva gamiæsu. M.
sakaÂÂhÃnam eva gato. Itare pana antarantarà Ãgantvà MahÃsattassa santike ovÃdaæ gahetvà tasmiæ ovÃde Âhatvà saggaparÃyanà ahesuæ.
     S. i. d. Ã. j. samodhÃnento osÃnagÃthà abhÃsi:

  @<Ja_XXI.4(=536).80: {KuïÃlo} 'haæ tadà Ãsiæ, UdÃyi phussakokilo,
                    ùnando gijjharÃjÃsi, SÃriputto ca NÃrado,
                    evaæ dhÃretha jÃtakan ti. || Ja_XXI:367 ||>@

Te pana bhikkhÆ gamanakÃle Satthu ÃnubhÃvena gantvà ÃgamanakÃle attano attano ÃnubhÃvena ÃgatÃ, tesaæ S. mahÃvane kammaÂÂhÃnaæ kathesi, te taæ divasam eva arahattaæ pÃpuïiæsu. Mahà devatÃsamÃgamo ahosi, atha Bh. MahÃsamayasuttaæ kathesÅti. KuïÃlajÃtakaæ. AsÅtinipÃtaæ. 

                      $<5. MahÃsutasomajÃtaka.>$
     Kasmà tuvan ti. Idaæ S. J. v. AÇgulimÃlattheraæ Ã. k. Tassa uppatti ca pabbajjà ca AÇgulimÃlasuttavaïïanÃya vuttanayena vitthÃrato veditabbÃ. So pana saccakiriyÃya mÆÊhagabbhÃya itthiyà sotthibhÃvaæ katvà tato paÂÂhÃya sulabhapiï¬o hutvà vivekam anubrÆhanto aparabhÃge arahattaæ patvà abhi¤¤Ãto asÅtimahÃtherÃnaæ abbhantaro ahosi. Tasmiæ kÃle dh. k. s.: "Ãvuso aho Bhagavatà tathÃrÆpaæ luddaæ lohitapÃïiæ mahÃcoraæ AÇgulimÃlaæ adaï¬ena asatthena dametvà nibbisevanaæ karontena dukkaraæ kataæ, aho Buddhà nÃma dukkarakÃrikÃ" ti. S. GandhakuÂiyaæ nisinno va dibbasotena kathaæ sutvà "ajja mama gamanaæ bahÆpakÃraæ bhavissati, mahÃdhammadesanà pavattissatÅti" ¤atvà anopamÃya BuddhalÅÊhÃya dhammasabhaæ gantvà pa¤¤attÃsane nisÅditvà "k. n. bh. e.
k. s." ti p. "i. n." ti v. "anacchariyaæ bhi. idÃni paramÃbhisambodhiæ pattena mayà etassa vinayanaæ,


#<[page 457]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka. (537.)                      457>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sv-Ãhaæ pubbacariyaæ caranto padesa¤Ãïe Âhito pi etaæ damesin" ti vatvà a. Ã.:
     A. KururaÂÂhe Indapattanagare Koravyo nÃma rÃjà dhammena r. kÃresi. B. tassa aggamahesiyà kucchismiæ nibbatti, sutavittakatÃya pana taæ Sutasomo ti sa¤jÃniæsu, tam enaæ rÃjà vayappattaæ disÃpÃmokkhÃcariyassa santike sippaæ gahaïatthÃya Takkasilaæ pesesi, so ÃcariyabhÃgaæ adÃya nikkhamitvà maggaæ paÂipajji. BÃrÃïasiyaæ KÃsira¤¤o putto BrahmadattakumÃro pi tath' eva vatvà pitarà pesito, nikkhamitvà tam eva maggaæ paÂipajji. Sutasomo maggaæ gantvà nagaradvÃre sÃlÃya phalake vissamanatthÃya nisÅdi.
BrahmadattakumÃro pi gantvà tena saddhiæ ekaphalake nisÅdi.
Atha naæ Sutasomo paÂisanthÃraæ karonto "samma maggakilanto kuto ÃgacchasÅti" pucchitvà "BÃrÃïasito" ti vutte "kassa putto" ti "BrahmadattassÃ" 'ti "konÃmo"ti "BrahmadattakumÃro nÃmÃ" 'ti "kena kÃraïena Ãgato sÅti" pucchi.
So "sippagahaïÃya" 'ti vatvà tam pi maggakilanto ti ten' eva nayena itaraæ pucchi. So pi sabbaæ Ãcikkhi. Te ubho pi "mayaæ khattiyà ekÃcariyass' eva santike sippagahaïÃya gacchÃmÃ" 'ti a¤¤ama¤¤aæ mittabhÃvaæ katvà nagaraæ pavisitvà Ãcariyakulaæ gantvà Ãcariyaæ abhivÃdetvà attano jÃtiæ Ãvikatvà sippagahaïÃya ÃgatabhÃvaæ kathesuæ. So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Te ÃcariyabhÃgam datvà sippaæ paÂÂhapesuæ, na kevala¤ ca te yeva a¤¤e pi tadà JambudÅpe ekasatamattà rÃjaputtà tassa santike sippaæ gaïhanti. Sutasomo tesaæ jeÂÂhantevÃsiko hutvà sippaæ upadisanto nacirass' eva nipphattiæ pÃpuïi, so a¤¤esaæ santikaæ agantvà "sahÃyo me" ti vatvà BrahmadattakumÃram eva gantvà tassa piÂÂhiÃcariyo hutvà khippaæ sikkhÃpesi,


#<[page 458]>#
%<458                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  itaresam pi kamena sippaæ niÂÂhitaæ. Te anuyogaæ datvà Ãcariyaæ vanditvà Sutasomaæ parivÃretvà nikkhamiæsu, atha ne Sutasomo maggadhure Âhatvà uyyojento "tumhe attano attano pitunnaæ sippaæ dassetvà rajjesu patiÂÂhahessatha, patiÂÂhità pana mam' ovÃdaæ kareyyÃthÃ" 'ti Ã. "Kiæ ÃcariyÃ" 'ti. "Pakkhadivasesu uposathikà hutvà mà ghÃtaæ kareyyÃthÃ" 'ti. Te "sÃdhÆ" ti sampaÂicchiæsu. B. hi aÇgavijjÃpÃÂhakattà "anÃgate BÃrÃïasikumÃraæ nissÃya mahÃbhayaæ uppajjissatÅti" ¤atvà ca te evaæ ovaditvà uyyojesi. Te sabbe pi attano attano janapadaæ gantvà pitunnaæ sippaæ dassetvà rajje patiÂÂhÃya patiÂÂhitabhÃva¤ c' eva ovÃde vattanabhÃva¤ ca jÃnÃpetuæ païïÃkÃrena saddhiæ païïÃni pahiïiæsu. M. taæ pavattiæ ¤atvà "appamattà hothÃ" 'ti païïÃni pahiïi. Tesu BÃrÃïasirÃjà maæsena vinà bhattaæ na bhu¤jati, uposathadivasatthÃya pi 'ssa maæsaæ gahetvà Âhapenti, ath' ekadivasaæ evaæ Âhapitamaæsaæ bhattakÃrakassaæ pamÃdena rÃjagehe koleyyasunakhà khÃdiæsu, bhattakÃrako maæsaæ adisvà kahÃpaïamuÂÂhiæ ÃdÃya caranto maæsaæ uppÃdetuæ asakkonto "sace amaæsakabhattaæ upanÃmessÃmi jÅvitaæ me n' atthi, kin nu kho karissÃmÅti" cintetvà "atth' eso upÃyo" ti vikÃle ÃmakasusÃnaæ gantvà taæmuhuttamatassa purisassa Ærumaæsaæ Ãharitvà supakkaæ pacitvà bhattaæ upanÃmesi, ra¤¤o maæsakhaï¬aæ jivhagge Âhapimattam eva sattarasaharaïisahassÃni phari, sakalasarÅraæ khobhetvà aÂÂhÃsi, kiækÃranÃ:
pubbe sevitatÃya, so kira atÅtÃnantare attabhÃve yakkho hutvà bahuæ manussamaæsaæ khÃdi, ten' assa taæ piyaæ ahosi,


#<[page 459]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka. (537.)                       459>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so "sac' Ãhaæ tuïhi yeva paribhu¤jissÃmi na me ayaæ imaæ maæsaæ kathessatÅti" cintetvà saha kheÊena bhÆmiyaæ pÃtesi, "niddosaæ deva khÃdÃhÅti" ca vutte manusse paÂikkamÃpetvà "aham etassa niddosabhÃvaæ jÃnÃmi, kiæ maæsam etan" ti "purimadivasesu paribhogamaæsam eva devÃ" 'ti "nanu a¤¤asmiæ kÃle ayaæ raso n' atthÅti" "ajja supakkaæ devÃ" 'ti "nanu pubbe pi evam eva pacasÅti", atha naæ tuïhibhÆtaæ ¤atvà "sabhÃvaæ và kathehi jÅvitaæ và te n' atthÅti" Ã., so abhayaæ yÃcitvà yathÃbhÆtaæ kathesi, rÃjà "mà saddam akÃsi, pakatiyà pacanamaæsaæ tvaæ khÃditvà mayhaæ manussamaæsam eva pacÃhÅti" Ã., "nanu dukkaraæ devÃ" 'ti, "mà bhÃyi, na dukkaran" ti, "nibaddhaæ kuto labhissÃmÅti", "nanu bandhanÃgÃre bahumanussÃ" ti,. so tato paÂÂhÃya tathà akÃsi, aparabhÃge bandhanÃgÃre manussesu khÅïesu "idÃni kiæ karomÅti" Ã., "antarÃmagge sahassabhaï¬ikaæ khipitvà yo taæ gaïhati taæ `coro' ti gahetvà mÃrehÅti", so tathà katvà aparabhÃge sahassabhaï¬ikaæ olokentam pi adisvà "idÃni kiæ karomÅti" Ã., "yÃmabherivelÃya nagaraæ Ãkulaæ hoti, tvaæ ekasmiæ gharasandhimhi và catukke và Âhatvà manussaæ paharitvà maæsaæ gaïhÃ" 'ti, so tato paÂÂhÃya thÆlamaæsaæ ÃdÃya gacchati, tesu tesu ÂhÃnesu kaÊebarÃni dissanti, "mama mÃtà na pa¤¤Ãyati, pità na pa¤¤Ãyati, bhÃtà bhaginÅ na pa¤¤ÃyatÅti" manussÃnaæ paridevanasaddo suyyati, nÃgarà bhÅtatasità hutvà "ime manusse sÅho nu kho khÃdati vyaggho nu kho yakkho nu kho" ti olokentà pahÃramukhaæ disvà "eko manusso khÃdati ma¤¤e" ti mahÃjano rÃjaÇgaïe sannipatitvà upakkosi, rÃjà "kiæ tÃtÃ" ti pucchi, "deva imasmiæ nagare manussakhÃdako coro atthi, gaïhÃpethÃ" 'ti, "ahaæ kathaæ jÃnissÃmi, kiæ ahaæ nagaraæ rakkhanto carÃmÅti", mahÃjano "rÃjà nagarena anatthiko,


#<[page 460]>#
%<460                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  KÃlahatthisenÃpatissa ÃcikkhissÃmÃ" 'ti vatvà tassa kathetvà "coraæ pariyesituæ vaÂÂatÅti" vadiæsu, so "sattÃhaæ Ãgametha, pariyesitvà coraæ dassÃmÅti" mahÃjanaæ uyyojetvà purise ÃïÃpesi "tÃtà nagare kira manussakhÃdako coro atthi, tumhe tesu tesu ÂhÃnesu nilÅyitvà taæ gaïhathÃ" 'ti, te "sÃdhÆ" 'ti vatvà tato paÂÂhÃya nagaraæ parigaïhanti, bhattakÃrako pi ekasmiæ gharasandhimhi paÂicchanno hutvà ekaæ itthiæ mÃretvà ghanaghanamaæsaæ ÃdÃya pacchiæ pÆretuæ Ãrabhi, atha naæ te purisà gahetvà pothetvà pacchÃbÃhaæ bandhitvà "gahito manussakhÃdako coro" ti mahÃsaddaæ kariæsu, mahÃjano parivÃresi, atha naæ suÂÂhu vadhitvà maæsapacchiæ gÅvÃya bandhitvà senÃpatissa dassesuæ, senÃpati disvà "kin nu kho esa imaæ maæsaæ khÃdati udÃhu a¤¤ena maæsena missetvà vikkiïÃti udÃhu a¤¤assa vacanena mÃretÅti" cintetvà tam atthaæ pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).1: Kasmà tuvaæ rasaka edisÃni
                    karosi kammÃni sudÃruïÃni,
                    hanÃsi itthÅ purise ca mÆÊho
                    maæsassa hetu adu dhanassa kÃraïà ti. || Ja_XXI:368 ||>@

     Ta. rasakà 'ti bhattakÃrakaæ Ãlapati, itoparaæ uttÃnasambandhÃni vacanapaÂivacanÃni PÃlivasen' eva veditabbÃni.

  @<Ja_XXI.5(=537).2: Na attahetu na dhanassa kÃraïÃ
                    na puttadÃrassa sahÃya¤Ãtinaæ,
                    bhattà ca me bhagavà bhÆmipÃlo
                    so khÃdatÅ maæsaæ bhadante edisaæ. || Ja_XXI:369 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).3: Sace tuvaæ bhattur atthe payutto
                    karosi kammÃni sudÃruïÃni>@


#<[page 461]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka. (537.)                       461>%
@<                    pÃto va antepuraæ pÃpuïitvÃ
                    lapeyyÃsi me rÃjino sammukhe taæ. || Ja_XXI:370 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).4: Tathà karissÃmi ahaæ bhadante
                    yathà tuvaæ bhÃsasi KÃlahatthi,
                    pÃto va antepuraæ pÃpuïitvÃ
                    vakkhÃmi te rÃjino sammukhe tan ti. || Ja_XXI:371 ||>@

     Ta. bhagavà ti gÃravÃdivacanam etaæ, sace tuvan ti saccaæ nu kho bhaïati udÃhu maraïamukhena musà ti vÅmaæsanto evaæ Ã., ta. sudÃruïÃnÅti manussaghÃtakammÃni, sammukhetan ti sammukhe Âhatvà evaæ vadeyyÃsÅti so sampaticchanto g. Ã.
     Atha naæ senÃpati gÃÊhabandhanam eva sayÃpetvà vibhÃtÃya rattiyà amaccehi ca saddhiæ mantetvà sabbesu ekavÃdesu jÃtesu sabbaÂÂhÃnesu Ãrakkhaæ Âhapetvà nagaram hatthagataæ katvà rasakassa pi gÅvÃya maæsapacchiæ bandhitvà ÃdÃya rÃjanivesanaæ pÃyÃsi, sakalanagaraæ viravi, rÃjà hiyyo bhuttapÃtarÃso sÃyamÃsam pi alabhitvà "rasako idÃni Ãgacchissati idÃni ÃgacchissatÅti" nisinno va rattiæ vÅtinÃmetvà "ajjÃpi rasako nÃgacchati, nÃgarÃna¤ ca mahÃsaddo suyyati, kin nu kho etan" ti vÃtapÃnena olokento taæ tathÃrÆpaæ ÃnÅyamÃnaæ disvà "pÃkaÂaæ idaæ kÃraïaæ jÃtan" ti cintetvà dhitiæ upaÂÂhapetvà pallaæke nisÅdi, KÃlahatthi pi naæ upasaækamitvà anuyu¤ji, so pi 'ssa kathesi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).5: Tato ratyà vivasane suriyass' uggamanam pati
                    KÃlo rasakam ÃdÃya rÃjÃnaæ upasaækami.
                    upasaækamitvà rÃjÃnaæ idaæ vacanam abravi: || Ja_XXI:372 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).6: Saccaæ kira mahÃrÃja rasako pesito tayÃ
                    hanÃti itthÅ purise tuvaæ maæsÃni khÃdasi. || Ja_XXI:373 ||>@


#<[page 462]>#
%<462                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%

  @<Ja_XXI.5(=537).7: Evam evaæ tathà KÃÊa rasako pesito mayÃ.
                    mama atthaæ karontassa kim etaæ paribhÃsasÅti. || Ja_XXI:374 ||>@

     Ta. KÃlà 'ti KÃÊahatthi, evamevan ti tejavantena senÃpatinà anuyutto musà vattuæ asakkonto evam Ãha, ta. tathà ti idaæ purimass' eva vevacanaæ, mamatthan ti mama va¬¬him, karontassà 'ti karontaæ, kimetan ti kasmà evaæ paribhÃsasi aho dukkaraæ karosi tvaæ nÃma a¤¤aæ coraæ agahetvà mamam pesanakÃrakaæ gaïhÃsÅti tassa bhayaæ janento kathesi.
     Tam sutvà senÃpati "ayaæ saken' eva mukhena paÂijÃnÃti, aho sÃhasiko, ettakaæ nÃma kÃÊaæ manussà etena khÃditÃ, vÃressÃmi nan" ti cintetvà Ãha: "mahÃrÃja mà evaæ kari, mà manussamaæsaæ khÃdÅti". "KÃÊahatthi kiæ kathesi, nÃhaæ ito viramituæ sakkomÅti". "MahÃrÃja sace na viramissasi attÃna¤ ca raÂÂha¤ ca nÃsessasÅti. "Evaæ nassante pi ahaæ n' eva viramituæ sakkomÅti" Tato senÃpati tassa sa¤¤ÃpanÃya vatthuæ Ãharitvà dassesi: atÅtasmiæ hi mahÃsamudde cha mahÃmacchà ahesuæ, tesu ùnando Timando AjjhohÃro ti ime tayo janà pa¤cayojanasatikÃ, TÅtimÅti MiÇgalo TimirapiÇgalo ti ime sahassayojanikÃ, te sabbe pi pÃsÃïasevÃlabhakkhà ahesuæ, tesu ùnando samuddassa ekapasse vasati, taæ bahÆ macchà dassanÃya upasaækamanti, ekadivasaæ "sabbesaæ dipadacatuppadÃnaæ rÃjà pa¤¤Ãyati, amhÃkaæ rÃjà n' atthi, mayam p' etaæ rÃjÃnaæ karissÃmÃ" 'ti cintetvà sabbe ekacchandà hutvà ùnandaæ rÃjÃnaæ kariæsu, macchà tato paÂÂhÃya tassa sÃyapÃtaæ upaÂÂhÃnaæ gacchanti. Ath' ekadÅvasaæ ùnando ekasmiæ pabbate pÃsÃïasevÃlaæ khÃdanto ajÃnitvà sevÃlo ti sa¤¤Ãya ekamacchaæ khÃdi,


#<[page 463]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka. (537.)                      463>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tassa taæ maæsaæ chÃdesi, so "kin nu kho idaæ ativiya madhuran" ti nÅharitvà olokento macchakhaï¬aæ disvà "ettakaæ kÃlaæ ajÃnitvà na khÃdin" ti cintetvà "sÃyam pi pÃto pi macchÃnaæ upaÂÂhÃnaæ katvà gamanakÃle ekadve macche khÃdissÃmi, pÃkaÂaæ katvà khÃdiyamÃnesu hi eko pi maæ na upasaækamissati, sabbe palÃyissantÅti" paÂicchanno hutvà pacchà osakkitosakkitaæ paharitvà khÃdi, macchà parikkhayaæ gacchantà cintayiæsu: "kuto nu kho ¤ÃtÅnaæ bhayaæ uppajjissatÅti", ath' eko paï¬itamaccho "mayhaæ ùnandassa kiriyaæ na ruccati, parigaïhissÃmi nan" ti macchesu upaÂÂhÃnaæ gatesu ùnandassa kaïïapattena paÂicchanno aÂÂhÃsi, ùnando macche uyyojetvà pacchato gacchante khÃdi, so maccho taæ disvà itaresaæ Ãrocesi, te sabbe pi bhÅtà palÃyiæsu, ùnando tato paÂÂhÃya maccharasalobhena {a¤¤aæ} gocaraæ na gaïhÃti, so jighacchÃya kilamanto "kahaæ nu kho gatÃ" ti te macche pariyesanto ekaæ pabbataæ disvà "mama bhayena imaæ pabbataæ nissÃya vasanti ma¤¤e, pabbataæ parikkhipitvà upadhÃressÃmÅti" naÇguÂÂhena sÅsena ca ubho passÃni parikkhipitvà gaïhi, "sace idha vasissanti palÃyissantÅti" pabbataæ parikkhipantaæ attano naÇguÂÂhaæ disvà "ayaæ maccho maæ va¤cetvà pabbataæ nissÃya vasatÅti" kuddho païïÃsayojanamattaæ naÇguÂÂhaæ gaïhi, a¤¤aæ macchan ti sa¤¤Ãya gahetvà murumurÃyanto khÃdi, dukkhà vedanà uppajji, lohitagandhena macchà sannipatitvà lu¤citvà lu¤citvà khÃdantà yÃvasÅsam {Ãgamiæsu},


#<[page 464]>#
%<464                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
mahÃsarÅratÃya nivattituæ asakkonto tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpuïi, pabbatÃkÃro aÂÂhirÃsi ahosi, ÃkÃsacÃrino tÃpasaparibbÃjikà manussÃnaæ kathayiæsu, sakala-JambudÅpe manussà jÃniæsu. Taæ vatthuæ Ãharitvà dassento KÃlahatthi Ã.:

  @<Ja_XXI.5(=537).8: ùnando sabbamacchÃnaæ khÃditvà rasagiddhimÃ
                    parikkhÅïÃya parisÃya attÃnaæ khÃdiyà mato. || Ja_XXI:375 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).9: Evaæ pamatto rasagÃrave rato
                    bÃlo yadÅ Ãyatiæ nÃvabujjhati
                    vidhamma putte caji ¤Ãtake ca
                    parivattiyà attÃnam eva khÃdati. || Ja_XXI:376 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).10: Idan te sutvÃna vihetu chando,
                    mà bhakkhasÅ rÃja manussamaæsaæ,
                    mà tvaæ imaæ kevalaæ vÃrijo va
                    dipadÃdhipa su¤¤am akÃsi raÂÂhan ti. || Ja_XXI:377 ||>@

     Ta. sabbamacchÃnan ti sabbesaæ macchÃnaæ jeÂÂhako, khÃditvà ti so attano parisaæ khÃdi, khÃdiyà ti pacchà attÃnaæ khÃditvà mato, Ãyatin ti yadi anÃgate uppajjanadukkhaæ na jÃnÃti, vidhammà 'ti vidhamitvà nÃsetvÃ, putte cà 'ti puttadhÅtaro caji, ¤Ãtake cà 'ti sesa¤Ãtake caji, vidhamma putte cajitvà ¤Ãtake cà 'ti a., parivattiyà ti a¤¤aæ alabhanto nivattitvà attÃnam eva khÃdati, vihetÆ 'ti vigacchatu, kevalan ti sakalaraÂÂhaæ, vÃrijo và 'ti ùnandamaccho viya.


#<[page 465]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka. (537.)                       465>%
     Taæ sutvà rÃjà "KÃÊahatthi tvam eva upamaæ jÃnÃsi aham pi jÃnÃmÅti" manussamaæsagiddhatÃya porÃïakavatthuæ Ãharitvà dassento Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).11: SujÃto nÃma nÃmena tassa atrajaoraso
                    jambupesiæ aladdhÃna mato so tassa saækhaye. || Ja_XXI:378 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).12: Evam eva ahaæ KÃÊa bhuttà bhakkhaæ rasuttamaæ
                    aladdhà mÃnusaæ maæsaæ ma¤¤e hassÃmi jÅvitan ti. || Ja_XXI:379 ||>@

     Ta. tassà 'ti tassa SujÃtassa; atÅte kira BÃrÃïasiyaæ SujÃto nÃma kuÂimbiko loïambilasevanatthÃya Himavantà ÃgatÃni pa¤ca isisatÃni attano uyyÃne vasÃpetvà upaÂÂhahi, ghare niccapa¤¤attà va bhikkhà ahosi, te pana tÃpasà kadÃci janapade pi bhikkhÃya caranti, mahÃjambupesÅ pi Ãharitvà khÃdanti, tesaæ jambupesiæ Ãharitvà khÃdanakÃle SujÃto cintesi: ajja bhadantÃnaæ tayo cattÃro divasà anÃgacchantÃnaæ kahan nu kho gatà ti so puttakaæ aÇguÊiyà gÃhÃpetvà tesaæ bhattakiccakÃle tattha agamÃsi, tasmiæ samaye mahallakÃnaæ mukhavikkhÃlanaudakaæ datvà sabbanavako jambupesiæ khÃdati, SujÃto tÃpase vanditvà nisinno: kiæ bhante khÃdathà 'ti pucchi, mahÃjambupesiæ Ãvuso ti, taæ sutvà kumÃro pipÃsaæ uppÃdesi, ath' assa gaïajeÂÂhako thokaæ dÃpesi, so tam khÃditvà vararase bajjhitvÃ: pesim me detha pesim me dethà 'ti punappuna yÃci, kuÂimbiko dhammaæ suïanto: mà viravi gehaæ gantvà khÃdissatÅti naæ va¤cetvà imaæ nissÃya bhadantà ukkaïÂheyyun ti taæ samassÃsento taæ isigaïaæ Ãpucchitvà va gehaæ gato, gatakÃlato paÂÂhÃy' eva c' assa putto:
pesim me dethà 'ti paridevi, isayo pi ciraæ vutth' amhà 'ti vatvà Himavantam eva gatÃ, ÃrÃme isayo apassantà tassa ambajambupanasamocÃdÅnaæ pesiyo sakkharÃcuïïasaæyuttà adaæsu, tà tassa jivhagge Âhapitamattà halÃhalavisasadisà honti, so sattÃhaæ nirÃhÃro hutvà jÅvitakkhayaæ pÃpuïi; rÃjà idaæ kÃraïaæ Ãharitvà dassento evam Ãha,


#<[page 466]>#
%<466                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tassa saækhaye ti tassa jambupesiyà khaye a¤¤aæ ÃhÃraæ anÃharitvà mato, bhakkhan ti khÃdaniyaæ, rasuttaman ti uttamaæ rasaæ, hassÃmÅti jahissÃmi, hasÃmÅti pi pÃÂho.
     Tato KÃÊahatthi "ayaæ rÃjà ativiya rasagiddho, aparÃni udÃharaïÃni ÃharissÃmÅti" cintetvà "mahÃrÃja viramÃ" 'ti Ã., "na sakkomÅti," "sace na viramissasi ¤Ãtimaï¬alato c' eva rajjasirito ca parihÃyissasi";-- atÅtasmiæ pi idh' eva BÃrÃïasiyaæ pa¤casÅlarakkhakaæ sotthiyakulaæ ahosi, tassa kulassa eko puttako ahosi, so mÃtÃpitunnaæ piyo manÃpo paï¬ito tiïïaæ vedÃnaæ pÃragÆ, so samavayehi taruïehi saddhiæ gaïabandhanena vicari, sesagaïabandhà macchamaæsÃdÅni khÃdantà suraæ pivanti, mÃïavo maæsÃdÅni na khÃdati suram pi na pivati, te cintayiæsu: "ayaæ surÃya apivanato amhÃkaæ mÆlaæ na deti, upÃyena naæ suraæ pÃyessÃmÃ" 'ti te sannipatitvà "samma chaïaæ kÅlissÃmÃ" 'ti Ãhaæsu, "tumhe suraæ pivatha aham na pivÃmi, tumhe va gacchathÃ" 'ti, "samma tava pÃnatthÃya khÅraæ gaïhÃpessÃmÃ" 'ti, so "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi, dhuttà uyyÃnaæ gantvà paduminipaïïesu tikkhiïaæ suraæ bandhÃpetvà Âhapayiæsu, atha nesaæ pÃnakÃle mÃïavassa khÅraæ upanayiæsu, eko dhutto "pokkharamadhuæ bho ÃharÃ" 'ti ÃharÃpetvà paduminipatte puÂaæ heÂÂhà chiddaæ katvà mukhe Âhapetvà Ãka¬¬hi, evaæ itare pi ÃharÃpetvà piviæsu, mÃïavo "kim etan" ti pucchi, "pokkharamadhusa¤¤Ãya suraæ pivi, ath' assa aÇgÃre pakkamaæsaæ adaæsu, tam pi khÃdi, evam assa punappunaæ pivantassa mattakÃle "na etaæ pokkharamadhu, surà esÃ" ti vadiæsu, so "ettakaæ kÃlaæ madhurarasaæ na jÃniæ, Ãharatha bho suran" ti Ã., Ãharitvà puna pi adaæsu, pipÃsà mahatÅ ahosi,


#<[page 467]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka. (537.)                       467>%
ath' assa puna yÃcentassa "khÅïÃ" ti vadiæsu, so "handa taæ bho ÃharÃpethÃ" 'ti aÇgulimuddikaæ adÃsi, tato sakaladivasaæ tehi saddhiæ pivitvà matto rattakkho kampanto vippalapanto gehaæ gantvà nipajji, ath' assa pità surÃya pÅtabhÃvaæ ¤atvà vigate made "tÃta ayuttan te kataæ sotthiyakule jÃtena suraæ pivantena, mà puna evam akÃsÅti" Ã, "tÃta ko mayhaæ doso" ti, "surÃya pÅtabhÃvo", "tÃta kiæ kathesi, mayà evarÆpaæ madhurarasaæ ettakaæ kÃlaæ aladdhapubban" ti, brÃhmaïo punappuna yÃci, so pi "na sakkà viramitun" ti Ã., atha brÃhmaïo "evaæ sante amhÃkaæ kulavaæso ca ucchijjissati dhana¤ ca nassissatÅti" cintetvÃ:

  @<Ja_XXI.5(=537).13: MÃïava abhirÆpo si, kule jÃto si sotthiye,
                    na tvam arahasi tÃta abhakkhaæ bhakkhayetave ti g. Ã. || Ja_XXI:380 ||>@

     Ta. abhakkhaæ -- ti abhakkhitabbayuttakaæ bhakkhituæ.
     Eva¤ ca pana vatvà "tÃta virama sace na viramasi ahaæ và ito gehà nikkhamissÃmi tava và raÂÂhà pabbÃjaniyakammaæ karissÃmÅti" à "mÃïavo "evaæ sante pi ahaæ suraæ jahituæ na sakkomÅti" vatvà gÃthÃdvayam Ã.:

  @<Ja_XXI.5(=537).14: RasÃnaæ a¤¤ataraæ etaæ yasmà maæ tvaæ nivÃraye,
                    so 'haæ tattha gamissÃmi yattha lacchÃmi edisaæ. || Ja_XXI:381 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).15: So vÃhaæ nippatissÃmi, na te vacchÃmi santike
                    yassa me dassanena tvaæ nÃbhinandasi brÃhmaïà 'ti. || Ja_XXI:382 ||>@

     Ta. rasÃnan ti loïambilatittakaÂukakhÃrikamadhurakasÃvÃnaæ sattannaæ a¤¤ataraæ, uttamarasabhÆtam etaæ majjan nÃma, so vÃhan ti so aham eva, nippatissÃmÅti nikkhamissÃmi.
     Eva¤ ca pana vatvà "nÃhaæ surÃpÃnà viramissÃmi, yan te ruccati taæ karohÅti" Ã., atha brÃhmaïo "tayi amhe pariccajante mayam pi taæ pariccajissÃmÃ" 'ti vatvÃ


#<[page 468]>#
%<468                    XXI.  AsÅtinipÃta.>%

  @<Ja_XXI.5(=537).16: Addhà a¤¤e pi dÃyÃde putte lacchÃma mÃïava,
                    tva¤ ca jamma vinassasu
                    yattha pattaæ na [taæ] suïomà 'ti g. Ã. || Ja_XXI:383 ||>@

     Ta. yattha pattan ti yattha gataæ taæ asukaÂÂhÃne nÃma vasatÅti na suïÃma tattha gacchà 'ti a.
     Atha naæ vinicchayaæ netvà aputtabhÃvaæ katvà nÅharÃpesi, so aparabhÃge nippaccayo kapaïo pilotikaæ nivÃsetvà kapÃlahattho piï¬Ãya caranto a¤¤ataraæ ku¬¬aæ nissÃya kÃlam akÃsi. -- Idaæ kÃraïaæ Ãharitvà KÃÊahatthi ra¤¤o dassetvà "mahÃrÃja sace tvaæ amhÃkaæ vacanaæ na karissasi pabbÃjaniyakamman te karissantÅti" vatvà g. Ã.:

  @<Ja_XXI.5(=537).17: Evam eva tuvaæ rÃja dipadinda suïohi me:
                    pabbÃjessanti taæ raÂÂhà soï¬amÃïavakaæ yathà ti. || Ja_XXI:384 ||>@

     Evaæ KÃÊahatthinà upamÃya ÃbhatÃya pi rÃjà tato viramituæ asakkonto aparam pi udÃharaïaæ dassetuæ Ã.:

  @<Ja_XXI.5(=537).18: SujÃto nÃma nÃmena bhÃvitattÃna sÃvako
                    accharaæ kÃmayanto va na so bhu¤ji na so pivi. || Ja_XXI:385 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).19: Kusagge udakam ÃdÃya samudde udakaæ mine
                    evaæ mÃnusakà kÃmà dibbakÃmÃna santike. || Ja_XXI:386 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).20: Evam eva ahaæ KÃÊa bhutvà bhakkhaæ rasuttamaæ
                    aladdhà mÃnusaæ maæsaæ ma¤¤e hessÃmi jÅvitan ti. || Ja_XXI:387 ||>@

Vatthuæ heÂÂhÃvuttanayen' eva.
     Ta. bhÃvitattÃnan ti bhÃvitacittÃnaæ tesaæ pa¤cannaæ isisatÃnaæ, accharaæ kÃmayanto ti, so kira isÅnaæ mahÃjambupesikhÃdanakÃle anÃgamanaæ viditvà kena nu kho kÃraïena na Ãgacchanti sace katthaci gatà jÃnissÃmi noce atha nesaæ santike dhammaæ suïissÃmÅti uyyÃnaæ gantvà gaïajeÂÂhakassa santikà dhammaæ suïanto suriye atthaægate uyyojiyamÃno pi ajja idh' eva vasissÃmÅti vatvà isigaïaæ vanditvà païïasÃlaæ pavisitvà nipajji, rattibhÃge Sakko devarÃjà devasaæghaparivuto saddhiæ attano paricÃrikÃhi isigaïaæ vandituæ Ãgato, sakalÃrÃmo ekobhÃso ahosi, SujÃto kin nu kho etan ti uÂÂhÃya païïasÃlacchiddena oloketvà Sakkaæ isigaïaæ vandituæ Ãgataæ devaccharÃparivutaæ disvà accharÃnaæ sahadassanen' eva rÃgaratto ahosi.


#<[page 469]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka. (537.)                     469>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sakko nisÅditvà dhammakathaæ sutvà sakaÂÂhÃnam eva gato, kuÂimbiko punadivase isigaïaæ vanditvà pucchi: bhante ko nÃm' esa rattibhÃge tumhÃkaæ vandanatthÃya Ãgato ti, Sakko Ãvuso ti, taæ parivÃretvà nisinnà katamà ti, devaccharà nÃm' età ti, so isigaïaæ vanditvà gehaæ gantvà gatakÃlato paÂÂhÃya accharam me detha accharam me dethà ti vilapi, ¤Ãtakà parivÃretvà bhÆtapaviÂÂho nu kho ti accharaæ pahariæsu, so nÃhaæ etaæ accharaæ kathemi devaccharaæ kathemÅti vatvà ayaæ accharà ti alaækaritvà ÃnÅtaæ bhariyam pi gaïikam pi oloketvà nÃyaæ accharà yakkhinÅ esà ti devaccharam me dethà 'ti vippalapanto nirÃhÃro jÅvitakkhayaæ pÃpuïi, tena vuttaæ: accharaæ kÃmayanto va na so bhu¤ji na so pivÅti, samudde udakaæ mine ti samma KÃÊahatthi yo kusaggena udakaæ gahetvà ettakaæ siyà samudde udakan ti tena saddhiæ upamÃya mineyya so kevalaæ mineyy' eva kusagge udakaæ pana ativiya parittam eva yathà taæ evaæ mÃnusakà kÃmà dibbakÃmÃnaæ santike, tasmà so SujÃto a¤¤aæ itthiæ na olokesi, accharam eva patthento mato, evamevà 'ti yathà so dibbakÃmaæ alabhanto jÅvitaæ jahi evaæ aham pi uttamarasaæ manussamaæsaæ alabhanto jÅvitaæ jahissÃmÅti vadati.
     Taæ sutvà KÃÊahatthi "ayaæ rÃjà ativiya rasagiddho, sa¤¤ÃpessÃmi nan" 'ti, "sakajÃtimaæsaæ khÃditvà ÃkÃsacarasuvaïïahaæsÃpi tÃva naÂÂhÃ" ti dassetuæ gÃthÃdvayam Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).21: YathÃpi te dhataraÂÂhà haæsà vehÃsayaægamÃ
                    avuttiparibhogena sabbe abbhatthataæ gatà || Ja_XXI:388 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).22: Evam eva tuvaæ rÃja dipadinda suïohi me:
                    abhakkhaæ rÃja bhakkhesi tasmà pabbÃjayanti tan ti. || Ja_XXI:389 ||>@

     Ta. avuttiparibhogenà 'ti attano anÃjÅvabhÆtena paribhogena, abbhatthatan ti sabbe maraïaæ eva pattÃ: atÅte kira CittakÆÂe SuvaïïaguhÃya navutihaæsasahassÃni vasanti, te vassike cattÃro mÃse na nikkhamanti, sace nikkhameyyuæ udakapuïïehi pakkhehi Ãhiï¬etuæ asakkontà samudde yeva pateyyuæ, tasmà na nikkhamanti, upakaÂÂhe pana vassakÃle jÃtassarato saya¤jÃtasÃliæ Ãharitvà guhaæ pÆretvà sÃliæ khÃdantà vasanti, tesaæ pana guhaæ paviÂÂhakÃle guhÃdvÃre eko rathacakkapamÃïo uïïanÃbhimakkaÂako ekekasmiæ mÃse ekekaæ jÃlaæ bandhati, tassa ekekaæ suttaæ gorajjuppamÃïaæ, haæsà naæ jÃlaæ chindissatÅti ekassa taruïahaæsassa dve koÂÂhÃse denti,


#<[page 470]>#
%<470                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so vigate deve purato hutvà jÃlaæ chindati, ten' eva maggena sesà gacchanti, ath' ekasmiæ kÃle pa¤ca mÃse vassÃratto ahosi, haæsà khÅïagocarà kin nu kho kattabban ti mantetvà jÅvantà aï¬Ãni labhissÃmà 'ti paÂhamaæ aï¬Ãni khÃdiæsu tato potake tato jiïïahaæse, pa¤camÃsaccayena vassaæ apagataæ, makkaÂako pa¤cajÃlÃni vibandhati, haæsà sakajÃtikÃnaæ maæsaæ khÃditvà appatthÃmà jÃtÃ, dviguïakoÂÂhÃsalÃbhitaruïahaæso jÃlaæ paharitvà cattÃri bhindi, pa¤camaæ bhindituæ nÃsakkhi, tatth' eva laggi, ath' assa sÅsaæ chinditvà makkaÂo lohitaæ pivi, a¤¤o pi a¤¤o pi Ãgantvà jÃlaæ pahari, so pi tatth' eva laggo ti evaæ sabbesaæ makkaÂako lohitaæ pivi, tadà dhataraÂÂhakulaæ ucchinnan ti vadanti, tena vuttaæ: sabbe abbhatthataæ gatà ti, evamevan ti yathà te haæsà abhakkhaæ sajÃtimaæsaæ khÃdiæsu tathà tvam pi khÃdasi sakalanagaraæ bhayappattaæ virama mahÃrÃjà 'ti, tasmà pabbÃjayanti tan ti yasmà abhakkhaæ sajÃtimaæsaæ bhakkhesi tasmà nagaravÃsino taæ raÂÂhà pabbÃjenti.
     RÃjà aparam pi upamaæ vattukÃmo ahosi, nÃgarà pana uÂÂhÃya "sÃmi senÃpati kiæ karosi, kiæ manussamaæsakhÃdakacoraæ gahetvà carasi, sace na viramati raÂÂhato naæ pabbÃjehÅti" nÃssa kathetuæ adaæsu, rÃjà bahunnaæ kathaæ sutvà bhÅto pana vattuæ nÃsakkhi, puna pi naæ senÃpati "kiæ mahÃrÃja viramituæ sakkhissasÅti" vatvà "na sakkomÅti" vutte sabbaæ orodhajana¤ ca puttadhÅtaro ca sabbÃlaækÃrapaÂimaï¬itaæ passe Âhapetvà "mahÃrÃja imaæ ¤ÃÂimaï¬alam eva amaccagaïa¤ ca rajjasiri¤ ca olokehi, mà nassi, virama manussamaæsato" ti Ã., rÃjà "na mayhaæ etaæ manussamaæsato piyataran" ti vatvà "tena hi mahÃrÃja imamhà nagarà ca raÂÂhà ca nikkhamathÃ" 'ti vutte "KÃÊahatthi, na me rajjen' attho, nikkhamÃmi, ekaæ pana khagga¤ ca rasaka¤ ca dehÅti" Ã., ath' assa khagga¤ ca manussamaæsapacanabhÃjana¤ ca pacchi¤ ca ukkhipÃpetvà rasaka¤ ca datvà raÂÂhà pabbÃjaniyakammaæ kariæsu. So rasakaæ ÃdÃya nagarà nikkhamitvà ara¤¤aæ pavisitvà ekasmiæ nigrodhamÆle vasanaÂÂhÃnaæ katvà ta.


#<[page 471]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka. (537.)                      471>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  vasanto aÂavimagge Âhatvà manusse mÃretvà Ãharitvà rasakassa deti, so pi 'ssa maæsaæ pacitvà upanÃmeti, evaæ ubho pi jÅvanti, "ahaæ are coro porisÃdo" ti vatvà tasmiæ pakkhante koci sakabhÃvena saïÂhÃtuæ na sakkoti, sabbe bhÆmiyaæ patanti, tesu yaæ icchati taæ uddhapÃdaæ và adhopÃdaæ và katvà rasakassa deti, so ekadivasaæ ara¤¤e ka¤ci manussaæ alabhitvà Ãgato rasakena "kiæ devÃ" 'ti vutte "uddhane ukkhaliæ ÃropehÅti" Ã., "maæsaæ kahaæ devÃ" 'ti, "labhissÃm' ahaæ maæsan" ti, so "n' atthi dÃni me jÅvitan" ti kampamÃno uddhane aggiæ katvà ukkhaliæ Ãropesi, atha naæ porisÃdo asinà paharitvà mÃretvà maæsaæ pacitvà khÃdi. Tato paÂÂhÃya ekako jÃto sayam eva pacitvà khÃdi. "PorisÃdo maggaæ paÂipanne hanatÅti" sakala-JambudÅpe pÃkaÂaæ ahosi. Tadà eko sampannavibhavo brÃhmaïo pa¤cahi sakaÂasatehi vohÃraæ karonto pubbantato aparantaæ sa¤carati, so cintesi: "porisÃdo nÃma kira coro magge manusse mÃreti, dhanaæ datvà aÂaviæ atikkamissÃmÅti" so aÂavimukhavÃsinaæ manussÃnaæ "maæ aÂaviæ atikkamethÃ" 'ti sahassaæ datvà tehi saddhiæ maggaæ paÂipajji, gacchanto ca sabbasatthaæ purato katvà nahÃtÃnulitto sabbÃlaækÃrapatimaï¬ito setagoïayutte sukhayÃnake nisinno tehi ativÃhikapurisehi parivuto sabbapacchato agamÃsi, porisÃdo rukkhaæ Ãruyha purise upadhÃrento "sesamanussesu kim imesu khÃditabbaæ atthÅti" vigatacchando hutvà brÃhmaïadiÂÂhakÃlato paÂÂhÃya taæ khÃditukÃmatÃya upagaÊitakhelo ahosi, so tasmiæ attano santikaæ Ãgate "aham are coro porisÃdo"


#<[page 472]>#
%<472                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti nÃmaæ sÃvetvà khaggaæ parivattento vÃlukÃya akkhÅni pÆrento viya pakkhandi, eko pi uÂÂhÃtuæ samattho nÃma nÃhosi, sabbe urena bhÆmiyaæ nipajjiæsu, so sukhayÃnake nisinnaæ brÃhmaïaæ pÃde gÃhetvà piÂÂhiyaæ adhosÅsakaæ olambetvà sÅsaæ gopphakehi paharanto ukkhipitvà pÃyÃsi, purisà uÂÂhÃya "bho purisa cara, mayaæ brÃhmaïassa hatthato sahassaæ gaïhimha, ko nÃma amhÃkaæ purisÃkÃro sakkonto và asakkonto vÃ, thokaæ anubandhÃmÃ" 'ti anubandhiæsu, porisÃdo pi nivattitvà olokento ki¤ci adisvà saïikaæ pÃyÃsi, tasmiæ khaïe eko sÆrapuriso vegena taæ pÃpuïi, so taæ disvà ekaæ vatiæ laæghento khadirakhÃnukaæ akkamitvà khÃnuæ piÂÂhipÃdena nikkhami, so lohitena gaÊantena laæghamÃno yÃti, atha naæ so puriso disvà "kho mayà esa viddho, kevalaæ tumhe pacchato etha, gaïhissÃmi nan" ti Ã., te dubbalabhÃvaæ ¤atvà taæ anubandhiæsu, so tehi anubandhanabhÃvaæ ¤atvà brÃhmaïaæ vissajjetvà attÃnaæ sotthim akÃsi, ativÃhikà brÃhmaïassa laddhakÃlato paÂÂhÃya "kiæ amhÃkaæ corenÃ" 'ti tato nivattiæsu, porisÃdo pi attano nigrodhamÆlaæ gantvà pÃrohantaraæ pavisitvà nipanno "ayyo rukkhadevate, sace me sattÃhabbhantare yeva vaïaæ phÃsukaæ kÃtuæ sakkhissasi sakala-JambudÅpe ekasatakhattiyÃnaæ galalohitena te khandhaæ dhovitvà antehi parikkhipitvà pa¤camadhuramaæsena balikammaæ karissÃmÅti" ÃyÃcanaæ akÃsi, tassa pana annapÃnaæ alabhantassa sarÅraæ sukkhi, antosattÃhe yeva vaïo phÃsuko ahosi, devatÃnubhÃvena tassa phÃsukabhÃvaæ sallakkhesi, so katipÃhaæ manussamaæsaæ khÃditvà bale gahetvà cintesi: "bahÆpakÃrà me devatÃ, ÃyÃcanà muccissÃmÅti" so khaggaæ ÃdÃya rukkhamÆlato nikkhamitvà "rÃjÃno ÃnessÃmÅti" pÃyÃsi,


#<[page 473]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka. (537.)                        473>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  atha naæ purimabhave yakkhakÃle ekato manussamaæsakhÃdako sahÃyako yakkho anuvicaranto taæ disvà "ayaæ mama atÅtabhave sahÃyo" ti ¤atvà "samma maæ sa¤jÃnÃsÅti" pucchi, "na jÃnÃmÅti", ath' assa purimabhave katakÃraïaæ kathesi, so sa¤jÃnitvà paÂisanthÃram akÃsi, kuhiæ nibbatto sÅti" puÂÂho nibbattaÂÂhÃna¤ ca raÂÂhato pabbÃjitakÃraïa¤ ca idÃni vasanaÂÂhÃna¤ ca khÃnuviddhakÃrana¤ ca devatÃya ÃyÃcanamocanatthaæ gamanakÃraïa¤ ca Ãrocetvà "tayÃpi |mama taæ kiccaæ nittharitabbaæ, ubho pi gacchÃma sammÃ" 'ti Ã., "samma gaccheyyÃma, ekaæ pana me kammaæ atthi, ahaæ kho pana agghapadalakkhaïaæ nÃma mantaæ jÃnÃmi, so bala¤ ca java¤ ca tejussatta¤ ca karoti, taæ mantaæ gaïhÃ" 'ti Ã., so "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi, yakkho pi 'ssa taæ datvà pakkÃmi, porisÃdo mantaæ uggahetvà tato paÂÂhÃya vÃtajavo atisÆro ahosi, so sattÃhabbhantare yeva ekasatarÃjÃno uyyÃnÃdÅni gacchante disvà vÃtavegena pakkhanditvà nÃmaæ sÃvetvà vagganto nadanto bhayappatte katvà pÃde gahetvà adhosire katvà païhiyà sÅsaæ paharanto vÃtavegena netvà hatthatalesu chiddÃni katvà rajjuyà nigrodharukkhe olambesi, aggapÃdaÇgulÅhi bhÆmiyaæ phusamÃnÃhi vÃte paharante milÃtekaraï¬akadÃmÃni viya parivattantà olambiæsu, Sutasomaæ pana "piÂÂhiÃcariyo me" ti ca"JambudÅpo mà tuccho ahosÅti" pi nÃnesi, so "balikammaæ karissÃmÅti" aggiæ katvà sÆlaæ tacchento nisÅdi, rukkhadevatà disvà "mayhaæ kir' esa balikammaæ karoti, vaïo pi 'ssa mayà phÃsukaæ kataæ n' atthi, idÃni mahÃvinÃsaæ karissati,


#<[page 474]>#
%<474                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kin nu kho kattabban" ti cintetvà "ahaæ etam vÃretuæ na sakkhissÃmÅti" cÃtummahÃrÃjikÃnam santikaæ gantvà kathetvà "nivÃretha nan" ti Ã., tehi "na mayaæ sakkhissÃmÃ" 'ti vutte Sakkaæ upasaækamitvà tam atthaæ kathetvà "nivarehi nan" ti Ã., so pi "nÃhaæ sakkomi nivÃretuæ, samatthaæ pana ÃcikkhissÃmÅti" vatvà "ko nÃmÃ" 'ti vutte "sadevake loke a¤¤o n' atthi, KururaÂÂhe pana Indapattanagare KorabyarÃjaputto Sutasomo nÃma, taæ nibbisevanaæ damessati rÃjÆna¤ ca jÅvitaæ dassati, ta¤ ca manussamaæsà oramÃpessati, sakala-JambudÅpe amataæ abhisi¤cissati, sace pi rÃjÆnaæ jÅvitaæ dÃtukÃmo Sutasomaæ Ãnetvà balikammaæ kÃtuæ vadehÅti", so "sÃdhÆ" 'ti khippaæ Ãgantvà pabbajitavesena tassa avidÆre pÃyÃsi, so padasaddena "rÃjà nu kho koci palÃto" ti olokento taæ disvà "pabbajità nÃma khattiyà va, imaæ gahetvà ekasataæ pÆretvà balikammaæ karissÃmÅti" uÂÂhÃya asihattho anubandhi, tiyojanaæ anubandhitvÃpi pÃpuïituæ nÃsakkhi, gattehi sedà mucciæsu, so cintesi: "ahaæ pubbe hatthim pi assam pi ratham pi dhÃvantaæ anubandhitvà gaïhÃmi. ajj' imaæ pabbajitaæ sakÃya gatiyà gacchantaæ sabbatthÃmena dhÃvanto pi gaïhitum na sakkomi, kin nu kho kÃraïan" ti, tato "pabbajità nÃma vacanakÃrakà hontÅti tiÂÂhÃ" 'ti naæ vatvà "thitaæ gahessÃmÅti" cintetvà "tiÂÂha samaïÃ" 'ti Ã., ahaæ tÃva Âhito, tvaæ pana ÂhÃtum vÃyamà 'ti Ã., atha naæ "bho pabbajità nÃma jÅvitahetu pi alikaæ na bhaïanti, tvaæ pana musà kathesÅti" vatvà g. Ã.:


#<[page 475]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka. (537.)                         475>%

  @<Ja_XXI.5(=537).23: TiÂÂhÃhÅti mayà vutto so tvaæ gacchasi yammukho,
                    aÂhito Âhito 'mhÅti lapasi
                    brahmacÃri idaæ te samaïa ayuttaæ,
                    asi¤ ca me ma¤¤asi kaækapattan ti. || Ja_XXI:390 ||>@

     Tattha sammukho ti parammukho. 
     Tato devatà gÃthadvayam Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).24: èhito 'ham asmi saddhammesu rÃja,
                    na nÃmagottaæ parivattayÃmi,
                    cora¤ ca loke aÂhitaæ vadanti
                    apÃyikaæ nerayikaæ ito cutaæ. || Ja_XXI:391 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).25: Sace pi sahasi rÃja sutaæ gaïhÃhi khattiya,
                    tena ya¤¤aæ yajitvÃna evaæ saggaæ gamissasÅti. || Ja_XXI:392 ||>@

     Ta. saddhammesÆ 'ti sakesu kusalakammapathesu, na nÃmagottan ti yathà tvaæ pubbe Brahmadatto hutvà taæ nÃmaæ jahitvà porisÃdo hutvà idÃni kammÃsapÃdo jÃto khattiyakule jÃto abhakkhaæ bhakkhesi nÃhaæ tathà nÃmagottaæ parivattayÃmi, cora¤cà 'ti akusalakammapathesu Âhitaæ coraæ aÂhitaæ nÃma vadanti, ito cutan ti ito cutaæ hutvà apÃye niraye nibbattamÃnaæ, so hi niraye patanto na patiÂÂhÃnaæ labhati nÃma, sutan ti bho porisÃda musÃvÃdi tayà mayhaæ sakala-JambudÅpe rÃjÃno Ãnetvà balikammaæ karissÃmÅti paÂissutaæ idÃni ye và te và dubbalarÃjÃno Ãnesi JambudÅpatale jeÂÂhakaæ SutasomarÃjÃnaæ sace tvaæ nÃnessasi vacanan te musà nÃma hoti tasmà Sutasomaæ gaïhÃhÅti.
     Evaæ vatvà devatà pabbajitavesaæ antaradhÃpetvà sakena vaïïena ÃkÃse suriyo viya jalamÃnà aÂÂhÃsi, so tassà kathaæ sutvà rÆpaæ ca oloketvà "kÃsi tvan" ti Ã., "imasmiæ rukkhe nibbattadevatÃ" ti, so "diÂÂhà me attano devatÃ" ti tussitvà "sÃmi devarÃja, mà Sutasomassa kÃraïà cintayi, attano rukkhaæ pavisÃ" 'ti Ã.,


#<[page 476]>#
%<476                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  devatà tassa passantass' eva rukkhaæ pÃvisi, tasmiæ khaïe suriyo atthaægamito cando uggato, porisÃdo vedavedaÇgakusalo nakkhattacÃraæ jÃnÃti, so nabhaæ oloketvà "sve Phussanakkhattaæ bhavissati, Sutasomo nahÃyituæ uyyÃnaæ gamissati, tattha taæ gaïhissÃmi, Ãrakkho pana mahà bhavissati, samantà tiyojanaæ sakala-JambudÅpavÃsino rakkhantà carissanti, asaævihite Ãrakkhe paÂhamayÃme yeva MigÃciruyyÃnaæ gantvà maÇgalapokkharaïiæ otaritvà ÂhassÃmÅti" cintetvà gantvà pokkharaïiæ oruyha paduminipattena sÅsaæ paÂicchÃdetvà aÂÂhÃsi, tassa tejena macchakacchapÃdayo osakkitvà udakapariyante vaggavaggà hutvà vicariæsu, "kuto pan' assÃyaæ tejo" ti pubbayogato, so hi Kassapadasabalassa kÃle khÅrasalÃkabbattaæ upaÂÂhÃpesi, tena mahÃthÃmo ahosi, aggisÃlaæ kÃretvà bhikkhusaæghaæ sÅtavinodanatthaæ aggi¤ ca dÃrÆni ca dÃrucchedanavÃsÅpharasu¤ ca adÃsi, tena tejavà ahosi, evaæ tasmiæ antouyyÃnaæ gate yeva balavapaccÆse samantà tiyojane Ãrakkhaæ gaïhiæsu, rÃjÃpi pÃto va bhuttapÃtarÃso alaækatahatthikkhandhagato caturaÇginiyà senÃya nagarà nikkhami, tasmiæ khaïe Takkasilato Nando nÃma brÃhmaïo catasso satÃrahagÃthà ÃdÃya vÅsaæyojanasataæ maggaæ atikkamma taæ nagaraæ patvà dvÃragÃme vasitvà suriye uggate nagaraæ pavisanto rÃjÃnaæ pÃcÅnadvÃrena nikkhamantaæ disvà hatthaæ ussÃpetvà jayÃpesi, rÃjà disÃcakkhuko hutvà gacchanto unnatappadese Âhitassa brÃhmaïassa pasÃritahatthaæ disvà hatthinà taæ upasaækamitvà evam Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).26: Kasmin nu raÂÂhe tava jÃtibhÆmi,
                    atha kena atthena idhÃnupatto,>@


#<[page 477]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka. (537.)                        477>%
@<                    akkhÃhi me brÃhmaïa etam atthaæ,
                    kim icchasÅ demi tay-ajja patthitan ti. || Ja_XXI:393 ||>@

     Atha naæ so Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).27: GÃthà catasso dharaïÅmahessara
                    sugambhiratthà varasÃgarÆpamÃ,
                    tav' eva atthÃya idhÃgato 'smi,
                    suïohi gÃthà paramatthasaæhità ti. || Ja_XXI:394 ||>@

vatvà "mahÃrÃja imà Kassapadasabalena desità catasso satÃrahà gÃthÃ, tumhe sutavittakà ti sutvà tumhÃkaæ desetuæ Ãgato mhÅti" Ãha, rÃjà tuÂÂhamÃnaso hutvà "Ãcariya suÂÂhu te kataæ, mayà pana nivattituæ na sakkÃ, ajja Phussayogena sÅsaæ nahÃyitudivaso, Ãgantvà sossÃmi, tvaæ mà ukkaïÂhÅti" vatvà "gacchatha brÃhmaïassa asuke gehe sayanaæ pa¤¤Ãpetvà ghÃsacchÃdanam saævidahathÃ" 'ti amacce ÃïÃpetvà uyyÃnaæ pÃvisi, taæ aÂÂhÃrasahatthena pÃkÃrena parikkhittaæ ahosi, taæ a¤¤ama¤¤aæ ghaæsantà hatthÅ parikkhipiæsu, tato assà tato rathà tato dhanuggahÃdayo pattÅti khubhitamahÃsamuddo viya uttiïïabalakÃyo ahosi, rÃjà oÊÃrikÃni ÃbharaïÃni mu¤citvà massukammaæ kÃretvà ubbaÂÂitasarÅro pokkharaïiyà rÃjavibhavena nahÃtvà paccuttaritvà udakagahaïasÃÂake nivÃsetvà aÂÂhÃsi, ath' assa gandhamÃlÃlaækÃre upahariæsu, so porisÃdo cintesi: "rÃjà alaækatakÃle bhÃriko bhavissati, sallahukakÃle yeva naæ gaïhissÃmÅti"


#<[page 478]>#
%<478                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
so nadanto vagganto vijju viya matthakupari khaggaæ parivattento "aham are coro porisÃdo" ti nÃmaæ sÃvetvà aÇguliæ nalÃÂe Âhapetvà udakà nikkhami, tassa saddaæ sutvà va hatthÃrohà hatthÅhi assÃrohà assehi rathikà rathehi bhassiæsu, balakÃyo gahitÃni ÃvudhÃni cha¬¬etvà udarena nipajji, porisÃdo Sutasomaæ ukkhipitvà gaïhi, sesarÃjÃno pÃde gahetvà adhosiraæ katvà païhiyà sÅsaæ paharanto gacchati, Bodhisattaæ pana upagantvà onato ukkhipitvà khandhe nisÅdÃpesi, so "dvÃrena gamanaæ papa¤co" ti sammukhaÂÂhÃnen' eva aÂÂhÃrasahatthaæ pÃkÃraæ laæghitvà purato pi gaÊitamadamattavÃraïakumbhe okkamitvà pabbatakÆÂÃni pÃtento viya vÃtajavÃni assaratanÃni piÂÂhe akkamanto pÃtetvà rathavare rÃthasÅse akkamitvà bhamarikam bhamanto viya nÅlaphalakÃni nigrodhapattÃni maddanto viya ekavegen' eva tiyojanamattaæ gantvà "atthi nu kho koci Sutasomass' atthÃya pacchato Ãgacchanto" ti avaloketvà ka¤ci adisvà saïikaæ gacchanto Sutasomassa kesehi udabindÆni attano upari patantÃni disvà "maraïassa abhÃyanto nÃma n' atthi, Sutasomo pi maraïabhayena rodati ma¤¤e" ti cintetvà Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).28: Na ve rudanti matimanto sapa¤¤Ã
                    bahussutà ye bahuÂhÃnacintino, (Cfr. IV 467|12)
                    dÅpaæ hi etaæ paramaæ narÃnaæ
                    yaæ paï¬ità sokanudà bhavanti. || Ja_XXI:395 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).29: AttÃnaæ ¤Ãti uda puttadÃraæ
                    dha¤¤aæ dhanaæ rajataæ jÃtarÆpaæ>@


#<[page 479]>#
%<                  5. MahÃsutasomajÃtaka. (537.)                     479>%
@<                    kimo nu tvaæ SutasomÃnutappe,
                    KoravyaseÂÂha vacanaæ suïoma te ti. || Ja_XXI:396 ||>@

     Ta. yaæ paï¬ità ti yaæ tumhÃdisà paï¬ità a¤¤esam pi sokanudà bhavanti evaæ sokavinodanaæ a¤¤esam pi dÅpaæ samudde bhinnanÃvÃnaæ dÅpo viya patiÂÂhà boti tasmà tumhÃdisà matimantà (add na) rudantÅti a., kimo nu tvan ti samma Sutasoma tumhÃdise maraïabhayena rodante a¤¤e andhabÃlà kiæ karissanti api ca taæ pucchÃmi imesu puttÃdisu kimo nu tvaæ SutasomÃnutappe ti kim eva anusocasi kiæ cintesÅti a. 
     Sutasomo Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).30: Na vÃham attÃnam anutthunÃmi
                    na puttadÃraæ na dhanaæ na raÂÂhaæ,
                    sata¤ ca dhammo carito purÃïo,
                    taæ saægaraæ brÃhmaïassÃïutappe. || Ja_XXI:397 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).31: Kato mayà saægaro brÃhmaïena
                    raÂÂhe sake issariye Âhitena,
                    taæ saægaraæ brÃhmaïassa-ppadÃya (supra p. 24, 15.)
                    saccÃnurakkhÅ punar Ãvajissan ti. || Ja_XXI:398 ||>@

     Ta. anutthunÃmÅti ahaæ na te rudÃmi, imesam pi puttÃdÅnaæ atthÃya na anutthunÃmi na socÃmi, api ca kho sataæ paï¬itÃnaæ carito purÃïadhammo atthi, saægaraæ katvà saddhÃnuppattaæ nÃm' etaæ saægaraæ brÃhmaïassa aham anusocÃmÅti a., saccÃnurakkhÅti saccaæ anurakkhanto, so brÃhmaïo Takkasilato Kassapadasabalena desità catasso gÃthÃyo ÃdÃya Ãgato, tassÃhaæ Ãgantukavattaæ kÃretvà nahÃtvà Ãgato suïissÃmi, yÃva mamÃgamanà ÃgamehÅti saægaraæ katvà Ãgato, tvaæ tà gÃthà sotuæ adatvà va maæ gaïhi, sace maæ vissajjesi taæ dhammaæ sutvà saccÃnurakkhÅ punar Ãvajjissan ti vadati.
     Atha porisÃdo Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).32: Na vÃhaæ etaæ abhisaddahÃmi:
                    sukhŠnaro maccumukhà pamutto
                    amittahatthaæ punar Ãvajeyya,
                    KoravyaseÂÂha na hi maæ upehi. || Ja_XXI:399 ||>@


#<[page 480]>#
%<480                        XXI. AsÅtinipÃta.>%

  @<Ja_XXI.5(=537).33: Mutto tuvaæ porisÃdassa hatthà (cfr. supra p. 25, 27.)
                    gantvà sakaæ mandiraæ kÃmakÃmi
                    madhuraæ piyam jÅvitaæ laddha rÃja
                    kuto tuvaæ ehisi me sakÃsan ti. || Ja_XXI:400 ||>@

     Ta. sukhÅti sukhappatto hutvÃ, maccumukhà pamutto ti mÃdisassa corassa hatthato mutthatÃya maraïamukhà pamutto nÃma hutvÃ, na hi maæ upehÅti na hi maæ upagamissasi, mandiran ti rÃjadhÃnigehaæ gantvÃ, kÃmakÃmÅti Ãlapanam etaæ, kÃmaæ kÃmayamÃno ti a, kuto ti kena nÃma kÃraïena.
     Taæ sutvà MahÃsatto sÅho viya asambhÅto Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).34: Mataæ vareyya parisuddhasÅlo
                    na jÅvitaæ garahito pÃpadhammo,
                    na hi taæ naraæ tÃyate duggatÅhi
                    yassÃpi hetÆ alikaæ bhaïeyya. || Ja_XXI:401 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).35: Sace pi vÃto giriæ Ãvaheyya (IV 462|16)
                    cando ca suriyo ca chamà pateyyuæ
                    sabbà va najjo paÂisotaæ vajeyyuæ
                    na tv-ev' ahaæ rÃja musà bhaïeyyan ti. || Ja_XXI:402 ||>@

     Ta. nataæ vareyyà 'ti maraïaæ iccheyya, icchatu patthetÆ 'ti a., na hi jÅvitan ti pÃpadhammo pana garahito jÅvitaæ na vareyya mà icchatu, jÅvitaæ hi tassa anÃyatabhadrakattà dujjÅvitaæ nÃma, yassà 'ti yassa attÃdino atthÃya dussÅlo alikaæ bhaïeyya etaæ attÃdivatthuæ na taæ purisaæ duggatÅhi na tÃyate na rakkhati, girimÃvaheyyà 'ti samma porisÃda mayà saddhiæ ekÃcariyakule sikkhito evarÆpo sahÃyako hutvà ayaæ jÅvitahetu musà na kathetÅti, kim pana na saddahasi: sace hi puratthimÃdibhedo vÃto uÂÂhÃya mahantaæ pabbataæ tulapicu viya ÃkÃse Ãvaheyya taæ saddhÃtabbaæ ahaæ ca musà na bhaïeyyan ti idaæ pana na tv-eva saddhÃtabbaæ
     Evaæ vutte pi so na saddhahi yeva, atha Bodhisatto "ayaæ mayhaæ na saddahati, sapathena pi naæ saddahÃpessÃmÅti" cintetvà "samma porisÃda, khandhato tÃvà maæ otÃrehi, sapatham pi katvà taæ saddahÃpessÃmÅti" vutte tena otÃretvà bhÆmiyaæ Âhapito sapathaæ karonto Ãha:


#<[page 481]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka. (537.)                       481>%

  @<Ja_XXI.5(=537).36: Asi¤ ca satti¤ ca parÃmasÃmi,
                    sapatham pi te samma ahaæ karomi,
                    tayà pamutto anaïo bhavitvÃ
                    saccÃnurakkhÅ punar Ãvajissan ti. || Ja_XXI:403 ||>@

     Tass' attho: sace icchasi evarÆpehi Ãvudhehi susaævihitÃrakkhe khattiyakule nibbatti nÃma mà hotÆ 'ti asiæ và sattiæ và parÃmasÃmi a¤¤aæ và yaæ icchasi taæ sapatham pi te samma ahaæ karomi yathà ahaæ tayà mutto gantvà brÃhmaïassa anaïo hutvà saccam anurakkhanto punÃgamissan ti.
     Tato porisÃdo "ayaæ Sutasomo khattiyehi akattabbaæ sapathaæ karoti. kim me iminÃ, etamhà aham pi khattiyarÃjÃ, mam' eva bÃhulohitaæ gahetvà devatÃya balikammaæ karissÃmi, ayaæ ativiya kilamatÅti" cintetvà Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).37: Yo te kato saÇgaro brÃhmaïena
                    raÂÂhe sake issariye Âhitena
                    taæ saægaraæ brÃhmaïassa-ppadÃya
                    saccÃnurakkhÅ punar ÃvajassÆ 'ti g. Ã. || Ja_XXI:404 ||>@

     Ta. punarÃvajassÆ 'ti puna ÃgaccheyyÃsi.
     Atha naæ MahÃsatto "samma mà cintayi, catasso satÃrahà gÃthà sutvà dhammakathikassa pÆjaæ katvà pÃto vÃgamissan" ti vatvà g. Ã.:

  @<Ja_XXI.5(=537).38: Yo me kato saÇgaro brÃhmaïena
                    raÂÂhe sake issariye Âhitena
                    taæ saÇgaraæ brÃhmaïassa-ppadÃya
                    saccÃnurakkhÅ punar Ãvajissan ti. || Ja_XXI:405 ||>@

     Atha naæ porisÃdo "mahÃrÃja tumhe khattiyehi akattabbaæ sapathaæ karittha, taæ anusareyyÃthÃ" 'ti vatvà "samma porisÃda, tvaæ maæ daharakÃlato paÂÂhÃya jÃnÃsi, hassena pi me musà na kathitapubbaæ, sv-Ãhaæ idÃni rajje Âhito dhammÃdhammaæ jÃnanto kiæ musà kathessÃmi, saddaha mayhaæ,


#<[page 482]>#
%<482                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ahaæ te balikammaæ pÃpuïissÃmÅti" saddahÃpito "tena hi gaccha mahÃrÃja, tumhesu anÃgatesu balikammaæ na bhavissati, devatÃpi tumhehi vinà na sampaÂicchati, mà me balikammassa |antarÃyaæ karitthÃ" 'ti M-aæ uyyojesi, so RÃhumukhà pamuttacando viya nÃgabalo thÃmasampanno khippam eva nagaraæ pÃpuïi, senÃpi 'ssa "SutasomarÃjà paï¬ito madhuradhammakathiko ekadvekathà kathetuæ labhanto porisÃdaæ dametvà sÅhamukhà muttamattavÃraïo viya ÃgamissatÅti" ca "rÃjÃnaæ porisÃdassa datvà Ãgatà ti no garahissatÅti" ca cintetvà bahinagare yeva niviÂÂhà naæ dÆrato va Ãgacchantaæ disvà paccuggantvà vanditvà "ki¤cittha mahÃrÃja porisÃdena na kilamitthÃ" 'ti paÂisanthÃraæ katvà "porisÃdena mayhaæ mÃtÃpitÆhi pi dukkarataraæ kataæ, tathÃrupo nÃma caï¬o sÃhasiko mama dhammakathaæ sutvà maæ vissajjesÅti" vutte rÃjÃnaæ alaækaritvà hatthikkandhaæ Ãropetvà parivÃretvà nagaraæ pavisiæsu, taæ disvà sabbe nÃgarà tussiæsu, so pi dhammasoï¬atÃya mÃtÃpitaro adisvà va "pacchÃpi ne passissÃmÅti" rÃjanivesanaæ pavisitvà rÃjÃsane nisajja brÃhmaïaæ pakkosÃpetvà massukammÃni 'ssa ÃïÃpetvà taæ kappitakesamassuæ nahÃtÃnulittaæ vatthÃlaækÃrapatimaï¬itaæ katvà Ãnetvà dassitakÃle sayaæ pacchà nahÃtvà tassa attano bhojanaæ dÃpetvà tasmiæ bhutte sayaæ bhu¤jitvà taæ mahÃrahe pallaæke nisÅdÃpetvà dhammagarukatÃy' assa gandhamÃlÃdÅhi pÆjaæ katvà sayaæ nÅcÃsane nisÅditvà "tumhehi mayhaæ Ãbhatà gÃthà suïÃma ÃcariyÃ" 'ti yÃci.
     Tam atthaæ dÅpento Satthà Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).39: Mutto ca so porisÃdassa hatthÃ
                    gantvÃna taæ brÃhmaïaæ etad avoca:>@


#<[page 483]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka. (537.)                     483>%
@<                    suïoma gÃthÃyo satÃrahÃyo
                    yà me sutà assu hitÃya brahme ti. || Ja_XXI:406 ||>@

     Ta. etadavocà 'ti etaæ avoca.
     BrÃhmaïo Bodhisattena yÃcitakÃle gandhehi hatthe ubbaÂÂetvà pasibbakà manoramaæ potthakaæ nÅharitvà ubhohi hatthehi gahetvà "tena hi mahÃrÃja Kassapadasabalena desità rÃgamadÃdinimmadanà ÃlayasamugghÃtavaÂÂupacchedataïhakkhayatthÃya virÃganirodhÃmatamahÃnibbÃnasampÃpikà catasso satÃrahà gÃthà suïÃhÅti" vatvà potthakaæ olokento Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).40: Sakid eva Sutasoma sabbhi hotu samÃgamo,
                    sà naæ saægati pÃleti nÃsabbhi bahusaægamo. || Ja_XXI:407 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).41: Sabbhir eva samÃsetha
                    sabbhi kubbetha santhavaæ, (Saæyuta-N. I. p. 17.)
                    sataæ saddhammam a¤¤Ãya seyyo hoti na pÃpiyo. || Ja_XXI:408 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).42: JÅranti ve rÃjarathà sucittÃ,   (Dhp. v. 151, Saæyutta-N. I. p. 71.)
                    atho sarÅram pi jaraæ upeti,
                    sata¤ ca dhammo na jaraæ upeti,
                    santo have sabbhi pavedayanti. || Ja_XXI:409 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).43: Nabhà ca dÆre paÂhavÅ ca dÆre,
                    pÃraæ samuddassa tad Ãhu dÆre,
                    tato have dÆrataraæ vadanti
                    sata¤ ca dhammaæ asata¤ ca rÃjà 'ti. || Ja_XXI:410 ||>@

     Ta. sakidevà 'ti ekavÃram: eva, sabbhÅti sappurisehi, sà nan ti sà sabbhi saægati samÃgamo ekavÃraæ pavatto pi taæ puggalaæ pÃleti rakkhati, nÃsabbhÅti asappurisehi pana bahuæ suciram pi kato saægamo ekaÂÂhÃne nivÃso na pÃleti, na thÃvaro hotÅti a., samÃsethà 'ti saddhiæ nisÅdeyya, sabbe pi iriyÃpathe paï¬iten' eva saddhiæ pavatteyyà 'ti a., santhavan ti mittasanthavaæ, sataæ saddhamman ti paï¬itÃnaæ BuddhÃdÅnaæ sattatiæsabodhapakkhiyadhammasaækhÃtaæ saddhammaæ seyyo hoti, etaæ dhammaæ ¤atvà va¬¬hi yeva hotÅti, hÃni nÃma n' atthÅti a., rÃjarathà ti rÃjÆnaæ ÃrohaniyarathÃ,


#<[page 484]>#
%<484                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sucittà ti suparikammakatÃ, sabbhi pavedayÃntÅti BuddhÃdayo santo sabbhÅti saækhaæ gataæ sobhanaæ uttamaæ nibbÃnaæ pavedenti, so nibbÃnasaækhÃto santadhammo jaraæ na upeti na jÅtati, nabhà ti ÃkÃso, dÆre ti paÂhavÅ hi sappatiÂÂhà saÇgahaïà ÃkÃso nirÃlambo appatiÂÂho, iti ubho ete ekà baddhÃpi visaæyogaÂÂhena anupalittaÂÂhena ca dÆre nÃma honti, pÃran ti orimatÅrato paratÅraæ, tadÃhÆ ti taæ Ãhu.
     Iti brÃhmaïo catasso satÃrahà gÃthà Kassapadasabalena desitaniyÃmena desetvà tuïhi ahosi, tà sutvà M. "saphalaæ me Ãgamanan" ti tuÂÂhacitto "imà gÃthà n' eva sÃvakabhÃsità na isibhÃsità na |kavikatÃ, sabba¤¤unà va bhÃsitÃ, kin nu kho agghantÅti" cintetvà "imÃsaæ sakalam pi cakkavÃÊaæ yÃva Brahmalokà sattaratanapuïïaæ katvà dadamÃno n' eva anucchavikaæ kÃtuæ sakkoti, ahaæ kho pan' assa tiyojanasate KururaÂÂhe sattayojanike Indapattanagare rajjam dÃtuæ pahomi, atthi khv-assa rajjaæ kÃretum bhÃgyan" ti aÇgavijjÃnubhÃvena olokento nÃddasa, tato senÃpatiÂÂhÃnÃdÅni cintetvà ekagÃmabhojanam pi tassa bhÃgyaæ adisvà dhanalÃbhassa olokento koÂidhanto paÂÂhÃya oloketvà catunnaæ kahÃpaïasahassÃnaæ bhÃgyaæ disvà "ettakena naæ pÆjessÃmÅti" catasso sahassatthavikà dÃpetvà "Ãcariya tumhe a¤¤esaæ khattiyÃnaæ imà gÃthà desetvà kiæ labhathÃ" 'ti pucchi, "ekekÃya sataæ sataæ mahÃrÃja, ten' eva satÃrahà nÃma jÃtÃ" ti Ãha, atha naæ MahÃsatto "Ãcariya tvaæ attanà gahetvà vicaraïabhaï¬assa anagghaæ na jÃnÃsi, ito paÂÂhÃya tà sahassÃrahà nÃma hontÆ" 'ti vatvà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).44: Sahassiyo imà gÃthà na imà gÃthà satÃrahÃ,
                    cattÃri tvaæ sahassÃni khippaæ gaïhÃhi brÃhmaïà 'ti. || Ja_XXI:411 ||>@

     Ath' assa ekaæ sukhayÃnakaæ datvà "brÃhmaïaæ sotthinà gehaæ pavesethÃ"


#<[page 485]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka. (537.)                    485>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti purise ÃïÃpetvà taæ uyyojesi, tasmiæ khaïe Sutasomena ra¤¤Ã satÃrahà yathà sahassÃrahà katvà pÆjitÃ, sÃdhÆ sÃdhÆ 'ti mahÃsÃdhukÃrasaddo ahosi, tassa mÃtÃpitaro taæ saddaæ sutvà "kiæsaddo nÃm' eso" ti pucchitvà yathÃbhÆtaæ sutvà dhanalolatÃya MahÃsattassa kujjhiæsu, so pi brÃhmaïaæ uyyojetvà tesaæ santikaæ gantvà vanditvà aÂÂhÃsi, ath' assa pità "tÃta evarÆpassa sÃhasikacorassa hatthato mutto sÅti" paÂisanthÃram pi akatvà attano dhanalolatÃya "saccaæ kira tÃta tayo catasso gÃthà sutvà cattÃri sahassÃni dinnÃnÅti" pucchitvà "saccan" ti vutte

  @<Ja_XXI.5(=537).45: AsÅtiyà navutiyà ca gÃthÃ,
                    satÃrahà cÃpi bhaveyyu gÃthÃ,
                    paccattam eva Suttasoma jÃnÃhi
                    sahassiyo nÃma kuth' atthi gÃthà ti Ãha. || Ja_XXI:412 ||>@

     Ta. paccattamevà 'ti attanà jÃnÃhi, kudhatthÅti kuhiæ atthi
     Atha naæ MahÃsatto "nÃhaæ tÃta dhanena vaddhiæ icchÃmi sutena icchÃmÅti" sa¤¤Ãpento Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).46: IcchÃmi vo 'haæ sutavuddhim attano,
                    santo ca maæ suppurisà bhajeyyuæ,
                    ahaæ savantÅhi mahodadhÅva
                    na hi tÃta tappÃmi subhÃsitena. || Ja_XXI:413 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).47: Aggi yathà tiïakaÂÂhaæ ¬ahanto
                    na tappatÅ sÃgaro và nadÅhi
                    evam pi te paï¬ità rÃjaseÂÂha
                    sutvà na tappanti subhÃsitena || Ja_XXI:414 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).48: Sakassa dÃsassa yadà suïomi
                    gÃthà ahaæ atthavatÅ janinda>@


#<[page 486]>#
%<486                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
@<                    tam eva sakkacca nisÃmayÃmi,
                    na hi tÃta dhammesu mam' atthi tittÅti. || Ja_XXI:415 ||>@

     Ta. vo ti nipÃtamattaæ, santo ti ete ca maæ bhajeyyun ti icchÃmi, savantÅhÅti nadÅhi, sakassà 'ti tiÂÂhatu NandabrÃhmano yadà ahaæ attano dÃsassÃpi suïomi
     Eva¤ ca pana vatvà "mà maæ tÃva dhanahetu paribhÃsi, ahaæ `dhammam sutvà ÃgamissÃmÅti' sapathaæ katvà Ãgato, idÃn' Ãhaæ porisÃdassa santikaæ gamissÃmi. idaæ vo rajjaæ gaïhathÃ" 'ti niyyÃdento

  @<Ja_XXI.5(=537).49: Idaæ te raÂÂhaæ sadhanaæ sayoggam (289|19)
                    sakÃyuraæ sabbakÃmÆpapannaæ,
                    kiæ kÃmahetu paribhÃsase maæ,
                    gacchÃm' ahaæ porisÃdassa kante ti g. Ã. || Ja_XXI:416 ||>@

     Ta. kante ti santike.
     Tasmiæ samaye pitu ra¤¤o hadayaæ uïham ahosi, so "tÃta Sutasoma kin nÃm' etaæ kathesi, caturaÇginiyà senÃya coraæ gahessÃmÅti" vatvà g. Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).50: AttÃnurakkhÃya bhavanti h' ete
                    hatthÃrohà rathikà pattikà ca
                    assÃrohà yeva dhanuggahÃse,
                    senaæ payu¤jÃma, hanÃma sattun ti. || Ja_XXI:417 ||>@

     Ta. hanÃmà 'ti sace evaæ payojità senà taæ gahetuæ na sakkonti atha naæ sakalaraÂÂhavÃsino gahetvà gantvà hanÃma sattuæ mÃrema taæ attano paccÃmittan ti a
     Atha naæ mÃtÃpitaro assupuïïamukhà "tÃta mà gantuæ labbhÃ" ti yÃciæsu, soÊasasahassà nÃÂakitthiyo pi sesaparijano pi "amhe anÃthe katvà kuhiæ gacchasi devÃ" 'ti parideviæsu, sakalanagare koci sakabhÃvena saïÂhÃtuæ asakkonto "porisÃdassa kira paÂi¤¤aæ datvà Ãgato, idÃni catasso satÃrahà gÃthà sutvà dhammakathikassa sakkÃraæ katvà mÃtÃpitaro vanditvà puna kira corassa santikaæ gamissatÅti" sakalanagaraæ ekakolÃhalaæ ahosi,


#<[page 487]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka. (537.)                      487>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so mÃtÃpitunnaæ vacanaæ sutvÃ

  @<Ja_XXI.5(=537).51: Sudukkaraæ porisÃdo akÃsi:
                    jÅvaæ gahetvÃna avassajÅ maæ,
                    taæ tÃdisaæ pubbakiccaæ saranto
                    dubbhe ahaæ tassa kathaæ janindà 'ti g. Ã. || Ja_XXI:418 ||>@

     Ta. jÅvaæ gahetvÃnà 'ti jÅvagÃhaæ gahetvÃ, taæ tÃdisan ti taæ tena kataæ tathÃrÆpaæ pubbakiccan ti purimaupakÃraæ, janindà 'ti pitaraæ Ãlapati.
     So mÃtÃpitaro assÃsetvà "amma tÃta tumhe mayhaæ mà cintayittha, katakalyÃïo ahaæ, chakÃmaggissariyaæ na dullabhan" ti mÃtÃpitaro vanditvà sesajanaæ anusÃsetvà pakkÃmi.
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).52: Vanditvà so pitaraæ mÃtara¤ ca
                    anusÃsetvà negama¤ [ca] bala¤ ca
                    saccavÃdÅ saccÃnurakkhamÃno
                    agamÃsi so yena so porisÃdo ti. || Ja_XXI:419 ||>@

     Ta. saccÃnurakkhamÃno ti saccaæ anurakkhamÃno, agamÃsÅti taæ rattiæ nivesane yeva sayitvà punadivase aruïuggamanavelÃya mÃtÃpitaro vanditvà sesajanaæ anusÃsetvà assumukhena nÃnappakÃraæ paridevantena itthÃgÃrÃdijanena anugato nagarà nikkhamma taæ janaæ nivattetuæ asakkonto mahÃmagge daï¬akena tiriyaæ lekhaæ katvà "imaæ mayi sasnehà mà atikkamiæsÆ" 'ti Ãha, mahÃjano tejavato sÅlavantassa Ãïaæ atikkamituæ asakkonto mahÃsaddena paridevamÃno taæ sÅhavijambhitena gacchantaæ olokento Âhatvà tasmiæ dassanÆpacÃraæ atikkamante ekarÃvaæ ravanto nagaraæ pÃvisi, so pi Ãgatamaggen' eva tassa santikaæ gato, tena vuttaæ: agamÃsi so yattha so porisÃdo ti.
     Tato porisÃdo cintesi: "sace mama sahÃyo Sutasomo ÃgantukÃmo Ãgacchatu và mà và rukkhadevatà me yaæ icchatu taæ karotu,


#<[page 488]>#
%<488                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ime rÃjÃno mÃretvà pa¤ca madhuramaæsena balikammaæ karissÃmÅti" citakaæ katvà aggiæ jÃletvà "aægÃraæ tÃva hotÆ" 'ti tassa sÆlaæ tacchantassa nisinnakÃle Ãgato, atha naæ porisÃdo disvà tuÂÂhacitto "samma gantvà kattabbakiccaæ te katan" ti pucchi, MahÃsatto "Ãma mahÃrÃja Kassapadasabalena desità me gÃthà sutÃ, dhammakathikassa sakkÃro ca kato, tasmà gantvà kattabbakiccaæ nÃma hotÅti" dassetuæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).53: Kato mayà saægaro brÃhmaïena
                    raÂÂhe sake issariye Âhitena,
                    taæ saægaraæ brÃhmaïassa-ppadÃya
                    saccÃnurakkhÅ punar Ãgato 'smi,
                    yajassu ya¤¤aæ hantvÃna mama maæsaæ
                    khÃdÃhi và maæ samma porisÃdà 'ti. || Ja_XXI:420 ||>@

     Ta. yajassÆ 'ti maæ mÃretvà devatÃya và ya¤¤aæ yajassu maæsaæ và me khÃdÃhÅti a.
     Taæ sutvà porisÃdo "ayaæ rÃjà na bhÃyati, vigatamaraïabhayo hutvà katheti, kissa nu kho esa ÃnubhÃvo" ti cintetvà "a¤¤aæ n' atthi: ayaæ `Kassapadasabalena desità me gÃthà sutÃ' ti vadati, tÃsaæ etenÃnubhÃvena bhavitabbaæ, aham p' etaæ kathÃpetvà tà gÃthà sossÃmi, evaæ aham pi nibbhayo bhavissÃmÅti" sanniÂÂhÃnaæ katvà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).54: Na hÃyate khÃdituæ mayhaæ pacchÃ,
                    citakà ayaæ tÃva sadhÆmikà va,
                    niddhÆmake pacitaæ sÃdhu pakkaæ,
                    suïÃma gÃthÃyo satÃrahÃyo ti. || Ja_XXI:421 ||>@

     Ta. khÃditun ti khÃdanaæ, tava khÃdanaæ mayhaæ pacchà và pure và na parihÃyati, pacchÃpi hi tvaæ mayà khÃditabbo va, pacitan ti nidhÆmake nijjÃle aggimhi pakkamaæsaæ sÃdhupakkaæ nÃma hoti.


#<[page 489]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka. (537.)                       489>%
     Taæ sutvà MahÃsatto "ayaæ porisÃdo pÃpadhammo, imaæ thokaæ niggahetvà lajjÃpetvà kathessÃmÅti" cintetvà Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).55: Adhammiko tvaæ porisÃdak' Ãsi
                    raÂÂhÃto bhaÂÂho udarassa hetu,
                    dhamma¤ c' imà abhivadanti gÃthÃ,
                    dhammo adhammo ca kuhiæ sameti. || Ja_XXI:422 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).56: Adhammikassa luddassa niccaæ lohitapÃïino
                    n' atthi saccaæ kuto dhammaæ, kiæ sutena karissasÅti. || Ja_XXI:423 ||>@

     Ta. dhamma¤cà 'ti imà ca gÃthà navalokuttaradhammaæ abhivadanti, kuhiæ sametÅti kattha samÃgacchati, dhammo hi sugatiæ và agatiæ và pÃpeti adhammo duggatiæ, kuto dhamman ti vacÅsaccamattam pi n' atthi kuto dhammo, kiæ sutenà 'ti tvaæ etena sutena kiæ karissasi, mattikÃbhÃjanaæ viya sÅhavasÃya abhÃjanaæ tvaæ dhammassa.
     So evaæ kathite n' eva kujjhi, kasmÃ: MahÃsattassa mettÃnubhÃvena mahantena, atha naæ "kiæ puna samma Sutasoma aham eva adhammiko" ti vatvà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).57: Yo maæsahetu migavaæ careyya
                    yo cÃhane purisaæ attahetu
                    ubho pi te pecca samà bhavanti,
                    kasmà no adhammikaæ brÆsi maæ tvan ti. || Ja_XXI:424 ||>@

     Ta. kasmà no ti ye JambudÅpatale rÃjÃno alaækatapaÂiyattà mahÃbalaparivÃrà rathavaragatà migavaæ carantà tikhiïehi sarehi mige vijjhitvà mÃrenti te avatvà kasmà tvaæ maæ yeva adhammikaæ vadesi, yadi te niddosà aham pi niddoso yevà 'ti dÅpeti.
     Taæ sutvà MahÃsatto laddhiæ bhindanto gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).58: Pa¤ca pa¤ca na khà bhakkhà khattiyena pajÃnatÃ,
                    abhakkhaæ rÃja bhakkhesi, tasmà adhammiko tuvan ti. || Ja_XXI:425 ||>@

     Tass' attho: samma porisÃda khattiyadhammaæ jÃnantena pa¤ca pa¤ca 'ti hatthiÃdayo das' eva sattà maæsamayena na kho bhakkhà na kho khÃditabbayuttakÃ, na kho t' eva và pÃÂho, aparo nayo: khattiyena khattiyadhammaæ jÃnantena pa¤canakhesu sattesu sasako sallako godho sÃmi kummo ti ime pa¤c' eva sattà bhakkhitabbayuttakà na a¤¤e,


#<[page 490]>#
%<490                        XXI.AsÅtinipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tvaæ pana abbakkhaæ purisamaæsaæ bhakkhesi, tenÃpi adhammiko ti.
     Iti so niggahaæ patvà a¤¤aæ nissaraïaæ adisvà attano pÃpaæ paÂicchÃdento gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).59: Mutto tuvaæ porisÃdassa hatthÃ
                    gantvà sakaæ mandiraæ kÃmakÃmÅ
                    amittahatthaæ punar Ãgato si,
                    nakkhattadhamme kusalo si rÃjà 'ti. || Ja_XXI:426 ||>@

     Ta. nakkhattadhamme ti tvaæ nakkhatthadhammasaækhÃte nÅtisatthe na kusalo si, attano atthÃnatthaæ na jÃnÃsi, akÃraïen' eva te loke paï¬ito ti kitti patthaÂÃ, ahaæ pana te paï¬itabhÃvaæ na passÃmi, atibÃlo sÅti vadati.
     Atha naæ MahÃsatto "samma khattadhamme kusalena nÃma mÃdisen' eva bhavitabbaæ, ahaæ taæ jÃnÃmi, na puna tathattÃya paÂipajjÃmÅti" vatvà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).60: Ye khattadhamme kusalà bhavanti
                    pÃyena te nerayikà bhavanti,
                    tasmà ahaæ khattadhammaæ pahÃya
                    saccÃnurakkhÅ punar Ãgato 'smi,
                    yajassu ya¤¤aæ khÃda maæ porisÃdà 'ti. || Ja_XXI:427 ||>@

     Ta. kusalà ti tathattÃya paÂipajjanakusalÃ, pÃyenà 'ti yebhuyyena nerayikÃ, ye pana tattha na nibbattanti te sesÃpÃyesu nibbattanti.
     PorisÃdo Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).61: PÃsÃdavÃsà paÂhavÅgavÃssaæ
                    kÃmitthiyo kÃsikacandana¤ ca
                    sabbaæ tahiæ labbhati sÃmitÃya,
                    saccena kiæ passasi Ãnisaæsan ti. || Ja_XXI:428 ||>@

     Ta. pÃsÃdavÃsà ti samma Sutasoma tava tiïïaæ utÆnaæ anucchavikà dibbavimÃnakappà tayo nivÃsapÃsÃdÃ, paÂhavigavÃssan ti paÂhavÅ ca gÃvo ca assà ca bahÆ, kÃmitthiyo ti kÃmavatthubhÆtà itthiyo, kÃsikacandana¤ cà 'ti kÃsikavattha¤ ca lohitacandana¤ ca.


#<[page 491]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka.(537.)                         491>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sabbaæ tahin ti eta¤ ca a¤¤a¤ ca upabhogaparibhogaæ sabbaæ tahiæ attano nagare sÃmitÃya labhasi, sÃmi hutvà yathà icchasi tathà paribhu¤jituæ labhasi, so tvaæ sabbaæ etaæ pahÃya saccÃnurakkhÅ idhÃgacchanto saccena kim Ãnisaæsaæ passasi.
     Bodhisatto Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).62: Ye kec' ime atthi rasà pathavyÃ
                    saccaæ tesaæ sÃdhutaraæ rasÃnaæ,
                    sacce Âhità samaïabrÃhmaïà ca
                    taranti jÃtimaraïassa pÃran ti. || Ja_XXI:429 ||>@

     Ta. sÃdhutaran ti yasmà sabbe pi rasà sattÃnaæ saccakÃle yeva païÅtà honti tasmà saccaæ tesaæ sÃdhutaraæ, yasmà và viratisaccavacÅsacce Âhità jÃtimaraïasaækhÃtassa tebhÆmakavaÂÂassa pÃraæ amatamahÃnibbÃnaæ taranti pÃpuïanti tasmà taæ sÃdhutaran ti.
     Evam assa MahÃsatto sacce Ãnisaæsaæ kathesi, tato porisÃdo vikasitapadumapuïïacandasassirÅkam ev' assa mukhaæ oloketvà "ayaæ Sutasomo aÇgÃracitakaæ maæ sasÆlaæ tacchantaæ passati, cittutrÃsamattam pi 'ssa n' atthi, kin nu kho esa satÃrahÃnaæ gÃthÃnaæ ÃnubhÃvo udÃhu saccassa a¤¤ass' eva và kassacÅti" cintetvà "pucchissÃmi tÃva nan" ti pucchanto gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).63: Mutto tuvaæ porisÃdassa hatthÃ
                    gantvà sakaæ mandiraæ kÃmakÃmÅ
                    amittahatthaæ punar Ãgato si,
                    na ha nÆna te maraïabhayaæ janinda,
                    alinacitto c' asi saccavÃdÅti. || Ja_XXI:430 ||>@

     MahÃsatto pi 'ssa Ãcikkhanto Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).64: Katà me kalyÃïà anekarÆpÃ,
                    ya¤¤Ã yiÂÂhà ye vipulà pasatthÃ,
                    visodhito paralokassa maggo,
                    dhamme Âhito ko maraïassa bhÃye. || Ja_XXI:431 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).65: Katà me kalyÃïà anekarÆpÃ,
                    ya¤¤Ã yiÂÂhà ye vipulà pasatthÃ,>@


#<[page 492]>#
%<492                         XXI. {AsÅtinipÃta}.>%
@<                    anÃnutappaæ paralokaæ gamissaæ,
                    yajassu ya¤¤aæ khÃda maæ porisÃda. || Ja_XXI:432 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).66: Pità ca mÃtà ca upaÂÂhità me,
                    dhammena me issariyaæ pasatthaæ,
                    visodhito paralokassa maggo,
                    dhamme Âhito ko maraïassa bhÃye. || Ja_XXI:433 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).67: Pità ca mÃtà ca upaÂÂhità me,
                    dhammena me issariyaæ pasatthaæ,
                    anÃnutappaæ paralokaæ gamissaæ,
                    yajassu ya¤¤aæ khÃda maæ porisÃdo. || Ja_XXI:434 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).68: ¥ÃtÅsu mittesu katà me kÃrÃ,
                    dhammena me issariyaæ pasatthaæ --pe--. || Ja_XXI:435 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).69: ¥ÃtÅsu mittesu katà me kÃrÃ,
                    dhammena me issariyaæ pasatthaæ,
                    anÃnutappaæ --pe--. || Ja_XXI:436 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).70: Dinnaæ me dÃnaæ bahudhà bahunnaæ,
                    santappità samaïà brÃhmaïà ca,
                    visodhito paralokassa maggo --pe--. || Ja_XXI:437 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).71: Dinnaæ me dÃnaæ bahudhà bahunnaæ,
                    santappità samaïà brÃhmanà ca,
                    anÃnutappaæ paralokaæ gamissaæ,
                    yajassu ya¤¤aæ khÃda maæ porisÃdà 'ti. || Ja_XXI:438 ||>@

     Ta. kalyÃïà ti kalyÃïakammÃ, anekarÆpà ti dÃnÃdivasena nekavidhÃ, ya¤¤Ã ti dasavidhadÃnavatthupariccÃgavasena ativipulà paï¬itapasatthà ya¤¤Ãpi yiÂÂhà pavattitÃ, dhamme Âhito ti evaæ dhamme patiÂÂhito mÃdiso ko nÃma maraïassa bhÃyeyya, anÃnutappan ti ananutappamÃno, dhammena me issariyaæ pasatthan ti dasavidharÃjadhammaæ akopetvà dhammen' eva mayà rajjaæ pasaæsitaæ, kÃrà ti ¤Ãtisu ¤ÃtikiccÃni nittesu ca mittakiccÃni, dÃnan ti savatthukacetanÃ, bahudhà ti bahÆhi ÃkÃrehi, bahunnan ti na pa¤cannaæ ma dasannaæ satassa pi sahassassa pi dinnam eva, santappità ti gahitagahitabhÃjanÃni pÆretvà suÂÂhu tappitÃ.


#<[page 493]>#
%<                   5. {MahÃsutasomajÃtaka}. (537.)                        493>%
     Taæ sutvà porisÃdo "ayaæ SutasomarÃjà sappuriso ¤Ãïasampanno, sac' Ãhaæ etaæ khÃdeyyaæ muddhà me sattadhà phaleyya paÂhavi và pana me vivaraæ dadeyyÃ" 'ti bhÅtatasito "samma na tvaæ mayà khÃditabbayuttarÆpo" ti vatvà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).72: Visaæ pajÃnaæ puriso adeyya
                    ÃsÅvisaæ jalitaæ uggatejaæ,
                    muddhÃpi tassa vipateyya sattadhÃ
                    yo tÃdisaæ saccavÃdiæ adeyyà 'ti. || Ja_XXI:439 ||>@

     Ta. visan ti tatth' eva mÃraïasamatthaæ halÃhalavisaæ, jalitan ti attano visatejen' eva jalitaæ tena uggatejaæ aggikkhandhaæ viya vicarantaæ ÃsÅvisaæ và pana so gÅvÃya gaïheyya.
     Iti so MahÃsattaæ "halÃhalavisasadiso me tvaæ, ko taæ khÃdissatÅti" vatvà tà gÃthÃyo sotukÃmo taæ yÃcitvà tena dhammagÃravajananatthaæ "evarÆpÃnaæ anavajjadhammÃnaæ gÃthÃnaæ tvaæ abhÃjanan" ti paÂikkhitto pi "sakala-JambudÅpe iminà sadiso paï¬ito n' atthi, ayaæ nÃma mama hatthà mu¤citvà gantvà tà gÃthà sutvà dhammakathikassa sakkÃraæ katvà nalÃÂena maccuæ ÃdÃya punÃgato, ativiya sÃdhurÆpà gÃthà bhavissantÅti" suÂÂhutaraæ sa¤jÃtasavanÃdaro hutvà yÃcanto gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).73: Sutvà dhammaæ vijÃnanti narà kalyÃïapÃpakaæ,
                    api gÃthà suïitvÃna dhamme me ramatÅ mano ti. || Ja_XXI:440 ||>@

     Tass' attho: samma sutasoma narà nÃma dhammaæ sutvà kalyÃïam pi pÃpam pi jÃnanti, app-eva tà gÃthà sutvà mama pi kusalapathadhamme mano rameyyà 'ti.
     Atha MahÃsatto "sotukÃmo dÃni porisÃdo, kathessÃmi 'ssa nan" ti cintetvà "tena hi samma sÃdhukaæ suïÃhÅti" taæ ohitasotaæ katvà NandabrÃhmaïena kathitaniyÃmen' eva gÃthÃnaæ thutiæ katvà chakÃmÃvacaradevesu ekakolÃhalaæ katvà devatÃsu sÃdhukÃraæ dadamanÃsu MahÃsatto porisÃdassa dhammaæ kathesi:


#<[page 494]>#
%<494                         XXI. AsÅtinipÃta>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 

  @<Ja_XXI.5(=537).74: Sakideva Sutasoma sabbhi hotu samÃgamo,
                    sà naæ saægati pÃleti nÃsabbhi bahusaægamo. || Ja_XXI:441 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).75: Sabbhir eva samÃsetha sabbhi kubbetha santhavaæ,
                    sataæ saddhammam a¤¤Ãya seyyo hoti na pÃpiyo. || Ja_XXI:442 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).76: JÅranti ve rÃjarathà sucittÃ,
                    atho sarÅram pi jaraæ upeti,
                    sata¤ ca dhammo na jaraæ upeti,
                    santo have sabbhi pavedayanti. || Ja_XXI:443 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).77: Nabhà ca dÆre paÂhavÅ ca dÆre,
                    pÃraæ samuddassa tad Ãhu dÆre,
                    tato have dÆrataraæ vadanti
                    sata¤ ca dhammaæ asata¤ ca rÃjà 'ti. || Ja_XXI:444 ||>@

     Tassa tena sukathitattà c' eva attano paï¬itabhÃvena ca "gÃthà sabba¤¤Æbuddhakathità viyÃ" 'ti cintentassa sakalasarÅraæ pa¤cavaïïÃya pÅtiyà phari, Bodhisatte muducittaæ ahosi, setacchattadÃyakaæ pitaram viya naæ ama¤¤i, so "ahaæ Sutasomassa dÃtabbahira¤¤asuvaïïe na passÃmi, ekekÃya pan' assa gÃthÃya ekekaæ varaæ dassÃmÅti" cintetvà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).78: GÃthà imà atthavatÅ suvya¤janà (151|10)
                    subhÃsità tuyhaæ janinda sutvÃ
                    Ãnandicitto sumano patÅto,
                    cattÃri te samma vare dadÃmÅti. || Ja_XXI:445 ||>@

     Ta. ÃnandÅti ÃnandajÃto, sesÃni tass' eva vevacanÃni, cattÃro pi h' ete tuÂÂhÃkÃrà yeva.
     Atha naæ MahÃsatto "kiæ nÃma tvaæ varaæ dassasÅti" apasÃdento Ãha:


#<[page 495]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka.(537.)                          495>%

  @<Ja_XXI.5(=537).79: Yo n' attano maraïaæ bujjhasi tvaæ
                    hitÃhitaæ vinipÃta¤ ca saggaæ
                    giddho rase duccarite niviÂÂho
                    kiæ tvaæ varaæ passasi pÃpadhamma. || Ja_XXI:446 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).80: Aha¤ ca taæ dehi varan ti vajjaæ
                    tva¤ cÃpi datvÃna avÃkareyya,
                    sandiÂÂhikaæ kalaham imaæ vivÃdaæ
                    ko paï¬ito jÃnam upabbajeyyà 'ti. || Ja_XXI:447 ||>@

     Ta. yo ti yo tvaæ maraïadhammo aham asmÅti attano maraïaæ na jÃnÃsi na bujjhasi pÃpadhammam eva karosi, hitÃhitan ti idaæ me kammaæ hitaæ idaæ ahitaæ idaæ vinipÃtaæ nessati idaæ saggan ti na jÃnÃsi, rase ti manussamaæsarase, vajjan ti vadeyyaæ, avÃkareyyà 'ti vÃcÃya datvà dehi me varan ti vuccamÃno avÃkareyyÃsi na dadeyyÃsi, upabbajeyyà 'ti ko imaæ kalahaæ paï¬ito upagaccheyya.
     Tato porisÃdo "nÃyaæ mayhaæ saddahati, saddahÃpessÃmi nan" ti gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).81: Na taæ varaæ arahati jantu dÃtuæ
                    yaæ vÃpi datvÃna avÃkareyya,
                    varassu samma avikampamÃno,
                    pÃïaæ cajitvÃna pi dassam evà 'ti. || Ja_XXI:448 ||>@

     Ta. avikampamÃno ti anolÅyamÃno
     Atha MahÃsatto "ayaæ ativiya sÆro hutvà kathesi, karissati me vacanaæ gaïhissÃmi, sace pana `manussamaæsaæ na khÃditabban' ti paÂhamam eva varaæ varissaæ ativiya kilamissati, paÂhamaæ a¤¤e tayo vare gahetvà pacchà etaæ gaïhissÃmÅti" cintetvà Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).82: Ariyassa ariyena sameti sakkhi
                    pa¤¤assa pa¤¤Ãïavatà sameti,
                    passeyya taæ vassasataæ arogaæ,
                    etaæ varÃnaæ paÂhamaæ varÃmÅti. || Ja_XXI:449 ||>@

#<[page 496]>#
%<496                         XXI.AsÅtinipÃta.>%
     Ta. ariyassà 'ti ÃcÃrÃriyassa, sakkhÅti sakkhi¬hammo ti mittadhammo, pa¤¤Ãïavatà ti ¤Ãïasampannena, sametÅti GaÇgodakaæ viya Yamunodakena saæsandati dhÃtuso hi sattà saæsandanti, passeyya tan ti porisÃdassa ciraæ jÅvitaæ icchanto paÂhamaæ attano jÅvitavaraæ yÃcati paï¬itassa hi pana mama jÅvitaæ dehÅti vattuæ ayuttaæ api ca so mayham eva Ãrogyaæ icchatÅti cintetvà tussissatÅti pi evam Ãha.
     So taæ sutvà va "ayaæ issariya dhaæsetvà idÃni maæsaæ khÃditukÃmassa evaæ mahÃanatthakÃrassa mahÃcorassa mayham eva jÅvitaæ icchati, aho mama hitakÃmo" ti tuÂÂhamÃnaso taæ va¤cetvà varassa gahitabhÃvaæ ajÃnitvà va taæ varaæ dadamÃno gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).83: Ariyassa ariyena sameti sakkhi
                    pa¤¤assa pa¤¤Ãïavatà sameti,
                    passe pi maæ vassasataæ arogaæ,
                    etaæ varÃnaæ paÂhamaæ dadÃmÅti. || Ja_XXI:450 ||>@

     Ta. varÃnan ti catunnaæ varÃnaæ paÂhamaæ.
     Tato Bodhisatto Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).84: Ye khattiyà ye idha bhÆmipÃlÃ
                    muddhÃbhisittà katanÃmadheyyÃ
                    na tÃdise bhÆmipatÅ adesi,
                    etaæ varÃnaæ dutiyaæ varÃmÅti. || Ja_XXI:451 ||>@

     Ta. katanÃmadheyyà ti muddhani abhisittattà va muddhÃbhisittà katanÃmadheyyà ti, na tÃdise ti tÃdise khattiye na adesi mà khÃdÅti.
     Iti so dutiyaæ varaæ gaïhanto parosatÃnaæ khattiyÃnaæ jÅvitavaraæ gaïhi, porisÃdo pi 'ssa dadamÃno Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).85: Ye khattiyà ye idha bhÆmipÃlÃ
                    muddhÃbisittà katanÃmadheyyÃ
                    na tÃdise bhÆmipatÅ ademi,
                    etaæ varÃnaæ dutiyaæ dadÃmÅti. || Ja_XXI:452 ||>@


#<[page 497]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka.(537.)                     497>%
     Kiæ pana te tesaæ saddaæ suïanti na suïantÅti na sabbaæ suïanti, porisÃdena hi rukkhassa dhÆmajÃlupaddavabhayena paÂikkamitvà aggi kato, aggino ca rukkhassa ca antare nisÅditvà MahÃsatto tena saddhiæ kathesi, tasmà sabbaæ {asutvÃ} upa¬¬hupa¬¬ham suïiæsu, te "idÃni Sutasomo porisÃdaæ damessati, mà bhÃyathÃ" 'ti a¤¤ama¤¤aæ samassÃsesuæ, tasmiæ khaïe MahÃsatto imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).86: Parosataæ khattiyà te gahÅtÃ
                    talÃvutà assumukhà rudantÃ,
                    sake te raÂÂhe paÂipÃdayÃhi,
                    etaæ varÃnaæ tatiyaæ varÃmÅti. || Ja_XXI:453 ||>@

     Ta, parosatan ti atirekasataæ, te gahità ti tayà gahitÃ, talÃvutà ti hatthatalesu ÃvutÃ.
     Iti MahÃsatto tatiyaæ varaæ gaïhanto tesaæ khattiyÃnaæ sakaraÂÂhaæ niyyÃtanavaraæ gaïhi, kiækÃraïÃ: so akhÃdanto pi verabhayena sabbe te dÃse {katvÃ} ara¤¤e yeva vÃsÃpeyya mÃretvà và cha¬¬eyya paccantaæ và netvà vikkineyya, tasmà tesaæ sakaraÂÂhaniyyÃtanavaraæ gaïhi, itaro pi 'ssa dadamÃno imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).87: Parosataæ khattiyà me gahÅtÃ
                    talÃvutà assumukhà rudantÃ,
                    sake te raÂÂhe paÂipÃdayÃmi,
                    etaæ varÃnaæ tatiyaæ dadÃmÅti. || Ja_XXI:454 ||>@

     Catutthaæ pana gaïhanto Bodhisatto imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).88: Chiddan te raÂÂhaæ vyÃdhitaæ bhayÃhi,
                    puthÆ narà lenam anuppaviÂÂhÃ,
                    manussamaæsaæ viramehi rÃja,
                    etaæ varÃnaæ catutthaæ varÃmÅti. || Ja_XXI:455 ||>@


#<[page 498]>#
%<498                         XXI.AsÅtinipÃta.>%
     Ta. chiddan ti na ghanÃvÃsaæ, tattha gÃmÃdÅnaæ uÂÂhitattà savivaraæ, vyÃdhitaæ bhayÃhÅti porisÃdo idÃni ÃgamissatÅti tava bhayena kampamÃnÃ, lenamanuppaviÂÂhà ti dÃrake hatthesu gahetvà tiïagahanÃdinilÅyanaÂÂhÃnaæ paviÂÂhÃ, manussamaæsan ti duggandhajegucchapaÂikkÆlaæ manussamaæsaæ pajaha nissakkatthe và upayogaæ, manussamaæsato viramÃhÅti attho.
     Evaæ vutte porisÃdo pÃïiæ paharitvà hasanto "samma Sutasoma, kin nÃm' etaæ kathesi, kath'Ãhaæ tuyhaæ etaæ varaæ dadeyyÃmi, sace pi gaïhitukÃmo a¤¤aæ gaïhÃ" 'ti vatvà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).89: Addhà hi so bhakkho mamaæ manÃpo,
                    etassa hetum pi vanaæ paviÂÂho,
                    so 'haæ kathaæ etto upÃrameyyaæ,
                    a¤¤aæ varÃnaæ catutthaæ varassÆ 'ti. || Ja_XXI:456 ||>@

     Ta. vanan ti rajjaæ pahÃya imaæ vanaæ paviÂÂho.
     Atha naæ MahÃsatto "tvaæ manussamaæsassa piyattà `tato viramituæ. na sakkomÅti' vadasi, yo hi piyaæ nissÃya pÃpaæ karoti ayaæ bÃlo" ti vatvà gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).90: Na ve piyaæ me ti janinda tÃdiso (III 280|3)
                    attaæ niraækatvà piyÃni sevati,
                    attà va seyyo paramà va seyyo,
                    labbhà piyà ocitatthena pacchà ti. || Ja_XXI:457 ||>@

     Ta. tÃdiso ti janinda tÃdiso yuvà abhirÆpo mahÃyaso idaæ nÃma me piyan ti piyavatthÆh' Ãlaggo attÃnaæ niraækatvà sabbasugatÅhi c' eva sukhavisesehi ca nuditvà niraye pÃtetvà na ve piyÃni sevati, paramà va seyyo ti purisassa hi paramhà piyavatthumhà attà va varataro, labbhà piyà ti piyà nÃma visayavasena c' eva pu¤¤ena ca ocitatthena va¬¬hitatthena diÂÂhadhamme c' eva parattha ca devamanussasampattiæ patvà sakkà laddhuæ.
     Evaæ vutte porisÃdo bhayappatto hutvà "ahaæ Sutasomena gahitavaraæ vissajjÃpetum pi manussamaæsato viramitum pi na sakkomi,


#<[page 499]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka.(537.)                       499>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kin nu kho karissÃmÅti" assupuïïehi nettehi gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).91: Piyaæ me mÃnusaæ maæsaæ
                    Sutasoma vijÃnahi,
                    n' amhi sakko nivÃretuæ
                    a¤¤aæ tuvaæ samma varaæ varassÆ 'ti. || Ja_XXI:458 ||>@

     Ta. vijÃnÃhÅti tvam pi jÃnÃhi
     Tato Bodhisatto Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).92: Yo ve piyaæ me ti piyÃnukaækhÅ
                    attaæ niraækatvà piyÃni sevati
                    soï¬o va pÅtvÃna visassa thÃlaæ
                    ten' eva so hoti dukkhÅ parattha. || Ja_XXI:459 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).93: Yo c' Ådha saækhÃya piyÃni hitvÃ
                    kicchena pi sevati ariyadhammaæ
                    dukkhito va pÅtvÃna yathosadhÃni
                    ten' eva so hoti sukhŠparatthà 'ti. || Ja_XXI:460 ||>@

     Ta. yo ve ti samma porisÃda yo idam me piyan ti pÃpakiriyÃya attÃnaæ niraækatvà yÃni vatthÆni sevati so surÃpemena visamissaæ suraæ pÅtvà soï¬o viya tena pÃpakammena parattha nirayÃdÅsu dukkhÅ hoti, saækhÃyà 'ti jÃnitvà tuletvà piyÃni hitvÃpi adhammapaÂisaæyuttÃni piyÃni cha¬¬etvÃ.
     Evaæ vutte porisÃdo kapaïaæ paridevanto gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).94: OhÃy' ahaæ pitaraæ mÃtara¤ ca
                    manÃpike kÃmaguïe ca pa¤ca
                    etassa hetumhi vanaæ paviÂÂho,
                    tan te varaæ kin ti-m-ahaæ dadÃmÅti. || Ja_XXI:461 ||>@

     Ta. etassà 'ti manussamaæsaæ dasseti, kintimahan ti kiæ katvà ahaæ taæ varaæ demi.
     Tato MahÃsatto imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).95: Na paï¬ità diguïaæ Ãhu vÃkyaæ,
                    saccappaÂi¤¤Ã ca bhavanti santo,>@


#<[page 500]>#
%<500                         XXI.AsÅtinipÃta.>%
@<                    varassu samma iti maæ avoca,
                    icc-abravÅ tvaæ na hi te sametÅti. || Ja_XXI:462 ||>@

     Ta. diguïan ti samma porisÃda paï¬ità nÃma ekaæ vatvà puna taæ visaævÃdento dutiyaæ vacanaæ na vadanti, iti maæ avocà 'ti samma Sutasoma varassu varan ti evaæ maæ avocà 'ti, iccabravÅti tasmà yaæ tvaæ iti abravi te idÃni na sameti.
     Puna so rodanto yeva gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).96: Apu¤¤alÃbhaæ ayasaæ akittiæ
                    pÃpaæ bahuæ duccaritaæ kilesaæ
                    manussamaæsassa kate upÃgÃ,
                    tan te varaæ kin ti-m-ahaæ dadeyyan ti. || Ja_XXI:463 ||>@

     Ta. pÃpan ti kammapathaæ apattaæ, duccaritan ti kammapathappattaæ, kilesan ti dukkhaæ, manussamaæsassa kate ti manussamaæsassa hetu, upÃgà ti upagato 'mhi, tan te ti taæ tuyhaæ, kath'Ãhaæ varaæ demi, mà maæ mÃrayi, anukampaæ kÃru¤¤aæ mayi karohi, a¤¤aæ varaæ gaïhà 'ti Ãha.
     Atha MahÃsatto Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).97: Na taæ varaæ arahati jantu dÃtuæ
                    yaæ vÃpi datvÃna avÃkareyya,
                    varassu samma avikampamÃno,
                    pÃïaæ jahitvÃna pi dassam evà 'ti. || Ja_XXI:464 ||>@

     Evaæ tena paÂhamaæ vuttagÃthaæ Ãharitvà dassetvà varadÃne ussÃhaæ janento gÃtham Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).98: PÃïa¤ cajanti santo nÃpi dhammaæ,
                    saccappaÂi¤¤Ã ca bhavanti santo,
                    datvà varaæ khippam avÃkarohi
                    etena sampajja surÃjaseÂÂha. || Ja_XXI:465 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).99: Caje dhanaæ yo pana aÇgahetu
                    aÇgaæ caje jÅvitaæ rakkhamÃno,>@


#<[page 501]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka.(537.)                         501>%
@<                    aÇgadhanaæ jÅvitaæ cÃpi sabbaæ
                    caje naro dhammam anussaranto ti. || Ja_XXI:466 ||>@

     Ta. pÃïan ti jÅvitaæ, santo ta¤ ca api jÅvitaæ cajanti, na dhammaæ khippamavÃkarohÅti idha khippaæ mayhaæ dehÅti attho, etenà 'ti etena dhammena c' eva saccena ca sampajja sampanno upapanno hohi, surÃjaseÂÂhà 'ti taæ saægaïhanto Ãlapati, caje dhanan ti samma porisÃda paï¬ito puriso hatthapÃdÃdimhi aÇge chejjamÃne tassa rakkhanatthÃya bahum pi dhanaæ cajeyya, dhammamanussaranto ti aÇgadhanajÅvitaæ pariccajanto pi satam dhammaæ na vÅtikkamissÃmÅti evaæ dhammaæ anussaranto.
     Evaæ MahÃsatto imehi kÃraïehi taæ sacce patiÂÂhÃpento idÃni attano garubhÃvaæ dassetuæ

  @<Ja_XXI.5(=537).100: YassÃpi dhammaæ puriso vija¤¤Ã
                    ye c' assa kaækhaæ vinayanti santo
                    taæ hi 'ssa dÅpa¤ ca parÃyana¤ ca
                    na tena mittiæ jarayetha pa¤¤o ti gÃtham Ãha. || Ja_XXI:467 ||>@

     Ta. yassà 'ti yamhà purisÃ, dhamman ti kusalÃkusalajotakaæ kÃraïaæ, vija¤¤Ã ti jÃneyya, taæ hissà 'ti taæ Ãcariyakulaæ etassa puggalassa patiÂÂhÃnaÂÂhena dÅpaæ uppanne bhaye gantabbaÂhÃnaÂÂhena parÃyana¤ ca, na tena mittin ti tena Ãcariyapuggalena saha paï¬ito kenaci kÃraïena mettiæ na jarayetha na vinÃseyya.
     Eva¤ ca pana vatvà "samma porisÃda guïavantassa Ãcariyassa vacanaæ nÃma bhindituæ na vaÂÂati, aha¤ ca taruïakÃle pi tava piÂÂhiÃcariyo hutvà bahuæ sikkhÃpesiæ, idÃni BuddhalÅÊhÃya satÃrahà gÃthà kathesiæ, tena me vacanaæ kÃtuæ arahasÅti" Ãha, taæ sutvà porisÃdo "Sutasomo mayhaæ Ãcariyo c' eva paï¬ito ca, varo c' assa mayà dinno, kiæ sakkà kÃtuæ, ekasmiæ attabhÃve maraïaæ nÃma dhuvaæ, manussamaæsaæ na khÃdissÃmi, dassÃmi 'ssa varan" ti assudhÃrÃhi pavattamÃnÃhi uÂÂhÃya Sutasomanarindassa pÃdesu patitvà varaæ dadamÃno imaæ gÃtham Ãha:


#<[page 502]>#
%<502                         XXI.AsÅtinipÃta.>%

  @<Ja_XXI.5(=537).101: Addhà hi so bhakkho mamaæ manÃpo,
                    etassa hetum pi vanaæ paviÂÂho,
                    sace va maæ yÃcasi etam atthaæ
                    etam pi te samma varaæ dadÃmÅti. || Ja_XXI:468 ||>@

     Atha naæ MahÃsatto "evam atthu samma, sÅle patiÂÂhitassa maraïam pi nÃma varaæ, gaïhÃmi mahÃrÃja tayà dinnaæ varaæ, ajja paÂÂhÃya Ãcariyapathe patiÂÂhito 'si, evaæ sante pi taæ yÃcÃmi: sace te mayi sineho atthi pa¤casÅlÃni gaïha mahÃrÃjÃ" 'ti Ãha, "sÃdhu samma dehi me sÅlÃnÅti", "gaïha mahÃrÃjÃ" 'ti, so MahÃsattaæ pa¤capatiÂÂhitena vanditvà ekamantaæ nisÅdi, MahÃsatto pi taæ sÅle patiÂÂhÃpesi, tasmiæ khaïe tattha sannipatità bhummadevà "MahÃsatte pÅtiæ janento AvÅcito yÃva bhavaggà a¤¤o porisÃdaæ manussamaæsato nivÃretuæ samattho nÃma n' atthi, aho Sutasomena dukkaraæ katan" ti mahantena saddena vanaghaÂaæ unnÃdento sÃdhukÃram adaæsu, tesaæ saddaæ sutvà cÃtummahÃrÃjikà ti evaæ yÃva Brahmalokà ekakolÃhalaæ ahosi, rukkhe laggitarÃjÃno pi taæ devatÃnaæ sÃdhukÃrasaddaæ suïiæsu, rukkhadevatÃpi vimÃne Âhità va sÃdhÆkÃraæ adÃsi, iti devatÃnaæ saddo sÆyati rÆpaæ na dissati, devatÃnaæ sÃdhukÃrasaddaæ sutvà rÃjÃno cintayiæsu: "Sutasomaæ nissÃya jÅvitaæ laddhaæ, dukkaraæ kataæ Sutasomena porisÃdaæ damento" ti Bodhisattassa thutiæ kariæsu, porisÃdo MahÃsattassa pÃde vanditvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, atha naæ MahÃsatto "samma khattiye mocehÅti" Ãha, so cintesi: "ahaæ etesaæ paccÃmitto, ete mayà mocità `gaïhatha no paccÃmittan' ti maæ hiæseyyum pi, mayà jÅvitaæ cajantenÃpi na sakkà Sutasomassa hatthato gahitaæ sÅlaæ bhindituæ iminà saddhiæ yeva gantvà mocessÃmi, evaæ me abhayaæ bhavissatÅti", atha Bodhisattaæ vanditvà "Sutasoma ubho pi gantvà khattiye mocessÃmÃ" ti gÃtham Ãha:


#<[page 503]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka.(537.)                       503>%

  @<Ja_XXI.5(=537).102: Satthà ca me hosi sakkhà ca me si,
                    vacanam pi te samma ahaæ akÃsiæ,
                    tuvaæ pi me samma karohi vÃkyaæ,
                    ubho pi gantvÃna pamocayÃmà 'ti. || Ja_XXI:469 ||>@

     Ta. satthà ti saggamaggassa desitattà satthÃ, taruïakÃlato paÂÂhÃya sakhà ca.
     Atha naæ Bodhisatto

  @<Ja_XXI.5(=537).103: Satthà ca te homi sakhà ca ty-amhi,
                    vacanam pi me samma tuvaæ akÃsi,
                    aham pi te samma karomi vÃkyaæ,
                    ubho pi gantvÃna pamocayÃmà 'ti vatvà || Ja_XXI:470 ||>@

te upasaækamitvà Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).104: KammÃsapÃdena viheÂhitattÃ
                    talÃvutà assumukhà rudantÃ,
                    na jÃtu dubbhetha imassa ra¤¤o,
                    saccappaÂi¤¤aæ me paÂissuïÃthà 'ti. || Ja_XXI:471 ||>@

     Ta. kammÃsapÃdenà 'ti idaæ MahÃsatto ubho pi gantvÃna pamocayÃmà sampaÂicchitvà khattiyà nÃma mÃnatthaddhà honti muttamattà iminà viheÂhit' amhà 'ti porisÃdaæ potheyyum pi haneyyum pi na kho pan' esa tesu dubbhissati aham ekako va gantvà paÂi¤¤aæ tÃva nesaæ gaïhÃmÅti cintetvà tattha gantvà te hatthatale Ãvuïitvà aggapÃdaÇgulÅhi bhÆmiyaæ phusamÃnÃsu rukkhasÃkhÃsu olambite vÃtappahÃraïakÃle nÃgadantesu olambitakaraï¬akadumÃni viya samparivattante addasa, te pi taæ disvà idÃni 'mha arogà ti ekappahÃren' eva mahÃravaæ raviæsu, atha te MahÃsatto mà bhÃyathà ti assÃsetvà mayà porisÃdato tumhÃkaæ abhayaæ gahitaæ tumhe pana me vacanaæ karothà 'ti vatvà evam Ãha, tattha na jÃtÆ 'ti ekaæsen' eva na dubbhetha.
     Tato te Ãhaæsu:

  @<Ja_XXI.5(=537).105: KammÃsapÃdena viheÂhit' amhÃ
                    talÃvutà assumukhà rudantÃ,
                    na jÃtu dubbhema imassa ra¤¤o,
                    saccappaÂi¤¤an te paÂissuïÃmà 'ti. || Ja_XXI:472 ||>@


#<[page 504]>#
%<504                        XXI. AsÅtinipÃta.>%
     Ta. paÂissuïÃmà 'ti evaæ paÂi¤¤aæ adhivÃsema sampaÂicchÃma api ca kho pana mayaæ kilantà kathetuæ na sakkoma tumhe sabbasattÃnaæ saraïaæ tumhe va kathetha mayaæ vo vacanaæ sutvà paÂi¤¤aæ dassÃmà 'ti.
     Atha naæ Bodhisatto "tena hi me paÂi¤¤aæ dethÃ" 'ti vatvÃ

  @<Ja_XXI.5(=537).106: Yathà pità và athavÃpi mÃtÃ
                    anukampakà atthakÃmà pajÃnaæ
                    evam eva no hotu aya¤ ca rÃjÃ,
                    tumhe ca vo hotha yath' eva puttà ti. || Ja_XXI:473 ||>@

     Te pi sampaÂicchamÃnà imaæ gÃtham Ãhaæsu:

  @<Ja_XXI.5(=537).107: Yathà pità và athavÃpi mÃtÃ
                    anukampakà atthakÃmà pajÃnaæ
                    evam eva no hotu aya¤ ca rÃjÃ,
                    mayam pi hessÃma tath' eva puttà ti. || Ja_XXI:474 ||>@

     Ta. tumhe ca vo ti vokÃro nipÃtamattaæ.
     Iti MahÃsatto tesaæ paÂi¤¤aæ gahetvà porisÃdaæ pakkositvà "ehi, khattiye mocehÅti" Ãha, so khaggaæ gahetvà ekassa ra¤¤o bandhanaæ chindi, rÃjà sattÃhaæ nirÃhÃro vedanÃmatto sahabandhanacchedà mucchito bhÆmiyaæ pati, taæ disvà MahÃsatto kÃru¤¤aæ katvà "samma porisÃda, mà evaæ chindÅti" ekaæ rÃjÃnaæ ubhohi hatthehi daÊhaæ gahetvà ure katvà "idÃni bandhanaæ chindÃ" 'ti Ãha, atha porisÃdo khaggena chindi, MahÃsatto pi thÃmasampannatÃya taæ ure nipajjÃpetvà orasaputtaæ viya muducittena otÃretvà bhÆmiyaæ nipajjÃpesi, evaæ sabbe pi te bhÆmiyaæ nipajjÃpetvà vaïe dhovitvà dÃrakÃnaæ kaïïato suttaæ viya saïikaæ rajjuyo nikka¬¬hitvà pubbalohitaæ dhovitvà vaïe niddose katvà "samma porisÃda, ekaæ rukkhatacaæ pÃsÃïe ghaæsitvà ÃharÃ" 'ti ÃharÃpetvà saccakiriyaæ katvà tesaæ hatthatalÃni makkhesi, taæ khaïaæ yeva vaïo phÃsukaæ ahosi, porisÃdo taï¬ule gahetvà vÃraïaæ paci,


#<[page 505]>#
%<                  5. MahÃsutasomajÃtaka.  (537.)                         505>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ubho janà parosataæ khattiye vÃraïaæ pÃyesuæ, iti te sabbe santappitÃ, suriyo pi atthaægato, punadivase pi pÃto ca majjhantike ca sÃya¤ ca vÃraïam eva pÃyetvà tatiyadivase sasitthakaæ yÃguæ pÃyesuæ, tÃvatà arogà ahesuæ, atha te MahÃsatto "gantuæ sakkhissathÃ" 'ti pucchitvà "gacchÃmÃ" 'ti vutte "ehi samma porisÃda, sakaraÂÂhaæ gacchÃmÃ" 'ti Ãha, so rodamÃno tassa pÃdesu patitvà "tvaæ samma rÃjÃno gahetvà gaccha, ahaæ idh' eva mÆlaphalÃni khÃdanto vasissÃmÅti" Ãha, "samma idha kiæ karissasi, ramaïÅyan te raÂÂhaæ, BÃrÃïasiyaæ rajjaæ karohÅti", "samma kiæ kathesi na sakkà mayà tattha gantuæ, sakalanagaravÃsino pi me verikÃ, te `mayhaæ iminà mÃtà khÃdità mayhaæ pitÃ' ti maæ paribhÃsissanti, `gaïhath' imaæ coran' ti ekale¬¬unà va maæ jÅvità voropessanti, aha¤ ca tumhÃkaæ santike sÅle patiÂÂhito, jÅvitahetum pi na sakkà mayà paraæ mÃretuæ, nÃhaæ gacchÃmi, ahaæ manussamaæsato viratattà kittakaæ jÅvissÃmi, idÃni mama tumhÃkaæ dassanaæ n' atthÅti" roditvà "gacchatha tumhe" ti Ãha, ath' assa MahÃsatto piÂÂhiæ parimajjitvà "samma Sutasomo nÃmÃhaæ, mayà hi tÃdiso kakkhaÊo vinÅto, BÃrÃïasivÃsikesu kiæ vattabbaæ atthi, ahaæ taæ tattha patiÂÂhÃpessÃmÅ, attano rajjaæ dvidhà bhinditvà dassÃmÅti", "tumhÃkam pi nagare mama verino atthi yevÃ" 'ti vutte "iminà mama vacanaæ karontena dukkaraæ kataæ, yena ten' upÃyena porÃïakayase patiÂÂhÃpetabbo esa mayÃ" ti cintetvà tassa palobhanatthÃya nagarasampattiæ vaïïento Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).108: Catuppadaæ sakuïa¤ cÃpi maæsaæ
                    sÆdehi randhaæ sukataæ suniÂÂhitaæ
                    sudhaæ va Indo paribhu¤jiyÃna
                    hitvà kath' eko ramasÅ ara¤¤e. || Ja_XXI:475 ||>@


#<[page 506]>#
%<506                       XXI.  AsÅtinipÃta.>%

  @<Ja_XXI.5(=537).109: Tà khattiyà vellivilÃkamajjhÃ
                    alaækatà samparivÃrayitvÃ
                    Indaæ va devesu pamodayiæsu
                    hitvà kath' eko ramasÅ ara¤¤e. || Ja_XXI:476 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).110: TambÆpadhÃne bahugoïakamhi
                    sucimhi sabbasayanamhi sa¤¤ate
                    sayanassa majjhamhi sukhaæ sayitvÃ
                    hitvà kath' eko ramasÅ ara¤¤e. || Ja_XXI:477 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).111: PÃïissaraæ kumbhathÆnaæ nisÅthe
                    atho pi ve nippurisam hi turiyaæ
                    bahuæ sugÅta¤ ca suvÃdita¤ ca
                    hitvà kath' eko ramasÅ ara¤¤e. || Ja_XXI:478 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).112: UyyÃnasampannaæ pahÆtamalyaæ
                    migÃcirÆpetapuraæ surammaæ
                    hayehi nÃgehi ratheh' upetaæ
                    hitvà kath' eko ramasÅ ara¤¤e. || Ja_XXI:479 ||>@

     Ta. sukatan ti nÃnappakÃrehi suÂÂhukataæ, suniÂÂhitan ti sambhÃrayojanena taæ suÂÂhuyojitaæ, katheko ti kathaæ eko, ramasÅti mÆlaphalÃni khÃdanto kathaæ ramissasi, ehi mahÃrÃja gamissÃmà 'ti, vellivilÃkamajjhà ti ettha vellÅti rÃsi vilÃkamajjhà ti vilaggamajjhà uttattaghanasuvaïïarÃsippabhà c' eva tanudÅghamajjhà ca 'ti dasseti, devesu 'ti devaloke accharà Indaæ va ramaïÅye BÃrÃïasinagare pubbe taæ pamodayiæsu 'ti, tà hitvà idha kiæ karissasi, ehi samma gacchÃmà 'ti, tambupadhÃne ti rattupadhÃne sabbasayanamhÅti sabbattharaïatthate sayane, sa¤¤ate ti anekabhÆmike dassetvà attharattÃlaækatayutte tuvaæ pubbe sayÅti attho, sukhan ti tÃdisassa sayanassa majjhamhi sukhaæ sayitvà idÃni kathaæ ara¤¤e ramissasi, ehi gacchÃma sammà 'ti, nisÅthe ti rattibhÃge, hitvà ti evarÆpaæ sampattiæ cha¬¬etvÃ, uyyÃnasampannaæ pahÆtamalyan ti mahÃrÃjà tava uyyÃnasampannaæ nÃnÃvidhapupphaæ, migÃcirÆpetapuran suramman ti taæ uyyÃnaæ MigÃciran nÃma nÃmena upetaæ puram pi te suÂÂhu rammaæ hitvà ti evarÆpaæ manoramaæ cha¬¬etvÃ.


#<[page 507]>#
%<                   5.  MahÃsutasomajÃtaka (537)                          507>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     Iti MahÃsatto "app-eva nÃma esa pubbe upabhuttaupabhogarasaæ saritvà gantukÃmo bhaveyyÃ" 'ti paÂhamaæ bhojanena palobhesi dutiyaæ kilesena tatiyaæ sayanena catutthaæ naccagÅtavÃditena pa¤camaæ uyyÃnena c' eva nagarena cà 'ti imehi ettakehi palobhetvà "ehi mahÃrÃja, ahaæ taæ ÃdÃya gantvà BÃrÃïasiyaæ patiÂÂhÃpetvà pacchà sakaraÂÂhaæ gacchÃmi, sace BÃrÃïasirajjaæ na labhissÃma kupa¬¬harajjan te dassÃmi, kiæ te ara¤¤avÃsena, mama vacanaæ karohÅti" Ãha, so tassa kathaæ sutvà gantukÃmo hutvà "Sutasomo mayhaæ atthakÃmo anukampako paÂhamaæ kalyÃïe patiÂÂhÃpetvà `idÃni porÃïakayase patiÂÂhÃpessÃmÅti' vadati, sakkhissati c' esa patiÂÂhÃpetuæ, iminà saddhiæ yeva gantuæ vaÂÂati, kim me ara¤¤enÃ" 'ti cintetvà tuÂÂhacitto tassa guïaæ nissÃya va¤¤aæ kathetukÃmo "samma Sutasoma kalyÃïamittasaæsaggato sÃdhutaraæ pÃpamittasaæsaggato ca pÃpataram nÃma n' atthÅti" vatvà Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).113: KÃÊapakkhe yathà cando hÃyat' eva suve seve
                    kÃÊapakkhÆpamo rÃja asataæ hoti samÃgamo. || Ja_XXI:480 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).114: YathÃhaæ rasakam Ãgamma sÆdakaæ purisÃdhamaæ
                    akÃsiæ pÃpakaæ kammaæ yena gacchÃmi duggatiæ. || Ja_XXI:481 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).115: Sukkapakkhe yathà cando va¬¬hat' eva suve suve
                    sukkapakkhÆpamo rÃja sataæ hoti samÃgamo. || Ja_XXI:482 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).116: YathÃhaæ tavam Ãgamma Sutasoma vijÃnahi
                    kÃhÃmi kusalaæ kammaæ yena gacchÃmi suggatiæ. || Ja_XXI:483 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).117: Thale yathà vÃrijanindavaÂÂaæ
                    anaddhaneyyaæ aciraÂÂhitÅkaæ>@


#<[page 508]>#
%<508                     XXI. AsÅtinipÃta.>%
@<                    evam pi ce hoti asataæ samÃgamo
                    anaddhaneyyo udakaæ thale va. || Ja_XXI:484 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).118: Sare yathà vÃrijanindavaÂÂaæ
                    ciraÂÂhitÅkaæ naraviriyaseÂÂha
                    evam pi ce hoti sataæ samÃgamo
                    ciraÂÂhitÅko udakaæ sare va. || Ja_XXI:485 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).119: AvyÃyiko hoti sataæ samÃgamo,
                    yÃvam pi tiÂÂheyya tath' eva hoti,
                    khippaæ hi veti asataæ samÃgamo,
                    tasmà sataæ dhammo asabbhi Ãrakà ti. || Ja_XXI:486 ||>@

     Ta. suve suve ti divase divase, anaddhaneyyan ti na addhÃnakkamaæ, sare ti samudde, naraviriyaseÂÂhà 'ti naresu viriyena seÂÂha, udakaæ sare và 'ti samudde vaÂÂaudakaæ viya, avyÃyiko ti avigacchanako, yÃvam pi tiÂÂheyyà 'ti yattakaæ kÃlaæ jÅvitaæ tiÂÂheyya tattakaæ kÃlaæ tath' eva hoti, na jÅrati sappurisehi mittabhÃvo.
     Iti so porisÃdo sattahi gÃthÃhi MahÃsattass' eva vaïïaæ kathesi, so porisÃda¤ ca te rÃjÃno ca gahetvà paccantagÃmaæ agamÃsi, paccantavÃsino MahÃsattaæ disvà nagaraæ gantvà Ãcikkhiæsu, amaccà balakÃyaæ ÃdÃya gantvà parivÃrayiæsu, MahÃsatto tena parivÃrena BÃrÃïasirajjaæ agamÃsi, antarÃmagge janapadavÃsino païïÃkÃraæ datvà anugamaæsu, mahanto parivÃro ahosi, tena saddhiæ BÃrÃïasiæ sampÃpuïi, tadà porisÃdassa putto rÃjà hoti, senÃpati KÃÊahatthi yeva, nÃgarà ra¤¤o Ãrocayiæsu: "mahÃrÃja Sutasomo kira porisÃdaæ dametvà ÃdÃya idhÃgacchati, nagaram assa pavisituæ na dassÃmÃ" 'ti sÅghaæ nagaradvÃrÃni pidahitvà Ãvudhahatthà aÂÂhaæsu, MahÃsatto dvÃrapidahitabhÃvaæ ¤atvà porisÃda¤ ca parosata¤ ca rÃjÃno ohÃya katÅhi ca amaccehi saddhim Ãgantvà "ahaæ Sutasomo rÃjÃ, dvÃraæ vivarathÃ" 'ti Ãha, purisà gantvà ra¤¤o Ãrocesuæ, so "khippaæ vivarathÃ" 'ti vivarÃpesi, MahÃsatto nagaraæ pÃvisi, rÃjà ca KÃÊahatthi ca paccuggamanaæ katvà ÃdÃya pÃsÃdam Ãropayiæsu,


#<[page 509]>#
%<                   5. MahÃsutasomajÃtaka.  (537)                       509>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so rÃjÃsane nisÅditvà porisÃdassa aggamahesi¤ ca sesÃmacce ca pakkosÃpetvà KÃÊahaÂÂhim Ãha: "KÃÊahatthi kasmà ra¤¤o nagaraæ pavisituæ na dethÃ" 'ti, "so rajjaæ karonto imasmiæ nagare bahumanusse khÃdi, khattiyehi akattabbaæ kari, sakala-JambudÅpaæ chiddam akÃsi evarÆpo pÃpadhammo, tena kÃraïenà 'ti, idÃni so evarÆpaæ karissatÅti", "mà cintayittha, ahaæ taæ dametvà sÅlesu patiÂÂhÃpesiæ, jÅvitahetu pi ka¤ci na viheÂÂhessati, n' atthi vo tato bhayaæ, evaæ mà karittha, puttehi nÃma mÃtÃpitaro paÂijaggitabbÃ, mÃtÃpitiposakà hi saggaæ gacchanti, itare nirayaæ", evaæ, so nÅcÃsane nisinnassa puttarÃjassa ovÃdaæ datvà "KÃÊahatthi tvaæ ra¤¤o sahÃyo c' eva sevako ca, ra¤¤Ãsi mahante issariye patiÂÂhÃpito, tayÃpi ra¤¤o attha¤ carituæ vaÂÂatÅti" senÃpatim pi anusÃsitvà "devi tuvam pi kulagehà Ãgantvà tassa santikà mahesiÂÂhÃnaæ patvà puttadhÅtÃhi vuddhippattÃ, tayÃpi tassa atthaæ carituæ vaÂÂatÅti" deviyà ovÃdaæ datvà tam eva vatthuæ matthakaæ pÃpetuæ dhammaæ desento Ãha:

  @<Ja_XXI.5(=537).120: Na so rÃjà yo ajeyyaæ jinÃti,
                    na so sakhà yo sakhÃraæ jinÃti,
                    na sà bhariyà yà patino vibheti,
                    na te puttà ye na bharanti jiïïaæ. || Ja_XXI:487 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).121: Na sà sabhà yattha na santi santo,
                    na te santo ye na bhaïanti dhammaæ,
                    rÃga¤ ca dosa¤ ca pahÃya mohaæ
                    dhammaæ bhaïantà va bhavanti santo. || Ja_XXI:488 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).122: NÃbhÃsamÃnaæ jÃnanti missaæ bÃlehi paï¬itaæ,
                    bhÃsamÃna¤ ca jÃnanti desentaæ amataæ padaæ. || Ja_XXI:489 ||>@

  @<Ja_XXI.5(=537).123: BhÃsaye jotaye dhammaæ, paggaïhe isinaæ dhajaæ,
                    subhÃsitadhajà isayo, dhammo hi isinaæ dhajo ti. || Ja_XXI:490 ||>@


#<[page 510]>#
%<510                        XXI.  AsÅtinipÃta>%
     Ta. ajeyyan ti ajeyyà nÃma mÃtÃpitaro, te jinanto rÃjà nÃma na hoti.
sace tvaæ pitu santakaæ rajjaæ labhitvà tassa paÂisattu hosi akiccakÃri nÃma bhavissasi, sakhÃraæ jinÃtÅti kuÂaÂÂena jinÃti, sace tvaæ KÃÊahatthi ra¤¤Ã saddhiæ mittadhammaæ na pÆresi adhamme hutvà niraye nibbattissasi, na vibhetÅti na bhÃyati, sace tvaæ ra¤¤o na bhÃyasi ariyadhamme Âhità nÃma na hosi, jiïïan ti mahallakaæ, tasmiæ kÃle abharantà puttà nÃma na honti, santo ti paï¬itÃ, ye na bhaïanti dhamman ti ye pucchità sabhÃvaæ na vadanti na te paï¬ità nÃma, dhammaæ bhaïantà ti ete rÃgÃdayo pahÃya parassa hitÃnukampakà hutvà sabhÃvaæ bhaïantà paï¬ità nÃma honti, nÃbhÃsamÃnan ti na abhÃsamÃnaæ, amataæ padan ti amatamahÃnibbÃnaæ desentaæ paï¬itan ti jÃnanti, ten' eva porisÃdo maæ ¤atvà pasanno cattÃro vare datvà pa¤casu sÅlesu patiÂÂhito, bhÃsaye ti paï¬ito puriso dhammaæ bhÃseyya joteyya, BuddhÃdayo hi isayo, yasmà dhammo tesaæ dhajo subhÃsitadhajà nÃma, subhÃsitaæ gaïhanti, bÃlà pana subhÃsitaæ gaïhantà nÃma n' atthÅti.
     Imassa dhammakathaæ sutvà rÃjà ca senÃpati ca tuÂÂhà "gacchÃma mahÃrÃjÃnaæ ÃnessÃmÃ" 'ti nagare bheri¤ cÃrÃpetvà nÃgare sannipÃtetvà "tumhe mà bhÃyathÃ, rÃjà kira dhamme patiÂÂhito, etha naæ ÃnemÃ" 'ti mahÃjanaæ ÃdÃya MahÃsattaæ purakkhatvà ra¤¤o santikam gantvà vanditvà kappake upaÂÂhÃpetvà kappitakesamassuæ nahÃtapasÃdhitaæ rÃjÃnaæ ratanarÃsimhi patiÂÂhÃpetvà abhisi¤citvà nagaraæ pavesesuæ, porisÃdarÃjà parosatÃnaæ khattiyÃnaæ MahÃsattassa ca mahÃsakkÃraæ kÃresi "Sutasomanarindena kira porisÃdo dametvà rajje patiÂÂhÃpito" ti sakale-JambudÅpe mahÃkolÃhalaæ udapÃdi, IndapattanagaravÃsino "rÃjÃno ÃgacchantÆ" 'ti dÆtaæ pahiïiæsu, so tattha mÃsamattaæ vasitvà "samma gacchÃma mayaæ, tvaæ appamatto hohi, nagaradvÃre ca nivesanadvÃre cà 'ti pa¤ca dÃnasÃlà kÃrehi, dasarÃjadhamme akopetvà agatigamanaæ pariharÃ" 'ti porisÃdam ovadi, parosatÃhi rÃjadhÃnÅhi balakÃyo yebhuyyena sannipati,


#<[page 511]>#
%<                  5. MahÃsutasomajÃtaka.  (537.)                        511>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so tena balakÃyena parivuto BÃrÃïasito nikkhami, porisÃdo pi nikkhamitvà upa¬¬hapathà nivatti, MahÃsatto avÃhanÃnaæ rÃjÆnaæ vÃhanÃni datvà sabbe uyyojesi, te pi tena saddhiæ sammoditvà yathÃrahaæ vandanÃliÇganÃdÅni katvà attano attano janapadaæ gamiæsu, MahÃsatto pi nagaraæ patvà mahantena issariyena IndapattavÃsÅhi devanagaraæ viya alaækatanagaram pavisitvà mÃtÃpitaro vanditvà paÂisanthÃraæ katvà mahÃtalaæ abhirÆhi, so dhammena rajjaæ karento cintesi: "rukkhadevatà mayhaæ bahÆpakÃrÃ, balikammalÃbham assà karissÃmÅti" so tassa nigrodhassa avidÆre mahantaæ taÊÃkaæ kÃretvà bahÆni kulÃni pesetvà gÃmaæ nivesesi, gÃmo mahà ahosi asÅtimattÃapaïasahassapatimaï¬ito, tam pi rukkhamÆlaæ sÃkhantatato paÂÂhÃya samatalaæ kÃretvà parikkhittaæ vedikaæ toraïadvÃrayuttaæ akÃsi, devatà pasÅdi, kammÃsapÃdassa damitaÂÂhÃne niviÂÂhattà pana so gÃmo KammÃsadammanigamo nÃma jÃto, sabbe pi rÃjÃno MahÃsattassa ovÃde Âhatvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà saggapadaæ pÆrayiæsu.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà "nÃhaæ bhikkhave idÃn' eva AÇgulimÃlaæ damemi, pubbe p' esa mayà damito yevÃ" 'ti vatvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà porisÃdarÃjà AÇgulimÃlo ahosi, KÃÊahatthi SÃriputto, NandabrÃhmaïo ùnando, rukkhadevatà Kassapo, Sakko Anuruddho, sesarÃjÃno BuddhaparisÃ, mÃtÃpitaro mahÃrÃjakulÃni, SutasomarÃjà kira aham evÃ" 'ti. MahÃsutasomajÃtakaæ. AsÅtinipÃtavaïïanà niÂÂhitÃ.