Jataka: X. Dasanipata; XI. Ekadasanipata; XII. Dvadasanipata; XIII. Terasanipata; XIV. Pakinnakanipata; XV. Visatinipata. Based on the ed. by V. Fausb”ll: The Jātaka together with its commentary, being tales of the anterior births of Gotama Buddha. For the first time edited in the original Pāli, Vol. IV, London : Pali Text Society 1887. (Reprinted 1963) Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996 [GRETIL-Version vom 16.3.2015] NOTICE This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License. These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting. ANNOTATED VERSION IN PTS LAYOUT STRUCTURE OF REFERENCES (added): 1. Reference at the beginning of Jātaka verses: Ja_n,n.nn(=nnn).nn = Ja_Nipāta,Vagga[in Nipātas I-VIII only!].Jātaka in that Nipāta/Vagga(=running Jātaka number).Verse 2. Reference at the end of Jātaka verses: Ja_n:nnn = Ja_Nipāta:running verse number EXAMPLE: In Nipāta III, the 10th Jātaka of the 5th Vagga is the altogether 300th Jātaka (counted from Nipāta I, Vagga 1, Jātaka 1). Accordingly, the 3rd verse of this Jātaka is introduced with the reference: "Ja_III,5.10(=300).3:" [Nipātas IXff. having no Vagga division, the Nipāta number is followed by a full-stop (not a comma, as after Vagga numbers) and the number of the Jātaka, e.g. "Ja_IX.2(=428).2:"] Counted from the beginning of Nipāta III, the 3rd verse of Ja_III,5.10 is the altogether 150th verse in that Nipāta, as indicated by the additional reference at the end of that same verse: "Ja_III:150" #<...># = BOLD %<...>% = ITALICS *<...>* = SUPERSCRIPT $<...>$ = UNDERLINE/LARGE \<...>\ = REDLINE @<...>@ = OUTLINE/BLUE ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a ā 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r į 231 vocalic R č 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ī 239 velar N đ 240 palatal n ¤ 164 palatal N Ĩ 165 retroflex t ņ 241 retroflex T ō 242 retroflex d ķ 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ų 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ũ 253 visarga ū 254 long e š 185 long o ē 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ Jātaka with Commentary Vol. IV #<[page 001]># %< 1>% X. DASANIPâTA. $<1. Catudvārajātaka.>$ Catudvāramidaü nagaran ti. Idaü S. J. v. ekaü dub- bacaü\<*<1>*>/ ā. k. Paccuppannavatthuü Navanipātassa paņhamajātake vitthāritam eva, idha pana S. taü bhikkhuü "saccaü kira tvaü dub- baco" ti pucchitvā "saccaü bhante" ti vutte "pubbe pi tvaü bhik- khu dubbacatāya paõķitānaü vacanaü akatvā khuracakkaü āsāde- sãti\<*<3>*>/" vatvā atãtaü āhari: Atãte Kassapadasabalassakāle Bārāõasiyaü asãti- koņivibhavassa seņņhino\<*<4>*>/ putto Mittavindako nāma ahosi. Tassa mātāpitaro sotāpannā ahesuü, so pana dussãlo assaddho. Atha naü aparabhāge pitari kālakate\<*<5>*>/ mātā kuņumbaü vicā- rentã āha: "tāta tayā dullabhamanussattaü\<*<6>*>/ laddhaü, dānaü dehi, sãlaü rakkha\<*<7>*>/, uposathakammaü kara\<*<8>*>/, dhammaü suõā- hãti". "Amma na mayhaü dānādãhi attho. mā maü ki¤ci avaca, ahaü yathākammaü gamissāmãti" evaü vadantam\<*<9>*>/ pi naü ekadivasaü puõõamuposathadivase mātā āha: "tāta, ajja abhilakkhito mahāuposathadivaso, ajja uposathaü samādiyitvā vihāraü gantvā sabbarattiü dhammaü sutvā ehi, ahaü te sahassaü dassāmãti". So "sādhå" 'ti dhanalobhena uposathaü samādiyitvā bhuttapātarāso vihāraü gantvā divasaü vãtināmetvā rattiü yathā ekam pi dhammapadaü kaõõaü na paharati tathā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd dubbacabhikkhuü. 2 Bd adds bhikkhu. 3 Cks -do-, Bd āharesãti, Bs bhārasãti. 4 Bd adds eko. 5 Bd kālaīka-. 6 Bd -bhaüma-. 7 Bd -khāhi 8 Bd karohi. 9 Bd caran-. >/ #<[page 002]># %<2 X. Danasipāta.>% ekasmiü padese nipajjitvā niddaü okkamitvā punadivase pāto va mukhaü dhovitvā gehaü gantvā nisãdi. Mātā pan' assa "ajja me putto dhammaü sutvā pāto va dhammakathikatheraü\<*<1>*>/ ādāya āgamissatãti" yāguü\<*<2>*>/ khādaniyaü bhojaniyaü paņiyāde- tvā āsanaü pa¤¤āpetvā\<*<3>*>/ tassāgamanaü\<*<4>*>/ patimānentã\<*<5>*>/ taü eka- kaü āgataü disvā "tāta dhammakathiko kena nānãto\<*<6>*>/" ti vatvā "na mayhaü dhammakathiken'\<*<7>*>/ attho" ti vutte\<*<8>*>/ "tena hi yā- guü\<*<9>*>/ pivā" 'ti āha. So "tumhehi mayhaü sahassaü paņi- sutaü, taü tāva me detha, pacchā pivissāmãti" āha. "Piva tāta, pacchā\<*<10>*>/ gaõhissasãti". "Gahetvā va pivissāmãti". Ath' assa mātā sahassabhaõķikaü purato ņhapesi. So yāguü\<*<9>*>/ pivitvā sahassabhaõķikaü gahetvā vohāraü karonto nacirass' eva vãsaü\<*<11>*>/ satasahassaü uppādesi. Ath' assa etad ahosi: "nāvaü upaņņhapetvā\<*<12>*>/ vohāraü karissāmãti". So nāvaü upaņņhapetvā\<*<12>*>/ "amma ahaü nāvāya vohāraü karissāmãti" āha. Atha naü mātā "tvaü tāta ekaputtako, imasmiü ghare dhanam pi ba- huü\<*<13>*>/, samuddo anekādãnavo, mā gamãti" vāresi. So "ahaü gamissām' eva, na sakkā maü vāretun" ti vatvā "ahaü\<*<14>*>/ tāta vāressāmãti" mātarā hatthe gahito\<*<15>*>/ hatthaü vissajjāpetvā mātaraü paharitvā pātetvā antaraü katvā gantvā\<*<16>*>/ nāvāya sam- uddaü pakkhandi. Nāvā sattame divase Mittavindakaü nissāya samuddapiņņhe niccalā aņņhāsi. Kālakaõõisalākā vāriyamānā\<*<17>*>/ Mittavindakass' eva hatthe tikkhattuü pati. Ath' assa uëum- paü\<*<18>*>/ datvā "imaü ekaü nissāya bahå\<*<19>*>/ mā vinassantå" 'ti taü samudde\<*<20>*>/ khipiüsu, tāvad eva nāvā javena samuddaü\<*<21>*>/ pakkhandi. So pi uëumpe\<*<22>*>/ nipajjitvā ekaü dãpaü\<*<23>*>/ pāpuõi. Tattha phaëikavimāne\<*<24>*>/ catasso petiyo addasa. Tā sattāhaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -kattheram. 2 Cks -gu. 3 Bd pa¤¤a-. 4 Bd tassa āg-. 5 Bd paņimāntena. 6 Ck tena āni-, Bd kena nānito. Cb Ba kena ā-. 7 Bd -na. 8 Cks -o. 9 Bd -gum. 10 Bd adds te dassāmãti. 11 Bd vãsasahassāķhikaü, Bs visatisahassādhika. 12 Bd upaņha-, Cks uņņhā-. 13 Bd -hu, Cs -huü corr. to hu. 14 Bd ahantaü. 15 Bd adds pi. 16 Bd omits ga-. 17 all three MSS. -salākaü, Cs vāpiya-, Bd cāriyamāno, Bs karãyamāno. 18 Cs uln- corr. to uëu-, Bd ulu-. 19 Cks -u. 20 Bd -ddapiņhe. 21 Bd mahāsa-. 22 Bd ulu-. 23 Bd dipakaü, Cs ekadipakaü. 24 Cs Bd -li-. >/ #<[page 003]># %< 1. Catudvārajātaka. (439) 3>% dukkhaü anubhavanti sattāhaü sukhaü. So tāhi saddhiü dibbasampattiü anubhavi. Atha naü tā\<*<1>*>/ dukkhānubhavanat- thāya gacchamānā "sāmi, mayaü sattame divase āgamissāma, yāva mayaü āgacchāma tāva anukkaõņhamāno idh' eva vasā" 'ti vatvā agamaüsu. So taõhāvasiko hutvā tasmiü yeva pha- lake nipajjitvā puna samuddapiņņhena gacchanto aparam pi dãpaü\<*<2>*>/ patvā tattha rajatavimāne aņņha petiyo disvā eten' eva upāyena aparasmiü dãpake maõivimāne soëasa aparasmiü\<*<3>*>/ kana- kavimāne dvattiüsa petiyo disvā tāhi saddhiü dibbasampattiü anubhavitvā tāsam pi dukkhaü anubhavituü gatakāle puna samuddapiņņhena gacchanto ekaü pākāraparikkhittaü catudvā- raü\<*<4>*>/ nagaraü\<*<5>*>/ addasa, ussadanirayo\<*<6>*>/ kira so bahunnaü\<*<7>*>/ nerayi- kasattānaü kammakaraõānubhavanaņņhānaü\<*<8>*>/, Mittavindakassa pana alaükatapaņiyattaü nagaraü viya hutvā upaņņhāsi. So "imaü nagaraü pavisitvā rājā bhavissāmãti" cintetvā pavisitvā khuracakkaü ukkhipitvā\<*<9>*>/ paccamānaü nerayikasattaü addasa, ath' assa taü\<*<10>*>/ tassa sãse khuracakkaü padumaü\<*<11>*>/ hutvā upaņ- ņhāsi, ure pa¤caīgikabandhanaü\<*<12>*>/ uracchadapasādhanaü hutvā sarãrato galantaü\<*<13>*>/ lohitaü lohitacandanavilepanaü\<*<14>*>/ hutvā paridevanasaddo madhuragãtasaddo\<*<15>*>/ hutvā upaņņhāsi. So tassa santikaü gantvā "bho purisa ciraü tayā padumaü dhāritaü, dehi me etan" ti āha. "Samma, na-y-idaü padumaü, khura- cakkaü\<*<16>*>/ etan" ti. "Tvaü mayhaü adātukāmatāya evaü vada- sãti". Nerayikasatto cintesi: "mayhaü kammaü khãõaü bhavissati, imināpi mayā viya mātaraü paharitvā āgatena bha- vitabbaü, dassāmi 'ssa khuracakkan" ti. Atha naü "ehi bho, gaõha imaü paduman\<*<17>*>/" ti vatva khuracakkaü tassa sãse khipi. taü tassa matthakam\<*<18>*>/ piüsamānaü\<*<19>*>/ bhassi. Tasmiü khaõe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds tattha. 2 Bd dipakaü. 3 Bd adds dipake. 4 Bd -ra. 5 Bd -ram. 6 Cks -dā-. 7 Bd -hånaü 8 Cks -bhāvaņņhā-. 9 Bd adds sãse. 10 Ck naü. Bd omits taü. 11 Bd adds viya. 12 Bd -kaüba-. 13 Bd gaë-. 14 Bd omits lohita, and adds viya. 15 Bd -rasarogi-, and adds viya. 16 Cks -kam. 17 Bd iman, omitting pa-. 18 Cks -kaü. 19 Cks pisamānaü, Bs khipamanaü. >/ #<[page 004]># %<4 X. Dasanipāta.>% Mittavindako tassa khuracakkabhāvaü ¤atvā "tava khuracakkaü gaõha, tava khuracakkaü ganhā" 'ti vedanāmatto\<*<1>*>/ paridevi. Itaro antaradhāyi. Tadā Bodhisatto\<*<2>*>/ mahantena parivārena ussadacārikam caramāno taü ņhānaü pāpuõi. Mittavindako taü ulloketvā\<*<3>*>/ "sāmi devarāja, idaü maü\<*<4>*>/ cakkaü saõhakara õã\<*<5>*>/ viya tilāni piüsamānaü\<*<6>*>/ otarati, kin nu kho mayā pāpaü katan\<*<7>*>/" ti pucchanto dve gāthā abhāsi: @*>/, oruddhapatiruddho\<*<9>*>/ 'smi kiü pāpaü pakatam mayā. || Ja_X:1 ||>@ @*>/ dvārā, oruddho 'smi yathā dvijo, kimādhikaraõaü yakkha cakkābhinihato ahan ti. || Ja_X:2 ||>@ Tattha daëhapākāran ti thirapākāraü, daëhatoraõan ti pi pāņho, thira- dvāran ti attho, oruddhapatiruddhosmãti anto katvā samantā pākārena ruddho, palāyanaņņhānaü na pa¤¤āyati, kiü pāpaü pakatan ti kin nu kho mayā pāpakammaü kataü, apihitā ti thakitā, yathā dvijo\<*<11>*>/ ti pa¤jare pakkhitto sakuõo viya, kimādhikaraõan ti\<*<12>*>/ kiü kāraõaü, cakkābhinihato ti cakkena abhinihato. Ath' assa devarājā\<*<13>*>/ kāraõaü kathetuü\<*<14>*>/ cha gātha abhāsi: @@ @*>/ aņņh' ajjhagamā aņņhāhi pi ca\<*<16>*>/ soëasa (=III p. 207.) || Ja_X:4 ||>@ @*>/ ca battiüsa\<*<18>*>/, atriccho\<*<19>*>/ cakkam āsado, icchāhatassa posassa cakkaü bhamati matthake. || Ja_X:5 ||>@ @*>/ ye va\<*<21>*>/ taü anugijjhanti te honti cakkadhārino. || Ja_X:6 ||>@ @*>/ bhaõķaü apahāya\<*<23>*>/ maggaü appaņivekkhiya yesaü c' etaü asaükhātaü\<*<24>*>/ te honti cakkadhārino. || Ja_X:7 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -patto, Bs -naü patto. 2 Bd adds rukkhadevatā hutvā. 3 Bd olo-. 4 Bd imaü in the place of idaü maü. 5 Cs Bd -õi. 6 Ck pisaüsa-, Bd sãsamānaü. 7 Bd paka-. 8 Cks daëhatoraõaü. 9 Bd -paņi-. 10 Cks hi pi-. 11 Ck Bd dijo. 12 Bd adds kiü adhikaraõaü. 13 Bd omits de-. 14 Bd adds devaputto. 15 Bdf -tubbhi. 16 Ck ca omitting pi, Cs catu omitting pi, Bd aņhāsi vāpi, Bs attha pi vā ca, Bf aņhābhi sā ca. 17 Ck -sāpi, Cs -sāri, Bf -sābhi. 18 Cks -sā. 19 Cs -ccha, {Ck Bf -cchaü.} 20 Ck -nã, Cs -ni, Bd visaragāmini. 21 Cks omit va. 22 Bds u. 23 Cs avhāya, Bf vahāya, Bd ca ohāya, Bs bahubhaõķa ca ohāya. 24 Cks -kha-. >/ #<[page 005]># %< 1. Catudvārajātaka. (439.) 5>% @*>/, kareyya vākyaü anukampakānaü, taü tādisaü nātivatteyya cakkan ti. || Ja_X:8 ||>@ Tattha laddhā satasahassāni\<*<2>*>/ atirekāni visatãti tvaü uposathaü katvā mātu santikā sahassaü gahetvā vohāraü karonto satasahassa¤\<*<3>*>/ ca atire- kāni vāsati labhitvā, nākarãti tena dhanena atuņņho nāvāya samuddaü pavisanto samudde āķãnavaü\<*<4>*>/ kathetvā mātarā vāriyāmāno pi anukampakānaü ¤ātãnaü samma vacanaü\<*<5>*>/ nākari\<*<6>*>/, sotāpannaü mātaraü paharitvā antaraü katvā nik- khanto yevāsãti dãpeti, laüghãti nāvaü ullaüghanasamatthaü (?), pakkhandãti pakkhanto si, appasiddhikan\<*<7>*>/ ti mandasiddhiü\<*<8>*>/ vināsabahulam catåhi\<*<9>*>/ aņņhā 'ti atha naü nissāya ņhitāya nāvāya phalakaü datvā samudde khitto pi\<*<10>*>/ tvaü\<*<11>*>/ mātaraü nissāya ekadivasaü katassa uposathakammassa nissan- dena phalikavimāne catasso itthiyo labhitvā tato rajatavimāne aņņha maõivimāne soëasa kanakavimāne dvattiüsa adhigato si\<*<12>*>/, atriccho\<*<13>*>/ cakkamāsado ti atha tvaü yathā laddhena asantuņņho atra uttaritaraü labhissāmãti evaü laddhaü laddhaü atikkamanalobhasaükhātāya\<*<14>*>/ atricchāya samannāgatattā atriccho\<*<15>*>/ pāpapuggalo tassa uposathakammassa khãõattā dvattiüsa itthiyo atikkamitvā imaü petanagaraü āgantvā tassa mātupahāradānākusalassa nissandena idaü cakkaü sampatto si, atricchan ti pi pāņho, atra atra icchamāno ti\<*<16>*>/ attho, atricchā ti pi pāņho, atricchāyā\<*<17>*>/ 'ti attho, bhamatãti tassa te icchāhatassa posassa idaü cakkaü matthakaü nipiüsamānaü\<*<18>*>/ idāni kumbhakārakacakkaü\<*<19>*>/ viya matthake bhamatãti attho, ye va\<*<20>*>/ taü anugijjhantãti taõhā nām' esā gacchantã uparåpari visālā hoti samuddo viya ca\<*<21>*>/ duppårā råpādisu tassa tassa icchanaicchāya visaņagāminã\<*<22>*>/, taü evaråpaü taõhaü ye anugijjhanti giddhā\<*<23>*>/ gathitā hutvā punappuna\<*<24>*>/ allãyanti, te honti cakkadhārino ti te evaü paccantā\<*<25>*>/ khuracakkaü dhārenti, bahuü\<*<26>*>/ bhaõķan ti mātāpitunnaü\<*<27>*>/ santakaü bahuü\<*<26>*>/ dhanaü ohāya, maggan ti\<*<28>*>/ gantabbaü appasiddhikaü samuddamaggaü apaccavekkhitvā, yathā tvaü paņipanno evam evaü a¤¤esam pi yesaü c' etaü asaükhātaü\<*<29>*>/ avãmaüsitaü te\<*<30>*>/ yathā\<*<31>*>/ tvaü tath' eva taõhāva- sikā\<*<32>*>/ hutvā dhanaü pahāya\<*<33>*>/ gamanamaggaü anavekkhitvā paņipaõõā\<*<34>*>/ cak- kadhārino honti, kammam samekkhe ti tasmā paõķito puriso attano\<*<35>*>/ kattabbakammaü\<*<36>*>/ sadosaü nu kho niddosan ti samekkheyya paccavekkheyya, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd atthasa¤hi-. 2 Cks -na. 3 Bd -ssāni. 4 Bd -va¤ca. 5 Cs samma- corr. to sacca-, Bd sammā- 6 Cs na-. 7 Cks -yan. 8 Bd ddhani. 9 Bd -tubbhi. 10 Bd si. 11 Cks taü. 12 Bd sãti. 13 Cks -cchaü. 14 Cks -nakālābhāsaü-. 15 Cks -ā. 16 Cks add pi. 17 Ck -cchā. 18 Bd omits ni. 19 Cd -kāraca-. 20 Cks omit va. 21 Ck omits ca. 22 Bd visara-. 23 Bd gijjhā. 24 Bd -naü. 25 Bd iccbantā. 26 Bd -u. 27 Bd -tånaü. 28 Cks maggaü gacchanti. 29 Bd -kha-. 30 Cks ye. Bd vo. 31 Ck tathā, Cs ta or na. 32 Cks -ko. 33 Bd ohā-. 34 Bd pati-. 35 Bd -nā. 36 Bd -bbaüka-. >/ #<[page 006]># %<6 X. Dasanipāta.>% vipula¤ca bhogan ti attano dhammaladdhaü dhanarāsim pi avekkheyya, nātivatteyyā 'ti taü tādisaü puggalaü idaü cakkaü na ativatteyya\<*<1>*>/ nāvatthareyya\<*<2>*>/, nātivattetãti pi pāņho, nāvattharatãti attho. Taü sutvā Mittavindako "iminā devaputtena mayā kata- kammaü tatvato\<*<3>*>/ ¤ātaü, ayaü mayhaü paccanapamānaü pi jānissati, pucchāmi\<*<4>*>/ nan" ti cintetvā navamaü gāham āha: @*>/ ņhassati, kati vassasahassāni, tam me akkhāhi pucchito ti. || Ja_X:9 ||>@ Ath' assa kathento Mahāsatto dasamaü gātham āha: @*>/ āviddhaü, na taü jãvaü pamokkhasãti. || Ja_X:10 ||>@ Tattha atisarãti pi atisaro, atisarissatãti pi atisaro\<*<6>*>/, accasaro ti tass' eva vevacanaü, idaü vuttaü hoti: ambho Mittavindaka\<*<7>*>/ suõāhi\<*<8>*>/ mama vacanaü, tvaü hi atidāruõassa kammassa katattā atisaro, tassa pana na sakkā vassagaõa- nāya vipāko pa¤¤āpetun ti\<*<9>*>/ aparimāõaü atimahantaü vipākadukkhaü sarissasi\<*<10>*>/ paņipajjissasãti\<*<11>*>/ pi atisaro, tena te ettakāni vassasahassānãti vattuü na sakko- mãti, sirasimāviddhan ti yaü pana te idaü cakkaü sirasi\<*<12>*>/ āviddhaü kumbhakāracakkam\<*<13>*>/ iva\<*<14>*>/ bhamati\<*<15>*>/, na taü jãvaü pamokkhasãti\<*<16>*>/ taü\<*<17>*>/ tvaü yāva te kammavipāko na khãyati tāva jãvamāno na mokkhasi\<*<18>*>/, kammavi- pāke pana khãõe idaü cakkaü pahāya yathākammaü gamissasãti. Idaü vatvā devaputto attano ņhānaü\<*<19>*>/ eva gato, itaro pi mahādukkhaü paņipajji. S. i. d. ā. j. s.: "Tadā Mittavindako\<*<20>*>/ dubbacabhikkhu ahosi, devarājā\<*<21>*>/ aham evā" 'ti. Catudvārajātakaü\<*<22>*>/. $<2. Kaõhajātaka.>$ Kaõho vatāyaü puriso ti. Idaü S. Kapilavatthuü nissāya\<*<23>*>/ Nigrodhārāme viharanto sitapātukammaü ā. k. Tadā kira S. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks nāti-. 2 Cks nātivatteyya. 3 Bd tatthato, Bs tathato? 4 Bd pucchissāmi. 5 Cks sirasmiü. 6 Bd tattha atisaro ti atipsarãti pi atisaro atisarissatãti pi atisaro. 7 Bd -da. 8 Bd -õo-. 9 Bd vipākaü vattanti. 10 Cks pariss-. 11 Ck -pajjasãti, Bd patipaccissasãti. 12 Bd sirasmiü. 13 Ck -raü ca-, Cs -rāü ca- corr. to -raca-. 14 Cks add ca. 15 Cks add taü. 16 Cks -si. 17 Bd omits taü. 18 Bd pamo-. 19 Bd devaņhā-. 20 Bd adds ayaü. 21 Bd adds pana. 22 Bd adds paņhamaü. 23 Bds upani-. >/ #<[page 007]># %< 2. Kaõhajātaka. (440.) 7>% sāyaõhasamaye Nigrodhārāme bhikkhusaüghaparivuto jaüghāvihāraü\<*<1>*>/ anucaükamanto a¤¤atarasmiü padese sitaü pātvākāsi. ânandathero\<*<2>*>/ "ko nu kho hetu ko paccayo Bhagavato sitassa pātukammāya, na\<*<3>*>/ ahetu Tathāgatā sitaü pātukaronti, puchissāmi tāvā" 'ti a¤jalim\<*<4>*>/ paggayha sitakaraõaü pucchi. Ath' assa S. "bhåtapubbaü ânanda Kaõho nāma isi ahosi, so imasmiü bhåmippadese\<*<5>*>/ vihāsi jhāyã jhānarato, tassa sãlatejena Sakkabhavanaü kampãti" sitakāraõaü vatvā tassa vatthuno apākaņattā\<*<6>*>/ therena yācito a. ā.: A. B. Br. r. k. Bārāõasiyaü\<*<7>*>/ asãtikoņivibhavena aput- takena brāhmaõena sãlaü samādiyitvā putte patthite Bodhisatto tassa brāhmaõiyā kucchismiü nibbatti, kāëavaõõattā pan' assa nāmagahaõadivase Kaõhakumāro ti nāmaü akaüsu. So soëasavassakāle maõipaņimā\<*<8>*>/ viya sobhaggappatto\<*<9>*>/ hutvā pitarā sippuggahaõatthāya pesito Takkasilāya\<*<10>*>/ sabbasippāni ugga- hetvā paccāga¤chi\<*<11>*>/. Atha naü pitā anuråpena dārena saü- yojesi. So aparabhāge mātāpitunnaü\<*<12>*>/ sabbaissariyaü paņipajji. Ath' ekadivasaü ratanakoņņhāgārāni viloketvā varapallaüka- majjhagato suvaõõapaņņaü\<*<13>*>/ āharāpetvā "ettakaü dhanaü asukena\<*<14>*>/ uppāditaü ettakaü asukenā" 'ti pubba¤ātãhi su- vaõõapaņņe\<*<15>*>/ likhitāni akkharāni disvā cintesi: "yehi imaü dhanaü uppāditaü te na pa¤¤āyanti, dhanam eva pa¤¤āyati, eko pi idaü\<*<16>*>/ gahetvā gato n' atthi, na kho pana sakkā dhanaü bhaõķikaü bandhitvā paralokaü netuü, pa¤casādhāraõabhāvena\<*<17>*>/ hi\<*<18>*>/ asārassa dhanassa\<*<19>*>/ dānaü sāro, bahurogasādhāraõabhāvena asārassa kāyassa sãlavantesu abhivādanādikammaü sāro, anic- catābhibhåtassa asārassa jãvitassa aniccādivasena vipassanāyogo sāro, tasmā asārehi bhogehi sāragahaõatthaü dānaü dassāmãti" so āsanā uņņhāya\<*<20>*>/ ra¤¤o santikaü gantvā rājānaü āpuc- chitvā mahādānaü pavattesi. Yāva sattamā divasā dhanaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -gha-. 2 Bd -datthe-. 3 Bd tana. 4 Bd -liü. 5 Bd -mipa-. 6 Cs apa-, Ck apāhaņattā, Bs apaka-. 7 Bd adds ekena. 8 Bd -pati- 9 Bd sobhaggayasaggapatto. 10 Bd -yaü. 11 Bd -gacchi. 12 Bd -tånaü. 13 Bd -pattaü. 14 Bd adds nāma. 15 Bd -patte. 16 Bd adds dhanaü. 17 Bd pa¤cannaü verānaü sā-. 18 Bd omits hi 19 Bd asāradussadha-. 20 Bd vu-. >/ #<[page 008]># %<8 X. Dasanipāta.>% aparikkhãyamānaü\<*<1>*>/ disvā "kiü me dhanena, yāva maü jarā nābhibhavati tāvad eva pabbajitvā abhi¤¤ā ca samāpattiyo ca nibbattetvā brahmalokaparāyano bhavissāmãti" cintetvā gehe {sabbadvārāni} vivarāpetvā "dinnaü ¤eva\<*<2>*>/ harantå" 'ti asucã viya jigucchanto vatthukāme pahāya mahājanassa rodantassa paridevan- tassa nagarā nikkhamitvā Himavantapadesaü pavisitvā isipab- bajjaü pabbajitvā attano vasanatthāya ramaõãyaü bhåmibhāgaü olokento imaü ņhānaü patvā "idha vasissāmãti" ekaü inda- vāruõikarukkhaü\<*<3>*>/ gocaragāmaü katvā adhiņņhāya tass' eva rukkhassa måle vihāsi, gāmantasenāsanaü pahāya āra¤¤ako ahosi, paõõasālaü akatvā rukkhamåliko ahosi abbhokāsiko nesajjiko, sace\<*<3>*>/ nipajjitukāmo\<*<4>*>/ bhåmiyaü yeva nipajjati, dan- tamusaliko\<*<5>*>/ hutvā anaggipakkam eva khādati, thusaparikkhit- taü ki¤ci na khādati, ekadivase ekavāram eva khādati, ekāsaniko ahosi. Khamāya\<*<6>*>/ paņhaviāpatejavāyusamo\<*<7>*>/ hutvā ete ettake dhutaguõe samādāya vatti\<*<8>*>/. Imasmiü kira jātake Bodhi- satto paramappiccho\<*<9>*>/ ahosi. So nacirass' eva abhi¤¤ā ca samā- pattiyo ca nibbattetvā jhānakãëikaü\<*<10>*>/ kãëanto tatth' eva vasati, phalāphalattham pi a¤¤attha na gacchati, rukkhassa phalitakāle phalaü khādati, pupphitakāle pupphaü khādati\<*<11>*>/, sapattakāle\<*<12>*>/ pattāni\<*<13>*>/ khādati, nippattakāle\<*<14>*>/ papaņikaü\<*<15>*>/ khādati\<*<11>*>/. Evaü paramasantuņņho hutvā imasmiü ņhāne ciraü vasi. So eka- divasam pi\<*<16>*>/ pubbaõhasamaye tassa rukkhassa pakkāni\<*<17>*>/ gaõ- hanto pana loluppacārena uņņhāya a¤¤asmiü padese na gaõhāti\<*<18>*>/. Yathānisinno va hatthaü pasāretvā hatthappamāõe ņhāne\<*<19>*>/ ņhitāni phalāni saüharati, tesu pi manāpāmanāpaü avicinitvā sampatta- sampattam eva gaõhi. Evaü paramasantuņņhassa tassa sãlatejena Sakkassa Paõķukambalasilāsanaü uõhākāraü dassesi. Taü kira Sakkassa āyukkhayena vā uõhaü hoti pu¤¤akkhayena vā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -kkhi-, Bd -kkha-. 2 Bd yeva. 3 Bd adds pi. 4 Bd nipajjati. 5 Bd -la-. 6 Bds chamā-. 7 Bd -pamo, Bs -yuparamo 8 Bd vasati. 9 Ck -mapariccho. 10 Bd -kiëaü. 11 Cks omit khā-. 12 Bd omits sa. 13 Bd -ttaü. 14 Ck Bd nipa-. 15 Bd pappati-. 16 Bd -saü, omitting pi. 17 Bd adds phalānigaõhi. 18 Bd gaõhabhi. 19 Ck hatthampamāne ņhāne, Bd hatthappasādaņhāne. >/ #<[page 009]># %< 2. Kaõhajātaka. (440.) 9>% a¤¤asmiü vā mahānubhāvasatte\<*<1>*>/ taü ņhānaü patthente\<*<2>*>/ dhammi- kānaü vā mahiddhiyasamaõabrāhmaõānaü\<*<3>*>/ sãlatejena\<*<4>*>/ uõhaü ahosi. Sakko "ko nu kho maü\<*<6>*>/ cāvetukāmo" ti āvajjitvā imasmiü padese vane\<*<7>*>/ vasantaü Kaõhaü isiü rukkha- phalāni uccinantaü disvā cintesi: "ayaü isi ghoratapo parimāritindriyo\<*<8>*>/, imaü dhammakathāya sãhanādaü nadāpetvā sukhakāraõaü sutvā varena\<*<9>*>/ santappetvā imassa rukkhaü dhuvaphalaü katvā āgamissāmãti" so mahantenānubhāvena sãghaü otaritvā tasmiü rukkhamåle tassa piņņhipasse ņhatvā "attano avaõõe kathite kujjhissati nu kho no" ti vãmaüsanto paņhamaü gātham āha: @*>/, na mayhaü manaso piyo ti. || Ja_X:11 ||>@ Tattha kaõhan\<*<11>*>/ ti kāëavaõõaü\<*<12>*>/, rukkhaphalabhojanatāya kaõho\<*<13>*>/. Kaõho tassa\<*<14>*>/ vacanaü sutvā "ko mu kho mayā saddhiü kathetãti\<*<15>*>/" dibbacakkhunā upadhārento "Sakko" ti ¤atvā ani- vattitvā\<*<16>*>/ anoloketvā va dutiyaü gātham āha: @@ Tattha tacasā ti tacena kaõho nāma na hotãti attho, antosāro ti abbhantare sãlasamādhipa¤¤āvimutti¤āõadassanasārehi samannāgato, evaråpo hi bāhitapāpattā brāhmaõo nāma hoti, sa ve ti yasmiü pana pāpāni\<*<17>*>/ kam- māni so yattha katthaci kule\<*<18>*>/ jāto yena kenaci sarãravaõõena samannāgato pi kāëako va. Eva¤ ca pana vatvā imesaü sattānaü kaõhabhāvakarāni pāpakammāni ekavidhādãhi bhedehi vitthāretvā sabbāni pi tāni garahitvā\<*<19>*>/ sãlādayo guõe pasaüsitvā ākāse candaü uņņhāpento \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -ve-, Cs -ve-, Bs -vasattehi. 2 Bs adds na vā. 3 Bd -ddhikasa-. 4 Cs adds tadā sãlatejena, Bd dānatejena vā. 5 Cks omit vā. 6 Bd adds ņhānā. 7 Bd omits vane. 8 Bd paramajitindriyo. 9 Cks sukāraõaü suvarena, Bs sukhakāraõaü sāvetvā varena. 10 Bdf -mippa-. 11 Bd -ho. 12 Bd -õo. 13 Bds bhojananti rukkhaphalabhojanaü in the place of rukkha--- 14 Bd isi sakkassa. 15 Ck -theti, Cs -theti corr. to -thetãti. 16 Cks ni-. 17 Bd pāpakāni. 18 Bd -lesu. 19 Bd -hetvā. >/ #<[page 010]># %<10 X. Dasanipāta.>% viya Sakkassa dhammaü desesi\<*<1>*>/. Sakko tassa dhammakathaü sutvā pamudito somanassajāto Mahāsattaü varena nimantento tatiyaü gātham āha: @*>/ subhāsite varaü brāhmaõa te dammi yaü ki¤ci manas' icchasãti. || Ja_X:13 ||>@ Tattha etasmin ti yaü idaü tayā sabba¤¤å-Buddhena viya sulapitaü tasmiü sulapite tumhākam eva ca anucchavikattā patiråpe\<*<2>*>/ subhāsite, yaü ki¤cãti yaü yaü\<*<3>*>/ ki¤ci manasā icchasi sabbaü te taü varaü taü\<*<4>*>/ icchitaü patthitaü dammãti attho. Taü sutvā Mahāsatto cintesi: "ayaü `kin nu kho attano avaõõe kathite kujjhissati no' ti maü vãmaüsanto mayhaü chavivaõõa¤ ca bhojana¤ ca vasanaņņhāna¤ ca garahitvā\<*<5>*>/ idāni mayhaü akuddhabhāvaü ¤atvā pasannacitto varaü deti, maü kho pan' esa `Sakkissariya-Brahmissariyānaü atthāya brah- macariyaü caratãti' pi ma¤¤eyya, tatr' assa nikkaükhābhāvat- thaü\<*<6>*>/ `mayham paresu kodho vā doso vā mā uppajjatu parasam- pattiyaü lobho vā paresu sineho vā mā uppajjatu majjhatto va bhaveyyan' ti ime mayā cattāro vare gahetuü vaņņatãti" so tassa nikkaükhābhāvatthāya cattāro vare gaõhanto catutthaü gātham āha: @*>/ attano nisneham abhikaükhāmi, ete me caturo vare ti. || Ja_X:14 ||>@ Tattha vara¤ce me ado ti sace tvaü mayhaü varaü adāsi, sunik- kodhan ti akujjhanavasena suņņhunikkodhaü, suniddosan ti adussanavasena suņņhuniddosaü, nillobhan ti parasampattisu suņņhunillobhaü, vattimattano\<*<7>*>/ ti evaråpaü attano pavattiü, nisnehan ti puttadhãtādãsu savi¤¤āõakesu dhana- dha¤¤ādãsu vā avi¤¤āõakesu attano santakesu pi\<*<8>*>/ nisnehaü apagatalobhaü, abhikaükhāmãti evaråpaü imehi catuaīgehi\<*<9>*>/ samannāgataü attano vuttiü abhikaükhāmi, ete me caturo vare ti ete nikkodhādike caturo mayhaü vare dehãti vadati, kim pan' esa na jānāti yathā na sakkā Sakkassa santikā\<*<10>*>/ va- raü\<*<11>*>/ gahetvā va\<*<12>*>/ 'me\<*<13>*>/ kodhādayo haritun ti: no na jānāti, Sakke\<*<14>*>/ pana va- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -ti. 2 Bd paņi-. 3 Bd omits one yaü 4 Bd omits taü. 5 Bd -he-. 6 Bd nikhaüka-. 7 Bdf vu-. 8 Cks ca. 9 Bd catuhaī-. 10 Bd -ke. 11 Bd taü. 12 Bd varena. 13 Cs meme, Bd omits me. 14 Bd adds kho. >/ #<[page 011]># %< 2. Kaõhajātaka. (440.) 11>% raü dadante\<*<1>*>/ na gaõhāmãti vacanaü na yuttan ti ca tassa ca nikkaükhābhā- vatthāya\<*<2>*>/ gaõhi. Tato Sakko cintesi: "Kaõhapaõķito varaü ganhanto ati- viya anavajjavare\<*<3>*>/ gaõhi, etesu varesu guõadosaü etam eva pucchissāmãti". Atha naü pucchanto pa¤camaü gātham āha: @*>/ dose vā lobhe snehe va\<*<5>*>/ brāhmaõa ādãnavaü sampassasi\<*<6>*>/, tam me akkhāhi pucchito ti. || Ja_X:15 ||>@ Tass' attho: brāhmaõa kiü nu tvaü kodhe vā dose vā lobhe vā snehe vā ādãnavaü passasi\<*<7>*>/, taü tāva me pucchito akkhāhi, na hi mayaü tattha ādãnavaü pajānāmā 'ti. Atha naü Mahāsatto "tena hi suõāhãti" vatvā catasso gāthā abhāsi: @*>/ hoti vaķķhat' eso\<*<9>*>/ akhantijo, āsaīgi bahupāyāso, tasmā kodhaü na rocaye. || Ja_X:16 ||>@ @*>/ vācā parāmāso\<*<11>*>/ anantarā tato pāõi tato daõķo satthassa paramā gati, doso kodhasamuņņhāno, tasmā dosaü na rocaye. || Ja_X:17 ||>@ @@ @@ Tattha akhantijo ti yo\<*<12>*>/ anadhivāsikajātikassa akkhantito jāto\<*<13>*>/ kodho paņhamaü paritto hutvā bahu hoti aparāparaü vaķķhati tassa vaķķhanabhāvo Khantivādijātakena c' eva Culladhammapālajātakena ca vaõõetabbo, api ca Tissa- maccassa p' ettha\<*<14>*>/ bhariyaü ādiü katvā sabbaü sajanasaparijanaü māretvā pacchā attano māritavatthuü kathetabbaü, āsaügãti āsaügakaraõo\<*<15>*>/, yassa uppajjati taü āsattaü lagitaü\<*<16>*>/ karoti taü vatthuü vissajjetvā gantuü na deti nivattitvā nivattitvā\<*<17>*>/ akkosanādãni kāreti, bahupāyāso ti bahunā kāyikacetasika- dukkhasaükhātena upāyāsena kilamathena samannāgato, kodhaü nissāya hi kodha- vasena ariyādãsu katavãtikkamā diņņhadhamme c' eva samparāye ca vadhabandhana- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd dente. 2 Bd -kha-. 3 Bd -jje-. 4 Bdf vā. 5 Bd ca. 6 Cks -passi, Bf ādinava tvampassi. 7 Cks passi. 8 Ck Bd -å. 9 Bd vaķhateso, Cks vaķķheteso. 10 Bdf pharusā. 11 Cks para-. 12 Bd so. 13 Ck joto, Bd omits jāto. 14 Bd cettha. 15 Bd āsaīgisabhāvakaraõo. 16 Bd laggi- 17 Bd only one ni-. >/ #<[page 012]># %<12 X. Dasanipāta.>% vippaņisārādãni\<*<1>*>/ {c'eva} pa¤cavinibandhanakammakaraõādãni\<*<2>*>/ ca bahåni dukkhāni anubhavantãti kodho bahupāyāso nāma, tasmā ti yasmā esa evaü anekādãnavo tasmā kodhaü na rocemi, duņņhassā 'ti kodhanalakkhaõena\<*<3>*>/ kodhena kujjhit- vā aparabhāge dussanalakkhaõena dosena duņņhassa paņhamaü tāva are dāsa pessā 'ti\<*<4>*>/ pharusavācā niccharati\<*<5>*>/, vācāya antarā ākaķķhanavikaķķhanavasena hatthaparāmāso tato anantarā upakkamanavasena pāõi pavattati, tato daõķo\<*<6>*>/, daõķappahāre\<*<7>*>/ atikkamitvā\<*<8>*>/ pana ekatodhāraubhatodhārassa satthassa paramā gati\<*<9>*>/ sabbapariyantā satthanipphatti\<*<10>*>/ hoti yadā hi satthena paraü jãvitā voropetvā pacchā ten' eva satthena attānaü jãvitā voropeti tadā doso matthakaü patto hoti, doso kodhasamuņņhāno ti yathā anambilaü takkaü vā ka¤jikaü\<*<11>*>/ vā pariõāmavasena parivattitvā ambilaü hoti tam ekajātikam pi samānaü am- bilaü anambilan ti nānā vuccati tathā\<*<12>*>/ pubbakāle kodho pariõamitvā apara- bhāge doso hoti, so akusalamålattena ekajātiko pi samāno kodho doso ti nānā vuccati, yathā ca anambilato ambilaü evaü so pi kodhato samuņņhātãti kodha- samuņņhāno, tasmā ti yasmā evaü anekādãnavo doso tasmā dosam pi na rocemi, ālopasahasākārā ti divādivass' eva\<*<13>*>/ gāmaü paharitvā vilumpanāni\<*<14>*>/ ca āvudhaü sarãre ņhapetvā idaü\<*<15>*>/ nāma me dehãti sahasākārā ca\<*<16>*>/, nikati va¤canāni cā 'ti patiråpakaü\<*<17>*>/ dassetvā parassa haraõaü nikati nāma, sā asuvaõõam eva suvaõõan ti kåņakahāpaõa¤\<*<18>*>/ ca kahāpaõo ti datvā parasantakagahaõe\<*<19>*>/ daņņhabbā, paņibhānavasena pana upāyakusalatāya parasantakagahaõaü va¤canaü\<*<20>*>/ nāma, tass' evaü pavatti daņņhabbā: eko kira ujujātiko gāmikapuriso ara¤¤ato sasakaü ānetvā nadãtãre ņhapetvā nahāyituü otari, ath' eko dhutto taü sasakaü sãse katvā nahāyituü otiõõo, itaro uttaritvā sasakaü apassanto ito c' ito ca vilokesi\<*<21>*>/, tam enaü dhutto kiü\<*<22>*>/ vilokesãti vatvā imasmiü me\<*<23>*>/ ņhāne sasako ņhapito taü na passāmãti vutte andhabāla\<*<24>*>/ na tvaü\<*<25>*>/ jānāsi sasakā nāma nadãtãre ņhapitā palāyanti passa\<*<26>*>/ ahaü attano sasakaü sãse ņhapetvā va nahāyāmãti, so appaņibhānatāya evaü bhavissatãti pakkāmi, ekakahāpaõena migapotakaü gahetvā puna taü datvā dvikahāpaõakagghanakassa\<*<27>*>/ migassa gahitavatthuü p' ettha\<*<28>*>/ kathetabbaü, dissanti lobhadhammeså 'ti Sakka\<*<29>*>/ ime alobhādayo pāpadhammā lobhasabhāvesu\<*<30>*>/ lobhābhibhåtesu sattesu dissanti, na hi aluddhā evaråpāni kammāni karonti, evaü lobho anekādãnavo, tasmā lo- bham pi na rocemi, snehasaügathitā ganthā ti ārammaõesu allãyanalak- khaõena snehena saügathitā\<*<31>*>/ punappuna uppādavasena\<*<32>*>/ ghāņitā suttena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -bandhavippati-. 2 Bd pa¤cavidhabandhana-. 3 Bd kujjhana-. 4 Bd adosaü passā ti in the place of are-. 5 Bd nicchāreti. 6 Bd omits daõķo, 7 Bd -rena. 8 Bd upakka-. 9 Bd paraü māreti in the place of pa-. 10 Bd nipphutti. 11 Bd ka¤cikaü. 12 Cks tadā. 13 Bd -vaseva. 14 Bd viluppamānāni. 15 Cks idan. 16 Bd va. 17 Bd paņi-. 18 Bd -õe, omitting ca kahāpaõo, 19 Bd -õena. 20 Bd -nan. 21 Ck olo-. 22 Bd kimbho. 23 Bd omits me. 24 Cks -le. 25 Ck adds na. 26 Bd -yantãti passa, Cks -yanti tassa. 27 Bd õaggha-. 28 Bd adds dipetvā. 29 Ck omits sakka 30 Bd -venasu- 31 Bd -itvā. 32 Bd -danava-. >/ #<[page 013]># %< 2. Kaõhajātaka. (440.) 13>% pupphāni viya baddhā nānappakāresu ārammaõesu pavattamānā abhijjhākāyaganthā, senti manomayā puthå ti te\<*<1>*>/ puthusu ārammaõesu uppannā suvaõõādãhi nibbattāni suvaõõādimeyāni ābharaõādãni\<*<2>*>/ viya manena nibbattattā manomayā abhijjhākāyaganthā tesu ārammaõesu senti anusenti, te bhusaü upatāpentãti te evaü\<*<3>*>/ anusayitā balavatāpaü janentā\<*<4>*>/ bhusaü upatāpenti atikilamenti, tesaü pana bhusaü upatāpane `sallaviddho va ruppatitã' gāthāya vatthuü `piyajātikā kho gahapati sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhutikā' `piyato jāyate\<*<5>*>/ pemato jāyate\<*<6>*>/ soko' ti ādãni suttāni ca āharitabbāni, api ca Maīgalabodhisattassa\<*<7>*>/ dārake datvā balavasokena hadayaü phali, Vessantarabodhisattassa mahantaü domanassaü udapādi, evaü påritapāramãnaü mahāsattānaü p' ete\<*<8>*>/ opatāpaü karonti\<*<9>*>/ yeva, ayaü snehe ādãnavo, tasmā sneham pi na rocemãti. Sakko pa¤havissajjanaü\<*<10>*>/ sutvā "Kaõhapaõķita, tayā ime pa¤hā Buddhalãhāya sādhukaü kathitā, ativiya tuņņho 'smi te, aparam pi\<*<11>*>/ varaü gaõhāhãti" vatvā dasamaü gātham āha: @*>/ te sulapite patiråpe subhāsite varaü brāhmaõa te dammi yaü ki¤ci manas' icchasãti. || Ja_X:20 ||>@ Tato Bodhisatto anantaraü gātham āha: @*>/ ce ma ado Sakka sabbabhåtānam issara ara¤¤e me viharato niccaü ekavihārino ābādhā na\<*<14>*>/ uppajjeyyuü antarāyakarā bhusā ti. || Ja_X:21 ||>@ Tattha antarāyakarā\<*<15>*>/ ti imassa\<*<16>*>/ tapokammassa antarāyakārakā\<*<17>*>/. Taü sutvā Sakko "Kaõhapaõķito varaü gaõhanto na āmisasannissitaü\<*<18>*>/ gaõhāti\<*<19>*>/, tapokammanissitam eva gaõhā- tãti\<*<19>*>/" cintetvā bhiyyosomattāya pasanno aparam pi varaü dadamāno itaraü gātham āha: @@ B. pi varagahaõāpadesena\<*<20>*>/ dhammaü desento osānagātham āha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd tesu. 2 Bd -õāni. 3 Cks etaü. 4 Bd balavantāsa¤janentā. 5 Cs sujāyate 6 Bd omits pe- jā-, and adds soko me bho jāyate. 7 Bd suma-. 8 Bd pemaü. 9 Bd karoti. 10 Ck -he-, Bd -hā-. 11 Bd -raü, omitting pi. 12 Bd -iü. 13 Cks -ra¤. 14 Bdf mā. 15 Bd adds bhåsā. 16 Bd adds me. 17 Cs -karā corr. to -kārā, Bd -karā. 18 Bd adds varaü. 19 Bd -ha-. 20 Ck varaügahana-, Bd varaügahaõā-, Cs varagahaõa-. >/ #<[page 014]># %<14 X. Dasanipāta.>% @*>/ Sakka kassaci kadāci upaha¤¤etha, etaü Sakka varaü vare ti. || Ja_X:23 ||>@ Tattha mano vā ti manodvāraü vā, sarãraü vā ti kāyadvāraü vā, vacãdvāram pi\<*<2>*>/ etesaü gahaõena gahitam evā 'ti\<*<3>*>/ veditabbaü, maükate\<*<4>*>/ ti mama kāraõā, upaha¤¤ethā\<*<5>*>/ 'ti upaghātaü\<*<6>*>/ āpajjeyya, aparisuddhaü assa, idaü vuttaü hoti: Sakka devarāja, mama kāraõā maü nissāya mama anattha- kāmatāya kassaci sattassa kismici\<*<7>*>/ kāle idaü tividham pi\<*<8>*>/ kammadvāraü na\<*<9>*>/ upaha¤¤etha\<*<10>*>/, pāõātipātādãhi dasahi akusalakammapathehi vimuttaü parisud- dham eva bhaveyyā 'ti. Iti M. Chasu pi ņhānesu varaü gaõhanto nekkhammanis- sitam eva gaõhi, jānāti c' esa sarãraü\<*<11>*>/ nāma vyāhidhammaü, na taü sakkā Sakkena avyādhidhammaü\<*<12>*>/ kātuü, sattānaü hi\<*<13>*>/ tãsu dvāresu parisuddhabhāvo na sakkāyatto va\<*<14>*>/, evaü sante pi tassa dhammadesanatthaü ime vare gaõhi. Sakko pi taü rukkhaü dhuvaphalaü\<*<15>*>/ katvā Mahāsattaü vanditvā sirasi a¤jaliü\<*<16>*>/ patiņņhapetvā "ārogā\<*<17>*>/ idh' eva vasathā" 'ti vatvā sakaņņhānam gato. B. pi aparihãnajjhāno brahmalokåpago ahosi. S. i. d. ā. "Ananda pubbe mayā nivutthabhåmippadeso v' eso\<*<18>*>/" ti vatvā j. s.: "Tadā Sakko Anuruddho ahosi, Kaõhapaõķito\<*<19>*>/ aham evā" 'ti. Kaõhajātakaü\<*<20>*>/. $<3. Catuposathikajātaka.>$ Yo kopaneyyo ti. Idaü Catuposathikajātakaü Puõõakajātake āvibhavissatãti\<*<21>*>/. Catuposathikajātakaü\<*<22>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks maükato, Bd maükute. 2 Cks -raü vā. 3 Cks eva, omitting ti. 4 Cks maükato, Bd maükute. 5 Cks -haü¤athā 6 Bd adds mā. 7 Ck -smi, Cs smicci corr. to -smici, Bd -smiüvi. 8 Cks -dhaühi. 9 Bd omits na. 10 Cks -haü¤atha, Bd -ha¤¤ethā ti. 11 Bd -ran. 12 Bd -dhikadha-. 13 Bd -na¤ca, omitting hi. 14 Bd na sakkā sakkena attānaü sakko va. 15 Bd madurapha- 16 Cks -lim, Bd lã. 17 Bd Cs a-. 18 Cks ceso. 19 Bd adds pana. 20 Bd adds dutiyaü. 21 Cks -ssati. 22 Bd adds tatiyaü. >/ #<[page 015]># %< 4. Saükhajātaka. (442.) 15>% $<4. Saükhajātaka.>$ Bahussuto ti. Idaü S. J. v. sabbaparikkhāradānaü ā. k. Sāvatthiyaü kir' eko upāsako Tathāgatassa dhammadesanaü sutvā pasannacitto svātanāya nimantetvā attano gharadvāre maõķapaü kāretvā alaükaritvā punadivase\<*<1>*>/ kālaü ārocāpesi. S. pa¤casatabhikkhu- parivāro\<*<2>*>/ tattha gantvā pa¤¤attavarāsane\<*<3>*>/ nisãdi. Upāsako\<*<4>*>/ Buddha- pamukkhassa bhikkhusaüghassa mahādānam datvā "puna svātanāyā" 'ti evaü sattāhaü nimantetvā mahādānaü pavattetvā sattame divase sabbaparikkhāradānaü adāsi. Taü\<*<5>*>/ pana dadamāno upāhanadānaü ussannaü katvā adāsi. Dasabalassa dinno upāhanasaüghāņo\<*<6>*>/ sahas- sagghanako ahosi, dvinnaü aggasāvakānaü\<*<7>*>/ pa¤casataggha nakā, sesānaü\<*<8>*>/ pa¤cannaü bhikkhusatānaü satagghanakā\<*<8>*>/ ti. Iti so sabba- parikkhā radānaü datvā attano parisāya saddhiü Bhagavato santike nisãdi. Ath' assa S. madhurena sarena {anumodanaü} karonto "upāsaka, uëārante\<*<9>*>/ sabbaparikkhāradānaü, attamano hohi, pubbe anuppanne Buddhe paccekabuddhassa ekaü upāhanasaüghāņaü datvā nāvāya bhinnāya appatiņņhe samudde\<*<10>*>/ upāhanadānanissandena\<*<11>*>/ patiņņhaü labhiüsu, tvaü pana Buddha-pamukhassa saüghassa\<*<12>*>/ sabbaparikkhāradānaü adāsi, tassa te upāhanadānaü\<*<13>*>/ kasmā patiņņhā na\<*<14>*>/ bhavissatãti" vatvā tena yācito a. ā.: A. ayaü Bārāõasã Molinã nāma ahosi. Molinãnagare Brahmadatte rajjaü kārente Saükho nāma brāhmaõo aķķho mahaddhano\<*<15>*>/ catusu nagaradvāresu nagaramajjhe nive- sanadvāre\<*<16>*>/ ti chasu ņhānesu dānasālā\<*<17>*>/ kāretvā devasikaü cha satasahassāni vissajjento\<*<18>*>/ kapaõiddhikānaü\<*<19>*>/ mahādānaü pavattesi. So ekadivasaü cintesi: "ahaü gehe dhane khãõe dānaü dātuü na sakkhissāmi, aparikkhãõe yeva dhane nāvāya Suvaõõabhåmiü gantvā dhanaü āharissāmãti" so nāvaü bandhā- petvā bhaõķassa påretvā\<*<20>*>/ puttadāraü āmantetvā "yāvāhaü\<*<21>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds tathāgatassa. 2 Bd -bhikkhusata-. 3 Bd -tte-. 4 Bd adds saputtadāraparijano, 5 Bd taü. 6 Bds -to. 7 Cks dinnaü, and omit agga, Bd dvi-. 8 Bd -ni-. 9 Ck -ranto, Cs -ranto corr. to -rante, Bd -raü te. 10 Bd mahāsa-. 11 Bd -dānassa ni-. 12 Bd bhikkusa-. 13 Cd -dānassaphalaü. 14 Bd na patiņhā. 15 Bd adds mahābhogo pahåtavittapakaraõo pahåtadhanadha¤¤asuvaõõarajato. 16 Bd adds cā. 17 Bd -lāyo. 18 Bd -etvā. 19 Bd -kādãnaü. 20 Bd pårāpetvā. 21 Bd yāva a.-. >/ #<[page 016]># %<16 X. Dasanipāta.>% āgacchāmi tāva me dānaü anupacchindantā\<*<1>*>/ pavatteyyāthā" 'ti vatvā dāsakammakaraparivuto chattaü ādāya upāhanaü āruyha majjhantikasamaye paņņanagāmābhimukho pāyāsi. Tasmiü khaõe Gandhamādane eko paccekabuddho āvajjitvā\<*<2>*>/ dhanā- haraõatthāya gacchantaü disvā "mahāpuriso dhanaü āharituü gacchati, bhavissati nu kho assa samudde antarāya no" ti āvajjitvā "bhavissatãti" ¤atvā "esa maü disvā chatta¤ ca upāhana¤ ca mayhaü datvā upāhanadānanissandena\<*<3>*>/ samudde bhinnāya nāvāya patiņņhaü labhissati, karissāmi 'ssa\<*<4>*>/ anuggahan" ti\<*<4>*>/ ākāsenāgantvā tassāvidåre otaritvā caõķavātātape aīgāra- santharasadisaü uõhavālukaü maddanto tassābhimukho\<*<5>*>/ āga¤chi\<*<6>*>/. So taü disvā va "pu¤¤akkhettaü me āgataü, ajja mayā ettha bãjaü\<*<7>*>/ ropetuü vaņņatãti" tuņņhacitto vegena taü\<*<8>*>/ upasaükamitvā vanditvā "bhante mayhaü anuggahatthāya\<*<9>*>/ thokaü maggā okkamma imaü rukkhamålaü upagacchathā" 'ti vatvā tasmiü rukkhamålaü\<*<10>*>/ upasaükamante\<*<11>*>/ rukkhamåle vālukaü ussāpetvā uttarāsaügaü pa¤¤apetvā\<*<12>*>/ paccekabuddhaü nisãdāpetvā vāsitaparissāvitena udakena pāde dhovitvā gandha- telena makkhetvā attano upāhanā omu¤citvā pu¤chitvā\<*<13>*>/ gandhatelena makkhetvā tassa paņimu¤citvā\<*<14>*>/ bhante imā upāhanā āruyha chattaü matthake katvā gacchathā" 'ti chat- tupāhanaü\<*<15>*>/ adāsi. So tassānuggahatthāya\<*<16>*>/ taü gahetvā pasādasaüvaddhanatthaü\<*<17>*>/ passantass' ev' assa uppatitvā Gan- dhamādanam evāgamāsi\<*<18>*>/. B. pi taü disvā ativiya pasannacitto paņņanaü gantvā nāvaü abhiråhi. Ath' assa mahāsamuddaü paņipannassa sattame divase nāvā vivaram adāsi, udakaü ussi¤cituü nāsakkhiüsu. Mahājano maraõabhayabhãto attano attano devatā namassitvā mahāviravaü viravi. M. ekaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs -cchindāttā, Bds -cchinditvā. 2 Bd -jje-. 3 Bd -dānassa ni-. 4 Ck ssaü. Cs ss. 5 Bd tassa a-. 6 Bk āgacchi. 7 Bd dānabijam. 8 Cs naü, Bd omits taü. 9 Bd -haõatthāya. 10 Bd -le. 11 Bd -saīkamante. 12 Bd pa¤¤ā-, 13 Bd pucchi-. 14 Bd paņi-. 15 Bd -ttaü upā-. 16 Bd tassa a-. 17 Cks pā-, Bd vaķķha-. 18 Bd eva a-. >/ #<[page 017]># %< 4. Saükhajātaka. (442.) 17>% upaņņhākaü gahetvā sakalasarãraü teëena makkhetvā sappinā saddhiü sakkharacuõõaü yāvadatthaü khāditvā tam pi\<*<1>*>/ khā- dāpetvā tena saddhiü kåpakayaņņhimatthakaü āruyha "imāya disāya amhākaü nagaran" ti disaü vavatthapetvā maccha- kacchapaparipanthato attānaü mocento tena\<*<2>*>/ saddhiü usabha- mattaü atikkamitvā pati. Mahājano vināsaü pāpuõi. M. pana upaņņhākena saddhiü samuddaü tarituü ārabhi. Tassa taran- tass' eva satta\<*<3>*>/ divasā gatā\<*<4>*>/. So tasmim pi kāle loõodakena mukhaü vikkhāletvā uposathiko ahosi yeva. Tadā pana catåhi lokapālehi Maõimekhalā nāma devatā\<*<5>*>/ "sace\<*<6>*>/ nāvāya bhinnāya tisaraõagatā\<*<7>*>/ vā sãlasampannā vā mātāpitidevatā vā\<*<8>*>/ manussā dukkhappattā honti te rakkheyyāsãti" samudde ārakkhatthāya\<*<9>*>/ ņhapitā hoti. Sā attano issariyena sattāhaü pamajjitvā sat- tame divase samuddaü olokentã sãlācārayuttaü\<*<10>*>/ Saükhabrāh- maõaü disvā "imassa sattamo\<*<11>*>/ divaso\<*<11>*>/ samudde patitassa, sace amarissa\<*<12>*>/ ativiya gārayhā\<*<13>*>/ abhavissan" ti\<*<14>*>/ saüvigga- mānasā\<*<25>*>/ ekaü suvaõõapātiü nānaggarasassa\<*<16>*>/ dibbabhojanassa påretvā vātavegena tattha gantvā tassa purato ākāse ņhatvā "brāhmaõa tvaü sattāhaü nirāhāro, imaü dibbabhojanaü bhu¤ jā" 'ti\<*<7>*>/ āha. So taü oloketvā\<*<18>*>/ "apanehi tava bhattaü, ahaü uposathiko" ti\<*<19>*>/. Ath' assa upaņņhāko pacchato āgac- chanto devataü adisvā saddam eva sutvā "ayam brāhmaõo pakatisukhumālo sattāhaü nirāhāratāya dukkhito maraõabhayena vilapati ma¤¤e, assāsissāmi\<*<20>*>/ nan" ti cintetvā paņhamaü gātham āha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks hi. 2 Bd upaņhakena. 3 Ck tassa, Bd sattamo. 4 Bd divaso jāto. 5 Bd devadhitā. 6 Bd has added samudde. 7 Bd -naügā-. 8 Bd -pitu devatā vā tathā corr. to -pitupaņhakā vā tathā. 9 Bd -kkhanatthāya. 10 Bd -rasaüyu-. 11 Ck -e. 12 Bd sace so marissati. 13 Bd -reyhaü me. 14 Bd bhavissati ti. 15 Bd -mānahadayā hutvā. 16 Bd -rasa. 17 Ck jati, Cs -jāni corr. to -jāti? 18 Bd ullo-. 19 Bd adds āha. 20 so all three MSS. >/ #<[page 018]># %<18 X. Desanipāta.>% @< ath' akkhaõe dassayase vilāpaü, a¤¤o nu ko te paņimantako\<*<1>*>/ mayā ti. || Ja_X:24 ||>@ Tattha sutadhammo ti dhammo pi tayā dhammikasamaõabrāhmaõānaü santike suto, diņņhā ti tesaü paccaye dadantena veyyāvaccaü karontena dhammikasamaõabrāhmaõā tayā diņņhā, evaü akaronto hi passanto pi te na passati yeva, athakkhaõe ti atha akkhaõe sallapantassa kassaci abhāvena vacanassa anokāse, dassayase ti ahaü uposathiko ti vadanto vilāpaü dassesi\<*<2>*>/, paņimantako\<*<1>*>/ ti mayā a¤¤o ko tava paņimantako\<*<1>*>/ paņivacanadāyako\<*<1>*>/, kiükāraõā evaü vippalapasãti. So tassa vacanaü sutvā "imassa sā\<*<3>*>/ devatā na pa¤¤āyati ma¤¤e" ti cintetvā "samma nāhaü maraõassa bhāyāmi, atthi pana me a¤¤o paņimantako\<*<1>*>/" ti vatvā dutiyaü gātham āha: @*>/ suppaņimuttakambu paggayha sovaõõamayāya pātiyā bhu¤jassu bhattaü iti maü vadeti, saddhā cittā tam ahaü no ti bråmãti. || Ja_X:25 ||>@ Tattha subbhå 'ti subhamukhā\<*<5>*>/, subhā ti pāsādikā uttamaråpadharā, suppaņimuttakambå 'ti paņimuttasuvaõõālaükārā, paggayhā 'ti suvaõõa- pātiyā bhattaü gahetvā ukkhipitvā, saddhā cittā ti saddhā c' eva\<*<6>*>/ tuņņhacittā ca\<*<7>*>/, saddhaü\<*<8>*>/ cittan\<*<9>*>/ ti pi pāņho, tass' attho: saddhan\<*<10>*>/ ti saddahantaü\<*<11>*>/, cit- tan ti tuņņhacittaü tamahaü no tãti\<*<12>*>/ tam ahaü\<*<13>*>/ devataü uposathikattā paņikkhipanto no ti bråmi\<*<14>*>/, na vippalāmi sammā 'ti. Ath' assa so tatiyaü gātham āha: @*>/, uņņhehi, naü\<*<16>*>/ pa¤jalik' ābhipuccha: devã nu si\<*<17>*>/ tvaü uda mānusã nå 'ti. || Ja_X:26 ||>@ Tattha sukhamāsasāno\<*<18>*>/ ti etādisaü yakkhaü disvā attano sukhaü āsiüsanto paõķito puriso amhākaü sukhaü bhavissati na bhavissatãti puccheyya, uņņhehãti udakato uņņhānākāraü dassento uņņhaha\<*<19>*>/, pa¤jalikābhipucchā 'ti\<*<20>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pati-. 2 Ck -ti. 3 Bd omits sā. 4 Bf sumbhā subhā, Bd subhamukhā in the place of sų. 5 so Cks for -mukā? Bd tattha subhamukhā ti. 6 Bd veca. 7 Ck ti. 8 Ck Bd saddhā. 9 Ck cittā. 10 Ck Bd saddhā. 11 Ck saddhahatthaü. 12 Ck devataü no tãti tamahaü devataü no tãti in the place of tamahaü notãti. 13 subbhå--- tamahaü wanting in Cs. 14 Bd -mãti. 15 Bd āsamāno, Bf āsisamāno. 16 Ck taü. 17 Cks sã. 18 Bd āsamāno. 19 Bd uņhehi taü. 20 Bd adds sa. >/ #<[page 019]># %< 4. Saükhajātaka. (442.) 19>% pa¤jaliko hutvā abhipuccha, uda mānusã nå 'ti udāhu mahiddhikā siddhatapā\<*<1>*>/ mānusã tvan ti. B. "yuttaü kathesãti" taü pucchanto catutthaü gātham āha: @*>/ bhu¤jassu bhattaü iti maü vadesi pucchāmi taü nāri mahānubhāve: devã nu si\<*<3>*>/ tvaü uda mānusã nå 'ti. || Ja_X:27 ||>@ Tattha yaü tvan ti yasmā tvaü sukhena maü abhisamekkhase piyacak- khåhi olokesi, pucchāmi tan ti tena kāraõena taü pucchāmi. Tato devatā dve gāthā abhāsi: @*>/ anukampikā no ca paduņņhacittā, tav' eva\<*<5>*>/ atthāya idhāgatāsmi\<*<6>*>/. || Ja_X:28 ||>@ @*>/ Saükha sabbassa ty-āhaü paņipādayāmi\<*<8>*>/ yaü ki¤ci tuyhaü manasābhipatthitan ti. || Ja_X:29 ||>@ Tattha idhā 'ti imasmiü samudde, nānā vividhānãti\<*<9>*>/ bahåni ca anekappakārāni ca hatthiyānāssayānādãni atthi, sabbassa tyāhan ti tass'\<*<10>*>/ annapānādino sabbassa sāmikaü katvā taü te annapānādiü paņipādayāmi dadāmi, yaü ki¤cãti a¤¤am pi yaü ki¤ci tava manasā icchitaü sabbaü te dammãti. Taü sutvā M. "ayaü devatā\<*<11>*>/ samuddapiņņhe mayhaü `ida¤ c' ida¤ ca dammãti' vadati, kin nu kho esā\<*<12>*>/ mayā katena pu¤¤akammena dātukāmā udāhu attano balena, pucchissāmi tāva nan" ti cintetvā pucchanto sattamaü gātham āha: @*>/ hutaü va\<*<14>*>/ mayhaü sabbassa no issarā tvaü sugatte\<*<15>*>/, sussoõi subbhuru\<*<16>*>/ vilākamajjhe kissa me kammassa ayaü vipāko ti. || Ja_X:30 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd si tvaü atha. 2 Cks tvaü. 3 Cks sã. 4 Bd sālapādãmajjhe. 5 Cks tameva, Bd tatheva, Bf bhaveva. 6 Cks -gatosmiü, Bd -gatāsmiü. 7 Bd vidhā-, Bf nā vidhā-. 8 Cks -ma, Bf -dessāmi. 9 all three MSS. vidhā-. 10 Bd tassa. 11 Bd devadhitā. 12 Cks esa. 13 Ck omits va, Cs has ba, Bdsf ca. 14 Bdsf ca. 15 Bd sabhatte. 16 Bd subbhamusu, Bf sumbhamu. >/ #<[page 020]># %<20 X. Dasanipāta.>% Tattha yiņņhan ti dānavasena yajitaü, hutan ti āhunapāhunavasena dinnaü, sabbassa no issarā tvan ti tassa amhākaü pu¤¤akammassa sabbassa tvaü issarā, imassa ayaü vipāko imassa ayan\<*<1>*>/ ti jānituü samatthā ti attho, sussoõãti sundaraårulakkhaõe, subbhurå 'ti\<*<2>*>/ sundarabhamuke, suvilāka- majjhe\<*<3>*>/ ti suņņhuvilaggitatanumajjhe, kissa me ti\<*<4>*>/ mayā katakammesu katara- kammassāyaü\<*<5>*>/ vipāko yenāhaü appatiņņhe samudde patiņņhaü labhāmãti. Taü sutvā devatā "ayaü brāhmaõo yaü\<*<6>*>/ kusalakammaü kataü taü maü\<*<7>*>/ `na jānātãti' sa¤¤āya\<*<8>*>/ pucchati ma¤¤e, kathessāmi dāni 'ssā" 'ti kathentã\<*<9>*>/ aņņhamaü gātham āha: @*>/ tasitam kilantaü paņipādayi Saükha upāhanāhi\<*<11>*>/, sā\<*<12>*>/ dakkhiõā kāmaduhā tav' ajjā 'ti. || Ja_X:31 ||>@ Tattha ekabhikkhun ti taü paccekabuddhaü sandhāyāha, ugghaņņha- pādan\<*<13>*>/ ti uõhavālukāya ghaņņhapādaü\<*<14>*>/, tasitan ti pipāsitaü, paņipādayãti paņipādesi yojesi\<*<15>*>/, kāmaduhā ti sabbakāmadāyikā. M. etaü\<*<16>*>/ sutvā\<*<17>*>/ "evaråpe pi nāma appatiņņhe mahā- samudde mayā dinnaü upāhanadānaü mama sabbakāmadadaü jātaü, aho sudinnaü me paccekabuddhassa dānan" ti tuņņha- citto navamaü gātham āha: @@ Tass' attho: devate evaü sante mayhaü ekaü nāvaü māpehi, khuddikaü\<*<18>*>/ pana ekadoõikaü\<*<19>*>/ nāvaü mā\<*<20>*>/ māpehi, yaü pana māpesi\<*<21>*>/ sā hotu nāvā bahåhi susibbitehi\<*<22>*>/ phalakehi upapannā udakapavesanābhāvena\<*<23>*>/ anavassutā erakena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks imissāyan. 2 Bd subbhamåti. 3 read: -bhamu, kesu: vi-? 4 Cks add kissa. 5 Bd -massa ayaü. 6 Bd yante. 7 Bd kammaü. 8 Bd pa¤¤āya. 9 all three MSS. -ti. 10 Bd -ņņa-, Bf ughaņņitapā-. 11 Bdf -nāni. 12 Bd dasā. 13 Bd -ņņa-. 14 Ck ghaņņa-, Bd ghaņņhitapā-. 15 Bd yojesãti attho, Cks add na mama sabbakāmadadaü jātaü. 16 Cs taü. 17 Bd taü sutvā mahāsatto. 18 Bd -dda-. 19 Bd -kappamāõaü. 20 all three MSS. omit mā. 21 Bd -pessasi. 22 Cks -siddhi-? 23 Bd -nassābh-. >/ #<[page 021]># %< 4. Saükhajātaka. (442.) 21>% sammā gahetvā gacchantena\<*<1>*>/ vātena yuttā, ņhapetvā hi nāvaü\<*<3>*>/ a¤¤assa yānassa\<*<3>*>/ ettha bhåmi n' atthi, tāya pana nāvāya\<*<4>*>/ maü ajj' eva Molinãnagaraü pāpayā\<*<5>*>/ 'ti. Devatā\<*<6>*>/ tassa vacanaü sutvā tuņņhacittā sattaratanamayaü nāvaü māpesi, sā dãghato aņņhausabhā ahosi, vitthārato catu- usabhā\<*<7>*>/, gambhãrato vãsatiyaņņhikā, tassā indanãlamayā tato kåpakā, sovaõõamayāni yottāni, rajatamayāni\<*<8>*>/ sãtāni, sovaõõa- mayān' eva\<*<9>*>/ phiyārittāni\<*<10>*>/ ahesum. Devatā taü nāvaü sattan- naü ratanānaü påretvā brāhmaõaü āliīgitvā alaükatanāvāya āropesi, upaņņhākaü pan' assa na olokesi, brāhmaõo attanā katakalyāõato tassa pattiü adāsi, so anumodi, tadā devatā tam\<*<11>*>/ pi āliīgitvā nāvāya patiņņhāpesi. Atha naü nāvaü Molinã- nagaraü netvā brāhmaõassa ghare dhanaü patiņņhāpetvā attano vasanaņņhānam eva agamāsi. Satthā abhisambuddho hutvā @*>/ sumanā patãtā nāvaü sucittaü abhinimminitvā\<*<13>*>/ ādāya Saükhaü purisena saddhiü upānayã nagaraü sādhuramman ti || Ja_X:33 ||>@ imaü osānagātham abhāsi. Tattha sā ti bhikkhave sā devatā tattha samuddamajjhe tassa vacanaü sutvā vittisaükhātāya pãtiyā samannāgatattā vittā\<*<14>*>/, sumanā ti\<*<15>*>/ sunda- ramanā\<*<16>*>/ pāmujjena patãtacittā hutvā citraü\<*<17>*>/ nāvaü nimminitvā\<*<18>*>/ taü\<*<19>*>/ brāhmaõaü paricārakena\<*<20>*>/ saddhiü ādāya sādhurammaü atiramaõãyaü nagaraü upānayi. Brāhmaõo ti yāvajãvaü aparimitadhanaü\<*<21>*>/ gehaü ajjhā- vasanto dānaü datvā sãlaü rakkhitvā āyupariyosāne\<*<22>*>/ sapariso devanagaraü påresi\<*<22>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -tenā. 2 Cks nāvā, Bd dibbanāvaü. 3 Cks omit yānassa. 4 Bd nāvāya corr. to dibbanā-. 5 Bd pāpayassu. 6 Bd devatā corr. to devadhãtā. 7 Cks catuttha us-. 8 Cks -yā, 9 Bd -yāni ca. 10 Cks piyā-. 11 Bd naü. 12 Ck vitthā, Bdf tuņhacittā in the place of tattha vittā. 13 Ck -nimmitvā. 14 Bd cittā corr. to tuņhacittā. 15 Bd has added sumanā ti, Cks omit them. 16 Cs suramaõā, Bdf sundaramanasā. 17 Bd vicitra. 18 Ck nimmitvā. 19 Bd omits taü. 20 Bd -rik-. 21 Bd amita- 22 Bd jãvitapa-. 23 Bd paripå-. >/ #<[page 022]># %<22 X. Dasanipāta.>% S. i. d. ā. saccāni pakāsetvā j. s. (Saccapariyosāne upāsako sotāpattiphale patiņņhahi): "Tadā devatā\<*<1>*>/ Uppalavaõõā ahosi, puriso\<*<2>*>/ ânando, Saükhabrāhmaõo aham evā" 'ti. Saükhajātakaü\<*<3>*>/. $<5. Cullabodhijātaka.>$ Yo te imaü visālakkhin ti. Idaü S. J. v. ekaü kodha- naü ā. k. So kira bhikkhu niyyānikasāsane pabbajitvāpi kodhaü niggahetuü nāsakkhi, kodhano ahosi upāyāsabahulo, appam pi vutto samāno abhisajji kuppi vyāpajji patitthãyi\<*<4>*>/. S. tassa kodhanabhāvaü\<*<5>*>/ sutvā pakkosāpetvā "saccaü kira tvaü kodhano\<*<6>*>/" ti\<*<7>*>/ pucchitvā "saccaü bhante" ti vutte "bhikkhu, kodho nāma vāretabbo, evaråpo hi idhaloke ca paraloke ca anatthakārako nāma n' atthi\<*<8>*>/, tvaü\<*<9>*>/ nikko- dhassa Sambuddhassa sāsane pabbajitvā kasmā kujjhasi, porāõakapaõķitā bāhirāasane pabbajitvāpi kodhaü na kariüså" 'ti vatvā a. ā.: A. B. Br. r. k. a¤¤atarasmiü Kāsinigame\<*<10>*>/ eko brāhmaõo aķķho mahaddhano mahābhogo aputtako ahosi, tassa brāhmaõã puttaü patthesi. Tadā Bodhisatto Brahmalokā cavitvā tassa brāhmaõiyā\<*<11>*>/ kucchiyaü nibbatti, tassa nāmagahaõadivase Bodhikumāro ti nāmaü kariüsu. Tassa vayappattakāle Takka- silaü gantvā sabbasippāni uggahetvā paccāgatassa aniccha- mānass' eva mātāpitaro samajātikakulā\<*<12>*>/ kumārikaü ānesuü. Sāpi Brahmalokā cutā va uttamaråpadharā devaccharapaņibhāgā. Tesaü anicchamānānaü ¤eva a¤¤ama¤¤aü āvāhavivāhaü kariüsu. Ubhinnam pi\<*<13>*>/ pana tesaü kilesasamudācāro nāma na bhåtapubbo, saürāgavasena\<*<14>*>/ a¤¤ama¤¤assa olokanaü nāma nāhosi\<*<15>*>/, su- pinena\<*<16>*>/ pi nehi\<*<17>*>/ methunadhammo nāma na diņņhapubbo, evaü parisuddhasãlā ahesuü. Athāparabhāge M. mātāpitåsu kālaka- tesu\<*<18>*>/ tesaü sarãrakiccaü katvā taü pakkositvā "bhadde tvaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd devatā corr. to devadhãta. 2 Bd upaņhākāpu-. 3 Bd adds catutthaü. 4 Ck -tthiyi, Bd patiņhasi, Bs patiņņhayi. 5 Cks kodhabhā-. 6 Bd has added sã. 7 Bd adds taü. 8 Bd has crossed out nāma natthi. 9 Ck omit tvaü. 10 Bd kāsikani-. 11 Bd tassā, omitting brāhmaõiyā. 12 Cs -ka- corr. to -kā-, Bd samānajātikā-. 13 Bd -naü, omitting pi. 14 Bd sarā-. 15 Cks nahosi. 16 Bd -ine. 17 Bd omits nehi. 18 Bd kālaü-. >/ #<[page 023]># %< 5. Cullabodhijātaka. (443.) 23>% imaü asãtikoņidhanaü gahetvā sukhena jãvāhãti" āha\<*<1>*>/. "Tvaü pana ayyaputtā" 'ti. "Mayhaü dhanena kiccaü n' atthi, Hima- vantapadesaü pavisitvā pabbajitvā attano patiņņhaü karissāmãti". "Kiü pana ayyaputta pabbajjā nāma purisānaü yeva\<*<2>*>/ vaņņatãti" "Itthãnam pi vaņņati bhadde" ti. "Tena hi ahaü tayā chaķķi- takheëapiõķaü\<*<3>*>/ na gaõhissāmi\<*<4>*>/, mayham pi dhanena kiccaü n' atthi, aham pi pabbajissāmãti". "Sādhu bhadde" ti. Ubho pi\<*<5>*>/ mahādānaü datvā nikkhamitvā ramaõãye bhåmibhāge assa- maü katvā pabbajitvā u¤chāphalāphalehi\<*<6>*>/ yāpento\<*<7>*>/ tattha dasamattāni saüvaccharāni vasiüsu, jhānaü pana nesaü na tāva uppajjati. Te tattha pabbajjāsukhen' eva dasasaüvaccharaü vasitvā loõambilasevanatthāya janapadacārikaü\<*<8>*>/ carantā anu- pubbena Bārāõasiü patvā rājuyyāne vasiüsu. Ath' ekadivasaü rājā uyyānapālaü paõõākāraü ādāya āgataü disvā "uyyāna- kãëikaü\<*<9>*>/ kãëissāma, uyyānaü sodhehãti" vatvā tena sodhitasajji- taü\<*<10>*>/ uyyānaü mahantena parivārena agamāsi. Tasmiü khaõe te ubho pi janā uyyānassa ekasmiü passe pabbajjāsukhena vãtināmentā nisinnā honti. Atha rājā uyyāne vicaranto te ubho nisinnake disvā paramapāsādikaü uttamaråpadharaü parib- bājikaü\<*<11>*>/ olokento paņibaddhacitto ahosi. So kilesavasena kampanto "pucchissāmi tāva" ayaü paribbājikā imassa kiü hotãti"' Bodhisattaü upasaükamitvā "pabbajita ayaü te parib- bājikā kiü hotãti" pucchi. "Mahārāja, ki¤ci na hoti, kevalaü ekapabbajjāya pabbajitā, api\<*<12>*>/ kho pana me gihikāle pāda- paricārikā ahosãti". Taü sutvā rājā "ayaü kir' etassa ki¤ci na hoti, api\<*<12>*>/ kho pana gihikāle pādaparicārikā kir' assa ahosi, sace panāhaü imaü issariyabalena gahetvā gaccheyyaü kin nu kho esa karissati, parigaõhāmi\<*<13>*>/ tāva nan" ti\<*<14>*>/ cintetvā upasaükamitvā paņhamaü gātham āha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd has added kiü karissatha tumhe, and scratched out tvaü; so reads Bs also. 2 Bd -na¤¤eva. 3 Ck chaķķhi-. 4 Cks -mãti. 5 Bd has added jānā. 6 Cs uccāpha-, Ba ucchācariyāyaü pha-, Bs u¤chāriyā pha-. 7 so all three MSS. 8 Bd -ka¤. 9 Bd -kiëaü. 10 Bd susodhitaü sus-. 11 Cks add disvā. 12 Bds add ca. 13 Bd parigaõhissāmi. 14 Cks tāvanti. >/ #<[page 024]># %<24 X. Dasanipata.>% @*>/ ādāya balā gaccheyya kin nu kayirāsi brāhmaõā 'ti. || Ja_X:34 ||>@ Tattha sammillabhāsinin\<*<1>*>/ ti mandahasitabhāsiniü\<*<2>*>/, balā gaccheyyā 'ti balakkārena ādāya gaccheyya, kinnu kayirāsãti tassa tvaü brāhmaõa kiü kareyyāsãti. Ath' assa kathaü sutvā M. dutiyaü gātham aha: @*>/ me na mucceyya na me mucceyya jãvato\<*<4>*>/ rajaü va vipulā vuņņhi khippam eva nivāraye ti. || Ja_X:35 ||>@ Tass' attho: mahārāja sace imaü gahetvā gacchante kismici mama abbhan- tare kopo uppajjeyya so me anto uppajjitvā na mucceyya yāvāhaü jãvāmi tāva me na mucceyya, nāssa anto ghanasannivesena\<*<5>*>/ patiņņhātuü dassāni, atha kho yathā uppannaü rajaü vipulā meghavuņņhi khippaü nivārayati\<*<6>*>/ tathā khippam eva taü\<*<7>*>/ mettābhāvanāya niggahetvā vāressāmãti. Evaü M. sãhanādaü nadi. Rājā pan' assa kathaü sutvāpi andhabālatāya paņibaddhaü attano cittaü nivāretuü asakkonto a¤¤ataraü amaccaü āõāpesi: "imaü paribbājikaü rājanive- sanaü nehãti". So "sādhå" 'ti paņisuõitvā "adhammo loke vattati, ayuttan" ti ādãni vatvā paridevamānaü ¤eva naü ādāya pāyāsi. B. tassā paridevanasaddaü sutvā ekavāraü oloketvā puna na olokesi. Taü rodantiü paridevantiü rājanivesanam eva nayiüsu. So pi Bārāõasirājā uyyāne papa¤caü akatvā va sãghaü gha- raü\<*<8>*>/ gantvā taü paribbājikaü pakkosāpetvā mahantena yasena nimantesi. Sā\<*<9>*>/ yasassāguõaü\<*<10>*>/ pabbajjāy' eva\<*<11>*>/ ca guõaü kathesi. Rājā kenaci pariyāyena tassā manaü alabhanto taü ekasmiü gabbhe karitvā cintesi: "ayaü paribbajikā\<*<12>*>/ evaråpaü yasaü na icchati, so pi tāpaso evaråpaü mātugāmam gahetvā gac- chante\<*<13>*>/ kujjhitvā olokitamattam pi na akāsi, pabbajitā kho pana bahumāyā honti, ki¤ci payojetvā anattham pi me kareyya, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bdsf saümilhahāsi-. 2 Ck mandanāhasitabhāsinã, Cs manāhasitabhāsinã, Bd mandahasini. 3 Cs -jjā? Bdsf -jje. 4 Cks jãvi-. 5 Bd antogharassannivāsena. 6 Cks -yeti, Bd -reti. 7 Bd naü. 8 Bd gharaü corr. to taraü. 9 Bds add pana. 10 Bds yasassa ag-. 11 Bd -jjāya eva. 12 Bd adds silavati kalyāõadhammā. 13 Bd -to. 14 Bd -mãti. >/ #<[page 025]># %< 5. Cullabodhijātaka. (443.) 25>% gacchāmi tāva, jānami\<*<14>*>/ `kiü karonto nisinno"' ti saõņhātum asak- konto uyyānaü agamāsi. B. pi cãvaraü sibbento\<*<1>*>/ nisãdi. Rājā mandaparivāro\<*<2>*>/ va padasaddaü akaronto saõikaü upasaükami. B. rājānaü anoloketvā cãvaram eva sibbi. Rājā "ayaü kujjhitvā mayā saddhiü na kathetãti\<*<3>*>/" ma¤¤amāno "ayaü kåņatāpaso `kopassa\<*<4>*>/ uppajjituü na dassāmi, uppanne\<*<5>*>/ pi naü khippam eva niggahessā- mãti' paņhamam eva gajjitvā idāni kodhen' eva thaddho\<*<6>*>/ hutvā mayā saddhiü na sallapatãti" sa¤¤āya tatiyaü gātham āha: @*>/ balamhi va\<*<8>*>/ apassito\<*<9>*>/ sv-ājja\<*<10>*>/ tuõhikkhako\<*<11>*>/ dāni saüghāņiü sibbam acchasãti. || Ja_X:36 ||>@ Tattha balamhiva\<*<8>*>/ apassito\<*<9>*>/ ti balanissito viya butvā tuõhikkhako\<*<12>*>/ ti ki¤ci avadanto, sibbamacchasãti sibbanto acchasi. Taü sutvā M. "ayaü rajā `kodhavasena maü nālapatãti' ma¤¤ati\<*<13>*>/, kathessāmi dāni 'ssa uppannassa kodhassa vasaü agatabhāvan\<*<14>*>/" ti cintetvā catutthaü gātham āha: @*>/ jãvato, rajaü va vipulā vuņņhi khippaü eva nivārayin\<*<16>*>/ ti. || Ja_X:37 ||>@ Tass' attho: mahārāja uppajji\<*<17>*>/ me, na na\<*<18>*>/ uppajji, na pana me muc- cittha, nāssa patthayitvā\<*<19>*>/ hadaye thātuü adāsiü, iti so mama jãvato na muc- citth' eva, rajaü va vipulā vuņņhi viya khippam eva naü nivārayin ti. Taü sutvā rājā "kin nu kho esa kopam eva sandhāya vadati udāhu a¤¤aü ki¤ci sippaü\<*<20>*>/ sandhāya kathesãti\<*<21>*>/, puc- chissami tāva nan" ti cintetvā pucchanto pa¤camaü gātham āha: @*>/ mucci, kin te no\<*<23>*>/ mucci jãvato, rajaü va vipulā vuņņhi katamaü tvaü nivārayãti. || Ja_X:38 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd sibbanto. 2 Ck manāpari-, Cs manapa- corr. to manāpa-, Bd manta-, Bs manda-. 3 Bd sallapasãti. 4 Bd kodhassa. 5 Bd -naü. 6 Bd baddho. 7 Ck Bd -kattittho, Cs -katthittho corr. to -katthito, Bf kattitto. 8 Cks ca, Bs balamiva. 9 Cks -no. 10 Bdf svajja. 11 Ck -ikkako, Bd ikkato, Bs -ãkato? Bf -ikabho. 12 Cs ikkako, Cs ikkako corr. to -ikkhako, Bds ikkato. 13 Bd ma¤¤eti. 14 Cks apagata-. 15 Bd muccittha, 16 Bdf -yi. 17 Cks -jja. 18 Bd omits one na. 19 so Cks; Bd patiņhahitvā. 20 Ck omits sippaü. 21 Cks kathesãti. 22 Cks na. 23 Cks na, Bd nā. >/ #<[page 026]># %<26 X. Dasanipāta.>% Tattha kin te uppajji no\<*<1>*>/ muccãti kiü tava uppajji c' eva na ca mucci. Taü sutvā B. "mahārāja, evaü kodho\<*<2>*>/ anekādãnavo\<*<3>*>/ mahā- vināsadāyako, eko mama uppajji uppanna¤ ca taü\<*<4>*>/ mettā- bhāvanāya nivāresin" ti kodhe ādãnavaü kathento @*>/ mucci kodho dummedhagocaro. || Ja_X:39 ||>@ @@ @@ @@ @*>/ pāvako nāma jāyati, tam eva kaņņhaü ķahati\<*<6>*>/ yasmā so jāyate gini. || Ja_X:43 ||>@ @*>/ sārambhā jāyate kodho, so pi ten' eva ķayhati\<*<6>*>/. [S. P. p. 299.) || Ja_X:44 ||>@ @*>/ pavaķķhati (Grimblot, 7) nihãyati tassa yaso kāëapakkhe va candimā. || Ja_X:45 ||>@ @*>/ dhåmaketu va kodho yass' upassammati āpårati tassa yaso sukkapakkhe va candimā ti || Ja_X:46 ||>@ ime gāthā āha. Tattha na passatãti attattham pi na passati pag eva parattaü, sādhu passatãti attatthaparatthaü\<*<10>*>/ ubhayatthaü\<*<11>*>/ sādhu passati, dummedhagocaro ti nippa¤¤ānaü āharabhåto\<*<12>*>/, dukkhamesino ti dukkhaü icchantā, sadatthan ti attano atthabhåtaü atthato c' eva dhammato ca vaķķhiü\<*<13>*>/, parakkare ti vipulam pi atthaü uppannaü parato kāreti, apanetha na me iminā attho ti vadati, sa bhãmaseno ti so bhãmāya bhayajananiyā mahatiyā kilesa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks na. 2 Cks omit kodho. 3 Bd bahuādinavo. 4 Bd naü. 5 Bd mattha-, Bf maddamā-. 6 Bdf da-. 7 Bdf omit m. 8 Ck yassu, Cs yasså. 9 Bd anindho, Bf aniddho. 10 Cks -ttha. 11 Cks -tthe. 12 Bds ādhāra-, Bd adds karoti. 13 Ck -ã, Cs -i, Bd buddhi. >/ #<[page 027]># %< 6. {Kaõhadãpāyanajātaka}. (444.) 27>% senāya samannāgato\<*<1>*>/, pammaddãti attano balavabhāvena\<*<2>*>/ uëāre pi satte gahetvā attano vase karaõena maddanasamattho, na me amuccathā 'ti mama santikā mokkhaü na labhi, hadaye vā pana me khãraü\<*<3>*>/ viya muhuttaü dadhibhāvena na patitthiyyatthā\<*<3>*>/ 'ti attho, kaņņhasmiü manthamānasmin\<*<4>*>/ ti araõisahite mathiyamāne\<*<5>*>/, matthamānasmin ti pi pāņho, yasmā ti yato kaņņhā jāyati tam eva dahati, ginãti aggi, bālassamavijānato ti bālassa avijānantassa, sāram- bhā jāyate ti ahaü tvan ti ākaķķhanavikaķķhanaü karontassa kāraõuttariya- lakkhaõasārambhā\<*<6>*>/ araõimatthanāya\<*<7>*>/ viya pāvako kodho jāyati, so pi tenevā 'ti so pi bālo ten' eva kodhena kaņņhaü viya agginā ķayhati\<*<8>*>/, anedho\<*<9>*>/ dhåmaketu vā 'ti anindhano aggi viya, tassā 'ti tassa adhivāsanakhantiyā samannāgatassa puggalassa sukkapakkhe\<*<10>*>/ cando viya laddho yaso aparāparaü āpårati. Rājā M-ssa dhammakathaü sutvā tuņņho ekaü amaccaü āõāpetvā\<*<11>*>/ paribbājikaü ānāpetvā\<*<12>*>/ "bhante nikkodhatāpasa\<*<13>*>/, ubho pi tumhe pabbajjāsukhena vãtināmentā idh' eva uyyāne vasatha, ahaü vo dhammikaü\<*<14>*>/ rakkhāvaraõaguttiü\<*<15>*>/ karissāmã- ti" vatvā khamāpetvā vanditvā pakkāmi. Te ubho pi tatth- eva vasiüsu. Aparabhāge paribbājikā kālam akāsi. B. tassā kālakatāya Himavantaü pavisitvā abhi¤¤ā ca samāpattiyo ca nibbattetvā\<*<16>*>/ brahmavihāre bhāvetvā Brahmaloka-parāyano ahosi. S. i. d. ā. saccāni pakāsetvā j. s. (Saccapariyosāne kodhano bhikkhu anāgāmiphale patiņņhahi): "Tadā paribbājikā Rāhulamātā ahosi, rājā ânando, paribbājako aham evā" 'ti. Cullabodhi- jātakaü. $<6. Kaõhadãpāyanajātaka.>$ Sattāhamevāhan ti. Idaü S. J. v. ekaü\<*<17>*>/ ukkaõņhita- bhikkhuü ā. k. Vatthuü Kusajātake āvibhavissati. S. taü bhikkhuü "saccaü kira tvaü\<*<18>*>/ ukkaõņhito\<*<19>*>/" ti pucchitvā "saccan" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd has added balavā. 2 Bd balabhā-. 3 Bds patiņņhahitthā. 4 Bd maņhahaõasmiü? 5 Bd matthi-. 6 Bd ka-, Cks -bho. 7 Ck araõiü-, Cs araniü-. 8 Bd da-. 9 Bd anindho. 10 Cks add va. 11 Ck ānā-. 12 Bds āharāpetvā. 13 Bd adds te 14 Bd -ka. 15 Bd -caraõa-. 16 Bd adds cattāro. 17 Bd omits ekaü. 18 Bd adds bhikkhu. 19 Bd adds sã. >/ #<[page 028]># %<28 X. Dasanipāta>% ti vutte "bhikkhu porāõakapaõķitā anuppanne Buddhe bāhirakapab- bajjaü pabbajitvā. atirekapa¤¤āsavassāni anabhiratā brahmacariyaü carantā hirottappabhedabhayena attano ukkaõņhitabhāvaü kassaci na kathesuü, tvaü kasmā evaråpe niyyānikasāsane pabbajitvā mādisassa garuno Buddhassa sammukhe ņhatvā catuparisamajjhe ukkaõņhita- bhāvaü āvikarosi, kimatthaü attano hirottappaü na rakkhasãti" vatvā a. ā.: A. Vaüsaraņņhe\<*<1>*>/ Kosambiyaü Kosambiko nāma rājā rajjaü kāresi. Tadā a¤¤atarasmiü nigame dve brāhmaõā asãtikoņidhanavibhavā a¤¤ama¤¤aü piyasahāyakā kāmesu dosaü disvā mahādānaü pavattetvā ubho pi kāme pahāya mahājanassa rodantassa paridevantassa\<*<2>*>/ nikkhamitvā Hima- vantapadese assamapadaü katvā pabbajitvā u¤chācariyāya\<*<3>*>/ vanamålaphalāphalena yāpentā\<*<4>*>/ paõõāsavassaü\<*<5>*>/ vasiüsu, jhānaü uppādetuü nāsakkhiüsu\<*<6>*>/. Te pa¤¤āsavassaccayena loõambilase- vanatthāya janapadaü carantā Kāsiraņņhaü\<*<7>*>/ pāpuõiüsu\<*<8>*>/. Tatr' ekasmiü\<*<9>*>/ nigamagāme\<*<10>*>/ Dãpāyanatāpasassa gihisahāyo\<*<11>*>/ maõķavyo\<*<12>*>/ nāma atthi. Te ubho pi tassa santikaü aga- maüsu. So te disvā va attamano\<*<13>*>/ paõõasālaü kāretvā ubho pi catåhi paccayehi upaņņhahi. Te tattha tãõi cattāri vassāni vasitvā taü āpucchitvā cārikaü carantā Bārāõasiü patvā Ati- muttakasusāne\<*<14>*>/ vasiüsu. Tattha Dãpāyano yathābhirantaü viharitvā puna tass' eva sahāyakassa santikaü gato. Maõķavya- tāpaso\<*<15>*>/ tatth' eva vasi. Ath' ekadivasaü eko coro antonagare corikaü katvā dhanarāsiü\<*<16>*>/ ādāya nikkhamanto "coro" ti ¤atvā paņibuddhehi gharasāmikehi c' eva ārakkhamanussehi ca anu- baddho\<*<17>*>/ niddhamanena nikkhamitvā vegena susānam pavisitvā tāpasassa paõõasāladvāre bhaõķikaü chaķķetvā\<*<18>*>/ palāyi. Dhana- sãmikā\<*<19>*>/ bhaõķikaü disvā "are duņņhajaņila tvaü rattiü corikaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd vaüīkaraņhe, Bs vaüsika-. 2 Bd -tasseva. 3 Cs Bd ucchā-. 4 Cks -to. 5 Bds -ssāni. 6 Bd na-. 7 Bd kāsikara-. 8 Bd saüpā-. 9 Bs tatra tasmiü. 10 Bd nigame. 11 Cks gihã-, Bd hãhi-. 12 Cs maõķabba, Ck Bd -byo. 13 Ck attano. 14 Cks -kaü-, Bds adhimuttika-? 15 Bd -bya-. 16 Cs dhanasāpaü, Bds dhanasāraü. 17 Bds -bandhanto. 18 Cks chaķķhe- 19 Bds manussā. >/ #<[page 029]># %< 6. Kaõhadãpāyanajātaka. (444.) 29>% katva divā tāpasaråpena carasãti" tajjetvā pothetvā taü ādāya netvā ra¤¤o dassayiüsu. Rājā anupaparikkhitvā va "gacchatha, naü såle uttāsetha" 'ti āha. Taü susānaü netvā khadira- sålaü\<*<1>*>/ āropayiüsu. Tāpasassa sarãre sålaü na pavisati. Tato nimbasålaü āhariüsu, tam pi na pavisati. Ayasålaü\<*<2>*>/ āhariüsu, tam pi na pavisati. Tāpaso "kin nu kho me pubbakamman" ti olokesi. Ath' assa jātissara¤āõaü uppajji, tena pubbakam- maü olokento addasa\<*<3>*>/. Kiü pan' assa pubbakamman ti: Koviëārasåle makkhikāvedhanaü\<*<4>*>/. So kira purimabhave vaķ- ķhakiputto\<*<5>*>/ hutvā pitu rukkhatacchanaņņhānaü gantvā ekaü makkhikaü gahetvā koviëārasakalikāya\<*<6>*>/ såle viya\<*<7>*>/ vijjhi. Tam enaü pāpaü\<*<8>*>/ imaü ņhānaü patvā gaõhi. So\<*<9>*>/ "na sakkā ito pāpā\<*<10>*>/ muccitun" ti ¤atvā rājapurise āha: "sace maü såle uttasetukām' attha\<*<11>*>/ koviëārasålaü āharathā" 'ti. Te tathā katvā taü såle uttāsetvā ārakkhaü datvā pakkamiüsu. ârak- khikā paņicchannā hutvā tassa santikaü āgacchante olokenti. Tadā Dãpāyano ciradiņņho\<*<12>*>/ me sahāyo" ti Maõķavyassa\<*<13>*>/ san- tikaü āgacchanto "såle uttāsito" ti taü divasaü ¤eva antarā- magge sutvā taü ņhānaü gantvā ekamantaü ņhito "kiü samma kārako sãti" pucchitvā "akārako 'mhãti" vutte "attano mano- padosaü rakkhituü sakkhi na sakkhãti" pucchi. "Samma yehi ahaü gahito n' eva tesaü na ra¤¤o upari mayhaü manopadoso atthãti". "Evaü sante tādisassa sãlavato chāyā mayhaü sukhā" ti vatvā Dãpāyano sålaü nissāya nisãdi\<*<14>*>/. Ath' assa sarãre Maõķavyassa sarãrato lohitabindåni patiüsu, tāni suvaõõavaõõa- sarãre\<*<15>*>/ patitapatitāni sukkhitvā kāëakāni sampajjiüsu, tato paņ- ņhāya ca so Kaõhadãpāyano nāma ahosi. So sabbarattiü tatth' eva nisãdi. Punadivase ārakkhapurisā gantvā taü pavattiü ra¤¤o ārocesuü. Rājā "anisāmetvā va\<*<16>*>/ me katan" ti vegena tattha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds -le. 2 Bd tato aya-. 3 Ck -si. 4 Cks -vedanaü. 5 Ck -kã-. 6 Bs -salākaya? 7 Bd omits viya. 8 Bds pāpakammaü. 9 Bd adds taü. 10 Bd adds mayā. 11 Bd -kāmāttha. 12 Bd ciraü-. 13 Bd -byassa. 14 Bd -dati. 15 Bd -vaõõe-. 16 Bd omits va. >/ #<[page 030]># %<30 X. Dasanipāta>% gantvā "pabbajita kasmā sålaü nissāya nisinno sãti" Dãpāyanaü pucchi. "Mahārāja imaü tāpasaü rakkhanto nisinno 'smi\<*<2>*>/, kiü pana tvaü imassa kārakabhāvaü vā akārakabhāvaü vā ¤atvā evaü karosãti\<*<2>*>/." So kammassa asodhitabhāvaü ācikkhi. Ath' assa so "mahārāja ra¤¤ā nāma nisammakārinā bhavittabbaü, `alaso gihã\<*<3>*>/ bhogakāmo\<*<4>*>/ na sādhå"' 'ti ādãni vatvā dham- maü desesi. Rājā Maõķavyassa niddosabhāvaü ¤atvā "sålaü harathā" 'ti āõāpesi. Sålaü harantā harituü na sakkhiüsu. Maõķavyo āha: "mahārāja, ahaü pubbe katakammadosena eva- råpaü ayasam\<*<5>*>/ patto, mama sarãrato sålaü harituü na sakkā, sace pi mayhaü jãvitaü dātukāmo kakacaü\<*<6>*>/ āharāpetvā imaü sålaü cammasamaü\<*<7>*>/ chindāpehãti". Rājā tathā kāresi. Anto- sarãre sålo anto yeva ahosi. Tadā kira so sukhumaü sakalika- hãraü\<*<8>*>/ gahetvā makkhikāya vaccamagaü\<*<9>*>/ pavesesi, taü tassā antosarãre yeva ahosi, sā tena kāraõena amaritvā attano āyuk- khayen' eva mari, tasmā ayam pi na mato ti. Rājā tāpase vanditvā khamāpetvā ubho pi uyyāne vasāpento paņijaggi. Tato paņņhāya Maõķavyo\<*<10>*>/ Aõimaõķavyo nāma jāto. So rājānaü upanissāya tatth' eva vasi. Dãpāyano pana tassa vaõaü\<*<11>*>/ phāsukaü katvā attano gihisahāya-Maõķavyassa santikam eva gato. Taü paõõa- sālaü pavisantaü disvā sahāyassa ārocesuü\<*<12>*>/. So sutvā\<*<13>*>/ tuņņha- citto saputtadāro bahuü gandhamālatelaphāõitādiü ādāya taü paõõasālaü gantvā Dãpāyanaü vanditvā pāde dhovitvā\<*<14>*>/ makkhetvā pānakaü pāyetvā âõimaõķavyassa pavattiü suõanto nisãdi. Ath' assa putto Ya¤¤adattakumāro nāma caükamanakoņiyaü bheõķu- kena\<*<15>*>/ kãëi. Tatra c' ekasmiü vammike āsãviso vasati. Kumārassa bhåmiyaü pahaņabheõķuko\<*<16>*>/ gantvā vammãkabile āsãvisassa mat- thake pati. So ajānanto bile hatthaü pavesesi. Atha naü kuddho āsãviso hatthe ķasi, so visavegamucchito\<*<17>*>/ tatth' eva pati. Ath' assa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -smãti. 2 Bd kāresãti 3 Cs gihi, Bd gãhi. 4 Cks repeat kāmo, Bd alaso gãhi gāmabhogini, cfr. III p. 154. 5 Bd bhayaüsam. 6 Ck cakataü corr. to cakacaü, Ck kkamaü? corr. to kakacaü. 7 Ck cammaü sa-. 8 Bd -kaü hiraü. 9 Bd vecca-. 10 Cks omit maõķavyo. 11 Ck vanaü, Cs vanaü corr. to vaõaü. 12 Bd disvā eko puriso sahāyakassa ārocesi. 13 Bd adds va. 14 Bd adds telena. 15 Bd geõ-. 16 Bd -geõ-. 17 Bd -gena mu-. >/ #<[page 031]># %< 6. Kaõhadãpāyanajātaka. (444.) 31>% mātāpitaro sappena daņņhabhāvaü\<*<1>*>/ ¤atvā kumāraü\<*<2>*>/ ukkhipitvā tāpasassa santikaü ānetvā pādamåle nipajjāpetvā "bhante, pabbajitvā nāma osadhaü vā parittaü vā jānanti, puttakaü no nãrogaü\<*<3>*>/ karothā" 'ti āhaüsu\<*<4>*>/. "Ahaü osadhaü na jānāmi, nāhaü vejjakammaü karissāmãti". "Pabbajito ti\<*<5>*>/ tena hi bhante imasmiü kumārake mettaü katvā saccakiriyaü karothā" 'ti\<*<6>*>/. Tāpaso "sādhu saccakiriyam karissāmãti" vatvā Ya¤¤adattassa sãse hatthaü ņhapetvā paņhamam gātham āha: @*>/ brahmacariyaü, athāparaü yaü caritaü mamā-y-idaü\<*<8>*>/ vassāni pa¤¤āsa samādhikāni akāmako vā hi ahaü carāmi, etena saccena suvatthi hotu, hataü visaü, jãvatu Ya¤¤adatto ti. || Ja_X:47 ||>@ Tattha athāparaü yaü caritan ti atha tasmā\<*<9>*>/ sattāhā\<*<10>*>/ uttari yaü\<*<11>*>/ brahmacariyacaraõaü, akāmako vā hãti pabbajjaü anicchanto yeva, etena saccena suvatthi hotå 'ti sace atirekapa¤¤āsa vassāni anabhirativāsaü\<*<12>*>/ vasantena mayā kassaci ajānāpitabhāvo saccaü etena saccena Ya¤¤adattakumā- rassa sotthi\<*<13>*>/ hotu jãvitaü paņilabhatå 'ti. Saha saccakiriyāya Ya¤¤adattassa thanappadesato\<*<14>*>/ uddhaü visaü bhassitvā paņhaviü pāvisi. Kumāro akkhãni ummãletvā mātāpitaro oloketvā "ammā" 'ti vatvā parivattitvā nipajji. Ath' assa pitaraü Kaõhadãpāyano āha: "mayā tāva mama balaü kataü, tvam pi attano balaü karohãti". So "aham pi\<*<15>*>/ saccaü karissāmãti" puttassā ure hatthaü ņhapetvā dutiyaü gātham āha: @*>/ kadāci disvānāhaü atithiü vāsakāle>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ķaņha-. 2 Bd -rakaü. 3 all three MSS. ni-. 4 Bd ti āha taü sutvā tāpaso āha. 5 Bd omits pabbajito ti. 6 Bd adds vutte. 7 Ck acariyaü, Bd ācari. 8 Cks mama-, Bf mama idaü. 9 Bd tasmiü. 10 Cs -ha. 11 Bd adds mama. 12 Bp -rataü vā-. 13 Bs adds bhāvo. 14 Bd vinappa-. 15 Bd pi ahaü. 16 Cs Bd nābhinandi. >/ #<[page 032]># %<32 X. Dasanipāta.>% @< na cāpi me appiyataü\<*<1>*>/ aveduü bahussutā samaõabrāhmaõā ca akāmako vā hi ahaü dadāmi, etena saccena suvatthi hotu, hataü visaü, jãvatu Ya¤¤adatto ti. || Ja_X:48 ||>@ Tattha vāsakāle ti vasanatthāya gehaü āgatakāle, na cāpi me appiyataü\<*<1>*>/ avedun ti bahussutāpi pana samaõabrāhmaõā ayaü n' eva dānaü abhinandati na amhe ti imaü mama appiyabhāvaü n' eva jāniüsu, ahaü\<*<2>*>/ hi te piyacakkhåhi yeva olokemãti dãpeti, etena saccenā 'ti sace ahaü dānaü dadamāno pi\<*<3>*>/ vipākaü asaddahitvā attano anicchāya dammi anicchanabhāva¤ ca\<*<4>*>/ mama pare na\<*<5>*>/ jānanti etena saccena suvatthi hotå 'ti attho. Evaü tena\<*<6>*>/ saccakiriyāya katāya kaņito uddhaü visaü bhassitvā paņhaviü pāvisi. Kumāro uņņhāya nisãdi, ņhātuü pana na sakkoti. Ath' assa pitā mātaraü aha: "bhadde mayā attano balaü kataü, tvaü dāni\<*<1>*>/ saccakiriyaü katvā puttassa uņņhāya\<*<8>*>/ gamanabhāvaü karohãti". Sā\<*<8>*>/ "atthi mayhaü ekaü\<*<10>*>/ saccaü, tava pana santike kathetuü na sakkomãti\<*<11>*>/". "Bhad- de yathātathā me puttaü ārogaü\<*<12>*>/ karohãti". Sā "sādhå" 'ti sampaņicchitvā saccaü karontã tatiyaü gātham āha: @*>/ tāta pahåtatejo yo taü aķatthi\<*<14>*>/ patarā\<*<15>*>/ udicca, tasmi¤ ca\<*<16>*>/ me appiyatāya ajja pitari\<*<17>*>/ ca te n' atthi koci viseso, etena --pe-- Ya¤¤adatto ti. || Ja_X:49 ||>@ Tattha tātā 'ti puttaü ālapati, pahåtatejo\<*<18>*>/ ti balaviseso, patarā ti padarā\<*<19>*>/, ayam eva vā pāņho, udiccā 'ti uddhaü ¤atvā\<*<20>*>/ vammãkabilato uņņhito\<*<21>*>/ ti attho, pitari ca\<*<22>*>/ te ti te pitari\<*<23>*>/, aņņhakathāyaü pana ayam eva vā pāņho, idaü vuttaü hoti: tāta Ya¤¤adatta asmi¤ ca āsãvise tava ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -tā. 2 Bd aha¤. 3 Bd omits pi. 4 Cks anicchitabhā-, Bd anicchānabhāvaü, omitting ca. 5 Bd neva in the place of pare na. 6 Bd e tena. 7 Bd idāni. 8 Ck vu-. 9 Bd adds pi. 10 Ck eka Bd eka¤ca. 11 Bd sakkāti. 12 Bds ar- 13 Cks as-. 14 Bd aķassi viraëā aņacchi, Bsf aķassi. 15 Bd satarā, Bsf biëārā. 16 Bd va. 17 Ck -rã. 18 Bd bahuta-. 19 Bd viguëā ti vivarā satarā ti satasarasā, Bs viëārā ti vivarā. 20 so Cks for ņhatvā? Bds uddharitvā in the place of u ¤. 21 Bds uņņhāyā. 22 Ck -rã, Bd omits ca. 23 Bd pitari va te, Bs pitari ca tava. >/ #<[page 033]># %< 6. Kaõhadãpāyanajātaka. (444.) 33>% pitari appiyabhāvena mayhaü koci viseso n' atthi, ta¤ ca pana appiyabhāvaü ņhapetvā ajja mayā koci\<*<1>*>/ jānāpitapubbo nāma n' atthi, sace etaü saccaü etena saccena tava sotthi hotu\<*<2>*>/. Saha saccakiriyāya sabbaü visaü bhassitvā paņhaviü pāvisi, Ya¤¤adatto nibbisena sarãrena uņņhāya kãëituü āraddho. Evaü putte uņņhite Maõķavyo Dãpāyanassa ajjhāsayaü pucchanto catutthaü gātham āha: @@ Tass' attho: ye keci\<*<3>*>/ khattiyādayo kāme pahāya idhaloke pabbajanti te a¤¤atra Kaõhā bhavantaü kaõhaü ņhapetvā a¤¤e akāmaråpā nāma n' atthi, sabbe jhānabhāvanāya kilesānaü samitattā santā tãõi\<*<4>*>/ dvārāni yathā nibbisevanāni honti tathā tesaü damitattā dantā hutvā abhiratā va\<*<5>*>/ brahmacariyaü caranti, tvaü pana bhante Dãpāyana kiükāraõā tapaü jigucchamāno akāmako hutvā brahmacariyaü carasi, kasmā puna agāram eva na ajjhāvasãti. Ath' assa so kāraõaü kathento pa¤camaü gātham āha: @*>/ bālo\<*<7>*>/ vatāyaü', etassa vādassa jigucchamāno akāmako carāmi brahmacariyaü vi¤¤åpasattha¤ ca\<*<8>*>/ sata¤ ca\<*<9>*>/ ņhānaü, evaü p' ahaü\<*<10>*>/ pu¤¤akaro bhavāmãti. || Ja_X:51 ||>@ Tass' attho: kaõho kamma¤ ca phala¤ ca saddahitvā tāva mahantaü vibhavaü pahāya agārā nikkhamitvā yaü pajahi puna tadattham eva nivatto, so ayaü lālamukho vata\<*<11>*>/ gāmadārako viya\<*<12>*>/ bālo\<*<13>*>/ vatā 'ti imaü\<*<14>*>/ vādaü jiguc- chamāno ahaü attano hirottappabhedabhayena anicchamāno pi brahmacariyaü carāmi\<*<15>*>/, ki¤ca\<*<16>*>/ bhiyyo: pabbajjāpu¤¤a¤ ca nām' etaü vi¤¤åhi Buddhādãhi pasatthaü\<*<17>*>/ tesaü ¤eva\<*<18>*>/ ca\<*<19>*>/ sataü nivāsanaņņhānaü, evaü\<*<20>*>/ imināpi kāra- õena ahaü pu¤¤akaro bhavāmi, assumukho pi rudamāno brahmacariyaü carāmi yevā 'ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks kenaci. 2 Bd hotå ti. 3 Bd adds pi. 4 Bd cakkhādãni. 5 Bd abhiramitvā ca. 6 Cks ca, Bf omits va. 7 Ck Bd balo, Bf selo, Cs bāle. 8 Bd vi¤¤uppasaņhaü va. 9 Bd va. 10 Bd evamahaü, Bf evamā pu¤¤a-. 11 Bd te. 12 Bd adds ca. 13 Bd ba. 14 Bd idaü. 15 Ck carasi. 16 Cks ki¤ci. 17 Bd -saņhaü. 18 Bd yeva. 19 Bd va. 20 Cks adds pahaü. >/ #<[page 034]># %<34 X. Dasanipāta.>% Evaü so attano ajjhāsayaü kathetvā puna Maõķavyaü pucchanto chaņņhaü gātham āha: @*>/ brāhmaõe addhike\<*<2>*>/ ca santappayāsi annapānena\<*<3>*>/ bhikkhuü, opānabhåtaü va gharaü tavā-y-idaü\<*<4>*>/ annena pānena upetaråpaü, atha kissa vādassa jigucchamāno akāmako dānam imaü\<*<5>*>/ dadāsãti. || Ja_X:52 ||>@ Tattha bhikkhun ti bhikkhaü carantānaü\<*<6>*>/ bhikkha¤ ca sampādetvā dadāsi\<*<7>*>/ (-?), opānabhåtaü vā 'ti catumahāpathe\<*<8>*>/ katasādhāraõā\<*<9>*>/ pokkha- raõã viya. Tato ca\<*<10>*>/ Maõķavyo attano ajjhāsayaü kathento sattamaü gātham āha: @*>/ me āsu\<*<12>*>/ pitāmahā ca\<*<11>*>/ saddhā, ahå\<*<13>*>/ dānapatã vada¤¤å, taü kullavattaü\<*<14>*>/ anuvattamāno `māhaü kule antimagandhino ahuü etassa vādassa jigucchamāno akāmako dānam imaü dadāmãti. || Ja_X:53 ||>@ Tattha āså\<*<15>*>/ 'ti padassa saddhā ti iminā sambandho, saddhā ahesun ti attho, ahå ti saddhā hutvā\<*<16>*>/ uttari dānajeņņhakā c' eva dethā karothā ti vutta- vacanassa\<*<17>*>/ atthajānanakā ca ahesuü, taü kullavattan\<*<18>*>/ ti taü kulavattaü\<*<19>*>/, aņņhakathayā\<*<20>*>/ pana ayam eva vā pāņho, māhaü kule antimagandhino ahun ti ahaü attano kule sabbapacchimako c' eva kulapalāpo\<*<21>*>/ ca mā assan\<*<22>*>/ ti sallakkhetvā etaü kulantimo kulapalāpo\<*<23>*>/ ti vādaü jigucchamāno ahaü anicchamāno pi idaü dānaü dadāmãti dãpeti. Eva¤ ca pana vatvā Maõķavyo attano bhariyaü pucchanto\<*<24>*>/ aņņhamaü gāthaü āha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks tvaü. 2 Bd andhi-. 3 so Bf ; Bd annapānehi, Cks annenapānena. 4 Cks tava-, Bd tava sariraü, Bf tavassidaü. 5 Bd idaü. 6 Bd bhikkha¤ ca varadantānaü. 7 Bd dadāmi. 8 Bd cā-. 9 Ck katha-, Cs katha- corr. to kata-, Bd khata-. 10 Bd omits ca. 11 Bd va. 12 Bdf āsuü. 13 all four MSS. -u. 14 Bds kulavataü. 15 Ck ahå. 16 Bd adds tato. 17 Bd vuttanayena va-. 18 Bd kulavatan. 19 Ck kulla-. 20 Bd -yam. 21 Bd -palāso. 22 Bd assun. 23 Cks kulantimā--, Bd etaü kulaü antimo kulapalāso. 24 Bd phucchamāno. >/ #<[page 035]># %< 6. Kaõhadãpāyanajātaka. (444.) 35>% @*>/ me appiyataü\<*<2>*>/ avedi a¤¤atra kāmā paricārayantã\<*<3>*>/, atha kena vaõõena mayā te\<*<4>*>/ bhoti saüvāsadhammo ahu evaråpo ti. || Ja_X:54 ||>@ Tattha asamatthapa¤¤an ti kuņumbaü vicāretuü appaņibalapa¤¤aü\<*<5>*>/ atitaruõiü ¤eva samānaü, yantānayin ti yan taü ānayiü, yaü\<*<6>*>/ ahaü daharam eva samānaü taü ¤ātikulato ānesin ti vuttaü hoti, a¤¤atra kāmā pari- cārayantãti\<*<7>*>/ ettakaü kālaü vinā kāmena anicchāya maü paricārayantāpi attano appiyabhāvam pi maü na jānāpesi, sampiyāyamānaråpā va\<*<8>*>/ maü paricāri\<*<9>*>/, kena vaõõenā 'ti kena kāraõena, bhotãti taü ālapati, evaråpo ti āsãvisa- samānapaņikålabhāvena\<*<10>*>/ mayā saddhiü tava {saüvāsadhammo} evāråpo piyasaü- vāso viya kathaü jāto ti. Ath' assa sā kathentã navamaü gātham āha: @*>/ kadāci atthi paramparā nāma kule imasmiü, taü kullavattaü\<*<12>*>/ anuvattamānā `māhaü kule antimagandhinã ahuü' etassa vādassa jigucchamānā akāmikā baddha\<*<13>*>/ carāmi\<*<14>*>/ tuyhan ti. || Ja_X:55 ||>@ Tattha ārā dåre ti a¤¤ama¤¤avevacanaü, atidåre ti vā\<*<15>*>/ dassentã\<*<16>*>/ evam āha, idhā 'ti nipātamattaü, na kadācãti attho, paramparā ti purisapa- ramparā, idaü vuttaü hoti: sāmi\<*<17>*>/, imasmiü amhākaü ¤ātikule dårato paņņhāya yāva sattamā kulaparivaņņā\<*<18>*>/ purisaparamparā nāma n' atthi, ekitthiyāpi sāmikaü chaķķetvā a¤¤o puriso gahitapubbo\<*<19>*>/ nāma n' atthãti, taü kullavattan\<*<20>*>/ ti\<*<21>*>/ aham pi taü kulavattaü kulapameõiü anuvattamānā attano kule pacchimikā pālāpabhåtā\<*<22>*>/ mā assan\<*<23>*>/ ti sallakkhetvā etaü kulantimā kulagandhinãti\<*<24>*>/ vādaü jigucchamānā akāmikāpi\<*<25>*>/ tuyhaü baddha\<*<26>*>/ carāmi, veyyāvaccakārikā padacārikā\<*<27>*>/ jāt' amhãti\<*<28>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks cāpi 2 Cks Bf -tā. 3 Cks -ti, Bd parivārayantā, Bf -cārayantā. 4 Bdf hi. 5 Cks apaņi-. 6 Bd ānayissam. 7 Bd -yantāti. 8 Bds ya. 9 Cks -ra. 10 Bd -tãkkå. 11 Bdf yidha. 12 Bdf kulavattaü. 13 Cs baõķa, Bd paņha, Bf patta. 14 Bd varami. 15 Bds add taü. 16 Cks dasseti, Bds dassenti. 17 Bd adds idha. 18 Bd -vattā. 19 Ck aü¤aü purisaü gahitapubba, Cs aünaü purisaü gahitapubbā. 20 Ck Bd kula-. 21 Bd hi hoti. 22 Bd palāla-, Bd palāsa-. 23 Bd assun. 24 Ck -dhini, Cs -dhinã. 25 Bd -kāsi. 26 Cs baõķa, Bd paņha. 27 Bd padaparicā-. 28 Bd -tasmãti. >/ #<[page 036]># %<36 X. Dasanipāta.>% Eva¤ ca pana vatvā "mayā sāmikassa santike abhāsitapub- baü\<*<1>*>/ guyhaü bhāsitaü, kujjheyya pi\<*<2>*>/ me ayaü, amhākaü kulå- pakatāpasassa sammukhā\<*<3>*>/ yeva naü khamāpessāmãti" cintetvā khamāpentã dasamaü gātham āha: @*>/ ki¤ci, so no ayaü jãvati Ya¤¤adatto ti. || Ja_X:56 ||>@ Tattha taü khamyatan ti taü khamyatu\<*<5>*>/, puttahetu mamajjā 'ti\<*<6>*>/ mama bhāsitaü ajja imassa puttassa hetu khamãyatu\<*<7>*>/, so no ayan ti yassa puttassa kāraõā mayā etaü bhāsitaü so no putto jãvati, imassa jãvitalābhen' eva\<*<8>*>/ me khama sāmi, ajja paņņhāya tava vasavattinãnaü\<*<9>*>/ bhavissāmãti. Atha maü Maõķavyo "uņņhehi bhadde, khamāmi te, ito pana paņņhāya mā pharusacittā ahosi, ahaü\<*<10>*>/ te appiyaü na karissāmãti" āha. B. pi Maõķavyaü āha: "āvuso tayā dussaü- gharaü dhanaü saügharitvā kamma¤ ca phala¤ ca asaddahitvā dānaü dentena ayuttaü kataü, ito paņņhāya dānāni saddahitvā dadeyyāsãti". So "sādhå" 'ti sampaņicchitvā\<*<11>*>/ B-aü āha: "bhante tayā\<*<12>*>/ amhākaü dakkhiõeyyabhāve ņhatvā anabhiratena\<*<13>*>/ brahmacariyaü carantena\<*<14>*>/ ayuttaü kataü, ito paņņhāya dāni\<*<15>*>/ yathā tayi katā kārā mahapphalā honti evaü cittaü pasādetvā suddhacitto jhānābhirato hutvā brāhmacariyaü carā\<*<16>*>/" 'ti. Te M-aü vanditvā uņņhāya agamaüsu. Tato paņņhāya bhariyā sāmike sasnehā\<*<17>*>/ ahosi, Maõķavyo pasannacitto saddhāya dānaü adāsi, B. anabhiratiü vinodetvājhānābhi¤¤aü uppādetvā Brahma- loka-parāyano ahosi. S. i. d. ā. saccāni pakāsetvā j. s. (Saccapariyosāne ukkaõ- ņhito\<*<18>*>/ sotāpattiphale patiņņahi): "Tadā Maõķavyo ânando ahosi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -sitabbaü. 2 Cs kujjheyanapi, Ck kujjhe pi, Bd kujjheyyāsi, Bs jiguccheyyāsi. 3 Bds -khe. 4 Bd panatthi, Bf paritti. 5 Bd khamyapiyyatu. 6 Bds add taü. 7 Cks khalãyatu, Bd khamiyyatu. 8 Cks -lābhova. 9 Bd vasaüvattini. 10 Bd ahampi. 11 Bds add maõķabyo. 12 Cks yadā. 13 Bd adds hutvā, Bs has -rato hutvā. 14 Bs -nto. 15 Bd id-. 16 Bd carāhi. 17 Bd sneho. 18 Bd adds bhikkhu. >/ #<[page 037]># %< 7. Nigrodhajātaka. (445.) 37>% bhariyā Visākhā, putto Rāhulo, âõimaõķavyo Sāriputto, Kaõhadãpāyano aham evā" 'ti. Kaõhadãpāyanajātakaü. $<7. Nigrodhajātaka.>$ Navāhametaü jānāmãti. Idaü S. Veëuvane v. Devadattaü ā. k. Ekadivasaü hi\<*<1>*>/ tena "āvuso Devadatta, S. tava bahåpakāro, tvaü hi Satthāraü nissāya pabbajjaü labhi, upasampadaü labhi, Tepiņakaü Buddhavacanaü uggaõhi, jhānaü uppādesi, lābhasakkāro pi te Dasabalass' eva santako" ti bhikkhåhi vuttena\<*<2>*>/ tiõasalākaü ukkhipitvā "ettakam pi samaõena Gotamena mayhaü kataguõaü\<*<3>*>/ na passāmãti" vutte dhammasabhāyaü kathaü samuņņhāpesuü. S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā" ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "na bhikkhave idān' eva pubbe pi Devadatto akata¤¤å mittadåbhã yevā"\<*<4>*>/ 'ti vatvā a. ā.: Atãte Rājagahe Magadhamahārājānāma rajjaü kāresi. Tadā Rājagahaseņņhi attano puttassa janapadaseņņhino dhãtaraü ānesi. Sā vaüjhā ahosi. Ath' assā aparabhāge sakkāro pari- hāyi. "Amhākaü puttassa gehe vaüjhitthiyā vasantiyā kathaü kulavaüso vaķķhissatãti" yathā sā\<*<5>*>/ suõāti evam pi kathaü samuņņhāpenti. Sā taü sutvā "hotu, gabbhinãālayaü katvā ete va¤cessāmãti" cintetvā attano atthacārikaü dhātiü\<*<6>*>/ "amma gabbhiniyo nāma ki¤ca ki¤ca karontãti" gabbhinipari- hāraü pucchitvā sutvā utukālaü\<*<7>*>/ paņicchādetvā ambilādirucikā\<*<8>*>/ hutvā hatthapādānaü uddhumāyanakāle hatthapādapiņņhiyo koņņhāpetvā\<*<9>*>/ bahalā\<*<10>*>/ kāresi, divase divase pi pilotikāveņhanena\<*<11>*>/ udaravaķķhanaü vaķķhesi\<*<12>*>/, thanamukhāni kāëāni\<*<13>*>/ kāresi, sarãrakiccaü karontã pi a¤¤atra tassā\<*<14>*>/ dhātiyā a¤¤esaü sam- mukhe\<*<15>*>/ na karoti. Sāmiko pi 'ssā gabbhaparihāraü adāsi. Evaü\<*<16>*>/ nava māse vasitvā "idāni janapade pitu gharaü gantvā vijāyissāmãti" sassusasure āpucchitvā rathaü abhiruyha mahantena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds add bhikkhå. 2 Bd vutte. 3 Bd kataü-. 4 Bd omits yevā. 5 Cks sādhu. 6 Bds dhāti āha. 7 Bd utunikāle. 8 Bd -diniru-. 9 Bd koņņā-. 10 Bd pahalaü 11 Bd adds ca. 12 Bd dassesi. 13 Bd kāëakāni. 14 Cks tassa, Bd tayā. 15 Bd a¤¤e pi saümukkhaņhāne. 16 Cks eva. >/ #<[page 038]># %<38 X. Dasanipāta.>% parivārena Rājagahā nikkhamitvā maggaü paņipajji. Tassā pana purato purato eko sattho gacchati, satthena vasitvā gataņ- ņhānaü esā pātarāsakāle pāpuõāti. Ath' ekadivasaü tasmiü satthe ekā duggatitthi rattiü ekasmiü nigrodharukkhamåle puttaü vijāyitvā pāto\<*<1>*>/ satthe gacchante "ahaü vinā satthena gantuü na sakkhissāmi\<*<2>*>/, sakkā kho pana jãvantiyā puttaü labhitun" ti nigrodhamåle\<*<3>*>/ jalābu¤ c' eva gabbhama- la¤ ca attharitvā puttaü chaķķetvā agamāsi\<*<5>*>/. Dārakassāpi devatā rakkhaü gaõhiüsu, so hi na yo vā so vā, B. yeva\<*<6>*>/ pana tadā tādisaü paņisandhiü gaõhi. Itarā pātarāsakāle taü ņhānaü patvā "sarãrakiccaü karissāmãti" tāya dhātiyā saddhiü nigrodhamålaü\<*<7>*>/ gatā suvaõõavaõõaü dārakaü disvā "amma nipphannaü no kiccan" ti pilotikā\<*<8>*>/ apanetvā ucchaī- gapadesaü lohitena ca\<*<9>*>/ gabbhamalena ca\<*<10>*>/ makkhetvā attano gabbhavuņņhānabhāvaü ārocesi. Tāvad eva naü sāõiyā parik- khipitvā haņņhatuņņho parijano Rājagaham paõõaü pesesi. Ath' assā sassusasurā "vijātakālato paņņhāya pitu kule kiü karissati, idh' eva āgacchatå" 'ti pesayiüsu. Sā paņinivattitvā Rājaga- ham eva pāvisi. Tatra naü sampaņicchitvā dārakassa nāmaü karontā nigrodhamåle jātattā Nigrodhakumāro ti nāmaü kariüsu. Taü divasaü ¤eva seņņhisuõisāpi\<*<11>*>/ vijāyanatthāya kulagharaü āgacchantã\<*<12>*>/ antarāmagge ekissā rukkhasākhāya heņņhā puttaü vijāyi, tassa Sākhakumāro ti nāmaü kariüsu. Taü divasaü ¤eva seņņhiü nissāya vasantassa tunnakārassa\<*<13>*>/ bhariyāpi pilo- tikantare puttaü vijāyi, tassa Pottiko\<*<14>*>/ ti nāmaü kariüsu. Mahāseņņhi ubho pi te dārake "Nigrodhakumārassa jātadivase\<*<15>*>/ jātā" ti ānāpetvā\<*<16>*>/ ten' eva saddhiü saüvaķķhesi. Te ekato vaķķhitvā vayappattā Takkasilaü gantvā sippaü uggaõ- hiüsu. Ubho pi seņņhiputtā ācariyassa dve sahassāni adaüsu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds va. 2 Bd mãti, Cs -mãti corr. to -mã. 3 Cks -målajāle. 4 Ck jālāmukha¤, Cs jālabu¤, Bd jalapu¤. 5 Ck Bd āg-. 6 Bd adds so-. 7 Bd -le. 8 Bd -kāyo. 9 Bd -teneva. 10 Cks omit ca. 11 Bds anuse-. 12 Bd gacchanti. 13 Bd tuõõakārakassa. 14 Cs potta-, Bd potthi-. 15 Bd -sa¤¤eva. 16 Bd āharāpetvā. >/ #<[page 039]># %< 7. Nigrodhajātaka. (445.) 39>% Nigrodhakumāro Pottikassa attano santike sippaü paņņhapesi. Te nipphannasippā ācariyaü āpucchitvā nikkhantā "janapada- cārittaü jānissāmā\<*<1>*>/" 'ti anupubbena Bārāõasiü patvā ekasmiü devakule\<*<2>*>/ nipajjiüsu. Tadā Bārāõasira¤¤o kālakatassa sattamo divaso. "Sve phussarathaü yojessāmā" 'ti nagare bheri¤ carāpesuü. Tesu pi sahāyesu rukkhamåle nipajjitvā niddāyan- tesu Pottiko paccåsakāle uņņhāya Nigrodhakumārassa pāde parimajjanto nisãdi\<*<3>*>/. Tasmiü rukkhe vutthakukkuņesu\<*<4>*>/ upari- kukkuņo heņņhākukkuņassa sārãre vaccaü pātesi. Atha naü\<*<5>*>/ so "ken' etaü pātitan" ti āha\<*<6>*>/. "Samma, mā kujjhi, mayā ajānantena pātitan" ti\<*<7>*>/. "Are tvaü mama sarãraü attano vaccaņņhanaü\<*<8>*>/ ma¤¤asi\<*<9>*>/, mama pamāõaü na jānāsãti". Atha naü itaro\<*<10>*>/: "are tvaü" ajānantena me katan' ti vutte pi kujjhasi\<*<11>*>/ yeva, kiü pana te pamāõan" ti āha. "Yo\<*<12>*>/ maü māretvā maüsaü khādati\<*<13>*>/ so\<*<14>*>/ pāto va sahassaü labhati\<*<15>*>/, kasmā\<*<16>*>/ ahaü mānaü na karissāmãti". Atha naü itaro āha: "are ettakamattena tvaü mānaü karosi, maü pana māretvā yo thålamaüsaü khādati so pāto va rājā hoti, yo majjhimamaü- saü khādati so senāpati hoti, yo aņņhinissitaü\<*<17>*>/ khādati so bhaõķāgāriko hotãti" āha. Pottiko tesaü kathaü sutvā "kin no sahassena, rajjam eva varan" ti saõikaü rukkhaü abhirå- hitvā uparisayitakukkuņaü\<*<18>*>/ gahetvā māretvā aīgārakesu\<*<19>*>/ pacitvā ņhålamaüsaü Nigrodhassa adāsi majjhimamaüsaü Sākhassa aņņhimaüsaü attanā khādi, khāditvā ca pana "samma Nigrodha tvaü ajja rājā bhavissasi, samma Sākha tvaü senā- pati bhavissasi, ahaü pana bhaõķāgāriko" ti vatvā "kathaü jānāsãti" puņņho taü pavattiü ārocesi. Te tato\<*<20>*>/ pi pātarāsa- velāya Bārāõasiü pavisitvā ekassa brāhmaõassa gehe sappi- sakkharāyuttaü pāyāsaü\<*<21>*>/ bhu¤jitvā nagarā nikkhamitvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds -cārikaü carissāmā. 2 Bd rukkhamåle. 3 Bd nisinno hoti. 4 Cs vutta-, Bd dvãsu nivutta-. 5 Bd adds itaro. 6 Cks ahaü. 7 Bd adds āha. 8 Cks vaccanaņņhā-. Bd vaccaņhā-. 9 Bd adds kiü. 10 Bd adds āha. 11 Ck kujjhi-. 12 Bd adds pana. 13 Bd khādeti. 14 Cks omit so. 15 Bd labhissati 16 Bd tasmā. 17 Bd adds maüsaü, cfr. vol. II 412|4. 18 Bd -taü ku-. 19 Bd -re. 20 Bd tayo. 21 Bd pātarāsaü. >/ #<[page 040]># %<40 X. Dasanipāta.>% uyyānaü pavisiüsu\<*<1>*>/. Nigrodhakumāro silāpaņņe nipajji, itare dve bahi nipajjiüsu. Tasmiü samaye pa¤ca rājakakudha- bhaõķāni anto ņhapetvā phussarathaü vissajjesum. Tassa vitthārakathā Mahājanakajātaka āvibhavissati. Phussaratho uyyānaü gantvā nivattitvā ārohanasajjo hutvā aņņhāsi. Purohito "uyyāne pu¤¤avatā sattena bhavitabban" ti uyyānaü pavisitvā kumāraü disvā pādato\<*<2>*>/ sāņakaü apanetvā pādesu lakkhaõānã upadhāretvā `tiņņhatu Bārāõasãrajjaü\<*<3>*>/, sakala-Jambudãpassa pi\<*<4>*>/ rājā bhavituü yutto" ti sabbatālāvacare\<*<5>*>/ paggaõhāpesi. Nigrodhakumāro pabujjhitvā mukhato sāņakaü apanetvā mahājanaü oloketvā parivattitvā\<*<6>*>/ nipanno thokaü vãtināmetvā silāpaņņe pallaükena nisãdi. Atha naü purohito jānunā\<*<7>*>/ patiņ- ņhāya "rajjaü te deva pāpuõātãti" vatvā "sādhå" 'ti vutte tatth' eva ratanarāsimhi ņhapetvā abhisi¤ci. So rajjaü patvā Sākhassa senāpatiņņhānaü datvā mahantena sakkārena nagaraü pāvisi. Pottiyo pi tehi\<*<8>*>/ saddhiü ¤eva agamāsi\<*<8>*>/. Tato paņņhāya M. Bārāõasiyaü dhammena rajjaü kāresi. So ekadivasaü mātāpitunnaü saritvā Sākhaü āha: "samma, na sakkā mātāpitåhi vinā vattituü, mahantena parivārena gantvā mātā- pitaro no ānehãti". Sākho\<*<10>*>/ "na me tattha kammaü atthãti" paņikkhipi. Tato Pottikaü āõāpesi. So "sādhå" 'ti tattha gantvā Nigrodhassa mātāpitaro "putto vo\<*<11>*>/ rajje patiņņhito, etha gacchāmā" 'ti āha. Te "atthi no tāta vibhavamattā\<*<12>*>/, alaü tattha gamanenā" 'ti paņikkhipiüsu. Sākhassāpi mātā- pitaro avoca, te pi na icchiüsu, attano mātapitaro avoca, "mayaü\<*<13>*>/ tunnakammena\<*<14>*>/ jãvissāma, alan" ti paņikkhipiüsu. So tesaü manaü alabhitvā Bārāõasim eva paccāgantvā\<*<15>*>/ "senā- patissa ghare maggakilamathaü vinodetvā pacchā Nigrodhaü passissāmãti" cintetvā tassa nivesanadvāraü gantvā "`sahāyo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pā-. 2 Bd pādantato. 3 Bd -sãyaü rajjaü. 4 Bds adhipati in the place of pi. 5 Ck -tāëavacare, Bd sabbatåriyāni. 6 Cks -vattetvā. 7 Bd jaõõunā, Cs jāõunā. 8 Cks omit tehi. 9 Ck āg-. 10 Bd adds sāmi. 11 Ck vā, Bd te. 12 Bds -mattaü. 13 Bds add tāta. 14 Bd tunnakārakakammena. 15 Bd pacchāg. >/ #<[page 041]># %< 7. Nigrodhajātaka. (445.) 41>% kira te Pottiyo nāma āgato' ti senāpatissa ārocethā\<*<1>*>/" 'ti dovārikaü āha. So tathā akāsi\<*<2>*>/. Sākho pana "ayaü\<*<3>*>/ mayhaü rajjaü adatvā sahāyassa Nigrodhassa adāsãti" tasmiü veraü bandhi, so taü kathaü sutvā va kuddho āgantvā "ko imassa sahāyo, ummattako dāsiputto, gaõhatha tan\<*<4>*>/" ti vatvā hattha- pādajānukapparehi koņņhāpetvā\<*<5>*>/ gãvāya\<*<6>*>/ gāhāpetvā nãharāpesi. So cintesi: "Sākho mama santikā senāpatiņņhānaü labhitvā akata¤¤å mittadåbhã\<*<7>*>/ maü koņņetvā\<*<8>*>/ nãharāpesi, Nigrodho pana paõķito kata¤¤å sappuriso, tass' eva santikaü gamissā- mãti" so rājadvāraü gantvā\<*<8>*>/ "Pottiyo kira nāma te sahāyo dvāre ņhito" ti ra¤¤o ārocāpesi. Rājā pakkosāpetvā taü āgacchantaü disvā āsanā vuņņhāya paccuggantvā paņisanthā- raü katvā massukammādãni kārāpetvā sābbābharaõapati- maõķitena paribhuttanānaggarasabhojanena\<*<10>*>/ tena saddhiü sukhanisinno mātāpitunnaü pavattiü pucchitvā anāgamana- bhāvaü suõi. Sākho pi "Pottiyo maü ra¤¤o santike pari- bhindeyyā 'ti, mayi pana gate ki¤ci vattuü na sakkhissatãti" tatth' eva agāmasi. Pottiyo tassa santike yeva rājānaü āmantetvā "deva ahaü maggakilanto `Sākhassa gehaü gantvā vissamitvā idhāgamissāmãti' āgamiü\<*<11>*>/, atha maü Sākho `nāhaü\<*<12>*>/ jānāmãti' vatvā koņņhāpetvā\<*<13>*>/ gãvāya\<*<14>*>/ gāhāpetvā nãharāpesãti saddaheyyāsi tvaü etan\<*<15>*>/" ti vatvā tisso gāthā abhāsi: @*>/ evaü Nigrodha kin ti ma¤¤asi. || Ja_X:57 ||>@ @*>/ maü datvā mukhapahārāni Sākhassa vacanaükarā. || Ja_X:58 ||>@ @*>/ dubbhinā kataü anariyaü\<*<19>*>/ Sākhena sakhinā te janādhipā 'ti. || Ja_X:59 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -cehi. 2 Bd adds so cintesi. 3 Cks ahaü, Bd omits ayaü. 4 Bd nan. 5 Bd koņņā-. 6 Bd -yaü. 7 Cks -dubhi, Bd dubbhi. 8 Bd koņņāpe-. 9 Bd adds deva. 10 Cks -rasaparibho-. 11 Cs -mi, Bd idhāgamãti. 12 Bds add taü. 13 Bds koņtā-. 14 Bd -yaü. 15 Cks evan. 16 Bd yadi, Bf cari. 17 Bs niddā-. 18 Bd -nā. 19 Bd anadiyaü. >/ #<[page 042]># %<42 X. Dasanipāta.>% Tattha kinti ma¤¤asãti yathā maü Sākho avadi\<*<1>*>/ kiü tvam pi evam eva ma¤¤asi udāhu a¤¤athā\<*<2>*>/ ma¤¤asi, maü Sākho evaü vadeyyā 'ti\<*<3>*>/ saddahasi, taü\<*<4>*>/ na saddahasãti, galavinãtenā 'ti galaggahena, dubbhinā ti mittadub- bhinā. Taü sutvā Nigrodho catasso gāthā abhāsi: @*>/ samma akkhāsi Sākhena katanaü\<*<6>*>/ kataü. || Ja_X:60 ||>@ @*>/, ettha me n' atthi saüsayo. || Ja_X:61 ||>@ @@ @*>/ posamhi sãlavante ariyavuttine sukhette viya bãjāni kataü tamhi na nassatãti. || Ja_X:63 ||>@ Tattha\<*<9>*>/ saüsatãti\<*<10>*>/ ācikkhati, katanaü katan ti ākaķķhanavikaķ- ķhanapothanakoņņanasaükhātaü\<*<12>*>/ katanaü\<*<13>*>/ katan ti attho, sakhãnaü sājãva- karo ti samma Pottiya tvaü sahāyakānaü sāajãvakaro\<*<13>*>/ jãvikāya uppādetā\<*<14>*>/, mama Sākhassa cåbhayan ti mayha¤ ca Sākhassa ca ubhinnam pi sakhãnan ti attho, tvaü no sissariyan ti tvaü no āsi issariyaü dātā\<*<15>*>/, tava santikā amhehi imaü laddhaü\<*<16>*>/, mahantatan ti mahantabhāvaü. Evaü\<*<17>*>/ pana\<*<18>*>/ ettakaü kathente Nigrodhe Sākho tatth' eva aņņhāsi. Atha naü rājā "Sākha imaü Pottikaü sa¤jānā- sãti" pucchi. So tuõhã ahosi. Ath' assa rājāõaü\<*<19>*>/ āõāpento\<*<20>*>/ aņņhamaü gātham āha: @*>/ hanantu Sākhaü sattãhi\<*<22>*>/, nāssa icchāmi jãvitan ti. || Ja_X:64 ||>@ Tattha jamman ti lāmakaü, nekatikan ti va¤cakaü\<*<23>*>/. Taü sutvā Pottiko "mā esa bālo maü nissāya nassatå" 'ti cintetvā navamaü gātham āha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bs acari. 2 Bd yathā. 3 Bd si. 4 Bd me. 5 Cks taü. 6 Bd kataü na, Bf kaķhanaü, Cs kantaü. 7 so Cks; Bf labhitvā iddhi. 8 Bd va. 9 Bds add me. 10 Bds add maü. 11 Cks -kodhana saü-. 12 Bd kataü na. 13 Bd su-. 14 Cs -to, Bd -detvā. 15 all three MSS. āsi, Cs -yadātā. 16 Bd imaü sampatti amhehi laddhaü. 17 Bd eva¤ca. 18 Bd adds vatvā. 19 Ck rājānaü, Bd rājaķaõķaü. 20 Cs ānā-. 21 Cs cittakaü, Bdsf cintitaü. 22 Ck sahintã? Cs santãhi, Bdf sattihi? 23 Bd va¤canikaü. >/ #<[page 043]># %< 8. Takkaëajātaka. (446.) 43>% @@ Tattha khamyatassā 'ti khamyataü\<*<1>*>/ assa, etassa asappurisassa khamathā 'ti attho, duppaņiānayā ti matassa nāma pāõaü paņiānetuü\<*<2>*>/ na sakkā. Rājā tassa vacanaü sutvā Sākhassa khami, senāpatiņņhānam pi Pottiyassa\<*<3>*>/ dātukāmo āsi\<*<4>*>/, so pana na icchi. Ath' assa sabbaseõãnaü\<*<5>*>/ vicāraõārahaü bhaõķāgārikaņhānaü nāma adāsi. Pubbe\<*<6>*>/ kir' etaü ņhānantaraü nāhosi, tato paņņhāya jātaü\<*<7>*>/. Aparabhāge Pottikabhaõķāgāriko\<*<8>*>/ puttadhãtāhi vaķ- ķhamāno attano puttadhãtānaü ovādavasena osānagātham āha: @*>/ mataü seyyo {ya¤ce} Sākhasmi\<*<10>*>/ jãvitan ti. || Ja_X:66 ||>@ S. i. d. ā, "evaü bhikkhave Devadatto pubbe pi akata¤¤å yevā" 'ti vatvā j. s.: "Tadā Sākho Devadatto ahosi, Pottiko ânando Nigrodho aham evā" 'ti. Nigrodhajātakaü. $<8. Takkaëajātaka.>$ Na takkaëā\<*<11>*>/ santi na āëupānãti\<*<12>*>/. Idaü S. J. v. ekaü pituposakaü upāsakaü ā. k. So kira ekasmiü daëiddakule\<*<13>*>/ paccājāto\<*<14>*>/ mātari kālakatāya pāto va uņņhāya\<*<15>*>/ dantakaņņhamukho- dakādãni karonto bhatiü vā kasiü vā katvā laddhavibhavānuråpena yāgubhattādãni sampādetvā pitaraü posesi. Atha naü pitā āha: "tāta tvaü ekako va anto ca bahi ca kattabbaü karosi, ekaü te kula- dārikaü ānessāma\<*<16>*>/, sā te gehe kattabbaü karissatãti". "Tāta itthiyo nāma gharaü āgatā n' eva mayhaü na tumhākaü cittasukhaü\<*<17>*>/ karissanti, mā evaråpaü cintayittha, ahaü yāvajãvaü tumhe posetvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd khamatu 2 Bd pati-. 3 Bd -yasseva. 4 Bd ahosi. 5 Bd -senānaü, Cs -senãnaü. 6 Bd adds pi. 7 Bd jānāti. 8 Bd -ko-. 9 Cs -smi. 10 Ck Bd -smiü. 11 Ck -lā. 12 Ck ālu-, Bd āluvā-. 13 Cs Bd -li-. 14 Bds pacchā- 15 Bd upaņhāya. 16 Bd ānema. 17 Bd cittaü-. >/ #<[page 044]># %<44 X. Dasanipāta.>% tumhākaü accayena jānissāmãti\<*<1>*>/". Ath' assa pitā anicchamānakassa\<*<2>*>/ ekaü kumārikaü ānesi, sā sasurassa ca sāmikassa ca upakārikā ahosi nãcavutti. Sāmiko pi 'ssā "mama pitu upakārikā" ti tussitvā laddhaü laddhaü manāpaü manāpaü āharitvā deti, sāpi taü sasurass' eva upanāmeti\<*<3>*>/. Sā aparābhāge cintesi: "mayhaü sāmiko laddhaü laddhaü pitu adatvā mayham eva deti, addhā pitari nisneho jāto, imaü mahallakaü eken' upāyena mama sāmikassa paņikkålaü katvā gehā nãharāpessāmãti" sā tato paņņhāya udakaü atisãtaü vā accuõhaü vā\<*<4>*>/ atiloõaü vā aloõaü vā bhattaü uttaõķulaü vā atikilinnaü\<*<5>*>/ vā ti\<*<6>*>/ evamādãni tassa kodhuppattikāraõāni katvā tasmiü kujjhante "ko imaü mahallakaü upaņņhātuü sakkhissatãti" pharusāni vatvā kalahaü vaķķheti\<*<7>*>/. Tattha tattha kheëapiõķādãni chaķķetvāpi sāmikaü ujjhā- pesi\<*<8>*>/, "passa\<*<9>*>/ pitu kammaü, `ida¤ c' ida¤ ca mā karãti' vutto\<*<10>*>/ kujjhati, imasmiü gehe pitaraü vā\<*<11>*>/ vāsehi maü vā" ti. Atha naü so "bhadde, tvaü daharā, yattha katthaci jãvituü sakkhissasi, mayhaü pitā mahallako, tvaü tassa\<*<12>*>/ asahantã imamhā gehā nikkhamā" 'ti āha. Sā bhãtā "ito\<*<13>*>/ paņņhāya evaü na karissāmãti" sasurassa pādesu patitvā khamāpetvā pakatiniyāmen' eva paņijaggituü ārabhi. Atha so upāsako purimadivasesu tāya ubbāëho Satthu santikaü\<*<14>*>/ dhammasavanāya agantvā\<*<15>*>/ tassā pakatiyaü ņhitakāle agamāsi\<*<16>*>/. Atha naü S. "kiü upāsaka sattaņņhadivasāni dhammasavanāya nāgato sãti" pucchi. So taü kāraõaü kathesi. "Idāni tāva\<*<17>*>/ tassā kathaü aga- hetvā pitaraü na nãharāpesi, pubbe pana\<*<18>*>/ etissā kathaü\<*<19>*>/ gahetvā pitaraü āmakasusānaü netvā āvāņe nikhaõi\<*<20>*>/, maraõakāle ahaü\<*<21>*>/ sattavassiko hutvā mātāpitunnaü guõaü kathetvā pitughātakammaü\<*<22>*>/ nivāresiü, tadā tvaü mama kathaü sutvā tava pitaraü yāvajãvaü paņijaggitvā saggaparāyano jāto, sv-āyaü mayā dinnaovādo\<*<23>*>/ bhavantara- gatam pi taü\<*<24>*>/ na vijahãti\<*<25>*>/ iminā kāraõena tassā kathaü gahetvā\<*<26>*>/ idāni tayā pitā na nãhaņo\<*<27>*>/" ti vatvā tena yācito a. ā.: A. B. Br. r. k. a¤¤atarasmiü Kāsigāme ekassa kulassa\<*<28>*>/ ekaputto ahosi nāmena Vasiņņhako\<*<29>*>/ nāma. So mātāpitaro \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pabbajissāmãti. 2 Ck -mānatassa, Bd -mānasseva. 3 Cks -mesãti. 4 Bd adds āhari såpaü. 5 Bd -kilinaü, Cks -kilantaü. 6 Bd omits ti. 7 Cs -esi, Bd -etvā. 8 Bd kujjhā-. 9 Bd has added te. 10 Bd -e. 11 Bd mā added afterwards in the place of vā. 12 Bd et-. 13 Bd ito. 14 Bd -ke. 15 Cks āg-. 16 Ck āg-. 17 Bd satthā idāni tuvaü. 18 Bd adds te. 19 Bd adds sutvā. 20 Ck nikhaõitvā, Cs nikkhaõitvā, Bd khãpitvā, Bs āvāņaü khaõitadā. 21 Bd omits ahaü. 22 Ck kammā, Cs -takakammā, Bd -takakammaü. 23 Bd dinno-. 24 Cks naü. 25 Bd -hati. 26 Bd ag-. 27 Bd nihato. 28 Bd kulaghare. 29 Bd paviņhako corr. to savi-. >/ #<[page 045]># %< 8. Takkaëajātaka. (446.) 45>% patijagganto aparabhāge mātari kālakatāya pitaraü posesãti sabbaü\<*<1>*>/ paccuppannavatthuniyāmen' eva kathetabbaü. Ayaü pan' ettha viseso: Tadā sā itthi "passa pitu kammaü, `ida¤' c' ida¤ ca mā karãti' vutto\<*<2>*>/ kujjhatãti" vatvā "sāmi pitā te caõķo pharuso niccaü kalahaükaro\<*<3>*>/, jarājiõõo vyādhipãëito nacirass' eva marissati, ahaü\<*<4>*>/ etena saddhiü ekagehe vasituü na sakkomi, sayam p'esa\<*<5>*>/ katipāhen' eva\<*<6>*>/ marissat' eva\<*<7>*>/, tvaü etaü āmakasusānaü netvā āvāņaü khaõitvā tattha naü pak- khipitvā kuddālena sãsaü chinditvā\<*<8>*>/ jãvitakkhayaü pāpetvā upari paüsunā chādetvā āgacchā" 'ti āha. So\<*<9>*>/ punappuna vuccamāno\<*<10>*>/ "bhadde purisamāraõaü\<*<11>*>/ nāma bhāriyaü, kathaü nam māressāmãti" āha. "Ahaü te upāyaü ācikkhissāmãti". "Acikkha tāvā" 'ti. "Sāmi, tvaü paccåsakāle pitu nipannaņ- ņhānaü gantvā yathā sabbe suõanti evaü mahāsaddaü katvā `tāta asukagāme tumhākakaü dhāraõako\<*<12>*>/ atthi, mayi gate na deti, tumhākaü accayena na dassat' eva, sve yānake nisãditvā pāto va gacchissāmā\<*<13>*>/' 'ti vatvā tena vuttavelāyam eva vuņņhāya\<*<14>*>/ yānakaü yojetvā tattha naü nisãdāpetvā āmakasusānaü netvā āvāņe nikhaõitvā\<*<15>*>/ corehi acchinnasaddaü katvā\<*<16>*>/ sãsaü\<*<17>*>/ nahāyitvā āgacchā" 'ti. Vasiņņhako\<*<18>*>/ "atth' esa upāyo" ti tassā vacanaü sampaņicchitvā yānakaü gamanasajjakaü\<*<19>*>/ akāsi. Tassa pan' eko\<*<20>*>/ sattavassiko putto atthi paõķito vyatto, so mātu vacanaü sutvā "mayhaü mātā pāpadhammā, pitaraü me pitighātakammaü\<*<21>*>/ kāreti\<*<22>*>/, ahaü imassa pitighā- takammaü\<*<22>*>/ kātuü na dassāmãti" saõikaü\<*<23>*>/ gantvā ayyakena saddhiü nipajji. Vasiņņhako\<*<24>*>/ pi itarāvuttavelāya\<*<25>*>/ yānakaü yoje- tvā "ehi tāta uddhāraü sodhessāmā\<*<26>*>/" 'ti pitaraü yānake nisãdā- pesi. Kumārako pi paņhamataraü yānakaü abhiråhi. Vasiņņhako\<*<24>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds vatthu. 2 Bd -e. 3 Bd -karoti. 4 Bd aha¤ ca. 5 Bd nisaüsayaü so. 6 Bd -hena. 7 Bd -ti yeva. 8 Bd bhind-. 9 Bd adds tāya. 10 Bd -nāya. 11 Cks -ma-. 12 Bd uddhā-. 13 Bd Cs -mã. 14 Bd uņhāya. 15 Bd -taü khaõitvā. 16 Bd adds māretvā āvāņe pakkhipetvā. 17 Bd adds bhinnitvā. 18 Bd paviņhako pi corr. to sav-. 19 Bd -sajjaü. 20 Cks eke. 21 Bd pitu-. 22 Bd -si. 23 Bd santikaü. 24 Bd paviņhako corr. to sav- 25 Bd -rā corr. to rāya. 26 so all three MSS. >/ #<[page 046]># %<46 X. Dasanipāta.>% taü nivāretuü asakkonto ten' eva saddhiü āmakasusānaü gantvā pitara¤ ca putta¤\<*<1>*>/ ca yānakena saddhiü ekamante ņhapetvā sayaü otaritvā kuddālapiņakaü ādāya ekasmiü paņicchannaņņhāne\<*<2>*>/ caturassāavāņaü khaõituü ārabhi. Kumāro\<*<3>*>/ otaritvā tassa santikaü gantvā ajānanto viya kathaü\<*<4>*>/ samuņņhā- petvā paņhamaü gātham āha: @*>/ santi na ālupāni\<*<6>*>/ na biëāliyo\<*<7>*>/ na kalambāni\<*<8>*>/ tāta, eko ara¤¤amhi susānamajjhe kimatthiko tāta khaõāsi\<*<9>*>/ kāsun ti. || Ja_X:67 ||>@ Tattha na takkaëā\<*<10>*>/ ti piõķālukandā na santi\<*<11>*>/, ālupānãti\<*<12>*>/ āluka- kandā\<*<13>*>/, biëāliyo\<*<14>*>/ ti biëārivallãkandā, kalambānãti tālakandā\<*<15>*>/. Ath' assa pitā dutiyaü gātham āha: @*>/ phuņņho\<*<17>*>/, tam ajj' ahaü nikhaõissāmi sobbhe, na hi 'ssa taü jãvitaü rocayāmãti. || Ja_X:68 ||>@ Tattha anekavyādhãhãti anekehi vyādhãhi uppannena dukkhena phuņņho\<*<17>*>/, na hissa tan ti ahaü hi assa tava pitāmahassa taü dujjãvitaü na icchāmi, evaråpā jãvitā maraõam ev' assa varan ti ma¤¤amāno taü sobbhe nikhaõissāmãti. Taü sutvā kumāro upaķķhagātham\<*<18>*>/ āha: @*>/ accāhitaü\<*<20>*>/ kamma\<*<21>*>/ karosi luddan ti. || Ja_X:69a ||>@ Tass' attho: tāta tvaü pitaraü dukkhā mocessamãti\<*<22>*>/ maraõadukkhena yojento etaü pāpakaü saükappaü paņiladdhā\<*<23>*>/ tassa ca saükappassa vasena hitaü atikkamma ņhitattā accāhitaü kamma karosi luddan ti. Eva¤ ca pana vatvā pitu hatthato kuddālaü gahetvā avidåre a¤¤aü\<*<24>*>/ āvāņaü khaõituü ārabhi. Atha naü pitā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd kumāraka¤. 2 Bd -nne ņhāne. 3 Bd -rako. 4 Ck taü. 5 Cks Bf -lā. 6 Bds -vāni. 7 Ck bilā-. 8 Bd kaë- corr. to kal-, Cs kalambiyo. 9 Ck Bdf khaõasi. 10 Ck -lā. 11 kandā na santi wanting in Cks. 12 Bds -vānãti. 13 Cks -da, Bd āluva-. 14 Ck bilā-. 15 Bd kāla-. 16 Bdf dukkhena. 17 Cks puņņho. 18 Bd -ķķhaügā-. 19 Bd pāpakaü. 20 Cks asāhi-. 21 Bdf kammaü. 22 Bd pamo-. 23 Bd -laddhaü. 24 Bd a¤¤ataraü. >/ #<[page 047]># %< 8. Takkaëajātaka. (446.) 47>% upasaükamitvā "kasmā tāta āvāņaü khaõasãti" pucchi. So\<*<1>*>/ tassa kathento tatiyaü gāthaü påresi\<*<2>*>/: @*>/, taü kullavattaü\<*<4>*>/ anuvattamāno aham pi taü nikhaõissāmi sobbhe ti. || Ja_X:69b ||>@ Tass' attho: tāta aham pi etasmiü\<*<5>*>/ sobbhe taü mahallakakāle nikhaõis- sāmi, iti kho tāta mayāpi kate\<*<6>*>/ imasmiü sobbhe tuvaü jaråpanãto\<*<7>*>/ etādisaü kammaü paņilacchase, yaü etaü tayā pavattitaü kulavattaü anuvattamāno vayappatto bhariyāya saddhiü vasanto aham pi taü nikhaõissāmi sobbhe ti. Ath' assa\<*<8>*>/ pitā catutthaü gātham āha: @*>/ orasako samāno ahitānukampi me tvaü si puttā 'ti. || Ja_X:70 ||>@ Tattha pakubbamāno ti abhibhavanto, āsajjā 'ti ghaņņetvā. Evaü vutte paõķitakumārako ekaü paņivacanagāthaü dve udānagāthā ti tisso gāthā abhāsi: @*>/ tāta ahitānukampi hitānukampi te aham pi tāta, pāpa¤ ca taü kamma\<*<11>*>/ pakubbamānaü arahāmi no vārayituü tato hi. || Ja_X:71 ||>@ @*>/ mātaraü\<*<13>*>/ pitaraü vā Vasiņņha\<*<14>*>/ adåsake\<*<15>*>/ hiüsati pāpadhammo\<*<16>*>/ kāyassa bhedā abhisamparāyaü asaüsayaü so nirayaü pareti\<*<17>*>/. || Ja_X:72 ||>@ @*>/ mātaraü\<*<19>*>/ pitaraü vā Vasiņņha\<*<14>*>/ annena pānena upaņņhahāti>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks omit so. 2 Bd gāthamāha. 3 Bdf kammaü jaro-. 4 Bdf kula-. 5 Bd eka-. 6 Cs tate, Bd nikkhaõite. 7 Bd jaro-. 8 Bd tassa in the place of athassa. 9 Ck mamaü. 10 Bd natahaü corr. to na cāhaü. 11 Bd kammaü. 12 Cks so. 13 Cks add vā. 14 Cks saviņņha, Bdf saviņha. 15 Cks -ko, Bd -ko corr. to -ke. 16 Cks -ā. 17 Ck paroti, Cs papoti, Bd pureti, Bf upeti 18 Cks so. 19 all three MSS. add vā. >/ #<[page 048]># %<48 X. Dasanipāta.>% @< kāyassa bhedā abhisamparāyaü asaüsayaü so sugatiü paretãti\<*<1>*>/. || Ja_X:73 ||>@ Imaü\<*<2>*>/ pana puttassa dhammakathaü sutvā pitā aņņhamaü gātham āha: @*>/ karomi luddan ti. || Ja_X:74 ||>@ Tattha aha¤ca taümātarā ti aha¤ ca te mātarā, ayam eva vā pāņho. Taü sutvā kumārako\<*<4>*>/ "tāta, itthiyo nāma uppanne dose aniggayhamāna punappuna pāpaü karonti, mama mātā yathā puna evaråpaü na karoti tathā naü paõāmetuü\<*<5>*>/ vaņņatãti" navamaü gātham āha: @*>/ janettã {niddhāpaye}\<*<7>*>/ taü sakā agārā, (cfr. 41|26, III 99|8) a¤¤am pi te sā dukkham āvaheyyā 'ti. || Ja_X:75 ||>@ Vasiņņhako\<*<8>*>/ paõķitaputtassa kathaü sutvā somanassajāto hutvā "gacchāma tātā" 'ti saddhiü puttena ca pitarā ca yānake nisãditvā pāyāsi. Sāpi kho anācārā "nikkhantā no gehā kāëa- kaõõãti" haņņhatuņņhā allagomayena pu¤chitvā\<*<9>*>/ pāyāsaü pacitvā āgamanamaggaü olokentã te āgacchānte disvā "nikkhantaü kāëakaõõiü puna gahetvā āgato" ti kujjhitvā "are niggatika\<*<10>*>/ nikkhantaü kāëakaõõiü puna ādāya āgato sãti" paribhāsi\<*<11>*>/. Vasiņņhako\<*<12>*>/ ki¤ci avatvā yānakaü mocetvā "anācāre kiü vadesãti" taü sukoņņhitaü koņņhetvā\<*<13>*>/ "ito paņņhāya imaü gehaü mā pāvisãti\<*<14>*>/" pāde gahetvā nikkaķķhi. Tato pitara¤ ca putta¤ ca\<*<15>*>/ nahāpetvā sayam pi nahāyitvā\<*<16>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pureti, Bf upeti. 2 Cks idaü. 3 Bdf kammaü. 4 Bd -ro. 5 Ck pana-, Bd panā-. 6 Bdf jātiyā. 7 Bdf niddhāpaye. 8 Bd saviņhako. 9 Cs pucchitvā, Bd upalimpetvā, Bs upalimpitvā. 10 Bd nikatika. 11 Cks -hāsi. 12 Cks saviņņha-, Bd paviņha- corr. to sav-. 13 Bd -koņņi-koņņe-. 14 Cks pa-. 15 Cks add sayaü. 16 Cks omit sayampi nahāyitvā. >/ #<[page 049]># %< 8. Takkaëajātaka. (446.) 49>% tayo pi pāyāsaü paribhu¤jiüsu. Sāpi pāpadhammā katipāhaü a¤¤asmiü gehe vasi. Tasmiü kāle putto pitaraü āha: "tāta mama mātā ettakena na bujjhati, tumhe mama mātu maükubhāvakaraõatthaü\<*<1>*>/ `asukagāme mama mātuladhãtā atthi, sā mayhaü pitara¤ ca putta¤ ca ma¤ ca paņijaggissati, taü ānessāmãti' vatvā mālāgandhādãni ādāya yānakena nikkhamitvā khettaü anuvicaritvā sāyaü āgacchathā" 'ti. So tathā akā- si. Paņivissakakule itthiyo "sāmiko kira te a¤¤aü bhariyaü ānetuü asukagāmaü nāma gato" ti tassā acikkhiüsu. Sā "idāni 'mhi naņņhā, n' atthi me puna okāso" ti bhãtatasitā hutvā "puttam eva yācissāmãti" saõikaü puttassa santikaü gantvā tassa pādesu patitvā "taü ņhapetvā\<*<2>*>/ a¤¤o mama paņisaranaü n' atthi, ito paņņhāya tava pitara¤ ca pitāmaha¤ ca alaüka- tacetiyaü viya paņijaggissāmi\<*<3>*>/, puna mayhaü imasmiü ghare pavesaü\<*<4>*>/ karohãti" āha. So "sādhu amma, sace puna eva- råpaü na karissatha\<*<5>*>/ karissāmi\<*<6>*>/, appamattā hothā" 'ti vatvā pitu āgamanakāle dasamaü gātham āha: @*>/ bhariyā anariyaråpā mātā mam' esā sakiyā\<*<8>*>/ janettã dantā kaõerå\<*<9>*>/ va vasåpanãtā sā pāpadhammā punar' āvajātå 'ti. || Ja_X:76 ||>@ Tattha kaõeru\<*<9>*>/ vā 'ti\<*<10>*>/ idāni sā āna¤jakāraõaü\<*<11>*>/ kāritā hatthinã viya dantā vasaü upanãtā nibbisevanā, punarāvajātå 'ti puna imaü gehaü āgacchatå 'ti. Evaü so pitu\<*<12>*>/ kathetvā gantvā mātaraü ānesi. Sā sāmi- ka¤ ca sasura¤ ca khamāpetvā tato paņņhāya dantā\<*<13>*>/ dham- mena samannāgatā hutvā sāmika¤ ca sasura¤ ca putta¤ ca paņijaggi, ubho pi ca puttassa ovāde ņhatvā dānādãni pu¤¤āni karitvā\<*<14>*>/ saggaparāyanā ahesuü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -kāraõa-. 2 Bd tāta ņhapetvā taü. 3 Bd -mãti. 4 Bd -sanaü. 5 Cks na karissa e, Bd na karisssaã, 6 after karissasã Bd has added ti na karissāmi tātā ti tena hi. 7 Bd omits sā. 8 Bd satiyā? corr. to jātiyā, Bf jātiyā. 9 Bdf kareõu. 10 Bd adds tāta. 11 all three MSS. āõ-. 12 Bd adds dhammaü. 13 Cks -ta. 14 Bd kāretva. >/ #<[page 050]># %<50 X. Dasanipāta.>% S. i. d. ā. saccāni pakāsetvā j. s. (Saccapariyosāne pituposako sotāpattiphale patiņņhahi): "Tadā pitā ca putto ca suõisā ca ete\<*<1>*>/ yeva ahesuü, paõķitakumārako pana\<*<2>*>/ aham evā" 'ti. Takkaëa- jātakaü. $<9. Mahādhammapālajātaka.>$ Kinte vatan ti. Idaü S. paņhamagamanena Kapilapuraü gantvā Nigrodhārāme v. pitu nivesane ra¤¤o asaddahanaü ā. k. Tadā hi Suddhodana-mahārājā vãsatisahassabhikkhuparivārassa Bhagavato attano nivesane yāgukhajjakaü datvā antarābhatte sammodanãyaü karonto "bhante tumhākaü padhānakāle devatā āgantvā ākāse ņhatvā `putto te Siddhatthakumāro apāhāratāya mato' ti mayhaü ārocesun" ti āha, Satthārā ca "saddahi\<*<3>*>/ mahārājā" ti vutte "na saddahiü bhante\<*<4>*>/, ākāse ņhatvā kathentiyo pi pana\<*<5>*>/ devatā `mama puttassa bodhitale buddhattaü apatvā\<*<6>*>/ parinibbānaü nāma n' atthãti' paņikkhipin" ti āha. "Mahārāja pubbe\<*<7>*>/ tvaü Mahādhamma- pālakāle pi `putto te mato, imāni 'ssa aņņhãnãti\<*<8>*>/' dassetvā vadantassa pi disāpāmokkhācariyassa `amhākaü kule taruõakāle kālakiriyā nāma n' atthãti' na saddahi, idāni pana kasmā saddahissatãti"\<*<9>*>/ vatvā tena yācito a. ā.: A. B. Br. r. k. Kāsiraņņhe Dhammapālagāmo nāma ahosi, so Dhammapālakulassa vasanatāya etaü nāmaü labhi, tattha dasannaü kusalakammapathadhammānaü pālanato Dhammapālo tv-eva\<*<10>*>/ pa¤¤āto brāhmaõo\<*<11>*>/ paņivasati. Tassa\<*<12>*>/ kule antamaso dāsakammakarāpi dānaü denti sãlaü rakkhanti uposathakam- maü\<*<13>*>/ karonti. Tadā B. tasmiü kule nibbatti, Dhamma- pālakumāro tv-ev' assa\<*<14>*>/ nāmaü kariüsu. Atha naü vayap- pattaü pitā sahassaü datvā sippuggahaõatthāya\<*<15>*>/ Takkasilaü pesesi. So tattha gantvā disāpāmokkhācariyassa santike sippaü uggaõhi\<*<16>*>/, pa¤cannaü māõavakasatānaü jeņņhantevāsiko ahosi. Tadā ācariyassa jeņņhaputto kālam akāsi. Acariyo māõava- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks te. 2 Bd -māro pi. 3 Bd saddahasi pana. 4 Bd adds ti. 5 Bd omits pana. 6 Cks āpatvā, Bd app-. 7 Bd adds pi. 8 Bd adds aņhini. 9 so all three MSS. 10 Bd teva. 11 Bd adds tattha. 12 Bd tasmiü. 13 Bd -sathaü, omitting kammaü. 14 Bd tevassa. 15 Cks sippagah-. 16 Bd gaõhi. >/ #<[page 051]># %< 9. Mahādhammapālajātaka. (447.) 51>% parivuto\<*<1>*>/ ¤ātigaõena saddhiü rodanto\<*<2>*>/ susāne tassa sarãrakiccaü kāreti\<*<3>*>/, tattha ācariyo ca ¤ātivaggo c' assa antevāsikā ca rodanti paridevanti, Dhammapālo c' eko\<*<4>*>/ na rodati na pari- devati, api ca kho pana tesu pa¤casatesu māõavesu susānā āgamma\<*<5>*>/ ācariyassa santike nisãditvā "aho evaråpo nāma ācārasampanno taruõamāõavo taruõakāle yeva mātāpitåhi vippayutto maraõaü patto" ti vadantesu "sammā\<*<6>*>/ tumhe `taruno' ti bhaõatha, atha kasmā\<*<7>*>/ taruõakāle yeva mato\<*<8>*>/ "ayuttaü taruõakāle maritun" ti aha. Atha naü te āhaüsu: "kiü pana samma tvaü imesaü sattānaü maraõasabhāvaü\<*<9>*>/ na jānāsãti". "Jānāmi, taruõakāle pana na maranti, mahallakakāle yeva marantãti". "Nanu aniccā sabbe saükhārā hutvā abhāvino" ti. "Saccaü aniccā\<*<10>*>/, daharakāle pana sattā na maranti, mahallakakāle\<*<11>*>/ aniccataü\<*<12>*>/ pāpuõantãti". "Kiü pana samma\<*<13>*>/ Dhammapāla tumhākaü gehe na keci\<*<14>*>/ marantãti". "Daharakāle pana\<*<15>*>/ na maranti, mahallakakāle yeva marantãti\<*<16>*>/. Kiü pan' esā tumhākaü kule\<*<17>*>/ paveõãti". "âma kule\<*<17>*>/ paveõãti". Māõavā taü tassa kathaü ācariyassa ārocesum. Atha naü so pakkosāpetvā pucchi: "saccaü kira tāta Dhammapāla tumhā- kaü kule daharakāle na mãyantãti". "Saccaü ācariyā" 'ti. So tassa vacanaü sutvā cintesi: "ayaü ativiya acchariyaü vadati, imassa pitu santikaü gantvā pucchitvā sace etaü sac- caü aham pi tam eva dhammaü paripåressāmãti\<*<18>*>/". So put- tassa kattabbakiccaü katvā sattaņņhadivasaccayena Dhamma- pālaü pakkosāpetvā "tāta ahaü vippavasissāmi\<*<19>*>/, tvaü yāva mamāgamanā ime māõave sippaü vācehãti" vatvā ekass' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -vakapa-. 2 Bd adds kandanto. 3 Bd -resi, Ck -resiti corr. to -reti. 4 Bd veko. 5 Bd gamma. 6 Bd -a. 7 Ck a kasmā, Bd kasmā. 8 Bd marati nanu. 9 Bd -nabhāvaü. 10 Cks -aü. 11 Bd adds pana maranti, Cs pana sattā na maranti mahallakakāle. 12 Ck aniccaütaü, Cs aniccaüntaü corr. to aniccantaü. 13 Bd omits samma. 14 Cks ki¤ci, Bd teci corr. to keci. 15 Bd adds sattā. 16 Bd -ranti. 17 Bd kula. 18 Bd purissāmãti. 19 Cks -vassissāmi, Bd khippaü āgamissāmi in the place of vi-. >/ #<[page 052]># %<52 X. Dasanipāta>% eëekassa\<*<1>*>/ aņņhãni gahetvā dhovitvā vāsetvā pasibbake katvā ekaü cullupaņņhākaü ādāya Takkasilato nikkhamitvā anupubbena taü gāmaü patvā "kataraü Mahādhammapālassa gehan" ti pucchitvā gantvā dvāre aņņhāsi. Brāmaõassa dāsamanussesu yo yo paņhamaü addasa so so ācariyassa hatthato chattaü gaõhi, upāhanaü gaõhi upaņņhākassāpi\<*<2>*>/ hatthato pasibbakaü gaõhi, "`puttassa vo\<*<3>*>/ Dhammapālakumārassa ācariyo dvāre ņhito' ti kumārassa pitu ārocethā" 'ti ca vuttā te "sādhå" 'ti vatvā\<*<4>*>/ ārocayiüsu. So vegena dvāramålaü gantvā "ito ethā" 'ti taü gharaü ānetvā\<*<5>*>/ pallaüke nisãdāpetvā sabbaü pāda- dhovanādikiccaü akāsi. âcariyo bhuttabhojano sukhakathāya nisinnakāle "brāhmaõa putto te Dhammapālakumāro pa¤¤avā tiõõaü vedānaü aņņhārasanna¤ ca sippānaü nipphattiü patto, api kho\<*<6>*>/ pan' ekena aphāsukena jãvitakkhayaü patto, sabbe saükhārā aniccā, mā socitthā" 'ti āha. Brāhmaõo pāõiü paharitvā mahāhasitaü hasi, "kin nu brāhmaõa hasasãti" ca vutte "mayhaü putto na marati, a¤¤o koci mato bhavissatãti" āha. "Brāhmaõa, putto yeva mato\<*<7>*>/, aņņhãni disvā saddahā" 'ti aņņhãni\<*<8>*>/ nãharitvā "imāni te puttassa aņņhãnãti" āha. "Etāni eëakassa vā sunakhassa vā bhavissanti, mayhaü pana putto na marati, amhākaü\<*<9>*>/ kule yāva sattamā kulaparivaņņā taruõa- kāle matapubbā nāma n' atthi, tvaü musā bhaõasãti". Tas- miü khaõe sabbe pi pāõiü paharitvā mahāhasitaü hasiüsu. Acariyo taü acchariyaü disvā somanassappatto hutvā, brāh- maõa, tumhākaü kulapaveõiyaü daharānaü amaraõena na sakkā ahetukena bhavituü, kena vo\<*<10>*>/ kāraõena daharā na mãyantãti" pucchanto paņhamaü gātham āha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ekassa e-. 2 Bd -kassa pi- 3 Bd te? 4 Bd gantvā. 5 Cks atine-. 6 Cs pi mo, Bd api va kho. 7 Bd ate corr. to te. 8 Cks omit aņņhãni. 9 Bd adds hi. 10 Bd omits vo. >/ #<[page 053]># %< 9. Mahādhammapālajātaka. (447.) 53>% Tattha vatan ti vatasamādānaü, brahmacariyan ti seņņhacariyam, kissa suciõõassā 'ti tumhākaü kule daharānaü amaraõaü nāma katara- sucaritassa vipāko\<*<1>*>/. Taü sutvā brāhmaõo yesaü guõānaü ānubhāvena tasmiü kule daharā na mãyanti te vaõõayanto @*>/, anariyaü parivajjemu sabbaü, tasmā ti\<*<3>*>/ amhaü daharā na mãyare. || Ja_X:78 ||>@ @@ @*>/ dānā sumanā bhavāma, (J. III p. 300.) dadam pi ce\<*<5>*>/ attamanā bhavāma, datvāpi ce nānutappāma pacchā --pe--. || Ja_X:80 ||>@ @*>/ --pe--. || Ja_X:81 ||>@ @@ @*>/ medhāvino honti pahåtapa¤¤ā bahussutā vedaguno\<*<8>*>/ ca honti --pe--. || Ja_X:83 ||>@ @@ @*>/ anujãvino ca paricārikā kammakarā ca sabbe>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds add ti. 2 Bdf pariva-. 3 Bdf hi. 4 Ck na. 5 Bd ca. 6 Ck pānenahatappayāma, Cs pānenahatatapp- corr. to pānenabhitatapp-. 7 Bf suttamāsu, Bd muttamāsu. 8 Ck -nā, Cs Bdf -õā. 9 Bd dāvesyo? Bf dāyyo. >/ #<[page 054]># %<54 X. Dasanipatā.>% @< dhammaü caranti paralokahetu tasmā ti\<*<1>*>/ amhaü daharā na mãyare ti || Ja_X:85 ||>@ imā gāthā āha. Tattha dhammaü carāmā 'ti dasakusalakammapathadhammaü carā- ma\<*<2>*>/, attano jãvitahotu kunthakipillakam\<*<3>*>/ pi jãvitā na voropema, parabhaõķaü lobhacittena na olokemā 'ti sabbaü vitthāretabbaü musāvādo\<*<4>*>/ c' ettha\<*<5>*>/ musā- vādissa akaraõapāpaü nāma n' atthãti\<*<6>*>/ ussadavasena\<*<7>*>/ puna\<*<8>*>/ vutto, te kira hassādhippāyena pi musā na bhaõanti, pāpānãti sabbāni pi nirayagāmãni\<*<9>*>/ lāmakakammāni\<*<10>*>/, anariyan ti ariyagarahitaü sabbaü asundaraü aparisuddhaü\<*<11>*>/ kammaü parivajjayāma, tasmā ti amhan ti ettha tikāro nipātamatto, tena kāraõena amhākaü daharā na mãyanti, antarā\<*<12>*>/ akālamaraõaü nāma no n' atthãti attho, tasmā hi\<*<13>*>/ amhan ti pi pāņho, suõomā 'ti mayaü kiriyavādā\<*<14>*>/ nāma sappurisānaü kusaladãpanam pi asappurisānaü akusaladãpanam pi dhammaü suõāma\<*<15>*>/, so pana no sutamattako va hoti, taü na rocayāma\<*<16>*>/, tehi pana no sad- dhiü viggaho vā\<*<17>*>/ vivādo vā mā hotå 'ti, dhammaü suõoma, sutvāpi hitvā\<*<18>*>/ asante\<*<19>*>/ sante vattāma, ekam pi khaõaü na jahāma\<*<20>*>/ sante\<*<21>*>/, pāpamitte pahāya kalyāõamitte sevino va homā 'ti, samaõe mayaü brāhmaõe ti brāhmaõa mayaü samitapāpabāhitapāpe paccekabuddhasamaõabrāhmaõe pi\<*<22>*>/ avasesadham- mikasamaõabrāhmaõe pi addhikādayo\<*<22>*>/ sesajane pi annapānena abhitappemā 'ti attho, pāëiyaü pana ayaü gāthā pubbe va dānā ti gāthāya\<*<24>*>/ pacchato āgacchati\<*<25>*>/, nātikkamāmā 'ti attano bhariyaü atikkamitvā bahi a¤¤aü micchācāraü na karoma, {a¤¤atra} tāhãti tā attano bhariyā\<*<26>*>/ ņhapetvā sesa- itthãsu brahmacariyaü carāma, amhākaü bhariyāpi\<*<27>*>/ sesapurisesu evam eva pavattanti\<*<28>*>/, jāyare ti jāyanti, suggavāså\<*<29>*>/ 'ti susãlāsu uttamitthãsu, idaü vuttaü hoti: ye etāsu sampannasãlāsu\<*<30>*>/ uttamitthãsu amhākaü puttā jāyanti te medhāvino ti evaüpakārā honti, kuto tesaü antarā maraõaü, tasmāpi amhākaü kule daharā na marantãti, dhammaü carāmā 'ti paralokatthāya tividhasucari- tadhammaü\<*<31>*>/ carāma, dasso\<*<32>*>/ ti dāsiyo. Avasāne @@ (Dhp. p. 126, Jāt. vol. I. p. 31, Theragāthā by Oldenberg p. 35.) \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd hi. 2 Cks dhammakarā. 3 Bd -pilli-. 4 Bd omits mu-. 5 Bd tattha. 6 Bd natthi 7 Bd ussannavasena. 8 Bd pana. 9 Ck -minã, Cs Bd -mini. 10 Bd omits lāmāk. 11 Cks -ddha. 12 Bd -re. 13 Bd omits hi. 14 Cs kiriyāvadā corr. to -ya-, Bd kiriyathā. 15 Bd suõo-. 16 Ck -mi. 17 Cks omit vā. 18 Bds labhitvā. 19 Bd omits asante. 20 Bd paja-. 21 Bd asante. 22 Ck hi. 23 Bd addhikayācaka. 24 Ck gāthā, Cs thā. 25 Bd āgacchato āgacchati corr. to āgato. 26 Bds -yāyo. 27 Bd -yayo pi. 28 Ck pattanti, Bd vattanti. 29 Bd muttamāså. 30 Cks sammantasi- 31 Bd -taüdha-. 32 Bd dāsyo. >/ #<[page 055]># %< 10. Kukkuņajātaka. (448.) 55>% @@ imāni dvãhi gāthāhi dhammacārãnam guõaü kathesi. Tattha rakkhatãti dhammo nām' esa\<*<1>*>/ rakkhito attano\<*<2>*>/ rakkhakaü\<*<3>*>/ paņirakkhati, sukhamāvahātãti devamanussasukha¤ c' eva nibbānasukha¤ ca āharati\<*<4>*>/, na duggatin ti nirayādibhedaü duggatiü na gacchati, evaü brāh- maõa mayaü dhammaü rakkhāma, dhammo pi amhe rakkhatãti dasseti, dham mena gutto ti mahāchattasadisena attano gopitadhammena gutto, a¤¤assa aņņhãnãti tayā ānãtāni pan' aņņhãni\<*<5>*>/ a¤¤assa eëakassa vā sunakhassa vā\<*<6>*>/ bhavissanti, chaķķeh' etāni\<*<7>*>/, mama putto sukhã kumāro ti. Taü sutvā ācariyo āha: "mayhaü āgamanaü suāgamanaü saphalaü no nipphalan" ti sa¤jātasomanasso Dhammapālassa pitaraü khamāpetvā "mayā āgacchantena tumhākaü vãmaüsa- natthāya imāni eëakaņņhãni ābhatāni\<*<8>*>/, putto te ārogo\<*<9>*>/ yeva, tumhākaü rakkhaõadhammaü\<*<10>*>/ mayham pi dethā" 'ti paõõe likhitvā katipāhaü tattha vasitvā Takkasilaü gantvā Dhamma- pālaü sabbasippāni sikkhāpetvā mahantena parivārena pesesi. S. Suddhodanamahārājassa imaü dhammadesanaü ā. saccāni pakāsetvā j. s. (Saccapariyosāne rājā anāgāmiphale patiņņhahi): "Tadā mātāpitaro mahārājakulāni ahesuü, ācariyo Sāriputto, parisā Buddha- parisā, Dhammapālakumāro pana aham evā" 'ti. Mahādhammapāla- jātakaü. $<10. Kukkuņajātaka.>$ Nāsmase katapāpamhãti. Idaü S. Veëuvane v. va- dhāya parisakkanam ā. k. Dhammasabhāyaü\<*<11>*>/ bhikkhå Devadattassa aguõakathaü\<*<12>*>/ samuņņhāpesuü: "āvuso Devadatto dha- nuggahādipayojanena Dasabalassa vadhattham\<*<13>*>/ eva upāyaü karotãti". \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -so. 2 Cks add rakkhataü, Bd rakkhitaü. 3 Bd omits rakkhakaü. 4 Bd āvahati. 5 Bd pana aņhãni. 6 Bd adds aņhãni. 7 Cs tiķķehotāni, Bd chaķķesotāni, Bd chaķķetha tāni. 8 Bd āgatāni. 9 Bd ar-. 10 Ck -na-, Bd rakkhita-. 11 Bd -ya¤hi. 12 Ck agunaükā-, Bd aguõā-. 13 Bd dhanattham. >/ #<[page 056]># %<56 X. Dasanipāta.>% S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā" ti pucchitvā "imāya nāmā" ti vutte "na bhikkhave idān' eva pubbe p' esa mayhaü vadhāya parisakki\<*<1>*>/ yevā" 'ti vatvā a. ā.: A. Kosambiyaü Kosambako\<*<2>*>/ nāma rājā rajjaü kāresi. Tadā B. ekasmiü veëuvane kukkuņayoniyaü\<*<3>*>/ nibbattitvā\<*<4>*>/ aneka- satakukkuņaparivāro ara¤¤e vasati. Tassāvidåre eko seno vasati, so upāyena ekaü\<*<6>*>/ kukkuņaü gahetvā khādanto ņhapetvā B-aü sese\<*<6>*>/ khādi, B. ekako va ahosi. So appamatto velāya gocaraü gahetvā veõugahanaü\<*<6>*>/ pavisitvā vasati. Seno\<*<8>*>/ taü gaõhituü asakkonto "ekena naü upāyena upalāpetvā gaõhissā- mãti" cintetvā tassāvidåre sākhāya nilãyitvā "samma kukku- ņarāja, tvaü mayhaü kasmā bhāyasi, ahaü tayā saddhiü vissāsaü kattukāmo, asuko\<*<9>*>/ nāma padeso\<*<10>*>/ sampannagocaro, tattha ubho pi gocaraü gahetvā a¤¤ama¤¤aü piyasaüvāsaü vasissāmā" 'ti āha. Atha naü B. āha: "samma mayhaü tayā saddhiü vissāso nāma n' atthi, gaccha tvan" ti. "Samma, tvaü mayā pubbe katapāpatāya na saddahasi, ito paņņhāya evaråpaü na karissāmãti". "Na mayhaü tādisena sahāyen' attho, gacch' eva\<*<11>*>/ tvan" ti. Iti naü yāva tatiyaü paņikkhipitvā "ettakehi aīgehi samannāgatena puggalena saddhiü vissāso nāma kātuü na vaņņatãti" vanaghaņaü unnādento devatāsu\<*<12>*>/ sādhukāraü dadamānāsu dhammakathaü paņņhapento @*>/, atisante pi nāsmase. || Ja_X:88 ||>@ @*>/, ghaüsanti\<*<15>*>/ ma¤¤e mittāni vācāya na ca kammanā\<*<16>*>/. || Ja_X:89 ||>@ @*>/ yasmiü n' atthi kata¤¤utā. || Ja_X:90 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -sakkhi, Bd -sakkati. 2 Bd -piko. 3 Cks kukkuha- throughout. 4 Cks nibbatti. 5 Bd ekekaü. 6 Bd sesaü. 7 Bd veëu-. 8 Bd so se-. 9 Bd -kasmiü. 10 Bd -se. 11 Bd gaccha, omitting eva. 12 Cks -tā. 13 Bd nāsmāse attatthap-, Bf nasmāse akkattap-. 14 Bdf -pāsi-. 15 Cks ghas-. 16 Bdf -unā. 17 Bdf nāsite, Cks nāside-. >/ #<[page 057]># %< 10. {Kukkuņajātaka}. (448.) 57>% @*>/ itthãnaü\<*<2>*>/ purisānaü vā- nānā va\<*<3>*>/ katvā saüsaggaü tādisam pi {na asmase}\<*<4>*>/. || Ja_X:91 ||>@ @*>/ atthetaü\<*<6>*>/ sabbaghātinaü nisitaü va paņicchannaü tādisam pi\<*<7>*>/ nāsmase. || Ja_X:92 ||>@ @*>/ nāsmase. || Ja_X:93 ||>@ @*>/ karoti dummedho ta¤ ca jhatvāna\<*<9>*>/ gacchatãti || Ja_X:94 ||>@ imā gāthā āha. Tattha nāsmase ti nāssase, ayam eva vā pāņho, na vissase ti vuttaü hoti, katapāpamhãti paņhamakatapāpe\<*<10>*>/ puggale, alikavādine ti musāvādimhi pi na vissase, tassa hi akattabbaü nāma papaü n' atthi, nāsmasattaņņha- pa¤¤amhãti\<*<11>*>/ attano atthāya eva yassa pa¤¤ā snehavasena na bhajati dhanatthiko va bhajati\<*<12>*>/ tasmiü attaņņhapa¤¤e pi na vissase, atisante ti anto upasame avijjamāne yeva bahi upasamadassanena atisante viya paņicchannakammante bilapaņicchannāasãvisasadise\<*<13>*>/ kuhakapuggale, go pipāsakajātikā\<*<14>*>/ ti gunnaü pipāsakajātikā\<*<15>*>/, pipāsitagosadisā\<*<16>*>/ ti vuttaü hoti, yathā pipāsitagāvo titthaü otaritvā mukhapåraü udakaü pivanti na pana udakassa kattabbayuttakaü karonti evam evaü ekacce ida¤ c' ida¤ ca karissāmā 'ti madhuravacanena mittāni ghaüsanti\<*<17>*>/ piyavacanānucchavikaü pana na karonti, tādisesu vissāso mahato anatthāya hotãti dãpeti, sukkha¤jalãpaggahãtā ti paggahitatuccha- a¤jalino\<*<18>*>/, vācāya paliguõņhitā ti idaü dassāma karissāmā 'ti vacanena paņicchāditā\<*<19>*>/, manussapheggå ti evaråpā asārakā manussapheggå nāma, nāsãde\<*<20>*>/ ti nāsãde\<*<21>*>/ evaråpe na upagaccheyya, yasmiü natthãti yasmi¤ ca puggale kata¤¤utā n' atthi tam pi nāsãde\<*<21>*>/ ti attho, a¤¤asacittānan\<*<22>*>/ ti a¤¤en' a¤¤ena cittena samannāgatānaü, lahucittānan ti attho, evaråpānaü itthãnaü vā purisānaü vā na vissase ti dãpeti, nānā va\<*<23>*>/ katvā saüsaggan ti yo\<*<24>*>/ pi na sakkā anupagantvā etassa antarāyaü kātun ti antarāyakaraõatthaü nānākara- õehi\<*<25>*>/ saüsaggaü katvā\<*<26>*>/ daëhaü karitvā pacchā antarāyaü karoti tādisamhi\<*<27>*>/ puggale\<*<28>*>/ nāsmase na vissaseyyā 'ti dasseti, anariyakammaü okkantan ti anariyānaü dussãlānaü kammaü otaritvā ņhitaü, atthetan\<*<29>*>/ ti athiraü\<*<30>*>/ appa- tiņņhitavacanaü, sabbaghātinan ti okāsaü labhitvā sabbesaü upaghātakaraü\<*<31>*>/, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd a¤¤ama¤¤acittānaü, Bf natthi ana¤¤a¤¤acittāna. 2 Bd adds vā. 3 Bdf vi. 4 Bf casmase, Bd na vissase. 5 Ck -ti, Cs -tiü. 6 Bd aņhetaü. 7 Bd adds hi. 8 Cks du-, Bdf dubhi. 9 Bd chetvāna, Bf hantāna. 10 Cs paņhamaü-. 11 Bd nāsmā attattha-. 12 Cks bhajeti, Bd anatthiko pi bhajati. 13 Bd sidhilapaņicchannaü-. 14 Bd -si-. 15 Bd omits gu--kā. 16 Bd -sika-. 17 Cks ghas-. 18 Cks paggahitā-, Bd -hitarittatuccha-. 19 Cs -dinā, Bds -dikā. 20 Bds nāsite. 21 so Cks; Bds nāhare. 22 Ck a¤¤aci-, Bd a¤¤ama¤¤aci-. 23 Bd vã. 24 Cks so. 25 Bd -kā-. 26 Bd āvãka-. 27 Cks -simhi, Bd -sampi. 28 Bd elaü. 29 Bd aņhetan. 30 Ck ati-, Bd adhi-. 31 Bd -kaü. >/ #<[page 058]># %<58 X. Dasanipāta.>% nisitaü va paņicchannan ti kosiyā vā pilotikāya vā paņicchannaü nisi- takhaggam iva, tādisampãti evaråpam\<*<1>*>/ pi amittaü mittapatiråpakaü na vissaseyya. sākhallenā\<*<2>*>/ ti maņņhavacanena, acetasā ti acittakena, vacanam eva hi nesaü maņņhaü\<*<3>*>/ cittaü pana thaddhaü\<*<4>*>/ pharusaü, vividhehãti vividhehi upāyehi otārāpekhā\<*<5>*>/ upagacchanti, tādisampãti yo tehi amittehi mittapati- råpakehi sadiso hoti tam pi na vissase ti attho, āmisan ti khādaniyabhoja- niyaü\<*<6>*>/, dhanan ti ma¤capaņipādakaü ādiü katvā avasesaü, yattha passa- tãti sahāyassa\<*<7>*>/ gehe yasmiü ņhāne passati, dåbhiü\<*<8>*>/ karotãti dåbhicittaü\<*<9>*>/ uppā- deti taü dhanaü harati ta¤ ca jhatvānā\<*<10>*>/ ti ta¤ ca sahāyakaü hantvāpi\<*<11>*>/ gacchati. Iti imā satta gāthā kukkuņarājā kathesi. @@ @@ @@ @*>/ ārā vivajjeyya naro vicakkhaõo senaü yathā kukkuņo vaüsakānane ti\<*<13>*>/ || Ja_X:98 ||>@ imā catasso dhammarājena bhāsitā abhisambuddhagāthā. Tattha jahe kāpurise hete ti bhikkhave ete kāpurise paõķito jaheyya, hakāro pan' ettha nipātamattaü, pacchā ca manutappatãti pacchā ca anu- tappati, kåņamivoķķitan ti vane migānaü bandhanatthāya kåņapāsaü viya oķķitaü, niccaü viddhaüsakārinan ti niccaü viddhaüsanakaraü\<*<14>*>/, vaü- sakānane ti yathā\<*<15>*>/ vaüsavane kukkuņo senaü vivajjesi evaü vicakkhaõo pāpa- mitte vivajjeyya. So pi\<*<16>*>/ tā gāthā vatvā senaü āmantetvā "sace imasmiü ņhāne vasissasi jānissāmi te kattabban" ti tajjesi. Seno tato palāyitvā a¤¤attha\<*<17>*>/ gato. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -paü, omitting pi. 2 Bd sākhalyenā. 3 Bds maņhaü, Cks maņņha. 4 Ck panatthaddhaü? Bd omits thaddhaü. 5 Cks ota-, Bd -kā, Bs -kkhā. 6 Bd -yaü bho-. 7 Bd -ya. 8 Ck dåbhã, Cs dubhi, Bd dubbhi. 9 Cks omit dåbhi. 10 Bd chetvānā 11 Bd -kampi hantvā, Cks -kaü gantvā. 12 Bd niccaü. 13 Cks omit ti. 14 Bd -sakaraü. 15 Cks omit yathā. 16 Bd hi. 17 Bd -tra. >/ #<[page 059]># %< 11. Maņņakuõķalijātaka. (449.) 59>% S. i. d. ā. "evaü bhikkhave Devadatto pubbe pi mayhaü va- dhāya parisakkãti\<*<1>*>/" vatvā j. s.: "Tadā senako Dvadatto ahosi, kukkuņo aham evā" 'ti. Kukkuņajātakaü. $<11. Maņņakuõķalijātaka.>$ Alaükato maņņakuõķalãti. Idaü S. J. v. mataputta- {kuņumbikaü}\<*<2>*>/ ā. k. Sāvatthiyaü kir' ekassa buddhupaņņhākassa {kuņumbikassa} piyaputto kālam akāsi. So puttasokasamappito na nahāyati na bhu¤jati na kammante vicāreti na Buddhupaņņhānaü gacchati, kevalaü "piyaputtaka maü ohāya paņhamataraü gato sãti" ādãni vatvā vilapati. S. paccåsasamaye lokaü volokento\<*<3>*>/ tassa sotāpattiphalåpanis- sayaü disvā punadivase bhikkhusaüghaparivuto Sāvatthiyaü piõķāya caritvā katabhattakicco bhikkhå uyyojetvā ânandattherena pacchāsama- õena tassa gharaņņhānaü\<*<4>*>/ agamāsi. Satthu āgatabhāvaü kuņumbikassa ārocesuü. Ath' assa gehajano\<*<5>*>/ āsanaü pa¤¤āpetvā Satthāraü nisãdāpetvā kuņumbikaü pariggahetvā Satthu santikaü ānesi. Taü vanditvā eka- mantaü nisinnaü S. karuõāsãtalena vacanena āmantetvā "kiü upāsaka ekaputtakaü\<*<6>*>/ anusocasãti" pucchitvā "āma bhante" ti vutte "upāsaka porāõakapaõķitā putte kālakate sokasamappitā vicarantā paõķitānaü kathaü sutvā alabhanãyaņņhānan\<*<7>*>/ ti tattato ¤atvā appam\<*<8>*>/ pi\<*<9>*>/ sokaü na kariüså" 'ti vatvā tena yācito a. ā.: A. B. Br. r. k. ekassa mahāvibhavassa brāhmaõassa putto pa¤cadasasoëasavassakāle ekena vyādhinā phuņņho\<*<10>*>/ kālaü katvā devaloke nibbatti. Brāhmaõo tassa kālakiriyato\<*<11>*>/ paņņhāya susānaü gantvā chārikapu¤jaü\<*<12>*>/ āvijjhanto paridevati, sabba- kammante pacchinditvā\<*<13>*>/ sokasamappito vicarati. Devaputto anuvicaranto taü disvā "ekaü upāyaü\<*<14>*>/ katvā sokaü harissāmãti" tassa susānaü gantvā paridevanakāle tass' eva puttavaõõã hutvā sabbābharaõapatimaõķito ekasmiü passe\<*<15>*>/ ņhatvā ubho hatthe sãse \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -sakkhãti, Bd -sakkatãti. 2 Bd -puttaü-. 3 Bd olo-. 4 Bds gharadvāraü. 5 Bd gehe-. 6 Bd omits eka. 7 Bd Cks alabbhaniya-. 8 Bd appamattakaü. 9 nisinnaü---appampi wanting in Ck. 10 Cks puņņho. 11 Bd kālaükatakālato. 12 Cks -chaü, Bd -pu¤caü. 13 Bd paricajitvā. 14 Bd upamaü. 15 Bd padese. >/ #<[page 060]># %<60 X. Dasanipāta.>% ņhapetvā mahāsaddena paridevi. Brāhmaõo saddaü sutvā taü oloketvā puttapemaü paņilabhitvā tassa santike ņhatvā "tāta māõava imasmiü susānamajjhe kasmā paridevasãti" pucchanto paņhamaü gātham āha: @*>/ (Dhp. p. 95.) mālabhārã\<*<2>*>/ haricandanussado bāhā paggayha kandasi, vanamajjhe kiü dukkhito tuvan\<*<3>*>/ ti. || Ja_X:99 ||>@ Tattha alaükato nānābharaõabhåsito\<*<4>*>/, maņņakuõķalãti\<*<5>*>/ karaõapari- niņņhitehi\<*<6>*>/ kuõķalehi samannāgato, mālābhārãti\<*<7>*>/ vicitrakusumamāladharo\<*<8>*>/, haricandanussado ti suvaõõavaõõena candanena anulitto, vanamajjhe ti susānamajjhe, kiü dukkhito tuvan\<*<9>*>/ ti kiükāraõā dukkhito tvaü ācikkha, ahaü te yaü\<*<10>*>/ icchasi taü dassāmãti āha. Ath' assa kathento māõavo dutiyaü gātham āha: @*>/, tena dukkhena jahāmi jãvitan ti. || Ja_X:100 ||>@ Brāhmaõo sampaņicchanto @*>/ lohamayaü atha råpiyāmayaü\<*<12>*>/ [atha] pāvada, rathaü kārayāmi\<*<13>*>/ te, cakkayugaü paņipādayāmi\<*<14>*>/ tan ti || Ja_X:101 ||>@ tatiyaü gātham aha. Tattha pāvadā 'ti yādisena te attho yādisa¤ ca\<*<15>*>/ rocesi\<*<16>*>/ tādisaü vada ahan te rathaü kārayāmi\<*<17>*>/, paņipādayāmãti pa¤jarānuråpaü cakkayugaü taü\<*<18>*>/ adhigacchāpemi. Taü sutvā māõavena kathitāya gāthāya\<*<19>*>/ @@ paņhamapadaü S. abhisambuddho hutvā kathesi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -li, Bdf maņha-. 2 Cks mālabhāri, Bf māladhāri. 3 Cks tvan. 4 Bd -vibhåsito. 5 Bd maņha-. 6 Bd -paņini-. 7 Cs Bd māla-. 8 Bd -mālā-. 9 Cks tvan. 10 Cks saü. 11 Cs Bdf -dami. 12 all four MSS. maõi-. 12 Bdf -yamā-. 13 Cks kareyyāmi, Bsf karissāmi. 14 Ck paņilabhayāmi, Cs -lābh-. 15 Bd -saü. omitting ca. 16 Cks rocasi. 17 Bds karissāmi. 18 Bd omits taü. 19 Bd omits so māõavo---padaü. 20 Ck sutvā. 21 Bf so haõavo tassa pāvadi; >/ #<[page 061]># %< 11. Maņņakuõķalijātaka. (449.) 61>% @*>/ ubhay' ettha\<*<2>*>/ bhātaro\<*<3>*>/, sovaõõamayo ratho mama tena cakkayugena sobhatãti || Ja_X:102b ||>@ sesaü māõavo\<*<4>*>/. Tadanantaraü\<*<5>*>/ @*>/ tvaü patthayase\<*<8>*>/ apatthiyaü, ma¤¤āmi tuvaü\<*<9>*>/ marissasi na hi\<*<10>*>/ tuvaü lacchasi candasåriye\<*<11>*>/ ti || Ja_X:103 ||>@ brāhmaõena vuttagāthāya apatthiyan ti apatthetabbaü. Tato @*>/ ti || Ja_X:104 ||>@ māõavena vuttagāthāya\<*<13>*>/ gamanāgamanan ti uggamana¤ ca atthagamana¤ ca, vaõõo yeva vaõõadhātu, ubhayettha\<*<14>*>/ vãthiyo ti ettha ākāse ayaü can- dassa vãthi ayaü suriyassā 'ti evaü ubhayāgatabhåmiyo\<*<15>*>/ pi pa¤¤āyanti, peto panā 'ti paralokaü gatasatto pana na dissat' eva, ko nu kho ti evaü sante amhākaü dvinnaü kandantānaü ko nu kho balyataro\<*<16>*>/. Evaü māõave kathente brāhmaõo sallakkhetvā @@ gātham āha. Tattha candaü viya dārako\<*<17>*>/ ti yathā daharo gāmadārako candaü\<*<18>*>/ dethā 'ti candass' atthāya rodeyya evaü aham pi petaü kālakataü abhipatthemãti. Iti brāhmaõo māõavassa kathāya nissoko hutvā tassa thu- tiü karonto sesagāthā abhāsi: @*>/, sabbaü nibbāpaye\<*<20>*>/ daraü. || Ja_X:106 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd candima-. 2 Bd -yattha. 3 Bd adds vehāyasaügamo. 4 Bd brāhmaõo. 5 Bd tassa an-. 6 Cks omit āha. 7 Cks so. 8 Bd satthassasi. 9 Ck paü¤āmitvā. Cs maü¤āvitatvaü, Bd a¤¤āpituvaü, Bf ma¤¤āpituvaü. 10 Bd omits hi. 11 Bd candimasu-. 12 Cks -karo. 13 Bd -yaü. 14 Bd -yattha. 15 Bd ubhayagamanāgamanabhå- 16 Ck -karo, Bdsf bālyataro. 17 Bd adds rudan. 18 Bd adds me. 19 Bd -ce. 20 Ck -yo; cfr. Thiessen, Die Legende von Kisāgotamã p. 45. >/ #<[page 062]># %<62 X. Dasanipāta.>% @*>/ vata me sallaü yam āsi\<*<2>*>/ hadayanissitaü yo me sokaparetassa puttasokaü apānudi. || Ja_X:107 ||>@ @@ Atha nam māõavo "brāhmaõa yass' atthāya tvaü rodasi ahan te putto, ahaü devaloke nibbatto, ito paņņhaya mā maü anusoci, dānaü dehi sãlaü rakkha\<*<3>*>/ uposathakammaü karohãti" ovaditvā sakaņņhānam eva gato. Brāhmaõo pi tass' ovāde ņhatvā dānādãni pu¤¤āni katvā kālakato devaloke nibbatti. S. i. d. ā. saccāni pakāsetvā j. s. (Saccapariyosāne kuņumbiko sotāpattiphale patiņņhahi): "Tadā dhammadesakadevaputto aham eva ahosin" ti. Maņņakuõķalijātakaü\<*<4>*>/. $<12. Biëārikosiyajātaka.>$ Apacanto pãti. Idaü S. J. v. ekaü dānavataü\<*<5>*>/ bhikkhuü ā. k. So kira Bhagavato dhammadesanaü sutvā sāsane pabbajita- kālato paņņhāya dānavato\<*<6>*>/ ahosi dānajjhāsayo\<*<7>*>/, pattapariyāpannaü\<*<8>*>/ a¤¤assa adatvā na bhu¤ji, antamaso pānãyam pi labhitvā a¤¤assa adatvā na pivati\<*<9>*>/, evaü dānābhirato ahosi. Ath' assa\<*<10>*>/ dhammasabhāyaü guõakathaü kathesuü. S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā" ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte taü bhikkhuü pakkosāpetvā "saccaü kira tvaü\<*<11>*>/ dānavato\<*<6>*>/ dānajjhāsayo" ti pucchitvā "saccaü bhante" ti vutte "bhikkhave ayaü pubbe assaddho ahosi appasanno, tiõaggena\<*<12>*>/ telabindum\<*<13>*>/ pi uddharitvā kassaci na adāsi, atha naü ahaü dametvā nibbi- sevanaü katvā dānaphalaü ¤āpesiü\<*<14>*>/, taü enaü dānaninnaü\<*<15>*>/ cittaü bhavantare pi na vijahatãti" vatvā\<*<16>*>/ a. ā.: A. B. Br. r. k. Bodhisatto seņņhikule nibbattitvā vayap- patto kuņumbaü saõņhāpetvā pitu accayena seņņhiņņhānaü patvā ekadivasaü dhanavilokanaü katvā "dhanaü pa¤¤āyati, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd abbuëhi, Bs abbåëhaü, 2 Cks yasmāhi. 3 Bd rakkhāhi. 4 Cks -la-. 5 Bd -vantaü. 6 Bds -vanto. 7 Cs -yā. corr. to -yo. 8 Bd adds pi piõķapātaü. 9 Bd pivi. 10 Bd adds bhikkhå. 11 Bd adds bhikkhu. 12 Bd tiõena 13 Bd -dumattaü. 14 Bd -phale patiņņhā pesiü. 15 Bd tameva dānaü dinna. 16 Bd adds bhikkhuhi yācito. >/ #<[page 063]># %< 12. Biëārikosiyajātaka. (450.) 63>% etassa uppādakā na pa¤¤āyanti, imaü dhanaü vissajjetvā mayā\<*<1>*>/ dānaü dātuü vaņņatãti" dānasālaü kāretvā yāvajãvaü mahādānaü pavattetvā āyupariyosāne "idaü dānavaņņaü\<*<2>*>/ mā upacchindãti\<*<3>*>/" puttassa ovādaü datvā Tāvatiüsabhavane Sakko hutvā nibbatti. Putto pi 'ssa tath' eva dānaü datvā puttaü ovaditvā āyupari- yosāne Cando devaputto hutvā nibbatti. {Tassa} putto Suriyo hutvā\<*<4>*>/ tassāpi\<*<5>*>/ putto Mātalisaügāhako hutvā\<*<4>*>/ tassa putto Pa¤casikho gandhabbaputtako\<*<6>*>/ hutvā nibbati. Chaņņho pana assaddho ahosi thaddhacitto nisneho maccharã, so\<*<7>*>/ dānasālaü viddhaüsetvā jhāpetvā\<*<8>*>/ yācake pothetvā\<*<9>*>/ nãharāpesi, kassaci tiõaggena\<*<10>*>/ uddharitvā telabidum\<*<11>*>/ pi na deti. Tadā Sakko devarājā attano pubbakammaü oloketvā "pavattati nu kho me dānavaüso udāhu no" ti upadhārento "putto me dānaü\<*<12>*>/ pavattetvā Cando hutvā nibbatti, tassa putto Suriyo\<*<13>*>/ tassa putto Mātali\<*<14>*>/ tassa putto Pa¤casikho hutvā nibbatti, chaņņho pana taü vaü- saü upacchindãti\<*<15>*>/" passi. Ath' assa etad\<*<16>*>/ ahosi: "imaü pāpadhammaü dametvā dānaphalaü jānāpetvā āgamissāmãti" so Canda-Suriya-Mātali-Pa¤casikhe pakkosāpetvā "sammā\<*<17>*>/ amhākaü vaüse chaņņho kulavaüsaü samucchinditvā dānasālaü jhāpetvā yācanake\<*<18>*>/ nãharāpesi, na kassaci ki¤ci deti, etha\<*<19>*>/ naü damayissāmā" 'ti tehi saddhiü Bārāõasiü agamāsi\<*<20>*>/ Tasmiü khaõe seņņhi rājupaņņhānaü katvā\<*<21>*>/ āgantvā sattame dvārakoņņhake antaravãthiü olokento caükamati\<*<22>*>/. Sakko "tumhe mama paviņņhakāle pacchato paņipāņiyā āgacchathā" 'ti vatvā gantvā seņņhissa santike ņhatvā "bho seņņhi\<*<23>*>/ bhojanaü me dehãti" āha. "Brāhmaõa n' atthi tava idha bhattaü, a¤¤attha gacchā\<*<24>*>/" 'ti. "Bho mahāseņņhi brāhmaõehi bhatte \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd mahā. 2 Bd -vattaü. 3 Bd -dāti. 4 Bd adds nibbatti. 5 Bd tassa. 6 Cs -putto, Bd -devaputto. 7 Bd yo. 8 Bd omits jhā-. 9 Cks poņh-. 10 Bd tiõena. 11 Bd -dumattaü. 12 Cks omit dānaü. 13 Bd adds hutvā. 14 Bd adds saügāhako hutvā. 15 Ck -dati, Cs Bd -diti, Bs -datãti. 16 Cks etaü. 17 Bd -a. 18 Bd -cake. 19 Cks atha. 20 Ck Bd āg-. 21 Bd gantvā. 22 Ck okkamati. 23 Bd mahāse-. 24 gacchāhãti. >/ #<[page 064]># %<64 X. Dasanipāta.>% yācite na\<*<1>*>/ dātuü na labbhatãti". "Brāhmaõa, mama gehe pakkam pi pacitabbam\<*<2>*>/ pi bhattaü n' atthi, apagacchā\<*<3>*>/" 'ti āha. "Mahāseņņhi, ekaü te silokaü kathessāmi\<*<4>*>/, suõāhãti". "N' atthi mayhaü tava silokenāttho\<*<5>*>/, gaccha mā idha tiņņhā" 'ti. Sakko tassa kathaü asuõanto viya dve gāthā abhāsi: @*>/ dicchanti santo laddhāna bhojanaü, kim eva tvaü pacamāno yaü na dajjā na\<*<7>*>/ taü samaü. || Ja_X:109 ||>@ @@ Tāsaü attho: mahāseņņhi apacantāpi\<*<6>*>/ santo\<*<8>*>/ sappurisā bhikkhācariyāya laddham pi bhojanaü dātuü icchanti, na ekakā\<*<9>*>/ paribhu¤janti, kim eva tvaü\<*<10>*>/ pacamāno yaü na dadeyyāsi na taü saman taü\<*<11>*>/ tava anuråpaü anucchavikaü na hoti, dānaü hi maccherena ca pamādena cā 'ti dvãhi dosesi na diyyati, pu¤¤aü pana ākaükhamānena vijānatā paõķitamanussena\<*<12>*>/ dātabbam eva hotãti. So tassa vacanaü sutvā "tena hi gehaü pavisitvā nisãda, thokaü lacchasãti" āha. Sakko pavisitvā te siloke sajjhāyanto\<*<13>*>/ nisãdi. Atha Cando āgantvā bhattaü yāci, "n' atthi te bhattaü, gacchā" 'ti ca vutto "mahāseņņhi, anto eko brāhmaõo nisinno, brāhmaõavācanakaü ma¤¤e bhavissati, aham pi pavisissāmãti" vatvā "n' atthi brāhmaõavācanakaü, nikkhamā" 'ti vuccamāno pi "mahāseņņhi iügha tāva silokaü suõāhãti dve gāthā abhāsi: @*>/ bhayaü] dighacchā\<*<16>*>/ ca pipāsā ca yassa bhāyati maccharã tam eva bālaü phusati asmiü loke paramhi ca. || Ja_X:111 ||>@ @@ Tattha yassa bhāyatãti ahaü a¤¤esaü datvā sayaü jighacchito ca pipāsito ca bhavissāmãti yassa\<*<17>*>/ jighacchāya ca pipāsāya ca bhāyati, tamevā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd a. 2 Cks pacitam. 3 Bd a¤¤attha gacchāhãti. 4 Bd adds taü. 5 Bd -kenattho. 6 Cks Bf -to pi. 7 Bd ne. 8 Bd omits sa-. 9 Bd eki-. 10 Cs adds hi, Bd reads kimeva tvanti tvaü kiü. 11 Bd samantitaü. 12 Bd adds tava sadisena. 13 Cks sajjh-. 14 Bs suõo. 15 Ck addato, Bd adato. 16 Bds jigh.- 17 Ck yassā. >/ #<[page 065]># %< 12. Biëārikosiyajātaka. (450.) 65>% 'ti taü yeva\<*<1>*>/ jighacchāpipāsāsaükhātabhayaü\<*<2>*>/ etaü bālaü nibbattanibbattaņņhāne idhaloke ca paraloke ca phusati pãëeti, accantadāliddiyaü\<*<3>*>/ pāpuõāti, malābhi- bhå ti macchariyamalaü\<*<4>*>/ abhibhavanto. Tassāpi vacanaü sutvā "tena hi pavisa, thokaü labhis- sasãti" āha. So\<*<5>*>/ pavisitvā Sakkassa santike nisãdi. Tato thokaü vãtināmetvā Suriyo āgantvā bhattaü yācitvā\<*<6>*>/ dve gāthā abhāsi: @*>/ kubbataü asanto nānukubbanti, sataü dhammo durannayo. || Ja_X:113 ||>@ @*>/ asata¤ ca nānā hoti itogati: (II 86 | 1.) asanto nirayaü yanti, santo saggaparāyanā ti. || Ja_X:114 ||>@ Tattha duddadan ti dānaü nāma\<*<9>*>/ duddadaü maccheraü abhibha- vitvā dātabbato taü dadamānānaü, dukkaran ti tad eva dānakammaü dukka- raü\<*<10>*>/ yuddhasadisaü taü kubbataü, nānukubbantãti\<*<11>*>/ asappurisā dānaphalaü ajānantā tesaü gatamaggaü nānugacchanti, sataü dhammo ti sappurisānaü Bodhisattānaü dhammo a¤¤ehi duranugamo\<*<12>*>/, asanto ti macchariyavasena dānaü adatvā\<*<13>*>/ asappurisā nirayaü yanti. Seņņhi gahetabbagahaõaü apassanto "tena hi pavisitvā brāhmaõānaü santike nisãda, thokaü lacchasãti" āha. Tato thokaü vãtināmetvā Mātali āgantvā bhattaü yācitvā "n' atthãti" vacanasamakālam\<*<14>*>/ eva sattamaü gātham āha: @*>/ pavecchanti, bahunā eke\<*<16>*>/ na dicchare, appasmā dakkhiõā dinnā sahassena samaü mitā\<*<17>*>/ ti. || Ja_X:115 ||>@ Tattha appasmeke pavecchantãti mahāseņņhi ekacce paõķitapurisā appe pi deyyadhamme pavecchanti dadanti yevā' ti attho, bahunāpi deyyadham- mena samannāgatā eke hãnasattā\<*<18>*>/, na dicchare ti na dadanti, dakkhiõā ti kamma¤ ca phala¤ ca saddahitvā dinnaü\<*<19>*>/ dānaü, sahassena samaü mitā ti evaü dinnā kaņacchubhattamattāpi dakkhiõā sahassadānena saddhiü mitā\<*<20>*>/, mahāphalattā sahassadānasadisã yeva\<*<21>*>/ hotãti attho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ta¤¤eva. 2 Bd -taübhayaü. 3 Cs -dāliddayaü, Bd daliddaüyaü. 4 Cs -yaümale, Ck -yamale. 5 Bd adds pi. 6 Bd yācanto. 7 Bdf -aü. 8 Bdf sataü, omitting ca. 9 Cks dāma. 10 Cks -ra. 11 Cks nānugacchantãti. 12 Cks durā-, Bd duradugamo. 13 Bd adantā. 14 Bd -namattakā-. 15 Bd appamheke. 16 Bd peke, Bsf bahuneke. 17 Ck samappitā. 18 Ck hina, Cs hãsattā, Bd omits hãna. 19 Bd dinna. 20 Ck matā, Cs manā. 21 Cks eva. >/ #<[page 066]># %<66 X. Dasanipāta.>% Tam pi so "tena hi pavisitvā nisãdā" 'ti āha. Tato tho- kaü vãtināmetvā Pa¤casikho āgantvā bhattaü yācitvā "n' atthi, gacchā" 'ti vutte "ahaü kahaü\<*<1>*>/ gatapubbo, imasmiü gehe brāh- maõavācanakaü bhavissati\<*<2>*>/ ma¤¤e" ti tassa dhammakathaü ārabhanto aņņhamaü gātham āha: @*>/ care dāra¤\<*<4>*>/ ca posaü dadaü appakasmi pi, sataü sahassānaü sahassayāginaü kalaü pi nāgghanti tathāvidhassa te\<*<5>*>/ ti. || Ja_X:116 ||>@ Tattha dhamman ti tividhasucaritadhammaü\<*<6>*>/, samu¤chakan\<*<7>*>/ ti gāme vā āmapakkabhikkhācariyaü\<*<8>*>/ ara¤¤e vā phalāphalaharaõasaükhātaü u¤chaü\<*<9>*>/ yo careyya so pi dhammam eva care, dāra¤ca posan ti attano ca\<*<10>*>/ puttadāraü posento yeva, dadaü appakasmin ti paritte pi ca\<*<10>*>/ deyyadhamme dhammika- samaõabrāhmaõānaü dadamāno va\<*<11>*>/ dhammaü care ti attho, sataü\<*<12>*>/ sahassa- naü sahassayāginan ti paraü heņhetvā viheņhetvā sahassena sahassena\<*<13>*>/ yāgaü yajantānaü sahassayāginaü\<*<14>*>/ issarānaü satasahassam\<*<15>*>/ pi, kalam pi nāgghanti tathāvidhassa te\<*<16>*>/ ti tesaü satasahassasaükhātānaü\<*<17>*>/ sahas- sayāginaü\<*<18>*>/ yāgā tathāvidhassa dhammena samena deyyadhammaü uppādetvā dadantassa duggatamanussassa soëasiü kalaü nāgghantãti. Seņņhi\<*<19>*>/ Pa¤casikhassa kathaü sutvā sallakkhesi. Atha naü anagghakāraõaü\<*<20>*>/ pucchanto navamaü gātham āha: @*>/ samena dinnassa na aggham eti, kathaü sahassānaü sahassayāginaü kalam pi nāgghanti tathāvidhassa te ti. || Ja_X:117 ||>@ Tattha ya¤¤o ti dānayogo satasahassapariccāgavasena\<*<22>*>/ vipulo vipulat- tā\<*<23>*>/ ca\<*<24>*>/ mahagghato, samena dinnassā 'ti\<*<25>*>/ dhammena dinnassa\<*<26>*>/ kena\<*<27>*>/ kāraõena agghaü na upeti, kathaüsahassānan ti brāhmaõa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd na. 2 Ck -tãti. 3 Ck -ka¤, Cs samu¤jaka¤, Bd samucchakaü. 4 Bd puttadāraü. 5 Cks ne. 6 Bd -taüdha-. 7 Cs samu¤ja-, Bd samuccha-. 8 Bd āmakapakka-. 9 Cs u¤jaü, Bd ucchaü. 10 Bd omits ca. 11 Bd omits va. 12 Ck Bd sata. 13 Bd only one sah-. 14 Bd -gãnaü. 15 Bd -hassānaü. 16 Cks -dhassā, omitting te. 17 Bd omits sata, Cks read -khātaü. 18 Bd gãnaü, Ck -giniü. 19 Bd atha kho se-. 20 Cks anagghanaü-. 21 Cks -ano. 22 Cks satasahassassa sahassapari-. 23 Bd vipulaphalattā, Bs -halatāya. 24 Cks va, Bs adds mahagghatāya ca. 25 Cks dinnassa, omitting ti. 26 Cks omit dhdi-. 27 Bd tena. >/ #<[page 067]># %< 12. Biëārikosiyajātaka. (450.) 67>% kathaü sahassayāginaü purisānaü bahunnaü sahassānaü\<*<1>*>/ satasahassa- saükhātā\<*<2>*>/ issarā tathāvidhassa dhammena uppādetvā dāyakassa ekassa duggata- manussassa\<*<8>*>/ kalaü nāgghantãti. Ath' assa kathento Pa¤casikho osānagātham āha: @*>/ vadhitvā atha socayitvā, sā dakkhiõā assumukhā sadaõķā samena dinnassa na aggham eti, evaü sahassānaü sahassayāginaü kalam pi nāgghanti tathāvidhassa te ti. || Ja_X:118 ||>@ Tattha visame ti visame kāyakammādimhi niviņņhā, jhatvā\<*<4>*>/ ti kilametvā, vadhitvā ti māretvā, socayitvā ti sasoke katvā. So Pa¤casikhassa dhammaü\<*<5>*>/ sutvā "tena hi gaccha, gehaü pavisitvā nisãda, thokaü lacchasãti" āha. So pi gantvā tesaü santike nisãdi. Tato Biëārikosiyaseņņhi\<*<6>*>/ dāsiü āmantetvā\<*<7>*>/ "etesaü brāhmaõānaü palāpavãhãnaü\<*<8>*>/ nāëiü nāëiü\<*<9>*>/ dehãti" āha. Sā vãhã\<*<9>*>/ gahetvā brāhmaõe upasaükamitvā "ime ādāya yattha katthaci pacāpetvā bhu¤jathā" 'ti āha\<*<10>*>/. "Na mayaü vãhi āmasāmā" 'ti\<*<11>*>/. "Ayya\<*<12>*>/ vãhã kira na āmasantãti". "Tena hi nesaü\<*<13>*>/ taõķule dehãti". Sā taõķule ādāya gantvā brāh- maõe "taõķule gaõhathā\<*<14>*>/" 'ti āha. Mayaü āmakaü na pati- gaõhāmā" 'ti. "Ayya āmakaü kira na gaõhantãti". "Tena hi nesaü\<*<15>*>/ karoņiyaü vaķķhetvā gobhattaü dehãti". Sā tesaü karoņiyaü vaķķhetvā mahāgoõānaü\<*<16>*>/ pakkabhattaü āharitvā adāsi. Pa¤ca pi janā kabale vaķķhetvā mukhe pakkhipitvā gale laggāpetvā akkhãni parivattetvā vissaņņhasa¤¤ā matā viya nipajjiüsu. Dāsã\<*<17>*>/ te disvā "matā bhavissantãti" bhãtā gantvā seņņhino ārocesi: "ayya te brāhmaõā gobhattaü gilituü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits sah-. 2 Cks purisasatasahassasaükhā. 3 Bd adds dānaü. 4 Bdf chetvā. 5 Bd dhammakathaü. 6 Bd -ra-, 7 Bd -tesi. 8 Bd palāsa-, 9 Bd only one nāëiü. 9 Cks vãhi, Bd vãhināëiü. 10 Bd adds brahmaõā na amhākaü vihinā attho. 11 Bd adds taü sutvā sā. 12 Bd adds ime brahmaõa. 13 Bd te-. 14 Bd pag- 15 Ck saü, Bd jetesam. 16 Bd omits mahā. 17 Bd sādāsã. >/ #<[page 068]># %<68 X. Dasanipāta.>% asakkontā matā" ti. So cintesi: "idāni `ayaü pāpadhammo sukhumālabrāhmaõānaü\<*<1>*>/ gobhattaü dāpesi, te taü gilituü asakkontā matā' ti maü garahissantãti". Tato dāsiü āha: "khippaü gantvā etesaü karoņikesu\<*<2>*>/ bhattaü haritvā nānagga- rasaü\<*<3>*>/ sālibhattaü vaķķhehãti". Sā tathā akāsi. Seņņhi antara- vãthipaņipanne manusse pakkosāpetvā "ahaü mama\<*<4>*>/ bhu¤jana- niyāmena etesaü brāhmaõānaü bhattaü dāpesiü, ete lobhena mahante piõķe katvā bhu¤jamānā gale laggāpetvā matā, mama niddosabhāvaü jānāthā\<*<5>*>/" 'ti vatvā parisaü sannipātāpesi\<*<6>*>/. Mahājāne\<*<7>*>/ sannipatite brāhmaõā uņņhāya mahājanaü oloketvā "passath' imassa seņņhissa musāvāditaü\<*<8>*>/, amhākaü attano bhu¤janabhattaü dāpesin ti vadati, paņhamaü amhākaü gobhat- taü dento\<*<9>*>/ amhesu matakesu\<*<10>*>/ viya nipannesu imaü bhattaü vaķķhāpesãti" vatvā attano mukhehi gahitabhattaü\<*<11>*>/ bhåmiyaü pātetvā dassesuü. Mahājano seņņhiü garahitvā\<*<12>*>/ "andhabāla attano kulavaüsaü nāsesi, dānasālaü jhāpesi, yācanake\<*<13>*>/ gã- vāya gahetvā nãharāpesi, idāni imesaü sukhumālabrāhmaõānaü bhattaü dento gobhattaü\<*<14>*>/ dāpesi, paralokaü gacchanto tava gharavibhavaü\<*<15>*>/ gãvāya bandhitvā gamissasi ma¤¤e" ti. Tas- miü khaõe sakko mahājanaü pucchi: "jānātha tumhe imas- miü gehe\<*<16>*>/ dhanaü kassa santakan" ti. "Na jānāmā" 'ti. "`Imasmiü nagare asukakāle Bārāõasimahāseņņhi nāma dāna- sālā\<*<17>*>/ kāretvā mahādānaü pavattayãti' sutapubbaü tumhehãti". "âma suõāmā" 'ti. "Ahaü so seņņhi, taü dānaü datvā Sakko devarājā hutvā nibbatto, putto pi me taü vaüsaü anāsetvā\<*<18>*>/ Cando devaputto hutvā nibbatto, tassa putto Suriyo tassa putto Mātali tassa putto Pa¤casikho\<*<19>*>/ hutvā nibbatto, tesu ayaü Cando ayaü Suriyo ayaü Mātali saügāhako ayaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -lānaübrā-. 2 Cks etesu, Ck -ņitesu, Bd karotikesu. 3 Bd -sa. 4 Cks omit mama. 5 Cks jāna-. 6 Bd -pātesi, 7 Cks -no. 8 Cks -dinaü, Bd -vādissa taü, Bs -vādã taü. 9 Bd datvā. 10 Bd matesu. 11 Bd taü bhattaü. 12 Ck garahi, Cs -hindā? 13 Bd yavake. 14 Cks repeat vaķķhāpesãti---gobhattaü. 15 Bd ghare-. 16 Bd adds janasāmikaü. 17 Bd -laü 18 Bd avinā-, adding dānaü datvā. 19 Bd adds gandhabbadevaputto. >/ #<[page 069]># %< 12. Biëārikosiyajātaka. (450.) 69>% imassa pāpadhammassa pitā Pa¤casikho gandhabbaputto\<*<1>*>/, evaü bahuguõaü\<*<2>*>/ dānaü nāma kattabbam eva\<*<3>*>/ kusalaü paõķitehãti" kathentā\<*<4>*>/ mahājanassa kaükhacchedanatthaü ākāse uppatitvā mahantenānubhāvena mahantena parivārena jalamānasarãrā aņņhaüsu, sakalanagaraü pajjalitaü\<*<5>*>/ viya ahosi. Sakko mahā- janaü āmantetvā "mayaü\<*<6>*>/ attano dibbasampattiü pahāya āgacchantā\<*<7>*>/ imaü kulapacchimakaü\<*<8>*>/ kulagaraü\<*<9>*>/ pāpadhammaü Biëārikosikaü nissāya āgatā, `ayaü papadhammo attano kulavaü- saü nāsetvā dānasālaü jhāpetvā yācanake\<*<11>*>/ gãvāya gahetvā nãharā- petvā amhākaü vaüsaü samucchindi\<*<12>*>/, ayaü adānasãlo hutvā niraye nibbatteyyā' 'ti imassa anukampāya āgat' amhā" 'ti vatvā dānaguõaü pakāsentā mahājanassa dhammaü desesi. Biëariko- siyo\<*<13>*>/ a¤jaliü patiņņhāpetvā "deva ahaü ito paņņhāya porāõakula- vaüsaü anāsetvā dānaü pavattessāmi, ajja ādiü katvā va antamaso udakadantapoõaü upādāya attanā laddhāhāraü parassa adatvā na khādissamãti\<*<14>*>/" paņi¤¤aü adāsi. Sakko taü dametvā nib- bisevanaü katvā pa¤casu sãlesu patiņņhāpetvā cattāro devaputte ādāya sakaņņhānam eva gato. So pi seņņhi yāvajãvaü dānaü datvā Tāvatiüsabhavane nibbatti. S. i. d. ā. "evaü bhikkhave ayaü bhikkhu pubbe assaddho ahosi kassaci {ki¤ci} adātā\<*<15>*>/, ahaü pana naü dametvā dānaphalam jānāpesiü, tam eva cittaü\<*<16>*>/ bhavantaragatam pi na jahātãti" vatvā j. s.: "Tadā seņņhi ayaü dānapatikabhikkhu\<*<17>*>/ ahosi, Cando Sāriputto, Suriyo\<*<18>*>/ Moggallāno, Mātali Kassapo, Pa¤casikho ânando, Sakko pana aham evā" 'ti. Biëārikosiyajātakaü\<*<19>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd gandhabbadevaputto ti. 2 Cks add etaü. 3 Cks etaü. 4 Cks repeat ka-, Bd reads kathento va. 5 Bd -lantaü. 6 Bd adds bho. 7 Cks -to. 8 Ck kusalaü pa-, Cs kulavaüpa-. 9 so Cks; Bd kulavaüsanāsaü. 10 Bd -siyaü, all three MSS. read here biëāre. 11 Bd yācake. 12 Ck -diya, Bd chindi. 13 Bd bilāra-, and adds pi sirasmiü. 14 Bd adds Sakkassa. 15 Bd adatvā. 16 Bd dānacittaü. 17 Bd -kobhi-. 18 Bd puriso. 19 Bd -ra-, Bf appacantijātakaü. >/ #<[page 070]># %<70 X. Dasanipāta.>% $<13. Cakkavākajātakaü.>$ Vaõõavā abhiråpo sãti. Idaü S. J. v. ekaü lolabhikkhuü ā. k. So kira cãvaradãhi atitto "kahaü saüghabhattaü kahaü ni- mantaõan" ti\<*<1>*>/ pariyesanto vicarati, āmisakathāyam evābhiramati\<*<2>*>/. Ath' a¤¤e pesalā bhikkhå tassānuggahena Satthu ārocesuü, S. taü pakkosāpetvā "saccaü kira tvaü bhikkhu lolo" ti pucchitvā\<*<3>*>/ "saccaü bhante" ti vutte "bhikkhu, kasmā evaråpe niyyānikasāsane pabbajitvā lolo ahosi\<*<4>*>/, lolabhāvo\<*<5>*>/ nāma pāpako\<*<6>*>/, pubbe pi tvaü lolabhāvaü nissāya Bārāõasiyaü hatthikuõapādãhi atitto mahāara¤¤aü paviņņho" ti vatvā a. ā.: A. B. Br. r. k. eko lolakāko Bārāõasiyaü hatthikuõapā- dãhi atitto "ara¤¤aü nu kho kãdisan" ti ara¤¤aü gantvā tattha pi\<*<7>*>/ phalāphalehi asantuņņho Gaīgātãraü gantvā vicaranto jayaü- patike cakkavāke disvā "ime sakuõā ativiya sobhanti, ime\<*<8>*>/ imasmiü Gaīgātãre bahuü maüsaü\<*<9>*>/ khādanti ma¤¤e\<*<10>*>/, ime paņipucchitvā mayāpi imesaü gocaraü khāditvā vaõõavantena bhavituü vaņņatãti" tesaü avidåre nisãditvā cakkavākaü puc- chanto dve gāthā abhāsi: @@ @*>/ macchaü vālajaü\<*<12>*>/ mu¤jarohitaü Gaīgātãresu\<*<13>*>/ nisinno\<*<14>*>/ evaü bhu¤jasi bhojanan ti. || Ja_X:120 ||>@ Tattha ghano ti ghanasarãro, sa¤jātarohito ti uttattasuvaõõaü viya uņņhujātarohitavaõõo pāņhãnan ti pāņhãnanāmakaü\<*<15>*>/ pāsānamacchaü pāvu- san ti mahāmukhamacchaü, pāgusan\<*<16>*>/ ti pi pāņho, vālajan\<*<17>*>/, vālajamacchaü\<*<17>*>/ mu¤jarohitan ti mu¤jamaccha¤ ca rohitamaccha¤ ca, evaü bhu¤jasãti evaråpaü bhojanaü ma¤¤e bhu¤jasãti pucchi\<*<18>*>/ Cakkavāko tassa vacanaü paņikkhipanto tatiyaü gātham āha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds ādinā. 2 Bd eva abh-. 3 Cks pucchi. 4 Bd si. 5 Bd adds ca. 6 Bd mahāpā-. 7 Bd omits pi. 8 Bd omits ime. 9 Bd bahåmacchamaüsaü. 10 Bd adds ti. 11 Cks paņusaü, Bd pāvumaü. 12 Ck vālam, Cs vālajam, Bd thalajaü, Bf talakhaü. 13 Cks gaīgāya tã-. 14 Bdf gaīgātire nisinno si. 15 Bd omits pā-. 16 Bds pātusan. 17 Cks va-, Bd tha-. 18 Bd pucchati. >/ #<[page 071]># %< 13. Cakkavākajātaka. (451). 71>% @*>/ etaü bhu¤jāmi jaīgalān' odakāni\<*<2>*>/ vā a¤¤atra sevālapaõakā\<*<3>*>/, etam me samma bhojanan ti. || Ja_X:121 ||>@ Tass' attho: ahaü a¤¤atra sevālā ca paõakā ca sesāni jaīgalāni vā odakāni vā maüsāni ādāya etaü bhojanaü na\<*<4>*>/ bhu¤jāmi, yaü pan' etaü sevālapaõakaü etaü me samma bhojanan ti. Tato kāko dve gāthā abhāsi: @@ @*>/ maüsåpasecanaü, na ca me tādiso vaõõo cakkavāka yathā tavan ti. || Ja_X:123 ||>@ Tattha yathā tavan ti yathā tava sobhaggappatto sarãravaõõo tādiso mayhaü vaõõo n' atthi, etena kāraõena nāhaü tava sevālapaõakaü mama bhojanan ti vadantassa vacanaü na\<*<6>*>/ saddahāmãti. Ath' assa cakkavāko dubbaõõakāraõaü kathetvā dhammaü desento sesagāthā abhāsi: @*>/. || Ja_X:124 ||>@ @*>/ si dhaüka pāpena kammanā\<*<9>*>/, (cfr. III 313|10-11) laddho piõķo na pãõeti, tena vaõõo te ediso\<*<7>*>/. || Ja_X:125 ||>@ @@ @*>/ loke, piyo hohisi mammiva. || Ja_X:127 ||>@ @*>/ (cfr. Milindap. p.402) mettaüso sabbabhåtesu veraü tassa na kenacãti. || Ja_X:128 ||>@ Tattha sampassan ti samma kāka tvaü paresu uppannaü attani vera- cittaü sampassamāno mānusiü pajan hiüsanto\<*<12>*>/ viheņhento utrasto bhãto ghasasã\<*<13>*>/ bhu¤ jasi, tena te edis' obãbhacchavaõõo ti\<*<14>*>/, dhaükā 'ti kākaü ālapati, piõķo ti bhojanaü, ahiüsā sabbapāõãnan\<*<15>*>/ ti ahaü pana sabbasatte \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd cāham. 2 Bdf uda-. 3 Bd -lā-. 4 Cks omit na. 5 Bdf suci. 6 Cks omit na. 7 Bdsf tavediso. 8 Bdsf -rudd ho. 9 Bdf kammunā. 10 Cks Bf caraü. 11 Cks hāpaye. 12 Bds pajanti satte. 13 Bd ghassasãti. 14 Bd cigaccho vaõõo jāto. 15 Cks -õino. >/ #<[page 072]># %<72 X. Dasanipāta.>% ahiüsanto bhu¤jāmãti vadati, so karassu ānubhāvan ti so tvaü pi\<*<1>*>/ viriyaü karohi, attano sãliyasaükhātaü, dussãlabhāvaü vãtivattassu, ahiüsāyā 'ti ahiü- sāya samannāgato hutvā loke vicara, piyo hohisi mammivā\<*<1>*>/ ti evaü sante mayā sadiso va lokassa piyo hohisi\<*<3>*>/, na jinātãti\<*<4>*>/ dhanajāniü\<*<5>*>/ na karoti, na jāpaye ti a¤¤ena\<*<6>*>/ pi na kāreti, mettaüso ti mettakoņņhāso mettacitto, na kenacãti kenaci ekasattena pi saddhiü tassa veraü nāma n' atthãti. "Tasmā sace lokassa piyo bhavituü icchasi sabbaverehi vi- ramāhãti" evaü cakkavāko kākassa dhammaü desesi. Kāko "tumhe attano gocaraü mayhaü na kathethā" 'ti kā kā ti vas- santo uppatitvā Bārānasiyaü ukkārabhåmiyaü ¤eva otari. S. i. d. ā. saccāni pakāsetvā j. s. (Saccapariyosāne lolabhikkhu anāgamiphale patiņņhahi): "Tadā kāko lolabhikkhu ahosi, cakkavākã Rāhulamātā cakkavāko aham evā" 'ti. Cakkavākajātakaü. $<14. Bhåripa¤hājataka.>$ Saccaü kirā 'ti. Idaü Bhåripa¤hajātakaü\<*<8>*>/ Ummaggajātake āvibhavissati. Bhåripa¤hajātakaü\<*<9>*>/. $<15. Mahāmaīgalajātakaü.>$ Kiü su naro ti. Idaü S. J. v. Mahāmaīgalasuttaü ā. k. Rājagahanagarasmiü hi\<*<10>*>/ kenacid eva karaõãyena santhāgāre sannipatitassa\<*<11>*>/ mahājanassa majjhe eko puriso "ajja me maīgalakiriyā atthãti" uņņhāya agamāsi. Aparo tassa vacanaü\<*<12>*>/ sutvā "ayaü `maī- galan' ti vatvā\<*<13>*>/ gato\<*<14>*>/, kiü etaü maīgalaü nāmā" 'ti āha. Tam a¤¤o "abhimaīgalaråpadassanaü maīgalaü nāma, ekacco hi kālass' eva uņņhāya sabbasetaü vā usabhaü\<*<15>*>/ passati gabbhinitthiü vā rohita- macchaü vā puõõaghaņaü vā navavilãnagosappiü\<*<16>*>/ vā ahatavatthaü\<*<17>*>/ vā pāyāsaü vā\<*<18>*>/ passati, ito uttariü\<*<19>*>/ maīgalaü nāma n' atthãti" āha. Ekacce tena kathiyaü\<*<20>*>/ "sukathitan" ti abhinandiüsu. Aparo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds attano. 2 Bd maüpivā. 3 Ck hoti, Cs hohi. 4 Cks jināti. 5 Cs -jātiü, Bd -hāniü. 6 Bd a¤¤o. 7 Cks omit kāko. 8 Cks Bd -pa¤¤a-. 9 Bd -pa¤¤a-. 10 Bd adds mahājano. 11 Cks -titvāssa. 12 Bd omits va-. 13 Bd adds va. 14 Bd adds ki esa maīgalaü gato. 15 Bd -setaü maīgala usabhaü vā. 16 Cks -sippiü, Bd navaõitaü vā gosappiü vā. 17 Bd āharaü vā vatthaü. 18 Cks omit vā. 19 Cs -riyaü, Bd -ri. 20 Bd tena k. ekacce. >/ #<[page 073]># %< 15. Mahāmaīgalajātaka. (453.) 73>% "na\<*<1>*>/ etaü maīgalaü, sutaü\<*<2>*>/ nāma\<*<3>*>/ maīgalaü, ekacco hi\<*<4>*>/ puõõā ti vandantānaü suõāti, tathā vaķķhā ti\<*<5>*>/ vaķķhamānā ti suõāti\<*<6>*>/, bhu¤jā 'ti khādā 'ti vadantānaü suõāti, ito uttariü maīgalaü nāma n' at- thãti" āha. Tena\<*<7>*>/ kathitam pi\<*<8>*>/ ekacce "sukathitan" ti abhinandiüsu. Aparo "na etaü maīgalaü, mutaü\<*<9>*>/ nāma\<*<10>*>/ maīgalaü, ekacco\<*<11>*>/ hi kālass' eva uņņhāya paņhaviü āmasati\<*<12>*>/, haritaü\<*<13>*>/ tiõaü allagomayaü\<*<14>*>/ parisuddhasāņakaü rohitamacchaü\<*<15>*>/ suvaõõarajataü\<*<16>*>/ bhojanaü\<*<17>*>/ āma- sati\<*<17>*>/, ito uttari maīgalaü nāma n' atthãti" āha. Tena\<*<18>*>/ kathitam pi\<*<19>*>/ ekacce "sukathitan" ti abhinandiüsu\<*<20>*>/. Evaü diņņhamaīgalikā sutamaīgalikā mutamaīgalikā ti tisso parisā\<*<21>*>/ hutvā a¤¤ama¤¤aü sa¤¤āpetuü\<*<22>*>/ nāsakkhiüsu\<*<23>*>/. Bhummadevatā ādiü katvā yāva Brahma- lokā "idaü maīgalan" ti tatvato\<*<24>*>/ najāniüsu. Sakko cintesi: "imaü maīga- lapa¤haü sadevake loke a¤¤atra bhagavatā a¤¤o kathetuü samattho nāma n' atthi, Bhagavantaü upasaükamitvā\<*<25>*>/ pa¤haü pucchissāmãti" so rattibhāge Satthāraü upasaükamitvā vanditvā a¤jaliü paggayha "bahå devā manussā cā" 'ti pa¤haü pucchi. Ath' assa S. dvādasahi\<*<26>*>/ gāthāhi aņņhatiüsa mahāmaīgalāni kathesi. Maīgalasutte vinivaņņente vinivaņņente\<*<27>*>/ koņisahassamattā devatā arahattaü pāpuõiüsu, sotapannā- dãnaü gaõanapatho n' atthi. Sakko maīgalaü\<*<28>*>/ sutvā sakaņņhānam eva gato. Satthārā maīgale kathite sadevako\<*<29>*>/ loko\<*<29>*>/ "sukathitan" ti abhinandi. Tadā\<*<30>*>/ dhammasabhāyaü Tathāgatassa guõakathaü samuņņhāpesuü: "āvuso S. a¤¤esaü avisayaü maīgalapa¤haü sadeva- kassa lokassa cittaü gahetvā kukkuccaü chinditvā\<*<31>*>/ gaganatale candaü uņņhāpento viya kathesi, evaü mahāpa¤¤o āvuso Tathāgato" ti. S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā" ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "anacchariyaü bhikkhave idāni sambodhipattassa mama\<*<32>*>/ maīgalapa¤hakathanaü, sv-āham Bodhisatta- cariyaü caranto pi devamanussānaü kaükhā\<*<33>*>/ chinditvā maīgala- pa¤haü kathesin" ti vatvā a. ā.: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs taü. 2 Cs mata. 3 Ck maīgalannāma, Cs omits nāma. 4 Ck ekasohi Cs ekahiso. 5 Bd omits vaķķhā ti. 6 Bd sukhan ti. 7 Bd tenāpi-. 8 Bd -thitaü, omitting pi. 9 Ck muta. 10 Ck omits nāma. 11 Bd -cce. 12 Ck aüma-, Bd āmasanti. 13 Bd -ta. 14 Ck -malayaü. 15 Bd -a. 16 Bd bhā-. 17 Bd -santi. 18 Bd tehi. 19 Bd -taü, omitting pi. 20 aparo na---abhinandiüsu wanting in Cs, 21 Bd tayo visadisā in the place of tisso parisā. 22 Cks -pesuü. 23 Bd na-. 24 Bd tathato 25 Bd adds imaü. 26 cfr. Suttanipāta, Bd -sa 27 Bd vitivatte only once. 28 Bd -lasuttaü. 29 Cks -ke. 30 Cks tathā. 31 Bd bhin-. 32 Bd omits mama. 33 Bd -khaü. >/ #<[page 074]># %<74 X. Dasanipāta.>% A. Bo. ekasmiü nigame vibhavasampannassa brāhmaõassa kule nibbatti, Rakkhitakumāro ti 'ssa nāmaü kariüsu\<*<1>*>/. So vayappatto Takkasilāya\<*<2>*>/ uggahitasippo katadārapariggaho mātāpitunnaü accayena ratanavilokanaü katvā saüviggamānaso mahādānaü pavattetvā kāme pahāya Himavantapadese pabbaji- tvā jhānābhi¤¤aü nibbattetvā vanamålaphalāhāro ekasmiü padese vāsaü kappesi. Anupubben' assa parivāro mahā ahosi pa¤ca antevāsikasatāni. Ath' ekadivasaü te tāpasā B-aü upa- saükamitvā\<*<3>*>/ "ācariya vassārattasamaye Himavantato otaritvā loõambilasevanatthāya janapadacārikaü gacchāma, evaü no sarãra¤ ca thiraü bhavissati jaüghāvihāro ca kato bhavissatãti" āhaüsu. Te\<*<4>*>/ "tena hi\<*<5>*>/ tumhe gacchatha, ahaü idh' eva vasissāmãti" vuttā\<*<6>*>/ taü vanditvā Himavantā otaritvā cārika¤ caramānā Bārāõasiü patvā rājuyyāne vasiüsu. Tesaü mahā- sakkārasammāno ahosi. Ath' ekadivasaü Bārānasiyaü san- thāgāre sannipatite mahājanakāye maīgalapa¤ho samuņņhahi Sabbaü paccuppannanayen' ena veditabbaü. Tadā pana manussānaü kaükhaü chinditvā maīgalapa¤haü kathetuü samatthaü apassanto mahājano uyyānaü gantvā isigaõaü maīgalapa¤haü pucchi. Isayo rājānaü āmantetvā "mahārāja, mayaü etaü\<*<7>*>/ kathetuü na sakkhissāma\<*<8>*>/, amhākaü pana ācariyo Rakkhitatāpaso nāma mahāpa¤¤o\<*<9>*>/ Himavante vasati, so sadevakassa lokassa cittaü gahetvā etaü maīgalapa¤haü kathessatãti" vadiüsu. Rājā\<*<10>*>/ "bhante Himavanto nāma dåre duggamo ca\<*<11>*>/, na sakkhissāma mayaü\<*<12>*>/ gantuü, sādhu vata tumhe yeva ācariyassa\<*<13>*>/ santikaü gantvā pa¤haü pucchitvā uggaõhitvā puna āgantvā\<*<14>*>/ amhākaü kathethā" 'ti āha. Te "sadhå" 'ti sampaņicchitvā ācariyassa santikaü gantvā\<*<15>*>/ kata- paņisanthārā ācariyena ra¤¤o dhammikabhāve janapadacāritte ca pucchite taü diņņhamaīgalādãnaü uppattiü ādito paņņhāya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd akaüsu. 2 Bd -yaü. 3 Bd adds vanditvā. 4 Bd omits te. 5 Cks omit hi. 6 Bd vutte. 7 Bd evaü. 8 Bd adds ahi ca kho. 8 Cks -pa¤ho. 10 Bd taü sutvā rājā. 11 Bd va. 12 Bd adds tattha. 13 Bd -ya. 14 Bd punāgantva. 15 Bd adds vanditvā. >/ #<[page 075]># %< 15. Mahāmaīgalajātaka. (453.) 75>% kathetvā ra¤¤o yācanāya\<*<1>*>/ ca\<*<2>*>/ attano pa¤hasavanatthaü\<*<3>*>/ āga- tabhāvaü pakāsetvā "sādhu no bhante maīgalapa¤haü pākaņaü katvā kathethā" 'ti yāciüsu. Tato jeņņhantevāsiko ācariyaü pucchanto paņhamaü gātham āha: @*>/ paramhi loke kathaükaro sotthānena gutto ti. || Ja_X:129 ||>@ Tattha kāle ti maīgalapatthanakāle, vijjan ti vedaü, sutānan ti sikkhitabbayuttakapariyattãnaü, asmiü va\<*<5>*>/ ti ettha vā\<*<6>*>/ ti nipātamattaü, sotthānenā 'ti sotthibhāvāvahena\<*<7>*>/ maīgalena, idaü vuttaü hoti: ācariya puriso maīgalaü icchanto maīgalakāle kiü su nāma jappanto tãsu vedesu kataraü vā vedaü katamaü\<*<8>*>/ vā sutānaü antare sutapariyattiü\<*<9>*>/ adhãyitvā so macco imasmiü loke paramhi ca kathaükaro\<*<10>*>/ etesu jappādãsu kiü kãdisena\<*<11>*>/ kena kena\<*<12>*>/ niyāmena karonto sotthānena niraparādhamaīgalena\<*<13>*>/ gutto rakkhito hoti\<*<14>*>/, ubhayalokahitaü gahetvā ņhitamaīgalaü\<*<15>*>/ amhākaü kathehãti. Evaü jeņņhantevāsinā\<*<16>*>/ maīgalapa¤haü puņņho M. deva- manussānaü kaükhā\<*<17>*>/ chindanto "ida¤ c' ida¤ ca maīgalan" ti Buddhalãëhāya maīgalaü kathento @*>/ sotthānaü tad āhå 'ti āha. || Ja_X:130 ||>@ Tattha yassa\<*<19>*>/ devā ti bhummadeve ādiü katvā sabbe pi kāmāvacara- devatā\<*<20>*>/, pitaro cā 'ti tatuttariü\<*<21>*>/ råpāvacarāråpāvacarabrahmāno\<*<22>*>/, siriü- sapā ti dãghajātikā. sabbabhutāni cāpãti\<*<23>*>/ vuttāvasesāni ca sabbāni pi bhåtāni, mettāya niccaü apacitāni hontãti ete sabbe sattā dasa disā\<*<24>*>/ pharaõavasena pavattāya appanappattāya\<*<25>*>/ mettāya\<*<26>*>/ apacitā honti mānitā\<*<27>*>/, bhåtesu ve\<*<28>*>/ ti taü tassa puggalassa sabbasattesu\<*<29>*>/ sotthānam niraparādha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd āyā-. 2 Bd va. 3 Bd attano sattapa¤hāya ¤āpanatthaü. 4 Bd asmãdha, Ck Bf asmiü ca, Bs asmiü vā. 5 Cs pa, Bd dhā. 6 Bd idhā. 7 Bd suttibhāvaü gatena Bs suddhibhāvaü gatena. 8 Bd kataraü. 9 Ck -yanti, Cs yantã, Bs -yattinaü. 10 Bd adds ti. 11 Bd omits kã-. 12 Bd omits one kena. 13 Ck -rādhaü-. 14 Bd adds taü. 15 Bd thitaü-. 16 Bd -vāsikena. 17 Bds khaü. 18 Cs Bd ce. 19 Bd yassā ti yassa puggalassa. 20 Bd devā. 21 Bd taduttari. 22 Bd råpāvacarā aråpāvacarā-. 23 Cks cā, omitting pã. 24 Bd da odisā, Bs odissa? 25 Cs appanāpp-, Bd appanāpa-. 26 Bds mettābhāvanāya. 27 Bd omits mā-. 28 Ck ce. 29 Bd sabbesu-. >/ #<[page 076]># %<76 X. Dasanipāta.>% maīgalaü\<*<1>*>/ āhu, mettāvãhārã hi\<*<2>*>/ sabbesaü piyo hoti paråpakkamena\<*<3>*>/ avidhiko piyo hoti\<*<5>*>/, iti so iminā maīgalena rakkhito gopito hotãti. Iti M. paņhamamaīgalaü kathetvā dutiyādãni kathento @*>/ sabbalokassa nivātavutti itthãpumānaü sahadārakānaü khantā duruttānaü apaņikkålavādã -- adhivāsanaü sotthānaü tad āhu. || Ja_X:131 ||>@ @*>/ nāvajānāti sahāyamatte\<*<7>*>/ sippena kulyābhi dhanena\<*<8>*>/ jaccā rucipa¤¤o atthakāle\<*<9>*>/ mutãmā\<*<10>*>/ -- sahāyesu ve\<*<11>*>/ sotthānaü tad āhu. || Ja_X:132 ||>@ @*>/ ve\<*<13>*>/ yassa bhavanti santo saüvissatthā avisaüvādakassa na mittadåbhã saüvibhāgã\<*<14>*>/ dhanena -- mittesu ve\<*<13>*>/ sotthānaü tad āhu. || Ja_X:133 ||>@ @*>/ koliniyā sãlavatã patibbatā -- dāresu ve\<*<11>*>/ sotthānaü tad āhu. || Ja_X:134 ||>@ @*>/ parakkama¤ ca advejjhatā suhad ayaü maman ti -- rājåsu ve\<*<11>*>/ sotthānaü tad āhu. || Ja_X:135 ||>@ @*>/ sotthānaü tad āhu. || Ja_X:136 ||>@ @*>/ vaddhā ārādhitā\<*<18>*>/ samacariyāya santo>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -rādhaü-. 2 Bds add puggalo. 3 Bd parakk-. 4 so Cs; Ck avidhi corr. to avidhiko' Bds aviko. 5 Bd omits hoti. 6 Cks so. 7 Bdsf -mitte. 8 Bd tulyā-. 9 Cks -la. 10 Ck bhåtima, Cs munãmā, Bd sumatimā. 11 Bd ce. 12 Bd me-. 13 Bdf ce. 14 Bd -gi, Cks -gaü. 15 Bd sajāta. 16 Cks soveyya, Bd soveyyaü. 17 Bd sunanti. 18 Bd anādhitā. >/ #<[page 077]># %< 15. Mahāmaīgalajātaka. (453.) 77>% @< bahussutā isayo sãlavanto arahantamajjhe sotthānaü tad āhå 'ti imā gāthā āha\<*<1>*>/. || Ja_X:137 ||>@ Tattha nivātavuttãti muducittatāya sabbalokassa nãcavutti hoti, khantā duruttānan ti parehi vuttānaü duņņhavacanānaü adhivāsako hoti, appaņik- kålavādãti `akkocchi maü avadhi man' ti yugaggāhaü akaronto anukålam eva vadati, adhivāsanan ti idaü adhivāsanaü tassa narassa sotthānaü niraparādha- maīgalaü\<*<2>*>/ paõķitā vadanti, sahāyamatte\<*<3>*>/ ti sahāye ca sahāyamatte\<*<4>*>/ ca, tattha sahapaüsukãëitā sahāyā nāma, dasadvādasa vassāni ekato vutthā sahāyamattā\<*<5>*>/ nāma\<*<6>*>/, te sabbe pi `ahaü sippavā ime nisippā\<*<7>*>/' ti evaü sippena vā `ahaü kulãno ime nikkulãnā\<*<8>*>/' ti evaü kulasampattisaükhātāhi kulyābhi\<*<9>*>/ vā `ahaü aķķho ime duggatā' ti evaü dhanena vā `ahaü jātisampanno ime dujjāta' ti evaü jaccā vā nāvajā- nāti, rucipa¤¤o ti sādhupa¤¤o sundarapa¤¤o, atthakāle ti kassacid eva atthassa kāraõassa uppannakāle, mutãmā\<*<10>*>/ ti taü\<*<11>*>/ atthaü paricchinditvā vicāraõasamatthatāya mutimā\<*<12>*>/ hutvā te sahāye nāvajānāti, sahāyeså 'ti taü\<*<12>*>/ tassa anavajānanaü sahāyesu sotthānaü nāmā 'ti porāõakapaõķitā āhu, tena hi so niraparādhamaīgalena\<*<14>*>/ idhaloke ca paraloke ca gutto hoti, tattha paõķite sahāye\<*<15>*>/ nissāya sotthibhāvo Kusanāëijātakena kathetabbo, santo ti paõķitā sappurisā va\<*<16>*>/ yassa mittāni bhavanti, saüvissatthā ti gharaü pavisitvā icchiticchitassa\<*<17>*>/ gahaõavasena vissāsam āpannā, avisaüvādakassā 'ti avisaü- vādasãlassa, na mittadåbhãti\<*<17>*>/ yo ca mittadåbhã na hoti, saüvibhāgã dha- nenā 'ti attano dhanena mittānaü saüvibhāgaü karoti, mitteså 'ti mitte nissāya laddhabbaü tassa taü mittesu sotthānaü nāma hoti, so hi evaråpehi mittehi rakkhito sotthiü pāpuõāti, tattha mitte nissāya sotthibhāvo Mahāuk- kusajātakādãhi\<*<18>*>/ kathetabbo, tulyavayā ti samānavayā, samaggā ti samagga- vāsā\<*<20>*>/, anubbatā ti anuvattikā, dhammakāmā ti tividhasucaritadhammaü roceti, pajātā\<*<21>*>/ ti vijāyanã\<*<22>*>/ na vaüjhā\<*<23>*>/, dāreså 'ti etehi guõehi\<*<24>*>/ saman- nāgate mātugāme gehe vasante\<*<25>*>/ sāmikassa sotthi hotãti paõķitā kathenti, tattha sãlavantaü matugāmaü nissāya sotthibhāvo Maõicorajātaka-Sambulajātaka-Khaõķa- hālajatakehi\<*<26>*>/ kathetabbo, soceyyan ti sucibhāvaü, advejjhatā ti advejjha- tāya, `na esa mayā saddhiü bhijjitvā dvidhā bhavissatãti' evaü advejjhabhāvena yaü jānāti, suhadayaü maman ti suhado\<*<27>*>/ ayaü maman ti ca yaü jānāti\<*<28>*>/, rājåsu ve\<*<29>*>/ ti evaü rājåsu sevakānaü sotthānaü nāmā 'ti paõķitā kathenti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd abhāsi. 2 Bd -rādhaü-. 3 Ck -vatte, Bd -mitte. 4 Ck -matthe, Bd mitte. 5 Bd -mittā. 6 Bd adds hotãti. 7 Cks nasippā. 8 Cks nakul-. 9 Cks kalyābhi, Bd -saükhātā parikulyābhi. 10 Cs munãmā, Bds matimā. 11 Bd taü taü. 12 Bd ma-. 13 Bd omits taü. 14 Bd -rādhena attano ma¤ga-. 15 Bd -taü sahāyaü. 16 Bd ca. 17 Bd -tasseva. 18 Cks -dubhi. 19 Cks -kukkusa-. 20 Cks avagga-. 21 Bd sajātā. 22 Bd -yinã. 23 Bd sa vajjhā. 24 Bd silagu-. 25 Bd gahessante. 26 Cks -jātakehikhaõķahāla-. 27 Bd -hadayo. 28 Bd ayanti mamaü jānāti. 29 Bd ce. >/ #<[page 078]># %<78 X. Dasanipāta.>% dadāti saddho ti kamma¤ ca phala¤ ca saddahitvā dadāti, saggesu ve\<*<1>*>/ ti evaü sagge devaloke sotthānaü niraparādhamaīgalan\<*<2>*>/ ti paõķitā kathenti, taü Petavatthu-Vimānavatthåhi vitthāretvā kathetabbaü, punanti vaddhā\<*<3>*>/ ti yaü puggalaü ¤āõavaddhā\<*<4>*>/ ariyadhammena sundaradhammena\<*<5>*>/ punanti\<*<6>*>/ pariso- dhenti\<*<7>*>/, samacariyāyā\<*<8>*>/ 'ti sammāpaņipattiyā\<*<9>*>/, bahussutā ti paņivedhaba- hussutā, isayo ti isigaõā, sãlavanto\<*<10>*>/ ti ariyasãlena samannāgatā, arahan- tamajjhe ti arahantānaü majjhe paņilabhitabban ti sotthānaü paõķitā\<*<11>*>/ kathenti, arahanto hi attanā\<*<12>*>/ paņividdhamaggaü ācikkhitvā paņipādentā\<*<13>*>/ ārādhakaü\<*<14>*>/ puggalaü ariyadhammena punanti\<*<15>*>/, so pi arahā\<*<15>*>/ va hoti. Evaü M. arahattena desanāya kåņaü gaõhanto aņņhahi gāthāhi maīgalāni\<*<16>*>/ kathetvā tesaü yeva maīgalānaü thutiü karonto osānagātham āha: @*>/, tānãdha sevetha naro sapa¤¤o, na hi maīgale ki¤canam atthi saccan ti. || Ja_X:138 ||>@ Tattha na hi maīgale ti tasmiü pana diņņhasutamuttappabhede maīgale ki¤canaü ekamaīgalam\<*<18>*>/ pi saccaü nāma n' atthi, nibbānam eva pan' ekaü\<*<19>*>/ paramasaccan ti. Isayo tāni maīgalāni sutvā sattaņņhadivasaccayena ācari- yaü āpucchitvā tatth' eva agamaüsu\<*<20>*>/. Rājā\<*<21>*>/ tesaü santikaü gantvā pucchi. Te tassa ācariyena kathitaniyāmen' eva\<*<22>*>/ maīgalapa¤haü kathetvā Himavantam eva agamaüsu. Tato paņņhāya loke maīgalaü pākaņaü ahosi. Maīgalesu vattitvā matamatā\<*<23>*>/ saggapathaü\<*<24>*>/ påresuü. B. \<*<25>*>/ brahmavihāre bhā- vetvā isigaõaü ādāya Brahmaloke nibbatti. S. i. d. ā. "na bhikkhave idān' eva pubbe p' āhaü maīgala- pa¤haü kathesin" ti\<*<26>*>/ vatvā j. s.: "Tadā isigaõo\<*<27>*>/ Buddhaparisā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ce. 2 Bd -rādhaü-. 3 Bd sunanti vuddhā. 4 Bd -vu-. 5 Bd omits su-. 6 Bd sun-. 7 Cks puri-, Bd sodhenti. 8 Bd sampaca-. 9 Bd vattapatipattiyā. 10 Cks -tā. 11 Cks -tānaü. 12 Bd no. 13 Bd -to. 14 Ck -dhanaükaü. 15 Cks -ho. 16 Bd aņhamahāmaīg-. 17 Ck sucudriyānã, Cs sumudiyāni. 18 Bd ekaü-. 19 Bd etaü. 20 Cs Bd āg-. 21 Bd atha rā-. 22 Bd -mena, omitting eva. 23 Cs matā, Bd matāmatā. 24 saggapuraü. 25 Bd adds cattāro. 26 Bd kathesi yevā ti. 27 Bd -õā. >/ #<[page 079]># %< 16. Ghatajātaka. (454.) 79>% ahosi\<*<1>*>/, maīgalapa¤hapucchako\<*<2>*>/ jeņņhantevāsã\<*<3>*>/ Sāriputto, ācariyo aham evā" 'ti. Mahāmaīgalajātakaü. $<16. Ghatajātaka.>$ Uņņhehi Kaõhā 'ti. Idaü S. J. v. mataputtaü\<*<4>*>/ ā. k. Vatthuü Maņņhakuõķalivatthusadisam\<*<5>*>/ eva. Idha pana S. taü upāsakaü\<*<6>*>/ "kiü upāsaka socasãti" vatvā "āma bhante" ti vutte "upāsaka porāõaka- paõķitā paõķitānaü kathaü sutvā mataputtaü\<*<7>*>/ nānusociüså" 'ti vatvā tena yācito a. ā.: A. Uttarāpathe Kaüsabhoge Asita¤jananagare\<*<8>*>/ Ma- kākaüso nāma\<*<9>*>/ r. kāresi. Tassa Kaüso ca Upakaüso cā 'ti dve puttā ahesuü, Devagabbhā nāma ekā dhitā. Tassā jātadivase nemittikabrāhmaõā "etissā kucchiyaü nibbattaputto Kaüsa- bhogaü\<*<10>*>/ Kaüsavaüsaü nāsessatãti" vyākariüsu. Rājā bala- sinehena dhãtaraü nāsetuü\<*<11>*>/ nāsakkhi, "bhātaro\<*<12>*>/ jānissan- tãti\<*<13>*>/" yāvatāyukaü ņhatvā kālam akāsi. Tasmiü kālakate Kaüso rājā ahosi, Upakaüso uparājā, te\<*<14>*>/ cintayiüsu: "sace mayaü bhaginiü nāsessāma gārayhā bhavissāma, etaü kassaci adatvā nissāmikaü katvā paņijaggissāmā" 'ti te ekathåõakaü\<*<15>*>/ pāsādaü kāretvā taü tattha vasāpesuü. Nandagopā nām' assā\<*<16>*>/ paricārikā ahosi, Andhakaveõhu\<*<17>*>/ nāma dāso tassā sāmiko ārakkham akāsi. Tadā Uttaramadhurāyaü\<*<18>*>/ Mahāsāgaro nāma rajjaü kāreti\<*<19>*>/, tassa Sāgaro ca Upasāgaro cā 'ti dve puttā ahesuü. Tesu pitu accayena Sāgaro rājā ahosi, Upasāgaro uparājā. So Upakaüsassa sahāyako ekā- cariyakule ekato\<*<20>*>/ uggahitasippo, so\<*<21>*>/ bhātu antepure dubbhitvā gayhamāno\<*<22>*>/ palāyitvā Kaüsabhoge\<*<23>*>/ Upakaü- sassa santikaü agamāsi. Upakaüso Kaüsara¤¤o dassesi, rājā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ahesuü. 2 Bd -pa¤haü pucchanto. 3 Bd -vāsiko. 4 Bd adds kuņumbikaü. 5 Cks -kuõķalasadisam. 6 Bd adds pucchi. 7 Cs -putta, Ck -puttā. 8 Ck aüsit-. 9 Bd adds rājā. 10 Bd kaüsagottaü. 11 Bd vinā-. 12 Bd adds pi. 13 Bd adds mahākaüso. 14 Bd tadā. 15 Bd ekathambhaü. 16 Bd nāma tassā. 17 Bd addhakaveõķo. 18 Bd -mathårāyaü. 19 Bd -resi 20 Cks eko. 21 Bd adds sāgarassa. 22 Bd bhayamāno. 23 Cks -bhogge. >/ #<[page 080]># %<80 X. Dasanipāta.>% tassa mahantaü yasaü adāsi. So rājupaņņhānaü gacchanto Devagabbhāya nivāsaü ekatthåõakapāsādaü\<*<1>*>/ disvā "kass' eso nivāso" ti pucchitvā taü kāraõaü sutvā Devagabbhāya paņi- buddhacitto ahosi. Devagabbhāpi ekadivasaü taü Upakaüsena saddhiü rājupaņņhānaü gacchantaü disvā "ko eso" ti pucchi- tvā "Mahāsāgarassa putto Upasāgaro nāmā" 'ti Nandagopāya santikā sutvā tasmiü paņibaddhacittā ahosi. Upasāgaro Nan- dagopāya la¤caü datvā "bhagini sakkhissasi me Devagabbhaü dassetun" ti āha. Sā "na etaü sāmi garukan" ti vatvā taü kāraõaü Devagabbhāya ārocesi. Sā pakatiyā va tasmiü paņibaddhacittā taü vacanaü sutvā "sādhå" 'ti sampaņicchi\<*<2>*>/. Nandagopā Upasāgarassa sa¤¤aü datvā rattibhāge taü\<*<3>*>/ pāsādaü āropesi. So Devagabbhāya saddhiü saüvāsaü kappesi. Atha nesaü punappunasaüvāsena Devagabbhā gabbhaü paņilabhi. Aparabhāge tassā gabbhapatiņņhānaü pākaņaü ahosi. Bhātaro Nandagopaü\<*<4>*>/ pucchiüsu. Sā abhayaü yācitvā taü antaraü kathesi. Te sutvā "bhaginiü\<*<5>*>/ nāsetuü na sakkā, sace dhãta- raü vijāyissati tam pi na nāsessāma, sace pana putto bhavis- sati nāssesāmā" 'ti cintetvā Devagabbhaü Upasāgarass' eva adaüsu. Sā paripuõõagabbhā dhãtaraü vijāyi. Bhātaro sutvā haņņhatuņņhā tassā A¤janadevãti nāmaü kariüsu. Tesaü Govaķķhamānaü\<*<6>*>/ nāma bhogagāmaü adaüsu. Upasāgaro\<*<7>*>/ Devagabbhaü gahetvā Govaķķhamānagāme\<*<6>*>/ vasi. Devagab- bhāya puna pi gabbho patiņņhāsi. Nandagopāpi taü divasam eva gabbhaü paņilabhi. Tāsu pariõatagabbhāsu\<*<8>*>/ ekadivasam eva Devagabbhā puttaü vijāyi Nandagopā dhãtaraü. Deva- gabbhā puttassa nāsanabhayena\<*<9>*>/ puttaü Nandagopāya rahassena pesetvā tassā dhãtaraü ānāpesi\<*<10>*>/. Tassā vijātabhāvaü bhāti- kānaü ārocesuü. Te "puttaü vijātā\<*<11>*>/ dhãtaran" ti pucchitvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ekathaübhaü-. 2 Bd -itvā. 3 Ck naü. 4 Bd -pakaü. 5 Bd bhagãni. 6 Bd bhogavaķķha-. 7 Bd adds ca. 8 Ck parinātha-, Cs paiõāna-, Bd paripuõõa-. 9 Bd vināsabhayena. 10 Bd āharāpesi. 11 Bd omits vi-. >/ #<[page 081]># %< 16. Ghatajātaka. (454.) 81>% "dhãtaran" ti vutte "tena hi posethā" 'ti āhaüsu. Eten upāyena Devagabbhā dasa putte vijāyi, Nandagopā dasa dhãtaro. Puttā Nandagopāya santike vaķķhanti dhãtaro Devagabbhāya, taü antaraü koci na jānāti. Devagabbhāya jeņņhaputto Vāsudevo nāma ahosi dutiyo Baladevo nāma tatiyo Candadevo nāma catuttho Suriyadevo pa¤camo Aggidevo chaņņho Varuõadevo sattamo Ajjuno aņņhamo Pajjuno navamo Ghatapaõķito dasamo Aükuro nāma ahosi. Te "Andhakaveõhudāsaputtā\<*<1>*>/ dasa bhātikā ceņakā" ti pākaņā ahesuü. Te aparabhāge vuddhim\<*<2>*>/ anvāya thāmabalasampannā kakkhalapharusā\<*<3>*>/ hutvā vilopaü karontā caranti\<*<4>*>/, ra¤¤o gacchantaü paõõākāraü\<*<5>*>/ vilumpant' eva Manussā sannipatitvā "Andhakaveõhudāsaputtā\<*<6>*>/ dasa bhātikā raņņhaü vilumpantãti" rājaīgaõe upakkosiüsu. Rājā Andhaka- veõhuü\<*<7>*>/ pakkosāpetvā "kasmā puttehi vilopaü kārāpesãti" tajjesi. Evaü dutiyam pi tatiyam pi manussehi upakkose kate rājā taü santajjesi. So maraõabhayabhãto rājānaü varaü\<*<8>*>/ yācitvā "deva ete na mayhaü puttā, Upasāgarassa puttā" ti taü\<*<9>*>/ antaraü ārocesi. Rājā bhãto "kena ne\<*<10>*>/ upāyena gaõhāmā" 'ti amacce pucchitvā "ete deva mallayuddhakā\<*<11>*>/, nagare yuddhaü kāretvā tattha ne yuddhamaõķalaü āgate gāhāpetvā māressāmā" 'ti vutte Cānura¤ ca Muņņhika¤ cā 'ti dve malle pesetvā "ito sattame divase yuddhaü bhavissatãti" nagare bheri¤ carāpetvā rājadvāre\<*<12>*>/ yuddhamaõķalaü sajjāpetvā akkhavāņaü kāretvā yuddhamaõķalaü alaükārāpetvā jayapaņākā\<*<13>*>/ bandhāpesuü. Sakalanagaraü saükhubhi\<*<14>*>/, cakkāticakkaü ma¤cātima¤caü bandhiüsu. Cānura-Muņņhikā yuddhamaõķalaü āgantvā vaggantā gajjantā appoņhentā vicariüsu. Dasa bhātikāpi āgantvā raja- kavãthiü\<*<15>*>/ vilumpitvā vaõõasāņake nivāsetvā gandhāpaõesu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd antakaveõķa-. 2 Bd vaķķhiü. 3 Bd -lā-. 4 Bd vica-. 5 Bd -te paõõā kārepi. 6 Bd andhakaveõķa-. 7 Bd aõķakaveõķaü. 8 Bd abhayaü. 9 Cks omit taü. 10 Bd te. 11 Bd -yuddhacittakā. 12 Bd rājaīgaõe. 13 Bd dhajapaņākaü. 14 Bd -khubbhitaü, Cs -khubhitaü. 15 Bds bhattagandharajaka-. >/ #<[page 082]># %<82 X. Dasanipāta.>% gandhe mālākārāpaõesu mālaü vilumpitvā vilittagattā\<*<1>*>/ māla- bhārino\<*<2>*>/ katakaõõapårā\<*<3>*>/ vaggantā gajjantā appoņhentā yuddha- maõķalaü pavisiüsu. Tasmiü khaõe Cānuro appoņhento vicarati\<*<4>*>/. Baladevo taü disvā "na naü hatthena chupissāmãti" hatthisālato mahantaü hatthiyottaü āharitvā vaggitvā gajjitvā yottaü khipitvā Cānuraü udare veņhetvā dve yottakoņiyo ekato katvā veņhetvā\<*<5>*>/ ukkhipitvā sãsamatthake bhametvā bhåmiyaü pothetvā\<*<6>*>/ bahi akkhavāņe\<*<7>*>/ khipi. Cānure mate rājā Muņņhika- mallaü āõāpesi. So uņņhāya vaggitvā gajjitvā appoņhesi. Baladevo taü pothetvā aņņhãni sa¤cuõõetvā "amallo 'mhi amallo 'mhãti" vadantam eva "nāhaü tava mallabhāvaü vā amalla- bhāvaü vā jānāmãti" hatthe gahetvā bhåmiyaü pothetvā jãvitakkhayaü pāpetvā bahi akkhavāņe khipi. Muņņhiko maranto\<*<8>*>/ "yakkho hutvā taü khādituü labhissāmãti" patthanaü ņhapesi, so Kāëamattiyāņaviyaü\<*<9>*>/ nāma yakkho hutvā nib- batti. Rājā "gaõhatha dasa bhātikaceņake\<*<10>*>/" ti uņņhahi. Tasmiü khaõe Vāsudevo cakkaü khipi, taü dvinnam pi bhāti- kānaü sãsāni pātesi. Mahājano bhãtatasito "avassayo no ho- thā" 'ti tesaü pādesu patitvā nipajji. Te dve mātule māretvā Asita¤jananagare\<*<11>*>/ rajjaü gahetvā mātāpitaro tattha katvā dasa pi janā "sakala-Jambudãpe rajjaü gaõhissāmā" 'ti nikkha- mitvā anupubbena Kāëasenara¤¤o\<*<12>*>/ nivāsaü Ayojjhanagaraü gantvā nagaraü\<*<13>*>/ parikkhipitvā ņhitarukkhagahanaü\<*<14>*>/ viddhaü- setvā pākāraü bhinditvā rājānaü gahetvā taü rajjaü attano hatthagataü katvā Dvāravatiü saüpāpuõiüsu. Tassa pana nagarassa ekato samuddo ekato pabbato. Amanussapariggahãtaü kira taü ahosi, tassa ārakkhaü katvā\<*<15>*>/ ņhitayakkho paccāmitte disvā gadrabhavesena gadrabharavaü ravati, tasmiü khaõe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -gatta. 2 Bd -dhārino. 3 Bd -durā. 4 Bd vivarati. 5 Bd vaņņetvā. 6 Cks poņhe-. 7 Ck Bd -te. 8 Bd mahanto. 9 Ck kālamaņņiyaü, omitting aņaviyaü, Cs kāëaümatthiyaü, Bd kāëamattiya aņņaviyaü. 10 Cs bhātice-, Bd -kece-. 11 Ck asitajjana-, Cs asitajannagare. 12 Bd kāëayāna-. 13 Bd taü. 14 Bd gahaõaü. omitting ņhitarukkha. 15 Bd gahetvā. >/ #<[page 083]># %< 16. Ghatajātaka. (454.) 83>% yakkhānubhāvena sakalanagaraü uppatitvā samuddamajjhe ekasmiü dãpake tiņņhati, paccāmittesu gatesu punāgantvā\<*<1>*>/ sakaņņhāne yeva patiņņhāti. Tadāpi so gadrabho tesaü dasan- naü bhātikānaü āgamaõaü ¤atvā gadrabharavaü ravi, na- garaü uppatitvā dãpake patiņņhāya\<*<2>*>/ tesu nagaraü adisvā nivattesu punāgantvā\<*<1>*>/ sakaņņhāne patiņņhahi. Te puna nivat- tiüsu, puna\<*<4>*>/ gadrabho tath' eva akāsi. Te Dvāravatãnagare rajjaü gaõhituü\<*<5>*>/ asakkontā Kaõhadãpāyanassa santikaü gantvā vanditvā "bhante mayaü Dvāravatãrajjaü gahetuü na sakkoma, ekaü no upāyaü kathethā" 'ti pucchitvā "parikhāpiņņhe asu- kasmiü nāma ņhāne eko gadrabho carati, so\<*<6>*>/ amitte disvā viravati, tasmiü khaõe nagaraü uppatitvā gacchati, tumhe tassa pāde gaõhatha, ayaü vo nipphajjanupāyo" ti vutte tāpa- saü vanditvā\<*<7>*>/ dasa pi janā gadrabhassa pādesu\<*<8>*>/ patitvā\<*<9>*>/ "sāmi ņhapetvā tumhe a¤¤o amhākaü nissayo\<*<10>*>/ n' atthi, amhākaü nagaraü gaõhanakāle mā ravitthā\<*<11>*>/" ti yāciüsu. Gadrabho "na sakkā mayā na viravituü\<*<12>*>/, tumhe pana paņha- mataraü āgantvā cattāro janā mahantāni ayanaīgalāni ādāya\<*<13>*>/ catåsu nagaradvāresu\<*<14>*>/ mahante ayakhāõuke bhåmiyaü koņņe- tvā\<*<15>*>/ nagarassa uppatanakāle naīgalāni\<*<16>*>/ gahetvā naīgalābad- dhaü\<*<17>*>/ ayasaükhalikaü ayakhāõuke bandheyyātha, nagaraü uppa- tituü na sakkhissatãti" āha. Te "sādhå" 'ti vatvā tasmiü aviravante\<*<18>*>/ yeva naīgalāni ādāya catåsu nagaradvāresu khāõuke bhåmiyaü ākoņetvā\<*<19>*>/ aņņhaüsu. Tasmiü khaõe gadrabho ravi\<*<20>*>/, nagaraü uppatituü ārabhi, catåsu dvāresu ņhitā catåhi ayanaīgalehi gahetvā naīgalābaddhā ayasaükhalikā khāõuke\<*<21>*>/ bandhiüsu, na- garaü uppatituü nāsakkhi. Dasa bhātikā tato nagaraü pavisitvā rājānaü māretvā rajjaü gaõhiüsu. Evaü te sakala-Jambudãpe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks puna-. 2 Bd patiņņhāti. 3 Cks puna-. 4 Bd adds pi. 5 Bd gahi-. 6 Bd adds hi. 7 Bd adds gantvā. 8 Bds add gahetvā. 9 Bd nipati-. 10 Bd avassayo. 11 Bd vira-. 12 Bd ravituü. 13 Bd gahetvā. 14 Bd omits nagara. 15 Cks koņņhe-, Bd ākoņetvā. 16 Cks -le. 17 Bd -bandhaü. 18 Bd aķķharatte. 19 Cks -ņhe-. 20 Bd vir-, 21 Bd ayakhāõukesu. >/ #<[page 084]># %<84 X. Dasanipāta.>% tesaņņhiyā nagarasahassesu sabbe rājāno cakkena jãvitakkhayaü pāpetvā Dvāravatiyaü vasamānā rajjaü dasa koņņhāse katvā vibhajiüsu. Bhaginiü pana\<*<1>*>/ A¤janadeviü\<*<2>*>/ na sariüsu\<*<3>*>/. Tato puna "ekādasa koņņhāse karomā" 'ti vutte Aükuro\<*<4>*>/ "mama koņņhāsaü tassā detha, ahaü vohāraü katvā jãvissāmi, kevalaü tumhe attano attano janapade mayhaü suükaü vissajjethā" 'ti āha. Te "sādhå" 'ti sampaņicchitvā tassa koņņhāsaü bhaginiyā datvā saddhiü tāya nava rājāno Dvāravatiyaü vasiüsu, Aükuro pana vāõijjaü akāsi. Evaü tesu aparāparaü puttadhãtāhi vaķ- ķhamānesu addhāne\<*<5>*>/ gate mātāpitaro kālam akaüsu. Tadā kira manussānaü vãsativassasahassāyukālo hoti. Tadā Vāsudeva- mahārājassa eko piyaputtako\<*<6>*>/ kālam akāsi. Rājā sokapareņo sabbakiccāni pahāya ma¤cassa aņaniü pariggahetvā vilapanto nipajji. Tasmiü kāle Ghatapaõķito\<*<8>*>/ cintesi: "ņhapetvā maü a¤¤o\<*<8>*>/ mama bhātu sokaü harituü\<*<9>*>/ samattho nāma n' atthi, upāyen' assa sokaü harissāmãti" so ummattakavesaü gahetvā "sasaü me detha sasaü me dethā" 'ti ākāsaü ullokento\<*<10>*>/ sakala- nagaraü vicari. "Ghatapaõķito ummattako jāto" ti sakala- nagaraü saükhubhi. Tasmiü kāle Rohiõeyyo nāma amacco Vāsudevara¤¤o santikaü gantvā tena saddhiü kathaü samuņ- ņhāpento paņhamaü gātham āha: @*>/ bhātā hadayaü cakkhuü\<*<12>*>/ va\<*<13>*>/ dakkhiõaü tassa vātā balãyanti\<*<14>*>/, Ghato jappati Kesavā 'ti. || Ja_X:139 ||>@ Tattha Kaõhā 'ti gottenālapati, Kaõhāyanagotto kir 'esa, ko attho ti katarā nāma vaķķhi, hadayaü cakkhuü\<*<12>*>/ va\<*<13>*>/ dakkhiõan ti hadayena c' eva dakkhiõacakkhunā ca samāno ti attho, tassa vātā balãyantãti\<*<15>*>/ tassa hadayaü apasmāravātāvattharantãti\<*<16>*>/ attho, jappatãti sasaü me dethā ti vippalapati, kesavā 'ti so kira kesasobhanatāya kesavo ti pa¤¤āyittha, tena taü nāmena ālapati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks add vāõijjaü akāsi. 2 Bd -vã. 3 Bd adaüsu. 4 Bd aīg-. 5 Cks -naü. 6 Bd -putto. 7 Bd ghaņa-. 8 Bd adds koci. 9 Bd paha-. 10 Bd olo-. 11 Bdsf tuyhaü sakā. 12 Ck Bf -u. 13 Bd Bf ca. 14 Cks khalã-, Bd bali-, Bf paliyyanti. 15 Cks khal-, Bds paleyyantãti. 16 Bd asamāvātā avattha-, Bs aghasmiü vātā ava-. >/ #<[page 085]># %< 16. Ghatajātaka. (454.) 85>% Evaü amaccena vutte tassa vuņņhitabhāvaü ¤atvā S. abhisam- buddho hutvā dutiyaü gātham āha: @@ Rājā uņņhāya sãghaü pāsādā otaritvā Ghatapaõķitassa santikaü gatvā, ubhosu hatthesu daëhaü gahetvā tena saddhiü sallapanto tatiyaü gātham āha: @*>/ kevalaü Dvārakaü\<*<3>*>/ imaü saso saso ti lapasi, ko nu te sasam āharãti. || Ja_X:141 ||>@ Tattha kevalaü dvārakaü\<*<3>*>/ iman ti kasmā ummattako viya hutvā sakalaü imaü Dvāravatãnagaraü vicaranto\<*<4>*>/ saso saso ti lapasi\<*<5>*>/, ko tava sasaü hari\<*<6>*>/, kena te saso gahito ti pucchati. So ra¤¤ā\<*<7>*>/ evaü vutte pi punappuna\<*<8>*>/ tad eva vacanaü vadati. Rājā puna dve gāthā abhāsi: @*>/ (cfr. supra p. 60.) lohamayaü atha råpiyāmayaü saükhasilāpavāëamayaü kārayissāmi te sasaü. || Ja_X:142 ||>@ @@ Tatrāyaü saükhepattho: etesu suvaõõamayādãsu yaü icchasi taü vada, ahaü te kāretvā dassāmi, atha pi te na rocesi\<*<10>*>/ a¤¤e pi ara¤¤e vanagocarā sasakā atthi, te pi\<*<11>*>/ te ānayissāmi, vada bhadramukha kãdisaü sasaü icchasãti. Ra¤¤o kathaü sutvā paõķito\<*<12>*>/ chaņņhaü gātham āha: @*>/ etaü icchāmi ye sasā paņhaviü sitā, candato sasam icchāmi, tam me ohara Kesavā 'ti. || Ja_X:144 ||>@ Tattha oharā ti otārehi\<*<14>*>/. Rājā tassa kathaü sutvā "nissaüsayaü me bhātā um- mattako jāto" ti domanassappatto sattamaü gātham āha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks adhito. 2 Ck Bf ca. 3 Bd nagaraü. 4 Bd caranto. 5 Bd vilapati. 6 Bds avahari. 7 Cks ra¤¤o. 8 Bd -nampi. 9 all four MSS. maõi-. 10 Bd athāpi ete na rocasi. 11 Cks omit pi. 12 Bd ghatapa-. 13 Bdf cā-. 14 Bd ohārehi. >/ #<[page 086]># %<86 X. Dasanipāta.>% @@ Tattha ¤ātãti kaniņņhaü ālapanto āha, idaü vuttaü hoti: tāta mayhaü piya¤āti so tvaü nåna atimadhuraü attano jãvitaü jahissasi\<*<1>*>/ yo apatthetabbaü patthesãti. Ghatapaõķito ra¤¤o vacanaü sutvā niccalo ņhatvā "bhā- tika tvaü candato sasakaü patthentassa taü alabhitvā\<*<2>*>/ jã- vitakkhayabhāvaü jānanto kiükāraõā mataputtaü {anusocasãti}" vatvā aņņhamaü gātham āha: @@ Tattha evan ti idaü alabbhaneyyaņhānaü\<*<3>*>/ nāma na patthetabban ti yadi evaü jānāsi, yada¤¤an ti evaü jānanto ca\<*<4>*>/, yadi a¤¤aü\<*<5>*>/ anusāsasãti attho, pure ti atha kasmā\<*<6>*>/ catutthamāsamatthake mataü puttaü ajjāpi anusocasãti vadati. Iti\<*<7>*>/ so antaravãthiyaü ņhitako va "bhātika ahaü tāva pa¤¤āyamānaü patthemi, tvaü pana apa¤¤āyamānassa\<*<8>*>/ so- casãti" vatvā tassa dhammaü desento puna dve gāthā abhāsi: @@ @@ Tattha yan ti bhātika yaü etaü\<*<9>*>/ jāto me putto mā marãti manussena vā devena\<*<10>*>/ vā puna na labbhā na sakkā laddhuü taü tvaü patthesi, taü pan' etaü kuto labbhā kena kāraõena sakkā laddhuü, na sakkā ti dãpeti, kasmā: yasmā\<*<11>*>/ alabbhiyaü alabbhaneyyaņņhānaü hi nām' etan ti attho, mantā ti mantappayogena, målabhesajjāti målabhesajjena, osadhehãti nānāvidhosadhehi, dhanena vā ti koņisatasaükhenāpi dhanena vā, idaü vuttaü hoti: yaü tvaü petam anusocasi etehi mantappayogādãhi pi ānetuü na sakkā ti. Rājā taü sutvā "yuttaü tāta sallakkhitaü\<*<12>*>/, mama soka- haraõatthāya tayā idaü katan" ti Ghatapaõķitaü vaõõento catasso gāthā abhāsi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks jahati, Bd vijahessasi. 2 Bd adds va. 3 Bd -õeyyakaü. 4 Cks va. 5 Cks a¤¤e. 6 Bd adds ito. 7 Bd evaü. 8 Bd -mānassatthāya. 9 Bd evaü. 10 Bd amanussena. 11 Bd omits ya-. 12 Cs adds ce, Ck me. >/ #<[page 087]># %< 16. Ghatajātaka. (454.) 87>% @@ @@ @@ @*>/ abbåëhasallo 'smi vãtasoko anāvilo na socāmi na rodāmi tava sutvāna māõavā 'ti || Ja_X:152 ||>@ Tattha paņhamagāthāya ayaü saükhepattho: yathā yenākārena\<*<2>*>/ ajja maü puttasokaparetaü Ghato purisapaõķito sokaharaõatthāya nijjhāpaye nijjhāpesi bodhesi yassa a¤¤assāpi etādisā purisapaõķitā amaccā assu tassa kuto soko ti, sesagāthā vuttatthā yeva. Avasāne @*>/ karonti sappa¤¤ā ye honti anukampakā vinivattayanti sokamhā Ghato jeņņhaü va bhātaran ti || Ja_X:153 ||>@ ayaü abhisambuddhagāthā. Evaü Ghatakumārena visoke kate Vāsudeve rajjam anu- sāsente dãghassa addhuno accayena dasabhātikaputtā\<*<4>*>/ kumārā cintayiüsu: "Kaõhadãpāyanaü `dibbacakkhuko' ti vadanti, vãmaüsissāma tāva nan" ti ete\<*<5>*>/ ekaü daharakumāraü alaü- karitvā gabbhiniākārena\<*<6>*>/ dassetvā udare masårakaü\<*<7>*>/ bandhitvā tassa santikaü netvā "bhante ayaü kumārikā kiü vijāyissatãti" pucchiüsu. Tāpaso\<*<8>*>/ "dasabhātikarājånaü vināsakālo patto, mayhaü nu kho āyusaükhāro kãdiso\<*<9>*>/" ti olokento "ajj' eva me maraõaü bhavissatãti" ¤atvā "kumārā iminā tumhākaü ko attho" ti vatvā "katheth' eva no\<*<10>*>/" ti nibaddho "ayaü ito sattame divase khadiraghaņikaü vijāyissati, tāya Vāsudeva- kulaü nassissati, api\<*<11>*>/ kho pana tumhe khadiraghaņikaü gahetvā jhāpetvā chārikaü nadiyaü pakkhipeyyāthā\<*<12>*>/" 'ti āha. Atha naü te "kåņajaņila puriso vijāyanako nāma n' atthãti" vatvā tantarajjukaü\<*<13>*>/ nāma kāraõaü katvā tatth' eva jãvitakkhayaü pāpayiüsu. Rājāno kumāre pakkosāpetvā "kiükāraõā tāpasaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck so ahaü. 2 Bd yena kāraõena. 3 Bd etaü. 4 Bd -kānaü puttā. 5 Bd te. 6 Bd -raü. 7 Bd massu-, Bs mayå-. 8 Bd adds dibbacakkhunā olokento. 9 Bd adds hotã. 10 Ck -tha va no, Bd -tha bhante. 11 Bd api ca. 12 Cks -peyyathā. 13 Bd -rajju. >/ #<[page 088]># %<88 X. Dasanipāta.>% mārayitthā" 'ti pucchitvā sabbaü sutvā bhãtā tassa ārakkhaü datvā sattame divase tassa\<*<1>*>/ kucchito nikkhantaü khadiragha- ņikaü jhāpetvā chārikaü nadiyā pakkhipiüsu. Sā nadiyā vuyhamānā mukhadvāre ekapasse laggi, tato erakaü nibbatti. Ath' ekadivasaü te rājāno "samuddakãëikaü\<*<2>*>/ kãëissāmā" 'ti mukhadvāraü gantvā mahāmaõķapaü kāretvā alaükatamaõķape khādantā pivantā keëivasen' eva pavattahatthapādaparāmāsā\<*<3>*>/ dvidhā bhijjitvā mahākalahaü kariüsu. Ath' eko a¤¤aü mug- garaü alabhanto erakavanato ekaü erakapattaü gaõhi, taü gahitamattam eva khadiramusalaü ahosi, so tena mahājanaü potheti. Ath' a¤¤ehi\<*<4>*>/ sabbehi gahitagahitaü\<*<5>*>/ musalam eva ahosi, te a¤¤ama¤¤aü paharitvā vināsaü pāpuõiüsu. Tesu vinassantesu Vāsudevo Baladevo bhaginã A¤janadevã purohito\<*<6>*>/ ti cattāro janā rathaü abhiråhitvā palāyiüsu, sesā sabbe pi vinaņņhā. Te pi cattāro rathena palāyantā kāëamattikāņaviü\<*<7>*>/ pāpuõiüsu. Muņņhikamallo patthanaü katvā yakkho hutvā tattha nibbatto Baladevassa āgatabhāvaü ¤atvā tattha gāmaü māpetvā malla- vesaü gahetvā "ko yujjhitukāmo" ti vagganto gajjanto appo- ņhento\<*<9>*>/ vicari. Baladevo taü disvā va "bhātika ahaü iminā saddhiü\<*<8>*>/ yujjhissāmãti" vatvā Vāsudeve vārente vārente yeva rathā oruyha tassa santikaü gantvā\<*<10>*>/ appoņhesi\<*<11>*>/. Atha naü so pasāritahatthe yeva gahetvā målakakandaü viya khādi. Vāsudevo tassa matabhāvaü ¤atvā bhagini¤ ca purohita¤ ca ādāya sabba- rattiü gantvā suriyodaye ekaü paccantagāmaü patvā\<*<11>*>/ "āhāraü pacitvā āharathā" 'ti bhagini¤ ca purohita¤ ca gāmaü pahiõitvā sayaü ekasmiü gacchantare paņicchanno nipajji. Atha naü Jarā nāma eko luddo gacchaü calantaü disvā "såkaro\<*<13>*>/ ettha bhavissatãti" sa¤¤āya sattiü khipitvā pāde vijjhitvā\<*<14>*>/ "ko maü vijjhãtã" vutte manussassa viddhabhāvaü ¤atvā bhãto palāyituü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd tassā. 2 Bd -kilitaü. 3 Bd pavattā-. 4 Cks athaü¤o athaü¤o ti. 5 Ck sabbe gahitaü, Cs sabbehitagahitaü. 6 Bd has added cā. 7 Ck kāla-, Bd kālamattika aņavi. 8 Bd omits saddhiü. 9 Bd -ņento. 10 Bd has added vagganto gajjanto. 11 Bd -ņesi. 12 Cks omit patvā. 13 Bd sukkaro. 14 Bd vijjhi. >/ #<[page 089]># %< 16. Ghatajātaka. (454.) 89>% ārabhi. {Rājā satiü} paccupaņņhapetvā uņņhāya "mātula mā bhāyi, ehãti" pakkositvā āgataü "ko si nāma\<*<1>*>/ tvan" ti pucchitvā "ahaü sāmi Jarā nāmā\<*<3>*>/" 'ti "`Jarāya viddho marissatãti' kira maü porāõā vyākariüsu, nissaüsayaü ajja mayā maritabban" ti ¤atvā "mātula, mā bhāyi, ehi, pahāram\<*<3>*>/ me bandhā\<*<4>*>/" 'ti tena pahāramukhaü bandhāpetvā taü uyyojesi, balavavedanā pavat- tiüsu, itarehi ābhataü āhāraü paribhu¤jituü nāsakkhi. Atha te āmantetvā "ajja ahaü\<*<4>*>/ marissāmi, tumhe pana sukhumālā a¤¤aü kammaü katvā jãvituü na sakkhissattha, imaü vijjaü sikkhathā" 'ti ekaü vijjaü sikkhāpetvā te uyyojetvā tatth' eva jãvitakkhayaü pāpuõi. Evaü A¤janadeviü ņhapetvā sabbe va vināsaü pāpuõiüså 'ti. S. i. d. ā. "upāsaka, evaü porāõakapaõķitānaü kathaü sutvā attano puttasokaü hariüsu, mā\<*<6>*>/ cintayãti" vatvā saccāni pakāsetvā j. s. (Upāsako saccapariyosāne sotāpattiphale patiņņhahi): "Tadā Rohiõeyyo ânando ahosi, Vāsudevo Sāriputto, avasesā\<*<7>*>/ Buddhaparisā, Ghatapaõķito pana aham evā\<*<8>*>/" 'ti. Ghatajātakaü. Dasanipāta- vaõõanā\<*<9>*>/ niņņhitā\<*<10>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits nāma. 2 Ck nāmo- Cs nāmā altered to nāmo. 3 Bd pādaü. 4 Bd -āhã. 5 Bd ajjāhaü. 6 Bd tvaü mā. 7 Bd sabbe parisā. 8 Bd ahameva sammāsambuddho loke vivattacchedo ahosã. 9 Bd Ghaņapaõķitajātakaü iti soëasajātakapaõķitassa dasanipātassa atthavaõõanā. 10 Bd adds akkharā ekameka¤ca buddharåpaü samaü siyā tasmā hi paõķito poso likkheyya piņakattiyaü. Nibbānapaccayo hotu. Sakkarāj 1150 etc. >/ #<[page 090]># %< 90>% XI. EKâDASANIPâTA. $<1. Mātiposakajātaka.>$ Tassa nāgassa vippavāsenā 'ti. Idaü S. J. v. mātuposa- katheraü ā. k. Paccuppannavatthuü Sāmajātakavatthu-sadisaü. S. pana bhikkhå āmantetvā "mā bhikkhave etaü ujjhāyittha, porāõa- kapaõķitā tiracchānayoniyaü nibbattāpi mātarā viyuttā sattāhaü nirā- hāratāya sussamānā rājārahaü bhojanaü labhitvāpi `mātaraü\<*<1>*>/ vina na bhu¤jissāmā' 'ti mātaraü disvā va gocaraü gaõhiüså" 'ti vatvā ā. a.: A. B. Br. r. k. Bo. Himavantapadese hatthiyoniyaü nibbattitvā sabbaseto ahosi abhiråpo\<*<2>*>/ asãtihatthisahassapari- vāro\<*<3>*>/, mātā pan' assa andhā. So madhuramadhurāni\<*<4>*>/ phalā- phalāni hatthãnaü datvā mātu peseti\<*<5>*>/, hatthã\<*<6>*>/ tassā adatvā attanā va khādanti. so parigaõhanto taü pavattiü ¤atvā "yåthaü chaķķetvā mātaram me\<*<7>*>/ posessāmãti" rattibhāge a¤¤esaü hatthãnaü ajānantānaü mātaraü gahetvā Caõķoraõa- pabbatapādaü gantvā ekaü naëiniü upanissāya ņhitāya pabbata- guhāya mātaraü ņhapetvā posesi\<*<8>*>/. Ath' eko Bārāõasi-vāsã\<*<9>*>/ vanacarako maggamåëho disaü vavatthapetuü asakkonto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -rā. 2 Bd adds dassaniyo pāsādiko lakkhaõasampanno, Bs pāsādiko manavaķķhikaro. 3 Bd adds so jarājiõõaü mātaraü poseti. 4 Ck dhuramadhurāni. 5 Cs poseti, Bd mātu santikaü pesesi. 6 Bd hatthayo. 7 Bd -rameva. 8 Ck pe-. 9 all three MSS. -si. >/ #<[page 091]># %< 1. Mātiposajātaka. (455.) 91>% mahantena saddena paridevi. B. tassa saddaü sutvā "ayaü puriso anātho, na kho pana me taü patiråpaü yaü esa mayi ņhite idha vinasseyyā" 'ti tassa santikaü gantvā taü bhayena palāyantaü disvā "ambho purisa, n' atthi te maü nissāya bhayaü, mā palāyi, kasmā tvaü paridevanto vicarasãti" puc- chitvā "sāmi ahaü maggamåëho, ajja me sattamo divaso" ti vutte "bho purisa, mā bhāyi, ahan taü manussapathe ņhapes- sāmãti" taü attano piņņhiyaü nisãdāpetvā ara¤¤ā nãharitvā nivatti. So pi pāpo "nagaraü gantvā ra¤¤o ārocessāmãti" rukkhasa¤¤aü pabbatasa¤¤aü karonto va nikkhamitvā Bārā- õasiü agamāsi. Tasmiü kāle ra¤¤o maīgalahatthi\<*<1>*>/ kālam akāsi. Rājā "sace kenaci katthaci opavayhaü\<*<2>*>/ kātuü yutta- råpo hatthi\<*<1>*>/ diņņho atthi so ācikkhatå" 'ti bheri¤ carāpesi. So puriso rājānaü upasaükamitvā "mayā deva tumhākaü opavayho\<*<3>*>/ bhavituü yuttaråpo sabbaseto sãlavā hatthirājā diņņho, ahaü maggaü desessāmi, mayā saddhiü hatthācariye pesetvā taü gaõhāpethā" 'ti āha. Rājā "sādhå" 'ti vanacara- kena\<*<4>*>/ saddhiü mahantena parivārena hatthācariyaü pesesi. So tena saddhiü gantvā B-aü naëiniü pavisitvā gocaraü gaõhantaü passi. B. pi hatthācariyaü disvā "idaü bhayaü na a¤¤ato uppannaü, tassa purisassa\<*<5>*>/ santikā uppannaü bhavissati, ahaü kho pana mahābalo hatthisahassam pi vid- dhaüsetuü samattho, pahomi\<*<6>*>/ kujjhitvā raņņhakaü\<*<7>*>/ senāvāha- naü nāsetuü, sace pana kujjhissāmi sãlaü me bhijjissati, tasmā ajja sattãhi koņņiyamāno pi na kujjhissāmãti" adhiņņhāya sãsaü nāmetvā niccalo\<*<8>*>/ aņņhāsi. Hatthācariyo padumasaraü otaritvā tassa lakkhaõasampattiü disvā "ehi puttā" 'ti rajatadāma- sadisāya soõķāya gahetvā sattame divase Bārāõasiü pāpuõi\<*<9>*>/. Bodhisattamātā\<*<10>*>/ putte anāgacchante "putto me rājamahāmattehi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 Bd opaguyhaü. 3 Bd -guyho 4 Bd rājā sādhu imaü maggadesikaü katvā ara¤¤aü gantvā iminā vuttaü hatthināgaü ānethā ti tena. 5 Bd pāpapu-. 6 Bd homi. 7 Bd sara-. 8 Bd adds va. 9 Bd -õāti. 10 Bd -sattassa mātā pana. >/ #<[page 092]># %<92 XI. Ekādasanipāta.>% nãto bhavissati, idāni tassa vippavāsena ayaü vanasaõķo vaķķhissatãti" paridevamānā dve gāthā abhāsi: @*>/ bhisasāmā ca nivāte pupphitā kaõikārā. || Ja_XI:1 ||>@ @*>/ rājakumāro vā\<*<3>*>/ kavacam abhihessati asambhãto ti. || Ja_XI:2 ||>@ Tattha viråëhā ti vaķķhitā nāma, n' atth' ettha saüsayo ti āsaüsāvasen' evam āha, sallakã ca kuņajā cā 'ti\<*<4>*>/ indasālarukkhā kåņajarukkhā ca, kuruvin dakaravãrā\<*<5>*>/ bhisasāmā cā 'ti kuruvindarukkhā ca karavãranā- makāni\<*<6>*>/ mahātiõāni ca bhisāni ca sāmākā cā 'ti attho, ete ca sabbe idāni vaķķhissantãti paridevati, nivāte ti pabbatapāde, pupphitā ti mama puttena sākhā\<*<7>*>/ bha¤jitvā\<*<8>*>/ akhādiyamānā kaõikārāpi pupphitā\<*<9>*>/ bhavissantãti vuttaü hoti, kocidevā 'ti katthacid eva gāme vā nagare vā, suvaõõakāyårā ti suvaõõābharaõā rājarājāmahāmattā, bharanti piõķenā 'ti ajja māti- posakaü\<*<10>*>/ nāgarājānaü\<*<11>*>/ rājārahassa bhojanassa suvaķķhitena piõķena posenti, yatthā 'ti yasmiü nāgarāje rājā nisãditvā, kavacamabhihessatãti\<*<12>*>/ saīgāmaü pavisitvā paccāmittānaü kavacaü abhihanissati bhindissati, idaü vuttaü hoti: yattha mama putte nisinno rājā vā rājakumāro vā asambhãto hutvā paccāmittānaü kavacaü hanissati taü ma¤¤e\<*<13>*>/ nāgarājānaü suvaõõā- bharaõā ajja piõķena bharantãti. Hatthācariyo pi antarāmagge\<*<14>*>/ va ra¤¤o sāsanaü pesesi\<*<15>*>/. Rājā nagaraü alaükārāpesi. Hatthācariyo B-aü katagandha- paribhaõķaü alaükatapaņiyattaü hatthisālaü netvā citrasāõiyā\<*<16>*>/ parikkhipāpetvā ra¤¤o ārocesi. Rājā nānaggarasabhojanaü ādāya gantvā B-assa dāpesi. So "mātaraü vinā gocaraü na gaõhissāmãti" piõķaü na gaõhi. Atha naü yācanto rājā tati- yaü gātham āha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -varā. 2 Cks Bd rāja. 3 Cks omit vā. 4 Cks ca, omitting ti. 5 Bd -varā. 6 Bd -vara-, Cks -vãrānāmakāti. 7 Bd -khaü. 8 Cks bhaõķitvā. 9 Cks add viya vaķķhitā. 10 Bd mātuposaka. 11 Bd -rājaü. 12 Bd -bhihanessa-. 13 Bd me. 14 Bd adds vattamāno. 15 Bd adds taü sutvā. 16 Bd vicitra-. >/ #<[page 093]># %< 1. Mātiposakajātaka. (455.) 93>% @*>/ nāga karissasãti. || Ja_XI:3 ||>@ Taü sutvā B. catutthaü gātham āha: @*>/ andhā aparināyikā\<*<3>*>/ khāõuü pādena ghaņņeti giriü Caõķoraõam patãti. || Ja_XI:4 ||>@ Tattha sā nåna sā ti mahārāja nåna sā esā\<*<4>*>/, kapaõiyā\<*<2>*>/ ti puttaviyo- gena kapaõā, khāõun ti tattha tattha patitaü rukkhakaliügaraü\<*<5>*>/, ghaņņetãti paridevamānā tattha tattha pādena\<*<6>*>/ pothentã\<*<7>*>/ nåna pādena hanati\<*<8>*>/ caõ- ķoraõam patãti caõķoraõapabbatābhimukhã pabbatapāde pariphandamānā ti attho. Atha naü pucchanto rājā @*>/ khāõuü pādena ghaņņeti giriü Caõķoraõam patãti || Ja_XI:5 ||>@ pa¤camaü gāthaü vatvā\<*<10>*>/ @*>/ khāõuü pādena ghaņņeti giriü Caõķoraõam patãti\<*<12>*>/ || Ja_XI:6 ||>@ chaņņhagāthāya\<*<13>*>/ tam atthaü sutvā mu¤cāpento sattamaü gātham āha: @@ Tattha yoyaü bharatãti ayaü nāgo `ahaü mahārāja andhamātaraü posemi, mayā vinā mayhaü mātā jãvitakkhayaü pāpuõissati, tāya vinā mayhaü issariyena attho n' atthi, ajja me mātu gocaraü agaõhantiyā\<*<14>*>/ sattamo divaso' ti vadati\<*<15>*>/, tasmā yo ayaü mātaraü bharati etaü mahānāgaü khippaü mu¤- catha, sabbehi ¤ātãhi\<*<16>*>/ saddhiü esa mātarā sametu samāgacchatå 'ti. Aņņhamanavamā abhisambuddhagāthā honti: @*>/ ku¤jaro muhuttaü assasitvāna\<*<18>*>/ agamā\<*<19>*>/ yena pabbato. || Ja_XI:8 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd tāni. 2 Bd kapaõikā. 3 Bd -õā-. 4 Bd omits esā. 5 Ck -liügharaü Bd dukkharakaëikaraü. 6 all three MSS. pāde. 7 Cks poņhenti, Bd pothenti. 8 Cks -haranti. 9 Ck Bd -õā-. 10 Bd āha. 11 Cs Bd -õā-. 12 Bd adds rājā. 13 Cks chaņņhaü-, Bd chaņhamagā-. 14 Bds alabhantiyā. 15 Ck omits va-. 16 Cs Bd ¤ātibhãti. 17 Bd dāmāya. 18 Bd assāsetvānā. 19 Cks āg-. >/ #<[page 094]># %<94 XI. Ekādasanipāta.>% @*>/ gantvā sãtaü ku¤jarasevitaü soõķāya udakam āhatvā\<*<2>*>/ mātaraü abhisi¤cathā 'ti. || Ja_XI:9 ||>@ So kira nāgo bandhanā mutto thokaü vissamitvā ra¤¤o dasarājadhamma- gāthāya dhammaü desetvā `appamatto hohi mahārājā' 'ti ovādaü datvā mahā- janena gandhamālādãhi påjiyamāno nagarā nikkhamitvā tadahe va taü paduma- saraü patvā `mama mātaraü gocaraü gāhāpetvā va sayaü gaõhissāmãti' bahuü bhisamuëālaü\<*<3>*>/ ādāya soõķapåraü udakaü gahetvā guhālenato nikkhamitvā guhādvāre nisinnāya mātu\<*<4>*>/ santikaü gantvā sattāhaü nirāhāratāya mātu sarãraü\<*<5>*>/ phassapaņilābhatthaü\<*<6>*>/ upari udakaü si¤ci. Tam atthaü āvikaronto S. dve gāthā abhāsi. Bodhisattamātāpi\<*<7>*>/ "devo vassatãti" sa¤¤āya taü akkosan- tã\<*<8>*>/ dasamaü gātham āha: @@ Tattha atrajo ti attano\<*<10>*>/ jāto. Atha naü samassāsento B. ekādasamaü gātham āha: @*>/ yasassinā ti. || Ja_XI:11 ||>@ Tattha āgato tyāhan ti āgato te ahaü, vedehenā 'ti ¤āõasampan- nena\<*<19>*>/, yasassinā ti mahāparivārena, tena ra¤¤ā maīgalahatthibhāvāya gahito pi ahaü mutto idāni tava santikaü āgato, uņņhehi gocaraü gaõhāhãti. Sā\<*<13>*>/ ra¤¤o anumodanaü karontã osānagātham āha: @*>/ yo me puttaü amocesi\<*<15>*>/ sadā vaddhāpacāyikan\<*<16>*>/ ti. || Ja_XI:12 ||>@ Rājā\<*<17>*>/ B-assa guõe pasãditvā naëiniyā avidåre gāmaü māpetvā B-assa ca mātu c' assa\<*<18>*>/ nibaddhavattaü\<*<19>*>/ paņņha- pesi. Aparabhāge B. mātari kālakatāya tassā sarãraparihāraü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs nali-. 2 Ck āhattha, Cs āhatva, Bd āharitvā, Bs -kaü gahetvā. 3 Bd må-, Cks -målā-. 4 Bd mātuyā. 5 Bd -ra. 6 Cks -ttaü, Bd samphassapatilābhattaü. 7 Bd -sattassamā-. 8 all three MSS. -ti. 9 Bd sa. 10 Bd -nā. 11 Ck vedena. 12 Ck ¤ānās-, Cs ¤ānas-, Bs kātis-. 13 Bd adds tuņhamānasā. 14 Bd -vaķķhano. 15 Bd pamo-. 16 Bd vu-. 17 Bd tadā rājā. 18 Ck mātuccassa, Cs mātussa ca, Bds mātuyā cassa. 19 Cks nibaõķavaņņaü. >/ #<[page 095]># %< 2. Juõhajātaka. (456.) 95>% katvā Karaõķakaü\<*<1>*>/ assamapadaü\<*<2>*>/ nāma gato. Tasmiü pana ņhāne Himavantato otaritvā pa¤casatā isayo vasiüsu, taü vattaü\<*<3>*>/ tesaü adāsi. Rājā B-assa samānaråpaü silāpaņimaü\<*<4>*>/ kāretvā mahāsakkāraü pavattesi. Jambudãpa-vāsino anusaü- vaccharaü sannipatitvā hatthimahaü nāma kariüsu. S. i. d. ā. saccāni pakāsetvā j. s. (Saccapariyosāne mātiposaka- bhikkhu\<*<5>*>/ sotāpattiphale patiņņhahi): "Tadā rājā ânando ahosi\<*<6>*>/, hatthinã Mahāmāyā devã\<*<7>*>/, mātiposakanāgo\<*<8>*>/ pana aham evā" 'ti. Mātiposakajātakaü. $<2. Juõhajātaka.>$ Suõohi mayhaü vacanaü janindā 'ti. Idaü S. J. {v.} ânandatherena laddhavare ā. k. Paņhamabodhiyaü hi\<*<9>*>/ vãsativas- sāni Bhagavato anibaddhaupaņņhākā ahesuü, ekadā thero Nāgasamālo {ekadā} Nāgito\<*<10>*>/ Upavāõo\<*<11>*>/ Sunakkhatto\<*<12>*>/ Cundo\<*<12>*>/ Sāgalo\<*<13>*>/ ekadā Meghiyo Bhagavantaü upaņņhahi\<*<14>*>/- Ath' ekadivasaü Bhagavā bhik- khå āmantesi: "bhikkhave idāni 'mhi mahallako, ekacce bhikkhå `iminā maggena gacchāmā' 'ti vutte a¤¤ena gacchanti, ekacce may- haü pattacãvaraü bhåmiyaü nikkhipanti, nibaddhaupaņņhākam me\<*<15>*>/ ekaü bhikkhuü jānāthā" 'ti. "Bhante ahaü upaņņhahissāmi ahaü upaņņhahissāmãti" sirasi a¤jaliü katvā uņņhite Sāriputtatherādayo "tum- hākaü patthanā\<*<16>*>/ mattakaü pattā\<*<17>*>/, alan" ti paņikkhipi\<*<18>*>/. Tato bhikkhå ânandattheraü "tvaü āvuso upaņņhākaņņhānaü yācā\<*<19>*>/" 'ti āhaüsu. Thero\<*<20>*>/ "sace me\<*<21>*>/ Bhagavā attanā laddhaü\<*<23>*>/ cãvaraü na dassati piõķapātaü na dassati ekagandhakuņiyaü vasituü na dassati maü gahetvā nimantanaü na gamissati, sace pana Bhagavā mayā gahitaü\<*<23>*>/ nimantanam gamissati sac' āhaü\<*<24>*>/ tiroraņņhā tirojanapadā Bhagavantaü daņņhuü āgataparisaü āgatakkhaõe yeva dassetuü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd kadaõķaka. 2 Cs -desaü, Bd assamasapadaüraü. 3 Cks vaddhaü i. e. vaņņaü. 4 Ck silāyapa-. 5 Bds mātu-. 6 Bd adds pāpapuriso devadatto ahosi hatthācariyo sāriputto ahosi mātā. 7 Bd omits devã. 8 Bd mātuposakahatthi. 9 Bd -ya¤hi. 10 Bd nābhito ekadā. 11 Cks -no, Bd adds ekadā. 12 Bd adds ekadā. 13 Bd sāgato. 14 Cks -hiüsu. 15 Bds maü. 16 Cks -naü. 17 Ck patvā. 18 Ck pari-. 19 Bd yācāhi. 20 Cks add me. 21 Bds add bhante. 22 Bd laddha. 23 Ck -ta. 24 Bd sacehaü. >/ #<[page 096]># %<96 XI. Ekādasanipāta.>% labhissāmi yadā me kaükhā uppajjati tasmiü khaõe\<*<1>*>/ Bhagavantaü upasaükamituü labhissāmi sace yaü Bhagavā mama parammukkhā dhammaü katheti\<*<2>*>/ taü āgantvā mayhaü kathessati ev'āhaü\<*<3>*>/ Bhaga- vantaü upaņņhahissāmãti" ime cattāro paņikkhepe catasso ca\<*<4>*>/ āyā- canā ti\<*<5>*>/ aņņha vare yāci. Bhagavāpi 'ssa adāsi. So tato paņņhāya pa¤cavãsativassāni\<*<6>*>/ nibaddhaupaņņhāko ahosi. So pa¤casu ņhānesu\<*<7>*>/ etadagge ņhapanaü patvā āgamasampadā adhigamasampadā pubbahetu- sampadā attatthaparipucchāsampadā\<*<8>*>/ titthavāsasampadā yonisomanasikā- rasampadā Buddhåpanissayasampadā ti imāhi sattahi sampadāhi saman- nāgato Buddhassa\<*<10>*>/ santike aņņha vare dāyajjaü labhitvā Buddhasāsane pa¤¤āto gaganamajjhe\<*<11>*>/ cando viya pākaņo ahosi. Ath' ekadivasaü\<*<12>*>/ dhammasabhāyaü katham samuņņhāpesuü: "āvuso Tathāgato ânandat- theraü varadānena santappesãti". Satthā āgantvā "kāya nu 'ttha bhik- khave etarahi kathāya sannisinnā" ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "na bhikkhave idān' eva pubbe p' āhaü\<*<13>*>/ Anandaü varena santappesiü, pubbe p' āhaü yaü yaü esa yāci taü taü adāsim evā" 'ti vatvā a. ā.: A. B. Br. r. k. tassa putto Juõhakumāro nāma Takka- silāyaü sippaü uggahetvā ācariyassa anuyogaü datvā rattibhāge andhakāre ācariyagharā nikkhamitvā attano nivāsanaņņhānaü vegena gacchanto a¤¤ataraü brāhmaõaü bhikkhaü caritvā attano nivāsanaņņhānaü gacchantaü apassanto bāhunā paha- ritvā tassa bhattapātiü bhindi. Brāhmaõo patitvā viravi. Ku- māro kāru¤¤ena nivattitvā taü hatthe gahetvā uņņhāpesi\<*<14>*>/. Brāhmaõo "tayā tāta mama bhikkhābhājanaü bhinnaü, bhatta- målaü me dehãti" āha. Kumāro "brāhmaõa, idān' āhaü tava bhattamålaü dātuü na sakkomi, ahaü kho pana Kāsira¤¤o putto Juõhakumāro nāma, mayi rajje patiņņhite āgantvā maü dhanaü yāceyyāsãti" vatvā niņņhitasippo ācariyaü vanditvā Bārāõasiü gantvā pitu sippaü dassesi. Pitā "jãvantena me putto diņņho, rājabhåtaü pi naü passissāmãti" rajje abhisi¤ci. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds yeva. 2 Bd -thessati. 3 Bds -hantaü. 4 Cs Bd omit ca. 5 Cks -nānãti. 6 Bd vassādãni. 7 Bd adds te. 8 Cks atthatthapaņi-. 9 Cs tattha-, Bd tiņha-. 10 Cks buddhānaü. 11 Bd -õa-. 12 Bds add bhikkhå. 13 Ck pahaü. 14 Ck upaņņhā-. >/ #<[page 097]># %< 2. Juõhajātaka. (456.) 97>% So Juõharājā nāma hutvā dhammena rajjaü kāresi. Brāhmaõo taü pavattiü sutvā "idāni mama bhattamålaü āharissāmãti\<*<1>*>/" Bārāõasiü gantvā rājānaü alaükatanagaraü padakkhiõaü karontam eva disvā ekasmiü unnatapadese\<*<2>*>/ ņhito hatthaü pasāretvā jayāpesi. Rājā anoloketvā va atikkami\<*<3>*>/. Brāhmaõo tena adiņņhabhāvaü ¤atvā kathaü samuņņhapento paņhamaü gātham āha: @*>/ seņņhā 'ti. || Ja_XI:13 ||>@ Tattha Juõhamhãti mahārāja tayi Juõhamhi ahaü eken'\<*<5>*>/ atthena idhānupatto, na nikkāraõā idhāgato\<*<6>*>/ 'mhãti dãpeti, addhike ti addhānaü āgate. gantabban ti taü addhikaü\<*<7>*>/ addhānam āgataü yācamānaü brāhmaõaü anoloketvā va gantabban ti paõķitā na āhu na kathentãti. Rājā tassa vacanaü sutvā hatthiü vajiraükusena niggahetvā dutiyaü gātham āha: @*>/ atthena idhānupatto, kaü vā tvam\<*<9>*>/ atthaü mayi patthayāno idhāgamo\<*<10>*>/ brahme tad iügha bråhãti. || Ja_XI:14 ||>@ Tattha iüghā 'ti codanatthe nipāto. Tatoparaü brāhmaõassa ca ra¤¤o ca vacanapaņivacana- vasena sesagāthā kathitā: @*>/ me sādisã\<*<12>*>/ dve dadāhi. || Ja_XI:15 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd āharāpessāmãti. 2 Bd -ppa-. 3 Ck anikkami, Cs akkami. 4 Bd dvi-. 5 Bd -na. 6 Bd āgāto omitting idh. 7 Bd omits addhi-. 8 Bdf yenāpi. 9 Cks tam. 10 Cks -me, Bdf -mā. 11 Bd va. 12 all four MSS. -si. >/ #<[page 098]># %<98 XI. Ekādasanipāta.>% @*>/ te assavā santi keci, atthaü vā\<*<2>*>/ me abhijānāsi\<*<3>*>/ kattaü. || Ja_XI:16 ||>@ @*>/ te\<*<5>*>/ nābhijānāmi kattaü, pubbe ca kho saīgati mattam āsi. || Ja_XI:17 ||>@ @@ @*>/ timãsikāyaü\<*<7>*>/ aüsena aüsaü samaghaņņayimha. || Ja_XI:19 ||>@ @*>/ tattha, sā yeva no saīgati mattam āsi tato na pacchā na pure kadāci. || Ja_XI:20 ||>@ @@ @*>/ kho saīgatisanthavāni pubbe kataü vāpi vināsayanti, bahum\<*<10>*>/ pi bālesu kataü vinassati, tathā hi bālā akata¤¤uråpā. || Ja_XI:22 ||>@ @*>/ kho saīgatisanthavāni pubbe kataü vāpi na nāsayanti,>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs ca, Bdf nu. 2 Bd si. 3 Bd ā-. 4 Bd atthaü si. 5 Ck ce. 6 Ck Bd -hã. 7 Cs Bdf timi-. 8 Bd -sāramha. 9 Bd va. 10 Cks -å. >/ #<[page 099]># %< 2. Juõhajātaka. (456.) 99>% @< appam pi dhãresu kataü na nassati, tathā hi dhãrā sukata¤¤uråpā. || Ja_XI:23 ||>@ @@ @*>/ rāja, nakkhattarājā-r-iva tārakānaü āpåratã Kāsipatã yathā ahaü, tayā hi\<*<9>*>/ me saīgamo ajja laddho ti. || Ja_XI:25 ||>@ Tattha sādisãti råpavaõõajātikulapadesena mayā sādisiyo\<*<3>*>/ dve mahā- yasā bhariyā ca me dehãti attho, bhiüsaråpo ti kin nu te brāhmaõa bala- varåpasãlācāraguõasaükhātaü tapokammaü atthãti pucchati, mantā nu te ti udāhu vicitraråpā sabbatthasādhakā mantā te atthi, assavā ti vacanakārakā\<*<4>*>/ icchiticchitadāyakā\<*<5>*>/ vā te keci santi, kattan ti kataü, udāhu tayā kataü, ki¤ci mama atthaü abhijānāsãti pucchati, saīgatimattan ti samāgamamattaü tayā saddhiü pubbe mama āsãti vadati, jānato me ti jānantassa mama imaü\<*<6>*>/ paņhamaü kataü\<*<6>*>/ tava dassanaü, na\<*<7>*>/ tābhijānāmãti\<*<8>*>/ na taü abhijānāmi\<*<9>*>/, timãsikāyan\<*<10>*>/ ti bahalatimirāya\<*<11>*>/ rattiyaü, te tattha ņhatvānā 'ti te mayaü tasmiü aüsena aüsaü ghaņņitaņņhāne ņhatvā, vãtisārimha tatthā 'ti tasmiü yeva ņhāne sāritabbayuttakaü kathaü sārayimha\<*<12>*>/, ahaü `bhikkhābhāja- naü me tayā bhinnaü, bhattamålaü me dehãti\<*<13>*>/, avacaü, tvaü `idān' āhaü tava bhattamålaü dātuü na sakkomi, ahaü kho pana Kāsira¤¤o putto Juõhakumāro nāma, mayi rajje patiņņhite āgantvā maü dhanaü yāceyyāsãti' avacā 'ti imaü sārāõãyaü kathaü kariühā 'ti āha, sā yeva no saīgati mattamāsãti deva amhākaü sā yeva a¤¤ama¤¤aü saīgati mattam āsi ekamuhuttaü ahosãti dãpeti, tato ti tato pana\<*<15>*>/ muhuttikamittadhammato pacchā vā pure vā kadāci amhā- kaü saīgati nāma na bhåtapubbā, na paõķitā ti brāhmaõa paõķitā nāma taü muhuttikasaīgatiü\<*<16>*>/ vā cirakālasanthavāni vā yaü ki¤ci pubbe kataguõaü vā na nāsenti, bahum\<*<17>*>/ pãti bahukam pi, akata¤¤uråpā ti yasmā\<*<19>*>/ bālā aka- ta¤¤usabhāvā tasmā tesu bahum\<*<16>*>/ pi kataü nassatãti attho, sukata¤¤uråpā ti suņņhukata¤¤usabhāvā\<*<19>*>/, etthāpi\<*<20>*>/ tathā hãti hikāro kāraõattho va, dadāmi te ti brāhmaõena yācitayācitaü\<*<21>*>/ dadanto evam āha, evaü satan ti brāhmaõo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds samacca. 2 Bs pi. 3 Ck -soyo, Bs -sā. 4 Bd -ikā. 5 Bds add yakkhā. 6 Bd omits ka-. 7 Cks omit na. 8 Cks nābhi-. 9 Cks -mãti. 10 Cs Bd timi-. 11 Bds balava-. 12 Bd vitisā-. 13 Cks dehitaü. 14 Cks idaü. 15 Bd adds taü. 16 Cks -kā. 17 Cks -hå. 18 Cks yasavā. 19 Cks -vo. 20 Ck etthā, Cs etthāti. 21 Bd omits yācita. >/ #<[page 100]># %<100 XI. Ekādasanipāta.>% ra¤¤o anumodanaü karonto vadati, sataü\<*<1>*>/ sappurisānaü ekavāram pi samecca\<*<2>*>/ saīgati nāma evaü hoti, rivā 'ti ettha rakāro\<*<3>*>/ nipātamattaü, tārakānan ti tārakagaõamajjhe, Kāsipatãti rājānaü ālapati, idaü vuttaü hoti: deva Kāsi- raņņhādhipati yathā cando tārakāmajjhe\<*<4>*>/ ņhito tārāgaõaparivuto pāņipadato\<*<5>*>/ paņņhāya yāva puõõamā āpårati tathā aham pi ajja tayā dinnehi gāmavarādãhi āpårāmãti, tayā hi\<*<6>*>/ me ti mayā pubbe tayā saddhiü laddho pi saügamo aladdho\<*<7>*>/, ajja pana mama manorathassa nipphannattā mayā tayā saha saīgamo laddho nāmā 'ti, nipphannaü me tayā saddhiü mettaphalan ti vadati. Bodhisatto tassa mahantaü yasaü adāsi. S. i. d. ā. "na bhikkhave idān' eva pubbe p' āhaü ânandaü varena santappemi\<*<8>*>/ yevā" 'ti vatvā j. s.: "Tadā brāhmano ânando ahosi, rājā\<*<9>*>/ aham evā" 'ti. Juõhajātakaü. $<3. Dhammajātakaü.>$ Yasokaro pu¤¤akaro hamasmãti. Idaü S. J. v. Deva- dattassa paņhavipavesannaü\<*<10>*>/ ā. k. Dhammasabhāyaü\<*<11>*>/ ka- thaü samuņņhāpesuü: "āvuso Devadatto Tathāgatena saddhiü paņi- virujjhitvā paņhaviü paviņņho" ti. S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhik- khave etarahi kathāya sannisinnā" 'ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "idāni tāv' esa bhikkhave mama Jina-cakke pahāraü datvā paņhaviü paviņņho, pubbe pana\<*<12>*>/ dhammacakke pahāraü datvā pa- ņhaviü pavisitvā Avãci-parāyano jāto" ti vatvā a. ā.: A. B. Br. r. k. Bo. kāmāvacaraloke Dhammo nāma devaputto hutvā nibbatti, Devadatto Adhammo nāma. Tesu Dhammo dibbālaükārapatimaõķito dibbaü rathavaram abhi- ruyha accharāgaõaparivuto manussesu sāyamāsaü\<*<13>*>/ bhu¤jitvā attano attano\<*<14>*>/ gharadvāre\<*<15>*>/ sukhakathāya nisinnesu puõõa- muposathadivase gāmanigamarājadhānãsu\<*<16>*>/ ākāse ņhatvā "pāõā- tipātādãhi dasahi akusalakammapathehi viramitvā mātupaņņhā- naddhammaü pitupaņņhānadhammaü tividhasucaritadhammaü\<*<17>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck omits sataü. 2 Bd samacca. 3 Bd rivakāro. 4 Bd -kānaü ma-. 5 Cks paņipā-. 6 Bd hi corr. to pi. 7 Cks ajjaladdho, Bd aladdho va 8 Bds -esi. 9 Bds add pana. 10 Bd pathavippa-. 11 Bd tadā hi dham-. 12 Bd pi. 13 Bds sāyaü bhattaü. 14 Bd only one a-. 15 Bd -resu. 16 Bd -gamajanapadarājaņhānãsu. 17 Bd -dhamme ca. >/ #<[page 101]># %< 3. Dhammajātaka. (457.) 101>% påretha, evaü saggaparāyanā hutvā mahantaü yasaü anubha- vissathā" 'ti manusse dasakusalakammapathe samādapento Jambudãpaü padakkhiõaü karoti, Adhammo\<*<1>*>/ "pāõaü hanathā" 'ti ādinā nayena\<*<2>*>/ akusalakammapathe\<*<3>*>/ samādapento Jambudãpaü vāmaü karoti. Atha tesaü ākāse rathā sammukhā ahesuü, atha nesaü parisā "tumhe kassa tumhe kassā" 'ti pucchitvā "mayaü Dhammassa, mayaü Adhammassā" 'ti vatvā maggā ukkamitvā\<*<4>*>/ dvidhā jātā. Dhammo pi Adhammaü āmantetvā "samma tvaü Adhammo ahaü Dhammo, maggo mayhaü anucchaviko, tava rathaü okkāmetvā\<*<5>*>/ mayhaü maggaü dehãti" paņhamaü gātham āha: @*>/ samaõabrāhmaõānaü, maggāraho devamanussapåjito Dhammo ahaü, dehi Adhamma maggan ti. || Ja_XI:26 ||>@ Tattha yasokaro ti ahaü devamanussānaü yasodāyako, dutiyapade pi es' eva nayo, sadatthuto\<*<7>*>/ ti sadā thuto\<*<8>*>/ niccapasattho\<*<9>*>/. Tatoparā; @*>/ maggaü ahaü Dhamma adinnapubbaü. || Ja_XI:27 ||>@ @*>/ ca, uyyāhi jeņņhassa kaniņņha maggā. || Ja_XI:28 ||>@ @*>/ 'haü dadeyya maggaü,>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds pana devaputto. 2 Bd adds dasa. 3 Ck adds hi, Cs hi ramitvā. 4 Bd okk-. 5 Cks okkamitvā. 6 Cs -tthato. 7 Cks -tthato. 8 Cks sadatthato. 9 Bd niccaü-. 10 Bd rajjaü corr. to da-, Cks vajjaü. 11 Bd -nandano. 12 Bd te. >/ #<[page 102]># %<102 XI. Ekādasanipāta.>% @< yuddha¤ ca no hotu\<*<1>*>/ ubhinnam ajja, yuddhasmi yo jessati tassa maggo. || Ja_XI:29 ||>@ @*>/, guõehi sabbehi upetaråpo Dhammo, Adhamma tvaü kathaü vijessasi\<*<3>*>/. || Ja_XI:30 ||>@ @*>/ Dhammam ajja ayo suvaõõaü viya dassaneyyaü. || Ja_XI:31 ||>@ @*>/ yuddhabalo s' Adhamma\<*<6>*>/ na tuyha vaddhā ca garå\<*<7>*>/ ca atthi, magga¤\<*<8>*>/ ca te dammi piyāppiyena vācāduruttāni pi te khamāmãti || Ja_XI:32 ||>@ imā cha\<*<9>*>/ gāthā tesaü yeva\<*<10>*>/ vacanapaņivacanavasena ņhitā\<*<11>*>/. Tattha sa kissa hetumhi tavajjā 'ti\<*<12>*>/ so 'mhi ahaü Adhammo, Adhammayānaü rathaü\<*<12>*>/ āråëho abhãto balavā kiükāraõā ajja bho Dhamma kassaci adinnapubbaü maggaü tuyhaü dammãti\<*<14>*>/, pubbe ti\<*<15>*>/ paņhamakappi- kakāle imasmiü loke dasakusalakammapathadhammo\<*<16>*>/ ca pubbe pātur ahosi pacchā adhammo, jeņņho cā 'ti pure nibbattabhāvena ahaü jeņņho ca\<*<17>*>/ seņņho ca porāõako ca, tvaü pana kaniņņho, tasmā maggā uyyāhãti vadati, na pipāti- råpā\<*<18>*>/ ti ahaü hi vo\<*<19>*>/ n' eva yācanāya na patiråpavacanena\<*<20>*>/ maggāraha- tāya maggaü dadeyyaü, anuvisaņo\<*<21>*>/ ti ahaü catasso disā catasso anu- disā ti sabbadisā attano guõena patthaņo pa¤¤āto, lohenā 'ti ayamuņņhikena, ha¤chatãti\<*<22>*>/ hanissati, yuddhabalo sadhammā 'ti sace tvaü yuddhabalo si Adhamma, vaddhā\<*<23>*>/ ca garå\<*<24>*>/ cā 'ti yadi tuyhaü ime vuddhā\<*<23>*>/ ime garupaõķitā\<*<25>*>/ evaü n' atthi, piyāppiyenā 'ti piyena pi\<*<26>*>/ appiyenāpi dadanto\<*<27>*>/ piyena viya te maggaü dadāmãti attho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks ti-. 2 Bds atulyo. 3 Cks -ti. 4 Ck ha¤jati, Cs haüjiti, Bd ha¤¤ati. 5 Cks tvaü. 6 Ck saddhamma, Bd adhamma. 7 Bd guru? Cks garu. 8 Cks maggā. 9 Cks ca. 10 Bd tesa¤¤eva. 11 Bd kathitā. 12 Bds tavajja dajjanti. 13 Cs omits rathaü. 14 Cs dammã pi, Ck dhammã pi. 15 Ck pi. 16 Cks -e. 17 Cks omit ca. 18 Bd pātiruppā corr. to pāņirupā. 19 Bd te. 20 Bd pati- corr. to paņi-. 21 Cks anusaņo. 22 all three MSS. ha¤¤a-. 23 Bd vuķķhā. 24 Bd guru. 25 Bd adds cā ti. 26 Bd viya. 27 Bd anto. >/ #<[page 103]># %< 3. Dhammajātaka. (457.) 103>% Bodhisattena pana imāya gāthāya kathitakhaõe\<*<1>*>/ yeva Adhammo rathe ņhātuü asakkonto avaüsiro paņhaviyaü patitvā paņhaviyā vivare dinne gantvā Avãcimhi yeva nibbatti. Etam athaü viditvā Bhagavā abhisambuddho hutvā sesagāthā abhāsi: @@ @*>/ yuddhabalaü vijetvā hantvā Adhammaü nihanitva\<*<3>*>/ bhumyā\<*<4>*>/ pāyāsi vitto\<*<5>*>/ abhiruyha sandanaü maggen' eva atibalo saccanikkamo\<*<6>*>/. || Ja_XI:34 ||>@ @*>/ yathā Adhammo patito avaüsiro. || Ja_XI:35 ||>@ @*>/ yathāpi Dhammo abhiruyha sandanan ti. || Ja_XI:36 ||>@ Tattha yuddhatthiko ce ti ayaü tassa vilāpo, so kir' evaü vilapanto yeva {patitvā} paņhaviü paviņņho, ettāvatā ti bhikkhave yāvatā paņhaviü paviņņho tāvatā\<*<9>*>/ Adhammo\<*<10>*>/ hato nāma hoti, khantãbalo\<*<11>*>/ ti bhikhave evaü Adhammo paņhaviü paviņņho, adhivāsanakhantibalo taü yuddhabalaü vijetvā vadhitvā bhåmiyaü nihanitvā pātetvā vittijātatāya\<*<12>*>/ vitto\<*<13>*>/ attano rathaü āruyha maggen' eva saccanikkamo\<*<14>*>/ tathaparakkamo\<*<15>*>/ Dhammadevaputto pāyāsi, asammānitā ti asakkatā, sarãradehan ti imasmiü yeva loke sarãrasaü- khātaü dehaü nikkhipitvā, nirayaü vajantãti\<*<16>*>/ yassa pāpapuggalassa ete sakkārārahā\<*<17>*>/ gehe asakkatā tathāråpā\<*<18>*>/, yathā Adhammo patito avaüsiro evaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -kkhaõe. 2 all four MSS. -ti-. 3 Bdf vihanetvā. 4 Bd -yā corr. to -yaü 5 Ck Bf citto. 6 Ck -kkhamo. 7 Bdsf add te. 8 Bdf add te. 9 Bd ettā-. 10 Bd adds patito. 11 all three MSS. -ti-. 12 Ck vintijānatāya? Cs vittijānatāya, Bd cittajātatāya. 13 Bs citto. 14 Bds add ti. 15 Cs tatha- corr. to tathā-. 16 Ck vajanti. 17 Cks -rarahā, Bd -rārahe. 18 Ck adds ti; Cs tathāråpā ti yāthāråpā, Bd yathā ti in the place of tathāråpā. >/ #<[page 104]># %<104 XI. Ekādasanipāta.>% avaüsirā nirayaü vajantãti attho, sugatiü vajantãti yassa pan' ete sakkatā tādisā paõķitā yathāpi Dhammo sandanaü abhiruyha devalokaü gato evaü sugatiü vajanti\<*<1>*>/. S. evaü dhammaü desetvā "na bhikkhave idān' eva pubbe pi Devadatto mayā saddhiü paņivirujjhitvā paņhaviü paviņņho" ti vatvā j. s.: "Tadā Adhammo Devadatto ahosi, parisāpi 'ssa Devadattaparisā va\<*<2>*>/, Dhammo pana ahaü\<*<3>*>/, parisā\<*<4>*>/ Buddhaparisā yevā" 'ti, Dham- majātakaü\<*<5>*>/. $<4. Udayajātaka.>$ Ekā nisinnā ti. Idaü S. J. v.\<*<6>*>/ ukkaõņhita {bhikkhuü} ā. k. Vatthuü Kusajātake āvibhavissati. S. pana taü bhikkhuü āman- tetvā\<*<7>*>/ "saccaü kira tvaü bhikkhu {ukkaõņhito}" ti\<*<8>*>/ pucchitvā "saccaü bhante" ti vutte "bhikkhu kasmā kilesavasena evaråpe niyyānika- sāsane\<*<9>*>/ ukkaõņhasi, porānakapaõķitā samiddhe dvādasayojanike Su- rundhananagare\<*<10>*>/ rajjaü kārentā\<*<11>*>/ devaccharapaņibhāgāya itthiyā sad- dhiü satta vassasatāni ekagabbhe vasantā indriyāni bhinditvā lobhavasena na olokesun" ti vatvā a. ā.: A. Kāsiraņņhe Surundhananagare Kāsirājā r. kāresi, tassa n' eva putto na dhãtā ahosi. So attano deviyo "putte patthethā" 'ti āha\<*<12>*>/. Tadā Bo. Brahmalokā cavitvā tassa\<*<13>*>/ aggamahesiyā kucchimhi\<*<14>*>/ nibbatti. Ath' assa mahājanassa hadayaü vaķķhetvā jātabhāvena Udayabhaddo\<*<15>*>/ ti nāmaü kariüsu. Kumārassa pādacāraü\<*<16>*>/ caraõakāle a¤¤o pi satto Brahmalokā cavitvā tass' eva ra¤¤o a¤¤atarāya\<*<17>*>/ deviyā kuc- chimhi\<*<18>*>/ kumārikā hutvā nibbatti, tassāpi Udayabhaddā\<*<19>*>/ ti nāmaü kariüsu. Kumāro vayappatto sabbasippe\<*<20>*>/ nipphattiü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -tãti. 2 Cs yeva, Bd ca. 3 Bd ahameva. 4 Bd adds pana. 5 Bd dhammadevaputtajā-. 6 Bds add ekaü. 7 Bd omits ā-. 8 Bd sãti. 9 Bds add pabbajitvā. 10 Ck surundana- 11 Bd -to. Cks -te. 12 Bs āõāpesi, Bd adds aggamahesã pi ra¤¤o. vacanaü sampaņicchitvā tathā akāsi tassā sãlatejena. 13 Bd ra¤¤o. 14 Bd -ismiü. 15 Bd -bhaņ- throughout. 16 Cs -vāraü, Bd pāda corr. to pādatā, Bs padasā. 17 Cks -rā. 18 Cks -ismim. 19 Bd -bhaņā. 20 Bd -a. >/ #<[page 105]># %< 4. Udayajātaka. (458). 105>% pāpuõi, jātibrahmacārã pana ahosi, supinantenāpi\<*<1>*>/ methuna- dhammaü na jānāti, nāssa\<*<2>*>/ kilesesu cittaü allãyi. Rājā puttaü\<*<3>*>/ rajje abhisi¤citvā "nāņakāni 'ssa\<*<4>*>/ paccupaņņhāpessāmãti" sāsanaü pesesi. Bo. "na mayhaü rajjen' attho, kilesesu cittam me na allãyatãti" paņikkhipitvā punappuna vuccamāno rattajambunadamayaü itthiråpaü kāretvā "evaråpaü itthiü labhamāno rajjaü paņicchissāmãti\<*<5>*>/" mātāpitunnaü pesesi. Te taü suvaõõaråpakaü sakala-Jambudãpaü pariharāpetvā tathā- råpaü itthiü alabhantā Udayabhaddaü alaükaritvā tassa santike ņhapesuü sā taü suvaõõaråpaü\<*<6>*>/ abhibhavitvā aņņhāsi. Atha tesaü\<*<7>*>/ anicchamānānaü ¤eva vamātikabhaginiü Udaya- bhaddhakumāriü\<*<4>*>/ aggamahesiü katvā B-aü rajje abhisi¤ciüsu. Te pana dve pi brahmacariyavāsam eva vasiüsu. Aparabhāge mātāpitunnaü accayena B. rajjaü kāresi. Ubho\<*<8>*>/ ekagabbhe vasamanāpi lobhavasena indriyāni bhinditvā a¤¤ama¤¤aü na olokesuü, api\<*<10>*>/ kho pana "yo amhesu paņhamataraü kālaü karoti so nibbattaņņhānato āgantvā `asukaņņhāne nibbatto 'smãti' ārocetå" 'ti saīgaram\<*<11>*>/ akaüsu. Atha kho B. abhisekato sattavassasataccayena kālam akāsi. A¤¤o rājā nāhosi, Udaya- bhaddāya eva\<*<12>*>/ āõā pavatti, amaccā rajjaü anusāsiüsu. B. pi Tāvatiüsabhavane Sakkattaü patvā yasamahantatāya sattā- haü anussarituü nāsakkhi. Iti so manussagaõanāya satta- vassasataccayena āvajjitvā "Udayabhaddharājadhãtaraü\<*<13>*>/ dhanena vãmaüsitvā sãhanādaü nadāpetvā\<*<14>*>/ dhammaü desetvā saīgaraü mocetvā āgamissāmãti" cintesi. Tadā kira manus- sānaü dasavassasahassāyukālo ahosi\<*<15>*>/. Rājadhãtā taü di- vasaü rattibhāge supihitesu\<*<17>*>/ dvāresu ņhapite ārakkhe satta- bhåmakapāsādavaratale\<*<18>*>/ alaükatasirigabbhe ekikā\<*<19>*>/ niccalā at- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -napi. 2 Bd na tassa. 3 Ck putte. 4 Bd -kānissa corr. to -kāpissa. 5 Bd sampaņi-. 6 Bd -råpakaü. 7 Bd nesaü. 8 Cks udayaku-. 9 Bd adds pi. 10 Bd adds ca. 11 Bd saīk-. 12 Bd -bhaņāyeva. 13 Bd -bhaņaü-. 14 Bd naņā-, Ck vadā-. 15 Bd hoti. 16 Bd adds pi. 17 Bd pihi-. 18 Bd -mi-. 19 Bd adds va. >/ #<[page 106]># %<106 XI. Ekādasanipāta.>% tano sãlaü āvajjamānā nisãdi. Atha Sakko suvaõõamāsakapåraü ekaü suvaõõapātiü ādāya āgantvā sayanagabbhe yeva pātu bhavitvā ekamantaü ņhito tāya saddhiü sallapanto paņhamaü gātham āha: @@ Tattha sucãti sucivatthanivatthā, sa¤¤atårå ti suņņhuņhapitaårå iriyā- pathaü saõņhapetvā sucivatthā ekikā va nisinnāsãti vuttaü hoti, aninditaīgãti pādantato yāva kesantā\<*<1>*>/ aninditasarãrā paramasobhaggappattasarãrā ti, kinna- ranettacakkhå 'ti tãhi maõķalehi pa¤cahi ca pasādehi upasobhitattā kinnarānaü nettasadisehi cakkhåhi samannāgate, imekarattin ti imaü ekarattiü ajja ãmas- miü alaükatasayanagabbhe ekato vaseyyāmā 'ti yācati. Tato rājadhãtā dvā gāthā abhāsi: @*>/ daëhamaņņālakoņņhakaü\<*<3>*>/ rakkhitaü khaggahatthehi duppavesam idaü puraü. || Ja_XI:38 ||>@ @*>/ cāpi āgamo ca\<*<5>*>/ na vijjati, atha kena nu vaõõena saīgamaü icchase mayā ti. || Ja_XI:39 ||>@ Tattha ukkiõõantaraparikhan\<*<6>*>/ ti idaü dvādasayojanikaü Surun- dhanapuraü antarantarā udakaparikhānaü kaddamaparikhānaü sukkhapari- khāna¤\<*<7>*>/ ca ukkiõõattā\<*<8>*>/ ukkiõõantaraparikhaü\<*<9>*>/, daëhamaņņālakoņņhakan\<*<10>*>/ ti thirehi aņņālakehi dvārakoņņhakehi ca samannāgataü, khaggahatthehãti āvudhahatthehi dasahi yodhasahassehi rakkhitaü, duppavesam idaü puran ti idaü sakalapuram pi tassa anto māpitaü mayhaü nivāsapuram\<*<11>*>/ pi ubha- yaü\<*<12>*>/ kassaci pavisituü na sakkā, āgamo cā\<*<13>*>/ 'ti idha imāya velāya taru- õassa vā yobbanappattassa vā thāmasampannayodhassa vā a¤¤assa vā mahantam pi paõõākāraü gahetvā āgacchantassa āgamo nāma n' atthi, saīgaman ti atha tvaü kena kāranena imāya velāya mayā saha samāgamaü\<*<14>*>/ icchasi\<*<15>*>/. Atha Sakko catutthaü gātham āha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd kesaggā. 2 Ck ukkinn-, Bd okkhiõõ-, Bf okki-. 3 Bd daëha aņņā-. 4 Bd yådino, Bf yuddhino. 5 Ck va, Bd vā. 6 Cs ukkinn-, Bd okkhiõõ-. 7 Cks sukka-. 8 Cs ukkinna-, Bd ukkhiõõa-. 9 Bd ukkh-. 10 Bd daëha aņņa-. 11 Bd -sanapu-. 12 Bd -yampi. 13 Cs Bd vā. 14 Bd saīgamaü. 15 Bd -sãti. >/ #<[page 107]># %< 4. Udayajātaka. (458). 107>% @*>/, tvaü maü nandaya\<*<2>*>/ bhaddan te, puõõakaüsaü dadāmi te. || Ja_XI:40 ||>@ Tass' attho: kalyāõi sundaradassane, aham ev' eko\<*<3>*>/ devaputto devānubhā- vena\<*<4>*>/ idhāgato, tvaü ajja maü\<*<5>*>/ nandaya tosehi, ahaü te imaü suvaõõa- māsakapuõõaü\<*<6>*>/ suvaõõapātiü\<*<7>*>/ dadāmãti. Taü sutvā rājadhãtā pa¤camaü gātham āha: @@ Tass' attho: ahaü devarāja devaü vā yakkhaü vā Udayaü atikkamitvā a¤¤aü na patthemi, so tvaü gacch' eva, mā idha aņņhāsi, na me tayā ābha- tena\<*<8>*>/ paõõākārena attho, gantvā ca\<*<9>*>/ māssu imaü ņhānaü punar āvajitthā 'ti. So tassā sãhanādaü sutvā aņhatvā gatasadiso hutvā tat- th' ev' antarahito\<*<10>*>/ aņņhāsi. So punadivase tāyam {eva} velāya suvaõõamāsakapåraü rajatapātiü ādāya tāya saddhiü sallapanto chaņņhaü gātham āha: @*>/ ratã uttamā\<*<12>*>/ kāmabhoginaü yaühetu sattā visamaü caranti\<*<13>*>/ mā taü ratiü jãyi tuvaü sucimhite\<*<14>*>/, dadāmi te råpiyaü kaüsapåran ti. || Ja_XI:42 ||>@ Tass' attho: bhadde rājadhãte yā esā kāmabhogisattānaü\<*<15>*>/ rati sumethu- naü\<*<16>*>/ kāmarati nāma uttamarati yassā ratiyā\<*<17>*>/ kāraõā sattā kāyaduccaritādivi- samaü caranti taü ratiü tvaü bhadde sucimhite manāpahasite mā jãyi, aham pi āgaccahanto na tucchahattho āgato, hiyyo suvaõõamāsakapåraü suvaõõapātiü āhariü ajja råpiyapātiü\<*<18>*>/, imaü te ahaü råpiyapātiü suvaõõapåraü dadāmãti. Rājadhãtā cintesi: "ayaü kathāsallāpaü labhanto punap- punāgamissati, na dāni tena saddhiü kathessāmãti" sā ki¤ci \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd tavantike, Bf bhavantike. 2 Bd nandassa, Bf nandassu. 3 Bd omits ev. 4 Bd devatānu-. 5 Cks mama. 6 Cks -kaü-, Cs svaõõamāsakapuõõa. 7 Cs svaõ- 8 Ck āha-, Bd āga-. 9 Ck Bd va. 10 Bd tattheva an-. 11 Bdsf omit sā. 12 Bd -ma, Bsf -maü. 13 Bd varanti. 14 Bd -to. 15 Bd -gãnaü satt-. 16 Bd -na, Cks ratisumethånaü. 17 Bd dutiyā. 18 Bd adds suvaõõapåraü. >/ #<[page 108]># %<108 XI. Ekādasanipāta.>% na kathesi. Sakko tassā akathanabhāvaü\<*<1>*>/ ¤atvā tatth' ev' antarahito\<*<2>*>/ ņhatvā\<*<3>*>/ punadivase tāyam eva velāya lohapātiü kahāpaõapåraü ādāya "bhadde\<*<4>*>/ maü kāmaratiyā santappehi, imaü te kahāpaõapåraü lohapātiü dassāmãti" āha. Taü disvā rājadhãtā sattamaü gātham āha: @*>/ dhanena ukkaüsatã yattha karoti chandaü, vipaccanãko tava devadhammo paccakkhato thodatarena esãti. || Ja_XI:43 ||>@ Tass' attho: bho purisa tvaü jaëo, naro hi nāma nāriü kilesaratikāraõā dhanena nijjhāpento sa¤¤apento yattha nāriyā chandaü karoti taü ukkaüsati vaõõetvā thometvā bahutarena dhanena palobheti, tuyhaü pan' eso devasabhāvo vipaccanãko, tvaü hi mayā paccakkhato thokatarena esi paņhamadivase suvaõõa- påraü suvaõõapātiü āharitvā dutiyadivase\<*<6>*>/ råpiyapātiü tatiyadivase kahāpaõa- påraü lohapātiü āharasãti. Taü sutvā M.\<*<7>*>/ "bhadde rājakumāri\<*<8>*>/, ahaü chekavāõijo, na niratthakena atthaü nāsemi\<*<9>*>/, sace tvaü āyunā vā vaõõena vā vaķķheyyāsi ahaü te paõõākāraü vaķķhetvā āhareyyaü, tvaü pana parihāyas' eva, tenāham pi dhanaü parihāpemãti" vatvā tisso gāthā abhāsi: @*>/ pi tuyhaü nihiyyati, jiõõatarāsi ajja. || Ja_XI:44 ||>@ @@ @*>/ tvaü vayasā\<*<12>*>/ rājaputti sumedhase brahmacariyaü careyyāsi, bhiyyo vaõõavatã siyā ti. || Ja_XI:46 ||>@ Tattha nihiyyatãti parissāvane āsittaudakaü viya parihāyati, manussa- lokasmiü hi sattā jãvitena vaõõena cakkhupasādādãhãti dine dine parihāyant' eva\<*<13>*>/, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bs akatana-, Cs akathata-, Bd akathita-. 2 Bd tattheva an-. 3 Bd hutvā. 4 Bd adds tvaü. 5 Bdf nijjhā-, Bs niņņhā-. 6 Bd adds suvaõõapåraü. 7 Bd sakko. 8 Ck -rã. 9 Bd nāmemi. 10 Cks -ne. 11 Bds va. 12 Cks vasasā. 13 Cks -yateva. >/ #<[page 109]># %< 4. Udayajātaka. (458.) 109>% {jiõõatarāsãti} mama paņhamaü āgatadivase pavattaü hi te āyuü\<*<1>*>/ hiyyo- divasaü na pāpuõi, kuņhāriyā chinnaü viya tatth' eva nirujjhi, hiyyo pavattaü\<*<2>*>/ ajjadivasaü na pāpuõi, hiyyo\<*<3>*>/ kuņhāriyā chinnaü viya\<*<4>*>/ nirujjhi, tasmā ajja jiõõatarāsi\<*<5>*>/ jātā, evaü me ti tiņņhatu hiyyo ca paramaho\<*<6>*>/ ca, ajj' eva pana may- haü evaü pekkhamānassa\<*<7>*>/ pekkhamānass' eva, hāyat' eva tato vaõõo aho- rattānam accaye ti ito paņņhāya pana\<*<8>*>/ rattiüdivesu vãtivattesu ahorattānam accayena apaõõattikabhāvam eva gamissasãti\<*<9>*>/ dasseti, iminā cā\<*<10>*>/ 'ti tasmā bhadde sace tvaü iminā va vayena\<*<11>*>/ imasmiü suvaõõavaõõe sarãre jarāya avilutte yeva seņņhacariyaü careyyāsi\<*<12>*>/ pabbajitvā samaõadhammaü kareyyāsi\<*<13>*>/ bhiyyo vaõõavatã siyā\<*<14>*>/ atirekataravaõõā\<*<15>*>/ bhaveyyāsãti. Tato rājadhãtā itaraü gātham āha: @*>/ yathā manussā, gattesu tesaü valiyo na honti, pucchāmi taü yakkhā mahānubhāva\<*<17>*>/: kathaü na\<*<18>*>/ devānaü saråradeho ti. || Ja_XI:47 ||>@ Tattha sarãradeho ti sarãrasaükhāto deho devānaü sarãraü kathaü na jãrati, idan taü ahaü\<*<19>*>/ pucchāmãti vadati. Ath' assā kathento Sakko itaraü gātham āha: @@ Tattha yathā manussā ti yathā manussā jãrantā\<*<20>*>/ råpena vaõõena bhogena cakkhupasādādãhi ca jãranti na evaü devā, tesaü\<*<21>*>/ gattesu valiyo pi na santi, maņņaka¤canapaņņam eva vaõõasarãram\<*<22>*>/ hoti, suve suve ti divase divase, bhiyyataro vā 'ti atirekataro va tesaü dibbo ca vaõõo vipulā ca bhogā honti, manussesu hi\<*<23>*>/ råpaparihāni\<*<24>*>/ cirajātabhāvassa\<*<25>*>/ sakkhi, devesu\<*<26>*>/ atirekaråpasampatti atirekaparivārasampatti ca\<*<27>*>/, evaü aparihānadhammo nāma\<*<28>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -u. 2 Bd -ampi. 3 Bd adds va. 4 Bd adds tattheva. 5 Bd -rāpi. 6 Bd parato 7 Bd omits pe-. 8 Bd omits pa-, 9 Ck -tãti. Bd bhavissatãti. 10 Bd vā. 11 Cks upāyena. 12 Bd vadeyyāsãti. 13 Bd -sãti. 14 Bd adds ti. 15 Bd -ã, Cks -tarā-. 16 Cks jãyanti, Bd jinanti, Bf jiranti. 17 Bd -vaü. 18 Cks -nu. 19 Bd idaü ahaü taü. 20 Ck -ti. 21 Bd adds hi. 22 so Cks; Bd maņhaka¤canapattaveõayamevasariraü. 23 Cs bhã. 24 Cs rupa-, Bd råpaü-. 25 Bd ciraüjāti-. 26 Bd pasakkhi-. 27 Bd adds hoti. 28 Bd nāmesa. >/ #<[page 110]># %<110 XI. Ekādasanipāta.>% devaloka, tasmā tvaü jaraü apatvā\<*<1>*>/ va nikkhamitvā pabbaja\<*<2>*>/, evaü parihāniyasabhāvā manussalokā muccitvā\<*<3>*>/ aparihāniyasabhāvaü evaråpaü develokaü gamissasãti. Sā devalokassa vaõõaü sutvā\<*<4>*>/ gamanamaggaü puc- chantã\<*<5>*>/ itaraü gātham āha: @*>/ pavutto, pucchāmi taü yakkha mahānubhāva: katthaņņhito paralokaü na bhāye ti. || Ja_XI:49 ||>@ Tattha kiü så dha bhãtā ti devarāja ayaü khattiyādibhedā anekā janatā kiübhãtā kassa\<*<7>*>/ bhayena parihāniyasabhāvā\<*<8>*>/ manussalokā devalokaü na gacchatãti pucchati, maggo\<*<8>*>/ ti devalokagāmimaggo, idha pana in ti āharitvā ko ti pucchā kātabbā, ayam h ettha attho: nekatitthāyatanavasena\<*<10>*>/ paõķitehi pavutto devalokamaggo\<*<11>*>/ ko kataro ti vuttaü hoti, katthaņņhito ti paralokaü gacchanto katarasmiü magge ņhito na bhāyatãti. Ath' assā kathento Sakko itaraü gātham āha: @*>/ gharam āvasanto saddho mudå saüvibhāgã vada¤¤å saīgāhako sakhilo saõhavāco (III. 262|21) etthaņņhito paralokaü na bhāye ti. || Ja_XI:50 ||>@ Tass' attho: bhadde Udaye vācaü mana¤ ca sammā ņhapetvā kāyena pi pāpāni akaronto ime dasakusalakammapathe samādāya vattanto bahå annapāne bahå vā\<*<13>*>/ deyyadhamme ghare vasanto `dānassa vipāko atthãti' saddhāya saman- nāgato muducitto dānasaüvibhāgatāya\<*<13>*>/ saüvibhagã\<*<15>*>/, pabbajitā bhikkhāya caramāna vadanti\<*<16>*>/ nāma paccayadānena tesaü tassa vādassa jānanato vada¤¤å, catåhi saīgahavatthåhi saīgāhako\<*<17>*>/, piyavāditāya sakhilo, maņņavacanatāya\<*<18>*>/ saõhavāco, ettha etthake\<*<19>*>/ guõarāsimhi ņhito paralokaü gacchanto na bhāyatãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd appatvā. 2 Bd -jāhi. 3 Bd cavitvā. 4 Bds add tassa, 5 all three MSS. -ti. 6 Ck -yatānaü, Bd -kāyanaü. 7 Bd kissa. 8 Ck adds nu. 9 Bd kiü ma-. 10 Cks nekā-, Bd aneka-. 11 Bd adds ca. 12 Bdf bahunna-. 13 Cks ta. 14 Cks -bhāgaratāya, Bs bhāgatāyaü. 15 Ck -gi. 16 Bds caranti. 17 Ck -ga-, Cs -gā- corr. to -ga-. 18 Cs maņņha-. Bd maņha-. 19 so all three MSS. >/ #<[page 111]># %< 4. Udayajātaka. (458.) 111>% Tato rājadhãtā\<*<1>*>/ tassa vacanaü sutvā thutiü karontã\<*<2>*>/ itaraü gātham āha: @*>/ pucchāmi: ko nu tvam asi subrahā ti. || Ja_XI:51 ||>@ Tass' attho: yathā mātāpitaro puttake anusāsanti tathā maü anusāsasi, uëāravaõõa\<*<4>*>/ sobhaggappattaråpa\<*<5>*>/ ko nu si tvan ti\<*<6>*>/ accuggatasarãro\<*<7>*>/ ti. Tato B. itaraü gātham āha: @*>/ idhāgato, āmanta kho taü gacchāmi, mutto 'smi tava saīgarā\<*<9>*>/ ti. || Ja_XI:52 ||>@ Tass' attho: kalyāõadassane ahaü purimabhave tava sāmiko Udayo nāma Tāvatiüsabhavane Sakko hutvā nibbatto, idhāgacchanto na kilesavasenāgato, taü vãmaüsitvā\<*<10>*>/ pana saügaraü\<*<11>*>/ mocessamãti saügaratthāya\<*<11>*>/ pubbe saüga- ressa\<*<11>*>/ katattā āgato 'smi, idāni taü āmantevā gacchāmi, mutto 'smi tava saü- garā\<*<11>*>/ ti. Rājadhãtā assasitvā\<*<12>*>/ "sāmi, tvaü Udayabhaddarājā" ti as- sudhārāya pavattamānāya\<*<13>*>/ "ahaü tumhe\<*<14>*>/ vinā vasituü na sakkomi, yathā tumhākaü santike vasāmi tathā maü anu- sāsathā" 'ti vatvā itaraü gātham āha: @*>/ saügaratthā\<*<16>*>/ idhāgato anusāsa maü rājaputta yathāssu puna saīgamo ti. || Ja_XI:53 ||>@ Atha naü anusāsanto\<*<17>*>/ catasso gāthā abhāsi @*>/ vayo khaõo tath' eva, ņhānaü n' atthi dhuvaü, cavanti sattā, parijãyati addhuvaü sarãraü, Udaye mā pamāda, carassu dhammaü. || Ja_XI:54 ||>@ @*>/ paņhavã dhanassa pårā ekass' eva siyā ana¤¤adheyyā, ta¤ cāpi jahāti avãtarāgo, Udaye mā pamāda, carassu dhammaü. || Ja_XI:55 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds taü. 2 all three MSS. -ti 3 Cs -aü. 4 Cs -aü. 5 Bs -paü 6 Bd asi. 7 Bd tvaü evaü. 8 Cks -rā. 9 Cs -ratthā, Bd saükarattā. 10 Bd adds ca. 11 Bd saüka-. 12 Cks assā-, Bd assāsetvā. 13 Bd -dhārā--mānā. 14 Bd -ehi. 15 Cks omit si. 16 Cs saügaratthā. Bs saīgaraņhā. 17 Bd adds mahāsatto. 18 all four MSS. -ti. 19 Cks kasiõa. >/ #<[page 112]># %<112 XI. Ekādasanipāta.>% @*>/ bhātaro ca bhariyā yāpi\<*<2>*>/ dhanena hoti kãtā te cāpi jahanti a¤¤ama¤¤aü, Udaye mā pamāda, carassu dhammaü. || Ja_XI:56 ||>@ @*>/ duggatã ca\<*<3>*>/ ittaravāso ti jāniyā, Udaye mā pamāda, carassu dhamman ti. || Ja_XI:57 ||>@ Tattha adhipatatãti ativiya patati sãghaü atikkamati, vayo ti paņhamavayādi tividho pi, khaõo\<*<4>*>/ tathevā\<*<5>*>/ 'ti uppādaņņhitibhaīgakhaõo pi tath' eva adhi- patati\<*<6>*>/, ubhayenāpi\<*<7>*>/ bhadde imesaü sattānaü āyusaükhāro nāma sãghasotanadã\<*<8>*>/ viya anivattanto sãghaü atikkamatãti\<*<9>*>/ dasseti, ņhānaü natthãti uppannasaü- khārā\<*<10>*>/ abijjitvā tiņņhantå 'ti patthanāya pi tesaü ņhānaü nāma n' atthi, evaü ekaüsen eva Buddhaü Bhagavantaü ādiü katvā sabbe pi sattā cavanti, dhuvaü maraõaü, addhuvaü jãvitan ti evaü maraõasatiü bhāvehãti dãpeti, parijãyatãti idaü suvaõõavaõõaü sarãraü jãrat' eva, evaü jānāhi, māpamādā 'ti tasmā tvaü Udayabhadde mā pamādaü āpajji, appamattā hutvā dasakusalakammapathadhammaü carāhãti, kasiõā ti sakalā, ekass' evā ti yadi ekass' eva ra¤¤o va tasmiü ekasmiü ¤eva\<*<12>*>/ ana¤¤ādhãnā\<*<13>*>/ assa, taü cāpi\<*<14>*>/ jahāti avãtarāgo ti taõhāvasiko puggalo ettakena pi yasena atitto maraõakāle avãtarāgo va taü vijahati, evaü taõhāya apåraõãyabhāvaü\<*<15>*>/ jānāhãti dãpeti, te vāpãti mātā puttaü putto mātaraü pitā puttaü putto pitaraü bhātā bhaginiü bhaginã bhātaraü bhariyā sāmikaü sāmiko bhariyan ti ete a¤¤ama¤¤aü jahanti\<*<16>*>/, nānā honti, evaü sattānaü vinābhāvaü jānāhãti dipeti, parabhojanan ti vividhānaü kākādãnaü parasat- tānaü bhojanaü, ittaravāso ti yā esā imasmiü saüsāre manussabhåtā sugati\<*<17>*>/ ca tiracchānabhåtā duggati\<*<17>*>/ ca etaü ubhayam pi ittaravāso ti jānitvā mā pamāda, carassu dhammaü, imesaü sattānaü nānāņhānato āgantvā {ekaņ- ņhāne} samāgamo paritto, ime sattā appakam eva kālaü ekato vasanti, tasmā appamattā hohãti. Evaü M. tassā ovādam adāsi. Sāpi tassa dhammaka- thāya pasãditvā thutiü karontã\<*<18>*>/ osānagātham āha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks omit ca. 2 Bd cāpi, Bf bhariyāpi. 3 Bd -ti¤ca. 4 Bd si. 5 Cks omit vā. 5 Bd ati. 7 Cks udayenā ti. 8 Bd -sotā-. 9 Cks -mãti. 10 Bd -nā-. 11 Bd omits va, 12 Bd yeva. 13 Ck aüīadhãtā corr. to anaüīadhãtā, Bd avinā, Cs ata¤¤evadhãtā. 14 Cks vāpi, Bd tathāpi in the place of taü cāpi. 15 Cks āp- 16 Bd paja-. 17 Cks -tiya¤. 18 all three MSS. -ti. >/ #<[page 113]># %< 5. Pānãyajātaka. (459.) 113>% @*>/ yakkho: appaü maccāna jãvitaü, kasira¤ ca paritta¤ ca ta¤ ca dukkhena saüyutaü, sāhaü ekā pabbajissāmi hitvā Kāsiü Surundhanan ti. || Ja_XI:58 ||>@ Tattha sādhå 'ti\<*<2>*>/ appaü maccāna jãvitan ti bhāsamāno ayaü devarājā sādhu bhāsati, kiükāraõā: idaü hi kasira¤ ca dukkhaü assādarahitaü paritta¤ ca na bahukaü ittarakālaü, sace hi kasiram pi\<*<3>*>/ samānaü dãghakālaü pavatteyya parittakam pi\<*<4>*>/ samānaü sukhaü bhaveyya vaņņeyya\<*<5>*>/, idaü pana kasira¤ c' eva paritta¤ ca sakalena vaņņadukkhena\<*<6>*>/ saüyutaü\<*<7>*>/ sannãtaü\<*<8>*>/, sāhan ti sā ahaü Surundhanan ti Surundhananagara¤ ca Kāsiraņņhaī\<*<9>*>/ ca chaķķetvā\<*<10>*>/ ekikā pabbajissāmãti āha. B. tassa ovādaü datvā sakaņņhānam eva gato. Sāpi pu- nadivase amacce rajjaü paņicchāpetvā attano\<*<11>*>/ nagare yeva ramaõãye uyyāne isipabbajjaü pabbajitvā dhammaü caritvā āyupariyosāne Tāvatiüsabhavane B-assa pādaparicārikā hutvā nibbatti. S, i. dhammadesanaü ā. saccāni pakāsetvā j. s. (Saccapariyo- sāne ukkaõņhitabhikkhu sotāpattiphale patiņņhahi): "Tadā rājadhãtā Rāhulamātā ahosi, Sakko pana aham evā" 'ti. Udayajātakaü. $<5. Pānãyajātaka.>$ Mitto mittassā 'ti. Idaü S. J. v. kilesaniggahaü ā. k. Ekasmiü hi samaye Sāvatthi-vāsino pa¤casatā gihã sahāyakā Tathāgatassa dhammadesanaü sutvā pabbajitvā upasampannā anto- koņisanthāre vasantā aķķharattasamaye kāmavitakkaü vitakkesuü, sabbaü heņņhāvuttanayen' eva vitthāretabbaü. Bhagavato āõattiyā panāyasmatā ânandena bhikkhusaüghe sannipatite S. pa¤¤attāsane nisãditvā anodissakaü katvā "kāmavitakkaü vitakkayitthā" 'ti avatvā sabbasaīgāhikavasen' eva "bhikkhave kileso khuddako nāma n' atthi, bhikkhunā nāma uppannuppannā\<*<12>*>/ kilesā niggahetabbā va\<*<13>*>/, porāõa- kapaõķitā anuppanne Buddhe kilese niggahetvā paccekabodhi¤āõaü\<*<14>*>/ pattā" ti vatvā a. ā.: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -sathayaü, Cs -satatiyaü, Bdf -satiyaü. 2 Bd adds bhadde. 3 Bd omits pi. 4 Bd adds ca. 5 Cks vaddheyya. 6 Cks vaddha-. 7 Bd -yuttaü. 8 Bd -nãhitaü. 9 Bd kāsikara-. 10 Cks chaķķhe-. 11 Bd anto. 12 Bd uppanna. 13 Bd omits va. 14 Bd -buddha-. >/ #<[page 114]># %<114 XI. Ekādasanipāta.>% A. B. Br. r. k. Kāsiraņņhe ekasmiü gāmake dve sahāyakā\<*<1>*>/ pānãyatumbāni ādāya khettaü gantvā ekamante ņhapetvā khettaü koņņetvā\<*<2>*>/ pipāsitakāle āgantvā pānãyaü pivanti. Tesu eko pānãyatthāya āgantvā attano pānãyaü rakkhanto itarassa tumbato pivitvā sāyaü ara¤¤ā nikkhamitvā nahāyitvā ņhito "atthi nu kho me kāyadvārādãhi ajja ki¤ci pāpaü katan" ti upadhārento thenetvā pānãyassa pãtabhāvaü disvā\<*<3>*>/ saüvegappatto hutvā "ayaü taõhā vaķķhamānā maü apāyesu khipissati, imaü kilesaü niggaõhissāmãti" pānãyassa thenetvā pãtabhāvaü ārammaõaü katvā vipassanaü vaķķhetvā paccekabodhi¤āõaü nibbattetvā paņiladdha¤āõaü\<*<4>*>/ āvajjanto\<*<5>*>/ aņņhāsi. Atha naü itaro nahāyitvā uņņhito "ehi samma gharaü gacchāmā" 'ti āha. "Gaccha tvaü, mama gharena kiccaü n' atthi, paccekabuddhā nāma mayan" ti. "Pacceka- buddhā nāma tumhādisā\<*<6>*>/ hontãti". "Atha\<*<7>*>/ kidisā hontãti". "Dvaīgulakesā kāsāyavatthavasanā\<*<8>*>/ Uttarahimavante Nanda- målakapabbhāre vasantãti". So sãsaü parāmasi, taü khaõaü yev' assa gihiliīgaü antaradhāyi, surattadupaņņaü nivattham eva, vijjullatāya sadisaü kāyabandhanaü baddham eva, alattakapāņalavaõõaü\<*<9>*>/ uttarāsaīgacãvaraü ekaüsakatam eva, meghavaõõaü paüsukålacãvaraü aüse\<*<10>*>/ ņhapitam eva, bhama- ravaõõo mattikāpatto\<*<11>*>/ vāmaüsakåņe\<*<12>*>/ laggito va ahosi, so ākāse ņhatvā dhammaü desetvā uppatitvā Nandamålakapab- bhāre yeva otari. Aparo pi Kāsigāme\<*<13>*>/ yeva kuņumbiko āpaõe nisinno ekaü purisaü attano bhariyaü ādāya gacchan- taü disvā taü uttamaråpadharaü itthiü indriyāni bhinditvā oloketvā puna cintesi: "ayaü me lobho vaķķhamāno apāyesu khipissatãti" saüviggamānaso vipassanaü vaķķhetvā pacceka- bodhi¤āõaü nibbattetvā ākāse ņhito dhammaü desetvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -yā. 2 Ck khothetvā, Cs koņņhetvā. 3 Bd adds so. 4 Bd -laddhaguõaü. 5 Cks -jjento. 6 Bd has added na. 7 Bd adds naü. 8 Bd vatthaniva-. 9 Bd -pa-. 10 Bd aüsakuņe. 11 Bd -ka-. 12 Bd vāma aü-. 13 Bd kāsika gā-. >/ #<[page 115]># %< 4. Pānãyajātaka. (455.) 115>% Nandamålakapabbhāram eva gato. Kāsigāmavāsino\<*<1>*>/ yeva dve pitāputtā ekato maggaü paņipajjiüsu, aņavimukhe va\<*<2>*>/ corā ņhitā honti, te pitāputte labhitvā puttaü gahetvā "dhanaü āharitvā tava puttaü gaõhā" pitaraü vissaj- jenti, dve bhātaro labhitvā kaniņņhaü gahetvā jeņņhaü vissajjenti, ācariyantevāsike labhitvā ācariyaü gahetvā antevāsikaü vissajjenti, antevāsiko sippalabhena dhanaü āharitvā ācariyaü gaõhitvā gacchati. Atha te pitāputtā tattha corānaü ņhitabhāvaü ¤atvā "tvaü maü\<*<3>*>/ `pitā' ti mā vadi, aham pi taü\<*<4>*>/ `putto' ti na vakkhāmãti" katikaü katvā corehi gahitakāle "tumhe a¤¤ama¤¤aü kiü hothā" 'ti puņņhā "na ki¤ci homā" 'ti sampajānamusāvādaü kariüsu. Tesu aņavito nikkhamitvā sāyaü nahāyitvā\<*<5>*>/ ņhitesu putto attano sãlaü sodhento taü musāvādaü disvā "idaü pāpaü vaķķhamānaü maü apāyesu khipissati, imaü kilesaü niggaõhissāmãti" vipassanam vaķķhetvā paccekabodhi¤āõaü nibbattetvā ākāse ņhito pitu dhammaü desetvā Nandamålakapabbhāram eva gato. Kāsigāmake\<*<6>*>/ yeva\<*<7>*>/ pana eko gāmabhojako māghātaü kārāpesi, atha naü balikammakāle mahājano sannipatitvā āha: "sāmi mayaü migasåkarādayo māretvā yakkhānaü balikammaü karissāma, balikammakālo eso" ti. "Tumhākaü pubbekaraõa- niyāmen' eva karothā" 'ti. Manussā bahuü pāõātipātam akaüsu. So bahuü macchamaüsaü disvā "ime manussā ettake pāõe mārentā mam' ekassa\<*<8>*>/ vacanena mārayiüså" 'ti kukkuccaü katvā vātapānaü nissāya ņhitako va vipassanaü vaķķhetvā paccekabodhi¤āõaü nibbattetvā ākāse ņhito\<*<9>*>/ dhammaü desetvā Nandamålakapabbhāram eva gato. Aparo pi Kāsiraņņhe\<*<10>*>/ yeva gāmabhojako majjavikkayaü vāretvā "sāmi, pubbe imasmiü kāle surāchaõo\<*<11>*>/ nāma hoti, kiü karomā" 'ti mahājanena vutte\<*<12>*>/ `tumhākaü porāõakaniyāmen' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd aparo pi kāsikagā-. 2 Bd ca. 3 Cks mama. 4 Bd omits taü. 5 Bd -yitā-. 6 Bd aparo pi kāsikagāme. 7 Bd adds ca. 8 Bd mamevekassa. 9 Bd adds va. 10 Bd kāsikara-. 11 Ck -chano, Cs -pāõo. 12 Bd -o. >/ #<[page 116]># %<116 XI. Ekādasanipāta.>% karothā" 'ti āha. Manussā chaõaü katvā suraü pivitvā kalahaü karontā hatthapāde bhinditvā\<*<1>*>/ sãsaü bhinditvā kaõõe chinditvā bahudaõķe bajjhiüsu. Gāmabhojako te disvā cintesi: "mayi ananujānante\<*<3>*>/ ime etaü dukkhaü na vindeyyun" ti so ettakena kukkuccaü katvā\<*<3>*>/ vipassanaü vaķķhetvā paccekaboddhi¤āõaü nibbattetvā "appamattā hothā" 'ti ākāse ņhatvā dhammaü desetvā Nandamålakapabbhāram eva gato. Aparabhāge pa¤ca paccekabuddhā bhikkhācāratthāya Bārāõasi- dvāre otaritvā sunivatthā supārutā pāsādikehi\<*<4>*>/ abhikkamādãhi piõķāya carantā rājadvāraü pāpuõiüsu. Rājā te disvā va pasannacitto rājanivesanaü pavesāpetvā\<*<5>*>/ pāde dhovitvā gandhatelena makkhetvā paõãtena khādaniyena bhojaniyena parivisitvā ekamantaü nisãditvā "bhante tumhākaü paņhama- vaye pabbajjā sobhati, imasmiü vaye pabbajjantā kāmesu ādãnavaü passittha, kiü vo ārammaõaü ahosãti" pucchi. Te tassa kathentā\<*<6>*>/ @*>/, tena pacchā vijigucchiü taü pāpaü pakatam mayā, mā puna akaraü pāpaü tasmā pabbajito ahaü. || Ja_XI:59 ||>@ @*>/, tena pacchā vijigucchiü taü pāpaü pakatam mayā, mā puna akaraü pāpaü tasmā pabbajito ahaü. || Ja_XI:60 ||>@ @@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd bha¤jitvā. 2 Cks anu-. 3 Bd adds vātapānaü nissāya ņhitako va. 4 Cs pa-. 5 Bd -setvā. 6 Bd adds gāthamāhaüsu. 7 Cks -jiyaü, Bdf -jissaü. 8 Bdsf upapajj-. >/ #<[page 117]># %< 5. Pānãyajātaka. (459.) 117>% @< tes' āhaü samanu¤¤āsiü, tena pacchā vijigucchiü taü pāpaü pakatam mayā, mā puna akaraü pāpaü tasmā pabbajito ahan ti || Ja_XI:63 ||>@ imā\<*<1>*>/ paņipāņiyā pa¤ca gāthā abhāsiüsu. Rājāpi ekamekassa vyākaraõaü sutvā "bhante ayaü pabbajjā tumhākam eva anucchavikā" ti thutiü akāsi. Tattha mitto mittassā 'ti mahārāja ahaü ekassa mitto hutvā tassa mittassa santakaü pānãyaü iminā nāma niyāmena paribhu¤jiü, tasmā ti yasmā puthujjanā nāma pāpaü\<*<4>*>/ karonti tasmā aham pi, mā puna akaraü pāpan ti taü pāpaü ārammaõaü katvā pabbajito 'mhãti, chando ti mahārāja iminā nāma niyāmena mama paradāraü disvā kāme chando uppajji, {agaõhun} ti gaõhiüsu\<*<3>*>/, jānan ti tesaü corānaü ahaü\<*<4>*>/ kin te ayaü\<*<5>*>/ hotãti pucchite\<*<6>*>/ jānanto yeva na ki¤ci hotãti a¤¤athā vyākāsi somayāge ti navachande uņņhite somayāgaü nāma yakkhabaliü\<*<7>*>/ kariüsu, tasmiü upaņņhite, samanu¤¤āsim ti samanu¤¤o āsiü, surāmerayamadhukā ti piņņhasurādiü sura¤ ca pup- phāsavādimeraya¤ ca pakkamadhu\<*<8>*>/ viya madhuraü ma¤¤amānā, ye janā paņhamāsuno ti ye no\<*<9>*>/ gāme janā\<*<10>*>/ paņhamaü evaråpā āsuü ahesuü, bahunnaü te ti te ekadivasaü ekasmiü chaõe\<*<11>*>/ patte bahunnaü anatthāya majjapānaü kappayiüsu\<*<12>*>/ Rājā tesaü dhammaü sutvā pasannacitto cãvarasāņake ca bhesajjāni ca datvā paccekabuddhe uyyojesi. Te pi tassa anumodanaü katvā tatth' eva agamaüsu. Tato paņņhāya rājā vatthukāmesu viratto anapekho\<*<13>*>/ hutvā nānaggarasabhojanaü bhu¤jitvā itthiyo anālapitvā\<*<14>*>/ anoloketvā virattacitto uņņhāya sirigabbhaü pavisitvā nisinno setabhittiyaü kasiõaparikammaü katvā jhānaü nibbattesi. So jhānappatto kāme\<*<15>*>/ garahanto @*>/ patisevanto na labhiü tādisaü sukham ti || Ja_XI:64 ||>@ gātham āha. Tattha bahukaõņake ti bahupaccāmitte, ye han\<*<17>*>/ ti ye\<*<18>*>/ ahaü, ayam eva vā pāņho, tādisan ti etādisaü kilesarahitajhānasukhaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd paccekabuddhā imā. 2 Bd pāpakammaü. 3 Bd ag-. 4 Bd ayaü. 5 Bd omits ayaü. 6 Bd -to. 7 Bd yakkhaü-. 8 Bd -uü. 9 Cks yo no, Bd ye janā. 10 Cks gāmajanā. 11 Cks -õo. 12 Bd ak-. 13 Bd -pekkho. 14 Cks -petvā. 15 Cks -maü. 16 Bd yomāhaü, Bf yo ayaü. 17 Cs ye ahan, Bd yo māhan. 18 Bd yo. >/ #<[page 118]># %<118 XI. Ekādasanipāta.>% Ath' assa aggamahesã "ayaü rājā paccekabuddhānaü dhammakathaü sutvā ukkaõņhitaråpo\<*<1>*>/ amhehi saddhiü akathetvā\<*<2>*>/ sirigabbhaü paviņņho, parigaõhissāmi tāva nan" ti cintetvā sirigabbhadvāraü gantvā dvāre ņhitā ra¤¤o kāme garahantassa udānaü sutvā "mahārāja, tvaü kāme garahasi, kāmasukhasadisaü nāma sukhaü n' atthãti" kāme\<*<3>*>/ vaõõentã\<*<4>*>/ itaraü gātham āha: @*>/ sukhā kāmā, n' atthi kāmaparaü\<*<6>*>/ sukhaü, ye kāme patisevanti saggan te upapajjare ti. || Ja_XI:65 ||>@ Tattha mahassādā ti mahārāja ete kāmā nāma mahāassādā, ito uttariü a¤¤aü sukhaü n' atthi, kāmasevino hi apāye anupagamma sagge nibbattantãti attho. Taü sutvā B. tassā "nassa vasali, kiü kathesi, kāmesu\<*<7>*>/ sukhaü nāma kuto\<*<8>*>/, vipariõāmadukkhā hi\<*<9>*>/ ete" ti garahanto sesagathā abhāsi: @*>/ dukhaü, ye kāme patisevanti nirayan te upapajjare. || Ja_XI:66 ||>@ @*>/ yathā sunisito nettiüso va supāyiko\<*<12>*>/ sattãva urasã khitto\<*<13>*>/ -- kāmā dukkhatarā\<*<14>*>/ tato. || Ja_XI:67 ||>@ @*>/ phālaü va divasaütattaü -- kāmā dukkhatarā tato. || Ja_XI:68 ||>@ @*>/ yathā tambalohavilãnaü va -- kāmā dukkhatarā tato ti. || Ja_XI:69 ||>@ Tattha nettiüso ti nikkaruõo, idam pi ekassa khaggassa nāmaü, duk- khatarā\<*<17>*>/ ti evaü jalitaīgārakāsuü vā divasantattaü phālaü vā paņicca yaü dukkhaü uppajjati tato pi kāmā yeva dakkhatarā ti attho, anantaragāthāya: yathā etāni visādãni dukkhāvahanato dukkhāni evaü kāmāpi dukkhā, taü pana kāmadukkhaü itarehi dukkhehi dukkhataran ti attho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds ahosi. 2 Bd adds va. 3 Cks -maü. 4 all three MSS. -ti. 5 Bd mahāssā-. 6 Bd kāmā-. 7 Cks -me. 8 Bd adds atthi. 9 Bd omits hi. 10 Bd kāmā-. 11 Ck āsiü, Cs āsi. 12 Bd -yito. 13 Bd -ā. 14 Ck -raü, Cs -ran. 15 Bd vātikapodisaü, Bf sākhitaporisaü. 16 so Cks; Bdf telaü pakkudhitaü. 17 Cks -ran. >/ #<[page 119]># %< 5. Pānãyajātaka. (459.) 119>% Evaü M. deviyā dhammaü desetvā amacce sannipātetvā "bho amaccā tumhe rajjaü paņipajjatha\<*<1>*>/, ahaü pabbajissāmãti" vatvā mahājanassa rodantassa paridevantassa\<*<2>*>/ uņņhāya ākāse ņhatvā ovādaü datvā anilapathen' eva Uttarahimavantaü gantvā ramaõãye padese assamaü māpetvā isipabbajjaü pabbajitvā āyupariyosāne Brahmaloka-parāyano ahosi. S. i. d. ā. "bhikkhave, kileso khuddako nāma\<*<3>*>/ n' atthi, appa- mattako pi paõķitena niggahetabbo yevā" 'ti vatvā saccāni pakāsetvā j. s. (Saccapariyosāne pa¤casatā bhikkhå arahatte patiņņhahiüsu): "Tadā paccekabuddhā parinibbāyiüsu, devã Rāhulamātā ahosi, rājā pana aham evā" 'ti. Pānãyajātakaü. $<6. Yuva¤jayajātaka.>$ Mittāmaccaparibbåëhan ti. Idaü S. J. v. mahābhinik- khamanaü ā. k. Ekadivasaü hi dhammasabhāyaü sannipatitā\<*<4>*>/ bhikkhå "āvuso sace Dasabalo agāraü ajjhāvasissa\<*<5>*>/ sakalacakkavāëa- gabbhe cakkavattirājā abhavissa\<*<6>*>/ sattaratanasamannāgato catuiddhãhi\<*<7>*>/ samiddho parosahassaputtaparivāro, so evaråpaü sirivibhavaü pahāya kāmesu dosaü disvā aķķharattasamaye Channasahāyo\<*<8>*>/ Kanthakam\<*<9>*>/ āruyha nikkhamitvā Anomanadãtãre\<*<10>*>/ pabbajitvā chavassāni dukkara- kārikaü katvā sammāsambodhiü patto" ti Satthu guõakathaü kathayiüsu. S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā" ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "na bhikkhave idān' eva Tathāgato\<*<11>*>/ mahābhinikkhamanaü nikkhanto, pubbe pi dvādasa- yojanike Bārāõasinagare rajjaü pahāya nikkhanto yevā" 'ti vatvā a. ā.: A. Rammanagare Sabbadatto nāma rājā ahosi. Ayaü hi Bārāõasã Udayajātake Surundhananagaraü 'āma jātaü\<*<12>*>/ Cullasutasomajātake Sudassanaü nāma Soõananda- jātake\<*<13>*>/ Brahmavaddhanaü\<*<14>*>/ nāma Khaõķahālajātake Puppha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd paņicchhatha. 2 Bd -sseva. 3 Bd nāma khuddako. 4 Bd repeats san-. 5 Bd -vassissaü. 6 Bd -vissaü. 7 Bd -iddhi. 8 Bd chanda-. 9 Bd kaõņha-. 10 Bd -mā-. 11 Bd tathāidāneva. 12 Bd -tā. 13 Cks sona-. 14 Cks -nã. >/ #<[page 120]># %<120 XI. Ekādasanipāta.>% vatã nāma\<*<1>*>/, imasmiü pana Yuva¤jayajātake Rammanagaraü nāma ahosi, evam assā\<*<2>*>/ kadāci kadāci nāmaü parivattati\<*<3>*>/. Tattha\<*<4>*>/ Sabbadattara¤¤o puttasahassaü ahosi. Yuva¤jayassa\<*<5>*>/ nāma jeņņhaputtassa uparajjaü adāsi. So\<*<6>*>/ ekadivasaü pāto va rathavaram āruyha mahantena sirivibhavena uyyānakãlaü gac- chanto rukkhaggatiõaggasākhaggamakkaņakasuttajālādãsu muttā- jālākāre nalagge ussāvabinduü disvā "samma sārathi kin nām' etan" ti pucchitvā "etaü\<*<7>*>/ deva himasamaye patanaussāva- bindå\<*<8>*>/ nāmā" 'ti sutvā divasabhāgaü uyyāne kãëitvā sāyaõhakāle paccāgacchanto\<*<9>*>/ te adisvā "samma sārathi, kahaü te\<*<10>*>/ ussāva- bindå, na te idāni passāmãti" pucchi. "Deva te suriye uggacchante sabbe va\<*<11>*>/ chijjitvā\<*<12>*>/ paņhaviyaü pavisantãti\<*<13>*>/". Taü\<*<14>*>/ sutvā saüvegappatto hutvā "imesaü sattānaü jãvita- saükhārāpi tiõagge ussāvabindusadisā, mayā vyādhijarāma- raõehi apãëiten' eva mātāpitaro āpucchitvā pabbajituü vaņņatãti" ussāvabindum eva ārammaõaü katvā āditte\<*<15>*>/ viya tayo bhave passanto attano gehaü agantvā\<*<16>*>/ alaükatapaņiyattayā viniccha- yasālāya nisinnassa pitu santikam eva gantvā pitaraü vanditvā ekamantaü ņhito pabbajjaü yācanto @*>/, taü devo anuma¤¤atå 'ti || Ja_XI:70 ||>@ paņhamaü gātham āha\<*<19>*>/. Tattha paribbåëhan ti parivāritaü, taü devoti\<*<19>*>/ mama pabbajjaü devo anujānātå 'ti attho. Atha naü rājā vārento\<*<20>*>/ dutiyaü gātham āha: @*>/ Yuva¤jayā 'ti || Ja_XI:71 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds sankhabrahmaõajātake molini nāma. 2 Cks assa. 3 Bd -vattãti. 4 Cs ttha. 5 Bd yudha¤- throughout. 6 Bd adds divase divase mahādānaü pavattesi evaü gacchante kāle bodhisatto. 7 Bd ete. 8 Bd -nakaüus-, Cs -nahimabhindå. 9 Cks pacchā-. 10 Bd ete. 11 Bd omits va. 12 Bd bhijjitvā. 13 Bd patantãti. 14 Cks omit taü. 15 Bd -o. 16 Cks gantvā. 17 Bk -jissa ma-. Bd -jissāmahaü rāja, Bf -jisso. 18 Cks omit p. g. āha. 19 Bd adds taü. 20 Bd nivā-. 21 Cks -jji, Bd -aja, Bf -jja. >/ #<[page 121]># %< 6. Yuva¤jayajātaka. (460.) 121>% Taü sutvā kumāro tatiyaü gātham āha: @*>/ nābhikãratãti. || Ja_XI:72 ||>@ Tattha dãpa¤cā 'ti tāta n' eva mayahaü kāmehi ånaü atthi na maü hiüsitā\<*<2>*>/ koci vijjati, ahaü pana paralokagamanāya attano patiņņhaü kātuü icchāmãti, kãdisaü\<*<3>*>/: yaü jarā nābhikãrati\<*<4>*>/ na viddhaüseti tam ahaü kātum icchāmi, amatamahānibbānaü gavesissāmi, na me kāmehi attho, anujāna maü mahārājā 'ti vadati. Iti punappuna kumāro pabbajjaü yāci rājā mā pabbajā 'ti vāresi\<*<5>*>/ Taü atthaü āvikaronto S. upaķķhagātham āha: @@ Tattha vākāro sampiõķanattho, idaü vuttaü hoti: evaü bhikkhave putto ca pitaraü yācati pitā ca orasaü puttaü yācatãti. Sesaü upaķķhagāthaü rājā āha: @*>/ yācate tāta: mā pabbaja Yuva¤jayā 'ti. || Ja_XI:73b ||>@ Tass' attho: ayaü te tāta nigamavāsã mahājano yācati, nagarajano pi: mā tvaü pabbajãti\<*<7>*>/. Kumāro puna pi @*>/ ti || Ja_XI:74 ||>@ imaü\<*<9>*>/ gātham āha. Tattha vasamantagå\<*<8>*>/ ti māhaü\<*<10>*>/ kāmehi sammatto pamatto jarāya vasagāmã\<*<11>*>/ nāma homi, vaņņadukkhaü pana khepetvā yathā sabba¤¤åta¤āõa- paņivijjhanako\<*<12>*>/ homi tathā maü olokehãti adhippāyo. Evaü vutte rājā appaņibhāno\<*<13>*>/ ahosi, mātā pan' assa "putto te devi pitaraü pabbajjaü anujānāpetãti" sutvā "kiü tumhe kathethā" 'ti nirussāsena\<*<14>*>/ mukhena sovaõõasivikāya\<*<15>*>/ nisãditvā sãghaü vinicchayaņņhānaü gantvā yācamānā chaņņhaü gātham āha: @*>/ Yuva¤jayā 'ti. || Ja_XI:75 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd janā. 2 Bd hiüsanto. 3 Cks -sā. 4 Bd -tãti yaü dipaü jarā nābhikirati. 5 Cks -eti. 6 Cks tegāmo. 7 Bd -jāti. 8 Cks antagå. 9 Bd pa¤camaü. 10 Bd mā ahaü. 11 all three MSS. -mi. 12 Cks -õaü pa-. 13 Bd -õo. 14 Cks nira-. 15 Bd su-. 16 Bd -jja. >/ #<[page 122]># %<122 XI. Ekādasanipāta.>% Taü sutvā kumāro sattamaü gātham āha: @@ Tass' attho: amma yathā tiõagge ussāvabindu suriyass' uggamanam\<*<1>*>/ {pati- ņhātuü} asakkoti\<*<2>*>/ paņhaviü patati evaü imesa¤ ca\<*<3>*>/ sattānaü jãvitaü parittaü tāvakālikaü aciraņņhitikaü, evaråpe lokasannivāse\<*<4>*>/ kathaü su\<*<5>*>/ tvaü ciraü maü passissasi, mā maü nivārehãti. Evaü vutte pi sā punappuna yāci yeva. Tato M. pitaraü āmantetvā aņņhamaü gātham āha: @@ Tass' attho: tāta rathesabha imaü mama\<*<6>*>/ mātaraü taramānā purisā sovaõõasivikāyānaü\<*<7>*>/ āropentu, mā me jātijarāvyādhimaraõakantāraü tarantassa atikkamantassa mātā antarāyakarā ahå ti. Rājā puttassa vacanaü sutvā "gaccha bhadde tava sivikāya nisãditvā Rativaddhanapāsādaü yeva abhiråhā" 'ti āha. Sā tassa vacanaü sutvā thātuü asakkontã\<*<8>*>/ nārãgaõaparivutā gantvā pāsādaü āruyha "kā\<*<9>*>/ nu kho puttassa\<*<10>*>/ pavattãti" vinicchayadvāraü olokentã\<*<8>*>/ aņņhāsi. B. pi mātu gatakāle puna pitaraü yāci. Rājā taü paņibāhituü asakkonto "tena hi tāta tava manaü matthakaü pāpehi, pabbajāhãti\<*<11>*>/" anujāni\<*<12>*>/. Anu¤¤ātakāle B-assa kaniņņho Yudhiņņhilakumāro nāma pitaraü vanditvā "tāta mayham pi\<*<13>*>/ pabbajjaü anujānāthā" 'ti anujānāpesi. Ubho pi bhātaro pitaraü vanditvā kāme pahāya mahājanaparivutā\<*<14>*>/ vinicchayato nikkhamiüsu. Devã\<*<15>*>/ M-am oloketvā "mama putte pabbajite Rammanagaraü tucchaü bhavissatãti" paridevamānā gāthadvayam\<*<16>*>/ āha: @*>/ Yuva¤jayo anu¤¤āto Sabbadattena rājinā. || Ja_XI:78 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -yassa ug-. 2 Bd na sak-. 3 Bd -saü, omitting ca. 4 Ck -so, Cs -so corr. to -se. 5 Bd omits su. 6 Cks omit mama. 7 Bd su-. 8 all three MSS. -ti. 9 Cks ko. 10 Cks omit pu-. 11 all three MSS. -jjāhãti, Bd adds rājā. 12 Bd adds rājā. 13 Bd -haü, omitting pi. 14 Cks -to. 15 Bd adds pi. 16 Cs Bd gāthā-. 17 Cks -ko, Bd -õaü. >/ #<[page 123]># %< 6. Yuva¤jayajātaka. (460.) 123>% @*>/. || Ja_XI:79 ||>@ Tattha abhidhāvathā 'ti parivāretvā ņhitanāriyo sabbā vegena dhāvathā 'ti āõāpeti, bhaddante ti etaü gantvā bhaddaü tava hotå 'ti vadatha\<*<2>*>/, Rammakan\<*<3>*>/ ti Rammanagaraü sandhāyāha, yāhu seņņho ti yo\<*<4>*>/ ra¤¤o puttasahassassa seņņho ahosi so\<*<5>*>/, pabbajito ti pabbajjāya gacchantaü sandhāy' evam āha. B. pi na tāva pabbajati so hi mātāpitaro vanditvā ka- niņņhaü\<*<6>*>/ Yudhiņņhilakumāraü gahetvā nagarā nikkhamma mahājanaü nivattetvā ubho pi\<*<7>*>/ Himavantaü pavisitvā mano- ramaņņhāne\<*<8>*>/ assamapadaü katvā isipabbajjaü pabbajitvā jhā- nābhi¤¤aü nibbattetvā vanamålaphalādãhi yāvajãvaü yāpen- tā\<*<9>*>/ Brahmaloka-parāyanā ahesuü. Tam atthaü osāne abhisambuddhagāthā\<*<10>*>/ dãpeti: @@ Tattha maccuno ti Mārassa, idaü vuttaü hoti: bhikkhave Yuva¤jayo Yudhiņņhilo ti\<*<11>*>/ te ubho pi komārā mātāpitaro pahāro Mārassa santakaü rāgadosamohasaīgaü bhinditvā\<*<12>*>/ pabbajitā ti. S. i. d. ā. \<*<13>*>/ "na bhikkhave idān' eva pubbe pi Tathāgato rajjaü chaķķetvā\<*<14>*>/ pabbajito yevā" 'ti vatvā j. s.: "Tadā mātāpitaro ma- hārājakulāni ahesuü, Yudhiņņhilakumāro ânando\<*<15>*>/. Yuva¤jayo aham evā" 'ti. Yuva¤jayajātakaü\<*<16>*>/ $<7. Dasarathajātaka.>$ Etha {Lakkhaõa} Sãtā cā 'ti. Idaü S. J. v. ekaü mata- pitikaü\<*<17>*>/ kuņumbikaü ā. k. So hi pitari kālakate sokābhibhåto sabbakiccāni pahāya sokānuvattako\<*<18>*>/ ahosi. S. paccåsasamaye lokaü olokento tassa sotāpattiphalåpanissayaü disvā punadivase Sāvatthiyaü piõķāya caritvā katabhattakicco bhikkhå uyyojetvā ekaü pacchāsama- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks balo ti. 2 Bd -ti. 3 Cks -ko, Bd -kaü. 4 Cks omit yo. 5 Cks omit so. 6 Cks -ņņha. 7 Bd adds bhātaro. 8 Bd -ramme ņhāne. 9 Bd -etvā. 10 Bd -thāya. 11 Bd ca. 12 Bd chin-. 13 Bd adds saccāni pākāsetvā. 14 Cks chaķķhe-. 15 Bd adds ahosi. 7. Cfr. The Dasaratha-Jātaka by V. Fausbell 1871. 16 Bd yudha¤- throughout. 17 Cks -pãtikaü, Bd -pitaraü. 18 Bd adds va. >/ #<[page 124]># %<124 XI. Ekādasanipāta.>% õaü gahetvā tassa gehaü gantvā vanditvā nisinnaü madhuravacanena ālapanto "socasi upāsakā" 'ti vatvā "āma bhante pitusoko maü bādhatãti" vutte "upāsaka porāõakapaõķitā aņņha\<*<1>*>/ lokadhamme tatvato\<*<2>*>/ jānantā pitari kālakate appamattakam pi sokaü na kariüså" 'ti vatvā tena yācito a. ā.: A. B. Dasaratha-mahārājā nāma agatigamanaü pahāya dhammena rajjaü kāresi. Tassa\<*<3>*>/ soëasannaü itthi- sahassānaü jeņņhikā\<*<4>*>/ aggamahesã dve putte eka¤ ca dhãtaraü vijāyi, jeņņhaputto Rāmapaõķito nāma ahosi, dutiyo Lakkhaõa- kumāro nāma, dhãtā Sãtā devã nāma. Aparabhāge aggamahesã kālam akāsi. Rājā tassā kālakatāya ciraü\<*<5>*>/ sokavasaü gantvā amaccehi sa¤¤āpito tassā kattabbaparihāraü katvā a¤¤aü aggamahesiņņhāne ņhapesi. Sā ra¤¤o piyā ahosi manāpā. Sāpi aparabhāge gabbhaü gaõhitvā laddhagabbhaparihārā puttaü vijāyi, Bharatakumāro ti 'ssa nāmaü kariüsu. Rājā puttasi- nehena "bhadde, varaü te dammi, gaõhāhãti" āha. Sā gahi- takaü katvā ņhapetvā kumārassa saņņhavassakāle rājānaü upa- saükamitvā "deva tumhehi mayhaü puttassa varo dinno, idāni 'ssa naü\<*<7>*>/ dethā" 'ti āha. "Gaõha bhadde" ti. "Deva puttassa me rajjaü dethā" 'ti. Rājā accharaü paharitvā "nassa vasali, mayhaü dve puttā aggikkhandhā viya jalanti, te mārāpetvā tava puttassa rajjaü yācasãti" tajjesi. Sā bhãtā sirigab- bhaü pavisitvā a¤¤esu\<*<7>*>/ divasesu rājānaü punappuna rajjam eva yāci. Rājā tassā taü varaü adatvā va cintesi: "mātugāmo nāma akata¤¤å mittadåbhã\<*<8>*>/, ayaü me kåņapaõõaü vā kåņala¤caü vā katvā putte ghātāpeyyā\<*<9>*>/" 'ti so putte pakkosāpetvā tam atthaü ārocetvā: "tāta tumhākaü idha vasantānaü antarāyo pi bhaveyya, tumhe sāmantarajjaü vā ara¤¤aü vā gantvā mama dhåmakāle āgan- tvā kulasantakaü rajjaü gaõheyyāthā\<*<10>*>/" 'ti vatvā puna nemittake\<*<11>*>/ pakkosāpetvā attano āyuparicchedaü pucchitvā "a¤¤āni dvādasa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd aņhavidhe. 2 Bd tatthato. 3 Cs tatthassa. 4 Cks jeņņhakā. 5 Bd cirataraü. 6 Bd varaü. 7 Bd adds pi. 8 Cks -bhi, Bd -dubbhi. 9 Cks -yyasã. 10 Ck -yyathā, Cs gaõhethā. 11 Bd ni-. >/ #<[page 125]># %< 7. Dasarathajātaka. (461.) 125>% vassāni pavattissatãti\<*<1>*>/" sutvā "tāta ito dvādasavassaccayena āgantvā chattaü ussāpeyyāthā\<*<2>*>/" 'ti āha. Te "sādhå" 'ti vatvā pitaraü vanditvā rodantā pāsādā otariüsu. Sãtā devã "aham pi bhātikehi saddhiü gamissāmãti" pitaraü vanditvā rodantã\<*<3>*>/ nikkhami. Te tayo pi mahājanaparivārā\<*<4>*>/ nikkhamitvā mahājanaü nivattetvā anupubbena Himavantaü pavisitvā sampannodake sulabhaphalāphale padese assamaü māpetvā phalāphalena yāpentā vasiüsu. Lakkhaõapaõķito pana\<*<5>*>/ Sãtā ca Rāmāpaõķitaü yācitvā "tumhe amhākaü pituņņhāne ņhitā, tasmā assame yeva hotha, mayaü phalāphalaü āharitvā tumhe posessāmā" 'ti paņi¤¤aü gaõhiüsu. Tato paņņhāya Rāmapaõķito tatth' eva hoti, itare\<*<6>*>/ phalāphalaü\<*<7>*>/ āharitvā taü paņijaggiüsu. Evaü tesaü phalāphalena yāpetvā vasantānaü Dasarathamahārājā puttasokena navame saüvacchare kālam akāsi. Tassa sarãra- kiccaü kāretvā devã attano puttassa Bharatakumārassa "chattaü ussāpethā" 'ti āha. Amaccā pana "chattasāmikā ara¤¤e vasantãti" na adaüsu\<*<8>*>/. Bharatakumāro "mama bhātaraü Rāmapaõķitaü ara¤¤ā\<*<10>*>/ ānetvā chattaü ussāpessāmãti" pa¤ca rājakakudhabhaõķāni gahetvā caturaīginiyā senāya tassa vasanaņ- ņhānaü patvā avidåre khandhāvāraü nivāsetvā\<*<10>*>/ katipayehi\<*<11>*>/ amaccehi saddhiü Lakkhaõapaõķitassa ca Sãtāya ca ara¤¤aü gatakāle assamapadaü pavisitvā assamapadadvāre suņņhuņha- pitaka¤canaråpakaü\<*<12>*>/ viya Rāmapaõķiņaü nirāsaükaü\<*<13>*>/ sukha- nisinnaü upasaükamitvā vanditvā ekamantaü ņhito ra¤¤o pavattiü ārocetvā saddhiü amaccehi pādesu patitvā rodi. Rāmāpaõķito n' eva soci na rodi\<*<14>*>/, indriyavikāramattam pi 'ssa nāhosi. Bharatassa pana roditvā nisinnakāle sāyaõhasamaye itare dve phalāphalaü ādāya āgamiüsu. Rāmapaõķito cintesi: "ime daharā, mayhaü viya parigaõhanapa¤¤ā etesaü n' atthi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 Cks -yyathā. 3 all three MSS. -ti. 4 Bd adds nagarā. 5 Bd ca. 6 Cks -ro. 7 Cks -le. 8 Bd nād-. 9 Bd -¤ato. 10 Cks nivāretvā. 11 Bd -pā- 12 Bd omits suņņhu. 13 Ck nirāsakaü, Bd nirāsa¤kaü. 14 Bd Paridevi. >/ #<[page 126]># %<126 XI. Ekādasanipāta.>% sahasā pitā vo\<*<1>*>/ mato' ti vutte sokaü dhāretuü\<*<2>*>/ asakkontānaü hadayaü pi tesaü phaleyya\<*<3>*>/, upāyena te udakaü otāretvā etaü pavattiü sāvessāmãti". Atha nesaü purato ekaü udakaņņhānaü dassetvā "tumhe aticirena āgatā, idaü vo daõķakammaü hotu: imaü udakaü otaritvā tiņņhathā" 'ti upaķķhagāthaü tāva āha: @@ Tass' attho: etha Lakkhaõa Sãtā ca, āgacchantu\<*<4>*>/, ubho pi otaratha imaü udakan ti. Te ekavacanena otaritvā aņņhaüsu. Atha nesaü taü pavattiü ārocento sesaü upaķķhagātham āha: @@ Te pitu matasāsanaü sutvā va visa¤¤ā\<*<5>*>/ ahesuü. Puna pi nesaü kathesi, puna visi¤¤ā\<*<5>*>/ ahesun ti evaü yāvatatiyaü visa¤¤itaü patte te amaccā ukkhipitvā udakā nãharitvā thale nisãdāpetvā\<*<6>*>/ laddhassāsesu tesu\<*<7>*>/ sabbela¤¤ama¤¤aü roditvā paridevitvā nisãdiüsu. Tadā Bharatakumāro cintesi: "mayhaü bhātā Lakkhaõakumāro bhaginã ca Sãtā devã pitu\<*<8>*>/ matasāsanaü sutvā va sokaü sandhāretuü na sakkonti, Rāmapaõķito pana na socati na paridevati, kin nu kho tassa\<*<9>*>/ asocanakāraõaü, pucchissāmi nan" ti so taü pucchanto dutiyaü gātham āha: @*>/ socitabbaü na socasi, pitaraü kālakataü sutvā na taü pasahate\<*<10>*>/ dukhan\<*<11>*>/ ti. || Ja_XI:82 ||>@ Tattha pabhāvenā 'ti ānubhāvena, na taü pasahate\<*<12>*>/ ti evaråpaü dukkhaü kena kāraõena taü na pãëeti, kiü te asocanakāraõaü, kathehi tāva nan\<*<13>*>/ ti. Ath' assa Rāmapaõķito attano asocanakāraõaü kathento\<*<14>*>/ @*>/ posena lapataü\<*<16>*>/ bahuü sa\<*<17>*>/ kissa vi¤¤å medhāvã attānam upatāpaye. || Ja_XI:83 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks te. 2 Bd sandhā-. 3 Ck phā-. 4 so Cks; Bd -ta. 5 Bd -¤i. 6 Bd omits thale ni-. 7 Cks omit tesu. 8 Bd pitussa. 9 Cks cassa. 10 Bdf sabhāvena. 11 Bd pi sahate. 12 all three MSS. dukkhan. 13 Bd no. 14 Bd adds āha. 15 Bd nipā-, Bf nivā-. 16 Bf labataü, Cks lapitaü. 17 Bd taü. >/ #<[page 127]># %< 7. Dasarathajātaka. (461.) 127>% @*>/ ca ye bālā ye ca paõķitā aķķhā c' eva daliddā ca sabbe maccuparāyanā. || Ja_XI:84 ||>@ @*>/ bhayaü evaü jātānaü maccānaü niccaü maraõato bhayaü. || Ja_XI:85 ||>@ @*>/, pāto eke na dissanti sāyaü diņņhā bahujjanā. || Ja_XI:86 ||>@ @*>/ atthaü udabbahe sammåëho hiüsam attānaü kayira\<*<5>*>/ c' enaü\<*<6>*>/ vicakkhaõo. || Ja_XI:87 ||>@ @@ @@ @*>/ sambhogā sabbapāõinaü. || Ja_XI:90 ||>@ @@ @*>/ dassa¤ ca bhokkha¤ ca\<*<9>*>/ bharissāmi\<*<10>*>/ ca ¤ātake, sesaü sampālayissāmi, kiccam evaü\<*<11>*>/ vijānato ti. || Ja_XI:92 ||>@ imāhi gāthāhi aniccataü pakāsesi. Tattha pāletun ti rakkhituü, lapatan\<*<12>*>/ ti lapantānaü, idaü vuttaü hoti: tāta Bharata yaü sattānaü jãvitaü\<*<13>*>/ bahum pi vippalappantānaü\<*<14>*>/ purisānaü ekenāpi\<*<15>*>/ mā upacchijjãti na sakkā rakkhituü so dāni mādiso aņņha lokadhamme tatvato\<*<16>*>/ jānanto vi¤¤å medhāvã paõķito maraõapariyosānajãvitesu\<*<17>*>/ sattesu\<*<18>*>/ kissa attānamupatāpaye, kiükāraõā anupakārena\<*<19>*>/ sokadukkhena attānaü santāpeyyā 'ti, daharā cā 'ti gāthā `maccu nām' esa tāta Bharata n' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck uddhā, Bd buddhā. 2 Bf patanato, Cks papatato. 3 Bd bahåjanā. 4 Bd ki-. 5 Cs Bf -rā. 6 Cs ve- corr. to ce-, Bd vedaü. 7 Cks -paramattheva. 8 Ck ahaü. 9 Bd gotta¤ca, Bf yasa¤ca bhoga¤ca. 10 Ck bhariyā, Cs bharisa, Bdsf bhariyāpi. 11 Bd etaü, Bf esaü. 12 Cks lapitan. 13 Bd adds taü. 14 Bd vilap-. 15 Bd -napi. 16 Ck -āto, Bd tattato. 17 Cks -nejã-. 18 Ck adds matesu. 19 Bd anupatāpayena. >/ #<[page 128]># %<128 XI. Ekādasanipāta.>% eva suvaõõaråpakasadisānaü daharānaü khattiyakumārakādãnaü na vuddhippat- tānaü mahāyodhānaü na bālānaü puthujjanasattānaü na buddhādãnam paõ- ķitānaü na cakkavattiādãnaü issarānaü na nirasanavasanānaü\<*<1>*>/ daliddānaü\<*<2>*>/ lajjati\<*<3>*>/, sabbe p' ime sattā maccuparāyanā maraõamukhe sambhaggā\<*<4>*>/ bhavanti yeva' 'ti dassanatthaü vuttā\<*<5>*>/, papatanā ti papatanato\<*<6>*>/, idaü vuttaü hoti: yathā\<*<6>*>/ tāta Bharata pakkānaü phalānaü pakkakālato paņņhāya idāni vaõņā chijjitvā patissanti idāni patissantãti patanato bhayaü\<*<8>*>/ niccaü dhuvaü ekaüsikam eva bhavati\<*<9>*>/ evaü āsaükaniyabhāvato\<*<10>*>/ evaüjātānaü\<*<11>*>/ maccānam pi ekaüsikaü yevā maraõato bhayaü\<*<12>*>/, na h' atthi\<*<13>*>/ so khaõo vā layo vā\<*<14>*>/ yattha tesaü maraõaü na\<*<15>*>/ āsaükitabbaü bhaveyyā 'ti, sāyan ti vikāle, iminā rattibhāge diņņhānaü divasabhāge\<*<16>*>/ divasabhāge ca diņņhānaü rattibhāge adassanaü dãpeti, ka¤ci- datthan\<*<16>*>/ ti pitā me putto me ti ādãhi paridevayamānoce\<*<18>*>/ poso {sammåëho} attānaü hiüsanto kilamanto appamattakam pi atthaü āhareyya, kayira cetaü\<*<19>*>/ viccakkhaõo ti\<*<20>*>/ atha paõķito puriso\<*<21>*>/ paridevaü kareyya, yasmā pana\<*<22>*>/ paridevanto mataü vā ānetuü a¤¤aü vā tassa vaķķhiü kātuü na sakkoti tasmā niratthakattā paridevitassa paõķitā na paridevanti\<*<23>*>/, attānamattano ti attano attabhāvaü sokaparidevadukkhena hiüsanto, na tenā 'ti tena paridevena para- lokaü gatā sattā na pālenti na yāpenti, niratthā ti tasmā tesaü matasattānaü ayaü paridevanā niratthakā, saraõan ti nivāsagehaü, idaü vuttaü hoti: yathā paõķito puriso attano vasanāgāre āditte\<*<24>*>/ muhuttaü pi vosānaü anāpajjitvā\<*<25>*>/ ghaņasatena ghaņasahassena vārinā naü\<*<26>*>/ nibbāpayat' eva evaü dhiro uppatitaü sokaü khippaü\<*<28>*>/ nibbāpaye, tålaü viya ca vāto yathā ņhātuü\<*<28>*>/ na sakkoti evaü dhaüsaye viddhaüsayeyyā\<*<29>*>/ 'ti attho, eko va macco ti ettha tātā Bharata ime sattā kammassakā nāma, tathā hi ito paralokaü gacchanto satto eko va acceti\<*<30>*>/ atikkamati, khattiyādikule jāyamāno pi eko va gantvā jāyati, tattha tattha pana ¤ātimittasaüyogavasena ayaü me pitā ayaü\<*<31>*>/ mātā ayaü\<*<31>*>/ mitto ti saüyoga- paramā tv-eva sambhogā sabbapāõinaü, paramatthena pana tãsu\<*<32>*>/ bhavesu kammassakā ve te sattā ti attho\<*<33>*>/, tasmā ti yasmā tesaü\<*<34>*>/ sattānaü ¤ātimittasaüyogaü\<*<35>*>/ ¤ātimittaparibhogaü\<*<36>*>/ ņhapetvā ito paraü a¤¤aü n' atthi tasmā sampassato\<*<37>*>/ ima¤ ca para¤ ca lokaü nānābhāvavinābhāvam eva sammā passato\<*<38>*>/, a¤¤āya dhamman ti aņņhavidhalokadhammaü jānitvā, hadayaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck nirasavasa-, Bds nidhanānaü. 2 Bd daliddādãnaü. 3 Cks lajjā ti. 4 Cks saü-, Bd bhaggapalibhaggā. 5 Cks vuttaü. 6 Ck patanato. 7 Bd adds hi. 8 Bd tesaü. 9 Cks bhavanti, Bd bhayanti. 10 Bd anāsaükaniyato. 11 Bd evajā-. 12 Ck bhaye. 13 Bd natthi. 14 Cks add yā. 15 Bd omits na. 16 Cks omit di-, 17 Bd ki¤cid-. 18 Bd -devamāno va. 19 Cs kayirā me taü, Bd kayira ve daü. 20 Cks omit ti. 21 Bd adds evaü. 22 Cs na. 23 Bd -tãti. 24 Cks -tto. 25 Ck pajjitvā, Cs pacchitvā corr. to āditte mahantaü pi vosānaü anāpajjitvā. 26 Bd omits naü. 27 Bd khippameva. 28 Bd saõņhituü. 29 Cs Bd -seyyā. 30 Ck accayeti. 31 Bd adds me. 32 Bd adds pi. 33 Cks omit attho. 34 Bd tasmā etesaü. 35 Ck -saüvegaü. 36 Bd -gamattaü. 37 Bd adds ti. 38 Cks -anto. >/ #<[page 129]># %< 7. Dasarathajātaka. (461.) 129>% mana¤ cā 'ti\<*<1>*>/ idaü ubhayam pi cittass' eva nāmaü, idaü vuttaü hoti: Lābho alābho ayaso yaso ca (vol. III, 98, Cfr. Alwis, Sidath S. CVI.) nindā pasaüsā ca sukha¤ ca dukkhaü, ete aniccā manujesu dhammā, mā soca, kiü socasi Poņņhapādā 'ti imesaü aņņhannaü lokadhammānaü yena tena\<*<2>*>/ cittena ¤āyanti\<*<3>*>/ (-- ?) tassa ca\<*<4>*>/ aniccataü ¤atvā ņhitassa dhãrassa pitiputtamaraõādivatthukāpi\<*<5>*>/ mahantā\<*<6>*>/ sokā hadayam na tāpayantãti\<*<7>*>/, etaü vā aņņhavidhaü lokadhammaü ¤atvā ņhitassa hadayavatthu¤ ca mana¤ ca mahantāpi sokā na tāpayantãti evam ettha\<*<8>*>/ attho daņņhabbo, sohaü dassa¤ca bhokkha¤cā\<*<9>*>/ 'ti gāthāya: tāta Bharata andhabālasattānaü viya mama rodanaü paridevanaü nāma nānucchavikaü\<*<10>*>/, ahaü pana pitu accayena tassa ņhāne ņhatvā kapaõādãnaü\<*<11>*>/ dānaü ņhānantarā- rahānaü ņhānantaraü yasārahānaü yasaü dassāmãti, pitarā me paribhuttanayena issariyaü bhu¤jissāmi, ¤ātake\<*<12>*>/ posessāmi, avasesa¤ ca attano\<*<13>*>/ parijanādikaü janaü pālayissāmi\<*<14>*>/, dhammikasamaõabrāhmaõānaü dhammikarakkhāvaraõa- guttiü karissāmãti, evaü hi vijānato paõķitapurisassa anuråpakiccan\<*<15>*>/ ti attho. Parisā imaü\<*<16>*>/ Rāmāpaõķitassa aniccatāpakāsaniü dhamma- desanaü sutvā nissokā ahosi\<*<17>*>/. Tato Bharatakumāro Rāma- paõķitaü vanditvā "{Bārāõasirajjaü} paņicchathā" 'ti āha. "Tāta Lakkhaõa¤ ca Sãtadevi¤ ca gahetvā gantvā rajjaü anusāsathā" 'ti. "Tumhe pana devā" 'ti. "Tātā, mama pitā `dvādasavassaccayenāgantvā\<*<18>*>/ rajjaü kareyyāsãti\<*<19>*>/' maü avoca ahaü idān' eva gacchanto tassa vacanakaro nāma na homi\<*<20>*>/, a¤¤āni pana\<*<21>*>/ tãõi vassāni atikkamitvā āgamissāmãti". "Etta- kaü kālam ko rajjaü kāressatãti". "Tumhe karothā" 'ti. "Na mayaü kāressāmā" 'ti. "Tena hi yāva mama āgamanā\<*<21>*>/ imā pādukā kāressantãti" attano tiõapādukā omu¤citvā adāsi. Te tayo pi janā pādukā gahetvā paõķitaü\<*<23>*>/ vanditvā mahājana- parivutā Bārāõasiü agamaüsu. Tãõi saüvaccharāni pādukā rajjaü kāresuü. Amaccā tiõapādukā rājapallaüke ņhapetvā aņņaü vinicchinanti, sace dubbinicchito hoti pādukā a¤¤a- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks cāpi, Bd mananti. 2 Bd kenaci. 3 Bd pa¤¤āyanti. 4 Bd omits ca. 5 Bd -kā. 6 Cs Bd -tāpi. 7 Bd bhāsayantãti. 8 Bd pettha. 9 Bd daya¤ca gotta¤cā. 10 Bd na anu-. 11 Bd adds dānarahānaü. 12 Bd adds ca. 13 Bd anto. 14 Bd pālessāmi. 15 Bd -paüki-. 16 Cks imā. 17 Bd ahesuü. 18 Bd -na āg-. 19 Bd kā-. 20 Bd nāhosi. 21 Bd pi. 22 Bd mamāgamanā. 23 Bd rāmapa-. >/ #<[page 130]># %<130 XI. Ekādasanipāta.>% ma¤¤aü paņiha¤¤anti\<*<1>*>/, tāya sa¤¤āya puna vinicchinanti, sammāvinicchitakāle pādukā nissaddā sannisãdanti. Paõķito\<*<2>*>/ tiõõaü saüvaccharānaü accayena ara¤¤ā nikkhamitvā Bāraõa- sinagaraü patvā uyyānaü pāvisi. Tassāgatabhāvaü\<*<3>*>/ ¤atvā kumārā amaccaparivutā uyyānaü gantvā Sãtaü aggamahesiü katvā ubhinnam pi abhisekaü kariüsu\<*<4>*>/. Evaü abhisekappatto M. alaükatarathe ņhatvā mahantena parivārena nagaraü pavi- sitvā padakkhiõaü katvā Sucandakapāsādavarassa mahātalaü abhiruyha\<*<5>*>/ tato paņņhāya soëasa vassasahassāni\<*<6>*>/ dhammena rajjaü kāretvā\<*<7>*>/ saggapadaü\<*<8>*>/ påresi. @@ ayaü abhisambuddhāgāthā tam atthaü dãpeti\<*<9>*>/. Tattha kambugãvo ti suvaõõaliīgasadisagãvo\<*<10>*>/, suvaõõaü hi kambun\<*<11>*>/ ti vuccati. S. i. d. ā. j. s. (Saccapariyosāne kuņumbiko sotāpattiphale patiņņhahi\<*<12>*>/): "Tadā Dasarathamahārājā Suddhodanamahārājā ahosi, mātā Mahāmāyā, Sãtā\<*<13>*>/ Rāhulamātā, Bharato ânando, Lakkhaõo Sāriputto, parisā Buddhaparisā, Rāmapaõķito aham evā" 'ti. Da- sarathajātakaü\<*<14>*>/. $<8. Saüvarajātaka.>$ Jānanto no mahārājā 'ti. Idaü S. J. v. ekaü ossaņņha- viriyaü bhikkhuü ā. k. So kira Sāvatthivāsikulaputto Satthu dhammadesanaü sutvā pabbajitvā\<*<15>*>/ ācariyupajjhāyavattaü pårento ubhayāni pātimokkhāni paguõāni katvā paripuõõapa¤cavasso "kam- maņņhānaü gahetvā ara¤¤e vasissāmãti" ācariyupajjhāye āpucchitvā Kosalaraņņhe ekaü paccantagāmaü gantvā tattha iriyāpathe pasannehi\<*<16>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -ati. 2 Bd rāmapa-. 3 Bd tassa āgamanabhā-. 4 Bd akaüsu. 5 Bd -ruhi. 6 Bd sodasa-. 7 Bd adds ayuhapariyosāne. 8 Bd saggapåraü. 9 Bd pakāseti. 10 Bd suvaõõā-, Ck -lãhasagãvo, Cs -liīgasadisigãvo. 11 Bd kambu. 12 Bd -patiņhāsi. 13 Bd devãsãtā. 14 Bd bharatarāmajā-. 15 Bd adds laddhupasampado. 16 Bds pasanna. >/ #<[page 131]># %< 8. Samvarajātaka. (462.) 131>% manussehi paõõasālaü katvā upaņņhiyamāno vassaü upagantvā yu¤- janto ghaņanto\<*<1>*>/ vāyamanto accāraddhena viriyena temāsaü kammaņ- ņhānaü bhāvetvā obhāsamattam pi uppādetuü asakkonto cintesi: "addhā-m-ahaü\<*<2>*>/ Satthārā desitesu catåsu puggalesu padaparamo, kim me ara¤¤avasenā' 'ti Jetavanaü gantvā "Tathāgatassa råpasiriü pas- santo madhuraü dhammadesanaü suõanto vãtināmessāmãti" so viriyaü ossa- jitvā\<*<3>*>/ tato nikkhamanto anupubbena Jetavanaü gantvā ācariyupajjhāyehi c' eva sandiņņhasambhattehi ca āgamanakāraõaü puņņho tam atthaü kathetvā tehi\<*<4>*>/ "kasmā evam akāsãti" garahitvā Satthu santikaü netvā "kiü bhikkhave anicchamānaü bhikkhuü ānayitthā" 'ti vutte "ayaü bhante viriyaü ossajitvā\<*<5>*>/ āgato" ti ārocite S. "saccaü kirā" 'ti pucchitvā "saccaü bhante\<*<6>*>/" ti vutte "kasmā bhikkhu viriyaü ossaji\<*<6>*>/, imasmiü hi sāsane nibbiriyassa kusãtapuggalassa aggaphalaü ara- hattaü nāma n' atthi, āraddhaviriyā c' imaü dhammaü ārādhenti, tvaü kho pana pubbe viriyavā ovādakkhamo ten' eva kāraõena Bārāõasira¤¤o puttasatassa sabbakaniņņho pi\<*<8>*>/ hutvā\<*<9>*>/ paõķitānaü ovāde ņhatvā setacchattaü patto sãti" vatvā a. ā.: A. B. Br. r. k. Saüvarakumāro nāma puttasatassa ka- niņņho ahosi. Rājā "ekekaü puttaü sikkhitabbayuttakaü\<*<10>*>/ sikkhāpethā" 'ti ekekassa amaccassa adāsi. Saüvarakumārassa ācariyo amacco Bodhisatto ahosi paõķito vyatto rājaputtassa pitiņņhāne\<*<11>*>/ ņhito. Amaccā sikkhitasikkhite rājaputte ra¤¤o dassesuü. Rājā tesaü janapadaü datvā uyyojesi. Saüvara- kumāro sabbasippe nipphattiü patvā Bodhisattaü pucchi: tāta\<*<12>*>/ sace maü pitā janapadaü peseti kiü karomãti". "Tāta, tvaü janapade diyyamāne taü agahetvā `deva aham sabba- kaniņņho, mayi pi gate tumhākaü pādamålaü tucchaü hes- sati\<*<13>*>/, ahaü pādamåle yeva vasissāmãti' vadeyyāsãti". Ath' ekadivasaü Saüvarakumāraü vanditvā ekamantaü ņhitaü\<*<14>*>/ rājā pucchi: "kiü tāta sippaü te niņņhitan" ti. "âma devā" 'ti. "Tuyhaü janapadaü vārehãti\<*<15>*>/. "Deva tumhākaü pāda- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -ņento. 2 Bd addhā ahaü. 3 Cs -ajji- corr. to -aji-, Bd -ajji-. 4 so all three MSS. instead of kathesi? 5 Cs -ajji- corr. to -aji-, Bd -ajje-. 6 Bd saccan, omitting bhante. 7 Bd -ajji. 8 Bd omits pi. 9 Bd adds pi. 10 Bd adds sikkhaü. 11 Bd pati-. 12 Cks kiü tāta. 13 Bd bhavissati. 14 Bd nisinnaü. 15 Bd demãti. >/ #<[page 132]># %<132 XI. Ekādasanipāta.>% målaü tucchaü bhavissati, pādamåle yeva vasissāmãti\<*<1>*>/". Rājā tussitvā "sādhå" 'ti sampaņicchi. Tato\<*<2>*>/ paņņhāya ra¤¤o pāda- måle yeva hutvā\<*<3>*>/ Bodhisattaü pucchi: "tāta a¤¤aü kiü karo- mãti". "Rājānaü ekaü purāõauyyānaü\<*<4>*>/ yācāhãti". So "sādhå" 'ti uyyānaü yācitvā tattha jātakehi pupphaphalehi nagare issarajanaü saügaõhitvā\<*<5>*>/ puna "kiü karomãti" pucchi. "Tāta rājānaü āpucchitvā antonagare\<*<6>*>/ bhattavetanaü tvaü eva dehãti". So tathā katvā antonagare kassaci ki¤ci ahā- petvā\<*<7>*>/ bhattavetanaü datvā puna\<*<8>*>/ Bodhisattaü pucchitvā rā- jānaü vi¤¤āpetvā antonivesane dāsaporisānam pi assānam\<*<9>*>/ pi balakāyassāpi vaņņaü\<*<10>*>/ aparihāpetvā adāsi, tirojanapadehi\<*<11>*>/ āgatānaü dåtānaü\<*<12>*>/ nivesanaņņhānādãni vāõijānaü suükāni\<*<13>*>/ sabbakaraõãyāni attanā va akāsi. Evaü so M-assa ovāde ņhatvā sabbaü antojana¤ ca bahijana¤ ca nagare ca raņņha- vāsino ca āgantuke ca {ayapaņņen' eva}\<*<14>*>/ (cfr. V 359|4) tena tena saügaha- vatthunā ābandhitvā saügaõhi\<*<15>*>/, sabbesaü piyo ahosi manāpo. Aparabhāge rājānaü maraõama¤cake\<*<16>*>/ nipannaü amaccā pucchiüsu: "deva tumhākaü accayena setacchattaü kassa dassāmā\<*<17>*>/" 'ti. "Tāta mama puttā sabbe pi setacchattassa sāmino va\<*<18>*>/, yo pana tumhākaü manaü gaõhāti tass' eva da- deyyāthā\<*<19>*>/" 'ti. Te tasmiü kālakate\<*<20>*>/ tassa sarãraparihāraü katvā sattame divase sannipatitvā "ra¤¤ā `yo tumhākaü manaü gaõhāti tassa chattaü ussāpeyyāthā\<*<21>*>/' 'ti vuttaü, amhāka¤ ca ayaü Saüvarakumāro manaü gaõhātãti\<*<22>*>/" ¤ātakehi parivāri- taü\<*<23>*>/ tassa ka¤canamālasetacchattaü\<*<24>*>/ ussāpayiüsu. Saüvara- mahārājā B-assa ovāde ņhatvā dhammena rajjaü kāresi. Itare ekånasatakumārā "pitā kira no kālakato, Saüvarassa\<*<25>*>/ kira \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd homãti. 2 Bd so tato. 3 Bd adds puna. 4 Bd -õuyyā-. 5 Bd -hi. 6 Bd attano na-. 7 Ck ka¤ci āhā-. 8 Bd punappunaü-. 9 Bd hatthinaü. 10 Ck vaņņhaü, Bd vattaü. 11 Cks -dena. 12 Bd dåtādinaü. 13 Bd suükanti. 14 Cks ayapaņņaneva, Bd āyavattaneca. 15 Bd gaõhi. 16 Bd -ma¤ce. 17 Bd -dammā. 18 Bd ca. 19 Bd deyyāthā, Cks dadeyyathā. 20 Bd tālaükate. 21 Cs -yyathā. 22 Ck gaõhatãti. 23 Bd omits ¤āpari-. 24 Bd ku¤canamālaü-. 25 Bd -rakumārassa. >/ #<[page 133]># %< 8. Saüvarajātaka. (462.) 133>% chattaü ussāpesuü, so sabbakaniņņho, tassa chattaü na pā- puõāti, sabbajeņņhakassa chattaü ussāpessāmā" 'ti sabbe va\<*<1>*>/ ekato āgantvā "chattaü vā no detu yuddhaü vā" ti Saüvara- mahārājassa paõõaü pesetvā nagaraü uparundhiüsu. Rājā B-assa taü pavattiü ārocetvā "idāni kiü karomā" ti pucchi. "Mahārāja, tava bhātãhi\<*<2>*>/ saddhiü yujjhanakiccaü\<*<3>*>/ n' atthi, tvaü pitu santakadhanaü\<*<4>*>/ satakoņņhāse kāretvā ekånasataü bhātãnaü\<*<5>*>/ pesetvā `imaü tumhākaü pitu santakaü koņņhāsaü gaõhatha, nāhaü tumhehi saddhiü yujjhissāmãti\<*<6>*>/' sāsanaü pa- hiõathā" 'ti. So tathā akāsi. Ath' assa sabbajeņņhabhātiko Uposathakumāro nāma sese āmantetvā "tāta, rājānaü nāma abhibhavituü samattho nāma n' atthi, aya¤ ca no kaniņņha- bhātiko paņisattu pi hutvā na tiņņhati, amhākaü pitu santakaü pesetvā `nāhaü tumhehi saddhiü yujjhāmãti' pesesi, na kho pana mayaü sabbe\<*<7>*>/ ekakkhaõe chattaü ussāpessāma, ekass' eva chattaü ussāpessāma, ayam eva rājā hotu, etha taü pas- sitvā rājakuņumbaü\<*<8>*>/ paņicchāpetvā amhākaü janapadam eva gacchāmā" 'ti āha\<*<9>*>/. Atha te sabbe pi kumārā nagaraü\<*<10>*>/ vivarāpetvā paņisattuno ahutvā nagaraü pavisiüsu. Rājāpi tesaü amaccehi sakkāraü gāhāpetvā paņimaggaü pesesi. Ku- mārā mahantena\<*<11>*>/ parivārena pattikā va āgantvā rājanivesanaü abhiråhitvā Saüvaramahārājassa nipaccākāraü dassetvā nãcā- sane nisãdiüsu. Saüvaramahārājā setacchattassa heņņhā sã- hāsane nisãdi, mahanto yaso mahantaü sirisobhaggaü ahosi, olokitolokitaņņhānaü kampati\<*<12>*>/. Uposathakumāro Saüvara- mahārājassa siribhavaü oloketvā "amhākaü pitā attano acca- yena Saüvarakumārassa rājabhāvaü ¤atvā ma¤¤e amhākaü janapade datvā imassa na adāsãti" cintetvā tena saddhiü sallapanto tisso gāthā abhāsi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pi. 2 Bd bhātikehi. 3 Cks yuddhana-. 4 Bd santakaü-. 5 Bd bhātikānaü. 6 Bd yujjhāmãti. 7 Bd adds pi. 8 Cks -bā. 9 Cks āhaüsu. 10 Bd -radvāraü. 11 Bd nātima-. 12 Bd kampi. >/ #<[page 134]># %<134 XI. Ekādasanipāta.>% @@ @*>/ deve divaü gate ¤ātã taü samanuma¤¤iüsu sampassaü attham attano. || Ja_XI:95 ||>@ @*>/, kena taü nātivattanti ¤ātisaüghā samāgatā ti. || Ja_XI:96 ||>@ Tattha jānanto no ti jānanto nu, janādhipo ti amhākaü pitā narindo, ime ti ime ekånasate kumāre, Pālipotthakesu\<*<3>*>/ pana a¤¤e kumāre ti likhitaü\<*<4>*>/, påjento ti tena tena janapadena mānento, na taü kenacãti khuddakena\<*<5>*>/ pi kenadi janapadena taü påjetabbaü na ma¤¤ittha, ayaü mama accayena rājā bhavissatãti ¤atvā va\<*<6>*>/ ma¤¤e attano pādamåle vāsesãti\<*<7>*>/, tiņņhante no ti tiņņhante nu, dharamāne yeva nå 'ti pucchati\<*<8>*>/, ādu\<*<9>*>/ deve ti udāhu amhākaü pitari deve divaü gate attano atthaü vaķķhiü passantā\<*<10>*>/ saddhiü rājakārakehi negamajanapadehi ¤ātayo taü\<*<11>*>/ rājā hotå 'ti samanuma¤¤iüså\<*<12>*>/ 'ti\<*<13>*>/, vat- tenā 'ti sãlācarena, sa¤jāte adhitiņņhasãti\<*<14>*>/ samānajātike ekånasatabhātaro\<*<15>*>/ abhibhavitvā tiņņhasi, nātivattantãti\<*<16>*>/ nābhibhavanti. Taü sutvā Saüvaramahārājā attano guõaü kathento cha gāthā abhāsi: @@ @*>/ isã\<*<18>*>/ dhammaguõe ratā. || Ja_XI:98 ||>@ @*>/ atima¤¤āmi, dhamme me nirato mano. || Ja_XI:99 ||>@ @*>/ anãkaņņhā rathikā pattikārikā\<*<21>*>/ tesu\<*<22>*>/ na-ppaņibandhāmi nibaddhaü\<*<23>*>/ bhattavetanaü. || Ja_XI:100 ||>@ @*>/, Bārāõasiü voharanti bahumaüsasurodakaü\<*<25>*>/. || Ja_XI:101 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs āhu, Bd adu. 2 Bd atitiņhasi. 3 Bd pāëipoņha-. 4 Bd likkhi-. 5 Bd -nā. 6 Bd omits va. 7 Cks -tãti, Bd ņhapesãti. 8 Bd pucchi. 9 Cs ahu, Bd anu. 10 Bd -to. 11 Cks omit taü. 12 Bd samanu¤¤iüsu. 13 Bd omits ti. 14 Bd atitiņh-. 15 Bd -re. 16 Ck nādhi-, Cs nādhivattanti. 17 Cks samanu-. 18 Cks isiü, Bdf isi. 19 so all four MSS. 20 Cks -råhā, Bdf -rohā. 21 Bdf -rakā. 22 Bdsf tesaü. 23 Bd niviņhaü, Bf nimittaü. 24 Cs Bd -ikā. 25 Cks Bf bahuü, Cks maüsaü. >/ #<[page 135]># %< 8. Saüvarajātaka. (462.) 135>% @*>/ Uposathā 'ti. || Ja_XI:102 ||>@ Tattha na rājaputtā 'ti ahaü rājaputta ka¤ci sattaü\<*<2>*>/ ayaü nāma sampatti imassa mā hotå 'ti na usuyyāmi\<*<3>*>/, tādinan ti tādilakkhaõayuttāõaü samitapāpatāya samaõānaü mahantānaü sãlakkhandhādãnaü guõānaü esitatāya mahesãnaü dhammikasamaõabrāhmaõānaü pa¤capatiņņhitena pāde vandāmi, dānaü dadanto dhammika¤ ca nesaü rakkhāvaraõaguttiü paccupaņņhapento sakkaccaü te namassāmi, manena sampiyāyanto va våjemãti attho, te man ti te samaõā\<*<4>*>/ ayaü dhammakoņņhāse yuttapayutto sussåsaü anusuyyako\<*<5>*>/ ti tatvato ¤atvā maü dhammaguõe yuttaü sussåsaü anusuyyakaü anusāsanti, idaü kuru idaü\<*<6>*>/ mā karãti ovadantãti attho, tesāhan ti tesaü ahaü, hat- thāruhā\<*<7>*>/ ti hatthã\<*<8>*>/ āruyha yujjhanayodhā, anãkaņņhā ti hatthānãkādãsu ņhitā, rathikā ti rathayodhā, pattikārikā\<*<9>*>/ ti pattino va\<*<10>*>/, nibaddhan\<*<11>*>/ ti yaü tehi sajjitaü\<*<12>*>/ bhatta¤ ca vetana¤ ca taü\<*<13>*>/ na paņibandhāmi, apari- hāpetvā dadāmãti attho, mahāmattā ti bhātika mayhaü mahāpa¤¤ā mantesu kusalā mahāamaccā c' eva\<*<14>*>/ avasesamantino ca paricārikā atthi, iminā idaü dasseti: tumhe mantasampanne paõķite ācariye na labhittha amhākaü pana ācariyā paõķitā upāyakusalā, te no setacchattena\<*<15>*>/ yojesuü, Bārāõasin ti bhātika mama chattaü ussāpitakālato paņņhāya amhākaü rājā dhammiko an- vaddhamāsaü devo vassati tena sassāni sampajjantãti\<*<16>*>/ Bārāõasiyaü bahuü khāditabbayuttakaü maüsamacchaü\<*<17>*>/ pātabbayuttakaü surodaka¤ ca\<*<18>*>/ jātan ti\<*<19>*>/, evaü raņņhavāsino bahumaüsasurodakaü\<*<20>*>/ katvā Bārāõasiü vo- haranti, phãtā\<*<21>*>/ ti hatthiratanāssaratanamuttaratanādãni āharitvā nirupaddavā vohāraü karontā phãtā samiddhā, evaü jānāhãti bhātika Uposatha ahaü imehi ettakehi kāraõehi sabbakaniņņho pi\<*<22>*>/ hutvā mama bhātike abhibhavitvā setacchattaü patto, evaü maü jānāhãti. Ath' assa guõaü sutvā Uposathakumāro dve gāthā abhāsi: @*>/ atho pi ¤ātinaü hito. || Ja_XI:103 ||>@ @*>/ Indaü va asurādhipo ti. || Ja_XI:104 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks jānāhi. 2 Ck kaüvisattaü, Cs kavisattaü, Bd ki¤oi mattaü. 3 Cks suyyāü. 4 Bd samaõā maü. 5 Bd -kaü. 6 Cks imaü. 7 Bd -rohā. 8 all three MSS. -i. 9 Bd -rakā. 10 Ck Bd ca. 11 Bd niviņhaü. 12 Ck addhitaü, Cs ajjitaü. 13 Bd ahaü taü. 14 Cks te ca. 15 Bd -ni. 16 Cks -jjatãti. 17 Bd macchamaüsaü. 18 Bd -dakaü va, Cs -dakaü va corr. to - - ca? Ck ti. 19 Cs jānan ti. 20 Cks bahuü-, Bd -maüsaüsurodakanti. 21 Ck titā, Cs jãtāna. 22 Bd va. 23 Cks cepi, Bf cāsi. 24 Ck -sayhanti. >/ #<[page 136]># %<136 XI. Ekādasanipāta.>% Tattha dhammena kirā 'ti tāta Saüvaramahārāja dhammena kira tvaü ekånasatānaü ¤ātãnaü attano jeņņhabhātikānaü anubhāvaü abhibhavasi\<*<1>*>/, ito paņņhāya ca\<*<2>*>/ tvam eva rajjaü kārehi, tvaü hi\<*<3>*>/ medhāvã c' eva paõķito ca ¤ātãna¤ ca\<*<4>*>/ hito ti attho, taü tan\<*<5>*>/ ti taü\<*<6>*>/ evaü vividhaguõasampannaü taü. ¤ātiparibbåëhan ti amhehi ekånasatehi ¤ātakehi parivāritaü, nānā- ratanamocitan ti nānāratanehi ocitaü sa¤citaü bahuratanasa¤cayaü, asurā- dhipo ti yathā tāvatiüsehi parivutaü Indaü asurarājā na tapati evaü amhehi ārakkhaü karontehi\<*<7>*>/ parivāritaü tiyojanasatike Kāsiraņņhe dvādasayojanikāyā Bārāõasiyā rājjaü kārentaü amittā na tapissantãti dãpeti. Saüvaramahārājā sabbesam pi bhātikānaü mahantaü ya- saü adāsi. Te tassa santike māsaddhamāsaü\<*<8>*>/ vasitvā "ma- hārāja, janapadesu coresu uņņhahantesu mayaü jānissāma, tvaü rajjasukhaü anubhavā" 'ti vatvā attano attano jana- padaü gatā. Rājāpi B-assa ovāde ņhatvā āyupariyosāne devanagaraü pårento agamāsi. S. i. d. ā. "bhikkhu evaü tvaü pubbe ovādakkhamo idāni kasmā viriyaü na akāsãti" vatvā saccāni pakāsetvā j. s. (Saccapari- yosāne so bhikkhu sotāpattiphale patiņņhahi): "Tadā Saüvaramahārājā ayaü bhikkhu ahosi, Uposathakumāro Sāriputto, Sesabhātikā therā- nutherā, parisā Buddhaparisā, ovādadāyako amacco\<*<9>*>/ aham evā" 'ti. Saüvarajātakaü. $<9. Suppārakajātaka.>$ Ummujjanti nimujjantãti. Idaü S. J. v. pa¤¤āpāra- miü ā. k. Ekadivasaü hi sāyaõhasamaye Tathāgatassa dhammaü desetuü nikkhamanaü āgamayamānā bhikkhå dhammasabhāyaü ni- sãditvā "āvuso aho\<*<10>*>/ S. mahāpa¤¤o puthupa¤¤o hāsupa¤¤o javana- pa¤¤o tikkhapa¤¤o nibbedhikapa¤¤o tatra tatra upāyapa¤¤āya sam- annāgato vipulāya paņhavisamāya mahāsamuddo viya gambhãrāya ākāso viya vitthiõõāya\<*<11>*>/, sakala-Jambudãpasmiü hi uņņhitapa¤¤o Dasa- balaü atikkamitvā gantuü samattho nāma n' atthi yathā mahā- samudde uņņhitaåmi\<*<12>*>/ velaü nātikkamati\<*<13>*>/ velaü patvā\<*<14>*>/ va bhijjati\<*<13>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -bhāvã. 2 Bd omits ca. 3 Bd pi. 4 Bd va. 5 Bd taü taü, Cks omit tan. 6 Bd omits taü. 7 Cks -te. 8 Bd -ķķha-. 9 Bd adds pana. 10 Bd adds amhākaü. 11 Cks vitti-. 12 Bd uņhitā-. 13 Bd -anti. 14 Bd pattā pattā. >/ #<[page 137]># %< 9. Suppārakajātaka. (463.) 137>% evaü na koci pa¤¤āya Dasabalaü atikkamati Satthu pādamålaü patvā\<*<1>*>/ bhijjat' evā\<*<2>*>/" 'ti Dasabalassa mahāpa¤¤āpāramiü vaõõesuü\<*<3>*>/. S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā" ti pucchitvā imāya nāmā" 'ti vutte "na bhikkhave idān' eva Tathā- gato pa¤¤avā pubbe pi aparipakke\<*<4>*>/ ¤āõe\<*<5>*>/ pa¤¤avā va, andho hutvā mahāsamudde udakasa¤¤āya `imasmiü\<*<6>*>/ samudde idaü nāma idam nāma ratanan' ti a¤¤āsãti" vatvā a. ā. A. Bharuraņņhe\<*<7>*>/ Bharurājā\<*<7>*>/ nāma r. kāresi. Bharu- kacchaü\<*<7>*>/ nāma paņņanagāmo\<*<8>*>/ ahosi. Tadā Bo. Bharukacche\<*<7>*>/ niyyāmajeņņhassa\<*<9>*>/ putto hutvā nibbatti pāsādiko suvaõõavaõõo. Suppārakakumāro\<*<10>*>/ ti 'ssa nāmaü kariüsu. So mahan- tena parivārena vaķķhanto soëasavassakāle yeva niyyāmaka- sippe nipphattiü patvā aparabhāge pitu accayena niyyāmaka- jeņņhako hutvā\<*<11>*>/ niyyāmakakammaü akāsi, paõķito ¤āõasampanno ahosi\<*<12>*>/, tena āråëhanāvāya vyāpatti nāma n' atthi. Tassa aparabhāge loõajalapahaņāni\<*<13>*>/ dve pi cakkhåni nassiüsu. So tato paņņhāya niyyāmakajeņņhako hutvāpi\<*<14>*>/ niyyāmakakammaü akatvā rājānaü nissāya jãvissāmãti" rājānaü upasaükami. Atha naü rājā agghāpaniyakamme ņhapesi. Tato paņņhāya ra¤¤o hatthiratanaü\<*<15>*>/ assaratanaü\<*<15>*>/ muttasāramaõisārādãni agghāpeti\<*<16>*>/. Ath' ekadivasaü "ra¤¤o maīgalahatthã bha- vissatãti" kāëapāsāõakåņavaõõaü ekaü vāraõaü ānesuü. Taü disvā rājā "paõķitassa dassethā" 'ti āha. Atha naü tassa santikaü nayiüsu. So hatthena tassa sarãraü parimadditvā "nāyaü maīgalahatthã bhavituü anucchaviko, pacchāvāmana- kadhātuko esa\<*<17>*>/, etaü hi mātā vijāyamānā aüsena\<*<18>*>/ paņic- chituü nāsakkhi, tasmā bhåmiyaü patitvā pacchimapādehi vāmanakadhātuko jāto" ti āha. Hatthiü gahetvā āgate puc- chiüsu. Te "saccaü paõķito kathetãti" vadiüsu. Taü kāra- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pattā pattā. 2 Bd bhijjantevā. 3 Bd vaõõentā nisãdisu. 4 Bd -kka. 5 Bd -ena. 6 Bd repeats i-. 7 Bd garu. 8 Cks paddhana-. 9 Bd niyyāmakajeņhakassa, Cs niyyāmajeņņhakassa. 10 Bd supā- throughout. 11 Bd -tvāpi. 12 Cks omit ahosi. 13 Cks lonajalla-, Bd loõakajalapahatāni. 14 Cks -tvā. 15 Bd -na. 16 Bd -pesi. 17 Bd -eso. 18 Bd a¤gena. >/ #<[page 138]># %<138 XI. Ekādasanipāta.>% õam rājā sutvā tuņņho tassa aņņha kahāpaõe dāpesi. Pun' ekadivasaü "ra¤¤o maīgalasso\<*<1>*>/ bhavissatãti" ekaü assaü ānayiüsu. Tam pi rājā paõķitassa santikaü pesesi. So\<*<2>*>/ hat- thena parāmasitvā "ayaü maīgalasso\<*<1>*>/ bhavituü na yutto, etassa hi jātadivase yeva mātā mari, tasmā mātu khãraü alabhanto na sammā vaķķhito" ti āha. Sāpi 'ssa kathā saccā va ahosi. Tam pi sutvā rājā tussitvā aņņh' eva kahāpaõe\<*<3>*>/ dāpesi. Ath' ekadivasaü\<*<4>*>/ "maīgalaratho bhavissatãti" rathaü āhariüsu, tam pi rājā tassa santikaü pesesi. So taü\<*<5>*>/ hat- thena parāmasitvā "ayaü ratho susirarukkhena kato, tasmā ra¤¤o nānucchaviko" ti āha. Sāpi 'ssa kathā saccā va ahosi. Rājā tam pi sutvā aņņh' eva kahāpaõe dāpesi. Ath' assa kambalaratanaü mahagghaü ānayiüsu\<*<6>*>/. Tam pi tass' eva pesesi. So\<*<2>*>/ hatthena parāmasitvā "imassa måsikacchinnaü ekaü\<*<7>*>/ ņhānaü atthãti" āha. Sodhentā taü disvā ra¤¤o ārocesuü. Rājā tussitvā aņņh' eva kahāpaõe dāpesi. So cintesi: "ayaü rājā evaråpāni pi\<*<8>*>/ acchariyāni disvā aņņh' eva kahāpaõe dāpesi, imassa dāyo nahāpitadāyo, nahāpitassa- jātako\<*<9>*>/ bhavissati, kim me evaråpena rājupaņņhānena, attano vasanaņņhānam eva gamissāmãti" so Bharukacchapaņņanaü\<*<10>*>/ eva paccāgami. Tasmiü tattha vasante vāõijā nāvaü sajjetvā "kaü\<*<11>*>/ niyyāmakaü karissāmā" 'ti mantentā\<*<12>*>/ "Suppāraka- paõķitena āråëhanāvā na vyāpajjati, esa paõķito upāyakusalo, andho samāno pi Suppārakapaõķito va uttamo" ti taü upa- saükamitvā "niyyāmako no hohãti" vatvā "tāta\<*<13>*>/, ahaü andho, kathaü niyyāmakakammaü karissāmãti" vutte "sāmi andhāpi tumhe yeva amhākaü uttamo" ti\<*<14>*>/. Punappuna yāciyamāno "sādhu tātā\<*<15>*>/, tumhehi ārocitasa¤¤āya niyyāmako bhavissāmãti" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -lāsso. 2 Bd adds taü pi. 3 Bd atha k. yeva. 4 Bd adds ra¤¤o. 5 Bd taü pi. 6 Bd tassa mahagghakamalaratanaü āhariüsu in the place of athassa--. 7 Bd -a. 8 Bd omits pi. 9 Bd jāti-. 10 Bd garu- corr. to bharu- 11 Bd taü. 12 Cks -to, Bd -tetvā, Bs mantesuü. 13 Bd omits tāta. 14 so all three MSS., add āhaüsu? 15 Bd -a. >/ #<[page 139]># %< 9. Suppārakajātaka. (463.) 139>% tesaü nāvaü abhiråhi. Te nāvāya\<*<1>*>/ mahāsamuddaü pakkhan- diüsu. Nāvā satta divasāni nirupaddavā agamāsi, tato akāla- vātaü\<*<2>*>/ uppātitaü uppajji, nāvā cattāro māse pakatisamudda- piņņhe vicaritvā Khuramālasamuddaü nāma pattā, tattha macchā manussasamānasarãrā khuranāsā udake ummujjani- mujjaü\<*<3>*>/ karonti. Vāõijā te disvā M-aü tassa samuddassa nāmaü pucchantā paņhamaü gātham āhaüsu: @@ Evaü tehi puņņho M. attano niyyāmakasuttena saüsandetvā dutiyaü gātham āha: @*>/ payātānaü vāõijānaü dhanesinaü nāvāya vippanaņņhāya Khuramālãti vuccatãti. || Ja_XI:106 ||>@ Tattha payātānan ti Bharukacchapaņņanā nikkhamitvā gacchantānaü, dhanesinan ti tumhākaü vāõijānaü dhanaü pariyesantānaü, vippanaņ- ņhāyā 'ti tātā\<*<5>*>/ tumhākaü imāya videsaü pakkhantāya nāvāya kamma- kārakā\<*<6>*>/ pakatisamuddaü atikkamitvā sampatto ayaü samuddo Khuramālãti vuc- cati, evaü etaü paõķitā kathentãti\<*<7>*>/. Tasmiü pana samudde vajiraü uppajjati\<*<8>*>/. M. "sac' āhaü `ayaü vajirasamuddo' ti evaü etesaü kathessāmi lobhena bahuü\<*<9>*>/ vajiraü gaõhitvā nāvaü osãdāpessantãti\<*<6>*>/" tesaü anā- cikkhitvā va nāvaü laggāpetvā\<*<10>*>/ upāyen' ekaü yottaü gahetvā macchagahaõaniyāmena jālaü khipāpetvā vajirasāraü uddha- ritvā nāvāya\<*<11>*>/ pakkhipitvā a¤¤aü appagghabhaõķaü chaķķā- pesi. Nāvā taü\<*<12>*>/ samuddaü atikkamitvā parato\<*<13>*>/ Aggimālaü nāma gatā. So pajjalitāggikkhandho viya majjhantikasuriyo viya ca obhāsaü mu¤canto\<*<14>*>/ aņņhāsi. Vāõijā @*>/ suriyo va\<*<16>*>/ samuddo patidissati, Suppārakan\<*<17>*>/ taü pucchāma: samuddo katamo ayan ti || Ja_XI:107 ||>@ gāthāya\<*<18>*>/ taü pucchiüsu. M. pi tesaü anantaragāthāyā kathesi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks nāvā. 2 Bd ākula-. 3 Bd -nimmujjaü. 4 Bd garu-. 5 Cs Bķ -a. 6 so all three MSS. instead of -kānaü? 7 Bd kathenti. 8 Bd ussannaü hoti in the place of up-. 9 Bd -u. 10 Bd ola-. 11 Bd -yaü. 12 Cks naü. 13 Bd purato. 14 Bd muccanto. 15 Bd aggã ca. 16 Bd ca. 17 Bd -kaü. 18 Bd adds vāõijā. >/ #<[page 140]># %<140 XI. Ekādasanipāta.>% @*>/ payātānaü vāõijānaü dhanesinaü nāvāya vippanaņņhāya Aggimālãti vuccatãti. || Ja_XI:108 ||>@ Tasmiü pana samudde suvaõõaü ussannaü ahosi. M. purimanayen' eva tato pi suvaõõaü gāhāpetvā nāvāya pak- khipi\<*<2>*>/. Nāvā tam pi samuddaü atikkamitvā khãraü viya dadhiü viya ca obhāsantaü Dadhimālaü\<*<3>*>/ nāma samuddaü pā- puõi Vāõijā @*>/, Suppārakan taü pucchāma\<*<5>*>/: samuddo katamo ayan ti || Ja_XI:109 ||>@ gāthāya tassa nāmaü pucchiüsu. M. anantaragāthāya ācikkhi: @*>/ payātānaü vāõijānaü dhanesinaü nāvāya vippanaņņhāya Dadhimālãti vuccatãti. || Ja_XI:110 ||>@ Tasmiü pana samudde rajataü ussannaü\<*<7>*>/. So tam pi upāyena gāhāpetvā\<*<8>*>/ nāvāya pakkhipāpesi. Nāvā tam pi sam- uddaü atikkamitvā nãlakusatiõaü viya sampannasassam iva ca obhāsamānaü Nãlavaõõakusamālaü\<*<9>*>/ nāma sammuddaü pā- puõi. Vānijā @*>/ va sasso\<*<11>*>/ va samuddo patidissati, Suppārakan taü pucchāma, samuddo katamo ayan ti || Ja_XI:111 ||>@ gāthāya tassa pi nāmaü pucchiüsu. So anantaragāthāya ācikkhi: @*>/ payātānaü vāõijānaü dhanesinaü nāvāya vippanaņņhāya Kusamālãti vuccatãti. || Ja_XI:112 ||>@ Tasmiü pana samudde nãlamaõiratanaü ussannaü ahosi. So tam pi upāyena gāhāpetvā nāvāya pakkhipāpesi. Nāvā tam pi samuddaü atikkamitvā nalavanaü\<*<12>*>/ viya ca veëu- vanaü viya ca khāyamānaü Nalamālaü\<*<13>*>/ nāma samuddaü pāpuõi. Vaõijā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd garu-. 2 Bd pakkhipāpesi. 3 Bd -li. 4 Bd patibhāsati. 5 Cks -mi. 6 Bd garu- corr. to bharu-. 7 Cks uppannaü, Bd adds ahosi. 8 Cks gahetvā. 9 Bd nãlavaõõaükusamālā. 10 Ck -e. 11 Cks -e. 12 Cs nãla-, Bd naëa-. 13 Ck -li, Cs naëamālã, Bd naëamālin. >/ #<[page 141]># %< 9. Suppārakajātaka. (463.) 141>% @*>/ va veëuü\<*<2>*>/ va samuddo {patidissati,} Suppārakan taü pucchāma: samuddo katamo ayan ti || Ja_XI:113 ||>@ gāthāya tassa\<*<2>*>/ pi nāmaü pucchiüsu. M. anantarāgāthāya kathesi: @*>/ vuccatãti\<*<5>*>/. || Ja_XI:114 ||>@ Tasmiü pana samudde vaüsarāgaveëuriyaü ussannaü\<*<6>*>/. So tam pi\<*<7>*>/ gāhāpetvā nāvāya pakkhipāpesi. Aparo nayo: nalo\<*<8>*>/ ti vicchikanalo\<*<8>*>/ kakkaņakanalo\<*<8>*>/ pi so rattavaõõo hoti, veëå 'ti\<*<9>*>/ pavāëass' etaü\<*<10>*>/ nāmaü, so\<*<11>*>/ samuddo pavāëussanno ratto- bhāso ahosi, tasmā yathā nalo\<*<12>*>/ va\<*<13>*>/ veëu\<*<14>*>/ vā\<*<15>*>/ ti pucchiüsu. M. tato pavāëaü gāhāpesi. Vāõijā Nalamāliü atikkamantā Vaëabhāmukhasamuddaü\<*<16>*>/ nāma passiüsu, tattha udakaü kaķķhitvā kaķķhitvā\<*<17>*>/ sabbato- bhāgena uggacchati, tasmiü sabbatobhāgena uggatoķakaü\<*<18>*>/ sabbatobhāgena chinnataņamahāsobbho\<*<19>*>/ viya pa¤¤āyati, åmiyā uggatāya ekato papātasadisaü hoti, bhayajanano saddo up- pajjati sotāni bhindanto viya hadayaü phālento viya, taü\<*<20>*>/ disvā vāõijā bhãtatasitā @*>/ bhiüsanako samuddo suyyat' amānuso\<*<22>*>/, yathā sobbho papāto ca\<*<23>*>/ samuddo patidissati, Suppārakan taü pucchāma: samuddo katamo ayan ti || Ja_XI:115 ||>@ gāthāya tassa nāmaü pucchiüsu. Tattha suyyatamānuso\<*<24>*>/ ti suyyati amānuso mahāsamuddo\<*<25>*>/. @@ Bo. anantaragāthāya tassa nāmaü ācikkhitvā\<*<27>*>/ "tātā\<*<28>*>/ imaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds naëo. 2 Cs Bd veëu. 3 Bd -ā. 4 Bd naëa-. 5 Cks -ati. 6 Bd masāragallave- ahosi, Cks vaüsarāgaveluriyussannaü. 7 Bd adds upāyena. 8 Bd -ëo. 9 Bd adds pana. 10 Bd evetaü. 11 Bd adds ca. 12 Ck Bd naëo. 13 Bd ca. 14 Cks velo. 15 Bd cā. 16 Ck vala-, Cs vāla-, Bd balavā-. 17 Bd only one ka-. 18 Bd ugacchante udakaü. 19 Bd uchinda-. 20 Bd cataü, Ck naü. 21 Bdf mahabbh-. 22 Cs såyyātimā- corr. to -tamā-. 23 Cs Bd va. 24 Bd suyyatimā-, Cs suyyāta-. 25 Ck adds ti; Bd has amānuso saddo mahāsatto. 26 Cs -mukhanti, Bd balavāmukhiti. 27 Bd adds tassa nāmaü ācikkhi evaü. 28 Bd tāta. >/ #<[page 142]># %<142 XI. Ekādasanipāta.>% Vaëabhāmukhaü\<*<1>*>/ samuddaü pattā nivattituü samatthā nāvā nāma n' atthi, ayaü sampattanāvaü\<*<2>*>/ nimujjāpetvā vināsaü pāpetãti" āha. Ta¤ ca nāvaü satta manussasatāni abhiråhiüsu, te sabbe maraõabhayabhãtā ekappahāren' eva\<*<3>*>/ Avãcimhi paccamānā\<*<4>*>/ sattā viya atikaruõasaraü\<*<5>*>/ mu¤ciüsu. M. "ņha- petvā maü a¤¤o etesaü sotthibhāvaü kātuü samattho nāma n' atthi, saccakiriyāya tesaü sotthiü karissāmãti" cintetvā te āmantetvā "tātā\<*<6>*>/ maü khippaü gandhodakena nahāpetvā ahatavatthāni\<*<7>*>/ nivāsāpetvā puõõapātiü\<*<8>*>/ sajjetvā nāvāya dhure ņhapethā" 'ti. Te vegena tathā kariüsu. M. ubhohi hatthehi puõõapātiü\<*<8>*>/ gahetvā nāvāya dhure ņhito saccakiriyaü karonto osānagātham āha: @*>/ ekapāõam pi hiüsitaü\<*<10>*>/, etena saccavajjena sotthiü nāvā nivattatå 'ti. || Ja_XI:117 ||>@ Tattha yato ti yato paņņhāya ahaü attānaü sarāmi yato paņņhāya c' amhi vi¤¤åtaü patto ti attho, ekapāõam pi hiüsitan\<*<11>*>/ ti etthantare saücicca ekaü kunthakipillakapāõam pi vihiüsitaü\<*<12>*>/ nābhijānāmi, desanāmattam ev' etaü, Bo. pana tiõasalākam pi upādāya mayā parasantakaü na gahitapubbaü lobhena\<*<13>*>/ paradāraü na olokitapubbaü musā na bhāsitapubbaü\<*<14>*>/ tiõaggena\<*<15>*>/ pi majjaü na pãtapubban\<*<16>*>/ ti evaü pa¤casãlavasena\<*<17>*>/ saccakiriyaü akāsi, katvā ca pana puõõapātiyā udakaü nāvāya dhure āsi¤ci\<*<18>*>/ Cattāro mase videsaü pakkhantā nāvā nivattitvā iddhimā viya iddhānubhāvena\<*<19>*>/ ekadivasen' eva Bharukacchapaņņanaü\<*<20>*>/ agamāsi, gantvā ca pana thale pi aņņhåsabhamattaü ņhānaü pakkhanditvā nāvikassa gharadvāre\<*<21>*>/ aņņhasi. M. tesaü vāõi- jānaü suvaõõarajatamaõippavāëavajirāni bhājetvā adāsi, "etta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks valabhā-, Bd balavāmukha. 2 Cks sampatti-, Bs sampattā-. 3 Cks add atikaruõaü. 4 Bd -na. 5 Bd atikāru¤¤aü ravaü. 6 Bd -a. 7 Cs Bd āh-. 8 Bd suvaõõapā-. 9 Ck saüvicca. 10 Bf pihisituü, Bd vihiüsituü. 11 Bd -situn, Cks -sito. 12 Bd kundhakipillikaü pi pāõaü hãsituü. 13 Bd lobhavasena. 14 Bd -bbā, Cs omits musā--bbaü. 15 Bd -nā. 16 Bd pivita-. 17 Bd adds pana. 18 Bd abhisi¤ci. 19 Bd saccānu-. 20 Bd garu-. 21 Bd adds yeva. >/ #<[page 143]># %< 9. Suppārakajātaka. (463.) 143>% kehi vo ratanehi alaü, mā puna samuddaü pavisitthā" 'ti ca\<*<1>*>/ tesaü ovādaü datvā yāvajãvaü dānādãni pu¤¤āni katvā devapuraü påresi. S. i. d. ā. "evaü bhikkhave pubbe pi Tathāgato mahāpa¤¤o yevā" 'ti vatvā j. s.: "Tadā\<*<2>*>/ parisā Buddhaparisā\<*<3>*>/, Suppāraka- paõķito pana aham evā" 'ti. Suppārakajātakaü. Ekāda- sanipātavaõõanā niņņhitā\<*<4>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits ca. 2 Bd adds sā. 3 Bd adds ahesuü 4 Bd -jātakaü navamaü. Iti Jātakaņhakathāya navajātakapatimaõķitassa ekādasanipātass' atthavaõõanā niņhitā. So(yo?) thero sārasaddena dhammasadden' alaīkito jātakaü sodhitaü suņhu tenattherena yaü idaü iminā pu¤¤akammena buddho hessaü anāgate sivaü va neyyalokassa pāpemi amattaü padaü nibbānapaccayo hotu niņhitaü Sakkarāj 1150 etc. >/ #<[page 144]># %< 144>% XII. DVâDASANIPâTA. $<1. Cullakuõālajātaka.>$ Khuddānaü lahucittānan ti. Idaü jātakaü Kuõālajātake āvibhavissati. Cullakuõālajātakaü. $<2. Bhaddasālajātaka.>$ Kā tvaü suddhehi vatthehãti. Idaü S. J. v. ¤ātattha- cariyaü\<*<1>*>/ ā. k. Sāvatthiyaü hi Anāthapiõķikassa nivesane pa¤- cannaü bhikkhusatānaü nibaddhabhojanaü\<*<2>*>/ pavattati, tathā Visā- khāya ca Kosalara¤¤o ca. Tattha pana\<*<3>*>/ ki¤cāpi nānaggarasabho- janaü dãyati bhikkhånam pan' ettha koci vissāsiko n' atthi, tasmā bhikkhå rājanivesane na bhu¤janti, bhattaü gahetvā Anāthapiõķikassa vā Visākhāya vā a¤¤esaü vā vissāsikānaü gharaü gantvā bhu¤janti. Rājā ekadivasaü "paõõākāraü āhaņaü, bhikkhånaü dethā" 'ti bhattaggaü pesetvā "bhattagge bhikkhå n' atthãti" vutte "kahaü gatā" ti pucchitvā "attano vissāsikagehesu nisãditvā bhu¤jantãti" sutvā bhuttapātarāso Satthu santikaü gantvā "bhante bhojanaü nāma kiüparaman\<*<4>*>/" ti pucchi. "Vissāsaparamaü\<*<5>*>/ mahārāja, ka¤jika- mattaü\<*<6>*>/ pi hi\<*<7>*>/ vissāsikena dinnaü madhuraü hotãti". "Bhante kena pana saddhiü bhikkhånaü vissāso hotãti". "Ĩātãhi vā Sakyakulehi\<*<8>*>/ vā māhārājā" 'ti. Tato rājā cintesi: "ekaü Sakyadhãtaraü ānetvā aggamahesiü karissāmãti, evaü mayā saddhiü bhikkhånaü ¤ātiko\<*<9>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 2. Cfr. Dhammapada p. 211. 1 Bd ¤ātakattha-. 2 Ck -ddhaü-. 3 Bd adds rājā. 4 Bd sarasan. 5 Bd visāsikāya sarasaü. 6 Cs -kamahantaü. 7 Bd -rājā ti ki¤ci ki¤cikamattaü, omitting pi hi. 8 Cks sekhaku-. 9 Bd -ta-. >/ #<[page 145]># %< 2 Bhaddasālajātaka. (465.) 145>% viya vissāso\<*<1>*>/ bhavissatãti\<*<2>*>/" so uņņhāyāsanā attano nivesanaü gantvā Kapilavatthuü dåtaü\<*<3>*>/ pesesi: "dhãtaraü kira\<*<4>*>/ me dentu, ahaü tum- hehi saddhiü ¤ātibhāvaü icchāmãti". Sākiyā dåtavacanaü sutvā sannipatitvā mantayiüsu\<*<5>*>/: "mayaü Kosalara¤¤o āõāpavattiņņhāne va- sāma, sace dārikaü\<*<6>*>/ na dassāma mahantaü veraü bhavissati, sace dassāma kulavaüso no bhijjissati, kin nu kho kattabban\<*<7>*>/" ti. Atha ne Mahānāmo āha: "mā cintayittha, mama dhãta Vāsabhakhattiyā\<*<8>*>/ nāma nāgamuõķāya nāma dāsiyā kucchismiü nibbattā soëasavassapa- desikā\<*<9>*>/ uttamaråpadharā sobhaggappattā pitivaüsena khattiyajātikā, tam assa\<*<10>*>/ "khattiyaka¤¤ā" ti\<*<11>*>/ pesessāma". Sākiyā "sādhå" 'ti sam- paņicchitvā dåte pakkosāpetvā "sādhu, dārikaü dassāma\<*<12>*>/, idān' eva taü gahetvā gacchathā" 'ti āhaüsu. Dåtā cintesuü: "ime Sakyā\<*<13>*>/ nāma jātiü nissāya atimānino, "sadisã no' ti vatvā asadisim pi\<*<14>*>/ da- deyyuü, etehi saddhiü ekato bhu¤jamānam eva gaõhissāmā\<*<15>*>/" 'ti te evam āhaüsu: "mayam gahetvā gacchantā yā tumhehi saddhiü ekato bhu¤jati taü gahetvā gamissāmā\<*<16>*>/" 'ti. Sākiyā\<*<17>*>/ tesaü nivāsanaņņhānaü dāpetvā "kiü karissāma" 'ti cintayiüsu. Mahānāmo āha: "tumhe mā cintayittha, ahaü upāyaü karissāmi, tumhe mama bhojanakāle Vāsabhakhattiyaü alaükaritvā ānetvā\<*<18>*>/ mayā ekasmiü kabale gahitamatte `deva, asuko rājā nāma paõõaü pahiõi, imaü tāva sāsanaü suõāthā' 'ti paõõaü dasseyyāthā\<*<19>*>/" 'ti. Te "sādhå" 'ti sampaņicchitvā tasmiü bhu¤jamāne kumārikaü alaükariüsu. Mahānāmo dhãtaraü me ānetha, mayā saddhiü bhu¤jatå" 'ti āha\<*<20>*>/. Atha naü "alaükaritvā\<*<21>*>/ tāvad evā" 'ti\<*<22>*>/ thokaü papa¤caü katvā ānayiüsu. Sā "pitarā saddhiü bhu¤jissāmā\<*<23>*>/" 'ti ekapātiyā\<*<24>*>/ hat- thaü otāresi. Mahānāmo tāya saddhiü ekaü\<*<25>*>/ piõķaü gahetvā mukhe ņhapesi, dutiyapiõķassa\<*<26>*>/ hatthe pasāritamatte\<*<27>*>/ "deva, asuka- ra¤¤ā nāma\<*<28>*>/ paõõaü pahitaü, imaü tāva sāsanaü suõāthā" 'ti paõõaü upanāmesuü. Mahānāmo "amma tvaü bhu¤jā\<*<29>*>/" 'ti dakkhiõa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits viya vissāso. 2 Bd -ssati. 3 Bd -te. 4 Bd omits ki-. 5 Bd cinta-. 6 Bd dhitaraü 7 Bd kāta-. 8 Bd -ttisā. 9 Cks -vassikapadesikā, Bd -vassudesikā. 10 Bd vāsabha in the place of tamassa 11 Bd taü. 12 Bd dammhi. 13 Bd sākiyā. 14 Cks -sã, Bd taü gahessāmā. 17 Ck sākiyā corr. to sā mātiyā. 18 Bd ānetha. 19 Ck Bd -yyathā, Cs -yya corr. to -yyāthā. 20 Cks omit āha. 21 Cks -riyyati. 22 Bd eva, omitting ti. 23 Bd -mi, Cs -mi corr. to -mā. 24 Ck -niyā, Cs -niyā corr. to -tiyā, Bd -tiyaü. 25 Bd -a. 26 Bd -ķāya. 27 Bd -rite, omitting matte. 28 Bd -ra¤¤o, omitting nāma. 29 Bd -āhi. >/ #<[page 146]># %<146 XII. Dvādasanipāta.>% hatthaü pātiyā yeva katvā vāmahatthena paõõaü\<*<1>*>/ gahetvā paõõaü olokesi. Tassa taü\<*<2>*>/ sāsanaü upadhārentass' eva itarā bhu¤ji. So tassā bhuttakāle hatthaü dhovitvā mukhaü vikkhālesi\<*<3>*>/. Dåtā\<*<4>*>/ nic- chayen' eva\<*<5>*>/ "sā\<*<6>*>/ etassa dhãtā" ti niņņhaü agamaüsu\<*<7>*>/, na\<*<8>*>/ taü antaraü jānituü sakkhiüsu. Mahānāmo mahantena\<*<9>*>/ parivārena dhã- taraü\<*<10>*>/ pesesi. Dåtāpi taü\<*<11>*>/ Sāvatthiü\<*<12>*>/ netvā "ayaü kumārikā jātisampannā Mahānāmassa dhãtā" ti vadiüsu. Rājā tussitvā sakala- nagaraü alaükārāpetvā taü ratanarāsimhi ņhapetvā aggamahesiņņhāne abhisi¤cāpesi. Sā ra¤¤o piyā ahosi manāpā\<*<13>*>/. Ath' assā nacirass' eva gabbho patiņņhahi, rājā gabbhaparihāraü dāpesi\<*<14>*>/, sā dasamā- saccayena suvaõõavaõõaü puttaü vijāyi. Ath' assa nāmagahaõa- divase rājā attano ayyakāya\<*<15>*>/ santikaü pesesi: "Sakyarājadhãtā Vāsabhakhattiyā puttaü vijāyi, kim assa nāmaü karontå\<*<16>*>/" 'ti. Taü pana sāsanaü gahetvā gato amacco thokaü badhiradhātuko, so gantvā ra¤¤o ayyakāya\<*<17>*>/ ārocesi. Sā\<*<18>*>/ taü sutvā "Vāsabhakhattiyā puttaü avijāyitvāpi sabbaü janaü abhibhavi\<*<19>*>/, idāni pana ativiya ra¤¤o vallabhā bhavissatãti" āha. Badhirāmacco\<*<20>*>/ "vallabhā" ti va- canaü dussutaü sutvā viķåķabho\<*<21>*>/" ti sallakkhetvā rājānaü upa- gantvā "deva kumārassa kira `Viķåķabho' ti nāmaü karothā" 'ti āha. Rājā "porāõakaü no kuladattikaü\<*<22>*>/ nāmaü bhavissatãti" cintetvā "Viķåķabho" ti nāmam akāsi. Tato paņņhāya kumāro kumāraparihārena vaķķhanto sattavassikakāle a¤¤esaü kumārānaü mātāmahakulato\<*<23>*>/ hatthiråpakāssaråpakādãni\<*<24>*>/ āhariyamānāni\<*<25>*>/ disvā mātaraü pucchi: "amma, a¤¤esaü mātāmahakulato\<*<23>*>/ paõõākāro āhariyyati, mayhaü koci ki¤ci na peseti\<*<26>*>/, kiü tvaü nimmātāpitikā\<*<27>*>/" ti. Atha naü sā\<*<28>*>/ "tāta, tava\<*<29>*>/ Sakyarājāno mātāmahā\<*<30>*>/, dåre pana\<*<31>*>/ vasanti, tena te ki¤ci na pesentãti" vatvā va¤cesi. Puna soëasavassakāle\<*<32>*>/ "amma mātāmaha- kulaü\<*<33>*>/ passitukāmo 'mhãti\<*<34>*>/". "Alaü tāta, kiü tattha bhavaü\<*<35>*>/ karissatãti" vāriyamāno pi punappunaü yāci. Ath' assa mātā "tena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits pa-. 2 Bd tassatthaü. 3 Bd adds taü disvā. 4 Cs duta, Bd dukā. 5 Ck niccayene. 6 Bd omits sā. 7 Bd niņhamakaüsu. 8 Bd adds te. 9 Bd adds sakkārena. 10 Bd adds ra¤¤o. 11 Bd naü. 12 Cks -iyaü, Bd -i. 13 Bd ma- ahosi. 14 Bd -ramadāsi. 15 Cs ayyi-, Bd -akassa. 16 Bd karomā. 17 Bd -kassa. 18 Bd so. 19 Bd -vati. 20 Bd -rām-. 21 Bd viķaķa- througout. 22 Bd rājadatthiyaü in the place of no kula-. 23 Cks -hā-. 24 Bd -di 25 Bd -nādãni, Cks -mānā. 26 Bd -si. 27 Bd nimātānimitāsãti. 28 Bd mātā. 29 Bd omits tava. 30 Bd pitāmahā nāma te. 31 Bd omits pana. 32 Bd -ssikakāle. 33 Ck -hā-, Bd pitāmahassa mahānāmassa kulaü. 34 Bd adds vatvā. 35 Bd tattha nto, Cks omit bhavaü. >/ #<[page 147]># %< 2. Bhaddasālajātaka. (465.) 147>% hi gacchāhãti" sampaņicchi. So pitu ārocetvā mahantena parivārena nikkhami. Vāsabhakhattiyā puretaraü paõõaü pesesi: "ahaü idha sukhaü vasāmi, sāmino māssa ki¤ci antaraü\<*<1>*>/ dassayiüså" 'ti. Sā- kiyā Viķåķabhassa āgamanaü ¤atvā "vandituü na sakkā" ti\<*<2>*>/ tassa daharadaharakumārake\<*<3>*>/ janapadaü\<*<4>*>/ pahiõiüsu. Kumāre Kapila- vatthuü sampatte Sākiyā santhāgāre sannipatiüsu. Kumāro santhā- gāraü gantvā aņņhāsi. Atha naü "ayan te tāta mātāmaho\<*<5>*>/, ayaü mātulo" ti vadiüsu. So sabbe vandamāno vicari. So yāva piņņhiyā rujanappamāõaü\<*<6>*>/ vanditvā ekam pi attānaü vandantaü\<*<7>*>/ adisvā "kin nu kho maü vandantā n' atthãti" pucchi. Sākiyā "tāta kaniņņha- kumārā janapadaü gatā" ti vatvā\<*<8>*>/ tassa mahantaü sakkāraü ka- riüsu. So katipāhaü vasitvā mahantena parivārena nikkhami. Ath' ekā dāsã tena\<*<9>*>/ santhāgāre nisinnaphalakaü "idaü Vāsabhakhattiyādā- siyā puttassa nisinnaphalakan" ti akkositvā khãrodakena dhovi. Eko puriso attano āvudhaü pamussitvā\<*<10>*>/ nivatto taü gaõhanto Vi- ķåķabhakumārassa akkosanasaddaü sutvā taü antaraü pucchitvā\<*<11>*>/ "Vāsabhakhattiyā dāsiyā kucchismiü Mahānāmasakkassa jātā\<*<12>*>/" ti ¤atvā gantvā balakāyassa\<*<13>*>/ kathesi. "Vāsabhakhattiyā kira dāsiya dhãtā" ti mahākolāhalaü ahosi. Kumāro taü sutvā "ete tāva\<*<14>*>/ mama nisinna- phalakaü khãrodakena dhovantu, ahaü pana rajje patiņņhitakāle ete- saü galalohitaü gahetvā mama nisinnaphalakaü dhovissāmãti" cittaü ņhapesi. Tasmiü Sāvatthiü\<*<15>*>/ gate amaccā sabbaü pavattiü ra¤¤o ārocesuü. Rājā\<*<16>*>/ "mayhaü dāsidhãtaraü adaüså" 'ti Sākiyānaü kujjhitvā\<*<17>*>/ Vāsabhakhattiyāya ca puttassa ca dinnaparihāraü\<*<18>*>/ pac- chinditvā\<*<19>*>/ dāsadāsãhi laddhabbamattakam\<*<20>*>/ eva dāpesi. Tato kati- pāhaccayena Satthā rājanivesanaü gantvā\<*<21>*>/ nisãdi. Rājā āgantvā\<*<22>*>/ vanditvā "bhante tumhākaü kira ¤ātakehi dāsidhãtā mayhaü dinnā, ten' assā ahaü saputtāya\<*<23>*>/ parihāraü acchinditvā dāsadāsãhi laddhabba- mattakam\<*<24>*>/ eva dāpesin" ti āha. Satthā "ayuttaü mahārāja Sāki- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks māssu-, Bd sāmino ki¤ci antara mā. 2 Bd sakkonti. 3 Bd -re kumārike 4 Bd -de. 5 Bd pitāmahā. 6 Bd ruccamāno. 7 Ck -tā, Bd vandanaü. 8 Bd omits va-. 9 Ck te, Bd tene. 10 Ck pammu-, Bd pamusitvā. 11 vārena nikkhami---pucchitvā wanting in Cs. 12 Bd dhitā. 13 Bd phalaü, Cs phala yassa, yassa being crossed out. 14 Ck ettova. 15 Cks -iyaü, Bd -i. 16 Bd adds sabbe. 17 Bd kucchitvā. 18 Ck dinnaü corr. to dinna. 19 Bd acchi- 20 Bd laddhaüpparihāramattaü. 21 Bd āg-. 22 Bd satthāraü in the place of āg-. 22 Ck tenassa āhaü supu-, Cs tassā āhaü supu- corr. to tenassā ahaü sapu-. 23 Bd laddhabbaparihāyamattam, Ck laddhabyamattakam. >/ #<[page 148]># %<148 XII. Dvādasanipāta.>% yehi kataü, dadantehi nāma samajātikā dātabbā, assa\<*<1>*>/ taü\<*<2>*>/ pana mahārāja vadāmi\<*<3>*>/: Vāsabhakhattiyā rājadhãtā\<*<4>*>/ khattiyara¤¤o\<*<5>*>/ gehe abhisekaü labhi\<*<6>*>/, Viķåķabho ti khattiyarājānam eva paņicca jāto, `mātigottaü\<*<7>*>/ nāma kiü karissati, pitigottaü\<*<8>*>/ eva pamāõan' ti porā- õakapaõķitā daëidditthiyā kaņņhahārikāya\<*<9>*>/ aggamahesiņņhānaü adaüsu, tassā ca kucchismiü\<*<10>*>/ jātakumāro dvādasayojanikāya Bārāõasiyā\<*<11>*>/ rajjaü patvā Kaņņhavāhanarājā nāma jāto" ti vatvā\<*<12>*>/ Kaņņhahāri- jātakaü\<*<13>*>/ kathesi. Rājā\<*<14>*>/ dhammakathaü sutvā `pitigottaü\<*<8>*>/ eva kira pamāõan' ti tussitvā mātāputtānam pakatiparihāram eva dāpesi. Ra¤¤o pana Bandhulo\<*<15>*>/ nāma senāpati Mallikaü\<*<16>*>/ nāma attano bha- riyaü vaüjhaü\<*<17>*>/ "tava kulagharam eva gacchā\<*<18>*>/" 'ti Kusināram eva pesesi. Sā\<*<19>*>/ "Satthāraü disvā gacchissāmãti" Jetavanaü pavi- sitvā Tathāgataü vanditvā ekamante\<*<20>*>/ ņhitā "kahaü gacchasãti" ca puņņhā "sāmiko me bhante kulagharaü pesesãti" vatvā "kasmā" ti vutte\<*<21>*>/ "vaüjhā aputtikā ti\<*<22>*>/ bhante" ti vatvā Satthārā "yadi evaü gamanakiccaü n' atthi, nivattā\<*<18>*>/" ti vuttā\<*<23>*>/ tuņņhā\<*<24>*>/ Satthāraü van- ditvā nivesanam eva\<*<25>*>/ agamāsi\<*<26>*>/, "kasmā nivattāsãti\<*<27>*>/" ca puņņhā Dasabalena nivattit' amhi sāmãti\<*<28>*>/" āha. Senāpati "diņņhaü bha- vissati Tathāgatena kāraõan" ti āha. Sā nacirass' eva gabbhaü labhitvā\<*<29>*>/ uppannadohaëā "dohaëo me uppanno" ti ārocesi. "Kiü- dohaëo" ti. "Vesālinagare\<*<30>*>/ gaõarājakulānaü\<*<31>*>/ abhisekamaīgalapokkha- raõiü otaritvā nahātvā pānãyaü pātukām' amhi\<*<32>*>/ sāmãti\<*<33>*>/". Senāpati "sādhå" 'ti vatvā sahassatthāmaü dhanuü gahetvā taü rathaü āro- petvā Sāvatthito nikkhamitvā rathaü vāhento\<*<34>*>/ Vesāliü\<*<35>*>/ pāvisi. Tasmiü ca kāle Kosalara¤¤o\<*<36>*>/ Bandhulasenāpatinā saddhiü ekā- cariyakule uggahitasippo Mahāli nāma Licchavi andho Licchavãnaü atthaü\<*<37>*>/ dhamma¤ ca anusāsanto dvārasamãpe yeva vasati\<*<38>*>/, so ra- thassa ummāre paņighātaü\<*<39>*>/ sutvā, Bandhulamallassa rathavāhana- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ayaü. 2 Bd omits taü. 3 Bd dāsi in the place of va-. 4 Cks khattiyarā-. 5 Bd -yassara-. 6 Bd -kampattā. 7 Bd mātu-. 8 Bd pitu-. 9 Bd -yampi. 10 Bd -imhi. 11 Ck -yaü. 12 Bd omits vatvā. 13 Cs -rikajā-, Bd kaņhavāhanajā-, cfr J. I, p. 133. 14 Bd adds satthu. 15 Bd bandhuphalo. 16 Ck Bd -kā. 17 Bd vajjhā, Cs vandhaü corr. to vaüjhaü. 18 Bd -āhi. 19 Bd adds ca. 20 Bd -taü. 21 Bd -ā. 22 Bd omits ti. 23 Bd adds sā. 24 Bd adds hattā. 25 Bd adds puna. 26 Bd āg-. 27 Bd adds vuttā. 28 Bd omits sāmã. 29 Bd patila-. 30 Bd -liyāna-. 31 Ck narā-, Cs ganarā- corr. to gaõarā-. Bd licchavirā-. 32 Bd pivitukāmāmhi. 33 Bd omits sāmã. 34 Bd pārento. 35 Cks -liyaü, Bd -li-. 36 Cks -¤¤ā ca. 37 Bd -¤ca. 38 Bd vasi. 39 Bd paņighatanan. saddaü. >/ #<[page 149]># %< 2. Bhaddasālajātaka. (465.) 149>% saddo\<*<1>*>/, ajja Licchavãnaü bhayaü uppajjissatãti" āha. Pokkharaõiyā anto ca bahi ca ārakkho balavā\<*<2>*>/, upari lohajālaü patthaņaü\<*<3>*>/, sa- kuõānam pi okāso n' atthi. Senāpati pana rathā otaritvā ārakkhike khaggena paharanto palāpetvā lohajālaü chinditvā antopokkharaõiyaü\<*<4>*>/ bhariyaü\<*<5>*>/ nahāpetvā pāyetvā sayam pi nahātvā Mallikaü rathaü āro- petvā nagarā nikkhamitvā āgatamaggen' eva pāyāsi. ârakkhikā gantvā Licchavãnaü ārocesuü. Licchavirājāno\<*<6>*>/ kujjhitvā pa¤casatā pa¤ca rathasatāni āruyha "Bandhulamallaü gaõhissāmā" 'ti nikkha- miüsu. Taü pavattiü Mahālissa ārocesuü. Mahāli "mā gamittha, so hi vo sabbe ghātessatãti" āha. Te pi "mayaü gamissāmi yevā" 'ti vadiüsu. "Tena hi cakkassa yāva nābhito paviņņhaņņhānaü\<*<8>*>/ disvā nivatteyyātha, tato anivattantā purato asanisaddaü viya suõissatha, tamhā\<*<9>*>/ ņhānā nivatteyyātha, tato anivattantā tumhākaü rathadhure\<*<10>*>/ chiddaü passissatha\<*<11>*>/, tamhā ņhānā nivatteyyāth' eva\<*<12>*>/, parato\<*<13>*>/ mā gamitthā" 'ti. Te tassa vacanena anivattitvā\<*<14>*>/ anubandhiüsu yeva. Mallikā\<*<15>*>/ disvā "rathā sāmi pa¤¤āyantãti" āha. "Tena\<*<16>*>/ hi ekasseva rathassa\<*<17>*>/ pa¤¤āyanakāle\<*<18>*>/ āroceyyāsãti". Sā yadā sabbe eko viya hutvā pa¤¤āyiüsu tadā "ekam eva sāmi rathasãsaü pa¤¤āyatãti" āha. Bandhulo "tena hi imā rasmiyo gaõhā\<*<19>*>/" 'ti tassā rasmiyo datvā\<*<20>*>/ rathe ņhito\<*<21>*>/ dhanuü āropesi. Rathacakkaü yāva nābhito paņhaviü pāvisi, Licchavã\<*<22>*>/ gantvā taü ņhānaü disvāpi na nivattiüsu. Itaro thokaü gantvā jiyaü poņhesi\<*<23>*>/, asanisaddo viya ahosi, tato\<*<24>*>/ pi na nivattiüsu, anubandhantā gacchant' eva. Bandhulo rathe ņhitako va ekaü saraü khipi, so pa¤cannaü rathasatānaü rathasãsaü\<*<25>*>/ chiddaü katvā pa¤ca rājasatāni\<*<26>*>/ parikarabandhaņņhāne\<*<27>*>/ vinivijjhitvā paņhaviü pāvisi. Te attano viddhabhāvaü ajānitvā "tiņņha re tiņņha re" ti vadantā anubandhiüsu yeva. Bandhulo rathaü ņhapetvā "tumhe matakā, matakehi saddhiü mayhaü yuddhaü nāma n' atthãti" āha. "Matakā\<*<28>*>/ nāma amhādisā\<*<29>*>/ hontãti\<*<30>*>/". "Tena hi sabbapurimassa\<*<31>*>/ parikaraü\<*<32>*>/ mocethā" 'ti\<*<33>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds eso. 2 Bd ārakkhaü thapetvā in teh place of ā. b. 3 Bd upatthataü. 4 Cks -õiü. 5 Bd adds otaritvā. 6 Bd te lic-. 7 Bd ghaņayissatãti. 8 Bd pathavipaviņhāņhānāni. 9 Bd tasmā. 10 Bd -resu. 11 Cks passissa. 12 Bd -yyātha. 13 Bd pu-. 14 Bd adds taü. 15 Bd adds rathaü. 16 Bd bandhulotena. 17 Bd ekassa rathassa viya. 18 Bd adds mama. 19 Bd -āhi. 20 Bd adds so. 21 Bd adds va. 22 Cks -vi, Bd -vino. 23 Bd potesi so. 24 Bd te tato. 25 so all three MSS., Dhp. -sãse. 26 Bd -naü. 27 Bd parikkhārabandhana-. 28 Bd te ma-. 29 Bd -so na ve. 30 Bd adds vadiüsu. 31 Cks sabbe-, Bd sabbapacchimassa. 32 Bd -kkhāraü. 33 Bd adds āha. >/ #<[page 150]># %<150 XII. Dvādasanipāta.>% Te mocayiüsu. So muttamatte\<*<1>*>/ yeva maritvā patito. Atha ne "sabbe pi tumhe evaråpā\<*<2>*>/, attano gharāni gantvā saüvidhātabbaü saüvidahitvā puttadāraü\<*<3>*>/ anusāsitvā sannāhaü mocethā" 'ti āha. Te tathā katvā sabbe\<*<4>*>/ jãvitakkhayaü pattā. Bandhulo pi\<*<5>*>/ Mallikaü Sāvatthiü\<*<6>*>/ ānesi. Sā soëasakkhattuü yamake\<*<7>*>/ putte vijāyi, sabbe pi sårā thāmasampannā ahesuü, sabbasippe\<*<8>*>/ nipphattiü pāpuõiüsu, ekekassa\<*<9>*>/ purisasahassaparivāro ahosi, pitarā saddhiü rājanivesanaü gacchantehi teh' eva rājaīgaõaü paripåri. Ath' ekadivasaü vinicchaye kåņaņņaparājitā\<*<10>*>/ manussā Bandhulaü āgacchantaü disvā mahāviravaü viravantā\<*<11>*>/ vinicchayāmaccānaü\<*<12>*>/ kåņaņņakāraõaü tassa ārocesuü. So\<*<13>*>/ vinicchayaü gantvā\<*<14>*>/ aņņaü tãretvā\<*<15>*>/ sāmikam eva sāmikaü\<*<16>*>/ akāsi. Mahājano mahāsaddena sādhukāraü pavattesi. Rājā "kiü idan" ti pucchitvā tam atthaü sutvā tussitvā sabbe pi te amacce hāretvā Bandhulass' eva vinicchayaü niyyādesi, so tato paņņhāya sammā vinicchini\<*<17>*>/. Tato\<*<18>*>/ porāõakavinicchayikā\<*<19>*>/ la¤caü alabhantā appalābhā hutvā Bandhulaü\<*<20>*>/ "rajjaü patthetãti" rajakule paribhin- diüsu. Rājā tesaü\<*<21>*>/ kathaü gahetvā cittaü niggahetuü nāsakkhi. "Imasmiü\<*<22>*>/ idh' eva ghātiyamāne\<*<23>*>/ garahā\<*<24>*>/ uppajjissatãti" puna cintetvā payuttapurisehi paccantaü paharāpetvā\<*<25>*>/ Bandhulaü pakkosā- petvā "paccanto kira kupito\<*<26>*>/, tava puttehi saddhiü gantvā\<*<18>*>/ core gaõhā\<*<27>*>/" ti pahiõitvā\<*<28>*>/ "etth' ev' assa\<*<29>*>/ dvattiüsāya puttehi saddhiü sãsaü chinditvā āharathā" 'ti tena\<*<30>*>/ saddhiü a¤¤e pi samatthe mahā- yodhe pesesi. Tasmiü paccantaü gacchante yeva "senāpati kira āgacchatãti\<*<31>*>/" payuttakacorā palāyiüsu. So taü padesaü āvāsā- petvā janapadaü santappetvā nivatti. Ath' assa nagarato avidå- raņņhāne\<*<32>*>/ te yodhā saddhiü puttehi\<*<33>*>/ sãsaü chindiüsu. Taü divasaü Mallikāya pa¤cahi bhikkhusatehi saddhiü dve aggasāvakā nimantitā honti. Ath' assā pubbaõhe\<*<34>*>/ yeva\<*<35>*>/ "sāmikassa te\<*<36>*>/ saddhiü puttehi sãsaü chinnaü\<*<37>*>/" ti\<*<38>*>/ paõõaü āharitvā adaüsu. Sā taü pavattiü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -ā. 2 Bd adds mataka yeva. 3 Bd -re. 4 Bd adds pi. 5 Bd omits pi. 6 Cks -iyaü, Bd -i. 7 Bd -ka. 8 Bd sabbe. 9 Bd -āpi. 10 Cks kåņattaü-. 11 Bd mahāravaü ravantā. 12 Bd -yām-. 13 Bd adds pi. 14 Bd adds taü. 15 Bd vicāretvā. 16 Bd adds asāmikameva asāmikaü. 17 Bd vinicchindi. 18 Bd adds te. 19 Bd -yakāmaccā. 20 Bd -lo. 21 Bd tato rājā taü. 22 Bd ime. 23 Ck Bd no. 24 Bd adds me. 25 Ck -hā-, Bd adds te palāpetvā nivattakāle antarāmagge puttehi sandiü māretuü vaņņatãti. 26 Bd kuppi-. 27 Bd -āhã. 28 all three MSS. -ni-. 29 Bd tatthevassa. 30 Bd tehi. 31 Bd adds sutvā. 32 Bd -re ņhā. 33 Bd pusa-, 34 Bd -hasamaye. 35 Bd omits yeva. 36 Ck tehi, Cs ne. 37 Bd chindiså. 38 Bd adds idaü. >/ #<[page 151]># %< 2. Bhaddasālajātaka. (465.) 151>% ¤atvā kassaci ki¤ci avatvā paõõaü ucchaīge katvā bhikkhusaügham eva paricari\<*<1>*>/. Ath' assā paricārikā\<*<2>*>/ bhikkhånaü bhattaü datvā sappicāņiü āharantā\<*<3>*>/ therānaü purato cāņiü bhindiüsu. Dhamma- senāpati\<*<4>*>/ "bhedanadhammaü bhinnaü, na cintetabban" ti āha. Sā ucchaīgato paõõaü nãharitvā "`dvattiüsāya puttehi saddhiü pitu sãsaü chinnan' ti me imaü\<*<5>*>/ paõõaü āhariüsu, ahaü\<*<6>*>/ idaü sutvāpi na cin- temi, sappicāņiyā bhiõõāya kiü cintessāmi bhante" ti āha. Dhamma- senāpati "animittam ana¤¤ātan\<*<7>*>/" ti ādãni vatvā uņņhāyāsanā dhammaü desetvā\<*<8>*>/ vihāraü agamāsi. Sāpi dvattiüsu suõisāyo\<*<9>*>/ pakkosāpetvā "tumhākaü sāmikā niraparādhā attano purimakammaphalaü labhiüsu, tumhe mā socittha\<*<10>*>/, ra¤¤o pi\<*<11>*>/ upari manopadosaü mā karitthā" 'ti ovadi. Ra¤¤o carapurisā naü\<*<12>*>/ katham sutvā gantvā\<*<13>*>/ tesaü niddo- sabhāvaü ra¤¤o kathesuü\<*<14>*>/. Rājā saüvegappatto tassā nivesanaü gantvā\<*<15>*>/ Mallika¤ ca suõisāyo c' assā khamāpetvā Mallikāya varaü adāsi. Sā "gahito me hotå" 'ti vatvā tasmiü gate\<*<16>*>/ matakabhattaü datvā nahātvā rājānaü upasaükamitvā "deva tumhehi me varo dinno, mayha¤ ca a¤¤en' attho n' atthi, dvattiüsāya\<*<17>*>/ ca me suõisānaü mama¤ ca kulagharagamanaü\<*<18>*>/ anujānāthā\<*<19>*>/" 'ti āha. Rājā sam- paņicchi. Sā dvattiüsa suõisāyo\<*<20>*>/ sakasakakulaü\<*<21>*>/ pesetvā sayaü Kusināranagare attano kulagharam agamāsi. Rājāpi Bandhulasenā- patino bhāgineyyassa Dãghakārāyanassa nāma senāpatiņņhānaü adāsi. So pana "mātulo\<*<22>*>/ iminā mārito" ti ra¤¤o otāraü gavesako carati\<*<23>*>/. Rājā\<*<24>*>/ niraparādhassa Bandhulassa māritakālato paņņhāya vippaņisārã hutvā cittassādaü na labhati, rajjasukhaü\<*<25>*>/ nānubhoti. Tadā Satthā Sakyānaü\<*<26>*>/ Uëumpaü nāma nigamaü upanissāya viharati. Rājā tattha gantvā ārāmato avidåre khandhāvāraü nivesetvā\<*<27>*>/ mandena\<*<28>*>/ parivārena "Satthāraü vandissāmãti\<*<29>*>/" vihāraü gantvā pa¤ca rāja- kakudhabhaõķāni Kārāyanassa\<*<30>*>/ datvā ekako va gandhakuņiü pāvisi. Sabbaü Dhammacetiyasutta-niyāmen' eva veditabbaü. Tasmiü gandha- kuņiü paviņņhe Kārāyano\<*<30>*>/ tāni\<*<31>*>/ rājakakudhabhaõķāni gahetvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -vari, Cs Bd -visi. 2 Bd -kāyo. 3 Bd -tiyo. 4 Bd adds upāika. 5 Bd idaü. 6 Bd aha¤ca. 7 Suttanipāta v. 574. 8 Cs -nto, Bd omits dh. de-. 9 Cks -sā. 10 Bd adds mā paridevittha. 11 Bd omits pi. 12 Bd taü. 13 Bd omits ga-. 14 Bd kathayiüsu. 15 Cks āg-. 16 Bd adds tesaü. 17 Cks -sā. 18 Cks -raüga-. 19 Cks -nathā. 20 Bd -sāya suõisāyānaü. 21 Cks sakyakulaü 22 Bd adds me. 23 Bd okāsaü vesanto vica-. 24 Bd adds pi; sā dvattiüsa---rāja wanting in Cs. 25 Bd adds ca. 26 Bd sākiyā-. 27 Bd nivā-. 28 Bd mahantena. 29 Bd -māti. 30 Bd dãghakā-. 31 Bd adds pa¤ca. >/ #<[page 152]># %<152 XII. Dvādasanipāta.>% Viķåķabhaü rājānaü katvā ra¤¤o ekaü assaü eka¤ c' upaņņhāna- kārikaü\<*<1>*>/ mātugāmaü nivattetvā\<*<2>*>/ Sāvatthiü\<*<3>*>/ agamāsi. Rājā Satthārā saddhiü piyakathaü kathetvā nikkhamanto sena adisvā taü mātu- gāmaü pucchitvā taü pavattiü sutvā bhāgineyyaü ādāya gantvā\<*<4>*>/ "Viķåķabhaü gahessāmãti\<*<5>*>/" Rajagahanagaraü gacchanto vikāle dvāresu pihitesu\<*<6>*>/ nagaraü patvā\<*<7>*>/ ekissā sālāya nipajjitvā vātātapakilanto rattibhāge tatth' eva kālam akāsi. Vibhātāya rattiyā "deva Kosala- narindo\<*<8>*>/ anātho\<*<9>*>/ jāto" ti vilapantiyā tassā itthiyā saddaü sutvā ra¤¤o ārocesuü. So mātulassa mahantena sakkārena sarãra- kiccaü kāresi. viķåķabho pi rajjaü labhitvā taü veraü saritvā "sabbe pi Sākiye māressāmãti\<*<10>*>/" mahatiyā senāya nikkhami. Taü divasaü S. paccåsakāle\<*<11>*>/ lokaü olokento\<*<12>*>/ ¤ātisaüghassa vināsaü disvā "¤ātisaügahaü. kātuü vaņņatãti" cintetvā pubbaõhasamaye piõ- ķāya caritvā piõķapātapaņikkanto gandhakuņiyaü sãhaseyyaü kappetvā sāyaõhasamaye ākāsena gantvā\<*<13>*>/ Kapilavatthusāmante ekasmiü ka- baracchāye rukkhamåle nisãdi. Tato avidåre Viķåķabhassa rajjasã- māya mahanto sandacchāyo\<*<14>*>/ nigrodharukkho atthi. Viķåķabho Satthā- raü\<*<15>*>/ disvā upasaükamitvā vanditvā\<*<16>*>/ "bhante kiükāraõā evaråpāya uõhavelāya imasmiü kabaracchāye rukkhamåle nisãdittha\<*<17>*>/ etasmiü sandacchāye\<*<18>*>/ nigrodhamåle nisãdatha bhante" ti vatvā "hotu mahā- rāja, ¤ātakānaü chāyā nāma sãtalā" ti vutte "¤ātakānaü rakkha- õatthāya S. āgato bhavissatãti" cintetvā Satthāraü vanditvā nivattitvā Sāvatthim eva paccāgami. Satthāpi uppatitvā Jetavanam eva gato. Rājā Sākiyānaü dosaü saritvā dutiyam pi nikkhamitvā tatth' eva Satthāraü passitvā puna nivatti, tatiyavāre\<*<19>*>/ nikkhamitvā tatth' eva Satthāraü passitvā nivatti" catutthavāre pana tasmiü nikkhante S. \<*<20>*>/ Sākiyānaü pubbakammaü oloketvā tesaü nadiyaü visapakkhepana- pāpakammassa\<*<21>*>/ appaņibāhiyabhāvaü ¤atvā catutthavāraü na aga- māsi\<*<22>*>/. Viķåķabharājā khãrapāyake dārake\<*<23>*>/ ādiü katvā sabbe Sā- kiye ghātetvā galalohitena phalakaü\<*<24>*>/ dhovitvā paccāgamāsi\<*<25>*>/. Satthari pana tatiyavāre gamanato paccāgantvā punadivase piõķāya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ca upa-. 2 Bd nivattāpetvā; vihāraü---nivattetvā wanting in Cs. 3 Bd -i, Ck -iyaü. 4 Cks āg-. 5 Bd adds so. 6 Bd pidahi-. 7 Bd paviyitumasakkonto in the place of patvā. 8 Bd -rindaü idāni 9 Bd adds pi. 10 Bd -māti. 11 Bd -samaye. 12 Bd vo-. 13 Bd -nāgantvā. 14 Bd sitacchāyo. 15 sarãrakiccaü---satthāraü wanting in Cs. 16 Bd omits va-. 17 Bd -datha. 18 Bd sãtacāye. 19 Cs adds pi. 20 dosaü---satthā wanting in Bd. 21 Bd -kkhip-. 22 Bd nāg-. 23 Bd nirahaõake, omitting dārake. 24 Bd nisinnapha-. 25 Bd -mi. >/ #<[page 153]># %< 2. Bhaddasālajātaka. (465.) 153>% caritvā niņņhāpitabhattakicce gandhakuņiyaü vissamante\<*<1>*>/ disāhi\<*<2>*>/ sanni- patitā bhikkhå dhammasabhāyaü nisãditvā "āvuso S. attānaü dassetvā rājānaü nivattetvā\<*<3>*>/ ¤ātake maraõabhayā mocesi, evam ¤ātakānaü atthacarako\<*<4>*>/ S." ti Bhagavato guõakathaü kathesuü\<*<5>*>/. S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā" ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "na bhikkhave Tathāgato idān' eva ¤ātakā- naü atthaü carati, pubbe pi cari\<*<6>*>/ yevā" 'ti vatvā a. ā.: A. B. Brahmadatto dasarājadhamme\<*<7>*>/ akopetvā dham- mena rajjaü kārento\<*<8>*>/ ekadivasaü cintesi: "Jambudãpatale rā- jāno bahutthambhesu pāsādesu vasanti, tasmā bahåhi tham- bhehi pāsādakaraõaü\<*<9>*>/ nāma anacchariyaü, yan nånāhaü ekatthambhakaü pāsādaü kareyyaü\<*<10>*>/, sabbarājånaü\<*<11>*>/ agga- rājā bhavissāmãti" so vaddhakã\<*<12>*>/ pakkosāpetvā "mayhaü sobhaggappattaü ekatthambhakaü\<*<13>*>/ pāsādaü karothā" 'ti āha. Te "sādhå" 'ti sampaņicchitvā ara¤¤aü pavisitvā\<*<14>*>/ ujå ma- hante ekatthambhakapāsādārahe bahurukkhe disvā "ime ruk- khā santi, maggo pana visamo, na sakkā\<*<15>*>/ otāretuü, ra¤¤o ācikkhissāmā" 'ti cintetvā tathā akaüsu. Rājā "yena\<*<16>*>/ kenaci upāyena saõikaü otārethā" 'ti vatvā "deva\<*<17>*>/ kenaci pi upā- yena na sakkā" ti vutte "tena hi mama uyyāne ekaü ruk- khaü upadhārethā" ti āha. Vaķķhakã uyyānaü gantvā ekaü sujātaü\<*<18>*>/ ujukaü gāmanigamapåjitaü rājakulato pi laddha- balikammaü maīgalasālarukkhaü\<*<19>*>/ disvā ra¤¤o santikaü gan- tvā tam atthaü ārocesuü. Rājā "uyyāne rukkho\<*<20>*>/ nāma mama paņiladdho, gacchatha\<*<21>*>/, naü\<*<22>*>/ chindathā" 'ti āha. Te "sādhå" 'ti sampaņicchitvā gandhamālādihatthā uyyānaü gan- tvā rukkhe gandhapa¤caīgulaü\<*<23>*>/ datvā suttena parikkhipitvā pupphakaõõikaü bandhitvā dãpaü jāletvā balikammaü katvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pavisante. 2 Bd disādãhi. 3 Bd nivattapetvā. 4 Ck -rato, Bd atthāyacaro. 5 Bd kathayiüsu. 6 Bd acari. 7 Bd -maü. 8 Bd karonto. 9 Ck -kāraõaü. 10 Ck kāreyya, Cs kāreyyaü. 11 Cks sabbaü-. 12 Bd -kiü. 13 Bd -ka. 14 Bd omits arpa-. 15 Cks sakkoma taü idha. 16 Bd omits yena. 17 Bd adds yena. 18 Bd omits su-. 19 Bd -lā-. 20 Cks -aü. 21 Bd adds so. 22 Bd taü. 23 Bd -likaü. >/ #<[page 154]># %<154 XII. Dvādasanipāta.>% "ito sattame divase āgantvā rukkhaü chindissāma, rājā che- dāpeti\<*<1>*>/, imasmiü rukkhe nibbattadevatā\<*<2>*>/ a¤¤attha gacchantu\<*<3>*>/, amhākaü doso n' atthãti" sāvesuü. Atha tasmiü nibbatto devaputto taü vacanaü sutvā "nissaüsayaü ime vaķķhakã imaü rukkhaü chindissanti, vimānaü me nāsessanti\<*<4>*>/, vimāna- pariyantikam eva kho pana mayhaü jãvitaü, ima¤ ca rukkhaü parivāretvāpi\<*<5>*>/ ņhitesu\<*<6>*>/ taruõasālarukkhesu\<*<7>*>/ nibbattānaü mama ¤ātidevatānam pi bahåni vimānāni nassissanti\<*<8>*>/, na kho pana maü tathā\<*<9>*>/ attano vināso bādhati yathā\<*<10>*>/ ¤ātãnaü, tasmā tesaü\<*<11>*>/ mayā jãvitadānaü\<*<12>*>/ dātuü vaņņatãti" cintetvā aķķha- rattasamaye dibbālaükārapatimaõķito ra¤¤o sirigabbhaü pavi- sitvā sakalagabbhaü ekobhāsaü katvā ussãsakapasse rodamāno aņņhāsi. Rājā taü disvā bhãtatasito tena saddhiü sallapanto paņhamaü gātham āha: @*>/ aghe vehāsayaõ ņhitā, kena ty-assåni vattanti kuto taü bhayam āgatan ti. || Ja_XII:1 ||>@ Tattha kā ti yakkhanāgasupaõõasakkādisu\<*<14>*>/ kā\<*<15>*>/ nāma tvan ti pucchati, vatthehãti\<*<13>*>/ vacanamattam etaü\<*<16>*>/, sabbe pi pana dibbālaükāre\<*<17>*>/ sandhāy' evam\<*<18>*>/ āha, aghe ti appaņighe ākāse, vehāsayan ti tass' eva vevacanam, kena tyassånãti\<*<19>*>/ kena kāraõena tava assåni pavattanti\<*<20>*>/, kuto ti ¤ātiviyo- gadhanavināsādim\<*<21>*>/ kiü nissāya tava bhayam āgatan ti pucchati. Taü sutvā devarājā dve gāthā abhāsi: @@ @*>/, yath' eva man te påjesuü tath' eva tvam pi påjayā 'ti. || Ja_XII:3 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd chindāpesi. 2 Bd -ttā-. 3 Bd -atu. 4 Bd nassissatãti. 5 Bd omits pi. 6 Cks ņņhi-. 7 Bd -lā-. 8 Bd adds vimānapariyantikameva mama ¤ātinaü devatānaü jivitaü. 9 Bd yathā. 10 Bd tathā. 11 Bd nesaü. 12 Bd -taü, omitting dānaü. 13 Ck Bdf vatte-. 14 Cs -sakkā- corr. to -sakkhā-. 15 Cks ko. 16 Bd evetaü. 17 Bd sabbehi pana vatthadib-. 18 Bd -ya, omitting evam. 19 Ck tthāssunãti, Cs ttāsunãti. 20 Bd omits pa. 21 Cks -dã, Bd dinā. 22 Cks te maü ama¤¤isuü. >/ #<[page 155]># %< 2. Bhaddasālajātaka. (465.) 155>% Tattha tiņņhato ti sakala-Bārāõasi-nagarena c' eva\<*<1>*>/ gāmanigamehi ca tayā\<*<2>*>/ ca påjitassa niccaü balikamma¤ ca sakkāra¤ ca labhantassa mayhaü imasmiü uyyāne\<*<3>*>/ tiņņhantassa ettako kālo\<*<4>*>/ gato ti dasseti, nagarānãti na- garapaņisaükhārakammāni\<*<5>*>/, agāre ti bhåmigehāni\<*<6>*>/, disampatãti disānaü pati mahārāja\<*<7>*>/, na\<*<8>*>/ mante ti te nagarapaņisaükhārakaraõādãni\<*<9>*>/ karontā\<*<10>*>/ imasmiü nagare porāõakarājāno maü nātima¤¤iüsu nātikkamiüsu na viheņha- yiüsu\<*<11>*>/, mama nivāsarukkhaü\<*<12>*>/ chinditvā attano kammāni na kariüsu, mayhaü pana sakkāram eva kariüså 'ti avaca, yathevā 'ti tasmā\<*<13>*>/ yath' eva ne\<*<14>*>/ porāõakarājāno maü påjayiüsu eko pi imaü rukkhaü na chindāpesi, tva¤\<*<15>*>/ cāpi maü\<*<16>*>/ tath' eva påjaya mā me rukkhaü chedayãti. Tato rājā dve gāthā abhāsi: @*>/ ahaü na passāmi thullam\<*<18>*>/ kāyena te dumaü, ārohapariõāhena abhiråpo si\<*<19>*>/ jātiyā. || Ja_XII:4 ||>@ @@ Tattha kāyenā 'ti pamāõena\<*<20>*>/, idaü vuttaü hoti: tava pamāõena\<*<21>*>/ taü\<*<22>*>/ viya thålaü mahantaü ahaü a¤¤aü dumaü na passāmi, tva¤ ¤eva pana ārohapariõāhena sujātasaükhātatāya\<*<23>*>/ susaõņhānaujubhāvappakārāya\<*<24>*>/ jātiyā ca abhiråpo sobhaggappatto ekatthambhapāsādāraho ti, pāsādan ti tasmā taü chedāpetvā\<*<25>*>/ ahaü pāsādaü kārāpessām' eva, tattha tan ti taü panāhaü samma devarāja\<*<26>*>/ tattha pāsāde upanessāmi\<*<27>*>/ vasāpessāmi, so\<*<28>*>/ tvaü mayā saddhiü ekato vasanto aggagandhamālādãni labhanto sakkārappatto sukhaü jãvissasãti\<*<29>*>/ nivāsanaņņhānābhāvena\<*<30>*>/ me vināso bhavissatãti mā cintesi\<*<31>*>/, ciran te yakkha jãvitaü bhavissatãti. Taü sutvā devarājā dve gāthā abhāsi: @*>/ udapādi sarãrena vinābhāvo puthuso maü vikantetvā khaõķaso avakantatha. || Ja_XII:6 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck veva, Cs vevā, Bd -rehideva. 2 Bd tathā. 3 Bd adds manussānaü påjitassa. 4 Bd adds va. 5 Ck -parisaübhāra-, Cs -parisaükhāra-, Bd -patisaükhāraõa-. 6 Bd bhåmibhāgegehāni. 7 Bd -jā. 8 Bd naü. 9 Ck -patisambhāra-, Bd nagaraņisaübharaõādãni. 10 Bd -to, Cks -ti. 11 Bd vihevesuü. 12 Bd nivāsanaru-. 13 Bd kasmā. 14 Bd omits ne. 15 Cks tvaü. 16 Bd omits maü. 17 Bf tvaü vā, Bd kataü vā in the place of ta¤ca. 18 Bf tulaü, Bd tålaü. 19 Ck ti. 20 Bd tava vimānena. 21 Bd vimānena. 22 Bd samānataü. 23 Ck sujātatāsaü-, Cs sujāto saü-, Bd sujātasaükhātāya. 24 Bd samasaõņhānauju-, Cks susaõņhānaü-. 25 Bd ekathambhapāsādataü chedā-, omitting raho ti pāsādanti tasmā. 26 Ck Bd -jā. 27 all three MSS. upani-. 28 Bd omits so. 29 Ck -sãtã, Cs -ssasi, Bd jivassatãti. 30 Ck -naübhāvena, Cs Bd -nabhāvena. 31 Bd -tayi. 32 so Cks for cetaü? Bdf evaü cittaü. >/ #<[page 156]># %<156 XII. Dvādasanipāta.>% @*>/, evaü me chijjamānassa na dukkhaü\<*<2>*>/ maraõaü siyā ti. || Ja_XII:7 ||>@ Tattha evaü hetaü\<*<3>*>/ udapādãti yadi evaü etaü cittaü tava uppannaü, sarãrena vinābhāvo ti yadi te mama sarãrena bhaddasālarukkhena saddhiü\<*<4>*>/ mama vinābhāvo patthito\<*<5>*>/, puthuso ti atha naü bahudhā\<*<6>*>/ vikantitvā ti\<*<7>*>/ chinditvā, khaõķaso ti\<*<8>*>/ khaõķākhaõķaü\<*<9>*>/ katvā avakantatha, agge cā\<*<10>*>/ 'ti avakantantā\<*<11>*>/ pana paņhamaü agge\<*<12>*>/ tato majjhe\<*<12>*>/ chinditvā sabbapacchā måle chindatha, evaü hi me chijjamānassa\<*<13>*>/ na dukkhaü maraõaü bhaveyyā 'ti yācati. Tato rājā dve gāthā abhāsi: @*>/ yathā chinde\<*<15>*>/ kaõõanāsa¤ ca jãvite tato pacchā siro chinde\<*<15>*>/, taü dukkhaü maraõaü siyā. || Ja_XII:8 ||>@ @*>/ bhaddasāla vanaspati, kiü hetu kaü upādāya khaõķaso chinnam\<*<17>*>/ icchasãti. || Ja_XII:9 ||>@ Tattha hatthapādan\<*<14>*>/ ti hatthe ca pāde ca, taü dukkhan ti taü evaü paņipāņiyā chijjantassa\<*<18>*>/ corassa\<*<19>*>/ maraõaü dukkhaü siyā, sukhaü no\<*<20>*>/ ti samma Bhaddasāla vajjhapattā\<*<21>*>/ corā\<*<22>*>/ sukhena maritukāmā sãsacche- daü yācanti na\<*<23>*>/ khaõķaso chedanaü, tvaü pana etaü\<*<24>*>/ yācasi, tena taü pucchāmi: sukhan nu\<*<25>*>/ khaõķaso chinnan ti, kiü hetå 'ti khaõķaso\<*<26>*>/ chin- naü nāma na sukhaü, kāraõena pan' ettha bhavitabban ti taü pucchanto evam āha. Ath' assa ācikkhanto Bhaddasālo dvā gāthā abhāsi: @*>/ khaõķaso chinnam icchāmi mahārāja suõohi me: || Ja_XII:10 ||>@ @*>/ mama passe nivātajā te pi 'haü\<*<29>*>/ upahiüseyyaü, paresaü assa dumocitan\<*<30>*>/ ti. || Ja_XII:11 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck vivin-, Bd målamhi chindatha. 2 Cks dukkha. 3 Bd citta. 4 Bd sama. 5 Cs pattiko, Bd patiņhito. 6 Bd pahådhā, Cks bahuvidhā. 7 Cks omit ti. 8 Ck omits ti. 9 Cks khaõķa-. 10 Cks vā. 11 Bd avakantentā ca. 12 Bd -aü. 13 Bd -nāya. 14 Bdf -de. 15 Bdf -nne. 16 Ck jinnaü, Cs cinnaü. 17 Bd chindaü, Bf chinda. 18 Bd chindantassa. 19 Bd tassa. 20 Bd dukkhan in the place of no. 21 Cs -tto, Ck vajjappattā, Bd vajhappatto. 22 Bd te. 23 Cs nā. 24 Bd evaü. 25 Bd sukhaüdukkhaü, omitting nu. 26 Cks -to. 27 Ck sammåpasobhitaü, Bd dhammipasaühitaü corr. to dhamma-. 28 Bd -vaķhā. 29 Cks ahaü. 30 Cks -cinan, Bd assumukhovitan, Bf asukhukhocitaü. >/ #<[page 157]># %< 2. Bhaddasālajātaka. (465.) 157>% Tattha hetuü dhammåpasaühitan\<*<1>*>/ ti mahārāja yaü\<*<2>*>/ hetusabhā- vaü\<*<3>*>/ yuttam eva na hetupatiråpakaü\<*<4>*>/ hetuü upādāya ārabbha sandhāyāha khaõķaso chinnaü icchāmi taü\<*<5>*>/ ohitasoto suõāhãti\<*<6>*>/ attho, ¤āti me ti mama Bhaddasālarukkhassa chāyāya\<*<7>*>/ sukhasaüvaddhā\<*<8>*>/ mama passe\<*<9>*>/ taruõasāla- rukkhesu\<*<10>*>/ nibbattā mayā katavātaparittāõattā\<*<11>*>/ nivātajā mama ¤ātakā deva- saüghā atthi te\<*<12>*>/ ahaü visālasākhaviņapo måle chinditvā patanto upahiü- seyyaü, sambhaggavimāne karonto vināseyyan ti attho, paresaü assa dumo- citan\<*<13>*>/ ti evaü sante mayā tesaü paresaü ¤ātidevasaüghānaü assa\<*<14>*>/ duk- khaü ocitaü vaķķhitaü, na cāhaü\<*<15>*>/ tesaü dukkhakāmo\<*<16>*>/, tasmā bhaddasālaü khaõķaso chinnam icchāmãti\<*<17>*>/ ayam ettha adhippāyo\<*<18>*>/. Taü sutvā rajā "dhammiko vatāyaü devaputto, attano vimānavināsato\<*<19>*>/ pi\<*<20>*>/ ¤ātãnaü vimānavināsaü\<*<21>*>/ na icchati, ¤ātãnam atthacariyam carati\<*<22>*>/, abhayam assa dassāmãti" tus- sitvā osānagātham āha: @*>/ bhaddasāla vanaspati, hitakāmo so ¤ātãnaü, abhayaü samma dadāmi te ti. || Ja_XII:12 ||>@ Tattha cetabbaråpaü cetasãti ¤ātãsu muducittatāya cintento cinte- tabbayuttakam eva cintesi samma bhaddasālā 'ti, chedassa råpaü chedasãti pi pāņho, tass' attho: khaõķaso chinnam icchanto chedetabbayuttakam eva chedesãti\<*<24>*>/, abhayan ti etasmin te sabbaguõe\<*<25>*>/ pasãditvā abhayaü dadāmi, na me pā- sāden' attho, nāhan taü chedāpessāmi, gaccha ¤ātisaüghaparivuto sakkatagaru- kato sukhaü jãvā 'ti\<*<26>*>/ āha. Devarājā ra¤¤o dhammaü desetvā agamāsi. Rājā tass' ovāde ņhatvā dānādãni pu¤¤āni katvā saggapadaü\<*<27>*>/ påresi. So i. d. ā. "evaü bhikkhave pubbe pi Tathāgato ¤ātatthacariyaü caratãti" vatvā j. s.: "Tadā rājā ânando ahosi, taruõasālesu nibbatta- devatā Buddhaparisā, Bhaddasāladevarājā\<*<28>*>/ aham evā" 'ti. Bhadda- sālajātakaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd dhammapa-. 2 Bd omits yaü. 3 Bd hetuü sabhāva. 4 Bd adds taü. 5 Bd ti. 6 Bd suõohiti. 7 Bd chāya. 8 Bd -vaķhā. 9 Bd adds ti. 10 Ck -kkhe, 11 Bd -natthā. 12 Bd omits te. 13 Cks -citan, Bd assu mukho citan. 14 Bd assumukhaü. 15 Bd nevāhaü. 16 Ck dukkhakāmo. 17 Bd chindāpemiti. 18 Bd adds ti. 19 Cs Bd -sano. 20 Bd -vināsanaü. icchati. 21 Bd vimānanāsanaü. 22 Bd titi rājā. 23 Bd cetayyaråpaü cetesi, Bf ceteyyaråpaü cetasi. 24 Bd dāņho tattha ceõķeso chinnamicchanno chedetabbayuttakameva chedesãti. 25 Bd omits sabba. 26 Bd jãvhātãti. 27 Bd saggapåraü. 28 Bd adds pana. >/ #<[page 158]># %<158 XII. Dvādasanipāta.>% $<3. Samuddavāõijajātaka.>$ Kasanti vapanti te janā ti. Idaü S. J. v. Devadattassa pa¤cakulasatāni gahetvā niraye paviņņhabhāvaü\<*<1>*>/ ā. k. So hi agga- sāvakesu parisaü gahetvā pakkantesu sokaü sandhāretuü asakkonto uõhalohite\<*<2>*>/ mukhato nikkhante\<*<3>*>/ balavarogapãëito\<*<4>*>/ Tathāgatassa guõaü anussaritvā "aham eva navamāse Tathāgatassa anatthaü cintesi, Satthu pana mayi pāpacittaü nāma n' atthi, asãtimahātherānam pi mayi āghāto\<*<6>*>/ nāma n' atthi, mayā katakammena aham eva idāni anātho jāto, Satthā- rāpi 'mhi\<*<7>*>/ vissaņņho mahātherehi pi ¤ātiseņņhena Rāhulatherena\<*<8>*>/ Sakya- rājakulehi\<*<9>*>/ pi\<*<10>*>/, gantvā Satthāraü khamāpessāmãti" parisāya sa¤¤aü datvā attānaü ma¤cakena gāhāpetvā rattiü rattiü\<*<11>*>/ gacchanto Kosala- nagaraü\<*<12>*>/ sampāpuõi. Anandatthero Satthu ārocesi "Devadatto kira bhante tumhākaü khamāpetuü āgacchatãti". "ânanda Devadatto mama dassanaü na labhissatãti". Atha tasmiü Sāvatthinagaraü\<*<13>*>/ sampatte puna thero ārocesi. Bhagavāpi tath' eva avaca. Tassa Jetavanadvāre\<*<14>*>/ Jetavanapokkharaõisamãpaü\<*<15>*>/ āgatassa pāpaü matthakaü pāpuõi: sarãre ķāho\<*<16>*>/ uppajji, nahātvā pānãyaü pivitukāmo hutvā "ma¤cakaü\<*<17>*>/ āvuso otāretha, pānãyaü pivissāmãti" āha. Tassa otaritvā\<*<18>*>/ bhåmiyaü ņhapita- mattassa cittassāde\<*<19>*>/ aladdhe\<*<20>*>/ yeva mahāpaņhavã vivaraü adāsi tāvad eva taü\<*<21>*>/ Avãcito jālā\<*<22>*>/ vuņņhāya{\<*<23>*>/} parikkhipi\<*<24>*>/. So "pāpakammaü me matthakaü pattan" ti T-assa guõaü\<*<25>*>/ anussaritvā "imehi aņņhãhi\<*<26>*>/ tam aggapuggalaü (Dhp. p. 148.) devātidevaü naradammasārathiü\<*<27>*>/ samantacakkhuü satapu¤¤alakkhaõaü pāõehi Buddhaü saraõaü upemãti\<*<28>*>/" imāya gāthāya saraõe\<*<29>*>/ patiņņhahanto va\<*<30>*>/ avãciparāyano ahosi\<*<31>*>/. Tassa pana pa¤ca upaņņhākakulasatāni\<*<32>*>/ ahesuü, tāni kulāni pi\<*<33>*>/ tappakkhi- kāni\<*<34>*>/ hutvā Dasabalaü akkositvā paribhāsitvā Avãcimhi yeva nib- battiüsu. Evaü so\<*<35>*>/ pa¤ca kulasatāni gaõhitvā Avãcimhi patiņņhito\<*<36>*>/. Ath' ekadivasaü dh. \<*<37>*>/ k. s.: "āvuso Devadatto pāpo lābhagiddha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd patitabhā-. 2 Ck -to, Bd -taü. 3 Bd -to. 4 Bd phalavavedanāpiëito. 5 Bd omits na-. 6 Bd -ņo. 7 Bd amhi. 8 Bd adds pi. 9 Bd sākyarājā-. 10 Bd adds saddhiü. 11 Bd na sāvatthi in the place of r. r. 12 Bd -laraņhaü. 13 Bd -radvāraü. 14 Bd omits je-. 15 Bd jetavane pokkharaõiyāsa-. 16 Bd dā-. 17 Bd ma¤cakato maü. 18 Bd obhāretvā. 19 Cks -do, Bd -daü. 20 Cs alado corr. to aladdhe? Bd aladde. 21 Bd omits taü. 22 Bd aggijālā. 23 Cs Bd u-. 24 Bd -pitvā gaõhi. 25 Bd -õe. 26 Ck -ehi. 27 Ck -dhamma-, Cs -dhamma- corr. to -damma-. 28 Bd gatosmiti. 29 Ck -õo, Cs -õo corr to -õe. 30 Bd omits va. 31 Bd -sãti. 32 Bd -kusalatāni. 33 Ck tāpi in the place of tāni k. pi, Cs tāni pi. 34 Cks naüpa-. 35 Bd adds tāni. 36 Bd paņhito. 37 Bd adds bhikkhu. >/ #<[page 159]># %< 3. Samuddavāõijajātaka. (466.) 159>% tāya\<*<1>*>/ Sammāsambuddhe aņņhāne\<*<2>*>/ kopaü bandhetvā anāgatabhayaü anoloketvā pa¤cahi kulasatehi saddhiü avãciparāyano jāto" ti. S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā" ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "bhikkhave\<*<3>*>/ Devadatto lābha- sakkāragiddho\<*<4>*>/ hutvā anāgatabhayaü na olokesi, pubbe pi anāgata- bhayam na oloketvā\<*<5>*>/ paccuppannasukhagedhena\<*<6>*>/ saddhiü parisāya mahāvināsaü patto" ti vatvā a. ā.: A. B. Br. r. k. Bārāõasito avidåre kulasahassanivāso\<*<7>*>/ mahāvaķķhakãgāmo ahosi. Tattha vaķķhakã "tumhākaü ma¤- caü karissāma, pãņhaü karissāma, geham karissāmā" 'ti\<*<8>*>/ manussānaü hatthato bahuü iõaü gaõhitvā\<*<9>*>/ kinti\<*<10>*>/ kātuü na sakkhiüsu. Manussā diņņhadiņņhavaķķhakã\<*<11>*>/ codenti pali- buddhanti\<*<12>*>/. Te iõāyikehi\<*<13>*>/ upaddutā\<*<14>*>/ vasituü asakkontā "videsaü gantvā yatthakatthaci vasissāmā" 'ti ara¤¤aü pavi- sitvā rukkhe\<*<15>*>/ chinditvā mahatiü\<*<16>*>/ nāvaü bandhitvā nadiü otāretvā āharitvā\<*<17>*>/ gāmato gāvutaķķhayojanamatte ņhāne ņha- petvā aķķharattasamaye gāmaü āgantvā puttadāraü ādāya nāvaņņhānaü gantvā taü nāvaü abhiruyha anukkamena mahā- samuddaü pavisitvā vātavasena\<*<18>*>/ vicarantā samuddamajjhe ekaü dãpakaü pāpuõiüsu. Tasmiü pana dãpake sayaü- jātāni\<*<19>*>/ sāliucchukadaliambajambupanasanālikerādãni\<*<20>*>/ vi- vidhāni phalāphalāni\<*<21>*>/ atthi. A¤¤ataro pi bhinnanāvo puriso paņhamataraü taü dãpakaü patvā sālibhattaü bhu¤jamāno ucchuādãni khādamāno tasmiü paņivasati thullasarãro naggo paråëhakesamassu\<*<22>*>/. Vaķķhakã cintayiüsu: "sace ayaü dãpo\<*<23>*>/ rakkhasapariggahãto bhavissati sabbe\<*<24>*>/ vināsaü pāpuõissāma\<*<25>*>/, parigaõhissāma tāva nan" ti. Atha\<*<26>*>/ satta\<*<27>*>/ purisā sårā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd labhasakkāragi-. 2 Bd adds ca. 3 Bd na bhikkhave idāneva. 4 Ck -rāügi-. 5 Bd anālo-. 6 Bd -giddhena. 7 Bd -ssaparivāro. 8 Bd adds vatvā. 9 Bd gahetvā. 10 Bd ki¤ci. 11 Bd diņhadiņhā-. 12 Bd omits pa-. 13 Bd -yakehi janehi. 14 Bd adds sukhaü. 15 Bd -aü. 16 Cks -tã, Bd -mahantaü. 17 Bd avāhitvā. 18 Bd -vegena. 19 Bd -jāta. 20 Cks add ca. 21 Bd vividhaphalāni. 22 Bd -no thålasariyo n. p. tasmiü dipake pativasati atha te pi. 23 Bd -pako. 24 Bd adds hi amhe. 25 Bd -õissanti. 26 Bd vatvā in the place of atha. 27 Bd sattaņha. >/ #<[page 160]># %<160 XII. Dvādasanipāta.>% balavanto sannaddhapa¤cāvudhā hutvā otaritvā dãpakaü pari- gaõhiüsu. Tasmiü khaõe so puriso bhuttapātarāso ucchurasaü pivitvā sukhappatto ramaõãye padese rajatapaņņasadise\<*<1>*>/ vālu- katale sãtalāya\<*<2>*>/ chāyāya uttānako nipajjitvā "Jambudãpavāsino kasantā vapantā evaråpaü sukhaü na labhanti, Jambudãpato mayhaü ayam eva dãpo\<*<3>*>/ varan" ti gāyamāno udānam udānesi. S. \<*<4>*>/ bhikkhå āmantetvā "so bhikkhave puriso\<*<5>*>/ udānaü udānesãti" dassento paņhamaü gātham āha: @*>/ bhāgino, Jambudãpā idam eva no varan ti. || Ja_XII:13 ||>@ Tattha te ti Jambudãpavāsino janā, kammaphalåpajãvino ti nānā- kammānaü phalåpajãvino sattā. Atha te dãpakam parigaõhamānā purisā tassa gãtasaddaü sutvā "manussassaddo viya suyyati, jānissāma nan" ti saddā- nusārena gantvā taü purisaü disvā "yakkho bhavissatãti" bhãtā sare sannahiüsu. So pi te disvā attano vadhabhayena "nāhaü sāmi yakkho, puriso 'mhi, jãvitadānaü me dethā" 'ti yācanto "purisā nāma tumhādisā naggabhoggā hontãti\<*<7>*>/" vutto\<*<8>*>/ punappuna yācitvā manussabhāvaü ¤āpesi. Te taü\<*<9>*>/ upasaü- kamitvā sammodanãyaü kathaü katvā\<*<10>*>/ tassa tattha\<*<11>*>/ āgatani- yāmaü pucchiüsu. So pi tesaü saccaü\<*<12>*>/ kathetvā "tumhe attano pu¤¤asampattiyā idhāgatā\<*<13>*>/, ayaü eko\<*<14>*>/ uttamadãpo, na h' ettha\<*<15>*>/ sahatthena kammaü katvā jãvanti, sayaüjātasālãnaü c' eva ucchuādãnaü c' ettha anto n' atthãti anukkaõņhantā\<*<16>*>/ vasatha" 'ti āha. "Idha pana vasantānaü amhākaü a¤¤o \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -paņasadisa. 2 Ck silānalāya, Cs silānalāya corr. to sãtalāya, Bd sãta. 3 Bd -pako. 4 Bd atha satthā. 5 Bd adds imaü. 6 Ck rathasassa, Cs raķassa corr. to raņņhassa, Bf dipassa. 7 bhãtā--hontãti wanting in Bd. 8 Bd vutte. 9 Bd te pi taü purisaü. 10 Bd sutvā. 11 Ck omits tattha. 12 Bd sabbaü tesaü. 13 Cks -to. 14 Bd omits eko. 15 Bd na e-. 16 Bd anukkaõņhā hutvā. >/ #<[page 161]># %< 3. Samuddavāõijajātaka. (466.) 161>% paripantho\<*<1>*>/ n' atthãti\<*<2>*>/". "A¤¤aü bhayaü ettha n' atthi: ayaü pana amanussapariggahãto, amanussā tumhākaü uccārā- passāvaü disvā kujjheyyuü, tasmā taü karontā vālukaü viyå- hitvā vālukāya paņicchādeyyātha, ettakaü idha bhayaü, a¤¤aü n' atthi, niccaü appamattā bhaveyyāthā" 'ti. Te tattha vā- saü upaga¤chiüsu\<*<3>*>/. Tasmiü pana; kulasahasse\<*<4>*>/ pa¤cannaü pa¤cannaü kulasatānaü jeņņhakā dve vaķķhakã ahesuü, tesu eko bālo ahosi rasagiddho, eko paõķito rasesu anallãno. Aparabhāge sabbe pi\<*<5>*>/ te tattha\<*<6>*>/ sukhaü vasantā thålasarãrā hutvā cintayiüsu: "ciraü pi te\<*<7>*>/ no sårā ucchurasena merayaü katvā pivissāmā" 'ti te merayaü kāretvā pivitvā madavasena gāyantā naccantā kãëantā pamattā tattha tattha uccārapassā- vaü katvā apaņicchādetvā dãpakaü jegucchaü\<*<8>*>/ paņikkålaü kariüsu. Devatā "ime amhākaü kãëāmaõķalaü paņikkålaü karontãti" kujjhitvā "samuddaü\<*<9>*>/ uttarāpetvā dãpadhovanaü\<*<10>*>/ karissāmā" 'ti mantetvā\<*<11>*>/ "ayaü kāëapakkho, ajj' amhākaü samāgamo ca bhinno, ito dāni pannarasame\<*<12>*>/ divase puõõamu- posathe\<*<13>*>/ candassa uggatavelāya\<*<14>*>/ samuddaü {ubbattetvā} sabbe p' ime ghātessāmā\<*<15>*>/" 'ti divasaü ņhapayiüsu. Atha tesaü\<*<16>*>/ antare eko dhammiko devaputto "mā ime mama passantassa nassiüså" 'ti anukampāya tesu sāyamāsaü bhu¤jitvā ghara- dvāre sukhakathāya nisinnesu\<*<17>*>/ sabbābharaõapatimaõķito\<*<18>*>/ sa- kaladãpaü ekobhāsaü katvā uttarādisāyaü\<*<19>*>/ ākāse ņhatvā "ambho vaķķhakã, devatā tumhākaü kuddhā, imasmiü ņhāne mā vasittha, ito addhamāsaccayena\<*<20>*>/ hi devatā samuddaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd paņibandho. 2 Bd natthi. 3 Bd -gacchi-. 4 Bd kulasamasse. 5 Bd adds tatita tasitā sare saõņhahiüsu so te disvā attano vadhabhayena nāhaü sami yakkho påriso mhi jãvitaü me dethā ti yācanto pårisā nāma tumhādisā naggā na hontitittha. 6 Bd omits te tattha. 7 so Cks; Bd vasitā in the place of pi te; read: pipāsitā? 8 Bd ji-. 9 Bd mahāsa-. 10 Bd dãpaka-. 11 Bd cintetvā. 12 Bd -rasa. 13 Bd -miuposasadivase. 14 Bd candassuggamanave-. 15 Bd samime ghāņessāmi. 16 Cs Bd ne-. 17 Bd sanni-. 18 Bd sabbālaükārapaņi-. 19 Bd -rāyadisāya. 20 Bd aķķha-. >/ #<[page 162]># %<162 XII. Dvādasanipāta.>% ubbattetvā sabbe va tumhe ghātessanti\<*<1>*>/, ito\<*<2>*>/ nikkhamitvā palāyathā" 'ti\<*<3>*>/ dutiyaü gāthaü āha: @*>/ sāgarassa\<*<5>*>/ uplāpayaü\<*<6>*>/ dãpam imaü uëāraü, mā vo vadhã, gacchatha lenam a¤¤an ti. || Ja_XII:14 ||>@ Tattha uplāpayan\<*<7>*>/ ti imaü dãpaü ajjhottharanto\<*<8>*>/ abhibhavissati, mā vo vadhãti so sāgaravego tumhe mā vadhã\<*<9>*>/. Iti so tesaü ovādaü datvā attano ņhānam eva gato. Tas- miü gate aparo sahāyiko kakkhaëo devaputto "imassa va- canaü gahetvā palāyeyyum pi\<*<10>*>/, ahaü tesaü\<*<11>*>/ gamanaü vāretvā sabbe p' ime mahāvināsaü pāpessāmãti" cintetvā dibbālaü- kārapatimaõķito\<*<12>*>/ sakalagāmaü\<*<13>*>/ ekobhāsaü karonto āgantvā dakkhiõādisāya\<*<14>*>/ ākāse ņhatvā "eko devaputto idhāgato no\<*<15>*>/" 'ti pucchitvā\<*<16>*>/ "āgato" ti vutte "so vo kiü kathesãti" vatvā "imaü nāma sāmãti" vutte "so tumhākaü idhanivāsaü\<*<17>*>/ na icchati, rosena\<*<18>*>/ katheti\<*<19>*>/, tumhe a¤¤attha agantvā idh' eva vasathā" 'ti vatvā dve gāthā abhāsi: @*>/ dãpam imaü uëāraü, taü me nimittehi bahåhi diņņhaü, mā bhetha\<*<21>*>/, kiü socatha, modathavho\<*<22>*>/. || Ja_XII:15 ||>@ @*>/ āvāsam imaü uëāraü, na vo bhayaü paņipassāmi\<*<24>*>/ ki¤ci, āputtaputtehi pamodathavho\<*<25>*>/ ti. || Ja_XII:16 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -ņe-. 2 Cks omit ito. 3 Bd adds vatvā. 4 Ck hohi, Cs hohãti, Bd hossati, Bf hehiti. 5 Bd -rāya. 6 Cks upalāpayaü, Bd uplāvassaü, Bf uppāvassaü. 7 Cks upalā-, Bd uplāvassan. 8 Ck ujjhotta-. 9 Bd vadi. 10 Bd -yeyyunti. 11 Bd ne-. 12 Bd -ņi-. 13 Bd -dãpaü. 14 Bd -õāya di-. 15 Bd omits no. 16 Bd pucchi. 17 Bd idanivāsanaü. 18 Bd dosena. 19 Bd -si. 20 Bdf uplāvassaü. 21 Cks hetha, Bf lātha. 22 Bd pamodatha vo. 23 so Ck; Cs patatattha, Bd vatthata, Bf patatta; read: passatha? 24 Bd pati-. 25 Ck paco-, Bd mamodatha vo. >/ #<[page 163]># %< 3. Samuddavāõijajātaka. (466.) 163>% Tattha na jātayan\<*<1>*>/ ti na jātu ayaü, mā bhethā 'ti mā bhāyittha, pa- modathavho\<*<2>*>/ ti pamuditā pãtisomanassajātā hotha, āputtaputtehãti yāva puttānam pi puttehi modatha\<*<3>*>/, n' atthi vo\<*<4>*>/ imasmiü ņhāne bhayan ti. Evaü so imāhi dvãhi gāthāhi te assāsetvā pakkāmi. Tassa pakkantakāle dhammikadevaputtassa vacanaü anādiyitvā\<*<5>*>/ bāla- vaķķhakã "suõantu me\<*<6>*>/ bhonto vacanan" ti\<*<7>*>/ sesavaķķhakã āmantetvā pa¤camaü gātham āha: @*>/ dakkhiõāyaü\<*<9>*>/ disāyaü khemaü paņikkosati\<*<10>*>/ tassa saccaü, na uttaro vedi bhayābhayassa, mā bhetha, kiü socatha {modathavho} ti. || Ja_XII:17 ||>@ Tattha dakkhiõāyan\<*<11>*>/ ti dakkhiõāya\<*<12>*>/, ayam eva vā pāņho. Taü sutvā rasagiddhā pa¤casatā vaķķhakã tassa bālassa vacanaü ādiyiüsu. Itaro pana paõķitavaķķhakã taü vacanaü anādāya\<*<13>*>/ te vaķķhakã āmantetvā catasso gāthā abhāsi: @*>/ sabbe. || Ja_XII:18 ||>@ @*>/ saccam āha moghaü paņikkosati uttar' āyaü\<*<16>*>/. || Ja_XII:19 ||>@ @*>/ c' eva no hohiti\<*<18>*>/ āpadatthā\<*<19>*>/ ima¤ ca dãpaü na pariccajema, sace va kho uttaro saccam āha\<*<20>*>/ moghaü paņikkosati dakkhiõ' āyaü\<*<21>*>/,>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks jātā-. 2 Bd -tha v. 3 Bd pamo-. 4 Bd na ki¤ci in the place of natthi vo. 5 Bd -yanto. 6 Cs ma, Bd omits me. 7 Bd adds te. 6 Cks tvevāyaü vā, Bd devāya, Bf yo cetassaü. 9 Bd -nāvā. 10 Ck khemantipakkosãsi, Cs khemantipakkosisi, Bf khemantimaü pakkosati, Bd khemantipakkoti. 11 Bd dakkhiyan. 12 Bd -yaü. 13 Bd -diyanto. 14 Bds vinassi-. 15 Bd mayaü dakkhiõā, Bf ayaü dakkhiõā. 16 Cks -ro ayaü. 17 Cks Bf sa. 18 Ck hoti, Cs hotãti, Bf hehiti. 19 Bdf aparattā, Cs āpadatvā. 20 Cks āhu. 21 Cks -õo ayaü. >/ #<[page 164]># %<164 XII. Dvādasanipāta.>% @< tam eva nāvaü abhiruyha sabbe evaü mayaü sotthi taremu\<*<1>*>/ pāraü. || Ja_XII:20 ||>@ @*>/ naro seņņham upeti ņhānan ti. || Ja_XII:21 ||>@ Tattha vippavandantãti a¤¤ama¤¤aü vadanti, lahun ti purimassa atthadãpanaü, doõin ti gambhãraü mahānāvaü, sabbayantåpapannan ti sabbehi piyārittādãhi\<*<3>*>/ yantehi upapannaü sā ceva no hohiti\<*<4>*>/ āpadatthā\<*<5>*>/ ti sā ca\<*<6>*>/ no nāvā pacchāpi uppannāya āpadāya āpadatthā\<*<5>*>/ bhavissati ima¤ ca dãpaü na\<*<7>*>/ pariccajissāma, taremå\<*<8>*>/ 'ti tarissāma, na ve sugaõhan ti na ve su- khena gaõhitabbaü, seņņhan ti uttamaü tathaü\<*<9>*>/ saccaü, kaniņņhan ti pa- ņhamaü vacanaü upādāya pacchimaü vacanaü kaniņņhaü nāma, idhāpi\<*<10>*>/ na ve sugaõhan ti anuvattane va\<*<11>*>/, idaü vuttaü hoti: ambho vaķķhakã yena kenaci paņhamena vuttaü\<*<12>*>/ vacanaü idam eva seņņhaü tathaü saccan ti na\<*<13>*>/ su- khaü\<*<14>*>/ gaõhitabbam eva yathā\<*<15>*>/ taü evaü kaniņņhaü pacchāvuttavaca- naü\<*<16>*>/ pi\<*<17>*>/ idam eva tathan ti na\<*<18>*>/ gaõhitabbaü\<*<19>*>/, yaü pana sotavisayaü\<*<20>*>/ āpāthaü\<*<21>*>/ gataü hoti taü āpāthagataü\<*<22>*>/ gahetvā yo\<*<23>*>/ idha paõķitapuriso purima¤ ca pacchimavacana¤ ca\<*<24>*>/ paviceyya vicinitvā tãretvā upaparikkhitvā\<*<25>*>/ majjhaü\<*<26>*>/ gaõhati\<*<27>*>/ yaü tattha\<*<28>*>/ saccaü sabhāvabhåtaü tad eva paccakkhaü katvā gaõhati\<*<29>*>/ sa ve\<*<30>*>/ naro seņņham upeti ņhānaü\<*<31>*>/ so puriso\<*<32>*>/ uttamaņņhā- naü upeti adhigacchati vindati paņilabhatãti. So\<*<33>*>/ eva¤ ca pana vatvā āha\<*<34>*>/: "ambho mayaü dvinnam pi devaputtānaü\<*<35>*>/ vacanaü\<*<36>*>/ karissāma, nāvaü tāva sajjey- yāma\<*<37>*>/, tato\<*<38>*>/ sace paņhamassa vacanaü saccaü bhavissati taü nāvaü\<*<39>*>/ abhiråhitvā palāyissāma, atha itarassa vacanaü saccaü bhavissati\<*<40>*>/ nāvaü ekamante ņhapetvā idh' eva vasis- sāmā" 'ti evaü vutte bālavaķķhakã\<*<41>*>/ "ambho tvaü udaka- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks tā- 2 Cks ce. 3 Bd phi-. 4 Ck -hãti, Cs hoti corr. to hohiti for hotãti? Bd hotãti. 5 Bd aparatthā. 6 Bd saceva. 7 Ck dãpannaü, Cs ima¤cādãpanaü. 8 Cks tā-. 9 Bd tatha. 10 Bd idha pi ca. 11 Ck -vattateva, Bd anuttare carāma. 12 Cs Bd -a. 13 Bd omits na. 14 Cks add gaõhaü na. 15 Bd adds ca. 16 so all three MSS. 17 Bd adds hi. 18 Ck omits na. 19 Bd idhameva thakaü saccanti na gaõhitabba. 20 Cks soti-. 21 Ck āpātaü, Bd -tha. 22 Bd omits ā-. 23 Cks so. 24 Cks pacchima¤canaü. 25 Cks -kkhipitvā. 26 Bd pacchimaü. 27 Bd -hiti. 28 Bd tathaü. 29 Bd gaõãti. 30 Cks ce. 31 Bd -nanti. 32 Bd omits pu-. 33 Bd omits so. 34 Bd omits āha. 35 Bd dinnam pi devatānam. 36 Bd -na¤ce. 37 Cks sajjā-. 38 Bd omits ta-. 39 Cs omits nāvam, Ck taü nāvam. 40 Bd -tãti. 41 Cks -lā. >/ #<[page 165]># %< 3. Samuddavāõijajātaka. (466.) 165>% pātiyaü suüsumāraü passasi\<*<1>*>/, atidãghasutto si\<*<2>*>/, paņhamadeva- putto amhesu rosena\<*<3>*>/ kathesi pacchimo\<*<4>*>/ sinehena\<*<5>*>/, imaü eva- råpaü pavaradãpaü\<*<6>*>/ pahāya kuhiü gamissāma, sace pana tvaü gantukāmo tava parisaü gaõhitvā nāvaü karohi, am- hākaü nāvāya kiccaü n' atthãti" āha. Paõķito attano pari- saü gahetvā nāvaü sajjetvā sabbåpakaraõāni āropetvā sa- pariso nāvāya aņņhāsi. Tato puõõamadivase canduggamana- velāya\<*<7>*>/ samuddato åmi\<*<8>*>/ uttaritvā jaõõukapamāõā\<*<9>*>/ hutvā dãpa- kaü dhovitvā gatā\<*<10>*>/. Paõķito samuddassa uttaraõabhāvaü ¤atvā nāvaü vissajjesi. Bālavaķķhakãpakkhikāni pa¤cakula- satāni "samuddato\<*<11>*>/ åmã\<*<12>*>/ dãpaü\<*<13>*>/ dhovanatthāya āgatā\<*<10>*>/, etta- kam eva etan" ti kathentā\<*<10>*>/ nisãdiüsu. Tato kaņippamāõā\<*<14>*>/ purisappamāõā\<*<15>*>/ tālappamāõā\<*<16>*>/ sattatālappamāõā\<*<17>*>/ sāgaraåmi dãpakam pi vahamānā\<*<18>*>/ āga¤chi\<*<19>*>/. Paõķito upāyakusalatāya rase alaggo sotthinā gato, bālavaķķhakã rasalobhena\<*<20>*>/ anāgata- bhayaü anoloketvā\<*<21>*>/ pa¤cahi kulasatehi saddhiü vināsaü patto. Itoparā sānusāsanã\<*<22>*>/ tam atthaü dãpayamānā tisso abhisam- buddhagāthā honti: @*>/ sotthi vahiüsu vāõijā anāgatatthaü paņivijjhiyānaü appam pi\<*<24>*>/ nācceti\<*<25>*>/ sa\<*<26>*>/ bhåripa¤¤o. || Ja_XII:22 ||>@ @*>/ atthe jāte\<*<28>*>/ samuddamajjhe yathā te manussā. || Ja_XII:23 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -ti. 2 Ck -yuttosi, Bd ativadãgham passasi. 3 Bd dosavasena. 4 Bd adds pi so. 5 Bd -neva. 6 Ck paridã-, Cs caradã-. 7 Bd candassa ug-. 8 Bd ummivego. 9 so Cks; Bd kaņippa-. 10 Bd -to. 11 Bd samudda. 12 Cks åmi, Bd ummi. 13 Bd dãpa. 14 Ck -no, Cs -õo. 15 Ck -õe, Cs -õo. 16 Cks -õo. 17 Ck -nā, Bd omits satta-. 18 Cks sāgara dãpakam pi daha-, Bd ti uddhā ummi dãpakaü pi vuyumānā. 19 Bd āgacchantā. 20 Bd rasaügiddhena. 21 Bd -ento 22 Bd iti tassānusāsanāya in the place of ito--nã. 23 Bd -unā. 24 Ck appavi, Cs appappi. 25 Ck nāveti, Bf nāceti, Bd nacceti. 26 Cks ca, Bdf so. 27 so all four MSS. for sãdanti paccuppķanne? 28 Cks jātā, Bf atthajāte. >/ #<[page 166]># %<166 XII. Dvādasanipāta.>% @*>/, taü tādisaü paņikatakiccakāriü\<*<2>*>/ na taü kiccaü kiccakāle vyadhetãti\<*<3>*>/. || Ja_XII:24 ||>@ Tattha sakammanā\<*<4>*>/ ti anāgatabhayaü\<*<5>*>/ disvā puretaraü katena attano kammena, sotthiü\<*<6>*>/ vahiüså 'ti khemena\<*<7>*>/ gamiüsu, vāõijā ti samudde vicaraõabhāvena vaķķhakã vuttā, paņivijjhiyānan ti evaü bhikkhave paņha- mataraü\<*<8>*>/ kattabbaü anāgataü atthaü paņivijjhitvā\<*<9>*>/ idhaloke bhåripa¤¤o kula- putto appamattakam pi attano atthaü na acceti\<*<10>*>/ nātivattati na hāpetãti attho, appaņivijjhiyatthan\<*<11>*>/ ti appaņivijjhitvā atthaü, paņhamam eva kattabbaü akatvā\<*<12>*>/ ti attho paccuppanne ti yadā taü anāgataü\<*<13>*>/ atthajātaü uppajjati tadā tasmiü paccuppanne sãdanti, atthe jāte\<*<14>*>/ attano patiņņhaü na labhanti, samudde te bālavaķķhakã manussā viya vināsaü pāpuõanti anāgatan ti\<*<15>*>/ bhikkhave paõķitapuriso\<*<16>*>/ anāgataü\<*<17>*>/ paņhamataraü kattabhakiccaü samparā- yikaü vā hotu diņņhadhammikaü vā paņikayirātha\<*<18>*>/ puretaraü kareyya\<*<19>*>/, kiü- kāraõā: mā maü kiccaü kiccakāle vyādhesi, pure\<*<20>*>/ kattabbaü hi pure akari- yamānaü\<*<21>*>/ pacchā\<*<22>*>/ paccuppannabhāvapattaü\<*<23>*>/ attano kiccakāle kāyacittā- bādhena vyādheti\<*<24>*>/, taü maü\<*<25>*>/ mā vyādhesãti, paņhamam evā naü paõķito kareyya, taü tādisan ti yathā\<*<26>*>/ paõķitaü purisaü, paņikatakiccakārin\<*<27>*>/ ti paņigacc' eva\<*<28>*>/ kattabbakiccakārinaü\<*<29>*>/, taü kiccan ti\<*<30>*>/ kiccakāle paccup- pannakāle tādisaü purisaü na vyādheti na bādhetãti\<*<31>*>/, kasmā: pure yeva\<*<32>*>/ katattā ti. S. i. d. ā. "na bhikkhave idān' eva pubbe pi Devadatto pac- cuppannasukhe laggo anāgataü\<*<33>*>/ anoloketvā sapariso vināsaü patto" ti vatvā j. s.: "Tadā bālavaķķhakã Devadatto ahosi, dakkhiõāya\<*<34>*>/ disāya ņhito adhammiko\<*<35>*>/ devaputto Kokāliko, uttaradisāya ņhito\<*<36>*>/ devaputto Sāriputto, paõķitavaķķhakã\<*<37>*>/ aham evā" 'ti. Samudda- vāõijajātakaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd byādesi, Bf byatesi. 2 Bd paņigataü-, Bf patikathaü-. 3 Bd byādhesãti Bf byatesiti. 4 Bd -unā. 5 Cs -taü-, Bd anāgataü anā-. 6 Bd -i. 7 Bd sukhena pana. 8 Bd pathamaü. 9 Bd vajjhitvā. 10 Bd nacceti. 11 Cks -yathā. 12 Bd āvãkatvā. 13 Bd omits anā-. 14 Bd adds vinā. 15 Bd omits anāgatanti. 16 Bd -sā. 17 Bd -te. 18 Bd -kariyātha. 19 Bd -reyyuü. 20 Bd adds ti. 21 Ck aki-. 22 yadā---pacchā wanting in Cs. 23 Cks -vaü. 24 Bd -si. 25 Bd tasmiü in the place of taü maü. 26 Bd tathā. 27 Cks paņigatakiccakārã, Bd paņikataükiccakārin. 28 Ck -gacce, Bd -kacceva. 29 Cks -ritaü. 30 Bd kiccaü omitting ti. 31 Ck bādha-. 32 Bd påraõakasseva. 33 Bd -tabhayaü. 34 Bd -õa. 35 Bd -ka. 36 Bd adds dhammika. 37 Bd adds pana. >/ #<[page 167]># %< 4. Kāmajātaka. (467.) 167>% $<4. Kāmajātaka.>$ Kāmaü Kāmayamānassā 'ti. Idaü S. J. v. a¤¤ataraü brāhmaõaü ā. k. Eko kira Sāvatthivāsi-brāhmaõo Aciravatãtãre khettakāraõatthāya ara¤¤aü koņņesi\<*<2>*>/. S. tassa upanissayaü disvā Sāvatthiü\<*<3>*>/ piõķāya pavisanto maggā okkamma tena saddhiü paņi- santhāraü katvā "kiü karosi brāhmaõā" 'ti vatvā "khettaņņhānaü koņņāpemi\<*<2>*>/ bho Gotamā" 'ti vutte "sādhu brāhmaõa kammaü karo- hãti" vatvā agamāsi. Eten' ev' upāyena\<*<4>*>/ chinnarukkhe\<*<5>*>/ hāretvā khettassa sodhanakāle\<*<6>*>/ kasanakāle kedārabandhanakāle\<*<7>*>/ cā\<*<8>*>/ ti punappuna gantvā tena saddhiü paņisanthāram akāsi. Vapana- divase\<*<9>*>/ pana brāhmaõo "ajja bho Gotama mayhaü vappamaī- galaü\<*<10>*>/, ahaü\<*<11>*>/ imasmiü sasse nippanne Buddha-pamukhassa saü- ghassa mahādānaü dassāmãti" āha. S. \<*<12>*>/ adhivāsetvā pakkāmi. Pun' ekadivasaü brāhmaõaü\<*<13>*>/ sassaü olokentaü\<*<14>*>/ gantvā "kiü karosi brāhmaõā" 'ti pucchitvā "sassaü olokemi bho Gotamā" 'ti vutte "sādhu brāhmaõā" 'ti vatvā pakkāmi. Tadā brāhmaõo cintesi: "sa- maõo Gotamo abhiõhaü āgacchati, nissaüsayaü bhattena atthiko, dassāmi 'ssa\<*<15>*>/ bhattan" ti tass' evaü cintetvā gehaü gatadivase Sat- thāpi tattha\<*<16>*>/ agamāsi. Atha brāhmaõassa ativiya vissāso uppajji\<*<17>*>/. Aparabhāge pariõate sasse "sve khettaü lāyissāmā" 'ti sanniņņhānaü katvā nipanne brāhmaõe Aciravatiyā upari sabbarattiü karakavassaü\<*<18>*>/ vassi, mahogho\<*<19>*>/ āgantvā ekanālamattam\<*<20>*>/ pi asesetvā\<*<21>*>/ sabbaü sas- saü samuddaü pavesesi. Brāhmaõo oghamhi\<*<22>*>/ otarite\<*<23>*>/ sassavināsaü\<*<24>*>/ oloketvā sakabhāvena saõņhātuü na sakkhi\<*<25>*>/, balavasokābhibhåto hatthena uraü sandhāretvā\<*<26>*>/ paridevamāno gehaü gantvā\<*<27>*>/ vippala- panto\<*<28>*>/ nipajji. S. paccåsasamaye sokābhibhåtaü brāhmaõaü disvā "brāhmaõassa avassayo\<*<29>*>/ bhavissāmãti" punadivase Sāvatthiyaü piõ- ķāya caritvā\<*<30>*>/ piõķapātapaņikkanto bhikkhå vihāraü pesetvā pacchā- samaõena saddhiü tassa gehadvāraü agamāsi. Brāhmaõo\<*<31>*>/ āgatabhā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds khettatthāya. 2 Cks koņņh-. 3 Cks -iyaü, Bd -i. 4 Bd evupā-. 5 Bd paticchanna-. 6 Bd sodhāpana-. 7 Ck kedhāra-, Bd dāra-. 8 Cks ca and add vapanakāle, Bd omits cā. 9 Bd punadivase. 10 Bd -lakiriyā. 11 Bd omits a-. 12 Bd adds tuõhibhāvena. 13 Bd -õo. 14 Bd -kento satthāpi tattha. 15 Cks dassāmahaü tassa. 16 Ck tassa. 17 Bd ahosi. 18 Bd ghanikavassaü. 19 Bd mahāmegho. 20 Bd -nālimattaü. 21 Bd anavasesaü katvā. 22 Ck oghampi. 23 Bd patite. 24 Ck sassaü-. 25 Cs nāsakkhi, Bd -bhāvaü sandhāretu nāhosi. 26 Bd paharitvā. 27 Bd omits g. g. 28 Bd rodento. 29 Bd -õassāva-. 30 Bd adds pacchābhattam. 31 Bd adds satthu >/ #<[page 168]># %<168 XII. Dvādasanipāta.>% vaü sutvā "paņisanthāratthāya me sahāyo āgato bhavissatãti" laddhas- sāso\<*<1>*>/ āsanaü pa¤¤āpesi. S. pavisitvā pa¤¤attāsane nisãditvā "brāh- maõa kasmā dummano\<*<2>*>/ si, kin te aphāsukan" ti pucchi. "Bho Go- tama Aciravatãtãre mayā\<*<3>*>/ rukkhe chedanato\<*<4>*>/ paņņhāya katakammaü tumhe jānātha, ahaü imasmiü sasse nippanne\<*<5>*>/ tumhākaü dānaü dassā- mãti vicarāmi, idāni me sabbaü taü sassaü mahoghena samuddam eva pavesitaü, ki¤ci avasiņņhaü n' atthi, sakaņasatamattaü\<*<6>*>/ dha¤¤aü vi- naņņhaü, tena me mahāsoko uppanno" ti. "Kiü pana brāhmaõa so- cantassa naņņhaü punāgacchatãti". "No h' etaü bho Gotamā" 'ti. "Evaü sante\<*<8>*>/ kasmā socasi, imesaü sattānaü dhanadha¤¤aü nāma uppajjanakāle uppajjati nassanakāle nassati, ki¤ci saükhāragataü anassanadhammaü nāma n' atthi, mā cintayãti\<*<9>*>/". Iti naü S. samassā- setvā\<*<10>*>/ tassa sappāyadhammaü\<*<11>*>/ desento Kāmasuttaü kathesi. Sutta- pariyosāne\<*<12>*>/ socanto\<*<13>*>/ brāhmaõo sotāpattiphale patiņņhahi. S. naü\<*<14>*>/ nissokaü katvā uņņhāyāsanā vihāraü agamāsi. "S. asukaü nāma brāhmaõaü sokasallasamappitaü nissokaü katvā sotāpattiphale patiņņhāpesãti\<*<15>*>/" sakalanagaraü a¤¤āsi. Bhikkhå dh. hi\<*<16>*>/ k. s.: "āvuso Dasabalo brāhmaõena saddhiü\<*<17>*>/ mettiü\<*<18>*>/ katvā vissāsiko hutvā upāyen' eva tassa sokasallasamappitassa dhammaü desetvā taü nisso- kaü katvā sotāpattiphale patiņņhāpesãti". S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā" ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "na bhikkhave idān' eva pubbe p' āhaü etaü nissokam akā- sin\<*<19>*>/" ti vatvā a. ā.: A. B. Brahmadattassa ra¤¤o dve puttā ahesuü. So jeņņhassa\<*<20>*>/ uparajjaü adāsi, kaniņņhassa senāpatiņņhānaü. Aparabhāge Brahmadatte kālakate amaccā\<*<21>*>/ jeņņhassa\<*<20>*>/ abhi- sekaü paņņhapesuü. So "na mayhaü rajjen' attho, kaniņņhassa me dethā" 'ti vatvā punappuna yāciyamāno pi paņikkhipitvā kaniņņhassa abhiseke kate "na me issariyen' attho" ti uparajjā- dãni pi\<*<22>*>/ na icchi, "tena hi sādåni\<*<23>*>/ bhojanāni bhu¤janto idh' eva vasāhãti" vutte pi "na me imasmiü nagare kiccaü atthãti" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd paņiladdhassaso. 2 Cks dubbalo. 3 Bd mapa. 4 Bd rukkhacche-. 5 Cks nipph-. 6 Bd pasatamattaü. 7 Cks -ma, omitting ti. 8 Bd adds pi. 9 Bd -yittha. 10 Bd saüpahaüsitvā. 11 Cks -yaüdham-. 12 Cks -naü. 13 Ck gacchanto, Cs gacchante. 14 Bd taü. 15 Cks -ņņhāsãti. 16 Bd omits hi. 17 Bd adds pi. 18 Bd mittaü. 19 all three MSS. -sã. 20 Bd jeņhakassa. 21 Cks -cce. 22 Bd omits pi. 23 Ck sādhåni, Bd sārasa. >/ #<[page 169]># %< 4. Kāmajātaka. (467.) 169>% Bārāõasito nikkhamitvā paccantaü gantvā ekaü seņņhikulaü nissāya sahatthena kammaü karonto vasi. Te aparabhāge tassa rājakumārabhāvaü ¤atvā kammaü kātuü na adaüsu\<*<1>*>/, kumāraparihāren' eva taü parihariüsu\<*<2>*>/. Aparabhāge rāja- kammikā\<*<3>*>/ khettappamāõagahaõatthāya\<*<4>*>/ taü gāmaü agamiüsu\<*<5>*>/. Seņņhi rājakumāraü upasaükamitvā "sāmi mayaü tumhe po- sema, kaniņņhabhātikassa paõõaü pesetvā amhākaü baliü hārethā" 'ti. So "sādhå" 'ti sampaņicchitvā "ahaü\<*<6>*>/ asuka- seņņhikulaü nāma upanissāya vasāmi\<*<7>*>/, maü nissāya etesaü baliü vissajjehãti" paõõam pesesi. Rājā "sādhå" 'ti vatvā tathā kāresi. Atha naü sakalagāmavāsino pi janapadavāsino pi upasaükamitvā "mayaü tumhākaü ¤eva baliü dassāma, amhākaü vissajjāpehãti\<*<8>*>/" āhaüsu. So tesam pi atthāya paõ- õaü pesetvā vissajjāpesi. Tato paņņhāya te tass' eva baliü adaüsu. Ath' assa mahālābhasakkāro nibbatti\<*<9>*>/, tena saddhiü ¤ev' assa\<*<10>*>/ taõhāpi mahatã jātā. So aparabhāge sabbam pi taü\<*<11>*>/ janapadaü yāci, uparajjaü yāci, kaniņņho pi tassa adāsi yeva. So taõhāya vaķķhamānāya uparajjena pi asantuņņho "rajjaü gaõhissāmãti" janapadaparivuto\<*<12>*>/ gantvā bahinagare ņhatvā "rajjaü vā me detu yuddhaü vā" ti kaniņņhassa paõ- õaü pahiõi. Kaniņņho cintesi: "ayaü bālo pubbe rajjam pi uparajjādãni pi\<*<13>*>/ paņikkhipitvā idāni "yuddhena gaõhāmãti' vadati, sace kho panāhaü imaü\<*<14>*>/ yuddhena\<*<15>*>/ māressāmi garahā me bhavissati, kiü me rajjenā" 'ti. Ath' assa "alaü yuddhena, gaõhāhãti\<*<16>*>/" pesesi. So rajjaü gahetvā\<*<17>*>/ kaniņ- ņhassa uparajjaü datvā tato paņņhāya rajjaü kārento taõhā- vasiko hutvā ekena rajjena asantuņņho dve tãõi rajjāni patthe- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd nādaüsu. 2 Bd -raparivāreneva taü parivāresuü. 3 Bd adds paccantaü gantvā. 4 Cks -õaüganhatthāya. 5 Bd āgamaüsu. 6 Ck ahaüsu, Cs āhaü corr. to āha. 7 Bd vasissāmiti. 8 Bd amhākampi suīkaü visajjehãti. 9 Bd ahosi. 10 Bd tenassa, omitting saddhiü ¤ev. 11 Bd omits taü. 12 Cks -daüpa-, adding taü nagaraü. 13 Bd rajjaoparajjādãni. 14 Bd omits imaü. 15 Bd adds naü. 16 Cks -hatåti. 17 Bd gaõhitvā. >/ #<[page 170]># %<170 XII. Dvādasanipāta.>% tvā taõhāya koņiü nāddasa. Tadā Sakko devarājā "ke nu\<*<1>*>/ kho loke mātāpitaro upaņņhahanti, ke dānādãni pu¤¤āni karonti, ke taõhāvasikā" ti olokento tassa taõhāvasikabhāvaü ¤atvā "ayaü bālo Bārāõasirajjena pi\<*<2>*>/ na tussati\<*<3>*>/, sikkhāpessāmi nan" ti māõavakavesena rājadvāre ņhatvā "eko upāyakusalo māõavo dvāre ņhito" ti ārocāpetvā "pavisatå" 'ti vutte pavi- sitvā rājānaü jayāpetvā "kiükāraõā āgato sãti" vutte "ma- hārāja, tumhakaü ki¤ci vattabbaü atthi, raho paccāsiüsāmãti\<*<4>*>/" āha. Sakkānubhāvena tāvad eva manussā paņikkamiüsu. Atha naü māõavo "ahaü mahārāja phãtāni\<*<5>*>/ ākiõõamanussāni sampannabalavāhanāni tãõi nagarāni passāmi, ahaü te\<*<6>*>/ attano ānubhāvena tesu rajjaü\<*<7>*>/ gahetvā dassāmi, papa¤caü akatvā sãghaü gantum vaņņatãti" āha. So lobhavasiko\<*<8>*>/ rājā "sādhå" 'ti sampaņicchitvā\<*<9>*>/ Sakkānubhāvena pana taü\<*<10>*>/ "ko va\<*<11>*>/ tvaü kuto vā\<*<11>*>/ āgato\<*<12>*>/ kiü vā te laddhuü vaņņatãti" na pucchi. So pi ettakaü vatvā Tāvatiüsabhavanam eva agamāsi. Rājā amacce pakkosāpetvā "eko māõavo amhākaü tãõi rajjāni gahetvā `dammãti\<*<13>*>/' āha, taü\<*<14>*>/ pakkosatha, nagare bheri¤ carāpetvā balakāyaü sannipātetha\<*<15>*>/, papa¤caü akatvā tãõi rajjāni gaõhissāmãti" vatvā "kiü pana te mahārāja tassa māõavassa sakkāro vā kato nivāsanaņņhānaü vā pucchitan" ti vutte "n' eva sakkāraü akāsiü na nivāsanaņņhānaü pucchiü, gacchatha naü upadhārethā" 'ti āha. Upadhārentā naü adisvā\<*<16>*>/ "mahārāja sakalanagare māõavaü na passāmā" 'ti ārocayiüsu\<*<17>*>/. Taü sutvā rājā domanassajāto "tãsu nagaresu rajjaü naņņhaü\<*<18>*>/, mahanten' amhi\<*<19>*>/ yasena parihãno, `n' eva me paribbayaü adāsi na\<*<20>*>/ nivāsanaņņhānan' ti mayhaü kujjhitvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck omits kenu, Cs has konu, Bd tenanu. 2 Bd omits pi. 3 Bd adds ahaü. 4 Cks pacchā-, Bd pacā-. 5 Cks thãnāni, Bd pãtāni. 6 Bd omits te. 7 Bd te rajje. 8 Bd taõhāva-. 9 Bd -cchi. 10 Bd omits pana taü. 11 Bd omits vā. 12 Bd omits ā-. 13 Bd dassāmãti. 14 Bd bhaõe taü. 15 Bd -pātāpetha. 16 Bd upadhāretha tãõi rajjāni gaõhissāmā ti vatvā ca pana te. 17 Bd ārocesuü. 18 Bd rajje, omitting naņņhaü. 19 Cks -tenampi. 20 Bd adds ca. >/ #<[page 171]># %< 4. Kāmajātaka. (467.) 171>% māõavo gato\<*<1>*>/ bhavissatãti\<*<2>*>/" punappuna cintesi. Ath' assa taõhāvasikassa kāye\<*<3>*>/ ķāho uppajji, sarãre pariķayhante udaraü khobhetvā lohitapakkhandikā udapādi, ekaü bhojanaü pavi- sati ekaü nikkhamati, vejjā tikicchituü na sakkonti, rājā kilamati. Ath' assa vyādhitabhāvo\<*<4>*>/ sakalanagare pākaņo ahosi. Tadā Bo. Takkasilato sabbasippāni uggaõhitvā Bārāõasinagare mātāpitunnaü santikaü āgato. Taü ra¤¤o\<*<5>*>/ pavattiü sutvā "ahaü tikicchissāmãti" rājadvāraü\<*<6>*>/ gantvā "eko kira māõavo\<*<7>*>/ tumhe tikicchituü āgato" ti ārocāpesi\<*<8>*>/. Rājā "mahanta- mahantā\<*<9>*>/ disāpāmokkhavejjāpi maü tikicchituü na sakkonti, taruõamāõavo kiü\<*<10>*>/ sakkhissati\<*<11>*>/, paribbayaü datvā vissaj- jetha nan" ti āha. Taü sutvā māõavo "mayhaü vejja- vetanena kammaü n' atthi\<*<12>*>/, ahaü tikicchissāmi\<*<13>*>/, kevalaü bhesajjamålamattaü detå" 'ti āha. Taü sutvā rājā "sādhå" 'ti\<*<14>*>/ pakkosāpesi. Māõavo rājānaü vanditvā\<*<15>*>/ "mā bhāyi mahārāja, ahaü te tikicchāmãti\<*<16>*>/, api ca kho pana me rogassa samuņņhānaü ācikkhā\<*<17>*>/" 'ti. Rājā harāyamāno\<*<18>*>/ "kin te\<*<19>*>/ samuņņhānena, bhesajjam eva karohãti" āha. "Mahārāja vejjā nāma `ayaü vyādhi imaü nissāya samuņņhito' ti ¤atvā tada- nucchavikaü\<*<20>*>/ bhesajjaü karontãti". Rājā "sādhu tātā" 'ti samuņņhānaü kathento tena māõavena āgantvā "tãsu nagaresu rajjaü gahetvā dassāmãti" ādiü katvā sabbaü kathetvā\<*<21>*>/ "iti\<*<22>*>/ me tāta taõhaü nissāya vyādhi uppanno, sace tikicchi- tuü sakkosi tikicchāhãti" āha. "Kiü pana\<*<23>*>/ mahārāja soca- nāya tāni nagarāni\<*<24>*>/ sakkā laddhun" ti. "Na sakkā tātā" 'ti. "Evaü sante kasmā socasi mahārāja, sabbam eva hi savi¤¤ā- õakāvi¤¤āõakavatthuü\<*<25>*>/ attano sarãraü\<*<26>*>/ ādiü katvā pahāya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd anāgato. 2 Bd adds so. 3 Bd sarire. 4 Bd byādibhāvo. 5 Bd omits ra-. 6 Bd rājānaü. 7 Bd taruõamā-. 8 Bd ārocesi. 9 Bd omits mahanta. 10 Bd kiü taruõa-. 11 Bd -tãti. 12 Bd mayhaü vajjena kammena vettanaü natthi. 13 Bd -mãti. 14 Bd omits sādhå ti. 15 Bd disvā. 16 Bd -cchissāmãti. 17 Bd -āhã. 18 Bd rājā bhāyaü sayamāno. 19 Bd tena. 20 Bd omits tad. 21 Bd -esi. 22 Bd ito. 23 Bd omits pana. 24 Bd tãõirajjāni. 25 Ck aviü¤ānākavatthuü, Cs aviü¤āõake aviüõānakavatthuü. 26 Bd sakkāraü. >/ #<[page 172]># %<172 XII. Dvādasanipāta.>% gamanãyaü\<*<1>*>/, catåsu nagaresu rajjaü gahetvāpi tvaü\<*<2>*>/ ekappa- hāren\<*<2>*>/ eva na catasso bhattapātiyo paribhu¤jissasi, na catåsu sayanesu sayissasi, na cattāri vatthayugāni\<*<3>*>/ acchādessasi\<*<4>*>/, taõhāvasikena nāma bhavituü na vaņņati, ayaü hi taõhā nāma vaķķhamānā catåhi apāyehi mu¤cituü na detãti". Iti\<*<5>*>/ naü M. ovaditvā ath' assa dhammaü desento @@ @@ @@ @@ @*>/ vijetvā sasāgarantaü mahim āvasanto oraü samuddassa atittaråpo pāraü samuddassāpi patthayetha\<*<7>*>/. || Ja_XII:29 ||>@ @*>/ anussaraü kāme manasā titti nājjhagā\<*<9>*>/ tato nivattā\<*<10>*>/ paņikkamma\<*<11>*>/ disvā te ve tittā ye pa¤¤āya tittā\<*<12>*>/. || Ja_XII:30 ||>@ @*>/ seņņhaü, na so kāmehi tappati, pa¤¤āya tittaü purisaü taõhā na kurute vasaü. || Ja_XII:31 ||>@ @*>/ kāmāni, appicch' assa alolupo, samuddamatto puriso na so kāmehi tappati rathakāro va cammassa parikantaü upāhanaü. || Ja_XII:32 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd sahāyaü nāma nissāya in the place of pahāya gamanãyaü. 2 Cks taü. 3 Bd vatthābharaõāni. 4 Bd chā-. 5 Bd omits iti. 6 all four MSS. -vã. 7 Bd samuddamabhipatthayeta. 8 Bd ye ca, Bf yevam. 9 Bd nagā. 10 so Bf ; Bd tato cittenivattena, Ck tato ti vatvā, Cs tato nivatvā. 11 Bd adds ādãnavaü. 12 Ck disvā te ce tittā ye paü¤āya tittā, Cs disvā te ve tittā ye pam¤āya tittā, Bd disvā ye te titti sapa¤¤ā. 13 Bd tittānaü. 14 Ck -neteva. >/ #<[page 173]># %< 4. Kāmajātaka. (467.) 173>% @*>/ kāmānaü taü taü sampajjate sukhaü, sabba¤ ce\<*<2>*>/ sukham iccheyya sabbe\<*<3>*>/ kāme pariccaje ti || Ja_XII:33 ||>@ imā gāthā āha\<*<4>*>/. Tattha kāman ti vatthukāmam pi kilesakāmam pi\<*<5>*>/, kāmayamānassā 'ti patthayamānassa, tassa ca taü\<*<6>*>/ samijjhatãti tassa puggalassa taü\<*<7>*>/ kāmitaü\<*<8>*>/ vatthuü samijjhati ce va\<*<9>*>/, nippajjati ce\<*<10>*>/ ti attho, tato naü aparaü\<*<11>*>/ kāme ti ettha nan ti nipātamattaü, aparan ti parabhāgadãpanaü\<*<12>*>/, kāme ti upayogabahuvacanaü\<*<13>*>/, idaü vuttaü hoti: sace\<*<14>*>/ kāmaü kāmayamā- nassa taü kāmitaü vatthuü samijjhati tasmiü samiddhe tatoparaü so pug- galo\<*<15>*>/ yathā nāma ghamme\<*<16>*>/ gimhakāle vātātapena kilanto\<*<17>*>/ taõhaü vindati pānãyapipāsaü paņilabhati\<*<18>*>/ evaü bhiyyo bhiyyo\<*<19>*>/ kāmataõhāsaükhāte kāme vindati paņilabhati\<*<20>*>/, råpataõhādikāmataõhā v' assa vaķķhanti yevā 'ti, gavaü vā 'ti goråpassa viya, siīgino ti matthakaü padāletvā uņņhitasiīgassa, man- dassā 'ti mandapa¤¤assa, bālassā 'ti bāladhamme yuttassa, idaü vuttaü hoti: yathā vacchakassa vaķķhantassa sarãren' eva saddhiü siīgaü vaķķhati\<*<21>*>/ evaü andhabālassāpi appattakāmataõhā ca\<*<22>*>/ pattakāmapipāsā ca\<*<23>*>/ aparāparaü vaķķhatãti, sāliyavakan ti sālikkhettaü yavakhettaü, etena sāliyavādikaü sab- baü dha¤¤aü dasseti, dutiyapadena sabbaü dipadacatuppadaü dasseti, paņhama- padena vā sabbaü avi¤¤āõakaü itarena savi¤¤āõakaü, datvā\<*<24>*>/ ti datvāpi\<*<25>*>/, idaü vuttaü hoti: tiņņhantu tãõi rajjāni, sace so māõavo a¤¤o\<*<26>*>/ vā\<*<27>*>/ sakalam pi paņhaviü\<*<28>*>/ savi¤¤āõakaü avi¤¤āõakaü vā pana kassaci\<*<29>*>/ datvā gaccheyya idam pi ettakaü vatthuü ekass' eva apariyantaü\<*<30>*>/, evaü duppårā esā taõhā nāma, iti vidvā sama¤care ti\<*<31>*>/ evaü jānanto puriso taõhāvasiko ahutvā\<*<32>*>/ kāyasamācārādãni\<*<33>*>/ pårento samaü careyyā 'ti, oran ti orimakoņņhāsaü\<*<34>*>/ patvā tena\<*<35>*>/ atittaråpo puna samuddassa\<*<36>*>/ pāram pi pattheyya\<*<37>*>/, evaü taõhāvasikasattā nāma dup- pårā ti dasseti, yāvā 'ti aniyāmitaparicchedo\<*<38>*>/, anussaran ti anussaranto, nājjhagā\<*<39>*>/ ti na vindati, idaü vuttaü hoti: mahārāja puriso apariyante pi\<*<40>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck yacchati, Bd jahati. 2 Bd ca. 3 Bd sabba. 4 Bd abhāsi. 5 Bd omits pi ki--pi. 6 Ck se taü. 7 Ck sataü, Cs ssata. 8 Bd kāmitava. 9 Cks te in the place of ceva. 10 Bd cā, Cks nipajjati ce. 11 Cks add pi. 12 Bd -ge, omitting dãpanaü. 13 Bd -gebahå-. 14 Bd omits sace. 15 Bd adds tatoparaü. 16 Ck gamhe, Bd ghamhe. 17 Cks -pe ki-, Bd vātātamenaphakilamanti. 18 Bd omits paņi. 19 Bd only one bhiyyo. 20 Bd omits pa-. 21 Bd yaü vaķķhamānassa vaķķhati yeva evaü sarireneva saddhiü siīgaü vaķķhati in the place of yathā--. 22 Bd appattākāmataõhā ca, Cks appamattakāmataõhā va. 23 Bd omits patta--ca. 24 Bd adds cā. 25 Bd omits pi. 26 Cks aü¤aü. 27 Bd te or vo? 28 Bd omits pa-. 29 Bd savi¤¤āõakaü avi¤¤āõakaü vā na pana kassaci, Cks -kāvi¤¤āõanakaratanapåraü kassaci. 30 Bd ādiyati in the place of ap-. 31 Cks omit ti. 32 Bd samaü hutvā. 33 Bd -rādinā. 34 Ck otarita-, Cs orita-. 35 Bd samuddāsa in the place of patvā tena. 36 Bd -dda. 37 Bd patthayethā. 38 Cks ati-, Bd aniyataparicchādo. 39 Bd na-. 40 Bd -to, omitting pi. >/ #<[page 174]># %<174 XII. Dvādasanipāta.>% kāme manasā\<*<1>*>/ anussaranto tittiü na vindati\<*<2>*>/ pattukāmo\<*<3>*>/ va hoti, evaü kāmesu sattānaü taõhā vaķķhat' eva, tato nivattitvā\<*<4>*>/ ti tato pana\<*<5>*>/ vatthu- kāmakilesakāmato\<*<6>*>/ nivattitvā kāyena paņikkamma\<*<7>*>/ ¤āõena ādãnavam disvā ye pa¤¤āya tittā paripuõõā\<*<8>*>/ te va\<*<9>*>/ tittā nāma, pa¤¤āya tittinaü\<*<10>*>/ seņņhan ti pa¤¤āya ayaü\<*<11>*>/ tittinaü paripåritaü\<*<12>*>/ seņņhaü\<*<13>*>/, ayam eva vā pāņho, na so kāmehi tappatãti, na hãti pi pāņho, yasmā pa¤¤āya titto puriso kāmehi na pariķayhatãti attho, na kurute vasan ti tādisaü hi purisaü taõhāvasaü\<*<14>*>/ kātuü vase vattetuü na sakkoti, sv-eva\<*<15>*>/ pana taõhāya ādãnavaü disvā Gaīgamālo\<*<16>*>/ viya Aķķhamāsakarājā\<*<17>*>/ viya ca taõhāvase na pavattatãti\<*<18>*>/ attho, apacinethevā 'ti viddhaüseyyath' eva\<*<19>*>/, samuddamatto\<*<20>*>/ ti maha- tiyā pa¤¤āya samannāgatattā\<*<21>*>/ samuddappamāõo, so mahantena\<*<22>*>/ aggināpi sa- muddo viya kilesakāmehi na tappati na ķayhati, rathakāro ti cammakāro, parikantan ti parikantanto\<*<23>*>/, idaü vuttaü hoti: yathā cammakāro upāhanaü parikantanto\<*<24>*>/ yaü yaü cammassa agayhåpakaņņhānaü hoti taü taü cajitvā upāhanaü katvā upāhanamålaü labhitvā sukhito hoti evam eva\<*<25>*>/ paõķito cammakārasatthasadisāya pa¤¤āya kantanto\<*<26>*>/ yaü yaü odhiü kāmānaü cajati\<*<27>*>/ tena ten assa kāmodhinā rahitaü\<*<28>*>/ taü taü kāyakammaü vacãkammaü mano- kamma¤\<*<29>*>/ ca sukhaü sampajjati\<*<30>*>/ vigatadarathaü, sace pana sabbam pi kāya- kammādisukhaü vigataparilāham eva iccheyya kasiõaü bhāvetvā jhānaü nib- battetvā sabbe kāme pariccaje ti Bodhisattassa\<*<31>*>/ pana imaü gāthaü kathentassa\<*<32>*>/ ra¤¤o setacchattaü ārammaõaü katvā odātakasiõajjhānaü udapādi. Rājāpi arogo ahosi, so tuņņho sayanā vuņņhāya\<*<33>*>/ "ettakā vejjā maü tikicchituü nāsakkhiüsu, paõķitamāõavo pana attano ¤āõosadhena maü nãrogaü\<*<34>*>/ akāsãti" tena saddhiü sallapanto dasamaü gātham āha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits ma-. 2 Bd janeti. 3 Bd patta-. 4 Bd nivattiyyā. 5 Bd paraü. 6 Cks add cittena. 7 Cks -mmaü. 8 Bd adds ca. 9 Bd omits va. 10 Bd tittã-. 11 so Bd; Ck paü¤āayaü, Cs paüayaü. 12 Ck -naü, Cs -purinaü, Bd -puõõaü. 13 Bd seņho. 14 Bd taõhāya vasaü. 15 Ck sve or sa ve, Bd so. 16 Bd sarabhaīgamāõavo. 17 Cks addha-. 18 Bd taõhā na vaķķhatãti. 19 Bd -seyyameva. 20 Ck samuddhamantho, Cs samuddamanto. 21 Bd sampannattā. 22 Bd himavantena. 23 Cks -kantato, Bd -tento. 24 Bd -tento. 25 Cs evaü. 26 yaü yaü cammassa--- kantanto wanting in Bd. 27 Cks vajati, Bd vijahati. 28 Bd kāmāvinodati. 29 Bd pacceka¤. 30 Bd -te. 31 Bd pavesanaü. sabbakāyakammādãsukhaü vigataü pariõatameva iccheyya jhānaü vā bhāveyya jhānaü pana nibbattheyya in the place of sace pana---bodhisattassa. 32 Cks add kathentasseva. 33 Bd vuņhahitvā. 34 Bd pa¤¤ātissayena kāmānaü nānā ādinava in the place of ¤āõo--nirogaü. >/ #<[page 175]># %< 4. Kāmajātaka. (467.) 175>% @*>/ honti sahassiyo, patigaõha\<*<2>*>/ mahābrahme sādh' etaü tava bhāsitan ti. || Ja_XII:34 ||>@ Tattha aņņhā 'ti dutiyaü gāthaü adiü katvā kāmādãnavapaņisa¤¤uttā\<*<3>*>/ aņņha, sahassiyo ti sahassārahā, paņigaõhā\<*<2>*>/ 'ti aņņha sahassāni gaõha, sādhetaü tava bhāsitan ti sādhu etaü tava vacanaü. Taü\<*<4>*>/ sutvā M. ekādasamaü gātham āha: @*>/, pacchimaü bhāsato\<*<6>*>/ gāthaü kāme me na rato mano ti. || Ja_XII:35 ||>@ Tattha pacchiman ti rathakāro va cammassā\<*<7>*>/ 'ti gāthaü, kāme me na rato\<*<6>*>/ mano ti imaü gāthaü bhāsamānass' eva mama vatthukāme pi kile- sakāme pi mano nābhirami\<*<8>*>/, ahaü hi imaü gāthaü bhāsamāno attano va\<*<9>*>/ dhammadesanāya jhānaü nibbattesiü mahārājā 'ti. Rājā\<*<10>*>/ bhiyyosomattāya tussitvā M-aü vaõõento osāna- gāthaü āha: @*>/ vat' ayaü\<*<12>*>/ māõavako sabbalokavidå muni yo\<*<13>*>/ imaü taõhaü dukkhajananiü parijānāti paõķito ti. || Ja_XII:36 ||>@ Tattha dukkhajananin ti sakalavaņņadukkhajananiü, parijānātãti parijāni paricchindi lu¤citvā nãharãti\<*<14>*>/ B-aü vaõõento evam āha. B. pi "mahārāja appamatto hutvā dhammaü carā" 'ti rājānaü ovaditvā ākāsena Himavantaü gantvā isipabbajjaü pabbajitvā yāvatāyukaü\<*<15>*>/ brahmavihāre\<*<16>*>/ bhāvetvā\<*<17>*>/ Brahma- loka-parāyano\<*<18>*>/ ahosi. S. i. d. ā. "evaü bhikkhave pubbe pi hi\<*<19>*>/ etaü brāhmaõaü nissokaü akāsin" ti vatvā j. s.: "Tadā rājā esa brāhmaõo ahosi, paõķitamāõavo\<*<20>*>/ aham evā" 'ti. Kāmajātakaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks saccā. 2 Bd paņi-. 3 Ck -navaü-, Bd -navasaüyuttā. 4 Cks omits taü. 5 Bd nahåtehi pi. 6 Cks -te. 7 Ck ca kammassā, Cs ca cammassā-, Bd -ro cammakārassā. 8 Bd mama kāmehi vatthukāmehi me mano nābhiramāmi. 9 Bd bhāsamānassa kāme nirato mano arati mano in the place of -māno attano va. 10 Bd adds pi. 11 Bdf bhadra-. 12 Bdf vatā-. 13 Bd so. 14 Bd niharati. 15 Bd adds ņhatvā. 16 Bd -raü. 17 Bd adds aparihinajjhāno hutvā. 18 Bd -lokåpago. 19 Bd pāhaü. 20 Bd adds pana. >/ #<[page 176]># %<176 XII. Dvādasanipāta.>% $<5. Janasandhajātakaü.>$ Dasa khalå 'ti. Idaü S. J. v. Kosalara¤¤o ovādatthāya kathesi. Ekasmiü hi kāle rājā issariyamadamatto kilesasukhanissito\<*<1>*>/ vinicchayam pi na\<*<2>*>/ paņņhapesi, Buddhupaņņhāne\<*<3>*>/ pamajji. So eka- divasaü\<*<4>*>/ Dasabalaü anussaritvā\<*<5>*>/ "vandissāmãti" bhuttapātarāso ratha- varam āruyha vihāraü gantvā Satthāraü vanditvā nisãdi. Atha naü S. "kiü mahārāja ciraü\<*<6>*>/ na pa¤¤āyasãti\<*<7>*>/" vatvā "bahukiccatāya no bhante Buddhupaņņhānassa okāso na jāto" ti vutte "mahārāja, mādise\<*<8>*>/ nāma ovādadāyake\<*<8>*>/ sabba¤¤åbuddhe\<*<8>*>/ dhuravihāre vasante\<*<9>*>/ ayuttaü tava pamajjituü, ra¤¤ā nāma rājakiccesu\<*<10>*>/ appamattena raņņhavāsãnaü mātāpitusamena\<*<11>*>/ agatigamanam pahāya dasarājadhamme akopentena rajjaü kāretuü vaņņati, ra¤¤e hi dhammikabhāve sati parisā pi 'ssa dhammikā hoti, anacchariyaü kho\<*<12>*>/ pan' etaü yaü mayi anusāsante\<*<13>*>/ tvaü dhammena rajjaü kareyyāsi, porāõakapaõķitā anusāsakāacariye avijjamāne pi attano matiyā\<*<14>*>/ va tividhasucaritadhamme patiņņhāya mahājanassa dhammaü desetvā saparisā saggapadaü\<*<15>*>/ pårayamāna agamiüså" 'ti vatvā\<*<16>*>/ tena yācito a. ā.: A. B. Br. r. k. Bo. tassa\<*<17>*>/ aggamahesiyā kucchimhi nib- batti. Janasandhakumāro\<*<18>*>/ ti 'ssa nāmaü kariüsu. Ath' assa vayappattassa Takkasilato sabbasippāni uggahetvā\<*<19>*>/ āgatakāle rājā sabbāni bandhanāgārāni sodhāpetvā uparajjaü adāsi. So aparabhāge pitu accayena rajje patiņņhāya catåsu nagaradvāresu\<*<20>*>/ nagaramajjhe\<*<21>*>/ rājadvāre\<*<22>*>/ ti cha dānasālāyo kāretvā\<*<23>*>/ divase divase\<*<24>*>/ cha satasahassāni pariccajitvā sakala- Jambudãpaü khobhetvā\<*<25>*>/ mahādānaü pavattento\<*<26>*>/ bandhanā- gārāni niccaü vivaņāni\<*<27>*>/ kāretvā dhammagaõķikaü\<*<28>*>/ bhedā- petvā\<*<29>*>/ catåhi saügahavatthåhi\<*<30>*>/ lokaü saügaõhanto pa¤ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd kilesaratisukhaü-. 2 Ck omits na. 3 Bd -nacapi. 4 Bd -se. 5 Bd adds satthāraü. 6 Bd civaraü. 7 Ck -rāja pana paü¤āyatãti, Cs -rāja na pa¤¤āyatãti. 8 Bd -o. 9 Bd viharanto. 10 Bd dasarā-. 11 Cs Bd -piti-. 12 Ck anaccariyaü ko, anacchariyaü ko corr. to -kho, Bd rājadhamme ņhito honti yaü kho. 13 Bd manussāsente. 14 Bd pakati. 15 Bd saggapatha. 16 Bd omits va-. 17 Bd omits ta-. 18 Cks -dhavaku-, Bd -sandaku-. 19 Ck -hi-, Bd uggaõhitvā. 20 Bd adds ceva. 21 Bd adds ca. 22 Bd adds cā. 23 Bd kārāpetvā. 24 Bd only one di-. 25 Bd saükho. 26 Bd pattanto. 27 Cks niccavivaņaüdhāni. 28 Bd -bhaõķikaü. 29 Bd sodhāpetvā. 30 Bd saīgavatthåhi. >/ #<[page 177]># %< 5. Janasandhajātaka. (468.) 177>% sãlāni rakkhanto uposathavāsaü vasanto dhammena rajjaü kāresi, antarantarā ca raņņhavāsino sannipātetvā\<*<1>*>/ "dānaü detha, sãlaü samādiyatha\<*<2>*>/, dhammena kammante ca\<*<3>*>/ vohāre ca payojetha, daharakāle yeva sippāni uggaõhatha, dhanaü uppādetha, gāmakåņakammaü\<*<4>*>/ {vā pisuõakammaü\<*<5>*>/ vā mā} karittha, caõķā\<*<6>*>/ pharusā mā ahuvattha, mātupaņņhānaü pitupaņņhānaü påretha, kule jeņņhāpacāyino bhavathā" 'ti dhammaü desetvā mahājanaü\<*<7>*>/ sucaritadhamme patiņņhāpesi. So ekadivasaü paõõarasiuposathadivase\<*<8>*>/ samādinnuposatho "mahājanassa bhiyyo bhiyyo\<*<9>*>/ hitasukhatthāya appamādavihāratthāya dham- maü desessāmãti" cintetvā\<*<10>*>/ bheri¤ carāpetvā attano orodhe ādiü katvā sabbaü\<*<11>*>/ nagarajanaü sannipātāpetvā\<*<12>*>/ rājaīgaõe\<*<13>*>/ alaükataratanamaõķapamajjhe pa¤¤attavarapallaüke nisãditvā "ambho nagaravāsino, tumhākaü tapanãye ca atapanãye ca dhamme desessāmi, appamattā hutvā ohitasotā sakkaccaü\<*<14>*>/ suõothā\<*<15>*>/" 'ti vatvā dhammaü desesi. S. saccaparibhāvitaü mukharatanaü vivaritvā\<*<16>*>/ taü desanaü madhurena sarena Kosalara¤¤o āvikaronto\<*<17>*>/ @*>/ rājā Janasandho. || Ja_XII:37 ||>@ @*>/, `na pubbe dhanam esissaü' iti pacchānutappati. || Ja_XII:38 ||>@ @*>/ asippassa' iti pacchānutappati. || Ja_XII:39 ||>@ @*>/' iti pacchānutappati. || Ja_XII:40 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -teva. 2 Ck -dhiyittha, Cs -diyittha, Bd adds bhāvanaü bhāvetha. 3 Bd kammaü ceva. 4 Bd kuņasakkhikammaü vāpi. 5 Bd suõavācakammaü vā, Ck suna-. 6 Bd -a. 7 Bd -ne. 8 Cs Bd panna-. 9 Bd only one bhi-. 10 Bd adds nagare. 11 Bd -a. 12 Bd -tetvā. 13 Bd adds alaükaritvā. 14 Ck -ā. 15 Bd -õā-. 16 Ck -vica-, Bd vavaretvā. 17 Bd adds gāthāmāha. 18 Bd iccevāsuha. 19 Bf appamudānitaü, Bd asamuddhitaü. 20 Cks -iü, Bd kaccāvutti. 21 Bdf caõķo ca pharusso cāpi. >/ #<[page 178]># %<178 XII. Dvādasanipāta.>% @*>/ anāriyo, bhåtānaü nāvadāyissaü\<*<2>*>/' iti pacchānutappati. || Ja_XII:41 ||>@ @*>/ anāpādāsu itthisu paradāraü asevissaü\<*<4>*>/' iti pacchānutappati. || Ja_XII:42 ||>@ @@ @*>/ gatayobbane\<*<6>*>/ pahu\<*<7>*>/ santo na posissaü' iti pacchānutappati. || Ja_XII:44 ||>@ @@ @*>/' iti pacchānutappati. || Ja_XII:46 ||>@ @@ @*>/ ca etāni ņhānāni yoniso paņipajjati karaü purisakiccāni sa pacchā nānutappatãti || Ja_XII:48 ||>@ imā gāthā āha. Tattha ņhānānãti kāraõāni, pubbe ti paņhamam eva akaritvā, sa pac- chāmanutappatãti\<*<10>*>/ so paņhamaü kattabbānaü akārako puggalo pacchā idha- loke pi paraloke pi\<*<11>*>/ tappati\<*<12>*>/ kilamati, pacchā\<*<13>*>/ tappatãti pi pāņho, iccāhā\<*<14>*>/ 'ti evaü\<*<15>*>/ rājā janasandho avoca, iccassuhā\<*<16>*>/ 'ti pi pāņho, tattha sukāro ti nipātamattaü, icc' assu āhā\<*<17>*>/ 'ti padacchedo; idāni\<*<18>*>/ tāni dasa tapanãyakāraõāni pakāsetuü B-assa dhammakathā hoti, tattha pubbe ti paņhamam eva taruõa- kāle parakammaü katvā\<*<19>*>/ asamudānitaü\<*<20>*>/ asambhataü dhanaü\<*<21>*>/, mahallaka- kāle alabhitvā tappati socati\<*<22>*>/, pare ca sukhite disvā sayaü dukkhaü jãvanto pubbe dhanaü na pariyesissan ti evaü pacchā anutappati, tasmā mahallaka- kāle sukhaü jãvitukāmā daharakāle yeva dhammikāni kasikammādãni katvā dhanaü pariyesathā' ti\<*<24>*>/ dasseti, pure santan ti pure daharakāle ācariye pa- yirupāsitvā\<*<25>*>/ mayā kātuü sakyaråpaü samānaü hatthisippādikaü ki¤ci sippaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd luddho cāpi. 2 Cks nava-, Bds nānukampiyaü. 3 Bd santisu. 4 Bd -ra¤casevi-. 5 Bd -kaü. 6 Bd -naü. 7 Bdf bahu. 8 Cks -pāsenti, Bd pariråpāsissaü. 9 Cks so. 10 Bd pacchā anu-. 11 Bd pacchākāle, omitting idha--pi. 12 Bd atita-. 13 Ck patipacchā. 14 Bd iccevāhā. 15 Bd ti iti evaü. 16 Ck iccassābhā, Cs iccassābhā corr. to -hā, Bd iccasåhā. 17 Ck iccasu ābhā, Cs iccassu ābhā corr. to -āhā. 18 Bd yāni. 19 Bds parakkamaü aka-. 20 Bd asamuddhitanti. 21 Bd omits dha-. 22 Cks -si. 23 Bd etaü. 24 Bd -yesentãti. 25 Cks payur-. >/ #<[page 179]># %< 5. Janasandhajātaka. (468.) 179>% na sikkhitaü, pacchā\<*<1>*>/ mahallakakāle asippassa dukkhā jãvitavutti, n' eva sakkā tadā sippaü sikkhituü, tasmā\<*<2>*>/ mahallakakāle sukhaü jãvitukāmā taruõakāle yeva sippāni sikkhethā\<*<3>*>/ 'ti dasseti\<*<4>*>/, kåņavedãti\<*<5>*>/ kåņajānanako gāmakåņo vā lokassa anatthakārako vā\<*<6>*>/ tulākåņādikārako\<*<7>*>/ vā kåņaņņakārako vā\<*<8>*>/ ti attho, āsin ti evaråpo ahaü pubbe ahosiü, pisuõo ti pesu¤¤akārako, piņņhi- maüsiko ti la¤caü gahetvā asāmike sāmike karonto paresaü piņņhimaü- sakhādako iti, pacchā ti evaü maraõama¤ce nipanno anutappati, tasmā sace niraye na\<*<9>*>/ vasitukām' attha mā evaü\<*<10>*>/ pāpakammaü karitthā 'ti ovadati, luddo\<*<11>*>/ ti dāruõo, anariyo ti na ariyo\<*<12>*>/ nãcasamācāro, nāvadāyissan\<*<13>*>/ ti khantimettānuddayavasena na nãcavuttiko ahosiü, sesaü purimanayen' eva yojetabbaü, anāpādāså 'ti apādānam āpādo pariggaho ti attho, n' atthi yā- saü\<*<14>*>/ apādo na anāpadā\<*<15>*>/, a¤¤ehi akatapariggahāså\<*<16>*>/ 'ti attho, upaņņhite ti paccupaņņhite\<*<17>*>/, na pubbe ti\<*<18>*>/ ito\<*<19>*>/ pubbe dānaü na adadaü, pahu\<*<20>*>/ santo ti dhanabalena pi\<*<21>*>/ kāyabalena pi posituü samattho paņibalo\<*<22>*>/ samāno, ācariyan ti ācāre\<*<23>*>/; sikkhāpanato\<*<24>*>/ pitā ācariyo ti adhippeto, anusatthāran ti anusāsakaü, sabbakāmarasāharan ti sabbe\<*<25>*>/ vatthukāmarase āharitvā positāraü\<*<26>*>/, accama¤¤issan\<*<27>*>/ ti tassa ovāde agaõhanto atikkamitvā ma¤- ¤issaü, na pubbe ti ito pubbe dhammikasamaõabrāhmaõe\<*<28>*>/ hi gilānāgilāne pi\<*<29>*>/ cãvarādãni datvā apaņijagganena\<*<30>*>/ payirupāsissan ti\<*<31>*>/, tapo ti sucaritatapo, santo ti\<*<32>*>/ kāyādãhi\<*<33>*>/ dvārehi upasanto sãlavā, idaü vuttaü hoti: tividhasu- sucaritasaükhāto tapo ca\<*<34>*>/ ciõõo evaråpo ca upasanto payirupāsito\<*<35>*>/ nāma sādhu sundaro, na pubbe ti mayā daharakāle evaråpo tapo na ciõõo, iti pacchā jarājiõõo maraõabhayatajjito anutappati socati, sace tumhe evaü na socitukāmā tapokammam karothā 'ti vadati, yo\<*<36>*>/ ca etānãti yo\<*<36>*>/ pana\<*<37>*>/ etāni dasakāraõāni paņhamam eva upāyena paņipajjati samādāya vattati purisehi kattabbāni\<*<38>*>/ dhammikakiccāni karonto\<*<39>*>/ appamādavihāripuriso pacchā nānu- tappati somanassappatto va hotãti\<*<40>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd kicchāti. 2 Bd omits ta-, Cks kasmā. 3 Bd sippaü sikkhathā. 4 Ck -enti, Bd omits dasseti. 5 Bd kuņaüverãti. 6 Cks omit vā. 7 Bd lākuņā-. 8 Bd omits kåņaņņavā. 9 Bd a. 10 Bd evaråpaü. 11 Bd luddho. 12 Ck õa anariyo, Bd anariyo, Bd anariyo, omitting na. 13 Ck -yissa, Cs nāvadāsissi corr. to -dāyissa, Bd nāpacārissan. 14 Bd omits natthiyāsaü. 15 so Ck; Cs apādena an-, Bd omits na an-. 16 Bd -hesu. 17 Bd pa¤cupa-. 18 Ck pi. 19 Bd omits pubbe ti ito. 20 Bd bahu. 21 Cks omit pi. 22 Bd pati-. 23 Cs ākāre, Bd ācāra. 24 Bd -nako idha. 25 Bd -a. 26 Cks posito. 27 Cks amaccama¤¤i-, Bd atima¤¤i-. 28 Ck -mo, Cs mano corr. to -õe? 29 Bd gãhino in the place of hi--pi. 30 Ck apati-, Bd patijaggaõena. 31 Bd -sissa, omitting ti. 32 Ck pante hi, Cs santo hi, Bd santo tãti. 33 Bd omits kā-. 34 Bd omits ca. 35 Bd -pāsako. 36 Cks so. 37 Bd ca. 38 Bd kāta-. 39 Bd adds yo. 40 Cks ahosãti, Bd pacchānutappati domanassapatto hotãti. >/ #<[page 180]># %<180 XII. Dvādasanipāta.>% Iti M. anvaddhamāsaü iminā va\<*<1>*>/ niyāmena mahājanassa dhammaü desesi. Mahājano pi 'ssa ovāde ņhatvā tāni dasa ņhānāni påretvā saggaparāyano\<*<2>*>/ ahosi. S. i. d. ā. "evaü mahārāja porāõakapaõķitā anācariyakā attano va matiyā dhammaü desetvā mahājanaü saggapade\<*<3>*>/ patiņņhāpesun" ti vatvā j. s.: "Tadā parisā Buddhaparisā ahosi\<*<4>*>/, Janasandharājā\<*<5>*>/ aham evā" 'ti. Janasandhajātakaü. $<6. Mahākaõhajātaka.>$ Kaõho kaõho cā 'ti. Idaü S. J. v. lokatthacariyaü ā. k. Ekadivasam hi bhikkhå dhammasabhāyaü nisãditvā\<*<6>*>/ "āvuso S. bahujanahitāya paņipanno\<*<7>*>/ attano phāsuvihāraü pahāya lokass' eva atthaü carati, paramābhisambodhiü patvā sayaü pattacãvaram ādāya aņņhārasayojanamaggaü gantvā pa¤cavaggiyatherānaü dhammacakkaü pavattetvā pa¤camiyā pakkhassa Anattalakkhaõasuttaü kathetvā sabbesaü arahattaü adāsi, Uruveëaü gantvā\<*<8>*>/ jaņilānaü aķķhuķķhāni pāņihāriyasahassāni dassetvā pabbājetvā\<*<9>*>/ Gayāsãse\<*<10>*>/ âdittapariyāyaü\<*<11>*>/ kathetvā jaņilasahassassa\<*<12>*>/ arahattaü adāsi, Mahākassapassa tãõi gāvutāni paccuggamanam gantvā\<*<13>*>/ tãhi ovādehi upasampadaü adāsi, eko pacchābhatte\<*<14>*>/ pa¤cacattālãsayojanamaggaü gantvā Pukkusāti- kulaputtaü anāgāmiphale patiņņhāpesi, Mahākappinassa vãsaü yojana- sataü paccuggamanaü katvā arahataü adāsi, eko pacchābhatte\<*<14>*>/ tiüsayojanamaggaü gantvā tāva kakkhalaü\<*<15>*>/ pharussaü Aīgulimālaü arahatte patiņņhāpesi, tiüsayojanam eva\<*<16>*>/ maggaü gantvā âëavakaü\<*<17>*>/ sotāpattiphale patiņņhāpetvā kumārassa sotthiü akāsi, Tāvatiüsa- bhavane temāsaü vasanto asãtiyā va devatākoņãnaü\<*<18>*>/ dhammābhisama- yaü sampādesi\<*<19>*>/, Brahmalokaü gantvā Bakabrahmuno diņņhiü bhin- ditvā dasannaü\<*<20>*>/ Brahmasahassānaü arahattaü adāsi, anusaü- vaccharaü tãsu maõķalesu cārikaü caramāno upanissayasampannānaü manussānaü saraõāni c' eva\<*<21>*>/ sãlāni ca maggaphalāni ca deti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits va. 2 Bd adds va. 3 Bd saggapuraü. 4 Bd ahesuü. 5 Bd adds pana. 6 Cks add yāva¤cidaü. 7 Bd parippanno. 8 Bd adds tebhātikānaü. 9 Bd omits pab-. 10 Bd -sena. 11 Bd anattapa-. 12 Bd -hassānaü. 13 Bd katvā. 14 Bd ekaü pacchābhattaü. 15 Ck -ëa. 16 Bd -na, omitting eva. 17 Bd -kayakkhaü. 18 Bd asitikoņanaü devatānaü. 19 Bd -samayo āhosi. 20 Bd dasa. 21 Bd ca. >/ #<[page 181]># %< 6. Mahākaõhajātaka. (469.) 181>% nāgasupaõõādãnaü pi nānappakārakaü atthaü caratãti" Dasabalassa lokatthacariyaguõavaõõaü vaõõayiüsu\<*<1>*>/. S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā" ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "anacchariyaü bhikkhave, yv-āhaü\<*<2>*>/ idāni abhisambodhiü patvā lokassa atthaü careyyaü\<*<3>*>/ so\<*<4>*>/ pubbe sarāgakāle pi lokattha- cariyam eva carin\<*<5>*>/" 'ti vatvā a. ā.: A. B. Kassapasammāsambuddhakāle Usãnaro nāma rājā r. kāresi. Kassapasammāsambuddhe catusaccadesanāya māhā- janaü bandhanā\<*<6>*>/ mocetvā nibbānanagaraü påretvā parinibbute dãghassa addhuno accayena sāsanaü osakki: bhikkhå ekavã- satiyā anesanāhi jãvikaü kappenti bhikkhunãsaüsaggaü\<*<7>*>/ karonti puttadhãtāhi vaķķhanti, bhikkhå bhikkhudhammaü\<*<8>*>/ bhikkhuniyo bhikkhunidhammaü upāsakā upāsakadhammaü upāsikā upāsika- dhammaü brāhmaõā brāhmaõadhammaü vissajjesuü, yebhuyyena manussā dasākusalakammapathe samādāya pavattiüsu\<*<9>*>/, matamatā apāyesu påriüsu\<*<10>*>/. Tadā Sakko devarājā nave devaputte\<*<11>*>/ apas- santo manussalokaü oloketvā manussānaü apāyesu nibbattiü\<*<12>*>/ ¤atvā Satthu sāsanaü osakkitaü disvā\<*<13>*>/ "kin nu karissāmãti" cintento\<*<14>*>/ "atth' eko upāyo" ti "mahājanaü bhāyetvā tāsetvā\<*<15>*>/ bhãtabhāvaü ¤atvā\<*<16>*>/ assāsetvā dhammaü desetvā\<*<17>*>/ osakkita- sāsanaü\<*<18>*>/ paggayha aparaü vassasahassaü\<*<19>*>/ pavattana- kāraõaü karissāmãti" sanniņņhānaü katvā Mātalidevaputtaü mocappamāõadāņhaü catåhi dāņhehi viniccharantar asmi\<*<20>*>/ bhayānakaü\<*<21>*>/ gabbhinãnaü\<*<22>*>/ dassanen' eva gabbhapātanappa- kāraü\<*<23>*>/ ghoraråpaü ajāneyyappamāõaü kāëavaõõaü Mahākaõ- hasunakhaü\<*<24>*>/ katvā\<*<25>*>/ pa¤caīgikabandhanena bandhitvā ratta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -guõaü kathayiüsu. 2 Bd so haü, Cks svāhaü. 3 Bd lokatthacariyaü caranto. 4 Bd omits so. 5 Bd lokassa atthaü carāmi yevā. 6 Bd kilesabandhanaü. 7 Cks -niüsaü-, Bd bhikkhugihi-. 8 Bd adds visajjesuü. 9 Bd -ttayiüsu. 10 so Cks; Bd paripåresuü saggamaggā tucchanti. 11 Bd nave nave deve. 12 Bd -ttitabhāvaü. 13 Cks omit di-. 14 Bd -tetvā. 15 Bd omits tā-. 16 Bd adds pacchā. 17 Bd omits dh. d. 18 Bd -taü sā-. 19 Bd divasaü in the place of va-. 20 Bd vicinipātarasmiüyo. 21 Bd adds katvā. 22 Bd gabbhinaü. 23 Bd -pāytanasamatthaü. 24 Bd mahākaõõa-. 25 Bd māpetvā. >/ #<[page 182]># %<182 XII. Dvādasanipāta.>% mālassa\<*<1>*>/ pilandhetvā rajjukoņiyaü\<*<2>*>/ ādāya sayaü dve kāsāyāni nivāsetvā pacchāmukhe\<*<3>*>/ kese bandhitvā rattamālaü pilandhetvā āropitapavāëavaõõajiyaü\<*<4>*>/ mahādhanuü gahetvā vajiragganārā- caü\<*<5>*>/ nakhamukhe\<*<6>*>/ parivattento vanacarakavesaü\<*<7>*>/ gahetvā nagarato yojanamatte\<*<8>*>/ ņhāne otaritvā "nassati loko, nassati\<*<9>*>/ loko" ti tikkhatuü saddaü\<*<10>*>/ anusāvetvā\<*<11>*>/ manusse\<*<12>*>/ utrāsetvā\<*<13>*>/ nagaråpacāraü patvā puna saddam akāsi. Manussā sunakhaü disvā utrastā\<*<14>*>/ nagaraü pavisitvā taü pavattiü ra¤¤o āroca- yiüsu\<*<15>*>/. Rājā sãghaü nagaradvārāni pidhāpesi\<*<16>*>/. Sakko pi aņņhārasahatthaü pākāraü\<*<17>*>/ laüghetvā\<*<18>*>/ sunakhena saddhiü antonagare\<*<19>*>/ patiņņhahi. Manussā bhãtatasitā palāyitvā gehāni pavisitvā dvārāni pidahiüsu\<*<20>*>/ Mahākaõho pi diņņhadiņņha- manusse\<*<21>*>/ upadhāvitvā santāsento rājanivesanaü agamāsi. Rājaīgaõe manussā bhayena palāyitvā rajanivesanaü pavisitvā\<*<22>*>/ dvāraü pidahiüsu. Usãnararājāpi\<*<23>*>/ orodhe gahetvā pāsādaü abhiråhi\<*<24>*>/. Mahākaõho purimapāde ukkhipitvā kavāņe ņha- petvā\<*<25>*>/ mahābhusitaü bhusi. Tassa bhusitasaddo\<*<26>*>/ heņņhā avãciü upari bhavaggaü gaõhi\<*<27>*>/, sakalacakkavāëaü ekanin- nādaü ahosi. Puõõakajātake\<*<28>*>/ Puõõakara¤¤o\<*<29>*>/ Bhåridatta- jātake Sudassananāgara¤¤o imasmiü Mahākaõhajātake ayaü saddo ti ime tayo\<*<30>*>/ saddā Jambudãpe mahāsaddā nāma ahesuü. Nagaravāsino bhãtatasitā hutvā ekapuriso pi Sakkena\<*<31>*>/ saddhiü kathetuü nāsakkhi\<*<32>*>/. Rājā yeva pana\<*<33>*>/ dhitiü\<*<34>*>/ upaņņhapetvā vātapānaü nissāya Sakkaü āmantetvā "ambho ludda\<*<35>*>/ kasmā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -mālaü kaõõe. 2 Cs -koņiviyaü corr. to -viya, Bd -bhoņiyaü. 3 Bd pa¤cadhā. 4 Cks -taüpavālavaõõaüji-. 5 Bd -raggakhurammaü. 6 Bd nakhena. 7 Bd -cārika-. 8 Bd -a. 9 Cks vina-. 10 Cks -am. 11 Cs -sāsetvā. 12 Bd -ssacittaü. 13 Bd uttā-. 14 Bd utrāsā. 15 Bd -cesuü. 16 Bd nagaradvāraü pidahatthā ti dvārāni pitakkesi. 17 Bd dvāraü. 18 Bd uliīghitvā. 19 Ck -ra, Cs -raü. 20 Bd niliyiüsu in the place of dvā- pida-. 21 Bd diņhadiņhe-. 22 Bd mahābhåmigehāni, apavãsitvā dvāraü patvā in the place of rājani- pavi-. 23 Cs usãnakarā-, Bd osinakarā-. 24 Bd -råyhi. 25 Bds vātapāne ņhatvā in the place of kāņha-. 26 Bd omits bhusita. 27 Bds patvā. 28 Bd vidårajā-. 29 Bd -kayakkhara¤¤o, adding kusajātake kusara¤¤o. 30 Bd catasso. 31 Bd pakkena. 32 Bd sakkoti. 33 Bd omits pana. 34 Bd satiü. 35 Bd luddhaka. >/ #<[page 183]># %< 6. Mahākaõhajātaka. (469.) 183>% te sunakho bhåsãti" āha. "Chātabhāvenā\<*<1>*>/" 'ti. "Tena hi 'ssa\<*<2>*>/ bhattaü dāpemãti\<*<3>*>/" antojanassa ca attano ca pakka- bhattaü\<*<4>*>/ sabbaü dāpesi. Taü sabbaü sunakho ekaü\<*<5>*>/ ka- balaü\<*<6>*>/ viya katvā puna saddam akāsi. Puna rājā pucchitvā idāni "me sunakho chāto yevā" 'ti sutvā hatthiassādãnaü pakkabhattaü sabbaü āharāpetvā dāpesi. Tasmiü pi\<*<7>*>/ ekappa- hāren' eva niņņhāpite sakalanagarassa pakkabhattaü\<*<8>*>/ dāpesi. Tam pi so tath' eva bhu¤jitvā puna saddam akāsi. Rājā "na esa sunakho, nissaüsayaü yakkho esa\<*<9>*>/, āgamanakāraõaü pucchissāmãti" bhãtatasito hutvā pucchanto paņhamaü gā- tham āha: @*>/ baddho pa¤cahi rajjåhi kiü dhãra sunakho tavā\<*<11>*>/ 'ti. || Ja_XII:49 ||>@ Tattha Kaõho kaõho ti bhayavasena\<*<12>*>/ daëhakammavasena\<*<13>*>/ vā āmeõ- ķitaü\<*<14>*>/, ghoro ti passantānaü bhayajananako\<*<15>*>/, patāpavā\<*<16>*>/ ti dāņhehi nikkhamantena raüsipatāpena patāpavā\<*<17>*>/, kiü dhãrā 'ti dhãra viriyavanta tav' esa\<*<18>*>/ evaråpo kakkhalo sunakho kiü karoti, kiü mige\<*<19>*>/ gaõhāti udāhu te amitte, kin te\<*<20>*>/ iminā, vissajjehi nan ti adhippāyen' evam āha. Taü sutvā Sakko dutiyaü gātham āha: @*>/ bhavissati, manussānaü anayo hutvā tadā Kaõho pamokkhatãti. || Ja_XII:50 ||>@ Tass' attho: ayaü\<*<22>*>/ hi migamaüsaü khādissāmãti idha nāgato, tasmā\<*<23>*>/ migānam attho na bhavissati, manussamaüsaü pana khādituü\<*<24>*>/ āgato, tasmā\<*<25>*>/ nesaü\<*<26>*>/ anayo mahāvināsakārako hutvā yadā nena\<*<27>*>/ manussā vināsaü pāpitā\<*<28>*>/ bhavissanti tadā ayaü kaõho pamokkhati\<*<29>*>/ mama hatthato muccissatãti\<*<30>*>/. Atha naü rājā "kiü pana te\<*<31>*>/ bho luddaka\<*<32>*>/ sunakho sabbesaü yeva manussānaü maüsaü khādissati udāhu tava \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -na mahārājā. 2 Bd hi tassa. 3 Bd -essāmiti. 4 Bd omits anto- bhattaü. 5 Bd eka. 6 Cs -liü. 7 Cs tasmiü vapi, Bds tampi. 8 Bd pakkaü-. 9 Bd -yaü esa rakkho bhavissati. 10 Bd -dāņhā pabhāsavā. 11 Cks tavan. 12 Bd ubhayavacane. 13 Bd omits kammā. 14 Bd ālapati. 15 Bd -janako. 16 Bd pabhāsavā. 17 Bd dāņhā nikkhantaraüsibhāsena pabhāsavā. 18 Bd viravan ti viravi yathā vuttāvasesānaü in the place of kiü dhãrā---. 19 Bd mitte. 20 Bd ti, omitting te, Ck omits kinte. 21 Bds -naka. 22 Cks ahaü. 23 Bds na tesaü pi in the place of tasmā. 24 Bd adituü. 25 Bd kattha. 26 Bd te-. 27 Bd te. 28 Bd pāpitakārā. 29 Bd -tãti. 30 Bd mu¤ci-. 31 Bd omits te. 32 Bd luddhaka. >/ #<[page 184]># %<184 XII. Dvādasanipāta.>% amittānaü yevā" 'ti puchitvā "amittānaü yeva maharājā" 'ti vutte "ke pana te idha\<*<1>*>/ amittā" ti pucchitvā "adhammā- bhiratā asamacārino\<*<2>*>/ mahārājā" 'ti vutte "kathehi tāva ne amhākan" ti pucchi\<*<3>*>/. Ath' assa kathento devarājā dasa gāthā abhāsi: @*>/ saüghāņipārutā naīgalehi kasissanti tadā Kaõho pamokkhati. || Ja_XII:51 ||>@ @*>/ pabbajitā muõķā saüghāņipārutā yadā\<*<6>*>/ loke gamissanti --pe--. || Ja_XII:52 ||>@ @*>/ paükadantā rajassirā iõaü vodāya\<*<8>*>/ gacchanti tadā --pe--. || Ja_XII:53 ||>@ @*>/ vede\<*<10>*>/ sāvittiü ya¤¤atantra¤ ca\<*<11>*>/ brāhmaõā bhatikāya\<*<12>*>/ yajissanti tadā --pe--. || Ja_XII:54 ||>@ @*>/ jiõõake\<*<14>*>/ gatayobbane\<*<15>*>/ pahu santo\<*<16>*>/ na bharanti\<*<17>*>/ tadā --pe--. (Suttanip. v. 98,124.) || Ja_XII:55 ||>@ @*>/ jiõõake gatayobhane `bālā tumhe' ti vakkhanti\<*<19>*>/ tadā --pe--. || Ja_XII:56 ||>@ @*>/ mātulānãpitucchasaü\<*<21>*>/ yadā loke gamissanti --pe--. || Ja_XII:57 ||>@ @*>/ karissanti tadā --pe--. || Ja_XII:58 ||>@ @*>/ vedhavetrā thullabāhå\<*<24>*>/ apāņubhā\<*<25>*>/ mithubhedaü\<*<26>*>/ karissanti tadā --pe--. || Ja_XII:59 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pana idha ke. 2 Bds adhammavisamacārino in the place of adhammā-. 3 Cs omits pucchi, Bds vutte. 4 Cks muõķa-. 5 Bd tapaniyo. 6 Bd yadi. 7 Bd capalā-. 8 Cks iõāvodāya, Bdf codāya. 9 Ck Bd adicca. 10 Bd vedaü. 11 Cs omits ya¤¤a; Ck has saü¤ātantu¤ca, Bdf ya¤¤atatra¤ca, Bs ya¤¤ā aņņha. 12 Cs bhattāya, Ck hatakāya, Bs bhantikāya. 13 Cks vāpi, Bd ca pi. 14 Bd -kaü. 15 Bd -naü. 16 Cks pahu santā, Bd bahusanto. 17 Cks bharissanti. 18 Cks vāpi. 19 Bd na bālā tumhe dadanti. 20 Bs sakhi-, Bd omits bhariyaü. 21 Cs -nipitucchasaü, Bs -nipitucchā, Bd mātulānibhariyaü. mātucchāyaü dhitubhaginimātari¤ca. 22 Bs paõķa-, Bd pantaghāņaü. 23 Bd sukkacchavi. 24 Cks -u, Bd thålapātu. 25 Cs apāņi-, Bd only ā. 26 Bd mitta-. >/ #<[page 185]># %< 6. Mahākaõhajātaka. (469.) 185>% Tattha samaõakā ti mayaü samaõ' amhā\<*<1>*>/ 'ti paņi¤¤ātā\<*<2>*>/, yadā hi loka- vohāren' evam\<*<3>*>/ āha, kasissantãti te kadāpi\<*<4>*>/ kasanti\<*<5>*>/ yeva, ayaü pana ajā- nanto viya evam āha, ayaü hi 'ssa adhippāyo: ete dussãlā mama\<*<6>*>/ amittā, yadā mama sunakho\<*<7>*>/ ete māretvā maüsaü khādituü bhavissati\<*<8>*>/ tadā esa Kaõho ito pa¤carajjubandhanā mokkhatãti, iminā upāyena sabbagāthāsu adhippāyo ca yojanā ca\<*<9>*>/ veditabbā, pabbajitā ti Buddhasāsane pabbajitā, gamissantãti agāramajjhe pa¤ca kāmaguõe paribhu¤jantiyo vicarissantãti\<*<10>*>/, dãghuttaroņņhā ti dāņhikānaü vaķķhitattā\<*<11>*>/ dãghuttaroņņhā, paükadantā ti paükena\<*<12>*>/ malema samannāgatadantā\<*<13>*>/, iõaü vodāyā\<*<14>*>/ 'ti bhikkhācariyāya\<*<15>*>/ dhanaü saügharitvā\<*<16>*>/ vaķķhiyā\<*<17>*>/ iõaü payojetvā taü codetvā\<*<18>*>/ tato laddhena jãvikaü kappentā yadā gacchantãti\<*<19>*>/ attho, sāvittin ti sāvitti¤ ca\<*<20>*>/ adhãyitvā, ya¤¤atantra¤cā\<*<21>*>/ 'ti ya¤¤avidhāyakaü\<*<22>*>/ tantraü\<*<23>*>/, ya¤¤asuttaü\<*<24>*>/ adhãyitvā ti attho, bhatikāyā ti\<*<25>*>/ te te\<*<26>*>/ rājarājamahāmatte upasaükamitvā tumhākaü ya¤¤aü yajissāma dhanaü dethā 'ti evaü bhatiatthāya\<*<27>*>/ yadā\<*<28>*>/ ya¤¤aü yajissanti, pahu santo\<*<29>*>/ ti bharituü posituü\<*<30>*>/ samatthā\<*<31>*>/ samānā, bālā tumhe ti tumhe\<*<32>*>/ bālā na ki¤ci jānāthā\<*<33>*>/ 'ti yadā vakkhanti, gamissantãti\<*<34>*>/ lokadhammasevanavasena gamissanti, panthaghātan\<*<35>*>/ ti panthe ņhatvā manusse māretvā tesaü bhaõķaka- gahaõaü\<*<36>*>/, sukhacchavãti kāsāvacuõõādighaüsanena samuņņhāpitā\<*<37>*>/ sukhac- chavivaõõā\<*<38>*>/, vedhaverā ti vidhavā apatikā\<*<39>*>/, tehi vidhavā sarantãti\<*<40>*>/ tividha- verā ca\<*<41>*>/ vedhaverā\<*<42>*>/, thullabāhå ti pādaparimaddanādãhi\<*<43>*>/ samuņņhāpitamaü- satāya\<*<44>*>/ mahābāhå\<*<45>*>/, apāņubhā\<*<46>*>/ ti apāņubhāvā dhanuppādavirahitā\<*<47>*>/ ti attho, mithubhedan\<*<48>*>/ ti mittabhedaü\<*<49>*>/, ayam eva vā pāņho, idaü vuttam hoti: yadā evaråpā itthidhuttā imā\<*<50>*>/ amhe na jahissantãti sahira¤¤avidhavā\<*<51>*>/ upa- gantvā\<*<52>*>/ saüvāsaü kappetvā tāsaü santakaü khāditvā\<*<53>*>/ tāhi\<*<54>*>/ saddhiü mitta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd samitamhā. 2 Cks paņi¤¤āmattā. 3 so Bds; Ck sarāhiëitamohā-, Cs sārahãëãnevam. 4 Bd tadā. 5 Bd kasissanti. 6 Bd omits mama. 7 Cks -khena. 8 Cks -vissanti, Bd vissatãti. 9 Bd -ppāyo ete dussãlā amittā ti yojanā. 10 Bd paribhu¤jissantãti. 11 Bd digha thāne ņhitattā. 12 Bd danta. 13 Bd -gatattā. 14 Bd codāyā. 15 Cks -cariya. 16 Bds saühari-. 17 Bd vaķhetā. 18 Bd bhadetvā or cādetvā. 19 Bd -taü kappanto gacchatãti. 20 Bd savittināmapakaraõaü. 21 Ck saü¤atantrā¤ca, Cs ya¤¤atatra¤cā, Bd a¤aya¤catatra¤cā. 22 Bd yubhavidhassa. 23 Ck tantra, Bd tatra. 24 Ck ya¤casuttaü, Bd ya¤¤aü. 25 Bd bhatikāyavati, Cks hatakāyāti. 26 Bd adds brahmaõā. 27 Bds bhatikatthāya. 28 Bd omits yadā. 29 Bd bahusanto. 30 Bd omits po-. 31 Cks -tthāya. 32 Cks add ti. 33 Cks -na-. 34 Ck -ssanti, Bd na ki¤ci dhanaü no dethā ti gamissantãti. 35 Bd pantaghāņabhan. 36 Cks -kaüga-, Bd bhaõķagaha-. 37 Cks -taü, Bd -cuõõāniyaüsanena samatthacittā. 38 Bd sukka-. 39 Cks vidhavapatikā, Bd vidhapā apatikā. 40 so Ck; Cs raürantãti, Bd vidhapā hi veranti. 41 so Cks; Bd omits ti--ca. 42 Bd adds vivo itthiyo vucchanti, Bs vidhavā itthiyo vuccanti. 43 Cks thullabahu pāda-, Bd thulabāhuti pādaparicārānārihi. 44 Ck -satā, Bd samuņhāpitamahākāya. 45 Cs adds patvāyu. 46 Bd -tu-. 47 Cs -vādanu-, Bd apātubhāvatā anupādarahitā. 48 Bd mittabhe-. 49 Bd omits mitta. 50 Bd idha. 51 Bd pahinanto vidhavā. 52 Bd upasaīkamati. 53 Cks santikaü-, Bd satakaü dhāretvā. 54 Bd tāya. >/ #<[page 186]># %<186 XII. Dvādasanipāta.>% bhedaü karissanti\<*<1>*>/ vissāsaü bhinditvā a¤¤esaü hira¤¤akoņņhaü\<*<2>*>/ gamissanti tadā esa te core\<*<3>*>/ sabbe va\<*<4>*>/ khāditvā muccissatãti\<*<5>*>/, asappurisacintakā ti asappurisacittaü\<*<6>*>/ paradukkhacittaü\<*<7>*>/ cintanasãlā, tadā ti tadā sabbe p' ime\<*<8>*>/ ghātetvā\<*<9>*>/ khāditamaüso\<*<10>*>/ Kaõho pamokkhatãti\<*<11>*>/. Eva¤ ca\<*<12>*>/ pana vatvā "ime mayhaü mahārāja amittā" ti te te amittakārake\<*<13>*>/ pakkhanditvā khāditukāmataü\<*<14>*>/ viya katvā dasseti. Tato\<*<15>*>/ mahājanassa utrastakāle\<*<16>*>/ sunakhaü rajjuyā ākaķķhitvā ņhapitaü viya katvā luddakavesaü vijahitvā attano ānubhāvena ākāse jalamāno viya\<*<17>*>/ ņhatvā "mahārāja ahaü Sakko devarājā `ayaü loko vinassatãti' āgato, sampati hi matamatā adhamme vattitvā apāye\<*<18>*>/ pårenti, devaloko tuccho viya jāto, ito paņņhāya adhammikesu kattabbaü\<*<19>*>/ ahaü jānissāmi\<*<20>*>/, tvaü appamatto hohãti\<*<21>*>/" catåhi satārahagāthāhi dhammaü desetvā manusse\<*<22>*>/ dānasãlesu patiņņhāpetvā osak- kitasāsanaü\<*<23>*>/ aparaü\<*<24>*>/ vassasahassaü\<*<25>*>/ pavattanasamatthaü katvā Mātaliü ādāya sakaņņhānam eva gato\<*<26>*>/. S. i. d. ā. "evaü bhikkhave pubbe p' ahaü\<*<27>*>/ lokassa attham eva carāmãti" vatvā j. s.: "Tadā Mātali ânando ahosi, Sakko\<*<28>*>/ aham evā" 'ti. Mahākaõhajātakaü. $<7. Kosiyajātaka.>$ Kosiyajātakaü Sudhābhojanajātake āvibhavissati. Kosiya- jātakaü\<*<29>*>/. $<8. Meõķakajātaka.>$ Meõķakapa¤haü\<*<30>*>/ Ummaggajātake\<*<31>*>/ āvibhavissati. Meõķaka- pa¤hajātakaü\<*<32>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds ti. 2 Cks -koņņhānaü, Bds a¤¤aü ņhānaü. 3 Bd vere in the place of te core. 4 Bd omits va. 5 Cs -ssantãti, Bd pu¤cissati, Bs mu¤cissantãti. 6 Bd omits as-. 7 Bd dukkhaü. 8 Bd omits me. 9 Bd -ņe-. 10 Bd khādati tato. 11 Bd -kkhatiti, Cks -kkhāti. 12 Bd evaü, omitting ca. 13 Bds adhammakā-. 14 Bd -kāmo. 15 Bd omits tato. 16 Bd utrāsana-. 17 Bd omits viya. 18 Bd āgato pamattā hi mahājanā adhammaü. vattetvā matamatā apāye. 19 Bd omits ka-. 20 Bd adāpessāmi. 21 Bd hohi mahārājā ti. 22 Bd -ssānaü. 23 Cks osakkana-. 24 Bd a¤¤a. 25 Bd -ssa. 26 Bd adds mahājano dānasãlādãni pu¤¤āni katvā devaloke nibbattiüsu. 27 Bd pāhaü. 28 Bd adds pana. 29 Cks omit āvi--kaü. 30 Bd meõķakajātakaü. 31 Bd mahāumaīga-. 32 Cks omit me-. >/ #<[page 187]># %< 9. Mahāpadumajātaka. (472.) 187>% $<9. Mahāpadumajātaka.>$ Nādaņņhā\<*<1>*>/ parato dosan ti. Idaü S. J. v. Ci¤camāõa- vikaü ā. k. Paņhamabodhiyaü hi Dasabalassa puthubhåtesu sāva- kesu aparimāõesu devamanussesu\<*<2>*>/ ariyabhåmiü okkantesu patthaņe guõasamudaye\<*<3>*>/ mahālābhasakkāro udapādi. Titthiyā suriyuggamane khajjopanakasadisā ahesuü, hatalābhasakkārā\<*<4>*>/ te\<*<5>*>/ antaravãthiyaü ņhatvā "kiü samaõo Gotamo va\<*<6>*>/ Buddho, mayam pi Buddhā, kiü tass' eva dinnaü\<*<7>*>/ mahapphalaü amhākaü pi dinnaü\<*<8>*>/ mahapphalam eva, amhākam pi detha karothā\<*<9>*>/" 'ti evaü manusse vi¤¤āpentāpi\<*<10>*>/ lābhasakkāraü alabhitvā\<*<11>*>/ raho sannipatitvā "kena nu kho upāyena samaõassa Gotamassa manussānaü antare avaõõaü uppādetvā\<*<12>*>/ lābha- sakkāraü nāsessāmā\<*<13>*>/" 'ti mantayiüsu. Tadā Sāvatthiyaü Ci¤ca- māõavikā nām' ekā paribbājikā uttamaråpadharā sobhagappattā devaccharā viya, tassā\<*<14>*>/ sarãrato raüsiyo\<*<15>*>/ niccharanti. Ath' eko kharamantã evam āha: "Ci¤camāõavikaü paņicca samaõassa Gota- massa avaõõaü uppādetvā lābhasakkāraü nāsessāmā" 'ti\<*<17>*>/. Te "atth' eso upāyo" ti sampaņicchiüsu. Atha sā Titthiyārāmaü āgantvā\<*<18>*>/ vanditvā aņņhāsi. Titthiyā tāya saddhiü na kathesuü. Sā "ko nu kho me doso ti, yāvatatiyaü vandāmi ayyā" ti vatvā "ayya ko nu kho me doso ti, kiü\<*<19>*>/ mayā saddhiü na kathethā" 'ti āha. "Bhagini samaõaü Gotamaü amhe viheņhentaü hatalābhasakkāre katvā vicarantaü na jānāsãti". "Na jānāmi ayyā\<*<20>*>/, kiü pan' ettha mayā\<*<21>*>/ katabban" ti. "Sace tvaü bhagini amhākaü sukhaü icchasi attānaü paticca samaõassa Gotamassa avaõõaü uppādetvā lābha- sakkāraü nāsehãti\<*<22>*>/". Sā "Sādhu ayyā, mayh' eso\<*<23>*>/ bhāro, mā cintayitthā" 'ti vatvā pakkamitvā\<*<24>*>/ itthimāyākusalatāya\<*<25>*>/ tato paņņhāya Sāvatthivāsãnaü\<*<26>*>/ dhammakathaü sutvā Jetavanā nikkhamaõasamaye\<*<27>*>/ indagopakavaõõaü paņaü\<*<28>*>/ pārupitvā gandhamālādihatthā\<*<29>*>/ jetavanā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds nadiņhā. 2 Bd omits deva. 3 Bd patharantesu guõodayesu. 4 Bd te hi alābha-. 5 Bd omits te. 6 Cks ca. 7 Bd dānaü. 8 Bd omits mahap--dinnaü. 9 Bd dethā, omitting karothā. 10 Cks hi, Bd vi¤¤āpetvāpi. 11 Bd alabhanto. 12 Bd pakāsetvā tassa. 13 Bd -seyyāmā. 14 Ck viyassā, Cs visassā, Bd devaccharapaņibhāgā viya tassā. 15 Bd rasmiyo. 16 Bd nikkhamanti. 17 Bd vināseyyāthā ti, Cks add mantayiüsu. 18 Bd gantvā. 19 Bd kissa. 20 Bd ayye. 21 Bd mayā kiü panettha. 22 Cks kāse-. 23 Bd ayaü me. 24 Bd pakkāmi. 25 Cks itthiyamāyā. 26 Bd -sino. 27 Bd -ne nikkhamantasa-. 28 Bd omit pa-. 29 Cs -dãhi hatthā, Bd mandhamālādãhi, omitting hatthā. >/ #<[page 188]># %<188 XII. Dvādasanipāta.>% bhimukhã\<*<1>*>/ gacchati "imāya velāya kuhiü gacchasãti" ca\<*<2>*>/ vutte "kiü tumhākaü mama\<*<3>*>/ gamanaņņhānenā" 'ti vatvā Jetavanasamãpe Titthiyārāme vasitvā pāto va "aggavandanaü vandissāmā\<*<4>*>/" 'ti nagarā nikkhamante upāsakajane\<*<5>*>/ Jetavane vutthā\<*<6>*>/ viya hutvā nagaraü pavisantã\<*<7>*>/ "kuhiü vutthāsãti" vutte "kiü tumhākaü mama vutthaņņhā- nenā" 'ti vatvā māsaddhamāsaccayena\<*<8>*>/ pucchiyamānā "Jetavane sama- õena Gotamena saddhiü ekagandhakuņiyā vutth' amhãti\<*<9>*>/" puthujja- nānaü "saccaü nu kho etaü no" ti kaükhaü uppādetvā temāsa- catumāsaccayena\<*<10>*>/ pilotikāhi\<*<11>*>/ udaraü veņhetvā gabbhinivaõõaü dasse- tvā upari rattapaņaü\<*<12>*>/ pārupitvā "samaõaü Gotamaü paņicca gabbho\<*<13>*>/ laddho" ti andhabāle\<*<14>*>/ gahetvā aņņhanavamāsaccayena udare dāru- maõķalaü bandhitvā\<*<15>*>/ upari rattapaņaü pārupitvā hatthapāda- pitthiyo gohanukena\<*<16>*>/ koņņhāpetvā\<*<17>*>/ ussade dassetvā\<*<18>*>/ kilantindriyā ti\<*<19>*>/ hutvā sāyaõhasamaye Tathāgate alaükatadhammāsane nisãditvā dhammaü desente dhammasabhaü\<*<20>*>/ gantvā Tathāgatassa purato ņhatvā "mahāsamaõa mahājanassa tāva dhammaü desesi, madhuro te saddo suphassitaü\<*<21>*>/ dantāvaraõaü, ahaü pana taü paņicca gabbhaü labhitvā paripuõõagabbhā jātā, n' eva me såtigharaü jānāsi na sappitelādãni, sayaü akaronto upaņņhāyakānam pi a¤¤ataraü\<*<22>*>/ Kosala- rājānaü vā Anāthapiõķikaü\<*<23>*>/ vā Visākhaü mahāupāsikaü vā\<*<24>*>/ `imissā māõavikāya\<*<25>*>/ kattabbayuttakaü karohãti' na vadasi, abhira- mituü yeva jānāsi gabbhaparihāraü na jānāsãti" gåthapiõķaü gahetvā candamaõķalaü dåsetuü vāyamantã viya parisamajjhe\<*<26>*>/ Tathāgataü akkosi\<*<27>*>/. Tathāgato dhammakathaü ņhapetvā sãho viya abhinadanto\<*<28>*>/ "bhagini tayā kathitassa\<*<29>*>/ tathabhāvaü vā vitathabhāvaü\<*<30>*>/ vā aha¤ c' eva tva¤ ca jānāmā" 'ti āha. "âma samaõa tayā ca\<*<31>*>/ mayā ca ¤ātabhāven' ev' etaü jātan\<*<32>*>/" ti. Tasmiü khaõe Sakkassa āsanaü\<*<33>*>/ uõhākāraü dassesi, so āvajjamāno "Ci¤camāõavikā Tathāgataü abhå- tena akkosatãti" ¤atvā "idaü\<*<34>*>/ vatthuü sodhessāmãti" catåhi deva- puttehi saddhiü āgami\<*<35>*>/. Devaputtā måsikapotikā hutvā dāru- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -khā va. 2 Bd omits ca. 3 Cks omit mama. 4 Bd -mi. 5 Bd -ke. 6 Bd jetavanaganasadisā, Ck vuttā. 7 Bd adds kuto. 8 Bd catumanasaccayena. 9 Bd -hātiāha. 10 Bd omits temāsa. 11 Ck -kādi, Bd pilekikāya. 12 Bd omits ratta. 13 Bd adds me. 14 Bd athamālā. 15 Bd ņhapetvā. 16 Bd -õu-. 17 Bd koņā-. 18 Bd ussāretvā in the place of us--. 19 Cks -driyāni, Bd kilitthindriyāni. 20 Bd -bhāyaü. 21 Bd suphåsita. 22 Bd upaņhakaü pakkosāpetvā, omitting a¤¤ataraü. 23 Bd mahāanātha-. 24 Cks omit vā. 25 Bd ci¤camā-. 26 Cs adds na, Bd yeva. 27 Bd abbācikkhi. 28 Bd vijaübhiyamāno. 29 Bd katassa, omitting tayā. 30 Bd ata-. 31 Bd ceva. 32 Bd -bhāvena jāto. 33 Bd bhavanaü. 34 Bd imaü. 35 Bd agami. >/ #<[page 189]># %< 9. Mahāpadunajātaka. (472.) 189>% maõķalakassa bandhanarajjukāni\<*<1>*>/ ekappahāren' eva chindiüsu\<*<2>*>/, pāruta- paņaü\<*<2>*>/ vāto ukkhipi, dārumaõķalakaü patamānaü tassā pādapiņņhi- yaü pati, ubho aggapādā ucchindiüsu\<*<4>*>/. Manussā\<*<5>*>/ "kālakaõõi Sammāsambuddhaü akkosasãti\<*<6>*>/" sãse khelaü pātetvā leķķudaõķa- hatthā Jetavanā nãhariüsu. Ath' assā Tathāgatassa cakkhupathaü atikkantakāle mahāpaņhavi bhijjitvā vivaram adāsi, Avãcito jālā\<*<7>*>/ uņņhahi, sā kuladattiyakambalaü\<*<8>*>/ pārupamānā viya gantvā Avãcimhi nibbatti. A¤¤atitthiyānaü lābhasakkāro parihāyi, Dasabalassa bhiyyo- somattāya vaķķhi. Punadivase\<*<9>*>/ dh. k. s.: "āvuso Ci¤camāõavikā evaü\<*<10>*>/ uëāraguõaü aggadakkhiõeyyaü Sammāsambuddhaü abhåtena akkositvā mahāvināsaü pattā" ti. S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhik- khave e. k. s." ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "na {bhikkhave} idān' eva pubbe p' esā\<*<11>*>/ maü abhåtena akkositvā vināsaü\<*<12>*>/ pattā yevā" 'ti vatvā a. ā.: A. B. Br. r. k. Bo. tassa aggamahesiyā kucchismiü\<*<13>*>/ nib- batti, phullapadumasassirãkamukhattā pan' assa Paduma- kumāro\<*<14>*>/ tv-ev' assa nāmaü kariüsu\<*<15>*>/. So vayappatto\<*<16>*>/ sabbasippāni uggaõhi\<*<17>*>/. Ath' assa mātā kālam akāsi. Rājā a¤¤aü aggamahesiü katvā puttassa uparajjaü adāsi. Apara- bhāge rājā paccantaü kupitaü våpasametuü gacchanto agga- mahesiü\<*<18>*>/ "bhadde idh' eva vasa, ahaü paccantaü våpasa- metuü gacchāmãti" vatvā "nāhaü deva nivattissāmi, aham pi āgamissāmãti\<*<19>*>/" vutte yuddhabhåmiyaü\<*<20>*>/ ādãnavaü dassetvā "yāva mamāgamanā\<*<21>*>/ anukkaõņhamāna vasa, ahaü Paduma- kumāraü\<*<22>*>/ yathā tava kattabbakiccesu appamatto hoti evaü āõāpetvā gamissāmãti" vatvā tathā katvā gantvā\<*<23>*>/ paccāmitte palāpetvā\<*<24>*>/ janapadaü santappetvā\<*<25>*>/ paccāgantvā\<*<26>*>/ bahinagare khandhāvāraü\<*<27>*>/ nivāsesi\<*<28>*>/. Bo. pitu āgatabhāvaü ¤atvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -ko, Bd bandharajjukāni. 2 Bd pacchisuü. 3 Bd pārumapanapaņaü. 4 so Cks for -jjiüsu? Bd chinisu. 5 Bd adds uņhāyakiü. 6 Bd -sesãti. 7 Bd aggijā-. 8 Bd -yaüka-. 9 Bd adds bhikkhave. 10 Bd omits evaü. 11 Bd pi esā. 12 Bd mahāvi-. 13 Bd -imhi. 14 mahāpa-. 15 Cks kari. 16 Bd adds takkasilāyaü gantvā. 17 Bd -hitvā āgami. 18 Bd adds āha. 19 Bd nāhaü idheva vasissāmãti in the place of deva---āgamissāmãti. 20 Bd -yā. 21 Bd -naü. 22 Bd mahāpa-. 23 Bd omits ga-. 24 Bd assāsetvā. 25 Bd ņhapetvā. 26 Bd omits pa-. 27 Bd -re. 28 Bd -setvā. >/ #<[page 190]># %<190 XII. Dvādasanipāta.>% nagaraü alaükārāpetvā rājagehaü paņijaggāpento\<*<1>*>/ ekako va tassa santikaü agamāsi\<*<2>*>/. Sā tassa\<*<3>*>/ råpasobhaü\<*<4>*>/ disvā paņi- baddhacittā ahosi. Bo.\<*<5>*>/ taü vanditvā "amma tumhākaü\<*<6>*>/ kiü kattabban\<*<7>*>/" ti pucchi. Atha naü "ammā\<*<8>*>/ 'ti\<*<9>*>/ maü vada- sãti" uņņhāya hatthe gahetvā "sayanaü abhiråhā" 'ti āha. "Kiükāraõā" ti. "Yāva rājā āgacchati tāva ubho pi kilesa- ratiyā ramissāmā" 'ti. "Amma tvaü mama mātā ca sassā- mikā ca, mayā\<*<10>*>/ sapariggahamātugāmo\<*<11>*>/ nāma kilesavasena indriyāni bhinditvā na olokitapubbo pi\<*<12>*>/, kathaü tayā\<*<13>*>/ saddhiü evaråpaü kiliņņhakammaü karissāmãti". Sā dve tayo vāre kathetvā tasmiü anicchamāne "mama vacanaü na karosãti" āha. "âma na karomãti". "Tena hi ra¤¤o kathetvā sãsaü te\<*<14>*>/ chindāpessāmãti\<*<15>*>/". M. "tava ruciü karohãti\<*<16>*>/" taü lajjāpetvā pakkāmi. Sā bhãtatasitā\<*<17>*>/ cintesi: "sac' āyaü paņhamataraü\<*<18>*>/ pitu\<*<19>*>/ ārocessati jãvitaü me n' atthi, aham eva puretaraü kathessāmãti\<*<20>*>/" bhattaü abhu¤jitvā\<*<21>*>/ kiliņņha- lomavatthaü\<*<22>*>/ nivāsetvā sarãre nakharājiyo dassetvā "`kuhiü devãti' ra¤¤ā pucchitakāle\<*<23>*>/ `gilānā' ti katheyyāthā" 'ti pari- cārikānaü sa¤¤aü datvā gilānālayaü katvā\<*<24>*>/ nipajji. Rājāpi nagaraü padakkhiõaü katvā nivesanaü\<*<25>*>/ āruyha taü apas- santo "kuhiü devãti" pucchitvā\<*<26>*>/ "gilānā" ti sutvā\<*<27>*>/ siri- gabbhaü pavisitvā "kiü te devi aphāsukan" ti pucchi. Sā tassa vacanaü asuõantã viya hutvā dve tayo vāre pucchitā\<*<28>*>/ "mahārāja, kasmā\<*<29>*>/ kathesi, tuõhã hohi\<*<30>*>/, sassāmikaitthiyo\<*<31>*>/ nāma mādisā\<*<32>*>/ hontãti" vatvā "kena viheņhitā\<*<33>*>/, sãghaü me \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -petvā. 2 Ck āg-. 3 Cks tassā, Bd pi taü. 4 Bd -sobhaggappattaü. 5 Bd omits ahosi bo-. 6 Bd amhākaü. 7 Cks -bbā. 8 Bd omits a-. 9 Bd kiü. 10 Ck sayā, Bd payā ca. 11 Bd -ho-. 12 Cs hi, Bd omits pi. 13 Bd mayā. 14 Bd te sãsaü. 15 Bd adds āha. 16 Bd kathehãtivatvā. 17 Bd omits bhã-. 18 Bd pathamaü. 19 Bd pituno. 20 Bd -mi nanti. 21 Bd bhutvā. 22 Bd -lāmakavatthaü. 23 Bd pucchanakāle. 24 Bd omits gilākatvā. 25 Bd nāgaraü gantvā āsanaü. 26 Cks pucchi. 27 Bd omits gi--sutvā. 28 Bd pucchitvā tāpi tuõhi ahosi devã kasmā na kathesi tuõhi ahosãti. 29 Bd kiü. 30 Bd omits tuõhã hohi. 31 Bd asāmi-. 32 Bd adds nā. 33 Bd kenaci hedhitā. >/ #<[page 191]># %< 9. Mahāpadumajātaka. (472.) 191>% kathehi, sãsam assa chindissāmãti" vutte "kaü si\<*<1>*>/ tvaü ma- hārāja nagare ņhapetvā gato" ti "Padumakumāran\<*<2>*>/" ti "so mayhaü vasanaņņhānaü āgantvā\<*<3>*>/ `tāta mā evaü kārohi\<*<4>*>/, ahaü tava mātā' ti vuccamāno\<*<5>*>/ pi `ņhapetvā maü a¤¤o rājā nāma atthi\<*<6>*>/, ahan taü gehe karitvā\<*<7>*>/ kilesaratiyā ramissāmãti' maü kesesu\<*<8>*>/ gahetvā aparāparaü lu¤citvā attano vacanaü akaron- tiü\<*<9>*>/ vadhitvā\<*<10>*>/ koņņetvā gato" ti āha. Rāja anupaparikkhitvā\<*<11>*>/ āsãviso viya kuddho purise āõāpesi: "gacchatha, Paduma- kumāraü bandhitvā ānethā" 'ti. Te nagaraü avattharantā viya tassa gehaü gantvā taü bandhitvā paharitvā pacchā- bāhaü gāëhabandhanaü\<*<12>*>/ bandhitvā rattakaõaveramālaü\<*<13>*>/ gãvāya paņimu¤citvā vajjhaü katvā paharantā\<*<14>*>/ ānayiüsu. So "deviyā idaü kamman" ti ¤atvā "bho purisā, nāhaü ra¤¤o dosakārako, niraparādho 'ham asmãti" vilapanto āgac- chati. Sakalanagaraü saükhubhitvā\<*<15>*>/ "rājā kira mātugā- massa vacanaü gahetvā Mahāpadumakumāraü ghātāpetãti\<*<16>*>/" sannipatitvā kumārassa\<*<17>*>/ pādamåle patitvā "na te\<*<18>*>/ idaü sāmi anucchavikan\<*<19>*>/" ti mahāsaddena paridevi\<*<20>*>/. Atha naü netvā ra¤¤o dassesuü. Rājā\<*<21>*>/ disvā va cittaü niggaõhituü asak- konto "ayaü arājā va\<*<22>*>/ rājalãëhaü karoti, mama putto hutvā\<*<23>*>/ aggamahesiyā aparajjhi\<*<24>*>/, gacchatha naü corapapāte pātetvā vināsaü pāpethā" 'ti āha. M. "na mayhaü tāta evaråpo aparādho\<*<25>*>/ atthi, mā mātugāmassa kathaü\<*<26>*>/ gahetvā maü nāsehãti" pitaraü yāci. So tassa kathaü na gaõhi. Tato soëasasahassā antepurikā "tāta Mahāpadumakumāra attano ananucchavikaü idaü laddhan" ti mahāviravaü viraviüsu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd kassa. 2 Bd puttaü me pa-. 3 Bd adds evamakāsi. 4 tāta--karohi wanting in Bd. 5 Cks -ne. 6 Bd natthi in the place of nāma atthi. 7 Bd ayaü maü gahetvā in the place of ahan--karitvā. 8 Bd me kese. 9 Cks -ti, Bd maü akarontaü. 10 Bd patitvā. 11 Bd adds va. 12 Bd -haüba-. 13 Bd rattakuramālaü. 14 Bd omits vajjhaü--tā. 15 Bd -bbhi. 16 Bd ghātāpesãti. 17 Bd rājāku-. 18 Bd omits nate. 19 Bd ananucchavikaü, omitting ti. 20 Bd -viüsu. 21 Bd -jāpi. 22 Bd omits arājāva. 23 Bd -tvāpi. 24 Bd -rajjhati. 25 Bd doso. 26 Bd vacanaü. >/ #<[page 192]># %<192 XII. Dvādasanipāta.>% Sabbe khattiyamahāsālādayo pi amaccaparijano pi "deva, kumāro sãlācāraguõasampanno vaüsānurakkhako\<*<1>*>/ rajjadāyādo, mā naü\<*<2>*>/ mātugāmassa vacanaü gahetvā anupaparikkhitvā vināsesi\<*<3>*>/, ra¤¤ā nāma nisammakārinā bhavitabban" ti vatvā satta gāthā abhāsiüsu: @*>/ parato dosaü anuüthålāni\<*<5>*>/ sabbaso (Dhp. p. 341) issaro panaye daõķaü sāmaü appaņivekkhiya. || Ja_XII:61 ||>@ @@ @@ @*>/. || Ja_XII:64 ||>@ @*>/ ņhāpetuü, tasmā ubhayam ācare. || Ja_XII:65 ||>@ @@ @@ Tattha nādaņņhā\<*<8>*>/ ti na adisvā, parato ti parassa, sabbaso ti sab- bāni aõuüthålāni khuddakamahantāni\<*<9>*>/ vajjāni, sāmaü appaņivekkhiyā 'ti\<*<10>*>/ paravacanaü\<*<11>*>/ pahāya attano paccakkhaü akatvā\<*<12>*>/ paņhavissaro rājā daõ- ķaü na panaye\<*<13>*>/ na\<*<14>*>/ paņņhapeyya, Mahāsammatarājakulasmiü\<*<15>*>/ hi satato\<*<16>*>/ uttaridaõķo nāma n' atthi, tāëanagarahanapabbājanato\<*<17>*>/ uddhaü\<*<18>*>/ hattha- pādacchedanaghātanaü\<*<19>*>/ nāma n' atthi, pacchā kakkhaëarājånaü kāle etaü uppannaü, taü sandhāya te amaccā ekanten' eva parassa dosaü sāmaü adisvā kātuü na yuttan ti kathentā evam āhaüsu, yo ca {appaņivekkhitvā} ti ma- hārāja evaü paņivekkhitvā dosānucchaviko\<*<20>*>/ daõķo\<*<20>*>/ panetabbo\<*<21>*>/, yo rājā\<*<22>*>/ agatigamme ņhito\<*<23>*>/ taü dosaü appaņivekkhitvā hatthacchedādidaõķaü\<*<24>*>/ karoti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -rakkhito. 2 Bd omits mānaü. 3 Bd va mā nāsesi. 4 Bdsf nadiņhā. 5 Bd anuthå-. 6 Cks sa ce, Bd sa ve kāritumarahasi, Bs---hati. 7 Bf mahatthe, Bd atthaü mahatte. 8 Bd na viņhā, Bs na diņņhā. 9 Bd -ta. 10 Cks -ya, omitting ti. 11 Bd parassa va-. 12 Bd katvā. 13 Cks paõa-. 14 Bd adds ca. 15 Bd -kālasmiü. 16 Bd paccakkhato. 17 Bd pabbājaniyato, omitting tāëanagarahana. 18 Bd udaü. 19 Bd -ņanaü. 20 Cks -e. 21 Ck -õe-. 22 Bd sabbe rājāno, Cks so rājā. 23 Bd -ā. 24 Bd sabbache-. >/ #<[page 193]># %< 9. Mahāpadumajātaka. (472.) 193>% so attano dukkhakāraõaü\<*<1>*>/ karonto sakaõņakabhojanaü\<*<2>*>/ gilati nāma jaccandho viya ca\<*<3>*>/ samakkhikaü bhu¤jati nāma, adaõķiyan ti yo adaõķetabbaü daõķeti daõķetabba¤\<*<4>*>/ ca daõķiyaü\<*<5>*>/ adaõķetvā\<*<4>*>/ attano rucim eva karoti so andho va\<*<6>*>/ visamaü\<*<7>*>/ maggaü paņipanno\<*<8>*>/ na jānātãti, samāsamaü tato pāsāõādisu pakkha- lanto andho viya catåsu apāyesu mahādukkhaü pāpuõātãti attho, etānãti etāni daõķiyādaõķiyakāraõāni\<*<9>*>/ c' eva daõķiyakāraõesu pi aõuüthålāni ca\<*<10>*>/ sabbāni sudiņņhaü disvā anusāseyya\<*<11>*>/, sa ve\<*<12>*>/ rājā vohātuü\<*<13>*>/ voharituü\<*<14>*>/ rajjam\<*<15>*>/ anusāsitum arahatãti attho, attaü mahante\<*<16>*>/ ņhāpetun ti evaråpo\<*<17>*>/ anup- panne bhoge uppādetvā uppanne thāvare katvā attānaü mahante uëāre issariye ņhapetuü na\<*<18>*>/ sakkotãti\<*<19>*>/ attho, mudå 'ti mudurājā raņņhavāsikānaü pari- bhåto hoti\<*<20>*>/ ava¤¤āto so\<*<21>*>/, rajjaü niccoraü\<*<22>*>/ kātuü na sakkoti, veravā ti atitikkhassa\<*<23>*>/ pana sabbe pi raņņhavāsino\<*<24>*>/ verino hontãti saveravā nāma hoti, anumajjhanti anubhåtaü mudutikhiõabhāvānaü\<*<25>*>/ majjhaü samācāre, amudu anatitikkho hutvā rajjaü kāraye\<*<26>*>/ ti attho, na itthikāraõā\<*<27>*>/ ti pāpaü lāma- kaü mātugāmaü nissāya vaüsānurakkhakaü\<*<28>*>/ chattadāyādaü\<*<29>*>/ puttaü ghāņe- tuü\<*<30>*>/ nārahasi mahārājā 'ti. Evaü nānākāraõehi kathentāpi amaccā attano kathaü gāhāpetuü nāsakkhiüsu. B. pi yācanto attano pi\<*<31>*>/ kathaü gāhāpetuü nāsakkhi, andhabālo pana so\<*<32>*>/ rājā "gacchatha naü corapapāte khipathā" 'ti āõāpento aņņhamaü\<*<33>*>/ gātham āha: @*>/ ca loko ekanto\<*<35>*>/ itthã ca ayam ekikā, tenāhaü paņipajjissaü, gaccha pakkhipath' eva nan ti. || Ja_XII:68 ||>@ Tattha tenāhan ti yena kāraõena sabbo loko ekanto\<*<35>*>/ kumārass' eva pakkho hutvā ņhito aya¤ ca itthi ekikā va tena kāraõenāhaü imissā vacanaü paņipajjissaü, gacchatha naü pabbataü āropetvā papāte khipath' evā 'ti. Evaü vutte soëasasahassāsu rājitthãsu\<*<36>*>/ ekāpi sakabhāvena saõņhātuü\<*<37>*>/ nāsakkhi, sakalanagaravāsino bāhā paggayha\<*<38>*>/ kese parikiriya\<*<39>*>/ vilapiüsu. Rājā "ime\<*<40>*>/ imassa papāte \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd anatthakā-. 2 Cs Bd -kaübho-. 3 Bd omits ca. 4 Cks ad-. 5 Cks ad-, Bd omits daõķiyaü. 6 Bd viya. 7 Bd samāsamaü. 8 Bd adds pi. 9 Bd daõķakā-. 10 Ck va, Cs Bd omit ca. 11 Cks manu-. 12 Cks sa ce. 13 Bd cakārituü. 14 Bd omits voharituü. 15 Bd rajje. 16 Bd mahatte. 17 Bd -pe. 18 Bd omits na. 19 Cks sakkomãti. 20 Cks hotu. 21 Bd sā. 22 Bd rajjanivāraõaü. 23 Bd atikkhāya. 24 Bd sabbesaü--vāsikānaü. 25 Bd mudutikkhabhāvaü. 26 Bd bhāreyyā. 27 Cks itthiyākā-. 28 Bd -rakkhitaü. 29 Bd attano dāyāda. 30 Bd -ņe-. 31 Bd omits pi. 32 Bd omits so. 33 Cks paņhamaü. 34 Cks -e. 35 Bdf ekato 36 Bd rājaitthisu. 37 Bd sandhāretuü. 38 Bd adds kandetvā. 39 Bd -yamānā. 40 Bd omits ime. >/ #<[page 194]># %<194 XII. Dvādasanipāta.>% khipanaü paņibāheyyuü pãti\<*<1>*>/" saparivāro\<*<2>*>/ mahājanassa pari- devantass' eva\<*<3>*>/ taü\<*<4>*>/ uddhapādaü adhosiraü\<*<5>*>/ katvā gāhāpetvā papāte khipāpesi. Ath' assa mettābhāvanānubhāvena pabbate adhivatthā devatā "mā bhāyi Mahāpadumā" 'ti taü samassā- sentã ubhohi hatthehi gahetvā hadaye ņhapetvā dibbaphassaü\<*<6>*>/ pharāpetvā\<*<7>*>/ otaritvā pabbatapāde pabbataņņhakanāgabhavane\<*<8>*>/ nāgarājassa phaõagabbhe ņhapesi. Nāgarājā B-aü nāgabha- vanaü netvā attano yasaü majjhe bhinditvā adāsi. So tattha ekasaüvaccharaü vasitvā "manussapathaü gamissāmãti\<*<9>*>/" vatvā "kataraņņhānan\<*<10>*>/" ti vutte "Himavantaü gantvā pabbajissā- mãti" āha. Nāgarājā "sādhå" 'ti taü gahetvā manussapathe patiņņhāpetvā pabbajitaparikkhāre datvā sakaņņhānaü eva gato. So pi Himavantaü pavisitvā isipabbajjaü pabbajitvā jhānā- bhi¤¤aü\<*<11>*>/ nibbattetvā vanamålaphalāhāro tattha paņivasi\<*<12>*>/. Ath' eko Bārāõasivāsivanacarako\<*<13>*>/ taü ņhānaü patto M-aü sa¤jānitvā "nanu tvaü deva Mahāpadumakumāro" ti vatvā "āma sammā" 'ti vutte taü vanditvā katipāhaü tattha vasitvā Bārāõasiü gantvā ra¤¤o ārocesi: "deva putto te\<*<14>*>/ Himavanta- padese isipabbajjaü pabbajito\<*<15>*>/ paõõasālāyaü vasati, ahaü tassa santike vasitvā āgato" ti\<*<16>*>/. "Paccakkhan te diņņho" ti. "âma devā" 'ti. Rājā mahābalakāya parivuto tattha gantvā vanapariyante khandhāvāraü bandhitvā amaccaparivuto\<*<17>*>/ paõõasālaü ka¤canaråpasiriyā\<*<18>*>/ paõõasāladvāre nisinnaü M-aü\<*<19>*>/ vanditvā ekamantaü nisãdi, amaccāpi vanditvā paņisanthāraü katvā nisãdiüsu. B. pi rājānaü phalāphalena\<*<20>*>/ paņipucchitvā paņisanthāraü akāsi. Atha naü rājā "tāta mayā tvaü gam- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -yyuüpãti, Bd -yyunti. 2 Bd adds gantvā. 3 Bd tassa, omitting eva. 4 Bd naü. 5 Bd uddhaü--avaü-. 6 Cks -phassa, Bd -samphassaü. 7 Bd paõāmetvā. 8 Bd patiņhita in the place of pabbataņņhaka--. 9 Bd -ssāmi mahārājāti. 10 Bd -raü ņhā-. 11 Bd -¤ā. 12 Bd pativasati. 13 Bd -cāriko. 14 Cks omit te. 15 Bd -itvā. 16 Bd adds taü sutvā rājā. 17 Bd amaccagaõa-. 18 Bd pasadisaü. 19 Bd adds disvā. 20 Bd omits pha-. >/ #<[page 195]># %< 9. Mahāpadumajātaka. (472.) 195>% bhãre papāte khipāpito\<*<1>*>/, kathaü sa¤jãvito\<*<2>*>/ sãti" pucchanto navamaü gātham āha: @*>/ narake gambhãre suduruttare pātito giriduggasmiü kena tvaü tattha nāmarãti\<*<4>*>/. || Ja_XII:69 ||>@ Tattha anekatāle\<*<3>*>/ ti anekatālappamāõe\<*<5>*>/, nāmarãti\<*<6>*>/ na mari. Tatoparā: @*>/ tattha thāmavā girisānujo paccaggahã\<*<8>*>/ maü bhogehi tenāhaü tattha nāmariü\<*<9>*>/. || Ja_XII:70 ||>@ @*>/ rājaputta sakaü gharaü, rajjaü kārehi, bhaddan te, kiü ara¤¤e karissasi\<*<11>*>/. || Ja_XII:71 ||>@ @*>/ sukhã assa sukhaü\<*<13>*>/ passāmi attani\<*<14>*>/. || Ja_XII:72 ||>@ @*>/ tvaü ubbhataü bråsi, tam me akkhāhi pucchito\<*<11>*>/. || Ja_XII:73 ||>@ @*>/ salohitaü, catt' āhaü ubbhataü bråmi, evaü jānāhi khattiyā 'ti. || Ja_XII:74 ||>@ imāsu\<*<17>*>/ pa¤casu ekantarikā tisso gāthā B-assa dve ra¤¤o. Tattha paccaggahãti\<*<18>*>/ pabbatapatanakāle devatāya pariggahetvā dibba- phassena\<*<19>*>/ samassāsetvā upanãtaü\<*<20>*>/ maü paņigaõhi gahetvā\<*<21>*>/ pana\<*<22>*>/ nāga- bhavanaü netvā\<*<28>*>/ mahantaü yasaü datvā manussapathaü maü nehãti vutto\<*<24>*>/ maü manussapathaü ānesi sv-āhaü\<*<25>*>/ idhāgantvā pabbajito iti tena\<*<26>*>/ devatāya ca nāgarājassa cānubhāvenāhaü\<*<27>*>/ tattha na marin ti sabbaü\<*<28>*>/ ārocesi, ehãti\<*<28>*>/ rājā tassa vacanaü sutvā somanassappatto hutvā tāta ahaü bālabhāvena itthiyā vacanaü gahetvā evaü ācāraguõena taü\<*<30>*>/ aparajjhiü khamāhi me\<*<31>*>/ ti pādesu patitvā uņņhehi mahārāja khamāmi te\<*<32>*>/ itoparaü puna mā evaü anisammakārã bhaveyyāsãti vutto\<*<33>*>/ tāta tvaü attano kulasantakaü\<*<34>*>/ setacchattaü ussāpetvā rajjaü anusāsanto\<*<35>*>/ mayhaü khamasi nāmā 'ti evam āha, uddha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -petvā. 2 Bd assajã-, Bs sajã-. 3 Bd -kāle. 4 Bds na marasãti. 5 Bd anekampamāne kāle. 6 Cks na-, Bd marasãti. 7 Ck -bale, Bd -phaõe, Bf -phalo. 8 Cks -bhã, Bdf paccuggahi. 9 Cks -ri, Bd namari. 10 Cks -ni-, Bdf patine-. 11 Bds add kumāro āha. 12 Cks uggari-. 13 Cks evaü. 14 Bd attanãti, and adds rājā āha, Cks attanā. 15 Cks kiü, omitting nu. 16 Cks -assa. 17 Ck imāsa, Bd imissā. 18 Bd paccuggahimanti. 19 Bd -sampassena. 20 Bd saõikaü. 21 Bd paņiggahetvā in the place of paņi--. 22 Bd omits pana. 23 Bd āne-. 24 Bd -pathaü pahiõā ti vutte. 25 Bd ahaü. 26 Bd teneva. 27 Bd ca a--na a-. 28 all three MSS. marãti, Bd so in the place of sabbaü. 29 Bd omits ehãti. 30 Ck -gunante taü, Bd sãlācārasampanne tayi. 31 Bd adds dosaü. 32 Bd adds dosaü. 33 Bd -e. 34 Bd kulavettikaü. 35 Cks -te. >/ #<[page 196]># %<196 XII. Dvādasanipāta.>% ritvā ti hadayavakkādãni asampattam eva taü\<*<1>*>/ uddharitvā, sukhaü pas- sāmi attanãti\<*<2>*>/ attānaü mahārāja evam aham pi puna sotthibhāvappattaü gilitabalisapurisam iva attānaü\<*<3>*>/ passāmãti, kiü nu tvan ti idaü rājā taü atthaü vitthārato\<*<4>*>/ sotuü pucchati, kāmāhan ti pa¤cakāmaguõe ahaü, hatthi assaü salohitan ti\<*<5>*>/ evaü hatthiassarathavāhanaü sattaratanādibhedaü\<*<6>*>/ vibhavaü salohitan ti bråmi\<*<7>*>/, cattāhan cattaü ahaü yadā taü sabbam pi cattaü hoti pariccattaü taü dānaü ahaü ubbhatan ti bråmi. "Iti kho mahārāja mayhaü rajjena kiccaü n' atthi, tvaü pana dasa rājadhamme akopetvā agatigamanaü pahāya dham- mena rajjaü kārehãti" M. pitu ovādaü adāsi. So\<*<8>*>/ roditvā kanditvā\<*<9>*>/ nagaraü gacchanto antarāmagge amacce pucchi: "ahaü kaü\<*<10>*>/ nissāya evaråpena ācārasampannena\<*<11>*>/ puttena viyogaü patto" ti. "Aggamahesiü\<*<12>*>/ devā" 'ti. Rājā taü uddhapādaü gāhāpetvā corapapāte khipāpetvā nagaraü pavi- sitvā dhammena rajjaü kāresi. S. i. d. ā. "evaü bhikkhave pubbe p' esā maü akkositvā mahāvināsaü pattā" ti vatvā @*>/ paõķito nāgo Sāriputto ca devatā ahaü tadā rājaputto\<*<14>*>/, evaü dhāretha jātakan ti || Ja_XII:75 ||>@ osānagāthāya j. samodhānesi\<*<15>*>/. Mahāpadumajātakaü. $<10. Mittāmittajātaka.>$ Kāni kammāni kubbānãti. Idaü S. J. v. Kosalara¤¤o atthacaraü\<*<16>*>/ amaccaü ā. k. So kira ra¤¤o bahåpakāro āhosi. Ath' assa rājā atirekasammānaü kāresi. Avasesā naü asahamānā "deva asuko amacco tumhākaü anatthakārako" ti paribhindiüsu. Rājā taü parigaõhanto ki¤ci dosaü adisvā "ahaü massa ki¤ci dosaü na passāmi, kathaü nu kho sakkā mayā imassa mittabhāvaü vā amittabhāvaü vā jānitun" ti cintetvā "imaü pa¤haü ņhapetvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits taü. 2 Bd attaninti, Cks sukhamassa attanti. 3 Bd balisameva attani. 4 Bd -rito. 5 all three MSS. atthi assa, Cks -taü hi. 6 Bd omits bhedaü. 7 Bd omits bråmi. 8 Bd adds rājā. 9 Bd paridevitvā. 10 Cks taü. 11 Bd ācāraguõasam-. 12 all three MSS. -si. 13 Cks add ca. 14 Bd rājaputto ahaü āsi, Bf r. a. tadā. 15 Ck -dhani, Cs -dhāni. 16 Bd -cariyaü. >/ #<[page 197]># %< 10. Mittāmittajātaka. (473.) 197>% Tathāgataü a¤¤o jānituü na sakkhissati, gantvā pucchissāmãti\<*<1>*>/" so bhuttapātarāso S-raü upasaükamitvā "bhante kathaü nu kho sakkā purisena attano mittabhāvaü vā amittabhāvaü vā jānitun" ti pucchi. Atha naü S. "pubbe pi mahārāja paõķitā imaü pa¤haü cintetvā paõķite pucchitvā tehi kathitavasena ¤atvā amitte vajjetvā\<*<2>*>/ mitte seviüså" 'ti vatvā tena yācito a. ā.: A. B. Br. r. k. Bo. tassa atthadhammānusāsako amacco ahosi. Tadā Bārāõasira¤¤o ekaü atthacarakaü amaccaü sesā paribhindiüsu. Rājā tassa dosaü apassanto "kathaü nu kho sakkā amittaü vā mittaü vā ¤ātun\<*<3>*>/" ti M-aü pucchanto paņhamaü gātham āha: @*>/ jāneyya medhāvã disvā sutvā va\<*<5>*>/ paõķito ti. || Ja_XII:76 ||>@ Tass' attho: kāni kammāni karontaü medhāvã paõķito puriso cakkhunā disvā sotena vā sutvā ayaü mayhaü amitto ti jāneyya tassa jānanatthāya kathaü vi¤¤å parakkameyyā 'ti. Ath' assa amittalakkhaõaü kathento\<*<6>*>/ @*>/ disvā na ca naü paņinandati (vol.III 31|22) cakkhåni c' assa\<*<8>*>/ na dadāti paņiloma¤ ca\<*<9>*>/ vattati. || Ja_XII:77 ||>@ @@ @@ @@ tato naü nānukampati, aho\<*<10>*>/ so pi labheyy' ito\<*<11>*>/. @*>/ paõķito ti || Ja_XII:81 ||>@ M. \<*<13>*>/ imā pa¤ca gāthā vatvā puna \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -mā ti. 2 Cks vajji-. 3 Bd sakkomi taü ¤ātun in the place of sakkā--. 4 Bd mitte. 5 Bd ca. 6 Bd adds gāthāmāha. 7 Bd ummeyyate, Bf umbhayate. 8 Cks yassa. 9 Cks -māca. 10 Bd āhā, Bf ahā. 11 Cs -yyato, Ck labheyyakotā, Bd labheyito. 12 Bdf ca. 13 Bd omits mahāsatto. >/ #<[page 198]># %<198 XII. Dvādasanipāta.>% @*>/ paõķito ti\<*<2>*>/ || Ja_XII:82 ||>@ imāya gāthāya mittalakkhaõaü puņņho sesagāthā abhāsi: @*>/ sarati āgataü abhinandati tato kelāyito\<*<4>*>/ hoti vācāya paņinandati. || Ja_XII:83 ||>@ @*>/ bhajati amitte tassa na sevati akkosante nivāreti vaõõakāme pasaüsati. || Ja_XII:84 ||>@ @*>/ pasaüsati. || Ja_XII:85 ||>@ @*>/ so pi labheyy' ito\<*<8>*>/. || Ja_XII:86 ||>@ @*>/ jāneyya disvā sutvā va\<*<1>*>/ paõķito ti. || Ja_XII:87 ||>@ Tattha na naü umhayate\<*<10>*>/ ti taü mittaü\<*<11>*>/ mittapatiråpako\<*<12>*>/ sitam na karoti pahaņņhākāraü na dasseti, na ca naü paņinandatãti tassa kathaü paggaõhanto na paņinandati na tussati\<*<13>*>/, cakkhåni tassa na dadātãti olokentaü na oloketi, paņiloma¤cā 'ti tassa kathaü patippharati paņisattu hoti, vaõõakāme ti tassa vaõõaü bhaõante\<*<14>*>/, nākkhātãti\<*<15>*>/ attano guyhaü tassa nācikkhati, kammaü tassā 'ti tena katakammaü na\<*<16>*>/ vaõõayati\<*<17>*>/, pa¤- ¤assā\<*<18>*>/ 'ti tassa pa¤¤aü\<*<19>*>/ na-ppasaüsati ¤āõasampadaü na sahati\<*<20>*>/, abha- ve ti\<*<21>*>/ avaķķhiyā\<*<22>*>/, tassa nuppajjate\<*<23>*>/ ti tassa mittapaņiråpakassa mama\<*<24>*>/ mittassa pi ito dassāmãti sati na uppajjati, nānukampatãti mudu- cittena na cintesi, labheyyito\<*<25>*>/ ti labheyya ito, ākārā ti kāraõāni, pa- vutthan ti videsagataü, kelāyito\<*<26>*>/ ti kelāyati mamāyati pattheti piheti icchatãti attho, vācāya 'ti madhuravacanena taü samudācaranto nandati tussati\<*<27>*>/, sesaü vuttapaņipakkhanayen' eva veditabbaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bdf ca. 2 Bd adds bodhisatto. 3 Cs pavutthantaü taü? Ck pavutthaü taü, Bd paņhaü tassa, Bf pavuņhuü tassa. 4 Bd -iko. 5 Cks tassa. 6 Cks paü¤ātassa. 7 Bd ahā, Bf mahā. 8 Cks -yyato, Bd labheyito. 9 Cks omit su. 10 Bd ummayyate. 11 Bd omits mittaü. 12 Bd -kaü. 13 Bd dussati. 14 Bd tassa vaõõente. 15 Cks na khamati. 16 Cs taü. 17 Bd nandiyati. 18 Bd pa¤¤amassā. 19 Cks pa¤haü, Bd assa ¤āõaü. 20 Cs nayhati, Bd na bhāsati. 21 Cks abhavenā, Bd abhave nandatãti. 22 Bd avuķhiyā. 23 Bd adds satã. 24 Bd omits mama. 25 Cs labheyyato, Ck labheyyakan, Bd labheyito. 26 Cks -yino, Bd -yiko. 27 Bd paņinandati na dussati. >/ #<[page 199]># %< 10. Mittāmittajātaka (473.) 199>% Rājā M-assa kathāya attamano hutvā tassa mahantaü yasaü adāsi. S. i. d. ā. "evaü mahārāja pubbe p' esa pa¤ho samuņņhahi\<*<1>*>/, paõķitā vacanaü\<*<2>*>/ kathayiüsu\<*<3>*>/, imehi dvattiüsāyākārehi\<*<4>*>/ amitto ca\<*<5>*>/ mitto ca\<*<6>*>/ jānitabbo" ti vatvā j. s.: "Tadā rājā ânando ahosi, paõ- ķitāmacco\<*<7>*>/ aham evā" 'ti. Mittāmittajātakaü. Dvādasani- pāta vaõõanā niņņhitā\<*<8>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd samuņhito. 2 Bd pana. 3 Bd -så ti. 4 Bd dvikāraõehi. 5 Bd omits amitto ca. 6 Bd omits ca. 7 Bd -tāmacco pana. 8 Bd iti dasajātakavatthupaņimaõķitaü dvādasanipātajātakaü niņņhitaü. >/ #<[page 200]># %< 200>% XIII. TERASANIPâTA. $<1. Ambajātaka.>$ Ahāsi me ambaphalāni pubbe ti. Idaü S. J. v. Deva- dattaü ā. k. Devadatto pi "ahaü Buddho bhavissāmi, mayhaü samaõo Gotamo n' evācariyyo na upajjhāyo" ti ācariyaü paccakkhāyya jhānaparihãno saüghaü bhinditvā anupubbena Sāvatthiü āgacchanto bahi-Jetavane paņhaviyā vivare dinne\<*<1>*>/ Avãciü pāvisi. Tadā dh. \<*<2>*>/ kų.: "āvuso Devadatto ācariyaü paccakkhāya\<*<3>*>/ mahāvināsaü patto Avãci- mahāniraye nibatto" ti. S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave e. k. s." ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "na bhikkhave idān' eva pubbe pi Devadatto ācariyaü paccakkhāya mahāvināsaü patto yevā" 'ti vatvā a. ā.: A. B. Br. r. k. tassa purohitakulaü ahivātakarogena vinassi. Eko va\<*<4>*>/ putto bhittiü bhinditvā palāto, so Takka- silaü gantvā disāpāmokkhassa ācariyassa sāntikā\<*<5>*>/ vede ca sesasippāni ca uggaõhitvā ācariyaü vanditvā nikkhanto, "desa- cārittaü\<*<6>*>/ carissāmãti\<*<7>*>/" vicaranto ekaü paccantanagaraü pā- puõi. Taü nissāya mahācaõķālagāmako ahosi\<*<8>*>/. Tadā Bo. tasmiü gāme paņivasati paõķito vyatto, akāle phalaü gaõhā- panamantaü jānāti, so pāto va kācaü\<*<9>*>/ ādāya tato gāmā nikkhamitvā ara¤¤e ekaü ambarukkhaü upasaükamitvā satta- padamatthake ņhito taü mantaü parivattetvā\<*<10>*>/ ambarukkhaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd dente. 2 Bd adds bhikkhu. 3 Ck ariyapa-. 4 Bd omits vā. 5 Bd adds. tayo. 6 Bd -cārikaü. 7 Bd jānissāmãti. 8 Cks omit ahosi. 9 Cs Bd kājaü. 10 Bd parijappitvā. >/ #<[page 201]># %< 1. Ambajātaka. (474.) 201>% ekena udakapasatena paharati, rukkhato taü khaõaü ¤eva purāõapaõõāni patanti navāni uņņhahanti, pupphāni pupphitvā patanti, ambaphalāni uņņhāya muhutten' eva paccitvā madhu- rāni ojavantani dibbaphalasadisāni\<*<1>*>/ hutvā rukkhato patanti. M. tāni uccinitvā yāvadatthaü khāditvā kācaü\<*<2>*>/ påretvā\<*<3>*>/ gehaü gantvā tāni vikkiõitvā puttadāraü posesi. So brāhmaõakumāro M-aü akāle ambapakkāni āharitvā vikkiõantaü disvā "nissaü- sayena tehi mantabalena\<*<4>*>/ uppannehi bhavitabbaü\<*<5>*>/, imaü purisaü nissāya etaü anagghamantaü labhissāmãti" cintetvā M-assa ambāni āharaõaniyāmaü pariggaõhanto tatvato\<*<6>*>/ ¤atvā tasmiü ara¤¤ato anāgate va\<*<7>*>/ tassa gehaü gantvā ajānanto viya hutvā tassa bhariyaü "kuhiü\<*<8>*>/ ācariyo" ti pucchitvā "ara¤¤aü gato" ti vutte taü\<*<9>*>/ āgamayamāno\<*<10>*>/ ņhatvā āgac- chantaü disvā paccuggantvā hatthato kācaü\<*<11>*>/ gahetvā\<*<12>*>/ āha- ritvā gehe ņhapesi. M. taü oloketvā bhariyaü āha: "bhadde ayaü māõavako\<*<13>*>/ mantatthāya āgato, na pan' assa hatthe manto ņhassati, asappuriso eso" ti. Māõavo pi "ahaü imaü mantaü ācariyassa upakārako hutvā labhissāmãti" cintetvā tato paņņhāya tassa gehe kattabbakiccāni\<*<14>*>/ karoti: dāråni āharati vãhiü koņņeti\<*<15>*>/ pacati mukhadhovanādãni\<*<16>*>/ deti pāde dhovati. Ekadivasaü M-ena "tāta māõava ma¤caü\<*<17>*>/ pādānaü me upa- dhānaü dehãti" vutte a¤¤aü apassitvā sabbarattaü årumhi ņhapetvā nisãdi. Aparabhāge M-assa bhariyā puttaü vijāyi, tassā pasåtikāparikammaü\<*<18>*>/ sabbaü akāsi. Sā ekadivasaü M-aü āha: "sāmi, ayaü māõavo jātisampanno hutvāpi\<*<19>*>/ mantatthāya amhākaü veyyāvaccaü karoti, etassa hatthe manto tiņņhatu vā mā vā deth' assa\<*<20>*>/ mantan" ti. So "sādhå" 'ti sampa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd dibbarasa sa-. 2 Cs Bd kājam. 3 Bd pårāpetvā. 4 Bd mantaphalena. Cks -sayenetaü mantabalehi. 5 Bd -bbanti. 6 Bd tathato, Ck tatvāto. 7 Bd yeva. 8 Bd adds ayye. 9 Bd adds āgataü. 10 Bd adds va. 11 Ck kāmaü, Cs kājaü. 12 Bd disvā hatthato paccuggahetvā. 13 Bd -vo. 14 Bd sabbaki-. 15 Bd adds bhattaü. 16 Bd dantakaņhamu-. 17 all three MSS. ma¤ca. 18 Ck omits pari, Bd reads tassā sutikāle parik - -. 19 Bd omits pi. 20 Bd detha tassa. >/ #<[page 202]># %<202 XIII. Terasanipāta.>% ņicchitvā tassa mantaü datvā taü evam āha: "tāta, anaggho\<*<1>*>/ manto, tava imaü nissāya mahālābhasakkāro bhavissati, ra¤¤ā vā rājamahāmattena vā `ko te ācariyo' ti puņņhakāle maü mā nigåhittho, sace hi `caõķālassa me santikā\<*<2>*>/ manto gahito' ti lajjanto\<*<3>*>/ `brāhmaõamahāsalo me ācariyo' ti kathessasi\<*<4>*>/ imassa mantassa\<*<5>*>/ phalaü na labhissasãti\<*<6>*>/". So "kiükāraõā\<*<7>*>/ nigåhis- sāmi\<*<8>*>/, kenaci puņņhakāle tumhe yeva kathessāmãti" vatvā vanditvā caõķālagāmato nikkhamitvā mantaü\<*<9>*>/ vãmaüsitvā anu- pubbena Bārāõasiü\<*<10>*>/ patvā ambāni vikkiõitvā bahuü dhanaü labhi. Ath' ekadivasaü uyyānapālo tassa hatthato ambaü pi kiõitvā\<*<11>*>/ ra¤¤o adāsi. ôājā taü paribhu¤jitvā "kuto\<*<12>*>/ tayā evaråpaü ambaü laddhan\<*<13>*>/" ti pucchi. "Deva eko māõavo akālāmbaphalāni\<*<14>*>/ ānetvā vikkiõāti, tato me gahitan" ti. "Ito paņņhāya idh' eva ambāni āharatå 'ti taü vadehãti". So tathā akā si. Māõavo pi tato paņņhāya ambāni rājakulaü harati ra¤¤ā ca "maü upaņņhahā" 'ti\<*<15>*>/ vutte rājānaü upaņņha- hanto bahuü dhanaü labhitvā kamena\<*<16>*>/ vissāsiko jāto. Atha naü ekadivasaü rājā pucchi: "māõava, kuto akāle evaü vaõõagandharasasampannāni ambāni labhasi\<*<17>*>/ "kin te nāgo vā supaõõo vā devo vā koci deti udāhu mantabalaü\<*<18>*>/ etan" ti. "Na me mahārāja koci deti\<*<19>*>/, anaggho pana me manto atthi, tass' etaü\<*<20>*>/ balan" ti. "Tena hi mayam pi ekadivasaü mantabalaü\<*<21>*>/ daņņhukāmā" ti. "Sādhu deva, dassessāmãti". Rājā punadivase tena saddhiü uyyāmaü gantvā "dassehãti" āha. So "sādhå" 'ti ambarukkhaü upagantvā sattapada- matthake ņhito mantaü parivattetvā rukkhaü udakena pahari, taü khaõaü ¤eva ambarukkho heņņhāvuttaniyāmena\<*<22>*>/ phalaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds yaü. 2 Bd puņho pana mayhaü ācariyo caõķālo tassa santikā. 3 Bd lajjito ti. 4 Bd ti ce kathissati. 5 Bd omits ma-. 6 Bd bhavissatãti. 7 Bd adds taü. 8 Bd -mãti. 9 Bd -te. 10 Cks -siyaü, Bd -sã. 11 Cks vikki-, Bd viki- in the place of piki-. 12 Bd adds samma. 13 Bd -po ambo laddho. 14 Cks omit amba. 15 Bd atha ra¤¤ā upaņhahãti no. 16 Cs kammena, Bd anukkamena. 17 Bd āharasi. 18 Bd -phalaü. 19 Bd adds atthano pa¤¤āphalena. 20 Bd tasseva. 21 Bd -phalaü. 22 Bd -neva. >/ #<[page 203]># %< 1. Ambajātaka. (474) 203>% gahetvā mahāmegho viya ambavassaü vassi, mahājano sādhu- kāraü adāsi, celukkhepā pavattiüsu\<*<1>*>/, rājā phalāni khāditvā tassa bahuü dhanaü datvā "māõava\<*<2>*>/, evaråpo te acchariya- manto kassa santike gahito" ti pucchi. Māõavo "sac' āhaü `caõķālassa santike' ti vakkhāmi lajjitabbakaü\<*<3>*>/ bhavissati ma¤ ca garahissanti\<*<4>*>/, manto kho pana me paguõo idāni na nassis- sati\<*<5>*>/, disāpāmokkhācariyaü\<*<6>*>/ apadisāmãti\<*<7>*>/" cintetvā musāvādaü katvā "Takkasilāya\<*<8>*>/ disāpāmokkhācariyassa santike gahito me" ti vadanto\<*<9>*>/ ācariyaü paccakkhāsi, taü khaõaü ¤eva manto antaradhāyyi. Rājā somanassajāto taü ādāya nagaraü pavisitvā pun' ekadivasaü\<*<10>*>/ "ambāni khādissāmãti" uyyānaü gantvā maīgalasilāpaņņe nisinno\<*<11>*>/ "māõava ambāni āharā" 'ti āha. So "sādhå" 'ti ambaü upagantvā\<*<2>*>/ sattapadamatthake ņhito "mantaü parivattessāmãti `mante anupaņņhahante\<*<12>*>/ antara- hitabhāvaü ¤atvā lajjito aņņhāsi. Rājā "ayaü pubbe parisa- majjhe yeva ambāni āharitvā amhākaü deti, ghanameghavassaü viya ambaü vassāpeti, idāni thaddho viya ņhito, kin nu kho kāraõan" ti cintetvā taü pucchanto paņhamaü gātham āha: @@ Tattha ahāsãti āhari, dumapphalānãti rukkhaphalānãti. Taü sutvā māõavo "sace `ajja ambaphalaü na gaõhāmãti\<*<13>*>/' vakkhāmi rājā me kujjhissati, musāvādena va¤cessāmãti\<*<14>*>/" dutiyaü gātham āha: @*>/, khaõaü muhuttaü na maü tosayanti\<*<16>*>/,>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -ttayiüsu. 2 Bd adds ko. 3 Ck lajja-, Bd -taü. 4 Bd maü garahissati. 5 Ck nassissanti, Bd nassati. 6 Ck -kkha āc-, Bd -kkho ācariyo me ti. 7 Cks -disāti. 8 Bd -yaü. 9 Bd vadati. 10 Bd punadivase. 11 Bd nisãdi. 12 Bd anuņha-. 13 Bd gaõhāpessāmãti. 14 Bd ācikkhissāmiti. 15 Bds pati-, Cs patimāõa-. 16 Bd -tta¤ca mantenapassaü, Bf khaõā muhutte na manto passanti. >/ #<[page 204]># %<204 XIII. Terasanipāta.>% @< nakkattayoga¤ ca khaõa¤ ca laddhā athāhariss'\<*<1>*>/ ambaphalaü pahåtan\<*<2>*>/ ti. || Ja_XIII:2 ||>@ Tattha athāharissambaphalan\<*<3>*>/ ti atha\<*<4>*>/ ambaphalaü āharissāmi\<*<5>*>/. Rājā "ayaü a¤¤adā nakkhattayogaü na vadati, kin nu kho etan" ti pucchanto dve gāthā abhāsi: @*>/, athāhari\<*<7>*>/ ambaphalaü pahåtaü\<*<8>*>/ vaõõena gandhena rasen' upetaü. || Ja_XIII:3 ||>@ @*>/ tuyhaü dumapphalā pātubhavanti brahme, sv-ājja na pārese\<*<10>*>/ japam pi mante\<*<11>*>/ ayaü so ko nāma tav' ajja dhammo ti. || Ja_XIII:4 ||>@ Tattha na pāresãti\<*<12>*>/ na sakkosi, japampãti\<*<13>*>/ jappanto pi parivattento pi, ayaü so ti ayam eva so tava sabhāvo ajja ko nāma jāto ti. Taü sutvā māõavo\<*<14>*>/ "na sakkā rājānaü musāvādena va¤cetuü, sace pi me sabhāve kathite āõaü karoti\<*<15>*>/ karotu, sabhāvam eva kathessāmãti" cintetvā dve gāthā abhāsi: @*>/. || Ja_XIII:5 ||>@ @*>/ puņņho makkhābhibhåto alikaü abhāõiü, mantā ime brāhmaõassā 'ti micchā pahãnamanto kapaõaü rudāmãti. || Ja_XIII:6 ||>@ Tattha dhammenā 'ti samena kāraõena appaņicchādetvā va adāsi, pakati¤ca saüsãti mā 'me pucchito nāma gottaü guyhittho sace guyham \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd addhāha-. 2 Cs pahu-, Bd bahu-, Ck papan. 3 Bd addhaha-. 4 Bd addhāmayaü. 5 Bd harissāmāti. 6 Bd pas-. 7 Bd sayaühari. 8 Bd muhuttaü. 9 so Ck; Cs parassa, Bdf puresi, Bs pureti. 10 Bdf svajja na pādesi. 11 Bd jappaü samantaü, Bs jappapimantaü. 12 Bd pāde-. 13 Bds jappanti. 14 Bd adds pi. 15 Bds kareyya. 16 Cks mantā. 17 Cks hi, Bdf pi? >/ #<[page 205]># %< 1. Ambajātaka. (474) 205>% pi\<*<1>*>/ mantā\<*<2>*>/ te nassissantãti\<*<3>*>/ tesaü nassanapakati¤\<*<4>*>/ ca mayhaü saüsi, brāh- maõassā 'ti micchā ti brāhmaõassa santike mayā ime mantā gahitā ti micchā abhāõiü, tena me te mantā naņņhā, sv-ahaü pahãnamanto idāni ka- paõaü rodāmi. Taü sutvā rājā "ayaü pāpadhammo evaråpaü ratanaü\<*<5>*>/ na olokesi, evaråpasmiü hi uttamaratane\<*<6>*>/ laddhe jāti kiü karissatãti" kujjhitvā\<*<7>*>/ @*>/ madhuü madhutthiko\<*<9>*>/ vinde, so hi tassa dumuttamo. || Ja_XIII:7 ||>@ @*>/ vessā suddā caõķāla pukkusā yasmā\<*<11>*>/ dhammaü vijāneyya so hi tassa naruttamo. || Ja_XIII:8 ||>@ @*>/ gale gahetvā khalayātha\<*<13>*>/ jammaü yo uttamatthaü kasirena laddhaü mānātimānena vināsayitthā\<*<14>*>/ 'ti || Ja_XIII:9 ||>@ imā gāthā āha. Tattha madhutthiko ti madhuatthiko puriso ara¤¤e madhuü olokento etesaü rukkhānaü yato madhuü labhati so hi\<*<15>*>/ dumo tassa dumuttamo\<*<16>*>/ nāma, tato c' eva khattiyādãsu yamhā purisā dhammaü kāraõaü\<*<17>*>/ y' uttamatthaü\<*<18>*>/ vijā- neyya so tassa uttamanaro\<*<18>*>/, imassa daõķa¤ cā 'ti imassa pāpadhammassa sabbappaharaõadaõķa¤\<*<20>*>/ ca veëupesãhi\<*<21>*>/ piņņhicammaü uppāņentā\<*<22>*>/ vadha¤ ca datvā ima¤ ca jammaü gale gahetvā khalayātha\<*<23>*>/ khalãkāraü\<*<24>*>/ pāpetvā niddhamatha\<*<25>*>/ kiü iminā idha vasantenā 'ti. Rājapurisā tathā katvā "tavācariyassa santikaü\<*<26>*>/ gantvā taü ārādhetvā\<*<27>*>/ sace puna mante\<*<28>*>/ labhasi\<*<29>*>/ idhāgaccheyyāsi, no ce imaü disaü mā olokeyyāsãti" taü nibbisayam akaüsu. So anātho hutvā "ņhapetva ācariyaü na me a¤¤aü paņi- saraõaü atthi, tass' eva santikaü gantvā taü ārādhetvā puna mantaü yācissāmãti" rodanto taü gāmaü agamāsi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd guhasi. 2 Bd -o. 3 Bd -ssati. 4 Ck tassana-, Bd anassanaü-. 5 Bds -namantaü. 6 Bd -ramante. 7 Bds add tassa garahanto. 8 Bd paņhali-. 9 Bd -ttiko, Cks -tthikā. 10 Cks -õa. 11 Bd yamhā. 12 Ck īatvā. 13 Bdf gala-. 14 Cks -yittho. 15 Cks so ca. 16 Ck mudutta-. 17 Bd kāla. 18 Bd yuttaü mattaü. 19 Bd so va tassa uttamo nāma. 20 Cks sabbassaharaõadaõķe. 21 Bd -pesikādini. 22 Bd upanetvā. 23 Cks -āyātha, Bd galayātha. 24 so Cks; Bd khalaükārattaü. 25 Bd adds nikaķķhatha. 26 Bd -ke. 27 Bd adds va. 28 Cks -to. 29 Ck labhãsi, Bd labhissasi. >/ #<[page 206]># %<206 XIII. Terasanipāta.>% Atha naü āgacchantaü disvā M. bhariyaü āmantetvā "bhadde passa taü\<*<1>*>/ pāpadhammaü parihãnamantaü puna āgacchantan\<*<2>*>/" ti āha. So M-aü upasaükamitvā vanditvā ekamantaü ni- sinno "kiükāraõā āgato sãti" puņņho "ācariya musāvādaü katvā ācariyaü paccakkhitvā mahāvināsaü patto 'mhãti" vatvā accayaü desetvā puna mante\<*<3>*>/ yācanto @*>/ akkame\<*<5>*>/ kaõhasappaü andho\<*<6>*>/ yathā jotim adhiņņhaheyya evam pi maü tvaü khalitaü sapa¤¤ā\<*<7>*>/ pahãnamantassa puna-ppasãdā\<*<8>*>/ 'ti || Ja_XIII:10 ||>@ gātham āha. Tattha yathā saman ti yathā puriso idaü samaņņhānan\<*<9>*>/ ti ma¤¤amāno sobbhaü vā guhaü vā bhåmiyā phalitaņņhānasaükhātaü\<*<10>*>/ narakaü vā påtipādaü vā pateyya, påtipāde ti Himavantapadese mahārukkhesu\<*<11>*>/ sukkhitvā\<*<12>*>/ matesu samålesu\<*<13>*>/ påtikesu jātesu\<*<14>*>/ tasmiü ņhāne mahā āvaņo hoti tassa nāmaü, jotimadhiņņhaheyyā 'ti aggiü akkameyya, evam pãti evaü aham pi pa¤¤ācakkhuno abhāvā andho\<*<15>*>/ tumhākaü visesaü ajānanto tumhesu khalito tvaü maü khalitam viditvā\<*<16>*>/ sapa¤¤ā\<*<17>*>/. ¤āõasampannā\<*<18>*>/ pahãnamantassa mama puna pasãdatha\<*<19>*>/. Atha\<*<20>*>/ naü ācariyo "tāta, tvaü kiü kathesi, andho\<*<15>*>/ hi dinnāya sa¤¤āya\<*<21>*>/ sobbhādãni pariharati, mayā paņhamaü eva kathitaü, idāni kimatthaü mama santikaü āgato sãti" vatvā @*>/ tava sampadāsiü, tvam pi dhammena paņiggahese, pakatim pi te attamano asaüsiü\<*<23>*>/: dhamme ņhitaü taü na jaheyya manto\<*<24>*>/. || Ja_XIII:11 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd tha. 2 Ck āgacchanti, Cs āgacchatã. 3 Bd omits mante. 4 Ck rajjåni cā, Bd jotiü vā, Bf rujjuti vā. 5 Bd -meyya. 6 Bd anto. 7 so Bf; Cks Bd sapa¤¤aü. 8 Bd punasampadāhã, Bd -sampasãdā. 9 Bd saman. 10 Bd khalita-. 11 Cks -rukkhe 12 Bd sussitvā. 13 Cks matetassamåle. 14 Bd vā in the place of jātesu. 15 Bd anto. 16 Bd vanditvā. 17 Bd sapa¤¤ānti. 18 Bd -nnaü. 19 Bd pidethā ti. 20 Cks omit atha. 21 Bd pa¤¤āya dinnāya in the place of d. s. 22 Bd mantaü. 23 all four MSS. -si. 24 Cks Bf -tā. >/ #<[page 207]># %< 2. Phandanajātaka. (475.) 207>% @*>/ bāla mantaü kasirena laddhaü yaü dullabhaü ajja manussaloke kicchāpi\<*<2>*>/ laddhā jãvikam\<*<3>*>/ appa¤¤a\<*<4>*>/ vināsayã\<*<5>*>/ alikaü bhāsamāno || Ja_XIII:12 ||>@ @*>/ musā bhaõantassa asa¤¤atassa mante mayaü tādisake na dema, kuto mantā, gaccha na mayha\<*<7>*>/ ruccasãti || Ja_XIII:13 ||>@ imā gāthā āha. Tattha dhammenā 'ti aham pi tava ācariyabhāgaü hira¤¤aü vā su- vaõõaü vā agahetvā dhammen' eva mante\<*<8>*>/ sampadāsiü, tvam pi ki¤ci adatvā dhammena samen' eva paņiggahesi. dhamme ņhitan ti ācariyapåjake dhamme ņhitaü, tādisake ti tathāråpe akāle\<*<9>*>/ phalagaõhāpake\<*<10>*>/ mante na deme, gaccha na me ruccasãti. So evaü ācariyena uyyojito\<*<11>*>/ "kiü mayhaü jãvitenā" 'ti ara¤¤aü pavisitvā anāthamaraõaü mari. S. i. d. ā. "na bhikkhave idān' eva pubbe pi Devadatto ācari- yaü paccakkhāya mahāvināsaü patto" ti vatvāj. s. "Tadā akata¤¤å\<*<12>*>/ māõavo Devadatto ahosi, rājā ânando, caõķālaputto\<*<13>*>/ aham evā" 'ti. Ambajātakaü. $<2. Phandanajātaka.>$ Kuņhārihattho puriso ti. Idaü S. Rohiõãnadãtãre\<*<14>*>/ ¤āta- kānaü kalahaü ā. k. Vatthuü\<*<15>*>/ Kuõālajātake āvibhavissati. Tadā pana S. ¤ātake āmantetvā mahārāja\<*<16>*>/ A. B. Br. r. k. bahinagare vaķķhakãgāmo ahosi. Tatth' eko\<*<17>*>/ brāhmaõavaķķhakã ara¤¤ā\<*<18>*>/ dāråni āharitvā rathaü katvā jãvikaü\<*<19>*>/ kappesi. Tadā Himavantapadese mahāphandanurukkho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks so. 2 Bd ki¤cāpi. 3 Cs Bd jãvitaü. 4 Bd -pa¤¤o. 5 Ck -sasi, Bd vināseti. 6 Bd omits ca. 7 Bdf mayhaü. 8 Bd omits mante. 9 Bd -la. 10 Bd phalaü-. 11 Bd uyyojetvā. 12 Cks omit ak-. 13 Bd adds pana. 14 Bd jetavane viharanto in the place of Ro-. 15 Bd adds pana. 16 Bd omits mahā. 17 Bd tatreko. 18 Bd -¤¤ato. 19 Bd -taü. >/ #<[page 208]># %<208 XIII. Terasanipāta.>% ahosi. Eko\<*<1>*>/ kāëasãho gocaraü pariyesitvā āgantvā tassa måle nipajji. Ath' assa ekadivasaü vāte paharante eko sukkha- daõķako patitvā khandhe avatthāsi\<*<2>*>/. So thokaü khandhena rujantena bhãtatasito uņņhāya pakkhanditvā puna nivatto āgata- maggaü\<*<3>*>/ olokento ke¤ci adisvā "a¤¤o me\<*<4>*>/ sãho vā vyaggho vā anubandhanto n' atthi, imasmiü pana rukkhe nibbatta- devatā maü ettha nipajjantaü na sahati ma¤¤e, hotu jānissā- mãti" aņņhāne kopaü\<*<5>*>/ bandhitvā rukkhaü paharitvā "n' eva tava rukkhe\<*<6>*>/ pattaü khādāmi na sākhaü bha¤jāmi\<*<7>*>/, a¤¤e mige idha vasante sahasi maü na\<*<8>*>/ sahasi, ko mayhaü doso atthi\<*<9>*>/, katipāhaü āgamehi, samålan\<*<10>*>/ te rukkhaü uppāņāpetvā\<*<11>*>/ khaõķākhaõķikaü chedāpessāmãti" rukkhadevataü tajjetvā ekaü purisaü upadhārento vicari. Tadā so brāhmaõavaķķhakã dve tayo manusse ādāya rathadārånaü atthāya yānakena taü padesaü gantvā ekasmiü ņhāne yānakaü ņhapetvā vāsiphara- suhattho rukkhe upadhārento phandanarukkhasamãpaü\<*<12>*>/ aga- māsi. Kāëasãho taü disvā "ajja mayā paccāmittassa piņņhiü daņņhuü vaņņatãti" gantvā rukkhamåle aņņhāsi, vaķķhakã ca ito c' ito ca olokento\<*<13>*>/ phandanasamãpena pāyāsi. So\<*<14>*>/ "yāva eso nātikkamati tāvad ev' assa kathessāmãti" cintetvā paņha- maü gātham āha: @*>/ tiņņhasi\<*<16>*>/, puņņho me samma akkhāhi, kiü dāruü chetum icchasãti\<*<17>*>/. || Ja_XIII:14 ||>@ Tattha puriso ti tvaü\<*<18>*>/ kuņhārihattho eko puriso, imaü vanaü ogayha\<*<15>*>/ tiņņhasãti. So tassa vacanaü sutvā "acchariyaü bho, na vata me\<*<19>*>/ ito pubbe migo\<*<20>*>/ mānusiü vācaü bhāsanto diņņhapubbo, esa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd tatreko. 2 so Cks; Bd khante atthāsi. 3 Bd āgamana-. 4 Bd maü. 5 Ck khopaü, Bd kova. 6 Bd rukkhassa. 7 Ck Bd bhu-. 8 Bd sahasã ma na, Ck omits sah-. 9 Ck aüna, Cs a¤¤e. 10 Bd -lakaü. 11 Bd -ņetvā. 12 Bd bandanasamipena. 13 Bd -ketvā. 14 Bd adds pi. 15 Bds ogga-. 16 Cks -ti. 17 Cks hetthamicchatãti. 18 Bds kiü tvaü. 19 Bd vatato māõavaka in the place of bho--. 20 Cks add vā. >/ #<[page 209]># %< 2. Phandanajātaka. (475.) 209>% rathānucchavikaü dāruü jānissati\<*<1>*>/, pucchāmi tan" ti cintetvā dutiyaü gātham āha: @@ Tattha ãso ti tvam pi eko kāëasãho vanāni carasi, tvaü rathānucchavikaü dāruü\<*<2>*>/ jānissasi. Taü sutvā\<*<3>*>/ "ito dani me manoratho matthakaü pāpuõis- satãti" cintetvā tatiyaü gātham āha: @*>/ phandano nāma, taü dāruü nemiyā daëhan ti. || Ja_XIII:16 ||>@ So\<*<5>*>/ taü sutvā somanassajāto "sudivasena vat' amhi\<*<6>*>/ ajja ara¤¤aü paviņņho, tiracchānagato me rathānucchavikaü dāruü acikkhati, aho sādhå" 'ti pucchanto catutthaü gātham āha: @@ Ath' assa ācikkhanto dve gāthā abhāsi: @*>/ namanti na ca bha¤jare so rukkho phandano nāma yassa måle ahaü\<*<8>*>/ ņhito. || Ja_XIII:18 ||>@ @@ Tattha arānan ti idaü so kadāc' esa imaü rukkhaü na gaõheyya guõaü assa kathessāmãti cintetvā evam āha, tattha ãsānemirathassa cā 'ti rathaãsāya ca\<*<9>*>/ nemiyā ca sesassa ca rathassa sabbassa te esa\<*<10>*>/ kammaniyo kammakkhamo bhavissatãti. So evaü ācikkhitvā tuņņhamānaso ekamante cari\<*<11>*>/. Vaķ- ķhakã pi rukkhaü chindituü ārabhi. Rukkhadevatā cintesi: "mayā etassa upari na ki¤ci pātitaü, ayaü aņņhāne āghātaü\<*<12>*>/ bandhitvā mama vimānaü nāseti, aha¤ ca nassissāmi, eken' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -tãti vatvā. 2 Bd rathaürukkhaü. 3 Bd adds kālasãho. 4 Cks ca. 5 Bd omits so. 6 Ck sudivasopavanamhi, Bd -jāto na purimadivaso va imaü. 7 Cks pha-, Bd pathampanti. 8 Bd målesvāhaü. 9 Bd omits ratha and ca. 10 Bd nemiyā ca rathassa ca sesa¤ca sabbassa rathassa esa. 11 Bd vicari. 12 Bd -ņaü. >/ #<[page 210]># %<210 XIII. Terasanipāta.>% upāyena ima¤ ca ãsaü nāsessāmãti\<*<1>*>/" sā\<*<2>*>/ vanakammikapuriso viya hutvā tassa santikaü āgantvā pucchi: "bho purisa, manāpo te rukkho laddho, imaü chinditvā kiü karissasãti". "Rathe\<*<3>*>/ nemiü karissāmãti". "Iminā rukkhena ratho bha- vissatãti kena te akkhātan" ti. "Ekena kāëasãhenā" 'ti. "Sādhu, suņņhu tena akkhātaü: iminā rukkhena ratho sundaro bhavissatãti, kālasãhassa pana galacammaü\<*<4>*>/ uppāņetvā catu- raīgulamatte ņhāne ayapaņņena viya nemimaõķale parikkhitte nemi ca thirā bhavissati, bahuü\<*<5>*>/ dhanaü labhissasãti". "Kāëasãhacammaü kuto lacchāmãti". "Kiü lālako si, ayaü tava rukkho vane ņhito\<*<6>*>/ na palāyati, tvaü yena ņe rukkho akkhāto tassa santikaü gantvā `sami tayā dassitarukkhaü kataraņņhāne chindāmãti' va¤cetvā ānehi, atha naü nirāsaükaü `idha ca ettha ca chindā' 'ti tuõķaü\<*<7>*>/ pasāretvā ācikkhantaü tikhiõena mahāpharasunā koņņetvā jãvitakkhayaü pāpetvā cam- maü ādāya varamaüsaü khāditva rukkhaü chindā" 'ti veraü appesi. Tam atthaü pakāsento S. imā gāthā āha: @*>/ ajjhabhāsatha: mayham pi vacanaü atthi, Bhāradvāja suõohi me. || Ja_XIII:20 ||>@ @*>/ upakhandhamhā okkacca\<*<10>*>/ caturaīgulaü tena nemiü pariharesi\<*<11>*>/, evaü daëhataraü siyā. || Ja_XIII:21 ||>@ @*>/ tāvade jātāna¤ ca ajātānaü ãsānaü dukkham\<*<13>*>/ āvahãti. || Ja_XIII:22 ||>@ Tattha Bhāradvājā 'ti taü gottenālapati\<*<14>*>/, upakhandhamhā ti khandhato, okaccā 'ti okkantitvā\<*<15>*>/. Vaķķhakã rukkhadevatāya vācanaü sutvā "aho ajja mayhaü maīgaladivaso" ti kāëasãhaü ghātetvā rukkhaü chin- ditvā pakkāmi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd imassa va ime vināse-. 2 Bd omits sā. 3 Bd -a. 4 Bd omits pana gala. 5 Bd adds ca. 6 Cks vanaņņhato. 7 Bd mukhacu-. 8 Bdf devatā, Cs tāvadeva. 9 so Cks; Bdf imassa. 10 Bd ukk-. 11 so Cks; Bd pasāresi, Bf pasādesi. 12 Bd appeti. 13 Bd rukkham, Bf rukkhā. 14 Bd -na ā-. 15 Bd ukkacā ti upagantvā. >/ #<[page 211]># %< 3. Javanahaüsajātaka. (476.) 211>% Tam atthaü pakāsento S. @@ @*>/ vivādo yattha jāyati mayåranaccaü naccanti\<*<2>*>/ yathā ne\<*<3>*>/ ãsaphandanā. || Ja_XIII:24 ||>@ @*>/, yāvant' ettha samāgatā: sammodatha mā vivadittha, mā hotha ãsaphandanā. || Ja_XIII:25 ||>@ @*>/ sikkhetha, buddheh' etaü pasaüsitaü, sāmaggirato\<*<6>*>/ dhammaņņho yogakkhemā na dhaüsatãti āha. || Ja_XIII:26 ||>@ Tattha aghātayun ti ghātāpesuü, mayåranaccaü naccantãti ma- hārāja yattha hi manussānaü vivādo hoti tattha yathā nāma mayårā naccantā paņicchādetabbaü\<*<7>*>/ rahassaīgaü pākaņaü karonti evaü te manussā a¤¤a- ma¤¤assa randhaü pakāsentā\<*<8>*>/ mayåranaccaü; naccanti\<*<9>*>/ nāma, yathā te ãsa- phandanā a¤¤ama¤¤assa randhaü pakāsentā\<*<10>*>/ nacciüsu nāma, taü vo ti tena kāraõena tumhe vadāmi, bhaddaü vo\<*<11>*>/ ti bhaddaü tumhākaü hotu, yāvan- tetthā 'ti yāvānto ettha ãsaphandanasadisā mā ahuvattha, sāmaggimevā\<*<12>*>/ 'ti samaggabhāvam\<*<13>*>/ eva tumhe sikkheyyātha\<*<14>*>/, idaü pa¤¤āvuddhehi paõķitehi pasaüsitaü, dhammaņņho ti sucaritadhamme ņhito, yogakkhemā ti yogehi khemā nibbānā\<*<15>*>/ na dhaüsati na parihāyatãti nibbānena desanāya kåņaü gaõhi. Rājāno\<*<16>*>/ dhammakathaü sutvā samaggā jātā. S. i. d. ā. j. s.: "Tadā taü kāranaü disvā\<*<17>*>/ tasmiü vanasaõķe\<*<18>*>/ devatā\<*<19>*>/ ahan" ti. Phandanajātakaü. $<3. Javanahaüsajātakaü.>$ Idheva haüsa nipatā 'ti. Idaü S. J. v. Daëhadhammasut- tantadesanaü\<*<20>*>/ ā. k. Bhagavatā hi "seyyathāpi bhikkhave cattāro daë- hadhammā dhanuggahā susikkhitā\<*<21>*>/ katahatthā katåpāsanā\<*<22>*>/ catuddisā ņhitā assu atha\<*<23>*>/ puriso āgaccheyya `ahaü imesam catunnaü daëha- dhammānaü dhanuggahānaü susikkhitānaü katahatthānaü katåpāsa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -ssānaü. 2 Bd -rānaccaü naccantā. 3 Bdf te. 4 Bd bhaddante, Bf bhadante. 5 Bdf sāmagyameva. 6 Ck Bd sāmagya-, Cs maggaratho. 7 Bd -bba. 8 all three MSS. -to. 9 Bd -tā. 10 all three MSS. -to. 11 Cks ho, Bd bhadanto. 12 Bd sāmagyam-. 13 Bd sāmaggi-. 14 Bd tumhehi sikkhatha. 15 Bd -na. 16 Bd sakyarā-. 17 Bd viditvā. 18 Bd adds vutte. 19 Bd adds pana. 20 Bd -dhammadhanuggahasu-. 21 Cks omit su. 22 Cs -sakā. 23 Bd atheke. >/ #<[page 212]># %<212 XIII. Terasanipāta.>% nānaü catuddisā kaõķe khitte appatiņņhite puthaviyaü\<*<1>*>/ gahetvā āgamissāmãti' taü kiü ma¤¤atha bhikkhave\<*<2>*>/ `javano\<*<3>*>/ puriso paramena javena samannāgato' ti alaü vacanāyā 'ti evaü bhante, yathā ca\<*<4>*>/ bhikkhave tassa purisassa javo yathā ca\<*<4>*>/ candimasuriyānaü javo tato sãghataro yathā ca bhikkhave tassa purisassa javo yathā ca\<*<5>*>/ candi- masuriyānaü javo yathā ca yāva devatā va\<*<6>*>/ candimasuriyānaü pu- rato dhāvanti tāsaü devatānaü javo tato sãghataro yathā ca bhik- khave tassa purisassa --pe-- tāsaü devatānaü javo tato sãghataraü\<*<7>*>/ āyusaükhārā khãyanti tasmā ti ha bhikkhave evaü sikkhitabbaü `appamattā bhavissāmā'\<*<8>*>/ ti evaü\<*<9>*>/ hi vo bhikkhave sikkhitabban" ti (-- ?). Imassa suttassa kathitadivasato\<*<10>*>/ dutiyadivase\<*<11>*>/ dh. k. s.: "āvuso S. attano Buddhavisaye ņhatvā imesaü sattānaü āyusaükhāre ittare\<*<12>*>/ dubbale katvā paridãpento puthujjanabhikkhå ativiya santāsaü pāpesi, aho Buddhabalaü nāmā" 'ti. S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave e. k. s. 'ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "anacchariyaü bhik- khave, sv-āhaü idāni sabba¤¤utaü patto, āyusaükhārānaü ittara- bhāvaü dassetvā bhikkhå saüvejetvā dhammaü desemi\<*<13>*>/, mayā hi pubbe ahetukaü\<*<14>*>/ haüsayoniyaü nibbattenāpi\<*<15>*>/ āyusaükhārānaü ittarabhāvaü dassetvā Bārāõasirājānaü ādiü katvā sakalarājaparisaü saüvejetvā dhammo desito" ti vatvā a. ā.: A. B. Br. r. k. M. javanahaüsayoniyaü nibbattitvā na- vutihaüsasahassaparivuto Cittakåņe paņivasati. So ekadivasaü Jambudãpatale ekasmiü sare saparivāro sayaüjātasāliü khā- ditvā ākāse suvaõõakila¤jaü pattharanto viya mahantena pari- vārena Bārāõasinagarassa matthakamatthakena\<*<16>*>/ manda- mandāya\<*<17>*>/ vilāsagatiyā Citrakåņaü gacchati. Atha naü Bārāõasirājā disvā "imināpi mādisena ra¤¤ā bhavitabban" ti amaccānaü vatvā tasmiü sinehaü uppādetvā mālāgandhavile- panaü gahetvā M-aü olokento\<*<18>*>/ sabbaturiyāni paggaõhāpesi. M. taü\<*<19>*>/ attano sakkāraü karontaü disvā haüse\<*<20>*>/ pucchi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pa-. 2 Cks -o. 3 Bds javena dhāvanto. 4 Bd omits ca. 5 Cks omit ca. 6 Ck yāvatāvadeva, Bd devatā in the place of yāvadevatāva. 7 Bd -rā. 8 Bd viharissāmā. 9 Bd evaī. 10 Bd adds paņhāya. 11 Bd adds bhikkhå. 12 Bd omits i-. 13 Bd dhamme desesi. 14 Bd -ka. 15 Bd -tte pi. 16 Bd omits matthaka. 17 Bd omits manda. 18 Bd -ketvā. 19 Bd omits taü. 20 Cks haüsesu. >/ #<[page 213]># %< 3. Javanahaüsajātaka. (476.) 213>% "rājā mama evaråpaü sakkāraü karonto kiü paccāsiüsatãti". "Tumhehi saddhiü mittabhāvaü devā" 'ti. "Tena hi ra¤¤o amhehi saddhiü mittabhāvo hotå" 'ti ra¤¤ā saddhiü mitta- bhāvaü katvā pakkāmi. Ath' ekadivasaü ra¤¤ā\<*<1>*>/ uyyānaü gatakāle Anotattadahaü\<*<2>*>/ gantvā ekena pakkhena udakaü ekena candanacuõõaü ādāya gantvā rājānaü tena udakena nahāpetvā candanacuõõena okiritvā mahājanassa passantass' eva saparivāro Cittakåņaü agamāsi. Tato paņņhāya rājā M-aü daņņhukāmo hutvā "sahāyo me ajja āgamissatãti" āga- manamaggaü olokento va\<*<3>*>/ acchati. Tadā M-assa kaniņņhā dve haüsapotakā "suriyena saddhiü javissāmā" 'ti mantetvā M-assā- rocesuü\<*<4>*>/: "mayaü suriyena saddhiü javissāmā" 'ti. "Tāta suriyavego\<*<5>*>/ nāma sãgho\<*<6>*>/, suriyena saddhiü javituü na sak- khissatha, antarā va vinassissatha, mā gamitthā" 'ti. Te dutiyam pi tatiyam pi yāciüsu. B. \<*<7>*>/ te yāva tatiyaü vāresi yeva. Te mānatthaddhā attano balaü ajānantā M-assa anā- cikkhitvā va "suriyena saddhiü javissāmā" 'ti suriye anug- gate yeva gantvā Yugandharamatthake nisãdiüsu. M. te adisvā "kahan nu kho gatā" ti pucchitvā taü pavattiü sutvā cintesi: "te suriyena saddhiü javituü na sakkhissanti, antarā va vinassissanti, jãvitaü tesaü dassāmãti" so pi\<*<8>*>/ gantvā Yugan- dharamatthake yeva nisãdi. Ath' uggate\<*<9>*>/ suriyamaõķale haü- sapotakā uppatitvā suriyena saddhiü pakkhandiüsu. M. pi tehi saddhiü pakkhandi. Kaniņņhabhātiko yāva pubbaõha- samayā javitvā kilami, pakkhasandhãsu aggiuņņhānakālo viya ahosi. So B-assa sa¤¤aü adāsi: "bhātika\<*<10>*>/ na sakkomãti". Atha naü M. "mā bhāyi, jãvitaü te dassāmãti" pakkhapa¤- jarena parikkhipitvā assāsetvā Cittakåņapabbataü netvā haü- sānaü majjhe ņhapetvā puna pakkhanditvā suriyaü patvā itarena saddhiü pāyāsi. So pi\<*<11>*>/ yāva upakaņņhamajjhantikā\<*<12>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -o. 2 Bd -he. 3 Bd omits va. 4 Bd m-assa āro-. 5 Bd -javo. 6 Bd sighataro. 7 Bd adds pi. 8 Bd omits pi. 9 Bd atha u-. 10 Cks -tiya. 11 Bd esāpi. 12 Bd upakaņhakā maj-. >/ #<[page 214]># %<214 XIII. Terasanipāta.>% suriyena saddhiü javitvā kilami, pakkhasandhãsu aggiuņņhāna- kālo viya ahosi. Tato B-assa sa¤¤aü adāsi: "bhātika\<*<1>*>/ na sakkomãti". Tam pi M. tath' eva samassāsetvā pakkhapa¤- jarenādāya Cittakåņam eva agamāsi. Tasmiü khaõe suriyo nabhamajjhaü pāpuõi. Atha M. "ajja mama sarãrabalaü vã- maüsissāmãti" cintetvā ekavegena pakkhanditvā Yugandhara- matthake nisãditvā tato uppatitvā ekavegen' eva\<*<2>*>/ suriyaü pāpuõitvā kālena purato kālena pacchato javitvā cintesi: "may- haü suriyena saddhiü\<*<3>*>/ javanaü nāma niratthakaü ayoniso- manasikārasambhåtaü, kiü me iminā, Bārāõasiü gantvā mama sahāyassa\<*<4>*>/ ra¤¤o atthadhammayuttaü kathaü kathessāmãti" so nivattitvā suriye nabhamajjhaü anatikkante yeva sakala- cakkavāëaü antantena anusaüyāyitvā\<*<5>*>/ vegaü parihāpento sa- kala-Jambudãpaü antantena anusaüyāyitvā\<*<5>*>/ Bārāõasiü pā- puõi. Dvādasayojanikaü sakalanagaraü haüsacchannaü\<*<6>*>/ viya ahosi, chiddaü nāma na pa¤¤āyati\<*<7>*>/, anukkamena vege parihāyante\<*<8>*>/ ākāse chiddāni\<*<9>*>/ pa¤¤āyiüsu. M. vegaü pari- hāpetvā ākāsā\<*<10>*>/ otaritvā sãhapa¤jarassa abhimukhaņņhāne aņņhāsi. Rājā "āgato me sahāyo" ti somanassappatto tassa nisãdanatthāya ka¤canapãņhaü pa¤¤āpetvā "samma pavisa, idha nisãdā" 'ti vatvā paņhamaü gātham āha: @@ Tattha idhā 'ti ka¤canapãņhaü sandhāyāha, nipatā 'ti nisãda, issaro sãti tvaü imassa ņhānassa issaro sāmã hutvā āgato ti vadati, yaü idhatthãti yaü imasmiü nivesane atthi taü aparisaükanto amhākaü kathehi\<*<11>*>/. M. ka¤canapãņhe nisãdi. Rājā satapākasahassapākehi telehi tassa pakkhantarāni makkhetvā ka¤canataņņade madhu- lāje ca\<*<12>*>/ sakkharodaka¤ ca dāpetvā\<*<13>*>/ madhurapaņisanthāraü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -tiya. 2 Bd -na, omitting eva. 3 Cks omit saddhiü. 4 Bd -yakassa. 5 Bd anuyāyitvā. 6 Cks -sacha-. 7 Cks -yasi. 8 Ck adds parihāriyante, Cs parihāyante. 9 Bd chiddāpi. 10 Bd -sato. 11 Bd -hãti. 12 Bd mandhulāmedhurodaka¤ca. 13 Bd khādāpetvā. >/ #<[page 215]># %< 3. Javanahaüsajātaka. (476.) 215>% katvā "samma tvaü\<*<1>*>/ ekako va āgato si, kuhiü\<*<2>*>/ āgamitthā" 'ti\<*<2>*>/. So taü pavattiü vitthārena kathesi. Atha naü rājā āha: "samma mama pi suriyena saddhiü javitavegaü dasse- hãti". "Mahārāja na sakkā so vego\<*<4>*>/ dassetun" ti. "Tena hi sarikkhakamattaü dassehãti". "Sādhu mahārāja, sarikkha- kamattaü dassessāmi, akkhaõavedhidhanuggahe sannipātehãti". Rājā sannipātesi. M. cattāro\<*<5>*>/ gahetvā rājanivesanā\<*<6>*>/ oruyha rājaīgaõe silāthambhaü nikhaõāpetvā attano gãvāya ghaõņaü bandhāpetvā silāthambhamatthake nisãditvā cattāro dhanug- gahe silāthambhaü nissāya cātuddisābhimukhe ņhapetvā "ma- hārāja ime cattāro janā\<*<7>*>/ ekappahāren' eva cātuddisābhimukhā cattāri kaõķāni khipantu, tān' āhaü\<*<8>*>/ paņhaviü appattān' evā- haritvā\<*<9>*>/ etesaü pādamåle pātessami\<*<10>*>/, mama kaõķatthā\<*<11>*>/ gatabhāvaü ghaõņāsaddasa¤¤āya\<*<12>*>/ jāneyyāsi, ahaü pana na pa¤¤āyissāmãti" vatvā tehi\<*<13>*>/ ekappahāren' eva khittakaõķāni āharitvā tesaü pādamåle pātetvā silāthambhake nisinnam eva attānaü dassetvā "diņņho te mahārājā mayhaü vego" ti vatvā "mahārāja, ayaü vego mayhaü n' eva uttamo na\<*<14>*>/ majjhimo, paritto lāmakavego esa, evaüsãgho mahārāja amhākaü\<*<15>*>/ vego" ti āha. Atha naü rājā pucchi: "samma atthi pana tumhākaü vegato a¤¤o sãghataro vego" ti. "âma samma\<*<16>*>/ amhākaü uttamavegato pi sataguõena sahassaguõena sata- sahassaguõena imesaü sattānaü āyusaükhārā khãyanti bhijjanti khayaü gacchantãti" khaõikanirodhavasena råpadhammānaü bhedaü dassesi. Rājā\<*<17>*>/ M-assa kathaü sutvā maraõabhaya- bhãto satiü paccupaņņhāpetuü asakkonto bhåmiyaü papati\<*<18>*>/. Mahājano utrāsa-ppatto ahosi, ra¤¤o mukhaü udakena si¤citvā satiü paņilabhāpesuü. Atha naü M. "mahārāja, mā bhāyi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks omit tvaü. 2 Cks -sãti, all three MSS. kuhiü. 3 Bd adds pucchi. 4 Bd sakkomi vegaü. 5 Bd cattāro dhanuggahe, Cks tesaü sabbajeņņhaka cattāro. 6 Bd omits rāja. 7 Bd dhanuggahajanā. 8 Bd tāni ahaü. 9 Bd eva ā-. 10 Bd -miti. 11 Bd -āya. 12 Bd ghaõķianusadda-. 13 Bd tesaü. 14 Bd nāpi. 15 Bd omits a-. 16 Bd mahārāja. 17 Bd dasseti tato nāmadhammānaü rājā. 18 Bd pati. >/ #<[page 216]># %<216 XIII. Terasanipāta.>% maraõasatiü bhāvehi\<*<1>*>/, dhammaü cara\<*<2>*>/, dānādãni pu¤¤āni karohi\<*<3>*>/, appamatto hohãti" ovadi\<*<4>*>/. Taü\<*<5>*>/ rājā "sāmi mayaü tumhādisena ¤āõasampannenācariyena\<*<6>*>/ vinā vasituü\<*<7>*>/ na sak- khissāmi, Cittakåņapabbataü āgantvā mayhaü dhammaü de- sento mayhaü ovādācariyo hutvā idh' eva vasā\<*<8>*>/" 'ti yācanto dve gāthā abhāsi: @*>/ piyā bhavanti, disvā pan' ekassa viheti chando\<*<10>*>/, disvā ca sutvā ca piyā bhavanti, kaccin\<*<11>*>/ nu me piyyasi\<*<12>*>/ dassanena. || Ja_XIII:28 ||>@ @@ Tāsaü attho: samma haüsarāja savanen' eva\<*<13>*>/ ekassa ekacce piyā honti\<*<14>*>/, evaüguõā\<*<15>*>/ nāmā ti sutvā savanena\<*<16>*>/ piyāyati, ekassa pan' ekacce\<*<17>*>/ disvā chando vigacchati pemaü\<*<18>*>/ antarādhāyati khādituü āgātā yakkhā viya upaņņha- hanti\<*<19>*>/, ekassa ekacce disvā ca\<*<20>*>/ sutvā cā 'ti ubhayatthāpi piyā honti\<*<22>*>/, tena taü pucchāmi: kaccin\<*<23>*>/ nu me piyyase\<*<24>*>/ dassanena, kaccin\<*<25>*>/ nu tvaü maü piyāyasi, mayhaü pana tvaü savanena piyo dassanaü panāgamma atipiyo va, evaü mama piyadassano samāno\<*<26>*>/ Citrakåņaü\<*<27>*>/ āgantvā idha mam' eva\<*<28>*>/ santike vasā 'ti\<*<29>*>/. B. āha: @*>/ ekadā vajjā\<*<31>*>/ `haüsarājaü\<*<32>*>/ pacantu me'. || Ja_XIII:30 ||>@ Tattha matto va\<*<33>*>/ ekadā ti mahārāja mayaü tavāgāre niccaü påjitā vaseyyāma, tvaü pana kadāci surāmadamatto maüsakhādanatthaü haüsarājaü\<*<34>*>/ pacantu me ti vadeyyāsi, atha tavānujãvino\<*<35>*>/ maü māretvā pacceyyuü, tadā- haü kiü karissāmãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd maraõānussati bhāvetha. 2 Bd carātha. 3 Bd karotha. 4 Bd hotha devā ti āha. 5 Bd atha. 6 Bd ¤āõaphalasampannena ā-. 7 Bd vattituü. 8 Bd vasāhi. 9 Bd savenekassa. 10 Bd disvā ekassa piyo vigacchanto. 11 Bd kicci, Bf ki¤ci. 12 Bd piyāsi, Bf piyassi. 13 Bd savanena. 14 Bd piyo hoti. 15 Bd -o. 16 Cks savane, Bd savenana. 17 Bd pana e-. 18 Bd khemaü. 19 Bd āgatayakkho viya upaņhāhati. 20 Cks va. 21 Cks vā. 22 Bd -ttha pi pahoti. 23 Bd ki¤ci. 24 Bd pãyāti. 25 Bd -nāti ki¤ci. 26 Bd omits sa-. 27 Bd citta-. 28 Bd mama. 29 Bd sehãti. 30 Cs ca. 31 Bd majjaü, Bf vajje. 32 Bd -ja. 33 Cks ca. 34 Bd -rānajānaü. 35 Bd -yyā ti ettha evaü tava anu-. >/ #<[page 217]># %< 3. Javanahaüsajātaka. (476.) 217>% Ath' assa\<*<1>*>/ rājā "tena hi majjam eva na pivissāmãti" pati¤¤aü dātuü\<*<2>*>/ @*>/ || Ja_XIII:31 ||>@ gātham āha. Tatoparaü B. cha gāthā abhāsi: @@ @@ @*>/, santike hi pi so dåre yasmā vivasate mano. || Ja_XIII:34 ||>@ @*>/ hoti pasannacitto\<*<6>*>/ pāraü samuddassa pasannacitto, anto pi yo\<*<7>*>/ hoti paduņņhacitto\<*<8>*>/ pāraü samuddassa paduņņhacitto. || Ja_XIII:35 ||>@ @*>/, ārā santo\<*<10>*>/ saüvasanti manasā raņņhavaķķhana\<*<11>*>/. || Ja_XIII:36 ||>@ @*>/ appiyā ti. || Ja_XIII:37 ||>@ Tattha vassitan ti mahārāja tiracchānagatā hi\<*<13>*>/ ujuhadayā, tena tesaü vassitaü suvijānaü, manussā pana kakkhalā\<*<14>*>/, tasmā tessaü vacanaü dubbi- jānataran ti attho, yo pubbe ti yo puggalo paņhamam eva attamano hutvā tvaü mayhaü ¤ātako mitto pāõasamo sakhā ti api evaü\<*<15>*>/ ma¤¤ati sv-eva pacchā diso\<*<16>*>/ verã sampajjati\<*<17>*>/, evaü durājānāni\<*<18>*>/ manussahadayāni, nivi- satãti mahārāja yasmiü puggale pemavasena mano nivisati so dåre vasanto pi avidårena\<*<19>*>/ so vasati yeva\<*<20>*>/ nāma, yasmā pana puggalā\<*<21>*>/ mano vivasati\<*<22>*>/ apeti so santike vasanto pi dåre yeva, anto pi yo\<*<23>*>/ hotãti mahārāja yo sahāyo pasannacitto so cittena allãnattā\<*<25>*>/ pāraü samuddassa vasanto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd only atha. 2 Bd adds imaü gāthamāha. 3 Bd nā cāpi rajjaü pivissāmi yāva me vagaccharighati. 4 Cks yo. 5 Cs Bd so. 6 Cks Bf paduņņha-. 7 Bdf so. 8 Cks Bf pasannacitto. 9 Bd saüvasanti ye tādisā rathessa? 10 Bd ārodhitā. 11 Ck -naü, Bd j-vaķķhana, Bd -vaķķhanaü. 12 Bd parato ahosi. 13 Bd omits hi. 14 Cs -lattā, Bd -la. 15 so Cks; Bd abhi in the place of api evaü. 16 Bd tādiso. 17 Cks -ri-, Bd veraü sammajjati. 18 Bd duvijānaü nāma. 19 Bd -re, Cks add kevalaü avidåre sahāpi. 20 Bd yo. 21 Bd yasmiü pana puggale. 22 Bd na visati. 23 Ck Bd so. 24 Ck allãnattā corr. to anallã-, Bd aliyaütattā. >/ #<[page 218]># %<218 XIII. Terasanipāta.>% pi anto yeva hoti, yo pana duņņhacitto so cittena anallãnattā\<*<1>*>/ anto vasanto\<*<2>*>/ pi pāraü samuddassa hoti nāma, ye disā te ti\<*<3>*>/ ye va verino paccatthikā ekato\<*<4>*>/ vasantāpi te dåre\<*<5>*>/ vasanti yeva, santo\<*<6>*>/ pana paõķitā ārā ņhitāpi mettā- bhāvitena manasā āvajjantā saüvasanti yeva, purā te homā\<*<7>*>/ 'ti yāvā appiyā na homa\<*<8>*>/ tāvad eva taü āmantetvā gacchāmā\<*<8>*>/ 'ti vadati. Atha naü\<*<9>*>/ rājā āha: @*>/: puna kayirāsi pariyāyan ti. || Ja_XIII:38 ||>@ Tattha evaü ce ti sace\<*<10>*>/ haüsarāja evaü a¤jalim paggayha yācamānā- naü amhākaü imaü a¤jaliü nāvabujjhasi tava paricārakānaü samānānaü\<*<11>*>/ vacanaü na karosi atha naü evaü\<*<12>*>/ yācāma\<*<8>*>/, puna kayirāsi pariyāyan ti kālānukāle\<*<13>*>/ idha gamanāya\<*<14>*>/ vāraü kareyyāsãti attho. Tato B. āha: @*>/ mahārāja mayhaü vā raņņhavaddhana\<*<16>*>/ app-eva nāma passema\<*<17>*>/ ahorattānaü accaye ti. || Ja_XIII:39 ||>@ Tattha evaü ce no ti mahārāja mā cintayi\<*<18>*>/, sace amhākaü evaü viharantānaü jãvitantarāyo na bhavissati app-eva nāma ubho a¤¤ama¤¤aü passissāma, api ca tvaü mayā dinnaü\<*<19>*>/ ovādam eva mama ņhāne ņhapetvā\<*<20>*>/ evaü ittarajãvite\<*<21>*>/ lokasannivāse appamatto hutvā dānādãni punnāni karonto dasarāja- dhamme akopetvā dhammena rajjaü kāresi, evaü hi me\<*<22>*>/ ovādaü karonto maü passissasi\<*<23>*>/ yevā 'ti. Evaü M. rājānaü ovaditvā Cittakåņam eva gato. S. i. d. ā. "evaü bhikkhave pubbe\<*<24>*>/ tiracchānayoniyaü nib- battenāpi mayā āyusaükhārānaü dubbalabhāvaü dassetvā dhammo desito" ti vatvā j. s.: "Tadā rājā ânando ahosi, Kaniņņho Moggallāno, majjhimo Sāriputto, sesahaüsagaõo\<*<25>*>/ Buddhaparisā, javanahaüso pana aham evā" 'ti. Javanahaüsajātakaü\<*<26>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd analliyatthā. 2 Ck ava-. 3 Bd ye tādisā ti. 4 Ck ekako. 5 Bd dure, omitting te; Cks te, omitting dåre. 6 Bd ye. Cs sananto. 7 Bd purato homã. 8 Bd -mi. 9 Bd omits naü. 10 Cks omit sace. 11 Ck samānaü. 12 Cks etaü. 13 Bd kālenakālaü. 14 Bd idhāga-. 15 Ck cāpi, Bd tumhāka¤ca. 16 Bd -vaķķhana. 17 Ck passeva. Bd assemaü. 18 Bd cittayittha. 19 Cks dinna-. 20 Bd ņhatvā. 21 Ck -rā-. 22 Cks cime. 23 Cks -ti, Bd passati. 24 Bd adds pi. 25 Bd sesā - danā. 26 Bd haüsa-. >/ #<[page 219]># %< 4. Cullanāradajātaka. (477.) 219>% $<4. Cullanāradajātaka.>$ Na te kaņņhāni bhinnānãti. Idaü S. J. v. thulla- kumārikapalobhanaü ā. k. Sāvatthivāsino kir' ekassa kulassa soëasavassikā\<*<1>*>/ dhãtā ahosi\<*<2>*>/ sobhaggappattā, na pana taü koci vāresi\<*<3>*>/. Ath' assā\<*<4>*>/ mātā cintesi: "mama dhãtā vayappattā na ca naü koci vāreti\<*<5>*>/, āmisena macchaü viya etāya ekaü Sākiyabhikkhuü palo- bhetvā uppabbājetvā taü nissāya jãvissāmā" 'ti. Tadā ca Sāvatthi- vāsã\<*<6>*>/ eko kulaputto sāsane uraü datvā pabbajitvā upasampannakālato\<*<7>*>/ paņņhāya sikkhākāmataü pahāya ālasiyo sarãramaõķanānuyutto\<*<8>*>/ vihāsi. Mahāupāsikā gehe yāgukhādaniyabhojaniyāni sampādetvā dvāre ņhatvā antarāvãthiyā\<*<9>*>/ gacchantesu bhikkhåsu\<*<10>*>/ rasataõhāya bandhitvā gahetuü sakkuõeyyaråpaü ekaü upadhārentã Tepiņakābhidhammikavinayadha- rānaü mahantena parivārena gacchantānaü antare ka¤ci gayhåpakaü adisvā tesaü pacchato gacchantānaü madhuradhammakathikānaü\<*<11>*>/ chinnavalāhakasadisānaü\<*<12>*>/ piõķapātikānaü pi antare ka¤ci adisvā va ekaü yāva bahiapaīgā akkhãni a¤jetvā\<*<13>*>/ kese osaõhetvā\<*<14>*>/ dukålantara- vāsakaü nivāsetvā ghaņņitamaņņacãvaraü pārupitvā maõivaõõapattaü ādāya manoramaü chattaü dhārayamānaü\<*<15>*>/ vissaņņhindriyaü\<*<16>*>/ kāyadaķķhiba- hulaü\<*<17>*>/ puggalaü āgacchantaü disvā "imaü sakkā gaõhitun" ti vatvā\<*<18>*>/ vanditvā pattaü gahetvā\<*<9>*>/ "etha bhante" ti gharaü atinetvā\<*<20>*>/ nisãdā- petvā yāguādihi parivisitvā katabhattakiccaü "bhante ito paņņhāya idh' evāgaccheyyāthā" 'ti āha. So pi tato paņņhāya tatth' eva gantvā\<*<21>*>/ aparabhāge vissāsiko\<*<22>*>/ ahosi. Ath' ekadivasaü mahā- upāsikā tassa savanapathe ņhatvā "imasmiü gehe upabhogamattā\<*<23>*>/ atthi, tathāråpo pana me putto vā jāmāto\<*<24>*>/ vā gehaü vicāretuü\<*<25>*>/ samattho n' atthãti" āha. So tassā vacanaü sutvā "kimatthaü nu kho kathetãti\<*<26>*>/" thokaü hadayaviddho\<*<27>*>/ viya ahosi. Sā dhãtaraü āha: "imaü palobhetvā tava vase vattāpehãti". Sā tato paņņhāya maõķitapasādhitā itthikuttavilāsehi\<*<28>*>/ taü palobhesi. Thullakumārikā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pannarasasoëasavassuddesikā. 2 Bd adds sā. 3 Cs parivā-, Bd naü na koci nivā-. 4 all three MSS. assa. 5 Bd nivāresi. 6 Cks -si, Bd siko. 7 Bd upasampada-. 8 Bd -namanu-. 9 Bd -ravattiyā-. 10 Bd ekabhikkhuü. 11 Bd -rakathākathitānaü. 12 Bd acchannā loha sasānaü. 13 Bd bahi aīgapa¤caīgaõi a¤citvā. 14 Bd omits kese-. 15 Ck chatta dhāriya-, Bd chattaü doriya-. 16 Bd visattindriya. 17 Bd kādaëi phahunaü. 18 Cs gantvā. 19 Bd omits vanditvā--. 20 Bd omits ati. 21 Bd evā-. 22 Bd visāsiko, Cks vissāso. 23 Bd paribhogamatthā. 24 Bd cāmābharo, Bs jāmātaro. 25 Bd vitire-. 26 Bd -sãti. 27 Bd hadare vaddho. 28 Ck kuttha-, Bd kuņaü vi-. >/ #<[page 220]># %<220 XIII. Terasanipāta.>% ti na ca thullasarãrā ti daņņhabbā, thålā vā hotu kisā vā pa¤ca- kāmaguõikarāgena\<*<1>*>/ thålatāya thullakumārikā ti vuccati. So daha- rako\<*<2>*>/ kilesavasiko hutvā "na dān' āhaü Buddhasāsane patiņņhātuü sakkhissāmãti" cintetvā vihāraü gantvā\<*<3>*>/ pattacãvaraü niyyādetvā\<*<4>*>/ "ukkaõņhito smãti" ācariyupajjhāye āha. Te taü ādāya Satthu santikaü netvā\<*<5>*>/ "bhante ayaü bhikkhu ukkaõņhito" ti ārocesuü. S. "saccaü kira tvaü bhikkhu ukkaõņhito sãti" pucchitvā "saccaü bhante" ti "kena ukkaõņhāpito sãti" "thullakumārikāya bhante" ti vutte "bhikkhu pubbe p' esā tava ara¤¤e vasantassa brahmacariyan- tarāyaü katvā mahantaü anattham akāsi, puna tvaü etam eva nissāya kasmā ukkaõņhito sãti\<*<6>*>/" vatvā\<*<7>*>/ bhikkhåhi yācito a. ā.: A. B. Br. r. k. Bo. Kāsiraņņhe mahābhoge brāhmaõa- kule nibbattitvā uggahitasippo\<*<8>*>/ kuņumbaü saõņhapesi. Ath' assa bhariyā ekaü puttaü vijāyitvā kālam akāsi. So "yath' eva me piyabhariyāyā evaü mayi pi maraõaü na lajjissati\<*<9>*>/, kiü me gharāvāsena, pabbajjissāmãti" cintetvā kāme pahāya puttaü ādāya Himavantaü pavisitvā tena saddhiü isipabbajjaü pabbajitvā jhānābhi¤¤aü nibbattetvā vanamålaphalāhāro ara¤¤e vihāsi. Tadā paccantavāsino corā janapadaü pavisitvā gāmaü paharitvā\<*<10>*>/ karamare\<*<11>*>/ gahetvā bhaõķikā ukkhipāpetvā puna paccantam pāyesuü\<*<12>*>/. Tesaü\<*<13>*>/ antare ekā abhiråpā kumārikā kerāņikapa¤¤āya\<*<14>*>/ samannāgatā cintesi\<*<15>*>/: "ime amhe netvā\<*<16>*>/ dāsibhogena\<*<17>*>/ bhu¤jissanti\<*<18>*>/, ekena upāyena palāyituü vaņņa- tãti" sā "sāmi sarãrakiccaü kātukām' amhi\<*<19>*>/, thokaü paņikka- mitvā\<*<20>*>/ ņhitā" ti vatvā core va¤cetvā palāyitvā ara¤¤e vi- carantã B-assa puttaü assame katvā phalāphalatthāya gata- kāle pubbaõhasamaye taü assamaü pāpuõitvā taü tāpasa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds pana. 2 Bd hadayo. 3 Ck omits vihāraü gantvā. 4 Cks add asukaņņhānaü nāma gamissāmãti tatra me vatthāni pesethā" 'ti vatvā vihāraü gantvā pattacãvaraü gaõhatha gaõhatha. 5 Bd gantvā. 6 Cks omits sã. 7 Bd adds tuõhi ahosi. 8 Bd uggaõhita-. 9 Bd lajjassatãti. 10 Bd hāretvā. 11 Bd kumārake. 12 Bd pāpayisu. 13 Bd atha tāsaü. 14 Ck karo-, Bd kira tikkhapa¤¤āya. 15 Bd -tetvā. 16 Bd gahetvā. 17 Bd dāsa-. 18 Bd paribhu-. 19 Cks kātuü-. Bd -māmhi. 20 Bd attikk-. >/ #<[page 221]># %< 4. Cullanāradajātaka. (477). 221>% kumāraü kāmaratiyā palobhetvā sãlam assa bhinditvā attano vase vattetvā\<*<1>*>/ "kin te ara¤¤e vāsena, ehi gāmavāsaü gacchā- ma\<*<2>*>/, tatra hi råpādayo kāmaguõā sulabhā" ti āha. So\<*<3>*>/ "sādhå" 'ti sampaņicchitvā "pitā tāva\<*<4>*>/ me ara¤¤ato phalā- phalaü āharituü gato\<*<5>*>/, taü disvā ubho pi ekato va gamissāmā" 'ti āha. Sā cintesi: "ayaü taruõadārako ki¤ci na\<*<6>*>/ jānāti, pitarā pan' assa mahallakakāle pabbajitena bhavitabbaü\<*<7>*>/, so āgantvā `tvaü idha kiü karosãti' maü pothetvā pāde gahetvā kaķķhetvā ara¤¤e khipissati\<*<8>*>/, tasmim anāgate yeva palā- yissāmãti" atha naü "ahaü purato gacchāmi, tvaü pacchā āgaccheyyāsãti" vatvā maggasa¤¤aü ācikkhitvā pakkāmi. So tassā gatakālato paņņhāya uppannadomanasso yathā pure ki¤ci vattaü\<*<9>*>/ akatvā sasãsaü\<*<10>*>/ pārupitvā antopaõõasālāya pajjhā- yanto\<*<11>*>/ nipajji. M. phalāphalaü ādāya āgantvā\<*<12>*>/ tassā pā- davala¤chaü\<*<13>*>/ disvā "ayaü mātugāmassa pādavala¤cho\<*<14>*>/, puttassa me\<*<15>*>/ sãlaü bhinnaü bhavissatãti" cintento paõõasālaü pavisitvā phalāphalaü otāretvā puttaü pucchanto paņhamaü gātham āha: @*>/ te na hāpito, kin nu mando va jhāyasãti. || Ja_XIII:40 ||>@ Tattha aggã pi te na hāpito ti aggã pi te na jalito, mando vā 'ti nippa¤¤o andho bālo viya. So pitu kathaü sutvā uņņhāya pitaraü vanditvā gāraven' eva ara¤¤avāse anussāhaü\<*<17>*>/ pavedento gāthadvayam āha: @*>/, raņņhaü icchāmi gantave. || Ja_XIII:41 ||>@ @*>/ ito gantvā\<*<20>*>/ yasmiü janapade vasaü ācāraübrahme\<*<21>*>/ sikkheyyaü taü dhammaü anusāsa manti. || Ja_XIII:42 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd vasaü katvā. 2 Bd gāmaü katvā vassissāma. 3 Bd adds pi. 4 Bd ca. 5 Cks āharatu. 6 Bd na ki¤ci. 7 Bd -nti. 8 Bd khippissatãti. 9 Bd omits va-. 10 Bd omits sa. 11 Ck Bd pajjā-. 12 Cks gantvā. 13 Bd pāvala¤caü, Bd pādavalaījaü. 14 Cks padavalaījo, Bd padavala¤co. 15 Bd mama. 16 Bd aggisi. 17 Bd a¤¤ara¤¤aüvāsā manussā vāsā gamanatthāya taü. 18 Bd -amhi. 19 Bd yathāhaü. 20 Bd -tvāna. 21 Bf brahma, Bd ācaridhammaü. >/ #<[page 222]># %<222 XIII. Terasanipāta.>% Tattha Kassapāmantayāmitan ti Kassapa āmantayāmi taü, gantave ti gantuü, ācāran\<*<1>*>/ ti yasmiü janapade vasāmi tatra\<*<2>*>/ vasanto yathā ācāraü janapadacārittaü sikkheyyaü jāneyyaü\<*<3>*>/ taü dhammaü anusāsa ovadā\<*<4>*>/ 'ti vadati. M. "sādhu tāta, desacārittaü te kathessāmãti" vatvā gāthadvayaü āha: @*>/ vāsaü taü dhammaü nisāmehi me: || Ja_XIII:43 ||>@ @*>/, paüke\<*<7>*>/ ca mā visãdittho yatto\<*<8>*>/ cāsãvise\<*<9>*>/ care ti. || Ja_XIII:44 ||>@ Tattha dhamman ti sace raņņhe vāsaü rocesi tena hi tvaü janapada- cārittaüdhammaü nisāmehi, yatto cāsãvise\<*<10>*>/ ti āsãvisassa santike yatta- paņiyatto careyyāsi, sakkonto\<*<11>*>/ āsãvisaü parivajjeyyāsãti attho. Tāpasakumāro saükhittena bhāsitassa atthaü ajānanto pucchi: @*>/ āsãvisaü bråhi, taü me akkhāhi pucchito ti. || Ja_XIII:45 ||>@ Itaro pi 'ssa vyākāsi: @*>/ surabhã vaggå sādukhuddarasåpāmā\<*<14>*>/, visaü tad āhu ariyāse\<*<15>*>/ brahmacariyassa Nārada. || Ja_XIII:46 ||>@ @*>/ cittaü tålaü bhaņņhaü va māluto, papāto eso akkhāto brahmacariyassa Nārada. || Ja_XIII:47 ||>@ @*>/ akkhāto brahmacariyassa Nārada. || Ja_XIII:48 ||>@ @*>/ tāta rājāno āvasanti mahiü imaü, te tādise\<*<19>*>/ manussinde\<*<20>*>/ mahante tāta Nārada. || Ja_XIII:49 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ācariyan. 2 Bd tattha. 3 Bd omits jā-. 4 Bd -dāhi. 5 Ck corācayase, Cs socayase. 6 Bd -jjeya. 7 Cks -o, Bf pako, Bd paīge. 8 Ck satto, Cs yanto, Bd rattho, Bf yattho. 9 Cks cāsivise, Bdf vāsivise. 10 Ck Bd vā-. 11 Bd akkanto. 12 Cks omit tvaü. 13 Cks -aü, Bf -¤¤o. 14 Bf -mo. 15 so Bsf; Cks ariyāyo. 16 Bf yatino; āsavā---yuvino wanting in Bd. 17 Bf ca, Cks omit va. 18 Bd mahantā. 19 Bd mā tādise. 20 Cks -do. >/ #<[page 223]># %< 4. Cullanāradajātaka. (477.) 223>% @*>/ akkhāto brahmacariyassa Nārada. || Ja_XIII:50 ||>@ @*>/ bhattakāle yaü yaü gehaü upasaükame\<*<3>*>/ yad' ettha kusalaü ja¤¤ā tattha ghāsesanaü care. || Ja_XIII:51 ||>@ @*>/ pānattho bhojanāya vā\<*<5>*>/ mitaü khāde mitaü bhu¤je na ca råpe manaü kare. || Ja_XIII:52 ||>@ @*>/ kirāsaü vā\<*<7>*>/ sabhāni kiraõāni\<*<8>*>/ ca ārakā parivajjehi yān iva\<*<9>*>/ visamaü pathan ti. || Ja_XIII:53 ||>@ Tattha āsavo ti pupphāsavādivisaü\<*<10>*>/, tadāhå 'ti taü āsavasaükhātaü suraü ariyā brahmacariyassa visan ti vadanti, pamattan ti muņņhassatiü\<*<11>*>/, tålaü bhaņņhaü vā 'ti rukkhato\<*<12>*>/ bhassitvā patitatålaü viya, akkhāto ti Buddhādãhi kathito, siloko ti kittivaõõo, sakkāro ti a¤jalikammādi, på jā ti gandhamālādãhi påjā, paüko ti esa osãdāpanaņņhena paüko ti akkhāto, mahante ti mahantabhāvappatte, na tesaü pādato care ti tesaü san- tike na care\<*<13>*>/, rājakulåpako na siyā\<*<14>*>/ ti attho, rājāno hi āsãvisā\<*<15>*>/ viya mu- hutten' eva kujjhitvā anayavyasanaü pāpenti api ca antopurappavesane vuttā- dãnavavasena p' ettha attho\<*<16>*>/ veditabbo, bhattattho\<*<17>*>/ ti bhattena atthiko hutvā, yadettha kusalan ti yaü tesu\<*<18>*>/ upasaükamitabbabhogesu\<*<19>*>/ kusalaü anavajjaü pa¤cāgocararahitaü jāneyyāsi tattha ghāsesanaü careyyāsãti attho, na ca råpe manaü kare ti parakule\<*<20>*>/ matta¤¤å hutvā bhojanaü bhu¤janto pi tattha itthiråpe manaü mā kareyyāsi\<*<21>*>/, cakkhuü ummãletvā itthiråpe ni- mittaü mā gaõheyyāsãti vadati, guņņhimacchaü gharāsavā\<*<22>*>/ ti ayaü pottha- kesu pāņho aņņhakathāyaü pana goņņhimajjakirāsavā\<*<23>*>/ ti vatvā goņņhin ti\<*<24>*>/ gunnaü ņhitaņņhānaü majjan ti pānāgāraü kirāsan ti dhuttakerāņikajanan\<*<25>*>/ ti vuttaü, sabhāni kiraõāni cā\<*<26>*>/ 'ti sabhāyo ca hira¤¤asuvaõõānaü kara- naņņhānāni ca\<*<27>*>/, ārakā ti etāni sabbāni dårato parivajjeyyāsi, yānivā 'ti sappitelayānena gacchanto visamaü maggaü viya. Māõavo pitu kathentassa\<*<28>*>/ kathentass' eva satiü paņi- labhitvā "tāta alaü me\<*<29>*>/ manussapathenā" 'ti āha. Ath' assa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks Bf omit so. 2 Bd attattho, Cks bhattaņņho. 3 Bd -kālo ca sa gahesuü pasaükame. 4 Bd -le. 5 Bd pānattā bhodhanatthā vā. 6 Ck guņņhimajjaü, Cs guņņhimacchaü. 7 Bd -sa¤ca. 8 Ck kiranāni, Cs karaõāni, Bd kāraõāni. 9 Cks ca. 10 Bd -savāsitaü. 11 Bds muņņhissati, Cks muņņhimattaü. 12 Bd rukkhā. 13 Cks add ti. 14 Bd bhaveyyāsi. 15 Cs Bd -so. 16 Bd vuttānitina catasenā ayametta attho. 17 Cks bhattaņņho. 18 Bd te. 19 Bds -tabbesu gehesu, Ck -tabbe yogesu. 20 Bd paraloke. 21 Ck Bd -sãti. 22 so Cks; Bd goņhaü majjaü kirāsan. 23 Ck -kãrāsicā, Cs guņņhimajjakirāsavā, Bd goņhaü majjakãrāsa¤cā. 24 Cks goņņhãti, Bd goņhanti. 25 Bd vuttakerādika-. 26 Cks vā, Bd kāra-. 27 Ck tikinaņņhā-, Cs nikinaņņhā-, Bd karanathānaü. 28 Bd omits ka-. 29 Bd alameva. >/ #<[page 224]># %<224 XIII. Terasanipāta.>% pitā mettādibhāvanaü\<*<1>*>/ ācikkhi. So tass' ovāde ņhatvā na- cirass' eva jhānābhi¤¤aü nibbattesi. Ubho pi\<*<2>*>/ pitāputtā\<*<3>*>/ aparihãnajjhānā\<*<4>*>/ Brahmaloke nibbattiüsu. S. i. d. ā. j. s.: "Tadā sā dārikā\<*<5>*>/ ayaü thullakumārikā\<*<6>*>/ ahosi, tāpasakumāro ukkaõņhitabhikkhu, pitā\<*<7>*>/ aham eva" 'ti. Culla- nāradajātakaü. $<5. Dåtajātaka.>$ Dåte te brahme pāhesin ti. Idaü S. J. v. {attano} pa¤¤ā- pasaüsanaü ā. k. Dh.\<*<8>*>/ kų.: "passathavuso\<*<9>*>/ Dasabalassa upāya- kosallaü, Nandassa kulaputtassa\<*<10>*>/ accharāgaõaü\<*<11>*>/ dassetvā arahattaü adāsi, cullapanthakassa pilotikaü datvā saha paņisambhidāhi arahattaü adāsi, kammāraputtassa padumaü dassetvā\<*<12>*>/ arahattaü adāsi, evaü nānāupāyehi satte vinetãti". S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave e. k. s." ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "na bhikkhave Tathā- gato idān' eva `iminā idaü hotãti' upāyajānano\<*<13>*>/ upāyakusalo, pubbe pi upāyakusalo yevā" 'ti vatvā a. ā.: A. B. Br. r. k. janapado ahira¤¤o\<*<14>*>/ ahosi. So hi\<*<15>*>/ jana- padaü pãëetvā dhanam\<*<16>*>/ eva saükaddhi. Tadā B. Kāsigāme brāhmaõakule nibbattitvā vayappatto Takkasilaü gantvā "pacchā dhammena bhikkhaü caritvā ācariyadhanaü āharissā- mãti" vatvā sippaü paņņhapetvā niņņhitasippo anuyogaü datvā "ācariya tumhākaü ācariyadhanaü āharissāmãti" āpucchitvā nikkhamma janapade caranto dhammena samena pariyesitvā satta nikkhe labhitvā "ācariyassa dassāmãti" gacchanto antarā- magge Gaīgaü tarituü\<*<17>*>/ nāvaü abhiråhi\<*<18>*>/. Tassa tattha nāvāya viparivattamānāya\<*<19>*>/ taü suvaõõaü udake pati\<*<20>*>/. So cintesi: "dullabhahira¤¤o janapado\<*<21>*>/, puna ācariyadhane\<*<22>*>/ pariyesi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -bhāvaü. 2 Cks omit pi. 3 Cs -o. 4 Bd adds kālaü katvā. 5 Bd kumārikā. 6 Bd omits thulla. 7 Bd adds pana. 8 Bd adds bhikkhå. 9 Bd -tha ā-. 10 Bd sakyapu-. 11 Ck -rāõaü, Cs -rānaü, Bd acchare. 12 Bd datvā. 13 Cks -ne. 14 Bd sahi-. 15 Bd omits hi. 16 Bd janaü. 17 Bd ota-. 18 Bd -råyhi. 19 Bs vicari-, Bd omits vipari. 20 Bd -tãti. 21 Bd -bhaühira¤¤aü janapade. 22 Bd ācariyassatāgaü. >/ #<[page 225]># %< 5. Dåtajātaka. (478.) 225>% yamāne papa¤co bhavissati, yan nånāhaü Gaīgātãre yeva nirā- hāro nisãdeyyaü, tassa me nisinnabhāvaü anupubbena rājā jānissati, tato amacce pesessati, ahaü tehi saddhiü na man- tessāmi\<*<1>*>/, tato rājā sayaü āgamissati, iminā upāyena tassa santikā\<*<2>*>/ ācariyadhanaü labhissāmãti" so\<*<3>*>/ Gaīgātãre uttarisāņa- kaü pārupitvā ya¤¤asuttaü bahi ņhapetvā rajatapaņņavaõõe vālukātale suvaõõapaņimā viya nisãdi. Taü nirāhāraü ni- sinnaü disvā mahājano "kasmā nisinno sãti" pucchati. Kas- saci na kathesi. Punadivase dvāragāmavāsino tassa tattha ni- sinnabhāvaü sutvā āgantvā pucchiüsu, tesam pi na kathesi, te tassa kilamathaü\<*<4>*>/ disvā paridevantā\<*<5>*>/ pakkamiüsu. Tatiya- divase nagaravāsino āgamiüsu, catutthadivase nagarato issara- jano\<*<6>*>/, pa¤camadivase rājaparisā\<*<7>*>/, chaņņhe divase rājā amacce pesesi, tehi pi saddhiü na kathesi. Sattame divase rājā bha- yappatto hutvā tassa santikaü gantvā pucchanto paņhamaü gātham āha: @*>/, dukkhaü guyha\<*<9>*>/ mataü nu te. || Ja_XIII:54 ||>@ Tattha guyha\<*<10>*>/ mataü nu te ti kin nu kho brāhmana yaü tava\<*<11>*>/ dukkhaü uppannaü taü te guyhan ti mataü\<*<12>*>/ na a¤¤assa ācikkhitabban ti. Taü sutvā M. "mahārāja dukkhaü nāma harituü sam- atthass' evācikkhitabbaü, na a¤¤assā" 'ti vatvā satta gāthā āha\<*<13>*>/: @*>/ mā kho no tassa\<*<15>*>/ akkhāhi yo taü dukkhā na mocaye. || Ja_XIII:55 ||>@ @*>/ dukkhajātassa ekantam api bhāsato\<*<17>*>/ vippamoceyya\<*<18>*>/ dhammena kāmaü tassa pavedaya\<*<19>*>/. || Ja_XIII:56 ||>@ @*>/ ca vassitaü (= supra 217|6) manussavassitaü rāja dubbijānataraü tato. || Ja_XIII:57 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -mãti, Bd lapissāmãti. 2 Bd -ke. 3 Bd omits so. 4 Bd -mantattaü. 5 Bd -vitvā. 6 Bd imassarajanā. 7 Bd rājāpårisā. 8 Bdf byākāsi. 9 Bdf tuyhaü. 10 Bd tuyhaü dukkhaü. 11 Bd ki¤ci. 12 Bd tuyhameva maü taü. 13 Bd abhāsi. 14 Bdf -vaķķhana. 15 Bd mā na kho tassa. 16 Ck ca taü, Cs va taü;, Bd tathā? Bf yo tassa. 17 Bd ekaīkhamāti āgato, Bf ekaīgamahibhāgaso. 18 Cks so vi-, Bd vippamu¤ceyya, omitting so. 19 Bd -deyya, Bf mavedayaü. 20 Bd -nāna¤. >/ #<[page 226]># %<226 XIII. Terasanipāta.>% @@ @*>/ jantu akālaråpe ānandino\<*<2>*>/ tassa bhavant'\<*<3>*>/ amittā hitesino tassa dukhã bhavanti. || Ja_XIII:59 ||>@ @@ @*>/ ja¤¤ā avisayhaü attano `nāyaü nãti\<*<5>*>/ mayha sukhāgamāya' eko va tippāni sahetha\<*<6>*>/ dhãro saccaü hirottappam apekkhamāno\<*<7>*>/ ti. || Ja_XIII:61 ||>@ Tattha uppajjatãti sace tava uppajjeyya, mā akkhāhã ti mā kathayi, dubbijānataraü tato ti\<*<8>*>/ tiracchānagatavassitato\<*<9>*>/ dubbijānataraü, tasmā tatvato\<*<10>*>/ ajānitvā harituü asamatthassa attano dukkhaü na kathetabbaü devā 'ti, api ce ti gāthāya kathitattā\<*<11>*>/, anānuputtho ti punappuna puņņho\<*<12>*>/, pavedaye ti katheti\<*<13>*>/, akālaråpe akāle, kālan ti attano guyhassa kathana- kālaü\<*<14>*>/, tathāvidhassā 'ti paõķitapurisassa\<*<15>*>/ attanā saddhiü ekamanaü\<*<16>*>/ viditvā tathāvidhassa ācikkheyya, tippānãti kharāni\<*<17>*>/, sace ti yadi\<*<18>*>/ attano dukkhaü avisayhaü attano vā parassa vā purisakārena atikicchaü\<*<19>*>/ jāneyyā 'ti\<*<20>*>/, nãtãti\<*<21>*>/ lokapaveõi\<*<22>*>/, aņņhalokadhammā\<*<23>*>/ ti attho, idaü vuttaü hoti: atha\<*<24>*>/ ayaü lokapaveõi\<*<22>*>/ na mayhaü eva\<*<25>*>/ sukhagamāya uppannā. aņņhahi\<*<26>*>/ lokadhammehi parimutto nāma n' atthi, evaü sante sukham eva patthentena parassa dukkhāropanaü\<*<27>*>/ ayuttaü, n' etaü hirottappasampannena kattabbaü, atthi ca me hirottappan ti saccaü saüvijjamānaü attani\<*<28>*>/ hirot- tappaü apekkhamāno\<*<29>*>/ va a¤¤assa anārocetvā eko va\<*<30>*>/ tippāni sahetha\<*<31>*>/ dhãro ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -yaü. 2 Cks -dito, Bd ānindino. 3 Ck -tu, Bdf -ti. 4 Bdf va. 5 nãti? Cks neti, Bd na tehi in the place of nāyaü nãti, Bf nāyaü tehi. 6 Bdf saheyya. 7 Cks -ppasamokkha-, Bd -ppapamokkha-. 8 Cks add tato. 9 Bd -gatassāpi. 10 Bd tattato. 11 Bd gāthāvuttatā. 12 Bd anupu-. 13 Bd -si. 14 Cks -le. 15 Cks -saü. 16 Ck ekamantaü. 17 Ck carāni, Bds dukkhāni. 18 Cks yadidaü. 19 Bd atikicca. 20 Cks -yyantã. 21 Ck ti. Cs tinãti, Bd tehi ti teeva. 22 Ck -pameõi. 23 Bd kā aņņha-. 24 Bd aņhavidhā. 25 Bd evaü. 26 Bd uppannehi, omitting aņņhahi. 27 Bd adds nāma, Cks -rocanaü. 28 Bd -no. 29 Cks samekkh-. 30 Cks vā. 31 Bd -heyya. >/ #<[page 227]># %< 5. Dåtajātaka. (478) 227>% Evaü M. sattahi gāthāhi ra¤¤o\<*<1>*>/ dhammaü desetvā attano ācariyadhanassa pariyesitabhāvaü dassento catasso gāthā abhāsi: @*>/ nigame rājadhāniyo bhikkhamāno mahārāja ācariyassa dhanatthiko || Ja_XIII:62 ||>@ @*>/ me naņņhā mahārāja, tasmā socām' ahaü bhusaü\<*<4>*>/. || Ja_XIII:63 ||>@ @*>/ nālaü dukkhā pamocetuü, tasmā tesaü na vyāhariü. || Ja_XIII:64 ||>@ @*>/ me mahārāja manasānuvicintito\<*<7>*>/ alaü dukkhā pamocetuü, tasmā tuyhaü pavedayin ti. || Ja_XIII:65 ||>@ Tattha bhikkhamāno ti ete gahapatiādayo yācamāno, te me ti satta nikkhā mama Gaīgaü tarantassa naņņhā, Gaīgāya\<*<8>*>/ patitā, purisā te ti ma- hārāja tava dåtapurisā manasā\<*<9>*>/ anucintitā ti nālaü ime maü\<*<10>*>/ dukkhā mocetun ti mayā ¤ātā, tasmā ti tena kāraõena tesaü attano dukkhaü nā- cikkhiü, pavedayin ti kathesiü. Rājā tassa dhammakathaü\<*<11>*>/ sutvā "mā cintayi brāhmaõa, ahaü te ācariyadhanaü dassāmãti" diguõaü\<*<12>*>/ adāsi. Tam atthaü pakāsento S. osānagātham āha: @*>/ Kāsãnaü raņņhavaddhano\<*<14>*>/ jātaråpamaye nikkhe suvaõõassa catuddasā 'ti. || Ja_XIII:66 ||>@ Tattha jātaråpamaye ti te suvaõõassa cuddasa nikkhe pi\<*<15>*>/ jātaråpa- maye yeva adāsi, na yassa vā tassa vā suvaõõassā 'ti attho. M. ra¤¤o ovādaü datvā\<*<16>*>/ ācariyassa dhanaü datvā dānā- dãni pu¤¤āni katvā rājāpi\<*<17>*>/ tass' ovāde ņhito dhammena rajjaü kāretvā ubho pi yathākammaü gatā. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits ra¤¤o. 2 Bd raņho vaca-. 3 Bd tena. 4 Bd tuyhaü. 5 Cks -sā anu-. 6 Bd tvaü jano. 7 Cks -sā anu-, Bd so mayā anu-. 8 Bd -yaü. 9 Bd omits ma-. 10 Bd me in the place of ime maü. 11 Bd omits dhamma. 12 Bd dviguõam. 13 Bdsf pasannacitto. 14 Bd -vaķķhano. 15 Bd omits pi. 16 Ck ¤atvā. 17 Bd omits pi. >/ #<[page 228]># %<228 XIII. Terasanipāta.>% S. i. d. ā. "na bhikkhave idān' eva pubbe pi T. upāyakusalo yevā" 'ti vatvā j. s.: Tadā rājā ânando ahosi, ācariyo Sāriputto, māõavo\<*<1>*>/ aham evā" 'ti. Dåtajātakaü. $<6. Kāliīgabodhijātaka.>$ Rājā Kāliīgo cakkavattãti. Idaü S. J. v. Anandatthe- rena\<*<2>*>/ kataü mahābodhipåjaü ā. k. Veneyyasaügahatthāya hi\<*<3>*>/ T-te\<*<4>*>/ janapadacārikaü pakkante Sāvatthivāsino gandhamālādihatthā Jetavanaü gantvā a¤¤aü påjanãyaņņhānaü alabhitvā gandhakuņidvāre pātetvā gacchanti. Tena\<*<5>*>/ uëārapāmojjā honti. Taü kāraõaü ¤atvā Anāthapiõķiko T-assa Jetavanaü āgatakāle ânandattherassa santikaü gantvā "bhante ayaü vihāro T-te cārikaü pakkante nippaccayo\<*<6>*>/ hoti, manussānaü gandhamālādãhi påjanãyaņņhānaü na hoti, sādhu bhante T-assa imam atthaü ārocetvā ekassa\<*<7>*>/ påjanãyaņņhānassa sakkuõeyya- bhāvaü vā asakkuõeyyabhāvaü vā jānāthā" 'ti. So "sādhå" 'ti sam- paņicchitvā T-aü pucchi: "kati nu kho bhante cetiyānãti". "Tãõi ânandā" 'ti. "Katamāni bhante\<*<8>*>/". "Sārãrikaü pāribhogikaü udde- sikan" ti. "Sakkā pana bhante tumhesu dharantesu yeva cetiyaü\<*<9>*>/ kātun" ti. "ânanda, sāririkaü na sakkā\<*<10>*>/, taü hi Buddhānaü pari- nibbutakāle\<*<11>*>/ hoti\<*<12>*>/, uddesikaü avatthukaü manamattakena hoti\<*<13>*>/, Buddhehi pana\<*<14>*>/ paribhutto Mahābodhi\<*<15>*>/ dharantesu pi parinibbutesu pi\<*<16>*>/ cetiyam evā" 'ti. "Bhante tumhesu cārikaü\<*<17>*>/ pakkantesu Jeta- vanamahāvihāro appatisaraõo hoti, manussā\<*<18>*>/ påjanãyaņņhānaü na la- bhanti\<*<19>*>/ "Mahābodhito bãjaü āharitvā Jetavanādvāre ropemi\<*<20>*>/ bhante" ti. "Sādhu ânanda, ropehi\<*<21>*>/, evaü sante Jetavane mama nibaddha- vāso viya bhavissatãti". Thero Anāthapiõķikassa ca Visākhāya ca ra¤¤o ca ārocetvā\<*<22>*>/ Jetavanadvāre bodhiropanaņņhāne āvāņaü sodhā- petvā\<*<23>*>/ Mahāmoggallānatheraü āha: "bhante ahaü Jetavanadvāre bodhiü ropessāmi\<*<24>*>/ "Mahābodhito me\<*<25>*>/ pakkaü āharathā" 'ti. Thero "sādhå" 'ti sampaņicchitvā ākāsena Bodhimaõķaü gantvā vaõņato\<*<26>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds brāhmaõa mā-. 2 Ck Bd -dathe-. 3 Bd omits hi. 4 Cks -to. 5 Bds te. 6 Bd apa-. 7 Bd etassa. 8 Bd adds tiõi. 9 Bd tesaü. 10 Bd adds kātuü. 11 Bd parinibbāna-. 12 Bd sakkā kātuü. 13 so Cs ; Ck manamatthane hoti, Bd udissakaü paribhogika¤ca sakkā hoti. 14 Bd omits pana. 15 Bd adds rukkho bukkhesu. 16 Bd omits paripi. 17 Bd omits cā-. 18 Bd mahājano. 19 Bd labhati. 20 Bd ropessāmi. 21 Bd -hãti. 22 Bd -cesi. 23 Bds khaõāpetvā. 24 Bd -mā ti. 25 Bd adds bodhi. 26 Bd vaõķā. >/ #<[page 229]># %< 6. Kaliīgabodhijātaka. (479.) 229>% parigalantuü\<*<1>*>/ pakkaü\<*<2>*>/ bhåmiü appattam\<*<3>*>/ eva cãvarena paņicchitvā āharitvā adāsi\<*<4>*>/. ânandatthero "ajja bodhiü ropessāmãti" Kosala- rājānaü ārocesi. Rājā sāyaõhasamaye mahantena parivārena sabbå- pakaraõāni\<*<5>*>/ gāhāpetvā āgami\<*<6>*>/, tathā Anāthapiõķiko Visākhā ca a¤¤o ca saddho jano\<*<7>*>/. Thero mahābodhiropanaņņhāne\<*<8>*>/ mahantaü suvaõõa- kaņāhaü ņhapetvā heņņhā\<*<9>*>/ chiddaü kāretvā gandhakalalassa pårā- petvā\<*<10>*>/ "idaü\<*<11>*>/ bodhipakkaü ropehi mahārājā" 'ti ra¤¤o adāsi. So cintesi: "rajjaü nāma na sabbakālaü amhākaü hatthe tiņņhati, idaü mayā Anāthapiõķikena\<*<12>*>/ ropāpetuü\<*<13>*>/ vaņņatãti" so taü pakkaü mahā- seņņhissa hatthe ņhapesi. Atha naü Anāthapiõķiko gandhakalalaü viyåhitvā tattha pātesi, tasmiü tassa\<*<14>*>/ hatthato muttamatte\<*<15>*>/ sabbe- saü passantānaü ¤eva naīgalasãsappamāõo bodhirukkho\<*<16>*>/ paõõāsa- hatthubbedho uņņhahi, catåsu disāsu uddha¤ cā 'ti pa¤ca mahāsākhā paõõāsahatthā vā\<*<17>*>/ nikkhamiüsu, iti so taü khaõaü ¤eva vanaspati- jeņņhako\<*<10>*>/ hutvā aņņhāsi, mahantaü pāņihāriyam ahosi\<*<19>*>/. Rājā aņņha- satamatte\<*<20>*>/ suvaõõarajataghaņe gandhodakapåre\<*<21>*>/ nãluppalahatthakādi- patimaõķite\<*<22>*>/ mahābodhiü parikkhipitvā puõõaghaņapantiü nāma ņhapāpesi\<*<23>*>/, sattaratanamayaü vedikaü kāresi, suvaõõamissikaü\<*<24>*>/ vālukaü okiri, pākāraparikkhepaü kāresi, sattaratanamayaü dvāra- koņņhakaü kāresi. Sakkāro mahā\<*<25>*>/ ahosi. Thero T-aü upasaü- kamitvā "bhante tumhehi Mahābodhimåle samāpannasamāpattiü mayā ropitabodhimåle\<*<26>*>/ nisãditvā mahājanassa hitatthāya samāpajjathā" 'ti. "ânanda, kiü kathesi, mayi Mahābodhimaõķe\<*<27>*>/ samāpannasamāpattiü samāpajjitvā nisãdante\<*<28>*>/ a¤¤o padeso dhāretuü na sakkotãti". "Bhante mahājanassa hitatthāya\<*<29>*>/ imassa bhåmippadesassa vahananiyāmena\<*<30>*>/ samāpattisukhena taü bodhimålaü paribhu¤jathā" 'ti. S. ekarattiü samāpattisukhena taü paribhu¤ji. Thero Kosalarājādãnaü kathetvā bodhimahaü nāma kāresi. So pi kho ânandattherena ropitattā "ânandabodhi" yevā 'ti pa¤¤āyittha\<*<31>*>/. Tadā dh. k. s.: "āvuso āyasmā ânando dharante yevā T-te bodhiü ropāpetvā\<*<32>*>/ mahāpåjaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck parigaëhantaü, Bd -galanta. 2 Cs adds phalaü. 3 Bd asampattaü. 4 Bd gahetvā ādāya ānandatherassa adāsi. 5 Bd -kārāni. 6 Bd āgacchati. 7 Bd sappo mahājano jāti. 8 Ck -dhiü-. 9 Bd omits he-. 10 Bd påretvā. 11 Cs idha. 12 Bd -kassa. 13 Bd ropetuü, 14 Cs tatthassa, Bd omits tassa. 15 Bd adds yeva. 16 Bd bodhikhandhe. 17 Ck ca. 18 Bds vanappati-. 19 Bd omits mahantaü--. 20 Bd aņharasamatte. 21 so Cks; Bd -kena påretvā. 22 Bd -paņi-. 23 Bd -ghaņe paņipāņiyā thapesi. 24 Bd -ssa-. 25 Bd mahāsakkāro. 26 Bd ropite. 27 Bd -måle. 28 Bd nisinne. 29 Bd hitasukhāya. 30 so Cks; Bd caniyāmena. 31 Bd pa¤¤āyi. 32 Bd ropetvā. >/ #<[page 230]># %<230 XIII. Terasanipāta.>% kāresi, aho mahāguõo thero" ti. S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhik- khave e. k. s." ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "na bhikkhave idān' eva pubbe pi ânando saparivāresu\<*<1>*>/ catåsu mahādãpesu manusse gahetvā bahugandhamālaü āharāpetvā\<*<2>*>/ Mahābodhimaõķe bodhimahaü kāresi yevā" 'ti vatvā a. ā.: Atãte Kāliīgaraņņhe\<*<3>*>/ Dantapuranagare Kāliīgo rajjaü kāresi. Tassa Mahākāliīgo Cullakāliīgo ti dve puttā ahesuü Tesu\<*<4>*>/ nemittā jeņņhaputtaü\<*<5>*>/ "pitu accayena rajjaü kāressa- tãti\<*<6>*>/" vyākariüsu, kaniņņhaü\<*<7>*>/ pana "ayaü isipabbajjaü pabba- jitvā bhikkhaü\<*<8>*>/ carissati, putto pan' assa cakkavattã bha- vissatãti" vyākariüsu. Aparabhāge jeņņhaputto pitu accayena rājā ahosi, kaniņņho\<*<9>*>/ uparājā. So "putto kira me\<*<10>*>/ cakka- vattã bhavissatãti" puttaü nissāya mānaü\<*<11>*>/ akāsi. Rājā asa- hanto\<*<12>*>/ "Cålakāliīgaü gaõhā" 'ti ekaü atthacarakaü āõāpesi. So gantvā, kumāra, rājā taü gaõhāpetukāmo, tava jãvitaü rakkhā\<*<12>*>/" 'ti āha. So attano la¤chanamuddika¤ ca sukhuma- kambala¤ ca khagga¤ cā 'ti imāni tãõi atthacarakāmaccassa\<*<14>*>/ dassetvā "imāya sa¤¤āya mama puttassa rajjaü dadeyyāthā" 'ti vatvā ara¤¤aü pavisitvā ramaõãye bhåmibhāge assamaü katvā isipabbajjaü pabbajitvā nadãtãre vāsaü kappesi. Madda- raņņhe pi Sāgalanagare Maddara¤¤o dhãtā jāyi\<*<15>*>/, taü pi ne- mittikā "ayaü bhikkhaü caritvā jãvissati\<*<16>*>/, putto pan' assā cakkavattã bhavissatãti" vyākariüsu. Sakala-jambudãpe\<*<17>*>/ rā- jāno taü pavattiü sutvā ekappahāren' eva āgantvā nagaraü\<*<18>*>/ rundhiüsu. Maddarājā cintesi: "sac' āhaü imaü ekassa dassāmi sesarājāno kujjhissanti, mama dhãtaraü rakkhissāmãti" dhãtara¤ ca bhariya¤ ca gahetvā a¤¤ātakavesena\<*<19>*>/ palāyitvā ara¤¤aü pavisitvā Kāliīgakumārassa\<*<20>*>/ assamato\<*<21>*>/ Uparigaīge\<*<22>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -re. 2 Bd āhari. 3 Bd ka- throughout. 4 Bd omits tesu. 5 Bd -putto. 6 Bd sãti. 7 Bd -niņho. 8 Cks bhikkhā. Bd bhikkhāya. 9 Bd adds pana. 10 Bd omits me. 11 Bd pana kalahaü. 12 Bd apasādento. 13 Bd -āhi. 14 Bd -rikāma-. 15 Bd -īo aggamahesi dhitaraü vijāyi. 16 Bd vitaü kappessati. 17 Bd omits sakala. 18 Bd sāgalana-. 19 Cks a¤¤atara-. 20 Bd cålaka-. 21 Bd -mapadato. 22 Bd uparibhāge. >/ #<[page 231]># %< 6. Kāliīgabodhijātaka. (479.) 231>% assamaü katvā pabbajitvā u¤chācariyāya jãvikaü kappento tattha paņivasi\<*<1>*>/. Mātāpitaro "dhãtaraü rakkhissāmā" 'ti taü assamapade katvā phalāphalatthāya gacchanti. Sā tesaü gatakāle nānāpupphāni gahetvā pupphacumbaņakaü katvā-Gaīgātãre\<*<2>*>/ ņhapitasopānapantã viya jāto\<*<3>*>/ supupphito ambarukkho atthi- taü abhiråhitvā\<*<4>*>/ kãëitvā pupphacumbaņakaü udake khipati. Taü ekadivasaü gantvā Gaīgāya nahāyato Kāliīgakumārassa\<*<5>*>/ sãse laggi. So taü oloketvā "idaü ekāya\<*<6>*>/ itthiyā kataü, no ca kho mahallikāya\<*<7>*>/ taruõakumārikāya katakammaü\<*<8>*>/, taü vãmaü- sissāmi tāva nan" ti kilesavasena Uparigaīgaü gantvā tassā ambarukkhe nisãditvā madhurena sarena gāyantiyā saddaü sutvā rukkhamålaü gantvā taü disvā "bhadde tvaü kā nāmā" ti āha. "Mānusã aham\<*<9>*>/ asmi sāmãti". "Tena hi otarāhãti". "Na sakkā sāmi, ahaü khattiyā" ti. "Bhadde, aham pi khattiyo\<*<10>*>/, otarāhãti". "Na sakkā sāmi, na vacanamatten' eva\<*<11>*>/ khattiyo hoti\<*<12>*>/, yadi si\<*<13>*>/ khattiyo khattiyamāyaü kathethā" 'ti\<*<14>*>/. Te ubho pi a¤¤ama¤¤aü khattiyamāyaü kathayiüsu\<*<15>*>/. Rājādhãtā otarati\<*<16>*>/. Te a¤¤ama¤¤aü ajjhācariüsu\<*<17>*>/. Sā mātāpitåsu āgatesu tassa Kāliīgarājaputtabhāvaü c' eva ara¤- ¤aü\<*<18>*>/ paviņņhakāraõa¤ ca vitthārena tesaü kathesi. Te "sā- dhå" 'ti sampaņicchitvā taü tassa adaüsu. Tesaü piyasaü- vāsena vasantānaü rājadhãtā gabbhaü labhitvā dasamāsacca- yena dha¤¤apu¤¤alakkhaõaü\<*<19>*>/ puttaü vijāyi, Kāliīgo ti 'ssa nāmam akaüsu. So vayappatto pitu c' eva ayyakassa ca santike sabbasippe nipphattiü pāpuni. Ath' assa pitā nak- khattayogavasena bhātu matabhāvaü ¤atvā "tāta mā tvaü ara¤¤e vasa\<*<20>*>/, peteyyo te\<*<21>*>/ Mahākāliīgo kālakato, tvaü Dantapuraü gantvā kulasantakaü rajjaü\<*<22>*>/ gaõhā\<*<23>*>/" 'ti vatvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pativasati. 2 Cks omit gaīgātãre. 3 Cs jāte, Bd eko 4 Bd -råyhi-. 5 Bd vatvā gaīgāyaü nhāyantassa cålakā-. 6 Bd adds taruõiyā kumārikāya. 7 Bd adds kataü. 8 Bd kataü. 9 Bd manussi ham. 10 Bd adds yeva. 11 Ck vacanena matteneva. 12 Bd ahosi. 13 Bd omits si. 14 Cks paņņhāhãti. 15 Cks paņhayiüsu. 16 Cs Bd otari. 17 Bd ajjhācāraü carisu. 18 Bd -a. 19 Ck -õa, Bd -õasampannaü. 20 Bd vasi. 21 Bd mettayo rājā. 22 Bd sakara-. 23 Bd gaõhāhi. >/ #<[page 232]># %<232 XIII. Terasanipāta.>% attanā ānãta¤ muddika¤ ca kambala¤ ca khagga¤ ca datvā "tāta, Dantapuranagare asukavãthiyaü amhākaü atthacarako amacco atthi, tassa gehe sayanamajjhe otaritvā imāni tãõi\<*<1>*>/ tassa dassetvā mama puttabhāvaü ācikkha, so taü rajje patiņņhāpessatãti" uyyojesi. So mātāpitaro ca ayyake\<*<2>*>/ ca van- ditvā pu¤¤amayiddhiyā ākāsena\<*<3>*>/ gantvā amaccassa sayana- piņņhe yeva otaritvā "ko si tvan" ti puņņho "Cullakāliīgassa putto 'mhãti" ācikkhitvā tāni ratanāni dassesi. Amacco rāja- parisāya ārocesi, amaccā nagaraü alaükārāpetvā tassa chat- taü\<*<4>*>/ ussāpayiüsu. Ath' assa Kāliīgabhāradvājo\<*<5>*>/ nāmā puro- hito dasa\<*<6>*>/ cakkavattivattāni ācikkhi, so taü vattaü påresi. Ath' assa paõõarasauposathadivase Cakkadahato cakkaratanaü Uposathakulato\<*<7>*>/ hatthiratanaü Valāhassarājakulato\<*<8>*>/ assarata- naü Vepullato\<*<9>*>/ maõiratanaü āgami\<*<10>*>/, itthigahapatiparināya- karatanāni pātubhaviüsu\<*<11>*>/. So\<*<12>*>/ sakalacakkavālagabbhe rajjaü gaõhitvā ekadivasaü chattiüsayojanāyāmaparisāya parivuto sabbasetaü Kelāsakåņa-paņibhāgaü hatthiü abhiruyha\<*<13>*>/ ma- hantena sirivilāsena mātāpitunnaü santikaü payāsi. Ath' assa sabbabuddhānaü jayapallaīkassa puthavinābhibhåtassa\<*<14>*>/ Mahā- bodhimaõķassa uparibhāgena gantuü nāgo nāsakkhi\<*<15>*>/, rājā punappuna codesi\<*<16>*>/, so nāsakkhi\<*<17>*>/ yeva. Tam atthaü pakāsento S. paņhamaü gātham āha: @*>/ agamā\<*<19>*>/ Bodhisamãpam nāgena mahānubhāvenā 'ti. || Ja_XIII:67 ||>@ Atha\<*<20>*>/ ra¤¤o purohito ra¤¤ā saddhiü gacchanto "ākāse āvaraõaü nāma n' atthi, kin nu kho rājā hatthiü pesetuü na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds ratanāni. 2 Bd ayyikāyyakaī. 3 Bd -nā. 4 Bd setaccha-. 5 Bd -gassa bhā-, Bd kālibhāra-. 5 Bd tassa. 7 -thakusalo. 8 Bd valāhakakulako. 9 Bd vepåla pappatato. 10 Bd adds uttarakuruto. 11 Bd -vanti. 12 Bd adds ca. 13 Bd āyuyha. 14 Cks jayamaīgālassa-, Bd jayapallaīkassa ca pathavi-. 15 Bd -bhāge nāgo gantuü na sakkhi. 16 Bd -ti. 17 Bd na-. 18 Ck -sāyaü, Bd pathaviü manussāti, Bf pathavãmanusāsi. 19 Ck āgamā, Bd agamāsi, Bf āgamāsi. 20 Bd athassa. >/ #<[page 233]># %< 6. Kāliīgabodhijātaka. (479.) 233>% sakkoti, vãmaüsissāmãti" ākāsā\<*<1>*>/ oruyha sabbabuddhānaü\<*<2>*>/ jayapallaükaü puthavinābhiü\<*<3>*>/ Mahābodhimaõķaü\<*<4>*>/ passi. Tadā kira tattha\<*<5>*>/ rājakarãsamattaņņhāne\<*<6>*>/ sasakamassumattam\<*<7>*>/ pi tiõaü nāma n' atthi, rajatapaņņavaõõavālukā vippakiõõā va hoti, samantā tiõalatāvanaspatiyo\<*<8>*>/ Bodhimaõķaü padakkhiõaü katvā āvattitvā bodhimaõķābhimukhā va aņņhaüsu. Brāhmaõo taü bhåmibhāgaü {oloketvā} "idaü\<*<9>*>/ sabbabuddhānaü sabba- kilesaviddhaüsanaņņhānaü, imassa uparibhāgena\<*<10>*>/ Sakkādãhi pi na sakkā gantun" ti cintetvā Kāliīgara¤¤o santikaü gantvā Bodhimaõķassa vaõõaü kathetvā rājānaü "otarā" 'ti āha. Tam atthaü pakāsento S. imā gāthā āha: @*>/ rājānaü Kāliīgaü\<*<12>*>/ samaõakola¤¤aü cakkaü vattayato\<*<13>*>/ pariõetvā\<*<14>*>/ pa¤jalã idam avoca: || Ja_XIII:68 ||>@ @@ @*>/ tiõalatā asmiü bhåmibhāgasmiü, puthaviyāyaü maõķo\<*<16>*>/, iti no sutaü\<*<17>*>/ mahārāja. || Ja_XIII:70 ||>@ @*>/ maõķo\<*<19>*>/, orohitvā namo karohi. || Ja_XIII:71 ||>@ @*>/ abhijātā mātito ca\<*<21>*>/ pitito ca ettāvatā padesaü te nāgā n' eva-m-upayanti. || Ja_XIII:72 ||>@ @*>/ nāgo, kāmaü pesehi ku¤jaraü dantiü\<*<23>*>/ ettāvatā padeso sakkā nāgena-m-upagantuü\<*<24>*>/. || Ja_XIII:73 ||>@ @*>/ yathā idaü\<*<26>*>/ vacanaü. || Ja_XIII:74 ||>@ @*>/ ra¤¤a ¤āgo ko¤co va ānaditvā\<*<28>*>/ paņisakkitvā\<*<29>*>/ nisãdi garubhāram asahamāno ti. || Ja_XIII:75 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -sato. 2 Bd adds yeva. 3 Bd pathavinābhibhåta 4 Bd maõķalabhåtaü bhåmibhāgaü. 5 Bd aņha. 6 Bd -matte ņhāne. 7 Bd kesamassu-. 8 Bd -vanappa-. 9 Bd adds hi. 10 Bd -ge. 11 Cks kālibhā-, Bd kaliīgo bhāradvāco ca, Bf aliīgo bhāradvājo va. 12 Bd kāliīge, Bf kaliīga. 13 Bd -yatto, Bf cakkavattayato. 14 Bdf parigahetvā. 15 Cs avaņņā. 16 Ck puthaviyānaü-, Cs -macco, Bd pathaviyā nābhiya maõķo, Bs -paõķo. 17 Bdsf add mante. 18 Bd pa-. 19 Cs macco. 20 Bds add ca. 21 Bd omits ca. 22 Bdf omit te. 23 Cks Bf danti, Bd pesesiku¤caranti. 24 Bd ettāvatā va padeso ca na sakkā nādena mupagantuü. 25 Ck maüyaü. 26 Bd yathidaü. 27 Cs ca. 28 Cks anādayitvā, Bds abhinaditvāna, Bf abhinitvāna. 29 Bf patikkamitvā. >/ #<[page 234]># %<234 XIII. Terasanipāta.>% Tattha samaõakola¤¤an ti tāpasānaü puttaü, cakkaü vattayato ti cakkaü vattayamānaü, cakkavattin ti attho, pariõetvā\<*<1>*>/ 'ti bhåmibhāgaü vãmaüsitvā, anugãto\<*<2>*>/ ti sabbabuddhehi vaõõito, anadhivarā ti atulā appa- meyyā, virocantãti vigatasabbakilesandhakārā\<*<3>*>/ taruõasuriyo viya idha nisinnā virocanti, tiõalatā ti tiõāni ca latāni ca, maõķo ti catunahutādhikadviyojana- satasahassabahalāya\<*<4>*>/ puthaviyā\<*<5>*>/ maõķo\<*<6>*>/ sāro nābhibhåto acalaņņhānaü, kappe saõņhahante paņhamaü saõņhahati vinassante pacchā vinassati, iti no sutan ti evaü amhehi lakkhaõamantavasena sutaü\<*<7>*>/, orohitvā ti ākāsā otaritvā, imassa sabbabuddhānaü kilesapa¤jaraviddhaüsanaņņhānassa\<*<8>*>/ namakkāraü\<*<9>*>/ karohi, påja- sakkāram anuvidhehi\<*<10>*>/, ye te ti ye te cakkavattira¤¤o hatthiratanasaükhātā uposathakule nibbattā nāgā, ettāvatā ti sabbe pi te ettakaü padesaü n' eva-m- upayanti, koņņhiyamānāpi\<*<11>*>/ na upagacchanti yeva, abhijāto ti gocariyādãni aņņhahatthikulāni abhibhavitvā atikkamitvā uposathakule jāto, ku¤jaran ti uttamaü, ettāvatā ti ettako\<*<12>*>/ padeso\<*<12>*>/ sakkā\<*<13>*>/ etena nāgena upagantuü, ito uttariü na sakkā, ākaükhanto vajiraükusena\<*<14>*>/ sa¤¤aü datvā pesehãti, veyya¤- janiyakavaco\<*<15>*>/ nisāmetvā ti bhikkhave so rājā tassa lakkhaõapāņhassa\<*<16>*>/ veyya¤janikassa\<*<15>*>/ Kaliīga-Bhāradvājassa vaco nisāmetvā upadhāretvā ¤assāma mayaü yathā imassa vacanaü yadi vā saccaü yadi vā alikan ti vãmaüsanto nāgaü pesesãti\<*<17>*>/ attho, ko¤co va ānaditvānā\<*<18>*>/ 'ti bhikkhave so nāgo tena ra¤¤ā\<*<19>*>/ vajiraükusena\<*<20>*>/ codetvā pesito ko¤casakuõo viya naditvā paņiosakki- tvā\<*<21>*>/ soõķaü ukkhipitvā gãvaü unnāmetvā\<*<22>*>/ garubhāvaü vahituü asakkonto viya ākāse yeva nisãdi. So tena punappuna vijjhiyamāno\<*<23>*>/ vedanaü sahituü asak- konto kālam akāsi. Rājā pan' assa matabhāvaü ajānanto tathā\<*<24>*>/ nisinno\<*<25>*>/ va ahosi. Kāliīgabhāradvājo "mahārāja tava nāgo niruddho, a¤¤aü hatthiü saükamā" 'ti avoca\<*<26>*>/. Tam atthaü pakāsento S. dasamaü gātham āha: @*>/ viditvā rājānaü Kāliīgaü taramāno ajjhabhāsittha\<*<28>*>/: a¤¤aü saükama\<*<29>*>/ nāgaü, nāgo khãõāyuko mahārājā ti. || Ja_XIII:76 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pariggahitvā. 2 Bd samaõagito, Bs samanuggato. 3 Bd -kāravidhaüsanā. 4 Bd -dhikāya dvi-, Bs -sahassāya ba-, Cks -sahassāba-. 5 Bd -pa. 6 Cks macco. 7 Bd vuttaü. 8 Ck -saījara-, Bds kilesavidhaüsanaņhānaü. 9 Bds namo. 10 Bd karohi. 11 Bd koņi-. 12 Cks -e. 13 Bds na sakkā. 14 Bd atijanta jiraīgusena. 15 Bd veyya¤cani-. 16 Bd -pātakassa. 17 Cks pesehãti, Bd pessesãti. 18 Ck ānadhi-, Bd abhinanditvā, Bs abhinaditvā. 19 Cks omits ra¤¤ā. 20 Bd adds ra¤¤o. 21 BD paņiokkamitvā. 22 Bd upanā-. 23 Bd vijamāno? 24 Bd pithe. 25 Cs omits tathā nisinno. 26 Bd āha. 27 Ck khiõāmāyu-, Cs khãõamāyu-. 28 Bd -bhāsata. 29 Bd saügamma. >/ #<[page 235]># %< 6. Kāliīgabodhijātaka. (479.) 235>% Tattha nāgo khãõāyuko ti nāgo te jãvitakkhayaü patto, yaü ki¤ci karontena pi na sakkā\<*<1>*>/ hatthipiņņhe nisinnena bodhimaõķamatthakena gantuü, a¤¤aü nāgaü saükamā\<*<2>*>/ 'ti. Ra¤¤o pu¤¤iddhibalena a¤¤o nāgo uposathakulato āgantvā piņņhiü upanāmesi. Rājā tassa piņņhiyaü nisãdi. Tasmiü khaõe matahatthi bhåmiyaü pati. Tam atthaü pakāsento S. itaraü gātham āha: @*>/ nāgaü, saükante ca\<*<4>*>/ ra¤¤o nāgo tatth' eva pati bhumyā\<*<5>*>/, veyya¤janiyavaco yathā tathā ahu nāgo ti. || Ja_XIII:77 ||>@ Atha rājā ākāsā\<*<6>*>/ oruyha Bodhimaõķaü\<*<7>*>/ oloketvā pāņihari- yaü disvā Bhāradvājassa thutiü karonto @*>/ Kāliīgo brāhmaõaü idam avoca: tvam evāsi sambuddho sabba¤¤å sabbadassāvãti. || Ja_XIII:78 ||>@ Brāhmaõo taü anadhivāsento attānaü nãcaņņhāne ņhapetvā buddhe yeva ukkhipitvā vaõõesi. Tam atthaü pakāsento S. imā gāthā āha: @*>/ anadhivāsento Kāliīgabrāhmaõo idam avoca: veyya¤janiyā\<*<11>*>/ mayaü, buddhā sabba¤¤uno va\<*<12>*>/ mahārāja. || Ja_XIII:79 ||>@ @*>/ mayaü, buddhā sabbaü pajānantãti\<*<14>*>/. || Ja_XIII:80 ||>@ Tattha veyya¤janikā ti mahārāja mayaü vya¤janaü disvā vyākaraõa- samatthā sutabuddhā nāma\<*<15>*>/, buddhā pana sabba¤¤å sabbavidå, buddhā hi atãtādibhedaü sabbaü jānanti c' eva vadanti\<*<16>*>/ ca, sabba¤¤åta¤āõen' ete\<*<17>*>/ sab- baü jānanti na lakkhaõena, mayaü pana āgamapurisā\<*<18>*>/ attano sippabalen' eva jānāma, taü\<*<19>*>/ ekadesam eva, buddhā pana sabbaü pajānanti\<*<20>*>/. Rājā Buddhaguõe sutva somanassappatto hutvā sakala- cakkavāëavāsikehi bahuü gandhamālaü āharāpetvā Mahābodhi- maõķe sattāhaü bodhipåjaü\<*<21>*>/ kāresi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd karonto pina sakkā, Bs karonte pi na-, Ck karonto na hi-, Cs karonte na hi-. 2 Cs sa¤¤amā, Bds saügammā ti. 3 Bd saügammi. 4 Bd sakante na. Bf saükante va. 5 Bd bhummā, Bf patitā bhumyā. 6 Bd -sato. 7 Ck -maõķalaü. 8 Ck kāëibhāra-, Cs kāli-, Bd kalingo-. 9 Bd abhāsi. 10 Bd omits va-. 11 Bd veyya¤canikā hi, Bf veyya¤canikā ni. 12 Bdf omit va. 13 Bdf āgamabalasāhi. 14 Bd sabbapajānatāni. 15 Bd adds mahārājā. 16 Bds passanti. 17 Bd -na te. 18 Bds āgamanabalassā ti. 19 Bd ta¤ca. 20 Bd -tãti. 21 Bd -påraü. >/ #<[page 236]># %<236 XIII. Terasanipāta.>% Taü atthaü pakāsento S. imaü gāthadvayam āha: @*>/ nānāturiyehi vajjamānehi mālāgandhavilepanaü āharitvā\<*<2>*>/ pākāraparikkhepaü kāresi\<*<3>*>/, atha rājā pāyāsi. || Ja_XIII:81 ||>@ @@ Tattha pāyāsãti mātāpitunnaü santikaü agamāsi, so Mahābodhimaõķe aņņhārasahatthaü suvaõõatthambhaü ussāpesi, tassa sattaratanamayaü\<*<4>*>/ vedikaü\<*<5>*>/ kāresi, ratanamissakaü vālukaü okiritvā\<*<6>*>/ pākāraparikkhepaü\<*<7>*>/ kāresi, satta- ratanamayaü dvārakoņņhakaü kāresi, devasikaü pupphānaü saņņhivāhasahassāni\<*<8>*>/ sannipātayi, evaü Bodhimaõķaü påjesi. Pāëiyaü pana saņņhivāhasahassānaü pupphānan ti ettakam eva vuttaü\<*<9>*>/. Evaü Mahābodhipåjaü katvā gantvā\<*<10>*>/ mātāpitaro\<*<11>*>/ ādāya Dantapuram eva āgantvā\<*<12>*>/ dānādãni pu¤¤āni katvā Tāvatiüsa- bhavane nibbatti. S. i. d. ā. "na bhikkhave idān' eva pubbe p' ânando\<*<13>*>/ Bodhi- påjaü akāsi\<*<14>*>/ yevā" 'ti vatvā j. s. "Tadā Kāliīgo\<*<15>*>/ Anando ahosi, Kāliīgabhāradvājo\<*<16>*>/ pana aham evā" 'ti. Kāliīgabodhijātakaü\<*<17>*>/. $<7. Akittijātakaü.>$ Akittiü disvāna sammatan\<*<18>*>/ ti. Idaü S. J. v. ekaü Sāvatthivāsiü dānapatiü\<*<19>*>/ ā. k. So kira S-raü nimantetvā sattā- haü Buddhapamukhassa saüghassa\<*<20>*>/ mahādānaü datvā pariyosāna- divase ariyasaüghassa sabbaparikkhāre adasi. Ath' assa S. parisa- majjhe anumodanaü karonto "upāsaka, mahā te pariccāgo. atidukka- raü\<*<21>*>/ tayā kataü, ayaü hi\<*<22>*>/ dānavaüso nāma porāõakapaõķitānaü vaüso, dānaü nāma gihināpi pabbajitenāpi dātabbam eva, porāõaka- paõķitā\<*<23>*>/ pabbajitvā ara¤¤e vasantā aloõadhåpanaü\<*<24>*>/ udakamattasittaü\<*<25>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bdsf mamāyitvāna-, Bd taü bodhiü. 2 Bds abhiharāpetvā, Bf abhaharitvā. 3 so Cks; Bdsf omit pākā--kāresi. 4 Cks -ya, Bd omits satta. 5 Cks vedikā. 6 Bds okirāpetvā. 7 Bd -kkhitta. 8 Bd -ssānaü. 9 Bds āgataü. 10 Bd omits ga-. 11 Bd adds ayyākāyyike ca. 12 Bd ānetvā. 13 Bd pi ā-, Cs omits p. 14 Bd kāresi. 15 Bd tadāpi māõavakakaliīgo pi. 16 Ck kālibhā-. 17 Bd kaliīgajā-. 18 Cks sammantan. 19 Bd dvānapati upāsaka. 20 Bd bhikkhu sa-. 21 Bd aho dukkharaü. 22 Bd adds upāsaka. 23 Bd adds pana. 24 Bd aloõakaü vidhåpanaü. 25 Ck udakamantasiütaü, Cs -mattasinnaü, Bd udakasiņhaümattaü, Bs -siņņhamattaü. >/ #<[page 237]># %< 7. Akittijātaka. (480.) 237>% kārapaõõaü khādamānāpi sampattayācakānaü yāvadatthaü datvā sayaü pãtisukhena yāpayiüså" 'ti vatvā "bhante idaü tāva sabba- parikkhāradānaü mahājanassa pākaņaü tumhehi vuttaü apākaņaü, taü\<*<1>*>/ no kathethā" 'ti tena yācito a. ā.: A. B. Br. r. k. Bo. asãtikoņivibhavassa brāhmaõamahā- sālassa kule nibbatti. Akittãti 'ssa nāmaü kariüsu. Tassa padasāgamanakāle bhaginã jāyi\<*<2>*>/. Yasavatãti tassā\<*<3>*>/ nāmaü kariüsu. M. soëasavassakāle Takkasilaü gantvā sabbasippāni uggaõhitvā paccāgamāsi. Ath' assa mātāpitaro kālam akaüsu. So tesaü petakiccāni\<*<4>*>/ kāretvā ratanavolokanaü\<*<5>*>/ karonto "asuko nāma\<*<6>*>/ ettakaü dhanaü saõņhapetvā atãto, asuko etta- kan" ti vacanaü sutvā saüviggamānaso hutvā "idaü\<*<7>*>/ dhanam eva pa¤¤āyati\<*<8>*>/ na dhanassa saühārakā\<*<9>*>/, sabbe\<*<10>*>/ imaü dhanaü pahāy' eva gatā, ahaü pana taü\<*<11>*>/ ādāya gamissāmãti" bhagi- niü pakkosāpetvā "tvaü imaü dhanaü paņipajjā\<*<12>*>/" ti. "Tuy- haü\<*<13>*>/ pana ko ajjhāsayo" ti. "Pabbajitukāmo 'mhãti\<*<14>*>/". "Tāta, ahaü tumhehi chaķķitakhelaü sirena na paņicchissā- mãti\<*<15>*>/ "na me iminā attho, aham pi pabbajissāmãti". So rājā- naü āpucchitvā bheri¤ carāpesi: "dhanen' atthikā\<*<16>*>/ paõķi- tassa\<*<17>*>/ gehaü gacchantå\<*<18>*>/" 'ti. So sattāhaü mahādānaü pavattetvā dhane akkhãyamāne cintesi: "mayhaü āyusaükhārā khãyanti, kim me dhanakãëāya, atthikā\<*<19>*>/ gaõhissantãti" nivesana- dvāraü vivaritvā "dinna¤ ¤eva\<*<20>*>/ harantå" 'ti sahira¤¤asu- vaõõaü gehaü pahāya ¤ātimaõķalassa paridevantassa bhagi- niü gahetvā Bārāõasito yena dvārena nikkhami taü Akitti- dvāraü nāma jātaü yena titthena nadiü otiõõo tam pi Akitti- titthaü nāma jātaü. So dve tãõi yojanāni gantvā ramaõãye ņhāne paõõasālaü katvā bhaginiyā saddhiü pabbaji, tassa\<*<21>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits taü. 2 Bd vijāyi. 3 Bd ssā. 4 Bd mata-. 5 Bd dhanavilo-. 6 Bd adds naü. 7 Bd imaü. 8 Cks -yatãti. 9 Bd -ko. 10 Bd omits sa. 11 Cks naü? 12 Bd -jjāhi. 13 Bd tumhākaü. 14 Bd -kāmamhiti. 15 Bd -taü khelaü na siso sampaņicehamiti. 16 Bd -na a-. 17 Bd akattipaõķi-. 18 Bd āg-. 19 Bd adds taü. 20 Bd adds dhana me. 21 Bd omits tassa. >/ #<[page 238]># %<238 XIII. Terasanipāta.>% pabbajitakālato paņņhāya bahugāmanigamarājadhānivāsino pi pabbajiüsu, mahāparivāro ahosi, mahālābhasakkāro nibbatti, Buddhuppādo viya pavatti\<*<1>*>/. Atha M. "ayaü mahālābhasakkāro, atimahāparivāro pi mahanto\<*<2>*>/, mayā ekaken' eva\<*<3>*>/ viharituü vaņņatãti" cintetvā avelāya antamaso bhaginim pi ajānāpetvā ekako va nikkhamitvā anupubbena Damiëaraņņhaü patvā Kā- vãrapaņņanasamãpe uyyāne viharanto jhānābhi¤¤aü nib- battesi, tatrāpi 'ssa mahālābhasakkāro uppajji. So taü jigucchanto\<*<4>*>/ chaķķetvā ākāsena gantvā Nāgadãpasamãpe Kāra- dãpe\<*<5>*>/ otari. Tadā Kāradãpo Ahidãpo nāma hoti\<*<6>*>/. So tattha mahantaü kārarukkhaü upanissāya paõõasālaü māpetvā vāsaü kappesi. Tassa tattha vasanabhāvaü. \<*<7>*>/ na koci jānāti. Ath' assa bhaginã bhātaraü gavesamānā anupubbena Damiëa- raņņhaü patvā taü adisvā tena vasitaņņhāne yeva vasi, jhānaü pana\<*<8>*>/ nibbattetuü nāsakkhi\<*<9>*>/. M. appicchatāya kat- thaci\<*<10>*>/ agantvā\<*<11>*>/ tassa rukkhassa phalakāle phalāni khādati pattakāle pattāni udakasittāni\<*<12>*>/ khādati. Tassa sãlatejena Sak- kassa Paõķukambalasilāsanaü uõhākāraü dassesi. Sakko "ko nu kho maü ņhānā cāvetukāmo" ti āvajjanto paõķitaü\<*<13>*>/ disvā "kimatthaü nu kho esa tāpaso sãlaü\<*<14>*>/ rakkhati, Sakkattaü nu kho pattheti udāhu a¤¤aü\<*<15>*>/, vãmaüsissāmi naü, ayaü hi dukkhena jãvikaü kappeti, udakasittāni\<*<12>*>/ kārapattāni khādati, sace Sakkattaü pattheti attano sittāni\<*<16>*>/ pattāni\<*<17>*>/ mayhaü dassati no ce na dassatãti" brāhmaõavaõõena tassa santikaü āgami\<*<18>*>/. B. pi kārapattāni\<*<19>*>/ sedetvā otāretvā "sãtalabhåtāni khādissāmãti" paõõasāladvāre nisãdi. Ath' assa purato Sakko bhikkhatthāya aņņhāsi. M. taü disvā somanassappatto hutvā "lābhā vata me, yācakaü\<*<20>*>/ passāmi, ajja mama manorathaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -ttati. 2 Bd lābhasakkāro mahāparivāro pi mahanto. 3 Bd ekako va 4 Bd jigujjhitvā. 5 Ck kārā-. 6 Bd ahosi. 7 Bd tattha tassa pasannabhāvaü. 8 Bd omits pana. 9 Bd na-. 10 Ck kacchati. 11 Ck -āg-. 12 Cks -sinnāni, Bd -siņhāni. 13 Bd akatti paõķi-. 14 Bd silāni. 15 Bd a¤¤anti. 16 Cks sinnāni, Bd siņhāni. 17 Bd omits pa-. 18 Bd agamāsi. 19 Bd -paõõāni. 20 Bd me yo haü yācake. >/ #<[page 239]># %< 7. Akittijātaka. (480.) 239>% matthakaü pāpetvā dānaü dassāmãti" pakkabhājanen' evā- dāya\<*<1>*>/ gantvā "idaü me dānaü, sabbaõõåta¤āõassa paccayo hotå" 'ti attano asesetvā vā tassa bhikkhāya\<*<2>*>/ bhājane pakkhipi. Brāhmaõo dānaü\<*<3>*>/ gahetvā thokaü gantvā antaradhāyi. M. pi tassa datvā puna apacitvā pãtisukhen' eva vãtināmetvā puna- divase pi pacitvā tatth' eva\<*<4>*>/ paõõasāladvāre nisãdi. Sakko puna brāhmaõavesena āgami\<*<5>*>/, puna pi tassa\<*<6>*>/ datvā M. tath' eva vãtināmesi. Tatiyadivase pi tath' eva datvā "aho\<*<7>*>/ me lābhā, kārapattāni\<*<8>*>/ nissāya mahantaü pu¤¤aü pasavāmãti\<*<9>*>/" somanassappatto tayo divase anāhāratāya dubbalo pi samāno majjhantikasamaye paõõasālato nikkhamitvā dānaü āvajjanto\<*<10>*>/ paõõasāladvāre nisãdi. Sakko pi cintesi: "ayaü brāhmaõo tayo divase nirāhāro hutvā evaü dubbalo pi dānaü dento tuņņhacitto va deti, cittassa a¤¤athattamattaü\<*<11>*>/ n' atthi, ahaü imaü\<*<12>*>/ `idaü nāma patthetvā dānaü detãti' na jānāmi, pucchitvā ajjhāsayam assa sutvā dānakāraõaü jānissāmãti" so majjhantike vãtivattento mahantena sirisobhaggena\<*<13>*>/ taruõa- suriyo viya jalamāno āgantvā M-assa purato ņhatvā "ambho tāpasa evaü\<*<14>*>/ uõhavāte paharante evaråpe\<*<15>*>/ loõajalaparikkhitte\<*<16>*>/ ara¤¤e\<*<17>*>/ kimatthaü tapokammaü karosãti" pucchi. Tam atthaü pakāsento S. paņhamaü gātham āha: @*>/ sammantaü\<*<19>*>/ Sakko bhåtapati bravi: Kimatthiyaü\<*<20>*>/ mahābrahme eko sammasi\<*<21>*>/ ghammanãti. || Ja_XIII:83 ||>@ Tattha kimatthiyan\<*<22>*>/ ti kiü manussasampattiü patthento\<*<23>*>/ udāhu Sakkasampattiādãnaü a¤¤ataran ti. M. taü sutvā Sakkabhāva¤ c' assa ¤atvā "nāhaü etā sampattiyo patthemi, sabba¤¤åtaü pana patthento tapokammaü karomãti" pakāsetuü dutiyaü gātham āha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd bhājaneneva ādāya, omitting pakka. 2 Cs bhikkhā, Bd omits bhi-. 3 Bd taü. 4 Cks tatheva. 5 Bd agamāsi. 6 Bd ssa. 7 Bd adds vada. 8 Bd -paõõāni. 9 Bd pasutanti. 10 Cks -jjento. 11 Ck aüīatattha matthamattaü, Bd a¤¤atattampi. 12 Bd omits imaü. 13 Bd adds gagaõatale. 14 Bd evaråpe. 15 Bd omits evaråpe. 16 Bd kārarukkhe pari-. 17 so Cs ; Ck Bd a¤¤e. 18 Cks add na, Bf has disāna. 19 Cks sammantaü, Bd sampati. 20 Ck kimitthiyaü, Bd kipaņhayaü. 21 Bd sampati. 22 Ck kimitthiyan, Bf kimattiyaü, Bd kiü paņhayan. 23 Bd paņhanto. >/ #<[page 240]># %<240 XIII. Terasanipāta.>% @@ Tattha tasmā ti yasmā punappuna jāti punappuna khandhānaü bhedanaü sammohamaraõa¤ ca dukkhaü tasmā yatth' etāni n' atthi taü nibbānaü pat- thento idha sammāmãti evaü attano nibbānajjhāsayataü\<*<1>*>/ dãpesi\<*<2>*>/. Taü sutvā Sakko tuņņhamānaso "sabbabhavesu kirāyaü ukkaõņhito nibbānatthāya ara¤¤e viharati, varam assa dassā- mãti" varena taü nimantento tatiyaü gātham āha: @@ Tattha manasicchasãti yaü ki¤ci manasā icchasi taü dammi\<*<3>*>/, varaü gaõhāhãti. M. varaü gaõhanto catutthaü gātham āha: @*>/ Sakka sabbabhåtānam issara yena putte ca dāre ca dhanadha¤¤aü piyāni ca laddhā narā na tappanti\<*<5>*>/ so lobho na mayã vase ti. || Ja_XIII:86 ||>@ Tattha varaü ce me ado\<*<4>*>/ ti sace mayhaü varaü desi, piyāni cā 'ti a¤¤ani ca yāni piyabhaõķāni, na tappantãti\<*<6>*>/ punappuna puttādayo patthenti yeva, na tittiü upagacchanti\<*<7>*>/, na mayã vase ti mayi mā vasatu mā uppajjatu. Ath' assa Sakko tussitvā uttarim pi varaü dento Mahā- satto ca gaõhanto imā gāthā abhāsiüsu: @@ @*>/ Sakka sabbabhåtānaü issara khettaü vatthuü hira¤¤a¤ ca gavāssaü dāsaporisaü yena jātena jãyanti\<*<8>*>/ so doso na mayã vase ti. || Ja_XIII:88 ||>@ @@ @*>/ Sakka sabbabhåtānaü issara bālaü na passe na suõe na ca bālena saüvase, bālen' allāpasallāpaü\<*<9>*>/ na kare na ca rocaye. || Ja_XIII:90 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -yanaü, Bd -jjhānasayataü. 2 Bd -ti. 3 Bd adds taü. 4 Cs adā. 5 Bd laddhā nu¤¤āni na tappenti, Bf laddhā nanutappenti. 6 Bd tappe-. 7 Bd omits upa. 8 Bd khiyanti. 9 Cks bālena allāpa-. >/ #<[page 241]># %< 7. Akittijātaka. (480.) 241>% @*>/ bālo\<*<2>*>/, vada Kassapa kāraõaü! kena Kassapa bālassa dassanaü nābhikaükhasi. || Ja_XIII:91 ||>@ @*>/, vinayaü so na jānāti, sādhu tassa adassanaü. || Ja_XIII:92 ||>@ @@ @*>/ taü kare ta¤ ca rocaye. || Ja_XIII:94 ||>@ @*>/ dhãro, vada Kassapa kāraõaü kena Kassapa dhãrassa dassanaü abhikaükhasi. || Ja_XIII:95 ||>@ @@ @@ @*>/ bhakkhā pātubhaveyyuü sãlavanto ca yācakā. || Ja_XIII:98 ||>@ @*>/ me na khãyetha, datvā nānutapeyy' ahaü, dadaü cittaü pasādeyyaü, etaü Sakka varaü vare. || Ja_XIII:99 ||>@ @@ @*>/, etaü Sakka varaü vare. || Ja_XIII:101 ||>@ @*>/ narā ca atha nāriyo dassanaü m' ābhikaükhanti, kin nu me dassane bhayaü. || Ja_XIII:102 ||>@ @*>/ sabbakāmasamiddhinaü\<*<10>*>/ disvā tapo pamajjeyyaü\<*<11>*>/, etaü te dassane bhayan ti. || Ja_XIII:103 ||>@ Tattha yena jātenā 'ti yena cittena jātena kuddhā sattā pāõavadhā- dãnaü vā katattā rājadaõķavasena visaü khādanādãhi vā attano\<*<12>*>/ maraõa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all four MSS. 2 Bd tato. 3 Bd viku-. 4 Cks dhãrena allā-. 5 Bd -a. 6 Bd omits ca. 7 Bd mameva ujhidheyaü. 8 Bf vatta, Bd bahu vatta-. 9 Bdf -vaõõaü. 10 Ck -itaü? 11 all four MSS. -yya. 12 Cks attānaü. >/ #<[page 242]># %<242 XII. Dvādasanipāta.>% vasena etāni khettādãni jãyanti so doso mayi na vaseyyā 'ti yācati, na suõe ti asukaņņhāne nāma vasatãti pi\<*<1>*>/ imehi kaõõehi\<*<2>*>/ na suõeyyaü, kinnu te akaran ti\<*<3>*>/ tava bālena mātā māritā\<*<4>*>/ udāhu\<*<5>*>/ pitā a¤¤aü vā pana te kin nāma bālo anatthaü akariü\<*<6>*>/, anayaü nayatãti akāraõaü kāraõan ti gan- hāti\<*<7>*>/, pāõātipātādãni katvā jãvikaü kappessāmãti evaråpāni anatthakammāni\<*<8>*>/ cinteti, adhurāyan ti saddhādhurasãladhurapa¤¤ādhuresu ayojetvā ayoge niyu¤jati, dunnayo seyyaso hotãti dunnayo va\<*<9>*>/ tassa seyyo hoti, pa¤ca dussãlakammāni samādāya vattanam eva seyyo ti gaõhāti, hitapaņipattiyā vā dunnayo hoti\<*<10>*>/ netuü\<*<11>*>/ asakkuõeyyo, sammā vutto ti hetunā kāraõena vutto pi kuppati, vinayan ti evaü abhikkamitabban ti ādikaü ācāravinayaü na jānāti, ovādaü\<*<12>*>/ na sampaņicchati, sādhu tassā 'ti etehi kāraõehi tassa adassanam eva sādhu, suriyassuggamanaü patãti suriyass' uggamanavelāya, dibbā bhakkhā ti dibbabhojanaü, yācakā ti tassa dibbabhojanassa paņiggā- hakā, vatacariyāhãti\<*<13>*>/ dānasãlauposathakammehi, dassanaü mābhikaü- khantãti dassanaü mama abhikaükhanti, taü tādisan ti āyasmantaü\<*<14>*>/ evaråpaü dibbālaükāravibhåsitaü, pamajjeyyan\<*<15>*>/ ti pamādam āpajjeyyaü\<*<16>*>/, tava sirisampattiü pattheyyaü evaü nibbānatthāya pavattite tapokamme Sak- kaņņhānaü patthento pamatto nāma bhaveyyaü, etaü\<*<17>*>/ tava dassane\<*<18>*>/ mayhaü bhayan ti. Sakko "sādhu bhante, na te ito paņņhāya santikaü āga- missāmãti\<*<19>*>/" taü abhivādetvā khamāpetvā pakkāmi. M. yāva- jãvaü tatth' eva vasanto brahmavihāre bhāvetvā Brahmaloke nibbatti. S. i. d. ā. j. s.: "Tadā Sakko Anuruddho ahosi, Akittipaõķito\<*<20>*>/ aham evā" 'ti. Akittijātakaü\<*<21>*>/. $<8. Takkāriyajātaka.>$ Ahameva dubbhāsitaü bhāsiü bālo ti. Idaü S. J. v. Kokālikaü ā. k. Ekasmiü hi antovasse dve aggasāvakā gaõaü vihāya\<*<22>*>/ vivittakāvāsaü\<*<23>*>/ vasitukāmā S-raü āpucchitvā Kokālikaraņņhe Kokālikassa\<*<24>*>/ vasanaņņhānaü gantvā evam āhaüsu: "āvuso Kokālika \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits pi. 2 Bd kāraõehi. 3 so all three MSS., Bd adds ki nu. 4 Bd nihatā. 5 Bd adds tava. 6 so Cks; Bd -raü, Bs -ri. 7 Bd akaraõena karonti gaõhiti. 8 Bd akāraõani kammāni. 9 Ck ca. Bd ga. 10 Bd ti. 11 Cks netaü. 12 Bd -da¤ca. 13 Bd vatta-. 14 Bd omits ā-. 15 Bd -yyā. 16 Bd -yya na. 17 Bd evaü. 18 Bd -naü. 19 Bd -mā ti. 20 Bd akatti- and adds pana. 21 Bdf adatti-, cfr. Morris, B. & C. p. 73. 22 Bd pahāya. 23 Bd -ttāvāsaü. 24 Bd -ka. >/ #<[page 243]># %< 8. Takkāriyajātaka. (481.) 243>% taü nissāya amhākaü amhe ca nissāya tav'! eva\<*<1>*>/ phāsuvihāre sati\<*<2>*>/ imaü temāsaü idha vaseyyāmā" 'ti. "Ko panāvuso maü nissāya tumhākaü phāsuvihāro" ti\<*<3>*>/. "Sace tvaü āvuso `dve aggasāvakā idha viharantãti' kassaci na āroceyyāsi mayaü sukhaü vihareyyāma, ayaü taü nissāya amhākaü phāsuvihāro" ti. "Atha tumhe nissāya mayhaü ko phāsuvihāro" ti. "Mayaü tuyham antotemāse\<*<4>*>/ dham- maü vācessāma dhammakathaü kathessāma, esa tuyhaü amhe nis- sāya phāsuvihāro" ti. "Vasatha āvuso\<*<5>*>/ yathājjhāsayenā" 'ti so tesaü paõãtasenāsanaü\<*<6>*>/ adāsi. Te phalasamāpattisukhena sukhaü vasiüsu, na koci tesaü tattha vasanabhāvaü jānāti\<*<7>*>/. Te vutthavassā pavāre- tvā "āvuso, taü nissāya vutth' amha, S-raü vandituü gacchāmā" 'ti taü āpucchiüsu. So "sādhå" 'ti sampaņicchitvā te ādāya dhura- gāmaü\<*<8>*>/ piõķāya cari\<*<9>*>/. Therā katabhattakiccā gāmato nikkhamiüsu. Kokāliko te uyyojetvā nivattitvā manussānaü ārocesi: "upāsakā, tumhe tiracchānasadisā, dve aggasāvake temāsaü dhuravihāre vasante na jānittha\<*<10>*>/, idāni te gatā\<*<11>*>/" ti. Manussā "kasmā pana bhante amhākaü na ārocayitthā\<*<12>*>/" 'ti vatvā bahuü sappitelādibhesajja¤\<*<13>*>/ c' eva vatthacchādana¤ ca gahetvā there upasaükamitvā vanditvā "kha- matha no bhante, mayaü tumhākaü aggasāvakabhāvaü na jānāma, ajja no Kokālikabhadantassa vacanena ¤ātā, amhākaü anukampāya imāni\<*<14>*>/ bhesajjavatthacchādanāni gaõhathā" 'ti. Kokāliko "therā appicchā santuņņhā, imāni vatthāni attanā\<*<15>*>/ agahetvā mayhaü dassan- tãti" cintetvā upāsakehi saddhiü yevā therānaü santikaü gato. Therā bhikkhuparipācitattā\<*<16>*>/ tato ki¤ci n' eva attanā gaõhiüsu na Kokāli- kassa dāpesuü. Upāsakā "bhante idāni agaõhantā\<*<17>*>/ puna amhākaü anuggahatthāya\<*<18>*>/ idhāgaccheyyāthā\<*<19>*>/" 'ti yāciüsu. Therā adhivā- setvā\<*<20>*>/ Satthu santikaü agamiüsu\<*<21>*>/. Kokāliko "ime therā attanā\<*<22>*>/ na\<*<23>*>/ gaõhantā mayham pi na dāpesun" ti āghātaü bandhi. Therāpi Satthu santike thokaü vasitvā attano parivāre pa¤casate bhikkhå ādāya bhikkhusahassena saddhiü cārikaü caramānā Kokālikaraņņhaü pattā. Te upāsakā paccuggamanaü katvā there ādāya tam eva vihāraü netvā devasikaü mahāsakkāraü kariüsu. Pahåtabhesajja- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds tava, Cks tatheva. 2 Bds -ro bhavissati. 3 Cks omit ti. 4 Bd -saü. 5 Bd -thāvuso. 6 Bd paņiråpas-. 7 Bd koci nesaü---na jānāti. 8 Bd -me. 9 Bd -ritvā. 10 Cks -nitvā. 11 Bd āga-. 12 Bd nārocetthā. 13 Bd -jje. 14 Bd omits i-. 15 Bd -no. 16 Bd imaü bhikkhuü paņicca dinnattā. 17 Bd gaõhantā, Cs ga- corr. to aga-. 18 Bd anukammāya. 19 Bd idha āg-. 20 Bd anadhi-. 21 Ck āg- corr. to ag-, Bd āgamisuü. 22 Bd -no. 23 Bd a. >/ #<[page 244]># %<244 XIII. Terasanipāta.>% vatthacchādanaü\<*<1>*>/ uppajjati\<*<2>*>/. Therehi saddhiü gatabhikkhå\<*<3>*>/ cãvarāni vicarentā saddhiü āgatabhikkhåna¤ ¤eva denti Kokālikassa na denti, therāpi tassa na\<*<4>*>/ dāpenti. Kokāliko cãvaraü na\<*<5>*>/ labhitvā "pāpicchā Sāriputta-Moggallānā, pubbe diyyamānalābhaü agahetvā idāni gaõhanti, påretuü na sakkā, a¤¤aü\<*<6>*>/ na olokentãti" there akkosati paribhāsati. Therā "ayaü amhe nissāya akusalaü pasavatãti" saparivārā nikkha- mitvā "a¤¤aü bhante katipāhaü vasathā" 'ti manussehi yāciyamānāpi nivattituü na icchiüsu. Ath' eko daharabikkhu\<*<7>*>/ āha: "upāsakā, kathaü therā vasissanti, tumhākaü kulåpakathero\<*<8>*>/ imesaü vāsaü na sahatãti". Te tassa santikaü gantvā "bhante, tumhe kira therānaü idha vāsaü\<*<9>*>/ na sahatha, gacchatha, ne khamāpetvā vā\<*<10>*>/ nivattetha palāyitvā vā a¤¤attha vasathā" 'ti. So upāsakānaü bhayena gantvā there yāci. Therā "gacchāvuso, na mayaü nivattāmā" 'ti pakka- miüsu. So\<*<11>*>/ nivattetuü asakkonto vihāram eva paccāgato. Atha naü\<*<12>*>/ upāsakā pucchiüsu: "nivattitā te bhante therā" ti. "Nivatte- tuü nāsakkhiü". "Kiü āvuso" ti. Atha naü "imasmiü pāpadhamme idha vasante\<*<13>*>/ pesalā bhikkhå na vasissanti, nikkaķķhāma nan" ti cintetvā "bhante, mā tvaü idha vasi, amhe nissāya tuyhaü ki¤ci n' atthãti" āhaüsu. So\<*<14>*>/ tehi abahumānakato\<*<15>*>/ pattacãvaram ādāya Jetavanaü gantvā S-raü upasaükamitvā "pāpicchā bhante Sāriputta- Moggallānā pāpakānaü icchānaü vasaü gatā" ti\<*<16>*>/ āha. Atha naü S. "mā h' evaü Kokālika\<*<17>*>/, pasādehi Kokālika\<*<18>*>/ Sāriputta- Moggallānesu cittaü, `pesalā, bhikkhå' 'ti dhārehi\<*<19>*>/". Kokāliko "tumhe bhante tumhākaü aggasāvakānaü saddahatha, ahaü paccakkhato addasaü, pāpicchā ete paņicchannakammantā dussãlā" ti vatvā yāva- tatiyaü S-rā vārito pi tath' eva vatvā uņņhāyāsanā pakkāmi. Tassa pakkantamattass' eva\<*<20>*>/ sakalasarãre\<*<21>*>/ sāsapamattā piëakā uņņhahitvā anupubbena vaķķhitvā beluvapakkamattā hutvā bhijjitvā pubbalohitaü\<*<22>*>/ pagghariüsu. So nitthananto\<*<23>*>/ vedanāmatto\<*<24>*>/ Jetavanadvārakoņņhake nipajji. "Kokālikena dve aggasāvakā akkuņņhā\<*<25>*>/" ti yāva Brahma- lokā ekakolāhalam ahosi. Ath' assa upajjhāyo Tudu\<*<26>*>/ nāma \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs pahåtaü-, Bd bahutaü-. 2 Bd -jji. 3 Bd āg-. 4 Bd na tassa. 5 Bd a. 6 Bd -e. 7 Bd robhi-. 8 Bd -kothe-, and adds idha. 9 Bd vasanaü. 10 Bd omits vā. 11 Bd adds there. 12 Bd omits naü. 13 Bd vasante idha. 14 Bd omits so. 15 Bd nikaķķhito. 16 Bd adds ca. 17 Bd -lika and adds avaca 18 Cks -liya. 19 Bd vāreti vārito pi. 20 Bd pakkantasseva. 21 Bd omits sakala. 22 Bd -lohikāni. 23 Bd nitthu-. 24 Bd -patto. 25 Bd ākuddhā. 26 Bd tårisa, Bs turisa. >/ #<[page 245]># %< 8. Takkāriyajātaka. (481.) 245>% Brahmā taü kāraõaü ¤atvā gantvā\<*<1>*>/ "there khamāpessāmãti" āgantvā ākāse ņhatvā "Kokālika, pharusaü te kammaü kataü, aggasāvake pasādehãti" āha. "Ko pana tvaü āvuso" ti. "Tudu\<*<2>*>/ Brahmā nām' ahan\<*<3>*>/" ti. "Nanu tvaü\<*<4>*>/ āvuso Bhagavatā anāgāmãti\<*<5>*>/ vyākato, anā- gāmã\<*<6>*>/ anāvattidhammo tasmā\<*<7>*>/ lokā ti vuttaü\<*<8>*>/, tvaü saükāraņņhāne yakkho bhavissasãti\<*<9>*>/" Mahābrahmānaü\<*<10>*>/ apasādesi. So\<*<11>*>/ taü attano vacanaü gāhāpetuü asakkonto "tava vācāya tvam eva paccasså" 'ti\<*<12>*>/ suddhavāsam eva gato. Kokāliko pi kālaü katvā Padumaniraye uppajji. Tassa tattha nibbattabhāvaü ¤atvā Sahampati Mahābrahmā\<*<13>*>/ Tathāgatassa ārocesi\<*<14>*>/. S. bhikkhånaü ārocesi. Bhikkhå tassa aguõaü kathentā dh. k. s.: "āvuso Kokāliko kira Sāriputta- Moggallāne akkositvā attano mukhaü nissāya Padumaniraye uppanno" ti. S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave e. k. s." ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "na bhikkhave Kokāliko idān' eva vacanena hato attano mukhaü nissāya dukkhaü anubhoti, pubbe p' esa\<*<15>*>/ mukhaü nissāya dukkhaü anubhavi\<*<16>*>/ yevā" 'ti vatvā a. ā.: A. B. Br. r. k. tassa purohito Piīgalo nikkhantadāņho ahosi. Tassa brāhmaõã a¤¤ena brāhmaõena saddhiü aticari. So pi tādiso va purohito brāhmaõiü\<*<17>*>/ punappuna vārento pi vāretuü asakkonto cintesi: "imaü mama veriü sahatthā mā- retuü na sakkā, upāyena naü māressāmãti" so rājānaü upa- saükamitvā āha: "mahārāja, tava nagaraü sakala-Jambudãpe agganagaraü, tvaü aggarājā, evaü aggara¤¤o nāma tava dakkhiõadvāraü duyuttaü amaīgalan\<*<18>*>/" ti. "âcariya idāni kiü kātabban" ti. "Maīgalaü\<*<19>*>/ katvā yojetabban" ti. "Kiü laddhuü vaņņatãti". "Purāõadvāraü hāretvā\<*<20>*>/ maīgalayuttāni dāråni\<*<21>*>/ gahetvā nagarapariggāhakāhaü\<*<22>*>/ bhåtānaü baliü datvā maīgalanakkhattena patiņņhāpetuü\<*<23>*>/ vaņņatãti". "Tena hi evaü karothā" 'ti. Tadā B. Takkāriyo nāma māõavo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits ga-. 2 Bds turisa. 3 Bd nāmāhan. 4 Ck nabåtvaü, Cs nanutvā, Bd nanu ca. 5 Cks -mi, Bd -miti. 6 all three MSS. -mi, Bd adds ca. 7 Bd asmā. 8 Bd -e-. 9 all three MSS. -tãti. 10 Bd -hmaü. 11 Bd omits so. 17 Bd tva¤¤eva pa¤¤āyissasiti vatvā. 13 Bd omits mahā. 14 Bd -tassāro-. 15 Bd adds attano. 16 Bd -bhosi. 17 Cks -õsã, Bd -õi. 18 Bd duruttaü avama-. 19 Cks -le. 20 Bd nihāritvā. 21 Cks -ruü, Bd -runi. 22 Bd paņi-. 23 Bd pari-. >/ #<[page 246]># %<246 XIII. Terasanipāta.>% hutvā tassa santike sippaü uggaõhāti\<*<1>*>/. Purohito purāõa- dvāraü hāretvā\<*<2>*>/ navaü niņņhāpetvā rājānaü āha: "niņņhitaü deva dvāraü, sve bhaddanakkhattaü\<*<2>*>/, taü anatikkamitvā\<*<3>*>/ baliü katvā dvāraü patiņņhāpetuü vaņņatãti". "âcariya bali- kammatthāya kiü laddhuü vaņņatãti\<*<5>*>/". "Deva mahesakkhaü dvāraü mahesakkhadevatāhi\<*<6>*>/ adhiggahãtaü\<*<7>*>/, ekaü piīgalaü nikkhantadāņhaü ubhato visuddhaü brāhmaõaü māretvā tassa maüsalohitena baliü\<*<8>*>/ katvā sarãraü heņņhā khipitvā dvāraü patiņņhāpetabbaü, evaü tumhāka¤ ca nagarassa ca sotthiü bhavissatãti". "Sādhu ācariya, evaråpaü brāhmaõaü māretvā dvāraü patiņņhāpehãti\<*<10>*>/". So tuņņhamānaso "sve paccā- mittassa piņņhiü passissāmãti" ussāhajāto attano gehaü gantvā mukhaü rakkhituü asakkonto turitaturito bhariyaü āha: "pāpacaõķāli\<*<11>*>/, ito paņņhāya kena saddhiü abhiramissasi, sve te jāraü māretvā balikammaü karissāmãti". "Niraparādhaü kiükāraõā māressasãti". "Rājā `kaëārapiīgalassa brāhma- õassa maüsalohitena baliü\<*<8>*>/ katvā\<*<12>*>/ nagaradvāraü patiņņhā- pehãti' āha, jāro te kaëārapiīgalo, taü māretvā baliü\<*<8>*>/ karissāmãti". Sā jārassa santikaü\<*<13>*>/ pāhesi: "rājā kira kaëāra- piīgalaü brāhmaõaü māretvā baliü kātukāmo, sace jãvitu- kāmo a¤¤e pi tayā sadise brāhmaõe gahetvā sve\<*<14>*>/ kālass' eva palāyasså" 'ti. So tathā akāsi. Taü nagare pākaņaü ahosi. Sakalanagarato sabbe kaëārapiīgalā palāyiüsu\<*<15>*>/. Purohito amittassa\<*<16>*>/ palātabhāvaü ajānitvā pāto va rājānaü upasaü- kamitvā "deva asukaņņhāne kaëārapiīgalo brāhmaõo atthi, taü gaõhāpethā" 'ti āha. Rājā manusse\<*<17>*>/ pesesi, te apassantā āgantvā "palāto kira" 'ti ārocesuü. "A¤¤attha upadhārethā" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits ug. 2 Bd nihā-. 3 Bd -ddakaü na-. 4 Ck -kkamemitvā, Cs -kkametvā, Bd -kkhamitvā. 5 Bd adds āha. 6 Bd -kkhāhi de-. 7 Bd pari-. 8 Bd balikammaü. 9 Cs -i. 10 katvā---pehãti wanting in Bd. 11 Bd pāpe-. 12 Bd adds sariraü heņhā khipetvā dvāraü paņhātiņhapetabba evaü tumhāka¤ca nagarasa vuddhi bhavissatãti so sādhu ācariya evaråpaü brahmaõaü māretvā nagaradvāraü patiņhāpehãti. 13 Bd -ke. 14 Bd sa. 15 Bd palāyantãti. 16 Bd paccāmi. 17 Bd amacce. >/ #<[page 247]># %< 8. Takkāriyajātaka. (481.) 247>% 'ti. Sakalanagare upadhārentāpi na passiüsu\<*<1>*>/. Tato "saõi- kaü upadhārethā" 'ti vutte "deva ņhapetvā purohitaü a¤¤o evaråpo n' atthãti\<*<2>*>/" vadiüsu. Purohitaü na sakkā māretun" ti. "Deva kiü vadetha\<*<3>*>/, purohitassa kāraõā ajja dvāre apa- tiņņhāpite\<*<4>*>/ nagaraü aguttaü bhavissati, ācariyo kathento `ajja\<*<5>*>/ atikkametvā\<*<6>*>/ ito saüvaccharaccayena nakkhattaü labhissatãti' kathesi, saüvaccharaü\<*<7>*>/ nagare advārake\<*<8>*>/ paccatthikānaü okāso bhavissati\<*<9>*>/, yaü ka¤ci\<*<10>*>/ māretvā a¤¤ena vyattena brāhmaõena balikammaü\<*<11>*>/ kāretvā dvāraü patiņņhāpessāmā" 'ti. "Atthi pana a¤¤o\<*<12>*>/ ācariyasadiso paõķito brāhmaõo" ti\<*<13>*>/. "Atthi deva tass' eva\<*<14>*>/ antevāsã Takkāriyamāõavo nāma, tassa puro- hitaņņhānaü datvā dvāre\<*<15>*>/ maīgalaü karothā" 'ti. Rājā taü pakkosāpetvā sammānaü kāretvā purohitaņņhānaü datvā tathā kātuü āõāpesi. So mahantena parivārena nagaradvāraü aga- māsi. Purohitaü rājānubhāvena bandhitvā ānayiüsu. M. dvāraü patiņņhāpanaņņhāne\<*<16>*>/ āvāņaü khaõāpetvā sāõiü\<*<17>*>/ parik- khipāpetvā\<*<18>*>/ ācariyena saddhiü antosāõiyaü aņņhāsi. âcariyo āvāņaü oloketvā attano patiņņhaü alabhanto "attho tāva me nipphādito\<*<19>*>/ ahosi, bālatāya pana mukhaü rakkhituü asakkonto vegena pāpitthiyā kathesin ti attanā va me\<*<18>*>/ attano vadho ābhato\<*<21>*>/" ti M-aü ālapanto paņhamaü gātham āha: @*>/ bālo bheko\<*<23>*>/ v' ara¤¤e ahim avhayāno\<*<24>*>/, Takkāriye\<*<25>*>/ sobbham imaü patāmi\<*<26>*>/, na kir' eva sādhu\<*<27>*>/ ativelabhāõãti. || Ja_XIII:104 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds sadisaü. 2 Bd omits n. 3 Bd kathetha. 4 Bd -ņhite. 5 Bd omits ajja. 6 Bd -mi-. 7 Cks -re. 8 Ck dvārake, Bd dvārike aniņhite. 9 Bd -tãti. 10 Cks yaü ki¤ci, Bd taü in the place of yaü ka¤ci. 11 Cks kamme. 12 Cks ra¤¤o. 13 Bd omits ti. 14 Bd tassa. 15 Bd omits dvāre. 16 Bd dvārathapanaņhāne. 17 Bd sāõiya. 18 Bd adds āvāņe. 19 Bd attano atthāya niyyābyādito in the place of attho--. 20 Bd omits va me. 21 Ck āha-, Bd āga-. 22 Cks -siü. 23 Bd bālabhake. 24 Bd avhāyamāno. 25 Cks -yo. 26 Bd takkāriye sobbhamhi ahaü pahāmi. 27 Bd -dhu ti. >/ #<[page 248]># %<248 XIII. Terasanipāta.>% Tattha dubbhāsitaü bhāsãti dubbhāsitaü bhāsiü\<*<1>*>/, bheko vā 'ti yathā ara¤¤e maõķuko vassanto attano khādakaü ahiü\<*<2>*>/ avhayamāno dubbhā- sitaü bhāsati\<*<3>*>/ nāma evaü aham eva dubbhāsitaü bhāsiü\<*<4>*>/, Takkāriye\<*<5>*>/ ti tassa Takkāriyā ti itthiliīgaü nāma. Ten' etaü\<*<6>*>/ ālapanto gātham āha: @*>/ sokapariddava¤\<*<8>*>/ ca, attānaü yeva garahāsi ettha\<*<9>*>/ ācera yan taü\<*<10>*>/ nikhaõanti\<*<11>*>/ sobbhe ti. || Ja_XIII:105 ||>@ Tattha ativelabhāõãti velātikkantaü\<*<12>*>/ pamāõātikkantaü\<*<13>*>/ katvā ka- thanaü nāma na sādhu kira\<*<14>*>/, ativelabhāõã puriso na sādhå 'ti pi\<*<15>*>/ attho, sokapariddava¤\<*<16>*>/ cā 'ti ācariya evam eva\<*<17>*>/ ativelabhāõã puriso vadha- bandhana¤\<*<18>*>/ ca soka¤ ca mahantena saddena parideva¤ ca pappoti, garahasãti paraü agarahitvā attānaü yeva garaheyyāsi\<*<19>*>/, etthā\<*<20>*>/ 'ti etasmiü kāraõe, ācera yantan ti ācariya\<*<21>*>/ yena kāraõena taü nikhaõanti sobbhe\<*<22>*>/ taü tayā va kataü\<*<23>*>/, tasmā attānaü eva garaheyyāsãti vadati. Eva¤ ca\<*<24>*>/ naü vatvā "ācariya vācaü arakkhitvā na kevalaü tvam eva dukkhappatto a¤¤e pi pattā yevā" 'ti vatvā atãtaü āharitvā dassesi. Pubbe kira Bārāõasiyaü Kālã nāma gaõikā ahosi, tassā Tuõķilo nāma bhātā. Kālã\<*<25>*>/ ekadivasaü sahassaü gaõhāti. Tuõķilo pana itthidhutto surādhutto akkhadhutto va\<*<26>*>/, sā tassa dhanaü deti, so laddhaü laddhaü vināseti. Sā taü vārentã\<*<27>*>/ vāretuü nāsakkhi. So ekadivasaü dåtaparājito\<*<28>*>/ nivattha- vatthāni datvā kaņasāņakakhaõķaü\<*<29>*>/ nivāsetvā tassā gehaü āgami. Tāya va\<*<30>*>/ dāsiyo āõattā\<*<21>*>/ honti: "Tuõķilassa āgata- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ābhāsi. 2 Cks add avheti viya so taü. 3 Bd -si. 4 Bd abhāsi. 5 Cks -yo, Bd -yena. 6 Bd itthiīganāmaü parivaõõanaü. 7 Ck evaü dhaü, Bd bandhaü taü. 8 Bd sokaü-. 9 Cks etto. 10 Bd ācariyataü. 11 Ck nikhan-, Bd nikkhaõ- 12 Cs -ta, Bd -õãti bhaõanto ti velato atikkantaü, Ck -tikkaõõaü. 13 Ck has added pa-, Bd omits ti. 14 Bd omits kira. 15 Bd omits pi. 16 Bd sokaü-, Cks -vā, omitting cā. 17 Cks etaü. 18 Bd vadhaü-. 19 Ck -yyāsãti, Cs -yya 20 Cks etto. 21 Cks ācari. 22 Bd adds ti. 23 Bd taü tathā kataü re. 24 Bd adds pana. 25 Bd sā. 26 Bd omits va. 27 Cks -ti, Bd omits vā-. 28 Bd jato parā-. 29 Ck -sārakaõķaü, Cs -sārakakhaõķaü, Bd -sāņakakhaõķā. 30 Bd aya¤ ca in the place of tāya va. 31 Ck ānantā, Bd ānāpesi. >/ #<[page 249]># %< 8. Takkāriyajātaka. (481.) 249>% kāle ki¤ci\<*<1>*>/ adatvā gãvāya naü gahetvā nãhareyyāthā" 'ti. Tā\<*<2>*>/ tathā kariüsu. So dvāramåle rodanto aņņhāsi. Ath' eko seņņhiputto niccakālaü Kāliyā sahassaü āharanto\<*<3>*>/ taü diva- saü taü disvā "kasmā Tuõķila rodasãti" pucchi. "Sāmi, jåte\<*<4>*>/ parājito mama bhaginiyā santikaü āgato 'mhi, taü\<*<5>*>/ maü dāsiyo gãvāya gahetvā nãhariüså" 'ti. "Tena hi\<*<6>*>/ tiņņha, bha- giniyā te kathessāmãti" so gantvā\<*<7>*>/ "bhātā te kaņasāņakakhaõ- ķaü\<*<8>*>/ nivāsetvā ņhito, vatthāni 'ssa\<*<9>*>/ kimatthaü na desãti" āha. "Ahaü tāva\<*<10>*>/ na demi, sace\<*<11>*>/ pana te sineho atthi tvaü de- hãti". Tasmiü pana gaõikāghare\<*<12>*>/ idaü\<*<13>*>/ cārittaü: ābhataü sahassato, pa¤ca satāni gaõikāya honti\<*<14>*>/, pa¤ca satāni vattha- gandhamālāmålaü\<*<15>*>/ honti, āgatapurisā\<*<16>*>/ tasmiü ghare laddha- vatthāni nivāsetvā rattiü vasitvā punadivase gacchantā\<*<16>*>/ nivāsetvā\<*<17>*>/ ābhatavatthān' eva\<*<18>*>/ nivāsetvā gacchanti\<*<19>*>/. Tasmā so seņņhiputto tāya dinnaü vatthaü\<*<20>*>/ nivāsetvā attano sāņake Tuõķilassa dāpesi. So nivāsetvā nadanto gantvā surāgehaü pāvisi. Kālã pi dāsiyo āõāpesi: "sve etassa gamanakāle vatthāni acchindeyyāthā" 'ti. Tā tassa nikkhamanakāle ito c' ito ca upadhāvitvā vilumpamānā viy' assa\<*<21>*>/ sāņake gahetvā "idāni yāhi kumārā" 'ti naggaü katvā vissajjesuü. So naggo va nikkhami, jano parihāsaü karoti, so lajjitvā "mayā v' etaü\<*<22>*>/ kataü, aham eva attano mukhaü rakkhituü nāsakkhin" ti paridevi. Idaü tāva dassetuü tatiyaü gātham āha: @*>/ Tuõķilam ānupuccheyyaü\<*<24>*>/ Kareyya\<*<25>*>/ saü\<*<26>*>/ bhātaraü Kālikā yaü\<*<27>*>/, naggo v' ahaü\<*<28>*>/ vatthayuga¤ ca jãno\<*<29>*>/, ayam pi attho bahu tādiso vā 'ti. || Ja_XIII:106 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks ka-. 2 Ck Bd tāta. 3 Bd -rāpento. 4 Cks dåte, Bd jute. 5 Bd i. 6 Bd so pi in the place of tena hi. 7 Bd āg-. 8 Cks -sārākaõķaü, Bd -sāņarakakhaõķaü. 9 Cks yassā. 10 Ck va, Bd omits tāva. 11 Bd avi ca, omitting pana. 12 Bd -kāyagha-. 13 Bd imaü. 14 Ck hotãti, Cs hoti. 15 Bd vattamālamålāni. 16 Bd -o. 17 so Cks ; Bd taü thapetvā in the place of ni-. 18 Cks āgata-. 19 Bd -ati. 20 Bd dinnavatthāni. 21 Bd omits viyassa. 22 Cks cetaü. 23 all three MSS. evāhaü. 24 Bd anupucchaü. 25 Cs kareyyaü. 26 Bd ta. 27 Bd kālikāya, Ck kāëikāëaya, Cs kālikāliya. 28 Bd vāhaü. 29 Cks jito, Bd vattayugga¤ca jano. >/ #<[page 250]># %<250 XIII. Terasanipāta.>% Tattha bahu tādiso vā 'ti seņņhiputto pi\<*<1>*>/ hi attanā katen' eva\<*<2>*>/ duk- khaü\<*<3>*>/ patto, tvam pi\<*<4>*>/ tasmā ayam pi tuyhaü dukkhuppattãti\<*<5>*>/ attho bahåhi kāraõehi tādiso va\<*<6>*>/. Aparo pi: Bārāõasiyaü ajapālānaü pamādena gocara- bhåmiyaü dvãsu meõķesu yujjhantesu eko kuliīgasakuõo\<*<7>*>/ "ime idāni bhinnehi sãsehi marissanti, vāressāmi vata no" ti\<*<8>*>/ "mātula mā yujjhathā" 'ti vāretvā tesaü\<*<9>*>/ kathaü agahetvā yujjhantānaü yeva piņņhiyam\<*<10>*>/ pi sãse pi nisãditvā yācitvā vāretuü asakkonto "tena hi maü māretvā yujjhathā" 'ti ubhinnaü\<*<11>*>/ sãsamantaraü\<*<12>*>/ pāvisi. Te a¤¤ama¤¤aü pahariüsu yeva. So saõhakaraõiyaü\<*<13>*>/ piüsito\<*<14>*>/ viya attanā katen' eva vināsaü patto. Idaü\<*<15>*>/ aparaü kāraõaü dassento\<*<16>*>/ cattuthaü gātham āha: @@ Tattha meõķantaran ti meõķānaü antaraü, accupatãti\<*<17>*>/ atigantvā uppati, ākāse sãsānaü vemajjhe aņņhāsãti attho, piüsito ti pãëito. Aparo pi: Bārāõasivāsino va\<*<18>*>/ gopālakapālitaü\<*<19>*>/ tāla- rukkhaü disvā ekaü phalatthāya\<*<20>*>/ rukkhaü āropesuü, tasmiü phalāni pātente eko kaõhasappo vammãkā nikkhamitvā tālaü abhiråhi\<*<21>*>/, heņņhā ņhitā daõķādãhi paharantāpi taü vāretuü nāsakkhiüsu. Te "sappo tālaü abhiråhatãti\<*<22>*>/" itarassa ācik- khiüsu, so\<*<23>*>/ bhãto mahāviravaü viravi, heņņhā ņhitā ekaü thirasāņakaü catåsu kaõõesu gahetvā "imasmiü sāņake patā" 'ti taü āhaüsu. So parigalitvā\<*<24>*>/ catunnam pi antare sāņaka- majjhe pati, tassa vātavegena sandhāretuü asakkontā a¤¤a- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits pi. 2 Bd katena. 3 Bd dukkha. 4 Bd adds hi. 5 Cks -ppatiü, Bd dukkhapatto ti. 6 Ck ca. 7 Bd adds nāma. 8 Bd vārissāmãti, omitting vata no. 9 Bd adds taü. 10 Bd piņhe. 11 Bd adds pi. 12 Bd sisanta-. 13 Cks -õãyaü, Bd saõhikaraõiyaü. 14 Bd pisito, Cks piüsato. 15 Bd idampi. 16 Bd dassetuü. 17 Cs adds accåpapatãti, Ck accuppatatãti accuppatati. 18 Bd omits va. 19 Ck gopālakapalitaü, Cs gopālitaü, Bd gopālakāphalinaü. 20 Bd tāla pha-. 21 Bd āruyha. 22 Ck -hãtãti, Bd -hiti. 23 Bd puriso. 24 Ck -gilitvā, Cs -giëitvā, Bd patanto. >/ #<[page 251]># %< 8. Takkāriyajātaka. (481.) 251>% ma¤¤aü sãsehi paharitvā bhinnehi sãsehi jãvitakkhayaü pattā. Idaü kāraõaü dassento pa¤camaü gātham āha: @@ Tattha potthakan ti ghanasāņakaü\<*<1>*>/, sabbeva te ti te pi cattāro janā attanā katen' eva bhinnasãsā sayiüsu. Apare: Bārāõasivāsino eëakacorā rattiü ekaü ajaü thene- tvā\<*<2>*>/ "ara¤¤e khādissāmā" 'ti tassā avassanatthāya mukhaü bandhitvā veëugumbe ņhapesuü. Punadivase taü khādituü gacchantā āvudhaü pammussitvā\<*<3>*>/ agamaüsu. Te "ajaü māretvā maüsaü pacitvā khādissāma, āharathāvudhan" ti ekassāpi hatthe āvudhaü adisvā "vinā āvudhena etaü māretvāpi maüsaü ga- hetuü na sakkā" ti\<*<4>*>/ "vissajjetha naü\<*<5>*>/, pu¤¤am\<*<6>*>/ assa atthãti" vissajjesuü. Tadā eko veëukāro\<*<7>*>/ veëuü gahetvā "puna pi āgantvā gahessāmãti" nalakārasatthiü veëupattantare ņha- petvā pakkāmi. Ajā "mutt' amhãti\<*<8>*>/" tussitvā veëumåle kãëa- mānā\<*<9>*>/ pacchimapādehi paharitvā taü satthiü pātesi. Corā satthisaddaü sutvā upadhāretvā taü disvā tuņņhamānasā ajaü māretvā maüsaü khādiüsu\<*<10>*>/. Iti sāpi ajā\<*<11>*>/ attanā katen' eva matā ti idaü dassetuü chaņņhamaü gātham āha: @*>/ ten' eva tassā galak' āvakantaü\<*<13>*>/, ayam pi attho bahu tādiso vā 'ti. || Ja_XIII:109 ||>@ Tattha avekkhipantãti\<*<14>*>/ kãëamānā pacchimapāde khipantã. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck saõāsā-, Cs ghaõa-, Bd omits ghana. 2 Bd adds divā. 3 Bd pamusetvā. 4 Bd omits ti. 5 Cks add a¤¤ama¤¤assa. 6 Cks pu¤¤aü. 7 Bd nalakāro. 8 Bd -o muttomhiti. 9 Bd -no. 10 Bd khādanti bhujanti kira. 11 Cks -ã. 12 Cks -gaīji, Bd -penti asimacche gacchi, Bf asimajjhagacchi. 13 Cs -kāvantaü, Bd -kāvikanti, Bs -kāyavikanti, Bf galayāyavikantaü. 14 Bd -penti. >/ #<[page 252]># %<252 XIII. Terasanipāta.>% Eva¤ ca pana vatvā "attano vacanaü rakkhitvā mitabhā- õino nāma maraõadukkhā muccantãti" dassetvā kinnaravatthuü āhari: Bārāõasivāsã kir' eko luddaputto\<*<1>*>/ Himavantaü gantvā eken' upāyena jayampatike dve kinnare gahetvā ānetvā ra¤¤o adāsi. Rājā adiņņhapubbe kinnare disvā\<*<2>*>/ "ludda imesaü ko guõo" ti pucchi. "Deva, ete madhurena sarena\<*<3>*>/ gāyanti, manu¤¤aü naccanti, manussā evaü gāyitu¤ ca naccitu¤ ca na jānantãti". Rājā luddassa bahuü dhanaü datvā kinnare "gāyatha naccathā\<*<4>*>/" 'ti āha. "Sace\<*<5>*>/ mayaü gāyantā vya¤janaü paripuõõaü kātuü na sakkissāma duggãtaü hoti\<*<6>*>/, amhe garahissanti vadhissanti, bahuü kathentāna¤ ca pana |musāvādo hotãti" musāvāda- bhayena ra¤¤o punappuna vuttāpi na bhāsiüsu na nacciüsu. Rājā kujjhitvā "ime māretvā maüsaü pacitvā āharathā" 'ti āõāpento sattamaü gātham āha: @*>/ devā na pi gandhabbaputtā, migā ime atthavasābhatā\<*<8>*>/ ime, eka¤ ca naü sāyamāse pacantu eka¤ ca naü\<*<9>*>/ pātarāse pacantå 'ti. || Ja_XIII:110 ||>@ Tattha migā ime ti sace devā vā gandhabbā vā bhaveyyuü nacceyyuü c' eva gāyeyyuü ca, ime pana migā tiracchānagatā, atthavasābhatā\<*<10>*>/ ime ti atthaü paccāsiüsantena luddenānãtattā\<*<11>*>/ atthavasena mama ābhatā\<*<12>*>/, etesu ekaü sāyamāse ekaü pātarāse paccantå 'ti. Kinnarã cintesi: "rājā kuddho, nissaüsayaü māressati, idāni kathetuü kālo" ti anantaraü gātham āha: @*>/ dubbhāsitānaü kalam pi nāgghanti\<*<14>*>/ subhāsitassa, dubbhāsitaü saükamāno kileso, tasmā tuõhã kimpurisā, na balyā\<*<15>*>/ ti. || Ja_XIII:111 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd luddako. 2 Bd adds tusitvā. 3 Bd saddena. 4 Cs gāye--nacce-. 5 Bd kinnarā sace. 6 Cs koti, Bd dugitake ti, Bs duggãtake ti. 7 Bdf na i-. 8 Bd -vasagatā, Bf vasāgathā. 9 Cks omit naü, all three MSS. add puna. 10 Ck -sāhatā, Bd -saü gatā. 11 Bd -na anivattā ca. 12 Cks āhatā, Bds hatthaü gatā. 13 Bs sahassāni, Bd sattaü māsāmi. 14 Bd naggh-. 15 Ck kiüpuriso balyā, Cs kimpurise na balyā, Bd kiüpurisā nalyā. >/ #<[page 253]># %< 8. Takkāriyajātaka. (481.) 253>% Tattha saükamāno kileso ti kadāci ahaü bhāsamāno dubbhāsitaü bhāseyyan ti\<*<1>*>/ evaü dubbhāsitaü saükamāno\<*<2>*>/ kilissati\<*<3>*>/ kilamati, tasmā ti tena kāraõena tumhākaü nāgāyiü na\<*<4>*>/ bālabhāvenā 'ti. Rājā kinnariyā tussitvā anantaraü gātham āha: @*>/ pamu¤cath' etaü\<*<6>*>/, giri¤ ca naü\<*<7>*>/ Himavantaü nayantu, ima¤ ca kho dentu mahānasāya pāto ca naü pātarāse pacantå 'ti. || Ja_XIII:112 ||>@ Tattha yā mesā ti yā me esā, dentå 'ti mahānasatthāya dentu. Kinnaro ra¤¤o vacanaü sutvā "ayaü maü akathentaü avassaü māressati, idāni kathetuü vaņņatãti" itaraü gātham āha: @*>/ 'smi\<*<9>*>/ mahārāja, nātho 'haü bhariyāya ca\<*<10>*>/, dvinnam a¤¤ataraü ¤atvā mutto gaccheyya pabbatan ti. || Ja_XIII:113 ||>@ Tattha pajjunnanāthā ti tiõabhakkhā pasavo meghanāthā\<*<11>*>/ nāma, pasunāthā ti ayaü pana manussapajā pa¤cagorasena upajãvantā\<*<12>*>/ pasunāthā pasupatiņņhā, tvaünātho\<*<13>*>/ smãti\<*<14>*>/ ahaü pana tvaünātho, tvaü mama pa- tiņņhā\<*<15>*>/, nātho han ti\<*<16>*>/ mama pana bhariyāya\<*<17>*>/ ahaü\<*<18>*>/ nātho\<*<19>*>/, aham assā patiņņhā\<*<20>*>/, dvinnama¤¤ataraü ¤atvā mutto gaccheyya pabbatan ti amhākaü dvinnaü antare eko\<*<21>*>/ ekaü mataü ¤atvā sayaü\<*<22>*>/ maraõato mutto pacchā\<*<23>*>/ Himavantaü gaccheyya, jãvamāna pana mayaü a¤¤ama¤¤aü na jahāma, tasmā sace si\<*<24>*>/ imaü Himavantaü pesetukāmo paņhamaü maü māretvā pacchā pesehãti. Eva¤ ca pana vatvā "mahārāja, na mayaü tava vacanaü akātukāmatāya tuõhã ahosimha\<*<25>*>/, kathāya pana dosaü disvā na kathayimhā" 'ti dãpento imaü gāthadvayam āha: @*>/ nānā janā sevitabbā janinda,>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -yyaü, omitting ti. 2 Bds bhāsamānā. 3 Cks kile-. 4 Cks nāgāyinaü, Bd bhāsi na amhākaü in the place of nā-. 5 Bds byākāsi. 6 Bd pamu¤cahetu. 7 Ck omits naü, Bd reads giriü ravaü, Bs giriü varaü. 8 Cks taü-. 9 Bds si. 10 Cs mama nāthā mama bhariyā mama nāthā in the place of nāthohaü--, Ck only mama bhariyā. 11 Bd meghā-, Bs megho-. 12 Cks -to, Bds uppajjanato. 13 Cks tuü-. 14 Bds sãti. 15 Bd -tiņho. 16 Cks mama nāthā ti. 17 Cks bhariyā. 18 Cks mama. 19 Cks nāthā. 20 Cks -ņņho, Bds tvaü mama patiņho asi nātho hanti mama bhariyāya bhaü nātho ahamassa patiņho in the place of ahaü pana---. 21 Bd omits eko. 22 Bds ahaü. 23 Bd omits pa-. 24 Bds pi. 25 Ck ahesimha, Bds ahumha. 26 so Cks; Bds -jjayetha. >/ #<[page 254]># %<254 XIII. Terasanipāta.>% @< yen' eva eko labhate pasaüsaü ten' eva a¤¤o labhate ninditāraü. || Ja_XIII:114 ||>@ @*>/ acitto\<*<2>*>/, sabbo loko cittavasamhi\<*<3>*>/ citto\<*<4>*>/, paccekacittā puthu sabbasattā, kass' ãdha cittassa vase na vatte ti\<*<5>*>/. || Ja_XIII:115 ||>@ Tattha suparivajjayā ce\<*<6>*>/ ti mahārāja nindā nāma sukhena parivaj- jetuü na sakkā, nānā janā ti nānā chandajanā, yenevā 'ti yena sãlādiguõen' eko pasaüsaü labhati ten' eva a¤¤o ninditāraü labhati, amhākaü\<*<7>*>/ kinnarānaü antare akathanena pasaüsaü labhati, manussānaü antare nindaü, iti nindā nāma dupparivajjayā, sv-āhaü kathaü tava santikā pasaüsaü labhissāmi\<*<8>*>/ sabbo loko paracitto\<*<9>*>/ acitto\<*<10>*>/ ti mahārāja asappuriso\<*<11>*>/ hi pāõātipātādi- cittena sappuriso pāõātipātā veramaõãādicittena acitto ti\<*<12>*>/, evaü sabbo loko paracittena acitto\<*<13>*>/ ti attho, cittavasamhi citto\<*<14>*>/ ti sabbo pana\<*<15>*>/ attano hãnena vā paõãtena vā cittena cittaü jānāti\<*<16>*>/, evaü paccekacittā ti\<*<17>*>/ pāņi- yekacittā puthuppabhedā sabbe sattā, tesu kass' ekassa tava\<*<18>*>/ vā a¤¤assa vā citte na\<*<19>*>/ mādiso vā a¤¤o vā vatteyya, tasmā ayaü\<*<20>*>/ mama cittavasena na vattatãti\<*<21>*>/ mā mayhaü kujjhi, sabbasattā hi attano cittavase na gacchanti devā 'ti kimpuriso ra¤¤o dhammaü desesi. Rājā "sabhāvam eva katheti, paõķito kinnaro" ti soma- nassappatto hutvā osānagātham āha: @*>/, yo dāni vyāhāsi\<*<23>*>/ bhayassa bhãto so dāni mutto sukhito arogo, vācā kir' ev' atthavatã narānan ti. || Ja_XIII:116 ||>@ Tattha vācā kirevatthavatã narānan ti vācā kir' eva imesaü sattā- naü atthavatã hitāvahā hotãti attho. Rājā kinnare\<*<24>*>/ suvaõõapa¤jare nisãdāpetvā tam eva luddaü pakkositvā\<*<25>*>/ "gacch' ime\<*<26>*>/ gahitaņņhāne yeva vissajjehãti" vissajjāpesi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -citte, Cs -citto corr. to -e, Bds paricitto. 2 Ck amitto, Bd aticitto. 3 Cks -vā-. 4 Ck citte, Cs citto? Bd patto. 5 Bd kariyā dha cittavasena vattãti. 6 Cs omits ce; Bds -yethā. 7 Bd adds hi. 8 Bds -mãti. 9 Bd pari-. 10 Bd omits a-. 11 Bd adds nāma. 12 Bds va. 13 Bd paracitto atici-. 14 Cks citte, Bd patto. 15 Bds adds loko. 16 so Bd: Cks cittena vā nāma in the place of cittaü jānāti. 17 Cks -citta, omitting ti. 18 Bd ¤ātassa in the place of kass--. 19 Bd adds vā kinnarā vā. 20 Bds ahaü. 21 Bd -vase na vattissāmiti. 22 Bd a¤gāhini. 23 Bds byākāsi. 24 Ck rājākinnaro, Cs rājakinnaro. 25 Bd -sāpetvā. 26 Bd gaccha bhaõe. >/ #<[page 255]># %< 9. Rurujātaka. (482.) 255>% M. pi "passācariya\<*<1>*>/, evaü kinnarā\<*<2>*>/ vācaü rakkhitvā pattakāle kathitena sabhāsiten' eva muttā\<*<2>*>/, tvaü pana dukkathitena mahādukkhaü patto" ti idaü udāharaõaü das- setvā "ācariya, mā bhāyi, jãvitan te dassāmãti" assāsesi, "api\<*<3>*>/ kho pana tumhe maü rakkheyyāthā\<*<4>*>/" 'ti vutte "na tāva nakkhattayogo labbhatãti\<*<5>*>/" divasaü vãtināmetvā majjhima- yāmasamanantare mataü eëakaü āharāpetvā "brāhmaõa yattha katthaci gantvā jãvāhãti" ki¤ci ajānāpento\<*<6>*>/ uyyojetvā eëaka- maüsena baliü katvā dvāraü patiņņhāpesi. S. i. d. ā. "na bhikkhave idān' eva pubbe pi Kokāliko vācā- hato yevā\<*<7>*>/" 'ti vatvā j. s.: "Tadā kaëārapiīgalo Kokāliko ahosi, Takkāriyapaõķito\<*<8>*>/ aham evā" 'ti. Takkāriyajātakaü. $<9. Rurujātaka.>$ Kassa\<*<9>*>/ gāmavaraü dammãti. Idaü S. Veëuvane v. Devadattaü ā. k. So kira bhikkhu "bahåpakāro te āvuso Deva- datta S., tvaü Tathāgataü nissāya pabbajjaü labhi, tãõi piņakāni uggaõhi, lābhasakkāraü pāpuõãti" vutto\<*<10>*>/ "āvuso S-ra mama tiõagga- matto pi upakāro na kato, ahaü sayam eva pabbajiü sayaü tãõi piņakāni uggaõhiü sayaü lābhasakkāraü pāpuõin" ti kathesi. Bhik- khå dh. k. s.: "akata¤¤å āvuso Devadatto akatavedãti\<*<11>*>/". S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave e. kų." ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "na bhikkhave Devadatto idān' eva akata¤¤å pubbe pi aka- ta¤¤å yeva, pubbe p' esa mayā jãvite dinne pi mama guõamattaü na jānātãti" vatvā a. ā.: A. B.Br.r.k. eko asãtikoņivibhavo seņņhi puttaü labhitvā Mahādhanako ti 'ssa nāmaü katvā "sippaü uggaõhanto me putto kilamissatãti" ki¤ci sippaü na uggahāpesi\<*<12>*>/. So gãtanaccakhā- danabhojanato uddhaü na ki¤ci a¤¤āsi. Taü vayappattaü paņiråpena dārena saüyojetvā mātāpitaro kālam akaüsu. So tesaü accayena itthidhuttasurādhuttākkhadhuttādãhi\<*<13>*>/ parivuto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omit pass. 2 Bd -o. 3 Bd adds ca. 4 Cks -yyathā. 5 Bd adds taü. 6 Bd -petvā. 7 Cs -hatevā, Bd vācārahato yevā. 8 Bds adds pana. 9. Cfr. Morris, B.& C. p.87. 9 Bds tassa. 10 Bd -e. 11 Bd adds tasseva aguõakathaü kathesuü. 12 Bd uggaõhā-. 13 Cks -suradhuttāhi. >/ #<[page 256]># %<256 XIII. Terasanipāta.>% nānāvyasanamukhehi sabbaü dhanaü viddhaüsetvā iõaü ādāya taü dātuü asakkonto iõāyikehi codiyamāno cintesi: "kiü mayhaü jãvitena, ten' ev' amhi\<*<1>*>/ attabhāvena a¤¤o viya jāto, mataü seyyo" ti so iõāyike āha: "tumhākaü iõapaõõāni gahetvā āgacchatha, Gaīgātãre me nihitaü kulasantakaü dhanaü atthi, taü vo dassāmãti". Te tena saddhiü agamaüsu. So "idha dhanaü idha dhanan" ti nidhiņņhānaü ācikkhanto viya "Gaī- gāya patitvā marissāmãti" palāyitva Gaīgāya pati. So caõķa- sotena vuyhanto kāru¤¤aravaü viravi. Tadā M. rurumiga- yoniyaü nibbattitvā parivāraü chaķķetvā ekako va Gaīgani- vattane ramaõãye sālamissake supupphitambavane vasati\<*<2>*>/, tassa sarãracchavi sumajjitaka¤canapaņņavaõõo\<*<3>*>/ ahosi, hatthapādalākhā parikammakatā viya\<*<4>*>/, naīguņņhaü camarinaīguņņhaü\<*<5>*>/ viya, siīgāni rajatadāmavaõõāni\<*<6>*>/, akkhãni sumajjitamaõigulikā viya, mukhaü odahitvā ņhapitarattakambalabheõķukā\<*<7>*>/ viya\<*<8>*>/. So aķķharattasamaye tassa karuõasaddaü sutvā "manussasaddo såyati, mā mayi dharante maratu, jãvitam assa dassāmãti" cintetvā sayanagumbā uņņhāya nadãtãraü gantvā "ambho purisa, mā bhāyi, jãvitaü te dassāmãti" assāsetvā sotaü chindanto\<*<9>*>/ gantvā taü piņņhiyaü āropetvā tãraü pāpetvā attano vasanaņ- ņhānaü netvā\<*<10>*>/ palāphalāni datvā dvãhatãhaccayena "bho purisa, ahaü taü ito ara¤¤ā\<*<11>*>/ nãharitvā Bārānāsimagge ņhapessāmi, tvaü sotthinā gamissasi, api kho pana `asukaņņhāne nāma ka¤canamigo vasatãti' dhanakāraõā maü ra¤¤o vā rājamahā- mattassa vā mā ācikkhā\<*<13>*>/" 'ti āha. So "sādhu sāmãti" sam- paņicchi. M. tassa paņi¤¤aü gahetvā taü attano piņņhe āro- petvā Bārāõasimagge otāretvā nivatti. Tassa Bārāõasiü pavi- sanadivase yeva Khemā nāma ra¤¤o aggamahesã paccåsakāle supinantena suvaõõavaõõaü migaü attano dhammaü desentaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd etenamhi. 2 Bd adds uposathaü upavuņhāya. 3 Bd sumajjhitaka¤canakaphalakavaõõo. 4 Bd rasaparikammagatāpi. 5 Bd cā-. 6 Bd -dāmasadisāni. 7 Bd -lakeõķu-. 8 Bd adds evaråpaü tassa råpaü ahosi. 9 Bd adds viya. 10 Bd adds assāsetvā. 11 Bd -ato. 12 Bd -asãti. 13 Bd -iyaü. >/ #<[page 257]># %< 9. Rurujātaka. (482.) 257>% disvā cintesi: "sace evaråpo migo na\<*<1>*>/ bhaveyya nāhaü su- pinena passeyyaü, addhā bhavissati\<*<2>*>/, ra¤¤o ārocessāmãti" sā rājānaü upasaükamitvā "mahārāja, ahaü suvaõõavaõõassa migassa dhammaü sotukāmā, labhissāmi ce jãvissāmi, no ce n' atthi me jãvitan" ti āha. Rājā naü assāsetvā "sace ma- nussaloke atthi labhissasãti" vatvā brāhmaõe pakkosāpetvā "suvaõõavaõõamigā nāmā hontãti" pucchitvā "āma deva hon- tãti" sutvā alaükatahatthikkhandhe suvaõõacaīgoņake sahas- satthavikaü ņhapetvā yo suvaõõamigaü ācikkhissati tassa sad- dhiü sahassatthavikasuvaõõacaīgoņakehi\<*<3>*>/ ta¤ ca hatthiü tato va uttariü dātukāmo hutvā suvaõõapaņņe gāthaü likhāpetvā ekaü amaccaü pakkositvā\<*<4>*>/ "ehi tvaü tāta, mama vacanena imaü gāthaü nagaravāsãnaü kathehãti" imasmiü jātake paņhamaü gātham āha: @*>/ gāmavaraü dammi nāriyo ca alaükatā, ko me taü migaü akkhāti migānaü migam uttaman ti. || Ja_XIII:117 ||>@ Amacco suvaõõapaņņaü gahetvā sakalanagare vācāpesi. Atha so seņņhiputto Bārāõasiü pavisanto va taü kathaü sutvā amaccassa santikaü gantvā "ahaü ra¤¤o evaråpam migaü ācikkhissāmi, maü ra¤¤o dassehãti" āha. Amacco hatthito otaritvā taü ra¤¤o santikaü netvā "ayaü kira deva taü migaü ācikkhissatãti" dassesi. Rājā "saccaü bho purisā" 'ti pucchi. So "saccaü mahārāja, tvaü etaü yasaü mayhaü dassasãti\<*<6>*>/" vadanto dutiyaü gātham āha: @@ Taü sutvā rājā tassa mittadåbhissa tussitvā "ambho kuhiü so migo vasatãti" pucchitvā "asukaņņhāne nāma devā" 'ti vutte tam eva maggadesakaü katvā mahantena parivārena taü ņhānaü agamāsi. Atha naü so mittadåbhã "senaü deva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck omits na, Cs evaråpe na. 2 Bd -tãti. 3 Cks -vikaüsu-, Bd -kenaca. 4 Bd -sāpetvā. 5 Bds tassa-. 6 Cks -tãti, Bd dehãti. >/ #<[page 258]># %<258 XIII. Terasanipāta.>% sannisãdāpehãti\<*<1>*>/" vatvā\<*<2>*>/ sannisinnāya\<*<3>*>/ senāya "eso\<*<4>*>/ so deva suvaõõamigo etasmiü ņhāõe\<*<5>*>/ vasatãti" hatthaü pasāretvā ācikkhanto tatiyaü gātham āha: @*>/ tiņņhati\<*<7>*>/ migo ti. || Ja_XIII:119 ||>@ Tattha indagopakasa¤channā ti etassa vanasaõķassa bhåmi indago- pakavaõõāya rattāya sukhasamphassāya tiõajātiyā sa¤channā tivassikasasakassa\<*<8>*>/ kucchi viya mudukā, ettha evaü\<*<9>*>/ ramaõãye vanasaõķe so tiņņhatãti dassesi. Rājā tassa vacanaü sutvā amacce āõāpesi: "tassa mi- gassa palāyituü adentā khippaü āvudhahatthehi purisehi sad- dhiü vanasaõķaü parivārethā" 'ti. Te tathā katvā unna- diüsu. Rājā katãhi\<*<10>*>/ pi janehi\<*<11>*>/ saddhiü ekamante aņņhāsi. So pi 'ssa\<*<12>*>/ puriso avidåre aņņhāsi. M. taü saddaü sutvā cintesi: "mahato balakāyassa saddo, tamhā me\<*<13>*>/ purisā bha- yena uppannena bhavitabban" ti so uņņhāya sakalaparisaü oloketvā ra¤¤o ņhitaņņhānaü disvā "ra¤¤o ņhitaņņhāne yeva me sotthiü bhavissati, etth' eva mayā gantuü vaņņatãti" cintetvā rājābhimukho pāyāsi. Rājā taü āgacchantaü disvā "nāga- balo migo avattharanto\<*<14>*>/ āgaccheyya\<*<15>*>/, saraü sannahitvā imaü migaü santāsetvā sace palāyati vijjhitvā\<*<16>*>/ dubbalaü katvā gaõhissāmãti" dhanuü āropetvā bodhisattābhimukho va ahosi: Taü atthaü dassento S. gāthadvayam āha: @*>/ katvāna usuü sandhāy' upāgami\<*<18>*>/, (III274 |12) migo ca disvā rājānaü dårato ajjhabhāsatha: || Ja_XIII:120 ||>@ @*>/ akkhāsi: etth' eso tiņņhatã migo ti. || Ja_XIII:121 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd sannipātehi. 2 Bd omits va. 3 Bd adds ca. 4 Bd ehãti vatvā in the place of eso. 5 Bd vane. 6 Cs Bd etthaso. 7 Bd vasati. 8 Bd only sasa. 9 Bd etasmiü. 10 Cks katihi. 11 Bd katipayehi. 12 Bd omits ssa. 13 Bd omits me. 14 Bd adds viya. 15 Bd -yyā ti. 16 Bd visajjhitvā. 17 Bds sarejjhaü. 18 Bd sannāy-. 19 so all three MSS. >/ #<[page 259]># %< 9. Rurujātaka. (482.) 259>% Tattha adejjhan\<*<1>*>/ ti jiyāya ca sarena ca saddhiü ekam eva katvā, sandhāyā\<*<2>*>/ 'ti sandahitvā\<*<3>*>/, āgamehãti tiņņha mahārāja mā maü vijjhi jãva- gāham eva maü gaõhā 'ti madhurāya manussavācāya abhāsi. Rājā tassa madhurakathāya bajjhitvā\<*<4>*>/ dhanuü otāretvā gāravena aņņhāsi. M. pi rājānaü upasaükamitvā madhura- patisanthāraü katvā ekamantaü aņņhāsi. Mahājano pi sabbā- vudhāni chaķķetvā āgantvā rājānaü parivāresi. Tasmiü khaõe M. suvaõõakiükiõikaü cālento viya madhurassarena rājānaü pucchi: "ko nu te idham akkhāsi: etth' eso tiņņhati migo" ti. Tasmiü khaõe so pāpapuriso thokaü paņikkamitvā sotapathe aņņhāsi. Rājā "iminā me tvaü dassito" ti kathento chaņņhaü gātham āha: @*>/ poso samma tiņņhati ārakā, so hi me idham akkhāsi: etth' eso tiņņhate migo ti. || Ja_XIII:122 ||>@ Tattha pāpacaro\<*<5>*>/ ti visaņņhācāro\<*<6>*>/. Taü sutvā M. taü mittadåbhiü garahitvā ra¤¤ā saddhiü sallapanto sattamaü gātham āha: @*>/ seyyo na tv-ev' ekacciyo naro ti. || Ja_XIII:123 ||>@ Tattha viplāvitan\<*<8>*>/ ti uttāritaü\<*<9>*>/, ekacciyo ti ekacco pana mitta- dåbhã pāpapuggalo udake patanto\<*<10>*>/ pi uttārito\<*<9>*>/ na tv-eva seyyo, kaņņhaü hi nānappakārena upakārāya saüvattati, mittadåbhã pana vināsāya, tasmā tato\<*<11>*>/ kaņņhaü eva varataran\<*<12>*>/ ti porāõakapaõķitā kathayiüsu, mayā pana na tesaü vacanaü katan ti. Taü sutvā rājā itaraü gātham āha: @*>/ rurå\<*<14>*>/ garahasã\<*<15>*>/ migānaü kiü pakkhinaü\<*<16>*>/ kiü pana mānusānaü,>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd sarejjha katvānā. 2 Cks sandhiyā, Bd omits sandhāyā ti. 3 Bd sanhayitvā. 4 Bd bandhetvā. 5 so Bd; Ck pādaoro, Cs pādacaro. 6 Bd visattācaro. 7 Cks vipalā-, Bd nippabbhavitaü? Bs viplapataü. 8 Ck viphalā-, Cs vipalā-, Bd niplavi-, Bs viplapatan. 9 Bds uddhari. 10 Cks maranto. 11 Bd tesaü. 12 Bd varan. 13 Bd adds tvaü. 14 Ck råru, Cs ruru, Bd nunu. 15 Cks -si, Bd garaha. 16 Cks pakkhãnaü, Bd pakkhina. >/ #<[page 260]># %<260 XIII. Terasanipāta.>% @< bhayaü\<*<1>*>/ hi maü vindati napparåpaü sutvāna taü mānusiü bhāsamānan. || Ja_XIII:124 ||>@ Tattha migānan ti migānaü a¤¤ataraü garahasi udāhu pakkhãnaü ādu\<*<2>*>/ manussānan ti pucchi, bhayaü\<*<3>*>/ maü vindatãti bhayaü maü paņilabhati, ahaü attani\<*<4>*>/ anissaro bhayasantako viya homi, anapparåpan ti mahantaü. Tato M. "mahārāja, na migaü na pakkhiü garahāmi, manussaü pana garahāmãti" dassento navamaü gātham āha: @@ Tattha vahane ti patitapatite\<*<5>*>/ vahituü samatthe Gaīgāvahe\<*<6>*>/, maho- dake salile ti mahāudake\<*<7>*>/ mahāsalile ti attho, ubhayenāpi Gaīgāvahass' eva\<*<8>*>/ bahådakataü dasseti, tatonidānan ti mahārāja yo mayhaü tayā das- sito puriso\<*<9>*>/ mayā\<*<10>*>/ Gaīgāya vuyhamāno aķķharattasamaye karuõaü\<*<11>*>/ vira- vanto uttārito\<*<12>*>/ tatonidānaü me va\<*<13>*>/ idaü ajja\<*<14>*>/ bhayaü āgataü, asappuri- sehi samāgamo nāma dukkho mahārājā 'ti. Taü sutvā rājā tassa kujjhitvā "evaü bahåpakārassa nāma guõaü na jāni\<*<15>*>/, vijjhitvā naü jãvitakkhayaü pāpessā- mãti" dasamaü gātham āha: @*>/ vihaīgamaü tanucchidaü hadaye ossajāmi, hanāmi mittadduü\<*<17>*>/ akiccakāriü yo tādisaü kammakataü na jānātãti. || Ja_XIII:126 ||>@ Tattha catuppattan ti 'catåhi vājapattehi\<*<18>*>/ samannāgataü, vihaī- gaman ti ākāsagāmiü, tanucchidan ti sarãrachindanaü, ossajāmãti etassa hadaye vissajjemi. Tato M. "mā esa maü nissāya nassatå" 'ti cintetvā ekādasamaü gātham āha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -yā. 2 Cs āhu, Bd ca. 3 Cks omit bhayaü. 4 Bd attano. 5 Bd omits patita. 6 Ck gaīgāyavahe. 7 Cks omit salile ti mahāudake. 8 Cks vahasso va omitting gaīgā, Bds gaīgāvatassa ca. 9 Bd adds eso. 10 Bd mahā. 11 Bd kāru¤¤arava. 12 Bd uddhirito. 13 Cs omits va. 14 Bd omits idamajja. 15 Bd jānāti. 16 Ck idaüma, Bd imaü. 17 Bd taü mittadubbhi. 18 Bd omits vāja. >/ #<[page 261]># %< 9. Rurujātaka. (482.) 261>% @*>/, kāmaü gharaü gacchatu pāpadhammo, ya¤ c' assa bhaņņhaü\<*<2>*>/ tad etassa dehi, aha¤ ca te kāmakaro bhavāmãti. || Ja_XIII:127 ||>@ Tattha kāman ti kāmena yathāruciyā attano gharaü gacchatu, ya¤cassa bhaņņhaü\<*<2>*>/ tadetassa dehãti ya¤ c' assa idaü nāma te dassāmãti tayā kathitaü tassa dehi, kāmakaro\<*<3>*>/ ti icchākaro, yaü icchasi taü karohi maü- saü vā me khāda kãëāmigaü vā karohi, sabbattha te\<*<4>*>/ anukålavattanã bhavissā- mãti attho. Taü sutvā rājā tuņņhamānaso M-assa thutiü karonto anantaraü gātham āha: @*>/ yo dåbhato\<*<7>*>/ mānusassa\<*<7>*>/ na\<*<8>*>/ dubbhi, kāmaü gharaü gacchatu pāpadhammo, ya¤ c' assa bhaņņhaü tad\<*<9>*>/ etassa dammi, aha¤ ca te kāmacāraü\<*<10>*>/ dadāmãti. || Ja_XIII:128 ||>@ Tattha sataü so\<*<11>*>/ ti addhā tvaü sataü paõķitānaü a¤¤ataro, kāma- cāran\<*<12>*>/ ti ahaü tava dhammakathāya\<*<13>*>/ pasãditvā tuyhaü\<*<14>*>/ kāmācāraü\<*<15>*>/ abhayaü dadāmi, ito paņņhāya tumhe nibbhayā yathāruciyā viharathā 'ti M-assa varaü adāsi. Atha naü M. "mahārāja, manussā nāma a¤¤aü mukhena bhaõanti\<*<16>*>/ a¤¤aü karontãti" parigaõhanto\<*<17>*>/ dve gāthā abhāsi: @*>/ ca vassitaü, (supra 225|27) manussavassitaü rāja dubbijānataraü tato. || Ja_XIII:129 ||>@ @*>/' `sakhā' ti vā (supra 226|1) yo pubbe sumano hutvā pacchā sampajjate diso ti. || Ja_XIII:130 ||>@ Taü sutvā rājā "migarāja, mā maü evaü ma¤¤i, ahaü hi rajjaü jahanto pi tuyhaü dinnavaraü na vijahissaü, saddaha\<*<20>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd kātuü. 2 Bd bhattaü. 3 Cks kāmaü-. 4 Cks to, Bd tenu. 5 Cks sey. 6 Bd dubbalo. 7 Bd manussa; read: mānusassa dåbhato? 8 Bd omits na. 9 Ck Bd dad. 10 Bd gāmavaraü. 11 Ck satan, Cs sataü se. 12 Bd gāmavaran. 13 Bd dhammaü. 14 Bd tamhākaü. 15 Bd gāmavaraü ca. 16 Bd bhāsanti. 17 Bd parigga-. 18 Bd sakuõāna¤. 19 Cks -tta, Bd -ttā. 20 Bd saddhahatha. >/ #<[page 262]># %<262 XIII. Terasanipāta.>% mayhan" ti varaü adāsi. M. tassa santikā varaü gaõhanto attānaü ādiü katvā sabbasattānaü abhayadānaü varaü gaõhi. Rājāpi taü varaü\<*<1>*>/ datvā B-aü nagaraü netvā nagara¤ ca M-a¤ ca alaükārāpetvā deviyā dhammaü desāpesi. M. deviü ādiü katvā ra¤¤o ca rājaparisāya ca madhurāya manussa- bhāsāya dhammaü desetvā rājānaü dasahi rājadhammehi ovaditvā mahājanaü anusāsetvā ara¤¤aü pavisitvā miga- gaõaparivuto vāsaü kappesi. Rājā "sabbasattānaü\<*<2>*>/ abhayaü dammãti" nagare bheri¤ carāpesi. Tato paņņhāya migapakkhã- naü koci hatthaü pasāretuü samattho nāma na hosi. Miga- gaõo manussānaü sassāni khādati, koci vāretuü na sakkoti\<*<3>*>/. Mahājano rājaīgaõaü\<*<4>*>/ gantvā upakkosi\<*<5>*>/. Tam atthaü pakāsento S.\<*<6>*>/ imaü gātham āha: @*>/ negamā ca samāgatā: migā dha¤¤āni khādanti, taü devo paņisedhatå 'ti. || Ja_XIII:131 ||>@ Tattha taü devo ti taü migagaõaü devo paņisedhetu. Taü sutvā rājā gāthadvayam āha: @@ @*>/, na tv-evāhaü migarājassa varaü datvā musā bhaõe ti. || Ja_XIII:133 ||>@ Tattha māsãti kāmaü mayham janapado mā\<*<9>*>/ mā hotu\<*<10>*>/, rurun ti na tv-eva ahaü suvaõõavaõõassa rurumigarājassa abhayaü datvā dubbhissāmi. Mahājano ra¤¤o vacanaü sutvā ki¤ci vattuü avisahanto paņikkami\<*<11>*>/. Sā kathā vitthārikā\<*<11>*>/ ahosi. Taü sutvā M. migagaõaü sannipātetvā\<*<13>*>/ "ito paņņhāya manussānaü sassaü\<*<14>*>/ mā khāditthā\<*<15>*>/" 'ti ovaditvā "attano khettesu paõõasa¤¤aü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits t. v. 2 Bd sabbesaü sa-. 3 Bd khādanto kenaci nivāretuü na sakkhissasi. 4 Bd -õe. 5 Bd -sisu. 6 Bd omits satthā. 7 Bd ja-. 8 Cks mā maü janapado ahuü. in the place of mā maü--. 9 Ck vā, Bd omits one mā. 10 Bd hosi. 11 Bd paņipakkāmi. 12 Ck vitthārikatā, Cs -kathā, Bds vitthāritā. 13 Bd -pātāpetvā. 14 Bd sassāni. 15 Bd -dathā. >/ #<[page 263]># %< 10. Sarabhamigajātaka. (483.) 263>% bandhantå" 'ti; manussānaü pesesi. Manussā tathā kariüsu\<*<1>*>/. Tāya sa¤¤āya migā yāvaü ajjakālā\<*<2>*>/ sassaü na khādanti. S. i. d. ā. "na bhikkhave idān' eva\<*<3>*>/ Devadatto akata¤¤å yevā" 'ti vatvā j. s.: "Tadā seņņhiputto Devadatto ahosi, rājā ânando, ruru- migo\<*<4>*>/ aham evā" 'ti. Rurumigajātakaü. $<10. Sarabhamigajātaka.>$ âsiüsetheva puriso ti. Idaü S. J. v. attanā\<*<5>*>/ saükhittena pucchitassa pa¤hassa dhammasenāpatino\<*<6>*>/ vitthārena vyā- karaõaü ā. k. Tadā pana S. theraü saükhittena pa¤haü pucchi. Devorohaõe tatrāyaü saükhepato anupubbikathā: Rājagahe seņņhino hi santike candanappatte\<*<7>*>/ āyasmatā Piõķola-Bhāradvājena iddhiyā gahite S. bhikkhånaü iddhipāņihāriyakāraõaü paņikkhipi. Tadā tit- thiyā "paņikkhittaü samaõena Gotamena iddhipāņihāriyakāraõaü, idāni sayam pi na karissatãti" cintetvā maükubhåtehi attano sāvakehi "kiü bhante iddhiyā pattaü na gaõhitthā\<*<8>*>/" ti vuccamānā "n' etaü\<*<9>*>/ āvuso amhākaü dukkaraü, chavassa pana dāruppattass' atthāya\<*<10>*>/ attano saõhasukhumaguõaü\<*<11>*>/ ko gihãnaü pakāsessatãti\<*<12>*>/ na gaõ- himha\<*<13>*>/, samaõā pana Sakyaputtiyā lolabālatāya\<*<14>*>/ iddhiü dassetvā gaõhiüsu, mā `amhākaü iddhikaraõaü bhāro' ti cintayittha, mayaü hi, tiņņhantu samaõassa Gotamassa sāvakā, ākaükhamānā pana samaõena Gotamen' eva saddhiü iddhim pi dasseyyāma, sace hi\<*<15>*>/ samaõo G. ekaü pāņihāriyaü karissati mayaü\<*<16>*>/ diguõaü\<*<17>*>/ karissāmā" 'ti kathayiüsu. Taü sutvā\<*<18>*>/ bhikkhå Bhagavato ārocesuü: "bhante titthiyā kira pāņihāriyaü karissantãti". Satthā\<*<19>*>/ "bhik- khave\<*<20>*>/, karontu, aham pi karissāmãti\<*<21>*>/". Taü sutvā Bimbisāro āgantvā Bhagavantaü pucchi: "bhante pātihāriyaü\<*<22>*>/ karissathā" 'ti. "âma mahārājā" 'ti. "Nanu bhante sikkhāpadaü pa¤¤attan" ti. "Mahā- rāja, taü mayā sāvakānaü pa¤¤attaü, Buddhānaü pana sikkhāpadaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd phaõõasa¤¤aü bandhāpetvā manussānaü ghosāpesi te tathā bandhiüsu. 2 Bd yāvajjatanāya. 3 Bd adds pubbe pi. 4 Bd -migarājā. 5 Bd omits attanā. 6 Ck -nā. 7 Bds -o, Cs -ttena pucchitassa. 8 Bd gaõhathā. 9 Bd nataü. 10 Bd dārupattattāya. 11 Bd -õa. 12 Bd pakāssesãti. 13 Cks gaõhimahā, Bd gaõhāma. 14 Bd omits bāla. 15 Bd pi. 16 Cks add dve kārissāma tatiyaü samaõo G. karissati. 17 Bd dviguõaü. 18 Cks omit sutvā. 19 Cks vissatthā. 20 Bd sace karonti. 21 Bd adds āha. 22 Bd adds kira. >/ #<[page 264]># %<264 XIII. Terasanipāta.>% nāma n' atthi, yathā hi mahārāja tava uyyāne pupphaphalaü a¤¤e- saü\<*<1>*>/ cāritaü\<*<2>*>/ na tava evaü sampadaü idaü daņņhabban" ti. "Ka- haü\<*<3>*>/ pana bhante pāņihāriyaü karissathā" 'ti. "Sāvatthinagare gaõ- ķambarukkhamåle" ti. "âmhehi\<*<4>*>/ tattha kiü kattabban" ti. "Na ki¤ci mahārājā" 'ti. Punadivase S. katabhattakicco cārikaü pakkāmi. Manussā "kuhiü bhante S. gacchatãti" pucchanti. "Sāvatthināgara- dvāre gaõķambarukkhamåle titthiyamaddanaü\<*<5>*>/ yamakapāņihāriyaü kātun" ti tesaü bhikkhå kathayanti\<*<6>*>/. Mahājano "acchariyaråpaü\<*<7>*>/ kira\<*<8>*>/ pāņihāriyaü bhavissati\<*<9>*>/, passissāma nan" ti gharadvārāni chaķ- ķetvā Satthārā saddhiü ¤eva agamāsi. A¤¤atitthiyā "mayam pi samaõassa G-assa pāņihāriyakaraõaņņhāne pāņihāriyaü karissāmā" 'ti upaņņhākehi saddhiü S-aü eva anubandhiüsu. S. anupubbena pana Sāvatthiü gantvā ra¤¤ā\<*<10>*>/ "pāņihāriyaü kira bhante karissathā" 'ti pucchito "karissāmãti" vatvā "kadā bhante" ti vutte "ito sattame divase, āsāëhipuõõamāsiyan" ti āha\<*<11>*>/. "Maõķapaü karomi bhante" ti. "Alaü mahārāja, mama pāņihāriyakaraõaņņhāne Sakko\<*<12>*>/ dvādasa- yojanikaü ratanamaõķapaü karissatãti". "Etaü kāraõaü nagare ugghosāpemi bhante" ti. "Ugghosāpehi mahārājā" 'ti. Rājā dhamma- ghosakaü alaükatahatthipiņņhiü āropetvā "S.\<*<13>*>/ kira Sāvatthidvāre gaõķambarukkhamåle titthiyamaddanaü pāņihāriyaü karissati ito sat- tame\<*<14>*>/ divase" ti devasikaü ghosanaü kāreti\<*<15>*>/. Titthiyā "gaõķam- barukkhamåle kira karissatãti" sāmikānaü dhanaü datvā\<*<16>*>/ Sāvatthi- sāmante ambarukkhe chindāpayiüsu. Dhammaghosako puõõamadivase\<*<17>*>/ "pāto va ajja\<*<18>*>/ pāņihāriyaü bhavissatãti" ugghosesi\<*<19>*>/. Devatānu- bhāvena sakala-Jambudãpe dvāre ņhatvā ugghositaü viya ahosi, ye ye gantuü cittaü uppādenti te te Sāvatthiü pattaü\<*<20>*>/ eva attānaü pas- siüsu, dvādasayojanikā parisā ahosi. S. pāto va Sāvatthiü piõķāya pavisituü nikkhami. Gaõķo nāma\<*<21>*>/ rājuyyānapālo piõķipakkam eva kumbhappamāõaü mahantaü ambapakkaü ra¤¤o haranto S-raü nagara- dvāre disvā "idaü T-ass' eva anucchavikan" ti\<*<22>*>/ adāsi. S. paņigga- hetvā\<*<23>*>/ tatth' eva ekamante\<*<24>*>/ nisinno paribhu¤jitvā\<*<25>*>/ "ânanda, imaü aņņhiü\<*<26>*>/ uyyānapālassa imasmiü ņhine ropanatthāya dehi, esa gaõ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd a¤¤aü. 2 Cs Bd vāri-. 3 Bd kattha. 4 Bd omits a-. 5 Bd -na. 6 Bd thesaü bhikkhunaü kathaü sutvā. 7 Bd anacchari yaü evaråpaü. 8 Bd omits kira. 9 Bd -tãti. 10 Cks ra¤¤o, Bd ara¤¤ā. 11 Bd ahaü. 12 Bd adds devarājā. 13 Bd bhagavā. 14 Bd -ma. 15 Bd -si. 16 Bd adds sāmikā. 17 Bd punadivase. 18 Bd bhagavato. 19 Bd -ti. 20 Ck pattham, Bd sāvatthipattaü. 21 Bd pana. 22 Bd adds taü. 23 Cks -ggahāpetva. 24 Bd -taü. 25 Bd -janto. 26 Bd ampaņhi. >/ #<[page 265]># %< 10. Sarabhamigajātaka. (483.) 265>% ķambo nāma bhavissatãti" āha. Thero tathā akāsi. Uyyānapālo paüsuü viyåhitvā ropesi. Taü khaõaü ¤eva aņņhiü\<*<1>*>/ bhijjitvā målāni otariüsu, naīgalãsappamāõo rattaükuro uņņhahi\<*<2>*>/, mahājanassa olo- kentass' eva paõõāsahatthakkhandho paõõāsahatthasākhā\<*<3>*>/ ubbedhena ca hatthasatiko ambarukkho sampajji\<*<4>*>/, tāvad ev' assa pupphāni ca phalāni ca uņņhahiüsu, so madhukaraparivuto\<*<5>*>/ suvaõõavaõõaphala- bharito\<*<6>*>/ nabhaü påretvā aņņhāsi, vātappaharaõakāle madhukara- pakkāni\<*<7>*>/ patiüsu, pacchā āgacchantā bhikkhå paribhu¤jitvā va āga- miüsu\<*<3>*>/. Sāyaõhasamaye devarājā āvajjanto "sattaratanamaõķapakara- õaü\<*<8>*>/ amhākaü bhāro\<*<9>*>/ kato" ti ¤atvā Vissakammaü pesetvā dvādasa- yojanikaü nãluppalasa¤channaü sattaratanamaõķapaü kāresi. Evaü dasasahassacakkavāladevatā sannipatiüsu. S. titthiyamaddanaü asā- dhāraõaü sāvakehi yamakapāņihāriyaü katvā bahuno\<*<10>*>/ janassa pasanna- bhāvaü ¤atvā oruyha Buddhāsane nisinno dhammaü desesi. Vãsati- pāõakoņiyo amatapānaü piviüsu. Tato "purimabuddhā pana pāņi- hāriyaü katvā kattha gacchantãti" āvajjanto "Tāvatiüsabhavanaü" ti ¤atvā Buddhāsanā uņņhāya dakkhiõapādaü Yugandharamuddhani ņha- petvā vāmapādena Sinerumatthakaü akkamitvā Pāricchattakamåle Paõķukambalasilāya vassaü upagantvā antotemāsaü devānaü Abhi- dhammakathaü\<*<11>*>/ katheti\<*<12>*>/. Parisā Satthu gataņņhānaü ajānantã\<*<13>*>/ disvā\<*<14>*>/ va "gamissāmā" 'ti tatth' eva temāsaü vasi. Upakaņņhāya pavāraõāya Mahāmoggallānatthero gantvā Bhagavato ārocesi. Atha naü S. pucchi: "kahaü pana etarahi Sāriputto" ti. "Esa bhante pāņihāriye pasãditvā pabbajitehi pa¤cahi bhikkhusatehi saddhiü Saü- kassanagare\<*<15>*>/ vasatãti". "Moggallāna, ahaü ito sattame divase Saü- kassanagaradvāre otarissāmi, T-aü daņņhukāmā Saükassanagare sanni- patantå" 'ti. Thero "sādhå" 'ti paņisuõitvā āgantvā\<*<16>*>/ parisāya āro- cetvā\<*<17>*>/ sakalaparisaü Sāvatthito tiüsayojanaü Saükassanagaraü eka- muhutten' eva pāpesi. S. vutthavasso\<*<18>*>/ pavāretvā "mahārāja manussa- lokaü gamissāmãti" Sakkassa ārocesi. Sakko Vissakammaü āmantetvā "Dasabalassa manussalokagamanaņņhāya sopānaü\<*<19>*>/ karohãti" āha. So Sinerumatthake sopānasãsaü Saükassanagaradvāre dhurasopānaü katvā majjhe maõimayaü ekasmiü passe rajatamayaü ekasmiü passe so- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Bd -i. 2 Cks uņņhahitvā. 3 so all three MSS. 4 Bd sampajjetvā. 5 Bd madhurapattaparipuõõo. 6 Bd -bhā-. 7 Bd madhura-? 8 Ck satthārāmaõķapaü-, Cs satthārāmaõķapa-, Bd satthuratanamaõķampa-. 9 Bd kāro, omitting kato. 10 Bd bahu. 11 Bd -mapiņakaü. 12 Bd -si. 13 Cks -ti, Bd -tā 14 Bd adi-. 15 Bd radvāre. 16 so all three MSS. 17 Bd -cesi. 18 Bd vuņhavasso, Cks omit vu-. 19 Bd tiõi sopāõāni. >/ #<[page 266]># %<266 XIII. Terasanipāta.>% vaõõamayan ti tãõi sopānāni māpesi, sattaratanamayā vedikāparikkhepā ti\<*<1>*>/. S. lokavivaraõaü pāņihāriyaü katvā majjhe maõimayena sopā- nena otari. Sakko pattacãvaraü aggahesi, Suyāmo vālavãjaniü. Sa- hampati Brahmā\<*<2>*>/ chattaü dhāresi, dasasahassacakkavāladevatā dibba- gandhamālādãhi påjayiüsu. S-raü dhurasopāne patiņņhitaü\<*<3>*>/ paņhamam eva Sāriputtatthero vandi, pacchā sesaparisā. Tasmiü samāgame S. cintesi: "Moggallāno iddhimā ti pākaņo, Upāli vinayadharo ti, Sāri- puttassa pana mahāpa¤¤āguõo na pākaņo, ņhapetvā\<*<4>*>/ maü\<*<5>*>/ a¤¤o etena sadiso samapa¤¤o\<*<6>*>/ nāma n' atthi, pa¤¤āguõaü assa pākaņaü karissā- mãti" paņhamaü tāva puthujjanapa¤haü\<*<7>*>/ pucchi, taü puthujjanā va kathayiüsu\<*<8>*>/. Tato sotāpannānaü visaye pa¤haü pucchi, tam pi sotāpannā va kathayiüsu, puthujjanā na jāniüsu. Evaü\<*<9>*>/ sakadā- gāmivisaye anāgāmivisaye khãõāsavavisaye mahāsāvakavisaye ca pa¤- haü pucchi, tam pi heņņhimā heņņhimā\<*<10>*>/ na jāniüsu, uparimā upari- mā\<*<11>*>/ kathayiüsu\<*<12>*>/, aggasāvakavisaye puņņhapa¤ham pi aggasāvakā va kathayiüsu\<*<13>*>/, a¤¤e na jāniüsu. Tato Sāriputtattherassa visaye pa¤haü pucchi, taü thero va kathesi, a¤¤e na jāniüsu. Manussā "ko nāma esa thero S-rā saddhiü kathesãti" pucchitvā "dhamma- senāpati Sāriputto nāmā" 'ti sutvā "aho mahāpa¤¤o" ti vadiüsu. Tato paņņhāya devamanussānaü antare therassa mahāpa¤¤āguõo pā- kaņo jāto. Atha naü S. Ye ca saükhatadhammāse ye ca sekhā puthå idha tesaü {me} nipako iriyaü puņņho pabråhi mārisā 'ti Buddhavisaye pa¤haü pucchitvā "imassa nu kho Sāriputta saükhittena bhāsitassa kathaü vitthārena attho daņņhabbo" ti āha. Thero pa¤- haü\<*<14>*>/ oloketvā "S. maü sekhāsekhānaü\<*<15>*>/ bhikkhånaü āgamanapaņi- padaü pucchatãti\<*<16>*>/" pa¤he nikkaükho\<*<17>*>/ hutvā "āgamanapaņipadaü\<*<18>*>/ nāma khandhādivasena bahåhi mukhehi sakkā kathetuü, katarākārena\<*<19>*>/ nu kho kathento Satthu ajjhāsayaü gaõhituü sakkhissāmãti" ajjhāsaye kaükhi\<*<20>*>/. S. "Sāriputto pa¤he nikkaükho, ajjhāsaye pana me kaü- khati, mayā naye adinne kathetuü na sakkhissati, nayam assa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd parikkemā, omitting ti. 2 Bd mahābra-. 3 Bd patiņhahantaü. 4 Bd adds kira. 5 Bd sammāsambuddhaü. 6 Bd sāriputtaterassa pa¤¤ā pāpunitu samattho in the place of etena-- 7 Bd -jjanānaü visaye pa¤haü. 8 Bd pathamaü tāva puthujanā kath- 9 Bd tato. 10 Bd only one he-. 11 Bd only one u-. 12 Bd vakathesuü. 13 puthujjanā--kathayiüsu wanting in Cs. 14 Bd so thero-. 15 Bd satthāra bråhi mārissā ti. 16 Cks pucchati. 17 Bd nikaīkhā. 18 Cks -dā. 19 Bd kathaü kena kāranena. 20 Cks -ã. >/ #<[page 267]># %< 10. Sarabhamigajātaka. (483.) 267>% dassāmãti" nayaü dassento\<*<1>*>/ "bhåtam idan ti\<*<2>*>/, Sāriputta samanu- passā\<*<3>*>/" 'ti āha. Evaü kir' assa ahosi. "Sāriputto mam' ajjhāsayaü gahetvā kathento khandhavasena kathessatãti" therassa saha naya- dānena so pa¤ho nayasatena nayasahassena upaņņhāsi\<*<4>*>/, so S-rā dinna- naye\<*<5>*>/ ņhatvā Buddhavisaye pa¤haü kathesi. S. dvādasayojanikāya parisāya dhammaü desesi, tiüsapāõakoņiyo amatapānaü piviüsu. S.\<*<6>*>/ parisaü uyyojetvā cārikaü caranto anupubbena Sāvatthiü\<*<7>*>/ gantvā punadivase Sāvatthiyaü piõķāya caritvā piõķapātapaņikkanto bhikkhåhi vatte dassite gandhakuņiü pāvisi. Sāyaõhasamaye bhikkhå therassa guõakatham kathentā dhammasabhāyaü nisãdiüsu: "mahāpa¤¤o āvuso Sāriputto puthupa¤¤o javanapa¤¤o tikkhapa¤¤o nibbedhikapa¤¤o, Dasabalena saükhittena pucchitapa¤haü vitthārena kathesãti". S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave e. k. s." ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "na bhikkhave idān' eva pubbe p' esa saükhittena bhāsitassa vitthāren' atthaü katheti\<*<3>*>/ yevā" 'ti vatvā a. ā.: A. B. Br. r. k. Bo. sarabhamigayoniyaü nibbattitvā\<*<9>*>/ ara¤¤e paņivasati\<*<10>*>/. Rājā migavittako ahosi thāmasampanno, a¤¤aü manussaü manusso ti pi\<*<11>*>/ na gaõeti\<*<12>*>/. So ekadivasaü migavaü gantvā amacce āha: "yassa passena migo palāyati ten' eva so daõķo\<*<13>*>/ dātabbo" ti. Te cintayiüsu: "kadāci gehamajjhe ņhitāpi koņņhakaü virajjhanti\<*<14>*>/, uņņhitamigaü\<*<15>*>/ yena kenaci upāyena ra¤¤o ņhitaņņhānam eva āropessāmā" 'ti cin- tetvā\<*<16>*>/ ca pana katikaü\<*<17>*>/ katvā ra¤¤o dhuramaggaü adaüsu. Te mahantaü gumbaü parikkhipitvā muggarādãhi bhåmiü hanā- pesuü\<*<18>*>/. Paņhamam eva sarabhamigo uņņhāya tikkhattuü gum- baü anuparigantvā\<*<19>*>/ palāyanokāsaü olokento sesadisāsu ma- nusse bāhāya bāhaü dhanunā dhanuü āhacca nirantare\<*<20>*>/ ņhite disvā ra¤¤o ņhitaņņhāne yeva okāsaü addasa. So ummãlitesu\<*<21>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd dadanto. 2 Bd idaü, omitting ti. 3 Ck -passasã, Cs passasã. 4 Bd upaņhāpesi. 5 Bd -yena, Cs -yena corr. to -ye. 6 Bd devalokato otaritvā sa¤kassanagaradvāre ņhito satthā. 7 Cks -iyaü. 8 Bd -rena kathesi. 9 Ck Bd -etvā. 10 Bd omits paņi. 11 Bd a¤¤e manusse, omitting manusso ti pi. 12 Cks bhaõeti. 13 Cks omit daõķo. 14 so Cs; Ck virajjanti, Bd vemajhe thitamigavaü virujhanti, Bs vemajjhe ņhitagavaü, virajjhanti. 15 Bd uruddhitaü pi. 16 Bd -entā. 17 Bd kathitaü. 18 Bd pothayisu. 19 Bd anuvivaranto, Bs anuparicaranto. 20 Bd nicarante. 21 Bd ummilitvā tesaü. >/ #<[page 268]># %<268 XIII. Terasanipāta.>% akkhãsu vālukaü khipamāno viya rājānaü abhimukho agamāsi. Rājā taü lahusampattaü\<*<1>*>/ disvā saraü khipitvā virajjhi. Sara- bhamigā nāma saraü va¤cetuü chekā honti: sare abhimukhaü āgacchante vegaü gāhāpetvā\<*<3>*>/ tiņņhanti, pacchato āgacchante vegena purato va\<*<4>*>/ javanti\<*<5>*>/, uparibhāgenāgacchante\<*<6>*>/ piņņhiü nāmenti, passenāgacchante thokaü apagacchanti, kucchimajjhaü\<*<7>*>/ sandhāyāgacchante\<*<8>*>/ parivattitvā patanti, sare atikkante vātac- chinnavalāhakavegena palāyanti. So pi rājā tasmiü parivattitvā patite "sarabho me viddho" ti nādaü mu¤ci. Sarabho uņņhāya vātavegena palāyi balamaõķalaü bhijjitvā, ubhosu passesu ņhitā\<*<9>*>/ amaccā sarabhaü palāyamānaü disvā ekato hutvā pucchiüsu: "migo kassa\<*<10>*>/ ņhitaņņhānaü abhiråhãti\<*<11>*>/". "Ra¤¤o ņhitaņņhā- nan" ti. "Rājā `viddho me' ti vadati, ko nena\<*<12>*>/ viddho ti, nibbirajjho\<*<13>*>/ bho amhākaü rājā, bhåmi nena viddho\<*<14>*>/" ti iti tenā- nappakārena ra¤¤ā saddhiü keliü kariüsu. Rājā cintesi: "ime maü parihāsanti\<*<15>*>/, mama pamāõaü na jānantãti" gāëhaü nivāsetvā pattiko va khaggaü ādāya "sarabhaü gaõhissāmãti" vegena pakkhandi. Atha naü disvā tãõi yojanāni anubandhi. Sarabho ara¤¤aü pāvisi, rājāpi pāvisi yeva. Tattha\<*<16>*>/ sara- bhamigassa gamanamagge saņņhihatthamatto\<*<17>*>/ mahāpåtipāda- narakāvāņo\<*<18>*>/ atthi, so tiüsahatthamattaü\<*<19>*>/ udakena puõõo tiõehi\<*<20>*>/ paņicchanno. Sarabho udakagandhaü ghāyitvā va āvāņabhāvaü\<*<21>*>/ ¤atvā thokaü osakkitvā gato\<*<22>*>/. Rājā pana ujukaü eva āgacchanto tasmiü papati. Sarabho tassa pada- saddaü asuõanto nivattitvā taü apassanto "narakāvāņe patito bhavissatãti" ¤atvā āgantvā\<*<23>*>/ olokento naü gambhãraudake appatiņņhaü kilamantaü disvā tena kataü aparādhaü hadaye \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd phalasampanna. 2 Bd khapetvā vijhi. 3 Bd hāpetvā. 4 Bd omits puratova. 5 Bd jahanti. 6 Bd -gena. 7 Ck kucchima ajjhaü, Bd only kucchi. 8 Bd saniyāgacchante. 9 Bd -ta. 10 Bd adds passe. 11 Bd -ruyhiti. 12 Bd tena. 13 Bd nibbijjho. 14 Bd viddhā, Cks vijjho. 15 so all three MSS. 16 Bd so tattha. 17 Bd saņhimattahattho. 18 Cs -kāavāņo, Bd -pādakāpāto. 19 Bd -hatthapatto. 20 Bd adds ca. 21 Bd avāņaü. 22 Bd okkami in the place of o. g. 23 Bd omits ā. >/ #<[page 269]># %< 10. Sarabhamigajātaka. (483.) 269>% akatvā sa¤jātakāru¤¤o "mā mayi passante va rājā\<*<1>*>/ nassatu, imamhā naü dukkhā mocessāmãti" āvāņatãre ņhito "mā bhāyi mahārāja, ahaü taü dukkhā mocessāmãti" vatvā attano piya- puttaü uddharituü ussāhaü karonto viya tass' uddharaõatthāya silāya yoggaü\<*<2>*>/ katvā va, "vijjhissāmãti" āgataü\<*<3>*>/ rājānaü saņņhi- hatthā narakā uddharitvā assāsetvā piņņhiü āropetvā ara¤¤ā nãharitvā senāya avidåre otāretvā ovādam assa datvā pa¤casu sãlesu patiņņhāpesi. Rājā M-aü vihāya gantuü\<*<4>*>/ asakkonto āha: "sāmi sarabharāja\<*<5>*>/, mayā saddhiü Bārāõasiü ehi, dvāda- sayojanikāya te\<*<6>*>/ Barāõasiyā\<*<7>*>/ rajjaü dammi, taü karohãti\<*<8>*>/". "Mahārāja, mayaü tiracchānagatā, na no rajjen' attho, sace te mayi sineho atthi mayā dinnāni sãlāni rakkhanto raņņhavāsino pi sãlaü\<*<9>*>/ rakkhāpehãti" taü ovaditvā ara¤¤am eva pāvisi. So assu- puõõehi nettehi tassa guõe saranto va senaü sampāpuõitvā senaīgaparivuto nagaraü gantvā "ito paņņhāya sakalaraņņhavāsino pa¤casãlāni rakkhantå" 'ti dhammabheri¤ carāpesi. M-ena pana attano kataguõaü kassaci akathetvā sāyaü nānaggarasabhojanaü bhu¤jitvā alaükatasayane\<*<10>*>/ sayitvā paccåsakāle M-assa guõaü saritvā uņņhāya sayanapiņņhe pallaükena nisãditvā pãtipuõõena hadayena chahi gāthāhi udānaü udānesi: @*>/ puriso, na nibbindeyya paõķito, (J. I. p. 267.) passāmi vo 'haü attānaü, yathā icchiü tathā ahu. || Ja_XIII:134 ||>@ @*>/ puriso, na nibbindeyya paõķito, passāmi vo 'haü attānaü udakā thalam ubbhataü. || Ja_XIII:135 ||>@ @@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks add ko. 2 Bd sãlayogaü. 3 Bd āgantvā. 4 Bd vinā vasituü. 5 Bd -bhamigarāja. 6 Bd taü. 7 Cks -siyaü. 8 Bd kārehãti. 9 Cks pa¤casãlaü. 10 Bd -nena. 11 Bd āsisattheva. >/ #<[page 270]># %<270 XIII. Terasanipāta.>% @< bahå hi phassā ahitā hitā ca, avitakkitā maccum upabbajanti. || Ja_XIII:138 ||>@ @@ âsiüsethevā\<*<1>*>/ 'ti āsacchedakakammaü akatvā attano kamme āsaü ka- roth' eva, na ukkaõņheyya, yathā icchin ti ahaü hi saņņhihatthā narakā uņņhānaü icchiü, so 'mhi tath' eva jāto, tato uņņhito yevā 'ti dãpeti, ahitā hitā cā 'ti dukkhaphassā ca sukhaphassā ca maraõaphassā ca jãvitaphassā cā 'ti pi attho\<*<2>*>/, sattānaü hi maraõaphasso ahito jãvitaphasso hito, tesaü avitakkito aciõņito pi\<*<3>*>/ maraõaphasso\<*<4>*>/ va āgacchatãti dasseti, acintitampãti mayā āvāņe patissāmãti na cintitaü, sarabhaü māressāmãti cintitaü, idāni pana me cintitaü naņņhaü, acintitam eva jātaü, bhogā ti yasaparivārā, ete cintāmayā na honti, tasmā ¤āõavatā viriyam eva kātabbaü, viriyavato hi acintitam pi hoti yeva. Tass' evaü udānentass' eva aruõaü uņņhahi. Purohito pāto va sukhaseyyapucchanatthaü āgantvā dvāre\<*<5>*>/ ņhito tassa udānagãtasaddaü sutvā cintesi: "rājā hãyo migavaü agamāsi, tattha sarabhamigaü viraddho bhavissati, tato amaccehi ava- hasiyamāno "māretvā taü ānessāmãti\<*<6>*>/" khattiyamānen" eva taü anubandhanto saņņhihatthe narake patito bhavissati, da- yālunā sarabharājena ra¤¤o dosaü acintetvā rājā\<*<7>*>/ uddhaņo\<*<8>*>/ bhavissati, tena ma¤¤e udānaü udānetãti\<*<9>*>/". Evaü brāh- maõassa ra¤¤o paripuõõavya¤janaü udānaü sutvā sumajjite ādāse mukhaü olokentassa chāyā viya ra¤¤ā ca sarabhena ca katakāraõaü\<*<10>*>/ pākataü ahosi. So nakhaggena dvāraü koņ- ņhesi\<*<11>*>/. Rājā "ko eso" ti pucchi. "Ahaü deva purohito" ti. Ath' assa dvāraü vivaritvā "ito eh' ācariyā\<*<12>*>/" 'ti āha. So pavisitvā rājānaü jayāpetvā ekamantaü ņhito "ahaü mahārāja tayā ara¤¤e katakāraõaü jānāmi, tvaü ekaü sarabhamigaü anubandhanto narake patito, atha naü so sarabho silāya yoggaü\<*<13>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd āsisatthevā. 2 Bd pi pātho attho. 3 Bd upamaraõaphasena ahitā jivitamaraõena hitā tesaü vitakkitho pi cintito in the place of sattānaü---. 4 Bd -ssā. 5 Bd rājadvāre. 6 Bd āharissāmiti. 7 Cks rājānaü. 8 Bd uddharitho. 9 Bd -nesãti. 10 Bd katakammaü. 11 Bd Cs ākoņesi. 12 Bd ito evatha ā-. 13 Bd sãlāyogaü. >/ #<[page 271]># %< 10. Sarabhamigajātaka. (483.) 271>% katvā narakato uddhari, so tvaü tassa guõaü saritvā\<*<1>*>/ udānaü udānesãti" vatvā dve gathā abhāsi: @*>/ vikkantam anujãvasi\<*<3>*>/. || Ja_XIII:140 ||>@ @*>/ silāya yoggaü\<*<5>*>/ sarabho karitvā dukkhåpanãtaü maccumukhā pamocayi alãnacittaü ta migaü vadesãti\<*<6>*>/. || Ja_XIII:141 ||>@ Tattha anusarãti\<*<7>*>/ anubandhi, vikkantan ti uddharaõatthāya\<*<8>*>/ kata- parikammaü, anujãvasãti\<*<9>*>/ upajāvasi\<*<10>*>/, tassānubhāvena tayā\<*<11>*>/ jãvitaü laddhan ti attho, samuddharãti\<*<12>*>/ uddhari\<*<13>*>/, ta migaü vadesãti\<*<6>*>/ taü suvaõõa- sarabhamigaü idha sirisayane nisinno vaõõesi. Taü sutvā rājā "ayaü mayā saddhiü na\<*<14>*>/ migavaü āgato\<*<15>*>/ sabbaü pavattiü jānāti, kathaü nu kho jānāti\<*<16>*>/, puc- chissāmi nan" ti cintetvā navamaü gātham āha: @*>/ tatth' eva\<*<18>*>/ tadā ahosi udāhu te koci naü\<*<19>*>/ etad akkhā\<*<20>*>/, vivattacchaddo\<*<21>*>/ nu si sabbadassã, ¤āõaü nu te brāhmaõa bhiüsaråpan ti. || Ja_XIII:142 ||>@ Tattha bhiüsaråpan ti kin nu te\<*<22>*>/ ¤āõaü balavajātikaü\<*<23>*>/, ten' etaü\<*<24>*>/ jānāsãti. Brāhmaõo "nāhaü sabba¤¤å Buddho, vya¤janaü amakkhe- tvā\<*<25>*>/ tayā kathitagāthānaü pana mayhaü attho upaņņhātãti\<*<26>*>/" dãpento dasamaü gātham āha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd anussaretvā. 2 Cks tvaü, Bd tuva. 3 Bd -taü jivitaü labhi. 4 Ck ya uddhari, Cs uddhari only. 5 Bd yogaü. 6 Bd tamevadesãti in the place of ta--. 7 Bd anussasariti. 8 Bd uttara-. 9 Bd jivita labhissatãti. 10 Bd omtis u-. 11 Bd tava. 12 Bds -rinti, Cks uddharãti. 13 Bds uttāresi. 14 Cks add ca. 15 Bd gato. 16 Bd omits kathaü--. 17 Bds kiü tvaü. 18 Ck taëava? Bd latheva. 19 Bd ta. 20 Cks akkho. 21 Bd vivaņacchādo, Cs vivattacchaddā. 22 Bd bhisaråpaü tava in the place of kinnute. 23 Cks -jānitaü. 24 Bd kenetaü. 25 Bd samekkhitvā. 26 Bd -hãti. >/ #<[page 272]># %<272 XIII. Terasanipāta.>% @< gāthāpadāna¤ ca subhāsitānaü atthaü tad ānenti janinda dhãrā ti. || Ja_XIII:143 ||>@ Tattha subhāsitānan ti vya¤janaü amakkhetvā\<*<1>*>/ suņņhu bhāsitānaü. atthaü tadānentãti so tesaü attho, taü ānenti\<*<2>*>/ upadhārentãti. Rājā tassa tussitvā bahuü dhanaü adāsi. Tato paņņhāya ca dānādipu¤¤ābhirato ahosi, manussāpi\<*<3>*>/ pu¤¤ābhiratā hutvā matamatā saggapadam eva pårayiüsu. Ath' ekadivasaü rājā "lakkhaü vijjhissāmãti" purohitaü ādāya uyyānaü gato. Tadā Sakko devarājā bahå\<*<4>*>/ nave deve ca\<*<5>*>/ devaka¤¤āyo ca\<*<6>*>/ disvā "kin nu kāraõan" ti āvajjanto sarabhamigena narakā uddha- ritvā ra¤¤o sãlesu patiņņhāpitabhāvaü\<*<7>*>/ ¤atvā "ra¤¤o ānubhāvena mahājano pu¤¤āni karoti, tena devaloko paripårati, idāni kho pana rājā lakkhaü vijjhituü uyyāhaü gato" ti\<*<8>*>/ vãmaüsitvā "sãhanādaü nadāpetvā sarabhamigassa guõaü kathāpetvā attano ca Sakkabhāvaü jānāpetvā ākāse ņhito dhammaü desetvā mettāya c' eva pa¤canna¤ ca sãlānaü guõaü kathāpetvā\<*<9>*>/ āga- missāmãti" cintetvā uyyānaü agamāsi. Rājāpi "lakkhaü vijjhissā- mãti" dhanuü āropetvā saraü sandahi\<*<10>*>/. Tasmiü khaõe Sakko ra¤¤o ca lakkhassa ca antare attano ānubhāvena sarabhaü dassesi. Rājā taü disvā saraü na mu¤ci. Atha naü Sakko purohitassa sarãre adhimuccitvā\<*<11>*>/ gāthāya ajjhabhāsi\<*<12>*>/: @*>/ paraviriyaghātiü\<*<14>*>/ cāpe saraü kiü vicikicchase tuvaü, nunno\<*<15>*>/ saro sarabhaü hantu khippaü, annaü hi etaü varapa¤¤a ra¤¤o ti. || Ja_XIII:144 ||>@ Tattha pattin\<*<16>*>/ ti vājapattehi\<*<17>*>/ samannāgataü, paraviriyaghātin ti paresaü viriyaghātakaü, cāpe saran ti etaü pattisaükhātaü\<*<16>*>/ saraü cāpe ādāya sannahitvā\<*<19>*>/ idāni tvaü vicikicchasi, hantå 'ti tayā vissaņņho hutvā esa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd apekkhitvā. 2 Bd tesaü atthaü jānanti in the place of so tesaü--. 3 Cks -ssāhi, Bd omits pu¤¤ā--. 4 Cs -u. 5 Ck na vedo ce va, Bd pahu pāhunake deve. 6 Bd omits deva-. 7 Bd patiņhita-. 8 Bd pi, Cks taü. 9 Bd kathetvā. 10 Bd saõhayi. 11 Bd -mu¤jitvā. 12 Bd gāthā abhāsi. 13 Bd paņņaü. 14 Bd ghāņi. 15 Ck nuõõo, Cs nunne, Bd tuõho, Bs tunne. 16 Bds paņņan. 17 Bd vāca-. 18 Bd paņņasahitaü. 19 Cs sannayihitvā, Bd sanhayitvā. >/ #<[page 273]># %< 10. Sarabhamigajātaka. (483.) 273>% saro khippaü imaü sarabhaü hantu\<*<1>*>/, annaü hi etan ti varapa¤¤a ma- hārāja sarabho nāma ra¤¤o āhāro bhakkho ti attho. Tato rājā gātham āha: @@ Tattha pubbekata¤cā 'ti brāhmaõa aham etaü\<*<2>*>/ ekaüsena jānāmi yathā migo khattiyassa annaü, pubbe pana iminā mayhaü kataguõaü påjemi, tasmā na hanāmãti. Tato Sakko gāthadvayam āha: @*>/ migo mahārāja, asur' eso\<*<4>*>/ disampati, etaü hantvā manussinda bhavassu amarādhipo. || Ja_XIII:146 ||>@ @*>/ rāja\<*<6>*>/ vicikicchase tuvaü hantuü migaü sarabhaü `sahāyakaü me' saputtadāro nara viriyaseņņha gantā tuvaü\<*<7>*>/ Vetaraõiü Yamassā 'ti. || Ja_XIII:147 ||>@ Tattha asureso\<*<8>*>/ ti asuro esa\<*<9>*>/ asurajeņņhako Sakko\<*<10>*>/ eso ti adhippā- yena vadati, amarādhipo ti tvaü etaü Sakkaü māretvā sayaü Sakko deva- rājā hohãti vadati, Vetaraniü Yamassā ti sace etaü sahāyo me ti cintetvā na hanissasi\<*<11>*>/ saputtadāro\<*<12>*>/ Yamassa Vetaraõiü nirayaü\<*<13>*>/ gato\<*<14>*>/ bhavissa- sãti\<*<15>*>/ taü\<*<16>*>/ tāsesãti. Tato rājā dve gāthā abhāsi: @*>/ yo mama pānad' assa\<*<18>*>/. || Ja_XIII:148 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd hanatu. 2 Bd petaü. 3 Bd naso. 4 Cks -roso. 5 Ck va. 6 Bd -jā. 7 Bd gantvā-, Cks gantvā tvaü. 8 Cks -roso. 9 Bd eso. 10 Bd omits sakko. 11 Bd māressasi. 12 Bd -rena. 13 Ck -õi nirayaü, Cs -õã-, Bd -raniyaü. 14 Bd gantvā. 15 all three MSS. -tãti. 16 Bd naü. 17 Bd ha¤hi. 18 Bd pāõādado. >/ #<[page 274]># %<274 XIII. Terasanipāta.>% @*>/ mayhaü ekassa kattā vivanasmiü\<*<2>*>/ ghore\<*<3>*>/, taü tādisaü pubbakiccaü saranto jānaü mahābrahme\<*<4>*>/ kathaü haneyyan\<*<5>*>/ ti. || Ja_XIII:149 ||>@ Tattha yo mama pāõadassā\<*<6>*>/ 'ti brāhmaõa yo mama pāõaķo\<*<6>*>/ assa yena me piyaü\<*<7>*>/ jãvitaü dinnaü narakaü pavisantenāpi mayā so\<*<8>*>/ na tv-eva ha¤¤o\<*<9>*>/ na hantabbo\<*<10>*>/, avajjho eso ti vadati, ekassa kattā vivanasmiü\<*<11>*>/ ghore ti dāruõe ara¤¤e paccatthikassa\<*<12>*>/ sato ekassa asahāyassa\<*<13>*>/ mama kattā kārako jãvitassa dāyako, sv-āhaü taü iminā kataü\<*<14>*>/ tādisaü pubbekiccaü saranto taü guõaü jānanto yeva kathaü haneyyaü\<*<15>*>/. Atha Sakko purohitassa sarãrato apagantvā\<*<16>*>/ Sakkatta- bhāvaü māpetvā ākāse ņhatvā ra¤¤o guõaü pakāsento @*>/ ciram eva\<*<18>*>/ jãva, rajjaü imaü\<*<19>*>/ dhammaguõe\<*<20>*>/ pasāsa\<*<21>*>/, nārãgaõehi paricārayanto modassu raņņhe tidive Vāsavo. || Ja_XIII:150 ||>@ @*>/ datvā ca bhutvā ca yathānubhāvaü anindito saggam upehi ņhānan ti || Ja_XIII:151 ||>@ gāthadvayam āha. Tattha mittābhirādhãti\<*<23>*>/ mitte ārādhento tosento tesu adubbhamāno, sabbātithãti\<*<24>*>/ sabbe dhammikasamaõabrāhmaõe\<*<25>*>/ atithipāhunake yeva katvā pariharanto\<*<26>*>/ yācitabbayuttako\<*<27>*>/ hutvā, anindito ti dānādãni pu¤¤āni\<*<28>*>/ ka- raõena pamudito devalokena\<*<29>*>/ abhinandito\<*<30>*>/ hutvā saggaņņhānaü upehãti\<*<31>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs kicchā-, Bd kicchākatassa. 2 Bd vivarasmiü. 3 Ck -rā. 4 Ck -ma. 5 Ck bhaõe-, Cs bhane-. 6 Bd -dado. 7 Bd piya. 8 Cs yo. 9 Cks ha¤¤e, Bd tatheva. 10 Bd hani, omitting na. 11 Bd piva-. 12 Bd paviņhassa. 13 Bd -yakassa. 14 Cks add taü. 15 Ck haõeyyaü, Cs bhaõeyya, Bd pāhaneyyaü. 16 Bd -gato. 17 Cs -dhi, Ck mittāhivarādhi, Bd mittādhirāvi. 18 Bd ciname. 19 Bd rajjavimaü, Cks rajjaümimaü. 20 Bd imassagaõe? 21 Bd vassāsā. 22 Bd -tittipāhunake katvāni. 23 Bd mittādhirā. 24 Bd -tittiti. 25 Bd -õā, Ck -õo. 26 Bd paricārayanto. 27 Bd sāmicitabba-. 28 Cks pu¤¤a-. 29 Ck mevalokena, Cs cadeva-, Bd parato ceva loke ca. 30 Bd anindito. 31 Bd upetãti. >/ #<[page 275]># %< 10. Sarabhamigajātaka. (483.) 275>% Evaü vatvā Sakko devarājā "ahaü mahārāja taü pari- gaõhituü āgato, tvaü attānaü parigaõhituü\<*<1>*>/ nādāsi, appamatto hohãti" taü ovaditvā sakaņņhānam eva gato. S. i. d. ā. "na bhikkhave idān' eva pubbe pi Sāriputto saü- khittena bhāsitassa vitthārena atthaü jānāti yevā" 'ti vatvā j. s.: "Tadā rājā ânando ahosi, purohito Sāriputto, sarabho\<*<2>*>/ aham evā" 'ti. Sarabhamigajātakaü\<*<3>*>/. Terasanipātavaõõanā niņņhitā\<*<4>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs pariggahi-, Bd pariggahetabbaü. 2 Bd -bhamigo pana. 3 Bd adds dasamaü yattha yattha bhave jāto puriso homi paõķito abhiråpo mahāpa¤¤o dhāremi piņakattayaü labhitvāna metteyo karaõaü bhaveyyaü. 4 Bd omits terasa--. >/ #<[page 276]># %< 276>% XIV. PAKIööAKANIPâTA. $<1. Sālikedārajātaka.>$ Sampannaü sālikedāran ti. Idaü S. J. v. mātiposaka- bhikkhuü\<*<1>*>/ ā. k. Vatthuü\<*<2>*>/ Sāmajātake āvibhavissati. S. pana taü bhikkhuü pakkosāpetvā "saccaü kira tvaü bhikkhu gihã\<*<3>*>/ pose- sãti" pucchitvā "saccaü bhante" ti vutte "kin te hontãti\<*<4>*>/" "mātā- pitaro\<*<5>*>/ bhante" ti vutte "sādhu bhikkhu porāõakapaõķitā tiracchānā hutvā\<*<6>*>/ suvayoniyaü\<*<7>*>/ nibbattitvāpi\<*<8>*>/ jiõõake\<*<9>*>/ mātāpitaro kulāvake ni- pajjāpetvā mukhatuõķakena gocaraü\<*<10>*>/ āharitvā posesun\<*<11>*>/" 'ti vatvā a. ā.: A. Rājagahe Magadharājā nāma rajjaü kāreti\<*<12>*>/. Tadā nagarato pubbuttarāya\<*<13>*>/ disāya Sālindiyo\<*<14>*>/ nāma brāhmaõa- gāmo ahosi. Tassa pubbuttaradisāya Magadhakhettaü\<*<15>*>/. Tattha Kosiyagotto nāma Sālindiyavāsã\<*<16>*>/ brāhmaõo sahassa- karãsamattaü khettaü gahetvā sāliü vapāpesi\<*<17>*>/. Uņņhite\<*<18>*>/ sasse\<*<19>*>/ vatiü thiraü kāretvā kassaci paõõāsakarãsamattaü kassaci saņņhikarãsamattan ti evaü pa¤cakarãsasatamattaü\<*<20>*>/ kattikhettaü\<*<21>*>/ attano purisāna¤ ¤eva ārakkhatthāya datvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds mātu-. 2 Bd paccuppannaü vatthu. 3 Bd gihino. 4 Cks honti. 5 Bd adds me. 6 Bd hutvāpi. 7 Bd suvakayo-. 8 Ck nibbattetvāpi, Bd nippattetvā. 9 Bd jiõõa. 10 Bd adds āhāraü. 11 Bd posisu. 12 Bd -si. 13 Bd -ra. 14 Bds sāliddi-. 15 Bds add atthi. 16 Ck -si, Bd sāliddiyavāsi. 17 Bd vappesi. 18 Bd adds ca pana. 19 Ck vasse. 20 Bds pa¤casatakarisamattaü. 21 Cs kanti-, Bd omits katti. >/ #<[page 277]># %< 1. Sālikedārajātaka. (484.) 277>% sesaü pa¤cakarãsasatamattaü\<*<1>*>/ bhatiü katvā\<*<2>*>/ ekassa bhata- kassa adāsi so tattha kuņiü katvā rattiüdivaü vasati. Khet- tassa pana pubbuttarabhāge\<*<3>*>/ ekasmiü sānupabbate mahantaü simbalivanaü\<*<4>*>/, tattha\<*<5>*>/ anekāni suvasatāni vasanti. Tadā B. tasmiü suvasaüghe suvara¤¤o putto hutvā nibbatti, so va- yappatto abhiråpo thāmavā\<*<6>*>/, sakaņanābhippamāõo sarãro ahosi. Ath' assa pitā mahallakakāle "ahaü idāni dåraü gantuü na sakkomi, tvaü imaü gaõaü pariharā" 'ti rajjaü\<*<7>*>/ niyyādesi. So punadivasato paņņhāya mātāpitunnaü gocaratthāya gantuü nādāsi "suvagaõaparivuto\<*<8>*>/ Himavantaü gantvā sayaüjāta- sālivanesu\<*<9>*>/ yāvadatthaü sāliü khāditvā āgamanakāle mātā- pitunnaü pahonakaü gocaraü ādāya gantvā\<*<10>*>/ mātāpitaro poseti\<*<11>*>/. Ath' assa ekadivasaü suvā ārocesuü: "pubbe imasmiü kāle Magadhakhette sāli paccati\<*<12>*>/, idāni kin nu kho jātan ti\<*<13>*>/ tena hi jānāthā" 'ti dve suve pahiõiüsu. Suvā\<*<14>*>/ gantvā Magadhakhette otarantā tassa bhatiyā rakkhaõaka- purisassa khette otaritvā\<*<15>*>/ sāliü khāditvā ekaü sālisãsaü ādāya simbalivanaü gantvā\<*<16>*>/ sālisãsaü M-assa pādamåle pā- tetvā\<*<17>*>/ "evaråpā tattha\<*<18>*>/ sālãti" vadiüsu. So punadivase suvagaõaparivuto tattha gantvā tasmiü khette otari. So\<*<1>*>/ puriso suve sāliü khādante\<*<20>*>/ ito c' ito ca dhāvitvā vārento pi vāretuü na sakkoti. Sesā suvā\<*<21>*>/ sāliü khāditvā tucchamukhā va gacchanti\<*<22>*>/, suvarājā pana bahåni sālisãsāni ekato katvā haritvā\<*<23>*>/ mātāpitunnaü deti. Suvā punadivasato paņņhāya tatth' eva sāliü khādiüsu. Atha so puriso\<*<24>*>/ "sace ime \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck tesaü--, Cs sesaü a¤cakarãsamattaü, Bd sesapa¤casatakarisamattaü khettaü attano pårisosānaü. 2 Cks datvā. 3 Bd -radisā bhāge. 4 Ck sibba-, 4 Ck sibba-, Bd sippa- and adds atthi. 5 Bd attha. 6 Bd thāmasampanno. 7 Bd omits rajjaü. 8 Bd -gaõaü pariharanto. 9 Cks jātassaresusāli-, Bd sayaüjātasālivanena. 10 Bd āharitvā in the place of ā. g. 11 Bds -si. 12 Bd paccanti. 13 Cks kathanti. 14 Bd te. 15 Bd otarisu. 16 Bd āg-. 17 Bd thapetvā. 18 Bds tattha evaråpā. 19 Bd adds pana. 20 Bd adds disvā. 21 Bd adds yāvadatthaü. 22 Bd gacchisu. 23 Bd tehi parivuto hutvā āharitvā. 24 Bd adds såve sāli khādente disvā ito cito ca dhāvitvā vārento pi vāretuü nāsakkhi. >/ #<[page 278]># %<278 XIV. Pakiõõakanipāta.>% a¤¤aü katipāhaü evaü khādissanti ki¤ci na bhavissati, brāhmaõo sāliü agghāpetvā mayhaü iõaü karissati, gantvā tassa ārocemãti\<*<1>*>/" so sālimuņņhinā saddhiü tathāråpaü paõõā- kāraü gahetvā\<*<2>*>/ brāhmaõaü passitva vanditvā\<*<3>*>/ ekamantaü ņhito "kiü bho purisa sampannaü sālikhettan" ti puņņho "āma brāhmaõa sampannan" ti vatvā dve gāthā abhāsi: @*>/ te brahme: na naü\<*<5>*>/ vāretum ussahe. || Ja_XIV:1 ||>@ @*>/ tattha sakuõo, so\<*<7>*>/ tesaü sabbasundaro bhutvā sāliü yathākāmaü tuõķenādāya gacchatãti. || Ja_XIV:2 ||>@ Tattha sampannan ti paripuõõaü avikalaü\<*<8>*>/, kedāran ti khettaü, sabbasundaro ti sabbehi koņņhāsehi sundaro rattatuõķo ji¤jukasanni- bhakkhi rattapādo\<*<9>*>/ tãhi rājãhi parikkhittagãvo mahāmayårappamāõo so yāva- datthaü sāliü khāditvā a¤¤aü\<*<10>*>/ tuõķena gahetvā gacchati\<*<11>*>/. Brāhmaõo tassa kathaü sutvā suvarāje sinehaü uppādetvā khettapālaü pucchi: "ambho purisa pāsaü oķķetuü jānāsãti". "âma jānāmãti". Atha naü gāthāya ajjhabhāsi: @*>/ vālapāsāni yathā bajjhetha\<*<13>*>/ so dijo, jiva¤ ca naü gahetvāna ānayetha\<*<14>*>/ mam' antike ti. || Ja_XIV:3 ||>@ Tattha oķķentå\<*<15>*>/ 'ti oķķayantu, vālapāsānãti assavālādirajjumayā pāsā, jãva¤ca nan ti jãvantaü ¤eva ca\<*<16>*>/. Taü sutvā khettapālo sāliü agghāpetvā iõassa akata- bhāvena tuņņho gantvā assavāle\<*<17>*>/ vaņņetvā "ajja imasmiü ņhāne otarissatãti" sutvā suvara¤¤o otaraõaņņhānaü sallakkhetvā punadivase pāto na cātippamāõaü pa¤jaraü\<*<18>*>/ katvā pāsaü\<*<19>*>/ oķķetvā suvānaü āgamanaü olokento kuņiyaü nisãdi. Suvarā- jāpi suvagaõaparivuto āgantvā aloluppacāratāya hiyyo\<*<20>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -cessāmiti. 2 Bd adds sāliddhiyagāmaü gantvā. 3 Bd paõõākāraü datvā. 4 Bd -va-. 5 Bd taü. 6 Bd ca. 7 Bd yo. 8 Bd avekallaü. 9 Cks -sannibhakkhi, Bd -sannibho bhakkhi. 10 Bd a¤¤e. 11 Bd -tãti. 12 Bd ujhantu. 13 Bd bajheyya. 14 Bd -yehi. 15 Bd ujhantå. 16 Bd adds ānayehiti ānehi. 17 Bd -laü. 18 Cks -se vātappahāre tesaü caraõakaü. 19 Bd -sa¤ca. 20 Bd vihiyo, Ck bhiyyo, Cs hãyyo. >/ #<[page 279]># %< 1. Sālikedārajātaka. (484.) 279>% khāditaņņhāne oķķitapāse\<*<1>*>/ pādaü\<*<2>*>/ pavesento va otari. So attano baddhabhāvaü ¤atvā cintesi: "sac' āhaü\<*<3>*>/ idān' eva baddharāvaü ravissāmi ¤ātakā\<*<4>*>/ bhayatajjitā gocaraü agahetvā va palāyissanti, yāva etesaü gocaragahaõaü\<*<5>*>/ adhivāsessāmãti" so tesaü suhitabhāvaü ¤atvā maraõabhayatajjito hutvā tik- khattuü baddharāvaü ravi. Sabbe\<*<6>*>/ palāyiüsu. Suvarājā "ettakesu me\<*<7>*>/ ¤ātãsu\<*<8>*>/ nivattitvā olokento pi n' atthi, kin nu kho mayā\<*<9>*>/ pāpaü\<*<10>*>/ katan" ti vilapanto @*>/ pãtvā ca pakkamanti vihaīgamā, eko baddho 'smi pāsena, kiü pāpaü pakatam mayā ti || Ja_XIV:4 ||>@ gātham āha. Khettapālo suvarājassa baddharāvaü suvāna¤ ca ākāse pakkhandanasaddaü sutvā "kin nu kho" ti kuņito\<*<12>*>/ oruyha pāsaņņhānaü gantvā suvarājānaü\<*<13>*>/ disvā "yass' eva me\<*<14>*>/ pāso oķķito so eva\<*<15>*>/ baddho" ti tuņņhamānaso suvarā- jānaü pāsato mocetvā dve pāde ekato\<*<16>*>/ bandhitvā\<*<17>*>/ Sālindiya- gāmaü gantvā suvapotaü brāhmaõassa adāsi. Brāhmaõo\<*<18>*>/ balavasinehena M-aü ubhohi hatthehi daëhaü gahetvā aüke nisãdāpetvā tena saddhiü sallapanto dve gāthā abhāsi: @*>/. || Ja_XIV:5 ||>@ @*>/. || Ja_XIV:6 ||>@ Tattha udaraü nånā 'ti a¤¤esaü udaraü udaram eva ma¤¤e tava udaraü pana atiudaraü, tatthā 'ti tasmiü simbalivane, påresãti vassā- rattatthāya påresi, nidhãyasãti nidhesi. Taü sutvā suvarājā madhurāya manussabhāsāya sattamaü gātham āha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd oķķiyaü. 2 Bd pāsaü pāse. 3 Bd sace haü. 4 Bd adds me. 5 Bd -õā tāva. 6 Bd atha sabbe te suvā. 7 Bd omits me. 8 Bd ¤ātakesu. 9 Bd me. 10 Bd paramapā-. 11 Bd pi. 12 Bd -ņiyā. 13 Cks -jā. 14 Bd omits me. 15 Bd sveva. 16 Bd adds katvā. 17 Bd adds daëhaü ādāya. 18 Bd adds taü disvā. 19 Cks -ti. 20 Bd nidayāsãti, Cks -tãti. >/ #<[page 280]># %<280 XIV. Pakiõõakanipāta.>% @*>/ dammi sampatto koņisimbaliü, nidhim pi tattha nidahāmi, evaü jānāhi Kosiyā 'ti. || Ja_XIV:7 ||>@ Tattha iõaü mu¤cāmiõaü dammãti\<*<2>*>/ tava sãliü haritvā iõaü mu¤- cāmi c' eva\<*<2>*>/ dadāmi ca 'ti vadati\<*<4>*>/, nidhimpãti ekaü tattha simbalivane anugāmikanidhim pi nidahāmi. Atha naü brāhmaõo pucchi: @@ Tattha iõadānan ti iõassa dānaü, nidhiü nidhānan ti nidhino nidhānaü. Evaü brāhmaõena puņņho suvarājā tassa vyākaronto catasso gāthā abhāsi: @*>/ bharissanti, tasmā tesaü iõaü dade. || Ja_XIV:9 ||>@ @*>/ jiõõakā gatayobbanā, tesaü tuõķena\<*<7>*>/ hātåna mu¤ce\<*<8>*>/ pubbakataü\<*<9>*>/ iõaü. || Ja_XIV:10 ||>@ @@ @*>/ me iõadānaü, iõamokkho me ediso\<*<11>*>/, nidhiünidhānaü akkhātaü\<*<12>*>/, evaü jānāhi Kosiyā 'ti. || Ja_XIV:12 ||>@ Tattha hātånā 'ti haritvā, taü nidhin ti taü pu¤¤akammaü paõķitā anugāmikanidhiü nāma kathenti, nidhiünidhānan ti nidhino nidhānaü, nidhānanidhin\<*<13>*>/ ti pi pāņho, ayam eva attho. Brāhmaõo M-assa dhammakathaü sutvā pasannacitto dve gāthā abhāsi: @*>/ pakkhã\<*<15>*>/ dijo paramadhammiko, ekaccesu manussesu ayaü dhammo na vijjati. || Ja_XIV:13 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs -minaü, Bd mu¤jāminna. 2 Cs -mi naü, Bd mu¤jāminnaü. 3 Bd adds iõaü. 4 Bd omits va-. 5 Ck te ma hātā, Cs te maü bhātā. 6 Bd vuķhā. 7 Cs tuņņhena. 8 Cs pubbe ca, Bd pa¤ce. 9 Bd pubbe-. 10 Bd ãdisaü. 11 Bd ca ãdiso. 12 Bd akkhāmi. 13 so Bd; Cks nidhiünidhānaü for nidhãni-? 14 Bd vatāya. 15 all three MSS. -i. >/ #<[page 281]># %< 1. Sālikedārajātaka. (484.) 281>% @*>/ puna pi suva passemu, piyaü me tava dassanan ti. || Ja_XIV:14 ||>@ Tattha bhu¤ja sālin ti ito paņņhāya nibbhayo hutvā bhu¤jā\<*<2>*>/ 'ti karãsa- sahassam pi tass' eva niyyādento evam āha, passemå 'ti attano ruciyā āgataü a¤¤esu divasesu taü passeyyāmā 'ti. Evaü\<*<3>*>/ M-aü yācitvā piyaputtaü viya muducittena olo- kento pādato bandhanaü mocetvā satapākatelena pāde mak- khetvā bhaddapãņhe nisãdāpetvā ka¤canataņņake madhulāje khādāpetvā sakkharodakaü\<*<4>*>/ pāyesi. Ath' assa suvarājā "appamatto hohi brāhmaõā" 'ti vatvā ovadanto @*>/ ca no Kosiya te sakāse, nikkhittadaõķesu dadāhi dānaü, jiõõe ca mātāpitaro bharasså 'ti gātham āha. || Ja_XIV:15 ||>@ Tattha tavassamamhãti tava nivesane, ratãti abhirati. Taü sutvā brāhmaõo tuņņhahadayo\<*<6>*>/ udānaü udānento @*>/ addasāsiü pavaraü dijānaü, suvassa sutvāna subhāsitāni kāhāmi pu¤¤āni anappakānãti gātham āha. || Ja_XIV:16 ||>@ Tattha lakkhãti sirã pi pu¤¤am pi pa¤¤āpi. M. brāhmaõena attano dinnaü karãsasahassaü paņikkhi- pitvā aņņhakarãsmattam eva gaõhi. Brāhmaõo thambhe nikhaõitvā tassa taü khettaü niyyādetvā a¤jalim paggayha "gaccha sāmi, assumukhe matāpitaro assāsehãti" vatvā\<*<8>*>/ taü uyyojesi. So tuņņhamānaso sālisãsaü ādāya gantvā mātā- pitunnaü purato nikkhipitvā "amma tāta uņņhethā" 'ti āha. Te assumukhā va bhāsamānā\<*<9>*>/ uņņhahiüsu. Tāvad eva suva- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -hi. 2 Bd -jāhiti. 3 Bd adds brāhmaõo. 4 Bd sakkāro-. 5 Cks rati¤, Bd ratti. 6 Bd tuņhamānaso. 7 Cks so. 8 Cks assāsetvā, Bd niyyādetvā gandhamālādihi påjetvā khamāpetvā pacchāmi suvarājā ti assumukhe rodamāne mātāpitaro assāsehiti. 9 Cs hasamānā, Bd rodamānā. >/ #<[page 282]># %<282 XIV. Pakiõõakanipāta.>% gaõā sannipatitvā "kathaü mutto si devā" 'ti pucchiüsu\<*<1>*>/. So nesaü\<*<2>*>/ sabbaü vitthārato kathesi. Kosiyo pi suvara¤¤o ovādaü datvā tato paņņhāya dhammikasamaõabrāhmaõānaü mahādānaü paņņhapesi. Taü atthaü pakāsento S. osānagātham āha: @*>/ brāhmaõe cā 'ti. || Ja_XIV:17 ||>@ Tattha santappayãti gahitāni bhājanāni pårento santappesi. S. i. d. ā. "evaü bhikkhu mātāpitiposanaü\<*<4>*>/ nāma paõķitānaü vaüso" ti vatvā saccāni pakāsetvā j. s. (Saccapariyosāne so bhikkhu sotāpattiphale patiņņhahi): "Tadā suvagaõo\<*<5>*>/ Buddhaparisā ahosi\<*<6>*>/, mātāpitaro mahārājakulāni, khettapālo Channo, brāhmaõo ânando, suva- rājā aham evā" 'ti. Sālikedārajātakaü\<*<7>*>/. $<2. Candakinnarajātaka.>$ Upanãyatãdaü ma¤¤e ti. Idaü S. kapilapuraü\<*<8>*>/ nissāya nigrodhārāme viharanto rājanivesane Rāhulamātaraü ā. k. Idaü pana jātakaü Dårenidānato paņņhāya kathetabbaü. Sā pan' esā Nidāna- kathā yāva\<*<9>*>/ Laņņhivane Uruvelakassapassa sãhanādā\<*<10>*>/ Apaõõakajātake kathitā, tatoparaü yāva Kapilavatthugamanā Vessantarajātake āvi- bhavissati. S. pana pitu nivesane nisãditvā antarabhattasamaye Mahā- dhammapālajātakaü kathetvā katabhattakicco "Rāhulamātu vasanaņ- ņhāne\<*<11>*>/ nisāditvā tassā\<*<12>*>/ guõaü vaõõento\<*<13>*>/ Candakinnarajātakaü\<*<14>*>/ ka- thessāmãti" rājānaü pattaü gāhāpetvā dvãhi aggasāvakehi saddhiü Rāhulamātu vasanaņņhānaü pāyāsi. Tadā tassā pamukhe\<*<15>*>/ cattālãsasa- hassā\<*<16>*>/ nāņakitthiyo vasanti, tāsu\<*<17>*>/ khattiyaka¤¤āna¤ ¤eva navutiadhi- kasahassaü. Sā T-assa āgamanaü ¤atvā "sabbā\<*<18>*>/ kāsāvān' eva\<*<19>*>/ nivāsentå" 'ti tāsaü ārocāpesi, tā tathā kariüsu. S. āgantvā pa¤¤attā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -isu, Cks -i. 2 Bd te-. 3 Cks -õa. 4 Cs -tupo-, Bd -tånaü po-. 5 Bds -õā. 6 Bd ahesuü. 7 Bd kedāra-. 8 Bd -lavatthupu-. 9 Cks omit yāva. 10 Bd -daü. 11 Bd nivesane. 12 Bd omits tassā. 13 Bd guõe kathento. 14 Bd -ri-. 15 Bds -khā. 16 Bd -ssa. 17 Bds tāsaü. 18 Bd sabba. 19 Ck -vaneva, Bd -sāve. >/ #<[page 283]># %< 2. Candakinnarajātaka. (485.) 283>% sane nisãdi. Atha tā\<*<1>*>/ sabbāpi ekappahāren' eva viraviüsu, mahā paridevasaddo ahosi. Rāhulamātā\<*<2>*>/ paridevitvā sokaü vinodetvā S-raü vanditvā rājagatena\<*<3>*>/ bahumānena sagāravena nisãdi. Rājā tassā\<*<4>*>/ guõakathaü ārabhi: "bhante mama suõhā `tumhehi kāsāvāni nivatthā- nãti' sutvā kāsāvān' eva nivāsesi, `mālādãni pariccattānãti' sutvā\<*<5>*>/ mālā- dãni pariccajitvā bhåmisayanā va jātā\<*<6>*>/ tumhākaü pabbajitakāle vidhavā hutvā a¤¤ehi rājåhi pesitaü paõõākāraü na gaõhi, evaü tumhesu asaühãracittā esā" ti nānppakārehi tassā guõakathaü kathesi. S. "anacchariyaü mahārāja yaü esā idāni mama pacchime attabhāve mayi sasnehā\<*<7>*>/ asaühãracittā ana¤¤aneyyā\<*<8>*>/ bhaveyya\<*<9>*>/, sā\<*<10>*>/ tiracchā- nayoniyaü nibbattāpi mayi asaühãracittā ana¤¤aneyyā\<*<11>*>/ ahosãti" vatvā tena yācito a. ā.: A. B. Br. r. k. M. Himavantapadese kinnara yoniyaü nibbatti. Candā nām' assa bhariyā. Te ubho pi Candanā- make\<*<12>*>/ rajatapabbate vasiüsu. Tadā Bārāõasirājā amaccānaü rajjaü niyyādetvā dve kāsāyāni nivāsetvā sannaddhapa¤cā- vudho ekako va Himavantaü pāvisi. So migamaüsaü khā- danto ekaü khuddakanadiü anussaranto\<*<13>*>/ uddhaü abhiråhi\<*<14>*>/. Candapabbatavāsino kinnarā vassārattasamaye\<*<15>*>/ anotaritvā pabbate yeva vasanti nidāghe\<*<16>*>/ otaranti. Tadā\<*<17>*>/ so Canda- kinnaro attano bhariyāya saddhiü otaritvā tesu tesu ņhānesu gandhe vilimpanto\<*<18>*>/ pupphareõuü khādanto\<*<19>*>/ pupphapaņe\<*<20>*>/ nivāsento pārumpanto latādolāhi\<*<21>*>/ kãëanto madhurassarena gāyanto taü khuddakanadiü patvā ekasmim\<*<22>*>/ nivattaņņhāne\<*<23>*>/ otaritvā udake pupphāni vikiritvā udakakãëaü kãëitvā puppha- paņe\<*<20>*>/ nivāsetvā pārupitvā rajatapaņņavaõõāya vālukāya puppha- sayanaü\<*<24>*>/ pa¤¤āpetvā ekaü veõudaõķaü\<*<25>*>/ gahetvā sayane \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Bd sā. 2 Bd -tāpi. 3 Bd rājāgehe, Bs rājagehe. 4 Ck Bd tassa. 5 Ck omits mālādãni---. 6 so Cks; Bd pariccajji bhumiyaü sayatãti sutvā bhumisusayanāvajātā. 7 Cks -ho, Bds sinehā. 8 Ck anaü¤eyya, Cs ānaü¤eyya, Bd āna¤caneyyā, Bs ana¤janeyyā. 9 Cs omits bhaveyya. 10 Cs esā, Bd omits sā. 11 Cs ān-. 12 Ck candānāmā, Cs candānāmāya. 13 Bd anusa¤caranto. 14 Bd -ruyhi. 15 Ck vassa-, Bd vassavutthāsa-. 16 Bd -ghasamaye. 17 Bd adds ca. 18 Bd adds tesu tesu ņhānesu. 19 Ck omits pukhā-. 20 Bd -paņakena. 21 Cks -lābhi, Bd -lādihi. 22 Ck eta-. 23 Bd nivattanaņhāne. 24 Bd puppāsanaü. 25 Bd veëudaõķakaü. >/ #<[page 284]># %<284 XIV. Pakiõõakanipāta.>% nisãdiüsu\<*<1>*>/. Tato Candakinnaro veõuü\<*<2>*>/ vādento madhura- saddena\<*<3>*>/ gāyi, Candakinnarã muduke hatthe\<*<4>*>/ nāmetvā tassā- vidåre ņhitā nacc' eva\<*<5>*>/ gāyi ca. So rājā tesaü saddaü sutvā padasaddaü asāvento saõikaü āgantvā\<*<6>*>/ paņicchanne ņhatvā te kinnare disvā kinnariyā\<*<7>*>/ paņibaddhacitto hutvā "taü kinna- raü vijjhitvā jãvitakkhayaü pāpetvā imāya saddhiü saüvāsaü kappessāmãti" cintetvā\<*<8>*>/ Candakinnaraü vijjhi. So vedanā- matto\<*<9>*>/ paridevamāno catasso gāthā āha\<*<10>*>/. @*>/ ma¤¤e, Cande lohitamadena\<*<12>*>/ majjāmi\<*<13>*>/, vijahāmi\<*<14>*>/ jãvitaü, pāõā me Cande\<*<15>*>/ nirujjhanti. || Ja_XIV:18 ||>@ @*>/ me, dukkhaü me\<*<17>*>/, hadayaü me dayhate, nitammāmi tava Candiyā socantiyā na naü a¤¤ehi sokehi. || Ja_XIV:19 ||>@ @*>/ nadã\<*<19>*>/ aparipuõõiyā va sussāmi tava Candiyā socantiyā na naü a¤¤ehi sokehi. || Ja_XIV:20 ||>@ @*>/ pabbatapāde\<*<21>*>/ imāni assåni vattare mayhaü tava Candiyā socantiyā na naü a¤¤ehi sokehãti. || Ja_XIV:21 ||>@ Tattha upanãyatãti\<*<22>*>/ santativicchedaü upanãyati\<*<23>*>/, idan ti jãvitaü, pāõā me ti bhadde Cande mama jãvitapāõā\<*<24>*>/ nirujjhanti, osadhi\<*<16>*>/ me ti jãvitaü me osãdati, nitammāmãti atikilamāmi, tava Candiyā ti idaü mama dukkhaü, na naü a¤¤ehi sokehãti\<*<25>*>/ atha kho tava Candiyā socantiyā sokahetu, yasmā tvaü mama viyogena socissasi\<*<26>*>/ tasmā ti attho, tiõamiva vanamivā 'ti tattha pāsāõe khittatiõam iva måle chinnavanam iva ca milā- yāmãti vadati, sare pabbatapāde\<*<27>*>/ ti yathā nāma pabbatapāde patitaü vassaü saritvā acchinnadhāraü vattati. M. imāhi catåhi gāthāhi paridevitvā pupphasayane\<*<28>*>/ ni- panno\<*<29>*>/ va satiü vissajjetvā parivattitvā sayi\<*<30>*>/, rājā patiņņhito\<*<31>*>/ va, itarā Mahāsatte paridevante pi attano ratiyā mattā hutvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd nisiditvā. 2 Bd veëu. 3 Bd manu¤¤a-. 4 Bd muduhatthena. 5 Bd nicci ceva. 6 Bd gantvā. 7 Cks -riyaya. 8 Bd ņhatvā. 9 Bd -patto. 10 Bd abhāsi. 11 Ck Bd -tidam. 12 Bd -maddane. 13 Bd pa¤¤āmi. 14 Bd jahāmi. 15 Cks -do. 16 so Cks; Bd osaņhi. 17 Bd omits me. 18 Bds milāyāmi. 19 Cks nadiü, Bd nadi. 20 Bd vassaü va, omitting sare. 21 Bd pabbate-, Cks omit pabbata. 22 Cks -yantãti. 23 Bd upaniyyati, Cks niyyāsi. 24 Bd -te-. 25 Bd -hiti, Cks -hi. 26 Cks -ti. 27 Bd pabbatarepāde, Cks omit pabbata. 28 Bd pubbāsane. 29 Bd nisinno. 30 Bd omits sayi. 31 Bd patiņhito, Cks pi ņhito. >/ #<[page 285]># %< 2. Candakinnarajātaka. (485.) 285>% tassa viddhabhāvaü na jānāti, visa¤¤aü pana naü\<*<1>*>/ parivatti- tvā nipannaü disvā "kin nu kho me sāmikassa\<*<2>*>/ dukkhan" ti upadhārentã\<*<8>*>/ pahāramukhato\<*<4>*>/ paggharantaü lohitaü disvā piyasāmike uppannaü\<*<5>*>/ balavasokaü sandhāretuü asakkontã mahāsaddena paridevi. Rājā "kinnaro mato bhavissatãti" nikkhamitvā attānaü dassesi. Candā taü\<*<6>*>/ disvā "iminā me corena piyasāmiko viddho bhavissatãti" kampamānā palā- yitvā pabbatamatthake ņhatvā rājānaü {paribhāsentã}\<*<3>*>/ pa¤ca gāthā āha\<*<7>*>/: @*>/ rājaputto yo me icchitapatiü varākiyā vijjhi\<*<9>*>/ vanamålasmiü\<*<10>*>/, so 'yaü\<*<11>*>/ viddho chamā seti\<*<12>*>/. || Ja_XIV:22 ||>@ @*>/ kimpurisaü apekkhamānāya\<*<14>*>/. || Ja_XIV:23 ||>@ @*>/ rājaputta tava jāyā yo mayhaü hadayasoko kimpurisaü apekkhamānāya\<*<14>*>/. || Ja_XIV:24 ||>@ @*>/. || Ja_XIV:25 ||>@ @*>/ mā ca patiü\<*<18>*>/ addakkhi\<*<19>*>/ rājaputta tava jāyā yo kimpurisaü avadhi adåsakaü mayhaü kāmāhãti. || Ja_XIV:26 ||>@ Tattha varākiyā ti kapaõāya, paņimu¤catå\<*<20>*>/ 'ti paņilabhatu phusatu pāpuõātu, mayhaü kāmāhãti mayhaü kāmena. Rājā naü\<*<21>*>/ pa¤cahi gāthāhi paridevitvā\<*<22>*>/ pabbatamat- thake ņhitaü yeva assāsento @*>/ Caude rodi\<*<24>*>/, mā soci vanatimiramattakkhi, mama tvaü hohisi bhariyā rājakule påjitā nārãti || Ja_XIV:27 ||>@ gāthaü āha. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck paõõaü. 2 Bd piya sā-. 3 all three MSS. -ti. 4 Bd mahāsattassa dukkhato. 5 Cks -nna. 6 Ck naü. 7 Bd abhāsi. 8 Bd adds si. 9 Bds vijjhasi. 10 Ck cinamå-, Bd thanamå-. 11 Bd yāha in the place of so yaü. 12 Bd sesi. 13 Cks -kaü 14 Cks ave-. 15 Cks -muccatu, Bd -mu¤jatu. 16 this verse is wanting in Bd. 17 Bd -aü. 18 Bd putti. 19 Bd tamayi. 20 Cks -muccatå, Bd mu¤jatå. 21 Bd taü. 22 Bd paribhāsetvā. 23 Bd tvaü. 24 Ck rucci, Cs ruci. >/ #<[page 286]># %<286 XIV. Pakiõõakanipāta.>% Tattha Cande ti M-assa paridevanakāle nām' assā\<*<1>*>/ sutattā evam āha, vanatimiramattakkhãti vanatimirapupphasamānakkhi\<*<2>*>/, påjitā ti soëa- sannaü itthisahassānaü jeņņhikā aggamahesã\<*<3>*>/ hessasi. Candā tassa vacanaü sutvā "tvaü kiü maü\<*<4>*>/ vadesãti\<*<5>*>/" sãhanādaü nadantã anantaraü gātham āha: @@ Tattha api nånāhan ti api ekaüsen' eva ahaü marissaü. So tassā vacanaü sutvā nicchandarāgo hutvā itaraü gātham āha: @*>/ ara¤¤e taü\<*<7>*>/ migā ramissantãti\<*<8>*>/. || Ja_XIV:29 ||>@ Tattha api bhãruke ti bhãrujātike\<*<9>*>/, tālissatagarabhojane\<*<10>*>/ ti tvaü tālissapattatagarabhojanā\<*<11>*>/ migã\<*<12>*>/, tasmā ara¤¤e taü migā va\<*<13>*>/ ramissanti, na tvaü rājakulārahā\<*<14>*>/, gacchā 'ti naü\<*<15>*>/ avaca. Vatvā ca pana nirapekkho hutvā pakkāmi. Sā tassa gatabhāvaü ¤atvā oruyha M-aü āliīgitvā pabbatamatthakaü āropetvā pabbatatale nipajjāpetvā sãsam assa attano åruso katvā balavaparidevaü\<*<16>*>/ paridevamānā dvādasa gāthā abhāsi: @*>/ ca kandarā tā ca\<*<18>*>/ giriguhāyo, tattha taü\<*<19>*>/ apassantã kimpurisa kathaü ahaü kāsaü\<*<20>*>/. || Ja_XIV:30 ||>@ @*>/ ramaõãyā vāëamigehi anuciõõā, tattha\<*<22>*>/ taü apassantã kimpurisa kathaü ahaü kāsaü\<*<20>*>/. || Ja_XIV:31 ||>@ @*>/ ramaõãyā vāëamigehi anuciõõā, tattha taü --pe--\<*<24>*>/. || Ja_XIV:32 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks nāmassa. 2 Ck -pupphamānakkhã, Cs -pupphapamāõakkhi, Bd -samānā akkhi. 3 all three MSS. -si. 4 Ck kimaü, Bd kiü, omitting maü. 5 Cks -hãti. 6 Ck -no, Cs -nagarabhojano, Bd tālisataggarabhojanātasmā. 7 Bd tvaü. 8 Ck rasminti, Cs ramissanti, Bd ramissantithi. 9 Bd atibhirukajā-, Bs api atibhãru-. 10 Bds tālãsataggarabhojanā. 11 Bd tālisapattataggarapattabho-. 12 Bds sãti. 13 Bd omits va. 14 Bd -le arahā. 15 Bd omits naü. 16 Cks omit paridevaü. 17 Bd omits tā. 18 Bd omits tā ca. 19 Bd yo ca tatheva tiņhanti tattheva taü. 20 Bd akāsi. 21 Bd -saõdātā? 22 Bd tattheva. 23 Ck -santha, Cs -santharā, Bd -saõņhatā. 24 Bd tattheva taü apassantaü kiüpurisa kathaü ahaü akāsi. >/ #<[page 287]># %< 2. Candakinnarajātaka. (485.) 287>% @*>/ savanti giricaranadiyo\<*<2>*>/ kusumābhikiõõasotāyo, tattha --pe--\<*<3>*>/. || Ja_XIV:33 ||>@ @*>/, tattha --pe--\<*<3>*>/. || Ja_XIV:34 ||>@ @*>/, tattha --pe--\<*<5>*>/. || Ja_XIV:35 ||>@ @*>/ --pe--. || Ja_XIV:36 ||>@ @*>/ --pe--. || Ja_XIV:37 ||>@ @*>/ --pe--, tattha --pe--. || Ja_XIV:38 ||>@ @@ @@ @@ Tattha te pabbatā ti yesu mayaü ekato\<*<6>*>/ abhiramimhā\<*<7>*>/ ime te pabbatā tā ca kandarā tā ca giriguhāyo, tatth' eva\<*<8>*>/ ņhitā tesu ahaü idāni taü apassantã\<*<9>*>/, kathaü kāsan ti\<*<10>*>/ kiü karissāmi, tesu pupphaphalapallavādisobhaü taü\<*<11>*>/ apassantã\<*<12>*>/ kathaü adhivāsetuü sakkhissāmãti paridevati, paõõasanthatā\<*<13>*>/ ti tālãsa attādigandhapaõõasantharā\<*<14>*>/, acchā ti pasannodikā\<*<15>*>/, nãlānãti maõimayāni, pãtānãti sovaõõamayāni, tambānãti manosilāmayāni, tuīgā- nãti uccāni tikkhiõaggāni, setānãti rajatamayāni, citrānãti\<*<16>*>/ sattaratana- missakāni, yakkhagaõasevite ti bhummadevatāsevite\<*<17>*>/. Iti sā dvādasahi gāthāhi paridevitvā M-assa ure hatthaü ņhapetvā santāpabhāvaü ¤atvā "Cando jãvati yeva, tāvad eva\<*<18>*>/ ujjhānakammaü\<*<19>*>/ katvā jãvitam assa dassāmãti" cintetvā "kin nu kho lokapālā nāma n' atthi, udāhu vippavutthā ādu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd accā. 2 Bd girivananadiyo. 3 Bd tatheva taü ete. 4 Bd -niyāni. 5 Bd tattheva taü etc. 6 Bd adds va. 7 Bd -ruhimhā. 8 Ck natheva, Cs Bd tatheva. 9 all three MSS. -ti. 10 Cks kathaü tāsaü. 11 Cks -bhaü, omitting taü, Bd -bhantaü taü. 12 Cks passanti, Bd apassanti. 13 Bd -saõhatā. 14 Bd -gandharasadaõõasaõņharā. 15 Bd vippasannodakā. 16 Cks vici-. 17 Cks bhummā--tā, Bd -tāhi sevite. 18 Bd devatāni in the place of tāvadeva, Bs devatā. 19 Bd uccāna-. >/ #<[page 288]># %<288 XIV. Pakiõõakanipāta.>% matā me\<*<1>*>/ piyasāmikaü na rakkhantãti" devujjhānakammaü\<*<2>*>/ akāsi. Tassā sokavegena Sakkassāsanaü\<*<3>*>/ uõhaü ahosi. So\<*<4>*>/ āvajjanto taü kāraõaü ¤atvā brāhmaõavaõõenāgantvā\<*<5>*>/ kuõķi- kato\<*<6>*>/ udakaü gahetvā M-aü si¤ci\<*<7>*>/. Tāvad eva visaü\<*<8>*>/ an- taradhāyi, vaõõo råhi, "imasmiü ņhāne viddho" ti pi\<*<9>*>/ na pa¤¤āyi\<*<10>*>/, M. sukhito uņņhāsi\<*<11>*>/. Candā arogaü piyasāmikaü disvā somanassappattā Sakkassa pāde vandantã anantaraü gātham āha: @*>/ yo me icchitapatiü\<*<13>*>/ varākiyā amatena abhisi¤ci samāgatasmiü piyatamenā 'ti. || Ja_XIV:42 ||>@ Tattha amatenā 'ti udakaü amataü ma¤¤amānā evam āha, piya- tamenā 'ti piyatarena, ayam eva vā pāņho. Sakko tesaü ovādam adāsi: "ito paņņhāya Candapabba- tato\<*<14>*>/ oruyha manussapathaü mā gamittha, idh' eva vasathā" 'ti eva¤ ca pana ovaditvā sakaņņhānam eva gato. Candāpi "kin no sāmi iminā paripanthaņņhānena\<*<15>*>/, ehi Candapabba- tam eva gacchāmā\<*<16>*>/" 'ti vatvā osānagātham āha: @*>/ dāni girivaranadiyo\<*<18>*>/ kusumābhikiõõasotāyo\<*<19>*>/ nānādumasavanāyo\<*<20>*>/ piyaüvadā a¤¤ama¤¤assā 'ti. || Ja_XIV:43 ||>@ S. i. d. ā. "na idān' eva pubbe p' esā mayi asaühãracittā ana¤¤aneyyā yevā\<*<21>*>/" 'ti vatvā j. s. "Tadā rājā Anuruddho ahosi\<*<22>*>/, Candā Rāhulāmātā, kinnaro aham evā" 'ti. Candakinnara- jātakaü\<*<23>*>/. $<3. Mahāukkusajātaka.>$ Ukkā milācā\<*<24>*>/ bandhantãti. Idaü S. J. v. Mitta- gandhakaupāsakaü\<*<25>*>/ ā. k. So kira Sāvatthiyaü parijiõõa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks tename. 2 Bd devatā uccānā-. 3 Bd -ssa ās-. 4 Bd sakko. 5 Bd -na āg-. 6 Bd tuõhigato. 7 Bd āsa¤ci. 8 Bd adds nivattetvā. 9 Bd omits pi. 10 Bd -yati. 11 Bd adds pi. 12 Bd ayyare-. 13 Bd -taüpa-. 14 Cks candā-. 15 Cks imināya, Ck paripatta-, Cs parinata-, Bd paripaõhā-. 16 Cks gacchā. 17 Cs Bd vivarāma. 18 Cks -diyā, Bd girivananadiyo. 19 Bd -sotayo, Cs -sotāye. 20 Bd -dumavasanāyo. 21 Bd evā. 22 Bd rājā devadatto ahosi sakko anuruddho. 23 Bd -rã-. 24 Ck vi-, Bds ci-. 25 Bds mittabandha-. >/ #<[page 289]># %< 3. Mahāukkusajātaka. (486.) 289>% kulassa putto sahāyaü pesetvā a¤¤ataraü kuladhãtaraü vārāpetvā "atthi pan' assa uppannakiccaü\<*<1>*>/ nittharaõasamattho mitto vā sahāyo vā" ti "n' atthãti\<*<2>*>/" "tena hi mitte tāva ganthetå\<*<3>*>/" 'ti vutte tasmiü ovāde ņhatvā paņhamaü tāva catåhi dovārikehi saddhiü mettiü akāsi. Athānupubbena nagaraguttikagaõakamahāmattādãhi\<*<4>*>/ saddhiü mettiü katvā senāpatināpi uparājenāpi saddhiü\<*<5>*>/, tehi pana saddhiü ekato hutvā ra¤¤ā saddhiü akāsi, tato asãtiyā mahātherehi\<*<6>*>/ ânandattherena\<*<7>*>/ saddhiü ekato hutvā T-ena saddhiü mettiü\<*<8>*>/ akāsi. Atha naü S. saraõesu ca sãlesu ca patiņņhāpesi, rājāpi 'ssa issariyam adāsi, so Mittagandhako\<*<9>*>/ yevā 'ti pākaņo jāto. Ath' assa rājā mahantaü gehaü datvā āvāhamaīgalaü kāresi, rājānaü ādiü katvā mahājano paõõākāre\<*<10>*>/ pahiõi. Ath' assa bhariyā ra¤¤ā pahitaü paõõākāraü uparājassa uparajena pahitaü senāpatissā 'ti eten' upāyena sakala- nagaravāsino ābandhitvā gaõhi. Sattame divase mahāsakkāraü katvā\<*<11>*>/ Dasabalaü nimantetvā pa¤casatasaükhātassa\<*<12>*>/ Buddha- pamukhassa saüghassa\<*<13>*>/ mahādānaü datvā bhattakiccāvasāne S-rā katānumodanaü\<*<14>*>/ sutvā ubho pi jayampatikā sotāpattiphale patiņņha- hiüsu. Dh. k. s.: "āvuso Mittagandhakaupāsako\<*<15>*>/ attano bhariyaü nissāya tassā vacanaü sutvā\<*<16>*>/ sabbehi mettiü\<*<17>*>/ katvā ra¤¤o santikā makāsakkāraü labhi, S-rā\<*<18>*>/ saddhiü pana mettiü katvā ubho pi jayampatikā sotāpattiphale patiņņhitā" ti. S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave e. k. s." ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "na bhik- khave idān' ev' esa etaü\<*<19>*>/ mātugāmaü nissāya mahantaü yasaü patto, pubbe\<*<20>*>/ tiracchānayoniyaü nibbatto pi pan' esa etissā vaca- nena bahåhi saddhiü\<*<21>*>/ mettiü\<*<22>*>/ katvā puttasokato mutto" ti vatvā\<*<23>*>/ a. ā.: A. B. Br. r. k. eke\<*<24>*>/ paccantavāsino yattha yattha\<*<24>*>/ bahuü maüsaü labhanti tattha tattha gāmaü nivesetvā\<*<25>*>/ ara¤¤e vicaritvā\<*<26>*>/ migādayo māretvā maüsaü āharitvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Bd -nnaü-. 2 Bd natthãti. 3 Bd bandhetå. 4 Bd omit sgaõaka. 5 Bd adds mitti, Bs metti. 6 Bd adds saddhiü. 7 Bd adds pi. 8 Bd mitti. 9 Bd middhaban-. 10 Bd -raü. 11 Bd ābhandhitvā bho jāyampatitā sotāpattiphale patiņhatvā in the place of ābandhitvā gaõhi---katvā. 12 Bd pa¤ca satassa. 13 Bd -pamukha bhikkhusaīghassa. 14 Bd kathitaü anu-. 15 Bd -bandhaka-. 16 Bd katvā. 17 Bd mittaü. 18 Bd tathāgatena. 19 Bd ekaü. 20 Bd adds pi. 21 Cks omit sa-. 22 Bd mitti. 23 Bd tehi yācito. 24 Bd ekacce. 25 Bd nivā-. 26 Bd omits vi. >/ #<[page 290]># %<290 XIV. Pakiõõakanipāta.>% puttadāraü\<*<1>*>/ posenti. Tesaü gāmato avidåre mahājātassaro\<*<2>*>/, tassa dakkhiõapassa eko senasakuõo pacchimapasse ekā sena- sakuõã uttarapasse sãho migarājā pācãnapasse ukkusasakuõa- rājā vasati, jātassaramajjhe pana unnataņņhāne kacchapo vasati. Tadā so seno seniü "bhariyā me hohãti" vāresi\<*<3>*>/. Atha naü sā āha: "atthi pana te koci mitto" ti. "N' atthi bhadde" ti. "Amhākaü uppannabhayaü vā dukkhaü vā haraõasamatthaü\<*<4>*>/ sahāyakaü\<*<5>*>/ laddhuü vaņņati, mitte tāva gaõhāhãti". "Kena\<*<6>*>/ saddhiü mettiü\<*<7>*>/ karomi bhadde" ti. "Pācãnapasse vasan- tena ukkusarājena uttarapasse sãhena jātassaramajjhe kaccha- pena saddhiü\<*<8>*>/ karohãti". So tassā vacanaü sampaņicchitvā tathā akāsi. Tadā te ubho saüvāsaü kappetvā-tasmiü yeva sare ekasmiü dãpake kalambarukkho\<*<9>*>/ atthi samantā udakena parikhitto tasmiü-kulāvakaü katvā paņivasiüsu. Tesaü aparabhāge dve potakā jāyiüsu, tesaü pakkhesu asaüjātesu yeva ekadivasaü te jānapadā divasaü\<*<10>*>/ ara¤¤e carantā\<*<11>*>/ ki¤ci alabhitvā "na sakkā tucchahatthehi gharaü gantuü, mac- che vā kacchape vā gaõhissāmā 'ti" saraü otarivā taü dãpakaü gantvā tassa kalambassa\<*<12>*>/ måle nipajjitvā makasādãhi khajja- mānā tesaü palāpanatthāya\<*<13>*>/ araõiü manthetvā\<*<14>*>/ aggiü nib- battetvā\<*<15>*>/ dhåmaü kariüsu. Dhåmo uggantvā\<*<16>*>/ sakuõe pa- hari\<*<17>*>/, sakuõapotakā viraviüsu. Jānapadā taü sutvā "ambho sakuõapotakānaü saddo, uņņhetha ukkā bandhatha, chātā sayituü na sakkoma, sakuõamaüsaü khāditvā va sa- yissāmā" 'ti vatvā aggiü jāletvā\<*<18>*>/ ukkā bandhiüsu. Sakuõikā tesaü saddaüsutvā "ime amhākaü potake khāditukāmā, mayaü evaråpassa bhayassa haraõatthāya mitte gaõhimha, sāmikaü ukkusarājassa santikaü pesessāmãti" cintetvā "gaccha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -re. 2 Bd adds atthi. 3 Bds vadati. 4 Bd niņharaõa-. 5 Bd mittaü vā sahāyaü vā. 6 Bd kehi. 7 Bd mittiü. 8 Bd adds mitti. 9 Bd kadappa-. 10 Bd tisaü. 11 Bd caritvā. 12 Bd kadappassa. 13 Cks palāyana-, Bd palāpanatthā. 14 Ck mante-, Bd bandhitvā. 15 Bd adds na sakkā tuccha. 16 Bd dhume uggatte. 17 Bd omits s. p. 18 Cks jalitvā. >/ #<[page 291]># %< 3. Mahāukkusajātaka. (486.) 291>% sāmi, puttānaü no uppannabhayaü ukkusarājassa ārocehãti\<*<1>*>/" paņhamaü gātham āha: @*>/ bandhanti dãpe\<*<3>*>/, pajā mamaü\<*<4>*>/ khādituü patthayanti, mittaü sahāya¤ ca vadehi\<*<5>*>/ senaka\<*<6>*>/, ācikkha ¤ātivyasanaü dijānan ti. || Ja_XIV:44 ||>@ Tattha milācā\<*<7>*>/ ti jānapadā, dãpe ti dãpakamhi, pajā mamaü ti mama puttake, senakā 'ti senakasakuõaü nāmenālapati, ¤ātivyasanan ti puttassa vyasanaü, dijānan ti amhākaü ¤ātãnaü dijānaü, idaü\<*<9>*>/ vyasanaü ukkusarājassa santikaü gantvā ācikkhāhãti vadati. So vegena tassa vasanaņņhānaü gantvā vassitvā\<*<10>*>/ attano āgatabhāvaü jānāpetvā kotokāso upasaükamitvā vanditvā "kiükāraõā āgato sãti" puņņho\<*<11>*>/ dutiyaü gātham āha: @*>/, ukkusarāja saraõan taü upemi, pajā mamaü khādituü patthayanti luddā milācā\<*<13>*>/, bhava me sukhāyā 'ti. || Ja_XIV:45 ||>@ Tattha dijo ti tvaü dijo c' eva dijo\<*<14>*>/ pavaro ca. Ukkusarājā senakaü "mā bhāyãti" assāsetvā tatiyaü gātham āha: @*>/, karomi te senaka etam atthaü, ariyo hi ariyassa karoti kiccan ti. || Ja_XIV:46 ||>@ Tattha kāle akāle ti divā ca ratti¤ ca, ariyo ti idha ācārāriyo adhippeto, ācārasampanno hi ācārasampannassa kiccaü karotv-eva, kim ettha ācariyan\<*<16>*>/ ti vadati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds vatvā. 2 Bd cilābha, Bs ci-. 3 Bd raņhādipe. 4 Bd mama. 5 Cks parehi. 6 Bd -kaü. 7 Bd tilācā, Bs ci-. 8 Bd mamā. 9 Bd imaü. 10 Bds yassetvā. 11 Bd āgatakaraõaü dassento. 12 Ck pakkhira, Bd pakkhima. 13 Bd cilā. 14 Cks dije, Bd dijānaü. 15 Bd esamānaü. 16 Bd karaõiyan. >/ #<[page 292]># %<292 XIV. Pakiõõakanipāta.>% Atha naü pucchi: "kiü samma rukkhaü āråëhā\<*<1>*>/ milācā\<*<2>*>/" ti. "Na tāva abhiråhanti\<*<3>*>/, ukkā yeva bandhantãti". "Tena hi tvaü sãghaü gantvā\<*<4>*>/ mama sahāyikaü assāsetvā mama āgamana- bhāvaü ācikkhā" 'ti. So tathā akāsi. Ukkusarājāpi gantvā\<*<5>*>/ kalambassāvidåre\<*<6>*>/ milācānaü\<*<2>*>/ abhiråhanaü olokento ekasmiü rukkhagge nisãditvā ekassa milācassa\<*<2>*>/ abhiråhanakāle tasmiü kulāvakassa avidåraü\<*<7>*>/ abhiråëhe sare nimujjitvā pakkhehi ca mukhehi ca udakaü āharitvā ukkāya upari āsi¤ci, sā nibbāyi. Milācā "ima¤ ca senakassakuõaü\<*<8>*>/ potake c' assa\<*<9>*>/ khādissāmā" 'ti otaritvā puna ukkaü jalāpetvā\<*<10>*>/ abhiråhiüsu\<*<11>*>/, puna ukkuso vijjhāpesi\<*<12>*>/. Eten' upāyena baddhabaddhaü\<*<13>*>/ vijjhāpentass' ev' assa\<*<12>*>/ aķķharatto jāto. So ativiya kilami\<*<14>*>/, heņņhā udare kilomakaü tanuttagataü\<*<15>*>/, akkhãni rattāni jātāni. Taü disvā sakuõikā sāmikaü āha: "sāmi atikilanto\<*<16>*>/ ukkusarājā, etassa thokaü vissamanatthāya gantvā kacchaparājassa kathehãti". So tassā vacanaü sutvā ukkusaü upasaükamitvā gāthāya ajjhabhāsi: @*>/, attānurakkhã bhava mā aķayha, lacchāma putte tayi jãvamāne ti. || Ja_XIV:47 ||>@ Tattha kataü tavayidan\<*<18>*>/ ti tayā idaü, ayam eva vā pāņho. So tassa vacanaü sutvā sãhanādaü nadanto pa¤camaü gātham āha: @*>/ rakkhāvaraõaü karonto sarãrabhedāpi na santasāmi, karonti h' ete\<*<20>*>/ sakhinaü\<*<21>*>/ sakhāro: pāõaü cajanti, satān' esa\<*<22>*>/ dhammo ti. || Ja_XIV:48 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd abhirulā. 2 Ck Bd ci-. 3 Bd -ruëā. 4 Bd katvā. 5 Bd āg-. 6 Bd kad- 7 Bd -re. 8 Bds senaka sakuõa, Cks kāraõasakuõa. 9 Bd ca. 10 Bds jā-. 11 Bds abhiruhi, Cks abhihariüsu. 12 Cs vijjha-, Bd vijā-. 13 Ck baddhaübaddha, Bd bandhabandha. 14 Bd -mati. 15 Bd aõukaügataü. 16 Bd ativiya kilamanto. 17 so Cks for tavedaü, Bds tayidaü. 18 Bd tayidan. 19 Bd tameva. 20 so Cks for etaü? Bds heke. 21 Ck Bd -naü. 22 Cks sataünesa. >/ #<[page 293]># %< 3. Mahāukkusajātaka. (486.) 293>% Caņņhaü pana S. abhisambuddho hutvā tassa guõaü vaõõento āha: @*>/ putte\<*<2>*>/ aķķharatte anāgate ti. || Ja_XIV:49 ||>@ Tattha kuraro\<*<3>*>/ ti ukkusarājā\<*<4>*>/, putte\<*<2>*>/ ti senassa putte\<*<5>*>/ rakkhanto tesaü atthāya aķķharatte anāgate\<*<6>*>/ yāva diyaķķhayāmaü vāyāmaü karonto dukkaraü akāsi. Seno pi "ukkusa\<*<7>*>/ thokaü vissamāhi sammā" 'ti vatvā kacchapassa santikaü gantvā taü uņņhāpetvā "kiü samma āgato sãti" vutte "evaråpaü nāma bhayaü uppannaü "ukkusa- rājā paņhamayāmato paņņhāya vāyamanto kilami, ten' amhi tava santikaü āgato" ti vatvā sattamaü gātham āha: @*>/ khalita-ssakammunā mittānukampāya patiņņhahanti, puttā mam' aņņā\<*<9>*>/, gatiü āgato 'smi, atthaü caretha\<*<10>*>/ mama vārichannā\<*<11>*>/ 'ti. || Ja_XIV:50 ||>@ Tass' attho: sāmi ekaccehi yasato vā dhanato vā cutāpi sakammanā\<*<12>*>/ khalitāpi\<*<13>*>/ mittānaü anukampāya patiņņhahanti, mama¤ ca puttā aņņā\<*<14>*>/ āturā, tenāhaü\<*<15>*>/ taü gatiü paņisaraõaü\<*<16>*>/ katvā āgato\<*<17>*>/, puttānaü jãvitadānaü dadanto atthaü me carāhãti\<*<18>*>/. Taü sutvā kacchapo itaraü gātham āha: @@ Ath' assa putto avidåre nipanno pitu vacanaü sutvā "mā me pitā kilamatu, ahaü pitu kiccaü karissāmãti" cintetvā navamaü gātham āha: @*>/ atthacariyaü\<*<20>*>/,>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd guruyo. 2 Cks putto. 3 Bd gururo, Cs kurare. 4 Cs -ja. 5 Ck putto. 6 Bd adds ti. 7 Bd -saü. 8 Ck ete, Bd heke. 9 Bd mapaņņā, Cks mamajja. 10 Bd caratha. 11 Ck -jananā, Bd -carati. 12 Bd -mmunā. 13 Bd cali-. 14 Cks ajja. 15 Bd tenaneva. 16 Bd omits paņi. 17 Bd adds smiü. 18 Bd caretha vāricarāti. 19 Ck arati. 20 Bd omits caratã attha. >/ #<[page 294]># %<294 XIV. Pakiõõakanipāta.>% @< ahaü carissāmi tav' etam\<*<1>*>/ atthaü senassa putte paritāyamāno ti. || Ja_XIV:52 ||>@ Atha naü pitā gāthāya ajhabhāsi: @*>/ caretha atthacariyaü, app-eva maü disvā pavaddhakāyaü\<*<3>*>/ senassa puttā na viheņhayeyyun\<*<4>*>/ ti. || Ja_XIV:53 ||>@ Tattha satānesa dhammo ti paõķitāna esa dhammo, puttā na 'ti\<*<5>*>/ senassa putte milācā\<*<6>*>/ na heņhayeyyuü\<*<7>*>/. Evaü vatvā mahākacchapo "samma mā bhāyi, tvaü purato gaccha, idān' ahaü āgamissāmãti\<*<8>*>/" taü uyyojetvā udake pa- titvā\<*<9>*>/ kalala¤ ca saükaķķhitvā\<*<10>*>/ ādāya dãpakaü gantvā aggiü pajjhāpetvā\<*<11>*>/ nipajji. Milācā\<*<6>*>/ "kiü no senapotehi\<*<12>*>/, imaü kāõakacchapaü\<*<13>*>/ parivattetvā māressāma, ayaü no sabbesaü pahossatãti" valliyo uddharitvā jiyā\<*<14>*>/ gahetvā nivatthapiloti- kāpi\<*<15>*>/ mocetvā tesu ņhānesu bandhitvā kacchapaü parivatte- tuü na sakkonti. Kacchapo te ākaķķhanto gantvā\<*<16>*>/ gam- bhãraņņhāne udake pati. Te pi kacchapalobhena tena\<*<17>*>/ saddhiü yeva patitvā udakapuõõāya kucchiyā kilantā\<*<18>*>/ nikkhamitvā "bho ekena\<*<19>*>/ no ukkusena yāva aķķharattā ukkā vijjhāpitā, idāni iminā kachapena udake pātetvā\<*<20>*>/ udakaü pāyetvā mahodarā kat' amhā\<*<21>*>/, puna aggiü karitvā aruõe uggate pi ime senapotake khādissāmā" 'ti aggiü kātuü ārabhiüsu. Sakuõikā tesaü saddaü\<*<22>*>/ sutvā "sāmi, ime yāya\<*<23>*>/ kāyaci velāya\<*<24>*>/ amhākaü puttake khāditvā gamissanti, sahāyassa no sãhassa santikaü\<*<25>*>/ gacchā" 'ti āha. So taü khaõaü ¤eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck tametam, Bd tatheva. 2 Bd naü. 3 Ck pa¤caddha-, Bd vavaķķha-. 4 so Cks; Bd puttāni na hedayeyyun. 5 all three MSS. puttānãti. 6 Ck Bd ci-. 7 Bd nabodaye-. 8 Ck nāgami-, Bd idānāhāgami-. 9 Bd pavaņņetvā. 10 Bd vallayo uddharitvā vallikālaü la¤casevāķha¤ca saķhitvā in the place of kalala¤ca--. 11 Bds vijjhā-. 12 Bd -takehi. 13 Bds kāla-. 14 so Cs; Ck piyā, Bd vallitoņiyo. 15 Bd -kāhi. 16 Bd omits ga-. 17 Bd omits tena. 18 Cks -to, Bd kilamanto. 19 Cs etena. 20 Bd patitvā. 21 Bd gakatādhammā. 22 Bd kathaü. 23 Bd sāya. 24 Bd -yaü. 25 Bd -ke. >/ #<[page 295]># %< 3. Mahāukkurajātaka. (486.) 295>% tassa santikaü gantvā "kiü avelāya āgato sãti" vutte\<*<1>*>/ ādito paņņhāya taü pavattiü ārocetvā ekādasamaü gātham āha: @*>/, puttā mam' aņņā\<*<3>*>/, gatim āgato 'smi, tvan no si rājā, bhave me sukhāyā 'ti. || Ja_XIV:54 ||>@ Tattha paså ti sabbatiracchāne āha, idaü vuttaü hoti: sāmi migesu viriyena seņņha\<*<4>*>/, lokasmiü hi sabbatiracchānāpi manussāpi bhayatajjitā\<*<5>*>/ hutvā seņņhaü upagacchanti\<*<6>*>/, mama ca puttā aņņā\<*<7>*>/, sv-āhan taü va gatiü\<*<8>*>/ katvā āgato 'mhi\<*<9>*>/, tvaü amhākaü rājā, sukhāya me bhavā 'ti\<*<10>*>/. Taü sutvā sãho gātham āha: @*>/ vadhāya, kathaü hi vi¤¤å bahu sampajāno na vāyame attajanassa guttiyā\<*<12>*>/ ti. || Ja_XIV:55 ||>@ Tattha taü disatan\<*<13>*>/ ti taü disasamåhaü\<*<14>*>/, taü tava paccatthikaü gaõan\<*<15>*>/ ti attho, bahå ti amitte\<*<16>*>/ hantuü samattho, sampajāno ti mit- tassa bhayappattaü\<*<17>*>/ jānanto\<*<18>*>/, attajanassā 'ti attasamassa\<*<19>*>/ aīgasamassa\<*<20>*>/ mittassā 'ti attho. Eva¤ ca pana vatvā "gaccha tvaü, putte samassāsehãti" taü uyyojetvā maõivaõõaü udakaü maddamāno pāyāsi. Milācā taü\<*<21>*>/ āgacchantaü disvā "kurarena\<*<22>*>/ tāva amhākaü ukkā vijjhāpitā\<*<23>*>/, kacchapena amhākam\<*<24>*>/ nivatthapilotikānam pi assāmikā katā, idāni pana naņņh' amhā, sãho no jãvitakkhayam eva pāpessatãti" maraõabhayatajjitā yena vā tena vā\<*<25>*>/ pāla- yiüsu. Sãho āgantvā rukkhamåle na ki¤ci addassa. Atha naü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -o. 2 Bd -gacchanti. 3 Cks mamajja. 4 Bd -o. 5 Ck -tvā, Bd apaņņititā. 6 Bd upajjanti. 7 Bd aņņā atuyā, Cks addhā. 8 Bd gatiü, omitting va, Cks va hatiü. 9 Ck omits mhi. 10 Cks sukhāyamevāti, Bd sukhāyamebhavāhiti; tattha pasåti--- wanting in Cs. 11 Bd dipakaü. 12 Bd vu-. 13 Bd dipakan. 14 Bd verasamohaü. 15 Ck gaõhan. 16 Bd samitte. 17 Bd bhayuppatti. 18 Bd ajā-. 19 Ck atthaü samatthassa, Bd athasamassa. 20 Bd adds jānassa. 21 Ck milānaü, Cs milāmataü, Bd cilātataü. 22 Bd kuruyena. 23 Bd adds tathā. 24 Cks -penamhāti. 25 Cks omit vā. >/ #<[page 296]># %<296 XIII. Terasanipāta.>% kuraro\<*<1>*>/ ca kacchapo ca sena ca upasaükamitvā vandiüsu. So tesaü mittānisaüsaü kathetvā "ito paņņhāya mittadhammaü abhinditvā appamattā hothā" 'ti ovaditvā pakkāmi. Te pi sa- kaņņhānāni\<*<2>*>/ gatā. Senasakuõikā attano putte oloketvā "mitte nissāya amhehi dārakā laddhā" ti sukhasamaye\<*<3>*>/ senena saddhiü sallapantã mittadhammaü pakāsamānā cha gāthā abhāsi: @*>/, ayira¤ ca kayirātha sukhehi ayiro\<*<5>*>/, nivatthakojo va sare 'bhihantvā\<*<6>*>/ modāma puttehi samaīgibhåtā. || Ja_XIV:56 ||>@ @*>/ kåjantaü upakåjanti lomasā\<*<8>*>/ hadayaīgamaü. || Ja_XIV:57 ||>@ @@ @*>/, sampannasakkhissa bhavanti h' ete, yo\<*<10>*>/ mittavā yasavā uggatatto\<*<11>*>/ asmi¤ ca loke modati\<*<12>*>/ kāmakāmi\<*<13>*>/. || Ja_XIV:59 ||>@ @*>/. || Ja_XIV:60 ||>@ @*>/ kurute dijo evaü so sukhito hoti yathāham tvaü ca senakā 'ti. || Ja_XIV:61 ||>@ Tattha mitta¤cā 'ti yaü ka¤ci\<*<16>*>/ attano mitta¤ ca suhajja¤ ca suhadaya- sahāya¤ ca sāmiņņhānikaü\<*<17>*>/ ayira¤ ca karoth' eva\<*<18>*>/, nivatthakojo va sarebhi- hantvā\<*<19>*>/ ti etha kojo ti kavacaü\<*<20>*>/, yathā nāma paņimukkaü\<*<21>*>/ kavacaü sare abhihanti\<*<22>*>/ nivāreti evaü mayaü\<*<23>*>/ mittabalena paccatthike abhihantvā puttehi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd kakkuro. 2 Bd yathāņha-. 3 Bd sukhanisinnasamaye. 4 so Cs; Ck -gara¤ca, Bd suhadaya¤ca. 5 Bd sukhāgamāya. 6 Ck hi-. 7 Cks yassampalāyino. 8 Bd lomahaüsa. 9 Ck attā, Cs atthā. 10 Bd so. 11 Bd upaga-. 12 so Cks for lokasmi cā modati? Bd asmi dha loke dati. 13 Bd -kāsi. 14 Cks si ¤ā-. 15 Ck mittiü, Bd mittaü. 16 all three MSS. ki¤ci. 17 Bd sāpisakaüsaükhāta. 18 Bd karoteva. 19 Cs Bd sarehihantvā. 20 Bd vajo. 21 Bd patimutta. 22 Cs Bd -hanati. 23 Bds add pi. >/ #<[page 297]># %< 4. Uddālakajātaka. (487.) 297>% saddhiü modāmā 'ti vadati, sakamittassa kammenā 'ti sakassa mittassa parakkamena, sahāyassāpalāyino\<*<1>*>/ ti sahāyassa apalāyino migarājassa, lomasā\<*<2>*>/ ti pakkhino, amhākaü puttakā ma¤ ca\<*<3>*>/ ta¤ ca kåjantaü\<*<4>*>/ hada- yaīgamaü madhurassaraü niccharetvā upakåjanti, samaīgibhåtā ti ekaņņhāne ņhitā, rājāvatā såravatā ca attho ti yassa sãhasadiso rājā ukkusakacchapa- sadisā ca sårā mittā ca\<*<5>*>/ honti tena rājavatā såravatā ca\<*<6>*>/ attho sakā papuõi- tuü, bhavanti hete ti yo\<*<7>*>/ ca sampannasakhã\<*<8>*>/ paripuõõamittadhammo tassa te\<*<9>*>/ sahāyā bhavanti\<*<10>*>/, uggatatto ti sirisobhaggena uggatabhāvo, asmi¤ca loke ti idhalokasaükhāte asmi¤ ca loke modati, kāmakāmãti sāmikaü āla- pati, so hi kāme kāmanato\<*<11>*>/ kāmakāmã nāma "samaggamhā\<*<12>*>/ ti samaggā\<*<13>*>/ jāt' amhā, sa¤ātake ti\<*<14>*>/ ¤ātakehi puttakehi\<*<15>*>/ saddhiü Evaü sā chahi gāthāhi mittadhammassa guõaü kathesi. Te sabbe pi sahāyake mittadhammaü abhinditvā va yāvatā- yukaü ņhatvā yathākammaü gatā. S. i. d. ā. "na bhikkhave idān' eva sa\<*<16>*>/ bhariyaü nissāya su- khappatto pubbe pi sukhappatto yevā" 'ti vatvā j. s.: "Tadā seno ca senã ca jayampatikā ahesuü\<*<17>*>/, puttakacchapo Rāhulo, pitā Mog- gallāno, ukkuso Sāriputto\<*<18>*>/, sãho pana aham evā" 'ti. Mahā- ukkusajātakaü. $<4. Uddālakajātaka.>$ Kharājinā\<*<19>*>/ jaņilā paükadantā ti. Idaü S. J. v. ekaü kuhakaü\<*<20>*>/ ā. k. So hi niyyānikasāsane pabbajitvāpi catupacca- yatthaü\<*<21>*>/ tividhaü kuhakavatthuü\<*<22>*>/ påresi. Ath' assa aguõaü pakāsentā bhikkhå dh. k. s.: "āvuso asuko nāma bhikkhu evaråpe niyyānike Buddhasāsane\<*<23>*>/ pabbajitvā kuhanaü\<*<24>*>/ nissāya jãvikaü kappe- tãti\<*<25>*>/". S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave e. k. s." ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "na bhikkhave idān' eva pubbe p' esa kuhako yevā" 'ti vatvā a. ā.: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -ssamapal-. 2 Bd lomassā. 3 Bd puttakāna¤ca. 4 Ck ku¤j-. 5 Cks omit ca. 6 Cs Bd omit ca. 7 Ck so. 8 Ck -sakkhã, Cs -sakkhi, Bd -sakhā. 9 Bd tassete. 10 Bd sambha-. 11 Bd rato. 12 Cks -mhāsã. 13 Ck samaggamhā. 14 Cks omit sa¤ātake ti. 15 Ck omits pu-; Bd reads puttehi. 16 Bd so. 17 Ck ahosi. 18 Ck adds ahosi. 19 Cks -dinā. 20 Bd adds bhikkhu. 21 Cs Bd -tthāya. 22 Cs kuhana-, Bd kuhaõa-? 23 Bd -nikasāsane, omitting buddha. 24 Ck Bd kuhakaü. 25 Bd -sãti. >/ #<[page 298]># %<298 XIV. Pakiõõakanipāta.>% A. B. Br. r. k. Bo. tassa purohito ahosi paõķito vyatto. So ekadivasaü uyyānakãëaü gato ekaü abhiråpaü gaõikaü disvā paņibaddhacitto tāya saddhiü saüvāsaü kappesi. Sā taü paņicca gabbhaü paņilabhi, paņiladdhabhāvaü\<*<1>*>/ ¤atvā taü āha: "sāmi gabbho me patiņņhito, jātakāle nāmaü karontã ayyakassa\<*<2>*>/ nāmaü karomãti". So "vaõõadāsiyā kucchismiü nibbattassa na sakkā kulanāmaü kātun" ti cintetvā "bhadde, ayaü vātaghātarukkho\<*<3>*>/ Uddālo nāma, idha paņiladdhattā Uddālako' ti 'ssa nāmaü kareyyāsãti" vatvā aīgulimuddikaü adāsi: "sace dhãtā hotu\<*<4>*>/ imāya naü poseyyāsi, sace putto atha naü vayappattaü mayhaü dasseyyāsãti". Sā aparabhāge puttaü vijāyitvā Uddālako ti 'ssa nāmaü akāsi. So vayap- patto mātaraü pucchi: "amma ko me pitā" ti. "Purohito tātā" 'ti. "Yadi evaü vede uggaõhissāmãti" mātu hatthato muddika¤ ca ācariyabhāga¤ ca gahetvā Takkasilaü gantvā disāpāmokkhassa ācariyassa\<*<5>*>/ santike sippaü uggaõhanto ekaü tāpasagaõaü disvā "imesaü santike varasippaü bhavissati, taü uggaõhissāmãti" sippalobhena pabbajitvā tesaü vattapaņi- vattaü katvā "ācariyā maü tumhākaü jānanasippaü\<*<6>*>/ sikkhā- pethā" 'ti āha. Te attano jānananiyāmena taü sikkhāpesuü. Pa¤cannaü tāpasasatānaü eko pi etena\<*<7>*>/ atirekapa¤¤o nāhosi, so yeva\<*<8>*>/ tesaü pa¤¤āya aggo, ath' assa te sannipatitvā ācari- yaņņhānaü adaüsu. Atha ne so āha: "mārisā tumhe niccaü vanamålaphalāhārā ara¤¤e yeva vasatha, manussapathaü kasmā na gacchathā" 'ti. "Mārisa, manussā nāma dānaü\<*<9>*>/ datvā anumodanaü kārāpenti\<*<10>*>/ dhammakathaü\<*<11>*>/ kathāpenti pa¤haü pucchani, mayaü tena bhayena tattha na gacchāma". "Mārisā sace pi cakkavattirājā bhavissati maü\<*<12>*>/ gahetvā kathanaü nāma mayhaü bhāro, tumhe mā bhāyathā" 'ti vatvā tehi saddhiü cārikaü caramāno anupubbena Bārāõasiyaü\<*<13>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd gabbhassa patiņhitabhāvaü. 2 Bd assā kiü in the place of ayyakassa. 3 Bd -ghāņa-. 4 Bd -ti. 5 Bd -mokkhācariyassa. 6 Ck jānasi-. 7 Bd tena. 8 Bd sveva. 9 Bd mahādā-. 10 Cks karonti. 11 Ck dhamma, Bd dhammikathaü. 12 Cs manaü, Ck maõaü. 13 Bd -sã. >/ #<[page 299]># %< 4. Uddālakajātaka. (487.) 299>% patvā rājuyyāne vasitvā punadivase sabbehi saddhiü dvāra- gāme bhikkhāya cari. Manussā mahādānaü adaüsu. Tāpasā punadivase nagaraü pavisiüsu. Manussā mahādānaü adaüsu. Uddālakatāpaso anumodanaü\<*<1>*>/ karoti maīgalaü vadati pa¤haü vissajjeti. Manussā pasãditvā bahupaccaye adaüsu. Sakala- nagaraü "paõķito gaõasatthā dhammikatāpaso āgato" ti saü- khubhi. Taü ra¤¤o pi kathayiüsu. Rājā "kuhiü vasantãti" pucchitvā "uyyāne" ti sutvā "sādhu ajja nesaü\<*<2>*>/ dassanāya gamissāmãti\<*<3>*>/" āha. Eko\<*<4>*>/ gantvā "rājā kira vo passituü āgacchatãti" Uddālakassa kathesi. So\<*<5>*>/ isigaõaü āmantetvā "mārisā, rājā āgamissati, issare\<*<6>*>/ ca nāma ekadivasaü ārā- dhetvā yāvajãvaü\<*<7>*>/ alaü hotãti". "Kiü pana kātabbaü ācā- riyā" 'ti. So evam āha: "tumhesu ekacce vaggulivataü\<*<8>*>/ carantu ekacce ukkuņikappadhānam anuyu¤jantu ekacce kaõ- ņakapassayikā\<*<9>*>/ bhavantu ekacce pa¤catapaü\<*<10>*>/ tapantu ekacce udakorohanakammaü\<*<11>*>/ karontu ekacce tattha tattha mante sajjhāyantå" 'ti. Te tathā kariüsu. Sayaü pana aņņha vā dasa vā paõķite vādine\<*<12>*>/ gahetvā manohare\<*<13>*>/ ādhārake ra- maõãyaü potthakaü ņhapetvā antevāsikaparivuto pa¤¤atte sāpassaye\<*<14>*>/ āsane nisãdi. Tasmiü khaõe rājā purohitaü ādāya mahantena parivārena uyyānaü āgantvā\<*<15>*>/ te micchātapaü ca- rante disvā "apāyabhayehi\<*<16>*>/ muttā\<*<17>*>/" ti pasãditvā Uddālakassa santikaü gantvā paņisanthāraü katvā ekamante\<*<18>*>/ nisinno tuņņha- mānaso purohitena saddhiü sallapanto paņhamaü gātham āha: @*>/ ye 'me\<*<20>*>/ japanti kacciü\<*<21>*>/ nu te mānusake payoge idaü vidå parimuttā apāyā ti. || Ja_XIV:62 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd dānānu-. 2 Bd te-. 3 Bd gamissāmi sveva gamissāmā ti. 4 Bd adds puriso. 5 Bd adds pi. 6 Bd -ro. 7 Bd adds jivituü. 8 Bd -vattaü. 9 Bd kaõķikesayikā. 10 Bd pa¤cā-. 11 Bd udakaro-. 12 Bd paõķitapādino. 13 Bd manorame. 14 Bd omits sā-. 15 Bd gantvā. 16 Bd -yamhā. 17 Bd mutto, Cs vuttā. 18 Bd -taü. 19 Cs rummakkharupā, Cs rupā. 20 Bd mantaü. 21 Ck kacca, Bd kicci. >/ #<[page 300]># %<300 XIV. Pakiõõakanipāta.>% Tattha kharājinā ti kharehi\<*<1>*>/ ajinacammehi samannāgatā, paüka- dantā ti dantakaņņhassa akhādanena malaggahitadantā\<*<2>*>/, dummukharåpā\<*<3>*>/ ti ana¤jitakkhā\<*<4>*>/ amaõķitaråpā låkhasaüghāņidharā\<*<5>*>/, mānusake payoge ti manussehi kattabbakiriye, idaü vidå ti idaü tapakaraõa¤\<*<6>*>/ ca mantajjhāna¤ ca jānantā\<*<7>*>/, apāyā ti kacci ācariya\<*<8>*>/ ime\<*<9>*>/ catåhi apāyehi muttā ti pucchati. Taü {sutvā} purohito "ayaü rājā aņņhāne pasanno, tuõhã bhavituü na vaņņatãti" cintetvā dutiyaü gātham āha: @@ Tattha bahussuto ce ti sace mahārāja\<*<10>*>/ bahussuto\<*<11>*>/ paguõātivedo\<*<12>*>/ dasakusalakammaü\<*<13>*>/ na careyya tãhi dvārehi pāpān' eva kareyya, tiņņhantu tayo vedā sahassavedo\<*<14>*>/ pi samāno\<*<15>*>/ taü\<*<16>*>/ bāhusaccaü paņicca aņņhasamāpatti- saükhātaü caraõam apatvā apāyadukkhato na mu¤ceyyā 'ti. Tassa vacanaü sutvā Uddālako cintesi: "rājā yathā vā tathā vā isigaõassa pasãdi, ayaü pana brāhmaõo aticarantaü\<*<17>*>/ goõaü tuõķe\<*<18>*>/ paharati\<*<19>*>/, vaķķhitabhatte\<*<20>*>/ kacavaraü nipatati\<*<21>*>/, kathessāmi tena saddhiü" ti so\<*<22>*>/ tena saddhiü\<*<23>*>/ kathento tatiyaü gātham āha: @*>/ caraõaü\<*<25>*>/ ¤eva saccan ti. || Ja_XIV:64 ||>@ Tattha aphalā\<*<26>*>/ ti tava vedā ca sesasippāni ca aphalāni āpajjanti, tāni kasmā uggaõhanti, sãlasaüyamena saddhiü caraõaü\<*<25>*>/ ¤eva ekaü saccaü āpajjatãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pakhurehi. 2 kharājinā---dantā wanting in Cks. 3 Cks rummakkharåpā. 4 Bd -tamukkhā. 5 Bd lukhacivarasaüghāņi-. 6 Bd imaü pa¤cātapacaraõa¤. 7 Bd mantasajhāyananti pa¤caparimuttā apāyānantā. 8 Cks -yaü. 9 Ck Bd imehi. 10 Bd adds ahaü. 11 Bd adds mhiti. 12 Bd paguõamanto pi. 13 Bd -kammapathadhammaü. 14 Bd -bedāpi. 15 Bd -nā. 16 Bd adds beda¤ca. 17 Bd caõķaü in the place of ati--. 18 Bd daõķena. 19 Bd -ranto viya. 20 Bd viddhita-. 21 so Cs; Ck nipati, Bd khipanto viya in the place of nipatati. 22 Ck omits so. 23 Bd õa in the place of so--. 24 Cs sasa¤¤a-. 25 Cs -na¤. 26 Cks -lāyi. >/ #<[page 301]># %< 4. Uddālakajātaka. (487.) 301>% Tato purohito catutthaü\<*<1>*>/ gātham āha: @*>/ caraõaü\<*<3>*>/ ¤eva\<*<4>*>/ saccaü, kittiü hi\<*<5>*>/ pappoti adhicca vede, santiü pun' eti\<*<6>*>/ caraõena danto ti. || Ja_XIV:65 ||>@ Tattha na hevā 'ti nāhaü vedā aphalā ti vadāmi, api\<*<7>*>/ kho pana sasaü- yamaü caraõaü saccam eva sabhāvabhåtaü uttamaü, tena hi sakkā dukkhā muccituü\<*<8>*>/, santiü punetãti\<*<9>*>/ samāpattisaükhātena caraõena danto hadaya- santikaraü nibbānaü pāpuõāti\<*<10>*>/. Taü sutvā Uddālako "na sakkā iminā saddhiü paņi- pakkhavasena ņhātuü\<*<11>*>/, `putto tavā\<*<12>*>/' ti vutte sinehaü akaronto nāma n' atthi, puttabhāvam assa kathessāmãti" cintetvā pa¤ca- maü gātham āha: @*>/ yeva so, Uddālako ahaü bhoto sotthiyākulavaüsako ti. || Ja_XIV:66 ||>@ Tattha bhaccā ti mātāpitā ca sesabandhå\<*<14>*>/ ca bharitabbā nāma, yena pana jāto so yeva\<*<15>*>/ so hoti, attā yeva hi attano jāyati, aha¤ ca tayā va Uddālarukkhamåle jāto\<*<16>*>/, tayā vuttam eva nāmaü kataü, Uddālako ahaü bho ti\<*<17>*>/. So "ekaüsena tvaü\<*<18>*>/ Uddālako" ti vutte\<*<19>*>/ "āmā" 'ti vatvā "mayā te mātu sa¤¤ānaü\<*<20>*>/ dinnaü, taü kuhin" ti "idaü brāhmaõā" 'ti muddikaü tassa hatthe ņhapesi. Brāhmaõo muddikaü sa¤jānitvā "nicchayena tvaü\<*<21>*>/ brāhmaõo\<*<22>*>/, brāh- maõadhamme\<*<23>*>/ pana\<*<24>*>/ jānāsãti" vatvā brāhmaõadhamme\<*<23>*>/ pucchanto chaņņhaü gātham āha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks omit catutthaü. 2 Cs -na¤. 3 Cks -lāyã. 4 Bd yeva. 5 Bd kitti¤ca. 6 Bd puõāti. 7 Bd adds ca. 8 Bd mu¤ji-. 9 Bd puõāti. 10 Bd -tãti. 11 Bd vāretuü. 12 Bd adds tavā. 13 Bd sva. 14 Bd -dhuno. 15 Cks eva. 16 Bd janito. 17 Cks hoti, Bd bhotãti. 18 Ck omits tvaü. 19 Bd vutto. 20 Bd sa¤¤aü. 21 Cks taü. 22 Bd omits brā-. 23 Bd -aü. 24 Bd omits pana. >/ #<[page 302]># %<302 XIV. Pakiõõakanipāta.>% @@ Uddālako pi tassa ācikkhanto sattamaü gātham āha: @*>/ yåpaü, evaükaro brāhmaõo hoti khemã, dhamme ņhitaü tena amāpayiüså\<*<2>*>/ 'ti. || Ja_XIV:68 ||>@ Tattha niraükatvā aggimādāyā ti nirantaraü katvā aggiü\<*<3>*>/ gahetvā paricarati, āpo sijaü yajaü usseti\<*<1>*>/ yåpan ti abhisecanakammaü\<*<4>*>/ karonto sammāpāsaü vājapeyyaü\<*<5>*>/ vā niraggalaü vā yajanto suvaõõayåpaü ussāpeti, khemãti khemappatto, amāpayiüså\<*<6>*>/ 'ti ten' eva ca naü\<*<7>*>/ kāraõena dhamme ņhitaü kathenti\<*<8>*>/. Taü sutvā purohito tena kathitaü brāhmaõadhammaü garahanto aņņhamaü gātham āha: @*>/ secanen' atthi\<*<10>*>/ na pi\<*<11>*>/ kevali\<*<12>*>/ brāhmaõo na\<*<13>*>/ khanti na pi\<*<14>*>/ soraccaü, na pi\<*<15>*>/ so parinibbuto ti. || Ja_XIV:69 ||>@ Tattha secanenā\<*<16>*>/ 'ti tena vuttesu brāhmaõadhammesu ekaü dassetvā sabbaü paņikkhipati, idaü vuttaü hoti: aggiparicaraõena\<*<17>*>/ vā udakasecanena vā pasughātaya¤¤ena vā\<*<18>*>/ suddhã\<*<19>*>/ nāma n' atthi, na pi\<*<15>*>/ ettakena brāhmaõo kevalaparipuõõo hoti, na adhivāsanakhantã\<*<20>*>/ na sãlasoraccaü na pi\<*<15>*>/ kilesa- parinibbānena\<*<21>*>/ parinibbuto nāma hotãti. Tato naü Uddālako "yadi evaü brāhmaõo\<*<22>*>/ na hoti atha kathaü hotãti" pucchanto navamaü gāthaü āha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck dasseti, Cs dassesi, Bd āpo si¤ja yajaü usseti. 2 Bd samāpassiså. 3 Bd jotiaggi. 4 Bd ahbisekaka-. 5 Bd vāca-. 6 Bd samāpayiüsu. 7 Bd neva ca in the place of tenevacanaü. 8 Bd kathayiüsu. 9 Cs suddhiü, Ck Bd suddhi. 10 Bd secane navā atthi. 11 Ck omits na pi; Bd has nāpi. 12 Ck -lã. 13 Bd sace. 14 Bd omits napi. 15 Bd nāpi. 16 Bd secanena atthi. 17 Bd aggissa pa-. 18 Bd -ghāņa-, Cs omits pa--. 19 Cks suddhiü, Bd -i. 20 Bd -ti, Ck -tiü. 21 Bd omits pari--. 22 Bd adds kevaliparipuõõo. >/ #<[page 303]># %< 4. Uddālakajātaka. (487.) 303>% Purohito tassa\<*<1>*>/ kathento itaraü gātham āha: @*>/ 'ti. || Ja_XIV:71 ||>@ Tattha akhettabandhå ti akhetto abandhå\<*<3>*>/ khettavatthugāmanigama- pariggahena c' eva ¤ātibandhavagottabandhavamittabandhavasahāyabandhava- sippabandhavapariggahena ca rahito, amamo ti sattasaükhāresu taõhādiņņhi- mamāyanārahito, nirāso ti lābhadhanaputtajãvitāsāvirahito, nillobhapāpo ti pāpalobhena visamalobhena rahito, bhavalobhakhãõo ti\<*<4>*>/ khãõabhavarāgo. Tato Uddālako gātham āha: @*>/ caõķālapukkusā sabbe va soratā dantā sabbe va parinibbutā, sabbesaü sãtibhåtānaü atthi seyyo va pāpiyo ti. || Ja_XIV:72 ||>@ Tattha atthi seyyo va pāpiyo ti ete khattiyādayo sabbe pi hi soraccā- dãhi samannāgatā honti, evambhåtānaü pana tesaü ayaü seyyo ayaü pāpiyo ti evaü hãnukkaņņhatā atthi n' atthãti pucchati. Ath' assa "arahattapattito paņņhāya hãnukkaņņhatā nāma n' atthãti" dassetuü brāhmaõo gātham āha: @*>/ caõķālapukkusā sabbe va soratā dantā sabbe va parinibbutā, sabbesaü sãtibhåtānaü n' atthi seyyo va pāpiyo ti. || Ja_XIV:73 ||>@ Atha naü garahanto Uddālako gāthadvayam āha: @*>/ pāpiyo. panaņņhaü\<*<7>*>/ carasi brāhma¤¤aü sotthiyākulavaüsatan ti\<*<8>*>/. || Ja_XIV:74 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pissa. 2 Bd sammāpayisu. 3 Bd akhettabandhukena. 4 Cks add te. 5 Ck Bd suddhā. 6 Bd a. 7 Ck vana-, Bd paraņha. 8 Ck sotthiyākulavaüsananti; pana--satanti wanting in Cs. >/ #<[page 304]># %<304 XIV. Pakiõõakanipāta.>% Tass' attho: yadi etehi guõehi samannāgatānaü viseso n' atthi eko va vaõõo hoti, evaü sante taü\<*<1>*>/ ubhatosujātabhāvaü nāsento panaņņhaü\<*<2>*>/ carasi brāhma¤¤aü\<*<3>*>/ caõķālasamo hosi sotthiyakulavaüsaü\<*<4>*>/ nāsesãti\<*<5>*>/. Atha naü purohito upamāya sa¤¤āpento gāthadvayam aha: @@ @*>/ manussesu sadā sujjhanti mānavā\<*<7>*>/, na tesaü jātiü pucchanti dhammam a¤¤āya subbatā ti. || Ja_XIV:76 ||>@ Tattha vimānan ti gehaü vā maõķapaü vā, chāyā ti tesaü vatthānaü chāyā, so nānāvidho\<*<8>*>/ rāgo na hoti\<*<9>*>/, sabbachāyā ekavaõõā va hoti, evam- evan\<*<10>*>/ ti manussesu pi evamevaü\<*<6>*>/ ekacce a¤¤āõā brāhmaõā akāraõen' eva cātuvaõõe\<*<11>*>/ suddhiü pa¤¤āpenti, esā atthãti mā gaõhi, yadā pana ariyamaggena mānavā\<*<12>*>/ sujjhanti tadā tehi paviņņhaü\<*<13>*>/ nibbānadhammaü jānitvā subbatā sãlavanto paõķitapurisā tesaü jātiü me pucchanti\<*<14>*>/, nibbānappattito paņņhāya jāti nāma niratthakā ti. Uddālako pana\<*<15>*>/ paccāharituü na\<*<16>*>/ sakkonto appaņibhāno nisãdi\<*<17>*>/. Atha brāhmaõo rājānam āha: "sabbe ete mahārāja kuhakā, sakala-Jambudãpaü koha¤¤en' eva nāsessanti, Uddā- lakaü uppabbajāpetvā upapurohitaü\<*<18>*>/ karotha, sese uppabbā- jetvā phalakāvudhāni datvā sevake karothā" 'ti. "Sādhu ācariyā" 'ti rājā tathā kāresi\<*<19>*>/. Te rājānaü upaņņhahantā va\<*<20>*>/ gatā. S. i. d. ā. "na bhikkhave idān' eva pubbe p' esa kuhako yevā" 'ti j. s.: "Tadā Uddālako kuhakabhikkhu ahosi, rājā ânando, purohito aham evā" 'ti. Uddālakajātakaü\<*<21>*>/. $<5. Bhisajātakaü.>$ Assaü gavaü rajataü jātaråpan ti. Idaü S. J. v. uk- kaõņhitabhikkhuü ā. k. Vatthuü Kusajātake āvibhavissati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd tvaü. 2 Bd sethaü, Cs pānaņņhaü. 3 all three MSS. brah-. 4 Bd -sataü 5 Bd -setãti. 6 Bd -va. 7 Cs Bd -õa-. 8 Bd adds citro. 9 Cks na upeti, Bd rāgo pi na hoti. 10 Cks -vā. 11 Bd -a. 12 Cs Bd -õa-. 13 Bd paņividdhaü. 14 Bd sujhati. 15 Ck puna. 16 Bd a. 17 Bd -dati. 18 Bd omits upa. 19 Bd akāsi. 20 Bd yathākammaü. 21 Cks uddālajā-. 5. Morris, B.& C. p. 94. >/ #<[page 305]># %< 5. Bhisajātaka. (488.) 305>% Tadā pana S. "saccaü kira tvaü bhikkhu ukkaõņhito\<*<1>*>/" ti pucchitvā "saccaü bhante" ti vutte "kiü paņiccā" 'ti "kilesaü bhante" ti vutte "bhikkhu evaråpe niyyānikasāsane pabbajitvā kasmā kilesaü paņicca ukkaõņhasi\<*<2>*>/, porāõakapaõķitā anuppanne Buddhe bāhirapabbajjaü pabbajitvā vatthukāmakilesakāme ārabbha uppajjanakasa¤¤aü sa- pathaü katvā hariüså" 'ti vatvā a. ā.: A. B. Br. r. k. Bo. asãtikoņivibhavassa brāhmaõamahāsālassa\<*<3>*>/ putto hutvā nibbatti, Mahāka¤canakumāro ti 'ssa nāmaü ka- riüsu. Ath' assa padasāpi\<*<4>*>/ caraõakāle aparo pi putto jāyi\<*<5>*>/, Upaka¤canakamāro ti 'ssa nāmam akaüsu. Evaü paņipāņiyā satta puttā ahesuü. Sabbakaniņņhā pan' ekā dhãtā, tassā Ka¤canadevãti nāmaü kariüsu. Mahāka¤canakumāro vayap- patto Takkasilato sabbasippāni uggahetvā\<*<6>*>/ āga¤chi\<*<7>*>/. Atha naü mātāpitaro gharāvāsena bandhitukāmā "attanā\<*<8>*>/ samāna- jātiyakulato te dārikaü ānema\<*<9>*>/, gharāvāsaü saõņhapehãti" vadiüsu. "Amma tāta na mayhaü gharāvāsen' attho, mayhaü hi tayo bhavā ādittā viya sappaņibhayā bandhanāgāraü viya palibuddhā\<*<10>*>/ ukkārabhåmi viya jegucchā hutvā upaņņhahanti, mayā supinena pi methunadhammo na diņņhapubbo, a¤¤e\<*<11>*>/ vo puttā atthi, te gharāvāsena nimantethā" 'ti vatvā punappuna yācito pi\<*<12>*>/ sahāye pesetvā tehi yācito pi na icchi. Atha naü sahāyā "samma kiü pana tvaü patthento kāme pari- bhu¤jituü na icchasãti" pucchiüsu. So tesaü nekkhammajjhā- sayataü\<*<13>*>/ ārocesi\<*<14>*>/. Taü sutvāssa\<*<15>*>/ mātāpitaro sesaputte nimantesuü, te pi na icchiüsu. Ka¤canadevã pi na icchi yeva. Aparabhāge mātāpitaro kālam akaüsu. Mahāka¤cana- paõķito mātāpitunnaü kattabbakiccaü katvā asãtikoņidhanena kapaõiddhikānaü mahādānaü datvā cha bhātaro bhaginiü ekaü dāsaü ekaü dāsiü ekaü sahāya¤ ca ādāya mahābhinikkha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds sã- 2 Cks -ņhāsi, Bd -ņhito. 3 Bd -sālakusalassa. 4 Cks -sāhi. 5 Bd vijāyi. 6 Bd uggaõhitvā. 7 Bd āgacchā. 8 Bd adds ca. 9 Bd ānessāmi. 10 Bd balibandhanā. 11 Cks a¤¤aü. 12 yācantāpi na lasu. 13 Bd nikkhama- 14 Bd adds sādhu samma sahāya bodhisattassa kathitameva kathesãti. 15 Bd omits ssa. >/ #<[page 306]># %<306 XIV. Pakiõõakanipāta.>% manaü nikkhamitvā Himavantaü pāvisi. Te tattha paduma- saraü nissāya ramaõãye bhåmibhāge assamaü katvā pabba- jitvā vanamålaphalāhārehi\<*<1>*>/ yāpayiüsu. Te ara¤¤aü gac- chantā ekato va gantvā yatth' eko phalaü vā pattaü vā passati tattha itare pi pakkositvā diņņhasutāni kathentā ucci- nanti, gāmassa kammantaņņhānaü viya hoti. Athācariyo Mahāka¤canatāpaso cintesi: "amhākaü asãtikoņidhanaü chaķ- ķetvā pabbajitānaü evaü loluppavasena\<*<2>*>/ phalāphalass' atthāya vicaraõan nāma appatiråpaü, ito paņņhāya aham eva phalā- phalaü āharissāmãti" so assamaü patvā sabbe pi te sā- yaõhasamaye sannipātetvā tam atthaü ārocetvā "tumhe idh' eva samaõadhammaü karontā acchatha, ahaü phalāphalaü āharissāmãti" āha. Atha naü Upaka¤canādayo "mayaü ācariya tumhe nissāya pabbajitā, tumhe idh' eva samaõa- dhammaü karotha, bhaginã pi no idh' eva hotu, dāsã pi tassā santike acchatu, mayaü aņņha janā vārena phalāphalaü āha- rissāma, tumhe pana tayo vāramuttakā\<*<3>*>/ hothā" 'ti vatvā paņi¤¤aü gaõhiüsu. Tato paņņhāya aņņhasu janesu ekeko vārena phalāphalaü āharati, sesā attano attano pāpuõana- koņņhāsaü ādāya vasanaņņhānaü gantvā attano paõõasālāyam eva honti, akāraõena ekato bhavituü na labhanti. Vārappatto phalāphalaü āharitvā - eko mālako atthi {tattha}\<*<4>*>/ - pāsāõaphalake ekādasakoņņhāse katvā gaõķisa¤¤aü datvā attano koņņhāsaü ādāya vasanaņņhānaü pavisati\<*<5>*>/, sesā gaõķisa¤¤āya nikkha- mitvā ullolaü\<*<6>*>/ akatvā gāravaparihārena gantvā attano attano pāpuõanakoņņhāsaü ādāya vasanaņņhānaü gantvā paribhu¤jitvā samaõadhammaü karonti. Te aparabbāge bhisāni āharitvā khādantā\<*<7>*>/ tattatapā ghoratapā parimāritindriyā kasiõapari- kammaü karontā vihariüsu. Atha tesaü sãlatejena Sakka- bhavanaü kampi. Sakko pi\<*<8>*>/ "kāmā\<*<9>*>/ vimuttā\<*<10>*>/ nu kho ime \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -rāya. 2 Bd loluppacāravasena. 3 Bd -muttāva. 4 Bd tassa. 5 Bd -ņhānaü gantvā bhu¤jitvā paņivasati. 6 Bd loluppaü. 7 Bd adantā. 8 Bd adds āvajjanto taü kāraõaü ¤atvā. 9 Ck kāpikāmā. 10 Bd dhimuttā. >/ #<[page 307]># %< 5. Bhisajātaka. (488.) 307>% isayo no" ti sa¤¤aü\<*<1>*>/ karoti yeva, so "ime tāva isayo pa- riggaõhissāmãti" cintetvā attano ānubhāvena M-assa koņņhāsaü tayo divase antaradhāpesi. So paņhamadivase koņņhāsaü adisvā "mama koņņhāso\<*<2>*>/ pammuņņho\<*<3>*>/ bhavissatãti" cintesi\<*<4>*>/, dutiyadivase "mama dosena\<*<5>*>/ bhavitabbaü, paõāmanavasena\<*<6>*>/ mama koņņhāsaü na paņņhapesi, ma¤¤e" ti cintesi, tatiyadivase "kena nu kho kāraõena mayhaü koņņhāsaü na paņņhapenti\<*<7>*>/, sace me doso bhavissati\<*<8>*>/ khamāpessāmãti" sāyaõhasamaye gaõķikasa¤¤aü\<*<9>*>/ adāsi. Sabbe\<*<10>*>/ sannipatitvā "kena gaõķi- sa¤¤ā\<*<11>*>/ dinnā" ti āhaüsu. "Mayā tātā\<*<12>*>/" ti. "Kena kāra- õena ācariyā" 'ti\<*<13>*>/. "Tātā tatiyadivase kena phalāphalaü ābhatan" ti. Eko uņņhāya "mayā ācariyā" 'ti vanditvā aņņhāsi. "Koņņhāse karontena te\<*<14>*>/ mayhaü koņņhāso kato" ti. "âma ācariyā, jeņņhakoņņhāso me\<*<15>*>/ kato" ti. "Hiyyo kenābhatan" ti. Aparo uņņhāya "mayā" ti vanditvā aņņhāsi. "Maü\<*<16>*>/ anussarãti". "Tumhākaü me jeņņhakoņņhāso ņhapito" ti\<*<17>*>/. "Ajja kenābhatan" 'ti. Aparo uņņhāya vanditvā aņņhāsi. "Koņņhāsaü karonto maü anussarãti". "Tumhākaü\<*<18>*>/ jeņņha- koņņhāso kato" ti. "Tātā, ajja mayhaü koņņhāsaü alabhan- tassa tatiyo divaso\<*<19>*>/, paņhamadivase\<*<20>*>/ koņņhāsaü adisvā\<*<21>*>/ "koņņhāsaü karonto maü pammuņņho\<*<22>*>/ bhavissatãti" cintesiü, dutiyadivase "mama koci doso bhavissatãti" cintesiü, ajja pana "sace me doso atthi khamāpessāmãti" cintetvā gaõķikasa¤¤āya\<*<23>*>/ tumhe sannipātesiü\<*<24>*>/, `ete bhisakoņņhāse\<*<25>*>/ tumhe karimhā' 'ti vadatha, ahaü na labhāmi, etesaü thenetvā khādakaü ¤ātuü yaņņati\<*<26>*>/, kāme pahāya pabbajitānaü bhisamattaü thenaü\<*<27>*>/ nāma appatiråpan" ti. Te tassa kathaü sutvā "aho sāha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd āsaīka. 2 Cks -saü. 3 Bd pamuņho. 4 Bd -tetvā. 5 Ck dāsena, Bd dosana. 6 Bds tena. 7 Ck -ņņhā-. 8 Ck bhavitabbassati, Bd atthi te. 9 Bd gaõķisa¤-. 10 Bd adds te. 11 Cks -aü. 12 Bd tāta katā. 13 Bd adds vanditvā aņhaüsuü. 14 Bd -te, Cs Bd omit te. 15 Bd mayā. 16 Bd karonto maü. 17 Cks pi. 18 Bd adds me. 19 Bs tayo divaso, Cks tatiyadivase. 20 Ck omits pa-. 21 Bd omits koad-. 22 Bd pamuņho. 23 Bd gaõķisa¤-. 24 Bd -temi. 25 Ck hi-. 26 Cks -tãti. 27 Bd thenanaü. >/ #<[page 308]># %<308 XIV. Pakiõõakanipāta.>% sikakamman" ti sabbe va ubbegappattā\<*<1>*>/ ahesuü. Tasmiü\<*<2>*>/ assamapade vanajeņņhakarukkhe nibbattadevatāpi otaritvā āgantvā tesa¤ ¤eva santike nisãdi. Ana¤jakāraõaü\<*<3>*>/ kāri- yamāno\<*<4>*>/ dukkhaü adhivāsetuü asakkonto ālānaü\<*<5>*>/ bhinditvā palāyitvā ara¤¤aü paviņņho eko vāraõo kālena kālaü isigaõaü vandati, so pi āgantvā ekamantaü aņņhāsi. Sappakãëāpanako\<*<6>*>/ eko vānaro ahikuõķikassa\<*<7>*>/ hatthato mu¤citvā ara¤¤aü pavi- sitvā tatth' eva assame vasati, so pi taü divasaü isigaõaü vanditvā ekamantaü nisãdi. Sakko "isigaõaü parigaõhissā- mãti" tesaü santike adissamānakāyo\<*<8>*>/ aņņhāsi. Tasmiü khaõe B-assa kaniņņho Upaka¤canatāpaso uņņhāyāsanā B-aü vanditvā sesānaü apacitiü dassetvā "ācariya ahaü a¤¤e apaņņhapetvā\<*<9>*>/ attāna¤ ¤eva sodhetuü labhāmãti" pucchi. "âma labhasãti". So isigaõamajjhe ņhatvā "sace te mayā bhisāni khāditāni eva- råpo nāma homãti" sapathaü karonto paņhamaü gātham āha: @*>/ hotu bhisāni te brāhmaõa yo ahāsãti. || Ja_XIV:77 ||>@ Tattha assaü gavan ti idaü so yattakāni\<*<11>*>/ piyavatthåni honti tehi vippayoge\<*<12>*>/ tattakāni sokadukkhāni uppajjantãti vatthukāme garahanto āhā\<*<13>*>/ 'ti veditabbaü\<*<14>*>/. Taü sutvā isigaõo "mārisa\<*<15>*>/ mā evaü kathetha\<*<16>*>/, atibhā- riyo te sapatho\<*<17>*>/" ti kaõõe pidahi. Bo. pi naü "tāta, ati- bhāriyo te sapatho, na tvaü khādasi, tava pattāsane nisãdā" 'ti āha. Tasmiü\<*<18>*>/ sapathaü katvā nisinne dutiyo pi bhātā\<*<19>*>/ uņņhāya M-aü vanditvā sapathena attānaü sodhento dutiyaü gātham āha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ubbigga-. 2 Bd asmiü. 3 Bd āõ-. 4 Bd ka-. 5 Ck āëānaü, Cs alānaü, Bd aëāhanaü,, Bs ālāhaõaü. 6 Bd sabbakiëā-. 7 Cs -guõņhi-, Bd -kuõķa-. 8 Bd -kārena. 9 Bd a¤¤esaü apanāpetvā. 10 Ck samaggi. 11 Ck ettha-, Cs etta-. 12 Bd -gehi. 13 Bd abhāsi. 14 Cks -bbo. 15 Cks -sā. 16 Cks mā kathayā ti. 17 Bd adds kato. 18 Bd adds pathamaü. 19 Cks bhātu, Bd adds sahasa. >/ #<[page 309]># %< 5. Bhisajātaka. (488.) 309>% @*>/ candana¤ ca dhāretu putt' assa bahå bhavanti\<*<2>*>/ kāmesu tibbaü kurutaü apekkhaü bhisāni te brāhmaõa yo ahāsãti. || Ja_XIV:78 ||>@ Tattha tibban ti vatthukāmakilesakāmesu bahalaü apekkhaü karotå 'ti idaü so yass' etesu tibbā apekkhā hoti\<*<3>*>/ so tehi vippayoge\<*<4>*>/ mahantaü dukkhaü pāpuõātãti dukkhapaņikkhepavasen' evam āha. Tasmiü nisinne sesāpi attano attano ajjhāsayānuråpena taü taü gāthaü abhāsiüsu: @@ @*>/ pasayhakārã rājābhirājā\<*<6>*>/ balavā yasassã sa cāturantaü mahim āvasātu bhisāni te brāhmaõa yo ahāsi. || Ja_XIV:80 ||>@ @@ @*>/ sabbasamattavedanaü{\<*<8>*>/} tapassinaü\<*<9>*>/ ma¤¤atu sabbaloko påjetu naü jānapadā samecca\<*<10>*>/ bhisāni te brāhmaõa yo ahāsi. || Ja_XIV:82 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -sika. 2 so all three MSS. for -tu? 3 Bd honti. 4 Bd -gehi. 5 Cks hoti. 6 Bd rājādhi-. 7 Bd -yi-. 8 Bd -samanta-. 9 Cs tapassinãna, Bd tapassina, Ck tapassãtinaü. 10 Bd samajha. >/ #<[page 310]># %<310 XIV. Pakiõõakanipāta.>% @*>/ rājato vyasanam alattha ki¤ci bhisāni te brāhmaõa yo ahāsi. || Ja_XIV:84 ||>@ @*>/ itthãsahassassa\<*<3>*>/ ņhapetu aggaü sãmantinãnaü pavarā bhavātu bhisāni te brāhmaõa yo\<*<4>*>/ ahāsi. || Ja_XIV:85 ||>@ @*>/ sabbasamāgatānaü bhu¤jeyya sāduü avikampamānā carātu lābhena vikatthamānā bhisāni te brāhmaõa yo\<*<6>*>/ ahāsi. || Ja_XIV:86 ||>@ @*>/ hotu mahāvihāre navakammiko hotu Kajaīgalāyaü ālokasandhiü divasā\<*<8>*>/ karotu bhisāni te brāhmaõa yo ahāsi. || Ja_XIV:87 ||>@ @*>/ pāsasatehi chambhã\<*<10>*>/ rammā vanā niyyatu rājadhāniü tuttehi so ha¤¤atu pācanehi bhisāni te brāhmaõa yo ahāsi. || Ja_XIV:88 ||>@ @*>/ laņņhãhato sappamukhaü upetu sakkacca baddho visikhaü carātu bhisāni te brāhmaõa yo ahāsãti. || Ja_XIV:89 ||>@ Tattha tatiyena vuttagāthāya kasimā ti sampannakasikammo, putte gihã dhanimā sabbakāme ti putte labhatu gihã hotu sattavidhena ratana- dhanena dhanimā hotu råpādibhede sabbakāme labhatu, vayaü apassan ti mahallakakāle pabbajjānuråpam pi attano vayaü apassanto pa¤cakāmaguõaü\<*<12>*>/ samiddhagharam eva āvasatå 'ti, idaü so pa¤cakāmaguõagiddhā\<*<13>*>/ kāmaguõa- vippayogena mahāvināsaü pāpuõantãti\<*<14>*>/ dassetuü kathesi, catutthena vutta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds so. 2 Bd vijitvā. 3 Bd -ssānaü. 4 so all three MSS. 5 Bd dāsinaü hisā, Cks isãnaü bhisā. 6 Bd yā? 7 Ck -sa-. 8 Bd -santidivasaü. 9 Ck bajjhatuü, Cs -taü, Bd -tu. 10 Cks jambhi, Bd sambhi. 11 Cks -õapiņņhe. 12 Bd -kāmā. 13 Ck -guõāgiddhā, Bd -guõagiddho, Cs omits gāmaguõagiddhā. 14 Bd -õātiti. >/ #<[page 311]># %< 5. Bhisajātaka. (488.) 311>% gāthāya rājābhirājā\<*<1>*>/ ti rājånaü antare atirājā ti, idaü so issarānaü nāma issariye\<*<2>*>/ parigalite mahantaü dukkhaü uppajjatãti rajje dosaü dassento kathesi, pa¤camena vuttagāthāya avãtarāgo ti purohitaņņhānataõhāya sataõho\<*<3>*>/, idaü so purohitassa purohitaņņhāne parigalite\<*<4>*>/ mahantaü domanassaü uppajjatãti dassetuü kathesi, chaņņhena vuttagāthāya tapassinan ti tapasãlasampanno ti naü ma¤¤atu, idaü so lābhasakkārāpagame\<*<5>*>/ mahantaü domanassaü uppajjatãti lābhasakkāragarahāvasena kathesi, sahāyatāpasena\<*<6>*>/ vuttagāthāya catussadan ti ākiõõamanussatāya manussehi pahåtadha¤¤atāya dha¤¤ena sulabhadārutāya\<*<7>*>/ dāråhi sampannodakatāya udakenā 'ti catåhi ussannaü catussadasamannāgatan ti attho, Vāsavenā 'ti Vāsavena dinnaü viya acalaü Vāsavato laddhavarānu- bhāven' ekaü rājānaü ārādhetvā tena dinnan ti pi attho, avãtarāgo ti kad- dame såkaro viya kāmapaüke nimuggo va hutvā, iti so pi kāmānaü ādãnavam eva kathento evam āha, dāsena vuttagāthāya gāmaõãti gāmajeņņhako, ayam pi kāme garahanto yeva evam āha, Ka¤canadeviyā vuttagāthāya yan ti yaü itthiü ti\<*<8>*>/ attho, ekarājā ti aggarājā, itthisahassassā 'ti vacanamattatāya vuttaü, soëa- sannaü itthisahassānaü aggaņņhāne ņhapetå 'ti attho, sãmantinãnan ti sã- mantadharānaü itthãnan ti attho, iti sā itthibhāve ņhatvāpi duggandhaü gåtha- rāsiü viya kāme garahantã yeva evam āha, dāsiyā vuttagāthāya sabbasamāga- tānan ti sabbesaü sannipatitānaü majjhe nisãditvā akampamānā anosakka- mānā sādurasaü bhu¤jatå 'ti attho, dāsãnaü kira sāmikassa santike nisãditvā bhu¤janaü nāma appiyaü, iti sā attano appiyattā va evam āha\<*<9>*>/, caratu lā- bhena vikatthamānā ti lābhahetu kuhanakammaü karontã lābhasakkāraü uppādentã caratå 'ti attho, iminā sā dāsibhāve\<*<10>*>/ ņhitāpi kilesavatthum eva\<*<11>*>/ garahati, devatāya vuttagāthāya āvāsiko ti āvāsajagganako, Kajaīgalāyan ti evaü- nāmake nagare, tattha kira dabbasambhārā sulabhā, ālokasandhiü divasā ti ekadivasen' ekam eva vātapānaü karotu, so kira devaputto Kassapabuddha- kāle Kajaīgalanagaraü nissāya yojanike jiõõamahāvihāre āvāsikasaüghatthero hutvā jiõõavihāre navakammaü karonto va mahādukkhaü anubhavi, tasmā tad eva dukkhaü ārabbha evam āha, hatthinā vuttagāthāya pāsasatehãti bahåhi pāsehi, chambhãti\<*<12>*>/ catusu pādesu gãvāya kaņibhāge cā 'ti chasu ņhānesu, tuttehãti dvikaõņakehi dãghalaņņhãhi, pācanehãti dasapācanehi\<*<13>*>/ aükusakehi vā, so kira attanā anubhåtadukkhaü ¤eva ārabbha evam āha, vānarena vutta- gāthāya alakkamālãti ahiguõņhikena kaõņhe parikkhipitvā ņhapitāya alakkamālāya samannāgato, tipukaõõaviddho ti tipupilandhanena pilandhakaõõo\<*<14>*>/, laņņhi- hato ti sappakãlaü sikkhāpiyamāno\<*<15>*>/ laņņhiyāpi hato hutvā eso pi ahi- guõņhikahatthe\<*<16>*>/ attanā anubhåtadukkhaü sandhāy' evam āha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd rājādhi-. 2 Bd adds hi. 3 Bd saütaõhāti. 4 Bd purohitaņhāne hi parigalite, Cks purohite galite. 5 Bd -mena. 6 Bd sahāyakena pana. 7 Bds subhadā-. 8 Bds yantiyaü itthãti? Cks santitaü itthãti. 9 Ck adds catåti, Cs has evamaha¤carātåti. 10 Ck -bhāge. 11 Bs kilesakāmavatthukāme. 12 Ck jamhãti. 13 Cks rasa-. 14 Cks tipukaõõapitthe ti tipupilandhantena pilandhakaõõe. 15 Cks sappaü kãëaü sikkhāpa-. 16 Cs -attho. >/ #<[page 312]># %<312 XIV. Pakiõõakanipāta.>% Evaü tehi terasahi janehi sapathe kate M. cintesi: "kadāci ime `ayaü anaņņham eva naņņhan ti kathetãti\<*<1>*>/' mayi āsaükaü kareyyuü, aham pi sapathaü karomãti". Atha naü karonto cuddasamaü gātham āha: @*>/ bhonto saükati ka¤cid evā 'ti. || Ja_XIV:90 ||>@ Tattha bhonto ti ālapanaü, idaü vuttaü hoti: bhonto yo anaņņha- koņņhāsaü naņņhaü me ti vadati yo vā tumhesu ka¤ci āsaükati so pa¤cakāma- guõe labhatu c' eva bhu¤jatu ca ramaõãyaü pabbajjaü alabhitvā agāramajjhe yeva\<*<3>*>/ maratå 'ti. Isãhi pana sapathe kate Sakko "mā bhāyittha, ahaü ime vãmaüsanto bhisāni antaradhāpesiü, ime ca chaķķitakhela- piõķaü viya kāme garahantā\<*<4>*>/ sapathaü karonti, kāmagara- hanakāraõaü te pucchissāmãti" cintetvā dissamānaråpo B-aü vanditvā pucchamāno anantaragātham āha: @*>/ vicaranti loke iņņha¤ ca kanta¤ ca bahunnam etaü piyaü manu¤¤aü idha jãvaloke, kasmā isayo na-ppasaüsanti kāme ti. || Ja_XIV:91 ||>@ Tattha yadesamānā\<*<4>*>/ ti yaü vatthukāmaü kilesakāma¤ ca kasigorakkhā- dãhi samavisamakammehi pariyesamānā\<*<6>*>/ sattā loke vicaranti etaü bahunnaü devamanussānaü iņņha¤ ca kanta¤ ca piya¤ ca manu¤¤a¤ ca, kasmā isayo na- ppasaüsantãti attho, kāme ti iminā taü vatthuü saråpato dasseti. Ath' assa pa¤haü vissajjento M. dve gāthā abhāsi: @@ @*>/ pāpaü kāyassa bhedā nirayaü vajanti,>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -entãti. 2 Cs vo, Bds yaü. 3 Ck -jjheneva. 4 Cks -tāya. 5 Cks sad-. 6 Ck -nāya. 7 Ck Bd -tvā. >/ #<[page 313]># %< 5. Bhisajātaka. (488.) 313>% @< ādãnavaü kāmaguõesu disvā (Suttanipāta v. 50.) tasmā isayo na-ppasaüsanti kāme ti. || Ja_XIV:93 ||>@ Tattha kāmeså 'ti kāmahetu kāme nissāya kāyaduccaritādãni karontãti attho, ha¤¤are ti daõķādãhi ha¤¤anti, bajjhare ti rajjubhadhādãhi bajjhanti, dukkhan ti kāyikacetasikaü asātaü, bhayan ti attānuvādādikaü sabbam pi bhayaü, bhåtādhipatãti Sakkaü ālapati, ādãnavan ti evaråpaü dosaü, so pan' esa ādãnavo Dukkhakkhandhādãhi suttehi dãpetabbo. Sakko M-assa kathaü sutvā saüviggamānaso anantaraü gātham āha: @@ Tattha vãmaüsamāno ti bhante ahaü ime isayo kāmādhimuttā vā no vā ti vãmaüsanto, isino ti tava mahesino santakāni bhisāni, tãre gahetvānā 'ti tãre nikkhittāni gahetvā thale ekamante nidhesiü, suddhā ti idāni mayā tumhākaü sapathakiriyāya ¤ātaü: ime isayo suddhā apāpā hutvā vasantãti. Taü sutvā Bo. gātham āha: @*>/ kãëasi devarājā 'ti. || Ja_XIV:95 ||>@ Tattha na te naņā ti devarāja mayaü tava naņā vā kãëitabbayuttakā vā\<*<2>*>/ kenaci na homa na pi tava ¤ātakā na sahāyā, atha tvaü\<*<3>*>/ kismiü\<*<4>*>/ parattham- bhaü kiü upatthambhaü katvā kiü nissāya isãhi saddhiü kãëasãti attho. Atha naü Sakko khāmapento vãsatimaü gātham āha: @@ Tattha esā patiņņhā ti esā tava paņiccayā\<*<5>*>/ ajja mama khalitassa aparā- dhassa patiņņhā hotu, kodhabalā ti paõķitā nāma khantibalā bhavanti na kodhabalā ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Bd tuvaü. 2 Ck -baüyuttakāsā. 3 Cs taü. 4 Bd kivā. 5 so Cks; Bd pādacchāyā. >/ #<[page 314]># %<314 XIV. Pakiõõakanipāta.>% M. ca Sakkassa devara¤¤o khamitvā sayaü isigaõaü khamāpento itaraü gātham āha: @*>/ bhisānãti. || Ja_XIV:97 ||>@ Tattha suvositaü isinaü ekarattan ti āyasmantānaü isinaü eka- rattaü pi imasmiü ara¤¤e vasitaü suvasitam eva, kiükaraõā: yaü Vāsavaü bhåtapatiü addasāma, sace hi mayaü nagare avasimhā na imaü addasāma. bhonto ti bhavanto sabbe pi sumanā bhavantu tussantu Sakkassa devara¤¤o khamantu, kiükāraõā: yaü brāhmaõo paccapādi\<*<1>*>/ bhisānãti\<*<2>*>/ yasmā tum- hākaü ācariyo bhisāni paņilabhãti. Sakko isigaõaü vanditvā devalokam eva gato. Isigaõo pi jhānābhi¤¤aü nibbattetvā Brahmalokåpago ahosi. S. i. d. ā. "evaü\<*<3>*>/ bhikkhå porāõakapaõķitā sapathaü katvā kilese jahiüså\<*<4>*>/" 'ti vatvā saccāni pakāsesi. Saccapariyosāne ukkaõņhita- bhikkhu sotāpattiphale patiņņhahi. Jātakaü samodhānento\<*<5>*>/ tisso gāthā abhāsi: @@ @*>/, dāsã Khujjuttarā tadā, Citto gahapati dāso, yakkho Sātāgiro tadā. || Ja_XIV:99 ||>@ @*>/ tadā nāgo, Madhuvāseņņhavānaro\<*<8>*>/, Kāëudāyi tadā Sakko, evaü dhāretha jātakan ti || Ja_XIV:100 ||>@ Bhisajātakaü. $<6. Surucijātaka.>$ Mahesi Rucino bhariyā ti. Idaü S. Sāvatthiü\<*<9>*>/ upa- nissāya Migāramātu pāsāde viharanto Visākhāya mahāupāsikāya laddhe aņņha vare ā. k. Sā hi ekadivasaü Jetavane dhammakathaü sutvā Bhagavantaü saddhiü bhikkhusaüghena svātanāya nimantetvā pakkāmi. Tassā pana rattiyā accayena cātuddãpako mahāmegho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd paccupādi. 2 Cks -sāni. 3 Cks omit evaü. 4 Bd paja-. 5 Bd adds puna satthā. 6 Bd adds ca. 7 Bd pālile-. 8 so Cks; Bd poņhapādo ca vanayo. 9 Bd -iyaü. >/ #<[page 315]># %< 6. Surucijātaka. (489.) 315>% vassi. Bhagavā bhikkhå āmantetvā "yathā bhikkhave Jetavane vas- sati evaü catåsu dãpesu vassati, ovassāpetha\<*<1>*>/ bhikkhave kāyaü, ayaü pacchimako me\<*<2>*>/ cātuddãpako mahāmegho" ti vatvā ovassāpita- kāyehi\<*<3>*>/ bhikkhåhi saddhiü iddhibalena Jetavane antarahito Visākhāya koņņhake pātur ahosi. Upāsikā "acchariyaü vata bho, abbhutaü vata bho, T-assa mahiddhikatā mahānubhāvatā yatra hi nāma jaõõuka- mattakesu\<*<4>*>/ pi oghesu vattamānesu kaņimattesu pi oghesu vattamānesu na hi nāma ekabhikkhussa\<*<5>*>/ pi pādā vā cãvarāni vā allāni bhavissan- tãti" haņņhā udaggā Buddha-pamukhaü bhikkhusaüghaü parivisitvā katabhattakiccaü Bhagavantaü etad avoca: "addhāhaü bhante Bhaga- vantaü varāni yācāmãti". "Atikkantavarā kho Visākhe\<*<6>*>/ Tathā- gatā" ti. "Yāni ca bhante kappanti yāni ca anavajjānãti". "Vadehi Visākhe" ti. "Icchām' ahaü bhante bhikkhusaüghassa yāvajãvaü vassikasāņikaü dātuü āgantukabhattaü dātuü gamikabhattaü dātuü\<*<7>*>/ gilānabhattaü dātuü gilānupaņņhākabhattaü dātuü gilānabhesajjaü\<*<8>*>/ dātuü dhuvayāguü dātuü bhikkhunisaüghassa yāvajãvaü udaka- sāņikaü dātun" ti. S. "kaü pana tvaü Visākhe atthavasaü\<*<9>*>/ sampassamānā T-aü aņņha varāni yācasãti" pucchitvā tāya varāni- saüse\<*<10>*>/ kathite "sādhu sādhu Visākhe, sādhu kho tvaü Visākhe imaü ānisaüsaü sampassamānā T-aü aņņha varāni yācasãti\<*<11>*>/" vatvā "anujānāmi\<*<12>*>/ Visākhe aņņha varānãti\<*<13>*>/" aņņha vare datvā anu- modanaü katvā pakkāmi. Ath' ekadivasaü Satthari pubbārāme viharante\<*<14>*>/ dh. k. s.: "āvuso Visākhā mahāupāsikā mātugāmabhāve\<*<15>*>/ ņhatvā\<*<16>*>/ Dasabalassa santikā aņņha vare labhi, aho mahāguõā" ti. S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave e. k. s." ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "na bhikkhave Visākhā idān' eva mama santikā vare labhi, pubbe pi\<*<17>*>/ labhi yevā" 'ti vatvā a. ā.: Atãte Mithilāyaü Suruci nāma rājā rajjaü kārento puttaü paņilabhitvā tassa Surucikumāro t-eva\<*<18>*>/ nāmaü akāsi. So vayappatto "Takkasilāya\<*<19>*>/ sippaü uggaõhissāmãti\<*<20>*>/" gantvā nagaradvāre sālāyaü nisãdi. Bārāõasira¤¤o pi\<*<21>*>/ putto Brah- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck ossāpetha. 2 Bd omits me. 3 Ck ossāpita-. 4 Bd jāõukamattesu. 5 Bd -ssā. 6 Ck -khā, Cs -khā corr. to -khe. 7 Bd omits g. d. 8 Bd salākabhattam. 9 Bd aņhavarānisaüsaü. 10 Cks -saüghe. 11 pucchitvā---yācasãti wanting in Cs. 12 Bd adds te. 13 Bd adds satthā. 14 Bd adds bhikkhu. 15 Bd -gāmattabhāve. 16 Bd adds pi. 17 Bd pesā. 18 Cs Bd tveva. 19 Bd -yaü. 20 Bd omits ug. 21 Bd omits pi. >/ #<[page 316]># %<316 XIV. Pakiõõakanipāta.>% madattakumāro nāma tath' eva gantvā Surucikumārassa ni- sinnaphalake yeva nisãdi. Te a¤¤ama¤¤aü pucchitvā vissā- sikā hutvā ekato va ācariyassa santikaü gantvā ācariyabhāgaü datvā sippaü paņņhapetvā nacirass' eva niņņhāpitasippā\<*<1>*>/ ācari- yaü āpucchitvā thokaü maggaü ekato va gantvā dvedhā- pathe\<*<2>*>/ ņhitā a¤¤ama¤¤aü āliīgitvā mittadhammānurakkha- natthaü katikaü akaüsu\<*<3>*>/: "sace mama putto jāyati tava dhãtā tava putto\<*<4>*>/ mama dhãtā tesaü āvāhavivāhaü karissāmā" 'ti. Tesu rajjaü kārentesu\<*<5>*>/ Surucimahārājassa putto jāyi\<*<6>*>/, Suruci- kumāro t' ev' assa\<*<7>*>/ nāmaü kariüsu. Brahmadattassa dhãtā jāyi\<*<6>*>/, Sumedhā ti 'ssā\<*<8>*>/ nāmaü kariüsu. Surucikumāro va- yappatto Takkasilaü gantvā sippaü uggahetvā\<*<9>*>/ āga¤chi\<*<10>*>/. Atha naü pitā rajje abhisi¤citukāmo\<*<11>*>/ "sahāyassa kira me Bārāõasira¤¤o dhãtā atthi, tam ev' assa aggamahesiü karissā- mãti" tassā atthāya bahuü paõõākāraü datvā amacce pesesi. Tesaü anāgatakāle yeva Bārāõasirājā deviü pucchi: "bhadde mātugāmassa nāma kiü atirekadukkhan" ti. "Sapattirosa- dukkhaü\<*<12>*>/ devā" 'ti. "Tena hi bhadde amhākam ekadhãtaraü Sumedhādeviü\<*<13>*>/ tamhā dukkhā mocetvā yo etaü ekikaü eva gaõhissati tassa dassāmā\<*<14>*>/" 'ti āha. So tehi amaccehi āgan- tvā tassā nāme gahite\<*<15>*>/ "tātā kāmaü mayā pubbe va mayhaü sahāyassa pati¤¤ātā\<*<16>*>/ dārikā, imaü pana mayaü na itthighaņāya\<*<17>*>/ antare khipitukāmā, yo etaü\<*<18>*>/ ekikam eva gaõhāti tassa dātukām' amhā" 'ti āha. Te ra¤¤o santikaü pahiõiüsu. Rājā\<*<19>*>/ "amhākaü mahantaü rajjaü sattayojanikaü Mithilana- garaü tãõi yojanasatāni rajjaparicchedo\<*<20>*>/, heņņhimantena soëasa itthisahassāni laddhuü vaņņaņãti" vatvā na rocesi. Suruci- kumāro pana Sumedhāya råpasampadaü sutvā savanasaü- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd niņhitā-, Cks -sippo. 2 Ck omits pathe. 3 Bd kariüsu. 4 Bd adds vā. 5 Bd karon-. 6 Bds vij-. 7 Bd tveva. 8 Cks tissa. 9 Bd uggaõhitvā. 10 Bds āgacchi. 11 Bds add hutvā. 12 Bds sampattirosaü-. 13 Bd -dhaüdevi. 14 Bds -mã. 15 Ck nāmagahito, Cs nāmehito. 16 Bds paņi¤¤ākatā, omitting dārikā. 17 Bds -gātāya. 18 Bds ekaü. 19 Bds add pana. 20 Bd raņņha-. >/ #<[page 317]># %< 6. Surucijātaka. (489.) 317>% saggena bajjhitvā "ahan taü ekikam eva gaõhissāmi, na mayhaü itthighaņāya\<*<1>*>/ attho, taü yeva\<*<2>*>/ ānentå\<*<3>*>/" 'ti mātāpi- tunnaü pesesi. Te tassa manaü abhinditvā bahuü dhanaü pesetvā mahantena parivārena taü ānāpetvā\<*<4>*>/ kumārassa agga- mahesiü katvā ekato va abhisi¤ciüsu. So Surucimahārājā nāma hutvā dhammena rajjaü kārento tāya saddhiü piyasaü- vāsaü vasi. Sā pana dasavassasahassāni tassa gehe vasantã n' eva puttaü na dhãtaraü alattha\<*<5>*>/. Ath\<*<6>*>/ nāgarā sanni- patitvā rājaīgaõe upakkositvā\<*<7>*>/ "kiü etan" ti vutte "a¤¤o\<*<8>*>/ doso n' atthi vaüsānupālako vo\<*<9>*>/ putto n' atthi\<*<10>*>/, tumhākaü ekā va\<*<11>*>/ devã, rājakulaü\<*<12>*>/ nāma heņņhimantena soëasahi itthi- sahassehi bhavitabbam, iņņhighaņaü gaõha deva, ekā\<*<13>*>/ pu¤¤a- vatã puttaü labhissatãti" vatvā "tātā, kiü kathetha, `ahaü a¤¤aü na gaõhissāmãti' paņi¤¤aü datvā mayā esā ānãtā,{\<*<14>*>/} na sakkā musāvādaü kātuü, na mayhaü itthighaņāya attho" ti ra¤¤ā paņikkhittā pakkamiüsu. Sumedhā taü kathaü sutvā "rājā tāva saccavāditāya a¤¤ā itthiyo na āneti\<*<15>*>/, aham eva pan' assa ānessāmãti" ra¤¤o mātu samabhariyāya\<*<16>*>/ ņhāne ņhatvā attano ruciyā\<*<17>*>/ khattiyaka¤¤ānaü sahassaü amacca- ka¤¤ānaü sahassaü gahapatika¤¤ānaü sahassaü sabbasama- yanāņakitthãnaü\<*<18>*>/ sahassan ti cattāri itthisahassāni ānesi. Tāpi dasavassasahassāni rājakule vasitvā n' eva puttaü na dhãtaraü labhiüsu. Eten' ev' upāyena aparāni tikkhattuü cattāri cattāri sahassāni ānesi. Tāpi n' eva puttaü na dhãtaraü labhiüsu. Ettāvatā soëasa itthisahassāni ānesuü. Cattālãsa vassahassāni atikkamiüsu, tāni tāya\<*<19>*>/ ekikāya vutthehi\<*<20>*>/ dasahi saddhiü pa¤¤āsa vassasahassāni honti. Atha nāgarā sannipatitvā puna upakkositvā "kiü nām' etan\<*<21>*>/" ti vutte "deva tumhākaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -gatāya. 2 Bd tameva. 3 Bds ānetå. 4 Bds ānetvā. 5 Bds labhi. 6 Bds add naü. 7 Bds -siüsu. 8 Bds ra¤¤o. 9 Bds nāma pana te in the place of vo. 10 Bds na vijjati. 11 Bds omit va. 12 Bds -le ca. 13 Bds devā ti addhā tāsu. 14 Bd -ha¤ca. 15 Bds -si. 16 Bds -riyā. 17 Bds add va. 18 Bs sabbesavassanāņa-, Bd sabbesamassanā-, Bs sabbesavassanā-. 19 Bds add ānãtāya. 20 all three MSS. vuttehi. 21 Bds kimetaü. >/ #<[page 318]># %<318 XIV. Pakiõõakanipāta.>% itthiyo\<*<1>*>/ puttaü patthetuü āõāpethā" 'ti vadiüsu. Rājā "sādhå" 'ti sampaņicchitvā "bhadde\<*<2>*>/ puttaü patthethā" 'ti āha. Tā tato paņņhāya puttaü patthayamānā\<*<3>*>/ nānā devatā namassanti nānā vatāni caranti\<*<4>*>/, putto n' uppajjat' eva. Atha rājā Sumedhaü āha: "bhadde puttaü patthehãti". Sā "sādhå" 'ti\<*<5>*>/ pannarasuposathe aņņhaīgasamannāgataü uposathaü samā- dāya sirigabbhe sãlāni āvajjamānā kappiyama¤cake nisãdi. Sesā ajavatagovatā hutvā\<*<6>*>/ uyyānaü agamaüsu\<*<7>*>/. Sumedhāya sãlate- jena Sakkabhavanaü kampi. Sakko āvajjitvā\<*<8>*>/ "Sumedhā put- taü pattheti, puttam assā dassāma\<*<9>*>/, na kho pana sakkā yaü vā taü vā dātuü, anucchavikam assā puttaü upadhāressāmãti" upadhārento Naëakāradevaputtaü passi. So hi pu¤¤asam- panno satto purimattabhāve Bārāõasiyaü vasanto vappakāle\<*<10>*>/ khettaü gacchanto ekaü paccekabuddhaü disvā dāsakamma- kare\<*<11>*>/ "vapathā\<*<12>*>/" 'ti pahiõitvā sayaü nivattitvā pacceka- buddhaü gehaü netvā bhojetvā puna Gaīgātãraü\<*<13>*>/ netvā puttena saddhiü ekato hutvā udumbarabhittipāķaü\<*<14>*>/ naëabhitti- kaü paõõasālaü katvā dvāraü yojetvā caükamaü katvā paccekabuddhaü tattha\<*<15>*>/ temāsaü vasāpetvā vutthavassaü dve pi pitāputtā ticãvarena acchādetvā uyyojayiüsu\<*<16>*>/. Eten' eva niyāmena satta\<*<17>*>/ paccekabuddhe tāya paõõasālāya vasāpetvā ticãvarāni akaüsu. Dve pi pitāputtā naëakārā hutvā Gaīgātãre veëuü upadhārentā paccekabuddhaü disvā evam akaüså 'ti pi vadanti yeva. Te kālaü katvā Tāvatiüsabhavane nibbattitvā\<*<18>*>/ chasu kāmasaggesu\<*<19>*>/ anulomapaņilomena\<*<20>*>/ mahantaü devissa- riyaü\<*<21>*>/ anubhavantā\<*<22>*>/ vicaranti. Te tadā\<*<23>*>/ cavitvā uparideva- loke nibbattitukāmā\<*<24>*>/. Sakko Tathāgatabhāvaü ¤atvā tesu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds deviyā. 2 Bds tumhe. 3 Cks patthi-. 4 Bds vattāmi paricaranti. 5 Bds add sampaņicchi. 6 Bds add puttaü alabhitvā. 7 Cs āg-. 8 Bds -jjanto. 9 Cs -mi, Bds -mãti. 10 Cks vayappattakāle. 11 Ck -karo, Cs -kammare. 12 Bds gacchathā. 13 Bds -re. 14 Bs -pāraü. 15 Bds tattheva. 16 Bds -jesuü. 17 Ck -e, Bs tassa, Bd sattaņha. 18 all three MSS. nibbatte-? 19 Bds kāmāvacarasa-. 20 Bs anulomena. 21 Bds omit dev. 22 Bds -ti. 23 Bds tato. 24 Bds add honti. >/ #<[page 319]># %< 6. Surucijātaka. (489.) 319>% ekassa vimānadvāraü gantvā taü āgantvā vanditvā ņhitaü āha: "mārisa tayā manussalokaü gantuü vaņņatãti". "Mahā- rāja, manussaloko nāma jeguccho paņikkålo, tattha ņhitā dānā- dãni pu¤¤āni katvā devalokaü patthenti, tatra gantvā kiü karissāmãti". "Mārisa devaloke paribhu¤jitabbaü sampattiü manussaloke paribhu¤jissasi\<*<1>*>/ pa¤cavãsatiyojanubbedhe\<*<2>*>/ ratana- pāsāde vasissasi\<*<3>*>/, adhivāsehãti". So adhivāsesi. Sakko tassa paņi¤¤aü gahetvā isivesena\<*<4>*>/ rājuyyānaü gantvā tāsaü itthãnaü upari ākāse caükamanto attānaü dassetvā "kassā\<*<5>*>/ puttavaraü demi, kā puttavaraü gaõhatãti\<*<6>*>/" āha. "Bhante, mayhaü dehi, mayhaü dehãti" hatthasahassāni ukkhipiüsu. Tato\<*<7>*>/ āha: "ahaü sãlavatãnaü\<*<8>*>/ puttaü dammi, tumhākaü kiü sãlaü ko ācāro" ti. Tā ukkhittahatthe sammi¤jetvā "sace sãlavatiyā dātukāmo Sumedhāya santikaü gacchā" 'ti vadiüsu. So ākāse yeva gantvā tassā vāsāgāre\<*<9>*>/ sãhapa¤jare aņņhāsi. Ath' assā\<*<10>*>/ ārocayiüsu: "etha devã, eko devarājā `tumhākaü puttavaraü dassāmãti' ākāsenāgantvā sãhapa¤jare ņhito" ti. Sā garupari- hārenāgantvā sãhapa¤jaraü ugghāņetvā "saccaü kira bhante tumhe sãlavatiyā puttavaraü dethā" 'ti āha. "âma demãti". "Tena hi, mayhaü dethā" 'ti. "Kiü pana te sãlaü, kathehi\<*<11>*>/, sace me ruccissati\<*<12>*>/ dassāmi te varan" ti. Sā tassa vacanaü sutvā "tena hi suõāhãti" vatvā attano sãlagunaü\<*<13>*>/ kathentã pannarasa gāthā abhāsi: @@ @*>/ āviü vā yadi vā raho. || Ja_XIV:102 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bs -sãti, Bd -tãti. 2 Bds add aņņhayojanavitthāre. 3 Cks -ti. 4 Bs -se. 5 Bds kassāhaü. 6 Bds gaõhissatãti. 7 Bds add sakko. 8 Bds -vantānaü. 9 Bds pāsādadvāre. 10 Bds add tā itthiyo. 11 Ck -si, Bds -hãti. 12 Bds ruccati. 13 Bs omits sãla. 14 so Bd atima¤¤i 'ttha? Bds -ma¤¤attho, Cks -ma¤¤ittho. >/ #<[page 320]># %<320 XIV. Pakiõõakanipāta.>% @*>/ ise, musā me\<*<2>*>/ bhaõamānāya muddhā phalatu sattadhā. || Ja_XIV:103 ||>@ @*>/ pitā mātā cāpi suvāmino\<*<4>*>/ te maü brahma\<*<5>*>/ vinetāro yāva aņņhaüsu jãvite. || Ja_XIV:104 ||>@ @@ @@ @*>/ brāhmaõa tāsu issā vā kodho vā nāhu mayhaü kudācanaü. || Ja_XIV:107 ||>@ @*>/ appiyā, attānaü vānukampāmi\<*<8>*>/ sadā sabbā sapattiyo. || Ja_XIV:108 ||>@ @@ @*>/ ye c' a¤¤e anujãvino posemi saha dhammena sadā pamuditindriyā. || Ja_XIV:110 ||>@ @@ @@ @@ @*>/ pannarasiü\<*<10>*>/ yāva pakkhassa aņņhamiü\<*<10>*>/* pāņihāriyapakkha¤ ca aņņhaīgasusamāhitaü uposathaü upavasāmi\<*<11>*>/ sadā sãlesu saüvutā. || Ja_XIV:114 ||>@ @@ Tattha mahesãti aggamahesã, Rucino ti Surucira¤¤o, paņhaman ti soëasannaü itthisahassānaü sabbapaņhamaü, yaü man ti yasmiü kāle maü\<*<12>*>/ Surucã ānayi tato paņņhāyāhaü\<*<13>*>/ dasavassasahassāni ekikā va imasmiü gehe vasiü, atima¤¤itthā\<*<14>*>/ 'ti muhuttam pi sammukhā vā parammukhā vā atima¤¤in ti\<*<15>*>/ idaü atikkamitvā ma¤¤amānaü\<*<16>*>/ na jānāmi na sarāmi, ise ti taü ālapati, te man ti sasuro ca sassu cā 'ti te ubho maü, vinetāro ti tehi vinãt' amhi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -naü. 2 Cks ce. 3 Cs manussa, Bd bhattu mamaü sassu. 4 Bds cāpi ca sassurā. 5 Cs Bd -me. 6 Cks -yāti. 7 Cks ka¤ci. 8 Cks attānaü va anu-. Bs atthānaü vānammāmi? 9 Bd pose. 10 Cks Bd -ã. * (Min., Gram. Palie XXIV, v. 24, Pischel Therãg. p. 126, Dhp. p. 404). 11 Bd -vasi. 12 Bds add sukhasaüvāsāya. 13 Bds paņņhāya sāhaü. 14 Cks -ittho. 15 Bds -ma¤¤ati. 16 Cks ma¤¤anaü. >/ #<[page 321]># %< 6. Surucijātaka. (489.) 321>% te me yāva jãviüsu tāva ovādam adaüsu, ahiüsāratinãti ahiüsāsaükhātāya ratiyā samannāgatā, mayā hi kunthakipilliko\<*<1>*>/ pi na hiüsitapubbo, kāmasā ti ekanten' eva, dhammacārinãti dasakusalakammapathe påremi\<*<2>*>/, upaņņhāsin ti pādaparikammādãni kiccāni karontã upaņņhahiü\<*<3>*>/, sahabhariyānãti mayā saha ekasāmikassa bhariyābhåtāni, nāhå 'ti kilesaü nissāya issādhammo vā kodhadhammo vā mayhaü na bhåtapubbo, hitenā 'ti yaü tāsaü hitaü ten' eva nandāmi, ure\<*<4>*>/ vutthā\<*<5>*>/ dhãtaro viya tā disvā tussāmi, kācãti\<*<6>*>/ tāsu ekāpi mayhaü appiyā nāma n' atthi, sabbā piyavāditāy' eva\<*<7>*>/ anukampāmãti muducittena sabbā soëasasahassāpi tā\<*<8>*>/ attānaü viya anukampāmi, saha dhammenā 'ti nayena\<*<9>*>/ kāraõena, yo yaü kātuü sakkoti taü tasmiü kamme yojemãti\<*<10>*>/ attho, pamuditindriyā ti\<*<11>*>/ pesentã ca niccaü pamuditindriyā va hutvā pesemi, are diņņhadāsa idan nāma karohãti evaü kujjhitvā na me koci katthaci pesitapubbo, payatapāõinãti dhotahatthā pasāritahatthā va hutvā, pāņihārikapakkha¤cā 'ti\<*<12>*>/ aņņhamãcātuddasãpannarasãnaü\<*<13>*>/ pac- cuggamanānuggamanavasena cattāro divase\<*<14>*>/, sadā ti niccakāle\<*<15>*>/ pa¤casu sãlesu saüvutā tehi\<*<16>*>/ pihitagopitattabhāvā va homãti. Evaü tassā gāthāsatena pi sahassena pi vaõõiyamānānaü guõānaü pamāõan nāma n' atthi, tāya pana paõõarasahi gāthāhi attano guõānaü vaõõitakāle yeva Sakko attano bahukaraõãyatāya tassā kathaü avicchinditvā "pahåtā abbhutā yeva te guõā" ti taü pasaüsanto gāthadvayam āha: @@ @@ Tattha dhammaguõā ti sabhāvaguõā bhåtaguõā, saüvijjantãti ye tayā vuttā te sabbe va tayi upalabbhanti, abhijāto ti atijāto\<*<17>*>/ yasassimā ti yasasampannena parivārena samannāgato, uppajjatãti evaråpo tava putto uppajjissati, mā cintayãti. Sā tassa vacanaü sutvā somanassajātā taü pucchantã dve gāthā abhāsi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck kunta-, Bs -kādiko pi. 2 Ck såremi. 3 Bs upaņņhemi. 4 Ck vure. 5 Bd vuņha. 6 Cks kāmãti. 7 Bds piyakāyeva. 8 Bd -sahassānipi, Bs sabba sahassāni pi. 9 Bd yena. 10 Bd payo-. 11 Cks omit ti. 12 Bds add pa¤camã. 13 Cks -dasapannarasānaü. 14 Cks -sā, Bds divase labhati. 15 Bds -laü. 16 Cks te. 17 Cks abhijāto, Bds atijāto suddhajāto. >/ #<[page 322]># %<322 XIV. Pakiõõakanipāta.>% @*>/ rajojalladharo aghe vehāsayaõ ņhito manu¤¤aü bhāsasã\<*<2>*>/ vācaü yaü mayhaü hadayaügamaü. || Ja_XIV:118 ||>@ @*>/ mahiddhiko, ko vāsi tvaü anuppatto, attānam me pavedayā 'ti. || Ja_XIV:119 ||>@ Tattha rummãti\<*<4>*>/ ana¤jitāmaõķito, Sakko āgacchanto ramaõãyena tā- pasavesenāgato, pabbajitavesenāgatattā pana sā evam āha, aghe ti appaņighe ņhāne, yaü mayhan ti yaü etaü\<*<5>*>/ mayhaü manu¤¤avācaü bhāsasi taü bhāsamāno tvaü devatā nu si saggamhā idhāgato isi vāsi mahiddhiko ti yakkhādisu ko vā tvam asi idhānuppatto attānam me pavedaya yathābhåtaü kathehãti vadati. So tassā kathento cha gāthā āha: @*>/. || Ja_XIV:120 ||>@ @*>/ jãvalokasmiü yā hoti\<*<8>*>/ samacārinã medhāvinã sãlavatã sassudevāpatibbatā\<*<9>*>/. || Ja_XIV:121 ||>@ @@ @*>/ suciõõena pubbesucaritena ca idha rājakule jātā sabbakāmasamiddhinã. || Ja_XIV:123 ||>@ @@ @@ Tattha sahassakkho ti atthasahassassa\<*<11>*>/ taü muhuttaü dassanavasena sahassakkho, itthi yā\<*<12>*>/ ti itthã, samacārinãti tãhi dvārehi samacariyāya samannāgātā, tādisāyā\<*<13>*>/ 'ti yathāråpāya, sumedhāyā 'ti supa¤¤āya, ubha- yatthakaņaggaho ti ayaü tava\<*<14>*>/ imasmi¤ ca attabhāve anāgate ca jayaggāho, tesu\<*<15>*>/ anāgatesu\<*<16>*>/ devalokåpapatti\<*<17>*>/ idha jãvite pavattamāne\<*<18>*>/ kitti cā\<*<19>*>/ 'ti ayaü ubhayattha kaņaggāho nāma, dhamman ti evaü sabhāvaguõaü ciraü attani pālaya, esāhan ti eso ahaü, piyamme ti mayhaü tava dassanaü piyaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bs dummi. 2 Bd -se. 3 Bd cāpi. 4 Bd dummiti. 5 Bs evaü. 6 Bd bhavantike. 7 Bs atthiyo, Bd itthiyo. 8 Bd honti. 9 so all three MSS. 10 Ck bhante, Bs tvaü ca bhadde. 11 Ck atthasahassa, Bs atthahi sahassassa cintitaü. 12 Bd yo. 13 Cks tādisiyā. 14 Bds tāva. 15 Bs adds idhalokaparalokesu. 16 Bds -te. 17 Bds add ca. 18 Cks pamatta-. 19 Cks mā. >/ #<[page 323]># %< 6. Surucijātaka. (489.) 323>% "Devaloke pana me kiccakaraõãyaü atthi, tasmā gacchāmi, tvaü appamattā hohãti" tassā ovādaü datvā pakkāmi. Naëa- kāradevo\<*<1>*>/ paccåsakāle cavitvā tassā kucchimhi paņisandhiü gaõhi. Sā\<*<2>*>/ ¤atvā ra¤¤o ārocesi. Rājā gabbhaparihāraü adāsi. Sā dasamāsaccayena puttaü vijāyi, Mahāpanādo ti 'ssa nāmaü kariüsu. Ubhayaraņņhavāsino "sāmi puttassa no khãramålan" ti ekekaü kahāpaõaü rājaīgaõe khipiüsu, mahārāsi ahosi. Ra¤¤ā paņikkhittāpi ca "sāmi puttassa vaķķhitakāle paribbayo bhavissatãti" agahetvā va pakkamiüsu. Kumāro mahāparivārena vaķķhitvā vayappatto soëasavassa- kāle yeva sabbasippe nipphattiü pāpuõi. Rājā puttassa vayaü oloketvā deviü āha: "bhadde puttassa me rajjā- bhisekakāle ramaõãyaü assa pāsādaü kāretvā abhisekaü kāressāmā" 'ti. Sā "sādhu deva" 'ti sampaņicchi. Rājā vatthuvijjācariye pakkosāpetvā "tātā vaķķhakiü gahetvā am- hākaü nivesanato avidåre puttassa me pāsādaü māpetha, rajjena naü abhisi¤cissāmā" 'ti āha. Te "sādhå" 'ti bhå- mippadesaü vãmaüsanti. Tasmiü khaõe Sakkassāsanaü uõhākāraü dassesi. So taü kāraõaü ¤atvā Vissakammaü āmantetvā "gaccha tāta Mahāpanādakumārassa āyāmavitthā- rato\<*<3>*>/ aķķhayojanikaü\<*<4>*>/ abbedhena pa¤cavãsatiyojanaü\<*<5>*>/ ratana- pāsādaü māpehãti" pesesi. So vaķķhakivesena vaķķhakãnaü santikaü āgantvā "tumhe pātarāsaü bhu¤jitvā ethā" 'ti te pesetvā daõķakena bhåmiyaü pahari, tāvad eva vuttappakāro sattabhåmiko pāsādo uņņhahi. Mahāpanādassa pāsādamaī- galaü\<*<6>*>/ chattamaīgalaü āvāhamaīgalan ti tãõi maīgalāni\<*<7>*>/ ekato va ahesuü. Maīgalaņņhāne ubhayaraņņhavāsino sanni- patitvā maīgalacchaõena sattavassāni vãtināmesuü, n' eva ne rājā uyyojeti\<*<8>*>/, tesaü vatthālaükārakhādaniyabhojani- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds -devaputto pana. 2 Bs adds gabbhapatiņņhitabhāvaü, Bd patiņhitabhāvaü. 3 Bds āvāmena yojanaü vitthārato. 4 Bs aņņhayo-. 5 Bds -janikaü. 6 Ck Bs -daü-. 7 Cks omit maügalāni. 8 Bs -si, Bd -suü. >/ #<[page 324]># %<324 XIV. Pakiõõakanipāta.>% yādiü\<*<1>*>/ sabbaü rājakulasantakaü ¤eva ahosi. Te sattasaü- vaccharaccayena upakkositvā Surucimahārājena "kim etan" ti puņņhā "mahārāja amhākaü maīgalaü bhu¤jantānaü satta- vassāni gatāni\<*<2>*>/, kadā maīgalassa osānaü bhavissatãti" āhaüsu. Tato rājā\<*<3>*>/ "tātā puttena me ettakaü kālaü na hasitapubbaü, yadā so hasissati tadā gamissathā" 'ti. Atha\<*<4>*>/ mahājano bheri¤ carāpetā naņe sannipātesi. Naņasa- hassāni\<*<5>*>/ sannipatitvā satta koņņhāsā hutvā naccantā rājānaü hasāpetuü nāsakkhiüsu. Tassa hi dibbanāņakānaü diņņhattā tesaü naccaü amanu¤¤aü ahosi. Tadā Bhaõķukaõõa- Paõķukaõõā\<*<6>*>/ nāma dve nāņakā chekā\<*<7>*>/ "mayaü rājānaü hasā- pessāmā" 'ti. Bhaõķukaõõo\<*<8>*>/ nāma\<*<9>*>/ rājadvāre mahantaü Atulaü nāma ambaü māpetvā suttaguëaü khipitvā tassa sākhāya laggāpetvā suttena Atulambaü\<*<10>*>/ abhiråhi. Atulambo pi\<*<11>*>/ kira\<*<12>*>/ Vessavaõāmbo\<*<13>*>/. Ath' tam pi\<*<14>*>/ Vessavaõassa dāsā gahetvā aīgapaccaīgāni chinditvā pātesuü. Sesanaņā tāni\<*<15>*>/ samodhānetvā udakena si¤ciüsu\<*<16>*>/. So\<*<17>*>/ pupphapaņaü nivāsetvā ca pārupitvā ca naccanto va uņņhahi. Mahāpanādo tam pi disvā n' eva hasi. Paõķukaõõanaņo\<*<18>*>/ rājaīgaõe dāru- citakaü kāretvā attano parisāya saddhiü aggiü pāvisi. Tasmiü nibbute citakaü udakena si¤ciüsu. So sapariso pupphapaņaü nivāsetvā ca pārupitvā na naccanto va uņņhahi. Tam pi disvā rājā n' eva hasi. Iti ta hasāpetuü asakkontā\<*<19>*>/ manussā upaddutā ahesuü. Sakko taü kāraõaü ¤atvā "gaccha tāta, Mahāpanādaü hasāpetvā ehãti" devanaņakaü pesesi. So āgantvā rājaīgaõe ākāse ņhatvā upaķķharaīgaü\<*<20>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks Bd -di. 2 Ck gatā ti, Cs -vassāni dvãtināmesuü nevano gatā ti. 3 Cks omit tato rājā. 4 Bds athassa. 5 Ck panaņhaņa- corr. to panaņa-, Cs janaņa- 6 Bs -kaõķo cakaõķo ca, Bd -kaõķo cakaõho ca. 7 Ca nāņakajekā, Bd -kajethakā. 8 Bs -kaõķo, Bd -kaõho. 9 Bds tāva. 10 hi dibba---atulambaü wanting in Ck. 11 Cks ti. 12 Ck kã. 13 Bs -sse ambo? 14 Bds tam hi. 15 Cs tāti, Bs -naņakāti, Bd sesanāņakā. 16 Bds abhisi-. 17 Ck adds saparisā. 18 Bs -kaõõo naņo, Bd -kaõho naņo. 19 Ck Bd -to, Cs -te, Bs -tā? 20 Bds upaķķha āgaü. >/ #<[page 325]># %< 7. Pa¤cåposathajātaka. (490.) 325>% nāma dassesi, eko va hattho eko va pādo ekaü akkhiü ekā dāņhā\<*<1>*>/ naccati\<*<2>*>/ calati\<*<3>*>/ phandati, sesaü niccalaü ahosi. Taü disvā Mahāpanādo thokaü sitaü akāsi. Mahājano pana hasanto hasanto hassaü dhāretuü satiü\<*<4>*>/ paccupaņņhāpetuü\<*<5>*>/ asakkonto aīgāni vissajjetvā rājaīgaõe yeva papati\<*<6>*>/. Tasmiü kāle maīgalaü niņņhitaü. Sesam ettha panādo nāma so rājā yassa yåpo suvaõõayo\<*<7>*>/ (II,334, Therag. p. 22) ti Mahāpanādajātakena\<*<8>*>/ vaõõetabbaü. Rājā Mahāpanādo dānādãni pu¤¤āni katvā ayupariyosāne devalokam eva gato. S. i. d. ā. "evaü bhikkhave Visākhā pubbe pi mama santikā varaü labhi yevā" 'ti vatvā j. s.: "Tadā Mahāpanādo Bhaddaji ahosi, Sumedhā devã Visākhā, Vissakammo ânando, Sakko\<*<9>*>/ aham evā" 'ti. Surucijātakaü. $<7. Pa¤cåposathajātaka.>$ Appossukko dāni tvaü kapoņā 'ti. Idaü S. j. v. upo- sathike pa¤casate upāsake ā. k. Tadā hi S. dhammasabhāyaü catuparisamajjhe alaükatabuddhāsane nisãditvā muducittena parisaü oloketvā "ajja upāsakānaü kathaü paņicca desanā samuņņhahissatãti" ¤atvā upāsake āmāntetvā "uposathik' attha upāsakā" ti pucchitvā "āma bhante" ti vutte "sādhu vo kataü, uposatho nām' esa porāõa- kapaõķitānaü vaüso, porāõakapaõķitā hi rāgādikilese niggahatthaü uposathavāsaü vasiüså" 'ti vatvā tehi yācito a. ā.: Atãte Magadharaņņhādãnaü tiõõaü raņņhānaü antare aņavi ahosi. Bo. Magadharaņņhe brāhmaõamahāsālakule nibbattitvā vayappatto kāme pahāya nikkhamitvā taü aņaviü pavisitvā assamaü katvā vāsaü kappesi. Tassa pana assa- massa avidåre ekasmiü veõugahane attano bhariyāya saddhiü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck ņhitā, Cs dāņņhikā, Bs dāņha? Bd dādhi. 2 Cks kaccati. 3 Bds add upaķķhaü. 4 Cks hāsaütiü, Bs patiü? Bd sati. 5 Bs paccupaņņhetuü. 6 Bds patati. 7 Bds -õamayo. 8 Bds -ke. 9 Bds add pana. >/ #<[page 326]># %<326 XIV. Pakiõõakanipāta.>% kapoņasakuõo vasati, ekasmiü vammike ahi\<*<1>*>/, ekasmiü vana- gumbe sigālo, ekasmiü vanagumbe accho. Te cattāro pi kālena kālaü isiü upasaükamitvā dhammaü suõanti. Ath' ekadivasaü kapoņo bhariyāya saddhiü kulāvakā nikkhamitvā gocarāya pakkāmi. Tassa pacchato gacchantiü kapoņiü eko seno gahetvā palāyi. Tassā viravasaddaü sutvā kapoņo nivattitvā olokento taü tena hariyamamānaü passi. Seno pi taü viravantiü yeva māretvā khādi. Kapoņo tāya viyogena rāgapariëāhena pariķayhamāno cintesi: "ayaü rāgo maü ati- viya kilameti, na dāni imaü aniggahetvā gocarāya pakka- missāmãti" so gocarapathaü pacchinditvā tāpasassa santikaü gantvā rāganiggahāya\<*<2>*>/ uposathaü samādiyitvā ekamante ni- pajji. Sappo pi "gocaraü pariyesissāmãti" vasanaņņhānā nikkhamitvā paccantagāme gāvãnaü caraõaņņhāne gocaraü pariyesati. Tadā gāmabhojakassa sabbaseto maīgalausabho gocaraü gahetvā ekasmiü vammãkapāde jaõõunā patiņņhāya siīgehi mattikaü gaõhanto kãëati. Sappo gāvãnaü pada- saddena bhãto taü vammãkaü pavisituü pakkhanto. Atha naü usabho pādena akkami, so taü kujjhitvā ķasi, usabho tatth' eva jãvitakkhayaü patto. Gāmavāsino "usabho kira mato" ti sutvā sabbe ekato va āgantvā kanditvā taü gandha- mālādãhi påjetvā āvāņe nikhaõitvā pakkamiüsu. Sappo tesaü gatakāle nikkhamitvā "ahaü kodhaü nissāya imaü jãvitā voropetvā mahājanassa hadaye sokaü pavesesiü, na dāni imaü kodhaü aniggahetvā gocarāya pakkamissāmãti" nivattitvā assamaü gantvā kodhaniggahāya uposathaü saü- ādiyitvā ekamante nipajji. Sigālo pi gocaraü pariyesanto ekaü matahatthiü disvā "mahā me gocaro laddho" ti tuņņho gantvā soõķāya ķasi, thambhe\<*<3>*>/ daņņhakālo viya ahosi, tattha assādaü alabhitvā dante ķasi, pāsāõe\<*<4>*>/ daņņhakālo viya ahosi, kucchiyaü ķasi, kusåle\<*<5>*>/ ķaņņhakālo viya ahosi, naīguņņhe ķasi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bs āsiviso. 2 Bds rāgādini. 3 Bs -bho. 4 Ck -sāno. 5 cfr. J. I, 502; Bds kapāle. >/ #<[page 327]># %< 7. Pa¤cåposathajātaka. (490.) 327>% ayathāle\<*<1>*>/ daņņhakālo viya ahosi, vaccamagge ķasi, ghatapåve\<*<2>*>/ daņņhakālo viya ahosi. So lobhavasena khādanto antokucchi- yaü pāvisi, tattha chātakāle\<*<3>*>/ maüsaü khādati pipāsitakāle lohitaü pivati nipajjanakāle antāni ca papphāsa¤ ca avattha- ritvā nipajjati. So "idh' eva me annapāna¤ ca sayana¤ ca nipphannaü, a¤¤attha kiü karissāmãti" cintetvā tatth' eva abhirato bahi anikkhamitvā antokucchiyaü yeva vasi. Apara- bhāge vātātapena hatthikuõape sukkhante karãsamaggo pihito. Sigālo antokucchiyaü upapacciyamāno\<*<4>*>/ appamaüsalohito paõķusarãro hutvā nikkhamanamaggaü na passi. Ath' eka- divasaü akālamegho vassi karãsamaggo temiyamāno mudu\<*<5>*>/ hutvā vivaraü dassesi. Sigãlo chiddaü disvā "aticiraü ki- lanto iminā chiddena palāyissāmãti" karãsamaggaü sãsena pahari. Tassā\<*<6>*>/ sambādhaņņhānena\<*<7>*>/ vegena nikkhantassa\<*<8>*>/ siõõasarãrassa\<*<9>*>/ sabbāni lomāni karãsamagge laggāni, tālak- khandho\<*<10>*>/ viya nillomasarãro hutvā nikkhami. So "lobhaü nissāya mayā idaü dukkhaü anubhåtaü, idāni imaü anigga- hetvā gocaraü na gaõhissāmãti" cintetvā taü assamaü gantvā lobhaniggahāya uposathaīgaü samādiyitvā ekamante nipajji. Accho pi ara¤¤ā nikkhamitvā atricchābhibhåto Malaraņņhe\<*<11>*>/ paccantagāmaü gato. Gāmavāsino "accho kirāgato" ti dhanudaõķādihatthā nikkhamitvā tena paviņņhaü gumbaü parivāresuü. So mahājanena parivāritabhāvaü ¤atvā nikkha- mitvā palāyi, palāyantam eva na naü dhanåhi c' eva daõ- ķena\<*<12>*>/ ca pothesuü. So bhinnena sãsena lohitena galantena\<*<13>*>/ attano vasanaņņhānaü gantvā "idaü dukkhaü mama atricchā- lobhavasena uppannaü, na dāni naü\<*<14>*>/ aniggahetvā gocaraü gaõhissāmãti" taü assamaü gantvā atricchāniggahāya uposathaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds ayakapāle. 2 Bs ghaõa-,, Bd ghana-. 3 Cs jāta-, Ck natthachānakāle. 4 Bds uppajjamāno. 5 Cks muduü. 6 Bs tassa, Bd tassa pa. 7 Ck sambāda-, Cs sambāņņhānena, Bs -ņņhāne? Bd sampādhaņhāne. 8 Bds nikkhamantassa. 9 Cks sinna-, Bs bhinna-, Bd bhinnaü-. 10 Bs kāla-, Bd kālakanto. 11 Bd mallakaraņhe, Bs malaya-. 12 Bds daõķādãhi. 13 Cs gaë-. 14 Cks nā--, Bd na idāni imaü. >/ #<[page 328]># %<328 XIV. Pakiõõakanipāta.>% samādiyitvā ekamante nipajji. Tāpaso pi attano jātiü nissāya mānavasiko hutvā jhānaü uppādetuü na sakkoti. Ath' eko paccekabuddho tassa mānanissitabhāvaü ¤atvā "ayaü na lāmakasatto\<*<1>*>/, Buddhaükuro esa, imasmiü yeva kappe sab- ba¤¤åtaü pāpuõissati, imassa mānaniggahaü katvā samā- pattinibbattanākāraü karissāmãti" tasmiü paõõasālāya nisinne yeva Uttarahimavantato āgantvā tassa pāsāõaphalake nisãdi. So nikkhamitvā taü attano āsane nisinnaü disvā mānanissita- bhāvena anattamano\<*<2>*>/ hutvā\<*<3>*>/ taü upasaükamitvā accharaü paharitvā "nassa\<*<4>*>/ vasala kālakaõõi muõķa samaõaka, kim- atthaü mama nisãdanaphalake nisinno sãti" āha. Atha naü so\<*<5>*>/ "sappurisa kasmā mānanissito si, ahaü paņividdhapacceka- bodhi¤āõo, tvaü imasmiü yeva kappe sabba¤¤ubuddho bha- vissasi, Buddhaükuro is, pāramitā\<*<6>*>/ påretvā āgato a¤¤aü\<*<7>*>/ ettakaü nāma kālaü atikkamitvā Buddho bhavissasi, Buddhat- tabhāve\<*<8>*>/ Siddhattho nāma bhavissasãti\<*<9>*>/" nāma¤ ca gotta¤ ca kula¤ ca aggasāvakādayo ca sabbe ācikkhitvā "kimatthaü mānanissito hutvā pharuso hosi, na-y-idaü tavānucchavikan" ti ovādam adāsi. So tena evaü vutte pi n' eva naü vandi n' eva "kadā ahaü Buddho bhavissāmãti" ādãni pucchi. Atha naü paccekabuddho "tava jātiyā\<*<10>*>/ mama guõānaü\<*<11>*>/ mahanta- bhāvaü jāna\<*<12>*>/, sace sakkosi ahaü viya ākāse vicarāhãti" vatvā ākāse uppatitvā attano pādapaüsuü tassa jaņāmaõķale viki- ranto Uttarahimavantam eva gato. Tāpaso tassa gatakāle saüvegappatto hutvā "ayaü samaõo evaügarusarãro vāta- mukhe khittatålapicu viya ākāse pakkhanto, ahaü jātimānena evaråpassa paccekabuddhassa n' eva pāde vandiü n' eva `kadā\<*<13>*>/ Buddho bhavissāmãti' pucchiü, jāti nām' esā kiü karissati, imasmiü loke sãlacaraõam eva mahantaü, ayaü kho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -kaüsatto. 2 Cks ananta-. 3 Ck sutvā. 4 Cks tassa. 5 Bds add āha. 6 Bs pāramiyo, Bd pāramiro. 7 Cks aü¤ā. 8 Bd adds ņhito. 9 Cks -tãti. 10 Cks add vā. 11 Bd adds neva. 12 Bds jānāsi. 13 Bds kadāhaü. >/ #<[page 329]># %< 7. Pa¤cåposathajātaka. (490.) 329>% pana me māno vaķķhanto nirayaü upanessati, na dāni imaü mānaü aniggahetvā phalāphalatthāya gamissāmãti" paõõasālam pavisitvā mānaniggahāya uposathaü samādāya kaņņhattharikāya nisinno mahā¤āõo kulaputto mānaü niggahetvā kasiõaü bhā- vetvā\<*<1>*>/ abhi¤¤āsamāpattiyo nibbattetvā nikkhamitvā caükamana- koņiyaü pāsāõaphalake nisãdi. Atha naü kapoņādayo upa- saükamitvā vanditvā ekamantaü nisãdiüsu. M. kapoņaü pucchi\<*<2>*>/ "tvaü a¤¤esu divasesu na imāya velāya āgacchasi, gocaraü pariyesasi, kin nu ajja uposathiko jāto sãti". "âma bhante" ti. Atha naü "kena kāraõenā" 'ti pucchanto\<*<3>*>/ pa- ņhamaü gātham āha: @*>/ kapoņa, vihaīgama\<*<5>*>/ na tava bhojanattho, khudaü pipāsaü adhivāsayanto kasmā bhavaü posathiko kapoņo ti. || Ja_XIV:126 ||>@ Tattha appossukko ti nārālayo\<*<6>*>/, bhojanattho ti\<*<7>*>/ kiü\<*<8>*>/ ajja tava bhojanena attho n' atthi. Taü sutvā kapoņo dve gāthā abhāsi: @@ @*>/ vippayogena tassā manomayaü vedanaü vediyāmi, tasmā ahaü posathaü pālayāmi, rāgo mamaü mā punar āgamāsãti. || Ja_XIV:128 ||>@ Tattha ramāmā 'ti imasmiü bhåmibhāge kāmaratiyā vamāma, sākuõiko ti senasakuõo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds vaķķhetvā. 2 Cks pucchitvā. 3 Bs -taü. 4 Ck tvaü. 5 so all three MSS. 6 Bds add nivātavutti. 6 Cks nattho ti, Bds omit bhojanattho ti, Cs ki. 8 Bd kaü. 9 Bds -bhāvā. >/ #<[page 330]># %<330 XIV. Pakiõõakanipāta.>% Kapoņena attano uposathakamme\<*<1>*>/ vaõõite M. sappādisu ekamekaü pucchi. Te pi yathābhåtaü vyākariüsu: @*>/ uraga-ddujivha\<*<3>*>/ dāņhāvudho\<*<4>*>/ ghoraviso si sappa\<*<5>*>/, khudaü pipāsaü adhivāsayanto kasmā bhavaü posathiko nu dãgho\<*<6>*>/. || Ja_XIV:129 ||>@ @*>/, taü kupito aķassiü\<*<8>*>/, dukkhābhitunno\<*<9>*>/ maraõaü upāgami. || Ja_XIV:130 ||>@ @@ @*>/ maüsāni bahå susāne, manu¤¤aråpaü tava bhojan' etaü, khudaü pipāsaü adhivāsayanto kasmā bhavaü posathiko sigālo. || Ja_XIV:132 ||>@ @*>/ kucchiü mahato gajassa kuõape rato hatthimaüse pagiddho\<*<12>*>/, uõho ca vāto tikhiõā ca\<*<13>*>/ rasmiyo te sosayuü tassa karãsamaggaü. || Ja_XIV:133 ||>@ @*>/ maggo, mahā ca megho sahasā pavassi, so temayi tassa karãsamaggaü. || Ja_XIV:134 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Bs -ena. 2 Cks -ã, Bd anuņņagāmi. 3 Cs -gadu-, Bd urādujivha. 4 Cks -dhā, Bd dādhāvudho. 5 Bs samma. 6 Bds dãgha. 7 Cks Bd -i. 8 Cks aõķajiü, Bs aķassi, Bd adassi. 9 Bd dukkhātituõõo. 10 Cks Bd -naü. 11 so all three MSS. 12 Cs pahiņņho, Bds sugiddho, Ck pagiddhe. 13 Cks va. 14 Bds -manassa. >/ #<[page 331]># %< 7. Pa¤cåposathajātaka. (490.) 331>% @< tasmā ahaü posathaü pālayāmi, lobho mamaü mā punar āgamāsi. || Ja_XIV:135 ||>@ @*>/. || Ja_XIV:136 ||>@ @*>/ atricchatāya malataü\<*<3>*>/ aga¤chiü\<*<4>*>/, tato janā nikkhamitvāna gāmā kodaõķakena paripothayiüsu maü. || Ja_XIV:137 ||>@ @*>/ paccāgamāsiü sakaü\<*<6>*>/ niketaü, tasmā ahaü posathaü pālayāmi, atricchatā mā punar āgamāsãti. || Ja_XIV:138 ||>@ Tattha anujjugāmãti ādãhi taü ālapati, calakkakå ti calamānaka- kudho, dukkhābhitunno ti so usabho dukkhena abhitunno āturo hutvā, bahå ti bahåni, pavissan ti pāvisiü, rasmiyo ti suriyarasmiyo, nikkha- missan ti nikkhamiü, kipillikānãti\<*<7>*>/ upacikāyo\<*<8>*>/, nippothayanto ti khādamāno, atihãëayāno\<*<9>*>/ ti atima¤¤anto\<*<10>*>/ garahanto, kodaõķakenā\<*<11>*>/ 'ti dhanudaõķehi c' eva muggarehi ca. Evaü te cattāro pi attano\<*<12>*>/ uposathakammaü vaõõetvā uņņhāya M-aü vanditvā "bhante tumhe a¤¤esu divasesu imāya velāya phalāphalatthāya gacchatha, ajja agantvā kasmā uposa- thik' atthā" 'ti pucchantā\<*<13>*>/ gātham āhaüsu: @*>/ apucchittha tuvaü bhadante\<*<15>*>/ sabbe va vyākarimhā yathāpajānaü\<*<16>*>/, mayam pi pucchāma\<*<17>*>/ tuvaü bhadante\<*<15>*>/: kasmā bhavaü posathiko va\<*<18>*>/ brahme ti. || Ja_XIV:139 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bs accha, Bd ajja. 2 Bd atipolayāno. 3 Cs malanaü, Bs mallayanaü, Bd mahalla ayaü taü. 4 Bd agacchi. 5 so Cks for -aīkitaīgo? Bd rukiramakkhitaīgo. 6 so all three MSS. for mamakaü? 7 Cks -nanti. 8 Bds -kādayo. 9 Bd atipolayāno. 10 Bs adds nindanto, Bd niddanto. 11 Bs kāda-. 12 Bds repeat attano. 13 Ck Bs -to. 14 Ck to, Cs te. 15 Bd bhaddante. 16 Cks -jānanaü. 17 Cks tucchāma. 18 Ck ca, Bds nu. >/ #<[page 332]># %<332 XIV. Pakiõõakanipāta.>% So ti nesaü vyākāsi: @*>/ nāma¤ ca gotta¤ caraõa¤ ca sabbaü. || Ja_XIV:140 ||>@ @*>/ tassa pāde, na cāpi naü mānagatena pucchiü, tasmā ahaü posathaü pālayāmi, māno mamaü mā punar āgamāsãti. || Ja_XIV:141 ||>@ Tattha yanno\<*<3>*>/ ti yam atthaü tvaü amhe pucchi, yathāpajānan\<*<4>*>/ ti attano pajānananiyāmena\<*<5>*>/ taü mayaü vyākarimha, anupalitto ti sabbakile- sehi alitto\<*<6>*>/, so maü avedãti so mama idāni gantabbaņņhāna¤ ca gataņņhāna¤ ca\<*<7>*>/ anāgate tvaü evaünāmo nāma\<*<8>*>/ Buddho bhavissasi evaügotto evaråpaü te sãlacaraõaü\<*<9>*>/ bhavissatãti\<*<10>*>/ evaü nāma¤ ca gotta¤ ca caraõa¤ ca sabbaü maü avedi jānāpesi kathesi me ti attho, evaü pahaü\<*<11>*>/ naggahe ti\<*<12>*>/ evaü kathentassāpi tassāhaü\<*<13>*>/ attano mānaü nissāya pāde na vandiü. Evaü M. attano uposathakaraõaü\<*<14>*>/ kathetvā te ovaditvā uyyojetvā paõõasālaü pāvisi, itare pi yathāņhānāni gamiüsu\<*<15>*>/. M. aparihãnajjhāno Brahmalokaparāyano ahosi, itare ca\<*<11>*>/ tass' ovāde ņhatvā saggaparāyanā ahesuü. S. i. d. ā. "evaü upāsakā uposatho nām' esa porāõakapaõķitānaü vaüso, vasitabbo posathavāso" ti\<*<17>*>/ j. s.: "Tadā kapoņo Anuruddho ahosi, accho Kassapo, sigālo Moggallāno, sappo Sāriputto, tāpaso\<*<18>*>/ aham evā" 'ti. Pa¤cåposathajātakaü. $<8. Mahāmorajātaka.>$ Sace hi tyāhaü dhanahetu gahito ti. Idaü S. J. v. ekaü ukkaõņhitabhikkhuü ā. k. Taü\<*<19>*>/ hi\<*<20>*>/ bhikkhuü S. "saccaü kira \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd gatiü māgati¤ca. 2 Bs navandi. 3 Cks yanto. 4 Bds -jānanan. 5 Cs pajāyana-, Bd pajānani-. 6 Bds anupalitto. 7 Cks omit gataņņhāna¤ ca. 8 Bd omits nāma. 9 Bs sãlaü te caraõaü, Ck sãlāca-, Bd silaücaraõaü. 10 Cks -sãti. 11 Bds evampāhaü. 12 Bd naü gandãhãti. 13 Bs tassa ahaü, Cs kathentassāhaü. 14 Bds -kā-. 15 Bs āg-, Bd ag-. 16 Cks itarā, omitting ca. 17 Bds add ca vatvā. 18 Bds add pana. 8. Cfr. V. Fausboell's Ten Jātakas p. 111. 19 Ck tan. 20 Bd omits hi. >/ #<[page 333]># %< 8. Mahāmorajātaka. (491.) 333>% tvaü ukkaõņhito" ti pucchitvā "saccaü bhante" ti vutte "bhikkhu, ayaü nandirāgo tādisaü kiü nāma nāloëissati\<*<1>*>/, na hi Sineru-uppā- ņanakavāto sāmante\<*<2>*>/ purāõapaõõassa lajjati, pubbe sattavassasatāni antokilesasamudācāraü vāretvā\<*<3>*>/ viharante\<*<4>*>/ visuddhasatte\<*<5>*>/ p' esa\<*<6>*>/ āloëesi\<*<7>*>/ yevā" 'ti vatvā a. ā.: A. B. Br. r. k. Bo. paccantapadese morasakuõiyā kucchis- miü paņisandhiü aggahesi. Gabbhe paripākagate mātā go- carabhåmiyaü aõķaü pātetvā pakkāmi, aõķa¤ ca\<*<8>*>/ nāma mātu ārogabhāve sati a¤¤asmiü dãghajātikādiparipanthe avijjamāne na nassati\<*<9>*>/, tasmā taü aõķaü kaõikāramakulaü viya suvaõõa- vaõõaü hutvā pariõatakāle attano dhammatāya bhijji, suvaõõa- vaõõo moracchāpo nikkhami, tassa dve akkhãni ji¤jukaphala- sadisāni tuõķaü pavāëavaõõaü, tisso rattarājiyo gãyaü parikkhipitvā piņņhimajjhena agamaüsu. So vayappatto bhaõķa- sakaņamattasarãro abhiråpo ahosi, taü sabbe nãlamorā sanni- patitvā rājānaü katvā parivārayiüsu. So ekadivasaü udaka- soõķiyaü pānãyaü pivanto attano råpasampattiü disvā cintesi: "ahaü sabbamorehi atirekaråpasobho\<*<10>*>/, sac' āhaü imehi sad- dhiü manussapathe vasissāmi paripantho me uppajjissati\<*<11>*>/, Himavantaü gantvā ekako va phāsukaņņhāne vasissāmãti" so\<*<12>*>/ rattibhāge moresu patisallãnesu\<*<13>*>/ ka¤ci ajānāpetvā\<*<14>*>/ Hima- vantaü pavisitvā tisso pabbatarājiyo atikkamma catutthāya\<*<15>*>/ -ekasmiü ara¤¤e padumasa¤channo mahājātassaro, tassāvidåre\<*<16>*>/ ekaü pabbataü nissāya ņhito mahānigrodharukkho atthi, tassa sākhāya-nilãyi. Tassa pana pabbatassa vemajjhe manāpā guhā\<*<17>*>/ atthi, so tattha vasitukāmo hutvā tassā\<*<18>*>/ pamukhe pabbatatale nilãyi. Taü pana ņhānaü n' eva heņņhābhāgena abhiråhituü na uparibhāgena otarituü sakkā, pakkhibiëāla- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Ck; Cs nālāëissati, Bd nalolissati. 2 Bds mahanto. 3 Bds adds ācaretvā, Bd acaretvā. 4 Bds -to. 5 Bds -satto. 6 Bds pi. 7 Cs ālosiëesi, Bds lolesi. 8 Bs aõķajā, Bd aõhā ca. 9 Bds -nti. 10 Bd -sobhaggo. 11 Bd -tãti. 12 Bd adds kira. 13 Bd paņi-. 14 Bds add uppatitvā. 15 Bds add pabbatarājiyā. 16 Bd tassāpi avi-. 17 Bds -po guho. 18 Bd tassa. >/ #<[page 334]># %<334 XIV. Pakiõõakanipāta.>% dãghajātikamanussabhayehi vimuttaü\<*<1>*>/. So "idaü me phāsu- kaņņhānan" ti taü\<*<2>*>/ divasaü tatth' eva vasitvā punadivase pabbataguhato uņņhāya pabbatamatthake puratthābhimukho ni- sinno udentaü\<*<3>*>/ suriyamaõķalaü disvā attano divārakkhā- varaõatthāya\<*<4>*>/ "udet' ayaü cakkhumā ekarājā" ti parittaü katvā gocarabhåmiü otaritvā gocaraü gahetvā sāyaü āgantvā pabbatamatthake pacchābhimukho nisinno atthamentaü\<*<5>*>/ suriya- maõķalaü disvā rattirakkhāvaraõatthāya\<*<6>*>/ "apet' ayaü cak- khumā ekarājā" ti parittaü katvā eten' upāyena vasati. Atha naü ekadivasaü eko luddaputto ara¤¤e vicaranto pabbata- matthake nisinnaü\<*<7>*>/ disvā attano nivesanaü āgantvā maraõa- kāle\<*<8>*>/ puttaü āha: "tāta catutthāya pabbatarājiyā ara¤¤e su- vaõõavaõõo moro atthi, sace rājā pucchati ācikkheyyāsãti". Ath' ekasmiü divase Bārāõasira¤¤o Khemā nāma aggamahesã paccåsakāle supinaü passi, evaråpo supino ahosi: suvaõõa- vaõõo moro dhammaü desesi, sā sādhukāraü datvā dhammaü suõāti, moro dhammaü desetvā uņņhāya pakkāmi, sā "mora- rājā gacchati\<*<9>*>/, gaõhatha nan" ti vadantã\<*<10>*>/ yeva pabujjhi, pabujjhitvā\<*<11>*>/ pana supinabhāvaü ¤ātvā "supino ti vutte rājā na ādaraü\<*<12>*>/ karissati, dohaëo me ti vutte karissatãti" cintetvā dohaëinã viya\<*<13>*>/ hutvā nipajji. Atha naü rājā upasaükamitvā pucchi: "bhadde kin te aphāsukan" ti. "Dohaëo me uppanno" ti. "Kiü icchasi bhadde" ti. "Suvaõõavaõõassa morassa dhammaü sotuü devā" 'ti. Bhadde kuto tādisaü\<*<14>*>/ moraü lacchāmā\<*<15>*>/" 'ti. "Deva sace na labhāmi jãvitaü me n' atthãti". "Bhadde, mā cintayi, sace katthaci atthi labhissasãti" rājā\<*<16>*>/ naü\<*<17>*>/ assāsetvā gantvā\<*<18>*>/ rājāsane nisinno amacce pucchi: "ambho, devã suvaõõavaõõassa morassa dhammaü sotukāmā, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd vinimu-. 2 Ck omits taü. 3 Bd udayanta. 4 Bds divārakkhaõatthāya. 5 Bds atthaü gamitaü. 6 Bd rattirakkhaõatthāya. 7 Bd adds moraü. 8 Bd -nāsannakāle. 9 Bds morarājaü gacchantaü disvā. 10 all three MSS. -ti. 11 Bds add ca. 12 Bd rājā anāda-. 13 Bs dohaliyaü, Cks omit viya. 14 Bds evaråpaü. 15 Bd -mi. 16 Bds omit rājā. 17 Bds taü. 18 Bd omits ga-. >/ #<[page 335]># %< 8. Mahāmorajātaka. (491.) 335>% morā nāma suvaõõavaõõā hontãti". "Brāhmaõā jānissanti devā" 'ti. Rājā brāhmaõe\<*<1>*>/ pucchi. Brāhmaõā evam āhaüsu: "mahārāja, `jalajesu macchā kacchapā kakkaņakā, thalajesu migā haüsā morā tittirā, ete tiracchānagatā manussā ca su- vaõõavaõõā hontãti' amhākaü lakkhaõamantesu āgatan" ti. Rājā attano vijite luddaputte sannipātāpetvā "suvaõõavaõõo moro vo diņņhapubbo" ti pucchi. Sesā "na diņņhapubbo" ti āhaüsu. Yassa pana pitarā ācikkhitaü so āha: "mayāpi na diņņhapubbo, pitā ca pana me" `asukaņņhāne nāma suvaõõavaõõo moro atthãti' kathesi". Atha nam rājā "samma mayhaü ca deviyā ca jãvitaü dinnaü bhavissati, gantvā taü bandhitvā ānehãti" bahuü\<*<2>*>/ dhanaü datvā uyyojesi. So puttadārassa dhanaü datvā tattha gantvā M-aü disvā pāse oķķetvā "ajja\<*<3>*>/ bajjhissati, ajja bajjhissatãti" abandhitvā\<*<4>*>/ va mato. Devã patthanaü alabhantã matā. Rājā "taü me moraü nissāya piyabhariyā\<*<6>*>/ matā" ti kujjhitvā veravasiko\<*<7>*>/ hutvā "Himavante catutthāya Labbatarājiyā suvaõõavaõõo moro carati, tassa maüsaü khāditvā ajarāmarā hontãti" suvaõõapaņņe likhāpetvā paņņaü sārama¤jåsāyaü\<*<8>*>/ ņhapetvā kālam akāsi. Ath' a¤¤o rājā ahosi, so paņņe akkharāni disvā "ajarāmaro bhavissamãti" tassa gahaõatthāya ekaü luddaü\<*<9>*>/ pesesi, so pi tatth' eva mato. Evaü cha rājaparivaņņā\<*<10>*>/ gatā, cha luddaputtā Hima- vante eva\<*<11>*>/ matā. Sattamena\<*<12>*>/ pana ra¤¤ā pesito sattamo luddo "ajja ajj' evā" 'ti satta saüvaccharāni bandhituü\<*<13>*>/ asakkonto cintesi: "kin nu kho imassa mararājassa pāde pāsassa asa¤caraõakāraõan\<*<14>*>/" ti. Atha maü parigaõhanto sāyaüpātaü\<*<15>*>/ parittaü karontaü disvā "imasmiü ņhāne a¤¤o moro n' atthi, iminā brahmacārinā\<*<16>*>/ bhavitabbaü, brahma- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds add pakkosāpetvā. 2 Bd -u. 3 Cks a. 4 Bd abajhitvā. 5 Bd omits me. 6 Bd adds me. 7 Bd kodha va-. 8 Bd sāra¤¤āyaü. 9 Bd luddakaputtaü, Bs luddaputtaü. 10 Bds -vattaü katvā himavantaü. 11 Bd yeva. 12 Bd -me 13 Bd bajhi-. 14 Bds abajhanakā-. 15 Cs -pānaü, Ck -pāõaü. 16 Bds -cariyena. >/ #<[page 336]># %<336 XIV. Pakiõõakanipāta.>% cariyānubhāvena c' eva parittānubhāvena c' assa pādo pāse\<*<1>*>/ na bajjhatãti" nayato pariggahetvā paccantajanapadaü gantvā ekaü moriü bandhitvā yathā sā\<*<2>*>/ accharāya pahaņāya\<*<3>*>/ vassati pāõimhi pahaņe naccati evaü sikkhāpetvā ādāya gantvā B-assa parittakaraõato puretaram eva pāsaü oķķetvā accharaü pa- haritvā moriü vassāpesi. Moro tassā saddaü suõi, tāvad ev' assa\<*<4>*>/ satta vassasatāni sannisinnakileso\<*<5>*>/ phaõaü katvā pa- haņāsãviso viya uņņhahi, so kilesāturo hutvā parittaü kātuü asakkuõitvā yegena tassā santikaü gantvā pāde pāsaü\<*<6>*>/ pave- sento yeva ākāsā otari, satta vassasatāni asa¤caraõapāso\<*<7>*>/ taü khaõaü yeva sa¤caritvā pādaü bandhi. Atha naü luddaputto laņņhiagge\<*<8>*>/ olambantaü disvā cintesi: "imaü morarājānaü cha luddā bandhituü na sakkhiüsu, aham pi sattavassāni nā- sakkhiü, ajja pan' esa imaü moriü nissāya; kilesāturo hutvā parittaü kātuü asakkuõitvā āgamma pāse baddho heņņhāsãsako olambati, ovaråpo me sãlavā kilamito, evaråpaü a¤¤assa\<*<9>*>/ paõõākāratthāya netuü ayuttaü, kim me ra¤¤ā dinnena sakkā- rena, vissajjessāmi nan" ti. Puna cintesi: "ayaü nāgabalo thāmasampanno, mayi upasaükamante\<*<10>*>/ `esa maü māretuü āgacchatãti' maraõabhayatajjito hutvā\<*<11>*>/ phandamāno\<*<12>*>/ pādaü vā pakkhaü vā bhindeyya, anupagantvā va naü\<*<13>*>/ paņicchanno ņhatvā khurappen' assa pāsaü chindissāmi\<*<14>*>/, tato sayam eva yathāruciyā gamissatãti" so paņicchanno\<*<15>*>/ ņhatvā dhanuü āro- petvā khurappaü sandahitvā\<*<16>*>/ kaķķhi\<*<17>*>/. Moro pi "ayaü luddo maü kilesāturaü katvā baddhabhāvam me ¤atvā na nirussukko\<*<18>*>/ acchissati\<*<19>*>/, kahaü\<*<20>*>/ nu kho so" ti cintetvā ito c' ito ca oloketvā\<*<21>*>/ dhanuü āropetvā ņhitaü disvā "maü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pādena pāso, Bs pādo pāso? 2 Bds omit sā. 3 Bd -tāya. 4 Bd suõanto tāvadeva. 5 Bds -sinno-. 6 Bds āse pādaü. 7 Bds -õakapā-. 8 Bd yaņhi-. 9 Bds ra¤¤o. 10 Cks -to. 11 Bd omits hutvā. 12 Bd bandha-. 13 Bd pa na. 14 Bds -mãti. 15 Bd -e, Bs -aü. 16 Bds sannayhitvā. 17 Bds ākaķķhi. 18 Bds nirāsaüko. 19 Bds āgacchissati. 20 Bds kathaü. 21 Bds vilo-. >/ #<[page 337]># %< 9. Mahāmorajātaka. (491.) 337>% māretvā ādāya gantukāmo bhavissatãti" ma¤¤amāno maraõa- bhayatajjito hutvā jãvitaü yācanto paņhamaü gātham āha: @*>/ mā maü vadhã, jãvagāhaü gahetvā ra¤¤o va\<*<2>*>/ maü samma upanti nehi\<*<3>*>/, ma¤¤e dhanaü lacchasi napparåpan ti. || Ja_XIV:142 ||>@ Tattha sace hi tyāhan ti sace hi te ahaü, upantinehãti\<*<4>*>/ upantikaü nehi, lacchasi napparåpan ti lacchasi anapparåpaü. Taü sutvā luddaputto cintesi: "morarājā ayaü `maü vijjhitukāmatāya khurappaü sandahãti\<*<5>*>/' ma¤¤eti\<*<6>*>/, assāsessāmi nan" ti so assāsento dutiyaü gātham āha: @*>/ vadhāya ajja samāhito cāpavare khurappo, pāsa¤ ca ty-āhaü adhipātayissaü, yathāsukhaü gacchatu morarājā 'ti. || Ja_XIV:143 ||>@ Tattha adhipātayissan ti chindayissaü. Tato moro dve gāthā abhāsi: @*>/ sattavassāni mam ānubandhi\<*<9>*>/ rattiüdivaü khuppipāsaü sahanto atha kissa maü pāsavas' åpanãtaü pamuttave\<*<10>*>/ icchasi bandhanasmā. || Ja_XIV:144 ||>@ @*>/ icchasi bandhanasmā ti. || Ja_XIV:145 ||>@ Tattha yan ti yasmā maü ettakaü kālaü tvaü anubandhi tasmā tvaü pucchāmi: atha kissa maü pāsavasaü\<*<12>*>/ upanãtaü bandhanasmā pamocetuü icchasãti attho, virato nu sajjā 'ti virato nu si ajja, sabbabhåteså\<*<13>*>/ 'ti sabbasattānaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ggahito, Cs gahãto, Ck gahito. 2 Ck Bds ca. 3 Bd upantikaü nehi. 4 Bds upantikaü ne-. 5 Bds sannayhãti. 6 Bds ma¤¤ati. 7 Bds -aü. 8 Cks saü. 9 Cks -iü. 10 Ck pamuttame, Bds pamu¤care. 11 Ck pamuttaü va, Bds pamu¤care. 12 Bds -vase. 13 Cks su, omitting ti. >/ #<[page 338]># %<338 XIV. Pakiõõakanipāta.>% Itoparaü\<*<1>*>/: @*>/ tam attham- ito cuto\<*<3>*>/ kiü labhate sukhaü so. || Ja_XIV:146 ||>@ @@ @*>/ vadanti dānaü, tesaü vaco arahataü saddahāno tasmā ahaü sakuõe bādhayāmãti. || Ja_XIV:148 ||>@ Imā uttānasambandhā\<*<5>*>/ gāthā pāëinayen' eva veditabbā, tattha iccāhu eke ti ekacce samaõabrāhmaõā evaü kathenti, tesaü vaco arahataü saddahāno ti tassa kira kulåpakā ucchedavādino naggasamaõakā, te taü paccekabodhi¤āõassa upanissayasampannam pi sattaü\<*<6>*>/ ucchedavādaü gaõhā- pesuü, so tesaü\<*<7>*>/ saüsaggena kusalākusalaü\<*<8>*>/ n' atthãti gahetvā sakuõe māreti, evaü mahāsāvajjā esā\<*<9>*>/ asappurisasevanā\<*<10>*>/ nāma, te yeva cāyaü\<*<11>*>/ arahanto ti ma¤¤amāno evam āha. Taü sutvā M. "tass' eva\<*<12>*>/ paralokassa atthibhāvaü ka- thessamãti\<*<13>*>/" pāsalaņņhiyaü\<*<14>*>/ adhosiro olambāno va @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds vacanasambandho veditabbo, Bs vacanapativacanaü sambandho veditabbo. 2 Cks -je. 3 Cks cito. 4 Bd duņhu-, Bs daņņhu-. 5 Bd -a. 6 Cks santaü. 7 Bds tehi. 8 Bds -laphalaü. 9 Bds -vajjo esa. 10 Cs asappurusevanā, Bd asappurisassa sevanā. 11 Bd ayaü, Bs tāyaü. 12 Cks tayāva. 13 Cks kathāpessāmãti. 14 Bd pāsāyaņhiyaü. >/ #<[page 339]># %< 8. Mahāmorajātaka. (491.) 339>% Tattha imassā 'ti kin nu te imassa lokassa santakā\<*<1>*>/ udāhu paralokassā 'ti bhummatthe vā\<*<2>*>/ sāmivacanaü, kathannu te ti tesu vimānesu candasuriya- devaputte\<*<3>*>/ kathan nu kathenti, kiü atthãti\<*<4>*>/ udāhu n' atthãti kiü vā devā ti\<*<5>*>/ udāhu manussā ti vā. Luddaputto gāthaü āha: @@ Atha naü\<*<6>*>/ M. āha: @*>/ hãnavādā ahetukā ye na vadanti kammaü tathā phalaü sukatadukkatānaü dattupa¤¤attaü\<*<8>*>/ ye ca vadanti dānan ti. || Ja_XIV:151 ||>@ Tattha ettheva te nihatā ti sace candasuriyā devaloke ņhitā na ma- nussaloke sace ca te devā na manussā etth' eva\<*<9>*>/ etthake vyākaraõe te tava\<*<10>*>/ kulåpakā hãnavādā nihatā honti, ahetukā ti visuddhiyā vā saükilesassa vā hetubhåtakammaü\<*<11>*>/ n' atthãti evaüvādā, dattupa¤¤attan\<*<12>*>/ ti ye ca\<*<13>*>/ dānaü lālakehi\<*<14>*>/ pa¤¤attan ti vadanti. So M-tte kathente sallakkhetvā gāthadvayam āha: @*>/ ca kathaü bhaveyya. || Ja_XIV:152 ||>@ @*>/ kiü sevamāno kena tapoguõena, akkhāhi me morarāja\<*<16>*>/ tam atthaü yathā ahaü no nirayaü pateyyan ti. || Ja_XIV:153 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds santikā. 2 Bd adds etaü. 3 Bds ti etesu candimasuriyadevaputtesu. 4 Bd adds kathenti. 5 Bds omit ti. 5 Bd athassa. 7 Cks nã-. 8 Bd datthu-, Bs daņņhu-. 9 Bd ettho. 10 Bds omit tava. 11 Bd -taüka-. 12 Bd daņhu-. 13 Cs se ca, Bd yaü ca. 14 Cs lāëa-, Bds lāma-. 15 Bds kiüsamācāraü. 16 Cks -je, Bd -jā. >/ #<[page 340]># %<340 XIV. Pakiõõakanipāta.>% Tattha dattupa¤¤atta¤cā\<*<1>*>/ 'ti dāna¤ ca dattupa¤¤attaü\<*<1>*>/ nāma kathaü bhaveyyā 'ti attho, kathaükaro ti kataraü kammaü karonto\<*<2>*>/ ahaü nirayaü na gaccheyyaü, itarāni tass' eva vevacanāni. Taü sutvā M. "sac' āhaü\<*<3>*>/ imaü pa¤haü kathessāmi manussaloko tuccho viya kato\<*<4>*>/ bhavissati, tatth' ev' dhammi- kānaü samaõabrāhmaõānaü atthibhāvaü kathessāmãti" cintetvā dve gāthā abhāsi: @*>/ anagāriyā te, pāto va piõķāya caranti kāle, vikālacariyāviratā hi santo. || Ja_XIV:154 ||>@ @*>/ manaso pi yaü siyā, te te\<*<7>*>/ pavakkhanti yathāpajānaü imassa lokassa parassa c' atthan ti. || Ja_XIV:155 ||>@ Tattha santo ti santapādā paõķitā paccekabuddhā, yathāpajānan ti te tuyhaü attano jānananiyāmena\<*<8>*>/ vakkhanti, kaükhaü te chinditvā kathessanti, parassa catthan ti iminā nāma kammena manussaloke nibbattanti iminā devaloke iminnā nirayādãsu 'ti evaü imassa ca parassa ca lokassa atthaü ācikkhissanti, te pucchā 'ti. Eva¤ ca pana vatvā nirayabhayena tajjesi. So pana påritapāramãpaccekabodhisatto suriyarasmisaüphassaü\<*<9>*>/ olo- ketvā ņhitaü pariõatapadumaü viya paripākagata¤āõo vicarati. So tassa dhammakathaü suõanto ņhitapaden' eva ņhito saü- khāre parigaõhitvā tilakkhaõaü sammasanto paccekabodhi¤ā- õaü paņivijjhi. Tassa paņivedho ca M-assa pāsato mokkho ca ekakkhaõe yeva ahosi. Paccekabuddho sabbakilese padā- letvā bhavapariyante ņhito udānaü udānento. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd daņhu- 2 Bds add kintikaro ti kena kāraõena karonto. 3 Cks svāhaü. 4 Bd jāto. 5 Bds kāsāya. 6 Cks pucchesi sante, Bd pucchāhi yaü te. 7 Bds taü. 8 Ck jānaniyā-, Bd pajānanani-. 9 Bd adds parassa ca. >/ #<[page 341]># %< 8. Mahāmorajātaka. (491.) 341>% @*>/ luddakabhāvam ajjā 'ti || Ja_XIV:156 ||>@ gātham āha. Tass' attho: yathā jiõõaü purāõaü\<*<2>*>/ tacaü urago jahāti yathā ca harito sampajjamāno nãlapatto dumo katthaci katthaci\<*<3>*>/ ņhitaü paõķåpalāsaü jahāti\<*<4>*>/ evaü aham pi ajja luddabhāvaü dāruõabhāvaü pajahitvā ņhito\<*<5>*>/, so\<*<6>*>/ dāni esa pahãno mama luddabhāvo, sādhu vata pajahām' ahaü luddakabhāvam ajjā 'ti\<*<7>*>/, pajahāmahan ti pajahiü ahan ti attho\<*<7>*>/. So\<*<8>*>/ imaü udānaü udānetvā "ahaü tāva sabbakilesa- bandhanehi mutto, nivesane pana\<*<9>*>/ bandhitvā me\<*<10>*>/ ņhapitā bahå sakuõā atthi, te kathaü mocessāmãti" cintetvā M-aü pucchi: morarāja, nivesane me bahå sakuõā baddhā atthi, te kathaü mocessāmā" 'ti\<*<11>*>/. Paccekabuddhato pi\<*<12>*>/ sabba¤¤å- Bodhisattānaü ¤eva upāyapariggaha¤āõaü mahantataraü hoti, tena taü\<*<13>*>/ āha: "yaü vo maggena\<*<14>*>/ kilese khaõķetvā pacceka- bodhi¤āõaü paņividdhaü taü ārabbha saccakiriyaü karotha, sakala-Jambudãpe bandhanagato satto nāma\<*<15>*>/ na bhavissatãti". So B-ttena dinnanayadvāre\<*<16>*>/ ņhatvā saccakiriyaü karonto @*>/ sakaü niketan ti || Ja_XIV:157 ||>@ gātham āha. Tattha mokkha¤ca ne patto ti sv-āhaü\<*<18>*>/ mokkhaü patto pacceka- bodhi¤āõaü paņivijjhitvā ņhito te satte jãvitadānena anukampāmi, etena saccena sakaü niketan ti sabbe pi te sattā attano\<*<19>*>/ vasanaņņhānaü gacchantå 'ti vadati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ja-. 2 Cks -õa 3 Bd only one ka-. 4 all three MSS. jahati. 5 Bds niņņhito. 6 Bd omits so. 7 Bds ajja naü luddakabhāvaü pajahāmi ahan ti attho in the place of pajahāmahanti--. 8 Bd evaü so. 9 Bds add me. 10 Bds omit me. 11 Cks -māti. 12 Bd hi. 13 Bd naü. 14 Bd yaü yena bodhimagge, Bs āha yena bodhimaggena. 15 Bd pana. 16 Bds -nayaņhāne. 17 so Bs; Cks ne patto, Bd te patto. 18 Bds sacāhaü. 19 Bd repeats attano. >/ #<[page 342]># %<342 XIV. Pakiõõakanipāta.>% Ath' assa saccakiriyāya akālam eva sabbe\<*<1>*>/ bandhanā muccitvā\<*<2>*>/ tuņņharāvaü\<*<3>*>/ ravantā sakaņņhānam eva gamiüsu. Tasmiü pana khaõe tesaü tesaü gehesu biëāle ādiü katvā sakala-Jambudãpe bandhanagato satto nāma nāhosi. Pacceka- buddho hatthaü ukkhipitvā sãsaü parāmasi, tāvad eva gihi- liīgaü antaradhāyi, pabbajitaliīgaü pātur ahosi. So saņņhi- vassathero\<*<4>*>/ viya ākappasampanno aņņhaparikkhāradharo hutvā "tvaü me mahatã\<*<5>*>/ patiņņhā ahosãti" morarājassa a¤jalim pag- gayha padakkhiõaü katvā ākāse uppatitvā nandamålaka- pabbhāraü agamāsi. Morarājāpi laņņhiaggato\<*<6>*>/ uppatitvā go- caraü gahetvā attano vasanaņņhānam eva gato. Idāni luddassa sattavassāni pāsahatthassa caritvāpi\<*<7>*>/ morarājānaü nissāya dukkhā muttabhāvaü pakāsento S. osānagātham āha: @*>/ morādhipatiü yasassiü, bandhitva morādhipatiü yasasiü dukkhā pamu¤cã yathāhaü\<*<9>*>/ pamutto ti. || Ja_XIV:158 ||>@ Tattha bādhetun ti haretuü\<*<10>*>/, ayam eva vā pāņho, bandhitvā ti\<*<11>*>/ tassa dhammakathaü sutvā paņiladdhasaüvego hutvā ti attho, yathāhan\<*<12>*>/ ti yathā ahaü sayambhå¤āõena mutto evam eva so pi mutto ti. S. i. d. ā. saccāni pakāsetvā j. s. (Saccapariyosāne ukkaõņhita- bhikkhu arahattaü pāpuõi): "Tadā morarājā aham eva ahosin" ti. Mahāmorajātakaü. $<9. Tacchasåkarajātaka.>$ Yadesamānā\<*<13>*>/ vicariühā 'ti. Idaü S. J. v. dve ma- hallakatthere ā. k. Mahākosalo kira\<*<14>*>/ Bimbisārassa dhãtaraü dento dhãtu nahānãyamålatthāya\<*<15>*>/ Kāsigāmaü adāsi. Pasenadirājā\<*<16>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck sacākiriyāyamakālaceva sabbe, Cs -yāsamakālameva sabbe, Bd -yāya sanantarameva, Bs -yāva samantara. 2 Bds mocetvā. 3 Bd tuņhiravaü. 4 Bds -vassikatthero. 5 Bd tvameva mama. 6 Bds yaņņhi-. 7 Bds -retvāpi. 8 so Cks for -tu, Bd māretuü. 9 Cks -ci yathā ahaü, Bd pamodiyavatahaü. 10 Cks bādhetunti bādhetuü, Bd haretun ti bādhetuü in the place of bādhetun ti haretuü. 11 Bs adds bandhi. 12 Cks yathā ahan. 9. Cfr. Jāt. vol. II, p. 404. 13 Cks yaüdesa-. 14 Bd adds ra¤¤o. 15 Bd nāniya. 16 Bd kosalapa-. >/ #<[page 343]># %< 9. Tacchasåkarajātaka. (492.) 343>% Ajātasattunā pitari mārite\<*<1>*>/ taü gāmaü acchindi. Tesu tass' atthāya yujjhantesu paņhamaü Ajātasattussa jayo ahosi. Kosalarājā parā- jayappatto amacce pucchi: "kena nu kho upāyena Ajātasattuü gaõ- heyyāmā" 'ti. "Mahārāja, bhikkhå nāma mantakusalā honti, cara- purise pesetvā vihāre bhikkhånaü kathaü parigaõhituü vaņņatãti". Rājā "sādhå" 'ti paņisuõitvā "etha, tumhe vihāraü gantvā paņic- channā hutvā bhadantānaü kathaü parigaõhathā" 'ti purise\<*<2>*>/ payojesi. Jetavane pi bahå rājapurisā pabbajitā honti, tesu dve mahallakatherā vihārapaccante paõõasālāya vasanti, eko Dhanuggahatissatthero nāma, eko Mantidattatthero nāma. Te sabbarattiü supitvā paccåsakāle pa- bujjhiüsu. Tesu Dhamuggahatissatthero aggiü jāletvā āha: "bhante Dattattherā\<*<3>*>/" 'ti. "Kiü bhante" ti. "Niddāyatha tumhe" ti. "Na\<*<4>*>/ niddāyāmi\<*<5>*>/, kiü kātabban" ti. "Bhante lālako\<*<6>*>/ vatāyaü Kosalarājā, cāņimattaü bhojanam eva bhu¤jituü jānātãti". "Atha\<*<7>*>/ kiü\<*<8>*>/ bhante" ti. "Attano kucchimhi pāõakamattena Ajātasattunā parājito\<*<9>*>/" ti\<*<10>*>/. "Kiü\<*<11>*>/ pana bhante kātuü vaņņatãti". "Bhante Dattatthera\<*<12>*>/, yuddhaü nāma sakaņabyåhacakkabyåhapadumabyåhavasena tivi- dhaü, tesu\<*<13>*>/ Ajātasattuü gaõhantena sakaņabyåhaü katvā gaõhituü vaņņatãti, asukasmiü nāma pabbatakhaõķamhi\<*<14>*>/ dvãsu passesu såra- purise ņhapetvā purato balaü dassetvā antopaviņņhabhāvaü ¤atvā naditvā vaggitvā kumine paviņņhamacchaü viya antomuņņhiyaü katvā va naü gahetuü sakkā" ti\<*<15>*>/. Payojitapurisā taü kathaü sutvā ra¤¤o ārocesuü. Rājā mahatiyā senāya gantvā tathā katvā Ajāta- sattuü gahetvā saükhalikabandhanena bandhitvā katipāhaü nimma- daü\<*<16>*>/ katvā "puna evaråpaü mā karãti" assāsetvā mocetvā dhãtaraü Vajirakumārikaü nāma tassa datvā mahantena parivārena vissajjesi. "Kosalara¤¤ā Dhanuggahatissattherassa saüvidhānena Ajātasattu ga- hito" ti bhikkhånaü antare kathā samuņņhahi, dhammasabhāyam pi tath' eva kathaü samuņņhāpesuü. S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhik- khave etarahi kathāya sannisinnā" ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "na bhikkhave idān' eva pubbe pi Dhanuggahatisso yuddha- saüvidhāne cheko yevā" 'ti vatvā a. ā.: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck te, Bd pitarā mate, Bs pitari mate. 2 Bd caraka pu-. 3 Bds mantidatta-. 4 Ck Bd omit niddāyatha tumhe ti na. 5 Bds -miti. 6 Ck ëāla-, Cs lāëa-, Bd balato, Bs bālako. 7 Cks add naü. 8 Cs omits kiü. 9 Cks add rājā for parājito? 10 Cks add vadāpeti, cfr. II 404|8. 11 Bds kinti. 12 Bd mantida-. 13 Bds add bhāgineyyaü. 14 Bds pabbatakaõõe. 15 Bd sakkotãti. 16 Bds nimmaddanaü. >/ #<[page 344]># %<344 XIV. Pakiõõakanipāta.>% Atãte Bārāõasiyaü nagarassa dvāragāmavāsã\<*<1>*>/ eko vaķķhakã dāruatthāya ara¤¤aü gantvā āvāņe patitaü ekaü såkarapotakaü disvā ānetvā tacchasåkaro\<*<2>*>/ ti 'ssa nāmaü katvā posesi. So tassa upakārako ahosi: tuõķena rukkhe parivatte- tvā deti, dāņhāya veņhetvā kāëasuttaü kaķķhati, mukhena ķasitvā vāsinikhādanamuggare āharati. So vuddhippatto\<*<3>*>/ mahābalo mahāsarãro ahosi. Vaddhakã\<*<4>*>/ tasmiü puttapemaü paccupaņņhāpetvā "imaü idha vasantaü kocid eva hiüseyyā" 'ti ara¤¤e vissajjesi. So cintesi: "ahaü imasmiü ara¤¤e ekako vasituü na sakkhissāmi, ¤ātake pariyesitvā tehi parivuto vasissāmãti" so vanaghaņāya såkare pariyesanto bahusåkare disvā tussitvā tisso gāthā abhāsi: @*>/ vicarimha pabbatāni vanāni ca anvesaü vicariü\<*<6>*>/ ¤ātã te 'me adhigatā mayā. || Ja_XIV:159 ||>@ @*>/ målaphalaü, bhakkho cāyaü anappako, rammā c' imā girinadiyo, phāsu vāso bhavissati. || Ja_XIV:160 ||>@ @*>/ asoko akutobhayo ti. (= p. 71 |21.) || Ja_XIV:161 ||>@ Tattha yadesamānā ti yaü ¤ātigaõaü pariyesantā mayaü vicarimha, anvesan ti ciraü vata anvesanto vicariü, te me ti te ime, bhakko ti sv-eva vanamålaphalasaükhāto\<*<9>*>/ bhakkho, appossukko ti anussusuko hutvā. Såkarā tassa kathaü\<*<12>*>/ sutvā catutthaü gātham āhaüsu: @*>/ lenaü\<*<12>*>/ pariyesa, sattu no idha vijjati, so taccha såkare hanti idhāgantvā varaü varan ti. || Ja_XIV:162 ||>@ Tattha tacchā 'ti taü nāmanālapatã, varaü varan ti\<*<13>*>/ hananto ca\<*<14>*>/ thålamaüsaü varaü varaü ¤eva hanti\<*<15>*>/, itoparaü uttānasambandhagāthā Pāëinayen' eva veditabbā. @*>/ idha sattu, ko ¤ātã susamāgate appadhaüse\<*<17>*>/ padhaüseti, tam me akkhātha\<*<18>*>/ pucchitā\<*<19>*>/. || Ja_XIV:163 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 all three MSS. -si. 2 Bds tacchakaså-. 3 Bd vaķhi-. 4 Bds atha vaķķhaki pi. 5 Cks yaüdesa-. 6 Bd vipulaü, Bs vipule. 7 Cs bahåcidaü, Bd bahucidaü. 8 Bd -ko. 9 Ck svetamå-, Cs svevatamå-. 10 Bd vacanaü. 11 Bd a¤¤aīhi. 12 Cs -naü. 13 Bds add såkare. 14 Bd omits ca. 15 Bds hanati. 16 Bd numhā-. 17 Cs appadaüse, Bd duppadhaüse, Bs duppadaüse, Ck omits appadhaüse. 18 Cks -ta, Bds -āhi. 19 Bd -to. >/ #<[page 345]># %< 9. Tacchasåkarajātaka. (492.) 345>% @*>/ hanti idhāgantvā varaü varaü. || Ja_XIV:164 ||>@ @*>/, sabbe samaggā hutvāna vasaü kāhāma ekakaü. || Ja_XIV:165 ||>@ @*>/ tam pi pacchā hanāmase ti. || Ja_XIV:166 ||>@ Tattha ko namhākan\<*<4>*>/ ti aham\<*<5>*>/ tumhe disvā va ime såkarā appa- maüsalohitā bhayena tesaü\<*<6>*>/ bhavitabban ti cintesiü, tasmā no\<*<7>*>/ ācikkhatha: ko nu\<*<8>*>/ amhākaü idha sattu, uddhaggarājãti uddhaggāhi sarãrarājãhi sa- mannāgato, vyagghaü sandhāy' evam āhaüsu, yo pãyi yo amhākaü antare eko pi palāyissati tam pi mayaü pacchā hanissāmā\<*<9>*>/ 'ti. Tacchasåkaro sabbe såkare ekacitte katvā pucchi: "kāya velāya vyaggho āgamissatãti". "Ajja pāto va ekaü gahetvā gato, sve pāto va āgamissatãti". So yuddhakusalo "imasmiü ņhāne ņhitena\<*<10>*>/ sakkā jetun" ti bhåmisãsaü jānāti\<*<11>*>/, tasmā ekaü padesaü sallakkhetvā rattim eva såkare gocaraü gāhā- petvā balavapaccåsato\<*<12>*>/ paņņhāya "yuddhaü nāma sakaņa- vyuhādivasena tividhaü hotãti" vatvā padumavyåhaü saüvi- dahi\<*<13>*>/: majjhaņņhāne khãrapāke\<*<14>*>/ såkarapotake ņhapesi\<*<15>*>/, te parivāretvā tesaü mātaro, tā parivāretvā vaüjhasåkariyo\<*<16>*>/, tāsaü anantarā såkarapotake, tesaü anantarā makuladāņhe taruõasåkare, tesaü anantarā mahādāņhe\<*<17>*>/, tesaü anantarā jarā- såkare\<*<18>*>/. Tato tattha tattha\<*<19>*>/ dasavaggaü vãsativaggaü tiü- savagga¤ ca\<*<20>*>/ katvā balagumbaü ņhapesi. Attano atthāya ekaü āvāņaü vyagghassa patanatthāya ekaü suppasaõņhānaü pab- bhāraü katvā khanāpesi, dvinnaü āvāņānaü antare attano ņhānatthāya\<*<21>*>/ pãņhakaü kāresi. So thāmasampanne\<*<22>*>/ yodha- såkare gahetvā tasmiü tasmiü ņhāne såkare assāsento vicari. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds -re. 2 Bs samo-, Bd sahatuü. 3 Bd -seyya. 4 Bd num-. 5 Bds ayaü 6 Bd ne-. 7 Bds me. 8 Bd pana. 9 Bd mārissāmā. 10 Bd -to. 11 Bd pajā-. 12 Cks balaca, Bd phalava. 13 Bd -dahati. 14 Bd khirapivake, Bs bisivake. 15 Bd vasāpesi. 16 Bds vajjhā-, cfr. J. II 406|5. 17 Ck omits mahā, Bd tesaü-- dāņhe. 18 Bds jinõaså-. 19 Bd only one ta-. 20 Bd -vaggaü visavaggaü-. 21 Bd vasanatthāya. 22 Ck Bd -o. >/ #<[page 346]># %<346 XIV. Pakiõõakanipāta.>% Tass' evaü karontass' eva suriyo ugga¤chi\<*<1>*>/. Atha vyaggha- rājā kåņajaņilassa assamapadā\<*<2>*>/ nikkhamitvā pabbatatale aņņhāsi. Taü disvā såkarā "āgato no bhante verãti" vadiüsu. "Mā bhāyatha, yaü esa karoti taü sabbaü paņipakkhaü\<*<3>*>/ hutvā karothā" 'ti. Vyaggho sarãraü vidhånitvā osakkanto\<*<4>*>/ viya passā- vam\<*<5>*>/ akāsi, såkarāpi tath' eva kariüsu, vyaggho såkare olo- kento\<*<6>*>/ mahānādaü nadi, te pi tath' eva kariüsu. So tesaü kiriyaü disvā cintesi: "na ime pubbasadisā\<*<7>*>/, ajja mayhaü\<*<8>*>/ paņisattuno hutvā vaggavaggā ņhitā, saüvidahako tesaü\<*<9>*>/ senā- nāyako pi atthi, ajja mayā etesaü santikaü gantuü na vaņņa- tãti" maraõabhayabhãto va nivattitvā kåņajaņilassa santikaü gato. Atha naü so tucchahatthaü disvā navamaü gā- tham āha: @*>/ na santi yo\<*<11>*>/ saüghapatto kapaõo va\<*<12>*>/ jhāyasãti. || Ja_XIV:167 ||>@ Tattha saüghapatto ti yo tvaü såkarasaüghaü patto\<*<13>*>/ hutvā ki¤ci gocaraü alabhitvā kapaõo viya jhāyasi. Atha vyaggho tisso gāthā abhāsi: @*>/ ¤ātã ca disvāna samaīgi\<*<15>*>/ ekato tasmā\<*<16>*>/ jhāyāmi vanamhi ekako. || Ja_XIV:168 ||>@ @*>/ puthu, te dāni saügamma rasanti\<*<18>*>/ ekato, yatthaņņhitā duppasah' ajja\<*<19>*>/ te mayā. || Ja_XIV:169 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd uggacchati. 2 Cks -dena. 3 Bd sabbapaņipakkhā. 4 Ck Bs osakkonto. 5 Cks passāmam. 6 Bds -ketvā. 7 Bd pubbe-. 8 Bd mayaü. 9 Bd ne-. 10 so Cks for migaviriyā? Bd vathaya, Bs vadhāya. 11 Cks so. 12 Bd -õā va, Ck karaõo va? 13 Bd -saīghappatto. 14 Bd samo-. 15 Bds sāmaggi. 16 add va? 17 Bd leõaü-. 18 Cks saranti, Bd saīga vasanti. 19 Bd -sahacca. >/ #<[page 347]># %< 9. Tacchasåkarajātaka. (492.) 347>% @*>/ te maü samaggā hiüseyyuü, tasmā nesaü apatthave\<*<2>*>/ ti. || Ja_XIV:170 ||>@ Tattha samaīgi\<*<3>*>/ ekato ti sahite\<*<4>*>/ hutvā ekato ņhite\<*<5>*>/, imassudan ti ime sudaü mayā\<*<6>*>/ akkhãni ummãletvā olokitamattā va pubbe disā\<*<7>*>/ gacchanti, puthå 'ti visuü visuü, yatthaņņhitā ti yasmiü bhåmibhāge ņhitā, pariõā- yakasampannā ti senānāyakena sampannā, tasmā nesaü apatthave\<*<2>*>/ ti tena kāraõena etesaü na patthemi\<*<8>*>/. Taü sutvā kåņajaņilo @@ gātham āha. Tattha migasaüghapatto ti migagaõaü patto hutvā varam varaü migaü hanti, balaü hi tādisan ti tādisaü hi\<*<9>*>/ tassa balaü. Atha vyaggho @*>/ seno na pi vyaggho migādhipo samagge sahite ¤ātã vyagghe ca\<*<11>*>/ kurute vase ti || Ja_XIV:172 ||>@ gātham āha. Tattha vyagghe cā\<*<12>*>/ 'ti vyaggasadise\<*<13>*>/ hutvā sarãravidhånanādãni katvā ņhite vase na kurute, attano vasena\<*<13>*>/ vattāpetuü na sakkotãti attho. Puna jaņilo taü ussāhento dve gāthā abhāsi: @*>/ ca. || Ja_XIV:173 ||>@ @*>/ ek' ettha apavattati\<*<16>*>/ taü seno nitāëeti\<*<17>*>/, veyyagghi yeva sā gatãti\<*<18>*>/. || Ja_XIV:174 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds -cārino. 2 so Cks; Bd apaņhave, Bs apaņņhapesi. 3 Bds sāmaggi. 4 Cs Bd -to. 5 Bds -to. 6 Cks masā, Bd mahā. 7 Bds disodisaü. 8 Bd varaü varaü hantuü etesaü na paņhemi, Bs varaü varaü hantisa na paņņhemi. 9 Cks omit tā-. 10 Cks na pi. 11 Bd na byaggho. 12 Cs vyaggho cā, Bd byaggho. 13 Bd vase. 14 so Cks for ķayanti? Bd ķiyanti, Bs upasanti. 15 Cks ķayhamā-, Bd ķiyamā-. 16 Bs apasakkati, Bd ekettha apasakkati. 17 Ck titāletiü, Cs nitāletiü. 18 Cks hatãti. >/ #<[page 348]># %<348 XIV. Pakiõõakanipāta.>% Tattha kumbhãlakā ti evaünāmakā khuddakasakuõā, uppatantãti gocare\<*<1>*>/ carantā uppatanti, dayanti\<*<2>*>/ cā 'ti gocaraü gahetvā ākāsena gac- chanti, ekettha apavattatãti\<*<3>*>/ eko etesu\<*<4>*>/ osakkitvā ekapassena\<*<5>*>/ visuü gacchati, nitāëetãti\<*<6>*>/ paharitvā\<*<7>*>/ gaõhati veyyagghi yeva sā gatãti vyag- ghānaü\<*<8>*>/ esā ti veyyagghi, samaggānaü gacchantānam pi esā, evāråpā gati vyagghānaü\<*<9>*>/ gati yeva nāma hoti, na hi sakkā sabbehi\<*<10>*>/ ekato gantuü, tasmā yo evaü tattha eko gacchati taü gaõhāti\<*<11>*>/. Eva¤ ca pana vatvā "vyaggharāja, tvaü attano balaü na jānāsi, mā bhāyi, kevalaü tvaü naditvā pakkhanda\<*<12>*>/, dve ekato gacchantā nāma na bhavissantãti" ussāhesi. So\<*<13>*>/ tathā akāsi. Tam atthaü pakāsento S. \<*<14>*>/ @*>/ luddenāmisacakkhunā dāņhã dāņhisu pakkhandi ma¤¤amāno yathā pure ti || Ja_XIV:175 ||>@ gātham āha. Tattha dāņhãti sayaü dāņhāvudho itaresu dāņhāvudhesu pakkhandi, yathā pure ti yathā pubbe ma¤¤eti tath' eva\<*<16>*>/ ma¤¤amāno. So kirāgantvā\<*<17>*>/ pabbatatale tāva aņņhāsi. Såkarā "punā- gato sāmi coro" ti tacchakassa ārocesuü. So "mā bhāyitthā" 'ti te assāsetvā uņņhāya dvinnaü āvāņānaü antare pãņhikāya aņņhāsi. Vyaggho vegaü janetvā tacchasåkaraü sandhāya pakkhandi. Tacchasåkaro parivattitvā pacchāmukho purima- āvāņe pati. Vyaggho\<*<18>*>/ vegaü sandhāretuü asakkonto gantvā suppapabbhāre āvāņe patitvā pu¤jakito\<*<19>*>/ aņņhāsi. Tacchasåkaro vegen' uņņhāya\<*<20>*>/ tassa antarasatthimhi dāņhaü otāretvā yāva hadayā phālento\<*<21>*>/ gantvā\<*<22>*>/ maüsaü khāditvā mukhena ķasitvā bahiāvāņe pātetvā "gaõhath' imaü dāsan' ti āha. Paņhamā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -raü. 2 so Cks; Bd ķiyanti. 3 Bd ekatte apasakkatãti. 4 Bd tesu. 5 Cs Bd add vā. 6 Bd -le-. 7 Bds tassa pa-. 8 Cks -na. 9 Bd gatãti byagghānaü samaggāvāsaü gacchantānaü pi esā evaråpā gati byagghāna. 10 Bds sabbeva. 11 Bds -hāhãti. 12 Bd -ditvā. 13 Bd adds pi. 14 Bd omits satthā and adds āha. 15 Cks -lakena. 16 Cks pubbe vāti maü¤āti tameva. 17 Bd kiragantvā. 18 Bd adds ca. 19 Cs pu¤chakito, Bd pa¤caliko, Bs pu¤chaliko. 20 Bd vegena āvāņā uņņhāya. 21 Ck pāëento, Cs phālento, Bd phaletvā. 22 Bd omits ga-. >/ #<[page 349]># %< 9. Tacchasåkarajātaka. (492.) 349>% gatā ekavāram eva tuõķotāraõamattam eva labhiüsu, pacchā āgatā "vyagghamaüsaü nāma kãdisan" ti vadiüsu. Taccha- såkaro āvāņā uttaritvā såkare oloketvā "kin nu kho na suņņhu tussathā" 'ti āha. "Sāmi, eko tāva vyaggho gahito, a¤¤o\<*<1>*>/ pan' eko dasavyagghanāyako\<*<2>*>/ atthãti". "Ko nām' eso" ti. Vyagghena ābhatābhatamaüsakhādako kåņajaņilo" ti. "Tena hi etha, gaõhissāma nan" ti tehi saddhiü vegena pakkhandi. Jaņilo "vyaggho cirāyatãti" tassa āgamanamaggaü olokento såkare\<*<3>*>/ āgacchante disvā "ime vyaggahaü māretvā mam māraõatthāya āgacchanti ma¤¤e" ti palāyitvā ekaü udumbaraü abhiråhi\<*<4>*>/. Såkarā "ekaü\<*<5>*>/ rukkhaü āråëho" ti vadiüsu. "Kiü rukkhaü" ti\<*<6>*>/. "Udumbararukkhan" 'ti\<*<7>*>/. "Tena hi mā cintayittha, idāni naü gahessāmā\<*<8>*>/" 'ti taruõasåkare pakkositvā\<*<9>*>/ rukkhamålato paüsuü apabyåhāpesi, såkarãhi mukhapåraü udakaü āharāpesi, ekaü ujukaü\<*<10>*>/ otiõõamulaü\<*<11>*>/ eva aņņhāsi. Tato sesasåkare "tumhe apethā" 'ti ussāretvā jaõõukehi\<*<12>*>/ patiņņhahitvā dāņhāya målaü pahari, pharasunā pahaņaü viya chinditvā gataü, rukkho parivattitvā pati\<*<13>*>/, kåņajaņilaü patantam eva paņicchinditvā\<*<14>*>/ maüsaü bhakkhe- suü. Taü acchariyaü disvā rukkhadevatā @*>/ api rukkhā ara¤¤ajā såkarehi samaggehi vyaggho ekāyane hato ti || Ja_XIV:176 ||>@ gātham āha. Tattha ekāyane hato ti ekagamanasmiü yeva hato. Ubhinnam pi pana tesaü hatabhāvaü pakāsento S. itaraü gātham āha: @*>/ ti. || Ja_XIV:177 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -ā. 2 Bd a¤¤o ko byagghanāyako Cks vyagghagghanako, cfr. II 408|14 3 Bd bahuså-. 4 Bd -ruyhi. 5 Bd etaü. 6 Cks omit ti. 7 Bd omits udu-. 8 Bd gaõhissāmã. 9 Bd -osāpetvā. 10 Cks ujå-. 11 Bd otiõõam. 12 Bd ji-. 13 Cs paņi, Bds pati taü. 14 Bd sampaņicchitvā, Cs paņicchitvā. 15 all three MSS. -ti. 16 Bd anadãsu, Bs panadiüsu. >/ #<[page 350]># %<350 XIV. Pakiõõakanipāta.>% Puna tacchasåkaro pucchi: "a¤¤o\<*<1>*>/ pi vo amitto\<*<1>*>/ atthãti". Såkarā "n' atthi sāmãti" vatvā "taü abhisi¤citvā\<*<2>*>/ rājānaü karissāmā" 'ti udakaü pariyesantā jaņilassa pānãyasaükhaü disvā taü dakkhiõāvattasaükharatanaü\<*<3>*>/ påretvā udakaü āharitvā\<*<4>*>/ tacchakaü\<*<5>*>/ udumbararukkhamåle yeva abhisi¤ciüsu, abhisekaudakaü\<*<6>*>/ āsittaü, såkariü yev' assa aggamahesiü kariüsu. Tato paņņhāya udumbarabhaddapãņhake\<*<7>*>/ nisãdāpetvā dakkhiõāvaņņasaükhena abhisekakaraõaü pavattaü. Tam pi atthaü pakāsento S. osānagātham āha: @*>/ issaro ti. || Ja_XIV:178 ||>@ Tattha te su udumbaramålasmin ti te såkarā, sukāro\<*<9>*>/ nipātamattaü. udumbaramålasmin ti udumbarassa måle. S. i. d. ā. "na bhikkhave idān' eva\<*<10>*>/ pubbe pi Dhanuggahatisso yuddhasaüvidahanaccheko\<*<11>*>/ yevā" 'ti vatvā j. s.: "Tadā kåņajaņilo Devadatto ahosi, tacchasåkaro Dhanuggahatisso, rukkhadevatā aham evā" 'ti. Tacchasåkarajātakaü. $<10. Mahāvāõijajātaka.>$ Vāõijā samitiü katvā ti. Idaü S. J. v. Sāvatthivāsino vāõije ā. k. Te kira vohāratthāya gacchantā Satthu mahādānaü datvā saraõesu ca sãlesu ca patiņņhāya "bhante sace ārogā\<*<12>*>/ āga- missāma puna tumhākaü pādā vandissāmā" 'ti vatvā pa¤camattehi sakaņasatehi nikkhamitvā kantāraü patvā maggaü asallakkhetvā maggamåëhā nirådake nirāhāre ara¤¤e vicarantā ekaü nāgaparigga- hãtaü nigrodharukkhaü disvā sakaņāni mocetvā rukkhamåle nisãdiüsu. Te tassa udakatintāni viya\<*<13>*>/ siniddhāni pattāni udakapuõõāni viya ca sākhāni disvā cintayiüsu: "imasmiü rukkhe udakaü sa¤carantaü viya pa¤¤āyati, imassa puratthimasākhaü chindāma, pānãyaü no dassatãti". \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -ā. 2 Bds add no. 3 Bd -vaņņaü-. 4 Bds abhiha-. 5 Bd -kasåkaraü. 6 Cks -kaü ud-. 7 Bd -pithe. 8 Cd rājā ti. 9 Ck såkāre, Cs sukaro. 10 all three MSS. omit idāneva. 11 Bd -ne cheko. 12 Ck a-. 13 Bds add nãlāni. >/ #<[page 351]># %< 10. Mahāvāõijajātaka. (493.) 351>% Ath' eko\<*<1>*>/ rukkhaü abhiråhitvā sākhaü chindi\<*<2>*>/, tālakkhandhappamāõā udakadhārā pavatti\<*<3>*>/ taü nahāyitvā\<*<4>*>/ ca pivitvā ca dakkhiõasākhaü\<*<5>*>/ chindiüsu, tato nānaggarasabhojanaü nikkhami, taü bhu¤jitvā pac- chimasākhaü chindiüsu, tato alaükataitthiyo nikkhamiüsu, tāhi saddhiü abhiramitvā uttarasākhaü chindiüsu, tato satta ratanāni nik- khamiüsu, tāni gahetvā pa¤ca sakaņasatāni påretvā Sāvatthiü paccā- gantvā dhanaü saügopetvā gandhamālādihatthā Jetavanaü gantvā S-raü vanditvā påjetvā ekamantaü nisinnā dhammakathaü sitvā\<*<6>*>/ punadivase mahādānaü datvā "bhante imasmiü dāne amhākaü dhana- dāyikāya rukkhadevatāya pattiü demā" 'ti pattiü adaüsu. S. niņ- ņhitabhattakicco "katararukkhadevatāya pattiü dethā" 'ti pucchi. Vāõijā nigrodharukkhe dhanassa laddhākāraü\<*<7>*>/ T-tassa ārocayiüsu\<*<8>*>/. S. "tumhe tāva matta¤¤utāya taõhāvasikā ahutvā dhanaü labhittha\<*<9>*>/. pubbe pana amatta¤¤å taõhāvasikā dhana¤ ca jãvita¤ ca jãyiüså\<*<10>*>/" 'ti vatvā tehi yācito a. ā.: A. Bārāõasinagaraü (add: nissāya? ) tam eva\<*<11>*>/ pana kantāraü sv-eva nigrodho. Vāõijā maggamåëhā hutvā tam eva nigrodhaü passiüsu. Tam atthaü S. abhisambuddho hutvā kathento @*>/ āgatā dhanahārāya\<*<13>*>/ pakkamiüsu ekaü katvāna gāmaõiü. || Ja_XIV:179 ||>@ @*>/ taü kantāram āgamma appabhakkhaü anodakaü mahānigrodham addakkhuü sãtacchāyaü manoramaü. || Ja_XIV:180 ||>@ @*>/ tattha nisãditvā tassa rukkhassa chādiyā\<*<16>*>/ vāõijā samacintesuü bālā mohena pārutā: || Ja_XIV:181 ||>@ @*>/ ayaü rukkho api vāri ca\<*<18>*>/ sandati, iügh' assa purimaü sākhaü mayaü chindāma vāõijā. || Ja_XIV:182 ||>@ @*>/ va pagghari acchaü vāriü anāvilaü, te tattha nahātvā\<*<20>*>/ ca pivitvā ca yāvat' icchiüsu\<*<21>*>/ vāõijā || Ja_XIV:183 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd atha ko, Bs atha kho. 2 Bds add tato. 3 Bd -ttati. 4 so Cks; Bd te tattha nhātvā. 5 Cks -õāyasākhaü. 6 Bds add nimantetvā. 7 Bd laddhakāraõaü. 8 Bd -tassārocesuü. 9 Bd al-. 10 Bds vijahiüså. 11 Bd -sãyaü nagare tadeva. 12 Cs Bd -ato. 13 Bd -rā. 14 Bd allāyate. 15 Bd pi. 16 Bd chāriyā. 17 Bd allāyate. 18 Bd abhivāriva, Ck api cārica. 19 Bds sā ca chindā. 20 Bd nhatvā. 21 Bd ta-. >/ #<[page 352]># %<352 XIV. Pakiõõakanipāta.>% @*>/ va pagghari sālimaüsodanaü bahuü appodavaõõe kummāse singiü bidalasåpiyo\<*<2>*>/. || Ja_XIV:185 ||>@ @*>/ ca yāvat' icchiüsu vāõijā tatiyaü samacintesuü bālā mohena pārutā: || Ja_XIV:186 ||>@ @*>/ va pagghari nāriyo samalaükatā || Ja_XIV:187 ||>@ @*>/. || Ja_XIV:188 ||>@ @*>/ tassa rukkhassa chādiyā\<*<7>*>/; te tāhi parivāretvā\<*<8>*>/ yāvat' icchiüsu vāõijā || Ja_XIV:189 ||>@ @@ @*>/ va pagghari muttā veëuriyā bahå rajataü jātaråpa¤ ca kuttiyo paņiyāni ca || Ja_XIV:191 ||>@ @*>/ ca vatthāni uddiyāne ca\<*<11>*>/ kambale; te tattha bhāre bandhitvā yāvat' icchiüsu vāõijā || Ja_XIV:192 ||>@ @@ @*>/ satthavāho yācamāno kata¤jalã: nigrodho kiü aparajjhati\<*<13>*>/ vāõijā, bhaddam atthu te. || Ja_XIV:194 ||>@ @*>/ uttarā, nigrodho kiü aparajjhati\<*<15>*>/ vāõijā, bhaddam atthu te. || Ja_XIV:195 ||>@ @*>/, mittadåbho hi pāpako. || Ja_XIV:196 ||>@ @*>/ ekassa vacanaü bahå nisitāhi kuņhārãhi målato taü upakkamun ti. || Ja_XIV:197 ||>@ imā gāthā āha\<*<18>*>/. Tattha samitiü katvā ti Bārāõasiyaü samāgamaü katvā, bahå ekato hutvā ti attho, pakkamiüså 'ti pa¤cahi sakaņasatehi Bārāõaseyyakaü bhaõ- ķaü\<*<19>*>/ ādāya pakkamiüsu, gāmaõin ti ekaü pa¤¤avantataraü satthavāhaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks sācchintā, Bd sāvachindā. 2 Bds siīgaverala-. 3 Bds khāditvā. 4 Ck sācchinnā, Bd sā ca chindā-. 5 Bd pa¤ca-. 6 Bds paricāriüsu. 7 Cs chādiya, Bd chāriyā, Bs chāriya. 8 so Cks for -vāritā? Bds paicāretvā. 9 Ck sācchintā, Cs sā ca chintā? Bd sā va chindā. 10 Bd -yāni. 11 Bd -yāni ca. 12 Bd atuņhehi, Bs athuņņhehi. 13 Bd maraņhati, Cks avarujjhati. 14 Bd va. 15 Ck avarujjhati, Cs avirujjhati, Bs aparajjhatha. 16 Bds bhinde-. 17 Cks anāditvā, Bd te tassa anādiyitvā. 18 Bd avoca. 19 Bd bārāõasito sakaņabhaõķaü. >/ #<[page 353]># %< 10. Mahāvāõijajātaka. (493.) 353>% katvā chādiyā ti chāyāya, addāyate\<*<1>*>/ ti udakabharito\<*<2>*>/ viya addo\<*<3>*>/ hutvā pa¤¤āyati, chinnā va paggharãti eko rukkhārohanakusalo abhiråhitvā taü chindi, sā\<*<4>*>/ chinnamattā va paggharãti dasseti, parato pi es' eva nayo, appo- davaõõe kummāse ti appodakapāyāsasadise kummāse, siīgin\<*<5>*>/ ti siīgi- verādikaü uttaribhaīgaü, bidalasåpiyo ti muggasåpādayo, vāõijā ekā ti ekekassa vāõijakassa, yattakā vā tattha\<*<6>*>/ vāõijā tesu ekekassa ekakā va, satthavāhassa pana santike pa¤cavãsati ņhitā ti pi attho\<*<7>*>/, parikariüså\<*<8>*>/ 'ti parivāresuü, tāhi pana saddhiü ¤eva nāgānubhāvena sāõivitānasayanādãni pagghariüsu, kuttiyo ti hatthattharādayo, paņiyānãti uõõāmayapaccattharaõāni setakambalāni\<*<9>*>/ pi vadanti yeva, uddiyāneca kambale ti\<*<10>*>/ uddiyā; nāma kambalā atthi, te tattha bhāre\<*<11>*>/ bandhitvā ti yāvatakaü icchiüsu tāvatakaü gahetvā pa¤ca- sakaņasatāni påretvā ti attho, vāõijā bhaddamatthu te ti ekekaü vāni- jaü ālapanto bhaddan te atthå 'ti āha, annapāna¤cā 'ti anna¤ ca pāna¤ ca adāsi, sabbakāme cā 'ti sabbakāme ca adāsi, mittadåbho hãti mittānaü dåbhanapuriso hi pāpako lāmako nāma, anādiyitvā ti\<*<12>*>/ agahetvā, upak- kamun ti\<*<13>*>/ chindituü ārabhiüsu. Atha ne chindanatthāya rukkhamålam upagate\<*<14>*>/ disvā nāgarājā cintesi: "ahaü etesaü pipāsitānaü pānãyaü dāpesiü, tato dibbabhojanaü, atho\<*<15>*>/ sayanāpi c' eva paricārikā\<*<16>*>/ ca nāriyo, tato pa¤casakaņasatapåraü\<*<17>*>/ ratanaü, idāni pana me rukkhaü målato chindissāmā 'ti vadanti, ativiya luddhā, ņhapetvā satthavāhaü sese\<*<18>*>/ māretuü vaņņatãti" so "ettakā sannaddha- yodhā nikkhamantu, ettakā va\<*<19>*>/ dhanuggahā, ettakā vammino" ti senaü vicāresi\<*<20>*>/. Tam atthaü pakāsento S. @*>/ dhanuggahānaü tisatā cha sahassā ca vammino ti || Ja_XIV:198 ||>@ gātham āha. Tattha sannaddhā ti suvaõõarajatādivammakavacikā\<*<22>*>/, dhanugga- hānaü tisatā ti meõķavisāõadhanudharānaü tãõi satāni\<*<23>*>/, vammino ti keņakaphalakahatthā\<*<24>*>/ chasahassā. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds allā-. 2 Bd -tā. 3 Cks -ā, Bd allā. 4 Cks yā. 5 Bd siīgavaran. 6 Bd omits vā tattha. 7 Bd pa¤cavãsatikā ti attho. 8 Cks upari-, Bd parivāyiüsu, Bs parivārayiüsu. 9 Cks -baloti. 10 Cs -neva-, Bd uddiyāni ca kammalāniti. 11 Cks raü. 12 Bd adds tassa vacanaü. 13 Bds add mohā va. 14 Ck upāgato, Cs upagato. 15 Bd atha. 16 Cks -rakā. 17 Bd sakaņamaraü satta. 18 Bd avesese. 19 Bd omits va. 20 Bd -ti. 21 Bd pa¤ca. 22 Ck -vammagakavacchikā, Cs -vammagavacchika, Bd vammikavicchitā. 23 Cks add ca. 24 Bd chekadacaraõaphalakahatthā. >/ #<[page 354]># %<354 XIV. Pakiõõakanipāta.>% @*>/ jãvitaü, ņhapetvā satthavāhaü\<*<2>*>/ sabbe bhasmaü\<*<3>*>/ karotha ne ti || Ja_XIV:199 ||>@ ayaü nāgarājena vuttagāthā. Tattha mā vo\<*<4>*>/ muccittha\<*<5>*>/ jãvitan ti kassaci ekassa pi jãvitam mā muccittha\<*<5>*>/. Nāgā tathā katvā uttarattharaõādãni pa¤casu sakaņasatesu āropetvā satthavāhaü gahetvā sayaü tāni sakaņāni pāpentā Bārāõasiü gantvā sabbadhanaü tassa gehe paņisāmetvā taü āpucchitvā attano nāgabhavanam eva gatā. Tam atthaü viditvā S. ovādavasena gāthadvayam āha: @*>/ manaü. || Ja_XIV:200 ||>@ @*>/ ādãnavaü ¤atvā taõhā dukkhassa sambhavaü vãtataõho anādāno sato bhikkhu paribbaje. || Ja_XIV:201 ||>@ Tattha tasmā ti yasmā lobhavasagā\<*<8>*>/ mahāvināsaü pattā satthavāho uttamasampattiü tasmā haneyyārisakaü\<*<9>*>/ manan ti anto\<*<10>*>/ uppajjamā- nāmaü nānāvidhānaü lobhasattånaü\<*<11>*>/ santakaü manaü lobhasampayuttacittaü\<*<12>*>/ haneyyā 'ti attho, etamādãnavan\<*<13>*>/ ti evaü lobhe ādãnavaü jānitvā, taõhā dukkhassa sambhavan ti jātiādidukkhassa ca taõhā\<*<14>*>/ sambhavo tato etaü dukkhaü nibbattati evaü taõhā va\<*<15>*>/ dukkhassa sambhavaü ¤atvā vãtataõho anādānena anādāno\<*<16>*>/ maggena āgatāya satiyā\<*<17>*>/ sato hutvā bhikkhu paribbaje\<*<18>*>/ iriyetha vattethā 'ti arahattena kåņaü gaõhi. Ima¤ ca pana dhammadesanaü āharitvā "evaü upāsakā pubbe lobhavasikā vāõijā mahāvināsaü pattā, tasmā lobhavasikena na bhavi- tabban" ti vatvā saccāni pakāsetvā j. s. (Saccapariyosāne te vāõijā sotāpattiphale patiņņhitā): "Tadā nāgarājā Sāriputto ahosã, satthavāho aham evā" 'ti. Mahāvāõijajātakaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd te mu¤jittha. 2 Bds add va. 3 Bs bhasmã, Bd tasmiü. 4 Bs te. 5 Bd mu¤jittha. 6 Ck haneyya disataü, Cs haneyyā disataü, Bd haneyyāriüsakaü. 7 Bds evam. 8 Bd -vasikā. 9 Cks -yyādisataü. 10 Bd attano. 11 Bd -sutthunaü. 12 Cks -cittā, Bd -yuttaü manaü. 13 Bd evamā-. 14 Bd bhavataõhā. 15 Bd omits va. 16 Bd anādāno ti taõhāanādāno in the place of anādānena-. 17 Cks sati, Bd omits satiyā. 18 Bd adds ti. >/ #<[page 355]># %< 11. Sādhãnajātaka. (494.) 355>% $<11. Sādhãnajātaka.>$ Abbhuto vato lokasmin ti. Idaü S. J. v. uposathike upāsake ā. k. Tadā hi S. "upāsakā porāõakapaõķitā attano upo- sathakammaü nissāya manussasarãren' eva devalokaü gantvā ciraü vasiüså" 'ti vatvā tehi yācito a. ā. A. Mithilāyaü Sādhãno nāma rājā dhammena r. kāresi. So catåsu dvāresu nagaramajjhe nivesanadvāre ti cha dāna- sālā\<*<1>*>/ kāretvā sakala-Jambudãpaü unnaīgalaü katvā mahā- dānaü pavattesi. Devasikaü cha satasahassāni vayakaraõaü\<*<2>*>/ gacchanti, pa¤ca sãlāni rakkhati uposathaü upavasati\<*<3>*>/, raņņha- vāsino pi tassa ovāde ņhatvā dānādãni pu¤¤āni katvā mata- matā va devanagare yeva nibbattanti\<*<4>*>/. Sudhammadevasabhaü påretvā nisinnā devara¤¤o sãlācārādiguõam eva vaõõayanti. Taü sutvā sesadevāpi rājānaü daņņhukāmā ahesuü. Sakko devarājā tesaü manaü viditvā āha: "Sādhãnarājānaü daņņhu- kam' atthā" 'ti. "âma devā" 'ti. So Mātaliü āõāpesi: "gaccha\<*<5>*>/ Vejayantaü rathaü yojetvā Sādhãnaü ānehãti". So "sādhå" 'ti paņisuõitvā\<*<6>*>/ rathaü yojetvā Videharaņņhaü aga- māsi. Tadā puõõamadivaso\<*<7>*>/ hoti\<*<8>*>/. Mātali manussānaü sāyamāsaü bhu¤jitvā dvāresu sukhakathāya nisinnakāle canda- maõķalena saddhiü rathaü pesesi. Manussā "dve candā uņņhitā" ti vadantā candamaõķalaü pahāya\<*<9>*>/ rathaü āgac- chantaü disvā "nāyaü cando, ratho esa\<*<10>*>/, devaputto\<*<11>*>/ pa¤¤ā- yati, kass' etaü\<*<12>*>/ manomayasindhavayuttaü dibbarathaü āneti, na a¤¤assa amhākaü ra¤¤o bhavissati, rājā hi no dhammiko dhammarājā" ti somanassajātā hutvā a¤jaliü paggayha ņhitā paņhamaü gātham āhaüsu: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -lāyo. 2 Bd veyyākāraõaü. 3 Bd -tãti. 4 Bds -iüsu. 5 Bd adds tvaü. 6 Bd sampaņicchitvā. 7 Bd -mi-. 8 Bd ahosi. 9 Bd ohāya. 10 Bd eso. 11 Bd adds pi. 12 Cks kassesa etaü, Bd kassa ekaü. >/ #<[page 356]># %<356 XIV. Pakiõõakanipāta.>% Tass' attho: abbhuto vata tesaü amhākaü jāto\<*<1>*>/ lokasmiü lomahaüsano uppajji yassa dibbo ratho pātur ahosi Vedehassa yasassino ti. Mātali pi rathaü ānetvā manussesu gandhamālādãhi\<*<2>*>/ påjentesu tikkhattuü nagaraü padakkhiõaü katvā ra¤¤o nive- sanadvāraü gantvā rathaü nivattetvā pacchābhāge\<*<3>*>/ sãhapa¤- jarummāre\<*<4>*>/ ņhapetvā ārohaõasajjaü katvā aņņhāsi. Taü divasaü rājāpi dānasālā\<*<5>*>/ oloketvā "iminā niyāmena dānaü dethā" 'ti āõāpetvā uposathaü samādāya\<*<6>*>/ divasaü vãtinā- metvā amaccagaõaparivuto alaükatamahātale pācãnasãhapa¤- jarābhimukho dhammayuttakaü\<*<7>*>/ kathento nisinno hoti. Atha naü Mātali rathābhiråhanatthaü\<*<8>*>/ nimantesi\<*<9>*>/, nimantetvā ādāya agamāsi. Tam atthaü pakāsento S. imā gāthā āha: @@ @*>/ rājaseņņha disampati, devā dassanakāmā te tāvatiüsā saindakā, saramānā hi te devā Sudhammāyaü samacchare. || Ja_XIV:204 ||>@ @*>/ pamukho ratham āruhi, sahassayuttaü āruyha\<*<13>*>/ agā devāna sanike. || Ja_XIV:205 ||>@ @*>/ devarājassa santike. || Ja_XIV:206 ||>@ @*>/ kāmehi āsanena ca Vāsavo. || Ja_XIV:207 ||>@ @*>/ si anuppatto āvāsaü vasavattinaü, vasa devesu\<*<17>*>/ rājisi sabbakāmasamiddhisu, tāvatiüsesu devesu bhu¤ja kāme amānuse ti. || Ja_XIV:208 ||>@ Tattha samacchare ti acchanti, agā devāna santike ti devānaü santikaü agamāsi. Tasmiü hi rathaü abhiråhitvā\<*<18>*>/ ņhite ratho ākāsaü pak- khandi, so mahājanassa olokentass' eva antaradhāyi, Mātali rājānaü devalokaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bd; Cks vatesāmhākaü rājā. 2 Cks -dãni. 3 Bd -yena. 4 Bd -pa¤caraum-. 5 Bd -lāyo. 6 Bd dayitvā. 7 Bd -yuttakathaü. 8 Cs -õa-. 9 Bd omits ni-. 10 Bds abhāsi. 11 so all three MSS. for āråha? 12 Bds add vedeho mithilaggaho. 13 Cks abhiruyha. 14 Bd rājāsi. 15 Ck ma, Bds -tayittha. 16 Ck ko. 17 Ck Bs devasu. 18 Bd abhiharitvā. >/ #<[page 357]># %< 11. Sādhãnajātaka. (494.) 357>% nesi, taü disvā devatā ca Sakko ca haņņhatuņņhā paccuggamanaü katvā paņi- santhāraü kariüsu. Tam atthaü dassetuü taü devā ti ādi vuttaü. Tattha paņinandiüså 'ti punappuna nandiüsu, āsanena cā 'ti rājānaü āliīgitvā idha nisãdā 'ti attano Paõķukambalāsanena ca kāmehi ca nimantesi, upaķķha- rajjaü katvā ekāsane nisãdāpesãti attho. Tassa Sakkena devara¤¤ā dasayojanasahassaü devana- garaü aķķhatiyā ca accharākoņiyo Vejayantapāsāda¤ ca majjhe\<*<1>*>/ bhinditvā dinnaü sampattiü anubhavantassa manussagaõanāya sattavassasatāni atikkantāni, ten' attabhāvena devaloke va sakaü\<*<2>*>/ pu¤¤aü khãõaü, anabhirati uppannā, tasmā Sakkena saddhiü sallapanto @*>/ nu khãõo\<*<4>*>/, maraõan nu santike udāhu måëho 'smi janindaseņņhā\<*<5>*>/ 'ti gātham āha. || Ja_XIV:209 ||>@ Tattha āyunnu khãõo ti kin nu mama sarasena\<*<6>*>/ jãvitindriyaü khãõaü udāhu upacchedakakammavasena maraõaü santike jātan ti pucchati, janinda- seņņhā 'ti janindānaü devānaü seņņhā 'ti\<*<7>*>/. Atha naü Sakko āha: @*>/ khãõaü\<*<9>*>/, maraõan te dåre, na cāpi måëho naraviriyaseņņha, tava¤ ca\<*<10>*>/ pu¤¤āni parittakāni sesaü vipākaü idha {vedayittho}\<*<11>*>/. || Ja_XIV:210 ||>@ @@ Tattha parittakānãti idaü ten' attabhāvena\<*<12>*>/ devaloke vipākadayakāni pu¤¤āni sandhāya vuttaü, itarāni pi tassa\<*<13>*>/ ra¤¤o pu¤¤āni paņhaviyaü paüsu viya appamāõāni, vasa devānubhāvenā 'ti ahaü te\<*<14>*>/ attano pu¤¤āni majjhe bhinditvā dassāmi mamānubhāvena vasā 'ti naü\<*<15>*>/ samassāsento āha. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ma¤camajhe. 2 Bds vasanakaü in the place of va sakaü. 3 Bd āyu. 4 Cs khãõaü, Bs khãno. 5 Bd janindānaü devānaü. seņhā. 6 so Cks; Bs sarãre. 7 gāthamāha---seņņhā ti wanting in Bd. 8 Ck nāyu, Cs tāyu. 9 Bds -o. 10 Bd tathe. 11 Ck vedhayittho, Cs vedayittho. 12 Bd tena att-. 13 Bd panassa. 14 Cks tena. 15 Bd taü. >/ #<[page 358]># %<358 XIV. Pakiõõakanipāta.>% Atha naü patikkhipanto M. āha: @*>/ parato dānapaccayā. || Ja_XIV:212 ||>@ @*>/ parato dānapaccayā, sayaükatāni pu¤¤āni tam\<*<2>*>/ me āveõiyaü\<*<3>*>/ dhanaü. || Ja_XIV:213 ||>@ @@ Tattha yam parato dānapaccayā ti yaü parena dinnattā labhati\<*<4>*>/ taü yācitasadisam\<*<5>*>/ eva hoti, yācitakaü hi tuņņhakāle denti ruņņhakāle\<*<6>*>/ acchinditvā gaõhantãti\<*<7>*>/ vadati, samacariyāyā 'ti kāyādãhi pāpassa akaraõena, saüya- menā 'ti sãlasaüyamena, damenā 'ti indriyadamanena, yaü katvā ti yaü karitvā sukhito c' eva hoti na ca pacchā anutappati, tathāråpam eva kammaü karissāmãti. Ath' assa vacanaü sutvā Sakko Mātaliü āõāpesi: "gac- cha\<*<8>*>/ Sādhãnarājānaü Mithilaü netvā uyyāne otārethãti". So tathā akāsi. Rājā uyyāne caükamati, uyyānapālo disvā puc- chitvā gantvā\<*<9>*>/ Nāradara¤¤o ārocesi. So\<*<10>*>/ ra¤¤o āgatabhāvaü sutvā "tvaü purato gantvā\<*<11>*>/ tassa ca mayha¤ ca dve āsanāni pa¤¤āpehãti" uyyānapālaü uyyojesi. So tathā akāsi. Atha naü rājā pucchi: "kassa dve āsanāni pa¤¤āpesãti". Ekaü tumhākaü, ekaü amhākaü ra¤¤o" ti. Atha\<*<12>*>/ rājā "ko a¤¤o satto mama santike āsane nisãdissatãti" vatvā ekasmiü nisã- ditvā ekasmiü pāde ņhapesi. Nāradarājā āgantvā tassa pāde vanditvā ekamantaü nisãdi, so kir' assa sattamo pana nattā\<*<13>*>/ tadā kira vassasatāyukakālo va hoti\<*<14>*>/. M. pana attano pu¤¤abalena ettakaü kālaü vãtināmeti\<*<15>*>/. So Nāradaü hatthe gahetvā uyyāne vicaranto tisso gāthā abhāsi: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd yaü. 2 Bd taü. 3 Ck āveniü-, Cs āveni-, Bd āvenitaü. 4 Cks labbhati. 5 Bd yācitakasa-. 6 Bd atuņhakāle. 7 Cks gaõhatãti. 8 Bd adds tāta. 9 Bd āg-. 10 Bd adds rājā. 11 Bd adds uyyānaü samajjhetvā. 12 Bd adds naü. 13 Cs patanattā, Bds panatto. 14 Bd ahosi. 15 Bd -si. >/ #<[page 359]># %< 11. Sādhãnajātaka. (494.) 359>% @*>/ sa¤channā padumuppalakehi ca -- y' ass' imāni mamāyiüsu kin nu te disataü gatā\<*<2>*>/. || Ja_XIV:216 ||>@ @*>/ khettāni so bhåmibhāgo te ārāmā te vana 'me pacārā\<*<4>*>/ -- tam eva mayhaü janataü apassato su¤¤aü va\<*<5>*>/ me Nārada khāyate disā\<*<6>*>/ ti. || Ja_XIV:217 ||>@ Tattha khettānãti bhåmibhāge sandhāyāha, imaü nikkhan ti imaü tādisam eva udakaniddhamanaü\<*<7>*>/, sukuõķalan ti sobhanena\<*<8>*>/ musalapavesana- kuõķalena\<*<9>*>/ samannāgataü, haritānopā\<*<10>*>/ ti udakaniddhamanassa ubhosu passesu haritatiõasa¤channā\<*<11>*>/ anupabhåmiyo\<*<12>*>/, yassimāni mamāyiüsu 'ti tāta Nārada ye mama upaņņhākā ca oradhā ca imasmiü uyyāne mahantena ya- sena mayā saddhiü vicarantā imāni ņhānāni mamāyiüsu piyāyiüsu kataran nu te disataü\<*<13>*>/ gatā kattha te pesitā, tānãdha khettānãti imasmiü uyyāne tāva\<*<14>*>/ etāni uparopakaviråhaõaņņhānāni\<*<15>*>/, te vana me pacārā\<*<16>*>/ ti ime te yeva vanapacārā\<*<17>*>/, vane vihārabhåmiyo ti attho. Atha naü Nārado āha: "deva tumhākaü devalokaü gatānaü idāni sattavassasatāni, ahaü vo sattamo nattā\<*<18>*>/, tumhākaü upaņņhākā\<*<19>*>/ sabbe\<*<20>*>/ maraõamukhaü pattā, idaü vo attano santakaü rajjaü, anubhavatha nan\<*<21>*>/" ti. Rājā "tāta Nārada, nāhaü idhāgacchanto rajjatthāya āgato, pu¤¤a- karaõāthāy' amhi āgato, ahaü pu¤¤am eva karissāmãti" vatvā @*>/ obhāsentā\<*<23>*>/ catuddisā sammukhā devarājassa tidasāna¤ ca sammukhā. || Ja_XIV:218 ||>@ @*>/ me bhavanaü dibbaü bhuttā kāmā amānusā tavatiüsesu devesu sabbakāmasamiddhisu. || Ja_XIV:219 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs maddā-. 2 so Ck; Cs kinnu te disatāgatā, Bds kiü nu te tādisaü gatā. 3 Bds tāni ca. 4 Cs vanime-, Bd te yeva ārāme vaname sa¤carā, Bs te vaname sa¤carā. 5 so Cks for su¤¤ā va? Bd su¤¤a¤ca. 6 Bd me yāya nāyate disā. 7 Cks -niddhanaü. 8 Bd -õena. 9 Bs pu¤¤apavesana-, Bd omits musalapavesana. 10 Bds -nupā. 11 Cks -tātiõasa¤channo. 12 Bd anupā-. 13 Bd kataraü te idāni satta dāni sattavassasatāni disaü. 14 Bds tāneva. 15 Cks -kā-. 16 Bds saücarā. 17 Cks cana-, Bd vana¤carā. 18 Bd panatto. 19 Bds add ca orodhā ca. 20 Bd omits sa-. 21 Bd anussāsā. 22 add va? Bds vimānāni. 23 Cs Bd -to. 24 Ck vuttaü, Bd vuņhaü. >/ #<[page 360]># %<360 XIV. Pakiõõakanipāta.>% @@ Tattha vuttham\<*<1>*>/ me bhavanaü dibban ti Vejayantaü sandhāyāha. sohaü etādisan ti tāta Nārada so ahaü Buddha¤āõena aparicchindanãyaü\<*<2>*>/ evaråpaü kāmaguõasampattiü pahāya pu¤¤akaranatthāya idhāgato, adaõķāva- caran ti adaõķehi nikkhittadaõķasatthehi\<*<3>*>/ avacaritabbaü\<*<4>*>/ sammādiņņhipurekkhā- raü aņņhaīgikamaggaü, subbatā ti yena maggena subbatā sabba¤¤å Buddhā gacchanti abam pi agatapubbaü disaü gantuü bodhitale nisãditvā tam eva maggaü paņipajjissāmãti. Evaü M. imā gāthā\<*<5>*>/ sabba¤¤uta¤āõena\<*<6>*>/ saükhipivā\<*<7>*>/ ka- thesi. Atha naü Nārado puna pi āha: "rajjaü deva anusāsā" 'ti. "Tātā na me rajjen' attho, satta vassasatāni\<*<8>*>/ niņņhita- dānaü\<*<9>*>/ pana sattāhen' eva dātukām' amhãti\<*<10>*>/". Nārado "sādhå" 'ti tassa vacanaü sampaņicchitvā mahādānaü paņi- yādesi. Rājā 'sattāhaü dānaü datvā sattame divase kālaü katvā Tāvatiüsabhavane\<*<11>*>/ nabbati. S. i. dhammadesanaü ā. "evaü vasitabbayuttakaü uposatha- kammaü nāmā" 'ti dassetvā saccāni pakāsetvā j. s. [Saccapariyosāne upāsakesu keci sotāpattiphale keci sakadāgāmiphale\<*<12>*>/ patiņņhahiüsu]: "Tadā Nāradarājā ânando ahosi, Sakko Anuruddho, Sādhãnarājā aham evā" 'ti. Sādhãnajātakaü $<12. Dasabrāhmaõajātaka.>$ Rājā avoca Vidhåran\<*<13>*>/ ti. Idaü S.J.v. asadisadānaü ā. k. Taü Aņņhanipāte Sucirajātake\<*<14>*>/ vitthāritam eva. Rājā kira taü dānaü dadanto S-raü jeņņhakaü katvā pa¤ca bhikkhusatāni vi- cinitvā gaõhitvā mahākhãõāsavānaü ¤eva adāsi. Ath' assa guõaü\<*<15>*>/ kathentā "āvuso rājā asadisadānaü dento\<*<16>*>/ vicinitvā mahāphalaņņhāne adāsãti" dh. k. s. S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave e. k. s." ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "anacchariyaü bhikkhave yaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd vuņhaü, Ck vuņhaü. 2 Ck -cchitāniyaü, Cs -echitānãyaü. Bd -cchindaniyaü. 3 Bds -hatthehi. 4 Ck paritabbaü, Cs pharitabbaü. 5 Bd -āyo. 6 Ck -ne, Cs -no? 7 Cks khipitvā. 8 Cks -satā. 9 Bds vigataü dānaü. 10 Bd -momhiti. 11 Bd adds yeva. 12 Bd adds keci anāgāmiphale. 13 Bd vidå-. 14 so Cks; Bd vidåraja-. 15 Bd guõakathaü. 16 Cks dente, Bd dadanto. >/ #<[page 361]># %< 12. Dasabrāhmaõajātaka. [495.] 361>% Kosalarājā mādisassa Buddhassa upaņņhāko hutvā viceyyadānaü deti\<*<1>*>/, porāõakapaõķitā anuppanne Buddhe pi viceyyadānaü dadaüså\<*<2>*>/" 'ti vatvā a. ā.: A. Kururaņņhe Indapattanagare Yuddhiņņhilagotto Ko- ravyarājā\<*<3>*>/ r. kāresi. Tassa Vidhåro\<*<4>*>/ nāma amacca attha¤ ca dhammaü ca anusāsi. Rājā sakala-Jambudãpaü kho- bhento\<*<5>*>/ mahādānaü deti, taü gahetvā bhu¤jantesu eko pi pa¤casãlamattaü rakkhanto nāma n' atthi, sabbe dussãla va, dānaü rājānaü na toseti. Rājā "viceyyadānaü\<*<6>*>/ mahapphalan" ti silavantanaü dātukāmo hutvā cintesi: "Vidhårapaõķitena\<*<4>*>/ saddhiü mantayissāmãti" so taü upaņņānaü āgataü āsane nisãdāpetvā pa¤haü pucchi Tam atthaü pakāsento S. upaķķhagātham āha. Parato ra¤¤o ca Vidhårassa ca vacanapaņivacanaü\<*<7>*>/ hoti. @@ @*>/ me bhu¤jeyyu\<*<9>*>/ bhojanaü, dakkhiõaü samma dassāma\<*<10>*>/ yattha dinnaü mahapphalaü. || Ja_XIV:223 ||>@ @*>/ bhojanaü. || Ja_XIV:224 ||>@ @*>/ mahārāja yā tā\<*<13>*>/ brāhmaõajātiyo, tesaü vibhaīgaü\<*<14>*>/ vicayaü\<*<15>*>/ vitthārena suõohi me. || Ja_XIV:225 ||>@ @*>/ ganthenti nahāyanti\<*<17>*>/ japanti ca || Ja_XIV:226 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks denti. 2 Bd adaüså. 3 Bd korabyo nāma rājā. 4 Bd vidu- throughout. 5 Bd -etvā. 6 Bds add katamaü. 7 Bd -naü pa-. 8 Cks yo. 9 Ck Bds -yyuü. 10 Bd -mi. 11 Cks Bd -yyuü. 12 Cks add mā. 13 Bd yathā, Cks omit yā tā. 14 Bd vibhagaü, Bs vibhāvaü. 15 Bds vicissaü. 16 Bd -ye. 17 Bd nāmayanti. >/ #<[page 362]># %<362 XIV. Pakiõõakanipāta.>% @*>/, [iti rājā\<*<2>*>/ Koravyo] na te\<*<3>*>/ vuccanti brāhmaõā, a¤¤e\<*<4>*>/ Vidhåra pariyesa sãlavante bahussute || Ja_XIV:228 ||>@ @*>/ methunā dhammā ye me bhu¤jeyyu bhojanaü, dakkhiõaü samma dassāma yattha dinnaü mahapphalaü. || Ja_XIV:229 ||>@ @@ @*>/ rāja\<*<7>*>/, te pi vuccanti brāhmaõā, akkhātā te mahārāja, tādise nipatāmase. || Ja_XIV:231 ||>@ @*>/ [iti rājā\<*<2>*>/ Koravyo] na te vuccanti brāhmaõā, a¤¤e Vidhåra pariyesa sãlavante bahussute || Ja_XIV:232 ||>@ @@ @*>/ brāhmaõā paccupessanti rājāno gāmesu nigamesu ca, || Ja_XIV:234 ||>@ @*>/ gāmamhi ca vanamhi ca\<*<11>*>/', niggāhakasamā rāja, te pi vuccanti brāhmaõā, akkhātā te mahārāja, tādise nipatāmase. || Ja_XIV:235 ||>@ @*>/, [iti rājā\<*<2>*>/ Koravyo] na te vuccanti brāhmaõā, a¤¤e Vidhåra pariyesa sãlavante bahussute || Ja_XIV:236 ||>@ @@ @*>/ paükadantā rajassirā okiõõā rajaraõåhi\<*<13>*>/ yācakā vicaranti te, || Ja_XIV:238 ||>@ @*>/ rāja, te pi vuccanti brāhmaõā, akkhātā te mahārāja, tādise nipatāmase. || Ja_XIV:239 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck brahmaü¤ā, Bd brahmaõa¤¤ā. 2 Bd adds ca. 3 Bds te na. 4 Cks -o 5 Bds -tā. 6 Bd -rasamā. 7 Ck cārāra, Bd carā. 8 Cks brahmaü¤ā, Bd brahmaõa¤¤ā. 9 Bd paükadatana¤ca. 10 Ck -hessāmi, Bd vuņhihissāma. 11 Bds gāme vā nigamamhi vā. 12 Bd -kacchānakhā-. 13 Cks -rāja-. 14 Bd khāõunaghāņa-. >/ #<[page 363]># %< 12. Dasabrāhmaõajātaka. (495.) 363>% @*>/, [iti rājā\<*<2>*>/ Koravyo] na te vuccanti brāhmaõā, a¤¤e Vidhåra pariyesa sãlavante bahussute || Ja_XIV:240 ||>@ @@ @*>/ āmalakaü\<*<3>*>/ ambajambuvibhãņakaü\<*<4>*>/ labujaü\<*<5>*>/ dantapoõāni beluvā padarāni ca || Ja_XIV:242 ||>@ @*>/ janādhipa, || Ja_XIV:243 ||>@ @@ @*>/, [iti rājā\<*<8>*>/ Koravyo] na te vuccanti brāhmaõā, a¤¤e Vidhåra pariyesa sãlavante bahussute || Ja_XIV:245 ||>@ @@ @*>/ āvahanti ca, || Ja_XIV:247 ||>@ @@ @*>/, [iti rājā Koravyo] na te vuccanti brāhmaõā, a¤¤e Vidhåra pariyesa sãlavante bahussute || Ja_XIV:249 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks brahmaü¤ā, Bd brahmaõā. 2 Bds add ca. 3 Cks -kā, Bd haritakaü. 4 Bd ambaüjambuvibhokaü. 5 Bd pulapujaü. 6 Cks vipaõenti, Bd tikiõanti, Bs kiõanti. 7 Bd brahmaõa¤¤ā. 8 Bds add ca throughout. 9 so Cs Bd for vivāhent? Ck vihānata. 10 Ck brahmaü¤ā, Bd brahmaõa¤¤ā. >/ #<[page 364]># %<364 XIV. Pakiõõakanipāta.>% @*>/ bhu¤janti gāmesv-eke purohitā, bahå te paņipucchanti\<*<2>*>/ aõķacchedā\<*<3>*>/ tila¤chakā\<*<4>*>/, || Ja_XIV:251 ||>@ @@ @*>/, [iti rājā Koravyo] na te vuccanti brāhmaõā, a¤¤e Vidhåra pariyesa sãlavante bahussute || Ja_XIV:253 ||>@ @@ @*>/ tiņņhanti, satthaü abbāhayanti\<*<7>*>/ pi, || Ja_XIV:255 ||>@ @@ @*>/, [iti rājā Koravyo] na te vuccanti brāhmaõā, a¤¤e Vidhåra pariyesa sãlavante bahussute\<*<8>*>/ || Ja_XIV:257 ||>@ @@ @*>/ bādhenti {āgodhā}\<*<10>*>/ macchakacchapaü, || Ja_XIV:259 ||>@ @*>/, te pi vuccanti brāhmaõā, akkhātā te mahārāja, tādise nipatāmase. || Ja_XIV:260 ||>@ @*>/, [iti rājā Koravyo] na te vuccanti brāhmaõā, a¤¤e Vidhåra pariyesa sãlavante bahussute || Ja_XIV:261 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cks; Bd nikkhitta-. 2 Bd bahå jano pari-. 3 Bd antache-. 4 Ck nil-, Cs nila¤ji-, Bd nila¤ca-. 5 Ck brahmaü¤ā, Bd brahma¤¤ā. 6 Cks vessā-, Bd cessa-. 7 Cks abbhā-. 8 apetā--bahussute wanting in Cs. 9 Bds sasaü, Bd pilāraü. 10 Cks agodhā, Bd agodha. 11 Bd te luddakasamā rāja. >/ #<[page 365]># %< 12. Dasabrāhmaõajātaka. (495.) 365>% @@ @*>/ kāmāhi heņņhā ma¤ce pasakkhitā\<*<2>*>/, rājāno upari nahāyanti somayāge upaņņhite, || Ja_XIV:263 ||>@ @*>/ rāja, te pi vuccanti brāhmaõā, akkhātā te mahārāja, tādise nipatāmase. || Ja_XIV:264 ||>@ @*>/, [iti rājā Koravyo] na te vuccanti brāhmaõā, a¤¤e Vidhåra pariyesa sãlavante bahussute || Ja_XIV:265 ||>@ @@ Tattha sãlavante ti maggenāgatasãle, bahussute ti paņivedhabahussute, dakkhiõan ti dānaü, ye te ti ye dhammikā\<*<55>*>/ samaõabrāhmaõā tava dānaü bhu¤jeyyuü te dullabhā brāhmaõajātiyo\<*<6>*>/ ti brāhmaõakulāni, tesaü vi- bhaīgaü vicayan ti\<*<7>*>/ tesaü brāhmaõānaü vibhāgaü\<*<8>*>/ mama pa¤¤āya vicita- bhāvaü\<*<9>*>/ vitthārena suõohi, saüvute\<*<10>*>/ ti baddhamukhe\<*<11>*>/, osadhikāyo\<*<12>*>/ ganthentãti idaü imassa rogassa bhesajjaü\<*<13>*>/ idaü imassā\<*<14>*>/ 'ti evaü pilo- tike\<*<15>*>/ bandhitvā manussānaü denti, nahāyantãti\<*<16>*>/ nahāpanaü\<*<17>*>/ nāma karonti, japanti cā 'ti bhåtavijjaü parivattenti, tikicchakasamā ti vejja- sadisā, te pi vuccantãti te pi brāhmaõā vā mayaü abrāhmaõā vā ti ajānitvā va vejjakammena jãvikaü kappentā vohārena brāhmaõā ti vuccanti, akkhātā te ti ime te mayā vejjabrāhmaõā nāma akkhātā, nipatāmase ti vadehi dāni, kiü tādise brāhmaõe nipatāma nimantanatthāya upasaükamāma, atthi te etehi attho ti pucchati\<*<18>*>/, brāhma¤¤ā\<*<19>*>/ ti brāhmaõadhammato\<*<20>*>/, na te\<*<21>*>/ vuc- cantãti te bāhitapāpatāya brāhmaõā nāma na vuccanti, kiükaõikāyo\<*<22>*>/ ti mahārāja apare brāhmaõā attano brāhmaõadhammaü chaķķetvā jãvikatthāya rājarājamahāmattānam purato kaüsatāle gahetvā vādentā gāyantā gacchanti, pesanāni pãti dāsakammakarā viya pesanāni pi gacchanti, rathacariyāså 'ti rathasippaü sikkhanti, paricārakasamā\<*<23>*>/ ti dāsakammakarasadisā, daõ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd dhanasā. 2 so Cks; Bd -ma¤je vamakkhitā. 3 Bd -majjasamā. 4 Cks brahmaü¤ā, Bd brahmaõa¤¤ā. 5 Bd -ka. 6 Cks -õā jātiyā. 7 Cks vibhāgā-, Bd vibha¤ga vicinisanti, Bs vicinissanti. 8 Cks -ga¤ca, Bd vibhaīgaü. 9 Bd vicinitvā bhavaü. 10 Cks -to, Bd -vutte. 11 Bd bandhana-. 12 Bds ye. 13 Cks -jjā. 14 Bd imassa rogassa bhesajjaü. 15 Bds silokena. 16 Ck nahāpay-, Cs nahāy- corr. to nahāpay-, Bd nāpayantiti. 17 Bd nhāpanaü. 18 Bd pucchi. 19 Cks brahmaü¤ā, Bd brahmaõa¤¤ā. 20 Bds add a¤¤ā. 21 Cks omit te. 22 Cks kiükha-. 23 all three MSS. -rika-. >/ #<[page 366]># %<366 XIV. Pakiõõakanipāta.>% ķan ti vaükadaõķakaņņhaü\<*<1>*>/, paccupessanti rājāno ti rājarājamahāmatte paņicca āgamma sandhāya paccupessanti\<*<2>*>/, gāmesu nigamesu cā ti tesaü nivesanadvāre nisãdanti, niggāhakasamā ti niggāhakakārakehi balisādhaka- rājapurisehi samā yathā te purisā agahetvā na gamissāmā 'ti niggahaü katvā gaõhanti yeva tathā gāme vā vane vā aladdhā\<*<3>*>/ marantāpi\<*<4>*>/ na vuņņhahissāmā 'ti upavasanti, te pãti te pi balisādhakasadisā pāpadhammā, rajareõåhãti rajena\<*<5>*>/ ca paüsåhi ca okiõõā, yācakā ti dhanayācakā, khāõughātasamā\<*<6>*>/ ti malinasarãratāya jhāmakhettakhāõughātehi\<*<7>*>/ bhåmiü khaõitvā jhāmakhāõuka- uddharaõakamanussehi samānā agahetvā na gamissāmā 'ti niccalabhāvena ņhitattā nikhaõitvā ņhapitavatikhāõu\<*<8>*>/ viyā 'ti pi attho, te pãti te pi tathā laddhaü\<*<9>*>/ dhanaü vaķķhiyā payojetvā puna tath' eva ņhitattā\<*<10>*>/ dussãlabrāhmaõā\<*<11>*>/, ucchu- puņan ti ucchuü c' eva phāõitapuņa¤\<*<12>*>/ ca, madhua¤janan ti madhu¤ ca a¤jana¤ ca, uccāvacānãti mahagghasamagghāni\<*<13>*>/ paõiyānãti\<*<14>*>/ bhaõķāni, vipaõentãti\<*<15>*>/ vikkiõanti, te pãti te pi imāni ettakāni vikkiõitvā jãvikakappa- kavāõijakabrāhmaõā, posentãti gorasavikkayena jãvikakappanatthaü posenti, pa- vecchantãti\<*<16>*>/ attano dhãtaro hira¤¤asuvaõõaü gahetvā paresaü denti, te evaü paresaü dadamānā vivāhanti\<*<17>*>/ attano puttānaü atthāya gaõhamānā āvahanti nāma ambaņņhavessehãti kuņumbikehi c' eva gahapatãhi ca samānā te pi vohāravasena brāhmaõā ti vuccanti, nikkhanta bhikkhan\<*<18>*>/ ti gāmapurohitā\<*<19>*>/ hutvā attano atthāya nibaddhabhikkhaü, bahå te\<*<20>*>/ ti bahujanā te gāmapurohite nakkhatta- muhuttamaīgalāni\<*<21>*>/ pucchanti, aõķacchedātila¤chakā\<*<22>*>/ ti bhatiü gahetvā balivaddādãnaü aõķacchedakā c' eva tisålādiaükakaraõena\<*<23>*>/ la¤chakā ca\<*<24>*>/ lak- khaõakārakā\<*<25>*>/ ti attho, tatthā 'ti tesaü gāmapurohitānaü gehesu maüsavikkiõa- natthaü ete pasuādayo pi ha¤¤anti, te pãti te pi goghātakasamā\<*<26>*>/ brāhmaõā ti vuccanti asicamman ti asilaņņhi¤ c' eva\<*<27>*>/ kaõķavāraõa¤ ca, vessapatheså 'ti vāõijānaü gamanamaggesu, satthaü abbāhayantãti\<*<28>*>/ satthavāhānaü hatthato sataü pi sahassam pi gahetvā satthe corāņaviü atibāhenti\<*<29>*>/, gopanisā- dehãti gopālakehi c' eva nisādehi\<*<30>*>/ ca gāmaghātakacorehi\<*<31>*>/ samā ti vuttaü, te pãti evaråpā brāhmaõā ti vuccanti, kuņāni kārayanti te ti kuņapāsādāni ropenti, sasabiëāre\<*<32>*>/ ti sase ca biëāre ca, etena thalacare\<*<33>*>/ mige dasseti, ā godhā\<*<34>*>/ macchakacchapan ti thalajesu tāva {āgodhato}\<*<35>*>/ mahante ca khuddake ca pāõyo\<*<36>*>/ bādhenti mārenti jalajesu macchakacchape, te pãti te pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd paīkadantanti dantakaņhaü, Bs taükadanõķanti dantakatthaü. 2 Bd upasevanti. 3 Ck aladdha, Cs aladdhe. 4 Bd mando pi. 5 Bd -ehi. 6 Bd -ghāņakasamā. 7 Bd -khetteghāņakāhi. 8 Bd -õukā. 9 Bd -a. 10 Bd vicarantā. 11 Bd -lā-. 12 Bd phalānita-. 13 Bds mahagghāppagghāni. 14 Ck pāõiyā-, Cs pāni-, Bd pani-. 15 Ck -vipaõotãti, Bd vikiõantãti. 16 Cks pavegacchantãti. 17 so Cks for vivāhenti? Bd vivāhantãti. 18 Cks -tā-, Bds nikkhitta-. 19 Bd to, Cks gāme purohito. 20 Bd bahujanā, Bs bahujane, Cks bahåne. 21 Cks -ttaümuhuttaü-. 22 Ck nilacchi-, Cs nilaccha-, Bd nila¤cakā. 23 Bd sulādiaīgakāraõena-. 24 Bd omits la-ca. 25 Bd lancanakāraõā. 26 Cks goghāņakasamaõa. 27 Bd asisatta¤ ceva. 28 Cks avahayantãti omitting satthaü. 29 Bd satthaü corā aņavi āvāhanti. 30 Bd ne-. 31 Bd adds ca. 32 Cks -rā, Bd sasaü bilāran. 33 Bds vanacare. 34 Cks agodha. 35 Bd agodhato pathāya. 36 Ck pāõayo, Bd pāõāyo. >/ #<[page 367]># %< 12. Dasabrāhmaõajātaka. (495.) 367>% luddakasamā brāhmaõā ti vuccanti, a¤¤e dhanassa kāmāhãti apare brāh- maõā dhanaü patthentā\<*<1>*>/, heņņhāma¤ce pasakkhitā\<*<2>*>/ ti kalim pavāha- kammaü\<*<3>*>/ kāressāmā 'ti ratanamayaü\<*<4>*>/ ma¤caü kāretvā tassa heņņhā nipannā acchanti, atha tesaü\<*<5>*>/ somayāge uņņhite rājāno upari nahāyanti\<*<6>*>/, te kira yāge\<*<7>*>/ niņņhite āgantvā tasmiü ma¤ce nisãdanti, atha ne a¤¤e brāhmaõā kaliü pavā- hessāmā 'ti\<*<8>*>/ nahāpenti\<*<6>*>/, ratanama¤co c' eva\<*<9>*>/ ra¤¤o rājālaükāro ca sabbo\<*<10>*>/ heņņhā nipannass' eva hoti\<*<11>*>/, te pãti te pi malamajjanehi\<*<12>*>/ nahāpitehi\<*<6>*>/ sadisā brāhmaõā ti vuccanti. Eva¤ c' ime vohāramattabrāhmaõe\<*<13>*>/ dassetvā idāni para- matthabrāhmaõe dassento dve gāthā abhāsi: @@ @@ Tattha sãlavanto ti ariyasãlena samannāgatā, bahussutā ti paņivedha- bāhusaccena samannāgatā, tādise ti evaråpe bāhitapāpe paccekabuddhabrāhmaõe nimantanatthāya upasaükamāmā 'ti. Rājā tassa kathaü sutvā pucchi: "samma Vidhåra evaråpā aggadakkhiõeyyā brāhmaõā kahaü vasantãti". "Uttara-Hima- vante Nandamålakapabbhāre mahārājā" 'ti. "Tena hi paõķita tava balena mayhaü te brāhmaõe pariyesā" 'ti tuņņhamānaso @*>/ nimantayā 'ti || Ja_XIV:269 ||>@ gātham āha. M. "sādhå" 'ti tassa vacanaü sampaņicchitvā "tena hi mahārāja `nagaraü alaükārāpetvā sabbe nagara- vāsino dānaü datvā uposathaü adhiņņhāya samādinnasãlā hontå' 'ti bheri¤ carāpetvā tumhe pi saddhiü parijanena uposathaü samādiyathā" 'ti vatvā sayaü pāto va bhu¤jitvā uposathaü samādāya sāyaõhasamaye jātipupphavaõõaü sa- muggaü\<*<15>*>/ āharāpetvā\<*<16>*>/ ra¤¤ā saddhiü pa¤capatiņņhitaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd paņhenti. 2 Bd mavekitā or malakitā. 3 Bd kalipavāhanakammaü. 4 Bd tenamayaü. 5 Bd ne-. 6 Bd nhā-. 7 Bd soma-. 8 Bd -mā ti. 9 Bd adds vattābhāraõaü, Bs vatthābharaõe. 10 Bd -e. 11 Bd honti. 12 Ck -maccha-. 13 Bd -tte-. 14 Bd ne. 15 Ck sumu-, Bd suvaõõasamu-. 16 Bd āhā-. >/ #<[page 368]># %<368 XIV. Pakiõõakanipāta.>% patiņņhahitvā\<*<1>*>/ paccekabuddhānaü guõe anussaritvā vanditvā "Uttara-Himavante Nandamålakapabbhāre vāsino pa¤ca paccekabuddhasatāni\<*<2>*>/ sve amhākaü bhikkhaü gaõhantå" 'ti nimantetvā ākāse aņņha pupphamuņņhiyo vissajjesi. Tadā tattha pa¤casatā paccekabuddhā vasanti, pupphāni gantvā tesaü upari patiüsu, te āvajjantā naü\<*<3>*>/ kāraõaü ¤atvā "mārisā Vidhårapaõķitena nimantit' amhā, na kho pan' esa ittarasatto, Buddhaükuro esa, imasmiü ¤eva kappe Buddho bhavissati\<*<4>*>/, karissāma assa saīgahan" ti nimantanaü adhi- vāsayiüsu. M. pupphānaü anāgamanasa¤¤āya adhivāsita- bhāvaü ¤atvā "mahārāja sve paccekabuddhā āgamissanti, sakkārasammānaü karohãti" āha. Rājā punadivase mahā- sakkāraü katvā mahātale mahārahāni āsanāni pa¤¤āpesi. Paccekabuddhā Anotattadahe katasarãrapaņijagganāvelaü sal- lakkhetvā ākāsenāgantvā rājaīgaõe otariüsu. Rājā ca B. ca pasannamānasā tesaü hatthato pattāni gahetvā pāsādaü āro- petvā nisãdāpetvā dakkhiõodakaü datvā paõãtena khādaniya- bhojaniyena parivisiüsu. Bhattakiccapariyosāne ca puna- divasatthāyā 'ti evaü satta\<*<5>*>/ divase nimantetvā mahādānaü datvā sattame divase sabbaparikkhāre adaüsu. Te\<*<6>*>/ anumo- danaü katvā ākāsena tatth' eva gatā, parikkhārāpi\<*<7>*>/ tehi saddhiü yeva gamiüsu\<*<8>*>/. S. i. dhammadesanaü ā. "anacchariyaü bhikkhave Kosala- ra¤¤o mama upaņņhākassa sato viceyyadānaü dātuü, porāõaka- paõķitā anuppanne pi Buddhe adaüsu yevā" 'ti vatvā j. s.: "Tadā rājā Anando ahosi, Vidhårapaõķito aham evā" 'ti. Dasabrāh- maõajātakaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -ņhapetvā. 2 Bd pa¤casatā paccekabuddhā. 3 Bds taü. 4 Cks -vissatãti. 5 Cks sattame. 6 Bd tena. 7 Cks -rā hi pi. 8 Bd parikkhārāpi saparissā mahādānaü datvā āyuhapariyosāne saggapåraü pårayiüsu. >/ #<[page 369]># %< 13. Bhikkhāparamparajātaka. (496.) 369>% $<13. Bhikkhāparamparajātaka.>$ Sukhumālaråpaü disvā ti. Idaü S. J. v. a¤¤ataraü kuņum- bikaü ā. k. So kira saddho\<*<1>*>/ ahosi pasanno, T-tassa c' eva saü- ghassa ca nibaddhaü mahāsakkāraü karoti. Ath' ekadivasaü cintesi: "ahaü Buddharatanassa c' eva saügharatanassa ca paõãtabhojanāni\<*<2>*>/ c' eva sukhumavatthāni ca dento niccaü mahāsakkāraü karomi, idāni dhammaratanassāpi karissāmi, kin\<*<3>*>/ nu kho tassa sakkāraü karontena kattabban" ti. So bahuü gandhamālādiü\<*<4>*>/ ādāya Jetavanaü gantvā S-raü vanditvā pucchi: "ahaü bhante dhammaratanassa sakkāraü kātukāmo\<*<5>*>/, kin\<*<3>*>/ nu kho tassa sakkāraü karontena kattabban" ti. Atha naü S. \<*<6>*>/ "sace\<*<7>*>/ dhammaratanassa sakkāraü kātukāmo dhamma- bhaõķāgārikassa ânandassa sakkāraü karohãti" āha. So "sādhå" 'ti paņisuõitvā theraü nimantetvā punadivase\<*<8>*>/ theraü mahantena sakkā- rena attano gehaü netvā mahārahāsane nisãdāpetvā gandhamālādãhi påjetvā nānaggarasabhojanaü datvā mahagghe ticãvarapahonake sāņake adāsi. Thero pi "ayaü sakkāro dhammaratanassa kato na mayhaü anucchaviko, aggassa\<*<9>*>/ dhammasenāpatissa anucchaviko" ti cintetvā piõķapāta¤ ca vatthāni ca vihāraü haritvā Sāriputtattherassa adāsi. So pi "ayaü sakkāro dhammaratanassa kato ekantena dhammasāmi- Sammāsambuddhass' eva\<*<10>*>/ anucchaviko" ti cintetvā Dasabalassa adāsi. S. attano uttaritaraü adisvā piõķapātaü paribhu¤ji, cãvarasāņake agga- hesi. Bhikkhå dh. k. s.: "āvuso asuko nāma kuņumbiko `dhammara- tanassa sakkāraü karomãti' dhammabhaõķāgārika-ânandattherassa\<*<11>*>/ dānaü adāsi, thero `na mayhaü anucchaviko' ti dhammasenāpatino adāsi, so pi `nāyaü mayhaü anucchaviko' ti T-tassa adāsi, T. a¤¤aü uttari- taraü apassanto attano dhammasāmitāya `mayhaü ev' eso\<*<12>*>/ anuccha- viko' ti taü piõķapātaü paribhu¤ji, cãvarasāņake gaõhi, evaü so piõķapāto yathānucchavikatāya\<*<13>*>/ sāmino\<*<14>*>/ va pādamålaü gato" ti. S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave e. k. s." ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "na bhikkhave idān' eva piõķapāto paramparāyathā- nucchavikaü gacchati, pubbe anuppanne Buddhe agamāsi yevā" 'ti vatvā a. ā.: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd saddhāsampanno. 2 Bd paõitāni khādaniyabhojaniyāni. 3 Bds kathaü. 4 Bd bahugandhamālādãni. 5 Bd adds mhi. 6 Bd adds āha. 7 Bd adds pi. 8 Bd places punadi- after paņisuõitvā. 9 Bd aggasāvakassa. 10 Cks -buddho tasseva. 11 Bd -kassa ā-. 12 Ck dhammasāmināmaheveso, Cs -sāmitāmaveso, Bd -sāmitāya mayā veveso. 13 Bd yathā a-. 14 Bd dhammasā-. >/ #<[page 370]># %<370 XIV. Pakiõõakanipāta.>% A. B. Brahmadatto\<*<1>*>/ agatigamanam pahāya dasa rājadhamme akopento dhammena r. kāresi. Evaü sante pi 'ssa vinicchayo\<*<2>*>/ su¤¤o viya ahosi. Rājā attano aguõagavesako\<*<3>*>/ hutvā antoni- vesanādãni\<*<4>*>/ parigaõhanto antopure ca antonagare ca dvāra- gāmesu ca attano aguõaü kathentaü adisvā "janapade gave- sissāmãti" amaccānaü rajjaü niyyādetvā purohitena saddhiü a¤¤ātakavesena Kāsiraņņhe caranto ka¤ci aguõaü kathentaü adisvā paccante ekaü nigamaü patvā bahidvārasālāya nisãdi. Tasmiü khaõe nigamavāsã\<*<5>*>/ asãtikoņivibhavo kuņumbiko mahan- tena parivārena nahānatitthaü gacchanto sālāya nisinnaü su- vaõõavaõõaü sukhumālasarãraü rājānaü disvā uppannasineho sālaü pavisitvā\<*<6>*>/ "idh' eva hothā" 'ti vatvā gehaü gantvā nānaggarasabhojanaü sampādāpetvā mahantena parivārena bhattabhājanāni gāhāpetvā agamāsi. Tasmiü khaõe Hima- vantavāsã\<*<5>*>/ pa¤cābhi¤¤ātāpaso\<*<7>*>/ āgantvā tatth' eva nisãdi. Nandamålakapabbhārato paccekabuddho pi āgantvā\<*<8>*>/ tatth' eva nisãdi. Kuņumbiko ra¤¤o hatthadhovanaü\<*<9>*>/ datvā nānaggarasehi såpavya¤janehi bhattapātiü sajjetvā ra¤¤o upanesi. Rājā taü\<*<10>*>/ gahetvā purohitabrāhmaõassa\<*<11>*>/ adāsi. Brāhmaõo\<*<12>*>/ gahetvā tāpasassa adāsi. Tāpaso paccekabuddhassa santikaü gantvā\<*<13>*>/ vāmahatthena bhattapātiü\<*<14>*>/ dakkhiõahatthena kamaõķaluü ga- hetvā dakkhiõodakaü datvā patte bhattaü pakkhipi. So ka¤ci\<*<15>*>/ animantetvā anāpucchitvā paribhu¤ji. Tassa bhattakiccapari- yosāne kuņumbiko cintesi: "mayā ra¤¤o bhattaü dinnaü ra¤¤ā\<*<16>*>/ {brāhmaõassa} brāhmaõena tāpasassa tāpasena paccekabuddhassa, paccekabuddho ka¤ci\<*<17>*>/ anāpucchitvā va bhu¤ji\<*<18>*>/, kin nu kho imesaü ettakaü\<*<19>*>/ dānakāraõaü, kiü imassa ka¤ci\<*<17>*>/ anā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks brahmadatte rajjaü, Bd -datte rajjaü kārente. 2 Cs vicchayo, Bds anucchaviko na hoti in the place of vi-. 3 Ck rājā guõa-, Cs rājā aguõa-, both omitting attano. 4 Cks attano ni-. 5 all three MSS. -si. 6 Bds add paņisanthāraü katvā. 7 Cs -¤¤a-, Bd -¤¤o-. 8 Cks gantvā. 9 Bds -naudakaü. 10 Bd naü. 11 Bd -tassa. 12 Bd adds pi. 13 Bd āg-. 14 Bd adds gahetvā. 15 all three MSS. ki¤ci. 16 Cks -o. 17 Bd ki-. 18 Bd panibh-. 19 Bd -kānaü. >/ #<[page 371]># %< 13. Bhikkhāparamparajātaka. (496.) 371>% pucchitvā va bhu¤janakāraõaü, anupubbena\<*<1>*>/ pucchissāmãti" so ekekaü upasaükamitvā vanditvā pucchi, te pi 'ssa kathesuü: @*>/. Ja_XIV.13(=496).2: Tassa te\<*<2>*>/ pemakenāhaü adāsiü\<*<3>*>/ baddham\<*<4>*>/ odanaü sālãnaü vicitaü bhattaü suciü maüsåpasecanaü\<*<5>*>/, || Ja_XIV:270 ||>@ @*>/ patiggayha brāhmaõassa adāpayi\<*<7>*>/ attanā\<*<8>*>/ anasitvāna\<*<9>*>/, ko 'yaü dhammo, nam' atthu te. || Ja_XIV:271 ||>@ @*>/ ca, dātum arahāmi bhojanaü. || Ja_XIV:272 ||>@ @*>/, || Ja_XIV:273 ||>@ @*>/ patiggayha isissa bhojanaü adā, akhetta¤¤å si\<*<13>*>/ dānassa, ko 'yaü dhammo, nam' atthu te. || Ja_XIV:274 ||>@ @*>/ mānusake kāme anusāsāmi rājino. || Ja_XIV:275 ||>@ @*>/ isino cirarattaü\<*<16>*>/ tapassino vaddhassa\<*<17>*>/ bhāvitattassa dātum arahāmi bhojanaü. || Ja_XIV:276 ||>@ @*>/ paråëhakacchanakhalomaü paükadantaü rajassiraü: (cfr. 362|25) || Ja_XIV:277 ||>@ @*>/, nāvakaükhasi\<*<20>*>/ jãvitaü, bhikkhu kena tayā seyyo yassa tvaü bhojanaü adā. || Ja_XIV:278 ||>@ @*>/ biëālitakkaëāni\<*<22>*>/ ca dhunaü sāmākanãvāraü saüghāriyaü pasāriyaü\<*<23>*>/ || Ja_XIV:279 ||>@ @*>/ maüsaü badarāmalakāni ca tāni ābhatva\<*<25>*>/ bhu¤jāmi, atthi me so pariggaho. || Ja_XIV:280 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds te. 2 Bd tass eva. 3 all three MSS. -si. 4 Bd vaķķham. 5 Cks -sevanaü. 6 Bd sattaü, Cks pattaü. 7 Bd adāsayi. 8 Bds attānaü. 9 Bs aõayitvāna, Cs anavaüsitvā. 10 Bd āpanantiyo. 11 all three MSS. suci, Ck -sevanaü. 12 Cs pattaü. 13 Cks -aü¤āsi. 14 so all three MSS. for bhu¤jaü? 15 Bd ara¤¤i-. 16 Cks -a. 17 Bd vuķķhassa. 18 Bds kissaü dhamanisaõņhataü. 19 Bds vihāsi. 20 Cks nāvaük-. 21 Bd khaõamālu-. 22 Bd bilāli-, Cks biëāni-. 23 Bd saühariya pasāriyaü, Cks saüghāņiyaü pasāņiyaü. 24 Bd -u. 25 so Cks; Bd āharitvā. >/ #<[page 372]># %<372 XIV. Pakiõõakanipāta.>% @*>/ amamassa saki¤cano\<*<2>*>/ anādānassa sādāno dātum arahāmi bhojanaü. || Ja_XIV:281 ||>@ @*>/ te bhattaü pādāsi suciü maüsåpasecanaü\<*<4>*>/, || Ja_XIV:282 ||>@ @*>/ nimantesi, ko 'yam dhammo, nam' atthu te. || Ja_XIV:283 ||>@ @*>/ || Ja_XIV:284 ||>@ @*>/. || Ja_XIV:285 ||>@ @*>/ samamā sapariggahā, paccanãkam ahaü ma¤¤e yo dātāraü nimantaye ti. || Ja_XIV:286 ||>@ Tattha vivanan\<*<3>*>/ ti nirådakasadisaü\<*<9>*>/ imaü paccantaü āgataü, kåņā- gāravaråpetan\<*<10>*>/ ti kåņāgāravare\<*<11>*>/ upagataü, ekaü\<*<12>*>/ varakåņāgāravāsinan\<*<13>*>/ ti attho, mahāsayanamupocitan ti tatth' eva supa¤¤attaü sirisayanaü\<*<14>*>/ upocitaü, tassa te ti evaråpaü taü\<*<15>*>/ disvā ahaü pemam akāsiü\<*<16>*>/, tassa tava pemakena baddhamodanan\<*<17>*>/ ti uttamam odanaü\<*<18>*>/, vicitan ti apa- gatakhaõķakālakehi vicittataõķulehi kataü, adāpayãti\<*<19>*>/ adāsi\<*<20>*>/, attānan ti attanā\<*<21>*>/, ayam eva vā pāņho, anasitvānā\<*<22>*>/ 'ti abhu¤jitvā, ko yaü dhammo ti mahārāja ko esa tumhākaü sabhāvo, namatthu te ti namo tava atthu yo tvaü attanā\<*<21>*>/ abhu¤jitvā parassa adāsi, ācariyo ti kuņumbiya esa mayhaü ācārasikkhāpako ācariyo, vyāvaņo ti uyyutto, āmantaõiko\<*<23>*>/ ti āmantetabba- yuttako, mayā dinnaü\<*<24>*>/ gahetuü anuråpo, dātumarahāmãti tasmā ahaü evaråpassa ācariyassa bhojanaü dātuü arahāmãti rājā brāhmaõassa guõaü vaõõesi, akhettaü¤åsãti\<*<25>*>/ nāhaü taü dānassa khettaü mayi\<*<26>*>/ dinnaü mahapphalaü na\<*<27>*>/ hotãti evaü attānaü dānassa akhettaü jānāsi\<*<28>*>/ ma¤¤e ti\<*<29>*>/, anusāsāmãti attano atthaü pahāya\<*<30>*>/ ra¤¤o attha¤ ca dhamma¤ ca anusā- sāmi, evaü attano aguõaü kathetvā\<*<31>*>/ āra¤¤akassā\<*<32>*>/ 'ti isino guõaü kathesi, isino ti sãlādiguõapariyesakassa, tapassino ti tapanissitakassa, vaddhassā\<*<33>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd paccanto apaccassa. 2 Bd ki¤cino, Ck kisa¤cano, Bs aki¤cano. 3 Cks -ã. 4 Ck sucimaüsåpasevanaü, Bd suci-. 5 Bd ki¤ci. 6 Cs -naü, Bd arakaü. 7 Bd -ati. 8 Ck vicinan, Cs vica-. 9 Bds nirudakāra¤¤asa-. 10 Ck -varun, Cs -carun. 11 Bds -rena. 12 Cks okaü, Bs evaü. 13 Bd omits vara. 14 Ck -na. 15 Bd omits taü. 16 all three MSS. -si. 17 Bd vaķķha-. 18 Bd uttamod-. 19 Cks -yinti, Bd -yiti. 20 Cks -siü. 21 Bd -no. 22 Cks anayi-. 23 so Cks; wanting in Bd. 24 Bd adds bhattaü. 25 Bd -¤usiti. 26 Bds mayā. 27 Bd omits na. 28 Cks -nasi. 29 Cks ma¤¤esãti. 30 Bd atthāya, omitting pahāya. 31 Bd gahetvā. 32 Bd ara¤¤i-. 33 Bd vuķķh-. >/ #<[page 373]># %< 13. Bhikkhāparamparajātaka. (496.) 373>% 'ti paõķitassa guõavaddhassa\<*<1>*>/, nāvakaükhasãti\<*<2>*>/ sayaü dullabhabhojano hutvā evaråpaü bhojanaü a¤¤assa desi\<*<3>*>/, kiü attano jãvitaü na kaükhasi, bhikkhu kenā 'ti ayaü bhikkhu katarena gunena tayā seņņhataro, khaõaü- tālukalambānãti\<*<4>*>/ khaõanto ālukalambāni ālåni c' eva tālakandāni\<*<5>*>/ ca, biëālatakkalāni\<*<6>*>/ cā 'ti biëālikandatakkalakandāni ca, dhunan ti sāmāka¤\<*<7>*>/ ca nãvāra¤ ca dhunitvā, saüghāriyaü pasāriyan\<*<8>*>/ ti ete sāmākanãvāre\<*<7>*>/ dhunanto saüsāretvā\<*<9>*>/ puna sukkhāpite pasāretvā\<*<10>*>/ suppena pappoņetvā koņņe- tvā taõķule ādāya pacitvā bhu¤jāmãti vadati, sākan ti yaü ki¤ci såpeyya- paõõaü, maüsan ti sãhavighāsādimaüsaü, tāni āharitvā ti tāni sākādãni āharitvā, amamassā 'ti taõhādiņņhimamattarahitassa\<*<11>*>/, saki¤cano\<*<12>*>/ ti sapali- bodho\<*<13>*>/, anādānassā 'ti niggahaõassa, dātumarāhāmãti evaråpassa\<*<14>*>/ paccekabuddhassa attanā\<*<15>*>/ laddhabhojanaü dātum arahāmi, tunhãmāsãnan ti ki¤ci avatvā nisinnaü, aki¤canan ti rāgaki¤canādãhi\<*<16>*>/ rahitaü, āratan ti virataü sabbapāpāni pahāya ņhitaü, kamaõķalun ti kamaõķaluü, ete hãti ete rājādayo tayo janā ti hatthaü pasāretvā te niddisanto\<*<17>*>/ evam āha, dātu- marahantãti mādisassa dātuü arahanti, paccanãkan ti paccanãkapaņipadaü dāyakassa nimantaõaü, ekavãsatiyā anesanāsu a¤¤atarāya\<*<18>*>/ piõķapaņipiõķa- pariyesanāya\<*<19>*>/ jãvikakappanasaükhātā micchājãvapaņipatti nāma hoti. Tassa\<*<20>*>/ vacanaü sutvā kuņumbiko attamano dve osāna- gāthā abhāsi: @*>/ yattha dinnaü mahapphalaü. || Ja_XIV:287 ||>@ @*>/, isã\<*<23>*>/ målaphale giddhā\<*<24>*>/, vippamuttā ca bhikkhavo ti. || Ja_XIV:288 ||>@ Tattha rathesabho ti rājānaü sandhāyāha, kiccākicceså 'ti ra¤¤o kiccakaraõãye\<*<25>*>/, bhikkhavo ti paccekabuddhā, bhikkhavo pana sabbabhavehi\<*<26>*>/ vippamuttā. Paccekabuddho tassa dhammam desetvā sakaņņhānam eva gato, tathā tāpaso. Rājā pana katipāhaü tassa santike va- sitvā Bārāõasim eva gato. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -vuķķh-. 2 Cks na ca-. 3 Bd desiti. 4 Cs naütā-, Bds khaõamālu-. 5 Bd latātantāni. 6 Bd pilāli-. 7 Cks sāma-. 8 Bd saühariyapasāriyan, Cks -ghāņiyaü pasāņiyaü. 9 so Bd for saüghāretvā? Cks saüsāvetvā. 10 Ck pasācetvā, Cs -vetvā. 11 Cks -mamanta-? Bd -mamā-. 12 Ck ki¤cano, Bds aki¤cano. 13 Bds apa-. 14 Bd adds anādānassa, Bs adānassa. 15 Bd -no. 16 Ck rāha-, Cs rājā. 17 Cs naddisanto, Bds nindayanto. 18 Cks -rā. 19 Bd piõķapātapari-. 20 Bd adds taü. 21 Bds yo haü ajja pajānāmi. 22 Cks -õo. 23 Cs isi, Bd isã? 24 Bd -o. 25 Bds -yesu. 26 Cks -ve. >/ #<[page 374]># %<374 XIV. Pakiõõakanipāta.>% S. i. dhammadesanaü ā. "na bhikkhave idān' eva piõķapāto yathānucchavikaü gacchati, pubbe pi gato yavā" 'ti vatvā j. s.: "Tadā kuņumbiko\<*<1>*>/ dhammaratanassa sakkārakuņumbiko ahosi, rājā ânando, purohito Sāriputto, hemavatako\<*<2>*>/ tāpaso aham evā" 'ti. Bhikkhāparamparajātakaü. Pakiõõakavaggavaõõanā niņ- ņhitā\<*<3>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd dhamapujitaku-. 2 Cks -kā, Bds himavanta-. 3 pakiõõaka - - wanting in Bd >/ #<[page 375]># %< 375>% XV. VäSATINIPâTA. $<1. Mātaīgajātaka.>$ Kuto nu āgacchasi rummavāsãti\<*<1>*>/. Idaü S. J. v. Udena- vaüsarājānaü sandhāya kathesi. Tasmiü hi kāle āyasmā Piõķola- bhāradvājo Jetavanato ākāsena gantvā yebhuyyena Kosambiyaü Udenassa ra¤¤o uyyānaü divāvihārāya gacchati. Thero kira puri- mabhave rajjaü karonto dãgham addhānaü tasmiü uyyāne mahāpari- vāro sampattiü\<*<2>*>/ anubhavi. So tena pubbāciõõena yebhuyyena tatth' eva divāvihāraü nisãditvā phalasamāpattisukhena\<*<3>*>/ vãtināmeti. Tasmiü ekadivasaü tattha gantvā supupphitasāllamåle nisinne\<*<4>*>/ Udeno sattāhaü mahāpānaü pivitvā "uyyānakãëaü\<*<5>*>/ kãëissāmãti" mahantena parivārena uyyānam gantvā maīgalasilāpaņņe a¤¤atarāya itthiyā aüke nipanno surāmadamattatāya niddaü okkami. Gāyantā nisinnitthiyo turiyāni chaķķetvā uyyānaü pavisitvā pupphaphalādãni vicinantiyo theraü disvā gantvā vanditvā nisãdiüsu. Thero\<*<6>*>/ dhammakathaü kathento nisãdi. Itarāpi itthi aükaü\<*<7>*>/ cāletvā rājānaü pabodhetvā "kuhiü tā vasaliyo gatā" ti vutte "ekaü samaõaü parivāretvā nisinnā" ti āha. So kuddho gantvā theraü akkositvā\<*<8>*>/ paribhāsitvā "handa ca taü samaõaü tambakipillakehi\<*<9>*>/ khādāpessāmãti" kodhavasena therassa sarãre tamba- kipillakapuņaü\<*<9>*>/ bhindāpesi. Thero ākāse ņhatvā tass' ovādaü datvā Jetavane gandhakuņidvāre yeva otaritvā Tathāgatena "kuto āgato sãti" puņņho\<*<10>*>/ tam atthaü ārocesi. S. "na kho Bhāradvāja Udeno idān' eva pabbajite viheņheti, pubbe pi viheņhay' evā\<*<11>*>/" 'ti vatvā\<*<12>*>/ tena yācito a. ā.: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd du. 2 Bds -iyo. 3 Bds add vasitvā divasaü. 4 Cks -o. 5 Bds -ëikaü. 6 Bd adds tāsaü. 7 Bd a¤gaü. 8 Bs pa-. 9 Bd tampakimili-. 10 Bd adds thero. 11 Bd vihesi yevā, Bs viheņhesiyevā. 12 Bds add tuõhi ahosi. >/ #<[page 376]># %<376 X.V. Vãsatinipāta.>% A. B. Br. r. k. M. bahinagare caõķālayoniyaü nibbatti, Mātaīgo ti 'ssa nāmaü kariüsu. Aparabhāge vi¤¤åtaü patto Mātaīgapaõķito ti pākaņo ahosi. Tadā Bārāõasiseņņhino dhãtā Diņņhamaīgalikā nāma ekamāsadvemāsavārena mahāparivārā uyyānakãëikaü\<*<1>*>/ gacchati. Ath' ekadivasaü M. kenaci kam- mena nagaraü parisanto antaradvāre Diņņhamaīgalikaü disvā ekamantaü apagantvā allãyitvā aņņhāsi. Diņņhamaīgalikā sāõi- antarena olokentã taü disvā "ko eso" ti pucchitvā "caõķālo ayye" ti vutte "adiņņhapubbayuttakaü vata passāmā" 'ti gan- dhodakena akkhãni dhovitvā tato nivatti. Tayā saddhiü nik- khantajano "are\<*<2>*>/ duņņha caõķāla, ajja taü nissāya amhākaü amålakaü surābhattaü naņņhan" ti kodhābhibhåto Mātaīga- paõķitaü hatthehi ca pādehi ca pothetvā\<*<3>*>/ asa¤¤aü\<*<4>*>/ katvā pakkāmi. So muhuttaü vãtināmetvā paņiladdhasa¤¤o cintesi: "Diņņhamaīgalikāya parijano maü niddosaü akāraõena pothesi, Diņņhamaīgalikaü labhitvā va uņņhahissāmi no\<*<5>*>/ alabhitā" ti adhiņņhāya gantvā tassā pitu nivesanadvārena nipajji. So "kena kāraõena nipanno sãti" vutte "a¤¤aü kāraõaü n' atthi: Diņņhamaīgalikāya me attho" ti āha. Eko divaso atãto, tathā dutiyo tatiyo catuttho pa¤camo chaņņho ca. Bodhisattānaü adhiņņhānaü nāma samijjhati\<*<6>*>/, tasmā sattame divase Diņņha- maīgalikaü nãharitvā tassa adaüsu. Atha naü sā "uņņhehi sāmi, tumhākaü gehaü gacchāmā" 'ti āha. "Bhadde tava parijanen' amhi supothito\<*<7>*>/, dubbalo, maü ukkhipitvā piņņhiü āropetvā\<*<8>*>/ ādāya gacchā\<*<9>*>/" 'ti. Sā tathā katvā nagaravāsãnaü passantānaü ¤eva nagarā nikkhamitvā caõķālagāmaü\<*<10>*>/ gatā. Atha naü M. jātisambhedavãtikkamaü akatvā va katipāhaü gehe vasāpetvā cintesi: "aham eva taü lābhaggayasaggappat- taü\<*<11>*>/ karonto pabbajitvā va kātuü sakkhissāmi\<*<12>*>/ na itarathā\<*<13>*>/" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds -naü kiëituü. 2 Bd hare. 3 Bd podhe-. 4 Bds vis-. 5 Cks add ce. 6 Bd -icchati. 7 Cks supoņh-, Bd pothito. 8 so Bds; Cs āropeta, Ck āropeti for āropentã? 9 Bd gacchāhi. 10 Bd -makaü. 11 Cks -ttā. 12 Cks -mãti. 13 Cks irathā. >/ #<[page 377]># %< 1. Mātaīgajātaka. (497.) 377>% ti. Atha naü āmantetvā "bhadde mayi ara¤¤ato ki¤ci anā- harante\<*<1>*>/ amhākaü jãvikā na-ppavattati\<*<2>*>/, yāva mamāgamanā mā ukkaõņhi, ahaü ara¤¤aü gamissāmãti" vatvā gehavāsino\<*<3>*>/ pi "imaü mā pamajjitthā" 'ti ovaditvā ara¤¤aü gantvā sa- maõakapabbajjaü\<*<4>*>/ pabbajitvā appamatto sattame divase aņņha samāpattiyo pa¤ca abhi¤¤ā\<*<5>*>/ uppādetvā "idāni Diņņhamaīgali- kāya\<*<6>*>/ avassayo bhavituü sakkhissāmãti" iddhiyā gantvā caõķāla- gāmadvāre otaritvā Diņņhamaīgalikāya gehadvāraü agamāsi. Tassāgamanaü sutvā\<*<7>*>/ nikkhamitvā "sāmi kasmā maü anāthaü katvā pabbajito sãti" paridevi. Atha naü "bhadde, mā cin- tayi, tava porāõakayasato idāni mahantataraü yasaü karissāmi, api\<*<8>*>/ kho pana `na\<*<9>*>/ mayhaü Mātaīgo\<*<10>*>/ sāmiko, Mahābrahmā me sāmiko' ti ettakaü parisamajjhe vattuü sakkhissasãti". "âma sāmi sakkhissāmãti". "Tena hi `idāni te sāmiko kuhin' ti puņņhā `Brahmalokaü gato' ti vatvā `kadā āgamissatãti' vutte `ito sattame divase puõõamāya\<*<11>*>/ candaü bhinditvā āga- missatãti' vadeyyāsãti\<*<12>*>/" naü vatvā\<*<13>*>/ Himavantam eva gato. Diņņhamaīgalikāpi Bārāõasiyaü mahājanamajjhe\<*<14>*>/ tesu tesu ņhānesu tathā kathesi. Mahājano "aho\<*<15>*>/ Mahābrahmā samāno Diņņhamaīgalikaü na gacchati, evam etaü bhavissatãti" sad- dahi. B. pi puõõamadivase candassa gamanamajjhe ņhitakāle Brahmattabhāvaü māpetvā sakalaü Kāsiraņņhaü dvādasa- yojanikaü Bārāõasinagara¤ ca ekobhāsaü katvā candaü bhin- ditvā otaritvā Bārāõasiyā\<*<16>*>/ uparupari tikkhattuü paribbha- mitvā mahājanena gandhamālādãhi påjiyamāno\<*<17>*>/ caõķālagāmā- bhimukho ahosi. Brahmabhattā sannipatitvā caõķālagāmakaü\<*<18>*>/ gantvā Diņņhamaīgalikāya gehaü suddhavatthehi chādetvā bhåmi¤ ca\<*<19>*>/ catujātiyagandhehi opu¤chetvā\<*<20>*>/ pupphāni vikiritvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck anārabhante. 2 Bd -ttantiti. 3 Bds -nam. 4 Bd tāpasapa-. 5 Bd -āyo. 6 Ck -kā. 7 Bds add gehato. 8 Bds add ca. 9 Bds omit na. 10 Bd -gapaõķito. 11 Bd -yaü. 12 Ck -sãti iti, Bd -si iti. 13 Bd adds mahāsatto. 14 Bd -janassa-. 15 Bd amhākaü. 16 Cks -yaü. 17 Ck påjaya-, Cs påjemāno. 18 Cks -ikaü. 19 Cks -iyaü, Bds -mica. 20 Cks opu¤jetvā, Bds upalimpitvā. >/ #<[page 378]># %<378 XV. Vãsatinipāta.>% dhåmaü datvā celavitānaü pasāretvā mahāsayanaü pa¤¤ā- petvā gandhatelehi dãpaü jāletvā dvāre rajatapaņņavaõõavālukaü\<*<1>*>/ okiritvā pupphāni vikiritvā dhaje bandhiüsu. Evaü alaükate gehe M. otaritvā anto pavisitvā thokaü sayanapiņņhe nisãdi. Tadā Diņņhamaīgalikā utunã hoti\<*<2>*>/, ath' assā\<*<3>*>/ aīguņņhakena nābhiü parāmasi, kucchiyaü gabbho patiņņhāsi. Atha naü M. āmantetvā "bhadde gabbho te patiņņhito, tvaü puttaü vijā- yissasi, tvam pi putto pi te lābhaggayasaggappattā bhavissatha, tava pādadhovanaudakaü\<*<4>*>/ sakala-Jambudãpe rājånaü abhiseka- udakaü\<*<5>*>/ bhavissati, nahānodakaü pana te amatosadhaü bha- vissati, ye naü\<*<6>*>/ sãse āsi¤cissanti te sabbadā\<*<7>*>/ rogehi muccissanti Kāëakaõõiü\<*<8>*>/ parivajjessanti, tava pādapãņhe sãsaü ņhapetvā vandantā sahassaü dassanti, tathā savanaņņhāne ņhatvā van- dantā sataü dassanti, cakkhupathe ņhatvā vandantā ekaü kahāpaõaü datvā vandissanti, appamattā hohãti" naü ova- ditvā gehā nikkhamitvā mahājanassa passantass' eva uppatitvā candamaõķalaü pāvisi. Brahmabhattā sannipatitvā ņhitakā va rattiü vãtināmetvā pāto va Diņņhamaīgalikaü suvaõõasivikaü āropetvā sãsen' ukkhipitvā nagaraü pavisiüsu. Mahābrahma- bhariyā ti naü upasaükamitvā mahājano gandhamālādãhi påjesi, pādapãņhe sãsaü ņhapetvā vandituü labhantā sahassatthavikaü denti, sotapathe ņhatvā vandituü labhantā sataü denti, cakkhu- pathe vandituü labhantā ekaü kahāpaõaü denti, evaü dvāda- dasojanikaü Bārāõasiü gahetvā vicarantā aņņhārasakoņidhanaü labhiüsu. Atha naü nagaraü pariharitvā ānetvā nagaramajjhe mahāmaõķapaü katvā sāõiü\<*<9>*>/ parikkhipitvā\<*<10>*>/ mahantena siri- sobhaggena tattha vasāpesuü. Maõķapasantike yeva satta- dvārakoņņhakaü sattabhåmakapāsādaü\<*<11>*>/ kātuü ārabhiüsu, mahantaü navakammaü ahosi. Diņņhamaīgalikā maõķape yeva puttaü viyāyi. Ath' assa nāmagahaõadivase brāhmaõā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -vaõõaü-, 2 Bds ahosi. 3 Cks Bd assa. 4 Cs Bd -naü uda-. 5 Bd -sekodakaü. 6 Cs ye nā, Ck Bd ye na. 7 Bds sabba. 8 Cks -ã, Bd -i. 9 Bd sāõiyā. 10 Bds add mahāsayanaü pa¤¤āpetvā. 11 Bd -bhumikaü. >/ #<[page 379]># %< 1. Mātaīgajātaka. (497.) 379>% sannipatitvā maõķape jātattā Maõķavyakumāro\<*<1>*>/ ti\<*<2>*>/ nāmaü kariüsu. Pāsādo pana dasahi māsehi niņņhito. Tato paņņhāya\<*<3>*>/ mahantena yasena tasmiü vasati. Maõķavyakumāro pi ma- hantena parivārena vaķķhati, tassa sattaņņhavassakāle yeva Jambudãpatale uttamācariyā sannipatiüsu, te taü tayo vede uggaõhāpesuü, soëasavassakālato\<*<4>*>/ paņņhāya brāhmaõānaü bhat- taü\<*<5>*>/ paņņhapesi, nibaddhaü soëasa brāhmaõasahassāni ca\<*<6>*>/ bhu¤janti, catutthe dvārakoņņhake brāhmaõānaü dānaü dãyati. Ath' ekasmiü mahāmahadivase\<*<7>*>/ gehe bahuü pāyāsaü paņiyā- desuü, soëasa brāhmaõasahassāni catutthe dvārakoņņhake nisã- ditvā suvaõõarasavaõõena\<*<8>*>/ navasappinā pakkamadhukhaõķa- sakkharāhi\<*<9>*>/ ca abhisaükhataü pāyāsaü paribhu¤janti, kumāro pi sabbālaükārapatimaõķito suvaõõapādukā\<*<10>*>/ āruyha hatthena ka¤canakadaõķaü\<*<11>*>/ gahetvā "idha sappiü detha, idha madhun" ti vicārento carati. Tasmiü khaõe Mātaīgapaõķito Himavante assamapade nisinno "ko\<*<12>*>/ nu kho Diņņhamaīgalikāya puttassa pavattãti" olokento tassa atitthena pakkhantabhāvaü disvā "ajj' eva gantvā māõavaü dametvā yattha dinnaü mahapphalaü hoti tattha dānaü dāpetvā āgamissāmãti" cintetvā ākāsena Anotattadahaü gantvā mukhadhovanādãni katvā manosilātale ņhito rattadupaņņaü\<*<13>*>/ nivāsetvā kāyabandhanaü bandhitvā paü- sukålasaüghāņiü pārupitvā\<*<14>*>/ mattikāpattaü ādāya ākāsena gantvā catutthe dvārakoņņhake dānagge yeva otaritvā eka- mantaü aņņhāsi. Maõķavyo\<*<15>*>/ ito c' ito ca olokento taü disvā "evaüviråpo\<*<16>*>/ saükārayakkhasadiso\<*<17>*>/ ayaü pabbajito imaü\<*<18>*>/ ņhānam āgacchanto kuto\<*<19>*>/ āgacchasãti" tena saddhiü salla- panto paņhamaü gātham āha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -ķappa-. 2 Bd adds ssa. 3 Bd adds sā. 4 Bd so soëa-. 5 Bd adds divase gehe. 6 Cs Bd omit ca. 7 Bd mahāsamaya-. 8 Bds suvaõõasarakena. 9 Bd sakkārapakka-. 10 Bd -kāni. 11 Cs la¤aka-, Ck la¤canaka-. 12 so all three MSS. 13 Bd omits ratta. 14 Bd pārumpetvā. 15 Bd adds kumāro. 16 Bds evaråpo. 17 Cks saükhāra-, Bd saīkararukkha-, Bs saīkārarukkha-. 18 Bd idaü pi. 19 Bd adds nu. >/ #<[page 380]># %<380 XV. Vãsatinipāta.>% @*>/ otallako paüsupisācako va saükāracolaü paņimucca\<*<2>*>/ kaõņhe, ko re tuvaü hohisi adakkhiõeyyo ti. || Ja_XV:1 ||>@ Tattha rummavāsãti\<*<1>*>/ ana¤jitāmaõķitaghaņņitasaüghāņitapilotikavasano\<*<3>*>/, otallako ti lāmako olambavilambanantakadharo\<*<4>*>/ vā, paüsupisācako vā 'ti saükāraņņhāne pisāco viya, saükāracolan ti saükāraņņhāne laddhapilotikaü, paņimuccā\<*<5>*>/ 'ti paņimu¤citvā\<*<6>*>/, adakkhiõeyyo ti tvaü adakkhiõeyyo ime- saü paramadakkhiõeyyānaü nisinnaņņhānaü eko\<*<7>*>/ hutvā\<*<8>*>/ āgato. Taü sutvā M. muducitten' eva tena saddhiü sallapanto dutiyaü gātham āha: @*>/ pakataü yasassi, taü khajjare bhu¤jare piyyare ca, jānāsi\<*<10>*>/ tvaü paradattåpajãviü, uttiņņha, piõķaü labhataü sapāko ti. || Ja_XV:2 ||>@ Tattha pakatan ti paņiyattaü\<*<11>*>/, yasassãti parivārasampanna\<*<12>*>/, taü khajjare ti taü khajjanti\<*<13>*>/ c' eva bhu¤janti\<*<14>*>/ ca, piyyare ti\<*<15>*>/ pivanti\<*<16>*>/ ca, kiükāraõā mayhaü kujjhasi, uttiņņha piõķan ti upatiņņhitvā labhitabbaü piõķaü uņņhāya ņhitehi vā diyyamānaü heņņhā ņhatvā labhitabbaü piõķaü labhataü, sapāko ti sapākacaõķālo\<*<17>*>/ pi\<*<18>*>/ labhatu, jātisampannā hi yattha katthaci labhanti, sapākacaõķālassa pana ko deti\<*<19>*>/, dullabhapiõķo ahaü, tasmā me jãvitapavattanatthaü bhojanaü dāpehi kumārā 'ti. Tato Maõķavyo gātham āha: @*>/ pakataü brāhmaõānaü\<*<21>*>/ attatthāya saddahato mama idaü\<*<22>*>/, apehi ettho, kim idhaņņhito si, na mādisā tuyhaü dadanti jammā 'ti. || Ja_XV:3 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd du-. 2 Bd -mu¤ca. 3 so Cs; Ck -ghaņņisamvaseno, Bd āna¤citomaõķite saüghāņitaü pilo-- corr. to āna¤citamaõķitaghaņitasaüghāņipilo--, Bs ana¤jinomaõķi--. 4 Bd -bananantakasuttadharo corr. to -bakanantaka-, Bs -bakuttakadharo. 5 Bd -mu¤cā. 6 Cks -mucci-. 7 Bs -tthāna ko. 8 Bds add kuto. 9 so Cks for tavedaü, Bd tava yidaü. 10 Bd Cs add maü. 11 Bd pari-. 12 all three MSS. -nnaü. 13 Cks omit ti taü khajjanti. 14 Cks -ati. 15 Cks omit piyyareti. 16 Cks pãyanti. 17 Cks sā-. 18 Cks hi pi. 19 Bs vadati. 20 so Cks for mamedaü, Bd mama yidaü. 21 so all three MSS. for brahmānaü? 22 so all three MSS. for mamedaü. >/ #<[page 381]># %< 1. Mātaīgajātaka. (497.) 381>% Tattha attatthāyā ti attano vaķķhiatthāya\<*<1>*>/, apehi ettho ti imamhā ņhānā apagaccha, na mādisā ti mādisā jātisampannānaü\<*<2>*>/ udiccabrāhmaõānaü\<*<3>*>/ denti na tuyhaü\<*<4>*>/ caõķālassa, gaccha jammā 'ti. Tato M. gātham āha: @*>/, etāya saddhāya dadāhi dānaü, app-eva ārādhaye dakkhiõeyye ti. || Ja_XV:4 ||>@ Tass' attho: kumāra sassaphalaü āsiüsamānā tãsu pi khettesu bãjaü vapanti, tattha ativuņņhikāle thale sassaü sampajjati ninne påtikaü hoti ātape\<*<6>*>/ nadi¤ ca taëāka¤ ca nissāya kataü oghena vuyhati, mandavuņņhikāle thale khette vipajjati ninne thokaü sampajjati anåpe\<*<7>*>/ sampajjat' eva samavuņņhikāle thale khette\<*<8>*>/ thokaü sampajjati itaresu sampajjat' eva, tasmā yathā phalaü āsiü- samānā tãsu pi khettesu vapanti tathā tvam pi etāya phalasaddhāya\<*<9>*>/ āgatā- gatānaü sabbesaü ¤eva dānaü dehi\<*<10>*>/, app-eva nāma evaü dadanto dakkhiõeyye ārādheyyāsi labheyyāsãti. Tato Maõķavyo gātham āha: @*>/ khettāni supesalānãti. || Ja_XV:5 ||>@ Tattha yesāhan ti yesu ahaü, jātimantåpapannā ti jātiyā ca mantehi ca upapannā. Tato M. dve gāthā abhāsi: @*>/ ca atimānitā ca lobho ca doso ca mado ca moho ete aguõā yesu va\<*<13>*>/ santi\<*<14>*>/ sabbe tānãdha khettāni apesalāni. || Ja_XV:6 ||>@ @*>/ ca atimanitā ca lobho ca doso ca mado ca moho>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd vuķhi-. 2 Ck Bd mādisā-. 3 Bd adds dānaü. 4 Bds tuyhanti. 5 Bd āsiīkhamānā corr. to āsamānā, Bs āsasamānā? 6 Bds anupakhette. 7 Bd anupakhette. 8 Cks -aü. 9 Cks -sandhāya. 10 Cs deha, Bds deti. 11 Bd tāni ca. 12 all three MSS. jāti-. 13 Bd ca. 14 Ck panti. >/ #<[page 382]># %<382 XV. Vãsatinipāta.>% @< ete aguõā yesu na santi sabbe tānãdha\<*<1>*>/ khettāni supesalānãti. || Ja_XV:7 ||>@ Tattha jātimado ti aham asmi jātisampanno ti evaü uppannamado\<*<2>*>/, atimānitā cā 'ti\<*<3>*>/ a¤¤o mayā saddhiü jātiādãhi sadiso n' atthãti atikkamma pavattamāno, atilobhādayo\<*<4>*>/ lubbhanadussanamajjanamuyhanamattā\<*<5>*>/ ca, ape- salānãti evaråpā hi puggalā āsãvisabharitā viya vammãkā appiyasãlā honti, eva- råpānaü dinnadānaü\<*<6>*>/ na mahapphalaü hoti, tasmā mā\<*<7>*>/ etesaü pesalakhettabhāvaü ma¤¤ittho\<*<8>*>/, na hi jātimantā saggadāyakā, ye pana jātimānādirahitā ariyā tāni khettāni supesalāni tesu dinnaü mahapphalaü te saggadāyakā hontãti. Iti so M-tte punappuna kathente kujjhitvā "ayaü ativiya bahuü vippalapati, kuhiü gatā ime dovārikā, na imaü\<*<9>*>/ caõ- ķālaü nãharantãti" gātham āha: @*>/ Upajotiyo ca Upajjhāyo athavā Bhaõķakucchi\<*<11>*>/, imassa daõķa¤ ca vadha¤ ca datvā (= supra p. 205.) gale gahetvā khalayātha\<*<12>*>/ jamman ti. || Ja_XV:8 ||>@ Tattha kattheva\<*<13>*>/ bhaņņhā\<*<14>*>/ ti imesu tãsu dvāresu ņhapitā Upajotiyo\<*<15>*>/ ca Upajjhāyo ca Bhaõķakucchi\<*<16>*>/ cā 'ti tayo dovārikā kva gatā ti attho. Te pi tassa vacanaü sutvā vegenāgantvā vanditvā "kiü karoma devā" 'ti āhaüsu. "Ayaü vo jammo caõķālo diņņho" ti. "Na passāma deva, kutoci āgatabhāvaü na jānāmā" 'ti. "Ko p' esa\<*<17>*>/ māyākāro vā vijjādharo vā\<*<18>*>/ bhavissatãti". "Idāni kiü tiņņhathā" 'ti. "Kiü karoma devā" 'ti. "Imassa mukham eva pothetvā bhindantā daõķaveëupesikāhi piņņhiü\<*<19>*>/ uppāņentā\<*<20>*>/ vadha¤ ca datvā gale gahetvā etaü jammaü khalayātha\<*<12>*>/, ito nãharathā" 'ti. M. tesu attano santikaü anāgatesv-eva\<*<21>*>/ uppatitvā ākāse ņhito gātham āha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd tāni ca. 2 Cks uppannamāno, Bd upannamaddo, Cs uppannaü mano. 3 Cks -māntāni. 4 Bd omits ati. 5 Bs ra¤jana, Bd ra¤cana in the place of majjana. 6 Bds dinnaü-. 7 Cks omit mā. 8 Ck mā ¤ittho. 9 Bd yimaü. 10 Ck katthaü haņņhā, Cs kattha haņņhā, Bds kvattha gatā. 11 Bds gaõķa-. 12 Bds gala-. 13 Cks katthe, Bds kvattha. 14 Cs haņņhā, Bds gatā. 15 Cks upayojito. 16 Bds gaõķa-. 17 Bds cesa. 18 Bd adds coro vā. 19 Bds piņņhi cammaü. 20 Bd uppādento, Bs uppāņanto, Cks uddhaņantā. 21 Cks -gateyeva. >/ #<[page 383]># %< 1. Mātaīgajātaka. (497.) 383>% @*>/ khaõasi ayo dantena\<*<2>*>/ khādasi jātavedaü padahasi yo isiü paribhāsasãti. || Ja_XV:9 ||>@ Tattha jātavedaü padahasãti aggiü gilituü vāyamasi. Ima¤ ca pana gāthaü vatvā M. passantass' eva māõa- vassa ca brāhmaõāna¤ ca ākāse pakkhandi. Tam atthaü pakāsento S. gātham āha: @@ Tattha saccaparakkamo ti sabhāvaparakkamo. So pācãnadisābhimukho gantvā ekāya vãthiyā otaritvā "padavala¤jaü\<*<3>*>/ pa¤¤āyatå" 'ti adhiņņhāya pācãnadvārasamãpe piõķāya caranto missakabhattaü saükaķķhitvā ekissā\<*<4>*>/ sālāya nisãditvā missakabhattaü paribhu¤ji. Nagaradevatā\<*<5>*>/ "ayaü amhākaü ayyaü viheņhetvā kathetãti" asahamānā āgamiüsu. Ath' assa jeņņhakayakkho gãvaü gahetvā parivattesi, sesade- vatā sesabrāhmaõānaü\<*<6>*>/ gãvaü gaõhitvā parivattesuü. B-tte muducittatāya pana "tassa putto" ti taü\<*<7>*>/ na mārenti kevalaü kilamenti\<*<8>*>/ yeva. Maõķavyassa sãsaü parivattitvā\<*<9>*>/ piņņhipassā- bhimukhaü jātaü, hatthapādā ujukā thaddhā va aņņhaüsu, akkhãni kālakatasseva viparivattiüsu, so thaddhasarãro va nipajji. Sesabrāhmaõā mukhena kheëaü vamantā aparāparaü parivattanti\<*<10>*>/. "Ayye puttassa te ki¤ci\<*<11>*>/ jātan" ti Diņņha- maīgalikāya ārocayiüsu\<*<12>*>/. Sā vegenāgantvā puttaü disvā āha\<*<13>*>/ "kiü etan" ti vatvā gātham āha: @*>/ piņņhito uttamaīgaü, bāhaü pasāreti akammaneyyaü, setāni\<*<15>*>/ akkhãni yathā matassa, ko me imaü puttam akāsi evan ti. || Ja_XV:11 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck girantakhena, Cs girannakhena, Bds girinakhena. 2 Bds -tehi. 3 Ck -ëanjaü, Cs -ëa¤chaü. 4 Bd -āya. 5 Cks -re-. 6 Cks sesaü-. 7 Bd naü. 8 Bds -manti. 9 Bd -etvā. 10 Bd adds māõavā. 11 Bd kiü. 12 Ck ācorayiüsu. 13 Bds omit āha. 14 Bd āveëi-. 15 Cks so-. >/ #<[page 384]># %<384 XV. Vãsatinipāta.>% Tattha āveņhitan\<*<1>*>/ ti parivattitaü. Ath' assā tasmiü ņhāne ņhitajano ārocetuü gātham āha: @*>/ otallako paüsupisācako va\<*<3>*>/ saükāracolaü paņimucca kaõņhe, so te imaü\<*<4>*>/ puttam akāsi evan\<*<5>*>/ ti. || Ja_XV:12 ||>@ Sā taü sutvā cintesi: "a¤¤ass' etaü balaü n' atthi, nis- saüsayaü Mātaīgapaõķito bhavissati\<*<6>*>/, sampannamettābhāvano kho pana dhãro na ettakaü janaü kilametvā gamissati, kataran nu kho disaü gato bhavissatãti" tato pucchantã gātham āha: @*>/ accayaü, app-eva naü puttaü labhemu jãvitan ti. || Ja_XV:13 ||>@ Tattha gantvānā 'ti tassa santikaü gantvā, taü paņikaremu\<*<7>*>/ acca- yan ti\<*<8>*>/ accayaü paņikarissāma desessāma khamāpessāma nan ti, puttaü la- bhemu jãvitan ti app-eva nāma puttassa jãvitaü\<*<9>*>/ labheyyāma. Ath' assā tattha ņhitā māõavā\<*<10>*>/ evam\<*<11>*>/ āhaüsu: @@ Tattha pathaddhuno\<*<12>*>/ ti ākāsapathasaükhātassa addhuno majjhe ņhito pannarase\<*<13>*>/ cando viya, api cāpi so ti api ca kho pana so\<*<14>*>/ puratthimaü disaü gato. Sā tesaü vacanaü sutvā "mama sāmiü\<*<15>*>/ upadhāressā- mãti" suvaõõakalasasuvaõõasarakāni gāhāpetvā dāsigaõaparivutā tena padavala¤jassa\<*<16>*>/ adhiņņhitaņņhānaü patvā tenānusārena gacchantã tasmiü pãņhikāya nisãditvā bhu¤jamāne tassa\<*<17>*>/ santikaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd āveëi-. 2 Bd du-. 3 Bd ca. 4 Bd idaü. 5 Cks etan. 6 Bd -tãti. 7 Cks paņikiriyemu. 8 Bds add taü. 9 Cks -tuü. 10 Ck -vakā. 11 Bd kathentā gātham. 12 Ck paccuthaddhuno. 13 Bd -sa. 14 Cks omit so. 15 Bd -ikaü. 16 Bd -la¤cassa. 17 Cks bhu¤jamānassa. >/ #<[page 385]># %< 1. Mātaīgajātaka. (497.) 385>% gantvā vanditvā aņņhāsi. So\<*<1>*>/ taü disvā thokaü odanaü patte ņhapesi. Diņņhamaīgalikā suvaõõakalasena tassa udakaü adāsi. So tatth' eva\<*<2>*>/ hatthaü dhovitvā mukhaü vikkhālesi. Atha naü sā "kena me puttassa vo vippakāro kato" ti pucchantã gātham āha: @*>/ piņņhito uttamaīgaü, bāhaü pasāreti akammaneyyaü, setāni akkhãni yathā matassa, ko me imaü puttam akāsi evan ti. || Ja_XV:15 ||>@ Tatoparā\<*<4>*>/ tesaü vacanapaņivacanagāthā\<*<5>*>/ honti: @@ @*>/ pāde saraõaü gatāsmi anvāgatā\<*<7>*>/ puttasokena bhikkhu. || Ja_XV:17 ||>@ @*>/ etarahã\<*<8>*>/ ca mayhaü manopadoso mama n' atthi\<*<9>*>/ koci, putto ca te vedamadena matto atthaü na jānāti adhicca vede. || Ja_XV:18 ||>@ @*>/ purisassa sa¤¤ā\<*<11>*>/, ekāparādhaü\<*<12>*>/ khama bhåripa¤¤a, (supra p. 313.) na paõķitā kodhabalā bhavantãti. || Ja_XV:19 ||>@ Tattha yakkhā ti nagarapariggahakā\<*<13>*>/ yakkhā, anvāgatā ti anugatā\<*<14>*>/ isayo sādhuråpā guõasampannā ti evaü jānamānā ti attho, te ti te isãnaü gunaü ¤atvā\<*<15>*>/ puttaü duņņhacittaü kupitacittaü disvā\<*<16>*>/, tvaü ¤eva me ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks omit so. 2 Bd tasseva. 3 Cks avedhi-, Bd āveëi-. 4 Bd -raü. 5 Bd adds nāma. 6 Cs ca. 7 Cks addhā-. 8 all three MSS. -i. 9 Cks na matthi. 10 Bds -te ca. 11 Cks -aü. 12 Bds etā-. 13 Cs -ggā-, Bd -ggahaka. 14 Cks omit anu-. 15 Bds guõa¤¤åtava. 16 Bds viditvā. >/ #<[page 386]># %<386 XV. Vãsatinipāta.>% sace yakkhā kupitā evam akaüsu karontu\<*<1>*>/, devatā nāma pānãyauëuüka- mattena\<*<2>*>/ santappetuü sakkā, tasmāhaü tesaü na bhāyāmi, kevalaü tvaü ¤eva me puttassa mā kujjhi, anvāgatā ti āgatā sāmi\<*<3>*>/, bhikkhå 'ti M-aü ālapantã puttassa jãvitadānaü\<*<4>*>/ yācati, tadeva hãti Diņņhamaīgalike\<*<5>*>/ tadā tava puttassa maü akkosanakāle ca mayhaü manopadoso n' atthi etarahi ca tayi\<*<6>*>/ yācamānāya pi mama tasmiü manopadoso n' atthi yeva, vedamadenā 'ti tayo me vedā uggahitā ti madena, adhiccā 'ti te\<*<7>*>/ vede uggahetvāpi\<*<8>*>/ atthānatthaü na jānāti, muhuttakenā 'ti yaü ki¤ci uggahetvā\<*<8>*>/ muhutten' eva. Evaü tāya\<*<9>*>/ khamāpiyamāno M. "tena hi tesaü\<*<10>*>/ yakkhā- naü palāyanatthāya\<*<11>*>/ amatosadhaü dassāmãti" vatvā gā- tham āha: @*>/ Maõķavyo\<*<13>*>/ bhu¤jatu\<*<14>*>/ appapa¤¤o, yakkhā ca te naü\<*<15>*>/ na viheņhayeyyuü, putto ca te hohiti so arogo ti. || Ja_XV:20 ||>@ Tattha uttiņņhapiõķaü ti ucchiņņhakaü\<*<16>*>/ piõķan ti pi pāņho. Sā M-assa vacanaü sutvā "detha sāmi amatosadhan" ti suvaõõasarakaü upanāmesi\<*<17>*>/. M. ucchiņņhaka¤jikaü\<*<18>*>/ tattha āsi¤citvā "paņhamaü ¤eva ito upaķķhaü tava puttassa mukhe opitvā\<*<19>*>/ sesaü cāņiyaü udakena missetvā sesabrāhmaõānaü mukhe opehi\<*<20>*>/, sabbe pi\<*<21>*>/ nirogā bhavissantãti" vatvā up- patitivā Himavantam eva gato. Sāpi taü sarakaü sãsenādāya "amatosadhaü me laddhan" ti vadantã\<*<22>*>/ nivesanaü gantvā paņhamaü puttassa mukhe ka¤jiü\<*<23>*>/ opi\<*<24>*>/. Yakkho palāyi, itaro paüsuü pu¤chanto\<*<25>*>/ uņņhāya "amma kim etan" ti āha. "Tayā kataü tvam eva jānissasi, ehi tāta\<*<26>*>/ dakkhiõeyyānaü te\<*<27>*>/ vippakāraü passā\<*<28>*>/" 'ti. So te disvā vippaņisārã ahosi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -to, Cs -tā. 2 Cks pānãyaü-, Bd -ullu¤ga-, Bs -ulluüka-. 3 Bds smi. 4 Cks -na¤ca. 5 Cks add na. 6 Cs tasi, Bds tati. 7 Bd omits te. 8 Bd -hi-. 9 Bd tāyaü. 10 Cks te. 11 so all three MSS. for palāpa-? 12 Bd uttitta-. 13 Ck taü maõ-, Cs ta maõ-, Bds tava maõ-. 14 Cks bhu¤jitu. 15 Cks saü. 16 Cks ucci-, Bd ucchiņa piõķaü ucchittha. 17 Cks -kāmesi. 18 Ck ucci-, Cs uddhiņņha-, Bd ucchitthaki¤ciyabhattaü. 19 Bd osa¤citvā, Bs ositvā. 20 Bd osa¤cāpehi, Bs osi¤cāpehi. 21 Bd va. 22 Bd omits va-. 23 Bd ki¤cikaü. 24 Bds osi¤ci. 25 Bd pu¤c-, Cks pu¤j-. 26 Bd adds tava. 27 Bds taü. 28 Bd passāhi. >/ #<[page 387]># %< 1. Mātaīgajātaka. (497.) 387>% Atha naü mātā "tāta Maõķavya, tvaü\<*<1>*>/ bālo, dānassa mahapphalaņņhānaü na jānāsi, dakkhiõeyyā nāma evaråpā na honti, Mātaīgapaõķita-sadisā va honti, ito paņņhāya mā etesaü dussãlānaü dānam adāsi, sãlavantānaü dehãti" vatvā\<*<2>*>/ @*>/, mahakkasāvesu dadāsi\<*<4>*>/ dānaü kiliņņhakammesu asa¤¤atesu. || Ja_XV:21 ||>@ @*>/ mukhaü paråëhaü, pajaü imaü passatha rummaråpiü\<*<6>*>/, na jaņājinan tāyati\<*<7>*>/ appapa¤¤aü. || Ja_XV:22 ||>@ @@ ti āha. Tattha mahakkasāveså 'ti mahākasāvesu\<*<8>*>/ mahantehi rāgakasāvādãhi\<*<8>*>/ samannāgatesu, jaņā ca\<*<9>*>/ kesā ti tāta Maõķavya\<*<10>*>/ dakkhiõeyyesu ekaccānaü kesā jaņā\<*<11>*>/ katvā baddhā\<*<12>*>/, ajinānivatthā ti sakhurāni cammāni vatthāni, jarådapānaü vā 'ti tiõagahaõena\<*<13>*>/ jiõõakåpe\<*<14>*>/ viya mukhaü dãghamassutāya\<*<15>*>/ paråëhaü\<*<16>*>/, pajaü iman ti imaü evaråpaü ana¤jitāmaõķitaü\<*<17>*>/ låkhavesaü pajaü passatha, na jaņājinan ti etaü jaņājinaü imaü appapa¤¤aü pajan tāyituü na sakkoti, sila¤āõena\<*<18>*>/ tapokammān' eva imesaü sattānaü patiņņhā\<*<19>*>/ honti, yesan ti tasmā\<*<20>*>/ yesaü ete ra¤janadussanamuyhanasabhāvā\<*<21>*>/ rāgādayo aņņhavatthukā ca\<*<22>*>/ avijjā virājitā vigatā vigatattā yeva ca etesaü kilesānaü ye khãõāsavā arahanto tesu dinnaü mahapphalaü. "Tasmā tvaü tāta ito paņņhāya evaråpānaü dussãlānaü adatvā loke aņņhasamāpattilābhino pa¤cābhi¤¤ādhammika- samaõabrāhmaõā ca paccekabuddhā ca (add: ye?) santi tesaü dānaü dehi, ehi tāta tava kulåpake amatosadhaü pāyetvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks taü. 2 Bd adds imaü gāthamāha. 3 Ck akocidoyi, Cs akocidosi. 4 Cks dadāhi. 5 Ck Bd -ca, Cs charåpadānaü ca. 6 Bds du-. 7 Cks -te. 8 Cks -kā-. 9 Cks su. 10 Bd adds tava. 11 Cks kesa jaņā, Bd na kesā jaņānaü. 12 Bd bandhāya. 13 Cs -õe, Ck -õo. 14 Bd -kupo. 15 Bd adds ca. 16 Bd paruëakesā. 17 Cks ani¤jita-. 18 Bd sãlapa¤¤āõa, Ck sãla¤āõe. 19 Bd -āni. 20 Bd yasmā. 21 Cks rajjena--, Bd ra¤cana--. 22 Cks va. >/ #<[page 388]># %<388 XV. Vãsatinipāta.>% aroge karissāmãti" vacanaü vatvā ucchiņņhaka¤jikaü\<*<1>*>/ gāhāpetvā udakacāņiyaü pakkhipitvā soëasannaü brāhmaõasahassānaü mukhesu\<*<2>*>/ āsi¤cāpesi. Ekeko paüsuü pu¤chanto\<*<3>*>/ va uņņhahi\<*<4>*>/. Atha te brāhmaõā "imehi caõķālucchiņņhakaü\<*<5>*>/ pãtan" ti abrāhmaõe kariüsu. Te lajjitā Bārāõasito nikkhamitvā Mejjha- raņņhaü\<*<6>*>/ gantvā Mejjhara¤¤o\<*<6>*>/ santike vasiüsu. Maõķavyo pana tatth' eva vasi. Tadā Vettavatãnagaraü upanissāya Vettavatãnadãtãre Jātimanto nām' eko brāhmaõo pabbajito jātiü nissāya mahantaü mānam akāsi. M. "etassa mānaü bhindissā- mãti" taü ņhānaü āgantvā tassāsanne uparisote vāsaü kappesi. So ekadivasaü dantakaņņhaü khāditvā imaü dantakaņņhaü "Jātimantassa jaņāsu laggatå" 'ti adhiņņhāya nadiyaü pātesi, taü\<*<7>*>/ tassa udakaü ācamantassa\<*<8>*>/ jaņāsu laggi. So taü disvā va "nassa vasalā" 'ti vatvā "kuto ayaü kāëakaõõã āgatā\<*<9>*>/, upadhāressāmi nan" ti uddhasotaü gacchanto M-aü disvā "kiüjātiko sãti" pucchi. "Caõķālo 'smãti". "Tayā nadiyā dantakaņņhaü pātitan" ti. "âma mayā" ti. "Nassa vasala caõķāla kāëakaõõi, mā idha vasi, heņņhāsote vasā" ti vatvā heņņhāsote vasantenāpi tena pātite dantakaņņhe paņisotaü āgantvā jaņāsu laggante\<*<10>*>/ so\<*<11>*>/ "nassa vasala, sace idha va- sissasi sattame divase sattadhā muddhaü phalissatãti" āha. M. "sac' āhaü etassa kujjhissāmi sãlaü me arakkhitaü bha- vissati, upāyen' ev' assa mānaü bhindissāmãti" sattame divase suriyuggamanaü nivāresi. Manussā ubbāëhā\<*<12>*>/ Jātimantaü\<*<13>*>/ tāpasaü upasaükamitvā "bhante tumhe suriyuggamanaü na dethā" 'ti pucchiüsu. So āha: "na me taü kammaü, nadãtãre pan' eko caõķālo vasati, tass' etaü kammaü bhavissatãti". Manussā M-aü upasaükamitvā "tumhe bhante suriyass' ug- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks ucci-, Bd -ga¤citaü corr. to -ka¤citaü. 2 Bd mukhe. 3 Bd pu¤c-, Cks pu¤j-. 4 Cks uņņhi. 5 Ck -lusiņņhakaü, Cs -lucci-, Bd -lucciņhakaü corr. to -lucchi-. 6 Bd majha-. 7 Bd adds anusotaü gantvā. 8 Bd ācap-, Cs ācar- corr. to ācam-. 9 all three MSS. -to. 10 Bds -esu. 11 Cks omit so. 12 all three MSS. ubba-. 13 Ck -tā, Cs -ta. >/ #<[page 389]># %< 1. Mātaīgajātaka. (497.) 389>% gantuü\<*<1>*>/ na dethā" 'ti pucchiüsu. "âmāvuso" ti. "Kiü- kāraõā". "Tumhākaü kulåpakatāpaso\<*<2>*>/ maü niraparādhaü abhisapi, tasmiü āgantvā khamāpanatthāya mama pādesu patite suriyaü vissajjessāmãti". Te gantvā taü kaķķhantā ānetvā M-assa pādamåle nipajjāpetvā khamāpetvā āhaüsu: "suriyaü vissajjetha bhante" ti. "Na sakkā vissajjetuü, sac' āhaü vissajjessāmi imassa sattadhā muddhā phalissatãti". Atha\<*<3>*>/ "bhante kiü karomā" 'ti. So "mattikāpiõķaü\<*<4>*>/ āharathā" 'ti āharāpetvā\<*<5>*>/ "imaü tāpasassa sãse ņhapetvā tāpasaü otāretvā udake ņhapethā" 'ti ņhapāpetvā suriyaü vissajjesi. Suriyasmiü hi pahaņamatte mattikāpiõķo sattadhā bhijji, tāpaso udake nimujji. M. taü dametvā "kahan nu kho\<*<6>*>/ soëasa brāhmaõa- sahassāni vasantãti" upadhārento "Mejjhara¤¤o santike" ti ¤atvā "te damessāmãti" iddhiyā gantvā nagarasāmante otaritvā pattam ādāya nagare piõķāya cari\<*<7>*>/. Brāhmaõā taü disvā "ayaü idha ekadvedivase vasanto pi amhe appatiņņhe karissa- tãti" vegena gantvā "mahārāja māyākāro\<*<8>*>/ eko vijjādharo\<*<9>*>/ āgato, gaõhāpetha nan" ti ra¤¤o ārocesuü. Rājā "sādhå" 'ti sam- paņicchi. M. pi missakabhattaü ādāya a¤¤ataraü kuķķaü nissāya pãņhikāya nisinno bhu¤jati. Atha naü\<*<10>*>/ a¤¤avihitakaü āhāraü paribhu¤jamānam eva ra¤¤ā pahitapurisā asinā\<*<11>*>/ pa- haritvā jãvitakkhayaü pāpesum. so kālaü katvā Brahmaloke nibbatti. Imasmiü kira jātake B. koõķadamako ahosi, so ten' eva paratantiyuttabhāvena\<*<12>*>/ jãvitakkhayaü pāpuõi. Devatā kujjhitvā sakalam eva Mejjharaņņhaü\<*<13>*>/ uõhakallavassaü\<*<14>*>/ vassā- petvā\<*<15>*>/ raņņhaü araņņham akaüsu. Tena vuttaü\<*<16>*>/: @*>/ Mejjhā\<*<18>*>/ Mātaīgasmiü yasassine sapārisajjo\<*<19>*>/ ucchinno Mejjhara¤¤aü\<*<20>*>/ tadā ahå\<*<21>*>/ ti. || Ja_XV:24 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd såriyuggamanaü. 2 Bd -pako-. 3 Bd adds naü. 4 Bd -ka-. 5 Ck āhā-. 6 Bd adds dāni, Bs tāni. 7 Bd carati. 8 Ck -karo. 9 Ck -dhārā, Cs -dhara. 10 Cks omit atha naü. 11 Bd adds gãvaü. 12 Cs -sattabhāvena, Bd maritantiayutta-. 13 Bd majharaņha. 14 Bd unhakukkulavassaü. 15 Bd vasitvā. 16 Cks omit t. v. 17 Bd -no, Ck upahaõķamanaü, Cs upahaõķavanaü. 18 so Ck; Cs -o, Bd majho. 19 Cs -jje. 20 so Ck Bd for -rājā? Cs mejjhera¤¤aü. 21 Cks tadāhu, Bd tadā āhå. >/ #<[page 390]># %<390 XV. Vãsatinipāta.>% S. i. d. ā. "na idān' eva pubbe pi Udeno pabbajite\<*<1>*>/ viheņheti\<*<2>*>/ yevā" 'ti vatvā j. s.: "Tadā Maõķavyo Udeno ahosi, Mātaīgapaõķito\<*<3>*>/ aham evā" 'ti. Mātaīgajātakaü. $<2. Citta-Sambhåta-jātaka.>$ Sabbaü narānam saphalaü suciõõan ti. Idaü S. J. v. āyasmato Mahākassapassa piyasaüvāse dve saddhivihārake\<*<4>*>/ ā. k. Te kira a¤¤ama¤¤am appaņivibhattabhogā paramavissāsikā ahesuü, piõ- ķāya carantāpi ekato va gacchanti ekato va āgacchanti, vinābhavituü na sakkonti. Dhammasabhāyaü bhikkhå tesaü yeva vissāsaü vaõõa- yamānā\<*<5>*>/ nisãdiüsu. S. āgantvā "kāya {nu} 'ttha bhikkhave e. k. s." ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte "anacchariyaü bhikkhave imesaü ekasmiü attabhāve vissāsikattaü\<*<6>*>/, porāõakapaõķitā tãõi cattāri bha- vantarāni gacchantāpi mittabhāvaü\<*<7>*>/ na vijahiüsu yevā" 'ti vatvā a. ā.: A. Avantiraņņhe Ujjeniyaü\<*<8>*>/ Avantimahārājā nāma r. kāresi. Tadā Ujjeniyā\<*<9>*>/ bahi caõķālagāmako hoti\<*<10>*>/. M. tattha nibbatti. Aparo pi satto tass' eva mātucchāputto hutvā nibbatti. Tesu eko Citto nāma ahosi, eko Sambhåto nāma\<*<11>*>/. Te ubho pi vayappattā caõķālavaüsadhopanaü nāma sippaü uggaõhitvā ekadivasaü "Ujjeninagaradvāre\<*<12>*>/ sippaü dasses- sāmā\<*<13>*>/" 'ti eko uttaradvāre sippaü dassesi eko pācãnadvāre\<*<14>*>/. Tasmi¤\<*<15>*>/ ca nagare dve diņņhamaīgalikāyo ahesuü ekā setthi- dhãtā ekā purohitadhãtā. Tā\<*<16>*>/ bahukhādaniyabhojaniyamālā- gandhādãni\<*<17>*>/ gāhāpetvā "uyyānakãëikaü kãëissāmā" 'ti ekā uttaradvārena nikkhami ekā pācãnadvārena\<*<18>*>/. Tā te caõķāla- putte sippaü dassente disvā "ke ete" ti pucchitvā "caõķāla- puttā" ti sutvā "apassitabbayuttakaü vata passimhā" 'ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -to. 2 Ck piheņņhako, Cs viheņņhako, Bd vihedhate corr. to vihedheti. 3 Bd adds pana. 4 Bds -ike. 5 Bd vaõõayantā. 6 Cks vissāsikaü. 7 Ck mittā-, Cs mittā- corr. to mitta-. 8 Bd -yanagare. 9 Cs uddeniyaü. 10 Bds ahosi. 11 Bd adds ahosi. 12 Bd -resu. 13 Cks -mã. 14 Ck -rena, Cs -rena corr. to -re. 15 Cks tasmiü, Bd tasmi. 16 Cs dhãnā tā, Bd dhitā corr. to dhitā tā, Bs dhãnā tā corr. to dhãtā. 17 Ck bahuü--disi, Cs bahukhādanãyabhojaniyaü mālāgandhādãhi, Bd bahåkhādaniyaübhojaniyaü-- corr. to -yabhojaniya--. 18 Cks add nikkhami. >/ #<[page 391]># %< 2. Citta-Sambhåta-jātaka. (498.) 391>% gandhodakena akkhãni dhovitvā\<*<1>*>/ nivattiüsu. Mahājano\<*<2>*>/ "are\<*<3>*>/ duņņhacaõķāla, tumhe nissāya mayaü amålakāni surābhattādãni na labhimhā" 'ti te ubho pi bhātike pothetvā anayavyasanaü pāpesi\<*<4>*>/. Te paņiladdhasa¤¤ā uņņhāya a¤¤ama¤¤assa santikaü gacchantā ekasmiü ņhāne samāgantvā a¤¤ama¤¤assa taü dukkhuppattiü ārocetvā roditvā paridevitvā\<*<5>*>/ "kin ti karissāmā" 'ti cintetvā\<*<6>*>/ "imaü\<*<7>*>/ amhākaü jātiü nissāya dukkhaü uppan- naü, caõķālakammaü kātuü na sakkhissāma\<*<8>*>/, jātiü paņicchā- detvā brāhmaõamāõavavaõõena\<*<9>*>/ Takkasilaü gantvā sippaü uggaõhissāmā" 'ti sanniņņhānaü katvā tattha gantvā dham- mantevāsikā disāpāmokkhācariyassa santike sippaü paņņha- pesuü. jambudãpatale dve kira caõķālā jātiü paņicchādetvā\<*<10>*>/ sippaü uggaõhantãti såyittha. Tesu Cittapaõķitassa sippaü niņņhitaü, Sambhåtassa na tāva niņņhāti\<*<11>*>/. Ath' ekadivasaü eko gāmavāsã\<*<12>*>/ "brāhmaõavācanakaü\<*<13>*>/ karissāmãti" ācariyaü nimantesi. Tam eva\<*<14>*>/ rattiü devo vassitvā\<*<15>*>/ magge kandarā- dãni påresi. âcariyo pāto va Cittapaõķitaü pakkosāpetvā "tāta ahaü gantuü na sakkhissāmi, tvaü māõavehi saddhiü gantvā maīgalaü vatvā tumhehi laddhiü bhu¤jitvā amhehi laddhaü āharā" 'ti pesesi. So "sādhå" 'ti māõavake\<*<16>*>/ ga- hetvā gato. Yāva māõavā nahāyanti c' eva mukhāni ca dho- vanti tāva manussā pāyāsaü vaķķhetvā "nibbātå" 'ti ņhape- suü. Māõavā tasmiü anibbute yeva āgantvā nisãdiüsu. Manussā dakkhiõodakaü datvā tesaü purato pātiyo ņhapesuü. Sambhåto muddhādhātuko\<*<17>*>/ viya hutvā sãtalo ti sa¤¤āya pā- yāsapiõķaü ukkhipitvā\<*<18>*>/ mukhe ņhapesi, so tassa ādittāyogulo viya mukhaü ķahi\<*<19>*>/, so kampamāno satiü anupaņņhāpetvā Cittapaõķitaü oloketvā caõķālabhāsāya "evaü\<*<20>*>/ khaëā\<*<21>*>/" ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds va. 2 Ck -nā. 3 Bd hare. 4 Bd -suü. 5 Bd adds bhādika. 6 Bds mantetvā. 7 Cks idaü. 8 Bd -mā ti. 9 Cks -vavattena. 10 Bd adds brahmaõa mānavavaõõena takkasãlaü gaütvā. 11 Cks tiņņhāti, Bd niņhitaü. 12 all three MSS. -i. 13 Bd -nikaü. 14 Cs tasmiü. 15 Cs vasi-. 16 Cks māna-. 17 Cs muddhaü-, Bd luddha-. 18 Cks ukkhitvā. 19 Bd dahati. 20 Bd eva. 21 Cs khaëu, Bs khaëu khaëu, Ck kaëu? >/ #<[page 392]># %<392 XV. Vãsatinipāta.>% āha. So pi tath' eva satiü anupaņņhāpetvā caõķālabhāsāya\<*<3>*>/ "niggala\<*<2>*>/ niggalā\<*<3>*>/" ti āha. Māõavā a¤¤ama¤¤aü oloketvā "kiübhāsā nām' esā" ti vadiüsu. Cittapaõķito maīgalaü abhāsi. Māõavā\<*<4>*>/ nikkhamitvā vaggavaggā hutvā tattha tattha\<*<5>*>/ nisãditvā bhāsaü sodhentā "caõķālabhāsā\<*<6>*>/" ti ¤atvā "are duņņhacaõķālā, ettakaü kālaü `brāhmaõā v' amhā\<*<7>*>/' ti vatvā va¤cayitthā\<*<8>*>/" 'ti ubho pi ne\<*<9>*>/ pothayiüsu. Ath' eko sappuriso "apethā" 'ti vāretvā "ayaü tumhākaü jātiyā doso, gacchatha, katthacid eva\<*<10>*>/ pabbajitvā jãvathā" 'ti te uyyojesi. Māõavā tesaü caõķālabhāvaü ācariyassa ārocesuü. Te pi ara¤¤aü pavisitvā isipabbajjaü pabbajitvā nacirass' eva\<*<11>*>/ tato cavitvā Nera¤jarāya tãre migiyā kucchismiü nibbattiüsu. Te mātu- kucchito nikkhantakālato paņņhāya ekato vicaranti, vinābhavi- tuü na sakkonti. Te ekadivasaü gocaraü gahetvā ekasmiü rukkhamåle sãsena sãsaü siīgena siīgaü tuõķena tuõķaü alliyāpetvā romanthayamāne\<*<12>*>/ ņhite disvā eko luddo\<*<13>*>/ sattiü khipitvā ekappahāren' eva jãvitā voropesi. Tato cavitvā Nammadātãre\<*<14>*>/ ukkusayoniyaü nibbattiüsu. Tatrāpi te vud- dhippatte\<*<15>*>/ gocaraü gahetvā sãsena sãsaü tuõķena tuõķaü alliyāpetvā ņhite disvā eko yaņņhiluddako ekappahāren' eva bandhitvā vadhi. Tato pana cavitvā Cittapaõķito\<*<16>*>/ Kosambi- yaü purohitassa putto hutvā nibbatti\<*<17>*>/. Sambhåtapaõķito Uttarapa¤cālara¤¤o putto hutvā nibbatti. Te nāmagahaõa- divasato paņņhāya attano jātiü sariüsu. Tesu\<*<18>*>/ Sambhåta- paõķito nirantaraü sarituü asakkonto catutthaü caõķālajātim eva anussarati, Cittapaõķito paņipāņiyā catasso pi\<*<19>*>/, (add: so? ) soëasa- vassakāle nikkhamitvā Himavantaü pavisitvā isipabbajjaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds eva, Bs evaü. 2 Bd omits niggala. 3 Cs niggila niggilā, Bs niggilã. 4 Bd adds bahi. 5 Ck only one tattha. 6 Bd candālakabhāsan. 7 Cks camhā, Bd brahmaõāmhā. 8 Cs va¤citthā. 9 Bd te. 10 Bds ese. 11 Ck cirasseneva, Cs cirassaneva. 12 Cks romanta-, Bd romadhayamāne corr. to romandha-, Bs romayamāne. 13 Bd luddako. 14 Bd rammadānadãtãre. 15 Bd vuķhi-. 16 Ck adds pana viya, Cs pana cavitvā cittapaõķito. 17 Cks omit nibbatti. 18 Bd omits tesu. 19 Bd tisso jātiyo in the place of pi. >/ #<[page 393]># %< 2. Citta-Sambhåta-jātaka. (498.) 393>% pabbajitvā jhānābhi¤¤aü\<*<1>*>/ nibbattetvā jhānasukhena vãtinā- mento\<*<2>*>/ vasi. Sambhåtapaõķito pitu accayena chattaü ussā- petvā chattamaīgaladivase\<*<3>*>/ yeva mahājanamajjhe maīgala- gãtaü katvā udānavasena dve gāthā abhāsi. Taü sutvā "am- hākaü ra¤¤o maīgalagãtan" ti orodhāpi gandhabbāpi tam eva gãtaü gāyanti, anukkamena "ra¤¤o piyagãtan" ti sabbe pi nagaravāsino tam eva gāyanti. Cittapaõķito Himavantapadese vasanto yeva "kin nu kho mama bhātikena Sambhåtena chat- taü laddhaü udāhu na tāvā\<*<4>*>/" ti upadhārento laddhabhāvaü ¤atvā "navarajjaü\<*<5>*>/ tāva idāni\<*<6>*>/ bodhetuü na\<*<7>*>/ sakkhissāmi\<*<8>*>/, mahallakakāle naü upasaükamitvā dhammaü kathetvā pabbā- jessāmãti" cintetvā paõõāsa vassāni agantvā\<*<9>*>/ ra¤¤o putta- dhãtāhi vaķķhitakāle iddhiyā gantvā uyyāne otaritvā maīgala- silāpaņņe suvaõõapaņimā viya nisãdi. Tasmiü khaõe eko dārako\<*<10>*>/ taü gãtaü gāyanto dāråni uddharati. Cittapaõķito taü pakkosi. So āgantvā vanditvā aņņhāsi. Atha naü āha: "tvaü pāto paņņhāya imam eva gãtaü gāyasi, kiü a¤¤aü na jānāsãti". "Bhante a¤¤āni pi bahåni jānāmi, imāni pana me\<*<11>*>/ ra¤¤o piyagãtāni, tasmā imān' eva gāyāmãti". "Atthi pana ra¤¤o gãtassa paņigãtaü gāyanto" ti. "N' atthi bhante" ti. "Sakkhissasi pana tvaü paņigãtaü gāyitun" ti. "Jānanto sakkhissāmãti". "Tena hi tvaü ra¤¤ā\<*<12>*>/ dvãsu gãtesu gāyitesu\<*<13>*>/ idaü tayena\<*<14>*>/ katvā gāyasså\<*<15>*>/" 'ti gãtaü datvā\<*<16>*>/ "gantvā\<*<17>*>/ ra¤¤o santike gāyi\<*<18>*>/, rājā te pasãditvā mahantaü issariyaü dassa- tãti" uyyojesi. So sãghaü mātu santikaü gantvā attānaü alaükārāpetvā rājadvāraü gantvā "eko kira dārako tumhehi saddhiü paņigãtaü gāyissatãti" ra¤¤o ārocāpetvā "āgacchatå" 'ti vutte gantvā vanditvā\<*<19>*>/ "tvaü kira tāta paņigãtaü gāyissa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -¤¤ā. 2 Bd -metvā. 3 -galika-. 4 Bds na vā. 5 Bd neva-. 6 Bd adds gaütvāpi, Bs gantvāvi. 7 Bds nā, Cks omit na. 8 Cks -mi. 9 Cs āg-. 10 Bd adds ra¤¤o. 11 Bds dve. 12 Ck ra¤¤o. 13 Cks omit gāyitesu. 14 Ck nayena, Cs taya, Bds tatiyaü. 15 Ck gāyissā, Cs gāyissa, Bd gāyisså. 16 Ck bhatvā. 17 Ck adds satto. 18 so all three MSS. for gāhi or gāyissasi? 19 Bds ekamantaü aņņhāsi. >/ #<[page 394]># %<394 XV. Vãsatinipāta.>% sãti" puņņho "āma deva, sabbaü rājaparisaü sannipātāpetha" 'ti sannipatitāya parisāya rājānaü āha: "tumhe tāva deva tumhākaü gãtaü gāyatha, athāhaü paņigãtaü\<*<1>*>/ gāyissāmãti". Rājā\<*<2>*>/ @*>/ ki¤cana\<*<4>*>/ mogham atthi, passāmi Sambhåtaü mahānubhāvaü sakammanā\<*<3>*>/ pu¤¤aphalåpapannaü. || Ja_XV:25 ||>@ @*>/ ki¤cana\<*<4>*>/ moghaü atthi, kaccin nu\<*<5>*>/ Cittassa\<*<6>*>/ pi evam eva iddho mano tassa yathāpi mayhan ti || Ja_XV:26 ||>@ gāthadvayam āha. Tattha na kammanā\<*<3>*>/ ki¤cana\<*<4>*>/ moghamatthãti sukatadukkatesu kammesu ki¤cana\<*<7>*>/ ekakammam pi moghaü nāma n' atthi nipphalaü na hoti, vipākaü datvā va\<*<8>*>/ nassatãti aparāpariyavedaniyakammaü\<*<9>*>/ sandhāyāha, Sam- bhåtan ti passām' ahaü āyasmantam Sambhåtaü sakena kammanā\<*<10>*>/ pu¤¤a- phalåpapannaü\<*<11>*>/, sakammaü nissāya pu¤¤aphalena upapannaü taü passāmãti attho, kaccinnu\<*<4>*>/ Cittassa\<*<6>*>/ pãti mayaü hi dve janā ekato hutvā naciraü sãlaü rakkhimha, ahaü tāva tassa phalena mahantaü yasaü patto, kacci nu\<*<12>*>/ kho me bhātikassa Cittassāpi evam eva mano iddho samiddhoti. Tassa gãtāvasāne dārako gāyanto tatiyaü gātham āha: @*>/ ki¤cana\<*<4>*>/ mogham atthi, Cittaü vijānāhi tath' eva deva, iddho mano tassa yathāpi tuyhan ti. || Ja_XV:27 ||>@ Taü sutvā rājā catutthaü gātham āha: @*>/ etad akkhā, gāthā sugãtā, na mam' atthi kaükhā, dadāmi te gāmavaraü sata¤ cā 'ti. || Ja_XV:28 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits gãtaü. 2 Bds add āha. 3 Bd -unā. 4 Bd ki¤cinu. 5 Bd ki¤ci nu. 6 Bd -ssā. 7 Cks -nā, Bd ki¤cinu. 8 Bd vi. 9 Bd -paravedaniya-. 10 Bd kammena. 11 Bd -nanti. 12 Bd -unā. 13 read: nam? >/ #<[page 395]># %< 2. Citta-Sambhåta-jātaka. (498.) 395>% Tattha sutama¤¤ato\<*<1>*>/ ti ahaü Sambhåtassa bhātā Citto nāmā 'ti va- dantassa Cittass' eva nu te santikā sutan ti attho, koci nan ti udāhu mayā Sambhåtara¤¤o bhātā Citto diņņho ti koci te etam atthaü ācikkhi\<*<2>*>/, sugãtā ti sabbathāpi ayaü gāthā sugãtā, n' atth' ettha mama kaükhā, gāmavaraü sata¤ca 'ti gāmavarānaü te sataü dadāmãti vadati. Tato dārako pa¤camaü gātham āha: @*>/ Citto\<*<4>*>/, sutaü a¤¤ato me, isã\<*<5>*>/ ca me etam atthaü asaüsi, gantvāna ra¤¤o paņigāhi gāthaü, api te varaü\<*<6>*>/ attamano dadeyyā 'ti. || Ja_XV:29 ||>@ Tattha etamatthan ti tumhākaü uyyāne nisinno eko isi mayhaü etam atthaü ācikkhi. Taü sutvā rājā "so mama bhātā Citto bhavissati, idān' eva naü gantvā passissāmãti" purise āõāpento gātha- dvayam āha: @@ @*>/ bherimudiīgasaükhe, sãghāni yānāni ca yojayantu, ajj' ev' ahaü\<*<8>*>/ assamaü taü gamissaü yatth' eva dakkhissaü\<*<9>*>/ isiü nisinnan ti. || Ja_XV:31 ||>@ Tattha āha¤¤arun ti āha¤¤antu\<*<10>*>/, assamaü tan ti taü assamaü. So evaü vatvā vararathaü\<*<11>*>/ abhiruyha sãghaü gantvā uyyānadvāre rathaü ņhapetvā Cittapaõķitaü upasaükamitvā vanditvā ekamantaü nisinno tuņņhamānaso aņņhamaü gā- tham āha: @*>/ vata me ahosi gāthā sugãtā parisāya majjhe, so\<*<13>*>/ 'haü isiü sãlavatåpapannaü disvā patãto sumano 'ham asmãti. || Ja_XV:32 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds add te. 2 all three MSS. -kkhiü. 3 Cks vāhaü. 4 Cks etto. 5 Ck Bd -i. 6 Bd api nu vo dhanaü, api nu te dhanaü. 7 Bd āha¤¤antu. 8 Bds ajjevāhaü. 9 read: -ssam? 10 Bd āha¤¤antå ti āhanantu. 11 Ck varathaü, Cs vaparathaü. 12 Bds -bho. 13 Ck yo. >/ #<[page 396]># %<396 XV. Vãsatinipāta.>% Tass' attho: suladdhalābho vata\<*<1>*>/ mayhaü chattamaīgaladivase parisāya majjhe, gãtagāthā sugãtā vata ahosi, sv-āhaü ajja sãlavatasampannaü isiü disvā pãtisomanassappatto jāto ti So Cittapaõķitassa diņņhakālato paņņhāya somanassap- patto "bhātikassa me pallaükaü attharathā" 'ti ādãni āõā- pento navamaü gātham āha: @*>/ patigaõhātu\<*<3>*>/ no bhavaü, agghe bhavantaü pucchāma, agghaü kurutu no bhavan ti. || Ja_XV:33 ||>@ Tattha agghe ti atithino dātabbayuttakasmiü agghe bhavantaü āpucchāma, kurutu no ti imaü no agghaü bhavaü patigaõhātu\<*<4>*>/. Evaü madhurapaņisanthāraü katvā rajjaü majjhe bhin- ditvā dento itaraü gātham āha: @*>/, karohi okāsam anuggahāya, ubho p' imaü issariyaü karomā 'ti. || Ja_XV:34 ||>@ Tattha issariyan ti Kampillaraņņhe\<*<6>*>/ Uttarapa¤cālanagare rajjaü majjhe bhinditvā dve pi janā karoma anubhavāma. Tassa taü vacanaü sutvā Cittapaõķito dhammaü desento cha gāthā abhāsi: @*>/ paņisa¤¤amissaü, na patthaye\<*<8>*>/ puttaü pasuü dhanaü vā. || Ja_XV:35 ||>@ @*>/ taü odhiü nalo chinno va sussati. || Ja_XV:36 ||>@ @@ @*>/, maccu me na-ppamajjati, antakenādhipannassa kā rati kā dhanesanā. || Ja_XV:38 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds me ti. 2 Bd majjaü. 3 Bd paņi-. 4 Bd omits pati. 5 Bds paricāri-, Cks parivāra-. 6 Bds kapila-. 7 Cks evaü. 8 Cks -yemi. 9 Cks apattaü ¤eva, Bd appatta¤¤eva. 10 Bd so hametaü pa-. >/ #<[page 397]># %< 2. Citta-Sambhåta-jātaka. (498.) 397>% @*>/, sakehi kammehi supāpakehi caõķālagabbhe avasimha pubbe. || Ja_XV:39 ||>@ @*>/ migā Nera¤jaraü pati ukkusā Nammadātãre\<*<3>*>/, ty-ajja brāhmaõakhattiyā. || Ja_XV:40 ||>@ Tattha duccaritassā 'ti mahārāja tvaü sucaritass' eva phalaü jānāsi, ahaü pana duccaritassāpi phalaü passāmi yeva, mayaü\<*<4>*>/ ubho duccarita- phalena ito catutthe attabhāve caõķālayoniyaü nibbattā, tattha naciraü sãlaü rakkhitvā tassa phalena tvaü khattiyakule nibbatto ahaü brāhmaõakule, ev' āhaü\<*<5>*>/ duccaritassa\<*<6>*>/ phalaü sociõõassa ca mahāvipākaü disvā attānam eva sãlasa¤¤amena paņisa¤¤amissaü, puttaü vā pasuü vā dhanaü vā na patthemi, dasevimā vassadasā ti mahārāja mandadasakaü khiķķādasakaü vaõõa- dasakaü baladasakaü pa¤¤ādasakaü hānidasakaü\<*<7>*>/ pabbhāradasakaü vaüka- dasakaü\<*<8>*>/ momåhadasakaü sayanadasakan ti imesaü hi dasannaü dasakānaü vasena das' eva vassadasā imesaü\<*<9>*>/ maccānaü idha manussaloke jãvitaü, tayi- dan niyamena\<*<10>*>/ sabbā\<*<11>*>/ ekādasā\<*<12>*>/ pāpuõāti, atha kho appattaü ¤eva taü odhiü naëo chinno va sussati, ye pi sakalaü vassasataü jãvanti tesam pi mandadasake pavattaråpā\<*<13>*>/ råpadhammā\<*<14>*>/ chinditvā\<*<15>*>/ ātape khittanalo viya tatth eva sussanti antaradhāyanti, taü odhiü atikkamitvā khiķķādasakaü na pāpuõāti, tathā khiķķādasakādãsu pavattā vaõõadasakādãni, tatthā 'ti tasmiü evaü sussamāne jãvite kāma¤ ca kāmaguõe nissāya abhinandanā\<*<16>*>/ kā kāyakãëā- vasena\<*<17>*>/ khiķķā kā somanassavasena rati kā dhanesanā, kim me puttehi kiü dārehi\<*<18>*>/, mutto 'smi etamhā puttadārabandhanā ti attho, antakenādhi- panassā 'ti jãvitantakarena maccunā abhibhåtassa, dipadā\<*<19>*>/ kaniņņhā ti dipadānaü\<*<19>*>/ antare lāmakā, avasimhā 'ti dve pi mayaü vasimha, caõķālā- humhā 'ti mahārāja ito pubbe catutthajāti\<*<20>*>/ Avantiraņņhe Ujjeninagare caõķālā- ahumhā\<*<21>*>/ Tato cavitvā Nera¤jaraü pati\<*<22>*>/ Nera¤jarātãre\<*<23>*>/ ubho migā ahumhā, tattha dve pi amhe ekasmiü rukkhamåle a¤¤ama¤¤aü nissāya ņhite eko lud- dako eken' eva sattippahārena jãvitā voropesi Tato cavitvā\<*<24>*>/ Nammadānadi- tãre\<*<25>*>/ kurarā ahumha\<*<26>*>/, tatrāpi\<*<27>*>/ no nissāya ņhite eko nesādo ekappahāren' eva bandhitvā jãvitakkhayaü pāpesi. Tato cavitvā tyajja brāhmaõakhattiyā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd dvi-. 2 Bd -humhā avantã. 3 Bd ramma-. 4 Bd adds hi. 5 Bd etāhaü. 6 phalaü jānāsi---duccaritassa wanting in Cs. 7 Cks omit dasakaü. 8 Cks pavaüka-. 9 Cks imaü. 10 so Ck; Cs tasidaü na niyamena, Bd naü niyāmena corr. to na ni-. 11 Bd adds eva. 12 Bd -dasā corr. to dasa. 13 Bd -ttā-. 14 Cks råpā-. 15 Bd vich-. 16 Bd nanditā. 17 Bd -kiëidivasena. 18 Ck adds murehi. 19 Bd dvi-. 20 so both MSS. 21 Ck āhumhā. 22 Bd -tãti. 23 Bd -rānaditãre. 24 Bd adds ukkusā. 25 Bd rammadātãre. 26 Bd ukkussāhumhā. 27 Bd tatthāpi. >/ #<[page 398]># %<398 XV. Vãsatinipāta.>% ti te mayaü ajja brāhmaõakhattiyā jātā, ahaü Kosambiyaü brāhmaõakule nibbatto, tvaü idha rājā jāto ti. Evam assa\<*<1>*>/ atãte\<*<2>*>/ lāmakajātiyo pakāsetvā idāni imissāpi jātiyā āyusaükhāraparittataü\<*<3>*>/ dassetvā pu¤¤assa\<*<4>*>/ ussāhaü janento catasso gāthā abhāsi: @*>/ jãvitaü appamāyu, (cfr. Saüyutta- I p.2) jaråpanãtassa na santi tāõā, karohi Pa¤cāla mam' eta\<*<6>*>/ vākyaü, mā kāsi kammāni dukkhudrayāni\<*<7>*>/. || Ja_XV:41 ||>@ @*>/ jãvitam appamāyu, jaråpanãtassa na santi tāõā, karohi Pa¤cāla mam' ete\<*<8>*>/ vākyaü, mā kāsi kammāni dukkhapphalāni. || Ja_XV:42 ||>@ @*>/ jãvitam appamāyu, jaråpanãtassa na santi tāõā, karohi Pa¤cāla mam' eta\<*<6>*>/ vākyaü, mā kāsi kammāni rajassirāni. || Ja_XV:43 ||>@ @*>/ jãvitam appamāyu\<*<9>*>/, vaõõaü jarā hanti narassa jãyato karohi Pa¤cāla mam' eta\<*<6>*>/ vākyaü, mā kāsi kammaü\<*<10>*>/ nirayåpapattiyā\<*<11>*>/ ti. || Ja_XV:44 ||>@ Tattha upanãyatãti mahārāja idaü jãvitaü maraõaü upagacchati\<*<12>*>/, idaü hi imesaü sattānaü appamāyuü saükhāraparittatāya pi ņhitiparittatāya pi\<*<13>*>/ parittaü suriyuggamane tiõagge ussāvabindusadisaü, na santi tāõā ti na hi jarāmaraõaü upanãtassa puttādayo tāõā nāma honti, mameta\<*<14>*>/ vākyan ti mama etaü vacanaü, mā kāsãti mā råpādikāmaguõe\<*<15>*>/ hetu pamādaü āpajjitvā nirayādisu dukkhavaķķhanāni kammāni kari, dukkhapphalānãti dukkha- vipākāni, rajassirānãti kilesarajena okiõõasãsāni, vaõõan ti jiramānassa narassa sarãravaõõaü jarā hanti, nirayåpapattiyā ti nirassāde niraye up- pajjanatthāya\<*<16>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd evaü tassa. 2 Bd -tā. 3 Ck -tā, Bd -kaü. 4 Bd pu¤¤esu. 5 both MSS. -ti. 6 Bd eva. 7 so Ck; Bd dukkhindriyāni. 8 both MSS. eva. 9 Bd -yuü. 10 Bd -āni. 11 Bd nirayupavattiyā, Ck nirayuppattiyā. 12 Ck -gacchi. 13 Ck sarasaparipattitāya ņhitipariyantitāya in the place of saükhāra---. 14 Bd eva. 15 so Cks; Bd -õā for õānaü? 16 Ck -yaü. >/ #<[page 399]># %< 2. Citta-Sambhåta-jātaka. (498.) 399>% M-tte kathente rājā tussitvā\<*<1>*>/ tisso gāthā abhāsi: @*>/ bhāsasi evam etaü, kāmā ca me santi anapparåpā, te duccajā\<*<3>*>/ mādisakena bhikkhu. || Ja_XV:45 ||>@ @*>/ passaü thalaü nābhisambhoti\<*<5>*>/ gantuü evam p' ahaü\<*<6>*>/ kāmapaüke vyasanno\<*<4>*>/ na bhikkhuno maggam anubbajāmi. || Ja_XV:46 ||>@ @*>/ pitā ca\<*<7>*>/ puttam anusāsare kinti sukhã bhaveyya\<*<8>*>/ evam pi maü tvaü anusāsa bhante yam ācaraü\<*<9>*>/ pecca sukhã bhaveyyan ti. || Ja_XV:47 ||>@ Tattha anapparåpā ti aparittajātikā bahå aparimitā, te duccajā\<*<10>*>/ mādisakenā 'ti bhātika tvaü kilese pahāya ņhito, aham pana kāmapaüke nimuggo, tasmā mādisakena\<*<11>*>/ te kāmā duccajā, nāgo yathā ti iminā attano kāmapaüke nimuggabhāvassa upamaü dasseti, tattha vyasanno\<*<12>*>/ ti visanno\<*<13>*>/ anupaviņņho\<*<14>*>/, ayam eva vā pāņho, maggan ti tumhākaü ovādānusāsanimaggaü nānubbajāmi pabbajituü na sakkomi, idh' eva pana me ņhitassa ovādaü dethā 'ti, anusāsare ti anusāsanti. Atha naü M. āha: @*>/ ussahase\<*<16>*>/ janinda kāme ime mānusake pahātuü dhammaü\<*<17>*>/ baliü paņņhapayassu\<*<18>*>/ rāja adhammakāro ca\<*<19>*>/ te mā hu raņņhe. || Ja_XV:48 ||>@ @*>/ disā catasso nimantakā\<*<21>*>/ samaõabrāhmaõānaü, te annapānena\<*<22>*>/ upaņņhahassu vatthena senāsanapaccayena ca. || Ja_XV:49 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd bujhitvā. 2 both MSS. -i. 3 Ck duccakā. 4 Ck vyasanto, Bd byasanno. 5 Bd -sabbhotu. 6 Ck evaü-, Bd evamahaü. 7 Ck va. 8 taü odhiü atikkamitvā---sukhã bhaveyya wanting in Cs. 9 Bds yathā ciraü. 10 Cks omit te duccajā. 11 Bd -sena. 12 Cks vyasanto, Bd byasanno. 13 Ck visante, Cs visanne, Bd visannova. 14 Cs paviņņho. 15 Cks tvaü. 16 all three MSS. ussā-. 17 Bd dhammi. 18 Ck -pasassu, Cs -passu, Bd upaņhayassu. 19 Cks omit ca. 20 Bd -ti. 21 Bd -ti-. 22 Cks sanna-. >/ #<[page 400]># %<400 XV. Vãsatinipāta>% @@ @*>/ rāja mado saheyya nārãgaõehi\<*<2>*>/ paricārayantaü\<*<3>*>/ imam eva gāthaü manasãkarohi bhāsehi c' enaü\<*<4>*>/ parisāya majjhe: || Ja_XV:51 ||>@ @*>/ khãrapāyito parikiõõo supānehi sv-ājja\<*<6>*>/ rājā ti vuccatãti. || Ja_XV:52 ||>@ Tattha\<*<7>*>/ dhammaü\<*<8>*>/ balin ti dhammena samena anatirittabaliü gaõhā 'ti attho, adhammakāro ti porāõakarājåhi ņhapitaü vinicchayadhammaü bhinditvā pavattā\<*<9>*>/ adhammakiriyā, nimantakā\<*<10>*>/ ti dhammikasamaõabrāhmaõe nimantetvā pakkosakā, yathānubhāvan ti yathābalaü yathāsattiü, imameva gāthan ti idāni vattabbaü sandhāyāha, tatrāyam adhippāyo: mahārāja sace taü mado abhibhaveyya sace te nārigaõaparivutassa råpādayo vā\<*<11>*>/ kāmaguõe rajjasukhaü vā ārabbha māno uppajjeyya ath' evaü\<*<12>*>/ cinteyyāsi: ahaü pure caõķālayoniyaü nibbatto channassa tiõakuņimattassa\<*<13>*>/ abhāvā abbhokāsasayo aho- siü, tadā hi me\<*<14>*>/ mātā caõķālã ara¤¤aü\<*<15>*>/ dārupaõõādãnaü atthāya\<*<16>*>/ gacchantã maü kukkuragaõassa majjhe abbhokāse nipajjāpetvā attano khãraü pāyetvā gacchati, so 'haü kukkurehi parivārito tehi yeva saddhiü sunakhiyā khãraü pivitvā vaķķhito, evaü nãcajacco hutvā ajja rājā nāma jāto ti. Iti kho tvaü\<*<17>*>/ mahārāja iminā atthena attānaü ovadanto yo\<*<18>*>/ pubbe abbhokāsasayo jantu ara¤¤aü\<*<15>*>/ vajantiyā caõķāliyā ito c' ito ca anusaücarantiyā\<*<19>*>/ sunakhiyā ca\<*<20>*>/ khãraü pāyito supānehi\<*<21>*>/ parikiõõo\<*<22>*>/ vaķķhito so ajja rājā ti vuccatãti\<*<23>*>/ imaü gāthaü bhāseyyāsãti. Evaü M. tass' ovādaü\<*<24>*>/ datvā "dinno te mayā ovādo, idāni tvaü pabbaja vā mā vā attanā va attano kammassa\<*<25>*>/ vipākaü paņisevissāmãti\<*<26>*>/" vatvā ākāse uppatitvā tassa mat- thake pādarajaü\<*<27>*>/ pātento Himavantam eva gato. Rājāpi taü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs sacce taü? Bd sace taü 2 all three MSS. -ri-. 3 Bd -riyantaü. 4 Ck bhāsesi me maü. 5 Ck cchantyā, Cs cchanajatyā corr. to cchanatyā. 6 Bds svajja. 7 Bd adds ussahase ti ussāhasi. 8 Bd dhammi. 9 Ck -tta. 10 Bd -ti-. 11 Bd omits vā. 12 Cks athemaü. 13 Bd -ssāpi. 14 Cks maü. 15 Bd -¤¤e. 16 Ck -paõõamakaviādinaü ādāya, Cs -makaci ādãnaü ādāya. 17 Cks taü. 18 Bd yoso, Cks so 19 Bd -saüsar-. 20 Bd omits ca. 21 Cks -õe, Bd sunakhehi. 22 Cks -õõa. 23 Bd vuccati. 24 Bd tassa o-. 25 Cks kammaü. 26 Cks -vissamãti, Bd -vissatãti. 27 Bd pādaürajaü, Cks rājaü. >/ #<[page 401]># %< 3. Sivijātaka. (499) 401>% disvā uppannasaüvego jeņņhaputtassa rajjaü datvā balakāyaü nimantetvā Himavantābhimukho pāyāsi. M. tassa gamanaü\<*<1>*>/ ¤atvā isigaõaparivuto āgantvā taü\<*<2>*>/ ādāya gantvā pabbājetvā kasiõaparikammaü ācikkhi. So jhānābhi¤¤aü nibbattesi. Iti te ubho pi Brahmalokåpagā ahesuü. S. i. d. ā. "evaü bhikkhave porāõakapaõķitā tãõi cattāri bha- vantarāni gacchantāpi\<*<3>*>/ daëhavissāsā va ahesun" ti vatvā j. s.: "Tadā Sambhåtapaõķito ânando ahosi, Cittapaõķito aham evā" 'ti. Citta- Sambhåta-jātakaü. $<3. Sivijātaka.>$ Dåre apassan thero ti. Idaü S. J. v. asadisadānaü ā. k. Taü Aņņhanipāte Sovãrajātake\<*<4>*>/ vitthāritam eva. Tadā pana rājā sattame divase sabbaparikkhāre datvā anumodanaü yāci. S. akatvā\<*<5>*>/ va pakkāmi. Rājā bhuttapātarāso vihāraü gantvā "kasmā bhante anumodanaü akatthā\<*<6>*>/" ti āha. S. "asuddhā mahārāja parisā" ti vatvā "na ve kadariyā devalokaü vajantãti" gāthāya dhammaü desesi. Rājā pasãditvā sahassagghanakena\<*<7>*>/ sãveyyakena uttarāsaüghena T-taü påjetvā nagaraü pāvisi. Punadivase dh. k. s.: "āvuso Kosala- rājā asadisadānaü datvā tādisenāpi dānena atitto Dasabalena dhamme desite puna satasahassagghanakaü\<*<7>*>/ sãveyyakavatthaü adāsi, yāvā atitto vatāvuso\<*<8>*>/ dānena rājā" ti. S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhik- khave e. k. s." ti pucchitvā "imāya nāmā" 'ti vutte\<*<9>*>/ "bhikkhave bāhirabhaõķaü nāma sudinnaü\<*<10>*>/, porāõakapaõķitā sakala-Jambudãpaü unnaügalaü katvā devasikaü\<*<11>*>/ chasatasahassapariccāgena dānaü dadamānā bāhiradānena atittā `piyassa dātā piyaü labhatãti\<*<12>*>/' sam- pattānaü\<*<13>*>/ yācakānaü akkhãni uppāņetvā adaüså" 'ti vatvā a. ā.: A. Siviraņņhe Ariņņhapuranagare Sivimahārāje r. kārente M. tassa putto hutvā nibbatti. Sivikumāro ti 'ssa nāmaü kariüsu. So vayappatto Takkasilaü gantvā uggahita \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd tassāga-. 2 Ck naü, Bd omits taü. 3 Bds gantvāpi. 3. Cfr. Cariyāpiņaka p. 77. 4 so Cks, see vol. III, 469; Bd sivirajātake. 5 Ck katvā, Bds avatvā. 6 so Cks; Bd na karitthā, Bs na katvāritthā. 7 Bds satasahassagghani-. 8 Cs atittāvuso, Bd atitto vata ā-. 9 Bds add na. 10 Cks suddaü. 11 Bd repeats de-. 12 Cks -ntãti. 13 Bd -tta. >/ #<[page 402]># %<402 XV. Vãsatinipāta.>% sippo āgantvā pitu sippaü dassetvā uparajjaü labhitvā apara- bhāge pitu accayena rājā hutvā agatigamanaü pahāya dasa- rājadhamme akopetvā dhammena r. kārento catåsu dvāresu nagaramajjhe nivesanadvāre\<*<1>*>/ ti cha dānasālā\<*<2>*>/ kāretvā deva- sikaü chasatasahassapariccāgena mahādānaü pavattesi, aņņha- micātuddasapannarasesu\<*<3>*>/ niccaü dānasālaü gantvā dānaü olokesi. So ekadā puõõamadivase pāto va samussitasetachatte rājapallaüke nisinno attanā\<*<4>*>/ dinnadānaü āvajjanto bāhira- vatthuü attanā adinnaü nāma adisvā "mayā bāhiravatthuü adinnaü nāma n' atthi, na maü bāhiradānaü toseti, aham ajjhattikadānaü dātukāmo, aho vat' ajja mama\<*<5>*>/ dānasālagata- kāle\<*<6>*>/ kocid' eva\<*<7>*>/ yācako bāhiravatthuü ayācitvā\<*<8>*>/ ajjhattikassa nāmaü gaõheyya, sace\<*<9>*>/ me koci hadayamaüsassa nāmaü gaõheyya kaõayena\<*<10>*>/ uraü paharitvā pasannaudakato sanālaü padumaü uddharanto viya lohitabindåni paggharantaü\<*<11>*>/ hada- yaü nãharitvā dassāmi, sace sarãramaüsassa nāmaü gaõheyya avalekhanasatthena\<*<12>*>/ lekhento\<*<13>*>/ viya sarãramaüsaü otāretvā dassāmi, sace me koci\<*<14>*>/ lohitassa nāmaü gaõheyy' antamukhe pakkhipitvā\<*<15>*>/ upanãtabhājanaü påretvā lohitaü dassāmi, sace vā pana koci `gehe me kammaü na-ppavattati\<*<16>*>/, gehe me dāsakammaü karohãti' vadeyya rājavesaü apanetvā bahi ņhatvā\<*<17>*>/ attānaü\<*<16>*>/ sāvetvā dāsakammaü karissāmi, sace me\<*<17>*>/ koci ak- khãnaü nāmaü gaõheyya tālami¤jaü\<*<20>*>/ nãharanto viya akkhãni uppāņetvā dassāmãti" cintesi. Iti so\<*<21>*>/ Yaü ki¤ci mānusaü dānaü adinnaü me na vijjati yo pi yāceyya maü cakkhuü dadeyyaü avikampito ti cintevā soëasahi gandhodakaghaņehi nahātvā sabbālaükāra- paņimaõķito nānaggarasabhojanaü bhu¤jitvā alaükatahatthik- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds add cā. 2 Bds -lāyo. 3 Bds -catuddasipannarasãsu. 4 Bd -no 5 Cks mayi. 6 Cs Bd -laüga-. 7 Cks kodeva. 8 Ck āy-. 9 Bd adds hi. 10 Ck kanasena, Cs kaõasena. 11 Ck repeats pa-. 12 Bd -sattakena. 13 Cks lekhanto, Bd telasiīga likkhanto. 14 Bd omits me koci. 15 Bd pakkhanditvā. 16 Bd -vatti. 17 Bd bāhãraü katvā, Ck bāhiņhatvā. 18 Cks atta-. 19 Bd omits me. 20 Bds -bãjaü. 21 Bd adds āha. >/ #<[page 403]># %< 3. Sivijātaka. (499) 403>% khandhavaragato dānaggaü agamāsi. Sakko tassa ajjhāsayaü viditvā "Sivirājā `ajja sampattayācakānaü cakkhåni uppāņetvā dassāmãti' cintesi, sakkhissasi nu kho dātuü udāhu no" ti tassa vãmaüsanatthāya jarāpatto andhabrāhmaõo viya hutvā ra¤¤o dānaggaü gamanakāle ekasmiü unnatapadese hatthaü pasāretvā rājānaü jayāpetvā aņņhāsi, Rājā tadabhimukhaü vāraõaü pesetvā "brāhmana kiü vadesãti" pucchi. Atha naü Sakko "mahārāja tava dānajjhāsayaü nissāya samuggagatena kittighosena sakalalokasannivāso nirantaro\<*<1>*>/, aha¤ ca andho, tvaü dvicakkhå" 'ti vatvā cakkhuü yācanto paņhamaü gā- tham āha: @*>/ cakkhuü yācitum āgato, ekanettā bhavissāma, cakkhum me dehi yācito to. || Ja_XV:53 ||>@ Tattha dåre ti ito dåre vasanto, thero ti jarājiõõo\<*<3>*>/ thero\<*<4>*>/, ekanettā ti ekaü nettaü mayhaü dehi, evaü dve pi\<*<5>*>/ ekanettā bhavissāma\<*<6>*>/. Taü sutvā M. "idān' evāhaü pāsāde\<*<7>*>/ nisinno cintetvā āgato, aho me lābhā\<*<8>*>/, ajja vata me manoratho matthakaü pāpuõissati, adinnapubbadānaü dassāmãti" tuņņhamānaso duti- yaü gātham āha: @@ Tattha vanibbakā 'ti taü ālapati, cakkhupathānãti cakkhånaü\<*<9>*>/ etaü\<*<10>*>/ nāmaü, yamāhå 'ti yaü paõķitā duccajan ti kathanti. Itoparaü uttānasambandhā\<*<11>*>/ gāthā Pālinayen' eva veditabbā\<*<12>*>/. @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds -taraü phuņo. 2 Cks omit va. 3 Bd omits jarā. 4 Bd adds viya. 5 Bd omits pi. 6 Bd -miti, Bs -māti. 7 Bd -dehi. 8 Bds -bho. 9 all three MSS. -unam. 10 Bd eva. 11 Bd -a. 12 Cks -aü, Bd -o. >/ #<[page 404]># %<404 XV. Vãsatinipāta.>% @< tenānåsiņņho idha-m-āgato 'smi vanibbako cakkhupathāni yācituü. || Ja_XV:55 ||>@ @*>/ anuttaraü: dadāhi me cakkhupathāni yācito, dadāhi me cakkhupathaü anuttaraü yam āhu nettaü purisena duccayaü\<*<2>*>/. || Ja_XV:56 ||>@ @*>/ āga¤chi\<*<4>*>/ yam attham abhipatthayaü te te ijjhantu saükappā: labha cakkhåni brāhmaõa. || Ja_XV:57 ||>@ @*>/ cakkhumā gaccha janassa pekkhato, yad icchase\<*<6>*>/ tvaü tan te\<*<7>*>/ samijjhatå 'ti. || Ja_XV:58 ||>@ Tattha vanibbako ti yācan, tassa vaõin ti yācanaü, te te\<*<8>*>/ ti te tava tassa atthassa\<*<9>*>/ saükappā, sa cakkhumā ti so tvaü mama cakkhåhi cakkumā hutvā, yadicchase\<*<10>*>/ tvaü tan te\<*<11>*>/ samijjhatå 'ti yaü tvaü mama san- tikā icchasi taü te samijjhatu. Rājā ettakaü kathetvā "idh' eva mayā akkhãni uppāņetvā dātuü asāruppan" ti cintetvā brāhmaõaü ādāya antepuraü gantvā rājāsane\<*<12>*>/ nisãditvā Sãvakaü\<*<13>*>/ nāma vejjaü pakkosā- petvā "akkhim me sodhehãti" āha. "Amhākaü kira rājā akkhãni uppāņetvā brāhmaõassa dātukāmo" ti sakalanagare ekakolāhalam ahosi. Atha senāpatiādayo rājavallabhā ca nāgarā\<*<14>*>/ ca orodhā ca sabbe sannipatitvā rājānaü vārentā tisso gāthā avocuü: @*>/, dhanaü dehi mahārāja muttā veëuriyā bahå. || Ja_XV:59 ||>@ @*>/, nāge dehi mahārāja hemakappanavāsase\<*<17>*>/. || Ja_XV:60 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck vaõã, Bd vani; read: vanibbino mayha vaõiü anuttaraü? 2 Bds add rājā āha. 3 Cks annena. 4 Cks -ji, Bd āgacchati. 5 Cks sama. 6 Bds -si. 7 Cks dada te in the place of tan te. 8 Cks only one te. 9 Bd andhassa. 10 Bd -si. 11 Ck natadāte in the place of yad--te, Cs tadate. 12 Bd rājanivesane. 13 Bds sãvikaü. 14 Cks Bd na. 15 Bd parakka-. 16 Bd omits c. 17 Cks -kappaõa-, Bds -kappani-. >/ #<[page 405]># %< 3. Sivijātaka. (499.) 405>% @*>/ sabbe sayoggā sarathā sadā\<*<2>*>/ samantā parikareyyuü\<*<3>*>/ evaü dehi rathesabhā 'ti. || Ja_XV:61 ||>@ Tattha parākirãti\<*<4>*>/ pariccaji, akkhãsu hi dinnesu tvaü r. na kāressasi, a¤¤o rājā bhavissati, evaü tayā mayaü paricattā nāma bhavissāmā 'ti adhippā- yen' evam āhaüsu, parikareyyun\<*<3>*>/ ti parivāreyyuü, evaü dehãti yathā taü avikalacakkhuü\<*<5>*>/ Sivayo\<*<6>*>/ parivāreyyuü evaü bāhiradhanaü\<*<7>*>/ ev' assa dehi mā akkhãni, akkhãsu\<*<8>*>/ dinnesu na taü Sivayo\<*<6>*>/ parivāressantãti. Atha rājā tisso gāthā abhāsi: @*>/ so patitaü pāsaü\<*<10>*>/ gãvāya\<*<11>*>/ paņimu¤cati. || Ja_XV:62 ||>@ @*>/. || Ja_XV:63 ||>@ @*>/ hi yāce taü\<*<14>*>/ hi dade, yaü na yāce na taü dade, sv-āhaü tam eva dassāmi yaü maü yācati brāhmaõo ti. || Ja_XV:64 ||>@ Tattha paņimu¤catãti paveseti, pāpā pāpataro ti lāmakāpi lāma- kataro nāma hoti, sampatto Yamasādanan\<*<12>*>/ ti Yamassa āõāpavattiņņhā- naü, Ussadanirayaü esa-ppatto yeva nāma hoti, yaü hi yāce ti yaü yācako yāceyya dāyako pi tam eva dadeyya na ayācitaü, aya¤ ca brāhmaõo maü cakkhuü yācati na muttādikaü\<*<15>*>/ dhanaü, tad ev' assāhaü\<*<16>*>/ dassāmãti vadati. Atha naü amaccā "kiü patthetvā cakkhåni desãti" pucchantā @*>/ hi rājā Sivinaü\<*<18>*>/ anuttaro cakkhåni dajjā parolokahetå 'ti gātham āhaüsu. || Ja_XV:65 ||>@ Tattha paralokahetå 'ti mahārāja kathaü nāma tumhādiso paõķita- puriso sandiņņhikaü\<*<19>*>/ issariyaü pahāya paralokaketu cakkhåni dadeyyā\<*<20>*>/ 'ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs simvayo, Bd siviyo, Bs sighayo. 2 Cks saha. 3 Cks -ki-. 4 Bd parakka-. 5 Bd -kalla-. 6 Bds sivi-. 7 Cks dehidhanam. 8 Bd adds hi. 9 Bd bhummaü. 10 Cks pāyaü. 11 Bd -yaü. 12 all three MSS. -dhanaü. 13 Bd ya¤. 14 Bd ta¤, Ck na. 15 Bds omit kaü. 16 Bd eva svāhaü. 17 Bd katha¤. 18 Ck -vã-. 19 Cks -ņņha-. 20 Bds -yyāthā. >/ #<[page 406]># %<406 XV. Vãsatinipāta>% Atha nesaü kathento rājā gātham āha: @*>/ dadāmi, na puttam icche na dhanaü na raņņhaü, sata¤ ca dhammo carito purāõo, icc-eva dāne ramate\<*<2>*>/ mano maman\<*<3>*>/ ti. || Ja_XV:66 ||>@ Tattha na vāhan ti na ve ahaü, yasasā\<*<1>*>/ ti dibbassa vā mānusassa vā yasassa kāraõā\<*<4>*>/, na puttamicche ti imassa cakkhudānassa\<*<5>*>/ phalena n' evā- haü puttam icchāmi na dhanaü na raņņhaü, api ca sataü paõķitānaü sabba¤¤u- bodhisattānaü esa āciõõo samāciõõo\<*<6>*>/ porāõakamaggo yadidaü pāramãpåraõaü nāma, na hi pāramiyo påretvā\<*<7>*>/ bodhitale\<*<8>*>/ saba¤¤utaü pāpuõituü samattho nāma n' atthi\<*<9>*>/, aha¤ ca pāramiyo påretvā Buddho bhavitukāmo, icc-evaü dāne ramate\<*<10>*>/ mano maman\<*<11>*>/ ti iminā\<*<12>*>/ kāraõena mama mano dāne yeva nirato\<*<13>*>/ ti vadati. Sammāsambuddho pi dhammasenāpati-Sāripattatherassa pana\<*<14>*>/ Cariyā- piņakaü desento "mayhaü dvãhi akkhãhi pi sabba¤¤åta¤āõam eva piyataran" ti dãpetuü Na me dessā ubho cakkhå, attānaü me na dessiyaü\<*<15>*>/, (Cariyāp. p. 78. 16) sabba¤¤åtaü piyaü mayhaü, tasmā cakkhuü adās' ahan ti āha. Mahāsattassa pana kathaü sutvā amaccesu appaņibhānes M. Sãvakavejjaü\<*<15>*>/ gāthāya ajjhabhāsi: @*>/ susikkhito, sādhukarohi me vaco, laddhatva¤\<*<18>*>/ cakkhåni mamaü jigiüsato\<*<19>*>/ hatthesu ņhapehi\<*<20>*>/ vanibbakassā\<*<21>*>/ 'ti. || Ja_XV:67 ||>@ Tass' attho: samma Sãvaka tvaü mayhaü sahāyo ca mitto ca vejjasippe\<*<22>*>/ cāsi\<*<23>*>/ susikkhito, sādhu me vacanaü karohi, mama jigiüsato\<*<24>*>/ upadhārentassa olokentass' eva tālami¤jam\<*<25>*>/ viya me akkhãni uddharitvā imassa yācakassa hatthesu ņhapehãti. Atha naü Sãvako āha: "cakkudānaü nāma bhāriyaü, upadhārehi\<*<26>*>/ devā" 'ti. "Sãvaka, upadhāritaü mayā, tvaü mā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks yassā. 2 Bd -ti. 3 Bd mamā. 4 Cks -õaü. 5 Cks -dāna. 6 Bd omits sa-. 7 Bds apå-. 8 Bd boddhipalla¤ke. 9 Bds atthi. 10 Cks -tã, Bd -ti. 11 Bds mamā. 12 Cks add me. 13 Bd omits ni . 14 Bd omits pana. 15 Cs desi-, Bd desiyā, Bs vedasiyo? 16 Bd sivakaü vajjaü. 14 Bd -vi-. 18 so Cks for uddhatva? Bds uddharetvā. 19 Cs jihiü-, Bd mama jigãsato. 20 so Bds for ņhāpehi? Cks āvesi. 21 all three MSS. vaõi-. 22 Ck adds cāsippe. 23 Bd omits cāsi. 24 Cks jihiü-, Bd jigãsato. 25 Bds -bãjaü. 26 Cks -hãti. >/ #<[page 407]># %< 3. Sivijātaka. (499.) 407>% papa¤caü karohi, mā mayā saddhiü bahuü bahuü kathehãti". So cintesi: "ayuttaü māddisassa susikkhitavejjassa\<*<1>*>/ ra¤¤o akkhãsu satthapātanan\<*<2>*>/" ti so nānābhesajjāni ghaüsitvā bhesajjacuõõena niluppale\<*<3>*>/ paribhāvetvā\<*<4>*>/ dakkhiõākkhim upasiüghāpesi" akkhi\<*<5>*>/ parivatti\<*<6>*>/, dukkhā vedanā uppajji. "Sallakkhehi mahārāja, paripākakaraõaü mayhaü bhāro" ti. "Apehi tāta, mā pa- pa¤caü karãti". So paribhāvetvā puna upasiüghāpesi, akkhi akkhikåpato mu¤ci\<*<7>*>/, balavatarā vedanā udapādi. "Sallakkhehi mahārāja, sakkom' ahaü paņipākatikaü\<*<8>*>/ kātun" ti. "Mā papa¤caü karãti". So tatiyavāre kharataraü paribhāvetvā upanāmesi, akkhi\<*<9>*>/ osadhabalena paribbhamitvā akkhikåpato nikkhamitvā nahārusuttena\<*<10>*>/ olambamānaü aņņhāsi. "Sallak- khehi narinda, punapākatikakaraõaü mayhaü balan ti, "Mā papa¤caü karãti". Adhimattā vedanā udapādi\<*<11>*>/, lohitaü pagghari, nivatthasāņakā\<*<14>*>/ lohitena temiüsu. Orodhā ca amaccā ca ra¤¤o pādamåle patitvā "deva akkhãni mā dehãti" mahā- paridevaü parideviüsu. Rājā vedanaü adhivāsetvā "tāta mā papa¤caü karãti" āha. So "sādhu devā" 'ti vāmahatthena akkhiü dhāretvā\<*<13>*>/ dakkhiõahatthena satthakaü ādāya akkhi- suttakaü chinditvā akkhiü gahetvā M-assa hatthe ņhapesi. So vāmakkhinā dakkhiõakkhiü oloketvā vedanaü adhivāsetvā "ehi brāhmaõā" 'ti brāhmaõaü pakkositvā\<*<14>*>/ "mama ito akkhito sataguõena sahassaguõena\<*<15>*>/ sabba¤¤åta¤āõakkhim eva piyaü, tassa me idaü\<*<16>*>/ paccayo hoti" 'ti brāhmaõassa\<*<17>*>/ adāsi. So taü ukkhipitvā attano akkhimhi ņhapesi, taü tassānubhāvena vikasitanãluppalaü viya hutvā patiņņhāsi. M. vāmākkhinā tassa taü akkhiü disvā "aho sudinnaü mayā akkhidānan" ti\<*<18>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -tassa vejjassa. 2 Ck satthāyapātanan, Bd satthapātun. 3 Bds -laü 4 all three MSS. -vi-. 5 Cs -iü. 6 Bd -ttitvā. 7 so Bd; Cs muõķi or mucci? 8 Ck -pākakikaü, Cs -pākkakaü. 9 Cks -ã. 10 Bd nhārusuttakena. 11 Ck adds salakkhehi, Cs salla-. 12 Bd -kānaü. 13 Bds akkhãni dhovitvā. 14 Bds -sāpetvā. 15 Bd adds satasahassaguõena. 16 Bd piyataraü tassa idaü me. 17 Bd adds akkhiü. 18 Ck akkhinã and Cs akkhãni in the place of akkhiķānanti. >/ #<[page 408]># %<408 XV. Vãsatinipāta.>% antosamuggatāya pãtiyā\<*<1>*>/ nirantaraü puņņho\<*<2>*>/ hutvā itaram pi akkhiü adāsi. Sakko tam pi attano akkhimhi ņhapetvā rāja- nivesanā nikkhamitvā mahājanassa olokentass' eva nagarā nikkhamitvā devalokam eva gato. Taü atthaü pakāsento S. diyaķķhaü gātham āha: @*>/ vacanaükaro ra¤¤o cakkhåni uddhatvā\<*<4>*>/ brāhmaõass' upanāmaye, sacakkhu brāhmaõo āsi, andho rājā upāvisãti. || Ja_XV:68 ||>@ Ra¤¤o nacirass' eva akkhãni råhiüsu, ruyhamānāni\<*<5>*>/ ca āvāņabhāvaü\<*<6>*>/ appatvā kambalageõķukena\<*<7>*>/ viya uggatena maüsa- piõķena påretvā cittakammaråpakassa viya akkhãni ahesuü, vedanā pacchijji. Atha M. katipāhaü pāsāde vasitvā "kiü andhassa rajjenā 'ti, amaccānaü rajjaü niyyādetvā uyyānaü gantvā pabbajitvā samaõadhammaü karissāmãti" cintetvā amacce pakkosāpetvā tesaü tam atthaü ārocetvā "eko mukhadho- vanādidāyako kappiyakārako ca mayhaü santike bhavissati, sarãrakiccaņņhānesu pi me rajjukaü bandhathā" 'ti vatvā sā- rathiü āmantetvā "rathaü yojehãti" āha. Amaccā pan' assa rathena gantuü adatvā suvaõõasivikāya naü netvā pokkha- raõãtãre nisãdāpetvā ārakkhaü saüvidhāya paņikkamiüsu. Rājā pallaükena\<*<8>*>/ nisinno attano dānaü āvajjesi\<*<9>*>/. Tasmiü khaõe Sakkassa āsanaü uõhaü ahosi, so āvajjanto\<*<10>*>/ taü kāraõaü disvā "mahārājassa varaü datvā cakkhu paņipāka- tikaü karissāmãti" cintetvā tattha gantvā\<*<11>*>/ M-assa avidåre aparāparaü caükami. Tam atthaü pakāsento S. \<*<12>*>/ @*>/ āmantayi rājā Sivãnaü raņņhavaddhano: || Ja_XV:69 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits pã-. 2 Cs phuņņho, Bd phuņho. 3 Bd -vi-. 4 Bd uddharitvā. 5 Bd ruha-. 6 Bds pakatibhā-. 7 Cks -heõķu-, Bd -gaõsķu-. 8 Bd pallaīke. 9 so all three MSS. 10 Cks āvajjento. 11 Cks āg-. 12 Bd adds āha. 13 all three MSS. su-. >/ #<[page 409]># %< 3. Sivijātaka. (499.) 409>% @*>/ vanāni ca. || Ja_XV:70 ||>@ @@ imā gāthā āha. Sakko pi\<*<2>*>/ M-ttena padasaddaü sutvā "ko eso" ti vutte @*>/ yaü ki¤ci manas' icchasåti || Ja_XV:72 ||>@ gātham āha. Evaü vutte rājā gātham āha: @*>/ me dhanaü Sakka balaü\<*<5>*>/ koso c' anappako\<*<6>*>/, andhassa me sato dāni maraõaü ¤eva\<*<7>*>/ ruccatãti. || Ja_XV:73 ||>@ Tattha maraõa¤¤eva ruccatãti devarāja idāni mayhaü andhabbhāvena maraõam eva ruccati\<*<8>*>/, tam me dehãti. Atha naü Sakko āha: "Sivirāya kiü pana tvaü maritu- kāmo hutvā maraõaü rocesi udāhu andhabhāvenā" 'ti. "Andhabhāvena devā" ti. "Mabārāja dānaü nāma na keva- laü, samparāyattham eva dãyati\<*<9>*>/, diņņhadhammatthāya\<*<10>*>/ pi pac- cayo hoti, tvaü ca ekaü\<*<11>*>/ cakkhuü yācito dve adāsi, tena saccakiriyaü karohãti" gāthaü\<*<12>*>/ samuņņhāpetvā @*>/ tāni bhāsassu khattiya, saccan te bhaõamānassa puna cakkhuü bhavissatãti āha. || Ja_XV:74 ||>@ Taü sutvā M. "Sakka, sace si\<*<14>*>/ mama cakkhuü dātu- kāmo a¤¤aü upāyaü mā kari, mama dānanissanden' eva me\<*<15>*>/ cakkhuü uppajjatå\<*<16>*>/" 'ti vatvā Sakkena "mahārāja\<*<17>*>/, aham\<*<18>*>/ Sakko\<*<19>*>/ aham devarājā ti na\<*<20>*>/ paresaü cakkhuü dātuü sak- komi, tayā dinnassa\<*<21>*>/ dānassa phalen' eva te cakkhuü uppajjissatãti" vutte "tena hi mayā dānaü sudinnan" ti vatvā saccakiriyaü karonto\<*<22>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -raõi¤ca, Bs -ra¤ca. 2 Bds sakkassa, omitting pi. 3 Bds -isi. 4 Bd pahu-. 5 Bd phalaü? 6 Bd omits c. 7 Bds -õa¤ceva. 8 Cks ruccatãti. 9 Ck jiyati, Cs jã-, Bd diyati 10 Cks -ttāya. 11 Cks eka. 12 Bds kathaü. 13 Bd dvi-. 14 Bd pi 15 Bd omits me. 16 Bd upapa-. 17 Cks -jena. 18 Cks nevāhaü. 19 Cks omit ahaü. 20 Cks omit na. 21 Bd dinna. 22 Bd adds gāthamāha. >/ #<[page 410]># %<410 XV. Vãsatinipāta.>% @*>/ yācitum āyanti nānāgottā vanibbakā yo\<*<2>*>/ pi maü yācate tattha so pi me manaso piyo, etena saccavajjena cakkhuü me upapajjathā 'ti || Ja_XV:75 ||>@ gātham āha. Tattha so pi me ti\<*<3>*>/ ye\<*<4>*>/ maü yācituü āgacchanti yo\<*<5>*>/ pi so pi tesu\<*<6>*>/ āga- tesu\<*<7>*>/ maü\<*<8>*>/ yācati so pi me manaso piyo, etenā 'ti sace mama sabbe pi yācakā piya saccam ev' etaü mayā vuttaü etena me saccavacanena ekaü\<*<9>*>/ cakkhuü upapajjetha\<*<10>*>/ upapajjatå\<*<11>*>/ 'ti āha. Ath' assa vacanānantaram eva paņhamaü cakkhuü uda- pādi. Tato dutiyassa uppajjanatthāya\<*<12>*>/ @*>/ dehi cakkhun ti brāhmaõo tassa cakkhåni pādāsiü brāhmaõassa vanibbino\<*<14>*>/. || Ja_XV:76 ||>@ @@ gāthadvayam āha. Tattha ya¤ man ti yo maü\<*<15>*>/, so ti so cakkhuvikalabrāhmaõo\<*<16>*>/ dehi me cakkhun ti yācituü āgato, vanibbino\<*<17>*>/ ti yācantassa, bhiyyo maü āvisãti brāhmaõessa cakkhåni datvā andhakālato\<*<18>*>/ tasmiü andhakāle tathā- råpaü\<*<19>*>/ vedanaü agaõetvā aho sudinnaü me dānan ti paccavekkhantaü maü bhiyyo atirekatarā pãti āvisi mama hadayaü paviņņhā, somanassa¤ ca me\<*<20>*>/ anantaü aparimāõaü uppajji\<*<21>*>/, etenā 'ti sace mama tadā anappakaü pãti- somanassaü uppannaü\<*<22>*>/ saccaü ev' etaü mayā vuttaü etena me sacca- vacanena dutiyam pi cakkhuü uppajjatå\<*<23>*>/ 'ti āha. Taü khaõaü ¤eva dutiyam pi cakkhuü udapādi, tāni pan' assa cakkhåni n' eva pākatikāni na dibbāni, Sakkabrāhmaõassa\<*<24>*>/ hi dinnacakkhuü\<*<25>*>/ puna pākatikaü kātuü na sakkā, upahata- vatthuno\<*<26>*>/ ca dibbacakkhuü nāma na uppajjati\<*<23>*>/, tāni pan' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck saü, Cs saümā. 2 Cks so. 3 Bd ye manti. 4 Cs yo. 5 Cks ye. 6 Bd te pi yācakesu in the place of yo pi so pi tesu, Bs te pi yo pi tesu. 7 Bd āgacchantesu. 8 Bds yo maü. 9 Cks eka. 10 Cks uppajjatha. 11 Cks uppajjantu. 12 Bd upapa-. 13 Cks āga, Bd agā. 14 Bds vanibbako. 15 Bd adds yācati. 16 Bd -vikallo-. 17 Bd vanibbako 18 Cks anandha-; Bds add paņņhāya. 19 Cks -pi. 20 Bd mama. 21 Bds upapa-. 22 Bd -nnanti. 23 Bds upapa-. 24 Bd athassabrā-. 25 Bd dinnaü-. 26 Cks -uto. >/ #<[page 411]># %< 3. Sivijātakā. (499.) 411>% assa saccapāramitācakkhånãti\<*<1>*>/ vuttāni, tesaü uppattisamakālam eva Sakkānubhāvena sabbā rājaparisā\<*<2>*>/ sannipatitā va ahosi\<*<3>*>/. Ath' assa Sakko mahājanamajjhe\<*<4>*>/ yeva thutiü karonto @*>/. || Ja_XV:78 ||>@ @*>/ tiroselaü samatiggayha pabbataü samantā yojanasataü dassanaü anubhontu\<*<7>*>/ te ti || Ja_XV:79 ||>@ gāthadvayam āha. Tattha dhammena bhāsitā ti mahārāja imā te gāthā dhammena sa- bhāven' eva bhāsitā, dibbānãti dibbānubhāvayuttāni, paņidiyyare ti paņi- diyyanti\<*<8>*>/, tirokuķķan ti mahārāja imāni te cakkhåni devatānaü cakkhåni viya parakuķķaü paraselaü yaü ki¤ci pabbataü\<*<9>*>/ samatiggayha atikkhamitvā samantā dasadisā yojanasataü råpadassanaü anubhontu sādhentå\<*<16>*>/ 'ti attho Iti so ākāse ņhatvā mahājanamajjhe imā gāthā bhāsitvā\<*<11>*>/ "appamatto hohãti" M-aü ovaditvā devalokam eva gato. M. pi mahājanaparivuto mahantena sakkārena nagaraü pavisitvā Candakaü\<*<12>*>/ pāsādaü abhiråhi\<*<13>*>/. Tena cakkhånaü paņiladdha- bhāvo sakala-Siviraņņhe pākaņo\<*<14>*>/ jāto. Ath' assa dassanatthaü raņņhavāsino\<*<15>*>/ bahuü paõõākāraü gahetvā āgamiüsu\<*<16>*>/. M. "imasmiü mahājanasannipāte mama dānaü vaõõessāmãti" rājadvāre mahāmaõķapaü kāretvā samussitasetacchatte rājā- pallaüke nisinno nagare bheri¤ carāpetvā sabbaseniyo sanni- pātetvā "ambho Siviraņņhavāsino, imāni me dibbacakkhåni disvā ito paņņhāya\<*<17>*>/ adatvā mā bhu¤jitthā\<*<18>*>/" 'ti vatvā dhammaü desento catasso gāthā abhāsi: @*>/ yācito api visiņņhaü supiyam pi attano. tad iügha sabbe Sivayo\<*<20>*>/ samāgatā dibbāni nettāni mam' ajja passatha. || Ja_XV:80 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -tā- corr. to -tānubhāvena-. 2 Bd -purisā. 3 Bd ca ahesuü. 4 Bd -janassa majhe. 5 Bds -dissare. 6 Bd -kuņaü. 7 Cks -bhonti. 8 Bds -dissati. 9 Bd adds pi. 10 Bds sodh-. 11 Cks abhā-. 12 Bd suc-. 13 Bd -råyha. 14 Bd -to. 15 Bd sakalara-. 16 Cks ag-. 17 Bd adds dānaü. 18 Bd -jathā. 19 Bd nu dadeyyaü. 20 Bd sivi-. >/ #<[page 412]># %<412 XV Vãsatinipāta.>% @*>/ me. || Ja_XV:81 ||>@ @*>/ atthi ki¤ci maccānaü\<*<3>*>/ idha jãvite\<*<4>*>/, datvāna mānusaü\<*<5>*>/ cakkhuü laddham [me] cakkhuü amānusaü. || Ja_XV:82 ||>@ @*>/ detha dānāni bhu¤jatha, datvā ca bhutvā ca yathānubhāvaü aninditā\<*<7>*>/ saggam upetha\<*<8>*>/ ņhānan ti. || Ja_XV:83 ||>@ Tattha ko nãdhā 'ti ko nu idha, api visiņņhan ti uttamam pi sa- mānaü, cāgamattā ti cāgapamāõato a¤¤aü varaü nāma n' atthi, idha jãvite ti imasmiü jãvaloke, idha jãvitan\<*<9>*>/ ti pi pāņho, imasmiü jãvaloke jãva- mānānan ti attho, amānusan ti dibbacakkhuü mayā laddhaü, iminā kāraõena veditabbam etam: cāgato uttamaü nāma n' atthãti, etampi disvā ti etaü mayā laddhaü dibbacakkhuü disvāpi. Itãmāhi\<*<10>*>/ catåhi gāthāhi dhammaü desetvā tato paņņhāya anvaddhamāsaü pannarasuposathe\<*<11>*>/ mahājanaü\<*<12>*>/ sannipātā- petvā niccaü imāh' eva gāthāhi dhammaü desesi. Taü sutvā mahājano dānādãni pu¤¤āni katvā devalokaü pårento vā\<*<13>*>/ agamāsi\<*<14>*>/. S. i. d. ā. "evaü bhikkhave porāõikapaõķitā bāhiradānenā asan- tuņņhasampattayācakānaü\<*<15>*>/ attano cakkhåni uppāņetvā adaüså" 'ti vatvā\<*<16>*>/ j. s. Tadā sãvakavejjo\<*<17>*>/ Anando ahosi, Sakko Anuruddho, sesaparisā Buddhaparisā, Sivirājā pana aham evā" 'ti. Sivijātakaü. $<4. Sirimandajātaka.>$ Pa¤¤āyupetaü siriyā vihãnan\<*<18>*>/ ti. Ayaü Sirimandapa¤ho\<*<19>*>/ Mahāummagge āvibhavissati. Sirimandajātakaü\<*<19>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -te. 2 Bds varam. 3 Cks mantānaü. 4 Bd -taü. 5 Cks datvā mānusakaü. 6 Bd -vi-. 7 Bd anandiko, Bs anidito. 8 Bd upehi. 9 so all three MSS. for jãvinaü or jãvataü? 10 Bd iti. 11 Bd -thesu. 12 Bd -ne. 13 Bd omits va 14 Cs Bd āg-. 15 Ck asantusņha, Cs Bd asantuņņhā-. 16 Bds add saccāni pakāsetvā. 17 Bd sivikavajjo. 18 Ck vinãhã-, Bd navihi-, 19 Bd -meõķa-. >/ #<[page 413]># %< 5. Rohantamigajātaka. (501.) 413>% $<5. Rohantamigajātaka.>$ Ete yåthā\<*<1>*>/ patãyantãti. Idaü S. Veëuvane v. āyasmato Anandassa {jãvitapariccāgaü} ā. k. So pan' assa jãvitapariccāgo Asãtinipāte Cullahaüsajātake Dhanapāladamane āvibhavissati. Evaü tenāyasmatā Satthu atthāya jãvite pariccatte dh. k. s.: "āvuso āyasmā ânando sekhapaņisambhidappatto hutvā D-assātthāya jãvitaü paricca- jãti". S. āgantvā "kāya nu 'ttha bhikkhave e. k. s." ti pucchitvā "imāya õāmā" 'ti vutte "na bhikkhave idān' eva pubbe p' esa mam' atthāya jãvitaü pariccaji yevā" 'ti vatvā a. ā.: A. B. Br. r. k. \<*<2>*>/ Khemā nām' assa aggamahesã ahosi. Tadā B. Himavantapadese migayoniyaü nibbattitvā suvaõõavaõõo ahosi sobhaggappatto, kaniņņho pi 'ssa Cittamigo nāma su- vaõõavaõõo va\<*<3>*>/ ahosi, kaniņņhabhaginã pi Sutanā nāma su- vaõõavaõõā va ahosi. M. pana Rohanto\<*<4>*>/ nāma migarājā ahosi. So Himavante dve pabbatarājiyo atikkamitvā tatiyāya antare Rohantaü nāma saraü nissāya asãtimigasahassaparivāro vāsaü kappesi. So andhe jiõõe mātāpitaro posesi. Ath' eko Bā- rāõasito avidåre nesādagāmavāsã nesādaputto Himavantaü pa- viņņho M-aü disvā attano gāmaü āgantvā aparabhāge kālaü karonto puttassa ārocesi: "tāta amhākaü kammabhåmiyaü asukasmiü nāma ņhāne suvaõõavaõõo migo vasati, sace rājā puccheyya katheyyāsãti\<*<5>*>/". Ath' ekadivasaü Khemā nāma devã paccåsakāle supinaü addasa, evaråpo supino hoti\<*<6>*>/: su- vaõõavaõõo migo\<*<7>*>/ ka¤canapãņhe nisãditvā suvaõõakiükiõikaü koņņento\<*<8>*>/ viya madhurena\<*<9>*>/ sarena deviyā dhammaü deseti, sā sādhukāraü datvā dhammaü suõāti, migo\<*<10>*>/ dhammakathāya aniņņhitāya eva uņņhāya gacchati, sā "migaü gaõhathā" 'ti vadantã\<*<11>*>/ yeva pabujjhi. Paricārikāyo tassā saddaü sutvā "supihitadvāravātapānaü gehaü, vātassa\<*<12>*>/ pi okāso n' atthi, ayyā imāya velāya migaü gaõhāpetãti\<*<13>*>/" avahasiüsu. Sā tasmiü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 all three MSS. yådhā. 2 Cks kāresi. 3 Bd omits va. 4 Bd rohano. 5 Bds add aparabhāge kālaīkato ahosi. 6 Bd ahosi. 7 Bd adds āgantvā. 8 Bd ākoņento. 9 Bd madhåra. 10 Bd adds pi. 11 all three MSS. -i. 12 Bds janassā. 13 Bd -pethā. >/ #<[page 414]># %<414 XV. Vãsatinipāta.>% khaõe "supino ayan" ti ¤atvā cintesi: "supino\<*<1>*>/ ti vutte\<*<2>*>/ rājā anādaro bhavissati, dohaëo\<*<3>*>/ ti vutte pana ādarena pariye- sissatãti\<*<4>*>/ suvaõõavaõõamigassa\<*<5>*>/ dhammakathaü suõissāmãti" sā gilānālayaü katva nipajji. Rājā agantvā "bhadde kin te aphāsukan" ti pucchi. "Deva a¤¤aü\<*<6>*>/ n' atthi: dohaëo pana me uppanno" ti. "Kiü icchasãti\<*<7>*>/". "Suvaõõavaõõassa dhammikamigassa dhammaü sotuü devā" 'ti. "Bhadde, yaü n' atthi tattha te dohaëo uppanno, suvaõõavaõõo\<*<9>*>/ nāma migo yeva n' atthãti". Sā\<*<9>*>/ "sace na labhāmi idh' eva me maraõan" ti ra¤¤o piņņhiü datvā nipajji. Rājā "sace atthi labhissasãti" parisamajjhe nisãditvā Morajātake vuttanayen' eva amacce brāhmaõe ca pucchitvā "suvaõõavaõõā migā nāmā hontãti" sutvā luddake sannipātāpetvā\<*<10>*>/ "ken' evaråpo\<*<11>*>/ migo diņņho, kena suto" ti pucchitvā tena nesādaputtena pitu santikā sutaniyāmena kathite "samma, tassa te migassa ānãtakāle mahantaü sakkāraü karissāmi, gaccha ānehi nan" ti vatvā paribbayaü datvā taü pesesi. So pi "sac' āhaü deva taü ānetuü na sakkhissāmi cammam assa anessāmi taü ānetuü asakkonto lomāni pi 'ssa ānessāmi, tumhe mā cintayitthā" 'ti vatvā nivesanaü gantvā puttadārassā puribbayaü datvā tattha gantvā taü migarājānaü disvā "kismiü nu kho ņhāne pāsaü oķķetvā imaü gaõhituü sakkhissāmãti" vãmaüsanto pānãya- titthe okāsaü passi, so daëhaü cammayottaü vaņņetvā M-assa pānãyapivanaņņhāne yaņņhiyā\<*<12>*>/ pāsaü oķķesi. Punadivase M. asãtiyā migasahassehi saddhiü gocare caritvā "pakatititthe yeva pānãyaü pivissāmãti" tattha gantvā otaranto yeva pāse bajjhi. So "sac' āhaü idan' eva baddharāvaü\<*<13>*>/ ravissāmi ¤ātigano\<*<14>*>/ pānãyaü apivitvā vā bhãto\<*<15>*>/ palāyissatãti\<*<16>*>/" cintetvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds me diņho. 2 Bd sace vakkhāmi in the place of vutte. 3 Bd adds me upanno. 4 Cks -ssati. 5 Bd -vaõõassa migassa-. 6 Cks a¤¤o. 7 Bd -si devãti. 8 Bd adds viya. 9 Bd adds tassa vacanaü sutvā. 10 Bd -pātetvā. 11 Bd keneva eva-. 12 Bd yaņhi. 13 Bd bhandhanaravaü. 14 Bd -ā. 15 Bd -ā, adding vanaü. 16 Bd -antãti. >/ #<[page 415]># %< 5. Rohantamigajātaka. (501.) 415>% yaņņhiyaü allãyitvā attano vase vattetvā pānãyaü pivanto viya ahosi. Atha asãtiyā migasahassānaü pānãyaü pivitvā uttaritvā ņhitakāle "pāsaü chindissāmãti" tikkhattuü ākaķķhi\<*<1>*>/, paņhama- vāre cammaü chijji, dutiye\<*<2>*>/ maüsaü, tatiye\<*<2>*>/ nahāruü chin- ditvā pāso aņņhiü āhacca aņņhāsi. So chindituü asakkonto baddharāvaü\<*<3>*>/ ravi, migagaõo\<*<4>*>/ bhāyitvā tãhi ghaņāhi palāyi\<*<5>*>/. Cittamigo tiõõam pi ghaņānaü\<*<6>*>/ antare M-aü adisvā "idaü bhayam uppajjamānaü mama bhātu uppannaü bhavissatãti" cintetvā tassa santikaü gantvā\<*<7>*>/ taü baddhaü\<*<8>*>/ passi. Atha naü M. disvā "bhātika mā idha tiņņha, sāsaükaü idaü ņhānan" ti vatvā uyyojento paņhamaü gātham āha: @*>/ patãyanti bhãtā maraõā\<*<10>*>/ Cittaka, gaccha tuvam\<*<11>*>/ pi, mā,kaükhi. jãvissanti tayā sahā 'ti. || Ja_XV:84 ||>@ Tattha ete ti cakkhupathaü atikkamitvā dåragate\<*<12>*>/ sandhāyāha, patã- yantãti paņigacchanti palāyantãti attho, Cittakā 'ti taü ālapati, tayā sahā 'ti tvaü etesaü mama ņhāne ņhatvā rājā hohãti ete tayā saddhiü jãvissantãti. Tato ubhinnam pi tisso ekantarikagāthā\<*<13>*>/ honti: @*>/ gacchāmi, hadayam me avakaķķhati\<*<15>*>/, na taü aham jahissāmi, idha hessāmi\<*<16>*>/ jãvitaü\<*<17>*>/. || Ja_XV:85 ||>@ @*>/ pi, mā kaükhi, jãvissanti tayā saha. || Ja_XV:86 ||>@ @*>/ gacchāmi, hadayam me avakaķķhati\<*<18>*>/, na taü baddhaü jahissāmi, idha hessāmi jãvitan ti. || Ja_XV:87 ||>@ Tattha Rohantā\<*<19>*>/ 'ti M-aü nāmenālapati, avakaķķhatãti\<*<20>*>/ gaëati\<*<21>*>/, sokena avakaķķhãyati\<*<22>*>/, te hi nånā 'ti te amhākaü mātāpitaro ekaüsen' eva dvãsu pi amhesu idha matesu aparināyikā hutvā apaņijaggiyamānā sussitvā ma- rissanti, tasmā bhātika Citta gaccha tvaü\<*<23>*>/, tayā saha te jãvissantãti attho, idha hessāmãti\<*<24>*>/ imasmiü yeva ņhāne jãvitaü jahissāmãti vatvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -itvā. 2 Bd -yavāre. 3 Bd bandharavaü. 4 Bd -ā. 5 Bd -yiüsu. 6 Bd -ņakānaü. 7 Cks āg-. 8 Bd bandhanaü. 9 Cks yåthādhā 10 Cks -õassa. 11 Cks tvam. 12 Bds dåraü-. 13 Bd -āyo. 14 Bds rohaõa. 15 Cs Bd avakassati. 16 Bd hi-. 17 Bd adds bodhisatto āha. 18 all three MSS. avakassati. 19 Bd rohanā. 20 Bd -kassati. 21 Bd gaëayati. 22 Bd kaķhiyati. 23 Bd tuvaü. 24 Bd hi-. >/ #<[page 416]># %<416 XV. Vãsatinipāta>% B-assa dakkhiõapassaü nissāya taü sandhāretvā assā- sento aņņhāsi. Sutanāpi nāma migapotikā palāyitvā migānaü antare ubho bhātike apassantã "idaü bhayaü mama bhātikā- naü uppannaü bhavissatãti" nivattitvā tesaü santikaü āgatā, naü\<*<1>*>/ āgacchantiü disvā M. pa¤camaü gātham āha: @*>/ pi, mā kaükhi, jãvissanti tayā sahā 'ti. || Ja_XV:88 ||>@ Tattha bhãrå 'ti mātugāmo nāma appamattikenāpi bhāyati, tena naü evaü ālapati, kåņe ti paticchannapāse, āyase ti so hi anto udake ayakkhandhaü koņņetvā\<*<3>*>/ tattha sāradāruü yaņņhiü bandhitvā oķķito, tasmā evam āha, tayā sahā 'ti te asãtisahassamigā tayā saddhiü jãvissanti. Tatoparā\<*<4>*>/ purimanayen' eva tisso gāthā honti: @*>/ gacchāmi, hadayam me avakaķķhati\<*<6>*>/, na taü ahaü jahissāmi, idha hessāmi jãvitaü. || Ja_XV:89 ||>@ @*>/ pi, mā kaükhi, jãvissanti tayā saha. || Ja_XV:90 ||>@ @*>/, na taü baddhaü jahissāmi, idha hessāmi\<*<8>*>/ jãvitan ti. || Ja_XV:91 ||>@ Tattha te nånā 'ti idhāpi mātāpitaro va sandhāyāha. Sāpi tath' eva paņikkhipitvā M-assa vāmapassaü nissāya assāsayamānā\<*<9>*>/ aņņhāssi. Luddo pi te mige palayante disvā baddharāva¤\<*<10>*>/ ca sutvā "baddho bhavissati migarājā" ti gāë- haü kacchaü bandhitvā migamāraõasattiü ādāya vegenā- gacchi\<*<11>*>/. M. āgacchantaü disvā navamaü gātham āha: @*>/ sahāvudho, so\<*<13>*>/ no vadhissati ajja usunā sattiyā-m-apãti. || Ja_XV:92 ||>@ Tattha ruddaråpo\<*<12>*>/ ti dāruõajātiko, sattiyāmapãti sattiyāpi no paharitvā vadhissati, tasmā yāva so nāgacchati tāva palāyathā 'ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd taü. 2 Cks tvaü. 3 Bd koņe-. 4 Bd -raü. 5 Bd rohana. 6 Cs Bd -kassati, 7 Bd -kassati. 8 Bd hi-. 9 Bd assāsiyamānā. 10 Bd bandharava¤. 11 C8 vegenā¤chi, Bd vegenāgacchati, 12 Bd ludda-. 13 Bd yo. >/ #<[page 417]># %< 5. Rohantamigajātaka. (501.) 417>% Taü disvāpi Cittamigo na palāyi. Sutanā pana saka- bhāvena saõņhātuü\<*<1>*>/ asakkontã maraõabhayabhãtā thokaü palā- yitvā "ahaü dve bhātike pahāya kuhiü palāyissāmãti" attano jãvitam jahitvā nalāņena maccuü ādāya punāgantvā bhātu vāmapasse aņņhāsi. Tam atthaü pakāsento S. dasamaü gātham āha @*>/ bhayatajjitā sudukkaraü akarā bhãru maraõāy' åpanivattathā ti. || Ja_XV:93 ||>@ Tattha maraõāyåpanivattathā 'ti maraõatthāya upanivatti Luddo pi āgantvā te tayo jane ekato ņhite disvā metta- cittaü uppādetvā ekakucchiyaü nibbattabhātaro\<*<3>*>/ viya te ma¤¤amāno cintesi: "migarājā tāva pāse baddho, ime pana dve janā hirottappabandhena baddhā, kin nu kho ime\<*<4>*>/ etassa hontãti" atha ne pucchanto @*>/ upāsare, na taü cajitum icchanti jãvitassa\<*<6>*>/ pi kāraõā ti || Ja_XV:94 ||>@ Tattha kinnu te me ti kin nu te ime, upāsare ti upāyanti Ath' assa B. ācikkhi: @@ So tassa vacanaü sutvā bhiyyosomattāya muducitto ahosi. Citto\<*<7>*>/ migarājā tassa muducittaü\<*<8>*>/ ¤atvā "samma ludda\<*<9>*>/, mā tvaü etaü migarājānaü `migamatto\<*<10>*>/ yevā' 'ti ma¤¤ittha, ayaü hi asãtiyā migasahassānaü rājā sãlācārasampanno sabba- sattesu muducitto mahāpa¤¤o andhe jiõõe mātāpitaro poseti, sace tvaü evaråpaü dhammikaü\<*<11>*>/ māresi etaü mārento mātā- pitaro ca no\<*<12>*>/ ma¤ ca bhagini¤ ca me ti amhe pa¤ca pi jane māresi yeva, mayhaü pana bhātu jãvitaü dento pa¤cannam pi no\<*<13>*>/ jãvitadāyako sãti" vatvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd sandhāretuü. 2 Bd bhayaņņā. 3 Cks nibbattā-. 4 Cks me. 5 Bd bandhaü. 6 Bd -ssā. 7 Bd -a. 8 Bd -ttataü. 9 Bd -aka. 10 Bd migāmato. 11 Bd adds migaü. 12 Bds ma. 13 Bds janānaü. >/ #<[page 418]># %<418 XV. Vãsatinipāta.>% @*>/ andhā aparināyikā, pa¤cannaü jãvitaü dehi, bhātaraü mu¤ca luddakā 'ti || Ja_XV:96 ||>@ gātham āha. So tassa dhammakathaü sutvā pasannacitto "mā bhāyi sāmãti" vatvā anantaraü gātham āha: @*>/ migaü, nandantu mātāpitaro muttaü disvā mahāmigan ti. || Ja_XV:97 ||>@ Tattha vo ti nipātamattaü, muttam\<*<2>*>/ ti bandhanā muttaü passitvā. Eva¤ ca pana vatvā cintesi: "ra¤¤o dinno yaso\<*<3>*>/ mayhaü kiü karissati, sac' āhaü imaü migarājānaü vadhissāmi ayaü vā\<*<4>*>/ me paņhavi bhinditvā\<*<5>*>/ vivaraü dassati asani vā me mattha- kaü patissati, vissajjessāmi nan" ti so M-aü upasaükamitvā yaņņhiü pātetvā cammayottaü chinditvā migarājānaü āliīgitvā udakapariyante nipajjāpetvā muducittena saõikaü pāsā\<*<6>*>/ mo- cetvā nahāråhi nahāruü maüsena maüsaü cammena cammaü samodhānetvā udakena lohitaü dhovitvā mettācittena pu- nappuna parimajji. Tassa mettānubhāvena M-assa ca pāra- mitānubhāvena sabbāni nahārumaüsacammāni sandhãyiüsu, pādo sa¤channachavisa¤channalomo\<*<7>*>/ ahosi, asukaņņhāne bad- dho ahosãti pi na pa¤¤āyi, M. sukhappatto hutvā aņņhāsi: Taü disvā Cittamigo somanassajāto luddassa anumodanaü karonto @@ gātham āha. Atha M. "kin nu kho esa luddo maü gaõhanto attano kammena gaõhi udāhu a¤¤assa āõattiyā" ti cintetvā gahita- kāraõaü pucchi. Luddaputto āha: "sāmi, na mayhaü tum- hehi kammaü atthi, ra¤¤o pana aggamahesã Khemā nāma tumhākaü dhammakathaü sotukāmā, tadatthāya ra¤¤o āõattiyā tvaü mayā gahito" ti. "Samma evaü sante maü vissajjento \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -pitti-. 2 Cks muttā. 3 Bd hinnayasena. 4 Ck va, Bd ca. 5 Bd bhijjitvā. 6 Cks -saü. 7 Cks saüchavi-. >/ #<[page 419]># %< 5. Rohantamigajātaka. (501.) 419>% atidukkaraü karosi, ehi maü netvā ra¤¤o dassehi, deviyā dhammaü kathessāmãti". "Sāmi\<*<1>*>/, rājāno nāma kakkhaëā, ko jānāti kiü bhavissati\<*<2>*>/, mayhaü ra¤¤o dinnena yasena kammaü n' atthi, gaccha tvaü yathāsukhan" ti. Puna M. "iminā maü vissajjentena atidukkaraü kataü, yasapaņilābhaupāyam assa karissāmãti" cintetvā "samma pitthiü tāva me hatthena pari- majjā\<*<3>*>/" 'ti āha. So parimajji, hattho suvaõõavaõõehi lomehi påri\<*<4>*>/. "Sāmi imehi lomehi kiü karomãti". "Samma imāni haritvā\<*<5>*>/ ra¤¤o ca deviyā ca dassetvā 'imāni tassa suvaõõa- vaõõamigassa lomanãti' vatvā mama ņhāne ņhatvā imāhi gāthāhi deviyā dhammaü desehi, taü\<*<6>*>/ sutvā yeva hi 'ssā\<*<7>*>/ dohaëo paņippassambhissatãti\<*<8>*>/". "Dhammaü cara mahārājā" 'ti dasa- dhammacariyagāthā uggaõhāpetvā pa¤casãlāni datvā appa- mādena ovaditvā uyyoyesi. Luddaputto M-aü ācariyaņņhāne ņhapetvā tikkhattuü padakkhiõaü katvā catåsu ņhānesi van- ditvā lomāni paduminipattena gahetvā pakkāmi. Te pi naü\<*<9>*>/ tayo janā thokaü anugantvā mukhena gocara¤ ca pānãya¤ ca gahetvā mātāpitunnaü santikaü gamiüsu\<*<10>*>/. Mātāpitaro "tāta Rohanta\<*<11>*>/, tvaü kira\<*<12>*>/ baddho, kathaü mutto" ti pucchantā\<*<13>*>/ @*>/ pamokkho āsi\<*<15>*>/ upanãtasmiü jãvite, kathaü putta amocesi kåņapāsamha\<*<16>*>/ luddako ti || Ja_XV:99 ||>@ gātham āhaüsu. Tattha upanãtasmin ti tava jãvite maraõantike\<*<17>*>/ upanãte kathaü pa- mokkho āsi\<*<15>*>/. Taü sutvā B. tisso gāthā abhāsi: @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -ssāmi, omitting ti sāmi. 2 Ck -tãti. 3 Bd -āhã. 4 all three MSS. puri. 5 Cks nãha-. 6 Cks omit taü. 7 Bd tassā. 8 Bd pasam-. 9 Bd omits maü. 10 Cks āg-. 11 Bd rohana 12 Bd adds pāse. 13 Cks -to. 14 Bd adds tvaü for te? 15 Bd asi. 16 Bd -hā. 17 Cs maraõasantike, Bd -santikaü. >/ #<[page 420]># %<420 XV. Vãsatinipāta.>% @@ Tattha bhanan ti bhaõanto, hadayaīgan ti hadayaīgamaü, dutiya- gāthāya bhaõan ti bhaõamānā, sutvā ti so imesaü ubhinnaü vācaü sutvā. Ath' assa mātāpitaro anumodantā āhaüsu: @*>/ hotu saha dārehi luddako yathā may' ajja nandāma disvā Rohantam\<*<2>*>/ āgatan ti. || Ja_XV:103 ||>@ Luddo pi ara¤¤ā nikkhamitvā rājakulaü gantvā rājānaü vanditvā ekamantaü aņņhāsi. Taü disvā rājā\<*<3>*>/ @*>/ ludda: migacammāni āhariü\<*<5>*>/, atha kena nu vaõõena migacammāni nāharãti\<*<6>*>/. || Ja_XV:104 ||>@ Tattha migacammānãti migaü vā cammaü vā, āharin ti āharissāmi, idaü vuttaü hoti: ambho ludda, nanu tvaü evaü avaca: migaü ānetuü asak- konto cammaü āharissāmi\<*<7>*>/, taü asakkonto lomānãti, so tvaü kena kāraõena n' eva migaü na migacammaü āharãti\<*<8>*>/. Taü sutvā luddo @*>/ c' eva hatthatthaü kåņapāsa¤ ca so migo, abajjhi, ta¤ ca migarājaü ta¤ ca muttā upāsare. || Ja_XV:105 ||>@ @*>/ saüvego abbhuto lomahaüsano, ima¤ c' āhaü migaü ha¤¤e ajja hassāmi\<*<11>*>/ jãvitan ti āha. || Ja_XV:106 ||>@ Tattha āgamā\<*<12>*>/ ti mahārāja so migo mama hatthatthaü hatthapassa¤ c' eva\<*<13>*>/ mayā odditaü kåņapāsa¤ ca āgato tasmi¤ ca kåņapāse abajjhi, ta¤ca muttā upāsare ti ta¤ ca baddhaü apare muttā abaddhā ca dve migā assā- sentā\<*<14>*>/ taü nissāya aņņhaüsu, abbhuto ti pubbe abhåtapubbo, ima¤cāhan ti atha me saüviggassa etad ahosi: sace ahaü imaü migaü hanissāmi ajj' eva imasmiü yeva ņhāne jãvitaü jahissāmãti\<*<15>*>/. @@ idaü so rājā vimhayavasena punappuna pucchati. Taü sutvā luddo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks anindito., 2 Bd rohaõam. 3 Bds add āha. 4 Bd -ca. 5 Bd -ri, Cks -raü. 6 Bd -rāti. 7 Bd ānessāmi. 8 Bd -rantãti. 9 Ck -ma, Bd -ma¤. 10 so all three Mss. 11 Bd ajjeva hissāmi. 12 all three MSS. -man. 13 Bd pāsa¤ceva. 14 Cks assāsessā. 15 Bd adds taü sutvā rājā āha. >/ #<[page 421]># %< 5. Rohantamigajātaka. (501.) 421>% @@ Tattha odātasiīgā ti rajatadāmasadisasiīgā, sucivālā ti camarã- vālasadisena\<*<1>*>/ sucinā vālena samannāgatā, lohitakā ti rattaromapavālasadisā\<*<2>*>/, pādā ti khurapariyantā, a¤jitakkhā ti a¤jitehi\<*<3>*>/ viya visuddhapa¤cappasādehi akkhãhi samannāgatā. Iti so kathento va M-assa suvaõõavaõõāni lomāni ra¤¤o hatthe ņhapetvā tesaü migānaü sarãravaõõaü pakāsento @*>/ devā, na te so abhihārayan\<*<5>*>/ ti || Ja_XV:109 ||>@ gātham āha. Tattha mātāpettibharā ti jiõõe andhe mātāpitaro posenti, etādisā tesaü\<*<6>*>/ dhammikatā, na te so abhihārayan\<*<5>*>/ ti so migarājā na sakkā kenaci tava paõõākāratthāya abhiharitun ti attho, abhibhārayin\<*<7>*>/ ti pi pāņho, so te ahan taü\<*<8>*>/ paõõākāratthāya nābhihārayim\<*<9>*>/, na āhārin ti attho. Ito so M-assa ca Cittamigassa ca Sutanāya ca miga- potikāya guõe kathetvā "mahārāja ahan tena migara¤¤a attano lomāni dassetvā `mama ņhāne ņhatvā dasahi dhammacariyā- gāthāhi\<*<10>*>/ deviyā dhammaü katheyyāsãti*' āõatto" ti vatvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd cāmari-. 2 Bd rattanakhapa-. 3 Cks -te. 4 Bd -pitti-. 5 Cks -yun. 6 Cs Bd ne-. 7 Cks -hārayan. 8 Bd so ahaü te taü. 9 Bd -yi, Cks -yuü. 10 Bd rājadha-. * After katheyyāsãti B. reads as follows: uggaõhāpito āõatto" ti1. Taü sutvā rājā taü sattaratanakhacite rājapallaüke nisãdāpetvā sayaü deviyā saddhiü nãcāsane ekamantaü nisãditvā taü a¤jaliü paggayha yācati. So dhammaü desento āha: 1. Dhamma¤ cara mahārāja mātāpitusu khattiya, idha dhammaü caritvāna rājā saggaü gamissati. 2. Dhamma¤ cara mahārāja puttadāresu khattiya, idha dhammaü caritvāna rājā saggaü gamissati. 3. Dhamma¤ cara mahārāja mittāmaccesu khattiya, idha dhammaü caritvāna rājā saggaü gamissati. 4. Dhamma¤ cara mahārāja vāhanesu2 balesu ca, idha dhammaü caritvāna rājā saggaü gamissati. 1 Bd omits ti. 2 Bd vāhakesu? Bs vāhaõesu. >/ #<[page 422]># %<422 XV. Vãsatinipāta.>% ka¤canapãņhe nisãditvā tāhi gāthāhi dhammaü desesi. Deviyā dohaëo paņippassambhi. Rājā tussitvā luddaputtaü mahantena yasena santappento @*>/ ca pallaükaü ummāpupphasirinnibhaü\<*<2>*>/ || Ja_XV:110 ||>@ @@ @*>/ u¤chācariyāya luddaka- etehi\<*<4>*>/ dāraü posehi. mā pāpaü akarā\<*<5>*>/ punan\<*<6>*>/ ti || Ja_XV:112 ||>@ gāthā āha. Tattha thullan ti mahagghaü, maõikuõķalan ti pasādhana¤ ca te dammi, catussadan\<*<7>*>/ ti caturassadaü\<*<8>*>/, catåssãsakan ti attho. ummā- pupphasirãnibhan\<*<2>*>/ ti nãlapaccattharaõatāya\<*<9>*>/ ummāpupphasadisāya\<*<10>*>/ ni- bhāya obhāsena samannāgataü kāëavaõõadārusāramayaü vā, sādisiyo ti a¤¤a- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd caturassa¤. 2 Bd umārapupphasannibhaü. 3 Cks ina-, Bd iõõādãnaü. 4 Bd etena. 5 Bd -ri, Ck -raü. 6 Bd -nā. 7 Bds caturassan. 8 Cs -rā-, Bd omits ca. 9 Ck -natthanāya, Cs -õatthatāya, Bd nilapaccattaraõatthā. 10 Cks bahupakāro, Bd bahåkāro. 5. Dhamma¤ cara mahārāja gāmesu nigamesu ca, idha dhammaü caritvāna rājā saggaü gamissati. 6. Dhamma¤ cara mahārāja raņņhesu janapadesu ca idha dhammaü caritvāna rājā saggaü gamissati. 7. Dhamma¤ cara mahārāja samaõabrāhmaõesu ca idha dhammaü caritvāna rājā saggaü gamissati. 8. Dhamma¤ cara mahārāja migapakkhãsu khattiya, idha dhammaü caritvāna jājā saggaü gamissati. 9. Dhamama¤ cara mahārāja, dhammo suciõõo sukham āvahati1, idha dhammaü caritvāna rājā saggaü gamissati. 10. Dhamma¤ cara mahārāja, Indo devā sabrāhmaõā suciõõena divaü pattā, mā dhammaü rāja pamādo2. 11. Tatth' ev' ete vattapadā3, esā va anusāsanã, sapa¤¤aü sevi Kalyāõi sā etã tidivaü gatā ti. Iti nesādaputto M-ena desitaniyāmena âkāsaga¤gaü otārento viya Buddhalãëhāya dhammaü desesi. Mahājano sādhukārasahassāni pavatteti. Dhammakathaü sutvā yeva deviyā dohaëo paņippassambhi etc. 1 read: dhammo āvahatã sukhaü? 2 so both MSS. for pāmado; p.111, 25, vol. III 412|6 Dhp. v. 371 is likewise to be read pāmado, then the metre will be right. 3 Bs tattheva te vatthapadā. >/ #<[page 423]># %< 6. Haüsajātaka. (502.) 423>% ma¤¤aü råpena ca bhogena ca sadisā, usabha¤ca gavaü satan ti usa- bhajeņņhakaü katvā gavasata¤ ca te dammi, kāressan ti dasarājadhamme akopento dhammen' eva rajjaü kāressāmi, bahukāro\<*<1>*>/ me sãti suvaõõa- vaõõassa migara¤¤o ņhāne ņhatvā dhammassa desitattā tvaü mama bahåpakāro, migarājena\<*<2>*>/ vuttaniyāmen' eva te ahaü pa¤casu sãlesu patiņņhāpito, kasã vaõijjā ti samma luddaka, ahaü migarājaü\<*<3>*>/ adisvā tassa vacanam eva sutvā pa¤casu sãlesu patiņņhito, tvam pi ito paņņhāya sãlavā hohi yāni tāni kasã vaõijjā\<*<4>*>/ iõadānaü\<*<5>*>/ u¤chācariyā 'ti ājãvamukhāni etena sammāājãvena tava puttadāraü posehi, mā puna pāpaü karãti. So ra¤¤o kathaü sutvā "na me gharāvāsen' attho, pabbajjaü anujāna\<*<6>*>/ devā" 'ti\<*<7>*>/ anujānāpetvā ra¤¤ā dinnaü\<*<8>*>/ dhanaü puttadārassa datvā Himavantaü pavisitvā isipabbajjaü pabbajitvā aņņha samāpattiyo nibbattetvā Brahmaloka-parāyano ahosi. Rājāpi M-assa ovāde ņhatvā saggapadaü\<*<9>*>/ påresi. Ovādo\<*<10>*>/ vassasahassaü\<*<11>*>/ pavatti\<*<12>*>/. S. i. d. ā. "evaü {bhikkhave} pubbe pi mam' atthāya ânandena jãvitaü pariccattam evā" 'ti vatvā j. s.: "Tadā luddo\<*<13>*>/ Channo ahosi, rājā Sāriputto, devã Khemā bhikkhunã, mātāpitaro mahārājakulāni, Sutanā Uppalavaõõā, Cittamigo Anando, asãtimigasahassāni Sākiyagaõo, Rohantamigarājā\<*<14>*>/ aham evā" 'ti. Rohantamigajātakaü\<*<15>*>/. $<6. Haüsajātaka.>$ Ete haüsā pakkamantãti. Idaü S. Veluvane v. Anan- dattherassa jãvitapariccāgam eva ā. k. Tadāpi hi dhammasa- bhāyaü therassa guõakathaü kathentesu bhikkhusu S. āgantvā\<*<16>*>/ pucchitvā\<*<17>*>/ "na bhikkhave idān' eva pubbe p' ânandena\<*<18>*>/ mam' atthāya jãvitaü pariccattam evā" 'ti vatvā a. ā.: A. B. Bahuputtako nāma rājā r. kāresi. Khemā\<*<19>*>/ nām' assa aggamahesã ahosi. Tadā M. suvaõõahaüsayoniyaü nib- battitvā navutihaüsasahassaparivuto\<*<20>*>/ Cittakåņe vasi. Tadāpi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks bahupakāro, Bd bahåkāro. 2 Cks -je. 3 Bd -jānaü. 4 Bd -āni. 5 Cks ina-. 6 Bd -nātha. 7 Ck omits anu - - ti. 8 Bd -a. 9 Bd saggapåraü. 10 Bds tassa o-. 11 Bd vassasatasahassaü. 12 Bd -ttati. 13 Bd -ako. 14 Bd omits rohanta. 15 Bds rohaõa-. 16 Bd adds kāya nuttha bhikkhave e. k. s. ti. 17 Bd adds imāya nāmā ti vutte. 18 Bd pi ā-. 19 Bd adds tveva. 20 Bds chana-. >/ #<[page 424]># %<424 XV. Vãsatinipāta.>% devã vuttanayen' eva supinaü disvāra¤¤o suvaõõavaõõahaüsassa\<*<1>*>/ dhammadesanāsavane\<*<2>*>/ dohalaü ārocesi. Rajāpi pucchitvā "suvaõõavaõõahaüsā nāma\<*<3>*>/ Cittakåņapabbate vasantãti" ca sutvā Khemaü nāma saraü\<*<4>*>/ kāretvā nānappakārāni nivāpa- dha¤¤āni ropāpetvā catåsu kaõõesu devasikaü abhayaghosa- naü ghosāpesi eka¤ ca luddaputtaü haüsānaü gahaõatthāya payojesi. Tassa payojitākāro ca tena tattha sakuõānaü upa- parikkhitabhāvo ca suvaõõahaüsānaü āgatakāle ra¤¤o āro- cetvā pāsaoķķitaniyāmo\<*<5>*>/ ca M-assa pāse baddhaniyāmo ca Sumukhassa haüsasenāpatino tãsu haüsaghaņāsu taü adisvā nivattana¤ ca sabbaü Mahāhaüsajātake āvibhavissati, idhāpi M. yaņņhipāse bandhitvā\<*<6>*>/ pāsayaņņhiyaü olambanto\<*<7>*>/ yeva gãvaü pasāretvā haüsānaü gatamaggaü olokento Sumukhaü āgac- chantaü disvā "āgatakāle naü vimaüsissāmãti" cintetvā tas- miü āgate tisso gāthā abhāsi: @@ @*>/ gacchanti, kiü eko avahãyasi. || Ja_XV:114 ||>@ @*>/ patataü\<*<10>*>/ seņņha, n' atthi baddhe\<*<11>*>/ sahāyatā\<*<12>*>/, mā anãghāya hāpesi, Kāmaü Sumukha pakkamā 'ti. || Ja_XV:115 ||>@ Tattha bhayameritā ti bhayeritā bhayatajjitā bhayacalitā, harittaca hemavaõõā 'ti dvãhi\<*<13>*>/ vacanehi tam evālapati, kāman ti suvaõõattaca su- vaõõavaõõa sundaramukha ekaüsena pakkamāhi yeva. kin te idhāgamanenā 'ti vadati, ohāyā 'ti maü jahitvā uppatitā\<*<14>*>/, anapekkhamānā\<*<15>*>/ ti te ca me\<*<16>*>/ ¤ātakā mayi anapekkhā va gacchanti. patevā 'ti uppat' eva\<*<17>*>/, mā anãghāyā\<*<18>*>/ 'ti ito\<*<19>*>/ gantvā pattabbāya niddukkhabhāvāya viriyaü mā hāpesi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -õõassa-. 2 Cks -nasavana. 3 Bds add atthãti. 4 Bs saraõaü. 5 Cks pāsaü-, Bd haüsānaüoķ-. 6 so all three MSS. 7 Cks -te, Bd -batto. 8 Cks -naü. 9 Cks pate ca, Bd pageva. 10 Ck panataü, Cs pattaü Bd pakaņaü. 11 Bd bhante 12 Ck -nā, Bd -kā. 13 Bd adds pi. 14 Cks -to. 15 Cks -kkhā. 16 Bd mama 17 Cks uppatteva. 18 all three MSS.-ani-. 19 Bd etto. 20 Bd pattabāyāya. >/ #<[page 425]># %< 6. Haüsajātaka. [502.] 425>% Tato Sumukho paükapiņņhe nisãditvā @*>/ Dhataraņņha tavaü\<*<2>*>/ jahe, jãvitaü maraõaü vā me tayā saddhiü bhavissatãti || Ja_XV:116 ||>@ gātham āha. Tattha dukkhapareto ti mahārāja tvaü maraõadukkhapareto ti\<*<3>*>/ ettaken' eva nāhaü\<*<4>*>/ jahāmi. Evaü Sumukhena sãhanāde kate Dhataraņņho @*>/ 'haü pata te taü\<*<6>*>/ avassajin ti || Ja_XV:117 ||>@ gātham āha. Tattha etadariyassā 'ti yaü tvaü nāhaü tavaü\<*<7>*>/ jahe ti bhāsasi etaü ācārasampannassa ariyassa kalyāõaü uttamavacanaü, pata te tan ti aha¤ ca na taü vissajjetukāmo evaü avacaü atha kho taü vãmaüsamāno pata tu\<*<8>*>/ iti etaü vacanaü avassajiü, gacchā 'ti taü avocan ti attho. Evaü tesaü kathayantānaü\<*<9>*>/ ¤eva luddaputto daõķaü ādāya vegenāgato. Sumukho Dhataraņņhaü assāsento\<*<10>*>/ tassā- bhimukho gantvā apacitiü dassetvā haüsara¤¤o guõe kathesi, tāvad eva luddo muducitto ahosi, so tassa muducittataü ¤atvā puna gantvā haüsarājaü eva assāsento aņņhāsi. Luddo pi haüsarājānaü upasaükamitvā chaņņhaü gātham āha: @*>/, ārā pāsaü na bujjhi tvaü haüsānaü pavaruttamo ti. || Ja_XV:118 ||>@ Tattha apadena padan ti mahārāja tumhādiso antalikkhacaro\<*<12>*>/ dijo apadena\<*<13>*>/ akāse padaü katvā yāti, na bujjhãti\<*<14>*>/ so tvaü evaråpo dårato va imaü\<*<15>*>/ pāsaü na bujjhi\<*<16>*>/ nāvajānãti\<*<17>*>/ pucchati. M. āha: @*>/ na bujjhatãti. || Ja_XV:119 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd smi. 2 Bds tuvaü. 3 Cks omit ti. 4 Bd nāhantaü. 5 Bd -nā. 6 so all three MSS.for patā t' etaü? 7 Bd tuvaü. 8 so Bd; Ck panataü. Cs pantaü. 9 Bd kathent-. 10 Bd -setvā. 11 Bd dvi-. 12 Bks -kkhe-. 13 Bd -de. 14 Cks na bajjhati, Bd nibbujhãti. 15 Ck idaü, Bd omits imaü. 16 Cs adds taü. 17 Bd na jānāsiti. 18 Bds -jjapi, Cks -jjhāpi >/ #<[page 426]># %<426 XV. Vãsatinipāta.>% Tattha parābhavo ti samma luddaputta yadā parābhavo avaķķhi\<*<1>*>/ vināso sampatto hoti atha so\<*<2>*>/ poso jãvitasaükhaye patte jāla¤ ca pāsa¤ ca patvāpi na jānātãti attho. Luddo\<*<3>*>/ haüsara¤¤o kathaü abhinanditvā Sumukhena saddhiü sallapanto tisso gāthā abhāsi: @*>/ avahãyasi. || Ja_XV:120 ||>@ @*>/ bhutvā pivitvā ca pakkamanti vihaīgamā anapekkhamānā vakkaīgā, tvaü ¤ev' eko\<*<6>*>/ upāsasi. || Ja_XV:121 ||>@ @*>/ dijo hoti, mutto baddhaü upāsasi, ohāya sakuõā yanti\<*<8>*>/, kiü eko avahãyasãti. || Ja_XV:122 ||>@ Tattha tva¤ ca nan\<*<9>*>/ ti tvam eva ohiyyasãti pucchati, upāsasãti payirupāsasi. Sumukho āha: @*>/ ti. || Ja_XV:123 ||>@ Tattha yāva kālassa pariyāyan ti luddaputta yāva jãvitakālassa pariyosānaü ahaü etaü na jahissāmi yeva. Taü sutvā luddo pasannacitto hutvā "sac' āhaü evaü- sãlasampannesu imesu aparajjhissāmi paņhavã pi me vivaraü dadeyya, kim me ra¤¤o santikā laddhena dhanena, vissajjes- sāmi ne" ti cintetvā: @*>/ pāõaü cajitum icchasi so te sahāyaü mu¤cāmi, hotu rājā tavānugo ti || Ja_XV:124 ||>@ gātham āha. Tattha yo ca tvan ti yo nāma tvaü, so te ti so ahaü, tavānugo ti esa haüsarājā tava vasaü anugato hotu. tayā saddhiü ekaņņhāne vasatu. Eva¤ ca pana vatvā Dhataraņņhaü yaņņhipāsato otāretvā tãraü\<*<12>*>/ netvā pāsaü mu¤citvā muducittena lohitaü dhovitvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd avuķhi. 2 Bd omits so. 3 Bd adds pi. 4 Ck tva¤ca na, Bds tva¤cenaü. 5 Bd eko. 6 Bd tva¤ceveko. 7 Bd kiü nu tyāyaü. 8 Cks hanti. 9 Bds tva¤cenan, Ck tva¤catan, Cs tva¤catan? 10 so all three MSS. for paryayan? 11 so all three MSS.for hetu? 12 Bd saratãraü. >/ #<[page 427]># %< 6. Haüsajātaka. (502.) 427>% nahāruādãni paņipādesi. Tassa muducittatāya M-assa pārami- tānaü ānubhāvena ca tāvad eva pādo sacchavi\<*<1>*>/ ahosi, bandha- naņņhānam\<*<2>*>/ pi na pa¤¤āyi. Sumukho M-aü\<*<3>*>/ oloketvā tuņņha- citto anumodanaü karonto\<*<4>*>/ @@ Taü sutvā luddo "gacchatha sāmãti" āha. Atha naü M. "kiü pana tvaü samma maü attano atthāya bandhi udāhu a¤¤assāõattiyā" ti pucchitvā\<*<5>*>/ tena tasmiü kāraõe ārocite "kin nu kho me ito va Cittakåņaü gantuü seyyo udāhu nagaran" ti vãmaüsanto "mayi nagaraü gate luddaputto dhanaü la- bhissati deviyā dohaëo paņippassambhissati Sumukhassa mitta- dhammo pākaņo bhavissati\<*<6>*>/, tathā mama ¤āõabalena\<*<7>*>/ Khemaü va saraü abhayadakkhiõaü katvā labhissāmi\<*<8>*>/, tasmā nagaram eva gantuü seyyo" ti saniņņhānaü katvā "ludda, tvaü amhe kācenādaya ra¤¤o santikaü nehi, sace no rājā vissajjetukāmo bhavissati vissajjessatãti" āha. "Rājāno nāma sāmi kakkhaëā, gacchatha tumhe\<*<9>*>/" ti. "Mayaü tādisaü luddam pi muduka- rimhā\<*<10>*>/, ra¤¤o ārādhane amhākaü ko\<*<11>*>/ bhāro, nehi yeva no sammā" 'ti. So tathā akāsi. Rājā haüse disvā\<*<12>*>/ somanassa- jāto hutvā dve pi haüse ka¤canapãņhe nisãdāpetvā madhulāje khādāpetvā madhådakaü.\<*<13>*>/ pāyetvā a¤jalim paggayha dhamma- kathaü āyāci. Haüsarājā tassa sotukāmataü viditvā paņha- maü tāva paņisanthāram akāsi. Tatr' imā haüsassa ca ra¤¤o ca vacanapaņivacanagāthā honti: @*>/ bhoto kusalaü, kacci\<*<15>*>/ bhoto anāmayaü, kacci\<*<15>*>/ raņņham idam phãtaü dhammena-m-anusāsati\<*<16>*>/. || Ja_XV:126 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck sa¤chavi, Cs sachavi. 2 Bd bandhaņhānam. 3 Bd bodhisattaü 4 Bd adds gāthamāha. 5 Bd pucchi. 6 Cks -issatäti. 7 Cks -laü. 8 Bd gamissāmi. 9 Cks -hehãti. 10 Bd mudukaü ka-. 11 Bd omits ko. 12 Bd adds va. 13 Bd madhurodakaü. 14 Bd ki¤ci in the place of kaccinnu. 15 Bd ki¤ci. 16 so Cks; in the place of Bd -sasi. >/ #<[page 428]># %<428 XV. Vãsatinipāta.>% @*>/. || Ja_XV:127 ||>@ @*>/ bhoto amaccesu doso koci na vijjati, kacci\<*<2>*>/ ārā amittā te chāyā dakkhiõato-r-iva\<*<3>*>/. || Ja_XV:128 ||>@ @*>/. || Ja_XV:129 ||>@ @*>/ te sādisã bhariyā assavā piyabhāõinã puttaråpayasåpetā tava chandavasānugā\<*<5>*>/. || Ja_XV:130 ||>@ @@ @*>/ te bahavo puttā sujātā raņņhavaķķhana pa¤¤ājavena sampannā, sammodanti tato tato. || Ja_XV:132 ||>@ @*>/ eko ca me puttā Dhataraņņha mayā sutā, tesaü tvaü kiccam\<*<7>*>/ akkhāhi, nāvarajjhanti\<*<8>*>/ te vaco ti. || Ja_XV:133 ||>@ Tattha kusalan ti ārogyaü, itaraü tass' eva vevacanaü, phãtan ti kacci\<*<7>*>/ te idaü raņņhaü phãtaü subhikkhaü dhammena ca naü\<*<9>*>/ anusāsasãti\<*<10>*>/ pucchati, doso ti aparādho, chāyā dukkhiõatorivā\<*<4>*>/ ti yathā nāma dak- khiõadisābhimukhaü\<*<11>*>/ chāyā na vaķķhati evaü kacci\<*<2>*>/ te amittā na vaķķhantãti vadati, sādisãti\<*<12>*>/ jātigottakulapadesehi\<*<13>*>/ samānā, evaråpā hi aticārinã na hoti, assavā ti vacanapaņiggāhikā\<*<14>*>/, puttaråpayasåpetā ti puttehi ca råpena ca yasena ca upetā, pa¤¤ājavenā 'ti pa¤¤āvegena, pa¤¤aü\<*<15>*>/ javāpetvā tāni tāni kiccāni paricchindituü samatthā ti pucchati, sammodanti ti yattha yattha niyuttā honti tato tato sammodant' eva\<*<16>*>/ na virujjhantãti pucchati, mayā suta ti mayā vissutā\<*<17>*>/, maü hi loko bahuputtarājā ti vadati, iti te maü nissāya pākaņā jātā ti mayā sutā nāma hontãti vadati, tesaü tvaü kiccamakkhā- hãti tesaü mama puttānaü idaü\<*<18>*>/ nāma karontå\<*<19>*>/ 'ti tvaü kiccaü akkhāhi na te vacanaü avarajjhissanti\<*<20>*>/, ovādaü tesaü\<*<21>*>/ dehãti adhippāyen' evam āha. Taü sutvā M. tesaü ovādaü dento pa¤ca gāthā abhāsi: @*>/ pi ce hoti jātiyā vinayena vā atha pacchā kurute yogaü kicce āpāsu\<*<23>*>/ sãdati. || Ja_XV:134 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Cks; Bd -nusāmi corr. to -sāsāmi, Bs -nusāsāmi, against the metre. 2 Bd ki¤ci. 3 Cks -õakoriva. 4 Cks teriva. 5 Bd -dā-. 6 Bd -tam. 7 Bds ki¤ci. 8 Bds -ru-. 9 Bds omit ca naü. 10 Cks -sayãti. 11 so Cks; Bd -khi. 12 Cks sa-. 13 Bds jātibhoga gotta-. 14 Cks -gga-. 15 Cks -ā. 16 Bd -dento. 17 Bd visutā. 18 Bd imaü. 19 Bd kārentu. 20 Cks avajjhissanti, Bds avarujjhanti. 21 Bds ne-. 22 Cks uppa-. 23 Bd apadāsu, Bs āpadāsu. >/ #<[page 429]># %< 6. Haüsajātaka. (502.) 429>% @*>/ va råpāni phullāni-m-anupassati\<*<2>*>/. || Ja_XV:135 ||>@ @*>/ giriduggasmiü antarā yeva sãdati. || Ja_XV:136 ||>@ @*>/ dhitimā naro ācārasãlasampanno nise aggãva bhāsati. || Ja_XV:137 ||>@ @*>/ upamaü katvā putte vijjāsu vācaya, saüviråhetha\<*<6>*>/ medhāvã khettabãjaü\<*<7>*>/ va vuņņhiyā ti. || Ja_XV:138 ||>@ Tattha vinayenā 'ti ācārena, pacchā kurute yogan ti so\<*<8>*>/ ce sikkhi- tabbasikkhāsu\<*<9>*>/ daharakāle yogaü\<*<10>*>/ viriyaü akatvā pacchā mahallakakāle karoti evaråpo pacchā tathāråpe dukkhe vā āpadāsu vā uppannāsu sãdati\<*<11>*>/ attānaü uddharituü\<*<12>*>/ na sakkoti, tassa saühãrapa¤¤assā 'ti tassa asikkhitattā\<*<13>*>/ tato haritabbapa¤¤assa\<*<9>*>/ aniccalabuddhino\<*<14>*>/, vivaro ti bhogāhãnaü chiddaü parihānãti attho, nattamandho\<*<15>*>/ ti nattandho\<*<16>*>/, idaü vuttaü hoti: yathā nattandho\<*<16>*>/ rattikāõo rattiü candobhāsādãhi thålaråpāni passati sukhumāni\<*<17>*>/ passituü na sakkoti evaü asikkhito\<*<18>*>/ samhãrapa¤¤o kismi¤cid\<*<19>*>/ eva bhaye uppanne sukhumakiccāni\<*<20>*>/ passituü na sakkoti oëārikān' eva passati, tasmā tava putte daharakāle yeva sikkhāpetuü vaņņatãti, asāre ti nissāre\<*<21>*>/ lokāyata- vedasamaye\<*<22>*>/, sārayoga¤¤å ti sārayutto esa samayo ti ma¤¤amāno matiü na tv-eva vindati, bahuü sikkhitvāpi\<*<23>*>/ pa¤¤aü na labhati yeva, giriduggas- min ti so evaråpo yathā nāma sarabho attano vasanaņņhānaü āgacchanto antarā- magge visamam pi saman ti ma¤¤amāno giridugge vegenāgacchanto narakappa- pātaü patvā\<*<24>*>/ antarā va\<*<25>*>/ sãdati āvāsaü na pāpuõāti evam etaü\<*<26>*>/ asāraü lokāyatavedasamayasaüsārasa¤¤āya\<*<27>*>/ uggahetvā mahāvināsaü pāpuõāti, tasmā tava putte atthanissitesu vaķķhiāvahesu kiccesu yojetvā sikkhāpehãti, nise ag- gãvā 'ti mahārāja hãnajātiko pi uņņhānādiguõasampanno rattiü aggikkhandho viya obhāsati, etaü ve\<*<28>*>/ ti etaü\<*<29>*>/ mayā vuttaü nattandhan\<*<30>*>/ ca aggi¤ ca upamaü katvā tava putte vijjāsu vācaya\<*<31>*>/, sikkhitabbayuttāsu sikkhāsu yojehi, evaü yutto hi yathā sukhettesu vuņņhiyā bãjaü viråhati\<*<32>*>/ tath' eva medhāvã saüråhati\<*<33>*>/ yasena ca bhogehi ca vaķķhatãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds rattim-. 2 Ck pullāni-, Bds thålāni anu-. 3 Bd omits va 4 Cks uņņhe-. 5 Bd eta¤ca. 6 Bd -ruëhotha? 7 Bd khette. 8 Bd -yo. 9 Cks -tabbaü-. 10 Cks yoggaü, Bd yoga. 11 Cks ki¤ci in the place of sãdati. 12 Bd uttari-. 13 Ck Bd -tatthā. 14 Bd niccaü phalanabuddhino. 15 Bd rattimandho. 16 Bd rattandho. 17 Ck Bd sumukhāni. 18 Cks asa-. 19 Ck kismãcid, Cs kismicid. 20 Bd -māni- 21 Cks -ra. 22 Bds -yataneveda-. 23 Cks omit pi. 24 Bd patitvā. 25 Bd yeva. 26 Bd evaü. 27 Bd -yatanabedasamayaü sārasa¤¤āya. 28 Cks evaü ve, Bds etaü ce. 29 Cks evaü. 30 Bd rattandha¤. 31 Cks vācāya, Bd dhāpaya. 32 Bd saüvi-. 33 Cs saüvi-, Bd yaü viråhati. >/ #<[page 430]># %<430 XV. Vãsartinipāta.>% Evaü M. sabbarattiü ra¤¤o dhammaü desesi. Deviyā. dohaëo paņippassambhi. M. aruõuggamanavelāyam eva rājā- naü\<*<1>*>/ sãlesu patiņņhāpetvā appamādena ovaditvā saddhiü Sumukhena uttarasãhapa¤jarena nikkhamitvā Cittakåņam eva gato. S. i. d. ā. "evaü bhikkhave pubbe pi iminā mam' atthāya jãvitaü pariccattam evā" 'ti vatvā j. s.: "Tadā luddo Channo ahosi, rājā Sāriputto, devã Khemā bhikkhunã, haüsaparisā Sākiyagaõo\<*<2>*>/, Sumukho ânando, haüsarājā aham evā" 'ti, Haüsajātakaü. $<7. Sattigumbajātaka.>$ Migaluddo\<*<3>*>/ mahārājā ti. Idaü S. Maddakucchismiü migadāye v. Devadattaü ā. k. Devadattena hi silāya paviņņhāya Bhagavato pāde sakalikāya\<*<4>*>/ khate\<*<5>*>/ balavedanā uppajjiüsu\<*<6>*>/. T-assa dassanatthāya bahå bhikkhå sannipatiüsu. Atha Bh. parisaü sanni- patitaü disvā "bhikkhave, imaü senāsanaü atisambādhaü, sannipāto mahā bhavissati, mama¤ ca sivikāya Maddakucchiü nethā" 'ti āha. Bhikkhå\<*<7>*>/ tathā kariüsu. Jãvako T-assa pādaü phāsukaü akāsi. Bhikkhå Sutthu santike nisinnā va k. s.: "āvuso, Devadatto sayam pi pāpo parisāpi 'ssa pāpā, iti so pāpo pāpaparivāro va viharatãti". S. "kiü kathetha bhikkhave" ti pucchitvā "idaü\<*<7>*>/ nāmā" ti vutte "na bhikkhave idān' eva pubbe pi Devadatto pāpo pāpaparivāro yevā" 'ti vatvā a. ā.: A. Uttarapa¤cālanagare Pa¤cālo nāma rājā r. kāresi. M. ara¤¤āyatane ekasmiü sānupabbate simbalivane ekassa suvara¤¤o putto hutvā nibbatti, dve bhātaro ahesuü. Tassa pana pabbatassa uparivāte coragāmako ahosi pa¤- cannaü corasatānaü nivāso, adhovāte assamo pa¤cannaü isisatānaü nivāso. Tesaü suvapotakānaü\<*<9>*>/ pakkhanikkha- manakāle vātamaõķalikā udapādi, tāya pahaņo eko suvapotako\<*<15>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds pa¤casu. 2 Bd -õā. 3 Bd -ddako. 4 Ck sakalikāyakhalikāya, Bd sakkhalikāya. 5 Bd khitte. 6 Bds -jji. 7 Bd te bhi. 8 Cks imāya. 9 Cks suka-. 10 Cks sukapoto. >/ #<[page 431]># %< 7. Sattigumbajātaka. (503) 431>% coragāmake corānaü āvudhantare patito, tassa tattha patitattā Sattigumbo t' eva\<*<1>*>/ nāmaü kariüsu, eko assame vālukathale pupphantare pati, tassa tattha patitattā Pupphako t' eva\<*<1>*>/ nāmaü kariüsu. Sattigumbo corānaü antare vaķķhito, Pup- phako isãnaü. Ath' ekadivasaü rājā sabbālaükārapatimandito rathavaraü abhiråhitvā mahantena parivārena migavatthāya\<*<2>*>/ nagarato avidåre supupphitaphalitaramaõãyaü upavanaü\<*<3>*>/ gan- tvā "yassa passena migo palāyati tass' eva\<*<4>*>/ gãvā" ti vatvā rathā oruyha paņicchādetvā dinne\<*<5>*>/ koņņhake dhanum ādāya aņņhāsi. Purisehi migānaü uņņhapanatthāya vanagumbesu poņhi- yamānesu\<*<6>*>/ eko eõimigo uņņhāya gamanamaggam olokento ra¤¤o ņhitaņņhānass' eva vivittaü disvā tadabhimukho pakkhanditvā palāyi. Amaccā "kassa passena migo palāyito" ti pucchantā "ra¤¤o passenā" ti ¤atvā ra¤¤ā saddhiü keëiü kariüsu. Rājā asmimānena tesaü keëiü asahanto "idāni taü migaü gahissā- mãti" rathaü āruyha "sãghaü pesehãti" sārathiü āõāpetvā migena gatamaggaü paņipajji. Rathaü vegena gacchantaü parisā\<*<7>*>/ anubandhituü nāsakkhi\<*<8>*>/. Rājā sārathidutiyo\<*<9>*>/ yāva majjhantikā gantvā mihaü adisvā nivatto\<*<10>*>/ tassa coragāmassa santike ramaõãyaü kandaraü disvā rathā oruyha nahātvā\<*<11>*>/ ca pivitvā ca paccuttari. Ath' assa sārathi rathassa uttarattha- raõaü otāretvā rukkhacchāyāya pa¤¤āpesi. So tattha nipajji, sārathi pi tassa pāde sambāhanto nisãdi, rājā antarantarā niddāyati c' eva pabujjhati ca. Corāgāmakavāsino\<*<12>*>/ corāpi ra¤¤o ārakkhatthāya\<*<13>*>/ ara¤¤am eva pavisiüsu, coragāmake Satti- gumbo c' eva bhattarandhako Patikolambo\<*<14>*>/ nām' eko puriso cā 'ti dve va\<*<15>*>/ ohãyiüsu. Tasmiü khaõe sattigumbo gāmakā nikkhamitvā rāhānaü disvā "imaü niddāyamānam eva māretvā ābharaõāni gahessāmā" 'ti cintetvā Patikolambassa\<*<15>*>/ santikaü gantvā taü\<*<16>*>/ kāraõaü ārocesi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd tvevassa. 2 Bd -vadhāya. 3 Bd uparambhavanaü. 4 Cks add so 5 so Cks; Bds ninna. 6 Cks poņņhi-, Bd pota-. Bds pu-. 8 Bds -iüsu. 9 Bd -thinādu-. 10 Bd nivattento. 11 Bd nhāyitvā. 12 Bd omits ka 13 Bd -õatthāya. 14 Bds -lu-. 15 Ck vema, Cs ceva. 16 Bd omits taü. >/ #<[page 432]># %<432 XV. Vãsatinipāta.>% Tam atthaü pakāsento S. pa¤ca\<*<1>*>/ gāthā abhāsi: @@ @@ @*>/ sobhati lohituõhãso divā suriyo va bhāsati. || Ja_XV:141 ||>@ @@ @*>/ 'ti. || Ja_XV:143 ||>@ Tattha migaluddo ti luddo viya migānaü gavesanto migaluddo ti vutto, ogaõo ti gaõaü\<*<4>*>/ ohãno\<*<5>*>/ hutvā, takkarānaü kuņiü katan ti so rājā tattha ara¤¤e corānaü vasanatthāya kataü gāmakaü addasa, tassā ti tato corakuņito kato\<*<6>*>/, luddāni bhāsatãti Patikolambena\<*<7>*>/ saddhiü dāruõāni va- canāni kathesi, sampannavāhano ti sampannāssavāhano, lohituõhãso ti rattena uõhãsapaņņena\<*<8>*>/ samannāgato, sampaņike\<*<9>*>/ ti sampati idāni evaråpe ņhitamajjhantikakāle ti attho, sāhasena ti sahasā pasayha kāraõaü\<*<10>*>/ katvā, gaõhāmā 'ti vadati, nisãthe pi raho dānãti nisãthe pi idāni pi raho, idaü vadati: yathā nisãthe aķķharattasamaye manussā kilantā sayanti raho\<*<11>*>/ hoti idāni pi\<*<12>*>/ ņhitamajjhantike pi\<*<13>*>/ tath' evā 'ti. hantvānā 'ti rājānaü māretvā vatthābharaõāni 'ssa gahetvā atha naü pāde gahetvā kaķķhitvā ekamante sākhāhi paņicchādema, iti so vegena sakiü nikkhamati sakiü Patikolambassa\<*<7>*>/ santikaü gacchati. So tassa vacanaü sutvā nikkhamitvā olokento rājabhāvaü ¤atvā bhãto: @@ Atha naü suvo gāthāya ajjhabhāsi: @*>/ matto thullāni gajjasi\<*<15>*>/, mātari\<*<16>*>/ mayha\<*<17>*>/ naggāya kin nu tvaü vijigucchase ti. || Ja_XV:145 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -camaü. 2 Bds -lã 3 Cks apa-. 4 Bd omits ga-. 5 Bd adds parihino. 6 so all three MSS. for gato? 7 Bd paņikoëumb-. 8 Ck -paņņhena, Bd -pattena. 9 Bd-ti-. 10 Bd kāraü. 11 Bd adds nāma. 12 Bd omits pi. 13 Bd adds kāle. 14 Bd paņikolum-. 15 Ck gajjati, Cs gacchati, Bd gacchasi. 16 Bd -rā. 17 Bds mayhaü. >/ #<[page 433]># %< 7. Sattigumbajātaka. (503.) 433>% Tattha atha tvan ti nanu tvaü, matto ti corānaü ucciņņhasuraü\<*<1>*>/ la bhitvā tāya matto hutvā pubbe mahāgajjitāni gajjasi, mātarãti\<*<2>*>/ corajeņņhakassa bhariyaü sandhāyāha, sā tadā sākhābhaīgaü nivāsetvā carati, vijigucchase ti mama mātari naggāya kin nu tvaü idāni corakammaü jigucchasãti\<*<3>*>/. Rājā pabujjhitvā tassa tena saddhiü manussabhāsāya kathentassa vacanaü sutvā "sappaņibhayaü idaü ņhānan". ti sārathiü uņņhāpento imaü gātham āha: @*>/ me na ruccati\<*<5>*>/, a¤¤aü gacchāma assaman ti. || Ja_XV:146 ||>@ So\<*<6>*>/ sãghaü uņņhahitvā rathaü yojetvā: @@ gātham āha. Tattha balavāhano ti balavāhano\<*<6>*>/ mahāthāmāssasampanno ti attho, adhitiņņhā 'ti abhiråhā\<*<8>*>/. Abhiråëhamatte yeva tasmiü sindhavā vātavegena pak- khandiüsu. Sattigumbo rathaü gacchantaü disvā sambha- mappatto\<*<9>*>/ dve gāthā abhāsi: @*>/ gatā sabbe ye asmiü paricārakā\<*<11>*>/, esa gacchati Pa¤cālo mutto tesaü adassanā. || Ja_XV:148 ||>@ @@ Tattha ko nu me ti kuhin nu ime\<*<12>*>/, asmin ti imasmiü assame, pari- cārakā\<*<13>*>/ ti corā, adassanā ti etesaü\<*<14>*>/ corānaü adassanena, mutto esa gacchatãti\<*<15>*>/ etesaü hatthato mutto hutvā esa adassanaü gacchatãti pi attho, kodaõķakānãti dhanåni\<*<16>*>/, jãvitan ti tumhākaü jãvitaņņhānaü\<*<17>*>/ mā mu¤- cittha, āyudhahatthā dhāvitva gaõhatha nan ti. Evaü tassa viravitvā aparāparaü vidhāvantass' eva rājā isãnaü assamaü patto. Tasmiü khaõe isayo phalāphalatthāya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ucchiņha-. 2 all three MSS. -rāti. 3 Bds -si kātaü na icchasãti. 4 Cks -õā. 5 Cks -anti. 6 Bd adds pi. 7 Ck bā-. 8 Bd -ruyha. 9 Bd saüvegappatto. 10 Cks omit va. 11 Ck parivā-, Bd -cārikā. 12 Cks imesaü. 13 Cs Bd -rikā. 14 Bd tesaü. 15 Cks gacchati 16 Bd -nuü. 17 Cs jãvinantānaü, Bds jãvantānaü. >/ #<[page 434]># %<434 XV. Vãsatinipāta.>% gatā, eko Pupphasuvo\<*<1>*>/ ca\<*<2>*>/ assamapade\<*<3>*>/ hoti, so rājānaü disvā paccuggamanaü katvā paņisanthāram akāsi. Tam atthaü pakāsento S. catasso gāthā abhāsi: @@ @@ @*>/ sãtaü ābhataü girigabbharā, tato piva mahārāja sace tvaü abhikaükhasi. || Ja_XV:152 ||>@ @*>/ gatā ye asmiü paricārakā\<*<6>*>/, sayaü uņņhāya gaõhavho, hatthā\<*<7>*>/ me n' atthi dātave ti. || Ja_XV:153 ||>@ Tattha paņinanditthā 'ti rājānaü disvā va tussi, lohitatuõķako ti rattatuõķo sobhaggappatto, madhuke ti madhukaphalāni, kāsumāriyo ti evaünāmakāni phalāni kāraphalāni\<*<8>*>/ vā, tato pivā 'ti tato\<*<9>*>/ gahetvā pānãyaü\<*<10>*>/ pipa\<*<11>*>/, ye asmiü paricārakā\<*<6>*>/ ti mahārāja ye imasmiü assame vicaraõakā isayo te ara¤¤aü u¤chāya gatā, gaõhavho ti phalāni\<*<12>*>/ gaõhatha, dātave ti dātuü. Rājā tassa paņisanthāre pasãditvā @*>/ pakkhã dijo paramadhammiko, ath' eso itaro pakkhã suvo luddāni bhāsati. || Ja_XV:154 ||>@ @*>/ hanatha bandhatha, mā vo\<*<14>*>/ mu¤cittha jãvitaü, icc-evaü vilapantassa sotthiü patto 'smi assaman ti || Ja_XV:155 ||>@ gāthadvayam āha. Ettha itaro ti corakuņiyaü suvako, iccevan\<*<16>*>/ ti ahaü pana tassa evaü vilapantass' eva\<*<17>*>/ imaü assamaü sotthinā patto. Ra¤¤o kathaü sutvā Pupphako dve gāthā abhāsi: @*>/ ekamātukā ekarukkhasmiü saüvaddhā\<*<19>*>/ nānākhettagatā ubho. || Ja_XV:156 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -suko. 2 Cs Bd va. 3 Bd adds ņhito. 4 Cks -ni-, Bd -õi-. 5 Bd ara¤¤aü uccāya. 6 Bd -ri-. 7 Cs -aü. 8 Cks omit kāraphalāni. 9 Bds adds phālakato. 10 Bd pāniyamālakato, Cks Bd pāniyaü. 11 Bds piva. 12 Bd phālāphalāni. 13 Bd vatāyaü. 14 Bd evaü. 15 Bd te. 16 Cks -vā. 17 Bd -tassa. 18 Bd saud-. 19 Bd -vaķhā >/ #<[page 435]># %< 7. Sattigumbajātaka. (503.) 435>% Tattha bhātaro smā 'ti mahārāja so cāha¤ ca\<*<1>*>/ ubho bhātaro homa, corānan ti so corānaü santike saüvaddho\<*<2>*>/ ahaü isãnaü santike, asataü so sataü ahan ti so asādhånaü dussãlānaü santikaü upagato\<*<3>*>/, ahaü sāķhånaü sãlavantānaü, tena dhammena no vinā ti mahārāja taü Satti- gumbaü corā coradhammena corakiriyāya vinesuü maü isayo isidhammena sãlā- cārena, tasmā so pi tena coradhammena no vinā hoti aham pi isidhammena no vinā homi. Idāni taü dhammaü vibhajanto @*>/ sahasākārā, tāni so tattha sikkhati. || Ja_XV:158 ||>@ @*>/ aüke vaddho 'smi\<*<6>*>/ Bhāratā 'ti || Ja_XV:159 ||>@ gāthadvayam āha. Tattha nikatãti patiråpakena\<*<7>*>/ va¤canā\<*<8>*>/, va¤canānãti ujukava¤canān' eva\<*<9>*>/, ālopā ti divā gāmaghāto, sahasākārā ti gehaü pavisitvā maraõena tajjetvā sāhasikakammakaraõāni, saccan ti sabhāvo\<*<10>*>/, dhammo ti sucarita- dhammo, ahiüsā ti mettacittapubbabhāvo\<*<11>*>/, saüyamo ti sãlaü\<*<12>*>/, damo ti indriyadamanaü, āsanådakadāyãnan\<*<13>*>/ ti adhigatānaü\<*<14>*>/ āsana¤ ca udaka¤ ca dānasãlānaü, Bhāratā ti rājānaü ālapati. Idāni ra¤¤o dhammaü desento imā gāthā abhāsi: @*>/ vā yadivā asaü sãlavantaü visãlaü vā vasaü\<*<16>*>/ tass' eva gacchati. || Ja_XV:160 ||>@ @*>/ so pi tādisako hoti sahavāso hi tādiso. || Ja_XV:161 ||>@ @*>/ sevamānaü saphuņņho samphusaü\<*<19>*>/ paraü saro diddho\<*<20>*>/ kalāpaü va\<*<21>*>/ alittam upalimpati\<*<22>*>/. || Ja_XV:162 ||>@ @*>/ vāyanti, evaü bālåpasevanā. || Ja_XV:163 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Bd ca ah-. 2 Bd -vaķho. 3 Bd upā-. 4 Cks -pa, cfr. supra p. 11,18. 5 Cks -dāsãnaü, Bd -dāyikaü. 6 Bd aīgevuķho-. 7 Cks -pena. 8 Bd -nāni. 9 Cs ujukena va¤-, Bds ujukaü va¤-. 10 Bds yathā sa-. 11 Bds -bhāgo. 12 Bd silasaüyamo. 13 Cks -dānan, Bs -dāyinan. 14 Bds abbhāg-. 15 Bds santaü. 16 Cks vasan. 17 Cks -saüvåpa-, Bds cupa-. 18 so all three MSS. 19 Ck sampuņņho sampu-. 20 Bds du-, Cks diņņho. 21 Cks -pa¤ca. 22 Cks -lippati. 23 all three MSS. -i. >/ #<[page 436]># %<436 XV. Vãsarinipāta.>% @*>/ vāyanti, evaü dhãråpasevanā. || Ja_XV:164 ||>@ @@ Tattha sataü\<*<3>*>/ vā yadivā asan ti sappurisaü vā asappurisaü vā, sevamāno sevamānan ti seviyamāno ācariyo sevamānaü antevāsikaü, sam- phuņņho\<*<4>*>/ antevāsikena\<*<5>*>/ phuņņho\<*<6>*>/ ācariyo, samphusaü\<*<4>*>/ paran ti paraü antevāsiü\<*<7>*>/ samphusanto\<*<4>*>/ ācariyo\<*<8>*>/, alittan ti naü\<*<9>*>/ antevāsikaü pāpa- dhammena alittaü so ācariyo visadiddho\<*<10>*>/ saro sesaü\<*<11>*>/ sarakalāpaü viya\<*<12>*>/ lim- pati\<*<13>*>/, evaü bālåpasevanā ti bālåpasevano\<*<14>*>/ påtimacchaü upanayhanaü\<*<15>*>/ kusaggaü viya hoti, pāpakammaü akaronto pi\<*<16>*>/ avaõõaü akittiü labhati, dhã- råpasevanā ti dhãråpasevã hi\<*<17>*>/ puggalo tagarādigandhajātipaliveņhita- pattaü\<*<18>*>/ viya hoti, paõķito bhavituü asakkonto pi kalyāõamittasevã guõakittiü labhati, phalapuņassevā 'ti gandhapuņasseva\<*<19>*>/ gandhapaliveņhanapaõõasseva\<*<20>*>/, sampākamattano ti kalyāõamittasaüsaggavasena\<*<21>*>/ attano paripākaü pari- bhāvanaü\<*<22>*>/ ¤atvā ti attho, pāpenti suggatin ti santo sammādiņņhikā attānaü nissite satte saggan eva pāpentãti desanaü yathānusandhim eva pāpesi\<*<23>*>/. Rājā tassa dhammakathāya\<*<24>*>/ pasãdi. Isigaõo pi āgato. Rājā isayo vanditvā "bhante maü anukampamānā mama va- sanaņņhāne vasathā" 'ti vatvā tesaü paņi¤¤aü gahetvā na- garaü gantvā suvānaü abhayaü adāsi. Isayo pi tattha aga- maüsu\<*<25>*>/. Rājā isigaõaü uyyāne vasāpento yāvajãvaü upaņņha- hitvā saggapadaü\<*<26>*>/ påresi. Ath' assa putto pi chattaü ussā- petvā isigaõaü paņijaggi yevā 'ti tasmiü kulaparivaņņe satta- rājāno\<*<27>*>/ dānaü pavattayiüsu. M. ara¤¤e vasanto yeva yathā- kammaü gato. S. i. d. ā. "evaü bhikkhave pubbe pi Devadatto\<*<28>*>/ pāpaparivāro yevā" 'ti vatvā j. s. "Tadā Sattigumbo Devadatto ahosi, corā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 all three MSS. -i. 2 Bd yanti 3 Bd santaü. 4 Ck sampu-. 5 Cks -vāsikāvā. 6 Ck pu-. 7 Bds ācariyaü. 8 Bds antevāsã. 9 Bd taü. 10 Bd -duņho. 11 Cks yesaü. 12 Cks visaü. 13 all three MSS. lippati 14 Bd -sevihi, Cs -sevino. 15 Cks upanayha. 16 Cks karonto. 17 so Cks for pi? Bds omit hi. 18 Cks -jātaüpali-, Bd takkarādigandhajāti-. 19 Cks -ņassa. 20 Bd -pattasseva. 21 Cks -vā-. 22 Bd pāripākabhāvaü. 23 Bd -eti. 24 Bd omits dhamma. 25 Bd āg-. 26 Bd saggapåraü. 27 Bd adds isigaõassa. 28 Bds add pāpo. >/ #<[page 437]># %< 8. Bhallāņiyajātaka (504.) 437>% Devadatta-parisā, rājā ânando, isigaõo Buddhaparisā, Pupphakasuvo aham evā" 'ti. Sattigumbajātakaü. $<8. Bhallāņiyajātaka.>$ Bhallāņiyo nāma ahosi rājā ti. Idaü S. J. v. Mallikā- deviü\<*<1>*>/ ā. k. Tassā kira ekadivasaü ra¤¤ā saddhiü\<*<2>*>/ sayanaü\<*<3>*>/ nissāya kalaho ahosi. Rājā kujjhitvā taü na olokesi. Sā cintesi: "nåna\<*<4>*>/ T. ra¤¤o\<*<5>*>/ mayi kuddhabhāvaü\<*<6>*>/ na jānātãti". S. taü kāraõaü\<*<7>*>/ ¤atvā punadivase bhikkhusaüghaparivuto Sāvatthiü piõķāya pavisitvā ra¤¤o gehadvāraü gato. Rājā paccuggantvā pattaü gahetvā S-raü pāsā- daü āropetvā paņipāņiyā bhikkhusaüghaü nisãdāpetvā dakkhiõodakaü datvā paõãtenāhārena parivisitvā bhattakiccāvasāne ekamantaü nisãdi. S. "kin nu kho mahārāja Mallikā na pa¤¤āyatãti" pucchitvā "attano sukhamadamattāyā" 'ti vutte "nanu mahārāja tvaü pubbe kinnara- yoniyaü nibbattitvā ekarattiü kinnariyā vinā hutvā sattavassasatāni paridevamāno vicarãti" vatvā tena yācito a. ā.: Atãte B. Bhallāņiyo nāma rājā r. kārento "aīgāra- pakkaü migamaüsaü khādissāmãti" rajjaü amaccānaü niyyā- detvā sannaddhapa¤cāvudho susikkhitakoleyyakasunakhagaõa- parivuto\<*<9>*>/ nagarā nikkhamitvā Himavantaü pavisitvā anu Gaīgaü gantvā upari abhiråhituü asakkonto ekaü Gaīgaü otiõõaü\<*<10>*>/ nadiü disvā tadanusārena gacchanto migasåkarā- dayo vadhitvā aīgārapakkamaüsaü khādanto uccaņņhānaü abhiråhi. Tattha ramaõãyāya nadikāya paripuõõakāle tha- nappamāõodikā\<*<11>*>/ hutvā sandati, a¤¤adā jaõõuppamāõodikā\<*<12>*>/ hoti. Tattha nānappakāramacchakacchapā\<*<13>*>/ vicaranti, udaka- pariyante rajatapaņņavaõõā\<*<14>*>/ vālukā, ubhosu tãresu nānā- pupphaphalabharitavinamitā rukkhā pupphaphalarasamattehi nānāvihaīgabhamaragaõehi\<*<15>*>/ samparikiõõā vividhamigasaügha- nisevitacchāyā\<*<16>*>/. Evaü ramaõãyāya hemavatakanadiyā\<*<17>*>/ tãre \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds -kaü-. 2 Cks ra¤¤o, omitting saddhiü. 3 Cks -nan. 4 Bds nanu. 5 Ck -ā. 6 Cks kujjha-. 7 Ck ka-. 8 Bds -ratãti. 9 Ck -kāleyyaka-. 10 Bd -a. 11 Bd thanampa-. 12 Bd jaõõukam pa-. 13 Bd -rakā-. 14 Cks -a. 15 Cs -vihaga-, Bd vihaīgama. 16 Bd -nisevitā sitacchāya. 17 Bds hemavaõõakunnanadiyā. >/ #<[page 438]># %<438 XV. Vãsatinipāta.>% dve kinnarā a¤¤ama¤¤aü āliīgitvā paricumbitvā nānappa- kārehi paridevantā rodanti. Rājā tassā nadiyā tãrena Gandha- mādanaü abhiråhanto\<*<1>*>/ te kinnare disvā "kin nu te\<*<2>*>/ ete kin- narā evaü paridevanti, pucchissāmi ne" ti cintetvā sunakhe oloketvā accharaü pahari, susikkhitā koleyyakā\<*<3>*>/ sunakhā tāya sa¤¤aya gumbaü pavisitvā udarena nipajjiüsu. So tesaü paņisallãnabhāvaü\<*<4>*>/ ¤atvā dhanukalāpa¤ c' eva sesāvudhāni ca ņhitarukkhaü nissāya ņhapetvā padasaddaü akaronto saõi- kaü\<*<5>*>/ tesaü santikaü gantvā "kiükāraõā tumhe rodathā" 'ti kinnare pucchi. Tam atthaü dassento\<*<6>*>/ S. tisso gāthā abhāsi: @*>/, agamā girivaraü\<*<8>*>/ Gandhamādanaü sampupphitaü kimpurisānuciõõaü. || Ja_XV:166 ||>@ @*>/ dhanukalāpa¤ ca so nikkhipitvā\<*<10>*>/ upāgamã vacanaü vattukāmo yatthaņņhitā kimpurisā ahesuü. || Ja_XV:167 ||>@ @*>/ mantayavho abhiõhaü, pucchāmi vo mānusadenavaõõe: kathaü vo jānanti manussaloke ti. || Ja_XV:168 ||>@ Tattha sāëårasaüghan ti sunakhagaõaü, himaccaye ti catunnaü\<*<12>*>/ hemantamāsānaü\<*<13>*>/ atikkame, Hemavatayā 'ti imissā Hemavatanadiyā\<*<14>*>/ tãre. Ra¤¤o vacanaü sutvā kinnaro tuõhã ahosi. Kinnarã pana ra¤¤ā saddhiü sallapi: @*>/ Paõķarakaü Tikåņaü sãtodiyā\<*<16>*>/ anuvicarāma\<*<17>*>/ najjo.>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -ruyhanto. 2 Bd omits te. 3 Cs koleyya, Ck kāleyya. 4 Bd -sallinaü, omitting bhāvaü. 5 Bs -ni-. 6 Bds pakāse-. 7 Ck acari yo. Cs vari so, Bd -vaü sa ācāri so. 8 read: girãvaraü agamā? 9 Bd nisādha- for nisāda-? 10 Cks nikkhamitvā. 11 Ck kimaddhaņņhitā, Cs kimadha-. 12 Cks -a¤ca. 13 cks hemantamāsü, Bd hemavantaü māsānaü. 14 Bds -vatāya-. 15 Bd mallagãri. 16 Bd -dakā. 17 Cks ca anu-. >/ #<[page 439]># %< 8. Bhallāņiyajātaka. (504.) 439>% @< migā manussā vā\<*<1>*>/ nibhāsavaõõā jānanti no kimpurisā ca\<*<2>*>/ luddhā 'ti. || Ja_XV:169 ||>@ Tattha Mallaügirin\<*<3>*>/ ti samma luddaka mayaü imaü Mallagiri¤ ca Paõķaraka¤ ca Tikåņa¤ ca imā najjo anuvicarāma, Mallāgirin\<*<4>*>/ ti pi pāņho, ni- bhāsavaõõā ti nibhāsamānavaõõā\<*<5>*>/ dissamānakasarãrā ti. Tato rājā tisso gāthā abhāsi: @*>/ cāsi piyo piyāya, pucchāmi vo mānusadehavaõõe: kim idha\<*<7>*>/ vane rodatha appatãtā. || Ja_XV:170 ||>@ @*>/ cāsi\<*<8>*>/ piyo piyāya, pucchāmi vo mānusadehavaõõe: kim idha\<*<7>*>/ vane vilapatha appatãtā. || Ja_XV:171 ||>@ @*>/ cāsi piyo piyāya, pucchāmi vo mānusadehavaõõe: kim idha\<*<7>*>/ vane socatha appatãtā ti. || Ja_XV:172 ||>@ Tattha sukiccharåpan ti suņņhu dukkhappattā viya hutvā, āliīgito\<*<8>*>/ cāsi piyo piyāyā 'ti tayā\<*<9>*>/ piyāya tava piyo aliīgito ca asi\<*<10>*>/, āliīgiyo cāsãti\<*<11>*>/ pi pāņho, ayam ev' attho. kimidha vane ti kiükāraõā idha vane antarantarā āliīgitvā paricumbitvā piyaü\<*<12>*>/ kathaü kathetvā puna appatãtā rodathā 'ti. Tatoparā ubhinnam pi allāpasallāpagāthā honti: @*>/ [vip]pavasimha ludda akāmakā a¤¤ama¤¤aü sarantā, tam ekarattiü\<*<14>*>/ anutappamānā socāma, sā ratti punaü na hessati. || Ja_XV:173 ||>@ @*>/ dhanaü va naņņhaü pitaraü va\<*<16>*>/ pitaü -- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 Bd ti. 3 Cks mallan, Bd mallagirin. 4 Bd mālāgãrin. 5 Bds -mānussavaõõā. 6 Cks -giyo. 7 so all three MSS. for iķhā? 8 Bd vāsi. 9 Bds tava. 10 Cks āsi. 11 Cks āliīgimassãti. 12 Bd piya. 13 Cks mayameka-, Bd mayekarattaü. 14 Bd -aü. 15 Ck Bd -ppatetaü. 16 Cks -ra¤ ca. >/ #<[page 440]># %<440 XV. Vãsatinipāta.>% pucchāmi vo mānusadehavaõõe: kathaü vināvāsam akappayittha. || Ja_XV:174 ||>@ @*>/ nadiü passasi sãghasotaü nānādumacchadanaü\<*<2>*>/ selakåņaü\<*<3>*>/ tam me piyo uttari vassakāle mama¤ ca ma¤¤aü\<*<4>*>/ anubhadhatãti\<*<5>*>/. || Ja_XV:175 ||>@ @*>/ sattaliyothika¤\<*<7>*>/ ca, piyo ca me hohiti\<*<8>*>/ mālabhārã aha¤ ca naü mālinã\<*<9>*>/ ajjhupessaü. || Ja_XV:176 ||>@ @*>/ kuravakaü\<*<11>*>/ ocināmi uddālakā\<*<12>*>/ pāņalisinduvāritā\<*<13>*>/, piyo ca me hohiti\<*<8>*>/ mālabhārã aha¤ ca naü mālinã\<*<14>*>/ ajjhupessaü. || Ja_XV:177 ||>@ @*>/ supupphitassa oceyya pupphāni karomi mālaü\<*<16>*>/, piyo ca me hohiti\<*<8>*>/ mālabhārã aha¤ ca naü mālinã\<*<14>*>/ ajjhupessaü. || Ja_XV:178 ||>@ @*>/ santharatthaü\<*<18>*>/ yatth' ajja 'maü\<*<19>*>/ viharissāmu\<*<20>*>/ rattiü. || Ja_XV:179 ||>@ @*>/ akaluü\<*<22>*>/ candana¤ ca silāya\<*<23>*>/ piüsāmi pamattaråpā, piyo ca me hohiti\<*<8>*>/ rositaīgo aha¤ ca naü rositā ajjhupessaü. || Ja_XV:180 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks yayimaü. 2 Ck-mācadanaü, Cs -māchadanaü. 3 Bd -kulaü. 4 Bds ma¤¤e. 5 Cks -baddhatãti. 6 Bd adhi-. 7 Bd -ëiyodhi-. 8 Bd he-. 9 Ck Bd -ni, Cs -niü. 10 Bd aha¤ca taü. 11 Cs khu- corr. to ku-, Bd kurakāü. 12 all three MSS. -ka. 13 Bd sindhu-. 14 Cks -niü, Bd -ni. 15 Bd -lassa. 16 Cks -liü. 17 Cks hoti, Bd hehiti. 18 Ck santa-, Bd saõharattaü. 19 Bd hattajjimaü. 20 Bd -ma. 21 Cks vo. 22 Bd aggaluü. 23 Bd -yaü. >/ #<[page 441]># %< 8. Bhallāņiyajātaka. (504.) 441>% @< apåratha\<*<1>*>/ tena muhuttakena, sāyaü nadã āsi mayā suduttarā. || Ja_XV:181 ||>@ @@ @*>/ catukkaü nadiü uttariyāna ludda āliīgiyā a¤¤ama¤¤aü mayaü ubho sakim pi rodāma sakiü hasāma. || Ja_XV:183 ||>@ @*>/ mayaü vippavasimha pubbe, vās' ek' imaü jãvitaü bhåmipāla, ko n' ãdha kantāya vinā vaseyya. || Ja_XV:184 ||>@ @*>/ kãvatako nu samma, sace pi jānātha vadetha āyuü, anussavā\<*<5>*>/ vaddhato\<*<6>*>/ āgamā vā akkhātha me taü avikampamānā. || Ja_XV:185 ||>@ @*>/ ludda, na c' antarā pāpako atthi rogo, appa¤ ca dukkhaü sukham eva bhiyyo, avãtarāgā vijahāma jãvitan ti. || Ja_XV:186 ||>@ Tattha mayekarattin\<*<8>*>/ ti mayaü ekarattiü\<*<9>*>/, vippavasimhā 'ti vippa- yuttā hutvā vasimhā 'ti\<*<10>*>/, anutappamānā ti anicchamānānaü nāma no eka- ratto atãto\<*<11>*>/ ti taü ekarattiü\<*<9>*>/ anucintayamānā, puna na hessatãti puna na bhavissati nāgamissatãti socāma, dhanaü va naņņhaü pitaraü va petan ti\<*<12>*>/ dhanaü vā naņņhaü pitaraü vā mataraü vā petaü kālakataü kin nu kho tumhe cintayamānā kena kāraõena taü ekarattiü\<*<13>*>/ vināvāsaü akappayittha, idam me ācikkhathā 'ti pucchati, yamiman\<*<14>*>/ ti yaü idaü, selakåņan\<*<15>*>/ ti dvinnaü selānaü antare sandamānaü, vassakāle ti ekassa\<*<16>*>/ meghassa uņņhāya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck āpu-., Bd amu-. 2 Cks su- 3 so Cs Bd; Ck ãdha for idhā? 4 Cs yovā, Bd te. 5 Bd -vo. 6 Cs vaddhano? Bd vuddhato. 7 Bd -aü. 8 Cks mayameka-, Bd -rattan. 9 Cks rattiü, omitting eka, Bds ekarattaü. 10 Bd omits ti. 11 Bd omits atãto. 12 Ck Bd omit dhanaü va---. 13 Bd -aü. 14 Ck yaman, Cs yayiman. 15 Bd -kulan. 16 Cks etassa. >/ #<[page 442]># %<442 XV. Vãsatinipāta.>% vassanakāle, amhākaü hi imasmiü vanasaõķe rativasena vicaratānaü eko megho uņņhahi, atha me piyasāmiko kinnaro maü pacchato āgacchatãti ma¤¤amāno etaü nadiü uttarãti āha, aha¤cā 'ti ahaü pan' etassa paratiraü gatabhāvaü ajānantã supupphitāni aükolakādãni pupphāni ocināmi, tattha sattaliyothi- ka¤cā\<*<1>*>/ 'ti kandalapuppha¤ ca suvaõõayodhika¤ ca ocinantã pana piyo ca me mālabhārã bhavissati aha¤ ca naü mālinã hutvā ajjhupessan ti iminā kā- raõena ocināmi, uddālakā pāņalisinduvāritā\<*<2>*>/ ti ime hi\<*<3>*>/ mayā ocitā yevā 'ti vadati, oceyyā 'ti ocinitvā. akaluü\<*<4>*>/ candana¤cā 'ti kāëākalu¤ ca\<*<5>*>/ rattacandana¤ ca, rositaīgo ti vilittasarãro, rositā ti\<*<6>*>/ vilittā\<*<7>*>/ hutvā ajjhupessan ti sayane upāgamissāmi\<*<8>*>/, nudaü sāle salaëe kaõõilāre ti etāni mayā ocinitvā tãre ņhapitāni\<*<9>*>/ pupphāni nudantaü harantaü, su- dattarā ti tassā hi oratãre\<*<10>*>/ ņhitakāle yeva nadiyā udakaü āgataü, taü khanaü yeva suriyo atthamito\<*<11>*>/, vijjutā\<*<12>*>/ niccharanti, kinnarā nāma udaka- bhãrukā honti, iti sā otarituü na visahi, tenāha: sāyaü nadã mayā duruttarā\<*<13>*>/ ti, sampassantā ti\<*<14>*>/ vijjuniccharaõakāle passantā, rodāmā 'ti andhakārākāle apassantā rodāma vijjuniccharaõakāle\<*<15>*>/ passantā hasāma, samvarãti ratti, catukkan ti tucchaü, uttariyānā 'ti uttaritvā, tãhånakan ti tãhi ånāni sattavassasatāni, yamidha mayan ti yaü kālaü idha mayaü vippavasimha so ito tãhi ånakāni sattavassasatāni hontãti vadati, vāsekiman ti vāsaü\<*<16>*>/ ekaü imaü tumhākam eva vassasataü imaü jãvitan ti vadati, ko nãdhā 'ti evaü parittake jãvite ko nu idha kantāya vinā bhaveyya, ayuttaü tave piya- bhariyāya vinā bhavitun ti dãpeti, kãvatako nå ti rājā kinnariyā vacanaü sutvā imesaü āyuppamāõaü pucchissāmãti cintetvā tumhākaü kittako āyå 'ti pucchati, anussavā\<*<17>*>/ sace vo kassaci vadantassa vā sutaü mātāpitunnaü vā vaddhānaü\<*<18>*>/ mahallakānaü santikā āgamo\<*<19>*>/ atthi atha me tato anussavā vaddhato\<*<20>*>/ āgamo\<*<19>*>/ vā etaü avikampamānā akkhātha, na cantarā ti amhākaü vassasahassaü āyu\<*<21>*>/ antarā ca no pāpako jãvitantarāyakaro rogo pi n' atthi. avãtarāgā ti a¤¤ama¤¤aü avigatapemā hutvā Taü sutvā rājā "ime hi nāma tiracchānagatā hutvā eka- rattiü\<*<22>*>/ vippayogena sattavassasatāni rodantā vicaranti, ahaü pana tiyojanasatike rajje mahāsampatiü pahāya ara¤¤e vi- carāmi, aho akiccakāri 'mhãti" tato ca nivatto\<*<23>*>/ Bārāõasiü gantvā "kin te mahārāja Himavante acchariyaü diņņhan" ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -yodhika¤ cā. 2 Ck -pāņalasindhuvārakā, Cs -pātalasinduvārakā, Bd -pā- talisindhavāritā. 3 Bd pi. 4 Bd āgalu. 5 Bd kālāgaluca. 6 Cks omit ti. 7 Cks vilittatā. 8 Bd upa-. 9 Cks ņhitāni, Bd thapitāni. 10 Bd oramatãre. 11 Cks attamino, Bd aņhaīgamito. 12 Bds vijjulatā. 13 Bd suduttarā. 14 Cks passantāni. 15 Bd vijjulatā-. 16 Bds vassekimetivassaü in the place of vāsekimantivāsaü. 17 Cks anusassavā. 18 Bd buddhānaü. 19 Bd -mā. 20 Bd bu-. 21 Bds -uü. 22 Bd ekaü rattaü. 23 Bd va vivatto. >/ #<[page 443]># %< 8. Bhallāņiyajātaka. (504.) 443>% amaccehi puņņho sabbaü ārocetvā tato paņņhāya dānādãni da- danto bhoge bhu¤ji. Tam atthaü pakāsento S. @*>/ migavaü acāri adāsi dānāni abhu¤ji bhoge ti || Ja_XV:187 ||>@ imaü\<*<2>*>/ gāthaü vatvā puna vadanto dve gāthā abhāsi: @*>/ attakammāparādho yathāpi te kimpuris' ekarattiü\<*<4>*>/. || Ja_XV:188 ||>@ @*>/ attakammāparādho yathāpi te kimpuris' ekarattin\<*<6>*>/ ti. || Ja_XV:189 ||>@ Tattha amānusānan ti kinnarānaü, attakammāparādho ti attano kammadoso, kimpurisekarattin\<*<6>*>/ ti yathā te kimpurise ekarattiü kato attano kammadoso tapi\<*<7>*>/ tathā tumhe mā tapãti\<*<8>*>/ attho. Mallikā devã T-assa dhammadesanaü sutvā uņņhāyāsanā a¤jalim paggayha D-assa thutiü karontã osānagātham āha: @*>/ adhimanā\<*<10>*>/ suõom' ahaü vacanapathaü tava-m-atthasaühitaü\<*<11>*>/, mu¤ca giraü\<*<12>*>/ nudas' eva\<*<13>*>/ me daraü, samaõa sukhāvaha jãva me ciran ti. || Ja_XV:190 ||>@ Tattha vividhaü\<*<14>*>/ adhimanā\<*<15>*>/ suõomahan ti bhante tumhehi vividhehi nānākāraõehi alaükaritvā desitaü dhammadesanaü\<*<16>*>/ adhimanā\<*<15>*>/ pa- sannacittā hutvā suõomi, vacanapathan ti taü tumhehi vuttaü vividha- vacanaü, mu¤ca giraü\<*<12>*>/ nudaseva\<*<17>*>/ me daran ti kaõõasukhaü ma- dhuraü giraü mu¤canto mama hadaye sokadarathaü nudasi yeva harasi yeva\<*<18>*>/, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds omit na. 2 Bd idaü. 3 Bd tampi. 4 Cs -se eka-, Bd -rattaü. 5 Bd kappi. 6 Bd -an. 7 Bd tappi, Cks tampi. 8 Bd tappiti. 9 Cks -dha 10 Cs -māna. 11 Bd tavamamattasa¤¤itaü. 12 Cks giri. 13 Ck nudayeva, Cs nådayeva, Bds nudasseva. 14 all three MSS. -dha. 15 Cks -mānā. 16 Bd adds ahaü. 17 Cks nudayeva, Bds nudasseva. 18 Bd omits h. y. >/ #<[page 444]># %<444 XV. Vãsatinipāta.>% samaõasukhāvaha jãva me ciran ti bhante buddhasamaõa dibbamānusa- lokiyalokuttarasukhāvaha jãva me ciraü mama sāmi dhammarāja ciraü jãvā 'ti. Kosalarājā tato paņņhāya tāya saddhiü samaggavāsaü vasi. S. i. d. ā. j. s.: "Tadā kinnaro Kosalarājā ahosi, kinnarã Mallikā devã ahosi. Bhallāņiyarājā\<*<1>*>/ aham evā" 'ti. Bhallāņiyajātakaü\<*<2>*>/ $<9. Somanassajātaka.>$ Ko taü hiüsati heņhetãti. Idaü S.J.v. Devadattassa vadhāya parisakkanaü ā. k. Tadā hi S. "na bhikkhave idān' eva pubbe p' esa mama vadhāya parisakkati yevā" 'ti vatvā a. ā.: Atãte Kururaņņhe Uttarapa¤cālanagare Reõu nāma rājā r. kāresi. Tadā Mahārakkhito nāma tāpaso pa¤casata- tāpasaparivāro Himavante\<*<3>*>/ vasitvā loõambilasevanatthāya cārikaü caranto Uttarapa¤cālanagaraü patvā rājuyyāne va- sitvā sapariso\<*<4>*>/ piõķāya caranto rājadvāraü pāpuõi. Rājā isi- ganaü disvā iriyāpathe\<*<5>*>/ pasanno alaükatamahāthale nisãdā- petvā paõãtena āhārena parivisitvā "bhante imaü vassārattaü mama uyyāne vasathā" 'ti vatvā tehi saddhiü uyyānaü gantvā vasanaņņhānāni kāretvā pabbajitaparikkhāre datvā vanditvā nikkhami. Tato paņņhāya sabbe pi te rājanivesane bhu¤janti. Rājā pana aputtako putte\<*<6>*>/ patheti, puttā n' uppajjanti. Vassārattaccayena Mahārakkhito "idāni Himavanto ramaõi¤ãyo, tatth' eva gamissāmā" 'ti rājānaü āpucchitvā ra¤¤ā kata- sakkārasammāno nikkhamitvā antarāmagge majjhantikasamaye maggā okkamma ekassa sandacchāyassa\<*<7>*>/ rukkhassa heņņhā taruõatiõapiņņhe sapariso nisãdi. Tāpasā kathaü samuņņhā- pesuü: "rājagehe vaüsānurakkhako putto n' atthi, sādhu vat' assa sace rājā puttaü labheyya paveõi ghaņãyethā\<*<8>*>/" 'ti. Mahārakkhito pi tesaü kathaü sutvā "bhavissati nu kho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks bhallāņirājā, Bd bhallātikā-. 2 Cks -ņijā-, Bd -tikajā-. 9 Cfr. Cariyā-P. p. 92. 3 Bds add ciraü. 4 Bds -rivāro. 5 Bd -ena. 6 Bds -aü. 7 Bds sãta-. 8 Ck -ņi-, Bds ghaņãyeyyā. >/ #<[page 445]># %< 9. Somanassajātaka. (505.) 445>% ra¤¤o putto udāhu no" ti upadhārento "bhavissatãti" ¤atvā evam āha: "mā bhonto cintayittha, ajja paccåsakāle eko deva- putto cavitvā ra¤¤o aggamehesiyā kucchimhi paņisandhiü gaõ- hissatãti". Taü sutvā eko kåņajaņilo "idāni rājakulåpako bhavissāmãti" cintetvā tāpasānaü gamanakāle gilānālyaü katvā nipajjitvā "ehi gacchāmā" 'ti vutte "na sakkomãti" āha. Mahārakkhito tassa nipannakāraõaü ¤atvā "yadā sak- kosi tadā āgaccheyyāsãti" isigaõaü ādāya Himavantam eva gato. Kuhako pi ni vattitvā vegena gantvā rājadvāre ņhatvā "Mahārakkhitassa upaņņhānakatāpaso\<*<1>*>/ āgato" ti ra¤¤o ārocāpetvā ra¤¤a vegena pakkosāpito pāsādaü abhiruyha pa¤¤attāsane nisãde. Rājā kuhakaü vanditvā ekamantaü ni- sinno isãnaü ārogyaü pucchitvā "bhante atikhippaü ni- vattittha\<*<2>*>/, vegena ken' atthena āgat' atthā" 'ti āha. "âma mahārāja, isigaõo sukhaü nisinno `sādhu vat' assa sace ra¤¤o paveõipālako putto uppajjeyyā' 'ti kathaü samuņņhāpesi, ahaü taü kathaü sutvā `bhavissati nu kho ra¤¤o putto\<*<3>*>/' ti dibba- cakkhunā olokento mahiddhikaü\<*<4>*>/ devaputtaü `cavitvā agga- mahesiyā Sudhammāya kucchismiü\<*<5>*>/ nibbattissatãti' disvā `ajā- nantā gabbhaü nāseyyuü, ācikkhissāmi nesan' ti tumhākaü kathanatthāya āgato, kathitan te mayā, gacchām' ahaü ma- hārājā" 'ti. Rājā "bhante na sakkā gantun" ti tuņņho pa- sannacitto\<*<6>*>/ kuhakaü\<*<7>*>/ tāpasaü uyyānaü netvā vasanaņņhānaü saüvidahitvā adāsi. So tato paņņhāya rājakule bhu¤janto vasati, Dibbacakkhuko t' ev' assa\<*<8>*>/ nāmaü ahosi\<*<9>*>/. Tadā B. Tāvatiüsabhavanā\<*<10>*>/ cavitvā tattha paņisandhiü gaõhi, jātassa c' assa nāmagahaõadivase Somanassakumāro t' eva nāmam kariüsu, so kumāraparihāren' eva vaķķhati. Kuhaka- tāpaso uyyānass' ev' ekasmiü\<*<11>*>/ passe nānappakāraü så- peyyasāka¤ ca\<*<12>*>/ valliphalāni ca ropetvā paõõikānaü hatthe vikiõanto dhanaü. saõņhapesi. B-assa sattavassikakāle ra¤¤o \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd upaņhaka-. 2 Cks nivattitvā. 3 Bds add udāhuno. 4 Cs Bd -ka. 5 Bd -imhi. 6 Bds -mānaso. 7 Bd kuhika. 8 Bd tvevassa. 9 Bd hoti 10 Bd -nato. 11 Bd omits ev. 12 Cs -sāka, Ck -sāvaka. >/ #<[page 446]># %<446 XV. Vãsatinipāta.>% paccanto kuppi. So "Dibbacakkhutāpasaü mā pamajjãti" kumāraü paņicchāpetvā "paccantaü våpasamessāmãti" gato. Ath' ekadivasaü kumāro "jaņilaü passissāmãti" uyyānaü gantvā kåņajaņilaü ekaü gaõņhikakāsāvaü\<*<1>*>/ nivāsetvā ekaü pārupitvā ubhohi hatthehi dve udakaghaņe gahetvā sākavatthusmiü\<*<2>*>/ udakaü āsi¤cantaü disvā "ayaü kåņajaņilo attano samaõa- dhammaü akatvā paõõikakammaü karotãti" ¤atvā "kiü karosi paõõika gahapatikā" 'ti taü lajjāpetvā avanditvā va nik- khami\<*<3>*>/. Kåņajaņilo "ayaü idān' eva evaråpo paccāmitto\<*<4>*>/, ko jānāti kiü karissati, idān' eva naü nāsetuü vaņņatãti" cintetvā ra¤¤o āgamanakāle pāsāõaphalakaü ekamantaü khipitvā pānãyaghaņaü bhinditvā paõõasālāya tiõāni vikiritvā sarãraü telena makkhetvā paõõasālaü pavisitvā sasãsaü pārupitvā mahādukkhappatto viya\<*<5>*>/ ma¤ce\<*<6>*>/ nipajji. Rājā āgantvā na- garaü padakkhiõaü katvā nivesanaü apavisitvā\<*<7>*>/ "mama sāmikaü Dibbacakhukaü passissāmãti" paõõasāladvāraü gantvā taü vippakāraü disvā "kin nu kho etan" ti anto pavisitvā taü nipannakaü disvā pāde parimajjanto paņhamaü gāthaü āha: @*>/, kin nu\<*<9>*>/ dummano socasi\<*<10>*>/ [appatãto], kass' ajja mātāpitaro rudantu\<*<11>*>/, kv-ajja setu\<*<12>*>/ nihato paņhavyā ti. || Ja_XV:191 ||>@ Tattha hiüsatãti paharati, heņheņãti\<*<13>*>/ akkosati, kvajja setå 'ti ko ajja sayatu. Taü sutvā kåņajaņilo nitthananto\<*<14>*>/ uņņhāya dutiyaü gātham āha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds kaõthita- 2 Ck sākha, Cs sāvakā-. 3 Bd nikkhamitvā nagaraü gato. 4 Cks pacchā. 5 Ck piya. 6 Bd ma¤jake. 7 Bd pavisetvā. 8 Bd hedheti, Bs bodheti. 9 Cks omit nu. 10 so all three MSS. for socasi dummano? 11 Bd rucantā, Bs durantā. 12 Ck sotu, Cs so, read: ko ajja setu. 13 Cks vihei-, Bds bodhetãti. 14 Bds nitthu-. >/ #<[page 447]># %< 9. Somanassajātaka. (505.) 447>% @< ahiüsako Renu-m-anuppavissa\<*<1>*>/ puttena te heņhayito\<*<4>*>/ 'smi devā 'ti. || Ja_XV:192 ||>@ Itoparā uttānasambandhagāthā Pāëinayen' eva veditabbā. @*>/, kāsāviyā yantu\<*<4>*>/ antepuran taü, hantvāna\<*<5>*>/ taü Somanassaü kumāraü chetvānā sãsaü varaü āharantu. || Ja_XV:193 ||>@ @*>/ khattiya. || Ja_XV:194 ||>@ @*>/ paņidassayetha\<*<8>*>/. || Ja_XV:195 ||>@ @*>/: || Ja_XV:196 ||>@ @*>/ dovārikā khaggabhaddhā\<*<3>*>/ kāsāviyā hantu mamaü janinda, akkhāhi me pucchito etam atthaü: aparādho ko n' ãdha mam' ajja atthãti. || Ja_XV:197 ||>@ Tattha ahiüsako ti ahaü kassaci ahiüsako sãlācārasampanno, Renu- manupavissā 'ti mahārāja Reõu ahaü tava puttena\<*<11>*>/ mahāparivārena anu- pavisitvā are kåņatāpasa kasmā tvaü idha vasãti vatvā pāsāõaphalakaü khipitvā ghaņaü bhinditvā hatthehi ca pādehi ca koņņentena\<*<12>*>/ viheņhito 'smãti evaü so abhåtam eva bhåtaü viya katvā rājānaü saddahāpesi, āyantå 'ti gacchantu, mama sāmimhi vippaņipannakālato paņņhāya mayi pi so na lajjissatãti kujjhitvā tassa vadhaü āõāpento evam āha, kāsāviyā ti\<*<13>*>/ coraghātakā, te pi pharasu- hatthā attano vidhānena gacchantå 'ti vadati, varan ti varasãsaü chinditvā āharantu, rājino ti bhikkhave ra¤¤o santike\<*<14>*>/ dåtā ra¤¤ā pesitā\<*<15>*>/ vegena gantvā mātarā alaükaritvā attano aüke nisãdāpitaü\<*<16>*>/ kumāraü parivāretvā etad avocuü. issarenā 'ti ra¤¤ā, vitiõõosãti pariccatto si, sa\<*<17>*>/ rājaputto ti\<*<18>*>/ bhikkhave tesaü vacanaü sutvā maraõabhayatajjito mātu aükato uņņhāya so \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd anupavissaü. 2 Cks -yittho, Bd pothayito. 3 all three MSS. -bandhā. 4 Ck kāsāvayāyantu, Cs kāsāvayāy, Bds -viyāhantu. 5 Cks gan-. 6 Bd vadhaü passāsi. 7 Bd maü netvā. 8 Cks -yātha. 9 Bd omits v. 10 Ck āga¤cu, Cs āha¤ju, Bd āgacchuü. 11 Cks putto. 12 Bd koņe-. 13 Cks kāsācikā, omitting ti. 14 Bd -kā. 15 Ck adds ti, Bd omits r. p. 16 Cks -tuü. 17 Cks so. 18 Cks pi. >/ #<[page 448]># %<448 XV. Vãsatinipāta.>% rājaputto, paņidassayethā\<*<1>*>/ ti dassetha, tassā 'ti bhikkhave te dåtā tassa kumārassa taü vacanaü sutvā māretuü avisahantāgoõaü viya naü rajjuyā pari- kaķķhantā netvā ra¤¤o dassayuü\<*<2>*>/, kumāre pana nãyamāne dāsãgaõaparivutā\<*<3>*>/ saddhiü orodhehi Sudhammāpi devã nāgarāpi mayaü niraparādhaü kumāraü māretuü na dassāmā ti tena saddhiü yeva agamaüsu\<*<4>*>/, āgacchun ti\<*<5>*>/ tum- hākaü āõāya mama santikaü āgamaüsu\<*<6>*>/, hantuü maman ti maü māretuü, ko nãdhā ti ko nu idha mama aparādho yena maü tvaü māresãti\<*<7>*>/ pucchi. Rājā "bhavaggaü atinãcaü, tava doso atimahā" ti tassa dosaü kathento @*>/ aggiü sadā paricaraõappamatto\<*<9>*>/, taü tādisaü saüyataü brahmacāriü kasmā tuvaü\<*<10>*>/ bråsi gahapatãti\<*<11>*>/ gatham āha. || Ja_XV:198 ||>@ Tattha udakaü sajātãti\<*<12>*>/ udakorohaõakammam karotãti\<*<13>*>/, taü\<*<14>*>/ tādisan ti taü\<*<15>*>/ tathāråpaü mama sāmiü Dibbacakkhutāpasaü kasmā tvaü\<*<14>*>/ gahapativādena samudācarasãti vadati. Tato kumāro "deva mayhaü gahapatiü ¤eva gahapatin ti vadantassa ko doso" ti vatvā @*>/, brāhmaõo gahapati\<*<18>*>/ tena hotãti gātham āha. || Ja_XV:199 ||>@ Tattha målā ti målakādimålā\<*<19>*>/, phalā ti\<*<20>*>/ nānāvidhāni valliphalāni, te rakkhati gopayatappamatto\<*<21>*>/ ti te esa tava kulåpakatāpaso paõõika- kammaü karonto nisãditvā rakkhati vatiü\<*<22>*>/ katva gopayati appamatto, tena kāraõena so\<*<23>*>/ tava brāhmaõo gahapati nāma hoti. "Iti naü aham pi gahapatãti\<*<21>*>/ kathesiü\<*<25>*>/, sace na sadda- hasi catåsu dvāresu paõõike pucchāpehãti". Rājā pucchāpesi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -dassayatha, Bds -dissayethā. 2 Bd ada-. 3 Bd omits gaõa. 4 Bd āg-, Cs agamiüsu. 5 Bd āgacchanti. 6 Cks agamiüsu. 7 Bd mārāpesãti. 8 Ck sa¤chāti, Cs sa¤jāti. 9 so Ck; Cs -carata-, Bds -cāri-. 10 Cks tvaü. 11 so all three MSS. for gahāpatãti. 12 Cks sa¤jātãti. 13 Ck kāroti, Cs karoti, Bs karohãti. 14 Cks omit taü. 15 Bd omits taü. 16 Bd taü. 17 Bd goppiyatippamatto. 18 so all three MSS. for gahāpatã brāhmaõo? 19 Cks -la. 20 Cks phalā ni, Bds phalānãti. 21 Bd -tyappa-. 22 Ck catiü, Bd ti. 23 Cs nesa, Ck neya. 24 Bd gahappa-. 25 Bd kathemi. 26 Bd pi. >/ #<[page 449]># %< 9. Somanassajātaka. (505.) 449>% Te "āma\<*<1>*>/ mayaü imassa hatthato paõõaü\<*<2>*>/ ca phalāphalāni\<*<3>*>/ ca vikiõāmā" 'ti\<*<4>*>/ āhaüsu. Paõõavatthum pi upakharāpetvā paccakkham akāsi. Paõõasālam pi 'ssa pavisitvā kumārassa parisā\<*<5>*>/ paõõavikkayaladdhaü kahāpaõamāsakabhaõķikaü nã- haritvā ra¤¤o dassesi\<*<6>*>/. Rājā M-assa niddosabhāvaü ¤atvā: @*>/ kumāra, pariggahā vividhā santi-m-assa, te rakkhati gopayat' appamatto\<*<8>*>/, brāhmaõo gahapati\<*<9>*>/ tena hotãti gātham āha. || Ja_XV:200 ||>@ Tato M. cintesi: "evaråpassa bālassa ra¤¤o santike vāsato Himavantaü pavisitvā pabbajituü varaü\<*<10>*>/, parisa- majjhe yev' assa dosaü āvikatvā āpucchitvā ajj' eva nikkha- mitvā pabbajissāmãti" so parisāya namakkāraü katvā @*>/ jānapadā ca sabbe: bāl' āyaü, bālassa vaco nisamma\<*<12>*>/ ahetunā ghātayate\<*<13>*>/ janindo ti. || Ja_XV:201 ||>@ Tattha bālāyaü bālassā 'ti ayaü rājā sayaü bālo imassa bālassa kåņa- jaņilassa vacanaü sutvā ahetunā va\<*<14>*>/ maü ghātaye\<*<15>*>/ ti. Eva¤ ca pana vatvā\<*<16>*>/ attānaü\<*<17>*>/ anujānāpento itaraü gātham āha: @*>/ viråëhe dunnikkhayo veëu pasākhajāto, vandāmi pādāni tavaü\<*<19>*>/ janinda, anujāna\<*<20>*>/ maü, pabbajissāmi devā 'ti. || Ja_XV:202 ||>@ Tattha visate ti visāle mahante jāte, dunnikkhayo ti dunnikkaķ- ķhiyo\<*<21>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pi. 2 Cks paõõā. 3 Bd målāpha-. 4 Bds -miti. 5 Bd pu-. 6 Cks -suü. 7 all three MSS. -si. 8 Bd -yatimappa-. 9 Ck -õa-, Cs -õā-, Bds sa brāhmaõo gahapati: read: gahāpatã brāhmaõo? 10 Bd varanti. 11 Cks omit sa 12 Bd ani-. 13 Bd ghāyate maü. 14 Ck -nā vaü, Bd -nā ma 15 Ck ghāye, Bd ghātayate. 16 Bd adds pitaraü vanditvā. 17 Bd adds pabbajāya. 18 Bd -te. 19 Bd tava. 20 Cks -nā. 21 Bd -nikayāto. >/ #<[page 450]># %<450 XV. Vãsatinipāta.>% Tatoparā ra¤¤o ca puttassa vacanapaņivacanagāthā honti: @*>/ kumāra, sabba¤ ca te issariyam dadāmi, ajj' eva tvaü Kuranaü\<*<2>*>/ hohi rājā, mā pabbajã\<*<3>*>/, pabbajjā hi dukkhā. || Ja_XV:203 ||>@ @*>/ deva tavam\<*<5>*>/ atthi bhogā, pubbe v' ahaü\<*<6>*>/ devaloke ramissaü råpehi saddehi atho rasehi gandhehi passehi manoramehi. || Ja_XV:204 ||>@ @*>/ me bhogā tidivasmi\<*<8>*>/ deva parivāritā\<*<9>*>/ accharāsaü gaõena, tava¤\<*<10>*>/ ca bālaü paraneyyaü\<*<11>*>/ viditvā na tādise rājakule vaseyyaü\<*<12>*>/. || Ja_XV:205 ||>@ @*>/ bālo paraneyy' āham\<*<14>*>/ asmi, ekāparādhaü khama putta mayhaü, puna pi ce edisakaü bhaveyya yathāmatiü somanassaü karohãti. || Ja_XV:206 ||>@ Tattha dukkhā ti tāta pabbajjā nāma parapaņibaddhā\<*<15>*>/ jãvikatthā\<*<16>*>/ dukkhā mā pabbaji rājā hohãti taü\<*<17>*>/ yāci, kinnå dha devā 'ti\<*<18>*>/ deva ye tava bhogā\<*<19>*>/ tesu kin nāma bhu¤jitabbam atthi, parivāritā\<*<20>*>/ ti paricāritā\<*<21>*>/ ayam eva vā pāņho, tassa kira jātissara¤¤āõaü uppajji, tasmā evam āha, para- neyyan ti andhaü viya yaņņhiyā\<*<22>*>/ parena netabbaü\<*<23>*>/, tādise ti\<*<24>*>/ tādisassa ra¤¤o santike na paõķitena vasitabbaü, mayā attano ¤āõabalena ajja jãvitaü laddhaü, nāhaü tava santike vasissāmãti ¤āpetuü evam āha, yathāmatin ti sace puna mayhaü evaråpo doso hoti atha tvaü yathājjhāsayaü karohãti puttaü khamāpesi. M. rājānaü ovadanto\<*<25>*>/ aņņha gāthā abhāsi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -laphale. 2 Cs -rå-. 3 all three MSS. -i. 4 Cks omit dha, all three MSS. nu. 5 so all three MSS. for tavaü. 6 Bd cāhaü. 7 Bd adds ca. 8 all three MSS.-smiü. 9 Ck -kā, Bd -cārikā. 10 Bd tu-. 11 Ck -õi-, Cs -ni-. 12 Cks -yya. 13 Bd sacāhaü. 14 so Ck; Cs Bd -neyyoham; read: -neyy' ah'? 15 Bd -bandha. 16 Cs -kantā, Bd -tatthā corr. to -katthā. 17 Bd naü. 18 Cks kinnu cā ti, Bd kiü nu-. 19 Cks j-ge, Bs -go. 20 Bd -cārikā, Bs -cāritā. 21 Cks parivārito. 22 Cs yaņņhi, Bds pathaviyā. 23 Cks -bbā. 24 Cks hi. 25 Bd ovādento. >/ #<[page 451]># %< 9. Somanassajātaka. (505.) 451>% @@ @*>/ cintitaü -- bhesajjasseva sampatti vipāko hoti bhadrako. || Ja_XV:208 ||>@ @*>/ na sādhu, (III154|23) asa¤¤ato pabbajito na sādhu, rājā na sādhu anisammakārã, yo paõķito kodhano taü na sādhu. || Ja_XV:209 ||>@ @*>/ ca viķķhati. || Ja_XV:210 ||>@ @*>/ issaro, vegā\<*<5>*>/ kataü tapate bhåmipāla\<*<6>*>/, sammāpaõidhi ca\<*<7>*>/ narassa atthā anānutappā te bhavanti pacchā. || Ja_XV:211 ||>@ @*>/ sukhudrayāni\<*<9>*>/ bhavanti vaddhānumatāni\<*<10>*>/ tāni. || Ja_XV:212 ||>@ @*>/ dovārikā khaggabaddhā\<*<12>*>/ kāsāviyā hantu\<*<13>*>/ mamaü janinda, mātuc-ca\<*<14>*>/ aükasmi\<*<15>*>/ ahaü nisino ākaķķhito sāhasā\<*<16>*>/ tehi deva. || Ja_XV:213 ||>@ @*>/ hi sambādham sukiccha\<*<18>*>/ patto, madhuraü piyaü jãvitaü laddha\<*<19>*>/ rāja kicchen' ahaü\<*<20>*>/ ajja vadhā pamutto\<*<21>*>/, pabbajjam evābhimano 'ham asmãti. || Ja_XV:214 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -vattāya. 2 Ck -gi, Bd -go. 3 Bd -i, Cks -i¤. 4 Cks pāõa-, Bd pana-. 5 Ck vahā, Cs vehā, Bd vegāsā, Bs cegāsā. 6 Ck -lam. 7 so Bd for sammāpaõãhitā? Ck -panidhi, Cs yammāpaõãya, Cks omit ca. 8 Ck -satāni, Bd -saņhāni? 9 Bd sukhindriyāni. 10 Bds buddhā-. 11 Ck -um, Cs -āga¤ju, Bd agacchuü. 12 Bd -bandho. 13 Bd hantuü. 14 Bds -tu¤ca. 15 Ck akasmiü, Cs aükasmiü, Bd aīgasmi. 16 so all three MSS. for sahasā? 17 Cks -kaü. 18 Cs sukicca corr. to sukiccha, Bd sukiccaü. 19 so all three MSS. for laddhu? 20 all three MSS. -nāhaü. 21 Cs vidhā-, Bds vadhāya mutto. >/ #<[page 452]># %<452 XV. Vãsatinipāta.>% Tattha anisammā 'ti anoloketvā anupadhāretvā, anavatthāya cintitan ti\<*<1>*>/ na ca avatthapetvā\<*<2>*>/ na\<*<3>*>/ tuletvā na\<*<3>*>/ tãretvā cintitaü, vipāko hoti pā- pako ti tassa hi yathā nāma bhesajjassa vebhaīgo\<*<4>*>/ vipatti evam evaü\<*<5>*>/ vi- pāko hoti pāpako, asa¤¤ato ti kāyādãhi asa¤¤ato dussãlo, taü na sādhå 'ti taü tassa kokhanatthaü\<*<6>*>/ na sādhu, nānisammā 'ti anisāmetvā ki¤ci kam- maü na kareyya, paõayeyyā\<*<7>*>/ 'ti paņņhapeyya pavatteyya, vegā ti vegena sahasā, sammāpaõidhi cā 'ti sammāpaõidhinā yoniso ņhapitena cittena katā narassa atthā pacchā anānutappā bhavantãti attho, vibhajjā 'ti imāni kātuü yuttāni imāni kātuü ayuttānãti evam a¤¤āya\<*<8>*>/ vibhajitvā, kammāyatanānãti kammāni, vaddhānumatānãti paõķitehi anumatāni anavajjāni\<*<9>*>/ honti. katu- kan ti deva kaņukasambādhaü sukicchaü maraõabhayaü patto 'mhi, laddhå\<*<10>*>/ 'ti attano ¤āõabalena labhitvā, pabbajjamevābhimano ti pabbajjābhi- mukhacitto yev' asmi. Evam M-ena dhamme desite rājā deviü āmantetvā @*>/ taruõo\<*<12>*>/ Sudhamme anukampako Somanasso\<*<13>*>/ kumāro taü yācamāno na labhāmi s' ajja\<*<14>*>/, arahāsi naü\<*<15>*>/ yācitave tuvam pãti gāthaü āha. || Ja_XV:215 ||>@ Tattha yācitave ti yācituü. Sā pabbajjāyam eva uyyojentã @@ Tattha nisammā 'ti pabbajanto\<*<16>*>/ ca nisāmetvā micchādiņņhikānam pab- bajjaü pahāya sammādiņņhiyuttaü niyyānikaü pabbajjaü pabbaja. Atha rājā gātham āha: @*>/ maü\<*<18>*>/ dukkhāpayase\<*<19>*>/ Sudhamme,>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks add -tanti. 2 Cs -tthajetvā, Bd anavatthāto, Bs anavatthāpetvā. 3 Bds a. 4 Cks vehaīgo, Bd -jasseva vebhaīgā. 5 Bd eva. 6 Bd kodhanantaü. 7 Cks pāõapeyyā, Bd panayeyya. 8 Bds evaü pa¤¤āya. 9 Cks anuv-. 10 Bds laddhā. 11 Bd tavāyaü. 12 Ck -õe. 13 Bd -ssa. 14 Bd svajja. 15 Cks no. 16 all three MSS. pabbajj-. 17 Cks -tā. 18 read: maü dukkhitaü. 19 so Bd for dukkhayase, Cs dukkhitahvase, Ck dukkhabhave. >/ #<[page 453]># %< 9. Somanassajātaka. (505.) 453>% @< yācassu puttaü iti vuccamānā bhiyyo va ussāhayase kumāran ti. || Ja_XV:217 ||>@ Tattha yādisa¤cā 'ti yādisaü idaü tvaü vadesi taü acchariyaråpaü va\<*<1>*>/. dukkhitan ti pakatiyāpi maü dukkhitaü bhiyyo dukkhāpayasi\<*<2>*>/. Puna devã gātham āha: @*>/ parinibbutā lokam imaü caranti tam\<*<4>*>/ ariyamaggaü paņipajjamānaü na ussahe vārayituü kumāran ti. || Ja_XV:218 ||>@ Tattha vippamuttā ti rāgādãhi vippamuttā, parinibbutā ti kilesa- parinibbānena nibbutā, tamariyamaggan\<*<5>*>/ ti taü tesaü Buddhādãnaü ari- yānaü santakaü maggaü paņipajjamānaü mama puttaü vāretuü na vussa- hāmi\<*<6>*>/ devā 'ti. Tassā vacanaü sutvā rājā osānagātham āha: @*>/ vãtasokā Sudhammā ti. || Ja_XV:219 ||>@ Tattha bahuņhānacintino ti bahukāraõacintino\<*<8>*>/, yesāyan ti yesaü ayaü Somanassakumārasseva hi\<*<9>*>/ subhāsitaü sutvā appossukkā jātā, rājāpi tad eva sandhāyāha. M. mātāpitaro vanditvā "sace mayhaü doso atthi kha- mathā\<*<10>*>/" 'ti āha, mahājanassa a¤jaliü katvā Himavavantābhi- mukho gantvā manussesu nivattesu manussavaõõenāgantvā devatāhi sattapabbatarājiyo atikkamitvā Himavantaü nãto, Vissakammena nimmitāya paõõasālāya isipabbajjaü pabbaji, taü\<*<11>*>/ tattha yāva soëasavassakālā rājakulaparicārikavesena\<*<12>*>/ devatā yeva upaņņhahiüsu. Kåņajaņilam pi mahājano pothetvā jãvitakkhayaü pāpesi. M. jhānābhi¤¤aü nibbattetvā Brahma- lokåpago\<*<13>*>/ ahosi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits va. 2 Cks dukkhayāsi, Bd dukkhapayāsi. 3 Bd bhogi-. 4 Cks nam? 5 Cks naü-? 6 Cs Bd us-. 7 so all three MSS. 8 Cks -kāracin-, Bs -karaõacin-. 9 Bd adds sā. 10 Cks -tā. 11 Cks tvā. 12 Ck -vāraka-, Cs -cāraka-. 13 Cks -åpagato. >/ #<[page 454]># %<454 XV. vãsatinipāta.>% S. i. d. ā.: "evaü bhikkhave pubbe p' esa mayhaü vadhāya parisakkati yevā" 'ti vatvā j. s.:"Tadā kuhako Devadatto ahosi, mātā Mahāmāyā, Rakkhito Sāriputto, Somanassakumāro aham evā" 'ti. Somanassajātakaü. $<10. Campeyyajātaka.>$ Kā nu vijjurivābhāsãti. Idaü S.J.v. uposathakammaü ā. k. Tadā hi S. "sādhu vo kataü\<*<1>*>/ upāsakā uposathavāsaü vasan- tehi, porāõakapaõķitā nāgasampattiü pahāya uposathavāsaü vasiüsu yevā" 'ti vatvā tehi yācito a. ā.: A. Aīgaraņņhe Aīge ca Magadharaņņhe Magadhe ca r. kārente Aīga-Magadha-raņņhānaü antare Campā nāma nadã, tattha nāgabhavanaü ahosi, Campeyyo nāma nāgarājā r. kāresi. Kadāci Magadharājā Aīgaraņņhaü gaõhāti, kadāci Aīgarājā Magadharaņņhaü. Ath' ekadivasaü Magadharājā Aīgena saddhiü yujjhitvā yuddhaparājito assaü āruyha palā- yanto Aīgara¤¤o yodhehi anubaddho puõõaü Campānadiü patvā "parahatthe maraõato nadiü pavisitvā nataü seyyo" ti assen' eva saddhiü nadiü otari. Tadā Campeyyo nāgarājā anto udake ratanamaõķapaü nimminitvā mahāparivāro mahā- pānaü pivati. Asso ra¤ ¤ā saddhiü udake nimujjitvā nāga- ra¤¤o purato otari. Nāgarājā alaükatapaņiyattaü rājānaü disvā sinehaü uppādetvā āsanā uņņhāya" mā bhāyi mahārājā 'ti rājānaü attano pallaüke nisãdāpetvā udake nimuggakāraõaü pucchi. Rājā yathābhåtaü kathesi. Atha naü "mā bhāyi mahārāja, ahan taü dvinnaü raņņhānaü sānikaü karissāmãti" assāsetvā sattāhaü mahantaü yasaü anubhavitvā sattame divase Magadharājena saddhiü nāgabhavanā nikkhami\<*<2>*>/. Ma- gadharājā nāgarājassānubhāvena Aīgarājānaü gahetvā jãvitā voropetvā dvãsu raņņhesu r. kāresi. Tato paņņhāya ra¤¤o ca nāgarājassa ca vissāso thiro ahosi, rājā anusaüvaccharaü \<-------------------------------------------------------------------------- 10. Cfr. Cariyā-. P. p. 85. 1 Cks Bd kathaü, Bds add kammaü. 2 Cks -itvā. >/ #<[page 455]># %< 10. Campeyyajātaka. (506.) 455>% Campānadãtãre ratanamaõķapaü kāretvā mahantena pariccā- gena nāgara¤¤o balikammaü karoti\<*<1>*>/, so mahantena pari- vārena nāgabhavanā nikkhamitvā balikammaü paņicchati, mahājano nāgara¤¤o sampattiü oloketi. Tadā B. dalidda- kule nibbatto rājaparisāya saddhiü nadãtãraü gantvā taü nāgarājassa sampattiü disvā lobhaü uppādetvā taü upaņņha- yamāno\<*<2>*>/ dānaü datvā sãlaü rakkhitvā Campeyyanāgarājassa kālakiriyato sattame divase cavitvā tassa vasanapāsāde\<*<3>*>/ sirisa- yanapiņņhe nibbatti, sarãraü sumanadāmavaõõaü mahantaü ahosi. So taü disvā vippaņisārã hutvā "mayā katakusala- nissandena chasu kāmaggesu\<*<4>*>/ issariyaü koņņhe\<*<5>*>/ paņisāmitaü dha¤¤aü viya ahosi, sv-āhaü imissā tiracchānayoniyaü\<*<6>*>/ paņisandhiü gaõhiü, kim me jãvitenā" 'ti maraõacittaü\<*<7>*>/ uppādesi. Atha naü sumanā nāma nāgamāõavikā disvā "ma- hānubhāvo Sakko nibbatto bhavissatãti" sesanāgamāõavikā- naü\<*<8>*>/ sa¤¤aü adāsi, sabbā nānāturiyahatthā āgantvā tassa upahāraü kariüsu. Tassa taü nāgabhavanaü Sakkabhavanaü viya ahosi, maraõacittaü paņippasambhi, sappasarãraü vija- hitvā sabbālaükārapaņimaõķito sayanapiņņhe nisãdi. Ath' assa tato paņņhāya yaso mahā ahosi, so tattha nāgarajjaü kārento aparabhāge vippaņisārã hutvā "kim me imāya tiracchānayoniyā, uposathavāsaü vasitvā ito mu¤citvā manussapathaü gantvā saccāni paņivijjhitvā dukkhass' antaü karissāmãti" cintetvā tato paņņhāya tasmiü yeva pāsāde uposathakammaü karoti, alaükatanāgamāõavikā tassa santikaü gacchanti, yebhuyyena sãlaü bhijjati. So tato paņņhāya pāsādā nikkhamitvā uyyā- naü gacchati, tā\<*<9>*>/ tatrāpi gacchanti, uposatho\<*<10>*>/ bhijjat' eva\<*<11>*>/, so\<*<12>*>/ cintesi: "mayā ito nāgabhavanā nikkhamitvā manussa- lokaü gantvā uposathavāsaü vasituü vaņņatãti" so tato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd kāreti. 2 Cks patthayamāno. 3 Cks sayanapā-, Bds add sirigabbhe. 4 Bd kāmasaggesu. 5 Bds -esu. 6 Bd -yā. 7 Bds maraõāya-. 8 Cks omit nāga. 9 Cks omit tā. 10 Bd -thakammaü. 11 Ck bhijjato va, Cs bhijjanteva, Bd bhijjate. 12 Bd tato. >/ #<[page 456]># %<456 XV. Vãsatinipāta.>% paņņhāya uposathadivasesu nāgabhavanā nikkhamitvā ekassa paccantagāmassa avidåre mahāmaggasamãpe vammãkamatthake "mama cammādãhi athikā cammādãni gaõhantu, maü kãëā- sappaü vā\<*<1>*>/ kātukāmā kãëasappaü karontå" 'ti sārãraü dāna- mukhe\<*<2>*>/ vissajjetvā bhoge ābhu¤jitvā nipanno uposathavāsaü vasati. Mahāmaggena\<*<3>*>/ gacchantā ca āgacchantā ca taü disvā gandhādãhi påjetvā pakkamanti, paccantagāmavāsino\<*<4>*>/ "ma- hānubāhvo nāgarājā" ti tassa upari maõķapaü karitvā sa- mantā vālukaü okiritvā gandhādãhi påjayiüsu. Tato paņņhāya manussā M-tte pasãditvā påjaü katvā puttaü patthenti\<*<5>*>/. M. pi uposathakammaü karonto cātuddasãpannarasesu vammãka- matthake nipajjitvā pāņipade\<*<6>*>/ nāgabhavanaü gacchati, tass' evaü uposathaü\<*<7>*>/ karontassa addhā\<*<8>*>/ vãtivatto. Ekadivasaü Sumanā aggamahesã āha: "deva tvaü manussalokaü gantvā uposathaü upavasasi, manussaloko ca sāsaüko sappaņibhayo, sace te bhayaü uppajjeyya atha mayaü yena nimittena jā- neyyāma taü no ācikkhā" 'ti. Atha naü M. maīgala- pokkharaõiyā tãraü netvā "sace maü bhadde koci paharitvā kilamessati imissā pokkharaõiyā udakaü āvilaü bhavissati, sace supaõõā gahessanti\<*<10>*>/ udakaü pakkamissati\<*<11>*>/, sace ahi- guõņiko\<*<12>*>/ gaõhissati udakaü lohitavaõõaü bhavissatãti" evaü tassā tãõi nimittāni ācikkhitvā catuddasauposathaü\<*<13>*>/ adhiņņhāya so\<*<14>*>/ nāgabhavanā nikkhamitvā tattha gantvā vammãkamatthake nipajji sarãrasobhāya vammãkaü sobhayamāno, sarãraü hi 'ssa rajatadāmaü viya setaü ahosi, matthako rattakambalabheõķuko\<*<12>*>/ viya, imasmiü pana jātake B-assa sarãraü naīgalasãsappa- māõaü\<*<16>*>/ viya ahosi, Bhåridattajātake åruppamāõaü, Saükha- pālajātake ekadoõikanāvappamāõaü. Tadā eko Bārāõasãvāsi- māõavo Takkasilaü gantvā disāpāmokkhassāacariyassa santike \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits vā. 2 Bd -kho. 3 Bd -gge. 4 Bd add gaütvā. 5 Bd adds dhitaraü pathenti. 6 Cks paņi-. 7 Bd -thakammaü. 8 Bd karonto addhānaü. 9 Bd -āhi. 10 Bd -o gahessati. 11 Ck pakkaddhissati, Cs pakkaņņhissati, Bs pakkuyissati? 12 Bd -kuõķiko. 13 Bd cātuddasã. 14 Bd omits so. 15 Bd -legenduko. 16 Cks naīgula-. >/ #<[page 457]># %< 10. Campeyyajātaka. (506.) 457>% ālambanamantaü\<*<1>*>/ uggaõhitvā tena maggena attano gehaü gacchanto M-aü disvā "imaü sappaü gahetvā gāmanigama- rājadhānisu kãëāpento\<*<2>*>/ dhanaü uppādessāmãti" cintetvā dibbo- sadhāni gahetvā dibbamantaü parivattetvā tassa santikaü agamāsi. Dibbamantaü sutakālato paņņhāya M-assa kaõõesu tattasalākappavesanakālo viya jāto, matthako sikharena abhi- matthiyamāno\<*<2>*>/ viya jāto. So "ko nu kho eso" ti bhoganta- rato sãsaü ukkhipitvā olokento ahiguõņhikaü\<*<4>*>/ disvā cintesi: "mama visaü mahantaü, sace 'haü\<*<5>*>/ kujjhitvā nāsāvātam vissajjessāmi etassa sarãraü bhusamuņņhi viya vippakirissati, atha me sãlaü khaõķaü bhavissati, na taü olokessāmãti" so akkhãni nimmãletvā sãsaü bhogantare ņhapesi. Ahiguõķika- brāhmaõo\<*<6>*>/ osadhaü khāditvā\<*<7>*>/ mantaü parivattetvā kheëaü M-assa sarãre opi\<*<8>*>/, osadhāna¤ ca mantassa cānubhāvena kheëena phuņņhaphuņņhaņņhāne\<*<9>*>/ photānaü\<*<10>*>/ uņņhānakālo viya jāto, atha naü so naīguņņhe gahetvā kaķķhitvā dãghato nipajjā- petvā ajapadena daõķena uppãëetvā dubbalaü katvā sãsaü daëhaü gahetvā\<*<11>*>/ nippãëesi. M. mukhaü vivari, ath' assa mukhe kheëaü opitvā\<*<12>*>/ osadhamantaü katvā dante bhindi, mukhaü\<*<13>*>/ lohitassa påri. M. \<*<14>*>/ sãlabhedabhayena evaråpaü dukkhaü adhivāsento akkhãni ummãletvā olokanamattam pi na kari. So pi "nāgarājānaü dubbalaü karissāmãti" naīguņņhato paņņhāy' assa aņņhãni cuõõayamāno viya sakalasarãraü mad- ditvā paņņakaveņhanan\<*<15>*>/ nāma veņhesi, tantamajjitan nāma majji\<*<16>*>/, naīguņņhe gahetvā dussapoņhiman\<*<17>*>/ nāma poņhesi\<*<18>*>/. M-assa sakalasarãraü lohitamakkhitaü ahosi, so\<*<19>*>/ mahāve- danaü adhivāseti\<*<20>*>/. Ath' assa dubbalabhāvaü ¤atvā vallãhi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ālambāyana-. 2 Cs kãëa-. 3 Cks abhimanti-, Bd abhipattaya-, Bs abhimatthaya-. 4 Ck -guņņhikaü, Cs -guõķikaü, Bd -kuõķikaü. 5 Bd sacāhaü. 6 Bd -kuõķika-. 7 Bd saükharitvā. 8 Cs mapi, Bs khipi, Bd ukkhipi. 9 Cks puņņhapuņņha-, Bd phuņhaphuņha-. 10 Cks poņhānaü. 11 Bd katvā. 12 Bds khipetvā. 13 Bd mukhe. 14 Bd adds attano. 15 Bd paņņakena vedhimaü. 16 so Cks; Bd tantamajhimaü nāma majhi. 17 so Cks; Bd -potheyyaü. 18 Bd podhesi. 19 Cks omit so. 20 Bd -sesi. >/ #<[page 458]># %<458 XV. Vãsatinipāta.>% peëaü karitvā tattha naü pakkhipitvā paccantagāmaü netvā mahājanamajjhe kãëāpesi, nãlādãsu vaõõesu vaņņacaturassādisu saõņhānesu aõuüthålādãsu pamāõesu yaü yaü brāhmaõo icchati M. taü tad eva katvā naccati, phaõasatam\<*<1>*>/ pi phaõasa- hassam\<*<2>*>/ pi karoti yeva. Mahājano pasãditvā bahuü dhanam adāsi, ekadivasam eva kahāpaõasahassaü\<*<3>*>/ sahassagghaõake\<*<4>*>/ ca parikkhāre labhi\<*<5>*>/. Brāhmaõo ādito va "sahassaü labhitvā vissajjessāmãti" cintesi, taü pana dhanaü labhitvā "paccanta- gāme yeva tāva me ettakaü dhanaü laddhā rājarājamahā- maccānaü\<*<6>*>/ santike bahuü labhissāmãti" sakaņa¤ ca sukha- yāna¤ ca gahetvā sakaņe parikkhāre ņhapetvā sukhayānake nisinno mahantena parivārena M-aü gāmanigamādãsu kãëā- pento "Bārāõasiyam Uggasenara¤¤o santike\<*<7>*>/ kãëāpetvā vissaj- jessāmãti" agamāsi. So maõķuke māretvā nāgara¤¤o deti. Nāgarājā punappuna "n' esa\<*<8>*>/ maü nissāya māressatãti" na khādati. Ath' assa madhulāje adāsi. M. "sac' āhaü gocaraü gaõhissāmi anto peëāya eva maraõaü bhavissatãti" te pi na khādati\<*<9>*>/. Brāhmaõo māsamattena\<*<10>*>/ Bārāõasiü patvā dvāra- gāmesu kãëāpento bahuü dhanaü labhi. Rājāpi taü\<*<11>*>/ pakko- sāpetvā "amhākaü kãëāpehãti āha."Sādhu deva, sve panna- rase tumhākaü kãëāpessāmãti". Rājā "sve nāgarājā rājaīgaõe naccissati, mahājano sannipatitvā passatå" 'ti bheri¤ carā- petvā punadivase rājaīgaõaü alaükārāpetvā brāhmaõaü pakko- sāpesi. So ratanapeëāya M-aü netvā citratthare\<*<12>*>/ peëaü ņha- petvā nisãdi. Rājāpi pāsādā oruyha mahājanaparivuto rājā- sane\<*<13>*>/ nisãdi. Brāhmaõo M-aü nãharitvā naccāpesi. Mahājano sakabhāvena saõņhātuü na sakkoti, celukkhepasahassāni vattanti\<*<14>*>/, B-assa upari sattaratanavassaü vassati. Tassa gahitassa māso sampåri, ettakaü kālaü nirāhāro va ahosi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks pana-. 2 Ck paõa-. 3 Bd -a¤ceva. 4 Bd -nike. 5 Bd labhati, Cks -raü labhi. 6 Bd -mattānaü. 7 Cks omit santike. 8 Bd -naü esa. 9 Bd khādi. 10 Bs samāsamattena, Cks mahāsattena. 11 Bs naü. 12 Bd vicittattare. 13 Bd rājāsayane. 14 Bd pava-. >/ #<[page 459]># %< 10. Campeyyajātaka. (506.) 459>% Sumanā "aticirāyati me piyasāmiko, idāni 'ssa idha anā- gacchantassa māso sampuõõo, kin nu kho kāraõan" ti gantvā pokkharaõiü olokentã lohitavaõõaü udakaü disvā "ahi- guõķikena\<*<1>*>/ gahito bhavissatãti" ¤atvā nāgabhavanā nikkha- mitvā vammãkasantikaü gantvā M-assa gahitaņņhāna¤ ca kilamitaņņhāna¤ ca disvā\<*<2>*>/ kanditvā paccantagāmaü gantvā pucchitvā taü pavattiü sutvā Bārāõasiü\<*<3>*>/ gantvā rājaīgaõe\<*<4>*>/ parisamajjhe ākāse rudamānā aņņhāsi. M. naccanto va ākāsaü olokento\<*<5>*>/ taü disvā lajjito peëaü pavisitvā nipajji. Rājā tassa peëaü paviņņhakāle "kin nu kho kāraõan" ti ito c' ito ca olokento taü ākāse ņhitaü disvā paņhamaü gātham āha: @*>/ ti. || Ja_XV:220 ||>@ Tattha na taü ma¤¤āmi mānusin\<*<6>*>/ ti ahan taü mānusãti na ma¤¤āmi, tayā ekāya devatāya gandhabbiyā vā bhavituü vaņņatãti vadati. Idāni tesaü vacanapaņivacanagāthāyo\<*<7>*>/ honti: @*>/ bhadante, atthen' amhi idhāgatā. || Ja_XV:221 ||>@ @*>/, kin te naņņhaü, kim pana patthayānā idhāgatā nāri, tad iügha bråhi. || Ja_XV:222 ||>@ @*>/ nāgo ti taü\<*<11>*>/ āhu jano\<*<12>*>/ janinda tam aggahã puriso jãvikattho, taü bandhanā mu¤ca. patã\<*<13>*>/ mam' eso. || Ja_XV:223 ||>@ @*>/ vanibbakassa, akkhāhi me nāgaka¤¤e tam atthaü, kathaü vijānemu gahãtanāgaü. || Ja_XV:224 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -kuõķi-. 2 Bd adds roditvā. 3 Cks -siyaü. 4 Bd rājadvāre. 5 Bd -ketvā. 6 Cks -sã, Bd -si. 7 all three MSS. -naüpaņi-. 8 Bd asmi. 9 Bd vasanti. 10 Cks cāha. 11 Bd naü. 12 Bd -nā. 13 Ck patiü, Cs Bd -ti. 14 Bd āgacchi. >/ #<[page 460]># %<460 XV. Vãsatinipāta.>% @*>/ pi nāgo bhasmaü kareyya, tathā hi so balaviriyåpapanno, dhamma¤ ca nāgo apacāyamāno, tasmā parakkamma tapo karotãti. || Ja_XV:225 ||>@ Tattha atthenamhãti ahaü ekaü kāraõaü paņicca idhāgatā, kupitin- driyā ti kilantindriyā, vārigaõā ti assubindughaņā, urago ti cāhå ti urago ti cāyaü mahājano katheti\<*<2>*>/, puriso ti ayaü puriso taü nāgarājānaü jãvi- katthāya aggahesi, vanibbakassā 'ti imassa vanibbakapurisassa kathan nu esa mahānubhāvo samāno hatthatthaü āgato ti pucchati, dhamma¤cā 'ti pa¤casãladhammaü uposathavāsadhamma¤ ca\<*<3>*>/ garuü\<*<4>*>/ karonto viharati, tasmā iminā purisena gahito pi sac' āhaü imassa upari nāsāvātaü vissajjesāmi bhusamuņņhiü\<*<5>*>/ viya karissati evaü me sãlaü bhijjissatãti sãlabhedabhayaü\<*<6>*>/ parakkamma\<*<7>*>/ taü dukkhaü adhivāsetvā tapo karoti viriyaü eva karotãti āha. Rājā "kahaü\<*<8>*>/ pan' eso\<*<9>*>/ iminā gahito" ti pucchi. Ath' assa sā ācikkhantã @*>/ nāgarājā, tam aggahã puriso jãvikattho, taü bandhanā mu¤ca. patã mam' eso ti gātham āha. || Ja_XV:226 ||>@ Tattha catuppathe ti catukkamaggassa āsannaņņhāne ekasmiü vammãke caturaīgasamannāgataü adhiņņhānaü adhiņņhahitvā uposathavāsam vasanto ni- pajjatãti\<*<11>*>/ attho, taü\<*<12>*>/ bandhanā ti taü evaü dhammikaü guõavantaü nāgarājānaü etassa\<*<13>*>/ dhanaü datvā peëabandhanā pamu¤ca. Eva¤ ca pana vatvā puna pi\<*<14>*>/ yācantã\<*<15>*>/ dve gāthā abhāsi: @*>/ nāriyo\<*<17>*>/ tāpi taü saraõaü gatā. || Ja_XV:227 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs nāgam. 2 Bd -si. 3 Bd uposathaü vāsaddhamma¤ca. 4 Bd guruü. 5 Ck -i. Cs -ã, Bd bhasmamuņhi. 6 Bds -yā. 7 CS parakkama, Bd parakkamaü. 8 Bds kathaü. 9 Ck Bd panoso. 10 Bs sampati. 11 Bd nippajjiti. 12 Cks omit taü. 13 Ck ekassa. 14 Bd adds taü. 15 all three MSS. -ti. 16 Bd -geha-. 17 Ck nāriso, Bd nāri. >/ #<[page 461]># %< 10. Campeyyajātaka. (506.) 461>% Tattha soëasā\<*<1>*>/ 'ti mā tvaü esa yo vā so vā daliddanāgo ti ma¤¤ittha, etassa hi ettikā\<*<2>*>/ sabbālaükārapatimaõķitā itthiyo va\<*<3>*>/, sesā sampatti aparimāõā ti dasseti, vārigehāsayā\<*<4>*>/ ti udakacchadanaü udakagabbhaü katvā tattha sayanasãlā, ossaņņhakāyo ti nissaņņhakāyo hutvā, carātå 'ti caratu. Atha naü rājā tisso gāthā abhāsi: @@ @*>/ nikkhasataü ludda thulla¤ ca maõikuõķalaü catussada¤\<*<6>*>/ ca pallaükaü ummāpupphasirinnibhaü\<*<7>*>/. || Ja_XV:230 ||>@ @@ Tattha luddā 'ti rājā uragaü mocetuü ahiguõķikaü\<*<8>*>/ āmantetvā tassa dātabbaü deyyadhammaü dassento evam āha. gāthā pana heņņhā vuttatthā yeva. Atha naü luddo āha: @*>/ vacanaü janinda\<*<10>*>/, mu¤cemu naü uragaü bandhanasmā, ossaņņhakāyo urago carātu, pu¤¤atthiko mu¤catu bandhanasmā ti. || Ja_XV:232 ||>@ Tattha tava\<*<11>*>/ vacanan ti mahārāja vināpi dānena tava vacanam eva amhākaü garuü\<*<12>*>/, mu¤cemu nan ti mu¤cissāmi etan ti vadati. Eva¤ ca pana vatvā M-aü peëato nãhari. Nāgarājā nikkhamitvā pupphantaraü pavisitvā taü attabhāvaü vija- hitvā māõavakavaõõena alaükatasarãro\<*<13>*>/ paņhaviü bhindanto viya nikkhamitvā aņņhāsi. Sumanā ākāsā otaritvā tassa san- tike ņhitā. Nāgarājā\<*<14>*>/ a¤jalim paggayha rājānaü namassa- māno aņņhāsi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd soëasitthi. 2 Bd ettakā. 3 Bd vā. 4 all three MSS. -geha-. 5 Cks dhammi. 6 Bd caturassa¤ca. 7 Bd ummārapupphāsannibhaü. 8 Bd -kuõķi-, Bs -guõņhi-. 9 Ck tha. 10 read; dānā vinā te v.j.? 11 Ck omits tava. 12 Cks garu. 13 Bd adds hutvā. 14 Bd -jānaü. >/ #<[page 462]># %<462 XV. Vãsatinipāta.>% Tam atthaü pakāsento S. dve gāthā abhāsi: @*>/ namo te Kāsivaddhana, a¤jalin te pagaõhāmi\<*<2>*>/, paseyyam me nivesanaü. || Ja_XV:233 ||>@ @*>/ etam āhu yaü mānuso vissase\<*<4>*>/ amānusamhi, sace ca maü yācasi etam atthaü dakkhemu te nāga nivesanānãti. || Ja_XV:234 ||>@ Tattha passeyyamme nivesanan ti mama nivesanaü Campeyya- nāgabhavanaü ramaõãyaü passitabbayuttakaü tan te ahaü dassetukāmo taü sabalavāhano āgantvā\<*<5>*>/ passa narindā 'ti vadati, dubbissasan\<*<6>*>/ ti dubbissa- sanãyaü\<*<7>*>/, sace cā 'ti sace maü yācasi passeyyāma te nivesanāni api ca kho pana taü na saddahāmãti vadati. Atha naü saddahāpetuü sapathaü karonto M. dve gāthā abhāsi: @*>/ vāto girim āvaheyya cando ca suriyo ca chamā pateyyuü subbā ca\<*<9>*>/ najjo paņisotaü\<*<10>*>/ vajeyyuü na tv-ev' ahaü rāja musā bhaõeyyaü. || Ja_XV:235 ||>@ @*>/ bhåtadharā vasundharā siluccayo\<*<12>*>/ Meru samålam ubbahe na tv-ev' ahaü rāja musā bhaõeyyan ti. || Ja_XV:236 ||>@ Tattha saüvaņņayaü\<*<11>*>/ bhåtadharā vasundharā ti ayaü bhåta- dharā ti ca vasundharā ti ca\<*<13>*>/ saükhaü gatā mahāpaņhavã kila¤jaü viya saü- vaņņeyya, samålamubbahe ti evaü Mahāsinerupabbato samålo uņņhāya purāõapaõõaü viya ākāse pakkhandeyya. So M-ena evaü vutte pi asaddahanto @*>/ etam āhu yaü mānuso\<*<15>*>/ vissase amānusamhi,>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -rājā, Cs -rāja, both omitting tthu. 2 Bd paggayhāmi, Bs paggaõhāmi? 3 Ck dubbissasac, Bs duppisāsam. 4 read: vissas'? 5 Bd gaütva. 6 Ck dubbissan, Bs dubbissāsan. 7 Cks bhissasanãyaü, Bd dubbissāsaniyaü. 8 Bd pi. 9 Ck va. 10 Ck -ta. 11 so Cks for saüvaņņaye? Bd -ņņeyya. 12 Bd sikhu-. 13 Cks vasun-. 14 Bd dubbisāsam. 15 Bd manusso. >/ #<[page 463]># %< 10. Campeyyajātaka. (506.) 463>% @< sace ca maü yācasi etam atthaü dakkhemu te nāga nivesanānãti. || Ja_XV:237 ||>@ Puna pi tam eva gāthaü vatvā "tvaü mayā kataguõaü jānituü arahasi, saddahituü pana yuttabhāvaü vā ayutta- bhāvaü vā ahaü jānissāmãti" pakāsento itaraü gātham āha: @*>/ ghoravisā uëārā, mahātejā khippakopã ca hotha, mama kāraõā bandhanasmā pamutto arahasi no jānitaye\<*<2>*>/ katānãti. || Ja_XV:238 ||>@ Tattha uëārā ti uëāravisā, jānitaye ti jānituü. Atha naü saddahāpetuü puna sapathaü karonto M. @*>/ paccataü niraye ghoraråpe mā kāyikaü sātam alattha ki¤ci peëāya baddho maraõaü upetu yo tādisaü kamma kataü na jāne ti gātham āha. || Ja_XV:239 ||>@ Tattha paccatan ti paccatu, kamma katan ti katakammaü, evaü guõakārakaü tumhādisaü yo na jānāti so evaråpo hotå ti vadati. Ath' assa rājā saddahitvā thutim akāsi: @*>/ anåpanāhã\<*<5>*>/, sabba¤ ca te nāgakulaü supaõõā\<*<6>*>/ aggiü\<*<7>*>/ va gimhāsu vivajjayantå 'ti. || Ja_XV:240 ||>@ Tattha tavamesa hotå 'ti tava esā paņi¤¤ā saccā hotu, aggiü\<*<8>*>/ va gim- hāsu vivajjayantå 'ti yathā manussā gimhakāle santāpaü anicchantā jala- mānaü aggiü vivajjenti evaü vivajjentu dårato va pariharantu. M. pi ra¤¤o thutiü karonto itaraü gātham āha: @*>/ nāgakulaü janinda mātā yathā suppiyaü ekaputtaü, aha¤ ca te nāgakulena saddhiü kāhāmi veyyāvaņikaü uëāran ti. || Ja_XV:241 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 read; tumhe 'ttha kho? 2 Cks -taüye. 3 Cks yo. 4 Bds hoti. 5 Ck Bd anupanāhi. Cs anåpanāhi. 6 Cks -a. 7 Ck Bd -i, Cs -ã. 8 Cks -ã. Bd -ã. 9 all three MSS. -si. >/ #<[page 464]># %<464 XV. Vãsatinipāta.>% Taü sutvā rājā nāgabhavanaü gantukāmo senaü gamana- sajjaü kātuü\<*<1>*>/ āõāpento @*>/, dakkhemu nāgassa nivesanānãti gātham āha. || Ja_XV:242 ||>@ Tattha kambojake assatare sudante ti susikkhite kambojakaraņņha- sambhave assatare yojentu. Itarā abhisambuddhagāthā: @*>/ Uggasenassa ra¤¤o, pāyāsi rājā bahu sobhamāno purakkhato nārigaõassa majjhe ti. || Ja_XV:243 ||>@ Tattha bahu sobhamāno ti bhikkhave Bārāõasirājā soëasahi nārisa- hassehi purakkhato\<*<4>*>/ parivārito tassa\<*<5>*>/ nārigaõassa majjhe Bārāõasito nāga- bhavanaü gacchanto ativiya sobhamāno pāyāsi. Tassa nagarā nikkhantakāle yeva M. attano ānubhāvena nāgabhavane sabbaratanamayaü\<*<6>*>/ pākāra¤ ca dvārāņņālake ca dissamānaråpe katvā nāgabhavanagamanamaggaü\<*<7>*>/ alaükata- paņiyattaü māpesi. Rājā sapariso\<*<8>*>/ tena maggena nāga- bhavanaü pavisitvā ramaõãyaü bhåmibhāga¤ ca pāsāde ca addasa. Tam atthaü pakāsento S. āha: @*>/ bhåmiü addakkhi Kāsivaddhano sovaõõaye\<*<10>*>/ ca pāsāde veluriyaphalakatthate. || Ja_XV:244 ||>@ @@ @*>/ so\<*<12>*>/ pāvekkhi Kāsirājā Campeyyassa nivesanaü. || Ja_XV:246 ||>@ @*>/ Campeyyassa nivesane dibbā\<*<14>*>/ turiyā vajjiüsu nāgaka¤¤ā ca naccayuü. || Ja_XV:247 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd senagamanaü sajjāpetuü. 2 Cks -õe. 3 read: āvajjayiüs', Cks āvajjiüsu. 4 Cks -ta. 5 Bd -ā. 6 Bd sattaratana-. 7 Bds -gāmimaggaü. 8 Bd saparivāro. 9 Bds -citta-. 10 Bds sovaõõamaye. 11 Bd -samãritaü. 12 Cks omit so. 13 Bd -e. 14 Ck -a. >/ #<[page 465]># %< 10. Campeyyajātaka. (506.) 465>% @*>/ Kāsirājā pasanno. nisãdi sovaõõamayamhi pãņhe sāpassaye\<*<2>*>/ candanasāralitte ti āha. || Ja_XV:248 ||>@ Tattha suvaõõacitakan\<*<3>*>/ ti suvaõõavālukāya santhataü\<*<4>*>/, vyamhan ti alaükatanāgabhavanaü, Campeyyassā 'ti nāgabhavanaü pavisitvā Campeyya- nāgarājassa nivesanaü pāvisi, kaüsavijjupabhassaran ti meghamukhe suvaõõavaõõasa¤caraõavijju\<*<5>*>/ viya obhāsamānaü, gandhasameritan ti nānā- vidhehi dibbagandhehi anusa¤caritaü\<*<6>*>/, caritaü\<*<7>*>/ gaõenā 'ti taü nivesanaü nāgaka¤¤ānaü\<*<8>*>/ caritam anusa¤caritaü, candanasāralitte ti dibbasāra- candanena anulitte. Tattha nisinnamattass' ev' assa nānaggarasaü dibba- bhojanaü upanāmesuü tathā soëasannaü itthisahassānaü sesaparisāya\<*<9>*>/ ca. So\<*<10>*>/ sattāhamattaü sapariso dibbannapānā- dãni paribhu¤jitvā dibbehi kāmaguõehi abhiramitvā sukhasa- yane nisinno M-assa yasaü vaõõetvā "nāgarāja tvaü eva- råpaü sampattiü pahāya manussaloke vammikamatthake ni- pajjitvā kasmā uposathavāsaü vasasãti" pucchi. So pi 'ssa kathesi. Taü atthaü pakāsento S. āha: @@ @*>/ anomavaõõā\<*<12>*>/, n' etādisaü atthi manussaloke, kimatthiyaü nāga tapo karosi. || Ja_XV:250 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 all three MSS. -i. 2 Bds so-. 3 Bds -citta-. 4 Bd saõķataü? 5 Cks suvaõõasa¤caraõaü-, Bs suvaõõavaõõaüsa¤caraõaü, Bd suvaõõavaõõaüsaücaraõa-. 6 Ck adds va naccanto. 7 Cs omits ca. 8 Bd -ka¤¤agaõena. 9 Bd sesarājapari-. 10 Bd adds pana. 11 Ck pāyanti, Cs pāsanti. 12 Cks -aü. >/ #<[page 466]># %<466 XV. Vãsatinipāta.>% @*>/ puthulomamacchā adāsakuntābhirudā sutitthā, n' etādisaü etc. || Ja_XV:251 ||>@ @@ @@ @*>/ samantato diviyā ca gandhā satataü sampatanti\<*<3>*>/. n' etadisaü atthi manussaloke, kimatthiyaü nāga tapo karosi\<*<4>*>/. || Ja_XV:254 ||>@ @*>/ janinda hetu, manussayoniü abhipatthayāno tasmā parakkamma tapo karomãti. || Ja_XV:255 ||>@ Tattha tā ti soëasasahassanāgaka¤¤ā sandhāyāha, kambukāyåradharā ti suvaõõābharaõadharā, vaņņaīgulãti pavāëaükurasadisavaņņaīgalã, tambata- låpapannā ti abhirattehi hatthapādatalehi samannāgatā, pāyentãti dibba- pānaü ukkhipitvā taü pāyenti, puthulomamacchā ti puthulapattehi nānā- macchehi samannāgatā, adāsakuntābhirudā ti adāsasaükhātehi\<*<6>*>/ sakuõehi abhirudā, sutitthā ti sundaratitthā, diviyā ca haüsā ti dibbahaüsā ca, sampatantãti manu¤¤aravaü ravantā\<*<7>*>/ rukkhato rukkhaü sam atanti, dibbā ca gandhā ti tāsu pokkharaõãsu satataü dibbagandhā vāyanti, abhipattha- yāno ti patthayanto vicarāmi, tasmā ti tena kāraõena parakkamma viriyaü paggahetvā tapo karomi uposathaü upavasāmãti. Evaü vutte rājā @*>/ alaükato kappitakesamassu surosito lohitacandanena gandhabbarājā va\<*<9>*>/ disā pabhāsasi. || Ja_XV:256 ||>@ @*>/ tam atthaü: seyyo ito kena manussaloko\<*<11>*>/ ti āha. || Ja_XV:257 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks temā, Bds khomā. 2 Cks -ā. 3 so Cks for patanti? Bd sampavāyanti. 4 Bds add Bodhisatto āha. 5 Bd cāpi. 6 so all three MSS. 7 Bd -ti. 8 Ck vihatattha-. 9 Cks ca. 10 Bd -ja. 11 Cs ke. >/ #<[page 467]># %< 10. Campeyyajātaka. (506.) 467>% Tattha surosito ti suvilitto. Ath' assa ācikkhanto nāgarājā āha: @*>/ saüvijjati saüyamo ca\<*<1>*>/, aha¤ ca laddhāna manussayoniü kāhāmi jātimaraõassa\<*<2>*>/ antan ti. || Ja_XV:258 ||>@ Tattha suddhã cā\<*<1>*>/ 'ti mahārāja a¤¤atra manussalokā amatamahānibbāna- saükhātā suddhi vā silasaüyamo vā n' atthi, antan ti manussayoniü laddhā jātimaraõassa antaü karissāmãti tapo karomi. Taü sutvā rājā @*>/ ca disvāna tava¤\<*<4>*>/ ca nāga\<*<5>*>/ kāhāmi\<*<6>*>/ pu¤¤ani anappakānãti. || Ja_XV:259 ||>@ Tattha nariyo\<*<2>*>/ 'ti imā tava nāgaka¤¤ā\<*<7>*>/ ca tava¤ ca disvā bahåni pu¤¤āni karissāmãti vadati. Atha naü nāgarājā @*>/ ca disvāna mama¤ ca rāja karohi puõõāni anappakānãti āha. || Ja_XV:260 ||>@ Tattha karohãti kareyyāsi mahārāja\<*<8>*>/. Evaü vutte Uggaseno gantukāmo hutvā "nāgarāja ciraü vasit' amha\<*<9>*>/, gamissāmā" 'ti āpucchi. Atha naü M. "tena hi mahārāja yāvadicchakaü dhanaü gaõhā\<*<10>*>/" 'ti dhanaü dassento @*>/ rāsã suvaõõassa ca tālamattā, ito haritvā sovaõõagharāni. [kāraya] råpiyassa ca pākāraü karontu\<*<12>*>/. || Ja_XV:261 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd vā. 2 Bds jātijarāmara. 3 Bds nā-. 4 Bds tu-. 5 Ck rāja. 6 Cks ka-. 7 Bd -āyo. 8 Bd -jā ti. 9 Ck -hā, Cs vasitama, Bds vasimhā. 10 Bd -āhi. 11 Bd bahutaü. 12 so all three MSS. for--suvaõõaü gharāni råpyassa cā--? >/ #<[page 468]># %<468 XV. Vãsatinipāta.>% @*>/ ca vāhasahassāni pa¤ca veëuriyamissāni ito haritvā antepure bhåmiyaü santharantu, nikkaddamā hohiti\<*<2>*>/ nãrajā\<*<3>*>/ ca. || Ja_XV:262 ||>@ @*>/ nagaraü iddhaphãtaü\<*<5>*>/ rajja¤ ca\<*<6>*>/ kārehi anomapa¤¤ā 'ti. || Ja_XV:263 ||>@ Tattha rāsãti tesu tesu ņhānesu tālappamāõarāsiyo\<*<7>*>/, sovaõõagharānãti suvaõõagehāni, nikkaddamā ti evan te\<*<8>*>/ antepure bhåmi nikkaddamā ca nãrajā\<*<9>*>/ ca bhavissati, etādisan ti evaråpaü suvaõõamayaü rajatapākāraü muttāveëuriyasanthatabhåmibhāgaü\<*<10>*>/, phãtan ti phãtaü taü\<*<11>*>/ Bārāõasinagara¤ ra āvasa, anomapa¤¤ā 'ti alāmakapa¤¤a\<*<12>*>/. Rājā tassa kathaü sutvā\<*<13>*>/ adhivāsesi. Atha M. nāga- bhavane bheri¤ carāpesi: "sabbā rājaparisā yāvadicchakaü hira¤¤asuvaõõādikaü dhanaü gaõhantå\<*<14>*>/" 'ti ra¤¤o ca ane- kehi sakaņasatehi dhanaü pesesi. Tadā rājā mahantena yasena nāgabhavanā nikkhamitvā Bārāõasim eva gato. Tato paņņhāya kira Jambudãpatalaü sahira¤¤aü jātaü\<*<15>*>/. S. i. d. ā. "evaü porāõakapaõķitā nāgasampattiü pahāya upo- sathavāsaü vasiüså" 'ti vatvā j. s.: "Tadā ahiguõķiko\<*<16>*>/ Devadatto ahosi, Sumanā Rāhulamātā. Uggaseno Sāriputto, Campeyyanāgarājā aham evā" 'ti. Campeyyajātakaü. $<11. Mahāpalobhanajātaka.>$ Brahmalokā cavitvānā 'ti. Idaü S. J. v. visuddha- saükilesaü ā. k. Vatthuü heņņhā vitthāritam eva. Idha pana S. "bhikkhå mātugāmo nām' esa visuddhasatte pi saükiliņņhe\<*<17>*>/ karontãti\<*<18>*>/" vatvā a. ā.: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks muttāna¤. 2 Bd he-. 3 Cks Bd nirājā. 4 Bd -sã. 5 Ck iddhampitā, Cs iddhaüphãtā, Bd iddhaüpitaü. 6 Cks rajjaü, omitting ca. 7 Bd -õā-. 8 Bd evamsante. 9 Cks nãrājā. 10 Bd -saõņhata- 11 Bds omit taü. 12 all three MSS. -¤¤ā. 13 Bd adds taü. 14 Bd harantu. 15 Bd sahira¤¤aü suvaõõajātaü, Ck sahiraü¤ajātaü. 16 Bd -kuõķi-. 17 Cks -ņņhaü. 18 Bd karotãti. >/ #<[page 469]># %< 11. Mahāpalobhanajātaka. (507.) 469>% A. B. Cålapalobhane vuttanayena atãtavatthuü vitthāre- tabbaü. Tadā pana M. Brahmalokā cavitvā Kāsira¤¤o\<*<1>*>/ putto hutvā nibbatti, Anitthigandha-kumāro nāma ahosi, itthã- naü hatthe na saõņhāti, purisavesena\<*<2>*>/ tha¤¤aü pāyenti, jhā- nāgāre vasati\<*<3>*>/, itthiyo na passati. Taü atthaü pakāsento S. catasso gāthā abhāsi: @@ @*>/ tāy' eva sa¤¤āya kāmehi vijigucchatha. || Ja_XV:265 ||>@ @*>/ eko rahasi jhāyatha. || Ja_XV:266 ||>@ @*>/ puttasokena aņņito\<*<7>*>/: ekaputto c' ayaü mayhaü, na ca kāmāni bhu¤jatãti. || Ja_XV:267 ||>@ Tattha sabbakāmasamiddhiså 'ti sabbakāmānaü samiddhisu sampatti- yuttassa\<*<8>*>/ ra¤¤o putto hutvā eko devaputto nibbatti, svāsså\<*<9>*>/ 'ti so kumāro. tāyevā 'ti tāya Brahmaloke nibbattitāya jhānasa¤¤āya eva, sumāpitan ti pitarā suddhaü\<*<10>*>/ manāpaü katvā māpitaü\<*<11>*>/, rahasi jhāyathā 'ti mātu- gāmaü apassanto vasi, paridevesãti\<*<12>*>/ vilapati. Pa¤camā\<*<13>*>/ ra¤¤o paridevanagāthā: @*>/ upāyo\<*<15>*>/ so, ko vājānāti ki¤canaü ko\<*<16>*>/ me puttaü palobheyya yathā kāmāni patthaye ti. || Ja_XV:268 ||>@ Tattha kho nu khettha\<*<17>*>/ so ti ko nu kho ettha etassa kāmānaü bhu¤janaupāyo, ko nu kho idh' upāyo\<*<18>*>/ so ti pi pāņho\<*<19>*>/, aņņhakathāyam pana ko nu kho etaü upavasitvā upalāpanakāraõaü\<*<20>*>/ jānātãti vuttaü, ko vā jānāti ki¤canan ti ko vā etassa pabuddhanakāraõaü\<*<21>*>/ jānātãti attho. Tatoparaü diyaķķhābhisambuddhagāthā\<*<22>*>/: @*>/ tatth' eva vaõõaråpasamāhitā kusalā naccagãtassa vādite ca padakkhiõā, sā tattha upasaükamma rājānaü etad abravãti. || Ja_XV:269 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds kāsikā. 2 Bd adds naü. 3 Bds nisãdi. 4 Cks svāssa. 5 Bd paņisallino. 6 Bd -vasi. 7 Ck aņņhito? Cs aņņhino? Bs adhito? 8 Bd sampattisu ņhitassa. 9 Ck svassā, Bd svāsu, Cs svāssā. 10 Ck rājā suņņha, Cs rājā suņņhu in the place of pisu-. 11 Cs mātaraü. 12 Bd -vasãti. 13 Cks -maü, Bd -māpi. 14 Cks khetta, Bd khotta, Bs khvettha. 15 Cks -yā. 16 Bds -yo. 17 Cks khetta, Bd khottha. 18 Cks -yā 19 Cks -yā 19 Cks add ti. 20 Bd upalobhana-. 21 so Cks; Bd palibuddhakā-, Bs paëibuddhana-. 22 Bd diyaķķhā-. 23 all three MSS. -i. >/ #<[page 470]># %<470 XV. Vãsatinipāta.>% Tattha ahå ti bhikkhave, tattheva antepure cålanāņakānaü antare ekā taruõakumārikā ahosi, padakkhiõā ti susikkhitā. @*>/ palobheyyam sace bhattā bhavissatãti || Ja_XV:270a ||>@ upaķķhagāthā kumārikāya vuttā. Tattha sace bhattā ti sace esa mayhaü pati bhavissati\<*<2>*>/. Taü tathāvādiniü rājā kumāriü etad abravi: @@ Tattha tava bhattā bhavissatãti tav' esa pati bhavissati\<*<3>*>/, tva¤ ¤eva tassa\<*<4>*>/ aggamahesã bhavissasi, gaccha naü palobhehi, kāmarasaü jānāpehãti. Evaü vatvā rājā "imissā kira okāsaü karontå" 'ti kumā- rassa\<*<5>*>/ upaņņhānaü pesesi. Sā paccåsakāle vãõaü ādāya gantvā kumārassa sayanagabbhassa bahi avidåre ņhatvā agganakhehi vãõaü vādentã madhurena sarena gāyitvā taü palobhesi. Tam atthaü pakāsento S. āha: @@ @@ @*>/ uccāvacaü bahuü hadayaīgamaü pemanãyaü atho kaõõasukhaü mama. || Ja_XV:273 ||>@ @*>/ deva, khiķķā esā anappikā, sace tvaü kāme\<*<9>*>/ bhu¤jeyya bhiyyo bhiyyo chādeyyu\<*<10>*>/ taü. || Ja_XV:274 ||>@ @*>/, avidåramhi gāyatu, assamassa samãpamhi santike mayha gāyatu. || Ja_XV:275 ||>@ @*>/ anupubbena āra¤¤am\<*<13>*>/ iva ku¤jaraü. || Ja_XV:276 ||>@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd naü. 2 Bd -tãti. 3 Cks omit bha-. 4 Be ¤evassa. 5 Cks -rassā. 6 read bhaõat. 7 Bds aho. 8 Bd pamudā. 9 Cks kāmaguõe. 10 Bd chanteyyaü corr. to chaneyyaü, Bs chādeyya, omitting taü. 11 so Cks for āgacchat' orena? Bd āgacchantorenaü. 12 Ck bandinaü, Bd bandhituü. 13 Bds a-. >/ #<[page 471]># %< 11. Mahāpolabhanajātaka. (507.) 471>% @*>/ sabbe vikkandiüsu samāgatā: putto ty-ayaü\<*<2>*>/ maharāja janaü heņhety-adåsakaü\<*<3>*>/. || Ja_XV:279 ||>@ @*>/ samhā raņņhāto\<*<5>*>/ khattiyo: yāvatā\<*<6>*>/ vijitaü mayhaü na te vattabba tāvade\<*<7>*>/. || Ja_XV:280 ||>@ @*>/ vanam u¤chāya\<*<9>*>/ pāvisi. || Ja_XV:281 ||>@ @*>/ samuddaü uparåpari, so tassa gehaü pāvekkhi bhattakāle\<*<11>*>/ upaņņhite. || Ja_XV:282 ||>@ @*>/ bhariyā palobhesi, passa yāva sudāruõaü, cuto so brahmacariyamhā iddhiyā parihāyatha. || Ja_XV:283 ||>@ @*>/ assamaü upasaükami. || Ja_XV:284 ||>@ @*>/ gamissan ti sãdat' eso mahaõõave. || Ja_XV:285 ||>@ @@ @*>/ āgamma\<*<16>*>/ iddhiyā\<*<17>*>/ missãbhāv' itthiyā\<*<18>*>/ gantvā saüsãdasi mahaõõave. (II p. 330.) || Ja_XV:287 ||>@ @*>/. || Ja_XV:288 ||>@ @*>/ nadãsamā, (II p. 326.) sãdanti, naü viditvāna ārakā parivajjaye\<*<19>*>/. || Ja_XV:289 ||>@ @*>/. || Ja_XV:290 ||>@ @*>/ nibbidā\<*<23>*>/ ahu, laddhā porāõakaü maggaü gacchat' eso vihāyasaü\<*<24>*>/. || Ja_XV:291 ||>@ @*>/ saüvegaü alabhã dhãro pabbajjaü samarocayi. || Ja_XV:292 ||>@ @*>/, kāmarāgaü virājetvā Brahmalokåpago ahå 'ti. || Ja_XV:293 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks jā-. 2 Cs tyāhaü, Bd tyāyaü 3 Cks -ti då-, Bd hetetyadå-, Bs heņheyyadå-. 4 so Cks for vivāsesi? Bd vimāhesi, Bs vipāhesi. 5 Ck samahāraņņhāno, Cs mahāraņņhāto, Bd simāraņhato, Bs tamjā raņņhato. 6 Ck yācatā, Cs yāvata 7 Cks kāvade. 8 Cks -tvāva. 9 Cks navamunchāya, Bs vanamucchāya. 10 Bd āgacchi 11 Cks bhatte-. 12 Cks tava. 13 Cks kācenādāya, Bd kājena ādāya. 14 Bd vehāyasaü. 15 Bs ayaü. 16 Bd akkamma. 17 Bd siddhiyā. 18 Cks missãgāmitthiyā, Bd misisāvitthāyā. 19 Ck -se. 20 Bd dupårato. 21 Bd taü 22 Cs isisan? 23 Bd -do. 24 Cs vihāsayaü corr. to vihāyasaü. 25 Cs vihāsayaü corr. to vihāyasaü, Bd vihāsaü. 26 Cks -si. >/ #<[page 472]># %<472 XV. Vãsatinipāta.>% Tattha antepuran ti kumārassa vasanaņņhānaü, bahun\<*<1>*>/ ti bahuü\<*<2>*>/ nā- nappakārakaü, kāmåpasaühitan ti kāmanissitaü pavattayamānā, kāmac- chandassā 'ti assa Anitthigandhakumārassa kāmacchando uppajji, janan ti attano santikāvacaraü parivārakajanaü\<*<3>*>/, uccāvacan ti uggataü\<*<4>*>/ anuggata¤ ca, bhu¤jeyyā 'ti sace bhu¤jeyyāsi. chādeyyun ti\<*<5>*>/ ete kāmā nāma tava rucceyyuü, so pamadā\<*<6>*>/ ti sutvā tuõhã ahosi, itarā\<*<7>*>/ punadivase pi gāyi, evaü kumāro paņibaddhacitto hutva tassāgamanaü\<*<8>*>/ rocento paricārake\<*<8>*>/ āman- tetvā iüghā 'ti gātham āha, tirokuķķamhãti sayanagabbhakuķķassa bahi, mā a¤¤o ti a¤¤o kāme paribhu¤janto puriso nāma mā siyā, hantuü upakkamãti antaravãthiyaü otaritvā\<*<10>*>/ māretuü ārabhi, vikkandiüså 'ti kumārena katipayesu purisesu pahaņesu purisā palāyitvā\<*<11>*>/ gehāni pavisiüsu, so purise alabhanto thokaü vissami, tasmiü khaõe rājaīgane sannipatitvā upakko siüsu, janaü heņhetyadåsakan\<*<12>*>/ ti niraparādhaü janaü heņheti taü gaõhāpethā 'ti vadiüsu, rājā upāyena kumāraü gaõhāpetvā imassa kiü kattab- ban ti pucchi, deva a¤¤aü n' atthi: imaü pana kumāraü tāya kumārikāya saddhiü raņņhā pabbājetuü vaņņatãti vutte tathā akāsi, tam atthaü pakāsento S. ta¤cā 'ti ādim āha, tattha vihāhesãti\<*<13>*>/ pabbājesi, na te vattabba tā- vāde\<*<14>*>/ ti yattakaü\<*<15>*>/ mayhaü vijitaü\<*<16>*>/ tattake tayā na vattabbaü, u¤chāyā\<*<17>*>/ ti phalāphalatthāya, tasmiü pana vanaü paviņņhe itarā yaü tattha pacitabba- yuttakaü atthi taü pacitvā tassāgamanaü\<*<18>*>/ olokentã paõõasāladvāre nisãdati, evaü kāle gacchante ekadivasaü antaradãpavāsã\<*<19>*>/ eko iddhimantatipaso assa- mato\<*<20>*>/ nikkhamitvā maõiphalakaü viya udakaü maddamāno va ākāse uppatitvā bhikkhācāraü gacchanto paõõasālāya uparibhāgaü patvā dhåmaü disvā imasmiü ņhāne manussā vasanti ma¤¤e ti puõõasāladvāre otari, sā taü disvā nisãdā- petvā paņibaddhacittā hutvā itthikuttaü\<*<21>*>/ dassetvā tena saddhiü anācāraü cari, tam atthaü pakāsento S. athetthā 'ti ādim āha, tattha isimāga¤chãti\<*<22>*>/ isi āga¤chi\<*<23>*>/, samuddaü uparåparãti samuddassa matthakamatthakena\<*<24>*>/ passa yāva sudāruõan ti passatha bhikkhave tāya kumārikāya yāva sudā- ruõaü kammaü katan ti attho, sāyan ti sāyaõhasamaye, disvā taü vija- hituü asakkonto sakaladivasaü tatth' eva hutvā sāyaõhasamaye rājaputtaü āgataü disvā palāyituü vehāsaü\<*<25>*>/ āgamissan ti uppatanākāraü karonto patitvā mahaõõave sãdati, isiü disvā ti anubandhamāno gantvā passitvā, anukam- pāyā 'ti sac' āyaü bhåmiyā āgato abhavissa palāyitvā ara¤¤aü paviseyya, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks bahå. 2 Bd -u. 3 Bd paricārika-. 4 Bd -ta¤ca. 5 Bd chandeyyuü tanti. 6 Bd pamudā. 7 Bs -ro. 8 Bd tassā āg-. 9 Bd -rike. 10 Cs onatvā, Bd otaretvā, Bs otāre-. 11 Bd palāpetvā. 12 Cks -ti dåsa-, Bd janaü pāteyyadusakan. 13 so Cks; Bd vivāhe-. 14 Ck na te vattabbākātāvade, Cs -bbakātāvade. 15 Cks yatta. 16 Bds jãvitaü. 17 Bd ucchā-. 18 Bd tassaga-. 19 Cs -si, Ck antaredãpavāsi, Bd antaradãpakāvāsi. 20 Bds assamapadato. 21 Bd -kutaü. 22 Bd -gacchãti. 23 Bd āgacchi. 24 Bd omits matthaka. 25 Bd vehāyasaü. >/ #<[page 473]># %< 12. Pa¤capaõķitajātaka. (508.) 13. Hatthipālajātaka. (509.) 473>% ākāsenāgato\<*<1>*>/ bhavissati\<*<2>*>/ tasmā samudde patito pi\<*<3>*>/ uppatanākāram eva\<*<4>*>/ karotãti anukampaü uppādetvā tass' eva anukampāya abhāsatha, tāsaü pana gāthānaü attho Tikanipāte vutto yeva, nibbidā\<*<5>*>/ ahå 'ti kāmesu nibbedo\<*<6>*>/ jāto, porāõa- kaü maggan ti pubbe adhigataü jhānavisesaü, pabbajitvānā 'ti taü itthiü manussavāsaü\<*<7>*>/ netvā nivattitvā ara¤¤e isipabbajjaü pabbajitvā kāmarāgaü virājayi virājetvā Brahmalokåpago ahosi. S. i. d. ā. "evaü bhikkhave mātugāmaü paņicca visuddha- sattāpi\<*<8>*>/ saükilissantãti" vatvā s. p. j. s. (Saccapariyosāne ukkhaõņi- tabhikkhu arahattaü patto): "Tadā Anitthigandhakumāro aham eva ahosin" ti. Mahāpalobhanajātakaü. $<12. Pa¤capaõķitajātaka.>$ Pa¤capaõķitajātakaü Mahāummagge\<*<9>*>/ āvisabhavissati. Pa¤ca- paõķitajātakaü. $<13. Hatthipālajātaka.>$ Cirassaü vata passāmãti. Idaü S. j. v. nekkhammaü\<*<11>*>/ ā. k. Tadā hiS. "na bhikkhave idān' eva pubbe pi T. nekkhammaü\<*<12>*>/ nikkhanto yevā" 'ti vatvā a. ā.: A. B. Esukārã nāma rājā ahosi. Tassa purohito dahara- kālato paņņhāya piyasahāyo\<*<13>*>/. Te utho pi aputtakā ahesuü. Te ekadivasaü sukhasamaye\<*<14>*>/ nisinnā mantayiüsu: "amhākaü issariyaü mahantaü, putto vā dhãtā vā n' atthi, kin nu kho kattabban" ti. Tato rājā purohitaü āha: "samma sace tava gehe putto jāyissati mama rajjassa sāmiko bhavissati, sace mama putto jāyissati tava gehe bhogānaü sāmiko bhavissatãti" evaü ubho pi a¤¤ama¤¤aü saīgaraü\<*<15>*>/ akaüsu. Ath' eka- divasaü purohito bhogagāmaü gantvā āgamanakāle dakkhiõa- dvārena nagaraü pavisanto bahinagare ekaü bahuputtikaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -na āg- 2 Bd -titi 3 Cks hi. 4 Cks -kāramme. 5 Bds -do. 6 Bd -dho. 7 Bd -ssā-. 8 Ck Bd -satthāpi. 9 Bd -umaīge. 10 Cks omit pa¤ca-. 11 Bds mahābhikkhamanaü. 12 Bd nekkhamaü. 13 Bd omits piya. 14 Bds -sayane. 15 Bd saīka-. >/ #<[page 474]># %<474 XV. Vãsatinipāta.>% nāma duggatitthiü passi, tassā satta puttā sabbe va ārogā\<*<1>*>/, eko pacanabhājanakapallaü gaõhi\<*<2>*>/ eko sayanakaņasārakaü, eko purato gacchati eko pacchato, eko aīguliü gaõhi, eko aüke nisinno eko khandhe. Atha naü purohito pucchi: bhadde imesaü dārakānaü pitā kuhin" ti. "Sāmi imesaü pitā nāma nibaddho n' atthãti". "Evaråpe satta putte kin ti katvā alatthā" 'ti. Sā a¤¤aü gahaõaü\<*<3>*>/ apassantã nagara- dvāre ņhitaü nigrodharukkhaü dassetvā "sāmi etasmiü nig- rodhe adhivatthadevatāya\<*<4>*>/ santike patthetvā labhiü, etāya me puttā dinnā" ti āha. Purohito "tena hi gaccha tvan" ti rathā oruyha nigrodhamålaü gantvā sākhāya gahetvā cāletvā "ambho devaputta\<*<5>*>/, tvaü ra¤¤o santika kin nāma na labhasi\<*<6>*>/, rājā vo\<*<7>*>/ anusaüvaccharaü sahassaü vissajjetvā balikammaü karoti, tassa putte na desi, etāya duggatitthiyā tava ko upakāro kato yen' assā satta putte adāsi, sace amhākaü ra¤¤o puttaü na desi ito\<*<8>*>/ sattame divase samålaü chindāpetvā khaõķā- khaõķikaü kāressāmãti" rukkhadevataü tajjetvā pakkāmi. So eten' eva niyāmena punadivase pi punadivase pãti\<*<9>*>/ paņipāņiyā cha divase kathesi, chaņņhe pana divase sākhāya gahetvā "rukkhadevate, ajj' ekarattimattakam eva sesaü, sace me ra¤¤o puttaü na desi sve taü niņņhapessāmãti\<*<10>*>/" āha. Rukkhadevatā āvajjetvā\<*<11>*>/ taü kāraõaü tatvato\<*<12>*>/ ¤atvā" "ayaü brāhmaõo puttaü alabhanto mama vimānaü nāsessati, kena nu kho upāyena tassa puttaü dātuü vaņņatãti" catunnaü mahārājānaü santikaü gantvā tam atthaü ārocesi. Te "mayaü tassa puttaü dātuü na sakkhissāmā" 'ti vadiüsu. Aņņhavãsatiyakkhasenāpatãnaü santikaü agamāsi, te pi tath' evāhaüsu. Sakkassa\<*<13>*>/ devara¤¤o santikaü gantvā kathesi, so pi "labhissati nu kho rājā anucchavike putte\<*<14>*>/ udāhu no" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd ar-. 2 Cks omit ga-. 3 so Cks; Ck Bd -naü. 4 Bd -vattāya-. 5 Bd devate. 6 Ck labhisi, Bs labhi. 7 Bd te. 8 Bd adds taü. 9 Bd omits pupãti. 10 Bd niņhā-. 11 so all three MSS. 12 Bd tathato. 13 Bd sakka. 14 Cks nucchaviko putto. >/ #<[page 475]># %< 13. Hatthipālajātaka. (509.) 475>% ti upadhārento pu¤¤avante cattāro devaputte passi, te kira purimabhave Bārāõasiyaü pesakārā hutvā tena kammena laddhakaü pa¤ca koņņhāse\<*<1>*>/ katvā cattāro koņņhāse paribhu¤- jiüsu, pa¤camaü gahetvā ekato va dānaü dadiüsu\<*<2>*>/, te tato cutā Tāvatiüsabhavane nibbattiüsu, tato Yāmabhavane ti evaü anulomapaņilomaü chasu devalokesu sampattiü anubhavantā vicaranti, tadā pana nesaü Tāvatiüsabhavanato cavitvā Yāma- bhavanaü gamanavāro. Sakko nesaü\<*<3>*>/ santikaü gantvā pakko- sitvā "mārisā tumhehi manussalokaü gantuü vaņņatãti, Esu- kārira¤¤o aggamahesiyā kucchismiü nibbattathā" 'ti āha. Te tassa vacanaü sutvā "sādhu deva, gamissāma, na pana am- hākaü rājakulen' attho, purohitassa gehe nibbattitvā dahara- kāle yeva kāme pahāya pabbajissāmā\<*<4>*>/" ti vadiüsu. Sakko "sādhå" 'ti tesaü paņi¤¤aü gahetvā āgantvā rukkhadevatāya tam atthaü ārocesi. Sā tuņņhamānasā Sakkaü vanditvā attano vimānam eva gatā. Purohito pi punadivase balava- purise\<*<5>*>/ sannipātāpetvā vāsipharasuādãni gahetvā\<*<6>*>/ rukkhamålaü gantvā rukkhasākhāya gahetvā "ambho devate, ajja mayhaü\<*<7>*>/ yācantassa sattamo divaso, idāni te niņņhānakālo" ti āha. Tato rukkhadevatā mahantenānubhāvena khandhavivarato nikkhamitvā madhurena sarena taü āmantetvā "brāhmaõa, tiņņhatu eko putto, cattāro\<*<8>*>/ putte dassāmãti" āha. "Mama putten' attho n' atthi, amhākaü ra¤¤o puttaü dehãti". "Tumhe va demãti\<*<9>*>/". "Tena hi mama dve ra¤¤o dve de- hãti\<*<10>*>/". "Ra¤¤o na demi, cattāro pi tumhe va demi\<*<11>*>/, tayā ca laddhamattā bhavissanti, agāre pana aņhatvā\<*<12>*>/ daharakāle yeva pabbajissantãti". "Tvaü\<*<13>*>/ kevalaü putte dehi, apabba- janakāraõaü pana amhākaü bhāro" ti. Sā tassa puttavaraü datvā attano bhavanaü pāvisi. Tato paņņhāya devatāya sakkāro mahā pavatti\<*<14>*>/. Jeņņhakadevaputto cavitvā purohitassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -saü. 2 Bd adaüsu. 3 Bd te-. 4 Bd -mi. 5 Bd bahupu-. 6 Bds gāhāpetvā. 7 Bds add taü. 8 Bds add te 9 Bds tuyhaü va dammãti. 10 Cks hãti. 11 Bd demiti. 12 Ck aņņhā-. 13 Bds add me. 14 Bds ahosi. >/ #<[page 476]># %<476 XV. Vãsatinipāta.>% brāhmaõiyā kucchismiü nibbatti. Tassa nāmagahaõadivase Hatthipālo ti nāmaü katvā apabbajanatthāya hatthigopake paņicchāpesuü. So tesaü santike vaķķhati. Tassa padasā- gamanakāle dutiyo cavitvā tassā kucchismiü nibbatti. Tassa pi jātakāle Assapālo ti nāmaü kariüsu. So assagopakānaü santike vaķķhati. Tatiyassa jātakāle Gopālo ti nāmaü ka- riüsu. So gopālakehi saddhiü vaķķhati. Catutthassa jāta- kāle Ajapālo ti nāmaü kariüsu. So ajapālakehi saddhiü vaķķhati. Te vuddhim anvāya sobhaggappattā ahesuü. Atha nesaü pabbajjābhayena\<*<1>*>/ ra¤¤o vijitā pabbajite nãhariüsu, sakala-Kāsiraņņhe ekapabbajito pi nāhosi. Te kumārā pha- rusā\<*<2>*>/ ahesuü, yāya disāya gacchanti tāya disāya āhariyamānaü paõõākāraü vilumpanti. Hatthipālassa soëasavassakāle sarãra- sampattiü disvā rājā ca purohito-ca "kumārakā\<*<3>*>/ mahallakā jātā, chattussāpanasamaye\<*<4>*>/ tesaü kin nu kho kātabban" ti mantetvā "ete abhisittakālato paņņhāya atissarā bhavissanti, tato pabbajitā āgamissanti, te disvā pabbajissanti, etesaü pabbajitakāle janapado ulloëo bhavissati, vãmaüsāma\<*<5>*>/ tāva ne pacchā abhisi¤cissāmā" 'ti cintetvā ubho pi isivesaü gahetvā bhikkhaü carantā\<*<6>*>/ Hatthipālakumārassa nivesana- dvāraü agamaüsu. Kumāro te disvā va tuņņho pasanno upa- saükamitvā vanditvā tisso gāthā abhāsi: @*>/ paükadantaü rajassiraü. || Ja_XV:294 ||>@ @@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds pabbajita-. 2 Bds atipha-. 3 Bd adds atipharussā ahesuü. 4 Cks Bd -yo. 5 Bds vimaüsissāma. 6 Bds -ti. 7 Bds khāri-. >/ #<[page 477]># %< 13. Hatthipālajātaka. (509.) 477>% Tattha brāhmaõan ti bāhitapāpaü\<*<1>*>/ brāhmaõaü, devavaõõinan ti seņņhavaõõinaü ghoratapaü parimāritindriyaü\<*<2>*>/ pabbajitattabhāvaü\<*<3>*>/ uggatapan ti attho, bhāradharan\<*<4>*>/ ti khāribhāradharaü, isin ti sãlakkhandhādayo pariye- sitvā ņhitaü, dhammaguõe ratan ti sucaritakoņņhāse abhirataü, āsanan ti idaü tesaü nisãdanatthāya āsanaü pa¤¤āpetvā gandhodaka¤ ca pādabba¤- jana¤\<*<5>*>/ ca upanetvā āha, agghe ti ime sabbe pi āsanādayo agghe bhavantaü pucchāma, kurutu no ti ime no agghe bhavaü paņigaõhātå 'ti. Evaü so tesu ekekaü vārena\<*<6>*>/ vārenāha. Atha naü purohito āha: "tāta Hatthipāla, tvaü amhe 'ke ime' ti ma¤¤a- māno evaü kathesãti, `hemavatakā\<*<7>*>/ isayo' ti, na mayaü tāta isayo, esa rājā Esukārã, ahan te pitā purohito" ti. "Atha kasmā isivesaü gaõhitthā" 'ti. "Tava vãmaüsanatthāyā" 'ti. "Mamaü\<*<8>*>/ kiü vãmaüsathā" 'ti. "Sace amhe disvā na pabba- jissati atha naü rajje abhisi¤cituü āgat' amhā" 'ti. "Tāta na me rajjen' attho pabbajissām' ahan" ti. Atha naü pitā "tāta Hatthipāla, nāyaü kālo pabbajjāyā" 'ti vatvā yathājjhāsayaü anusāsento catutthaü gātham āha: @*>/ sabbaü ara¤¤aü sādhu, muni so pasattho\<*<10>*>/ ti. || Ja_XV:297 ||>@ Tattha adhiccā 'ti sajjhāyitvā\<*<11>*>/, putte ti chattaü ussāpetva nāņaka- parivārena upaņņhāpetvā puttadhãtāhi vaķķhitvā te putte gehe patiņņhāpetvā ti attho, sabban ti ete ca gandharase\<*<12>*>/ sabbaü vatthukāmaü anubhavitvā, ara¤¤aü\<*<13>*>/ sādhu muni so pasattho\<*<14>*>/ ti pacchā mahallakakāle pabba- jitassa ara¤¤aü sādhu laņņhakaü hoti yo ca evaråpe kāle pabbajati so muni Buddhādãhi ariyehi pasattho ti vadati. Tato Hatthipālo gātham āha: @*>/ jaraü vihanti\<*<16>*>/,>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks -pa. 2 Ck -ya. 3 Bd -jitabhāvaü. 4 Bds khāri-. 5 Cs pādabbha¤-, Bd pādāmu¤cana¤ca. 6 Ck -nā, Bd omits vārena. 7 Bd himavantakā; read: hemavatakā isayo ti evaü kathesãti? 8 Ck Bd mama. 9 Ck -bhotvaü, Cs -bhotva, Bd pa¤cānubhutvā, Bs paccanubhutvā. 10 Ck pasatto. 11 Bds sajhāpayitvā. 12 Bd -rase ca sesa¤ca. 13 Cks -ā. 14 Ck pasanto. 15 Cks -bhona. 16 Bd vijah-. >/ #<[page 478]># %<478 XV. Vãsatinipāta.>% @< gandhe rase muccanam\<*<1>*>/ āhu santo, sakammanā\<*<2>*>/ hoti phalåpapattãti. || Ja_XV:298 ||>@ Tattha na saccā\<*<3>*>/ ti ya¤ ca saggamagga¤ ca dadanti\<*<4>*>/ na taü saccan ti\<*<5>*>/ tucchā nisārā nipphalā honti, vittalābho ti dhanalābho pa¤casādhā- raõattā\<*<6>*>/ sabbo ekasabhāvo na yotãti\<*<7>*>/, jaran ti tāta jaraü vā vyādhimaraõaü vā na koci puttalābhena paņibāhati nāma\<*<8>*>/, dukkhamålā h' ete upadhayo\<*<9>*>/, gandhe rase ti gandhe ca rase ca sesesu\<*<10>*>/ ārammaõesu ca muccanaü\<*<11>*>/ pamuttim\<*<12>*>/ eva Buddhādayo paõķitā kathenti, sakammanā\<*<2>*>/ ti attano\<*<13>*>/ katakammen' eva sattānaü phalåpapatti\<*<14>*>/, kammassakā hi tāta sattā\<*<15>*>/ ti. Kumārassa vacanaü sutvā rājā gātham āha: @*>/ hoti phalåpapatti, jiõõā ca mātāpitaro ca tava-y-ime\<*<16>*>/, passeyyu taü vassasataü arogan ti. || Ja_XV:299 ||>@ Tattha vassasatan ti ete vassasataü arogan taü passeyyuü, tvam pi vassasataü jãvanto mātāpitaro posasså 'ti vadati. Taü sutvā kumāro "deva tvaü kin nām etaü vadasãti" vatvā dve gāthā abhāsi: @*>/ sakkhã maraõena rāja jarāya mettã naraviriyaseņņha yo cāpi ja¤¤ā [na] marissaü kadāci passeyyu taü vassasataü arogaü. || Ja_XV:300 ||>@ @*>/ vasaü antakassā 'ti. || Ja_XV:301 ||>@ Tattha sakkhãti mittadhammo, maraõenā 'ti datto\<*<19>*>/ mato mitto\<*<20>*>/ mato ti sammuti maraõena, jarāyā 'ti pākaņā\<*<21>*>/ jarāy' eva saddhiü yassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd pu¤canam. 2 Bd -unā. 3 Cks saccānã. 4 so Cks; Bd yaü sagga¤ca vadanti. 5 Ck saddha¤ci, Bds sādhenti. 6 so Cs; Ck -tthā, Bd pivana¤ca sā-, Bs pa¤cannaü sādhā-. 7 Cks hontãti. 8 Bd patibahikaüsamatto nāma atthi, Bs paņibāhituü samattho nāma atthi. 9 Bds upaccayo. 10 Cks sesaü. 11 Bd mu¤ca-. 12 Bd omits pa. 13 Bd -nā. 14 Bds add phalanibbatti hoti. 15 Bd yitāta-. 16 read -taro taveme? 17 Bds yassassu. 18 Bd upaneti maccu. 19 Bd adds ca. 20 Bd citto ca. 21 Bd -ņa. >/ #<[page 479]># %< 13. Hatthipālajātaka. (509.) 479>% mettã bhaveyya yass' etaü maraõa¤ ca jarā ca mittabhāvena nādhigaccheyyā\<*<1>*>/ 'ti attho, ereti cenan ti mahārāja yathā nāma puriso nadãtitthe udakamhi\<*<2>*>/ nāvaü ņhapetvā paratãragāmiü\<*<3>*>/ janaü āropetvā sace arittena\<*<4>*>/ uppãëento piyena kaķķhanto cāleti\<*<5>*>/ ghaņņeti atha naü paratãraü upaneti evaü vyādhi ca jarā ca niccaü antakassa maccuno vasaü upanenti\<*<6>*>/ yevā 'ti. Evaü imesaü sattānaü jãvitasaükhārassa parittabhāvaü dassetvā "mahārāja, tumhe tiņņhatha, tumhehi saddhiü katha- yantam eva hi maü\<*<7>*>/ vyādhijarāmaraõāni upagacchanti, appa- mattā hothā" 'ti ovādaü datvā rājāna¤ ca pitara¤ ca vanditvā attano paricārake gahetvā Bārāõasirajjaü pahāya "pabbajissā- mãti\<*<8>*>/" nikkhami. "Pabbajjā nām' esā sobhanā bhavissatãti" Hatthipālakumārena saddhiü mahājano nikkhami\<*<9>*>/, yojanikā parisā ahosi\<*<10>*>/. So tāya parisāya saddhiü Gaīgātãraü patvā Gaīgāya udakaü oloketvā parikammaü\<*<11>*>/ katvā jhānāni nibattetvā\<*<12>*>/ cintesi: "ayaü samāgamo mahā bhavissati, mama tayo kaniņņhabhātaro mātāpitaro rājā devãti sabbe saparisā\<*<13>*>/ pabbajissanti, Bārāõasã su¤¤ā\<*<14>*>/ bhavissati, yāva etesaü āgamanā\<*<15>*>/ idh' eva bhavissāmãti\<*<16>*>/" so tatth' eva ma- hājanassa ovādaü dento\<*<17>*>/ nisãdi. Punadivase rājā ca purohito ca cintayiüsu: "Hatthipālakumāro tāva r. pahāya mahājanaü ādāya `pabbajissāmãti' gantvā Gaīgātãre nisinno, Assapālaü vãmaüsitvā abhisi¤cissāmā" 'ti te isivesen' eva tassāpi\<*<18>*>/ geha- dvāraü agamaüsu. So pi te disvā pasannamānaso upasaü- kamitvā "cirassaü vatā" 'ti ādãni vadanto tath' eva paņipajji. Te pi taü tath' eva vatvā attano āgatakāraõaü kathayiüsu. So "mama bhātike Hatthipālakumāre sante kathaü\<*<19>*>/ paņha- mataraü mayham eva setacchattaü pāpuõātãti" pucchitvā "tāta bhātā te `na mayhaü\<*<20>*>/ rajjen' attho pabbajissāmãti' vatvā nikkhanto" ti vutte "kahaü pan' eso idānãti\<*<21>*>/" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bds; Cks nāgaccheyyā. 2 Cks -kampi. 3 Cs Bd -mi. 4 Ck aritthena. 5 Bd ca- 6 Bd -neti. 7 Cks mama. 8 Bd adds nagatato. 9 Bd -itvā. 10 Bd ahesuü. 11 Bd kasiõapari-. 12 Cks -tti-. 13 so Cs Bd; Ck sabbasaparisā. 14 Cks -siü. suü¤aü, Bds -sã su¤¤o. 15 Bd adds tāva. 16 Bd -māti. 17 Bds dassento. 18 Bds tassa. 19 Cks omit kathaü. 20 Cks add na. 21 Ck -ni >/ #<[page 480]># %<480 XV. Vãsatinipāta.>% "Gaīgātãre nisinno ti vutte" tāta mama bhātarā chaķķita- kheëena\<*<1>*>/ kammaü n' atthi, bālā hi parittakapa¤¤ā sattā etaü kilesaü jahituü na sakkonti, ahaü pana jahissāmãti ra¤¤o ca pituno\<*<2>*>/ ca dhammaü desento dve gāthā abhāsi: @*>/ ca kāmā (vol. III 241|4) manoharā duttarā maccudheyyā\<*<4>*>/, etasmiü paüke palipe vyasannā\<*<5>*>/ hãnattaråpā\<*<6>*>/ na taranti pāraü. || Ja_XV:302 ||>@ @*>/, māyaü puna luddam akāsi kamman ti. || Ja_XV:303 ||>@ Tattha paüko ti yo koci kaddamo, palipo ti sukhumavālukamisso saõhakaddamo\<*<8>*>/, tattha kāmā laggāpanavasena paüko nāma osãdāpana- vasena\<*<9>*>/ palipo nāmā ti vuttā, duttarā ti daratikkamā, maccudheyyā\<*<10>*>/ ti maccuno adhiņņhānaü, etesu hi laggā c' eva anupaviņņhā ca sattā uttarituü asakkontā Dukkhakkhandhapariyāye vuttappakāraü\<*<11>*>/ dukkha¤ c' eva maraõa¤ ca pāpuõanti, ten' evāha: etasmiü paüke palipe vyasannā\<*<12>*>/ hãnattaråpā\<*<13>*>/ na taranti pāran ti, tattha vyasannā\<*<14>*>/ ti sannā, visannā\<*<15>*>/ ti pi pāņho, ayam ev' attho, hãnattaråpā\<*<16>*>/ ti hãnacittasabhāvā, na taranti pāran ti nibbāna- pāraü gantuü na sakkonti, ayan ti mahārāja ayaü mam' attabhāvo pubbe assagopakehi saddhiü vaķķhanto\<*<17>*>/ mahājanassa vilumpanaheņhanādivasena\<*<18>*>/ ba- huü luddaü sāhasikakammaü akāsi. svāyaü gahito ti so ayaü tassa kammassa vipāko mayā gahito. na hi mokkhito me ti saüsāravaņņe\<*<19>*>/ sati na hi mokkho ito akusalaphalato mama\<*<20>*>/, orundhiyā naü parirakkhissāmãti idāni naü kāyavacãdvārāni\<*<21>*>/ pidahanto orundhitvā\<*<22>*>/ parirakkhissāmãti, kiü- kāraõā: māyaü puna luddam akāsi kammaü, ahaü hi ito paņņhāya pāpaü akatvā kalyāõam eva karissāmi. "Titthatha tumhe, tumhehi saddhiü kathentam eva vyādhi- jarāmaraõāni upagacchantãti" ovaditvā yojanikaü parisaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds mama. 2 Bd pitu. 3 Cks -pā. 4 Ck -yya. 5 Bd visannāü 6 Ck hãnanta-, Cs bhãnanta-. Bd hinatta-. 7 so all three MSS. for -isāmi. 8 Ck saõa-, Bd kaõhā-. 9 Cks omit vasena. 10 all three MSS. -yyan. 11 Cks -ra 12 Cks vyā-, Bd vi-. 13 Ck Bd hi-. 14 all three MSS. visannā. 15 Cks vyasannā, Bd omits ti sannā vyasannā. 16 Ck -ttha-, Cs -nta-, Bd hinatta-. 17 Bd vaddh-. 18 Bd -vihethanā-. 19 Cks -rapavatte. 20 Bds mamatthi 21 Bds -camanodvā-. 22 Cks ru-. >/ #<[page 481]># %< 13. Hatthipālajātaka. (509.) 481>% gahetvā\<*<1>*>/ nikkhamitvā Hatthipālakumārass' eva santikaü gato. So tassa ākāse nisãditvā dhammaü desetvā "bhātika, ayaü samāgamo mahā bhavissati, idh' eva tāva homā" 'ti āha. Itaro pi "sādhå" 'ti sampaņicchi. Punadivase rājā ca puro- hito ca ten' ev' upāyena Gopālakumārassa nivesanaü gantvā tenāpi tath' eva paņinanditā\<*<2>*>/ attano āgamanakāraõaü\<*<3>*>/ ācik- khiüsu. So pi Assapālakumāro viya paņikkhipitvā "aha¤ cirato\<*<4>*>/ paņņhāya pabbajitukāmo va vane naņņhagoõo viya pab- bajjaü upadhārento vicarāmi, tena me naņņhagoõassa padaü viya bhātãnaü\<*<5>*>/ gatamaggo diņņho, sv-āhaü ten' eva maggena gamissāmãti" vatvā @*>/ rāja apassamāno evaü naņņho Esukārã\<*<7>*>/ mam' attho, so 'haü kathaü na gaveseyya rājā 'ti gātham āha. || Ja_XV:304 ||>@ Tattha Esukārãti rājānam ālapati, mamattho ti vane goõo viya mama pabbajjāsaükhāto attho naņņho, so han ti so ahaü ajja pabbajitānaü maggaü disvā kathaü pabbajjaü na gaveseyyaü, mama bhātikānaü gatamaggam eva gamissāmi narindā 'ti. Atha naü "tāta Gopālaka, ekāhaü dvãhatãhaü āgamehi, amhe samasāssetvā pacchā pabbajissasãti" vadiüsu. So "mahārāja, ajja kattabbaü\<*<8>*>/ kammaü `sve karissāmãti' na vattabbaü, kalyāõakammaü nāma ajja ajj' eva kātabban" ti vatvā itaraü gātham āha: @*>/ poso pare ti [parihāyati], anāgataü n' etam atthãti ¤atvā uppannachandaü [ko] panudeyya dhãro ti. || Ja_XV:305 ||>@ Tattha hiyyo\<*<10>*>/ ti sve ti attho, pare ti punadivase, idaü vuttaü hoti: yo mahārāja ajjakammaü\<*<11>*>/ sve ti sve\<*<12>*>/ kattabbaü pare ti vatvā na karoti so tato parihāyati na taü kammaü\<*<13>*>/ kātuü sakkotãti evaü Gopālo Bhaddekaratta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck pariga-. 2 Bd -itvā, Ck -dhitā. 3 Cs paņigamana-. 4 Cks cito. 5 Bd -tikānaü. 6 Cks -ti, Bds anvesati. 7 read naņho-? Ck -ri. 8 Cs Bd -bba. 9 Ck hiyye hiyyo ti, Cs bhãyyo hi bhãyyo ti, Bd hiyyo ti hiyya ti. 10 Ck hiyye, Cs bhiyyo. 11 Bd ajjakattabbaü kammaü. 12 Cks omit sve ti. 13 Cks kātuü kammaü. >/ #<[page 482]># %<482 XV. Vãsatinipāta.>% suttan\<*<1>*>/ nāma kathesi, sv-āyam attho Bhaddekarattasuttena kathetabbo, netam- atthãti yaü anāgataü taü\<*<2>*>/ n' etam atthãti ¤atvā, uppannachandan ti kusalacchandaü\<*<3>*>/ ko paõķito panudeyya hareyya Evaü Gopālakumāro dvãhi gāthāhi dhammaü desetvā "tiņņhatha tumhe, tumhehi saddhiü kathentaü yeva vyādhi- jarāmaraõāni upagacchantãti yojanikaü\<*<4>*>/ parisaü gahetvā nikkhamitvā dvinnaü bhātikānaü santikaü gato., Hatthipālo tassāpi ākāse nisãditvā\<*<5>*>/ dhammaü desesi. Punadivase rājā ca purohito ca ten' ev' upāyena Ajapālakumārassa nivesanaü gantvā tenāpi tath' eva paņinanditā\<*<6>*>/ attano āgamanakāraõaü ācikkhi- tvā "chattaü\<*<7>*>/ ussāpessāmā" 'ti\<*<8>*>/ vadiüsu. Kumāro āha: "may- haü bhātikā kuhin\<*<9>*>/" ti. "Te `amhākaü rajjen' attho n' atthãti' setacchattaü pahāya tiyojanaü\<*<10>*>/ parisaü gahetvā nikkhamitvā Gaīgātãre nisinnā" ti. "Nāhaü\<*<11>*>/ mama bhātikehi chaķķitakhelaü sãsenādāya vicarissāmi, aham pi pabbajissā- mãti". "Tāta, tvaü tāva daharo amhākaü hatthabhāro, vayappattakāle pabbajissasãti\<*<12>*>/". Atha naü kumāro "kiü tumhe kathetha, nanu ime sattā daharakāle pi mahallakakāle pi maranti yeva, ayaü daharakāle marissati ayaü mahallakakāle ti, kassa\<*<13>*>/ hatthe vā pāde vā nimittaü n' atthi\<*<14>*>/, ahaü mama maraõakālaü na jānāmi, tasmā idān' eva pabbajissāmãti" vatvā dve gāthā abhāsi: @*>/ kumāriü (III 395|1) mattåpamaü ketakapupphanettaü, abhutvā\<*<16>*>/ bhoge paņhame vayasmiü ādāya maccu vajate kumāriü. || Ja_XV:306 ||>@ @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Majjhima Nik. III, 4. 2 Bd omits taü. 3 Bd uppannaku-. 4 Bd -niya. 5 Bd omits ā. n. 6 Bd -itvā. 7 Bd adds te. 8 Cks -mãti. 9 Bd kuhi gacchantiti. 10 Bd -nikaü. 11 Bd tenāpi tehi nāma in the place of nāhaü. 12 Cks -tãti. 13 Bds kassaci. 14 Cks -ãti. 15 Cks -raü, Bds -ri. 16 Bd -tvā, Cks abhutta. >/ #<[page 483]># %< 13. Hatthapālajātaka. (509.) 483>% Tattha vo ti nipātamattaü, pasāmi c' evā\<*<1>*>/ 'ti attho, mattåpaman ti hāsabhāsalãlāvillāsehi\<*<2>*>/ mattaü viya carantaü\<*<3>*>/, ketakapupphanettan ti ketakapupphapattaü\<*<4>*>/ viya puthulāyatanettaü, abhutvā\<*<5>*>/ bhoge ti abhutvā bhoge, vajate ti evaü\<*<6>*>/ uttamaråpadharaü\<*<7>*>/ kumāriü paņhamavaye vatta- mānaü abhuttabhogam eva mātāpitunnaü upari mahantaü sokaü pātetvā maccu gahetvā va gacchati, sujāto ti susaõņhito, sumukho ti ka¤canādāsapuõõa- candasadisamukho, sudassano ti uttamaråpadharitāya sampannadassano, sāmo ti suvaõõasāmo, kusumbhaparikiõõamasså 'ti sannisinnaņņhena ca sukhumaņņhena ca taruõakusumbhakesarasadisaparikiõõamassu\<*<8>*>/, iminā eva- råpo pi kumāro maccuvasaü gacchati, tathāvidham pi hi Sineruü uppāņento\<*<9>*>/ viya nikkaruõo maccu ādāya gacchatãti dasseti, hitvāna kāme paņigaccha gehaü anujāna maü pabbajissāmi devā 'ti deva puttadārabandha- nasmiü hi uppanne taü bandhanaü ducchediyaü\<*<10>*>/ hoti, tenāhaü puretaraü ¤eva kāme ca geha¤ ca hitvā idān' eva pabbajissāmi\<*<11>*>/, anujāna man ti Eva¤ ca pana vatvā "tiņņhatha tumhe, maü tumhehi saddhiü kathentam eva vyādhijarāmaraõāni upagacchantãti" te ubho pi vanditvā yojanikaü parisaü gahetvā nikkhamitvā Gaīgātãram eva agamāsi. Hatthipālo pi tassāpi\<*<12>*>/ ākāse nisã- ditvā dhammaü desetvā\<*<13>*>/ "samāgamo mahā bhavissatãti" tath' eva nisãdi. Punadivase purohito pallaükamajjhagato\<*<14>*>/ nisãditvā cintesi: "mama puttā pabbajitā, idān' ahaü ekako va manussakhānuko\<*<15>*>/ jāto 'mhi, aham pi pabbajissāmãti" brāhmaõiyā saddhiü mantento @*>/ āhu, pahãnaputtassa mam' ajja hoti Vāseņņhi bhikkhācariyāya kālo ti gātham āha. || Ja_XV:308 ||>@ Tattha labhate sama¤¤an ti rukkho ti vohāraü labhati, Vāseņņhãti brāhmaõiü ālapati, bhikkhācariyāyā 'ti mayham pi pabbajjāya kālo, puttā- naü santikam eva gamissāmãti. So evam vatvā brāhmaõe pakkosāpesi. `Saņņhibrāhmaõa- sahassāni sannipatiüsu. Atha ne\<*<17>*>/ āha: "tumhe kim karissathā" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bd; Cks ccevā. 2 Cks bhāvabhāvalãlā-, Bd hāsabhāsavi-. 3 Bd -ti. 4 Bd -mattaü. 5 Cs Bd -tvā. 6 Bd etaü. 7 Cs -ra, Bd -rā. 8 Bd -sadisaü-. 9 Bd ummadento? 10 Bd ducchedaniyaü. 11 Cks -mãti. 12 Bd tassa pi 13 Bd -sento. 14 Bd -kavaramajha-. 15 Bd -õu-. 16 Bd -õum. 17 Bd nesaü. >/ #<[page 484]># %<484 XV. Vãsatinipāta.>% 'ti. "Tumhe pana\<*<1>*>/ ācariyā" 'ti. "Ahaü mama puttassa santike pabbajissāmãti". "Na tumhākam eva nirayo uõho, mayam pi pabbajisāmā" 'ti. Asãtikoņidhanaü brāhmaõiyā niyyādetvā yojanikaü brāhmaõaparisaü gahetvā\<*<2>*>/ nikkhamitvā puttānaü santikam eva gato\<*<3>*>/. Hatthipālo tāya pi parisāya ākāse ņhatvā\<*<4>*>/ dhammaü desesi. Punadivase brāhmaõã cintesi: mama cattāro puttā setacchattaü pahāya `pabbajissāmā' 'ti gatā, brāhmaõo pi purohitaņņhānena saddhiü asãtikoņidhanaü chaķķetvā puttānaü ¤eva santikaü gato, aham idha kiü karissāmi, puttassa\<*<5>*>/ gatamaggen' eva gamissāmãti sā atãtaü udāharaõaü āharantã udānagātham āha: @*>/ jālāni padāliya\<*<7>*>/ haüsā gacchanti puttā ca patã ca mayhaü, sāhaü kathaü nānuvaje pajānan ti. || Ja_XV:309 ||>@ Tattha aghasmi ko¤cā va yathā ti yath' eva ākāse ko¤cā sakuõā asajjamānā gacchanti, himaccaye ti vassān' accayena, tantāni\<*<6>*>/ jālāni padāliya\<*<7>*>/ haüsā ti atãte kira channavutisahassā\<*<8>*>/ suvaõõahaüsā vassarātta- pahonakaü sāliü Ka¤canaguhāyaü nikkhipitvā himassa\<*<9>*>/ bhayena bahi anikkhamitvā cātumāsaü tatth' eva vasanti, atha nesaü Unnanābhi nāma makkaņako guhadvāre jālaü bandhati, taü\<*<10>*>/ haüsā dvinnaü taruõahaüsānaü hi dviguõaü\<*<11>*>/ vaņņaü denti, te thāmasampannatāya\<*<12>*>/ taü jālaü chinditvā purato gacchanti, sesā tesaü gatamaggena gacchanti, sā tam atthaü pakāsentã evam āha, idaü vuttaü hoti: yath' eva ākāse ko¤casakuõā asajjamānā gac- chanti tathā himaccaye vassānātikkame dve taruõahaüsā tantāni\<*<13>*>/ jālāni padāletvā gacchanti, atha nesaü gatamaggena itare haüsā, idāni pana mamāpi puttā taruõahaüsā jālaü viya kāmajālaü\<*<14>*>/ chinditvā gatā, mayāpi tesaü gata- maggena gantabban ti iminā adhippāyena gacchanti puttā ca pati ca mayhaü, sv-āhaü\<*<15>*>/ kathaü nānuvaje pajānan ti āha. Iti sā "kathaü ahaü evaü pajānantã na pabbajissāmãti" sanniņņhānaü katvā brāhmaõiyo pakkosāpetvā āha\<*<16>*>/:" tumhehi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd adds kiü. 2 Bd ādāya. 3 Bd adds va. 4 Ck ņhapetvā. 5 Bd puttānaü ca. 6 Bd katāni. 7 Bd -leyya. 8 Bd chana-. 9 Bd vassa. 10 Bds omit taü. 11 Bd -õa. 12 Cks -pannāya. 13 Bd tāni. 14 Cks omit jālaü viya kāma. 15 Bd sāhaü. 16 Bd evamāha. >/ #<[page 485]># %< 13. Hatthipālajātaka. (509.) 485>% kiü karissathā" 'ti\<*<1>*>/. "Tumhe pana\<*<2>*>/ ayye\<*<3>*>/" ti. "Ahaü\<*<4>*>/ pabbajissāmãti". "Mayam pi pabbajissāmā" 'ti. Sā taü vibhavaü chaķķetvā yojanikaü parisaü gahetvā puttānaü santikam eva gatā ti. Hatthipālo pi\<*<5>*>/ tāya pi parisāya ākāse nisãditvā dhammaü desesi. Punadivase rājā "kuhiü purohito" ti pucchi. "Deva purohito brāhmaõã c' assa\<*<6>*>/ sabbaü dhanaü chaķķetvā dvitiyojanikaü\<*<7>*>/ parisaü gahetvā puttānaü santikam eva\<*<8>*>/ gatā" ti. Rājā "assāmikadhanaü amhākaü pāpuõātãti" tassa gehato dhanaü āharāpesi. Ath' assa aggamahesã\<*<9>*>/ "rājā\<*<10>*>/ kiü karotãti\<*<11>*>/" pucchitvā "purohitassa gehato dhanaü āharāpetãti" vutte "purohito kuhin" ti vatvā "sapajāpatiko pabbajjatthāya\<*<12>*>/ nikkhanto" ti sutvā "ayaü rājā brāhmaõena ca brāhmaõiyā ca catåhi puttehi ca\<*<13>*>/ jahitaü ukkāraü\<*<14>*>/ chaķķi- taü\<*<15>*>/ khelaü mohena måëho attano gharaü āharāpesi\<*<16>*>/, upa- māya naü bodhessāmãti\<*<17>*>/" sånato maüsaü āharāpetvā rājaī- gaõe rāsiü kārāpetvā\<*<18>*>/ ujumaggaü\<*<19>*>/ vissajjetvā jālaü pa- rikkhipāpesi. Gijjhā dårato va disvā tass' atthāya {otariüsu}, tatha sappa¤¤ā\<*<20>*>/ jālaü pasāritaü ¤atvā atibhārikā hutvā "ujukaü uppatitum na sakkhissāmā" 'ti attanā khāditamaüsaü chaķķetvā\<*<21>*>/ jālaü anallãyitvā ujukam eva uppatitvā gamiüsu, andhabālā pana tehi chaķķitavamitaü khāditvā bhāriyā hutvā ujukaü uppatituü asakkontā gantvā jāle bajjhiüsu. Ath' ekaü gijjhaü ānetvā deviyā dassayiüsu, sā tam ādāya ra¤¤o santikaü gantvā "ehi tāva mahārāja, rājaīgaõe ekaü\<*<22>*>/ kiriyaü passissāmā" 'ti sãhapa¤jaraü vivaritvā "ime gijjhe olokehi mahārājā" 'ti vatvā dve gāthā abhāsi: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -tha, omitting ti. 2 Bd adds kiü. 3 Cs -o. 4 Ck adds pana. 5 Bd omits pi. 6 Bd ca. 7 Cs yoj-, Bds tiyoj-. 8 Bd -ke, omitting eva. 9 all three MSS. -si. 10 Bd adds tāta, Ck ti. 11 Bds karissatãti. 12 Cks pabbaja-. 13 Cks omit ca. 14 Cks -ra. 15 Cs Bd -ta. 16 Cs Bd -ti. 17 Bds chaķķāpessāmā ti. 18 Bd kāretvā. 19 Bd ujuü-. 20 Ck -a. 21 Bds add vamitvā. 22 Bds etaü. 23 Bds so. >/ #<[page 486]># %<486 XV. Vãsatinipāta.>% @*>/ tvaü paccāvamissasi\<*<2>*>/, vantādo puriso rāja na so hoti pasaüsiyo\<*<3>*>/ ti. || Ja_XV:311 ||>@ Tattha bhutvā vamitvā cā 'ti maüsaü khāditvā vamitvā ca, paccā- vamissasãti paņiparibhu¤jissasi, vantādo ti parassa vamitakhādako, pa- saüsiyo ti so taõhāvasiko bālo Buddhādãhi paõķitehi pasaüsitabbo na hoti. Taü sutvā rājā vippaņisārã ahosi, tayo bhavā ādittā viya upaņņhahiüsu, so "ajj' eva r. pahāya mama pabbajituü vaņņa- tãti" uppannasaüvego deviyā thutiü karonto gātham āha: @*>/ posaü palipe vyasannaü\<*<5>*>/ balã yathā dubbalaü uddhareyya evam pi maü tvaü udatāri\<*<6>*>/ bhoti Pa¤cāli gāthāhi subhāsitāhãti. || Ja_XV:312 ||>@ Tattha vyasannan\<*<7>*>/ ti nimuggaü, visannan ti pi pāņho, uddhareyyā 'ti kesesu vā hatthesu vā gahetvā ukkhipitvā thale ņhapeyya, udatārãti\<*<8>*>/ kāmapaükato uttārasi\<*<9>*>/, udatāsãti\<*<10>*>/ pi pāņho, ayam ev' attho, uddhatāsãti pi pāņho, uddhārãti\<*<11>*>/ attho, Pa¤cālãti Pu¤cālarājadhãte. Eva¤ ca pana vatvā taü khaõaü ¤eva pabbajitukāmo hutvā amacce pakkosāpetvā āha: "tumhe kiü karissathā" 'ti. "Tumhe pana\<*<12>*>/ devā" 'ti. "Ahaü Hatthipālassa santike pabbajissāmãti". "Mayan pi pabbajissāma devā" 'ti. Rājā dvādasayojanike Bārāõasinagare r. chaķķetvā "atthikā setac- chattaü ussāpentå" 'ti amaccaparivuto tiyojanaü\<*<13>*>/ parisaü gahetva kumārass' eva santikaü\<*<14>*>/ gato. Hatthipālo tassāpi\<*<15>*>/ parisāya ākāse nisinno dhammaü desesi. S. ra¤¤o pabbajitabhāvaü pakāsento @*>/ bandhanan ti || Ja_XV:313 ||>@ gātham āha. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bds so. 2 Ck Bd pacchā-. 3 Cks -iko. 4 Bd ca. 5 Cs vyasuttaü, Bd byasannaü. 6 Bds uddhakāri. 7 Bd byāsanan. 8 Bds uddhatārãti. 9 so all three MSS. for -resi? 10 Bd uddhaütāsiti. 11 Cs uddhāpãti, Bd uddhariti 12 Bd adds kiü. 13 Bd -na. 14 Bd -ke. 15 Bd tassa pi. 16 Cks -tvāna. >/ #<[page 487]># %< 13. Hatthipālajātaka. (509.) 487>% Punadivase nagare ohãnajano sannipatitvā rājadvāraü gantvā deviyā ārocetvā nivesanaü pavisitvā deviü vanditvā ekamantaü ņhito @*>/ pabbajjam arocayittha\<*<2>*>/ raņņhaü pahāya naraviriyaseņņho, tuvam pi\<*<3>*>/ no\<*<4>*>/ hohi\<*<5>*>/ yath' eva rājā, amhehi guttā anusāsa rajjan ti gātham āha. || Ja_XV:314 ||>@ Tattha anusāsā 'ti amhehi guttā\<*<6>*>/ hutvā dhammena r. kārehi. Sā mahājanassa kathaü sutvā sesagāthā abhāsi: @*>/ raņņhaü pahāya naraviriyaseņņho, aham pi ekā carissāmi loke hitvāna kāmāni manoramāni. || Ja_XV:315 ||>@ @*>/ pabbajjam arocayittha\<*<7>*>/ raņņhaü pahāya naraviriyaseņņho, aham pi ekā carissāmi loke hitvāna kāmāni yathodhikāni. || Ja_XV:316 ||>@ @*>/ kālā tarayanti\<*<10>*>/ rattiyo, (cfr. Saüyutta Nikāya I. p. 3.) vayoguõā anupubbaü jahanti, aham pi ekā carissāmi loke hitvāna kāmāni manoramāni. || Ja_XV:317 ||>@ @*>/ kālā tarayanti\<*<10>*>/ rattiyo, vayoguõā anupubbaü jahanti, aham pi ekā carissāmi loke hitvāna kāmāni yathodhikāni\<*<12>*>/. || Ja_XV:318 ||>@ @*>/ kālā tarayanti\<*<13>*>/ rattiyo vayoguõā anupubbaü jahanti, aham pi ekā carissāmi loke sãtibhåtā sabbam aticca saīgan ti. || Ja_XV:319 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd omits ca. 2 Bds āro-, Cks arocayitvā. 3 Cks si. 4 Cks ne 5 Bds hoti. 6 Bds sugutto. 7 Cks arocayitvā. 8 Bd pi. 9 Ck Bds accanti. 10 Bd vāyanti. 11 Bd accanti. 12 Bd yato-. 13 Bd bhayanti. >/ #<[page 488]># %<488 XV. Vãsatinipāta.>% Tattha ekā ti puttadhãtikilesasambādhehi mu¤citvā imasmiü loke ekikā va carissāmi, kāmānãti råpādayo kāmaguõe, yathodhikānãti\<*<1>*>/ yena yena odhinā ņhitāni tena tena\<*<2>*>/ ņhitān' eva jahissāmi, na ki¤ci avasissāmãti attho, accenti\<*<3>*>/ kālā ti pubbaõhādayo kālā atikkamanti, tarayantãti\<*<4>*>/ atucchā hutvā āyusaükhāraü khepayamānā\<*<5>*>/ gacchanti, vayoguõā ti paņhamavayādayo tayo mandadasakādayo vā dasa koņņhāsā, anupubbaü jahantãti uparåpari koņņhāsaü appatvā tattha tatth' eva nirujjhanti, sãtibhåtā ti uõhakārake uõhasabhāve kilese pahāya sãtalā hutvā, sabbamaticca saīgan ti rāga- saīgādikaü sabbasaīgaü atikkamitvā ekā carissāmi, Hatthipālakumārassa santikaü gantvā pabbajissāmi. Iti sā imāhi gāthāhi mahājanassa dhammaü desetvā amaccabhariyāyo pakkosāpetvā āha: "tumhe kiü karissathā" 'ti. "Tumhe pana ayye\<*<6>*>/" ti. "Ahaü pabbajissāmãti". "Mayam pi pabbajissāmā" 'ti. Sā "sādhå" 'ti rājanivesane suvaõõa- koņņhāgārādãni vivarāpetvā "asukaņņhāne ca mahānidhānaü nidahitan" ti Suvaõõapaņņe likhāpetvā "dinnaü ¤eva harantå 'ti vatvā suvaõõapaņņaü mahātale thambhe bandhāpetvā na- gare bheri¤ carāpetvā mahāsampattiü chaķķetvā nagarā nikkhami. Tasmiü khaõe sakalanagaraü saükhubhitaü\<*<7>*>/: "rājā kira devã ca r. pahāya 'pabbajissāmā' 'ti nikkhantā, mayaü idāni\<*<8>*>/ kiü karissāmā" 'ti. Tato manussā yathāpåritān' eva gehāni chaķķetvā putte hatthe\<*<9>*>/ gahetvā nikkhamiüsu, sabbā paõā\<*<10>*>/ pasāritaniyāmen' eva ņhitā, nivattitvā olokento nāma nāhosi, sakalanagaraü tucchaü ahosi. Devã pi tiyo- janaparisaü\<*<11>*>/ gahetvā tatth' eva gatā. Hatthipālo tassāpi parisāya ākāse nisinno dhammaü desetvā dvādasayojanikaü parisaü gahetvā Himavantābhimukho pāyāsi." Hatthipāla- kumāro dvādasayojanikaü Bārāõasiü tucchaü katvā `pabba- jissāmãti' mahājanaü ādāya Himavantaü gacchati, kimaīga\<*<12>*>/ pana mayan" ti sakala-Kāsiraņņhaü saükhubhitaü\<*<13>*>/. Apara- bhāge parisā tiüsayojanikā\<*<14>*>/ ahosi, so tāya parisāya saddhiü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd yato-. 2 Bd adds tathā. 3 Bd accanti. 4 Ck taranti, Cs tarantãti. 5 Cks add khādayamānā. 6 Ck -o, Bd pana kiü ayye. 7 Cks itvā.- 8 Bd idha. 9 Bd -esu. 10 Ck panā. 11 Bd -nikaü pa-. 12 Bd kiümaīga. 13 Bds -khubbhi. 14 Ck tisa-, Bd tiyoj-. >/ #<[page 489]># %< 13. Hatthipālajātaka. (509.) 489>% Himavantaü pāvisi. Sakko āvajjanto taü pavattiü ¤atvā "Hatthipālakumāro nekkhammaü\<*<1>*>/ nikkhanto, mahāsamāgamo bhavissati, vasanaņņhānaü laddhuü vaņņatãti" Vissakammaü\<*<2>*>/ āõāpesi: "gaccha āyāmāto chattiüsayojanaü vitthārato pannarasayojanaü assamaü māpetvā pabbajitaparikkhāre sampādehãti". So "sādhå" 'ti patisuõitvā Gaīgatãre ramaõãye bhåmibhāge vuttappamāõaü assamapadaü māpetvā paõõa- sālāsu kaņņhattharaõapaõõattharaõāasanādãni\<*<3>*>/ pa¤¤āpetvā sabbe pabbajitaparikkhāre māpesi\<*<4>*>/. Ekekissā paõõasālāya dvāre ekeko caükamo rattiņņhānadivāņhānaparicchinno\<*<5>*>/ katasudhā- parikammo ālambanaphalako, tesu tesu ņhānesu nānāvaõõa- surabhikusumasa¤channā\<*<6>*>/ pupphagacchā, ekekassa caü- kamassa koņiyaü ekeko udakabharito kåpo, tassa santike ekeko phalarukkho, so eko\<*<7>*>/ va sabbaphalāni phalati, idaü sabbaü devatānubhāvena ahosi. Vissakammo\<*<2>*>/ assamaü\<*<8>*>/ mā- petvā paõõasālāsu pabbajitaparikkhāre ņhapetvā "ye keci pabbajitukāmā ime parikkhāre gaõhantå\<*<9>*>/" 'ti jātihiīgulakena bhittiyā akkharāni likhitvā attano ānubhāvena bheravasadde migapakkhiduddasike amanusse ca paņikkamāpetvā sakaņņhā- nam eva gato. Hatthipālakumāro ekapadikamaggena Sakka- dattiyaü assamaü pavisitvā akkharāni disvā "Sakkena mama mahābhinikkhamanaü\<*<10>*>/ nikkhantabhāvo ¤āto bhavissatãti" dvāraü vivaritvā paõõasālaü pavisitvā isipabbajjaliīgaü\<*<11>*>/ gahetvā nikkhamitvā caükamaü otaritvā katipaye aparā- paraü caükamitvā sesajanakāyaü pabbājetvā assamapadaü vicārento taruõaputtānaü itthãnaü\<*<12>*>/ majjhe\<*<13>*>/ ņhāne paõõa- sālaü\<*<14>*>/ adāsi, tato anantaraü mahallakitthãnaü, tato anan- taraü va¤jhitthãnaü\<*<15>*>/, samantā parikkhipitvā pana purisānaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd mahābhinikkhamanaü. 2 Bds visu-. 3 Bd -õamayā āsanā-, Ck kaņņhattarapaõõasattarāas-, Cs kaņņhattharapaõõasantarāas-. 4 Ck -hi. 5 Cks rattiņņhikā paricchinne. 6 Bd -o. 7 Bds ekeko. 8 Bd assamapadaü. 9 Ck gaõhātå, Cs gaõhatu. 10 Cks -nikkhammaü, Bd -nekkhamanaü. 11 Cks -jjaü-. 12 Ck itthigaõaü, Cs Bd itthinaü. 13 Bd majha-. 14 Cs -lā. 15 Ck vajjh-, Bd majhi-. >/ #<[page 490]># %<490 XV. Vãsātinipāta.>% adāsi. Ath' eko rājā "Bārāõasiyaü kira rājā n' atthãti" āgantvā alaükatapaņiyattanagaraü\<*<1>*>/ oloketvā rājanivesanaü āruyha tattha tattha ratanarāsiü disvā "evaråpaü nagaraü pahāya pabbajitakālato paņņhāya pabbajjā nām' esā uëārā bha- vissatãti surāsoõķena maggaü pucchitvā Hatthipālassa santi- kaü pāyāsi. Hatthipālo tassa vanantaü\<*<2>*>/ āgatabhāvaü ¤atvā paņimaggaü gantvā ākāse nisinno parisāya dhammaü desetvā assamapadaü netvā sabbaü parisaü pabbājesi. Eten' upā- yena a¤¤e pi cha rājāno pabbajiüsu. Satta rājāno bhoge\<*<3>*>/ chaķķayiüsu\<*<4>*>/. Chattiüsayojaniko assamo nirantaro\<*<5>*>/ paripåri. Yo kāmavitakkādisu a¤¤ataraü vitakketi mahāpuriso tassa dhammaü desetvā Brahmavihārabhāvanam eva ca\<*<6>*>/ kasiõa- bhāvana¤ ca ācikkhati, ne\<*<7>*>/ yebhuyyena jhānābhi¤¤aü\<*<8>*>/ nib- battetvā tãsu koņņhāsesu dve koņņhāsā Brahmaloke nibbattiüsu, tatiyakoņņhāsaü tidhā katvā eko koņņhāso Brahmaloke nibbatti, eko chasu kāmasaggesu, eko isãnaü pāricariyaü\<*<9>*>/ katvā manussaloke, tãsu kusalasampattãsu nibbattiüsu. Evaü Hat- thipālassa sāsanaü apagatanirayatiracchānayonipettivisayāsura- kāyaü\<*<10>*>/ ahosi. Imasmiü Tambapaõõidãpe paņhavicālaka-Dhammaguttatthero Kaņakandhakāravāsi-Phussadevatthero\<*<11>*>/ Uparimaõķalakamalayavāsi- Mahāsaügharakkhitatthero\<*<12>*>/ Malimahādevatthero\<*<13>*>/ Bhaggirivāsi-Mahā- devatthero\<*<14>*>/ Vāmantapabbhāravāsi-Mahāsãvatthero\<*<15>*>/ Kāëavallimaõķapa- vāsi-Mahānāgatthero Kuddālasamāgame Mågapakkhasamāgame Cåla- sutasomasamāgame Ayogharapaõķitasamāgame Hatthipālasamāgame ca sabbapacchā nikkhantapurisā\<*<16>*>/ ahesuü, tenāha Bhagavā: Abhittharetha kalyāõe ti (Dhp. v. 116.) kalyāõaü hi\<*<17>*>/ turitaturiten' eva kātabbaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -yattaü-. 2 Bd vanantaraü. 3 Cks sattarājabhoggā. 4 Bd chaķitvā. 5 Bd -rā. 6 Bd -naü ceva. 7 Bd omits ne. 8 Bd -ā. 9 Bd paricā-. 10 Ck -nirayaü-, Cs -nirayaü -- visāyaü-, Bd -taüniraya -- yoniyaüpetti-. 11 Bd katakandarakāra-. 12 Bd uparimaõķakamolavāsi-. 13 Bd mālāyamahā-. 14 Bd taggadivāsi-. 15 Bd gāmanta-. 16 Bd -parisā. 17 Bd tattha kalyānaü, omitting hi. >/ #<[page 491]># %< 14. Ayogharajātaka, (510.) 491>% S. i. d. ā. "evaü bhikkhave pubbe pi T. mahānekkhammaü\<*<1>*>/ nikkhanto yevā" 'ti vatvā j. s.: "Tadā Esukārã rājā Suddhodana- mahārājā ahosi, devã Mahāmāyā, purohito Kassapo, brāhmaõã Bhaddakāpilānã, Ajapālo Anuruddho, Gopālo Moggallāno, Assapālo Sāriputto, sesaparisā Buddhaparisā, Hatthipālo aham eva" 'ti. Hatthipālajātakaü. $<14. Ayogharajātaka.>$ Yamekarattiü paņhaman ti. Idaü S. J. v. mahā- nekkhammaü\<*<2>*>/ ¤eva ā. k. Tadā pi hi so "na bhikkhave idān' eva pubbe pi T. mahānekkhammaü nikkhanto yevā" 'ti vatvā a. ā.: A. B. Br. r. k. Brahmadattassa ra¤¤o aggamahesã gab- bhaü paņilabhitvā laddhagabbhaparihārā pariõatagabbhā pac- cåsasamanantare\<*<3>*>/ puttaü vijāyi. Tassā\<*<4>*>/ purimattabhāve ekā sapattã\<*<5>*>/ "tava jātaü pajaü khādituü labhissāmãti" pattha- naü ņhapesi, sā kira sayaü vaüjhā hutvā puttamātukodhena\<*<6>*>/ taü patthanaü katvā yakkhayoniyaü nibbatti. Itarā ra¤¤o aggamahesã hutvā imaü puttaü vijāyi. Sā yakkhinã tadā okāsaü labhitvā deviyā passantiyā\<*<7>*>/ va bhãbhaccharåpā\<*<8>*>/ hutvā āgantvā taü dārakaü gahetvā palāyi. Devã "yakkhinã me\<*<9>*>/ puttaü gahetvā palāyatãti" mahāsaddena viravi. Itarāpi dāra- kaü målakakandaü\<*<10>*>/ viya murumurāyantã\<*<11>*>/ khāditvā deviü\<*<12>*>/ hatthavikārādãhi rosetvā\<*<13>*>/ tajjetvā\<*<14>*>/ pakkāmi. Rājā\<*<15>*>/ sutvā "kiü sakkā yakkhiniyā kātun" ti tuõhã ahosi, puna deviyā vijāyanakāle gāëhaü ārakkham akāsi. Devã puna puttaü vijāyi. Yakkhinã\<*<16>*>/ āgantvā tam pi khāditvā gatā. Tatiyavāre tassā kucchiyaü M. paņisandhiü gaõhi. Rājā mahājanaü sannipātāpetvā\<*<17>*>/ "deviyā jātaü jātaü pajaü ekā yakkhinã \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd -bhinekkhamanaü. 14. Cfr. Cariyā-P. p.94. 2 Bd -nikkhamanaü. 3 Bd -samayantare. 4 Bd tassa. 5 Ck -iü, Cs -i, Bd sapattakkā. 6 Bd putahetu-. 7 Bd -ye, Ck -ya. 8 Ck bhiübha-, Bs vãbhaccha-, Bd vibhacca-. 9 Cks me yakkhinã. 10 Bd målakandaü. 11 Cks -ti, Bd murumurākaronti. 12 Bds deviyā. 13 Bds pakāsetvā. 14 Bd tajjantā. 15 Bd adds taü vacanaü, Bs taü. 16 Bd sā ya-. 17 Bd -pātetvā. >/ #<[page 492]># %<492 XV. Vãsatinipāta.>% khādati, kin nu kattaban" ti pucchi. Ath' eko "yakkhā nāma tālapaõõassa bhāyanti, deviyā hatthapādesu tālapaõõaü bandhituü vaņņatãti" āha, aparo"ayogharassa\<*<1>*>/ bhāyanti. ayogharaü kātuü vaņņatãti āha. Rājā "sādhå" 'ti attano vijite kammāre sannipātetvā "ayogharaü karothā" 'ti āõa- petvā āyuttake\<*<2>*>/ adāsi. Antonagare yeva ramaõãye bhåmi- bhāge gehaü paņņhapesuü, thambhe ādiü\<*<3>*>/ katvā sabbe\<*<4>*>/ ge- hasambhārā ayomayā va ahesuü, navahi māsehi ayomayaü mahantaü caturassasālaü\<*<5>*>/ niņņhānam agamāsi, taü niccaü pajjalitapadãpam eva hoti. Rājā deviyā gabbhaparipākaü ¤atvā ayogharaü alaükārāpetvā taü ādāya ayogharaü pāvisi. Sā tattha dha¤¤apu¤¤alakkhaõaü\<*<6>*>/ puttaü vijāyi, Ayoghara- kumāro t' ev' assa\<*<7>*>/ nāmaü kariüsu. Taü dhātãnaü datvā mahantaü ārakkhaü saüvidahitvā\<*<8>*>/ rājā deviü ādāya nagaraü padakkhiõaü katvā alaükatapāsādatalam eva abhiråhi. Yakkhã\<*<9>*>/ pi udakavāraü gantvā Vessavaõassa udakaü\<*<10>*>/ ha- rantã\<*<11>*>/ jãvitakkhayaü pattā. M. ayoghare yeva vaķķhitvā vi¤¤åtaü patto tatth' eva sabbasippāni uggaõhi. Rājā "ko me puttassa vayapadeso"\<*<12>*>/ ti amacce pucchitvā "soëasavasso deva såro\<*<13>*>/ thāmasampanno yakkhasahassam pi paņibāhituü samattho" ti sutvā "r. assa dassāmãti" sakalanagaraü alaü- kārāpetvā "ayogharato taü nãharitvā ānethā" 'ti āha. Amaccā "sādhu devā" 'ti dvādasayojanikaü\<*<14>*>/ Bārāõasiü alaükārāpetvā sabbālaükāravibhåsitaü maīgalavāraõaü ādāya tattha gantvā kumāraü alaükaritvā hatthikkhandhe nisãdāpetvā "deva kula- santakaü alaükatanagaraü padakkhiõaü katvā pitaraü Kā- sirājānaü vandatha, ajj' eva setacchattaü labhissathā" 'ti āhaüsu. M. nagaraü padakkhiõaü karonto ārāmarāmaõeyyakaü vaõõapokkharaõãbhåmirāmaõeyyakaü pāsādarāmaõeyyakādãni \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd atheko yakkhini nāma ayogharam. 2 Ck ay-. 3 Bd ādikaü. 4 Bd -a. 5 Cks caturassālaü, Bd catusā-. 6 Ck -õa, Bd -õasampannaü. 7 Bd tvevassa. 8 Bd -dahi. 9 Bd yakkhãni. 10 Ck -ka. 11 Bds vahanti. 12 Bd vayappattapadeso. 13 Ck Bd su-. 14 Bd -niyaü. >/ #<[page 493]># %< 14. Ayogharajātaka. (501.) 493>% disvā cintesi: "mama pitā maü ettakaü kālaü bandhanāgāre vasāpesi, evaråpaü alaükatanagaraü daņņhuü na adāsi\<*<1>*>/, ko nu kho mayhaü doso" ti amacce pucchi. "Deva, n' atthi tumhākaü doso, tumhākaü pana dve bhātike ekā yakkhinã khādi, tena vo pitā ayoghare vasāpesi, ayogharena tumhākaü jãvitaü laddhan" 'ti. So tesaü vacanaü sutvā cintesi: "ahaü dasamāse Lohakumbhiniraye viya\<*<2>*>/ Gåthaniraye viya ca mātu- kucchimhi vasitvā mātukucchito nikkhantakālato paņņhāya soëasa vassāni etasmiü\<*<3>*>/ bandhanāgāre vasiü, bahi oloketuü pi na labhiü\<*<4>*>/, yakkhiniyā hatthato mutto pi panāhaü n' eva ajaro na amaro, kim me rajjena, rajje ņhitakālato paņņhāya dunnikkhamanaü\<*<5>*>/ hoti, ajj' eva mama pitaraü pabbajjaü anujānāpetvā Himavantaü pavisitvā pabbajissāmãti" so na garaü padakkhiõaü katvā rājakulaü pavisitvā rājānaü van- ditvā aņņhāsi. Rājā tassa sarãrasobhaü oloketvā balavasine- hena amacce olokesi. Te "kiü karoma devā" 'ti vadiüsu. "Puttam me ratanarāsimhi ņhapetvā tãhi saükhehi abhisi¤- citvā ka¤canamālaü\<*<6>*>/ setacchattaü\<*<6>*>/ ussāpethā" 'ti. M. pitaraü vanditvā "na mayhaü rajjen' attho, ahaü pabbajissāmi, pab- bajjam me anujānāthā" 'ti āha. "Tāta rajjaü paņikkhipitvā kiükāraõā pabbajasãti\<*<7>*>/". "Deva ahaü mātukucchimhi dasa- māse Gåthaniraye viya vasitvā kucchito nikkhanto yakkha- bhayena\<*<8>*>/ soëasa vassāni bandhanāgāre vasanto bahi oloketum pi na labhiü, Ussadaniraye khitto viya ahosiü, yakkhinito\<*<9>*>/ mutto 'mhãti pi ajarāmaro\<*<10>*>/ na homi, maccu nām' esa na\<*<11>*>/ sakkā kenaci jinituü\<*<12>*>/, bhave ukkaõņhito\<*<13>*>/ 'smi, yāva me vyā- dhijarāmaraõāni nāgacchanti tāvad eva pabbajitvā dhammaü carissāmi, alam me rajjena, anujāna maü devā" 'ti vatvā pitu dhammaü desento āha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd nādāsi 2 Bd add ca. 3 Cks eka-. 4 Bds add ussadaniraye khitto viya ahosi. 5 Bd -maü. 6 Bd -a¤ca. 7 Bd -jissatãti. 8 Bd yakkhani-. 9 Bd -nihatthato. 10 Bd ajaro amaro. 11 Bd ni, Ck nāme na. 12 Bds add va¤cetuü. 13 Bd ukkakkhito. >/ #<[page 494]># %<494 XV. Vãsatinipāta.>% @*>/ abbh' uņņhito va sayati sa gacchaü na nivattati. || Ja_XV:320 ||>@ @*>/ na cãpi mãyare, sabbaü hi taü jātijarāy' upaddutaü, tam me matã hoti: carāmi dhammaü. || Ja_XV:321 ||>@ @*>/ ussahanti, tam me etc. || Ja_XV:322 ||>@ @*>/, na maccuno muccituü\<*<5>*>/ ussahanti, etc. || Ja_XV:323 ||>@ @*>/ pabha¤janti\<*<7>*>/ padhaüsayanti, na maccuno bhu¤jituü\<*<5>*>/ ussahanti, etc. || Ja_XV:324 ||>@ @@ @*>/ akkhaõavedhino pi na maccuno vijjhituü ussahanti, etc. || Ja_XV:326 ||>@ @*>/, etc. || Ja_XV:327 ||>@ @*>/ calācalaü pāõabhuno 'dha jãvitaü\<*<12>*>/ paņo va dhuttassa dumo va kålajo, etc. || Ja_XV:328 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Bd -õa-. 2 Ck Bd ji-. 3 Bd -tum. 4 Cks -veyyā. 5 Bd mu¤ci-. 6 all three MSS. su-. 7 Ck paha¤janti, Bds pabhi¤janti? 8 Ck mubha¤jituü, Bd mu¤cituü. 9 Bd durepāti, Bs dårepati, Cks pure pāti. 10 so Bd for -pariyayaü, Cks kālakiriyā. 11 Ck narānanārã, Cs narānanāriü, Bd naranārãnāü. 12 Ck pānabhuno dhapivikaü, Cs pāõabhuno dajãvitaü, Bd pāõabhåõo-. >/ #<[page 495]># %< 14. Ayogharajātaka. (510.) 495>% @*>/ patanti mānavā daharā ca vuddhā ca sarãrabhedā nariyo\<*<2>*>/ narā majjhimaporisā ca, etc. || Ja_XV:329 ||>@ @*>/ gatam eva dāni taü\<*<4>*>/, jiõõassa\<*<5>*>/ hã n' atthi ratã kuto sukhaü, etc. || Ja_XV:330 ||>@ @*>/, etc. || Ja_XV:331 ||>@ @@ @*>/ dosaü, na maccuno daõķayit' ussahanti\<*<8>*>/, etc. || Ja_XV:333 ||>@ @*>/ nijjhapetuü, na maccuno nijjhapanaü karonti, etc. || Ja_XV:334 ||>@ @*>/, na aķķhakā balavā tejavāpi, -- na maccurājassa apekha-m-atthi\<*<11>*>/, etc. || Ja_XV:335 ||>@ @*>/ ussahanti, etc. || Ja_XV:336 ||>@ @*>/ raīgamajjhe karontā\<*<14>*>/ mohenti\<*<15>*>/ cakkhåni janassa tāvade, na maccuno mohayit' ussahanti\<*<16>*>/, etc. || Ja_XV:337 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. for -nãva? 2 Bds nā-. 3 Ck abbhanãnaü, Bd yadubbhattitaü. 4 for dānitaü? Ck dhānitaü, Bd gatamevanādi. 5 Ck Bd jinnassa, Cs chinnassa. 6 Bd -situü mussāhanti. 7 Bd viditvāna. 8 Bd -tuü muss-. 9 Bd rājāno, Cks rājito? 10 Bds pi na ca br. pi. 11 Ck apekhamatti, Bd apekkhamatti, Cs apekhamatti corr. to -matthi? 12 all three MSS. -tuü. 13 Cks -raü. 14 Cks -to. 15 Cs Bd mohanti. 16 Cks mohituü. >/ #<[page 496]># %<496 XV. Vãsatinipāta.>% @*>/ mārenti pi te manusse, na maccuno ķasituü\<*<3>*>/ ussahanti, etc. || Ja_XV:338 ||>@ @@ @@ @*>/, etc. || Ja_XV:341 ||>@ @@ (Dh. p. 126, Jāt. I., 31, Therag. 35.) @@ Tattha yamekarattin ti yebhuyyena sattā mātukucchimhi paņisandhiü gaõhantā rattiü gaõhanti, tasmā evam aha, ayaü pan' ettha attho: yaü eka- rattiü vā divā vā paņhamam eva paņisandhiü gahetvā mātukucchisaükhāte gabbhe vasati, mānavo ti satto kalalabhāvena patiņņhāti, abbhuņņhito va sayatãti\<*<4>*>/ so mānavo yathā nāma valāhakasaükhāto abbho\<*<5>*>/ uņņhito nibbatto vāyuvegāhato\<*<6>*>/ paņigacchati tath' eva Paņhamam kalalaü\<*<7>*>/ hoti, kalalā\<*<8>*>/ hoti abbudaü, (Cfr. Milinda- p. 421.) abbudā jāyatã\<*<9>*>/ pesã, pesiyā\<*<10>*>/ jāyate\<*<11>*>/ ghano. ghanā pasākhā\<*<12>*>/ jāyanti kesā lomā nakhāni\<*<13>*>/ ca Ya¤ c' assa bhu¤jati māta annapāna¤ ca bhojanaü tena so tattha yāpeti\<*<14>*>/ mātukucchigato naro ti imaü\<*<15>*>/ mātukucchiyaü kalalādibhāvaü kucchito ca nikkhanto mandadasa- kādibhāvaü āpajjamāno satataü samitaü gacchati, sa gacchaü na nivattatãti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks ķayhanti, Bd ķassanti. 2 Bd ķassituü. 3 Cks -ti dassanaü, Bd na maccuno rājassa vajanti adass-. 4 Ck vassati, Bd vasayātãti. 5 Cks abbhā. 6 Bd -vegena hato. 7 Ck kalaü, Cs kalalā. 8 Ck kalā 9 Ck -ti, Bd -te. 10 Cs pesi,Ck omits pesiyā. 11 Cks nibbattate. 12 Ck pāsākhā, Cs pasākha, Bd pā¤casākhā. 13 Bd nakhāpi. 14 Bd -si. 15 Cs idaü, Bds tattha imaü. >/ #<[page 497]># %< 14. Ayogharajātaka. (510.) 497>% sa cāyaü\<*<1>*>/ evaü gacchanto puna abbudato kalalabhāvaü pesiādito vā abbu- dādibhāvam khiķķādasakato\<*<2>*>/ mandadasakabhāvaü vaõõadasakādito vā\<*<3>*>/ khiķķā- dasakādibhāvaü pāpuõituü na nivattati\<*<4>*>/, yathā pan' eso valāhako vātavegena saücuõõiyamāno\<*<5>*>/ ahaü asukaņņhāne nāma uņņhito puna nivattitvā tatth' eva\<*<6>*>/ gantvā pakatibhāvena ņhassāmãti\<*<7>*>/ na labhati yad assa gataü\<*<8>*>/ taü gatam eva yaü antarahitaü taü antarahitam eva hoti tathā so pi kalalādibhāvena gaccha- māno gacchat' eva, tasmiü tasmiü koņņhāse saükhārā purimapurimānaü\<*<9>*>/ paccayā hutvā pacchato anivattitvā tattha tatth' eva bhijjanti, jarākāle saü- khārā amhehi esa pubbe yuvā thāmasampanno kato\<*<10>*>/ puna taü\<*<11>*>/ nivattitvā tath' eva karissāmā 'ti na labbhanti\<*<12>*>/, tattha tatth' eva antarādhāyantãti dasseti, nayujjhamānā ti ubhato måëhasaīgāme\<*<13>*>/ yujjhantā, na balena vassitā ti na kāyabalena vā yodhabalena vā\<*<14>*>/ upagatā samannāgatā, na jãrantãti\<*<15>*>/ purimanakāraü\<*<16>*>/ āharitvā evaråpāpi narā na jãranti na cāpi miyyare\<*<17>*>/ ti attho veditabbo, sabbaü hi tan ti mahārāja sabbam eva hi idaü pāõi- maõķalaü\<*<18>*>/ mahāyante\<*<19>*>/ pãëiyamānā ucchughaņikā viya jātiyā ca jarāya ca upaddutaü niccaü pãëitaü, tamme matã hotãti\<*<20>*>/ tena kāraõena mama pabba- jitvā dhammaü carāmãti mati hoti cittaü uppajjati, caturaīginin ti hatthi- ādãhi caturaīgehi samannāgataü, senaü subhiüsaråpan ti suņņhu bhiüsa- jātikaü\<*<21>*>/ senaü, jayantãti kadāci ekacce rājāno attano senāya jinanti\<*<22>*>/, na maccuno ti te\<*<23>*>/ pi rājāno mahāsenassa maccuno senaü jayituü na ussa- hanti, na vyādhijarāmaraõāni maddituü sakkonti, muccare ekaceyyā\<*<24>*>/ ti tehi hatthiādãhi parivāritā ekacce paccāmittānaü hatthato muccanti, maccuno pana santikā muccituü na sakkonti, pabha¤jantãti\<*<25>*>/ etehi hatthiādãhi paccatthikarājånaü nagarāni bha¤janti\<*<26>*>/, padhaüsayantãti mahājanaü dhaüsento\<*<27>*>/ padhaüsento\<*<28>*>/ jãvitakkhayaü pāpenti, na maccuno ti te pi maraõakāle patte maccuno bha¤jituü na sakkonti. bhinnagalā pabhinnā ti tãsu ņhānesu pabhinnā\<*<29>*>/ evaü bhinnā hutvā madaü\<*<30>*>/ gaëantā\<*<31>*>/ paggharitamadā ti attho, na maccuno ti te pi mahāmaccuü maddituü na sakkonti, issāsino ti issāsā dhanuggahā, katahatthā ti susikkhitā, dårepātãti saraü dåre pātetuü samatthā, akkhaõavedhino ti aviraddhavedhino vijjuālokena vijjhanasamatthā vā, sarānãti Anotattādãni mahāsarāni\<*<22>*>/ khãyanti yeva, saselakānanā ti sapabbatavanasaõķā\<*<33>*>/ mahāpaņhavã pi khãyati\<*<34>*>/, sabbaü hi tan ti sabbam idaü saükhāragataü dãghaü antaraü ņhatvā\<*<35>*>/ khãyat' eva, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks sabhāvaü. 2 Bd khiddādida-. 3 Bd omits vā. 4 Bd -tãti. 5 Ck saücunni-, Cs saüsaücunni-, Bd sucuõõamāno viya, Bd sucunniyamāno. 6 Bds tatheva. 7 Ck ņņha-. 8 Bd yaü disaü kataü. 9 Bd omits purima. 10 Cs karo, Bd gato. 11 Bd naü. 12 Cks labhanti. 13 Cs calha-?, Bd byuëe-, Bs bvåëha? 14 Ck omits yodhabalena vā. 15 Ck ji-, Bd ja-. 16 Bd -maüna-. 17 Ck meyyare, Bd na cāpi na-, Cs na cāpi na corr to na cāpi mi-. 18 Ck -la. 19 Bd -tena. 20 Cks hoti. 21 Cks -takaü, Bd bhiüsanakajātikaü. 22 Bd jayanti. 23 Bd atite. 24 Bds ekacceyyā. 25 Bd pabhi¤-, Bs na bhi¤-. 26 Bds pabhi¤-. 27 so all three MSS. 28 Bd vidhaüsento. 29 Cks bhinnā. 30 Bd maddaü. 31 Ck gal-. 32 Bds add pi. 33 Cks omit sa. 34 Cks -yanti. 35 Bds katvā. >/ #<[page 498]># %<498 XV. Vãsatinipāta.>% kappuņņhānaggiü patvā Mahāmeru pi aggimukhe madhusitthakaü viya vilãyat' eva. aõumatto pi\<*<1>*>/ saükhāro ņhātuü nā sakkoti, kālapariyāyan\<*<2>*>/ ti kālapari- yāyaü\<*<3>*>/ nassanakālavāraü\<*<4>*>/ patvā sabbaü bha¤jare\<*<5>*>/, sabbasaükhāragataü bhijjat' eva\<*<6>*>/, tassa pakāsanatthaü Sattasuriyasuttaü\<*<7>*>/ āharitabbaü. calācalan ti ca¤- calaü sakabhāvena ņhātuü asamatthaü nānābhāvavinābhāvasabhāvam eva, pāõabhuno dha jãvitan ti idhaloke imesaü pāõabhåtānaü jãvitaü, paņo va dhuttassa dumo va kålajo ti surādhutto hi suraü disvā udare badhaü sāņakaü datvā pipat' eva, nadãkåle jātadumo va kåle lujjamāne\<*<8>*>/ lujjati, yathā esa paņo ca\<*<9>*>/ dumo ca\<*<10>*>/ ca¤calā evaü sattānaü jãvitaü devā 'ti, dumap- phalānevā\<*<2>*>/ 'ti yathā pakkāni phalāni vātāhatāni\<*<11>*>/ dumaggato bhåmiyaü patanti idhaloke tath' eva ime mānavā jarāvātāhatā\<*<12>*>/ jãvitā\<*<13>*>/ gaëitvā\<*<14>*>/ ma- raõapaņhaviyaü patanti, daharā ti antamaso kalalabhāve ņhitāpi majjhimaporisā nārãnarānaü majjhe ņhitā ubhatovya¤janakanapuüsakā, tārakarājasannibho ti yathā tārakarājā kāëapakkhe\<*<15>*>/ khãõo puna juõhapakkhe pårati na evaü sattānaü vayo\<*<16>*>/, vayo sattānaü hi yad abbhatãtaü\<*<17>*>/ gatam\<*<18>*>/ eva dāni taü\<*<19>*>/ na\<*<20>*>/ tassa punāgamanaü atthi, kuto ratãti jarājiõõassa kāmaguõesu rati pi n' atthi. te paņicca uppajjanakasukhaü kuto yeva, yakkhā ti mahiddhikā yakkhā, pisācā ti paüsupisācakā, petā ti pettivisayikā, assasantãti assāsavātena upahananti\<*<21>*>/ āvisantãti vā attho, na maccuno ti maccuü pana te pi\<*<22>*>/ assā- sena vā upahanituü āvisituü vā\<*<23>*>/ na sakkonti, nijjhāpanaü karontãti balikammavasena khamāpenti pasādenti, aparādhake ti rājāparādhakārake\<*<24>*>/, dåsake ti rajjadåsake, heņhake ti sandhicchedādãhi lokaviheņhake, rājāno ti rājāno, viditva\<*<25>*>/ dosan ti dosaü jānitvā yathāråpena daõķenti\<*<26>*>/. na maccuno ti te pi maccuü daõķayituü na sakkonti, nijjhapetun ti sakkhãhi\<*<27>*>/ attano niraparādhabhāvaü pakāsetvā pasādetvā, na aķķhakā balavā tejavā- pãti ime aķķhā ayaü kāyabala¤āõabalādãhi balavā ayaü tejavā ti evam pi na maccurājassa apekkha-m-atthi\<*<28>*>/, ekasmim pi satte apekhā pemaü sineho n' atthi, sabbam evābhimaddatãti dasseti, pasayhā 'ti balakkārena abhibhavitvā, na maccuno ti te pi maccuü khādituü na sakkonti, karontā\<*<29>*>/ ti māyaü karontā\<*<29>*>/, mohentãti\<*<30>*>/ abhåtaü bhåtaü katvā dassentā\<*<31>*>/ mohenti\<*<30>*>/, ugga- tejā ti uggatena visena\<*<32>*>/ samannāgatā, tikicchakā ti visavejjā, Dham- mantarã Vetaraõã ca Bhojo ti ete evannāmakā vejjā, ghoramadhã- yamanā ņi ghoraü nāma vijjaü adhãyantā, osadhehãti ghoraü vā gandhā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cks anumatto ti. 2 so all three MSS. for -pariyayan. 3 Bd -ya. 4 Ck nassakāla-. 5 Bd bhu-. 6 Cks bha-. 7 cfr. Westerg., Codd. Orient.I, 34. 8 Cs nu-. 9 Cks Bd va. 10 Cks va. 11 Bd vāta-. 12 so Ck; Cs jarānavānahatā, Bd jarātena hatā, Bs tena hatā. 13 Ck pãtā. 14 Cks giëitvā. 15 Bd kāle-. 16 Cks omit vayo. 17 Bds yadubbhatitaü, Ck yadabbhatãti, Cs yadabbhanãtaü. 18 Bd ka-. 19 Bd -kaü. 20 Cks omit na. 21 Cks -hanti. 22 Bd maccu--, Cks maccu pana te su. 23 Cks omit vā. 24 all three MSS. rāja-. 25 Bd -tvāna. 26 Bd daõķanti. 27 so Cks; Bds sikkhati. 28 Ck Bd -matti. 29 Bd -to. 30 Bd moha-. 31 Cks -to. 32 Bd visatejena. 33 Bds tehi osadhehi. >/ #<[page 499]># %< 14. Ayogharajātaka. (510) 499>% riü vā vijjaü sāvetvā osadhiü ādāya te\<*<1>*>/ paccatthikānaü adassanaü vajanti\<*<2>*>/. dhammo ti sucaritadhammo, rakkhatãti yena rakkhito taü paņirakkhati, sukhan ti chasu kāmasaggesu\<*<3>*>/ sukhaü āvahati pāpetãti patisandhivasena upaneti. Evaü M. catuvãsatigāthāhi\<*<4>*>/ pitu dhammaü desetvā "maharāja tumhākaü rajjaü tumhākam eva hotu, na mayhaü iminā attho, tumhehi pana saddhiü kathentam eva maü\<*<5>*>/ vyādhijarāmaraõāni\<*<6>*>/ upagacchanti, tiņņhatha tumhe" ti vatvā ayadāmaü bhinditvā\<*<7>*>/ mattahatthi viya Ka¤canapa¤jaraü bhin- ditvā\<*<8>*>/ sãhapotako viya kāme pahāya mātāpitaro vanditvā nik- khami. Ath' assa pitā "mama pi rajjen' attho n' atthãti" r. pahāya tena saddhiü yeva nikkhami. Tasmim nikkhante\<*<9>*>/ devã pi amaccāpi brāhmaõagahapatikādayo pãti sakalanagara- vāsino gehāni chaķķetvā nikkhamiüsu. Samāgamo mahā ahosi, parisā dvādasayojanikā\<*<10>*>/ jātā, taü ādāya M. Himā- vantaü pāvisi. Sakko tassa nikkhantabhāvaü ¤atvā Vissa- kammaü\<*<11>*>/ pesetvā dvādasayojanāyāmaü sattayojanavitthāraü assamapadaü\<*<12>*>/ kāresi, sabbe pabbajitaparikkhāre paņiyādāpesi. Tatoparaü\<*<13>*>/ M-assa pabbajjā\<*<14>*>/ ca ovādadāna¤ ca Brahmaloka- parāyanatā ca parisāya anapāyagamanãyatā\<*<15>*>/ ca sabbā heņņhā- vuttanayen' eva veditabbā. S. i. d. ā. "evaü bhikkhave pubbe pi T. mahānekkhammaü\<*<16>*>/ nikkhanto yevā" 'ti vātvā j. s.: "Tadā mātāpitaro mahārājakulāni ahesuü, parisā\<*<17>*>/ Buddhaparisā, Ayogharapaõķito aham evā" 'ti. Ayogharajātakaü. Vãsatinipātavaõõanā niņņhitā\<*<18>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bd Ck tehi osadhehi. 2 Cks vadanti. 3 Cks kāmaggesu. 4 Bd -tiyā gā-. 5 Cks omit maü. 6 Cks omit jarā. 7 Bd chindetvā. 8 Bd omits matta --bh nditvā. 9 Bd adds yeva. 10 Bd -niyā. 11 Bds visu-. 12 Bd adds māpetvā. 13 Bd ito. 14 Bd pabbajjitvā. 15 Bd anappāyatā, Bs anupāyatā. 16 Bds mahābhinikkhamanaü. 17 Bd sesapa-. 18 Bd -tassa vaõõanā niņhitā samattā.>/